Skip to main content

Full text of "Opera omnia in unum corpus digesta ad fidem editionum Coloniensium : cura et labore monachorum sacri ordinis Cartusiensis, favente pont. max. Leone XIII"

See other formats 


Digitized  by  the  Internet  Archive  j 

in  2011  with  funding  from  ] 

University  of  Toronto  ' 


http://www.archive.org/details/operaomniainunum31deni 


DOCTORIS    ECSTATICI 

DIONYSII   GARTUSIANI 
OPERA  OMNIA 


T.  31 


IMPHIMI    POTKST 

Fr.  Renatus-Maria,  Prior  Cartusise, 
in  Epiphania  Doniini.  anno  11)06. 


IMPRIMATUH 

Tornaci,  25^'  .lannarii  1906. 
V.  Cantineai',  Canonicus,  Gensor  librorum. 


£TL'Di£S 


3  9-f-/ 


SERMONES  DE  SANCTIS 


T.  :!1. 


D.   DIONYSII 

CARTUSIANl 

SERMONES  DE  SANGTIS 

TAM  AD  S^CULARES  QUAM  AD  RELIGIOSOS 

GUM  ENARRATIONIBUS 

EPISTOLARUM  ET  EVANGELIORUM 

DE  SANGTIS 


EX  EDITIONIBUS  COLONI^ 

PETRI   QUENTEL   MDXXXIII,   MDXXXVII,   MDXLII. 


BQ 
65  22 


REVEKENUISSIMO  KN  CHRISTO  PATRI  U.  PETKO  LEYDENSI,  MAJORIS  CARTUSLE 
ORDIMSQIE  CARTUSIENSIS  UNIVERSI  PRIORI  GENERALI,  r.  THEODORICUS 
LOER  A  STR.S^TIS.  CARTUSI.E  HILDESIE.NSIS  I.\  .SAXO.MA  CITRA  MERITUM 
PRIOR,    S.    D. 


POSTQU.\M  Cartusias  Majoris,  atque  adeo  universi  Ordinis  nostri  Cartusiani 
factus  es  Prior  Generalis,  interini  magno  niilii  desiderio,  studioque  etiam 
debito  fuit,  novo  tuo  honori,  imo  verius  oneri,  chartaceo  aliquo  munere 
congratulari.  Et  quanquam  desiderio  isti  studioque  erga  te  meo  jampridem  obstitit 
Hildesiensis  uostra  promotio.  quin  potius  remotio  ab  urbe  Coloniensi.  aniotioque  a 
pristinis  studiis  meis  :  tamen  ita  nunquum  intermisi  curam  hanc,  quin  qua?cunique 
tandem  daretur  occasio  satisfaciendi  votis  his,  ea  mihi  neutiquam  omitteretur.  Ita- 
que.  quum  paucos  ante  menses  negotia  Cartusife  Hildesiensis  me  Coloniam  appulis- 
sent,  ac  tumultus  bellici  undique  insonantes.  pra;ter  spem  diutius  ibidem  tenerent. 
in  maguis  afllictionibus  et  aerumnis  meis  hoc  nactus  sum  commodi,  quod  prteter 
exspectationem  se  mihi  obtulit  studiis  erga  te  nostris  abunde  satisfaciendi  facultas. 
Opportune  enim  sub  prffilis  erant,  jam  tum  tertio  excudendse,  Dionysii  nostri 
homilise.  Et  quia  in  illarum  parte  ea  qnse  speciatim  agit  de  Sanctis,  haud  ita 
longe  processum  erat,  non  licult  detentionis  mese  tempus  in  otio  transigere,  sed 
institi  per  me  meosque,  ut  Dlonysii  nostri  Sermones,  maxime  vero  isti  de  Sanctis, 
jam  tertio  summa  diligentia  in  hicem  prodirent.  Et  quum  princeps  ille  felicis  me- 
morise,  cui  priores  horum  sermonum  editiones  inscriptae  fuerunt,  jampridem  naturae 
concessisset,  multa^  et  graves  causs  huc  nos  egerunt,  ut  publicationem  sermonum 
Dionysii  de  Sanctis  tertiam,  sub  tui  nominis  auspicio  fieri  vellemus.  Primum,  quod 
olim  Prior  exsistens  in  Valle  S.  Spiritus  prope  Gosnaium,  ac  pi'ovincite  Picardicje 
Visitator,  non  vulgarem  in  promovendis  Dionysii  nostri  laboribus  atTectum,  bene- 
volentiam  item  mihi  ostenderis  singularem.  Deinde,  quod  venerabili  ac  piissimo, 
mihique  nunquam  satis  laudando  viro.  D.  Pefro  Leydensi.  .\grippincnsis  Cartusiae 
dignissimo  quondam  Priori,  Rhenensisque  provincia^  Visitatori.  cui  potissimum 
delietur  quod  Dionysii  nostri  sudores  hucusque  perducti  sunt.  conterraneus.  co- 
gnominis,  consanguineusque  exsistas.  Po.stremo,  quod  ea  nunc  sit  tempestas,  ut 
ejusmodi  exempla,  qualia  in  hoc  Irbro  complura  de  Sanctis  narrantur,  quum  piis 
omnibus  ac  singulis,  tum  vero  in  priniis  non  opportuna  modo,  sed  prope  etiam 
.scitu  opportuna  sint  iis  qui  in  potestatibus,  dignitatibus  aut  publicis  ofTiciis  con- 
stituti,  sectisque  et  bellis  afHicti,  heu  !  nimium  experiuntur  quam  neces.saria  sit 
patientiae  virtus.  Quanquam  nt  harum  causarum  suppeteret  nulla,  cui  dignius 
offerrentur  hi  de  Sanctis  sermones,  quam  ei  qui  Sanctorum  cultui  maximc  deditus 
est,  qui  Sanctorum  vitam  summe  cupit  non  tain  prwdicare  <iuam  imitari  ? 

Nec  enim  vereor,  Reverende  Pater,  quod  Paternitatem  tuam  moveat,  mira  quaedam 
et  insolita  hoc  in  opere  de  Sanctis  referri.  qu;e  piopterea  quil)usdam  videri  possiiit 


X  EPISTOLA    NUNCIPATORIA 

a  veritate  aliena,  quod  nostris  temporibus  aut  raro  aut  nunquam  contingant.  Multa 
enim  olim  in  Sanctis  mirabilia  fecit  Deus,  aut  in  confirmationem  fidei,  aut  in 
testimonium  sanctitatis,  aut  ut  sancta;  eruditioni  robur  adderet,  quo  latius  propa- 
garetur,  minusque  dubitaretur  de  ejus  veritate.  Qua3  omnia  quum  hodie  non  sint 
necessaria,  non  sunt  etiam  expetenda  miracula.  Evangelium  ubique  jam  prsdicatum 
est,  fides  recepta ;  nec  licet  in  dubium  vertere  quidquid  pro  vero  perpetuoque 
dogmate  sancta  Ecclesia  semel  statuerit.  Fuerint  licet  homines,  qui  ad  Concilia 
evocati,  quique  in  nomine  Jesu  collecti,  Ecclesiie  et  nomen  et  rem  expresserunt ; 
Spiritu  Sancto  tamen  in  iis  qua?  fidei  sunt,  nullo  pacto  ambigendum  est  esse 
imbutos  :  quandoquideni  non  suo  nomine.  sed  Ecclesi»,  imo  ejus  qui  suo  nomine 
congregatis  sc  in  medio  eorum  atlore  pollicetur,  fuerunt  adunati.  Hsec  dixerim,  ut 
quantaj  sit  auctoritatis,  quantte  venerationis,  quidquid  a  Conciliis,  quidquid  ab 
Ecclesia  quod  ad  dogmata  fidei  attinet,  est  institutum,  probem.  Itaque  habet  ver- 
bum  Dei  auctoritatem  suam;  habet  Ecclesia  quoque  nihilo  minus  auctoritatem  suam, 
qua  constat,  qua  cognoscimus  quid  sit  quidve  haberi  debeat  verbum  Dei.  Nam 
Augustinus  Evangelio  non  crederet,  nisi  eum  cogeret  Ecclesise  auctoritas.  Ergo  illa 
super  onmem  est  Scripturam.  Habent  prasterea  scripta  alia  Sanctorum  (tametsi 
canonica  non  sint)  auctoritatem  suam,  eui,  ubi  manifesta  non  fuerit  impietas,  temere 
refragari  illicitum  sit.  Inter  haec  ponimus  quas  de  Sanctorum  gestis  vitisque 
scripta  sunt  :  quibus  non  juxta  ea  qu?e  nobis,  qui  peccatores  sumus,  adsunt,  sed 
juxta  iilorum  de  quibus  narrantur,  sanctitatem,  credendum  est.  Sunt  qui  vitas  San- 
ctorum  ct  Spiritus  opera.  propterea  quod  ipsimet  in  carne  sint,  calumnientur ;  et 
(juidquid  sibi  non  est  familiare  (nihil  enini  prfeter  carnem  sentiunt),  veritati  detra- 
ctum  putant.  Ego  vero  quaecumque  pia.  quaecumque  verlio  Dei  (in  sensu  tamen 
quem  Spiritus  loquitur)  non  sunt  contraria,  recipio  :  verum  ita  recipio,  quatenus 
me  Eedificent,  non  ut  usquequaque  omnia  ceu  firma  indubitataque,  ad  credendum 
me  urgeant.  Neque  eniin  in  illorum  cupio  haberi  numero  qui  prudentise  humanae, 
qu;e  stultitia  est  apud  Deum.  tribuunt  omnia.  pietati  nihil.  Hi  namque  dum  omnia 
pervestigant,  dum  omnia  scrutantur,  dumque  singulorum  petunt  rationem,  ubi  in 
Dei  operibus  eam  nequiverint  invenire,  mirabilia  Dei  protinus  fabulas  mentiuntur. 
Equidem  vix  verbis  consequi  possum,  quam  justo  sspe  dolore  movear  in  hos 
blaterones,  quorum  tum  animus,  tum  verba  nunquam  non  derogant  pietati.  Atqui 
a  nullo  non  est  stomachandum  in  eos  potissime  qui  omnes  Sanctorum  historias 
rident.  qui  antiquitati  detrahunt.  calumniantur  devotionem,  nihil  verum  festimantes, 
quidquid  Titus  eorum  Livius,  aut  ^'alerius.  aut  Plutarchus  Justinusve  non  scri- 
pserit  :  ubi  vero  ii  quamlibet  absurde,  quainlibet  suspecte  quid  dixerint.  protinus 
verum  esse,  ad  bilem  usque  conlendunt.  Proh  pudorl  num  ethnicis,  aut  solis  aut 
plus  quam  Christianis  est  credendum  ?  Num  quidquid  Trogus.  aut  Florus,  aut 
reliqui  id  genus  histnrici  non  dixerint,  falsum  pntabimus?  An  et  Christiani  suos  non 
habent  auctores,  quorum  tum  fidei,  tum  auctoritati  facile  tutoque  credendum  sit  ? 
Ouie  hffic  est  Christianorum  levitas,  Cornelio,  Tacito  ant  Suetonio  credere,  historiis 
ecclesiasticis  non  credere  ?  mirari  vitas  Cassarum,  ccelitum  vitam  aspernail  ?  Quid, 
quod  tam  multa  nugis  simillima,  (luaedam  dictu  nefaria,  plurima  denique  fidei 
Christianorum  contraria  apud  ethnicos  referunlur,  de  iis  tamen  dubitare  nefas  putant 


EPISTOT.V    NUNCUPATORIA  XI 

Ghristiani  ?  Quid,  quod  nostrates  adeo  juvat  quidquid  in  libris  paganorum  offen- 
dunt,  licet  fidei  cliristianae  palam  sit  inimicum,  atque  cum  veritate  ex  diametro 
pugnet?  Taeeo  quod  ubi  auctores  sive  pagani  sive  Judiei,  quidpiam  de  re  christiana 
tractant,  ubi  quidpiam  quod  in  sacris  quoque  libris  nostris  adstruitur,  referunt, 
adeo  dissideat  a  veritate,  ut  ea  plane  ridicula  merisque  nugis  permixta  videat 
quisquis  vel  parum  sacra  fuerit  lectione  iinbutus.  Itaque,  si  ethnici  scriptores  adeo 
deprehenduntur  a  veritate  deviasse.  si  adeo  impudenter  mentiti  sunt,  ubi  canonica 
nostrorum  librorum  obsistit  aliterque  nos  instruit  auctoritas,  quid  in  reliquis  eorum 
historiis  esse  potest  veritatis,  quarum  in  codicibus  ecclesiasticis  nuUa  est  mentio 
unde  refelli  queant?Aut  si  verse  sunt  historiae  quas  scripsere  pagani,  quomodo 
prffiter  ipsos  non  etiam  posset  alius,  quamvis  christianus,  verum  scribere,  prs- 
sertim  quum  pia  sint  quae  traduntur  in  gestis  Sanctorum,  licet  non  pari  habeantur 
auctoritate  qua  Scripturse  canonicffi  ?  Quod  si  cuncta  quae  de  Sanctorum  vitis  scri- 
buntur,  flcta  esse  oporteat,  propterea  quod  vel  incerto  auctore  hsec  ipsa  sola  nobis 
tradiderit  antiquitas,  vel  quod  rara  admodum  et  miranda  in  his  legantur ;  multo 
magis  hoc  modo  de  canonicis  libris  complura  forent  eradenda,  ubi  permulta  scri- 
buntur  qua?  parum  (ut  reverentia  sacrorum  librorum  salva  loquar)  conferunt  mornni 
honestati  aut  gravitati.  Permulta  (ingenue  fateor)  leguntur  in  sacris  libris,  quorum 
nisi  canonica  me  compelleret  auctoritas,  ea  nequaquam  crederem,  quum  pleraque 
deliramentis  simillima  videantur.  Jam  vero  quia  Ecclesias  ea  nobis  tradit  auctoritas, 
omni  veneratione  suscipio  :  nec  minus  omnibus  Scripturis  divinis  habeo  fidei,  quam 
si  Christum  ipsum  sua  voce  mihi  loquentem  audirem ;  minusque  dubito  de  his 
quaj  ibi  lego,  quam  quae  auribus  audio,  oculis  video,  manibus  contrecto.  Et  quem- 
admodum  certissime  credo  per  Evangelium  exhibita,  quae  legis  figuris  et  Propheta- 
rum  vaticiniis  per  Spiritum  Sanctum  fuerunt  praidicta;  ita  pari  certitudine  credo 
secundi  adventus  promissionem,  ac  diversa  malorum  bonorumque  praemia. 

Hiec,  Reverende  Pater,  scribo,  ut  ea  qua?  de  Sanctorum  vita  ac  obitu  nobis  tra- 
duntur,  tametsi  tam  pra^stans  eorum  non  sit  auctoritas  quam  est  canonica;  Scriptu- 
rae,  nequaquam  esse  contemnenda,  quod  mira  aut  singularia  ibi  referuntur,  quando 
in  sacra  Scriptura  quoque  leguntur  quaj  aut  ridicula,  aut  incredibilia  videbuntur,  si 
de  canonicis  libris  dubitare  licebit.  Nihil  igitur  calumniandum,  quamvis  rarum, 
quamvis  raii-abile,  modo  sit  pium  :  quandoquidem  cuncta  quse  per  Sanctos  suos 
operatus  est  Deus,  mirabilia  sunt.  Tuum  igitur  est,  Reverende  et  sapientissime 
Pater,  has  Dionysii  homilias  sive  sermones,  et  historias  seu  citata  exempla,  quibus 
et  Ghristus  in  suis  sermonibus  creberrime  usus  est,  nou  aspernari.  Lege  qua  soles 
devotione,  Sanctorum  gesta,  eruditionibus  juxta  piis  ac  castis  intermixta  :  et  qua3- 
cumque  fidem  juvant,  quaecumque  compunctionem  administrant,  quKCumque  hone- 
stis  moribus  conducunt,  cujusmodi  est  omnis  eruditio  Dionysii,  iis  patrocinare, 
meque  illorum  numero  qui  tibi  summopere  favent,  qui  te  suspiciunt  ac  magni 
faciunt,  quaeso,  adscribe.  Deus  omnipotens  te  nobis  servet  longaevum,  qui  Ordini 
Gartusiano  unus  vivis  et  pater  et  moderator.  Colonia?,  ex  Conventu  Gartusiensi,  pridie 
S.  Bartholomtei  apostoli,  anno  MDXLII. 


PRyEFATIO 

IN   SERMONES   AD   S^CULARES 


LAUDEMUS  viros  gloriosos  et  parcntes  nostros.  Ecdi.  xliv,  1. 
Multiplici  ratione  hortatur  nos  sacra  Scriptura,  Sanctorum  virtutes  et  glo- 
riam  prsedicare,  et  eos  devote  laudare. 

Primo,  quoniam  Sanctos  laudando,  Deum  in  eis  laudamus.  Non  enim  ipsi  a  se 
ipsis  habuerunt  quod  sancte  irreprehensibiliterque  vixerunt,  sed  a  Deo  per  gratiam 
ejus  indesinentem.  Nempe,  si  omne  bonum  a  Deo  est,  quanto  magis  vitae  sancti- yaco6.i,i7. 
tas  ?  Ideo  ait  Propheta  :  Laudate  Dominum  in  Sanctis  ejus.  Etenim  Sanctos  laudare,  ps.  a.,  i. 
est  infinitam  misericordiam,  caritatem,  liberalitatem  ac  omnipotentiam  Creatoris 
vere  fateri  atque  extollere,  quia  (ut  Jacobus  ait)  omne  datum  optimum  et  onine /acoi.i.n. 
donum  perfectum  desursum  est,  descendens  a  Patre  luminum. 

Secundo  debemus  Sanctos  laudare,  quoniam  justum  est  hoc,  et  Deiis  illud  jubet. 
Laus  namque  et  honor  debentur  virtuti.  Idcirco,  quo  Sancti  virtuosius  hic  vixe- 
runt,  eo  amplius  sunt  laudandi,  majoremque  laudem  promeruerunt.  Unde  scriptum 
est  :  Sapientiam  Sanctorum  narrant  populi,  et  laudem  eorum  nuntiat  Ecclesia.  ^«/i.xLiv, 
Et  quoniam  Deus  jam  honoravit  et  exaltavit  eos  secum  in  coelis,  ipse  requirit,  et  '"■ 
prorsus  dignissimum  est,  ut  honorificentur  a  nobis  in  terris,  quum  sint  amici  et 
filii  Dei. 

Tertio,  quatenus  etiam  ipsi  vicem  nobis  rependant,  suis  meritis  et  precibus  nobis 
subveniendo,  nosque  in  vitse  hujus  periculis  protegendo,  atque  ad  ajternam  beati- 
tudinem  et  suam  beatissimam  societatem  nos  perducendo. 

Quarto,  quatenus  eos  laudando,  eorumque  miracula  memorando,  confortemur 
in  fide,  roboremur  in  spe,  et  divino  accendamur  amore,  atque  ad  imitandum  viri- 
liter  Sanctoruni  virtutes  fortiter  provocemur,  pensantes  quod  et  ipsi  nobis  similes, 
mortales  et  ex  se  fragiles  exstiterunt,  et  tamen  invicte  conando,  et  Dei  auxilium 
jugiter  implorando,  tantum  in  omni  profecerunt  virtute   et  gratia,  in  sanctitate 
ac  sapientia ;  considerantes  quoque  quod  in  tempore  vitge  hujus  brevissimo,  tam 
ineffabilem  et  seternam  promeruerunt  atque  adepti  sunt  gloriam.Hinc  scribit  Aposto- 
lus :  Ideo  et  nos  tantam  habentes  impositam  nobis  nubem  testium,  id  est  multitu-  jejr.xn,!. 
dinem  copiosam  Sanctorum,  deponentes  omne  peccatum,  per  patientiam  curramus 
ad  propositum  nobis  certamen.  Jacobus  quoque  dicit  :  Exemplum  accipite  lon-  /aco4,v,io, 
ganimitatis  et  laboris  et  patientiae,  sanctos  Prophetas ;  ecce  beatificamus  eos  qui  "' 
sustinuermit. 

T.  31.  1 


3  PRilFATIO    IN    SERMONES    AD    S^ECULARES 

Quum  ergo  tam  exemplare,  fructuosum,  justurn,  Deoque  placitum  sit,  Sanctos 
laudare,  propono  ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis,  in  priBsenti  opusculo,de  Sanctis 
per  annum  sermones,  Sancto  Sanctorum  preestante,  conscribere,  et  juxta  prfficeden- 
tis  operis  formam  procedere,  in  quo  sermones  scripsi  de  Tempore,  cum  expositio- 
nibus  epistolarum  et  evangeliorum  dominicalium,  annectendo  epistolce  unum  ser- 
monem,  evangelio  duos  aut  tres.  Verumtamen  isto  in  opere  de  Sanctis,  intendo 
brevitati  studere  magis  quam  in  prascedente  de  Tempore,  quod  in  magnam  nimis 
molem  excrevit. 


£ 


PRyEFATIO 

IN   SERMONES  AD   RELIGIOSOS 


RELIGIO  muncla  et  immaculafa  apud  Deum  et  Patrem  hcec  est,  im- 
■maculatum  se  custodire  ab  hoc  soeculo.  Jacob.  i,  27. 
Christo  iii  Evangelio  protestante,  unum  est  necessarium  :  nam  omnia  iu<;.x,«. 
ordinantur  ad  unum,  quemadmodum  et  ab  uno  sumpserunt  exordium.  Porro  lioc 
unum,  quod  solum  ac  summe  necessarium  perhibetur  objectum,  est  Deus,  qui  om- 
nium  beatitudo  ac  finis  censetur.  Formaliter  vero,  est  gratiosa  unio  mentis  cum  eo 
in  via,  gloriosaque  unio  cum  eo  in  patria.  Ad  hoc  ununi  universa  prfecepta,  evan- 
gelica  quoque  consilia  tendunt.  et  propter  ipsum  cuncta?  sunt  institutfe  observantife 
regulares  atque  monasticaj.  Idcirco  omne  quod  in  coenobio  agimus,  omne  intentum 
ac  studium  nostrum,  ad  hoc  finaliter  referre  debemus,  quatenus  quantum  fragili  de- 
fectuosaeque  vitas  huic  sit  possibile,  simus  indesinenter  Deo  intenti  actualiterque 
uniti,  per  fldei  speculationem,  per  doni  sapientiaj  contemplationem,  per  sanctaj  ca- 
ritatis  ardorem,  per  divinorum  meditationem  beneflciorum  ac  promissorum,  atque 
per  ceterorum  ad  salutem  pertmentium  considerationem,  prgesertim  per  orationem 
devotam,  et  dominicte  passionis  attentionem  prajcordialem. 

Qui  ita  se  habet  in  coenobio,  qui  taliter  occupatur  coram  Altissimo,  merito  reli- 
giosus  vocatur,  estque  in  eo  munda  et  immaculata  religio,  quje  (ut  beatissimus  jacob.i,n. 
Christi  frater  Jacobus  profitetur)  «  est,  iramaculatum  se  custodire  ab  hoc  steculo  ». 
Nempe  quid  aliud  est,  se  a  sajculo  custodire  immaculatum,  nisi  ea  omnia  devitare 
quas  priBfatam  mentis  cum  Deo  unionem  impediunt,  quae  caritatis  fervorem  dimi- 
nuunt,  qufe  vagum  atque  instabilem  efflciunt  animum,  ut  sunt  inordinatas  aflectiones 
ad  ea  quse  mundi  sunt,  puta  ad  vanitates  mundanas  deliciasque  carnales,  temporales 
honores  transitoriasve  divitias  ?  Qute  omnia  necesse  est  religiosum  vitare,  si  digne   coioss.  i, 
debeat  Deo  ambulare,  et  vere  monastice  conversari,  ac  suae  satisfacere  professioni.  '"" 
Propter  quod  etiam  Paulus  hortatur  apostolus  :  Nolite  conformari  huic  sfeculo,  sed  flom.xn.s; 
renovamini  spiritu  mentis  vestrae.  Denique  discipulus  quem  dihgebat  Jesus  :  Si  ^p'^"-  "' 
quis  (inquit)  diligit  mundum,  non  est  caritas  Patris  in  eo  ;  quoniam  omne  quod  est  '/<"'""■"■ 
in  mundo,  concupiscentia  carnis  est,  et  concupiscentia  oculorum,  et  superbia  vitae. 

Concupiscentiam  ergo  camis,  concupiscentiam  oculorum  et  superbiam  vitte 
oportet  in  primis  claustralem  abjicere,  nec  aliter  potest  se  immaculatum  a  sseculo 
custodire.  Etenim  a  saaculo  se  immaculatum  prseservare,  est  nihil  hujus  mundi, 
nihil  creatum,  nihil  citra  Deum,  nisi  in  Deo  et  secundum  Deum  diligere,  quatenus 


4  PRi:FATIO    IN   SERMONES   AD   RELIGIOSOS 

pura  et  simplex  sit  cordis  intentio,  omnisque  ejus  aftectio  sit  adunata,  simplificata 
ac  stabilita  in  Domino.  A.bjicienda  est  ergo  omnino  appetitio  stecularis,  amicitia 

/aeo6.iv,i.  mundialis,  carnalis  et  sensualis  afTectio,  quum  et  Jacobus  contestetur  :  Amicitia 
hujus  mundi,  inimica  est  Deo  ;  quicumque  ergo  voluerit  amicus  bujus  mundi  fieri, 
inimicus  Dei  constituitur.  Quid  terribilius  dici  potest?  Quid  ergo,  o  monache,  quid, 
0  religiosa  persona,  quid  tibi  cum  hoc  sajculo  nequam  ?  quid  tibi  cum  carnalibus 
ac  mundanis  hominibus,  nisi  ut  ores  pro  eis,  opportunoque  loco  et  tempore  cohor- 
teris  eos  ad  meliora  ?  Quid  eorum  familiaritates  qusris  nocivas  ?  quid  inordinata 
colloquia  ?  quid  stulta  solatia,  consortia  quoque  interioris  custodife  resolutiva? 
Quae  utique  omnia  vigorem  dissipant  mentis,  aniraam  faciunt  negligentem,  cor  red- 

i>s.ivii,27.  dunt  intimoratum.  Quemadmodum  enim  cum  perverso  perverteris,  ita  cum  carnali 
carnalis  efficieris,  cum  mundano  mundanus  constitueris,  sicque  sub  habitu  spi- 
rituali  cor  deferes  steculare.  Praeterea,  quid  olim  fuit  filiis  israel  ruinje  occasio, 

A'um.  iiv,  idoIolatrijB  causa,  nisi  cum  Amorrhaeis  communio  ?  Sic  religiosis  incitamentum 
'  "''■     multiplicis  casus  est,  cum  sfecularibus  confabulatio,  societas  et  mixtura.  Non  enim 

£«;..  xni,  sine  causa  ait  Scriptura  :  Qui  tangit  picem,  inquinatur  ;  et  qui  communicaverit 

Proi:  iiii,  superbo,  induetur  superbiam  ;  iteraque,  Amicus  stultorum,  sirailis  eis  erit. 

*"•  Hinc  sancti  Patres  qui  Ordines  instituerunt,  ipsos  religiosos  vita,  habitu,  raan- 

sione,  a  sagcularibus  voluerunt  esse  distinctos,  et  habitationem  eorura  claustrum 
appellare  sanxerunt.  Gur  itaque,  nisi  quia  habitatores  ejus  debent  ab  omni  sseculari 
tumultu  esse  quieti,  a  passionura  ac  vitiorum  inquietudine  liberi,  ab  omni  carnali- 
tate  et  sfeculari  proprietate  abstracti  ?  Si  quominus,  tanto  intolerabilior  erit  eorum 
damnatio,  quanto  ad  proficiendum  media  habuerunt  aptiora,  et  quanto  ad  perfe- 
ctiora  se  adstrinxerunt. 

Itaque,  quia  jam  paulo  ante,  operante  Domino,  serraones  compegi  pro  religiosis 
per  annum  de  Tempore,  propositum  est  nunc  simili  forma  componere  sermones  de 
Sanctis  per  annum,  pro  religiosis,  ad  laudem  et  gloriara  Sancti  Sanctorura,  Dei 
incomparabilis,  adorandi  ac  omnipotentis. 


IN  FESTO 
S.  ANDREiE  APOSTOLI 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


CORDE   CREDITUR  AD  JUSTITIAM,   ORE   AUTEM   CONFESSIO   FIT   AD   SALCTEM,   ETC. 

Rom.  X,  10-18. 


TN 

JL  se 


hodiernfe  festivitatis  epistoia,  agitur  A 
sermo  de  fidei  efficacia  et  effectu,  vi- 
delicet  de  ejus  virtute  ac  merito,  atque  de 
evangelicae  legis  prsedicatione.  Idcirco  in 
feslo  B.  Andrese  merito  ista  cantatur  epi- 
stola,  quoniam  ipse  in  se  ipso  fide  fuit 
plenissimus,  plurimosque  suis  miraculis 
ac  doctrinis  ad  fidem  convertit.  Itaque  ait 
apostolus  Paulus  : 

Corde  creditur  ad  Justitiaut,  id  est,  ac- 

tualiter  per  intellectum  credendo  ea  quae 

christianse   sunt  fidei,  tendit  ac   proficit 

homo  ad  justificationis  seu  habituaiis  ju-  B 

stitiffi  adeptionem  vel  incrementum.  Cre- 

dendo    namque    meretur    homo    peccati 

remissionem,  gratia^  infusionem  sive  aug- 

mentum,    atque   justiliae    exercitationem. 

Fides  quippe  informis  disponit  ad  haec; 

fides  vero  formata,  id  est  caritate  ornata, 

Ephes.M,  auget  et  perficit  ista.  Per  fidem  enim,  se- 

''■  cundum  Apostolum.  habitat   Christus    in 

cordibus  nostris.  Et  hujus  coapostolus  Pe- 

jc/.xv,Q.  trus  :  Fide  (inquit)  purificans  Deus  corda 

Prm:  xv,  corum.  Salomou  etiam  per  misericordiam 

''"  et  fidem  ait  purgari  peccata.  C 

Ore  autem  confessio  fit  ad  salutcm,  id 

est.ore  tenus  confitendo  ea  quse  fidei  sunt, 

meretur  homo  aeternam  salutein.  Siquidem 

oris  confessio  est  effectus  fidei  cordis,  sic- 

ut  vocalis  oratio  actus  est  latriae,  et  elee- 


mosynarum  largitio  opus  est  misericordiae. 
Meritum  autem  consistit  in  actu  virtutum, 
non  in  habitu  solo.  Hinc  in  Evangelio  as- 
serit  Christus  :  Qui  me  confessus  fuerit  Zuc.xu.s; 
coram  hominibus,  confitebor  et  cgo  eum  ^""^-  ^^- 
coram   Patre    meo.   Et  in   prima   Joannis 
scriptum  est  :  Haec  est  victoria  qufp.  vin-  i/oan«,v, 
cit  mundum,  fides  nostra,  id  est  confessio  *• 
fidei.  Nam  subditur  ibi  :  Quis  est  qui  vin-  /4,^.  5. 
cit  mundum,  nisi  qui  credit  quod  Jesus 
est  Fiiius   Dei  ?   Unde  ante  verba  hujus 
epistolae  praemisit  Apostolus  :  Si  confitea-  Ram.  i,  9. 
ris  in  ore  tuo  Dominum  Jesum  esse  Chri- 
stum,   et   in   corde   tuo   credideris   quod 
Deus   illum   suscitavit  a  mortuis,  salvus 
eris.   Et  istud   consequenter  probat  Apo- 
stolus  testimonio  prophetali.  Scriptum  est 
enim  :  Omnis  qui  crediderit  in  eum,  puta   h.  xxviu, 
in  Christum,  qui  ait  :  Creditis  in  Deum,  et  ',*' 

*  Joann.  xiv, 

in  me  credite,  non  confundetur,  id  est,  1. 
non  reprobabitur  a  Judice  summo,  neque 
spe  sua  frustrabitur,  sed  consequetur  sa- 
lutem,  loquendo  de  fide  per  dilectionem 
operante,  et  perseverante  usque  in  finem. 
Hinc  dicit  Salvator  :  Qui  me  confessus  fu-  Luc.xk.s; 
erit  coram  hominibus,  confitebor  et  ego  j'^""*-  ^< 
eum  coram  Patre  meo. 

Non  enim  est  distinctio  Judwi  et  Grie- 
ci,  id  est,  inter  Judaeos  credentes  et  gen- 
tiles  fideles  nil  distal,  quantum  ad  ade- 


6 


IN    FESTO   S.  ANDREiE   APOSTOLl. 


ENARRATIO    IN   EPISTOLAM 


Acl.  X,  34, 
35. 


£sther\w 


Judith  IX 
17. 


Liic.  VI,  4C. 


Malach.i, 


Eccle.  viii. 
11. 

Prov.  11,14, 
Ps.xui,3 


Joann.  XII. 
31. 


/6irf.  VIII 
34. 


Matth-xxv^ 

21,23. 


.7oann.  viii, 
35. 


ptionem  saliitis,  diimmodo  oredant  modo 
prrptacto.  Nam  ct  princcps  Apostoionim 
fatetur  :  In  veritate  comperi,  qiioniam 
non  est  personarum  acceptor  Deus ;  sed 
in  omni  gente,  qui  timct  Deiim  et  opera- 
tur  juslitiam,  acceplus  est  illi.  A^am  ide>n 
est  Dominus  omnium,  qui  ratione  creatio- 
nis  et  summ<T  dominationis,  universorum 
est  Dominus.  De  quo  scriptum  est  :  Domi- 
ne,  rex  omnipolens,  in  ditione  tua  cuncta 
sunt  posita;  et  alibi  :  Deus  coelorum,  crea- 
tor  aquaruni. 

Qua?ritur,  an  Deus  sit  dominus  ini- 
quorum.  Videtur  quod  non,  quoniam  do- 
minus  et  servus  correlative  dicuntur  ; 
iniqui  autem  non  sunt  servi  Dei  :  ergo 
ncc  ipse  eorum  est  dominus.Deniquc  Chri- 
stus  in  Evangelio  loquitur  :  Quid  vocatis 
me,  Domine,  Domine,  et  non  facitis  quse 
dico  ?  Quum  ergo  iniqui  non  impleant 
Cliristi  praecepta,  non  vere  dominuin  eum 
appellant.  Iterum  ait  Altissimus  :  Scrvus 
timet  dominum  suum  :  si  ergo  Dominus 
ego  sum,  ubi  est  timor  meus?  Iniqui  au- 
tem  non  metuunt  Domiiium,  imo  de  eis 
asseritur  :  Absque  ullo  timore  filii  homi- 
num  perpetrant  mala;  et  alibi,  La?tantur 
quuin  nialefecerint ;  atque  in  Psalino,  Non 
est  timor  Dei  ante  oculos  eorum.  Non  ergo 
sunt  servi  Dei.  Postremo,  iniqui  sunt  ser- 
vi  diaboli,  qiii  (Christo  lestante)  est  prin- 
ceps  hujus  mundi,  utpote  iniquoruni.  Sed 
et  Christus  affirmat  :  Omnis  qui  facit  pec- 
calum,  servus  est  peccati.  Non  crgo  iniqui 
sunt  servi  Dei,  pra?sertim  quum  servus  a 
serviendo  dicatur,  ipsi  autem  non  serviunt 
Deo,  potissime  infideles.  —  Et  responden- 
dum,  quod  multis  modis  aliquis  dicitur 
servus  Dei,  videlicet  :  servitute  filialis  ti- 
moris.  Unde  dicit  Salvator  :  Serve  bone  et 
fidelis,  intra  in  gaudium  Domini  tui.  Et 
hoc  modo  iniqui  non  sunt  servi  Dei;  sic- 
que  inlelligendse  sunt  auctoritates  indu- 
ctffl.  Iteni,  servitule  timoris  pure  servilis, 
de  quo  dicitur  :  Servus  non  manet  in 
doino  in  eeternum.  Sunt  autem  nonnulli 
iniqui  qui  nec  serviliter  timent  Deum,  et 
tamen  aliquo  modo  sunl  servi  :  quoniam 


A  potestati  Omnipotentis  subjecti  sunt  dum 
ipse  voluerit,nec  manum  ejus  cvadunt;et 
completur  in  eis  finaliter  Dei  voluntas  se- 
cundum  a^quitatis  processum.  Sed  non 
competit  eis  perfecta  ratio  servitutis.  Hinc 
in  Evangelio  dicitur  impio  :  Serve  male  et 
piger;  itemque,  Serve  nequam. 

Diccs  in  omnes  qui  invocant  iUum,  id 
est,  copiose  illis  succurrens  qui  intimo 
cordis  affectu  ejus  pietatem  perseveran- 
ter  implorant,  juxta  illud  Psalmistse  :  Pro- 
pe    est    Domiiius    omnibus    invocantibus 

B  eum,  omnibus  invocantibus  eum  in  ve- 
ritale.  Ideo  scriptum  est  :  Si  quis  indiget 
sapientia,  postulet  a  Deo,  qui  dat  omnibus 
affluenter,  et  non  iinproperat;  et  dabitur 
ei.  Unde  in  Ecclesiastico  habetur  :  Quis 
invocavit  illum,  et  despexit  eum?  Porro 
Deus  dives  est,  non  pecunia,  sed  omnipo- 
tentia;  ejusque  opulentia  est  sua  perfectio 
infinita;  alque  ut  divinus  Dionysius  pro- 
teslatur,  in  Deo  est  omnium  bonorum  et 
pulchrorum  ac  desiderabilium  perfecta 
possessio,  quae  non  est  nisi   ipsius  sim- 

C  plicissimum  esse  in  se,  et  per  se  omnifa- 
rie  plenum,  perfectum,  superbeatissimum 
et  immensum.  Omnis  enini  quicumque  in- 
vocaverit  nomen  Domini,  id  est  Dominum 
noinine  designatum,  salvus  erit  modo  in 
spe  per  gratiam,  postmodum  in  re  per 
gloriam,  si  lamen  pcrseveranter  et  ratio- 
nabiliter  invocet  Dominum. 

Ilaec  autem  invocatio  praesupponit  et 
exigit  fidcm.  Propter  quod  subditur  :  Quo- 
modo  ergo  inroeabunt  homines  Deuin  seu 
Christum,  irt  quem  non  crediderunt?  qua- 

D  si  dicat,  Nequaquam.  Credere  enim  opor- 
tet  accedentem  ad  Deum,  quia  est,  et  in- 
quirentibus  se  remunerator  sit.Sed  obviare 
videtur  quod  Christus  loquitur  Samarila- 
nae  :  Vos  adoratis  quod  nescitis.  Moyses 
quoque  de  incredulis  scripsit  :  Immolave- 
runt  daemoniis  et  non  Deo,  diis  quos  igno- 
rabant.  Iino  et  in  Jercmia  ceterisque  Pro- 
phetis,  frequenter  dicuntur  filii  Israel 
invocasse  et  coluisse  deos  quos  ignora- 
bant.  Non  ergo  invocatio  pra^exigit  fidem 
sive  notitiam  :  nam  fides  aliqualis  notitia 


Matth.xw 


Ibid.  XVIII, 
32. 


Ps.   CXI.IV, 
18. 


Jacob.  I,  5. 


Eccli.iiM. 


De  Divin. 
nom.  c.  IV. 


Jocl  II,  32. 


Hebr.  XI,  6. 


Joann.  iv, 


Deut.yiwii^ 

17. 


Jer.  VII,  9 ; 
Z>a?l.xi,38. 


IN   FESTO    S.  ANDRE.E   APOSTOH.   —   ENARR.\TIO   IN   EP1ST0L.\M 


est.  Et  respondendum,  quod  Apostolus  lo-  A 
quitur  hic  de  vera  invocatione,  qusc  est 
actus  virtutis;  adoratio  autem  in  illo  Joan- 

/oonn.iv,  nis,  Vos  adopatis  quod  nescitis,  large  ac- 

'■■  cipitur  pro  qualicumque  cultu  unius  Dei, 

non  pro  vera  adoratione,  quse  actus  est 
latrise.  Unde  Christus  ibidem  de  vera  et 

ibid.  24.  proprie  sumpta  adoratione  subjungit :  Eos 
qui  adorant,  in  spiritu  et  veritate  adorare 
oportet.  Infideles  autem  atque  idololatree, 
deos  quos  nescierunt  invocasse  dicuntur, 
quoniam  ii  quos  deos  putaverunt,non  sunt 
dii :  falsum  autem  non  scitur,  quum  scien-  B 
tia  sit  verorum. 

Aut  quomodo  credent  ei,  scilicet  Deo, 
quem  non  audierunt ,  id  est,  de  quo  nihil 

Rom.%,M.  dictum  est  eis?  Fides  enim  est  ex  auditu  : 
quia  ct  teste  Philosopho,  auditus  est  sen- 
sus  disciplinee,  id  est  informationis  ab 
alio.  Quum  ergo  fides  non  habeatur  nisi 
per  revelationem  seu  instructionem  alte- 
rius,  oportet  ut  primo  audiatur,  vel  per 
locutionem  angelicam  intus  sohim,  aut 
etiam  foris  exhibitam,  vel  per  locutionera 
humanam.  Sed  iis  objici  potest,  quoniam  C 
fides  a  solo  Deo  est  per  creationem  seu 
infusionem  :  non  igitur  ex  auditu.  Et  re- 
spondendum,  quod  fides  prout  est  virtus 
thcoiogica,  quantum  ad  habitum  sive  es- 
sentiam  suam,  a  Deo  per  creationem  ac- 
cipitur:  praedicatio  tamen  disponit  ad  fi- 
dem,nec  communiter  perducti  sunt  adulti 
ad  fidem  nisi  mediante  prsedicatione  seu 
informatione  humana,  per  modum  dispo- 
sitionis  praevite  concurrente.  Hinc  subdi- 
tur  :  Quomodo  autem  audient  sine  prwdt- 
ca>ite,\d  est  forinsecus  nuntiante?Loquitur  D 
namque  Apostolus  de  exteriori  auditu  per 
hominem,  quia  connaturale  est  hominibus 
sic  doceri,  sicque  communiter  ad  fidem 
deducti  sunt.  Nihilo  minus,  ut  divinus 
DeCceiest.  Dionysius  protestatur,  quidam  gentiles  ex 

hier.  c.  IV.  gp^jj^  spcciali,  solo  angclorum  obsequio 
et  doctrina  ad  fidem  conversi  sunt. 

Qiiomodo  vero  prwdicabunt,  id  est,  qua 
auctoritate  aut  efficacia  pra;dicationis  of- 
ficium  assumeut  aut  exsequentur  ii  per 
quos  convertendi  sunt  alii,  nisi  mittautur 


a  Deo,  qui  det  eis  auctoritatem,  os,  sapien-  zuc.xxi.is 
tiam  miraculorumque  gratiam  ?  Non  enim 
quisque  sibi  debet  lionorem  assumere,  aut  Hebr.y.i. 
propria  auctoritate  pubiice  praedicare,  ne 
sit  confusio  in  Ecclesia  Dei  :  idcirco  opor- 
tet  ut  a  Deo,  seu  ejus  vices  gerente,  prae- 
dicator  verbi  Dei  mittatur.  Unde  per  Jere- 
miam   et   Ezechielem    loquitur   Deus   de 
pseudoprophetis  :  Ipsi  currebant,  et  ego   Jer.  xin., 
non   misi   eos.  Stcut  scriptum  est  apud  gjjj^"^''' 
Isaiam  de  prsedicatoribus  desuper  missis  :  e. 
Quam  spcciosi  pedes  evangelizantium  pa-    h.  u\,  7; 
cem,  evangelizantium  hona  !  id  est,  valde  ^^  ""  '' 
decori  et  virtuosi  sunt  gressus,actus  et  af- 
fectus  Apostolorum  et  apostolicorum  viro- 
rum.praedicantium  reconciliationem  gene- 
ris  humani  cum  Deo  factam  per  Christum 
(juxta  illud,  Reconciliati  sumus  Deo  perflom.v,io. 
mortem   Filii   ejus),  praedicantium  etiam 
bona  gloriae,  in  ccelis  praeparata  electis, 
quae  nec  oculus  vidit  nec  auris  audivit.  icor.n, 9. 

Scd  non  omnes  obediunt  Evangelio,  id 
est,  evangelicae  praedicationi  multi  non 
credunt,  nec  praeceptis  ejus  cuncti  obe- 
diunt,  sed  soli  electi.  Unde  et  legitur  : 
Crediderunt  quotquot  praeordinati  erant  in  .4c(.xin,48. 
vitain  aeternam.  Isaias  enim  dicit :  Domi-  is.  un,  1. 
ne,  quis  crcdidit  auditui  nostro,  id  est 
mysteriis  Christi  qua;  ego  aliique  Prophe- 
tae  a  Spiritu  Sancto  audivimus,  et  aliis 
audienda  proponimus?  tanquam  dicat,Pau- 
ci  eredent.  Quod  tamen  ad  litteram  prae- 
dictum  est  de  populo  Judaeorum,  quorum 
pauci  (comparatione  aliorum)  crediderunt 
in  Christum.  Hinc  dicit  Joannes  :  Quum  joann.wi, 
tanta  signa  fecisset  Jesus  coram  eis,  non 
crediderunt  in  eum,  ut  sermo  Isaiae  com- 
pleretur  quem  dixit  :  Domine,  quis  credi- 
dit  auditui  nostro  ?  Ergo  fides  est  ex  au- 
ditu,  id  est,ex  auditione  ejus  qui  informat 
ad  fidem  et  praedicat  eam,  quera  oportet 
audiri;  ex  auditione  quoque  ejus  qui  in 
fide  instruitur,  quein  oportet  praedicantein 
audire.  Auditus  autem  iste  qui  ad  fidem 
exigitur,  est  per  verbum  Christi,  id  est, 
completur  et  fit  per  verbum  Dei,  quod 
venit  ad  corporis  aures,et  movet  auditum, 
et  aperit  ac   instruit   aures   meutis.  Nisi 


37,  38. 


8 


IN   FESTO   S.  ANDRE^  APOSTOI.I. 


SERMO   PRIMUS 


enim  proponerctur  verbiim  Dei,  non  es- 
set  auditio  fidem  dispositive  inducens. 

Sed  diro,  id  est,  qua>ro  :  Xiimcjuid  non 
rti«/ier;/7(^  praedicationem  Evangelii  hi  qui 
credere  renuerunt  ?  Et  probat  quod  inio 
audierunl.  auctoritate  Psalmista^  :  Et  tjui- 

p».ivui,5.  th-ni  in  onincm  tcrram  iud-d?vo,\e\  in  prin- 
cipales  plagas  terrse,  exivit  sonus  eorutn, 
id  esl  vocalis  pra>dicatio  Apostolorum.qui- 

Ac(.  1,8.  bus  Ciiristus  priedixit,Erilis  milii  testes  in 
omni  Judaea  et  Samaria  et  Galilaea,et  usque 
ad  ultimum  terrae;  et  in  fines  orbis  terra; 


A  exierunt  verba  eoriim,  quia  ubique  prse- 
dicaverunt  Apostoli  per  se  ipsos  et  suos 
discipulos,  ut  Petrus  in  Italia,  Andreas  in 
Achaia,  Joannes  iu  Asia,  Dartholoni»us  in 
Armenia,  Thoinas  in  India,  etc.  Unde  per 
Isaiam  Dominus  dixit  :  Mittam  ex  eis  qui  /s.lxvi,i9 
salvati  fuerint,  ad  gentes  iu  mare,  in  Afri- 
cam  et  Lydiam,  in  Italiam  et  Gra?ciam,  ad 
insulas  longe.  et  annuntiabunt  gloriam 
meam  gentibus. Rursusque  prfedictum  est: 
Viderunt  omnes  termini  terrae  Salutare 
Dci  nostri. 


«id.LH.IO; 
Ps.  xcvii,  3. 


SERMO  PRIMUS 


DE   CERTITUDINE   CHRISTIAN^  FIDEI,   DE   TRIPLICI    CONFESSIONE,    DEQliE    PROMPTITUDINE 
DIVIN.E   MISERICORDIvE,    ET    S.  ANDRE.E   PR.ECONIO. 


D 


\EUS  divcs   in   omnes   qui   invocant  B 

eum.  Rom.  x,  12. 
In  praesenti  epistola  salubriter  edoce- 
mur  ad  multa.  Primo.  ut  corde  firmiter 
crcdamus  in  Deum,  et  universa  qu»  ad 
christianam  pertinent  fidem  verissima  es- 
se  inviolabiliter  sentiamus.  Ex  quo  enim 
totum  quod  sumus,  possumus  et  habemus, 
a  Deo  accepimus,  ipse  requirit  a  nobis  ut 
omnia  ista  ei  subjiciamus,  et  ipsum  per 
hfec  omnia  veneremur,  ita  ut  corde,  ore 
et  opere  eum  colamus.  Vult  ergo  Deus  in 
primis,  ut  intellectum  nostrum  ei  subda-  C 
mus  propter  ejus  auctoritatem,  credendo 
quse  nostram  rationem  et  capacitatem  om- 
nino  excedunt  :  ut  quod  Deus  est  unus  et 
trinus,  quod  Christus  est  Deus  et  homo, 
llCor  x,3.  etc.  Ideo  dicit  Apostolus  :  In  captivitatem 
redigimus  omnem  intellectum  in  obsequi- 
um  Christi.  Istud  fit  in  nobis  per  fidem, 
per  quain  intellectum  nostrum  auctoritati 
sacrse  Scriptura;  subjicimus,  deterininatio- 
ni  quoque  Ecclesiae,  credendo  omnia  esse 
vera  quae  sacra  Scriptura  vera  esse  testa- 
tur,  credendo  etiam  universalem  Ecclesi-  D 
am  infallibiliter  gubernari  a  Spiritu  San- 


cto,  ita  quod  in  his  quse  sunt  fidei  et  de 
necessitate  salutis,  errare  non  possit.  Et 
haec  omnia  credimus  propter  altestatio- 
nem  summae  et  increatae  Veritatis,  videli- 
cet  Dei,  qui  multipliciter  contestatus  est 
et  ostendit,  fidem  christianam  esse  ab 
ipso  datam  et  confirmatam.  Nam  fides  est 
theologica  virtiis,  primae  et  a>ternae  verita- 
ti  innitens,  ita  quod  quam  impossibile  est 
summam  Veritatem  esse  mendacem,  falsi- 
tatisque  testem,  tam  impossibile  cst  fidem 
christianam  non  esse  veram.  Idcirco  Apo- 
stolus  ait  :  Licet  nos  aut  angelus  de  coelo  Gaiai.u^. 
evangelizet  vobis  praeter  id  quod  evange- 
lizavimus  vobis,  anathema  sit.  Semper  er- 
go  in  fide  certissimi  simus  atque  firmissi- 
mi.  Nam  et  fides  omnitim  virtutum  est 
fundamentum,  pkirimum  valens  ad  supe- 
randum  universa  daemonum  tentamenta. 

Secundo  docemur  in  ista  epistola,  ut 
Deum  etiam  ore  honoremus,  ea  quae  fidei 
siint  publice  confitendo,  etiam(si  opus  sit) 
coram  adversariis  fidei,  et  pro  fidei  veri- 
tate  ad  moriendum  simus  parati. 

Denique  in  divinis  Scripturis  fit  mentio 
de  triplici  confessione.  Prima  est  confessio 


IN   FESTO    S.  ANDREiE   APOSTOLI.   —   SERMO   PRIMUS 


9 


laudis  divinae^seu  Dei  laudatio;estque  con- A  dalizentur   in    ipso.)  Hinc   in  Proverbiis 


Mallh.  XI, 


Ps.  XXXI,  5. 


fessio  ista  actus  latriee  :  de  qua  loquitur 
Christus.Confiteor  tibi,Pater,Domine  coeli 
et  terrte.  Secunda  est  conressio  propria^ 
culpae,  hoc  est  accusatio  sui  ipsius,  qute 
est  poenitenti;e  actns  :  de  qua  ait  Propheta, 
Dixi,  Confitebor  adversum  me  injustitiam 
meam  Domino.Tertia  est  confessio  creden- 
dorum,  id  est  protestatio  veritatis  eorum 
qu»  cadunt  sub  fide  :  quae  confessio  actus 
est  fidei;de  qua  in  ista  epistola  sermo  est. 
Hac  triplici  confessione  Deum  quotidie 


Prov.  XX[X, 
1. 


scriptum  est  :  Viro  qui  corripientem  du- 
ra  cervice  contemnit,  repentinus  super- 
veniet  interitus.  Et  alibi  dicitur  :  Quam  Eccii.\%,i. 
bonum  est,  correptum  manifestare  poe- 
nitentiam  !  sic  enim  effugiet  peccatum. 
Tertio  in  nostro  secreto  seorsum,  ita  ut 
unusquisque  quotidie  propriam  vitam  exa- 
minet,  conscientiam  purget,  atque  de  suis 
peccatis  intente  se  coram  Deo  accuset,  ac 
veniam  deprecetur  :  sicque  omni  die  sit 
custoditior  corde  ac  timoratior,  ne  Crea- 


venerari  debemus,  Dei  bonitatem,  miseri-  B  torem  suuin  offcndat.  Hinc  Dominus  ju- 


cordiam,justitiam,sapientiam,omnipoten- 
tiani,immensam  felicilatem  totis  laudando 
et  extollendo  prsecordiis,  ejus  quoque  be- 
neficia  recognoscendo  et  commendando, 
atque  futura  ipsius  magnificando  promis- 
sa,  et  insuper  Deum  in  suis  judiciis  at- 

Apoc.xv,3.  que  operibus  extollendo,  et  dicendo  :  Ma- 
gna  et  mirabilia  sunt  opera  tua,  Domine 
Deus  omnipotens  ;  justse  et  verae  sunt  via 
tua",  Rex  sa-culorum.  Hinc  dictum   est  : 

ru6. xii,c.  Benedicite   Deum  cceli,   et  coram  omni- 


bet :  Custodi  temetipsum  et  animam  tuam  Deut.iv,9. 
sollicite. 

Tertio  ex  hodierna  docemur  eplstola, 
quam  justus  et  pius  sit  Deus,  qui  sine 
personarum  acceptione  nullum  ad  se  con- 
fugientem  contemnit,  imo  omnibus  pro- 
nus  est  misereri  :  ideo  nemo  desperet. 
Hinc  scriptum  est:Non  est  apud  Dominum 
Deum  nostrum  iniquitas,  nec  personarum 
acceptio,  neque  acceptio  munerum.  Hanc 
Dei  justitiam   pro  modulo  nostro  imitari 


llPm-.xix, 
7. 


bus  viventibus  confitemini  ei,  quia  fecit  C  debemus,  ut  nulli  quantumcumque  pro- 


Ps  ix,2;cx 
l;cxxxvii,l 


vobiscum  niisericordiam  suani.  Hinc  de- 
Ps.xxxiii,  votissimus  David  rex  ait  :  Benedicam  Do- 
minum  in  omni  tempore,  semper  laus  ejus 
in  ore  meo;  itemque,  Confitebor  tibi,  Do- 
mine,  in  toto  corde  meo.  —  Secundo, 
Deum  honorare  debemus  confessione  pro- 
pria>  culpa?,  nos  ipsos  in  omnibus  humiliter 
accusando.  Primo  in  sacramentali  confes- 
sione,  quse  fit  sacerdoti  jurisdictionem 
super  confitentem  habenti  :  quae  confes- 
sio  debet  esse  dolorosa,  plana,  bene  pra;- 
meditata,  ac  integra,  ut  nihil  omnino  ce- 
letur;  et  ex  interna  contritione,  vel  saltem 
attritione  confessio  illa  procedat.  Secundo 
in  foro  exteriori,  quando  a  superioribus 
nostris  juste  et  caritative  corripimur,  aut 
certe  a  proximis  increpamur  :  tunc  enim 
nequaquam  impatientes  aut  indignantes 
reddamur,  sed  nos  ipsos  humiliter  fatea- 
mur  culpabiles,  atque  ad  emendalionem 
nos  exponamus.  (Si  tamen  alicui  culpa  ob- 
jiciatur,  de  qua  sibi  conscius  non  est,  po- 
test  se  humiliter  excusare,  ne  alii  scan- 


ad- 


pinquo  contra  justitiam  faveamus  au 
sistamus,  nec  male  agentibus  consentia- 
mus  aut  adulemur,  sed  zelo  justitise  cum 
vera  discretione  simus  ferventes.  Nam  ut 
fertur  in  Psalmo,  Dominus  diligit  justos. 
Et  alibi  dicitur  :  Pro  justitia  agonizare,  et 
usque  ad  mortem  certa  pro  justitia,  et 
Deus  expugnabit  pro  te.  Porro  vera  requi- 
rit  justitia  ut  homo  in  primis  contra  pro- 
pria  insurgat  peccata,  et  in  se  ipso  ratio- 
nabiliter  per  opera  poenitentialia  vindicet 
D  ea.  Pra^terea,  quilibet  Christianus  debet 
pietatis  visceribus  esse  repletus,  omnique 
indigenti  pro  posse  succurrere,  opera  mi- 
sericordise  tam  corporalia  quam  spiritua- 
lia  exercendo.  Perfectio  etenim  creatunc 
est,  Creatori  altissimo  proportionabiliter 
assimilari.  Propter  quod  ait  Salvator  :  Es- 
tote  perfecti,  sicut  et  Pater  vester  coeiestis 
perfectus  est.Quum  ergo  Deo  sit  proprium 
misereri  semper  et  parcere,  constat  quod 
aliis  miserendo,  parcendo,  subveniendo, 
perfectioni   appropinquamus,  Deoque  si- 


£ccli.  IV, 
33. 


Miitlh. 
48. 


10 


IN   FESTO   S.  ANDRE^   APOSTOLI.  —   SERMO  PRIMUS 


Luc.  xviii, 
1. 


niiles  ac  tlilecli  efficimur,  quum  simili- 
tiido  sit  causa  amoris.  Unde  in  cpistola  ista 

flom.x,  12.  dicil  Apostoius,  quod  Dous  esl  «  dives  in 
omiies  qui  invocant  cuin  ».  Diligil  enim 
ea  quaj  condidil,  ct  sus  bonitatis  ac  libe- 
ralilalis  nullus  est  finis.  Ideo  cerlum  esl, 
quod  paralissimus  sit  graliarum  charisma- 
ta  impertiri  :  imo,  ut  cantat  Ecclesia,  ipse 
abundantia  pietalis  sn.T,  supplicum  pre- 
ces  excedit  et  vola.  Nec  solum  dives  et 
pius  est  in  eos  qui  invocant  eum,  sed  et 
frequenter  iniquos  et  aversos  misericordi- 
ter  pranenil  el  reducil,  invocantesque  fa- 
cit.  Semper  igilur  divinae  pietati  gratias 
referamus. 

Quarto  in  epistola  hac  doceinur,  quam 
salubre  sit  invocare  Omnipotentem.  Nam 

/oeiM,3i.  dicilur:  Omnis  qui  invocaverit  nomen  Do- 
mini,  salvus  erit.  Idcirco  ab  oralionibns 
non  cessemus,  quum  dicat  Salvator  :  Opor- 
tct  semper  orare,  et  non  deficere.  Cuiiibet 
ergo  Chrisliano  esse  debet  orandi  consue- 
tudo,  et  in  exlerioribus  occupationibus 
cor  ad  Deum  frequenler  levandum  esl,  ac 
brevibus  sallem  orationibus  insistendum. 
Verumtamen  non  labiis  lanlum.  sed  cuin 
ingenti  cordis  attentione  orare  oportet,  nec 
sine  reverentia  Deum  affari  debemus  : 
quamvis  enim  Deus  piissimus  exaudire  et 
copiose  dare  paratus  sit,  non  tamen  vult 
nimia  exaudiendi  facilitate  dona  sua  nobis 
vilescere,  sed  intentum  ac  perseverantem 
exigit    oralorem.    Proplerea    sanclissimus 

Deui.K.i<).  Moyses  ait  :  Quum  quwsieris  Dominum 
Deum  tuum,  invenies  eum,  si  tamen  loto 
corde  qua>sieris,  et  tola  Iribulatione  ani- 
mffi  tuae. 

Denique  in  omnibus  prfftactis  virtuti- 
bus  ac  virtuosis  operibus  B.  Andreas  apo- 
stolus  excellenter  resplenduit.  Fuit  namque 
in  fide  fortissimus,  habens  fidcm  cum  ra- 
lionibus  credendorum  et  purificata?,  iulel- 
ligentia  mentis.  Nec  solum  in  se  ipso  fide 
erat  plenissimus,  sed  innumerabiles  quo- 
que  convertit  ad  fidem  :  nam  tolam  Acha- 
iam,  qute  est  rcgio  magna  et  pars  Gripcia", 
implevit  Ecclesiis.  Insupcr  corain  .Egea 
proconsule   constantissirae   confessus   est 


A  Christum,  nec  timuit  minas  ejus,  imo  cum 
gaudio  oblulit  se  ad  moriendum  pro  fide. 
Eral  eliam  juslus  valde,  quia  pro  innocen- 
tiuui  defcnsionc  objecit  se  inediuui. Neque 
alicui  in  derogationem  pepercit  justitia). 
Naui  quum  .Egeas  proconsul  compellere 
conarelur  Christianos  ad  sacrificia  idolo- 
ruin,  occurrit  ei  Andreas  et  dixil  :  Oporte- 
bal  ut  lu  qui  hominuin  judex  es,  judicem 
tuuin  qui  in  coelis  est  cognosceres. 

Legitur  quoque  in  miraculis  S.  Andrea;, 
quod  juvenis  quidam  chrislianus  et  pul- 

B  cher  secrelius  dixil  S.  Andreff,  qualiter 
femina  sibi  valde  propinqua  tentaverit 
eum  trahere  secum  ad  carnalem  commix- 
tionein;et  quoniam  jiivenis  recusavil  ince- 
slum,  illa  judicem  adiit.et  eum  mendaciler 
accusavit  quod  voluerit  eam  opprimere. 
Tunc  B.  Andreas  cum  juvene  ad  judicis 
accessit  tribunal,  mulierique  dixit :  0  crti- 
delissima  ferninarum,  quse  per  libidinem 
tuain  vis  hunc  juvenem  innocenlem  tibi 
propinquissimum  trucidarc.  Tunc  mulicr 
judici  ail  :  Domine,  huic  inago  adhcesil  fi- 

C  lius  meus.postquam  tantum  crimen  facere 
voluit.lralus  jude.x  jussit  juvenem  in  sacco 
pice  ac  bilumine  linito  ligari  atque  in  flu- 
men  jactari,  sanctum  quoque  Andream  in 
carcere  detineri,  donec  excogitaret  suppii- 
cium  quo  periret ;  sed  orante  B.  Andrea, 
tonitruum  terribile  exiens  cunctos  perter- 
ruit,  el  terree  motus  magnus  oinnes  pro- 
stravit.  Tunc  inulier  iJla  a  fulmine  est 
percussa,  occisa,  et  corruit  arefacta.  Oran- 
tibus  autein  ceteris  qui  adslabant,  Aposlo- 
lus,  ne  perirenl,  oravit  pro  eis,  et  terra? 

D  motus  ac  tonitrua  cessaverunt  :  quibus  vi- 
sis,  judex  ille  cum  lota  sua  familia  ad  fi- 
dem  conversus  est. 

Postremo  gloriosus  AndreaS  aposlolus 
misericordissimus  fuit,  et  valde  compassi- 
vus  peccaloribus.  Quum  enim  quidain  se- 
nex  noinine  Nicolaus,  dixisset  S.  Andreee  : 
Domine,  ecce  sepluaginla  anni  vitee  mea; 
sunt,  in  quibus  semper  luxuriae  deservivi, 
el  nunc  usque  a  concupiscentia  viclus 
sum,  sed  tu,  pie  paler,  ora  pro  ine;  B.  An- 
dreas  ccepit   mox  flere,  et  a  tertia  hora 


m   FESTO    S.  ANDRE^   APOSTOI.I.   —   ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


11 


usque  ad  iionam  oravit,  surgensque  ab 
oratione,  noluit  manducare,  sed  dixit  : 
Non  comedam  donec  sciam  an  Deus  mise- 
rebitur  hujus  senis.  Quumque  S.  Andreas 
diebus  quinque  jejunasset,  venit  ad  eum 
vox  dicens  :  Obtines,  Andrea,  pro  sene, 
sed  sicut  tu  te  jejuniis  macerasti,  sic  et 
ipse  se  affligat  jejuniis,  ut  salvetur.  Tunc 
senex  ilie  sex  mensibus  in  pane  et  aqua 


A  jejunavit,et  postmodum  plenus  bonis  ope- 
ribus  quievit  in  pace.  Venit  ergo  vox  ad 
S.  Andream,  dicens  :  Per  orationem  tuam, 
Nicolaum  quem  perdideram,  acquisivi. 

Itaque  in  praedictis  virtutibus  et  sanctis 
operibus  sequamur  felicem  Andream  apo- 
stolum,  quatenus  post  hujus  brevis  vitoB 
curriculum  ad  aeternse  beatitudinis  gaudia 
perducamur. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


AMBULANS   JESUS   JUXTA   MARE   GALIL.E^E,   VIDIT   DUOS    FRATRES,   ETC.   Matth.  IV,  18-! 


HODIERNO  in  evangelio  describitur  vo- 
catio  B.  Andrea)  apostoli  ad  aposlola- 
tum  Christi  :  idcirco  evangelium  istud  ho- 
die  legitur.  Itaque  Matthaius  asserit  : 
Amhulans  Jesus  juxta   mare  Galilwu', 

Zuc.v,  1.  quod  alio  nomine  in  Evangelio  appellatur 
stagnum  Genesareth  :  eratque  lacus  ma- 
gnus,  secundum  Hieronymum;  sed  dicitur 
mare  juxta  consuetudinem  idiomalis  He- 
braeorum,  qui  quamlibet  magnam  congre- 
gationem  aquarum  nominant  mare,  quoni- 

Gen.  1, 10.  am  Genesis  primo  habetur :  Congregationes 
aquarum  appellavit  Deus  raaria.  Viditduos 
fratres,  videlicet  Simunem,  qiii  vocatiir 
alio  nomine  Pctriis,\A  est  firmus, et  etiam 
Cephas,quod  inlerpretatur  caput  seu  prin- 
cipalis  :  qua3  nomina  Christus  ipsi  impo- 
suit ;  et  Andream  fratrem  ejus,  mittentes 
rete  suum  in  mare  pra>fatum,  ut  caperent 
pisces.  Erant  enim  piscatores  :  quod  fu- 
turo  eorum  officio  congruebat,  nam  pisca- 
tores  hominum  erant  futuri.  Et  ait  H- 
lis  :  Venile  post  »ie,  non  solum  corporis 
gressu,  sed  etiam  imitatione  virtutum  et 
perfectionis  intuitu,exteriora  omnia  relin- 
quendo  et  vos  ipsos  abnegando,  ut  evan- 
gelicee  perfectionis  apicem  apprehendatis; 
et  faciam  vos  fieri,  id  est,  per  gratiam  apo- 
stolatus  efficiam  vos  piscatores  /lominum, 
id   est  collectores  diversorum   hominum 


Mallh.xvi 
18  ;  Joann 
1, +i. 


B  intra  unam  Ecclesiam,  per  extensionem 
doctrina^  vestrse  super  eos,quemadmodum 
pisces  diversi  colliguntur  per  rete  intra 
unam  naviculam.  Per  rete  ergo  significa- 
tur  verbum  pra-dicationis,  qua  homines 
de  viliorum  profundo  et  fluctibus  seu  in- 
quietudinibus  hujus  steculi  extrahuntur, 
atque  in  portu  et  pace  constituuntur  Ec- 
clesia\Nam  per  mare  significatur  mundus 
perturbationibus  ac  vitiorum  profluviis 
plenus;  per  piscatorem,  pra^dicator  et  do- 
ctor  verbi  coelestis ;  per  piscationera,  con- 

C  versio  peccatorura.  Juxta  hanc  similitudi- 
nem,  per  Jeremiara  loquitur  Deus  :  Ecce  /ec.xvi.ie. 
ego  mittam  piscatores  multos  et  piscabun- 
tur  eos.At  illi  continuo  relictis  retibus  et 
ceteris  qua>  habebant,  secundura  quod  ali- 
bi  loquitur  beatissiraus  Petrus  ad  Chri- 
stum  :  Ecce  nos  reliquimus  omnia;  secuti  Mauh.ws., 
sunt  eum  mente  et  corpore.  "'' 

Denique  triplex  fuit  Apostolorum  isto- 
rura  vocatio.  Una  ad  simplicem  ejus  noti- 
tiara  :  quain  vocationem  describit  Joanncs, 
prout  in  serraone  plenius  referctur.  Se- 

D  cunda  vocatio  fuit  ad  quaradara  Christi 
fainiliaritatera.  Tertia  fuit  ad  apostolatura, 
quae  praesenti  describitur  loco. 

Et  proccdcns  inde,  id  est,  Jcsus  parura 
procedens  per  liltus  raaris  praedicti,  vidit 
alios  duos  fratres,  Jacohum  Zehedcvi  fi- 


12 


IN   FESTO   S.  ANDRE.F.   APOSTOLI.   —   SERMO   SECUNDUS 


lium  et  Joannem  evangelistam  fratrem 
ejiis,  in  navi  cum  Zebedivo  patre  eorum, 
reficientes,  id  est,  reparantes  et  mclio- 
ranles,  retia  sua  :  nam  paiiperes  erant  ; 
et  vocavit  eos  ad  gratiam  apostoialus, 
ct  forte  pcr  eadcni  verba.  aut  consimilia, 
per  qu8B  Petrum  et  Andream  vocavit,  di- 
cendo  :  «  Venife  post  mc  «,  etc.  Illi  autem 
statim  relictis  retibus  et  patre  suo,  s&- 
ctiti  sunt  eum,  corporis  gressu  et  men- 


A  tis  affcctu.  Nec  hoc  fuit  indiscretionis, 
quod  isti  Apostoli  tam  cito  Christum  se- 
cuti  sunt,  ut  infidelis  Porphyrius  arguit. 
Christus  enim  Deus  et  homo  quos  foris 
humanitatis  suae  verbo  vocavit,  intus  per 
deitatis  sua?  gratiam  illos  traxit  :  idcir- 
co  in  ista  tam  celeri  secutione  datur  no- 
bis  exemplum  obedientiae  promptae,  ac 
documentum  relinquendi  vana,  terrena, 
carnalia. 


SERMO   SECUNDUS 


DE    LAUDIBIIS    S.  ANDREiE  ;   ET   QDOMODO    MULTOS,   CRUCI   AFFIXUS,   AD   CULTUM 
VERI    DEI    CONVERTERIT. 


B 


EATUS  quem  eJegisti  et  assumpsis/i, 
Domine.  Ps.  LXiv,  5. 
Sicut  Dominus   noster  Jesus   Christus, 
Filius  Dei,  venit   in   mundum   istum,  et 
vixit  in  eo  in  omni  humilitate  et  pauper- 
tate,  sic  et  pauperes  elegit  in  apostolos  : 
tales  namque  a  Deo  specialiter   frequen- 
tiusque  vocantur  ad  viam  salutis.  Propter 
iCor.1,26-  quod  Paulus  ait  apostolus  :  Videte  voca- 
^*'  tionem  vestram,  fratres,  quia  non  inulti 

sapientes  secundum  carnem,  non  multi 
potentes,  non  multi  nobiles  sunt  inter 
vos  ;  sed  quae  stulta  sunt  mundi  elegit 
Deus,ut  confundat  sapientes  in  oculis  suis, 
et  infirma  et  ignobilia  mundi  elegit  Deiis, 
ut  confundat  fortia.  Unde  ergo  inaniter 
gloriantur  atque  superbiunt  sapientes  et 
potentes  ac  nobiles  saeculi  hujiis,  quuin 
sfepius  relinquaiitur  a  Deo,  et  imbecillcs 
ac  pauperes  eligantur? 

Inter  hos  pauperes  electissimos  Dei  fiiit 
gloriosus  Andreas  apostolus,  qiii  multipli- 
citer  commendabilis  honorabilisqiie  con- 
sistit.  Primo,  quoniam  a  pueritia  Deo  sin- 
cere  servivit,  et  in  innocentia  sua  mansit 
devotus.  Nam  antequam  vocabatur  a  Chri- 
Jont^n.  I,  sto,  fuit  discipulus  .loannis  Baptistfe  :  imo 
et  ante  hoc  in  lege  Moysis  vixit  virtuose 


4U. 


B  et  sine  querela.   Unde  ait  Joannes  :  Re-  joann.  i, 
spiciens  Joannes  Jesum  ambulantem,  ait,  ^c,  37, 39. 
Ecce  Agnus  Dei.  Et  audierunt  duo  ex  di- 
scipulis    Joannis    Baptistae    ipsum    Joan- 
nem  haec  verba  loquentem,  et  secuti  sunt 
Jesum,  qiiorum  iinus  fuit  Andreas,  manse- 
runtque  apud  Jesum  die  illo.  Altera  die  ibid.u.n- 
invenit  Andreas  fratrem  suum  Petrum,  et 
ait  eidem.Invenimus  Messiam,  id  est  Chri- 
stum ;  et  adduxit  eum  ad  Jesuin.  Ecce  in 
his  apparent  diligentia  caritasque  Andreae, 
quoniam  qiiuin    audisset  a  magistro  suo 

C  Joanne  Baptista  quod  Jesus  esset  Messias, 
statim  perrexit  ad  eum.  Nec  contentus  est 
Christum  videre,  sed  voluit  etiam  ejus  sa- 
pientiam  experiri  et  edoceri  ab  eo  :  ideo 
mansit  apud  euni  die  illo;  sicque  implevit 
quod  in  Ecclesiastico  habetur,  Ouum  vi-    f.ccH.  vi, 
deris  sensatum,  statim  evigila  ad  illum.  ^^' 
Quumque  Christum  novisset,  statim  de  sa- 
lute  fratris  sui  Petri  sollicitus,  eum  qu£esi- 
vit  atque  ad  Christum  duxit,  implens  illud 
Petri  :  Unusquisque  sicut  accepit  gratiam,   iPeir.  iv, 
in    alterutriim    illam   administrantes.    Sic  '"• 

D  quoque  quilibet  Christianus  proximum  su- 
um  debct  pro  posse  salubriter  informare, 
spiritualiterque  ad  Christum  pcrdiiccre. 
Secundo,  B.  Andreas  laudatur  a  sapien- 


IN   FESTO   S.  ANDREi   APOSTOLI.   —   SERMO   SECCNDUS 


13 


tia  sua.  Nani  et  antequam  a  Christo  voca- 
tus  est,  magnse  fuit  discretionis.  Unde  in 
Itinerario  S.  Clementis  beatissimus  Petrus 
refert.  se  a  fratre  suo  B.  Andrea  interdum 
Af^ii,  1  et  fuisse  valde  prudenter  instructum.  Post 
"■''■  susceptionem  vero  Spiritus  Sancti  in  die 

Pentecostes,fuit  Andreas  lumine  sapientia; 
mirabiliter  decoratus.  Nara  quum  .Egeas 
proconsul  dixisset  ad  eum,  Tu  es  .\ndreas 
qui  superstitiosam  praedicas  sectam,  quam 
Romani  principes  exterminari  jusserunt  ? 
respondit  :  Romani  principes  nondum  co- 
gnoverunt  quomodo  Filius  Dei  veniens, 
docuerit  idola  esse  daemonia.  Deinde  pro- 
bavit  proconsuli  magnum  esse  raysterium 
crucis.Primo,  quoniara  priraus  homo  raor- 
Gen.  1.1, 6.  tem  intulit  toti  generi  humano  per  lignum, 
de  ejus  fructu  contra  Dei  praeceptum  eden- 
do,  ideo  congruum  fuit  ut  Christus  raor- 
tem  illam  repclleret  per  lignuni,  in  eo 
patiendo.  Secundo,  quouiam  .\dam  ino- 
bedienter  manus  suas  ad  prohibitura  ci- 
bum  extendit,  congruum  fuit  ut  Christus 
immaculatas  manus  in  cruce  extendendo, 
satisfaceret  et  salvaret.  Tertio,  quia  ad  hoc 
quod  Christus  suam  nobis  communicaret 
immortaIitatem,congruum  fuit  ut  mortali- 
tatera  assumeret  nostram.  Quumque  pro- 
consul  S.Andreae  prseciperet  idolis  sacrifi- 
care,sapientissime  subtiliterque  respondit: 
Omnipotenti  Deo  Agnum  immaculatum 
quotidie  offero,  qui  quura  a  tota  fuerit 
plebe  comestus,  vivus  et  integer  perseve- 
rat.  Hoc  autem  dixit  de  Sacramento  alta- 
ris,  in  quo  Christus  veraciter  continetur,et 
Deo  Patri  offertur,nec  a  communicantibus 
laeditur,  neque  consumitur. 

Tertio,  commendatur  B.  Andreas  a  con- 
stantia  et  fortitudine  in  adversis,  quia  pro 
Deo  et  fidei  veritate  ad  mortem  paratissi- 
mus  fuit,  irao  cum  injestimabili  mentis 
fervore  anhelabat  ad  salutare  martyrium. 
Quum  enim  proconsul  ei  crucis  suppli- 
cium  minaretur,  respondit  :  Si  crucis  pa- 
tibulura  forraidarein,  gloriam  crucis  non 
praedicarem.  Iterum  dixit  proconsuIi:Quid- 
quid  tibi  videtur  in  suppliciis,  magis  ex- 
cogita.  Tanto  namque  regi  meo  ero  acce- 


A  ptior,  quanto  pro  ipso  duriora  pertulero, 
et  quanto  in  poenis  constantior  fuero.Tunc 
proconsul  fecit  B.  .\ndream  a  viginti  ho- 
minibus  verberari  :  quod  ipse  patientissi- 
me  sustinebat.  Insuper,  quum  dueeretur 
ad  crucem,  visa  cruce,  non  (ut  consuetudo 
est  hominum)  horrore  concussus  est,  sed 
gaudio  perfusus  ingenti ;  atque  in  affectu- 
osissima  ac  devotissima  verba  prorupit, 
dicendo  :  Salve,  crux  quae  in  corpore  Chri- 
sti  dedicata  es,  et  ex  membris  ejus  tan- 
quam  ex  margaritis  ornata ;  antequam  te 

B  ascenderet  Dominus,  timorem  terrenum 
habuisti,  nunc  vero  coelestem  habes  Isti- 
tiam,  et  cuni  desiderio  susciperis  :  securus 
ergo  et  gaudens  venio  ad  te,  ita  ut  et  tu 
exsultans  suscipias  me,  discipulum  ejus 
qui  pependit  in  te,  quia  amator  tuus  sem- 
per  fui,  et  desideravi  amplecti  te.  0  bona 
crux,  quae  pulchritudinem  et  decorem  de 
membris  Domini  suscepisti,  diu  desidera- 
ta,  sollicite  amata,  sine  intermissione  quae- 
sita,  et  tandem  nunc  concupiscenti  animo 
praeparata,  accipe    me  ab    hominibus,  et 

C  redde  me  magistro  meo,  ut  per  te  rae  re- 
cipiat  qui  per  te  me  redemit.  Ecce  quanta 
constantia  in  adversis,  quanta  fortitudo 
animi  contra  pericula  mortis. 

Hinc  in  sermone  de  S.  Andrea  beatus  ait 
Bernardus  :  .Andreas,  homo  sirailis  nobis, 
tara  vehementi  mentis  ardore  crucem  op- 
tavit,  tam  inaudito  a  saeculis  gaudio  tripu- 
diabat  quum  paratum  sibi  eminus  pati- 
bulum  conspexisset  :  0  crux,  inquit,  diu 
desiderata,  gaudens  venio  ad  te,ut  et  tu  ex- 
sultans  suscipias  rae.  Videtis  quia  non  se 

D  capit  pra?  magnitudine  gaudii.  Ita,  inquit, 
«  ut  et  tu  exsultans  ».  Ergone  tanta  est 
exsultatio  crueis,  ut  exsultet  et  ipsa  crux, 
nec  metus  quidquam  habeat,  sed  totum 
laetitiffi  sit?  Aut  quid  magis  contra  consue- 
tudinera,  supra  rationera,  ultra  naturam, 
crucifixum  exsultare,  an  crucem  ?  Hinc 
iteruni  ait  S.  Bernardus  :  Audistis  certe, 
quum  pervenisset  B.  Andreas  ad  locum 
ubi  crux  parata  erat,  quomodo  confortatus 
sit  in  Domino,  et  per  Spiritum  Sanctum, 
quem  simul  cum  ceteris  Apostolis  in  lin- 


14 


IN   FESTO   S.  ANDREi:   APOSTOLI. 


SERMO  SECCNDCS 


guis  igneis  acceperat,  verba  vere  ignea  lo-  A  miraculis,  de  quibus  in  sequenti  sermone 
quebatur.    Videns   ergo   paratam    eminus      erit  tractatus. 


crucem,  nequaquam  (ut  e.xigere  videtur 
mortalis  infirmitas)  facies  ejus  expalluit, 
nequaquam  sanguis  ejus  gelatus  est,  non 
sleterunt  capilli  aut  vox  faucibus  lisesit, 
non  contremuit  corpus,  non  mens  ejus 
turbata  est,  non  recessit  ut  assolet  intelle- 
ctus,  sed  ex  abundantia  cordis  os  ejus  lo- 
cutum  est.  Quid  enim  B.  Andreas  quum 
sibi  paratam  (ut  dixi)  crucem  eminus  cer- 
neret,  loquebatur?  0  crux,  inquit,  diu  de- 


Itaque  in  prjedictis  virtutibus  studea- 
mus  beatissimum  sequi  Andream,  et  in- 
nocentiam  quam  amisimus,  per  veram 
poenitentiam  (cujus  partes  sunt  contritio, 
confessio,  satisfactio),  quantum  possibile 
est,  recuperemus.Simus  quoque  vere  pru- 
dentes  et  discreti  in  omnibus,  ita  ut  Deo 
omnipotenti,  feterno  et  adorando,  ratio- 
nabile  obsequium  offeramus,  opera  vi- 
tsp  nostrae  taliter  ordinantes  ut  Eeternam 


siderata.   et  cetera   verba   prcememorata.  B  consequamur  salutem;  potiusque  nitamur 


Obsecro,  fratres,  homo  est  qui  loquitur 
haec.  an  non  est  homo.  sed  angelus  aut 
nova  aliqua  creatura  ?  Plane  homo  erat,  si- 
miJis  vobis,  passibilis.  Unde  ergo  in  eo 
nova  hsec  exsuItatio^Unde  in  eo  tanta  con- 
stantia.  tam  spiritualis  mens,  tam  fervens 
caritas,  animus  tam  robustus?  Non  utique 
nisi  a  Spiritu  Sancto. 

Quarto,Iaudatur  S.  Andreas  a  suo  glorio- 
so  martyrio.  Nam  manibus  et  pedibus  cru- 
ci  alligatus  est,  in  qua  per  duos  dies  vi- 


animas  nostras  ditare  virtutibus,  et  divites 
fieri  in  virtuosis  operibus,  quam  tempora- 
lia  congrcgare,  quum  dicat  Salvator  :  No-  Matih.y 
lite  thesaurizare  vobis  in  terra,  ubi  serugo  "'"'• 
et  tinea  demolitur;  thesaurizate  autem  vo- 
bis  in  coelo,  etc.  Ubi  enim  est  thesaurus 
tuus,  ibi  est  et  cor  tuum.  Postremo  simus 
constantes  in  bono,  non  pertinaces  in  ma- 
lo  :  quia  proprii  sensus  immansio  magnum 
peccatum  est,  et  ad  diversa  ac  maxima 
trahit  vitia  atque  pericula.  Simus  etiam  in 


vens,viginti  millibus  hominum  adstantium  C  omni  adversitate  et  tribulatione  stabiliter 


prsedicavit.  Quumque  turba  illa  minaretur 
proconsuli  mortem,dicens  virum  sanctum, 
mansuetum  et  pium,  talia  pati  non  de- 
bere,  venit  ,Egeas  proconsul,  ut  eum  de 
cruce  deponeret.  Cui  B.  Andreas  dixit  : 
Quid  tu  ad  nos  venisti,  .Egea?  Si  pro  poe- 
nitentia  et  venia,  ipsam  consequeris ;  si 
autem  ut  me  de  cruce  deponas,  scias  quod 
de  ea  vivus  non  descendam.  Et  quum  vel- 
lent  eum  dissolvere,  non  poterant  ad  eum 
pertingere.quia  eorum  brachia  mox  stupi- 


patientes,  quoniam  tam  graviter  ac  fre- 
quenter  Deum  creatorem  nostrum  offendi- 
mus  :  in  tantum  quod  merito  totus  contra 
nos  mundus  insurgeret,  creatorisque  sui 
in  nobis  injuriam  vindicaret;  et  millies 
majora  ac  plura  pati  meruimus,  quam  un- 
quam  hic  patimur.  Hinc  Judith  optime  di- 
xit  :  Nou  ulciscamur  nos  pro  his  quae  pa-  juduh  - 
timur,  sed  reputantes  peccatis  nostris  haec  "**'"'• 
ipsa  supplicia  minora  esse,  flagella  Domi- 
ni,  quasi  servi  qui  corripimur,  ad  emen- 


da  reddebantur.  Tunc  copiosissimus  splen-  D  dationem,  et  non  ad  perditionem  nostrara, 
dor  de  coelo  descendens,  sic  per  mediam      evenisse  credamus. 


horam  eum  circumdedit  quod  nullus  eum 
videre  valebat,  abscedenteque  lumine,  si- 
mul  cum  lumine  spiritum  tradidit,  et  re- 
gnum  coeleste  introiit  gloriosus. 

Quinto,  commendatur  Andreas  sanctissi- 
mus  a  praeclaris,  multis  et  maximis  suis 


Rogemus  ergo  beatissimum  Andreara 
apostolum,  ut  ipse  nobis  a  Deo  precibus 
suis  gratiam  adimplendi  hsec  omnia  impe- 
trare  dignetur,  quatenus  post  vitae  hujus 
brevissimae  incolatum,  ad  ejus  beatum 
perducamur  consortium. 


IN   FESTO    S.  ANDRE.E    APOSTOI.I.   —   SERMO   TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 

DE   OBEDIENTIA   AMPLEOTENDA,    DEQUE    DUPLICI    AMORE,    INORDINATO 
VIDELICET    ET   RECTO. 


R 


ELICTIS  omnibus,  secuti  sunt  Chri-  A  propheta  Samuel,  primo  Regum  dicendo 


stum.  Matth.  iv,  20;  Luc.  v,  11. 
In  hodierno  evangelio  audivimus  quem- 
admodum  gloriosus  Andreas  apostolus,  ad 
unam  Christi  vocationem,  cuncta  qua?  ha- 
buit  dereliquit,  et  Dominum  Christum  se- 
cutus  est.  Quanta  est  ergo  perversitas  no- 
stra,  qui  quotidie  invitamur,  vocamur, 
admonemur  atque  jubemur  a  Deo  peccata 
relinquere  et  Deo  creatori  nostro  fideliter 
adhserere,  et  tamen  abnuimus,  et  in  per- 
versitatibus   nostris   manemus  ?   Ad   hffic 


Melior  est  obedientia  quam  victimse,  et  XReg.xi, 
auscultare  magis  quam  offerre  adipem  "'  ^^" 
arietum  :  quoniam  quasi  peccatum  ario- 
landi  est,  repugnare;  et  quasi  scelus  ido- 
lolatriae.nolie  acquiescere.Ecce  inobedien- 
tes  comparantur  ariolis  seu  necromanticis 
atque  idololatris.  Fugiamus  ergo  de  cetero 
inobedientiffi  crimen.  Insuper,  quia  inobe- 
dientes  et  omnes  iniqui,  contra  Dei  prse- 
cepta  propriam  voluntatem  adimplent,  id- 
eo  Deus  justissimo  prorsus  judicio,  post 


quippe  invitat,  vocat,  hortatur  nos  Deus  B  hanc  vitam  in  eis  suam  implet  volunta 


per  se  ipsum  instinctu  divino,  et  item  per 
angelos  sanctos  inspiratioue  interna,  per 
sacram  quoque  Scripturam,  et  per  preela- 
torum  ac  prsedicatorum  et  devotorum  ho- 
minum  informationem  et  allocutionem. 

In  primis  ergo  S.  Andreas  dedit  nobis 
obedienticC  sanctse  ac  prompt»  exemphnn, 
quatenus  ejus  imitatione  studeamus  prtB- 
ceptis  Dei  et  vicariorum  ipsius  cito  atque 
humiliter  obedire,  mandata  Ecclesiae  ob- 
servare,et  proprise  voluntatis  duritias  sein- 
M,;w...,  per  abjicere.  Nam  et  ipse  Christus  factus  C  tu  paIIescunt,hoiTore  concutiuntur 


Joann.  vi, 
38. 


Luc. 

42. 


est  obediens  Deo  Patri  usque  ad  mortem. 

Unde  et   ipse  in  Evangelio  protestatur  : 

Descendi  de  coelo,  non  ut  faciam  volunta- 

tem  meam,  sed  voluntatem  ejus  qui  misit 

me.  Hinc  passione  sua  instante,  dixit  :  Pa- 

ter,  non  mea  voluntas,  sed  tua  fiat.  Si  ergo 

unigenitus  Filius  Dei,  rex  regum  et  do- 

minus  universorum,  non  venit  propriam, 

sed  Dei  Patris  facere  voluntatem,  cur  nos 

miserrimi  atque  vilissimi  peccatores,  quo- 

tidie   contra  Dei    et    Ecclesiaj    prsecepta, 

proprias  faciinus  voluntates,  pessimas  et  D  latenus  trepidare  :  idcirco  scitote,  quod 

rebelles?  Denique,  quam  perversum,  ini-      duplex  est  amor,  ex  quorum  uno  oritur 

quum,  damnabile  istud  sit,  pandit  sanctus      omne  malum,  et  ex  altero  omne  bonum. 


tem  contra  voluntatem  ipsorum,  puniendo 
eos  in  sempiternum  variis  suppliciis  infe- 
rorum. 

Prseterea  in  Legenda  sancti  continetur 
Andre»,  et  prsecedenti  sermone  descri-  c/-.p.i3A' 
ptum  est,  sicut  in  virtutibus  sancti  hu-''''' 
jus  Apostoli  hoc  singulariter  praefulgebat, 
quod  dum  duceretur  ad  mortem,  et  crucis 
patibulum  sibi  paratum,  a  longe  intuere- 
tur,  nequaquam  contremuit;  sed  quantum 
dlii  qui  ducuntur  ad  mortis  supplicia,  vul- 

verbis 
deficiunt,  et  animo  infirmantur,  tantum 
felix  iste  Apostolus,  cruce  conspecta,  vul- 
tu  refloruit,  exsultatione  repletus  est,  ver- 
bis  invaluit,  et  corde  firmatus  est.  Nempe 
quam  ignita,  quam  devotissima,  quam  af- 
fectuosissima  protulit  verba,  prsecedens 
continet  sermo,  in  quo  digesta  sunt  verba 
illa  sanctissima. 

Sed  forsitan  miramini,  qualiter  homo 
morlalis  et  vir  adeo  senex,  potuit,  viso  pa- 
tibulo  sibi  erecto,  taliter  exsultare  et  nul- 


16 


IN   FESTO   S.  ANDREi  APOSTOLI.   —  SERiMO   TERTILS 


Est  etenini  amor  sni.qui  dieitur  anior  pri- 
vatus,  improbus,  et  reflexus,  quo  homo 
amat  se  in  se,  inordinate  ac  vitiose,  ea  op- 
tando  et  ampleclendo  quse  sibi  secundum 
propriam  naturam  ac  voluntatem  utilia, 
delectabilia  sive  honesta  sunt,  puta  tem- 
porales  divitias,  carnales  delicias,  huma- 
nos  honores.  Inde  procedunt  avaritia,  lu- 
xuria,  superbia.  ae  alia  vitia  :  et  quanto 
quis  hoc  plenior  exstat  amore,  tanto  plus 
appetit  talia ;  tanto  quoque  intensius  ac 
vehementius  abhorrct  et  refugit  horum 
contraria;  lanto  etiam  amplius  indignatur, 
irascitur,  et  ultionem  inferre  molitur  his 
qui  illorum  contraria  sibi  infligunt.  Unde 
homines  pravi  isto  amore  repleti,  parvam 
injuriam  sibi  illatam  reputant  maximam, 
et  pro  modico  verbo  turbantur,  imo  pro 
verbis  verbera,  vulnera,  et  nonnunquam 
interfectionem  rependunt  :  sic  et  modi- 
cum  damnum  sibi  illatum  judicant  valde 
magnum.  Isti  itaque  pro  Deo,  pro  justitia, 
pro  fraterna  caritate  pati  nil  volunt,  imo 
nec  pro  suis  excessibus  eorripi  corrigique 
dignantur. 

Porro  alius  est  amor  spiritualis  infusus, 
quo  Deum  super  omnia  diligit  homo,  et  se 
ipsum  vere  in  Deo,  desiderando  sibi  ipsi 
ac  proximis  a>ternam  salutem,  et  omnia 
illa  qus  accommoda  aut  necessaria  sunt 
ad  illam  :  sicque  ex  isto  amore  procedit 
quod  homo  appetit  Deo  placere,  uniri,  in- 
haerere,  eum  in  omnibus  honorare,  corpus 
per  jejunia,  vigilias,  disciplinas  poeniten- 
tialiter  castigare.adversa  sequanimiter  fer- 
re,  imo  in  tribulationibus  gloriari,  pau- 
pertatem,  continentiam  obedientiamque 
amplecti ;  et  quanto  quis  amplius  crescit 
in  hoc  sancto  amore,  tanto  ad  omnia  ista 
invenitur  alacrior.  Itaque  caritas  ista  fa- 
cit  hominem  libenter  aliquid  pati  propter 
Deum,  propter  fidei  veritatem,  propter  ju- 
stitiam,  et  proximorum  salutem.  Quum- 
que  perfecta  exstiterit,  reddit  hominem 
etiam  paratissimum  ad  moriendum  pro 
Deo,  fide,  et  sequitate.  Hinc  S.  Agatha  per- 
rexit  ad  carcerem  tanquam  ad  epulas,  et 
divus  Dionysius,  B.  Ignatius,  sanctique  viri 


A  Polycarpus,  Laurentius  atquc  Vincentius, 
cum  admiranda  alacritate  et  gaudio,  im- 
nianissima  accesserunt  ac  pcrtulcrunt  sup- 
plicia.  Conformiter  B.  Andreas  apostolus 
hac  divina  dilectione  plenissimus,  visa 
cruce  sibi  parata,  in  tantum  gavisus  est, 
quod  pr»  la?titia  se  ipsuin  vix  cepit,ipsam- 
que  crucem  affatus  est,  quasi  et  ipsa  in- 
telligere  posset.  Denique  viri  sancti,  divi- 
nitus  copiose  iIluminati,considerant  quam 
ineffabiliter  adversa,  persecutiones,  inju- 
riff,  et  ipsa  pro  Deo  illata  occisio,  sibi 

B  proficiant  ad  salutem,ad  gralis  incremen- 
lum,  ad  ffternae  glorise  cumulum,  ad  ex- 
piationem  quoque  praeteritorum  delicto- 
rum,  atque  purgationis  remedium  a  Deo 
salubriter  provisum.  Idcirco  considerant 
illa  non  quasi  adversa,  sed  tanquam  ma- 
xime  prospera,  atque  cum  gaudio  grandi 
suscipiunt  ea. 

Nunc  igitur  unusquisque  nostrum  exa- 
minet  semetipsum,  et  penset  quis  horum 
duorum  amorum  magis  dominetur  in  eo. 
Si  enim  faciliter  indignatur,  irascitur,  vin- 

C  dicat,  si  jejunare,  orare,  corpus  affligere, 
et  pro  Deo  propriisque  peccatis  pati  mo- 
lestum  est  :  quid  aliud  habet  sentire,  nisi 
quod  improbus  amor  sui  regnet  in  ipso? 
Ideo  doleat,  confitcatur,  emendet.  Porro, 
si  quis  in  adversis  et  contumeliis  patiens 
est,  et  ad  opera  virtuosa  ac  poenitentialia 
alacer,  confidat  humiliter  quod  spirituali 
amore  dotatus  sit,  et  gratus  sit  Deo ;  nec 
tamen  prsesumat,  neque  inaniter  glorie- 
tur,  imo  ubique  et  semper  sit  custoditus 
ac  timoratus,  sicut  ait  Apostolus  :  Qui  stat,  icor.x.u. 

D  videat  ne  cadat.  Insuper,  ut  cum  B.  An- 
drea  temporalia  et  carnalia  parvi  penda- 
mus,  in  adversis  constantes  fortesque  si- 
mus,  et  Deo  atque  Ecclesiae  in  omnibus 
obedientes:studeamus  cor  nostrum  ab  illo 
infelicissimo  privato  amore  purgare,  roge- 
musque  Deum  ut  spirituali  nos  accendat 
dilectione,  per  quam  vanitates  et  impie- 
tates  mundanas,  loquacitates,  omnem  gu- 
lam,  pompam  et  curiositatem  ac  super- 
fluitatem  in  vestibus  ac  ceteris  devitemus, 
proximis  quoque  compatiamur,  praesertim 


IN   FESTO    S.  ANDRE.E   APOSTOLl. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTLS 


i: 


in  peceatis  jacentibus,  et  si  quis  nobis  in- 
juriam  fecerit,  niagis  tristemur  de  ejiis 
peccato  quam  de  malo  nobis  iiiato.  Quod 
si  caritative  ac  patienter  tulerimus,  non 
malum  sed  utiiissimum  eril  nobis. 

Postremo,  nunc  aliquid  de  miraculis 
S.  Andreae  est  memorandum.  Omnipotens 
etenim  Deus  ipsum  mirificavit  in  vita,  in 
morte,  et  post  mortem.  Quum  enim  U.  An- 
dreas  in  civitate  Nicaea  a  civibus  urbis 
illius  audisset  quod  extra  civitatem  secus 
viam  septem  daemones  cssent  qui  homines 
praetereuntes  necabant,  praecepit  daemoni- 
bus  ut  in  specie  canum  coram  populo 
apparerent  :  quo  facto,  eisdem  pra?cepit 
ut  illuc  pergerent  ubi  nulli  nocere  pos- 
sent ;  et  protinus  evanuerunt.  Quum  au- 
tem  Andreas  apostolus  ad  alterius  civitalis 
portam  venisset,  et  juvenem  quemdam  a 


A  canibus  illis  occisum  reperisset,  suscitavit 
eumdem.  Prseterea,  quadraginta  viri  simul 
ad  Apostolum  navigaverunt  ut  ab  ipso  fi- 
dei  audirent  doclrinam,  sed  onines  in  ma- 
ri  submersi  sunt.  Ouumque  eorum  corpo- 
ra  fuissent  ad  litlus  delata,coram  Apostolo 
sunt  portata,  qui  precibus  suis  omnes  sus- 
citavit  a  mortuis.  Denique,  ."Egeas  procon- 
sul  quum  a  loco  crucifixionis  S.  Andreffi 
rediret,  arreptus  a  dfflmone,  antequam  do- 
mum  reversus  est,  in  via  coram  omnibus 
exspiravit.    Uxor    vero    ^Egeae,    quae    fuit 

B  S.  Andreae  discipula,  corpus  ejus  honori- 
fice  sepelivit.  Fertur  demum,  quod  de  se- 
pulcro  gloriosi  Andreae  manna  per  modum 
farinae  et  oleum  cum  odore  dulcissimo, 
longo  tempore  emanaverunt.  Nunc  vero 
corpus  ejus  dignissimum  in  Conslantino- 
polim  dicitur  esse  translatum  ac  conditum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   MUNIFICENTISSIMA   LIBERALISSIMAQUE   ANIM.E   AD   REFECTIONES 
SPIRITUALES   INVITATIONE. 


V^ 


ENITE  acl  me,  omnes  qui  laboratis 
et  onerati  e&tis,  etc.  Malth.  xi,  28. 

In  his  verbis  tria  tanguntur.  Primum 
est  coelestis  legislatoris  gratiosissima  in- 
vitatio,  quum  dicitur  :  «  Venite  ad  me  ». 
Secundum  est  eorum  qui  invitanlur  pro- 
prietas  virtuosa,  quum  subditur,  «  omnes 
qui  laboratis  et  onerali  estis».  Tertium  est 
delicatum  ac  spirituale  edulium  ad  quod 
invitantur,  quum  subinfertur,  «  et  ego  re- 
ficiam  vos  ». 

De  primo  igitur  advertendum,quod  Uni- 
genitus  Dei  Patris,  Christus  Dominus  no- 
ster,  legislator  altissimus  (de  quo  in  Job 
loi  XXXVI,  asseritur,  Ecce  Deus  excelsus  in  fortitu- 
dine  sua,  et  nullus  ei  similis  in  legislato- 

T.  31. 


JtT.   XXXI, 
31. 


22. 


C  ribus  ;  in  Isaia  quoque,  Dominus  judex  u. 
noster,  Dominus  legifer  noster,  Dominus  ""• 
rex  nosler,  ipse  veniet,  et  salvabit  nos ; 
qui  de  ipsa  evangelica  lege,  quam  per  ele- 
ctissimos  Israelitas  contulit  nobis,  praedi- 
xit,  Ecce  dies  veuiunt,  et  feriam  doinui 
Israel  et  domui  Juda  pactum  novum)  : 
hic  (inquam)  legifer  summus,  in  Evange- 
lio  ad  gratiarum  suarum  charismata  in 
praesenti  vita  percipienda,  atque  ad  gloriae 
suae  dona  in  regno  perpetuo  obtinenda, 
piissime,  saepissime  liberalissimeque  nos 

D  invitat.  Piissime,  quoniain  absque  meritis 
nostris,  ex  sola  caritate  sua  qua  prior  di- lyoann.iv, 
lexit  nos,  atque  ex  inaestimabili  misericor-  ''■ 
dia  sua  qua  praevenit  nos.  Hinc  etenim 


18 


IN   FESTO   S.  ANDREJ:   APOSTOLI.   —   AD    RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


Joann.  vil, 
37. 

/6irf.xv,16. 
ifaUh.xfi. 

Apoc.  XXII, 
17. 


Matth.  IV, 
17. 

/oann.Tiii 

Ibid.  VI,  37, 

Luc.  XI,  9 ; 
Joann.  xvi 
U. 


Zuc.  XI,  10. 

Joann.yn. 

38. 


/ti</.iv,l3, 
14. 


Cen.  XVIII 

2-5. 


Ibid.  XIX, 1 
3. 


clamabat  Jesus  :  Si  quis  silit,  veiiiat  ad  A 
me ;  et  alibi,  Non  vos  me  elegistis,  etc. ; 
et  rursus.  Gratis  accepistis.  gratis  date. 
Unde  el  in  Apocalypsi  loquilur  :  Qui  silit, 
veniat ;  et  qui  vult,  aceipiat  aquam  vitffl 
gratis.  Invitat  nos  quoque  ssfpissime.  pro- 
ut  ex  sacri  decursu  Evangelii  inuotescit. 
Nam  et  evangelicam  suam  pra?dicationem 
ab  invitatione  ad  popnitentiam  salutarem 
incepit  :  Poenitentiam(inquiens)  agite;  ap- 
propinquabit  enini  regnum  coeloruin.  Et 
denuo  ait  :  Ego  sum  lux  mundi ;  qui  se- 
quitur  me,  etc.  Et  rursum  :  Eum  qui  ve-  B 
nit  ad  me,  non  ejiciam  foras.  Itemque  : 
Petite,  et  accipietis;  qua?rite,  et  invenietis, 
etc.  Invitat  nos  etiain  liberalissime,  quia 
ad  maxima  bona;  et  paratissimus  est  ad 
prjestandum,  ad  exaudiendum,  ad  locuple- 
tanduin,  dummodo  rite  et  sicut  oportet 
petamus,  atque  ad  suscipiendum  nos  prse- 
paremus.  Idcirco  fatetur  :  Omnis  qui  pe- 
tit,  accipit,  etc.;  et  rursus,  Qui  credit  in 
me,  sicut  ait  Scriptura,  flumina  de  ventre 
ejus  fluent  aqua>  viv»;  sed  et  iteruin  ;  Qui 
biberit  ex  aqua  quam  ego  dabo  ei,  non  C 
sitiet  in  aeternum ;  sed  aqua  quam  ego 
dabo  ei,  etc. 

Ecce  quam  munificentissimus  invitator 
et  dator,  qui  et  se  ipsum  nobis  quotidie 
in  Sacramento  largitur,  et  suis  fidelibus 
Spiritum  Sanctum  infundere  et  conferre 
dignatur.  Cur  ergo  ejus  invitationibus  tan- 
tis  ac  talibus  non  protinus  assentimus? 
Cur  ad  ipsum  plene  converti  differimus  ? 
Cur  ad  proficiendum  in  omni  virtute  et 
gratia  ejus  pigri  et  negligentes  consisti- 
mus,  nec  ei  incessanter  magis  ac  magis  D 
propinquare,  intimiusque  uniri,  ardentius 
cohaerere,  ac  magis  contemplationi  esse 
intenti  enitimur? 

In  Genesi  refertur  quemadmodum  tres 
angeli  sancti  a  patriarcha  Abraham  invita- 
ti,  mox  propter  ejus  sanctitatem  et  reve- 
rentiam  acquieverunt.  Invitati  vero  angeli 
duo  ex  illis  a  Lot,  quamvis  viro  justo.  ta- 
men  prfefato  Abraham  inferiori,  se  red- 
diderunt  difficiles;  priino  dicentes  :  Ne- 
quaquam,  sed   in   platea   manebimus.  Si 


itaque  angeli  gloriosi  Abrahae  invitanti.ob 
ejus  sanctitatem  et  honorabilitatem  proti- 
nus  consenserunt  :  quae  est  ista  ingratitu- 
do,improbitas,imo  perversitas  et  insipien- 
tia  nostra,  quod  Deo  majestatis  immensae 
nos  invitanti,  parere  tardamus  ?  Nempe  in 
tantum  et  tamdiu  tardamus,  quantum  et 
quamdiu  in  nostris  negligentiis,  pigritiis, 
loquacitatibus,  carnaiitatibus  passionibus- 
que  maneinus.  Invitat  enim  nos  Dominus 
ad  indcsinentem  profectum,  ad  quotidia- 
num  gratiaj  incrementum,  ad  infatigabi- 
lem  in  via  salutis  processum  ;  et  nihilo 
minus  incustoditi,  remissi,  intimorati,  car- 
nales,  garruli,  atque  tam  passionati  ut 
pudor  sit  dicere,  remanemus  :  non  formi- 
dantes  cceleste  iliud  tonitruum  quod  Do- 
minus  majestatis  voce  magnitudinis  suae 
per  Filium  tonitrui  tonat,  dicendo  :  Quia  .i/ioc.ni.io. 
tepidus  es,  incipiam  te  evomere  ex  ore 
ineo  ;  et  rursus,  Nisi  poeniteutiam  egeri- Zuc.  sm.  s. 
tis,  omnes  similiter  peribitis.  Porro,  poe- 
nitentiam  agere,  est  prceterita  vitia  de- 
plorare,  et  ea  non  iterare.  Quee  est  ergo 
poenitentia  nostra,  qui  quamvis  quotidie 
confiteamur,  tainen  quotidie  in  easdem 
culpas  relabimur,  nec  efficacem  timorera 
diiigentiamque  condiguam  ad  eas  vitandas 
apponimus,  nec  ad  religiosee  conversati- 
onis  idoneum  properamus  augmentum? 
quasi  ignoremus  quod  ait  Scriptura  :  Nisi  Eccii.xwu, 
in  timore  Dei  tenueris  te  instanter,  cito  *• 
subvertetur  doinus  tiia ;  et  itein,  Qui  ti-  Eccie.y», 
met  Deum,  nihil  negligit ;  et,  Maledictus  '^- 

,     .    „      .  ,.  /er.  XLViii, 

qui  opus  Dei  iacit  negiigenter.  lo. 

Consideremus  ergo  et  imitemur  beatis- 
simum  Andream  apostolum,  qui  ad  uni- 
cain  Christi  invitationem  statim  obtempe-  Mattk.w, 
rans,    secutus   est  eum,   prout  evangelii  '^■"*'" 
hodierni  pandit  historia;  qui  etiam  ante 
hanc  suam  invitationem,  quum  a  prajcla- 
rissimo   Christi    prfecursore    audisset   de /oaiin.1,35 
Salvatore,  Ecce  Agnus  Dei,  mox  secutus  *' ^^*'' 
est  Jesum,  dicens  :   Rabbi,  ubi  habitas  ? 
Sequamur  igitur  Jesum.  Jesum  quippe  in 
tantum  nunc  sequimur,  in  quantum  uni- 
versa  peccata,  non   solum    mortalia,  sed 
venialia  quoque,  omni  cum  diligentia  de- 


IN   FESTO   S.  ANDRE^   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


19 


II  rim.  11,3 
Ibid. IV, 3 
liiid.  11,  5 


Mallh.-it 


Luc.  IX,  23 


Job  V,  7. 
Ibid.  Vll,  1 


clinamus,  virtutibusque  studemus,  atque 
in  luee  sapienti»  ac  divini  amoris  ardoie 
proficimus,  ambulamus  ac  stabilimur. 

Secundo,  in  verbis  tbematis  pr;eiiiducti 
tangitur  eorum  qui  invitantur  a  Domino 
virtuosa  proprietas,  quum  dicitur,  «  om- 
nes  qui  laboratis  et  onerati  estis  ».  Nunc 
enim  fit  mentio  de  invitatione  bonorum 
ad  spiritualem  consolationem,  internam 
refectionem,  confortationem  gratiosam  at- 
que  coelestem  :  ad  qute  omnia  noii  nisi 
laborantes  et  onerati  vocantur  et  invitan- 
tur.  Qui  ergo  sunt  isti  laboratores  et  one- 
rati,  qui  ad  tanta  bona  etiaiii  in  pra^senti 
percipienda,  divinitus  iuvitantur?  Qui  (in- 
quain)  sunt  isti,  nisi  qui  contra  aciem 
vitiorum,  contra  invisibiliuin  hostium  iiii' 
pugnationes,  contra  concupiscentias  car- 
nis  et  oinnium  immoderantias  passionum, 
contra  sseculi  vanitales  efficacilcr  et  assi- 
due  pripliantur  ?  quibus  liic  summus  et 
unicus  labor  est,  ne  Dominum  Deum  su- 
um  per  humanse  fragilitatis  distractiones, 
per  inordinatas  affeetiones,  per  verba  aut 
opera,  per  levitates,  otiosilates  aut  omis- 
siones,  aliquo  modo  offendant,  quotidia- 
nasque  culpas  per  orationes,  lainenta,  je- 
junia,  disciplinas,  ac  cetera  satisfactoria 
exercitia  expiare  solliciti  sunt,  satagunt  et 
conantur  :  qui  juxta  exigentiam  suaj  vo- 
cationis,  qui  juxta  suse  professionis  teno- 
rem,Deo  digne  vivere  enituntur, in  divinis 
strenue  se  habentes,  in  omni  observantia 
regulari  diligeiites  ac  agiles,sicque  inclyte 
adimplentes  quod  beatus  hortatur  Aposto- 
lus  :  Labora  sicut  bonus  miles  Christi;  et 
rursus,  Tu  (inquit)  vigila,  in  omnibus  la- 
bora,  etc.  Non  enim  coronatur  nisi  qui 
legitime  certaverit;  quum  et  Christus  te- 
stetur  :  Regnum  coelorum  vim  patitur,  et 
violenli  rapiunt  illud.  Hi  salubriter  vio- 
lenti,  sunt  veri  religiosi,  qui  frangunt,  ab- 
negant  mortificanlque  se  ipsos,  tollenles 
crucein  suain  quotidie,  et  Christum  se- 
quentes ;  qui  in  se  ipsis  experimentaliter 
sentiunt,  aliisque  exemplariter  monstrant 
quam  veraciter  scriptum  sit  :  Hoino  ad 
laborein  nascitur;  et  item,  Militia  est  vita 


A  hominis  super  terram.  Denique  ad  virtuo- 
sos  religiosorum  spectat  labores,  etiam 
corporalem  a  prffsidente  injunctum  sive 
ab  Ordine  iiistitutum  laborem,  alacri  cor- 
de  et  spirituali  intentione  explere. 

His  modis  gloriosus  Andreas  apostolus 
laboravit  oneratusque  fuit,  qui  et  ante 
aposfolatum  laboribus  inanuum  suarum 
quotidianum  sibi  victum  procurans,  etiam 
in  observantia  .Mosaicae  legis  fervidus  ex- 
stitit,  sed  et  supererogationis  exercitiis 
sacris   fuit  intentus  :  quia  et  antequam 

B  vocaretur  a  Christo  ad  apostolatus  fasti- 
gium,  beatissimi  Pra^cursoris  fuit  discipu- 
lus.  Post  divisionem  vero  Apostolorum, 
priedicationis  officium  in  locis  diversis 
adimplevit  infatigabiliter  ac  fructuosissi- 
me,  multas  pro  Christo  tribulationes  pa- 
tientissime  ferens.  Idcirco  a  Christo  suavis- 
sime  meruit  refici,  affluentissime  conso- 
lari,  mirabiliter  confortari,  ita  quod  omnia 
fecit  ac  pertulit  cuin  jucunditate. 

Studeamus  ergo  et  nos  ejus  felicia  ve- 
stigia  sequi,  atque  in  prteinductis  labori- 

C  bus  exerceri,  jugumque  Domini  indefesse 
super  nos  ferre,  ut  sic  ad  praetactam  quo- 
tidie  pertingamus  refectionera,  qute  est 
tertium  in  themate  tactum.  Sicut  enim 
corpus  suas  sibi  necessarias  habet  refe- 
ctiones,  ita  et  anima  :  quam  Deus  multi- 
pliciter  reficit  in  praesenti.  Primo  videli- 
cet,  gratiam  ac  virtutes  in  ea  augendo. 
Secundo,  ad  actus  virtuosos  eam  valide 
excitando.  Tertio,  caritatis  flammam  ac- 
cendendo  in  ea,  ita  ut  virtutum  operibus 
promptissima  insistat  Isetitia,  juxta  quod 

D  scriptum  est  :  Viam  mandatorum  tuorum   Ps.  cxvm, 
cucurri,etc.  Quarto,ad  divinorum  contem-  "' 
plationem  eam  irradiando  ac  erigendo,  ex 
qua  omnia  ista  carnalia  ac  terrena  ei  ver- 
tuntur  in  tffdia,  ita  ut  dicat  :  Heu  inilii, /■».  cxu,  5. 
quia,etc.;et  denuo,Sitivit  anima  mea,etc.   p«.xi.i,3; 
Quinto,  spiritualibus  gaudiis,  secretis  sua-  '•'"' '' 
vitatibus,   intimis   consolationibus  multo- 
ties  perfundendo  :  pro  quibus  oravit  qui 
ait,  Sicut  adipe,  etc.   Quas  idem  quoque  Pj.  txn,». 
expertus  :  Quam  magna  (inquit)  multitu-  Ps. xw.io. 
do  dulcedinis  tua?,  Domine!  et  iterum,  Se- /■«.xciii,io. 


20 


IN'   FESTO   S.  ANDREiE   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


3,  *. 
IM.  5 


ciindum  mullitiulinem  dolorum  meorum, 
II  Cor.  I,  cte.  Cui  consonans  l'aulus,  disseruit  :  Be- 
nedictus  Deus,  qui  consolatur  nos  in  omni 
tribulatione  nostra;  et  ilem,  Sieut  abun- 
dant  passiones  Christi  in  nobis,  ita  et  per 
Cliristiiin  abundat  consolatio  nostra.  His 
spiritualibus  alimoniis  refectus,  spiritus 
devoli  religiosi  pro  nihilo  ducit  religionis 
labores:iino  et  tribulationum  afflictiones, 
correptiones  et  correctiones  cum  ingenti 
hilaritate  amplectitur,  et  gratulans  canit, 

Ps.  CXVlll,  ^  ° 

14.  In  via  testimoniorum  tuorum,  etc. ;  experi- 


A  tur  quoque  feliciter,  quam  verissime  dixe- 

rit  Christus  :  Jugum  meum  suave  est,  etc.  Matih.xi, 

Postremo,  his  rcfectionibus  non  inedio-  ^^' 
criter  indigemus,  ne  torpore  aut  tsedio 
obruamur,  ne  ad  vana  et  vilia  effunda- 
inur  solatia,  ne  carnis  oblectamenla  qua»- 
ramus.  Idcirco  ut  eas  adipisci  mereamur, 
in  prsememoratis  laboribus  quotidie  ac  in- 
defectibiliter  excrceamur,et  gloriosi  hujus 
Apostoli  sectemur  exempla,  eum  in  omni 
mansuetudine,  patientia,  sobrietate,  con- 
stantia,  caritate  sequentes. 


SERMO  QUINTUS 


QUANTA    PACE    QUANTAQUE   TRANQUILLITATE,    EXEMPLO    S.  ANDRE^,    CONTEMPTUS,    IRRISIONES 
AFFLICTIONESQUE  RELIGIOSUM  HOMINEM   DECEAT   SUSTINERE. 


MIRABANTUR  omnes  in  verbis  gra- 
ticB  quce   procedehant   de   ore    ejus. 
Luc.  IV,  22. 

Verba  heec  de  Christo  ad  litteram  scri- 
pta,  de  glorioso  et  sancto  Andrea  aposto- 
lo  convenienter  suscipiuntur.  Et  quamvis 
universi  serinones  ipsius,  seu  quibus  edo- 
cuit  populum,  seu  quibus  confutavit  ^Ege- 
am  proconsulem,  fuerint  adeo  gratiosi, 
quod  universa  plebs  christifidelis  eos  au- 
diens,  inde  fuerit  admirata;  specialissime 
tamen  verba  quae  protulit  quum  duceretur 
ad  mortem,  cruce  sibi  parata  eminus  visa, 
prorsus  gratiosissima  erant :  super  quibus 
sicut  fideles  ibi  prsesentes  tunc  miraban- 
tur,  ita  et  nos  et  universi  Christifideles 
inde  miramur.  Quse  ergo  erant  verba  gra- 
tiae  quee  tunc  de  ejus  procedebant  ore  ? 
Certe  quum  ab  impio  judice  morti  esset 
adjudicatus,  atque  ad  locuin  martyrii  du- 
ceretur,  viso  crucis  patibulo  sibi  erecto, 
non  contremuit,  nec  vultu  expalluit,  sed  ga- 
visus  ex  intimo  corde  salutavit  crucem,di- 
cendo :  Salve,  crux  qu®  in  corpore  Christi 
dedicata  es,  et  ex  membris  ejus  tanquam 
ex  margaritis  ornata;  antequam  te  ascende- 


B  ret  Dominus,  timorem  terrenum  habuisti, 
nunc  vero  amorem  ccelestem  obtinens,pro 
voto  susciperis.  Securus  ergo  et  gaudens 
venio  ad  te,  ita  ut  et  tu  exsultans  suscipias 
me,  diseipulum  ejus  qui  pro  me  pependit 
in  te,quia  amator  tuus  semper  fui,et  desi- 
deravi  te  amplecti,  etc.  Quis  horum  gratio-  c^p.isB'. 
sitatem  verborum  satis  miretur  ac  laudet? 
Ecce  quomodo  in  sancto  isto  Apostolo 
gratia  vicit  ct  sibi  subjecit  naturam,  quo- 
modo  amor  divinus,  spiritualis,  infusus, 
in  eo  prorsus  exstinxit  omnem  privatum 

C  amorem,  omnem  carnalem  ac  mundanum 
affectum.Omnium  terribilium  terribilissi- 
inum  est  mors,  secundum  Philosophum, 
ita  quod  sicut  omnia  naturaliter  appetunt 
esse  et  vivere,  sic  naturaliter  refugiunt 
corrumpi  et  mori.  Nihilo  minus  admira- 
bilis  Sanctus  iste  sic  gratiarum  charisma- 
tibus  fuit  repletus,  sic  ab  improbo  sui 
amore  radicitus  expurgatus,  sic  divina  di- 
lectione  succensus,  quod  mortem,  imo  et 
mortem  crucis,  quasi  omnium  appetibi- 
lium  appetibilissimum  apprehendit,  appe- 

D  liit,  atque  amplexus  est.  Et  hoc  quare  ? 
Utique  raultiplici  consideratione. 


I 


IN   FESTO    S.  ANDRE^    APOSTOLI.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCINTUS 


II 


Primo,  ut  crucis  sustinendo  martyrium, 
Christo  salvatori  ac  domino  suo  aliqualem 
pro  posse  rependeret  vicem  :quatenus  sic- 
ut  pro  ipso  in  cruce  occubuit  Cliristus,  sic 
ipse  pro  Christo  in  cruce  occuraberet, 
quamvis  dispar  valde  e.xstiterit  eausa.  Nos 
itaque  in  hoc  ipso  imitemur  beatum  is- 
tum  Apostolum,  si  non  magna  adversa  et 
morfis  tolerando  pericula,  saltem  minora 
quseque  obviantia,  dura  et  aspera  a:>qua- 
nimiter  sustinendo  Christi  intuitu  et  amo- 
re,  quatenus  ejus  tribulationibus  ac  tor- 
raentis  vicem  pro  viribus  aliquantulam 
exhibeamus.  Tnde  sive  pro  culpis  nostris 
juste  corripiamur  et  castigemur,  sive  abs- 
que  demeritis  nostris  a  praesidente  aut 
fratribus  caritative  atque  salubriter  excr- 
ceamur,  totum  cum  omni  tranquillitate  et 
gratiarum  actione  feramus,  memores  quae, 
quanta  et  qualia  pro  nostra  salute  assum- 
psit,  fecit  ac  pertulit  Christus.  Quod  si 
corpore  infirmemur,  aut  in  victu,  veste, 
strato,  aut  consimilibus,  aliqualis  occurrat 
defectus,  non  protinus  instar  carnalium 
mundanorumque  hominum  passionemur, 
obloquamur,  aut  murmuremus  :  imo  vo- 
cationem  nostram  pensantes,  in  qua  ad 
paupertatem  nos  obligavimus,  quse  et 
quanta  pertulerit  Christus,  in  quanta  pau- 
pertate  hic  vixerit  recolentes,  in  talibus 
gloriemur. 

Denique,quamvis  ad  omnem  Christifide- 
lem  pertineant  patientia  ae  benevolentia, 
istse  ad  religiosos  tamen  spectant  potissi- 
me,  quia  civiliter  mortui  sunt,  et  abne- 
gaverunt  se  ipsos,  nec  sui  sunt  juris,  imo 
propriam  voluntatem  Deo  in  manu  sui 
vicarii  obtulerunt  :  idcirco  tanquam  jam 
mortui  seraetipsis,  de  injuriis  ct  adversis 
non  amplius  debent  contristari,  conqueri 
aut  turbari,  quam  si  jam  penitus  essent  a 
vita  sublati.  Jam  enim,  ut  tactum  est,  non 
sunt  sui,  sed  superiorum  suorum,  quibus 
se  commiserunt:propter  quod  et  judicium 
de  se  et  occurrentibus  ac  contingentibus 
sibi,  debent  illis  committere.  atque  in  ta- 
libus  potius  agi  quam  agere.  Verumtamen 
istud  ad  perfectionem  non  sufficit,  utpo- 


A  te  mala  illata  occurrentiaque  adversa  tam 
tranquille  sufferre.sed  oportet  insuper  pro 
malis  bona  rependere,  atque  in  bono  vin-  nom.  x», 
cere  malum,  ut  tua  mansuetudine  alterius  -'• 
iram  refrenes  et  cures,  et  irascenti  inju- 
riantique  tibi  beneficia  praestes.  Porro  si 
preesidens  quasi  pro  te  zelans,  illatam  tibi 
injuriam  voluerit  in  fratre  tibi  injuriante 
ulcisci,  eum  acriter  corripiendo  ac  debite 
corrigendo.  ad  tuam  jam  pertinet  bonita- 
tem,  idque  a  te  requirit  perfectio,  ut  non 
solum  indulgeas  fratri  totum,  sed  praesi- 

B  dentem  quoque  exores.  aut  quantum  in  te 
est  cupias,  quatenus  si  bono  fieri  modo 
possit,  prfesidens  fratri  parcat.  Sed  heu, 
quara  longe  sunt  ista  a  nobis,  imo  quam 
vehementer  horum  contraria  insunt  no- 
bis  !  Facillime  namque  offendimur,  diffi- 
culter  placaraur;  offensi  parumper,  mox 
superiori  conquerimur.  justitiam  petimus, 
et  eum  qui  forefecit,  desideramus  acriter 
reprehendi,  ac  debite  vel  etiara  ultra  de- 
bitum  corrigi :  et  quod  pejus  est,  vindi- 
camus  pro  posse  nos  ipsos,  ac  pro  duro 

C  reddimus  duriora.  Quales  ergo  in  Dei  pree- 
sentia  suraus  ?  Quales  reputamur  ab  eo  ? 
Quid  judicabit  de  nobis  ?  Cur  non  adver- 
timus  quod  ait  apostolus  Paulus,Quum  sit  ico.-.  nr.s. 
inter  vos  zelus  et  contentio,  nonne  carna- 
les  estis  ?  itemque,  Xoli  vinci  a  raalo,  sed  nom.  sn, 
vince  in  bono  maIura?Heu.quantura  araor  ■'• 
iraprobus  et  privatus.  passionura  tumultus, 
vitiorum  confusio  adhuc  regnant  in  nobis! 
Insuper   unusquisque   advertat  ac  im- 
pleat   quod   ait   Salvator  in  Apocalypsi  : 
Memor  esto  unde  excideris,  et  pcenitenti-  Apoc.ii,^, 

D  am  age  ;  alioqui  venio  tibi  cito.  Hoc  autem  '"" 
impleraus,  si  in  solo  Deo  nos  diligamus, 
omnia  scilicet  appetendo  et  araplectendo 
qu;e  ad  complacendum  Deo  sunt  nobis  ae- 
comraoda,  ut  sunt  patientia  in  adversis, 
castigatio  corporis,  humilitas  cordis,  atque 
occupatio  in  bonis  assidua. 

Secundo,  sanctus  et  praeclarus  Andreas 
apostolus  tam  gaudenter  accessit  et  am- 
plexus  est  crucera,  in  quantura  per  raor- 
tera  in  ea.  patuit  sibi  compendiosissimum 
iter  ad  reguura  ccelorura,  felicitatisque  in- 


-21 


IN   FESTO   S.  ANDRE,E   APOSTOM.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


23. 


crementum  copiosissimiim  luerat  adcptu-  A 
rus.  Coiiformiter  ct  nos  in  cruciformi  Cliri- 
sti  imitationc.in  conlcmptu,irrisionc  et  af- 
fliclionc.  inlimc  gloriemur.eo  quod  tanlus 
inde  nobis  provcniat  fructus:quia  per  talia 
purgamtir  a  culpis  prwteritis,  implcmur 
grali»  ac  virtutum  augmentis,  a  diversis 
pnrservamur  peceatis,  a  futuris  quoque 
paMiis  eripimur,  alque  ad  regnum  ccelesle 
compendiosius  pervenimus.sed  et  gloriosi- 
us  coronamur  in  eo.Propter  quod  ait  Chri- 
iiatth.y,  stus:Ciaudcle  in  ilia  liora  el  exsultate,  etc. 
Cousideremus,  o  fralres,  beatissimi  An-  B 
drese  mansuetudinem,  patientiam,  carita- 
lcin ;  quam  compassivus  fuerat  proximis, 
quanlum  pro  salute  illius  Nicolai  in  vitiis 
inveterati,  se  ipsum,  orando,  plorando,  vi- 
gilando,  abstinendo,  affjixit,  in  tantum 
quod  iiifra  quinque  dies  nihil  gustavit. 
Pensemus  quoque,  quam  ardenter  ac  stre- 
nue  injunctum  sibi  pra^dicationis  comple- 
vit  officium,  quam  assiduus  in  orationi- 
bus,coutemplationibus  cunclisque  actibus 
sancfis  exstitit.  Atque  in  his  pro  posse, 
et  quanlum  ad  nostrum  pertinet  statum.  C 
eum  indesinenter  sectemur,  ut  misericor- 
ditC  opera,  praeserlim  spiritualia,  proximis 
impendamus,pro  lapsis  ferventer  et  humi- 
liter  orando,  delinquentes  loco  et  tempore 
congruo  decenter  corripiendo,  consilium  et 
doclrinam  indigentibus  ac  petentibus  im- 
pcrtiendo,  miscris  el  affliclis,  lentatis,  in- 
firmis,  cordialiter  condolendo,el  quantum 
valemus  subveniendo,  salutique  proximo- 
rum  pro  viribus  instanter  cooperando. 


Insuper  opus  Dci  persolvamus  alacriter; 
Iloras,  psalmodias,  orationes  cum  ingenli 
menlis  cuslodia  proferamus;  Dei  pr;esen- 
tiam  jugiter  meditemur,  et  coram  Judice 
omnia  intuente,  custoditi  semper,  puri, 
frucluosi  ac  fervidi  esse  conemur.  Levis 
et  momentanea  nobis  appareat  omnis  tri- 
bulatio  vitffl  praesentis,  omnisque  labor 
permodicus,  respectu  futurse  felicilatis.Po- 
lissimum  lamen  Domino  majestatis  ex  pu- 
ro  et  irreflexo  serviamus  amore,  propter 
ejus  dignitatem,  honorabilitalcm  ac  san- 
ctitatcm  immensam,  non  jam  ex  servili 
timore,  aut  mercedis  affectione  :  quod  fa- 
ciendo  etiam  mullo  plus  de  prBpmio  sor- 
tiemur,  quam  si  intuilii  pra^mii  Deo  obse- 
queremur,  quoniam  Deus  respicit  corda,  Ps.vn.io. 
et  caritatis  intensioni  essentiale  pra>mium 
correspondet.  Quemadmodum  rex  terrenus, 
si  tres  haberet  ministros,  quorum  unus  ei 
serviret  ex  servili  timore,  secundus  ex 
mercedis  cupidine,lertius  ex  sincero  amo- 
re,  ipseque  rex  illorum  agnosceret  corda, 
non  dubium  quin  illius  tertii  obsequium 
sibi  esset  gratissimum,  magisque  subli- 
niaret  ac  praemiaret  tertium  illum  mini- 
strum.Idcirco  in  purissimo  Deitatis  amore 
incessanler  crescere  studeamus,  pro  cari- 
talis  inflammatione  Deum  orando.  Dei 
amabilitatem,  perfectionem  et  eminenti- 
am  frequenter  considerando,  ejus  bene- 
ficia  assidue  recolendo,  vitiorum  evulsioni 
conantes,  el  maxime  carnalem  ac  priva- 
tuin  amorem  funditus  exstirpantes,  vir- 
tuosisque  aclibus  continue  insislenles. 


SERMO   SEXTUS 


QUOD   ADVERSA   NULLA   NEC   ASPERA    EXPAVESCAT    CARITAS  ;    ET   QUOiaODO   DEO 
PROMPTISSIME   AD   MORTEM    USQUE,    IN    OMNIBUS   OBEDIENDUM. 


N 


UNQUAM  sic  locutus  est  homo,  sicut  D  Verbo,  litteraliter  scripta  sunt  verba  in- 
hic  loquitur.  Joann.  vii,  46.  ducta,  quje  nunc  de  sanctissimo  Andrea 

De  Salvalore  nostro,  unico  Patris  ffilerni     apostolo  aple  accipiunlur.  Quamvis  eniin 


IN   FESTO   S.  ANDRE^   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


23 


legamus,  niultos  Sanctorum  utriusque  se-  A 
xus  cum  grandi  leetitia  ad  martyrium  pro- 
perasse,de  nullo  tamen  scriptum  est  quod 
cum  tam  e.xcessivo  gaudio,  tamque  devoto 
ac  gaudioso  euiogio  ad  mortem  profectus 
sit,  ut  beatus  iste  Andreas.  Nenipe,  quid 
cruce  sibi  parata  primitus  visa  dixerit,  in 
praecedentis  sermonis  exordio  partim  pra?- 
habitum  est ;  verbisque  ibi  pr£etactis  ad- 
Jecit  :  0  bona  crux,  quae  decorem  et 
pulcliritudinem  de  membris  Domini  sus- 
cepisti,  diu  desiderata,  sollicite  amata,  si- 
ne  intermissione  qusesita,  et  tandem  ali-  B 
quando  concupiscenti  animo  prjeparata, 
accipe  me  ab  liominibus,  et  redde  nie 
magistro  meo,  ut  per  te  me  recipiat  qui 
per  te  me  redemit.  Quid  liis  verbis  devo- 
tius?  Quid  mirabilius,  quid  jucundius  cis? 
Nonne  prse  excessu  laetitise,  se  ipsum  non 
capiens  et  quasi  alienatus  a  se,  probatur 
fuissc,  qui  verba  hsec  protulit  ?  Atque  (ut 
memoratum  est)  inter  cetera  est  locutus, 
Securus  et  gaudens  venio  ad  te,  ita  ut  ct 
tu  exsultans  suscipias  me  :  quasi  lignum, 
res  certe  inanimata,  valeat  exsultare.         C 

Ecce,  carissimi,  quaJiter  in  homine  car- 
nali  et  viro  plene  spirituali  omnia  exstant 
contraria.  Nec  mirum,  quum  amor  carna- 
lis  et  spirituaiis  diJectio  sibi  invicem  con- 
trarientur,  nec  simul  queant  inesse.  Unde, 

I Cor.  11,14.  quemadmodum  animalis  sive  carnalis  ho- 
mo  non  percipit  ea  qufe  sunt  spiritus 
Dei,  sed  stultitia  est  illi;  ita  vir  perfecte 
spiritualis  non  percipit  ea  qua?  carnis 
sunt,  sed  despicit  ea.  Carnalis  homo  quse- 
rit  commoda  sua  :  abundare,  deiiciari,  re- 
pausare,  jocari,  ludere,  otiari,  honorarique  D 
appetit.  Corpus  suum  affligere,  orationi- 
bus  meditationibusque  insistere,  despici, 
corripi,  obedire,  subesse  deponique  refu- 
git,  qui  in  cunctis  ad  se  ipsum  inordina- 
te  reflectitur,  in  se  ipso,  non  in  Deo,  se 
amans.  Porro  vir  spiritualis,  non  propria 
commoda,  sed  Dei  honorem,  proximorum 
salutem,communitatis  profectum,sui  ipsi- 
us  felicitatem  verissimam  et  media  per- 
tingendi  ad  eam,  qua^rit.  amat,  amplecti- 

24.  tur:  idcirco  corpus  suum  ailligere,cariiem 


cum  vitiis  et  concupiscentiis  crucifigere, 
laborare,  pcenitere,  plorare,  humiliari,  obe- 
dire,  subesse  desiderat  et  conatur;  oratio- 
nibus,  meditationibus,  contemplationibus, 
psalmodiis,  atque  consimilibus  internae 
devotionis  exercitiis  immorari  laetatur  ; 
corripi  quoque  et  castigari,  despici,  ad- 
versitatibus  exerceri,  sibi  jucundum  est. 
Per  hos  effectus  ita  contrarios  inter  se 
discernuntur  atque  ab  invicem  distingu- 
untur  amor  sui  et  dilectio  Dei,  carnalis 
affectio  et  caritas  spiritualis.  Preeterea, 
quoniam  S.  Andreas  divino  amore  fuit 
omnino  succensus,  ideo  cum  tanto  tripu- 
dio  ad  passionem  processit. 

Nos  ergo  sciamus,  tanto  nos  esse  car- 
naliores  quanto  plus  de  prffidictis  carnalis 
amoris  habemus  effectibus,  tantoque  spi- 
ritualiores  quanto  plus  de  spiritualibus 
illis  caritatis  operibus  in  nobis  exstiterit. 
Cur  ideo  immoderantiis  et  oblectamentis 
ciborum  ac  potuum  delectamur?  Cur  lo- 
quacitatibus,  levitatibus,  risibus,  otiosita- 
tibus  relaxamur  ?  Cur  labor  et  rigor  Or- 
dinis,  vigilise  et  psalmodiae,  disciplinae, 
correptiones,  nobis  molestae  sunt,  et  non 
potius  inflammamur  ac  delectamur  in 
eis  ?  Cur  in  injuriis,  despectionibus,  ad- 
versitatibus  conturbamur,  deprimimur,  pu- 
silianimes  sumus,  et  non  magis  gaudemus? 

Porro  tota  gloriosi  hujus  Apostoli  vita 
nobis  proponitur  in  exemplum,  et  ejus 
virtutibus  vehementer  instruimur.  Quod 
enim  vocatus  a  Christo,  protinus  cunctis  Matth.w, 
relictis  secutus  est  eum,  ad  obedientiam  -"• 
amorosam  ac  celerem  nos  informat.  De 
quo  sanctus  pater  Bernardus  in  sermone 
sic  loquitur  :  In  ipso  conversionis  suae 
initio,  magnum  nobis  B.  Andreas  perfe- 
ctffi  obedientiaj  praestat  exemplum,  quod 
religiosis,qui  ex  voto  ad  obedientiam  obli- 
gantur,  summe  est  necessarium.  Sapiens 
nummularius  est,  imo  Sapientia  ipsa,  cui 
tenemur  reddere  hujus  obedientiae  num- 
mum  :  nec  suscipiet  eum,  nisi  integer  et 
sine  falsitate  inveniatur.  Si  enim  discuti- 
mus  et  dijudicamus,  obcdientes  in  uno, 
non  autem  in  alio,  fractus  est  obedientiae 


ii 


IN   FESTO    S.  ANDRE,E   ArOSTOLT.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Zach.\;l 
8. 


nummus,  nec  suscipiet  eum  Christus.  Si  A 
vero  quis  quasi  obcdiat,  sed  simulatorie 
atque  ad  oculum,  murmuref  autem  in  abs- 
coadito,  falsus  est  suee  obedienti»  num- 
mus  :  plumbum  habet,  non  argentum ;  et 
sedet  iniquitas  super  plumbi  talentum. 
Dolose   agit,    sed   in   conspectu   Dei,  qui 

Ca;a(.vi,7.  nullatenus  irridetur.  Propterea  castificate 

I Pe(r.i,22.  corda  vestra  in  obedienlia  caritalis,  quo- 
niam  caritas  sola  commcndat  obedieiititc 
nummum ;  sola  est  caritas  quae  obedien- 
tiam  facit  gratam  et  Dco  acceptam.  Quem- 

iicor.11,7.  admodum  enim  hilarem  datorem,  ita  et  B 
amorosuni  ac  promptum  obeditorem  dili- 
git  Deus.  Denique,  Cassiano  tcstante,  tan- 
ta  fuit  apud  .Egyptios  ac  Orientales  obe- 
dientia  monachorum.quod  signo  aut  verbo 
spiritualis  pafris  audito,  nec  inchoati  api- 
cis  effigiem  compleverunt,  neque  ad  re- 
quisita  naturee  in  multis  coenobiis  absque 
licentia  transierunt,  nec  opus  quodcum- 
que.quanfumlibef  bonum,obedienti8e  prse- 
ferendum  credebant.  In  hac  ergo  virtute 
sanctum  imitemur  Andream;  et  quidquid 
per  suum  vicarium  nobis  pra?ceperit  Chri-  G 
stus,  ab  ipsomet  Christo  nobis  prsecipi  ar- 
bitremur,  prsesertim  quum  suis  dicat  vi- 

Ziic.x,  16.  cariis  :  Qui  vos  audit,  me  audit;  et  qui 
vos  spernit,  me  spernit. 
Insuper,  per  hoc  quod  S.  Andreas  mox 

/oiinn.1,41,  ut  Chrislum  cognoscere  ccepit,  fratrem 
suum  Simonem  ad  Christum  duxif,  ut  Jo- 
annes  scribit,  edocemur  fraterna  caritate 
fervere,  et  confratres  nostros  ad  meliora 
monere,  sedificare,  et  gratise  nobis  con- 
cessae  participes  efficere,  quemadmodum 
Coioss.m,  ad  Colossenses  loquitur  Pauius  :  Super  D 
omnia  caritatem  habete,  docenfes  et  com- 
monenfes  vosmetipsos  in  hymnis  ct  psal- 
mis.  Siquidem  frater  qui  adjuvatur  a  fra- 
tre,  quasi  urbs  munita  ;  et  unicuique 
mandavit  Deus  de  proximo  suo,  ut  ei  pro 
posse  cooperetur  ad  bonum.  Absit  ergo  a 
nobis  vanum  et  infrucfuosum  colloquium, 
actio  seandalizans,dissolutio  et  cachinnus, 
ibid.  XXI,  quum  teste  Scriptura,  vir  prudens  vix  ta- 
cite  ridebit.  Porro  detractio,  susurratio, 
seminatio    discordiae,    contumeliosumque 


*i. 


U,  16. 


Prov.  xvrii, 
19. 

Eccli.xvn, 
li. 


23 


verbum,  non  aliud  quam  diabolica  semi- 
na  reputentur  a  nobis,  et  ea  tanquam  ve- 
ncna  tarfarea  seinper  vifemus,  nec  com- 
mittentibus  tanta  facinora,  per  audienliam 
aut  complacentiam  communicemus. 

.Amplius.per  hoc  quod  sanctissimus  An- 
dreas  .Egese  proconsuli  fam  audacter  ac 
sapienter  restitit   et   respondit,  docemur 
ne  aliciii   consentiamus   in   malo,  nec   ad 
vifia  pertrahamiir  ab  aliquo  :  ut  nec  adu- 
latione,  nec  favore,  nec  obsequio,  neque 
munusculo,  sed  neque  terrore  aut  commi- 
nafione  emolliatur  cor  nostrum  ad  male 
agendum,  ad  consentiendum  illicitis,  ad 
complacendum  alicui  in  peccatis,  sed  jux- 
ta  doctrinam  Aposfoli,  unusquisque  proxi-  flom.xv,^. 
mo  suo  placeat  in  bonum  ad  ajdificatio- 
nem,    quatenus    cum    sancto   Job    dicere 
valeamus  :  Justitia  indutus  sum  :  donec    job  xxn, 
deficiam,non  recedam  ab  omni  innocentia  i*:»'""'^- 
mea.  Justus   efenim  Dominus   diligit  ju-   pj.  x,  s; 
stos  ;  nec  permanebunt  injusti  ante  oculos  '^'^^'^;  ^. 
ejus,  sed  jusfi  confifebuntur  nomini  ejus,  cxxxix,i4. 
et  habitabunt  recti  cum  vultu  ipsius.Quan- 
to  igitur  aliquis  tibi  carior  aut  familiarior 
fuerit,tanfo  seriosius  increpa  eum,  si  vide- 
ris  et  perceperis  eum  cum  aliquo  conten- 
dentem  aut  mali  quid  pracficantem ;  nec 
adsfes  ei  in  talibus,  ut  carnaliter  se  aman- 
tium  moris  est. 

Postremo,  per  hoc  quod  gloriosus  An- 
dreas  apostolus  in  omni  sua  passione  tam 
consfans  fuit,  tam  fervens  ac  imperterri- 
tus,informamur  ad  fortitudinem  animi,ad 
menfis  constantiam,  ad  cordis  stabilifafem 
in  omni  adversifafe,  imo  in  omni  eventu, 
ut  assimilemur  viro  sapienti,  qui  aedifica-  Maith.y», 
vit  domiim  suam  supra  pefram  :  ifa  ut  nec  ^*' 
fhimina   vanitatum,   nec  venfi  impiarum 
suggestionum,  nec  pluvia  persecutionum, 
a  rectm  rationis  judicio  virtutumque  me- 
dio  nos  queant  abducere.Opfimum  quippe  ffebiwm, 
est  gratia  stabiliri  cor.  Propter  quod  ad-  '■ 
monet  Paulus  :  Sfabiles  esfofe  et  immobi-  i  Cor.  xv, 
les.  Salomone  namque  testantc,  Justus  est  f,^^^  ^,5 
quasi  fundamentum  aeternum,  impius  ve- 
ro  fanquam  fempesfas. 

Quidquid  ergo  evenerit  nobis,  non  per- 


IN   FESTO    S.  ANDRE.E   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTCS 


23 


Eccle.  vii, 
10. 

Prov.  XIV, 
17. 

£ccli.  XXX. 
25. 


turbemur,  nec  iracundiae  fumo,  aut  impa-  A 
tientife  impetu,aut  tristitise  nubilo,  mentis 
nostrse  habitaculum  evertamus  aut  obtene- 
bremus,  ne  Spiritus  Sanctus  deserat  illud. 
Nam  ira  in  sinu  stulti  quiescit.  Impatiens 
quoque  operatur  stultitiam,et  multos  occi- 
dit  tristitia.  Absit  equidem  ut  adeo  pueri- 
les,  insipientes,  defectuosi  ac  debiles  si- 
mus,  ut  pacem,  virtutem  et  gratiam  cordis 
nostri  in  aliorum  manu  et  in  potestate 
improbitatis   eorum   ponamus  ;  quatenus 


quum  eis,  suggerente  diabolo,  placuerit 
nobis  inferre  molestiam  injuriamque  infli- 
gere,  mox  quietem,  gratiam  et  profectum 
animae  nostrse  perdamus.  Imo  sic  robore- 
mur  in  Domino.sic  virtutibus  stabiliamur, 
sic  vera  decoremur  prudentia,  ut  quanto 
gravius  infestemur,  tentemur  seu  affliga- 
mur,  tanto  inavertibilius  Deo  inhaereamus 
atque  ad  actus  virtutum  nos  demus,  cum 
Paulo  dicentes  :  Quis  nos  separabit  a  cari- 
tate  Dei?  qui  est  super  omnia  benedictus. 


Jiom.  vill, 
35. 


IN  FESTO 
S.  NIGOLAI   EPISCOPI 


ENARRATIO   IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^E 


ECCE    SACERDOS   MAGNUS,   QUI    IX   DIEBUS    SUIS    PLACUIT   DEO,    ETC. 

Eccli.  xLiv,  16  et  s.,  xlv,  3  et  s. 


LECTIO  quap  in  hoc  festo  atque  in  festis 
episcoporum  confcssoruni  comniuni- 
ter  legitur,  ex  Ecclesiastico  sumpta  est,  ex 
duobus  ibidem  capitibus,  utpote  quadra- 
gesimo  quarto  et  quadragesimo  quinlo. 
Verumtamen  verba  lectionis  istius  non 
habentur  ibi  sub  eadem  forma,  nec  imme- 
diata  connexione,  neque  de  eodem  ad  lit- 
teram  ibi  dicuntur.  Ecclesia  autem  vcrba 
ibi  de  pluribus  Sanctis  scripta  coujunxit, 
et  de  sanctis  confessoribus  episcopis  spi- 
ritualiter  intellexit.  Itaque  dicitur  : 

Eccc  sarerdos  magniis.  Per  sacerdotem 

magnum  iii  litteris  veteris  Testamenti  de- 

signatur  princeps  sacerdotum  seu   ponti- 

fex   :   sicque   verbum   istud   de  quolibet 

sancto  novi  Testamenti  episcopo  rite  ex- 

ponitur,  qui  magnus  fuit  sacerdotii  digni- 

tate,  episcopali  auctoritate,  vitae  sanctitate 

is.  XI,  2.   ac  sapientia,  illa  praesertim  quse  donum 

est  Spiritus  Sancti.  Attamen  verba  ha>c  in 

Ecclesiastico  non  habentur.  Ecclesia  prje- 

posuit  ea,  ut  verba  sequentia  de  sanctis 

intelligantur  episcopis.  Qui  in  cliebus  suis 

placiiit  Deo.  Loco  hujus  in  Ecclesiastico 

fccii.iuv,  habetur,  Enoch  placuit  Deo  :  quia  vir  san- 

^Gen  V  "  '^*"^  ^^'■'^  ^^  ambulavit  cum  Deo,  ut  patet 

2*.  in  Genesi.  Sic  et  sancti  episcopi  confesso- 

res   Deo   preecipue   placuerunt,    tanquam 

praeelecti  ab  eo.  Et  inventtis  esf  Justus. 

Hoc  certum  est  cuilibct  sancto  convenire 


A  episcopo.  .£*<  in  tempore  iraciindiw,\A  est, 
dum  alii  peceaverunt,  atque  a  Deo  fuerant 
puniendi,  factus  est  reconciliatio,  id  est, 
meritis  vita>  sua?  ac  sanctis  orationibus 
suis  obtinuit  hominibus  veniam,  et  Deum 
placavit,ei  homines  reconciliando. Hoc  san- 
cti  prapsules  excellenter  egerunt,  qui  pro 
plebibus  sibi  commissis  indesinenter  ora- 
bant,  et  pro  eis  celebrare  et  satisfacere 
non  cessabant.  Loco  hujus  in  prsefato  Ec- 
clesiastici  loco  legitur  :  Noe  inventus  est  Eccu.suv, 
perfeclus,  justus,  etc.  Verum  brevitati  stu- ''" 

B  dens,  litteralem  sensum  pra?termitto,  et 
verba  lectionis  hujus  sequentia,  prout  epi- 
scopis  confessoribus  sanctis  conveniunt, 
explanabo. 

Xon  est  invenfus  similis  iUi,  qui  con-  ibui.  20. 
scrva?-et  lcgcni  Excclsi.  Communiter  di- 
citur,  quod  comparationes  sunt  odiosa?. 
Salomon  quoque  :  Spirituum  (inquit)  pon-  /'roi.xvi,2. 
derator  est  Dominus.  Quo  constat  quod 
Dei  est  definire  quis  Sanctorum  aliis  san- 
ctior  sit.  Nihilo  minus  de  quolibet  Sancto 
ista  dicuntur,  quoniam  unus  prfefulsit  in 

C  ista  virtute,  alter  in  illa  :  unde  Apostolus 

loquitur,  Unusquisque   proprium   donum  icor.vn,?. 
habet  a  Deo.  Porro  lex  Excelsi,  est  lex 
evangelica  Christi  altissimi,  in  qua  sunt 
praecepta  atque  consilia.  Ideo  jurejuran-  Eccii.\uv, 
do,  id  est  firmo  proposito.  quod  metapho-  ■■• 
rice  aut  ajquivaleuter  jusjuranduni  voca- 


IN   FESTO    S.  NICOLAI   EPISCOPI.   —   EN.4RR.\TI0   IN   LECTIONEM    LOCO    EPISTOL^ 


27 


Eccli.  xLiv, 


Jbid.  »6. 


Ibiil.  n. 


i\XT,fecit  illum  Dominus  crescere  in  plebem 
suam,  id  est  fructifieare  in  popiilo,  miil- 
tos  convertendo  ad  Dominum,quorum  spi- 
ritualis  exstitit  pater  :  quod  unicuique 
prsesuli  competit  sancto.  Unde  Apostolus 

I  Cor.  IV,  ait  :  Pcr  Evangelium  in  Christo  ego  vos 

'■  genui. 

Bencdictioncm  omnium  gcntium  dcdit 
illi,  id  est,  coram  omni  populo  fecit  eum 
gratiosum,  benedicendum,  amabilem,  ita 
quod  placuit  Deo  atque  houiinibus.  Vel 
sensus  est,  quod  dedit  ei  auctoritatem  et 
gratiam  benedicendi  omni  genti  sibi  com- 
missse.  Et  tcstamentum  suuni  confirmacit 
super  caput  cjus,  id  est,  virtutem  et  grati- 
am  novi  Testamenti  muitiplicavit  in  men- 
te  ipsius,  caritate  et  ceteris  gratiarum  cha- 
rismatibus  eum  implendo.  Cognovil  eum 
in  benedictionibus  suis,  id  est,  infundendo 
ei  dona  suee  benedictionis,  per  effectum 
monstravit  se  eum  cognoscere,  approbare, 
diligere.  Conservavit  ilti  misericordiani 
suam,  continuando  in  eo  dona  superno- 
rum  charismatum,atque  perseverandi  vir- 
tutem  ei  prjestando ;  ct  invenit  gratiam 
coram  oculis  Domini,  id  est,  Deo  placens, 
aeceptus  gratusque  exstitit,  et  de  eo  po- 
tuit  dici  Deo  :  Beatus  quem  elegisti  et 
assumpsisti. 

Magnificavit  eum  in  conspectu  regum, 
id  est,  per  vitffi  sanctitatem,  sapientiam 
atque  miracula,  fecit  eum  honorabileni 
regibus  terree.  Unde  et  Constantinus  im- 
perator,  cognita  sanctitate  et  signis  B.  Ni- 
coJai  episcopi,  petiit  orationes  ipsius.  Et 
dedit  illi  coronam  glorice.  Hoc  potest  ex- 
poni  de  mitra  episcopali,  quae  est  corona 
excellentitT  magna> ;  item  de  gratia  emi- 
nentise.  Praecipue  tamen  exponendum  est 
de  pra?mio  essentiali  Sanctorum,  quod  cst 
beatifica  visio  Dei,  et  aurea  appellatur  : 

Ps.  xx,i.  unde  fertur  in  Psalmo,  Posuisti  in  capite 

ejus  coronam  de  lapide  pretioso. 
g  "'■""'      Statuit  illi  testamentum  sempiternum. 


Ps 


Eccli.  X 
3. 


A  id  est,  novum  Testamentum  ei  servandum 
commisit,  ut  juxta  evangelicse  legis  exi- 
gentiam  viveret  :  quod  Testamentum  vo- 
catur  eeternum,  quoniam  ei  aliud  non  suc- 
cedet,  in  patria  quoque  coelesti  perficitur. 
Et  dcdit  illi  sacerdotium  niagnum,  vide- 
licet  episcopale  fastigium;  et  beatificavit 
iltum  in  gtoria  regni  ccelestis,  dando  ei 
prfemium  gloriosum  pro  fideli  obsequio. 
Unde  loquitur  Christus  tali  ministro  :  Eu-  Matth.\\y, 
ge,  serve  bone  ct  fidelis,  quia  super  pauca  "''-'• 
fuisti  fidelis,  supra  mulla  te  constituam; 

B  inlra  in  gaudium   Domini  tui  :  prout  in 
evangelio  legitur  hodierno. 

Fungi  sucerdotio,  id  est,  auctoritatem  Ffc/i.  xlv, 
fungendi  episcopali  officio  prsestitit  ei ;  et  '"■ 
habere  laudcm  in  nomine  ipsius,  id  est, 
fecit  eum  laudabilem  omni  plebi  propter 
dignilalem  officii  sanctitalemque  vit»  si- 
bi  a  Deo  collatas  :  et  ita  laudabilis  fuit  in 
nomine  Dei,  hoc  est  in  Deo,  a  quo  omne 
bonum   quod  habuil  sumpsil,  non  in  se 
ipso.  Unde  Propheta  ait  :  In  Domino  lau-  Ps.\\\m.x 
dabitur  anima  mea;  non  utique  in  se  ipsa, 

C  a  qua  non  habet  nisi  dcficere  et  peccare, 
juxta  illud  :  Ad  me  ipsum  anima  mea  tur-  Ps.\u,i. 
bata  est.  Et  offerre  illi,  scilicet  Deo,  incen-  EccU.tLy, 
sum  dignum ,  id  est  fervidam  oralionem  :  -"■ 
secundum  illud  Psalmista?,  Dirigatur  oratio  Ps.  cxl,  2. 
mea  sicut  incensum  in  conspectu  tuo.  Vel 
potius,  «  incensum  dignum  «,  id  est  do- 
minici    corporis    Sacramentum,  el  tolum 
Christum,qui  igne  caritatis  succensus  fuit, 
passionisque  igne  in  ara  crucis  ad  Patris 
honorem  consumi  voluit,  id  est  occidi,sic- 
que  offerri,  in  odoreni  suavitatis,  id  est, 

D  valde  pjacenter  Patri  feterno,  cui  passio 
Christi  summe  complacuit,  in  quantum  a 
Christo  ex  ardentissima  caritate  et  plena 
obedientia  sponte  fuit  accepta  et  tolerala. 
Hinc  ait  Apostolus  :  Christus  dilexil  nos,  Ephes.\;t. 
et  tradidit  semetipsum  pro  nobis  obla- 
tionem  et  hosliam  Deo  in  odorem  sua- 
vitatis. 


IN   FESTO   S.  NICOLAI   EPISCOPI.   —   SERMO   PRIMrS 


SERMO  PRIMUS 


DE    DIGNIT.ATE   ET    ACTIBIIS    SACERDOTII   NOVI   TESTAMENTI    ET   EPISCOPALIS    OFFICII. 


GLORTA  et  honore  coronasti  eum,  Do-  A 
mine.  Ps.  viii,  6. 

Quemadmodum  S.  Thomas  in  libro  suo 
de  Regimine  regum  declarat,  non  solum 
apud  gentiJes,  sed  etiam  apud  Judjeos  in 
veteri  Testamento,  sacerdotes  atque  ponti- 
fices  regibus  et  imperatoribus  fuerunt  in- 
feriores  et  subditi:quia  illorum  sacerdotia 
erant  carnalia,  et  circa  sacrificia  carnalia 
versabantur.  In  novo  autem  Testamento 
longe  est  aliter,  quoniam  sacerdotes  ac 
praesules  evangelicae  legis,  cunctis  prin- 
cipibus,  regibus  et  imperatoribus  terrsp  B 
sunt  valde  sublimiores  :  quoniam  sacer- 
dotium  Christi  eis  collatum,  est  maxime 
spirituale,  et  circa  hostiam  versatur  di- 
gnissimam,  utpote  Christi  corpus  et  san- 
guinem.atque  ad  bona  coelestia  immediate 
ordinatur,  tendit  ac  ducit. 

Ad  sacerdotes  etenim  evangelicse  legis 
pcrtinet  administrare  populo  ecclesiastica 
sacramenta,  in  quibus  gratia  continetur 
ac  datur,  per  quam  ad  seternam  sakitem 
homines  perducuntur.  Hinc  Hugo  de  S.  Vi- 
ctore  in  libro  de  Sacramentis  testatur  :  C 
Quantum  vita  spiritualis  est  dignior  quam 
terrena,  et  aninia  quam  corpus,  tantum 
sacerdotalis  potestas  ssecuiarem  honorem 
ac  dignitatem  praecedit.  Hinc  quoque  in 
principio  sui  Pastoralis  sanctus  ait  Am- 
brosius  :  Honor  et  sublimitas  sacerdotalis 
ac  pontificalis  nullis  poterit  comparationi- 
bus  adaequari ;  si  eam  regum  honori  et 
principum  diademati  compares,  longe  in- 
ferior  erit  ea  regum  principumque  subli- 
niitas,quam  plumbi  metallum  ad  auri  ful- 
gorem  :  quippe  quum  videas  regum  ac  D 
principum  colla  genibus  submitti  sacerdo- 
tuni,  et  osculata  eorum  dextera,  eorum  se 
creduut  oralionibus  conservari.  De  hac  re 


in  Decreto,  disfinctione  nonagesima  sep- 
tima,  multa  habentur.  Ecce  quanta  est 
dignitas  sacerdotum  ac  praesulum  :  id- 
circo  a  vulgo  et  subditis  sunt  debite  ho- 
norandi. 

Verumtamen  de  sua  dignitate  et  emi- 
nentia  nequaquam  inaniter  glorientur,  imo 
vehementer  formident,  quia  indubitanler 
quanto  major  eis  collata  est  dignitas  divi- 
niorque  potestas,  tanto  vitiosiores  et  dam- 
nabiliores  sunt  coram  Deo,nisi  conversatio 
eorum  dignitati  gradus  ordinisque  ipso- 
rum  concordet.  Unde,  ut  sanctus  scribit 
Gregorius,  quanto  eminent  populo  in  ec- 
clesiastica  dignitate  et  sacrorum  ordinum 
gradu,  tanto  in  vitee  sanctitate  et  perfe- 
ctione  virtutum  debent  ceteris  prsefulge- 
re.  Hinc  asserit  Augustinus  :  Sacerdotis 
aut  prsesulis  officio  nil  dignius,  nil  gratius 
exstat  hominibus;  et  si  res  digne  agatur, 
id  est,  si  sua  officia  exsequantur  condigne, 
nihil  salubrius  est,  sicut  nec  damnabilius 
aut  periculosius  aliquid  est,  si  negligenter 
agatur. 

Prseterea,  ex  lectione  hac  hodierna  loco 
epistolse  lecta  perpenditur,  quid  ad  sacer- 
dotes,  pra>sules,  pastores  pertinet.  Primum 
est,  ut  in  se  ipsis  sint  magni,  id  est  excel- 
lenter  virtuosi  ac  sapientes,  Deo  placentes 
ac  justi.  Ideo  dicitur  :  «  Ecce  sacerdos  ma- 
gnus  »,  etc.  Secundum  est,  ut  pro  omni 
populo,  prffisertim  pro  grege  sibi  commis- 
so,  jugiter  orent,  et  devotissimis  precibus 
eos  Altissimo  commendent,  oblatione  quo- 
que  assidua  Sacramenti  altaris  eos  recon- 
cilient  Deo.  Unde  in  libro  Numerorum  nar- 
ratur,  quod  dum  filii  Israel  Deum  graviter 
offendissent  murmurando  contra  Deum  et  Num.i^i, 
Moysen,atque  ob  hoc  Deus  ignem  misisset  *'  "'*''''• 
in  illos,  et  multi  ex  filiis  Israel  occideren- 


IX   FESTO   S.  NICOLAl  EPISCOPI. 


SERMO   PRIMUS 


tur  ab  illo  igne,  Moyses  dixit  fratri  suo 
A'um.xvi,  Aaron  pontifici :  Accipe  thuribulum  tuum, 
«etseq.  p(  jgi^p  imposito,  thus  appone  ;  et  vade  ad 
populum,  ut  ores  pro  eo.  Fecitque  taliter 
Aaron,  et  stans  inter  viventes  ac  mortuos, 
se  ipsum  opposuit  igni,  offerens  Domiuo 
thymiama  seu  thuris  odorem  :  quod  dum 
faceret,  ignis  ille  exslinctus  est,  ct  placa- 
tus  est  Deus.  Tertium  est,  ut  omni  virtute 
prse  plebe  eommuni  ornati  sint.  sicut  prw- 
dictum  est.  Hinc  dicitur  :  «  Non  est  inven- 
tus  similis  illi  »,  etc.  Quartum  est,  ut  fru- 
ctificent  Deo,  id  est,  multos  ad  Deum 
convertant  orando,  docendo,  exemplariter- 
que  vivendo.  Et  sicut  ista  ad  prsesules 
sacerdotesque  pertinent,  ita  et  a  popuio 
exigit  Deus  ut  sacerdotes,  pastores  ac  prse- 
sules  suos  decenter  houoreut,  eorum  salu- 
bribus  pareaut  documentis,  et  bonorum 
imitentur  virtutes.  Denique,  ut  sanctus  ait 
Bernardus,  quamvis  alicujus  pralati,  sa- 
cerdotis  aut  preedicatoris  vita  appareat 
tam  indigna  ut  excusari  non  valeat,  adhuc 
i(o,;i.xi[i,i.  tamen  propter  eum  a  quo  est  omnis  pote- 
stas,  cujus  vicarii  esse  noscuntur,  sunt 
honorandi,  et  implendfe  sunt  eorum  in- 
formationes  ac  jussiones  salubres,  Dei  in- 
tuitu  et  amore.  Nam  et  Christus  loquitur  : 
Maith.  Super  cathedram  Moysis  sederunt  Scribae 
xxiii,2,3.  pj  Pharisaei  :  omnia  ergo  quaecumque  di- 
cunt  vobis,  facite ;  secundum  opera  vero 
illorum  facere  nolite,  dicuut  enim  et  non 
1'aciunt.  Verumtamen  populares  ac  subditi 
proni  esse  non  debent  ad  judicandum  su- 
periores  suos  ac  clerum. 

Postremo,  in  prseinductis  sanctis  operi- 
bus  ad  sacerdotes  ac  praesules  pertinenti- 
bus,  beatissimus  Nicolaus  episcopus  glo- 
riose  prjefulsit  :  siquidem  ab  iufantia  sua 


A  mansit  in  innocentia,  imo  quotidie  crevit 
in  gratia  magna,  sicque  indesinenter  Deo 
omnipotenti  in  sanctilate  et  juslitia  mini- 
stravit.  Deinde  factus  episcopus,  quantum 
crevit  in  ecclesiastica  dignitate,  tantum 
profecit  in  humilitate,  in  Dei  ac  proximo- 
rum  ardentissima  caritate,  in  vera  discre- 
tione  atque  justitia,  die  ac  nocte  orans  pro 
populo  sibi  commisso  toloque  mundo.  Id- 
eo  fructum  copiosum  fecit  in  plebe,  mul- 
tos  quoque  gentiles  convertit  ad  Domi- 
num.  Unde  inter  ouines  episcopos  temporis 

B  sui  fuit  famosus,  praeclarus  ac  honoratus; 
et  de  maxima  sanctitate  ejus  populus  un- 
dique  loquebatur :  nam  et  multis  corusca- 
vit  miraculis. 

Quum  etenim  quodam  tempore  totam 
S.  Nicolai  provinciam  fames  valida  et  in- 
gens  caristia  occupasset,  audiens  ipse  na- 
ves  tritico  plenas  portui  applicuisse,  roga- 
vit  nautas  ut  ex  quaJibet  nave  centum 
modios  propter  Deum  darent  sibi  pro  po- 
pulo  fame  periclitante.  Qui  responderunt: 
Non  audemus,  pater,  quia  mensuram  inte- 

C  gram  oportet  nos  Alexandrise  in  horrea 
imperatoris  prcestare.  Quibus  S.  Nicolaus : 
Facite  (inquit)  quod  dico,  et  in  Dei  virtute 
vobis  promitto  quod  nullam  minoratio- 
nem  habebitis  apud  regiura  exactorem. 
Quod  quum  fecissent,  et  nihilo  minus  in- 
tegram  mensuram  quam  acceperunt,  in 
Alexandria  apud  imperatoris  invenissent 
ministros,  miraculum  retulerunt,  et  Deum 
in  suo  famulo  magnifice  laudaverunt.  Fru- 
mentum  auteni  vir  Dei  secundum  unius- 
cujusque   necessitatem   distribuit,  ita  ut 

D  miraculose  per  duos  sufficeret  annos,  non 
solum  ad  victuni,  sed  etiam  ad  semi- 
nandum. 


30 


IN   FESTO   S.  NlCOLAl   EPISCOPI.   —   ENARKATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


HOMO   QUIDAM   PEREGRE    PROFICISCENS,    VOCAVIT   SERVOS   SUOS,   ETC.  Matth.  XXV,  14-23. 


CHRISTUS  iii  evangelio  isto  per  qiiam- 
dam  parabolam  docet,  quam  magna 
sit  eorum  beatitudo  et  merces  qui  donis 
sibi  collatis  Iructuose  utuntur  :  et  quia 
B.  Nicolaus  antistes  et  alii  sancti  prwsules 
confessores,  donis  sibi  desuper  distribiitis 
oplime  usi  sunt,  et  plurimos  converle- 
runt;  ideo  in  eorum  lesto  recle  evange- 
lium  legitur  prEesens.  Itaque  : 

Dixit  Jesus  discipiilis  suis  j)aral)olam 
hanc  :  Homo  quidam  jieregre  proficiscens. 
Per  hunc  hominem,  intelligitur  Christus, 
qui  in  ascensione  sua  in  coelum  pcrrexit ; 
atque  idcirco,  secundum  quosdam,  profe- 
ctus  peregre  dicitur,  quoniam  corpus  su- 
um,  cujus  proprius  naturalisque  locus  ex- 
stitit  terra,  collocavit  in  ccelo.  Sed  quum 
coelum  sit  patria  electorum,  maxime  Chri- 
sti,  et  coelum  empyreum  sit  proprius  lo- 
cus  corporum  glorificatorum,  prsesertim 
corporis  Chrisli  (in  quo  cceIo  non  ad  tem- 
pus,sed  aeternaliter  permanenl  Sancti,  qui 
in  saeculo  isto  peregrinantur);  ideo  apliiis 
reor  ut  Christus  ascendendo  ccelum  id- 
circo  peregre  profectus  dicatur,  quia  do- 
mesticos  suos,  puta  fideles  discipulos,  in 
hoc  mundo  reliquit,  eisque  corporalem 
subtraxit  pra?sentiam  ac  propriee  eos  de- 
seruit  libertati ;  tandem  quoque  rediturus 
est  huc  unde  ascendit.  Vocavit  servos  suos, 
et  tradidit  illis  bona  sua. 

Parabola  ista  specialiter  concernit  praela- 
tos,quibus  plus  datum  el  creditum  est,pro- 
pter  quod  plus  requiretur  ab  eis  :  attamen 
ad  omnes  potest  homines  pertinere,  et  ita 
jam  exponetur,  ut  cunctis  valeat  convenire. 

Itaque  homo  iste,  Dominus  Jesus,  «  vo- 
cavit  servos  suos  »,  id  est,  gratiose  eos 
sibi  applicuit,  «  et  tradidit  illis  bona  sua  », 
videlicet  dona  gratise,  sacraraenta  Eccle- 


A  sia?,  et  quidquid  boni  in  eis  est  :  nam  et 
merita  nostra  Dei  sunt  muneTa.Et  uni  de- 
dit  (/uinquc  talenta,  alii  autem  duo,  alii 
vero  uuuin,  id  esl,  huic  dedit  dona  majo- 
ra,  alii  minora.  Porro  per  «  quinque  talen- 
ta  »,  intelligere  possumus  quinque  dona 
quje  pradalis  necessaria  sunt  ad  regimen 
aliorum, videlicet : scientiam  Scripturarum, 
caritatem  ferventem,  facundiam,  exem- 
plarem  conversationem,  et  veram  discre- 
tionem  in  omnibus.  In  qua  discretione 
comprehenduntur  miserieordia  atque  ju- 

B  stitia,  quia  ad  discretionem  id  pertinet 
prcelatorum  ut  sciant  quando  secundum 
rigorem  justitiae, et  quando  secundum  dul- 
corem  inisericordias  sit  agendum,  qualiter 
etiam  contemperari  debeant  duee  isla?  vir- 
tules.  Propterea  sanctus  rex  David  preca- 
tus  est  Dominum,  Bonitatem  et  discipli-  Ps.  cxvm, 
nam  et  scientiam  doce  me  :  per  bonitalem  *■*• 
inlelligens  misericordiam:per  disciplinam, 
juslitiam;  per  scienliam,  discretionem.  Per 
duo  autem  talenta,intelligi  possunt  sapien- 
tia  et  caritas,  seu  donum  intellectus  ac  vo- 

C  luntalis ;  per  uuum  vero,  sola  cognitio 
agendorum.  Unicuique  servorum  largitus 
est  secundum  propriam  virtutem,  id  est 
secundum  ipsius  capacitatem  aut  dignita- 
tem  ;  et  profectus  est  statiyn,  id  est,  distri- 
butione  hac  facta,  proprise  eos  libertati  re- 
liquit,  ut  fructificarent.  Denique  Christus 
post  resurrectionem  suam,quum  discipulos  .Vaic.xvi, 
instruxisset.el  per  insufflationem  Spiritum  '^""'if^"^' 

r  t  XXIV,  44-51; 

Sanctum  eis  dedisset,  ascendit  ad  ccelum.  Joann.  xx, 
Abiit  autem,  id  est,  in  opus  bonum  pro-  "'  '^''''*' 
cessit,  et  ivit  quo  Deus  eum  direxit,  qui 
D  quinque  tcdenta  acceperat,  et  operatus  est 
in  eis,  id  est  per  ea,  fructuose  eis  utendo 
ad  Dei  honorem,  proximorum  sedificatio- 
nem,  propriamque   salutem;  et  lucratus 


I.\    FESTO    S.  ^'ICOL.il   EPISCOPI. 


SER.MO    SECINDCS 


31 


I  Pelr.  IV 
10. 


Jer. 


Apoc.  XIV 
13. 


est  alia  quinque  :  id  est,  in  eisdem  donis 
multum  profecit,  et  alia  quiie  nondum  ac- 
ceperat,  est  adeptus.  Gratiam  quoque  sibi 
concessam  aliis  communicavit,  juxta  illud 
Petri  :  rnusquisque  sicut  accepit  gratiam, 
in  aiterutrum  illam  administrantes.  Dona 
etiam  glorise  per  gratise  dona  proraeruit. 
Similiter  qui  duo  talenta  acceperaf,  lu- 
cratus  est  alia  cluo,  proficiendo  et  fructi- 
ficando  in  donis  sibi  coUatis  sicut  prjcce- 
dens.  Qui  auteni  unum  acceperat ,aiiiens,id 
est,  per  mentis  aversionem  a  Deo  rece- 
dens,  fodit  in  terram,  id  est,  ad  terrena 
commoda  donum  scientiaj  sibi  datum  con- 
vertit,  et  abscondit  pecuniam  doinini  sxd, 
id  est,  donum  sibi  communicatum  a  Deo 
non  produxit  in  iucem  veritatis  et  aequita- 
tis,  nec  fructuose  usus  est  eo.  Sunt  etenim 
multi  ad  virtutes  bene  dispositi,  ingeniosi 
ac  litterati,et  tamen  ingrati  sunt  Deo  et  ad 
carnalia  se  convertunt :  de  quibus  loquitur 
Jeremias  propheta,  Sapientes  sunt  ut  fa- 
ciant  mala,  bene  autem  facere  nescierunt. 
Post  multum  vero  temporis,  venit  do- 
minus  servorum  illorum,  et  posuit  ratio- 
nem  cum  eis,  id  est,  in  die  judicii  rediet 
Christus,  et  rationem  exiget  a  praeiatis  ac 
aliis,  discutiendo  qualiter  usi  sint  benefi- 
ciis  sibi  concessis.  Et  accedens,  id  est, 
Christo  fiducialiter  se  praesentans,  qici 
quinque  talenta  acceperat,  ohtulit  alia 
quinque  talenta,  id  est,  fructum  et  meri- 
tum  operum  suorum  quae  consecutus  est 
bene  utendo  talentis  sibi  concessis,  coram 
Christo  portavit  (opera  enim  iliorum  se- 


A  quunlur  illos),  dicens  :  Domine,  quinque 
talenta  tradidisti  mi/ii,  ecce  alia  quinque 
supertucratus  sum,  proficiendo  in  bonis, 
et  gratiam  mihi  datam  duplicando  ac  aliis 
communicando.  Ait  illi  dominus  ejus, 
scilicet  Christus  judex  justus  :  Euge.  In- 
terjectio  est  animi  exsultantis  :  id  est,  con- 
gaudeo  tibi.  Serve  bone  in  habitu,  et  fi- 
delis  in  actu ;  vel,  «  bone  «  interius,  et 
«  fidelis  »  exterius,  non  proprium,  sed  do- 
mini  tui  quBcrens  honorem.  Quia  sujier 
pauca  fuisti  fidelis,  id  est,  donis  gratiae, 

B  quje  parva  sunt  comparatione  futurorum 
bonorum  in  ccelis,  bene  es  usus,  super 
multa  te  constituam,  id  est,  copiosum  tibi 
praemium  dabo,  ut  ccelestium  sis  heres 
bonorum,  et  cunctis  inferioribus  feliciter 
emineas ;  intra  in  gaudium  domini  tui, 
id  est,  paradisum  ccelestem  et  beatitudi- 
nem  plenam  suscipies,ita  ut  cor  tuum  con- 
tentetur  in  Deo,  utpote  perfruens  Deo  iin- 
mediate  in  semetipso. 

Accessit  autem  et  qui  duo  talenta  acce- 
perat,  etc.  Sensus  verborum  sequentium 

C  ex  prffinductis  omnino  est  planus.  Et 
quamvis  huic  servo  dicatur  sicut  et  pri- 
mo,  «  intra  in  gaudium  domini  tui  »,  non 
tamen  amborum  merces  sequalis  est ;  sed 
qui  majoribus  ac  pluribus  donis  fructuose 
usus  est,  majoris  est  gloriae,  ceteris  pari- 
bus.  Posset  tamen  contingere,  quod  aliquis 
ex  majori  caritatis  fervore  bene  utens  mi- 
noribus  donis,  gloriam  sortiretur  majo- 
rem  quam  qui  majoribus  ac  plurimis  do- 
nis  bene  usus  est  ex  caritate  remissiori. 


SERMO   SECUNDUS 

DE    VIRTLTIBIS    S.    >IC0L.\I  ;    ET    QU.\NT.E    PIET.\TIS    .\TQUE    JUST1TI.E    SIT, 

CORPORE    S.\NUM   OPIBUSQUE   ABU.ND.4NTEM   SESE   NEGLIGERE   .\C   DEO   OBEDIRE   PROMPTISSIME, 

QU.\NT.\MQUE  EJUSMODI   S.\NCTUS    SPIRITUS   GR.\TI.4M   INSPIRET. 


D 


OMINE,  prwvenisti  eum  in  benedi-  D  Miserebor  cui  voluero,  et  clemens  ero  in    £xod. 
ctionibus  dulcedinis.  Ps.  xx,  4.  quem  mihi  placuerit.  Hoc  plane  in  diver-  ""'"'  "• 

In  Exodo  locutus  est  Deus  per  Moysen  :      sis  Sanctis  facile  est  pensare.  In  quibus- 


32 


IN   FESTO   S.  NICOLAl    EPISCOPI. 


SERMO   SECUNDUS 


Ps.  x\x,^l 


Luc,  I,  15 
Jer.  I,  5. 


II  Par. 
seq. 


Ps.  XXXVI, 
24. 


WReg. 
4,  15. 


dam  enim  electis  Deus  misericordiam  su- 
am  mirifieavit  antequam  nascerentur  ex 
utero  :  sicut  in  Joanne  Baptista  ct  Jeremia 
proplieta,  qui  in  utero  matruni  suarum 
sanctificati  fuerunt,  nec  postea  peccave- 
runt  mortaliter.  In  aiiis  Deus  misericor- 
diam  suam  mirificavit  ab  corum  infantia 
et  malrum  suarum  uberibus,  ita  quod  an- 
tequam  ratione  poterant  uti,  opera  quai- 
dam  virtutum  apparuerunt  in  eis,  qute  ex 
divino  fecerunt  instinctu.  Inler  lios  fuit 
beatissimus  Nicoiaus,  qui  dum  baptizare- 
tur,  per  se  ipsum  stetit  erectus;  quarta 
quoque  et  sexta  feria  jcjunabat.semel  tan- 
tummodo  ubera  sugens.  In  aliis  mirificat 
Deus  misericordiam  suam  a  juventute  eo- 
rum,  ita  quod  in  juventule  sua  plene  con- 
vertuntur  ad  Deum,quemadmodum  S. Mar- 
tinus,  B.  Bernardus,  et  alii  niulti.  In  non- 
nullis  quoque  Deus  misericordiam  suam 
mirificat  in  senectute  eorum,  sicut  in  Ma- 
nasse  rege  Juda.  Praeterea  quosdam  ele- 
ctorum  suorum  Deus  in  gratia  eis  con- 
cessa  incessanter  conservat,  ita  quod  in 
innocentiae  suae  permanent  puritate,  vi- 
vendo  absque  labe  mortalis  culpae  :  quales 
mulli  Sancti  fuerunt,  ut  S.  Benedictus,  et 
ejus  discipulus  B.  Maurus,  et  innumerabi- 
les  alii.  Alios  vero,  quamvis  valde  electos, 
Deus  interdum  labi  permittit  per  mortale 
peccatum  ;  sed  quia  electi  sunt,  in  pecca- 
tis  non  manent  finaliter  :  imo  impletur  in 
unoquoque  eorum  illud  Psalmistae,  Quum 
ceciderit,  non  collidetur,  quia  Dominus 
supponit  manum  suam.  Talis  fuit  sanctus 
David,  qui  post  multas  propheticas  visio- 
nes,  et  post  virtuosissima  opera  sua,  in 
adulterium  homicidiumque  delapsus  est; 
sic  et  beatissimum  principem  Apostolo- 
rum  Christus  in  sua  passione  permisit 
corruere. 

Porro,  S.  Nicolaum  episcopum  Deus 
multiplici  gratia  etiam  eminenter  ornavit. 
Primo,  quoniam  ex  parentibus  non  solum 
secundum  carnem  nobilibus  ac  divitibus, 
sed  etiam  mente  sanctis,  est  genitus.  Unde 
in  ejus  fertur  Legenda  :  Nicolaus  ex  nobi- 
libus,divitibus  ac  sanctis  parentibus  duxit 


A  origincm.  Pater  ejus  Epiphanius  dictus 
est,  et  mater  Joanna.  Qui  quum  in  primae- 
vo  juvcntutis  suae  flore  genuissent  Nico- 
laum,  deinceps  contincntcr  vixerunt  :  in 
quo  patet  magna  eorum  perfectio.  Ad  car- 
nalem  ctenim  voluptatem  solcnt  movere 
juventus,  pulchritudo,  abundanlia  divitia- 
rum,  praesentia  objectorum,  et  opportu- 
nitas  loci  ac  temporis,  facilitas  quoque 
potiendi  optatis  amplexibus.  Unde  non  ob- 
slantibus  omnibus  iis  vivere  pcnitus  con- 
tinenter,  magnum  est  valde.  Et  ita  fuit  in 

B  parentibus  Nicolai  sanctissimi,  quia  (ut 
dictum  est)  divites  nobilesque  fuerunt,  et 
quotidie  simul;  corpus  quoque  unius  fuit  icorvii,4. 
in  potestate  alterius.  Inter  haec,  quamvis 
frequenter  ex  vitiosis  parentibus  nascan- 
tur  filii  virtuosi,et  ex  virtuosis  parentibus 
filii  reprobi  el  perversi ;  attamen  magnum 
est  sanctos  habere  parentes.  Denique,  ex 
hoc  quod  B.  Nicolaus  dives  ac  nobilis  fuit, 
et  nihilo  minus  mundi  delicias  et  honores 
contempsit,  honorabilior  fuit  ac  sanctior 
valde  :  quanto  namque  quis  aptior  est  ad 

C  mundum,  et  plures  ac  fortiores  habet  oc- 
casiones  ac  opportunitates  vivendi  mun- 
dane,  tanto  virtuosius  est  quod  mundum 
et  ejus  vanitates  relinquit  ac  vitia. 

Secundo,  Deus  S.  Nicolaum  singulari 
gratia  decoravit  per  hoc  quod  infantulum 
tam  gratiose  dulciterque  praevenit,  ut  di- 
ctum  est.  Nam  dum  baptizabatur,  stetit 
erectus ;  et  quarta  sextaque  feria  suxit  se- 
mel  tantummodo  ubera;  deinceps  in  ma- 
gna  innocentia  permansit  ac  gratia,  atque 
in  virginali  munditia.  Unde  in  ejus  Legen- 

D  da  habetur  :  Factus  juvenis,  aliorum  juve- 
num  vitavit  Jascivias,  visitavit  quotidie 
cum  devotione  ecclesias,  orationibus  fuit 
intentus,  et  sobrie  vixit;  quidquid  de  sa- 
cra  Scriptura  audivit,  legit  et  intelligere 
potuit,diligenti  conservavit  memoria.  Ecce 
quam  mirabiliter  et  gratiose  retraxit  eum 
Spiritus  Sanctus  a  voluptatibus  vanitati- 
busque  mundanis,  ad  quas  fortiter  affici 
et  in  quas  cadere  solent  juvenes,praesertim 
locupletes  ac  nobiles.  Non  dubium  quin 
spiritualibus  consolationibus  Deus  cor  ejus 


IN   FESTO   S.  NICOLAI   EPISCOPI. 


SERMO   SECCNDCS 


33 


multoties  recreavit,  quibus  gustatis,  facile  A  abundantia   sua   tam    indigentibus   et   ad 


sprevit  carnalia.  Unde  merito  de  felici  hoc 
Ps.  xs.  4.  Nicolao  dici  potest  illud  ex  Psalmo  :  «  Pra>- 
venisti  eum,  Domine,  in  benedictionibus 
duicedinis  ».  Benedictio  namque  Dei  est 
collatio  gratia?  ejus  :  ideo  benedictiones 
dulcedinis  Dei  sunt  dona  gratuita  et  inter- 
nse  eonsolationes  quas  infundit  electis  :  in 
quibus  tam  mirabiliter  et  copiose  praeve- 
nit  Xicolaum  pontiticem,  quoniam  ab  in- 
fantia,  pueritia,  juventute  dedit  et  conti- 
nuavit   bona  ista  in  eo  usque  in  finem. 


tantam  ruinam  expositis  subveniret  :  id- 
circo  opus  illud  libentissime  ac  jucundo 
corde  eJectissimus  Dei  Xicolaus  patravit. 
Praeterea,  quum  Paulus  dicat  apostolus,Hi-  iicor.i- 
larem  datorem  diligit  Deus  :  quid  mirum 
si  hunc  tam  liberaleni  ac  hilarem  subven- 
torem  Deus  dilexit?  Rursus,  quum  Chri- 
stus  in  Evangelio  protestetur.Qua  mensura  Haiih. 
mensi  fueritis.  remetietur  vobis  :  quid  mi-  -■ 
rum  quod  Deus  gratiarum  suarum  chari- 
smata    tam    liberaliter    contulit    Nicolao, 


Quum   equidem  Deus   omnipotens   atque  B  quum  et  ipse  praeamabilis  Nicolaus  pro- 

ximis  indigentibus  fuerit  tam  pius  ac 
liberalis  ?  Nam  et  antequam  B.  Nicolaus 
opus  egit  praetactum,  mos  defunctis  suis 
parentibus,  ccepit  sollicite  cogitare  quali- 
ter  tantam  suarum  copiam  divitiarum  pos- 
sct,  non  ad  laudem  humanam,  sed  ad  Dei 
gloriam  erogare.  —  De  ceteris  gratiis  et 
excellentiis  quibus  Deus  S.  Nicolaum  or- 
navit,  in  sequenti  dicetur  sermone. 

Sed  quoniam  nihil  prodest  nobis  San- 
ctorum  virtutes  cognoscere  ac  Iaudare,nisi 


liberrimus.  sit  munificentia?  et  opulentiae 
penitus  infinitee,  in  quibusdam  vasis  mi- 
sericordiae  suee,  puta  electis  hominibus, 
misericordiam  suam  ineffabiliter  prorsus 
mirificat  :  quia  frequenter  plus  gratite  of- 
fert  et  influit  eis  quam  pati  queunt,  valide 
eos  illustrans,  inflammans,  adimplens,  la?- 
tificans,  ita  quod  exclamare  coguntur  : 
Domine,  contine  undas  gratia  tuse, 

Tertio,  Deus  »ternus  gloriosum  praesu- 
lem  Nicolaum  ornavit  praecipua  liberalita- 


te,  maxima  pietate  et  fervida  caritate.  Quae  C  easdem  imitari  conemur,  imo  magis  obes- 


omnia  patent  in  facto  illo  clarissimo  quod 
fecit  in  juventute  sua  :  quia  (ut  legitur) 
quidam  concivis  suus  satis  nobilis,  ad  tan- 
tum  pervenit  inopiam  quod  tres  filias  suas 
prostituere  intendebat,  ut  earum  turpi  ale- 
retur  commercio.  Quod  ut  S.  Nicolaus  au- 
divit,  exhorruit,  et  massam  auri  panno 
involutam  in  domum  viri  illius  nocte  oc- 
culte  projecit  :  quod  et  postmodum  bis 
fecit;  sicque  civis  ille  filias  suas  matrimo- 
nio  junxit,atque  honeste  aluit  semetipsum. 


set  (quia  ut  asserit  Christus:Servus  sciens  Luc.\n,vi. 
voluntatem    domini    sui,   et   non  faciens, 
plagis  vapulabit  multis ;  Jacobus  quoque 
apostolus  :  Scienti,  inquit,  bonum  et  non   jaeoh.\i, 
facienti,  peccatum  est  illi) ;  ideo  in  pra>fa-  ''■ 
tis  virtutibus  studeamus  S.  Nicolaum  se- 
ctari.gratiam  nobis  a  Deo  collatam  diligen- 
ter  custodiendo,  sobrie  quoque  vivendo,  et 
ecclesiam  assidue  frequentando,  verbaque 
Dei   memoriter  retinendo.  Hujus  opposi- 
tum  faciunt  raulti,  qui  etsi  ad  horam  ali- 


Ecce  hoc  opus  Nicolai  ex  multis  processit  D  quam  a  Deo  compunctionis  et  devotionis 


virtutibus.  Primo,  ex  caritate  Dei,  ne  Deus 
tam  graviter  offenderetur.  Secundo,  ex  ca- 
ritate  proximorum,  quibus  subvenit  ne 
tantam  inciderent  inhonestalem  ac  vitiosi- 
tatem.  Tertio,  ex  misericordia,  qua  indi- 
gentibus  condoluit  et  subvenire  non  distu- 
lit.  Quarto,  ex  liberalitate  praecipua,  qua 
bona  sua  communicavit  proximis  et  ege- 
nis  tam  copiose.  Quinto,  ex  zelo  justitiae, 
quo  turpitudinem  vitiorum  abhorruit.  Ju- 
stitia  quoque   exegit  ut   in   tali   casu  ex 

T.  31. 


gratiam  sortiantur,  non  diu  curant  in  ea 
manere,  sed  cito  se  ad  exteriora  effun- 
dunt,  vanitatibus  resolvuntur,  jocis,  ludis, 
risibus,  verbositatibus  vacant,  non  formi- 
dantes  quod  summus  loquitur  Judex  :  Vae  Lm. 
vobis  qui  ridetis  nunc,  quia  plorabitis  et 
flebitis.  Tales  sunt  etiam  qui  postquam 
confessi  sunt,  statim  ut  ante  fiunt  intimo- 
rati,  leves,  vani  et  vitiosi,  non  formidan- 
tes  quam  grave  sit  recidivare,  eo  quod 
vulnera  repetita  periculosius  et  incurabi- 

3 


34 


IX    FESTO    S.  NICOLAl    EPISCOn. 


SERMO   TERTIIS 


lius  nocent.  Insuper.  o  vos  juvcnes  niatri-  A 
monio  nonduni  juncti,  contincntiain  S.  M- 
colai  sequaminijVitia  carnis  vitate.  inoruni 
gravitate  juvenilein  aetateni  transcendite, 
divina  Officia  in  ecclesia  libenter  audite, 
nec  sitis  ibidem  oculis  vagi,  sed  menle 
devoti.A'os  quoque,  o  conjugati,  castitatem 
beatissimi  imitemini  Nicolai,  etsi  non  pcr 
castitatem  virginalem,  saltem  per  conju- 
galein.  Ne  matrimonii  fidem  frangatis.inio 
nec  adulterinos  cupiatis  amplexus  :  adul- 
terium  namque  est  iniquitas  maxima.  Ne- 
que  vos  mutuo  cognoscatis,  nisi  vel  desi-  B 
derio  prolis  ad  Dei  obscquium  educand», 
vel  causa  debiti  reddendi,  aut  ob  malum 
incontinentiae  vitandum  in  compare. 

Praeterea,  exemplo  saneti  confessoris 
Nicolai,  studeat  unusquisque  in  spirituali 
dilectione  Dei  ac  proximorum  semper  pro- 
ficere,  et  alios  pro  posse  a  peccatis  retra- 
here,  indigentibus  quoque  liberaliter  sub- 
venire,  atque  operibus  misericordia;  in- 
defesse  insistere  :  quoniam  omnia  ista  ad 
quemlibet  pertinent  Cliristianum.  eo  quod 
Matth.wti,  lex  Christi  sit  lex  totius  caritatis  ac  pleuis-  C 
***■  siraae  pietatis.  Propterea.Augustino  testan- 

te, nequaquam  dignus  est  christianus  voca- 
ri  qui  operibus  caritatis  et  misericordise 


negligit  immorari  :  inio  lales  merentur  a 
Deo  severiter  condcmnari.  juxta  quod  Ja- 
cobus  ait  aposlolus,  Judicium  sine  mise-  /«06.11,1 
ricordia  fiet  ei  qui  non  fecerit  misericor- 
diam.  Hinc  virtuosiis  Tobias  filium  suum 
instruens,  dixit  :  Quomodo  potueris,  ita  ro*.iv,8 
esto  misericors  :  si  multum  tibi  fuerit, 
abundantcr  tribue ;  si  parum  tibi  fuerit, 
etiam  parum  libenter  impertiri  stude. 

Postremo.  Deus  beatissimum  Nicolaum 
innumerabilibus  decoravit  miraculis.  Inter 
qu;e  unum  est  hoc.quod  dum  Constantinus 
imperalor  ex  falsa  suggestione  tres  nobiles 
viios  incarcerasset,  eosque  die  sequenti 
dccollari  jussisset,  et  viri  ilJi,  hoc  cogni- 
to,  Deum  et  S.  Nicolaum  adhuc  in  carne 
viventem  ardenlissime  invocassent,  eadem 
nocte  B.  Nicolaus  per  visionem  in  spiritu 
apparuit  Constantino,  eum  acriter  rcpre- 
hendens,  et  nisi  viros  ilios  statim  dimit- 
teret,  mortem  ei  comminans.  Mane  igi- 
tur  facto,  eos  dimisit.  Hoc  miraculum  in 
ejus  Legenda  plenius  recitatur.  Similiter, 
quum  quidam  nautse  periclitarentur  et  pe- 
ne  submergerentur,  auxilium  S.  Nicolai 
devotissime  invocabant  :  qui  mox  eisdem 
apparuit,  atque  de  tanto  eos  periculo  li- 
beravit. 


SERMO   TERTIUS 


QU.4NTAM   FORTITUDINEM   CHRISTUS    DEUS   ADJICIAT   EIS   QUI   VERE 
EUM   DESIDERAXT  :    QUAMQUE   IMPIUM    SIT   ATQUE    INJUSTUM,   A    LEGE   DEI   ERRANTEM   NOX 

DOCERE   AC    CORRIGERE. 


0UICU3IQUE  fflori/icaverit  me,  glori- 
ficabo  eum,  ait  Dominus  ;  qui  antem 
conleminint  me,  erunt  ignohiles.  I  Reg. 
II,  30. 

Quiim  Deus  sit  summum,  sanctissimum 
ac  praestantissimum  bonum,  certum  est 
quod  ipse  sit  primum  el  summum  hono- 
rabile  :  quod  etiam  est  ratio  honorabili- 
tatis  in  ceteris  omnibus  quocumquc  mo- 


D  do  honorabilibus.  Est  autem  in  creaturis 
aliquid  honorabile, in  quantum  participant 
quidpiam  honorabilitatis  divina3  :  hinc 
honor  debetur  virtuosis,  et  item  personis 
in  dignitate  seu  publieo  officio  constitu- 
tis;  imo  et  quilibet  homo  in  quantum  ad 
sumniae  ac  superbcatissimae  Trinitatis  ima- 
ginem  factus  est,  quodammodo  honoran- 
dus  consistit.  Itaque  Deuni  aitissimum  in 


IN   FESTO    S.  NlCOLAl    EPISCOl'1.    —   SERMO   TEUTIUS 


35 


I 


omnibus  et  super  omnia  honorarc,  glorifi-  A 
care,  laudare  debemus  :  primo  et  ma.xi- 
me,  propter  naturalem  et  propriam  san- 
ctitatem  ac  dignitatem  ipsius,  non  nostree 
mercedis  aut  utiiitatis  intuitu;  secundo  et 
minus  principaliter,  propter  pra^mium  in- 
de  nobis  proveniens  :  nam  sicut  in  the- 
mate  tactum  est,  Deus  judex  justissimus 
eos  glorificat,  id  est,  beatos  gloriososque 
efficit,  in  coelesti  eos  regno  conslituens, 
qui  ipsum  glorificant,  id  est,  majestatem 
et  gioriam  ejus  recognoscunt,  colunt  et 
digne  pro  posse  honorant,obediendo  omni  B 
cum  diligentia  divinis  prseceptis. 

Porro  nonnulli  glorificant  Deum  verbis 
et  exterioribus  quibusdam  observantiis, 
sed  niente  ab  eo  aversi  sunt,  inhaerendo 
per  amorem  rebus  creatis,  vanis,  caducis, 
magis  quam  Cieatori.  Tales  sunt  omnes 
superbi,  avari,  libidinosi,  acediosi,  et  ce- 
teris  mortalibus  vitiis  irretiti.  Superbus 
namque  magis  qusrit  propiiam  laudem, 
honorem  et  excellentiain,  quam  divinaj 
honorificentiam  majestatis.  Avarus  quo- 
que  plus  appetit  et  conatur  rebus  tempo-  C 
ralibus  abundare,  quam  virtutibus  mente 
ditari.  Sic  et  libidinosus  contra  Dei  priece- 
ptum  voluptatein  qua>rit  carnalem;  et  ace- 
diosus  fastidium  habet  ad  ea  quae  divini 
sunt  cultus.  Unde  de  istis  loquitur  Deus 
/s.xx.x,i3.  per  Isaiam  :  Appropinquat  populus  iste 
ore  suo,  et  labiis  suis  glorificat  me;  cor  au- 
Matih.  XV,  tem  ejus  longe  est  a  me.  Et  hsc  verba  Chri- 
*■  stus  allegat,qui  alio  in  evangelio  loquitur: 

iuc.  VI, 40.  Quid  vocatis  me,  Domine,  Domine,  et  non 
facitis  qua>  dico?  Hinc  omnes  isti  sunt 
prorsus  ignobiles  et  viles,  foedi  et  miseri  :  D 
quemadmoduni  enim  virtus  nobilitat  ho- 
minem,  sic  peccatum  vilificat  eum.  Idcir- 
co  peccator  indignus  est  pane  quo  ve- 
scitur,  aere  quem  respirat,  terra  quam 
calcat,  imo  omnium  usu  atque  obsequio 
creaturarum.  Est  enim  Creatori  suo  ingra- 
tus,  et  daemonibus  servit. 

Praeterea,  quoniam  S.  Nicolaus  Deum  to- 
tis  viribus  glorificavit,  honoravit,  lauda- 
vit;  ideo  Deus  etiam  in  proesenti  ipsum 
glorificavit,  quia  ad  episcopalis  dignitatis 


officium  eum  cum  grandi  reverentia  su- 
blimavit.  Nam  sicut  in  ejus  fertur  Le- 
genda,  defuncto  episcopo  civitatis  Myrseae, 
in  qua  S.  Nicolaus  habitavit,  convenerunt 
vicini  episcopi,  prjefatae  urbi  de  episcopo 
provisuri.  Quumque  jejuniis  orationibus- 
que  insisterent,  revelavit  Deus  episcopo 
inter  illos  eminentiori,  ut  hora  matutinali 
circa  ccclesi»  januam  vigilaret,  et  quem 
primum  ad  ecclesiam  conspiceret  venien- 
tem,  ordinaret  episcopum  :  sicque  B.  Nico- 
laum  ante  celeros  ad  Matutinas  venientem, 
ipse  cum  episcopis  ceteris  ordinaverunt 
pontificem,  quamvis  non  mediocriter  re- 
nitentem.  Deinde  Deus  sublimis  S.  Nico- 
laum  adhuc  in  corpore  conversantem,  tot 
decoravit  miraculis,  et  tanta  sanctitate  or- 
navit,  quod  tota  pene  Chrislianitas  scivit 
loqui  de  eo,  atque  in  maxima  eum  reve- 
rentia  habuit. 

Insuper  beatissimus  Nicolaus  quamvis 
misericordissimus  fuit,  tamen  etiam  spe- 
ciali  valde  justitia  Deus  eum  ornavit.  Un- 
de  in  ejus  recitatur  Legenda,  quod  fuit 
severus,  id  est  terribiliter  justus  in  corri- 
piendo,  nulli  in  derogationem  justitise  par- 
cens.  Quum  enim  judex  civitatis  Myraeffi 
corruptus  pecunia,  tres  innocentes  milites 
morli  adjudicasset,  electus  Dei  Nicolaus 
hoc  cognito,  ad  locum  quo  illi  erant  de- 
collandi,  festinanter  accessit,  invenitque 
spiculatorem  super  eos  ensem  vibrasse; 
sed  ensem  ipse  de  manu  arripuit  spicula- 
toris,  et  viros  illos  innocentes  reduxit;  ju- 
dicemque  accedens,  dixit  eidem  :  Inimice 
Dei,  legis  preevaricator,  qua  temeritate 
tanti  tibi  conscius  sceleris,  praesiimpsisti 
vultum  adspicere  nostrum?  Deinde  acriter 
judicem  illum  redarguens  et  objurgans, 
tandem  poenitenti  veniamque  precanti  in- 
dulsit. 

Pra?terea  Deus  immensus  S.  Nicolaum 
in  sua  morte  gloriose  mirificavit.  Quum 
enim  ex  revelatioue  divina  cognosceret 
mortem  sibi  instare,  Deum  rogavit  ut  si- 
bi  mitteret  angelos,  et  inclinato  capite, 
angelos  ad  se  venientes  vidit ;  dictoque 
psalmo,  In  te,  Domine,  speravi,  usque  ad  e. 


I 


36 


IN  FESTO   S.  NICOLAI   EPISCOPI.   —   SERMO  TERTIUS 


id,In  inanus  tuas  commendo  spiritum  me- 
um.spiritum  tradidit  anno  Domini  trecen- 
tesimo  quadragesimo  tertio.  Tunc  audita 
est  ibi  melodia  cadestis,  cantus  angeiicus. 
Quumque  sepultus  fuisset  in  tumba  mar- 
morea,  a  capite  ejus  fons  olei,  et  a  pedi- 
bus  fons  aquse  profluxit :  et  usque  hodie 
ex  membris  ejus  sacrum  profluit  ole- 
um,vaiens  iu  sanitatem  multorum.  Multos 
etiam  mortuos  Deus  meritis  B.  Xicolai  post 
mortem  ipsius  suscitare  dignatus  est.Ecce 
quam  multiplici  exceilentique  gratia  Deus 
hunc  sanctum  virum  ornavit. 

Ejus  ergo  exemplo  studeamus  et  nos 
Creatorem  nostrum  totis  viribus  honorare, 
quoniam  ipse  verissime  incomparabili  ho- 
nore  superdignissimus  estPensemus  quam 
prompte,  formidolose  ac  reverenter  nuilti 
homines  suis  dominis  obsequuntur.  princi- 
pibus  et  pralatis.  Quantse  ergo  damnatio- 
nis  est,  Regi  omnipotenti,  Deo  excellentiae 
infinitae,  pigra  et  irreverenti  raente  servi- 
./er.xmii,  re  ?  Ideo  sanctus  loquitur  Jeremias  :  Male- 
*"•  dictus  qui  facit  opus  Dei  negligenter.  Et 

Ps.ii,  11.  David  rex  ait  :  Servite  Domino  in  timore, 
etc.  Porro.  si  maledicti  sunt  qui  opus  Dei 
faciunt  negligenter,  quam  ineffabili  ma- 
ledictione,  et  quam  a-ternali  infernalique 
pcena  digni  probantur  qui  opus  Dei  omni- 
no  non  faciunt,  id  est,  divina  non  servant 
praecepta,  sed  diabolica  perpetrant  opera, 
et  inquinamentis  se  maculant  mentis  et 
corporis,  hoc  est  spiritualibus  carnalibus- 
que  peccatis,  quibus  sub  ccelo  nihil  est 
turpius? 

Prfeterea  B.  Nicolai  exemplo  justi  esse 

conemur,  atque  praeceptum  Dei  de  corre- 

ptione  fraterna  strenue  impleamus.  Justi- 

tia  autem  duo  requirit  in  generali :  primo, 

ne  alteri  faciamus  quod  fieri  nobis  non 

velimus ;  secundo,  ut  alteri  faciamus  quod 

fieri  nobis  ab  ipso  rationabiliter  volumus. 

iToJ.  IV,  16.  De  primo  horum  duorum  Tobias  ait :  Quod 

ab  alio  oderis  fieri.tibi,  vide  ne  aliquando 

alii  facias.  De  secundo  loquitur  Christus  : 

iiatth.-vii.  Omnia  qua-cumque  vultis  ut  faciant  vobis 

'^'  homines,  ita  et  vos  facite  illis.  Denique, 

prout  sanctus  affirmat  Bernardus,  justitia 


A  est  reddere  unicuique  quod  suum  est.Red- 
de  ergo  tribus  qua?  sua  sunt,  videlicet,  su- 
periori,£equaIi  et  inferiori.Redde  superiori 
reverentiam  et  obedientiam;  a?quali,  eon- 
silium  et  auxilium:  subjecto,  custodiam.ut 
possit  cavere  peccatum.et  disciplinam  seu 
correctionem,  ut  malum  quod  nou  cavit 
non  maneat  impunitum.  Justus  et  rectus 
est,  qui  ad  terrena  animo  non  curvatur, 
qui  ad  ccelcstia  totus  erigitur,  atque  divi- 
nae  voluntati  humiliter  subditur.  Verumta- 
nien  justitia  debet  misericordiae  esse  per- 

B  niixta  et  contemperata  :  quatenus  sicut  in 
omni  opere  Dei  relucent  justitia  et  miseri- 
cordia,juxta  illud  Psalmistae,Universae  viae /■s.xxiv.io. 
Domini  misericordia  et  veritas  (siquidem 
etiam  in  inferno  Deus  damnatos  punit  ci- 
tra  condignum,  hoc  est  minus  quam  me- 
ruerunt ;  nec  aliquem  peccatorem  in  hoc 
mundo  Deus  in  tantuni  relinquit  sicut  re- 
linqui  meretur,  sed  per  instinctum  divi- 
num  angelicamque  custodiam  retrahit  pec- 
catores  a  multis  peccatis  in  quae  alias 
laberentur) ;  ita  et  in  omni  opere  nostro 

C  bono  misericordia  et  justitia  simul  relu- 
ceant.  Ilinc  indigemus  discretione,  per 
quam  noscamus  qualiter  unam  harum  vir- 
tutum  alteri  miscere  et  contemperare  in 
omnibus  debeamus. 

Prffterea  ex  divino  pra>cepto  ad  frater- 
nam  correptionem  quilibet  Christianus  te- 
netur,  secundum  quod  fraterna  correptio 
actus  est  caritatis  :  hoc  etenim  caritas  exi- 
git,  ut  proximum  peccantem  corripiamus, 
quum  peccatum  sit  maximum  animae  no- 
cumentum.  Superiores  vero  etiam  ex  de- 

D  bito  justitiae  ad  correptionem  inferiorum 
suorum  tenentur ;  et  sicut  quidam  docto- 
res  testantur,  propter  negligentiam  imple- 
tionis  hujus  praecepti,  totus  pene  mundus 
perit  et  condemnatur.  Videmus  quippe  ad 
oculum,  quod  prtcceptum  istud  correptio- 
nis  fraternae  paucissimi  implent  :  imo, 
quod  gravius  est,  unus  alterum  trahit  ad 
vitia,  unus  alteri  consentit,  blanditur,  ap- 
plaudit  in  malis,  atque  ut  Propheta  ait, 
Laudatur  peccator  in  desideriis  animae  Ps.x,3,sec. 
suae,  et  iniquus  benedicitur.  Haec  est  via  "'•"■• 


IN   FESTO    S.  NICOLAI    EPISC.OPI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


37 


/s.  XLvi.  8 
1,16,17. 


perditionis  sternae.  0  qiiam  longe  sunt  A 
isti  a  via  salutis !  Sed  redite,  pra?varicato- 
res,ad  cor;  quiescite  agere  perverse.disci- 
te  benefacere.Et  ut  dignus  sit  homo  corri- 
pere  pro.ximum  delinqueiitem,  in  primis 
corripiat  et  emendet  se  ipsum.  Hinc  loqui- 
tur  Augustinus  :  Si  corripere  negligis,  pe- 
jor  eo  qui  peccavit  efficeris.  Et  sancti 
Patres  fatentur  :  Ita  peccat  qui  videt  pro- 
ximum  peccare  et  tacet,  sicut  qui  pceni- 
tenti  non  indulget.  Peccatum  enim  more 
putredinis  sine  fine  discurrit,  si  illud  in- 
crepatio  medicinalis  non  resecat.  Unde  et  B 
Cassiodorus  loqiiitur:Peccatum  quum  per- 
severat,  augetur;  et  remediale  bonum  in 
peccato,  est  accelerata  correptio.  Haec  au- 
tem  correptio  impendenda  est  animo  ca- 
ritativo,  pio,  non  turbulento.  Unde  ait 
/jj.cxL.s.  Psalmista  :  Corripiet  me  justus  in  miseri- 
cordia,  et  increpabit  me  ;  oleum  autem 
peccatoris,  id  est  adulatio  transgressoris, 
non  impinguet  caput  meum,  id  est,  men- 
tem  meam  nequaquam  demulceat. 

Postremo,  de  beato  patre  Nicolao  multa 
prfficlara  leguntur  in  Passionali  Sanclorum  C 


miracula.  Quibus  addam  quod  in  quodam 
contigit  coenobio,  cujus  monachi  abbatem 
suum  valde  instanter  ac  fervide  rogave- 
runt  ut  daret  eis  licentiam  cantandi  in 
choro  specialem  cantum  seu  proprium  01- 
ficium  dc  B.  Nicolao  :  quorum  precibus 
abbas  nullatenus  acquievit.  Itaque  in  no- 
cte  profesti  sui,  S.  Nicolaus  traxit  abba- 
teni  ex  lecto,  eumque  acriter  flagellavit, 
responsorium  quoddam  sive  antiphonam 
sui  Officii  cantans,  atque  ad  quamlibet 
notam  abbati  in  dorsum  suum  unum  por- 
rigens  ictum,  ita  quod  abbatis  clamori- 
bus  monachi  evigilabant.  Quibus  ad  se 
venientibus  dixit  :  Ite,  et  sicut  petistis, 
Officium  speciale  de  S.  Nicolao  cantate. 
Legitur  quoque  in  revelationibus  fide  di- 
gnis,  quod  eliam  B.  Nicolaus  animabus  in 
purgatorio  specialiter  subvenit,  inultas- 
que  liberavit,  eis  praesertim  succurrens 
qua?  eum  in  hac  vita  specialiter  honora- 
verunt.  Idcirco  hunc  sanctum  Patrem  pree- 
cipue  diligamus,  et  speciali  devotione 
veneremur,  quia  revera  ipse  admodum 
magnus  est  Sanctus. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   VITANDO    TORPORE   DESIDIAQUE    IN   RELIGIONE,  ET   DE   EMINENTIA   NECESSARIA 
IN   OMNI   PIETATE,  ALACRITATE   CETERISQUE   VIRTUTIBUS. 


EGO  autem  sicut  oliva  fnietifcra  in 
domo  Dei.  Ps.  Li,  10. 
Habet  oliva  delectabilem  viriditatem  in 
ramis  et  foIiis,suavitatem  in  floribus,com- 
municabilitatem  in  oleo  quod  ex  ea  pro- 
ducitur, multiplicem  utilitatem  ex  usu  qiio 
hominibus  deservire  cognoscitur.  Porro, 
per  viriditatem,  contemplativae  vitaj  decor 
atque  ainoenitas  designaiitur ;  per  suavita- 
tem  floris,  laudabilis  vitas  fragrantia  insi- 


D  nuatur;  per  olei  communicabilitatem,  mi- 
sericordia;  per  utilitatem  vero  exprimitur 
salutaris  doctrina.  Propter  haec  quatiior, 
confessor  dignissimus  Nicolaus  merito  oli- 
va  vocatur.  Fuit  eniin  divinorum  contem- 
plator  florens,  speciosus,  amoenus ;  et  sua 
virtuosa  ac  exemplari  conversatione,  mi- 
raculorumque  operatione,  Christi  bonus  ii  cor. », 
odor  in  omni  loco  omnium  sedificativus; '*•'"• 
etiam    aliis    condolendo    ac    succurreudo 


38 


IN   FESTO    S.  NICOLAI    KPISCOPI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


piissinuis;  fuit  quoquc  per  verba  su.-e  pra^-  A 
dicationis  mullis  perulilis,spirituaiilcrquc 
fecundus  ac  plurium  generativus  :  in  qui- 
bus  omnibus  quilibet  religiosus  eum  suo 
modo  et  quantum  sibi  possibile  est,  sequi 
debet. 

Primo  itaque  debet  religiosus  gratia  con- 
templationis  esse  ornatus,  in  luce  sapien- 
tiie  florens,  in  veritatis  notitia  speciosus, 
in  vitae  interna  exercitalione  amoenus.  Ad 
hoc  etenim  exteriora  cuncta  relinquit,  cce- 
nobium  ingredilur,  temporalinm  sollicitu- 
dine  e.xspoliatur,  divinis  obsequiis  totaliter  B 
mancipatur,  quatenus  summo  et  inconi- 
mutabili  bono,  Deo  et  Creatori  altissimo, 
tauto  libcrius  vacct,  tanto  integrius  since- 
riusque  intendat,  tanto  frequentius  unia- 
tur,  tanto  ardentius  infigatur,  quo  minus 
circa  exteriora  diffuiiditur  et  pro  tem- 
poralibus  sollicitatur,  quo  etiam  amplius 
spiritualibus  exercitiis  deputatur.  Nempe 
quum  virtus  unita  fortior  sit  quam  di- 
spersa,  et  pluribus  intentus  minor  sit  ad 
singula  sensus ;  constat  quod  religiosus 
mentem  suam  tanto  liberius,  plenius,  pu-  C 
rius,  frequentius  atque  ardentius  potest 
et  debet  Deo  unire,  orando,  laudando,  nie- 
ditando,  contemplando,  amando,  quanto 
amplius  ab  exlerioribus  est  abstractus,  a 
sajcularibus  sequestratus,  a  temporalibus 
absolutus  :  et  nisi  sic  agat,  vocationem 
propriam  non  attendit,  beneficiis  Dei  ab- 
utitur,  et  uegligit  miser  se  ipsum,  velut 
qui  navem  sibi  procuravit  ad  navigandum, 
aut  scalam  ad  ascendendum,  non  tamen 
navigat  aut  ascendit.  Hinc  juxta  Ciima- 
cum,  monachus  est  qui  solum  ea  quaj  Dei  D 
sunt  agit,  meditatur  et  loquitur,  Christo 
unitus  in  omni  loco,  aclu  atque  negotio. 
Studeamus  igitur,  quantum  fragilitas 
nostra  permittit,  cor  iiostrum  Domino  Deo 
nostro  incessanter  unire,  infigere,  consta- 
bilire,  intente  orando,  devote  psallendo, 
salubriter  meditando,  sapientialiter  con- 
templando,  ferventer  amando,  ajdificatorie 
proximos  alloquendo,  atque  in  exteriori- 
bus  qua?  agimus  intentionem  referendo 
ad   Dei   honorem.  Distractiones   et  vanas 


cogitationes  semper  abjiciamus,  quum  per 
Michieam  Dominus  comminetur  :  Va;  qui 
cogiiatis  iiiutile;  et  Sapiens,  Spiritus  san- 
ctus  disciplina;  effugiet  fictum,  et  auferet 
se  a  cogitationibus  qua?  sunt  sine  Intelle- 
ctu.  Increata  quoque  Sapientia  protestatur: 
Ego  sapientia  habito  in  consilio,et  eruditis 
intersum  cogitationibus.  Insupcr  omnes 
inordinatas  affectiones  vitemus,  ut  ad  nul- 
lam  rem  creatam  afficiamur,  nisi  secun- 
dum  Deum,  utpote  in  quantum  utilis  aut 
necessaria  nobis  est  ad  Dei  obsequium,  ad 
ejus  notitiam  et  amorem,  ad  complacen- 
dum  inha^rendumque  ei  ;  sed  et  verba 
illicita,  et  opera  prava,  omnesque  negli- 
genlias,  Deo  juvante,  vitare  conemur. 

Secundo  debet  religiosus  essc  bona;  fa- 
ma',  quemadmodum  scriptum  est,  Curam 
habe  de  bono  nomine  :  idque  ad  Dei  ho- 
norem  et  proximorum  sedificationem,  ne 
quis  scandalizetur  in  eo  (quia  vte  homini 
per  quem  scandalum  venit),  sed  Deus  in 
ipso  et  per  ipsum  glorificetur,  et  fratres 
sedificentur.  Propter  quod  prwcipit  Chri- 
stus  :  Luceat  lux  vestra  coram  hominibus, 
ut  videant  opera  vestra  bona,et  glorificent 
Patrem  vestrum  qui  in  ccelis  est.  Satage 
ergo,  0  Frater,  ut  nec  verbo  nec  facto 
inordinato  queniquam  offendas,  ut  per 
iram,  impatientiam,  insolentiam,  levita- 
tem,  nemini  offendiculum  ponas,  neque 
per  somnolentiam  aut  pigritiam  in  divinis 
scandalizes  adstantes  :  imo  mansuetudi- 
ne,  patientia,  pietate,  alacritate  et  caritate 
tua,  aliorum  superes  et  exstinguas  iram, 
impaticntiam,  duritiam,  ignaviam,  aver- 
sionem,  atque  iii  vera,  profunda  ac  sta- 
bili  humilitale  facias  universa.  0  quam 
amabilis  Deo,  quam  houorabilis  angelis, 
quaui  utilis  congregationi  est  Frater  qui 
ita  se  habet  !  Ita  certissime  se  habuit  fe- 
lix  ct  sanctissimus  Nicolaus,  qui  etiam  in 
juvenili  state  et  habitu  sseculari,  ante  om- 
nes  assidue  ac  devotissime  frequentavit 
ecclesiam,  exemplarissimus  fuit,  colum- 
bina  simplicitate  repletus,  cunctis  amabi- 
lis,  nulli  inolestus,  mira  humilitate  ac 
mitilale  repletus. 


,1/io/i.ii,  1. 
Sap.  1,  5. 


Pi'or.  VIII, 
li. 


Eccli.x\.\, 
15. 


Mnllh. 


Ilwl.  V,  16. 


IN   FESTO   S.  NICOLAI    EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


39 


/o6xxx,25. 


II  Cor.  XI 
i9. 


Sccli.  XXV 
1,2. 


Matlh.y.O. 


Cohss.  IV, 
6,  3. 


1  Pelr.  IV, 
II. 

Ps.  CXL,  3. 
Jncob.  1,26. 


Prov.  XXIX. 

20. 


Tertlo  debet  religlosus,  iusfar  olei.  esse  A 
communicativus,  et  misericordife  visceri- 
bus  totus  redundans,  ut  spiritualia  mise- 
ricordiae  opera  tanto  e.xuberantius  effectu 
vel  affectu  exerceat,  quauto  minus  corpo- 
ralia  misericordi;e  opera  potest  peragere. 
Cunctis  itaque  in  tribulatione  positis,  uni- 
versis  afflictis,  tentatis,  infirmis,  oppres- 
sis,  viscerose  condoleat,  omnique  modo 
sibi  possibili  opem  ferat,  orando,  conso- 
lando,  ac  aliis  modis,  quatenus  cum  san- 
cto  Job  dicere  mereatur.  Flebam  quondam 
super  eo  qui  afflictus  erat,  et  compatie-  B 
batur  anima  mea  pauperi;  et  item  cum 
Paulo,  Quis  infirmatur,  et  ego  non  infir- 
mor  ?  Quis  scandalizatur,  et  ego  non  uror  ? 
Absit  omnino  ut  quis  tam  malitiosus  con- 
sistat,  ut  de  fratrum  discordia,  conten- 
tione,  ruina,  rideat  aut  Isetetur,  quum 
Sapiens  dicat  :  lu  tribus  placitum  est  spi- 
ritui  meo,  quae  sunt  probata  coram  Deo 
et  hominibus  :  concordia  fratrum,  amor 
proximorum,  et  vir  et  mulier  bene  sibi 
consentientes.  Imo  hoc  non  solum  ad 
quemlibet  religiosum,  sed  ad  omnein  per-  C 
tinet  Christianum,  discordantes  pro  viri- 
bus  concordare,  litigantes  sedare,  et  om- 
nem  turbationem  pro  posse  exstinguere, 
omniumque  paci  et  quieti  diligenter  cum 
omni  sinceritate  studere  :  beati  namque 
pacifici :  et  eum  qui  talis  est,  angeli  pacis 
amant. 

Quarto  debet  religiosus  esse  in  verbis 
documentisque  utilis,  ut  sermo  ejus  sem- 
per  in  gratia  sale  sit  discretionis  conditus, 
atque  ad  eos  qui  foris  sunt,  ambulet  sa- 
pienter  ;  et  si  quid  loquatur,  quasi  ser-  D 
mones  Dei.  Ponatque  ori  suo  custodiain, 
quoniam  qui  se  putat  religiosum  esse  non 
refrenans  linguam  suam,iiujiis  vana  est  re- 
ligio  :  imo,  quum  Salomon  fateatur,  Vidisti 
hominem  velocem  ad  loquendum?stultitia 
magis  speranda  est  quam  illius  correctio; 
quanto  magis  religiosus,  si  ad  loquendum 
appareat  velox,  stultus  magis  quam  cor- 
rigibilis  est  putandus  ?  Nec  sub  pra-textu 
instructionis  sdificationisque  aliorum,  de- 
bet  in  monacho  esse  procacitas  ad  loqueu- 


dum;  sed  potius  recordemur,  quod  san- 
ctissimus  abbas  Pambo.rogatus  a  Fratribus 
loqui  verbum  exhortationis  Alexandrino 
antistiti,  dixit  :  Si  non  aedificatur  in  silen- 
tio  meo,  non  a'dificabitur  in  verbo  meo. 
Porro,  quanto  minus  incumbit  nobis 
verbis  docere  et  sedificare,  tanto  copiosius 
faciamus  hoc  virtuosis  operibus,  conde- 
centia  morum,  efficacia  exemplorum.  Vi-  aebr.iT,ii. 
vus  namque  et  efficax  senno  est  sancta; 
actiouis  exemplum  :  atque  ut  asserit  Leo 
Papa,  validiora  sunt  exempla  quam  ver- 
ba,  et  plus  est  docere  opere  quam  sermo- 
ne.  Boni  ergo  religiosi  est,  ut  in  medio 
congregationis  irreprehensibiliter  ambu- 
Iaiis,factis  et  moribus  suos  edoceat  fratres 
quid  agere  debeant,  quid  vitare.  Nequa- 
quam  itaquc  otiositati,  loquacitati,  torpori 
aut  negligenti»  locum  demus,  ne  simus 
non  solum  arbor  iufructuosa,  sed  etiam 
male  fructifera  ac  nociva,  spinas  iniqui- 
tatum  et  tribulos  proferens  passionum,di- 
caturque  nobis  :  Quomodo  conversus  es  in  /er.  u,  21. 
amaritudinem  vitis  aliense?  et  rursus,  Ex-  /».  v,i. 
spectavi  ut  faceret  uvas,  fecit  autem  la- 
bruscas. 

Erubescamus  coram  Judice  summo,  lo- 
cum  hunc  inutiliter  occupare,  viliter  cou- 
versari,  opusque  Dei  facere  negligenter  : 
iino  quotidie  cum   recenti  fervore,  cum 
diligentia  pleniori,  cum  vigilantiori  cordis 
custodia  Domino  obsequamur,  pra>sertim 
quum  ad  perfectionem  tendere  obligemur, 
et  fervori  non  addere,  sit  torporem  inci- 
dere.  Propter  quod  ait  Scriptura  :  Quum  Eccti.^ym, 
consummaverit  homo,tunc  incipiet.Et  Sal-  *• 
vator  :  Quum  feceritis  (inquit)  omnia  quse 
prsecepta  sunt  vobis,  dicite  :  Servi  inutiles  l„c.  xvu, 
sumus  ;  quod  debuimus  facere,  fecimus.  '"• 
Jacobus  quoque  apostolus  terribiliter  safis 
effatur  :  Quicumque  totam  legem  imple-  jacob.u,iQ. 
vit,  offendat  aufem  in  uuo,  facfus  est  om- 
niuiu  reus.  Ecce  quanfa  sollicitudine  in- 
digemus,  quam  diligentes  nos  esse  oportet 
iii   cunctis  observantiis  Ordinis,  ne  pau- 
lafim  evacuemur,  sed  quotidie  in  caritatis 
fcrvore,  in  cordis  munditia.  in  omni  vir- 
tute  et  gratia  proficiamus. 


40 


IN    FESTO   S.  MCOLAI   EPISCOPI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QCINTUS 


SERMO  QUINTUS 


QIAM    FECUNDOS    IN    FRUCTIBUS   AMORIS,   QUAMQUE   SOBRIOS   ET   SPIRITU 
PAUPERES    OPORTEAT   ESSE   RELIGIOSOS. 


OLl  YAM  uhcrem,  pulchram,  fructife- 
ram,  speciosa>n,  vocavit  Dominus  no- 
men  tuum.  Jer.  xi,  16. 

Verba  h»c,  de  Synagoga  Deo  olim  com- 
placita  et  electa,  litteraliter  scripta,  de 
beatissimo  Dei  electo  Nicolao  antistite  rite 
inteliiguntur,  qui  fuit  oliva  uber  et  pul- 
chra,  quantum  ad  interiorem  sua?  animsp 
fecunditatem  ac  formositatem  in  caritati- 
vis  affectibus  et  fidei  ac  sapienliffi  con- 
templationibus,  in  exercitio  omni  interno 
et  splendore  virtutum,  mirabilique  fuigo- 
re  donorum  Spiritus  Saneti  ac  fructuuni 
/>». XX,  i.  ejus.  Pripvenit  enim  eum  Dominus  prae- 
ventione  superpiissima  in  benedictionibus 
dulcedinis,  in  tantum  quod  dum  infantu- 
lus  baptizaretur,  atque  materna  adhuc  su- 
geret  ubera.  apparuerunt  in  eo  futura> 
sanctitatis  praecipuee  signa  miranda.  Ste- 
tit  quippe  erectus  quum  unda  regenerare- 
tur  Baptismatis  ;  quarta  quoque  et  sexta 
feria  semel  dumtaxat  suxit  puerulus  ube- 
ra  :  ex  quibus  opinari  quis  posset,  quod 
forte  acceleratus  fuit  in  eo  supernaturali- 
ter  usus  tunc  rationis.  Fuit  insuper  oliva 
fructifera  et  speciosa,  quoad  cxteriorum 
actuum  virtuosorum  exsecutionem  assi- 
duam,  venustissimorumque  morum  deco- 
rem.Nam  et  angelicum  habuit  apparatum, 
et  interioris  gratise  plenitudo  refulsit  in 
vultu  ac  moribus.  Prwterea,  tanta  gratia- 
rum  inundantia  praevenit  eum  Spiritus 
Sanctus,  quod  vivens  in  saeculo,  et  inter 
ScBCulares  conversans,  in  numero  exstitit 
perfectorum,  etiam  in  adolescenti»  annis: 
imo  et  monasticae  vitae  apicem  illieo  ap- 
prehendit,  divitias  spernendo,  castissime 
sobriissimeque  vivendo,  atque  in  intima 
devotione  cum  omni  humilitate  serviendo 


A  Altissimo.  Et  breviter.  tam  perfecte  vixit 
in  sa>culo,quod  ejus  eonversatio  exemplar 
virtutum  est  omni  religioso. 

Quod  enim  erectus  stetit  dum  baptiza- 
batur,  quid  aliud  innuit  nisi  quod  in  Dei 
obsequio  debemus  esse  prompti  ac  fer- 
vidi,  et  mente  ad  Deum  suspensi,  juxta 
illud   Josue,   Servitc    Domino    corde   per- /os«e xxjv, 
fecto  atque  verissimo?  Propter  quod  pri-  '*" 
mo   Paralipomenon   locutus   est   David   : 
Tu,  fili  mi.  servi  Domino  corde  perfecto  i  P«-r-- 
et  animo  voluntario.  Simus  ergo  alacres  ^''^"'' 

B  in  divinis,  non  pigri,  non  oscitantes,  in- 
viti  aut  somnolenti.  Et  modicum  istud 
obsequium  quod  Domino  Deo  nostro  offe- 
rimus,  cum  gaudio  spirituali,  promptitu- 
dine  animi,  fervore  suavi  ei  exhibeamus  : 
quod  maxime  placet  ei  qui  corda  scruta-  Ps.vci. lo. 
tur  et  renes,  nec  exteriora  nisi  propter 
interiora  acceptat,  ac  juxta  caritatis  ardo- 
rein  seu  intensionem  remunerat,  praemi- 
umque  essentiale  largitur.  Propter  quod 
asserit  Augustinus  :  Non  numerositas  ope- 
rum,  non  diuturnitas  temporum,  sed  ma- 

C  jor  caritas  meliorque  voluntas  auget  me- 
ritum.  Idcirco  caritatis  fervori,  augmento, 
perfectioni,  jugiter  studeamus,  atque  ad 
hoc  reliqua  omnia  nostra  exercitia  ordi- 
nemus.  Absolute  namque  loquendo,  ille 
est  melior,  ille  perfectior  Deoque  carior, 
qui  in  caritate  est  excellentior,  non  qui 
vigilias  longas  protrahit,  aut  acrius  absti- 
net,  seu  corporaliter  plus  laborat. 

Insuper,  per  hoc  quod  beatissimus  iste 
confessor  semel  suxit  ubera  quarta  sexta- 
que  feria,  edocemur  quantum  abstinentiae 

D  et  jejunia  placeant  Deo,  quantum  gulosi- 
tas  ei  displiceat.  In  hac  ergo  virtute  se- 
ctemur  huuc  Sanctum.praesertim  quoniam 


IN   FESTO    S.  NICOLAI   EPISCOPI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


41 


13, 

lliid. 
14. 


teste  S.  Benedicto,  Nihil  ita  contrarium  ac 
vitandum  est  monacho,  sicut  immoderan- 
tia  cibi  et  potus.  Ex  qua  varia  oriuntur 
peccata,  videlicet :  somnolentia,  muitorum 
bonorum  omissio,  evagandi  ac  fabulandi 
cupido,  orandi.psallendi  meditandique  1«- 
dium,concupiscentia  carnis,distractio  cor- 
dis.  Hinc  Cassiano  narrante,  sancti  Patres 
definierunt,  sobrietatem  seu  abstinentiam, 
spiritualis  ac  monasticse  conversationis  ex- 
sistere  fundamentum.  Quo  constat,  eum 
non  posse  proficere,  imo  quotidie  magis 
deficere,  qui  sobrietati  non  studet.  Quum 
etenim  Filius  Dei  universaliter  dicat  cun- 

Lvc.  XXI,  ctis  fidelibus,  Videte  ne  graventur  corda 

'•  vestra  crapula  vei  ebrietate,  aut  curis  hu- 

jus  sffculi  :  quanto  magis  religiosos  iioc 
adimplere  necesse  est,quum  et  Pauius  mi- 

Rom.  vni,  netur,  Si  secundum  carnem  vixeritis,  mo- 
^,^,  riemini ;  itemque,  Carnis  curam  ne  fece- 
ritis  in  desideriis?  Quo  monstratur,  quod 
in  cibo  et  potu  necessitas,  non  voluptas, 
sit  exquirenda.  Et  certe  quum  tam  faci- 
liter  excedamus  in  cibo  et  potu,  iino  tam 
difficile  sit  non  excedere  in  eisdem,  at- 
que  tot  vitia  nascantur  ex  guia,  oportet 
nos  ad  mensam  cum  Dei  timore  accedere, 
et  ipsam  corporalem  refectionem  timorate 
accipere,  nec  in  ea  a  Dei  commemoratione 
cessare,  ac  Spiritus  Sancti  directionem  in 
omnibus  invocare.  Certis-  quoque  diebus 
rigorosiori  abstinentiae  danda  est  opera. 

Denique,  per  hoc  quod  beatus  et  glorio- 
sus  iste  confessor  in  juveniii  a?,tale  sa^cu- 
larique  habitu,opes  suas  indigentibus  tam 
liberalissime  est  largitus,  instruimur  libe- 
ralitatem  diligere,  superflua  quoque  ab- 
jicere,nec  ad  necessaria  ac  concessa  affici 
inordinate,  et  si  auferantur,  non  insipien- 
ter  tristari.  Quamvis  ergo  corporalia  qus 
demus  non  habemus,  nihilo  minus  dona 
spiritualia  nobis  desuper  gratiose  conces- 
sa,  quantumlibet  parva,  confratribus  et 
proximis  nostris  ardenti  amore  liberalissi- 
moque  affectu  communicemus,  juxta  quod 

r/>e(r.  IV,  princeps  hortatur  Apostolorum  :  Unusquis- 

'"•  que  siciit  accepit  gratiam,  in  alterulrum 

illam  administrantes.  Itaque  verba  piee  ex- 


vilia 


A  hortationis,  fraternaj  correptionis,  salubris 
informationis,  impertiatur  quilibet  fratri 
aut  proximo  cum  ingenti  niunificentissi- 
moque  affectu,  paratus  se  ipsum  impen- 
dere,  et  quidquid  boni  in  se  est  diffundere 
et  transferre  in  eos  qui  egent,  imo  multo 
plus  quam  habet.  Per  hoc  equidem  hoino 
valde  assimilatur  ac  placet  supcrlibera- 
lissimo  Deo,  gratiamque  pra^cipuam  pro- 
meretur  ab  eo.  Nam  sicut  se  habet  unus- 
quisque  ad  proximos  suos,  ita  ad  ipsum 
se  habet  Deus,  quemadmodum  ait  Salva- 

B  tor  :  Qua  mensura  mensi  fueritis,  reme- Ti/a/f/i.vn, 
tietur  vobis.  Praeterea  ponderemus  quam  '• 
verecundum  et  turpe  sit  nobis,  quod  jain 
in  coenobio  constituti  el  paupertatem  pro- 
fessi,   tam    immoderate   ac    pueriliter   ad 
parva  queeque*  afficimur,  et  propter  ea,   *  «(ws  ct 
si  tollantur  a  nobis,  tam  impudenter  ri- 
xamiir,   turbamur,  ac  variis    passionibus 
concitamur,  curiosa  quoque  et  superflua 
qucerimus,  retinemus,  diligimus  (per  qua? 
omnia  a  divini  puritate  amoris,  a  spiri- 
tuali  profectu,  a  vera  perfectione  non  me- 

C  diocriter,  imo  miserabiliter  impedimur); 
quum  sanctus  hic  pater  Nicolaus,  in  ado- 
lescentia  sua  et  vita  vulgari  massas  auri 
et  abundantissimas  opes  tam  cordialiter 
spreverit,  et  cetera  cuncta  qua3  habuit, 
quasi  non  habens  habuerit,  eisque  tantuin 
ad  necessitatem  et  utilitalem,  non  ad  vo- 
luptatem  et  superfluitatem,  sit  usus. 

Amplius,  per  hoc  quod  vir  iste  ex  divi- 
na  revelatione  ad  episcopatum  electus,  in- 
vitatus,  impulsus,  tam  vehementer  tamque 
humiliter   restitit,  saluberrimum   priesta- 

D  tur  iiobis  pusillis,  imperfectis,  infirmis, 
exemplum  omnein  abjiciendi  ambitionem, 
ne  ad  prssidentiam  quis  adspiret,  ne  se 
ipsuin  quocumque  modo,  sive  per  se,  sive 
per  alios  ingerat,  ne  ad  ea  rursus  conetur 
quee  semel  propter  Deuin  reliqiiit.  Nume- 
rari  enim  culpse  non  queunt  quse  ex  ain- 
bitione  nascuntur.  Et  qui  vitio  hoc  male- 
dicto  infectus  est,  quasi  in  cunctis  etiam 
bonis  quae  agit,  ad  se  ipsum  inordinate 
reflectitiir,  variasque  suspiciones,  stiiltas 
et  vanas  curas,  timores,  afflictiones  illa- 


IX    FESTO    S.  NICOLAI   EPISCOPI. 


An   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


bitur,  et  tribulat  miser  se  ipsum,  imo  et 
alios  saepe.  Qui  talis  est,  vix  ad  sincerita- 
tein  pertinget,  sed  infieitur  et  deviat  vc- 
hementer ;  et  nisi  fortiter  rcsipiscat,  vix 
curabitur,  sed  peribit.  Nihilo  minus  multi, 
proli  dolor  !  inficiuntur  hac  labe,  hac  tra- 
be.  hac  asinaria  mola,  secundum  quod 
sanctus  exclamat  Bernardus  :  0  ambitio 
ambientium  crux,  quomodo  omnes  tor- 
quens,  omnibus  places  ?  Verum  ut  ait 
Chrysostomus,  Quis  est  qui  cupit  praees- 
se,  nisi  qui  non  timet  divini  districtionem 
judicii  ?  Quam  ut  dignum  est  formidan- 
tes,  subesse  et  obedire,  non  prseesse  atque 
prwcipere,  appetamus. 


A  Postremo,  per  hoc  quod  sanctus  confes- 
sor  iste  Nicolaus  in  episcopali  officio  zelo 
justitiae  sic  fervebat,  nullius  palpans  pec- 
cata,  et  excedentes  acriter  increpans,  do- 
centur  qui  prsesunt  officium  suum  stre- 
nue  exsequi  justitianique  zelare,  et  sine 
pcrsonarum  acceptione  arguere,  obsecra- 
re,  instruere,  castigare.  Docemur  et  singu- 
li  ut  nos  ipsos  quotidie  discutiamus,  diju- 
dicemus,  disciplinemus,  purgemus,  atque 
divini  accendamur  zelo  honoris,  sic  ut 
ipsimet  Deum  totis  praecordiis  ac  viribus 

B  honoremus,  et  eum  a  cunctis  sic  honorari 
optemus,  aliosque  pro  posse,  verbo,  facto 
el  fama  inducamus  ad  hoc. 


I 


IN   SOLENNITATE 
GONCEPTIONIS   B.  V.  MARIiE 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^ 


EGO     QUASI     VITIS     FRUCTIFICAVI     SUAVITATEM     ODORIS,    ETG.    Eccli.   XXIV,   23-31. 


LECTIO  ista  ex  Ecclesiastici  vicesimo 
quarto  capitulo  sumpta  est,  et  verba 
lectionis  istius  ibi  de  seteriia  ac  genita 
Sapientia,  quae  est  Verbum  seternum  et 
unigenitus  Filius  summi  Patris,  dicuntur 
ad  litteram;  sed  nunc  spiritualiter  de  Vir- 
gine  beatissima  exponeiitur  :  naiii  et  alia 
multa  quae  ibi  de  prsefata  Sapientia  scri- 
pta  sunt,  legit  et  cantat  Ecclesia  de  vir- 
gine  Maria  Christifera,  et  hoc  secundum 
inteiligentiam  spiritualem.  Itaque  ex  per- 
sona  S.  Marise  in  lectione  hac  dicitur  : 

Ego  quasi  vitis  fructificavi  suavitatem 
odoris.  Hoc  dupliciter  potest  intelligi. 
Primo,  ut  per  «  suavitatem  odoris  »  in- 
telligatur  Christus,  qui  secimdum  deita- 
tem  suam,  essentialiter  est  suavis,  et  ipsa 
suavitas,  fons  et  origo  spiritualis  odoris, 
interiorem  olfactum  suavissime  recreans, 
vehementer  alliciens  et  summe  delectans. 
Christus  quoque  secundum  suam  huma- 
nitatem  dici  potest  suavitas,  propter  suse 
creatae  dulcedinis  magnitudinem  eminen- 
tem  :  quemadmodum  de  homine  multuin 
caro  dicimus,quod  sit  amor  noster.Itaque, 
sicut  vitis  fructificat,  id  est,  fructum  sa- 
porosum  odoriferumque  producit,  videli- 
cet  uvas  seu  vinum ;  sic  Virgo  praeelecta 
fructificavit,  id  est,  produxit  ac  genuit 
Deum  et  hominem.  —  Secundo,  potest 
exponi  hoc  modo  :  «  Ego  quasi  vitis  fru- 


A  ctificavi  suavitatem  odoris  »,  id  est  sua- 
vem  odorem,  hoc  est  bonam  virtuosamque 
famam  :  quia  fam  sancta  et  irreprehensi- 
bilis  fuil  vita  Virginis  gloriosae,  tantaque 
gratia  ac  dignitas  collata  est  ei,  prsesertim 
per  hoc  qiiod  niatcr  Filii  Dei  effecta  est, 
quod  ex  ea  optiina  faina  processit  ad  om- 
nes  credentes ;  ipsa  quoque  de  cordibus 
devotorum  spiritualem  parit  dulcedinem, 
dum  eam  siiiceriter  contemplantur.  Rur- 
sus,  «  suavitatem  odoris  »  produxit,  quia 
per  eam  diffusa  est  fama  atque  notitia  Dei 

B  in  toto  mundo.  Per  hoc  eniin  quod  Deus 
ad  tantam  dignitatem,  gratiam  beatitudi- 
nemque  eam  perduxit,  manifestata  est  ho- 
minibus  bonitas,  misericordia,  caritas  et 
liberalitas  Dei,  quas  excellenter  ostendit 
in  ea;  sicque  quasi  materialiter  virgo  Ma- 
ria  fructificavit  «  suavitatem  odoris  ».  Por- 
ro,  in  quantum  per  verba  atquc  miracula, 
sui  ipsius  ac  Creatoris  et  Filii  sui  digni- 
tatem  et  notitiam  hominibus  patefecit, 
quasi  efficienter  suavitalein  istam  produ- 
xit.  Juxta  hunc  modum  loquendi,  ait  ad 

G  Corinthios  Apostolus  :  Gratias  Deo,  qui  per    ii  vor.  n, 
nos    odorein   notitiae   suaj    manifestat;    et  " 
rursus,    Christi    (inquit)   bonus   odor   su-   ibid.  i3. 
mus.  Sic  in  Canticis  habetur  :  Curremus  cunt.  i,  .3. 
in  odorem  unguentorum  tuorum. 

Et  /fores  inei  sunt  fructus  Jinnoris  et 
honestatis.  Flores  Christiferse  Virginis  sunt 


44      IN   SOLEXN.   CONCEPTIONIS   B.  V.  MARl.i:.   —   EN.VRR.^TIO   IN   LECTIONEM  LOCO  EPISTOI.^ 


sua?  mentis  contemplationes  pulcherrimaj  A 
et  affectiones  sanctissiraae.  Unde  in  Can- 
.  ticis  dicitur  :  Fulcite  me  floribus.  Hi  flo- 
res  sunt  «  fructus  honoris  »,  id  est  honore 
dignissimi ;  «  et  honestatis  »,  id  est  actus 
virtutum.  Honestum  namque  dicitur  quasi 
status  honoris ;  honor  vero  debetur  vir- 
tuti  :  idcirco  honestas  et  virtus  pro  eodeni 
sumuntur.  Pra^fati  autem  spirituales  flo- 
res  Mariae  sunt  «  fructus  ».  id  est  actus, 
sapientise  et  caritatis  :  idcirco  sunt  actus 
virtutum.  Nam  et  sapientia  dicitur  virtus 
intellectualis,  et  proprie  dicitur  donum,  B 
quod  extense  ioquendo  etiam  virtus  vo- 
catur.  Fiores  quoque  Mariae  dici  possunt 
ejus  venustissimi  mores,  e.\emplarissima> 
operationes,  sapientissima  verba  :  qua 
omnia  e.\  interioribus  ejus  prodierunt  vir- 
tutibus. 

Ego  mater  pulchrce  dilectionis,  et  timo- 
ris,  et  agnitionis,  et  sanctw  spei.  Pulchra 
dilectio  est  amor  spiritualis  seu  caritas, 
qua^  a  solo  Deo  per  creationem  infunditur; 
similiter  sancta  spes,  prout  est  theologica 
virtus ;  filialis  etiani  timor  a  Deo  est,  et  C 
in  quantum  est  unum  de  septem  donis, 
est  habitus  supernaturalis  infusus.  Quo- 
modo  ergo  Virgo  dignissima  dicitur  ho- 
rum  mater  l  Non  utique  quasi  causa  ef- 
fectiva  ac  principalis,  sed  potius  velut 
causa  secundaria  instrumentalis,  quoniam 
meritis  suis  et  precibus  obtinet  nobis  haec 
bona  a  Deo,  quuni  sit  humani  generis  ad- 
vocata,  pietatis  regina,  cui  Deus  regnum 
misericordia?  dicitur  commisisse.  Sicque 
ut  mater  piissima,  instrumentaliter  et  me- 
ritorie  parit  in  multis  haec  bona.videlicet:  D 
pulchram  dilectionem,  qua  Deus  et  proxi- 
mus  sincere  et  spiritualiter  diliguntur  abs- 
que  reflexione  ad  propria  coinmoda ;  et 
filialem  timorem,  quo  Dei  offensa  timetur 
et  peccata  vitautur,  ne  Deus  offendatur  et 
offendentem  relinquat;  et  agnitionem,  id 
est  contemplationem  divinorum;  et  san- 
ctam  spem,  id  est  exspectalionem  coele- 
stium  praemiorum.  Juxta  hunc  sensum  fer- 
tur  in  hymno  :  .Maria,  mater  gratiie,  mater 
misericordia;. 


Xuncque  subjungitur  ;  In  me  omnis 
gratia  vitm  et  veritatis :  id  est,  potesta- 
tem  habeo  impetrandi  a  Deo  hominibus 
gratiam  vitae  spiritualis  ac  virtuosae,  seu 
etiam  vitae  gloriosae;  gratiam  quoque  ve- 
ritatis  et  supernae  illustrationis,  seu  veri- 
tatis  doctrinae  atque  justitiae.  In  meomnis, 
id  est  perfecta,  spes  vitce  gratiae  ac  gloriae, 
et  virtutis  bene  vivendi  ac  tentafionibus 
praevalendi.  Spes  ista  est  in  Virgine  sacra 
non  subjective,sed  objective :  quia  in  ipsa 
secundario  consistit  spes  nostra.  ita  quod 
per  eam  dona  haec  adipisci  confidimus. 

Transite  ad  me,  omnes  gui  concupi- 
scitis  mc,  id  est,  qui  desideratis  auxilium 
meum,  et  qui  mecum  esse  optatis,  ad  me 
confidenter  confugite,  meque  per  consi- 
derationem  et  dilectionem  ac  invocatio- 
nem  accedite ;  et  a  generationibus,  id  est 
operationibus  seu  gratiosis  effectibus, «ie/s 
implemini :  Tion  enim  abjicio  confugientes 
ad  me.  Spiritus  enim  meus,  super  mel 
dulcis,  id  est,  mens  mea  tota  pia,  suavis, 
benigna  est  in  se  ipsa  atque  in  eo  qui 
bonitatem  meam  degustat.  Et  hereditas 
mea,  id  est  aeterna  felicitas,  quae  meo  ad- 
jutorio  obtinetur  (vel,  «  hereditas  mea  », 
id  est  opulentia  gratiae  mihi  collata),duIcis 
est  sitper  mel  et  favum,  imo  super  omnia 
corporalia  bona. 

Memoria  mea  manet  in  ccelo  et  in  ter- 
ra  in  generatione  sa'cuIorum,  id  est  per 
omnes  progenies  in  aeternum  :  non  enim 
recedit  de  cordibus  devotorum.  Hinc  Vir- 
go  gloriosa  praedixit  :  Beatam  me  dicent 
omnes  generationes.  Imo  et  Sarraceni  di- 
cunt  B.  Mariam  prae  cunctis  feminis  ele- 
ctissimam  atque  sanctissimam,  Christique 
matrem.  et  virginem  prorsus  mundissi- 
mam,  ut  patet  in  Alcorano. 

Qui  edunt  mc,  hoc  est,  bonitatem  meam 
degustant,  et  meam  experiuutur  dulcedi- 
nem,  adhuc  esurient,  id  est,  in  hac  vita 
optabunt  me  plenius  sapere  et  habere  ;  et 
qui  bibunt  me,  hoc  est,  delectatione  mea 
perfunduntur  ac  vecve&n{\xv,  adhuc  sitient , 
hoc  est,  ferventius  me  optabunt,  ut  sem- 
per  sint  mecum.  Xempe,  ut  ait  Gregorius, 


Lvc.  1,  48. 


IN    SOLENNITATE   CONCEPTIONIS    B.  V.  MARIJE. 


SERMO   PRIMUS 


45 


spirituales  delicite  quo  amplius  degustan- 
tur,  60  plus  appetuiitur.  Qui  audit  rne, 
hoc  est,  exhortationibus  meis  obtemperat, 
non  confundetur ,  sed  conseqnetur  sahi- 
tem,  et  honorabitur  a  judice  Christo ;  et 
qui  operantur  in  me,  id  est  secundum 
virtutum  cxempla  qute  praebui  eunctis, 
non peccabunt,'m  quantum  me  imitantur; 


A  scd  deficiendo  a  meis  exemplis,  poterunt 
culpam  incidere.  Qui  elucidant  me,  id  est, 
aliis  dignitatem  et  gloriam  meam  insinu- 
ant,  meque  clare  honorant,  ac  mea  se- 
quendo  exempla  ostendunt  quam  sancta 
et  exemplaris  fuerit  conversatio  mea,  vi- 
tam  a'tcrnam  habebunt  pro  praemio,  dum- 
modo  perseverent  in  bonis. 


SERMO  PRIMUS 

DE   BEATISSIMi;    VIRGINIS   MARI.E   PRj;ELECTIONE  ;    DEQUE  HONORE,    OB   GRATI.E 
ABUNDANTIAM    IN   EA   RELUCENTEM,    EI    IMPENDENDO. 


E' 


\G0  mater  imlchra'  dilectionis.  Eccli. 

XXIV,  24. 

Hodie  in  Ecclesia  Conceptio  beatissimae, 
Mari;B  virginis  celebratur.  Qualiter  autem 
ista  solennitas  ortum  habuerit,  Ansehiius 
in  quadam  scribit  epistola.  Quidam  vero 
CAt  XXIII,  immoderanter  se  occupant  an  in  originali 
p.  gocets.  peccato  fuit  sacratissima  Virgo  concepta; 
sed  occupatione  illa  omissa,  de  excellen- 
tia,  virtute,  perfectione  et  gloria  Virginis 
Christifersp,  aliquid  breviter  est  tangen- 
dum  :  ineffabilis  namquc  est  dignitas  ejus. 
Primo  ergo,  laudabilis  est  ratione  sua; 
mundissima;  virginitalis,  qua  non  solum 
ab  omni  actu  immundo,  sed  ab  omni  quo- 
que  carnali  affectu,  ab  omni  cogitatione 
impura  fuit  omnino  immunis.  Ideo  recte 
vocatur  «  mater  pulchra)  diIectionis)),quo- 
niam  nulla  unquam  fceda  aut  carnalis  af- 
fectio  fuit  in  ea,  sed  spiritualissima  fuit 
omnis  affectio  ejus :  nam  Deum  super  om- 
nia  ob  propriam  et  immensam  ipsius  bo- 
nitatem,  cum  ina'stimabili  dilexit  ardore, 
et  homines  non  nisi  in  Deo.  Magna  et 
praeclara  virtus  est  ipsa  virginitas,  per 
quam  homo  angelicam  sequitur  purita- 
tem,  et  vitam  coelestem  inchoat  in  hoc 
mundo.  Itaque  beatissimam  Virginem  as- 
sequamur,  omnem  carnalem  et  fcedum 
abjiciendo   amorem,  et  solam   pulchram 


B  spiritualem  ac  meritoriam  dilectionem  ha- 
bendo.  In  libro  Numerorum  conscriptum 
est,  quod  filii  Aaron  sacerdotis  coelesti  zei.x, i,»; 
igne  combusti  sunt,  quoniam  ignem  alie- '^''""•'"■*- 
num  in  suis  posuerunt  thuribulis.  Per  thu- 
ribulum  intelligitur  cor  humanum,  in  quo 
ignis  divini  debet  ardere  amoris  ;  per 
ignem  vero  intelligitur  amor,  et  per  ignem 
alienum  amor  carnalis  ac  turpis.  Qui  ergo 
talem  aniorem  in  suo  posuerit  corde,  me- 
retur  igne  infernalis  torqueri  incendii ;  et 
nisi  poenitens  resipiscat,  igne  illo  afflige- 

G  tur  perpetuo. 

Secundo,  Virgo  Christifera  est  laudanda 
a  sua  incomparabili  fecunditate.  Est  enim 
Deo  Patri  comparentalis,  quia  eumdem 
cum  illo  peperit  Filium,  et  illum  genuit 
a  quo  Spiritus  Sanctus  vere  procedit.  Ge- 
nuit  omnium  salvatorem,  fonteni  omnis 
causalitatis,  creatorem  machinae  mundia- 
lis.  Ecce  quanta  est  dignitas  ista.  Etenim 
philosophi  causalem  fecunditatem  dicunt 
esse  prwcipuam  in  creaturis  perfectionem. 
Quam  inaestimabilis  ergo  est  dignitas  ejus 

D  quffi  tam  infinitae  dignitatis  peperit  pro- 
lem  ?  Gerle  non  irrationabiliter  asserunt 
quidam  magni  theologi,  quod  ratione  hu- 
jus  maternae  fecunditatis,  maternitatisve 
Dei,  beatissima  virgo  Maria  sit  dignitatis 
quodammodo  infinitae.  Gum  omni  ergo  re- 


iU 


IN    SOLENMTATE    CONCEPTIO.MS    U.  V.  M.VRLE. 


SERMO    PRIMUS 


verentia  honoranila.  noininanda  et  cogi- 
tanda  est  nobis,  atque  post  Deum  ferven- 
tissime  diligenda  :  et  si  vere  diligimus 
eain.  tam  incomparabili  dignitati  et  beati- 
tudini  ejus  pripcordialiter  congralulemur. 

Tertio,  est  laudanda  el  admiranda,  eo 
quod  simul  maler  fuit  el  virgo.  et  conce- 
pit  de  Spiritu  Sancto:  quod  ei  soii  conces- 
sum  est,  nec  unquam  alteri  concedetur. 
Verumtamen  quod  Deum  liabet  filium, 
suinmum  esl  ac  (lignissiinuin  omniiim. 
Hinc  beatus  ait  Bernardus  :  In  Maria  si 
laiidavero  virginitatem,  miilti  iitiqne  offe- 
ruiitur  Deo  virgines  posl  eani  ;  si  pr;edi- 
cavero  humiiitatem  in  ea,  inveniuntur 
nonnuUi  qui  mites  facti  sunt  et  humiles 
corde  ;  si  multiludinem  misericordicT  ejus 
voluero  magnificare,  sunt  etiam  mulieres 
ac  viri  misericordia'  :  unum  est  in  quo 
nec  primam  similem  visa  est  habere  ne- 
que  sequentem,  fecunditatem  videlicet 
iue.  X,  42.  matris  cum  virginitatis  honore.  Optimam 
sibi  plane  parlem  elegit  Maria,  quoniam 
bona  quidem  est  fecunditas  conjugalis, 
melior  castitas  virginalis,  optima  prorsus 
virginea  fecunditas.  0  si  addas  et  cujus 
maler  sit  ipsa,  noniie  superoptima  tibi  vi- 
detur  virginalis  fecunditas  Dei  ? 

Quarto,  commendanda,  amanda  ac  ho- 
noranda  est  nobis  a  sua  communi  et  ma- 
xima  ulilitatc.  Mullum  nocuit  toti  generi 
humano  prima  mulier,  illa  genitrix  nostra 
Eva,  qua»  virum  suum  ad  divini  Iransgres- 
siouem  priccepli  trahendo,lolam  suam  po- 
steritatem  morti  ac  damnationi  exposuit, 
magna  felicilate  et  paradisi  amoenitate 
privavit,  atque  diversis  subjecit  miseriis, 
quas  singuli  experimur.  Verumtamen  plus 
toti  profuit  mundo  Maria,  quam  nocuit 
Eva.  Peperit  namque  homiuibus  Deum  in 
fratrem,  advocatum  ac  salvatorem,  qui 
plura  ac  majora  dona  gratia?  hominibus 
conlulit,  quam  Adam  eis  abstulerat. 

Quinto,  commendanda  est  nobis,  quoni- 
am  data  est  nobis  advocata  el  mater  in 
omni  tribulatione,  et  in  necessitate  refu- 
gium.Et  quamvis  ipsa  post  Deuin  niundis- 
sima,  sanctissima  praestantissiinaque  con- 


\  sislal,  iiuiium  lameu  peccalorem.  quan- 
tumcumque  turpissimum,  vitiosissimuin 
atque  vilissimum,ad  se  confugientem  con- 
teinnit  ;  nulium  se  stabiliter  invocantem 
relinquil  :  omnibus  materna  ac  dulcissima 
pielate  exorabilem  se  pra>stare  dignatur. 
Merilo  igilur  Regina  misericordiffi  appel- 
latur. 

Sunt  el  alia  innumerabilia  ex  quibus 
Virgo  incomparabilis,  unica  et  amanlis- 
sima  Dei,  nobis  laudabilis  rcddilur.  De 
quibus   in   aliis   de   ea   sernionibus,  Deo 

B  pnpstante,  dicetur. 

Hinc  de  Mari;e  prseconio  sanctus  loqui- 
tur  Augustinus  :  Quid  nos  tantilli,  quid 
actioue  pusilli,  quid  in  ejus  laudibus  refe- 
remus,  quum  elsi  oinnium  noslrum  mem- 
bra  verterentur  iu  linguas,  eam  satis  lau- 
dare  sufficeret  nullus,  imo  nec  omnes 
siniul?  0  felix  Maria,  o  omni  laude  dignis- 
sima,  0  genitrix  gloriosa  ac  sublimis  puer- 
pera,  cujus  castis  visceribus  auctor  coeli 
ac  terrae  committitur,  quid  de  te  dicam 
pauper  ingenio,  quum  quidquid  de  te  di- 

C  xero,  minor  laus  est  quam  dignilas  tua 
meretur?  Tu  decus  et  gloria  mulierum, 
gemma  ac  honorificentia  virginum,  sidus 
confessorum,  Ifftitia  martyrum,  domina 
Apostolorum,  filia  verificatrixque  Prophe- 
larum,  angelorum  regina,  jucunditas  coe- 
li,  maler  Dei  altissimi. 

Nunc  itaque  beatissimam  Dominam  no- 
stram  imilari  conemur,  ejus  virginitatem 
sequamur  per  inentis  inlegritalem  in  Deo, 
qusp  consistit  in  fide,  spe  et  caritate,  per 
quas  anima  Dei  fit  sponsa,  et  ei  inhseret 

D  tota.   Fecunditalem  Mariee  sequamur  per 
exercitia  virtuosa,  virtutum  operibus  ju- 
giter  insislendo,  quia  et  Christus  in  Evan- 
gelio  protestatur  :  Quicumque  fecerit  \o-  jjaith.Mt, 
luntatem  Patris  mei  qui  in  coelis  est,  ipse  5"- 
meus  frater  et  soror  et  mater  est.  Utili- 
tatem  demum   Maria?   sequamur,  ut  stu- 
deal   unusquisque   proximos   suos  sedifi- 
care,  ad   melioraque  trahere ;  atque  pro  jacob.y,iii. 
invicem  exoremus,  quatenus  simul  salve- 
mur.  Hinc  etenim  Christus  prsecepit  :  Sic  Maiih.^, 
luceat  lux  vestra  coram  hominibus,  ut  vi-  '*• 


IN   SOLENNITATE   CONCEPTIONIS   B.  V.  MARI*. 


SERMO   PRIMUS 


47 


Rom.  XIV, 
19. 


EccU.  XVI! 


Mich.\n,i. 


Eccle.  VII 
19. 


deant  bona  facta  vestra,  et  glorificent  Pa- 
trem  vestrum  qui  in  coelis  est.  Apostolus 
quoque  loquitur  :  Qua?.  a^dificationis  sunt, 
invicem  cusfodiamus.  Nam  sicut  in  Ec- 
clesiastico  scriptum  est,  Unicuique  Deus 
niandavit  de  proximo  suo,  ut  sciiicet  eum 
aedificet.  Unde  ut  asserit  Augustinus,  Deo 
debemus  conscientiam  puram,et  proximis 
bonam  faniani. 

Sed,  proh  dolor !  quia  ut  ait  Michaeas 
propheta,  Vir  fratrem  suum  venatur  ad 
mortem  :  quia  pro  eo  quod  unus  alium 
traheret  ad  salutem,  trahit  euni  ad  cul- 
pam,  et  per  culpam  ad  seternam  danina- 
tionem.  0  quantum  Deus  indignabitur  ei 
qui  alios  ad  peccandum  inducit !  Denique 
hfec  faciunt  miseri,  quoniam  Deum  non 
timent.  Nam  ut  Salomon  contestafur,  Qui 
tiinet  Deum,  nihil  negligit.  Quod  de  filiali 
ac  perfecto  timore  est  intelligendum.  Per 
hunc  namque  fimorem  fugit  homo  pecca- 
tum  ex  Dei  amore,  ne  ipsum  inhonoret, 
offendat,  amittat.  Hinc  signum  probabile 
quod  quis  Deum  veraciter  amet,  est  si  di- 
ligenter  omne  vitet  peccatum,  ne  eum  of- 
fendat.  Si  ergo  vis  scire  an  diligas  Deum, 
perpende  quantum  et  qua  ratione  peccata 
devites.  Certe  multi  dicunt  se  Deum  dili- 
gere,  et  tamen  nec  cessant  nec  metuunt 
eum  offendere :  ideo  mentiuntur,et  fallunt 
infelices  se  ipsos.  Sed  attendanius  quod 
Deus  omnipotens,  judex  justissimus,  om- 
nium  nostrum  mentes,  verba  et  opera  ju- 
giter  intuetur  et  pensat,atque  in  brevi  nos 
judicabit.  Vee  eis  qui  ejus  praesentiam  non 
attendunt,  nec  ejus  conspectum  verentur. 
Postremo,  Anselmus  archiepiscopus  tria 
refert  pulchra  exempla,  per  qua  Deus  os- 
tendit  festum  Conceptionis  Virginis  bene- 


A  dictee  esse  solenniter  celebrandum.  Pri- 
mum  est,  quod  dum  Guillelmus  dux 
Normannorum,  vir  timoratus,  sibi  Angli- 
am  subjugasset  et  statum  Ecclesiae  refor- 
masset,  in  ea  percepit  quod  Dani  se  con- 
fra  eum  pararent  ad  bellum.  Misit  igitur 
quemdam  devotum  abbatem  in  Daniam, 
ad  inquirendum  de  hoc  veritatem.  Quum- 
que  abbas  iiie  rediret  per  mare,  orta  est 
tam  vehemens  tempesfas  in  mari,  quod 
ipse  ac  ceterl  desperaverunt  se  posse 
mortem  evadere.  Quumque  Deo  suas  ani- 

B  mas  commendarent,  gloriosamque  Virgi- 
ncm  devotissime  invocarent,  apparuit  eis 
vir  venerandus,  habitu  pontificali  indu- 
tus,  super  mare  ad  eos  accedens,  qui 
navi  propinquus  vocavit  abbatem  :  Vis, 
inquiens,  periculum  istud  evadere  ?  Qui 
quum  lacrimose  respondisset  se  hoc  to- 
tis  affectare  praecordiis,  ille  dixit  :  Scias 
me  a  Dei  Genitrice  directum,  et  si  dictis 
meis  obtemperare  volueris,  periculum  is- 
tud  evades.  Promisitque  abbas  quod  ob- 
temperaret.    Tunc   ille    praecepit   :    Diem 

C  conceptionis  Virginis  glorios»  soJenniter 
celebrabis,  et  celebrandum  pra>dicabis. 
Quumque  inquireret  abbas  quo  die  hoc 
ageret,  et  quo  cantu  seu  officio  uteretur 
Ecclesia,  vir  ille  respondit  :  Sexto  idus 
Decembris  festum  hoc  eelebrabis,  et  om- 
ne  officium  quod  dicitur  in  ejus  Nativi- 
fate,  dicetur  in  ejus  Conceptione,  nomine 
Nativitatis  in  nomen  Conceptionis  mutato. 
His  dictis  ille  disparuit.moxque  tempestas 
cessavit,  ef  abbas  cum  ceteris  sanus  eva- 
dens,   quod   promisit   implevit,   omnibus 

D  quibus  potuit  omnia  ista  notificans.  Alia 
duo  exempla  in  sermonibus  circa  evan- 
gelium  conscribendis  recitabuntur. 


48 


IN   SOLENNITATE  CONCEPTIONIS   B.  V.  MARI*.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


LIBER    GENERATIONIS    JESU    CHRISTI,    ETC.   Mattll.    I,    1-16. 


B" 


EATUS  cvangelista  Matthrpus,  in  evan- 
gclio  hodierno,  docet  Christum  Dei 
Filiuin  esse  veraciter  incarnatum,  et  ex 
semine  David  progenitum  :  et  quia  ex 
virgine  Maria  immediate  id  factum  est, 
idcirco  in  ejus  solennitate  legitur  evan- 
gelium  istud,  quando  aliud  evangelium 
aptius  non  occurrit.  Ait  ergo  Evangelista  : 
Liber  generationis  Jesu  Christi,  id  est, 
liber  hic  evangelicus  a  Matthaeo  descri- 
ptus,a  Christi  generatione  intitulatur. Con- 
sueverunt  namque  Hebrsei  libros  a  sc  edi- 
tos  denominare  ab  eo  de  quo  in  principio 
libri  tractatur  :  quemadmodum  primus 
Moysis  liber  dicitur  Genesis,quia  de  mun- 
di  creatione  sumit  initium.  Itaque  iste  est 
K  liber  generationis  Jesu  Christi  )>,  id  est, 
humanam  ac  temporalem  ejus  gcneratio- 
nem  describens,  dc  cujus  deitate  et  divina 
atque  £ptcrna  generatione  plenius  scripsit 
Joa.nnes.  Filii Bavid,  filii  Ahraham,\A  est, 
qui  Christus  secundum  suam  humanita- 
tem  est  filius  David  rcgis  et  Abrahae  pa- 
triarcha»,  quia  cx  eorum  semine  natus  est, 
26  non  tamcn  immediate  ex  eis,  sed  ex  Vir- 
gine  matre.  Si  quaeratur,  cur  Evangclista 
Christum  nominavit  spccialiter  filium  ho- 
rum  duorum,  respondet  Hieronymus  quia 
ad  hos  duos  tantum  de  Christo  facta  est 
divina  promissio.  Ad  David  etenim  dictum 
est  :  De  fructu  ventris  tui  ponam  super 
sedem  tuam.  Ad  Abraham  vero  :  In  se- 
mine  tuo  bcnedicentur  omnes  gentes.  Sed 
obviare  videtur,  quod  haec  eadem  promis- 
/iirf.iivi,  sio  lcgitur  Isaac  facta,  et  postea  in  eodem 
/iirfxiviii,  1'bro  ctiam  filio  cjus  Jacob.  Prsetcrca,  Ja- 
!*■  cob  patriarciia  manifeste  lcgitur  praedixis- 

se  fiiio  suo  Judae,  quod  de  ejus  semine 
/6id.  xui,  nasciturus  fuerat  Christus  :  Non  auferetur 
'"■  (inquiens)sceptrum  de  Juda.  Arbitror  ergo 


Luc.  I 

et  seq. 


P&.   CXXXI, 

II. 

Gen.  XXII, 

18. 


A  idcirco  Christum  potissime  dictum  filium 
David  et  Abrahte,  quoniam  hi  duo  in  mul- 
tis  prae  ceteris  eminenles  fuerunt,  et  prin- 
cipales  valdeque  sancti  :  nam  David  exi- 
mius  fuit  prophcta  et  rex,  et  Abraham 
maximus  patriarcha. 

Ahraham  genuit  Isaac  supernaturaliter, 
dc  principali  et  prima  conjuge  sua  Sara, 
quando   nonagenaria  fuit,  ita  quod  tunc   Gen.  xvn, 
duplex    habuit    fecunditatis    impedimen-  *'" 
tum  :  siquidcm  naturaliter  stcrilis  fuit,  et 
tunc  ratione  senii  fuit  ad  proiificationem 

B  inepta,  sed  virtutc  divina  fccunda  cffecta 

est.   Isaac  autem  genuit  Jacob,  qui   fuit   /6irf.  xxv, 

vir  simplex   atque  in  tabernaculis  habi-  ^j.'j*""il 

tans  :  qui  angelos  sanctos  frequenter  vi-  xxxn.s^.ss. 

dit,  interdum  in  visionc  nocturna,  inter- 

dum  in  plena  vigilia,  et  ab  angelo  sancto 

nominatus  est  Isracl  :  quse  omnia  patcnt 

in  Gencsi.Porro  quam  prfficlarissimus  pro-  /6i<;.xLvui, 

pheta   exstiterit,  quamque   sanctissimum  ^"'^' 

vitcB  habuerit  finem,  liber  Geneseos  satis 

probat.  Jacob  autem  genuit  Jiidam  et  fra- 

tres  ejus,  undecim  Patriarchas.  Et  quam-  md.ixtx, 

C  vis  Judas  fuit  quartus  fiiius  Jacob  (nam  "'■ 
ante  eum  nati  sunt  Ruben,  Simeon,  Levi), 
hic  tamen  praeponitur  et  nominatim  ex- 
primitur, quia  de  ejus  seinine  prodiit  Chri- 
stus.  Unde  et  Deus  in  veteri  Testamento, 
in  multis  honoravit  tribum  Juda  :  quia  et 
reges  ex  Juda  sunt  orti,  et  cultus  Dei  ma- 
gis  permansit  in  regno  Judae  quam  in 
regno  tribuum  decem.  Judas  quoque  inter  iPar.v.j. 
fratres  suos  fuit  fortissimus,  ut  primo  Pa- 
ralipomenon  habctur;  scd  et  quam  pru- 
dens  ac  eloqucns  fucrit,  patet  in  Genesi. 

D  Judas  aulem  genuif  Phai-es  ct  Zaram  de 
Thamar  nuru  sua,  cui  quum  Judas  dare     Gen. 
nollet  suum  filium  in  maritum,  ut  susci- j"^'"'*'" 
taret  semen  fratribus  suis  maritis  Thamar 


IN   SOLENNITATE   CONCEPTIONIS    B.  V.  MARI^. 


ENARRATIO   IN    EVANGELIUM 


49 


Gen.  xLvi 
8,  12. 


absque  prole  defunctis,  illa  prolem  habere 
desiderans,  mutato  habitu,  sedit  in  via 
qua  noverat  Judam  venturum  :  qui  ffisti- 
mans  esse  scortum,  concubiiit  cum  ea, 
atque  ad  unum  concubitum  illa  concepit 
geminos  jam  prajfatos. 

Phares  aitteiii  genuit  Esron;  Esron  aii- 
tem  gcnuit  Aram  ;  Aram  autein  genuit 
Aminadab ;  Aminadab  autem  genuit  Na- 
asson.  Hic  Phares  cum  patre  suo  Juda  .Egy- 
ptum  ingressus  est,  in  qua  genuit  Esron ; 
Esron  quoque  in  ,Egypto  genuit  Aram,  et 
iVuM.i,  7.  ille  Aminadab.  Sed  et  Aminadab  in  Jigy- 
pto  genuit  Naasson,quorum  uterque  egres- 
sus  est  -Egyptum  cum  Moyse.  Dicunt  quo- 
que  Hebraei,  quod  mari  Rubro  diviso,  et 
Moyse  illud  ingresso,  quum  ceteree  tribus 
eum  sequi  metuerent,  Aminadab  cum  tri- 
bu  Juda,  in  qua  principalior  erat,  primo 
secutus  est  Moysen  :  quo  viso,  alia)  tribus 
secutae  sunt.  Atque  per  hoc  dicunt  tribum 
Juda  promeruisse  regnum  et  principatum. 
Potius  tamen  tenendum  est,  quod  tribus 
haec  sine  merito  suo  ad  regnum  electa  est 
et  promota  propter  reverentiam  Christi, 
qui  de  ea  incarnari  et  nasci  elegit.  N^aas- 
ibid.  II,  3,  son  autem  genuit  Salmon.  Iste  Naasson  fuit 
princeps  tribus  Juda,  sororque  ejus  Eli- 
sabeth  fuit  uxor  Aaron  sacerdotis.  Salmon 
autem  genuit  Booz  de  Rahab.  Salmon  iste 
cum  Josue  terram  promissionis  intravit. 
Rahab  autem  hffic  est  quee  nuntios  Josue 
suscepit,  abscondit,  et  per  fenestram  do- 
/6id.Ti,25.  mus  suae  dimisit  :  idcirco  cum  parentibus 
et  propinquis  suis  ab  occisione  prsserva- 
ta  est  a  filiis  Israel.  Relicta  quoque  gen- 
tilitate,  cum  suis  ad  Judaismum  conversa 
fuit,  virtuoseque  vixit  :  unde  ob  suas  vir- 
tutes  a  Salmon  viro  nobili  ct  Hebraio  in 
conjugem  est  assumpta. 

Booz  autein  genuil  Obed  ex  Ruth.  Ista 
esl  Ruth  Moabitis,  cujus  historia  in  libro 
ejus  nomine  intitulato  descripta  est  :  et 
quia  ad  Judaismum  conversa  fuit,  et  vir- 
tuose  se  habuit,  non  fuit  illicitum  eam  a 
viro  JudiPO  sumi  uxorem.  Booz  quoque 
fuit  vir  pius,  justus  ac  opulentus  :  qui 
cur  Ruth  pauperem  sumpserit  conjugem, 

T.  31. 


Exoi 
23. 


Josue  11,  1 
et  seq. 


A  patet  iu  libro  Ruth.  Obed  autem  genuit 
Jesse,  qui  (ut  primo  Regum  habetur)  in 
diebus  Sanl  fuit  vir  grandsvus,  et  inter 
filios  Israel  magnus.  Et  fuit  trinomius  : 
nam  dictus  est  Jesse,  et  Isai,  et  etiam 
Naas.  Jcsse  autem  genuit  David  regem, 
qui  fuit  junior  inter  octo  filios  Jesse  :  fuit- 
que  David  primus  rex  de  tribu  Juda.Porro 
sapientia,  sanctitas,  fortitudo,  prosperitas, 
excellentia  beatissimi  David,  primo  et  se- 
cundo  Regum  libris  describuntur  :  imo  et 
primo  Paralipomenon  multa  inde  addun- 

B  tur,  praisertim  quam  fervens  fuerit  in  cul- 
tu  divino.  David  autem  rex  genuit  Sa- 
lomonein  ex  ea  qua?  fuit  Uria',  id  est  ex 
Bethsabee,  quae  fuit  uxor  Uria3  Hethaei,  viri 
justi.  Accepit  autem  eam  David  in  con- 
jugem  antequam  ex  ea  genuit  Salomonem. 
Porro,  sapientia  et  devotio  Salomonis,  et 
qualiter  postmodum  per  mulieres  depra- 
vatum  est  cor  ejus,  tertio  Regum  scribun- 
tur.  Reliquit  quoque  Salomon  post  se  fi- 
lium  stultum,  de  quo  subdilur  :  Salomon 
autem  genuit  Roboam,  propter  cujus  stul- 

C  tam  responsionem  decem  tribus  recesse- 
runt  ab  ejus  et  posterorum  suorum  impe- 
rio.  Roboam  autein  genuit  Abiam,  qui 
magnam  unam  victoriam  habuit  contra 
Jeroboam,  decem  tribuum  regem,  ut  se- 
cundo  Paralipomenon  scribitur.  ^6«ffs  au- 
tem  genuit  Asa;  Asa  autem  genuit  Jo- 
saphat.  Isti  duo  reges,  scilicet  Asa  et 
Josaphat,  gloriosi  fuerunt  et  inclyti,  vir- 
tuosi  et  magni  :  quibus  maximas  victorias 
atque  divitias  Deus  concessit,  prout  se- 
cundo  Paralipomenon   plene  describitur. 

D  Josaphat  autem  genuit  Joram,  virum  pra- 
vissimum,  qui  oranes  fratres  suos  occidit, 
nec  increpationibus  Eliee  correctus  fuit,  et 
morte  miserrima  periit. 

Joram  autem  genuit  Oziam.  Quarto  Re- 
gum  habetur,  quod  Joram  genuit  Ocho- 
ziam,  Ochozias  vero  genuit  Joas,  de  quo 
natus  est  Amasias,  qui  genuit  Oziam  (qui 
alio  nomine  vocatus  est  Azarias),  sub  quo 
beatissimus  Isaias  orsus  est  prophetare. 
Tres  ergo  reges  hoc  loco  omissi  sunt,  sci- 
licet  Ochozias,  Joas  et  Amasias.  Cujus  ratio 

4 


Ruth  i 


I  Iteg.  xvii, 

12. 

/s.  XI,  1  ; 

liuth  iv,17, 

22;  MRey. 

XVII,  23. 

I/?ey.ivi, 

10-13. 

I  Par.  XIII 
el  seq. 


\\Reg.\\,i. 
Ibid.  xii,24. 

niReij.m- 


f^CC/i.XLVII, 

27. 

UlReg.wi, 
i3et  seq. 


II  Par.  XIII. 


Jbid,  XIV- 

XX. 


Ibid.  XXI. 


l\  Reg.vm, 
24. 

Ibid.  XI,  2. 

Ibid. \il,ii. 

/4i//,xiv,21. 

/s.  I,  1. 


50 


IN    SOLENXITATE   CONXEPTIONIS    R.   V.  MARI.K. 


ENARnATlO    IN    EVANGELICM 


II  Par. 

xxvi,  t6-il. 


WBeg. 


Ibul.  XVI 
II  Par. 

XXVII!. 


IV  fleg. 
xviii,  5. 

Ibid.  xviii- 


Ibid.  XXI 
II  Par. 

XXXIII. 

II  Par. 

XXXIll,     tt- 
13. 

/Aid.22,23. 


iina  cst,  secundiim  Ilicronymum,  Ililariiim 
ct  Clirysostonuim,  quoniam  Joram  accepit 
filiam  Jezabel,  feminae  gentilis  ac  pessi- 
mgp,  conjugcm  :  ideo  filii  ejus  de  iniquo  et 
maicdicto  semine  nati,  usque  ad  quartam 
generationem  tolluntur,  ne  in  sanct;c  na- 
tivitatis  ordine  colloccntur.  Aliam  ratio- 
nem  ponit  Hicronymus.Nam  Matthsei  evan- 
gelist.T  propositiiin  fuit,  tres  quaterdenas 
gcncrationuin,  id  est  tcr  quatuordecim  ge- 
nerationes,  in  Christi  genealogia  dispone- 
re,  et  hoc,  in  diverso  tcmporiim  statu,  ita 
ut  a  David  usque  ad  transmigrationem 
Babylonis  esset  una  quaterdena.  Quoniam 
crgo  decem  et  septem  generationes  inter 
David  et  transmigrationem  illam  fuerunt, 
hi  tres  reges  convenientius  quam  alii.  ob 
causam  pnpfatain.  fuerant  omittendi.  Jo- 
ram  genuit  immcdiate  Ochoziam,  mcdiatc 
vero  Oziam  :  qui  Ozias  quum  sibi  usur- 
passet  officium  sacerdotum  thurificando 
in  templo,  lepra  a  Deo  percussus  est.  et 
usque  ad  mortem  mansit  ieprosus ;  quem 
constat  justum  fuisse,  et  de  sua  pra^sum- 
ptione  pcenituissc,  plagam  quoque  pater- 
n8e  correctionis  Dei  patienter  tulissc. 

0:ias  autcm  gcmdt  Joathan,  qui  patre 
suo  propter  Jeprain  habitanfe  seorsum. 
rexit  palatiiim.  Et  fuit  vir  justus:  imo  Hie- 
ronymus  super  Isaiam,  asserit  eiim  fuisse 
justissimum.  Joathan  autemgenuit  Achaz, 
cujus  idololatria,  pcrversitas,  infortunia, 
quarto  Regum  et  secundo  Paralipomenon 
describuntur.  Achaz  autem  (jenuit  Eze- 
chiam,  qui  tantse  perfectionis  et  gloriae 
fuit,  ut  quarto  Regum  de  eo  dicatur,  quod 
nec  ante  eum,  nec  post  eum  in  regibus 

.  illis  aliquis  ei  similis  fuerit.  Cujus  san- 
ctitas,  inagnificentia,et  mirabilia  qua>  pro- 
pter  eum  Deus  peregit,  quarto  Regum 
habentur   descripta.   Ezechias  autem  t/e- 

■  i/uit  Manasscn,  cujus  gravissima  scelera 
quarto  Regum  et  secundo  Paralipomenon 
scripta  sunt.Postmodum  vero  a  rege  Assy- 
rioruin  captiis,  incarceratus  ct  catenalus, 
egit  poenitentiani  valde.  Manasses  autem 

.  fjenuit  Amou,  qui  pairis  sui  facinora  se- 
quens,  pcenitentiain  ejus  sequi  neglexit. 


A  Amon  autem  genuit  Josiam,  virum  san-     ii  Par. 
ctissimum.qui  in  pueritia  sua,quum  esset  "'""^' '' 
octo  annorum,  ceepit  quserere  Dominum  : 
sub  quo  Jeremias  orsus  est  vaticinari.  De  Jer.ui. 
ciijus  Josia?  laudibus  scriptum  est  in  Ec- 
clcsiastico  :  Memoria  Josia?  in  compositio-  £'cc;i.xi.ix, 
nc  odoris  facta,  opus  pigmcntarii;  in  omni  '''• 
ore  quasi  mel  indulcabitur,  et  ut  musica 
in  convivio  vini. 

Josias  autem  genuit  Jechoniam  et  fratres 
ejus  in  transmigratione  Babylonis,  id  est,     iv  neg. 
imniineute    captivitate,    perductione    seu  ^^"''  ^"  '' 

B  translatione  Jiid;eorum  in  Chalda?am,  cu- 
jus  Babylon  fuit  meivo^soWs.  Et post  trans- 
migrationcm  Baljglonis,  id  est,  Judffis  ia 
Babylonem  transductis,  Jechonias  genuit 
Salathiel.  Iste  Jechonias,  secundum  Hiero- 
nymum.  fiiit  filius  Jcchonia^  prioris,  filii 
Josi;p;  et  ambo  pravi  fuerunt.  Salatiiiel 
vero,  secundum  Chrysostomum.  fiiit  vir 
virtuosus.  Salathiel  autem  genuit  Zoro- 
babcl,  qui  fuit  vir  sanctus.  ut  in  Ecclesia-  Eecn.xux, 
stico  et  in  Aggseo  innuitur;  de  quo  etiam  ^^^^•^99"< 
in  apocryphis  Esdrse  multa  narrantur.  Zo-  iwEsdr.it, 

C  robabel  autem  (lenuit  Abiud.  Primo  Para- ''';  „ 

^  I  Par.  m, 

lipomcnon  legitur  Zorobabel  genuisse  Mo-  lo,  20. 
sollam  et  alios  quosdam.  inter  quos  non 
ponitur  Abiud.Ad  quod  respondctiir.quod 
unus  illorum  alio  nominc  appellatus  est 
Abiud,  vel  non  oinnes  filii  ejus  ibi  ponun- 
tur.  De  reJiquis  generationibus  quse  se- 
quuntur,  usque  ad  Joseph,  nihil  habetur 
in  scriptura  canonica  veteris  Testamenti. 
Aliqui  tamen  Judsei  diligenter  scripserunt 
genealogias  patrum  suoruin.  praesertim  ex 
semine  David,  de  quo  Christum  noverant 
D  nasciturum  :  ideo  sancti  David  posterita- 
tein  diligentius  conscripscrunt. 

Jacob  autem  genuit  Joseph  virum  Ma- 
ria',  de  qua  natus  est  Jesus,  qui  vocatur 
Christus.  Erat  autem  Joseph  veraciter  vir 
Mariw,  quoiiiam  inter  eos  matrimouium 
veruin  fuit,  quamvis  non  fuerit  per  car- 
naJcm  copulam  consummatum.  Natus  ita- 
quc  est  Jesus  secundiun  suain  liumanita- 
tein  ex  Maria,  quia  ex  purissimis  ejus 
sangiiinibus  corpus  ejus  operatione  Spi- 
ritus  Sancti  formatum  cst  :  qui  Jesus  vo- 


I\   SOI.EN.\ITATE   CONCEPTIONIS   B.  V.  MAKI.E.   —    SERMO    SECUNDOS 


51 


catur  et  est  Christus,  id  est  Deus  et  homo  A  uin  multo  diffusius   pleniusque  exposui, 
in  una  persona  duplicique  natura.  et   dubitatioues  ipsum   concernentes  dis- 

Textum  evangelii  hujus  super  Matthcp-      solvi. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOD   NUr.LAM   VIRTUTEM   OBTINUERINT   PATRIARCH.E    SIVE    PROPHET.E    AUT    QUIVIS    SANCTORUM, 
QUA    NON    SPECIOSISSIMA    VIRGO   MARIA    FUERAT   DECORATA. 


I 


piV  setnine  tuo  benedicentur  omnes  gen-  B 

tes.  Gen.  xxii,  18. 

Quemadmodum  circa  exordium  mundi 

in  peccato  hominis  protoplasti  humanum 

Roin.\,\i.  periit  genus,  juxta  iliud  ad  Romanos,  Per 

unum  hominem  peccatum  in  hunc  mun- 

dum  intravit,  et  per  peccatum  mors;  ita 

a  mundi  principio  necessarium  fuit  ad  sa- 

lutem  habere  aliquo  modo  fidem  Christi 

venturi,  salvatoris  humani  generis  univer- 

si.  Denique  prima  eetas  mundi  duravit  ab 

Adam  usque  ad  Noe  atque  diiuvium  :  et  in 

illa  setate  non  fuit  idololatria,  sed  fides  et  C 

cultus  unius  veri  et  summi  Dei,  propter 

recentem  memoriam  de  mundi  creatione 

et  operibus  Dei,  ex  quibus  unitas  Deitatis 

innotuil.   Nihilo  minus    in   illa  aitate  seu 

tempore  illo,  qusedam  gravissima  vigue- 

Gen.vi,  I  runt  pcccata,  propter  quae  Deus  generale 

etscq.       induxit  diluvium.  Sed  longe  post  diluvi- 

ii.w.  x,8- uin,  tempore  scilicet  Nemrod  et  Nini  re- 

"•  gum  Ninivae,  idololatria  ccepit  :  quse  etiam 

cito  valde  fuit  multiplicata,  ita  quod  pauci 

manserunt  veri  Dei  cultores. 

Quumque  idololatria  undique  cresceret,  D 
volens  Deus  tempore  a  se  praeordinato  in- 
carnari  miserisque  hominibus  suffragari, 
unam  ex  omnibus  gentem  elegit,  ex  cujus 
semine  fieret  homo.  Et  primo  sibi  appli- 
cuit,  elegit  et  gratiose  vocavit  patrem  gen- 
76irf.  xiict  tis  illius  Abraham  patriarcham,  quem  fi- 
de,  vita  et  loco  seu  habitatione  a  propria 
gente  idololatra  separavit;  prcecepitque  ei 
ingredi  et  inhabitare  terram  promissionis, 
quia  in  ca  Christus  fuerat  nasciturus,  cura 


scq 


hominibus  conversaturus,et  genus  redem- 
pturus  humanum. 

Porro  gens  quam  Deus  ita  elegit,  fuit 
posteritas  Abrahae,populus  Judseorum,  cui 
loquitur   Moyses  :  Te  elegil  Dominus  ut   Deui.  vu, 
sis  ei  populus  peculiaris  de  cunctis  popu-  ''•*• 
lis  terrae,  quia   dilexit  vos   Dominus.  Et 
rursus  :  En  Domini  Dei  tui  eoelum  est,  et  /6id.x,u, 
cceli  ccelorum,  terra  et  omnia  quae  in  eis  *^" 
sunt;  et  tamen  patribus  tuis  conglutinatus 
est  Dominus,  et  elegit  eos,  amavitque  se- 
men  eorum  post  eos. 

Praeterea,   quam    gratiosis,    magnis    et 
inultis  beneficiis   Deus  Judaeorum  popu- 
luin  in  veteri   honorarit  Testamento,  ex 
quinque  libris  Moysis,  librisque  Josue,  Ju- 
dicum,  Regum,  Paralipomenon,  Esdife  et 
Prophetarum,  ac  aliis  scriptis  ostenditur. 
Unde  Propheta  gloriando  ait  in  Psalmo  : 
Quanta  audivimus  et  cognovimus  ea,  et  Ps.  lixvh, 
patres  nostri  narraverunt  nobis  ;  itemque,  ^^ 
Non   fecit  taliter  omni   nationi.   Fuerunt  Ps.cxi.vn, 
namque  in   populo   illo  Patriarchae,  Pro-  ""■ 
phetae,  et  alii  Sancti.  Eduxit  etiam  eos  ex  Exod.m. 
iEgypto  per  signa,   prodigia   et  miracula 
maxima.  Pavit  eos  in  eremo  manna,  atque    lUd.  xvi, 
in  monte  Sinai  dedit  eis  legem  per  Moy-  'y'jj^  ^i^ 
sen  in  evidentia  et  gloria  magna.  Deinceps  ei  seq. 
induxit  eos  in  Terram  sanctam,  quam  pa-  /osuemet 
tribus  eorum  frequenter  promisit,  non  eis  ^°i- 
sed  eorum  posteris  dandam.  Fecit  quoque 
gloriosa  prodigia  tempore  Josue,  in  divi-  iim.wa 
sione  Jordanis,  stationeque  solis  ac  lunae  'j',^:,  ^  ,3 
in  ccelo  per  viginti  quatuor  horas,  et  in 
aliis  multis.  Similiter  multas  miraculosas 


IN  SOLENNITATE  CONCEPTIONMS  B.  V.  MARI.T:.  —  SERMO  SECUNDUS 


Deut.  IV, 7, 


Ibid.  8. 


II  Iteg.  • 
23. 


Deut. 
xxxiii,  29. 


viclorias  concessit  eis  teiiiporc  Jndicum  A 
et  sancti  David  ac  aliorum  quorunulam 
regum,  et  tempore  Machabseorum.  Sed  et 
per  quosdam  sanctos  Prophetas  fecit  prse- 
clara  miracula,  prssertim  per  Eliam  et 
Eliseum.  Dedit  quoque  tunc  populo  Ju- 
dirorum  reges,  pontificcs.templum  et  pro- 
priam  terram.  Hinc  Moyses  loquitur  :  Non 
est  aiia  natio  tam  grandis  qu»  habeat  de- 
os  appropinquantes  sibi,  sicut  Deus  no- 
ster  adest  cunctis  obsecrationibus  nostris. 
Et  rursus  :  Quae  est  (inquit)  geus  alia  sic 
inclyta  ut  habeat  prsecepta  et  ca^rimonias,  B 
cunctamque  legem  quam  tibi  propono  ? 
Unde  et  secundo  Regum  David  ait  :  Qus 
est  gens  alia  in  terra  sicut  populus  tuus 
Israel,  Domine  Deus  ?  Hinc  ad  populum 
Israeliticum  dixit  Moyses  :  Quis  similis 
tui,  popule  qui  salvaris  in  Domino  ? 

Praeterea  diligentissime  advertendum, 
quod  post  Christi  adventum  omnia  ista 
ablata  sunt  populo  Juda?orum,  et  per  glo- 
riosos  beatissimosque  Apostoios  ad  popu- 
lum  christianum  translata,  imo  et  multo 
copiosius  atque  sublimius  ei  a  Deo  collata  C 
quam  olim  Israeliticse  plebi.  Fueruntque 
interim  infelices  Judsei  a  Deo  relicti,  ca- 
pti,  propria  terra,  regno,  pontificio,  ordine 
sacerdotum,  miraculis,  Prophetis,  et  omni 
coetu  sanctorum  privati.  Quod  est  certis- 
simum  signum  et  clarissimum  argumeu- 
lum,  quod  rex  Messias  Christus  venit,  et 
vera  sit  fides  Christianorum  :  prsesertim 
quuni  Judaei  interim  non  colueiint  idola, 
imo  die  ac  nocte  orent  pro  sua  liberatione 
a  preesenti  captivitate,  nec  tamen  exau- 
diuntur.  Nec  queunt  aliam  causam  ratio-  D 
nabilem  assignare,  nisi  quoniam  Christum 
occiderunt,  nec  credere  volunt  quod  Je- 
sus  Nazarenus  sit  Christus.  Unde  etiam  ex 
hac  consideratione,  multi  doctissimi  Ju- 
dcBOrum  magistri  facti  sunt  christiani. 

Insuper  coiitemplandum,  quod  Dominus 
noster  Jesus  Christus,  Deus  et  homo,  san- 
ctos  illos  Patriarchas  ex  quibus  incarnari 
decrevit,  videlicet  Abraham,  Isaac  et  Ja- 
cob,  multosque  ex  posteritate  eorum,  mul- 
tiplici  gratia,  excellenti  virtute,  admirabili 


sanctitate  ornavit,  sicut  ex  Gcnesi  et  aliis 
libris  probatur. Etenim  quantai  obedientiae, 
quanta)  fidei,  quantae  humilitatis,  mansue- 
tudinis,  pietatis  et  caritatis  Abraham  fu- 
erit,  scriptura  sacra  Geneseos  docet.  Item 
docetur  ibidem  de  Isaac,  Jacob,  Joseph,  et 
aliis  multis.  Similiter  regibus  Juda  qiii  in 
ordine  genealogiae  Salvatoris  in  evangelio 
hodierno  ponuntur,  copiosam  sanctitatem, 
gratiam  et  virtutem  contulit  Deus  :  inter 
quos  David,  Ezechias  et  Josias  praefulgere 
videntur;  deinde  Josaphat,  Asa,  Joalhan, 
Ozias.  Salomon  vero  creditur  poenituisse  : 
imo  Hieronymus  evidenter  hoc  protesta- 
tur.  Verumtamen  non  omnibus  regibus 
illis  Christus  sic  fecit :  imo  quidam  eorum 
fuerunt  pravissimi  atque  idololatra?,  ut 
Achaz,  Joas,  Joram,  Amon;  Manasses  quo- 
que  ad  tempus,  qui  tamen  pcenituit  valde. 
In  hoc  quoque  est  considerare  mirabilia 
et  incomprehensibilia  judicia  Dei,  quod 
iuter  prffifatos  reges  quidara  optimi,  sunt 
nati  de  pessimis,  et  econverso.  Nam  vitio- 
sissimus  ille  Joram  de  sancto  Josaphat  na- 
tus  est,  et  pessimus  Achaz  de  justissimo 
Joathan.Filii  quoque  Josiae  sanctissimi,fue- 
runt  omnes  iniqui.Similiter  de  impiissimo 
Achaz  natus  est  devotissimus  Ezechias,  et 
de  sceleratissimo  Amon  natus  est  optimus 
ille  Josias.  Nullus  ergo  propter  parentum 
suorum  praesumat  virtutes,  nec  propter 
parentum  malitiam  quisquam  desperet  : 
quoniam  sicut  per  Ezechielem  prophetam 
loquitur  Deus  :  Filius  non  portabit  iniqui-  E:ech. 
tatem  patris,  et  pater  non  portabit  iniqui-  "'"'  "-"• 
tatem  filii;  justitia  justi  super  eum  erit,et 
impietas  impii  erit  super  eum. 

Praeterea,  quoniam  Filius  Dei,  Christus 
Dominus,  de  Virgine  sancta  supernatura- 
liter  voluit  nasci,decentissimum  fuit  quod 
quibusdam  praefatis  Patriarchis  superna- 
turaliter  sobolem  est  largitus.  Nam  Isaac 
de  matre  naturaliter  sterili  natus  est.  Re-  Gen.\i.iO; 
becca  quoque  Isaac  uxor  exstitit  sterilis ;  "j',.^'  ^^^, 
et  deprecatus  est  Isaac  Deum,  qui  fecundi-  '-i- 
tatem  dedit  Rebeccse,  in  tantum  quod  duos 
filios  genuit  simul,videlicet  Jacob  et  Esau. 
Quae  omnia  in  Geuesi  scripta  noscuntur. 


IN  SOLENNITATE  CONCEPTIOMS  B.  V.  MARIi:.  —  SERMO  SECCXDL-S 


53 


Denique  in  Sanctis  illis  veteris  Testa- 
menti  considerare  valeinus,  quam  bonum 
sit  Deo  servire,  et  quam  amabilis  fiat  ho- 
mo  Deo  altissimo  perfecte  et  sancte  viven- 
do  :  quod  patet  in  multis  victoriis  quas 
Deus  miraculose  prcestitit  David  et  As»  ac 
Josaphat.  Specialiter  vero  istud  pensatur 
in  virtuosissimo  Ezechia  :  nam  ad  ejus 
ivfleff.iix,  instantiam  Deus  per  angelum  interfecit 
'^"  inimicos  Ezechiam  obsidentes,  centum  oc- 

toginta  quinque  millia  hominum  in  e.xer- 
i6W. XS.9-  citu  Assyrionim.  Ad  Ezechisp  demum  pe- 
titionem,sol  rediit  retro  per  decem  lineas, 
per  quas  descenderat  in  horologio  Achaz, 
ita  quod  dies  illa  exstitit  prolongata  per 
horas  viginti.  Unde  divinus  Dionysius  in 
epistola  ad   S.  Polycarpum  asserit,  diem 
ilium  quasi  triplicatum  fuisse  :  quod  in- 
telligendum  est  de  spatio  diei  artificialis. 
Item,   quum  Deus  per  Isaiam  prophetam 
ibid.  1  ei  annuntiasset  Ezechise  quod  protinus  mo- 
^'"''  reretur,  et  Ezechias  ob  heec  uberrime  fle- 

ret,  et  Dominum  exoraret.  non  ex  mortis 
timore,  nec  desiderio  vitse  praesentis,  sed 
qnoniam  nondum  habuit  filium,  ideo  for- 
midavit  Christum  non  esse  ex  semine  suo 
nasciturum  :  statim  antequam  Isaias  exivit 
atrium  palatii  Ezechiae,  Deus  eidem  pra>- 
cepit  reverti  ad  Ezechiam,  et  dicere  ei 
quod  Deus  concederet  ei  adhuc  vitani  per 
spatium  quindecim  annorum. 

Insuper,  omnium  pra>fatorum  sanctorum 
Patriarcharum  ac  regum  virtutes  in  virgi- 
ne  Maria  collectim  et  excellenter  fuerunt. 
Ipsa  namque  in  fide  fuit  fortissima,  ini- 
mobilis  atque  certissima,  quia  de  Spiritu 
Sancto  scivit  se  concepisse,  et  absque  do- 
lore  ac  tristitia  peperisse  :  unde  in  triduo 
mortis  Christi  coiistantissinia  niansit  in 
fide,  quando  ceteri  corruerunt  a  fide.  Ipsa 
etiam  obedientissima  fuit  Deo,  sicque  in 
cunctis  virtutibus  post  Christum  erat  sum- 
me  perfecta.  Ncc  inde  se  extollebat,  quod 
in  inatrem  Dei  se  vidit  electam  :  imo  quo 
excellentior  fuit,  eo  in  omnibus  se  humi- 
liavit  profundius.  Qiiaiit;e  etiani  fuerit  pa- 
tientite,  hinc  probatur,  quod  tempore  pas- 
sioais  Filii  sui    carissimi,  quamvis   Filio 


A  patienti  vehementissime  compateretur,non 
tamen  commota  fuit  aut  impatiens  contra 
illos  qui  inortem  tam  amarissimam  suo 
Filio  intulerunt.  Legitur  item  in  Revelatio- 
nibus  sanctse  viduse  Brigittse,  quod  quam- 
vis  virgo  Maria  fuerit  eloquens  valde,  raro 
tamen  ac  parcissime  loquebatur,  sed  taci- 
turnitati  ac  sanctis  meditationibus  jugiter 
fnit  intenta,  et  pro  totius  humani  generis 
salute  oravit  assidue.  Nihilo  minus  labori 
manuum  insistebat,  panem  otiosa  non  co-  Prov.%\xi, 
medens.Pauperibus  quoque  pro  posse  libe-  ^'' 

B  raliter  succurrebat,  implens  quod  Prover- 
biorum  ultimo  de  ea  Salomon  ait :  Manum  md.  20. 
suam  aperuit  inopi,  et  palmas  suas  exten- 
dit  ad  pauperem. 

In  praedictis  ergo  virtutibus  imitemur 
sanctos  Patriarchas,  potissimum  Virginem 
suminam,  ut  simus  in  fide  firmati,  et  per 
sanctam  obedientiam  ad  omne  opus  bo- 
num  parati,in  prosperis  humiles,in  adver- 
sitatibus  patientes,  et  Deo  gratias  exhiben- 
tes  in  omnibus.  Imo,  si  quis  in  aliquibus 
bonis  eminentiam  aliquam  videatur  sorti- 

C  tus,  sive  in  bonis  naturae,  ut  in  pulchritu- 
dine.  eloquentia,  subtilitate  ingcnii,  dul- 
cedine  morum,  sive  in  bonis  fortunee,  ut 
in  opulentia,  potentia,  nobilitate,  sive  in 
donis  gratia^  ac  virtutum :  quanto  in  his 
aut  in  aliquibus  horum  fuerit  niajor,  tanto 
exsistat  humilior,  Deoque  gratior  atque 
subjectior,  sciens  se  nihil  boni  a  se  habe- 
re,  sed  Deo  tanto  plus  gratum  et  obedien- 
tem  oportere  exsistere,  quanto  plura  ab 
eo  bona  suscepta  sunt,  et  item  attendens 
quod  cui  plus  datum  est,  plus  requiretur  luc.xuab. 

D  ab  eo ;  sicque  districtum  ac  nietuendum 
Dei  expavescat  judicium. 

Postremo.secundum  exemplum  quo  Vir- 
go  beatissima  notificavit  festum  hoc  de 
sua  Conceptione  esse  solenniter  celebran- 
dum,  refert  Anselmus  his  verbis  :  Tem- 
pore  Caroli  regis  Francia»,  fuit  clericus 
ejusdem  *  regis  germanus,  B.  Mariam  totis  •aiiasHua- 
amans  praecordiis,  ejusque  Horas  quotidie  ^^'^ 
legens  devote :  qui  parentum  suorum  con- 
silio  nuberc  volens  cuin  puella  speciosa 
ac  iiobili.  acceptu  a  sacerdote  luiptiali  be- 


§4 


IN   SOLEXMTATE   CONCEPTIOMS    B.  V.  MARI.E.   —    SER.MO   TERTIIS 


nedictione,Missa  conipleta.recorcians  quod 
die  illa  Horas  de  Doinina  non  legisset.om- 
nes  de  ecclesia  egredi  fecit,  et  sponsam 
domum  mittens.  juxta  altare  Horas  de  Do- 
raina  legit.  Quumque  antiphonam  istam, 
Pulchra  es  et  decora,  filia  Jerusalem,  dice- 
ret,  subito  ei  apparuit  Virgo  Christifera 
inter  angelos  duos,  dicens  :  Si  ego  tam 
pulchra  et  decora  sum.  quid  est  quod  me 
dimittis.et  sponsam  aliam  accipis  ?  Nonne 
sum  pulchrior  illa?  Vidisti  tam  puichram? 
Qui  rcspondit  :  0  Domina  mea.  claritas 
tua  omnem  mundi  pulcliritudinein  excel- 
lit.  tu  es  super  choros  angelorum  elevata. 
Quid  ergo  vis  ut  faciam  ?  At  illa  respon- 


A  dit  :  Si  carnalem  sponsam  amore  mei  di- 
miseris,  me  sponsam  in  ecelesti  regno 
habebis ;  et  si  Conceptionis  mese  festum 
annuatim  sexto  Idus  Decembris  solenniter 
celebraveris.  ac  celebrandum  praedicave- 
ris,  mecum  in  regno  Filii  mei  eris  corona- 
tus.  Quibus  dictis,  beatissima  Mater  Chri- 
sti  disparuit.Clericus  vero  domum  regredi 
renuens,  extra  patriam  ccenobium  ingres- 
sus  est,  et  monachus  factus;  atque  post 
breve  tempus  meritis  Virginis  pra>electffi 
patriarcha  Aquiiegia?  effectus  est,  festum- 

B  que  Conceptionis  ejusdem  omni  anno  di- 
ligenter  celebravit,et  celebrandum  ordina- 
vit.  Devote  ergo  hoc  festum  celebremus. 


SERMO  TERTIUS 


DE    EMINENTI    F0RTITl'DI>'E   VIRGINIS   MARI.E,    ET   QUOMODO    EJVS    EXEMPLO   FORTES 
VITIIS   OMNIBIS    RESISTERE    DEBEAMIS. 


M 


ULIEREM    fortem    quis    inveniet  ?  C 


Si  rite  consideremus  quam  ineffabiliter 
multa  et  magna  mundo  profkixerunt  bona 
per  Virginem  gloriosam.  raerito  ejus  Con- 
ceptionem  soleuniter  celebrabimus.  Ipsa 
nempe  est  sacratissima  ac  desideratissi- 
ma  femina  illa  per  quam  humano  generi 
universo  recuperata  est  salus  a-terna.  Per 
eam  et  in  ea  et  ex  ea  Deus  noster  factus 
est  frater  noster,  et  Judex  noster  factus  est 
advocatus  noster,  Creator  noster  factus  est 
salvator  noster.  Ipsa  est  mulier  illa  victo-  D 
riosa,  prffelecta,  fortissima,  de  qua  in  ex- 
ordio  mundi  dixit  Deus  serpenti,  imo  dia- 
cen. 111, 15.  bolo  in  serpente  :  Inimicitias  ponam  inter 
te  et  mulierem.  et  semen  tuum  et  semen 
illius  ;  ipsa  conteret  caput  tuum,  et  tu  in- 
sidiaberis  calcaneo  ejus. 

Sed  nunc  dicendum  per  ordinem,  cur 
mulier  ista,  Virgo  beata,  dicta  sit  mulier 
fortis;  et  item,  in  quo  fortitudo  ista  spiri- 
tualis  consistat;  quomodo  etiain  fortitudi- 
nem  ejus  debeamus  sectari. 


Itaque  multis  ex  causis  Virgo  Deifera 
dicta  est   mulier  fortis. 

Primo,  quoniam  nunquam  ab  aliquo  est 
superata  peccato,  quin  imo  omnem  supe- 
ravit  aciein  vitiorum.  Hinc  Sponsus  coele- 
stis  ait  ad  eam  in  Canticis  :  Tota  pulchra  Can/. iv,7. 
es,  ainica  mea,  et  macula  non  est  in  te. 
0  quam  ineffabilis  fortitudo  est,  in  carne 
mortali,  in  fragili  sexu,  in  femina  inter 
peccatores  versante,  omnem  aciein  \\\.\o- 
ruin  prosternere,  nec  unquam  saltem  ve- 
nialem  incurrere  culpam ! 

Secundo,  quoniam  cunctas  aerias  pote- 
states,  invisibiles  humani  generis  hostes, 
nobilissimo  debellavit  triumpho,  universa 
illorum  tentamenta  velocissime  superans, 
et  tanto  spiritualium  armorum  apparatu 
iiieedens,  quod  ei  propinqiiare  prscipue 
verebantur.  Hinc  in  Canticis  conscriptum 
est  :  Terribilis  es  ut  castrorum  acies  ordi-  /6iv.vi,3, 
nata.  Ipsa  contrivit  caput  serpentis,  id  est '' 
diaboli.  Et  potest  per  «  caput  »  intelligi 
prava  suggestio,  seu  vitiura  capitale  su- 
perbia,  quam  ipsa  specialissime  sprevit, 


IN    SOLENNITATR   CONCEPTIONIS    B.  V.  MARLE.   —    SERMO   TERTIUS 


§5 


exstirpavit  et  vicit,  atque  per  hoc  ad  om- 
nem  gratiae  infusionem  se  eminentissime 
iuc.  1, 48.  coaptavit.  Ideo  di.xit  :  Quia  respexit  humi- 
iitatem  ancillse  sua\ 

Tcrtio,  quia  omni  virtutum  perfectione 
fuit  ornata.Virtus  autem  est  anima^  rol)ur, 
ariuatura  et  confortatio  ejus  in  Deo.  Hinc 

Cnii(.vi,o.  de  ea  in  Canticis  dicitur  :  Quae  est  ista 
quasi  aurora  consurgens,  pulchra  ut  luna, 
eiecta  ut  sol  ?  Couiparatur  etenim  Virgo 
beafa  aurorae.  Primo,  quoniam  sicut  auro- 
ra  diem,  sic  ipsa  pra?cessit  Christum,  qui 
est  dies  prwclarissima  electorum.  Secun- 
do,  quia  aurora  incessanter  crescit  in  lu- 
mine  solis  usque  ad  diem  perfectum ;  sic 
Virgo  dignissima  indesinenter  crevit  iu 
gratia,  profecit  in  omni  virtute,  quousque 
ad  diem  pervenit  seternitatis.  Unde  in  Pro- 

Proi\i\\\s.  verbiis  asseritur  :  Justorum  semita  quasi 
lux  splendens  procedit,  et  crescit  usque 
ad  perfectam  diein. 

Insuper  Virgo  sancta  dicitur  pulchra  ut 
luna.  Primo,  quia  ut  luna  lucem  suam 
sortitur  a  sole,  sic  ipsa  a  Christo,  Deo  al- 
tissimo,  omnem  suam  adepta  est  gratiam. 
Secundo,  quoniam  lux  iuna>  imperfecfa 
est  comparatione  luminis  solis;  sic  virtus 
et  gratia  B.  Mariae  comparatione  perfecti- 
onis  et  gratise  Christi.  Sed  quum  in  luna 
obscuritas  seu  macula  quaedam  appareat, 
cur  purissima  ac  sanctissima  Virgo  dici- 
tur  pulchra  ut  luna?  Et  respondendum, 
quod  istud  de  interiori  ejus  puichritudine 
dictum  est,  quae  quamvis  admixtionem 
culpae  nullam  habuerit,  fuit  tainen  in  ea 
minoratio  qua^dam  perfeetionis  et  distan- 
tia  ab  eadem.  Unde  quotidie  in  pulchrifu- 
diiie  ista  profecit,  quousque  ad  pulchritu- 
dinem  illam  perducta  est  qua?  in  beatifica 
Dei  visione  consistit. 

Amplius,  Virgo  sacra  vocatur  electa  ut 
sol,  quoniam  sicut  sol  pree  cunctis  cceli 
luminaribus  micaf,  ef  aliis  influit  lumeii, 
sic  beatissima  Virgo  pra3  oinni  pura  cre- 
atura  fuit  et  est  mirabiliter  prorsus  prje- 
fulgens,  nec  solum  universam  militantem 

'"/'■ '■'^V' Eeclesiam,  sed  siiinmos  quoque  angelicos 

351 A.        spiritus,  etiam  ordmum  supremorum,  il- 


A  luminans,  ut  S.  Dionysius  confesfatur,  et 
totam  Ecclesiam  triumphantem  Iffitificans 
et  exornans. 

Quarto,  ipsa  dicta  est  mulier  fortis,  quia 
in  caritate  Dei  et  proximorum  ardentissi- 
ina  fuit.  Si  eniin  quidam  Sanctorum,  non 
solum  Aposfoli  et  Propheta?,  sed  et  alii 
multi,  ut  Dionysius,  Ignatius,  Antonius, 
Deum  fam  fervide  dilexerunt :  quanto  ma- 
gis  sacratissima  Virgo,  quse  se  vidit  tain 
pra^electam  a  Deo,  et  cum  qua  ipse  Dei 
Unigenifus  ex  ca  natus,  tot  annis  in  mundo 

B  est  conversafus?  Nulla  aufem  virtus  tam 
fortis  est  ut  dilectio,  quse  omnia  vincit, 
ciii  nihil  videtur  difficile,  et  quae  prte  om- 
ni  forma  prompte  ac  delectabiliter  opera- 
tur.  Propter  quod  in  Canficis  dicitur  :  For-  cant.  vn 
tis  est  ut  mors  dilcctio;  aquse  multeo  non  *''■ 
poterunt  exstinguere  caritatem,  nec  flu- 
mina  obruent  eam.  Nec  mirum  si  sacra- 
tissima  Virgo  in  humani  generis  caritate 
fuerit  tam  aceensa,  quse  se  propter  illi- 
us  salvafionem  vidit  fam  incoinparabilifer 
sublimafam,  utpote  Dei  matrein  effectam  ; 

C  quae  etiam  constituta  est  mediatrix,  advo- 
cata  et  inafer  cunctorum  fidelium. 

Quiiito,  vocafa  est  mulier  lorlis, quoniam 
tam  inavertibiliter  Deo  inhaesit,  tamque 
confinue  ei  fuit  infenta,  ef  quasi  semper 
in  actu  vacans  Alfissiino.  Aniina  siquidem 
Christi  in  vita  praesenti  indesinenter  in 
acfu  fuit  Deo  per  confemplationem  ct  di- 
lectionem  infenfa,  etiam  fempore  somiii. 
Alii  autein  Sancti  communiter,quamvis  iu 
vita  hac  fuerunt  Deo  valde  frequenter  at- 
que  ardenter  intenti,  saepe  tamen  eorum 

D  confemplatio  inferriipfionem  sustinuit  ; 
sed  Virgo  prajclara  iiiter  Cliristum  et  alios 
Sanctos  se  medio  habuit  modo.  Nisi  equi- 
dem  tam  frequenter  ac  fixe  et  fervide 
fuisset  Deo  unita,  quomodo  omnein  veni- 
alem  vitasset  culpam  ?  Idcirco,  ut  optirae 
dixit  Ambrosius  :  Incomprehensibilis  iii- 
coinprehensibilifer  operabatur  in  Matre ; 
et  Sol  ipse  justitiae,  Sol  sapientiae  sempi- 
terna?,  in  mente  Genitricis  suae  clarissime 
s[)lenduit,  calelecit,  peregit  gratiosissiine 
et  quasi  continue. 


5G 


m   SOLENNITATE   CONCEPTIONIS   B.  V.  MARI.E.    —    SERMO   TERTIIS 


Nunc  consequenter  tangendum,  in  quo 
spiritualis  fortitudo  consistat.  Quocirca 
perpende,  quod  fortitudo  secundum  unain 
sui  acceptionem,  cst  virtus  specialis,  et 
quatuor  virtutum  cardinalium  una  :  et  ita 
est  virtus  per  qiiam  homo  se  strenuc  lia- 
bet  circa  pericula  mortis,  ea  non  foiini- 
dando,  sed  aggrediendo  propter  justitiam; 
sicqne  fortitudo  est  virtus  moralis  passio- 
nem  timoris  refrenans. Alio  modo  fortitudo 
est  unum  de  septem  donis  Spiritus  Sancti, 
/».  XI,  a.  qusp  Isaias  enumerat  quum  dicit,  Spiritns 
sapientise  et  intellectus,  spiritiis  consiiii 
et  fortitudinis  :  et  ita  est  liabitus  superna- 
turalis  infusus,  reddens  animam  prompfe 
mobiiem  a  Spiritn  Sancto  in  aggrediendis 
et  sustinendis  adversis  pro  fidei  veritate 
et  aequitate.  Tertio  modo  fortitudo  accipi- 
tur  magis  extense,  pro  habitu  virtuoso 
animum  conlra  peccatum  ac  daemonem 
confortante  :  sicque  omnis  virtus  est  men- 
tis  fortitudo ;  et  sic  modo  de  fortitudine 
agitur  sermo.  Unde  spiritualis  fortitLido 
hominis  consistit  in  connexione  et  perfe- 
ctione  virtutum  :  virtutes  namque  conca- 
tenatee  sunt,  et  se  invicem  juvant  ac  ro- 
borant,  quemadmodum  in  exercitu  unus 
alteri  fit  prsesidio.  Maxime  autem  fortitudo 
ista  consistit  in  caritate,  qua>  est  ccte- 
rarum  virtutum  niolrix,  forma,  impera- 
trix  et  vita.  Unde  quo  major  est  caritas, 
eo  ceterae  virtutes  frequentius  excitantur 
promptiusque  procedunt  in  actum.  Itaque, 
quantum  quisque  resistit  ac  praevalet  ten- 
tationibus  et  peccatis,  passionibus  atque 
daemonibus,  tantum  spiritualiter  fortis  est ; 
atque  in  quantum  ab  illis  superatur,  viti- 
isque  consentit,  tantum  spiritualiter  debi- 
lis  est,  vilis,  miser,  foedus,  Itesus,  corruptus. 
Hinc  non  solum  virgo  Maria,  sed  omnis 
Christifidelis  virtutum  connexione  orna- 
tus,  et  earum  corroborationc  mutua  con- 
stipatus,  invisibilibus  hostibus  exstat  ter- 
ribilis  :  sicut  castrorum  acies  ordinata 
terribilis  est  adversariis  incolarum  castro- 
rum.  Castra  quippe  ordinate  disposita,ma- 
gis  delectant  amantem,  magisque  terrent 
adversantem.  Itaque  fortitudo  ista  consi- 


A  stit  in  expugnatione  vitiorum,  in  victoria 
passionum,  in  exsecutione  virtutum,  ut 
stemus  in  medio  rationis,nec  iiiordinatam 
affectionem  sed  rectam  rationem  stabili- 
ter  assequamur.  Hinc  dicit  Gregorius  :  Ju- 
slorum  foitiludo  est,  carnem  vincere,  pro- 
priis  voluntatibus  contraire,pr8esentis  vitae 
delectationes  exstinguere,hujus  mundi  as- 
pera  et  adversa  pro  ffternis  prfemiis  ac- 
quirendis  amare, prosperitatis  blandimenta 
contemnere,  adversitatis  metiim  abjicere. 
Porro  impiorum  ac  reproborum  fortitudo 

B  est,  trausitoria  sine  cessatione  diligere, 
contra  flagella  Conditoris  insensibiliter  in 
vitiis  perdurare,  vana?  gloriae  obedire.  ad 
teinporales  lionores  adspirare.malitia^  aug- 
menta  exquirere,  bonorum  vitam  verbis 
et  factis  impugnare,  mala  malis  sine  poe- 
nitentia  vera  adjicere. 

Postremo  pensandum,  qualiter  fortitu- 
dinem  spiritnalem  hujus  fortissimae  mu- 
lieris  debeamus  sectari.  Et  ad  hoc  ex  prae- 
inductis  patet  responsio.  Nam  quum  dicat 
Salvator,  Regniim  ccelorum  vim  patitur,  Maiih. 

C  et  violenti  rapiunt  illud,  videlicet  qui  sa-  ''• 
lubriter  vinciint  se  ipsos,  utpote  proprias 
passiones,  pravitates  et  culpas  (unde  in 
Ecclesiastico  scriptum  est,  Post  concupi-  ecch.w 
scentias  tuas  non  eas,  et  a  voluntate  tua  ^"^ 
avertere) :  innolescit  quod  hanc  fortitudi- 
nem   imitari,  est   contra   peccata  jugiter 
praeliari,  verba  iilicita  evitare,  interiores 
exterioresque  sensus  custodire,  motus  ac 
stimulos   passionum   domare,    mentem  a 
cogitationibus   appetitionibusque  immun- 
dis  et  injustis  servare  immunem;  in  cibo, 

D  potu,  somno  ac  vestimentis  moderamen 
servare,  virtutum  quoque  operibus  insi- 
slere  strenue,  et  mentem  ad  Deum  fre- 
quenter  levare,  praesertim  tempore  ora- 
tionis  ipsam  ab  evagationibus  custodire ; 
universa  Dei  atque  Ecclesiae  observare 
praecepta.  In  his  usque  in  finem  perseve- 
rare,  et  in  eis  quofidie  crescere,  est  vera 
et  spiritualis  hominis  fortitudo.  In  his  ita- 
que  gloriosissimam  Virginem  viriliter  irai- 
temur,  quoniam  hoc  est  eam  potissime 
venerari,  eam  in  virtutibus  taliter  imitari. 


IN   SOLENNITATE   CONCEPTIONTS   B.  V.  MARIJ:.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS         57 


Atqiie  iit  cam  sic  sequi  possimus,  ipsam  A 
jugiter  invocemus,  ut  gratiam  tantam  no- 
bis  impetrare  dignetur  ;  sed  et  viscera 
misericordise  Dei  pro  gratia  tanta  incessa- 
biliter  imploremus,  quia  ut  ait  Apostolus, 
i/rfr xiii,!).  Optimum  est  gratia  stabiliri  cor. 

Pra?terea,  tertium  ultimumque  exem- 
plum  quod  in  epistola  sua  recitat  S.  An- 
selmus,  est  istud  :  In  pago  Gallico  fuit 
sacerdos.qui  quadam  nocte  rediens  a  vilia 
in  qua  cum  uxore  cujusdam  viri  fuerat 
fornicatus,  soliis  ingressus  est  parvam  na- 
vim,  quia  per  aquam  quamdam  oportuit  B 
eum  transfretare.  Quumque  in  medio  flu- 
mine  esset,  et  Matutinas  de  Domina  legere 
inclioaret,  turba  daemonum  iiavim  evertit; 
sicque  siibmersus  est,  et  dsemones  ejus 
animam  rapuerunt  ad  poenas.  Die  autem 
tertio  beata  Virgo  venit  cum  Sanctorum 
exercitu  ad  locum  quo  animam  afflige- 
bant,  dixitque  illis  :  Cur  aniniam  famuli 
mei  injuste  affligitis  ?  Responderunt  :  Nos 
eam  habere  debemus,  quia  in  nostro  capta 
est  opere.  Ad  quod  Virgo  piissima  :  Si  il- 
lius  (iiiquit)  aiiiiiia  esse  debet  cujus  opera  C 


faciebat  dum  hominem  submersistis,  ergo 
mea  erit,  quia  tunc  meas  Matutinas  can- 
tavit:  idcirco  vos  magis  rei  facti  estis,quia 
erga  me  inique  egislis.  His  dictis,  daemo- 
nibus  huc  illucque  fugientibus,  sanctissi- 
ma  Virgo  animam  ad  ejus  corpus  detu- 
lit,  atque  per  brachium  hominem  illum 
ab  utraque  morte  suscitatum  accipiens, 
aquam  a  dextris  et  a  sinistris  stare  jubens, 
de  profundo  fiuminis  ad  portum  reduxit 
incoiumem.  Qui  gavisus,  ad  pedes  ejus  se 
prosternens,  dixit  :  Carissima  mea  Domi- 
na  et  Virgo  gratissima,quid  tibi  retribuam 
pro  tantis  beneficiis  qu»  mihi  fecisti?  Et 
illa  :  Precor  te,  inquit,  ne  amplius  in  adul- 
terii  crimen  labaris,  et  Conceptionis  mese 
festum  sexto  Idus  Decembris  solenniter 
celebres  celebrandumque  pra^dices.  Qui- 
bus  prolatis,  Virgo  Dei  genitrix,  sacerdote 
illo  cernente,  coelos  ascendit.  Ipse  vero 
eremiticam  vitam  assumens  ac  ducens, 
quid  sibi  acciderat,  cunctis  audire  cupi- 
entibus  narravit,  et  quamdiu  vixit,  ce- 
lebravit  hoc  festum,  prsedicavitque  cele- 
brandum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   PROFUNDISSIMA    VIRGINIS    ET   MATRIS    DEI   HUMILITATE,   ET   QUA   POTISSIMUM 
VIA   HANC   NOBIS    VIRTUTEM    ACQUIRIMUS. 


HANC  amavi  et  exquisivi  a  juventute 
mea.  Sap.  viir,  2. 
Excellentissima  virgo  Maria,  cujus  mo- 
do  solennitas  agitur,  omnibus  nobis  est 
amabilis  :  primo,  propter  bonifatem  ejiis 
sibi  ab  Omnipotente  coUatam ;  secundo, 
ob  suam  supernaturalem  et  admirabilem 
dignitatem,  qua  omni  pura;  prffeminet 
creaturse ;  tertio,  propter  multiplicem  uti- 
litatem  nobis  ab  ea  provenientem.  Et  pro- 


D  pter  easdem  causas  debemus  eam  semper 
exquirere,  quatenus  ei  indesinenter  com- 
placeamus,et  habeamus  eam  jugiler  nobis 
favorabilem,  materne  adsistentem,  prote- 
ctricem  fidelem.  Primo  igitur  ipsa  nobis 
amabilis  est  propter  stiam  bonitatem.  Et 
sicut  omni  pura  creatura  ipsa  est  melior, 
ita  et  amabilior.  Idcirco  post  Deum  eam 
singulariter  pra>amare  debemus.  Porro  bo- 
nitas  ejus  est  multiplex  :  imo  tot  sunt  ejus 


58  IN   SOLENNITATE    CONCEPTIOMS    B.  V.  MARLE.   —   AD   REUGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


bonitates  quot  virtutes ;  nec  dubiuni  quin 
in  omni  virtute  pra?fulsit. 

Nunc  autem  de  aliquibus  cjus  virtuti- 
bus  est  tangendum;  et  priiuo  de  Jiumilita- 
te,  de  qua  et  ipsa  specialiter  gloriabatur 

Ziic.  1, 48.  in  Domino  :  Respexit  (inquiens)  humilita- 
teni  ancili»  susc.  Credendum  est  itaque, 
quod  post  Christum,  secundum  quod  ho- 
mo  est,  nunquam  fuit  homo,  imo  nec  an- 
gelus,  tanta?  humilitatis  quemadmodum 
sacratissima  atque  dulcissima  virgo  Ma- 
ria  :  imo  sicut  in  ceteris  virtutibus,  sic  in 
humililate  omnibus  Sanctis  incomparabi- 
liter  fuit  perfectior,et  ineffabiliter  cunctis 
humilior.  Quod  ex  diversis  considerationi- 
bus  innotescit.  Prima  est,  quia  humilitas 
est  fundamentum  virtutum.  Ideo,  quem- 
admoduni  Spiritus  Sanctus  decrevit  ex- 
cellentissimam  virtutum  structuram  in 
beatissima  Virgine  a>dificare,  sic  in  ea 
perfectissimuni,  profundissimum  ac  vali- 
dissimum  humilitatis  fundamentum  loca- 
vit:sicut  videmus,quod  sapiens  architectus 
quo  altiorem,  pra^clariorem  et  diuturnio- 
rem  vult  facere  machinam,  eo  finnius  et 
profundius  fundamentum  substituit.  Se- 
cunda,  quia  humilitas  mentem  disponit 
ad  omnium  profectiim  virtutum  ac  gra- 
tiae  incrementum.  Ideo,  sicut  Spiritus  San- 
ctus  decrevit  gloriosissimam  Virginem  pra 
omnibus  Sanctis  implere  omni  charisma- 
te  gratiee  perfectionibusque  virtutum,  sic 
sunima  ct  incomparabili  humilitate  eam 
ditavit.  Tertia,  quia  quum  exaltatio  in  glo- 
ria,  correspondeat  humilitati  in  via,  juxta 

/6irf.  XIV,  illud,  Qui  se  humiliat,  exaltabitur;  pro- 
ii;xvni,i4.  pfg^ea,  quantum  prte  ceteris  Sanctis  est 
exaltata  in  coclis,  lanto  prae  eis  humilior 
fuit  in  terris.  Quarta,  quoniam  sicut  Deus 
dignantissiine  se  habuit  circa  eam,  pra?- 
sertim  assumendo  ex  ea  naturam  huma- 
nam,  et  per  hoc  efficiendo  eam  suam  ma- 
trem;  sic  decuit  ut  ipsa  cum  summa  sui 
humiliatione,  tantic  Dei  dignationi  occur- 
reret.  Quinta,  quia  quo  aliquid  est  alicui 
primo  propinquius,  tanto  est  ei  similius. 
Quemadmodum  ergo  digiiissima  Virgo  fuit 
Christo  praj  cunctis   propinquissima,  sic 


A  fuit  ei  in  humilitate  aliisque  virtutibus  si- 
millima.  Possent  et  alia>  variee  considera- 
tiones  hujuscemodi  introduci. 

Porro  actus  interior  elicitus  humilitatis, 
est  se  ipsum  ex  contcmplatione  majesta- ' 
tis  divina?  atque  ex  consideratione  par- 
vitatis  propriae  parvi  faccre,  dejicere  ac 
Deo  substernere,  in  propriam  quoque  ni- 
hileitatem  defectibilitatemque  resilire.  Un- 
de  quo  aliquis  Dei  sublimitatem,  incom- 
prehensibilitatem  et  infinitatem  clarius 
contemplatur,  ac   propriam   defectibilita- 

B  tem,  parvitatein  et  nihileitatem  subtilius 
intuetur,  eo  ceteris  paribus,  semetipsum 
profundius  sinceriusque  humiliat.  Nec  du- 
bium  quin  sicut  incomparabilis  et  electis- 
sima  virgo  Maria  fuit  in  fide,  spe  et  cari- 
tate  ceteris  Sanctis  perfectior,  sic  quoque 
in  septem  donis  Spiritus  Sancti,  prseser- 
tim  in  dono  sapientise  donoque  intellectus, 
fiierit  cunctis  subIimior;in  sui  ipsius  item 
notitia  salutari  completior  :  propter  quod 
vere  incomparabiliter  fuit  humillima.  Ex 
intcriori  vero  humiliatione  procedit  humi- 

C  litas  in  loquendo,  in  incedendo,  omnique 
exteriori  apparatu,  vestitu  ac  gestu. 

Si  ergo  tam  vehementissime  se  humilia- 
vit  Virgo  ista  tam  prsestantissima  ac  subli- 
missima :  quanto  magis  nos  omni  defectuo- 
sitate  replcti,  qui  tam  graviter  tamque 
frequenter  peccavimus,  et  quotidie  adhuc 
pcccamus,  totque  periculis  sumus  expo- 
siti,  de  hoc  quoque,  an  simus  in  caritate  eccIcaka. 
ac  prsedestinati,ambigui,debemus  nos  hu- 
miliare,  despicere,  subjugare  ;  squanimi- 
ter  etiam  ferre  si  humiliemur,  despicia- 

D  mur,  deprimamur  ab  aliis,  non  indignari, 
turbari,tristari,neque  ulcisci  nec  conqueri 
inde  ?  sicut  sacratissima  virgo  Maria,  quse 
adhuc  in  carnc  degens  mortali,  quamvis  a 
cunctis  fidelibus  in  admiratione  et  vene- 
ratione  maxiina  haberetur,  a  perfidis  ta- 
men  Pharisa>is,  Scribis,  ceterisque  Judaeis 
incredulis,  miro  et  improbo  modo  despi- 
ceretur,de  hoc  nequaquam  fuit  indignans; 
nec  ex  consideratione  excellentise  suse  us- 
quain  intiimtiit,  nec  illos  despexit.  Ila^c  est 
cordis  humilitas,  qusc  Spiritus  Sancti  in- 


IN    SOLENNITATE    CONCEPTIONIS   B.  V.  MARI.f:.   —    AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTCS  o9 


habitationem  atque  totius  meretur  gratise 
incrementum.  Signum  autem  hujus  inte- 
rioris  luimilitatis,  est  sincera  recognitio 
propri*  culpff  ae  defectuositatis  in  accu- 
satione  seu  correptione  a  preesidente  aut 
aliunde  illata  :  ut  signum  superbise  est  ex- 
cusatio  propria?  culpcP  et  infirmitatis.  Id- 
circo  dum  accusaris,  proclamaris,  corri- 
peris  sive  corrigeris,  humilem,  patientem, 
tractabilem,  poenitentem  et  emendantem 
te  exhibe,  quum  in  Ecclesiastico  scriptum 

EccH\xA.  sitrQuam  bonum  est  correptum  manifesta- 
re  poenitentiam  .'  sic  enim  effugiet  volunta- 

ibid.\,i».  rium  peccatum.  Et  denuo  ait  :  Vir  sapiens 
Proi.xiii,  non  murmurabit  correptus  ;  qui  vero  illu- 

'■  sor  est  aut  insipiens,  non  audit  duni  corri- 

pitur.  Resplendeat  ergo  humilitas  in  verbis 
nostris,  irao  et  in  silentio,  in  omni  actu, 
incessu,  et  morum  ostensione ;  nec  inve- 
niatur  in  aliquo  nostrum  quod  in  Eccle- 

£cc/i.  XIX,  siastico  legitur,  Est  qui  nequiter  se  humi- 

■^'  liat,  et  interiora  ejus  plena  sunt  dolo  : 

quoniam  ficta  humilitas  non  est  humilitas, 
sed  geminata  iniquitas. 

Insuper,  cum  beatissima  Virgine  disca- 
mus  et  assuescainus  agnoscere,  contemplari, 
mirari  infinitam  excellentiam  Domini  Dei 
nostri  :  quemadmodum  ipse  solus  est  ve- 
rus  Deus,  ens  aeternum,  independens,  in- 
circumscriptum,  ens  per  essentiam  abso- 
lute  perfectum,  infinite  beatum,  ipsumque 
esse  separatum,  superpurissimum.  incom- 
miscibile  rebus,  omnem  essendi  nobili- 
tatem,  plenitudinem,  perfectionem  cum 
interminabili  eminentia  simplicissime  com- 
prehendens  ;  ipsa  bonitas  superessentialis, 
immensa,  veritas  sempiterna,  unitas  su- 
persimplicissima,  mens  supersanctissima, 
omnipotens  virtus,  illimitata  majestas,  sa- 
pientia  increata,  interminata,omnium  pro- 
visiva,  pietas  summa,  justitia  incompre- 
hensibiliter  plena.  Heec  et  consimilia  per 
fidem  illuminatam  et  sapientia»  doimm,de 
Domino  Deo  nostro  sinceriter,  humiliter, 
affectuose,  absque  periculoso  perscrutinio 
contemplantes,  comparatione  suae  tam  in- 
finitse  excellentife   tamque  supersplendi- 


A  dissimtB  puritatis  humiliemus,  prosterna- 
mus,  dejiciamus,  parvificemus  nos  ex  to- 
tis  prffcordiis  coram  eo  in  infinitum,  et 
nostras  (si  quas  forsan  habemus)  justitias,  /s.Li.v.e. 
non  aliud  quam  velut  pannum  menstruatce 
putemus.Non  justificemus  nos  ante  Deum, 
non   niagni,  sapientes  aut  justi  simus  in 
oculis  nostris,  quum  dicat  Apostolus  :  Noli  .«om.xi.io. 
altum  sapere,  id  est  te  ipsum  extollere, 
seu  de  te  ipso  magna  sentire;  sed  time  :  et 
merito,  quum  nescias  an  amore  sis  dignus  Eccie.iy,\. 
an  odio.  Ideo  nos  imperfecti  et  defectuo- 

B  si,  cum  viro  perfecto  et  sancto  dicamus  : 
Non   intres  in  judicium  cum   servo  tuo,  rs. cxui.i. 
Domine. 

Prieterea,  proprietates  nostras  miseras  ac 
deflendas,  sapienter  et  acute,  assidue  ac 
devote  pensemus,  utpote  :  quod  ex  nihilo 
facti,  ad  omne  malum  sumus  proclives, 
a  nobis  ipsis  nil  nisi  deficere,  deviare, 
peccare  habentes,  et  nisi  divina  pietate 
et  gratia  prseservemur,enormia  et  innume- 
rabilia  quotidie  peecata  illabimur;  item, 
quod  toties  et  tam  graviter  Deum  offen- 

C  dimus  quod  merito  terra  nos  dudum  ab- 
sorbuisset;  quod  bona  quee  agimus,  tam 
imperfecta  et  tot  malis  sunt  mixta;  quod 
a  patrum  nostrorum  conversatione,  ab  Or- 
dinis  nostri  sincera  observatione  tam  ve- 
hementer  deficimus;  quod  in  corpore  et 
anima  tot  fceditatibus,  tot  serumnis  et  de- 
fectuositatibus  sumus  repleti.  Hsec  et  his 
similia  assidue  perspicientes,  humiliemus  iPeir.y,s. 
nos  sub  omnipotentia  Judicis  summi,  et 
beatissimae  Virginis  humilitatem  utcum- 
que  sectemur;  eamque  die  hoc  sacro,  imo 

D  quotidie,  devotissime  invocemus,  ut  gra- 
tiam  sic  agendi  nobis  impetrare  dignetur, 
quatenus  secundum  exigentiam  nostree  vo-  Epiies.n-, 
cationis    coram    Domino    ambulemus,    in  '' 
omni  cordis  custodia  jugiter  timorati,  in  acu'.  iv,  s. 
omnibus  observantiis  Ordinis  providi,  in 
verbis    discreti,    in    observatione    silentii 
stricti,  alacres  in  divinis,  in  colloquio  et 
ubique  a  dissolutionibus  praecaventes,  sic- 
que  altissimae  Virginis  Filio  adorando,  in 
sanctitate  et  justitia  jugiter  servientes. 


60  IN    SOLENNITATE   CONCEPTIOMS   B.  V.  MARI.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 

QUOD   BEMGNISSIMA   VIRGO   MARIA    SUIS   AMATORIBUS    SPONSA    SIT 

TUTISSIMA  :  QUODQUE   OMNI  EVITATA  IMMUNDITIA,  SPONS.E   TANT.E  CASTITATEM  ET  HUMILITATEM 

UNUMQUEMQUE   DECEAT   RELIGIOSUM    IMITARI. 


OLLESIVI  sponsam  eam  mihi  assume-  A 
re.  Sap.  VIII,  2. 

Verba  htec  de  Sapientia  ad  litteram  scri- 
pta,  de  sapientissima  atque  mundissima 
Virgine  Dei  niatre  convenienter  accipiun- 
tur.  Sed  quis  audeat  aut  praesumat  regis 
ac  domini  sui  sponsam,  vivente  suo  rege 
ac  domino,  sibimet  desponsare  ?  Et  tamen 
in  historia  solennitatis  prwsentis  refert 
Anselmus,  quemadmodum  benignissima 
c/-.p.54A'.  Virgo  dixerit  clerico  :  Si  propter  me  car- 
nalem  sponsam  dimiseris,  me  in  coelis 
sponsam  habebis.  B 

Itaque  intcr  spirituale  et  carnale  con- 
nubium  ista  est  distinctio,quod  in  spiritu- 
ali  connubio  unus  et  idem  sponsus  plures 
habere  potest  et  habet  sponsas  ac  conju- 
ges;  similiter  una  et  eadem  sponsa  plures 
habere  potest  et  habet  sponsos.  Christus 
namque  triplicem  dicitur  sponsam  habe- 
re,  utpote  :  universalem,  qua^  est  Ecclesia 
ipsa  catholica;  particularem,  quje  est  ani- 
ma  virtuosa,  seu  qusecumque  particularis 
Ecclesia;  et  singularem,  quap  est  Virgo 
dignissima.  Tot  autem  sunt  Christi  par-  C 
ticulares  spons.T,  quot  particulares  Eccle- 
sise  devota-que  anim;e.  Denique  dominus 
Papa  vocatur  universalis  Ecciesiae  spon- 
sus:  episcopi  quoque  particularium  sua- 
rum  sunt  sponsi  Ecclesiarum.  Conformi- 
ter  aeterna  Sapientia,  omnium  eam  sincere 
amantium  sponsa  asseritur.  In  connubio 
demum  carnali,  una  unius  est,  et  unus 
unius  :  carnalia  etenim  instar  spirituali- 
um  bonorum  coinmunicari  non  queunt. 

Sed  explanandum  nunc  est,qualiter  Vir- 
go  piissima  devotorum  amatorum  suorum  D 
sit  sponsa.  Itaque,  sicut  carnalis  connubii 


causa  est  consensus  per  verba  de  praesenti 

expressus,  sic  spiritualis  matrimonii  seu 
desponsationis  causa  est  unio  caritativa 
cum  jugis  adha?sionis  proposito  :  quia 
qui  Deo  aut  divinis  per  caritatem  conjun- 
gitur,  ei  perpetuo  adhsrere  intendit ;  et 
hoc  ejus  propositum,  est  tanquam  menta- 
le  verbum.  Quicumque  autem  Deo  caritate 
unitur,  omnibus  ad  Deum  spectantibus, 
hoe  est  in  triumphanti  ac  militanti  Eccle- 
sia  consistentibus.  eadem  caritate  conjun- 
gitur.  Dum  ergo  devotus  Virginis  gloriosa 
amator  ei  amorose  afficitur  ac  semper  co- 
hicrere  proponit,  ei  quodammodo  despon- 
satur,  ut  sint  duo  in  spiritu  uno,  sicut  in 
carnali  connubio  sunt  duo  in  carne  una. 
Prfpterea,  sicut  carnalis  matrimonii  tria 
sunt  bona,  videlicet  fides,  proles  et  sa- 
cramentum;sic  proportionabiliter  in  spiri- 
tualibus  nuptiis  triplex  est  bonum,utpote: 
fides,  quse  est  fidelitas  inter  sponsum  et 
sponsam;  fidelitas  (inquam)  vitandi  om- 
nem  carnalem  et  foedum  amorem,  omnem 
concupiscentiam  vitiosam.et  quidquid  spi- 
rituali  amori  puraeque  unioni  contrarium 
est,  omnem  scilicet  culpam  mortalem.  Se- 
cundum  bonum  est  proles,  hoc  est,  ger- 
men  virtutis,  actio  caritatis,  fecundatio 
spiritualis,  et  omne  meritorium  opus :  quae 
omnia  ex  spirituali  unione  caritatis  proce- 
dunt  ac  generantur.utpote  ex  mutua  spon- 
si  ac  sponsa?  dilectione  interna.  Tertium 
est.sacramentum  seu  sacrum  signum.Nam 
unio  ista  caritativa  per  gratiam  in  hac  via, 
signum  est  futurae  unionis  plenae  dilectio- 
nis  in  gloria. 

Desponset  sibi  igitur  quilibet  nostrum 
Virgiuem  benedictam,  per  ferveutem  ad 


IN   SOLENNITATE    CONCEPTIO.MS   B.  V.  MARI^.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTLS  61 


Jer.  IV,  14. 

Mich.  II,  1. 
h.  I,  16. 


Ps.iv, 


Zach.  VII, 
10. 

Prov.  XI, 
27. 

Eccli.  XXI, 


Zei'.xix,18. 


Marc.  XI, 
«5,26. 


eam  affectionem  ac  inseparabilis  adhop- 
sionis  propositum;  et  ipsam  dignissimam 
ac  dignantissimam  sponsam  brachiis  cari- 
tatis  spirituaiiter  ac  sincerissime  amplexe- 
mur,  ac  nostris  prtecordiis  intime  impri- 
mamus  ac  constringamus;  ejus  flagremus 
amore,  servemus  ei  fidelitatcm,  quatenus 
ejus  intuitu  et  amore,  omnem  vitiosum  et 
adulterinum  detestemur  affectum,  omne 
abhorreamus  peccatum,  spiritualis  connu- 
bii  destructivum.  Nulla  in  corde  nostro 
resideat  aut  perduret  cogitatio  piava,  ne 
illud  Jeremiae  quarto  Dominus  nobis  di- 
cat  :  Usquequo  morabuntur  in  te  cogita- 
tiones  no.\ia>?  Qui  et  per  Michwam  pravis 
cordibus  comminatur  :  Vsb  qui  cogitatis 
inutile;  et  apud  Isaiam  hortatur  :  Auferte 
malum  cogitationum  vestrarum  ab  oculis 
meis.  Imo  de  conceptione  cogitationum 
illicitarum  intra  nos  assidue  poeniteamus, 
juxta  illud  Psalniistae  :  Quae  dicitis  in  cor- 
dibus  vestris,in  cubilibus  vestris  compun- 
gimini. Hinc  per  Zachariam  praecipit  Deus : 
Malum  vir  fratri  suo  non  cogitet  in  corde 
suo.  Nulius  ergo  alium  curiose  observet, 
quum  scriptum  sit  :  Qui  observator  est 
malorum,  opprimitur  ab  eis.  Et  rursus  ait 
Scriptura  :  Stultitia  hominis,  auscultare 
per  ostium.Quo  verbo  reprehenduntur  qui 
callide  aut  secrete  advertunt  quid  alii  in- 
ter  se  conferant. 

NuIIus  quoque  injuriam  sibi  illatam  re- 
cogitet,  aut  ulcisci  proponat,  quum  in 
Levitico  preeceperit  Deus  :  Non  quaeres 
ultionem,  nec  memor  eris  injuri;e  civium 
tuorum.  Quod  quum  Juda'is  quoque  prae- 
ceptum  sit,  et  cunctis  injungatur  fideli- 
bus  :  quanto  magis  nobis  religiosis  obser- 
vandum  est  istud  ?  Et  vae  multis  qui  non 
implent  hoc  ipsum,  imo  modicissimam 
sibi  illatam  injuriam  in  verbo  aut  signo, 
imprimunt  cordi,  scribunt  in  chartula  et 
reponunt,  quatenus  suo  tempore  accusent 
hinc  fratrem.  Mirum,  et  utique  valde  mi- 
rum  ac  deplangendum,  quod  non  audi- 
raus,  non  advertimus,  non  horremus  coe- 
leste  illud  tonitruum  quo  tonat  Jude.x 
supernus  voce  magnitudiuis  suae  :  Quum 


A  stabitis  (inquiens)  ad  orandum,  dimittite, 
si  quid  habetis  adversus  aliquem;  quod  si 
non  dimiseritis,  nec  Pater  vester  coelestis 
dimittet  vobis  peccata  vestra.  0  quanta  est 
surditas  interioris  auditus,  quam  grandis 
duritia  cordis  ejus  quem  non  alterant  et 
emendant,  si  oppositum  egit,  ha^c  verba ! 
Cogitemus  ergo  semper  utilia,  sancta,  sa- 
lubria  et  divina.  Benedicamus  Dominum  Ps  xxxin,i 
in  omni  tcmpore;  semper  laus  ejus  in 
corde  nostro.  Sic  igitur  sponsae  ccelesti, 
virgini  benedictap  Maria>  Christiferae,mun- 

B  dum  semper  servemus  nostri  habitaculum 
intellectus. 

Insuper  superiorem  animae  appetitum, 
utpote  voluntatem,  ab  omni  illicito  pur- 
gemus  affectu,  ut  prorsus  nil  diligamus, 
nil  cupiamus,  nisi  vel  summum  et  incom- 
mutabile  bonum,  vel  alia  propter  illud, 
in  quantum  videlicet  ad  illud  obtinendum 
nobis  necessaria  aut  expedientia  sunt.Nul- 
la  voluntati  insit  malitia,  sed  benevo- 
lentia,  pietas,  caritas,  justitia,  zelus  san- 
ctus    ac    dulcedo    regnent    et    abundent 

C  in  ea.  Inferiorem  quoque  appetitum,  vi- 
delicet  sensitivum,  rationi  habeamus  sub- 
jectum,  ut  passionibus  dominemur  :  non 
ira,    indignatione,    impatientia,    concupi- 
scentia,  torpore,  tristitia,  voluptate   vin- 
camur,  sed  imperemus  his  omnibus,  di- 
camusque  huic  cogitationi,  affectioni   et 
passioni,  Yade,  et  vadat;  et  alteri,  Veni,  et  Matth.^M, 
veniat;  et  servo  nostro,  scilicet  corpori,    ' 
Fac  hoc,  et  faciat.  Sicque  sit  anima  nostra  Ps.cxmt, 
in  manibus  nostris  semper,  dum  actibus 
virium    ejus   ad    libitum    imperamus;   et 

D  corpora  nostra  exhibeamus  hostiam  san- ifom.ni,  i. 
ctam,  viventem,  Deo  placentem,  atque  per 
haec  sit  rationabile  obsequium  nostrum. 

Praeterea  ex  spirituali  nostro  cum  glo- 
riosissima  coeli  Regina  connubio  fecunde- 
mur  et  prolificemus,  hoc  est,  ex  intima 
dilectione  ad  eam,  procedamus  in  omnem 
actum  ei  placentem  :  qui  etenim  aliquem 
diligit,  libenter  agit  quod  iili  placet.  Ideo 
si  coelestem  hanc  sponsam  diligimus,  ejus 
intuitu  et  amore  faciamus  quae  ei  sunt 
placita. 


62 


IN   SOLEXNMTATE   €ONCEPTIOMS    B.  V.  MARI.E.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Matlh. 
xvui,  8. 


Porro,  qiiamvis  ipsa  universis  fuerit 
piena  virtutibus,  specialiter  tainen  coin- 
inendanlur  ac  spleiuient  in  ea  tres  virtii- 
tes,  quap  sunt  castitas,  humiiilas  et  ca- 
ritas  :  per  quas  etiam  prjecipue  aptabatur 
ad  hoc  ut  fieret  Genitrix  Dei.Castitas  nam- 
que  disposnit  et  aptavit  eam  ad  hoc  in- 
choative,  huinilitas  inductive,  caritas  con- 
suniinative;castitas  de  longinquo,humilitas 
de  propinquo,  caritas  de  proximo  :  inagis 
etenim  placuit  Deo  ex  humilitate  quam 
castitate. 

Hinc  in  his  tribus  virtutibus  nos  ad 
sumina?  Virginis  honorem  exercere  de- 
bemus  potissimum.  Nam  et  ad  castita- 
tem  ex  voto  solenni  adstringimur:  propter 
quod  sensualitatis  edomalioni  nos  invigila- 
re  oportet,  et  omnem  carnis  tentationem, 
concupiscentiam,  stimuluin  niox  arcere, 
exstinguere,  eradicare,  periculosas  fami- 
liaritates,  indecentes  contactus,et  quidquid 
sensualitatem  actuat  seu  inflammat.  vita- 
re.  Quod  si  manus  nostra  aut  pes  nos 
scandalizat,  id  est  aliquis  tam  diiectus  ut 
manus  aut  pes,  mox  eum  abscindere,  et 
occasiones  peccandi  dcbemus  abjicere.  Sic 
ergo,  ut  purissimae  Virgini  complaceamus, 
omni  carnalitati,  fceditati,  impuritati  re- 
nuntiemus,  atque  quotidie  magis  ac  magis 
inundi,  casti  ac  spirituales  esse  condigne 
nitamur  :  similitudo  namque  est  causa 
amoris  ac  ratio  coinplacendi. 

In  humilitate  quoque  indesinenter  cre- 
scere  enitamur,  et  quantum  in  nobis  est, 


A  ab  omnibus  despici,  derideri,  affligi  opte- 
nius.  Ilumilitatis  obsequia  ejusque  exer- 
eitia  amplectamur  et  exsequainur;  hono-  Hom.\n, 
re  invicein  praeveniamus ;  et  quanto  quis  £•„(,, 1120 
major  videtur,  tanto  plus  humiliet  se  in 
cunctis.  Consideremus  quid  desit  nobis, 
quantum  a  patribus  nostris  deficiamus ; 
et  si  quid  boni  in  nobis  est,  inde  nequa- 
quam  intumescat  infelix  cor  nostrum,  sed 
Deo, omnis  boni  datori  ditissimo,  illud  cum 
omni  gratiarum  actione  et  humilitale  at- 
tribuainus,  pensantes  illud  Apostoli  :  Quid  icor.iv,?. 

B  habes  quod  non  accepisti  ?  Si  autem  acce- 
pisti,  quid  gloriaris  quasi  non  acceperis  ? 
Postremo,  in  caritate,  omnium  matre  ac 
fine  virtutum,  spccialissime  ac  indefesse 
perfici  satagamus  ;  quidquid  divinae  ac 
fraterna?  dilectionis  inflammativum  est, 
considerenuis,  apprehendamus  ac  prose- 
quainur.  Ex  effectibus  et  beneficiis  Dei, 
ad  ejus  admirationem,  honorificentiam  ac 
timorein  assidue  accendamur,  in  universis 
et  singulis  sapientiam,  omnipotentiam  bo- 
nitatemque  Creatoris  inspicientes  :  quia  ut 

G  Salomon    loquitur,   Oinnia   fccit  Deus    ut   Eccie.  m. 
tiineatur.  Circa  proximos  autem  et  con 
fratres  habeamus  nos   maxime  caritative 
corde,    signo,   obsequio,  opere,  facientes  Matth.wi 
ipsis  quod  ab  ipsis  nobis  fieri  cupimus;  J 
et  quod  nobis  fieri  ab  ipsis  odimus,  eis 
nunquain    faciamus  ;   sicque    suavissimffi 
Virginis   cultores  ct  sponsi  esse  ac  per- 
manere  conemur.  Ad  laudem  et  gloriam 
superincomprehensibilis  Trinitatis. 


u. 


12;  Tob.iv, 
6. 


SERMO   SEXTUS 


DE    I.NCOMPARABILI    ANIM.E    ET    CORPORIS    VIRGINIS    MARI.E    SANCTISSIM.E    ORNATU    ET 
PULCHRITUDINE,    DEQUE   VIRTUTIBUS    EJIS    QUAS   THEOLOGICAS   VOCANT. 


AMATOR  factus sum  formw  iUius.Sap.  D  eos  qui  pulchri  sunt,  specialiter  afficiun- 
VIII,  2.  tur.  Quum  igitur  infra  Deum  non  sit  pul- 

Pulchritudinem  homines  naturaliter  ap-      chritudo  sequalis  pulchritudini  sacratissi- 
petunt  delectabiliterque  inspiciunt,  et  ad      mae  ac  divinissimee  Virginis,  merito  esse 


IN    SOLENMTATE   COXCEPTIOMS   B.  V.  MARI.E.    —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTCS 


63 


debemus  amatores  sinceri  pulchiitudinis 
ejus,  pra-sertim  quum  tanta  sit  pulcliri- 
tudo  ipsius,  ut  et  fons  universse  pulchri- 
tudinis,  Deus  et  rex  ejus,  eoncupierit 
pulchritudinem  ejus,  quemadmodum  ait 

/>s.xr.iv,ii.  Psalmographus  :  Concupiscet  rex  decorem 

tuum,   quoniam    ipse   est  Dominus   Deus 

tuus.  Porro  de  ratione  pulchri,  et  quem- 

De  Divin.  admodum,  juxta  divinum  Dionysium,  con- 

iiom.c. i\.  yp,.[;j)jjp  5J(  gyj,^  ente,de  distinctione  quo- 

que  pulchri  et  veri,  multa  possent  subtilia 
introduci  :  quibus  omissis,  his  dumtaxat 
quae  nostrse  possunt  sdificationi  ad  Dei 
gloriam  deservire,  intendamus. 

Fuit  ergo  in  Virgine  incomparabili  dei- 
fonniterque  fecunda,  multipiex  pulcliri- 
tudo,  videlicet  pulchritudo  naturalis,  et 
pulchritudo  supernaturalis.  Pulchritudo  na- 
turalis  ipsius  fuit  duplex,  utpote  :  corpo- 
ralrs,  nam  et  corpore  erat  (ut  decuit)  valde 
formosa,  optime  complexionata,  et  excel- 
lenter  bene  disposita.  Alia  ejus  naturalis 
pulchritudo  fuit  et  est  spiritualis,  sciiicet 
summ»  et  increata;  Trinitatis  similitudo  et 
imago,  in  anima  ejus  expressa,  resultans 
ac  fulgens.  Hsec  est  pulchritudo  innata. 
Alia  pulchritudo  spiritualis  ac  naturalis  est 
acquisita,  in  virtutibus  naturalibus  et  ac- 
quisitis  consistens  :  qua?  et  pra^clarissima 
fuit  in  Virgine,  quoniam  ex  continuis  suis 
exercitiis  virtuosis  generabantur  et  erant 
in  anima  ejus  habitus  virtutum  acquisiti, 
secundum  doctores;  quse  virtutes  acquisi- 
tee,  erant  in  ea  valde  praeeminentes,  quem- 
admodum  et  actus  ex  quibus  generaban- 
tur.  Fuit  item  in  ea  pulchritudo  quaedam 
moralis,  in  exteriori  sui  corporis  ac  appa- 
ratus  dispositione  morumque  venustissima 
habitudine  consistens:quff  in  ea  post  Cliri- 
stum  excellentissima  fuit,  ita  quod  in  situ, 
apparatu,  motu,  incessu,  singulorumque 
membrorum  manerie,  ac  morum  facetia, 
atque  in  cunctis  modestia  fuit  pra-fulgida. 

Praeterea  supernaturalis  pulchritudo  ejus 
consistit  in  exceilentia.  perfectione  et  or- 
dine  virtutum  et  donorum  ei  supernatu- 
raliter  per  creationem  infusorum,  atque 
in  actibus  eorumdem  :  qute  pulchritudo 


A  maxima  est  in  ea  post  Christum,  et  prae- 
inductis  pulchritudinibus  subliniiter  emi- 
net;  specialissime  vero  consistit  in  virtu- 
tibus,  donis,  eorumque  actibus,  in  illis  po- 
tentiis  subjective  consistentibus  in  quibus 
supersanctse  Trinitatis  imago  attenditur. 
Hsec  demum  supernaturalis  pulchritudo 
est  duplex,  quoniam  una  est  via>  ac  gratiae, 
alia  est  gloria?  ac  patriae;  et  utraquetanta 
fuit  in  dulcissima  Christi  Genitrice,  quod 
ab  ejus  notitia  praeconiisque  condignis  pe- 
nitus  deficit  mens  huniana  et  lingua.  Ni- 

B  liilo  minus  de  supernaturali  pulchritudine 
sua  quam  habuit  in  hac  vita  per  gratiam, 
|)aulisper  pro  viribus  aliquid  tangi  potest. 
In  primis  ergo  consistit  pulchritudo  haec 
in  theologicarum  ornatu  virtutum  :  qua>  in 
Airgine  sacra  perfectissimae  erant.  Xem- 
pe  quis  cogitare,  concipere,  eloqui  queat, 
quam  clara.certa  et  firma  exstiterit  splen- 
didissimfe  Virginis  fides  ?  Ipsa  etenim  su- 
percertissime  noverat  se  virginem  esse,  de 
Spiritu  Sancto  concepisse,sine  pudoris  sui 
minoratione,  salvo  videlicet  virgineae  inte- 

C  gritatis  signaculo,  peperisse.  Scivit  se  es- 
se  matrem  Ghristi,Unigeniti  Patris  aeterni; 
scivit  se  Deum  et  hominem  in  una  perso- 
na  concepisse  ac  genuisse:  quumque  plena 
esset  gratia  discretionis  spirituum,  scivit  se 
cum  archangelo  Gabriele  habuisse  collo- 
quium.Audivit  verba  pastorum  et  Simeonis 
ac  Annte,  vidit  tres  Magos  ac  stellam,  vidit 
Christi  miracuIa,omniumque  mysteriorum 
ejus  excellentissime  conscia  fuit;  et  ei  post 
resurrectionem  suam  primo  apparuisse 
credendus  est  Christus.  Quantum  ergo  ex 

D  omnibus  istis  ac  aliis  illuminata,  corrobo- 
rata  et  certificata  fuit  fides  ipsius  ?  Unde 
et  tempore  Passionis  ipsa  sola  mansit  in 
fide  explicita  plenarie  stabilis  et  perfecta. 
Amplius,  de  perfectione,  excellentia  ac 
certitudine  spei  ejus,  dignum  dici  quid 
poterit  ?  0  quam  supercertissima  et  per- 
fecta  fuit  spes  hujus  optimae  Virginis,quaB 
agnovit  se  matrem  esse  Dei  deorum,  eum- 
que  genuisse,  tractasse,  lactasse,  educas- 
se,  qui  omnium  electorum  est  salus  ac 
gloria !  Scivit  se  esse  inter  pra^destinatos 


Gi 


IN   SOLENNITATE   CONCEPTIONIS   B.  V.  MARI.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


prspcipuaiii,  ix\q\\e  in  regno  ccelesti  thro-  A 
niim  liabere  super  omniiim  choros  ac  or- 
dines  aiigelorum.  Propter  quod  cecinit 
iuf.i, 46,  confidenler  :  Magnificat  aniina  mca  Do- 
*^'*''  iuinum,  quia  respe.vil  humilitatem  ancil- 
lae  suse  :  ecce  enim  ex  lioc  beatam  me 
dicent  omnes  generationes,quia  fecit  mihi 
magna  (jiii  potens  est.  Scivit  certissime  sc 
ab  unico  Filio  suo,  Deo  et  homine,summe 
et  aeternaliter  lionorandam,  et  vicem  ab 
eo  se  reportaturam,  uec  a  bono  Filio  suo 
se  in  suis  precibus  repellendam.  Scivit  se 
esse  electissimam  feminarum,  imo  om-  B 
nium  creaturarum.  Nec  dubitavit  se  esse 
eam  de  cujus  persona,  dignitate  et  glo- 
ria,  ab  exordio  Patriarchae  ac  Prophetse 
fuerant  pra?locuti.  Ineffabiliter  ergo  per- 
fecta  fuit  spes  ejus. 

At  vero  de  caritate  ipsius,  caritatisque 
suae  eminentia  et  ardore,  idoneum  dicere 
nil  valemus.  Quomodo  enim  non  super- 
ferventissime  diligeret  Deum,  a  quo  se 
vidit  tam  incomparabiliter  esse  electam, 
tam  gratiosissime  esse  prseventam  ;  cu- 
jus  se  vidit  matrem  esse  effectam,  cujus  C 
bonitatem  et  munificentiam  tam  indesi- 
nenter  et  exuberantissime  experiebatur  in 
se;  quem  etiam  tam  illuminatissima  fide, 
tam  perfectissimo  sapientiae  dono  contem- 
plabatur.quem  dilexit  non  solum  ut  Deum 
et  creatorem,  ut  patrem  ac  dominum,  sed 
item  ut  filium,  quem  quotidie  inspicien- 
do,  contrectando,  alendo  et  ad  incrementa 
virilia  perducendo,  ina?stimabiliter  accen- 
debatur  ?  Sic  et  ardentissime  Deum  Pa- 
trem  dilexit,  a  quo  noverat  sibi  missum 
ejus  unigenitum  Filium,  et  comparenta-  D 
lem  se  ipsi  Patri  aeterno  vidit  effectam. 
Sic  quoque  ferventissime  dilexit  Spiritum 
Sanclum,  cujus  virtute  et  obumbratione 
scivit  se  concepisse,  tantisque  gratiis  esse 
ditatam,  tantis  charismatibus  adimpletam. 
Praeterea,  septem  dona  Sancti  Spiritus 
dantur  in  expeditioncm  adjutoriumque  vir- 
tutum.et  potissimum  expediuiil  atque  per- 
ficiunt  theologicas  tres  virtutes :  et  quanto 
quis  in  virtutibus  Iheologicis  est  perfe- 
ctus,  tanto  et  in  septem  donis  praedictis ; 


idcirco  crcdendum,  quod  quanta  erat  prae- 
stantissinne  Virginis  excellentia  in  virtu- 
tibus  thcologicis,  tanta  et  in  donis.  Fuit 
eigo  in  (loiio  sapientiae  prorsus  clarissi- 
ma.  Suiit  autem  doni  sapientiae  hujus  tres 
gradus,  sicut  et  caritatis;  et  sapientia  ista, 
quantum  ad  supremum  seu  tertium  gra- 
dum  suum,  realiter  idem  est  quod  mystica 
theologia,  quae  est  sapientia  theorica,  uni- 
tiva,  afiectiva,  flammigera,  in  qua  prae 
omuibus  viatoiibus  fuit  beatissima  virgo 
Maria  ineffabili  modo  perfecta.  —  Sic  et 
de  aliis  donis  inferioribusque  virtutibus 
declarari  ha>c  possent.  Quod  in  aliis  hinc 
inde  de  ea  sermonibus  poterit  fieri ;  nunc 
autem  in  tantum  sit  tactum. 

Postremo,  in  praeinducta  supernaturali 
pulchritudine  cam  utcumque  sequi  co- 
nemur,  indefesse  studentes  in  gratia  cre- 
scere,  in  fide,  spe  et  caritate,  atque  in 
donis  Spiritus  Sancti  proficere.  Et  ut 
hoc  fiat  in  nobis,  laboremus  in  primis 
negligentias  quotidianas,  levitates,  disso- 
lutiones,  pigritias  semper  vitare,  imo  et 
cuiicta  peccata  venialia  quasi  mortalia  ab- 
horrere ;  in  humilitate,  patientia,  mansu- 
etudine,  sobrietate,  ceteris  quoque  virtu- 
tibus  moralibus  quotidianum  facere  in- 
crementum,  ut  motus  bestiales  omnium 
passionum  discamus  prorsus  conterere,re- 
primere,  suppeditare.  Non  cessemus  cor 
nostrum  ad  Creatorem  ac  Dominum  suum 
assidue  elevare,  orationibus  meditationi- 
busque  internis  insistere,  virtutum  operi- 
bus  inhferere,  et  saepe  ad  Dei  honorem  ac 
gloriani  omnia  ordinare,  ut  cum  beatissi- 
mo  psalmista  David  vere  dicamus  :  Oculi  Ps.xmv.is. 
mei  semper  ad  Dominum;  et,  Providebam  Ps.  xv,  8. 
Dominum  in  conspectu  meo  semper.  Pro 
communi  bono  Ecclesiae  jugiter  accenda- 
mur  ac  deprecemur;pro  vivis  ac  pro  mor- 
tuis  exoremus ;  Deum  ab  omnibus  debite 
honorari,  semper  cum  omni  fervore  opte- 
mus,  et  ipsimet  in  primis  eum  totis  viri- 
bus  venercmur,  aliosque  pro  posse  ad 
idem,  orando,  hortando,  virtuose  agendo, 
inducere  non  cessemus.  Ad  laudem  et  glo- 
riam  Omnipotentis. 


IN   FESTO 


S.  BARBAR^    VIRGINIS 


ET   MARTYRIS 


SERMO  UNICUS 

DE   ADMIRABILI    CONVERSIONE,   ILLUMINATISSIMA    FIDE,    MAXIMA 

m    DEUM    CARITATE    GLORIOSISSIMOQUE    MARTYRII    TRIUMPHO    SANCTISSIM.E    VIRGINIS,    SPONSJE 

ET    MARTYRIS    CHRISTI,    RARBAR^  ;    ET    QUALITER    IMITANDA    H^C    SINT. 


FORTITUDO  et  decor  indumentum  A 
ejus.  Prov.  xxxi,  2o. 
Quam  adniirabilis  fuerit  conversioS. Bar- 
barse,  et  quaiita  erat  virtutum  suarum 
perfectio,  quam  gloriosum  etiam  marty- 
rium  habuit,  ejus  Legenda  testatur.  Ita- 
que,  sicut  in  ea  describitur,  in  Nicomedia 
civitate  .Egypti  fuit  princeps  dives  ac  no- 
bilis,  nomine  Dioscorus,  Christianorum 
atrocissimus  persecutor.  Hic  duxit  uxo- 
rem  nobilissimam,  quae  (ut  legitur)  de  ra- 
dice  Jesse  descendit :  ex  qua  genuit  filiam 
nomine  Barbaram,  prae  ceteris  temporis  B 
illius  filiabus  hominum  speciosissimam. 
Haec  matre  sua  defuncta,  a  patre  liberali- 
bus  artibus  tradita  est,  et  diligentissime 
ipsis  vacavit.  Quumque  ingeniosissima  vir- 
go  videret  homines  idola  adorare,  pluri- 
mum  mirabatur,  et  intra  se  arguit  quod 
non  esset  Deus  nisi  ens  unum,  aeternum, 
hon  participatum,  et  quod  ille  solus  esset 
adorandus:  hinc  affectuosissime  informari 
optavit  veri  Dei  notitia,  fide  et  cultu. 

Prffterea  percepit,   in  Alexandria  urbe 
jEgypti  esse  virum  doctissimum,  nomine  C 
Origenem,  cujus  sapientise   atque   facun- 

T.  31. 


diae  nulUis  philosophorum  posset  resistere, 
qui  certis  argumentis  probaret  esse  unum 
dumtaxat  verum  Deum,  et  idolorum  con- 
funderet  vanitatem.  Quo  audito,  gratio- 
sissima  Barbara  cordialiter  est  gavisa,  et 
cum  nuntio  misit  ei  occuhe  epistolam,  pe- 
tens  informari  ab  eo  quid  sentiendum  es- 
set  de  Deo  ejusque  cultu.  Nuntius  ergo 
Alexandriam  veniens,  reperit  Origenem  in 
palatio  Mammaeae  matris  Alexandri  impe- 
ratoris,  ubi  occupabatur  tunc  Origenes  in- 
struendo  Mammaeam  ac  ejus  familiam  chri- 
stianae  fidei  religionem.  Haec  Mammaea  ad 
Christum  conversa,  filium  suum  Alexan- 
drum  imperatorem  precibus  suis  a  Chri- 
stianorum  persecutione  fecit  cessare.  Ori- 
genes  perlecta  epistola  S.  Barbarae,  prae 
gaudio  plorans,  terram  statim  osculaba- 
tur,  benedicens  Deum  et  laudans ;  Mam- 
maese  quoque  ista  insinuans,  et  per  hoc 
eam  ac  ejus  familiam  multum  confortavit 
in  fide,  ac  divino  accendit  amore.  Porro 
Origenes  sapientissime  ei  rescripsit,  et 
qualiter  Deus  sit  non  solum  in  essentia 
unus,  sed  trinus  etiam  in  personis,  mul- 
tum  catholice  docuit ;  atque  cum  beatis- 

5 


66 


I\    FESTO    S.  BARBAR.E   VIRGINIS   F.T   MARTYRIS.    —   SERMO   DNICUS 


sinife  Rarbara?  luiutio  iinnin  ile  sacerdo-  A 
tibns  snis  niisit  ad  eain,  cuni  libris  Evau- 
gelii,    Flpistolarnnique    Pauli    apostoli,  et 
libro  Psalniornin. 

Interiin  Barbara  sancta  decubuit  lecto, 
intirmain  se  siniulans  ;  sed  solo  Diviiiita- 
tis  languebat  amore.  Sicque  sacerdos  Ori- 
genis  legatns,  sub  forma  niedici  inlroivit 
ad  eain.  Ouein  ipsa  cnin  graudi  reveren- 
tia  suscepit,  protinusque  audivit  patrem 
suum  Dioscorum  advenire  :  ideo  ipsa  mox 
cubile  suum  ingressa  est,  ut  patrein  su- 
nm  ianguendi  colore  deciperet.  Diosco-  B 
rus  vero  cum  filia  sua  ignotum  inveniens 
virum,  indignans  qua-sivit :  Quis  hic  et 
cur  ?  Gloriosa  virgo  Barbara  dixit,  quod 
medicus  esset,  et  snbitum  sibi  sponderet 
valorem.  Hinc  pater  ejus  recedens,  per- 
misit  eam  loqui  cum  viro.  Legit  ergo  epi- 
stoiam  Origenis  et  libros  quos  misit ;  ab 
ejus  quoque  legato  instructa  est  plenius 
de  Ghristi  incarnatione,  passione,  et  de 
sacramento  Baptismi  ac  aliis  fidei  chri- 
stianee  mysteriis.  Facta  est  ergo  Istissi- 
ma,  et  patri  suo  insinuavit  melius  se  ha-  C 
bere  :  qui  de  hoc  valde  gavisus  est.  Post 
hcPC  pater  ejus  fecit  pulcherrimam  ac  pre- 
tiosissimam  fieri  tnrrim,  et  dnas  in  ea  fie- 
ri  jussit  fenestras,  et  in  ea  filiam  suam 
manere  fecit,  ne  tam  pnlcherrima  virgo 
ab  hominibns  videretur.  Ouumque  multi 
nobiles  ac  potentes  eain  liabere  conjugem 
nitereutur,de  hoc  Dioscorum  sollicitabant. 
Qui  filiam  suam  interrogavit  quid  ei  circa 
hoc  esset  cordis.  Ipsa  respondit  se  nulli 
hominum  nec  imperatoris  filio  nubere 
velle,  sed  castitatem  vovisse.  Tunc  pater  D 
respondit  nobiiibus, filiam  suam  velle  ma- 
nere  innuptam. 

Post  heec  Dioscorus  rex  pro  negotiis  im- 
peratoris  in  longinquam  profectus  est  re- 
gionem,  et  diu  moratns  in  ea.  Interim 
S.  Barbara  turris  structuram  consideravit; 
quumque  de  origine,  motu  et  influentiis 
solis  et  lunae  ac  stellarum,  quas  ibi  scul- 
ptas  conspexit,  meditaretur,  apparuit  et 
adstitit  ei  angelus  Dei,  ipsam  de  universis 
ad  christianara  spectantibus  fidem  illumi- 


nans.  Ouiinique  de  Christi  incarnatione 
eam  inslitueret,apparuit  ei  Dominus  Jesus 
in  siniilitiidine  pulcherrimi  pueri,  in  quo 
ipsa  iueffabiliter  delectabatur.  Deinde  an- 
gelo  ei  narrante  qnanta  Dominus  noster 
,Iesus  Cliristus  pro  ea  et  pro  toto  genere 
huinano  sustinuit,  et  praenuntiante  quod 
ipsa  quoque  multa  esset  passura  pro  Ghri- 
sto,  atque  hortante  ut  se  ad  martyrium  sa- 
cruin  disponeret,  mutatus  est  puer  ille, 
et  apparnit  quasi  totus  passus,  vulneratus 
et  sanguinolentus,  ila  qnod  virgo  Barbara 
ex  compassione  et  compunctione  in  ecsta- 
sim  lapsa  est,  viribusqne  defecit,  Christi 
passionem  pensando  ac  deplangendo. 

Gompleta  hac  visione,  consideravit  bea- 
tissima  Barbara  duas  tantum  esse  fenestras 
in  turri,dixitque  artificibus  ut  tertiam  qno- 
que  efficerent.  Responderunt  :  Timcmns, 
0  domina,  offensam  Dioscori  regis  patris 
tui,  qui  jussit  ut  duas  tantum  faceremus 
fenestras.  Quibus  dixit  :  Ego  respondebo 
pro  vobis.  Tunc  tertiam  addiderunt  fene- 
stram  :  quod  B.  Barbara  ad  supergloriosis- 
simse  Trinitatis  honorem  fieri  fecit.  Post 
haec  ingressa  est  lavacrnm  quod  pater 
ejus  fieri  fecit,  ut  ipsa  lavaretur  in  eo. 
Quum  pollice  dextro  sanctae  crucis  signum 
imprimeret  columnis  marinoreis.saxa  qua- 
si  inollis  cera  cessernnt,  et  manserunt  in 
eis  expressa  crucis  signacnla,  ex  quorum 
intuitu  adspicientium  corda  in  admiratio- 
uein  et  devotionem  excitabantur.  Deinceps 
Barbara  prseelecta  descendens  in  absidem 
lavacri,  et  nullain  ibi  aquam  reperiens, 
Christum  ardenter  oravit  ut  lavacrum  il- 
lud  aqna  repleret  :  et  ecce  protinus,  Deo 
cooperante,  tanta  ibi  aqua  cffluxit,  quod 
pertingebat  nsque  ad  S.  Barbarae  umbili- 
cum.  Et  tunc  in  eadem  aqua  virgo  heec  a 
glorioso  Christi  prsecnrsore  Joanne  est  ba- 
ptizata.  Fuitque  aqua  ilia  multis  infirmis 
in  sanitatem.  Ex  tunc  S.  Barbara  locustis 
et  melle  silvestri  contentabatur,  Joannem 
sequendo  Baptistam.  Et  turrim  laeta  ascen- 
dens,  et  patris  sui  idola  cernens,  exspuit 
in  ea,  fregitque  ea,  et  auri  ac  argenti  frag- 
menta  dedit  pauperibus.  Hymnis  quoque 


IN   FESTO    S.  BARBAR^   VIRGINIS    ET   MARTYRIS.   —   SERMO   UNICIS 


67 


et  psalmis  et  orationibus  die  ac  nocte  fuit  A  in  prssens.  Quum  autem  B.  Barbara  pa- 

trem  suum  audisset,  ei  sponte  occurrit. 
Qui  videns  eani  sponte  sibi  occurrere,  mi- 
tigato  furore,  gladium  in  vagina  reposuit, 
et  filiam  suam  atrociter  flagellavit;  appre- 
hensaque  ejus  coma.  traxit  eam  de  monte 
et  ad  palatium  du.xit.  Clausit  quoque  tunc 
eam  in  arcta  tenebrosaque  cella,  catenis 
et  clave  muniens  eam ;  ipsa  vero  angelo- 
rum  recreabatur  consortio.  Quumque  die 
sequenti  non  potuisset  filiam  a  ehristia- 
nitatis   proposito  revocare,   furiosus  adiit 


intenta. 

Post  longum  tempus  pater  ejus  regres- 
sus,  et  tres  in  turri  videns  fenestras,  arti- 
fieibus  dixit  :  Tertiam  fenestram  facere 
quis  praesumpsit  ?  Cui  unus  respondit  : 
Filia  tua  id  fieri  jussit.  Filiam  ergo  suam 
accedens,  post  oscula  dixit  :  Tune,  filia, 
tertiam  fenestram  fieri  voluisti  ?  Ipsa  re- 
spondit  :  Imo,  pater,  et  bene,  quoniam 
tres  fenestrae  omnem  hominem  illumi- 
nant ;  dua?  autem  domum  offuscant.  Et 


pater  ejus  :  Quomodo,   inquit,  tres   fene-  B  prjesidem,  nomine  Martianum,  recitans  ei 


strae  abundantius  illuminant  quam  duse? 
Cui  Barbara  :  Tres  fenestra?  evidentius  il- 
luminantes,sunt  Pater  et  Filius  et  Spiritus 
Sanctus,non  tres  dii,sed  unus  verus  Deus, 
in  quem  credere  et  quem  adorare  opor- 
tet.  Harum  personarum  una,  videlicet  Fi- 
Iius,humanam  naturam  assumpsit,et  nunc 
me  in  conjugem  duxit  ac  spousam  :  cui 
meam  vovi  virginitatem,  a  cujus  amore 
nulla  me  persecutio  separabit.  Quumque 
de  his   felicissima  Barbara   multa  prose- 


quid  ei  de  sua  filia  contigisset;  adjuravit 
etiam  praesidem  per  deorum  potentiam,  ut 
fiiiam  atrocioribus  objiceret  tormentis,ni- 
si  sibi  pra»beret  consensum. 

Quum  autem  Barbara  ad  praesidem  du- 
ceretur,  Dominum  exoravit  pro  conforta- 
tione  gratiic  sua>.  Adducta  vero  ad  praesi- 
dem,  primo  allocuta  est  eum  :  Cur  me 
advenire  fecisti?  Vis  fidem  meam  cogno- 
scere  ?  Christiana  sum,  Deum  verum  ado- 
ro,  falsa  siraulacra  respuo.  Ad  quam  prae- 


queretur,  pater  ejus  obriguit,  et  cadens,  C  ses  :  Condolendura  est  formosissimo  tuo 


quasi  simulacrum  exanirae  jacuit.  Postmo- 
dum  ad  se  reversus,  verboruraque  fiiiae 
recordatus,  intellexit  eam  christianam  ef- 
fectara,  ac  Christum  vocare  suum  spon- 
sura.  Mox  ergo  furore  replelus,  evaginato 
gladio  voluit  eara  transfigere.  Ipsa  vero 
pro  Christo  mori  non  renuens,  sed  patri 
corapatiens,  Dorainura  invocavit,  et  statim 
oranipotenti  Dei  virtute  abscissum  est  mar- 
raor,  eam  intus  suscipiens ;  atque  in  raon- 
tera  eam  transduxit. 


conspectui  et  adolescentije  tuae,  idcirco  in 
prirais  sustinenda  es  gratia  patris  tui;  sed 
si  diutius  in  superstitione  ista  duraveris, 
vires  tuas  experiar.  B.  Barbara  ait  :  Mihi 
vis  raisereri  ?  tibiraetipsi  raiserere.  Ego 
per  temporales  has  poenas  Beternam  re- 
quiera  introibo;  te  teraporalis  dignitas  et 
niundi  prosperitas  ad  perpetua  raittent 
supplicia.  Tunc  iratus  praeses,  suggerente 
Dioscoro,  praecepit  eam  nudari  et  virgis 
acriter  flagellari,  dicens  :  Verba  verberi- 


Porro,  in  monte  illo  fuerunt  duo  pastores  D  bus  cedant.  Gloriosissima  autem  Barbara 


oves  pascentesjidque  conspicientes.  Quura- 
que  pater  eara  non  invenisset  in  dorao, 
urbera  egrediens  et  raontem  ascendens, 
interrogavit  pastores  an  filiam  suam  vi- 
dissent.  Unus  pastorum  puellae  compas- 
sus  :  Non  vidi  (inquit)  eam,  nec  scio  ubi 
sit.  Alter  vero  crudelis,  eam  digito  demon- 
stravit,  et  statira  ex  ultione  divina  rauta- 
tus  est  ipse  in  statuara  raarraoris,  ovesque 
ejus  sunt  factae  locustae  :  quae  ad  sanctae 
virginis  sepulcrum  sic  permanent  usque 


exsultavit  quod  digna  habita  esset  pro 
noraine  Christi  contumeliam  pati  :  Hunc 
(inquiens)  diera  exspectavi,  hunc  diem 
quaesivi  et  reperi.  Quuraque  post  flagel- 
lationera  praesidi  esset  adducta,  dixit  ad 
eara  :  Nonne  lapideum  habes  cor,  quae  nec 
consiliis  salutaribus  acquiescis,  neque  fla- 
gella  perhorrescis?  S.  Barbara  dixit  :  Ju- 
stiticC  rigor  flecti  non  novit  dura  forti  uti- 
tur  pectore.Nihil  tam  justum  quam  unum 
verum  colere  Deum,  et  nihil  tam  impium 


Act.y.il. 


68 


IN    FESTO   S.    BAKBARi   VlRGl.NMS    KT   MARTYRIS.   —   SERMO    UNICUS 


quam  idola  adorare.  Ego  aiitoni  nielius  ju- 
dico  oinnia  menibra  tormentis  exponere, 
quam  a  semita  justitise  declinare.  Quum 
aiitem  pra^-ses  flectere  eam  non  posset,  sed 
publice  conrunderetur  ab  ea,  rugiens  ipse 
ut  ferox  ieo,  jussit  eam  nudari  et  corpus 
virginaie  tenerrimum  absque  omni  mise- 
ratione  nervis  taurinis  dilaniari,  cilicinis- 
que  textis  atrocissime  defricari,  ac  cre- 
pitans  calidissimum  sal  vulneribus  ejus 
infundi.  Dum  itaque  diu  hoc  sustinuisset 
torraentum,et  totum  corpus  ejus  sanguine 
proprio  esset  perfusum,  preeeepit  eam  in 
teterrimum  carcerem  trudi,  et  super  acu- 
tissima  testarum  fragmenta  volutari.  Et 
ecce  media  nocte  circumfulsit  eam  lux 
coelestis,  ipseque  Christus  apparuit  ei,  di- 
cens  :  Confide  et  confortare,  o  filia  prse- 
electa,  quoniam  magnum  gaudium  fit  in 
ccelo  et  in  terra  de  tua  passione.  Statim- 
que  omnes  plagae  ejus  sanatae  sunt,  et 
Christus  signo  crucis  super  eam  facto, 
ipsa  vidente  ascendit  in  ccelum.  Tunc  ipsa 
ineffabili  gaudio  est  repleta. 

Denique  die  sequenti  prsesidi  prssentata, 
pulchrior  apparebat  quam  antea  unquam. 
Quod  preeses  diis  suis  adscribens,  dixit  : 
Vide  quomodo  dii  miserti  sunt  tui,  ut  vel 
modo  resipiscas.  Sanctissima  Barbara  Mar- 
tiano  respondit :  Dii  tui  pro  suis  sceleribus 
in  inferno  torquentur.  Ego  autem  Christo 
Domino  Deo  meo  pro  thure  offero  oratio- 
nem,  pro  victima  animam  meam;  insuper 
pro  ejus  ainore  corpus  et  cor  meum  ad  om- 
nia  supplicia  praeparo  :  quem  tu  ignoras, 
eo  quod  cor  tuum  sit  a  diabolo  induratum. 
Tunc  praeses  jussit  eam  nudam  in  equuleo 
pedibus  sursum  versis  suspendi,  et  harpa- 
ginibus  sacra  ejus  latera  perforari,  arden- 
tium  quoque  lampadarum  appositione  pla- 
gas  ejus  horribiliter  uri.Quee  omnia  quum 
virgo  victoriosissima  alacriter  sustineret, 
Deum  laudans  ac  ei  psallens,  apponuntur 
ejus  lateribus  lamina>  ferreae  ab  igne  can- 
dentes ;  nec  tamen  Barbara  a  sua  alacri- 
tate  Deique  laude  cessavit.  Tunc  praeses 
fecit  eam  coram  se  in  stipite  pessumda- 
ri  verso  capite,  et   illud   ferreis   malleis 


A  contundi,  quousque  pavimentum  sanguine 
virginis  maduil.  Deiiule  fecit  ubera  ejus 
lenta  sectione  abscindi,  ut  sic  diutius  tor- 
queretiir.  Quo  facto  jussit  eam  per  totam 
urbem  nudain  circumduci,  ut  verecundio- 
ra  ejus  ab  omnibus  viderentur.  Tunc  pu- 
dicissima  virgo  Dominum  exoravit  ut  sibi 
de  ccelo  mitteret  tegumentum.  Statimque 
angelus  detulit  ei  candidam  stolam,qua  in- 
duit  eam;  et  eam  consignans,  integram  ei 
restituit  sanitatem.  Quumque  reducta  es- 
set  ad  prffisidem,  et  ipse  conspiceret  eam 

B  rubicundam,  fulgentem  et  alacrem,  coele- 
stique  stola  indutam,  prae  stupore  defecit, 
et  quasi  lapis  effectus  est.  Cui  beatissima 
Barbara  dixit  :  0  tu  consimilis  patri  tuo 
diabolo,  et  confusus  a  Domino  Jesu  Chri- 
sto,  quid  turbaris  de  gratia  niihi  facta  ? 
Pra?ses  autem  a  suis  satellitibus  experge- 
factus,  atque  in  se  reversus,  dedit  senten- 
tiam  ut  decollaretur.  Tunc  proprius  pater 
ejus  Dioscorus  duxit  eam  in  montem, 
decollavitque  eam.  Quumque  descenderet, 
ignis  desuper  veniens,  eum  omnino  con- 

C  sumpsit. 

Porro  virgo  hsec  sancta,  antequam  de- 
collaretur,  oravit  ut  qui  in  necessitatibus 
et  angustiis  suis  ejus  agendo  memoriam, 
Deum  fideliter  invocarent,  consolationem 
reciperent,  et  ut  passionem  suam  annua 
devotione  recolentes,  improvisa  morte  non 
praevenirentur,  sed  vere  confiterentur.  Ve- 
nitque  vox  de  ccelo,  dicens  eam  esse  ex- 
auditam.  Passa  est  anno  Domini  ducen- 
tesimo  tricesimo  septimo,  pridie  Nonas 
Decembris,  sub  Maximino  imperatore.  Se- 

D  pelivitque  eam  Valentinus  sacerdos  de- 
votus  :  et  quindecim  annorum  erat  dum 
passa  est.  Denique  ad  ejus  sepulcrum  cae- 
cis  reddebatur  visus,  surdis  auditus,  clau- 
dis  ambulatio,  mutis  locutio,  debilibus  vi- 
rium  restitutio,moestis  consolatio,obsessis 
daemonum  effugatio,  aliarumque  aegritu- 
dinum  perfecta  curaiio.  Intuentes  igitur 
habitatores  civitatis  illius  tot  mirabilia, 
quamvis  pagani,  tumbam  mirificae  structu- 
rae  fecerunt,  quam  auro  ac  gemmis  copio- 
sissime  ornaverunt  :  in  qua  corpus  glorio- 


36 


IN   FESTO    S.  BARBARX   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.    —   SERMO   UNICUS  G9 

sissimae  Barbarae  revereiiter  ponentes, illud  A  nos  peccatores  miserrimi  suraus  dicturi, 
cum  quatuor  catenis  aureis  in  tumba  il-  qui  pro  regno  coelesti,  pro  Dei  amore,  pro 
la  in  quodam  templo  civitatis  suae  cum  nostris  excessibus  pati  nil  volumus,  sed 
ingenti  suspenderunt  iietitia  ;  lampades  proni  sumus  ad  iram,  ad  indignationem, 
quoque  in  circuitu  adhibuerunt  ardentes.  ad  pompam,  ad  inquinamenta  mentis  et 
Heec  ex  originali  S.  Barbarae  Legenda  corporis,  ad  Dei  obsequium  pigri,  quibus 
breviter  sumpta  sunt.  molestum  est  orationibus  meditationibus- 

Ps.  Livii,      Ex  quibus  vere  ostenditur  quam  mira-     que  devotis  insistere,  fabulari  vero  et  ca- 
bilis  sit  Deus  in  Sanctis  suis,  et  quam  be-     chinnare  jucundum  est?  Sed  redeamus  ad 
ata  sint  vasa  misericordiaj  ejus.  Insuper     viam  salutis,  quae  arcta  est,  et  beatissimae  Afatih. 
patet  ex  iis  quani  illuminata  et  fortis  fu-      Barbara?  sequi  vestigia  saltem  aliquo  mo-  '*' 
erit  beata  haec  virgo  in  fide,  quam  fervens     do  enitamur.  Sequamur  patientiam  ejus  et 

caritate,  quam  constans  et  patiens  in  tam  B  caritatis  fervorem  ;  vana  atque  illicita  fu- 
longo  et  horrendo  martyrio.  giamus;  Deum   omnipotentem,  seternum, 

Ecce  virgo  illa  illustris,  pulcherrima,  temporalibus  omnibus  praeponamus,  ei 
ditissima,  omnem  mundi  contempsit  orna-  semper  corde  timorato  ac  stabili  adhae- 
tura,  orania  vana  et  carnalia  sprevit,  tani  rentes,  qui  est  super  omnia  benedictus  in 
atrocissiraas  pertulit  pcenas.  Quid  itaque      saecula.  Amen. 

Enarrationem  epistola'  ac  evangelii,  cum  sermonibus,  giuvre  de  S.  Catharina  et 
in  Communi  Sanctorum  de  Virginibus. 


IN   FESTO 
S.  LUCIJ^    VIRGINIS 


ET   MARTYRIS 


SERMO  UNICUS 


DE    VIT.E   SANCTIMONIA    B.  LUCIJ;  ;    ET   VERECL'NDIA   AC   TACITURNITAS   QUAM   SINT 
MAGNUM    VIT.E    ORNAMENTUM. 


G' 


RATJA  supcr  gratiam,  mulier  sancta 
et  piidorata  et  tacita.  Eccli.  xxvi,  19. 
Iii  iis  verbis  beata  virgo  et  martyr  Lii- 
cia  commendatur  a  tribus.  Primo,  a  nieii- 
tis  su»  munditia,  quum  dicitur,  «  mulier 
sancta  ».  Secundo.  a  casto  pudore.  quuni 
additur,  «  pudorata  «.  Tertio,  a  sapienliali 
taciturnitate,  quum  subditur,  «  tacita  ». 

Denique  sanctitas  est  mentis  immunitas 
a  peccatis,  et  decor  grati»  ac  virtutum. 
Sed  tunc  quaeri  potest,  qualiter  aliquis  in 
hoc  corpore  fragili  vivens,  possit  sanctus 

\Joann.i,  vocari,  quuiii  Joannes  apostolus  dical.  Si 

*■  dixerimus  quia  peccatum  non  habemus, 

nos  ipsos  seducimus  :  imo  in  Proverbiis 

Pi-of. XXIV,  scriptum  sit,  Justus  septies  in  die  cadit. 

'*•  Et  respondendum,  quod  non  omnes  homi- 

nes  mortali  peccato  carentes,  sancti  sunt 
appellandi,  sed  homines  excellenter  vir- 
tuosi,  utpote  viri  heroici  ac  perfecti,  re- 
cte  sancti  vocantur  :  quia  etsi  quotidie 
venialiter  peccent,  tamen  tantus  in  eis  est 
fervor  divini  amoris,  tantus  vigor  virtu- 
tum,  tanta  sinceritas  intentionis,  tanta 
cordis  in  Deo  stabiiitas,  atque  tam  fre- 
qucns  ac  fervida  elevatio  mentis  in  Deum, 
quod  pro  suis  venialibus  culpis  quotidie 


A  satisfaciunt  Deo;  imo  et  ultra  hoc,  omni 
die  valde  proficiunt  in  omni  virtute,  prae- 
sertim  in  sanctap  dilectionis  fervore. Itaque 
sanctitas  viatorum  non  est  tam  pura  atque 
perfecta  ut  sanctitas  Beatorum. 

Ad  sanctitatem  ergo  primo  exigitur  im- 
munitas  ab  omni  culpa  mortali.  Secundo, 
elongatio  et  purificatio  mentis  ab  omni 
carnali  ac  mundano  affectu,  quatenus  ad 
divitias  sicculi  hujus,  ad  corporales  deli- 
cias,  ad  temporales  honores,  mens  non 
afficiatur  inordinate  :  imo  quantum  fieri 

B  potest,  omnia  taiia  aspernetur  ac  fugiat, 
quatenus  summo  et  incommutabili  bono, 
Deo  incircumscriptibili  et  seterno  vacet 
liberius,  ipsumque  amet  intensius  et  sta- 
bilius  contempletur.  Nani  pluribus  inten- 
tus,  minor  est  ad  singula  sensus;  et  virtus 
unita  fortior  est  quam  dispersa.Ideo  homo 
tanto  aptior  est  ad  Dei  contemplationem 
et  dilectionem  ferventem  et  cuitum  assi- 
duum,  quanto  minus  in  carnalibus  et  ter- 
renis  se  occupat.  Tertio,  ad  sanctitatem 
requiritur  perfectio  seu  excellentia  quae- 

C  dam  virtutum,  ut  homo  habeat  eas  secun- 
dum  quod  pertinent  ad  statuni  perfecto- 
rum,  et  ad  viros  heroicos  seu  divinos,  qui 


IN   FESTO    S.  LUCI^   VIRGINIS    ET   MARTYRIS.   —   SERMO   UNICUS 


71 


a  passionum  iminoderantia  penitus  sunt 
purgati,  in  omni  humilitate,  patientia,con- 
tinentia  radicati,  plenarie  fracti  et  sibiniet 
mortui,  solique  Deo  viventes,  ita  quod  eo- 
rum  conversatio  est  continua  qusedam  ho- 
noratio  Creatoris.  Hi  tales  sunt  sancti,  qui 
Caiai.  n,  cuui  Apostolo  dicere  queunt  :  Vivo  autem 
jam  non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus. 
Hi  sunt  quorum  voluntas  est  divinse  vo- 
luntati  plene  subjecta,  qui  nil  agunt,  nil 
amant  aut  appetunt,  nisi  in  Deo  et  se- 
cundum  Deum. 

Hoc  modo  beata  virgo  Lucia  fuit  sancta, 
quia  haec  tria  ad  sanctitatem  requisita,  ex- 
cellenter  erant  in  ea.  Aut  enim  in  inno- 
centia  sua  permansit,  ita  quod  nunquam 
peccavit  mortaliter;  aut  si  quani  taiem 
incurrit  culpam,  per  veram  contritionem, 
confessionem  et  satisfactionem  se  purga- 
vit  ab  ea. 

Insuper,  quantum  ab  omni  carnali  ac 
mundano  se  eiongavit  amore,  probatur  ex 
ejus  Legenda.  In  qua  inter  cetera  Jegitur, 
quod  dum  una  cum  niatre  sua  juxta  se- 
pulcrum  S.  Agathae  oraret  pro  sim  niatris 
curatione,  quae  per  quatuor  annos  fluxum 
sanguinis  incurabiliter  pertulit.sonino  sua- 
vi  oppressa,  vidit  in  visione  beatissimam 
Agatham  in  medio  angelorum  stantem,  ac 
ei  dicenteui  :  Soror  mea  Lucia,  virgo  Deo 
devota,  cur  a  me  petis  quod  ipsa  tuae  ma- 
tri  tribuere  potes?  Nam  ecce  merito  fidei 
tuse  curata  est.  Evigilansque  Lucia  dixit  : 
0  mater,  ecce  sanata  es.  Per  ipsam  ergo 
te  deprecor  quse  suis  orationibus  te  sana- 
vit,  ne  mihi  de  cetero  nomines  sponsum 
carnalem ;  sed  quidquid  mihi  pro  conju- 
gio  eras  datura,  dones  pauperibus.  Sicque 
gloriosa  virgo  nubere  recusavit,  in  viigiui- 
tate  permansit,  et  omnia  sua  pauperibus 
liberalissime  erogavit  :  et  ita  carnales  de- 
licias  ac  temporales  divitias  sprevit  omni- 
no,  quatenus  mente  purissima,  atque  ab 
omni  mundana  occupatione  ac  sollicitudi- 
ne  expedita  et  libera,  Sponso  jungeretur 
coelesti.  Habuit  quoque  fidem,  spem,  ca- 
ritatem,  patientiam,  forfitudincni  ceteras- 
que  virtules  iu  exccllcntia  magna,  sicut 


A  in  ejus  patuit  passione  ct  infra  tangetur. 
Itaque  et  nos  in  prsetactis  virtutibus  sa- 
cram  Luciam  sequi  conemur.  Deo  enim 
sanctitatis  immensa?  mundo  corde  oportet 
scrvire.  Carnalia  desideria  contemnamus, 
de  rebus  temporalibus  nemo  plus  appetat 
quam  sibi  utile  aut  necessarium  est  ad 
bene  vivendum,  ad  serviendum  et  com- 
placendum  Altissimo.  Ait  namque  S.  Hie- 
ronymus  :  Ab  omni  nequitia  niundum  ne- 
cesse  est  esse  et  dolo,  qui  cupit  regnare 
cuni  Christo.  Si  cum  Ghristo  partem  habe- 

B  re  desideras,  Christi  exemplo  tibi  viven- 
dum  est.  Si  Sanctorum  cupis  habere  con- 
sortium,  a  malitiae  et  nequitiee  cogitatu 
pectus  emuuda,  quia  non  nisi  sanctos  et 
justos  et  innocentes  et  puros  ccelestis  au- 
la  suscipiet. 

Secundo,  in  themate  commendatur  S.  Lu- 
eia  a  pudore  laudabili,  hoc  est  a  verecun- 
dia  bona.  Est  equidem  verecundia  duplex, 
juxta   illud   Ecclesiastiei   :   Est    confusio   Eccu.  iv, 
adducens  peccatum,  et  est  confusio  addu-  ^^' 
cens  gratiam  et  gloriam.  Verecundia  bona 

C  est  erubescentia  de  peccato  pra'terito  aut 
praesenti,  et  etiam  timor  de  re  turpi  ne 
accidat.De  hoc  bono  pudore  per  Jeremiam 
loquitur  Deus  :  Frons  mulieris  meretricis  /er.  m,  3. 
facta  est  tibi,  noluisti  erubescere.  Hac  ve- 
recundia  carent  indurati  in  vitiis  et  habi- 
tuati  in  turpibus,  qui  gloriantur  in  malis, 
ncc  de  suis  sceleribus  erubescunt  :  quia 
eorum  ratio  est  penitus  obscurata,  atque 
palatum  cordis  eorum  prorsus  iufectuin 
est,  ita  quod  prava  judicant  bona,  nec  vir- 
tutes  sed  vitia  sapiunt  eis.  Hffc  bona  eru- 

D  bescentia  debet  haberi  in  confessione,quia 
tunc  confitens  debet  de  suorum  turpitu- 
dine  vitiorum  corain  Deo  et  ejus  vica- 
rio  confessore  pra?cipue  verecundari.  Qui 
etiam  pudor  non  parum  minuit  culpam, 
et  niagnam  debita?  satisfaclionis  seu  pce- 
nee  toUit  partem.  Hinc  ait  Ambrosius :  Eru- 
bescere  debemus,  et  condemnare  pecca- 
tum,  non  deiendere  ;  quoniam  pudore 
culpa  minuitur,  defensione  cumulatur. 
Erubesceiitia  ista  de  inalo  ciilp;p,  actiis 
est  sapieutise  ac  poeuitentiie.  Ex  couside- 


72 


IN    FESTO    S.  LVCI.E   VIRGINIS    ET   M.ARTYRIS. 


SERMO   INICIS 


ratione  ctenim  pulchritiidinis,  sanctitatis 
dignitatisquc  Uci,  gignitur  castus  pudor, 
quo  homo  crubcscit  coram  Deo  turpiter 
et  impic  sc  habcre.atquc  de  culpa  pra>ter- 
ila  uou  negligit  pffinitere.  —  Porro  verc- 
cundia  mala  est,  qua  homo  ita  dc  suis 
erubescit  peccatis,  quod  ea  abscondit,  nc- 
gat,  excusat,  ct  coniiteri  sincere  postpo- 
nit.  Ha?c  est  verecundia  pessima,  qu8e 
niultos  pertrahit  in  infcinum.  Et  ntique 
valde  stultum  est  ct  iniquum,  plus  cru- 
bescere  coram  hominibus  de  conlessione 
peccati,quam  coram  Dco  de  perpetratione 
ipsius.  Idco  dicit  S.  Hieronymus  :  Quid- 
quid  pudet  diccre,  pudeal  cogitare.  Est 
item  quiTdani  verecundia  mala,  qua  aliqui 
vcrecundantur  agere  bona ;  et  si  quid  bo- 
ni  agere  invcniantur,  hinc  crubescunt.  Id- 
circo  Gregorius  loquitur:Sicut  vcrccundia 
laudabiiis  est  in  malo,  ita  reprehensibilis 
est  in  bono.  Erubesccre  cnim  malum,  sa- 
pientia>  cst ;  sed  erubcscere  bonum,  fatui- 

Ziif.ix,  26.  tatis.  Propter  quod  ait  Salvator  :  Qui  me 
erubescit  et  meos  sermones,  hunc  Filius 
hominis  erubescet. 

Denique  S.  Lucia  casto  et  bono  pu- 
dore  fuit  rcplcta.  caruitquc  vcrecundia 
mala.  Inde  in  omuibus  se  coram  Deo  ha- 
buit  reverenter,  et  Christum  confessa  est 
coram  pcrsecutore  constanter.  Quum  enim 
Paschasius  judcx  ei  juberet  idolis  immola- 
re,  juxta  principum  Romanorum  decreta, 
ipsa  rcspondit  :  Tu  principum  tuorum  de- 
creta  custodis,  et  cgo  legem  Dei  mei  cu- 
stodiam.  Tu  ilios  offendere  non  vis,  ego 
Deum  offendere  caveo.  Tu  illis  placere  de- 
sideras,  cgo  Deo  placere  desidero. 

Haque  in  hac  virtute  beatam  imitcmur 
Luciam,  et  quo  nostra  peccata  sunt  plura 
ac  graviora,  eo  cordialius  erubescamus  dc 
ipsis.  Sic  tamen  erubescamus,  ut  ea  nihi- 
lo  minus  sinccre  ac  integre  confitcamur. 
/6i</.xvni,  Nam  publicanus  peccata  sua  erubescendo 

"■'*■       in  tantum  quod  nec  oculos  audcbat  levare 

ad  coeluin,  et  pectus  suum  tundendo,  me- 

ruit  justificari.  Hinc  Esdras  ait,  vir  justus : 

iBsdr.ix,  Dcus  mcus,  coufundor  ct  crubesco  lcvare 

*■  faciem  meain  ad  te,  quoniam  iniquitates 


A  nostrfc  multiplicat;r  sunt,  et  delicta  no- 
stra  creverunt  usque  ad  coelum. 

Tcrtio,  in  themate  commendatur  S.  Lu- 
cia  a  taciturnitate  virtuosa,  quoniam  in- 
utilia  et  illicita  verba  diligentissime  cavit, 
ct  nihilo  minus  congruo  loco  et  tempore 
sapienlissimc  loqucbatur  :  imo  pro  chri- 
stian;c  fidei  dcfensione,  cum  impcrtcrrita 
promptitudine  loquebatur.  Nempe,  ut  Sa- 
lomon  prolcstatur,  est  tempus  taccndi,  et  Eccie. mj. 
est  tcmpus  loquendi.  Quum  cuim  Pascha- 
sius  dixTsset  ad  eam,  Patrimonium  tuum 

B  cum  corruptoribus  tuis  expendisti,  ideo 
quasi  meretrix  loqueris  ;  ipsa  rcspondit  : 
Patrimonium  meum  in  tuto  constitui;  cor- 
ruptores  autem  nicntis  et  corporis  nun- 
quam  cognovi.  Cui  Paschasius  :  Qui  sunt 
corruptores  mentis,  ct  qui  corporis?  Ait 
Lucia  :  Corruptores  mentis  vos  estis,  qui 
suadetis  ut  animae  suum  deserant  Crealo- 
rcm  :  corruptores  coi'poris  sunt,  qui  tem- 
poralem  delcctationem  pr»ponunt  deliciis 
sempitcrnis.  Dixit  Paschasius  :  Cessabunt 
verba.quum  pervcntnm  fucrit  ad  verbera. 

C  Et  Lucia  :  Dei  (inquit)  vcrba  cessarc  non 
possunt.  Cui  Paschasius:Tu  ergo  es  Deus? 
Respondit  B.  Lucia  :  Ancilla  sum  Dei.  Ad 
quam  Paschasius  :  In  te  ergo  est  Spiritus 
Dei  ?  Ait  :  Qui  caste  vivunt,  templum  sunt 
Spiritus  Dci.  Et  Paschasius  :  Ego  (inquit) 
ad  lupanar  te  faciam  duci,  ut  ibi  violeris, 
et  Spiritum  Sanctum  perdas.  Rcspondit 
Lucia  :  Non  inquinatur  corpus  nisi  dc  con- 
sensu  mentis.  Nam  si  me  invitam  feceris 
violari,  castitas  mihi  duplicabitur  ad  coro- 
nam.Ecce  quam  sapicntiaiis  et  secura,  non 

D  formidolosa  responsio. 

Itaque  et  nos  laudabilem  taciturnitatcm 
discamus,  et  temporc  opportuno  sapientcr 
loquamur,  vcrbositatem  semper  vitantes, 
quia  ut  ait  Scriptura,  Qui  multis  utitur  EccH.xifi. 
verbis,  la^dit  animam  suam ;  et,  Vir  lin-  pj.cxixh, 
guosus  non  dirigetur  in  terra.  Hinc  denuo  '"' 
lcgitur  :   Est   taccns,  qui  invenitur  sapi-  EccK.\\,5- 
ens ;  et  est  odibilis,  qui  procax  est  ad  lo-  '" 
queridum.  Est  autem  tacens,  non  habens 
sensum  loquela» :  et  cst  tacens,  sciens  ap- 
tum  tcinpus.  Homo  sapiens  tacebit  usque 


li 


i\ 


■r  ■ 


IN   FESTO    S.  LUCI*   VIRGINIS    ET   MARTYRIS.   —   SERMO   XINICUS 


73 


ad  tempus,  lascivus  autem  et  imprudens  A 
non  servabit  tempus.  Itaque  verba  utilia 
et  necessaria  sunt  dicenda,  inutilia  atque 
superflua  sunt  vitanda. 

Preeterea  preetactae  virtutes  ad  feminas 
et  ad  adolescentes  ac  adolescentulas  prje- 
cipue  pertinent,  quia  in  eis  verecundia  et 
taciturnitas  maxime  collaudantur,  quem- 
admodum  etiam  inverecundia  et  loquaci- 
tas  in  eis  pra^sertim  vituperantur.  Juvenes 
igitur  et  puellae  ab  omni  loquacitate  et  in- 
verecundia  se  refrenent.  Hinc  in  libro  de 
Officiis  scribit  Ambrosius  :  Verecundia  B 
quum  sit  omnibus  a>tatibus,  personis,  lo- 
cis,  temporibus  apta,  tamen  adolescentes 
et  juvenes  maxime  decet ;  et  sicut  artifex 
in  materia  commodiori  operari  aptius  so- 
let,  sic  verecundia  in  ipsa  quoque  corpo- 
ris  compositione  plus  eminet.  Ait  quoque 
Bernardus  :  Quam  pulchra  ac  splendida 
morum  gemma  est  verecundia  in  vita  et 
viiltu  adolescentis  !  Quoniam  vera  atque 
indubia  bonae  spei  est  nuntia,bona>  indolis 
index,  virga  disciplina>,  expugnatrix  inalo- 
rum,  propugnatrix  virtutum,  custos  fama;  C 
decusque  vitte..  Parentes  ergo  et  seniores 
instruant  filios  suos  ac  filias  has  virtutes. 


et  a  frontosa  audacia,  a  garrulitate,  a  cho- 
reis  et  saltationibus  cohibeant  eos  sicut 
tenentur,  ne  simul  cum  illis  damnentur. 

Postremo  Deus  omnipotens  sponsam 
suam  ac  martyrem  gloriosam  Luciani  in 
sua  passione  mirabiliter  honoravit.  Quuni 
enim  Paschasius  fecisset  advenire  lenones 
ut  eam  ad  locum  turpitudinis  ducerent, 
eam  movere  non  poterant.  Fecit  quoque 
Paschasius  mille  viros  accedere,  nec  ta- 
men  valebant  eam  de  loco  movere.  Deinde 
viris  adhibuit  plura  paria  boum,  et  ni- 
hilo  minus  virgo  sancta  mansit  immobi- 
lis.  Videntes  autem  amici  Pasehasii  euni 
angustiari,  gladium  gutturi  Luciae  beatis- 
sim»  infixerunt.  Quse  nequaquam  loque- 
lam  aniisit,  nec  ab  illo  mota  est  loco  quo- 
usque  sacerdotes  venerunt,  et  corpus  ei 
dominicum  tradiderunt.  Quo  facto,  felici- 
ter  migravit  ad  Christum,  qui  cum  Deo 
Patre  et  Spiritu  Sancto  unus  est  Deus  vi- 
vens  et  regnans  per  saecula  cuncta.  Amen. 

Fuit  autem  B.  Lucia  dives  ac  nobilis  ge- 
nere  virgo  Syracusana,  et  passa  est  circa 
annum  Domini  trecentesimum  decinium, 
tempore  (ut  fertur)  Maxentii. 

Reliqita  qucere  de  Virginibus. 


1 


IN   FESTO 
S.  THOM^  APOSTOLI 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


SCIMUS    QHONIAM    DILIGENTIBUS    DEUM    OMNIA    COOPERANTUR    IN    BONUM,  ETC. 

Rom.  VIII,  28-39. 


Uom.  vjii, 
23. 


Jobxix.  25. 


Joann.  \t, 
22. 


Ibid.  H. 


Jlom.  v,iO. 
Pt.  1,  3. 


APOSTOLUS  in  prEesenti  epistola  descri- 
bit  quasdam  proprietates  electorum, 
et  quanta  sit  eorum  beatitudo  ac  gratia. 
Ideo  in  solennitate  hodierna  et  aliorum 
quorumdam  Apostolorum,  recte  ista  epi- 
stola  legitur,  quia  beati  et  gloriosi  Apo- 
stoli  inter  electos  Dei  sunt  praecipui,  at- 
que  primitias  Spiritus,  id  est  prsecipua 
dona  gratise  Spiritus  Sancti,  prseclarissime 
acceperunt.  Ait  ergo  apostolus  Paulus  : 

Scimus,  id  est,  ego  ceterique  Apostoli 
ac  viri  perfecti  certissime  credimus,  et 
ex  divina  revelatione  cognoscimus.  Fre- 
quenter  autem  in  Scripturis,  scire  pro  cre- 
dere  sumitur  :  ut  quum  sanctus  Job  lo- 
quitur,  Scio  quod  Redemptor  meus  vivit, 
et  in  novissimo  die  de  terra  surrecturus 
sum ;  et  Martha  Christo  ait,  Scio  quia 
quEecumque  poposceris  a  Deo,  dabit  tibi ; 
itemque,  Scio  quia  resurget  in  resurre- 
ctione,  in  novissimo  die.  Itaque,  «  scimus  » 
quoniam,  id  est  quod,  diligentibus  Deuni 
amore  supernaturali  infuso,  omnia,  tam 
prospera  quam  adversa,  bona  et  mala,  co- 
operantur  in  bonum,  id  est,  finaliter  eis 
proficiurit  ad  saiutem.  Opera  namque  vir- 
tuosa  cooperantur  eis  in  bonum  diiecte, 
mala  autem  indirecte.  Nam  ubi  abundavit 
iniquitas,  abundat  et  gratia.  Hinc  de  viro 
justo  fertur  in  Psalmo  :  Omnia  quaecum- 


A  que  faciet,  prosperabuntur.  Ssepe  quippe 
contingit  ut  quo  gravius  se  peccasse  per- 
pendunt,  eo  cautiores,  humiliores  ferven- 
tioresque  fiant,  sicut  in  Evangelio  ait  Sal- 
vator  :  Cui  plus  dimittitur,  plus  diligit.  zm.vh.^t. 
Verumtamen  istud  non  accidit  universis 
diligentibus  Deum  :  nam  aliqui  reprobi, 
ad  teinpus  meritorie  diligunt  Deum.  Ideo 
subditur  :  lis  qui  secundum  propositum 
vocati  sunt  sancti,  id  est  prsedestinatis, 
qui  secundum  divinse  mentis  decretum  ad 
gratiam  sanctificantem  vocati  sunt,  fina- 

B  lein  gratiam  ac  perseverantiam  adepturi. 
Itaque,  «  secundum  propositum  »,  id  est 
divina?  voluntatis  intentum,  et  rationem 
prsedestinationis  8etern£e,«vocati  sunt  san- 
cti »,  id  est,  per  gratiosam  Dei  vocationem 
sancti  effecti  sunt. 

Xam  quos  pra'scivit,  id  est,  ab  seterno 
salvandos  praenovit,  hos  et  prcedestinavit, 
id  est,  in  sua  ffterna  dispositione  et  provi- 
deiitia  pr;eordinavit,  conformes  fieri  inia- 
ffinis  Filii  sui,  id  est,  Filio  suo  unigenito 
naturali.  per  dona  gratise  in  praesenti,  at- 

C  que  per  dona  gloriae  in  futuro  assimilari. 
Adoptiva  quippe  filiatio  electorum,  est  si- 
militudo  quffdam  filiationis  naturalis  di- 
vinic.  Conforinantur  ergo  electi  Filio  Dei 
dum  fiunt  filii  adoptivi,  quia  per  gratiam 
gratum  facientem,  caritatem  et  cetera  do- 


i 


IN   FESTO    S.  THOM.E    APOSTOLI. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


75 


Sap.yii,26; 
Mebr.1,3. 


Joann.  i. 
I  :  XIV,  6  ; 
ICor.1,24, 


I  Cor.  XV 
49. 


na  Spiritus  Sancti,  sortiuntur  quamdam 
supernaturalem  assimiiationem  cum  Deo 
Patre,  cujus  imago  naturalis,  perfecta  et 
plena,  est  unigenitus  Filius  ejus,  quum 
sit  imago  bonitatis  paternse,  splendor  glo- 
ri;e,  candor  lucis  aeternae,  et  speculum  si- 
ne  macula  majestatis  Dei  Patris,  et  figura 
sive  cliaracter  substantise  ejus.  Assimilan- 
tur  quoque  et  Filio,  qui  est  Verbum,  veri- 
tas  et  sapientia  Patris,  dum  natura  eorum 
intellectualis  dono  sapientiae  et  divinorum 
contemplatione  perficitur.  Potest  etiam 
conformatio  ista  referri  ad  Filium  secun- 
dum  ejus  humanitatem.  Sic  enim  prade- 
stinati  sunt  «  conformes  fieri  imaginis 
Filii  »  Dei,  ut  colieredes  sint  Cliristi ;  et 
sicut  portaverunt  imaginem  terreni,  sic 
portent  imaginem  coelestis,  hoc  est,  sicut 
similes  fuerunt  Adae  per  culpam  et  fomi- 
tem,  sic  sint  similes  Christo  homini  per 
gratiam  et  virtutes. 

Ut  sit  ipse  Filius  Dei  primogenitus  in 
niuitis  fratribus,  id  est,  inter  prsedestina- 
tos  fideles,  qui  sunt  fratres  ejus  secun- 
dum  naturam  ipsius  humanam,  primatum 
tenens  ordine  dignitatis  tanquam  caput 
eorum,  et  primogenitune  jus  possidens, 
hereditatem  Patris  abundantius  percipi- 
endo,  eamque  aliis  distribuendo.  Dicitur 
jpoc.  1,5.  etiam  Christus  primogenitus  mortuorum, 
quoniam  propria  potestatc  surre.xit,  et  fuit 
primus  impassibilis  resurgens.  Porro,  in 
quantum  unigenitus,  non  habet  fratres  : 
sic  enim  est  naturalis  et  unicus  Filius, 
verusque  Deus ;  sed  iii  quaiitum  priino- 
genitus,  fratres  habet  :  quorum  naturam 
assumpsit,  qui  et  suse  gloria;  erunt  par- 
ticipes.  Ilinc  ad  Hebraeos  asseritur  :  Noii 
confunditur  fratres  eos  vocare,  dicens, 
Narrabo  nomen  tuum  fratribus  meis. 

Denique  qua;  bona  pra^destinationem  se- 
quantur,  subjungitur.  Quos  aiitein  pra'dc- 
stinavit  Deus  ab  aeterno,  hos  et  vocavit  ad 
fidem  et  gratiam,  per  inspirationem  inter- 
nam,  per  instructionem  angelicam ;  sive 
per  praedicationem  humanam  :  quae  ta- 
men  sine  interna  vocatione  seu  motione 
et  illuminatione  non  sufficit.  Et  quos  vo- 


Coloss. 
18. 


ffebr.u.W 
ii:Ps.\\i 
i3. 


A  cavit,hos  et  Justificavit  indulgentiam  con- 
ferendo,  seu  culpam  eis  dimittendo  et  gra- 
tiam  infundendo.  Quos  autem  justifica- 
vit,  illos  et  magnificavit,  id  est,  magnos 
fecit  in  felicitate  et  gloria  :  nam  quosdam 
jam  ita  magnificavit,  alios  magnificabit. 
Itaque  praedestinatio  gratiam  prwparat,  et 
respicit  gratiae  bonum  finale.  Unde  secun- 
dum  Augustinum,  praedestinatio  est  prae- 
paratio  gratiae  in  praesenti,  et  gloriae  in 
futuro.  Vocatio  gratiam  offert,  et  retrahit 
a  peccato;  justificatio  gratiam  confert,  et 

B  respicit  bonum  gratis  initiale ;  magnifica- 
tio  gratiam  consummat  in  gloria,  et  respi- 
cit  bonum  felicitatis  aeternae. 

Quicl  ergo  dicenius  ad  ha'c?  id  est,  qua- 
liter  ista  et  tantam  Dei  misericordiam  in 
electis  satis  laudare  poterimus?  Si  JDeus 
pro  nobis  est,  nos  defendendo  ac  adjuvan- 
do  (sicut  est  pro  praedestinatis),  quis  con- 
tra  nos?  id  est,  quis  nobis  nocere  valebit? 
Nullus  utique,  quia  omnia  cooperabuntur 
nobis  in  bonum.  Si  enim  tentemur  a  dae- 
moiie,  si  infestemur  a  mundo,  omnia  per 

C  Dei  gratiain  fiunt  nobis  materia  merito- 
ruin  :  imo  si  corpus  occidatur,  anima  per 
palieutiain  coronatur.  Ideo  sanctus  Job  lo- 
quitur  Deo  :  Pone  me  juxta  te,  et  cujusvis  job  xvii,3. 
manus  pugnet  contra  me.  Qui  Deus  Pater, 
inter  alia   beneficia   sua  nobis  impensa, 
etiam  proprio  Filio  suo  non  pcpercit  a 
passione  et  morte  crucis.  Quamvis  enim 
Filius  Dei  ter  oraverit,  Pater,  si  possibile    Manh. 
est,  transfer  a  me  calicem  istum,  nihilo  "^'•39,«, 
minus  Pater  voluit  eum  pati  :  ideo  subdi- 
tur,  sed  pro  nobis  omnibus  tradidit  iilum 

D  manibus  adversariorum  permissive,  quia 
a  proditore  eum  Iradi  permisit.  Porio,  se- 
cundum  Thomam  in  tertia  parte  Suminae 
suae,  Deus  tradidit  Christum  tribus  mo-  q  xi  vn.a.a. 
dis  :  primo,  quoniam  ab  aelerno  praeordi- 
navit  per  Christi  passionem  genus  huma- 
num  esse  salvandum ;  secundo,  quoniain 
inspiravit  ei  voluntatem  patiendi  pro  no- 
bis  ;  tertio,  permissive,  ut  dictuin  est. 
Quomodo  non  etiam  cum  illo  omnia  nobis 
donavit  ?  Per  locum  a  inajori  concluditur, 
quod  ex  quo  Filium   suum   carissimum, 


76 


IN   FESTO   S.  THOMJ;   APOSTOLl. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


/s.  IX,  6. 


Hebr.i.H 
Ps.  VIII,  8 


J)eul.i\,\9 


Joann.  xv 
23. 


I  Tim.  11, 5 


IJoann.  ii 
I. 

Bebr.  \ii 
2t,  23. 


sibi  consiibstantialcm,  cOcTqualem  et  co- 
aeternmn.dedit  iiobis  in  salvatorem  perln- 
carnationis  mysterium  (juxta  illud  Isaia>, 
Parvulus  natus  est  nobis,  et  filius  datus 
est  iiobis),  etiain  cetera  cuncta  Fiiio  mi- 
nora  praestiterit  nobis  in  re  vel  in  spe,  et 
quantum  in  ipso  est  et  ad  salutem  nobis 
necessarium  est.  Angelos  enim  dedit  iiobis 
in  concives  atque  custodes.  Omnia  quoque 
corporaiia  subjecit  fidelibus  :  nam  et  cor- 
pora  coeiestia  fecit  in  ministerium  cunctis 
gentibus,  ut  dicitur  in  Deuteronomio.  Om- 
nem  gratiam  in  prsesenti,  oninem  gloriam 
in  futuro  dare  paratus  est,  sicut  et  Filius 
contestatur  :  Si  quid  petieritis  Patrem  in 
noiiiine  meo,  dabit  vobis. 

Quis  accusabit  adversus  electos  Dei  f 
quasi  dicat  :  Nullius  accusatio  poterit  eis 
coram  Deo  nocere  in  hora  judicii  particu- 
laris  aut  generalis.  Possunt  tamen  jam  fra- 
ternaliter  accusari  a  proximis,  et  paterna- 
liter  corrigi  a  praelatis  :  imo  a  deemonibus 
animae  electorum  apud  Christum  judicem 
accusantur,  et  frequenter  purgatorio  ad- 
judicantur  ;  sed  nulla  accusatio  poterit  eis 
nocere  ita  ut  a  Deo  finaliter  separentur. 
Ideo  subditur  :  Deus  esl  qui  justificat  ele- 
ctos.  Quis  est  ciui  condemnet  eos  ?  Nullus 
utique,  quoniam  Dei  judicio  nullus  potest 
resistere.  Idcirco  subjungitur  :  CJrristus 
Jesus  qui  mortuus  est  pro  electorum  sa- 
lute,  imo  qui  et  resurrexit  tertia  die,  qui 
est  ad  dextcram  Dei  residens  ?  id  est,  in 
summo  honore  et  Patris  ffiqualitate,  in 
quantum  Deus  ;  secundum  humanitatem 
vero  suam,  sedet  ad  dexteram  Patris,  id 
est  in  polioribus  bonis  illius.  Qui  etiam 
interpellat  pro  nobis,  secundum  quod  nie- 
diator  Dei  et  hominum.  Unde  in  prima 
Joannis  Canonica  scriptum  est  :  Advoca- 
tum  habemus  apud  Patrem,  Christum  Je- 
sum  justum.  Et  ad  Hebra?os  legitur  :  Chri- 
stus  senipiternum  habet  sacerdotium,unde 
et  salvare  potest  in  perpetuum,  accedens 
per  semetipsum  ad  Deum,  semper  vivens 
ad  interpellandum  pro  nobis.  Ostendit  et- 
enim  Patri  Jatus  et  vulnera. 

Quis  ergo  nos  separabit  a  caritate  Chri- 


A  sti  ?  id  est,  quis  tollet  amorem  Christi  a 
nobis  ?  TribuJatio  corporis  ?  an  angustia 
mentis  ?  an  fames?  an  nuditas?  an  per- 
.sccutio  ?  11»  periculum,  id  est  niortis  dis- 
crimen,  damnum  apparatusve  mortis?  an 
gladius,  id  est  mors  ipsa,  aut  mortis  ti- 
mor?Ouasi  dicat  :  Nullum  horum  sepa- 
rare  nos  poterit  a  Christi  amore.  Sicut 
scriptum  est  in  Psalmo  in  persona  justo- 
rum  ac  martyrum  :  Quia  propter  te,  o  Do-  rs.xLnuH. 
mine  Deus,  id  est,  propter  tuum  amorem, 
et  propter  justitiam,  atque  ut  te  finaliter 

B  obtineamus  pro  felicitatis  objecto  objecta- 
lique  prcemio,  morti/icamur  tota  clie,  id 
est,  assidue  tribulamur,  et  per  quotidia- 
nas  adversitates  ac  persecutiones  ad  mor- 
tem  deducimur  :  imo  etiam  nos  ipsos 
sponte  ac  salubriter  mortificamus,  pro- 
priam  voluntatem  frangendo,  concupiscen- 
tias  refrenando,  et  per  opera  poenitentialia 
nos  castigando;  wstimati,  id  est  a  perse- 
cutoribus  ac  vitiosis  hominibus  reputati 
et  spreti,  sunius  ut  oves  occisionis,  id  est 
ut  oves  quse  occiduntur  ut  lana  earum  et 

C  carnes  in  occidentium  veniant  usum.  Hinc 
Christus  dixit  discipulis  :  Ecce  ego  mitto  Mauh.\, 
vos  sicut  oves  in  medio  luporum.  "^" 

Sed  in  iis  omnibus  adversitatibus  supe- 
ramus,  omnia  sequanimiter  sustinendo, 
propter  eum  qui  di/ed^it  nos,  id  est,  pro- 
pter  Christi  amoreni,qui  prior  dilexit  nos,  Uoann.n, 
et  propter  beneficium  gratise  ejus,  cujus  *"' 
auxilio  et  virtute  omnia  invictissime  pa- 
timur,  et  etiam  propter  ipsum  finaliter 
obtinendum  pro  praemio. 

Certus  sum  enim,  cjuia  neque  mors,  ne- 

D  que  vita,  id  est  amor  vivendi  aut  vita  vo- 
luptuosa ;  neque  Angeli,  qui  sunt  de  or- 
dine  ultimo  infimse  hierarchiae  ccelestis, 
neque  Principatus,  qui  sunt  de  tertio 
ordine  hierarchiae  praedictae,  neque  Vir- 
tufcs,  quie  sunt  de  secundae  hierarchiae 
medio  ordine;  neque  instantia,  id  est  prae- 
sentia  bona  vel  mala,  neque  futura  pro- 
spera  vel  adversa,  neque  fortitudo,  id  est 
violentia  alicujus,  neque  altitudo,  id  est 
dignitas  sa^culi  hujus,  vel  cornu  humanae 
praesumptionis,  neque  profundum,  id  est 


I 

\ 

,1 

i 


{ 


IN    FESTO   S.  THOMi    APOSTOLI. 


SERMO   PRIMIS 


77 


profunditas  sapientise  stecularis  aiit  philo- 
sophicte,  neqiie  creatura  alia  poterit  nos 
separare  a  caritate  Dei,  quce  est  in  Chri- 
sto  Jesu  Domino  nosfro,  id  est,  qua?  se- 
cundum  ejus  doctrinam  et  voluntatem  a 
Maiih.x\i>,  nobis  impenditur  Deo,  ita  quod  eum  toto 
^"'  diligimus  corde,  ut  docuit  Christus.  Vel 

dicitur  caritas  ista  «  Dei  »  esse  «  in  Christo 
Jesu  »,  quoniam  ea  qu»  Christus  pro  no- 
stra  saiute  fecit  ac  pertulit,  incitant  nos 
ad  actualem  ac  fervidum  Dei  amorem. 

Istud  dicit  Apostolus  in  persona  sui  ipsi- 
us  et  aliorum  Apostolorum,  quos  ex  reve- 
latione  divina  sciebat  esse  confirmatos  in 
gratia.  Vel  si  istud  intelligatur  dictum  in 
persona  omnium  prfedestinatorum,  refe- 
rendum  est  quantum  ad  separationem  fi- 
nalem.  Nam  quamvis  interdum  quidam 
eorum  separentur  ad  tempus  a  Deo  per 


A  culpam  mortalem,  finaliter  lamen  separa- 
ri  non  possunt. 

Praeterea,  quod  de  angelicis  spiritibus 
dictum  est,  non  est  ita  intelligendum  qua- 
si  angeli  sancti  velint  nos  separare  a  Dei 
amore,  sed  quia  etsi  per  impossibile  vel- 
lent  hoc,  non  tamen  id  possent.  Juxta 
quem  sensum  ait  Apostolus  :  Licet  ange-  catat. i,i. 
lus  de  cceIo  evangelizet  vobis  prseter  id 
quod  evangelizavimus,  anathema  sit.  Ve- 
rumtamen  per  angelos  prEefatoruin  coele- 
stium  ordinum,  intelligunt  quidam  angelos 

B  nialos  qui  de  ordinibus  illis  ruisse  credun- 
tur.  De  quibus  ad  Ephesios  habetur  :  Non  Ephes.y<, 
est  nobis  colluclatio  adversus  carnem  et  '*• 
sanguinem,sed  adversus  principes  et  pote- 
states,  etc.  Expositionem  textus  hujus  epi- 
stolfe  hic  celeriter  transeo,  quoniam  eam 
super  epistolas  Pauli  diffusius  elucidavi. 


SERMO  PRIMUS 


DE   IMMENSA   DEI   ERGA   SUOS    MISERICORDIA,   ET    CONTRA   MALOS   JCSTITIA    INFINITA. 


B 


\EATUS  quem  elegisti  et  assumpsisti, 

Domine.  Ps.  lxiv,  o. 

Ad  hoc  Dominus  universorum,Deus  oin- 

nipotens,  justus,  pius  et  sapiens,  universa 

constituit,  ut  sua  in  eis  perfectio  reluce- 

ret.  Porro  inter  perfectiones  Dei,  miseri- 

cordia  et  justitia  magnum  et  altum  obti- 

Pi.  csLvr,  nent  locum  :  ideo  Deus  (cujus  sapientia> 

^'  non  est  numerus)  voluit  misericordiam  at- 

que  justitiam  suam  in  intellectualibus  ac 

rationalibus    creaturis    manifestari.    Quos 

ergo  praordinavit  ad  hoc  ut  finaliter  sal- 

vi  fiant,  ii  vocantur  electi  et  pr.Tdestinati ; 

quos  autem   perituros   prEevidit,  prtesciti 

reprobique  dicuntur  :  et  illos  vocat  Apo- 

Bom.\Ti,ii,  stolus   vasa   misericordia>,  istos    nominat 

■^'  vasa  irae.  Hoc  in  spiritu  sanclus  Propheta 

intelligens,Iocutus  est  Deo:«Beatus  quem 

elegisti  et  assumpsisti  ».  Vere  beatus  est, 

quem  Deus  ab  sterno  elegit,  et  tempore 


C  sibi  placente  assumpsit,  id  est,  per  cari- 
tatem  et  gratiam  sibi  in  vita  prEesenti  con- 
junxit,  deinde  in  coelesti  regno  per  glo- 
riam  beatificae  visionis  sibi  adstrinxit,  aut 
ita  unire  decrevit. 

Denique,  de  materia  isla  prsedestinatio- 
nis  divinae  et  prsscientia;  ac  reprobationis 
ceternae,  non  est  coram  populo  multum  lo- 
quendum,  neque  incaute  aut  abundantius 
prspdicandum,  quoniam  vulgus  non  est 
tam  altifi  inaterise  capax,  et  facile  ex  tali 
sermocinatione  occasionem  sumit  erroris 

D  vel  indecentis  confabulationis.  Verumta- 
men,  quia  Apostolus  in  praesentis  festi 
epistola  evidenter  de  ista  scribit  mate- 
ria,  aliquid  inde  tangam  superficialiter  et 
succinctim,  qualenus  Christiani  advertant 
qusntum  Deo  habeant  regratiari  de  hoc 
quod  prse  ceteris  mundi  gentibus,  ad  fi- 
dem  salutarem  graliamque  Baptismi  vo- 


78 


IN   FESTO    S.  THOM.E   APOSTOLI.    —   SERMO   PRIMUS 


oati  siint.  Propter  quod  ait  Ilieronynuis  : 
Niiiil  felicius  Cliiisliano,  cui  regna  pro- 
mittuntur  eoelorum.Non  quod  omnes  Chri- 
stiani  salvantur.sed  quia  nullus  liomo  nisi 
Cliristianus,  salvatur  tempore  evangelicae 
Joann.m.i.  legis,  quum  Christus  testetur  :  Nisi  quis 
renatus  fuerit  ex  aqua  et  Spiritu  Sancto, 
nou  potest  introire  in  regnum  Dei.  Et  rur- 
ibid.  18.  sus  ibidem  asseritur  :  Qui  non  credit,  jam 
judicatus  est,  quia  non  credit  in  nomine 
unigenili  Filii  Dei. 

Primo  ergo  videndum  est  hic,  quid  sit 
prsedestinatio.  Et  ad  hoc  Augustinus  re- 
spondet,  quod  prsedestinatio  est  prseordi- 
natio  rationalium  el  intellectualium  crea- 
turarum  quarumdam  ad  jeternam  beati- 
tudinem  eertitudinaliter  obtinendam.  Et 
rursus  :  Prsdestinatio,  inquit,  est  pra?pa- 
ratio  gratia?  in  pracsenti,  et  glorise  in  fu- 
turo.  Quum  enim  ad  supernaturalem  feli- 
citatem  Deus  creaverit  hominem,ad  quam 
nemo  naturalibus  potest  pertingere  viri- 
bus,  sed  per  sola  supernaturalia  auxilia 
gratise  Dei ;  hinc  ii  quibus  Deus  largitur 
gratiosa  media  pertingendi  ad  felicitatem 
seternam.dicuntur  electi.Et  quoniam  Deus 
nil  casualiter  agit  aut  improvise,  sed  om- 
nia  sapientialiter  ac  providentialiter  ope- 
ratur  :  ideo  isti  quibus  ab  aeterno  decrevit 
praestare  dona  et  virtutes  certive  ac  fina- 
liter  veram  adipiscendi  salutem,  vocantur 
electi  et  prffidestinati  et  vasa  misericor- 
diae,  quia  ex  sola  caritate,  liberalitate  et 
misericordia  sua  Deus  hoc  facit ;  ceteri 
autem  vocantur  prffisciti  et  reprobi  vasa- 
que  irae,  quoniam  propter  eorum  demerita 
juste  relinquuntur  a  Deo. 

Nunc  ergo  pensemus  profundius,  quam 
beati  sint  electi  et  praedestinati.quam  item 
miseri  sint  prssciti  ac  reprobi.  Quum  et- 
enim  totum  tempus  vita>  praesentis  sit  tan- 
quam  momentum  et  indivisibile  nunc, 
respectu  futurae  aeternitalis  in  vita  sequen- 
ti,  omnisque  tribulatio  hujus  vitae  sit  tan- 
quam  nihiI,comparationc  futurae  felicitatis 
et  gloriae;  constat  quod  electi,  quantum- 
cumque  duras  ac  diuturnas  tribulationes 
habeanl  in  hoc  mundo,  nihilo  minus  val- 


A  de  bcati  censendi  sunt,  eo  quod  ad  seter- 
nam  et  ineffabilem  illam  beatitudincm 
certissime  sint  venturi.  Ideo  ait  Salvator  : 
Beati  estis  quum  maledixerint  vobis  homi-  Maitii.\, 
nes.  et  persecuti  vos  fuerint,  et  dixerint  "' '"• 
omne  malum  adversum  vos,  mentientes, 
propter  ine ;  gaudete  in  illa  hora  et  ex- 
sultale,  quoniam  merces  vestra  copiosa 
est  in  coelis.  Imo  quo  graviora  hic  patiun- 
tur,  co  feliciores  sunt,  dummodo  veram 
in  Deo  patientiam  servent.  Simili  modo 
reprobi  et  praesciti,  quantumcumque  tem- 

B  poraliter  prosperentur,  delicientur  ac  ho- 
norentur,  prorsus  miseri  sunt  :  et  tanto 
infeliciores,  quanto  nunc  abundantius  at- 
que  diutius  in  propriis  desideriis  prospe- 
rari  ac  ambulare  sinuntur,  quum  delecta- 
tio  ac  duratio  vita?  istius,  nullius  momenti 
sint  comparatione  gaudii  et  perpetuitatis 
futurae  felicitatis.  Unde  de  talibus  scri- 
ptum  est  :  Impii  vivunt,  sublevati  sunt,  /ojxxi, 7- 
confortatique  divitiis ;  semen  eorum  per-  ^'  '^' 
manet  coram  eis,  et  non  est  super  eos  vir- 
ga  Dei ;  ducunt  in  bonis  dies  suos,  et  in 

C  puncto  ad  inferna  descendunt. 

Denique,  quum  unusquisque  homo  in 
saeculo  isto  incertus  sit  an  praedestinatus  ^'cc/e.ix,!. 
sit,  an  certe  praescitus  ;  restat  ut  universi 
et  singuli  semper  timorati,  custoditi,  solli- 
citi  simus  coram  Judice  summo.et  pericu- 
li  nostri  immcnsitatem  jugiter  vereamur. 
Praesertim  quum  in  laqueorum  medio  am- 
bulemus,  quos  pauci  evadunt  :  ita  quod 
non  solum  multo  major  pars  hominum, 
sed  et  mullo  niajor  Christianorum,in  aeter- 
num   damnantur.  0  quanta  est  excaecatio 

D  hominum,  quanta  insipientia  mortalium, 
quanta  perversitas  iniquorum,  qui  tain  in- 
timorate  vitioseque  vivunt,  quasi  a  Deo 
judicandi  non  essent,  et  quasi  non  esset 
vita  post  vitam  praesentem  !  Idcirco  de  eis 
beatissimus  Moyses  dixit  :  Gens  absque  Deui.wx», 
consilio  est  et  sine  prudentia  ;  utinam  sa- "  ' 
perent  et  intelligerent,  ac  novissima  pro- 
viderent.  Et  sanctus  David  :  Filii  (inquit)  Ps.  iv,  3. 
hominum,  usquequo  gravi  corde?  Ut  quid 
diligitis  vanitatem,  et  quaeritis  mendaci- 
um  ?  Hinc  etiam  Salomon  loquitur  :  Us- .P™f •  ■,  s^- 


IN   FESTO    S.  THOM.E   APOSTOLI.    —   SERMO   PRIMUS 


79 


quequo  slulti  ea  quae  sibi  nociva  sunt  cu-  A 
pient  ?  Siquidem  stulti  sunt  omnes  Deo 
non  adluerentes  nec  obedientes  :  quoniain 
bona  carnalia  et  caduca  praeferunt  bonis 
spirituaiibus  et  supernis,  imo  summo,  in- 
commutabili  et  intcrminabili  bono,  quod 
est  Deus  sublimis  et  benedictus,  cujus 
/i.  XI.,  15.  comparatione  totus  mundus  est  velut  pul- 
vis  exiguus  ;  prosperitatem  quoque  vitro 
prsesentis  brevem,  incertam  ac  modicam 
praediligunt  ac  prseponunt  beatitudini  re- 
gni  ccelestis  ina?stimabili  et  setern??.  Non- 
ne  vanissimi  atque  stultissimi  sunt  ii  om-  B 
nes?  Et  tamen  tam  raulti  sunt,  ut  de  eis 
Eccie.hio.  illud  Ecciesiastae  dicatur  :  Stultorum  infi- 
nitus  est  numerus. 

Prseterea,  quum  inter  praedestinatos  et 
prsescitos  nihil  ita  distinguat  in  sa?culo 
isto  ut  caritas  Dei  et  amor  sui,  quia  per 
caritatem  Dei  efficitur  homo  membrum 
Christi  et  civis  Jerusalem,  et  per  amorem 
sui  (qui  est  amor  improbus  ac  privatus, 
quo  homo  diligit  se  in  se,  et  propria  dele- 
ctamenta  ac  commoda  quaerit  contra  di- 
vina  praecepta)  efficitur  servus  ac  mem-  C 
brum  diaboli,  civisque  Babylonis  :  hinc  ad 
veram  et  spiritualem  dilectionem  Dei  ac 
proximorum  semper  nos  demus,  in  ea 
permaueamus,  crescamus,  et  consumme- 
mur ;  omnem  vero  inordinatum,  carnalem 
et  fcedum  abjiciamus  de  cordibus  nostris 
amorem.  Amicos  in  Deo  et  inimicos  pro- 
pter  Deum  amemus;  Dei  honorem  et  glo- 
riam  fervide  desideremus,  ei  uniri,  pla- 
cere  feternaliterque  vacare  super  omnia 
appetamus,  et  quidquid  a  Dei  amore  im- 
pedit  aut  avertit,  despiciamus.  Nam  ut  ait  D 
/Jom.  M.i,  Apostolus,  Diligentibus  Deuni  omnia  co- 
operantur  in  bonum. 

Insuper,  quum  praeinducta  ita  se  ha- 
beant,  attendamus  quam  vere  et  excel- 
lenter  beatus  fuit  et  est  sanctus  apostolus 
Thomas  :  quia  non  solum  quoad  propriam 
personam  eminenter  electus  fuit  et  prae- 
destinatus,  sed  etiam  tam  copiosissimum 
et  innumerabilem  populum  infidelem  con- 
vertit  ad  Christum,  et  sua  prsedicatione, 
virtutibus  atque  miraculis,  ad  aeternam 


i8. 


perduxit  salutem.  Nam  (ut  testatur  Isido- 
rus)  gloriosissimus  iste  Apostolus  Evange- 
lium  praedicavit  Parthis  et  Medis  ac  Persis, 
Hyrcanis  quoque  et  Brachmauis  ;  et  orien- 
talem  ingrediens  plagam,  remotioraque 
gentium  penetrans  loca,  usque  ad  Indiam 
superiorem  devenit,atque  ibidem.sicut  ali- 
bi,  plurimos  convertit. Ideo  fructuosissima 
arbor  fuit,  et  dicere  potuit  cum  Prophe- 
ta  :  Ego  autem  sicut  oliva  fructifera  in  Ps.  u,  lo. 
domo  Dei. 

Praeterea  admonemur  in  praesenti  epi- 
stola,  considerare  quam  indicibilis  sit  ca- 
ritas,  munificentia  et  misericordia  Dei  in 
suis  electis,  quia  per  supernaturalia  gra- 
tiarum  suarum  charismata  facit  eos  Filio  Mm.vm, 
suo  naturali  conformes  :  per  caritatem  "^' 
namque  et  ceteras  virtutes  infusas,  fiunt 
amici  et  adoptivi  filii  Dei,  qui  et  paterna- 
liter  eos  tifetur.  Non  ergo  pusillanimes  si- 
mus  aut  formidolosi,  quoniam  si  Deum 
veraciter  quaerimus,  si  eum  diligimus,  si 
ei  placere  conamur,  et  ei  pro  posse  in 
omnibus  obedimus,  ipse  adjutor  atque 
protector  est  noster.  Ideo  ipso  juvante  ho- 
stibus  praevalemus,  dicente  Apostolo  :  Si  /jirf.  31. 
Deus  pro  nobis,  quis  contra  nos  ? 

Amplius,  sicut  hic  docet  Apostolus,  hoc 
inter  beneficia  Dei  praecipuum  est,  quod 
Deus  Pater  omnipotens  proprio  Filio  suo  md.  aa. 
non  pepercit,  sed  pro  nobis  omnibus  tra- 
didit  illum.  In  quo  primo  apparet  inaes- 
timabilis  caritas  Dei  ad  nos,  juxta  illud 
B.  Joannis  :  In  hoc  apparuit  caritas  Dei  in  uoann.iv, 
nobis,  quoniam  Filium  suum  unigenitum  "■ 
misit  Deus  in  mundum,  ut  vivamus  per 
eum.  Secundo  in  hoc  apparet  misericor- 
dia  Dei  Patris,  quia  in  tantuni  condoluit 
nobis  per  vitia  vulneratis,  atque  ieternae 
damnationis  periculis  expositis,  quod  uni- 
genitum  Filium  suum  misit  nobis  in  me- 
dicum  animarum,  qui  animarum  nostra- 
rum  languoribus  mederetur,  et  vitia  nostra 
curavit,  ab  infernali  quoque  interitu  libe- 
ravit,  et  ad  veram  perduxit  salutem.  Hinc 
ait  Propheta  :  Benedic.  anima  mea,  Domi-  ps. ai,i-i. 
num,  et  noli  oblivisci  omnes  retributiones 
ejus;  qui  propitiatur  omnibus  iniquitatibus 


80 


IN   FESTO   S.  THOM.E   .VPOSTOLI. 


ENARRATIO   IN  EV.\NGELIUM 


tiiis,  qui  sanat  omncs  infirmitates  tuas;  A 
qui  rcdiinit  de  interitu  vitam  tuam,  qui 
coronat  te  in  misericordia  et  miserationi- 
bus.  Tertio  in  hoc  apparct  summa  justitia 
Dei,  qua  Dcus  maluit  Filium  suum  dilc- 
ctissimum  tam  amarissimam  mortem  pa- 
ti,  quam  peccata  manere  inulta.  Imo,  ut 
/».  uii,  li.  Isaias  dicit,  Deus  posuit  in  eo  iniquitatem 
omnium  nostrum.  Quarto  apparet  in  isto 
incomprehensibilis  liberalilas  Dei,  quia 
tam  magnum  bonum,  videlicet  unicum 
Filium  suum,  prsestitit  nobis  :  quem  etiam 
quotidie  in  Sacramento  nobis  largitur.  Ex  B 
quo  constat  quod  bona  majora  dare  para- 
tus  sit,  tanquam  benignissimus  atque  di- 
tissimus  pater,  si  tamen  fiducialiter,  hu- 
militer  ac  perseveranter  oraverimus  eum. 
Nunc  ergo  indesinenter  consideremus 
beneficia  Dei,  caritatem,  liberalitatem  et 
misericordiam  ejus  super  nos':  sicque  in 
ejus  roboremur  amore,  ut  ab  ipso  nihil 
nos  queat  avertere;  imo,  ejus  intuitu  et 
amore,  mortificemus  salubriter  nosmet- 
ipsos.  Nam  ut  ait  Apostolus,  Qui  sunt 
Christi,  carnem  suam  crucifixerunt  cum  G 
vitiis  et  concupiscentiis.  Non  ambulemus 
in  desideriis  vanis  ac  pravis,  sed  in  con- 
tinuo  Dei  timore,  in  arcta  via  salutis,  in 


Galat. 


caritale,  sobrielate,  humilitate,  ceterisque 
viitulibus;  sic  fructuosi  ac  gloriosi  Tho- 
msp,  imo   et  Christi,  sectemur  vestigia  : 
quoniam  qui  dicit  se  in  Christo  manere,  i/oann.u, 
debet  sicut  ille  ambulavit,  et  ipse  ambu-  ''• 
lare.    Hoc   est  quod   ad    Corinthios   dicit 
Apostolus  :  Semper  mortificationem  Chri-  iicor.  iv, 
sti  in  corpore  nostro  circumferentes,  ut'"'"" 
vila  Christi  manifestetur  in  carne  nostra 
mortali.  Unde  in  eadem  ait  epistola  :  Pro  Jbiu.  1,15. 
omnibus  mortuus  est  Christus,  ut  qui  vi- 
vunt,  jam  non  sibi  vivant,  sed  ei  qui  pro 
ipsis  mortuus  est. 

Hoc  modo  beatissimus  Thomas  aposto- 
lus  mortificavit  se  ipsum ;  et  Christo,  non 
sibimet,  vixit,  sed  innumerabiles  pro  Deo 
persecutiones  patientissime  tulit,  infatiga- 
biliter  laboravit,  ignotas  et  remotissimas 
ingrediendo  provincias,  in  quibus  varias 
ac  pessimas  invenit  abusiones,  quas  ex- 
stirpavit  ab  eis  :  quarum  una  hsec  fuit, 
quod  marito  alicujus  mulieris  defuncto, 
uxor  ejus  bene  vestita,  ornata,  viva  sepe- 
liebatur  cum  eo.  Unde  in  Itinerario  S.  Cle- 
mentis  narratur,quemadmodum  S. Thomas 
exsistens  in  India,  misit  principi  Aposto- 
lorum,  sacratissimo  Petro,  epistolam  de 
hoc  ipso. 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


MISIT   JESUS    DUODECIM   DISCIPULOS   SUOS,   PR^CIPIENS  EIS  ET  DICENS,   ETC.  Matth.  X,  S-8. 


HODIERNO  in  evangelio  legitur,  qua- D 
liter  Christus  ante  passionem  suam 
misit  duodecim  Apostolos  ad  prsedican- 
dum  in  Judica,  dans  eis  virtutem  faciendi 
magna  et  praeclara  miracula.  Unde  evan- 
gelium  istud  in  solennitate  Thomae  apo- 
stoli  legitur, qui  post  Christi  passionem,us- 
que  ad  fines  mundi  missus  est  pr»dicare, 
atque  innumerabilibuspraeclarissimisque 
miraculis  coruscavit  longe  lateque.  Itaque 
Matthaeus  ait  : 


Misif  Jesiis  chtodecim  di.scipulos  suos, 
id  est  Apostolos,  qui  inter  discipulos  Chri- 
sti  fuerant  principales.  Misit  autem  eos  ad 
pra?dicandum  combinalos,  id  est  duos  si-  Mar 
mul,  ut  dicit  Marcus.  Prwcipiens  eis,  et 
dicens  :  In  viam  gentium  ne  abieritis, 
hoc  est,  non  eatis  ad  praedicandum  genti- 
libus;  et  in  civitates  Samaritanorum  ne 
intraveritis  Sid  prsedicandum  eis,simililer 
nec  in  villas  nec  in  casteila  eorum.  Porro 
Samaritani  erant  natione  gentiles,  nati  ex 


.VI, 7. 


f 


5; 


J! 


IN    FESTO    S.  THOM.E   APOSTOLI. 


ENARR.4TI0    IN    EVANGELIIM 


81 


IV  neg.   his  qiios  rex  Assyrioniiii  addiixil,  habita-  A 
xv[.,  n.     reque  fecit  in  terra  decem  tribuiim  Isiael, 
quum  cepisset  et  transtulisset  tribus  eas- 
dem,  prout  libro  quarto  Regum  plenius 
edocetur.  Receperuntque  Samaritani  quin- 
que  libros  Moysis,  non  Prophetas.  Sed  po- 
tius  ite  ad  oves  quw  perierunt  domus  Is- 
rael.   Ordo   verborum   est  :  Ite  ad  oves 
domus   Israel   quse   perierunt,  id   est   ad 
homines  Israeliticae  plebis.  qui  oves  Dei 
fuerunt    aut   esse    debuerunt,  juxta  illud 
/■j  LxxvMi,  Psalmistae  :  Nos   autem   popuhis  ejus  et 
'•*■  oves   pascuie   ejus.  Hi   «  perierunt  »,   id  B 

est,  damnationi  fuerunt  obnoxii  per  pro- 
prias  culpas,  et  spiritualiler  mortui  erant 
peccaudo.  In  primo  quoque  parente  per 
originale  peccatum  perierant. 
Itaque,  sicut  Christus  de  se  ipso  asse- 
.Vaith.xw  ruit,  Non  sum  missus  nisi  ad  oves  quae 
"*■  perierunt  domus  Israel,quoniam  ante  pas- 

sionem  suam  in  propria  persona  praedica- 
re  missus  non  fuit  nisi  Judeeis,  tanquam 
peculiari  et  fideli  populo  Dei,cui  adventus 
Christi  specialiter  fuit  per  Prophetas  pro- 
missus;  sic  Christus  ante  passionem  suam  C 
discipulos  suos  non  raisit  nisi  ad  praedi- 
candum  Judceis,  ut  vel  credendo  et  obe- 
diendo  salvarentur,vel  non  credendo  iiiex- 
cusabiles  redderentur.  Honorandi  quippe 
erant  Judaei,  quia  ex  semine  Patriarciia- 
rum  descenderunt,  et  legem  habuerunt  a 
Deo  per  Moysen  datam,  atque  ex  eis  Chri- 
stus  ac  ejus  Apostoli  nati  sunt.  Porro  post 
suam  resurrectionem  Christus  praecepit 
Ji/arc.iyi,  Apostolis  :  Euntcs  in  inundum  univer- 
'^'  sum,  praedicate  Evangelium  omni  creatu- 

rae.  Nec  tamen  Apostoli  hoc  praeceptura  D 
sunt  exsecuti,  nisi  postquam  praedicave- 
runt  Judaeis  per  plures  annos,  et  pro  ma- 
jori  parte  fuerunt  indurati  :  tunc  naraque 
justa  facta  est  transmigratio  Apostolo- 
rum  ad  gentiies.  Hinc  Paulus  et  Barna- 
Ac(.xiii,4c.  bas  dixerunt  Judaeis  :  Vobis  oportebat 
primum  loqui  verbum  Dei,  sed  quoni- 
am  repuiistis  illud,  ecee  convertimur  ad 
gentes. 

Euntes  autem  prwdicate  Judaeis,  dicen- 
te$  :  Quia  appropinquavit  regnum  ccelo- 

T.  31. 


rum,  hoe  est  beatitudo  et  gloria  regni 
ccelestis.  Nam  Christus  sua  passione  pro 
totius  mundi  satisfaciendo  peccatis,  ape- 
ruit  januam  regni  ccelestis,  id  est,  impe- 
dimentum  intrandi  illud  delevit,  et  meri- 
tura  introeundi  communicavit  hominibus. 
Obediendo  etenim  Patri  usque  ad  mortera,  PhUipp.n, 
et  crucis  patibulum  sustinendo,  proraeruit,  *' 
quantum  in  ipso  est  et  suffieienter,  cun- 
ctis  horainibus  coelestis  regni  ingressuin, 
suuraque  raeritum  communicavit  homi- 
nibus. 

Sed  quia  doctrina  Christi  et  Apostolo- 
rum  supernaturalis  fuit,  et  de  secretis 
ccelestibiis,  idcirco  Salvator  dedit  Aposto- 
lis  virtutem  et  gratiam  faciendi  rairacula, 
quae  sunt  apta  proportionataque  raedia, 
utpote  supernaturalia  argumenta,  ad  pro- 
bandum  veritatem  fidei  christianae  et  evan- 
gelicae  sinceritatem  doctrinae.  Hinc  ait  : 
Infirmos  curate,mortuos  suscitate,leprosos 
mundate,  dcemones  ejicite,  hoc  est,  vestris 
orationibus  irapetrate  hominibus  beneficia 
ista,  ita  quod  supernaturaliter,  efficienter, 
principaliter,  praestentur  a  Deo,instrumen- 
taliter  vero  et  dispositive  a  vobis.  Verura- 
tamen  Apostoli  ante  Christi  passionera  non 
leguntur  aliquem  mortuuin  suscitasse;sed 
Marcus  asserit,quod  dcemonia  plurima  eje-  j/arc.  m, 
cerunt,  et  aegros  aliquos  curaverunt.  Gra-  "■ 
tis  accepistis,  id  est,  absque  pretio  et  rae- 
rito  vestro  accepistis  a  rae  dona  gratiae 
gratis  datae,videlicet  virtutem  faciendi  rai- 
racula,  et  etiam  dona  gratiae  gratum  fa- 
cientis  ;  gratis  date,  hoc  est,  pure  propter 
Deum,  non  temporalis  lucri  aut  favoris 
intuitu,  aliis  comraunicate  beneficia  ista, 
et  sacramenta  Ecclesiae,  inforraationera,ac 
cetera  spiritualia  bona  :  pro  quibus  nihil 
sumendum  est  per  modum  pretii  et  initi 
pacti,  ne  spiritualibus  teraporalia  corapa- 
rentur,qiMa  hoc  siinoniacura  esset;  quam- 
vis  aliquid  accipi  possit  tanquam  stipen- 
diura  vitae.  Hinc  princeps  Apostolorum  in 
prima  sua  hortatur  Canonica  :  Unusquis-  \Peir.\i, 
que  sicut  accepit  gratiam,  in  alterutrum  ' 
illam  administrantes,  sicut  boni  dispensa- 
tores  multiformis  gratiae  Dei.  Hinc  quoque 

6 


IN   FESTO   S.  THOM.E   APOSTOLI.   —   SERMO    SECrNDUS 


idem  bcatissimiis  Archiapostolus,  ut  legi-  A  ctum  :  Pecunia  tua  tccum  sit  in  perditio-  Ac<.vin,20. 
tur  in  Actibus.  di.\it  Simoni  mago,  volenti      nem,  quoniam  donuni  Dei  existimasti  pe- 
emere   potestatem   dandi    Spiritum    San-      cunia  possideri. 


SERMO  SECUNDUS 

DE    r.ARlTATE    S.  THOM.E   AD   CHRISTUM,    PROMPTAQUE   EJUS 

RESIGN/VTIONE   AD   MORTEM  ;    DE   FRATERNA    CARITATE,    ET   QIOD   NEMINI   QUIDQUAM   NEGARE 

DEBEMUS    QUOD    IMPENDERE   POSSIMUS. 


D 


Joann.  xi 
1  et  seq. 

mil.  3. 


IXIT  Thomas  ad  condiscipulos  :  Ea- 
mus  et  nos,  ct  moriamur  cum  illo. 
Joann.  xi,  16. 

Quemadmodum  evangelista  refert  Joan- 
nes,quando  Lazarus.frater  Marife  Magdale- 
ne  ac  Marth8e,graviter  aegrotabat,  miserunt 
sorores  ejus  ad  Jesum,  dicentes  :  Domine, 
ecce  quem  amas  infirmatur.  Quumque  Do- 
minus  Jesus  vellet  ire  ad  Bethaniam,  in 
qua  habitaverunt  Maria  et  Martha,  et  Apo- 

ibid.  8.  stoli  trepidarent,  dicentes,  Doraine,  jam 
quserebant  te  Judsi  lapidare,  et  tu  iterum 
vadis  illuc  ?  beatus  apostolus  Thomas  eos 

ibid.  16.  exhortans  ac  roborans  :  «  Eamus  »,  inquit, 
«  et  nos,et  moriamur  cum  illo».  In  quibus 
verbis  ostendit  caritatem  suam  ad  Christum 
magistrum  ac  Dominum  nostrum,  bonum 
quoque  propositum  suum  ad  moriendum 
siinul  cum  Christo  et  pro  eo.  Et  quamvis 
sanctus  ille  Apostolus,instante  Christi  pas- 
sione,  dum  ipse  ab  irapiis  caperetur,  a 
proposito  fortitudinis  su»  ceciderit,  quia 
cum  coapostolis  fugit ;  tamen  post  Christi 
ascensionem  et  Spiritus  Sancti  missionem 
constantissimus  mansit,  atque  fortissimus 
fuit  usque  ad  mortem.  Nam  Christo  pra?- 
cipiente,  perrexit  ad  Indos,  quum  tamen 
ad  nullam  gentem  tam  invite  ivisset  sicut 
ad  illos,  quantum  in  se  erat.  Nihilo  minus 
Domino  id  jubente,  promptissime  ivit  ad 
eos.  Quum  etenim  S.  Thomas  apud  Cajsa- 
ream  esset,  apparuit  ei  Christus.  dicens  : 
Kex  Indiae  misit  praepositum  ad  qua-ren- 
dum  liominem  arte  architectouica  erudi- 


Malth 
XXVI,  50. 


B  tuni.  Veni  ergo,  et  mittam  te  ad  illum.  Cui 
Thomas  :  Domine,  quovis  mitte  me,  prse- 
terquam  ad  Indos.  Dixitque  ei  Dominus  : 
Vade  securus,  et  ero  tecum;  quumque  In- 
dos  converteris,  ad  rae  cum  palma  marty- 
rii  venies.  Cui  Thomas  :  Dominus  meus  es 
tu,  et  ego  servus  tuus;  fiat  voluntas  tua. 
Ecce  in  his  hujus  thematis  verbis  muita 
nobis  proponuntur  virtutum  opera  imi- 
tanda.  Priino,  ut  sicut  B.  Thomas  coapo- 
stolos  hortabatur  ad  eundum  cum  Chri- 
sto  atque  ad  moriendum  cum  ipso,  ita  et 

C  quilibet  nostrum,  quantum  potest  et  obii- 
gatur,  proximos  suos  hortetur  ad  bona 
agenda,  ad  exercitia  virtuosa,  ad  fervidum 
Dei  obsequium.  Qnod  quamvis  ad  supe- 
riores  et  prsedicatores  ac  patres  potissi- 
mum  spectet,quilibet  tamen  Christifidelis 
ad  hoc  ipsum  aliquo  modo  adstringitur, 
tam  ex  caritate  Dei,  quam  ex  dilectione 
proximi.  Si  enim  Deum  super  omnia  vere 
diligimus,  restat  ut  eum  ab  omnibus  ho- 
norari  optemus.  Idcirco  proximos  nostros 
ad  Dei  venerationem  ac   servitutem   pro 

D  posse  debemus  inducere.Hinc  in  sua  Apo- 

calypsi  ail  Joannes  :  Qui  audit,  dicat,  Ve-  Apoc.axu, 
ni :  id  est,  qui  percipit  et  cognoscit  aliquid  "' 
esse  virtuose  agendum,  proximos  suos  in- 
vitet  ut  ambulent  secum  iu  via  virtutum. 
Unde  ad  Hebrseos  dicitur  :  Adhortamini    Bebr.  m, 
vosmctipsos  per  singulos  dies,  ut  non  ob-  ''" 
duretur  quis  ex  vobis  fallacia  peccati.Por- 
ro  videmus  in  saeculo  isto,  quod  servi  ma- 
gnorum  prselatorum  ac  principum  graviter 


K\    FESrO    S.  THOM^   APOSTOLI. 


SEUMO   SECUNDUS 


83 


/oOHn. xviii, 


Ps,   CXVIM, 

139. 


Ps.i.,  13. 


Galal.  VI, 
10. 


Coluss.  III 
H,  16. 


indignantur,  si  quis  inferior  praelatis  prin-  A 
cipibusque  eorum  reverentiani  debitani 
non  impendat.  Unde  et  impiissimus  ilie 
Malchus  Domino  Jesu  Christo  alapam  dare 
pr»sumpsit,  eo  quod  (ut  sibi  apparuit) 
Christus  non  satis  reverenter  respondit 
pontifici.  Qui  igitur  proximos  ad  divinee 
honorificentiam  majestatis  inducere  non 
conatur  orando,  hortando,  docendo,  cor- 
ripiendo,  exemplariter  conversando,  aut 
aliquo  modo  sibi  possibili  ac  decenti,  ne- 
que  de  inhonoratioiie  Altissimi,  creatoris 
sui,  cordialiter  contristatur,  a  Dei  amore  B 
se  vacuum  esse  testatur.  Ideo  ait  Propheta 
ad  Dominuni  :  Tabescere  me  fecit  zelus 
meus,  quia  obliti  sunt  verba  tua  inimici 
mei;  itemque,  Docebo(inquit)iniquos  vias 
tuas,  et  impii  ad  te  convertentur. 

Secundo,  ad  istam  exhorlationem  proxi- 
mis  impendendam  adstringimur  ex  cari- 
tate  fraterna,  qua  omnes  homines  sicut 
nos  ipsos  spiritualiter  amare  tenemur.  Si 
etenim  proximos  nostros  tanquam  nos 
ipsos  sincere  diligimus,  certum  est  quod 
ea  sine  quibus  salutem  consequi  neque-  C 
unt,  persuadebimus  eis,  hortando  eos  ad 
bona  agenda,  et  ad  vitia  reiinquenda.  Hinc 
quippe  ad  fraternam  correplionem  omnes 
tenenmr.  Videmus  quod  homines  ad  eum- 
dem  locum  proficiscentes,  hortantur  se 
invicem  ad  eundum;  similiter,  qui  contra 
eosdem  adversarios  praeliantur,  cohortan- 
tur  se  mutuo  ad  pugnandum.  Quum  ergo 
omnes  Christiani  sint  conviatores  et  com- 
militones,  ad  eamdem  coelestem  patriam 
gradientes,  et  contra  malignorum  spiri- 
tuum  vitiorumque  aciem  bellum  juge  ha-  D 
bentes,  debent  se  invicem  ad  gradiendum 
per  arctam  viam  salutis  atque  ad  resisten- 
dum  peccatis  hortari,  sicque  sibi  invicem 
ad  salutem  cooperari.  Hinc  ad  Galatas  di- 
cit  Apostolus  :  Dum  tempus  habemus,ope- 
remur  bonum  ad  omnes,  maxime  autem 
ad  domesticos  fidei.  Et  ad  Colossenses  ait: 
Super  omnia  caritatem  liabete,  docentes 
et  commonentes  vosmetipsos.  Vse  itaque 
eis  qui  verbo  aut  exemplo  alios  traliunt 
ad  culpam  et  perditionem,  aut  maie  ageu- 


tibus  blandiuiitur,  arrident,  consentiunt  : 
quia  per  hoc  participes  fiunt  illorum  in 
vitiis. 

Praeterea,  hoc  modo  sanctus  apostolus 
Thomas  ferventissimus  fuit  exhortator  ho- 
minum  ad  virtutes.  Quum  enim  a  rege 
Indise  copiosam  accepisset  pecuniam  pro 
palatio  fabricando,et  rex  per  biennium  es- 
set  absens,S.Thomas  toto  biennio  preedica- 
tioni  fuit  intentus,  plurimosque  convertit, 
pecuniam  quoque  dedit  pauperibus.  Imo 
dum  adhuc  esset  iu  via  ad  Indiee  regem, 
atque  in  urbe  quadam  nuptiis  interesset 
quas  rex  quidam  sutc  filia;  fecit,  ipse  Apo- 
stolus  ad  regis  petitionem  sponso  ac  spon- 
sse  benedixit.Quibus  paulo  post  Christus  in 
somno  apparuit,et  Apostolum  januis  clau- 
sis  introduxit  ad  illos.  Dum  ergo  Aposto- 
lus  spousum  ac  sponsam  ad  virginitalem 
servandam  cohortaretur,  apparuerunt  eis- 
dem  angeli  duo,  dicentes  :  Nos  sumus 
angeli  vobis  ad  custodiam  deputati.  Qui 
si  Apostoli  monita  servaveritis  bene,  offe- 
remus  Deo  omnia  desideria  vestra.  Sicque 
sponsus  et  sponsa  sunt  conversi  ac  bapti- 
zati  a  Thoma  apostolo,  in  virginitate  ma- 
nentes.Et  sponsus  ipse,nomine  Dionysius, 
civitati  in  qua  ista  contigerant  est  episco- 
pus  ordinatus;sponsa  vero  sacro  velamine 
consecrata,  post  longum  tempus  martyri- 
um  est  perpessa. 

Secundo,  in  themate  preeassumpto  do- 
cemur  ut  eamus  cum  Christo,  ipsum  se- 
quendo,et  hoc  dupliciter.  Primo,indigenti- 
bus  pro  posse  subveniendo,quemadmodum 
Christus  a  Maria  et  Martha  rogatus,  ivit  /oann.n, 
ad  eas  ad  suscitandum  fratrem  earum  de-  •^''«i- 
functum.   Secundo  personaliter,  exemplo 
Christi  virtuose  vivendo. — Debemus  igitur 
proximis  nostris  caritative  succurrere  ob- 
sequiosique  esse,  quum  dicat  Apostolus  : 
Per  carilatem  servite  invicem.  Nam  et  na-    aM.  v, 
turalis  lex   exigit  ut   unusquisque  faciat  '^- 
proximo  prout  sibi  lieri  vult  ab  lilo.  Quod  12. 
quam  expediens  sil,  Salomon  pandit,  di- 
cendo :  Frater  qui  adjuvatur  a  fratre,  quasi  Prou.xvni, 
civitas  munita.  Hinc  loquitur  et  Christus  :  "■ 
Omni  pelenti  te,  tribue.  Si  ergo  proximus  /,uc.  vi,30. 


84 


IN   FESTO   S.  THOMi;   ArOSTOLl. 


SEIIMO    SECU.VDUS 


quaerat  a  uobis  au.xilium,  consiliuin,  ob-  A  rcnl  ictu  fuiguris  interiisse.  Erigens  auteni 


sequium,  quidquid  rationabiiiter  petit,  ca- 
uv.xiu.s.  ritative  ct  pic  imperticndum  est  ei  :  ca- 
ritas  nanique  non  quserit  quae  sua  sunt 
tantum,  sed  aliis  pro  posse  adsistit.  Iloc 
modo  proximis  suis  succurrunt,  qui  ad 
opcra  miscricordiae  corporalia  ac  spiritua- 
lia  proui  suut  :  dc  quibus  ait  Salvator, 
Matih.r-.  Beati  misericordes,  quoniam  ipsi  miseri- 
cordiam  consequentur.Unicuique  equidcm 
subveuiendum  est  in  his  in  quibus  am- 
plius  indiget  :  ita  ut  qui  tristis  est,  con- 


se  Apostoius,  dixit  :  Surgite,  quoniam  Do- 
minus  meus  sicut  fulgur  venit,  vosque 
sanavit.  Exsurgcntcs  igitur  omnes,  Deum 
glorificavcrunt  atque  Apostolum. 

Secundo,  Christum  sequi  debemus  per- 
sonalilfr,  virtuose  vivendo,  hoc  est,  Chri- 
sli  virtutes  sequendo,caritative,humilitcr, 
timorate,  patienter,  mansuete,  continenter, 
sobrie  atque  sinipliciter  conversando.  Ina- 
niter  namquc  et  ad  graviorem  sui  damna- 
tionem  christianus  a  Christo  vocatur,  qui 


soletur;  qui  infirnius,  visitetur;  qui  Isesus,  B  Christi  virtutes  non  imitatur.IIinc  ad  Ephe- 


curetur.  Uude  ad  Thessalonicenses   dicit 

Apostoius  :  Corripite  inquietos,  consola- 

mini  pusillanimes,  suscipite  infirmos,  pa- 

tientes  estote  ad  omnes.  Porro  ad   istud 

insinuandum,  Dominus  noster  Jesus  Chri- 

yoann.xi.i,  stus  in  Ccena  novissima  pedes  Apostolo- 

♦  etseq.     ^^^^^^  Javarc  dignatus  est.Quo  facto,Iocutus 

joid.ii-n.  est  eis  :  Scitis  quid  fecerim  vobis,  id  est, 

quid  istud  quod  vobis  feci,  significet?  Vos 

vocatis  me,  Magister  et  Domine;  et  bene 

dicitis,  sum  etenim.  Si  ergo  ego  lavi  pedes 


lThess.\ 

u. 


sios  ait  Apostolus  :  Obsecro  vos  in  Do-  Ephcs.i\, 
mino,  ut  digne  ambuletis  vocatione  qua  '■'• 
vocati  estis,  cum  omni  humilitate  et  man- 
suetudine,  cuiu  patientia  supportantes  in- 
vicem  in  caritate,solliciti  servare  unitatem 
spiritus  in  vinculo  pacis.  0  quam  com- 
pendiosissimum  et  saluberrimum  docu- 
mentum  ! 

Tertio,  in  themate  edocemur  ut  simus 
parati  mori  pro  Christo,  imo  et  pro  proxi- 
mis  nostris,  Christi  servis  et  membris,  et 


vestros,raagister  et  Dominus  vester,  et  vos  C  tempore  opportuno.  Hinc  Joanues  dicit 


Acf.x,  38. 


debetis  alter  alterius  lavare  pedes,  hoc  est 
mutuo  humiliter  deservire.  Itaque,  sicut 
gloriosus  princeps  Apostolorum  protesta- 
tur  de  Christo,  quod  pertransiit  benefa- 
ciendo.et  sanando  omnes  oppressos  a  dia- 
bolo,  ita  et  quilibet  nostrum  (si  vere  est 
Christi  minister  ac  membrum)  debet  pro- 
ximis  bencfacere,  quantum  potest  et  ratio 
dictat,  lexque  diviua  requirit. 

Praeterea,  hoc  raodo  beatus   apostolus 
Thomas  proximis  copiose,  spiritualiter  cor- 


In  hoc  coguovimus  caritatem  Dei,  quo- 
niam  ille  pro  nobis  animam  suam  posuit ; 
et  nos  debemus  pro  fratribus  animas  po- 
nere.  Ordo  equidem  exigit  caritatis,  ut 
primo  et  super  omnia  atque  incompara- 
biliter  diligamus  Dominum  Deum,  deinde 
nos  ipsos,  tertio  proximos,  quarto  propri- 
um  corpus  seu  vitam  corpoream.  Ideo  pri- 
rao  debemus  esse  parati  ad  moriendum 
pro  Deo,  ut  scilicet  potius  mori  et  om- 
nia  pati  adversa  et  aspera  eligamus,  quam 


IJoann.  ill, 
16. 


poralilerque  subvenit,  ignorantes  docendo,  D  Deum   per  peccatum   mortale   offeudere. 


perfidos  convertendo,  pauperibus  eleemo- 
synas  tribuendo,  infirmos  quoque  curan- 
do.  Quum  eniin  regem  Indise  ejusque 
fratrem  et  multum  populum  convertisset 
ad  fidem,  omnem  plebem  illius  provinciae 
convocavit.  Quibus  congregatis,  debiies  et 
infirmos  fecit  stare  seorsum,  et  oravit  pro 
eis;  quumque  qui  docti  fuerant  respondis- 
sent,  Amen,  coruscatio  de  coelo  veniens, 
tam  Apostolum  quam  alios  per  horam  fere 
mediam  sic  prostravit,  ut  omnes  se  puta- 


Proximos  quoque  magis  quam  proprium 
corpus  diligere  obligamur:  idcirco  in  casu 
debemus  esse  parati  corporalem  ponere 
vitam  pro  illorum  salute.  Imo  quotidie 
cum  Christo  et  pro  eo  aliqualiter  mori 
debemus,  quum  ipse  dicat  :  Qui  vult  \e-  iuc.n,ii. 
uire  post  me,  abneget  semetipsum,  et  tol- 
lat  crucem  suam  quotidie,  et  sequatur 
me.  Qui  eteuim  cum  omni  diligentia  cor 
suum  custodit,  et  corpus  suum  castigat,  i  Cor.  «, 
salubriter  mortificat  se  ipsum,  eo  modo  "'' 


IN   FESTO    S.  THOM^    APOSTOLI.   —   SERMO   TERTIHS 


85 


Cofoss.  ui,  quo  ait  Apostolus  :  Mortificate  menibra 
^'  vestra  qusp  sunt  super  terrani.  Q\ix  mor- 

tificatio  non  est  nisi  cohibitio  membro- 
rum  ab  omni  usu  seu  opere  malo,  ne  per 
linguam  loquamur  verba  illicita,  nec  per 
manus  faciamus  prohibita.  neque  per  pe- 
des  curramus  ad  opera  vitiosa,  sed  neque 
in  choreis  saltemus  velut  vituli  et  cameli. 
Nec  sufficit  mala  vitare,  sed  membris  be- 
ne  uti  oportet  ad  exercendum  opera  vir- 


A  tuosa.   Hinc  Romanis   scribit  Apostolus  : 

Sicut  exhibuistis  membra  vestra  servire  /(om.v.,19. 
immunditiffi  et  iniquitati  ad  iniquitatem, 
ita  et  nunc  exhibete  membra  vestra  ser- 
vire  justitia?  in  sanctificationem. 

Postremo,  istud  felix  et  sanctus  aposto- 
lus  Thomas  implevit  praeclare  :  siquidem 
pro  fidei  veritate  et  Christo  mortem  proni- 
ptissimo  passus  est  animo,  ut  sequenti  di- 
cetur  sermone. 


SERMO  TERTIUS 


DE    B.  THOMJ;    1NTEGUIT.\TE,    ET   DIODECIM   VIRTUTUM   GRADIBUS   QUIBUS   POPULUM   INSTRUXIT; 
DEQUE    STUPENDIS    CIRCA    CORPUS    EJUS    EXHIBITIS    DIVINITUS   MIRACULIS. 


D 


^IXIT  Thomas :  Domine,nescimus  quo 
i^adis,  et  quomodo  possumus  viam 
scire  ?  Respo7}dit  Jesus  :  Ego  smn  via,  ve- 
ritas,  et  vita;  nemo  venit  ad  Patrem  nisi 
per  me.  Joann.  xiv,  5,  6. 

In    pulcherrimo    ac    sapientissimo    illo 

sermone  quem  Dominus  noster  Jesus  Chri- 

stus  post  Ccenam  novissimam  fecit  Apo- 

stolis,  scripta  sunt  verba  ista.  Ouuni  enim 

/onnn.Mv,  dixissct  Christus,   Vado  parare  vobis    lo- 

'  mi  4    cuin,  et  addidisset,  Quo  ego  vado  scitis,  et 

viam  scitis  ;  sanctus  apostolus  Thomas  di- 

ibki.  3.    xit :  «  Domine,  nescimus  quo  vadis,  et  quo- 

modo  possumus  viam  scire?»  Cui  respondit 

nki.  G.   SaIvator:«Ego  sum  via.veritas.et  vita».Ac 

si  diceret  :  Quum  ego  sim  via,  eo  ipso  quo 

me  scitis,  viam  scitis.  In  his  verbis  multa 

innuuntur  quae  nobis  imitanda  consistunt. 

Primo  enim,  in  his  insinuatur  diligentia 

Thoma?  apostoli.  quod  tam  avide  inquisi- 

vit  intellectum  verborum  Christi  ab  ipso  : 

ita  et  nos  quum  aliqua  sacrse  Scriptura? 

verba  audimus  aut  memoramus  quorum 

intellectum    non    capimus,   instructionem 

et  expositionem  a  sapientioribus  investi- 

gare   debemus.   Sacra   namque    Scriptura 

est  velut  epistola  nobis  a  Spiritu  Sanclo 

missa  :  ideo  verba  ejus  diligentissime  dc- 


B  bemus  advertere,  et  sensum  attendere  ; 
alias  parvi  pendimus  verba  Spiritus  Sancti, 
imo  et  Spiritum  Sanctum  inhonoramus. 
Si  rex  aut  princeps  terrenus  destinaret 
alieui  urbi  aut  personse  epistolam,  nonne 
indignaretur  et  contemptum  se  judicaret, 
si  urbs  aut  persona  illa  ejus  epistolam 
parum  adverteret,  nec  intelligere  eam  cu- 
raret?  O"anto  magis  Deus  majestatis  im- 
mensse  indignabitiir  nobis,  si  verba  Scri- 
pturee  divinee  non  multum  advertimus,nec 
intelligere  ipsa  satagimus?  Hinc  Ecclesia- 

C  sticus  dicit  :  Auris  bona  cum  omni  con-   eccU.  m, 
cupiscentia  audiet  sapientiam.  Et  sanctus  ^'- 
Moyses  loquitiir  :  Interroga  patrem  tuum,  Beu^.xxx.i, 
et  annuntiabit  tibi:  majores  tuos,et  dicent  '• 
tibi. 

Secundo,  in  verbis  istis  insinuatur  hu- 
militas  beati  apostoli  Thomae,  quia  igno- 
rautiam  suam  non  erubuit  confiteri,  sed 
ait  :  «  Domine,  nescimus  quo  vadis  ».  Sed 
circa  hffc  quaestio  oritur.  Videtur  namque 
Thomas  verbis  Christi  contradixisse.  Si- 
quidem    Christus    dixit    :    Quo   ego    vado 

D  scitis.  et  viam  scitis.  Ad  quod  Thomas 
protinus  est  locutus  :  «  Domine,  nescimus 
quo  vadis,  et  quomodo  possumus  viam 
scire?  »  Et  respondendum,  quod  Thomas 


1 


86 


IN   FESTO   S.  THOM.E    .\rOSTOLI. 


SERMO   TERTirS 


I 


apostoliis  noqiiaqiiam  intendebat  verbis 
Chrisli  niagislri  sui  contradicere,  nec  pu- 
tavit  ea  falsum  aliquid  continere,  sed  ses- 
timavit  verba  sua  simul  cum  verbis  Chri- 
sti  posse  verificari.  Et  ita  fuit,  quoniam 
incomplete,  confuse  et  materialiter,  non 
complete,  determinate  atque  formaliter  sci- 
verunt  quo  tenderet  ('hristus,  et  viam  sa- 
hitis  :  quia  etsi  Ciirislum  aliquaiiter  co- 
gnoverunl,  non  lainen  perfecle  et  sub 
ratioue  viae  ac  mediatoris.  In  hac  igitur 
humilitate  sequamur  Apostolum,  et  igno- 
rantiam  ac  imperitiam  noslram  humiliter 
fateamur,  ne  pereamiis  ('11111  iilis  qui  tanta 
replentur  superbia  ut  nec  suam  ignoran- 
tiam  velint  fateri.ct  ea  scire  se  jactant  aiit 
simulant  qiue  ignorant. 

Insuper  in  tliemale  pra^assumpto  doce- 
mur  duplicem  esse  naturam  in  Christo, 
puta  :  humanam,  per  quam  sibi  competit 
esse  viam,  id  est  reconciJiatorem  et  me- 
diatorem  inter  Deum  et  homines;  et  di- 
vinam,  per  quam  competit  sibi  esse  vitam 
et  veritatem.  Pater  iiamque  et  Filius  et 
Spiritus  Sanctus,  sicut  sunt  unus  verus 
Deus,una  essentia,una  bonitas  infinita,  ita 
sunt  substantialiter  una  pura  et  actualis- 
sima  vila,  unaque  veritas  prima,  seterna 
,  el  increata.  Et  quoniam  nemo  venit  ad 
Patrem  in  vila  prwsenti  per  gratiam,  nec 
in  futura  per  gloriam,  nisi  per  Christum, 
hoc  est,  per  fidem  et  meritum  ejus,  et 
virtutum  ejus  sectando  vestigia;  hinc  om- 
nes  impii  Cliristiani  et  infideies,  sunt  in 
statu  eeternse  damnationis.  Propterea  sa- 

Ephes.  V,  luberrime  monel  Aposlolus  :  Estole  imita- 
tores  Dei,sicut  filii  carissimi;  et  ambulate 
in  dilectione,  sicut  et  Christus  dilexit  nos 
et  tradidit  semetipsum  pro  nobis.Princeps 
quoque  Apostolorum  in  prima  sua  Cano- 

I  Petr.  11,  nica  ait  :  Christus  passus  est  pro  nobis, 
vobis  relinquens  cxemplum,  ut  sequamini 
vestigia  ejus,  hoc  est  humilitatis,  patien- 
tiae,  mansuetudinis,caritatis  ejus  exempla. 
Praeterea,  quoniam  Christi  vestigia  sic 
sequi  oportet,  ideo  sanctus  apostolus  Tho- 
mas  docuit  populum  qiicin  convertit,  duo- 
decim   gradus    virtiilum,   per   quos  veiut 


Joann.  xiv 
6. 


A  per  scalam  ad  fontem  beatitudinis  Deum 
conscenderent.  Primus  gradus  est,  ut  in 
Deum  crederent,  qui  est  in  essentia  unus 
et  in  personis  triniis.  Fides  namque  est 
omniiim  fundamentum  virtutum,  sine  qua 
impossibile  est  Deo  placere.  Seeundus  gra- 
dus  est,  ut  sacruin  Baptisma  susciperent. 
In  adultis  enim  baptizandis  fidei  instru- 
ctio  debet  Baptismi  susceptionem  preece- 
dere.  Propter  quod  dixit  Apostolis  Christus: 
Eunles  docete  omnes  genles,  baptizantes 
eos  in   nomine  Patris  et  Fiiii  et  Spiritus 

B  Sancti.  Ubi  ait  Hieronymus  :  Primo  do- 
ceant  gentes,deinde  doclos  baptizent.  Ter- 
tius  est,  ut  se  a  fornicatione  abstraherent. 
Hoc  enim  vitium  adolescentes  ac  juvenes 
magis  impugnat;  et  per  vitium  istud  effi- 
citur  homo  omnino  carnalis  et  acediosus 
ac  bestialis.atque  in  proprium  corpus  pec- 
cat,  quod  dehonestat  et  de  membro  Christi 
efficit  membrum  meretricis:  imo  se  ipsum 
facit  habitaculum  daimonis,  qui  per  pec- 
catum  luxuriae  possidet  maxime  genus 
humanum.  Quartus  est,  ut  avaritiam  de- 

C  vitarent.  Nempe  in  senioribus  luxuria  te- 
pescente,  avaritia  solet  magis  vigere.  Imo 
miiltos  conspicimiis,  qiii  qiianto  pliis  vi- 
tant  luxuriam,  tanto  amplius  se  deiner- 
giint  in  avaritise  insaniam  vitiosam.  Cujus 
(anta  est  gravitas,  ut  Apostolus  avaritiam 
idolorum  nominet  serviluteiii.  Sicque  ava- 
ri  comparantur  idololatris  :  nam  sicut  ido- 
lolalne  idola  plus  colunt  qiiam  verum 
Deum,  ita  avari  rebiis  vilibiis  et  terrenis 
magis  quam  Deo  summo  inhaerent.  Ex 
avaritia  quoque  nascunlur  fraus,  rapina, 

D  mendacium,  furtum,  teslimonium  faisum, 
perversum  judicium,et  innumerabilia  ma- 
la,  imo  et  latrocinium. 

(Jiiiiitiis,  ut  gulain  restringerent  :  quia 
giila  non  animam  tantuin,  sed  corpus  quo- 
quc  occidit,  gravat;  somnoientiam,  pigri- 
tiam,  concupisccntiam,  luxuriam  causat. 
Ideo  ait  Salvator  :  Videte  ne  corda  vestra 
graventur  crapula,  vel  ebrietate,  aut  curis 
hujus  saeculi.  Et  Petrus  apostolus  :  Sobrii 
(inquil)  estote,  et  vigilale.  Sextus  est,  ut  in 
pauiitentia  permanerent,  peccala  jugiter 


Hebr.  xc,  6. 


Matlh.        I 
xxviii,  10.         I 


{ 


ICor.vi,l8,     i 
15.  ' 


( 


Ephes.  V,     ] 
5  ;  Coluss. 
III,  5.  j 


Luc.xxi,3i. 


\P€ir.\,S. 


IN   FESTO    S.  THOM^   APOSTOLI.   —   SERMO   TERTIUS 


87 


Slallh. 
XXIV,  13. 

Ibid,  XXV 
35  et  scq. 


Rom. 


detestando,  et  de  prseteritis,  opportunis 
horis,  dolendo  :  semper  enini  displicere 
debet  honiini  quod  peccavit.  Contra  quod 
faciunt,  qui  mala  sua  prtPterita  cum  risu 
recitant  atque  Isetitia,  quum  tamen  dicat 
Bernardus,  quod  nihil  sic  displicet  Deo 
sicul  exsultatio  in  peccatis.  Septimus,  ut 
in  his  ac  ceteris  bonis  perseverarent.  Sola 
namque  perseverantia  coronatur.  Christo 
dicente  :  Qui  perseveraverit  usque  in  fi- 
nem,  salvus  erit.  Octavus,  ut  hospitalita- 
tem  amarent.  Hoc  namque  est  unum  de 
operibus  misericordiae.  Unde  et  princeps 
Apostolorum  in  prima  sua  epistola  cohor- 
iPeir.K,  tatur  :  Hospifales  invicem  sine  murmura- 
tione.  Xonus.ut  voUintatem  Dei  iu  agendis 
queererent.  Decimus,  ut  eam  qusererent 
etiam  in  non  faciendis,  ut  scilicet  ea  age- 
rent  quae  complacent  Deo,  et  illa  vitarent 
qua?  displicent  ei.  Unde  ad  Romanos  dici- 
tur  :  Probetis  quse  sit  voluntas  Dei  bona, 
et  beneplacens,  et  perfecta.  Dei  namque 
voluntas,  prima  regula  est  omnis  justiti;e 
ac  virtutum.  Undecimus,  ut  amicos  et  ini- 
micos  diligerent  :  hoc  enim  necessarium 
est  ad  sahitem,  quum  Christus  prscipiat, 
Diligite  inimicos  vestros,  benefacite  his 
qui  oderunt  vos.  Duodecimus,  ut  in  his 
observandis  curam  haberent  pervigilem. 

Prfeterea,  quum  B.  Thomas  innumera- 
biles  homines  in  inferiori  India,  Perside 
ac  Media  convertisset,  superiorem  Indiam 
est  ingressus,  atque  innumeris  ibi  coru- 
scavit  miraculis,et  copiosissimara  plebem 
convertit.  Quunujue  uxorem  Carisii  cogna- 
ti  regis,  et  regis  conjugem  convertisset,  a 
Carisio  in  carcerem  missus  est.  Deinde 
ligafis  manibus  prffsentatus  est  regi,  qui 
fecif  Apostolum  nudis  pedibus  super  fer- 
reas  laminas  sfare  ardentes.  Moxque  per 
omnipotentiam  Dei,  fons  ibi  erupif  lami- 
nas  illas  infrigidans.  Tunc  rex  fecit  Apo- 
stolum  in  ardentem  jacfari  fornacem,  de 
qua  B.  Thomas  die  sequenfi  exivit  illtesus. 
Quumque  rex  ei  jussisset  ut  solem  adora- 
ret,  flectens  Apostolus  genua,  dixit  :  Ecce 
adoro,sed  non  solem  aut  ejus  simulacrum, 
sed  Domiuum  meum  Jesum  Christum;  in 


Matlh.  V 
41. 


A  cujus  nomine  jubeo  fibi,  da^mon,  qui  in 
ilio  simulacro  lafifas,  ut  illud  comminuas. 
Et  statim  instar  cerae  est  liquefactum.Tunc 
sacerdotes  idolorum  dederunt  mugitum. 
Pontifex  vero  eorum  elevans  gladium,  oc- 
cidit  Apostolum,  dicens  :  Ego  vindicabo 
injurias  dei  mei.  Rex  autem  atque  Cari- 
sius,videntes  quod  populus  vellet  mortem 
Apostoli  vindicare,  fugerunt.Chrisfiani  ve- 
ro  gloriosum  corpus  Apostoli  cum  ingenti 
reverentia  sepelierunt. 

Insuper,  sicut  fertur,   postmodum  cor- 

B  pus  sacratissimi  hujus  Apostoli  in  urbem 
nomine  Edessam  translatum  est.  Sed  con- 
tradicit  patriarcha  Joannes,  qui  anno  Do- 
mini  millesimo  centesimo  vicesimo,  causa 
pallii  suscipiendi  per  ifer  unius  anni  Con- 
stantinopolim  venif ;  ubi  audiens  Romam 
esse  caput  Ecclesiae,  venit  illuc  tempore 
Calixti  Papa?  II.  Ibi  dispositionem  et  sta- 
tum  civitatis  suse,  Ulna*nomine,  sic  de-  •caiamina 
scripsit  :  Longitudo  ejus  quatuor  dierum 
itinere  per  circuitum  tenditur ;  latitudo 
murorum  ejus  duos  simul  recipit  currus  ; 

C  altitudo  altas  Romanorum  turres  excedit. 
Per  medium  civitatis,  Phison  defluit  flu- cen.  n,  ii. 
vius  paradisi,  ibique  aurum  optimum  et 
gemmas  pretiosissimas,  quibus  Indi  ditan- 
tiir,  emitfit.  Extra  civitatem  est  mons  lacu 
profundissimo  circumseptus,  in  cujus  cir- 
cuitu  sunt  duodecim  ecclesiae  in  honore 
duodecim  Aposfolorum  consfrucfae,  ubi 
cffuobifEe  quofidie  celebrant.  Porro,  in 
summilate  montis  est  excelsa  ecclesia,  in 
qua  S.  Thomas  quiescit.  Ilanc  nullus  in- 
trat,  nisi  quum  diebus  octo  ante  festum 

D  ejus,  aqua  decrevit.  Die  itaque  solennitatis 
ejus,  patriarcha  cum  suffraganeis,  ponti- 
ficalibus  indutus,  ingrediens,  capsam  ar- 
genteam  cum  catenis  deponit.  Ibi  cernitur 
corpus  Aposfoli  tanquam  vivens  et  ere- 
ctum.  Ante  ipsum  pendet  lampas  aurea, 
balsamo  plena,  cum  catena  argenfea  :  quae 
semel  accenSa,  ab  anuo  in  annum  sine  di- 
minutione  luminis  ac  balsami  reperitur, 
quo  omnes  aegri  sananfur.  Est  autem  Apo- 
stohis  talis  form;e  qualis  fuerat  adliue  vi- 
vens.  Facies  ejus  ut  sidus  rufilat,  capiili 


88 


IN    FESTO    S.  THOM.E   ArOSTOI.I. 


.\D   RELIGIOSOS  ;    SERMO   0U.4RTUS 


rubei  usque  afi  luimeros  descendunt.  bar-  A 
ba  rula  el  crispa,  vestis  dura  et  integra. 
Post  Missam  patriareha  hostias  consecratas 
in  palena  genibus  flexis  offert  Apostolo  : 
qui  miraculose  et  inanum  apcrit,et  siiigu- 
lis  porrigit;  si  accedit  infidelis  vel  peccator 
mortalis,  iiianum  retrahit.  donec  ille  con- 
vertatur  vel  subito  nioriatur.  Peracto  offi- 
cio,  et  corpore  Apostoli  reposito,  populus 
ad  propria  remeat,  et  Jacus  redundans, 
montem  ut  prius  eircumdat.  Htec  patriar- 
cha  .loannes  in  propria  recitavit  persona. 
Quibus  auditis,  Cali.xtus  Papa  cum  clero  et  B 
populo  Roinano  qui  aderat,  manibus  in  coe- 
lum  extentis  benedixerunt  Christum,  qui 
tanta  miraeula  per  apostolum  beatissi- 
mum  Thomam  annuis  ternporibus  operari 
dignatur. 

Postreino,  in  Legenda  sancti  apostoli 
Thomae  habetur,  quod  quum  in  prsefatis 
nuptiis  esset,  et  jugiter  coelum  intueretur, 
nec  manducaret,  quidam  pincerna  alapam 
dedit  ei.  Cui  dixit  Apostolus  :  Expedit  tibi 
ut  in  hac  vita  pro  hoc  scelere  castigeris, 
quatenus  in  futuro  indulgentiam  conse-  C 
quaris.  Non  hinc  surgam  donec  manus 
quff  percussit  me,  hiic  a  canibus  defera- 


tur.  Onumque  ad  hauriendam  aquam  iret 
pinceriia,  leo  accurrens  occidit  ipsum,  bi- 
bitque  sanguinem  ejus.  Lacerantibiis  vero 
canibus  corpus  ipsius,  unus  niger  canis 
manuiii  ejus  in  medium  portavit  couvi- 
vium.  Sed  istud  non  videtur  aliquibus  es- 
se  credibile,  quod  talem  Apostolus  exer- 
cuerit  atqiie  obtinuerit  ultioiiem.  .\d  quod 
mihi  videtur  dicendum,  quod  Apostolus 
ex  divino  et  occulto  instinctii  praetacta 
protulit  verba  et  talem  voluit  fieri  ultio- 
nem  :  non  ex  impatientia  aut  zelo  vin- 
dictae,  sed  amore  justiti»,  pro  multorum 
conversione  ad  gloriam  Creatoris.  Nam 
viso  tanto  miraculo,  tota  obstupuit  turba  ; 
rex  quoque  sponsum  ac  sponsam  fecit 
ab  Apostolo  benedici ;  et  hujus  occasio- 
ne  facti,  multi  valde  conversi  fucrunt. 
Apostolus  etiam  percussori  suo  veniam 
impetrasse  legitur  in  futuro:sicque  in  ma- 
gnum  bonum  ejus  contigit  ei  illa  vindicta. 
Certum  est  autem  ex  scripturis  utriusque 
Testamenti,  quod  homines  sancti  multa 
fecerunt  ex  occulto  Spiritus  Sancti  instin- 
ctu,  quae  secundum  communem  legem 
non  essent  licita,  nec  sine  tali  instinctu 
commendabilia  viderentur  aut  imitanda. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE    PERFECTA    PROPRIiE   CARNIS    ABNEGATIONE,    DEQUE   VERAM   RELIGIONEM 

CONSTITDENTIBUS. 


E 


AMUS  et  nos,  et  moriamur  ciim  illo.  D  Jiid.Ti  lapidare,  et  iterum  vadis  iliuc?  Qui 
Joann.  xi,  16. 


Haec   verba   locutus    est    sacratissimus 

Thomas    apostoius  ad    coaposlolos,  trepi- 

dantibus  illis  ire  cum  Christo,  quando  re- 

suscitaturus  fuerat  Lazarum.  Quum  enim 

/oann.xi,  djxigset  ad  cos,  Eamus  in  Jiidffam  ilerum, 

iiAd.  8.   responderunt  :  Rabbi,  jain  quserebant  te 


bus  iocutus  est  Thomas  :  «  Eamus  et  nos,  joann.  xi, 
et  moriamur  cum  illo  «,  videiicet  Christo.  '^- 
In  quibus  verbis, fervor  diiectionis  Thoma 
ad  Saivatorein,  et  fortitudo  animi  ejus, 
patescunt.  Sit  ergo  in  nobis  tantus  carita- 
tis  ardor,  et  tanta  animi  fortitudo,  ut  si- 
nius  parati  mori  pro  Domino  Jesu  Christo: 


IN   FESTO    S.  THOM^E    APOSTOI.I. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTCS 


89 


1  Petr.  II, 
Jl. 


I/oann.iil, 
16. 


iiic.  ix,-3, 


Ps.XLlll.2J. 

II  Cor.  IV, 
10,11. 


I  Cor.  IX, 
27. 

Coloss.  III. 
S. 


quia    ut    princeps    Apostolorum    fatetur,  A 
Christus  passus  est  pro  nobis,  nobis  re- 
linquens  exemplum,  ut  sequamur  vestigia 
ejus. 

Denique  Joannes  ait  :  In  hoc  cognovi- 
mus  caritatem  Dei,quoniam  ille  pro  nobis 
animam  suam  posuit;  et  nos  debemus  pro 
fratribns  animas  ponere.  Si  ergo  exemplo 
Jesu  Christi,  debemus  pro  fralribus  seu 
proximis  nostris  nostras  animas  ponere, 
quoniam  Christus  hoc  fecit  :  quanto  magis 
parati  esse  debemus  ad  ponenduin  ani- 
mas  nostras  pro  ipsomet  Christo?  Verum,  B 
quoniam  tempore  isto,  istud  nemo  requi- 
rit  a  nobis,  est  aliud  genus  mortis  seu 
mortificationis,  quo  pro  Christo  quotidie 
mori  debemus.  de  quo  in  Evangelio  Do- 
minus,  Lucfe  nono,  ait  :  Qui  vult  venire 
post  me,  abneget  semetipsum,  et  tollat 
crucem  suam  quotidie,  et  sequatur  me. 
De  quo  cecinit  Sanctus  qui  loquitur  Deo  : 
Quoniam  propter  te  mortificamur  tota  die; 
et  Paulus  :  Semper  (inquit)  mortificatio- 
nem  Jesu  in  corpore  nostro  circumferen- 
tes,  ut  et  vita  Jesu  manifestetur  in  carne  G 
nostra  mortali. 

Quae.  est  ergo  mortificatio  ista  quae  vo- 
catur  quotidianum  martyrium?  Et  respon- 
dendum,  quod  mortificatio  ista  in  duobus 
consistit.  Primo,  in  hoc  quod  corpus  quo- 
tidie  salubriter  casfigetur,  et  ejus  concu- 
piscentiae  exstinguantur,  spirituique  sub- 
datur,  ac  variis  tribulationibus  exerceatur, 
seu  pcenis  gravibus  propter  justitiam  af- 
ficiatur.  De  qua  mortificatione  ait  A'as 
electionis  :  Castigo  corpus  meum  et  in 
servitutem  redigo  ;  itemque,  Mortificate  D 
membra  vestra  quse  sunt  super  terram. 
Secundo,consistit  in  hoc  quod  homo  plene 
abneget  ac  relinquat  se  ipsum,  propriam 
voluntatem  penitus  deserendo,  seque  ab 
omni  amore  privato  funditus  expurgando, 
ita  ut  jam  nequaquam  secundum  proprias 
et  naturales  affectiones  inclinationesque 
vivat,  sed  juxta  Christi  consilia  et  praece- 
pta,juxta  caritatis  divinae  exigentiam,  jux- 
ta  evangelicffi  legis  perfectionem  seu  be- 
neplacitum  Dei  in  omnibus  conversetur, 


ut  cum  Apostolo  dicere  queat  :  Vivo,  jam    Catat.  n, 
non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus ;  et  de- '"' 
nuo,  Mihi  autem  absit  gloriari,  nisi  in  cru-  /tirf.vi, u. 
ce  Domini  nostri  Jesu  Christi,  per  quem 
mihi  mundus  crucifixus  est,et  ego  mundo. 

Sic  se  abnegare,  superare,  relinquere, 
merito  mortificatio  appellatur  :  quoniam 
ita  se  abnegans  et  privatum  amorem  ex- 
stinguens,  omnia  illa  amorose  amplccti- 
tur,  fortiter  agit,  patienterque  sustinet, 
qusp  naturse  humanse  secundum  se  ipsam 
consideratse,  molesta,  poenalia  sive  con- 
traria  sunt.  Talis  quippe  corpus  suum  in 
omnibus  domat,  paupertate,  fanie,  siti,  je- 
juniis,  abstinentiis,  vigiliis,  disciplinis,  nu- 
ditate,  frigore  afflictioneque  laetatur,  atque 
in  his  Christi  vestigia  assequi  gloriatur. 
Insuper  adversarios  diligit,  pro  injurianti-  Maith.v, 
bus  orat,  maledicentibus  benedicit,  odien-  "• 
tibus  ac  malefacientibus  benefacit.  Cupit 
contemni,  irrideri,  humiliari,  subesse  ac 
obedire.  Et  breviter,  quod  novit  Deo  pla- 
cere  et  sibi  accommodum  esse  ad  com- 
placendum  approximandumque  ei,  ad  ho- 
norandum  eum,ad  obtinendum  beatificam 
fruitionem  ipsius,  hoc  cupit,  hoc  amat  et 
aniplexatur  :  in  his  quasi  in  omnibus  divi-  ps.  cxvm, 
tiis  gloriatur.  Hoc  namque  est  privatum  '^' 
amorem  expellere,  seque  in  Deo  diligere, 
omnia  illa  appetere  quee  ad  complacen- 
dum  et  uniendum  se  Deo  expcdiunt.  Hoc 
m.odo  felix  et  sanctus  apostolus  Thomas 
se  abnegavit,  et  omnem  a  se  privatum 
evulsit  amorem.  Qui  quum  a  Christo  mit- 
teretur  ad  conversionem  Indorum,  tunc 
usque  valde  ferocium,  dixit  :  Deus  meus 
es  tu,et  ego  servus  tuus;  fiat  voluntas  tua. 

Nos  ergo  in  hac  saluberrima  atque  vivi- 
fica  mortificatione,  tantura  imitemur  Apo- 
stolum,  et  cum  eo  exhorteniur  nos  invi- 
cem,  dicentes :  Eamus  et  nos,  et  moriamur  /oann.n, 
cum  illo.  «  Eamus  »  (inquam)  de  virtute  p^  ^^^j,,, 
in  virtutem,  de  imperfectione  ad  perfecti-  s. 
onem,  de  via  ad  patriam.  «  Eamus  »  post 
Christum,    ejus   sequendo   vestigia ;   «  et 
moriamur  cum  illo  »,  mortificantes  nos 
ipsos  quotidie,  juxta  praetacta.  Delicias  et 
honores  carnis  ac  sa?culi  despiciamus.pro- 


90 


IN   FESTO   S.  THOM.E   APOSTOLI.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCARTUS 


spera  miindi  vilipcndamus.Quidquid  nnin- 
dus,  id  est,  carnales  mundanique  homincs 
appretiaiifur,  sit  nobis  ut  crux  sivc  tor- 
nientum.  Kidcre,  jocari,  iibertatibus  vani- 
tatibusque  resolvi,  carnalitcr  repausari, 
juxta  proprium  libitum  vivcre,  tanquam 
vcnciia  infcrnalia  fugiamus  ac  aspcrnc- 
mur.  Ad  istam  mortificationcm,  ad  privati 
amoris  eradicationem,  omnia  corporalia 
exercitia  nostra,  ct  universos  laborcs,  ct 
quidquid  religiosc  agimus  ac  scrvamus, 
ordiuarc  dcbemus.  Pro  impctranda  perfe- 
ctionc  liac  ipsa,  infatigabiiiter  ct  affectuo- 
sissime  visccra  miscricordisc  Dei  noslri 
expostulemus.  Et  si  ita  non  agimus,  siini- 
les  sumus  stulto  agricolEe,  qui  equos  et 
aratrum  habct,  nec  utitur  eis;  vcl  arat 
quidem  et  scminat,  sed  ex  ncgligentia  sua 
agrum  a  nocivis  herbis  non  purgat,  pro- 
pter  quod  nec  percipit  fructus,  scd  labo- 
rat  inaniter. 

Ecce  vigilias  noctis  protrahimus,  jcju- 
namus.  psallendo,  cantando  ct  alia  Ordinis 
exercitia  facicndo  Jaboramus  ac  fatigamur, 
ct  tamen  intus  paruin  aut  nihil  profici- 
mus.  ab  amore  privato.  omnium  vitioruin 
radice,  non  expurgamiir.  Cujus  indicium 
est,  quod  ad  improbos  motus  passionum, 
ad  iram,  impatientiam,  concupiscenliam, 
contcntiones,  murmurationes,  indignatio- 
nes,  sumus  tam  proni,  manemusque  mi- 
seri  in  fa?cibus  nostris.Non  transfundimur 
de  vase  in  vas  :  ideo  gustus  noster  inanet 
in  nobis.  Hinc  excrcitia  et  labores  nostri 
parum  aut  nihil  compiacent  Dco,  modi- 
cumque  mcremur,  ncque  in  caritatis  sin- 
ceritate  atque  ardore  proficimus,  nec  in 
sapientife  dono  perficimur.  Undc  nec  con- 
tcmplationis  luce  perfundimur,  sed  imagi- 


A  nationibiis  ac  phantasticis  apprehensioni- 
bus,vanis  cogitationibus  et  distractionibus 
obruitur  et  impletur  anima  nostra  ctiam 
in  diviiiis.  0  quantum  placcrcnt  Deo  actus 
et  labores  nostri,si  praefato  modo  essemus 
mortificati,  privato  amore  mundati,  et 
mciitalitcr  reformati  !  Quantis  gratiarum 
charismatibus  impleremur,  quam  splen- 
difiuis  coiitcmplationibus  illuminaremur, 
quam  cari  et  familiares  essemus  Domino 
Deo  nostro ! 
Nunc  ergo,  carissimi  fratres,  pra?teritas 

B  negligcntias  depioremus,  et  quod  hacte- 
nus  tam  parum  profccimiis  deplangcntes, 
accingamus  nos  ad  meliora  et  viciniora  tfeUr 
saluti  obtinenda  ac  exercenda,  ad  eundum 
de  impcrfecto  ad  perfectum,  atqiic  ad  mo- 
ricndum  cum  Christo.  Discamus  frangere 
nosmetipsos,  erubescamus  passionibus  su- 
perari :  verecundemur  ad  iram,  impatien- 
tiam,  pusillanimitatem,  tristitiam,  concu- 
piscentiam  provocari ;  Christi  amarissimam 
passionem,  mansuetudinem,  patientiam, 
caritatem,   constantiam    ceterasque  virtu- 

C  tes  ita  quotidie  intueamur  ac  rcvoivamus, 
ut  conformemur  eisdcin.  Postremo,  ad  hoc 
indcfcsse  nitamur,  ut  inens  nostra  instar 
vitri  perlucidi,  ct  tanquam  politissimus 
lapis  ac  iignum  planissimum,  ab  om- 
ni  tortuositatc  passionum,  ab  omni  cur- 
vitate  et  obliquitate  culparum,  ab  omni 
demersione  negligcntiarum  suarum  peni- 
tus  sanetur,  sinceraque  fiat,  recta  et  im- 
perturbabilis  perseveret  :  ut  sic  Dco  in- 
time  uniatur  et  proxime  sit  conjuncta, 
stans   in   contactu   Solis  justitise,  a  quo 

D  radio  sapientia?  pcrfundatur,  stiiiicidiis 
gratia?  locupletetur,  et  omni  roboretur 
virtute. 


IN   FESTO   S.  THOMyE   APOSTOLI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


91 


SERMO  QUINTUS 


QUOD    RELIGIOSUS    QUISQUE    ANIMAM    SUAM   TEMPLUM    SANCTUM   DOMINO    EFFICIAT  ; 
ET   QUIBUS    IN   VIRTUTIBUS   RECTIUS   AGAT. 


Zflc/i. 11, 10, 

l  Cor.  111, 
17. 

Snp.v:\,27. 


I  Joann.  iv, 
10. 

Eplte.s.  III, 
17. 


Apoc.  XIX, 
16. 


T^DTFICAVIT  regi  domitm.  III   Reg.  A 
ylj  vii,  1  et  s. 

Ad  lilteram  scripta  suiit  verba  hfec  de 
Salomone,  cui  vir  in  arte  architectonica 
eruditissimus,  Hiram  nomine,  missus  a  re- 
ge  Tyri,  templum  construxit  ac  domum. 
Sic  sapientissimus  atque  sanctissimus  apo- 
stolus  Thomas,  a  Christo  regi  Indiw  niis- 
sus,  eidem  fpdificavit  spirituaic  palatium, 
et  hoc  duplex:unum  in  mente  ipsius,dum 
eum  convertit  ad  fidein,  et  ad  virtutum 
structuram  ordinemque  perduxit;  aliud  in 
paradiso  coeIesti,dum  regem  ad  meritorios  B 
actus  instruxit.  Sic  et  quilibet  nostrum 
Regi  coelorum  debet  in  anima  sua  do- 
mum,  thronunij  templum,  palatium  »di- 
ficare  :  imo  animam  suam  facerc  debet 
domum,  thronum,  temphim,  palatiuin  Re- 
gis  aeterni,  qui  per  Zachariam   testatur  : 

,  Ecce  ego  venio,  et  habitabo  in  medio  tui. 
Apostolus  quoque  :  Templum  (inquit)  Dei 
sanctum  est,  quod  estis  vos.  Sed  et  aniina 
justi,  sedes  sapientice  appellatur. 

Porro  per  caritatem  fit  anima  domus, 
temphim,   tiironus    et  palatiuin   Creatoris  C 

,  Salvatorisque  sui.  Qui  eniin  inanet  in  cari- 
tate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  Et 
quamvis  (Paulo  testante)  Christiis  per  fi- 
dem  habilet  in  cordibus  nostris,non  tamen 
per  solam  informem  seu  nudam  fidem 
hoc  agitur,  sed  per  fidem  formatam,  ut- 
pote  caritate  ornatam.  Domus  autem  in 
qua  regia  commoratur  inajestas,  vocatur 
palatium,  quod  formosum,  luininosum,no- 
bile,  amplum  ac  forte  esse  oportet,  prout 
excellentiam  decet  regalem.  Sive  ergo  ipsa 
anima  virtutibus  decorata,  sive  ordinata  D 
virtutum  structura,  domus  et  templum 
Dei  vocetur,  debemus  Regi  regum  ac  Do- 


mino  universorum  condecens  in  nobis  ha- 
bilaculum  a?dificare.  Et  quamvis  virtutes 
infusffi  sint,  utpote  per  creationem  a  Deo 
collatfp,  nihilo  minus  dicitur  homo  in  se 
virtiitiim  striicluram  seu  spirituale  pala- 
tiuin  Deo  a>dificare,  vel  se  ad  gratiae  ac 
virtutum  infusionem  seu  incrementum  ap- 
tando,  seu  actus  virtutuin  ordinate  prose- 
qucndo  et  exercendo.  In  hoc  igitur  summi 
Regis  palatio  et  spirituali  aedificio,necesse 
est  firmum  ac  profundum  fundamentiim 
locarc,  quod  est  fides,  aut  cerle  tiinor  Dei, 
sive  humilitas ;  patientia  autem  est  pavi- 
menlum ;  quatuor  vero  parietes,  sunt  vir- 
tiites  qiiatuor  cardinalcs ;  caritas  demum 
est  turris.Tectum  quoque  est  spes;  ostium 
aulem,  prudentia;  fenestrfe,  sapientia  et 
scientia ;  reparatio,  poenitentia. 

Sit  igitiir  primo  in  nobis  fides  catholica, 
cerla,  clara  et  prorsus  firmissima,  ut  si- 
mus  tam  certi  de  fidei  veritate,quaiTi  certi 
sumus  Deum  veruin  falsilatis  tcstem  essc 
non  posse.  Atque  in  fide  hac,  omnia  tela  Epi,es.\i, 
nequissimi  ignea  exstinguamus,  certi  de  '*■ 
providentia  ae  adsislentia  Dei,  et  angclo- 
rum  ope  sanctorum.  Propter  quod  cum 
omni  instantia,  confidentia  ac  fervore,  Dei 
graliosum  auxilium,  angeloruin  quoqiie 
cuslodum  nostrorum  opem  adsistentiam- 
que  invocare  debemus.  Quod  facientes  in- 
superabiles  erimus,  iino  et  victoriosi  in 
omnibus.  Quis  enim  speravit  in  Domino,  EccU.ii,n, 
et  derelictus  est?  Aut  quis  invocavit  illum,  '"' 
et  despexit  eum  ?  Sit,  inquam,  in  nobis 
fides  certa  et  clara,  quum  non  sit  religio- 
sorum  circa  communia  languere,  sed  in 
cunctis  virtutum  actibus  pra;l'ulgere,  vir- 
tiitumque  habitus  radicalos,  perlucidos, 
immobiles   possidere.   Idcirco   spectat  ad 


92 


IN   FESTO    S.  THOM.E    .\POSTOLI. 


nos  habere  fidoni  cuni  rationibus  creden- 
dorum  ac  intelligenlia  mentis  purgatff,  ita 
ut  ssepe  contemplemur,  qunp,  quanta,  et 
qnalia  testimonia  perhibuerit  Dens  omni- 
potens  el  Peternus  fidei  christianse  ab  ex- 
ordio  primitivae  Ecclesiae  usque  in  prae- 
sens  :  qu»  certe  numerari  nullatenus  pos- 
sunt.  Et  ipsi  Patres  per  qnos  Deus  fecit 
niiracula,fuerunt  in  omni  virtute  pcrfecti. 
vere  humillimi,  patientissimi,  mitissimi, 
Deitatis  amore  ineffabiliter  inflammati, ni- 
hil  terrenum,nihil  carnale  vel  nuindanum 
aut  vanum  cupientes,  ab  omni  simulatio- 
ne,  duplicitate  ac  magica  arte  purissimi, 
soli  Deo  intenti. 

Contemplemur  item,  quemadmodum  per 
scripturas  veteris  Testamenti,  per  Pro- 
phetarum  oracula,  per  finalem  derelictio- 
nem  hanc  Judseorum,  veritas  fidei  demon- 
stratur;et  qualiter  in  viris  perfectis  omnia 
sibi  pulcherrime  consonabant,  incompre- 
hensibilitas  fidei,  spiritualitas  vita^,  admi- 
rabilitas  prodigiorum ;  et  quomodo  nunc 
usque  Deus  Sanctos  suos  mirificat,  per 
plura  et  eminentiora  miracula  sanctitati 
eorum  testimonium  prsebens,  eis  defun- 
ctis,  quam  fecit  eis  adhuc  in  carne  viven- 
tibus.  Per  quod  pius  Deus  ostendit,  quam 
cari  sint  ei,  et  quam  gloriose  vivant  ubi 
vivunt.  qui  in  tam  miraculosis  effectibus 
hic  vivunt  ubi  defuncti  sunt.  Quid  honoris 
ct  glorise  largitur  Omnipotens  animabus 
quarum  corpora  sic  honorat?Haee  contem- 
plando  accendamur  ad  bene  agendum,  at- 

p«.xvii,3o.  que  in  Deo  nostro  per  fidei  magnitudi- 
nem  transgrediamur  murum,  id  est  omne 
virtutum  obstacnlum,omne  diabolicse  ten- 

Ps.\c.5,6.  tationis  machinamentum.  Non  timeamus 
a  timore  nocturno,  a  sagilta  volante  in 
die,  a  negotio  perambulante  in  tenebris, 
ab  incursu  et  daemonio  meridiano:  ubique 
et  semper  eerti  de  omnipotentis  ac  super- 
fidelissimi  Creatoris  prsesentia,  sine  cujus 
dispositione  ac  permissu  nil  nobis  potest 
accidere ;  de  angelorum  quoque  custodia, 
qui  cunctis  hostibus  nostris  sunt  fortiores. 
Insuper,  sit  in  nobis  timor  Dei  filialis, 
sanctus,  assiduus,  lam  perfectus  ut  eorum 


-   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    QUINTCS 

A  qusp  Ordinis  sunf  nil  negligamus.quemad- 

modum  scriptum  est  :  Oui   timet  Deum  Eccie.\», 
nihil  negligit.  Simus  itaque  animalia  undi-  £;„/,  ,_ 
qne  oculata,  ut  diligentes  et  circumspecti  '«• 
simus,  in  omnibus  separantes  pretiosum  a  /er.xv,  lo. 
vili,  hoc  est,  virtutes  a  vitiis,  vera  a  falsis, 
spiritualia  desideria  a  carnalibus,  ut  pre- 
tiosis  inhffreanius  et  vilia  respuamus.  Sit 
quoque  in  nobis  semper  profnnda  humili- 
tas,  ut  etiam  si  quis  dixerit  nobis  seu  eui- 
libet   nostrum,  Incurvare  ut  transeamus,   /s.  u,  23. 
non  indignemur.  Nec  solum  tranquillitatis 

B  prosperitatisque  tempore,  sed  adversitatis, 
correptionis,  tribulationis   injuriarumque 
hora,  humiles  simns,  non  tumentes  super- 
bia,   nec   loquentes   convitia,  nec   quem- 
piam  aspernantes ;  memores  ejus  qui  in- 
clinato   capite    ante    pra^sidem    stetit,   et    Maiih. 
propter  nos  a  rege  iniquo  alba  veste  illu-  j""'  "  "^^ 
sus  est  et  contemptus.  Hinc  abbas  Pastor  Luc.ami, 
disseruit,   quod    tam    indesinenter    debet 
monachus   timorem   Dei    et   humilitatem 
mente  revolvere,  quam  incessabiliter  at- 
trahit  aerem  ore. 

C  Pra^terea,  his  spiritualis  sedificii  funda- 
mentis  locatis,  construamus  in  nobis  pa- 
tientife  pavimentum,  ut  etiam  si  conculce- 
mur  et  cunctis  subjiciamur,  £equanimiter 
toleremus.  Per  patientiam,  prospera  et  ad- 
versa  virtuose  suscipiamus.  ut  nec  pro- 
speris  extollamur,  neque  adversis  dejicia- 
mur.  Stetqne  inflexibilis  mentis  nostrse 
status,  quia  in  patientia  nostra  possidebi-  /Airf.  xx., 
mus  animas  nostras,  id  est,  salvas  et  sanas  ' 
eas  habebimus,  seu  in  statu  salutis  ac  gra- 
tia>    constitutas,    quas    per    impatientiam 

D  perdimus,  sicut  in  Job  legitur  :  Ouid  per-  jobwm.^. 
dis  animam  tuam  in  furore  tuo?  Et  Judith 
ait  :  Qui  tentationes  non  susceperunt  in  Juduhvm, 
timore  Domini  et  in  patientia  sua,  exter- '*■ ''■ 
niinati  sunt.  Et  sicut  qni  patiens  est,  mul-   Pror.\iw, 
ta  gubernatur  prudentia;  ita  qui  impatiens  "  ' 
est,  exaltat  stultitiam  suam.  Est  autem  pa- 
tientia  clypeus  hominis  virtuosi,  quia  per 
eam  contra  vitiorum  laesiones  se  protegit. 
Nam  sicut  per  impatientiam  incidit  homo 
diversa  et  magna  peccala,  ita  per  patienti- 
am  varia  ac  grandia  evadit  vitiorum  peri- 


IN   FESTO    S.  THOALE   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


93 


P4.cxxxi,0. 


Dan.  XII 
23. 


Rom.  V,  5, 
Jer.  XVII,  7, 

Ps.  LXXXIIl, 

13. 


EccU.  XXX, 
Proi\.\i,17, 

ilalth.yu 
12. 


cula. Magna  ac  nobilis  est  patientiie  virtus: 
qua  qui  caret,raro  vel  nunquam  erit  quie- 
tus  ac  stabilis,  sed  tanquam  arundo  vento 
agitata,  hinc  inde  concutietur. 

Taliter  ergo  constituto  in  nobis  patien- 
tia>  pavimento,  parietes  hujus  spiritualis 
palatii  eriganuis  in  nobis,  qui  sunt  qua- 
tuor  virtutes  cardinales,  prudentia,  justi- 
tia,  fortitudo  et  temperantia  :  ut  discreti 
simus  in  cunctis,  et  justitiam  induamur, 
secundum  illud,  Saccrdotes  tui  induantur 
justitiam.  Nec  propter  pericula  mortis  a 
virtutibus  recedamus,cum  Susanna  dicen- 
les  :  Mclius  est  mihi  incidere  in  manus 
hominum,  quam  peccare  in  conspectu  Uo- 
mini.  Multoque  minus  ex  minorum  adver- 
sitatum  timore  abducamur  a  via  justitiap, 
ut  hi  qui  e.x  timore  displicendi  homini- 
bus  aut  patiendi  oblocutiones  seu  modica 
damna,  non  erubescunt  peccare. 

Araplius,  parietibus  istis  tectum,  videli- 
cet  spem,  superponamus,  quoniam  spes 
instar  tecli  ab  incommodis,  impulsioni- 
bus,  tentationibus  universis,  nos  tegit  ac 
protegit.  Spes  etenim  non  confundit.  Spes 
omnia  impetrat.  Idcirco  benedictus  vir  qui 
confidit  in  Domino ;  et  beatus  homo  qui 
sperat  in  Deo.  Omnibus  autem  his,  carita- 
tem  pro  turri  superaedificemus.  Caritas 
enim  est  virtus  summa,  et  erigil  ad  super- 
na,  ac  Deo  nos  unit.  In  ea  secure  quiesci- 
tur,  et  tanquam  in  summo  manetur. 

Sic  ffidificato  palatio  isto,  ostium  fabri- 
cemus  in  eo,  quod  est  misericordia  seu 
pietas  ad  omnia  utilis  :  per  quam  homo  ad 
se  ipsum  ingreditur  (juxta  illud,  Miserere 
animae  tus  placens  Deo;  et  item,  Benefa- 
cit  anima;  suae  vir  misericors),  atque  ad 
suos  egreditur  proximos,  faciens  eis  prout 


A  sibi  vult  fieri,  ut  visitans  speciem  suam 
non  peccet,  ignoscens  injuriantibus  sibi, 
et  condolens  omni  peccanti. 

Feuestrse  demum  quibus  htcc  domus 
illuminatur,  sunt  sapientia  et  scientia.  De 
quibus  loquitur  Isaias,  Divitiffi  salutis,  sa-  /s.xiiui.g. 
pieiitia  et  scientia  :  utpote  qus  sunt  dona 
Spiritus  Sancti,  nec  habentur  nisi  ab  exsi- 
stente  in  caritate  et  gratia.  Donum  etiam 
intellectus,  fenestra  est  domus  istius. 

Pra?terea,  si  in  domo  hac  spirituali  ali- 
qua  Iffisio  per  veniale  peccatum,  aut  cor- 

B  ruptio  per  mortale  contingat,  per  poeni- 
tentiam  protinus  reparetur,  fiatque  quam 
fuerat  ante  fortior.  —  Est  autem  regiuin  is- 
tud  palatium  pulchriformiter  decoranduin, 
varietate  picturse  ornandum,  contempia- 
tionibus  divinorum,  ac  sacris  exercitiis 
.ceterarum  virtutum,  potissimum  actibus 
latri»,  devotione,  orationibus,  meditatio- 
nibus,  psalmodiis. 

In  iis  ergo  virtutibus  gloriosissimum 
Thomain  apostolum  imitemur,  qui  quanto 
aiite  ad  credendum  fuit  durior,  tanto  post- 

G  modum  fuit  in  fide  constantior.  Unde  et 
innumerabilibus  coruscavit  miraculis.  In- 
carceratus  qiioque,  et  ab  illustri  fidelique 
femina  Mygdonia  rogatus  ut  ei  ignosceret, 
eo  quod  ejus  occasione  fuit  carceri  tradi- 
tus,  consolatus  est  eam,  dicens  se  omnia 
pati  libenter.  Postremo,  quam  ardentis- 
simus  fuerit  in  caritate  Dei  et  proximi, 
innotescit  ex  hoc,  quod  tam  longe  ac 
late  prffdicando  discurrit,  tam  infatiga- 
biliter  pro  aliorum  conversione  et  Dei 
honorificentia   laboravit  :  siquidem  Par- 

D  this,  Medis,  Persis,  Indis  ac  aliis  pr;pdi- 
cavit,  iiinumerabilesque  convertit  ad  Do- 
minum. 


94 


IN    FESTO    S.  THOMjE   APOSTOLI.   —   AD   RBHGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


SERMO   SEXTUS 

QUANTA    VIRTIS   ET  GRATIA    SIT    FIDES   VERA  ;    QUANTUM   DEO    SACRIFICIUM   SIT, 
EJUS    VERBIS    CREDERE   ET   OBTEMPERARE. 


0 


^UIA  vidisti  me,  credidisti ;  bcati  qui  A 
Tion    viderunt,   et    crediderunt.   Jo- 
ann.  xx,  20. 

Haec  fueruut  verba  Chrisli  ad  gloriosum 
et  prseelectum  Thomam  apostolum,  quuni 

Joann.\x,  dixisset  ad  eum  :  Infer  digitum  tuum  huc, 

"'■  et  vide   manus   meas  ;   et   affer   manum 

tuam,  et  mitte  in  latus  meum,  etc.  Ex 
quibus  verbis  infert  Aibertus,  quod  clavi 
quibus  cruci  affixus  cst  Dominus  Jesus 
Christus,  tam  grossi  fuerunt  ut  digitus 
manus  virilis,  quia  quod  ait,  Infer  digi- 
tum  tuum  huc,  exponitur,  In  manus  meas,  B 
hoc  est,  in  locum  cicatricis  vulnerum  ma- 
nuum  mearum ;  et  item,  quod  lancea  illa 
ibid.  XIX,  dira  qua  transfixum  est  latus  Salvatoris, 

"'  grossa  fuit  et  lata  ad  modum  virilis  ma- 

nus.  Ex  quo  patet  acerbitas  poense  quam 
pertulil  Filius  Dei  in  perforatione  ma- 
nuum  suarum  ac  pedum.  Propter  quod  ei 
compati  debemus  dupliciter.  Primo,  inter- 
na  compassione  ex  pietatis  affectu.  Secun- 
do,  suae  passionis  imitatione,  patienter 
ferendo  aspernationes,  opprobria,  afflicti- 
ones,  injurias,  correptiones,  correctiones,  C 
et  alia  qusevis  adversa,  Christi  intuitu  et 

Zuc.xiv,»:.  amore,  quoniam  ipse  testatur  :  Qui  non 
bajulat  crucem  suam  et  sequitur  me,  non 
potest  meus  esse  discipulus.  Non  igitur  si- 
mus  etiam  saicularibus  hominibus  pueri- 
liores  et  infirmiores,  ita  ut  pro  modico 
verbo  aut  signo  aut  quantulacumque  ad- 
versitatula  commoveamur,  aut  male  lo- 
quamur,seu  vindicemus,aut  conqueramur. 
Denique  beatissimus  iste  Thomas,  post 
verba  prajmemorata,  de  fidei  veritate  cer- 
tificatus,  atque  divinae  dignationis  circa  se  D 
masnitudinem  adiniratus,  devotissime  ex- 

Joann. xx,  ^ 

28.  claraavit  :  Dominus  meus  et  Deus  meus ! 


Cui  Salvator  :  «  Quia  vidisti  me  »,  inquit,  /oanH.xx, 
«credidisti;  beati  qui  non  viderunt,et  cre-  ^^- 
diderunl  ».  Itaque  qui  Christum  corporali- 
ter  nou  viderunt,  et  nihilo  minus  credunt 
in  eum,  utpote  fide  formata  in  eum  ex- 
tenti,  beati  sunt  modo  in  spe,  in  inchoa- 
tione  ac  merito,  paulo  post  futuri  beati  in 
re,  in  consummatione  ac  prffimio,  dummo- 
do  finaliter  perseverent.  Magni  etenim  me- 
riti  est  apud  Deum,  intellectum  subjicere 
fidei  seu  Scripturis,  ea  credendo  quae  ra- 
tionem  naturalem  prorsus  transcendunt, 
inio  sensui  ac  rationi  contrariari  videntur: 
quia  per  hanc  credulitatis  subjectionem, 
inlellectus  se  ipsum  vincit,  violentat,  ma- 
ctat  et  sacrificat  Domino  Deo  suo.  Unde 
loquitur  Paulus  apostolus  :  In  captivitatem  iicor.x.s. 
redigentes  omiiem  intellectum  in  obse- 
quium  Christi.  Vult  nainque  et  exigit  Deus 
ut  homo  se  totum  subdat  ac  offerat  illi,  a 
quo  totum  quod  habet  et  est,  sumpsit. 
Ouemadmodum  autem  voluntas  se  Deo 
subdit  et  sacrificat,  adversarios  quoque 
amando ;  sic  intellectus  incomprehensibi- 
lia  credendo  :  prout  de  hoc  pulcherrime 
scribit  doctor  ille  fervcns  et  unctus,  Guil- 
lelmus  Parisiensis,  in  libro  de  Fide  et  le- 
gibus. 

Pra-terea,  quoniam  fructuosissimus  iste 
apostolus  Thomas  tain  dignantissime  cer- 
tificatus  et  visitatus  fuit  a  Christo,  idcireo 
ferventissime  atque  latissime  evangeliza- 
vit  fidem  ac  legem  Christi,  prout  apud 
Isaiam  de  ipso  et  coapostolis  Christus  prae- 
dixit  :  Mittam  ex  eis  qui  salvati  fuerint,  /s.lxvi.is. 
ad  gentes,  in  mare,  in  Africam  et  Lydiam, 
in  Italiam  et  Grseciam,  ad  insulas  longe; 
et  annuntiabunt  gloriam  meam  gentibus. 
Quumque  in  ludia  praedicaret  beatissimus 


IN   FESTO   S.  THOMiE   APOSTOLI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


95 


.4^iOC.lli,18. 


Thomas,  specialiter  admonuit  plebem  iit  A 
verbum  Dei  libenter  audirent :  et  hoc  pro- 
pter   quatuor    rationes,   secundum    quod 
verbum  Dei  rebus  quatuor  comparatur. 

Primo  equidem  comparatur  coliyrio.quia 
oculum  mentis  illuminat.  Hinc  in  Apoca- 
lypsi  loquitur  Christus  :  Collyrio  inunge 
oculos  tuos,  ut  videas.  Audiamus  ergo  et 
nos  verbum  Dei  libenter  ubique,  in  choro, 
in  capitulo,  in  colloquio,  ut  ilhistretur 
mens  nostra  ad  intuendum  et  ponderan- 
duin  suas  defectuositates,  culpas  pra?teri- 
tas,  mala  instantia,  futura  pericula,  sicque  B 
timorati  et  circumspecti  ac  custoditi  in 
omnibus  simus ;  ad  consideraudum  etiam 
Dei  beneficia  ac  promissa,  consilia  et  prae- 
cepta,  et  ea  quae  Ordinis  sunt,  ut  cuncta 
observet,  sicque  grata  sit  Deo,  agilis  et 
subjecta;  ad  contemplandam  etiam  im- 
mensitatem  perfectionis  et  e.xcelientiffi  ac 
beatitudinis  Dei,et  supergloriosissima?  Tri- 
nitatis  felicitatem  et  gloriam,  mutuamque 
intuitionem,  diiectionem,  complacentiam, 
fruitionem,  emanationem  et  communica- 
tionem  ad  intra,  superbeatissimam  et  teter-  C 
nam  consistentiam  ejus.  Cum  omni  itaque 
aviditate  audiamus  verbum  Dei,  tanquam 
epistolam  Spiritus  Sancti  cum  suinma  re- 
verentia  audiendam,  et  verba  pra?lati  no- 
stri  tanquam  verba  Christi,  qui  ait  praela- 
tis  :  Qui  vos  audit,  me  audit.  Propterquod 
Jacobus  prsecipit  :  Abjicientes  omnem  im- 
munditiam,  in  mansuetudine  suscipite  in- 
situin  verbum,quod  potest  salvare  animas 
vestras.  Et  Ecclesiasticus  :  Esto  mansuetus 
ad  audiendum  verbum  Dei. 

Secundo,  audiendum  est  verbum  Dei  li-  D 
benter,  quoniam  verbum  Dei  comparatur 
potioni  medicinali.  Nam  sicut  potio  talis 
corpus  a  pravis  et  immoderatis  purgat  ca- 
loribus,sic  verbum  Dei  affectum  a  vitiosis 
et  carnalibus  inundat  amoribus.  Inducit 
namque  ad  Dei  timorem,  et  spirituali  ac- 
cendit  fervore,  per  quae  carnalis  eradica- 
tur  affectio.  Ideo  dixit  Psalmista  :  Ignitum 
eloquium  tuum  vehementer;  itemque,  A 
verbis  tuis  formidavit  cor  meum.  Jere- 
yer.xx,9.  mias  quoque  propheta  fatetur  :  Factus  est 


Luc.n,  16 
/aco6. 1,21 


£■«(1.^,13. 


Ps.  CXVllI 

140. 
Ibid.  ICI 


sermo  Domini  in  corde  meo  quasi  ignis 
exEestuans.  Itaque  verba  Scriptur»,  et  ser- 
inones  Sanctorum,  exhortationesque  Pa- 
trum  nostrorum,  non  quasi  ex  arida  con- 
suetudine,  superficialiter  legamus  et  au- 
diainus,  sed  cum  grandi  attentione,  ne 
Deum  in  verbis  suis  parvi  pendere  videa- 
mur  :  quatenus  ex  verbis  hujusmodi  fi- 
liali  repleamur  timore,  atque  divino  ac- 
cendamur  amore.  Docent  enim  nos  verba 
Scripturarum  et  Pafrum  sanctorum,quem- 
admodum  summa,  infinita  et  prorsus  in- 
comparabilis  sit  bonitas,amabiIitas  ac  sua- 
vitas  Dei,  et  quemadmodum  ipse  prior  Uoamt.iy, 
dilexit  nos,  ac  suam  ad  nos  dilectionem  '"■ 
copiosissime  nobis  monstravit,  prssertim 
per  Verbi  ffterni  incarnationem,  et  cetera 
quee  Verbum  incarnatum  pro  nostra  egit 
pertulitque  salute.  Quantum  vero  in  Dei 
timore  ac  amore  excrescemus,  tantum  ab 
oinni  loquacitate,  vanitate,  carnalitate,  ne- 
gligentia  et  torpore  cavebimus.  Nec  aliter 
credamus  nos  in  Dei  timore  ac  caritate 
proficere,  nisi  ab  his  et  a  cunctis  quae 
displicent  Deo,  magis  ac  inagis  quotidie 
abstineamus.  Siquidem  signum  dilectionis 
est  exhibitio  operis,  Christo  protestante, 
qui  ait  :  Qui  diligit  me,  sermonem  meum /oann.xiv, 
servabit.  -'■ 

Tertio,  verbum  Dei  libenter  et  avide 
debemus  audire,  quoniam  comparatur  em- 
plastro,  eo  quod  vitiorum  nostrorum  vul- 
nera  curet.  Inducit  namque  ad  pceniten- 
tiain  salutarem,  emollit  cordis  duritiain,et 
ab  ingruentibus  peccatis  pra»servat.  Hinc 
in  Actibus  dicitur,  quod  verbis  S.  Petri  Ac<.  11,37, 
auditis,  Judaei  compuncti  sunt  corde,  et  di-  '*' 
xerunt  Apostolis  :  Quid  faciemus,  viri  fra- 
tres?  Quibus  Petrus  :  Pcenitentiam  (inquit) 
agite.  Quum  itaque  verbum  Dei  audimus, 
quum  exhortationis,  correptionis  et  infor- 
mationis  verba  nobis  dicuntur,  nequaquam 
gravemur,  indignemur,  aut  more  phreneti- 
corum  irrationabiliter  reclamemus,  quem- 
admodum  de  quibusdam  perversis.ingratis 
ac  reprobis  scriptum  est  :  Odio  habuerunt  /imosv.io. 
corripientem;  et  loquentem  perfecte,  abo- 
ininati  sunt.  Sed  poeniteamus  et  humilie- 


96 


IN    FESTO  S.  THOMi   APOSTOH. 


Proe.  XXIX 
I. 


mus  nos  ipsos.ac  gratias  referamus.discu- 
tientes  conscientias  nostras.  Quanta  crgo 
est  ingratitudo  atque  perversitas  Fratrum, 
qui  quum  proclamantur,  corripiuntur  aut 
instruiintur.ad  irain  impalientiamque  mo- 
ventur,  et  de  ipso  animarum  emplastro  in- 
firmiores  redduntur  ac  gravius  vulneran- 
tur?Ouibus  illud  Proverbiorum  timendum 
est  :  Viro  qui  corripientem  dura  cervice 
conlemnit,  repentinus  superveniet  inter- 
itus.  Porro  vera"  sapientia>  signum  est, 
correptiones  et  informalioues  patienter  et 
gratanter  suscipere.  Propter  quod  Salo- 
yM<t«,8,9.  mon  ait  :  Argue  sapienlem,  et  dlbget  te; 
doce  justum,  et  festinabit  accipere. 

Quarto,  verbum  Dei  audiamus  libenter, 
quoniam  est  cibus  et  refeetio  animae  no- 
.  strse.  quemadmodum  scriptura  est  :  Xon 
iu  solo  pane  vivit  homo,  sed  in  omni  ver- 
bo  quod  procedit  de  ore  Dei.  Quemadmo- 
dum  enim  corporeus  cibus  restaurat  de- 
perditum,  reparat  vires,  confortat,  oblectat, 
in  vita  conservat,  ad  debitam  quantitatem 
perducit :  sic  verbum  Dei  hominem  iuci- 
tat  ad  recuperandum  tempus  negligenter 
inutiliterque  eonsumptum,  tepefactas  re- 
accendit  virtutes.  roborat  mentem,  exhi- 
larat  animam,  in  vita  gratiae  conservat 
eamdem,  atque  ad  debitam  perfectionem 
perducit  Dei  ministrum.  Hinc  ait  Grego- 
rius  :  Sicut  de  illius  vita  merito  despera- 
tur  qui  sumptum  cibum  non  retinet,  sic 
de  illius  vita  spirituali  diffiditur  qui  ver- 
bum  Dei  non  servat  nec  audit.  Psalmisla 


Veut.  VIII 
3  ;  Malth 
IV,  4. 


—   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 

A  quoque  loquitur  Deo  :  Quam  dulcia  fauei-  Pi.civin, 
bus  meis  eloquia  tua ;  super  mel  ori  meo.     '' 
Ex  quibus  innotescit,  quam  malum  sit  si- 
guum.  verbum  Dei  cum  fastidio  quodam 
audire  :  potissimum  quum  dicat  Salvator, 
Qui   ex  Deo   est,  verba   Dei   audit.  Hine  Joann.\m, 
etiam  verba  psalmodiae  et  orationum  deie-  *'• 
ctabiliter  proferre  et  audire  debemus,  nec 
unquam  ta>dio  affici  in  divinis,  sed  cogi- 
tare  Dei  prssentiam  atque  intuitum  super 
nos,  ejusque  verba  praefato  modo  suscipe- 
re  :  sicut  rex  Indiae,  et  frater  ejus  carna- 

B  lis,  Sintice  quoque  amica  Mygdoniae,  et 
ipsa  Mygdonia  Carisii  uxor.  soror  etiam 
Mygdonia?  uxor  regis  superioris  Indiae,  et 
alia  millia  hominum  multa  nimis,  verbum 
Dei  a  beatissimo  Thoma  apostoio  devotis- 
sime  audierunt. 

Postremo.verbum  Dei  aliis  quoque  quam- 
plurimis  rebus  assimilatur,  quum  per  Je- 
remiam    Dorainus    protestetur,   Nuraquid  Jer.  ixm, 
non  verba  mea  sunt  quasi  ignis,  et  quasi '  ' 
malleus  conterens  petram?  in  Ecclesiaste 
quoque   scriptum   sit.  Verba  sapientium  Ecck.nn, 

C  sunt  quasi  stimuli,  et  quasi  clavi  in  al- 
tum  defixi.  Durissima  igitur  corda  ha- 
bent  qui  verbum  Dei  assidue  audiendo, 
legendo.  loquendo,  ad  meliora  non  emol- 
liuntur,  nec  a  sua  franguntur  duritia  : 
quorura  consilium  longe  a  nobis  sit.  Nos 
vero  praefato  modo  verba  Dei  jugiter  au- 
diamus,  legamus,  et  proferamus.  Ad  lau- 
dem  et  gloriam  omnipotentis  Dei,  cui  est 
honor  et  gloria.  etc. 


Jl 


IN  VIGILIA 
NATALIS   DOMINI 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


QUUM   ESSET   DESPONSATA    MATER   JESU    MARIA    JOSEPH,    ETC.   Mattll.  I,  18-21. 


Matth.  1, 
XI. 


A^Ui».XXXVI, 

M\c(.loh. 
VII,  U. 


Luc.  11,  5. 


REGTE  evangclium  istud  in  profesto 
sacratissim»  Nativitatis  Ghristi  legi- 
tur,  quia  in  evangelio  isto,  de  nativitate 
Christi  ex  Virgine  scribitur  angelus  prfe- 
nuntiasse  B.  Joseph,  dicendo  :  Pariet  au- 
tem  filium,  etc.,  sicut  patebit.  Dicitur  ergo 
a  Mattheeo  : 

Quum  esset  desponsata,  hoc  est  in  ma- 
trimonium  tradita,  mater  Jesu  Maria  Jo- 
seph,  id  est  viro  sic  appellato,  qui  de  ea- 
dem  fuit  tribu  de  qua  et  Maria  :  unde,  ut 
ait  Hieronymus,  secundum  legem  Moysis 
cogebatur  eam  accipere  ut  propinquam. 
Fuit  autem  inter  gloriosam  Virginem  et 
S.  Joseph  matrimonium  verum,  quamvis 
non  fuerit  per  carnaiem  copulam  consum- 
matum  :  hinc  Lucas  vocat  Mariam  uxorem 
Joseph,  ut  in  evangelio  crastino  legetur. 
Antequam  convenirent  ad  cohabitandum, 
ut  aliqui  dicunt,  vel  ad  carnaiem  conjun- 
ctionem,secundum  Hieronymum,ad  quam 
nec  postea  convenerunt,  inventa  est  in 
utero  habens,  id  est,  Joseph  tanquam  dili- 
gens  custos  ac  sponsus  Virginis  sanctae, 
invenit  ac  deprehendit  eam  esse  imprse- 
gnatam,  de  Spiritu  Sancto,  id  est  virtute 
et  operatione  Spiritus  Sancti,qui  ex  puris- 
simis  VMrginis  sacrae  sanguinibus  corpus 
Christi  formavit  et  organizavit.  Quamvis 
autem  Maria  de  Spiritu  Sancto  concepit, 
hoc  tamen  Joseph  prima  facie  (ut  aliqui 
T.  31. 


A  dicunt)  ignoravit.  Denique,  quamvis  opera 
summa;  Trinitatis  ad  extra  sint  indivisa, 
eo  quod  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti 
sit  una  essentia  et  una  potestas;  nihilo  mi- 
nus  incarnatio  seu  conceptio  Ghristi  spe- 
cialiter  attribuitur  Spiritui  Sancto,  quum 
sit  effectus  infinitai  misericordiae  bonita- 
tisque  Dei.  Bonitas  autem  et  misericordia 
appropriantur  Spiritui  Sancto. 

Gur  autem  Unigenitus  Dei  potius  nasci 
voiuit  de  virgine  desponsata  quam  de  non 
desponsata,  multse  causa  traduntur.  Prima 

B  est,  secundum  S.  Ignatiuni  martyrem,  ut 
Ghristi  nativitas  lateret  diabolum.  Verum- 
tamen  sicut  diabolus  ex  diversis  rebus 
certo  cognovisset  Jesum  esse  Ghristum  in 
iege  promissum,  utpote  ex  verbis  angeli 
ad  pastores,  ex  verbis  quoque  parentum 
Joannis  Baptist»,  si  permissus  fuisset;  ita 
non  obstante  Virginis  desponsatione,  fa- 
cile  ex  sua  naturali  industria  deprehen- 
disset  ipsius  virginitatem,  si  permissus 
fuisset,  quum  et  per  humanam  industri- 
am  possit  deprehendi  an  puella  sit  virgo. 

C  Secunda  causa  est,  ne  Virgo  beata  a  Ju- 
dseis  reputaretur  adultera.  Tenera  nanique 
est  verecundia  virginum :  maluit  ergo  Ghri- 
stus  Judeeos  de  sua  nativitate  ad  tempus 
ambigere,  quam  de  Matris  suse  pudore 
perverse  sentire.  Tertia,  ne  Judaei  habe- 
rent  occasionem  abjiciendi  Christum,qua- 

7 


98 


IN    VICILIA   NATALIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Lev.  V,  ■ 


Luc.  y,  8. 

Matth.viit, 
8. 


Luc.  I,  31. 


Jbid.  36. 


Ibid.  39-44, 
Ibid.  56. 


si  (le  fornicaria  natum.  Qiiarta-  "t  Virgo 
sanctissima  haberel  casli  viri  solatium  at- 
que  obsequium,pr£esertim  quando  in  .Egy- 
ptum  ductura  fuit  filium  suum.  et  deinde 
reductura  eumdein;et  ut  Christus  haberet 
nutricium. 

Joxeph  autem  vir  ejus,  quum  esset  ju- 
stus,  et  nollet  eam  traducere,  id  est  Ju- 
d»is  quasi  adulteram  tradere  et  punieu- 
dam  exponere,vel  publice  accusare,  ro/;»';' 
occulte  dimittere  ('««t.  Denique.secuudum 
Ilieronymum  et  Bernardum,  S.  Joseph  cer- 
tus  fuit  de  castitate  Maria;.  Si  enim  cogno- 
visset  eam  esse  aduheram  et  non  traduxis- 
set  eam,  fuisset  injustus  :  quia  secundum 
iegem,non  soluni  auctor  sceleris,sed  etiam 
conscius  ejus,  obnoxius  est  peccato  si  ta- 
cet.  Dum  ergo  Evangclista  affirmat  Joseph 
justum  fuisse,  atque  ob  id  ftlariam  non 
traduxisse,  innuit  quod  de  suse  castimo- 
nia  sponsfe  non  dubitavit.Rursum,si  Chri- 
stus  noluit  Judseos  de  Matris  suse  pudo- 
re  sinistrum  quid  suspicari,  probabile  est 
quod  non  permisit  justum  Joseph  de  tanta 
Virgine  adulterium  opinari.  Sed  cur  tunc 
voluit  eam  occulte  dimittere  ?  Responde- 
tur,  quoniam  cohabitatione  ac  praesentia 
Virginis  tantae  se  reputavit  iudignum  :  sic- 
ut  et  Petrus  repulit  a  se  Christum,  dicen- 
do,  Exi  a  me,  quia  homo  peccator  sum, 
Doraine  ;  centurio  quoque,  Domine  (in- 
quiens),  non  sum  diguus  ut  intres  sub 
tectum  meum. 

Chrysostomus  vero  dicit,  quod  Joseph 
desponsata  sibi  Virgine,  accepit  eam  in 
domum  suam  :  ubi  quum  Gabriel  ange- 
lus,  ignorante  Joseph,  annuntiasset  Virgini 
conceptionem  Filii  Dei  et  qualiter  cogna- 
ta  ejus  Elisabeth  concepisset,  Virgo  mox 
surgens,  accepta  a  sponso  suo  licentia, 
visitavit  Elisabeth,  ut  ei  congratularetur. 
Rediens  autem  post  menses  tres,  quum 
Joseph  eam  jam  cerneret  imprsegnatam, 
prima  facie  reputata  est  ab  eo  peccasse; 
sed  excusatione  ab  eo  recepta,  et  atten- 
ta  sanctitate  ipsius,  ambiguus  fuit  Joseph 
quid  de  ea  magis  sentire  deberet.  Ideo 
voluit  eam  occulte  dimittere,  ne  vel  inno- 


A  centem  traduceret.  vel  adulterff  cohabi- 
taret,  et  per  hoc  ejus  crimini  consentire 
videretur.  Verumtamen  Chrysostomus  ali- 
bi  aliter  scribit  de  ista  materia.  Nam  alio 
ait  in  loco  :  0  ina^stimabilis  laus  Marite  ! 
Magis  credebat  Joseph  castitati  ejus  quam 
ventri  ipsius,  et  magis  credebat  gratise 
quam  natursp.  Impraegnatam  videbat,  et 
fornicationem  de  ea  suspicari  non  pote- 
rat;  possibilius  credidit  mulierem  sine  vi- 
ro  concipere,  quam  Mariam  posse  pecca- 
re.  Unde  quod  ait  Chrysostomus,  S.  Joseph 

B  putasse  Mariam  esse  adulteram,  referri 
potest  ad  tempus  quo  primo  vidit  eam 
prole  fecuudam.  Alia  verba  Chrysostomi 
jam  inducta,  possunt  referri  ad  tempus 
excusationis  receptse.Preeterea  dubium  non 
est,  quin  interior  sanctitas  castitasque  Ma- 
rite  mirabiliter  ac  potenter  resplenduit, 
non  solum  in  ejus  vultu,  sed  et  in  toto 
corporis  gestu  ac  apparatu,  in  tantum 
quod  qui  ejus  conversationem  et  appara- 
lum  bene  consideravit,  crimen  quodcum- 
que  de  ea  suspicari  nequivit. 

C  At  vero  aliqui  dicunt,  quod  Joseph  cum 
Maria  profectus  est  ad  visitandum  Eli- 
sabeth,  tauquam  obsequiosus  ac  diligens 
commissffi  sibi  Virginis  custos.Aliqui  etiam 
dicunt,  quod  Joseph  nondum  accepit  Ma- 
riam  in  domum  suam,  sed  quod  despon- 
satione  peracta,  ipse  descendit  ad  propri- 
am  domum,  tanquam  nuptiis  necessaria 
provisurus;  et  quod  Maria  interim  mansit 
iu  suorum  domo  parentum  ad  tempus. 
Quumque  reversa  fuisset  ab  Elisabeth,cer- 
nens  eam  Joseph  gravidam,  noluit  eam  in 

D  domum  suam  accipere,  sed  decrevit  eara 
secrete  dimittere. 
Quid  horura  sit  verius,  incertura  est. 
Ha>c  autem  eo,  scilicet  Joseph,  cogitan- 
te,  videlicet  quod  Mariam  occulte  dimitte- 
ret,  ecce  angelus  Domini  apparuit  in  som- 
nis  ei,  id  est  ipsi  Joseph  dormienti.visione 
imaginaria.  In  somno  quippe  revelationes 
divinse  fieri  solent,  quia  tunc  anima  ap- 
tior  est  ad  talium  perceptionera  propter 
exteriorum  sensuum  clausuram,  quietera, 
vacantiara,  et  prceserliin  propter  iraagiua- 


IN  VIGILIA   NATALIS   DOMINI.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


99 


22. 


tionis  quiescentiam  ampliorem.  Hinc  in 
Mxxtw,  Job  dicitur  :  Per  somnium  in  visione  no- 
15,10.  cturna,  aperit  Deus  aures  virorum,  et  in- 
struit  eos.  Apparuit  ergo  Joseph,  dicens  : 
Joseph  fi.li  David,non  solum  carnis  propa- 
gine,sed  fidei  ac  virtutum  imitatione,  noli 
timere  accipere  Mariain  conjiigon  tuam, 
id  est,  audacter  eam  suscipias  ad  cohabi- 
tandum,  nec  aliquid  mali  suspiceris  de 
ea;  quod  enim  in  ea  natiiin  cst,  id  est 
proles  quam  habet  in  utero,  de  Spiritu 
Sancto  est,  id  est,  virtute  et  operatione 
Spiritus  Sancti  concepta  est,  salvo  virgi- 
nitatis  signaculo. 

Quajritur,  cur  non  potius  dicat  Evange- 
lista,  Quod  in  ea  conceptum  est,  quam, 
«  quod  in  ea  natum  est  »,  quum  res  nasci 
dicatur  dum  prodit  ex  utero.  Responden- 
dum,  quod  nativitas  seu  generatio,  est 
productio  seu  acquisitio  esse  substantia- 
lis.  Res  ergo  tunc  nascitur  quum  formam 
substantialem  sortitur.  Hanc  autem  proles 
primo  suscipit  in  utero  niatris  :  ideo  pri- 
mo  et  prima  est  nativitas  in  utero;  deinde 
ex  utero,  quum  fetus  separatur  a  matre  et 
incipit  apparere  :  quee  nativitas  est  quasi 
manifestatio  primae  nativitatis.  Alia  ratio 
est,  ad  innuendum  quod  Christi  conceptio 
non  fuit  successiva  et  naturalis,  ab  imper- 
fecto  ad  perfectum  procedens,  sed  instan- 
tanea  et  supernaturalis,  ita  quod  in  eodem 
instauti  completa  est  corporis  Christi  or- 
ganizatio  ac  animatio.  Ideo  dicit,  «  quod 
in  ea  natum  est  »  :  quoniam  puer  quem 
concepit,  a  primo  suae  conceptionis  in- 
stanti  fuit  homo  perfectus,  imo  et  vir, 
non  corporis  quantitate,  sed  sapientia;  ac 
virtutum  perfectione.  Unde  a  Jeremia  prae- 
Jer.  ixxi,  dictum  est :  Novum  creavit  Dominus  super 
terram,  mulier  circumdabit  virum. 

Pariet   autem  filium  :  de   quo   Isaias 

/».  IX,  0.  prffidixit,  Puer  natus  est  nobis,  et  filius 

datus  est  nobis;  et  vocabis,  in  die  circum- 


A  cisionis,  quando  Judaei  masculis  nomina 
imponebant,  nomen  ejus  nominatum,  hoc 
est  ipsummet  puerum,  Jesum,  id  est  no- 
mine  illo.  Vel,  «vocabis»,  id  est,  vocando 
dices,  «  nomen  ejus  »  nominans  esse  «  Je- 
sum  »,  id  est,  quod  Jesus  sit  nomen  pueri 
hujus.  Et  cur  ita  vocandus  sit,  subditur  : 
ipse  enim  salvum  faciet  populum.  suum, 
potissimum  prsedestinatum,  a  peccatis  eo- 
rum,  originali,  personali  et  actuali.  Chri- 
stus  namque  per  suam  incarnationem  di- 
gnissimam,  conversationem  sanctissimam, 

B  amarissimam  passionem,  liberavit  suffici- 
enter,  quantum  in  ipso  fuit,  totum  genus 
humanum  ab  omni  peccato;  sed  soli  electi 
hanc  salvatiouem  fiualiter  assequuntur. 
Oportet  tamen  ut  virtus  ac  meritum  con- 
versationis  passionisque  Christi  applicelur 
hominibus  :  quod  fit  per  sacramenta  Ec- 
clesiae,  et  per  fidem,  sine  qua  impossibile  /?f6r. xi.c. 
est  salvari,  atque  per  caritatem,  per  quam 
homines  Christo  incorporantur  et  gratia- 
rum  fluenta  ab  ipso  adipiscuntur.  Postre- 
mo,  Jesus  interpretatur  salvator  vel  salu- 

C  taris.  Convenienter  ergo  Christus  dictus 
est  Jesus,quum  sit  mundi  SaIvator,de  quo 
Joannes  Baptista  testatus  est  :  Ecce  Agnus  /oann  1,29. 
Dei,  qui  toUit  peccata  mundi.  Unde  in  Apo- 
calypsi  habetur  :  Christus  dilexit  nos,  et  a^joc.  i,  5. 
lavit  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine 
suo.  Et  in  Isaia  scriptum  est:  Dominus  po-  /5.  lih,  0, 5. 
suit  in  eo  iniquitatem  omnium  nostrum; 
cujus  livore  sanati  sumus.  —  Quaeritur, 
quomodo   secundum  Matthaeum,  angelus 
vocet  nomen  filii  hujus  Jesum  post  suain 
conceptionem,  quum  Lucas  dicat  :  Voca-  Luc.n.a. 

D  tum  est  nomen  ejus  Jesus,  quod  vocatum 
est  ab  angelo  priusquam  in  utero  concipe- 
retur.  Dicendum,  quod  Lucas  loquitur  de 
vocatione  pueri  facta  ab  angelo  ad  Ma- 
riam,  quum  dixit  :  Ecce  concipies  in  ibid.  1, 31. 
utero,  et  paries  filium,  et  vocabis  nornen 
ejus  Jesum. 


100 


IN   VIGILIA   NATAMS    DOMINM. 


SERMO    PRIMUS 


SERMO   PRIMUS 

QIOD    SUMMA    CUM   DEVOTIONE    SUMMOQUE  DESIDERIO,  CIIRISTUM    MULTIS   SiECULIS  DESIDERATUM, 
IN   NOBIS   QUOQUE   SPIRITUALITER   NASCITURUM    EXSPECTARE   DEBEAMUS. 


ECCE  venicf  Desideratus  cunctis  genti-  A 
bus,  ct  implebo  doinuin  istam  gloria, 
dicit  Dominus.  Agg.  ii,  8. 

Onemadmodiim  solennitas  crastina  inter 
omnes  solcnnitates  tolius  anni  est  prseci- 
pua,  sic  inter  omnes  vigilias  et  profesta 
primatum  sortitur  vigilia  ista.seu  pra^sens 
prorestum.  lnsiiper,sicut  solennitas  crasti- 
na  est  cum  devotione  summa  et  maxima 
celebranda,  ita  in  ista  vigilia  debent  se 
Chrisliani  cum  maxima  diligentia  et  prae- 
cipua  devotione,  ad  internam  cordis  mun- 
ditiam  prffiparare.Hinc  enim  sancta  maler  B 
Ecclesia  ordinavit,  Christi  adventum  per 
quatuor  dominicas  celebrari,  quatenus  in 
toto  tempore  hujus  Adventus  fideles  per 
orationes,  eleemosynas,  jejunia,  ac  cetera 
pietatis  ac  devotionis  exercitia  se  pararent 
ad  celebrandum  condigne,  cum  omni  gra- 
tiarum  actione  et  alacritate,  beatissimam 
Christi  ex  virgine  Maria  nativitatem.  Prse- 
cipue  autem  etiam  prseparare  se  debent 
ad  hoc  per  veram  confessionem  et  satis- 
factionem. 

In  hac  ergo  vigilia  unusquisque  se  debet  C 
disponere  ad  crastinam  solennitatem  de- 
votissime  peragendam,  jejunando,  orando, 
ad  Vesperas  transeuudo,  et  confitendo  si 
paulo  ante  confessus  non  est,  atque  bene- 
ficia  Dei  et  dignitatem  maximam  hujus 
fesli  fideliter  considerando.  Sed  heu,quan- 
ta  est  infelicitas  filiorum  hominum,  quam 
magna  excscatio  esl  eorum,quam  infinifa 
ingratitudo  perversitasque  ipsorum  !  Nem- 
pe  in  sacro  isto  profesto,  in  quo  (sicut 
praetactum  est)  ad  maximam  se  merito 
devolionem  disponerent,  multi  se  vanis-  D 
siine  atque  pravissime  habent,  tota  nocte 
usque  ad  Maluliuas  potationi  gulosae,  ta- 


xiliationi  iitigiosce,  loqnacitalibus  et  aliis 
diversis  intenti  peccatis.  Ita,  o  miseri,dis- 
ponitis  vos  ad  gratiam  Dei,  ad  celebran- 
dum  solennitatem  Nativitatis  Christi,  ad 
devotionem  sinceram  ?  Sed  resipiscile,  et 
consuetudinem  maledictam  relinquite;teiii- 
pus  hujus  sacratissimse  noctis  virluose  ex- 
pendile,  et  si  lolain  noctem  in  Dei  obse- 
qiiio  ac  laudibus  ejus  et  orationibus  ac 
sanctis  meditationibus  expendere  non  vul- 
tis,  aut  non  valetis,  ante  Matutinas  dor- 
miatis  ad  tempus,  ut  in  matutinali  officio 
vigilantiores  devotioresque  sitis. 

Sed  nunc  primo  considerandum  est, 
quis  sit  iste  «  Desideratus  cunctis  genti- 
bus  »,  de  quo  in  themate  preeassumpto 
loquitur  Aggaeus  propheta;  et  cur  ita  vo- 
cetur.  Secundo,  unde  venit.  Tertio,  per 
quam  viain  venit.  Quarto,  ad  quos  venit. 
Quinto,  qualiter  venit.  Sexto,  cur  venit. 
Scptimo,  qualiter  venientem  debeamus 
suscipere. 

Circa  primum,sciendum  quod  iste«cun- 
ctis  gentibus  Desideratus  »,  est  Dominus 
noster  Jesus  Christus,  Filius  Dei,  Deus  et 
homo,  Salvator  mundi,  de  quo  sanctus  pa- 
triarcha  Jacob  locutus  est  :  Non  auferelur  Gen.nux, 
sceptrum  de  Juda,  et  dux  de  femore  ejus,  '"■ 
donec  veniat  qui  mittendus  est,  et  ipse 
erit  exspeclatio  gentium;  itemque,  Salu-  /jirf.  ig. 
tare   tuum  exspectabo,  Domine.  De   quo 
etiam  justus  Simeon  loquitur  Deo  :  Vide-  £„c.„,3o- 
runl   oculi    mei   Salutare  tuuin,  Domine,  ^-- 
quod  parasti  anle  faciem  omnium  popu- 
lorum,  lumen  ad  revelationem  gentium. 
0  quanta  est  dignitas  hujus  Desiderati,  vi- 
delicel  Jesu  Christi !  Ipse  namque  est  Deus 
et  homo.  Et  in  quantum  Deus,  sic  suee 
dignilatis,  sua?  perfectionis  et  gloriae  nul- 


IN   VIGILIA   XATALIS   DOMINI.    —   SERJIO   PRIMUS 


iOl 


lus  est  finis,  estque  penitus  infinite  di-  A 
gnior  toto  universo,  seu  cunctis  creatis 
siinul  acceptis.  Porro,  in  quantum  homo, 
sic  etiam  est  major  et  dignior  toto  mundo, 
in  quantum  ejus  humanitas  est  unita  Ver- 
bo  ceterno,  seu  divinitati  unigeniti  Filii 
Dei,  hypostatica  unione  seu  suppositali 
conjunctione,  utpote  ad  personale  et  in- 
creatum  esse  Verbi  ffterni  assumpta,  et  in 
eodem  esse  suppositata. 

Nunc  consequenter  considerare  oportet, 
cur  Christus,  Dei  Filius,  dicatur  «  Deside- 
ratus  cunctis  gentibusw.Hujus  ratio  prima  B 
est,  quoniam  Christi  adventus  fuit  omni 
nationi  ac  populo  vehementissinie  deside- 
rabilis,  quia  per  Christum  liberata?  sunt 
a  cultu  idolorum,  a  jugo  vitiorum,  a  te- 
nebris  ignorantia>  atque  perfidisp,  a  dse- 
nionum  potestate,  ab  Eeterua  damnatione; 
ad  fidem  quoque  et  gratiam  Dei  perductse 
sunf,  et  ad  ceternam  beatitudinem  repara- 

Ps.Lxxi.iT.  tte.  Hinc  Psalmista  praxli.xit  :  Benedicentur 
in  ipso  omnes  tribus  terra? ;  omnes  gentes 
magnificabunt  eum.  Daniel  quoque  ait  : 

Dan.yn.M.  Omnes  populi,  tribus  et  lingu»  servient  C 
ei.  Et  per  Isaiam  prophetam  Deus  Pater 

/s.sMx.6.  ait  ad  Christum  :  Dedi  te  in  lucem  gen- 
tiuni,ut  sis  salus  mea  usque  ad  extremum 
terrsp.  Ecce  quam  desiderabilis  est  Chri- 
stus  et  ejus  advenlus,  incarnatio,  nativi- 
tas,  passio;  quam  ineffabiliter  multa  et 
magna  bona  nobis  ab  ipso  et  per  ipsuin 
venerunt,  veniunt  atque  futura  sunt,  dum- 
modo  ei  grati  et  obedientes  fuerimus.  Se- 
cunda  ratio  cur  Christus  dicitur  «  Desi- 
deratus  cunctis  geutibus  »  est,  quoniam 
quamvis  ejus  adventus  fait  Judseis  speci-  D 
aliter  repromissus  (propter  quod  ipse  in 

Jtfa/(A.xv,  Evangelio  loquitur,  Non  sum  inissus  nisi 

'*'  ad  oves  quae  perierunt  domus  Israel),  ta- 

men  sancti  Prophetffi  prsGviderunt  in  spi- 
ritu,  et  multipliciter  pr»dixerunt,  Judaos 
non  esse  credituros  in  Christum  pro  ma- 
jori  parte,  sed  gentiles  toto  orbe  terrarum. 
Tertia  ratio  est,  quoniam  Christus  propter 
bonitatem  suam  incomparabilem  et  im- 
mensam,  est  vere  summe  desiderabilis,  et 
ab  electis  omnibus   maxime  desideratus. 


quemadmodum  Isaias  propheta  sanctissi- 
mus  loquitur  :  Nomen  tuum  et  memoriale  /j.xxvi.s, 
tuum,  Domine,  in  desiderio  animae;  anima  '' 
mea  desideravit  te  in  nocte,sed  et  spiritus 
meus  in  prsecordiis  meis. 

Secundo  dicendum  est,  unde  Desidera- 
tus  iste,  scilicet  Christus,  venit.  Et  ad  hoc 
respondet  David  propheta,  dicens  in  Psal- 
mo  :  A  summo  ccelo  egressio  ejus.  Et  fs.  xvm,?. 
ipsemet  protestatur  :  Exivi  a  Patre,  et  ve-  Joann.x\i, 
ni  in  mundum.  Venit  ergo  a  Deo  Patre,  ^*' 
missus  ab  eo.  Venit  autem  non  locum 
mutando,  nec  Patrem  relinquendo  (quum 
sit  incircumscriptibilis,  invariabilis  et  im- 
mensus,  in  corde  Patris  ffternaliter  ma- 
nens),  sed  humanam  naturam  assumendo 
atque  hominibus  visibiliter  apparendo, 
quemadmodum  Baruch  ait  :  Qui  fecit  stel-  Baruckm, 
las,  hic  est  Deus  noster;  et,  Post  hsec  in  ^^'  ^^'  ^'- 
terris  visus  est,  et  cum  hominibus  con- 
versatus  est.  0  quanta  est  gratia  ista  ! 
Nonne  magnum  reputatur  in  saculo,  si 
aliquis  notabilis  officiatus  ex  curia  domini 
Pap».  vel  ex  aula  imperatoris  aut  regis, 
mittatur  ad  aliquos  pro  expeditione  alicu- 
jus  negotii?  Quam  incomparabiliter  majus 
est,  quod  unigenitus  Filius  Dei,  ex  sumnia 
aula  cceli  empyrei,  imo  ex  fonte  paterni 
cordis  descendit  ad  nos,  ad  reconcilian- 
dum  genus  humanum  Patri  altissimo  i 
Pensemus  beneficium  istud,simusque  gra- 
ti  pro  posse  supcrbeatissimae  Trinitati,  Pa- 
tri  et  Filio  et  Spiritui  Sancto.  Simus 
(inquam)  grati  corde,  ore  et  opere  inde- 
sinenter  usque  iii  finem. 

Tertio  dicendum,  per  quam  viam  venit. 
Ad  quod  primo  dici  potest,  quod  venit  per 
Virginem  gloriosam.  Matrem  suam  dignis- 
simam,  tanquam  per  viam.  In  quo  apparet 
infinita  dignatio  Dei,  quod  is  qui  est  uni- 
genitus  Filius  Dei  Patris,  dignatus  est  fie- 
ri,  esse  et  dici  filius  Virginis  Matris.  Sed 
quum  dicat  Propheta,  Universse  viae  Domi-  Ps.xxiv.in. 
ni  misericordia  et  veritas,  dicere  possu- 
mus  quod  per  misericordiam  suam  venit, 
quia  misericordissime  pereuntibus  con- 
dolens,  ipsis  succurrit,  juxta  illud  :  Pcr  Luc.i.is. 
viscera  misericordiee  Dei  nostri,  in  quibus 


102 


IN  VIGILIA  NATALIS   DOMINI. 


SERMO  PRIMUS 


visitavit  nos  oriens  ex  alto.  Venit  quoque 
per  veritatem,  quoniam  sicut  per  Prophe- 
tas  prsedixit,  sic  adimplevit,  juxta  illud 

Pi.xcm,3.  in  Psalmo  :  Recordatus  est  misericordiee 
suffi  et  vcritatis  sua3  domui  Israel.  Unde 

Joann.i.n.  Joanncs  asserit  :  Gratia  et  veritas  per  Je- 
sum  Christum  facta  est.  Item,  venit  per 

Ephet.»,i.  caritatem.  Nam  propter  nimiam  carita- 
tem  suam  qua  dilexit  nos,  nostram  assum- 
psit  naturam,  et  tam  proxime  se  nobis 
conjunxit  :  caritas  enim  efficit  unionem. 

Gaiat.u,io.  Idco  dicit  Apostolus  :  In  fide  vivo  Filii 
Dei,  qui  dilexit  me,et  tradidit  semetipsum 
pro  me. 

Qiiarto  dicendum,  ad  quos  venit.  Et  ad 
hoc  facilis  est  rcsponsio,  quia  ad  homines 
venit,  ad  salvandum  genus  humanum ;  et 
specialiter  ac  primitus  venit  ad  populum 
Judffiorum,  quibus  specialiter  fuit  promis- 
sus,  et  de  quorum  progenie  natus  est.  Sed 
quia  Judffis,  propter  eorum  incredulita- 
teni,  pro  majori  parte  eorum  non  profuit 
Christi  adventus  (imo  plus  nocuit  indire- 
cte  :  nam  usque  in  finem  a  Deo  relicti 
sunt,  eo   quod  Christo   non    crediderunt, 

iThess.u,  dicente  Apostolo,  Pervenit  super  eos  ira 
Dei  usque  in  finem),  gentiiibus  vero  ad 
Ciiristum  ubique  conversis  profuit  Christi 
adventus;  idcirco  in  Actibus  ait  Aposto- 

Ac<.  xxvin,  Uis  :  Gentibus  missum  est  hoc  Salutare 
Dei,  id  est  Christus  saivator,  per  quem 
Deus  genus  humanum  salvavit.  Christus 
ergo,  qui  per  se  ipsum  ad  Judieos  corpo- 
raliter  ac  visibiliter  venit,  per  Apostolo- 
rum  prai^dicationem  ad  gentiJes  spiritua- 
liter  est  delatus,  atque  invisibiliter  venit 
ad  eos.  Hinc  Isaias  propheta  prsedixit  : 
is.  Lv,  5.  Ecce  gentem  quam  nesciebas,  vocabis,  Do- 
inine;  et  gentes  quee  non  cognoveruut  te, 
ad  te  current. 

Quinto  dicendum,  qualiter  venit.  Venit 
utique  in  summa  paupertate  et  humilita- 
te,  in   maxima   pietate   et  caritate.  Nam 


A  pauperem  matrem  elegit;  in  parvo  oppi- i«c.ii,*-7. 
do,  iu  vili  stabulo  natus,  moxque   panni- 
culis   invoiutus,   in   prtesepio  fuit  collo- 
catus.  Ex  quo  enim  Filius  Dei  venit  ad 
prwdicandum  omnium  tcrrenorum  despe- 
ctum,  et  ad   amandum    praefervide  bona 
spiritualia,   coelestia    ac    divina  ;    idcirco 
summam  paupertatem  et  huniilitatem  ele- 
git,  assumpsit,  exhibuit.  Hinc  in  Evangelio 
loquitur  :  Volucres  cceli  nidos  habent,  et  Maiih.ym, 
vulpes  terrse  foveas;  Filius  autem  hominis  ""• 
non  habet  ubi  caput  reclinet. 

B      Sexto  dicendum,  cur  venit.   Ad   quod 
ipsemet  respondet,  dicendo  :  Filius  ho- iuc.  ix,  se. 
minis  non  venit  animas  perdere,  sed  sal- 
vare.  Et  rursus  protestatur  :  Ego  veni  ut  Joann.  x, 
vitam   habeant,  et  abundantius  habeant.  *"■ 
Venit  ergo  Filius  Dei,  ut  homines  refor- 
marct   salutari  doctrina,  aidificaret  omni 
virtutum  exemplo,  et  ut  per  passionem, 
crucem  et  sanguinem  suum,  pro  ipsorum 
satisfaceret  culpis;  sicque  hominibus  pro- 
mereretur  dona  gratise  in  praesenti,et  bona 
gloriffi  in  regno  crelesti.  Venit  quoque  ad 

G  succurrendum,  ad  salvandum,  ad  beatifi- 
candum  eos  qui  perierunt.  Hinc  in  evan- 
gelio  hodierno  angelus  ait  ad  Joseph  :  Vo-  Maiih.  i, 
cabis  nomen  ejus  Jesum;  ipse  enim  salvum  "'■ 
faciet  populum  suum  a  peccatis  eoruni. 
Omnia  namque  quse  Christus  in  Scpculo 
isto  fecit  ac  passus  est,  ex  maxima  pro 
nobis  caritate  fecit  ac  pertulit,  et  ex  ea- 
dem  caritate  omnia  illa  ad  nostram  ordi- 
navit  salutem.Non  enim  illis  indiguit  ipse: 
imo  anima  ejus  a  primo  suee  creationis 
principio  fuit  unita  Verbo  seterno,  perfe- 

D  cte  perfruens  Deo,  et  liberrima  ab  omni 
peccato. 

Septimo  dicendum,  qualiter  Christum 
debeamus  suscipere  nostro  in  corde.  Et 
de  hoc  in  principio  hujus  sermonis  nostri 
est  dictum,sed  plenius  dicetur  in  serinone 
sequenti. 


, 


IN  VIGILIA  NATALIS   DOMINI. 


SERMO   SECUNDUS 


103 


SERMO  SECUNDUS 


QCANTA   CORDIS   PIRITATE   ET   HUMILITATE,   PARVULO  3ESU  NASCITURO   OCCURRERE, 
ET   OU.\NTA   PAUPERTATE    EUMDEM   IMITARI   DEBEAMUS. 


OU^  societas  luci  ad  tenebras  ?  Aut 
quce   convetitio   Christi   ad   Belial  ? 
II  Cor.  VI,  14,  15. 

Quemadmodum  solennitas  crastina  om- 
nium  est  solennitatum  potissima,  ita  in- 
decentissimum  est  eam  absque  devotione 
debita  celebrari.  Sed  quum  devotio  sit 
actus  virtutis  quse  latria  appellatur,  ne- 
mo  est  vere  devotus  nisi  omni  mortali  ca- 
reat  culpa,  sitque  in  caritate  et  gratia.  Non 
enim  in  eodem  simul  esse  possunt  virtu- 
tes  infusse  secundum  esse  completum,  et 
mortale  peccatum  :  nam  ut  ait  Apostolus, 
nulla  est  «  societas  luci  ad  tenebras  >>.  Ca- 
ritas  autem,  gratia,  ceters!  quoque  virtu- 
tes,  sunt  spiritualia  lumina,  quibus  animae 
intus  ornantur,  splendent  et  illustrantur. 
Peccata  vero  sunt  tenebree,  quibus  animoe 
assimilantur  deemonibus,  atque  a  Deo  (qui 
vera,  prima  et  summa  lux  est)  elongan- 
tur.  Itaque  eum  qui  instantem  solennita- 
tem  digne  vult  celebrare,  oportet  ab  omni 
peccato  mortali  esse  immunem,  ita  quod 
si  qua  ante  commisit,  de  eis  vere  poeni- 
teat,  confiteatur,  emendet. 

Porro  ipsemet  Christus   lux   est,  juxta 

/oann.1,9.  illud  Joanuis  :  Erat  lux  vera,  qu£e  illumi- 
nat  omnem  hominem  venientem  in  hunc 
mundum.  Et  non  solum  peccata,  sed  et 
peccatis  obnoxii,  hoc  est  in  mortali  culpa 
aliqua  exsistentes,   tenebra?   nominantur, 

Ephes.\-,s.  dicente  Apostolo  :  Fuistis  aliquando  tene- 
brae,  nunc  autem  lux  in  Domino.  Christus 
quoque  a  Judcpis  mox  capiendus,  asseruit : 
Haec  est  hora  vestra  et  potestas  tenebra- 
rum,  id  est  hominum  impiorum  ac  daemo- 
num.  Non  est  ergo  societas  Christo  cum 
impiis,  ita  quod  iniqui  Christum  in  suo 
corde  suscipere  nequeunt,nisi  a  suis  prius 


Job  ] 

26. 


I.UC.   XXII. 

53. 


A  purgentur  peccatis.  Ideo  dicit  Apostolus  : 

«  Quse  conventio  »,  id  est  unio,  «  Christi  iicor.vi, 
ad  Belial  »,  id  est  rebellem  ?  Belial  quip-  '^" 
pe  interpretatur,  absque  jugo.  Et  ita  per 
Belial  potest  intelligi  quilibet  divinee  legis 
transgressor :  quoniam  talis  abjicit  a  se  le- 
gem  Dei,  per  quam  homo  subdit  se  Deo, 
et  propriam  voluntatem  refrenat,ne  instar 
equi  infrenis  ad  illicita  moveatur.  Unde 
qui  Deo  atque  Ecclesiae  et  parentibus  ac 
superioribus  suis  obedire  despiciunt  aut 
non  curant,recte  Belial  nuncupantur.  Hinc 

B  impio  dicitur  per  Jeremiam  :  A  saeculo  jer.n^io. 
confregisti  jugum,  rupisti  vincula  mea,  et 
dixisti,  Non  serviam,  dicit  Dominus.  Apud 
Job  quoque  dicitur  :  Tetendit  iniquus  con- 
tra  Deum  manum  suam,  et  cucurrit  ad- 
versus  eum  erecto  collo.  Etenim  contra 
Deum  manum  tendit,  qui  agit  quee  Deus 
prohibuit;  et  contra  Deum  currunt  collo 
erecto,  qui  absque  freno  et  sine  timore 
peccatis  peccata  adjiciunt,  nunc  hoc  nunc  eccU. 
istud  vitium  perpetrantes,  et  absque  nu- 
mero  offendenles  :  quemadmodum  multos 

C  videmus  qui  simul  diversis  serviunt  ac 
replentur  peccatis,  superbi,  avari,  lascivi, 
acediosi,  impatientes  ac  negligentes.  Isti 
non  solum  vadunt,  sed  etiam  currunt  ad- 
versus  Deum,  et  ita  festinant  ad  inferos 
quasi  ad  epulas,  quasi  ad  dedicationem, 
quasi  ad  festa.  Sic  ergo  oportet  ut  ab  om- 
ni  culpa  purgemus  nos,  si  Christum  de- 
vote  suscipere,  et  ejus  Nativitatem  debite 
celebrare  optamus. 

Pra^terea,  quoniam  Christus  in  summa 
et  maxima  humilitate  venit  ad  nos,  opor- 

D  tet  ut  ei  in  humilitate  occurramus  sinee- 
ra.Sicque  in  primis  oportet  nos  superbiam 
omnem  abjicere,  ut  neque  de  generis  no- 


104 


IN  VIGILIA  NATALIS   DOMINI.   —   SERMO   SECUNDUS 


Sap.  VI,  6. 

Zuc.  xii,46. 


Eccti.  vi,2-, 
si,  4. 


i(om.ii.JO. 
Is.  V,  H. 


Joi.  IV,  14. 


Prou.xxvii, 
i. 


Eeeli.%,i9. 
31. 


Coloss.  III 
«7. 


bilitate,  neque  de  amicorum  aut  propin-  A 
quorum  vel  ministrorum  ac  subdilorum 
multitudine  sive  potentia,  neque  de  opu- 
lentia,  pulchritudine,  robore,  stalura,  elo- 
quentia,  scientia,  prsesidentia,  fama,  laude 
humana,  honore  impenso  aut  aliquo  tali 
aiiquis  intumcscat  :  imo,  quo  major  est, 
quo  plura  bona  a  Deo  accepit,  quo  ceteris 
eminentior  esse  videtur,  eo  plus  Dei  expa- 
vescat  judicium,  el  eo  plus  gratus  ac  sub- 
ditus  Deo  esse  conetur.  Cui  enim  plus 
datum  est  aut  commissum,  phis  utique  re- 
quiretur  ab  eo.  B 

Abjicienda  est  ergo  primo  superbia  cor- 
dis,  ne  cogitando  aut  desiderando  quis- 
quam  superbiat,se  ipsum  nimis  reputando 
aut  efferendo,  aut  honores,  dignitates  lau- 
desve  vitfe  prjesentis  concupiscendo.  Hinc 
in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  Non  te  e.\- 
tollas  in  cogitationc  tua  velut  taurus,  et  in 
die  honoris  tui  non  extollaris.  Apostolus 
quoque  :  Noli  (inquit)  altum  sapere,  sed 
time.  Et  per  Isaiam  loquitur  Deus  :  \si 
vobis  qui  sapientes  estis  in  oculis  vestris, 
et  coram  vobismetipsis  prudentes.  Secun-  C 
do,  abjicienda  est  superbia  oris,  ne  quis 
verbis  inanibus  se  ipsum  commendet,  ja- 
ctet,nec  preesumptuosus  exsistat,aut  alium 
aspernetur,  improperando,  convitiando  aut 
vituperando.  Hinc  virtuosus  Tobias  docuit 
filiuni  suum  :  Superbiam  (inquiens)  nun- 
quain  in  tuo  sensu  aut  in  tuo  verbo  domi- 
nari  permittas;  in  ipsa  enim  initium  sum- 
psit  omnis  perditio.  In  libro  Proverbiorum 
quoque  Salomon  loquitur  :  Laudet  te  alie- 
nus,  ct  non  os  tuum ;  extraneus,  et  non 
labia  tua.  Tertio,  abjicienda  est  superbia  D 
operis,  juxta  illud  Ecclesiastici  :  Noli  te 
extollere  in  faciendo  opere  tuo,  sed  in 
mansuetudine  serva  animam  tuam.  Itaque 
in  universis  quse  agimus,  non  propriam 
laudem,  non  temporalem  honorein,  sed 
Domini  Dei  nostri  honorem,  gloriam,  lau- 
dem  intendamus,  quseramus,optemus,  quem- 
admodum  ait  Aposlolus  :  Omne  quodcum- 
que  facitis,omnia  in  nomine  Domini  nostri 
Jesu  Christi  agite,  gratias  agentes  Deo  Pa- 
tri  per  ipsum.  Nemo  igitur  quajrat  inani- 


ter  apparere,  nec  cum  tumorc  cordis  aut 
nimia  audacia  agat  quod  agit,  sed  magis 
eum  Dei  timore,quum  Salomon  dicat,Bea-    Pnv. 
tus  homo  qui  semper  est  pavidus ;  et  in  "''"'  '*' 
Ecclesiastico  scriptum  sit,   Fili,  in  man-    EccU.  m, 
suetudine  opera  tua  fac,  et  super  omnem  '^' 
hominum  gloriam  diligeris. 

Quarto,  abjicienda  est  superbia  in  vesti- 
tu,  in  qua  multi  graviler  Deum  offendunt, 
vestimenta  superflua,  curiosa,  pomposa 
nimisve  pretiosa  habendo  ac  deferendo, 
non  attendentes  quod  sancti  doctores  Am- 
brosius  Basiliusque  affirmant,  dicendo  : 
Nudi  vestimentum  est,  quod  recludis  aut 
superflue  habes.  Hinc  beatissimus  Joannes 
Baptista  dixit  :  Qui  habet  duas  tunicas,  id  Lucm.w. 
est  unam  superfluam,  det  non  habenti.  In 
Ecclesiastico  quoque  scriptum  est  :  In  ve-  £cc;;.xi,4. 
stitu  ne  glorieris  unquam.  Denique  omni 
Christiano  vehementer  advertendum  est 
et  timendum  quod  sanctus  ait  Hierony- 
mus  :  Si  vir  aut  mulier  se  ornaverit,  et 
adspectum  hominum  in  se  provocaverit, 
etiam  si  nullum  malum  inde  sequatur,  ta- 
men  ceternum  supplicium  patietur  :  quo- 
niam  quantum  in  se  fuit,  venenum  propi- 
navit,  si  fuisset  qui  biberet.  Hinc  dicunt 
doctores,  quod  viri  et  mulieres  qui  ita  se 
ornant  ac  vcstiuiit,  quod  aliquis  inde  ad 
concupiscentiam  provocari  potest  libidi- 
nosam,  peccant  mortaliter.  Et  proh  dolor ! 
quam  multi  sunt  fales  :  imo,  quam  multi 
ex  proposilo  agunt  hoc. Quidam  etiam  tain 
intimorati  ac  vitiosi  consistunt,  quod  cum 
suo  ornalu  intrant  ecclesiam  Dei,  et  ibi  in 
Missa,  in  divino  Officio,  se  ipsos  objiciunt 
et  preesentant  ad  intuendum,  ut  placeant, 
ut  inspiciantur,  ut  appctantur.  Quid  sunt 
isti,  nisi  rete  diaboli,  per  quos  animas  ho- 
minum  capit  ac  perimit?  Istis  melius  es- 
set  ire  ad  tabernam,  quam  ad  ecclesiam. 

Quinto,  abjicienda  est  superbia  in  prae- 
parationibus  et  exhibitionibus  ciborum  ac 
potuum,  et  utensilium  ac  ceterorum  quse 
possidentur.  Nam  quidam  in  istis  superbe 
se  habent  et  ostentationes  ac  laudes  ex- 
quirunt.  Est  quoque  abjicienda  superbia 
omissionis  :  nam  aliqui  ex  superbia  asper- 


■S 


m  VIGILIA   NATALIS   DOMINI. 


SERMO   SECONDUS 


lOo 


nantur  et  vitant  facere  quspdam  opera  bo- 
na,  ut  pauperes  alloqui,  visitare  infirmos, 
ministrare  proximis  suis. 

Insuper.non  solum  abjicienda  est  omnis 
ista  superbia,  sed  omnis  quoque  humilitas 
ei  contraria  est  amplectenda,  ut  omnis 
Christianus  sit  vere  humilis  corde,  verbis, 
factis,  vestitu,  atque  in  ceteris  omnibus. 
Cogitet  ergo  unusquisque  infinitam  excel- 
lentiam  Dei  altissimi  super  se,  et  compa- 
ratione  ejus  nihil  se  esse  advertat.  Atten- 
dat  quoque  se  factum  esse  ex  nihilo,  nec 
se  aliquid  boni  a  se  ipso  habere,  imo  a 
sese  nihil  habere  nisi  deficere  et  peccare. 
Sicque  parvificet  et  vilipendat  se  ipsum, 

iCor.iv,7.  pensando  illud  Apostoli  :  Quid  habes  quod 
non  accepisti?  Si  autem  accepisti,  quid 
gloriaris  quasi  non  acceperis?  Sed  forsan 
aliquis  cogitat  sc  a  progenitoribus  suis  ha- 
bere  nobilitatem,  dorainium  atque  divi- 
tias  :  ideo  intumescit.  Sed  progenitores 
ejus,  unde  haec  habuerunt?  Nonne  omnia 
originaliter  sunt  a  Deo  ?  Cogitet  insuper 
unusquisque  quam  graviter,  quam  diu 
et  frequenter  offendit  proprium  Creato- 
rem,  quam  multa  mala  commisit,  quam 
multa  bona  omisit  :  et  tunc  non  solum 
non  intumescet,  sed  etiam  omni  bruto  se 
reputabit  viliorem.  pejorem  et  contempti- 
biliorem.  Penset  rursus  immunditias,  defe- 
etuositates,  fceditates,  quas  habet  in  ani- 
ma  et  corpore ;  quam  fragilis  sit  et  pro- 
nus  ad  vitia,  quantis  «terna^  damnationis 
periculis  sit  expositus  :  et  tunc  utique  in 
omnibus  humiliabit  se  ipsum.  timoratus- 
que  erit. 

Prceterea,  quoniam  Christus  in  summa 
paupertate  venit  ad  nos,  debemus  ei  in 
paupertate  occurrere,  omnem  avaritiam 
fugiendo,  et  temporalia  relinquendo,  vcl 
saltem  ea  inordinate  non  diligendo,  nec 
immoderanter  congregando  retinendoque 

/s.  m.ii.  ea  :  quemadmodum  ait  Psalmista,  Divitiae 
si  affluant,  nolite  cor  apponere.  Hinc  Chri- 

iro((/i.  VI,  stus  immoderatam   sollicitudinem   repro- 

Kciseq.    jjgj    ggj^   [^gy  I   j)„j^,s   oppositum   faciunt 

multi,  qui  terrena  magis  quam  gratiam  et 
virtutes  sibi  conantur  colligere,  et  vehe- 


A  menter  sollicitantur  qualiter  sobolem  su- 
am  in  temporalibus  ditent,  non  qualiter 
eam  ad  virtutes  perducant.  Quod  certum 
est  signum  quod  neque  se  ipsos,  nec  pro- 
lem  suam  spiritualiter  amant,  sed  ma- 
gis  carnaliter  :  ideo  in  statu  damnationis 
se  esse  cognoscant,  nisi  pceniteant  et  se 
emendent. 

Amplius,  quoniam  Chrislus,  Filius  Dei, 
venit  ad  nos  in  raaxima  niisericordia,  ut- 
pote  ad  satisfaciendum  et  moriendum  pro 
nobis.  ad  instruendum  nos,  et  ad  locuple- 

B  tandum  nos  in  omni  gratia,  virtute  et  do- 
no  Spiritus  Sancti;  idcirco  debemus  nos 
ad  ejus  susceptionem  per  opera  iniseri- 
cordia»  corporalia  ac  spiritualia,  prompta 
ac  larga,  disponere,  et  mutuo  indulgere, 
pro  invicem  exorare,  nudos  vestire,  visi- 
tare  infirmos,  et  tempore  frigido  indigen- 
tibus  etiam  combustibilia  dare.  Cujus  op- 
positum  faciunt  quidam  immisericordes, 
qui  quum  videant  aut  percipiant  quosdam 
pauperculos  sibi  in  agro  sive  alibi  ligna 
pro  igne  coUigere,  non  eis  de  abundantia 

C  sua  succurrunt.  Quid  ergo  isti  nisi  infer- 
nalem  ignein  merentur? 

Postremo,  quoniam  Christus  in  arden- 
tissima  et  perfectissima  caritale  venit  ad 
nos,  communicando  se  ipsum  et  oinnia 
bona  sua  nobis,  sicut  in  hyrano  S.  Thoraas 
ait  devote  : 

Se  nascens  dedit  socium, 

Convescens  in  edulium, 
Se  moriens  in  pretium, 
Se  regnans  dat  in  prcemium. 

D  Idcirco  in  pra^cipua  caritate  Dei  et  proxi- 
morum  debemus  ei  occurrere,et  ipsura  in 
cordis  cubili  suscipere,  amicos  inimicos- 
que  caritatis  brachiis  amplectendo,  orani- 
um  salutem  cordialiter  affectando,  pro 
cunctis  orando,  de  aliorum  ruina,  oppres- 
sione,  calamitate  dolendo  ex  corde,  et  eo- 
rura  prosperitati  atque  profectui  virtuoso 
congratulando  sincere. 

Ecce  his  modis  prfpparemus  nos  ad  ce- 
lebrandum  Christi  Natalem.  Sed.heu!  mul- 
ti  carnales  et  indevoti  non  ita  se  preepa- 


106 


IN   VIGILIA   NATALIS    DOMINI. 


SERMO    SECUNDUS 


rant  ad  solennitatem  instantem,  sed  per  A  pravissima,  atque  in  vera  ac  speeialissima 


curiosas  et  pompaticas  vestes,  per  super- 
flua  et  delicata  fercula,  per  exteriorem  or- 
natum ;  et  quidam,  his  sacris  diebus,  pota- 
tionibus  vacare  et  carnalitatibus  insistere 
non  verentur.  Sed  abjiciatur  consuetudo 


devotione  studeamus  hos  dies  expendere, 
ad  gloriam  Domini  nostri  Jesu  Christi, 
qui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto  vivit  et 
regnat  Deus  benedictus  et  gloriosus  in 
ssecula.  Amen. 


I 


i 


I 


31 


IN  NOGTE 
NATIVITATIS   DOMINI 


ENARRATIO   IN   LECTIONEM   PROPHETICAM 


POPULCS    QUI    AMBULABAT    IN    TENEBRIS,    VIDIT    LDCEM    MAGNAM,   ETC.   Is.  IX,  2,  6,  7. 


SICUT  in  Rationali  divinorum  habetur, 
Telesphorus  Papa  statuit  die  isto  ties 
Missas  cantari  seu  legi,  ad  designandum 
quod  per  Christi  nativitateni  salvati  sunt 
homines  trium  temporum,  utpote  qui  fu- 
erunt  ante  legem,  sub  lege,  et  post  legem  : 
intelligendo  per  legem,  legem  Moysis.  Sic- 
que  illi  dicuntur  fuisse  ante  legem,  qui 
fuerunt  ab  Adam  usque  ad  Moysen  et  le- 
gislationem  factam  per  ipsum,  et  illi  di- 
cuntur  fuisse  tempore  legis  naturee,  seu 
legis  naturalis.  Qui  autem  a  Moyse  usque 
ad  Christum  fuerunt,  sub  lege  fuisse  di- 
cuntur,  prsesertim  quantum  ad  populum 
Judaeorum.  Qui  autem  tempore  novi  Te- 
stamenti  fuerunt  et  sunt,post  legem  fuisse 
feruntur.  Ideo  etiam  in  hoc  die  tres  Mis- 
sae  cantantur,  quoniam  triple.x  est  Christi 
nativitas,  videlicet  »terna,  et  temporalis, 
ac  spiritualis.  ^Eterna  est  a  Patre ;  tem- 
poralis,  a  Matre  ;  spiritualis  consistit  in 
multiplicatione  fidelium,  qui  per  gratiam 
regenerantur  in  Christo. 

Porro,  in  Missarum  istarum  officiis,  le- 
ctio  prophetica  e.x  Isaia  pra?mittitur  lecti- 
Deut.  iix,  oni  epistolcc,  ut  in  ore  duorum  tam  so- 
lennium  testium  confirmetur  evangelica 
veritas,  ita  quod  Evangelium  est  tertius 
testis  nativitatis  Domini  Salvatoris  (Isaias 
quoque  propheta  de  Christi  nativitate  at- 
que  mysteriis,  illuminationeque  gentiura 


A  abundantius  est  locufus);  itemque,  ut  in 
Rationali  dicitur  divinorum,  quatenus  de- 
signetur  basis(id  est  fundamentum)super- 
positioni  columnee,  quoniam  super  basim 
Prophetarum  fundata  est  columna  Aposto- 
lorum.  Fit  etiam  istud  ad  designandum  con- 
sonantiam  utriusque  Testamenti  de  Chri- 
sti  nativitate,  et  propter  prserogativam  ac 
reverentiam  hujus  solennissimi  festi,  at- 
que  ad  pleniorem  instructionem  fidelium. 
Porro,  lectio  ista  prophetica  ex  sermo- 
nibus  Isaise  (ut  dixi)  sumpta  est,  aliquibus 

B  verbis  ibi  inferpositis,  in  ea  omissis.  Ila- 
que  de  gentilium  tunc  futura  illuminatio- 
ne  Isaias  prophetans,  et  more  Prophetarum 
de  futuro  per  modum  prseteriti  propter 
veritalis  certitudinem  loquens,  ait  : 

Populus  qui  amhulahat  in  tenehris,  id 
est  plebs  gentilis,  quee  versabatur  et  vixit  in 
obscuritate  ignorantise  et  errorum  atque  in 
caligine  \\i[or\im,vidit  oculo  interiori  per 
fidem, /««')«  magnam,  videlicet  Christum, 
evangelicamque  doctrinam ;  habitantibus 
in  regione  umbra;  mortis,  id  est  in  isto 

C  saeculo,  et  in  hoc  mundo  immundo  repleto 
peccatis,quae  sunt  umbra  mortis,  lucc  orta 
est  eis,  id  est,  Christus  menti  eorum  re- 
splenduit  :  quod  per  praedicationem  Apo- 
stolorum  impletum  est.  Christus  etenim  ./oann.vni, 
ait  :  Ego  sum  lux  mundi.  Juxta  quem  mo-  ^t  lach 
dum  loquendi,  in  Malachia  legiinus  :  Orie-  2. 


108 


IN  NOCTE   NATIVITATIS   DOMINI.   —   ENARRATIO   IN   LECTIONEM   PROPHETICAM 


tur  vobis  Sol  jiistilicT.Christus  nauique  est  A 
Sol  justiti;r,  qui  orilur  eis  quos  ipse  ad  se 
cognoscendum  ac  diligendum  illuminat,  et 
in  quorum  mentibus  per  gratiam  babitat. 
Itaque  culpa  mortalis  seu  impia  vita  diei- 
tur  mortis  umbra, quia  a  Deo  separat  men- 
tem,  quemadmodum  mors  iiaturalis  a  cor- 
pore  separat  auiuiam.  Iterum, mortis  umbra 
est  preesens  sseculum,  quod  quum  sit  val- 
lis  lacrimarum,  peregrinatio  atque  exsili- 
um,  umbra  et  obscura  qua'dam  repra^sen- 
talio  mortis  respectu  patrise  nominatur. 
Imo  et  vita  praesens  reete  umbra  dicitur  B 
mortis,  dicente  Gregorio  :  Vita  temporalis 
aeternaj  vitae  comparata,  mors  est  potius 
dicenda  quam  vita.  Ha)C  est  una  e.xpositio 
passus  istius. 

Verumtamen  verba  hsec  ad  litteram,tem- 
pore  Christi,  in  saiculo  isto  impleta  sunt 
per  propriam  prsedicationem  ipsius.  Scri- 
Matth.i\,  ptum  est  enim  :  Quum  audisset  Jesus  quod 
'^■"''  Joannes  traditus  esset,  et  ab  Herode  incar- 
ceratus,  secessit  in  Galila?am;  et  relicta 
civitate  sua  Nazarelh,  venit  et  habitavit  in 
civitate  Capharnaum  maritima,  in  finibus  C 
Zabulon  et  Nephthali  :  ut  adimpleretur 
quod  dictum  est  per  Isaiam  prophetam  : 
/.s.  IX,  1.  Terra  Zabulon  et  terra  Nephthali,  via  ma- 
ris  trans  Jordanem  Galileese  gentium.  Po- 
pulus  qiii  ambulabat  in  tenebris,  vidit 
lucem  magiiam  ;  et  sedentibus  in  regione 
umbrse  mortis,  lux  orta  est  eis.  Christo 
itaque  prtTdicante  habitatoribus  Galilaew, 
populus  qui  habitavit  in  ea,  et  vitiis  atque 
erroribus  fuit  plenus,  «  vidit  lucem  ma- 
gnam»,  id  est  Christum,quem  corporaliter 
conspexerunt,  et  multi  eorum  ex  pra^dica-  D 
tione  Ipsius  pcenituerunt  et  spiritualiter 
illuminati  fuerunt. 

Consequenter  subjungitur  causa  pra>fa- 
tffi  illuminationis  secundum  utramque  ex- 
positionem  inductam.  Parvulus  enim  na- 
tus  est  nobis,  id  est  Jesus  Christus,  qui 
erat  parvulus  corpore,  sed  immensus  in 
deitatis  nalura,  maguus  quoque  in  anima 
sapientiae  ac  virtutum  perfectione.  Sic 
quippe  vir  fuit  et  gigas,  juxta  illud  Jere- 

Jer.  XXXI,        .  .T  •.    r.         • 

22.  miae  :  Novum  creavit  Dommus  super  ter- 


ram,   Mulier    circumdabit   virum  ;  et  in 
Psalmo,  Exsultavit  ut  gigas  ad  currendam  Ps. xvni,6. 
viam.  Unde  in  Iiymno  sanctus  ait  Ambro- 
sius  : 

Procedens  e  thalamo  suo, 

Pudoris  aula  regia, 

GeminsB  gigas  substantise, 

Alacris  ut  ourrat  viam. 

Anima  etenim  Christi,  a  primo  suee  crea- 
tionis  instanti,  repleta  fuit  gratia  omnique 
sapientia  et  virtute,  omni  etiam  dono, 
fructu  et  beatitudine,  ac  beatifica  Deitatis 
fruitione.  Hic  «  parvulus  »,  a  Deo  Patre  se- 
cundum  divinam  naturam  fcternaliter  ge- 
nitus,  ex  Maria  virgine  «  nobis  »  (id  est  ad 
nostrain  salutem)  «  est »  temporaliter  «  na- 
tus  ».  Et  /ilius  datus  est  nohis,  id  est,  par- 
vulus  iste,qui  est  Deus  et  homo,  Filiusque 
Dci  Patris  ac  Virginis  matris,  «  datus  est 
nobis  »  a  Deo  Patre  salvator,  advocatus, 
legislator,  magister  ac  frater,  secundum  il- 
lud  Joannis  :  Sic  Deus  dilexit  mundum,  ut  jomm.M, 
Filium  suum  unigenitum  daret,  ut  omnis  '^' 
qui  credit  in  ipsum  non  pereat,  sed  ha- 
beat  vitam  a-ternam.  Filius  quoque  se 
ipsum  dedit  pro  nobis,  juxta  illud  Lsaiae  : 
Tradidit-  in  mortem  animam  suam.  /s. uu,  13. 

Et  factus   est   principatus  ejus   super 
Jiumerum  ejus,  hoc  est,  supra  fortitudi- 
nein   potestatis   pueri   hujus    fundavit   et 
statuit  Deus  dominationem  et  auctorita- 
tem  qua  puer  iste  constitutus  est  omnium  Act.  x,  42. 
judex   et  Dominus,  sicut   scriptum  est  : 
Pater   diligit   Filium,  et   omnia   dedit    in   joann.m, 
manu  ejus.  Sic  per  «  humerum  »  pueri  ^^- 
designatur  potestas  ejus,  qua  omnia  por- 
tat,  id  est,  in   esse   conservat,  prout  ad 
HebrEeos  habetur :  Portans  omnia  verbo  vir-   Heb,-. .,  3. 
tutis  suaj.  Itaque  super  increatam  et  divi- 
naui  pueri  hujus  potestatem  fundata  est 
ejus  dominatio,  sibi  per  creationem  col- 
lata  ut  mediatori  Dei  ac  hominum.  Unde  \T\m.n,^. 
ait  in  Psalmo  :  Ego  autem  constitutus  sum   ps.  n,  c 
rex  ab  eo  super  Sion   montem   sanctum 
ejus.  Omnia  namque  (secundum  Aposto-    E]ihes.  i, 
lum)  subjecit  sub  pedibus  ejus.  Vel  sic  :  ~^'''<^'"'-"' 
«  Factus  est  principatus  ejus  »,  hoc  est 
causa  et  ralio  dominii  sui,  «  super  hume- 


I 


A 


m   NOCTE   NATIVITATIS    DOMIM.    —   ENARRATIO    IN    LECTIONEM   PROPHETICAM 


109 


rum  ejus  «  corporalem.  Christus  namque  A  ad   coelestis   patrise  beatitudinem   perdu- 


Joann.\i\ 
17. 


Pkitipp.  11. 
8,9. 


bajulans  sibi  crucem,  exivit  ad  mortem. 
Quod  faciendo,  diabolum  vicit,  mundi  glo- 
riam  stravit,  et  omnium  judex  ac  Domi- 
nus  constitui  meruit,  dicente  Apostolo  : 
Factus  est  obediens  usque  ad  mortem  ; 
propter  quod  et  Deus  exallavit  illum,  et 
dedit  illi  nomen  quod  est  super  omne 
nomen,  etc. 

Et  vocabitur  nomcn  ejus,  Admirabilis, 
Consiliarius,  Deus,  Fortis,  Pater  futuri 
sa'culi,  Princeps  pacis.  Nomiiia   ista,  se- 


cuntur  electi,  et  sua  passione  promeruit 
illud  cunctis  hominibus  sufficienter.  Dici- 
tur  item  «  Princeps  paeis  »,  hoc  est  dator 
et  conservator  pacis  internae.  Pacem  quo- 
que  piffcipue  docuit  habendam  et  conser- 
vandam  :  Pacem  (inquiens)  habete  iuter  Marc.  n, 
vos ;  et  rursus,  Pacem  relinquo  vobis,  pa-  fga„„ 
cem   meam  do  vobis :  et  alibi,  In  quam- -''• 
cumque  (ait)  domum  intraveritis,  primum     '"^•^•='- 
dicite,   Pax  huic   domui.   Denique  (teste 
.-Vpostolo)  Christus  est  pax  nostra.qui  fecit   Ephet.», 


cundum   Hieronymum,  non    combiiiatim,  B  utraque  unum,  quia  electos  Judffos  atque 


sed  divisim  legenda  sunt.  Sex  ergo  nomi- 
nibus  istis  asserit  Propheta  hunc  puerum 
appellandum.  Vocabitur  ergo  et  vocatus 
est  «  Admirabilis  »,  propter  suam  incom- 
prehensibilem  deitatem,  et  propter  mira- 
culorum  suorum  eminentiam,propter  sua; 
sapientise  profunditatem,  et  propter  inef- 
fabilem  unionem  divinffi  atque  humanae 
naturce  in  ipso.  Vocatur  quoque  «  Consi- 
harius  »,  quia  mandatis  Decalogi  evange- 
lica    consilia   addidit,   et   quia    consilium 


gentiles  fecit  unum  populum  christianum. 
Verumtamen  est  qua^dam  pax  carnalis, 
s;ecularis  et  falsa,  cujus  Christus  non  est 
princeps,  sed  reprobator.  Unde  MatthBei 
decimo  protestatur  :  Xon  veni  pacem  mit- 
tere  in  terram,  sed  gladium. 

Multiplicabitur  ejus  imperium,  id  est, 
dominium  Christi  paulatim  crescet,  donec 
per  totum  raundum  diffundatur.  Christus 
namque  dominatur  in  omni  militanti  Ec- 
clesia,  qua?  per  totum  orbem  diffusa  est. 


Mallh.  ! 
34. 


sumniffi  Trinitatis  de  nostrse  redemptionis  C  Hinc  prsedixit  Psalmista  :  Dominabitur  a  Ps.  i.x]ii,  s. 


ic«.xx,JO, 

n. 


/er.  1X111,6. 


I/oann.  v 
20. 


Joann.  xiv. 

30. 

/"«.1X111,8. 


modo  patefeeit  hominibus,  de  quo  loqui 
tur  Paulus  :  Nihil  subtraxi  vobis  utilium, 
quominus  annuntiarem  vobis  omne  consi- 
lium  Dei.  Hinc  Iranslatio  Septuaginta  in- 
terprelum  continet:  Vocabitur  nomen  ejus, 
magni  consilii  angelus.  Vocatur  insuper 
«  Deus  »,  secundum  quod  apud  Jeremiam 
legitur  :  Hoc  est  nomen  quod  vocabunt 
eum,  Deus  justus  noster.  Ubi  in  Hebraeo 
habetur  nomen  Domini  tetragrammaton, 
quod  soli  vero  convenit  Deo.  Ex  quo  se- 
quitur,  quod  Christus  sit  verus  Deus,  sicut  D 
de  eo  Joannes  in  episfola  sua  ait  :  Hic  est 
verus  Deus,  et  vita  feterna.  Appellatur 
etiam  «  Fortis  »,  quia  secundum  divinam 
naturam  omnipotens  est,  et  secundum  na- 
turam  suain  assumptam  fuit  omiii  virtute 
et  dono  Spiritus  Sancti  plenissime  robora- 
tus,ef  principem  hujus  mundi  penitus  su- 
peravit.  Hinc  fertur  in  Psalmo  :  Quis  est 
iste  rex  gloriie  l  Dominus  fortis  et  potens, 
Dominus  pofens  in  prslio.  Vocatur  ef  «Pa- 
ter  futuri  saeculi  »,  quia  per  gratiam  ejus 


mari  usque  ad  mare,  et  a  flumine  usque 
ad  terminos  orbis  ferrae;  et  rursus,  Remi-  Ps.  xxi,  ss. 
niscentur  et  convertentur   ad   Dominum 
uiiiversi  fines  terrce.  Hinc  Daniel  describit 
quomodo  lapis    de    monte    sine   manibus  ^an. 11,34, 
praecisus,  crevit  et  implevit  superficiem  ^^' 
uiiiversae  terrae.  Et  pacis  non  erit  finis, 
hoc  esf,  pacis  infernae,  quam  Chrisfus  lar- 
gitur,  terminus  nullus  erit,  quia  pax  pe- 
cloris  in  vifa  hac  inchoafur,  et  in  patria 
perpetualur,  paxque  aefernifafis  vocalur, 
Super  solium  David  et  super  regnum 
ejus  sedebit.  Huic  simile  esf  quod  angelus 
dixit  Virgini  benedicli»  :  Dabif  illi  Doini-  Zuc.  1,32. 
nus  Deus  sedem  David  patris  ejus,  et  re- 
gnabit  in  domo  Jacob  in  a?ternum.  A  Je- 
reinia  quoque   de  ipso    pra>dicfum   est  : 
Regiiabif    rex,  et   sapiens   erif,   et   faciet  ./<;>•. xxni.s. 
jiidiciuin  el  jusfifiam  in  ferra.  Sed  quo- 
modo  inlelligenda  sunt  haec,  quum  primus 
Chrisli  advenfus  fueril  in  orani  humilila- 
te,  pauperfate  et  abjecfione,  uf  judicare- ■f"'"''-'*''- 
tur  ac  pateretur  et  ministraret,  non  ut  28. 


110 


IN  NOCTE  NATIVITATIS  DOMTNI.  —   SERMO   PRIMUS 


28, 


jadicaret  atqne  regnarct  ?  Propter  quod  di-  A 
/oanii.ivni,  xit  :  Regnum  mcum  non  est  de  hoc  mun- 
^*'  do.   Et   rcspondendum,  quod   duplex   cst 

regnum,  videlicet :  corporale,  quo  unus  al- 
teri  in  exlerioribus  rebus  actibusque  hu- 
manis  principatur.  Tale  regnum  Christus 
in  primo  suo  advcntu  nou  habuit  neque 
j^aKA.xx,  exereuit,  imo  discipulis  dixit  :  Filius  ho- 
minis  non  vcnit  ministrari.sed  ministrare. 
Aliud  est  regnum  spirituaie,  quo  Dcus  per 
fidem  et  gratiam  in  Ecciesia  (id  est  in  cor- 
dibus  fidclium)  dominatur,  quantum  ad 
cultum  divinum  :  et  de  isto  regno  ista  in-  B 
teiliguntur.  Christus  namque  in  suo  ad- 
ventu  coepit  in  mentibus  electorum  quos 
convertit,  rcgnare.  Est  igitur  scnsus  :  «  Su- 
per  soiium  David  et  super  rcgnum  cjus 
scdebit  »,  id  est,  rcgiam  ac  judiciariam 
potestatem  habebif,  ct  ipsi  Ecclesiffl  ex 
electis  Judaeis  gentilibusque  collectcC  prse- 
sidebit,  quemadmodum  apud  Zachariam 
Zach.  Ti,  habetur  :  Ipsc  sedificabit  templum  Domi- 
*'""  no,  et  portabit  gloriam,  et  sedcbit,  et  do- 
minabitur  super  solio  suo.  Dicitur  quoquc 
Christus  super  soliuni  David  et  super  re-  C 
gnum  ejus  sedere,  quia  in  regno  Ecclesiae 
seu  populo  christiano,  cujus  figura  fuit 
regnum  David,  tenet  primatum. 

Ut  confirmet  illud  et  corrohoret  inju- 
dicio  et  Justitia,  id  est,  ad  hoc  Christus 
taiiter  praesidebit,  quatenus  suos  fideles 
«  confirmet  »  ad  mala  vitanda  ac  superan- 
da,  atque  «  corroboret  »  ad  bona  agenda, 
sicque  fortes  exsistant «  in  judicio  »  discre- 
tionis  ac  justae  correctionis,  ct  in  virtute 
justitiae  circa  Deum  et  proximos.  Amodo 


ct  usqiie  in  sempiternum,  id  cst  cx  princi- 
pio  cvangelicse  legis  usque  in  finem  mun- 
di.   Ecclesiam  enim   Christus  confirmavit 
in  gratia,  et  senipcr  in  ca  sunt  aliqui  bo- 
ni  qui  ab  imperfecta  justitia  vitae  praesen- 
tis  transferuntur  ad   perfectam  justitiam 
regni  ccelestis.  Hinc  Christus  promisit  fi- 
delibus  :  Ecce  ego  vobiscum  sum  omnibus    Haiih. 
diebus,  usque  ad  consummationem  saecu- '"'^"'' -"• 
li.  Ha^c  autcm  de  Christo  dicuntur,  quia  in 
eo  dumtaxat  regnum  David  perpetuatur. 
Non  enim  aliquis  ex  scmine  David  perpe- 
tuum  rcgnum  in  mundo  sortitus  est,  nec 
per  successionem   carnalem   hoc   factum 
cst.  Undc  dc  pcrpctuitate  rcgni  David  in 
Christo  completa  Dominus  ait  in  Psalmo  : 
Thronus  ejus  sicut  sol  in  conspcctu  meo,  Ps.ix\x\ui, 
et  sicut  luna  pcrfccta  in  aeternum.  Pcr  Je-  ^*" 
remiam  quoque  loquitur  Deus  :  Si  irritum  Jer.wxw, 
fieri  potest  pactum  meum  cum  die  et  no- ""'"'' 
cte,  ut  non  sit  dics  ct  nox  in  tempore  suo ; 
et  paclum  nieum  irritum  esse  poterit  cum 
David  servo  mco,  ut  non  sit  ex  eo  filius 
qui  regnet  in  throno  ejus. 

Zetus  Domini  exercituum,  hoc  est  ma- 
gna  dilectio  Dei  omnipotentis,  qui  angeli- 
corum  agminum  Dominus  est,  faciet  hoc, 
quod  Christus  Ecclesiae  suae  tam  gratiose 
ac  incessabiliter  praesidebit,  et  tantam  ho- 
minibus  gratiam  conferet.  Ideo  Paulus  : 
Propter  nimiam  (inquit)  caritatem  qua  di-   Ephes.n, 
lexit  nos,  Pater  Filium  suum  misit.  Et  in  *■««'"'■"• 
cpistola  prima  Joannis  inducitur  :  In  hoc  Moann.vi, 
apparuit  caritas  Dei  in  nobis,  quoniam  Fi-  ^- 
lium  suum  unigcnitum  misit  in  mundum, 
ut  vivamus  per  ipsum. 


SERMO  PRIMUS 

DE    EO   QUOD    ADMIRABILIS,    CONSILIARIUS,    DECS,    FORTIS,    PATER    FUTURI   S.ECULI,    ET    PRINCEPS 
PACIS,  PUER  JESUS   SIT  DICTUS,  ET  DE   HORUM   EXPLICATIONE   RECTA. 


POPULUS  qui  ambulabat  in  tenebris,  D  tus  est,  et  evangclicam  legem  dedit,  atque 
vidit  lucem  mag^iam.  Is.  IX,  2.  ubique  praedicari  praecepit,  merito  tempus 

Tempus  quo  Christus  in  hoc  mundo  na-      gratia;  appellatur  :  quia  ex  tunc   coepit 


IN   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI.    —    SEnMO   PRIMUS 


111 


Act.  xvii 
30. 


iuC.  II,  10, 

II. 


Proii.ii,i3, 


/«.  IX,  \'), 


Luc.  II, 
et  aeq. 


Deiis  omnipotens  non  solum  uni  populo 
Judfforum,  sed  universis  per  mundum  na- 
tionibus,  viam  salutis  ostendere,  gratia- 
rum  dona  offerre,  pietatis  su»  copiosos 
prsestare  effectus.  Hinc  ait  apostolus  Pau- 
his  :  Prioris  ignorantiie  tempora  despiciens 
Deus,  nunc  annuntiat  hominibus  ut  oni- 
nes  ubique  poenitentiam  agant.  Unde  et 
angelus  in  hac  nocte  dixit  pastoribus  :  An- 
nuntio  vobis  gaudium  magnum,  quod  erit 
omni  populo,  quia  natus  est  hodie  vobis 
Salvator.  Denique  in  hac  nocte  et  in  die 
priesenti,  ccepit  Christi  nativitas  diver- 
sis  nationibus  manifestari.  Manifestata  est 
enim  modo  tribus  Magis  ;  innotuit  quoque 
Romanis  per  ruinam  tenipli  aeternitatis,  et 
per  prophetiam  Sibyllee.  Insuper  verbum 
istud  propheticum  quotidie  adimpletur  : 
dum  enim  iniqui  convertuntur  ad  Deum, 
et  Christo  obedire  incipiunt,  qui  paulo 
ante  servierunt  diabolo,  tunc  utique  «  po- 
pulus  qui  ambulabat  in  tenebris  »  videt 
per  fidem  et  gratiam,  et  per  sapientiee  do- 
num,  «  lucem  magnam  »,  videlicet  Deum, 
quem  fideliter  contemplatur,  intelligendo 
quod  ipse  sit  summum  bonum,  lux  infi- 
nita,  sapientia  sempiterna,  ens  omnino 
simpliciterque  perfectum.  Omnes  autem 
iniqui  in  tenebris  ambulant,  quoniam  pro- 
priis  vitiis  eorum  mens  excsecatur.  Ideo 
in  Proverbiis  asseritur  :  Relinquunt  iter 
rectum,  et  ambulant  per  vias  tenebrosas. 
Sed  his  viis  relictis,  sequamur  patrum  no- 
strorum  Sanctorum  vestigia ;  et  magnam 
lucem.Dominum  Jesum,qui  hac  nocte  no- 
bis  nasci  dignatus  est,  intueamur. 

Consideremus  nomina  ejus  quibus  bca- 
tus  Isaias  eum  appellandum  praedixit,  et 
primo  quam  recte  «  Admirabilis  »  nomi- 
netur.Vere  etenim  mirabilia  in  hac  opera- 
tus  est  nocte,  quia  de  clauso  suae  virgineae 
Genitricis  utero  est  egressus,  et  Matrem 
suam  in  partu  ab  onini  praeservavit  dolore, 
1  atque  per  angelum  nativitatem  suam  ma- 
nifestavit  pastoribus.  Et  sicut  in  hac  nocte 
corda  paucorum  induxit  ad  credendum  ea 
quffi  christianffi  sunt  fidei,  ita  postmodum 
totum  pene  mundum   convertit  ad  hanc 


A  tam  incomprehensibilem  fidem,  qua  ea 
creduntur  quae  omnem  rationem  prorsus 
excedunt  :  ut  quod  Deus  est  unus  et  tri- 
nus,  quod  ipse  Christus  in  unitate  personae 
est  Deus  et  homo,  quod  Mater  ejus  est 
mater  et  virgo,  et  multa  alia  incompre- 
hensibilia.  Quid  tam  admirabile,  quam 
mundi  conversio  ad  hanc  fidem  absque 
armorum  violentia,  absque  humana  astu- 
tia  arteque  magica,  absque  argumeiitatio- 
ne  naturalis  scientise,  absque  ornatu  hu- 
manae  facundiae?  Vere  omnipotens  est,  qui 

B  hominum  corda  ad  hanc  potuit  fidem  in- 
ducere.  Idcirco,  secundum  Augustinum, 
conversio  mundi  ad  fidem  hanc,est  majus 
miraculum  quam  aliquod  eorum  prodi- 
giorum  per  quae  conversus  est  ad  fidem 
hanc  mundus. 

Denique  in  quotidiana  iniquorum  con- 
versione  ad  pcenitentiam  salutarem,  et 
praesertim  in  conversione  quorumdam  va- 
gissimorum  juvenum  ad  religionis  ingres- 
sum,  ad  parentum  et  omnium  propin- 
quorum  terrenarumque  rerum  perpetuam 

C  derelictionem,  clarissime  patet  quam  in- 
effabiliter  mirabilis  sit  Dominus  Jesus 
Christus  :  mirabilis  plane  in  potestate, 
nec  minus  mirabilis  in  pietate,  qua  tot 
peccatis  ignoscit,  et  pro  tot  malis  tot  bo- 
na  rependit.  Asserit  etenim  Augustinus, 
quod  majus  miraculum  sit  justificatio  im- 
pii,  quain  creatio  mundi.  Nam  quamvis 
infinitfe  potentiae  Dei  omnia  aeque  possi- 
bilia  sint,  tamen  conversio  impii  mirabi- 
lior  dicitur  quam  creatio  mundi  :  quia  in 
mundi  creatione  non  est  aliquid  Deo  resi- 

D  stens ;  in  conversione  autem  iniqui  est  re- 
bellis  voluntas,  quam  vincit  Omnipotens, 
illam  ad  omne  quod  sibi  placet  inclinans, 
vertens,  perducens,  juxta  illud  Job  :  Deus  Jobiiun. 
immutat  cor  principum  terrae.  Sic  autem  in 
mentes  imprimere,  et  voluntatem  ad  libi- 
tum  immutare,afficere,inclinare,  soli  om- 
nipotenti  Deo  possibile  est  ac  proprium. 
Nunc  ergo  rogemus  Dominum  Jesum 
Christum,  admirabilem  Dei  Patris  ac  Vir- 
ginis  matris  Filium,  nobis  hac  nocte  na- 
tum,  ut  omnipotentiam  suam  ostendat  in 


^? 


112 


IN    NOCTE    NATIVITATIS    DOMINI.   —   SERMO   PRIMUS 


Is,  IX,  6. 


nobis  parcendo  ac  miscrendo ;  sicque  im- 
pcrscrulabilem  sua?  pietalis  abyssum  de- 
claret  in  cordibus  nostris,  ea  semper  a 
vitiis  averlendo,  ad  virlutes  Iraliendo,  ad 
se  summum  et  incommutabile  bonum  ju- 
giter  convertendo,  atque  conversa  in  se 
incessabiliter  conservando. 

Secundo,  consideremus  quam  recte  ac 
vere  Christus  vocetur  «  Consiliarius  ». 
Nempe  (ut  ail  Ambrosius)  talis  debet  esse 
qui  consilium  dat,  ut  se  ipsum  bonorum 
operum  exemplum  exliibeal  in  doctrina, 
in  integritate,  in  maturitate,  ut  sit  sermo 
ejus  salubris,  actio  irreprehensibilis,  con- 
silium  utile,  vila  honesta,  sententia  quo- 
que  dccora.  Haec  omnia  fuisse  in  Christo 
nulli  fidelium  est  ambiguum.  Quoniam 
itaque  Filius  Dei  venil  in  mundum  hunc, 
ut  invitaret  et  informaret  homines  ad  bea- 
titudinem  regni  coelestis,  ipse  dedit  hoini- 
nibus  saluberrima  sapientissimaque  con- 
silia  pertingendi  coinpendiose  et  expedite 
ad  illam,  imo  et  ad  altum  ac  gloriosum 
gradum,  chorum  seu  locum  in  ea.  Quam- 
vis  enim  observatio  pra?ceptoruni  suffi- 
ciat  ad  salutem,  tamen  quia  in  sseculo  isto 
occurrunt  homini  multa  et  quasi  innume- 
rabiiia  impedimenta  servandi  prffccpta,  et 
occasiones  peccandi,  tentationesque  dae- 
monum,  carnis  ac  mundi;  ideo  Christus, 
seterna  et  infinita  Sapientia  Dei  Patris,  de- 
dit  hominibus  saluberrima  queedam  con- 
silia,  per  quae  omnia  illa  vilantur,  et  ex- 
pedita  ac  libera  mente  soli  Deo  inlenditur, 
adhaeretur,  servitur.  Certum  est  namque, 
quod  cor  humanum  tanto  perfectius  potest 
alicui  uni  vacare,  quanto  plus  ab  occupa- 
tione,affectione  et  distractione  circa  multa 
relrahitur.  Idcirco  communiter  dicitur  : 
Pluribus  intentus,  niinor  est  ad  singuia 
sensus ;  et  quod  virlus  unita  est  fortior 
quam  dispersa.  Hinc  Dominus  Jesus  Chri- 
iuc.xiv.se.  stus  consuluit  cunctas  terrenas  divitias, 
pecunias,  carnales  quoque  delicias  et  sen- 
suales  affectiones,  uxorem,  parentes,  pro- 
pinquos,  imo  et  propriae  voluntatis  liber- 
tatem  relinquere,  qualenus  omnibus  illis 
relictis,  homo   in   spontanea   paupertale. 


A  pcrpetua  castilate  et  stabili  obedientia 
Deo  ministret,  atque  per  hoc,  in  Dei  amo- 
re,  in  cordis  munditia,  in  omni  virtute  et 
gratia  quotidie  proficiat  copiose.  Ecce  ista 
csl  Christi  doclrina,  et  ista  sunt  ejus  con- 
silia,  quse  boni  reHgiosi  observant,  ac  per 
hoc,  maxiinum  sibi  prwmium  ditissimum- 
que  tliesaurum  in  ccelo  accumulant  et  ac- 
quirunt.  Consuluit  etiani  Christus  patien- 
tiam  summam,  in  tantum  ut  percutienti  Ziic.vi.as. 
uuam  noslram  maxillani.  praebeamus  mox 
alteram,  saltein  secundum  animi  prsepara- 

B  lionem,  ne  per  iram  ct  impatientiam  ac 
vindiclffi  expetitionem  et  illationem,  im- 
pediamur  a  Dei  adhsesione,  et  ne  caritas 
fraterna  l»datur  seu  minuatur  in  nobis. 
Insuper  Christus.sapientissimus  consul, 
supergloriosissimse  Trinitatis  consilium 
super  salvatione  generis  humani  manife- 
stavit  hominibus.  Docuit  namque  quem- 
admodum  Deus  Trinitas  per  suam  incar- 
nationem  ac  passionem  decrevit  mundum 
salvare,  hoc  est,  horaines  ab  originali  et 
acluali  peccato,  ab  inferni  supplicio  libe- 

C  rare,  atque  ad  verain  salutem  reducere. 
Hinc  enim  dixit  :  Sicut  Moyses  exaltavit  jomm.m, 
serpentem  in  deserto,  ita  exaltari  (id  est  '*'  '"• 
in  cruce  levari)  oportet  Filium  hominis, 
ut  omnis  qui  credit  in  ipsum  non  pereat, 
sed  habeat  vitam  seternam ;  et  rursus,  Ego  /6irf.xn,32. 
si  exaltatus  fuero  a  terra,  omnia  traham 
ad  me  ipsum.  De  hoc  summae  et  adorandae 
Trinilalis  sapientissimo  piissimoque  con- 
silio  inulla  scribil  Apostolus,  potissimum 
in  epistola  ad  Corinthios  et  ad  Ephesios, 
et  etiam  ad  Romanos  afque  Hebraeos.  Si- 

D  quidem  ad  Corinthios  testatur  :  Sicut  in    icor.  xv, 
Adam    omnes   moriuntur,  ita  in   Christo  ^'' 
omnes  vivificabuntur ;  itemque  ad  Roma- 
nos,  Reconciliati  sumus  Deo  per  inortem  ^om.v, lo. 
Filii  ejus  ;  et  ad  Ephesios,  Deus  prjedesti-   Ephes.  i, 
navit  nos  in  adoptionem  filiorum  per  Je- ^' *"' 
sum  Christum,  secundum  propositum  vo- 
luntatis  su;e,  in  laudem  gloriae  gratiae  suae, 
in   qua   gratificavit   nos   in    dileclo   Filio 
suo.  Praeterea  istud  sapientiaie  ac  profun- 
dissimum  consilium  Dei  ignorant  excaecati 
et  obstinati  Judaei,  qui  Christum  putant 


« 

I 


IN   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 


SEnMO   PRIMUS 


113 


ac  prEestolantur  venturum,  ut  liberet  eos  A 
de  hac  eorum  temporali  captivitate,  et 
omnia  mundi  regna  eis  subjiciat  :  ideo 
manent  in  suis  miseriis,  nec  scripturas 
intelligunt  Prophetarum,  ex  quarum  ta- 
men  consideratione  multi  eorum  etiam  in 
lege  doctissimi  sunt  conversi. 

Itaque  hunc  sapientissimum  consilia- 
rium  Dominum  nostrum  Jesum  Christum, 
nobis  hac  uocte  ex  mundissima  Virgine 
natum  sequamur ;  ejus  consiliis,  cui  tanta 
desuper  gratia  datur,  fideliter  acquiesca- 
nius;et  qui  ejus  consiliis  aequiescere  non  B 
apponit,  eos  qui  acquiescunt  aut  acquie- 
scere  volunt,  non  avertat  nec  a  salute  im- 
pediat,  ut  (proh  dolor  !)  faciunt  multi, 
etiam  carnales  parentes,  qui  prolem  suam 
carnaliter  non  spiritualiter  diiigentes,a  re- 
ligionis  retrahunt  impediuntque  ingressu: 
quod  est  enorme  peccatum,  et  divinae  ac 
fraternae  caritati  valde  contrarium.  Idcirco 
qui  tales  sunt,  se  emendent. 

Tertio  consideremus,  quod  Dominus  Je- 
/s.  i\,  6.  sus  Christus,  «  Deus  «  vere  vocatur.  Idcirco 
afficiamur  ad  eum,  non  solum  sicut  ad  C 
parvulum  nobis  nocte  hac  natum,  sed  ti- 
meamus,  amemus  ac  veneremur  eum  ut 
verum  Deum,  eum  in  omnibus  et  super 
omnia  diligentes,  adspicientes  ac  adoran- 
tes,  ut  sic  ejus  prjecepta  observemus  in 
omnibus.  atque  in  sancta  dilectione,  hu- 
militate,  patientia,  pietate  ac  sinceritate 
mutuo  conversemur. 

Quarto  consideremus,quod  puer  hic  no- 
bis  natus,  vocatur  «  Fortis  »  atque  Omni- 
potens.  Ideo  semper  confidamus  in  eo,  et 
ejus  auxilium  jugiter  imploremus,  et  sic  D 
salvi  erimus  ac  securi,  quemadmodum 
Propheta  fatetur  :  In  Domino  sperans,  non 
infirmabor  ;  et  denuo,  Sperent  (inquit)  in 
te,  qui  noverunt  nomen  tuum,  quoniam 
non  dereliquisti  quarentes  te,  Doinine. 
Unde  et  Jeremias  propheta  affirmat  :  Be- 
nedictus  vir  qui  confidit  in  Domino,  et 
erit  Dominus  fiducia  ejus. 

Quinto  pensemus,  quod  puer  iste  voca- 
/«.  ii,  s.   tus  est  «  Pater  futuri  sseculi  ».  Ideo  si  Cliri- 


Ihidem, 


Ps.  XXV,  1 
Ps.  IX,  II 


Jer.xsn,' 


sti  discipuli  esse  optamus  ac  filii,  futura 
bona  regni  coelestis  toto  corde  concupi- 
scamus,  quferamus,  et  adipisci  perseve- 
ranter  conemur  :  sicque  transeamus  per 
bona  temporalia,  ut  non  amittamus  seter- 
na.  Attendamus  quod  in  sgpculo  isto  non 
diu  manebimus,  et  quod  in  futuro  saeculo 
sumus  ffiternaliter  permansuri  in  summa 
gloria,  aut  in  miseria  maxima.  Ideo  quan- 
tum  seternum  excedit  modicum  tempus 
vitie  praesentis,  tanto  ardentius  appeta- 
mus  et  studiosius  obtinere  nitamur  coele- 
stis  patria»  gloriosissima  dona,  quain  vitee 
praesentis  transitoria  bona.  Sed  vae  miseris 
peccatoribus  oppositum  hujus  agentibus, 
qui  tam  ferventer  cupiuut  hfec  terrena,  et 
tam  remisse  bona  coelestia,  quasi  hic  per 
multa  annorum  millia  sint  mansuri.  ibi 
vero  aniiis  perpaucis.  Qnanta  est  horum 
excfecatio  atque  perversitas ! 

Sexto  pensemus,  quod  puer  iste,  Domi- 
iius  Jesus,  dietus  est  «  Princeps  pacis  ». 
Si  ergo  ad  eum  volumus  pertinere,  simus 
semper  pacifici,  quum  dicat  Salvator  : 
Beati  pacifici,  quoniam  filii  Dei  vocabun- 
tur.  Non  ergo  sit  aliquis  contentiosus,  im- 
patiens,  turbulentus,  sed  unus  defectum 
alterius  pie  et  caritative  supportet,  prout 
se  ipsum  a  Deo  appetit  supportari.  Ideo 
ait  Apostolus  ;  Alter  alterius  onera  por- 
tate,  et  sic  adimplebitis  legem  Christi. 
Hinc  iterum  exhortatur  :  Pacem  sequimi- 
ni  cum  omnibus  et  sanclimoniam,  sine 
qua  nemo  Deum  videbit;  et  rursus,  Si  fie- 
ri  potest,  quod  ex  vobis  est,  cum  omnibus 
hominibus  pacem  habete.  Porro  si  aliquis 
ex  sua  malignitate  nobiscum  pacem  ha- 
bere  non  vult,  nos  tamen  pacem  pectoris 
habeamus  in  Deo,  et  caritative  oremus 
pro  illo,  ut  nostra  patientia,  pietate  et  be- 
uevolentia  illum  vincamus  atque  lucre- 
mur.  Propter  quod  ait  Apostolus  :  Noli 
vinci  a  malo,  sed  vince  in  bono  malum. 
Quemadmodum  enim  pacifici  sunt  filii 
Dei,  ita  rixosi  ac  turbatores,  filii  exsi- 
stunt  diaboli.ltaque  pax  Christi,nobis  ho- 
die  nati,  custodiat  semper  corda  nostra. 


Is.  IX,  6. 


J/(i«A.v,9. 


Galat.\i,i. 


Hebr.  xii, 
U. 


Rom.  XII, 
18. 


Ibid.  il 


Philipp.tv, 

7. 


T.  31. 


114 


IN   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EPISTOr.AM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

APPARUIT   GRATIA    DEI    SALVATORIS    NOSTRI    OMNIBUS   HOMINIBUS,   ETC.  Tit.  II,  11-15. 


H 


JEG  epistola  ad   litteram   tractat   tle  A  tam  spciu,  id  est  felieem  remunerationem 


Christi   nativitate,  pietate  et  gratia. 
Ait  ergo  ad  Tituiu  Apostolus  : 

Apparuit  gratia  Dei  Salvatoris  nostri, 
id  est  gratiosa  instructio,  pia  largitio,  be- 
nigna  piivsentia  Christi,  qui  verus  est 
Deus,  Patri  consubstantialis.  Sic  autem 
apparuit  gratia  ejus  in  sua  nativitate,  in 
qua  su»  humilitatis  ac  paupertatis  ex- 
emplo  nos  docuit,  suam  nobis  caritatem 
nionstravit,  et  se  ipsum  per  assumptam 
humanitatein    prsebuit    corporaliter    vere 


elicitatis  teternte  speratain  (unde  sumitur 
spes  hic  pro  bono  sperato.  sicut  in  Psal- 
mo,  Tu  es,  Domine,  spes  mea),  et  adven-  ps.  sc,  9. 
tum  gloriu!  magni  Dei et  Salvatoris  nostri 
Jesu  Chrisli,  id  est  gloriosum  adventum 
Christi,  qui  est  Deus  incircumscriptibilis 
et  immensus  :  cujus  primus  adventus  fuit 
iii  humilitate  et  paupertate,  ut  judicare- 
tur;  secundus  vero  ipsius  adventus  erit  in 
majestate  et  gloria,  ut  judicet.  Cujus  prae- 
stolamur  adventum,  quatenus  in  die  ju- 


visibilem,  qui   in   sua  divinitate  incom-  B  dicii   suscitemur,  et  corpus  glorificatum 
prehensibiiis  creditur.  In  sua  quoque  na-      adipiscamur. 


22. 


tivitate  coepit  cordibus  hominum  gratiam 
suae  illustrationis  copiose  infundere;  de- 
inde  proprio  ore  docuit  homines,  et  pro- 
Joonn.xs,  prii  oris  insufflatione  Spiritum  Sanclum 
dedit  Apostolis.  Sic  ergo  apparuit  gratia 
Christi,  Salvatoris  et  Dei  nostri,  omnibus 
hominibus,  id  est  quibusdam  de  omni  ho- 
minum  genere,  seu  cunctis  credentibus, 
quibus  per  gloriosos  Apostolos  et  eorum 
coadjutores  prepdicata  est  fides  et  gratia 


Qui  dedit  semetipsum  pro  nobis,  id  est, 
sponte   pro  nostra  salute   se  obtulit  Deo 
Patri  in  ara  crucis,  juxta  illud  Apostoli  : 
Christus   dilexit   nos,   et  tradidit  semet-  Ephes.\\i. 
ipsum   pro  nobis  oblationem  et  hostiam 
Deo  in  odorem  suavitatis.  Hinc  Isaias  di- 
cit  :  Oblatus  est  quia  voluit.  Et  ipsemet  /s.  uiu,  7. 
protestatur  :  Ego  sum  pastor  bonus,et  ani-   Joann.  \, 
mam  meam  pono  pro  ovibus  meis.  Ut  nos  '*'  '^' 
redimeret  pretio  sanguinis  sui  ab  omni  ini- 


Christi  :  de  quibus  a  Daniele  est  preedi-  C  quilate,  id  est  tam  originali  quam  actuali 


Dan.iuM.  ctum,   Omnes    populi,   tribus   et   linguae 
servient  ei. 

Erudiens  nos  verbo  et  exemplo,  ut  ab- 
negantes  impietatem,  id  est  peccata  quee 
sunt  directe  contra  Deum,  ut  quee  sunt 
contra  tria  prima  prjecepta,  et  sa'cnla- 
ria  dcsideria,  id  est  inordinatas  affectio- 
nes  ad  divitias,  delicias  et  honores  see- 
culi  hujus,  sobric  quoad  nos  ipsos,  et 
juste  quantum  ad  proximos,  et  pie,  id  est 
devote  et   religiose   quantum   ad   Deum, 


peccato,  ct  mundarct  sibi,  id  est,  ad  lau- 
dem  et  gloriam  suam  mundum  faceret, 
populuni,  quem  in  Baptismo  purgat  ab 
omni  culpa,  acceptabilem,  id  est  sibi  pla- 
centem  et  gratum,  sectatorem  bonorum 
opcrum,  id  est,  opera  bona  assidue  asse- 
quentem  ac  prosequentem. 

Hwc  documenta  loquere,  id  est,  populo 
prtedica,  ct  cxhortarc  eum  ut  Christo  sit 
gratus  atque  obediens,  in  Christo  Jesu 
Domino  nostro,  id  est  secundum  volunta- 


vivamus  in  hoc  scvmdo,  exspectantes  bca-  D  tem  ipsius,  atque  in  virtute  et  gratia  ejus. 


IN   NOCTE   NATIVITATIS   DOMINI.    —    SERMO   SECUNDUS 


115 


SERMO   SECUNDUS 


DE   INENARRABILI   BONITATE   DEI  ;    ET   QUOD   EA   JAM   COGNITA,  JDSTE,   SOBRIE   ET  PIE 
VIVENDI   FORTIOR   RATIO   NOS    INCITARE   DEBET. 


,  Exod.  XIX, 
18;  ixi,  I». 
16  et  scq. : 
elc. 

Bebr.\,iS. 


Jtom.i.iO 


Luc.  1, 78 


1  PPARUIT gratia  Dci  Salvatoris  no-  A 
ix  stri.  Tit.  II,  11. 

In  totius  mundi  creatione  apparuit  om- 
nipotentia  Dei,  in  gubernatione  miindi 
apparuit  sapientia  Dei,  in  conservatione 
mundi  indesinenter  apparet  bonitas  seu 
pietas  Dei,  quia  nec  ipse  mundus,  nec  ali- 
quid  in  eo  conlentum,  posset  per  mo- 
mentum  subsistere  aut  durare,  nisi  om- 
nipotens  bonitas  Creatoris  illud  continuo 
conservaret  in  esse,  sicut  nec  dies  absque 
solis  prffsentia  et  infiuxu.  Porro  in  incar- 
natione  nativitateque  Christi,  Fiiii  Dei,  ap-  B 
paruit  infinita  misericordia  Dei  et  caritas 
ejus  ad  homines,  quoniam  tam  benignis- 
sime  subvenit  eisdem,  tamque  immediate 
ac  dignantissime  humanam  naturam  suse 
conjunxit  divinitati.  Denique  Judsis  in 
veleri  Testamento  apparuit  justitia  Dei  et 
rigor  divini  judicii,  quia  lex  Moysis  prse- 
cepit  transgressoribus  suis  mortem  hic 
corporalem  infiigi.  Sa-pe  namque  in  lege 
illa  habetur  :  Qui  fecerit  hoc  aut  illud, 
morte  moriatur.  Propter  quod  ad  Hebrseos 
ait  Apostolus  :  Irritam  quis  faciens  legem  G 
Moysis,  absque  ulla  miseratione  duobus 
aut  tribus  testibus  moritur.  Christianis  ve- 
ro  in  novo  Testamento  apparet,  monstra- 
tur,  patescit  misericordia  Dei  et  dulcedo 
sui  judicii.  Non  enim  iniqui  in  novo  Te- 
stamento  occidi  jubentur,  sed  ad  poeni- 
tentiam  invitantur;  et  tam  misericordis- 
sime  eis  frequenter  parcit  Altissimus,  ut 
impleatur  in  eis  illud  Apostoli  :  Ubi  abun- 
davit  delictum,  abundat  et  gratia.  Hinc 
evangeiicus  ille  Zacharias  :  Per  viscera 
(inquit)  misericordiee  Dei  nostri,  in  quibus  D 
visitavit  nos  oriens  ex  alto.  Propterea  lex 
Moysis  appellatur  lex  timoris,  et  lex  Chri- 


sti  dicitur  lex  amoris,  juxta  illud  ad  Ro- 
manos  :  Non  accepistis  spiritum  servitutis  Rom.ym, 
iterum  in  timore,  sed  accepistis  spiritum  '^" 
adoptionis  filiorum,  in  quo  clamamus,  Ab- 
ba  (Pater).  In  novo  etenim  Testamcnto  in- 
ducuntur  homines  ad  bene  agendum  amo- 
re  boni,  potius  quam  mali  timore ;  et  ex 
Dei  dilectione  magis  quam  temporalis  aut 
infernalis  mortis  formidine  ;  ex  conside- 
ratione  quoque  multiplicium  et  abundan- 
tissimorum  beneficiorum  Filii  Dei,  plus 
quam  ex  comminatione  pcenarum.  Hinc 
ad  Timolheum  Apostolus  loquitur  :  Non  iirim.1,7. 
dedit  nobis  Deus  spiritum  timoris,sed  vir- 
tutis,  et  dilectionis,  et  sobrietatis.  Itaque 
perpendamus  qua?  et  quanta  pro  nostra 
salute  Unigenitus  Dei  fecit  ac  pertulit, 
quanta  nobis  priestitit  bona,  et  quam  glo- 
riosa  preemia  nobis  spopondit  :  sicque  ac- 
cendamur  amore  ipsius,gratias  ei  agentes, 
atque  pro  posse  ei  obedientes  et  mini- 
strantes  fideliter  et  constanter  in  omnibus. 
Prseterea,  quoniam  omnis  Christi  actio 
est  nostra  instructio,  ideo  juxta  doctrinam 
Apostoli,  Christi  gratia  seu  apparitio  gra- 
tiosa  in  humilitate  et  paupertate,  erudit  r.f.  11,12. 
nos,  ut  abnegantes,  detestantes,  vitantes 
impietatem  et  ssecularia  desideria,  sobrie 
et  juste  et  pie  vivamus.  In  quibus  verbis 
plurima  includuntur.  Primo,  ut  abhorrea- 
mus  «  impietatem  »,  id  est  transgressio- 
nem  prffceptorum  tabula  primae  Decalogi, 
quffi  sunt  tria.  Primum  est,  ut  Deum  unum 
colamus,  amemus  et  veneremur  :  cujus 
oppositum  agunt  omnes  idololatree,  et  qui 
creaturis  magis  serviunt  et  inhsereut  quam  Rom. i.io. 
Creatori ;  item  qui  propter  adversa  ex  im- 
patientia  murmurant  contra  Deum  sive 
blasphemant,  priesertim  qui  odiunt  Deum, 


IIG 


IN   NOCTE    N.VTIVITATIS    DOMIM. 


SEHMO    SECrNDUS 


Eccli.wui 
9,  IJ. 


ita  quod  mallent  Deum  non  esse,  quam 
peccata  sua  relinquere.  —  Secunduni  man- 
datum  est,  ne  vane  juremus  pcr  Deum, 
aut  per  Sanctos,  sive  per  creaturas.  Hinc 
Atatth.  V,  etenim  ait  Salvator  :  Ego  dico  vobis,  non 
34,35,37.  jypjpg  omnino,  neque  per  coylum,  quia 
thronus  Dei  est,  neque  per  terram,  nec 
aliud  quodcumque  juramenlum.  Sit  au- 
tem  sermo  vester,  Est,  est;  Non,  non.  Unde 
in  Ecclesiastico  quoque  legilur  :  Jurationi 
non  assuescat  os  tuum,  inulti  enim  casus 
in  ea;  vir  multum  jurans  replebitur  ini- 
quitate,  et  non  deficiet  dc  domo  illius  pia- 
ga.  Sed  contra  hoc  Dei  pra?ceptam  jam 
pene  omnes  enormiter  peccant,  pessimam 
sibi  jurandi  consuetudineni  facientes  et 
continuantes  :  imo  nonnulli  ad  tantam  ex- 
caecationem  labuntur,  ut  vix  aliquid  di- 
cant  sine  juratione.  Quod  revera  valde  pe- 
riculosum  est  atque  damnabile,  quum  sit 
contra  divinum  prseceptum  :  idcirco  ex 
suo  genere  est  mortale  peccatum.  Imo 
secundum  doctores,  usus  irrefrenatus  ve- 
nialium  peccatorum,  mortale  peccatum 
est:quanto  magis  consuetudo  jurandi,qua3 
est  contra  Dei  prajceptum  ?  Talis  ctenim 
consuetudo  jurandi,  est  contra  divinse  ma- 
jestatis  honorem  :  nam  in  irreverentiam 
Dei  cedit,  ipsum  sine  necessitate  et  reve- 
rentia  in  testem  assumere.  Ex  consuetudi- 
ne  quoque  jurandi  incidit  homo  de  facili 
in  crimen  perjurii,quod  est  peccalum  gra- 
vissimum.Abjiciatur  ergo  consuetudo  hrec 
pessima,  et  impietatem  hanc  abneget  unus- 
quisque,  cor  suum  custodiens,  linguam 
refrenans,  nec  sine  ratione  quid  loquens. 
—  Tertium  prseceptum  est,  ut  dies  cele- 
bremus  festivos,  quatenus  tunc  Deo  et  de- 
votioni  specialiter  simus  intenti,  divinum 
visitantes  Officium,  et  aliorum  dierum  vi- 
tia  negligentiasque  recuperantes.  Sed  con- 
tra  istud  agunt  homines  infelices,  diebus 
solennibus  abutentes,  quia  tunc  gravius 
ac  frequentius  Deum  offendunt  quam  aliis 
in  diebus  :  tunc  enim  prse,  solito  vacant 
loquacitati,  vanitati,  gulse,  choreis,  ludis, 
•c/.Cangii  jocis  et  trufis  *.  Heu,  quanta  est  miseria 
Giossarium.  pervcrsitasque  humana,  quam  intimorati 


TU.u,  li. 


I  Titn.  VI, 


A  sunt  liomines,  qiuiin  negligentes  suse  sa- 

lutis  !  quia  ccrle,  ut  ait  Propheta,  Corrupti  Ps.xmi,  i, 
siint,  et  abominabiles  facti  sunt  in  iniqui- ^' "■"'"• 
latibus,  nec  est  timor  Dei  ante  oculos  co- 
riim.  Einendemus  ergo  istam  impielatem, 
idque  againus  diebus  festivis  propter  quod 
institiili  consislunl,  oralionibus  ac  devotis 
meditationibus  insistentes,  de  divini  di- 
strictione  judicii,  de  infernalis  acerbitate 
supplicii,  de  vitai  praesentis  brevitate  et 
mortis  angustia,  de  seternee  beatitudinis 
gloria,  de  infinita  perfectione  et  excellen- 

B  lia  Creatoris,  et  de  beneficiis  ejus  sollicite 
cogitantes  ;  Matutinas,  Missam  et  Vespe- 
ras  audiat  omnis  qui  potest. 

Secundo,  in  prajinductis  Apostoli  verbis 
includitur,  ut  «  saecularia  »  quoque  «  de- 
sideria  »  respuamus  :  quatenus  (juxta  do- 
ctrinam  Apostoli)  habentes  victum  et  qui- 
bus  tegamur,  his  contenti  simus.  Hinc  ad  "' 
Romanos  dicitur  :  Nolite  conformari  huic  .fiom.xn.a. 
sseculo,  sed  reformaniini  in  novitate  sen- 
sus  vestri.  Nullus  ergo  alium  imitetur 
in  malo;  nemo  superbis,  curiosis,  vanis 

C  et  vitiosis  hominibus  se  conformet;  nul- 
lus  ad  ea  qufe  mundi  sunt,  ad  honores, 
ad  voluptates  et  opes  inordinate  affici- 
atur  :  sed  quidquid  appetimus,  hoc  in 
Deo  et  secundum  Deuin  appetamus,  hoc 
est,  in  quantum  nobis  proficuum  aut  ne- 
cessarium  est  ad  salutem.  Nam  ut  ait 
Aposlolus,  Qui  volunt  divites  fieri,  inci- \Tim.\i,9. 
dunt  in  tentatioiiem  et  laqiieum  diaboli. 
Christus  quoque  in  Evangclio  contestatur: 
Possibilius  est  camelum  per  foramen  acus  Mattk.wx, 
transire,  quam  divilem  intrare  in  regnum  ^*" 

D  ccelorum.  Sed  liujus  rursus  oppositum 
agunt  homines  vani,  qui  quidquid  curio- 
silatis,  pompositatis  et  vanitatis  vident  in 
aliis,  mox  sequuntur  aut  sequi  nituntur, 
similes  bestiis,  quarum  una  se  praecipi- 
tante  in  aquam,  ignem  aut  foveam,  aliae 
illam  sequuntur. 

Tertio,  in  verbis  illis  Apostoli  tangitur, 
ut  «  sobrie  »   jain    «  vivamus  ».   Propler  tu.  »,  12. 
quod  ait  Salvator  :  Videte  ne  gravenlur  ii<c.xxi,34. 
corda  vestra  crapula  vel  ebrietate,  aut  cu- 
ris  hujus   sseculi.   Unde  in   Ecclesiastico 


i 


IN   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO    IN   ErANGELIUM 


U7 


£ccii.\%y.i,  scriptum  est  :  Sanitas  animae  et  corpoiis  A 
^''  est  sobrius  potus.  Imo  sobrietas  sensum 

facit  pervigilem  et  acutum.  corpusque  va- 
lidum,  et  cor  jucundum  et  ad  omne  bo- 
num  bene  dispositum,  vitam  quoque  pro- 
longat.  Gulositas  vero  bestiale  est  vitium, 
suntque  vitae  vilissimfe  qui  ebrietati  et 
gulositati  intenti  sunt;  quibus  in  Isaia  ait 
is.\-,  II.  sermo  divinus  :  Vse  qui  consurgitis  mane 
ad  ebrietatem  sectandam,  et  potandum  us- 
que  ad  vesperam.  Istud  enim  valde  dam- 
nabile  est.  Etenim  si  quis  improvise  et  ex 
inexperientia  ac  ignorantia  virtutis  quse  B 
est  in  potu.  ruat  in  ebrietateni,  non  est 
mortale  peccatum;  sed  dum  quis  propri- 
am  infirmitatem  expertus  est,  scitque  po- 
tum  quem  bibit  esse  inebriativum,  et  ni- 
hilo  minus  immoderanter  se  replet.  ita 
quod  inebriatur.  non  a  mortali  vitio  ex- 
cusatur,  prout  hoc  S.  Thoraas  in  secunda 
secundffi  declarat.  Denique  quum  hoc  ita 
se  habeat,  quam  gravissime  peccant  qui 


ebriosam  aut  gulosam  potationem  ducunt 
in  usum,  quotidie  visitantes  tabernas,  lo- 
quacitati,  cachinnationi,  vanitati  vacantes, 
et  tempus  suum  eis  ad  bene  agendum  a 
Deo  concessum,  tam  miserabiliter  expen- 
dentes  ?  Quid  isti  responsuri  sunt  Christo 
in  die  judicii  ?  Emendent  se  ergo. 

Insuper,juxta  Apostoli  documenta,etiam 
«  juste  vivamus  »,  unicuique  quod  suum  Tu.  n,  12. 
est  tribuentes,  et  aliis  facientes  prout  ab 
ipsis  fieri  volumus  nobis.  Nec  differen- 
da  est  persolutio  debiti,  si  adsit  solvendi 
facultas,  ne  ex  dilatione  alter  damnum 
aliquod  patiatur.  quia  forsan  cum  suis  pe- 
cuniis  faceret  lucrum.  «  Pie  »  quoque, 
devote  et  religiose  habeamus  nos  circa 
Deum,  ipsum  adorando,  laudando,  glori- 
ficando  ac  venerando.  Sicque  coelestem 
beatitudinem  a-quanimiter  praestolemur, 
bonis  operibus  cum  perseverantia,  fer- 
vore  atque  profectu  insistentes  usque  ia 
finem. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


EXIIT    EDICTIM    A    C.ESARE    AUGCSTO,    ETC.    LuC.    II,   1-14. 


G 


LORIOSUS  evangelista  Lucas  in  prte-  C  modum  etiam  Octaviano  succedentes,  no- 

men  Augusti  ab  illo  sibi  tenuisse  legun- 
tur.  Ut  describeretur  universiis  orbis,  id 
est.  nomina  omnium  regionum  et  civita- 
tum.  et  villarum  atque  vicorum,  et  ha- 
bitatorum  omnium  horum,  redigerentur 
in  scriptis,  et  delerrentur  ad  Romam,  si- 
bique  insinuarentur.  Voluit  namque  hic 
imperator  scire  magnitudinem  sua?  pote- 
statis  ac  dominatioiiis  ex  multitudiiie  sub- 
ditorum.  Ideo  voluit  scire,  quot  sub  Ro- 
mano  imperio  essent  provinciae,  et  quot 
D  urbes  et  villse  ac  vici  in  provincia  quali- 
bet  essent,  imo  etiam  et  quot  homines. 
Istud  etiam  idcirco  voluit  scire,  ut  agno- 
sceret  magnitudinem  et  valorem  tributi 
quod    sibi    in    singulis    suae  ditionis  pro- 


senti  evangelio  nativitatem  Christi  ex 
Virgine  matre  describit,  dicens  : 

Eriit  edictum  a  Ctvsare  Augusto,  id 
est,  Octavianus  imperator  praecepit.  Iste 
Octavianus  in  tantum  auxit  rempublicam 
et  Romanum  imperium,  omnesque  opes 
Romanorum,  quod  appellatus  fuit  Augu- 
stus.  Dicitur  quoque  Caesar  a  suo  prfede- 
cessore.  videlicet  Julio.  cujus  filia  fuit 
uxor  Octaviani.  Porro  Julius  vocatus  est 
Caesar,  vel  quia  ex  mortuae  matris  suae 
utero  per  scissionem  aperto  extractus  est. 
secundum  Isidorum,  vel  quia  cum  caesarie 
natus  est,  vel  quia  hostium  caesor  fuit 
victoriosus.  1'nde  nomen  hoc,  Caesar,  suc- 
cessores  ejus  sibi  retinuerunt  :  quemad- 


IIS 


m   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


vinciis  solvebatiir,  et  qualiter  provincias 
nielius  conservaret  in  pace,  provideiido 
singulis  de  aptis  judicibus  atque  prscsi- 
dibus.  Imperator  iste  victoriosissimus  ac 
fortunatissimus  fuit.  Unde  tempore  Tra- 
jani  iinperatoris  clamatum  est  in  senatu  : 
NuUus  felicior  Octaviano,  nullus  melior 
Trajano. 

Pi\Tterea  quinqiiaginta  septem  annis  ac 
medio  Octaviamis  legitur  imperasse,  et 
quadragesimo  secundo  sui  imperii  anno 
edictum  seu  prieceptum  istud  constituis- 
se  :  ita  quod  sub  ejus  imperio  inaudita 
pax  fuit  in  mundo,  omnibus  uni  subjectis, 
ad  pra^figuiandum  quod  Cliristus  tunc  ve- 
niens,  veram  pectoris  aternitatisque  pa- 
cem,  omnibus  in  se  credentibus  esset 
daturus.eosque  in  Eeternee  felicitatis  patria 
collocatiirus.  Sicque  tunc  litteraliter  fuit 
impietum  quod  in  primo  Cliristi  adventu 
esse  implendum  pra-dictum  erat  in  Isaia 
is.  II,  4;  atque  Michsea  :  Conflabunt  gladios  siios  in 
■''^"''' '^'''' vomeres,  et  lanceas  suas  in  falces;  non 
levabit  gens  conlra  gentem  gladium. 

Hifc  descriptio  prima  facta  est  a  pra'- 
side  Syria'  Cyrino.  Ante  hanc  generalem 
mundi  descriptionem,pra;cesserant  aiiqua? 
particulares  certarum  regionum  descripti- 
liflej.xxiv,  ones,  quemadmodum  secundo  Regiim   le- 
*•  gitur  David  jussisse  Joab  ut  populum  sui 

regni  describeret ;  sed  ista  quam  Octavia- 
nus  fieri  jussit,  fuit  prima,  loquendo  de 
generali  orbis  descriptione.Est  itaque  sen- 
sus  :  «  Haec  descriptio  prima  »,  scilicet 
universalis,  quam  alia  taiis  non  prsces- 
sit,  «  facta  est  a  preeside  Syrise  »  nomine 
«  Cyrino  ».  Vel,  «  hsec  descriptio  »  ab  Au- 
gusto  fieri  jussa,  «  facta  est  prima  »,  id  est 
primo  exsecutioni  mandata,  «  a  Cyrino  », 
quem  Octavianus  prjefecit  Syrise  ac  Ju- 
daeae,  secundum  Graecum  expositorem.  Cy- 
rinus  autem  primo  exsequi  coepit  impe- 
ratoris  edictum  in  Syria,  quse  umbilicus 
seu  medium  terrse  habitabilis  dicitur ;  et 
in  medio  Syria)  dicunt  fuisse  Juda-am. 

Et  ibant  om«es, videlicet  principales  de 
qualibet  domo,  vel  etiam  ceteri  qui  pote- 
rant  ire,  ut  profderentur,  id  est,  verbo  et 


A  facto  protestarentur  se  esse  Romano  sub- 
jectos  imperio,  singidi  in  civitatem  suam, 
id  est  in  urbcm  de  qua  nati  fuerunt,  vel 
ad  quam  ampiius  pertinebant.  Ascendit 
autem  et  Joseph  a  Galilwa  de  civitate  Na- 
zarftJi.  in  qua  Christus  fuit  conceptus;  et 
ibidein  Virgo  beatissima  cum  Josepli  suo 
ministro  ac  sponso  habitavit.  Et  quoniam 
Nazareth  est  situ  inferior  quam  Bethle- 
hein,  recte  dicitur  Joseph  ascendisse  in 
Juda'am  civitatem,  id  est  in  urbem  ad 
tribuin  Judaj  spectantem  :  civitatem,  in- 

B  qn&m,  David  regis,  puta  in  Bethlehem,  de  iflw/.-xvi, 
qua  David  exstitit  oriundus;  eo  quod  esset  '■  "•  '-■ 

^  '  ^  XVII,  12. 

dc  doino,  et,  pro  id  est,  fainitia  David,  id 
est  de  semine  David  regis.  Et  per  hoc  in- 
nuit  Evangelista,  Mariain  quoque  de  semi- 
ne  David  fuisse,  quia  lex  jussit  virum  et    yum. 
coujugein  de  eadein  exsistere  tribu  :  de  ^^^j^^'^,; 
quo   tamen   praecepto  tribus  Levitica  ac  14. 
sacerdotalis  fuit  excepta.  Ut  profiteretur 
se  subjectum  iinperatori,  cum  Maria  de- 
sponsata   sibi,   antequam    ipsa    Christuin 
concepit,  uxore  pra^gnante,  id  est  partui 

C  propinqua.  Fuit  enim  vere  conjux  ipsius,  Matth.  i, 
ut  in  praecedenti  evangelio  magis  exposi-  ■".  ^  ^,, 
tum  est.  eis. 

Porro  professio  ista  fiebat  verbo  et  fa- 
cto  :  quoniam  profitens  dixit  se  Romano 
imperio  subditum,  atque  in  signum  veri- 
tatis,posuit  denarium  imperatoris  imagine 
insignitum  super  proprium  caput,  statiin- 
que  porrexit  denarium  imperatoris  mini- 
stro,  qui  noinen  profitentis  mox  scripsit. 
Est  autem  seeundum  quosdam  ambiguum, 
an  solus  vir  profitebatur.  Quod  si  dicatur, 

D  tunc  quod  ait  Evangelista,  «  cum  Maria  », 
refertur  ad  verbuin  «  ascendit  »,  non  ad 
verbuin  «  profiteretur  ». 

Factum  est  autem,  quum  essent  ibi,  pu- 
ta  in  Bethlehem,  impleti  sunt  dies  iit  pa- 
rcrct  Virgo  purissima  :  quae  revelante 
Spiritu  Sancto  noverat  se  in  Bethlehem 
parituram,  prout  a  Micha?a  prjedictum 
erat  :  Et  tu,  Belhlehem  Ephrata,  ex  te  ini-  Muh.x.i. 
hi  cgredietur  qui  sit  dominator  in  Israel. 
]'Jl  pfpcrit  filium  suum  jyriinogcnitum,  sci- 
licet  Jesum  Christum,  qui  dicitur  priino- 


IN   NOCTE  NATIVITATIS   DOMINI.   —   ENABRATIO   IN   EVANGELIUM 


119 


genitus,  iion  qiiia  post  eum  habuit  alium,  A 
sed  quia  ante  eum  habuit  nuihim.  Sic 
quippe  in  lege  accipitur  primogenitus, 
Fxod.\m,  dum  omne  primogenitum  Deo  offerri  ju- 
betur.  Certum  est  enim,  quod  multi  tunc 
unigeniti  erant  in  populo  Judfforum,  qui 
tamen  Deo  offerebantur  propter  illud  priB- 
ccptum.  Dicitur  quoque  Christus  primo- 
genitus,  quoniam  dignior  universis,  seu 
inter  genitos  tenens  primatum. 

Itaque  peperit  suum  ac  Dei  Patris  uni- 
cum  Filium.  Quem  sicut  sine  carnali  de- 
lectatione,cum  ingenti  spirituaii  laetitia,  in  B 
alta  exsistens  contemplatione  concepit.sic 
absque  corporali  dolore,  cum  gaudio  spi- 
rituali,  in  sublimi  exsistens  contemplatio- 
ne,  et  (ut  aliqui  dicunt)  genibus  flexis, 
quasi  in  ictu  oculi  peperit,  natumque  et 
ante  se  jacentem,  protinus  adoravit  ut  ve- 
rum  Deum :  ef  pannis  cuni  involvit  pro- 
priis  manibus,  non  utens  nec  indigens 
obsequio  obstetricum,  dicente  B.  Hierony- 
mo  :  Nulla  ibi  obstetrix,  nulla  muliercu- 
larum  sedulitas  fuit;  ipsa  pannis  involvit 
infantem,  ipsa  mater  et  obstetrix.  Et  re-  C 
clinavit  eum,  puerum  pannis  involutum, 
in  prcesepio  juxta  se  posito  :  quia  non 
crat  ei  locus  in  diversorio,  id  est,  aptio- 
rem  locum  quo  puerum  poneret,  ibi  Virgo 
sancta  non  reperit. 

Porro  diversorium,  secundum  Isidorum, 
dicitur,  quia  diversi  ibi  conveniunt :  atque 
ut  asserit  Beda,  fuit  spatium  inter  duos 
vicos,ex  utroque  latere  habens  murum,  et 
ex  parte  utraque  portam,  et  ob  aeris  in- 
temperiem  desuper  coopertum  :  quo  festis 
diebus  cives  convenire  ad  colloquendum  D 
et  solatiandum  solebaut,  in  quo  etiam  ur- 
bem  ingredientes  animalia  sua  ad  lioram 
ponebant  :  sicque  a  divertendo  diverso- 
rium  nuucupatur.  Alii  dicunt,  quod  fuit 
hospitalaria,  ad  quam  ab  extra  venientes 
divertebant  ad  hospitandum,  potissimum 
pauperes.  Et  quia  tunc  Bethlehem  pleua 
fuit  hominibus,  ditioresque  hospitia  oc- 
cupaverant  meliora,  Joseph  tanquam  ve- 
recundus,  pauper  et  simplex,  divertit  cum 
Virgine  ad  locum  prcefatum.  (juod  utique 


Deo  preeordinante  ac  moderante  peractum 
est,  ut  in  Christi  nativitate  in  Bethlehem 
impleretur  praetacta  prophetia  Michaese.  nkh.y.i. 
Praeterea  aliqui  dicunt,  quod  Joseph  se- 
cum  adduxit  bovem  et  asinam  :  bovem,  ad 
vendendum  pro  necessariis  in  tam  longo 
itinere;  asinam,  pro  subvectione  gloriosae 
Mariff.  Aliqui  quoque  affirmant,quod  prae- 
fatum  diversorium  fuit  intra  Bethlehem  et 
juxta  unara  portarum,  sub  concava  rupe, 
non  habens  desuper  tectum  nisi  rupem 
ex  monte  pendentem. 

Consequenter  docet  Evangelista,  quo- 
modo  Christi  nativitas  ccepit  hominibus 
manifestari.  Nam  subditur  :  Et  pastores 
erant  in  regione  eadem,  scilicet  in  Judaea, 
vigilantes  et  custodienfes  vigilias  noctis 
super  gregem  suum,  id  est,  consuetas  vi- 
gilationes  sollicite  custodiebant  circa  pe- 
cora  sua,  quae  alebant  in  rure  et  custodie- 
bant  etiam  tempore  noctis,  prout  in  illis 
locis  fieri  consuevit.  Et  ecce  angelus  Do- 
mini  sfefit  Jiixta  illos  :  in  corpore  enim 
assumpto  visibiliter  eis  apparuit,  et  cor- 
pus  illud  habuit  formam  sive  efflgiem 
corporis  humani;  et  claritas  Dei  circum- 
fulsit  illos,  id  est,  lux  quaedam  divinitus 
missa,  aerem  prope  pastores  sic  clarifica- 
vit,  quod  et  ipsi  luce  illa  undique  per- 
fundebantur,  secundum  quod  paulo  post 
interius  spirituali  luce  perfusi  sunt  ad 
cognoscendum  veritatem  de  Christo:  quem- 
admodum  in  .Actibus  habetur  de  Paulo 
apostolo.  Subito  circumfulsit  eum  lux  de  Xct.m.i. 
cffilo.  Et  forsan  angelus  in  corpore  tam 
luminoso  apparuit,  quod  ab  ipso  lux  tanta 
diffundebatur;  vel  prceter  claritatem  ab 
ipso  diffusam,  etiam  lux  a  Deo  diffunde- 
batur  :  per  quam  copiosam  lucis  diffusio- 
nem  figurabatur,  quod  Christus  sol  sapi- 
entiae  atque  justitia-,  esset  in  mundo  hoc 
natus.  Unde  in  veteri  Testamento  non  le- 
guntur  angeli  cum  tanta  claritate  apparu- 
isse.  Et  timuerunf  timore  magno,  propter 
tam  grandem  incousuetamque  visionem, 
et  ne  forte  esset  illusio,  et  quid  praeten- 
deret  illa  apparitio  ignorantes. 

Et  dixit  illis  angelus,  qui  ex  sua  visio- 


120 


IN   NOCTE   NATIVITATIS   DOMIM.   —   EXARRATIO    IN   EVANGELIUM 


ne  territos  eonsolari  solet  ac  confortarc.  A  ruit  :  quod  etiam  suie  sanctissimff  con- 
Unde  et  sanctus  abbas  Antonius  docuit  :      versationis  meritis  fecit. 


Per  lioc  discernitur  apparitio  angcli  boni 
ab  apparitione  angeli  niali  :  nam  quamvis 
ex  utraque  visione  incutiatur  homini  pri- 
ma  facie  timor.  tamen  si  angelus  sanctus 
appareat,  territum  protinus  consoJatur  et 
roborat,  ita  quod  timor  recedit;  si  vero 
appareat  angelus  malus,  remanet  timor  in- 
cussus,  etiam  si  verba  exterius  consolalo- 
ria  proferat.  Nolite  timcre,  timore  immo- 
derato  ac  dejicienfe.  qui    usum    impedit 


Qui  est  C/irisfus.  Christus  Grsece,  Latine 
dicitur  unctus.  Christus  autem  unctus  est 
non  oleo  corporaii  et  unctione  humana. 
sicut  olim  in  Jege  ungebantur  reges  atque 
pontifices,  sed  unctus  est  unctione  spiri- 
tuali,  divina,  secundum  suam  humanita- 
lem,  hoc  est  plenitudine  gratiae  ac  virtu- 
tum,  imo  et  lumiuc  gioria>  et  beatifica 
fruitione  a   primo   suee   incarnationis  in- 


stanti.  juxta  illud   in  Psalmo  :  Unxit   te />*.  xuv, s. 
rationis  et  opus  virtutis,  quum  sit  passio  B  Deus,  Deus  tuus,oleo  Istitife  prje  consorti- 
inordinata  qua?  per  rationem  ac  fortitudi-      bus  tuis.  Et  in  Isaia  loquitur  Christus  : 
nem    est    frenanda   ac    moderanda.    Ecce      Spiritus  Domini  super  me.  eo  quod  unxe-   /s  ,x,,  i. 
etnm  evangelizo,  id  est.   pra>dico   et  de-      rit  me.  Et  facta  est  unctio  ista  a  tota  su- 
nuntio,   vobis  gaudium  magnum,  id   est      perbeatissima   Trinitate,    cujus    opera   ad 

extra  sunt  indivisa.  Unde  sacratissimus 
ait  princeps  Apostolorum  :  Jesum  unxit  ac<.s,38. 
Deus  Spiritu  Sancto  et  virtute.  Denique 
Christus.  in  novo  Tcstamento.  prout  com- 
muniter  utimur  nomine  isto,  significat  et 
supponit  increatam  personam  in  duplici 
natura,  videlicet  divina  et  humana,  sub- 


I 


causam  atque  materiam  gaudii  spiritua 
lis  prffcipui,  quad  erit  omni  populo,  id 
est,  tam  Judseis  quam  gentilibus  in  Chri- 
stum  credituris  communicabitur  et  inerit 
gaudium  istud.  Unde  distributio  ista  ac- 
commoda  est  pro  generibus  singulorum. 
quia  de  omni  genere   nationeque    homi- 


num  aliqui  crediderunt,  et  de  isto  gavisi  C  sistentem.  Doudn 


sunt. 

Quia  natus  est  vobis,  id  est  ad  vestram 
salutem,  hodie,  id  est  die  hac  naturali,  vi- 
delicet  in  hac  nocte  (qua>  est  pars  diei  na- 
turalis,  continentis  viginti  quatuor  horas). 
Salvator,  utpote  unigenitus  Dei  Filius,  qui 
secundum  suam  divinam  naturam  est  sal- 
vator  per  auctoritatem  et  efficientiam  prin- 


us.  Ciiristus  secundum 
utramque  naturam  dicitur  Dominus,  sed 
diversimode  :  quia  ut  Deus.  est  Dominus 
per  independentem  auctoritatem.primam- 
que  potestatcm,  et  universalem  praesiden- 
tiam  prorsus  perfectam;  secundum  natu- 
ram  vero  humanam,  est  Dominus  etiam 
omnium    creaturarum    per  potestatem  et 


gratiam  temporaliter  datam,  creatam,  in- 
cipalem,  tanquam  creator  et  dator  gratia?  strumentalem.  finitam;  propter  quod  con- 
ac  salutis  prima  ac  omnipotenti  virtute.      testatur  :  Data  est  mihi  omnis  potestas  in    nauh 

/».x>,y.2i.  Oui  per  Isaiam  testatur  :  Deus  justus  et      coelo  et  in  terra.  In  civitate  David,  scili-  "™''  '«• 
salvans   non   est  praeter  me  ;  atque   per  D  cet  Bethlehem. 

o,«„„,4.  Osee,  Ego  Dominus  Deus  tuus,  et  salvator  E(  hoc  vobis  signum.  Juxta  Apostolum 


non  est  prseter  me.  Porro  secundum  hu- 
manitatem  assumptam,  ipse  salvator  est 
per  efficientiam  instrumentalera.  et  tan- 
quam  meritoria  causa  totius  gratise  ac  sa- 
lutis.  Sicque  in  Actibus  ait  de  Christo 
Aci.xx,ii.  Apostolus  :  Acquisivit  Ecclesiam  sanguine 
suo.  De  quo  per  Isaiam  praedictum  est  : 


Jud;ei  signa  quaerunt  :  idcirco  pastoribus  ico.m,22. 
tanquam  Judieis,  dat  angelus  signum,  non 
utique  propter  illorum  increduiitatem.sed 
propter  iilorum  et  omnium  nostrum  salu- 
berrimam  instructionem.  Nam  subditur  ; 
Invenietis  infantetn  pannis  invoiutum,et 
positum   in  prxsepio.    Tanquam    dicat 


/..xx,v,4.  Ecce  Deus  vester,  ipse  veniet  et  salvabit  Ouamvis  puer  iste  sit  omnium  princeps 
vos.  Sua  etenim  passione,  nostra  delevit  ac  dominus,  tamen.  quod  admirabilissi- 
peccata,  gratiam  ac  salutem  nobis  prome-      mum  est,  in  maxima  paupertale  et  humi- 


IN   NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


121 


litate,  non  in  temporali  opulentia  et  regio 
apparatu,  nasci  et  vivere  in  hoc  mundo 
elegit.  Hoc  itaque  signo  docuit  angelus  id- 
circo  Christum  venisse,  ut  omnium  terre- 
norum  verbo  et  exemplo  doceret  contem- 
ptum,  et  ad  divinorum  amorem  corda 
transferret  fidelium.  Hoc  eliam  signo  pau- 
peres  illos  pastores  et  omnes  egenos  ange- 
lus  valde  consoiabatur. 

Et  subito,  id  est  praefato  angelo  cum 
pastoribus  adhue  loquente,  secundum  Ori- 
genem,  vel  statim  post  hoc,  facta,  id  est 
exhibita,  est  a  Deo,  et  in  aere  apparuit, 
cum  angclo  pastores  docente  (quem  aliqui 
putant  Gabrielem  fuisse),  multitudo  mili- 
tiw  coelestis,  id  est  copiosum  agmen  ange- 
licorum  spirituum  :  qui  inilites  summi 
Regis  sunt,  quoniam  contra  adversarios 
ejus,  puta  aerias  potestates,  vietorialiter 
dimicant,  eosque  vincunt  et  arcent,  et  ad 
omne  divina?  majestatis  proseqiiendum 
imperium  promptissime  obsequuntur.  In- 
super,  Christo  duci,  qui  ad  superandum 
malignos  spiritus  venit,  humiiiter  servie- 
runt.  Itaque  ad  veritatis  certificationem, 
atque  ad  insinuandum  nati  pueri  dignita- 
tem,  tam  multi,  imo  secundum  Origenem, 
tam  inniimerabiles  angeli  apparuerunt. 
Laudantium  Dcinn  ardentissima,  devotis- 
sima  et  jucundissima  inente,  et  diccnti- 
um  consona  voce  ac  suavissima  melodia  : 

Gloria,  id  est  summa  excellentia,  seu 
clara  cum  laude  notitia,  vel  beatitudo  atque 
Ifftitia  (nam  omnibus  modis  accipitur  glo- 
ria  hic),  proprie  vero  «  gloria  »,  id  est  glo- 
rificatio  divinee  majestatis  in  cordibus  in- 
tellectualium  creaturariim  cum  debita  lau- 
de,  sit  in  altissimis  Deo,  id  est  Deo  qui  in 
coelis,  praesertim  in  coelo  empyreo,  esse  et 
habitare  asseritur,  in  quantum  ibi  eviden- 
tius  ac  magnificentius  operatur  clarius- 
que  conspicitur,  quamvis  secundum  se  sit 
penitus  supersimplicissimus,incircumscri- 
ptus,  immensus,  nullam  ad  locum  habitu- 
dinem  habens.  Vel,  «  gloria  »,  id  est  clari- 
ficatio  Dei  praefata,  sit  «  in  altissimis  »,  id 
est  in  mentibus  Beatorum,  «  Deo  »,  ut 
ipsi  in  omnibus  Deo  gloriam  et  honorem 


A  exhibeant  :  quod  utique  incessabiliter  fa- 
ciunt.  Unde  secundum  hoc,  verbum  istud 
est  verbum  congratulationis  magis  quam 
exhortalionis,  quemadmodum  illud  :  Lau-  ps.cxlvi.i, 
date  Deum,  omnes  angeli  ejus.  "' 

Et  in  terra  sit  pax  interna  et  spiritua- 
lis  :  quse  est  tranquillitas  mentis  in  Deo, 
seu  gaudium  imperturbatum  in  actibus 
virtuosis;  Jwminibus  bonce  voluntatis  :\o- 
quendo  de  bona  voluntate  non  optativa 
tantum,  quas  est  velleitas  imperfecta,  de 
qua  Salomon  loquitur  in  Proverbiis,  Vult  Pnv.w», 

B  et  non  vult  piger;  sed  de  voluntate  impe-  *• 
rativa  et  efficaci,  qua>  tempore  opportuno 
procedit  in  opus  bonum,  si  adsit  facultas. 
Porro  qui  voluntatem  taliter  bonam  ha- 
bent,  sunt  in  statu  salutis,  hoc  est  in  cari- 
tate  et  gratia  :  quoniam  talis  voluntas  re- 
putatur  a  Deo  pro  opere,  et  efficit  quod 
in  se  est.  Sumitur  autem  nunc  voluntas 
pro  interiori  actu  voluntatis  qui  volitio 
dicitur,  non  pro  potentia  tantum ;  vel  su- 
mitur  pro  potentia  tali  actu  formata.  Et 
quoniam  radix  merendi  ac  demerendi  prae- 

C  sertim  in  voluntate  consistit,  quia  libertas 
primo  atque  directe  competit  voluntati 
(propter  quod,  Augustino  testante,  pecca- 
tum  in  tantum  est  voluntarium,  quod  si 
non  esset  voluntarium,  non  esset  pecca- 
tum ;  similiter  actus  virtutis  in  tantum  est 
voluntarius,  quod  si  non  esset  volunta- 
rius,  non  esset  actus  veraciter  virtuosus) ; 
hinc  bonum  et  malum  dicuntur  esse  in 
voliintate,  quemadmodum  verum  et  fal- 
sum  in  intellectu.  Idcirco  hominibus  bo- 
nae  voluntatis  pax  recte  annuntiatur,  con- 

D  venit  et  confertur  :  nam  et  voluntas  per 
caritatem  aninice  vires  movet  ad  opera 
bona. 

Postremo,  residuum  hymni  et  cantici 
hujus  angelici,  aliqui  dicunt  editum  a 
Symmacho  Papa;  alii  credibilius  asserunt 
illud  a  B.  Hilario  prfpsiile  factum.  Legitur 
namque  in  gestis  Romanoruin  Pontificum, 
quod  Telesphorus  Papa  instituit  ut  solis 
episcopis  liceret  canticum  istud  incipere. 
Postea  vero  Symmachus  Papa  ordinavit 
ut  etiam  ceteri  sacerdotes   possent   ijlud 


1? 

i 


122 


IN   NOCTE   NATIVITATIS   DOMINI. 


SERMO  TERTIUS 


incipere  diebus  festivis,  qiiia  de  sacerdole  A  cum  ac  prseclarum,  cum  prwcipua  de- 
j/atacA.  II,  scriptum  est  :  Angelus  Domini  exerci-  votione  et  advertentia  cautandum  est  et 
'•  tuum  est.  Et  certe  canticum  istud  anseli- 


legendum. 


SER3I0   TERTIUS 


DE    GRATITUDINE   CIIRISTO    OFFERENDA    PRO   SU^    INCARNATIONIS   NATIVITATISQUE   BENEFICIIS 
NOBIS   EXHIBITIS.    ET   DE   GAUDIO   EX   TANTA    DEI   MUNIFICENTIA   ASSUMENDO. 


ANNUNTIO  vobis  gaudium  magmim, 
quia  natus  esf  vobis  hodie  Salvator, 
qui  cst  Christus  Dominus,  in  civitate  Da- 
vid.  Luc.  II,  10,  11. 

Ista  fuerunt  verba  angeli  ad  pastores  in 
hac  nocte  :  quae  verba  unusquisque  paslor 
ac  prsedicator  dicere  potest  et  debet  ad 
populum  suuni,  eum  hortando  ad  spiritu- 
alem  Iwtitiam  gratiarumque  actionem  de 
isto  tam  summo  et  ineffabili  beneficio 
Dei,  videlicet  quod  natus  est  nobis  hodie 
Salvator,  Christus  Filius  Dei,Dominus  oni- 
nis  entis  creati.  Sed  nunc  consideremus 
diligentius,  quam  magna  et  multiplex  sit 
nobis  ratio  exsultandi  in  hac  sacratissima 
solennitate  de  Christi  nativitate. 

Itaque  prima  causa  seu  ratio  gloriandi 
in  hoc  festo  de  Christi  ortu,  est  dignifica- 
tio  magna  et  exaltatio  adniiranda  natura; 
humaufp  per  Christi  nativitatem.  Qiianto 
enim  unigenitus  Filius  Dei.verus  exsistens 
Deus,plus  humiliavit  se.naturam  assumen- 
do  humanam  et  Virginis  faciendo  se  pro- 
lem,  tanto  pra?clarius  per  suani  incarnatio- 
nem  et  nativitatem  niaternam,dignificavit 
genus  humanum  et  nostram  exaltavit  na- 
turam  :  ita  quod  ejus  ad  ima  descensio, 
est  nostra  ad  summa  provectio;  et  per  hoc 
quod  ipse  factus  est  frater  noster  nascen- 
do  ex  Virgine,  nos  facti  sumus  filii  Dei. 
/oann. 1,12.  Proptcr  quod  Joannes  asserit  :  Quotquot 
autem  receperunt  eum,  dedit  eis  potesta- 
tem  filios  Dei  fieri.  Hinc,  secundum  Gre- 
goriuni,  angeli  sancti  videntes  naturam 
bumanam  a  Deo  iu  unitate  persona;  as- 


B  sumptam,  renuerunt  tempore  novi  Testa- 
menti  ab  hominibus  adorari,  qui  tamen 
tempore  veteris  Testamenti  non  renuerunt 
hoc  ipsum. 

Prwterea,  quum  unigenitus  Filius  Dei 
sit  dignitatis  et  excellentiffi  penitus  infi- 
nita>,  et  unio  personalis  humanitatis  cum 
Verbo  seterno,  sit  propinquissima  ac  in- 
tima  unio,  ita  quod  Creatori  creatura  pro- 
pinquius  copulari  non  valet ;  certum  est 
quod  per  hoc  quod  unigenitus  Filius  Dei 
natus  est  homo,  genus  humanum  iuffsti- 

C  mabiliter  dignificatum  ac  sublimatum  ex- 
sistat.  Idcirco  homines  deberent  se  invi- 
cem  honorare  in  Deo,  sicut  ait  Apostolus  : 
Honore  invicem  prjevenientes.  Si  etenim 
angeli  sancti  venerantur  homines  eo  quod 
Deus  factus  est  homo  :  quanto  magis  ho- 
mo  hominem  ista  de  causa  honorare  debe- 
ret  ?  Imo  et  se  ipsum  debet  unusquisque 
ex  hac  consideratione  honorabiliter  ac  di- 
vine  habere,  virtuose  ac  spiritualiter  con- 
versando,  vitiorum  vilitatem  spernendo, 
inquinamenta  corporis  et  animae  devitan- 

D  do,  praecipue  gulam  atque  luxuriam,  qua 
sunt  bestialia  peccata,  in  quibus  est  niaxi- 
ma  turpitudo,  indecentia,  brutalitas.  Sed, 
heu  !  sicut  ait  Propheta,  Ilomo  quum  in 
honore  esset,  non  iutellexit;  comparatus 
est  jumentis  insipientibus,  et  similis  fa- 
ctus  est  illis.  Imo  quicumque  huic  maxi- 
mo  beneficio  incarnatiouis  nativitatisque 
Christi  Filii  Dei  ingratus  est,  nec  virtuose 
se  habet,  omni  bruto  incomparabiliter  vi- 
lior  est  et  pejor. 


Hom.  XII, 
10. 


['S.  \LV1I1, 

13,21. 


m   NOCTE   NATiriTATIS    DOMINI. 


SERMO   TERTirS 


123 


Impleamus  ergo  quod  ait  Apostolus  :  A 
Ephes.^A.  Imitatores  Dei  estote,  sicut  filii  carissimi. 
Imitemur  caritatem,  misericordiam,  bo- 
nitatem  et  munificentiam  Dei,  qute  iii 
Christi  incarnatione  ac  nativitate  prseser- 
tim  declarantur  ac  exhibentur  homini- 
bus.  Simus  itaque  caritativi,  misericor- 
des,  liberales,  et  in  affectum  bonitatis 
corda  nostra  mutentur.  Insuper,  cernimus 
in  hoc  mundo,  quod  si  aliquis  magnus 
princeps  desponset  sibi  aliquam  puellam 
egenam,  tota  parentela  puellae  gaudet,  et 
exaitatam  se  arbitratur  per  tale  connu-  B 
bium,  agitque  gratias  principi  illi,  et  li- 
benter  ei  deservit,  ac  cordialiter  diligit 
ipsum  :  quanto  magis  quilibet  nostrum, 
spousum  illum  coelestem  Unigenitum  Dei 
tenetur  diligere,  venerari,  ei  quoque  re- 
gratiari,  obsequi,  et  gaudere  in  ipso,  quo- 
niam  nostram  naturam  hypostatice  sibi 
univit,  intime  et  inseparabiliter  junxit,  at- 
que  ut  sponsam  carissimam,  caritate  et 
pietate  amplexus  est,  omnique  gratia,  vir- 
tute,  lumine  gloria?  et  fructu  copiosissimo 
fecundavit?  C 

Secunda  ratio  exsultandi  de  Christi  na- 
tivitate  est,  quia  per  Christum  sumus  ab 
omni  purgati  peccato.  Nam  suae  sanctissi- 
mae  conversationis  passionisque  merito  sa- 
cramenta  Ecclesiae  operantur,  et  nobis 
proficiunt  ad  salutem;  et  per  ea  meritum 
Christi  applicatur  hominibus.  Unde  merito 
Christi  purgati  sumus  ab  originali  pecca- 
to,  primo  in  fonte  Baptismi,  deinde  ab 
actualibus  culpis  in  Poenitentiae  sacramen- 
to,  quod  est  secunda  post  naufragium  ta- 
bula.  Hinc  ad  Epliesios  ait  Apostolus  :  D 
ibid.io-i-,.  Christus  dilexit  Ecclesiam,  et  tradidit  se- 
metipsum  pro  ea,  mundans  illam  lavacro 
aqu»,  in  verbo  vita>,  ut  exhiberet  sibi  glo- 
riosam  EccIesiam,non  habentem  maculam 
neque  rugam.  Ecce  quantum  gaudent  in- 
firmi,  vulnerati,  segroti,  dum  venit  ad  eos 
aliquis  pius  ac  sapiens  medicus,  et  quan- 
tum  diligunt  illum  a  quo  corporaliter  ac 
gratis  curantur.  Ouam  pra?cordialiter  ergo 
gaudere  debemus  de  adventu  et  nativitatc 
^ilii  Dei  Jesu  Christi,  qui  est  ccelestis,  sa- 


pientissimus,  potentissimus,  piissimus  me- 

dicus  animarum,  et  gratis  earum  vulnera 

et  infirmitates  curavit,  et  curat  quotidie, 

puta  peccata,  quemadmodum  Isaias  dicit  : 

Vere  languores  nostros  ipse  tulit,  et  pec-  is.  un,  4. 

cata  nostra  ipse  portavit;  atque  in  Psalmo 

Justus  :  Benedic,  anima  mea,  Domino,  et  Ps.cii,2,3. 

noli  oblivisci   omnes  retributiones  ejus ; 

qui  propitiatur  omnibus  iniquitatibus  tuis, 

qui  sanat  omnes  infirmitates  tuas.  Porro, 

septem  vasa  medicinalia  quse  detulit  se- 

cum    Christus,   sunt   septem    sacramenta 

Ecclesia?,  quibus   vulnera  animarum  cu- 

rantur.  Qnotidie  ergo   petamus   curari   a 

medico  isto,  dicentes  :  Dimitte  nobis  de-  Matth.w, 

bita  nostra,  sicut  et  nos  dimittimus  debi-  '-• 

toribus  nostris,  etc. ;  et  rursus  cum  Jere- 

mia :  Sana  me,Domine,et  sanabor;  salvum  JeiwmM. 

me  fac,  et  salvus  ero.  Hinc  oravit  Psalmi- 

sta  :  Miserere  mei,  Domine,  quoniam   in- Ps.m,  3,5. 

firmus  sum ;  salvum  me  fac  propter  mise- 

ricordiam    tuam.  Ha?c   quippe   infirmitas 

non  est  nisi  pronitas  ad   peccandum,  et 

debilitas  resistendi  tentationibus  ac  pec- 

catis.  Idcirco  Apostolus :  Optimum  (inquit)  HeOr.xm, 

est    gratia   stabiliri    cor.    Ouemadmodum  '■ 

enim  columna  sustcntat  domum  ne  ruat, 

sic  gratia  Dei  roborat  mentem  ne  tentati- 

ono  aut  vitiis  superetur. 

Tertia  causa  hinc  exsultandi  est,quia  per 
Christum  sumus  redempti  a  pcenis  infer- 
ni.  Nam  et  originali  peccato  debetur  pcena 
damni,  pufa  divinae  visionis  carentia,  quae 
est  miseria  maxima;  actuali  vero  peccato 
mortali  debentur  pcena  dainni  et  poena 
sensus,  quae  est  punitio  incendii  inferna- 
lis.  Per  hoc  igitur  quod  ab  originali  et  ac- 
tuali  peccato  nos  Christus  purgavit,  etiam 
de  inferni  nos  liberavit  suppliciis.  Si  dili- 
gitur  qiii  a  temporali  eruit  morte,  cur 
Christum  non  intense  diligimus,  per  quem 
a  tanta  calamitate,  ab  seterno  interitu  li- 
beramur  ? 

Ouarta   ratio   exsultandi  est,   quia   per 
Christum  Deo  et  angelis  sumus  reconcilia- 
ti,  atque  ad  sempiternam  reducti  salutem. 
Ilinc  ad  Romaiios  habetur  :  Si,  quum  ad- yjt„„.v,io. 
huc   inimici  essemus,  reconciliati  suraus 


124 


IN   NOCTE  NATIVITATIS   DOMINI.   —    SERMO   TERTIUS 


I  Pelr.  111 
18,22. 


Deo  per  mortem  Filii  ejiis;  multo  magis 
mine  reeonciliati.salvi  erimus  in  vita  ipsi- 
us.  Sed  et  gloriosus  apostolici  ordinis  prin- 
ceps,  Petrus  sanctissimus,  in  sua  prima 
ait  Canonica  :  Christus  semei  pro  peccatis 
nostris  mortuus  cst.  justus  pro  injustis.ut 
nos  offerret  Deo ;  deglntiens  mortem,  ut 
vitfe  seternEB  efficeremur  heredes.  0  quam 
ineffabiie  bonum,quain  incomparabile  do- 
num  est  istud,  quam  magnum  et  beatum 
est  Deo  frui,  eum  per  speciem  intueri,  in 
ipso  inavertibiliter  felicitari !  Gratias  ergo 
agamus  Deo  Patri  omnipotenti,  per  uni- 
cum  Filium  ejus  Jesum  Christum,  de  cu- 
jus  nativitate  hodie  spiritualiter  gloriemur 
in  Domino. 

Insuper  alifp  multae  utilitates  profluxe- 
runt  et  profluunt  nobis  a  Christo  :  quia 
per  ejus  evangelica  documenta  instrui- 
mur,  per  ejus  gratiam  vivificamur,  per 
ejus  legem  a  peccatis  retrahimur,  ejus  ad- 
jutorio  deemonibus  prsevalemus.  Nam  et 
virtute  ac  merito  passionis  Christi  malitia 
deemonum  valde  restringitur,  et  eorum 
potestas  non  parum  debilitatur.  Hinc  ait 
S.  Bernardus  :  Venit  medicus  ad  aegrotos, 
redemptor  ad  venditos,  ad  errantes  via,  ad 
mortuos  vita.  Denique  ad  miseros  venit 
ipsa  misericordia  sempiterna,  ad  ignaros 
sapientia  summa,  ad  infirmos  potestas  im- 
mensa,  ad  perditos  et  damnandos  beatitu- 
do  suprema.  Cur  utique,  nisi  ad  succur- 
rendum,  ad  instruenduni,  ad  roborandum, 
et  adjuvaudum  atque  salvandum  ? 
Porro,  ex  evangelio  isto  docemur  qiiam 
iCor.j,i7,  vere  dixit  Apostolus  :  Infirma  et  abjecta 
"*■  mundi  elegit  Deus,  hoc  est  simplices,  pau- 

peres  et  despectos.  Ecce  enim  in  hora  illa 
qua  natus  est  Christus,  quam  multi  fue- 
runt  in  Judaea  eruditi  in  lege,  magni  in 
sacerdotio,  divites,  nobiles,  potentes,  famo- 
si;  et  tamen  nulli  eorum  apparuit  angelus, 
nec  quisquam  illorum  audivit  ccelestem 
exercitum  angelorum  Deum  laudantium. 
0  quam  multi  tunc  in  mollibus  lectis  ja- 
cebant,  et  nulli  eorum  revelabatur  Salva- 
toris  nativitas,  sed  pastoribus  pecorum, 
viris  idiotis,humilibus  et  egenis.  Per  quod 


A  etiam   designatur,  qiiod  corporalis  labor 
qui  recta  fit  intentione,  multum  compla- 
cet  Deo,  quum  scriptum  sit  :  Labores  ma-  Ps. cxxvi., 
nuum   tuarum   quia   manducabis,  beatus  '• 
es.et  bene  tibi  erit;  atque  de  reprobis  alia 
dicat  scriptura  :  In  labore  hominum  non  p»  uxsn.s. 
sunt,    et   cum    hominibus    non    flagella- 
buntur. 

Amplius   ex  evangelio  hoc   pensemus, 
qualiter  Christus,  Sapientia  Dei  Patris,  in  icor.  1,24. 
omnibus  praeelegit  quod  corpori  erat  mo- 
lestius,  et  quod  humilitatem  magis  com- 

B  mendat.  Natus  est  enim  tempore  hiemali, 
in  tenebris  noctis,  in  oppido  parvulo,  in 
stabulo  viii,  et  positus  in  prfesepi.  Et  cur 
hoc,  nisi  ut  suo  exemplo  doceret  nos  cor- 
pus  per  opera  pcenitentiae  castigare,  car-  Ga(a(.v, 24. 
nem  cum  vitiis  et  concupiscentiis  crucifi- 
gere,  per  arctam  incedere  viam,  aspernari  Matth.\u, 
honores,  humilitatem  in  omnibus  semper  '*■ 
amplecti  ? 

Postremo,  communiter  dici  solet,  quod 
Virgo  beata  Jesum  infantulum  vilibus  ve- 
teribusque  involvit  panniculis.  Verumta- 

C  men  in  Revelationibus  B.  Brigittse  viduse 
legitur,  quod  Virgo  Christifera  prsescivit 
se  in  Bethlehem  parituram,  ut  impleretur 
Scriptura  :  ideo  mundissimos  paravit  pan- 
niculos  lineos,  quibus  involvit  infantem. 
Legitur  quoque  ibi,  quod  virgo  Maria  pa- 
rituram  se  sentiens,  genua  sua  devotissi- 
me  flexit,  et  mente  ad  Deum  erecta,  velut 
in  momento  puerum  est  enixa,  viditque 
eum  ante  se  super  terram  jacentem,  ac 
paulo  post  prae  frigore  palpitantem.  Cui 
ipsa  tenerrime  condolens,  levavit  eum,  et 

D  ample.vatum  deosculabatur,  stringens  eum 
ad  pectus  suum,  sicque  calefaciens  eum. 
Deinde  mundissimis  eum  involvit  cum  re- 
verentia  summa  panniculis. 

Itaque,  cum  beatis  angelis  Deum  in  hac 
nocte  devotissimis  laudibus  honoremus, 
ejus  bonitatem,  caritatem  et  misericordi- 
am,  ac  beneficia  ejus  considerando,  glori- 
fieando,  et  grates  ei  referendo  humillimas. 
Et  quoniam  hominibus  bonae  voluntatis  l„c.  n,  u. 
annuntiata  est  pax,  simus  semper  boni  et 
sancti  propositi,  omnem  peccandi  abjici- 


IN    NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI.    —   SERMO   TERTIUS 


123 


entes  affectum,  et  quotidie  Deo  perfectius  A  Gorinthios   hortatur   Apostolus  :  Stabiles  icor. 
obsequi  cupientes.  Bonam  quoque  volun-      estote,  abundanles  in  opere  Doniini  sem-  '*■ 
tatem  congruo  loco  ac  tempore  extenda-      per ;  scientes  quod  labor  vester  non  est 
mus  in  opus,omnem  otiositatem  acediam-      inanis  in  Domino.  Cui  sit  honor  et  gloria 
que  vitantes,  et  ita  impleamus  quod  ad      in  ceternum.  Amen. 


AD  SEGUNDAM  MISSAM 
NATIVITATIS    DOMINI 


IN  ORTU  DIEI 


ENARRATIO   IN   LECTIONEM  PROPHETICAM 


SPIRITIIS   DOMINI   SUPER   ME,  EO    QUOD  UNXERIT  ME,  ETC.  Is.  LXI,  1-3. 


0' 


Luc.  IV,  IG 


UANTA  fuerit  excellentia  atque  per-  A 
fectio  gratiffi  Spiritus  Sancti  in  aninia 
Christi,  beatissimus  Isaias  propheta  in 
prsesenti  lectione  testatur.  Loquens  enini 
in  Christi  persona,  fatetur  :  Spiritus  Do- 
mini  super  hie.  Deniquc  Lucas  describit 
quemadmoduin  Domino  Jesu  Christo  syn- 
agogam  urbis  Nazareth  ingresso,  datus 
est  liber  Isaioe  propheta? :  in  quo  quum  le- 
gisset  verba  lectionis  istius,  adjecit,  Qnia 
hodie  impleta  est  scriptura  h£ec.  Idcirco 
scriptura  ista  ad  litteram  de  Christo  expo- 
nitur.  Christus  ergo  secundum  quod  ho-  B 
mo,  ait  :  «Spiritus  Domini  super  me»,  id 
est,  Spiritus  Dei  Patris,  videlicet  Spiritus 
Sanctus,  desuper  venit  in  me,  et  habitavit 
in  anima  mea.  Hinc  in  Luca  scriptum  est: 
;4.d.in,22.  Descendit  Spiritus  Sanctus  corporali  spe- 
cie  sicut  columba  in  ipsum.  Ait  quoque 
gloriosus  Christi  Baptista  :  Vidi  Spiritum 
Sanctum  descendentem  et  manentem  su- 
per  ipsum.  Non  quod  tunc  Spiritus  San- 
ctus  coepit  esse  in  anima  Christi,  iino  a 
primo  suae  creationis  instanti  plenissima 
fuit  Spiritu  Sancto  et  omni  gratia  ejus ;  C 
sed  quia  tunc  innotuit  quod  Spiritus  San- 
ctus  tam  copiose  esset  in  Christo.  Deinde 
subditur  ratio  ob  quam  Spiritus  Sanctus 
dicitur  fuisse  et  esse  in  Christo  homine  : 


/oa;i«.l,32 


eo  quod  unxerit  me  spirituali  unctione, 
videlicet  plenitudine  gratiae  et  virtutum, 
ut  dictum  est  plenius  paulo  ante.  Unde  in 
Psalmo  dicitur  Christo:Unxit  te  Deus  oleo  Ps.xi.iv.s. 
leetitife.  Et  Joannes  ait  :  Non  ad  mensuram  joann.  m, 
dat  Deus  Spiritum,scilicet  homini  Christo.  ^*" 

Ad  annuntiandum  mansuetis  niisit  nie, 
id  cst  ad  pra?dicandum  mitibus  regnum 
coelorum  :  quibus  et  dixit,  Beati  mites,  Matik.y^. 
quoniam  ipsi   possidebunt  terram.  Porro 
per   mansuetos    intelligendi   sunt   omnes 
dociles,  verbum  Dei  benevole  ac  dirigibili- 
ter  audientes,  juxta  illud  in  Ecclesiastico  : 
Esto   mansuetus   ad   audiendum   verbum  EccU.wn. 
Dei.  Verumtamen   non  solum   mansuetis 
prwdicavit  et  praedicare  missus  est  Chri- 
stus,  sed   duris   quoque  reprobisque  Ju- 
dffiis,  ne  excusationem  haberent.  Sed  id- 
circo  ad  praedicandum  mansuetis  missum 
se  perhibet,quoniam  illi  prsedicationem  sa- 
lubriter  audierunt,  et  quoniam  principali- 
ter  missus  est  ad  eos  et  propter  eos,  quum 
dicat  Apostolus  :  Omnia  propter  electos.   urim.  u, 
Translatio  autem  Septuaginta  interpretum  '"' 
habet  sic  :  Evangelizare  pauperibus  misit 
me.  Sicque  allegat  scripturam  hanc  Lucas.  iuc. iv,  is. 

Ut  niederer  contritos  corde,  hoc  est,ve- 
raciter  poenitentes  spiritualiter  curarem  a 
peccatorum  reliquiis  et  a  reatu  pcenarum, 


AD   SECCNDAM   MISSAM   IN   ORTU    DIEI.    —   ENARRATIO    IN    LECTIONEM   PROPHETICAM        127 


gratiam  et  virtutes  donaque  Spiritus  San- 
cti  augendo  in  eis.  Reliquiae  autem  pecca- 
torum  sunt  pronitas  ad  peccandum,  et 
difficultas  bene  agendi,  atque  infirmitas 
resistendi  peccatis  :  quse  manent  in  anima 
peccatis  dimissis.  Et  prwdicarem  captivis, 
hoc  est  a  diabolo  captis,  scilicet  peccato- 
ribus,vitiorum  vinculis  \VTe{\\.\s,indulyen- 
tiam,  id  est  remissionem  culparum,  dum- 
modo  vere  poeniteant.  Hoc  fecit  Ghristus 
Maiih.n;  diccndo  :  Pwnitentiam  agite,  appropinqua- 
''•  bit  enim  regnura  coelorum.  De  taliter  ca- 

ptis  ait  Apostolus  :  Resipiscant  a  diaboli 
laqueis.  a  quo  captivi  tenentur.  Unde  in 
Proverbiis  habetur  :  Iniquitates  suoe  ca- 
pient  impium,  et  funibus  peccatorum  suo- 
rum  constringetur.  Jit  clausis,  hoc  est  vi- 
tiosa  consuetudine  victis  et  pressis.  super 
quos  clausit  puteus,  id  est  profundum  vi- 
tiorum,  os  suum,  apertionem,  id  est  ere- 
ptionem  a  tali  clausura.  Christus  enim 
omni  peccatori  quantumlibet  vitioso  pro- 
hibuit  desperationem,  veniamque  spopon- 
dit,  si  poenitentiam  egerit.  Potest  quoque 
exponi  de  patribus  clausis  in  limbo  infer- 
ni,  quibus  Christus  ad  eos  descendens  li- 
berationem  annuntiavit,  eosque  inde  edu- 
xit,  quemadmodum  a  Zacharia  prjedictum 
est  :  Tu  quoque  in  sanguine  testamenti 
tui  emisisti  vinctos  tuos  de  lacu,  in  quo 
non  est  aqua. 

Ut  prcedicarem  annum  placahiJem  Do- 
mino,  hoc  est  tempus  gratiae,  in  quo  Deus 
facilius  placatur  quam  oIim,propter  abun- 
dantiam  meritorum  Christi,et  propter  vir- 
tutem  sacramentorum  ipsius.  De  hoc  anno 
dicit  Apostolus  :  Ecce  nunc  tempus  acce- 
ptabile,  ecce  nunc  dies  salutis.  Et  diem 
ultionis,  id  est  extremi  judicii,  restantem 
Deo  nostro,  ut  in  eo  det  unicuique  quod 
meretur.  Vel,  «  diem  ultionis  »  annuntia- 
rem  «  Deo  nostro  »,  hoc  est  ad  gloriam 
ejus.  De  quo  die  Deus  ait  ad  Moysen  in 
Exodo  :  Ego  autem  in  die  ultionis  visitabo 
et  hoc  peccatum  eorum,  videlicet  adora- 
tionem  conflatilis  vituli.  De  hoc  die  ex- 
tremi  judicii  s*pe  loquitur  in  Evangelio 
Christus.  Potest  quoque  exponi  de  tempo- 


II  Ti,n.  II, 
i6. 


Pfoiw, 


Ps.  LXVlll, 


Ezech. 
xvill,  iil   cl 
seq. 


Zach.  IX, 
II. 


IICoi-.vi. 


Exod. 
XXIII,  34. 
JUatth.xm, 
41  et  seq. ; 
ivi.J7;xxiv, 
4  et  seq.  ; 
xiT,  31  el 
seq.  ;  XXV  , 
64;  etc. 


A  re  punitionis  Judaeorum  a  Romanis,  in  ul- 
tionem  sanguinis  Christi.  Unde  apud  Lu- 
cam  Dominus  ait  :  Venient  dies  in  te,  et  Zuc.xix,43. 
circumdabunt  te  inimici  tui  undique. 

Ut  consolarer  omnes  lugentes,  hoc  est, 
sua  vel  proximorum  peccata  deflentes,aut 
desiderio  coelestis  patrise  ejulantes,  seu 
alias  virtuose  plorantes.Hoc  fecit  Christus, 
dicendo  :  Beati  qui  lugent,  quoniam  ipsi  Mauh.\,3. 
consolabuntur.  Talibus  seternam  felicita- 
teni  promisit.  Ut  ponerem  conso/ationem, 
id  est,  spirituale  solatium  darem  omnibus 

B  lugentibus  Sion,  id  est  Judceorum  ruinam 
et  excaecationem  deflentibus.  Quos  utique 
sancti   defleverunt  Apostoli,  quemadmo- 
dum  ad  Romanos  scribit  apostolus  Paulus: 
Tristitia  mihi  magna  est,et  dolor  continuus  Rom.w.i, 
cordi  nieo  pro  fratribus  meis  Judseis.  Con-  '■ 
solatus  est  autem  Christus  Apostolos,  quo- 
niam  ad  praedicationem  eorum  multa  con- 
vertit  millia  Judaeorum,  ut  patet  in  Actibus.  Acmi,4I; 
Et  darem  eis  coronam  pro  cinere,  id  "^  *'  *^'' 
est  exaltationem    in   ccelo  pro  humiliati- 
one  in  terra ;  oleum  gauclii,  hoc  est  un- 

G  ctionem  seu  internam  perfusionem  loeti- 
tiee,  pro  luctu  eorum  laudabili ;  paUium 
laudis,  id  est  decorem  gratiarum  actionis, 
vel  ornatum  Iaudis,qua  eos  in  judicio  meo 
laudabo,  pro  spiritu  mceroris,  hoc  est  pro 
virtuosa  tristitia  spiritus  seu  anims  vel 
mentis  eorum,ita  quod  laude  et  gratiarum 
actione  spiritualiter  induentur,  dicendo  : 
Laetati  sunius,o  Domine,pro  diebus  quibus  Ps.  utxxix, 
nos  humiliasti.annis  quibus  vidimus  mala.  '^" 

Et   vocabuntur  in  ea,  id   est,  prsefati 
virtuosi  lugentes,  appellabuntur  in  Sion, 

D  seu  in  militanti   Ecc\es\a.,  fortes  Justitia', 
hoc  est  in  opquitate  roborati  ac  stabiles  : 
imo  Apostoli  in  die  Pentecostes  confirmati  .ir/.n,  ict 
fuerunt  in  gratia  atque  justitia.  Vocabun-  ^"'^' 
tur  etiam  plantatio  Domini,  id  est  a  Deo 
gratiose  plantati,  et  in  virtutibus  radica- 
ti.  ad  gtorificandum  Dominum  Deum,  ut 
ejus  honorem  qua?rant,  et  non  gloriam  pri- 
vatam  ac  propriam  laudem,  dicendo  :  Non  /•j.cxm,  i, 
nobis,  Domine,  non  nobis,  sed  nomini  luo  ='="'■  Hebr. 
da  gloriam.  Unde  et  Paulus  :  Soli  (inquit)  irim.i.n. 
Deo  honor  et  gloria. 


128 


AD    SECUNDAM    MISSAM    IN   ORTU    DIEI.    —   ENARRATIO    IN   EPISTOLAM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


APPARUIT  BENIGNITAS   ET   HOMANITAS   SALVATORIS  NOSTRI   DEI,   ETC.  Tit.  III,  4-7. 


A' 


Luc.  II 
et  seq. 


POSTOLUS  in  prsesenti  epistoia  docet  A 
nos,    quam    magna   nobis   bona   per 
Christum   ct   a   Cliristo   collata   sint.  Ait 
enim  : 

Apparuit  hemgnilas,  \\oc  est  misericor- 
dia,  et  humanitas  Salvatoris  noslri  Dei, 
id  est  humanitas  quam  Christus  Dei  Filius 
verusque  Deus  pro  nobis  assumpsit.  Ilanc 
enim  suam  benignitatem  et  humanitatem 
coepit  in  sua  nativitate  declarare  visibili- 
8  terque  monstrare  hominibus  :  sicut  pasto- 
ribus,  ac  aliis  muitis  quibus  pastores  di- 
xerunt  qualiter  angelus  eis  apparuisset,  et  B 
Christum  esse  natum  di.xisset,  qualiter 
etiam  exercitum  angelorum  audissent  can- 
lantem,  et  natum  puerum  invenissent, 
prout  in  fine  sequentis  evangelii  legitur. 
Hoc  autem  infinita  misericordia  fuit  Chri- 
sti  Verbi  aeterni,  quod  nostram  assumpsit 
naturam,  atque  ex  Virgine  nasci  dignatus 
est,  qui  de  Patre  Deo  natus  est  ab  ffiterno. 
Deinde  Christus  inter  homines  conversan- 
do,  omnesque  a  diabolo  oppressos  curan- 
do,  benignitatem  et  humanitatem  suam 
demonstravit  hominibus.  Et  haec  fecit  non  C 
ex  operib^is  Just it ia'  qua'  fecimus  nos,  hoc 
est,  non  propter  merita  nostra,  quia  iniqui 
eramus  ac  perditi ;  sed  secundum  suam 
misericordiam,  id  est  ex  sua  pietate,  cari- 
tate,  et  gratia,  salvos  nos  fecit,  id  est,  a 
jugo  diaboli  et  servitute  peccati  nos  libe- 
ravit,  beatitudinem  quoque  promeruit  no- 
bis.  Itaque  «  salvos  nos  fecit  »  merito  suae 
conversationis  ac  passionis,  per  lavaerum 
regenerationis,  hoc  est  per  Baptismum, 
joann.m,^.  qui  est  lotio  qua  ex  aqua  et  Spiritu  Sancto 
renaseimur,  esse  gratiae  ac  virtutum  adi-  D 
piscendo,e<  renovationis  Spiritus  Sanc/i, 
id  est  per  praefatum  lavacrum  seu  Bapti- 
smum,  quo  intus  in  anima  renovamur  per 


infusionem  gratice  Spiritus  Sancti,juxta  il- 
lud  Apostoli  :  Renovamini  spiritu  mentis  Ephes.n, 
vestrae;  alque  in  Psalmo,  Renovabitur  ut  'p^,  ^^^  ^ 
aquila?  juventus  tua.  Haec  dicit  Apostolus, 
quoniam  virtus  et  meritum  passionis  Chri- 
sli  applicatur  hominibus  per  Baptismum  : 
nam  meritum  passionis  Christi  est  causa 
universalis  humanao  salutis.  Porro,  univer- 
salem  causam  oportet  ad  determinatos  ef- 
fectus  per  aliqua  applicari.  Unde  qui  sine 
Baptismo  moriuntur,  participes  non  exsi- 
stuiit  salvationis  ac  meriti  Christi,  nisi 
forte  Baptismum  optaverint  consequi  nec 
potuerint. 

Queni  Spiritum  Sanctum  effudit  Deus 
in  nobis  ahunde,  id  est,  gratiam  et  dona 
Spiritus  Sancti  Deus  Pater  copiose  infudit 
cordibus  Christifidelium,  praesertim  Apo- 
stolorum,  per  Jesum  Christum  Salvato- 
rcm  nostrum,  id  est  virtute  et  merito 
Christi,  cujus  tota  conversatio  et  passio  in 
hoc  mundo  fuit  meritoria  nobis,et  ab  ipso 
tanquam  a  capite  derivantur  charismata 
graliarum  in  ejus  fideles,  tanquam  in 
membra  ipsius,  juxta  illud  :  De  plenitudi- /oann.i.ie. 
ne  ejus  nos  omnes  accepimus.  Ut  jusiifi- 
cati,  id  esl  a  peccatis  purgati  et  justi  effe- 
cti,  gratia  ipsius,  id  est  merito  Christi,  et 
per  infusionem  gratiae  suae,  sine  qua  non 
fit  deletio  culpae,  heredes  simus  Dei,  co-  nom.mi, 
heredesque  Christi,  id  est,  adoptivi  filii  "• 
Creatoris  :  et  hoc,  nunc  secundum  speni 
vitw  a'terna',  hoc  est  aeternam  felicitatem 
sperando,  nondum  habendo.  Vel,  «  here- 
des  simus  vits  aeternae  secundum  spem  », 
id  est  nunc  in  spe,  adepturi  eam  in  re,  m 
Christo  Jesu  Domino  nostro,  id  est  ejus 
auxilio,  vel  in  ipso  tanquam  in  obje- 
cto  beatitudinis  nostrae,  secundum  quod 
Deus  est. 


AD    SECUNDAM   MISSAM   IN   ORTU   DIEI. 


SERMO   QUARTUS 


129 


SERMO   QUARTUS 


DE    IMME.NSA   DEI    ERGA   GENUS   HUMANUM   MISERICORDIA,    IN    SEPTEM   BENEFICIIS 

POTISSIMUM   OSTENSA. 


Is.  uxi,  1-3. 


APPARUIT  benignitas  et  Inimanitas 
Salvatoris  nostri  Dei.  Tit.  iii,  4. 
In  omnibus  vetus  et  novuni  Testamen- 
tum  concordant,  in  omnibus  sancti  Pro- 
phetae  et  gloriosi  Apostoli  ac  Evangelistae 
inveniuntur  concordes.Nam  quod  de  Chri- 
sto,  de  ejus  mysteriis,  gratia  et  excellen- 
tia,  prjedixerunt  Prophetee,  hoc  docuerunt 
Evangelistae  et  pra^dicaverunt  Apostoli  : 
quod  etiam  ex  diiabus  lectionibus  jam  ex- 
positis  comprobatur.  Nempe  in  hoc  quod 
Christus  in  mundo  isto  inter  homines  vi- 
vens,  mansuetis  praedicavit,  pcenitentibus 
medelam  (hoc  est  vitiorum  curationem) 
adhibuit,  tempus  gratis  annuntiavit,  et 
cetera  qute  in  prjeTnducta  Isaise  lectione 
sunt  tacta.est  operatus,((benignitas))atque 
«  humanitas  »  evidenter  ac  gratiosissime 
innotuerunt  homiuibus.  Prwterea,  sicut 
P/of.xvj,4.  Salomon  contestatur,  Universa  propter  se 
ipsum  operatus  est  Dominus.  Ipse  enim 
est  summum  bonum  universorum,  et  om- 
nium  uitimus  finis;  et  idcirco  cuncta  cre- 
avit  ut  sua  in  eis  respiendeat  ac  pandatur 
perfectio  :  quatenus  ex  consideratione  cre- 
aturarum,  homines  inducantur  ad  sui  Cre- 
atoris  reverentiam  et  amorem,  ad  ejus  ob- 
sequium,  admirationem  atque  timorem,ad 
ipsius  quoque,  quantum  possibiie  est,  con- 
tempiationem.  Hinc  iterum  Salomon  ait  : 
Cuncta  fecit  Deus  ut  timeatur.  Ideo  nam- 
que  tam  magnum  et  preeclarum  condidit 
universum,  ut  illud  conspiciendo,  Creato- 
ris  omnipotentiam,  majestatem  incompa- 
rabilemque  excelientiam  intelligamus  ac 
formidemus  et  veneremur.  Unde  obtene- 
bratis  hominibus  qui  ita  non  faciunt,  lo- 
J<r.v,  21,  quitur  Deus  :  Audi,  popule  stuite  qui  non 
"•  uabes  cor,  Me  non  timebitis  ?  qui  posui 

T.  31. 


Eccle.  ni 
14. 


A  arenam  terminum  mari,  praeceptum  sem- 
piternum,  quod  non  praeteribit;  intume- 
scent  fluctus  ejus,  et  non  transibunt  illud. 
Quasi  dicat  :  Ex  tam  admiranda  ac  prsepo- 
tenti  rerum  dispositione  et  elementorum 
coordinatione,  merito  adverteretis  qualis 
et  quantus  sum  ego,  quam  sapiens  atque 
omnipotens,  sicque  merifo  me  formidare- 
tis  :  quod  quia  non  facitis,  stulti  estis  et 
insensati.  Denique  sic  et  in  Christi  incar- 
natione,  nativitate,  et  in  ceteris  ejus  operi- 
bus,  gratiis  ac  mysteriis,  Deus  omnipotens 

B  bonitatem,  sapientiam,  omnipotentiam,  ca- 
ritatem,  justitiam  et  misericordiam  suam 
prseclarissime  demonstravit. 

Sed  inter  hsec  advertendum,  quod  tri- 
piex  assignatur  opus  Dei,  videlicet  :  opus 
creationis,  opus  recreationis  seu  redem- 
ptionis,  ct  opus  glorificationis.  Prinium 
est  opus  naturse  ;  secundum,  opus  gratiae; 
tertium,  opus  gloriae.  Quamvis  autem  in 
opere  creationis,  videlicet  in  effectibus 
sex  dieruin  quos  Deus  in  exordio  mundi 
produxit,  ut  in  principio  Genesis  legitur,  cen.i,  let 

C  gloriose  appareant  bonitas,  sapientia,  om-  ''^i- 
nipotentia  Dei,  et  alia  quaedam  attributa 
ipsius ;  tamen  haec  omnia  multo  glorio- 
sius  ineffabiliterque  praeclarius  apparent 
in  opere  recreationis,hoc  est:in  effectibus 
gratiae,in  supernaturalibus  mysteriis  Chri- 
sti,  in  mirabilibus  ejus  operibus,  in  ipsius 
incarnatione,nativitate  ex  Virgine;ex  ejus 
inter  homines  conversatione,  ex  sacra- 
menti  Eucharistiae  institutione ;  in  mundi 
salvatione  per  ipsum,  in  Spiritus  Sancti 
missione  ad  homines  ;  ex  donis  gratiaruin 

D  collatis  ab  ipso  hominibus.  Nequaquam 
enim  tam  admiranda,  pra>clara  ac  pra»po- 
tens  fuit  mundi  creatio,  sicut  Verbi  aeterni 


130 


AD   SECINDAM    MISSAJI    IN    ORTC    DIEI. 


SERMO    QIAUTUS 


incarnatio,  seu  hypostatica   iinio  deitalis  A  sic  inansnetudo  aptat  honiinem  ad  saluta- 


ae  huinanitatis  in  Christo.  Excelienlius 
quoque  refulget  sapientia  Dei  in  salvatio- 
ne  generis  humani  per  Filium  Dei  et  ]ias- 
sionem  ipsius.quain  in  inundi  guLernalio- 
ne.  aut  quocumque  naturali  effectu.  Porro 
de  misericordia  Dei  planissiinuin  est,quod 
in  hoc  evideutissime  ac  eminentissime  de- 
claretur,  quod  ipsemet  Deus  creator  pro 
reparatioue  et  salute  sufe  creaturse  digna- 
tus  est  fieri  hoino.  Optime  crgo  ait  Apo- 
ri«.iii,4,3.  stolus  in  hodierna  epistola,  «  Apparuit  be- 


ris  instructionis  susceptiouem.  Qui  ergo 
vull  informari,  non  sit  iracundus,  indi- 
gnabundus.  turbulentiis  aut  inquietus.  sed 
mitis,  patiens,  huinilis  et  quietus.  Ilinc 
scriplum  habetin  :  In  mansuetudine  susci-  Jacob.un. 
pite  insitum  verbum.  quod  potest  salvare 
auimas  vestras.  Verumlamen,  sicut  prje- 
habitum  est,  per  mansuetos  hoc  loco  in- 
telligunlur  omnes  dociles  ac  dirigibiles, 
verbiim  Dei  benevole  ac  cupide  audien- 
tes,  juxta  illud  :  Auris  bona  cum  omni  Sccu.  m, 


nignitas   et    humanitas    Salvatoris    nostri  B  concupiscentia  audiet  sapientiam. 


31. 


Ephes.  u 
4,  5. 


Dei  »,  videlicet,  quoniam  Deus  noster  fa- 
ctus  et  natus  est  frater  noster;  quibus  ver- 
bis  adjecit  :  Non  ex  operibus  justitise  quse 
fecimus  nos,  sed  secunduin  suam  mise- 
ricordiam  salvos  nos  fecit.  Insuper  alibi 
adscribit  Apostolus  hanc  nostram  salvati- 
onem  caritati  Dei  ad  nos,  nunquam  tamen 
meritis  nostris.  Xam  locutus  est  :  Deus, 
qui  dives  est  in  misericordia,  propter  ni- 
miam  caritatem  suam  qua  dilexit  nos, 
quum  essemus  mortui  peccatis.  convivifi- 


Denique,  prima  pars  prudentiae  est  do- 
cilitas,  per  quain  homo  exhibet  se  infor- 
mabilem,  dirigibilein  et  sapientise  susce- 
plivum,  ut  rationabilibus  verbis  faciliter 
acquiescat.  Contra  quod  agunt  homines 
iminansueti,  pertinaces,  irralionabiles,  in- 
discreti,  passionibus  suis  subjecti  et  ca- 
viilatores, qui  quidquid  eis  dicatur, seinper 
ad  suas  redeunt  appreheusiones,  phanta- 
smata,  passiones  atque  errores.  Quum  ita- 
que    docilitas   sit  pars    prima  prudentiff. 


cavit  nos  Christo,  cujus  gratia  estis  salva-  C  quicumque  se  prsebet  indocilem,  oslendit 


/iirf.  8, 9.  ti.  Et  addidit  ibidem  :  Gratia  enim  salvati 
estis  per  fidem,  et  hoc  non  ex  vobis,  Dei 
enim  donum  est ;  non  ex  operibus,  ne 
quis  glorietur. 

Pr8eterea,ex  prsesenti  lectione  Isaiae  pro- 
phetae  et  ex  epistola  ista  Pauli  docemur, 
quanta  nobis  a  Christo  beneficia  miseri- 
corditer  sunl  impensa.et  quanta  ex  pecca- 
tis  incurrimus  mala. 

Primum  est,  quod  a  Christo  sumus  sa- 
luberrime  informati.  videlicet  evauReiica 


se  veree  prudentiae  esse  expertem  :  quum- 
que  virtutes  connexse  dicantur,  sicul  se 
ostendit  carere  prudentia,  ita  et  omni  vir- 
tute  et  gratia.  Timeant  ergo  servi  proprii 
sensus,  et  homines  sui  capitis,  praeserliin 
qui  superioribus  et  sapientioribus  non  ac- 
quiescunt.  Quod  quam  perversum  sit,  do- 
cet  propheta  Sainuel  :  Melius  (inquiens)  megw, 
est  auscultare.  quain  offerre  adipem  arie- "''  "''■ 
tiiin.  quoniain  quasi  scelus  idololatriae  est 
nolle  acquiescere.  Ecce  quam  vitiosa  ac 


/».Lii,i,2.  doctrina  iuslrucli  :  ideo  Christus  ait,  «  Ad  D  deteslabilis  est  indocililas  ista,  per  quain 


ifatth.  si, 
29. 


annuntiandum  mansuetis  misit  me  »,  se- 
cundum  expositionem  praehabitam.  Quo- 
circa  pensemus,  quam  pra>clara  et  amabi- 
lis  virtus  sit  mansuetudo,eo  quod  Christus 
perhibeat  se  specialiter  missum  ad  pra>di- 
candum  mansuetis.  Unde  et  in  Evangelio 
loquitur  :  Discite  a  me  quia  mitis  sum  et 
humilis  corde.  Mansuetudo  autem  est  vir- 
tus  moralis  per  quam  homo  iram  refrenat. 
l'nde  queinadmodum  ira  impedit  hoini- 
nem  a  susceptionc  informalionis  salubris. 


homo  omni  sapientiae  atque  prudentia 
viam  iu  suo  praecludit  corde.  Simus  itaque 
semper  mansueti  ac  dociles,  ut  instrua- 
mur  a  Christo.  Non  tamen  indiscrete  cre- 
dendum  est  omni  verbo  aut  omni  spiritui,  \joann. 
quia  credeudi  facilitas  dccipit  multos,  et  '" 
innocentes  persequitur.errorumque  mater 
est,  et  multa  ex  ea  mala  sequuntur. 

Secundum  beneficium  Christi  est,  quod 
ipse  «  contritos*  corde  »  medetur,  poeniten-  •  conirii 
tium  corda   sanando.  tanquam   piissimus 


AD   SECUNDAM   MISSAM    IN   ORTU    DIEI.    —    SERMO   QUARTUS 


131 


medicus  animarum.  Propter  quod  in  Evan- 
ztic.xix.io.  gelio  protestatur  :  Venit  Filius  hominis 
quffirere  et  salvum  facere  quod  perierat. 
Nullus  ergo  desperet,  quoniam  medicus 
iste  est  inlinitffi  potentiae,  infinitee  sapien- 
tiae,  et  pietatis  immensse.  Eum  igitur  in- 
vocemus,  ut  ab  omni  iios  curet  superbia, 
gratiam  humilitatis  nobis  pra^stando;  ab 
omni  nos  avaritia  et  luxuria  sanet,  libera- 
litatem  ac  conlinentiain  nostris  cordibus 
imprimendo  :  sicque  a  ceterorum  vulneri- 
bus  vitiorum  nos  curare  dignetur,  virtutes 
vitiis  illis  oppositas  infundendo.  Verunita- 
men  contritiim  corde  Gliristus  non  curat, 
nisi  tempore  opportuno  confiteri  proponat. 
Tertium  beneficium  Christi  est,  quod 
ipse  prtedicat  «  captivis  »,  pula  iniquis  a 
diabolo  captis,  «  indulgentiam  »,  id  esl  re- 
missionem  culparum,  dummodo  vere  pce- 
niteant,  confiteri,  satisfacere,et  omne  pec- 
catum  deiiiceps  vitare  firnie  proponant.  In 
quo  patet  immensitas  pietatis  divin8e,quod 
quantumcumque  et  quotiescumque  offen- 
derimus  Deum,  semper  paratus  est  pce- 
nitentiam  nostram  durante  hac  vita  susci- 
pere.  Nihilo  minus  periculosum  est  poeni- 
Matth.xw,  teiitiam  ipsam  diflerre,  quum  ignoremus 
"■  diem  et  horam,  nec  minor  sit  Dei  justitia 

quam  misericordia  ejus,  et  quia  post  vi- 
tam    preesentem  implacabilis  inflexibilis- 
que  consistit  eis  qui  in  mortali  decesse- 
Eccii.\\z-  runt  peccato.  Hinc  salubriter  dicitur  :  Non 
^-  adjicias  peccatum  super  peccatum,  et  ne 

dicas,  Miseratio  Dei  magna  est :  misericor- 
dia  euim  et  ira  ab  illo  cito  proximant,  et 
in  peccatores  respicit  ira  illius.  Et  iterum 
/6it/.  8, 9.  dicitur  ibi  :  Non  tardes  converti  ad  Domi- 
num,  et  ne  difleras  de  die  in  diein  :  subito 
enim  veniet  ira  illius. 

(Juartum  beneficiuin  Christi  est,  quod 
«  clausis  »,  id  est  viliorum  gravitate  op- 
pressis,et  vitiosa  consuetudine  victis,pr8e- 
dicat  «  apertionem  »,  quia  promittit  eis 
egressum  a  consuetudine  prava,  dummodo 
divinaj  pietatis  implorent  auxilium.  Quam- 
vis  etenim  tales  sint  per  naturam  valde 
difficulter  curabiles,  tamen  per  divinae 
pietatis  respectum  et  gratiae  Dei  subsidi- 


A  um,  subito  aliquando  compunguntur,  re- 
pente  convertuntur  ferventesque  fiunt,  et 
omnia  pristina  vitia  detestantur,  ita  quod 
nec  afficiuntur  ad  ea;  aliqiii  vero  post 
conversionem  graviter  de  pristinis  tentan- 
tur  peccatis,  sed  Deo  auxiliante  resistunt 
ac  pr;evalent. 

Quintum  beneficium  Christi  est,  quod 
ipse  «  annum  placabilem  »,  id  est  tempus 
gratiae,  pra>dicavit,  in  quo  homines,  si  pu- 
re  sancleque  vixerint,ab  ore*ingrediuntur  •  cf.  p. 
regnum  cceleste  :  quod  ante  Salvatoris  ad-  '*"''• 
B  ventum  nulli  fuit  possibile.  Unde  et  Deo 
omnipotenti  multum  regratiari  debemus, 
quod  hoc  tempore  uati  sunius. 

Sextum  beneficium  Christi  est,  quod 
etiani  de  futuro  die  judicii  nos  instruxit 
atque  perterruit,  ut  si  ainore  Dei  mala  vi- 
tare  bonaque  agere  recusamus,  saltem  pa- 
vore  divini  judicii  id  agamus.  Nam  ut  ait 
Salvator,  impiis  ipse  dicturus  est :  Ite,  ma-  j/a«/,.„v, 
ledicti,  in  ignem  aeternum.  Quid  hoc  verbo  *'• 
cogitari  terribilius  potest  ? 

Septiinum  beneficium  Christi  est,  quod 
C  ipse  consolatur  «  omnes  »  pie  «  lugentes  ». 
Nam  in  prtesenti  vita  eos  dulciter  consola- 
tur,  deinde  in  ccelis  a?ternam  eis  delectati- 
onem  largitur,  quemadinodum  loquitur  : 
Tristitia  veslra  vertetur  in  gaudium,  el  joann.xvi, 
gaudium  vestrum  nemo  tollet  a  vobis.  In- ""'  -"'■ 
super  multae  sunt  causae  pii  virtuosique 
luctus.  Prima  est,  propria  culpa.  Secunda 
est,  culpa  proximi.  Tertia,  consideratio 
proprise  imperfectionis  ac  defectuositatis. 
Quarta  est,  ruina  Ecclesia?.  Quinta  est,  op- 
pressio  sive  afflictio  proximorum,  potis- 
D  sinie  pauperum.  Sexta  est,  consideratio 
passionis  Christi,  et  compassionis  suse  di- 
gnissimse  Genitricis.  Septima  est,  dilatio 
glori»,  seu  desiderium  felicitatis  futurae. 
Octava  est,  vehemens  ac  suavissima  quae- 
daiii  complacentia  Dei.  Et  beati  qui  istis 
de  causis  lugent. 

De  ista  demum  materia  possent  dici 
quamplurima,nisi  prolixitas  esset  vitanda. 

Postremo,ex  praehabitis  trahitur,  quanta 
homini  mala  inferat  culpa.  Nam  vulnerat 
animam,  et  diabolo  facit  eam  captivam  at- 


132 


AD   SECVNDAM    MISSAM    IN    ORTl'    DIEl. 


ENARRATIO    IX   EVANGELIUM 


que  subjectam.tandpm  quoqiic  per  malam  A  sti  grati  csse  nitamur,  atque  in  omnipo- 
consuetudinem  claiidit.  demcrgit  et  op-  teiitis  Dei  pra>sentia  timorate  ac  custodite 
primit  eam.  Vitemus  ergo  peccata,  et  vir-  jugiter  conversemur.  ad  laudem  et  glo- 
tutibus  insistamus.beneficiis  quoquc  Chri-     riam  ejus.  Amen. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


PASTORES    LOQCEBANTUR    AD    INVICEM,    ETC.    LuC.   II,    13-20. 


F 

±  qi 


praeeedenti  evangelio  scriptum  est, 
qualiter  pastores  audierunt  ab  angelo 
Christum  Dominum  esse  natum  in  Beth- 
lehem,  et  qualiter  multitudinem  ccelestis 
exercitus  angelorum  sanctorum  audierunt 
Deum  laudantem  atque  dicentem  :  Gloria 
in  altissimis  Deo.  In  praesenti  autem  evan- 
gelio  Lueas  evangelista  describit,  qualiter 
pastores  Christum  natum  invenerunt.  ita- 
que  ait  : 

Pastores  Joquehardnr  ad  invicem.  Sta- 
tim  enim  quum  angeli  discesserunt  ab  eis 
in  coelum,  dixerunt  :  Transeamus  usque 
Befklehem .-quse.uX  fertur.per  unum  millia- 
re  distabat  a  ioco  in  quo  pastoribus  locutus 
est  angelus;  et  videamus  corporalibus  ocu- 
lis,  quod  nunc  oculo  fidei  contemplamur 
ac  credimus,  fioc  verbum  quod  factum  est, 
id  est  rem  per  verba  nobis  dicta  signifi- 
catam,  videlicet  pueruin  natum,  qui  est 
Christus  Filius  Dei,  quod  verbuni  Domi- 
nus  ostendit  nobis,  id  est,  locutus  est  ad 
nos;  vel  «  quod  Dominus  ostendit  nobis», 
id  est,  quem  puerum  manifestavit  nobis 
esse  natum.  Potest  quoque  de  increato 
Verbo  exponi,  ut  sit  sensus  :  «  Videamus 
hoc  Verbum  »,  id  est  Dei  Unigenitum,  de 

Joann.1,1.  quo  scriptum  est,  In  principio  erat  Ver- 
bum ;  «  quod  factum  est  »,  id  est  incarna- 

ibid.  14.  tum,  juxta  illud,  Verbum  caro  factum  est; 
«  quod  Dominus  ostendit  nobis  »  per  an- 
gelura,  esse  in  Bethlehem  natum. 

Et  venerunt  festinantes :  quia  ferventes 
erant,  valdeque  inflammati  amore  Dei  et 
pueri  nati,  et  desiderabant  videre  tam  nia- 


B  gnum  novum,  scilicet  Christum  regem  al- 
tissimum  natum,  cujus  majestatem  ac  di- 
giiitatem  pensabant  ex  verbis  angeli,  ex 
apparitione  quoque,congratu]atione  et  lau- 
de  ac  cantu  coelestis  exercitus  tam  innu- 
merabiliiim  angelorum.Gaudebant  quoque 
de  totius  generis  humani  salvatione  per 
Christum  cito  futura.  Ad  greges  etiam 
suos,  quos  sine  custode  reliquerant,  redire 
velociter  cupiebant.  Et  invenerunt  Ma- 
riam  et  Joseph,  et  infantem  positum  in 
jJroesepio,  utpote  Christum  pannis  involu- 

C  tum  et  in  praesepio  reclinatum.  Quamvis 
autem  Christus  inore  aliorum  parvulorum 
dictus  sit  infans,  quasi  non  fans,  seu  loqui 
non  valens;  tamen  a  prima  su»  nativitatis 
hora,  non  solum  Hebrseorum,  sed  et  omni- 
um  gentium  linguis  disertissime  ac  sapi- 
entissime  potuit  loqui,  et  locutus  fuisset, 
si  voluisset,  quoniam  donis  gratiae  gratis 
datffjVidelicet  generibus  linguarum.gratia 
prophetia»,  scientia  interpretationis  sermo- 
num,  a  primo  suae  incarnationis  instanti 
fuit  plenissimus.  Yidentes  autem  pastores 

D  Mariam  et  Joseph  et  infantem,  cognove- 
runt  de  verbo  quod  dictum  erat  illis  de 
puero  hoc,  id  est,  verbura  angeli  quod  eis 
dixit  de  puero  hoc  consideraverunt  esse 
verum. 

Et  omnes  qui  audierant,  mirati  sunt. 
Hoc  aliqui  sic  exponunt  :  Oinnes  qui  au- 
dierunt  ab  angelo,  vel  angelis,  Christura 
sic  natura,  mirati  sunt  quod  Christus  Do- 
ininus  voluit  iii  tanta  paupertate  nasci, 
atque  in  praesepio  reclinari,  qui  tamen  ab 


AD   SECUNDAM   MISSAM   IN   ORTU   DIEI.   —   SERMO   QUINTUS 


133 


arigelorum  exercitu  taliter  laudabatur.  Ex  A 
quo  sequeretur,  quod  non  solum  pastores 
angelum  et  angelicum  cantum  audierunt. 
Verumtamen,  quantum  ex  textu  perpen- 
ditur,  videtur  quod  solis  pastoribus  appa- 
ruit  angelus  angelicusque  exercitus.  Est 
igitur  sensus  :  Omnes  qui  audierunt  a  pa- 
storibus,  quod  Christus  natus  sic  esset, 
mirati  sunt.  Unde  expositorie  subditur  : 
et,  pro  id  est,  de  his  qua:  dicta  erant  a 
pastoribus  ad  ipsos  de  puero  isto.  Pasto- 
res  equidem  aliis  retulerunt  quod  audie- 
runt  de  puero  isto,  et  quaiiter  exercitum  B 
angelorum  audierunt  cantantem.  De  his, 
inquam.K  mirati  sunt»,quia  valde  fuit  mi- 
rabile  quod  tanta  majestas  et  tanta  humi- 
litas,  tanta  dominatio  et  tanta  paupertas, 
in  una  pueri  hujus  convenissent  persona; 
quod  Rex  coelorum  natus  esset  in  terra,  et 
Aj9.ii,8.  Desideratus  cunctis  gentibus  advenisset, 
cujus  adventum  Patriarcha?  ac  Prophette 
tam  ineffabiliter  optaverunt.  Mirati  sunt 
etiam  de  tam  constanti,  certa  ac  fervida 
protestatione  pastorum,  qui  inaudita  fin- 


gere  nescierunt,  sed  simplici  sermone, 
quod  verum  fuit  annuntiaverunt. 

Maria  autem  :  cujus  tanta  est,  secun- 
dum  Bernardum,  suavitas,  ut  nunquam 
pia;  memoriw  portas  ingrediatur  absque 
insitaB  sibi  dulcedinis  adspersione  ;  con- 
scrvabat  oninia  verba  /(ffc,  quae  de  Christo 
jam  scripta  sunt,  et  quae  audivit  ab  istis 
pastoribus,  conferens  in  corde  suo,  id  est, 
in  mente  sua  frequenter  ea  revolvens  et 
memoriter  tenens,tanquam  prudentissima 
Sapientiffi  a?tern£e  discipula,  atque  evan- 
gelica;  veritatis  amatrix. 

Et  reversi  sunt  pastores  ad  oves  et  pe- 
cora  sua,  glorificantes,  id  est,  gloriosum 
protestantes  et  magnifice  honorantes,  et 
laudantes  Deuni  in  omnibus  beneficiis  ac 
magnalibus,seu  praeclaris  et  gratiosis  ejus 
operibus,  qua>  audierant  ab  angeio  ex- 
ercituque  angelico,  et  viderant  propriis 
oculis,  inveniendo  puerum  taliter  natum, 
prout  angelus  eis  annuntiavit  :  ideo  sub- 
ditur,  sicut  dictum  est  ad  i/los,  puta  pa- 
stores,  ab  angelo. 


SERMO  QUINTUS 


DE   GR.4.TITUDINE  ;    ET    QUOMODO    IN   BETHLEHEM   FESTINARE   SPIRITUALITER   DEBEAMUS, 
ET   QUID    IBI    NOBIS    AGENDUM    INCUMBAT. 


TRANSEAMUS  usqiie  Bethlehem,  et  C 
videamus  hoc    verbuni  quod  factum 
est,   quod  Dominus  ostendit   nobis.   Luc. 
II,  15. 

Ingratitudo  est  peccatum  valde  enorme, 
per  quod  homo  meretur  cetera  Dei  dona 
amittere,  et  iis  qua>  fuerat  percepturus 
privari.  Gratitudo  autem  est  virtus  pra?- 
clara,  per  quam  homo  meretur  conservari 
a  Deo  in  donis  gratiw  qua?  suscepit,  et  do- 
nis  repleri  majoribus.  Hinc  enim  in  Evan- 
.Vaff/i.xxv,  gelio  ait  Salvator  :  Habenti  dabitur  ;  ei 

autem  qui  non  habet,  et  quod  videtur  ha-  D 
bere,  auferetur  ab  eo.  In  quibus  verbis, 


per  Habenfem  intelligitur  homo  gratus, 
cui  a  fonte  totius  gratiaj,  Deo  ditissimo  ac 
liberalissimo,  plus  confertur;  per  Non  ha- 
bentem  vero  intelligitur  homo  ingratus, 
qui  et  id  quod  videtur  habere,  amittit. 

Denique  ad  gratitudinem  pertinent  tria. 
Primum  est,  beneficium  sibi  collatum  re- 
cognoscere  et  pensare.  Secundum  est,  pro 
eo  gratias  agere.  Tertium  est,  tempore 
opportuno  benefactori  pro  posse  vicem 
rependere.Hoc  enim  requirit  debitum  con- 
decentiflP,  quod  vocatur  debitiim  morale. 
Similiter  ad  ingratitudinem  pertinent  tria, 
istis  tribus  opposita,  utpote  :  beneficium 


134 


AD    SECUNDAM   MISSAM    IN'    ORTC    DIEI. 


SERMO   OUINTUS 


tradere  oblivioni,  non  regratiari,  ncc  vi-  A 
cem  repcndere. 

ltaqiic,si  innumerabilibus  incomparabi- 
libusque  bciieficiis  Domini  Dci  nostri  Jcsu 
Christi  grati  csse  pro  posse  desidcramus, 
oportet  ut  in  primis  ea  reeognoscamus, 
pensemus,  nec  obliviscamur ;  deinde  pro 
universis  et  singulis  gratcs  ei  pro  posse 
reddamus  ;  et  tertio,  vicem  rependanius 
eidein,  ipsum  honorando  per  adimplctio- 
neni  priTcciitorum  siiorum,  i[)sis  quoque 
pauperibus,  qui  sunt  membra  Christi,  pic 
A/n«A.xiv,  ac  liberaliler  succurrendo  :  nam  quidquid  B 
3*eiseq.  jjij^  ncgatur,  (liiiistus  sibi  arbitratur  nc- 
gatum  ;  et  quidquid  illis  fit  ac  prsestatur, 
ipse  sibi  factum  datumque  arbitratur. 

Itaque  primo  oportet  uos  benel'icia  Chri- 
sti  Salvatoris  nostri  attendere.  Porro  quid- 
quid  pro  salute  nostra  assumpsit,  fecit  ac 
pertulit,  hoc  beneficium  est  ipsius.  Unde 
intcr  beneficia  cjus  ista  sunt  pra^cipua  : 
quod  proptcr  nos  incarnari,  et  ex  paupere 
humiiique  puelia  nasci  dignatus  est;  quod 
in  sua  nativitate  tantam  passus  est  pauper- 
tatem.  Ut  ergo  grati  simus  ei  de  bcneficiis  C 
istis,  necesse  est  ut  et  nos  eum  pauperi- 
bus  «  transcamus  »  spiritualiter  «  usque 
Bcthichem,  ct  videamus  hoc  verbum  quod 
factum  est,  quod  Dominus  «  pcr  Lucain 
evangelistain  «  nobis  »  in  evangelio  hodi- 
erno  «  ostendit  ».  Spiritualiter  autem  us- 
que  in  Bethlehem  ire,  est  oculum  mentis 
illuc  convcrtere,  et  omnia  qiiae  ibi  facta 
credimus  considerare,  meute  percurrere, 
diligenter  revolvere. 

Considercmus  ergo,  qualiter  die  hester- 
Luc.K.tei  na  pudicissiina  Virgo  pra^gnans,  cum  suo  D 
ministro  simplice  Joseph,  cum  verecundia 
ingressa  est  Bethlehem,et  qualiter  cunctis 
hospitiis  a  divitibus  occupatis,  ipsa  pau- 
percula  cum  Joseph  declinavit  in  diverso- 
rium,  intravitque  stabulum,  in  quo  (ut 
creditur)  nec  lumen  invenit  nec  ignem, 
et  certum  est  quod  nec  lectum.  0  quam 
patienter  atque  huiniliter  pertulit  omnem 
illam  inopiam  !  Deinde  parituram  se  sen- 
tiens,  ad  dcvolissimam  orationcm  et  altam 
contemplatiouem   se   dedit,  cl  subito   in 


seq 


momcnto  pcperit,  clausa  et  integra  ma- 
ncns,  Christum,  quem  protinus  adoravit  ut 
Deum ;  nec  ex  partu  aliquam  passa  est  cor- 
poris  dcbilitatcm.  Deinde  pensemus,  qua- 
litcr  pastores  diversorium  sunt  ingressi, 
ciim  quanla  admiratione  ac  reverentia  pu- 
erum  illum  in  prsesepio  positum  adspexe- 
runt  d  adoraverunt,quam  ferventer  etiam 
et  jucunde  retulerunt  Virgini  glorios£e  ac 
Joseph,  qualiler  angelus  Dei  visibiliter  eis 
adstitit,  et  qualiter  claritas  cos  maxima 
circumfulsit,  et  omnia  verba  quee  audie- 
runt  ab  angelo,  ct  quomodo  angelorum 
exercitum  audierunt  Deum  magnifice  col- 
Jaudare.  0  quantum  piissima  Virgo  gavisa 
fiiit  in  Domino  his  auditis  ! 

Prfftcrca,  non  solum  ista  consideremus 
ad  scicndum  et  recordandum.sed  ea  etiam 
ad  nostram  trahamus  informationcm,  ad 
imitandum,  ut  discamus  mundi  vanitatcs, 
divitiarum  jaclantiam  aspernari,  humili- 
tatem  et  paupertatem  amplecti,  et  Chri- 
stum  pro  posse  in  omnibus  sequi.  Eia,  vos 
pauperes,  consolamini  in  his  verbis,  imo 
in  islis  Chrisli  cxcmplis.  0  vos  mendici, 
vos  pannosi,  et  in  hoc  miindo  conteinpti, 
hanc  Chrisli  paupertatem  et  humilitatem 
indcsincntcr  peiisate.et  ejus  exemplo, cjus 
iiiliiitu  et  amore,  in  vestra  paupertate  gau- 
dete  ;  in  oinni  dcjectione  et  tribulatione 
patientes  eslote,  ut  anim»  vestr»  spiritu- 
alibus  impleantur  divitiis  gratise  ac  virtu- 
tiim,  et  post  hujus  brcvissimse  vitw  cur- 
riculum,  cajlestcm  relicitatem,  quae  est 
status  omnium  bonorum  aggregatione  per- 
fectus,  adipiscamini  pro  mercede. Christus 
elcnim  dixit  :  Beati  pauperes,  quia  ve-  /.„<;. m, 20. 
strum  est  regnum  Dei.Insuper,  vos  divites 
et  avari,  ha)c  audientes,  de  vestra  cupi- 
ditale,  elatione  ct  superfluitate  erubescite 
et  dolcle,  occulla  Dei  judicia  formidate, 
ne  forte  in  hac  vita  pro  bonis  quae  forsi- 
tan  agitis,  accipiatis  merccdem  a  Deo,  et 
in  fiituro  patiamini  repulsam  ab  eo.  Chri- 
stiis  enim  protestatur  :  Vae  vobis  diviti-  ibui.u^is. 
bus,  qui  habetis  consolationem  vestram ; 
va>  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esurietis. 
Quod  si  Va;  imminet  saturatis,  quale  Vae 


AD    SECUXDAM    MISSAM    IX   ORTU   DIEI. 


SERMO   QllXTUS 


135 


Sap.  V,  0 
8,9. 


Job  XXVII 
19,20. 


Fcc/i.  x,9 
10. 


erit  gulosis,  qui  tota  die,  et  ssepe  profunda  A 
nocte,  replent  se  potibus,  et  in  coenis  suis 
sedent,  se  ingurgitando  per  plures  horas  ? 
Attendite  quid  in  die  judicii  dicturi  sint 
divites,  animosi  et  cupidi.  Dicturi  sunt 
utique  illud  in  libro  Sapientiae  :  Erravi- 
nius  a  via  veritatis,  et  justitise  lumen  non 
luxit  nobis,  et  Sol  intelligentia"  non  est 
ortus  nobis.  Quid  nobis  profuit  superbia? 
aut  quid  divitiarum  jactantia  contulit  no- 
bis  ?  Transierunt  omnia  illa  tanquam  um- 
bra.  Hinc  scriptum  est  apud  Job  :  Dives 
quum  dormierit,  nihil  secum  auferet ;  ap-  B 
prehendet  eum  quasi  aqua  inopia.  Et  in 
Ecclesiastico  ait  Scriptura  :  Avaro  nihil 
est  scelestius  ;  nihil  est  iniquius  quam 
amare  pecuniam.  Avarus  quippe  animam 
suam  hahet  venalem.  quam  pro  nummo 
tradit  diabolo.  Oui  enim  propter  tempo- 
ralia  peccat,  peccando  se  ipsum  diaboio 
pra-stat  :  quod  pra>cipue  agunt  avari.  Ita- 
que  pcenitentiam  agite,  vitam  corrigite, 
bonum  illud  iiicomparabile  et  immeusuin 
in  quo  est  omiiium  pulchroruin  ac  deside- 
rabilium  interminabilis  pienitudo,  super  C 
omnia  prajamate;  et  si  terrena  omnia  pro- 
pter  Deum  non  vultis  relinquere,  super- 
fluum  eorum  usum,inordinatum  affectuiu, 
vitiosam  retentionem  abjicite,  atque  de  eo 
quod  supcrfluit  vobis,  pauperibus  libera- 
liter  subvenite. 

Deinceps,  sicut  pastores  «  venerunt  »  ad 
Bethlehem  «  festinantes  »,  ita  et  nos  cuin 
festinatione,  id  est  cum  diligentia  ac  fer- 
vore,Christum  qiKTramus,  et  adipisci  eum 
per  beatificam  fruitionem  conemur.  Non 
enim  dormientibus,  non  pigris,  acediosis  D 
ac  negligenfibus  provenit  regnum  coelo- 
rum,  sed  timoratis  ac  fervidis,  qui  omne 
tempus  sibi  concessum  fruetuose  expen- 
dunt.  Attendamus  ac  formidemus  quod  in 
A/ioc.Mi,iG.  Apocalypsi  loquitur  Deus  :  Quia  tepidus 
es,  incipiam  te  evomere  ex  ore  meo.  Con- 
sideremus  quam  ferventer  ac  fortiter  la- 
borent  conducti  pro  temporali  mercede, 
pro  duobus  aut  tribus  denariis.  Cur  ergo 
pigri  sumus  ad  Dei  obseqiiium?  Cur  illiid 
negligenter  solviinus  vel  audimus,  quibus 


Luc.  II,  16. 


non  praemium  temporale,  non  pauci  de- 
narii,  sed  beatitudo  a^terna,  ineffabile  gau- 
ditini,  imo  et  summum  bonum  ab  ipso 
suinmo  bono  Deo  vero  promittitur  ?  0 
quanta  est  e.xcaecatio  nostra,  quanta  est 
insipientia  ac  tarditas  nostra,  quia  ad  ista 
terrena  atque  carnalia  magis  quam  ad 
bona  coelestia  et  aeterna  afficimur  !  Roge- 
mus  igitur  Deuin  ut  corda  nostra  illumi- 
nare  ac  inflammare  dignetur,  quatenus 
terrenis  et  temporalibus  rebus  despectis, 
totis  ad  Deum  prsecordiis  afficiamur,  et 
per  opera  virtuosa  thesauruin  nobis  con- 
grcgemus  in  ccelis,  quemadmodum  ait 
Salvator  :  Xolite  thesaurizare  vobis  the-  Maitk.yi, 
sauros  in  terra,  ubi  aerugo  et  tiuea  demo-  "'*"• 
litur ;  thesaurizate  autem  vobis  thesauros 
in  coelo.  Et  causam  tam  saluberrimi  do- 
cumenti  adjecit,  subdendo  :  Ubi  enim  est  /6irf.  21. 
thesaurus  tuus,  ibi  est  et  cor  tuuin.  Quo 
patct.  quod  avarus  cor  habet  in  cista  sua, 
non  in  sumnia  beatitudinis  patria.  Porro 
ad  Deum  festinare  et  currere,  est  ardenter 
eiim  diligere,  et  ex  spirituali  amore,  quse 
bona  sunt,  alacriter  agere ;  et  quo  Deum 
amamus  ferventius,  eo  properamus  ciirri- 
iiiiisque  celerius. 

Prfeterea.  quemadmodum   homiues  qui 
a  pastoribus  audierunt,  ea  qua>  dicta  sunt  iuc. n,  ts. 
mirabantur ;  ita  et  nos  pie  miremur  quod 
Dominus  Deus  noster  omnipotens,  Unige- 
nitus  Dei,  tanta  pro  nostra  salute  assum- 
psit,  fecit  ac  pertulit,  qtiod  tanti  nos  ws- 
timavit.  quod  tam  supernaturaliter,  tam 
magnifice  ac  gratiosissime  egit  nobiscum. 
Hinc  enim  sanctus  rex  David  locutus  est  : 
Domine,  quid  est  homo,  quia  innotuisti  Ps.  cxun, 
ei  ?  aut  filius  hominis,  qiioniam  reputas   ' 
eum  ?  Homo  vanitati   similis   factus   est, 
dies  ejus  sicut  umbra   prsetereunt.  Hinc 
quoquc   beatus  Job  loquitur  Deo  :  Quid  ./06  vu,  17. 
est  homo,  quia  magnificas  eum  ?  aut  quid 
apponis  erga  eum  cor  tuum  ?  Recognosca- 
nius  ergo  providentiam,   dignationem   et 
gratiam  Dei  nostri  circa  nos,  et  grati  dili- 
gentesque  simus. 

Amplius,  attendamus   quod   de  beatis- 
siina  Virgine  scribit  Evangelista  :  Maria  iuc.n,  19. 


136 


AD   SECUNDAM  MISSAM   IX   ORTl'   DIEI. 


SERMO  QUINTCS 


conservabat  omnia  verba  haec,  conferens  A 
in  corde  suo.  Ita  et  nos  ejus  exemplo, 
universa  beneficia  Dei,  mysteria  Christi, 
documcnta  et  prajcepta  ipsius.et  quidquid 
sahibriter  dicitur  nobis.  imprimanius  me- 
morisp.revolvamus  in  corde,sapienter  pen- 
semus,  ut  sic  vitiis  reluctemur,  virtutibus 
immoremur,  et  juxta  ilia  totam  nostram 
conversationem  quotidie  regulemus.  Hinc 
Ps.  civiii,  quippe  Psalmista  locutus  est  Deo  :  In  cor- 

"■  de  meo  abscondi  eloquia  tua,  ut  non  pec- 

cem  tibi.Sed  quidam  vani  ac  stolidi,  verba 
Scripturarum  scire  cupiunt  et  attendunt  B 
ad  ostentationem,  ut  docti  putentur  sa- 
pientioresque  aliis,  aut  lucri  aliquid  seu 
commodum  sortiantur  carnale.  Isti  abu- 
tuntur  eloquiis  Dei. 

Luc.  11, 20.  Postremo,  sicut  pastores  Christo  invento 
ac  contemplato,  reversi  sunt,  Deum  lau- 
dantes  et  glorificantes ;  ita  et  nos,  post- 
quam  omnia  jani  prsefata  fideliter  con- 
templati  fuerimus,  Deum  laudemus  ver- 
bis  devotis,  et  glorificemus  ac  veneremur 
eumdem  virtuosis  operibus.  Sicque  ad  ex- 


teriora  agenda  tempore  congruo  reverta- 
mur,  quia  non  possumus  semper  contem- 
plationi  ac  spiritualibus  exercitiis  occupa- 
ri,  sed  circa  corporis  necessaria  crebro 
occupari  compellimur.  Quas  occupationes 
ad  Dei  honorem  et  animarum  nostrarum 
salutem  ordinare  debemus,quia  tunc  etiam 
ipsff  sunt  meritorise  nobis,  et  Deo  placen- 
tes,  quemadmodum  ei  placuit  corporalis 
labor  istorum  pastorum,  circa  pecora  sua 
occupatorum. Et  quoniam  Filius  Dei  factus  Joann.  i, 
est  filius  hominis,  ut  nos  efficiamur  filii  J*;'*'^"" 
Dei,  studeamus  Deo  in  puritate  servire, 
omnia  carnalia  vitia,  verba  lasciva,  am- 
plexus  et  oscula  libidinosa  omnino  vitan- 
tes,  quoniam  talia  omnia  Christus,  fons 
totius  munditiae,  vehementer  abhorret,  re- 
probat,  aeternaliterque  condemnat.  Ipse 
quoque  testatur  :  Beati  mundo  corde,  quo-  .Va/M.v.8. 
niam  ipsi  Deum  videbunt.  .Ad  cujus  bea- 
tam  visionem  Dominus  noster  Jesus  Chri- 
stus,  nobis  ex  mundissima  Virgine  natus, 
perducere  nos  dignetur,  qui  cum  Patre  et 
Spirilu  Sancto,  etc. 


AD  SUMMAM  MISSA^I 
NATIVITATIS    DOMINI 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  PROPIIETICAM 


PROPTER   HOC    SCIET    POPULUS    MEUS   NOMEN   MEUM    IN   DIE   ILLA,    ETC.  Is.  LII,  6-10. 


0' 


kUEMADMODUM  sanctus  ait  Ilierony- 
mus,  beatissimus  Isaias  non  tam  pio- 
pheta  quam  evangelista  dicendus  est,  quo- 
niam  omiiia  Ciiristi  atque  Ecclesite  myste- 
ria  tam  diffuse  ac  evidenter  descripsit,  ut 
videatur  potius  de  prseterito  recitare  histo- 
riam,quam  de  futuro  inducere  prophetiam. 
Ipse  itaque  de  Christi  incarnatione,  nativi- 
tate,  preedicatione,  lege,  miraculis,passione 
et  ascensione,  Apostolorum  prsedicationi- 
bus,  gentilium  conversione,  copiosissime 
seripsit  ac  prophetavit.  Unde  in  lectione 
nunc  exponenda,  ait  per  eum  Deus  : 

Propter  hoc  quod  iVihA\iuv,scietpopulus 
meus  nomen  meum,  id  est,  electi  Juda?i, 
puta  Apostoli  ac  ceteri  ex  Judaismo  con- 
versi,  cognoscent  me,  et  quod  unigenitus 
Dei  Filius  sim,  scient  per  fidem,  in  clie  il- 

Bebr.  i,  i.  la  /  qiiia  ego  ipse  qui  lo{[uebar,  id  est,  qui 
olim  multifarie  multisque  modis  per  Pro- 
phetas  de  meo  adventu  locutus  sum,  ecce 
adsum,  id  est,  in  propria  persona  per  as- 
sumptam  humanitatem  appareo,  juxta  il- 

/oanii.1,14.  lud  :  VerbuiTi  caro  factum  est,  et  habitavit 

^ocA.ii.io.  in  nobis.  Hinc  denuo  scriptum  est  :  Lauda 
et  Isetare,  filia  Sion,  quia  ecce  ego  venio, 
et  habitabo  in  medio  tui,  ait  Dominus. 

Quam  pulchri  super  montes  ■peclcs  an- 
nuntiantis  et  prcedicantis  pacem  !  Hanc 

Aom.x, i.i.  scripturam  allegat  Apostolus  ad  Romanos, 
de  praedicatione  evangelicse  legis  per  san- 


A  ctos  Apostolos.  Est  igitur  sensus  :  «  Quam 
pulchri  )),  id  est,  valde  pulchri  sunt,  «  su- 
per  montes  »,  id  est  super  particulares 
Ecclesias,  conversatione,  sapientia,  pote- 
state  sublimes,  «  pedes  »,  id  esl  affectus, 
processus  et  gressus,  «  annuntiantis  et 
pra?dicantis  pacem  »,  id  est  chori  Apo- 
stolorum,  qui  praedicaverunt  genus  hu- 
manum  per  Ghristi  passionem  esse  Deo 
Patri  reconciliatum.  Qui  etiam  «  pacem  » 
spiritualem  docuerunt  esse  servandam,  et 
futurffl   beatitudinis  «  pacem  »   promise- 

B  runt  fidelibus.  Hinc  Paulus  :  Reconciliati  y?om.v,io. 
(inquit)  sumus  Deo  per  mortem  Filii  ejus. 
Ponitur  itaque  in  hoc  loco  singulare  pro 
plurali.  Nam  ita  allegat  Apostolus  :  Quam  /6irf.  x,  13. 
speciosi  pedes  evangelizantium  pacem, 
evangelizantium  bona  !  Unde  nunc  subdi- 
tur  :  annuntiantis  bonurn,  id  est  Ciiristi 
Evangelium,  quod  est  optimum  nuntium  ; 
prwdicantis  scdutem, id  est,veram  beatitu- 
dinem  esse  in  Christum  credentibus  dan- 
dam,  quam  Christus  sua  passione  eis  re- 
cuperavit ;  dicentis  Sion,  id  est  militanti 

G  EccJesiee  seu  Israelitica?  plebi,  cui  primo 
pra^dicaverunt  Apostoli.  Porro  Sion  inter- 
pretatur  speculatio  :  idcirco  per  «  Sion  » 
intelliguntur  fideles  Deuni  humiliter  con- 


templantes  ac  ccelestia  speculantes.  Vel, 
«  dicentis,  Sion  »,  id  est,  0  tu  Sion :  Rcgna- 
vit  Deus  luus,  videlicet  Christus,  qui  est  20, 


IJoann,  v, 


138      AD    SIMJIAM   MISSAJI    NATIVITATIS    DOMINI.    —   ENARRATIO    IN   LECTIONEM   PROPHETICAM 


Mallh. 
xxvill,  IS. 


Litc.  IX.  6, 
5J;x,l-l7; 
Act.  II,  clc. 


Acl.  11,44, 
47. 


II  Cor.  III, 
18. 
Joann.i,ii. 

Luc.  X,  23. 


I  Cor.  XI 


Itom.  XI, 


verus  Deiis  et  vila  acterna,  ut  Joaiiues  di- 
cit.  Ipse  cnim  post  suain  rcsurrcctioiiein, 
in  militanti  Ecclesia  ccepit  regnare  per 
fidem  ct  gratiain  iii  corde  fideliiim  ;  iii 
trimiipliaiiti  quoqiie  Ecclesia  jugitcr  re- 
gnat.  Hinc  enim  loquitur  :  Data  est  milii 
oninis  potestas  in  cceio  cl  in  tcrra. 

To.r  speculatorum  tuorum,  o  Sion,  id 
est  praidicatio  sive  laudatio  Apostolorum, 
quos  Deus  dedit  spcculatores  domui  Israei, 
qiii  etiam  fuerunl  viri  maxime  specuJuti- 
vi.  Ilorum  ergo  vox  sonuit  inter  Jiida3- 
os.  Nain  siibditiir  :  lcravcrunt  voccm,  id 
,  est,  Christi  EvangeJium  fortiter  pra-dica- 
verunt,  prsesertim  in  die  Pentecostes  et 
postea,  Spiritu  Sancto  recepto;  simid  lau- 
dabunt  Deum,  qiiemadmodum  in  Actibiis 
Apostoloriim  habetur  :  Omnes  qui  crede- 
bant,  erant  pariter;  et  collaudabant  Deum, 
habeutes  gratiam  ad  omnem  plebein.<^H/(7 
oculo  ad  oculum  videlmnt.  Nam  Dei  Fi- 
liiim  incarnatum  corporaliter  conspexe- 
ruiit,  cumque  oculo  interiori  valde  iliii- 
minato  contemplabantur,  dicente  Paulo  : 
Nos  autem  revelata  facie  gloriam  Domiiii 
speculantes ;  et  Joanne,  Vidimus  gloriam 
ejus,  gloriam  quasi  riiigeuiti  a  Patre.  Qui- 
bus  in  Evangelio  loquilur  Christus  :  Beati 
oculi  qui  vident  quai  vos  videtis.  Pra^terea 
huic  verbo,  «  oculo  ad  oculum  »,  simile 
est  illud  Apostoli  :  Facic  ad  faciein.  Sic 
ergo  videbunt,  f/uum  converterit  Domi- 
nus  Sion,  id  est,  Ecclesiam  ad  se  gratiose 
reduxerit,  electoruin  corda  iliuminando, 
electas  quoque  reliquias  Judaeorum  coii- 
vertendo,  secundum  illud  ad  Romanos 
undecimo  :  Reliquia;  secundum  electio- 
nem  gratiae  Dei  salvae  factae  sunt. 


A  Gaudcte  in  Doniino,  ct  laudate  eum 
simul,  dcserta  Jcru.salcm,  id  est,  ruinae 
Ecclesiae  per  Jerusalem  designatae,  quas 
iiislauravcruiit  Apostoli,  n-dificando  Eccle- 
siaui  Dei  ex  peccatoribus  quos  converte- 
runt.IIa'  aiilem  rtiina?  sunt  peccatores,qui 
post  suam  convcrsionem  ad  Christum,  in- 
vitantur  ad  gratiarum  actionem  et  gau- 
dium.  Unde  in  prima  Petri  epistola  indu- 
citur  :  Virtutes  annuntietis  ejus  qui  vos  i/'r'i-. n.o. 
de  tenebris  vocavit  in  adinirabile  luincn 
suum.  Ad  Colossenses  quoque  Apostolus  : 

B  Gralias  (inqiiit)  agimus  Dco  Patri,  qui  nos    coioss.  i, 
transtuiit  in  rcgnum  Filii  dilcclionis  suae.  '"'''■ 
Quia  consolatus  est  Dominus  populum  su- 
2(»2,juxta  id  Actuum  :  Discipuli  repleban- Aci.xm.sj. 
tur  gaudio  et  Spiritu  Sancto;  et  rursus, 
Ecclesia  per  totam  Judaeam  et  Galilaeam  /4irf,,x,3i. 
et  Samariam  habebat  pacem,  et  aedifica- 
batur,  ambulans  in  timorc  Domini,  et  con- 
solationc   Spiritus   Sancti   replebatur.  Et 
videbunt  omnes  fines  tcrrai  Scdutare  Dei 
nostri,  id  est,  habitatores  omnium  finium 
mundi  convertentur  ad  Christum,  et  eum 

C  oculo   fidei    intuebuntur,  qucmadmodum 
Mattha»i  vicesimo  quarto  Christus  praedi- 
xit:  Pra>dicabitur  hoc  Evangelium  regni  in     Mniih. 
universo  mundo.   Quod  pcr  Apostolos  et  ""■  "■ 
eorum  coadjutores  pro  maxima  parte  im- 
pletuin  est,  juxta  illiid  :  In  oinnem  terram  Ps.xviii.a. 
exivit   sonus  corum.  Iliuc  Psalmista  prae- 
dixit  :  Reminiscentur  et  convertentur  ad/is. xm.js. 
Dominum  universi  fines  terrae ;  itemque, 
Viderunt   omnes   termini    terrae   Salutare  rs.  scvii,3. 
Dei  nostri.  Unde  et  Christus  ascensurus  in 
coelum,  dixit  discipiilis  :  Eritis  mihi  lestes   Aci.  i,8. 

D  in  Jerusalem  et  in  omni  Judtea  et  Samaria, 
et  usque  ad  ultimum  terra?. 


AD    SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS    DOMINI.   —   ENARRATIO    IN   EPISTOLAM 


139 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


MULTIFARIE  MULTISQUE  MODIS   OLIM  DEUS   I.OQUENS   PATRIBUS  IN  PROPHETIS,  ETC.  Hcbr.  I,  1-12. 


Cf.fAOTl 


Luc.  1,  68, 
70. 


Act.m,  13. 


I)e  CtBlest. 
hier.  c.  IV. 


I»    VI,   I. 


Dan.  viir, 
»6.  17  ;  IX 
21. 


II  Reg. 
XXIII,  i,  3. 


SICUT  prsedictum  est,  triplex  est  Chri- 
sti  nativitas  :  una  feternalis  ex  Deo 
Patre,  alia  temporalis  ex  Virgine  matre, 
tertia  spiritualis  in  credentium  ac  poeni- 
tentium  corde.  In  liac  ergo  epistoia,  aliqua 
scribit  sanctus  Apostoius  de  Cliristo  quae 
ei  conveniunt  ratione  suae  temporalis  na- 
tivitatis,  aliqua  quoque  quee  ei  conveniunt 
ratione  suse  generationis  seterna'.  Nam  ait 
Hebrseorum  primo  : 

Mullifarie,  id  est  valde  frequenter, 
multisque  modis,  hoc  est  distinctis  visio- 
num  generibus  ac  variis  modis  loquendi, 
oliui  in  veteri  Testamento,  et  etiam  tem- 
pore  legis  naturse,  Deus  loquens  patribiis, 
hoc  est  antiquis  prsedecessoribus  nostris 
Patriarchis  ac  bonis  hominibus,  in  Pro- 
■plietis,  id  est  per  Prophetas,  qui  de  Chri- 
sti  adventu  prffnuntiaverunt  liominibus, 
juxta  illud  :  Benedictus  Dominus  Deus 
Israel,  quia  visitavit  et  fecit  redemptionem 
plebis  sua>,  sicut  locutus  est  per  os  san- 
ctorum,  qui  a  saeculo  sunt,  Prophetarum 
ejus.  Unde  et  gloriosissimus  princeps  Apo- 
stolorum  profatur,  Actuum  tertio  :  Deus 
prsnuntiavit  per  os  omnium  Prophetarum 
suorum,  pati  Christum.  Porro  Prophetis 
locutus  est  Deus  per  angelos  :  quia  ut  di- 
vinus  Dionysius  loquitur,  proplieticaj  re- 
velationes  ministerio  angelorum  sunt  fa- 
cta;.  Interdum  autem  Deus  est  locutus 
Prophetis  pervisionem  imaginariam,quem- 
admodum  Isaias  vidit  Dominum  sedentem 
super  solium  elevatum;  intcrdum  pcr  vi- 
sionem  exteriorem,  sicut  Daniel  vidit  Ga- 
brielem  archangelum  ;  interdum  per  vi- 
sionem  anagogicam  pure  intellectualeiu, 
quales  fuerunt  visiones  David  prophetae; 
quandoque  in  vigilia,  quandoque  in  somno. 

Novissime,  hoc  est  in  hac  ultima  mundi 


A  setate,  diebus  istis,  videlicet  tempore  gra- 
tia?,  et  in  principio  a>tatis  ultima^,  quse  a 
Christo  incepit,  locutus  est  nobis  in  Filio, 
id  est  per  unigenitum  suum  Filium  incar- 
natum,  qui  in  Evangelio  ait  :  Verba  qua?  /oami.xiv, 
ego  loquor,  a  me  ipso  non  loquor.  Queni  '"■ 
coastituit  Deus  Pater  heredem  universo- 
rum,  id  est  possessorem  ac  Dominum  om- 
nium  rerum  creatarum,  loquendo  de  Ghri- 
sto  secundum  naturam  assumptam  :  sic 
enim    constitutus   est   omnium   Dominus.  .ic/.x,  3f.. 
Siquidem  eo  ipso  quo  Ghristi  humanitas 

B  ad  increatum  et  personale  esse  ^'erbi  seter- 
ni  assumpta  est,  datum  est  Christo  homini 
praeesse,  praeferri  ac  dominari  omni  crea- 


to.  Unde  ait :  Pater  diligit  Filium,  et  omnia 


Jonnn.  iii, 
35. 


dedit  in  manu  ejus.  Et  Paulus  Ilebra^orum 
secundo  :  Omnia  (inquit)  subjecit  sub  pe-  Hebr.n,g 
dibus  ejus.  Per  quem  fecit  et  scvcula,  id 
est  temporalia  cuncta  et  tempora,  juxta 
illud  Joannis  primo  :  Omnia  per  ipsuin /««n.M.s 
facta  sunt.  Quod  convenit  Christo  secun- 
dum  naturam  divinam.  Non  enim  per 
ipsum  facta  sunt  omnia  tanquam  per  mi- 

C  nistrum  aut  instrumentum,  sed  sicut  per 
principalem  agentem,  qui  cum  Patre  et 
Spiritu  Sancto  unus  est  factor,  unus  crea- 
tor,  quoniam  superbeatissima)  Trinitatis 
operatio  ad  e.xtra  est  indivisa,  quum  ipsi- 
us  sit  una  natura  et  una  potestas.  Propter 
quod  asserit  Ghristus  :  Qufflcumque  facit  w»;.  v,  lo 
Pater,  haec  et  similiter  facit  Filius.  Simi- 
liter,  inquam,  id  est  wque  principaliter. 
Verumlamen  quod  dicitur,  Per  ipsum, 
proprie  competit  Filio,  cui  appropriatur 
causalitas  causse  exemplaris,quum  sit  om- 

D  nium   rerum  exemplar  et  ars  rationibus 
plena. 

Qui  quum  sit  splendor  gloriw,  hoc  est 
radius  plenus   sapientiae  Patris  et  excel-  Sap.\n,iii. 


140 


AD    SUMMAM    MISSAM    NATIVITATIS    DOMINI.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


lentiap  ejiis,  caiidor  lucis  ;plerna»,  et  fiilgor  A 
perfectus  niajeslalis  patern;c,  iu  quo  plene 
resplendet  tota  perfeetio  Dei  Patris.  Est 
eteniin  Filius  verbum  mentis  paterna»,  et 
Joann.  x,  diciluT  «  splcudor  gloria>  >>,  quoniam  quid- 
30;xv[, lo.  ^^jjj  Patris  est,  splendet  in  ipso  pleuis- 
sime.  Et  iu  lioc  insiniiatur  coa-ternitas 
Filii  cuni  Patre.  Splendor  namque  est  igni 
et  soli  cosevus ;  et  si  sol  ab  seterno  fuis- 
set,  splendor  fuisset  ei  consempiternus. 
Et  figura,  id  esl  imago  sive  character, 
substanticc  ejus,  videlicet  Patris.  Quam- 
vis  autem  figura  proprie  locum  non  ha-  B 
beat  nisi  in  corporalibus.AposloIus  tamen 
Filium  vocat  figuram  Dei  Patris,  quia  per 
figuram  res  maxime  cognoscitur,  et  in  ea 
siinilitudo  atlenditur  unius  cum  alio.  Filius 
autem  Patri  per  omnia  est  simiiis,  inio  si- 
millimus ;  non  distinctus  ab  eo,  nisi  quia 
est  ab  eo  ;  et  Patreni  perfecte  omnino  re- 
prfpsenlat :  idcirco  «  figura  substantise  »  Pa- 
tris  vocatur.  Est  autem  Filius  Patris  imago 
naturalis  et  essentialis,  non  imitativa  aut 
artificialis,  quemadmodum  filius  regis  est 
imago  patris  regnantis  :  idcirco  consub-  C 
stantialis  est  Patri.  In  tali  enim  imagine 
est  natura  ejus  cujus  est  imago.  Portans- 
que  ipse  Filius,  id  est  sustentans,  conser- 
vans  ac  moderans,  omnia  creata,  visibilia 
et  invisibilia,  verl/o  vir/ufis  skw,  id  est 
potestatis  sus  iniperio  ac  influxu.  Quem- 
/61./.  1, 3.  admodum  enini  omnia  per  ipsum  facta 
sunt,  sic  ejus  conservatione  incessabiliter 
egent,sine  qua  nec  ad  momentum  possent 
subsistere,  sed  sicut  ex  nihilo  facta  sunt, 
ita  in  nihilum  relaberentur.  Sicque  in 
verbis  istis  notatur  ffqualitas  Filii  cum  D 
Patre  in  potestate,  quae  in  tribus  super- 
benedictis  personis  una  eademque  con- 
sistit.  —  Sed  quum  Filius  Dei  sit  verbum 
Patris,  si  Filius  portat  omnia  verbo  virtu- 
tis  suae,vidctur  quod  Verbi  sit  Verbum.Et 
respondendum,  quod  verbum  non  univoce 
sumitur  quum  Filius  dicitur  verbum  et  in 
loco  prffisenti.  Hic  enim  sumitur  verbum 
pro  imperio,  sicut  in  Psalmo  :  Ignis,  gran- 
do,  nix,  glacies,  spiritus  procellarum,  quai 
faciunt  verbum  ejus.  Qualiter  aulem  Fi- 


Ps,  CXLVIU, 


lius  Dei  Verbum  dicatur,  in  sequentis  ex- 
positione  evangelii  elucescet. 

Purgationem  peccatorum  faciens,  id 
esl,  peccatores  a  suis  peccatis  emundans  : 
quod  fecit  in  sua  passione,  atque  quotidie 
efficit  in  Baptismo  et  Pcenitentise  sacra- 
mento.  Christus  quoque  secundum  quod 
Deus,  est  principalis  peccatorum  purga- 
tor,  et  gratise  dator,  imo  creator.  Sedet  ad 
dexterani  majestatis,  id  est  Patris  altis- 
simi  seu  dignitatis  Patris  seterni,  in  ex- 
cchis,  id  est  in  ccelo  empyreo  et  gloria 
throno,  quemadmodum  ait  ipse  :  Ego  vi-  Apoc.iu.si. 
ci,  et  scdi  cum  Patre  meo  in  throno  ejus. 
Denique  Christus  dicitur  ad  Dei  Patris 
dexteram,  id  est  eequalitatem,  residere, 
quia  ul  Deus,  est  Patri  aequalis.  Secun- 
dum  assumptam  vero  humanitatem  sedet 
ad  dexteram  Patris,  id  est  in  potioribus 
bonis  ejus,  quibus  in  Deo  copiosissime 
fruitur. 

Tanto  inelior  angelis  effectus.  Christus 
secundum  quod  Deus,  incomparabiliter  et 
infinite  melior  est  omni  creatura;  sed  sic 
non  dicitur  proprie  «  melior  angelis  effe- 
ctus  »,  quia  ex  generatione  seterna  hoc 
habet  :  attamen  qyantum  ad  manifesta- 
tionem  et  innotescentiam  posset  hoc  dici, 
quum  et  in  Psalmo  dicatur,  Domine,  re- ps.tMxix, 
fiigium  factus  es  nobis.  Porro,  secundum  *• 
humanitatem  assumptam,  melior  angelis 
effectus  est  per  gratiam  unionis  et  hypo- 
staticam  ejus  unionem  cum  Verbo  eeterno, 
et  quoniam  non  ad  niensuram  accepit  jomm.m, 
gratiam.  Sicque  a  primo  incarnationis  in-  ^*" 
stanti  praelatus  ac  melior  factus  est  an- 
gelis,  quanto  differentius,  id  est  excel- 
lentius,  frce  illis  nomen  hereditavit,  id 
est,jure  divino  per  generationem  eeternam 
a  Patre  accepit,  firmiterque  possedit.  De 
quo  nomine  alibi  dicit  Apostolus  :  \)ed.\i  PhUiitp.H, 
illi  Pater  nomen  quod  est  super  omne  no- 
men,  ut  scilicet  homo  ille  vocetur  unige- 
nitus  Filius  Dei,  verusque  Deus.  Quod 
competit  homini  Christo  ex  generatione 
aeterna,  per  quam  plenitudinem  deitatis 
accepit  a  Patre.  Verumtamen,  quantum  ad 
corporis  passibilitatem,  mortem  et  sepul- 


AD    SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS   DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


141 


pj.vriT,6:  turam,  fuit  Christus  paulo  minus  ab  ange- 
Bebr.u,!.  ]jg  ij^ino|.atus,  ut  dicitur  in  Psalino  et  ad 
Hebraeos.  Hane  autem  excellentiam  Christi 
consequenter  probat  Apostolus  : 

Cui  eniin  dixit  Deus  Pater  aliquando 
Ps.n.-.  angelorum,  Filius  meus  es  tu,  ego  hodie 
genui  te  ?  quasi  dicat  :  Nulli  angelorum 
unquam  hoc  dixit,  sed  soli  Unigenito  suo 
locutus  est  istud  in  Psalmo  :  «  Filius  meus 
es  tu,  ego  hodie  »,  id  est  in  die  ffiternita- 
tis,  in  qua  semper  est  hodie,  id  est  in- 
stans   seu   nunc  invariabile,  non   habens 
prseteritum   nec  futurum,    «  genui   te  ». 
Quamvis   autem   angeli    appellentur   filii 
Dei,   per  adoptionem  gratise  consummata' 
yoixvxviii,  seu  glorise  (juxta  illud  Job,  Ubi  eras  quum 
*''■         me  laudarent  augeli.  et  jubilarent  omnes 
filii   Dei  ?),  non  tamen  in  seternitate  sunt 
geniti,  nec  proprie  geniti,  sed  creati,  quia 
non  ejusdem  naturse  cum  Patrc.S'^  rursus 
loquitur  Pater  :  Ego  ero  illi,  scilicet  Chri- 
sto,  in  patrein,  per  generationem  natura- 
lem  ac  sempiternam.,Eternitas  autem  oin- 
ne  tempus  iucludit :  idcirco  per  quamlibet 
temporis  differentiam  designatur;  quem- 
admodum   in   Evangelio  ait   Christus   de 
/oann.xvi,  Spiritu  Saucto  :  Ille  de  meo  accipiet.  Et 
'*•  ipse  erit  ini/ii  in  filiuin  naturalem  ac  uni- 

cum.  Testimonium  istud,  secundum  Chry- 
sostomum,sumptum  est  ex  Isaia  propheta: 
quod  tamen  nostra  translatio  non  habet, 
quantum  ad  formam  verborum.Probabilius 
iPoi-. XXII,  tamen  fertur,  quod  sumptum  sit  ex  primo 
'"•  libro  Paralipomenon,  ubi  verba  haec  ha- 

benturin  propria  forma.  Sed  tunc  quaestio 
oritur,  qualiter  valeat  allegatio  ista  atque 
probatio,  quum  verba  illa  ad  litteram  de 
Salomone  dicantur  ibidem.  Et  respondeu- 
dum,  quod  verba  ista  dicta  sunt  de  Salo- 
mone  in  quantum  figura  exstitit  Christi  : 
idcirco  de  Christo  principaliter  intelli- 
guntur. 

Et  quum  iteruin  introducit,  id  est, 
introducendum  sive  venturum  praenuntiat 
Pater  in  ^i,d\m(s,  primogenituin  suuin,\A 
est  Filium  suiim  ante  omnia  genitum  (qui 
iVor.  vui,  in  Proverbiis  testatur,  Dominus  possedit 
me  mitio  viarum  suarum,  antequam  quid- 


A  quam  faceret  a  principio).  in  orbem  tcr- 
rw,  id  est  in  hunc  mundum  per  Incarna- 
tionis  mysterium,  dicit  per  Prophetam  in 
psalmo  prsallegato  :  Et  adorent  eum,  sci-  Ps.xcvi.t. 
licet  Unigenitum  Patris,  omnes  angeli  Dei. 
Adoratio  autem  soli  Deo  debetur.  Porro 
littera  nostra  sic  habet :  Adorate  eum,  om- 
nes  angeli  ejus.  Et  ad  angelos  quidem  di- 
cit,  id  est,  de  conditione,  proprietate  et 
exsistentia  angelorum  Dominus  loquitur 
per  Prophetam  in  PsaImo:(3i<f  Deus  Pater,  Ps.an,i. 
seu  Filius  secundum  quod  Deus,  facit  an- 

B  gelos  suos  spiritus.  Ordo  constructionis 
est  :  «  Qui  facit  spiritus  »,  id  est  spiri- 
tuales  et  intellectuales  substantias,  esse 
«  angelos  »,  id  est  legatos,  «  suos  »,  dum 
eos  ad  aliqua  nuntianda  vel  operanda 
emittit.  Angelus  enim  est  nomen  officii, 
spiritus  nomen  naturie  :  quemadmodum 
miles  est  nomen  offieii,  homo  nomen  na- 
turse.  Sicut  igitur  homo  fit  miles,  non 
econverso;  sic  Deus  spirituales  illas  sub- 
stantias,  quse  ex  ereatione  sunt  spiritus, 
efficit  angelos,  id  est  nuntios,  injungendo 

C  eis  obsequium.  Et  ministros  suos  f/ani- 
mam  ignis.  Ordo  verborum  est :  Deus  «  facit 
flammam  ignis  »,  id  est  angelos  de  ordine 
Seraphim,  qui  ob  divini  amoris  fervorem 
praecipuum,  flamma  ignis  ignisque  urens 
vocantur,  «  ministros  suos  ».  Possunt  quo- 
que  per  «  fjammam  ignis  »  omnes  angeli- 
ci  spiritus  designari,  ob  divinae  dilectionis 
ardorem,  et  propter  naturse  suje  agilita- 
tem,  suique  motus  et  operationis  veloci- 
tatera. 

Ad  Fiiium  autein  Dominus  ait  per  Pro- 

D  phetam  in  Psalmo  :  T/ironus  tuus,  id  est />«.  xuv,  7. 
regia   dignitas  judiciariaque   potestas,  et 
solium  glorise   quo  resides  ad  dexteram 
Patris,  0  Deus  Unigenite,  in  stBculum  sce- 
culi,  id  est,  in  perpetuum  manet.  Hoc  de 
Christo  secundum  utramque  naturam  in- 
telligi  potest.  Nam  Pater  omne  judicium  joann.  v, 
dedit  Filio,  deditque  ei  potestatem  et  judi- -■■-'• 
cium  facere.  quia  FiJius  hominis  est,  ut 
patet  Joannis  quinto ;  et  omnia  ei  subje-  icor.  iv, 
cit,  secundum  Apostolum.  Secunduin  dei- -^'^'^''"•"' 
tatera   vero,   competit   Christo  judiciaria 


142 


AD   SniMAM   MISSAM   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


Ps.  II,  9. 
Js.  XI,  4. 


J's.  xi.iv,  S. 


Joann.iyid 


potcsfas  et  regia  dignitas  per  principalem 
auctoritateni,  quamvis  eas  a  Patre  accepe- 
rit  :  imo  una  numero  est  potestas  digni- 
tasque  amborum.  Virga  (vquitalit,  id  est 
lex  seu  regula  justa,  est  virga  regni  tui, 
hoe  est  lex  evangelica,  gubernatio,  disci- 
piina  qua  Ecciesiam  regis  ac  instruis,  im- 
pios  corrigis,  bonos  e,\altas.  De  qua  virga 
fertur  in  Psalmo  :  Reges  eos  in  virga  fer- 
rea  ;  et  Isaias,  Perculiet  (inquit)  terram 
virga  oris  sui. 

Dilexisti  justitiam,  hoc  est  omnem  vir- 
tutem  et  omne  bonum  :  justitia  enim  uno 
niodo  commuuis  est  virtus;  et  odisti  ini- 
quitatem.Propterea,\A  est  merito  horum, 
videlicet  quoniam  sic  fecisti,  unj:it  tc, 
0  Deus  Christe,  Deus  omnium,  sed  spe- 
cialiter  Deus  tuus  secundum  quod  homo 
es,  quia  hunc  perfectissime  coluisti  ac 
dilexisti,  et  ipse  tibi  summam  largitus  est 
gratiam.  Verumtamen,  secundum  Augu- 
stinum,  in  Graeco  est  manifesta  distinctio 
casuum,  hoc  modo  :  lix  toO  e/piTE  at,  w 
tiso;,  0  i->jo;  dou.  Ut  scilicet  nomen  hoc, 
Deus,  primo  expressum,  vocativi  sit  casus, 
et  idem  nomen  secundo  positum,  sit  ca- 
sus  nominativi,  ut  sit  sensus  :  Unxit  te, 
o  Deus  Fili,  Deus  tuus,  id  est  Deus  Pater, 
oleo  exsultationis,  hoc  est  praemio  acci- 
dentali,  videlicet  corporis  accelerata  re- 
surrectione,  ascensione,  glorificatione,  et 
plena  iaetitia  partis  sensitivae,  quae  usque 
ad  mortem  fuit  '^a?,i,\h\\\'i,,  pra'  participi- 
bus  tuis,\t[  est  prae  cunctis  electis,qui  tua 
sunt  membra,  et  de  plenitudine  tua  acci- 
piunt,  unaque  tecum  ut  homo  es,  a  super- 
sancta  Trinitate  gratiam  et  gloriam  sor- 
tiuntur.  Vel  sie  :  «  propterea  »,  id  est,  ut 
justitiam  diligeres  et  iniquitatem  odires, 
«  unxit  te  oleo  exsultationis  »,  id  est  sua- 
vitale  ac  plenitudine  gratiae  animam  exhi- 


A  larantis,  in  sacerdotem,pontificem,regem, 
pugilem  ac  prophetam.  De  qua  unctione  c/^p.isoA'. 
paulo  aute  dicta  sunt  plura. 

Consequenter  probat  Apostolus  Filium 
Patri  coaeternum.  Et  :  Tu  in  principio,  ps.  a,  26- 
Domine,  terram  fundasti.  Hoc  primo  ex-  '*• 
ponitur  ita  :  «  Tu,  Domine  »,  Unigenite 
Dei,  «  in  principio  »  temporis,  hoc  est  si- 
mul  cum  tempore,  «  terram  fundasti  »,  id 
est,  creasti  et  firmiter  collocasti  in  medio 
universi.  Vel,  «  Tu,  Doinine  »  Pater,  «  in 
principio  »,  id  est  in  unigenito  Filio  tuo, 

B  per  quem  cuncta  fecisti  (qui  ait,  Ego  prin-  Joann.  mh, 
cipium,  qui  et  loquor  vobis),  «  terram  '"' 
fundasti  ».  Et  opcra  manuum  tuarum 
sunt  cwli,  id  est,  omnes  coelos  creasti.  Ma- 
nus  autem  Dei,  sunt  ejus  omnipotentia  ac 
voluntas  intellectusque  practicus,  quibus 
omnia  producuntur.  Ipsi,  scilicet  cceii, 
peribimt,  non  quantum  ad  substantiam, 
sed  quantum  ad  accidentalem  suam  dis- 
positionem,  quouiam  coelorum  motus,  si- 
tus,  infiuentia  desinent.  Tu  autem  per- 
manebis   incommutabilis   et   aeternus,    in  Jacob.<M. 

C  quo  non  est  permutatio,  nec  vicissitudi- 
nis  obumbratio.  Qui  per  Malachiam  asse- 
rit:  Ego  Dominus,  et  non  mutor.  Et  omnes  Maiach.uu' 
cceli  ut  vestimentum  vete^-ascent,  (\\xa.wium^' 
ad  modum  essendi  quem  nunc  habent,  et 
tandem  amittent;  et  vclut  amictum,  id  est 
\esle\r\, mutabis  eos, hoc  est.a  solito  cursu 
atque  influxu  cessare  praecipies,  et  muta- 
buntur  a  pristina  qualitate,  atque  in  me- 
lius  commutabuntur.  Unde  in  Apocalypsi 
habetur  :  Vidi  coelum  novum  et  terram  ^poc.xjci.i. 
novam.   Tu  autcm  idcm   ipse  es,  id  est, 

D  prorsus  invariabiiis  permanes,  in  quem 
nec  accidens  cadere  potest,  et  anni  tui 
non  dcficicnt,  id  est.  aeternitas  tua,  omne 
tempus  includens  et  tuum  esse  mensu- 
raus,  non  finietur. 


AD   SUMMAM    MISSAM    NATIVITATIS   DOMINI. 


SERMO    SEXTCS 


143 


SERMO   SEXTUS 


QUAM    IIILAUES   AC    L.ETOS    NOS    ESSE    DECEAT   QIOD   TEMPORE   GRATI.E   AC   LEGIS 

EVANGELICE    NATI    SUMUS,   ET    IN    CHRISTIANORUM    NIMERO    CONSTITUTI  ;    QUAMQUE     ENORME 

MALUM    SIT,    INGRATUM   NUNC   ET   NEGLIGENTEM  EXSISTERE. 


'C^CIET  poimlus  meus  nomen  meum  in  A  bus,   utpote   Patriarehis   atque  Prophetis, 


die  illa,  quia  ego  ipse  qui  loquebar, 
ecce  adsum.  Is.  Lii,  6. 

Merito  tempus  adventus  Ghristi  el  de- 
inceps,  videlicet  tempus  evangelicae  legis, 
tempus  gratiip  appellatur,  quia  in  eo  co- 
piosior  ac  multiplicior  gratia  data  est  ho- 
minibus, etiam  in  toto  orbe  terraruni, quam 
ante.Nam  ante  adveutum  Christi  pene  ubi- 
que  in  mundo  idololatria,  perfidia,  igno- 
rantia  Dei,  et  alia  innumerabilia  regna- 
verunt  peccata;  et  in  solo   quasi  populo 


P«.  LXXV,! 


IV,  4,  33;  V, 
14;  etc. 


Matth.  IV, 
24. 


et  aliis  quibusdam  sapientibus  specialiter 
illuminatis,  innotuit.  Et  hoc  est  quod  in 
hodiernBB  solennitatis  epistola  scribit  .\po- 
stolus,  quod  scilicet  Deus  olim  variis  mo-  iM,r.i,  t 
dis  loquens  hominibus  per  Prophetas,  no-  '''*'^''' 
vissime  his  diebus,  hoc  est  in  e.Yordio 
evangelicae  praedicationis,locutus  est  nobis 
per  unigenitum  FiJium  suum  hominem  fa- 
ctuni,  Deum  esse  non  desinentem.  Ecce 
quanta  est  gratia,  quanta  prserogativa,  ex- 
cellentia,  temporis  Christi  ac  evangelice 


Judieorum,  cultus  et  cognitio  veri  Dei  vi-  B  legis,  in  quo  ipse  omnium  Dominus  Pro-  Act.\, 


gebaiit.  Propter  quod  dixit  Psalmista  : 
Notus  in  Judtea  Deus,  in  Israel  magnum 
nomen  ejus.  Sed  post  Christi  incarnatio- 
nein  ac  nativitatem,  per  ipsius  pra?dica- 
tionem  et  gratiam  coeperunt  non  solum 
multa  millia  Judteorum,  sed  et  copiosa 
multitudo  gentium  illustrari,  converti,  et 
Deum  veraciter  colere.  Fama  etenim  sa- 
pientia»,  sanctitatis  miraculorumque  Chri- 
sti,  eo  adhuc  in  mundo  hoc  conversante. 


phetarum,fons  sapientiee, Deus  altissimus,  Eccii'.,,5. 
personaliter  venit  in  mundum,legem  dedit 
]iominibus,evangelicam  praidicavit  doetri- 
nain,  cordaque  hominum  gratia  adimple- 
vil  pr»cipua.  Unde  ab  Isaia  fuerat  prophe- 
talum  :  Dominus  judex  noster,  Dominus   Js.  xxxm, 
legifer  noster,  Dominus  rex  noster,  ipse  """ 
veniet  et  salvabit  nos.  Et  rursus,  secun- 
duin  aliam  translationem,  loquitur  Isaias  : 
Non  angelus,  non  legatus,  sed  ipse  veniet. 


in  totam  Syriam  diffundebatur,  ut  patet      Ista  ergo  ex  causa,  tempus  Christi,  teinpus 
in  evangelio  Matthsei.  Deinde  per  beatos  C  gratis  dicitur. 


Apostolos  et  alios  Christi  discipulos,  in 
universo  mundo  prjedicata  est  evangelica 
lex  et  recepta,  omnibusque  Dei  cognitio 
est  concessa.  Ideirco  in  Isaia  scriptum  est: 
/». XI, 9.  Repleta  est  terra  scientia  Domiiii,  quasi 
aquffi  maris  operientes ;  et  per  Jeremiam 
quoque  pr;edictum  est :  Omnes  cognoscent 
nie,  a  miuimo  eoruin  usque  ad  maximum, 
dicit  Dominus. 

Denique  tempore   novi  Testamenti    ac 
grati;e,  non  solum  concessa  est  hominibus 


Jer.  XXXI 
34. 


Insuper,  ideo  tempus  gratia'  appellatur, 
quia  in  tempore  isto  per  Christi  passio- 
nem  satisfactum  est  pro  originali  peccato, 
ita  quod  homines  virtuosi  dum  moriun- 
tur,  ab  ore*  iugrediuntur  regnum  cooleste,  •  cf.  p. 
dummodo  per  proprisD  culpae  non  diffe- '■"■*• 
rantur  reatum.  Hoc  autem  impossibile  fuit 
ante  Christi  passionem,  quia  tunc  propter 
originalis  peccati  debitum  seu  reatum,ho- 
mines  differebantur  a  gloria. 

Denique,  legitur  quod  Alexandro  Magno 


cognitio  Dei  secundum  quod  unus  est,  sed  D  nato,  Philippus  rex  Macedonum,  pater  il- 
etiam  quod  sit  trinus  :  quod  ante  Salvato-  lius  putativus,  scripsit  .4ristoteli,  dicens  : 
ris  adventum,  non  nisi  majoribus  fideli-      Natus  est   mihi   filius,  et   plus  regratior 


144 


AD   SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS   DOMINI.  —   SERMO    SEXTUS 


i 


Bebr.x.,it 
29. 


diis  quia  natus  cst  tempore  tuo,  quam 
quoniaui  natus  est  :  nain  spero  quod  eru- 
dietur  a  te.  Quanto  magis  nos  Christiani 
Deo  omnipotenti  regratiari  tenemur,  non 
tani  quoniam  nali  sumus,quam  quod  tem- 
pore  legis  evangelicse  nati  sumus  ?  Nos 
quippe  ex  gentilibus  sumus  progeniti  :  et 
si  iliorum  fuisscmus  temporibus,  quid 
aliud  quam  quod  ipsi  egerunt,  fecisse- 
mus?  Sicque  cum  illis  spternaiitcr  con- 
demnati  essemus.  Gaudeamus  itaque,  et 
intimo  cordis  affectu  rcgratiemur  Altissi- 
mo,  quod  nati  sumus  tempore  isto,  in  quo 
non  Aristotelis,  sed  Cliristi  Filii  Dei,  qui 
est  Sapientia  .Tterna,  increata,  imniensa, 
saluberrimis  instruimur  documenlis. 

Prseterea  jugiter  advertamus,quod  quan- 
to  tempore  isto  evangeiica'  legis  majora  et 
gratiosiora  a  Deo  nobis  beneficia  sunt  im- 
pensa.quanto  copiosior  gratia  nobis  a  Spi- 
ritu  Sancto  Deo  vero  et  vivo  offerlur,  tan- 
to  graviora  sunt  nostra  peccata,  ct  tanto 
damnabilior  est  conversatio  nostra,  si  Deo 
ingrati  ac  negligentes  fuerimus.  Tbi  et- 
euim  major  beneficentia,  major  quoque 
gratiarum  actio  esse  debet.  Iterum,quo  ma- 
jor  est  dignitas  Domini  noslri  Jesu  Cliristi 
legisJatoris  ac  regis  nostri,  eo  enormioris 
est  culpse  eum  offendere,  ejus  legem  prae- 
varicari,ejus  doctrinam  non  sequi.Propter 
quod  ad  Hebra?os  ait  Apostolus  :  Irritam 
quis  faciens  legem  Moysis,  sine  ulla  contra- 
dictione  duobus  aut  tribus  testibus  mori- 
tur  :  quanto  magis  pulatis  deteriora  mere- 
ri  supplicia,  qui  Filium  Dei  conculcaverit, 
id  est,  contempserit  ?  Contemnit  auteni, 
qui  praecepta  ipsius  observare  non  curat. 

Deinceps,  in  hoc  mundo  secundum  leges 
civiles,  crimen  liBsae  majestatis,  videlicet 
injuriatio  regis  aut  principis,  reputatur 
gravissimum,  atque  dirissime  vindicatur  : 
imo  pro  illo  non  solum  principalis  trans- 
gressor,  sed  et  filii  ejus  perpetuo  dam- 
nantur  e.vsilio,  et  paterna  hereditate  pri- 
vantur.  Si  ergo  tain  grave  est,  terrenum 
laedere  principem  et  offendere  regem  : 
quam  ineffabiliter  grave,  impium  atque 
damnabile  est,summum  legislatorem,  uni- 


A  genitum  Filium  Dci  offendere.ct  ejus  prae- 
cepta  ncgligere,  aut  ipsum  in  suis  laidere 
membris,  de  cujus  excellentia  tam  multa 
scribit  Apostolus  in  liodierna  epistola?Ipse 
namque  universorum  est  Dominus,  condi- 
tor  angelorum,  ct  Deus  verus,  cunctis  cre- 
atis  in  infinitum  prffstantior,  qui  ex  sua 
incomprehensibili  caritate,  pietate  et  gra- 
tia  dignatus  est  inter  homines  tam  sua- 
viter  tamque  humiliter  conversari,  et  ho- 
die  ex  Virgine  illibata  nalus  est  nobis,  ut 
cjus  caritatem,  pielatem,  dignationem  pro 

B  posse  semper  et  ubique  sectemur,  inter 
proximos  nostros  caritative,  benigne,  hu- 
militer,  juste  exemplariterque  vivendo  : 
sicque  cum  Christo  diligamus  justitiam, 
et  odio  habeamus  iniquitatem,  vitando 
peccata,  potius  quia  in  se  foeda  et  odibi- 
lia  sunt  ac  displicentia  Deo  inhonorativa- 
que  ejus,  quam  timore  supplicii. 

Postremo,  istud  agendo  et  ita  vivendo, 
ad  divinse  invariabilitatis  participalionem 
aiiquaiem  accedimus,  rectae  rationi  atque 
virtutum  vigori  jugiter  inharendo  :  quod 

C  est  sapientiae  signum  et  opus.  Qui  autem 
instabiles  sunt,  et  omni  impulsu  passio- 
num  subduntur,sapicntia  atque  virtutibus 
destitutos  se  esse  ostendunt.  Idcirco  in 
Ecclesiastico  scriptum  est :  Homo  sanctus 
in  sapienlia  manet  sicut  sol ;  nam  stultus 
sicut  luna  mutatur.  Hinc  hortatur  Aposto- 
lus  :  Stabiles  estote  et  immobiles,  abun- 
dantes  in  opere  Domini  semper.  Nam  ut 
Salomon  protestatur,  Justus  est  quasi  fun- 
damentum  eeternum,  impius  quasi  tem- 
pestas  pcrtransiens.  Passionibus  ergo  et 

D  vitiis  dominemur,  non  subjiciamur,  et 
mentes  nostras  stabiliamus  in  Deo,  eum 
ubertim  intuentes,  atque  cum  sancto  Job 
asserentes  :  Nonne  Deus  scit  vias  meas,  et 
omnes  gressus  meos  dinumerat?  Qui  Ju- 
dicem  summum,  coelestem,  metuendissi- 
mum,  sic  sibi  esse  intentum  perpendit, 
custodite  se  habet  ac  timorate,  implens 
quod  Propheta  loquitur  Deo:  Servavi  man- 
data  tua  et  testimonia  tua,  quia  omnes 
viffi  mea3  in  conspectu  tuo.  Sic  ergo  aga- 
mus,  ad  laudem  Omnipotentis.  Amen. 


Hebv.  1,  1 
el  scq. 
Act.  \,i6. 


\ 


Bantch  iii,     -^ 
38.  i 


Ps.  xuv,  8.     J 


Eccli.\xs\\ 
12. 


41 


1  Cor.  XV, 
58. 


Prov.x.l^, 


Job  XXXI,  4. 


Ps.  CIVIII, 

168. 


AD   SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS   DOMLM.    —    EXARRATIO   IN   EYANGELIUM 


145 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


IN  PRINCIPIO  ERAT  VERBUM,  ET  VERBUM  ERAT  APUD  DEUM.  ETC.  Joann.  I,  1-14. 


TnEOLOGIA  seu  sacra  Scriptura  incre- 
atfe  Veritati  immediate  innititur, et  per 
lumen  gratisp  revelatur  :  idcirco  a  summo 
sumit  exordium  :  piiilosophia  vero.  quje 
humante  rationi  innititur,  et  ex  rebus  cre- 
atis  ad  Creatoris  surgit  notitiam,  ab  infe- 
rioribus  inchoat,  et  paulatim  ad  suprema 
pertingit.  Sicque  in  exordio  evangelii  sui, 
beatissimus  evangelista  Joannes  a  Christi 
divinitate  et  e.jus  cum  Deo  Patre  consem- 
piternitate  exorsus  est.  Quod  et  ideo  fecit, 
quia  quorumdam  htcresiarcharum  perfidi- 
as  voluit  reprobare.  Quum  etenim  fuisset 
in  Patraos  insulam  relegatus,  surrexerunt 
in  Asia  Ebion  et  Cerinthus  haeretici,  im- 
piissime  affirmantes  Christum  esse  homi- 
nem  purum.  Ilinc  Joannem  a  Patmos  re- 
versum  rogaverunt  episcopi.  ut  de  Christi 
deitate  plenius  scriberet,  et  haTeticorum 
confutaret  insanias.  Quod  facere  volens, 
sic  orsus  est  : 

In  principio  erat   Verbum.  Quod  tripli- 

citer  explanatur.  Primo  sic  :  «  In  princi- 

pio  )),  id  est  in  exordio  temporis,  quo  facta 

Ecch.xsm.  sunt  omnia.  juxta  quod  scribitur,Qui  vivit 

'■  in  aeternum,  creavit  omnia  simul,  «  erat 

Verbum  )),  hoc  est  unigenitus  Filius  a  Pa- 

tre  intellectualiter  genitus.  Quasi  dicat  : 

Verbum  non  est  creatum  aut  factum,  sed 

aliis  per  creationem  incipientibus,  ipsum 

veraciter  erat  et  invariabiliter  subsistebat. 

Secundo  sic  :  «  In  principio  )),  id  est  ante 

omnia  saecula,  in  ipso  aeternitatis  nunc  at- 

que  momento,  «  erat  Verbum  )),  de  quo 

ibid.  1, 5.  scriptum  habetur  :  Fons   sapientia?  Ver- 

bum  Dei  in  excelsis.  Tertio  sic  :  «  In  prin- 

cipio  »,  id  est  in  Deo  Patre,  qui  est  prin- 

cipium   sine  principio,  «  erat  Verbum  )>, 

quia  in  mente  Patris  aeternaliter  manet. 

Procedit  enim  a  Patre  per  emanationem 

T.  31. 


A  immanentem.  quse  non  terminatur  in  aii- 
quid  aliud.  iieque  in  quidquam  ad  extra  : 
sicque  Filius  per  substantialem  identita- 
tem  manet  in  Patre.  a  quo  personaliter  est 
distinctus.  Quselibet  quoque  divina  perso- 
na  per  circumincessionem  est  in  alia, 
quum  et  unaquaeque  sit  infinita. 

Hic  quffritur.  cur  evangelista  Joannes, 
volens  Christi  deitatem  ostendere.  potius 
usus  est  nomine  Veibi  quam  Filii.  Dicen- 
dum,  quod  hujus  duplex  est  ratio.  Prima, 
ut  innuat  generationem  in  divinis  non  es- 

B  se  carnalem,  materialem,  mutabilem,  sed 
intellectualem,  invariabilera,  immanen- 
tem  ac  simplicem  :  quoniam  verbum  pro- 
prie  sumptum,  est  conceptus  mentis  in- 
terior,  intelligibilis  dictio,  ac  prolata  intus 
notitia.  Alia  ratio  est.  quoniam  nomen 
Verbi  magis  ad  propositum  pertinet  quam 
Filii  nomen.  Filius  namque  comparatio- 
nem  importat  dumtaxat  ad  patrem  :  ver- 
bum  autem  respectum  dicit,  nou  tantum 
ad  proferentem,  sed  etiam  ad  rem  verbo 
significatam.  ad  vocem  quoque  quam  in- 

C  duit,  et  ad  instructionem  qua?  per  ipsum 
fit.  Quum  ergo  Evangelista  jam  tractet  de 
Filio  Dei,  non  dumtaxat  per  respectum  ad 
Patrem,  sed  insuper  per  comparationem 
ad  creata  quae  fecit  et  regit,  praesertim  ad 
homines  quos  redemit,  ad  carnem  etiam 
quam  assumpsit,  et  ad  documenta  quae 
dedit :  constat  quod  convenientissime  no- 
mine  Verbi  exprimitur,  nec  aptius  neque 
subtilius  nomen  ad  insinuandum  haec  om- 
nia  invenitur. 
Praeterea,  Deus  se  ipsum   intuendo  ac 

D  intelligendo,  sui  ipsius  conceptum  ac  ver- 
bum  intra  se  profert  ac  gignit.  Quod  enim 
de  se  apprehendit  ac  concipit  sive  agno- 
scit,  hoc  in  se  exprimit,  gignit,  producit ; 

10 


146 


AD   SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


et  verbum  illud  mentis  paternae  intus  ex-  A 
pressum,  est  unigenitus  Filius  Patris.  Et 
quoniam  Pater  uno  simplicissimo  actu  se 
ipsum  et  alia  cuncta  inteliigit,  ideo  unico 
actu  intelligendi  profert  ac  gignit  perfe- 
ctissimum  verbum,  in  quo  universa  re- 
splendent,  reprffsentantur  et  continentur 
quse  a  Patre  noscuntur.  Hiuc  unicum  ver- 
bum  iliud  est  imago  iiaturalis  et  perfecta 
Patris,  et  character  substantice  ejus,  tan- 
quam  ad  similitudinem  ejus  productum, 
euinque  plenissime  repriesentans.Est  quo- 
que  exemplar,  idea,  species  et  ratio  omni-  B 
um  creaturarum,  quoniam  omnes  relucent 
in  Verbo  tanquam  in  exemplari  et  cau- 
sali  principio,  ad  cujus  imitationem  pro- 
ductse  sunt.  Quoniam  ergo  tota  perfectio 
et  natura  Patris  perfecte  relucet  in  Filio, 
quod  esse  non  posset,  nisi  Filius  esset  ve- 
re  immensus  sequalisque  Patri,  et  per  con- 
sequens  verus  Deus  (finitum  enim  a  plena 
repraesentatione  infiniti  distat  in  infini- 
Sap.vn.is,  tum);  ideo  Filius  appellatur  emanatio  cla- 
**•  ritatis  omnipotentis   Dei  sincera,  candor 

lucis  seternte,  et  speculum  sine  macula  C 
majestatis  paternaj,  atque  imago  bonitatis 
illius,quemadmodum  de  Filio  sub  nomine 
Sapientise  scriptum  est.  Quae  etiam  increa- 
ta,  seterna  ac  genita  Sapientia  in  Ecclesia- 
£■«/;. Miv,  stico  ait  :  Ego  ex  ore  Altissimi  prodivi, 
^-  primogenita  ante   omnem  creaturam.  Et 

Prov.  VIII,  alibi  testatur  :  Ab  aeterno  ordinata  sum  ; 
23-25.        nondum  erant  abyssi,  et  ego  jam  concepta 
eram ;  ante  colles  ego  parturiebar. 

Ostenso  quando  erat  hoc  Verbum,  docet 
Evangelista  ubi  era.l.Et  Ve?-bum  erat  apud 
Deum,  hoc  est  juxta  et  intra  Patrem,  tan-  D 
quam  inseparabile  individuumque  a  Pa- 
tre.  Non  enim  distant  divince  superglorio- 
sae  personee  loco,  duratione,  natura  aut 
dignitate ;  sed  ubi  et  quando  Pater,  ibi  et 
tunc  Filius.  Quum  autem  dicitur,  «  Ver- 
bum  erat  apud  Deum  »,  accipitur  Deus 
relative  aut  personaliter,  non  absolute  et 
essentialiter.  Quemadinodum  enim  Pater 
immensus,  illocalis  incircumscriptibilis- 
que  consistit,  ita  et  Filius.  Unde  quum 
Verbum  dicitur  esse  apud  Patrem,  non  est 


ruditer  imaginandum.quasi  unus  sit  extra 
et  prope  alium  :  imo  totus  Pater  in  Filio.et 
econtra.  Sed  ad  designandum  personalem 
distinctionem  inter  Patrein  et  Filium,  ait 
Evangelista:  «Verbum  erat  apud  Deum  ». 

Deinceps  declarat  quid  erat  hoc  Ver- 
hwm..  Et  Deus  erat  Verburn,\^Qt  est,Filius 
Dei  fuit  et  invariabiliter  est  verus  Deus, 
lanquam  unius  cum  Patre  essentife.  Per 
quod  docet  Evangelista  Filium  Patri  esse 
consubstantialem. 

IIoc  Verbum  erat  in  principio,  id  est 
ab  seterno,  in  ipso  aeternitatis  momento, 
vel  in  mundi  exordio, apud  Deum  Patrem, 
tanquam  coaeternum  eidem,  sicut  si  sol  ab 
a^terno  fuisset,  vel  pes  in  pulvere  ab  aeter- 
no  stetisset.splendor  atque  vestigium  aeter- 
naliter  exstitissent.  In  his  namque  quae 
naturali  emanatione  procedunt,  procedens 
sive  causatum  coaevum  est  suo  fontali 
principio,  quemadmodum  splendor  luci. 
Filius  autem  naturali  emanatione  procedit 
a  Patre. 

Declarato  ubi,  quando,  quid  et  quomodo 
erat  Verbum,  nunc  pandit  quid  operaba- 
tur.  Omnia  per  ipsum  facta  sunt,  hoc  est, 
omne  creatum,  et  quidquid  citra  Deum 
est,  per  Verbum  et  a  Verbo  productum 
est  et  creatum  mediate  aut  immediate. 
Quo  patet  quod  Verbum  non  sit  factum 
nec  creatum,  sed  genitum.  Porro  quum 
aliquid  dicitur  fieri  per  aliud,  praepositio 
per  designat  aliquod  genus  causfe  in  cau- 
sali.  Dicitur  autem  aliquid  fieri  per  aliud 
multis  modis.  Primo,  sicut  per  causam  in- 
strumenlalem  :  sicut  domus  fit  per  secu- 
rim  et  terebellum.  Secundo,  sicut  per  cau- 
sam  principalem  :  quemadmodum  regnum 
gubernatur  per  eum  quem  rex  fecit  sibi 
comparem  et  consortem.  Tertio,  sicut  per 
causam  extrinsecam  :  ut  homo  caeditur 
per  baculum.  Quarto,  sicut  per  causam 
intrinsecam  aut  conjunctam  :  ut  homo  vi- 
vit  peranimam,  et  scribit  per  manum  su- 
am.  Rursus,  quum  aliquid  dicitur  fieri  per 
aliud,  intelligi  potest  dupliciter.  Primb,  ut 
insinuetur  mediatio  qua^dam  seu  medium 
causans  inter  primum  agens  et  effectum. 


AD    SUMMAM   MISSAM   NATIVITATIS   DOMIM.    —    ENARRATIO   IN   EVANGELIIM 


147 


Secundo,  ut  solum    importetur  processio 

unius  ab  aliquo  :  sicque  fieri  per  aliquid, 

est  fieri  seu  produci  ab  illo.  Juxta  quem 

iiCor.i.  1;  modum  ait  apostolus  Paulus  :  Paulus  apo- 

c£  '.'(•  stolus  Jesu  Christi   per  voluntatem   Dei, 

iiT-i-n.i,!.'  hoc  est  a  divina  voluntate  constitutus  apo- 

stolus. 

Dum  itaque  omnia  facta  dicuntur  per 
Verbum,  utroque  horum  modorum  potest 
iuteliigi,  quia  imniediate  a  Verbo  a^terno, 
tanquam  ab  omnipotente  Creatore,  sunt 
facta.  Sic  etenim  omnia  facta  sunt  a  su- 
pergloriosissima  Trinitate,  et  a  qualibet 
divina  persona.  Item,  omnia  facta  sunt  per 
Verbum  tanquam  per  id  quod  inter  Pa- 
trem  et  creaturas  est  medium  :  non  tamen 
quasi  per  causam  instrumentalem  separa- 
tam  a  Patre  aut  ei  extrinsecam,  sed  sicut 
per  causam  principalem,  conjunctam  ac 
parem.  Quod  rursus  intelligendum  non 
est,  quasi  creaturae  non  sint  immediate 
factae  a  Patre,  prsesertim  quum  Pater  et 
Filius  sint  una  omnium  causa,unum  prin- 
cipium;  sed  quia  Filius  procedit  a  Patre, 
habens  virtutem  creativam  ab  ipso,  atque 
secundum  ordinem  originis  mediat  inter 
Patrem  et  creaturas,  et  quoniam  Pater  nil 
operatur  ad  extra  sine  Filio,  et  quoniam 
Verbo  appropriatur  efficientia  causa?  ex- 
emplaris.  Quum  enim  natura  sit  opera- 
tionis  principium,  quemadmodum  trium 
Personarum  est  una  natura,  ita  et  una  in- 
divisaque  actio  ad  extra. 

Et  sine  ipso  Verbo  factuni  est  nihil,\\oc 
est,  nulla  prorsus  res  est  citra  Deum,  quee 
non  sit  facta  per  Verbum.  Peccatum  quo- 
que,  quia  formaliter  nihil  est,  sed  solum 
aversio,  obiiquitas  et  defectus  a  summo 
ente,  idcirco  per  Verbum  et  a  Verbo  non 
est,  quantum  ad  istud  formale,  sed  solum 
a  voluntate  creata,  perversa  ac  defectiva. 
Quod  factum  est,  id  est  omne  creatum, 
in  ipso  Verbo  vita  crat,  hoc  est,  in  Verbo 
vitaliter,  intellectualiter  ac  idealiter  exsti- 
tit  ab  eeterno.  Ut  enim  pra?habitum  est, 
Verbum  non  solum  est  Patris  imago,  sed 
omnis  etiam  creaturai  exemplar,  idea  ac 
ratio,estque  ars  increata,rationibus  rerum 


A  plena.  Porro,  quod  est  in  alio,  est  in  illo 
secundum  modum  illius.  Quum  ergo  Ver- 
bum  sit  actualissima  vita,  sapientia  sum- 
ma.  veritas  prima,  omnia  sunt  in  ipso 
vitaliter,  sapientialiter  ac  idealiter.Verum- 
tamen  non  sic  omnia  vila  sunt  in  Verbo, 
quasi  non  sint  vita  in  Patre  et  Spiritu  San- 
cto.  Tota  enim  supersanctissinia  Trinitas 
est  unum  omnium  rerum  fontale,  intelle- 
ctuale  ac  ideale  principium;  et  ipsa  divina 
essentia,  ut  imitabilis  a  divino  intellectu 
apprehensa,  est  omnium  rerum  idea:  nam 
B  in  quantum  Deus  intelligit  suani  essenti- 
am  ut  imitabilem  a  creaturis,  essentia  ha- 
bet  rationem  idese. 

Prjeterea  Evangelista  dicendo,  «  Quod 
factum  est,  in  ipso  vita  erat  »,  designat 
quod  a  Verbo  invariabili  ac  seterno  absque 
sua  mutatione  processit  temporalis  ac  re- 
cens  rerum  productio  :  quoniam  quidquid 
de  novo  creavit,  ab  aeterno  per  rationem 
idealem  praeconcepit,  atque  praeordinavit 
quando  et  qualiter  illud  produceret.  Unde 
in  illo  instanti  coudidit  mundum,  in  quo 
C  se  id  facturum  ab  seterno  decrevit  inva- 
riabiliterque  prfescivit. 

De  ideis  autem  ait  Augustinus  in  libro 
LXXXIII  Qusestionum  :  Ideae  sunt  princi- 
pales  forma?  vel  rationes  rerum  stabiles 
atque  incommutabiles,  qua?  ipsse  formatse 
non  sunt,  ac  per  hoc  aeternae  sunt,  semper 
eodem  modo  sese  habentes,quae  divina  in- 
telligentia  continentur.  Et  quum  ipsae  nec 
oriantur  neque  intereant,  secundum  eas 
tamen  formatur  omne  quod  oriri  et  interi- 
re  potest.Has  autem  rationes  ubi  esse  arbi- 
D  trandum  est,  nisi  in  inente  Creatoris?  Non 
enim  extra  se  aliquid  intuebatur,ut  secun- 
dum  illud  constitueret  quod  constituebat. 

Itaque,  quod  factum  est,  et  quidquid  fit 
aut  fiet,  fuit  et  invariabiliter  est  vita  in 
Vcrbo,  quia  secundum  esse  exemplare, 
ideale,  intellectuale.  praeexsistit  in  Verbo  ; 
quod  esse  est  realiter  idem  quod  Verbum. 
Ideo  subditur  :  Et  vita,  hoc  est  Verbum 
istud  aeternale,  vitale,  ac  simplicissimum, 
utpote  Unigenitus  Dei,  erat  lux  hominum, 
id  est  dator  omnis  lucis  quae  in  homini- 


148 


AD   SITMMAM  MISSAM   NATIVITATIS    DOMINI. 


ENARRATIO   IN    EVANGELIUM 


19. 


bus  cxstal.  Ab  ipso  cnini  cst  iux  naturap,  A 
lux  gratJBP,  et  lux  gloriae,  naturale  inge- 
nium,  omnis  scientia,  et  omnis  pcrfectio. 
Hoc  ctenim  Verbum  cst  summa  Veritas  ct 
Sapieutia  incrcata  :  quod  ante  suam  incar- 
nationcm,  pcr  invisibilem  infusionem  ac 
missionem  corda  hominum  illustravit;  post 
incarnationem  vero,  inter  homines  conver- 
sando  corporaliterque  prsedicando  cdocuit 
bomincs.  Et  lux  in  tenebris  lucet,  hoc 
est,  Verbum  seu  Filius  Dei  inter  excaeca- 
tos  Judseos  conversans.  prfcdieationis  suse 
sapientia  splenduit,  ct  radios  virtutis  emi-  B 
sit  tanquam  Sol  sapientise.  Vel,  «  in  tcne- 
bris  lucet  «,  quia  iniquis  gratiam  suae 
pietatis  infundit,  iucem  fidei  ac  virtutum 
largitur,  dum  couvertuntur.  Et  tenehrw 
eam  non  comprc/ienderunt/id  est,obtene- 
brati,  pcrversi  pcrfidiquc  Judsei,  Verbum 
hoc  incarnatum  verc  non  cognoverunt, 
nec  ei  crederc  voluerunt.  Quibus  in  Evan- 
Joann.viii,  gelio  dixit  :  Neque  mc  scitis,  ncquc  Pa- 
trem  meum.  Non  enim  ejus  divinitatcm 
noverunt  per  fidcm.  Per  tenebras  quoque 
inteliigi  possunt  omnes  iniqui  ac  infide-  C 
les,qui  per  fidem  ct  caritatem  Verbo  seter- 
no  non  uniuntur,  propter  quod  illud  non 
comprehendere  asseruntur. 

Sed  advcrtendum,  quod  multiplex  est 
comprehcnsio.  Prima  est  comprehensio 
terininativa,  qua  res  secundum  se  totam 
capitur,  videtur  sivc  cognoscitur,  tam  per- 
fecte  sicut  ex  sua  natura  cognoscibilis  cst. 
Sicque  infinitum  a  finito  comprehendi 
non  valet.  Unde  hoc  modo  Deus  est  tam 
incomprehensibilis  omni  creaturae,  etiam 
Sanctis  in  patria,  quam  vere  immensus  :  D 
idcirco  hoc  modo  solus  comprehendit  se 
ipsum.  Quemadmodum  enim  Deus  glorio- 
sus  ac  benedictus,est  infinitm  actualitatis, 
ita  est  et  infinitae  cognoscibilitatis  :  ideo 
omnem  intellectum  creatum  transcendit 
in  infinitum.  Secunda  est  comprehensio 
clara?  visionis,  qua  esscntia  rei  vcre  con- 
spicitur  seu  intelligitur.  Sicque  Beati  in 
ccelo  Deum  comprehenderc  pcrhibentur, 
iCor.jtui,  quem  facic  ad  faciem  contempiantur.  Nam 
-■  clare  per  speciem  vidcnt  cum  :  propter 


quod  coinprehensores  vocantur.  Terlia  est 
comprehensio  certae  adhserentiae  per  fi- 
dcm,  aut  sincerw  adha^sionis  per  carita- 
tcm.  Sicque  viatorcs  Deum  comprehen- 
dunt :  de  qua  comprehensione  Evangelista 
nunc  loquitur.  Est  etiam  comprehensio 
corporalis,  qua  iniqui  Verbum  incarna- 
tum  materialiter  ac  violenter  comprehen- 
derunt,  prout  scribitur  in  Evangelio  :  Co-  Joann. 
liors  et  tribunus  et  ministri  Judaeorum  "'"' '"' 
comprehenderunt  Jesum. 

Insupcr,  quia  post  pauca  locuturus  est 
Evangeiista   de  Verbi   incarnatione,  ideo 
nunc  de  ejus  prsecursore  testatur  :  Fuit 
liomo  missus  a  Deo,  cui  nomen  erat  Joan- 
ncs  :  qui  a  Deo  in  liunc  mundum  directus   Lm.  m,  2 
cst,  ct  Deo  jubente  exivit  de  eremo  ad  ri-  ^'  ^'^*' 
pam  Jordanis,  ad  praedicandum  ac  bapti- 
zandum,  ut  Christo  viam  pararet,  annun- 
tiando  Judaeis  Christum  esse  jam  natum 
ac   protinus   praedicaturum,   hortandoque 
cos  ad  fidcm  Christi.  Hinc  in  Evangelio 
legitur  :  Anno  quintodecimo  imperii  Ti-  /iirf.  1,2. 
berii  Caesaris,  factum  est  verbum  Domini 
super  Joannem  Zachariae  filium,  in  deser- 
to.  Unde  et  Deus  prjedixit  per  Malachiam : 
Ecce  ego  mitto  angeium  meum,  ct  praepa-  niaiach.m, 
rabit  viam   ante    faciem    meam.    Dicitur  '• 
quippe  Joannes  angelus,  id  est  nuntius, 
ralione  officii,  non  naturae,  et  quia  con- 
versationis   fuit   angelicae.  Porro  Joannes 
interprctatur  gratia  Dei,  vel  in  quo  gratia 
Dei  est.  Idcirco  hoc  nomen  valde  congrue- 
bat  Joanni,  in  quo  tam  excellens  exstitit 
gratia,  quod  de  ipso  Christus  testatus  est : 
Inter  natos  mulierum  non  surrexit  major  i/u«A.xi, 
Joanne  Baptista.  Gabriel  quoque  archan-  "' 
gelus  dixit  ad  Zachariam  :  Vocabis  nomen  Luc.  1,13. 
ejus  Joannem.  Quum  autem  alicui  divini- 
tus   nomen    imponitur,   designatur   quod 
proprietas  significata  per  nomen  compe- 
tit  illi  :  sicut  in  Genesi  Abram  vocatus  est  Ccn.xvu.s. 
Abraham,  et  Jacob  dictus  est  Israel.  /6irf.  xxxu, 

///'(•  venit  in  tcstimonium,  hoc  est,  Jo- 
anncs  ex  abditis  eremi  venit  in  publicum, 
non  ad  salvandum  genus  humanum,  sed 
ad  testificandum  de  Christo  omnium  sal- 
vatore,  sicul  subjungitur  :  ut  testimonium 


AD   SUMMAM   MISSAM    NATIVITATIS    DOMIM.   —   EXARRATIO   IN   EVAXGEHIM 


149 


J/.I»/l.  V, 

U. 

Cf.  t.  XVI, 
li.3i3A. 


Dan.  XII,  3, 


Joann. 
35. 


Murc.  I,  " 


per/iiberet  de  honine,  id  est,  veritatem  de 
Christo  pra?dicaret,  ut  omnes  homines  cre- 
derent  in  Christum,  tanquam  in  verum 
Deum,  fer  iUum,  id  est  mediante  testifi- 
catione  ac  pra>dicatione  Joannis,  qua  ho- 
minum  corda  ad  credendum  in  Christum 
disposuit.  Non  erat  ille  lux,  id  est,  Joan- 
nes  Baptista  non  fuit  kix  principalis  et 
prima,  quse  essentialiter  lux  est,  utpote 
Christus.  Verumtamen  Joannes  fuit  hix 
quaedam  participata,  instrumentalis  et  se- 
cundaria,  quemadmodum  et  ApostoJis  ait 
Salvator  :  Vos  estis  lux  mundi.  At  vero,  ut 
divinus  Dionysius  docet,  triplex  est  lux. 
Est  enim  lux  illuminans  non  illuminata, 
ut  Deus.  Et  est  kix  tantum  illuminata,  ut 
hi  qui  modicam  gratiam  sortiuntur,  nec 
ilhiminant  alios.  Et  est  iux  medio  modo 
se  habens,  scilicet  lux  illuminans  et  illu- 
minata,  iit  hi  qui  de  gratia  sibi  communi- 
cata  aliorum  illuminant  corda,  de  quibus 
legitur  in  Daniele  :  Qui  ad  justitiam  eru- 
diunt  mukos,  quasi  stellse  fulgebunt  in 
perpetuas  a^ternitates.  Inter  hos  beatissi- 
mus  iste  Joannes  fuit  unus  de  summis,  de 
quo  in  Evangelio  loquitur  Christus,  Ille 
erat  lucerna  lucens  et  ardens  :  lucens  per 
sapientiam,  ardens  per  caritatem.  Sed  ut 
testimoniuni  perhiberet  de  iumine,  hoc 
est  de  Christo.  Quod  fecit,  dicendo  Juda-is 
id  quod  scriptum  est  in  Marco  :  Venit  for- 
tior  me  post  me,  eujus  non  sum  dignus 
procumbens  solvere  corrigiam  calceamen- 
torum  ejus. 

Erat  lux  vera,  qua'  illuminat  omnem 
hominem  venientem  in  hunc  mundum, 
hoc  est,  Christus  salvator  mundi.  erat  et 
est  lux  plena,  non  participata  aut  defecti- 
va  :  quia  ut  Deus,  est  lux  prima,  superes- 
sentialis,  superclarissima  et  immensa.  Iino 
Pater  et  Filius  et  Spiritus  Sanctus  sunt 
una  lux,  sicut  sunt  una  essentia,  iiiia 
sapientia.una  potestas  :  quidquid  enim  ab- 
solute  de  Deo  dicitur,tribus  personis  com- 
mune  est.  Nihilo  minus  lux  Filio  ap- 
propriatur,  quia  lux  spiritualis  pr^cipue 
pertinet  ad  intcllectum  ac  sapientiam. 
Quum  erso  Verbum  seu  Filius  sit  emana- 


A  tio  intellectus,  sic  ei  appropriatur  lux, 
quemadmodum  sapientia,  veritas,  ars,  splen- 
dor.  et  species.Haec  lux  «  illuminat  omnem 
hominem  venientem  in  hunc  mundum  », 
hoc  est,  qui  per  nativitatem  ingreditur 
mundum  istum,  lumine  naturalis  ingenii, 
juxta  illud  in  Psalmo  :  Signatum  est  super  p».  iv,  7. 
nos  lumen  vultus  tui,  Domine;  dedisti  lae- 
titiam  in  corde  meo.  «  Illuminat  »  quoque 
liimen  gratise  «omnem  hominem  »  qui  lu- 
mine  illo  illuminatur.  Vel,  «  illuminat  om- 
nem  hominem  »,  id  est  quosdam  de  omni 

B  genere  hominum.  Juxta  quem  sensum  in 
Psalmo  prffdictum  est  :  Benedicentur  in  Pslxxe.it. 
ipso  omnes  tribus  terr8e,onmes  gentes  ma- 
gnificabunt    eum.    Deinde    Christus   post 
suam  passionem  per  Apostolorum  pra»dica- 
tionem  totum  mundum  illuminavit,secun- 
dum  quod  Paulus  testatur  :  i^os,  inquiens,    Cokss.  i, 
docentes  omnem   hominem.  «  Illuminat  »  "*■ 
etiam  «  omnem  homiuem  »,  dando  unicui- 
que  homini  custodem  angelum  sanctum,  //ebr.i.n. 
qui  a  diversis  erroribus  et  peccatis  retra- 
hit   Iiominem   sibi   commissum,  et  bona 

C  suggerit  ei. 

/h  mundo  era^Nam  Christus  secundum 
quod  Deus,  incircumscriptibilis  est  et  im- 
mensus  :  ideo  omnia  implet  ac  penetrat, 
et  essentiis  rerum  illabitur;  estque  ubique 
per  essentiam,  praesentiam  atque  poten- 
liam.  Propter  quod  loquitur  :  Xumquid  Jtr.  xxm, 
non  coclum  et  terram  ego  impleo  ?  Porro  "'" 
Christus  secundum  quod  homo,  inter  ho- 
mines  ambulavit.  Et  mundus  per  ipsum 
factus  est,  eo  sensu  quo  dictum  est,  Om- 
nia  per  ipsum  facta  sunt.  Et  mundus  eum 

D  non  cognovit.  Mundus  in  evangelio  S.  Jo- 
annis  diversis  accipitur  modis.  Primo,  pro 
tota  creatura,  sicut  in  verbo  prjehabito. 
Secundo,  pro  cunctis  hominibiis  in  terra 
degentibus,  tam  bonis  quam  malis.  Tertio, 
pro  electis,  ut  quum  dicitur  :  Sic  Deus  di-  Joann.m, 
lexit  mundum,  ut  Filium  suum  unigeni- 
tum  daret.  Quarto,  pro  perversis  ac  perfi- 
dis,  et  ita  nunc  ait  Evangelista,  «  mundus 
eum  non  cognovit»  :  quoniam  obtenebrati 
et  impii  Christum  non  cognoverunt  per 
fidem  ac  sapientia;  donum. 


16. 


150 


AD   SUMMAM   MISSAM  NATIVITATIS    DOMIM. 


ENARRATIO    IN   EVANGF.UITM 


In  propria  renit,  id  est,  per  incarnatio- 
neni  descendit  iii  niundum  istum  quem 
condidit,  speeialiter  in  Jud;eam  et  Israeli- 
ticam  plebein  sibi  olini  peculiarem; <■/  sui 
eum  non  receperunt,  hoc  est,  Juda?i  (qui 
fuerunt  tunc  popuhis  Dei,  per  legem  Mo- 
saicam  ad  unius  veri  Dei  cultum  speciali- 
ter  deputati)non  receperunt  Christum  per 
fidem,  sed  pro  majori  parte  manserunt 
increduli.  Qiiotquot  autem  rcceperunt  euiii 
per  fidem  formatam,rfee?i'<  eis  potestatem, 
id  est  idoneitatem  ac  gratiam  efficacem, 
filios  Dei  fieri,  hoc  est  per  quam  elTiciun- 
tur  Dei  filii  adoptivi.  Haec  etenim  gratia 
gratum  faciens,  datur  simul  cum  fide  et 
caritate  :  quce  gratia  ponit  hominem  in  es- 
se  supernaturali,  deiformi,  atque  ad  pro- 
merendum  idoneo;et  ita  per  gratiam  hanc 
fit  homo  Dei  filius  adoptivus.  Porro,  om- 
nibus  Christum  per  fidem  recipientibus 
datur  potestas  filios  Dei  fieri,  filiatione 
gloriae  cousummata  in  patria.  Per  fidem 
namque  venitur  ad  speciem.  Filiatio  quo- 
que  gratite  adoptionis  ordinatur  ad  filiati- 
onem  glori»  beatificse  fruitionis  :  filiatio 
equidem  in  assimilatione  fundatur.  His 
qui  credunt  in  nomine  ejus  nominato, 
hoc  est  in  ipso  Christo,  fide  formata,  id 
est  per  caritatem  ornata.  Ouum  itaque 
Verbum  sit  Dei  Filius  naturalis,  homi- 
nes  qui  ei  per  fidem  junguntur  atque  per 
caritatem  incorporantur,  efficiuntur  Dei 
filii  adoptivi,  quoniam  filiatio  adoptiva, 
est  participatio  quaedam  filiationis  natu- 
ralis. 

Consequenter  Evangelista  distinguit  ge- 
nerationem  spiritualem,  per  quam  filiatio 
adoptiva  acquiritur,  a  generatione  carnali. 
CJui  credeutes  adoptivique  filii,  non  e.r 
sanguinibus,  id  est  non  ex  semine  viri,  in 
quo  est  virtus  formativa,  et  semine  mulie- 
ris,  quod  est  materia  prolis.  Semen  autem 
vocatur  sanguis  coagulatus.  Neque  ex  vo- 
htntate  carnis,hoc  est  concupiscentia  sen- 
sualitatis,  vel  feminae,  quse  noinine  carnis 
exprimitur,  quoniam  viro  est  mollior  at- 
que  in  ratione  debiJior ;  neque  ex  volun- 
late,  id  est  concupiscentia,  viri;  sed  ex 


A  Dco  nati  sunt,  hoc  est,  divina  virtute,  mi- 
seratione  ac  gratia  spiritualiter  regenerati 
sunt,  et  esse  divinum  sortiti.  Nam  lo(}uen- 
do  de  esse  naturse,  certum  est  quod  sicut 
iufideles  ac  reprobi,  ita  et  fideles  et  electi 
e.\  commixtione  viri  et  feminee  nati  sint  : 
sed  loquendo  de  esse  gratise,  electi  et  bo- 
ni  ex  Deo  renati  sunt;  quod  communiter 
fit  in  Raptismo,  jiixta  illud  :  Nisi  quis  re-  Joann.i 
natus  fuerit  ex  aqua  et  Spiritu  Sanclo.non  ^" 
potest  intrare  in  regnum  Dei.  Unde  Jaco- 
bus  asserit  :  Voluntarie  genuit  nos  verbo /aco6.  i,i 

B  veritatis.  Potest  demum  in  verbis  exposi- 
tis,  per  voluntatem  carnis  et  viri  superior 
appetitus  intelligi,  in  quantum  actum  ge- 
nerationis  imperat  aut  ei  consentit. 

Supra  docuit  Evangelista  quod  Verbum 
Dei  fuit  ab  seterno.  Nunc  pandit  quod  fa- 
ctum  est  in  tempore,  dicens  :  Et  Yerbum 
caro  factum  est,  hoc  est,  Unigenitus  Dei 
verus  exsistens  Deus,  veraciter  factus  est 
homo,  assumendo  naturam  humanam  ad 
suam  propriam  et  increatam  personalita- 
tem  :  ita  quod  in  eodem  esse  personali 

C  increato  in  quo  Verbum  subsistit  ab  a>ter- 
no,  subsistit  et  Christi  humanifas.  Sicque 
in  Christo  sunt  duBe  naturff,  et  una  perso- 
na.  Deinceps  in  eodem  momento  est  cor- 
pus  Christi  a  Spiritu  Sancto  formatum  et 
organizatum,  ejusque  anima  creata  et  cor- 
pori  illi  conjuncta,  atque  utrumque  simul 
a  Verbo  assumptum.  Itaque  caro  hic  su- 
mitur  pro  homine,  utpote  pars  pro  toto, 
sicut  in  Psalmo  :  Ad  te  omnis  caro  veniet.  ps.  ixiv, 
Et  potius  dixit  Spiritus  Sanctus  per  Evan- 
gelistam,  Verbum  caro  factum  est,  quam, 

D  Verbum  homo  factum  esf  :  primo,  ut  ma- 
gnitudo  divina?  inclinationis  ac  exiuanitio- 
nis  evidentius  denionstrefur :  secundo,  ut 
veritas  incarnationis  clarius  designetur,  et 
ha>resis  Manicha?orum  evidentissime  con- 
fundatur. 

Et  habitavit  in  nobis,  quia  inter  homi- 
nes  vixit  et  ambulavit,  pra-sertim  inter 
Apostolos.  Humanitas  quoque  assumpta, 
fuit  femplum  et  habifaculum  Deitatis  in 
eo  iatentis.  Unde  dixif  Judffis,  Solvife  tem-  Joann.  i 
pluni  hoc  :  quod  dixit  de  templo  corporis  "'-'• 


AD    SCMMAM   MISSAM   NATIVITATIS    DOMINI.   —   SERMO   SEPTIMUS 


m 


sui,  secundum  Evangelistam.  Et  vidimus 
gloriam  e/us,  hoc  est  excellentiam  Christi 
in  verbis  et  factis,  in  omni  sapientia  et 
miraculorum   eminentia,    in   potestate  et 

AfatthxMi,  onini  perfectione.  Claritatem  quoque  quam 
habuit  in  transfiguratione,  vidernnt  Joan- 
nes  iste  evangelista,  ejusque  frater  Jaco- 
bus,  et  gloriosns  apostolici  agminis  prin- 
ceps  Petrus;  glorificationem  etiam  ejus  in 

Act.  1, 9.  ascensione  viderunt  Apostoli ;  subinde  dei- 
tatem  ipsius  oculo  interiori  viderunt  per 
fidem.  Gloriam  quasi  Unigeniti  a  Patre, 
hoc  est,  talem  ejus  vidimus  gloriam,  qua- 
lem  decuit  esse  et  conspici  in  Filio  Dei. 
Et  ita  hapc  dictio,«quasi)),notat  verilatem, 
non  similitiidinem  tantum.Ac  si  de  aliquo 
rege  cnm  magno  apparatu  intrante,dicere- 
mns  :  Ipse  intravit  quasi  re.x,  id  est  tam 
prEPclare  ut  spectat  ad  regem. 

Vidimus  etiam  eum  plcmtm  graticc  et 
veritatis. lota.  enim  capacitas  anima;  Chri- 
sti  gratia  fuit  impleta;  nec  eapax  est  mens 
creata  gratia^  amplioris.  IJ»c  gratia  gra- 
tum  faciens  habitualis  in  Christo,  vocatur 


A  etiam  in  eodem  gratia  capitis,  in  quantum 
est  tam  superabundans,  quod  ipse  de  ejus 
plenitudine  influit  suis  membris,  puta  fi- 
delibus,  quorum  caput  ipse  est.  Christus  Sphes.  i, 
etiam  dicitnr  plenus  veritate,  hoc  est  dei- """ 
tate,  secundum  Augustinum,  quia  in  ipso   Coioss.u, 
habitat  totius  divinitatis  plenitudo.  Anima  '" 
insuper  Christi  plena  fuit  veritate  doctri- 
nse,  veritate  vitce,  et  veritate  justitise.  Si 
autem   per  veritatem   sapientia  intelliga- 
tur,  dicendum  quod  Christus  homo  ab  in- 
carnationis  exordio  plenus  fuit  sapientia 

B  Beatorum,  quia  vidit  Deum  clare  per  spe- 
ciem,  imo  eminenter  pra?  omnibus  San- 
ctis,  et  tam  clare  ut  modo.  Fuit  demum  in 
Christo  sapientia  indita  seu  infusa,  qua 
res  creatas  cognovit  in  propriis  naturis, 
ordinibus  ac  generibus,  per  species  suse 
anima?  concreatas ;  sed  et  sapientia  illa 
qua?  donum  est,  perfectissima  fuit  in  Chri- 
sto,  sicut  et  cetera  dona. 

De  expositione  evangelii  hujus  hoc  loco 
tam  breviter  transeo,  quia  super  Joannem 
illud  diffusius  elucidavi. 


SERMO   SEPTIMUS 


DE    CHRISTI    AMABILISSIMA    INCARNATIONE,    ET   QUAS    GRATIAS   ILLI 
AGERE   DEBEANT    PRO   TANTA    DIGNATIONE    CHRISTIANI  ;    ET    DE   MmACULIS   NONNULLIS   IN   NOCTE 

NATIVIT.iTIS    CHRISTI   FACTIS. 


VERBUM  caro  factum  est.  Joann.  i,  14. 
Quanivis  singuli  articuli  fidei  christia- 
nee  seorsum  accepti,  sint  admirabiles,  su- 
pernaturales  et  incomprehensibiles  valde  ; 
tamen  dum  omnes  comparantur  ad  invi- 
cem,et  ordo  credibilium  et  argumenta  seu 
ratioiies  credeiidornm  simul  consideran- 
tur,  nihil  invenitur  credibilius  ac  rationa- 
bilius  eis.  Omnia  namque  sibi  mutuo  pul- 
cherrime  consonant  et  concordant,et  unum 
ex  altero  credibilius  reddilur  ;  duinque 
omnia  comportantur,  fide  nil  certius  re- 
Ps.\m,3.  peritur.  Ideo  dixit  Psalmista  :  Domine,  te- 


C  stimonia  tua  credibilia  facta  sunt  nimis. 
Porro  inter  cetera  qu»  credi  jubentur, 
nnum  est  non  mediocriter  magnum,  quod 
omnipotens  ac  sapientissimus  Deus  crea- 
vit  genus  humanum  ad  supernaturalem 
beatitudinem,  scilicet  ad  sui  ipsius  claram 
per  speciem  fruitivamque  visionem,  qua 
divina  essentia  in  se  ipsa  clare  conspici- 
tur,  et  quid  sit  Deus,  videtur.  Hinc  enim 
ait  Filius  Dei  ad  Patrem  aeternum  :  Ha?c  jomn.x 
est  vita  aterna,  ut  cognoscant  te  verum  ^' 
Deum,  et  quem  misisti  Jesum  Christum. 

D  Et  Joannes  apostolus  in  prima  sua  Cano- 


152 


AD    SCMMAM   MISSAM    NATIVITATIS    DOMIM.   —   SERMO   SEPTIMUS 


iJoann.m,  nica  :  Carissimi,  inquit,  niinc  filii  Dei  su- 
■■  mus,  et   nondum  apparuit  quid  erinius; 

scimus  quoniam  quum  apparuerit,  similes 
ei  erinuis,  quia  vidcbimus  cum  sicuti  est. 
icoi-.xiu,  Unde    secundum    Apostoium,    videbimus 
'""  Deum  facie   ad  faciem,  hoc  est  clare  et 

immediale,  sicuti  est  in  se  ipso.  Pra^terea, 
visio  ista  est  ineffabilis  dignitatis,  quum 
sit  immediata  ac  fruitiva  contemplatio 
beatificaque  possessio  boni  summi  ac  in- 
finiti,  videlicet  Dei.  ¥M  etiam  beata  visio 
ista  incomprehensibiiis  jucunditatis  atque 
dulcedinis,  quoniam  Deus  est  ens  imnien- 
s;e  pulchriludinis,  infinita  convenicntiae, 
atque  incircumsciiptibilis  serenitatis  ac 
deliciositatis.  Certumque  est  quod  quanto 
aliquid  in  se  ipso  est  pulchrius,  suavius 
ac  convenicntius,  tanto  deiectabilius  est 
eo  frui  ct  ipsum  inspicere. 

Hanc  aulem  bcatitudinem  perdidit  pri- 
mus  honio  sibi  ipsi  ac  toti  sua?  posteritati, 
transgrediendo  Dei  praeceptum.  Et  quoni- 
am  beatitudo  ista  est  tam  ineffabilis  digni- 
tatis  ac  jucunditatis,  ut  tactum  est,  ideo 
nulla  pura  creatura,  nec  angelus,  neque 
homo,  digna  aut  idonea  fuit  beatitudinem 
istam  toti  iiumano  generi  recuperarc.  Id- 
circo  ipse  Deus  creator  omnipotens,  uni- 
genitus  Filius  Dei,dignatus  est  fieri  homo, 
quia  in  sua  deitate  sibi  non  competebat 
promereri,  propter  excellentiam  suam  ; 
sed  naturam  assumpsit  humanam,  quate- 
nus  in  ea  ct  per  eam  satisfaceret  pro  pec- 
cato  originali  primi  parentis,  ob  cujus 
peccati  reatum  homines  a  preefata  impe- 
diebantur  felicitate.  Sicque  satisfaciendo 
pro  illo  peccato  aliisque  peccatis,  recu- 
peravit  atque  promeruit  generi  huinano 
7!om.T,io.  ainissam  beatitudinem  illam,  et  reconci- 
liavit  Deo'  Patri  genus  humanum.  Hac  er- 
go  de  causa  fatemur,  quod  Verbum  Dei  fa- 
ctum  sit  caro,  id  est,quod  Dei  Filius  factus 
sit  homo,ut  homines  faceret  divinos  atque 
beatos.  Ecce  quanta  est  ista  solennitas,  in 
qua  Deus  noster  natus  est  fraler  noster,  in 
Luc.  n,  11.  qua  natus  est  nobis  Salvator,  qui  ab  seter- 
iia  nos  damnatione  eripuit,  gratiam  nobis 
promeruit,et  gloriam  recuperavit  seternam. 


A  Gralias  ergo  ex  lotis  pra?cordiis  Deo  no- 
stro  agamus,ei  subjiciamur,ei  in  omnibus 
fideliter  obsequamur.  Non  despiciamus 
nos  ipsos,  id  est,  animarum  nostrarum  sa- 
lutem  non  negligamus  propter  carnales 
delicias,  temporales  divitias,  humanos  ho- 
nores;  sed  consideremus,  quanti  nos  aesti- 
mavit  Deus  altissimus,  quanta  Unigenitus 
Dei  pro  nostra  salute  assumpsit,  fecit  ac 
pertulit.  Idcirco  et  nos  ipsi  pro  nostra  sa- 
lutc  laborare  ac  pati  non  recusemus.  Ha- 
beamus  Deum  omni  hora  pr£e  oculis,  stu- 

B  deamusque  semper  parati  esse  ad  mortem, 
vivendo  absque  omni  morlali  peccato. 

Insuper,  quia  communiter,  imo  verissi- 
me  dicitur,  Felix  quem  faciunt  aliena 
damna  peritum,  efficiamur  et  nos  sapien- 
tes  ex  consideratione  damni  eorum  qui 
aeternaliter  sunt  damnati,  et  irrecuperabi- 
liler  pericrunt.  Inspiciamus  diligentissi- 
me,  quam  magna  et  indicibilis  sit  nunc 
eorum  calamitas,  pcEna,  desolatio  et  pres- 
sura,  qui  in  infcrno  sepulti  sunt,  eo  quod 
tempus  vitae  pra>sentis  negligenter  et  car- 

C  naliter  expenderunt,  et  Christi  beneficiis 
fuerunt  ingrati,  alque  hfec  temporalia  et 
tcrrcna  magis  quam  Deum  et  spiritualia 
ac  bona  ccelestia  dilexerunt.  Insestimabilis 
certe  eorum  est  poena,  et  tristissima  ex- 
spectatioiic  torqiientur,quia  nil  aliud  prae- 
slolantur  nisi  suppliciorum  aiigmenta.  Nam 
qui  nunc  solum  puniuntur  in  anima,  post 
diem  judicii  simu!  in  corpore  punientur, 
jacentes  in  igne  gehennee.  Verum  ut  istam 
evadamus  damnalionem,  nunc  ambulemus 
quotidie  per  arctam  viam  salutis,  in  conti-  Maiih.m. 

D  nua  cordis  custodia,  in  Dei  timore,  in  so-  "• 
brielate,  humilitate,  patientia,  pietate  et 
dilectione,  in  fructuosa  temporis  deducti- 
one,  et  omnia  ad  Dei  honorem  ac  gloriam  icoi-.x.si. 
referamus. 

Amplius,  hodie  Christus  Dominus  no- 
ster  multa  mirabilia  fecit  in  mundo,  per 
qua3  suain  declaravit  nativitatem.  Siqui- 
dem  in  nocte  nativitatis  Christi,pulcherri- 
mum  alque  fortissimum  templum  seterni- 
tatis  corruil  Roma^.  Nam,  ut  lcstatur  Papa 
Innocentius  IH,  in  Roma  per  duodecim  an- 


IN    NATIVITATE   DOMIXI. 


AD   RELIGIOSOS  t   SERMO   OCTAVUS 


iS3 


nos  magiia  pax  fuit  :  idcirco  Romani  pul- 
eherrimum  construxerunt  templum  in  Ro- 
ma,  quod  Pacis  templuni  nominaverunt. 
Consuluerunt  quoque  Apollinem,quaindiu 
duraret  hoc  templum.  Et  respondit  Apol- 
lo  :  Qiiousque  pariet  virgo.  Tunc  dixerunt 
Romani  :  Ergo  in  aeternum  durabit.  Nam 
virginem  parere  reputabant  impossibile. 
Hinc  in  foribus  templi  scripserunt  hunc 
titulum  :  TempJum  Pacis  seternum.  Sed 
in  nocte  qua  peperit  virgo  Maria  Chri- 
stuni,  templum  illud  funditus  cecidit:et 
ibi  nunc  est  ecclesia  S.  Marite  nova.  Tunc 
etiam  cecidif  statua  Romuli,  quem  pro 
deo  colebant  Romani  :  quam  statuam  in 
tempio  aeternitatis  Romani  posuerant.  Ite- 
rum  ait  Papa  Innocentius  111,  et  idem  te- 
statiir  Orosius,  quod  iii  nocte  nativitatis 
Christi,  fons  aquee  versus  est  Roma?  in 
oleum,  qui  erumpens  usque  in  Tiberim 
fluxit.  totoque  die  illo  largissime  emana- 
vit;  et  ibi  nunc  est  S.  Maria  trans  Tiberim. 
Prophetaverat  quippe  Sibylia.  quod  quan- 
do  erumperet  fons  olei.  nasceretur  Salva- 
tor.  Per  hoc  autem  significatum  est,  quod 
per  Christi  adventum  fons  pietatis  divinas 
misericordiam  suam  cunctis  hominibus 
prsp  solito  copiosissime  exhiberet.  quia 
per  oleum  misericordia  designatur. 
Insuper  legitur,  quod  sanctus  Jeremias 


A  propheta,  post  mortem  GodolicB  in  Mgj- 
ptum  descendens,  prcedixit  .Egyptiis,  quod 
virgine  pariente,  eorum  corruerent  idola. 
Quod  (ut  legitur)  accidit  ita. 

Recitat  rursus  Innocentius  Papa,  quod 
quum  Octavianus  imperator  Romanum  ma- 
xirae  dilatasset  imperium,et  rempublicam 
valde  auxisset,in  tantum  Romanis  placuit, 
quod  voluerunt  eum  pro  deo  adorare  et 
colere.  Prudens  vero  imperator  se  esse 
mortalem  considerans,  recusavit  adorari 
et  coli  ut  deus.  Romanis  vero  importune 

B  instantibus,imperator  advocavit  Sibyllam, 
interrogans  eam  an  unquam  nasciturus  es- 
set  in  mundo  rex  major  eo.  Quumque  in 
die  nativitatis  Christi  Sibylla  instaret  ora- 
culis,  quserendo  de  hoc  certificationem  a 
Deo  in  camera  imperatoris,  ecce  inedio 
die  vidit  circa  solem  aureum  circulum.at- 
que  in  medio  circuli  virginem  speciosissi- 
niain,  puerum  in  sinu  gestantem.  Quam 
visionem  imperatori  ostendens,  dixit  :  Hic 
puer  major  te  erit,  ideo  ipsum  adora.  Im- 
perator  autem   valde   admirans,   puerum 

C  adoravit,  et  deus  vocari  penitus  recusavil. 
Multa  alia  mirabilia  die  hoc  facta  legun- 
tur  :  per  quse  omnia  declaratur,  quam  ad- 
miranda  ac  gratiosa  fuit  nativitas  Christi 
Filii  Dei  ex  Virgine.  Ideo  tempus  istud 
cum  maxima  devotione  est  expendendum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  OCTAYUS 


QUIS,   QUALIS,   ET   QUANTUS    SIT,    QUI    HODIE    SERVI   FORMAM    MISERAM   ACCEPIT  ; 

QUODQUE    OB    HOC    PLEKE    L.ETAB1TUR    NEMO,    QUI    NON    OMM    ABJECTO    TORPORE    DESIDIAQUE, 

iXOVUM    CUM    CHRISTO  HOMINEM   IXDUERIT. 


EVANGELIZO    vobis   gaudium    ma-  D      Vere   hsec  est   solennitas   solennitatum 
gnum,  quod  erit  onini  populo,  quia      gaudiosa  nimis,   in  qua   natus   est   nobis 
natus  est  vobis   kodie  Salvator.  Luc.  ii,      Salvator,  qui  non  corruptibilibus  auro  vel   i  Petr. 
10,  11.  argento,  sed  pretiosissimo  sanguine   suo '*' "' 


154 


IN  NATIVITATE   DOMINI. 


AD   REMGIOSOS  ;    SERMO   OCTAVUS 


nos  libcravit,  non  de  morte  corporali  et  A 
brcvi,  sed  infernali  atqne  perpetua;  et  in- 
super  nostra  delevit  peccata,  et  gratiam 
nobis  promeruit,  ac  ccelcstein  felicitatem 
recuperavit.  Nunquam  tale  quid  mundus 
audivit,  nunquam  tam  felices  percepit  ru- 
mores. 

Denique  in  hac  Christi  nativitate  multa 
sunt  consideranda,  de  quibus  modo  per 
ordinem  in  sermonibus,  qnod  Dominus 
dederit  referetur.  Primo,  quis,  qualis,  et 
quantus  sit  iste  qui  nobis  hodie  natus 
denuntiatur.  Ad  quod  sanctus  archangelus  B 

£iic.  1,32,  Gabriel  respondet :  Hic  (inquiens)  erit  ma- 
''■  gnus,  et  Filius  Altissimi  vocabitur;  et  da- 

bit  illi  Dominus  Deus  sedem  David  patris 
ejus,  et  regnabit  in  domo  Jacob  in  ffter- 
num,  et  regni  ejus  non  erit  finis.  Verum- 
tanien  Isaias  propheta  Spiritu  Sancto  re- 
pletus,  clarius  pleniusque  locutus  videtur, 

/s.  IX,  c.  dicendo  :  Puer  natus  est  nobis,  et  filius 
datus  est  nobis,  et  vocabitur  nomen  ejus, 
Adniirabilis,  Consiliarius,  Deus,  Fortis,  Pa- 
ter  futuri  sa-cuIi^Princeps  pacis.In  quibus 
angelicis  atque  propheticis  verbis,  duple.x  C 
in  Christo  natura  et  una  personalitas  de- 
signantur.  Est  enim  in  eo  vera,  aeterna 
ac  plena  deitas,  vera  quoque  humanitas. 
Et  in  gemina  hac  natura,  nna  persona  est 
Christus,  qui  per  generationem  seternam, 
intellectualem,  divinam,  accepit  a  Patre 
deitatis  naturam;  per  generationem  vero 
temporalem,  corporalem,  humanam,  acce- 
pit  a  Virgine  matre  naturam  humanam. 
Ecce  quis,  qualis,  et  quantus  est,  qui  ho- 
die  natus  est  nobis  :  quis,  quia  verus 
Deus,  Dei  Patris  unigenitus  Filius;  qualis,  D 
quia  omnipotens;  quantus,  quia  immen- 
sus.  Et  ista  ipsi  conveniunt  secundum 
deitatis  naturam,  secundum  quam  est  Pa- 
tri  consubstantialis,  ffqualis  et  coaeter- 
nus.  Secundum  naturaui  vero  assumptam, 
est  homo  penitus  innocens,  tanta  gratia, 
sanctitate  et  gloria  adimpletus,  quod  na- 
tura  creata  majoris  capax  esse  non  potest, 
sed  tota  suae  humanitatis  capacitas  fuit  in 
eo  repleta. 
Gaudeamus   ergo  in    Domino,  et   totis 


prffcordiis  regraliemur  Deo  uni  ac  trino, 
quod  is,  talis  ac  tantus,  hodie  nobis  est 
natus.  Siquidem  Deus  et  Creator  noster, 
factus  est  frater  et  salvator  noster  :  non 
angelorum,  sed  hominum  assumpsit  natu- 
ram  ;  factus  est  homo,  non  angelus.  Ecce  /oonn.i.u. 
quam  incomprehensibiliter  magnifice  egit 
nobiscum;  quantum  sublevavit  et  honora- 
vit  naturam  humanam,  eam  potissimum 
quam  assumpsit,  quam  hypostatica  unione 
sibi  univit,  et  per  eam  totum  redemit 
genus  humanum.  Vident  omnes  angelici 
spiritus  in  Domino  Deo  suo  humanam  na- 
turam  deitati  immediate  suppositali  con- 
junctione  unitam,  omni  creaturje  incom- 
parabilitcr  ineffabiliterque  pra^Iatam.  Et 
super  hoc  vehementissime  admirantur,in- 
finitam  Dei  dignationem,  pietatem,  boni- 
tatem,  caritatem,  munificentiam,  compre- 
hendere  non  valentes,nec  genus  humanum 
parvi  pendendum  jam  arbitrantes. 

Quum  ergo  Dominus  Deus  noster  pro- 
pter  nos  tantum  se  e.xinanivit.  debemus  PhiUpp.». 
cum  omni  diligentia  ejus  circa  nos  carita-  ' 
tem,  pietatem,  dignationem,  liberalitatem 
advertere,  atque  pro  viribus  grates  ac  vi- 
cem  rependere.  Nempe  in  ultima  mundi 
setate,  quum  totum  pene  mundum  idolo- 
latria  et  alia  horribilia  innumerabilia  vitia 
oecupassent,  non  obstantibus  tantis  ge- 
neris  humani  sceleribus,  Unigenitus  Dei, 
Deus  verus,  essentialiter  sanctus,  in  hunc 
mundum  venire,  humanam  naturam  assu- 
mere,  cx  Virgine  nasci,  inter  homines 
conversari,  eosque  visitare,  docere,  cura- 
re,  salvare  dignatus  est.  Quis  hanc  Dei  bo- 
nitatem,  misericordiam,  caritatem,  patien- 
tiam  concipere,  admirari,  effari,  collaudare, 
venerari  sufficiat  ?  Verumtamen  laudemus, 
regratiemur,  veneremur  pro  posse,  et  eum 
qui  in  tantum  nos  prior  dilexit,  ferventer  \Joani>.t\\ 
rediligamns,  vicissitudinem  prout  possu-  '"■ 
mus  ei  exhibeamus.  Hoc  quippe  requirit 
a  nobis,  hoc  pro  summa  gratiarum  susci- 
pit  actione,  hoc  pro  vicissitudinis  reddi- 
tione  acceptat,  ut  prffincmoratam  ipsius 
bonitatem,  caritatem,  miserieordiam,  di- 
gnationem,  munificentiam  non  solum  men- 


j  I 


IN  NATIVITATE   DOMINI.   —    AD  RELIGIOSOS  *,    SERMO  OCTAVCS 


155 


i{om.xii,2t 


Ps  vi[,  5,6. 


Prov 

XX 

2S. 

Job 

(XXI 

29. 

Galal.  V, 
13. 

Pliilipp.  II, 
3. 


te  recognoscamus  et  verbis  laudemus,  sed 
operibus  quoque  pro  posse  sectemur  :  ut 
simus  et  nos  cunctis  benevoli,  et  alios 
quamvis  adversarios  caritate  preevenia- 
inus ;  ut  viscera  misericordiae  geramus  et 
demonstremus  ad  eos,  dignanter  et  pie  ad 
omnes  nos  habeamus,  atque  universis  et 
singulis  quantum  valet  possibililas  nostra, 
benefacere  non  cessemus,  quidquid  boni 
nobis  desuper  concessum  est,  aliis  libera- 
liter  communicantes. 

Nec  ab  hac  Dei  incarnati  et  hodie  nobis 
nati  imitatione,  quorumcumque  improbi- 
tate,  ingratitudine,  malitia  retrahaniur,  ne 
vincamur  a  inaio,  sed  niala  proximorum 
vincamus  in  bono,  quemadmodum  Chri- 
stus  Deus  noster  hodie  nobis  natus,  sua 
bonitate,  sapientia,  pietate,  nostras  vicit 
malitias.  Pensemus  quid  dicat  Propheta  : 
Si  reddidi  (inquit)  retribuentibus  mihi  ma- 
la,  decidam  merito  ab  inimicis  meis  ina- 
nis  ;  persequatur  inimicus  aniniam  meani 
et  compreheiidat,  et  conculcet  in  terra  vi- 
tam  meam,  et  gloriam  meam  in  pulverem 
deducat.  Ecee  quanta  mala  sibi  impreca- 
tur  vir  sanctus,  si  injuriantibus  sibi,  mala 
retribuit,  si  ultus  est  semetipsum.  Ubi  er- 
go  nos  religiosi  manebimus?  Quid  fiet  de 
nobis  ?  Ubi  latebimus,  si  nobis  mala  infe- 
rentibus,  mala  retribuamus  ?  si  vindicare 
nos  volumus,  qui  jain  Christi  praecepta, 
consilia,  documenta,  exempla  suscepimus 
et  habemus ;  quum  et  Salomon  in  veteri 
dixerit  Testamento :  Ne  dicas,  Reddam  ma- 
lum  pro  nialo ;  exspecta  Dominum,  et  li- 
berabit  te.  Job  quoque  in  lege  natura?,  Si 
gavisus  sum  (inquit)  ad  ruinam  ejus  qui 
me  oderat,  et  exsultavi  quod  invenisset 
eum  malum.  Pra>sertim  quum  nostra  a 
nobis  requirat  professio,subjectione  et  ab- 
jectione  gaudere. 

Praterea,  quoniam  Dominus  majestatis 
tantum  se  inclinavit,  quod  nostrae  propa- 
ginis  sibi  assumpsit  naturam,  debemus 
nos  semper  humillime  inclinare,  et  fra- 
tribus  nostris  pie  nos  ac  affabiliter  appli- 
care,  atque  per  caritatem  servire  in  in- 
vicem,   imo   per  humilitatem   superiores 


A  invicem  a?stimare ;  nec  quemquam  quasi 
vilem,  imperitum  aut  defectuosum  ita  de- 
spicere,  ut  quasi  dedignemur  eum  affari, 
assidere,  sociumque  habere.  Imo  recorde- 
mur  frequenter  quod  per  Isaiam  loquitur 
Spiritus  Sanctus  :  \x  qui  spernis,  nonne  /s.xxxiu,!. 
et  ipse  sperneris  ?  Quum  fatigatus  desieris 
contemnere,  tunc  et  ipse  contemneris.  Id- 
circo  consideret  unusquisque  proprias  de- 
fectuositates,  culpas,  serumnas,  et  aliorum 
virtutes  seu  bona  :  sicque  contemnet  se 
ipsum,  non  alios. 

B      0  quanta  incidunt  vitia,  qui  sibi  ipsis 
inaniter  placent,  et  in  propriis  oculis  ma- 
gni  sunt !  De  quibus  princeps  ait  Aposto- 
lorum,  Audaces,  sibi  placentes.  Isti  in  hac  npetr.it, 
praiclarissima  solennitate  spiritualiter  ne-  "*" 
queunt  exsultare.   Nos  vero  pra>fatas  ab- 
jicientes    insanias,  attento   quod   angelus 
sanctus  evangelizaveril  nobis  hoc  die  gau- 
dium  magniim,  gloriemur  hoc  die  et  de- 
inceps  in  Domino.Lsetetur  cor  nostrum,ut  Ps.ixxxv, 
timeat  Deum.  Exsultent  labia  nostra  quum  p^  lxx,23. 
cantaverimus   ei,    et   quidquid   spirituali 

C  gaudio  contrariatur,  vitemus.  Spirituale 
etenim  gaudium  virtuosse  est  actioni  an- 
nexum,  et  procedit  ex  ea.  Propterea  vo- 
lens  in  Domino  spiritualiter  gloriari,  ne- 
cesse  habet  virtuosis  actibus  inha^rere, 
otiositates,  loquacitates,  dissolutiones,con- 
tentiones  rejicere,  et  ea  qu»  agit,  ad  Dei 
liouorem  humiliter  ordinare,  ne  et  de  ipsis 
bonis  inaniter  extollatur  ac  fatue  glorie- 
tur.  Faciat  sibi  religiosus  vim  utilem,  vio- 
lentiam  saIutarem,custodiens  semetipsum  oeut.iv,9. 
et  animam  suam   sollicite,  quousque   ad 

D  consuetudinem  perveniat  bonam:qua  ade- 
pta,  erit  sibi  perfacile  et  jucundum  pas- 
siones  reprimere,  solitudini  silentioque 
vacare,  orationibus,  meditationibus,  psal- 
modiis,  vigiliis  occupari,  in  colloquio  quo- 
que  et  cum  visitantibus  moderamen  serva- 
re  in  verbis  condecentiamque  in  moribus. 
Hos  ergo  celeberrimos  dies  cum  ingenti 
alacritate  et  devotione  preecipua  fructuose 
ac  saluberrime  expendamus.  Nec  vigiliee 
molestent  quempiam,  sed  delectent.  Lau- 
dibus  Dei  Officiisque  divinis  non  ta^dium, 


156 


IN  NATIVITATE   DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   NONUS 


non  somnolentia,  sed  fervor  ac  diligentia  A  honorem,  cultiim,  subjectionem,  amorose 
misceantur,  et  pnero  Deo  propter  nos  na-     ac  devotissime  jugiter  offeramus.  Ad  lau- 


to.    benedictioncm, 


dem  et  gloriam  Omnipotentis. 


SERMO  NONUS 


CUR    DEI    FILIUS    INCARNATUS    SIT   ET   HOMO   NATUS,    ET   PER   H^C   QUID   MISERO 

HOMINI   COLLATUM. 


H 


I  Cor.  XV 


Tio.n.v,  1 
19. 


0.1/0  natus  cst  in  ca,  ct  ipse  funda- 
vit  cam  Altissimtis.  Ps.  Lxxxvi,  5. 

Secundum  sacra?  Scriptura?  doctrinam, 
in  uno  omnes  peccavimus,cecidimus,per- 
Ephes.n,3.  diti  fuimus  ;  et  eramus  natura  filii  irse, 
propter  primi  transgressionem  parentis. 
Per  unum  quoque,  hoc  est  per  Christi  in- 
carnationem,  obedientiam,  passionem,  su- 
mus  recuperati,  redempti  et  Deo  reconci- 
liati.  Propter  quod  loquitur  Paulus  :  Sicut 
in  Adam  omnes  moriuntur,  ita  in  Christo 
omnes  vivificabuntur.  Et  rursus  :  Per 
unum  (inquit)hominem  peccatum  in  hunc 
mundum  intravit,  et  per  peccatum  mors ; 
et  slcut  per  unius  inobedientiam  pecca- 
tores  constituti  sunt  multi,  ita  per  unius 
obedientiam  justi  constituuntur  multi. 

Oportet  igitur  scire,  quid  boni  per  pri- 
mi  parentis  pra?varicationem  amisimus,  et 
quid  mali  per  eam  incurrimus  ;  quid  item 
boni  per  Christum  sumus  adepti  et  ade- 
pturi,  et  quid  mali  per  eum  evasimus.  Ad 
quod  declarandum,  necesse  est  tangere 
qualiter  primi  parentes  fuerant  instituti. 
Et  quamvis  inter  doctores  inveniatur  dis- 
sensio,an  creati  fuerant  in  caritate  et  gra- 
tia  gratum  faciente,  concorditer  tamen 
dicunt,  quod  creati  erant  in  originali  ju- 
stitia,  et  magna  ordinatione  interiorum 
suorum  ac  tranquillitate,  atque  scientia 
naturalium  rerum  :  quaj  scientia  magis 
abundavit  in  Adam  quam  Eva.  Habuerunt 
item  alias  quasdam  infusas  divinorum  ac 
mysticorum  notitias,  potissimum  Adam. 
Porro  per  originalem  seu  naturalem  justi- 


B  tiam  fuerunt  in  primis  parentibus  caro 
subjecta  animiP,  sensualitas  rationi  ac  vo- 
luntati,  ratio  ac  vohinlas  Deo.  Et  quamdiu 
ratio  et  voluntas  manserunt  Deo  obedien- 
tes,  obedivit  sensitiva  pars  rationi,et  caro 
spiritui.  Mox  vero  ut  ratio  et  voluntas 
divina;  inobedientes  factfe  sunt  jussioni, 
coepit  sensualitas  rationi  esse  rebellis,cor- 
pusque  animae.  Denique  Adam,  Dei  trans- 
grediendo  prseceptum,  non  sibi  dumtaxat, 
sed  et  oinni  sua?  posteritati  meruit  origi- 
nalis  justitiae  amissionem,  deinde  carnis 

C  passibilitatem,  mortalitatem,  imo  et  mo- 
riendi  necessitatem,  variasque  aerumnas, 
angustias,  et  labores  quibus  in  hac  vita 
subjicimur  atque  deprimimur.  Promeren- 
do  demum  sibi  ac  posteris  suis  originalis 
destitutionem  justitiae,  promeruit  sibi  et 
eis  regni  coelestis  clausuram  seu  poenam 
damni.  Hinc  omnes  in  originali  nascimur 
culpa,  et  parvuli  sine  Baptismo  deceden- 
tes,  gloria  privantur  ccelesti.  Ad  hoc  igi- 
tur  Dei  Filius  hnmanam  assumpsit  natu- 
ram,  ut  ab  omnibus  illis  incommodis  nos 

D  salvaret  qua^  pcr  primordialem  Ada^  trans- 
gressionem  incurrimus :  ut  scilicet  ad  ori- 
ginalis  justitiae  conformitatem  nos  redu- 
cat,  gratiam  et  virtutes  nobis  recuperet,  et 
regnnm  restituat  sempiternum  ;  sicque  in 
futura  resurrectione  ab  omni  passibilita- 
te,  mortalitate  atque  miseria  redimat  suos 
electos.  Ad  originalis  autem  justitiae  con- 
formitatem  in  Baptismo  reducit,  in  quo 
etiam  gratia  gratum  faciens,  et  virtutes 
donaque  Spiritus  Sancti,  baptizatis  infun- 


IN    NATIVITATE   DOMIM.    —   AD   RELIGIOSOS  :    SERJIO   NO>'US 


lo7 


c/-.t.xxiii, 

p.  36Bets. 


/s.xiv,  U; 
Gen.  111,  5, 
6. 


duntur,  ac  janua  regui  aperitur  coelestis. 

Sed  sciscitari  quis  posset.  anne  alius 
quam  unigenitus  Dei  Filius,  poterat  homi- 
nem  sic  salvare.  Ad  quod  respoudetur, 
quod  nuUa  pura  creatura  ad  hoc  fuit  ido- 
nea.  tum  propter  gravitatem  peccati.  tum 
propter  commuuicabilitatem  naturcB  in  in- 
finitum,  tum  propter  gratiffi  dignitatem, 
tum  propter  ;rterna?  beatitudinis  eminen- 
tiam,  prout  htec  alibi  diffusius  sunt  osten- 
sa,  et  nunc  breviter  repeti  possunt.  Primo 
itaque,  propter  gravitatem  peccati  hoc  fi- 
eri  non  valebat  :  quia  quum  Deus  sit  di- 
gnitatis  ac  sanctitatis  penitus  infiuita>, 
peccatum  mortale  quo  ipse  contemnitur 
et  offenditur,  est  enormitatis  quodammo- 
do  infinittc  :  ideo  ad  expiationem  ipsius 
necessarius  fuit  reconciliator,  satisfactor, 
mediator  et  salvator  dignitatis  et  effica- 
ciee  infinitse ;  in  cujus  etiain  fide  et  vir- 
tute,  pro  aliis  peccatis  satisfit  a  pecca- 
toribus.  Secundo,  propter  humanse  naturae 
communicabilitatem  immensam  :  propter 
quam  pro  totius  humani  generis  peccatis 
satisfacere,  et  totam  in  omnibus  recupe- 
rare  naturam,  noii  fuit  idoneus  nisi  infi- 
nitte  dignitatis  salvator;  quum  majus  sit 
satisfacere  pro  pluribus  quam  pro  uno. 
Tertio,  propter  grati»  gratum  facientis  di- 
gnitatem  :  qua;  gratia  quum  sit  divinse 
essentiae  similitudo  supernaturalis,  homi- 
nem  in  supernaturali  deiformique  esse 
constituens,  est  quodammodo  dignitatis 
immensae,  ita  quod  eam  toti  humano  ge- 
neri  promereri  nuUa  pura  creatura  fuit 
condigna.  Quarto,  propter  aeternae  beatitu- 
dinis  eminentiam  :  quae  beatitudo  quum 
sit  summi,  increati  et  infiniti  boni  imme- 
diata,  beatifica  ac  plena  fruitio,  est  digni- 
tatis  magis  infinitcC  quam  gratia. 

Praeterea,  cur  Filio  magis  quam  Patri 
aut  Spiritui  Sancto  competebat  incarnari, 
rationabiles  causae  traduntur.  Filio  nam- 
que  specialiter  competit  Patrem  placare, 
atque  pro  Patris  honore  zelari.  Rursus, 
quoniam  Filio  proprie  competit  similitudo 
cum  Patre ;  angelus  autem  et  homo.  Dei 
similitudinem  inordinate  cupierant,  et  si- 


A  bi.  quod  Filii  est,  quodammodo  usurpa- 
verant,  sicque  in  Filium  specialiter  pec- 
caverant  :  propter  quod  Pater  pro  Filio 
zelans,  utrumque  damnavit ;  Filius  vero 
conspiciens  Patrem  ita  pro  se  zelatum,  et 
rationales  creaturas  damnasse,  volens  Pa- 
tri  recuperare  quod  sui  occasione  perdi- 
derat,  servi  induit  formam,  et  angelicam 
reparavit  ruinam  per  humani  generis  sal- 
vationem.  Insuper,  homini  cum  Verbo 
aeterno  est  specialis  assimilatio  :  quoniam 
homo  a  rationali  seu  intellectuali  perfecti- 

B  one  sortitus  est  speciera  (unde  et  animal 
rationale  mortale  esse  definitur);  Verbum 
autem  aeternum  emanatio  est  intellectus 
Patris  aeterni,  exemplarisque  ratio  omni- 
um  reruin.  Amplius,  Filio  in  divinis  magis 
quam  alteri  person»  congruebat  esse  Fi- 
lium  hominis.  Rursus,  si  Pater  aut  Spiri- 
tus  Sanctus  esset  incarnatus,  essent  duo 
Filii  in  divinis,  et  videretur  ibi  esse  quasi 
quffdam  filiationis  confusio.  Adhuc  au- 
tem,  sicut  omnia  per  Filium  sunt  creata, 
sic  per  euin  omnia  decuit  reformari. 

C  Ex  praehabitis  innotescit,  cur  sancti  Do- 
ctores  affirment.  quod  Filii  Dei  ad  infiina 
descensio  sit  uostra  ad  summa  provectio, 
quod  Verbi  incarnatio  sit  nostra  deificatio, 
quod  ejus  exinanitio  atque  dignatio  sit  no- 
stra  sublimatio  ac  diguificatio.  utpote  : 
quoniam  Unigenitus  Dei  ita  se  propter  nos 
inclinando,  exinaniendo,  humanae  naturae 
applicando,  promeruit  sive  obtinuit  nobis 
gratiarum  charismata  in  praesenti  et  dona 
gloria?  in  futuro,  per  quae  deificamur,  di- 
gnificamur  ac  sublimamur. 

D      Quum  igitur  istis  ex  causis  sit  Dei  Fi- 
lius  incarnatus,studeamus  indesinenter  ab 
omni  corruptione  vitiorum  passionumque 
abstinere,  ut  simus  integri  mente.  in  nullo 
deficientes,  et  toto  corde  Domino  jugiter 
adhaerentes,  juxta  quod  scriptura  est  :  Ad-  Ps.  lxm.o. 
ha?sit  anima  mea  post  te :  et,  Mihi  adhaere-   ps.  lhh, 
re  Deo  bonum  est.  Conemur  quotidie  dei-  -*• 
ficari,  hoc   est,  Deo  per  dona  gratiae  ac 
virtutum  earuraque  actus,  et  spirituales 
profeetus,  praesertim  per  contemplationis 
splendorem  ac   sanctae  dilectionis   fervo- 


158 


IX   NATIVITATE   DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   DECIMUS 


rem,  magis  ac  supernaturalius  assimilari. 
Quum  enim  Dco  sit  proprium  misereri  ac 
parcere,  per  pietatem  internam  et  miseri- 
cordife  viscera,  pia,  copiosa  viscerosaque 
opera,  Deo  valde  salubriter  conformamur: 
quatenus,  sicut  ipsemet  Dominus  Deus  a 
nobis  miserrimis  toties  et  tam  dire  offen- 
job  x.\xv,  sus,  non  protinus  infert  iram,  nec  ulcisci- 
'■  tur  scelus  valde,  sed  condolet,  longanimi- 

ter  prsestolatur;  imo  per  se  et  angelos 
sanctos  ac  homines  bonos,  per  beneficia 
et  miracula  ac  flagella,  ad  reconciliati- 
onem  et  emendationem  nos  e.xhortatur 
(propter  quod  asserit  Paulus  :  Pro  Christo 
legatione  fungimur,  tanquam  Deo  e.xhor- 
tante  per  nos ;  obsecramus  pro  Christo, 
reconciliamini  Deo):  ita  nos  injuriatoribus 
nostris  condoleamus.  non  irascamur,  igno- 
scamus,  non  ulciscamur,  eosque  pie  pra?- 
veniamus,  et  omni  quo  possumus  modo, 
ad  caritatem,  pacem  et  emendationem  eos 
trahamus. 


II  Cov 
20. 


A  Denique,  quum  tam  justus  sit  Deus  ut 
nulhim  peccatum  deserat  impunitum,tunc  JoJxxiv 
justo  Deo  salubriter  assimilamur,  quum 
nullum  in  nobis  ipsis  peccatum  dimitti- 
mus  impunitum,  indiscussum,  iudijudi- 
catum.  Verum  sunt  aliqui  ad  vindictam 
culpff  proximorum  suorum  pronissimi, 
hortanturque  prsesidentem  ut  illos  corri- 
piat  acriter  et  castiget :  proprias  vero  vi- 
tiositates  dissimulant,  nec  tangi,  corripi 
corrigique  permittunt.  Qui  si  vera  caritate 
atque  justitia  essent  ornati,  inciperent  a 

B  se  ipsis. 

Postremo,  quum  unumquodque  illi  po- 
tissimum  conformetur  cujus  actionibus 
magis  insistit,  et  ipsi  Deo  omnipotenti  ac 
adorando  sit  proprium,  se  ipsum  seterna- 
liter  contemplari  ac  summe  diligere:  cer- 
tum  est  quod  quanto  ipsius  contemplationi 
atque  ferventi  dilectioni  frequentius,  pu- 
rius  stabiliusque  vacamus,  tanto  deifor- 
miores  efficimur. 


12. 


SERMO  DECIMUS 


DE    FRICTU    INCARNATIONIS   NATIVITATISQUE   CHRISTI  ;   ET   QUOMODO    SE   ILLO 
DIGNIFICARE    DEBEANT   RELIGIOSI. 


NOTUM  fecit  Domimis  Salutare  suum,  C 
in  conspectu  gentium  revelavit  justi- 
tiam  suam.  Ps.  xcvii,  2. 

Quum  finis  incarnationis,  nativitatis  et 
passionis  Filii  Dei.sit  salus  mundi  et  hono- 
rificentia  ac  gloria  supergloriosissinice  Tri- 
nitatis;  ideo  sicut  ab  exordio  saeculi  coepit 
summe  pius  ac  sapientissimus  Deus  Chri- 
sti  adventum,  nativitatem,  passionem,  ac 
cetera  ejus  mysteria  pr»nuntiare,sic  Chri- 
sto  nato,  mox  ccepit  ejus  nativitatem  ac 
liberationem  per  eum  fiendam,  tam  Ju- 
daeis  quam  gentibus  revelare,  ut  universi  D 
ad  Dei  cognitionem  majorem  perduci  in- 
ciperent,  et  beneficia  Dei  agnoscere,  grati 
esse  ac  suse  saluti  providere  satagerent. 


Hinc  eadem  qua  natus  est  Christus  hora, 
angelus  sanctus  apparuit  dixitque  pastori- 
bus  :  Evangelizo  vobis  gaudium  magnum,  zuc.u.io, 
quia  natus  est  vobis  hodie  Salvator.  Tunc  "• 
quoque  (ut  creditur)  stella  in  oriente  ap-  Mattk.uX 
paruit  tribus  .Alagis,  et  eos  ad  Christum 
ducere  ccepit.  Pastores  vero  qua?  viderant 
et  audierant,  ceteris  retulerunt  Judseis,  si- 
militer  Magi  gentilibus.  Atque,  ut  asserit 
Leo  Papa,  noii  tuuc  latuit  Christi  nativitas 
Romanum    imperium,    quia    tunc    Romae  cf.p.isi 
fons  olei  erupisse,  et  templum  feternita- '°.  ^"^  "^ 
tis  corruisse,  unaque  Sibyllarum  Octavia- 
no  imperatori  de  Christo  locuta,  leguntur. 
Per  alia  quoque  multa  tunc  fuerat  decla- 
rata,  sicut  in  Aurea  fertur  legenda.  Hinc 


IN   NATIVITATE    DOMIXI. 


AD   RKLIGIOSOS  ;    SERMO   DECIMUS 


159 


Is.  1,11,  10, 


luc.  11,  30, 
31. 


PS.  LXXIU, 


Is.  X1,1X,  G. 


Joa7in.  VIII, 
28;  XIV,  10. 


Ps.  L,  6. 


Jer,  XXXI, 
3*. 

Is.  XI,  9. 
•  aqux 

Luc.  1,  15. 


Ibid.  II,  8 
et  seq. 

[         Joann.  vii, 
39. 


per  Isaiam  praedictum  est  :  Paravit  Domi- 
niis  brachium  sanctum  suum  in  oculis 
omnium  gentium  ;  et  videbiint  omnes  fi- 
nes  terrte  Salutare  Dei  nostri.Hoc  est  quod 
justus  Simeon  cecinit,  quum  puerum  Je- 
suin  in  ulnis  tenens,  gratulabundus  inter 
cetcra  sic  deprompsit :  Viderunt  ocuii  mei 
Salutare  tuum,  Domine,  quod  parasti  ante 
faciem  omnium  populorum,  etc. 

Porro  Christus  secundum  naturam  hu- 
manam  assumptam,  Salutare  Dei  vocatur, 
quoniam  Deus  Pater,  seu  Trinitas  tota,  per 
ipsum  salvavit  genus  humanum,  quemad- 
modum  scriptum  est  :  Deus  autem  rex  no- 
ster  ante  ssecula,  operatus  est  salutem  in 
medio  terrse.  Unde  per  Isaiam  loquitur 
Pater  ad  Christum  :  Dedi  te  in  lucem  gen- 
tium.ut  sis  salus  mea  nsque  ad  exlremum 
terrae.  Idcirco  asserit  Dominus  Jesus  :  A 
me  ipso  facio  nihil ;  Pater  vero  in  me  ma- 
nens,  ipse  facit  opera. 

Praeterea,  quamvis  ab  exordio  mundi 
Deus  naturaliter  bonus,  pius  et  liberalis, 
diversa  et  magna  beneficia  gratiarumque 
dona  hominibus  sit  largitus,  postquam  ta- 
men  assumpsit  de  nobis  quod  nostrum 
est,  hoc  est,  postquam  ex  Virgine  glo- 
riosa,  proxima,  domina  et  sorore  nostra, 
humanam  assumpsit  naturam,  coepit  prse 
solito  quae  sua  sunt,  copiosissime  imperti- 
ri  et  communicare  hominibus,  electorum- 
que  corda  gratiosissime  visitare,  mentes 
illuminare,  incerta  et  occulta  sapientiae 
suee  manifestare  eisdem.  Et  quod  ante 
paucis  Prophetis  revelavit  ac  Patriarchis, 
jain  undique  universis  orsiis  est  publi- 
care.  Propter  quod  per  Jeremiam  prse- 
dixit  :  Omnes  cognoscent  me  a  minimo 
eorum  usque  ad  maximum ;  et  in  Isaia 
scriptum  est,RepIeta  est  terra  scientia  Do- 
mini,  sicut  guttae*  inaris  operientes.  Hinc 
Christo  nondum  nato,  beatissimus  Joannes 
Baptista  in  utero  matris  Spiritu  Sancto  re- 
pletus  est,  et  parentes  ejus  copiosa  gratia 
sunt  perfusi ;  natoque  Christo,  pastores, 
Simeon,  x\nna,  et  alii  multi.  Nihilo  minus 
verum  est  quod  ait  Joannes  evangelista  : 
Spiritus   nondum   erat  datus,  quia  Jesus 


Ephes.  I, 
17, 18. 


Coloss.  I, 
9,  10. 


A  nondum  erat  glorificatus.  Quamvis  enim 
qu£e  dicta  sunt,  ante  Christi  glorificatio- 
nem  (qua?  in  ejus  resurrectione  et  ascen- 
sione  peracta  est)  cceperint  fieri,  non  ta- 
men  in  tanta  plenitudine  datus  est  Spiritus 
Sanctus  ante  Christi  ascensionem  ut  post- 
ea.  Non  quod  Virgo  sacratissima  et  Joan- 
nes  Baptista  ante  diem  illum  Pentecostes 
non  acceperint  Spiritum  Sanctum  tam  co- 
piose  sicut  in  die  Pentecostes  Apostoli  : 
imo  de  Virgine  benedicta  nullum  est  du- 
bium  quin  copiosius  valde;  sed  quod  ante 

B  iii  paucis  fiebat  electis,  in  die  Pentecostes 
et  postmodum  usque  in  praesens,  in  multis 
millibus  factum  est  ubique  terrarum. 

Itaque.quum  idcirco  venerit  Christus  ut 
in  Dei  cognitione  crescamus,  et  ad  beatifi- 
cam  ejiis  perveniamus  notitiam,  studea- 
mus  in  Dei  cognitione  proficere,  quemad- 
modum  Paulus  hortatur  :  Pater  glorise  det 
vobis  spiritura  sapientiae  in  agnitione  ejus, 
illuminatos  oculos  cordis  vestri ;  et  alibi, 
Postulamus  (inquit)  ut  impleamini  agni- 
tione  voluntatis  Dei,  in  omni  sapientia  et 

C  intellectu  spirituali,  ut  ambuletis  digne 
Deo,  per  omnia  cresccntes  in  scientia  Dei. 
Quae  omnia  pra?sertim  intelligi  possunt  de 
sapientia,  intellectu  et  scientia,  prout  sunt 
dona  Spiritus  Sancti,  non  prout  sunt  habi- 
tus  acquisiti;  quanquam  etiain  possunt  in- 
telligi  de  sapientia,  intellectu,  scientia,  in 
quantum  acquisiti  habitus  appellantur.  Sa- 
pientia  autem  et  intellectus  atque  scien- 
tia,  ut  sunt  inter  septem  dona  Spiritus  /s.  xi,  2 
Sancti,  omnibus  et  solis  in  caritate  et  gra- 
tia  exsislentibus  insunt.  Idcirco,  sicut  per 

D  actus  meritorios  ac  devotos,  cum  diligen- 
tia  tota  factos,  proficimus  in  caritate,  ita 
et  in  sapientia,  intellectu  et  scientia  jam 
praefatis.  Sapientia  vero  et  intellectus  ac 
scientia,  prout  sunt  habitus  acquisiti,  hu- 
mano  studio  addiscuntur,  legendo,  audien- 
do,  seu  inveuiendo.  Sicque  ad  intelligen- 
dum  sacram  Scripturam,  ad  agnoscendum 
varios  intellectus  ipsius,ad  sciendum  quae 
de  creaturis  in  Scripturis  traduntur,  stu- 
diosi  esse  debenius,  quiim  ipsa  Scriptura 
sit  quasi  epistola  nobis  a  Spiritu  Sancto 


^' 


160 


IN   NATIVITATE   DOMIXI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   DECIMUS 


Sap.  1,  i. 


ifalth.y; 


Jer.  T,  23, 


/s.ux,2. 


I  Reg.  vii. 
3. 


/*J.  XXXlll. 


Prov.  XVI 


/o6  XXXIV 

14. 


76irf.xxviii 
13. 


/5.  XXVIll,9 


missa  :  ad  qiiam  intelligendam  non  labo- 
rare,  est  Spirilus  Sancti  verba  parvi  pen- 
dere,  et  ejus  excellentiae  derogare. 

Verumtamen  ad  proficiendum  in  sapi- 
entia,  intellectu  et  scientia,  prout  sunt 
dona  Spiritus  Sancti,  prspcipuc  debemus 
invigilare,  cordis  puritati  studendo,  et  om- 
ni  malitiap  resistendo.  In  maJevolam  enim 
auimam  non  introibit  sapientia  ista  quie 
donum  est,  nec  habitabit  in  corpore  sub- 
dito  peccatis.Mundi  vero  corde,iliuminan- 
tur  a  Deo,  a  cujus  gratiosa  ac  affluentis- 
sima  illuminatione  nihil  nos  impedit  nisi 
propria  culpa,  remissio  seu  negligentia, 
quemadmodum  loquitur  Jeremias:Peccata 
vestra  prohibuerunt  bonum  a  vobis ;  et 
Isaias,  Iniquitates  (inquit)  vestrEe  divise- 
runt  inler  Deum  vestrum  et  vos.  Ideo  Sa- 
muel  primo  Regum  hortatur  :  Praeparate 
corda  vestra  Domino.  Debet  etenim  homo 
facere  quod  in  se  est,  se  disponendo  ad 
gratiarura  charismata,  ad  sapientise  salu- 
taris  suscipienda  fluenta  et  incrementa. 
Propter  quod  ait  Psalmista  :  Accedite  ad 
eum,et  illuminamini.  In  Proverbiis  quoque 
fertur  :  Hominis  est  animam  praeparare. 
Imo  quanto  plus  ad  ea  nos  prteparamus, 
desiderando,  orando,  vitia  declinando,  pas- 
sionem  dominicam  intime  recolendo,  vir- 
tuosis  exercitiis  inhsprendo,  tanto  abun- 
dantius  eis  implebimur,  quum  apud  Job 
dicatur  :  Si  direxerit  homo  ad  Deum  cor 
suum,  spiritum  illius  et  flatum  ad  se  tra- 
het.  Insuper  carnalia  oblectamenta  gustus, 
tactus,  necesse  est  devitare  :  quia  ut  in 
Job  asseritur,  sapientia  ista  non  invenitur 
in  terra  suaviter  viventium.  Propter  quod 
per  Isaiam  inducitur  :  Quem  docebit  Do- 


A  minus  scicntiam  ?  et  quem  intelligere  fa- 
ciet  auditum  ?  Ablactatos  a  lacte,  avulsos 
ab  ubere.  Et  breviter,  quum  universa  pec- 
cata  non  sint  nisi  quaedam  stultitiae,  opor- 
tet  non  solum  ab  omni  abstinere  peccato 
mortaii,  sed  etiam  a  venialibus,  quantum 
humana  permitlit  fragilitas,  et  praeser- 
tini  ab  incustodia  oris  :  quia  ut  Salomon 
protestatur,  Qui  inconsideratus  est  ad  lo-  Pror.  xm, 
quendum,  sentiet  mala.  Et  iterum  ait  :  ' 
Vidisti  aliquem  velocem  ad  loquendum  ?  /iiw.xxix, 

20 

slultitia  magis  speranda  est  quam  illius 

B  correctio. 

Praeterea  sic  agentes,  prseparamus  et  ex- 
hibemus  puero  Jesu  Deo  seterno  propter 
nos  hodie  nato,  speciosissimum  intra  nos 
thalamum,  cunabula  mollia,  repausatori- 
um  pjacitum  ac  suave,  utpote  propriam 
mentem  sanctarum  cogitationum  varielate 
ornatam,  ardentium  affectionum  sinceri- 
tate  fragranlem,  virtutum  ac  donorum  de- 
pictam  habitibus,bonorumque  operum  di- 
vitem  meritis,  virtuosis  actibus  jugiter 
occupalam.  0  quam  libenter  in  hujusmodi 

C  mente  Christus  quiescit!  Quod  ut  fiat  in 
nobis,  indefesse  conemur  ne  inutiJium  co- 
gitationum  pulveribus,  ne  verborum  ina- 
nium  maculis,ne  illicitarum  appetitionum 
inquinaraentis,  ne  negligentiarum  et  pigri- 
tiarura  cineribus  domiciliura  nostrae  ani- 
mae  respergamus,  raentem  dehonesteraus, 
locum  diabolo  praeparemus.  Sed  nec  ebrie-  iuc.\\i,3i. 
tate   aut   crapula   cor  nostrum   gravetur, 
quoniam  optimum  est  gratia  stabiliri  cor,  Eebr.w», 
non  escis.  Beatus  est  plane,  cui  quotidie  '■ 
zelus  inest  ardentior  Deo  placendi,  proxi- 

D  rais  succurrendi,  in  sapientia  salutari  cre- 
scendi. 


IN    NATIVITATE   DOMINI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   UNDECIMUS 


161 


SERMO  UNDECIMUS 


DE    TRIPLICI    CHRISTI    NATIVITATE    SIVE    GENERATIONE. 


D 


iOMiyUS  dixit.  ad  me  :  Filius  mcus  A 
es  tu,  ego  fiodie  genui  te.  Ps.  ii,  7. 

Triplex  assignatur  generatio  Christi.tam 
admiranda  ut  de  unaquaque  earum  veri- 
h.  un,  8.  ficetur   illud   Isai»    :  Generationem  ejus 
quis  enarrabit? 

Prima,  quis  et  incomparabiliter  admi- 
rabiiis,  ineffabilis  incomprehensibilisque 
consistit,  est  generatio  illa  a'terna,  divina 
et  intellectualis,  qua  a  Patre  aeterno  a^ter- 
naliter,  immaterialiter  atque  invariabili- 
ter  genitus  est.  Nam  Deus  Pater,  quum  sit 
mens  actualissima,  simplicissima,  fecun-  B 
dissima  et  sup.ersapientissima,  se  ipsum 
incessabiliter  ac  seternaliter  intuens  et  in- 
telligens,  sui  ipsius  conceptum  et  verbum 
internum  intra  se  profert  ac  gignit.  Quod 
enim  in  se  et  de  se  intuetur  ac  conspicit, 
hoc  intra  se  exprimit.  Et  hajc  ipsa  expres- 
sio  seu  interna  locutio  Dei  Patris,  est  acti- 
va  generatio  ejus;  ipsa  vero  Verbi  prola- 
tio,  est  passiva  ipsius  generatio.  Porro 
Verbum  ita  a  Patre  prolatum,  recte  appel- 
latur  Filius  ejus,  quum  sit  emanatio  intel- 
lectus  paterni  secundum  rationem  simili-  C 
tudinis  ab  ipso  procedens.  Hinc  quoque 
vocatur  imago  Patris,  imago  utique  natu- 
ralis,  plena,  perfecta,  consubstantialis,  in 
qua  quidquid  Patris  est,  plenissime  spien- 
fleir.  1, 3 ;  det.  Simiii  ratione  dicitur  splendor  lucis 
Sap.Tu.se.  jeternae,  et  speculum  sine  macula  maje- 
statis  Dei  Patris,  atque  figura  seu  chara- 
cter  substanti»  ejus,  quemadmodum  ad 
Hebreeos  et  apud  Sapientem  patet.  —  In- 
super,  quoniam  Deus  Pater  uno  et  eodem 
actu  intelligendi  cognoscit  se  ipsum  et 
cuncta  creata,  ideo  unico  actu  generat  Ver-  D 
bum  suum  ffiternum,  perfectum,  quod  est 
sui  ipsius  imago,  et  omnium  rerum  crea- 
tarum  exemplar,  idea  et  archetypa  ratio. 
T.  31. 


De  hac  generatione  sua  aterna  loqui- 
tur  Filius  Dei,  sub  nomine   Sapientiae  : 
Nondum  erant  abyssi,  et  ego  jam  concepta  Pni-.ym, 
eram;  ante  colles  ego  parturiebar;  quando  V''  -^'  -''< 
prKparabat  coeios,  aderam,  et  eram  cum 
eo  cuncta  componens.  Et  rursus  :  Ego  ex  Eccu.xxn, 
ore  Altissimi   prodivi,   primogenita  ante  ""• 
omnem  creaturam.  Unde  et  per  Isaiam  lo- 
quitur  Pater  :  Xumquid  ego  qui  alios  pa-  /s.  i.xvi,  9. 
rere  facio,   ipse  non  pariam  ?  Si  ego  qui 
generationem   aliis  tribuo,  sterilis  rema- 
nebo? 

Denique  generatio  ista  seterna,  quam- 
vis  tantumdem  exprimatur  et  capiatur  a 
nobis.  nihilo  minus  inconiprehensibilis  et 
ineffabilis  fcrtur  :  quoniam  qualis  sit  et 
qualiter  actu  consistat  sive  agatur  genera- 
tio  illa,  nequaquam  plene  ut  est,  compre- 
hendere  possunuis  aut  effari.  Et  multa 
circa  eam  creduntur  qua  omnem  natura- 
lem  rationem  transcendunt,  et  omnem  ca- 
pacitatem  mentis  humanse  excedunt  :  ut 
quod  in  Patre  sunt  idem  realiter  persona 
generans,  essentia  ejus,  et  generatio  sua 
activa ;  Filius  quoque  eamdem  numero 
cum  Patre  essentiam  habet,  et  quamvis 
vere  generetur  a  Patre,  non  tamen  in  eo 
est  indigentia,  dependentia,  potentialitas, 
aut  imperfectio  ulla.  Et  breviter,  quam 
incomprehensibilis  et  ineffabilis  est  Deus 
Pater,  tam  incomprehensibilis  et  indicibi- 
lis  est  generatio  ejus.  Et  idem  sentiendum 
de  Filio.  Ad  quod  insinuandum  loquitur 
Salomon,  dicens  :  Quod  nomen  ejus,  et  pnK.xxx, 
quod  nomen  Filii  ejus,  si  nosti  ?  *■ 

Preeterea,  alia  est  generatio  Christi,  hu- 
mana,  corporalis  ac  temporalis,  qua  ho- 
dierna  die  processit  ex  Virgine  matre:qu8e 
item  ineffabilis  incomprehensibilisque  est, 
quum  nec  hoc  valeat  comprehendi  quali- 

11 


162 


IN  NATIVITATE  DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  *,    SERMO   liNDKCIMUS 


Matth.  I, 
30. 


Luc.  I,  38, 


Ibid.  XXIII, 
33. 


ter  verus  homo  e.\  clauso  prodicrit  Virgi- 
iiis  utero;  nec  hoc,qualiter  persona  aeterna 
vcriisque  Deiis  de  iiovo  sit  veraciter  g;eiie- 
ratus;iicc  illud,qualitcr  Christo  hiiic  iiide 
realiter  atque  localiter  moto,  nequaquam, 
hoc  cst  nec  per  se  neque  per  accidciis, 
mola  sint  omnia  quse  erant  et  sunt  in  eo  : 
nam  divinitas  ejus  semper  mansit  prorsus 
immobilis. 

Pra>tcrea  generatio  ista  Christi  humana 
pouitur  duple.x  :  una  in  utero,  et  alia  ex 
utero.  Dc  quariim  prima  habetur  in  Mat- 
thwo  :  Quod  in  ca  natum  est,  de  Spiritu 
Sancto  cst.  Hsc  generatio  facta  est  in  An- 
nuntiatione  dominica.  quando  ad  verba 
archangcli  Gubridis  respondit  divinissima 
Virgo  :  Ecce  ancilla  Domini.  fiat  mihi  se- 
cundum  verbum  tuum.  Tunc  enim  omni- 
potcnte  ct  infinita  Dei  agente  virtute,  prae- 
stantissima  Virgo  in  instanti  Filium  Dei 
concepit  :  ita  quod  tunc  in  momento  for- 
matum  et  organizatum  est  corpus  Christi, 
et  anima  ejus  creata  corporique  unita ; 
atque  utruinque  simul  formaliter  junctum, 
est  a  Verbo  ieterno  assumptum,  et  suse  di- 
vinitati  immediata  personalique  unione 
conjunctum,  ita  quod  in  increato  esse  hy- 
postatico  Verbi  suppositata  est  humanitas 
Christi,  et  sic  tiinc  generatus  et  natus  est 
Christus  in  utero.  Nam  et  in  ceteris  gene- 
rabilibus  generatio  in  utero  nuncupatur, 
quando  aniina  corpori  copulatur.  Genera- 
lio  autem  cx  utero,  est  quasi  manifestatio 
seu  proditio  generationis  factae  in  utero, 
seu  geniti  nati  in  eo. 

Tertia  generatio  Christi  est  spiritualis, 
qua  ipse  spiritualiter  nascitur  seu  esse  in- 
cipit  in  cordibus  credentium,  et  eorum 
qui  convcrtuntur  ad  ipsum,  seu  regene- 
rantur  in  eo.  Quee  generatio  valde  exstat 
mirabilis.  Quis  enim  satis  valcat  admirari, 
qualiter  totus  pene  mundus  ad  eum  con- 
versus  cst,  eumque  credidit  esse  verum 
Deum  qui  homo  est,  et  in  tanta  humilita- 
te,  paupertate  ac  persecutionibus  vixit  in 
muiido,ac  tandcm  amarissimam  atque  tur- 
pissiinam  mortein  toleravit  in  ipso  latro- 
num  patibulo?  Luce  clarius  constat,  islud 


A  nunquam  ficri  potuissc  nisi  omnipotente 
Deo  agentc,  qui  pcr  tot  et  tanta  sibi  soli 
possibilia  iniracula,  inundum  convertit  ad 
Christum  :  imo  potius  per  interiores  in- 
stinctus  divinos,  per  illuminationes  super- 
nas,  per  inspirationes  secretas  id  egit;  nec 
exteriora  miracula  per  se  fuissent  ad  hoc 
sufficientia,  propter  tarditatem,  fragilita- 
tem,  imo  et  perversitatem  cordis  humani. 
Ilanc  quoque  tam  admirabilem  fidem  con- 
servavit  et  praevalere  fecit  Deus  omni- 
potens,   inter   tot   fidei    impugnationes   a 

B  tyrannis,  ab  haereticis,  a  philosophis,  a  Ju- 
d;=pis,  ct  ab  invisibilibus  hostibus  ejus  : 
quam  ct  nunc  iisqiie  conservat,  et  usque 
in  fiiicin  mundi  Omnipotens  conservabit, 
quanquam  tem])ore  Aiitichristi  ad  tcmpus 
modicum  videbitur  ex  magna  parte  oc- 
cumbere;  sed  tunc  paulo  post,  plus  quam 
uiiquam  ante,  vigebit.  Unde  ad  insinuan- 
duin  causam  ineffabilitatis  generationis 
istius  spiritualis  Christi,  quum  Isaias  pro- 
pheta  dixisset,  Generationem  ejus  quis  /«.  i.ni,  s 
enarrabit  ?  subtilissime  addidit  :  Quia  ab-    ibidem. 

G  scissus  est  de  terra  viventium.  Pro  quo 
Septuaginta  transtulerunt  :  Quia  tolletur 
de  terra  vita  illius,  id  est,  per  occisionem 
auferetur  de  sseculo  isto.  Itaque  enitamur 
ad  hoc,  ut  Christus  semper  spiritualiter 
geueretur  in  nobis  per  gratias  incremen- 
ta  et  virtutum  profectus.  Ipse  enim  in 
Evangelio  protestatur  :  Quicumque  fecerit  ji/a«/i.xii 
voluntatem  Patris  mei  qui  in  coelis  est, 
ipse  meus  frater  et  soror  et  mater  est. 

Denique  ad  hoc  Filius  Dei  de  Virgine 
matre  corporaliter  natus  est,  ut  spirituali- 

D  ter  in  omnibus  nobis  nascatur,  et  renasca- 
mur  in  eo.Nascitur  quippe  in  nobis,quan- 
do  per  fidem  et  caritatem  incipit  esse  in 
nobis,  aut  certe  per  caritatis  et  ceterarum 
incremenla  virtutum,splendidius  ac  perfe- 
ctius  demoratur  et  regnat  in  nobis  quam 
ante.  l'traquc  vcro  generatio  ista  Christi 
ordinalur  ad  hoc,  ut  ad  claram  et  beatifi- 
cam  contemplationem  primae  et  aeternse 
generationis  Christi  perveniamus  :  quia  in 
hoc  plena  consistit  electorum  felicitas,  ut 
superbeatissimse  Trinitatis  essentiam,  con- 


I' 


IN   NATIVITATE   DOMINI. 


AD   KELIGIOSOS  ;    SERMO   DUODECIMUS 


163 


sistentiam,  emanationem  et  eommunica- 
tionein  ad  intra,  inutuam  quoque  intui- 
tionem,  dilectionem,  eomplacentiam  et 
fruitionem  clare  per  speciem  contemplen- 
tur.  0  quam  inaestimabiliter  gaudent  oin- 
nes  coelestis  Jerusalem  eives,  limpidissi- 
me  intuendo  quemadmodum  unigenitus 
Filius  a  Patre  aeterno  invariabiliter  gene- 
ratur;  quemadmodum  etiam  Spiritus  San- 
ctus  a  Patre  et  Filio  tanquam  ab  uno 
principio  feternaliter  profluit  etspiratur; 
quemadmodum  Pater  se  totum  communi- 
cat  Filio,  Pater  quoque  et  Filius  Spiritui 
Sancto ;  qualiter  item  liae  tres  superbene- 
dictae  personae  se  invicem  intuentur  su- 
perclarissime  cum  infinita  delectatione, 
ac  superardentissime  diligunt  cum  im- 
mensa  suavitate  1  Hoc  et  nunc  per  fidem 
ac  sapientiae  donuin  pie  ac  humiliter  con- 
templemur  cum  intima  congratulatione. 

Postremo,  ut  ad  hujuscemodi  contem- 
plationem  simus  idonei,  per  exercitia  vir- 
tutum  moralium  oportet  nos  praeparari, 
purgari  ac  reformari.  Quomodo  enim  in 


A  tam  supersplendidissimum  increatumque 
lumen  mens  poterit  figi,  si  motibus  sub- 
jacet  vitiorum,inquietudinibus  passionum, 
atque  facile  hinc  inde  insfar  arundinis 
agitatur  ?  Necesse  est  ergo,  ut  suo  quisque 
animo  dominetur,  ut  animositatem  suppe- 
ditet,  iram  impatientiamque  conculcet,  ti- 
moratus,  custoditus,  sollicitus  semper  in 
Deo  exsistat.  Quod  si  ita  habuerimus  nos, 
erimus  certe  Deo  carissimi;  affluentissime 
aderit  nobis,  stillicidia  gratiae  suae,  sapien- 
tiae  rivos,  caritatis  ardores,  lucem  misera- 

B  tionum  suarum  multiplicabit,  perficiet  et 
conservabit  in  eordibus  nostris.  Ubique 
itaque  et  indefesse  adspiremus  ad  Deum 
et  suspiremus  ad  eum,  et  intra  nos  ipsum 
alloquamur,  invocemus,  laudemus  ac  ve- 
neremur,  ne  ad  momentum  recedat  a  no- 
bis,  ne  gratia  ejus  minuatur  in  nobis,  ne 
caritas  unquam  tepescat  aut  spirituale  stu- 
dium  remittatur ;  imo  quotidie  virtuosio- 
res,  ferventiores  efficacioresque  simus  in 
omni  ejus  obsequio,  ad  laudem  et  glo- 
riam  ejus. 


SERMO  DUODECIMUS 


DE   NUDO   AC  MISERO   PUERI   JESU    IN   HUNC   MUNDUM   INGRESSU,   QUO    RELIGIOSI 
AD   TOLERANTIAM   PAUPERTATEMQUE   PROVOCANTUR. 


r 


\NVENIETIS  infantem  ipannis  involu- 

tum,et  posituin  in  prcvsepio.Luc.  ii,12. 

Quemadmodum   in  Christo   est  duplex 

natura,  utpote  divina  altissima,  et  humana 

declivis;  sic  in  omnibus  quae  de  ipso  le- 

guntur,  est  considerare  quaedam  valde  su- 

blimia,  et  quaedam  valde  declivia.   Quod 

etiam  in  iis  quae  de  sua  nativitate  legun- 

tur,  perpenditur.  Quod  enim  natus  est  de 

muliere  egena,  declive  esse  videtur.  Sed 

£uc.  1,35.  quod  de  Virgine  pura  a  Spiritu  Sancto  su- 

pernaturaliter  fecundata,  est  genitus,  quis 

satis  miretur  ?  Hoc  ergo  sublime  est  atque 

/ii</.  11, 7.  deificum.  Rursus,  quod  in  stabulo  natus, 


C  panniculis  involutus,  atque  in  praesepio 
reclinatus  est,  bassum  asserimus.  Quod 
vero  ejus  nativitatem  angelus  nuntiavit  luc.  u, 
pastoribus,  quod  puerulum  illum  appel-  '*• 
lavit  Salvatorem  et  Dominum  Christum, 
quod  etiam  ccelestis  exercitus  Deum  lau- 
dans  apparuit  et  cantavit,  Gloria  in  altissi- 
mis  Deo,  ad  sublimia  pertinet.  Similiter, 
quod  templum  aeternitatis  corruit  Romae 
et  olei  fons  erupit,  stellaque  Magis  os- 
tensa  est,  et  alia  mirabilia  quae  in  illa 
hora  contigerunt,  majestati  nati  infantuli 

D  attestantur. 

Insuper,  omni  consideratione  dignissi- 


164 


IX   NATIVITATE   ROMINI. 


AD  RELiniOSOS  :    SERMO   DUODECIMUS 


Afatth.M» 
20. 


mum  est,  quod  angelus  paiipertatem  Chri- 
sti  sic  commendavit  pastoribus.  eam  illis 
pro  signo  agnoseendi  infantein  assignans  : 
Zuc.  H,  12.  Hoc  (inquiens)  vobis  signum,  «  Invenietis 
infantem  pannis  involutum,  et  positum  in 
priesepio  ».  Quo  monstravit.quam  speciaii- 
ter  nobis  consideranda  sit  Cliristi  pauper- 
tas,  imo  et  imitanda.  Quam  utique  pauper- 
tatem  Cliristus  non  solum  in  sua  nativitate 
elegit,atque  in  suo  sacratissimo  corpuscu- 
lo  consecravit,  sed  in  tota  vita  sua  usque 
crucis  niartyrium  continuavit,  el  verbis 
edocuit  et  exemplis,  in  tantum  ut  dixerit: 
Voiucres  coeli  nidos  liabent,  el  vulpes  ter- 
rae  foveas ;  Filius  autem  hominis  non  ha- 
bet  ubi  caput  suum  reclinet.  Hinc  de  ipso 
vaticinatus  est  cum  ingenti  admiiatione 
yer.xiv,8,  sanctificatus  in  utero  Jeremias:Quare  qua- 
'■  si  colonus  venturus  es  in  terra,  el  quasi 

viator  declinans  ad  manendum?Quare  ven- 
turus  es  velut  vir  vagus?  Unde  et  Christus 
in  Psalmo  fatetur  :  Pauper  sum  ego,  et  in 
laboribus  a  juventute  mea;  exaltatus  au- 
tem,  humiliatus  sum  et  conturbatus.  Hinc 
in  Evangelio  protestatur  :  Qui  non  renun- 
tiaverit  omnibus  qu»  possidet,  non  potest 
roeus  esse  discipulus.  Quo  constat  quam 
indecens  et  injustum  sit  Christianum  ter- 
renis  insistere  congregandis,  cupiditati  va- 
care,  et  thesaurizare  in  terris.  Quod  ex 
Evangelio  aliisque  scripturis  copiosissime 
posset  ostendi ;  in  aliis  quoque  sermoni- 
bus  ubertim  probatum  est. 

Quae  quum  ita  se  habeant,  quam  vitio- 
sum  est  etiam  religiosos  mammonffi  deser- 
vire,avariti£e  locum  dare,  augendis  opibus 
indesinenter  ac  miserabiliter  inhiare  (qua- 
si  non  sit  vita  alia  post  prjesentem,  et 
quasi  Deus  religiosorum  specialem  non 
habeat  curam),atque  per  ha'c  scandalizare 
graviter  saeculares  ?  Nonne  natura  paucis 
minimisque  contenta  est?  Et  per  quid  ad- 
60  periit  monastica  omnis  sacra  religio, 
sicut  per  temporalium  affluentiam  rerum, 
ex  qua,  immoderantia  et  exquisitio  cibo- 
rum  ac  potuum,multaque  alia  vitia  gulam 
consequentia  oriuntur  ?  Verum  sunt  multi 
religiosi  paupertatem  profcssi,  sic  paupe- 


P».  LXXXVII, 

16. 


Zuc.xiv,33. 


A  res  esse  volentes,  ut  eorum  quae  ad  corpus 
pertinent,  eis  nil  desit.  Et  quid  dico,  de- 
sit,  quum  nec  his  contententur  quibus 
lionesti  sseculares  contentarentur  seque 
abundare  arbilrarentur? 

Consideremus,o  fratres.vocationem  pro- 
fessionemque  nostram.  Quid  Deo  voveri- 
nius,  jugiter  recordemur.  Quam  metuenda 
et  districla  sint  Dei  judicia,  quam  terri-  Pj.  i.xv,5. 
bilis  sit  ipse  in  consiliis  suis  super  filios 
hominum,  profunde  pensemus.  Nonne  ex 
nostra  professione  tenemur  ad  perfectio- 

B  nem  quotidie  tendere,  in  gratia  ac  virtuti- 
bus  assidue  et  condigne  proficere?  Quid 
ergo  est,  quod  post  tanta  tempora  quibus 
in  Ordine  fuimus,  adhuc  tain  remissi,  im- 
perfecti  ac  passionabiles  invenimur,  nec 
superponimus  omnibus  actibus  nostris  Dei 
timorem?  Idcirco  in  nianducando,  biben- 
do,  loquendo,  repausando,  atque  nos  ipsos 
in  multis  palpando,  quotidie  valde  pecca- 
mus,  et  sffipe  non  minus  bona  omittendo 
quam  mala  agendo. 
Porro,  si  omnes   Christiani   ad  arctam  Maiih.  vn, 

C  viam  poenitentialemque  vitam  tenentur  :  '*• 
quanto  magis  nos  religiosi,  quorum  non 
est  circa  communia  languere,  sed  antono- 
inastice  devotioni  intendere,stricte  ac  stre- 
nue  conversari,  et  carnem  cum  vitiis  et  Gaiat.y,u. 
concupiscentiis  crucifigere,  omnia  tamen 
discrete  agendo?  Si  igitur  aliquid  victua- 
lium  aut  indumentorum  seu  combustibi- 
lium  ssepe  nobis  deficiat,  non  faciliter 
niurmuremus.non  contristemur;  sed  Chri- 
sti  paupertatem  et  afflictiones  reminiscen- 
do.gioriemur  in  Domino  quod  eum  saltem 

D  permodice  possumus  imitari,  quemadmo- 
dum  princeps  hortatur  Apostolorum:Com-  iPeir.iv, 
niunicantes  Christi   passionibus  gaudete,  '■'• 
ut  in  revelatione  gloria?  ejus   gaudeatis. 
Ecce  Ghristus,  virtus  et  sapientia  Dei  Pa-  icor..,»*. 
tris,   sapientia  plane  attingens  a  fine    in  Sh;).vim,i. 
finem  fortiter,  et  disponens  cuncta  suavi- 
ter,  qui  in  se  ipso  et  per  se  ipsum  nihil 
omnino  sine  rationabilissimis,  specialissi- 
mis  ac  pra?stantissimis  causis  assumpsit, 
fecit  ac  pertulit  :  hic,  inquam,  Dominus 
Jesus  Christus  in  frigore  hiemali  intenso, 


4 


"1 


IN   NATIVITATE   DOMIM.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    DUODECIMUS 


163 


in  stabiilo  tetro  ac  sordido  nasci,  pannis  A 
involvi,  in  prsesepi  locari  elegit,  atque  in 
cnnctis  qu£e  duriora  sunt  corpori  prseac- 
ceptavit,  ut  non  verbis  dumtaxat,  sed  suis 
sanctissimis  nos  informaret  exemplis,  cor- 
pus  affligere,  concupiscentias  edomare, 
prospera  mundi  despicere,  coelestia  totis 
preecordiis  affectare.  Flevit,  non  risit,  ut 
doceret  nos  vacare  compunctioni,  non  dis- 
solutioni ;  lacrimis,  non  risibus;  niaturi- 
tati,  non  levitati.  Nihilo  minus  nos  ingrati, 
miseri  et  cfecati,  adhuc  qusrimus  suavia 
carni,  alimenta  lauta  atque  supcrflua,  cu-  B 
riosas  pretiosasque  vestes,  stratum  molie. 
Nedum  ad  risus,  sed  etiam  ad  cachinnos 
sumus  proclives  ;  iilud  Ecclesiastte  non 
£ccie.\n.  pensantes,  Sicut  sonitus  spinarum  arden- 
'■  tium  sub  olla,  sic  risus  stulti;  et  rursus, 

iiiki.  3.  Cor  sapientium  ubi  tristitia,  et  cor  stulto- 
rum  ubi  Ifftitia ;  imo  quod  ipsemet  Chri- 
z.i(c.  M,  is.  stus  locutus  est,  Vae  (inquiens)  vobis  qui 
ridetis,  quia  plorabitis  et  flebitis.  Nonne 
in  valie  lacrimarum,  in  loco  exsilii,  in  car- 
cere  et  corpore  mortis  sumus  ?  Cur  millia 
miserorum  quotidie  pereuntium  non  de-  C 
flemus?  Cur  proximorum  peccata  non  de- 
ploramus,  si  tamen  eos  sicut  nos  ipsos 
diligimus?  Gur  super  injuriis  et  inhonora- 
tionibus  ac  offensionibus  Domini  Dei  no- 
stri  quotidianis,  innumerabilibus  ac  gra- 
vissimis,  non  contabescit  cor  nostrum,  nec 
zelo  zelamur  pro  eo,  si  tamen  eum  super 
omnia  et  plus  quam  nos  ipsos  diligimus, 
qui  de  propriis  injuriis  etiam  modicissi- 
inis  tam  dire  tabescimus  ?  Ideo  sanctus  ait 
Bernardus  :  Ludamne  amplius  et  illudam 
lacrimas  ejus !  D 

Defleamus,  o  fratres,  nos  ipsos;  deplo- 
remus  ruinam  EcclesicB  in  omni  statu,gra- 
du  ac  ordine  ejus.  Et  quo  minus  prje- 
dicando,  eo  plus  deprecando,  exemplariter 
conversando,  et  bonae  famee  dulcedine  re- 
dolendo,  aliis  succurramus,  Ecclesiam  ad- 
juvemus.  Insupcr,  si  sa^pe  hiemalium  iio- 
ctium  affligamur  frigoribus,  non  feramus 
moleste,  sed  rememorcmur  quid  Christus 
Dei  Filius  pro  nobis  in  frigida  illa  qua 
natus  est  nocte,et  deinde  diu  ac  saepe  per- 


pessus  sit.  Cum  pastoribus  eum  spiritua- 
liter  visitemus,  et  eum  sequi  non  pigrite- 
mur.  Compatiamur  tenerrimo  puero  tanta 
propter  nos  passo,  in  tam  duro  prccsepio 
reclinato,  tantis  penuriis  sic  affecto.  Pelli- 
ceas  nostras  supponamus  infantili  ejus 
mollissimoque  corpusculo,  et  vestibus  no- 
stris  eum  operiamus. 

Postremo,  per  hoc  quod  pastoribus  vigi-  iuc.  n,8. 
lantibus  angelus  sanctus  apparuit,  constat 
quod  gratee  ac  placitae  sint  angelis  sanctis 
nocturnae  vigiliBe  quibus  veri  religiosi  Deo 
intenti  sunt,  ejus  prteconiis  occupati,  ejus 
contemplationibus  inhaerentes,  suas  quo- 
que  conscientias  perscrutantes,  suamque 
vitam  diseutientes,  veniam  suorum  depre- 
cantes  peccaminum,  supernoruin  qua>ren- 
tes  influxum  charismatum,  emendationem 
fervidam  proponentes  in  omnibus.  Hinc 
quippe  dixit  Propheta  :  Deum  exquisivi  Ps.  lxwu 
manibus  meis  nocte  contra  eum,  et  non  '''^' 
siim  deceptus;anticipaverunt  vigilias  ocu- 
li  mei ;  cogitavi  dies  antiquos,  et  annos 
a'ternos  in  mente  habui;et  meditatus  sum 
nocte  cum  corde  meo,  et  exercitabar,  et 
scopebam  spiritum  meum.  Itaque  et  nos 
omnia  ista  singulis  noctibus,  imo  et  fre- 
quenter  in  die  peragamus  devote,  atque 
cum  omni  diligentia  studeamus  puritati 
iiitern»,  in  qua  maxime  complacet  Deo.  In 
psalmis  et  orationibus  cordialiter  delecte- 
mur.  ubique  et  maxime  in  divinis  Deo 
slabililer  intendamus,  ut  exsultent  labia  Ps.Lxx.is. 
nostra  quum  cantaverimus  ei. 

Ad  ha;c  agenda,  ad  matntinale  Offieium, 
ad  Creatoris  nostri  obsequium  surgamus 
alacriter  :  exsiliamus  de  lectulo,  et  pigre 
quid  agere  erubescamus  coram  Deo  et  an- 
gelis  sanctis  custodibus  nostris,  quibus 
ubique  reverentiam  tenemur,  et  exhibere 
debemus.  0  quam  vile  ac  miserum  est, 
hora  illa  divini  Officii,  somnolentia  oppri- 
mi,  pigrititp  non  reniti,  carnalem  repausa- 
tionem  amplecti !  Excutiat  ergo  se  somno- 
lentus,  et  Dei  pra?sentiam  cogitet  piger.  In  Ps.cxxxvn. 
conspeclu  angelorum  psallamus  ferventer,  '• 
ct  omne  opus  Dei  diligenter  agamus.  Sa- 
cram    quoque    Christi    infantiam  dulciter 


166  IN   NATIVITATE   DOMINI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  DUODECIMUS 

coulemplemur,  et  natum  infantulum  tam  A  lumbinam  simplicitateni  redeamus  ac  per- 
speciosum  ac  superdulcissimum,  caritatis  tiugamus.  Ad  laudem  et  gloriam  pueri 
brachiis  constringamus,  et  nostris  pectori-  nobis  nati,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  San- 
bus  affectuosissime  applicemus,  atque  ad  cto  unus  est  Deus  aeternaliter  benedictus. 
christianae  infantiae   innocentiam,  ad  co-     Amen. 


IN   FESTO 
S.  STEPHANI   PROTOMARTYRIS 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^E 


STEPHANUS    PLENUS    GRATIA    ET    FORTITUDINE,    ETC.  Act.    VI,   8-10:    VII,    34-60. 


Acl. 


Ibid.  8 


/s.   XI 


PERFECTIONEM,  dignitatem,  actus  at-  A 
que  martyriuni  gloriosissinii  martyris 
Stephani,  felix  evangelista  Lucas  compen- 
diose  describit,  dicendo  : 

Step/ia»us  p/e/>i(s  gratia  et  fortitudine. 
Porro  paulo  ante,  haec  verba  habentur  : 
1,5.  Elegerunt  Stephanum  plenuin  fide  et  Spi- 
ritu  Sancto,  videlicet  in  unum  et  primum 
septem  diaconorum.  Nunc  vero  asseritur 
«  Stephanus  plenus  gratia  »  gratum  faci- 
ente,  qua>  est  habitus  supernatu!alis,men- 
tem  in  esse  deiformi  et  ad  promerendum 
idoneo  ponens ;  «  et  fortitudine  »  qua?  est  B 
virtus  moralis  et  cardinalis,  ardua  strenue 
aggrediens,  per  quam  homo  bene  et  con- 
stanter  se  habet  in  periculis  mortis.  Fuit 
etiam  «  plenus  fortitudine  »  quse  est  unum 
de  septem  donis,  per  qiiam  homo  perfe- 
ctionis  operibus  insistit  stabiliter.  Per  qua' 
verba  insinuatur,  quod  Stephanus  fuit  vir 
apostolicae  perfectionis,  et  valde  heroiciis. 
Faciebat  signa,  quoad  minora  miracula, 
et  prodigia,  quantum  ad  majora,  magna 
in  populo  Judteorum,  quibus  in  Jerusalem 
statim  post  Spiritus  Sancti  missionem  pra>-  C 
dieavit. 

Surrexerunt  auteni  quidam  de  synago- 
ga  rjua'  appellatur  Lihertinorum,  hoc  est 
de  congregatione  ac  numero  Jud;eorum 
qui  dicti  sunt  Libertini,  a  regione  de  qua 
fuerunt;  vel  quia  manu   missi,  hoc  est. 


libertate  donati  fuerunt,  quum  prius  fue- 
rint  servi,  seu  servilis  conditionis  ;  et  Cy- 
renensium,  sic  dictorum  a  Cyrene  civitate 
Libyae,  secundum  Bedam  ;  et  Alexandri- 
norum,  hoc  est  de  Alexandria  urbe  ^Egy- 
pti ;  et  eoruni  qui  erant  a  Cilicia  et  Asia, 
qufe  sunt  regiones  vicince  ad  invicem  ; 
di.spufantes  cum  Stephano,  id  est,  contra 
eiim  probare  conantes  quod  Jesus  Nazare- 
nus  non  fuerit  Christus.  Et  non  poterant 
rcsistere  sapientio'  Stephani,  et  Spiritui, 
id  est  Spiritui  Sancto,  qui  loquebatur  per 
Stephanum,  prout  ait  Salvator  :  Non  enim  Matth.  x, 
vos  estis  qui  loquimini,sed  Spiritus  Patris  -"• 
vestri  qui  loquitur  in  vobis.  Impleta  est 
ergo  in  Stephano  illa  Christi  promissio  : 
Ego  dabo  vobis  os,  et  sapientiam  cui  non  zuc.xxi.is. 
poterunt  resistere  et  contradicere  omnes 
adversarii  vestri.  Audientes  autem  ha'c  Ac(.vn,5i. 
verba  B.  Stephani,  qus  in  Actibus  scripta 
sunt.  et  in  lectione  hac  omittuntur  (qui- 
bus  verbis  Stephanus  dure  atque  justis- 
sime  redarguebat  prsefatos  Judseos,  Dura  /s.usi.ss. 
(inquiens)cervice  et  incircumcisi  corde  et 
auribus,  vos  semper  restitistis  Spiritui 
Sancto,  et  nunc  proditores  et  homicid» 
Christi  fuistis)  ;  dissecabantur  cordibus 
suis,  hoc  est,  pr»  vehementia  irse  et  im- 
patientia?  variis  modis  intra  se  quodam- 
modo  nimpebantur.  Quemadmodum  enim 
caritas  et  concordia  faciunt  unionem  indi- 


168      IN   FESTO   S.  STEPHAM    PROTOMARTYRIS.   —   ENARRATIO    IN   LECTIONEM   LOCO   EPISTOL^ 


Prov.  XXIX, 
1. 


iVum.  XII, 8 
II  Cor.  xii, 
2-t. 


Exod. 
XXXIII,  30. 


visionemque  eordium,  sic  odiuni.  discor- 
dia,  ira  et  impatientia  disgregationem  ac 
dissecationem  faciunt  animorum.  Et  slri- 
debant  dentibus  in  eum,  tanquam  rabidi 
eanes,  mentis  furorem  forinseeus  osten- 
dentes.  Itaque,  «  dissecabantur  »  quemad- 
modum  mala  olla  posita  in  camino  crepit 
et  exsilit :  quia  superbi,  impatientes,  incor- 
rigibiles  erant.  Quorum  perversitatem  at- 
que  insaniam  multi  sequuntur,  qui  dura 
cerviee  redarguunt  increpantem ;  et  quo 
rationabilius  convincuntur.  eo  pius  indi- 
giiantur  et  irascuntur,  non  attendentes  ii- 
,  lud  Proverbiorum,  Viro  qui  corripientem 
dura  cervice  contemnit,  rcpentinus  super- 
veniet  interitus. 

Quum  autem  Stephanus  esset  plenus 
Spiritu  Sancto,  quo  pleni  dicuntur  qui 
ejus  gratia  et  caritate  implentur,  infcn- 
dens  iti  coelum  oculis  mentis  et  corpo- 
ris,  tanquam  ad  desideratissimam  patriam, 
quam  fuit  mox  ingressurus,  vidit,  hoc 
est,  contemplatus  est  per  donum  sapien- 
tiae,  gloriam  Dei  (sicque  beatitudinera  et 
mercedem  sibi  paratam  Deus  ei  ostendit, 
prapgustareque  fecit),  et  Jesum  stantem  a 
dextris  virtutis  Dei.  Verba  ista  pensando, 
videor  mihi  audire  tonitruum.  Quis  enim 
hiijus  beatissimi  martjTis  excellentiam  di- 
gne  miretur?  Quis  visionis  hujus  magnifi- 
cae  exprimat  qualitatem?  Quis  demum  in 
istis  divinsp  pietatis  immensitatem  satis 
coilaudet?  Itaque,  «  vidit  gloriam  Dei  », 
hoc  est  Deum  gloriosum,  seu  majestatem 
et  excellentiam  ac  beatitudinem  ejus. 

Sed  quomodo  \idit?Per  fidem,  an  per 
speciem?  Et  dicunt  nonnulli.  quod  pro 
morula  illa  vidit  divinam  essentiam  seu 
Deum  clare  per  speciem.  sicut  Beati  in 
;  patria  :  quemadmodum  datum  est  Moysi 
■  et  Paulo  in  hac  vita  Deum  videre,  secun- 
dum  Augustinum  libro  de  Videndo  Deum. 
Sed  contra  istud  objicitur,  quod  Moysi  lo- 
quebatur  Deus  :  Xon  videbit  me  homo.  et 
vivet.  Cirea  quod  dicunt  doctores  commu- 
niter,  quod  nemo  in  vita  prwsenti  vivens 
vila  huinana,  ulpote  sensibus  utens  cor- 
poreis,  possit  Deum  videre  per  speciem. 


A  sed   ab   omnium   organicarum    sensitiva- 
rumque  virium  operatione  suspenditur  qui 
Deum  taliter  contemplatur.  Stephanus  ve- 
ro  in  visione  hac  sensibus  actualiter  ute- 
batur,  loquens  Juda?is.  Hinc  alii  dicunt, 
qiiod  gloriam  Dei  vidit  imaginaria  visione, 
quemadmodum   Isaias,   Ezechiel,    Daniel,   /s.  vi,  i ; 
Joannes  quoque  in  Apocalypsi :  in  quorum  /ja"*',,''^' 
virtute  imaginativa,  fuit  ministerio  ange- lo-.Apoc. i, 
lorum    siinilitudo   sive    effigies   qua?dani  ^,5  '"'" 
formata,  divinae  majestatis  repraesentativa. 
Alii  dicunt,  quod  effigies  hujusmodi  cor- 

B  poralibus  S.  Stephani  oculis  fuit  objecta. 
Ceteris  videtur,  quod  visio  ista  fuit  anago- 
gica.  pure  intellectualis,  quales  et  sancti 
David  visiones  fuisse  creduntur.  Sicque 
visio  ista  medio  modo  se  habuit  inter  vl- 
sionem  Dei  per  fidem,  et  visionem  ejus 
per  speciem. 

Insuper.  qualiter  Jesum  vidit  in  forma 
humana?  Dicunt  nonnulli,  quod  visus  Ste- 
pliani  divina  virtute  fuit  sic  confortatus, 
quod  sua  acie  penetrans  ccelos,  vidit  Je- 
sum  in  coelo  empyreo.  Sed   quum  visio 

C  fiat  intus  suscipiendo  magis  quam  extra 
mitlendo.  alii  dicunt  quod  corpus  Christi 
visum  Stephani  immutavit.  In  potestate 
etenim  Christi  est  ut  corpus  suum  faciat 
a  remoto  videri  sicut  de  prope.  Imo  quum 
corpus  glorificatum  sit  animae  suae  plene 
subjectum,  in  potestate  animae  gloriosae 
est  ut  ad  ejus  libituin  corpus  suum  alio- 
rum  visum  immutel,  aut  non  immutet.  Vi- 
sus  est  autem  Jesus  stare,  quoniain  stare  Acrvn.  55. 
pugnantis  est  atque  juvantis.  Sed  et  Mar- 
cus  dicit  Jesum  sedentem  a  dextris  Dei,  .i/nrc.  wi. 

D  quia  sedere  imperantis  est  et  regnantis.  '"• 
Stephanus  vero  vidit  Jesum  tanquam  pa- 
ratum  ad  suum  auxiIium,imo  et  actualiter 
adjuvantem  :  ideo  vidit  eum  stantem. 

Et  ait  :  Ecce  video  cwlos  apcrtos.  Xon 
quod  in  ccelestibus  illis  incorruptibilibus- 
que  corporibus  fuerit  realis  apertio,  fra- 
ctio  sive  divisio,  sed  quoniam  B.  Stephani 
visum  ab  adspectu  Christi  habitantis  in 
ccelo  sumnio  non  impediebant.  Et  forte 
Stephano  videbantur  aperti  ob  oculis  cu- 
jusdam  corporea»  lucis  emicationem  desu- 


IN   FESTO   S.  STEPHANI   PROTOMARTYRIS.   —   SERMO   PRIMIS 


169 


per  a  Christo  radiantem  ac  fusam,  sicut  in  A 
magnis  coruscationibus  coeli  aperiri  vi- 
dentur.  Et  Filium  hominis  stantem  a  dex- 
tris  virtiUis  Dei.  Qualiter  Christus  dicatur 
CAp.uiD'.  esse,  stare,  sedere  a  dextris  Dei,  exposi- 
tum  est  supra  in  epistoia  tertise  Miss»  Na- 
talis  Christi. 

Exclamantes  autem  voce  magna,  conti- 
nuerunt  aures  suas,  veritati  eas  obstru- 
entes,  quam  reputabant  blasphemiam,  et 
impetum  fecerunt  unanimiter  in  eum, 
concordes  facti  in  persecutione  martyris 
sancti.  Et  ejicientes  eum  extra  civitatem  B 
Jerusalem,  lapidabant  eum  tanquam  blas- 
phemum,  quia  secundum  Moysis  legem, 
blasphemantes  fuerunt  extra  castra  lapi- 
dandi.  Et  testes  deposuerunt  vestimenta 
sua  secus pedes  adolescentis  qui  vocabatur 
Saulus.  Isti  fuerunt  testes  mendosi,  qui 
Stephanum  de  blasphemia  accusaverunt,et 
primi  in  eum  lapides  jactaverunt  :  quia 
per  Moysen  fuit  prsceptum  ut  manus  te- 
stium  prima  esset  super  lapidandum.  Exu- 
eruntque  se  ut  expeditiores  essent  ad  pro- 
jiciendum.    Adolescens    vero    iste   postea  C 

Act.  xxir,    ,.  r»       I 

20.  dictus  est  Paulus,  quando  ex  superbo  per- 


Lev.  XXIV 
U,  10. 


Deut.  XVII 
7. 


secutore  humilis  apostolus  est  effectus  : 
qui  aliorum  vestes  custodiendo,  quasi  oin- 
nium  illorum  manibus  lapidavit. 

Et  lapidabant  Stephanum  invocantem 
et  dicentem  :  Domine  Jesu,  suscipe  spiri- 
tum  meitm  in  gloria  tua.  Positis  autem,  id 
est  flexis,  genibus,  clamavit  voce  magna, 
quia  ex  intimo  et  ardenti  caritatis  affectu, 
dicens  :  Domine,  ne  statuas,  id  est,  non 
imponas,  sed  ignosce,  ilUs  hoc  peccatum 
quod  me  occidendo  committunt.  Ecce  pro 
se  stans,  pro  interfectoribus  vero  suis,  imo 
interfectoribus  tam  crudelibus,  genua  fle- 
ctens,  oravit.  In  quo  mira  ipsius  patientia 
perfectaque  caritas  decIarantur.Et  secutus 
est  gioriosissimus  martyr  iste  Christum 
tam  sublimiter  quam  conformiter.  Nam  et 
Christus  in  cruce  dixit  :  Pater,  ignosce  il-  /.„c.  xxm, 
lis.  Qui  etiam  docuit  :  Orate  pro  perse-  "}^„^  ^ 
quentibus  et  calumniantibus  vos..£'^  quum  a. 
hoc  dixisset,  obdormivit  in  Domino,  hoc 
est,  feliciter  quievit  in  Deo,  qui  eum  in 
brachiis  suae  caritatis  ac  pietatis  assum- 
psit,  et  de  corporalis  occisionis  acerbitate 
transtulit  ad  quietem  dulcissimam  felici- 
tatis  seternaj. 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO    PERFECTUS    IN   GRATIA   DEI    CRESCAT  ;    IN   QUIBUS   GRATIA    DEI    CONSISTAT  ; 
ET  QUANTA   MALA   AFFERAT   OTIOSITAS. 


STEPHANUS  plenusgratia  et  fortilu- 
dine.  Act.  vi,  8. 
Viri  electi  ac  virtuosi,  gratia  pleni  vo- 
cantur  in  saeculo  isto,  non  quia  plus  gra- 
tiee  recipere  nequeunt,  sed  quia  in  gratia 
Dei  et  donis  Spiritus  Sancti  abundant.  Ve- 
rumtamen  quotidie  crescunt  in  gratia  : 
imo  quo  ampliorem  gratiam  sunt  adepti, 
eo  copiosius  promerentur  in  gratia  perfi- 
ci,  id  est  plus  repleri;  et  quo  magis  re- 
pIentur,eo  ad  gratise  incrementum  aptiores 
i^_    "'"''  redduntur.  Propter  quod  ail  Salvator  :  Ila- 


D  benti  dabitur,  et  abundabit.  Eusebius  quo- 
que  :  Gratia,  inquit,  de  gratia  nascitur,  et 
profectus  profectibus  serviunt.  Porro,  sic- 
ut  unum  peccatum  pondere  atque  deme- 
rito  suo  trahit  ad  aliud  et  hominem  gratia 
indigniorem  constituit  (ideo  scriptum  est, 
Peccator  adjiciet  ad  peccandum), sic  unum  EccU.  ni, 
opus  bonum  disponit  ad  aliud.  Efenim  "'"'" 
certum  est,  quod  quanto  quis  fuerit  in  ca- 
ritate  perfectior  sive  ferventior,  tanto  fer- 
ventiores,  sinceriores,  proinptiores  ac  fre- 
quentiores  habet  affectiones  ad  Deum,  et 


170 


L\   FESTO   S.  STEPHANl   PROTOMARTYRIS. 


SERMO   PRIMUS 


ceterariim  acliones  virtutuni  loco  et  tem-  A 
pore  opportuno  perlcctius  frequentiusque 
exscquitur  :  caritas  namque  ceteris  jubet 
virtutiltiis.  Hinc  homines  in  gratia  et  cari- 
tate  ac  virtulibus  bene  fundati,  exercitati, 
locupletcs  et  pleni,  opera  virtuosa  exse- 
quuntur  multo  delectabilius  quam  homi- 
nes  imperfecti;  et  uihilo  minus  multo  plus 
promerentur  etiam  eisdem  operibus  tani 
de  gratiai  incremento  quam  de  glorite  pra?- 
mio.  Ex  quo  patet,  quod  labori  sive  diffi- 
cultati  exercitii  virtuosi  non  correspondet 
in  coelo  propmium  essentiale,  sed  acciden-  B 
tale;  carilatis  vero  perfectioni,  fervori,  seu 
majoritati,  essentiale  prsemium,  quod  est 
beatifica  ac  fruitiva  visio  Dei,  est  corre- 
spondens.  Unde  et  absolute  loquendo,  ille 
est  melior  qui  in  caritate  Dei  exstat  perfe- 
ctior.  Propter  quod  loquitur  Augustinus  : 
Non  numerositas  operum,  non  diuturnitas 
temporum,  sed  major  caritas  auget  meri- 
tum.  Studeamus  itaque  semper  in  Dei 
amore  proficere,  Deum  quotidie  plus  aman- 
do,  magis  desiderando,  et  ejus  intuilu 
quidquid  ei  displicet  caritatemque  minuit  C 
aut  tollit,  vitando. 

Prseterea  jam  pensandum,  quid  sit  gra- 
tia  Dei,  loquendo  de  gralia  gratum  facien- 
te.  Ubi  sciendum,  quod  juxta  divini  Dio- 
c/.  t.xv,  nysii  documenta,  sicut  res  naturalis  per 
formam  substantialem  ponitur  in  esse  na- 
turali  spccifico,  per  quod  ad  operationes 
su£e  nalurffi  conveuientes  efficitur  potens 
et  apta ;  ita  per  graliam  gratum  facien- 
tem  ponitur  rationalis  creatura  in  esse  su- 
pernaturali  divino,  per  quod  ipsa  fit  Deo 
grata,  id  est  accepla  ac  placens,  quoniam  D 
ei  per  hoc  esse  supernaluraliter  assimila- 
tur.  Per  idem  quoque  esse  gratice,  fit  ad 
actiones  a^ternffi  vitte  meritorias,  Deo  pla- 
centes,  idonea.  Neque  enim  potest  actio 
creaturae  rationalis  Deo  placere,  nisi  et 
ipsa  creatura  rationalis  primo  in  se  com- 
piaceat  Deo.  Ad  quod  insinuandum  scri- 
,  i.  ptum  est,  Respexit  Dominus  ad  Abel  et  ad 
munera  ejus  :  ita  quod  primo  per  appro- 
bationem  respexit  ad  Abel,  deinde  ad  mu- 
nera  cjus.    Ilinc   gratia   ista  dicitur  iui- 


p.  380  D. 


Gen.  IV, 


mediate  esse  in  essentia  animae,  et  cam 
directe  perficere. 

Amplius,  quoniam  homo  ad  supernatu- 
ralem  finem  seu  felicitatem  creatus  est, 
idcirco  non  uisi  per  supernaturalia  media, 
utpote  per  gratiam,  fidem,  spem,  carita- 
tem,  ceterasque  virtutes  infusas,  ad  beati- 
tudinem  illam  valet  pertingere  :  media 
quippe  oportet  suo  fini  proportionari. 

Ecce  quam  necessaria  est  nobis  heec  gra- 
tia  Dei  :  in  qua  tanto  plus  proficit  homo, 
quanto  diligentius  omni  hora  se  occupat 
in  operc  bono.  Nam  qui  remisse  et  negli- 
genter  se  habet,  gratiam  Dei  perdit.  Otiosi 
vero  sunt  vitiosi,  quemadmodum  in  Eccle- 
siastico  scriptum  est  :  Multa  mala  docuit    jiccn. 
otiositas.  IIoc  certe  videmus  ad  oculum  in  ''"'"•  -' 
divitibus   atque    nobilibus    sa>culi    hujus, 
qui  otiis  vacant,  et  innumerabilia  incidunt 
vitia,  puta   loquacitates,  carnalitates ;  in 
gula,  luxuria,  jocis,  ludis,  risibus  ceteris- 
que  vanitatibus  insistentes,  et  divina  ne- 
gligentes  praecepta.  De  quibus  ait  Prophe- 
ta  :  In  labore  hominum  uon   sunt,  ideo 
tenuit  eos  superbia;  operti  sunt  iniquitate 
et  impietate  sua;  prodiit  quasi  ex  adipe 
iniquitas  eorum,  transierunt  in  affectum 
cordis;  cogilaverunt  et  locuti  sunt  nequi- 
tiam,  iniquitatem  in  excelso  locuti  sunt. 
Hinc  ait  Judex  ccelestis  :  Vffi  vobis  diviti- iuc.  m,  21 
bus,  qui  habctis  consolationem  vestram  ;  '"■ 
vee  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esurietis; 
vffi  vobis  qui  ridetis  nunc,  quia  Jugebitis 
et  flebitis.  Itaque   pauperes  divitibus  fe- 
liciores,  ceteris   paribus,   sunt  censendi, 
quum  Christus  affirmet  :  Beati  pauperes,   JbiH.  20. 
quia  vestrum  est  regnum  Dei.  De  diviti- 
bus  vero  scriptum  est  :  Nunc,  divites,  plo-  /aeo4.v,ii 
rate,  ululantes  in  miseriis  quce  advenient "'  ' 
vobis;  risus  vester  convertetur  in  luctum, 
et  gaudium  in  ma'rorem.  Nolite  ergo,o  di- 
viles,  nolite  superbire,  nolite  egenos  de- 
spicere;  sed  eos  vobis  corde  pr8eponite,eo- 
rum  suffragia  postulate,et  ut  orent  pro  vo- 
bis,  eis  liberaliter  subvenite.  Ideo  namque 
ait  Dominus  Jesus  :  Facite  vobis  amicos  i„f.  xvi.o, 
de  mammona  iniquilatis,  ul  quum  defece- 
ritis,  recipiant  vos  in  a'terna  tabernacula. 


/".S.   L\X11, 

5-8. 


L\   FESTO    S.  STEPHA.M   PROTOM.VUTYRIS. 


SERJIO   PRIMIS 


171 


Prapterea    advertendum,    quod    diversi 

sunt  gradus  plenitudinis  gratife  Dei.  Unus 

et  infimus,  est  plenitudo  sufficienti»  ad 

salutem.  Haec   est  pleniludo   necessitatis, 

videlicet  gratia  observandi  priscepta  Dei 

atque  Ecclesiae,  sine  quorum  observatione 

itfn/(A.xix,  nemo  potest  saIvari,Christo  dicente:Si  vis 

"■  intrare  ad  vitam,  serva  mandata.  Secundus 

gradus  pjeuitudinis  gratise,  est  plenitudo 

supererogationis.per  quam  gratite  plenitu- 

dinem  observantur  evangelica  Christi  con- 

silia  :  qui  gradus  plenitudinis  pertinet  ad 

religiosos.  Tertius  gradus  est  excellentiae 

specialis,  pertinens  ad  viros  heroicos  et 

perfectos.  Quartus  est  gradus  eminentiae 

singularis,  conveniens  Christo,  qui  secun- 

/oniin.iiT,  dum  naturam  assumptam,  gratiam  non  ad 

'*■  mensuram  accepit,  ut  Joannes  tangit. 

Porro  in  B.  Stephano  fuit  pienitudo  gra- 
tise,  non  solum  quantum  ad  gradum  su- 
pererogationis,  sed  etiam  quantum  ad  gra- 
dum  excellentiff  specialis.  Nam  erat  vir 
valde  heroicus,  imo  vir  apostolicse  perfe- 
ctionis,  quemadmodum  ex  lectione  pr»- 
jc(.vi,  vu.  habita,  et  aliis  qua?  Actuum  sexto  ac  sep- 
timo  de  ipso  sunt  scripta,  probatur  :  de 
quibus  in  sermonibus  subsequentibus  men- 
tio  fiet  diffusior.  Itaque  et  nos  in  virtuti- 
bus  quas  de  B.  Stephano  in  lectione  ista 
audivimus,  gloriosum  martyrem  Stepha- 
num  imitemur ;  et  primo  in  gratia.  qua- 
tenus  quanto  anima  nostra  corpore  suo 
exstat  nobilior  diutiusque  victura,  tanto 
ardentius  cupiamus,  infatigabilius  quoque 
conemur  gratia  Dei  repleri  virtutibusque 
ditari,  quam  abuudare  in  rebus  tempora- 
libus.  — Et  quia  secundum  B.  Bernardum, 
gratia  Dei  in  tribus  consistit,  videlicet.  in 
odio  praeteritarum  culparum,  in  contem- 
ptu  bonorum  pra?sentium,  et  in  desiderio 
bonorum  futurorum  coelestium  ;  debemus 
in  primis  quotidie  culpas  nostras  praeter- 
itas  detestari,  deflere,  odire,  et  ultra  id 
quod  in  confessione  nobis  pro  poenitentia 
est  injunctum,  aliqua  opera  bona  ac  poe- 
nitentialia  facere,  orando,  eleemosynas 
dando,  et  propria  corpora  castigando.  Se- 
cundo  debemus  praeseulia  bona,  id  cst  ter- 


A  rena  et  sensibilia  ac  temporalia  ista,  con- 
temnere,  non  quantum  ad  id  quod  essen- 
tialiter  sunt,  quod  utique  bonum  est  et  ab 
optimo  Creatore  eis  collatum  est,  sed  in 
quantum  in  via   salutis   impediunt  nos ; 
quatenus  victum  et  vestitum  habentes,  si-  irim.vi.e. 
mus  contenti.  Hinc  sollicitudo  immodera-  Aiatih.^i, 
ta,  anxietas  formidolosa,  superfluus  amor,  -'"'""i- 
avara  tenacitas,nimia  occupatio  circa  tem- 
poralia,  prohibentur   et  condemnantur  a 
Christo,  quia  in  se  ipsis  sunt  vitiosa,  et 
per  ea  cor  impeditur  a  Dei  memoria  et 

B  contemplatione,  a  spirituali  amore,  ab  oc- 
cupatione  circa  opera  virtuosa.  Tertio  de- 
bemus  felicitatem  et  gaudia  coelestis  pa- 
trioe  ferventer  appetere  :  quae  (ut  sanctus 
ait  Gregorius)  nullus  digne  desiderat  qui 
non  cum  lacrimis  pro  illorum  adeptione 
quotidie  deprecatur.  Imo  tam  affeetuose 
debemus  ea  et  etiam  gratiam  ac  virtutes 
in  hac  vita  optare,ut  comparatione  eorum 
omnia  vilipendanius  terrena,  atque  quoti- 
die  suspiremus  ad  paradisum  ccelestem, 
ad  consortia  angelorum,  ad  intuitum  om- 

C  nium  Beatorum,  et  incomparabiliter  ad 
beatificam  visionem,ad  sempiternani  frui- 
tionem  Dei  omnipotentis. 

Refert  S.  Augustinus,  quod  apud  Caesa- 
ream  Cappadocice  fuit  qua>dam  nobilis  fe- 
mina  vidua,  septem  filios  et  tres  filias 
habens  :  a  quibus  quum  quadam  vice  es- 
set  offensa,  omnibus  maledixit.  Cujus  ma- 
ledictionem  statim  ullio  Dei  secuta  est  : 
mox  enim  omnes  filii  illi  ac  filiae  horri- 
bili  membrorum  tremore  percussi  sunt. 
Idcirco  pra>  verecundia  a   suis   fugientes 

D  concivibus,  per  totum  mundum  vagari 
coeperunt,  et  undique  inspiciebantur  ab 
universis.  Tandem  unus  illorum  filiorum 
et  \uia  filiarum  ad  urbem  S.  Augustini 
venerunt,  et  B.  Augustino,  quod  eis  conti- 
gerat,  retulerunt.  Post  hoc  in  die  sacratis- 
simo  Paschse,  filius  ille,  nomine  Paulus, 
ante  altare  S.  Stephani  se  prostravit,  et 
pro  sua  curatione  Deum  ac  S.  Stephanum 
devotissime  precabatur.  Adstantibus  vero 
rei  exitum  praestolantibus,  surrexit  subito 
sanus  et  plene  curatus.  Quum  autcm  die 


172 


IN   FESTO  S.  STEPHANI   PROTOMARTYRIS.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


sequenti  Augustinus  scrmociDaretur  ad  A  curata  surrexit.  De  quorum  curatione  Deo 
populum,  filia  illa  prwfala,  nomine  Palla-  ac  S.  Stepiiano,  tam  ab  ipsis  quam  a  po- 
dia,  adsistens,  omnibus  membris  tremens,  pulo,  infinita;  grates  referebantur.  Ex  quo 
ad  altare  S.  Stephani  ivit,  et  orationi  se  item  exemplo  ostenditur,  quam  horren- 
dans,  ac  repente  quasi  obdormiens,  mox      dum  peccatum  sit,  parentes  offendere. 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


*r- 


ECCE    EGO    MITTO    AD    VOS    PROPHETAS,    ETC.   Matth.    XXIII,   34-39. 


CHRISTrS  in  evangelio  hodierno  decla-  B 
rat,  quanla  bona  fecit  Juda?is,  et  quan- 
ta  fuit  illorum  ingratitudo,  induratio  at- 
que  crudelitas.  Itaque  a  Matthfeo  dicitur  : 
Ecce  cgo  mitto  ad  vos  Prophetas.  HiPC 
verba  dixit  Christus  Jud<eis,  parum  ante 
suam  passionem,  videlicet  feria  tertia  post 
Ramos  palmarum,prout  ex  evangelioS.Mat- 
thaei  demonstratur.  Est  igitur  sensus : «  Ec- 
ce  ego  mitto»,  id  est,  statim  post  resurrecti- 
onem  meam  et  Spiritus  Sancti  missionem 
mittamaad  vos  Prophetas»,qui  futurorum 
pure  contingentium,  Deo  revelante,  habu-  G 
erunt  notitiam  :  quales  fuerunt  omnes  san- 
cti  Apostoli,  qui  spiritu  prophetiae  polle- 
bant  ;  et  sapientes  in  contempiationibus 
divinorum  :  quales  item  fuerunt  gloriosi 
Apostoli,  in  quorum  persona  Paulus,  Nos 
(inquit)  revelata  facie  gloriam  Domini  spe- 
culantes  ;  et  Scribas,  id  est  legis  doctores, 
ut  fuerunt  Nathanael,  Stephanus,  Zenas, 
3.  Apollo,imo  et  Pauliis  apostolus,ante  suam 
conversionem  a  Gamaliele  instructus.  Hos 
Ghristus    misit    ad    prffdicandum  Judaeis, 
quibus  loquitur  Paulus   in  Actibus  Apo-  D 
ibui.  xm,  stolorum  :  Oporlebat  vobis  primum  loqui 
^'  verbum  Dei.  Sed  Judaei  pro  majori  parte 

increduli,  missos  ad  se  persequebantur, 
sicut  subjungitur.  Et  ex  illis,  id  est  quos- 
dam  illorum,  occidetis  et  crucifigetis,  et 
ex  illis  fiageUabitis  quosdam  in  synago- 
gis  vestris.  Hoc  in  Actibus  Apostolorum 
/iw.vii,58-  legitur  adimpletum.  Nam  Stephanum  oc- 
60;  T,  M.    ciderunt,  Apostolos  flagellaverunt.  Et  pcr- 


II  Cqt.  111 
18. 


.-lc^xxii 


secjuemini  de  civitate  in  civitatcm.  Unde 
in  Actibus  legitur,  quod  in  eodem  die  quo 
beatus  lapidatus  est  Stephanus,  facta  est  Ac(.  vm,  i 
persecutio  magna  in  Ecclesia  qua?  erat  Je- 
rosolymis,  et  omnes  dispersi  sunt,  prseter 
Apostolos. 

Ut  veniat  super  vos,  id  est,  vobis  impu- 
tetur,  omnis  sanguis  justus  qui  effusus 
est  super  terram,  id  est  crudelis  effusio 
sanguinis  omnium  innocentium  atque  ju- 
storum,  a  sanguine  Abel  justi  inclusive, 
quem  Gain  occidit,  usque  ad  sanguinem   Gen.w.^. 
ZacJiaria'  filii  Barachice.  Per   hunc  Za- 
chariam   intelligit  S.  Hieronymus  Zacha- 
riam  filium  Joiadfe  pontificis  Judsorum, 
qiiem  Joas  rex  Juda  jussit  occidi  in  tem- 
plo,  ut  legitur  in  libris  Paralipomenon.  Sed  iiPai  xsiv, 
tunc  quaestio  oritur,  cur  dicatur  hic  Za- '' 
charias  filius  Barachiae,et  non  potius  Joia- 
dae.  Respondet  Hieronymus,  quod  hoc  fa- 
ctum  cst   ad   commendandam   patris  sui 
sanctitatem.  Barachias  namque  interpre- 
tatur,  benedictus  Domini,  et  ipse  Joiada 
pontifex,  fuit  vir  valde  electus  a  Deo  ac 
virtuosus,  ut  quarto  Regum   et   secundo  iv /?<■(?.  xm. 
Paralipomenon  edocetur.  Rursus  circa  heec  p^',.*'?,'," 
nascitur  quffstio,  cur  horum  sanguis  su-2cts..i. 
per  Judaeos    quibus   Ghristus   loquebatur 
haec,  venit,  quum  nullum  horum  occide- 
rint  neque  tetigerint.  Respondet  Hierony- 
mus,quod  Scriptura  ponit  duas  generatio- 
nes,  unam  justorum,  aliamque  pravorum. 
De  prima  ait  Psalmista  :  Heec  est  generatio  p^-^^^'"'^- 

^  ^  Ps.  I.XXVIi, 

qucerentium  Dominum ;  de  secunda,  Ge-  s. 


i 


« 


IN   FESTO    S.  STEPHANl    PROTOMARTYRIS.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


173 


neratio  (inquit)  prava  ct  exasperans.  Sic  A  fructiiosissimus,  quietus,  socialisque  fuit, 


ergo  Salvator  per  islos  impios  quos  affa- 
tur,  designat  generationem  malorum,  in 
qua  continentur  qui  Zachariam  interfece- 
runt.  Unde  subjungilur  :  quem  occicUstis, 
id  est,  quein  Zachariam  generatio  vestra 
iniqiia,  cum  qua  unum  corpus  perditionis 
consistitis,  interfecit,  iiiter  templum  et  al- 
Exod.  \i.,  tare  hoiocaustorum,  quod  fuit  extra  tem- 
plum  in  atrio  ejus.  Amen  clico  vohis,  ve- 
nient  hcec  omnia  peccata,et  mala  pcenalia 
pro  peccatis  infiigenda,  super  gcneratio- 


27. 


iuter  homines  conversando,  atque  pro  eis 
moriendo.  Et  noluisti  taliter  congregari, 
sed  mihi  et  legatis  meis  quos  misi  ad  te, 
fuisti  rebellis. 

Ecce  relinciuetur  vobis,  id  est  ad  ve- 
stram  punitionem  ac  confusionem  pro  tan- 
tis  peccatis,  domus  vestra  deserta,  id 
est,  templum  ac  habitacula  vestra  penitus 
destruentur.  Quod  per  Titum  et  Romano- 
rum  exercitum  quadragesimo  secundo  an- 
no  post  Christi  passionem  impletum  est. 


Baruch i 
38. 


nem  istam  pravorum.  Omnes  eteniin  re-  B  quemadmodum  antea  fuit  prophetatum  : 


Cf.  l.  XII, 
p.  165A, 
188  B. 


probi  sunt  socii  in  tormentis.  Reprobi  au- 
tem  in  inferis  sibi  invicem  suas  augent 
miserias,  sicut  Sancti  in  coelo  mutuo  sibi 
accumulant  gaudia  sua. 

Jerusalem,  Jerusalem,  id  est,  tu  plebs 
Judaica  urbem  inhabitans.  Bis  ait,  Jeru- 
salem,  ad  insinuandum  suse  dilectionis  et 
coinpassionis  affectum,  atque  ad  provo- 
candum  audientium  advertentiam.  Qua' 
occidis  Prophetas,  et  lapidas,  id  est,  lapi- 
dum  projectionibus  necas,  eos  qui  ad  te 


Dan.  IX,  26, 

27. 


Civitatem  et  sanctuarium  dissipabit  popu- 
iiis  cum  duce  venturo,  et  usque  in  finem 
perseverabit  desolatio  ;  et  in  Psalmo,  Fiat  Ps.  lxvmi 
habitatio  eorum  deserta.  Dico  enim  vobis,  -^- 
non  me  videbitis  amodo,  id  est  ab  hora 
hac,  excepto  tempore  passionis.  Juxta  quem 
sensum  alibi  scriptum  est,  Nemo  ausus 
fuit  euin  amplius  interrogare  :  quuni  cer- 
tum  sit  quod  paulo  post,  tempore  passio- 
nis,  eum  interrogaverunt.  Vei,  «  amodo  », 
id  est  tempore  hujus  hebdomada?.  Donec 


Maith.wa, 
46. 


instruendam  et  convertendam  missi  sunt:  C  dicatis  vel  inviti,  propter  evidentiam  rei : 


quoties,  id  est  valde  frequenter,  videlicet 
primo  per  Prophetas,  secundo  per  ine 
ipsum,  tertio  per  Apostolos,  volui  quan- 
tum  in  me  fuit,  et  voluntate  antecedente, 
congregare,  hoc  est  spiritualiter  adunare 
per  fidem,  caritatem  obsequiumque  divi- 
num,  filios  tuos,  hoc  est  habitatores  et 
particulares  quasque  personas,  totamque 
plebem  Judaicain  tibi  quasi  matri  ac  ine- 
tropoli  subditam,  quemadraodum  gallina 
congregat  pullos  suos  sub  alas,  id  est  mul- 


Benedictus  est  Christus,  qui  venit  in  no- 
mine  Domini.  Quod  erit  in  die  judicii, 
quando  videbunt  in  quem  compunxerunt, 
et  confitebuntur  quod  ipse  sit  Christus, 
salvator  et  judex  mundi.  Unde  in  passione 
dixit  Judeeis  :  Amodo  videbitis  Filium  ho- 
minis  venientem  in  nubibus  cceli.  Porro, 
si  exponatur  de  spirituali  visu  per  fidem, 
tunc  aliqui  Juda>orum  post  Ghristi  resur- 
rectionem  conversi,  contemplati  sunt  Je- 
sum,  dicentes  :  Benedictus  qui  venit  in 


Zach.  XII, 
10 ;  Joann. 
XII,  37  ; 
Apoc.  I,  7. 

MaUh. 
XXVI,  64. 


tum  affectuose  atque  sollicite  ?  Nam  inter  D  nomine   Domini.  In  fine  quoque   sseculi 


pennata  animalia  videtur  gallina  pra^ci- 
puam  habere  affectionem  et  curam  ad  su- 
orum  nutritionem  ac  defensionem  pullo- 
rum.  Ideo  quoque  similitudinem  ponit 
gallinae,  quia  gallina  cst  avis  fructuosa, 
quieta,  et  domestica  :  sic  Christus  nobis 


omnes  convertentur,  et  dicent  hoc  ipsum. 
Venit  quippe  Christus  in  mundum  per  In- 
carnationis  mysterium  ;  venit  in  corda  fi- 
delium  per  grati»  infusionem,  et  spiri- 
tualem  ac  invisibilem  missionem  ;  venit 
eliam  omiii  die  in  Sacramento  altaris. 


b 


174 


IN   FESTO    S.  STEPHAM   PROTOMAnTYRIS.    —   SERMO   SECUNDUS 


SERMO   SECUNDUS 

QUOD    ECCLESI.E,    IT    OLIM    SYNAOOC^,   VlRl    SANCTITATE   PR.ESTANTES   MISSI    SUNT  ;    ET   DE 

S.  STEPHANI   VIRTDTIBUS. 


II  Pelr.iA. 


Matth.-a,^ 


ECCE  ego  mitto  ad   voa   Prophelan  et  A 
.sapientes  et  Seribas.  Maltli.  xxiii,  34. 

Per  Jeriisalem,  qua^  intcrpretatur  visio 
pacis,  designatur  ailegorice  Ecclesia  mili- 
tans,  qusp  modo  per  fidem  el  sapientiae 
donum,  supernse  Jerusalem,  hoc  est  trium- 
phautis  Ecclesise,  suavissimam  pacem  pro 
posse  suo  dulciter  contemplatur.  Itaque, 
sicul  in  veteri  Tesiamento  Dcus  altissiuius 
misit  ad  Synagogam  Judaeorum  Prophetas 
et  sapientes  ac  Scribas,  ita  in  novo  Testa- 
mento  ad  Ecclesiam  Christianorum  Pro- 
phetas  ac  sapientes  Scribasque  misit.  Et  B 
utique  multo  frequentius  multoque  abun- 
dantius  fecit  istud  in  novo  Testamento 
quam  veteri.Nam  tempus  novi  Testamenti 
seu  evangelicse  legis,  tempus  gratiw  ap- 
pellatur,  quia  in  eo  Deus  singularem  gra- 
tiam  et  maximam  misericordiam  homini- 
bus  impertitur.  Etenim  postquam  Deus 
factus  est  homo,  ipse  prascipue  cwpit  ho- 
mines  facere  deos,  id  est  divinos,  per  su- 
pernorum  infusionem  charismatum,  hoc 
est  per  gratiam,  virtutes  ac  dona  Spiritus 
Sancti.  Propter  quod  scriptum  est  :  Maxi-  G 
ma  et  pretiosa  nobis  dona  donavit,  ut  per 
haec  efficiamur  divinae  consortes  naturae. 

Misit  igitur  Deus  omnipotens  ad  Eccle- 
siam  Prophetas  et  sapientes  ac  Scribas. 
Primo,  quoniam  sanctos  Apostolos,  qui 
omnes  gratiam  prophetise  excellenter  ha- 
bebant.et  sapientissimi  exstiterunt,  utpote 
profundissimi  contemplatores  Dei  ac  su- 
pernorum,  in  lege  quoque  tam  Mosaica 
quam  evangclica  fuerunt  doctissimi  :  hos, 
inquam,  quos  primo  misit  ad  Synagogam, 
dicens,  In  viam  gentium  ne  abieritis  (quod  D 
ante  passionem  suam  locutus  est);  quibus 
et  post  resurreclionem  suam  fatus  est  in 


Actibus,  Eritis  mihi  testes  in  Jerusalem  et  Acm,  8. 
in  omni  Judaea  et  Galikca  et  Samaria  :  hos 
post  resurrectionem  suam  misit  in  mun- 
dum  universum  ad  convertendum  gentili- 
tatem,  dicens,  Euntes  doccte  omnes  gen-    Matth. 
tes.    Hinc    Paulus   et   Barnabas    leguntur  *"'"' "' 
dixisse  Judseis  :  Vobis  oportebat  primum  .1c(.xim,4c, 
loqui  verbum  Dei ;  scd  quoniam  repulistis  *'" 
illud,   ecce    convertimur   ad    gentes,   sic 
enim  praecepit  nobis  Dominus.  Nec  solos 
Apostolos,  sed  et  alios  multos  ex  Judaismo 
conversos,  et  prophetise  spiritu  decoratos, 
sapientia  quoque  multiplici  desuper  illu- 
stratos,  misit  ad  Ecclesiam  Deus  :  inter 
quos    fuerunt  S.  Silas,  Marcus  ac  Lucas 
evangelistae,   multique   alii,   quorum   ali- 
quos  in  suis  epistolis  exprimit  Paulus ;  et 
quidam  cx  septuaginta  duobus  discipulis 
ad  gentiles  missi  fuerunt.  De  quibus  om- 
nibus  loquitur  Deus  seternus  :  Mittam  ex  /s.lxvi, i9. 
eis  qui  salvati  fuerint,  ad  gentes,  in  mare, 
in  Africam  et  Lydiam,  in  Italiam  et  Grse- 
ciam,  ad  insulas  longe,  et  annuntiabunt 
gloriam  meam  gentibus. 

Secundo  misit  Deus  ad  Ecclesiam  Pro- 
phetas  et  sapientes  ac  Scribas,  quoniam 
multos  ex  gcntilitate  conversos,  multiplici 
atque    mirabili    gratia   adimplevit,   dando 
eis  non  solum  gratiam  gratum  facientem, 
virtutes   infusas,  et  septem   dona   Spiri-  /wrf.xi,  2, 
tus  Sancti,  sed  etiam  copiosa  dona  gratiae  ■*■ 
gratis  datse,  videlicet  gratiam  prophctise,   icor.  xn, 
sermonem  sapientise,  sermonem  scientise,  *'"• 
gcnera  linguarum,  operationem  miraculo- 
rum,  discretionem  spirituum  :  inter  quos 
inclyte  spienduerunt  beatissimi  viri  Dio- 
nysius,  Ignatius,  Polycarpus.  Imo  in  libro 
de  Divinis  nominibus  refert  divinus  Dio- 
nysius,  quod  B.  Hierotheo  ex  gentilitate  cap.  ir. 


IN  FESTO  S.  STEPHAMI  PROTOMARTYRIS.  —  SERMO  SECUNDUS 


i: 


converso,  tam  copiosam  gratiam  tam-  A 
qiie  profundam  sapientiam  pra^stitil  Deiis, 
quod  etiam  gloriosi  ac  summi  Apostoli 
inde  fuerint  admirati.  Hos  itaque  ad  Ec- 
clesiam  misit  Christus,  quia  fecit  eos  Chri- 
stianorum  mullorum  magistros  ac  praj- 
sules. 

Deinde  post  istos,  qui  in  primitiva  fu- 
erunt  Ecclesia,  misit  Ecclesise  su»  alios 
viros  sanctissimos  sapientesque  valde,  et 
in  lege  nova  docfores.  puta  ^lartinum,  Ni- 
colauni.  Antonium,  Hierouymum,  Ambro- 
sium,  Augustinum.  Et  deinde  usque  in  B 
prssens  frequenter,  imo  ssppissime,  secun- 
dum  ordinem  sapientis'  sua»,  misit  Deus 
Ecclesiee  suse  viros  prophetico  spiritu,  sa- 
pientia  ac  doctrina  praeclaros,  ut  S.  Ger- 
manum,  B.  Bernardum,  electum  Franci- 
scum,  S.  Dominieum,  multosque  tales.  Sed, 
heu  !  iufidelium  Judseorum  pravitatem  se- 
cuti  sunt,  imo  quotidie  adhuc  sequuntur 
multi  nomine  christiani,  qui  superiores 
suos  et  viros  bonos,  a  quibus  reprehen- 
duntur,  gravant  et  persequuntur,  odiunt 
et  diffamant.  De  talibus  scriptum  est  :  C 
Amos  v.io.  Odio  habuerunt  corripientem,  et  loquen- 
tem  perfecte  abominati  sunt.  Isti  sunt  si- 
miles  canibus  furibundis  qui  a  domi- 
nis  suis  nequeunt  refrenari,  sed  mordent 
in  eos. 
Matih.w.  Denique.  quia  etiam  in  Ecclesia  multi 
""^  sunt  vocati.  pauci  electi,  Christus  condo- 

ibid.wm.  lens  Ecclesiae,  ait  ad  eam  :  Jerusalem,  Je- 
'■■  rusalem,  quoties  volui   congregarc   filios 

tuos, quemadmodum  gallina  cougregat  pul- 
los  suos  sub  alas,et  noluisti?  Alce  equidem 
Christi,sunt  potentia  et  misericordia  ejus,  D 
sub  quibus  protegit  suos  eiectos.  Unde 
Ps. xvi.s.  oravit  Propheta  :  Sub  umbra  alarum  tua- 
rum  protege  me.  Sub  iis  alis  protegi  con- 
gregarique  renuunt  multi  nomine  christi- 
ani,  homines  prava  consuetiidine  victi, 
duri  et  obstinati,  Deo  uniri  nolentes,  sed 
vitiis  inhserentes,  superbi,  libidinosi,  a^a- 
ri,  leves  et  dissoluti.  His  ergo  domus  eo- 
rum  deserta  relinquitur,quia  eorum  corda 
Spiritus  Sancti  inhabitatione  privantur.Ab 
horum  nos  abstraharaus  consortio,  et  bea- 


tissimi  protomartyris  Stephani  sequamur 
virtutes  :  quatenus  sicut  ipse  Christo  fir- 
missime  ac  fidelissime  prorsus  adhaesit,  et 
sub  ejus  confugit  alas,  non  de  viribus  aut 
meritis  suis  prsesumens,  sed  totam  spem 
suam  ponens  in  Deo.  jugiterque  auxilium 
et  processum  virtutum  deposcens  ab  eo ; 
ita  et  nos  Christo  Dei  Filio,  a  quo  christia- 
ni  vocamur,  stabiliter  adhaereamus,  ab  eo 
protegi,  adjuvari  ac  perfici  incessabiliter 
deprecemur  ;  ejus  observemus  praecepta, 
vitantcs  peccata  mortalia,  imo  et  pro  pos- 
se  venialia,  quee  nisi  diligenter  vitentur, 
ad  mortalia  trahunt  peccata. 

Prffiterea,  quam  graliosus,  virtuosus, 
eminens  ac  perfectus  fuit  B.  Stephanus, 
Lucas  evangelista  Actuum  sexto  septimo- 
que  capitulis  compendiose  describit. Primo 
etenim  ibi  laudatur  a  plenitudine  gratiae  :  .aci.vi.s. 
et  de  hoc  in  pra?cedenti  sermone  tractatum 
est,  et  nunc  modicum  quid  addendum. 
Nempe.ut  Aristoteles  docef,in  omni  gene- 
re  seu  ordine  aut  multitudine  rerum,  pri- 
mum  est  maximum,  hoc  est  in  ordine  suo 
perfectissimum  :  sicut  in  ordine  corporum 
lucidorum  sol  est  maxime  lucidus,  et  in 
ordine  calidorum  ignis  potissimum  cali- 
dus  est.  Quoniam  ergo  benignissimus  Deus 
elegit  B.  Stephanum  in  primicerium  mar- 
tyrum,  ita  quod  in  evangelica  lege  primus 
est  qui  pro  Christo  sanguinem  fudisse  ac 
mortem  legifur  pertulisse ;  hinc  constat, 
quod  valde  speciali  eminentique  gratia 
perfecfionis  a  Deo  sit  decoratus. 

Secundo  laudatur  a  plenitudine  fortitu-    ibidem. 
dinis   spiritualis,  quam   in   suo  martyrio 
mirabilifer  decIaravit.Comprehensus  enim 
a  Judieis,  non  expalluit,  non  expavit,  non 
tacuit,  implens  quod  docuit  Christus,  No-  Maith.x, 
life  (inquiens)  timere  eos  qui  corpus  occi-  -*• 
dunt;  sed  testimonium  perliibuit  veritati 
consfantissima  mente,  sceleratissimosque 
Judffos   increpavit  justissime  atque  acer- 
rime,   liberrima  voce.  Exivit  ad  morteni 
animo    imperturbafo  ;  et   quum    undique 
vulneraretur,  non  est  iapsus  a  menfis  con- 
stantia  :  imo  plus  doluit  de  lapidantium  se 
culpa,  quam  de  propria  morte.  Haec  est 


176 


IN   FESTO   S.  STEPHANI   PROTOMARTYRIS.   —   SERMO   TERTICS 


Matth.x\, 
12. 


Prov.  XVI 
3J. 


Act.  \i 


vera  fortitudo  justorum,  sic  stabilitum  cs- 
se  in  Deo,  ut  nuila  prosperitas,  nulla  ad- 
versitas  mcnteni  avertcre  possit  ab  eo. 
Propterea  sanctus  ait  Gregorius  :  Justorum 
fortitudo  est,  carnem  domare,  propriis  vo- 
luntatibus  repugnare,  dclectationem  vitse 
praesentis  exstinguerc,  hujus  mundi  aspe- 
ra  pro  pra-miis  aeternis  diligere,  prosperi- 
tatis  blandimcnta  contemnere,  adversitatis 
metuni  in  anima  superare.  Porro  impio- 
rum  fortitudo  est,  transitoria  incessanter 
diligere,  contra  Creatoris  flagella  insensi- 
biliter  perdurare,  ad  inanem  gloriam  ct 
temporalcm  honorcm  jugiter  adspirare, 
bonos  pcrsequi,  propriis  viribus  inniti,  at- 
que  illalas  injurias  pro  posse  ulcisci.  Hanc 
pravam  fortitudinem  aspernemur,  et  ele- 
ctorum  fortitudinem  amplectamur,  supe- 
rando  nos  ipsos.  Nam  ut  ait  Salvator  :  Re- 
gnum  coelorum  vim  palitur,  et  violenti 
rapiunt  illud.  Saiomon  quoque  :  Melior 
(inquit)est  patiens  viro  forti;  et  qui  domi- 
natur  animo  suo,  e.\pugnatore  urbium. 

Tertio  B.  Stephanus  commendatur  ab 
excellenti  virtute  et  gratia  miraculorum. 
8.  Fecit  enim  prodigia  et  signa  magna  in  po- 
pulo.  Unde  et  sanctus  recitat  Augustinus, 
quod  flores  super  altare  S.  Stephani  pone- 
bantur,et  inde  sublati,super  infirmos  sunt 
positi;  et  protinus  sanabantur  infirmi.Pan- 


A  ni  quoque  de  ejus  altari  accepti,  et  super 
a?gros  positi,  multis  infirmis  contulerunt 
medelam.  Insuper  Augustinus  teslatur,  et 
15.  Bernardus  hoc  ipsum  allegat,  quod  glo- 
riosissimus  Stephanus  protomartyr  post  su- 
am  passionem  se.x  mortuos  suscitavit. 

Tantum  ergo  marlyrem  diligamus,  ve- 
neremur,  et  invocemus ;  ejus  caritatem, 
forlitudincm,  pietatem  aliasque  virtutes 
jugitcr  imitemur.  Discamus  eliam  cum  eo- 
dem  spiritualiter  niiracula  operari,  cwcos 
illuminando,  surdos  curando,  claudos  sa- 

B  nando,  mortuos  suscitando.  Sic  namque 
cwcum  illuminat,  qui  errantem  et  vitiis 
obnubilatum  ad  viam  veritatis  ac  salutis 
reducit;  et  qui  eum  qui  verba  Dei  audire 
auribus  mentis  non  curat,  inducit  ad  hoc 
quod  libenter  audit  verba  Dei,  is  curat 
surdum;  sanat  quoque  et  claudum,  qui 
injustum  ct  pigrum,  verbo,  exemplo,  ora- 
tione,  aut  alio  modo,  ad  amorem  inducit 
justiti»  atque  divini  alacritatem  obsequii; 
qui  vero  quempiam  in  mortali  culpa  foe- 
tentem  ad  pcenitentiam  revocat,  mortuum 

C  suscitat.  Hiec  itaque  faciamus,  gratiain 
nobis  collatam  proximis  communicando, 
quia  ut  dicit  Jacobus,  Qui  converti  fecerit  /acoj. v,20. 
peccatorem  ab  errore  viee  suae,  salvabit 
animam  ejus  a  morte,  et  operit  multitudi- 
nem  peccalorum. 


SERMO  TERTIUS 


DE   SAPIENTIA   ET   CORREPTIONIS   UTILITATE,   DE   INIMICORUM  DILECTIONE, 
PR.ECOXIISQUE    S.  STEPHANI. 


Acl.vi,t 


0 


MNES  qui  sedehant  in  concilio,  vide-  D  dicationem  atque   miracula  Apostolorum 


bant  faciem  Stephani   tanquam  fa- 
ciem  angeli.  Act.  vi,  15. 

Sicut   in   Actibus  Apostolorum   recitat 

B.  Lucas  evangelista,  quum  post  Christi 

ascensionem  el  Spiritus  Sancti  missionem 

7.  quotidie  cresceret  numerus  Christianorum 

in  sancta  civitate  Jerusalem(quia  per  prae- 


plures  quotidie  convertebantur  ad  Chri- 
stum),  ctiam  de  consilio  beatissimorum 
Apostolorum  ordinati  sunt  septem  primi  ac(.vi,5,( 
diaconi,  inter  quos  prsecipuus  fuit  B.  Ste- 
phanus.  Propter  quod  Lucas  de  ejus  san- 
ctitate,  sapientia,  passione,  specialiter  scri- 
bit  in  Actibus:ubi,sicut  in  praecedentibus 


V 


IN  FESTO  S.  STEPHANI  PROTOMARTYRIS. 


SERMO  TERTinS 


177 


est  tactum  sermonibus,  de  multis  ipsum 
commendat,  videlicet  de  plenitudine  fidei 
et  gratiee  ac  fortitudinis,  et  de  excellentia 
miraculorum,  quia  signa  et  prodigia  ma- 
gna  fecit  in  populo.  De  quibus  B.  Stephani 
laudibus  et  virtutibus  in  pra?inductis  ser- 
monibus  dictum  est.  Nunc  restat  de  cete- 
ris  ejus  praeconiis  atque  virtutibus  a  Luca 
evangelista  descriptis,  quod  Deus  conces- 
serit  loqui. 

Itaque  post  prjedicta,  prinio  laudat  eum 
Lucas  ab  excellentia  sapientise  ipsi  colla- 
tie.  Nam  quod  Christus  in  Evangelio  suis 

lucxxiAs.  promisit  discipulis,  Ego  (inquiens)  dabo 
vobis  os  et  sapientiam,  cui  non  poterunt 
resistere  et  contradicere  omnes  adversarii 
vestri,  in  sacro  Levita  Stephano  copiose 
fuit  impletum  :  quoniam  infideles  Judaei 
sapientiae  ejus  resistere  non  valebant. 

Porro  sapientia  est  cognitio  Creatoris 
Dei  altissimi.  Loquitur  autem  sacra  Scri- 
ptura  de  multiplici  sapientia.  Primo,  de 
Sapientia  eeterna  et  increata,  quae  est  Deus 
omnipotens.  Secundo,  de  sapientia  creata, 
quae  est  multiplex  valde.  Est  enim  sapien- 
tia  naturalis  et  acquisita,  quam  habuerunt 
excellentiores  philosophi  :  quae  est  cogni- 
tio  primse  causee  divinarumque  rerum,  vi- 
delicet  Dei  ac  divinorum.De  qua  sapientia 
Aristoteles  in  Metaphysica  sua  tractat,  et 
de  qua  in  libro  de  Causis,  in  Timaeo  Pla- 
tonis,  in  Elementatione  theologica  Procli 
Platonici  agitur.  Haec  sapientia  est  cogni- 
tio  Dei  ad  quam  ratio  naturalis  ex  consi- 
deratione  creaturarum  potest  pertingere. 
Nam  sicut  causa  ex  suis  effectibus,  sic 
Creator  ex  creaturis  potest  cognosci.  Pro- 
pterea  dicitur  :  Vani  sunt  oinnes  homines 
quibus  non  subest  scientia  Dei,  et  de  his 
quae  videntur  bona,  non  potuerunt  intelli- 
gere  eum  qui  est  :  a  magnitudine  enim 
speciei  creaturte  poterit  Creator  cognosci- 
biliter  videri.  Quibus  verbis  concordat  il- 

iioni.i,  20.  lud  Apostoli  :  Invisibilia  Dei  a  creatura 

mundi(id  est  ab  homine)per  ea  quae  facta 

sunt,  conspiciuntur;   sempiterna  quoque 

virtus  ejus  et  divinitas. 

Alia  est  sapientia  creata  supernaturalis  : 

T.  31. 


Sap.  xin.l, 
5. 


A  quae  iterum  duplex  est.  Una  infusa,  quae 
etiam  haberi  non  potest  nisi  per  infusio- 
nem  Spiritus  Sancti.  Et  ista  proprie  appel- 
latur  unum  et  primum  donum  inter  sep-  is.x,,i. 
lem  dona  Spiritus  Sancti.  Estque  sapientia 
ista,  amorosa  cognitio  Dei  per  quam  de 
ipso  bene  sentimus  ac  judicamus,  per  gu- 
stum  suae  bonitatis,  et  per  connaturalita- 
tem  nostri  affectus  ad  ipsum.  Alia  sapi- 
entia  creata  supernaturalis,  est  unum  de 
donis  gratia?  gratis  datae  :  quse  sapientia 
haberi  potest  a  bonis  et  rnalis,  et  item  per 

B  infusionem  a  Deo,  per  acquisitionem  quo- 
que  studio  exercitioque  humano.  Haec  est 
sapientia  qua:"  in  libris  sacrae  Scripturae 
continetur  ac  discitur.  Estque  cognitio 
Scripturarum,  per  quam  scit  homo  ea 
quae  sunt  fidei  christianae  defendere,  per- 
suadere  ac  declarare  :  de  qua  ait  Aposto- 
lus,  Alii  per  Spiritum  datur  sermo  sapien-  icor.  xn, 
tiae,  alii  sermo  scientiae.  Haec  sapientia,  *• 
quamvis  ex  Scripturis  nunc  addiscatur, 
tamen  originaliter  non  nisi  a  Deo  per  re- 
velationem  et  infusionem  est  habita. 

C  Subinde  S.  Stephanus  in  utraque  hac 
sapientia  fuit  valde  exceliens.  Sapientia 
namque  quae  est  unum  septem  donorum 
Spiritus  Sancti,  habetur  ab  omnibus  in 
caritate  et  gratia  exsistentibus,  secundum 
aliquem  gradum  :  et  quanto  quis  in  divino 
plus  crescit  amore,  tanto  in  sapientia;  do- 
no  plus  proficit.  Quemadmodum  ergo  pri- 
micerius  martyrum  Stephanus  in  Dei  ac 
proximorum  caritate  fuit  valde  excellens, 
ita  in  dono  sapientiae  fuit  praefulgens. 
Quam  excellentem  vero  habuerit  sapien- 

D  tiam  alteram,  utpote  divinarum  notitiam 
Scripturarum,  constat  ex  his  quae  Actuum  ac(.  vu,  2 
septimo  continentur.  Nempe,  ut  ibi  descri-  "^  *^i- 
bitur,  quum  vitiosi  Judaei  sapientia;  Ste- 
phani  resistere  non  valerent  per  rationem 
ac  sapientiam,  studuerunt  ei  resistere  per 
violentiam  ac  humanam  astutiam.  Nam 
submiserunt  viros  testes  mendaces,  qui  yjirf.vi.ii- 
dixerunt  :  Nos  audivimus  Stephanum  is- 
tum  proferre  verba  blasphemiae  coutra 
Deum  ac  Moysen.  Commoverunt  itaque 
plebem  et  seniores ;  sicque  concurrentes, 

12 


13. 


1 


178 


IN   FESTO   S.  STEPHANI    PROTOMARTYRIS.   —    SERMO   TERTIIS 


rapuerunt  Stephanum,  et  adduxerunt  eum  A  citer,  ideoque  innumerabiles  condemnan- 


I 


in  suum  eonciiium,  statueruntque  falsos 
testes  dicentes  :  Homo  iste,  scilicet  Ste- 
phanus.  non  cessat  loqui  adversus  locum 
hunc  sanctum  et  legem.  Tunc  B.  Stepha- 
nus  se  rationabiliter  excusavit,  et  longas 
veteris  Testamenti  historias  ac  Scripturas 
coinpendiosissinie  ajjegavit.  In  quo  decla- 
ratur  quam  doctissimus  fucrit  in  Scriptu- 
ris.  Et  forsitan  anle  susceptionem  Spiritus 
Sancti  doctus  fuit  in  lege,  quemadmodum 
Paulus. 


tur.  Sed  taiis  non  exstitit  Stephanus.  Si- 
quidem  in  medio  hostium  stans,  ct  ab  eis 
se  mox  occidendum  perpendens,  constan- 
lissime  eos  redarguit,  dicens,  Dura  cervi- Ac(.vi..5i. 
ce  et  incircumcisi  corde  et  auribus,  vos 
semper  restitistis  Spiritui  Sancto,etc.  :sic- 
ut  in  expositione  lectionis  innotuit.  Hanc 
itaqiie  S.  Stephani  justitiam  constantiam- 
que  sequamur,  nec  proximorum  palpemus 
defectus,  sed  caritative  ac  juste  reprehen- 
damus,  quum  sanctus  asserat  Augustinus: 


Deinde  secundo  laudatur  S.  Stephanus  B  Si  corripere  neglexeris,  pejor  eo  qui  pec- 


ab  excellentia  angelici  apparatus,  atque 
spleudoris  in  ejus  tunc  facie  appareutis. 
Quum  enim  tam  false  accusatus  fuisset, 
non  est  vuitu  aut  corde  turbatus,  non  ira 
aut  impatientia  motus,  non  pallore  aut  ti- 
more  perfusus,  sed  mente  constantissimus 
fuit,  securus,  imperterritus  et  jucundus  in 
Deo,  tranquiilissimo  ac  splendente  vultu 
Jc/.vi,  15.  ornatus  :  ita  quod  omnes  in  concilio  illo 
malignantium  exsistentes,  viderunt  vul- 
tum  ejus  esse  angelicum  ;  nec  tamen  ex 


cavit  efficeris.  Verumtamen  in  primis  re- 
prehendat,  castiget,  emendet  unusquisque 
se  ipsum,  ut  alios  increpare  sit  idoneus  : 
quia  ut  sancti  Patres  testantur,  qui  in  eis- 
dem  aut  majoribus  sunt  peccatis,  alios  re- 
prehendere  sunt  indigni.  Nam  et  caritas 
incipit  a  se  ipsa.  Praeterea  qui  corripitur, 
patienter,  gratanter  et  caritative  debet  ac- 
cipere,  seque  omnino  ad  emendationem 
exponere.  Quod  utique  verse  prudenti»  si- 
sicut  et  stoliditatis  indicium 


hoc  conversi  aut  compuncti  fuerunt,  sed  C  est  et  arrogantise  opus,  corripienti  irasci, 


Matth.xvii, 
i ;  Exud. 
xxiiv,  i9  el 
seq. 


invidiae  magniludo  excaecavit  corda  eo- 
rum.fecitque  eos  pessime  judicare  de  illo. 
Denique  ex  tanta  claritate  in  vultu  S.  Ste- 
phani  sensibiliter  apparente,  perpenditur 
quam  praeclara  ac  mira  fuerit  mentis  suse 
interior  puritas  gratiosaque  claritas,  inno- 
centia,  sapientia  atque  perfectio.  Ex  qua 
etiam  re  eminentia  Stephani  demonstra- 
tur,  quia  in  tota  Scriptura  canonica  non 
legitur  homo  talem  habuisse  vultum  in 
terra  coram  hominibus,  nisi   Christus  in 


indignari,  detrahere,  correptionem  abjice- 

re.  Hinc  Salomon  loquitur  :  Qui  diligit  di-  Prov.xwj. 

sciplinam,  id  est  correctionem  et  informa- 

tionem,  diligit  scientiam ;  qui  autem  odit 

increpationes,  insipiens  est.  Et  alibi  pro- 

testatur  :  Qui  abjicit  disciplinam,  despicit  iiw.xv.si. 

animam  suam ;  qui  autem  acquiescit  in- 

crepationibus,  possessor  est  cordis.  Et  scri- 

ptum  est  :  Quam  bonum  est  correptum  Eccu.xx,*. 

manifestare  pcenitentiam  !  sic  enim  effu- 

giet  peccatum.  Vse  igitur  iis  qui  nec  a  pa- 


transfiguratione,  Moyses   quoque  ac   Ste-  D  rentibus,  nec  a  superioribus,  nec  a  sapien- 


phanus.  Verumtamen  in  aliis  scripturis  sa- 
tis  authenticis  tale  quid  de  multis  legitur 
Sanctis  :  sicut  de  beatissimo  principe  Apo- 
stolorum  Petro,  de  divino  Dionysio,  de  sa- 
cratissimis  Catharina  ac  Barbara,  et  aliis 
valde  multis. 

Tertio  S.Stephauus  commendatur  a  stre- 
nua  adimpletione  praecepti  de  fraterna  cor- 
reptione.  Cujus  impletioncm  negligunt 
multi  ex  humano  timore  :  imo  pauci, 
proh  dolor !  prseceptum  hoc  implent  vera- 


tioribus  corripi  volunt,  sed  impunite  ac 
libere  transgredi,  imitantes  diabolum,  qui 
ab  initio  recusavit  subesse. 

Quarto  signifer  martyrum  Stephanus 
commendatur  a  sublimi  atque  insolita  vi- 
sione,  qua  inter  impios  slans,  vidit  coelos  A<-(.vii,55. 
apertos  et  gloriam  Dei  ac  Jesum  stantem  a 
dextris  Patris  aeterni.  0  quanta  fuit  puri- 
tas,  quanta  dilectio.  quanta  perfectio  ani- 
inae  hujus  invictissimi  martyris,qui  adhuc 
vivens  in  carne  mortali,  ad  tam  altam  ac 


IN   FESTO   S.  STEPHANI  PROTOMARTYRIS.   —   AD  RELIGIOSOS  ',    SERMO   QUARTUS 


179 


Ac(.  VII,  00. 


Matth.w, 
12. 


Marc.  XI, 

25,26. 


Matth.  1 
44. 


cceliformem  perductus  est  visionem,atque  A 
in  saeculo  isto  sic  meruit  certificari  de  fe- 
licitate  futura,  sic  prjpgustare,  sic  intueri 
eamdem,  imo  et  ejus  objectum  beatificum 
et  ffternum  ! 

Quinto  laudatur  a  sua  caritate  perfccta, 
a  patientia  summa,  ab  oratione  praefervi- 
da.  Pro  suis  etenim  crudelissimis  inter- 
fectoribus,  flexis  genibus  exoravit,  stans 
pro  se  ipso  :  in  quo  patet,  quam  spiritua- 
liter  ac  ferventer  illos  dilexit,  quam  pa- 
tienter  mortis  supplicium  ab  eis  sustinuit. 
Sed  vae  nobis,  vae  perversitatibus,  aversio-  B 
nibus  et  impatientiis  nostris,  qui  nec  pro- 
pter  Deum,  nec  pro  nostra  salute,  nec 
propter  peccata  nostra  aliquid  volumus 
pati  :  imo  pro  uno  verbo  turbamur,  indi- 
gnamur,  irascimur,  atque  nos  ipsos  ulci- 
scimur,  etsi  non  opere,  tamen  affectu  :  pro 
modica  quoque  offensa,  magnam  si  possu- 
mus  vindictam  inferimus.  Ubi  est  timor 
Dei?  ubi  consideratio  futuri  judicii?  ubi 
quod  quotidie  in  Oratione  dominica  dici- 
mus,  Dimitte  nobis  debita  nostra,  sicut  et 
nos  dimittimus  debitoribus  nostris?  Unde  C 
ait  Salvator  :  Quum  stabitis  ad  orandum, 
dimittite  si  quid  habetis  adversus  ali- 
quem ;  quod  si  non  dimiseritis,  nec  Pater 
vester  ccelestis  dimittet  vobis  peccata  ve- 
stra.  Nec  sufficit  coram  Deo  injuriam  illa- 
tam  dimittere,  sed  oportet  et  injuriantes 
diligere,  et  benefacere  ipsis,  atque  ex  cor- 
de  orare  pro  eis,  quemadmodum  prjecipit 
Christus  :  Diligite  inimicos  vestros,  be- 
nefacite  iis  qui  oderunt  vos,  et  orate  pro 


persequentibus  ac  calumniantibus  vos. 
Semper  enim  remittenda  cst  injuria  seu 
offensa  quantuni  ad  culpam;  emendatio 
tamen  seu  satisfactio  exigi  potesl  secun- 
dum  processum  ac  ordinem  juris  :  quam- 
vis  virtuosius  et  Deo  placentius  sit,  ipsam 
quoque  satisfactionem  amore  Christi  di- 
mittere,nisi  forsitan  ex  tali  remissione  in- 
juriator  fiat  ad  injuriandum  audacior,  aut 
bono  reipublicse  inde  immineat  damnum, 
aut  ipsa  justitia  patiatur  jacturam  ac  sup- 
peditetur.  Nam  ut  sanctus  ait  Bernardus, 
sicut  condolendum  est  fratri  peccanti,  ita 
est  compatiendum  justitiae,  qus  tam  im- 
pudenter  ac  impie  conculcatur. 

Postremo,  patientia  est  virtus  moralis 
qua  in  adversis  passionem  tristitise  refre- 
nanius.  Non  ergo  propter  adversa  inordi- 
nate  tristemur  :  imo  potius  gloriemur  in 
eis,  in  quantum  adversa  sunt  nobis  tam 
multipliciter  ineffabiliterque  salubria,dum- 
modo  ea  intuitu  et  amore  Dei  a»quanimi- 
ter  toleremus.  Nam  per  ea  purgamur  a  vi- 
tiis,  preeparamur  ad  gratiam  et  crescimus 
in  eadem,  Christo  propter  nos  passo  assi- 
milamur,  a  futuris  poenis  eripimur,  atque 
ad  sempiternse  beatitudinis  bravium  com- 
pendiosius  pervenimus. 

Itaque  in  praetactis  virtutibus  beatissi- 
mum  primicerium  martyrum  imitemur, 
praesertim  in  caritate  et  patientia,  et  ora- 
tionibus  pro  inimicis.  Imo,  ut  hoc  agere 
valeamus,  beatum  protomartyrem  Stepha- 
num  invocemus,  ut  nobis  gratiam  hoc 
agendi  impetrare  dignetur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

DE   SCANDALO   NON   PR^STANDO ;   ET   QUID   SIT   PLENUM   ESSE   SPIRITU   SANCTO   ET   PORTITUDINE. 


STEPHANUS  plenus  gratia  et  forti-  D      In   omni  genere  primum   dicitur  esse 
tudine,faciebat  prodigia  et  signa  ma-     maximum  sive  potissimum  :  idcirco  B.  Ste- 
gna  in  populo.  Act.  vi,  8.  phanum  primicerium  martyrum  seu  pro- 


180 


IN   FESTO   S.  STEPHANI    PROTOMARTYRIS.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


i 


tomartyrem,hoc  cst  primum  eorum  qui  in  A  dalizaverit  uuum  de  pusillis  istis,  expedit 


Acl.  vi,  5. 
Ibid.  8. 


evangelica  lege  pro  Christo  propria  spon- 
te  martyrium  passi  suut.  Deus  tanta  divi- 
norum  charismatum  excelleutia  decoravil, 
ut  ei  aequalis  vix  vidcatur  iiiter  martyres 
solum.  Denique  quod  ejus  sanctissima 
vita  sapientissimaque  doctrina,  virtutum 
eminentia,  victoriosa  passio,  in  Scriptura 
canonica  ab  uno  Evangciistarum  tam  lu- 
cide  describuntur,  nounc  cadesti  prffco- 
nio  plenum  est?  Quid  ergo  ait  de  eo  Evan- 
gelista  ?    Elegerunt    (inquit)    Stephanum 


ei  ut  suspendatur  mola  asinaria  in  collo 
ejus,  et  demergatur  in  profundum  maris. 
Bcnedictus  est  Deo,  frucluosus  congrega- 
tioni,  et  felix  in  spe,  cujus  virtutes  alio- 
ruiu  vitia  demoliuntur,  cujus  maluritas 
aliorum  levitates  et  dissolutiones  reslringit, 
cujus  silentium  aliorum  loquacitatem  evel- 
lil.  qui  lanquam  angelus  pacis  in  medio 
fralruiu  pacifice  ambulat,  cstque  sollici- 
tus  ut  de  domo  Dei  scandala  tollat,  dis- 
cordantes  concordet,  carilatem  ct  pacem 


plenum  fide  et  Spirilu  Sancto ;  et  paulo  B  in  omnibus  foveat;  ut  de  eo  vere  dicatur 


post,  Stephanus  plenus  gratia  et  fortitudi- 
ne,  etc,  multaquc  alia,  ut  novit  caritas 
vestra.  Et  quoniam  plenus  fuit  fide  et  gra- 
tia,  fecit  copiosa  miracula;  fuil  et  boni  te- 
stimonii,  et  inler  seplem  primos  diaconos 
fuit  primus.  Et  reete  «  plenus  gratia  et 
fortitudine  »  fuisse  dcscribilur,  quoniam 
tam  ad  boua  agenda  quain  ad  mala  perfe- 
renda  desuper  erat  aptatus. 

In  iis  itaque  qu»  de  eo  scribuntur,  ipsuin 
quantum  ad  noslram  spectat  vocationem 


Hie  est  fratrum  amator,  hic  est  qui  mul-    ii  .i/,,<-/,. 
tum  orat  pro  plebe.  "■  '*• 

Pr»lerea  erubescat  quisque  semper  esse 
pusillus.Qui  enim  scandalizatur,teste  Hie- 
ronyino,  pusillus  est  :  majores  namque 
scandala  non  recipiunt.  Sunt  autem  pu- 
silli  spiritualiter  infirmi,  nondum  in  vir- 
tutibus  stabiliti  :  qui  non  ex  malitia,  sed 
ex  infirmitate  aut  ignoranlia  scandalizan- 
lur.  Rcligiosorum  vcro  cst  in  sapientia  et 
virtutibus  semper   proficere,  aliorumque 


sequamur.  Sit  quilibet  nostrum  boni  testi-  C  facta,  quantum  fieri  potest,  in  melius  in- 


monii,  ulpote  exemplaris,  ne  conventum 
aut  aliquem  de  convenlu  seu  alium  quem- 
piam  scandalizet.  Nempe  qui  in  aliorum 
praesentia  male  agit,  tanlos  quantum  in  se 
est,  occidit  aut  Iffdit,  a  quantis  male  agere 
cernitur.  Hinc  qui  in  congregatione  versa- 
tur,  aut  cum  magno  sui  ac  aliorum  peri- 
culo  male  se  habet,  aut  cuin  grandi  sui  et 
aliorum  profectu  bene  se  regit.  Sit  igitur 
unusquisque  in  cunctis  qufe  agit,  circum- 
spectus,  diligens,  timoratus,   quatenus  et 


lerpretari,  pie  excusare  et  alleviare,  atque 
peccautibus  condolere,  ex  aliorum  quoque 
ruina  fieri  cautiores.  Sunt  demum  non- 
nulli  malitiosi  potius  quam  pusilli,  ad  ju- 
dicaudum  de  aliis  temerarii :  qui  quidquid 
boni  in  aliis  viderint,  parum  aut  nihil  in- 
de  sdificantur,  sed  potius  obscurare  atque 
in  pejus  id  trahere  moliuntur.  Si  vero 
mali  quid  in  proximis  deprehendunt,  sta- 
tim  dijudicarc,  deridere,  contemnere,  ac- 
cusare,  obloqui  proni  sunt ;  similes  Phari- 


Deum  honoret,  et  sibi  ipsi  operelur  salu-  D  saeis  de  quibus  ait  Salvator  :  Sinite  illos,  siatth.xy, 


Slatth. 

xviii,  G,  7, 

liom.  XIV, 
15. 
IlCor.vi,3 


I  Cor.  VIII, 


Matth\\\, 
W. 

Ibid.  XVIII, 
C. 


tem,  et  proximos  suos  aedificel.  Et  praeser- 
tim  pusillorum  scaudalum  cst  vitandum. 
Noli  illum  perdere  pro  quo  Christus  inor- 
tuus  est.Ncmini  deinus  ullam  offensionem, 
ul  non  vituperelur  ministerium  nostrum. 
Pcnsemus  quod  ait  Apostolus  :  Peccantes 
in  fratres.et  percutientes  conscientiam  eo- 
rum  infirmam,  in  Christum  peecalis.  Chri- 
stus  etenim  prolcslatur  :  Quod  uni  ex 
minimis  meis  fecistis,  mihi  fecistis.  Qui 
rursus  terribiliter  comminatur  :  Qui  scan- 


caeci  sunt,  duces  caecorum.  Hi,  ne  pereant,  **• 
juxta  evangelica  se  cmcndent  ac  dirigant 
documenta,  advertentes  quod  ait  Salvator : 
Bonus  homo  de  bono  cordis  sui  thesauro  /i;rf.xii,35. 
profert  bona,  et  malus  simiiiter  mala.  Im- 
pleantque  quod  pra?cipit  idem  :  Nolite  ju-  i„c.vi,  37. 
dicare,    nolite   condemnare  ;   qua>cumque  j/awA.vn, 
vultis  ut  faciaut  vobis  homines,  haec  ea-  '-• 
dem  facile  illis. 

Insuper  cum  beatissimo  Stephano  simus 
pleni  fide.  Nam  teste  Gregorio,  jam  qui 


IN  FESTO    S.  STEPHANI   PROTOMARTYRIS.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


181 


credamus  tot  non  sumus,  quot  veritatis  A 
testes  habemus.  Et  quid  testibus  indige- 
mus,  qui  in  nobis  ipsis  quotidie  veritatem 
fidei  experimur  ?  Sentit  utique  in  se  ipso 
omnis  diligens  Dei  servitor,  omnis  fcrvens 
religiosus,  omnis  interiorum  suorum  pro- 
vidus  cultor,  qui  in  virtutibus  exercet  se 
ipsum,  quam  vera  sint  omnia  Christi  do- 
cumenta;  quam  nihil  boni  possit  et  habeat 
a  se  ipso,  quam  gratiose  et  evidenter  ad- 
juvctur  a  Deo,  quam  infirmus,  durus  et 
tardus  sit  ex  se,  quam  fortis,  fervcns  ct 
promptus  ex  Deo;  quantum  et  quam  mul-  B 
tipliciter  conetur  eum  diabolus  a  spiritu- 
ali  impedire  profectu,  ab  exercitiis  retra- 
herc  virtuosis.  Experitur  qui  talis  est, 
quam  magna  et  vera  sit  in  cvangelica  lcge 
et  in  perfecto  Christiano  sincerilas,  quam 
pura,  irreflexa  et  integra  ad  Deum  eon- 
versio,  quam  mera  privati  amoris  evul- 
sio,  quam  perfecta  omnium  tcrrenorum  et 
carnalium  aspernatio,  et  quam  plena  spi- 
ritualium  ac  divinorum  affectio.  Quumque 
ad  istam  perfectionem  quis  venerit,  et  he- 
roicus  ac  divinus  exstiterit,  jam  abundan-  C 
tissime  experietur  in  se  divinorum  influ- 
xum  charismatum,  operationem  Spiritus 
Sancti,  ilhistrationes  divinas,  infiammatio- 
nes  supernas,  libertatem  et  familiaritatem 
atque  assiduam  unionem  et  deambulatio- 
nem  suae  mentis  cum  Deo.  Quum  ergo 
tam  ccrti  simus  de  fidei  veritate,  de  vitae 
prfcsentis  brevitate,  de  divini  rigore  judi- 
cii,  de  perpetuitafe  et  acerbitate  infernah's 
supplicii,  imo  de  magnitudinc  tormcnto- 
rum  purgatorii,  de  aeternitate  quoque  et 
plenitudine  ccelestium  gaudiorum,  quare  D 
negligimus  ?  Cur  torpemus  pigritiis?  Cur 
ullum  temporis  hujus  momentum  infru- 
ctuosc  expendimus,  et  non  potius  cum 
omni  mentis  vigilantia  ac  fervore  Deo  ob- 
sequimur,  et  ca  quse  Ordinis  sunt  custo- 
dimus? 

Amplius,  studeamus  cum  gloriosissimo 
martyre  Stephano  esse  pleni  Spiritu  San- 
cto.  Siquidem  Spiritus  Sanctus,  quum  ve- 
rus  sit  Deus,  est  in  omnibus  per  essenti- 
am,  praesentiam  et   potentiam,  in   bonis 


vero  per  gratiam  ;  et  quanto  quis  gratia 
ac  virtutibus  plenior  est,  tanto  est  plenior 
Spiritu  Sancto.  Plenus  est  Spiritu  Sancto, 
in  quo  nihil  sui  habet  diabolus,  qui  ejus 
suggestionibus  in  nuUo  consentit;  ct  si  in 
aliquo  venialiter  peccel,  de  hoc  quotidie 
pcenitet  seque  expurgat,  et  fortius  profi- 
cit,  copiosiusque  ditatur  muneribus  Spiri- 
tus  Sancti.  Quiciimque  ergo  a  passionum 
immoderantia  est  reformatus,  exercitatos-  uebr.\M. 
que  habet  sensus  ad  discretionem  boni  et 
maii,  a  privato  purgatus  amore,  et  Dei  di- 
lectione  repletus,  hic  plenus  est  Spiritu 
Sancto. 

Pra?terea,  cum  inclyto  et  victoriosissimo 
Stephano  simus  gratia  pleni.ut  natura  gra- 
ti»  in  omnibus  subjiciatur,  et  naturales 
affectiones  ac  operationes  Dei  gratia  con- 
diantur,  spirituali  amore  formentur,et  jux- 
ta  evangelica;  perfectionis  tenorem  ad  Dei 
gloriam  referantur,  ne  ad  aliquem  sensua- 
liter  afficiamur,  ne  aliquid  in  se  et  pro- 
pter  se,  et  non  potius  in  Deo  et  propter 
Deum,  appetamus,  quffiramus  aut  opere- 
mur  :  sicque  in  nobis  omnis  amor  natura- 
lis  et  socialis  spirituaii  subdatur  amori,  et 
ejus  additione  ac  directione  meritorius 
fiat. 

Postremo  simus  et  fortitudine  pleni,  ea 
videlicet  fortitudine  quae  est  virtus  car- 
dinalis,  ut  nec  mortis  timeamus  pericula 
propter  justitiam  (sicut  ait,  imo  et  jubet 
Salvator,  Nolite  timere  eos  qui  corpus  oc-  Matth.x, 
cidunt);  ea  quoque  fortitudine  qure  est  */j  x,  » 
donum  Spiritus  Sancti.  Imo  omni  virtute 
pleni  esse  conemur,  ut  universis  tentatio- 
nibus  et  peccatis  viriliter  reluctemur  ac 
prffvaleamus.  Simus  pleni  humiJitate,  ne 
aliquo  motu  superbiae  superemur ;  pleni 
mansuetudine,  ne  vincamur  ab  ira ;  pleni 
patientia,  ne  propter  adversa  inordinate 
tristemur;  pleni  sobrietate  et  temperantia, 
ut  in  cibo  et  potu  moderamen  servemus; 
pleni  justitia,  ne  aduiatione,  munusculo, 
favore  emolliatiir  cor  nostrum,  ct  a  medio 
ruat  in  obliquitatem  peccati.  Plenum  sit 
cor  nostrum  filiali  timore  Dei ;  cum  in- 
genti  reverentia  caveat  omnem  Deilatis  of- 


182 


IN   FESTO    S.  STEPHANl   PROTOMARTYRIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCINTUS 


fensani,  el  omnem  ipsius  custodiat  volun-  A  ter  propter  se  adha>rentes,  propter  ipsius 
tatem.  Plena  sit  nostra  voluntas  divino  honorabilitatem  eum  colentes  ac  veneran- 
amore, ut  quidquid  ad  complacendum  Deo,  tes,  atque  ex  puro  amore,  non  poenarum 
ad  obtinendum  beatificam  visionem  ipsius  formidine  aut  pra^miorum  intuitu,  ei  ia 
Dobis  accommodum  est,  hilariter  ample-  omnibus  semper  obedientes,  et  superero- 
clamur;et  aceendamur  in  Domino.ei  jugi-     gatorie  servientes. 


SERMO  QUINTUS 

DE   SERVANDA   PATIENTIA   AC   MANSUETUDINE  ;    ET   QUOD    SUAS   QUISQUE, 
NON   ALTERIUS,    INFIRMITATES    CONSIDERF.T. 


1*9.  XIII,  5 


VIDERUNT  faciem  ejus  tanquam  fa- 
ciem  angeJi.  Act.  vi,  15. 
Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  o  prseclaris- 
sime  protomartyr  Altissimi.  Et  quis  po- 
terit  singula  satis  mirari  aut  digne  lau- 
dare?  Ecce  quum  staret  hic  Sanctus  Dei 
in  medio  hostium  suorum  letalium,  sitien- 
tium  sanguinem  ipsius,  nequaquam  expa- 
vit,  nequaquam  expalluit ;  vultus  ejus  non 
tristi  colore  perfusus  est,  sed  angclico 
splendore  vestitus,  supernaturali  jucun- 
ditate  ornatus.  Et  quantus  fuerit  fulgor 
mentis,  quanta  abundantia  interntc  illu- 
strationis,  quanta  alacritas,  tranquillitas, 
constantia  et  libertas  cordis,  in  corporali 
ipsius  apparuit  vultu.  Xihilo  minus,  sicut 
tangit  Beruardus,  magnitudo  invidiee  ho- 
stium  ejus  sic  eorum  corda  csecavit,  quod 
ex  tanto  miraculo  non  sunt  compuncti, 
nec  tantam  gratiam  attenderunt.  Quid  ad 
heec  nos  pusilli  dicemus,  qui  ex  sonitu  fo- 
lii  formidamus.  et  illic  trepidamus  timore 
ubi  uon  est  timor?  Si  in  capitulo  nos  re- 
prehendendos  putamus,  timemus.  Ita  dili- 
gimus  nos  in  nobis,  quod  proprise  saluti 
metuimus.quod  ea  qua;  nobis  saluberrima 
sunt  refutamus,  quod  in  hac  vita  modice 
inhonorari,  confundi,  aspernabiles  appare- 
re  veremur;  quum  tamen  si  vere  sapien- 
tes,  vere  timorati  humilesque  essemus, 
cuperemus  utique  pro  nostris  defectibus 
alque  excessibus  quotidie  acriter  ac  pu- 


Ps.  xxxni, 
0. 


B  blice  increpari,  debite  castigari  :  imo  et 
quamvis  non  essemus  culpabiles,  tamen 
desiderio  aliquantulfe  conformationis  do- 
niinicee  passionis,  omnem  adversitatem, 
persecutionem,  accusationem,  tribulatio- 
nem,  correptionem  et  correctionem,  aequa- 
nimiter  pateremur,  Deo  regratiantes  quod 
calice  electorum  suorum  nos  potet.  Siqui- 
dem  omnes  qui  Deo  placuerunt,  per  mui-  Mnh  vn 
tas  tribulationes  transierunt  fideles  ;  et "'' 
multae  tribulationes  justorum. 
Denique  quidam  adeo  sunt  perversi,  et 

C  suis  aversionibus  ac  passionibus  sic  obte- 
nebrantur,  quod  instar  illorum  obstinatis- 
simorum  Judseorum,  quidquid  devotionis, 
probitatis  ac  bonitatis  in  iis  contra  quos 
tentantur,  couspexerint,  totum  dissimu- 
lant  et  pervertunt,  atque  in  pejus  inter- 
pretantur.  Sic  malitia,  invidentia,  ira,  im- 
patientia,  miserum  obtenebrant  hominem, 
quum  Chrysostomus  dicat  :  Si  perfecte 
oderis  aliquem,  quidquid  agit  displicet 
tibi ;  et  si  bona  sunt  qua?  agit,  tamen  tibi 
mala  videntur.  Videant  sibi   isti   qui   de 

D  proximo  judicant  tam  perverse,  ne  coram 
Deo  inveniantur  vcrae  caritatis  expertes 
atque  invidia  tabescentes.  Hsc  autem  per- 
versilas  hinc  contingit,  quod  proprias  de- 
fectuositates,  culpas,  aerumnas,  vitiosita- 
les,pericula  non  advertunt,  non  ponderant 
nec  deplorant. 
Religiosus  ergo,  secundum  quod  conde- 


IN  FESTO   S.  STEPHANI  PROTOMARTYRIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


183 


cet  monachum,  consideret,  discutiat,  di-  A  simorum  illorum  sequuntur  insaniam  Ju- 


judicet,  accuset,  contemnat  corrigatque  se 
ipsum  :  et  sic  tantam  in  se  ipso  displicen- 
tiam  ac  mojrorem  habebit,  tantum  habebit 
agere  cum  se  ipso,  tot  in  se  miserias,  pe- 
riculositates,  excessus  inveniet,  quod  alios 
non  turbabit,  non  observabit,  neque  de- 
spiciet,  imo  comparalione  sui  omnes  ar- 
bitrabitur  juslos. 

Prseterea  quaiitus  fuerit  in  sacratissimo 
Stephano  zehis  juslitia>,  quam  fervens  di- 
lectio  proximorum,  quam  ingens  detesta- 
tio  pravitatum,  innotescit  ex  reprehensio-  B  diocrem,  dulcem  et  levem  correptionem, 


daeorum,  de  quibus  Lucas  ait  :  Audientes  Ac(.tii,54. 
hfec  (utpote  increpationem  praefatam),  dis- 
secabantur  cordibus  suis,  et  stridebant 
dentibus  in  eum.  Sic  quidam  religiosi  a 
suis  Patribus  justissime  reprehensi,  proti- 
nus  conturbantur  :  ira,  indignatione,  ama- 
ritudine,  non  compunctione,  humiliatione, 
gratiarum  actione,  replentur.  Isti  de  re- 
medio  fiunt  pejores,  et  inore  phrenetici 
insurgunt  in  medicum.  Imo  nonnulli  tan- 
tis  perversitatibus  offuscantur,  ut  nec  me- 


ne  illa  liberrima  qua  adversarios  Ghristi 
Ac(.v.i,5i,  increpavit,  dicendo  :  Dura  cervice  et  in- 
^"'  circumcisi  cordibus  et  auribus,  vos  sem- 

per  restitistis  Spiritui  Sancto,  sicut  et  pa- 
tres  vestri.  Quem  Prophetarum  non  sunt 
persecuti  patres  vestri  ?  Et  occiderunt  eos 
qui  praenuntiaverunt  de  adventu  Jusli,  cu- 
jus  vos  nunc  proditores  et  homicidae  fu- 
istis. 

Ecce    quain    imperterrita    inens,   quain 
ardentissimus  Deitatis  affectus,  quam  ple- 


seu  etiam  admonitionem,  sequanimiter  fe- 
rant.  Qui  utinam  vocationem  suam  adver- 
terent ! 

Quid  autem  post  introducta  refert  de 
invictissimo  ac  ardentissimo  Stephano  ve- 
ritatis  Scriplura?  Quum  (inquit)  esset  Ste-  /6id.55,56. 
phanus  plenus  Spiritu  Sancto,  intendens 
in  coelum,  vidit  gloriam  Dei,  et  Jesum 
stantem  a  dextris  virtutis  Dei ;  et  ait  :  Ec- 
ce  video  ccelos  apertos,  et  Filium  hominis 
stantem  a  dextris  virtutis  Dei.  De  intelli- 


nissimus  Christi  amor,  ex  quibus  proflu-  C  gentia  verborum  istorum,  de  excellentia 


xerunt  hsec  verba,  qufe  ardebant  ut  facu- 
la.  Noverat  quippe  gloriosus  iste  athleta, 
duros  et  obstinatos  atque  incredulos  esse 
acriter  reprehendendos.  Et  maxime  quan- 
do  fidei  requirit  defensio,  utendum  est 
hujusmodi  increpatione.  Sic  justi  et  vir- 
tuosi  prffilati  inverecundos  et  rebelles  re- 
prehendere  debent,  et  rigore  coinpescere 
quos  pielate  lucrari  non  possunt.  —  Ex  is- 
to  quoque  docemur.sicut  et  sanctus  tangit 
Fulgentius  in  serinone,  quod  quamvis  in- 
terdum  asperis  responsionibus  increpe- 
mur,  non  tamen  ffistimare  debemus  talem 
reprehensionein  ex  inala  radice  procede- 
re,  nec  eain  aspernanter  sed  patienter  at- 
que  gratanter  suscipere.  Queinadmodum 
enim  graviora  corporis  vuhiera  acrioribus 
medelis,  utpote  adustione,  incisione  aut 
sectione,  curantur;  sic  et  inajora  peccata 
duriorem  exigunt  correptionem.  Verumta- 
men  quidam  vera  sapientia  destituti,  vera 
patientia  et  humilitate  privati,  nec  de  suis 
excessibus  efficaciter  poenitenles,  impiis- 


visionis  istius,  de  perfectione  tantse  con- 

teinplationis  pluriina  dici  possent :  de  qui- 

bus  super  Actus  Apostolorum,  quod  Do-  cf.txw, 

minus  dedit  scripsi.   Nunc  vero    non  est  P'3iB'ets. 

talibus  immorandum.  Sed  ex  iis  verissime 

innotescit  beatissiini  hujus  martyris  emi- 

nentia. 

Insuper,  quam  perfecta  et  summa  fu- 
erit  patientia  ejus,  constat  ex  eo  quod 
dum  lapidaretur  ab  impiis,  nequaquam 
coiilristatus  aut  motus  est  contra  eos,  sed 
D  plenissime  ad  eos  ostendit  dilectionein.  Et 
quod  reprehensionem  illam  acutam,  non 
ex  aversione,  sed  ferventissima  caritate 
protuk^rit,  declaravit  in  facto.  Nempe  dum 
ictibus  lapidum  undique  vulneraretur,  et 
morli  jam  proximus  esset,  stans  pro  se  Ac(.vii,s9, 
ipso  oravit,  flexisque  genibus  pro  lapida-  ^"^ 
toribus  deprecatus  est,  dicens  :  Doinine, 
ne  statuas  illis  hoc  peccatum.  Quo  dicto, 
obdormivit  in  Doinino.  Vere  sicut  sanctiis 
ait  Bernardus,  quis  audivit  unquam  talem, 
et  quis  vidit  huic  consiinilem?  Fervenlius 


184 


IN    FESTO    S.  STEPHANl    PROTOMARTYRIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    QUINTUS 


Luc.  xxiii 
3*. 


A<:(.vii,5!i, 
60. 


Luc.  XXlll, 

46;  Joann, 
XIX,  30. 


atque  huniilius  orat  pro  lam  crudelissimis 
et  injustissimis  interfectoribus  suis  quam 
pro  se  ipso.  0  quam  excellenter  et  propin- 
quissime  imitatus  est  iste  discipulus  suum 
magistrum!  Ille  etenim  diris  clavis  affixus 
palibulo,  in  dolore  constitutus  gravissinio, 
Patrem  pro  crucifixoribus  exoravit,  dicen- 
,  do :  Pater,  ignosce  illis,  quia  nesciunt  quid 
faciunt.  Ita  et  martyr  iste  fortissimus,  ex- 
emplo  sui  regis  ac  magistri,  quum  stans 
orasset  pro  se,  positis  genibus  non  solum 
oravit,  sed  et  voce  magna  exclamans,  di- 
xit  :  Domine,  ne  statuas  illis  hoc  pecca- 
tum.  Voce  magna  clamavit,  voce  utique 
devotissima,  affectuosissima  atque  piissi- 
ma,  quoniam  de  illorum  peccato  niagis 
quam  de  proprio  supplicio  doluit.  Et  hoc 
erat  mirabile,quod  tam  gravissime  saucia- 
tus,  alta  potuit  voce  clamare  quum  incipe- 
ret  exspirare  :  hoc  namque  verbo  prolato, 
mox  spiritum  cxhalavit.  Et  in  hoc  quoque 
imitatus  est  suum  magistrum,  qui  magna 
voce  clamans,  dixit  :  Pater,  in  manus  tuas 
commendo  spiritum  meum.  Quod  quum 
dixisset,  inclinato  capite  tradidit  spiritum. 


A  Postrcmo,  ex  horum  consideratione  re- 
deamus  denuo  ad  nos  ipsos,  quatenus 
opposita  juxta  se  posita,  evidentius  inno- 
tescant.  Ecce  caritatem,  patienliam,  perfe- 
ctionem  protomartyris  summi  audivimus  ; 
jam  propriam  perversitatcm,impatientiam, 
defectuositatem  consideremus,  defleamus 
et  emendemus.  Si  quis  modice  forefecerit 
nobis,  aut  durius  quid  contra  nos  loqui 
ausus  fuerit,  non  jam  flexis  genibus  pro 
ipso  orabimus,  sed  complosis  potius  ma- 
nibus,  ei  minabimur,  ad  praesidentem  fe- 

B  stinabinuis  quasi  furentes  ad  conqueren- 
dum  ut  tantsB  injuriae  retributio  fiat;  et 
non  intelligimus  miseri  insaniam  nostram, 
vehementiam  passionum,impudentiam  ac- 
tionuni,  immensitatem  imperfectionum  no 
strarum.  Redeamus  ergo  praevaricatores  /j.xlvi 
ad  cor,  et  tanti  Sancti  exemplo  patien- 
tiam,  mansuetudinem,  caritatem  disca- 
mus,  atque  in  omni  virtute  quotidie  cre- 
scere  enitamur.  Ad  laudem  et  gloriam 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  qui  cum  Patre 
et  Spiritu  Sancto  unus  est  Deus  omnipo- 

G  tens  et  aeternus.  Amen. 


IN  FESTO 


S.  JOANNIS  APOSTOLI 


ET   EVANGELISTyE 


ENIRRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLtE 


QUI   TIMET   DEUM,    FACIET   BONA,   ETC.  Eccli.  XV,  1-6. 


r 


Eccle.  V 
13. 


N  lectione  hac,  quae  hodie  loco  epistolae 
egitur,  edocentur  virtutes,  proprieta- 
tes  et  opera  viri  sapientis  ac  justi.  Et  quia 
haec  in  beatissimo  Joanne  excelienter  fu- 
erunt,  merito  lectio  ista  in  ejus  solennita- 
te  in  officio  legitur  Missae.  Itaque  in  Ec- 
clesiastico  dicitur  : 

Qui  timet  Deum  filiali  timore,  facict 
bona,  id  est  opera  virtuosa  ac  nieritoria. 
Talis  etenim  timor  ex  caritate  procedit,  et 
facit  vitare  culpam,  ne  Deus  offendatur. 
Item  retrahit  ab  omissione  et  negligentia. 
Propfer  quod  loquitur  Salomon  :  Qui  ti- 
met  Deum,nihil  negligit.  ^;;  qui  continens 
est  justitice,  id  est  tenax  ipsius,  seu  tena- 
citer  eam  conservans,  appreliendet  illam, 
id  est,  eam  plenius  obtinebit,  et  dulciter 
amplectetur  eamdem.  Hinc  ait  Salvator  : 
Wa((/i.v.6.  Beati  qui  esuriunt  et  sitiunt  justitiam,  quo- 
niam  ipsi  saturabuntur.  Virtutes  namque 
augentur  et  perficiuntur.  Et  ohmabit  illi, 
id  est,  promptam  se  offeret  suo  amatori. 
Quod  ideo  dicitur,  quoniam  omni  ad  vir- 
tutes  se  disponenti,  et  quod  in  se  est 
peragenti,  Deus  liberalissime  ac  piissime 
offert  infusionem  virtutum,  imo  et  eas  in- 
f undit.  Itaque, «  obviabit  illi  »  quasi  mater 
honorificata,  id   est,   tanquam   venerabi- 


A  lis  raater  caritative  offert  se  suo  amatori 
eam  continenter  qu»renti,juxta  illud  quod 
scriptum  est  :  Praeoccupat  eos  qui  se  con- Sap, 
cupiscunt,  ut  illis  prior  se  ostendat. 

Cibabit  illum  pane  vita',  id  est,  Deus 
amatorem  justitiae  spiritualiter  nutriet  ver- 
bo  sacrae  Scripturae  :  non  enim  in  solo  pa-  Maiih 
ne  vivit  homo,  sed  in  omni  verbo  quod  *'^"'"' 
procedit  de  ore  Dei,  ut  ait  Christus  ;  et  in- 
tellectus,  quia  sacra  Scriptura  optime  refi- 
cit  intellectum.  Et  aqua  sapientiai  salu- 
taris  potabit  illum,  id  est,  mentem  ejus 

B  reficiet  gratia  et  consolatione  Spiritus  San- 
cti.  1'nde  ait  Salvator  :  Qui  biberit  ex  aqua  joann 
quam  ego  dabo  ei,  non  sitiet  in  aeternum  ;  '^'  '*■ 
sed  aqua  quam  ego  dabo  ei,  fiet  in  eo  fons 
aquae  salientis  in  vitam  aeternam.  Et  fir- 
mabitur  in  illo,  id  est,  qui  taliter  timet 
Deum,in  Deo  roborabitur  per  virtutes,  fir- 
miter  adhaerendo  eidem  ;  et  non  fiectetur, 
id  est,  a  rectitudine  justitiae  non  divertet, 
sed  perseverabit  usque  in  finem,  si  de  nu- 
mero  fuerit  eIectorum:etiam  si  ad  tempus 
erraverit,  finaliter  pcenitebit.  Et  contine- 

C  bit  illum,  id  est,  Deus  conservabit  eum  in 
bonis,  et  non  confundetur,  quem  Deus  ita 
conservat,  sed  saivabitur  cum  electis;e< 
exdltabit   illum  apud  proximos  suos,   id 


14. 


VIII, 


186 


IN    FESTO    S.  JOANNIS   APOSTOLI   ET   EVANGELIST.E. 


SERMO   PRIMUS 


est,  Deus  lionorabilem  faciet  eiim  et  sii- 
blimein   coram    liominibus.    Unde   primo 

i^ej.  11,30.  Regum  loquitur  Deus  :  Ouicumque  glorifi- 
caverit  nie,  glorificabo  eum;  qui  autem 
conlemnunt  me,  erunt  ignobiles.  Dc  Apo- 

/>j.xuv,i7.  stolis  quoque  Psalmista  loquitur  Deo:Con- 
stitues  eos  prlncipes  super  oninem  (erram. 
Et  in  medio  Ecdeaice  aperict  os  ejus,  id 
est,  Deus  homini  taliter  timorato,  sapienti 
et  jtisto,  dabit  gratiam  alios  instruendi,  el 
diriget  eum  in  illuminatione  seti  informa- 
tione  hominum;  et  implebit  eum  spiritu 
sapnentiw  et  inteUectus, id  est  Spiritu  San- 
cto  et  donis  ipsius,  videlicet :  dono  sapien- 
tiae,  per  quod  contemplabitur  Deum  et 
ejus  suavitatem  gustabit;  dono  etiam  in- 
tellectus,  per  quod  ea  quae  fidei  sunt  et 
rationes  credendorum  perspiciet.  Et  stota 
glorio',  id  est  veste  immortalitatis,  seu  fe- 
licitate   seterna,  induet   eum   post   vitam 

Ps.  XX,  6.  prfesentem,  juxta  illud  Psalmistae :  Gloriam 
et  magnum  decorem  impones  super  eum  ; 

/j. Lxi,  10.  et  illud  Isaiae,  Induit  me  Dominus  vesti- 

mento  salutis.  Vel,  «  stola  gloriae  induet 

eum  »,  id  est  sacerdotali  ornatu  ac  digni- 

tate  in  vita  hac. 

Jucunditatem  mentis,  et  exsuUationem 


A  corporis  sensilivfeque  partis  (quae  exsul- 
tatio  ex  interioris  laetitia?  redundantia  ori- 
tur  :  unde  in  Psalmo,  Cor  meum  et  caro  Ps.  i.xxxiii, 
mca  exsultaverunt  in  Deum  vivum),  the-  '" 
saurizabit,  id  est,  copiose  augebit,  super 
eum,  id  est  in  eo  :  quia  copiosam  ei  dabit 
mercedem,  ct  de  eorum  quos  converterit 
gaudebit  conversione,  gratia  et  salute.  Hinc 
ait  Salvator  :  Thesaurizate  vobis  thesauros  Matth.yi, 
in  coelo.  Paulus  quoqtie  apostolus  his  quos  '"■ 
converterat  scribens  :  Carissimi  (inquit),  FhUipp.w, 
gaudium  meum  et  corona  medi.Et  nomine  *• 

B  a'terno  hereditabit  eum,  id    est,    famam 
praeclaram  dabit  ei  perpetuo  in  sancta  Ec- 
clesia  :  nam  et  in  vita  praesenti,  faciet  eum 
famosum  ac  venerandum,  in  regno  quoque 
coelesti  hoc  plenius  faciet.  Vel,  «  nomine 
a>terno  hereditabit  eum  )>,  quia  faciet  eum 
suum  filium  adoptivum  in  sempiternum. 
Hinc   Salomon    loquitur  :  Memoria  justi  Prov.%,T. 
cum  laudibus;  et  iterum,  Corpora  Sancto-  EccU.xui, 
rum  in  pace  sepulta  sunt,  et  vivent  nomi-  '*' 
na  eorum  in  sseculum  saeculi.  Et  in  Apo- 
calypsi  loquitur  Christus  :  Vincenti  dabo  Apoc.ii.\T. 

C  manna  absconditum,  et  dabo  illi  calculum 
candidum,  et  in  calculo  nomen  novum 
scriptum,  quod  nemo  scit  nisi  qui  accipit. 


SERMO   PRIMUS 


DE   MULTIPLICI   TIMORE  ;    ET   QUOMODO   TIMENDUS    DEUS,   QUOMODOVE   REDUCENDI 

SINT   PECCATORES. 


EecU.  xL, 

28. 

Ibid.  I,  20, 
Ibid.  XXV. 

U. 

Ibiil.  1,  2i 


OUI  timet  Deum,  faciet   bona.   Eccli.  D 
XV,  1. 

Timorem  Dei  sacra  Scriptura  valde  com- 
niendat,  quoniam  in  Ecclesiastico  scri- 
ptum  est  :  Tinior  Dei,  sicut  paradisus  be- 
nedictionis;et  iterum,PIenitudo  sapientiae, 
timere  Deum  ;  itemque,  Timor  Domini 
super  omnia  se  posuit;  et  rursus,  Timor 
Dei,  corona  justitiae.  Et  horum  ratio  est, 
quia  timor  Dei  abstrahit  homiiiem  a  pec- 
cato,  et  conservat  eum  in  bono,  facitque 


eum  diligentem  in  exsecutione  exercitio- 
rum  virtuosorum.  Sed  his  obviare  videtur, 
quod  in  prima  sua  epistola  ait  Joannes 
apostolus  :  Timor  non  est  in  caritate ;  sed  \Joann.i\, 
perfecta  caritas  foras  mittit  timorem:quo-  '*' 
niam  limor  pcenam  habet;  qui  autem  ti- 
met,  non  est  perfectus  in  caritate. 

Est  itaque  agnoscendum,  quod  est  mul- 
tiplex  timor  Dei.  Primus  et  infimus,  est 
timor  servilis,  qui  non  est  virtuosus  nec 
meritorius  vitae  seternae;  et  tameu  aliquo 


IN   FESTO   S.  JOANNIS    APOSTOLI    ET   EVANGELIST^.    —    SERMO   PRIMUS 


187 


modo  disponit  hominem  ad  virtutes,  in 
quantum  retrahit  eum  a  culpa  :  timor 
quippe  aliud  non  videtur,  nisi  fuga  seu 
abominatio  mali  quod  potest  accidere.  Ti- 
mor  ergo  servilis,  secundum  quod  timor, 
disponit  ad  gratiam,  quia  facit  vitare  cul- 
pam.  Sed  in  quantum  servilis,  vituperatur 
potius  quam  laudatur  :  quia  ut  sic,  vitat 
malum  non  intuitu  aut  amorc  Dei  nec  zelo 
justitiff,  sed  solum  ne  patiatur  suppli- 
cium.  Unde  qui  Deum  timet  non  nisi  ser- 
vili  timore,  est  in  mortali  peccato  dam- 
nationisque  statu  :  quoniam  quantum  in 
se  est,  habet  affectum  plenum  ad  vitia, 
nec  amat  Deum  atque  justitiam,  sed  ini- 
quitatem;  et  quod  eam  non  facit,  sed  vi- 
tat,  est  ex  timore  incommodi  proprii  : 
quemadmodum  mulier  adultcra  cupiens 
amatorem  suum  admittere,non  tamen  hoc 
faciens  ne  a  proprio  deprehendatur  mari- 
to.  Hinc  ait  Gregorius  :  Quum  quis  timore 
adhuc  bonum  agit,  a  malo  penitus  non  re- 
cessit.  Quoniam  eo  ipso  peccat,  quo  pec- 
care  vellet  si  impunite  posset.  Augustinus 
quoque  :  Quum  quis  timore  poense  facit 
bonum,  nondum  bene  efficit  bonum.  Ve- 
rumtamen  quidam  sunt  ita  intimorati, 
quod  nec  amore  Dei,  nec  zelo  justitiae,  nec 
pcenarum  formidine  vitant  peccata.  Istis 
consulendum  est,  ut  saltem  servili  timore 
paveant  Deum  fugiantque  peccata.  Ideo 
dicit  Hugo  de  S.  Victore  hortando  :  Si 
amor  Dei  te  tenere  non  potest,  saltem  te 
teneat  et  terreat  timor  judicii,  metus  ge- 
hennae,  laquei  mortis,dolores  inferni,ignis 
urens,  vermis  corrodens,  sulfur  foetens, 
flamma  tartarea,  et  omnia  mala. 

Alius,  est  timor  humanus,  quo  quis  ti- 
met  hominem  ne  eum  offendat,  aut  ei 
displiceat,  aut  aliquid  patiatur  ab  eo,  aut 
coram  eo  confusibilis  contemptibilisve  ap- 
pareat.  Et  hic  timor  etiam  imperfcctus 
est,  non  virtuosus,  nec  retrahit  hominem 
a  peccati  amore  seu  peccandi  affectu:imo 
nec  ab  opere  malo  ubique,  sed  in  pra>sen- 
tia  hominum,  aut  ubi  latere  non  potest. 
Pror. iiix,  Hinc  ait  Salomon  :  Qui  timet  hominem, 
"'■  cito  corruet.  Chrysostomus  quoque  :  Faci- 


A  le,  inquit,  deviat  a  justitia,  qui  in  causis 
non  Deum,  sed  homines  pertimescit.  Hic 
timor,  peccandi  facultatem  differre  potest, 
voluntatem  peccandi  auferre  non  potest. 
Solus  est  Christi  timor,  qui  mentes  corri- 
git,fugat  crimina,  innocentiam  servat.  Imo 
timor  iste  humanus,  quamvis  ad  tempus 
retrahat  hominem  ab  excessu,  tamen  plus 
incitat  ad  peccandi  affectum,  ubi  oppor- 
tunitatem  invencrit.  Qui  laliter  timet,  fe- 
stinat  ad  mala.  Idcirco  dicit  Hieronymus  : 
Timor  Dei  corrigit;  timor  hominum  differt 

B  actionem,  sed  voluntatem  non  aufert,  et 
avidiores  reddit  ad  crimen  quos  aliquando 
suspendit  a  crimine.  Verumtamen,  si  quis 
timeat  homines  in  quantum  sunt  Dei  vi- 
carii.et  ne  eos  offendendo.Deum  offendat, 
vel  ne  eos  contristet.  affligat  aut  tribulet, 
laudabilis  timor  est. 

Est  etiam  timor  carnalis,  quo  quis  im- 
moderanter  timet  propriee  pelli,  videlicet 
aspera  carni  :  qui  timor  est  vitiosus. 

Rursus,  est  timor  naturalis,quo  quis  ad- 
versa  formidat.  Et  timor  iste  non  est  in  se 

C  bonus  aut  malus,  virtuosus  aut  vitiosus, 
sed  indifferens,  sicut  et  ceterae  passiones, 
in  quantum  sunt  affectiones  seu  motus 
pure  naturales.  Porro,  si  ratione  regatur, 
bonus  fit:sin  autem,  vitiosus  efficitur. 

Amplius,  est  timor  filialis,  qui  est  timor 
perfectus  et  summus,  ex  caritate  proce- 
dens,  quo  Deum  timemus  ne  separemur 
ab  eo,  et  ejus  cavemus  offensam,  videlicet 
culpam,  non  poenarum  formidlne,  sed  ex 
ejus  dilectione  ac  zelo  justitiae  :  quemad- 
modum  bonus  filius  metuit  suum  patrem, 

D  quem  intime  diligit,  et  fidelis  pudicaque 
uxor  suum  maritum  carissimum.  Iste  est 
timor  reverentialis,  castus  et  sanctus,  ca- 
ritati  semper  conjunctus,  de  quo  intelli- 
guntur  praeinductffi  Ecclesiastici  auctorita- 
tes.  —  Alius  vero,  est  timor  initialis,  qui 
inter  timorem  servilem  et  filialem  est  me- 
dius,  habens  aliquid  de  utroque,  quia  per 
talem  timorem  vitat  homo  peccata,  par- 
tim  pcenarum  horrore,  partim  zelo  justi- 
tiee  et  ex  dilectione.  Et  quanto  plus  pro- 
ficit  homo   in  caritate,  tanto   timor  iste 


188 


IN   FESTO   S.  JOANNIS  APOSTOLI  ET   EVANGELISTiE.  —   SERMO  PRIMUS 


Eccli.  XXI, 


IlCor.Ti,3 


Galal.  V, 
13. 

Jiom.  XII, 
10. 
Ibid.  IV.  i. 


Eccli.x\\3 


Joann.  iv 
3i. 


initialis  plus  abjicif  de  servilitate  plusque  A 
accedit  ad  filialitalem. 

Studeamus  ergo  Deum  filialiter  formida- 
re,  ne  ejus  benignissimum  vultum  pater- 
num  in  aliquo  olfendamus.  ne  ejus  prae- 
stantissimam  majestatem  ac  sanctitatem 
inhonoremus,  ne  abjiciamur  ab  eo  :  sicque 
tanquam  a  basilisco,  fugiamus  ab  omni 
peccato,  imo  et  multo  plus.  Basiliscus  nam- 
que  venenosissimus  serpens,  suo  veneno 
perimit  corpus,  et  temporalem  dumtaxat 
infligit  mortem;  peccatum  autem  interi- 
init  animam,  et  infernalem  ac  eeternalem  B 
inducit  interitum.  Insuper  absit  ut  homi- 
nes  magis  vereamur  quam  Deum.  Absit  a 
nobis  ut  Deum  in  tantum  parvi  penda- 
mus,sed  summum  Judicem  omnia  intuen- 
tem  cogitemus  ubique  esse  prffsentem,  et 
quidquid  cogitamus,  appetimus,  loquimur, 
operamur,adspicientem  ac  judicantem:sic- 
que  ob  ejus  reverentiam,  vitemus  ipsius 
offensam;  fugiamus  peccata,  quia  peccata, 
et  quia  sunt  turpia  Deique  inhonorativa. 

Prseterea  diligamus  justitiam,  reddentes 
unicuique  quod  est  suum,  nulli  injurian-  C 
tes,  nullum  la?dentes.  Neminem,  in  quan- 
tum  in  nobis  est,  offendentes  :  quemadmo- 
dum  ait  Apostolus,  Nemini  dantes  ullam 
offensionem,  ut  non  vituperetur  ministe- 
rium  nostrum.  Imo,  prout  fraterna  requi- 
rit  dilectio,  unusquisque  ad  alterum  gra- 
tiose,  exemplariter,  pie  et  caritative  se 
habeat.  Propter  quod  monet  Apostolus  : 
Per  caritatem  servite  in  invicem;itemque, 
Honore  (inquit)  invicem  prwvenientes ;  et 
denuo,  Unusquisque  proximo  suo  placeat 
in  bonum  ad  aedificationem.  D 

Amplius,  si  ita  timuerimus  Deum,  et  ju- 
stitiam  observaverimus,  tunc  Deus  piissi- 
mus  animas  nostras  cibabit  nobilissimo, 
delicatissimo  atque  nuiltiplici  cibo,  videli- 
cet  pane  vit»  et  intellectus,id  est  documen- 
tis  Scripturarum  sanctarum,  pane  etiam 
salutarium  lacrimarum,  pane  sacramenta- 
li,  pane  grati»  ac  virtutum,  operumque 
bonorum  ;  eonsolatione  quoque  Spiritus 
Sancti  rcficict  corda  nostra.  De  pane  ope- 
rum  bonorum  loquitur  Christus  :  Meus  ci- 


bus  est,  ut  faciam  voluntatem  Patris  mei 
qui  in  coelis  est,  ut  perficiam  opera  ejus. 
De  pane  etiam  sacramentali  sic  dicit:Caro  /onnn.vi, 
mea  vere  cst  cibus,  et  sanguis  meus  vere  ^*' 
est  potus.  0  quam  salubriter  cibantur  de- 
voti  his  panibus;  quantum  confortantur  ex 
eis  ad  resistendum  da?monibus  ac  peccatis, 
et  item  ad  bene  agendum,ad  proficiendum 
ac  perseverandum  in  bonis  !  Vae  miseris 
vilissimisque  peccatoribus  qui  in  mortali- 
bus  jacent  culpis,  propter  quod  nullo  isto- 
rum  aluntur  panum,  sed  infirmi  sunt  ad 
omne  bonum,  et  indesinenter  superantur 
a  vitiis,  a  da?monibus,  a  concupiscentiis 
propriis  ;  quorum  quilibet  potest  dicere 
lugubriter  :  Percussus  sum  ut  foenum,  et  /■«.  ci,  5. 
aruit  cor  meum,  quia  oblitus  sum  come- 
dere  panem  meum.  Tales  namque  a  dae- 
monibus  percutiuntur,  quia  spiritualiter 
occiduntur,  tentationibus  daemonum  con- 
sentiendo.  Nec  tamen  advertunt,  sed  Ise- /vor.u. a. 
tantur  quum  excesserint.  De  quibus  Je- 
remias  asserit  :  Percussisti  eos,  et  non  /«■.  v,  3. 
doluerunt ;  induraverunt  faciem  suam  su- 
pra  petram,  et  noluerunt  reverti,  id  est  ad 
Deum  converti,  recedendo  a  viis  iniqui- 
tatis  ac  perditionis. 

Insuper,  quum  ita  a  Deo  illuminati  fue- 
rimus,  nutriti  et  confortati,  tunc  ipse  in 
medio  Ecclesise,  hoc  est  in  populo  chri-  EccU.w^o. 
stiano,  os  nostrum  aperiet.ut  verba  salutis 
aliis  proferamus,  eos  hortando,  docendo, 
corripiendo  ac  dirigendo,  ut  impleamus 
quod  ait  beatissimus   princeps  Apostolo- 
rum  :  rnusquisque  sicut  accepit  gratiam,   \reir.is. 
in  alterutrum  illam  administrantes,  sicut  '"• 
boni  dispensatores  multiforrais  gratise  Dei. 
Unde  in  Proverbiis  scriptum  est  :  Vena  vi-  /'rof.x,ii. 
tae,  os  justi;  et  rursus,  Labia  justi  eru-   ibid.  n. 
diunt  plurimos.  Nam  sicut  in  Ecclesiastico 
legitur  :  Sapientia  abscondita  et  thesaurus  EccU.  xx, 
invisus,    quae  utilitas  in  utroque  ?  Quam  ^"' 
fructuosa  sit  ista  instructio  aliorura,  pan- 
dit  apostolus  Jacobus  in  fine  suae  episto- 
lae,  dicens  :  Qui  converti  fecerit  peccato-    jacob.  v, 
rem  ab  errore  viae  suae,  salvabit  animam  ^^- 
ejus  a  morte,  et  operit  multitudinera  pec- 
catorum.  Unde  et  in  Daniele  fertur  :  Qui  iian.  xn,  3. 


IN    FESTO    S.  JOANNIS    APOSTOI.I    ET   EVANGEHSTiE.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM        189 


Ps.  XVII, 


Eccli. 
.\xxvii,  15. 


ad  justitiam  erudiunt  multos,  quasi  stellee 
fulgebunt  in  perpetuas  feternitates.  Itaque 
unusquisque  proximum  suum  hortetur  ad 
bonum,  alliciat  ad  salutem,  corripiat  de- 
linquentem,  erigat  lapsum.  Hinc  denuiin 
vitare  debet  unusquisque  prava  consortia, 
ne  cum  perversis  et  impiis  pervertatur  ac 
pereat ;  et  bonis,  virtuosis  ac  sapientibus 
se  debet  conjungere,  quorum  informatio- 
ne  atque  exemplo  proficiat  et  salvetur. 
Hinc  in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  Cum 
viro  sancto  assiduus  esto,  et  quemcuinque 
cognoveris  observantem  timorem  Doinini. 
Et  iterum  in  eodem  scriptum  est  libro  : 
/6id.vi,3c.  Quum  videris  sensatum,  statim  evigila  ad 
illum. 

Postremo,  in  omnibus  bonis  prsetactis 
gloriosissimus  evangelista  Joannes  fuit 
pra>clarus.  Quemadmodum  enim  in  divi- 
no  amore  ardentissimus  fuif,  sic  et  fiiiali 
Dei  timore  fuit  repletus.  Fuit  et  omni  ju- 
stitia  plenus,  cui  copiosissimam  sapientiam 
praestitit  Deus,  atque  in  medio  Ecclesiae 
os  ejus  aperuit.  Nec  solum  Asiam  sua  in- 
formavit  doctrina,  sed  et  totum  mundum 
per  evangelium  quod  scripsit,  illumina- 
vit.  Gratiam  etiam  propheti»  praecipuam 
habuit,  et  statum  ac  cursum  Ecclesi»  in 
Apocalypsi  prophetice  comprehendit.  Et 
quamvis  omni  fuerit  virtute  sublimiter 
decoratus,  atque  in  divini  amoris  ardore 
eximius,in  fratern»  tamen  dilectionis  fer- 
vore  erat  et  valde  excellens. 

Unde  in  ejus  fertur  Legenda,  quod  qua- 


A  dam  vice  convertit  juvenem  quemdam 
speciosum  et  ferocem,  queni  cuidam  epi- 
scopo  commisit  custodiendum.  Post  modi- 
cum  tempus  juvenis  iile  relinquens  epi- 
scopum,  abiit  ad  latrones,  et  eorum  factus 
est  princeps.Post  haec  beatissimus  evange- 
lista  Joannes  suum  ab  episcopo  requisivit 
depositum,  scilicet  juvenem  illuni.  Quum 
ab  episcopo  intellexisset  quod  princeps  fa- 
ctus  esset  latronum,sanctus  Aposlolus  prae 
tristitia  vestem  propriam  scindens,  et  ca- 
put  pugnis  feriens  :  Bonum,   inquit,  cu- 

B  stodem  te  animae  fratris  reliqui.  Confestim 
ergo  Apostolus  equum  sibi  jussit  parari, 
et  ad  montem  in  quo  juvenis  ille  cum 
latronibus  erat,  equitavit.  Juvenis  autem 
viso  Apostolo,  prae  verecundia  maxima 
equum  ascendens,  aufugit.  Apostolus  ve- 
ro  aetatis  su£e  oblitus,  urgebat  calcaribus 
equum,  atque  post  fugientis  tergum  coepit 
clamare  :  Cur,  fili  carissime,  fugis  tuum 
patrem  et  senem  inermem  ?  Ne  timeas, 
fili,  quia  pro  te  Christo  reddam  rationem. 
Et  certe  pro  te  iibenter  morerer,  sicut  pro 

C  nobis  mortuus  est  Christus.  Revertere, 
quia  Deus  me  misit  pro  te.  Quod  audiens 
juvenis,  Deo  adspirante,  compunctus  est 
corde,  et  rediit  amarissime  plorans.  Apo- 
stolus  autem  ad  ipsius  cecidit  pedes,  et 
manum  ipsius  tanquam  per  poenitentiam 
jam  purgatam,  ccepit  deosculari.  Deinde 
jejunans  et  orans  pro  juvene  illo,  veniam 
impetravit  eidem.  Postea  quoque  fecit  eum 
episcopum. 


ENARRATIO  IN  EYIN&ELIUM 


DIXIT   JESUS    SIMONI    PETRO    :    SEQUERE    ME,   ETO.  Joann.  XXI,  19-24. 


EV.4NGELIl'M  prsesens  in  solennitate  D  principi  Apostolorum,  qui  in  circumcisio- 
S.  Joannis  apostoli  legitur,  quia  in  eo      ne  sua  vocatus  est  Simon,  postmodum  au- 
S.  Joannes  aliqua  de  se  ipso  conscripsit.      tem  a  Christo  vocatus  est  Petrus,  Sequere  /onnn.i,4i 
Itaaue  :  me.  Istud  contigit  post  Christi  resurrectio-  „  , 

^  o       r  Ibxd.  XXI,  I 

Bixit  Jesus   Simoni  Petro,  videlicet      nem,  quando  juxta  mare  Tiberiadis  Ghri- ei  seq. 


190       IN    FESTO    S.  JOANNIS    APOSTOLI   ET   EVANGELIST.E.    —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Joann.  %\i, 
19. 


stus  apparuit  scptem  discipulis,  utpotc 
beatissimo  Petro.Thoinsp.et  Nathanaeli  fra- 
tri  Philippi  apostoli,  sancto  quoque  evan- 
gelistae  Joanni.  ct  Jacobo  cjus  fratri,  et 
aliis  ex  discipulis  cjus  duobus  quorum 
nomina  reticentur.  (juumquc  intcr  cetera 
Christus  prsenuntiasset  Petro,  quale  pro 
fidei  veritatc  passurus  esset  niartyrium, 
di.\it  ad  eum  :  «  Sequere  me  ».  Quumque 
Petrus  nesciret  de  quali  sequela  Christus  ei 
dixisset,  «  Sequere  me  »,  ccepit  corporali- 
ter  ire  post  Christum.qui  tunc  de  loco  con- 
vivii  quo  cum  discipulis  illis  comederat, 
surgens,  corporaliter  abiit.  Et  tunc  conver- 
sus  Pctrus,  id  cst  retro  adspiciens,  vidit 
illum  discipulum  quem  diligehat  Jesus, 
sequentem,  puta  Joanncm.  Nam  Petro  cor- 
poraliter  Christum  sequente,  coepit  Joan- 
nes  corporaiiter  scqui  Petrum.  Petrus  vero 
audiens  quemdam  se  sequentem,  retrospe- 
xit  ut  videret  quis  esset.  Nempe,  ut  innuit 
Augustinus,  nec  Petrus  neque  Joannes 
agnovit  quo  sensu  Christus  dixerat  Petro  : 
«  Sequere  me  ».  Qui  Joannes  et  recubuit, 
id  est,  quievit  seu  appodiavit  se,  m  Cana 
super  pectus  ejus,  videlicet  Christi,  et  di- 
xit :  Domine,  quis  est  qui  tradet  te  ?  Qua- 
liter  coutigit  hoc,  alio  loco  plenius  habe- 
tur.  Denique  per  hanc  circumiocutionem 
designat  S.  Joannes  se  ipsum,  non  jactan- 
ter,  sed  gratanter,  insinuans  se  a  Christo 
specialiter  praedilectum,  tamque  ei  fami- 
liarem  fuisse  ut  in  Ccena  super  ipsius  re- 
cubuerit  pectus. 

Hurw  ergo  Joannem  quum  vidisset  Pe- 
trus  sequentem,  dixit  Jesu  :  Domine,  hic 
autem  quid?  id  est,  quid  aget  aut  patietur 
pro  te?  quid  ei  committis?  Petrus  aposto- 
lus  et  Joannes  iste,  prse  ceteris  inter  se 
familiares  fuerunt  et  praedilecti  :  unde  et 
communiter  combinati  leguntur  ac  socia- 
ti,  ut  patet  prsecipue  in  Actibus  Apostolo- 
vni,  n,';  etc!  rum.  Idcirco  pro  Joanne  fuit  Petrus  solli- 
citus,  dicens  :  «  Hic  dutem  quid?  »  Dicit 
ei,  scilicet  Petro,  Jesus  :  Sic  eum  volo  ma- 
nere,  id  est,  Joannem  volo  in  corpore  per- 
manere,  et  exspectare  in  pace,  absque 
martyrio,  donec  veniam  ad  eum  in  hora 


Ibid.  xiii 
23,25. 


Luc.  XXII, 8 
Act.  111,  I 
IV,  13,  19 


A  obilus  sui,  vocaturus  eum  et  educturus  de 
pra^senti  cxsilio  ad  regnum  cceleste.  Quid 
ad  tc  interrogare  de  tali  secreto  futuro? 
Quamvis   nanique,  sicut  in   Ecclcsiastico 
scribitur,   unicuique   Deus   mandavit   de  £■«;.. xv», 
proximo  suo.et  juxta  Pauli  doctrinam,  de-  *'■ 
bemus  singuli  quaercre,  non  qu»  nostra  iCor.x,2*. 
sunt,  sed  quae  aliorum ;  non  tamen  debe- 
mus  curiosc  scrutari  quid  Deus  praeordi- 
naverit  de  proximis  nostris,  quantum  ad 
genus  mortis  eorum,  et  quoad  futura  oc- 
culta.   Unde   et  Apostolis  de  negotio  tali 

B  quaerentibus,  Christus  respondit  :  Non  est  Act.>,i'. 
vestrum  nosse  tempora  vel  momenta  quae 
Pater  posuit  in  sua  potestate. 

Praeterea  quidam  praeinductam  Christi 
responsionem  ita  intellexerunt,  quasi  Jo- 
annem  dixerit  Christus  non  moriturum 
ante  secundum  suum  adventum.  Unde  non- 
nulli  dixerunt  Joannem  translatum  in  pa- 
radisum  terrestrem,  et  in  fine  cum  Elia  et 
Enoch  vcnturum  ad  praedicandum  contra 
Antichristum  :  quatenus  sicut  Enoch  ante  Cen.\-,n. 
legem,  et  Elias  sub  lege;  sic  et  Joannes  w  neg.u, 

C  post  legem  sub  Evangelio  credatur  in  pa-  "■ 
radisum  translatus,  et  inde  venturus  at- 
que  ab  Antichristo  necandus.  Quibus  con- 
trariari  videtur,  quod  in  Apocalypsi  non 
fit  mentio  nisi  de  duobus  contra  Antichri-  Apoc.  xi,  s. 
stum  venturis.  Aiii  dixerunt  Joannem  in 
sepulcro  dormientem  jacere,  quia  et  sca- 
turitio  quicdam  ibi  percipitur  ac  ebullitio 
terrae,quod  ejus  anhelitu  fieri  sunt  testati; 
quod  item  in  fine  mundi  solvet  debitum 
mortis,  moriendo  pro  Christo.  Has  opinio- 
nes  non  approbat  Augustinus.  Communi- 

D  ter  ergo  tenetur,  quod  vere  obierit,  quum 
se  ipsum  in  sepulcro  posuerat,  et  ad  re- 
gnum  coeleste  perductus  sit,  prout  in  ejus 
continetur  Legenda,et  in  sermone  dicetur. 
Exivit  ergo  sermo  iste  inter  fratres,  id 
est  discipulos  ibi  praesentes,  ac  alios  quos- 
dam  haec  percipientes,  quod  discipulus  il- 
lc,  puta  Joannes,  «o«  moritur,  id  est,  mo- 
riturus  non  esset  :  quia  sic  intellexerunt 
verba  Christi  praehabita.  Quem  intellectum 
excludit  Joannes,  subdendo  :£"<  non  dixit, 
Non  moritur,  id  est,  per  verba  illa  non 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   APOSTOLI   ET   EVANGELIST.E. 


SERMO   SECUNDUS 


191 


designavit  quod  non  fuerat  moriturus,coni- 
pleta  sua  periodo.  Sed  dixit  :  Stc  eum  vo- 
lo  manere  donec  veniani  (juxta  sensum 
prsehabitum)  ;  quid  ad  te  ? 

Hic  est  discipulus  iUe  qui  testimoniitm 
■perhibet  de  his,  et  scripsit  hwc,  id  est, 
verbo  et  scripto  testatur  vera  ha?c  esse. 
Et  scimus  per  fidem  certissimam,<7t/«rt  ve- 
rum  est  testimonium  ejus.  Nam  ipse  glo- 


A  riosus  evangelista  Joannes  scivit  per  ex- 
perientiam  et  alia  plurima  argumenta,  se 
Deo  inspirante  ipsa  scripsisse.  Per  magna 
quoque,  solique  Deo  possibilia  miracula, 
demonstravit  veritatem  evangelii  sui.  Quae 
item  miracula  nos  recognoscentes,  scimus 
quod  Deus  testimonium  perhibuit  veritati 
evangeiii  S.  Joannis,  nec  aliter  potuisset 
Asiam  convertisse. 


SERMO  SECUNDUS 


QUID   NOS    DEO    FACIAT   FAMILIARES    STABILESQUE  ;   ET   DE   OCTO   DAMNATORUM   POENIS. 


Joann.  xiii, 
23;xix,'J6; 
XXI,  7,  20. 


Matth.xvu 
1;  Marc.  v, 
37. 


Matlh. 
Ixvi,37,3«; 
Mare.  XIV 
33,  3i. 


HIC  est  discipulus  ille  quem  diligebat 
Jesus.  Joann.  xxi,  20,  24. 

Dominus  noster  Jesus  Christus  muitipli- 
ci  excelientia  decoravit  beatum  evangeli- 
stam  Joannem.  Prima  est,  quod  inter  Apo- 
stolos  ipsum  magis  dilexit,  et  singularem 
familiaritatem  ei  monstravit.  Et  hoc  ipse- 
met  S.  Joannes  frequenter  in  evangelio 
suo  testatur  :  quia  per  hanc  circumlocuti- 
onem,  «  discipulus  quem  diligebat  Jesus  », 
exprimit  seinetipsum.  Non  enim  dubium 
quin  Jesus  cunctos  Apostolos  praeeiectos 
valde  dilexerit:idcirco  per  verba  ista  evan- 
gelista  Joannes  designat  se  specialiter  a 
Christo  dilectum.  Verumtamen  qualiler  in- 
telligenduni  sit  hoc,  infra  magis  discutie- 
tur.  Porro  inter  Apostolos,  isti  tres,  scilicet 
Petrus,  Joannes,  et  frater  ejus,  Christo  fa- 
miliariores  fuisse  ex  Evangelio  compro- 
bantur.  Nam  Christus  ad  sua  secreta  prse 
ceteris  eos  assumpsit  :  unde  transfigurati- 
oni  suee  et  suscitationi  fiiia!  archisynagogi 
interfuerunt.  Similiter  tempore  passionis 
assumpsit  hos  tres,  dixitque  eis  :  Tristis 
est  anima  mea  usque  ad  mortein. 

Studeainus  ergo  et  nos  amari  a  Christo, 
et  familiares  esse  eidem.  Et  certum  est 
quod  quanto  virtuosiores  et  Christo  simi- 
liores  effecti  fuerimus,  tanto  ei  amabilio- 
res  exsistemus.  Ideo  Christi  humilitatem, 


B  mansuetudinem,  patientiam,  pietatem,  ju- 
stitiam,  caritatem,  sequamur,  et  in  eis 
quotidie  crescere  nitamur.  Omnis  malitia, 
fraus,  vanitas,  immunditia,  contemnantur 
et  abjiciantur  a  nobis.  At  vero  tanto  fami- 
liariores  efficimur  Christo,  quanto  ei  cor- 
dialius  adhseremus,  et  quanto  mentem  no- 
stram  in  ipso  magis  colligimus;  quanto 
etiam  magis  interne  occupamur  in  ipso, 
vacando  ei  per  orationes  ferventes,  per 
meditationes  sanctas,  per  contemplationes 
sinceras,  per  affectiones  ardentes.  Per  haec 

C  efficitur  homo  quasi  secretarius  ac  consi- 
liarius  Dei.  Oportet  ergo  eum  qui  taliter 
cupit  Deo  uniri  familiarisque  fieri,  occu- 
pationes  inutiles,  distractiones  cordis,  cu- 
ras  superfluas  evitare,  et  semper  ad  Altis- 
simum  adspirare,   ut  queat  dicere   cum 
Psaimista  :  Oculi  mei   semper  ad  Domi-  ps.xxiv.is. 
num ;  et  rursus,  Adhssit  anima  mea  post  ps.  txu,  9. 
te.  0  quam  beatus  qui  ita  se  habet,  qui 
taliter  occupatur,  cujus  tota  affectio  atque 
intentio  est  ad  Deum! 
Secunda   excellentia  est,  quod   et  ipse 

D  S.  Joannes  apostolus  tam  ante  Christi  pas- 
sionem  quam  in  passione,  et  item   post 
passionem,  valde  constanter  Christo  adhse-    iiaiih. 
sit.   Nam  quamvis  hora  comprehensionis    joann. 
Doniini  Jesu  cum  ceteris  Apostolis  fueerit,  ""'"•  '^: 
mox  tamen  resumpta  fiducia,  secutus  est  35. 


I 


192 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI   ET   EVANGELISTJ:.   —   SERMO   SECUNDUS 


Christum  usque  in  domum  pontificis;  et  A 

usque  ad  exspirationem  Christi  in  cruce, 

adstitit  ei,  nec  ab  illo  abiit  loco,  nisi  cor- 

pore   Christi  sepuito.  Legitur  quoque  in 

Actibus,  quemadmodum    post  Christi   re- 

surrectioncm  et  Spiritus  Sancti  missionem, 

quum  principes  sacerdotum   prohiberenf 

Apostolis  prffdicare  fidem  et  evangelium 

Christi.  Petrus  et  Joannes  cuni  ingenti  re- 

Ac(. IV, i;i;  sponderunt   constantia   :   Obedire  oportet 

^''*'"        Deo  magis  quam  hominibus.  Unde  et  prin- 

7ii</.iv,  13.  cipes  illi   mirabantur  tam  imperterritam 

eorum  constantiam.  B 

Hanc  ergo  beatissimi  Joannis  constanti- 

Ephts.K.  am  imitemur  :  non  circumferamur  omni 

'*■  vento   doctrinae,   non   passionum    impetu 

moveamur,   nec   concupiscentiis    supere- 

mur;  non  extollamur  in  prosperis,  nec  de- 

jiciamur  adversis,  non  inani   resolvamur 

Isetitia,  nec  inordinata  deprimamur  tristi- 

tia,  sed  in  omni  eventu  habeamus  cor  ti- 

moratum  ac  stabilitum  in  Deo.  Nam  ut  ait 

j/ebr.xm.o.  Apostolus,   Optimum   est   gratia   stabiliri 

cor.  Quemadmodum  autem   passiones   et 

vitia  reddunt  mentem  instabilem,  sic  sa-  C 

pientia  et  virtutes  stabiliunt  eam  in  Deo, 

Et  quanto  in  vera  sapientia  atque  virtuti- 

bus  proficit  homo,  tanto  stabilior  fit  in 

i'roi..iv,23.  Deo.  Propterea  Salomon  exhortatur  :  Omni 

custodia  custodi  cor  tuum  ;  ne  scilicet  per 

distractioues  et  vitia  fiat  instabile,et  elon- 

getur  a  Deo.  Pro  hac  virtuosa  constantia 

obtinenda  et  conservanda,  Deum  jugiter 

invocemus.  Yerumtamen  omnem  pertina- 

ciam  atque  duritiam  animi  fugiamus.Nam 

jbid.ixsm.  qui  mentis  est  durae,  incidet  in  mala;  et 

'*•  qui  in  proprio  sensu  est  pertinax,  vera  ca-  D 

ret  prudentia,  fatuusque  consistit,  putans 

se  solum  bene  sentire.  0  quara  longe  a 

prfefata  constantia  virtuosa  distant  iniqui, 

qui  vitiis  sunt  subjecli,  et  concupiscentiis 

propriis  agitantur,  passionibusque  subdun- 

tur  !   Propter  quod    de   uno   peccato   la- 

buntur  in  aliud,  nunc  inaniter  Iseti,  nunc 

inordinate  moerentes;  nunc  carnaliter  for- 

midantes,  nunc  stolide  prsesuraentes;nunc 

concupiscentiis  inflammati,  nunc  cupidi- 

tate  nunc  arabitione  succensi  :  ideo  (teste 


Propheta)  sunt  tanquam.pulvis  quem  pro-  Ps. i,i. 
jicit  ventus  a  facie  terra».  Unde  denuo  ait 
de  eis  :  In  circuitu  impii  ambulant.  Non  rs.-ai.o. 
enim  per  rectam  viam  salutis  tendunt  ad 
Deum,  sed  per  vitiorum  obliquitates  pro- 
perant  ad  infernum,  et  undique  in  rebus 
caducis  atque  inanibus  distrahuntur,  non 
figentes  cor  suum  in  Deo  tanquara  in  ul- 
timo  fine,  nec  alia  omnia  ad  Dei  honorera 
et  gloriam  ordinantes. 

Tertia  sancti  evangelistae  Joannis  excel- 
lentia  est,  quod  Filius  Dei  suam  diiectis- 
simam  Matrem  singularemque  sponsam, 
mundissimam  virginem  Mariam  ei  com- 
misit.  Pendens  namque  iu  cruce,  dixit 
Joanni  :  Ecce  mater  tua,  hoc  est,  hanc /oa.i».  xix, 
quae  mea  vera  est  mater,  tibi  assigno  in  "'■ 
matrem,  quatenus  ei  ut  filius  fideliter  ob- 
sequaris,  ejus  sis  consoJator  et  custos. 
0  beatissime  Evangelista,  quam  magna  est 
ista  excellentia  tua!  Ttique  tanto  est  ma- 
jor,  quanto  major  est  bonitas  atque  subli- 
mior  dignitas  hujus  virgineae  Genitricis. 
Nonne  ipsa  est  Mater  veri  Dei,  comparen- 
talis  Deo  Patri,  utpote  eumdem  numero 
cum  illo  Filium  habens,  illiusque  genitrix 
vera  a  quo  Spiritus  Sanctus  vere  procedit? 
Ob  hoc  beatissima  virgo  Maria  omni  purae 
creaturae  mirabiliter  est  praelata,  ita  quod 
ipsa  est  domina  angelorum,  regina  ccelo- 
rum,  domina  mundi,  imperatrix,  advoca- 
ta  ac  raater  populi  christiani  :  a  qua,  ut 
divinus  Dionysius  protestatur,  etiam  sum- c/'.i..xv,p. 
mi  angelici  spiritus  purgantur,  illuminan-  "-A''^**- 
tur  ac  perficiuntur.  Ecce  qualis  et  quanta 
est,  quae  B.  Joanni  commissa  est  et  ei 
assignata  in  matrera ;  cui  et  ipse  Joannes 
assignatus  est  filius,  Christo  dicente  ad 
eam  de  S.  Joanne  :  Mulier,  ecce  filius /oatin.xii, 
tuus.  Et  nos  ergo  cura  orani  humilitate  ac  '*■ 
fiducia  committamus  nos  Virgini  gloriosse 
et  S.  Joanni,  ut  orent  pro  nobis. 

Quarta  excellentia  S.  Joannis  est,  quod 
non  solum  apostolus,  sed  etiam  evangeli- 
sta,  et  evangelista  tam  eximius  fuit  :  quia 
de  superbeatissima  Trinitate,  de  Christi 
deitate,  de  Sacramento  altaris,  et  de  qui- 
busdam  altissimis  Christi  doctrinis,  prae 


IM   FESTO    S.  JOANMS   APOSTOLl   ET    EVAXGELlSTi:.   —    SERMO   SEEUNDUS 


193 


ceteris  Evangclistis  atque  Apostolis,  pro-  A  insula  revelata  et  ab  ipso  in  Apocalypsi 


Ezech. 
el  seq. 


fundius  diffusiusque  in  evangelio  suo  con- 
scripsit.  Ut  enim  in  ejus  habetur  Legenda, 
quum  ab  insula  Patmos,  in  qua  in  exsilio 
fuit,  Ephesum  redisset,  invcnit  quosdam 
haeresibus  Ebionis  ac  Cerinthi  corruptos. 
Idcirco  ab  episcopis  atque  presbyteris  Asiae 
rogatus  ut  evangelium  scriberet,  in  quo 
illorum  confutaret  errores,  acquievit,  et 
evangelium  scripsit  :  in  quo  pauca  de 
Christi  humanitate  et  ejus  scripsit  mira- 
culis,  quia  de  his  alios  noverat  Evangeli- 


descripta  creduntur.  Unde  de  ipso  canta- 
tur  :  Numquid  vidit  tot  secreta  purus  ho- 
mo  purius?  Ita  et  nos  nobis  ipsis  ac  aliis 
quodammodo  prophetemus,  id  est,  futura 
denuntiemus,  utpote  districtionem  futuri 
judicii,  amarissima  illa  tormenta  inferni, 
ccelestis  quoque  ineffabilia  gaudia  paradi- 
si  :  quatenus  ex  profunda  ac  diligenti  ho- 
rum  consideratione,  deploremus  nostra  ac 
proximorum  peccata,  divina  observemus 
praecepta ;  et  temporalia  vilipendendo,  sol- 
stas  scripsisse.  Et  quoniam  illi  de  Christi  B  licite  ac  timorate  conversemur  coram  Al- 


deitate  ac  summa  Trinitate  et  sacramento 
Eucharistiie  scripserunt  perpauca,  idcirco 
de  his  evangelista  Joannes  plenius  scri- 
psit.  Aliqua  quoque  Christi  miracula  ab 
Evangelistis  aliis  prsetermissa,  describit. 
5  Hinc  in  visione  prophetica  quatuor  ani- 
malium,  quatuor  Evangelistas  designan- 
tium,  S.  Joannes  designatur  per  aquilam, 
quae  in  vertice  quatuor  animalium  appa- 
rebat.  Aquila  namque  ceteris  avibus  volare 
altius  perhibetur,  atque  (ut  fertur)  solem 
in  suo  splendore  irreverberatis  oculis  in- 
tuetur  :  ita  B.  Joannes  per  contemplalio- 
nem  et  conscriptionem  volavit  sublimius, 
et  Solem  justitia?,  Deum  supersplendidis- 
simum  et  excelsum,  adspexit  sincerius. 
Hinc  alii  tres  Evangelista?.  cum  Ghristo 
quasi  super  terram  ambulasse  feruntur ; 
Joannes  autem  cum  ipso  quasi  in  alta  cce- 
lorum  ascendisse  asseritur.  Idcirco  et  nos 
pauperculi  pro  modulo  nostro  sanctum 
sectantes  Joannem,  carnalia  et  terrena  de- 
spicere,    spiritualia  atque   coelestia  desi- 


tissimo,  ne  Deum  et  creatorem  ac  sum- 
mum  judicem  nostrum  offendamus  in 
aliquo. 

Unde  in  Legenda  S.  Joannis  narratur, 
quod  quodam  die  in  Epheso  quemdam  ju- 
veneni  suscitavit  a  mortuis,  qui  ante  tri- 
ginta  dies  acceperat  uxorem.  Resuscitatus 
autem,  multa  recitavit  de  gaudiis  Beato- 
rum  poenisque  impiorum,  et  de  suppliciis 
reproborum   expressit   octo   species   tor- 
mentorum.  Prima  est,  corrosio  infernali- 
I  um  vcrmium  :  unde  in  Isaia  legitur,  Ver-  /s.lxvc,24. 
mis  eorum   non   morietur.    Secunda  est, 
tenebrge  infernales  :  hinc  apud  Job,  infer- 
nus  vocatur  terra  tenebrosa  et  operta  mor-  job%,ii. 
tis  caligine.  In  cujus  rei  figura  scriptum 
est  in  Exodo,  quod  in  .Egypto  facts  sunt  Exod.x.n, 
tenebree  horribiles  atque  palpabiles.Tertia  "'■ 
est,  flagellatio  daninatorum  a  daemonibus, 
qui  cum  ignitis  ac  ferreis  virgis,  flagellis 
et  scorpionibus,  flagellant  damnatos.  Quar- 
ta  est,  vehementissimum  frigus  :  nam  in- 
fernus  in  medio  terrae,  ubi  summum  est 


derare  discamus;  Deum  quoque  contem- D  frigus,  consistit.  Idcirco  Job  dicit  de  ini- 


plari  ac  super  omnia  diligere  studeamus, 
et  ea  ipsa  quae  de  Deo  et  pertinentibus 
ad  salutem  agnoscimus,  proximis  evan- 
gelizare,  id  est  annuntiare,  non  negli- 
gamus. 

Quinta  excellentia  S.  Joannis  est,  quod 
non  solum  sublimis  apostolus  evangelista- 
que  summus,  sed  etiam  maximus  fuit  pro- 
pheta.  Nam  totus  processus  et  status,  ordo, 
gradus,  eventus,  persecutio  et  consum- 
matio  militantis  Ecclesice,  sibi  in  Patmos 


quo  :  Ab  aquis  nivium  transiet  ad  caiorem  /o6xxiv,i9. 
nimium.  Quinta  poena  est,  tartarei  ignis 
incendium   :  quse   poena  gravissima  est, 
quia  et  ignis  ille  calidissimus  est.  De  quo 
in  die  judicii  dicturus  est  Christus  ad  im- 
pios  :  Ite,  maledicti,  in  ignem  seternum.  Matih.\%i, 
Ipsa  quoque  alternatio  seu  vicissitudo  pce-  *'' 
narum    infernalis  frigoris  ac   caloris,  in- 
aestimabiliter  torquet  damnatos,praesertim 
quoniam  transeunt  de  extremo  in  extre- 
mum,  hoc  est  de  maximo  calore  ad  inten- 


T.  31. 


13 


194 


IN    FESTO    S.  JOAN.MS   .\P0ST0L1    ET    EV.\NOELISTJE. 


SERMO   TERTllS 


sissimuin  frigus,  sinc  reductione  ad  tcm- 
peramcntum  seu  medium.  Scxta  pcpna 
est,  dEemonum  adspectus  :  quse  poena  in- 
effabiliter  gravis  est.  ita  quod  (sicut  in 
multis  narratur  e.xemplis)  liomo  mallet  in 
ardenti  fornace  jacere,  quam  unum  daemo- 
nem  in  sua  horribili  forma  conspicere. 
Qualis  ergo  ct  quanta  cst.  innumerabilcm 
dsemonum  multitudinem  seternaliter  in- 
tueri?  Scptima  po>na  est,  confusio  scelc- 
rum,  qua  damnati  de  suorum  scelerum 
enormitate  ac  turpitudine  eonfunduntur, 
et  inordinatio  ac  perturbatio  maxima  cor- 
dis  corum.  Animus  autem  iuordinatus  sibi 
ipsi  pcenalis  est,  quemadmodum  animus 
ordinatus  sibi  ipsi  suavis  est.  Octava  poe- 
na  est,  luctus  pcrpetuus  :  undc  in  Evan- 

Maith.im,  gelio  loquitur  Christus,  Ibi  erit  fletus  ct 

eic^'"'*"'  stridor  dentium. 

Praeter  ista  supplicia.  sunt  in   inferno 


A  alia  multa  tormenta.  Unura  est,  intolerabi- 
lis  fa'tor;  si^cundum  cst,  moestissima  illa 
societas;  tertium,  taediosissimus  clamor; 
quartum,  propriae  deformitatis  intuitus ; 
quintum  est,  impropcratio  daenionum  ; 
sextum,  divinje  visionis  carentia ;  septi- 
inum,  dcspcratio  scmpiterna,  quia  de  suis 
perpetuis  poenis  sunt  ccrti.Nec  tantum  af- 
fligcntur  exterius  ab  igne  gehennse  quan- 
tum  torqucbuntur  in  mcnte,  cogitando 
quod  in  illis  suppliciis  sint  seternaliler 
permansuri.  Et  breviter,  sicut  gaudia  Bca- 

B  torum  in  particulari  nequeunt  nunierari, 
ita  nec  damnatorum  supplicia. 

Si  crgo  Dci  amore,  felicitatis  affectu, 
zclo  justitiffi  non  trahimur  ad  vitaudum 
peccata,  saltem  tantorum  formidine  tor- 
mentorum  ccssemus  a  vitiis,  ut  sic  paula- 
tim  ex  Dei  amore  et  virtutum  affectu  vi- 
temus  peccata  faciamusque  bona. 


SERMO   TERTIUS 


DE   CONTEMPLATIONE,   DE    CARITATE    CETERISQIE    VIRTlTIBrS   QIIBIS    SIT 
IMITANDUS    S.  JO.iNNES. 


POXA^f  te  quasi  signaculum,  guoniam  C 
te  elegi,  dicit  Dominus.  Agg.  ii,  24. 
Heec  verba  de  beatissimo  Joanne  evan- 
gelista  tropologice  convenienter  intelli- 
guntur.  Tantis  enim  a  Deo  gratiis,  virtuti- 
bus  excellentiisque  ornatus  est.  quod  recte 
quasi  signaculum  a  Dco  cst  positus  :  signa- 
culum  utique  valde  prseclarura,  delectabi- 
le,  speciosum,  ut  illud  intueainur,  amemus, 
honoremus  ac  admircmur.  Itaque,  quia 
in  praecedenti  scrmone  quinque  excellen- 
tise  S.  Joannis  sunt  rccitatse,  jam  de  ceteris 
ejus  excellentiis  est  loquendum.  D 

Quarum  una  est,  eminentia  sua>  sapien- 

tiae  ac  doctriuce.  lu  cujus  rei  signum,  in 

/oann.x.u,  Ccena  super  Christi  pectus  quievit,ad  prae- 

23. 23.       figurandum  quod  de  fontc  mentis  divinae 

fuit  fluenta  sapientite  ac  doctrinae  abun- 


dantissime  potaturus.  Porro  sapientia  est 
affectuosa  cognitio  divinorum.  Per  doctri- 
nam  vero  intelligo  nunc  documenta  ejus 
moralia.  Fuit  ergo  S.  Joannes  dono  sapien- 
tife  eminenter  repletus,  et  divinorum  con- 
templator  altissimus.  Contcmplatio  autcm, 
ut  asserit  Augustinus,  rapit  hominis  men- 
tem  ad  superiora,tanto  ardentiorem  quanto 
mundiorem,  et  tanto  mundiorem  quanto 
ad  spiritualia  elcvatiorem,  tantoque  eleva- 
tiorem  quanto  carnalibus  ac  terrcnis  desi- 
deriis  amplius  mortuam.  Ex  quo  patet, 
quod  quauto  quis  carnalibus  ac  terrenis 
desideriis  amplius  occupatur,  consentit  ac 
subditur,  tauto  plus  a  vera  cordis  mundi- 
tia,  a  divini  amoris  fervore,  a  conterapla- 
tionis  lumine  distat.  Idco  dicit  Gregorius  : 
Mens  nostra  ad  contemplanda  divina  noa 


IN    FESTO    S.  JOANNIS    AI'0ST0L1    ET   EVANGELIST.E. 


SEHJIO   TERTIUS 


195 


perducitur, nisi  ab  his  quse  exterius  impli-  A  mendat,  docet  ac  praecipit  :  IIa>c  est  (\n- Uoarm.m, 


cant,  studiose  subtrahatur.  Sed  forte  quis 
dicet  :  Quid  mihi  et  contemplalioni  ?  Ego 
grossus  et  idiota  sum,  exteriora  disponere 
habeo,  terrena  tractare  compeilor,  milii  et 
domui  meae  de  necessariis  providere  indi- 
geo.Ad  quod  respondeo.quod  nemo  vere  et 
digne  christianus  vocatur,qui  ita  iii  exterio- 
ribus  et  terrenis  se  occupat, ita  carnalia  ac 
temporalia  tractat,  ut  non  ssepe  ad  Creato- 
rem  suam  elevet  mentem,  non  interdum 
cceiestia  ac  divina,et  ad  salutem  pertinen- 


quiens)  annuntiatio  quam  audistis  ab  ini- "•'*''' 
tio,  ut  diligatis  alterutrum.  Nos  scimus 
quoniam  translati  sumus  a  morte  ad  vi- 
tam,quia  diligimus  fratres;qui  non  diligit, 
manet  in  mortejomnis  qui  odit  fratrem 
suum,  homicida  est;  qui  diiigit  fratrem  ftirf.n,  lo, 
suum,  in  lumine  manet,  et  scandalum  in  "' 
eo  non  est;  qui  odit  fratrem  (id  est  pro- 
ximum)  suum,  in  tenebris  est,  et  in  tene- 
bris  ambulat,  et  nescit  quo  eat,  quoniam 
tenebrse  obcEecaverunt  oculos    ejus.   Ita- 


tia,  meditetur  :  imo  omnia  ista  terrena  et  B  que  et  nos  B.  Joannis  exemplo,  singulari 
exteriora  ad  spiritualia  ac  inlerna,ad  Deum      diligamus  amore  Deum,  oninesque  proxi- 


et  veram  salutem  ordinare  tenetur.  Itaque 
quilibet  Christianus  tenetur  carnalia  desi- 
deria  refrenare,  gratiam  et  virtutes  magis 
quam  terrena  diligere,  Deum  et  futuram 
beatitudinem  quandoque  attendere,  sicque 
cor  suum  ab  immoderata  cura  et  occupa- 
tione  terrenorum  abstrahere.  Hinc  dicunt 
doctores,  quod  quicumque  habet  carita- 
tem,  habet  etiam  donum  sapientise  secun- 
dum  aliquem  gradum  :  per  quod  sapientia; 


mos  nostros  sicut  nos  ipsos.  Hoc  equidem 
Dei  praeceptum  est,  et  certum  signum 
quod  pertineamus  ad  Christum,  qui  loqui- 
tur  :  In  hoc  cognoscent  omnes  quia  disci-  Joann.xu 
puli  mei  estis,  si  dilectionem  habueritis  '^' 
ad  invicem.  Porro  proximos  spirituaiiter 
diligere,  est  eoruin  salutem  desiderare,  et 
ea  quffi  ad  obtinendum  beatitudinem  pro- 
sunt,  eis  pro  posse  impendere ;  ea  quoque 
quffi   contrariantur  saluti,  eis   pro   posse 


donum  contemplatur  homo  Deum   atque  C  subtrahere.  Unde  elicitur,  quain  longe  sint 


ccelestia.  Praeterea,  quam  praeclara  sint 
moralia  documenta  S.  Joannis,  in  ejus  epi- 
stolis,  et  iu  primis  Apocalypsis  capitulis, 
atque  in  evangelio  ejus  monstratur. 

Secunda  excellentia  S.  Joannis  aposloli 
est,  eminentia  suEe  dilectionis  ad  Deum  ac 
proximos.  Erat  enim  totus  caritate  accen- 
sus,et  quasi  in  caritatis  affectum  transfor- 
matus  :  unde  ad  caritatem  servandam, 
verbis  et  scriptis  prsecipue  hortabatur  fi- 
deles.  Legitur   quippe   in   ejus   Legenda, 


a  spirituali  amore,  qui  sobolem  suam  a 
vitiis  non  compescunt,  sed  ad  vanitates  et 
pravitates  licentiant,  ponipatice  atque  su- 
perflue  vestiunt,  et  ad  magna  in  ssculo 
isto  promovere  conantur,  a  religionis  quo- 
que  ingressu  impedire  nituntur. 

Tertia  excellentia  S.  Joannis  est,  fru- 
ctificatio  suee  praedicationis.  Innumerabiles 
nainque  convertit  ad  Christum,  et  totius 
Asiae  fundavit  ac  gubernavit  Ecclesias. 
Cratonem  quoque   philosophum,  et   cum 


quod  quum  usque  ad  finem  vitffi  suae  in  D  eo  duos  ditissimos  juvenes,  ad  fidem  con- 

vertit  ;  similiter  Aristodemum  idolorum 
pontificem,  et  cum  ipso  proconsulem.  Sed 
et  sanctissimos  habuit  discipulos  multos, 
inter  quos  beatissimi  martyres  Ignatius  et 
Polycarpus  inclyte  praefulserunt.  Studea- 
mus  ergo  et  nos  pro  viribus  nostris  proxi- 
mos  deviantes  ad  viam  salutis  reducere, 
transgressores  convertere,  ignaros  instrue- 
re,aIiorum  salvationi  cooperari.Nam  tanlo 
est  unusquisque  in  Dei  amorc  perfectior, 
quanto  ad  ejus  amorein  plures  convertit, 


Epheso  moraretur,  et  inter  discipulorum 
manus  ad  ecclesiam  duceretur,  nec  plura 
posset  verba  proferre,  ad  quamlibet  pau- 
sam  dixit:Filioli,diIigile  alterutrum.  Disci- 
puli  autem  et  fratres  qui  aderant,admiran- 
tes  quod  eadem  semper  verba  repeteret, 
dixerunt  :  Magister,  cur  semper  eadem 
verba  resumis  ?  Respondit  :  Quia  istud 
Matthxxii,  prseceptum  est  Domini,  et  si  hoc  fiat,  suf- 
39:Joann.  jj^jj   jjjj^^.  jjj  g^jg  epistolis,  praisertiin  in 

prima,  caritatem  copiosissime  laudat,  com- 


196 


l.N    FESTO   S.  JO.\NMS    .4.P0ST0L1    ET   E\  ANUELIST.E. 


SER.MO   TERTlfS 


aut  salleni  convertere  nititur  vel  allectal. 
Divinus  quoque  Dionysius  protestatur,quod 

DeCoEiest.  oiTinium  divinorum  divinissinium  cst,Deo 
'""•c.  ui.  pQoperari  in  reductione  et  conversione 
animarum  ad  ipsum.  Et  Gregorius  :  Sacri- 
ficium  Deo  gratissimum,  zelus  est  anima- 
rum.  Hinc  pro  communi  bono  Ecclesiae, 
pro  omnium  salule  in  generali,  in  speciali 
quoque  pro  propinquis  et  benefaeloribus 
ac  recommendatis,  omni  hora  orare  debe- 
mus  affectuose. 

Quarta  excellentia  S.  Joannis  est,  pote- 
stas  et  gloria  miraculorum  ipsius.  Domi- 
tianus  etenim  imperator  laniam  ejus  per- 
cipiens,  Romam  fecit  eum  adduci,  et  ibi 
in  ferventis  olei  dolium  mitti  :  a  quo  bea- 
tus  Evangelista  exivit  illcesus.  Deinde  fe- 
cit  eum  in  Patmos  insulam  relegari.  Ubi 
quum  detineretur,  divinus  Dionysius  scri- 

Epist.  I.  psit  ei  epistolam,  in  qua  inter  cetera  ei 
prophetavit,  quod  ab  illo  exsilio  esset  ad 
Ephesum  rediturus.  Quumque  juxta  pro- 
phetiam  divini  Dionysii.reverteretur. Ephe- 
sumque  intraret,  discipulam  nomine  Dru- 
sianam  suscitavit  a  mortuis.  Pretiosissimas 
quoque  gemmas  minutatim  fractas  ac  dis- 
persas.orando  redintegravit.  Virgas  et  lapi- 
des  in  optimum  aurum  convertit.  Templum 
Dianae  sua  oratione  dejecit,  et  statuam  dis- 
sipavit  Diana^.  Quumque  ob  hoc  .Aristode- 
mus  pontifex  idolorum,  seditionera  ma- 
gnam  concitaret  in  populo,  dixit  ad  eum 
S.  Joannes  :  Quid  faciam  tibi  ut  mitigeris? 
Qui  ait  :  Si  vis  ut  credam,  dabo  tibi  vene- 
num  potare ;  quo  si  laesus  non  fueris,  ve- 
rus  Deus  tuus  Dominus  apparebit.  Cui 
S.  Joannes  :  Fac  ita.  At  ille  :  Volo  ut  alios 
inde  videas  primo  mori.Petiit  ergo  Aristo- 
demus  a  proconsule  duos  reos  decapitan- 
dos,  qui  de  veneno  illo  bibentes,  stalim 
exspiraverunt.  Deinde  beatissimus  Evan- 
gelista  venenum  accipiens,  et  signo  crucis 
se  muniens,  totum  epotavit  venenum.  et 
mansit  illa-sus.  Tunc  dixit  .\ristodemus  : 
Adhuc  dubietas  mihi  inest,  sed  si  duos  il- 
los  veneno  exstinctos  suscitaveris,  credam. 
Tunc  .\postolus  lunicam  suam  dedit  .Ari- 
stodemo,  ut  eam  super  defunctos  illos  po- 


A  neret,  dicens  :  .\postolus  Christi  me  misit 
ad  vos,  ut  in  nomine  Christi  resurgatis. 
Quo  facto,  protinus  surrexerunt.  Sicque 
Aristodemus  gentilium  pontifex,  et  pro- 
consul  cum  omni  sua  parentela  et  aliis 
multis  conversi  sunt.  Et  mox  in  honore 
Dei  et  S.  Joannis  dedicaverunt  ecclesiam, 
in  cujus  medio  in  throno  sedere  fecerunt 
B.  Joannem. 

Quinta  excellentia  S.  Joannis  est,  virgi- 
nea  puritas  ejus,  quam  usque  ad  mortem 
servavit  inviolatam.Qui  eum  in  hoc  potest 

B  sectari,  magnus  est  utique.  Omnis  autem 
virgo,  secundum  .Vugustinum,  vitare  de- 
bet  strepitus  et  platearum  frequentiam, 
loquacitatem  et  vanum  ornatum,  ne  aliis 
fiat  causa  perditionis.  Ideo  cum  verecun- 
dia,  capite  inclinato,  debet  procedere  ; 
risum,  colloquia  et  adspectum  virorum, 
jactantiamque  vitare,  otia  declinare,  et 
semper  utiliter  occupari ;  et  quo  castior, 
eo  humilior  debet  consistere. 

Sexta  excellentia  S.  Joannis  est,  virtuo- 
sa  ac  venerandissima  ejus  senectus.  Xam 

C  ceteris  cunctis  supervixit  .\postolis,  et  us- 
que  ad  nonagesimum  nonum  pervenit  aeta- 
tis  annum,  sexaginta  octo  annos  vivens 
post  Christi  resurrectionem,  et  usque  ad 
Trajani  imperatoris  tempora  perseverans. 
Septima  ejus  excellentia  est.beatissimus 
finis  ipsius.  Quum  enim  nonaginta  novem 
esset  annorum,  venit  ad  eum  Christus 
cum  ceteris  .\postolis,  dicens  :  Veni,  dile- 
cte  mi,  quoniam  tempus  est  ut  in  mensa 
mea  cum  tuis  fratribus  epuleris;  domini- 
ca  die  venies  ad  me.  Veniente  die  domini- 

D  ca,  B.  Joannes  a  primo  gallorum  cantu, 
universo  populo  in  eeclesia  ejus  collecto, 
usque  ad  .Missarum  solennia  prsdicavit. 
Quibus  completis,  in  sepulcrum  quod  sibi 
fecit  parari  juxta  altare,  descendit,  et  ia 
eo  se  posuit,  atque  expansis  ad  Deum  ma- 
nibus,  dixit  :  Invitatus  ad  convivium  tu- 
ura,  Domine,  ecce  venio,  gratias  agens 
quia  dignatus  es  me  ad  tuas  epulas  in- 
vitare  ;  nam  sciebas  quod  te  toto  corde 
desideravi.  Quumque  orationem  finisset, 
tanta  super  eum  lux  venit,  quod   nemo 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI   ET   EVANGELIST^E.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QIIARTUS    197 


Jonnn.-\ni 
23;  XIX, iC 
XXI,  7,  20. 


Ibid.  xiii, 
23,25. 
Ibid.  XIX, 

27. 


MatUi. 
IS,  19. 


eum  inspicere  potuit;  recedentequc  iunii-  A 
ne,  sepulcri  fovea  inventa  est  manna  re- 
pleta,  quod  illo  in  loco  usque  liodie  gene- 
ratur. 

Postremo  qua?ri  solet,  an  Christus  magis 
dile.xerit  Joannem  quam  Pctrum.  Videtur 
quod  non,  quoniam  Petrus  dilexit  Chri- 
stum  amplius  quam  Joannes :  ergo  et  Chri- 
stus  Petrum  magis  quam  Joannem  dilexit. 
Qui  enim  Christum  plus  diligit,  melior 
amabiliorque  censetur  :  meliores  autem 
Christus  plus  diligit.  Oppositum  hujus  ex 
evangclio  S.  Joannis  probatur,  qui  per  di-  B 
scipulum  quem  diligebat  Jesus,  designat 
se  ipsum.  —  Ad  istud  quidam  respondent, 
quod  Christus  Joannem  magis  dilexit,  lo- 
quendo  de  dilectione  quae  consistit  in  fa- 
miliaritatis  ostensione  :  quia  familiarius 
habuit  se  ad  Joannem,  qui  et  in  Cceiia  su- 
per  pectus  Christi  quievit;et  propriam  Ma- 
trem  Christus  commisit  Joanni.  Sed  loquen- 
do  de  dilectione  quae  consistit  in  donorum 
exhibitione,  magis  dilexil  Petrum,  (|uoni- 
am  Apostolorum  principem  el  totius  Ec- 
clesiae  pastorem  constituit  eum,  clavesque  C 
regni  ccelorum  prfestilit  ei.  Ilaec  autem  re- 
sponsio  non  videtur  sufficiens.  Nam  prin- 
cipatus  apostolicae  dignitatis  et  pasloralus 
Ecclesise.ligandi  quoque  et  absolvendi  po- 
testas,  non  sunt  nisi  dona  grati»  gratis 
datee,  penes  quee  non  potest  attendi  ma- 
gnitudo  dilectionis  Christi  ad  homines, 
quum  dona  hujusmodi  sint  bonis  el  malis 


communia ;  sed  penes  dona  grati»  gratum 
facientis  potius  attenditur  magnitudo  dile- 
ctionis  prcTfatae.  Quod  autem  insuper  di- 
cunt  Christum  aequaliter  dilexisse  Petrum 
et  Joannem,  loquendo  de  prscordiali  amo- 
re,  quoniam  ambo  fuerunt  a'qualis  meriti, 
videtur  prorsus  incertum,  quum  Salomon 
in  Proverbiorum  libro  dicat  :  Spirituum  Pnv.-i-nx 
ponderator  est  Dominus.  Quis  enim  abs- 
que  revelatione  potest  agnoscere,  an  Pe- 
trus  et  Joannes  sequalis  sanctitatis  et  me- 
riti,  seu  pares  in  perfectione  caritatis 
infusae  fuerunt?Alii  dicunt,  quod  est  qua;- 
dam  dilectio  naturalis  inclinationis  seu 
affectionis ;  quae  tamen  in  anima  Christi 
fuit  ralioni  omnino  subjecta  :  et  illa  Chri- 
stus  magis  dilexit  Joannem  propler  mul- 
tiplicem  causam.  Petrus  vero  Christum 
magis  dilexit,  quantum  ad  quemdam  di- 
lectionis  fervorem  :  qui  fervor  consistit  in 
redundantia  quadam  in  partem  aniniEe  in- 
feriorem,  et  deinde  in  erumpentia  operum 
et  signorum  dilectionis;  penes  quem  fer- 
vorem  non  altendilur  principaliter  cari- 
tatis  perfectio,  imo  naturalis  dispositio 
multum  confert  ad  lalem  fervorem.  Sed 
loquendo  de  principali  magnitudino  cari- 
lalis  internse,  incertum  est  quem  illorum 
duorum  Christus  magis  dilexerit,  et  item 
quis  illorum  duorum  magis  dilexerit  Chri- 
stum  :  sicut  incertum  est  quis  eorum  sit 
nunc  major  in  gloria  praMTiii  essentialis, 
vel  an  omnino  sint  in  felicitate  a?quales. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOMODO    PlERl    ESSE   DEBEMLS    INNOCENTIA    ET   Pl]RIT.\TE  ;    ET   QUOD   DEO    SUA    IN    NOBIS 
TANTUM    PLACENT   ET    OPERA    ET    DONA. 


ECCE  puer  meus,  suscipiam  eum/ele-Y)      Ilic   est   discipulus  quem   diligebat  Je- /oann.m, 
ctus  meus,complaci(it  sibi  ?w  illo  ani-      sus,  qui  et  recubuit  in  Coena  super  pectus  -"■ 
ma  mea.  Is.  xlii,  1 ;  Matth.  xii,  18.  Jesu,  et  dixit  :  Domine,  quis  est  qui  Iradet 


198    IN   FESTO    S.  JO.WXIS    .APOSTOLI    ET    EVANGELIST.E.   —    AT)   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUARTCS 


te.?  Hic  est  qui  post  B.  Petriiin  iiiter  Apo- 
stolos  fuisse  prsecipuus  comprobatur:  de 

-if/.  IV,  13.  quo  in  Actibus  recitat  Lucas  :  Videntes 
priucipes  sacerdotuni  et  qui  euni  illis 
erant,  Petri  et  Joannis  constantiam,  mira- 

Gaiai.11.9.  bantur.  De  quo  ait  et  Pauhis  :  Petrus.  .)a- 
cobus  et  Joannes,  qui  videbantur  colum- 
nap  esse.  Qui  inter  Evangelistas  praefulget. 
Hic  gloriosissimus  Evangelista,  a  ciijus 
laude  condigna,  omnium  mortalium  defi- 
cit  lingua,  in  verbis  thematis  prBeassuiiiiiti 
commendatur  a  quatuor.  Primo.  a  sua  pu- 
ritate  seu  iiiuoceutia,  quum  dicitur  :  «  Ec- 
ce  puer  meus  ».  In  quibus  etiam  verbis 
insinuatur  ejus  excellentia,  quum  Donii- 
nus  loquitur,  «  Ecce  »  :  qnod  est  ad- 
verbiuni  demonstrandi,  notabile  quid  de- 
signans.  Secundo  laudatur  a  susceptione 
divina.  quum  additur,  «  suscipiam  eum  ». 
Tertio.  a  praedestinatione  aeterna,  quum 
subjungitur,  «  electus  meus  ».  Quarto,  a 
complacentia  gratiosa,  dum  subinfertur, 
«  complacuit  sibi  in  illo  anima  mea  ». 

Primo  ilaque  commendatur  a  sua  inno- 
centia  atque  munditia,  dum  eum  Deus  pu- 
erum  suum  appellat  :  «  Ecce  »,  inquiens, 
«  puer  meus  ».  Dicitur  autem  aliquis  in 
Scripturis  puer  variis  modis.  Primo,  ratio- 
ne  aetatis.  juxta  illud  :  Herodes  occidit 
omnes  pueros  in  Bethlehem  Judae.  Secun- 
do,  ralione  insipientiae,  juxta  illnd  Isaiae  : 
,20.  Puer  centum  annorum  morietur.  Unde  et 
Paulus  hortatur  :  Nolite  effici  pueri  sensi- 
bus,  sed  malitia  parvuli  estote.  Tertio,  ra- 
tione  puritatis  et  simplicitatis  columbinap 
ac  innocentiae:  sicque  Aposloli  omnes  pu- 
eri  nuncupantur,  quibus  Christus  post  re- 

/oann.iii,  surrectionem  locutus  est  :  Pueri,  numquid 

'■  pulmentarium   habetis .'   Specialiter   vero 

sacratissimus  iste  Joannes  puer  vocatur, 
qui  et  creditur  nunquam  peccasse  niorla- 
liter  (nisi  forsitan  quis  contendat  asserere 
Apostolos  peccasse  mortaliter,  fugiendo  a 
Christo  tempore  Passionis.  et  tunc  corru- 
endo  a  fide),  et  quoniam  in  virginea  man- 
sisse  munditia  fertur. 

Hanc  igitur  ejus  purilatem  intcrnam^  cl. 

columbinam  simplicjtaiiaJJ-^ Tuuo^iam 


Matth.n 
16. 


I  Cor.  XIV, 
20. 


A  sequi  utcumque  conemur,  quum  dicat  Sal- 
vator  :  Beati  mundo  corde,  quoniam  ipsi  .v<w(/..v.8 
Deum  videbunt;  et  rursus,  Estote  simpli- /6irf.  i,  ic. 
ces  sicut  columbae.  Atque  ut  ait  Psalmista, 
innocens  manibus  et  mundo  corde  ascen- Pj.  xxm.i, 
det  in  montem  Domini,  et  stabit  in  loco  ^' 
sanclo  ejus.  Unde  in  Job  asseritur  :  Salva-  Johwn.in. 
bitur  innocens,  salvabitur  autem  munditia 
manuum  suariim.  In  Proverbiis  qiioque  : 
Qui  recti  siiiit,  Iiabitabunl  in  terra.  et  sim-  rror  n.ii. 
plices   permanebunt   in  ea.  Denique  ideo 
in   coenobio  residemus.  idcirco  a  saecuia- 

B  riiim  homiiiiim  iiabitatione.  societate.  vi- 
ta  tumultuque  fugimus,  quatenus  in  omni 
puritate,  pace  et  spirituali  profectu  Do- 
miuo  ministremus.  Et  spectat  ad  religio- 
sos,  nequaqiiain  lignum,  fcenum  stipu-  icoimm,ij. 
lamque  colligere,  sed  pro  venialibus  et 
quotidianis  suis  peccatis  quotidie  satisfa- 
cere  per  frequentem  mentis  suae  elevatio- 
nem  ad  Deum.  per  ardentes  affectiones  ad 
eum.  per  orationes  continuas  et  varia  su- 
pererogationis  exercitia  virtuosa,  per  quo- 
tidianam  quoque  confessionem  et  interio- 

C  rum  suorum  examiuationem,  ac  proprii 
corporis  disciplinationem  :  imo  per  ista  et 
ceteras  observantias  regulares  ac  obedien- 
tiam  sanctam,  non  solum  a  praeteritis  cul- 
pis  penitus  emundari.sed  in  caritatis  quo- 
que  ardore  omniumque  virtutum  vigore 
vehementer  proficere.  Stemus  ergo  in  in- 
desinenti  cordis  custodia.  prout  Habacuc  ait 
propheta  :  Super  custodiam  meara  stabo.  Habacux 

Porro,  si  ita  egerimus,  innocentes  vera- 
citer  erimus,  utpote  nulli  nocentes.  imo 
verbo   el    facto,    lama   el    exemplo,   ora- 

D  tione  et  piis  affectibus  aliis  proficientes. 
Sic  namque  baptismalis  inuocentia  recu- 
peratur.  Et  certe  bealus  est,  et  grandi 
amore  ac  laude  praedignus  est,  qui  in  con- 
gregatione  ita  se  habet,  qui  sua  diligen- 
tia  et  suo  fervore,  sua  benignitate  et  di- 
leclione,  sua  humililate,  exemplaritate, 
temperantia,  patieutia,  mititate,  aliorum 
negligentiam  et  teporein^duntiam  et  aver- 
sionem,juperl?i3m  et  scandalositatem.im- 
luoderantiam.  impatientiam  et  iram,  etiam 
taceudo  redaiguil,  dejicit,  corrigit  et  re- 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI   ET   EVANGELIST^.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS    199 


Joann.i,V 


Malach.  i. 
U. 

Is.  XXXK,  7 
Ps.  V,  7. 


Job  XXXVI, 
13. 
Jacob.  1,  8, 


Joann.  xix, 
26,  27. 


format :  de  quo  verificatur  illud,  Ecce  vere  A 
Israelita,  in  quo  dolus  non  est.  Nullatenus 
enim  decet  aut  licet  aliquid  simulationis 
aut  duplicitatis  vel  fraudulenti»  aut  men- 
dositatis  religioso  inesse.  Maledictus  enim 
est  dolosus,  et  fraudulenti  vasa  sunt  pessi- 
ma.  Virum  quippe  sanguinum  et  dolosum 
abominatur  Dominus,  perditque  omnes  qui 
loquuntur  mendacium.  Sed  et  siinulatores 
ac  callidi  provocant  iram  Dei ;  et  vir  du- 
piex  animo.inconstans  est  iu  omuibus  viis 
suis.  Hinc  necesse  est  nos  vera  sinceritate 
ac  simplicitate  salubri  ornari,  ut  simplex  B 
sit  oculus  nostr»  mentis,  seu  recta  inten- 
tio;  omnisque  nostra  affectio,  omne  stu- 
dium,  omne  propositum,  sit  Deo  placere, 
propinquare,  uniri,  gloriam  et  honorem 
semper  impendere,  et  eo  seternaliter  frui. 
Secundo,  in  verbis  preehabitis  commen- 
datur  praeclarissimus  evangeiista  Joannes 
a  divina  susceptione.Suscepit  etenim  eum 
Deus  ad  magna  et  multa,  imo  ad  maxima 
bona,  ad  dona  videiicet  tam  gratiae  gra- 
tum  facientis  quam  gratis  datse.  Nam  fecit 
eum  apostoium,  et  ejus  prsdicatione  con-  C 
vertit  Asiam  universam,  imo  et  alios  mul- 
tos;  fecit  etiam  eum  evangelistam  excel- 
lentissimum,  et  ejus  evangelio  erudivit  el 
erudit  totum  orbem.  Fecit  quoque  euui 
prophetam,  et  prophetam  tam  eminentem 
ut  totum  militanlis  Ecclesia^  statum,  de- 
cursum,  afflictionem  et  consummationem 
ei  revelasse  credatur,  prout  in  Apocalypsi 
monstratur.  Fecit  item  eum  Dominus  Je- 
sus  Christus  su»  dignissinife  Matris  spe- 
cialem  custodem  ac  filium.  Hffc  autem 
sunt  dona  gratite  gratis  dat».  Imo  et  alia  D 
multa  ac  magua  gratise  gratis  data>  dona 
conlulit  ei,  utpote  genera  linguaruni,  dis- 
cretioneni  spirituum,  intelligeutiam  Scri- 
pturarum,  efficaciam  miraculorum.  Porro 
quam  excellentia  fuerint  in  eo  dona  gra- 
tiae  gratum  facientis,  quam  profunda  hu- 
militas,  quam  ferventissima  caritas,  quam 
admirabilis  sanctitas,  quanta  ceterarum 
virtutum  perfectio,  quis  possit  exprimere 
aul  scrutari,  praesertim  quia  tot  aunis  post 
ceteros  vixit  Apostolos?  Nec  dubium  quin 


quotidie  mirabiliter  in  omni  profecerit  vir- 
tute.  Insuper  in  extremis  suscepit  eum 
Christus  lenissima  morte  ad  mensam  su» 
refeetionis  supernae,  et  inter  summos  con- 
stituit  coelestis  patrise  cives. 

Tertio,  in  themate  commendatur  ab 
ffterna  pra;destinatione,  quia  ad  tantam 
gratiarum  eminentiam  in  hoc  mundo,  at- 
que  ad  tantam  beatitudiuem  in  coelesti  pa- 
latio  fuit  a^ternaliter  a  Deo  praordinatus  : 
de  qua  electione  divina  omne  meritum 
pra-cedente,  ipse  in  suo  evangelio  eviden- 
tissime  scribit. 

Ouarto  commendatur  a  gratiosa  compla- 
centia  quam  habuit  Deus  in  eo.  Nil  autem 
complacet  Deo   in   hominibus   nisi   dona 
ipsius,  quum  omne  bonum,  ipsius  sit  do- 
num.  Nec  proprie   dicitur  Deus  compla- 
centiam   habere  in   homine  viatore,  nisi 
propter  dona  supernaturalia  suae   gratiae 
gratum  facientis,  sine  quibus  nullus  po- 
test  Deo  placere  in  vita  praesenti,  quum 
dicat  Apostolus  :  Sine  fide  impossibile  est  sehr.%\,i. 
Deo  placere;  et  denuo,  Si  linguis  (inquil)  icor.xiii,i. 
angelorum  loquar  et  hominum,  caritatem 
autem  non  habeam,  factus  sum  velut  aes 
sonans  aut  cymbalum  tinniens.  In  omni- 
bus  autem  caritatem  habentibus  compla- 
cet  Deo,  quia  beneplacitum  est  Domino  in  i>s  cxux.i. 
hujusmodi  populo  suo.  Et  quanto  quis  in 
donis  et  operibus  caritatis  ac  gratiae  grati- 
ficantis    et   aliarum   virtutum    infusaruni 
perfectior   fuerit,   tanto    majorem    in   eo 
complacenliam   liabet  Deus.  Et   quamvis 
absolute  loquendo,  maxime  Deo  compla- 
ceat  in  iis  qui  in  caritate  perfectiores  con- 
sistunt,  quum  illi  sint  simpliciter  melio- 
res ;  nihilo    minus  propter  alias  virtutes 
dicuntur   homines    specialibus    ac   variis 
modis  Deo  pjacere,  quum  scriptum  sit  : 
Neminem  diligit  Deus,  nisi  qui  cum  sa-  So;).vii,28. 
pientia  iuliabitat;  et  rursus,  Cum  simpli- proti. 111,32. 
cibus    sermocinatio  ejus  ;   itemque,  Man-  JiMhn, 
suetorum  et  humilium  tibi  semper  placuit  ^,  „  ,3. 
oratio;  et  iterum,Beati  omnes  qui  sperant*  ij^"","- 

1-,.  1  1  c      .       '  coiifidunt 

m  eo ;  et  denuo,  Pides  tua  te  salvam  tecit.  Matih.a, 
Quemadmodum  enim  coram  Deo  et  homi-  ^i;' ''"'';'''' 

^  50  ;  Vlli,  48; 

iiibus  odibilis  esl  superbia,  ita  humilitas  ctc. 


200     !>•    FESTO    S.  JOA>MS    APOSTOLI    ET    EVANGELIST^.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCINTUS 

reddit  honiineni  Deo  hominibusquc,  imo  A  one.in  ferveuti  oratione,  salubri  nieditati- 
angelis  sanctis.  amabilera.  —  Studeamus  one,  reverendissima  sacramentorum  obla- 
igitur  universis  virtutibus  istis  ornari  ac  tione.  humillima  adoratione.  quotidie  am- 
perfici,  earumque  actibus  abundare,atque  plius  complacere,  quatenus  sic  ex  omni 
in  actibus  latrisp,  in  promptissima  dcvoti-      parte  complaceat  sibi  Deus  in  nobis. 


SERMO   QUINTUS 


DE    CONTEMPLATIONE  :    ET    QIIBIS    VIRTUTIBVS    PR.EPAHATI.  HA>X   ASSEQIAMIR. 


A' 


SCEXDIT  super  Cherubim,  et  vola-  B 
vit,  vo/avit  siiper  pennas  ventorum. 

Ps.  XVII.  11. 

Ezechh^     In  visione  prophetica  qua  per  quatuor 
eiseq.       auimalia  designati  sunt  beatissimi  quatuor 
Evangelistse.S.Joannes  apostolus  per  aqui- 
lam  designatur,  quae  ceteris  avibus  volare 
altius  perhibetur,  et  aciem  visus  in  solem 
defigere.  Sic  gloriosus  evangelista  Joannes 
,/oann.  1, 1  ceteris  Evangelistis  de  Christi  deitate  et 
*"^'''       superbenedicta  Trinitate  altius  scripsit,  et 
ea  quse  Dei  suiit.  valde  sublimiter  est  con- 
lemplatus.  Deniquc  tota  perfectio  hominis  C 
in  hac  vita,  et  piena  ejus  felicitas  in  futu- 
ra,  in  amorosa  Dei  contemplatione  et  con- 
templativa  diJectione  consistit.  Sed  con- 
icor.siii,  templatio  vitee  pr£esentis,est  per  speculum 
'-■  in  fenigmate,  per  fidem  et  graticP  lumen, 

estque  doni  sapientiae  actus;  contemplatio 
autem  vitae  futuree,  est  per  speciem,  seu 
facie  ad  faciem  :  et  quanto  in  praesenti 
Deum  sublimius  contemplamur.  tanto  in 
patria  eum  felicius  clariusque  cernemus, 
quoniam  ista,  dispositio  est  ad  illam.  Nec 
cognitio  Dei  contemplatio  proprie  appella-  D 
tur,  nisi  sit  affectuosa  et  perspicax  con- 
tuitio  ejus  :  unde  contemplatio  proprie 
pertinet  ad  perfectos.  Nihilo  minus  profi- 
cientes,  et  etiam  incipientes,  quoniam  do- 
num  sapientiae  secundum  aliquem  gradum 
sortiti  sunt,  aliquo  modo  Deum  contem- 
plari  dicuntur  :  imo  ex  gratia  speciali 
Deus  eos  crebro  contemplationis  iuce  per- 
fundit,et  dulci  suae  bonitatis  afficit  gustu; 


atque  ut  scribit  Bernardus,  genus  servo- 
rum  quasi  assumit  et  ponit  ad  mensam 
filiorum.ut  sic  eos  a  carnalibus  abstrahat, 
et  ad  meliora  ac  viciniora  saluti  alliciat. 
Studeamus  igitur  B.Joannem  evangelistam 
in  contemplationis  gratia  aliqualiter  imi- 
tari. 

Praeterea.  quum  nemo  repente  summus 
reddatur,  sed  paulatim  proficere  sit  ne- 
cesse,  et  in  contemplatione  perfectio  ho- 
minis  sita  sit.  oportet  paulatim  et  ordinate 
ad  contemplationis  culmen  ascendere.  O- 
do  autem  requiril  iit  inferioia  ad  superio- 
ra  referantur.  Quumque  donum  sapientiae  j,. 
sit  inter  septem  dona  Spiritus  Sancti  su- 
blimius.  et  ipsa  dona  virtutibus  moralibus 
sint  altiora ;  tam  ipsas  virtutes  morales 
quam  cetera  dona  Spiritus  Sancti  ad  do- 
num  sapientise  ordinare  debemus,  ut  sci- 
licet  per  profectum  illarum  virtutum  et 
donorum  illorum,  et  per  actus  earum  ac 
ipsorum,  in  dono  sapientise  proficiamus, 
et  actum  ejus,  videlicet  contemplationem 
Dei,  expeditius,  clarius  stabiliusque  exer- 
cere  possimus. 

Prseterea,  inter  virtutes  morales  conti- 
nentur  et  eminent  quatuor  virtutes  cardi- 
nales:quarum  infima  est  temperantia,quae 
ponitur  in  vi  concupiscibili ;  post  quam 
ponitur  fortitudo  in  vi  irascibili,  deinde 
prudentia  in  rationali,  justitia  vero  in  ap- 
petitu  superiori.  videlicct  voluntate.  Et 
dicunt  magiii  doctores,  quod  prudentia  sit 
dignior  quam  justitia,  sicul  et  intellectus 


IN   FESTO    S.  JOANNIS   APOSTOLI    F,T   EVANGELIST^K.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS    201 


quani  voluntas ;  alii  vero  nonnulli  tenent  A 
oppositum.  —  Oportet  ergo  iter  ad  apicem 
contemplationis  secundum  unam  conside- 
rationem  a  temperantia  inchoare.  Est  au- 
tem  temperantia  virtus  moralis  per  quam 
homo  a  delectationibus  gustus  et  tactus  sc 
reprimit,et  in  cibis  et  potibus  retinet  mo- 
deramen,non  quaerendo  in  eis  voluptatem, 
sed  necessitatem  naturse,  et  tantum  acci- 
piendo  de  eis  quantum  expcdit  ad  exer- 
cendum  actus  superiorum  virtutum,utpote 
fidei,  spei,  caritatis,  sapientisp,  prudentiac, 
justiticB,  et  religionis  seu  latria>.  Porro,  ut  B 
asserit  Thomas,  inter  temperantiam  quao 
est  virtus  naturalis  acquisita,  et  tempe- 
rantiam  quse  est  virtus  infusa,  hoc  inter- 
est  :  quod  ad  temperantiam  acquisitam 
pertinet,  tantum  de  iis  quae  ad  gustum  et 
tactum  spectant,  accipere,  quantum  requi- 
rit  natura  et  ad  opera  naturalia  rationis 
expedit  exercenda.  Ad  temperantiam  vero 
infusam  attinet,aliquid  necessariorum  cor- 
pori  subtrahere,  et  illud  domare  seu  casti- 
gare  pro  peccatis  praeteritis  expiandis  ct 
futuris  cavendis,  atque  ut  homo  passioni  C 
Christi  aliqualiter  se  conformet,  si  non 
sanguinem  suum  pro  Christo  per  marty- 
rium  effundendo,  tamen  illum  in  se  per 
abstinentiam  minuendo,  dum  materia  ex 
qua  sanguis  generatur,  corpori  tollitur  : 
quod  tamen  cum  discretione  fieri  est  ne- 
cesse,  ne  corpus  viribus  nimis  destitua- 
tur.  Hinc  sancti  Patres  dixerunt,  moderan- 
tiam  in  cibo  et  potu  essc  fundamentum 
atque  initium  vitae  spiritualis  atque  mo- 
nasticse.  Quo  constat,  eos  qui  solliciti  non 
sunt  in  illis  modum  servare,  parum  aut  D 
nihil  proficere,  nec  ad  contemplationis 
splendorem  posse  pertingere ;  imo  potius 
deficere  ac  periclitari,  quia  in  via  Dei  non 
progredi,  secundum  quod  ait  Bernardus, 
est  regredi.  Ideo  sobrii  simus,  et  cum  Dei 
timore  et  spirituali  attentione  reficiamur. 
Insuper,  per  fortitudinem  ascendamus 
ad  contemplationem,  ardua  viriliter  ag- 
grediendo,nec  propter  qua>cumque  advcr- 
sa  seu  aspera  a  Dei  obsequio  ac  spirituali 
processu   cessando.  Impleamus  quod  ait 


Psalmista  :  Viriliter  age,  et  confortetur  cor  Ps.xwiM- 
tuum.  Non  simus  molles,  tepidi  et  remissi 
ad  aggrediendum  actus  virtutum,  ad  co- 
nandum  apprehendere  affluentiam  super- 
norum  charismatum,  ad  laborandum  pro 
perfectione  interna.  In  Domino  confida- 
mus,  ejusque  adjutorium  jugiter  invoce- 
mus,  et  sentiemus  in  brevi  grandem  pro- 
fectum. 

Verumtamen,  quanto  quis  fortius  ita 
peregerit,  tanto  plus  sibi  necessaria  cst 
prudentia.  Idcirco  et  per  prudentiam  ad 
sapientiae  contemplationem  scandere  non 
cessemus.Est  quippe  prudentia,  recta  ralio 
agendorum,  docens  secundum  exigentiam 
finis  disponere  media,  et  inter  appetenda 
ac  fugienda  discernens,  modum  ac  ordi- 
nem  faciens  observari.  Unde  sanctus  pater 
Antonius  dixit,  prudentiam  seu  discretio- 
nem  summe  esse  necessariam  monachis. 
Oportet  ergo  ut  ea  qu»  agimus,  ordinate 
agamus,  congruo  loco  opportunoque  tem- 
pore;  nec  operi  manuali  sic  insistamus,ut 
per  hoc  a  spiritualibus  actibus  impedia- 
mur,  quoniam  operi  Dei  nihil  est  praepo- 
nendum ;  nec  colloquio  hominum  sic  licet 
vacare,  ut  ex  hoc  in  iis  qu»  Dei  sunt, 
oporteat  festinare,et  truncatc  seu  praecipi- 
tanler  divina  persolvere.  Cuilibet  ergo  ho- 
rae  deputanda  est  occupatio  sua. 

Insuper  per  justitiam  ad  lucem  contem- 
plationis  conemur  pertingere,  unicuique 
quod  ei  debetur  reddendo  :  superiori  obe- 
dientiam  ac  reverentiam,  inferiori  consilii 
et  auxilii  adsistentiam,  aequali  fidelitalem, 
omnibus  aedificationem.  Neque  enim  sic 
ad  contemplationis  exercitia  adspirare  de- 
bemus,  ut  ob  id  obedientiae  in  aliquo  de- 
rogemus  :  quia  virtutes  sibi  invicem  ce- 
dunt,  et  ad  praesidentis  pra?ceptum,  imo 
et  exhortationem,  actus  vitae  contemplati- 
vae  sunt  suspendendi,  ut  exteriora  quae  in- 
junguntur  agantur  :  quod  etiam,  si  pro- 
ximorum  requirat  necessitas,  ex  caritate 
fieri  debet.  Nec  ita  agendo  detrimentum 
gratiae  contemplationis  incurrimus  :  imo 
promeremur  a  Domino  suo  teinpore  copio- 
sius  illustrari,  atque  validius  Deitatis  amo- 


202      IN   FESTO   S.  JOANMS    APOSTOLI   ET   EVANGEUST.E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


re  succendi.  Nec  in  e.xterioribiis  actibus 
ab  interna  oratione,  salubri  nieditatione, 
assidua  compunctione  est  desistenduin, 
sed  jugiter  dirigendus  est  spiritus  ad  Cre- 
atorem. 

Sic  ergo  per  has  cardinales  virlutes  ad 
contemplationein  nos  quotidie  pra^pare- 
mus,  imo  in  conteniplatioiie  proficere  non 
tardemus.  Nec  solum  per  has  virtutes  car- 
dinales  ita  in  generali.sed  per  earuni  quo- 
que  species,  ad  contemplationem  et  ejus 
profectum  nos  disponamus,  puta  per  hu- 
militatem,  mansuetudinem,  patientiam. 

Postremo,quia  ad  eontemplationem  pri- 
mae  et  increatae  veritatis  ac  superaltissimae 


A  Trinitatis  indiget  homo  puritate  prapcipua 
ct  quiete  intenia,  necesse  est  omnia  illa 
vitare  per  qusc  quies  ac  puritas  impcdiun- 
tiir,  iitpote  exteriorum  sensuum  evagatio- 
nein,  loquacitatem,  morumque  levitatein, 
ac  mentis  distractionem  (imo,  ut  breviter 
dicam,  omnem  Dei  offensam,  impetum 
passionum,  strepitum  vitiorum,  omnem 
ncgligentiam  et  torporem);  ac  semper  ad 
Deum  recurrere,  pro  culpis  incurrentibus 
poenitere,  auxilium  summae  virtutis  infa- 
tigabiliter  invocare,illuminationem  Sancti 

B  Spiritus  totis  affectare  ac  implorare  praj- 
cordiis,atque  pro  posse  implere  quod  scri- 
ptum  estiOculi  mei  semper  ad  Dominum.  /■i.xxiv.is. 


SERMO   SEXTUS 


DE    CARITATE  ;   ET   QU^   SUNT   INDICIA    CARITATIS   PERFECT^. 


ilallh.x\i\ 
39;  JoaTtn. 
IV,  li. 

/(om..\ui,8. 


Joann.  xiii 
35. 


IJuann.  iii, 
II,  14,  15. 


Jbid.  II,  1 1 


AQUyE  multw  non  poteriint  exstingue- 
re   caritatem,  nec   ftumina   ohruent 
illam.  Cant.  viii,  7. 

Gloriosus  evangelista  Joannes  caritatis 
visceribus  totus  redundavit  ac  superabun- 
davit  :  unde  de  caritate  in  prima  sua  Ca- 
nonica  plenissime  scripsit.  Quumque  san- 
cta  senectute  confectus,  aliud  dicere  non 
valeret,  hoc  ubertim  coram  suis  repetivit 
discipulis  :  Filioli,  diligite  alterutrum.  A 
quibus,  cur  eadem  toties  loqueretur  in- 
terrogatus,  respondit  :  Quia  prseceptum 
Domini  est;  et  si  solum  hoc  fiat,  sufficit. 
Unde  et  Paulus  testatur  :  Qui  diligit  proxi- 
mum,  legem  implevit.  Christus  quoque  : 
In  hoc  (inquit)  cognoscent  omnes  quia  di- 
scipuli  mei  estis.si  dilectionem  habueritis 
ad  invicem.  Hinc  in  prima  sua  Canonica 
loquitur  sanctissimus  iste  Apostolus  :  Haec 
est  annuntiatio  quam  audistis  ab  initio,  ut 
diligatis  alterutrum ;  qui  non  diligit,  ma- 
net  in  morte;  omnis  qui  odit  fratrem  su- 
um,  homicida  est ;  qui  odit  fratrem  suum, 
in  tenebris  esl,  el  in  tenebris  ambulat,  et 


C  nescit  quo  eat,  quoniam  tenebra?  obcseca- 
verunt  oculos  ejus.  Ecce  haec  verba  horri- 
bilia  audientes,  non  perterremur,  quoni- 
am  omnes  persuademus  nobis  quod  utique 
iii  caritatc  simus,  et  Deuin  proximosque 
spiritualiter  diligamus;  sed  utinam  non 
decipiamus  nos  ipsos. 

Denique  ut  sciamus,  quantum  fieri  po- 
test,  an  vere  simus  in  caritate,  pensemus 
verba  Scripturae  :  Qui  diligit  fratrem  su-  ijoann.», 
um,  in  lumine  permanet,  et  scandalum  in  '"■ 
eo  non  est.  Hoc  idem  fatetur  Psalmista, 

D  dicendo  :  Pax  multa  diligentibus  legem  Ps.  cxvm, 
tuam,  et  non  est  illis  scandalum.Quomodo  "^' 
ergo  tam  confidenter  persuademus  nobis 
de  caritate,  qui  tam  intimorate  tamque 
facile,  imo  et  ita  frequenter,  et  scandaliza- 
mus  et  scandalizamur?  Nonne  pro  levissi- 
mis  occasionibus  indignamur,  contendi- 
mus,  eonquerimur,  et  sa^pe  detrahimus, 
non  obstante  quod  detractio  sit  gravius 
crimen  quain  furtum  atque  rapina?Quo- 
modo  diligit  fratrem  suum,  qui  animam 
ejus  laedere  nou  veretur,  qui  ei  peccanti 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI    ET    EVANGELIST.E. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO    SEXTUS     203 


ICoi-.viii, 
13. 


/bid.  XIII,  1- 
7. 


Galat.  V, 
26. 


Joann.  xiv, 
23. 


.\fnllli.  V, 
23,  2+. 


Ephcs.  IV, 


Ca;i^.viii,' 


/bid.  C. 


Ps.  CXVIII, 

72. 


non  condolet,  qui  ea  non  vitat  per  qute 
ille  damnationem  feternam  incurrit  aut 
ad  eam  disponitur?  Ideo  Paulus  asserit  : 
Si  esca  scandalizat  fratrem  meum,  non 
manducabo  carnem  in  a^ternum,  ne  fra- 
trem  meum  scandalizem.  Insuper  Paulus 
testatur  :  Caritas  benigna  est,  caritas  non 
»muIatur,non  agit  perperam,non  inflatur, 
non  est  ambitiosa,  non  qua^^rit  quee  sua 
sunt,  non  irritatur,  non  cogitat  malum, 
non  gaudet  super  iniquitate,  omnia  suf- 
fert,  etc.  Si  has  caritatis  denominationes, 
proprietates  et  actus  invenimus  in  nobis, 
confidamus  nos  esse  in  caritate,  non  ali- 
ter.  Hinc  enim  et  Paulus  hortatur  :  Non 
efficiamur  inanis  glori»  cupidi,  invicem 
provocantes,  invicem  invidentes.  Prseterea 
Christus  effatur  :  Si  quis  diligit  me,  ser- 
monem  meum  servabit.  Christus  autem 
locutus  est  et  prsecepit  :  Si  offers  munus 
tuum  ad  altare,  et  ibi  recordatus  fueris 
quia  frater  tuus  habet  aliquid  adversus  te, 
relinque  ibi  munus  tuum  ante  altare,  et 
vade  prius  reconciliari  fratri  tuo ;  et  tunc 
veniens  offeres  munus  tuum.  Sed  nunc 
unusquisque  perpendat  quam  efficaciter 
impleat  verba  ista.  Nonne  frequenter  unus 
alteri  sive  ex  sola  et  levi  suspicione,  sive 
ex  subita  commotione,  sive  ex  displicen- 
tia  inveterata,  injuriatur  in  verbis  aut  fa- 
ctis,  atque  non  parvos  imponit  excessus, 
nec  tamen  ab  eo  veniani  deprecatur  ante- 
quam  celebret,  et  occidit  sol  super  ira- 
cundiam  ejus  ? 

Adhuc  autem,  sicut  in  themate  contine- 
tur,  tauta  est  vis  caritatis,  quod  nec  aquae 
tribulationum,nec  flumina  persecutionum 
seu  diabolicarum  tentationum  queunt  eam 
exstinguere  sive  obruere.  Propter  quod 
verbis  thematis  immediate  pra^inittitur  : 
Fortis  est  ut  mors  dilectio,  dura  sicut  in- 
ferus  ffimulatio.  Qualis  ergo  est  caritas  ejus 
qui  pro  uno  modico  verbo  aut  nutu  seu 
re  parva,  contra  suum  proximum  inflam- 
matur,  indignatur,  conqueritur,  et  fortas- 
sis  avertitur? 

Amplius,  super  illud  in  Psalmo,  Bonum 
mihi  lex  oris  tui  super  millia  auri  et  ar- 


A  genti,  asserit  Augustinus,  quod  minima 
caritas  major  est  quam  maxima  cupiditas: 
quia  quicumque  spiritualiter  ex  caritate 
diligit  Deum  aut  proximum,quantumcum- 
que  modice  diligat  eum,tamen  plus  diligit 
eum  quam  alius  quantumcumque  cupidus 
amet  seu  cupiat  totum  mundum,vel  quid- 
quid  in  eo  est.  Quicumque  enim  ex  cari- 
tate  diligit  Deum,  plus  diligit  eum  quam 
se  ipsum  et  universa  creata,  etiam  incom- 
parabiliter  seu  absque  mensura  :  si  quo 
minus,  non  vere  ex  caritate  diligit  Deum. 

B  Similiter,  quicumque  ex  caritate  diligit 
proximum,  plus  diligit  eum  quam  propri- 
um  corpus,  corporalemque  vitam  suam, 
et  omnia  qu»  sunt  mundi,  hoc  est  plus 
quam  omnes  divitias,  delicias  honoresque 
sffculi,  imo  plus  quam  omnia  creata  infra 
hominem  exsistentia.  Ouuin  ergo  multi  ex 
solo  carnali  aut  naturali  vel  sociali  amore 
tantum  afficiantur  ad  quosdam,  ut  quid- 
quid  injuriEe  eis  irrogetur  ab  illis,  condo- 
leant  ipsis,  et  eos  sibi  reconciliare  nitan- 
tur  :  quanto  magis  si  veram  et  sinceram 

C  ad  fratres  nostros  caritatem  habemus,  de- 
bemus  eis  in  nos  peccantibus  potius  com- 
pati  quam  irasci,  et  orare  pro  eis,  atque 
satagere  ut  ad  caritatis  redeant  puritatem? 
Hoc  utique  verbo  et  opere  docuit  sacratis- 
simus  evangelista  Joannes. 

Praeterea  magnitudo  corporalium  pericu- 
lorum  ac  vulnerum  movet  homines  etiam 
duros,  ad  cordialem  compassionem  circa 
eos  qui  in  hujusmodi  sunt  periculis  aut 
vulneribus  constituti,  quamvis  nunquam 
antea  noverint  eos  (ut   si  quempiam  vi- 

D  deant  draconibus  aut  ferocibus  hostibus 
circumvallatum  et  pra?  horrore  collapsum, 
nec  posse  evadere,  aut  toto  corpore  letali- 
ler  sauciatum)  :  quanto  magis  religiosus 
Christi  discipulus  caritate  perfusus,  com- 
pati  debet  interne,et  vehementissime  con- 
dolere  ei  quem  conspicit  alicui  gravi  culpa? 
obnoxium,  quamvis  sibi  adversum,  quum 
talis  sit  non  temporalis  sed  eeternalis 
mortis  expositus  periculis,  dffinonibusque 
circumdatus,  et  spiritualiter  dire  Iffsus  ? 
Annon  sunt  in  te  christianae  viscera  pieta- 


IN  FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI   F,T   EVANGELISTiE.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMl'S 


tis,  ut  defleas  corpus  a  quo  discessit  spi-  A 
ritus  ejus,  et  non  potius  animam  a  qua 
recessit  Deus  ipsius?  Deniquc  Ecclesiasti- 

Eccii.xxw,  cus  ait  :  Supra  mortuum  plora,  defecit 
'  '  ■  enim  lux  ejus;  et  supra  fatuum  plora,  de- 
fecit  cnim  sensu.  Modicum  plora  super 
mortuum,  quoniam  requievil  :  luctus  mor- 
tui  septem  dies;  fatui  autem  et  impii,  om- 
nes  dies  vitae  illorum.  Ecce  quam  vehe- 
mentius  ac  indesinentius  deplorandus  est 
impius,  quam  corporaliter  mortuus.  Omni- 
bus  ergo  mortalibus  vitiis  superatis,vulne- 
ratis  ac  niortuis,  prspcordialiter  condolea-  B 
mus.et  incessanter  ac  devotissime  oremus 
pro  illis. 

Sic  beatissimus  Joannes  apostolus  de- 
ploravit  juvenem  qui  a  Deo  et  lege  Christi 
recedens.princeps  erat  latronum  effectus. 
Quem  quum  apprehendisset,  corruit  ante 
eum  in  terram,  et  manum  ipsius  ccEpit 
deosculari.  In  quo  innotescunt  insestima- 
bilis  caritas  ac  profundissima  humilitas 
ejus,  qui  se  latroni  sceleratissimo  ita  pro- 
stravit,  ejusque  manum  osculari  dignatus 

iiic  vii,37  est.  Indignabatur  Simon  phariseeus,  quod  C 
Christus,  quem  non  nisi  prophetam  puta- 
vit,permisit  se  a  peccatrice  poenitente  tan- 
gi,  quum  tamen  mulier  illa  se  tam  humi- 
liter  Christi  pedibus  prostravisset,  eosque 


cl  seq. 


suis  lacrimis  rigaret,  ac  propriis  tergeret 
crinibus.  Et  ecce  summus  iste  Evangelista 
pliis  aliquid  in  hac  re  fecisse  videtur  : 
quia  non  latro  ei,  sed  ipse  se  prostravit 
latroni;  nec  latro  apprehendit  manum  cjus 
ad  osculandum.  sed  econtra.  Tanlam  ergo 
Aposloli  hujus  carilatem,  tantam  humili- 
tatem  sequi  conemur,  nec  contra  Deum 
tumeat  spiritus  noster.  Nullus  inaniter 
placeat  sibi,  nec  Christum  spernat,  quum 
jusserit  Christus:  Videte(inquiens)ne  con- 
lemnatis  unum  de  pusillis  istis. 

Postremo,  quum  Deus  unumquemque 
lanto  celerius  copiosiusque  exaudiat,  im- 
pleat  ct  ilhistret,  quanto  se  ab  illo  videt 
intensius  diligi ;  studeamus  indesinenter 
in  Dei  sincerissima  proficere  caritate,  et 
eum  qui  naturaliter,essentialiter,  incompa- 
rabiliter  et  prorsus  incircumscriptibiliter 
bonus  est,  totis  amare  prscordiis,  ferven- 
tissimis  desiderare  affectibus,  et  brachiis 
stringere  sanctae  dilectionis,  et  quidquid 
displicet  ei  vitare,  quidquid  complacet 
peragere,  cum  inflammato  corde  ipsi  ser- 
vire.  Sicque  agentes,  eum  rogemus  ut 
mentes  nostras  ad  ipsius  contemplationem 
irradiet,  et  suam  in  nobis  caritatem,  pie- 
talem  et  gratiam  indesinenter  corroboret 
et  consummet. 


Job  XV,  13. 


Matth. 
xviu,  10. 


SERMO   SEPTIMUS 


DE    VARIIS    CONTEMPLATIONIS    GRADIBUS  ;    ET    QfOMODO    AD   THEOLOGI^   MYSTIC^ 
CONTEMPLATIONEM   QUIDAM   ELEVANTUR. 


OMXES  homittes  vidcnt  Deum,  vtuts-  D 
quisque  i»titeti/r  procutJoh  xxxvi,2o. 
Quemadmodum  asserit  Damascenus,om- 
nibus  naturaliter  insita  est  cognitio  exsi- 
stendi  Deum  :  imo  sicut  nihil  incertius  ct 
incomprehensibilius  est,  quam  quid  sit 
Deus;  sie  nihil  est  certius,  nil  probabilius, 
quam  Deum  esse.  Hoc  quippe  ex  creaturis 
multipliciter  innotescit.  Propter  quod  ait 


apostolus  Paulus  :  Invisibilia  Dei  per  ea/iuM..,  io. 
quee  facta  sunt  conspiciuntur;  sempitcrna 
quoque  virtus  ejus  et  divinitas.  Ncmpe  ex 
ordine  universi  constat,  esse  unum  pri- 
miim  et  sunimum  ens  :  et  quum  multa 
habeant  esse  suum  ab  alio,  oportct  unum 
esse  quod  esse  suum  aliunde  non  habeat, 
sed  sit  cns  per  essentiam,  ens  indepen- 
dens,  aeternum,  perfectum.  «  Omnes  »  ita- 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLl   ET    EVANGELIST^.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  SEPTIMUS   205 


quc  ((  homincs  vident  Deum  «,  quia  per 
naturalem  rationem  eum  esse  aliquo  mo- 
do  cognoscunt.  «  Unusquisque  »  quoque 
«  intuetur  »  eum  «  procul »,  quia  imperfe- 
cte  et  obscure  ipsum  in  hac  vita  cognosci- 
mus.  Sicque  procul  intuemur,  non  ratione 
localis  distantiaj,  quum  Deus  ubique  sit, 
sed  ratione  dissimilitudinis  et  deficientiee 
seu  imperfectionis  :  juxta  quem  modum 
Proi:  XV,  longe  est  Dominus  ab  impiis,  ipseque  Do- 

PscixiMi  ni''ius  alta  a  longe  cognoscit. 

6.  Sunt  autem  diversi  gradus  videndi  seu 

conlemplandi  Deum  in  vita  pra>senti.  Pri- 
mus  et  infimus,  est  per  naturalem  ratio- 
nem,  prout  ex  consideratione  creaturaruin 
Creator  cognoscitur,  sicut  ex  consideratio- 
ne  effectuum  causa.  Porro  hic  gradus  co- 
gnoscendi  Deum,  latitudinem  habet  ma- 
gnam.  Sunt  enim  in  eo  gradus  diversi, 
secundum  quod  unus  per  naturalem  ratio- 
nem  plura  et  altiora,  certius  quoque  ac 
clarius,  cognovit  de  Deo,  quam  alius  :  sic 
enim  philosophi  Deum  noverunt,  hi  per- 
fectius,  hi  imperfectius. 

Secundus  gradus  contemplandi  Deum, 
est  per  fidem  ac  sapientiae  donum,  quod 
perficit  fidem.  Et  istud  iutelligendum  est 
de  fide  formata,  utpote  per  dilectionem 
operante  :  quoniam  nulius  dicitur  proprie 
contemplari,  nisi  exsistat  in  carilate  et 
gratia.  Hoc  autem  modo  contemplamur  de 
Deo  ea  quse  naturalem  rationem  transcen- 
dunt,  utpote,  quod  trinus  est  in  personis, 
quod  Unigenitus  Dei  naturam  assumpsit 
humanam.  Imo  et  ea  qua?  naturali  ratione 
noscuntur  de  Deo,  etiam  per  fidem  vel  sal- 
tem  per  donum  sapientise  contemplamur 
de  eo  :  tamen  alio  altiorique  modo  quam 
uaturali  ratione  de  ipso  noscuntur.  Porro 
hic  gradus  contemplandi,  magna)  est  lati- 
tudiuis  :  et  primo  in  tres  gradus  dividitur, 
secundum  tres  gradus  fidei  ac  sapienti»  et 
caritatis.Qui  gradus  accipiuntur  penes  tres 
status  hominum  Deo  deservientium,  scili- 
cet  incipientium,  proficientium  ac  perfe- 
ctorum.  Proprie  tamen,  ut  dictum  est, 
contemplatio  nou  pertinet  nisi  ad  perfe- 
ctos.  Ileec  quoque  contempiatio  pertinens 


A  proprie  ad  perfectos  in  vita  prsesenti,  est 
dupiex  :  una  per  affirniationem  seu  posi- 
tionem,  alia  per  negationem  seu  ablatio- 
nem,  prout  D.  Dionysius  in  pluribus  scri- 
bit  locis,  prsesertim  in  libro  de  Mystica 
theologia. 

Contemplatio  per  affirmationera,est  cla- 
ra  et  prompta  ac  amorosa  cognitio  Dei, 
qua  perfectiora  et  nobiliora  quseque  ei  at- 
tribuuntur,  seu  qua  ipse  sub  ratione  ta- 
lium  simplici  apprehensione  concipitur 
sive  conspicitur.  Sic   etenim   contempla- 

B  mur  Deum  ut  primum  ens,  ut  summum 
bonum,  ut  aeternam  et  incommutabilem 
veritatem,  ut  simplicissimam  unitatem,  ut 
sapientiam  exemplarem  ac  infinitam,  ut 
omnipotentem,  ut  purum  actum,  ut  opu- 
lentissimam  vitam,  ut  supersanctissimam 
mentem,  ut  essentialiter  pulchrum,  ut  in- 
terminabiliter  dulcem,  ut  summe  pium  ac 
justum,  ut  infinite  beatum,  ut  absolute 
perfectum,  ut  incomparabililer  in  omni 
nobilitate  et  excellentia  pra;fulgentem  : 
sicque  in  libro  de  Divinis  nominibus  tra- 

C  ctat  de  Deo  Dionysius  Areopagita.  Necesse 
est  namque  in  Deo  tanquam  iu  primo,  fon- 
tali  et  exemplari  universorum  principio, 
omnium  rerum  perfectiones  (omni  imper- 
fectione  secIusa)ponere  ac  fateri;  et  quid- 
quid  absolute  loquendo  melius  ac  lauda- 
bilius  est  inesse  sive  haberi,  quam  deesse 
et  auferri,  hoc  est,  quidquid  dicit  perfe- 
ctionem  absolute  atque  simpliciter,  hoc 
totum  cum  infinita  plenitudine  et  excel- 
lentia  Deo  adscribere  est  neccsse. 
In  hac  contemplatione  ab  eminentiori- 

D  bus  et   perfectioribus  et  communioribus 
magis  apte  incipitur,  quoniam  talia  magis 
Ueo  proprie  attribuuntur,  in  lantum  ut  di- 
cat  Salvator  :  Neino  bonus  nisi  Deus;  vel,  j/aw.x.is. 
ut  alius  refert  Evangelista,  Unus  est  bonus,  Matth.w^, 
Deus.  Quibus  verbis  insinuat  solum  Deum  ''• 
proprie   bonum  vocari.   Deus  quoque  ad 
Moysen   loquens  :  Ego  (inquil)  sum  qui  js-jorf.  m, 
sum;  hfec  dices,  Qui  est,  misit  me.  Quo  '*• 
verbo  innuit  se  solum  proprie  esse.  Soli 
etenim  Deo  competit  bonitas  et  esse  cum 
omnimoda  plenitudine  atque  immensa  per- 


206     IN    FESTO    S.  JOANNIS    APOSTOLI    ET   EVANGELlSTJi:.   —   AD   UELIGIOSOS  ;  SERilO   SEPTIMUS 


C/.t.  XI.X 
p.  364  B, 
365  B'  et  s. 


fectione,  ita  quod  ejus  comparatione  nihil 
creatum,  bonuni  aut  ens  valeat  appellaii. 

/o»xiv,+.  Propter  quod  sanetus  Job  ait  :  Quis  potest 
lacere  mundum  de  immundo  conceptum 
semine?Nonne  tu  qui  soius  es  ?  Jeremias 

Jtr.  1.1,  (9.  quoque  asserit  :  Qiii  fecit  omnia,  ipse  est, 
et  Israel  sceptrum  hereditatis  ejus  ;  Domi- 
nus  exercituum  noinen  ejus.  1'nde,  ut  as- 
serit  Damascenus,  primuin  et  proprium 
nomen  Dei,  est  Esse,  seu  Qui  est,  quoniam 
Esse  tanquam  pelagus  iufiiiituin  coinpre- 
hendit  in  se  quidquid  inest  et  competit 
Deo.  Sanctus  item  HiJarius  :  Esse,  iuquit, 
non  est  accidens  Deo,  sed  subsistens  veri- 
tas,  manens  causa,  et  naturalis  generis 
proprietas.  Nec  solum  generalissima  ista, 
videlicet  esse,  bonitas,  veritas,  unitas,  tam 
eminenter,  proprie  ac  singulariter  coinpe- 
tunt  Deo,  sed  aiia  quoque  absolutam  per- 
fectionem  exprimentia,  ut  potentia,  sapi- 
entia,  scientia,  pulchritudo,  ete.  Propter 
quod  ad  Timotheum  loquitur  Vas  electio- 
nis  :  Beatus  et  solus  potens  Rex  regum  et 
Dominus  dominantium,  qui  solus  habet 
imniortalitatem ;  et  alibi  :  Soli  sapienti 
Deo  honor  et  gloria.Ad  quod  insinuandum 
scriptum  est  :  Stultus  factus  est  oinnis 
homo  a  scientia  sua. 

Praeterea  contempiatio  per  negationem 
seu  ablationem,  est  intuitio  qua  Deus  con- 
spicitur  tanquam  universis  et  singulis  in- 
finite  subIiinior,et  prorsus  incomprehensi- 
bilis,  ita  quod  oinnia  verius  atque  subtilius 
negantur  et  auferuntur  ab  eo.  quam  ad- 
scribantur  eidem.Sicque  in  hac  contempla- 
tione  mens  contemplantis  unitur  et  infigi- 
tur  Deo  tanquam  prorsus  ignoto,  quoniam 
videt  et  intelligit  nihil  competere  Deo  se- 
cundum  modum  quo  nos  comprehendere 
aut  concipere  id  valemus,  nec  aliquid  uni- 
voce  dici  de  Creatore  et  creaturis,eo  quod 
infinita  sit  exaltatio  Creatoris  super  uni- 
versa  creata  et  creabilia.  Heec  contempla- 
tio  Dei  est  altior  et  pcrfectior  priina.  quae 
est  per  affirmationem  :  quia  ut  divinus 
Dionysius  docet,affirmationes  sunt  incom- 
pactae  (id  est  improprice)  in  divinis,  nega- 
tiones  vero  sunt  propriae  ibi. 


I  Tim.  VI, 
15,16. 

md.  1, 17; 
Rom.  XVI, 

27. 

■/er.i,  U; 
u,  17. 


De  Ccelest. 
bier.  c.  ii. 


A  Hspc  quoque  contemplatio  per  abnega- 
tioiiem  universorum  a  Deo,  est  mystica 
tlieologia  :  qute  est  secretissima,  ardentis- 
sima  ac  lucidissima  mentis  humana^  cum 
Deo  locutio,  ejusque  intuitio;et  appellatur 
intuitio  caliginis,  id  est  divina"  et  increa- 
ta>  supersplendidissimcP  lucis, qua>  propter 
claritatis  suse  infinitum,  invisibiiem  in- 
comprehensibilemque  excessum  nuncupa- 
tur  caligo.  Hinc  Deus  in  Scripturis  inno-  /Jroi.xxx, 
minabilis  perhibetur,  quum  tamen  tam  *• 
miilla  et  quasi  innumerabilia  habeat  no- 

B  inina  :  quia  videlicet  nullum  nomen  coin- 
petit  ei  secundum  moduin  quo  nos  id  in- 
teiligere   possumus,  sed    per   modum    in 
infinituin  perfectiorem  et  eminentiorem. 
Hinc  quoque,  quamvis  in  themate  hujus 
dicatur  sermonis,  «Omnes  homines  vident   yuJxxxvi, 
Deum»;  taineu,ut  Joannes  ait,  Deum  nemo  y^;,„„ ,  ,g. 
vidit  unquam;atque  ad  Moysen  protulit '■''"■nn.iv, 
Deus,  Non  videbit  me  hoino  et  vivet :  quo-  "Exod. 
niam  Deum  sicuti  in  se  ipso  est,  nullus  ""'"•^*- 
potest  viator  videre  et  humana  sensitiva- 
que  vita  tunc  vivere. 

G  Denique  contemplatio  ista  mysticae  theo- 
logiae  per  omnium  ablationem  a  Deo,  per 
incendium  fit  amoris  :  quoniam  per  arden- 
tissiinam  atque  purissimam  Deitatis  dile- 
ctionem  immediate  disponitur  homo  ad 
eam,  quanquam  et  ipsuin  actualem  aino- 
rem  apprehensio  qua>dam  ordine  naturali 
praecedat.  In  hac  equidem  contempiatione, 
inox  ut  apex  affectivse  summi  boni  ainore 
accenditur,  vertex  iiitellectivffi  ad  primae 
ac  summae  veritatis  intuitionem  erigitur, 
et  ei  ut  enti  incomprehensibili  ac  ignoto 

D  quantum  ad  quid  est,  infigitur;  et  crebro 
in  divitias  glori»  rapitur,  in  Deitatis  abys- 
sum  demergitur,  in  divinae  et  increatae  in- 
finitatis  oceanum  prorsus  defluit  a  se  ipsa, 
et  igne  ainoris  immensi  quasi  comburi  ac 
perdi  videtur  :  sicque  obdormit  et  con-  /■«.  .v,  9. 
quiescit  in  pace  in  id  ipsuin,  in  dilecto,  in 
superclarissimo  Deo,  in  eo  qui  solus  per 
essentiam  incomparabiliter  in  se  bonus  ac 
propter  se  amabilis  superamabilisque  con- 
sistit.  Habet  autein  contemplatio  haec  my- 
sticae  theologiae  diversos  ac  varios  gra- 


IN   FESTO   S.  JOANNIS   APOSTOLI    ET   EVANGELIST-E.    —   AD   RELIGIOSOS  ;   SEIIMO   SEPTIMUS  207 


dus.secundum  quod  unus  contemplator  in 
caritate  et  dono  sapienticp  altero  est  per- 
fectior,  vel  prout  inagis  aut  minus  se  dis- 
ponit  ad  eam,  aut  certe  secundum  quod 
magis  aut  minus  gratiose  ac  pie  prseveni- 
tur  a  Deo  ac  rapitur. 
Prceterea  scire  oportet,  quia  secundum 
DeMjstic.  divini  Dionysii  documenfa,  in  contempla- 
iheoLc. n.  [iQ,j^,  jgj^  ^Y)  inferioribus  et  imperfectiori- 
bus  aptius  inchoatur,  quia  hsec  corporalia 
ac  sensibilia  magis  proprie  de  Deo  negan- 
tur  ac  auferuntur.  Sicque  tandem  ascen- 
deiulo,  universa  etiam  superiora  et  in- 
telligibilia,  et  omnia  entia  et  non  entia 
auferuntur  a  Deo  tanquam  a  superessen- 
tialiter  superposito  et  interminabiliter  su- 
perexaltato  universorum  principio  :  cujus 
immensam  et  incomprehensibilem  lucem 
tanquam  caliginem  quum  fuerit  inens  con- 
templando  ingressa,  omne  mox  nomen 
omnisque  cognitio  prorsus  deficient.  Sed 
hoc  erit  mente  Deum  videre,  videre  eum 
omnino  invisibilem  et  incomprehensibi- 
lem  esse  :  quemadmodum  stanti  circa  Oce- 
anum,  cujus  finem  attingere  visu  nequit, 
hoc  est  Oceanuin  intueri,  illud  non  pos- 
se  totum  conspicere.  Et  quanto  mens  de 
Deo  id  clarius  atque  profundius  viderit, 
tanto  ipsum  limpidius  intuebitur. 

Postremo,  ad  hanc  mysticai  theologiae 
contemplationem  homo  dupliciter  eleva- 
tur.  Primo,  per  sui  ipsius  conatum  seu 
prjeparationem  ad  eam,  prout  primo  capi- 
tulo  Mysticae  theologiae  sacer  Dionysius 
docet,  quando  videlicet  homo  se  ab  exte- 
rioribus  abstrahit,  et  mente  recolligit,  ad 
Deumque  erigit,  ejus  bonitatem  conside- 
rando,  donec  apex  voluntatis  divino  ac- 
cendatur  ainore,  sicque  vertex  mentis  per 
contemplationem  hanc  mysticam  uniatur 
et  infigatur  Deo.  Secundo,  elevatur  honio 


A  ad  eam  absque  suo  conamine  ac  praepara- 
tione,ex  gratiosissima  Dei  praeventione.re- 
pente  et  improvise,  imo  frequenter  tam 
impetuose  ac  valide  ut  nequaquam  queat 
resistere  aut  se  inde  avertere,  sed  instan- 
tanee  mens  ejus  preestringitur,  impletur, 
rapitur,  absorbetur  atque  demergitur  ac 
penitus  superatur,  et  quasi  prosternitur, 
ut  felicius  elevetur.  Unde  quinto  de  Consi- 
deratione  ait  Bernardus  :  Omnium  maxi- 
nius  est,  qui  spreto  usu  rerum  ac  sensu- 
um,  quantum  huinansp  fragilitati  fas  est, 

B  non  ascensoriis  gradibus,  sed  inopinatis 
excessibus  avolat  ad  contemplanda  divina. 
Talis  in  profundissima  Dei  misericordia 
pricvenitur  ac  rapitur. 

Ad  hanc  contemplationem  mysticam,su- 
pernaturalem,  flammigeram,  ferventissi- 
main,unitivam,conemur  indesinenter,quia 
in  ea  consistit  omnium  exercitiorum  et 
laborum  actuumque  nostrorum  finis  seu 
consummatio  atque  perfectio  in  prsesenti. 
Ad  quam  solitarii  specialiter  adspirare  de- 
bent  ac  niti,   imo  et  omnes  religiosi,  ad 

C  quos  contemplativa  pertinet  vita,  quse  per 
beatissimum  Joannem  apostoluni  contem- 
platorem  altissimum  designatur.  Ad  quam 
contemplationein  prfeclaram  pervenit  ho- 
mo,non  varios  libros  hinc  inde  revolvendo 
ac  percurrendo,  sed  se  ipsum  in  omnibus 
profunde  humiliando,  salubriter  mortifi- 
eando,  fortiter  superando ;  prompte  obe- 
diendo,  privatum  prorsus  exstirpando  amo- 
rem,  opusque  Dei  persolvendo  reverenter 
ac  semper  attente,  et  coram  Deo  ubique  Mich. 
ac  semper  sollicite  ambulando,  ac  ea  quae 

D  Ordinis  siint  diligentissime  observando,ne 
in  aliquo  Omnipotentem  offendat,  imo  in 
cunctis  honoret,atque  in  ejus  caritate  om- 
nique  virtute  et  gratia  indesinenter  profi- 
ciat.  Ad  laudem  et  gloriam  ejus. 


IN   FESTO 


BEATORUM    INNOGENTIUM 


ENARRA.TIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOLiE 


VIDI   SUPRA    MONTEM   AGNDM    STANTEM,   ETC.  ApOC.  XIV,  1-5. 


r 


[N  lectione  ista,  ad  litteram  de  virgini- 
bus  agitur,  idcirco  in  festo  Innocentium 
convenienter  loco  epistolse  legitur.  Itaque 
S.  Joannes  in  Apocalypsi  ait  : 

Vidi  visione  iinaginaria,  supra  montem, 
id  est  supra  militantem  seu  triumphan- 
tem  Ecclesiam,  Agnum  stantem,  videlicet 
Christum  utrique  Ecclesiae  preesidentem, 
et  in  omnium  Sanctorum  vertice  constitu- 

p».  11, 6.  tum,  qui  ait  in  Psalmo  :  Ego  autem  con- 
stitutus  sum  rex  ab  eo  super  Sion  montem 
sanctum  ejus.  Ecclesia  autem  recte  mons 
appellatur,  propter  altitudinem  gratise,  sa- 
pientite  et  virtutis  sibi  concessae.  Qui 
etiam  mons,  Sion  vocatur,  quia  coelestia 
contemplatur.  Sion  quippe  speculatio  in- 
terpretatur.  Vidit  autem  Joannes  «  Agnum 
stantem  »,  tanquam  paratum  ad  succur- 
rendum  suis  ministris,quemadmodum  Ste- 

Ac/.vii,56.  phanus  dixit  :  Video  ccelos  apertos,  et  Fi- 
lium  hominis  stantem  a  dextris  virtutis 
Dei.  Et  cum  eo  centum  quadraginta  qua- 
tuor  millia.  Per  numerum  istum  determi- 
natum  designatur  numerus  indetermina- 
tus,  videlicet  universitas  Sanctorum.  De 
quibus  subjungitur  :  habentes  nomen  ejus, 
videlicet  Agni,  et  nomen  Patris  ejus  scri- 
ptum  in  frontibus  suis,  id  est  Unigenitum 
Dei  et  Patrem  aeternum  cordibus  suis  gra- 
tiose  inexsistentem,  amorose  impressum, 
seque  aperte   profitentes   esse   ministros 


A  Patris  ac  Filii.  Quibus  expressis  datur  Spi- 
ritus  Sanctus  intelligi,  qui  est  amor  et 
nexus  Patris  ac  Filii. 

Et  audivi  vocem  de  ccelo.  Vox  ista  fuit 
cantus  seu  laus  horum  miliium  Sancto- 
rum  Deuin  laudantium  :  quam  vocem  de 
ccelo  triumphantis  seu  miiitantis  Ecclesiae 
interiori  auditu  audivit  Joannes.  Tanquam 
vocem  aquarum  multarum,  et  tanquam 
vocem  tonitrui  magni.  Per  quod  insinua- 
tur,  quod  forti,  amoroso  atque  magnifico 
praeconio  Deum  X&uAabdiWi.  Et  vocem  quam 

B  audivi,  sicut  citharcedorum  citharizan- 
tium  in  citharis  suis,  id  est,  laus  ista  fuit 
Deo  ac  angelis  grata  ac  placita,  mihi  quo- 
que  Joanni  instar  suavissimae  melodiae  de- 
lectabilis  exstitit  et  jucunda.  ^7  cantabant 
quasi  canticum  novum  ante  sedem  Dei. 
Quum  enim  electi  ingrediuntur  regnum 
coeleste,  novum  mox  canticum  offerunt 
Deo,  quem  tunc  incomparabiliter  clarius 
cernunt,  ardentius  diligunt,  immobilius 
tenent.  Idcirco  praeclarioribus  eum  attol- 
lunt  praeconiis,  quae  ex  mentibus  per  dona 

C  gloriae  innovatis,  semper  recentibus  et 
nunquam  veterascentibus,  prodeunt.  Porro 
electi  devoti  et  amorosi  in  militanti  Eccle- 
sia,  quasi  canticum  novum  Deo  decantant, 
per  evangelicte  legis  verba  et  opera  Deum 
laudando,  eumque  quotidie  ex  recenti,  re- 
novata  ac  inflammata  devotione  novis  lau- 


IN   FESTO    BEATORUM    INNOCENTIIM.   —   ENARRATIO    IN   LECTIONEM    LOCO   EPISTOLiE       209 


dibus  secundum  multipliceni  Spiritus  San-  A 
cti  instigationem  ubertim  atque  saepissime 
commendando.  Itaque, «  canticum  novum  « 
cantaverunt  «  ante  sedem  »  Dei,  id  est  co- 
ram  Altissimo,  ei  cordialissime  regratian- 
tes  de  omni  victoria  et  virtute  eis  conces- 
sa,  et  pro  cunctis  beneficiis  ejus.  Et  ante 
quatuor  animalia  et  seniores,  id  est  co- 
ram  Evangelistis  ac  ceteris  Sanctis  praeci- 
puis,Apostolis,  Patriarehis,Prophetis,  atque 
perfectis.  Qui  enim  in  praesenti  peregri- 
nantur  Ecclesia,  oculos  cordis  ad  Deum  et 
Beatos  in  patria  elevant,  et  in  eorum  prse-  B 
sentia  se  per  fidei  contemplationem  con- 
stituunt,  et  taliter  landes  offerunt  Crea- 
tori. 

Et  nejiio  poterat  dicere  canticuni  istud, 
de  quo  nunc  sermoiquia  ad  litteram  nunc 
est  sermo  de  virginum  cantico,  qui  quo- 
dam  speciali  pra>mio,  hoc  cantico  de  sua 
virginitate  latantur.  Nam  et  specialis  au- 
reola  eis  confertur.  Nisi  illa  centum  qua- 
draginta  quatuor  millia,  id  est,  nisi  uni- 
versitas  virginum,  quae  praefato  numero 
designatur.  Qui  empti  sunt  de  terra,  id  C 
est,  de  numero  carnalium  hominum  mise- 
ricorditer  segregati  sunt,  et  i^retio  sangui- 
I  tor.  vi,  nis  Christi  redempti,  Paulo  dicente :  Empti 
*"■  estis  pretio  magno.  Hi  sunt  qui  cum  mu- 

lierihus  non  sunt  coinquinati  :  virgines 
enim  sunt,  mente  et  corpore  incorrupti. 
Virginilas  autem  sola  cogitatione  seu  affe- 
ctu  amissa,  per  poenitentiam  recuperatur  : 
alioqui  virginitatis  aureolam  obtinere  non 
possent  qui  vel  semel  in  copulam  con- 
sensissent  carnalem,  quantumlibet  postea 
continerent  ac  pceniterent.  Ili  sequuntur  D 
Agnum,  videlicet  Christum,  quocumque 
leri^.  Nunc  enim  Chrlstum  sequuntur,  non 
solum  per  viam  pra?ceptorum,  sed  etiam 
consiliorum ;  in  coelo  quoque  speciali  fa- 
miliaritate  ei  adhaerent,  et  quocumque  se 
verterit,  quemcumque  visitaverit,  ad  quod- 


cumque  se  extenderit,  speciali  eum  prose- 
quuntur  favore,quemadmodum  in  hac  vita 
pro  ejus  amore  contra  propriam  carnem 
laboriosius  certaverunt. 

Hi  empti  sunt,  id  est  sanguine  Christi 
salvati  et  assumpti,  ex  omnihus,  id  est  de 
toto  hominum  genere,  primitiw  Deo  et 
Agno,  id  est,  ad  hoc  ut  sint  ad  honorem 
Dei  Patris  ac  Filii,  haud  dubium  quin  et 
Spiritus  Saucti,  prima)  hostia?  et  quasi 
primi  temporis  fructus,  qui  magis  acce- 
pti  ac  dulciores  sunt.  Virgines  quippe 
prse  ceteris  exhibent  corpora  sua  hostiam  ijom.xn.i. 
sanctam,  viventem,  Deo  placentem.  Hinc 
super  Apocalypsim  loquitur  Berengandus*:  •Eerengau- 
In  lege  prseceptum  est  ut  primitise  offer-  ^"^„^  jj„ 
rentur  Deo.  Per  primitias  frugum  desi-  29. 
gnantur  eiecti.  Nam  sicut  ex  multitudine 
fructuum  parvse  primitiae  Deo  offereban- 
tur,  ita  ex  multitudine  hominum  parvus 
electorum,  potissime  virginum,  eiigitur 
numerus,  qui  Deo  ab  angelis  in  templo 
gloriae  ccelestis  offertur.  Et  in  ore  coruni 
non  est  inventum  mendacium,  vel  quia 
nunquam  mentiti  sunt,  vel  si  in  quam 
mendacii  culpam  prolapsi  sunt,  eam  per 
poenitentiam  deleverunt.  Sine  macula  sunt 
antc  tkronum  Dei.  In  militanti  namque 
Ecclesia  carent  mortalis  macnla  culpae.,  in 
patria  vero  etiam  omni  veniali  carent  pec- 
cato. 

Verum  circa  haec,  quaestio  oritur  :  quia 
ex  praeinductis  videtur,  quod  virgines  (ab- 
solute  loquendo)  sint  ceteris  Sanctis  prae- 
stantiores  atque  in  gloria  sublimiores, 
quum  sint  primitife  Deo.  Et  respondendum, 
quod  ista  eorum  pra-rogativa  ad  acciden- 
tale  praemium  et  virginitatis  aureolam  est 
referenda,  vel  quia  ceteris  paribus  sunt 
majores. 

^'erba  lectionis  istius  super  Apocaly- 
psim  elucidavi  diffusius,  et  in  sermone 
inde  aliqua  plenius  exponentur. 


T.  31. 


14 


210 


IN   FESTO   BEATOnUM    INNOCENTIUM. 


SERMO   PRIMUS 


SERMO   PRIMUS 


DE   TRIPLICI    CASTITATE,    DE   LAUDE    VIRGINITATIS,    ET   QUIBUS    DEBEATCR   AUREOLA. 


H/  simt  qui  cum  mulieribus  non  siint  A 
coinquinati.  Apoc.  xiv,  4. 
Ad  hoc  ordinatur  ac  tendit  tota  evange- 
lica  Christi  doctrina,  ut  a  rerum  carna- 
lium  ac  temporalium  inordinato  amore  et 
prava  deleetatioue  nos  abstrahamus,atque 
ad  Dei  ac  spiritualium  rerum  amorem, 
considerationem  ac  delectationem  since- 
ram  nos  elevemus.  .\d  hoc  siquidem  con- 
diti  sumus,  et  in  hoc  consistit  vera  felici- 
tas  ac  summa  nobilitas  nostra.  Hinc  homo 
tanto  infelicior  viiiorque  efficitur,  quanto 
rebus    carnalibus   ac   terrenis  masis  im-  B 


mergitur  immoderantiusve  inhseret 


imo 


Uatth.Xii.. 

tt. 


talis  homo  nomine  liominis  est  indignus, 
et  in  Scripturis  caro  ac  bestia  nuncupa- 
tur.  Hinc  Christus  in  Evangelio  virginita- 
tem  verbo  docuit  et  exeraplo,  eamque 
plurimum  commendavit  et  consuluit  (non 
prsecepit)  dicendo  :  Qui  potest  capere,  ca- 
piat.  Per  virginitatem  namque  abstinet 
homo  totaliter  a  voluptatibus  carnalibus 
et  immundis,  et  ad  divinorum  contempla- 
tionem  ac  dilectionem  valde  disponitur. 
Unde  in  solennitate  hac  Innocentium  mar-  C 
tjTum,  qui  virgines  exstiterunt,  lectio  is- 
ta  ex  Apocalypsi  sumpta  legitur  :  in  qua 
de  virginitatis  praeconio  recitatur. 

Praeterea  Christus  in  Evangelio  loqui- 
tur  :  Semen  cecidit  in  terram  bonam,  et 
'*=■*''''"'•  ortum,  fecit  fructum,  aliud  ceutesimum, 
aliud  sexagesimuin,  aliud  tricesimum.  In 
quibus  verbis  per  semen  intelligitur  do- 
ctrina  Christi,  seu  verbum  Dei  ;  et  per 
terram  bonam  exprimitur  cor  humanum 
docile,  verbo  Dei  obtemperans.  Per  fru- 
ctum  vero  designatur  spiritualitas  quae-  D 
dam  seu  puritas,  et  profectus  exsurgens 
et  crescens  in  homine  ex  hoc  quod  ver- 
bum  Dei  intra  se  suscipit  ct  adimpiet.Heec 


Zuc.  Tlll.S. 


autem  spiritualitas  est  castitas.utpote  con- 
tinentia  sive  abstractio  a  concupiscentiis 
voluptatibusque  carnalibus,  per  quas  ho- 
mo  a  contemplatione  et  amore  divinorum 
atque  coelestium  prsecipue  impeditur.  Ha?c 
auteni  castitas  triplex  est,  videlicet  con- 
jugalis,  et  vidualis,  ac  virginalis.  Castitas 
conjugalis  est,  per  quam  homo  temperate 
sc  habet  circa  contoralem  et  copulam  ejus 
carnalem,  delectationes  et  omnes  com- 
mixtiones  divina  iege  prohibitas  vitans, 
ut  sit  honorabile  ejus  connubium  et  torus  Bebr.\M,i. 
iminaculatus,  ut  docet  .\postoIus.  H»e  est 
castitas  eorum  qui  fidem  conjugalem  sibi 
invicem  servant,  et  non  nisi  propter  cau- 
sas  honestas  ac  licitas  sibi  mutuo  uniun- 
tur,  videlicet  desiderio  prolis  habendae  et 
ad  Dei  obsequium  educanda>,  vel  causa 
debiti  reddendi,  aut  ratione  incontinentise 
in  contorali  vitandae.  Haec  castitas  per  fru- 
ctuin  tricesiraum  designatur,  quoniam  in- 
fima  est,  et  ad  eam  conjugati  tenentur, 
quam  adulterantes  vitiosissime  violant.Se- 
cunda  est  castitas  vidualis,  qua  homo  se 
abstrahit  a  vinculo  matrimoniali  copula- 
que  carnali  ad  tempus,  post  obitum  con- 
toralis.  Haec  castitas  per  fructum  sexa- 
gesiinum  designatur.  Tertia  est  castitas 
virginalis,  per  fructum  centesimum  desi- 
gnata,  quia  praefatis  duabus  cst  melior  : 
qua  homo  a  vinculo  conjugali  delectatio- 
nibusque  carnalibus  abstrahit  se  oranino 
propter  Deum.  De  qua  sanctus  loquitur 
Cyprianus  :  Virginitas  soror  est  angelo- 
rura,  victoria  libidinuin,  possessio  orani- 
um  bonorum.  Unde  in  Ecclesiastico  fer- 
tur  :  Omnis  ponderatio  non  est  digna  EccU.mt, 
continentis  aniniff.  Beatus  quoque  Hiero-  ""• 
nymus  :  Matrimonium,  inquit,  implet  ter- 
ram,  virginitas  cceluin. 


m    FESTO   BEATORUM   INNOCENTIUM. 


SERMO   PRIMUS 


m 


Insuper,  secundum  doctores,  castitati 
virginali  debetur  aureola.  Estque  aureola 
quoddam  accidentale  pra?mium,  seu  spe- 
ciale  gaudium,  pro  opere  virtuoso  singu- 
iaris  dilTicultatis  atque  victoria?.  Hinc  tri- 
bus  generibus  hominum,  puta  martyribus, 
virginibus,  doctoribus,  debetur  ac  datur  in 
coelo  aureola.  In  actibus  namque  martyrii 
et  doctoratus  ac  virginitatis,  valde  magna 
diflicultas  ac  singularis  consistit  trium- 
phus.  Per  virginitatem  equidem  trium- 
phat  homo  de  proprio  ac  domestico  hoste, 
Cn/u/.v,i7.  id  est  de  corpore  suo,  quod  teste  Aposto- 
lo,  concupiscit  adversus  spiritum. 

Sed  circa  hsec  quseri  potest,  an  cunctis 
virginibus  debeatur  ac  detur  aureola  :  et 
loquor  de  virginibus  in  virginitate  et  ca- 
ritate  morientibus.  Videtur  quod  non,quia 
sic  parvulis  baptizatis  ante  discretionis 
tempus  decedentibus  daretur  aureola  :  qui 
tamen  contra  concupiscentias  carnis  nul- 
lam  unquani  pugnam  habuerunt,  imo  nec 
motum  senserunt  inordinatum,  nec  virgi- 
nitatem  perdere  potuerunt.  Similiter  pu- 
ellis  nuptis  ante  carnalem  morientibus 
copulam  daretur  aureola  :  qua?  tamen  pro- 
positum  et  affectum  carnalis  habuerunt 
conventionis.  Ad  istud  S.  Thomas  super 
quartum  Sententiarum  respondet,  quod 
quidam  dixerunt  cunctis  virginibus  dari 
aureolani.  Quorum  opinio  fuit  nimis  ex- 
tensa,  quia  non  omnes  virgines  contra 
concupiscentiam  pugnaverunt,  nec  omnes 
virgines  virginitatem  proposuerunt  serva- 
re.Aliorum  ergo  fuit  opinio,quod  solis  vir- 
ginibus  virginitatem  ex  voto  servantibus, 
detur  aureola.  Quorum  opinio  fuit  nimium 
stricta,  quoniam  ex  eadem  caritate  et  dif- 
ficultate  ac  intentione  potest  quis  virgini- 
tatem  servare  absque  voto,  et  ex  voto.  Id- 
circo  opinio  inter  has  media,  rationabilior 
est,  videlicet  quod  cunctis  virginitatem  ex 
proposito  observantibus  debeatur  aureola. 
Et  quamvis  propositum  hoc  subinde  mu- 
tetur,  noa  impeditur  aureolse  gaudium, 
merces,  sive  perceptio,  dummodo  propo- 
situm  resumatur,  et  in  eo  quis  moriatur. 
Nam  mentis  virginitas  potest  recuperari. 


A      Amplius  circa  prjehabita  quaeritur,  an 
virgines  sint  aliis  cunctis  hominibus  vir- 
tuosis  majores  in  regno  ccelesti.  Videtur 
quod  imo,  quia  in  hodierna  dicitur  lecti- 
one,  quod  nemo  alius  potuit  dicere  canti-  Apoc%n,3. 
cum  virginum,  nisi  virgines  ipsae.  Rursus, 
in  lectione  hac  dicitur,  quod  hi,  scilicet 
virgines,   sequuntur   Aguum    quocumque   ibid.  4. 
ierit ;  itemque,  quod  empti  sunt  ex  omni-  ibidem. 
bus  primitise  Deo  et  Agno.  Itaque  adver- 
tendum,  quia  ut  sanctus  recitat  Thomas, 
quidam  dixerunt   solos   et  solas  virgines 

B  ceteris  praeferendos,  atque  ad  angelorum 
ordines  assumendos  :  quod  omnino  erro- 
neum  est  et  stultum.  Essentiale  etenim 
praemium  Beatorum  non  correspond^t  vir- 
ginitati,  sed  caritatis  perfectioni.  Nonne 
beatissimus  princeps  Apostolorum  Petrus, 
et  ceteri  Sancti  utriusque  Testamenti  qui 
in  conjugio  erant,  multis  virginibus  valde 
excellentiores  sunt  in  gloria,  quemadmo- 
dum  Moyses,  Abraham,  David,  Isaias?  Di- 
cendum  ergo,  quod  virgines  aliis  prae- 
feruntur   non  absolute,  sed   quantum  ad 

C  aliquid,  sicut  in  expositione  inductum  est.  cf.pmc: 
Verumtamen  certum  est,  quod  aliqui  vir- 
gines  ceteris  praeferuntur,  ut  Christus  ho- 
mo,  et  Mater  ipsius.  —  Attamen  ex  dictis 
probatur,  quam  niagna  et  specialis  virtus 
sit  sancta  virginitas,  quas  in  evangelica 
lege,  quae  est  lex  perfecta,  ccelestis  ac  spi- 
ritualis,  valde  laudatur,  consulitur,  prse- 
miatur.  Hinc  Augustinus  virgines  devo- 
tissime  alloquens  :  Pergile,  inquit,  Sancti 
Dei,  pueri  ac  puellae,  mares  ac  feminae, 
cselibes  et  innuptee,  pergite   perseveran- 

D  ter  in  finem  ;  laudate  Dominum  dulcius, 
quem  cogitatis  uberius ;  sperate  felicius, 
cui  servitis  instantius ;  amate  ardentius, 
cui  placetis  attentius ;  lumbis  accinctis  et 
lucernis  ardentibus  exspectate  Dominum 
quando  veniat  a  nuptiis.  Vos  affertis  ad 
nuptias  canticum  novum,  quod  cantabitis 
in  citharis  vestris,  utique  tale  quale  nemo 
poterit  dicere  nisi  vos.  Ambrosius  quoque 
testatur  :  Virginitas  supergreditur  condi- 
tionem  naturae  humanse,  per  quam  homi- 
nes  angelis  assimilantur.  Major  enim  est 


212 


IX   FESTO   BEATORUM   INNOCENTIUM.  —   ENAURATIO   IN    EVANGELIUM 


18 


victoria  hoininuin  quam  angelorum.  An- 
geli  namque  sine  carne  vivunt,  virgines 
vero  in  carne  triumpiiant. 

Porro  omnis  inverecundia.  loquacitas, 
curiositas,  poinpa,  saltatio,  gula,  onini  vir- 
gini  sunt  vitanda".  Denique,  quam  gloriosa 
et  commendabiiis  est  in  Cliristianis  virgi- 
nitas,  tani  detestabilis  atque  damnabilis 
est  in  eis  fornicatio  omnis.  Omnis  quoque 
carnalitas  in  adspectu,  tactu,  osculo  et  af- 
fatu,  et  quidquid  ad  libidinem  provocat, 
suinnie  fugiendum  cst  oinni  Cliristifideli; 
similiter  oinnis  gula,  acedia  atque  super- 
bia.  Binc  Innocentius  ait  :  0  extrema  libi- 
dinis  turpitudo,  qua^  non  soluin  meiitem 
effeminat,  sed  et  corpus  enervat ;  non  so- 
lum  maculat  animam,  sed  etiam  foedat 
I  Cor,  vi,  personam  I  Qui  enim  fornicatur,  in  pro- 
priuin  corpus  peccat,  secundum  Aposto- 
lum,  quod  deturpat  et  inhonestat.  0  quam 
brevis  est  fornicationis  voluptas,  et  quam 
perpetua  ejus  poenalitas!  Ut  ergo  veraciter 
christiani  simus,  vitemus  peccata  ista  car- 
nalia,  et  cetera  oinnia  quibus  bestiis  ac 
daemonibus  conforinamur;et  ad  puritatem 
nos  demus,  per  quam  Deo  placemus  et  an- 
gelis  assimilamur,  quatenus  quotidie  in 
gratia  Spirilus  Sancti  et  omni  virtute  cre- 


A  scamus.  Et  quoniam  hodie  sanctorum  In- 
nocentium  celebramus  martyrium,  eorum 
innocentiam  assequamur.  ut  nec  nobis 
ipsis,  nec  aliis  per  vitia  noceamus.  Imo 
consilio  atque  auxilio  cunctis  pro  posse 
prodesse  conemur,  et  exemplares  in  om- 
nibus  csse  nitamur.  Nec  consilium  proxi- 
mis  est  vendendum,  sed  gratis  ex  caritate 
propter  Deuin  pienarie  iinpendendum;nec 
aliquis  ejus  debet  causam  promovere  sive 
defendere  quam  scit  injustam  consistere. 
Postremo,    quemadmodum    super    Mat- 

B  thaeum  ait  Hieronymus, sicut  parvuJus  non 
perseverat  in  maiitia,  laesus  non  meminit, 
videns  pulchram  mulierem  non  concupi- 
scit  uec  delectatur,  non  aliud  cogitat  et 
aliud  loquitur;  sic  et  nos,  nisi  talem  ha- 
buerimus  innocentiam  atque  munditiain.    Maiih. 
regnum  non  poterimus  intrare  coelorum.  "'''"•  ■*■ 
Ecce  quam  arcta  est  via  salutis.  Hinc  et  /4irf.vi[,u. 
gloriosissimus  princeps  apostolici  agminis 
in  prima  sua  Canonica  :  Deponentes  (in-  \Peir.n, 
quit)  omnem  malitiam  et  omnem  dolum,  ''"' 
et  simulationes,  et  invidias,  et  detractio- 

C  nes,  sicut  modo  geniti  infantes,  rationabi- 
les,  sine  dolo,  lac  (id  est  innocentiam  et 
simplicitatem  columbinam)  concupiscite. 
Haec  itaque  adimplere  jugiter  satagamus. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


ANGELDS   DOMINI   APPARUIT   IN    SOMNIS   JOSEPH,   ETC.  Matth.  II,  13-18. 


Cf.pMb' 


PR.ESENTl  in  evangelio  describitur  in- 
terfectio  Innocentium  martyrum  ab 
Herode  rege,  tyranno  saevissimo.  Itaque 
Mattha?us  dicit  : 

Angelus  Domini  apparuit  in  somtiisJo- 
sepk.  Haec  verba  in  evangelio  profesti  Na- 
tivitatis  Christi  exposita  sunt  supra. Z>iC(?«s 
ei,  videlicet  S.  Joseph  sponso  Mariae,  nu- 
tricio  Christi  :  Surge  in  hac  nocte,  et  ac- 
eipe  puerum  Jesum  ct  matrem  ejiis.  Non 
dicit,  Uxorem  tuam  et  filium  tuum,  quia 


D  putativus,  non  verus,  exstitit  pater  Chri- 
sti,  nec  cognovit  Mariam.^i  fuge  in  ^gy- 
ptum,  et  esto  ibi  usque  dum  dicam  tibi, 
id  est,  in  .Egypto  permane  quousque  di- 
cam  tibi  ut  redeas.  Futvrum  est  enim  ut 
Herodes  Ascalonita  qucerat  puerum  ad 
perdcndum  eum,  hoc  est,  ut  eum  occidat, 
non  ut  eum  adoret.prout  simulatorie  dixit 
ad  Magos  :  Quuin  invenerilis  eum,  renun-  ilaith.nfi. 
tiate  mihi,  ut  et  ego  veniens  adorem  eum. 
Haec   apparitio   facta  est   S.   Joseph  post 


« 


{ 


IN   FESTO   BEATORUM   INNOCENTIIM.   —    ENARRATIO    IN   EVANGELirM 


213 


Z.UC  II,  22  prsesentationem  pueri  Jesii  in  templo,  et  A 
"'  ""'■  purificationem  Virginis  gloriosae.  Herodes 
namque  videns  Magos  non  redire  ad  se, 
a^^stimavit  eos  per  phanlasticam  slellam 
illusos,  idcirco  ex  verecundia  non  redisse 
ad  se  :  ideo  non  curavit  qua?rere  puerum 
Jesum  ad  occidendum.  Post  purificatio- 
nem  vero  Virginis  benedictae,  percipiens 
verba  et  gesta  Simeonis  et  Ann»  proplie- 
tissae,  qui  habitatoribus  Jerusalem  loque- 
bantur  de  Christo,  vehemenler  furbatus 
est,  raetuens  regno  privari  per  Christum, 
verum  ac  summum  regem  Judsis  promis-  B 
sum.  Propterea  ccepit  cogilare  de  interfe- 
ctione  Christi. 

Qui  Joseph  consurgens  a  somno,  absque 
dilatione,  quia  de  pueri  custodia  diligen- 
tissimus  fuit,  accepit  pue)-u)n  et  matron 
ejits  nocte  eadem  qua  angelus  ei  apparuit, 
quia  nocturnum  lempus  aptum  est  fugte. 
Putatur  aulem  quod  super  asinum  ve.xit 
Virginem  sanctam  et  puerum  Jesum:alias 
in  ulnis  suis  aut  scapulis  puerum  bajulas- 
set.  Deinde,  secundum  diviuum  Diony- 
DeCoeiesi.  sium,  ccclesiastica  hierarchia  ab  angelica  C 
x'"°'^"''gubcrnatur,  et  opera  Dei  ordinatissima 
sunt.  Quamvis  ergo  puer  natus,  Dominus 
Jesus,  Deus  a?ternus  et  homo  infantulus, 
polerat  S.  Joseph  intus  docere,  imo  et  fo- 
ris  affari,  de  fuga  arripienda  ;  tamen  hoc 
fecit  per  angelum,  ut  ordo  hierarchicus 
servaretur.  Poterat  quoque  Christus  aliler 
quam  per  fugam  evadere  manum  Ilerodis, 
■'<"""'■  ^■"'' sicut  cvasit  manum  Juda^orum,  eum  prai- 
2!>,  30.  cipitare  ac  lapidare  volentmm.  Sed  quia 
humanam  assumpsit  naturam,  et  ad  dan- 
dum  totius  perfectionis  e.xemplum  advc-  D 
nit,  voluit  liumano  modo  procedere,  fii- 
giendo,  adversa  sustinendo,  et  exemplum 
pra?bendo  ralionabilis  fuga:',  dc  qiia  iii 
Maith.  X,  Evangelio  loquitur  :  Quum  vos  pcrsecuti 
fuerint  in  una  civitate,  fugite  in  aliam.  Et 
sccessit  Joseph  cum  piiero  et  matre  cjus 
in  ^■Kyi/pticin. 

Et  erat  ihi  usque  ad  obiluni  Ilerodis, 
videlicet  septem  annis,  ut  legitur.  Ut  ini- 
pleretur  in  Christi  reditu  de  jEgypto, (yworf 
dictum   est   a   Dornino   Deo   Patre   Beler- 


no,  per  prophetam  Osee  dicentem  :  Ex 
^lLgypto  vocavi  fllium  meum.  Unde  apud 
Osee  sic  habetur  :  Puer  Israel,  et  dilexi  Oseexi,  i. 
eum  ;  et  ex  ..'Egypto  vocavi  filium  me- 
um.  Ex  quo  apparet,  quod  istud  litte- 
raliter  dictum  sit  de  populo  Judseorum, 
non  de  Christo.  Sed  advertendum,  quod 
dum  aliquid  dicitur  de  populo  aut  cer- 
lo  supposito  Juda>orum,  prout  fuit  figura 
Christi,  illud  principaliter  ac  litteraliter 
de  Christo  exponitur  :  et  ita  est  in  pro- 
posito. 

Tunc,  videlicet  crescente  fama  de  Chri- 
sto,  propter  Simeonis  et  Anufe  pastorum- i„c.,i,pas- 
que  verba,  Ilerodes  vidcns  quoniani  illu-^""- 
sus  esset  a  Magis  non  redeuntibus  ad  eum 
juxta  condictum,  iratus  est  vatde,  aegre 
ferens  se  esse  derisum,  ac  regno  privan- 
dum  per  Christum.Hsec  est  enim  implaca- 
bilis  ira  regum  ac  principum,  dum  putant 
aut  sentiunt  regnum  suum  ab  alio  impeti. 
Et  mittens  crudeles  satellites,  occidit  per 
manus  illorum  omncs  pueros  mares  qui 
crant  in  Bctldehem  et  in  omnibus  finibus 
ejus,  hoc  est  locis  ei  vicinis  atque  ad  eam 
pertinentibus.  Verumtamen,  secundum  hi- 
storias,  istud  non  contigit  inox  quum  se 
vidit  a  Magis  illusum  :  quia  tunc  coactus 
est  Romam  venire,  et  coram  Ca?sare  appa- 
rere,  propter  accusationes  sibi  a  filiis  suis 
objeclas.  Quumque  praevaluisset,  videns  se 
confirmatum  in  regno,  reversus  ad  pro- 
pria,  explevit  quod  ante  de  puerorum  ne- 
ce  concepit,  interfici  faciens  pueros,  a  bi- 
niatu,  id  est  a  tempore  duorum  annorum, 
videlicet  infantes  annorum  duorum,  et 
infra,  id  est  usque  ad  pueros  unius  diei, 
ut  communiler  dicitur.  Vel,  «  a  bimatu  et 
infra  »,  id  est  etiam  illos  qui  eraiit  infra 
a'latcm  diiorum  bimatuum,  scilicet  pueros 
qualuor  annorum  usque  ad  pueros  quin- 
quennes,  secunduni  tempus  quod  exqui- 
sicrat  a  Magis,  a  quibiis,  secundiim  expo- 
nenles  lioc  modo,(lidicit  slellam  appariiissc 
eis  per  duos  annos  antequam  venerunt  Jo- 
rusalem.  Herodes  ergo  pulans  puerum 
luiic  nalum  dum  slella  eis  apparuit,  piila- 
vit  eum  jam  esse  plus  quam  Iriiim  aiino- 


214 


IN   FESTO   BEATORUM   INNOCENTaM.   —   SERMO   SECUNDUS 


rum,  qiiia  jam  anniis  fliixit  a  recessu  Ma-  A 
gorum.  anlequam  ipse  a  Roma  reversus 
est.  Ideo  jussit  occidi  pueros  duorum  an- 
norum  usque  ad  pueros  quinquennes,  ne 
Christus  evaderet,  si  forle  majoris  aut  mi- 
noris  esset  quantitatis  quam  pueri  tales 
comniuniter  esse  solent.  Ista  expositio  di- 
citur  esse  Chrysostomi,  eo  quod  dicat  stel- 
lam  Magis  apparuisse  diu  ante  Christi 
nativitatem.Sed  agnoscendum,  quod  Chry- 
sostomus  dicit  hoc,  non  asserendo,  sed 
quamdam  scripturam  apocrypham  reci- 
tando.  B 

Tiinc  adimpletum  est  quod  dictum  cst 

Jer.  xwi,  per  Jeremiam  propfie/eim,dicentem  :  Vox 
in  Rama,  hoc  est  in  sublimi,  audita  est, 
utpote  longe  ac  late  diffusa  :  vox,  inquam, 
ploratus  puerorum  qui  occidebantur,  ct 
ululatus  mutlus  matrum  videntium  suos 
pueros  taiiter  trucidari.  Rachel  fuit  plo- 
rans  filios  suos.  Per  Rachel  intelligitur 
universitas  feminarum  illarum  Bethlehe- 
mitarum,  infantes  suos  deflentium  :  quo- 

Cen.xxxr,  niam  Rachel  juxta  Belhlehem  est  sepul- 

ta,  qu»  materni  corpusculi  hospitio  nomen  C 
matris  accepit,  secundum  Hieronymum. 
Secundo,  quoniam  tribus  Juda  ae  Benja- 
min  inhabitabant  simul  permixtim.  Hero- 
des  autem  jussit  non  soium  in  Bethlehem, 
sed  in  omnibus  quoque  finibus  ejus,  pue- 
ros   trucidari    :   sicque    ex   propinquilate 


ii. 


locorum,  non  solum  filii  Lia?  qui  habita- 
baiit  in  Bethlehem  pertiuente  ad  Iribum 
Judse  nati  ex  Lia,  sed  et  multi  ex  filiis 
Rachelis  matris  Benjamin,  hoc  est  de  tri- 
bu  Henjamin,  fuerunt  occisi.  Ideo  Rachel, 
id  est  posteritas  ejus,  dicitur  plorare  pue- 
ros  suos  ab  Herode  occisos.  Ff  noluit  con- 
solari, hoc  esl,congregatio  matrum  illarum 
non  admisit  consolationem  de  morte  pue- 
rorum  suorum  :  sicut  nec  Jacob  patriar-  ceji.nxvn, 
cha,  quuin  filium  suum  Joseph  putavit  a  '^'  ''■ 
beslia  devoralum;  quia  non  siint,  hoc  est, 
quia  filii  illi  non  permanserunt  in  vita 
hac,  sed  per  mortem  malribus  suis  ablati 
suiit :  ideo  matres  ill»  inconsolabiliter  do- 
luerunt. 

Postremo,  quod  dictum  est,  «  in  Rama», 
sic  potest  exponi  :  quia  vox  ista  sanguinis 
occisorum  ascendit  in  ccelum.ultioneni  de- 
poscens.Homicidium  namque  est  unum  de 
quatuor  peccalis  clamantibus  ante  Deum, 
sicul  in  versibus  dicitur  : 

(monim, 
Clamitat  ante  Deiim  vox  sangiiinis,  et  l^odo- 
Vo.x  oppressorum,  merces  cletenta  laborum. 

Unde  in  Genesi  Dominus  ait  ad  Cain  :  Vox  /*;,/.,»•, lo. 
sanguinis  fratris  tui  clamat  ad  me  de  ter- 
ra.  Et  in   Canonica  Jacobi,  de  oppressis 
pauperibus  dicitur  :  Clamor  eorum  in  au- /acoj.v,  4, 
res  Domini  Sabaoth  iutroivit. 


SERMO   SECUNDUS 


OUOMODO   MULTIFARI.VM   DEUS    PROVIDEAT   HOMINUM    SALUTI,  ET   OU.E   DICATUR 
BONA   MALAVE   VOLUNTAS. 


D  EIJS  omnes  homines  vult  salvos  fieri.Yi  quanium  in  se  est,  vult  omnes  homines 

I  Tim.  11,  4.  ad  beatitudinem  istam  pertingere.et  variis 

Quemadniodum  homines  universi  unius  inodis  instigat  eos  ad  hoc,  videlicct  :  per 

sunt  speciei,  ita  propter  eumdem  finem  a  divinum  iustinctum,  per  angelicam  inspi- 

Deo  creati  sunt,  id  est  ad  eamdem  beatitu-  ratiouem,  per  Scripturarum  eruditionem,  ps.ic.w-. 

dinem  ordinati  :  qu»  bealiludo  est  summi  et  per  homines  bonos.  Nam  et  unicuique  '^'""''- 

^  .  .  XVIII.  10; 

boui  clara  fruitivaque  visio.  Deus  ergo,  homini   deputavit  specialem  angelum  intfe6r.i,u. 


IN    FESTO   BEATORUM   INNOCENTIUM.    —   SERMO   SECnNDUS 


215 


custodem,  et  variis  modis  perducit  homi- 
nes  ad  beatitudinem  veram.  Quod  perpen- 
dere  possumus  ex  tribus  solennitatibus 
istis,  quse  post  diem  Nativitatis  Christi 
mo.x  celebrantur.  Prinio  quippe  post  so- 
lennitatem  Nativitatis  Christi,  celebratur 
festum  S.  Stephani,  qui  voluntate  et  opere 
exstitit  martyr;  secundo  solennitas  S.  Jo- 
annis  apostoli,  qui  sola  voluntate  martyr 
fuit ;  tertio  festum  Innocentium  liorum, 
qui  solo  opere  martyres  exstiteriint.  Gene- 
raliter  autcm  loquendo,  quidam  merentur 
regnum  coeleste  voluntate  et  actione;  qui- 
dam  sola  voluntate,  id  est  solo  interiori 
actu  seu  desiderio  voluntatis  caritatem 
habentis,  videlicet  hi  qni  raente  parati 
sunt  ad  bene  agendum,  sed  aliunde  impe- 
diuntur,aut  opportunitatem  bene  operandi 
non  habent.  Alii  solo  opere  absque  pro- 
prite  voluntatis  motu  et  actu  beatitudinem 
adipiscuntur.  Et  de  horuni  nuniero  fue- 
runt  sancti  hi  Innocentes,  qui  propter  seta- 
tis  defectum,  rationis  usum  non  habue- 
runt:et  tamen  occisio  eis  propter  Chrisluin 
injuste  illata,  ipsis  est  pro  martyrio  repu- 
tata.  Actio  namque  et  passio  possunt  ho- 
mini  in  meritum  reputari  pra?ter  propri- 
am  voluntatem,  sed  non  contra  eain  :  et 
hoc  modo  salvantur,  in  novo  Testamento, 
infantes  baptizati  qui  ante  tempus  discre- 
tionis  moriuntur.  Gratias  ergo  agamus  in- 
finitsp  misericordiffi  Dei,  qui  tot  modis  ho- 
minibus  providet  ad  salutem,  atque  tam 
pronus  est  ad  succurrendum,  ad  miseren- 
dum,  et  ad  salvandum.  Ejus  nainque  na- 
tura  est,  bonitas  pura,  pietas  infinita,  ca- 
ritas  summa,  cui  proprium  est  misereri 
ac  parccre. 

Verumtamen  ex  consideratione  ista  pie- 
tatis  divinsp,  nemo  palpet  decipiatque  se 
ipsum  peccando  audentius,  aut  in  peccato 
perseverando  diutius:quia  revera  non  ini- 
nor  est  rigor  divinae  justitige,  quam  dulcor 
sua;  cleincntise.  Et  quam  pronus  est  Deus 
in  vita  pr»senti  ad  indulgendum,  tam  di- 
strictus  est  post  eam  ad  puniendum,  iino 
tam  inflexibilis  et  inexorabilis  ad  igno- 
scendum  :  et  quos  nuuc  diutius  ac  patieii- 


A  tius  sustinet  in  peccatis,  quatenus  conver- 
tantur,  hos,  nisi  vere  pceniteant,  postea 
horribilius  punit  in  ffiternis  gehenna?  sup- 
pliciis.  0  quam  innumerabiles  deceperunt 
se  ipsos,  et  aeternaliter  perierunt,  fatue 
praosuinendo  de  misericordia  Dei,  et  de  ea 
sibimetipsis  insipientissime  blandiendo  ! 
Hinc  ad  Romanos  ait  Apostolus  :  Vide  bo-  Bom.m.n. 
nitatem  et  severitatem  Dei;  in  eis  quidem 
qui  ceciderunt  severitatem,  in  te  autem 
bonitatem,  si  tamen  permanseris  in  boni- 
tate  :  alioqui  et  tu  excideris.  Nullus  ergo 

B  poenitentiam  differat,  nullus  converti  pro- 
crastinet  :  nain  quanto  quis  differt  diutius 
et  peccat  frequentius,  tanto  ad  conversio- 
nem  ineptior  redditur,  et  gratia  Dei  indi- 
gnior  demonstratur. 

Pra-terea  agnoscendum,  quod  non  quae- 
libet  voluntas,  id  est  voluntatis  affectio, 
reputatur  et  acceptatur  a  Deo  pro  opere. 
Est  eniin  iinperfecta  voluntas,qu8e  vocatur 
voluntas  optativa  et  quaedam  velleitas,qufe 
non  pro  posse  tendit  in  opus  tempore  op- 
portuno,  de  qua  Saloinon  loquitur  :  Vult  Prov.xm, 

C  et  non  vult  piger.  Sic  aliqui  volunt  salva- 
ri,  et  virtuosi,  patientes,  mites  et  humiles 
fieri  ;  iion  tainen  voliint  jejunare,  divino 
Officio  interesse,  contra  concupiscentias 
fortiter  prceliari,  adversa,  contumelias,  ir- 
risiones  aiquanimiter  pati.  Per  istam  im- 
pcrfectam  voluntatem  non  disponit  se  ho- 
mo  sufficienter  ad  gratiam,  quia  non  satis 
efficit  quod  in  se  est.  Alia  est  voluntas 
perfecta,  quae  vocatur  imperativa,  et  sta- 
tim  loco  et  tempore  congruo  in  opus  pro- 
greditur,  nisi  aliunde   impediatur  :  facit 

D  etenim  quod  in  se  est.  De  hac  voluntate 
in  Christi  nativitate  angeli  cecinerunt  : 
Gloria  in  excelsis  Deo,  et  in  terra  pax  ho-  i„c.  n.u. 
minibus  bonfe  voluntatis.  De  qua  eliam 
loquitur  Aiigustinus  :  Quidquid  vis  et  non 
potes,  Deus  computat  factum. 

Porro  bona  voluntas  est,  qua  appetimus 
recte  honesteque  vivere,  et  ad  summain 
sapientiam  pervenire.De  qua  etiain  volun- 
tate  ait  Gregorius  :  Nihil  offertur  Deo  di- 
tius  bona  voluntate.  Bona  aiitem  voluntas 
est,  proxiiiiorum  adversa  lanquam  propria 


»16 


IN   FESTO   BEATORUM   INNOCENTIUM. 


SERMO    SECUNDUS 


ro6.  1V,I6; 
Mallh. \ii, 
12. 


perlimescere,  dc  illorum  prosperitalc  sa- 
lubri  sicut  de  profectu  proprio  gratulari ; 
amicum  non  propler  nuindum,  scd  pro- 
pler  Deum  diligere,  iniuiicum  amando  lo- 
lerare ;  nuUi  quod  pati  rationabililer  non 
vis,  facere;  uulii  quod  tibi  juste  impendi 
desideras,  denegare;  necessilatibus  proxi- 
mi  secundum  vires  succurrere,  sed  pro- 
desse  eliam  ultra  vircs  veile. 

Sed  quia  jam  dictum  est  quse  sit  bona 
volunlas,  videndum  qu£e  sit  niala  volun- 
tas.  Itaque  mala  voluntas  est,  qua?  ralio- 
ne  et  divina  lege  uou  regilur,  sed  pro- 
pria  liberlate  contra  superioris  prseceptuni 
mo\etur,  appetcndo  aut  exsequendo  illi- 
cita,  vel  fugiendo  seu  ncgligeudo  pra^ce- 
pta.  Uc  hac  voluntate  perversa  ait  Bernar- 
dus  :  Cesset  propria  voiunlas,  el  infernus 
non  erit.  In  quem  enim  ignis  desaeviet 
inferualis,  nisi  in  perversam  et  propriam 
volunlatem  ?  Hccc  etenim  Deum  impu- 
gnat  et  contra  eum  extoilitur,  ejusque 
voluntati  pra^ponil  ct  superponit  se  ipsam. 
Ha'C  volunlas  maledicta,  rcbcllis,  perver- 
sa,  spoliat  paradisum,  implet  infernum, 
fructum  sauguinis  Christi  evacuat,  et  di- 
tioni  diaboli  homincs  subdit. Hinc  loquitur 
Augustinus  :  Quum  sc  voluntas,  relicto  su- 
periore,  ad  inferiora  converlil,  efficitur 
mala  :  non  quia  malum  est  id  ad  quod  se 
convertit,  sed  quia  pervcrsa  est  ipsa  con- 
versio.  llemque  :  Volunlas  aversa  a  sum- 
mo  et  incommutabili  bono,  et  conversa 
ad  proprium  commodum,  ad  terrenum  et 
sensibile  bonum,  peccat  :  non  quia  sensi- 
bile  bouum  in  se  ipso  sil  maluni,  sed  quia 
contra  ordinem  et  pra^ceptum  divinsB  le- 
gis  id  appetit.  Haec  est  voluntas  superbo- 
rum,  qui  conlra  Dei  pra>ceplum  optant 
honores,  extollunt  se  ipsos,  praesumunl  de 
propriis  viribus,  et  alios  aspernantur.  H;ec 
quoque  est  voluntas  luxuriosorum,  gulo- 
sorum,  et  omnium  carnalium  hominum, 
qui  contra  Dei  mandatum  amant  et  quac- 
runt  immundas  delicias,  atque  pro  tem- 
porali  ac  modica  voluplate  perpeluos  sibi 
mercantur  cruciatus  tartareos.Idcirco  sunl 
negotiatores  stultissimi.  Haec  demum  est 


A  avarorum  voluntas,  qui  contra  Dei  prsce- 
ptum  cupiunt  et  exquirunt,  seu  apud  se 
tcnenl  exteriores,  vanas  et  fallaces  divi- 
lias  :  per  quod  veris  spiritualibusque  divi- 
tiis  gratiae  ac  virtutum,  imo  et  aeterna  sa- 
lule  se  privant,  alque  pro  nummo  animas 
suas  vendunt  diabolo,quia  amore  pecuniae 
aut  rei  terrenae  se  tradunt  in  manus  dia- 
boli,  ita  quod  ejus  sunt  menibra  ac  servi. 
Idcirco  in  Ecclesiastico  scriptum  est:Nihil  Eccn.%,10. 
est  iniquius  quam  amare  pecuniam;  hic 
cnim  aniinam  suam  habet  venalem. 

B  lusuper  agnoscenduni,quod  tola  bonitas 
et  malitia  operum  exteriorum  depcndet 
ex  interiori  bonilate  aut  malitia  volunta- 
lis.  Nam  radix  mereudi  ac  dcmercndi  in 
voluntatis  libertale  consistit.  Nec  opus  ali- 
quod  merilorium  reputatur  nisi  ex  cari- 
tale  volunlatis  proccdat,  quum  dicat  Apo- 
slolus  :  Si  linguis  hominum  loquar  et  iror.xni, 
angelorum,  caritatem  aulem  non  habeam,  ''^' 
nihil  sum.  Quum  ergo  haec  ita  se  habeant, 
sUideamus  semper  interiora  pura  ct  grati- 
osa  habere,  videlicet  mentem  vera  fide  ac 

C  sapientia  decoralam,  voluntatem  Dei  ac 
proximorum  carilate  fervenlem,  cor  a  vi- 
tiis  et  passionum  immoderanliis  mundum 
ac  rcformatum,  atque  moralibus  virtuti- 
bus,  humililale,  palicntia,  mansuctudiue, 
liberalitate  ornalum.  (Juauto  eniin  anima 
fuerit  intus  in  his  bonis  perfectior  ac  Deo 
placentior,  tauto  verba  et  opera  exteriora 
inde  nascentia,erunt  Deo  magis  complaci- 
ta,  majorisque  gloriae  meritoria.  Similiter, 
quanto  quis  intus  immundior  ac  vitiosior 
exslal,  et  cx  inteusiori  affectione  seu  libi- 

D  dine  peceat,  tanto  verba  et  opera  ejus  ex- 
teriora  prava,  sunt  graviora,  et  pcenam 
mercntur  majorcm.  L'nde  qui  peccat  ex 
proposito  seu  animo  deliberato,  sive  ex 
cerla  scienlia  et  habilu  vitioso  aut  consue- 
tudiiie  prava,  multo  gravius  peccat  eo  qui 
ex  impelu  passionis  aut  ignorantia  pec- 
cat.  Enormiter  ilaqiie  legem  Dei  Iransgre- 
diuntur,qui  voluplalis  peccant  amore.  Hinc 
Judex  ccelestis  loquitur  :  Ouantum  glorifi-  ^poc.xviir, 
cavit  se,  et  in  deliciis  fuit,  tantuin  dale  '' 
illi  tormentum  et  luctum.  0  qualis  leclus. 


IX    FESTO    BEATORIM    IXNOCENTIIM. 


SERMO   TERTIUS 


217 


quale  balneum.praeparantur  in  inferno  lu- A  custodiamus   eor  nostrum,  ne  creatorem 

xuriosis  et  cunctis  iniquis  !  Deum  ac  judicem  metuendum  in  aliquo  of- 

Itaque  Deum  semper  et  ubique  habea-      fendamus;  beatorumque  Innocentium  san- 

mus  pra;  oculis,  et  cum  omni  diligentia      ctam  simplicitatem  ac  puritatem  sectemur. 


SERMO   TERTIUS 

Ql'ANT.\    HUMANAM   NATCRAM    DILECTIONE    DEIS    DIGNETIR,   QrANTlM   N0CE.\T   PECCATBM, 
ET   QU.E    PARVULORUM    CONDITIONES    IMITANDi. 


13. 


Jbid.  U. 


SINITB  parvulos  vetiire  ad  me,  talium  B 
est    enim    regnum    ccelorum.    Matth. 
XIX,  14. 

Istud  est  verbum  Christi.  Nam  sicut  ibi- 
dem  scribit  beatissimus  evangelista  Mat- 
thaeus,  quum  Christus  populo  praedicaret, 
ejusque  sapientiam  et  virtutes  atque  mi- 

Mauh.xix,  racula  plurimi  mirarentur,  adduxerunt  in- 
fantes  et  pueros  suos  ad  eum,  ut  illis 
benedicere  ac  manum  imponere  dignare- 
tur.  Quumque  discipuli  Christi  prohibe- 
rent  adductores  parvulorum,  ne  parvulos 
illos  ita  adducerent,Christus  prstacta  ver-  G 
ba  protulit  :  «  Sinite  »,  inquiens,  «  parvulos 
venire  ad  me  ».  Nec  solum  benedixit  par- 
vulis  illis,  sed  et  ampiectebatur  eosdeni, 

Mm-c.%  16.  juxta  quod  scriptum  est  :  Complexans  Je- 
sus  parvulos,  et  imponens  manus  super 
iilos,  benedicebat  eos.  In  quibus  verbis  et 
factis  Domini  nostri  Jesu  Christi  mulla 
considerantur. 

Primum  est,  summa  et  maxima  sua  hu- 
militas.quia  infantulos  illos  tam  dignanter 
suscepit,  amplectebatur,  ac  benedixit.  Est- 
que  probabile,  quod  illi  qui  pueros  illos  D 
adduxerant,  pro  majori  parte  fuerint  pau- 
peres.  Vs  ergo  superbis  hoiuinibus  qui 
pueros  ac  pauperes  vix  adspicere  et  affari 
dignantur.  Hanc  itaque  Christi  humilita- 
tem  pensemus  ac  imitemur;  pauperibus  et 
indigentibus,afflictis  et  despectis  affabiles 
ac  consolatorii  simus. 

Secundum  est,  magna  dilectio  Christi  ad 
ipsam  naturam  humanam,  quam  tanquam 


ad  sumniae  Trinitatis  imaginem  similitu- 
dinemque  creatam,  et  sempiterns  felicita- 
tis  capacem,  Christus  valde  dilexit  ac  dili- 
git.  Unde  in  scripturis  veteris  Testamenti 
plebs  Israelitica,  imo  et  ceterse  infidelium 
nationes   ac   congregationes,  communiter 
noinine  filise  designantur,  ad  insinuandum 
quod  sicut  pater  diligit  filiam,  sic  Creator 
naturam,  praesertim  intellectualem  ac  ra- 
tionalem.  Scriptum  est  enim  :  Exsulta  sa-  zach.^T.,^. 
tis,  filia  Sion;jubiIa,  filia  Jerusalem.  Et 
alibi  :  Lauda  satis,  fiiia  Sion ;  exsuita,  filia   soph.  m, 
Jerusalem.  Et  alibi  quoque  :  Sede  in  pul-  ^*,,,,,,  , 
vere,  filia  Babjion.  Itaque,  quum  Paulus 
dicat  apostolus,  Imitatores  Dei  estote  sic-  Ei,hes.y,\. 
ut  filii  carissimi,  et  nos  debemus  in  hac 
re  Creatorem   nostrum   sectari,  diligendo 
naturam    in  omni  homine  mortali   quan- 
tumcumque  iniquo  et  nobis  contrario  :  vi- 
tia  quidoin  ejus  odire,  personam  vero  et 
naturam  amare  debemus,  ejus  emeudati- 
onem  optando,  pro  ea  orando,  consilio  et 
auxilio  ejus  saluti   coopeiando,  quemad- 
moduin  jubet  Salvator  :  Diligite  inimicos   Maiih.r, 
vestros,  benefacite   his  qui  oderunt  vos,  **'  '''■ 
orate  pro  persequentibus  et  calumnianti- 
bus  vos,  ut  sitis  filii  Patris  coelestis,  qui 
solem    suum    facit    oriri   super   bonos   et 
malos. 

Tertium  est,  quod  Christus  valde  diligit 
innocentiam  simplicitatemque  coiumbi- 
nam,  et  cordis  munditiam.  Ideo  namque 
illos  amplectebatur  puerulos.  quia  in  cari- 
tate  fuerunt  et  gratia,  sicut  nunc  infantuli 


218 


IN  FESTO   BEATORUM  INNOCENTIUM. 


SERMO  TERTIUS 


baptizati :  erant  equidem  circumcisi.  Simi- 
litudo  quippe  est  causa  amoris.Idcirco  non 

Jonnn.,,io.  mirum  quod  innocentissimus  Dei  Agnus 
ac  Filius,  Christus  Deus  et  liomo,  innocen- 
tes  pueros  tantum  dilexit.  Nam  hujusmodi 
pueri,  quum  sint  in  caritate  et  gratia  at- 
que  immunes  ab  omni  cuipa,  sunt  quasi 
angeli  Dei  :  ideo  sunt  valde  amandi.  Hinc 
parentes  innocentem  sobolem  suam  valdc 
custodire  tenentur  ac  iuforniare,dum  setati 
discretionis  propinquant  aut  eam  adepti 
sunt,  ne  ad  mortalem  culpam  ruendo,  in- 
nocentiam,caritatem  gratiamque  amittaut. 
Mortale  namque  peccatum  innocentiae  huic 
maxime  adversatur.  Nam  iilud  summe  no- 
cet  tam  peccanti,  quam  liis  qui  scandaii- 
zantur  ex  eo,  quum  tale  peccatum  sit  vul- 
nus  et  mors  anima?,  Deum  et  seternam 
felicitatem  tollens  ab  ca,  infernalem  quo- 
que  calamitatem  ei  inducens.  Ideo  ait  Pro- 
/>5.  x,6.   pheta  :  Qui  diligit  iniquitatem,  odit  ani- 

Pror. i,ii.  mam  suam.  Et  Salomon  :  Usquequo  stulti 
(hoc  est  iniqui)  ea  qua?  sibi  nociva  sunt 

ro6.ui,io.  cupient?  Et  Raphacl  angelus  testatur  :  Qui 
faciunt  peccatum  et  iniquilatem,  hostes 
sunt  animse  suae.  —  Ecce  quanta  est  exca^- 
catio,  stultitia,  imo  et  insania  omnium  ini- 
quorum  in  peccato  mortali  jacentium,  nec 
de  suis  peccatis  vere  dolentium.  Si  num- 
mum  amittant  aut  vestem,  aut  in  tenipo- 
ralibus  damnum  sustineant,  tristantur,  et 
quaerunt  ac  recuperare  conantur  quod  ami- 
serunt  :  sicut  in  Evangelio  ait  Salvator, 

iiii:.  xv,4.  Quis  est  homo  qui  si  habuerit  centum 
oves,  et  unam  ex  illis  amittat,  nonne  di- 
mittit  nonaginta  novem  in  montibus,  et 
vadit  ad  illam  quae  periit,  donec  inveniat 
eam  ?  Et  tamen  dum  per  peccatum  perdi- 
derunt  Deum  et  gratiam  ejus,  tantaque 
damna  et  mala  incurrerunt,  rident,  non 
poenitent,  peccatis  peccata  adjiciunt,  aniis- 
sam  Dei  gratiam  recuperare  non  nituntur. 
Omnes  ergo  iniqui  merito  stulti  vocantur, 

Eccte.uio.  de  quibus  et  Salomon  loquitur:StuItorum 
infinitus  est  numerus. 

Quartum  est,  quod  non  solum  setate  et 
corpore  parvulis,  sed  et  cunctis  parvulo- 
ruia  innoceutiam  imitautibus  debetur  re- 


A  gnum  ccelorum,sicut  in  Evangelio  Salvator 
dicit  :  Nisi  conversi  fueritis,  et  efficiamini    Maith. 
sicut    parvuli,   non  inlrabitis    in    regnum  """'  ^* 
coelorum.  Idcirco  hortatur  Apostolus  :  No-  icor.  x.v, 
lite  pueri  effici  sensibus,  sed  malitia  par- "°' 
vuli  estote ;  sensibus  autem  perfecti  sitis. 
Sunt  enim  in  parvulis  aliqu»  proprietates 
non  bonse,  et  ideo  non  imitandae;  et  sunt 
in  eis  proprietates  aliqua>  bonee  ac  imitan- 
dte.  Proprietates  non  imitandae,  sunt  defe- 
ctus  usus  rationis  et  instabilitas  inde  pro- 
cedens,  multiplex  error,  et  quod  facillime 

B  decipiuntur  :  nam  poma  et  pira  prseeli- 
gunt  ac  praeferunt  auro  et  gemmis.  In  his 
malis  proprietatibus  sequuntur  impii  par- 
vulos,  quia  per  passiones  el  vitia  ratio  ex- 
caecatur  in  eis,  et  vera  sapientia  carent, 
atque  de  uno  peccato  ruunt  in  aliud,  et 
omni  tentatione  vincuntur,  nec  hostibus 
suEe  salutis  repugnant  :  imo  quidquid  dia- 
bolus  suggerit  eis,  quidquid  appetit  caro, 
faciliter  acquiescunt.  Poma  quoque  et  pira 
prBeferunt  auro  et  gemmis,  hoc  est,  sensi- 
bilia  et  terrena  pra>ponunt  bonis  spiritua- 

C  libus,  coelestibus  et  »ternis  :  imo  caducis, 
vanis  et  rebus  vilissimis  magis  affectuose 
adha^rent,  quam  summo  infinitoque  bono, 
Deo  incomparabiliter  prffiamando. 

Porro  proprietates  parvulorum  bonae  ac 
imitanda^,  sunt,  quod  non  extollunt  se 
ipsos,  quod  Isesi  faciliter  mitigantur,  quod 
concupiscentiis  nondum  moventur,  nec 
malum  alicui  moliuntur;  parentes  quoque 
et  magistros  formidant,  corrigentibus  re- 
luctari  non  audent,  et  faciliter  compe- 
scuntur  docilesque  consistunt.  In  iis  om- 

D  nibus  parvulos  sequi  debemus,  et  omnem 
vitare  superbiam  ;  quoniam  Deus  super- /„c„4,,v,6; 
bis  resistit,  humilibus  autem  dat  gratiam.  '^''''•^■.s- 
Propter  quod  in  Ecclesiastico  dicituriOdi-  Eccti.\,7. 
bilis  coram  Deo  et  hominibus  est  super- 
bia;  et  item,Non  te  extollas  in  cogitatione  /jirf.vi,  2. 
tua  velut  taurus.  Quum  enim  superbia  sit 
omnium  vitiorum  origo,  cx  qua  oriuntur 
indiguatio,  ira,  impatientia,  prsesumptio, 
aspernatio,   falsitas,  superfluitas  curiosi- 
tasque  vestitus,  contentio  ;  constat  quod 
volens  Deo  placere,  peccatis  resistere,  vir- 


IN  FESTO   BEATORIM    INNOCENTllM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


219 


tutes  acquirere,  primo  ac  raaxime  omnem 
debet  superbiam  detestari,  humilitatem 
ampiecti,  propriam  defectuositatem  atque 
ad  omne  malum  pronitatem  pensando,  et 
quod  a  se  ipso  non  liabet  nisi  deficere  et 
peccare,  preterita  quoque  et  quotidiana 
peccata  considerando,  quamque  immensis 
periculis  expositus  sit  intuendo. 

Prseterea,  si  laesi  ab  aliquo  sumus,  aut 

nequaquam  segre  feramus,  aut  cito  simus 

placabiles,  ne  nobis  conveniat  quod  san- 

Cen.xux.7.  ctus  patriarcha  Jacob  locutus  est  ;  Maledi- 

ctus  furor  eorum,  quoniam  pertinax,  et 

indignatio,  quia  dura.  Item  concupiscentiis 

non  subdamur,  neque  prohibita  cupiamus. 

Nemo  intueatur  mulierem  ad  concupiscen- 

dum  eam,  nec  incaute  adspiciat  quod  de- 

siderare  non  licet;  sed  visum  suuin  custo- 

diat  unusquisque,quum  et  Salomon  dicat: 

Eccie.uM;  OcuH  sapicntis  in  capite  ejus,  oculi  autem 

Proi:  xvii,  sj_Q]tQpuf,i  in  fiuibus  terr».  Stulti  enim,  id 

est  intimorati  et  impii,ocuiis  suis  undique 


Matlh 

28. 


A  evagantur.  Hinc  Propheta  oravit  :  Averte,  Ps.  civm, 
Domine,  oculos  meos  ne  videant  vanita- ''' 
tem.  Insuper  nulli  moliamur  aliquod  ma- 
lum,  nulli  ponamus  injuste  insidias,  nul- 
lum  decipere  affectemus ;  sed  superiores 
suos  quilibet  vereatur,honoret,nec  eorum 
correptionibus  ac  correctionibus  praesu- 
mat  reniti.  Postremo,  non  simus  indomiti, 
sed  disciplinae  subjiciamur,  et  facile  com- 
pescamur  a  vitiis;  atque  salutaribus  infor- 
niationibus  acquiescat  mens  nostra.quem- 
admodum  Salomon  jubet  :  Audi,  fili  mi,  Pioi' 1,8,9. 

B  disciplinam  patris  tui,  ut  addatur  gratia 
capiti  tuo,  id  est  cordi  tuo. 

Itaque  in  prsetactis  virtutibus  ac  sanctis 
operibus  sequamur  beatos  et  prffielectos 
hos  martyres  Innocentes,  abstinendo  ab 
omni  inquinamento  mentis  et  corporis,  at- 
que  in  sanctitate  et  justitia  Deo  jugiter 
serviendo,  ut  post  brevissimum  vitae  prae- 
sentis  curriculum,£eternae  beatitudinis  cum 
Innocentibus  sortiamur  triumphum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE  CAVENDO  RANCORE  AC  DOLO  ;  ET  QCANTUM  NOS  CNIAT  AMOR  DEO. 


Sap.\i, 


COMPLEXANS  Jesus  pamdos  el  im-  C 
ponens  manus  super  iUos,  benedice- 
bat  eos.  Marc.  x,  16. 

Ex  verbis  iis  primo  elicitur,  quantum 
Christus  universorum  creator  naturam  hu- 
manam  amet,  praesertim  in  iis  ubi  vitiis 
non  foedatur,  scd  gratia  virtutibusque  or- 
natur.  Diligit  quippe  cuncta  quae  sunt,  et 
nihil  odit  eorum  qu»  fecit;  sed  dona  gra- 
tiae  diligit  magis  quam  dona  natur».  Se- 
cundo,ex  verbis  inductis  ostenditur,  quam 
veheraenter  diligat  Dominus  Jesus  inno- 
centiara,  simplicitatem  ac  puritatem.  Nam  D 
parvuli  isti  quos  tam  amorose  ac  dulciter 


araplectebatur,  fuerant  circumcisi,  ab  ori- 
ginali  peccato  purgati,  caritate  ceterisque 
virtutibus  infusis  ornati,  sicut  et  nunc  in- 
fantuli  baptizati.  Tertio,  ex  eisdem  verbis 
probatur,  quod  virtuosis  hominibus  donis 
sibi  collatis  bene  utentibus,  gratia  et  vir- 
tutes  augentur.  Nam  parvulis  illis  Christus 
impositis  manibus  benedixit. 

Si  ergo  et  nos  desideramus   a  Christo 
spiritualiter   amplexari,    prjecipue    diligi, 
virtutibus  locupletari,  ita  ut  cum  Sponsa 
dicere  valeamus,  Laeva   ejus   sub   capite  Can/. m.c; 
meo,  et  dextera  illius  amplexabitur  me;^'"'^' 
studeamus  instar  parvulorum  simplicitate 


220 


IN   FESTO   BEATORCM   INNOCENTirM.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QCARTDS 


columbina,  vcra  innoccntia  atqiie  interna 
munditia  decorari,  praesertim  quum  dicat 
Hieronymus  :  Sicut  parvulus  non  persevc- 
rat  in  iracundia,  la?sus  non  meminit,  vi- 
dens  pulchram  mulierem  non  delectatur, 
non  aliud  cogitat  et  aliud  loquitur:  sic  et 
vos  nisi  talem  habueritis  innocentiam  et 
puritatem,  regna  coeiorum  non  poteritis 
introire.Qua?  utique  verba  nobis  religiosis 
valde  sunt  attendenda.et  maxime  metuen- 
da.  Apertissime  namque  affirmat,  quod  in 
iracundia  perseverans,  aut  illat»  injuria? 
reminiscens,  seu  aliud  cogitans  et  aliud 
loquens,  regnum  nequit  intrare  coelorum. 
Quid  ad  hoc  dicluri  sunt,  qui  modico  ver- 
bo  aut  alia  quavis  occasione  aut  injuriun- 
cula  sic  offenduntur,  ut  placari  vix  queant, 
imo  per  dies  et  dies  loquelam  subtrahunt 
fratri,  et  eum  vix  possunt  sequanimiter 
intueri,  ac  solita  dilectionis  indicia  ac  be- 
nevoIentiBB  facta  suspendunt  ab  eo,  atque 
per  heec  et  consimilia  plus  eum  irritant, 
inquietant  et  Iffdunt,  quam  si  eum  aliqua- 
liter  aspere  alloquerentur  ?  Et  certe,  ut  ait 
Chrysostomus,  quamdiu  ita  se  habent,  vul- 
nus  sine  dubio  in  eorum  permanet  corde, 
utpote  ipsa  ira,indignatio  seu  impatientia. 
Preeterea  quidam  ita  perversi  sunt,  ut 
etiain  circa  superiores  suos  ita  se  habeant 
propter  correptionem  aut  correctionem  si- 

/>«. cviu, 5.  bi  ab  eis  exhibitam,  reddentes  mala  pro 
bonis  et  odium  pro  dilectione,  quum  cor- 
reptio  et  correctio  sint  caritatis  effectus 
et  eleemosynae  spirituales.  Idcirco  de  tali- 

Gen.  siit,  bus  Jacob  locutus  est  patriarcha  :  In  con- 
cilium  eorum  non  veniat  anima  mea.  et  in 
ccBtu  eorum  non  sit  gloria  mea;  maledi- 
ctus  furor  eorum.quoniam  pertinax.et  iii- 
dignatio,quia  dura.  Ex  quibus  terribilibus 
verbis  monstratur,  quam  enorme  sit  istud, 
et  quam  vitiosi  sint  tales  :  quorum  socie- 
tas  et  familiaritas  sunt  vitandae.ne  quis  ex 
eorum  communione,  allocutione,  consensu 
discat  similia  agere.  Tales  etenim  passio- 
nes  suas  solent  effundere  et  sibi  familiari- 
bus  recitare,  aliisque  detrahere.  Unde  nisi 
quis  circa  eos  valde  caute  se  habeat.  po- 
test  peiiculuin  grave  incurrere,  eis  con- 


6,7. 


A  sentiendo,  aut  non  redarguendo,  aut  simi- 
lia  attentando.  Propter  quod  Salomon  ait  : 
Noli  esse  amicus  honiini  iracundo,  neque  Prov.^xu, 
ambules  cum  homiue  furioso,  ne  sumas  "*'"'■ 
scandalum  animae  tuae.  Nam  sicut  in  Ec- 
clesiastico  fertur  :  Homo  iracundus  incen-    Ecch. 
dit  litem,  et  vir  peccator  turbabit  pacem.  ^""''  "' 

Vae  itaque  eis  qui  irrogatam  sibi  inju- 
riam  gestant  in  corde,  et  tempus  quaerunt 
retributionis  condignae,  cupientes  fratrem 
confundere  aut  gravare.  Conformiter  vae 
eis  qui  aliud    cogitant    aliudque    loquun- 

B  tur,  blandi  in  verbis,  maligni  in  votis  aut 
factis,  non  formidantes  quod  ait  Scriptu- 
ra  :  Simulatores  et  callidi  provocant  iram  7o6\xivi, 
Dei.  Tales  vitandi  sunt  et  valde  periculo-  "■ 
si,  quum  et  Salomon  protestetur  :  Ei  qui  Prov.  s.t, 
revelat  arcana  et  ambulat  fraudulenter,  ne  "■ 
commiscearis.  Itaque,  si  subito  in  nobis 
oriatur  comniotio  irae,  motus  impatientiae, 
aut  similis  passio  detestanda,  nequaquam 
permaneamus  in  ea,  nec  verbis  nec  signis 
nec  factis  eam  manifestemus;  sed  proti- 
nus  poeniteamus,  pectus  tundentes,  ger- 

C  menque  inipium  in  se  ipso  penitus  suf- 
focantes,  ne  et  alios  scandalizemus. 

Mansuetudinem  ergo.  humilitatem,  pa- 
tientiam,  simplicitatem  innocentiamque 
discamus,  plantemus  ac  radicemus  in  no- 
bis,  ut  mereamur  araplexari  a  Christo, 
possitque  anima  nostra  dicere  Sponso  coe- 
lesti,  Deo  et  Creatori  :  Ego  dilecto  meo,  cani.  v,r, 
et  ad  me  conversio  ejus.  Quum  enim  prse-  '"■ 
fatis  virtutibus  fuerimus  decorati,  ad  il- 
luminationes  supernas  et  inflammationes 
divinas,   ad    visitationes    Spiritus    Sancti 

D  gratiosissimas  atque  assiduas  erimus  su- 
blimiter  apti.  Neque  enim  praetactis  vir- 
tutibus  poterimus  perfecte  fulciri,  stabili- 
ter  roborari.  jugiter  perornari,nisi  privato 
amore  evulso.  Quo  expulso,  caritas  ex- 
stabit  perfecte  in  nobis,  et  divino  amore 
accendemur  uberrime ;  et  tunc  Dominus 
Deus  nosler  amplexabitur  animas  nostras, 
eas  sibi  intime  adstringendo.propinquissi- 
me  uniendo,  copiosissime  fecundando  : 
imo  et  intra  se  rapiendo,  transformando, 
colligaudo,  et  unum  secum  faciendo  eas- 


IN    FESTO   BEATORUM    INNOCENTIIIM.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


221 


Cant.  VII 
10. 


dem.  NuIIa  etenim  actio  tam  vehemen-  A 
ter  assimilat,tam  proprie  identificat  unum 
cum  alio,  sicut  dilectio,  cujus  est  aman- 
tem  copulare,  transformare,  indissolubili- 
terque  colligare  amato.  Propter  quod  ait 
I  Cor.  VI,  Apostolus  :  Qui  adhwret  Deo,  unus  spiritus 
iuunn  xvii,  ^^^  cum  co ;  et  Christus  in  Evangelio,  Om- 
iii  ".  nes  (inquit)  unum  sint  sicnl  tn,  Pater,  in 
me  et  ego  in  te,  ut  sint  consninmati  in 
unum.  Quo  igitur  devota  religiosaque  ani- 
ma  ca-Iestem  Sponsum  ferventius  diligil, 
eo  amplius  efficit  se  illius,  et  verius  di- 
cere  potest  :  Ego  dilecto  meo.  Quumque  B 
in  Dei  ainorem  se  plene  transtulerit,  to- 
tis  illuin  preecordiis  cupiens,  amans,  am- 
plectens,  nec  aliud  quidquam  preeter  eum 
intendens,  quserens  aut  appetens,  nisi  in 
quantum  id  sibi  necesse  vel  ulile  est  ad 
complacendum  serviendumque  Deo  ;  tunc 
Ga(n(.ii,2o.  cum  Apostolo  dicere  poterit  :  Vivo  autem, 
jam  non  ego,  vivit  vero  in  ine  Christus. 
Dumque  hujusmodi  effecta  fuerit  anima, 
erit  ad  eam  continuo  ccelestis  Sponsi  con- 
versio,  qni  eam  dulcissime  ac  frequentissi- 
me  visitabit,  familiariter  amplectetur,  gia-  G 
Ps.  Li,  10.  tiosissime  fecundabit,ut  sit  tanquam  oliva 
/s.  Lxii,  5.  fructifera  in  domo  Dei.  Tunc  gaudebit 
sponsus  super  sponsam,  et  gaudebit  super 
te  Deus  tuus,  o  inclyta,  amorosa  ac  devo- 
tissima  anima,sic  ad  tuum  Creatorem  con- 
versa. 

Nunc  ergo,  carissimi  fratres,  beatos 
hos  Innocentes  martyres  in  praememoratis 
imitemur  virtutibus,  et  innocentiam  ba- 
ptismalem  per  recidivum  amissam,  per 
poenitentiam  recuperemus,  id  potissimum 


deplorantes,  quod  post  saeculi  renuntiatio- 
nem  atque  monastica?  vitse  professionem, 
recidivum  sumus  perpessi,vel  saltem  non 
tam  diligenter,  pure  ac  fervide  ministra- 
vimus  Domino  majestatis  ut  professio  e.\i- 
git  nostrse  religionis.  Atque  de  cetero  tam 
fructuose,timorate  ac  caritative  coram  Do- 
mino  ambulemns,  ut  et  negligentias  recu- 
peremus  preeteritas,  et  professioni  nostrse 
satisfacere  reperiamur;  sed  et  supereroga- 
tionis  quidpiam  reponamus,  potissimum 
quoniam  valde  multse  sunt  culpae  et  negli- 
gentiae  nostrae,  quae  penitus  latent  nos 
ipsos.  Propter  quas  dixit  vir  sanctus  :  De-  /•s.xvm.n, 
licta  quis  intelligit?  Ab  occultis  meis  mun- 
da  me,  Domine.  Pro  harum  quoque  quae 
nos  latent  expiatione  culparum,  aequani- 
miter  patiamur,  si  interdum  absque  de- 
meritis  nostris  corripiamur  vel  immunes 
exsistamus  a  culpis  quae  nobis  objicinntur. 
Quod  si  ita  egerimus,  et  mentein  nostram 
piissimo  applicuerimus  Deo,  ipse  indubi- 
tanter  eam  mirabiliter  adimplebit,  conso- 
labitur,  tranquillabit,  radiose  perfundet, 
vehementer  accendet,  suaviter  unget,  sta- 
biliet,  possidebit,  misericordissime  quoqne 
saepe  prffiveniet,  spiritum  nostrum  el  fla- 
tum  ad  se  trahens,  iinprovise  sustollens, 
et  intra  se  rapiens  atque  absorbens.  Li- 
beralissimus  namque  est  et  quaerit  occa- 
siones  subveniendi  ac  remunerandi,  qui 
beatos  hos  Innocentes  absque  eorum  arbi- 
trio  ad  palmam  perduxit  martyrii,  reinu- 
nerans  in  eis  opus  absque  voluntale,  sicut 
in  aliis  multis  remunerat  voluutatein  abs- 
que  opere. 


Job  XXXIV, 

4. 


SERMO  QUINTUS 


QUOMODO   AGNUM,   ID    EST    CHRISTUM,    DEBEAMUS    SEQUI  ;    ET   QUOD   CARITAS   GRAVIA 
OMNIA   LEVIA    FACIAT  ;    ET   QU^   VERA    SIT   INNOCENTIA. 

H  I  sequuntur  Agnumquocumque  ierit.  D  giis,   multis  gratiis  sunt  ornati.  Quorum 
Apoc.  XIV,  4.  patrocinia  invocemus,  ut  et  nos  in  vita 


-M.  Apoc.  XIV,  *.  panuuiuia   iiivucemus,    ui   ei   iios    m    viia 

Beati  Innocentes  multis  a  Deo  privile-      praesenti  Christum  quocumque  ivit  in  isto 


222 


IN   FESTO   BEATORIM    INNOCENTIUM.   —   Af)  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QIIINTCS 


PS.  LlXXIil 

8. 
Ac(.i,38 


Joann.  viii 
50. 

Ibid.  29. 
Ibid.  V,  30 

Ibid.  XIV 
31. 
Acl.  I,  I. 


Joann.  xii 

26. 

Xuc.  II,  23. 


Ibid.  1.  37. 

Philipp.w, 
13. 


saeculo,  juxta  nostrse  fragilitatis  faculta- 
tem  sequamur.  Sequamur,  inquam,  dupli- 
citer  :  primo,  per  consiiicrationem  ;  se- 
cundo,  per  operum  imitationem.  In  primis 
quidquid  Christus  pro  nostra  salute  in  vi- 
ta  hac  egit  ac  pertulit,  diligentissime  con- 
sideremus  :  qualiter  ivit,  imo  et  crebro 
fugit,  de  loco  ad  locum,  et  quomodo  ivit 
de  virtute  in  virtutem.  Pertransivit  nam- 
que  benefaciendo,  priedicando,  curando  et 
sanando  omnes  oppressos  a  diabolo.  De- 
nique  non  propriam,  sed  Patris  quaesivit 
gjoriam  ac  lionoreni,  et  qu»  placita  sunt 
Patri  fecit  indesinenter.  Non  propriam,  sed 
Pafris  venit  facere  vohintatem;  et  sicut 
mandatum  dedit  ei  Pater,  sic  fecit.  Gcepit 
facere  et  docere,  et  evangelicae  legis  con- 
silia  qufP  dedit,  opere  adimplevit.  Eum  er- 
go  in  his  sequamur,  quantum  nostra  re- 
quirit  vocatio,  nostrisque  viribus  exstat 
possibile.  Ipse  etenim  exhortatur  :  Qui  mi- 
hi  ministrat,  me  sequatur;  et  rursus,  Qui 
vult  (inquil)  venire  post  me,  abneget  se- 
metipsum,et  toliat  crucem  suam  quotidie, 
et  sequatur  me. 

Prseterea  duas  proposuit  vias  quibus 
eum  sequamur.  Una  est  via  praeceptorum, 
ad  omnes  pertinens  Christianos;  alia  con- 
siliorum,  concernens  religiosos.  Per  quam 
eum  sequi  specialiter  nobis  incumbit, prae- 
sertim  in  paupertate,  continentia,  obedi- 
entia  :  quae  omnia  ad  hoc  ordinantur  et 
tendunt,  ut  mente  pura,  libera  ac  ferven- 
te,  Deo  incessanter  simus  intenti,  onini 
loco,  tempore  atque  negotio  ei  actuaiiter, 
quantum  possibile  est,  uniti :  quatenus  sic 
quae  placita  sunt  ei,  semper  agamus.  Quod 
quamvis  humanas  vires  prorsus  excedere 
videatur,  non  tamen  est  impossibile  apud 
Deum  omne  verbum ;  et  omnia  possumus 
in  Domino  Deo,qui  nos  confortare  semper 
paratus  est,  maxime  si  ejus  opem  et  gra- 
tiam  cum  omni  fiducia  atque  instantia  in- 
vocemus. 

Praeterea  cernimus  quosdam  carnales 
mundanosque  homines  in  operibus  vani- 
tatum,  carnaiitatum  et  cupiditatum  sua- 
rum  fatigari  vix  posse  :  et  hoc,  quia  amor 


A  inordinatus  ad  propria  commoda,  ad  deli- 
cias  et  honores,  multum  viget  in  eis,  et 
habitus  vitiosi  sunt  multum  radicati  in 
ipsis,pravisque  consuetudinibus  quasi  im- 
petu  quodam  ducuntur,  imo  et  impellun- 
tur,et  tanquam  gravissima  molc  trahuntur. 
Forma  quippe  cst  operationis  principi- 
um,  et  habitus  instar  naturae  inclinat,  imo 
consuetudo  quasi  altera  appellatur  na- 
tura  ;  nec  aliqua  forma,  nec  aliquis  ha- 
bitus  tam  prompte  et  delectabiliter  ope- 
ratur  ut  amor.  Quum  crgo  gratia  sit  aitior 

B  et  fortior  quam  natura,  et  spiritualis  di- 
lectio  multo  prsestantior  atque  vaiidior 
quam  carnalis  affectio  :  cur  pusiilanimes 
sumus  ad  spiritualem  profectum,  ad  per- 
fectionem  apprehendendam,  ad  imitan- 
dum  sanctorum  Patrum  vestigia,  quum 
adjutorem  habeamus  omnipotentem,  fide- 
lissimum,ad  succurrendum  semper  prom- 
ptissimum,  imo  nos  exhortantem  ut  suam 
fiducialiter  ac  instanter  adsistentiam  im- 
ploremus  ? 
Itaque  quanto  plus  in  caritate  et  gratia 

C  crescimus,  quanto  in  virtutum  ac  dono- 
rum  habitibus  fortius  radicamur,  quanto 
in  bonis  consuetudinibus  diutius  perma- 
nemus,  tanto  quotidie  stabilius  erimus 
Deo  intenti  actualiusque  uniti,  ac  sanctis 
actibus  Deo  placentibus  incessabiiius  oc- 
cupati,  et  ea  quae  Ordinis  sunt  delectabi- 
lius  exsequemur  :  otiositati,  loquacitati, 
dissolutioni  negligentiisque  vacare  abhor- 
rebit  cor  nostrum ;  porro  a  Dei  comme- 
moratione,  laude,  oratione,  cessare  vix 
poterit,  in  tantum  ut  frequenter  in  somno 

D  hujusmodi   actibus   occupetur.   Verumta- 
men  in  iis  vigilantissima  cordis  custodia, 
filialisque  timor  Dei,  valde  sunt  necessaria 
ne  paulatim  evacuemur.  Nempe  qui  negli-  kccIi.xh, 
git  modica,  paulatim  decidet.  Qui  vero  ti-  '^^ 
met  Deum,  nil  negligit.  Perseveremus  ergo  i9. 
et  persistamus  in  bonis,  ac  sacram  nobis 
ipsis  violeutiam  inferamus,  donec  ad  coii- 
sueludinem  perveniamus  virtuosam  ac  op- 
timam   :  exteriores    et   interiores   sensus 
coerceamus,  ab  immoderantia  linguae  ac 
ventris  nos  pr8eservemus,atque  in  omnibus 


IN    FESTO   BEATORUM    INNOCENTIUM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QIINTUS 


223 


Dei  auxilium,  protectionem,et  consumma- 
tionem  felieem  invocare  non  pigritemur. 
Amplius,  bcatorum  Innocentium  marty- 
rum  innocentiam  munditiamque  sequa- 
mur,  praesertim  quum  dicat  Salvator  et 
Matth.   judex  ac  legifer  noster  :  Nisi  conversi  fu- 

xvni,  3.  eritis,  et  efficiamini  sicut  parvuli,  non  in- 
trabitis  in  regnum  ccelorum  ;  et  rursus, 

/A.v/.  V,  s.  Beati  mundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum 
videbunt.  Porro,  veraciter  iniiocens  est, 
qui  nec  sibi  nec  aiteri  nocet.  Quainvis  au- 
tem    impassibili   et  superbeatissimo   Deo 

/>«.  XV,  2.  nocere  non  valeamus,  qui  bonorum  no- 
strorum  non  eget;  omnis  tamen  qui  sibi- 
met  nocet  et  peccat,  etiam  Deo  et  proxi- 
mis  nocet,  quantum  in  ipso  est  :  Deo,  eum 
suo  honore  privando;  proximis,  eos  scan- 
daiizando  si  publice  peccet,  vel  ad  minus 
auxilium  subtrahendo  si  peccet  occulte. 
Quum  enim  universi  boni  fideles  sint 
unum  mysticum  Christi  corpus,  se  inutuo 
bene  agendo  juvant;  male  autem  agendo, 
tale  adjuforium  non  impendunt.  Nihilo 
minus  quffdam  peccata  sunt  directe  in 
Deum.quffidam  directe  in  proximum,qu£e- 
dam  directe  in  se  ipsum  :  quse  omnia  in- 
nocentise  contrariantur.  In  primis  ergo  sit 
quilibet  innocens,  ne  indigne  se  habeat 
circa  Deum,  quem  magis  tenetur  diligere 
quam  se  ipsum,  et  ideo  magis  debet  vita- 
re  Dei  inhonorationem  quam  proprium 
nocumentum  et  condemnationem.  Deinde 
sit  innocens  circa  se  ipsum,  ne  peccan- 

Eccii.\n,  do  laedat  cor  suum.  Etenim  qui  sibi  ne- 

°"  quam  est,  cui  bonus  erit  ?  Deinceps  sit 

innocens  circa  proximos,  ne  verbo,  facto, 
omissione  aut  fama  quempiam  scanda- 
lizet  :  siquidem  qui  negligit  famam,  cru- 
delis  est. 

PrJeterea,  si  Sanctorum  Innocentium 
horum  corporalem  virginitatem  imitari 
non  possumus,  quia  virginitas  corporis  se- 
mel  amissa  non  reparatur,  spiritualem  ta- 
men   eoruin  virginitatem  sectemur.  H»c 


A  namque  virginitas  est  mentis  integritas, 
in  fidei,  spei  et  caritatis  sinceritate  consi- 
stens,per  quas  anima  Sponso  coelesti  prae- 
cipue  desponsatur.  Quae  virginitas  recidi- 
vando  perdita,  pcenitendo  recuperatur.  Sit 
itaque  cor  nostrum  constans  in  fide,  lon- 
ganime  et  certum  in  spe,  fervens  in  ca- 
ritate,  atque  sincerum  in  omni  virtute  : 
quatenus  nunquam  inordinate  et  stolide 
reflectatur  ad  sc  per  gloriam  inanem  aut 
intentionem  non  rectam,  seu  aliquam  cul- 
pa?  obliquitatem ;  sed  directe  et  linealiter 

B  semper  in  omnibus  feratur  in  Deum,  ejus 
intendendo,  optando,  quaerendo,  procuran- 
do  honorem,  laudem  et  gloriam. 

Postremo  putandum,  quod  piissimus  ac 
sapientissimus  puer  Jesus,  crudelissimae 
trucidationi  innocentium  puerorum  qui 
propter  ipsum  occidebantur,  non  parum 
condoluit,  quam  et  noverat  adfuturain,  et 
priesentem  spiritualiter  vidit  ;  similiter 
compatiebatur  eorum  parentibus  et  pro- 
pinquis  :  sicque  in  tenera  illa  sua  infantia 
ccepit  diversimode  propter  nos  affligi.  De 

C  beatissima  quoque  Virgine  poterit  idem 
credi.  In  his  vero  regratiemur  pietati  divi- 
na?,  et  sapientiam  Creatoris  devotissime 
eoUaudemus,  quoniam  ipse  ex  malitiis  ho- 
minum  tot  elicit  bona,  atque  tam  va- 
riis  ac  abundantissimis  modis  succurrit 
per  Christum  hominibus,  qui  ex  inaudita 
et  crudelissima  Herodis  malitia  eliciebat 
tot  infantulorum  martyria,  quos  coronavit 
Christi  virtute  et  gratia. 

Ex  quibus  etiam  innotescit,  quam  mul- 
ta  et  horribilia  vitia  ex  ambitione  nascan- 

D  tur.  Ex  ambitione  quippe  motus  fuit  He- 
rodes  ad  tyrannidem  tantam.  Ideo  longe 
semper  a  nobis  sit  ambitio  universa,  ex 
qua,  teste  Gregorio,  innumerabilia  oriun- 
tur  peccata.  Humilitatem  vero  sectemur, 
abjectione  et  subjectione  gaudentes,  non 
ad  honorem  et  praesidentiam  adspirantes. 
Ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis. 


IN   FESTO 
S.  THOM.E   EPISGOPI 


ET   MARTYRIS 


SERMO  UNICUS 


DE   JUSTITIA,    FORTITLDINE,  ET    SECURITATE   MENTIS. 


JUSTUS  qyasi  leo  confidens  absque  ter-  A 
rore  erit.  Prov.  xxviil,  1. 
In  his  verbis  S.  Thomas  martyr  com- 
mendatur  a  multis.  Primo,  a  virtute  justi- 
ti»,  quum  dicitur,  «  justus  ».  Secundo,  a 
fortitudine  virtuosa,  quum  dicitur,  «quasi 
leo  ».  Tertio,  a  confidentia  cordis  sui  in 
Deo,  dum  subditur,  «  confidens  ».  Quarto, 
a  securitate,  quum  sequitur,  «  absque  ter- 
rore  erit ». 

Fuit  itaque  beatus  hic  martyr  valde  ju- 
stus.  Unde  in  ejus  Legenda  habetur,  quod 
dum  in  palatio  Henrici  regis  Anglorum  B 
moraretur.et  ibi  quaedam  religioni  et  sequi- 
tati  contraria  cerneret,  curiam  ipsam  de- 
seruit,  et  Cantuariensi  archiepiscopo  se 
commisit  ac  junxit.  Ex  quo  patet,  quod 
in  tantum  dilexit  justitiam,  quod  grande 
sibi  fuit  supplicium  intueri  quidquid  ju- 
stitiffi  et  divino  honori  erat  contrarium. 
Unde  cum  Elia  sanctissimo  dicere  potuit  : 

iii/i«j/.xii,  Zelo  zelatus  sum  pro  Domino  exercituum. 

'».'*•  Secundo  patet  justitia  ejus  in  hoc,  quoni- 
am  licet  procuratione  pra>fati  regis  Angliee 
esset  in  archiepiscopum  Cantuariensem  C 
promotus,  atque  eidem  regi  familiarissi- 
mus  atque  carissimus,  nequaquam  tamen 
consensit  regi  in  his  quse  rex  contra  liber- 


tatem  Ecclesiae  postulavit  ab  eo.  Imo,  quo- 
niam  semel  verbo  tenus  in  his  (quorum- 
dam  deceptus  consilio)  dedit  assensum, 
pauio  post  considerans  ex  hoc  animarum 
imminere  periculum,  vaide  poenituit  inde, 
et  dure  castigavit  se  ipsum,  atque  ab  alta- 
ris  officio  se  suspendit,  quousque  a  sum- 
ino  Pontifice  absolvi,  et  altaris  officio  me- 
rcretur  restitui. 

Hanc  itaque  sancti  martyris  imitemur 
justitiam,  ut  nec  adulatione,  nec  favore, 
nec  carnali  amore,  seu  quaeumque  fami- 
liaritate  aut  amicitia  quorumcumque,  nec 
timore,  nec  cupiditate  relinquamus  justi- 
tiam,  aliquid  injuste  agendo,  aut  debitum 
omittendo.  De  suppeditatione  quoque  ju- 
stitiae,  et  de  innocentium  atque  justorum 
oppressione  contristemur  in  Deo.  Sed, 
heu !  hujus  oppositum  agunt  multi,  qui  si 
viderint  aliquem  ex  suis  cognatis  aut  ca- 
ris  contra  alium  corrixari,  statim  prifibent 
ei  auxilium,sive  juste  sive  injuste  movea- 
tur.  Istud  repugnat  verae  amicitise  ac  spi- 
rituali  amori,  quse  exigunt  ut  propter 
amicum  ac  carum  nil  agatur  virtuti  con- 
trarium.  Idcirco  in  Scripturis  prajcipitur  : 
Noli  pro  amico  inimicus  fieri  proximo.  £cci>.vi,i. 
Hinc  Tullius  ait :  Haec  lex  servetur  in  ami- 


IN    FESTO    S.  THOM.E    EPISCOPI    ET   M.\RTVR1S. 


SERMO    L'N1CLS 


225 


citia,  ut  neque  rogeinus  res  turpes,  nec  A 
eas  faciamus  rogati.  Si  ergo  aliqueni  vera- 
ciler  diligis,  dum  videris  eum  contra  vir- 
tutem  aliquid  agere  aut  ri.\ari,  caritative 
increpa  eura,  et  mediator  esto  pacificus. 
Secundo  B.  Thomas  martyr  a  sua  spiri- 
tuali  fortitudine  commcndatur,  quia  intcr 
pericula  mortis  fuit  intrepidus,  alque  in 
maximis  adversitatibus  mirabiliter  pati- 
ens.  Nam  sex  annis  in  exsiiio  manens, 
hinc  inde  processit.  Quumque  rex  eum  ad 
suam  non  posset  flectere  voluntatem,  om- 
nia  ejus  bona  diripuit,  et  totam  ejus  pro-  B 
geniem  exsilio  condemnavit:sicque  beatus 
martyr  persecutionem  sustinuit  regis  in 
propria  persona,  in  suis  consanguineis  ac 
amicis,  et  in  substantia  sua.  Nec  dubium 
quin  propinquis  suis  in  exsilium  pulsis 
satis  condoluit,  et  de  hoc  quod  bona  Ec- 
clesise  taliter  diripiebantur  a  rege,  contri- 
stabatur.  Ipse  tamen  in  omnibus  his,  men- 
tis  tranquillitatem  servavit  in  Deo,  atque 
pro  rege  et  Angliae  regno  oravit  assidue. 
Porro  septimo  sui  exsilii  anno  ad  propri- 
am  sedem  reversus,defendit  jura  Ecclesiae  C 
sicut  et  ante  ;  nec  precibus  nec  commina- 
tionibus  regis  flecti  potuit  a  defensione 
justitiae.  Quumque  in  ecclesia  propria  ce- 
lebraret  divina  et  populo  praedicaret,  at- 
que  armatos  regis  milites  advenire  audi- 
ret,  mansit  intrepidus,  nec  fores  ecclesiae 
claudi  permisit,  sed  impiis  sponte  se  ob- 
tulit  :  Ego,  inquiens,  pro  Deo  et  defensio- 
ne  justitiae  ac  libertate  Ecclesiae  mori  pa- 
ratus  sum;  Ecclesiam  autem  et  me  ipsum 
Deo  et  B.  Mariae  ac  omnibus  Sanctis  san- 
ctoque  Dionysio  recommendo.  Quibus  pro-  D 
latis,  ab  impiis  est  occisus.  —  Ecce  quanta 
fuit  fortitudo,  constantia  ac  patientia  hu- 
jus  sanctissimi  martyris.  Erubescamus  er- 
go  de  instabilitate  et  impatientia  nostra,et 
quia  mente  tam  debiles  sumus,  ut  nec 
unum  verbum  injuriosum,  nec  aliquam 
derisionem  pati  ffiquanimiter  valeamus  : 
imo  pro  parva  offensa  magnam,  si  possu- 
mus,  ultionem  rependimus.  Quam  ergo  a 
Deo  misericordiam  sperare,  quam  indul- 
gentiam   exspectare   possumus,   nisi   nos 

T.  31. 


emendemus,  quum  in  Evangelio  dicat  Sal- 
vator,  Si  non  remiseritis  unusquisque  fra-    Matih. 
tri  suo,  nec  Pater  vester  ccelestis  dimittet  "'"'  ^'' 

Marc.  XI, 

vobis  peccata  vestra  ?  sii. 

Tertio   sanctus   hic  martyr  laudatur  a 
confidentia  mentis  suae  in  Deo.  Non  enim 
propriis   viribus    confidebat,   sed   divinee 
pietatis  auxilio  semper  innitebatur;  ideo 
fortis  fuit  atque  pra3valuit,sicut  per  Isaiam 
prophetam  Spiritus  Sanctus  testatur  :  Qui  /s.xi,  31. 
sperant   in    Domino,   mutabunt    fortitudi- 
nem,assument  pennas  ut  aquila>,  volabunt 
et  non  deficient.  Unde  a  Salomone  asseri- 
tur  :  Turris  fortissinia,  nomen  Doniini ;  ad  aov. .xv.n, 
ipsum  currit  justus,  et  exaltabitur.  Ita  et  '"■ 
nos  totam  spem  nostram  figamus  in  Deo, 
misericordiam  et  subsidium  jugiter  postu- 
lantes  ab  eo.  Ipse  namque  ait :  Perditio  tua  osee  xm.g. 
ex  te,  in  me  tantum  auxilium  tuum.  Hoc 
est  quod  loquitur  Christus  :  Sine  me  nihil  joann.w, 
potestis  facere.  Imo,  teste  Aposlolo,  Non  ,^,- . 
sumus  sufficientes  cogitare  aliquid  a  no- 
bis  quasi  ex  nobis,  sed  sufficientia  nostra 
ex  Deo  est.  Quid  ergo  superbit  terra  et  ci-  Eccu.\,i. 
nis?  Cur  de  se  praesumit  atque  inaniter 
gloriatur  homo  vanus,  niiser  et  stolidus, 
putans  se  aliquid  esse,  quum  nihil  sit?  Ga(««.vi,3. 

Quarto  laudatur  sanctus  hic  martyr  Tho- 
mas,  praesul  sanctissimus,  a  securitate  suae 
mentis  et  exstirpatione  inordinata;  formi- 
dinis.  Implevit  enim  excellenter  quod  do- 
cet  Salvator  :  Nolite  timere  eos  qui  corpus  iiatih.  i, 
occidunt,  animam  autem  non  possunt  oc-  28;/.«c.xii, 
cidere;  sed  eum  timete  qui  potestatem  ha- 
bet  et  corpus  et  aniraam  perdere  in  ge- 
hennara  ignis.  Et  repetivit :  Ita  dico  vobis, 
hunc  timete.  Porro  quam  dulcis  sit  ista 
raentis  securitas,  Saloraon  pandit,  dicens  : 
Secura  raens  quasi  juge  conviviura.  Itaque  Prov.  xv, 
et  in  ista  virtute  beatuin  hunc  virum  se-  '^' 
ctemur ;  et  tanto  plus  timeamus  judicera 
Deum  quam  quemcumque  horainein  judi- 
cemque  raortalem,  quanto  pejor  et  into- 
lerabilior  est  raors  aeteruae  damnationis, 
infernale  tormenlum,  quara  raors  aut  tri- 
bulatio  teraporalis  ;  quanto  etiam  confusi- 
bilius  est  coram  Deo  et  omnibus  Sanctis 
confundi,   increpari  ac   reprobari,  quam 

15 


22G 


IN   FESrO   S.  THOM.E    EPISr.OPI   ET   .M.VIITYRIS. 


SERMO    UNICUS 


coram  hominibus.  llinc  mulli  Sanclorum  A 
dcsideraverunt  pro  fide  Ghrisli  occidi.  Vc- 
rumtamen  quidain  sunt  tam  imperfecti, 
lain  pueriles  et  in  fidc  quodauimodo  mor- 
tiii,  ut  plus  meliiant  a  supcrioribus  suis, 
humanis  judicibus,  incrcpari  atque  puniri, 
quam  a  Judice  suinmo,  Deo  allissimo  ; 
quum  tamen  debeat  unusquisque  deside- 
rare  ut  a  superioribus  suis  in  vila  hac 
increpetur  ac  castigetur,  qualenus  coiam 
Deo  misericordiain  consequatur  :  eo  quod 
omnes  increpationes  et  poenae  vitee  praj- 
sentis  sint  medicinales,  utpote  curativae  B 
cuiparum  et  procurativie  salulis,  dummo- 
do  eis  homo  bene  utatur,  patienter  feren- 
i>ro....j,8.  do.  Ideo  Saloinon  protestatur  :  Argue  sa- 
pientem,  ct  diliget  te. 

Insuper  S.Thomas  martyr  de  aliis  multis 
commendatur  virtutibus.  Primo,  quoniam 
a  pueritia  in  Dei  timore  ac  servitute  fuit 
et  crevit.  Quod  meritorium  valde  est,  ut- 
pote  fiorem  juventutis,  non  solum  faeces 
senectutis,  Deo  offcrre.  Idcirco  scribitur  : 
rAieii.iM,  Honum  est  viro  quum  portaverit  jugum 

ab  adolescentia  sua.  Hujus  oppositum  fa-  C 
ciunt  homines  stulti  et  intimorati,  dicen- 
les  :  Quum  tot  aut  tot  annorum  esse  cce- 
perimus,  Deo  serviemus.  Quasi  certi  sint 
Atatikuy,  se  tam  diu  victuros,  qui  nec  diem  sciunt 
'3-  nec  horam  :  non  advertentes,  quod  si  in- 

terim  vitiosam  sibi  fecerint  consuetudi- 
nem  in  peccando,  post  annos  multos,etiam 
si  vixerint  tam  diu,  indispositiores  erunt 
ad  pcenitentiam  veram  quam  modo,  quum 
consuetudo  prava  sit  quasi  gravissimus  la- 
pis  deprimens  inentem.  Et  sicut  in  juven- 
tute  tentatur  homo  acrius  de  quibusdam  D 
peccatis,  ita  et  in  senectute. 

Secundo  commendatur  a  sua  virginea 
piiritate  :  nam  virgo  mansil  ac  obiit.  Quod 
utique  valde  magnum  fuit  in  viro  illo,  qui 
tam  diu  fuit  in  regis  palatio,  et  in  tam 
sublimi  officio,  nam  cancellarius  exstitit 
regis. 

Tertio  laudalur  a  praecipua  prudentia, 
quia  non  solum  in  divinis  vaide  sapiens 
erat  et  contemplator  praeclarus,  sed  in  re- 
bus  quoque  humanis  prudentissimus  ex- 


17, 


slilil.  Unde,  quiim  ab  arcliiepiscopo  Can- 
tuaricnsi  fuisscl  arcliidiaconus  factus,  ad 
instantiam  archiepiscopi  cancellariam  re- 
gis  recepit,  ul  per  suam  prudentiam  com- 
pesceret  malignorum  insultus  contra  Ec- 
clesiam. 

Quarto,  a  speciali  et  inagna  sanclitate. 
Non  enim  verificatum  est  in  eo  iliud  com- 
mune  proverbium,  Honores  mutant  mores 
(haud  dubium  quin  in  pejus).Propter  quod 
dicitur  :  Principatus  ostendit  virum.  Imo 
quum  sanctus  hic  martyr,  post  grandem 
resistentiam,  propler  obedientiae  praece- 
ptum  archiepiscopatum  acceptasset,  subi- 
to  in  alterum  virum  salubriter  est  mutatus, 
utpote  humilior,  timoratior  factus.  Nam 
corpus  suum  cilicio  atque  jejuniis  mace- 
ravit.  Nec  solum  pro  camisia  tulit  cilici- 
um,  sed  et  femoralia  cilicina  usque  ad 
poplitem  deportavit.Tredecim  quoque  pau- 
perum  pedes  flexis  genibus  lavit  quotidie, 
quos  et  bene  refecit,  et  unicuique  quatuor 
argenteos  dedit :  in  quo  inagna  ejus  humi- 
litas,  liberalitas  ac  misericordia  copiosa 
monstrantur. 

Denique  sanctitatem  suam  tam  subtili- 
ter  occultavit,  ut  salvo  semper  honestatis 
rigore,  in  condecentia  vestium  et  apparatu 
ulensilium  concordaret  moribus  aliorum. 
In  quo  patet,  quam  immunis  ab  omni  hy- 
pocrisi  fuit. 

Postremo  laudalur  ab  excellentia  et 
abundantia  miraculorum,  praesertim  post 
beatissimum  obituin  suuin.  Mox  eniin  ut 
occisus  est,  et  clerici  Missam  pro  eo  inci- 
perent  defunctorum,  descendentes  angeli 
sancti,  inceperunt  pro  eo  Missam  niarty- 
rum,  et  clerici  illud  prosequebantur  offi- 
cium.In  quo  ostensa  est  sanctitas  ejus  exi- 
mia.  Meritis  quoque  ipsius  Deus  contulit 
caecis  visum,  surdis  auditum,  claudis  gres- 
sum,  mortuis  vilam.  In  interfectores  de- 
iniim  ipsius  divina  justitia  ultiones  fecit 
horribiles.  Nam  alii  sanie  defluentes,  alii 
paralysi  dissoluti,  alii  in  amentiam  versi, 
oinnes  miserabilitcr  perierunt. 

Hoc  quoque  sciendum,  quod  sanctus  hic 
Thomas  martyr  fuit  tempore  Petri  Blesen- 


IN   FESTO   S.  THOM.E   EPISCOPI    ET   .M.\RTYRIS. 


SERMO   UNICfS 


227 


sis,  et  ejusdem  regis  ambo  fuerunt  mini- 
stri  ad  tempus.  Unde  praefatus  Petrus  in 
suis  epistolis  multa  magnifica  de  martyre 
illo  testatur.  Fatetur  tamen  se  quoque  cum 
aliis  diu  male  sensisse  de  sancto  hoc  Tlio- 
ma,  videlicet  quousque  Deus  per  proetacta 
niiracula  sauctitatem  hujus  martyris  de- 
ciaravit.  Unde  inter  cetera  scribit  Petrus 
ille  in  una  epistola,  loquens  de  quodam  : 
Non  mirum  eo  tempore  videbatur.si  fiiius 
afflicto  patri  compatiens,  quandoque  du- 
rius  aut  minus  consulte  de  sancto  martyre 
Sap.\-,i,o.  loquebatur.  Et  subdit  :  Nam  et  nos  insen- 
sati  vitam  ipsius  putabamus  insaniam,  et 
finem  illius  sine  honore;  sed  computatus 
est  inter  filios  Dei.  Quidquid  fecit  caritatis 
obteutu  et  zelo  justitice,  in  crimen  odii  at- 
que  invidise  vertebatur;  sed  econtra  quid- 
quid  machinabatur  ad  infamiam  ejus  hu- 
mana  malitia.eidem  convertit  Dominus  ad 
coronam.De  capite  nostro  Christo  loquitur 

is.  Liii,  4.  Isaias  :  Reputavimus  eum  quasi  Jeprosum, 
et  percussum  a  Deo  et  humiliatum.  Ita 
et  nos  pretiosissimum  Christi  membrum 
Thomam  martyrem,  velut  leprosum  puta- 

Sap.  V,  3.  vimus  et  abjectum,  et  vitam  ipsius  habui- 


A  mus  in  derisum.  Credo  quod  si  sanguis  Cen.w,  io. 
Abel  clamat  de  terra  ultionem,  sanguis 
mitissimi  martyris  clamat  peccatorum  re- 
missionem,  illis  maxime  qui  poenitentiam 
aguiit  humilem  et  devotam.  Insuper  in 
alia  scribit  epistola  :  Exsulta,  o  Anglia,  et 
exsulta,  occidens,  quia  visitavit  nos  Oriens  i«c.i,78. 
ex  alto.  Thomam  apostolum  India  et  orien- 
talis  regio  jactitabat,  sed  occidentalem  re- 
spexit  Dominus,  dedit  Angli»  Thomam 
nostrum.  Non  invidemus  Indise  Thomam 
suum.  Sit  Thomas  martyr  noster  in  An- 

B  glia,  sit  Thomas  apostolus  in  India,  ut  per 
hos  duos  Christi  testes,  sit  ab  ortu  solis />«.  cxu,  3. 
usque  ad  occasum  laudabile  nomen  Domi- 
ui.  Gioriosum  est  nobis  habere  marlyrem, 
Apostoli  nomen  habentem,  qui  Thomam 
apostolum  in  miraculis  aut  imitatur  aut 
vincit.  Alia  multa  prseclara  scribit  Petrus 
iste  de  martyre  Thoma. 

Tanti  igitur  martyris  studeamus  imitari 
virtutes,  patientiam,  humilitatem,  carita- 
tem,  ac  ceteras.  Eum  diligamus,  venere- 
mur  et  invocemus,  quatenus  ejus  meritis 

C  et  precibus  gloriosis  salvemur,  Ad  laudem 
et  gloriam  Omnipotentis. 


Cetera  huic  festo  opportuna  require  de  S.  Laurentio  et  in  Communi  Sanctorum. 


IN  FESTO 
S.   SILVESTRI    PAP^ 


SERMO  UNICUS 


DE   EXCELLENTIIS    S.  SILVESTRI,    CUM    EXHORTATIONE   PIA   AD   HUJUS   IMITATIONEM. 


D 


ilLECTUS  Deo  et  hominibus  fuit.  Ec-  A 

Cli.  XLV,  1. 

Pater  luminum,  fons  omnium  gratia- 
rum,  Deus  omnipotens,  sanctissimum  Pa- 
pam  Siivestrum  pra?clarissimis  donis  na- 
tura;  ac  gratise  decoravit.  Oplima  quippe 
naturalia  habuit,  per  quee  ad  munera  gra- 
tiee  valde  dispositus  fuit.  Sed  nunc  virtu- 
tes  et  excellentiae  ejus  per  ordinem  sunt 
tangendse. 

Prima  ejus  excelicntia  est,  quod  ab  in- 
fantia  in  virtutibus  educatus  est,  et  in 
operibus  misericordise  exercitatus,  magna  B 
quoque  constantia  roboratus.  Quum  etenim 
esset  adolescens,  nequaquam  vanitatibus 
et  concupiscentiis  quibus  illa  aetas  poliui 
solet,  fuit  intentus;  sed  Deum  habens  prse 
oculis,  cunctis  misericordiae  operibus  in- 
roi.i.u.  sistebat,  sicut  olim  Tobias,  et  Christianis 
pauperibus  consolationem  impendebat  et 
opem.  Specialiter  vero  liospitalitatem  ex- 
Gen. xviii,  ercuit,  quemadmodum  Abraham  patriar- 
leiseq.  ^y^^  Tautae  quoquc  in  illa  fftale,  puta  in 
adolescentia,  fuit  constanliae,  quod  quem- 
dam  virum  sanctuni  nomine  Timotheum,  C 
qui  Romae  fidem  Christi  fortiter  pra?dica- 
vit,et  metu  gentilium  Romanorum  ab  aliis 
Christifidelibus  vilabatur,  suscepit  hospi- 
tio  et  reverenter  tractavit. 

Secunda  excellentia  S.  Silvestri  fuit  gra- 
tia  prophetise.  Quum  enim  pra?fatus  Timo- 


theus  esset  martyrio  coronatus.Tarquinius 
Romae  prafectus,  pra^cepit  S.  Silvestro 
idolis  immolare.  Cui  voce  prophetica  dixit 
B.  Silvester  :  0  stulte,  nocte  hac  morie- 
ris,  et  in  aeternum  damnaberis,  verumque 
Deum  esse  quem  colimus,velis  nolis,agno- 
sces.  Tunc  Tarquinius  jussit  S.  Silvestrum 
incarcerari.  Sed  prandente  Tarquinio,  os 
piscis  sic  guttur  ejus  intravit  quod  eodem 
die  defunctus  est;  et  protinus  S.  Silvester 
de  carcere  cum  gaudio  eductus  est. 

Tertia  ejus  excellentia  exstitit,  magua 
et  gratiosa  amabilitas  ejus.  Tanto  siqui- 
dem  naturalium  ac  gratuitorum  donorum 
decore  fuit  perfusus,  quod  non  solum  a 
Christianis,  sed  a  gentilibus  etiam  ac  Ju- 
daeis  miro  amabatur  affectu.  Fuit  enim  ad- 
spectu  angelicus,  sermone  facundus,  in- 
teger   corpore,    catholicus    fide,    consilio 
providus,  opere  sanctus,  spe  patientissi- 
mus,  caritate  omnium  plenus.  Polest  ita- 
que  dici  de  ipso  quod  primo  Regum  fertur 
de  Samuele,  quod  scilicet  placuit  tam  Deo  \Rei].u,it,. 
quam  hominibus ;  quod  item  in  themate 
tactum  est,  utpote,  quod  «  dilectus  Deo  et  £•«/!. xlv, 
hominibus  fuit  »  :  quod  scriptum  est  ad  '■ 
litteram  de  Moyse,  quia  etiam  Moyses  cor- 
pore  speciosus,  corde  mitissimus,  caritate  num.m,'),. 
repletus,  omnique  virtute   fuit  ornatus  ; 
idcirco  Deo  et  hominibus  exstitit  carus. 

Quarta  excellentia  S.  Silvestri  est,  quod 


IN   FESTO   S.  SILVESTRI    PAPJ:.    —   SERMO   UNICUS 


229 


plenus,  generalis  ae  sunimus  Christi  vica- 
rius  fuit,  pafer  totius  mundi,  et  pasfor  ac 
rector  totius  universalis  Ecclesia\  Mortuo 
namque  Melchiade  Papa,  S.  Silvester  ab 
omni  plebe  Romana  et  christiana  in  sum- 
mum  Pontificem  est  clectus.  Et  in  hoc  pa- 
tuit  profundissima  ejus  humilitas,  quod 
suae  ad  papatum  promotioni  restitit  valde, 
et  semper,  quantum  in  se  fuit,  papatum 
resignare  optavit.  Porro  Papa  effectus, 
quanto  plus  solito  potestate  et  divitiis  emi- 
nebat,  tanto  copiosius  misericordia?  opera 
adimplevit.  Omnium  enim  orphanorum  et 
viduarum  pauperum  nomina  habuit  scri- 
pta,  et  praebuit  eis  necessaria. 

Quinta  excellentia  ejus  est,  copiosissi- 
mus  fructus  praesidentise  suaj  in  papaii 
officio.  Per  eum  equidem  Deus  convertit 
Constantinum  imperaforem,  et  totam  pene 
plebem  Romanam  gentilem,  matrem  quo- 
que  imperatoris  S.Helenam,  atque  doctissi- 
mos  Judiforum,  ac  sapientissimos  judices 
paganorum.  Quo  facto.  fides  christiana  coe- 
pit  undique  mirabiJiter  dilatari,  et  Christi 
Eeclesia  valde  est  exaltata,  tyrannorum 
quoque  persecutio  multum  est  minorata. 
Quum  etenim  potentissimus  ille  impera- 
tor  Constantinus  Magnus.  ob  suam  contra 
Christianos  tyrannidem  incidisset  incura- 
bilem  lepr»  plagam,  et  de  consilio  ponti- 
ficum  idolorum  decrevisset  se  in  recentc 
ac  calido  infantium  sanguine  balneare,  af- 
que  ob  hoc  adducta  essent  tria  millia  pue- 
rorum,videns  imperator  matres  infantium 
miserabilifer  ejulare,  eis  earumque  pueris 
est  misertus,  et  mutavit  proposifum.  Se- 
quenti  igitur  nocte  gloriosissimi  apostoli 
Petrus  et  Paulus  apparuerunt  ei,  dicentes: 
Quia  exhorruisfi  effusionem  sanguinis  in- 
nocentis,  misit  nos  Chrisfus  uf  demus  tibi 
consilium  sanitafis  recuperandae.  Silve- 
strum  ergo  Papam  voca  ad  fe,  ef  ejus  con- 
silio  utere.  Quumque  B.  Silvesfer  ad  Con- 
sfantinum  venis.set,et  eum  in  fide  plenarie 
instruxisset,  baptizavit  eumdem.  Ingredi- 
enle  aufem  Constantino  baptismum,  lux 
miiabilis  desuper  descendit  in  eum,  et  in 
ipso  Bapfismafe   a   lepra   plenissime  est 


A  curatus,  ef  Christum  se  vidisse  asseruitDe- 
inde  quoque  christianissimus  mansit,  ido- 
lorum  fempla  destruxit,et  Christi  restaura- 
vif  ecclesias.His  auditis, mater  imperatoris 
Helena  scripsit  ei,  collaudans  eum  quod 
ab  idolorum  recesserit  culfura,  increpans 
vero  quod  Judaismo  relicto,  in  Crucifixum 
crediderit.  Cui  imperafor  rescribif,  ut  ipsa 
doctissimos  Judseorum  secum  adducat,  et 
ipse  Christianorum  magisfros  apponet, qua- 
tenus  ex  eorum  dispufafione  mufua  pateat 
fides  vera.  Adduxit  ergo  Heiena   centum 

B  quadraginfa  unum  docfissimos  Judoeorum, 
inler  quos  fuerunt  duodecim  ceteris  in 
sapientia  et  eloquentia  clariores  :  qui  om- 
nes  a  B.  Silvestro  per  modum  infra  dicen- 
dum  conversi  sunf. 

Sexta  excellentia  ejus  fuit,  mirabilis  et 
pra^clara  sapientia  sua  in  lege  divina.  Om- 
nes  enim  ilios  duodecim  Judfforum  do- 
ctissimos  manifeste  convicit,  et  ex  Scri- 
pturis  veferis  Testamenfi  probavit  eisdem 
universos  articulos  fidei  chrisfiana»,  ipsi- 
usque    fidei   rationes    tam   luculenter  ac 

C  prompte  exposuit,  quod  tam  imperator 
quam  ejus  mater,  et  judices  duo  gentiles, 
atque  Judffi,  in  laudem  Silvestri  cum  ma- 
gna  admirafione  unanimifer  proruperunt. 
Septima  excellentia  ejus  fuit,  virtus  et 
eminentia  miraculorum  qua>  fecit.  Quum 
enim  omnes  prsefafos  vicisset  JudKOs,  uno 
excepto,  unus  ille  arte  nefaria  ferocissi- 
mum  faurum,  nomen  quoddam  diaboli  in 
ejus  aure  sonando,  occidit :  quod  se  divina 
dixit  virtute  fecisse.  Cui  respondit  B.  Sil- 
vesfer  :  Si  hoc.  Dei  nomen  exprimendo, 

D  fecisti.vivifica  quod  necasti.quoniam  Deus 
ait  :  Ego  occidam,  et  ego  vivere  faciam.  fleufxxici, 
Quumque  judices  sententiarent  uf  Jud;cus  ''• 
faurum  resuscifaret,  ilJe  respondif  :  Susci- 
fet  eum  Silvesfer  in  nomine  Jesu  Galilaei, 
ef  omnes  credemus  in  eum.  Silvesfer  ergo 
orafione  pra>missa,  faurum  resuscifavit,  et 
cum  mansuefudine  ad  locum  suum  fecit 
reverti.  Quo  facto,  mater  imperaforis,  om- 
nes  illi  Jud;ei,  jiidicesque  pagani,  innume- 
rabiles  quoque  Romani  ef  alii  multi,  ad 
christianam  sunt  fidem  conversi.  Deinde 


230 


IN   FESTO    S.  SILVESTRI    PAP.E. 


SERMO   INICUS 


S.  Silvcster  qupmdani  (Iraconcm  horribi- 
lem  ab  omni  bominum  compescuit  la>sio- 
ne,  os  ipsius  filo  ligando,  et  anniilo  si- 
gnum  crucis  habenlc  desuper  sigillando. 
Duos  etiam  magos  ex  flatu  draconis  pene 
mortuos,  tunc  curavit  Silvester.  Onibus 
visis,  pontifices  idolorum  et  magi  illi  cuin 
multitudine  infinita  fuerunt  conversi  :  et 
ex  tunc  Roma  ab  idololatria  sua  cessavit. 

Post  hnec  S.  Silvester  morti  propinquans, 
clerum  de  tribus  edocuit.  Primum,  ut  in- 
ter  se  viverent  caritative.  Secundum,  ut 
suas  gubernarent  Ecclesias  cum  diligen- 
tissima  attentione.  Tertium,  ut  populos 
sibi  commissos  custodirent  a  daemonum 
ac  impiorum  seductione.  Sicque  beatissi- 
mus  Papa  Silvester  feliciter  migravit  ad 
Christum. 

IIujus  ergo  sanctissimi  Patris  discamus 
et  indesinenter  sequamur  virtutes,  opera 
misericordia?  tam  spiritualia  quam  corpo- 
ralia  pro  posse  liberaliter  exercendo,  et 
omne  tempus  vitae  nobis  indultum  fru- 
ctuose  ac  timorate  expendendo,  inter  pro- 
ximos  quoque  pacifice  et  amabiliter  con- 
versando.Prseterea  parentes  suos  instruant 
pueros  ab  infantia,  Deum  cognoscere  ac 
timere,  aliquid  boni  quotidie  agere  et  ora- 
re,  sicque  in  virtutibus  crescere,  habituari 
ac  perseverare.  Consideret  omnis  Christi- 
fidelis,  quam  incerta,  fallax  et  brevis  sit 
vila  praesens,  quam  amara  sit  mors,  quam 
districtum  ac  metuendum  sit  Dei  judici- 
um,  quam  intolerabiJia  sint  tormenta,  non 


A  solum  inferni,  sed  purgatorii  quoque.  Co- 
gitemus  ad  quid  conditi  sumus,  cur  in  hac 
vita  conservamur  a  Deo,  et  quod  in  sum- 
mi  Judicis  pra^sentia  et  adspectu  ubique 
consistimus.  Si  rex  aut  judex  terrenus 
conspiceret  subditos  suos  in  sua  prffsen- 
tia  suas  trausgredi  jussiones,  valde  indi- 
gnaretur,et  se  nimis  vilipendi  arbitraretur, 
magnam  quoque  inferret  vindictam  :quam 
vehementer  ergo  Creator  omnipotcns,  Rex 
regum,  Deus  incomparabilis  majestatis, 
cujus  justitia  est   immensa,  indignabitur 

B  impiis,  quam  horribiliter  puniet  cos,  qui 
ipso  ubique  prsesente  et  omnia  intuente, 
divina  prsecepta  transgredi  non  verentur, 
qui  peccatis  peccata  adjiciunt  incessanter, 
sicque  augent  contemptum  in  Dominum 
majestatis?  Certe  quam  incomprehensibi- 
lis  cst  misericordia  et  patientia  Dei  in  vita 
prcesenti,  tam  incomprehensibilis  est  suae 
justitia?  districtio  post  hanc  vitam.  Ideo 
dicit  Apostolus  :  Existimas,  o  homo  qui  /?o»..m,;)- 
impie  agis,quod  tu  effugies  judicium  Dei?  ^' 
An  divitias  bonitatis  Dei  et  patienti»  et 

C  longanimitatis  conteninis?  Ignoras  qiioni- 
am  benignitas  Dei  ad  poenitentiam  te  ad- 
ducit?  Secundum  duritiam  autem  tuam  et 
impoenitens  cor  tuum,  thesaurizas  tibi 
iram  in  die  justi  judicii  Dei.  Ha?c  itaquc' 
ponderemus,  prseterita  deploremus  pecca- 
ta,  et  vitam  in  omnibus  emendemus,  om- 
nique  hora  per  orationes  et  meditationes 
salubres  corda  nostra  ad  Dominum  eleve- 
mus.  Ad  Jaudem  et  gloriam  ejus. 


Cetera  huic  festo  opportuna  rc(/i(ire  de  S.  Nicolao  et  in  Commnni  Sanctorum. 


i 


f 


I 


IN  FESTO 
CIRCUMGISIONIS   DOMINI 


Episfnla  /lodicnia'  solennitatis,  est  eadem  quK  supra  cxposita  est  in  secunda  Missa 
Xativitafis  Christi,  vidcliccf  :  Apparuit  benighitas  et  humanitas,  etc. ;  circa  quam 
ibi  sermo  adjunctus  est  :  ideo  ibidem  qucerantur. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


POSTQUAM    CONSUMMATI    SUNT    DIES,    ETC.    LuC.    II,   21. 


I 


N  evangelio  prspsentis  festi  describit  Lu- 
eas  evangelista  Christi  circumcisionem, 
dieendo  : 

Postquam  consummati  sunt,  id  est  im- 

pleti,  dies  octo  a  Christi  nativitate,  inclu- 

dendo  seu  simul  computando  extrema,  vi- 

delicet  diem  nativitatis  et  circumcisionis, 

•  ut   circumciderefur  puer  Jesus,  de    quo 

/i.  IX,  6.  Isaias  praedixit,  Puer  natus  est  nobis,  etc. 
Hsec  dictio«ut)>tenetur  hic  concomitanter; 
quanquam  teneri  etiam  possit  causaliter, 
quoniam  tanta  est  dignitas  Salvatoris,  ut 
ad  ipsum  et  ad  gesta  atque  mysteria  cjus, 
tempora  ordinentur  :  quod  de  temporibus 
quibus  vixit  in  sa>culo  isto,  specialiter  dici 
potest.  Unde  et  in  Evangelio  ipse  conte- 
Mauh.%a,  statuf  :  Dominus  est  Filius  hominis  etiam 
sabbati.  Vocatum  cst  nomcn  cjus  .Tesus, 
quod  interpretatur  salvator.  Christus  enim 
genus  humanum  redemit  a  morte  culpae, 
a  morte  quoque  infernalis  miserife.  Idcirco 

/j.Lui.s.  Isaias  ait  :  Dominus  posuit  in  eo  iniquita- 
tem  omnium  nostrum.  Et  in  Actibus  ait 

Ac/.iv,  12.  princeps  Apostolorum  :  Non  est  aliud  no- 
men  datum  hominibus  sub  coelo,  in  quo 
oporteat  nos  salvos  fieri.  Quod  vocatum 
est,  id  est,  vocari  commissum,  expressum 


A  et  pra>nuntiatum  est,  cdj  angeJo  Gabriele, 
qui  dixit  Maria^  :  Vocabis  nomen  ejus  Je-  Zuc.i,  31. 
sum.  Et  ut  Matthseus  refert,  angelus  dixit 
ad  Joseph  hoc  ipsum  :  Vocabis  (inquiens)  Matth.i,n. 
nomen  ejus  Jesum ;  ipse  enini  salvum  fa- 
ciet   populum    suum   a    peccatis    eorum. 
Priusquam   in   ufero  Virginis  conciperc- 
^Mrsecundum  humanitatem  assumptam,de 
Spirilu  Sancto.  Nam  in  Annuntiatione  an- 
gelus  dixit  Virgini  gloriosse  :  Ecce  conci-  i«c.i,  3t. 
pies  in  utero  et  paries  filium,  et  vocabis 
nomen  ejus  Jesum.  Convenienterque  dici- 

B  tur,  «  quod  vocatum  est  ab  angelo  »,  non, 
Impositum,  quia  jam  ante  a  Deo  fuit  im- 
positum,  qui  prseordinavit  Christum  ita 
vocandum,  et  per  angelum  ac  Mariam  et 
Joseph  ita  vocavit  eumdem,  quemadmo- 
dum  per  Isaiam  etiam  loquitur  Christus  : 
Dominus  ab  utero  vocavit  me,  de  ventre  is.  xux,  1. 
matris  mese  recordatus  est  nominis  mei. 
Pra-terea,  ut  communiter  dicitur,  Jesus 
vocatur  Salvator  tripliciter.  Primo,  a  po- 
tentia  salvandi  :  et  ita  convenit  sibi  no- 
nien  hoc  ab  jeterno,  et  secundum  naturam 

C  divinam,  qua  ab  eeterno  habuit  potestatem 
salvandi.  Secundo,  ab  habitu  salvandi  : 
sicque  impositum  sibi  fuit  ab  angelo  no- 


232 


IN   FESTO   CIRCUMCISIONIS   DOMINI.   —   SERMO   PRIMCS 


mcn  istud,  et  competit  ei  a  primo  siisc 
conceptionis  instanti,  in  quo  secundnm 
hnmanitatem  suam  accepit  gratiani  plc- 
nam  ac  habitualcm,  pcr  quam  postmoduiu 
fecit  ac  pertulit  ea  per  quae  mundnm  ac- 
tualiter  liberavit.  Tertio.  ab  actu  salvandi: 
sicqne  vocatum  fuit  nomen  hoc  in  cir- 
cumcisione,  et  competit  Christo  ratione 
sufp  passionis  prai-cipne:  in  circumcisione 
autem  sanguinem  suum  primo  fudit  pro 
nobis. 

Porro  salvare  convenit  Christo  secun- 
dnm  utramquc  suam  nalnram.  sed  diffe- 
renter  :  quia  secundum  divinitatem  com- 
pctit  sibi  auctoritative  et  per  efficientiam 
principaJcm,  secundum  humanitatcm  vero 


A  instrumentaliter  et  per  modum  causae  me- 
ritoriae.  Ilinc  secundum  utramque  natu- 
ram  Jesus  voeari  potest  :  siquidem  de  Deo 
vero,  uno  ac  trino,  ait  Ilabacuc  propheta  : 
Ego  autem  in  Domino  gaudebo,  et  exsul-  Babac.i 
tabo  in  Deo  Jesu  meo.  '*' 

Postremo,  sicut  in  novo  Testamento  im- 
ponitur  pueris  nomen  in  Baptismo.  ita  in 
veteri  Testamento  nomen  imponebatur  in 
circumcisione  :  et  rationabiliter,  quoniam 
sicut  nunc  Baptismo  dimittitur  originale 
peccatum,  et  gratia  datur  per  quam  ho- 

B  mo  spiritualiter  nascitur  seu  regeneratur  ; 
ita  tunc  fiebat  in  circumcisione.  Multa  au- 
tem  circa  hoc  evangelium  dici  possent :  de 
quibus  in  sermonibus  mentio  erit. 


SERMO   PRIMUS 


01 ARE   CHRISTIS   CIRCUMCIDI   VOLIERIT  ;    ET   DE    SCAND.MO   SINGCLARITATEQUE   VITANDIS, 
ATQUE   DE    OBEDIE.NTIA    SERVA.NDA. 


N' 


"O.y  veni  legem  solvere,sed  adimplere. 
Matth.  V,  17.  Ista  sunt  verba  Christi. 
Christus  totius  humilitatis  magister,  et 
perfectffi  obcdientia?  doctor,  propter  mul- 
tas  causas  dignatus  est  circumcidi.  Primo, 
ut  se  vere  incarnatum.  et  veraciter  homi- 
nem  factum.atque  passibile  corpus  habere 
monstraret ;  et  per  hoc,  futurorum  tunc 
hiereticorum  rcprobaret  perfidias.  utpote 
Manichff-orum.  qui  dixerunt  eum  habuisse 
corpus  phantasticum,  et  non  verum.  Se- 
cundo,ad  vitandum  scandalum  Judaeorum: 
ne  festimarent  eum  legis  Mosaicse  trans- 
gressorem,  et  ne  haberent  occasionem  ma- 
lignandi  ac  murmurandi  adversus  eum. 
Tertio,  ut  legem  Moysis  approbaret  et 
impleret,  ac  per  hoc,  humilitatis  et  obe- 
dientiffi  praeberet  cxempIum.Propter  quod 
Gaio<.iv,4.  ait  Apostolus  :  Misit  Deus  Filium  suum  na- 
tum  ex  muliere,  factum  sub  lege.  Quarto, 
ut  nierito  suse  circumcisiouis  subveniret 
hominibus,et  durum  illud  prseceptum  cir- 


C  cumcisionis  pcenalis  mutaret  in  praece- 
ptum  baptizationis.  Sunt  et  aliap  causae 
istius.  videlicet  :  ut  suam  incarnationem 
occultaret  diabolo,  qui  puerum  Jesum  vi- 
dens  circumcidi,  putavit  eum  non  carere 
labe  originalis  peccati :  item,  ut  laudabi- 
lem  unitatem  et  conformitatem  commen- 
daret,  conformando  se  aliis  in  circumci- 
sione.  quatenus  singularitatem  et  omnem 
hypocrisim  devitemus. 

Ex  his  multa  nobis  proponuntur  saiu- 
berrima  documenta,  juxta  quae  totam  no- 

D  stram  conversationem  ordinare  debemus 
atque  dirigere.  Primum  est,  ne  aliquem 
scandalizemus,  sed  proximos  nostros  per 
opera  virtuosa  aedificemus.  Propter  quod 
ad  Romanos  dicit  Apostolus  :  Ne  ponatis  Hom.  xiv, 
offendiculum  fratri  vel  scandalum ;  noli'^''^' 
illum  perdere  pro  quo  Christus  mortuus 
est.  Nempe  qui  alio  sciente  aut  praesente 
agit  perverse  et  contra  praeceptum  Dei  si- 
ve  Ecclesia».  quantum  in  se  est  illum  spi- 


IN  FESTO  CIRCrMCISIONIS  DOMINI. 


SERMO  PRIMUS 


233 


I  Cor.  VIII 
12. 


Ibid.  13. 


Matlh. 
XVIII,  C. 


IhiiL  7. 


Eccli  IV  I, 
12. 


rilualiter  perimit,  perdit,  et  ad  damnatio- 
nem  perducit,  pro  quo  suum  sanguinem 
fudit  Salvator.  Quod  quam  impium  sit, 
constat  ex  verbo  S.  Bernardi,  diceiitis  : 
Graviorem  persecutionem  patitur  Christus 
ab  eo  qui  pernicioso  exemplo  aut  sugge- 
stione  iniqua  proximum  scandalizat  ac  pe- 
rimit,  quam  a  Judseis  perpessus  est,  a 
quibus  effusus  est  sanguis  ipsius.  Ideo 
rursus  ait  Apostolus  :  Peccanfcs  in  fratres, 
et  percutientes  conscientiam  eorum  infir- 
mam,  in  Christum  peccatis.  Quibus  verbis 
addit  Apostolus  :  Si  esca  scandalizat  fra- 
trem  meum,  non  manducabo  carnem  in 
aeternum,  ne  fratrem  meum  scandalizem. 

Denique  contra  eos  qui  alios  scandali- 
zant,  id  est,  verbo  aut  opere  inordinato  ad 
culpam  trahunt,  seu  male  agendi  pra>bent 
exemplum.valde  terribiliter  loquitur  Chri- 
stus,  dicens  :  Qui  scandalizaverit  unum  ex 
his  pusillis,  id  est  imperfectis  hominibus, 
expedit  ei  ut  suspendatur  mola  asinaria 
in  collo  ejus,  et  demergatur  in  profundum 
maris  ;  et  rursus,  Vee  homini  illi  per  quem 
scandalum  venit.  Ex  quibus  patet,  quam 
longe  a  Deo  sint  et  a  salute,  qui  aliquam 
personam  ad  peccata  trahere  nituntur,  vi- 
delicet  ad  consentiendum  sibi  in  malis, 
vel  ad  cooperandum  in  talibus.  Vae  itaque 
mulieribus  ct  puellis  quaj  idcirco  se  or- 
nant  ut  hominibus  placeant, ut  virorurn  ac 
juvenum  oculos  convertant  ad  se,  ut  amen- 
tur  ab  eis.  Istee  prorsus  ad  diabolum  perti- 
nent,  et  sunt  rete  diaboli  ad  capiendum 
animas  insipientium.Nec  minus  offendunt 
Altissimum,  imo  plus,  viri  et  juvenes  se 
curiose  vestientes,pompose  ornantes,com- 
posite  et  vagis  oculis  incedentes,  ut  adspi- 
ciantur  et  placeant  feminis,ut  eas  alliciant, 
ut  socientur  sibi  in  vitiis.  Hi  omnes  sibi 
invicem  prsebent  poculum  mortis,inferna- 
le  venenum,suntque  cooperatores  diaboli. 

Praeterea,  non  sufficit  ad  salutem  alios 
non  scandalizare;  sed  eos  eedificare  (id  est 
verbo  et  opere  virtuoso  ad  bonum  provo- 
care)  oportet,  quoniam  sicut  in  Ecclesia- 
stico  scribitur,  Unicuique  mandavit  Deus 
de  proximo  suo,  ut  scilicet  eum  sdificet. 


A  Ideo  jubet  Salvator  :  Luceat  lux  vestra  co- 
ram  hominibus,  ut  videant  opera  vestra 
bona,  et  glorificent  Patrem  vestrum  qui 
in  coclis  est.  Unde  secundum  Augustinum, 
Deo  debemus  bonam  conscientiam,  proxi- 
mo  bonum  exemplum.  Propterea  hortatur 
Apostolus  :  Quje  pacis  sunt  sectemur,  et 
quffi  aedificationis  sunt  in  invicem  custo- 
diamus.  Hinc  ergo  vitanda  sunt  superflua, 
scurrilia,  illicita,  ad  levitates,  cachinnos 
et  dissolutiones  provocantia,maxime  quum 
Christus  testetur  :  De  omni  verbo  otioso 

B  quod  locuti  fuerint  homines,  reddent  de 
eo  rationem  in  die  judicii. 

Secundum  documentum  est,  ut  praece- 
pta  Dei  et  superiorum  nostrorum  diligen- 
ter  servemus,  et  proni  simus  ad  obedien- 
dum.  Etenim  si  Christus  unigenitus  Filius 
Dei,  qui  venerat  novam  ac  evangelicam 
dare  legem,  nec  ad  legem  veterem  tene- 
batur,  quia  superior  fuit  ea,  illius  tamen 
legis  servavit  pra?cepta ;  multo  magis  de- 
bent  Christifideles  divina;  legis  implere 
mandata,  et  superioribus  suis  Dei  vicariis 

C  tanquam  Deo  humiliter  obedire.  Idcirco 
Salomon  loquitur  :  Serva  mandata  et  le- 
gem  quasi  pupillam  oculi  tui ;  liga  eam  in 
digitis  tuis,  et  in  tabulis  cordis  tui  scribe 
eam.  Hoc  est,  indesinenter  habe  eam  prae 
oculis ;  sicut  de  homine  justo  ait  Prophe- 
ta  :  In  lege  Domini  voluntas  ejus,  et  in 
lege  ejus  meditabitur  die  ac  nocte. 

Cum  ingenti  itaque  diligentia  sunt  ob- 
servanda  praecepta  :  quia  ut  sanctus  pro- 
tulit  Jeremias,  Maledictus  homo  qui  facit 
opus  Dei  negligenter.  Prsterea  valde  pen- 

D  sandum  est  semper  omni  Christiano  quod 
in  sua  epistola  Jacobus  scribit  apostolus, 
Quia  si  quis  totam  legem  impleverit,  offen- 
dat  autem  in  uno,factus  est  omnium  reus: 
id  est,  caritate  et  gratia  Dei  privatur,atque 
aeternam  damnationem  meretur,  quemad- 
modum  is  qui  universa  mandata  transgre- 
ditur;quamvis  damnationem  non  mereatur 
tam  magnam  ut  ille  qui  omnia  praevarica- 
tur  prffcepta.  Idcirco  non  sufficit  unum 
aut  pauca  praecepta  implere,  sed  omnia 
observare  necesse  est.  Adverlant  ha>c  po- 


Matth.  V, 
16. 


Rom.  XIV, 
19. 


Mattk   XII, 
36. 


rroiwn.i, 
3. 


Ps.  1,  3. 


Jer.  XI. VIII, 
10. 


Jiirtih. 


?34 


IN  FESTO  CIRCUMCISIONIS   DOMINI.   —   SERMO   SECCNDUS 


Matlh.  XII, 
37. 
Job  XV,  G. 

Pt.  CXXXIX, 

IS. 


.1/.. 

Ih 

VI 

2,5, 

16 

Job\ 

iit. 

16 

Ibid 

XV 

.n 

Ibid 

XWII 

!>,  10 

tatores,  venatores,  fabulatores  et  otiosi,  A 
qui  tempus  suum  non  solum  infructuose, 
sed  ctiam  vitiose  expendunt,  et  inslar  be- 
stiarum  ingurgilant  semetipsos,  atque  ina- 
niter  oceupantur.  Contra  quos  loquitur 
Christus  :  Ex  verbis  tuis  condemnaberis. 
riide  in  Job  legitur  :  Os  tiuim  condiMnna- 
bit  te.  Et  Propheta  testatur  :  Vir  iinguosus 
non  dirigetur  in  terra. 

Tertium  documentum  est,  ut  in  bonis 
operibus  et  laudabilibus  observantiis  con- 
formet  se  quilibel  aliis,  singularitatem  va- 
nainque  gloriam  vitans.el  soli  Deo  placere  B 
sumine  desiderans.  Communia  ergo  prfe- 
cepta  ab  omnibus  conformiter  sunt  ser- 
A'anda,  singularis  quoque  devotionis  signa 
sunt  extrinsecus  pro  posse  vitanda,  et 
quidquid  turbativum  est  pacis  aliorum,  ac 
impeditivum  salutis  eorum.  Hujus  oppo- 
situm  agunt  hypocrita>,  et  homines  vani, 
humana!  glorise  cupidi,  imitatores  Scriba- 
rum  et  Pharisaeorum,  contra  quos  Chri- 
stus  in  Evangelio  saepissime  atque  acerrime 
loquitur,  inter  cetera  dicens  :  Amen  dico 
vobis,  receperunt  mercedem  suam.  Contra  C 
quos  eliam  in  Jibro  sancti  Job  mulla  di- 
cuntur,  videlicet :  Non  \eniet  in  conspectu 
Dei  omnis  hypocrita;  et,  Congregatio  hy- 
pocritarum  est  sterilis:  itemque,  Numquid 
Deus  exaudiet  vocem  hypocrit8e,quum  ve- 
nerit  super  eum  angustia  ?  aut  poterit  in 
Omnipotente  delectari  ?  Ecce  quam  vile  et 
vitiosum  est,  in  bonis  actibus  humanam 
appetere  laudem,et  propter  hominum  glo- 
riam  facere  opera  ex  suo  genere  bona. 
Prfflerea,  quidam  sunt,  qui  licct  siuccra 


intentione  faciant  bona,  tamen  quum  se 
laudari  percipiunt  aut  honorari  conspi- 
ciunt,  complacentiam  habent  inanem  et 
vanitate  pascuntur,  gloriantes  non  in  Do- 
mino,  sed  in  se  :  propter  quod  aeternae 
felicitatis  mercede  privautur,  et  ingrati 
sunt  Deo,  imo  et  damnalionem  merentur. 
Omnino  ergo  vitandum  est  istud,  et  sera- 
per  in  Dei  timore  mentem  custodire  opor- 
tet.  Itaque  oinnem  simulationem,  callidi- 
tatem,  duplicitatem,  fraudem,  hypocrisim 
fugiat  Christianus,  et  in  vera  sinccritate, 
coiumbina  simplicitate,  coram  AJtissimo 
conversetur.  Siinulatores  nanique  et  cal-  jobww 
lidi  provocant  iram  Dei;  et  Deus  omnipo-  "• 
tens,  qui  essentialiter  verus  et  purus  est, 
exigit  ut  in  veritate  et  puritate  ei  jugiter 
serviamus. 

Postremo,  quoniam  omnis  Christi  actio 
nostra  exstat  instructio,consideremus  quae 
et  quanta  pro  nobis  Christus  assumpsit  ac 
passus  est,  qui  etiam  in  infantia  sua  tanta 
pro  nobis  pati  dignatus  est  :  quia  et  cir- 
cumcisio  ista  fuit  suo  tenerrimo  nobilissi- 
moque  corpusculo  valde  pcenosa,  prout  in 
sequenti  dicetur  sermone.  Nos  itaque  pro 
nostris  excessibus  libenter  patiamur  ad- 
versa,  castigemus  quotidie  corpora  nostra 
per  poenitentiap  opera.  Non  qua>ramus  ea 
quse  carnem  delectant,  quoniam  talia,  te- 
ste  B.  Gregorio,  spiritum  necant;  sed  per 
arclam  viam  tendamus,  quoniam  illa  sola  .i/.i///i.  vi 
ad  veram  perducit  salutem  :  ad  quam  nos  "' 
Dominus  noster  Jesus  Christus  dignetur 
perducere,  qui  cum  Patre  et  Spiritu  San- 
cto  regnat  in  seternitate. 


SERMO   SECUNDUS 


DE   CHRISTI    CIRCUMCISIONE   ET   S.\NGUINIS   EFFUSIONE  ;    DE   VARIIS    EJUS   NOMINIBUS  : 
ET   QUOMODO   EI   COMPATI   DEBE.4MUS. 


V 


OCATUM  est  nometi  ejus  Jesus.  Luc.  D  stri  Jesu  Christi  quatuor  reddunt  solen- 
II,  21.  nem.Primum  est,octava  Nativitatis  ipsius. 

Hunc  diem  circumcisionis  Domini  no-     Quum  enim   alioruni  Sanctorum   octavse 


IN    FESTO    CIRCCMCISIONIS    DOMINI. 


SERMO   SECCNDUS 


235 


h.  IX,  6. 


Luc.  XX' 
44. 


Joann.  xix. 
I. 

Ibid.  2  ; 
Marc.  XV, 
17,  l',l. 


Joann.  xix 
18. 


Ibid.  .34. 


solennes  sint,  multo  magis  oportet  ocfa- 
flan.ix,2i.  vam  Christi,  qui  est  Sanctus  Sanctorum, 
esse  solennem.  Hinc  introitus  Missae  est 
idem  hodie  et  in  die  Natalis  Domini  Sal- 
vatoris,  videlicet  :  Puer  natus  est  nobis. 
Secundum  est,  impositio  nominis  Saluta- 
ris,  quoniam  die  isto  vocatus  est  puer  hic 
Jesus.  Tertium  est,  quoniam  hodie  sangui- 
nem  suum  fudit  primo  pro  nobis,  quem 
postea  saepe  pro  nobis  dignatus  est  funde- 
re,  videlicet  :  in  oratione  passione  sua  in- 
stante  :  tunc  enim  factus  est  sudor  ejus 
sicut  guttae  sanguinis  decurrentis  in  ter- 
ram ;  item  in  flagellatione,  quando  corpus 
ejus  tenerrimum  flagellis  laceratum  est 
usque  ad  costarum  patefaclionem ;  in  spi- 
nea  quoque  coronatione  capitis  sui  sacra- 
tissimi,quod  dum  spinea  corona  coronare- 
tur,  atque  aruiidine  cfpderetur,  sacra  ejus 

,  facies  cruore  immaduit;  deinde  in  cruci- 
fixione,  quando  manus  ejus  dignissimse  ac 
pedes  clavis  grossis.cum  ina?stimabili  pce- 
na  sunt  perforati  ;  postremo,  in  lateris 
sui  apertione,  de  quo  exivit  sanguis  et 
aqua. 

Quartum  est,  signaculum  circumcisio- 
nis.  Circumcisio  namque  fuit  remedium 
contra  originale  peccatum.  Unde  secun- 
dum  Bernardum,  fuit  vulneris  interioris 
alligatura  sive  emplastrum.  In  quo  patet 
summa  dignatio  Christi  Filii  Dei,  et  maxi- 
ma  ejus  humilitas,  quod  scilicet  ipse  iiul- 
lum  habens  vulnus  peccati,  utpote  Agnus 
sine  macula.plenus  omni  virtute  et  gratia, 
alligaturam  vulneris  suscipere  non  con- 
tempsit.  Non  sic  agit  perversitas  elationis 
humanee.  Erubescimus  vulneris  ligaturam, 
id  est,  correptionem  et  correctionem  pro 
peccatis  nostris  suscipere  verecundamur, 
imo  multoties  impie  dedignamur,  qui  de 
ipsis  vitiis  non  erubescimus,  sed  potius 

,  gloriamur.  Ghristus,  quem  nemo  potest 
arguere  dc  peccato,  peccati  remedium  ve- 
recundum  pariter  et  austerum  accepit ; 
nos  vero  inverecundi  ad  culpam,  eru- 
bescimus  agere  pcenitentiam.  Filius  Dei, 
qui  peccatum  non  fecit,  non  dedignatus 
est  reputari  peccator ;  nos  autem  esse  vo- 


Ibid.  Mii, 

tc. 


I  Pctr.  11, 
ii,h.  Lu, 
9,  12. 


A  lumus  transgressores,  vani,  superbi,  cru- 
deles,  acediosi,  nec  tamen  tales  volumus 
reputari. 

Praeterea  consideremus,  quam  vehemen- 
tem  dolorem  pertulerit  infantulus  Jesus 
in  circumcisione.Habuit  certe  poenam  val- 
de  acerbam.  Primo,  propter  corpusculi  sui 
nobilissimam  complexionem  et  teneritu- 
dinem  summam,  ob  quam  fuit  maximae 
passibilitatis,  ita  quod  modica  la?sio  fuit 
ei  pcenalior  quam  aliis  magna.  Nam  cor- 
pus  ejus  ex  purissimis  gloriosse  Virginis 

B  sanguinibus  sumptum  est,  et  Spiritus  San- 
cti  virtute  formatum,  atque  ad  maximam 
complexionis  spqualitatem  redactum.  Se- 
cundo,  quoniam  Jesus,  quamvis  esset  puer  luc.i^.h. 
octo  dierum,  fuit  tamen  sapientia  plenus, 
et  ratione  perfectissime  utens  :  idcirco 
pcenam  illam  per  imaginationem  advertit, 
et  per  rationem  consideravit;  ideo  praj  cc- 
teris  pueris  gravius  sensit  eamdem.  Deni- 
que,  prout  Rabbi  Moyses  scribit,  in  cir- 
cumcisione  fuit  dolor  praecipuus,  imo  tam 
magnus  quod  multi  pueri  inde  morieban- 

C  tur.  Ideo  etiam  Deus  prsecepit  pueros  die  cen.  xvn, 
octavo  circumcidi,  quia  tunc  adhuc  modi-  '-■ 
cam  pueri  habent  imaginationem  :  idcirco 
poenam  illam  circumcisionis  minus  adver- 
tebant  minusque  percipiebant.  Dicit  quoque 
Rabbi  Moyses,quod  Deus  non  voluit  pueros 
ante  diem  eircumcidi  octavum,  quoniam 
pueri  in  primis  septem  diebus  post  suam 
nativitatem  sunt  tantae  teneritudinis,quan- 
tae  fuerunt  in  utero  matris  :  ideo  tunc  pce- 
nara  circumcisionis  minus  potuissent  suf- 
ferre  ;  in  die  autem  octava  fortificantur 

D  et  solidantur.  Itaque  Christus  ideo  voluit 
circumcidi  propter  quod  dignatus  est  cru- 
cifigi,  ut  scilicet  suo  dolore  magnam  no- 
bis  gratiam  mereretur. 

Insuper,  Christus   in  Evangelio  multis 
nominibus  designatur.  Nam  primo  dicitur 
Jesus,  quia  salvator.  Secundo  dicitur  Chri-   Matth.  i, 
stus,  quoniam  spirituali  unctione,  videli-  ^'' 
cet  gratiae  ac  virtutum  plenitudine,  fuit 
quantum  ad  humanam  naturam  repletus, 
juxta  illud  in  Psalmo  :  Unxit  te  Deus,  Deus  Ps.  xliv,  8. 
tuus,  oleo   laetitiae  prae   consortibus  tuis. 


236 


IN   FESTO   CIRCrMCISIOmS   DOMINI.  —   SERMO  SECUNDUS 


Philipp.  II, 


I  Joaytn.  v, 
20. 


JJnllh.ym, 

20;l.\,6,clc. 


Joniut.   X 
II:  XIV,  6. 


Jer  xxui,6 


/ach.  VI, 
M. 

Apoc.  I,  8 
XXII,  13. 


Verumtamoii  diio  hspc  nomina  de  Filio  Doi 
dicta,  designant  atque  supponunt  increa- 
tam  personam,  sed  differenter.  Ciiristus 
enim  vocatur,  in  quantum  esl  liomo  a  per- 
sona  divina  seu  Verbo  seterno  quoad  liu- 
manam  naturam  assumpfus;  Jesus  vero, 
in  quantum  est  Deus  luimanitati  unitus. 
De  lioc  nomine  ait  Bernardus  :  Jesus  est 
mel  in  ore,  in  aure  melos,  in  corde  jubi- 
lus.  Et  Origenes  :  Nomen  Jesu  gioriosum, 
omnique  cuJtu  dignissimum.  Nomen  quod 
est  super  omne  nomen,  non  decuit  primo 
ab  liominibus  appeliari,  neque  ab  eis  in 
mundum  afferri,  sed  ab  excelJentiori  na- 
tura.  Tertio,  Christus  dicitur  Filius  Dei,  et 
ita  in  Scripturis  novi  Testamenti  commu- 
niter  appellatur.  Ipse  enim  est  Filius  Dei 
unigeuitus,  verus  ac  naturalis,  non  ado- 
ptivus.  Unde  in  prima  sua  epistola  scri- 
bit  S.  Joannes  :  Scimus  quoniam  Filius 
Dei  venit,  et  dedit  nobis  sensum,  ut  co- 
gnoscamus  Deum  verum,  et  simus  in  vero 
Filio  ejus  Jesu  Christo;  hic  est  verus  Deus 
et  vita  aeterna.  Quarto,  Christus  vocatur 
Filius  hominis,et  ita  ipsemet  in  Evangelio 
frequentius  se  appellat.  In  quo  commen- 
datur  ejus  humilitas,  et  reprobatur  nostra 
superbia.  Nempe,  quum  ipse  sit  Filius  Dei 
ac  hominis,  seepius  tamen  se  vocat  filium 
inferioris,  scilicet  hominis,  quam  filium 
summi,  utpote  Patris  aeterni.  Nos  autem 
de  nostrffi  progeniei  erubescimus  parvita- 
te,  et  si  aliquos  magnos  nobilesque  habe- 
mus  cognatos,  illos  jaclamus.  Quo  constat, 
quod  vanitate  et  fatuitate  pleni  sordemus. 
Quinto,vocatur  Verbum,quia  a  Patre  seter- 
no  per  intellectum  selernaliter  natus  est. 

Alia  etiam  multa  nomina  dedit  sibimet 
Christus,  dicendo  :  Ego  sum  pastor  bo- 
nus ;  ego  sum  via,  veritas,  et  vita.  Porro  in 
Jeremia  habetur  :  Hoc  est  nomen  quod  vo- 
cabunt  eum,  Dominus  justus  noster.  Pro 
quo  in  Ilebraeo  tetragrammaton  contine- 
tur,  quod  soli  vero  competit  Deo.  In  Za- 
charia  quoque  de  Christo  praedictum  est  : 
Ecce  vir,  Oriens  nomen  ejus.In  Apocalypsi 
etiam  loquitur  Christus  :  Ego  sum  Alpha 
et  Omega,  priucipium  et  finis,  primus  et 


A  novissimus.  Et  in  eodem  libro  dicitur  : 
Vocabatur  nomen  ejus  Verbum  Dei;  et  ha- 
bet  in  vestimento  et  in  femore  suo  scri- 
ptum  :  Rex  regum  et  Dominus  dominan- 
tiiim.  Item  et  in  Isaia  legitur  :  Vocabitur 
nomen  ejus  Emmanuel,  qiiod  interpreta- 
tiir  nobiscum  Deus.  Quia  per  Incarnationis 
mysterium  factus  est  proximus  nobis,  et 
per  assumptam  humanitatem  cum  homi- 
nibus  convcrsari  dignatus  est.  Alia  quasi 
innumerabilia  nomina  Christo  in  Scriptu- 
ris  attribuuntur.  Nam  dicitur  Agnus,  Leo, 

B  Lapis  angularis,  Petra,  Vitis.  Pr»fatorum- 
que  nominum  qu;edam  sunt  ei  propria, 
quaedam  appropriata. 

Postremo,  in  Isaia  sex  nomina  ei  attri- 
buuntur,  quum  dicitur  :  Vocabitur  nomen 
ejus  Admirabilis,  Consiliarius,  Deus,  For- 
tis,  Pater  futuri  sseculi,  Princeps  pacis. 
Quaj  nomina  supra  sunt  exposita.  Et  recte 
hsec  nomina  Christo  conveniunt  per  com- 
parationem  et  respectum  ad  suos  fideles, 
electos.  Itaque  primo  est  nobis  Christus 
«  admirabilis  «,  in  hoc  quod  tam  miseri- 

C  cordissime  egit  nobiscum,  et  tam  gratiose 
siibvenit,  voluntatesque  nostras  toties  im- 
mutavit,  et  convertit  eas  in  melius  :  ita 
qiiod  vitia  quse  ante  dileximus,  ccepimus 
deplorare,  vitare,  et  virtutibus  adhaerere. 
Secundo  est  nobis  Christus  «consiliarius», 
infundendo  nobis  lumen  prudentiae,  per 
quam  recte  eligimus,  implendo  quod  scri- 
ptum  est  :  Pcenitentiam  agite  ;  et  rursus, 
Declina  a  malo,  et  fac  bonum.  Tertio  est 
nobis  «  Deus  »,  auferendo  ac  dimittendo 
peccata,  et  gratiarum  largiendo  charisma- 

D  ta.  Quis  enim  potest  peccata  dimittere,  ni- 
si  solus  Deus  ?  De  quo  sanctus  Job  lo- 
quitur  :  Quis  potest  facere  mundum  de 
immundo  conceptum  semine,  nisi  tu  qui 
solus  es?  Dona  quoque  gratiae  et  virtutes 
infusae  non  habentur  nisi  per  creationera, 
quae  non  competit  nisi  Omnipotenti.  Quar- 
to  Christus  est  nobis  «  Fortis  »,  in  bonis 
nos  conservando,  virtutemque  prsevalendi 
hostibus  nostrae  salutis  praestando.  Ab  ipso 
enim  est  bonorum  nostrorum  inchoatio, 
conservatio  seu  continuatio,  et  consumma- 


Apoc.  xix, 
13, 16. 


/s.  vil,H; 
Mallh.  1, 
23. 


Banich  iii, 

38. 


Jonnn.  i, 
20;  .«iyioc.v, 
5  ;  Ephcs. 
11,20;  ICor. 
\,^;Joann. 
XV,  I. 


/5.  IX,  G. 


C/^.p.  109B 
eU.;  IIID 
et  3. 


ilttllh.  III, 
2;  IV,  17. 

PS.  XXXVI, 


Marc.  II,  7. 
Jol-  XIV,  V. 


t 


IN   FESTO   CIRCUMCISIONIS   DOMINI.   —   SERMO   TERTIIS 


23i 


21. 


tio.  Quinto  est  nobis  «  Pater  futuri  sseeu- 
li)>,quia  in  lutura  resurrectione  comniuni, 
perfectani  ctiam  corporis  immortalitatem 
Cor.%\,  dabit  electis.  Omnes  quidem  resurgemus, 
sed  non  omnes  immutabimur,  secundum 
Apostolum.  Sexto  est  nobis  «  Princeps  pa- 
cis  »,  perducendo  nos  ad  sui  ipsius  bea- 
tificam  ac  tranquiilissimam  fruitionem, 
joann.aw,  qucmadmodum  pollicetur  :  Qui  diligit  me, 
diligetur  a  Patre  meo,  et  ego  diligam  eum, 
et  manifestabo  ei  me  ipsum. 

Jam  ultimo  est  tangendum  de  iis  qua> 
nobis  circa  evangelium  hodiernum  sunt 
consideranda.  Primo  itaque  attendamus, 
quam  praecordialem  compassionem  habuit 
Virgo  dulcissima,  Mater  Jesu  piissima,  in 
circumcisione  unici  ac  praedilectissimi  fi- 
lii  sui.  Nam  et  euni  tunc  plorantem  audi- 
vit,  ut  creditur,  et  sicut  ineffabiliter  eum 
dilexit,  sic  mirabiiiter  ei  condoluit  :  prae- 
sertim  quum  sciret  eum  omni  culpa  ca- 
rere,  nec  circumcisione  aliqua  indigere, 
teneritudineraque  ejus  agnovit.  Secundo 
pensemus,quod  puer  Jesus  etiam  tunc  suae 
amantissinice  Matri  condoluit  valde.  Claris- 
sime  etenim  scivit  compassionem  et  affli- 
ctionem  suae  Genitricis  dulcissimse,  et  sicut 


A  ipse  plus  dilexit  eam,  quam  ipsa  eum,  sic 
probabiliter  creditur,  quod  plus  ipse  con- 
doJuit  ei,  quam  econverso.  Tertio  attenda- 
mus,  quantum  et  qualiter  oporteat  nos 
compati  puero  Jesu,  propter  nos  circum- 
ciso  et  tam  graviter  passo.  Nec  solum  de- 
bemus  ei  compati  corde,  sed  ei  etiam  nos 
conformare  pro  posse  in  omnium  adversi- 
tatum  et  tribulationum  sequanimi  perpes- 
sione,  ne  in  adversis  murmuremus,  neque 
injurias  vindicemus,  sed  corpora  nostra  Caut.w.a. 
crucifigamus    cum  vitiis  et  concupiscen- 

B  tiis.  Crucifigamus,  inquam,  corpora  no- 
stra,  non  ea  simpliciter  occidendo,  sed  per 
Dei  timorem  et  pcenitentia?  sanctum  labo- 
rem  a  cunctis  illicitis  actibus  ac  volupta- 
tibus  reprimendo,  sicut  orat  Propheta  : 
Confige  timore  tuo  carnes  meas,  a  judiciis  Ps.oLmi, 
enim  tuis  timui.  '""' 

Confiteamur  igitur  vitia  nostra,  et  vere- 
cundemur  de  eis  coram  AItissimo;omnem- 
que  caritativam  correptionem  et  justam 
correctionem,  patienter,  libenter,  gratan- 
ter  suscipiamus,  ac  patiamur  pro  eis,  qua- 

C  tenus  in  praesenti  sanemur,  et  a  futuris 
eruamur  suppliciis,  atque  perpetua  cum 
Christo  jucunditate  fruamur. 


SERMO  TERTIUS 


DE    SPIRITOALI    CIRCUMCISIONE  ;    ET   QUOD   OCTO    STUDIA    SALUTARIA   NOBIS    ESSE   DEBENT. 


CIRCUMCIDITE  prceputium  cordis  ve- 
stri,  et  cervicem  vestram  ne  indure- 
tis  amplius.  Deut.  x,  16. 

In  his  verbis  beatissimus  Moyses  docet 
esse  quamdam  spiritualem  circumcisio- 
nem,  sine  qua  nec  Juda^^is  adultis  corpo- 
ralis  circumcisio  sufficiebat.  Circumcisio 
enim  aliud  non  videtur  nisi  alicujus  su- 
perfluitatis  abscisio,  vel  saltem  signum 
abscisionis  hujusmodi.  Sed  ut  Aristoteles 
docet,  natura  non  deficit  in  necessariis, 
nec  abundat  in  superfluis  :  idcirco  nihil 


D  ex  his  quae  a  Deo  accepimus,  superfluum 
nobis  est,  neque  in  corpore  neque  in  ani- 
ma.  Quid  ergo  superfiuit  nobis,  nisi  pro- 
pria  culpa?  Propterea  spiritualis  circum- 
cisio,  est  peccati  abscisio,  omniumque 
membrorum  corporis  ac  virium  auimae  ab 
inordinato  atque  illicito  motu,  actu  et 
usu,  repressio.  Porro  hanc  spirituaiem  cir- 
cumcisionem  docet  Salvator,  dicens  :  Si  .vaiih. 
manus  tua  vel  pes  tuus  scandalizat  te,  ab-'""'*'°- 
scide  eum,  et  projice  abs  te;  et  si  oculus 
tuus  scandalizat  te,  erue  eum,  et  projice 


238 


IN    FESTO    CIRCrMCISIONIS    DOMINI. 


SEllMO   TEUTIUS 


Coloes.  nt, 


lineg.w 
i-i. 


Ps.  CXVIII, 

37. 


Eccli.  IX, 

5,7,  8. 


lbid.%xim 
28. 


abs  te.  Qiiop  verba  noii  suiit  de  corporali  A 
abscisione  aut  eviiisione  accipienda,  quia 
nequaquain  debet  iiiutilare  se  homo,  sed 
de  abscisione  et  evulsione  spirituali,  ul 
scilicet  usuin  ct  motum  illicitum  inaiiu- 
um,  pedum,  oculorum,  et  aliorum  inem- 
brorum  abjiciamus.  Juxla  quem  sensum 
ait  Apostolus  :  Mortificate  inembra  vestra 
super  terram. 

Primo  igilur  circumcidere  debet  quili- 
bet  Cliristianus  oculos  suos,  refrenaiido 
eos  ab  omni  libidinoso  adspectu,  et  iiilui- 
tu  spectaculoruni,  chorearum  et  omuiuin  B 
vanitatum,  a  morosa  inspectione  mulie- 
rum  sive  virorum  ad  pravam  concupi- 
scentiam  provocante.  David  namque  femi- 
nam  incaute  adspiciendo,  in  adulterium 
lapsus  est.  Et  potissime  ita  custodiendus 
est  visus  in  divino  Officio,  praesertim  tem- 
pore  Missse.  Hinc  oravil  Propheta  :  Averle, 
Domine,  oculos  meos,  ne  videant  vanita- 
tem.  Hinc  et  Ecclesiasticus  docet  :  Virgi- 
nem  ne  conspicias,  ne  scandalizeris  in 
decore  ejus.  Noli  circumspicere  in  vicis 
civitatis.  Averte  faciem  tuam  a  muliere  C 
compla.  Quemadmodum  autem  viri  visum 
suum  custodire  debent  ab  incauto  mulie- 
rum  adspectu,ita  et  mulieres  ab  indecenti 
virorum  intuitu.  lu  ecclesia  ergo  omnis 
Christifidelis  oculos  suos  dirigat  in  Cruci- 
fixum,  et  ejus  passionem  mente  revolvat 
devota.  Incustoditus  oculus,  incustoditae 
mentis  est  signum.  Insuper  multa  peccata, 
multas  complacentias  vanas,  multas  con- 
cupiscentias  pravas,  varias  cupiditates  in- 
currit  homo  per  irrefrenatum  adspectum. 

Secundo  circumcidere  debemus  aures,  D 
ne  verba  detractoria,  pungitiva,  lasciva, 
illicita  audiant,  et  ne  in  cantilenis  et  can- 
ticis  vanis  ac  symphoniis  carnaliter  de- 
lectentur ;  sed  verba  salubria  ac  divina 
advertant.  Hinc  in  Ecclesiastico  habetur  : 
Sepi  aures  tuas  spinis,  et  noli  audire  lin- 
guam  nequam.  Unde  de  sancto  patre  Pa- 
comio  legitur,  quod  a  detractoribus  quasi 
a  serpentibus  fugiebat.  Quod  si  quis  cor- 
poraliter  avertere  nequeat  se  a  talium  au- 
ditione  verborum,  mentem   tamen  suam 


cuslodiat   a  conseiisu  eoruin,  et  mffislum 
oslendat  vultum,  quoniam  in  Ecclesiaste 
dicitur  :  Per  tristitiam  vultus  corrigitur  Eccie.m, 
aiiimus  delinquentis.   Et  rursus  Salomon  *• 
loquilur  :  A'cntus  Aquilo  dissipat  pluvias,  pror.wv. 
et  facies  tristis  linguam  detrahentem.  Cir-  -'• 
cuincidendffi   sunl  eliam  aures  a  curiosa 
auscultalionc,quoniam  scriptum  est:Stul-  EccU.wi, 
titia  hominis  est  auscultare  per  ostium. 

Terlio  circiimcidere  debeinus  laclum  ab 
omni  lascivo  conlactu,  palpatu  et  osculo, 
etab  applicatione  carnali,et  maxime  dum 
quis  ex  tactu  et  applicalione  sentit  in  se 
inotum  inordinatum  ;  et  quamvis  in  se 
ipso  non  sentiret,  tamen  debet  timere  ne 
fiat  alteri  alicujus  inordinatse  motionis  oc- 
casio  :  ideo  indecenlem  debet  vitare  con- 
tactum.  In  amplexibus  quippe,  osculis  ta- 
ctibusque  carnalibus  consistit  peccatum 
mortalc  :  et  qui  ex  talibus  sentit  se  stimu- 
lari,  nec  tamen  a  talibus  cessat,  similis  est 
ei  qui  serpcntem  tenet  in  gremio,  a  quo 
se  sentit  intoxicari.  Quarto  circumcidere 
debemus  gustum  a  delicatis  cibis  et  poti- 
bus,  vel  saltem  ab  inordinata  deleclatione 
in  illis,quatenus  in  cibo  et  potu  non  volu- 
ptatem,  sed  necessitatem  et  utilitalem  na- 
turee  quffiranius.  Quinto  circumcidendus 
est  olfactus  a  voluptate  carnali  odorum. 

Sexlo  circumcidenda  est  lingua  a  locu- 
tione  perversa,  mendosa,  fallaci  et  super- 
flua.  Et  istud  est  necessarium  valde,  quia 
ut  Jacobus  ait  apostolus,  Lingua  est  in- jacob.m,^. 
quietum  malum,  plenum  veneno  mortife- 
ro.  Et  denuo  :  Lingua,  inquit,  ignis  est;   /6i,/.  r,. 
universitas  iniquitatis  lingua  (hoc  est  per 
linguam)  constituitur  in  membris  nostris, 
quee  maculat  totum  corpus  nostrum.  Hinc 
idem  Apostolus  cohorlatur  :  Sit  omnis  ho-  ibid.  i,  lo. 
mo  velox  ad  audiendum,  tardus  autcm  ad 
loquendum,et  tardus  ad  iram.Porro,ut  Sa- 
lomon  ait  :  Stultus  verba  multiplicat ;  qui  £cc/«.s,u. 
autem  moderatur  labia  sua,  prudentissi-  -P''"'-^'"'' 
mus  est.  Unde  et  iterum  loquitur  :  Vidisti  ibid.ww, 
aliquem  velocem  ad  loquendum?  stultitia  ^°' 
magis  speranda  est  quam  illius  correctio. 
Sed  quia  difficile  est  linguam  taliter  re-  „  ,. 
frenare,  ideo  vir  sapiens  dicit  :  Quis  dabit  33. 


IN    FESTO   CIRCUMCISIOMS   DOMINI.   —   SERMO   TERTIUS 


239 


Matlh.  xii 
36. 


ori  meo  custodiam.  et  super  labia  mea  si- 
guaculum  certum,  ut  non  cadain  ab  ipsis, 
et  lingua  mea  me  perdat  ?  Et  sanctus  Da- 

Ps.c\u,3.  vid  oravit  :  Pone,  Dominc,  custodiam  ori 
nieo,  et  ostium  circumstantia>  labiis  meis. 

/>ioc.iv.,i.  Xempe,  ut  in  Proverbiis  legitur,  Hominis 
est  animum  prfppararc,  et  Doinini  gubcr- 
nare  linguam.Deum  igitur  quotidie  depre- 
cemur,  ut  gratiam  refrenandi  linguam  et 
virtuose  loqnendi  pra^stare  nobis  digne- 
tur.  Atque  ut  vitiosam  loquacitatis  con- 
suetudinein  vincat  liomo,  attendat  divini 
rigorem  judicii,  in  quo,  Christo  testante, 
de  omni  verbo  otioso  exigenda  est  ratio  : 
quanto  magis  de  verbis  mendacibus  et 
perjuris,  de  verbis  detractoriis,  pungitivis, 
lascivis?  Attendite  hsec,  o  homines  linguo- 
si  ac  dissoluti,  qui  vitioso  loquacitatis  usu 
estis  devicti.  Redite  ad  cor,  et  contra  con- 
suetudinem  pravam  pugnate,  atque  in  ora- 
tionibus  sanctis  cum  Deo  assuescite  loqui. 
Septimo  circumcidendus  est  venter  a 
repletione  gulosa,  quum  dicat  Judex  coele- 

iuc.v.,23.  stis  :  Vje  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esu- 
rietis ;  itemque,  Videte  ne  graventur  corda 
vestra  crapula  vel  ebrietate.  Unde  in  Ec- 
clesiastico  scriptum  est  :  Aufer  a  me  ven- 
tris  concupiscentias.  Conformiter  circum- 
eidendi  sunt  pedes  ab  omni  pravo  itinere, 
a  saltatione  choreEe  ;  manus  quoque  ab 
opere  malo,  ne  aliquem  laedant.  Insuper 
refrenandi  sunt  sensus  intcriores  ab  ima- 
ginationibus  vanis,  a  stultis  et  inutilibus 
phantasmatibus,a  cogitationibus  raalis.De- 
inde  valdc  circumcidendus  est  sensitivus 
appetitus  ab  omni  inordinato  sensibilium 
atque  carnalium  rerum  affectu,  ab  imrao- 
derantia  passionum,  a  rebellione  contra 
rationis  imperium,  ne  scilicet  exteriora 
ista  carnalia  et  terrena  plus  aut  aliter  ap- 
petamus  quam  recta  ratio  dictat  et  divina 
lex  docet,  nec  iminundas  voluptates  qua;- 

irim.vi,8.  ramus  in  eis,  sed  habentes  victum  et  qui- 
bus  tegamur,  his  siraus  contenti.  Araplius 
circumcidenda  est  ratio  ab  omni  perfidia 
et  errore,  a  distractione,  pra>sertim  tera- 
pore  orationis  ac  meditationis  salubris ; 
estque  occupanda  et  stabilienda  in  Deo,  ut 


40,42. 


Ibid.  xx 
34. 


Eccli.xxni 
6. 


A  ea  qufe  pertinent  ad  salutera,  assuescat  as- 
sidue  meditari.  Voluntas  quoque  est  cir- 
cumcidenda  ab  orani  raalitia,  et  ab  orani 
transgressione  legis  divina?,  ab  orani  aver- 
sione  a  Deo,  ab  iramoderato  omni  creatu- 
rarum  amore,  ne  eas  araet  nisi  in  Deo, 
secundura  Deura,  et  propler  Deum.  — 
Ecce  haec  est  spiritualis  circumcisio  ho- 
minis. 

Exinde    breviter   est   tangenduni,   quid 
spirituaiiter  significetur  per  octo  dies  post  Zuc.u,  21. 
quos  circumcisus  est  puer  Jesus.   Itaque 

B  per  hos  octo  dies,  designantur  octo  actus 
virtuosi  ac  splendidi,  tanquam  dies  post 
quos  circumciditur  atque  perficitur  homo. 
Primus  actus  est,  propriae  iniquitatis 
consideratio  ac  recognitio  corara  Deo,  jux- 
ta  illud  in  Psalrao  :  Quoniam  iniquitatcm  Ps.l,o. 
raeain  ego  cognosco.  Itemque  :  Dixi,  Coii-  Ps. %%%i,o. 
fitebor  adversum  me  injustitiam  raeam 
Domino.  Hinc  loquitur  Jeremias  prophe- 
ta  :  Scrutemur  vias  nostras,  et  quaeramus,  Thren. 
et  revertaraur  ad  Dorainuin;  nos  inique 
egimus,  et  ad  iracundiam  provocaviraus 

C  Deura.  Istud  est  exordiuni  conversionis  ad 
Deuni.  Unde   quum   per  Jeremiam   Deus 
dixisset  iniquo,  Revertere  ad  me,  et  non  Jer.m.M. 
avertam  faciem  raeam  ;  protinus  addidit  : 
Tamen    scito    iniquitatem    tuam,  quia   in   /«irf.  13. 
Dominum    Deura    tuura    praevaricata   es. 
Hinc  quoque  excusanti  se  ipsum  menda- 
citer,  Deus  iterum  ait  per  Jeremiara  :  Ecce  iiirf.  11,33. 
ego  judicio  contendara  tecum,  eo  quod  di- 
xeris,  Non  peccavi.  Itaque  quanto  diligen- 
tius  ac  dolorosius  culpas  suas  attendit  ho- 
mo,  tanto  rainus  attendit  has  Deus. 

D  Secundus  actus  est,  pudor  et  dolor  de 
turpitudine  et  enormitate  propriorum  ex- 
cessuum  :  quia  non  sufficit  eos  cognosce- 
re,  sed  oportet  corara  Deo  verecundari  ac 
contristari  de  eis.  Hinc  Esdras  in  persona 
poenitentis  asserit  :  Deus  meus,  confundor  lEsdr.n, 
et  erubesco  levare  faciem  meam  ad  te,  ' 
quoniain  iniquitates  nostra?  raultiplicatae 
sunt  super  caput  nostrura,  et  delicta  no- 
stra  creverunt  usque  ad  ccelum.  Unde  in 
Evangelio  ait  Christus  de  pcenitente  publi- 

'^  Luc.  xviu, 

cano,  quod  nec  oculos  audebat  levare  ad  13. 


240 


IN   FESTO   CIRCUMCISIONIS   DOMINI. 


ca^luin,  videlicel  pra>  erubescentia  vitio- 
rum  suoruin,  sed  percutiebat  pectus  su- 
uni,  dicens  :  Deus,  propitius  esto  niilii 
peccatori.  Idcirco  peccatori  in  vitiis  indu- 
rato  nec  inde  verecundanti,  loquitur  Deus 
Jer.m.3.  pcr  Jeremiain  :  Frons  mulieris  meretricis 
facta  est  tibi;  noluisti  erubescore.  Ouein- 
admodum  enim  meretrix  ex  consuetudine 
obscenitatis  sua?  de  turpitudine  sua  non 
erubescit,  sic  obsfinati  de  suis  non  habeiit 
pudorem  peccatis,  imo  interdum  se  ja- 
ctant  de  eis,  quemadmodum  apud  Isaiam 
/!.  111,9.  de  talibus  dicitur  :  Peccatuni  suum  quasi 
Sodoma  priedicaverunt,  nec  absconderunt. 
Nam  miserabiliter,  damnabiliter  et  incf- 
fabiliter  peccata  mcntein  excfecant,  et  ju- 
dicium  omne  pervertunt. 

Tertius  actus  est,  propositum  emeudan- 
di.  Unde  filius  prodigus  in  se  reversus,  id 

Zw.iv,i8.  est  lapsuni  suum  considerans,  dixit  :  Sur- 
gam,  et  ibo  ad  patrem  meum.  Aliqui  enim 
de  peccatis  suis  dolent  et  erubescunt,  sed 
ex  nimia  vitioruin  suorum  ponderatione 
ac  pudore  ad  desperationem  labuntur,  ut 
patet  in  Juda  proditore.  Oportet  ergo  divi- 
nse  pietatis  immensam  considerare  abys- 
sum,  et  in  misericordia  Altissimi  respira- 

GciMv,  13.  re.  Ouod  Cain  non  fecit,  qui  dixit :  Major 
est  iniquitas  inea,  quam  ut  veuiam  me- 
rear.  Ouartus  actus  est,  timor  Dei  ac  divi- 
ni  pavor  judicii :  quatenus  cum  sancto  Job 
dicere  valeamus,  Semper  quasi  tumentes 
super  me  fluctus  tiinui  Deura;  cum  sancto 


Mallh 
ixvn,  3-5 


Job  XXXI, 


—   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QIARTIS 

A  qiioque  Ilieronjino  :  Sive  comedam,  sive 
bibam,  sive  aliud  quid  agam,  semper  vi- 
detur  mihi  auribus  meis  insonare  tuba  illa 
terribilis,  Surgite,  inortui,  venite  ad  judi- 
ciuin.  Nam  ut  ait  Apostolus,  Horrendum  Sebr.x.i^. 
est  incidere  in  manus  Dei  viventis. 

Ouintus  est,  restitutio  alieni  et  persolu- 
tio  debiti,  quia  non  dimittitur  culpa,  nisi 
restituantur  ablata  persolvanturque  debi- 
ta,  si  adsit  facultas  :  alias  desideret  homo 
restituere  ac  solvere,  faciatque  quod  po- 
test.  Sextus  est,  sacramentalis  confessio, 

B  in  qua  omnia  lavantur.  Nec  praedicta  om- 
nia  prosunt,  nisi  peccator  confiteri  tem- 
pore  opportuno  proponat  :  quia  confessio 
cadit  sub  pra>cepto.  Unde  et  Salomon  pro- 
testatur  Proverbiorum  vicesimo  octavo  : 
Qui  confessus  fuerit  peccata  sua,  et  reli-    Pror. 
querit  ea,  misericordiam  consequetur.  Ja-  »■"'"• '^- 
cobus  quoque  :  Coufitemini  (inquit)alteru-  Jacob.y.^o. 
trum  peccata  vestra,  et  orate  pro  invicein 
ut  salvemini.  Septinius  est,  satisfactio  pro 
peccatis  per  pcenitentialia  opera,quffi  prae- 
cipue  sunt,  oratio,  jejunium,  eleemosyna, 

C  ad  qua>  reducuntur  et  alia.  Octavus  est, 
perseverantia  in  pra-dictis,  quia  ut  Chri- 
stus  disseruit  :  Qui  perseveraverit  usque  Maiih.x. 
in  finem,  hic  salvus  erit.  Sola  enim  perse-  "      '   ' 
verantia  coronatur. 

Itaque,juxta  prffiinducta  spiritualiter  cir- 
cumcidamus  nos  ipsos  quotidie,  atque  per 
octo  hos  actus  virtuosos  ac  splendidos  ad 
seternam  gradiamur  salutem. 


AE>   RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOD   CIRCIMCISIO   BIFARIAM   ACCIPITIIR  ;   ET    DE   REFREN.\TIONE   LINGU^   AC   SENSUUM. 


Matth.  V, 
17. 


D 


ICO  Jesum  Christum  ministrum  fuis-  D  venit  legein  solvere,  sed  implere.  Et  quum 
se  circumcisionis.  Rom.  xv,  8. 


Chrislus,  sicut  ipseinet  protestatur,  non 


baptizandus  vcnisset  ad  divinissimum  ac 
sacratissinmm  Joannem  Baptistam,  et  ex- 


IN   FESTO   CIRCUMCISIONIS    DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


241 


pavissct  ipse  gloriosus  Baptista  venieiitis  A 
dignationem  ac  huniilitatem  immcnsam, 
Maiih.m,  atquc  ob  hoc  dixisset,  Ego  a  te  debco  ba- 
'*■  ptizari,  ct  tu  vcnis  ad  me  ?  Christus  ipse 

ibid.  15.  respondit  :  Sine  modo,  sic  cnim  decet  nos 
implcre  oninem  justitiam,  id  cst  omncm 
virtutum  pcrfcctionem,  omncm  humilita- 
tis  profunditatem,  et  omne  id  ad  quod 
agendum  misit  me  Pater.  Ob  camdcm  ita- 
que  causam  dignatus  est  Filius  Uei  hodic 
circumcidi,  et  item  ut  nos  suo  excmplo 
discamus  circumcidi  spiritualitcr,  profun- 
de  humiliari,  promptissime  obedire,  et  B 
corpus  proprium  per  opera  poenitentiep, 
observantias  regulares,  religiosos  labores 
ac  diversa  virtutum  exercitia  castigare,  af- 
fligere,  edomare. 

Est  itaque  circumcisio  duplex.  Uua  car- 

nalis,  quae  in  vcteri  Testamento  fuit  prse- 

cepta,in  novo  prohibita:de  qua  ad  Galatas 

Gaiat.wi.  loquitur  Paulus,  Si  circumcidamini,  Chri- 

ibid.  6.    stus  nihil  vobis  proderit ;  et  rursus,  In 

Christo   Jesu    neque    circumcisio    aliquid 

valet,  neque   pra?putium,  scd   fidcs  qua; 

per  dilectionem  operatur.  Alia  est  circum-  C 

cisio   spiritualis,   quse   est    remotio   abu- 

sionum  membrorum   corporis  ac  virium 

anim»,  deletio  vitiorum,  reformatio  pas- 

sionum,  compositio  morum,  resecatio  su- 

perfluitatum,  imo  et  subtractio  modcrata 

eorum  quae  corpori  necessaria  sunt;  pro- 

priae   quoque   voluntatis  repressio,   abje- 

clio,  et  mera   sui  ipsius  sub  pra?sidcutc 

Deui.%,i6.  subjectio.  Unde  Moyses  jussit  et  ait  :  Cir- 

cumcidite  prseputium  cordis  vestri,  et  cer- 

vicem  vestram  ne  induretis  amplius.  Per 

yer.ii,-26.  Jeremiam  quoque  loquitur  Deus  :  Omnes  D 

gentes  habent   praeputium,  omnis  autem 

domus  Israel  incircumcisi  sunt  corde.  Ta- 

libus   dixit  victoriosissimus   martyr  Ste- 

Ac(.vii,3i.  phanus  :  Dura  cervice  et  incircumcisi  cor- 

de  et  auribus.  Ex  quibus  monstratur  esse 

quamdam  circumcisionem  aurium  et  cor- 

dium,et  per  consequens  aliorum  membro- 

rum  ac  virium.  De  qua  loquitur  Paulus 

Cohst.m,  apostolus  :  Mortificate  membra  vestra  quaj 

'i  Cor  IX  ^""'^  super  terram ;  itemque,  Castigo  cor- 

S7.  pus  meum,  et  in  servitutem  redigo.  Imo 

T.  31. 


et   Christus  :  Si   oculus  (inquiens)  tuus    Maiin. 
scandalizat  te,  erue  eum,  ct  projice  abs  "'"'''*■ 
te;  et  si  manus  tua  vel  pes  tuus  scandali- 
zat  te,  abscide  eum. 

Hsec  igitur  abscisio  seu  circumcisio, 
quamvis  omni  Christiano,  maxime  tamen 
religiosis  est  necessaria,  in  quibus  omnia 
ordinata,  restricta  et  expolita  esse  oportet, 
ut  instar  splendentis  auri,  pervii  vitri,  pu- 
rissimi  speculi,  fulgcant  coram  Deo,  et 
supernarum  capaces  sint  illuminationum 
atque  assiduarum  inflammationum  Spiri- 
tus  Sancti.  Denique,  quum  ad  omnem  spe- 
ctet  Christifidelem  quod  Romanis  praici- 
pitur,  Sicut  exhibuistis  membra  vestra  yjom.vi.ig. 
servire  immunditiae  et  iniquitati  ad  ini- 
quitatem,  ita  nunc  exhibete  mcmbra  ve- 
stra  servire  justitise  in  sanctificationem ; 
certum  est  istud  ad  nos  religiosos  maxime 
pertinere,  quatenus  sicut  corpus  et  singu- 
la  quaeque  membra  ipsius  exhibuimus  ar-  loid.  13. 
ma  iniquitatis  peccato,  serviendo  per  ea 
diabolo,  ita  nunc  ea  exhibeamus  arnia  ju- 
stitise  Deo. 

Omnem  ergo  loquacitatem,universa  ver- 
ba  illicita,  sseculares  rumores,  vaiios  et 
infructuosos  sermones  abscidamus  ab  ore 
et  lingua.  Hajc  est  saluberrima  circumcisio 
linguffi  et  oris,  sine  qua  nullus  vere  appel- 
latur  religiosus,  Jacobo  attestante  aposto- 
lo  :  Si  quis  putat  se  religiosum  esse,  non  /aco6. 1,28. 
rcfrenans  linguam  suam,scd  seducens  cor 
suum.  hujus  vana  est  religio.  Verbosus  si-  ps.c\n<x, 
quidem  vir  non  dirigetur  in  terra.  Simus  '"' 
ergo  in  silentii  observatione  rigorosi  ac 
strenui.  Qui  enini  silentii  operculo  os  su- 
um  non  tegit,  nec  taciturnitatis  clave  id 
claudit,  vas  cordis  sui  habebit  immun- 
dum,  quoniam  pulveres  immunditiarum 
quffi  inordinata  locutione  contrahuntur,  ca- 
dent  in  illud.  In  colloquio  itaque  et  in  om- 
ni  quo  ad  colloquendum  convenitur  loco, 
summe  necessaria  est  linguse  repressio,  cu- 
stodia  oris  et  cordis.  Quse  a  nobis  potcrunt 
observari,  si  Dei  prsesentiam  cogitemus 
ubique,  et  ejus  erubuerimus  vultnm,  for- 
midantes  sanctum  ejus  adspectum  offen- 
dere.  Pr»terea  S.  Benedictus  in  Regula  : 

16 


242 


IX   FESTO    CIRCrMCISIONIS    DOMIM. 


AD   RKLIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


Verba  (inquit)  scurrilia  ct  iii  risnni  nio-  A 
ventia,  seterna  damnamus  clausura.  Si  ergo 
verba  in  risum  moventia  tantum.  anathe- 
mafizavit  omniuni  religiosorum  pater  pr;i'- 
cipuus  Benedictus,  quantum  vitanda  sunt 
verba  contentiosa,  injuriosa,mendosa,prae- 
sertim  ne  quis  se  nimis  exeuset  quando 
corripitur,  nec  murmuret  dum  accusatur 
sive  corrigitur  ?  Pr;eterea  spiritualis  ha-c 
circumcisio  lingu.-e  et  oris  requirit,  ut  sic- 
ut  vitiose  loquendo  et  male  tacendo  Deum 
in  sseculo  graviter  inhouoravimus,  multi- 
pliciterque  offeudimus,  sic  modo  virtuose  B 
loquendo,  Deum  assidue  laudando,  orando, 
alacriter  psallendo,  honoremus,  et  recon- 
ciliemus  nobis  eumdem.  Erubescamusque 
vehementer  jam  verba  divina  minus  affe- 
ctuose  ac  gaudiose  proferre,  quam  olim  in 
sseculo  verba  mundana,  carnalia  et  iniqua 
protulimus.  Abjiciatur  omnis  somnolentia 
in  divinis,  omnis  pigritia  prorsus  excutia- 
tur;  diligenter  et  fervide  Domino  gloriee 

Apoc.111,16.  ministremus.  Ipse  equidem  evomit  tepi- 
dos,    fastidiosos   contemnit,  ingratos,  pi- 

Jer.xLviu,  gros  et  soinnolentos  abhorret  :  et  maiedi-  C 

*"•  ctus  est  qui  opus  ejus  efficit  negligenter. 

Prseterea  circumcidamus  ventrem  et  gu- 

/;wcisi,34.  stum  ab  omni  gula,  ne  graventur  corda 
nostra  potatione  aut  crapula,  ceterisque 
contaminentur  peccatis  quae  ex  guJa  na- 

£«ji.xsxi,  scuntur.  Quemadmodum  enim  sobrius  po- 

"■  tus  moderatusque  cibus,  sanitas  est  cor- 

poris  et  anima>  salus ;  sic  cibi  ac  potus 
immoderati  gravant  corpus  et  animum  Is- 
dunt,  ac  divinorum  inducunt  fastidium. 
Hinc  sancti  Patres  etiam  siccura  panem  et 
simplicem  aquam  in  mensura,  cum  parci-  D 
tate  et  Dei  timore  sumpserunt,  timentes 
in  eis  excedere. 

Insuper   oculos   circumcidamus  ab    in- 

cautis  adspectibus,  pra>cipue  in  divinis  et 

coram  populo  celebrando,  ne  et  seeculares 

in  visus  nostri  incustodia  ac   evagatione 

Ecde.  II,  scandalizentur.    Oculi  enim   sapientis   in 

Itii  n'"'  '^^pit^  ^J"^  j  °*^"''  autem  stultorum  in  fi- 
nibus  terr».  Sint  igitur  oculi  cordis  nostri 
in  Christo  capite  nostro  fixi,  et  ne  distra- 
hamur  ab  eo.  Ne  maculetur  mens  nostra, 


oculos  reprimamus  exteriores.  Multas  pec- 
candi  occasiones  et  varias  culpas  incurrit 
qiii  ocuios  non  custodit.  Eos  ergo  refrene- 
mus  ne  hauriant  vanitates,  ne  per  res  va- 
rias  fornicentur,ne  incaute  alios  inspicien- 
do  moveamur  ad  risum,  ad  dissolutionem 
evagationemque  cordis,  ad  complacentiam 
vanam  tristitiamve  nocivam,  aut  certe  ad 
iram,  indiguationem.  impatientiam,  teme- 
rariumque  judicium.  Legitur  namque  de 
abbate  Helladio,  quod  per  viginti  annos 
cellam  suam  inhabitans,  nunquam  oculos 
suos  levavit  ut  tectum  ejus  adspiceret.  Sic 
et  sanctus  pater  noster  Bernardus  tota  die 
circa  fluvium  equitans,  fiuvium  non  at- 
tendit.Quid  dicemus  ad  haec,  qui  nec  circa 
allaria  nostros  possumus  oculos  refrenare, 
imo  saepe  sacerdotales  vestes  exuendo,  aut 
in  Missa  populum  salutando,  projicimus 
visum  nostrum  super  adstantes?  Quod  uti- 
que  signum  est  inverecundae,  intimoratae 
incustoditEeque  mentis. 

Amplius,  circumcidamus  aures  a  negli- 
gentia  circa  audientiam  verborum  salutis, 
quatenus  ea  quae  Dei  sunt  avide  audiamus, 
et  quidquid  in   choro   legitur  aut  canta- 
tur,  diligentissime  advertamus;  nec  magis 
delectet  nos  cantus  quam  sensus,  sed  mi- 
nus.  Similiter  sermocinationem  in  capitu- 
lo,  lectionem  in  refectorio,  exhortationem 
et   correptionem   a  quocumque   proximo 
gratanter  suscipiamus  ac  patienter.  Auris    eccU.  m, 
etenim  bona  cum  omni  concupiscentia  au-  ^'' 
dit  sapientiam;  et  beati  qui  audiunt  ver- z«c.  n,  as. 
bum  Dei.  Ei  autem  qui  corripientem  dura  proi-.Mis, 
cervice  conlemnit,  qui  verba  informatio-  '• 
nis  non  suscipit,  repentinus  superveniet 
interitus.  Sunt  quoque  nonnulli,  qui  si  in 
sermonibus  praesidentis  seu  fratris  audi- 
unt  aliqua  contra  suos  excessus  et  defe- 
ctus  pronuntiari,  mox  indignantur,  sputa 
congeminant,  exscreare  vix  cessant,  et  te- 
merarie  judicantes  ea  quae  dicuntur,  ex 
invidia  aut  alia  prava  radice  dici  taiia  ar- 
bitrantur  :  qui  infecti  sunt  morbo  nomine 
Xoli  me  tangere.  Quibus  necesse  est  resi-  iirim.ii, 
piscere  ab  hujuscemodi  laqueis  inimici,  "*' 
seque   humiliare,  patientiamque  discere, 


IN   FESTO   CIKCUMCISIONIS    DOMINI.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


243 


proprias  culpas  attendere,  et  earum  re-  A 
media  grata  suscipere  mente.  Porro,  circa 
audientiam  illicitorum  verborum  simus 
auribus  circumcisi,  ne  ea  audiamus  liben- 
ter,  sed  aut  penitus  avertamus  audilum, 
aut  audiamus  invite  :  ne  alienis  communi- 
ceinus  peccatis,  sed  potius  ea  quantum 
decet  aut  licet  redarguamus.  Potissimum 
verba  detractionis,  murmurationis,  semi- 
nationis  discordia?  ac  contumelito  penitus 
detestemur,  et  verbis  ac  signis  ea  nobis 
displicere  monstremus,  per  tristitiam  vul- 
tus,  gemitum  cordis,  allegationem  Scri-  B 
pturae,  seu  aliis  modis,  quum  scriptum 
Pi-ou.  XXV,  sit  :  Ventus  Aquiio  dissipat  pluvias,  et  ia- 
cies  tristis  linguain  detrahentem.Kt  denuo 


Salomon  :  Per  tristitiam  (inquit)  vultus  .E<;c!e.vii,4. 
corrigitur  animus  delinquentis.  Quibus  ver- 
bis  praemisit  :  Melior  est  ira  risu.  Quod  de  ibidem. 
ira  per  zelum  est  accipiendum,  quam  in 
audiendo  talia  verba  multo  melius  est  os- 
tendere,  quam  per  risum  complacentiam 
iinpiam  demonstrare. 

Postremo,juxta  hunc  niodum,ceterorum 
exteriorum  interiorumque  sensuum  actus 
et  usus  circumcidamus,  membrorumque 
inotus  et  opera  reguiemus ;  mentem  a  pra- 
vis  cogitationibus,  voluntatem  a  desideriis 
malis,  aniinam  ab  universis  peccatis  cir- 
cumcidere  non  cessemus  :  ut  sic  mente  et 
corpore  simus  spiritualiter  decorati,  inte- 
rius  reformati,  recti  semper  et  virtuosi. 


SERMO  QUINTUS 


QUID    IN   NOBIS    CIRCUMCIDENDUM   SIT  ;    ET    DE   ABNEGATIONE,    MORTIFICATIONE 
AC    HUMILIATIONE    PROPRIA. 


CIRCUMCIDAMINI,  et  auferte  prw-  C 
putia  cordium  vestrorum.  Jer.  iv,  4. 

Hodie  Filius  Dei  ccepit  propter  nos  san- 
guinem  suum  effundere,  atque  acerbum 
pati  dolorem.  Tantus  namque  fuit  dolor 
circumcisionis,  quod  multi  infantulorum, 
Rabbi  Moyse  teste,  moriebantur  ex  iilo 
dolore.  Verumtamen  multo  acerbior  fuit 
dolor  ilie  in  puero  Jesu  quam  in  aliis 
infantibus,  tum  propter  delicatissimam 
et  maximam  teneritudinem  nobilissimi  et 
Bequalissimi  sui  corpusculi,  tum  propter 
rationis  et  imaginationis  suae  vigorein,quo  D 
super  dolorem  illum  per  advertentiam  et 
judicium  reflectebatur. 

Porro  omnis  actio  et  passio  Christi  est 
informatio  nostra.  Circumcisus  ergo  est 
Dominus  corpore,  ut  nos  corde  circumci- 
damur,  et  cordium  nostrorum  auferamus 
pricputia,  id  est  carnalium  desideriorum 
profluvia,  inutilium  cogitationum  tumul- 
tus,  inordinatas  af fectiones,  apprehensiones 


inanes,  intentiones  perversas.  Potissiinum 
autem  religiosorum  praeputia  spiritualia, 
sunt,  animae  cornua  :  contradicendi  auda- 
cia,  rebellionis  impudentia,  intimoratae 
mentis  praesumptio.  Quae  omnia  nil  aliud 
sunt  nisi  diabolica  mala,  mortifera  semi- 
na,  religionis  venena.  Eaque  esse  maxime 
fugienda  omni  potissimum  religioso,  Chri- 
stus  hodierna  edocuit  die  circuincisionem 
suscipiendo  :  per  cujus  susceptionem  fa-  Gaiat.w,^. 
ctus  est  sub  lege,  praeceptum  legis  de  eir- 
cumcisione  in  se  ipso  volens  faciensque 
servari.  Si  igitur  ipsemet  legislator  subje- 
ctus  est  sponte  legi  quam  contulit,  quum 
tamen  ratio  legis  illius  servandae  locum 
non  haberet  in  eo  (siquidem  propter  ori- 
ginale  tollendum,  circumcisionis  praece- 
ptum  est  datum,  et  contra  illud  circumci- 
sio  fuit  remedium)  :  quanto  magis  nos 
pauperes,  defectuosi  et  fragiles,  praeceptis 
Dei  ac  superiorum  nostrorum  cum  oinni 
promptitudine  et  humilitate  subjici  ac  pa- 


24i 


IN   FESTO   CIRCUMCISIONIS    DOMINI.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


\Jteg.  XV 
23. 


PS.  XXXVII 

U,  15. 


rere  debeniiis,  qiiiiin  et  oaiisa  obediendi 
illis  mnltiple.x  sit  iii  nobis? 

Dcnique,  quum  in  oinni  fideii  verifi- 
cetur  quod  Sainuel  dixit,  Quasi  peccatum 
ariolandi  est  repugnare,  et  quasi  scelus 
idoiolatria;  nollc  acquiescere  :  quanto  ina- 
gis  in  religiosis,  qui  ex  voto  solenni  ad 
obedicntiam  sunt  adstricli.quod  votum  ju- 
ramento  plus  obligaro  a  doctoribus  ma- 
gnis  asseritur?  Et  si  juxta  B.  Hieronymi 
doctrinam,  nondum  vere  religiosus  effe- 
ctus  est  qui  ad  eam  necdum  simplicitatem 
devenit,  ut  quidquid  a  superioribus  suis 
fuerit  jussum  sive  injunctum,  divino  et 
angelico  putet  ore  prolatum  :  quam  irreli- 
giosissimi  esse  probantur,  qui  superiori 
resistunt  in  faciem,  qiii  etiam  in  capitulo 
reclamare  audent  atque  contendere,  seque 
impudenter  excusant?  0  quam  longe  sunt 
isti  ab  imitatione  Christi!  Qui  quum  nul- 
lam  haberet  vitii  lcesionem,remedium  cul- 
pae  suscipere  non  contempsit,  et  remedi- 
um  certe  verecundum  ac  vaide  poenosum 
sibi  dignatus  est  applicari.  Nos  econtra, 
quum  defectuositatibus  pleni  simus,  si- 
gnum  culpse  et  medelam  ipsius,  hoc  est 
correptionem  piam  et  mediocrem  ac  ca- 
stigationem  permodicam,  perpeti  dedigna- 
mur  :  quanto  magis  acutam  et  condignam 
correptionem  ac  correctionem  abjicere- 
mus?  Ubi  est  mortificatio  nostra?Ubi  ab- 
negatio  sui  ipsius  et  obedientia  sancta? 
Istud  quippe  evidentissimum  signum  est 
intolerandee  elationis,  gravissimae  excaeca- 
tionis,  atque  sacrilega  proprias  voluntatis 
resumptio.  Monachus  etenim  debet  esse 
spiritualiter  mortuus,  et  tanquam  surdus 
non  audiens,  et  quasi  mutus  non  aperiens 
os  suum,  quantum  ad  hoc  ne  moveatur  in- 
juriis,  nec  improbitati  respondeat  inju- 
riantis  :  quanto  iniiius  inoveri  debet  fra- 
ternis  correptionibus,veris  accusationibus, 
paternis  increpationibus  et  correctionibus 
justis? 

Reflectamus  ergo  quotidie,  imo  assidue, 
oculos  cordis  ad  nos  ipsos,  ad  defectus 
excessusque  nostros,  ad  inala  quae  agi- 
mus,  ad  bona  qua?  ncgligimus,  ad  inala 


A  quse  bonis  actibus  nostris  indesinenter 
miscentur,  ul  vix  unam  Orationcin  doini- 
nicain,  vix  psalmum  brevissimum,  imo 
vix  versum  unnin,  sine  distractione  adini- 
xtioneque  culpee  legamus.  Atque  ex  hac 
consideratione  humiliemus  et  contemna- 
inus  nos  valde,  ad  omnem  reprehensio- 
nein  et  punitionem  parati,  nt  cx  senten- 
tia  decantemus  :  Ouoniam  ego  in  flagella  Ps.  xxxvi., 
paratus  sum,  et  dolor  ineus  in  conspectu  '*' '"' 
ineo  semper;  quoniam  iniquitatem  meam 
annuntiabo,  et  cogitabo  pro  peccato  meo. 

B  Itaque  quod  nos  ipsi  de  nobis  sentimus  ac 
dicimus,  ab  aliis  sentiri,  dici,  atque  in 
inedium  deduci  non  renuamus  :  alioqui 
non  invenitur  in  nobis  sincera  humilitas, 
plena  confessio,  poenitentia  efficax  et  con- 
digna ;  sed  corain  aliis  vilescere,  humili- 
ari  et  confundi  horremus,  amantes  nos 
ipsos  in  nobis,  a  spiritualis  puritate  dile- 
ctionis  remoti. 

Refert  S.  Gregorius  de  quodam  viro  re- 
ligioso  et  sancto,  qui  erat  in  monastcrio 
suo  sacrista,  ad  quem  videndum  plurimi 

C  confluebant.  Erat  autem  statura  cum  Za-  t„c.xix,:i. 
cliaeo  pusillus.Quumque  inter  ceteros  qua- 
dam  die  rusticus  quidam  venisset,  et  vi- 
rum  illum  sanctum  eminus  conspexisset, 
euindem,  quoniam  parvus  corpore  fuit, 
despiciens  :  Iste,  inquit,  nihil  habet  de 
viro  seu  homine.  Quo  audito,  Sanctus  ille 
toto  corde  exhilaratus  accurrens,  rusticum 
illuin  amplexus  est,  dicens  :  Gratias  ago, 
quia  tu  solus  oculos  habes  in  me.  Hujus 
igitur  Sancti  humilitatem  sectemur.  Nec 
in  die  honoris  sui,  aut  in  hora  cominen- 

D  dationis  sua>  quis  extollatur  :  imo  tunc 
profundius  humiliet  semetipsuin,  occul- 
tum  Dei  judicium  pertimescens,  omneque 
bonum  ei  gratissima  mente  adscribens. 

Insuper  Dominus  et  Salvator  die  hac  cir- 
cumcisionis  acerbitatem  assumens,  docuit 
nos  (non  verbo  sed  opere),  arctam  viam  i/a«A.vn, 
salutis,  ardua  virtutum  exercitia,  strenue  '*" 
aggredi,  viriliter  continuare,  feliciter  con- 
summare,  ut  dicere  mereamur  :  Propler  /•«.  xvi,4. 
verba  labiorum  tuorum  ego  custodivi  vias 
duras.  Voracitatem,  loquacitatem,  somno- 


I 


I, 
» . 


I 


i 


I>'   FESTO    CIRCUMCISIOMS    DOMIM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


240 


lenfiam,    negligenfiam,    dissoliifiones,    et  A 
omnes  vanifafes  ac  impiefafes  abhorrca- 

jfebr.x,>,t,  mus,  pcr  paticntiam  currentes  ad  propo- 

'■  sifum  nobis  certamen,  adspicientes  in  au- 

ctorem    fidei    et  consummatorem  Jesum. 
qui  proposito  sibi  gaudio,sustinuit  crucem 

II  rim.  11,5.  confusione  contempta.  Non  enim  corona- 
tur  nisi  qui  legitime  certaverif,  vincens 
se  ipsum,  animositafem  suam  conculcans, 
carnalifafem  omnem  abjiciens,  universis- 
que  hostibus  suee  salutis  rife  rehictans  ac 

.Va«ft.xi,  pr.-pvalens.  Violenti  quippe  coeloriim  ra- 
piunf  regnum.  B 

Posfremo  totum  corpus  tofamque  ani- 
mam  nostram  spirifualifer  circumcidamus, 
ut  simplici  victu  ac  vestitu  simus  confen- 
ti,  et  abnegemus  in  omnibus  nosmetipsos, 
vanas  et  phantasficas  apprehensiones  ac 
fafuas  imaginationes  ab  inferioribus  sen- 
sibus  resecantes,  atque  ad  dominicae  pas- 
sionis  considerationem  aliaque  sahibria 
raemoriam  protinus  revocanfes.  Appefi- 
tum  quoque  sensitivum  a  passionum  et 
affectionum  suarum  immoderantiis  ac  ir- 
refrenationibus  circumcidamus,  nihil  fer-  C 
renum,    sensibile,    carnaie    ac   corporale 


appefentes,  neque  de  molestiis  corporali- 
bus  contristantes,  nisi  secundum  recta 
rafionis  divinseque  legis  judicium  ac  do- 
ctrinam.  Infellecfum  item  seu  rationem  a 
cuncfis  erroribus,  a  temerariis  judiciis,  a 
periculosis  ac  puerilibus  suspicionibus,ab 
omni  prffisumptione  et  complacentia  va- 
na,  atque  omni  disfractione,  pofissimum 
in  divinis,  circumcidere  non  lassemur.  Et 
uf  jugifer  Deo  simus  intenti  auf  salubri- 
bus  cogitafionibus  occupati, infigamus  me- 
niorise  infellectus  istuni  versiculum,  Cor  Ps.i.a. 
mundum  crea  in  nie,  Deus,  vel,  Oculi  mei  Ps.xxn.is. 
semper  ad  Dominum,  aut  illud,  Vivit  Do-  mneg.xyu, 
minus,  in  cujus  conspecfu  sto  hodie  :  ut''!^^'''' 
quotiescumque  evagari  coeperimus  aut 
distractos  nos  esse  senserimus,  mox  ad  il- 
lud  intellecfus  infuifum  dirigamus,  ef  per 
hoc  elevemur  in  Deum,  et  consfabiliatur 
in  eo  cor  nosfrum.  Voluntatem  etiam  ab 
omni  malitia,  ab  omni  liberfafe  iniqua,  ab 
omni  inobedienfia  ef  praesumpfione  atque 
acedia  pestifera  circumcidere  non  mo- 
remur,  ut  Deo  sic  simus  plene  subjecti, 
ac  ejus  amore  quofidie  validius  inflam- 
memur. 


SERMO   SEXTUS 


QUOD    CIRCCMCISIO    SPIRITU.VLIS    OCTO   GR.\DIBUS,   CONTRITIONE   VIDELICET, 

ABSTINENTIA,   DISGRETIONE,  JUSTITIA,  HUMIMTATE,    PATIENTIA,    SAPIENTIA   AC   CARITATE, 

VELUTI    OCTO   DIEBUS    CONSUMMATUR. 


CIRCUMCISI  estis  circumcisione  11011 
mannfacta  in  ex&poliatione  corporis 
carnis.  Coloss.  11,  11. 
/.i/f.  11,21.  Sicut  in  evangelio  legifur  hodierno.  oc- 
tavo  die  circumcisus  esf  Chrisfus,  juxta 
prseceptum  legis.  Litteralis  autem  rafio 
cur  non  ante  ocfaviim  diem  fiebat  circuin- 
cisio,  secundum  Rabbi  Moysen  fuit,  quia 
usque  ad  illum  diem  tanfa  est  fenerifudo 
corpusculi  infantilis,  quod  dolorcm  cir- 
cumcisionis  ferre  non  posset.  Sunt  autem 


D  et  alia?  rafiones  spirituales,  quarum  una 
assignari  polest  ex  hoc,  quod  octonario 
virtutum  processu  ad  spiritualis  ciicum- 
cisionis  perfectionem  aftingifur. 

Ilorum  proccssuum  seu  dierum  priinus, 
esf  poenitenfia,  in  qua  recidivum  post  Ba- 
pfisma  perpessi  revivificanfur,  et  cuncfa 
lavanfur  peccata.  Unde  et  Christus  ab  hac 
virtute  praedicationem  suam  exorsus  est  : 
Poenifenfiam  (inquiens)  agife,  appropin-  Maiih.i'.; 
quabit  enim  regnum  coelorum.  Et  idem  '"■ 


246 


IN  FESTO   CIRCUMCISIONIS   DOMINI.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Maiih.m,  fuit  beatissiiKii  Joannis  Baptistaj  in  prsedi- 
*•  cando  initium.  Poenitentia  autem  tres  ha- 

bet  partes  :  qiia>  sunt,  contritio,  confessio, 
satisfactio.  E(  ut  ait  llieronymus,  coiitritio 
vera  non  est,  nisi  magnitudini  inultitudi- 
nique  culparum  sit  adajquata,  ut  quauto 
quis  gravius  atque  frequentius  per  omissi- 
onem  aut  commissionem  peccaverit,  tauto 
intensius  ac  cordialius  dolcat.  Hujusmodi 
quoque  contritionis  indicium,  cst  diligeu- 
tia  vitandi  peccata  pra?terita.  Quae  nisi 
quis  cum  ingenti  sollicitudine  vitet,  non 
videtur  de  eis  vere  contritus,  dolens  seu 
poenitens.  Ilinc  tepidis  et  intimoratis  reli- 
giosis  maximum  instat  periculum,  quia 
quotidiana  sua  peccata,  confessione  facta, 
sic  iterant  quasi  de  eis  confessi  non  es- 
sent  ;nec  ad  vitandum  ea,nec  ad  emendan- 
dum,  nec  ad  proficiendum  diligentiam  et 
couatum  videntur  apponere,  sed  ex  arida 
quadam  consuetudine  confitentur,  et  nou 
proficiendo  deficiunt:  quod  eorum  profes- 
sioni  certum  est  repugnare.  Ideo  videant 
sibi,  ne  forte  sint  extra  statum  salutis  et 
gratiee;  suamque  attendentes  vocationem, 
resipiscant  et  accendantur  in  Spiritu  San- 
Jer.%\.\m,  cto,  scientes  maledictos  eos  consistere  qui 
Dei  opus  faciunt  negligenter. 

Secundus  processus  et  gradus  spiritua- 

lisque  dies,est  abstinentia,  quK  non  solum 

pro  praeteritis  satisfacit  excessibus,  sed  a 

futuris  quoque  prseservat,  et  gratia?  pro- 

meretur   augmentum   ac   illuminationeui 

z)on.i, 6et  supernam.   Unde  Danieli  et  tribus  sociis 

"'•  ejus  dedit  Deus  sapientiam  et  abscondito- 

rum  intelligentiam,  propter  eoruin  absti- 

nenliam.  Imo  tanta  est  abstinentia?  virtus, 

ut  de  pessimo  quodain  genere  dffimonio- 

.V(.«/i  XVII,  rum  dicat  Salvalor  :  IIoc  genus  in  nullo 

-°  ejicitur,  nisi  in  oratione  et  jejunio.  Qui 

iuc.xxi,3i.  rursus  hortatur  :  Attendite  ne  graventur 

corda  vestra  crapula  aut  ebrietate.  Terri- 

/6irf.vi,25.  biliterque  minatur  :  Va  vobis  qui  saturali 

estis,  quia  esurietis.  Ideo  adinonet  Paulus : 

iTitess.w,  Nos  qui  diei  sumus,  sobrii  simus ;  et  de- 

^ht  11  12  nuo,Sobrie(inquit)et  juste  et  pie  vivamus 

in  hoc  sseculo.IIuic  ergo  virtuti  operam  de- 

mus,ex  qua  innumerabilia  bona  sequuntur. 


iO. 


A     Verumtamen,quoniam  corpus  ultra  ino- 
dum  affligere  nocivum  est  valde,  et  mul- 
torum  iinpeditivum   bonorum,  propterea 
leilius  processus,  est  prudentia  sive  dis- 
cretio,  quae  in  cunctis  docet  moderamen 
servare,  ut  sit  rationabile  obsequium  no-  Hom.xti,\. 
strum,  et  omnia  secundum  ordinem  seu  icor.  xiv, 
ordinate  fiant  in  nobis  suo  loco  et  tem-  ■"*• 
pore.  Sine  hac  virtute,  virtutes  vitia  esse 
dieuntur  :  et  quo  caritas  est  ferventior,  eo 
facilius    periculosiusque    prscipitat,    nisi 
discretio  adsit  ejus  operibus.  Propter  quod 

B  admonet  Christus  :  Estote  prudentes  sicut  Matih.y. 
scrpentes  ;  et  rursus,  Habete  (inquit)  in    l}„,.j  ,,; 
vobis  sal.  Atque  per  Moysen  Deus  pra?ce-  *'• 
pit  :  In  omni  sacrificio  offeres  sal.  Quod  Zei. u.u. 
ad  litteram  servabatur  in  veteri  Testamen- 
to,  spiritualiter  autem  impletur  in  novo, 
dum  in  omni  actu  virtutum  quem  ad  di- 
vinse  facimus  majestatis  honorem,  verain 
tenemus  discretioiiein  :  quie  auriga  virtu- 
tum  fertur,  quoniam  ducit  ac  dirigit  ho- 
ininem  in  omnium  exsecutione  virtutum, 
ut  regia  via  incedat,  nec  ad  dextram  nec   Nmn.  w, 

C  ad  sinistram  declinans.  '  ' 

Sed  quia  sub  colore  discretionis  multi 
a  via  rccta  declinant,  remisse  agentes,  ni- 
mis  suo  corpori  de  cibo,  potu,  somno,  ve- 
stitu,  solatio  indulgentes ;  idcirco  quartus 
processus,est  virtus  actioque  justitise^uni- 
cuique  quod  suum  est  tribuens,  Deo  ado- 
rationem  et  cultum,  corpori  necessariam 
sustentationem,  prfesidenti  subjectionem, 
proximo  opein  ac  directionem  :  qua?  re- 
quirit,  ut  in  primis  unusquisque  diligen- 
ter  persolvat  ea  ad  quge  tenetur ;  deinde 

D  si  supererogationis  quidquam  egerimus, 
placitum  erit  Deo.  Porro,  quidquid  ei  ob- 
tulerimus  neglecto  eo  ad  quod  tenemur, 
inacceptum  est  ei.  Qui  ergo  vult  sincere 
proficere,  in  priinis  ea  quse  sunt  Ordinis 
satagat  diligenter  impiere,  Horas  distincte 
ac  devote  exsolvere,  in  psallendo  et  cele- 
brando  pra?cipuam  puritatem,  devotionem 
et  ardorem  habere,  spiritualique  patri  in 
omnibus  prompto  aiiiino  obedire ;  ad  fra- 
tres  etiam  caritative  et  pie,  exemplariter 
ac  fructuose  se  habeat.  Nihilo  ininus  iii 


I>'   FESTO  CIRCCMCISIONIS   DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO    SEXTUS 


247 


It.  XXVL 


P».  XXIUI, 

30. 

II  Tim.  III, 
li. 

Sap.  III.  Ij. 


Jaeob.  I,  :. 


Eccliwwi, 

6. 

Jvdith  VIII. 

24,25. 


iis  quidam  sunt  negligeiites,  imo  se  per- 
verse  liabentes  :  qui  ad  ea  quse  eis  a  pra>- 
sidente  injunguntur,  sunt  tardi,  aut  etiam 
oninino  involuntarii  seu  rebelles,  et  ad  ea 
quae  sunt  observantise  regularis  sunt  tepi- 
di,  in  Horis  quoque  et  in  psalmodiis  incu- 
stoditi,  pigri  ac  frigidi ;  ad  ea  autem  quee 
secundum  propriam  faciunt  voluntatem  et 
apprehensionem,  sunt  fervidi,  imo  et  ar- 
dua  quaedam  agentes.  Quorum  processus 
non  est  ordinatus  et  rectus;  nec  competit 
eis  quod  loquitur  sanctus  Isaias  :  Semita 
justi  recta  est,  rectus  callis  justi  ad  am- 
bulandum. 

Prseterea,  quoniam  is  qui  tam  virtuose 
se  habet,  posset  facillime  ad  gloriam  mo- 
veri  inanem  ;  ideo  quintus  processus  et 
gradus,  est  sancta  et  benedicta  humilitas. 
quae  in  tuto  ponit  hominem  et  conservat, 
ne  ventus  elationis  et  vanae  gloriae  motus 
eum  dejiciant.  Propriam  ergo  vilitatem, 
defectuositatem  et  culparum  redundan- 
tiam  ponderantes  et  perspicientes,  et  sem- 
per  in  mente  habentes.  quidquid  boni  in 
nobis  est,  Deo  cum  omni  gratiarum  actio- 
ne  attribuamus,  atque  ab  eo  indesinenter 
conservari  oremus  in  bonis,  et  perfici  et 
consummari  in  eis  :  sicque  virtus  gratitu- 
dinis,  per  quam  homo  majoribus  donis 
ditari  meretur,  decorabit  animas  nostras. 
gratiarumque  fontem  faciet  fluere  in  nos, 
cujus  influxum  maxime  obstruit  ingra- 
titudo. 

Sed  quoniam  justis  et  humilibus  multa 
occurrunt  adversa,  persecutionesque  va- 
riEe  inferuntur,  quemadmodum  seriptiim 
est,  Multse  tribulationes  justorum  :  et.  Om- 
nes  qui  volunt  pie  vivere  in  Christo  Jesu, 
persecutionem  patientur;  et,  Tanquam  au- 
rum  in  fornace  probavit  electos  Dominus : 
ideo  sextus  processus  et  dies,  est  patien- 
tia,  ne  quis  in  talibus  contristetur,  sed 
cuncta  sequanimiter  ferat,  omneque  gau- 
dium  arbitretur  quum  in  varias  tentatio- 
nes  inciderit ;  quoniam  sicut  vasa  figuli 
probat  fornax,  sic  homines  justos  tentatio 
tribulationis.  Propter  quod  qui  lentationes 


A  non  susceperunt  in  timore  Dei  et  in  pa- 

tientia  vera,  exterminati  sunt.  Beati  vero  iiatth.v, 
qui  persecutionem  patiuntur  propter  justi- '°' 
tiam,  quia  ipsorum  est  regnum  ccelorum. 

Denique,  quia  in  patientia  sua  possidet  Zi«:.isi,i9. 
homo  animam  suam,  ita  quod  habet  eam 
rationi  suae  subjectam,  et  dominatur  ani- 
mo  suo,  sicque  in  omni  eventu  tranquillus 
est  et  quietus  ;  idcirco  septimus  processus 
et  gradus,  est  sapientia  seu  contemplatio 
divinorum.  Qui  enim  per  virtutes  praefa- 
tas  habet  vires  suae  animae  reformatas.pas- 

B  siones  frenatas  et  tranquillationem  in  cun- 
ctis  eventibus,  ad  illuminationes  divinas 
et  contemplationes  ccelestes  aptissimus 
est :  atque  in  sabbato  mentis,  in  suavitate 
occulta,  in  pectoris  pace,  in  spirituali  lae- 
titia  Deo  intendit.  obsequitur  et  cohaeret. 
Talis  delectatur  in  multitudine  pacis,  per- 
fruitur  abundantia  bonorum,  malorum  ti- 
more  sublato.  De  talibus  suis  ministris 
locutus  est  Deus  per  Isaiam  prophetam  : 
Sedebit  populus  meus  in  pulchritudine  /s.ixmi.is. 
pacis,  et  in  tabernaculis  fiduciae,  et  in  re- 

C  quie  opulenta. 

Postremo,  quoniam  ex  intuitu  boni  et 
pulchri  ac  suavis  afficitur  niens  ad  illud, 
et  Deus  naturaliter  ac  incircumscriptibili- 
ter  bonus  et  pulcher  ac  dulcis  est :  pro- 
pterea  octavus  processus  et  gradus  ac 
lucidissimus  dies,  in  quo  spiritualis  cir- 
cumcisio  consummatur.  est  ardens  dile- 
ctio  Dei,  caritas  pura,  fervidissimus  amor. 
Hcec  namque  dilectio  operit  multitudinem  iPefr.iv, 
peccatorum,  consumit  peccati  rubiginera,  '" 
et  qu£p  Deo  sunt  placita  operatur;  cunctis 

D  virtulibus  imperat,  eas  informat,  vivifieat, 
excitat  et  inflammat  ;  affectum  amantis 
Deo  conformat.  mentem  Creatori  propin- 
quissime  unit :  sicque  universa  facit  vitari 
peccata,  toUit  superflua,  et  cuncta  com- 
planat,  ornat  ac  perficit. 

His  ergo  processibus  ad  perfectionem 
tendamus.  atque  his  modis  de  una  harum 
virtutum  in  aliam.usque  ad  summam  pro- 
ficiscamur.  .\d  laudem  et  gloriam  omnipo- 
teiitis  Dei. 


IN  DIE 
EPIPHANIiE    DOMINI 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  PROPIIETICAM  LOCO  EPISTOL^E 


SURGE,    ILLUMINARE,   JERUSALEM,    ETC.    Is.  LX,  1-G. 


0' 


^UOD  beatissimus  Isaias  propheta  in  A 
lectione  quae  hodie  loco  epistolae  legi- 
tuT,  prophetavit,  hodierna  die  in  tribus 
Magis  coepit  impleri  :  ideo  lectio  ista  me- 
rito  in  prsesenti  legitur  festo.  Ecclesiam 
itaque  alioquens  Isaias,  ait  : 

Surgc  ab  amore  terrenorum  ad  contem- 

plationem  ac  dilectionem  Dei  ac  aeterno- 

rum,  itluminare,  id  est,  lumen  gratiap  ac 

virtutum  desuper  suscipe  a  Sole  justitia*, 

0  Jerusalem,  id  est  Ecclesia  militans,  quae 

in  civitate  sancta  Jerusalem  sumpsit  exor- 

dium.  Cur  autem  per  Jerusalem  designe-  B 

tur  Ecclesia,  dictum  est  ssepe.  Jerusalem 

namque  interpretatur  visio  pacis,et  Eccle- 

sia  militans  jam  per  fidem  contemplatur 

Phuipp.w,  pacem  Dei  coelestisque  patrise,  quae  om- 

'•  nem  sensum  exsuperat.  Quia  venit  lumen 

tuum,  id  est,  Christus  per  Incarnationis 

£i(c.  1, 78.  mysterium  descendit  in  mundum,  visita- 

/onnii..,o.  vitque  te  Oriens  ex  alto,  qui  est  iux  vera, 

iliuminans   omnem    hominem    venientem 

in   hunc  mundum.  /tV  yloria  Domini,  id 

est  gloriosa  operatio  Christi,  doctrina  ct 

sapientia  ejus,  excellentia  quoque  miracu-  G 

lorum  ipsius,  si/per  te  orta  est,  id  est,  tibi 

apparuit  atque  resplenduit  :  de  qua  Joan- 

ibui.  14.   nes   asserit,  Vidimus  gloriam   ejus,   glo- 

riam  quasi   Unigeniti  a  Patre.   Quia  ecce 

tencbrw  ignorantife  et  peccali  aperient  ter- 

ram.  id  est  corda  gentilium,  terrenorum, 


11  Cor.  in,       j 
13. 


non  credentium,c<  caliyo  perfidise  seu  cae- 
citas  mentis  operiet  populos  Judaeorum, 
qui  pro  majori  parte  in  Christi  adventu 
credere  contempscrunt  :  et  usque  in  prae- 
sentem  diem  veiamen  super  cor  eorum 
positum  est,  secundum  Aposfolum.  Itaque 
extra  Ecclesiam  non  est  lux  gratije,  sed 
tenebrae  et  caligo.  Supier  te  aulem  orictur 
Dominus,  id  est,  Christus  tibi  innotescet, 
et  mentem  tuam  iliuminabit.  Electis  nam- 
que  Judaeis  ac  gentilibus  Christus  Aposto- 
lorum  praedicationc  et  Spiritus  Sancti  ope- 
ratione,  spiendorem  sapientiae  salutaris 
infudit.  Et  gloria  ejus  de  qua  dictum  est, 
«gloria  Domini  super  te  orta  est»,m  te  vi- 
clebitur,  id  est,  agnoscetur.  Vel,  «gloria)), 
id  est  majestas,  «  ejus,  in  te  videbitur»,  id 
est,  a  te  per  fidem  et  sapientiae  donum 
contemplabitur  :  quemadmodum  ait  Apo- 
stolus,  'Nos  autcm  rcvelata  facie  gloriam  md.  i 
Domini  speculantes. 

Et  ambulabunt  ycntes  in   lumine  fuo, 
id  est,  gentiles  ad  fidem  conversi  vivent, 
et  ad  ccelestem  patriam  gradientur,  in  do- 
ctrina,  in  praeceptis  atque  consiliis  Chri- 
sti,  qui  ait  :  Ego   sum  lux   mundi ;  qui/onnn.v 
sequitur  me,  non  ambulat  in  tenebris,  sed  '" 
habebit  lumen  vitae.Unde  per  Isaiam  Deus 
Pater  loquitur  Cliristo  :  Dedi  te  in  lucem  u.  xlix,  e.  * 
gentium,  ut  sis  salus  mea  usque  ad  ulti- 
mum  terrae.  Et  rcges,  id  est  principes  sae- 


1 


IN    DIE    EPIPHAM.E   DOMI.VI. 


EK.4RR.\TI0    IN    LECTIONEM   PROPHETIC.\M   lOCO    EPISTOLj:     249 


culares,  credentes  ambulabunt  in  splen- 

dore  ortus  tui,  id  est  in   claritate  gratia» 

ae  sapientiae  Christi,  qui  ortus  seu  natus 

1$.  IX,  6.   est  tibi,  juxta  illud  :  Puer  natus  est  nobis. 

Leva  in  circuitii  ocidos  ttios,  id  est,  un- 

dique  circumspice,  et  interiores  exterio- 

resque  oculos  aperi,  et  vide,  id  est,  consi- 

dera  quod  subditur  :  Omnes  isti,  videlicet 

ex  Judaismo  ac  gentilitate  conversi,  con- 

gregati  siint   per  fideni    et   caritatem  in 

ecclesiastica  unitate.  De  quibus  ait  Salva- 

/oann.ivii,  tor :  Nou  pro  eis  (pula  Apostolis)  rogo  tan- 

""'"'^        tum,  sed    et   pro    eis    qui    credituri  sunt 

per  verbum  eorum  in  me,  ut  onines  sint 

unum.   Venerunt  tibi,  id  est,  per  fidem  et 

gratiam  incorporati  sunt  tibi.  De  quibus 

Zuc.  II.  30-  sanctus  Simeon  dixit  :  Viderunt  oculi  mei 

'*■  Salutare  tuum.  quod  parasti  ante  faciem 

omnium  populorum  ;  lumen  ad  reveiatio- 

nem  (id  est  illuminationem)  gentium,  et 

gloriam  plebis  tuae  Israel.  Filii  tui  spiri- 

tuales  de  longe  venient,  id  est,  a  regione 

dissimilitudinis,  et  ab  aversione   peccati, 

atque  ab  omnibus  finibus  mundi  accedent 

ad  fidem  ac  evangelicam  legem  :  sicut  in 

Matii,.    Evangelio  ait  Ciiristus.Prspdicabitur  Evan- 

^/«irf  *viii  gt^liiin^  'n  universo  mundo;  et,  Multi  ab 

!•■  oriente  et  occidente  venient.  Gentibus  quo- 

Ephes.M,  que  conversis  scripsit  Apostolus  :  Vos  qui 

eratis  longe,  facti  estis  prope  in  sanguine 

ejus.  Et  filicB  tuce  in  Christo  renatee,  de 

latere  surgenf,  id  est,  de   propinquo  ad 

fidem  accedent,ut  stent  erectae  in  Domino, 

quae  damnabiliter  jacuerant  in  peccato.  Per 

quod  datur  intelligi,  quod  nuilti  ex  utro- 

que  hominum  sexu  de  longinquis  propin- 

quisque  locis  convertentur  ad  Christum. 

Aet.  i.s.  Propter  quod  Christus  ait  Apostolis  :  Eritis 

mihi  testes  in  Jerusalem  et  in  omni  Judtea 

•nUimuin  ct  Samaria,  et  usque  ad  fines*  terrae.  Ali- 

qui  textus  habent,  Filiae  tuae  iac  sugent, 

vel,  De  latere  sugent  :  quod  redit  in  idem, 

hoc  est,  consolatione  Spiiitus  Sancti,  gra- 

tia   innocentia»,  et    doctrina  Apostolorum 

recreabuntur.  De  hoc  lacte  dicit  Petrus  : 

iPefr.ii.j.  Qiiasi  modo  geniti  infantes,  lac  concupi- 

scite.  Praeterea  per  filios  possunt  intelligi 

fideles  perfectiores;  per  filias  vero,  pusilli 


A  ct  imperfecti  :  sicque  per  lac  intclligitur 
doctrina  facilior  et  observantia  levior.  Ta- 
libus   namque   ait   Apostolus  :  Tanquam  i  Cor.  m, 
parvulis  in  Christo,  lac  vobis  potum  dedi.    '" 
Tales  equidem  solidum  nequeunt  cibum  Beir.^.u. 
sumere  perfectorum,  de  quo  .Apostolus  : 
Sapientiam  (inquit)  loquimur  inter  per-  iCor.ii,6. 
fectos. 

Tunc  videbis  impleri  qufp  dicta  sunt,  et 
afflues  divitiis  gratife  ac  virtutum,  spiri- 
tualique  gaudio,  quibus  primitiva  Ecclesia 
maxime  abundavit :  ct  mirabitur  de  re- 

B  pentina  ac  copiosa  hominum  conversione, 
et  dilatabitur  cor  tuum,ca.v'\\a.Xe  et  jucun- 
ditate  ipsum  spiritualiter  aperientibus.  ita 
ut  capax  sit  gratia^  amplioris  et  gloriae 
seternalis.  Unde  ad  Corinthios  scribit  Apo- 
stolus  :  Os  nostrum  patet  ad  vos,  cor  no-  iicor.  vi, 
strum  dilatatum  est.Quando  conversa  fue- 
rit  ad  te  multitudo  maris,  id  est  habita- 
tores  insularum  quee  mari  cinguntur,  ut 
Cyprus,SiciIia,.AngIia,etc.,qua'  in  Ecclesia 
colliguntur  per  fidem  ;  fortifudo  genliuni, 
hoc  est  brachium  saeculare,  seu  Romanum 

C  imperium,  aut  cetera  hominum  multitiido 
in  insulis  non  manens,  venerit  tibi  per  fi- 
dei  ac  Baptismi  susceptionem.  IneffabiJi- 
ter  quippe  gaudebat  primitiva  Ecclesia  de 
conversione  innumerabiiium  millium  ho- 
minum  ubique  terrarum  :  quia  in  omnem  Ps.xvm.s. 
terram  exivit  sonus  eorum,  et  in  fines  or- 
bis  terrae  verba  eorum. 

Inundatio  camelorum  operiet  te.  Con- 
suetudo  est  Prophetis,  obscure  ac  meta- 
phorice  loqui,  et  per  nomina  bestiarum 
homines  bestiales  significare  :  ita  et  nunc 

D  per  camelos  signantur  gentiles,  qui  viti- 
orum  onere  gravabantur.  Taliuni  autem 
«  inundatio  »,  id  esf  copiosa  multitudo. 
operuit  Ecclesiam,  quia  innumerabiles  ta- 
les  conversi  sunt.  Ideo  subditur  :  drome- 
darii,  hoc  est  homines  dromedariorum 
mores  habentes,  ad  vitia  celerrime  olim 
currentes,  Madian  et  Epha,  id  est  regio- 
num  sic  dictarum  habilatores.  Isti  operue- 
runt  Ecclesiam,  id  est,  eam  copiose  in- 
gressi  sunt.  Omnes  de  Saba,  id  est  quidam 
ex  omnibus  habitatoribus  regionis  sic  ap- 


250 


IN  DIE  EPIPHANI^   DOMI.NI.   —   SERMO  PRIMUS 


pellata?,  venient,  auncm  et  thus  dcfercn-  A  Reges  Tharsis  cl  insiilsc  munera  offerent ;  Ps.ixn.io.     j 
tes,  et  laudem  Domino  annuntiantes.  IIoc      reges  Arabum  et  Saba  dona  adducent.  Por- 
Maiih.u,  coeptum  est  adimpleri  in  tribus  Magis,  qui      ro  Saba  est  provincia  magna,  aromatibus 

venerunt  ab  oriente,  adoraveruntque  Chri-     plena  :  de  qua  fuit  regina  Saba,  quffi  venit  iiiTieff.x, 
slum,  aurum,  thus  et  myrrham  offerentes      a  finibus  terrse  Jerusalem,  ut  sapientiam  '' 
eidem,  sicut  in  Psalmo  preedictum  esl  :      audiret  Salomonis. 


SERMO  PRIMUS 

QCOD   VARIIS   MODIS    SURGENDl'M   EST   FELICITER  ;    ET  QUAM   SIT   NOBIS 
NECESSARIIIM   A   DEO   ILLUMINARI. 


SURGE,  illuminare ,  Jerusalem,  qitia 
vcnit  himen  tuum.  Is.  LX,  1. 
Consuetudo  est  Scripturarum,ut  nomine 
loci  designentur  habitantes  in  loco.  Quoni- 
am  ergo  primitiva  Ecclesia  in  Jerusalem 
sumpsit  exordium,  eo  quod  Christus  ibi 
instituit  in  Coena  novissima  Sacramentum 
et  sacerdotium  evangelicce  legis,  panem  et 
vinum   convertendo   in   corpus   suum   et 
sanguinem,  Apostolos  quoque  faciendo  sa- 
Luc.  XXII,  cerdotes,  quum  dixit,  Hoc  facite  in  meam 
i?  u  ^"^  commemorationem  (per  quae  verba  contu- 
lit  eis  potestatem  consecrandi  corpus  et 
sanguinem  suum);  et  quia  post  Christi  re- 
surrectionem  et  ascensionem,  sancti  Apo- 
AfMMei  stoli  aliique  discipuli  ibidem  acceperunt 
'*"'■  Spiritum  Sanctum;  et  evangelicam  legem, 

videlicet,  Ghristi  passionem,  resurrectio- 
nem,  ascensionem,  et  cetera  ejus  myste- 
ria,  ibi  publice  prsedicare  exorsi  sunt  : 
hinc  non  immerito  per  Jerusalem  sanctus 
Isaias  propheta  designavit  primitivam  Ec- 
clesiam.Nam  et  Christus  in  EvangeIio,no- 
mine  Jerusalem  expressit  habitatores  ejus, 
ingratos  perfidosque  Judajos,  dicendo  :  Je- 
rusaIem,Jerusa!em,qu8e  occidis  Prophetas, 
ct  lapidas  eos  qui  ad  te  missi  sunt,quoties 
volui  congregare  filios  tuos?  Ilanc  ergo 
Jerusaiem,  scilicet  primitivam  Ecclesiam, 
allocutus  est  Isaias,  eam  hortando  ad  illu- 
minationes  divinas,  quas  copiosissime  sus- 
cepit  a  Spiritu  Sancto.  Preeterea  per  Jeru- 


Matth. 
xxin,  37. 


B  salem  significatur  etiam  quaelibet  fidelis 
persona  virtuosaque  anima,  contemplans 
coelestia.  Exhortanda  est  ergo  quaelibet 
communitas  seu  congregatio  christiana, 
omnis  quoque  fidelis  anima,  ut  surgat  et 
illuminetur. 

Primo  ergo  surgendum  est  a  ruina  pec- 
cati.  Quicumque  enim  est  in  caritate  et 
gratia  Dei,  stat  mente  ad  Deum  erectus, 
quoniam  ei  super  omnia  tanquam  ultimo 
fini  et  summo  bono  adhaeret.  Quum  autem 
peccat  mortaliter,  spiritualiter  ruit  a  sum- 

C  mo  bono  ad  caduca  et  vana,  a  daemonibus 
superatur  et  conculcatur,  et  propria  ini- 
quitate  jacet  oppressus.  Hinc  in  Prover- 
biis  habetur  :  Via  impiorum  tenebrosa  ;  Pyor.n-.\9. 
nesciunt  ubi  corruunt.  Et  Salvator  ait :  Om-  joan».  vin, 
nis  qui  facit  peccatum,  servus  est  peccati.  '*■ 
Cujus   dicti   causam  assignat  in  secunda 
sua  Canonica  felicissimus  princeps  Apo- 
stolorum  :    Iniqui   (inquiens)  sunt  servi   wPeir.u, 
corruptionis ;  a  quo  enim  quis  superatur,  '"■ 
hujus  et  servus  est.  Iniqui  autem  a  pec- 
cato  vincuntur.  Ideo  ad  Romanos  hortatur 

D  Apostolus,  Non  regnet  peccatum  in  vestro  /?om.vi,i2. 
mortali  corpore,  ut  obediatis  concupiscen- 
tiis  ejus,  videlicet  corporis  vestri :  quibus 
ratio  tenetur  reluctari  ac  prffivalere.  Qui 
ergo  in  mortali  jacet  peccato,  surgat,  id 
est,  se  contra  se  erigat,  et  Deum  invocet 
adjutorem  :  sicque  per  rationem  divina 
lege  instructam,  vitia  detestetur  ac  fu- 


IN  DIE   EPIPHANI.E  DOMINI. 


SERMO   PRIMUS 


25! 


giat,  Deo  adhjereat,  et  viitutes  sectetur. 

Secundo  surgendum  est  ab  imperfcctio- 

ne  ad  perfectionem,  ut  unusquisque  cone- 

tur  quotidie  in  virtutibus  crescere,  atque 

de  die  in  diem  humilior,  patientior,  timo- 

ratior,  ardentior   fieri.    Quum    enim    non 

diu  permaneal  homo  in   statu   uno,  qui 

non  nititur  in  gratia  virtutibusque  profi- 

cere,  protinus  deficit  in  eisdem,  et  facili- 

ter  eas  amittit.  Unde  ad  Hebrfcos  loquitur 

fleftr.vi,  I,  Paulus  :  Ad  perfectiora  feramur,  ut  non 

Tcor  vii  segnes   efficiamur  ;  et  alibi,  .Emulamini 

3t.  charismata  meliora.  Hinc  ait  Bernardus  : 

In  via  Dei  non  proficere,  est  deficere ;  non 

progredi,  est  regredi. 

Tertio  surgendum  est  corporaliter  a  le- 
cto  materiali,  ne  quis  plus  quam  natura 
requirit,  indulgeat  somno,  nec  e.x  carnaii- 
tate,  torpore  aut  pigritia  jaceat  nimis  diu 
in  lecto,  sicque  tempus  suum  expendat 
infructuose,  et  multa  bona  omittat.  Con- 
venienti  igitur  hora  vadat  homo  dormi- 
tum  et  mane  surgat;  ad  divinum  quoque 
pergat  Officiuni,  si  occupatio  sua  permit- 
tat  hoc.  Xam  ex  somno  superfluo  multa 
mala  sequuntur  :  natura  gravatur,  ratio 
offuscatur,  infirmitates  nascuntur,  et  mul- 
ta  bona  negligit  homo.  Hinc  Salomon  ait  : 
Proi:\i,9.  Usquequo,  piger.dormies?  Quando  consur- 
ges  ex  somno  tuo  ?  Apostolus  quoque  effa- 
Bom.  XIII,  tur :  Tempus  est  nos  jam  a  somno  surgere. 
Quarto  surgendum  est  a  quiete  actuum 
vitie  contemplativ8e,scilicet  a  speculatione 
eoelestium,  a  meditationibus  sacris  orati- 
onibusque  devotis,  ad  labores  vitic  activ», 
ut  scilicet  tempore  opportuno  unusquis- 
que  pro  posse  suo  proximis  suis  consilium 
impendat  atque  auxilium,  et  opera  mise- 
ricordiffi  prosequatur,  prout  fraterna  re- 
quirit  dilectio. 

His  modis  surrexerunt  tres  Magi,  qui 
hodierna  die  Christum  qua>sierunt  ct  in- 
venerunt  :  quia  pristinam  gentilitatem  de- 
relinquentes,  ad  fidem  et  inspectionem 
Christi  properaverunt,  non  somno,  non  pi- 
gritiae  indulgentes,  sed  stellam  cum  fer- 
vore  ac  diligentia  assequentes.  Praeterea, 
cum  his  Magis  illuminari  optemus  ac  stu- 


it. 


A  deamus  a  Christo,  qui  ait  in  Apocalypsi  : 

Ego  sum   radix    et    genus    David,   stella  Apoc.xxn, 
splendida  et  matutina.  Lux  hujus  stellee  ''' 
est  Christi  doctrina  et  gratia.  Eum  igitur 
jugiter  invocemus.ut  intellectum  nostrum 
sua  sapientia  illuminare,  hoc  est  docere, 
dignetur  :  quia  ut  ait  Propheta,  beatus  ho-  Ps.xcm.M. 
mo  quem  erudierit  Dominus   et  de  lege 
sua  docuerit  eum.  Hinc  Jacobus  ait  apo- 
stolus  :  Si  quis  vestrum  indiget  sapientia,  jacob.1,3. 
postulet  a  Deo,  qui  dat  omnibus  affluen- 
ter;  et  dabitur  ei. 

B  Sed  attendendum  est  illud  Ecclesiastici : 
Fili,  concupiscens  sapientiam,  conserva  £■«(..  1,33. 
justitiam,  et  Deus  prsebebit  illam  tibi.  Ex 
quo  patet,  quod  volens  illuminari  a  Deo 
et  sapientiam  salutarem  percipere,  debet 
in  primis  conservare  justitiam,  divina  im- 
plendo  prfficepta.  Scriptum  est  enim  :  Insap.  1.4,3. 
malevolam  animam  non  introibit  sapien- 
tia,  nec  habitabit  in  corpore  subdito  pec- 
catis;  perversee  enim  cogitationes  separant 
a  Deo.  Porro  Deus  est  Sol  sapientiae,  et 
sicut  videmus  quod  sol  iste  visibilis,  ma- 

C  terialis,  in  coelo  discurrens,  illuminat  om- 
ne  corpus  quod  suae  illuminationis  est 
capax;  sic  Sol  sapientiae  simplex  et  incor- 
poralis,  omnem  mentem  creatam  suae  il- 
luminationis  capacem,  gratiose  illustrat. 
Sed  sicut  domus  a  sole  visibili  non  potest 
illuminari  quamdiu  fenestrse  et  januae  ejus 
permanent  clausse,  sic  cor  hominis  a  Deo 
illuminari  non  valet  quamdiu  in  voluntate 
manet  peecandi,  nec  se  aperit  gratiae  Dei, 
ad  illam  se  praeparando.  Propter  quod 
Isaias   asserit  :  Ecce  non   est  abbreviata /5.i.ix,i,2. 

D  manus  Domini  ut  salvare  nequeat,  neque 
aggravata  est  auris  ejus  ut  non  exaudiat; 
sed  iniquitates  vestraj  diviserunt  inter 
Deum  vestrum  et  vos,  et  peccata  vestra 
absconderunt  faciem  ejus  a  vobis. 

hisuper  Isaias  propheta  assignat  cau- 
sam  cur  debeamus  praefato  niodo  surgere, 
et  illuminationem  a  Dco  rogare,  dicens  : 
«  quia  venit  lumen  tuum»,  videlicet  Chri-  haj.wa. 
stus.  Jam  enim  est  tempus  gratiae,  tempus 
misericordiae,  tempus  acceptabile,  dies  sa-  ucor.vi,». 
lutis,  in  quo  pronissimus  est  Deus  mise- 


252 


IN   DIE  EPirHANlj;  DOMINI.  —   ENARBATIO   IN   EVANGELIIM 


I\'tim.  XXIV 
17,  23. 


rcri,  indulgere  et  exaudire,  eo  qiiod  iini- 
genitus  Filius  Dei,  Christus  Doininus,  jain 
factus  sit  homo  et  crucifixus  pro  mundo. 
Fndc  mcrito  suae  sanctissim;c  passionis 
mulliplicitcr  subvcnit  nobis.  Juxta  hunc 
modum,  isti  pra>electi  viri,  sancti  tres  Ma- 
gi,  ilhiminationeni  a  Deo  postulavcrunt, 
quoniam  juxta  prophctiam  Bahiain.Ciiristi 
nativitatem  cum  ingenti  pra^-stolabantur 
desiderio  mcntis.  Quumque  nativitatcm 
ipsius  ex  revelationc  divina  ac  stella?  ap- 
paritionc  novissent,  mox  propria  rclin- 
qucntes,  ad  Christum  intuendum  ac  hono- 
randum  aggressi  sunt  itcr  longum.  Ilorum 
ergo  cxemplo  ct  nos  Christum  quaeramiis. 
Ipse  ctenini  tanquam  verus  Deus,  ubiquc 
est  praesens ;  ct  eum  qufcrere,  est  eum  de- 
sidcrarc,  ad  cjus  amorosam  unionem  glo- 
riosamque  visionem  fideliter  adspirare,di- 
Ps.xu  2,3.  cendo:Quemadmodum  desiderat  cervus  ad 
fontes  aquarum,  ita  desiderat  anima  mea 
ad  te,  Deus;  sitivit  aninia  mca  ad  Deum 
fortem,  vivum ;  quando  veniam  et  appare- 
bo  ante  faciem  Dei?In  Sacramento  quoque 
allaris  prapbet  se  Christus  nobis  prssen- 
tem  ex  incomprehensibili  sua  caritate, pie- 
tate  et  liberalitale  ad  nos. 

Postremo,  cum  omni  gratiarum  actione 
consideremus,  quam  copiosam  atquc  mul- 
tiplicem  gratiam  dederit  Deus  omnipotens 
et  fflernus  Ecclesise  ex  gentibus  congre- 
gatae,  Judaeis  miserrimis  in  sua  perfidia 
pertinaciaque  rclictis,  imo  et  omni  natio- 


A  ne  non  credentc  in  Christum  contem- 
pla.  Sanctis  etenirn  et  electis  Christianis 
innumerabilibus  dedit  virtutes  heroicas, 
pcrfcctionem  mirabilem,  ardentissimam 
dilcclionem,  vilam  angclicam  ct  ccelcstem, 
conlemplationes  altissimas.  Insuper  con- 
tulit  eis  prapclarissima  dona  gratiae  gratis 
datae,  spiritum  prophetia',  operationes  mi-  i  Cor.  xn, 
raculoruin  inmimcrabilium  soli  Deo  possi-*''"' 
biliuni,  discrelioncm  spiriluum,  gencra 
lingiiarum,  et  alia  dona  diversa.  Et  sicut 
coelos  ornavit  sideribus  ac  planctis,  ipsum- 

B  quc  coclum  empyreum  ac  triumphantem 
Ecclesiam  variis  ordinibus  angclorum  ac 
omnium  Bealorum;  ila  dccoravit  Eccle- 
siam  militanlem  per  temporum  inlervalla 
iniiumcrabilibus  Sanctis,  gloriosis  Aposto- 
lis,  vicloriosis  marlyribus,  confessoribus 
virluosis,virginibus  sacris,  beatissimis  ana- 
choretis,  sanctissimis  eremitis,  ccenobiis, 
collcgiis  ct  congregationibus  gratiosis. 

Gratias  ergo  agamus  carilali,  pietati  et 
beneficiis  Creatoris  ac  Salvatoris  nostri  al- 
tissimi.  Atque  Magorum  istorum,  qui  om- 

C  nium  elcctarum  gentium  typum  gercbant, 
fidem,  fervorem  diligentiamque  sectemur, 
tcrrena   despicicndo,    ccelestia   et  aeterna 
bona  affectuosissime  expelendo,  Dco  quo-  ffebr.  xu, 
que  cum  metu  ac  reverentia  ministrando :  ^^' 
quoniam   tesle    Prophela,   Malcdicti   sunt  Ps.  cxvth, 
qui  declinant  a  mandatis  ipsius  ;  et  cum  "'■ 
timore  serviendum  est  ei,  qui  est  super   Ps.  n,  m. 
omnia  benedictus. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIU3I 


ODUM    NATUS    ESSET   JESUS    IN   BETHLEHEM   JUD^,   ETC.  Matlh.  II,  1-12. 


M 


diernae   festivilalis   cvangclio 


ATTILEUS  sanctus  evangelista  in  ho-  D  riosa  in  Bethlehem  Juda',\A  est  pertinente 

ecitat      ad  tribum  Judae  patriarchae  :  qiiod  dicitur 
ad  diffcrcntiam  alterius  Bcthlchem,  quae 
est  in  Galilaea,  atque  ad  tribum  Zabulon  josue^ 
perlincbal,  ut  in   libro  Josuc  Icgitur.  Fn  '^- 
diebus   Ilerodis   regis  Ascalonilae,    cujus 


qualiter  Christus  in  hoc  die  a  tribus  Magis 
invenlus  est  et  adoratus,  et  per  oblationes 
magnificas  honoralus.  Itaqiie  ait  : 

Quum  itatus  esset  Jesus  ex  Virgine  gio- 


Sf 


% 


IN    DIE    EPIPHANIJ:    DOMINI. 


EXARRATIO    IN    EVANCELIUM 


2o3 


.i/ifi/i.xiv,  filius  dictus  Herodes  Antipas,  decollavit 
10 ;  Luc.  joanijgni,  et  Christum  in  passione  deri- 
sit.  Ecce.  Dum  in  Scripturis  dicitur  Ecce, 
insinuatur  niagnum  et  notabile  esse  quod 
dicitur.  Magi,  id  est  viri  sapientes,  ab 
oriente,  id  est  a  Perside  seu  regno  Persa- 
rum,  secundum  Chrysostomum,  quffi  regio 
est  in  orientali  plaga  respectu  Judsea»,  ve- 
nerunt  cum  grandi  comitatu,  utpote  reges 
(illis  namque  temporibus  sapientes  regna- 
re  solebant,  quales  etiam  erant  tres  amici 
ro4.ii,i3.  Job,  qui  in  libro  Tobise,  et  a  S.  Ambrosio 
in  libro  de  Officiis,  reges  vocantur),  Jero- 
solymam,  dicentes  :  Ubi  est  qui  natus  est 
rex  Judaorum  ?  Ecce  quam  certa  et  secu- 
ra,  imo  quam  audax  et  admiranda  interro- 
gatio!  Jam  enim  Romani,  qui  tunc  mo- 
narchiam  tenebant,  prseceperant  ut  sub 
periculo  mortis,  nemo  aliquem  regem  vo- 
caret  sine  eorum  consensu.  Fuit  item  prse- 
ceptum,  et  his  Magis  non  ignotum,  quod 
qui  rege  vivente,  alium  pronuntiat  regem, 
punitur  in  sanguine.  Qualiter  ergo  hi  Magi 
audebant,  regnante  super  Judseos  Ilerode, 
in  ejus  prffsentia  absquc  Romanorum  li- 
centia  regem  alium  profiteri?  Certe  istam 
audaciam  Christus  eorum  cordibus  praesti- 
tit.  Dicit  quippe  Chrysostomus,  quod  non 
curabant  de  sui  sanguinis  effusione  :  alias 
taliter  loqui  non  ausi  fuissent.  Nondum  vi- 
derant  Christum,  et  jam  parati  erant  mori 
pro  Christo.  Porro  verbo,  facto  et  oblatio- 
nibus  Magi  isti  confessi  sunt  quod  Chri- 
stus  sit  verus  homo,  verus  re.\,  verusque 
Deus  :  verbo  quidem,  quia  dicendo,  «  Ubi 
est  qui  natus  est? »  humanitatem  ejus  fa- 
tentur  ;  quumque  adjungunt,  «  re.\  Jud;eo- 
rum  )),  regiam  ejus  potestatem  agnoscunt ; 
atque  addendo,  «  venimus  adorare  eum  )>, 
deitatem  ejus  testantur.  Qualiter  autem 
facto  et  oblatiouibus  idem  confessi  sunt, 
infra  dicetur. 

Denique  causam  suae  interrogationis  ape- 
riunt,  dicendo  :  Vidimus  eniui  stellani 
ejus,  id  est  stellam  suse  nativitatis  testem 
ac  indicem,  in  oriente,  id  est  regione  no- 
stra  orientali,  in  qua  stella  ante  nos  stetit, 
et  exinde  nos  duxit,  nos  prsecedendo  in 


A  aere;  et  venimus  adorare  eum  adoratione 
latrise,  quse  soli  Deo  debetur.  Magi  isti,  se- 
cundum  doctores,  ex  semine  Balaam  nali 
sunt,  et  ex  ejus  vaticinio  fidem  habuerunt 
stellse  eis  appariturse,  quse  indicaret  ve- 
rum  regem  Judseorum^Deum  et  hominem, 
esse  natum.  Sic  cnim  in  Numeris  legimus 
Balaam  prophetasse  :  Orietur  stella  ex  Ja-  xu 
cob,  id  est  causa  Christi  nati  ex  semine  '"■ 
Jacob,  videlicet  ad  manifestandum  ipsius 
nativitatem ;  et  exsurget  homo  de  Israel. 
Hujus  itaque  stelke  apparitionem  affectuo- 

B  se  praestolabantur  ac  observabant.  Quum- 
que  in  hora  nativitatis  Christi  vidissent 
coram  se  quamdam  novam  ac  radiantissi- 
mam  stellam,  mox  Deo  inspirante  intel- 
lexerunt  hanc  esse  stellam  diutissime  ex- 
spectatam  :  propter  quod  statim  surgentes, 
paratis  parandis,  secuti  sunt  ejus  duca- 
tum.At  vero  Magis  Judaeam  ingressis.stella 
ad  tempus  disparuit,  quoniani  Magi  ad  hu- 
manum  recurrentes  praesidium,  utpote  ad 
informationem  Jerosolymitarum,  divinura 
meruerunt  ducatum  amittere,  ut  aliqui  di- 

C  cunt.  Et  ita  ingressi  fuissent  vel  ingredi 
proposuissent  Jerusalem  antequam  stella 
eis  disparuit,  nec  ejus  ducatum  fuissent 
secuti  assidue.  Quod  non  est  verisimile, 
quoniam  avidissima  et  devotissinia  mente 
stellam  hanc  sequebantur.  Unde  ea  denuo 
visa,  gavisi  sunt  vehementer.  Probabilius 
igitur  reor,  quod  stella  Deo  sic  ordinante 
ad  tempus  disparuit  :  quo  facto,  Magi  opi- 
nati  sunt  regium  puerum  in  civitate  regali 
Jerusalem  esse  quaerendum.  Voluit  equi- 
dem  Deus  ut  introirent  Jerusalem,  ad  ma- 

D  jorem  suae  fidei  confirmationem,  et  Ju- 
da>orum  commonitionem,  si  crederent,  vel 
confusionem,  si  non  crederent. 

Audiens  aufem  Herodes  rex  verba  Ma- 
^ovum,  furbalus  est, non  solum  turbatione 
admirationis,propter  rei  novitatem  ac  ma- 
gnitudinem,  sed  etiam  turbatione  pravee 
affectionis,  ita  ut  horror,  suspicio,  mali- 
gnitas,  introierunt  cor  ejus  :  quia  quum 
esset  ambitiosus  ac  alienigena,  timuit  re- 
gno  privari,  et  tanquam  alienigena,  a  po- 
pulo  Judaeorura,  cui   proprius  rex  natus 


254 


IN    DIE    EPIPHANIJE    DOMINI.   —   ENARRATIO    1N    EVANGELILM 


^oft  IV,  Jl 


£ccli.  X,  i. 


Is.  ui,  14. 
Zach.i\,9. 

Mick.  V,  2 


Jtuth  1,  i 
IV,  il,2-2. 


e.ssef,  repelli.  In  quo  iniiiletuni  est  illiid 
Job  :  Sonitus  terroris  semper  in  auribus 
impii,  et  quum  pax  sit,  ille  insidias  sus- 
picatur.  Et  omnis  Jcro.wl>/»ia  cinu  iUo, 
id  est,  habitatores  Jerusalem  turbati  sunt 
cum  Herode,  vel  quia  voiebant  ei  applau- 
dere,  vel  quia  timebant  pijelia  concitari 
ab  Herode  contra  regeiii  natuni.  Ex  quo 
patet,  quam  periculosa  et  nociva  sit  priE- 
sidentia  impiorum,  quia  ut  in  Ecciesiasti- 
co  legitur  :  Secunduin  judicem  populi,  sic 
et  ministri  ejus;  et  qualis  est  rector  civi- 
tatis,  tales  et  inhabitantes  in  ea. 

Et  congregnns  Herodes  omnes  principes 
sacerdotum,  id  est  eos  qui  sibi  invicein 
in  pontificatu  succedere  consueverunt  (ta- 
men  eodein  tempore  non  praefuit  nisi  unus 
princeps  sacerdotum),(;<  Scribas  popiili, id 
est  doctores  et  legisperitos  Juda>orum,  sci- 
scitabatur,  id  est  inquirebat,  ab  eis  ubi 
Christus  nasceretur ,  id  est,  ubi  Prophetje 
eum  nasciturum  praedixerunt.  Ex  quo  evi- 
dens  est,  quod  per  regem  Judseorum  Hero- 
des  intellexit  non  quemlibet  regem  eoruin, 
sed  regem  Messiani,  verum  et  summum 
regem  Judaeis  promissum.  Erat  quippe 
proselytus,  id  est  ad  Judaismum  conver- 
sus.Sed  imperfecte  in  lege  instructus  fuit, 
putans  Christum  in  primo  suo  adventu 
temporaiiter  regnaturum.  Quod  nunc  us- 
que  obtenebrati  putaiit  Judaei^quum  tamen 
sancti  Prophetae  primum  Christi  adventum 
in  paupertate  et  humilitate  futurum  prae- 
dixerint,  juxta  illud  Isaiae:Inglorius  erit  in- 
ter  viros  adspectus  ejus;  Zacharias  quoque, 
Ipse  pauper  et  ascendens  super  asinam. 

At  illi  dixerunt  ei  :  In  Bethlekem  Ju- 
dce.  Sic  enim  scriptum  est  per  Projjhetam 
Michaeam  :  Et  tu,  Bethlehem  terra  Ju- 
da,  id  est  pertinens  ad  Judaeam  atque  ad 
tribum  Juda,  nequaquam  minima  es  in 
principibus  Juda,  id  est  inter  principales 
urbes  Juda  :  quia  etsi  parva  fuerit  quanti- 
tate,  magna  tamen  fuit  dignitate  ob  Christi 
nativitatem  in  ea.  Propter  quod  subditur  : 
Ex  te  enim  exiet  dux,  id  est,Christus  pro- 
cedet  et  orietur  ex  te.  Nam  ex  habitatori- 
bus  Bethlehem,  scilicet  Booz,  Jesse,  Isai, 


A  David,  natus  est  Christus.  Dc  quo  Danieli 

Gabriel  angelus  ait :  Ab  exitu  scrmonis  us-  /?nn.ix,23. 
que  ad  Christum  ducem.  Qui  regat  spiri- 
tuali  regimine  populum  meuni  Israel.  Un- 
de  angeius  :  Regnabit  (iiiquit)  in  domo  iuc.  i,  si. 
Jacob  in  aeternum.  Christus  quippe  per  se 
ipsum,  deinde  per  Apostoios,  rexit  spiritu- 
aliter  plurimos  Judaeoruin,  quos  docuit  et 
ad  veram  salutem  direxit. 

Tunc  Ilerodes  clam  vocatis  Magis  ad 
se,  quia  propositum  suuin  Judaeis  indicare 
non  voluit  :  non  enim  coiifidebat  in  eis, 

B  et  verebatur  ne  sibi  resisterent,  adhaeren- 
do  regi  proprio  et  supremo,  ex  eorum  se- 
mine  nato;  diligenter  didicit  ab  eis  tempus 
stellce  quas  apparuit  eis,  id  est  determina- 
tum  diem  in  quo  eis  stella  ista  primo  ap- 
paruit  :  quatenus  cognita  nati  regis  aetate, 
melius  eum  agnosceret  ad  occidendum. 
Et  mittens,  id  est,  ire  suadens,  illos  in 
Bethlehem,  dixit  :  Ite,  id  est,  super  dro- 
medarios  vestros(secundum  Hieronymum) 
tendite,  et  interrogate  a  civibus  Bethle- 
liem  diligcnter  de  puero  ubi  sit,  et   de 

C  apparatu  ipsias;  et  quum  inveneritis  eum, 
renuntiate  mihi  in  qua  domo  sit  puer, 
redeundo  ad  me,  vel  per  certum  nuntium 
insinuando  hoc  mihi,  ut  et  ego  veniens  ad 
Bethiehem,  adorem  eum.  Hoc  simulatorie 
dixit,  ut  per  falsam  obsequii  promissio- 
nem  induceret  Magos  ad  renuntiandum 
sibi  de  puero.  Talis  namque  consuetudo 
est  pessimorum,  ut  dum  aliquem  in  oc- 
culto  plus  laedere  cupiunt,  humilitatem  ei 
et  amicitias  fingant.  Unde  tunc  amplius 
metuendum  ac  praecavendum  est  a  nocu- 

D  mento,  dum  adversarius  magis  arridet. 
Porro,  non  puto  quod  Herodes  voluerit 
puerum  in  praesentia  Magorum  accedere 
sive  occidere,  sed  eis  ad  sua  reversis. 

Qui  quum  audissent  regem,  videlicet 
verba  Herodis,  abierunt  a  Jerusalem  ad 
Bethlehem,  cum  ardenti  affectu  prae  desi- 
derio  regis  nati.  Et  ecce  stclla  quam  vide- 
rant  in  oriente,  antecedebat  eos.  Quemad- 
modum  enim  Deo  disponente,  circa  Je- 
rusalem  disparuit,  sic  Deo  volente,  post 
recessum  a  Jerusalem  rursus  apparuit  Ma- 


m   DIE   EPIPHANI.E   DOMINI. 


SERMO  SECCNDUS 


2S5 


gis,  praecessitque  eos  in  aere,  mota  ab  an- 
gelo.  Usque  dum  veniens  staret  supra  ubi 
erat  puer,  id  est,  supra  diversoriuni  in 
quo  Christus  natus  fuit,  vel  supra  caput 
ipsius,  puta  in  domo  seu  stabulo  :  quasi 
Ajy.  n,8.  diceret,  Ecce  Desideratus  cunctis  genti- 
bus  quein  quaeritis.  Videntes  auteni  stel- 
lam  statim  quum  egrederentur  Jerusalem, 
gavisi  sunt  gaudio  magno  valde,  id  est 
vehementissime,  et  ultra  humanum  mo- 
dum  ineffabiliter,  tanquam  dupliciter  cer- 
tificati  de  inventione  proxima  pueri,  sicut 
et  ante  de  stellee  disparitione  contristati 
fuerant  valde. 

Et  intrantes  domuvi,  invenerunt  pue- 
rum  cum  Maria  matre  ejus,  et  forsan  in 
gremio  ejus.  Joseph  autem,  secundum 
quosdam,  Deo  sic  ordinante,  tunc  abfuit, 
ne  a  Magis  pater  pueri  putaretur.  Et  pro- 
cidentes  humiiiter  cum  maxima  reveren- 
tia  coram  puero  super  genua  sua,  vel  pro- 
ni  in  terram,  adoraverunt  eum  adoratione 
latrisp,  tanquam  verum  Deum  et  Regem 
coelorum.  Viderunt  etenim  procul  dubio 
non  solum  intellectualibus,  sed  corporali- 
bus  quoque  oculis,  aliquid  supernaturale 
in  puero  isto,  videlicet  quemdam  divinum 
splendorem  in  vultu  ipsius.  Intus  quoque 
instruxit  eos  Spiritus  Sanctus,  quis,  qualis 
et  quantus  esset  hic  puer,  omneinque  ex- 
teriorem  paupertatem  et  vilitatein  circa 
eum  apparentem,  non  esse  humanse  ne- 
cessitatis,  sed  diviuce  dispensationis,  in  si- 
gnum   quod    puer   iste    non    temporaiem 


A  prosperitatem,  opulentiamqiie  terrenam, 
sed  veram,  ccelestem  ac  sempiternam  feli- 
citatem  in  se  credentibus  iargiretur.  Idcir- 
co  scandalizati  et  moti  non  sunt  ex  stabuli 
vilitate,  ex  matris  inopia,  ex  pueri  solitu- 
dine  :  imo  quo  exteriora  videbantur  abje- 
ctiora,  eo  interiora  intellexerunt  esse  divi- 
niora. 

Et  apertis  thesauris  suis,  id  est  reposi- 
toriis  divitiarum  quas  secum  detulerant, 
obtiderunt  ei  munera,  videlicet  aurum, 
thus    et   myrrham,    ita    ut    unusquisque 

B  eorum  tria  ha>c  obtulit.  De  horum  mune- 
rum  causis  et  significationibus  atque  my- 
steriis,  in  serinone  dicetur.  Et  responso 
accepto  in  somnis,  ne  redirent  ad  Hero- 
dem,  id  est,  tempore  suee  dormitionis  in 
aliquo  hospitio  Bethlehem  admoniti  ab  an- 
gelo,vel  a  puero  nato,secundum  quosdam, 
ita  quod  imaginaria  visione  eis  apparuit, 
ut  ad  Herodem  non  reverterentur,  quia 
dolose  eis  fuit  locutus,  et  puero  mortem 
machinabatur.  Porro  responsum  proprie 
datur  interroganti.  Sicque  Magi  interrogas- 

C  se  videntur  forsitan  a  Maria,  an  ad  Hero- 
dem  redire  deberent;  vel  responsum  istud 
datum  est  non  verbali  inquisitioni,  sed 
operationi  eorum,  quoniam  suo  obsequio 
meruerunt  sic  admoneri  ac  instrui,  ita 
quod  illa  admonitio  fuerat  correspondens 
devotioni  obsequioque  i^^sovnm. Per  aliam 
riam  reversi  sunt  in  regionem  suam,  \^no- 
rante  Herode  :  quod  tamen  postmodum 
percepit. 


SERMO   SECUNDUS 


UNDE   EX    SCRIPTURIS    CL.4RUM    SIT,    CHRISTUM   SIVE   MESSIAM   VENISSE  ;    QUI   FUERINT   MAGI, 
OUAMQUE    COGNITIONEM   DE    CHRISTO   HABUERINT. 


QUUM  natus  esset  Jesus  in  Bethlehem  D  consideranda,  quibus  christiana  fides  val- 
Judai  in  diebus  Herodis,  etc.  Matth.      de  corroboratur,  et  ipsi  Christifideles  mo- 
'.I,  1.  raliter  ac  saluberrime  instruuntur.  Primo 

Circa  evangelium  praesens   multa  sunt     ergo  pensandum  est,  quod  Christus  Domi- 


236 


IN    DIK    KPIPIIANI.E    DOMINI. 


SERMO    SECUNDUS 


nus  natiis  describitur  in  diebus  Herodis 
regis  :  eujiis  duplex  est  ralio.Prima.secun- 
dum  Chrysostomum,  ut  ostendatur  quod 
tempiis  adventus  ct  nativitatis  Christi  a 
Daniele  propheta  prsenuntiatum  ac  deter- 
minatum,  sit  tunc  completiim,  quando  Do- 
minus  Jesus  Christus  de  Virgiue  natus 
Ban.n,  4  est.  Quum  enim  sanetus  propheta  Daniel 

"""'^'  oraret  ferventer  pro  libeiatioiie  filiorum 
Israel  a  Babylonica  captivitate,  apparuit  ei 
archangelus  Gabriel,annuntians  orationem 
ejus  e.xauditam.  Insuper  miilta  revelavit 
eidem  de  Christo,  et  de  perfecta  liberatio- 
ne  generis  humani  per  Christi  adventum 
ac  passionem,  de  finalique  reprobatione 
ac  derelictione  Juda?orum  ob  Christi  nega- 
tionem  et  occisionem.  Et  inter  cetera  e.x- 
posuit  Danieli  determinatum  tempus  infra 
quod  et  in  quo  Christus  esset  venturus, 

jbid.iyic.  dicendo  :  Septuaginta  hebdomades  abbre- 
viatee  sunt  super  populum  tuum,  ut  con- 
summetur  preevaricatio,  et  deleatur  ini- 
quitas,  et  adducatur  justitia  sempiterna,  et 
impleatur  visio  et  prophetia,  et  ungatur 
Sanctus  Sanctorum,  hoc  est  Christus.  De 
quo  ibidem  subjungitur  :  Et  post  hebdo- 
mades  se.xaginta  duas  occidetur  Christus, 
et  non  erit  ejus  populus  qui  eum  negatu- 
rus  est,  utpote  Judaei  increduli,  qui  di.\e- 

/oniin.xix,  runt,  Non  habemus  regem  nisi  Caesarem. 

15.  Porro,pr8einducta  prophetia  intelligitur  de 

hebdomadibus  annorum,  non  dierum  :  ita 
quod  una  hebdomas  continet  septem  an- 
nos,  ut  omnes  doctores  tam  christiani 
quam  Hebrffi  fatentiir.  Sicque  pra^fatae 
hebdomades  continent  circa  quadringen- 
tos  annos.  Et  fuit  hoc  tempus  impletiim, 
regnante  isto  Herode  et  Christo  sub  eo 
adveniente,    prout   doctores    super  Dani- 

c/.i.x.p.  elem  exponunt  et  probant :  quod  et  ibi  dif- 

isoccis.  j.j|^p  atque  clarissime  demonstravi.  Ex  hoc 
itaque  probatur  veritas  fidei  christiana?, 
quod  scilicet  Christus  venit ;  et  reprobatur 
Judfforum  admiranda,  rudis  pertinaxque 
perfidia,  dicentiuin  Christum  nondum  ve- 
nisse. 

Secunda  ratio   hujus  est,  ut  prophetia 
beatissimi  Jacob  patriarchae  ostendatur  in 


A  Christo  impjeta.  Sic  enim  ail  :  Non  aufe-  Gen. 
retur  sceptrum  dc  Juda,  et  dux  de  femori-  '"■ 
bus  ejus,  donec  veniat  qui  miltendus  est, 
el  ipse  erit  exspectalio  gentium.  Tempore 
autem  hujus  Herodis  ablatum  est  sceptrum 
de  Juda,  hoc  est  regia  seu  pr£esidentialis 
potestas  a  progenie  Juda)  filii  Jacob;  et 
dux,  id  est  princeps  de  ejus  prosapia,  quo- 
niani  Herodes  iste  fuit  nalione  lduma?us, 
gentilis,  fuitque  primus  rex  alienigena 
qui  regnavit  super  Judaeos  :  ita  quod  tunc 
et  deinde  iisque  in  prsesens  et  usque  in 

B  fine  sieculi,ablatum  est  sceptrum  de  Juda, 
quia  ex  tunc  non  habuerunt  Judaei  regem 
aut  principem  ortum  de  Juda  eis  tempora- 
liter  imperantem,  sed  alienis  principibus 
fuerunt  semper  et  sunt  subjecti.  Certum 
est  itaque,  Christum  sub  Herodis  praesi- 
dentia  advenisse.  Qui  Christus  est  exspe- 
clatio  gentium,  prout  de  eo  Aggaeus  ait  : 
Veniet  Desideratus  cunctis  gentibus.  Quam-  Agg. 
vis  etenim  lempore  Babylonicse  captivitatis 
fuerit  regia  dignitas  ablata  a  Juda,  et  dux 
de  ejus  genealogia  ad  tempus  [ablatus], 

C  nihilo  minus  post  reditum  a  captivitate 
illa,  iterum  praefuerunt  populo  Israel  qui- 
dam  de  tribu  Juda,  puta  Zorobabel,  et  alii 
quidam,  ac  Machabffii,  qui  erant  de  tribu 
Juda  et  Levi.  Tandemque  Joannes  Hyrca- 
nus  natus  ex  semine  Simonis  Machabsi, 
imposuit  sibi  regium  diadema.  Tempore 
vero  hujus  Herodis  Ascalonit»  et  Idumaei, 
omnino  ablatum  est  sceptrum  a  Juda.  Ex 
quo  rursus  probamus  catholicae  fidei  ve- 
ritatem,  et  Judseorum  perfidam  falsitatem. 
Secundo  circa  istud  evangelium  viden- 

D  dum  est  de  his  tribus  Magis,  qui  et  unde 
fuerunt,  et  qualiter  inoti  sunt  venire  in 
terram  Judscorum  ad  quaerendum  adoran- 
dumque  Christum.  Et  de  hoc  in  expositio- 
ne  evangelii  aliquid  breviter  tactum  est. 
Refert  demum  S.  Joannes  Chrysostomus 
(quod  tamen  ipse  non  asserit,  sicut  nec 
reprobat),fuisse  gentem  quamdam  in  prin- 
cipio  orientis  juxta  Oceanum,  quae  ex  do- 
ctrina  Seth  didicit  futuram  fuisse  hanc 
stellam.Propter  quod  elegerunt  ex  se  duo- 
decim   viros   sapientes  atque    coelestium 


IN    DIE   EPIPHANLE    DOMINI. 


SERMO   SECUNDUS 


2S7 


mysteriorum  amalores,  qiii  nominabantur 
Magusifi,  quoniam  in  siientio  Deum  glori- 
ficabaiit  :  qui  et  observabant  ortum  stellsp 
istius;  quumque  aliquis  iilorum  duodecim 
moriebatur,  alius  loco  ejus  substitueba- 
tur.  Quum  itaque  quodam  tempore  essent 
in  monte  altissimo,  quem  vocabant  mon- 
tem  Victorialem,  apparuit  eis  stella  super 
montem  illum  descendens,  habens  in  se 
formain  pueri  parvuli  bajuianlis  crucem 
in  humeris.  Quse  locuta  est  eis  ut  tende- 
rent  in  Judeeam  ad  qua>rendum  Dominum 
Christum.  Quibus  per  bicnnium  itineranti- 
bus,  nec  cibus  nec  potus  defecit  in  peris 
eorum  stellam  istam  sequentium.  Verum- 
tamen  communius  dicitur,  credibiliusque 
putatur,  quod  Magi  isti  fuerunt  de  Persi- 
de  :  quod  in  Schoiastica  historia  legitur ; 
et  Chrysostomus  id  testatur.  Hoc  etiam 
legi  in  quadam  epislola  cujusdam  sancti 
ac  sapientissimi  viri, qui  nobilissimus  Ara- 
bum  fuit,  et  contra  quemdam  Sarracenum 
scripsit  doctorem.  Dicunt  etiam  quidam, 
quod  Magi  isti  in  Arabia  regnaverunt  mi- 
nori.  Iterum  in  historia  translationis  trium 
regum  istorum  asseritur,  quod  B.  Helena 
regina,  mater  Constantini  Magni  impera- 
toris,  cum  grandi  labore  invenit  et  colle- 
git  corpora  horum  Magorum  in  diversis 
locis  ante  recondita,  porlavitque  ea  Con- 
stantinopolim  civitatem.  Inde  translata  fu- 
erunt  Mediolanum,  atque  ab  illo  loco  in 
Coloniam  sunt  delata. 

Prieterea  qusritur,  quomodo  Magi  isti 
in  tain  brevi  tempore,  utpote  infra  trede- 
cim  dies,  usque  in  Bethlehein  potuerunt 
venire  ab  oriente.  Ad  quod  respondet  Re- 
migius,  quod  divina  virtute  id  factum  sit. 
Porro  S.  Hieronymus  dicit,  quod  super 
dromedarios  venerant,  qui  sunt  velocissi- 
ma  animalia,  tantum  curreulia  uno  die  ut 
equus  infra  tres  dies  :  unde  dromedarius 
dicitur  a  ocou.oq,  quod  est  cursus,  et  apr,?, 
quod  est  virtus,  quasi  vim  habens  curren- 
di.  Quuin  itaque  Magis  istis  praeelectis  stel- 
la  haec  radiosa  apparuisset  in  aere,  non 
multum  remote  ab  eis,  statim  Deo  intus 
docente,  vel,  secundum  Augustinum,  an- 
T.  31. 


A  gelo  eos  de  stella  hac  edocente,  intellexe- 
runt  stellam  istam  Christi  Filii  Dei  na- 
tivitatem  significare.  Idcirco  cum  omni 
lestinatione  ac  devotione  itcr  ad  regnum 
Judaeorum  arripuerunt. 

Hoc  quoque  sciendum,  quod  quidam  di- 
xerunt  viros  istos  ideo  dictos  Magos,  quia 
ante  fuerunt  malefici.  Magus  enim  uno 
inodo  est  idem  quod  maleficus.  Unde  in 
Exodo  malefici  Pharaonis,  niagi  vocantur.  eioh.  vm, 
Sicque,  ut  fertur,  Chrvsostomus  dicit  eos  l''.^"'J"'' 

.  ''  7,etc.;5ap. 

fuisse   primo   magos,  postea  tanien  con-xvn,  7. 

B  versos  :  quibus  Christus  suam  manifesta- 
vit  nativitatem,  ut  per  hoc  peccatoribus 
veniee  spem  praeberet.  Verumtamen  super 
Matthffium  scribit  Chrysostomus,  quod  fu- 
erunt  viri  orientales  de  Perside,  et  quod 
apud  Persas  magi,  non  malcfici,  sed  sa- 
pientes  vocantur.  Ideo  miror  si  alibi  illud 
dicat  Chrysostomus,  nisi  forsan  recitative: 
nec  enim  ita  tenenduin  videtur. 

Tertio  circa  evangelium  istud  conside- 
randum  est,cur  Christus  ab  oriente  potius 
quaiii  ab  occidente  adducere  voluit  pri- 

C  mitias  gentium,  id  est  prinios  istos  viros 
gentiles,  ad  cognoscendum  adorandumque 
se. Respondetur,quod  hujus  rei  varias  pos- 
sunt  causae  praestari.  Prima,  quoniam  Chri- 
stus  in  Prophetis  Oriens  appellatur.  Recte  zoch.  v., 
ergo  ab  oriente  adducuntur,  qui  Christum  '-• 
Orientem  adorare  venerunt.  Secunda,  quia 
ab  orientali  plaga  mundi  sol  oritur.  Recte 
ergo  ab  oriente  venerunt,  qui  Christum 
Solem  justitia^,  a  quo  omnis  lux  gratiee  ac 
virtutum  exoritur,  adorare  adducti  sunt. 
Tertia,quoniam  oriens  est  principalis  pars 

D  terrae,  et  in  eo  primi  parentes  sunt  con- 
diti. 

Quarto  circa  hodiernum  evangelium  pen- 
sanda  est  magna  illuminatio  seu  sapientia 
horuin  Magorum:quia  sicut  in  expositione  CAp.sssc, 
preetactum  est,  trla  cognoverunt  de  Chri- 
sto,  videlicet  ejus  divinitatem,  regiam  di- 
guitatem,  ac  mortalitatem.  Christus  nam- 
que  in  unitate  personee  est  Deus  et  homo. 
Idcirco  ad  declaranduin  majestatem  ipsius 
ccelestem,  stellam  decuit  apparere  :  slella 
enim  cceleste  est  corpus.  Et  quamvis  haec 

17 


258 


IN    DIE    EPIPHANI.E    DO.MINI.   —    SEliMO   SECUNDtS 


stella  iioii  fiiit  (ic  iiatiira  ca-lestiiim  corpo- 
rum  (iiiio  a  stcllis  iii  ctelo  fixis  atque  pla- 
netis  differebat  in  multis),  tamen  in  appa- 
ratu  stellis  ccolestibus  exstitit  similis. Hinc 
Auguslinus  exclamat  :  0  iiifaiitia  Christi, 
cui  et  astra  subduntur!  Qualis  et  quantaD 
sublimitatis  ac  gloriiB  puer  est  iste,  ad 
cujus  pannos  excubant  angeli  et  sidera 
obsequuntur,  frepidant  reges,  et  sectatores 
sapieutiffi  gcnua  fleclunt?  0  beatuin  tugu- 
riuin  I  Hieronyiiuis  quoque  :  Ccelum,  in- 
quit,  fuit  stabuluni  illud,  ubi  non  lucerna 
luxit,  sed  stella.  0  cceleste  palatium,  in 
quo  habitavit  non  rex  gemmatus,sed  Deus 
incorporatus,  cui  fuit  pro  molli  strato  du- 
rum  pra?sepel  Item  Hilarius  libro  de  Tri- 
nitate  :  Parit  Virgo,  sed  partus  a  Deo  est ; 
infans  vagit,  sed  laudantes  Deum  angeli 
audiuntur;  panni  sordent,  sed  Deus  adora- 
tur  :  sicque  divinae  potestatis  non  ainitti- 
tur  dignitas,  duin  carnis  prgedicatur  humi- 
litas.  Eccc  qualiter  in  Christo  puero  non 
tantum  fuerunt  humilia  et  infirma,  sed 
etiam  deitatis  sublimia  et  excelsa. 

Quinto  circa  evangelium  praesens  per- 
penditur  magna  Magorum  constantia,  et 
fides  eoruni  certissima  :  quoniam  sicut  in 
Cf.f. ii3h.  expositione  textus  pra?habitum  est,  non 
obstante  Romanorum  edicto,  nec  praesenti 
adhuc  tunc  Herodis  imperio,  confidentissi- 
me  professi  siint  Magi  isti  alium  verumque 
regem  Judffiorum,  et  se  ad  eum  adoran- 
dum  venisse;  nec  aliquo  modo  dubitave- 
runt  de  Christi  regia  diguitate  divinaque 
majestate,  quamvis  eum  in  tam  vili  inve- 
nissent  tugurio.  Quanta  est  ergo  perversi- 
tas  hominum,  Christuni  hoc  tempore,  aut 
non  aut  remisse  quairentium,  nec  ei  ple- 
ne  credentium,  post  tam  innumerabilia 
praeclarissima  a  Christo  et  sanctis  Aposlo- 


A  lis  ceteris(]iie  perfectis  Christianis  peracta 
miracula,  post  Proplielaruin  valieinia  tam 
copiose  ac  evidenter  impleta,  post  tam  li- 
beralissima  supernarum  charismata  grati- 
arum  saiictis  Christifidelibus  apertissime 
coiidonata?  —  Postremo  et  alia  multa  cir- 
ca  hoc  evangelium  sunt  pensanda:  de  qui- 
bus  in  sequenti  tangetur  sermone. 

Itaque  et  nos  horum  sanctorum  seqiia- 
mur  fidem,  sapientiam,  devotionem,  li- 
beralitatem  constantiamque  Magorum,  ut 
firmissiini  stemus  in  fide,  et  Christi  hu- 

B  manitatem  ac  deitatem,  humilitatem  et 
majestatem,  sapientialiter  contemplemur 
ac  honoremus,  diligamusque  eum  non  so- 
lum  ut  Deum  et  creatorem,  sed  etiam  ut 
fratrem  ac  salvatorem ;  atque  promptissi- 
mi  simus  ad  omne  ipsius  obsequium,  uni- 
versain  acediam  abjicientes.  Liberaliter 
quoque,  intuitu  et  amore  Christi,  succur- 
rainus  membris  ipsius,  puta  pauperibus, 
de  quibus  loquitur  ipse  :  Quod  uni  ex  Mauu.y 
minimis  meis  fecistis,  mihi  fecistis.  Simus  *"' 
item  constantes  in  omni  eventu,  et  sem- 

C  per  maneamus  stabiliti  in  Deo  ;  nec  pro- 
pter  hominum  minas,  timorem  aut  iin- 
petuin,  nec  propter  eorum  blandimenta, 
favorem  aul  dona,  a  Deo,  a  veritate,  a  ju- 
stitia  recedamus  :  quum  Deus  sit  omnibus 
incomparabiliter  pra?ferendus;  et  qui  eum 
sinceriter  diligit,  perfecteque  timet,  et  ju- 
giter  intuetur,  pro  nulla  re  ab  ipso  averti 
se  patitur,  nec  pro  proprise  vitae  conser- 
vatione,  imo  alia  cuncta  pro  nihilo  ducit. 
Sed  quia  hoc  totum  implere,  non  est  in- 
firmitatis  humanee,  sed  gratise  opus   di- 

D  vina;,  Dcum  indesinenter  precemur  pro 
virtute  et  gratia  adimplendi  hoc  omne,  et 
sanctos  hos  Magos  humiliter  invocemus, 
devote  honoremus,  ac  fervide  diligamus. 


I 


I>-    DIE    EPIPHAM.E    DOMIM.    —    SERJIO   TERTirS 


239 


SERMO  TERTIUS 


QUAM   NOCEAT   SUBDITIS    PR.ELATUS    AUT    PRINXEPS    IMPIUS  ; 

Q\:£   MAGORUM    FUERINT   DONA,    QUOMODO    SPIRITUALITER   OFFER.\NTUR ;    ET   QUANTUM 

DIFFERAT   AB   ALIIS   QU^   APPARUIT   STELLA. 


APERTIS    thesauris   suis,  obtulerunt 
Miigi  Domino  auruni,  tlius,  et  myr- 
r/iam.  Mattli.  ii,  11. 

Prfeter  praetacta  in  sermone  prfphabito, 
adhuc  in  evangelio  hodierno  consideranda 
est  tam  Herodis  quam  Juda?oruin  niiranda 
perversitas,  et  negligentia  maxima.  Nam 
quamvis  Herodes  iste  miserrimus.  fuit  ad 
legem  Judaeorum  conversus,  et  libros  Pro- 
phetarum  credidit  esse  divinos  atque  vera- 
ces;tamen  cogitavit  ac  nitebatur  Christum 
occidere,quasi  divinum  posset  mutare  de- 
cretum,  et  ea  quae  de  Christo  prophetata 
fuerant  impedire.  Ita  peccatum  mentem 
excaecat,  et  omne  pervertit  rationis  judi- 
cium,  ut  non  attendat  quod  Salomon  pro- 
Prov.wi,  testatur  :  Non  est  sapientia,  non  est  pru- 
^''-  dentia,non  est  consilium  contra  Dominura. 

In  hoc  quoque  patuit  maxima  negligentia 
Judsorum,  quod  alienigenis,  sciiicct  Magis 
istis,  Christum   tam  laboriose,  tam  affe- 
ctuose,   tam   confidenter  certitudinaliter- 
que  quaerentibus,  eumque  natum  esse,  per 
insigne  miraculum,  hoc  est  per  stellae  ap- 
paritionem  ac  ducatum,  probantibus,  ipsi 
ad  Christum  quarendum  moti  non  sunt  : 
j/fcA.v.  i.  imo  quem  prophetali  testimonio  in  Beth- 
lehem  fuisse  nasciturum  docebant,  in  Beth- 
lehem  non  quaerebant,  quum  tamen  Chri- 
stuin  esse  natum,  non  soium  a  Magis,  sed 
x.uc.ii,25-a  justo  quoque  Simeone  et  beatissima  An- 
^*'  na  vidua  aliisque   audierint.   Cujus   una 

exstitit  causa,  quia  regem  suuni  Herodem 
carnali  et  mundano  timore  verebantur  of- 
fendere. 

Praeterea  aliud  quoque  circa  evangelium 
istud  pensandum  occurrit,  quod  valde  pe- 
riculosa  atque  nociva  est  praesidentia  im- 


A  piorum  :  quia  communiter  trahunt  subdi- 
tos  ad  peceata,  sive  per  prospera  et  blan- 
dimenta  ac  dona,  sive  per  comminationes 
et  aspera.  Subditi  quoque  proni  sunt  con- 
forniare  se  voluntati  illorum  ut  placeant 
illis.  Hinc  Jeremias  dicit  :  Quia  stulte  ege-  je,:x,n. 
runt  pastores,  et  Dominum  non  exquisie- 
runt,  propterea  omnis  grex  eorum  dissipa- 
tus  est.  Et  Salomon  ait  :Rex  impius  omnes  proi.  xxix, 
ministros  habet  impios.  Itaque  qui  bonum  '-^  -^""- 
habent  praelatum  aut  principem,  grati  sint 
Deo,  et  principi  ac  praelato  obediant  reve- 

B  renter.  Qui  vero  principem  aut  pra^-Jatum 
habent  injustum,  patientiam  habeant,  et 
pro  suis  peccatis  sustineant  talem  :  obe- 
diant  nihilo  minus  ei  in  his  quae  ad  ipsius 
spectant  officium,  et  in  quantum  Dei  vi- 
carius  est,  ipsum  ex  corde  honorent;  in 
illicitis  vero  et  inhonestis  eum  non  iini- 
teiitur,  neque  ei  obediant.  Hinc  enim  Pe- 
trus  ait  :  Servi,  subditi  estote  in  omni  \Pei>:u, 
timore  dominis,  non  tantum  bonis  et  mo-  '"■ 
destis,  sed  etiam  dyscolis.  Porro  teste 
S.  Bernardo,  Herodis  crudelitatem  atque 

C  malitiam  sequitur,  qui  aliquem  innocen- 
tem,  bonum  aut  justum  couatur  a  bonis 
operibus  impedire.  et  qui  alios  scandali- 
zare  non  metuit ;  item  qui  justis  ac  salu- 
bribus  superiorum  suorum  ordinationibus 
renituntur,  et  obedire  contemnunt.  Simi- 
liter,  principibus  sacerdotum  et  Scribis 
Judaeorum,  qui  Magos  de  loco  nativitatis 
Christi  docuerunt,  nec  tamen  qujesierunt 
euindem,  conformes  suut  praelati,  doctores 
et  praedicatores  qui  quod  aliis  praedicant, 
non  observant  nec  operantur.  Quibus  cla- 

D  mat  Apostolus  :  Qui  alium  doces,  te  ipsum  nom.»,n. 
non  doces  ?  Quibus  et  Christus  terribiliter 


2()0 


IN    DIE    EPIPIIAM.F,    DOMIM. 


SEUMO   TERTIUS 


Ziic.xix,22.  est  dicturus  :  Ex  orc  tuo  te  judico,  serve 
nequam. 

PiaMerea,  circa  Magorum  oblatioiies  scu 
muuera  est  pensanduiu,  quod  uuusquis- 
que  eoruni  obtulil  Cliristo  aurum,  thus, 
et  myrrliaru.  Cujus  multiplex  ratio  assi- 
gnatur.  Prima,  quoniam  Persa?  et  Arabes 
his  rebus  abundant,  et  cas  personis  cxcel- 
lentibus  consueverunt  offerre.  Secunda  ra- 

cf.p.iiiD'.  tio,  est  spiritualis  ac  niystica,  quia  ut  di- 
ctum  est,  Magi  hi  cognoverunt  Christi 
deitatem,  regiam  diguitatem,  ac  mortali- 
tatem.  Ideo  obtulerunt  ei  aurum  tanquam 
regi,  thus  tanquam  Deo,  myrrham  tan- 
quam  mortali  :  nam  thus  in  Dei  sacrificio 
ac  divino  Officio  habetur  in  usu;  per  myr- 
rham  vcro  mortuorum  corpora  condiuntur, 
ut  a  putrefactione,  foetore  ac  vermibus 
preeserventur.  Tertia  ratio  est,  quia  vide- 
bant  Matris  Christi  paupertatem,  pueri  te- 
neritudinem,  stabuli  foeditatem.  Aurum 
itaque  obtulerunt  ad  relevandum  inopiam 
Matris  Christi,  thus  ad  expulsionem  fceto- 
ris,  myrrham  ad  consolidationem  membro- 
rum  infantis. 

Insuper  munera  ista  debemus  et  nos  spi- 
ritualiter  Christo  offerre.  Aiiruin  quidem 
ei  offert,  qui  ejus  amorc  cuncta  relinquit 
et  religionem  ingreditur,  aut  alias  vitam 
pauperem  ducit  spontanee.  Similiter  qui 
bona  temporalia  sibi  concessa,  pauperibus 
propter  Deum  misericorditer  impertitur, 
aurum  Domino  offert.  Qui  autem  hoc  agit 
ex  ferventi  amore,  offert  et  thus.  Myrrhain 
etiam  offert,  qui  operibus  pietatis  et  cari- 
tatis  castigationem  adjungit  proprii  cor- 

iCor.ix,27.  poriSjUt  cum  Apostolo  dicere  queat:Casti- 

go  corpus  meum  et  in  servitutem  redigo. 

Insuper  per  aurum  designatur  sapientia 

salutaris,  quje  cst  primuin  ct  summum  do- 

A. XI, 2.   num  inter  septem  dona   Spiritus  Sancti, 

seu  fervens  dilectio  Dei.  Unde  in  Apocaly- 

Ajjoc.m.i».  psi  Dominus  loquitur  :  Suadeo  tibi  einere 
aurum  ignitum  probalum,  id  est  fervidam 
caritatem,  quse  non  pecunia,  sed  oratione 
assidua  a  Spiritu  Sancto  iinpetratur.  Debe- 
mus  crgo  Deo  offerre  hoc  aurum,  id  est 
divinorum  contemplationem,et  summi  bo- 


A  ni  fervenlem  amorem;omnia  quoque  qua; 
foris  ad  Dei  reverentiam  agimus,  ex  ma- 
gno  divini  amoris  operari  affectu.  Certe 
liiec  conlcmplalio  Dei  ex  fidc  et  dono  sa- 
pientiai  oriens,  et  ardens  dilectio  Dei,  am- 
plius  placent  Deo  quam  omnia  dona  exte- 
riora. 

Porro   per   thus   figuratur  bonae   famae 
suavitas,  exemplaris  atque  pacifica  vila, 
seu  affectuosa  et  dulcis  oratio.Ait  nanique 
Apostolus  :  Christi  bonus  odor  sumus  in   ii  cor.  n, 
omni  loco.  Et  Psalraista  loquitur  Deo  :  Di-  'pj'*'^^ , 

B  rigalur  oratio  mea  sicut  incensum  in  con- 
spectu  tuo.  Debcmus  ergo  Deo  thus  istud 
offerre,  id  est,  inter  homines  ad  Dei  hono- 
rem  exemplariter  ac  pacifice  conversari, 
sicut  docet  Apostolus  ;  In  sapientia  ambu-  Cohss.i\, 
late  ad  eos  qui  foris  sunt;  itemque,  Om- *j  ^^^,  ^^^, 
nia(inquit)decenter  et  seciindum  ordinem  w. 
fiant  iii  vobis.  Propter  quod  alia  hortatur 
scriptura  :  Curam  habe  de  bono  nomine.  Eccu.  \u, 
Et  Salomon  loquitur  :  Melius  est  nomen  /)',.o„.xxn, 
bonuin  quam  divitise  multae.  Debet  etiam  '• 
conversatio   nostra   esse  pacifica,  ut  im- 

G  pleamus  et  illud  quod  ait  Psalmista  :  Gum  p«.cxix,7. 
iis   qui   oderunt  pacem,  eram   pacificus. 
Quod  impleri  non  valet,  nisi  homo  veraci- 
ter  humilis  patiensque  fuerit.  Nam  teste 
SaIomone,Inter  superbos  semper  sunt  jur-  Proi.  xm, 
gia ;  et,  Qui  impatiens  cst,  exallat  stulti-    /;„•,,  j,,, 
tiam  suam ;  et  alibi,  Vir  iracundus  incen-  29. 
dit  litem.  Porro,  quam  magnum  sit  coram  xxvm,  11. 
Deo  pacifice  conversari,  pandit  Christus  : 
Beati  (inquiens)  pacifici,  quoniam  filii  Dei  Maiih.\;9. 
vocabuntur. 

Debemus  eliam  Deo  affectuosam  et  dul- 

D  cem  orationem  offerre.  Oratio  namque  est 
desiderii  interpres  ac  nuntius.  Idcirco  cu- 
jus  affectio  ad  Deuin  ct  ad  gratiosa  dona 
ipsius  remissa  aut  nulla  est,  infructuosam 
et  frigidam  vel  potius  nullam  fundit  ora- 
tionem.  Debet  ergo  oratio  nostra  ex  ar- 
denti  manare  affectu,  ut  Deo  complacere 
super  omnia  peroptemus,  alque  in  ejus 
gratia  ac  spirituali  profectu  crescere  fervi- 
de  satagamus.  Tepido  namque  loquitur 
Deus  in  Apocalypsi :  Utinam  frigidus  esses  Apoc.  m, 
aut  calidus ;  nunc  autem  quia  tepidus  es,  '^'  '^" 


IN    DIE   EPIPHANIJ:   DOMINI.    —    SERMO   TERTIIS 


2G1 


incipiam  te  evomere  de  ore  meo.  Vsp  ita-  A 
que  eis  qui  toto  corde  in  temporalibus  cu- 
piunt  ac  laborant  ditari ;  de  profectu  vero 
virtutiim  et  complacentia  Dei,  novissima 
eorum  est  cura.  Ad  hoc  demum  quod  ho- 
mo  cum  spirituali  dulcedine  oret,  oportet 
eum  distractiones  cordis  tempore  oratio- 
nis  vitare.  et  animo  recollecto  cum  actuali 
attentione  orare.  Et  certe  quam  necessaria 
sit  nobis  oratio  assidua  et  devota,  Christus 

Luc.\\m,i.  in  Evangelio  docet.  dicendo  :  Oportet  sem- 
per  orare  et  non  deficere.  Itaque  cum  spi- 
rituali  dulcedine  gaudioque  interno  ore-  B 
mus,  quum  in  Ecclesiastico  scriptum  sit  : 

iVcH.xxxv,  Qui  orat  Deum  in  obIectatione,exaudietur. 

•"■  Et  cogitationes  inutiles  ac  curas  saeculares 

orationis   tempore  excludamus,  quoniam 

Eccte.\.\.  Salomone  testante,  Muscse  morientes  per- 
dunt  suavitatem  unguenti.  Etenim  muscae 
morientes,  sunt  cogitationes  vante  et  im- 
pertinentes,  qua>  perdunt,  tollunt.  impe- 
diunt  suavitatem  unguenti,  id  est  dulcedi- 
nem  orationis.  quae  medicina  est  animae, 
per  quam  vulnera  vitiorum  curantur. 

Insuper  per  myrrham,  qu»  valde  amara  C 

est,  carnis  mortificatio  seu  castigatio  de- 

signatur.  Oportet  equidem  corpus  subjice- 

re  anima>,  sensualitatemque  rationi.  Xam 

Gaiat.  V,  Paulo  protestaute  apostolo,  Caro  concupi- 

"•  scit  adversus  spiritum.Idcirco  beatissimus 

princeps  Apostolorum  affectuosissime  nos 

\rdr.  u,  hortatur,  dicendo  :  Carissimi,  obsecro  vos 

"■  tanquam  advenas  et  peregrinos,  abstinere 

vos  a  carnalibus  desideriis,  quae  militant 
adversus  animam.  Itaque  per  pa?nitenti;e 
opera  unusquisque  corpus  suum  castiget 
et  Deo  servire  compellat,  ne  rebelle  sit  D 
rationi.  Oportet  ergo  caste  et  sobrie  vive- 
re,  et  semper  in  Dei  timore  persistere,  ne 
ea  qucerantur  quae  carnem  et  sensualita- 
tem  oblectant,  sed  quae  mentem  in  Deo 
confortant,  ut  sunt  sanctje  cogitationes, 
virtuosae  affectiones,  verba  salubria,  opera 
bona. 

Amplius  agnoscendum,  quod  stclla  qua> 
Magis  apparuit,  ab  aliis  stellis  differebat 
in  multis.  Primo.  quantum  ad  suam  na- 
turam  atque  materiam.  Non  enini  erat  de 


natura  et   materia  coelestium   corporum, 
sed  elementarium.  Secundo.  quantum  ad 
tempus.  Nam  aliae  stellae  factae  fuerunt  in  cen.  [,  le. 
exordio  mundi:  ista  ministerio  angelico  in 
hora  nativitatis  Christi.  Terlio,  quantum 
ad  locum.  Nam  aliae  sunt  in  coelo;  ista  fuit 
in  aere.  Quarto,  quantum  ad  motum.  Nam 
aliae    circulariter,  uniformiter  moventur ; 
ista  hinc  inde  gj-rabat  secundum  exigen- 
tiam  viae  Magorum.  Quinto,  quoad  quanti- 
tatem.  Nam  minima  stella  coeli  major  est 
tota  terra;ista  vero  forte  trium  aut  circiter 
fuit  pedum.  Sexto,  quoad  claritatem  :  nam 
ista   ceteris  videbatur  splendidior.   Septi- 
mo,  quantum  ad  officium.  Nam  aliae  influ- 
entiam  habent  in  inferiora;  ista  perduxit 
Magos,  et  Christi  nativitatem  monstravit. 
Octavo.  in  duratione  :  quoniam  aliap  stellae 
sunt  incorruptibiles ;  ista  suo  peracto  ob- 
sequio,in  pristinam  est  redacta  materiam. 
Postremo.multiplex  ponitur  stella  quam 
Magi  viderunt.  Est  enim  stella  supersub- 
slantialis,  videlicet  Christus  :  qui  in  Apo- 
calypsi  dicit,  Ego  sum  stella  splendida  et  Apoc.wn, 
matutina.  Alia  est  stella  rationalis,  videli-  "'■ 
cet  Virgo  beata  :  de  qua  cantatur,  Ave, 
maris  stella.  Has  duas  stellas  viderunt  Ma- 
gi  in  stabulo. Tertia  est  stella  intellectualis, 
utpote  angelus.  Unde  de  angelis  ait  Domi- 
nus  ad  sanctum  Job  :  Ubi  eras  quum  me  /oixxxvn], 
laudarent   astra  matutina?  Hanc  stellam,  *''' 
secundum  quosdam,  Magi  viderunt,  dum 
stellam   materialem  videre  coeperunt,  et 
dum  in  somno  admoniti  sunt  per  aliam 
viam  reverti.  Quarta  est  stella  spiritualis, 
puta  lux  gratiae  seu  fidei  rectae,  quam  Ma- 
gi  intuiti  sunt  in  proprio  corde.  Quinta  est 
stella  materialis,  quam  eorporaliter  con- 
spexerunt  in  oriente.  Itaque  et  nos  cum 
beatissimis  et  prffelectis  iis  Magis  super- 
substantialem  stellam,  scilicet  Christum, 
quaeramus,  intueamur  et  imitemur.  Nam 
qui  dicit  se  in  Christo  manere,  id  est  chri-  ijoann.». 
stianum  exsistere,  seu  Christum  pro  capi-  ''• 
te.Domino  ac  magistro  habere,debet  sicut 
ille  ambulavit  et  ipse  ambulare.   Sed  ut 
ad  hanc  Christi  virtuosam  imitationem  et 
contemplationem  pertingere  valeamus.stel- 


262 


IX    DIE   EPiniAM.F,   nOMIM.    —    .AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCARTfS 


lam  rationalem,  virgineni  Mariam  glorio-  A  claritatcm  sapientiap,  lucem  virtutum,  no- 
sam,  inspiciamus  et  exoremus,  ut  stellam  bis  impetrare  atque  in  nobis  conservare 
spiritualem,  videlicet  splendorem  gratia>,      dignetur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QflU    IN    APPARITIONE    DOMIXI    NOS    .EDIFICET :    ET    QIOMODO    PIETATE,    HUMILITATE 
AC   MAGNANIMITATE   DOMINLM    IMITEMLR. 


*  manife- 
ttare 


0 


,/oann.xiv 
!l. 


U/  sedes  super  Cheriibim,  apparc'. 

Ps.  LXXIX,  2. 

Ad  hoc  incarnatus  ct  natus  est  Dei  Fi- 
lius  propter  homines,  ut  appareret  hoini- 
nibus,  el  agnosceretur  ab  eis.  Ideo  quoque 
voluit  ab  eis  agnosci,  ut  diligeretur  et  co- 
leretur  ab  ipsis.  Atque  omniuni  horum  f'i- 
nis  est,  ut  ad  claram  et  beatiricam  cjus 
perveniant  visionem.  iii  qua  ostendet  eis 
se  ipsum  sicuti  est  in  sua  deitatis  essentia 
et  humanitate  glorificata. 

Porro  in  Christi  apparitione  ac  prsesenti 
solennilate  niulta  sunt  nobis  consideran- 
da.  Primum  est,  ineffabilis  pietas  Salvato- 
ris,  qui  ex  misericordia  sua  immensa  tres 
beatissimos  Magos  tam  gratiosissime  pra^- 
venit.  et  eos  ad  sui  perduxit  adspectum,  et 
hoc  per  splcndidse  stellte  ducatum.  Secun- 
dum  est,  summa  Christi  humilitas.  qui  ap- 
pariturus  his  inclytis  ac  sapientibus  viris. 
in  tam  vili  tugurio,  in  tanta  inopia,  in 
tanta  solitudine  vohiit  inveniri  ab  eis.  Si- 
quidem  pro  regali  palatio  habuit  stabu- 
lum ;  pro  leeto  eburneo,  durum  pra^sepi- 
uin;pro  militari  ac  curiali  frequentia,erat 
ei  illa  in  hora,  vel  sola  Virgo  dignissima, 
vel  cuin  illa  Joseph  soliiminodo.  Tertium 
est,  omnipotentia  Christi,  qui  licet  sic  ap- 
pareret  his  electissirais  Magis,  divina  ta- 
men  virtute  ita  eorum  illuminavit  inimu- 
tavitque  corda.  quod  non  scandalizabantur 
in  aliquo  pra;fatorum,  nec  haesitabant  dif- 


B  fidentia,  formidando  ne  forte  essent  de- 
cepti,  omnibus  regiee  magnificentise  tam 
contrariis  ibi  inventis;sed  certissime  agno- 
verunt.  infaiituliim  illum  in  tanta  pauper- 
tate  et  Iiumilitate  eis  apparentem,  esse 
regem  quaesitum,  Deique  Filium.  Quod 
item  ex  stella?  motu,  situ  et  aliis  proprie- 
tatibus  ejus  noverunt,ex  instructione  quo-  Matih. 
que  a  sacerdotibus  ac  magistris  Judoeorum  *"• 
accepta. 

In  tribus  ergo  prsetactis  Dominum  Je- 
sura,  secundura  quod  decet  et  possibile  est, 

C  imitemur.  Primo.  sequendo  pietatem  ipsi- 
us,  proximos  nostros  pie  praeveniendo,  ob- 
sequiis,  beneficiis,  misericordiis  praeoccu- 
pando,  injuriatoribus  ignoscendo,  viscera 
misericordia'  ad  afflictos,  desolatos,  tenta- 
tos,  infirmos  omnesque  indigentes  ac  per- 
euntes  semper  affectuose  gerendo  :  pro 
infidelium  conversione,  fidelium  reforma- 
tione,  universorum  salute  orantes,  pro  ex- 
sistentibus  quoque  in  purgatorii  poenis 
orando,  celebrando,  et  omiii  modo  quo 
possumus.  succurrentes.  .Monaclii   quippe 

D  est  sua,  deinde  et  aliorum  deflere  pec- 
cata ;  et  quo  minus  praedicando,  eo  plus 
deprecando,  Ecclesiae  subvenire.  Denique 
quicumque  est  talis  et  taliter  agit,  specia- 
lissimara  ac  affluentissimam  Dei  gratiam 
promeretur  ac  adipiscitur.  Et  sicut  ipse  se 
habet  ad  proximos,  ad  vivos  ac  mortuos, 
ita  ad  ipsum  se  habet  Deus  in  vita  hac, 


IN    DIE   EPIPHAM.E   DOMINI.   —   AD   RELIMOSOS  ;    SERMO   QUARTCS 


263 


Matth.  VI 

2. 


munera  gratiae  influendo,  sieque  in  futuro  A 
se  ad  eum  habebit,  dona  glorife  tribuendo, 
juxta  quod  ait  Salvator  :  Qua  mensura 
mensi  fueritis,  remetietur  vobis;  et  rur- 
/lirf.  y,  7.  sus,  Beati  misericordes,  quoniam  ipsi  mi- 
sericordiam  consequentur. 

Secundo  sectemur  prffifatam  Christi  hu- 
militatem,  ne  cupiamus  aut  laboremus 
coram  hominibus  sublimiter  apparere,  aut 
eis  inaniter  complacere ;  nec  propter  hu- 
manum  honorem  sive  favorem  nos  exor- 
nemus.  Cujus  contrarium  agunt  nonnulli, 
qui  quando  iii  clioro  psalluut,  orant  aut  B 
celebrant,  nec  aliquem  opinantur  adesse 
extraneum,  omnia  indevote  agunt  ac  te- 
pide  ;  si  vero  honesti  adsint  extranei,  for- 
titer  cantant,  vocibus  non  parcentes,  et 
orando  ac  celebrando  majorem  assumunt 
vivacitatem  ac  religionem.  His  atque  simi- 
libus  majorem  incutit  pudorem,  reveren- 
tiam  et  timorem  humanus  oculus,  quam 
cuncta  ex  alto  conspiciens  Deus.  Propter 
quod  sicut  ad  Deum  se  habent  irreverenter, 
ita  ad  eos  Deus  habebit  se  aspernanter.  Si 
nos  movet  adstantia  hominum  aut  quaecum-  C 
que  dignitas  eorumdem,  nonne  in  infini- 
tum  magis  movere,  excitare,  accendere 
debet  nos  omnipotentis  et  omnia  intuentis 
ac  judicantis  Dei  prsesentia,  cujus  coinpa- 
is.  M.,  17.  ratione  omnes  gentes  quasi  non  sint,  sic 
sunt  coram  eo,  et  quasi  nihilum  et  inane 
reputatfe  sunt  ei  ? 

Tertio  Christum  sequamur  in  omnipo- 
II Co>-.  111,5.  tentia  ejus  divina,  ut  qui  ex  nobis  ipsis 
insufficientes  sumus  cogitare  meritorie  ali- 
quid,  et  siue  ipso  nil  possumus ;  sic  profi- 
ciamus  in  charismatibus  Spiritus  Sancti,  D 
ut  omnia  valeamus  in  Deo  nos  confor- 
tante.  Siquidem  Christo  testante,  Omnia 
possibilia  sunt  credenti.  Et  Paulus  :  Om- 
nia  (inquit)  possum  in  eo  qui  me  confor- 
tat.  Tanta  sapientia  conemur  desuper  ad- 
impleri,  tanta  caritate  accendi,  ut  eorum 
quos  alloquimur  valeamus  corda  illumi- 
nare,  immutare,  accendere.  Propterea  sic 
humiles  siinus,  ut  nihilo  minus  magna- 
nimi  consistamus.  Humililas  namque  et 
magnanimitas  simul  stafit,  et  etiam  circa 


Joann.  xv 


Marc.  IX 
22. 

Pfulipp  IV 
13. 


idem  objectum  potest  se  quis  humiliter 
magnanimiterque  habere  :  humiliter  qui- 
dem,  ex  consideratione  propriae  insuffici- 
entiee  et  defectuositatis  ;  magnanimiter  ve- 
ro,  ex  intuitu  et  confidentia  divini  auxilii. 
Sic  gloriosi  hi  Magi  humiles  erant,  coram 
infantulo  in  tanta  eis  inopia  apparente 
devotissime  procidentes ;  magnanimi  ve- 
ro,  imperterrito  corde  interrogantes,  Ubi  Maith.u,^. 
est  qui  natus  est  rex  Judceorum  ?  non  ob- 
stante  quod  Romani  jam  preeceperant  ne- 
minem  sine  eorum  licentia  regem  vocari, 
quod  item  in  Judgea  adhuc  regnaret  Hero- 
des.  Est  autem  magnanimitas  valde  prse- 
clara  ac  nobilis  virtus,  qufe  ut  Philosophus 
ait,  est  circa  magnos  honores  :  non  quod 
magnanimus  qua-rat  aut  magno  habeat 
quoscumque  humanos  honores,  sed  quia 
intendit  facere  opera  magno  honore  con- 
digna,  utpote  sublimiter  virtuosa. 

Denique  virtus  ha^c  et  proprietates  ejus 
pra^cipue  spectant  ad  religiosos,  non  ob- 
stante  quod  ad  eosdem  potissimum  quo- 
que  pertineant  humilitas  et  proprietates 
ipsius.  Ut  enim  quarto  Ethicorum  ait  Phi- 
losophus,  et  S.  Thomas  in  secunda  se- 
cundffi  allegat,  magnanimus  habet  lentum 
motum  seu  tardum  incessum,  vocem  gra- 
vem  et  stabilem  locutionem.  Corporales 
eteniin  motus  variantur  secundum  variam 
apprehensionem  affectionemque  animse ; 
velocitas  quoque  motus  contingit  ex  hoc 
quod  homo  circa  multa  intentus  est,  et 
ea  explere  festinat.  Quum  ergo  magnani- 
mus  tendat  ad  maxima,  quse  sunt  pauca  et 
attentione  egent  priecipua,  ideo  tardum  ha- 
bet  motum.  Reprehensibilis  est  itaque  in 
religiosis  puerilis  discursus,  et  cum  salta- 
tione  ac  prsecipitatione  quadam  incessus, 
omnisque  festiuantia  hujusmodi  iinpor- 
tuna.  Porro  acuitas  velocitasque  sermonis, 
secundum  Philosophum,  competit  his  qui 
dc  omnibus  cito  contendunt.  Magnanimus 
autein  non  nisi  de  inagnis  se  introinittit  : 
ideo  gravi  utitur  voce  et  stabili  locuti- 
one.  Insuper  magnanimus  dicitur  aliorum 
aspernativus  :  non  quod  eos  despiciat  in 
quantum  sunt  homines,  sed  in  quantum 


264 


IN   DIE   EPIPHANI.E  DOMIM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   OlINTtS 


Ibidem. 


Eccli.  XXI 
28. 
Eccle.  V,  I 


sunt  dcfecluosi  et  peccatores  ac  viles:jux- 
ta  queni  sensum  ait  de  viro  justo  Proplie- 

Ps.xiy.i.  ta.  .\d  nihilum  deductus  est  in  conspectu 
ejus  malignus.  Verumtamen  magnanimus 
alios  veneratur  in  quantum  dona  Dei  in 
eis  relucent.  Unde  et  Psalmista  prseallega- 
tis  verbis  subjiingit  :  Timentes  autem  Do- 
minum  glorifieat. 

Siinus  ergo  et  nos  in  ioqucndo  uon  pra?- 
eipites,  sed  maturi :  noii  contentiosi,  sed 
placidi.  Verba  ctenim  sapientis,  statera 
ponderabunlur.  Et  Ecclesiastes   ait  :  Ne 

-■  temere  quid  loquaris,  neque  cor  tuum  sit 

velox  ad  proferendum  sermonem  coram 
Deo:  in  multis  eniin  sermonibus  invenilur 
slultitia.  Nec  eos  qui  temporaliter  prospe- 
rantur  atqiie  ad  libitiim  vivunt.  appretie- 
mur  :  imo  ut  tales  aspernemur,  certi  quod 
vita  eoriim  insania  sit ;  et  oremiis  pro  eis. 

/■j.xxxvi,!.  Ideo  namqiie  Psalmista  hortatur  :  Noli 
aemulari  in  malignantibus,  neque  zelave- 
ris  facientes  iniquitatem.  Unde  et  ma- 
gnanimus  nullum  in  tantum  appretiatur, 
ut  propter  eum  indecens  aliquid  operari 
dignetur. 

Insuper  magnanimus  dicitur  beneficii 
sibi   impensi    imiuemor  esse,   non   quod 


A  ejus  obliviscatur,  sed  quia  niajora  cupil 
rependere  :  in  omni  enim  actu  virfutum 
coiialur  excellere.  Rursus,  otiosus  et  tar- 
dus  vocatur,  quia  non  de  parvis  et  sibi 
impertinenlibus  ac  indecenlibus,  sed  so- 
luiii  de  magnis  et  dignis  se  intromiltit. 
Nec  familiariter  potest  convivere  nisi  ami- 
cis:  adulationem  namqne  et  simulationem 
contemiiil;  omnibus  tamen  convivit  con- 
gruenter,  sicut  oportet  et  decet. 

His  proprietatibus  adornati  erant  hi  prte- 
eiecti,  nobiles   ac  gloriosissimi   .Magi.  In 

B  quibus  et  eos  sectemur,  ut  sancto  zelo 
iinusquisqiie  conetur  aliiim  in  omni  hu- 
militate,  mansuetudine,  patientia,  caritate, 
pietate,  fervore,  diligentia,  laboriositate, 
perseverantia,  ceterisque  virtiitibus  supe- 
rare.  Xec  de  vilibus  nos  intromittamus 
aiit  indecentibus  et  impertiiuMitibus  re- 
biis  :  sed  toto  conatu  siiiius  intenti  circa 
permaxima,  ut  scilicet  Deo  altissimo  debi- 
tam  reverentiam  impendamus,  eique  ju- 
giter  magis  magisque  placere,  uniri,  co- 
h;erere  queamus  :  atque  in  tantum  circa 

C  hoc  occupemur,  ut  de  vanis,  vilibus  ac 
puerilibus  rebus  nequaquam  curemus,  nec 
talia  attendamus. 


SERMO   QUINTUS 


DE    STILTA    SAPIEMIA    .MINDI,    ET    SAPIENTI    STULTITIA    DEI  :    ET    QIOMODO    MAGORUM    FIDEM, 
DEVOTIONEM    AC   LIBERAMTATEM    DEBEAMUS    IMITARI. 


ADORABUNT  einn  omnes   reges.  Ps. 
LXXI,  11. 

iCor.i.so.  Vere  sicut  ait  .Apostolus,  Stultam  fecit 
Deus    sapientiam    mundi    hujus.    Propler 

«■w.Hi.is.  quod  iterum  loquitur  :  Qui  vult  sapiens 
fieri,  stultus  fiat,  ut  sit  sapiens.  Stultus 
(inquam)  fiat,  ea  quae  mundani  carnales- 
que  homines  fatua  arbitrantur,  amplecten- 
do.  Quemadinodum  eniiii  Deus  stultam  fe- 
cil  sapientiam  hiijus  mundi,ita  et  miuidus 
slultam  reputat  sapientiam  Dei,  hoc   est 


D  sapientiam  salutarem  :  qua>,  ut  asserit  Leo 
Papa,  non  in  appetitu  laudis  et  gloriae 
teinporalis.  non  in  disputandi  astutia,  nec 
in  abundantia  fabulandi,  sed  iii  vera  et 
spontanea  humilitate,  in  terrenorum  con- 
temptu,  in  divinorum  contemplatione  fer- 
ventissimoque  consistit  amore.  Qufe  om- 
nia  Dominus  et  Salvator  a  nativitatis  suae 
exordio  usque  ad  crucis  patibulum,  primo 
operibus,  deinde  et  verbis  edocuit,  et  co- 
piosissime  commeudavit.  Porro  se  ipsum 


IN   DIE    EPIPHANLE   DOMINI. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTtS 


263 


PS.CXLVI.'} 

I  Cor.i.SO 


JRom. 
1«. 


Jacob,  lu, 
13. 


sic  in  omnibus  humiliare,  terrena  despi- 
cere,  injurias  sustinere,  mundani  homines 
quid  aliud  quam  stuitiliam  reputant  ?  In 
hoc  itaque  Deus  omnipotens,  cujus  sapi- 
enti;p  non  est  finis,  stultam  ostendit  sapi- 
entiam  sa?culi  hujus,  quod  unigenitum  Fi- 
lium  suum  humana  natura  indutum,  fecit 
in  terris  in  omni  paupertate,  in  summa 
hiiniilitate,  in  cxtrenia  patieutia,  in  ple- 
nissima  obedientia,  in  ferventissima  cari- 
tate  apparere,  conversari  ac  pertransire  ; 
omnemque  altitudinem  sppcuH  ei  subjecit, 
reges,  principes,  philosophos,  et  universos 
hujus  mundi  primates  sub  ipso  prostravit, 
atque  ad  ejus  fidem,  legem,  cultum  et 
adorationem  induxit  :  quod  hoc  die  in 
beatissimis  tribus  Magis  pra-figuravit,  imo 
et  implere  exorsus  est.  Fuerunt  quippe 
tres  viri  isti  magnates,  famosi  et  sapientes 
in  saeculo  ;  nihilo  minus  Jesum  infantulum 
in  extrema  paupertate,  humilitate,  deje- 
ctione  eis  apparentem,  omni  rejecto  car- 
nali  tumore  ac  saeculari  prudentia  flexis 
genibus  cum  devotione  proniptissima  ado- 
raverunt,  ac  mysticis  honoraverunt  mune- 
ribus. 

Videamus  ergo  ne  forsan  in  nobis  carna- 
le  quid  inveniatur,  ne  quis  appetitor  sit 
laudis  humanae,  aut  honoris  vel  promotio- 
nis  amator,ne  quis  ambitionis  caligine  ob- 
tenebretur,  et  pro  eo  quod  omnibus  vilio- 
rem  se  debeat  a;stimare,cupiat  aut  conetnr 
fratribus  suis  praeesse,  et  per  hoc  innume- 
rabiles  incidat  culpas,  ac  reflectatur  quasi 
in  cunctis  quae  agit  miserrimus  ad  se  ip- 
sum.  Nihil  saecularis  [)ru(lentiffi  in  nobis 
resideat,  uec  disputando,  subtilia  disseren- 
do,  in  verbis  praevalendo  quaeramus  osten- 
tare  nos  ipsos,  quum  dicat  Vas  electionis  : 
Non  alta  sapientes,  sed  humilibus  consen- 
lientes.  Imo  quanto  quis  major  aut  doctior 
exstat,  tanto  sit  in  conversando  devo- 
tior,  et  in  omnibus  mitior  atque  hiimilior, 
quum  Jacobus  dicat  apostolus  :  Quis  sa- 
piens  et  disciplinaliis  inter  vos  ?  Ostendat 
ex  bona  conversatione  operationem  suam 
in  mansuetudine  sapientiie.  Omuem  inju- 
riam  a^quanimiter  tolerando,  cuncta  tran- 


A  sitoria  despiciendo,  nos  ipsos  in  universis 
humiliando,  ad  sola  coelestia  ac  divina  to- 
tis  pra?cordiis  suspirando,  ostendamus  nos 
esse  veros  Christi  discipulos,  evangelicae 
legis  sapientia  decoratos. 

Praeterea  in  solennitate  hac  nobili  ac 
jucunda,  multa  sunt  ex  parte  sanctorum 
Magorum  istorum  consideranda.  Primum 
est,  certitudo  ac  maguitudo  fidei  eorum. 
Certissima  namque  fide  sciscitabantnr.Ubi  Maith.n,'.. 
est  qui  natus  est  rex  Jiidaeorum  ?  et  tamen 
adhuc  nulla  Christi  viderant  miracula,  nec 

B  veteris  Testamenti  de  ipso  praenuntiata 
cognoverunt  oracula,  nec  Prophetarum  va- 
ticinia  didicerunt,  nisi  Balaam  tantum,  ut  A'nm.xxiv, 
creditur.  Cujiis  vaticinio  tam  firmiter  cre-  "' 
diderunt, quod  tanto  tempore  exspectarunt 
hanc  stellam,  ejusque  apparitioni  atque 
diicatiii  fidem  adhibiierunt  plenissimam. 
Quomodo  igitnr  iueredulitatem  aut  haesi- 
tationem  suam  nunc  quis  poterit  excusa- 
re,  postquam  ipsemet  Christus,  in  primis 
per  se  ipsum,  deinde  per  beatissimos  suos 
Apostolos,  ceterosqne  discipulos  et  viros 

C  perfectos,  tam  innumerabilia.  praeclarissi- 
ma,  solique  omnipotenti  Deo  possibilia 
egit  miracula,  primitus  in  Judaea,  deinde 
ubique  terrarum  ?  Et  omnia  de  Christo 
pr;euuntiata,  esse  impleta  apertissime  ma- 
nifestat  finalis  haec  derelictio,  vastitas  et 
captivitas  Judaeorum,  quas  Christi  occisio- 
nem  sequi  debere  Daniel  sanctus  eviden- 
tissime  prophetavit,  diceudo  :  Post  hebdo- ^an.ix.ss, 
mades  sexaginta  duas  occidetur  Christus,  *'' 
et  non  erit  ejus  populus,  qui  eum  negatu- 
rus  est;  et  civitatem  et  sancluarium  dissi- 

D  pabit  populus  cum  duce  venturo,  et  finis 
ejus  vastitas,  et  usque  in  finem  persevera- 
bit  desolatio.  Circa  quae  verba  etiam  Jose- 
phus,  vir  doctissimus  et  Juda'orum  liisto- 
riographus,  testatur  quod  Daniel  praedixit 
Nabuchodonosor  regi  finalem  sui  populi 
captivitatem,  videlicet  Judaica;  plebis  di- 
spersionem  et  conculcationem  hanc  ulti- 
matam. 

Secundum  est,  infatigabilis  diligentia 
Magorum  istorum  in  quaerendo  Dominum 
Salvatorem.  Omni  uamque  niora  postposi- 


266 


IN   DIE    EPIPHANI.E   DOMINI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTIS 


Josiie  XVIII 
3. 


ta,  mox  ut  stella  eis  apparuit.  iter  aggressi 
sunt,  non  sumptibus  parcentes  neque  la- 
boribus,  sed  continuo  prosecuti  sunt  iter 

jjj.11,8.  inceptum  perseveranter,donec  cunctis  De- 
sideratum  gentibus  invenerunt.  Cur  ergo 
nos  universa  Filii  Dei  scicntes  mysteria, 
tam  remisse  ac  negligenter  quaprinius  in 
coelis  regnantem  Deum  hominemque  per- 
fectum,  quem  tam  indefesse  et  diligentcr 
quffsierunt  hi  Magi  infantuhim  infantili- 
bus  fasciis  involutum.  quum  agnoscamus 
eum  tot  et  tanta  fecisse  ac  pertulisse  pro 
nobis.atque  tam  ina?stimabilem  iiobis  bea- 
titudinem  prseparasse^Usquequo  torpemus 
ignavia,  et  non  intramus  ad  possidendam 
terram,  quam  Dominus  Deus  patrum  iio- 
strorum  nobis  promisit  ac  praeparavil  ? 
II Cor.v,!.  Scimus  equidem  quoniam  si  terrestris  do- 
mus  nostra  hujus  habitationis  dissolvatur, 
quod  sedificationem  habemus  ex  Deo,  do- 
mum  non  manufactam,  a^ternam  in  coelis; 
scimus  quod  non  habemus  hic  manentem 
civitatem,  nec  tamen  ut  dignum  est,  futu- 
ram  inquirimus.  Consideremus  amcenita- 
tem  et  gaudia  superccelestis  paradisi,  et 
ejus  desiderio  accendamus  nos  ipsos,  con- 
fitentes  quia  peregrini  et  hospites  sumus 
super  terram;  atque  cum  viro  sancto  dica- 

Pi.xiv, 8.  mus,  Domine,  dilexi  decorem  domus  tuse, 
et  locum  habitationis  gloriae  tu»;  ilem- 
que:Quam  dilecta  tabernacula  tua.Domine 
virtutum  !  concupiscit  et  deficit  anima 
mea  in  atria  Domini.  Non  itaque  effunda- 
mus  cor  nostrum  supcr  curiositates  exter- 
nas,  nec  ad  vana  ac  frivola  afficiamur,  ne 
per  lioc  ab  a»ternorum  ac  divinorum  im- 
pediamur  amore;  sed  in  Deo  recolligatur 
atque  figatur  tota  affectio  nostra,  et  ad 
ipsum  universa  nostra  dirigatur  ac  tendat 
intentio. 

Tertium  est,  ingens  libcralitas  Magorum 
istorum.  Nam  unusquisque  eorum  aurum, 


Ifebr.  XIII 


/6id.xi,  13. 


Ps.  I.XXXlll 

i.  3. 


A  thus  et  myrrham  obtulit  Christo,  non 
utique  in  modica  quantitate  aut  animo 
parco,  sed  ut  decuit,  copiose,  liberalique 
mente,  praesertim  quum  matrem  infantuli 
cernerent  pauperem  et  puerum  indigen- 
tem.  Simus  ergo  et  nos  cordialiter  libera- 
les.  Quod  si  dixerit  quisquam  :  In  quo  esse 
potero  liberalis,  qui  nil  proprium  habeo, 
nec  sine  licentia  dare  quid  valeo?  Respon- 
dendum  est  ei,ut  sicut  boni  saeculares  libe- 
rales  exsistunt  de  exterioribus  suis  rebus 
communicando  prompte  ac  large  egenis ; 

B  sic  reiigiosi   claustrales,  liberales  debent 
exsistere,  dona  gratia»  eis  collata,  suis  pro- 
ximis  atque   confratribus   communicando 
affectu  prono,  caritativo  ac  abundanti,jux- 
ta  illud  principis  Apostolorum  :  Unusquis-  iPcir.i\, 
que  sicut  accepit  gratiam,  in  alterutrum  '"■ 
illam  administrantes.  Ideo  quidquid  consi- 
lii,  quidquid  auxilii,  quidquid  consolatio- 
nis  aut  instructionis  proximis  impendere 
possumus,  eis  ferventi  ac  laeto  impenda- 
mus  affectu.  Hilarcm  namque  datorem  di-  iiCor.ix.T. 
ligit  Deus.   Et   rursus   ait   Scriptura  :  In  Eccn  %\x\; 

C  omni  dato  hilarem  fac  vultum  tuum.  Imo  "' 
ultra  vires  et  supra  quam    habemus,  eis 
benefacere  cupiamus.  Xec  solum  nostra, 
seu  usui  nostro  concessa,  sed  insuper  et 
nos  ipsos  ipsis  quantum  fas  est  impenda- 
mus,  ut  cum  divino  Apostolo  dicere  valea- 
mus  :  Libentissime  impendam  et  super-  iicor.xn, 
impendar  ipse  pro  animabus  vestris.  Qui  '''■ 
liberalitatem  suam  insinuans  alibi  :  Mihi  .\ci.x\.u. 
(inquit)  et  his  qui  mecum  erant,  ministra- 
verunt  manus  istse. 

Postrcmo  alia  multa  in  electissimis  Ma- 

D  gis  istis  queunt  perpendi,  puta  :  eorum 
humililas.  quod  coram  infaiite  pauperculo 
taliter  prociderunt ;  et  obedientia.quoniam 
juxta  admonitionem  eis  factam,  per  aliam 
viam  in  suam  regressi  sunt  regionem.  In 
quibus  omnibus  eos  fidelitcr  imitemur. 


] 


IN   DIE   EPlPHANIiE   DOMINI.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


267 


SERMO   SEXTUS 

QUOMODO    RELIGIOSUS    DEO    PURAM    DILEf.TIONEM,    PURAM    ET    FERVENTEM    ORATIONEM,    DULCEM 
CONCORDEMQUE   CONVERSATIONEM   IN    CONTRITIONE   POENITENTI^   OFFERAT. 


14. 


OBTULERUNT  ei   mmiera,   aurum,  A 
thus,  et  myrrham.  Matth.  II,  H. 
Haec  inunera  nos  religiosi  Deo  quotidie 
spiritualiter  immolare  debemus. Quid  eniin 
aptius   per  aurum,  quain  caritas  fervida 
designatur?  Primo  itaquc  aurum,  id  est 
purum,  ferventem   ac   integrum    caritatis 
affectum,  Christo  jugiter  offeramus,  per 
ardentissimas    adspirationes  corda  nostra 
levando  ad  ipsum,  atque  nos  ipsos  ad  om- 
nia  qufe  ad  divinum  pertinent  cultum,  ad 
observantias  regulares,  ad  conversationem 
vere  monasticam   ex  sincero  et  aestuanti  B 
amore  exhibendo  paratos,  juxta  quod  Jo- 

/osue XXIV,  sue  monet  :  Servite  Domino  corde  perfe- 
cto  atque  verissimo.  Istud  equidem  ad  re- 
ligiosos  specialiter  pertinel,  qui  idcirco 
terrena  omnia  et  oblectamenta  carnalia 
propriamque  voluntatem  deseruerunt,  ne 
per  inordinatum  ad  illa  affectum,  retar- 
dentur  ab  incremento  divini  amoris,  et  ne 
propriam  voluntatem  sequendo,  in  diversa 
ruant  pericula,  et  a  caritatis  impediantur 
perfectione  ;  sed  toto  corde  lerautur  iii 
Deuin,  perfectiusque  quotidie  afficiantiir  C 
ad  ipsuni,  ne  eis  contingat  quod  per  Osee 

Osee  X,  6.  prophetam  loquitur  Spiritus  Sanctus  :  Con- 
fundetur  Israel  in  voluntate  sua.  Israel 
quippe  interpretatur,  vir  videns  Deum. 
Idcirco  per  Israel  intelligitur  religiosus, 
cujus  esl  jugiter  contemplari  divina,  juxta 

Cotos».  III,  quod  scriptum  est  :  Quai  sursum  sunt  sa- 

*■  pite,  non  quae  super  terram.  Tunc  itaque 

Israel  in  voluntate  sua  confunditur,  dum 
religiosus  securissimum  ac  serenissimum 
obedientiae  iter  relinquens,  propriis  con- 
ceptibus  et  affectibus  magis  quain  superio-  D 
rum  suorum  informationibus  jussioiiibus- 
ve  consentit,  obtemperat  et  inheeret  :  per 


quod  ei  ab  hostibus  suw  salutis  illuditur, 
et  ipse  diversa  peccata  illabitur,  ac  in  se 
ipso  damnabiliter  deordinatur.  Quantum- 
libet  ergo  rcligiosus  sit  acuti  eruditique 
intellectus,nihiio  minus  intellectum  suum  iicor.x.s. 
in  captivitatem  curet  redigere,  superioris 
sui  judicio  magis  quam  proprio  credens 
et  acquiescens  :  sicut  de  Climaco  legitur, 
quia  quuin  esset  juvenis  in  naturali  philo- 
sophia  valde  instructus,  et  ingeniosus,  ni- 
hilo  niinus  seniori  suo  viro  idiotse  ac 
simplici,  per  oinnia  indiscrete  atque  prom- 
ptissime  obedivit ;  per  quod  in  brevi  in 
magnam  devenit  perfectionem. 

Prffitcrea,  sicut  in  corporalibus  aliquid 
dicitur  puruin,  quoniam  de  suo  contrario 
el  de  aliena  natura  nil  habet  admixtum; 
et  integruin,quia  illa^sum  et  iiicorruptum: 
sic  caritatis  affectio  dicitur  pura,  quando 
nil  terrenfP  aut  carnalis  affectionis  ei  mi- 
scetur ;  dicitur  etiain  integra,  quando  nul- 
la  passionum  immoderantia  l^ditur, neque 
per  culpam  inficitur,  ita  quod  nec  ira,  nec 
impatientia,  neque  per  culpam  aut  concu- 
piscentiam  ullam  obtenebratur  aut  mino- 
ratur, sed  mente  tianquilla  fertur  in  Deum 
ac  proximum. 

Denique  id  alicui  pcrhibetur  offerri, 
qiiod  ei  gratis  propter  se  datur.  Unde  quum 
aliquid  Deo  offerimus,  non  nisi  dona  sua 
ei  prsestamus,  prout  priino  Paralipomeiion 
devotissimus  David  rex  Deo  fatetur  :  Tua,  iPar.xxix, 
inquiens,  Doinine  Deus,  sunt  oinnia;  el 
qiuT  de  manu  tua  accepimus,dedimus  tibi. 
Tunc  itaque  Deo  omnipotenti  puram  dile- 
ctionem  obsequiumque  perfectum  offeri- 
mus,duin  eum  sincere  et  irreflexe  propter 
iiifinitam  et  propriam  ejus  bonitatem  ac 
dignitatem  amamus  ac  veneramur  seu  co- 


268 


IN   DIE   EPIPHANI^.   DOMINI.   —   AD   BEMGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


liinus,  non  proprise  merccdis  iutuitu,  ne-  A 
quc  ut  evadamus  supplicia,  scd  quoniam 
ipse  in  se  et  propter  se  omni  amore  atque 
honore  supcrdignissimus  exstat.  Rursus, 
omne  bonum  quod  agimus,  tunc  Deo  offe- 
rimus.  dum  omnia  opera  nostra  bona  Deo 
et  ejus  gratioso  auxilio,  non  propriis  vi- 
ribus,  grata  ac  humili  mente  adscribimus, 

II  tv.m,.s.  confitentes  ex  corde  quod  non  sumus  suf- 
ficientes    cogitare   aliquid   ex   nobis,   sed 

piniipp.n,  sufficientia  nostra  ex  Deo  est,  qui  opera- 

'^-  tur  iii  iiobis  velle  et  perficere  ex  sua  be- 

nignitale,  ita  quod  omnia  merita  nostra  B 
sunt  ejus  dona.  Quod  qui  sapienter  at- 
tendit,  nequaquam  inaniter  gloriatur,  sed 
fonti  totius  boni  humiliter  regratiatur.  In- 
super,  qui  se  ipsum  et  omnia  sua  ad  Dei 
refert  honorem,  ac  totum  se  divino  man- 
cipat  cultui,  ille  se  ipsum  et  omnia  sua 
Domino  offert,  sicut  se  ipsum  et  omnia 
sua  ab  illo  accepit  :  per  quod  valde  justus 
esse  probatur,  nec  fraudulenter  ac  negii- 
genter,  sed  diligenter,  juste  et  integre  Deo 
obsequilur. 

Insuper  per  aurum,  donum  sapientise  C 
potest  iiiteiligi,  quod  sic  ceteris  Spiritus 
Sancti  eminet  donis,  quemadmodum  au- 
rum  aliis  metallis.  Hoc  igitur  aurum,  id 
est  contemplationem  sinceram,  Deo  offer- 
re  debemus,  corporalia  ac  transitoria  su- 
pergrediendo,  in  summae  majestatis  clari- 
tatem  ociilurn  cordis  pro  posse  figendo  : 
imo  in  divitias  giori»  Creatoris  altissimi 
mentis  apicein  demergendo ;  gustando  et 
Ps.jtxxui,  intuendo  quam  dulcis,  quam  dives,  quam 

'■3'  ^'^''''  superpulcherrimus  et  superbeatissimus  et 
superamabilissimus  sit  Doininus  Deus  no-  D 
ster  seternus  ac  adorandus  :  sicque  ex  hoc 
carnalia  et  caduca  fastidiendo,  indefesso- 
que  corde  laborando  pro  plena  ac  beatifi- 
ca  tanti  boni  possessione. 

Secundo  cum  sanctis  regibus  istis  Deo 
offerre  debemus  thus  divin<E  adorationis, 
hoc  cst  orationem  dulcem,  et  affectuosam 
laudein,  et  gratiarum  actionein  praecor- 
dialeui.  IIoc  nempe  inter  praecipua  reli- 
giosorum  opera  computatur,  offerre  Deo 
oratiouein  puram  ac  stabilem,  amorosain. 


humilem  et  suavem  :  ut  animo  non  distra- 
cto  aut  evagante,  neque  inanibus  phanta- 
smalibus  picto  aut  occupato,  laudent  ac 
deprecentur  Dominum  Deum  suum.ei  soli 
intenti,  et  in  eo  accensi,  ad  id  quoque 
quod  postulant  fotaliter  affectati,  ut  diri-  Ps.cxl,  2. ' 
gatur  sicut  incensum  oratio  eoruin  in  Dei 
conspectu,  ascendatque  fumus  seu  odor  Apoc.vni,*. 
suavissimus  corain  Deo  de  eorum  oratio- 
nibus,  psalmoiliis  ac  laudibus.  Deum  ita- 
que  tempore  orationis  et  omnis  divini 
Officii,  tanquam  vere  prfesentem  et  omnia 
nostra  clarissime  intuentem  inspiciamiis  ; 
nec  minus  reverenter  ac  custodite  coram 
suEe  majestatis  pra?sentia  nos  habeamus, 
quam  coram  pra>latis  et  principibus  sae- 
culi  hujus  nos  haberemus.  In  conspectu 
angelorum  reverenter  ac  devote  stemus, 
concorditerque  psallamus,  et  singulorum 
attendamus  sensum  verborum,  ne  conque- 
ratur  Deus  de  nobis,  dicendo  :  Gens  ista /s.xx.x.n. 
labiis  me  honorat,  sed  cor  ejus  longe  est  a 
ine.  Qui  taliter  orant  et  psallunt,  aurea 
proferunt  verba ;  qui  autem  nituntur  ad 
hoc,  quamvis  nondum  id  possint,  verba 
promunt  argentea;  qui  vero  remisse,  pi- 
gre  ct  somnolenter  in  oratione,  psalmodia 
et  Horis  se  habent,  lutea  verba  loquuntur. 
Primi  clamant,  et  suavissimam  coram  Deo 
faciunt  melodiam,  sicut  Moyses  clamavit 
ad  Dominum;secundi  mediocriter  sonant; 
tertii  corain  Deo  nostro  sunt  muti. 

Insuper  per  thus,  fama  laudabilis,  ex- 
emplarisque  vita,  dulcis  atque  pacifica 
conversatio  exprimuntur.  Thus  ergo  cce- 
lesli  immolat  Regi,  qui  in  medio  congre- 
gationis  vivit  sine  querela,  et  irreprehen- 
sibiliter  conversatur,  el  bonus  odor  est  11  Co,-. », 
Christi  in  omni  loco ;  qui  quantum  in  se 
est,  verbis  et  factis  cunctos  a?dificat,  nec 
male  agendo  ulli  est  onerosus,  sed  tan- 
quam  angelus  pacis,  amator  concordiae, 
unanimitatis  amicus,  sollicitus  est  scanda- 
luin  omne  de  medio  tollere,  turbatos  quie- 
tare,  discordesque  concordare  ;  qui  sua 
caritate,  probitate  et  maturitate,  sua  com- 
punctione,  clevatione  et  perfectione,  alio- 
rum  aversionem,  improbitatem,  levitatem, 


IN    DIE   EPIPHANI^   DOMINI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


269 


dissolutionem,  imperfectionem  tacite  in- 
crepat,  efficaciter  instruit,  virtuose  emen- 
dat.  Talis  quilibet  nostrum  esse  conetur.ne 
quis  alium  impediat  a  profectu,  retrahat  a 
salute  :  imo  potius  prout  exigit  caritas, 
invicem  nos  juvemus,  accendamus  et  con- 
fortemus. 

Tertio,  cum  his  tribus  electissimis  viris 
Christo  myrrham,  hoc  est  pcenitentise  con- 
tritionem,  planctum  pro  nostris  ac  alio- 
rum  peccatis  amarum,  carnis  mortificatio- 
neni.  debemus  Salvatori  offerre,  ut  cum 
Gaiai.  II,  Apostolo  diccre  mereamur  :  Christo  con- 
fixus  sum  cruci.  Qui  enim  sunt  Christi, 
carnem  suam  cum  vitiis  et  concupiscentiis 
crucifigunt. Cur  enim  ad  coenobium  confu- 
gimus,  nisi  ut  in  primis  propria,  deinde  et 
aliorum  defieamus  peccata,et  de  quotidia- 
nis  nostris  negligentiis  et  offensis  intime 
doleamus,  sicque  indesinenter  tendamus 
ad  meliora,  carnalia  desideria  conculcan- 


19 

Ihid.  V,  24 


A  tes,  ut  ccelestibus  accendamur  affectibus? 
Itaque,  juxta  apostolicum  documentum, 
mortificationem  Jesu  jugiter  in  nostro  cor-   ii  Cor.  i- 
pore  circumferamus,  ut  et  vita  Jesu  ma-    '"' 
nifestetur  in  carne  nostra  mortali  :  quate- 
nus  in  omni  fiducia  magnificetur  Christus  PhiUpp. 
in  corpore  nostro,  sive  per  vitam,  sive  ■"'''■ 
per  mortem,  ita  ut  vivere  nobis  Christus 
sit,  et  mori  lucrum.  Atque  ut  votum  pau- 
pertatis  requirit  a  nobis,  tenui  victu  et 
vestitu  simus  contenti,  exemplo  Christi, 
qui  quum  dives  esset,  propter  nos  pauper  ii  Cor.  vu 

B  effectus  est,  ut  ejus  inopia  locupleteinur.  ■ 
Nec  coram  hominibus  gloriosi  et  inelyti 
apparere  optemus,  quum  Dominus  maje- 
statis,  Unigenitus  Dei,coram  iis  Magis  tam 
pauper  et  humilis  elegerit  apparere.  ut 
omnem  vanitatem  et  ostentationem  abhor- 
rere  discamus,  solique  Deo  et  aliis  tantum 
in  eo  placere  desideremus  et  enitamur. 
Ad  laudem  et  gloriam  ejus. 


IN  FESTO 
S.  PAULI   PRIMI  EREMITiE 


SERMO  UNICUS 


OUIS    SCOPUS    ESSE    DEBEAT    SOLITARII  ;    ET   DE    LAUDIBUS    PBIMI    EREMIT^. 


DUCAM  eam  in  solitudinem,  et  loquar 
ad  cor  ejus.  Osee  ii,  14. 
Haec  suiit  verba  Dei  ad  animam  coii- 
templativam,  quam  Deus  omnipotens  et 
benignus  a  saecularium  hominum  strepitu 
separat  ac  tumultu,  quatenus  ipsa  mente 
quieta  sibi,videlicet  Deo,per  contemplati- 
onem  sinceram  et  dilectionem  ferventem 
intendat.  Itaqiie  in  his  verbis  S.  Paulus  a 
duobus  laudatur  :  primo,  ab  excellentia 
vitae  solitariffi;  secundo,  ab  interno  collo- 
quio  Dei  cum  eo.  Quum  enim,  teste  Philo- 
sopho,  homo  naturaliter  sit  animal  sociale, 
civile,  vita  solitaria  non  est  humana.  Pro- 
pter  quod  rursus  ait  Philosophus,  quod 
homo  solus,  esl  Deus  aut  bestia,  id  est  di- 
vinus  aut  bestialis.  Si  enim  in  solitudine 
vivit  prout  ad  solitarium  pertinet  et  soli- 
tudo  requirit,  vere  divinus  est.  Quid  enim 
ad  solitarium  spectat,  nisi  exterioribus  et 
terrenis  relictis  ac  supergressis,  soli  altis- 
simo,  simplicissimo  et  incircumscriptibili 
Deo  ubique  vere  praisenti  vacare,  adhaere- 
re  et  obsequi,  eum  indesinenter  invocare, 
laudare  ac  venerari,  imo  et  quantum  in 
hac  vita  fieri  potest,  eo  per  contemplatio- 
nein  dileclionemque  frui?  Porro  qui  ita 
non  agit  nec  tendit  ad  hoc,  bestialis  me- 
rito  appellalur,si  in  solitudine  demoretur. 
Paulus  autem  primus  eremita,  in  solitudi- 
ne  divinissimam  duxit  vitam,  et  Deus 
piissimus  ad  cor  ejus  assidue  loquebatur, 
ejusque  animam  tanquam  sponsam  caris- 


A  simaiii,  oinni  hora  brachiis  caritatis  am- 
plectebatur,  fecundavit,  illustravit,  accen- 
dit,  consolabatur.  Sed  nunc  hujus  viri 
sanctissimi  laudes,  virtutes  et  excellentiee 
per  ordinem  sunt  tangendae. 

Primo  itaque  felix  hic  Pater  laudatur  a 
sua  pueritia  sancta  et  innocenti  :  quia  ut 
sanctus  testatur  Hieronymus,  qui  vitam 
ipsius  descripsit,  quuni  Paulus  iste  sede- 
cim  erat  annorum,perrexit  ad  eremum,  et 
erat  tunc  animo  mansuetus,  et  Deum  dili- 
gens  valde  ;  atque  ob  crudelitatem  perse- 

B  cutionis  tyrannica?  sub  Decio  imperatore, 
solitudinem  est  ingressus. 

Secundo  laudatur  a  sua  vita  sanctissima 
eremitica  et  Iong«va:quia  indefesso  corde 
cum  quotidiano  virtutum  profectu  perse- 
veravit  in  eremo  vasta  atque  terribili,  us- 
que  ad  annum  vitae  suae  centesimum  ter- 
tiumdecimum;  sicque  habitavit  in  deserto 
per  annos  nonaginta  septem,  vel  circiter, 
nulli  hominum  cognitus.Ecce  quantae  per- 
severantiae,  longanimitatis  et  fortitudinis 
fuit,  et  quantae  constantiae  ac  spei  in  Deo, 

C  quod  inter  horribiles  eremi  feras  feroces- 
que  bestias  tain  intrepidus  morabatur.  De- 
nique  tota  occupatio  sua  die  ac  nocte 
fuit,  Deo  creatori  et  salvatori  suo  per 
contemplationem  et  fervidam  dilectionem 
vacare,  ejus  majestatem  incomprehensibi- 
lem  et  immensam  admirari  et  honorare, 
laudibus  ejus  purissima  mente  insistere, 
misericordiam   ejus  pro  se  ac  aliis,  pro 


IN   FESTO    S.  PAILI    PRIMI   EREMIT.E. 


SERMO   1'XICUS 


271 


commiini  bono  Ecclesise.pro  vivis  ac  mor-  A 
tuis  jugiter  affectuosissime  exorare.  Sic- 
que  in  omni  gratia,virtute  et  sanctitate  ex- 
celJenter  mirabiliterque  profecit  quotidie. 

Tertio  laudatur  a  sua  miraculosa  mani- 
festatione.  Quum  enim  Paulus  iste  cenlum 
et  tredecim  esset  annorum,  et  saiictus  pa- 
ter  Antonius  in  alia  solitudine  habitaret 
nonaginta  annorum,  ac  cogitaret  se  pri- 
mum  esse  eremitarum,  revelatum  est  ei  a 
Deo.esse  in  solitudine  interiori  alium  ipso 
seniorem  multoque  meliorem.  Mox  crgo 
S.  Antonius  arripuit  iter  ad  qua^rendum  B 
illum  se  meliorem;  occurritque  ei  animal, 
superius  habens  formam  humanam,  infe- 
rius  formam  equi,  quod  hippocentaurus 
vocatur.  A  quo  quum  S.  Antonius,  in  qua 
parte  Dei  famulus  moraretur,  quaesisset, 
animal  illud  protensione  suae  dexteroe  iter 
rectum  monstravit.  Post  hoc  occurrit  An- 
tonio  animal  cornua  habens  in  fronte  et 
nares  aduncas  ac  pedes  caprarum,  quod 
fructus  palmarum  Antonio  obtulit.  Et  in- 
terrogatum  hoc  animal  ab  Aiitonio,  quis 
aut  quid  esset,  respondit  :  Mortalis  ego  C 
sum,  ex  incolis  eremi  quos  decepti  genti- 
les  ut  deos,  utpote  Faunos  et  Satyros  ac 
Incubos,  colunt ;  precamur  ut  pro  nobis 
communem  Dominum  depreceris,  quem 
pro  salute  mundi  venisse  cognoviinus.Qui- 
bus  dictis,  quasi  volatu  pennigero  petul- 
cum  animal  illud  aufugit.  Tandcm  tertio 
die  B.  Antonius  maximo  cuin  labore  ad 
speluncam  in  qua  beatissiraus  latuit  Pau- 
lus,  pervenit;  et  magnis  ac  lacrimosis  ob- 
tinuit  precibus  a  Pauio  preefato,  quod  ei 
ostium  speluncae  aperuit.  D 

Quarto  Pauhis  iste  beatus  laudatur  a 
multis  mirabilibus  qua?  inter  ipsum  et 
S.  Antonium  contingebant.  Mox  enim  ut 
Antonium  intromisit,  se  mutuo  propriis 
salutaverunt  uominibus,  deosculantes  se 
invicem.  Quumque  consedissent,  corvus 
integrum  panem  ante  eos  deposuit,et  avo- 
lavit.  Dixitque  Paulus  Antonio  :  Vere  pius 
Dominus;  nam  per-sexaginta  annos  quoti- 
die  medium  panem  accepi  a  corvis,  sed 
nunc  ob  tuum  adventum  integer  panis  al- 


latus  est  nobis.  Tunc  pia  lis  inter  eos  est 
orta,  quis  frangeret  panem.  Paulus  defere- 
bat  Antonio  ut  hospiti,  Antonius  Paulo  ut 
seniori.  Tandem  communi  consensu  quili- 
bet  manum  pani  apposuit,et  partem  suam 
ad  se  traxit,  et  coniederunt.  Dixitque  Pau- 
lus  Antonio:OIim  te  in  solit-udine  demorari 
cognovi,  et  conservum  meum  mihi  Chri- 
stus  promisit.  Et  nunc  quoniam  morituro 
advenisti,  si  tibi  molestum  non  est,  vade 
et  affer  pallium  quod  tibi  Athanasius  dedit 
episcopus,  ut  in  eo  corpus  meum  sepelias. 
Stupefactus  Antonius  quod  de  Athanasio  et 
pallio  ejus  audierat,  fecit  sic.  Quumque  cum 
pallio  reverteretur,  vidit  inter  angelorum 
catervas  et  inter  Prophetarum  Apostolo- 
ruinque  choros  Paulum  niveo  candore  ful- 
gentem,  in  ccelum  ascendere.  Cadens  ergo 
in  faciem  S.  Antonius,  cum  lacrimis  dixit: 
Cur  me,  o  Paule,  dimittis?  Tam  tarde  inihi 
innotuisti,  et  tam  cito  recedis  ?  Post  haec 
ingressus  speluncam,  vidit  corpus  beatis- 
simi  Pauli  genibus  flexis  manibusque  ere- 
ctis,  extenta  cervice  erectum  :sicque,  quid 
vivens  egerat.exanime  corpus  monstravit. 
Quumque  corpore  pallio  obvoluto,  Anto- 
nius  palam  seu  sarculum  quo  sepulcrum 
faceret,  non  haberet,  atque  ob  id  vehemen- 
tissime  tristaretur,ecce  duo  leones  ex  ere- 
mo  accurrentes,  circa  corpus  S.  Pauli  sub- 
sistentes,  fremituque  rugientes  ingenti,  et 
flentes  ut  poterant:deinde  sepulcrum  pedi- 
bus  suis  scalpendo  fecerunt,  et  cum  omni 
mansuetudine  ad  Antonium  venientes,  ma- 
nus  ejus  ac  pedes  lingere  inceperunt.  Be- 
nedixitque  eis  et  prsecepit  abire.Ac  corpus 
S.  Pauli  sepeliens,  tunicam  ejus  accepit; 
atque  ad  discipulos  suos  regressus,  omnia 
eis  recitavit  per  ordinem.  Diebus  quoque 
solennibus  Pasch»  et  Pentecostes,  beatis- 
simi  Pauli  se  induit  veste.  H^ec  est  historia 
de  sacratissimo  Paulo  primo  eremita. 

Tanti  igitur  Patris  provocemur  virtuti- 
bus  :  illuminemur  in  fide,  roboremur  in 
spe,  et  divino  accendamur  amore;  opera 
quoque  pcenitentiae  longanimiter  exercea- 
mus,atque  in  bonis  operibus  viriliter  per- 
severemus.  Ad  laudem  et  gloriam  Dei. 


IN  FESTO 
S.  HILARII  EPISGOPI  ET  DOGTORIS 


SERMO  UNICUS 


DE    COMMENDATIONE    S.  HILARII,   ET   DE   LAUDE   CARITATIS. 


tenqilo 


OUASI 
buhr, 


Bebr.  xiii. 


stelln  matiitina  in  mcdio  ne- 
sic  illc  effulsit  in  domo  *  Dei. 
Eccli.  L,  G,  7. 

Hfpc  verba  de  S.  Hilario  Pictaviensi  cpi- 
scopo,  ab  Aquitania  oriundo,  recte  iutelli- 
guntur.  Hic  etenim  beatus  episcopus  com- 
mendatur  a  multis. 

Primo,  a  sua  conversatione  virtuosa  ac 
honestissima  quam  in  sseculari  habitu  con- 
jugalique  duxit  statu.  Nam  antequam  epi- 
scopus  factus  est,  habuit  conjugem,  ex 
qua  genuit  filiam  ;  atque  in  matrimonio 
vixit  tam  honeste  ac  virtuose,  quod  de- 
functo  Pictaviensi  antistite,  in  episcopum 
urbis  illius  unanimiter  est  electus.  Non 
enim  carnalis  voiuptatis  amore  accepit 
aut  cognovit  uxorem,  sed  desiderio  prolis 
ad  Dei  obsequium  educandae ;  et  conjuge 
sua  parce  ac  moderatissime  usus  est.  In 
quo  patet  magna  ejus  perfectio  :  quia  ut 
quidam  probant  doetores,  difficilius  est 
propria  conjuge  cum  decenti  moderamine 
uti,  quam  in  statu  virginali  aut  viduali 
penitus  continere  :  siquidem  concupiscen- 
tia  seu  iibido  tanto  plus  provocatur,  quan- 
to  plus  actuatur  seu  exercetur.  Hanc  ergo 
S.  Hilarii  virtutem  conjugalemque  casti- 
tatem  sequantur  conjugati,  ut  (juxta  do- 
ctrinam  Apostoli)  sit  in  eis  honorabile 
connubium,  et  torus  immaculatus.  Quod 
fit,  si  non  ex  concupiscentia  prsedominan- 


A  te,sed  desiderio  prolis  ad  Dei  cuitum  enu- 
triendff,  aut  reddendi  debili  ratione,  vel 
propter  culpam  incontinentiae  vitandam 
in  compare,  se  cognoscant;  aliunde  quo- 
que  praecepta  Dei  et  Ecclesiae  servent. 

Secundo  laudatur  S.  Hilarius  ex  sua 
sancta  conversatione  quam  in  episcopatu 
deduxit.Factus  namque  episcopus,non  ex- 
tulit  semetipsum  inaniter,  quasi  vane  glo- 
riando  de  hoc  quod  ex  matrimoniali  statu 
ad  episcopatum  electus  est ;  sed  quantum 
crevit  in  ecclesiastica  dignitate,  tantum  in 

B  humilitate  ac  omni  virtute.  Et  quo  pluri- 
bus  preefuit,  eo  timoratior,  sollicitior  atque 
agilior  fuit ;  gregemque  Christi  sibi  com- 
missum  pavit  verbo  et  exemplo,  oratione 
et  sapientia  eminenti ;  nec  solum  urbem 
sibi  commissam,  sed  et  Franciam  totam 
ab  Ariana  defensavit  perfidia.  Itaque,  quo- 
niam  scriptis,  vita,  verbo  et  sapientia, 
itemque  miraculis  illustravit  Ecclesiam, 
recte  de  eo  exponitur  thema  assumptum, 
videlicet,  «  Quasi  stella  »,  etc.  Sic  et  unus- 
quisque  aliorum  rector,  pastor,  pra>dicator, 

C  doctor,  seu  paterfamilias,  sibi  subjectos  et 
proximos  omnes  dirigat  atque  sedificet 
verbo  ct  factis,  corripiendo  et  corrigendo 
peccantes,  accendendo  ignavos,  et  omues 
salubriter  exhortando. 

Tertio  commendalur  ex  magna  sua  pa- 
lientia  in  adversis.  Muita  enim  adversa  ab 


IN    FESTO    S.  HILARII    KPISCOPI    ET    DOCTOlllS. 


SERJIO    UMCUS 


273 


hsereticis  et  Arianis  episcopis  passiis  est.  A 
Et  quoniam  fidem  catholicam  defendebat, 
ac  constanter,  a  Constantio  imperatore  Ari- 
ano  in  exsilium  missus  fuit,  et  ad  tempus 
mansit  in  eo.  Ejus  ergo  exemplo,  palien- 
tiam  in  omni  habeamus  adversitate. 

Quarto  commendatur  ab  eminentia  mi- 
raculorum  suorum.  Quum  enim  consen- 
tiente  Constantio  imperatore  Ariano,  con- 
venissent  episcopi  ad  conferendum  de 
fidei  veritate,  et  advenisset  Hilarius ;  ad 
instantiam  quorumdam  Arianorum  poiili- 
ficuni,  ejus  eloquentiam  ferre  noii  vaien-  B 
tium,  ad  urbem  suam  Pictaviam  redire 
compulsus  est.  Quumque  ad  insulam  Gal- 
linariam  serpentibus  plenam  divertisset, 
universos  fugavit  serpentes.Pictaviam  quo- 
que  reversus,  puerum  sine  Baptismo  de- 
functum  resuscitavit.  Insuper  filiam  suam 
nubere  proponentem,  ad  virginitatis  indu- 
xit  propositum;  metuensque  ne  illa  a  pro- 
posito  illo  averteretur,  Deum  oravit  ut 
eam  vocaret  ad  regnum  coeleste  :  et  post 
paucos  dies  filia  illa  feliciter  obiit.  Quod 
uxor  sua  considerans,  rogavit  eum  ut  sibi  C 
quoque  impetraret  hoc  ipsum  :  quod  fecit 
B.  Hilarius,  et  eam  ad  regnum  prsemisit 
cceleste. 

Legitur  quoque.quod  Leone  Papa  ha?reti- 
00  concilium  celebrante,  B.  Hilarius  non 
vocatus  advenit.  Praecepitque  Papa  ut  nul- 
lus  ei  assurgeret.  Et  dixit  Papa  Hilario  : 
Tune  es  Hilarius  Gallus  ?  Respondit  S.  Hi- 
larius  :  Non  suni  Gallus,  sed  de  Gallia;  id 
est,  non  sum  de  Gallia  natus,  sed  de  Gal- 
lia  episcopus.  Surgeus  autein  Papa  cum  in- 
dignatione,  dixit  :  Modicum  praestolare  D 
donec  redeani,  et  quod  mereris,  tibi  retri- 
buam.  Cui  Hilarius  :  Si  non  redieris,  quis 
mihi  pro  te  respondebit  ?  Et  Papa  :  Mox, 
inquit,  redibo,  et  tuam  superbiam  humi- 
liabo.  Quumque  ad  secreta  natur»  Papa 
ivisset,  oinnia  intestina  sua  effudit,  et  in- 
feliciter  obiit.  Pra?terea,  Hilarius  patienter 
ferens  quod  nullus  sibi  locum  praebuit,  in 
Pt.x\m.\.  terram  se  posuit,  dicens  :  Domini  est  terra 
et  plenitudo  ejus.  Et  protinus,  Deo  juben- 
te,  terra  se  extulit,  atque  ad  aliorum  epi- 

T.  31. 


scoporum  altitudinem  se  levavit.  Quumque 
Papa  nuntiaretur  niortuus.  surgens  Hilari- 
us,episcopos  confirmavit  in  fide  catholica. 

Porro  in  Aurea  legenda  istud  in  dubium 
vertitur,  quia  in  Ecclesiastica  vel  Tripar- 
tita  historia  nil  inde  recitatur,  nec  Chro- 
nica^  referunt  fuisse  tunc  aliquem  Papam 
ita  vocatum,  et  quia  Hieronymus  ait :  San- 
cta  Romana  Ecclesia  semper  immaculata 
permansit,  et  in  futuro  manebit,  ab  omni 
haeretica  pravitate.  Verumtamen  agnoscen- 
dum,  quod  in  Historia  tripartita  narra- 
tur,  tempore  Constantii  imperatoris  fuisse 
quemdam  Papam  Liberium  nomine,  qui 
primo  fuit  catholicus,  et  ob  id  a  Constan- 
tio  in  exsilium  missus  est.  Qui  exsilii  t;e- 
dio  victus,  Arianae  consensit  perfidiae,  et 
sic  ad  sedem  suam  fuit  reductus.  Idem  in 
Chronica  Martiui  habetur.  Et  forsan  Papa 
ille  alio  nomine  dictus  est  Leo,  vel  ex 
scriptorum  vitio  est  erratum  in  nomine. 
Nec  verba  Hieronymi  possunt  sic  sumi, 
quod  omnes  summi  Pontifices  fuerunt  et 
erunt  vere  catholici  :  quia  hujus  opposi- 
tum  in  multis  legitur  locis.  Archidiaconus 
quoque,  et  Cancellarius  Parisiensis,  pluri- 
mique  doctores  affirmant,  quod  valde  pe- 
riculosum  esset,  ultimatam  fidei  seu  cre- 
dendorum  determinationem  committere 
Romano  Pontifici  :  quoniam  ille  potest  er- 
rare  in  fide.  Idcirco  in  hoc,  generale  con- 
cilium  praefertur  determinationi  summi 
Pontificis  :  quia  in  iis  qUiT  sunt  fidei  et 
salutis,  errare  non  potest,  sicut  nec  uni- 
versalis  Ecelesia,  propter  certam  directio- 
nem  Spiritus  Sancti. 

Itaque  hujus  sancti  praesulis  B.  Hilarii, 
qui  in  sapientia  profundissimus  fuit,  se- 
quamur  vestigia,  et  ejus  invocemus  suf- 
fragia,  quatenus  intercessione  ac  meritis 
ejus,  gratiam  in  praesenti  et  gloriam  in 
futuro  adipiscamur,  queinadmodum  ipse 
feliciter  obdormivit  in  Domino.  Quum  et- 
enim  ageret  in  extremis,  tanta  lux  intravit 
ad  eum,  quod  sacerdos  ei  ministrans  eam 
ferre  non  potuit ;  et  tunc  lumine  paulatim 
recedente,  ipse  beatus  Pater,  praesul  et 
Doctor,  migravit  ad  Dominum. 

13 


IN   FESTO 
S.  ANTONII   ABBATIS 


SERMO   PRIMUS 


DE    VITA     ET    LAUDIBUS     S.    ANTONII. 


L.-l  UDEMUS  viros  gloriosos  et  patres  A 
nostros.  Eccli.  xliv,  1. 
Inter  gloriosissimos  christianap  fidei  vi- 
ros  signiferos  et  beatissimos  Patres  ana- 
choretas  ac  eremitas,electus  Dei  B.  Antoni- 
us  mirabiliter  splendet,  et  commendatur 
a  multis. 

Primo  a  sua  laudabili  vita  tempore  pue- 
ritise  suae  atque  in  sseculo.  Quuin  enim  in 
^Egypto  ex  nobilibus  et  devotis  esset  pa- 
rentibus  natus,  nulli  puerorum  vanitati, 
voluptati  aut  negligentiae  se  donavit ;  sed 
cum  parentibus  ecclesiam  visitavit  assi-  B 
due,  et  quidquid  in  ea  audivit  de  sacris 
Scripturis,  commendavit  memoris,  et  pree- 
cepta  opere  adimplevit.  Porro.post  mortem 
parentum,  quum  esset  annorum  circiter 
viginti,  ingressus  ecclesiam,  audivit  verba 
Matth.-i.li.,  Christi  in  Evangelio  legi  :  Si  vis  perfectus 
"'■  esse,  vade,  vende  omuia  quce  habes,  et  da 

pauperibus,  et  habebis  thesaurum  in  coelo. 
Statimque  omnia  quae  habuit,  vendidit  at- 
que  pauperibus  erogavit;  et  saecuium  de- 
reliuquens,  conjunxit  se  monachis. 

Secundo  beatissimus  pater  Antouius  C 
commendatur  a  suo  quotidiano  et  magno 
valde  profectu  virtutum  iii  vita  monastica. 
Omnium  enim  Fratrum  consideravit  vir- 
tutes,  easque  tota  diligentia  sequebatur, 
et  quotidie  cum  majori  fervore  Deo  servi- 
vit.  Vixit  etiain  de  labore  manuum  sua- 


rum  :  imo  mercedem  operis  sui,  pretio 
panis  excepto,dedit  pauperibus.  In  orationi- 
bus  pernoctabat  saepissime.  Edebat  semel 
in  die  post  solis  occasum  ;  interdum  autem 
usque  ad  quartum  diem  mansit  jejunans. 
Cibus  ejus  fuit  panis  et  sal ;  potus,  modi- 
cum  aqua».  Frequenter  super  nudam  ter- 
ram  dormivit ;  et  induebatur  cilicio. 

Tertio  commendatur  a  victoria  tentatio- 
num.  Innumerabiles  iiamque  tentationes  a 
daMiionibus  pertulit,  sed  Christi  virtule  in 
cunctis  praevaluit.  Quumque  spiritus  for- 
nicationis  eum  tentasset  diu  et  acriter, 
tandem  victus,  apparuit  S.  Antonio  in  for- 
ma  pueri  horridi,  nigri  ac  fcetidi.  Post 
hsc  Antonius  in  quodam  sepulcro  se  clau- 
sit,  et  ibi  solus  soli  Deo  diebus  vacavit  ac 
noctibus,  Quod  cernens  diabolus,  congre- 
gatis  satellitibus  suis,  Antonium  diversis 
laceravit  vulneribus,  et  tam  dire  eum  per- 
cussit,  quod  motum  perdidit  ac  loquelam, 
Viribus  vero  aliqualiter  resumptis,  dixit 
daemonibus  :  Ecce  hic  sum,  non  fugio 
vestra  certamina,  nullus  a  caritate  Christi  Rom. 
ine  separabit.  Tunc  repente  diaboli  in  for-  ^''''^^' 
mis  leonum,  taurorum,  ursorum,  serpen- 
tium,  scorpionum,  pardorum,  aspidum  et 
luporum,  irrueruut  in  eum,  et  corpus  ejus 
diversis  impleverunt  vulneribus,  Ipse  au- 
tem  mente  constans  mansit  in  Deo.  Tunc 
Dominus  Jesus  Christus  cum  ingenti  luce 


IN   FESTO   S.  ANTOMI   ABBATIS.    —   SERMO    PRIMVS 


2/0 


deseendens,  apparuit  ei,  omnisque  deeino- 
num  fugit  turba.  Antonius  autem  Domi- 
num  videns,  dixit  :  Ubi  eras,  bone  Jesu, 
ubi  eras  ?  Quare  a  principio  non  adluisti, 
ut  sanares  vulnera  mea?  Cui  Christus  re- 
spondit  :  Antoni,  hic  eram,  sed  e.xspecta- 
bam  videre  certamen  tuum  ;  el  nunc,  quia 
viriliter  diinicasti,  iu  toto  mundo  te  faciam 
noininari. 

Quarto  laudatur  S.  Antonius  ab  ereini- 
tica  et  solitaria  vita.  Nam  post  pr«fatain 
victoriam,  ingressus  est  eremum.  Reperit- 
que  in  via  magnum  discuin  argenteum, 
quem  a  diabolo  ibi  inteliexit  esse  proje- 
ctum,  increpavitque  dffimonem,  et  proti- 
nus  discus  disparuit.  Progrediens  vero, 
invenit  grandem  auri  verissimi  massam, 
et  admiratus  niagnitudinem  radiantis  me- 
talli,  fugit  ab  eo  tanquam  ab  incendio.  Et 
sic  landem  pervenit  in  eremo  ad  quoddam 
caslellum,  venenatis  bestiis  plenum,  qiue 
Antonio  introeunte,  fugerunt.  Ipse  autein 
introitum  castelli  lapidibus  obstruens,  so- 
lus  permansil  ibidem.  Et  bis  in  anno  per 
tectum  panem  suscipiens,  nullum  cum 
deferente  panem  habuit  verbum.  Quum- 
que  ibidem  per  viginti  annos  sic  perman- 
sisset,  venit  ad  eum  turba  hominum  co- 
piosa,  tam  notoruni,  quam  infirmorum, 
quam  cupientium  vilam  ejus  sectari.  Sic- 
que  compulsus,  exivit  ad  eos  tam  gratio- 
sus  et  pulcher  in  corpore,  tam  facetus  in 
moribus,  quasi  inter  homines  fuisset  jugi- 
ter  conversatus.  Tunc  plurimos  liberavit 
ab  immundis  spiritibus,  et  multorum  cu- 
ravit  infirmitates,  atque  diversa  peregit 
miracula.  .Edificavit,  consolabatur  instru- 
xitque  universos,  ita  quod  tunc  plures 
ejus  coeperunt  vestigia  sequi,  et  eremum 
inhabitare,  ac  ejus  discipuli  fieri  :  quibus 
et  regulam  docuit  conversandi.  Deinde 
tempore  procedente,  coeperunt  innuinera- 
bilia  monacliorum  iniliia  in  solitudini- 
bus  habitare,  et  Deo  altissimo  in  omni 
sanctitate  atque  justitia  ministrare. 

Quinto  laudatur  felix  Antonius  a  fortitu- 
dine  animi.  Quuin  enim  persecutio  impiis- 
simi  Maximiani  exsurgeret,  Antonius  mar- 


A  tyribus  se  conjunxit,  et  eis  in  carcere 
ministravit,  confortavitque  corda  eorum, 
et  morti  adjudicatos  prosequebatur  usque 
martyrii  locum.  Quamobrem  judex  iratus, 
jussit  eum  a  civitate  expelli.  Ipse  vero 
intrepidus  lavans  vestem  suain,  die  se- 
queiiti  in  eminenti  se  posuit  loco,  can- 
denti  veste  prsecinctus,  ut  suo  adspectu 
procedentem  judicem  provocaret.  Tanique 
ferventer  optavit  mori  pro  fide,  quod  plu- 
riinum  tristabatur  eo  quod  sibi  martyrium 
cupienti  corona  martyrii  non  dabatur.  In- 

B  super,  quum  Balacius  dux  .Egypti,  vir 
Arianus,  vastaret  Ecclesiam,  in  tantum 
ut  virgines  monachosque  nudatos  publice 
flageilaret,  scripsit  ei  Antonius  :  Video 
iram  Dei  super  te  venientem  ;  desine  per- 
sequi  Christianos,  ne  plaga  Dei  te  occupet. 
Legit  infelix  epistolam,  et  derisit,  atque 
Antoiiio  minabatur.  Itaque  post  quiiique 
dies  equus  Balacium  dejecit  in  terram, 
sicque  ipsius  femora  laceravit  atque  cor- 
rosit,  ut  post  diem  tertium  moreretur. 
Sexto  commendatur  Antonius  a  magna 

C  sapientia  et  discretione,  ac  efficacia  in  ex- 
hortando  instruendoque  alios.  Erat  equi- 
dem  tantse  famae,quod  etiam  Constantinus 
Magnus  imperator  et  filii  ejus  crebro  litte- 
ras  miserunl  ad  euin  tanquam  ad  patrein, 
roganles  ut  eis  rescriberet.  Quibus  rescri- 
psit :  ne  magnam  putarent  regiam  potesta- 
tem,  et  ne  temporali  tumerent  imperio, 
sed  mortales  et  a  Christo  judicandos  se 
esse  adverterent,  circa  subjectos  quoque 
clementiam  justitianique  servarent,et  pau- 
perum  curani   haberent.  Talibus  scriptis 

D  susceptis,  principes  illi  vehementissime 
la>tabantur.  Praeterea  pagani  philosophi, 
mirabiiia  sancti  ac  gloriosi  Antonii  audi- 
entes,  frequenter  venerunt  ad  euin.  Quum- 
que  quadam  vice  duo  viri  ad  eum  venis- 
sent,  dixit  :  Cur  ad  hominem  stultum 
venistis  ?  Responderunt  :  Non  ad  stultum, 
sed  ad  virum  valde  sapientem  venimus. 
Dixitque  eis  :  Si  ad  stultum  venistis,super- 
fluum  assumpsistis  laborem  ;  si  autem  ad 
sapientem,  imitari  me  congruit.  Alia  vice, 
dum    quidam    philosophi   eum    irriderent 


27G 


ns'   FESTO    S.  ANTOMl    ABBATIS.    —   Al>   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECIWDUS 


qiioniam  litteras  ignoravit,  dixit  ad  eos  :  A 
(juid  prius  est,  inteilectus  an  litter.T  ?  et 
quid  horum  alterius  est  origo  ?  Responde- 
runt  :  Intellectus.  Inlulilqiie  Anlonius  ; 
Ergo  qui  inteliectuni  liabet  incolumem, 
litteras  non  requirit.  Erat  autem  beatus 
atque  gloriosus  Antonius  affabilis  et  ju- 
cundus,  non  rigidus  et  siivestris,  et  tantae 
efficaciffi  in  loquendo,quod  nullus  ad  eum 
fruslra  venit.  Imo,  si  qiiis  mcerore  cordis 
affligebatur,  trislitiam  vertil  in  gaudium  ; 
si  ira  fuit  commotus,  in  mansuetudinem 
vertit  eamdem  ;  si  concupiscentice  fuit  se-  B 
ctator,  pudicus  et  castus  effectus  est ;  si 
paupertatem  suam  graviter  tulit,  deinceps 
cum  gaudio  eam  sustinuit. 

Septimo  commendatur  a  gratia  prophe- 
tiffi,  atque  ccelestium  multitudine  visio- 
num.  Multa  enim  secretissima  futura  ei 
revelavit  Spiritus  Sanctus.  Nam  Arianae 
hopresis  persecutionem  per  duos  annos 
prsedixit.Sancti  quoque  Ammonis  animam 
vidit  ab  angelis  ferri  in  ccelum,  sicut  et 
animam  B.  Pauli  primi  eremitae.  Deinceps 
quadam  vice  sensit  se  raptum  in  spiritu,  C 
atque  ab  angelis  portari  in  altum.  Occur- 
reruntque  daemones,ascensionem  ejus  im- 
pedire  conantes.  Augelis  autem  quaerenti- 
bus  quare  hoc  facerent,  coeperunt  daemones 
objicere  quidquid  culpae  in  Antonio  un- 
quam  fuit.  Quibus  angeli  responderunt,non 
debere  eos  illas  commemorare  quae  ante 
monasticae  vitse  assumptionem  fuerunt  in 


eo,  sed  si  quas  incnrrisset  ciilpas  post- 
quam  monachus  factus  csl.  Tunc  deficien- 
tibus  dcemonibus,  liber  Antonio  patebat 
ascensus;t't  statim  rediit  ad  se  ipsum.  Ite- 
rum  dixit  beatus  atque  gloriosus  Anto- 
nius  :  Vidi  aliquando  diabolum  excelsum 
corpore,  qui  se  habere  Dei  virtutem  ac 
providentiam  ausus  est  dicere,  et  dixit  ad 
me  :  Quid  vis  tibi  donari  a  me,  Antoni  ? 
Ego  aiitem  sputum  meuin  iii  os  ejus  pro- 
jeci,  et  in  Christi  virtute  me  totum  in 
eum  injeci;  moxque  disparuit. 

Prseterea,  de  sapientia  et  doctrina,  de 
iniraculis  atque  prodigiis,  de  prophetiis, 
sanctitate  et  excellentiis  sanctissimi  patris 
Antonii,  in  libris  Vitaspatrum  multa  valde 
prseclara  leguntur. 

Postremo,  quum  centum  et  quinque  es- 
set  annorum,  plenus  virtutibus,  mortem 
suam  suis  pra?dixit  discipulis.  Ceterisque 
reiictis,  duos  ad  se  convocavit,  in  quorum 
prcesentia  tradidit  spiritum,  sanctis  ange- 
lis  ad  ejus  animam  secum  in  coelum  per- 
ferendam  descendentibus.  Quorum  prse- 
sentiam  ex  hilaritate  vuitus  sanctissimi 
atque  gloriosissimi  patris  Antonii  cogno- 
verunt  duo  illi  ejus  discipuli. 

Itaque  liujus  beatissimi  et  sanctissimi 
Patris  instruamur  exemplis,  provocemur 
virtutibus,  proficiamus  doctrinis,  qiiate- 
nus  Deo  quolidie  cum  majori  diligentia 
ministrantes,  beatitudinem  adipiscamur 
seternam. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


CUJUSMODI    MO.NASTICA   DEBEAT    ESSE   VITA,   JUXTA    EXEMPLUM    SANCTISSIMI    PATRIS   ANTONII. 


PATREM muUarum  gentium  constitui  D  ham  patriarcha  litteraliter  scripta,  de  feli- 
<e  ««/(?  Z>(?!/w.Gen.xvii,5;Rom.iv,  17.      cissimo  viro  S.  Antonio  optime  exponun- 
Verba  haec  de  sanctissimo  patre  Abra-      tur  :  quem  Dcus  omnipotens  et  excelsus 


IN    FESTO    S.  ANTOMI    ABBATIS.   —    AD    RELIGIOSOS  :    SERMO   SEC.UNDUS 


277 


I  retr.  IV, 

II. 

1  Cor.  XV, 
33. 

/*.S,XXXT11I. 


Apoc.m,i6 
Caht.m.J 


inuumerabilium  multitudinum  monacho- 
rum  constituit  patrem  ;  qui  universorum 
religiosorum  magister,  dux  et  parens  re- 
ctissime  appellatur;  cujus  vita  totius  mo- 
nasticse  conversationis  est  forma  ;  cujus 
doctrina  est  omnium  nostrum  institutio 
optima.  Nunc  igitur  perpendamus  quid  de 
magno  et  sanctissimo  atque  gloriosissimo 
patre  Antonio  protestetur  et  scribat  ma- 
gnus  et  sacer  ille  antistes  Athanasius,  qui 
et  illius  fuit  ad  tempus  discipulus. 

Quum  Antonius  adhuc  puer  esset,  litte- 
ris  non  se  fecit  erudiri,non  ineptis  fabulis 
passus  est  se  implicari,  sed  Dei  deside- 
rio  flagrans,  innocenter  habitavit  domi.  Ad 
ecclesiam  quoque  ssepe  cum  parentibus 
veniens,  nec  puerorum  lascivias,  nec  ju- 
venum  negligentias  sectabatur,  nec  delica- 
tos  cibos  quaerebat.  — Ecce  quanta  fuit  in- 
nocentia  ejus.et  quanta  fuit  ejus  sapientia 
innocentia  decorata.  Qua>  quum  ita  se  ha- 
beant,quid  est  quod  nos  reIigiosi,post  pro- 
fessionem  vita»  monastica;  adhuc  vanis  fa- 
bulis  delectamur,  et  sseculares  rumores, 
verba  inania  ad  cachinnos  et  dissolutiones 
movenlia,  libentius  quam  sacra  audimus 
ac  recitamus  eloquia,  quum  tauien  S.  Be- 
nedictus  hujusmodi  verba  in  sua  anathe- 
matizaverit  Regula,  et   princeps  Aposto- 

,  lorum  hortetur,  Si  quis  loquitur,  quasi 
sermones  Dei?  Etenim  Paulo  testante.Cor- 
rumpunt    mores    bonos    colloquia    mala. 

,  Imitemur  ergo  Prophetam,  qui  ait  :  Dixi, 
Custodiam  vias  meas,  ut  non  delinquam 
in  lingua  mea. 

Prffterea  sanctus  pater  Antonius,  in  pue- 
ritia?  annis, desiderio  omni  spirituali  flagra- 
vit.  Erubescat  ergo  religiosus  qui  quum 
longo  tempore  in  Ordine  fuerit,  adhuc  pi- 
ger  ac  frigidus  invenitur,  tardus  ad  sur- 
gendum,  debilis  ad  psalJendum  :  ad  ea 
quae  carnis  sunt,  velox,  fortis  et  alacer; 
ad  ea  vero  quse  spiritus  sunt,  gravis  et 
seger.  Vereamur  quod  in  Apocalypsi  loqui- 
tur  Dominus  :  Nunc,  quia  tepidus  es,  in- 
cipiam  te  evomere  ex  ore  meo.  Va?  his 
qui  quum  spiritu  coeperint.carne  consum- 
mantur  :  qui  pro  eo  quod  quotidie  adde- 


A  rent  ad  fervorem,  omni  die  pigrescunt ; 
et  quum  quotidie  diligentiores  timoratio- 
resque  fierent,  onini  die  fiunt  remissiores 
atque  ad  exteriora  amplius  fusi.  Quorum 
unicuique  loquitur  Deus  in  Apocalypsi  : 
Habeo  adversum  te  quod  caritatem  tuam  Apoc.n 
primam  reliquisti ;  memor  esto  itaque  un-  ^' 
de  excideris,  et  pcenitentiam  age,  alioqui 
venio  tibi  cito. 

Insuper  gloriosissimus  pater  Antonius 
benedictionibus  dulcedinis  Dei  copiosissi- 
me  mirabiliterque  pra>ventus,  innocenter 

B  habitavit  in  domo  sua.  Ita  et  nos  in  domo 
Domini,  in  sancto  ccenobio,  in  medio  fra- 
trum  innocenter  moremur,  nullum  laeden- 
tes,  neminem  scandalizantes,  ne  peccantes  icor. 
in  fratres,  et  conscientiam  eorum  percu-  ''■ 
tientes,  in  Christum  peccemus.  Ideo  nam- 
que  hortatur  Apostolus  :  Nulli  malum  pro   nom. 
malo   reddentes ;    providentes   bona   non  "" 
tantum  coram  Deo,  sed  etiam  coram  om- 
nibus  hominibus.  Non  quseramus  cibaria 
delicata  :  quia  quae  carnem  oblectant,  spi- 
ritum  perimunt,  curamque  carnis  in  desi-  lotd. 

C  deriis  facere  prohibemur.  '*' 

Amplius,  electus  Dei  pater  Antonius 
mox  ut  monachus  fieri  coepit,  se  cum  om- 
ni  cordis  diligentia  ad  plenum  extendit 
profectum  virtutum;  et  universorum  quos 
vidit  Fratrum  viitutes  considerans,  unius- 
cujusque  iinitabatur, inio  et  superabat  vir- 
tutem.  De  hoc  S.  Athanasius  refert  :  Uni- 
versa  Dei  preecepta  custodiens,  memoriam 
pro  libris  habebat ;  sicque  vitam  suam  in- 
stituens,  ab  universis  puro  diligebatur  af- 
fectu.  Omnibus  quoque  ad  quos  pergebat 

D  obediens,  proprias  singulorum  gratias  hau- 
riebat  :  illius  sequebatur  jucuuditatem, 
hujus  mansuetudinem;  illius  vigilantiam, 
hujtis  contineiitiam.  allerius  legendi  indu- 
striam  :  et  sic  uuiversis  virtutum  semini- 
bus  irrigatus,  sedit  in  cellula  sua.  Nec 
unquam  contra  siios  movebatur  cosevos, 
sed  in  hoc  ardentissimus  mansit  ne  in 
pra^fatis  viitutum  operibus  inveniretur  cui- 
quam  secuiidus. 

Ex  his  multipliciter  ac  saluberrime  in- 
iormamur.  Primo,  ut  bona  aliorum  dili- 


278 


IN    FESTO    S.  ANTOMI    ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   SECUNDUS 


Pror.xi.i' 
*  investiga 
tor 


genter  consideremus  ad  iniitandiiin.  i't 
ununiquemque  in  ea  sequamur  virtutc  in 
lCor.viT,:.  qua  magis  abundat.  rnusquisquc  namquc, 
ut  ait  Apostolus,  propriuni  donum  habcl  a 
Deo.  Secundo,  ut  aliorum  defectus,  quan- 
tum  valemus.  pie  dissimulcmus,  nec  scan- 
dalizemur  cx  eis,  sed  iiilcrpretemur  in 
melius  quantum  fieri  potest,  salvo  debito 
correptionis  fratcrna^  ct  subvcntionis  cari- 
tativa^,  ncc  aliqucm  lcmcrc  judiccmus. 
Istud  ulique  ad  probilatem  speclat  alquc 
prudcntiam.  Omnes  siquidem  homincs  su- 
mus,  et  aliquid  delectuosilatis  in  unoquo- 
que  apparet  :  quod  modo  prfftacto  pie 
dissimuiandum  censctur.  Sed,  heu !  hujus 
oppositum  mulli  in  monasteriis  faciunl. 
qui  ad  observanda  ct  cnarranda  aliorum 
mala  sunl  proniores,  quam  ad  intuenda  ac 
recolcnda  bona  eorum,  non  obstante  quod 
Saloraon  contestatur  :  Qui  obscrvator*  est 
malorum,  opprimeUir  ab  eis.  Tales  ad  te- 
meraria  judicia  sunt  proclives :  et  si  pio 
suis  increpentur  cxccssibus,  se  excusant 
per  aliorum  defectus,  et  prsesidenti  obji- 
ciuut,  cur  alios  graviusque  peccantes  non 
increpet  nec  casligel.  Isti  sunt  versipelles 
perversique  sensus  homincs,  monachalis 
vitae  fundamento  carentes,qui  aliorum  ne- 
gligentias  potius  quam  virtutes  sequuntur. 
Tertio  ex  pra:>dictis  instruimur,  ne  con- 
tra  fratres  nostros  moveamur  ira,  indigna- 
tione,  impatientia,amaritudine  aut  rancore, 
sicut  hortatur  Apostolus  ad  Ephcsios  : 
Omnis  amaritudo  et  ira  et  indignatio  ct 
clamor  tollatur  a  vobis  cum  omni  malitia; 
estote  autem  invicem  benigni,  misericor- 
des,  donantes  invicem,  sicut  et  Deus  in 
Christo  donavit  vobis.  Quarto,  ut  unus- 
quisque  conetur  alterum  in  omni  virtu- 
lum  profeclu  sincero  pnecederc,  cumquc 
in  omni  humilitate,  paticntia,  mansuetu- 
dine,  caritate,  constantia  superare,  nec  in 
hoc  unquam  tepescal.  juxta  illud  ad  Phi- 
lippeuses  :  Nihil  agatis  per  contenlionem, 
neque  per  inanem  gioriam,  sed  per  huuii- 
litatem,  superiores  sibi  inviccm  arbitran- 
tes.  Tunc  ergo  nos  turpiter  succubuisse 
noscamus  ac  deploremus,  dum  pro  convi- 


Ephes.  IV, 
31,  Zi. 


Philipp.  II 
3. 


A  tio  coiivitium  reddimus,  dum  altcrius  im- 
probilatc  offendimur,  dum  illatam  nobis 
injuriam  vindicamus  aut  vindicarc  opla- 
nuis,  quum  scriptum  sit  nobis  :  Noli  vinci  Rom.\»,i\ 
a  malo,  sed  vince  in  bono  malum.  Et  Chri- 
stus  edocuit,  ut  in  unam  percussi  maxil-  .Vuha.v 

39 

lam,  prfebeamus  et  alleram.  Unde  et  Jcre- 
mias  solitarium  verum  describens  :  Dabit  nren.m 
(inqiiit)  percutienti  se  maxillam,  salurabi- ' 
tur  opprobriis.  Cujus  rei  pcrfectissimum 
pra>buit   se   exemplar   Christus,   qui   per 
Isaiam  praedixit  :  Corpus  meum  dedi  per-  /s.  i..  c. 

B  cutienlibus,  et  genas  meas  vellentibus; 
faciem  mcam  non  averti  ab  incrcpantibus 
et  conspuentibus  in  me.  Quid  ad  hajc  di- 
cturi  sunt,  qui  pro  levi  verbo,  pro  forefa- 
cto  pcrmodico  offenduntur,  conqueruntur 
et  ulciscuntur  se  ipsos  ?  Qualiter  isli  se- 
quuntur  Christi  vestigia,  qui  hortatur,  Qui  joann.\u 
inihi   ministrat,  me  sequatur?  -*■ 

Pripterea  beatissiinus  pater  noster  Anto- 
nius  de  singulari  fortitudine  ac  triumpho 
contra  aerias  polestates  prffcipue  com- 
mendatur,  quia   ut  S.  Athanasius  scribit, 

C  multipliciter  ac  gravissime  a  dsemonibus 
tenlabatur,  quibus  invictissime  ac  victo- 
riosissimc  resistebat.  Tenlalionibus  nam- 
que  de  vanitatibus  et  gloria  mundi,  de 
voluptalibus  carnis,  per  fidem  atque  rae- 
moriam  dominica^  passionis,  per  orationes 
assiduas,  per  jejuiiia  magna  et  abstinen- 
tias  arduas.  per  recordationes  districtionis 
divini  judicii  infernaliuraquc  fiainmarum, 
resistebal.  His  itaquc  modis  eliam  cunctis 
nos  tentationibus  rcluctcmur ;  nec  fatige- 
mur  animo  in  hujusmodi  praelio,  sed  fide 

D  et  spe  roborati,  Sanctorum  quoque  exem- 
plis  instructi,  tanlo  robustius  resistamus, 
tanto  indesincntius  ac  ferventius  exercitiis 
inhffreamus  virlutum.passionemque  Chri- 
sti  noslris  inscribamus  pecloribus,  atque 
novissima  nostra  continue  prsemeditemur, 
quanto  validius  a  diabolo,  carne  seu  mun- 
do  tenlainur.  Non  enim  coronalur  nisi 
qui  legitime  certaverit  :  ncc  sunt  condi- 
gnae  passiones  hujus  temporis  ad  futuram 
gloriam  ieternalem,qu8e  preestabitur  virtu- 
ose  cerlantibus:  sed  et  bonorum  laborum  Sap.m.io. 


; 


II  Tini.n,^. 

/tom.  VIII, 

18. 


:  i 


IN   FESTO   S.  ANTONII   ABBATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIIS 


279 


gloriosus   et   incomparabilis  est  fructus.  A  victus,  nec  formidavit  reportari  ac  reverti 


Postremo  sanctissimus  pater  Antonius 
etiam  corporaliter  a  deemonibus  usque  ad 
mortem  semel  et  iterum  durissime  flagel- 
latus  est,  ita  quod  vocem  amisit  et  mo- 
tum.  In  variis  quoque  ferarum  formis  a 
maiignis  impugnatus  spiritibus,  mansit  in- 


ad  foveam  in  qua  fuerat  tam  dire  percus- 
sus.  Ejus  ergo  exemplis  omnem  puerilem 
abjiciamus  formidinem,  et  constantes  si- 
mus  in  Domino,  cum  Propheta  dicentes  : 
Dominus  illuminatio  mea  et  salus  mea,  p».xiLvi,  i. 
quem  timebo? 


SERMO  TERTIUS 


CONTRA    TEPOREM  ;    ET   QUOMODO   DIABOLI    INSIDI.E    SPIRITUALI   ALACRITATE   VINCANTUR. 


0 


Eccli.  xLiv 

20. 


Ibid.  xLviii 
4. 


UIS  poterit  similiter  tihi  gloriari^ 
Eccli.  XLViii,  4. 

Verba  hsec  de  magno  et  admirabili  illo 
Elia  ad  litteram  scripta,  de  beatissimo  pa- 
tre  Antonio  digne  accipiuntur.  Hujus  nam- 
que  praeclarissimi  magni  .\ntonii  tanta  est 
exceilentia,  tam  admirabilis  laus,  tam  sin- 
gularia  quoque  prseconia,  ut  de  ipso  val- 
de  specialiter  asseratur  :  Non  est  inventus 
similis  illi,  qui  conservaret  legein  Excel- 
si ;  et  iterum,  «  Quis  poterit  similiter  tibi 
gloriari  ?  » 

Porro,  quamvis  debeamus  eum  ulcum- 
que  pro  viribus  imitari,  magis  tamen  po- 
situs  est  nobis  in  admirationem  et  humi- 
liationem,  quam  in  imitationem  seu  ad- 
sequationem  :  quafenus  excellentiam  su.t 
vitae  pensantes,  nostram  qualemcumque 
convcrsationem  reputemus  pro  nihilo,  et 
in  huinilitatis  abyssum  iios  deprimamus. 
Quid  ergo  de  eo  refert  cjus  Legenda,  imo 
Athanasius  patriarcha,  archipra-sul  el  do- 
ctor?  qui  tantse  fuit  auetoritatis  iu  divinis 
Scripturis,quod  nullus  unquam  ausus  fuit 
eum  negare,  ut  in  prima  parte  Summa> 
suse  recitat  S.  Thomas,  quemadmodum 
nec  Gregorium  Xazianzenum,  secundum 
B.  Hieronymum.  Inediae  (inquit)  et  vigi- 
liarum  tam  patiens  erat,  ut  credulitatem 
viribus  vincerel  :  hoc  est,  tantis  abstiiieu- 
tiis  atque  vigiliis  se  afflixit,  ut  ciedi  noii 
valeat.  In  oratiouibus  penioctabal  s;epis- 


B  sime.  Edebat  semel  in  die  po.st  solis  occa- 
sum ;  interdum  biduo  ac  triduo  permansit 
jejunus,  quarta  die  se  reficiens.  Sumpsit 
autem  panem  et  sal,  et  potum  aquae  per- 
modicum.  Membra  vero  quieti  dans,  junco 
contexto  atque  cilicio  utebatur,  et  saepe 
super  nudam  humum  jacebat. — Ecce  qua- 
liter  corpus  suum  jugiter  castigavit,  et  in  icor.  u, 
servitutem  animse  illud  redegit.  Si  ergo  "'" 
vir  tantfe  innocentise,  innocens  corpus  su- 
uni  tractavit  tam  dure,  quid  oportet  nos 
facere?  Xain  et  ab  immoderafa  sumptione 

C  panis  et  aqute  docuit  praecavendum. 
Praeterea,  si  magnum  Sanctum  hunc  in 
praetactis  corporalibus  exercitiis  assequi 
non  valeinus,  saltem  in  interioribus  exer- 
citationibus  cordis  eum  sequi  conemur. 
Ipse  etenim  merifa  laborum  suorum  ne- 
quaquam  temporum  longitudine  compu- 
tavit,  sed  scmper  tanquam  in  principiis 
constitufus,  ad  profectum  divini  timoris 
se  ipsuin  amore  atque  spontaneo  excitavit 
obsequio,  novis  meritis  cupiens  seinper 
augere  praeterita,  memor  Apostoli,  qui  te- 

D  statur  :  Praeferita  obliviscens,  in  anteriora  piutipp.m, 
extendo  me  ipsum.  Meminit  quoque  Eliae  "' 
propheta',  dicentis  :  Vivit  Dominus,  in  cu-  iiWfff.xvu, 
jus   conspectu    sto   hodie.    Et   disserebat  '■ 
cur  /lodic  esset  appositum  :  quia  non  eom- 
putavit  Elias  praterituin  tempus  quo  Deo 
servivit,   sed  taiKiuam  quotidie  in  certa- 
miue  positus,  talem  se  cupiebat  prajberc 


280 


IN   FESTO   S.  AMOMI    ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  t    SERMO   TERTIl'S 


qualem  sciebat  esse  dignum  Dei  conspe- 
ctibus.  utpote  cor  purum,  (livina>  voluntati 
obedire  scmpcr  paratum.  E.\  liis  reprchen- 
ditur  et  damnatur  ca>citas  et  ignavia  no- 
stra  :  qui  quasi  pro  magno  aliqno  compu- 
tarc  solemus  aliisquo  referre,  quod  multis 
annis  in  Ordine  luimus :  et  non  potius  ve- 
recundamur  ac  deploramus,  quod  in  tot 
annis  non  solum  tam  parum  profecimus, 
sed  tantas  demum  culpas  negligentiasque 
incidiraus,  atque  a  pristino  fervore  ita  te- 
puimus,ut  videaniur  inter  illos  posse  com- 
.Vaiih.  putari  de  quibus  pra>dixit  Salvator  :  Re- 
xiiv,  li.  frigescet  caritas  multoruni.  Resipiscamus 
ergo  ab  istis  insaniis.  et  quotidie  sicut  no- 
stra  requirit  professio,  proficere  enitamur, 
memores  doctrinae  electissimi  hujus  Anto- 
nii,  qui  dicebat  :  Hoc  sit  primum  et  com- 
mune  cunctis  mandatum, nullum  in  arrepti 
propositi  vigore  lassescere,  sed  quasi  quo- 
tidie  inchoantem  augere  semper  quod  coe- 
pit,  prffsertim  quum  humans  vita?  spatia 
a?ternitati  comparata,  brevissima  sint  et 
parva.  Ita  exorsus,  paululum  siluit,  et  ad- 
miratus  nimiam  Dei  largitatom.  adjecit  : 
In  prapsenti  vita  sequalia  sunt  pro  reruni 
coramutationibus  pretia  ;  proraissa  autem 
felicitas  sempiterna  vili  pretio  compara- 
tur  :  nam  brevi  tenipore  hujus  vita?  potest 
quis  eara  proniereri  ac  adipisci. 

Pra>terea,  ultra  prsehabita  adhuc  magna? 
nimis  sunt  excellentia?  virtuosissimi  hujus 
Antonii.  Xam  inter  illius  temporis  horaines 
primus  ingressus  est  eremum,  quantum 
ad  id  quod  sciebatur  :  nara  quanivis  glo- 
riosissimus  Paulus  Theba^us  ante  intro- 
gressus  fuisset  descrtum,  lioc  tainen  tunc 
latuit  omnes.  In  hoc  ergo  patuerunt  men- 
tis  suae  fervor,  constantia.  imperterritus 
animus,  fortitudo  ac  confidentia,  quod 
aviam  et  horrendara  solitudinera  sic  in- 
travit.  et  castellum  vetustum  venenatis 
animalibus  plenum  introiit  tam  audacter. 
Ad  cujus  adventum  grandis  turba  serpen- 
tiuin  quasi  persecutionem  passa,  mox  fu- 
git.  Ipse  vero  ibidem  per  viginti  annos 
solitarius  in  tanto  mansit  silentio,  quod 
nec  cum  apportantibus  sibi  panem  bis  in 


A  quolibet  anno,  ullum  habuit  verbum.  Tan- 
to  ergo  exemplo  discamus  corde  constanti 
semper  in  Deo  confidere,  nec  magis  in 
nocte  aut  solitudine  quam  in  die  aut  in 
frequentia  hominum  formidare ;  in  celia 
libenter  sedere,  silentium  diligenter  aut 
stricte  servare,  neque  facile  egredi  aut  va- 
gari ;  omne  tempus  fructuose  expendere, 
et  contra  invisibiles  hostes  insuperabiliter 
dimicare.  Nempe,  ut  idem  sanctus  dixit 
Antonius  :  Non  potest  mentem  stabilire  in 
Deo,  qui  non  potest  corpus  suum  servare 

B  in  uno  loco. 

Insuper  multis  et  ineffabilibus  gratia- 
rum  muneribus  decoravit  Creator  hunc 
Sanctum  suum,  ct  cremitica>  ac  anachore- 
ticae  vita>  principem  et  magistrum  consti- 
tuit  eum.  Primo  itaque  ornavit  eum  subli- 
miter  gratia  sapientisp  salutaris.  scientia 
doctrina>  moralis,  intelligentia  Scriptura- 
rum,  abundantia  doctrinarum  :  ita  quod 
Fratribus  regulam  vitae  eremiticce  sapien- 
tialiter  contulit  et  prgefixit,  habuitque  gra- 
tiam  admirabiiem  in  docendo,  exhortando, 

C  consolando  et  corripiendo.  Secundo  ornatus 
fuit  sublimiter  gratia  prophetije.  Tertio, 
gratia  ac  virtute  miraculorura.  Quarto,  de- 
siderio  sustinendi  martyrium.  Quse  omnia 
et  alia  privilegia  ejus  magnifica,  patent  in 
ejus  Legenda  :  in  qua  taraen  multa  valde 
omissa  sunt,  qua;  in  Vitispatrum  atque 
in  volumiuibus  Cassiani  pro  parte  haben- 
tur,  ubi  multa  pra?clarissima  ipsius  docu- 
raenta,  gesta  ac  signa  conscripta  sunt.  Qui 
inter  cetera  dixit  :  Magna  arraa  contra  da?-  ■ 
raonura  tentationes  ac  vitia,  sunt  vita  sin- 

D  cera  et  fidcs  ad  Deum  intemerata.  Credite 
experto  :  pertimescit  Satanas  recte  viven- 
tium  vigilias,  orationes,  jejunia,  mansue- 
tudinem,  voluntariam  paupertatera,  gloriae 
vanae  coutemptuin,  humilitatem,  miseri- 
cordiam,  irae  dejectionem,  et  praecipue 
cor  puruni  circa  Christi  araorem.  Novit 
teterriraus  coluber,  se  ex  Christi  praecepto 
jacere  stib  justorura  vestigiis,  quoniam 
Christus  dixit :  Ecce  dedi  vobis  potestatem  Zi.c.  x.  ic. 
caleandi  super  serpentes  et  scorpiones,  et 
super  omnem  virtutem  inimici.  Si  alacres 


IN    FESTO    S.  ANTONII   ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


281 


in  Deo  fiierimus,  et  fiiliirorum  bonorum 
inflamniaverit  nos  affectus,  si  semper  oni- 
nia  Dei  manibiis  commitlamus,  et  invoce- 
mus  ejus  indesinenter  auxilium,  nullus 
daemonum  nos  expugnare  valebit.  Una  est 
ratio  vincendi  diabolum,  spiritualis  leptitia 
ac  jugis  recordatio  Dei. 

Imitemur  ergo,  o  fratres,  hunc  docto- 
rem,  ducem  et  principem  omnium  mona- 
chorum;ejus  exemplo  strenue  inchoemus, 
viriliter  prosequamur,  salubriter  perseve- 
remus.  In  professione  ista  monastica,  non 
soluni  peccata  in  sseculo  coiitracta  non  ile- 
reinus,  sed  digne  etiam  deploremus,  atque 
in  omni  virtute  infatigabiliter  crescere 
studeamus  :  reminiscentes  quemadmodum 
quadam  die  prapclarissimus  pater  Antoniiis 
quum  orare  coepisset,  sensit  se  raptum  in 
spiritu,  et  in  altum  ab  angelis  ferri.  Pro- 
hibentibus  auteni  et  impedire  volentibus 
deemonibus  ascensum  ipsius,  sancti  angeli 
causam  renisionis  quaerebant.  Quumque 
daemones  peccata  Antonii  ab  exordio  re- 
plicarent,  aiigeli  responderunt,  non  debe- 
re  eos  objicere  peccata  Antonii  in  saeculo 
habita,  qu»  Christi  pietate  erant  deleta, 
sed  si  aliqua  incurrisset  ex  quo  monachiis 


A  fuit  effectus.  Ouumqne  iniqui  Sanctum 
multipliciter  atque  mendaciter  accusarent, 
et  probationes  eis  deessent,  liber  patebat 
Aiitonio  sancto  ascensus.  Unde  docemur, 
quam  vile  ac  impium  sit,  post  monasticee 
vitae  professionem  agere  negligenter,  nec 
tanta  vocatione  conversari  condigne  :  quod 
nobis,heu!pigris  ac  negligentibus,potissi- 
miim  passionatis  et  quotidie  recidivanti- 
bus,  vehementissime  est  timendum.Tamen 
non  desperemus,  sed  saltem  de  cetero  me- 
mores  simus  nostrae  profcssionis.  Abnega- 

B  re  et  frangere,  mortificare  et  vincere  stu- 
deamus  nos  ipsos,  opusque  Dei  persolvere 
reverenfer;  sobrie,  juste  et  pie  vivamus  n<.  n,  u. 
in  coenobio,  et  in  omnicustodia  custodia-  rroi:\v,i3. 
mus  cor  nostrum  ;  brevitatem  vitae  prae- 
sentis  et  perpetuitatem  sequentis  assidue 
perpendamus,  ut  ita  quotidie  cum  majori 
fervore  ac  spirituali  jucunditate  Domino 
serviamus.  Pro  quibus  omnibus  obtinen- 
dis  ac  adimplendis,  beatissimum  patrem 
nostrum  Antonium  non  solum  hoc  die, 
sed  et  cunctis  diebus  vitae  nostrae  devotis- 

C  sime  invocemus,  tanquam  specialissimum 
omniiim  religiosorum  patronum  apud  AI- 
tissimum,  cui  honor  et  gloria  in  aeternuin. 


Cetera  /iiiic  festo  opporfuna  require  in  Communi  Sanclorum. 


IN   FESTO 


S.  AGNETIS    VIRGIx\IS 


ET   MARTYRIS 


SERMO  PRIMUS 


DE   VITA    S.  AGNETIS  ;    QIOMODO    SIT    IMITANDA  ;    ET   QUID   HOMO    PER   DIVINAM 

GRATIAM   POSSIT. 


MIRABILIS  Deus  in  Sanctis  suis.  Ps. 
Lxvii,  36. 

Merito  cantat  sancta  Ecclesia  de  Crea- 
tore  universorum  omnipotente  :  Deus,  qui 
licet  sis  magnus  in  magnis,  mirabilia  ta- 
men  gloriosius  operaris  in  minimis.  Quod 
in  beatissima  virgine  Agnete  patet  claris- 
sime.  Magnalia  enim  ac  praeclarissima  fe- 
cit  per  eain  Deus  miracula  :  qusc  sanctiis 
doctor  Ambrosius  diiigenter  et  eleganter 
descripsit. 

Itaque  magna  et  multiple.x  fuit  excel- 
lentia  hujus  sacratissimse  virginis.  Prima, 
quia  quum  adhuc  non  nisi  trcdecim  esset 
annorum,  tantam  ei  Spiritus  Sanctus  sapi- 
entiam  atque  constantiani  pra>stitit,  quod 
nullus  ei  genlilium  quivit  resisterc;  neque 
per  prospera  et  blanda  promissa,  neque 
per  adversa  et  comminationes  atque  tor- 
menta  potuerunt  eam  a  Christo  avertere. 
Quum  enim  B.  Agnes,  natione  Romana,  ex 
devotis,  nobilibus  et  divitibus  orta  pareii- 
tibus,  esset  speciosissima,  filius  praefecti 
Romanorum  eam  ardentissime  habere  con- 
cupivit  uxorem.  Et  per  se  ipsum  et  per 
amicos  allocutus  esl  eam,omneinque  muii- 
di  gloriam  ac  opuleiitiam  ei  promisit  et 


A  obtulit.  Quumque  B.  Agnes  nullam  ei  au- 
dientiam  daret,  asserens  se  alium  habere 
sponsum,  ipso  incomparabiliter  nobilio- 
rem,  pulchriorem,  sapientiorem,ditiorem, 
potcntiorem  et  in  amore  sinceriorem,  vi- 
delicet  Christum,  juvenis  ille  prse  amoris 
vehementia  infirmari  et  lecto  coepit  pro- 
sterni.  Porro  pater  juvenis,  prepfectus  no- 
mine  Symphronius,  his  auditis,  interroga- 
vit  quis  esset  sponsus  de  cujus  excellenlia 
se  Agnes  jactaret.  Quumque  audisset  qiiod 
christiana  exsistens,  Christum  diceret  su- 

B  um  sponsum,  praecepit  eam  preesentari 
suo  tribunali,  et  primo  seorsum  blande 
eam  hortabatur  ut  suo  nuberet  filio,  de- 
inde  minas  adjunxit ;  sed  nullo  modo  eam 
flectere  potuit. 

Secunda  S.  Agnetis  excellentia  est,  glo- 
ria  et  potestas  miraculorum  quae  in  ea  et 
per  eam  fecit  Altissimus.Quum  enim  prae- 
fectus  fecisset  eam  nudari,  ut  nuda  ad 
prostibulum  duceretur  et  pollueretur  ab 
omnibus,  statim  divina  virtute  crines  ejus 
sic  prolongati  ac  multiplicati  sunt,  ut  eis 

C  aptius  quam  vestibus  tegeretur.  Ingressa 
autem  turpitudiiiis  cameram,  invenit  an- 
gelum  Dei  ibidem,  qui  locum  illum  copio- 


IN    FESTO    S.  AGNETIS   VIRGINIS   ET   MARTTRIS.   —   SERMO    PRIMUS 


283 


sissima  claritate  implevit,  candidissimam 
quoque  stolam  prsesentavit  Agneti,  quam 
induit  ipsa.  Interea  prsefecti  filius  adve- 
niens,  putans  se  virginem  sanctam  posse 
cognoscere,  quum  eam  vellet  amplecti,  a 
diabolo  prtefocatus  cecidit  mortuus:  quem 
paulo  post  ad  preefecti  instantiam  B.Agnes 
resuscitavit.  Qui  resuscitatus,  publice  ex- 
clamavit  :  Unus  est  verus  Deus  Christiano- 
rum,  et  omnia  idola  vana  sunt.  Visis  tot 
mirabilibus,  obstupuit  praefectus,  recessit- 
quc  tristis  quod  B.Agnetem  non  potuit  li- 
berare.  Deinde  Aspasius  prjcfecti  vicarius, 
jussit  in  prsesentia  omnium  magnum  fieri 
ignem,  et  eam  jactari  in  illum.  Quo  facto, 
mo.\  in  duas  partes  divisus  est  ignis,  Agne- 
tem  non  laedens,  sed  infideles  hinc  inde 
comburens.  Tunc  Aspasius  jussit  gladium 
gutturi  ejus  infigi.  Sicque  Christus  eam 
sibi  consecravit  in  sponsam  ac  martyrem. 
Praeterea,  post  obitum  sanctfc  virginis 
hujus,  Deus  eam  magnis  honoravit  mira- 
culis.Ouum  enim  ad  ejus  sepulcrum  Chri- 
stiani  orarent,  irruerunt  super  eos  pagani. 
et  projectionibus  lapidum  quosdam  la?se- 
runt  et  aliquos  occiderunt.  Sanclam  quo- 
que  Emerentianam  virginem,  bealissinia^ 
Agnetis  consodalem  et  collactaneam,  juxla 
illius  sepulcrum  lapidaverunt.  Quo  fa- 
cto,  ecce  tot  coruscationes  atque  tonitrua 
eruperunt,  quod  paganorum  illorum  pars 
maxima  exspiravit.  Dum  etiam  parentes 
S.  Agnetis  cum  aliis  Christianis  ad  ejus 
monumentum  in  orationibus  pernoctarent, 
viderunt  exercitum  virginum  aureis  vesti- 
bus  indutarum,  inter  quas  conspexerunt 
B.  Agneteui,atque  ad  dexteram  ejus  agnum 
nive  candidiorem.  Qms  dixit  parentibus  : 
Videte  ne  me  quasi  mortuam  lugeatis,  sed 
congratulamini  mihi,  quia  cum  omnibus 
istis  cadestem  mansionem  accepi.Post  liicc 
Constantiam  virginem  ac  reginam,  Con- 
stantini  imperatoris  filiam,toto  corpore  ul- 
ceribus  ac  vulneribus  plenam,  ad  corpus 
S.  Agnetis  orantem,  Deus  precibus  ac  me- 
ritis  S.  Agnetis  curavit  plenissime.  Alia 
quoque  innumerabilia  pene  miracula  de 
sacra  virgine  hac  leguntur. 


13. 


A  Ecce  ex  iis  de  beatissima  Agnete  brevi- 
ter  tactis,  multipliciter  informamur.  Pri- 
mo.  quani  infinita  sit  omnipotentia  Domi- 
ni  nostri  Jesu  Christi,qui  unam  puellulam 
tredecim  annorum,  tantae  sapientise,  tam 
niirandfe  eloquentise,  tam  invicta»  constan- 
tifc,  tam  victoriosse  fortitudinis  fecit.  Me- 
rito  dixit  Apostolus  :  Omnia  possum  in  eo  PiuHpp.iy, 
qui  me  confortat.  Quemadmodum  enim 
sine  virtute  et  gratia  Christi  nil  possumus, 
ita  per  fidem  et  gratiam  ejus  omnia  pos- 
sumus,  prEBsertim  quum  ipse  in  Evangelio 

B  protestetur  :  Omnia  possibilia  sunt   cre-    Murc.  ix, 
denti.Unde  et  passione  instante,  dixit :  Qui  }'„„„  j„,_ 
crcdit  in  me,  opera  quae  ego  facio  et  ipse  <-• 
faciet,  et  majora  horuin  faciet,  quia  ego 
ad  Patrem  vado.  Ideo  nullus  nostrum  pu- 
sillanimis  sit  aut  forinidolosus  in  aggredi- 
endo  opera  virtuosa  et  ad   proficiendum 
in  eis,   considerando  propriam   infirmita- 
teni,  insufficientiam,  instabilitatem  ;  sed 
speret  in  Domino,  et  ejus  semper  implo- 
rct  auxilium.  certus  qiiod   ipse  Dominiis 
Deiis  noster  omnipotens  sit,  atque  ad  suc- 

C  currendum  paratus,  dummodo  fiducialiter 
et  constanter  ejus  gratiosam  invocemiis 
opein  ac  adsistentiam.  Nullus  eiiam  cul- 
pam,  imperfectionem,  torporem  el  ne- 
gligcntiam  suam  insipienter  excuset,  di- 
cendo  :  Non  potui  hoc  aut  illud  maliiin 
vitare,  seu  bonum  illud  vcl  illud  patrare. 
Hoc  enim  non  est  nisi  peccatuin  peccato 
adjicere.  Propter  quod  Deum  rogavil  Pro- 
plieta  :  Non  declines  cor  meum  in  verba  Ps.  cxi.,4. 
malitife,  ad  excusandas  (id  est  excusato- 
rie  proferendas)  excusationes  in  peccatis. 

D  Nempe  si  homo  fecerit  quod  in  se  est, 
Deiis  indubitanter  gratia;  suae  impendet 
subsidium  ;  nec  ipse  pius  ac  sapiens  Deus 
impossibile  aliquid  pra^cipit  aut  requirit. 
Accusemus  ergo  semper  ex  corde  nos  ip- 
sos  humiliter,  et  occurrentia  nobis  ad- 
versa  patienter  ferainiis,  dicentes  illiid 
Job  :  Peccavi  et  vere  deliqui,  et  ut  erain  Mj  xxxcn, 
dignus  non  recepi.  ^'' 

Secundo  ex  preetactis  docemnr,  quam 
immensa  sit  misericordia  et  liberalitas  Dei 
in  suis  electis,  qui  virginem  illam  S.  Agne- 


284      IN    FESTO   S.  AGNETIS   VIRGIXIS    ET   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECCNDDS 


tem  tam  gratiosissime  liberalissimeqiie 
prapvenit.tot  gratianim  charismatibus  eam 
replendo.  Qiium  ergo  (ut  princeps  Aposto- 
Af/.x,  :u.  lorum  testatur)  non  sit  personarum  acce- 
pfor  Deus,  non  diffidamus  quiii  et  nobis 
pauperrimis  Deus  a^ternus  paratus  sit  pie 
ac  libcraliter  subvenire.  et  animas  nostras 
virtutibus  decorare,  dummodo  eum  cum 
diligentia  jugiter  exquiramus,  ei  super 
omnia  complacere,adha>rere  sinceriterque 
servire  optantes. 

Tertio.  per  hoc  quod  in  pivTfala  visione 
candidissimus  agnus  ad  de.xleram  S..Agne- 
tis  apparuit,  Deus  monstravit  quam  niagna 
fuit  innocentia  ac  puritas  hujus  sacratis- 
sima>  virginis.  Docemur  quoque  e.\  dictis, 


A  quanta  agat  omnipotens  Deus  pro  suis 
Sanctis,  et  quaiitum  virtutes  ei  complace- 
ant,  propter  quas  tanla  operatur  miracula. 
Itaque  et  nos  hnjus  pra>electae  virginis 
imilemur  virlutes.  Si  pro  Christo  tyranno- 
rum  persecutiones  ac  poenas  superare  non 
possumus.  salteni  a  propriis  motibus  inor- 
dinatis  non  superemur.  Non  vincamur  ira, 
superbia,  cupiditate,  impatientia,  aut  con- 
cupiscentia  carnis.  Specialiler  vero,  o  vir- 
gines  et  puellce,  pudicitiam,  gravitatem, 
prudentiam,  puritatem  S.  .\gnetis  sequa- 

B  niini,  omnes  levitates,  loquacitates  lasci- 
viasque  vitantes ;  et  S.  Agnetem  in  speciaii 
honore  habete.eam  diligile.adspicite,invo- 
cate,ut  cum  ea  ffternam  habeatis  salutera. 


.  > 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECIIVDUS 


DE  FERVE.NTI  ET  PERFECTA  CARITATE,  ZELOQUE  PROFICIENDI. 


OMXIA  arbitror  ut  stercora,  ttt  Chri- 
st)im  hicrifaciam.  Philipp.  iii,  8. 

Congruentissime  verba  haec  in  beatis- 
simae  virginis  ac  martyris  Agnetis  pra?- 
conium,  atque  ad  nostram  sedificationem 
assumpta  suut. 

Nempe,  ut  in  ejus  Legenda  sanclus  do- 
ctor  refert  Ambrosius,  quum  filius  prai-fe- 
cti  Roraanorum  amore  virginis  hujus  in- 
ebriatus,omnia  saeculi  hujus  pretiosissima 
ac  speciosissima  ornamenla.divitias  et  ho- 
nores,  voluptates  atque  familias  promille- 
ret,  ipsa  nullatenus  est  attracta,  nec  tali- 
bus  affectata,sed  in  puritate  divini  araoris 
imiuobilis  perseverans,  adolescenti  incie- 
patorium  dedit  responsum  :  Discede  (in- 
quiens)  a  ine,  fomes  peccati,  nutrimentum 
facinoris,  pabulura  mortis.  Quid  ad  ista 
dicemus?Ecce  una  tredecim  annoruin  pu- 
ella.  in  divinoe  dilectionis  sinceritate  exsli- 
tit  tam  perfecta,  quod  cum  Apostolo  veris- 


Rom.  1 
38,39. 


C  sime  dieere  potuit  :  Scio  quia  nec  mors, 
neque  vita.  neque  creatura  aiiqua  poterit 
nos  separare  a  caritate  Dei.  Et  nos  tot  anno- 
rum  curriculis  veterati,  tam  eito  tamque 
facile,  imo  et  tam  frequenter  a  caritatis 
puritate  abducimur,  inordinate  afficimur, 
et  in  desideria  prava  dilabimur.  Ubi  est  /o*iv,«. 
timor  noster,  fortitudo  nostra,  patientia 
nostra,  et  perfectio  viarum  nostrarum  ? 
Etenim  adhuc  species  decipit  nos,  et  con- 
cupiscentia  subvertit  cor  nostrum  :  quia  si 
aliquid   curiositatis   aut    speciositatis   seu 

D  appetibilitatis  in  rebus  exterioribus,  apud 
alios  cernimus,  mox  illud  appetimus.  ohti- 
nere  satagimus,  aut  siinile  nobis  fieri  pro- 
curamus.  Heu,  quam  cito  per  prospera  et 
adversa,  per  blanda  et  comminatoria,  per 
dona,  per  obsequia,  per  laudes,  honores 
atque  promissa  a  rectitudinis  limite  labi- 
mur,  a  Deo  abducimur.  a  fonte  beatitu- 
diais   elongamur,  nunc   huc,   nunc  illuc 


l 


Dan.  xiu,' 

56. 


\ 


li\   FESTO    S.  AGNETIS   VlRGlNrS    ET   MARTYRIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS      283 


Ibidem , 


impelliniur!  Et  qiuim  jiistus  sit  qiiasi  fun- 
damentum  seternuin,  et  tanquam  lignum 
circa  aquarum  fluenla  plantatum,  nos  ni- 
liiio  minus  iiistar  pulveris  vento  projecti 
a  superficie  terree,  per  passionum  imino- 
derantias,  pcr  vitiorum  inquietudines,  per 
iras,  tristitias,  vanitates  undique  agitainur. 

Ecce  admirabilis  et  pra>amabilis  luec 
puelia,  a  uobilissimo  juvene  illo  tain  amo- 
rose  affata,  tot  objectis  fortissimis  ab  ipso 
valide  iinpetita,  a  rigore  justitiie  non  est 
flexa,  non  molle  et  feinineuni  dedit  re- 
sponsum,  nec  ullum  ei  ad  se  largita  est 
adituin.  Nos  econtrario  uno  adulatorio  aiit 
commendatorio  verbo,  aut  inodicaj  e.xliiiti- 
tione  reverentiae  emollimur,  dejicimur,  et 
obliviscimur  Doniini  Dei  nostri,  justitiam 
rclinquentes,  et  aliis  in  illicitis  acquie- 
scentes.  Insuper,  quum  sacra  haec  adole- 
scentula  ditissimoruin  esset  proles  paren- 
tuin,  et  tot  ei  temporalia  prajberentur,  ad 
nihil  illorum  inordinate  afficiebatur  :  et 
nos  religionem  ingressi,  monasticam  vi- 
tam  professi,  ad  paupertatem  spontane- 
ain  voto  adstricti,  nec  solum  obligati  res 
ipsas  relinquere,  sed  ipsas  quoque  cupidi- 
tates  e  nostris  cordibus  funditus  e.xstir- 
pare,  quatenus  soli  Deo  toto  corde  atfici- 
ainur,  adhuc  ad  minima  qua^que  alque 
vilissima  niale  accendimur,  inordinatis  af- 
fectibus  maculamur,  ita  quod  si  ea  nobis 
tollantur,  pejorentur  aut  amittantur,  non 
mediocriter  perturbamur.  Numquid  sim- 
plificavimus  corda  nostra  in  Deo  ?  Num- 
quid  constabilivimus  nostros  affectus  in 
eo?  Numquid  toto  puroque  corde  diligi- 
mus'^Deuin  ?  Heu  !  quod  cuin  Apostolo  et 
Agnete  dicere  noii  meremur  :  Existimo 
omnia  detrimentum  esse  propter  eminen- 
tem  scientiam  caritads  Domini  nostri  Jesu 
Christi ;  et,  Omnia  arbitror  ut  stercora,  ut 
Christum  lucrifaciain. 

Et  nunc  si  est  poenitentia  super  hoc, 
percutiamus  fcedus  cum  Doinino  Deo  no- 
stro,ut  projiciamus  alienos, carnales,sfficu- 
lares  affectus,  quatenus  tota  nostra  affectio, 
intentio,occupatio  sit  in  Deo.  Non  a  nostra 
excidat  memoria,  quod  filii  Aaron,  Nadab 


A  et  Abiii  occisi  sunt  quoniam  ignem  alie- 
nuin  in  suo  posuerunt  thuribulo.  Thuribu- 
Iiiin  nostrum  est  mens  nostra,  in  qiia  alie- 
nuin  succendimus  ignem  quoties  pravis 
inflammamur  affectibus,  quoties  iinpati- 
entia  ffstuamus,  quoties  irae  excaecainur 
furorc  :  ita  quod  ratione  jam  quasi  sepulla 
operamur  insipienter,  iinpetuose  et  inho- 
neste,  sic  quod  merito  deridemur,  nec 
tamen  advertimus  :  quoniam  ira  in  sinu  AVc/e.  vir, 
stulli  requiescit;  et  qui  impatiens  est,  ope-  '^. 
ratiir  stultitiam.  Porro  est  alius  ignis  bo-  n. 

B  nus    et   optimus,    de    quo    in   Evangelio 

loquitur  Christus  :  Ignem  veni  miltere  in  iuc.xM,49. 
lerram,  et  quid  volo,  nisi  ut  accendatur  ? 
Ignis  iste  suaviter  ardens,  debet  semper  in  lei:  vc,  u, 
cordis  nostri  ardere  altari.  Qui   ignis  est  "• 
carilas  fervens  ac  sancta,  in  qua  quotidie 
crescere  nos  oportet,  si  ad  perfectionem 
tendere  atqiie  pertingere,  prout  nostra  re- 
quirit  professio,  volumus. 

Praeterea,  forsan  quis  dicat  :  Quid  mi- 
ruin  si  sacra  virgo  hsec  Agnes  tantae  fuit 
perfectionis  in  caritate  et  animi  firmitate, 

G  quaiii    tain  gratiosissime  ac  copiosissime 

Deus  praevenit?  Sed  numquid  abbreviata /s.l,2;lix, 
est  manus  Domini  ?  Nuinquid  apud  Deum  „ 

1  1  Itoin.  [I,  Jl. 

est   personaruin   acceptio  ?  Nonne   prope  Ps.  cxuv, 
est   Dominus    invocantibus    euin  ?  Nonne  '^' 
abundantia  pietatis  su»  et  merita  suppli- 
ciim  excedit  et  vota?  Nonne  si  direxerit  JobxxxK, 
hoino  ad  Deum  cor  suum,  spirituin  illius  '* 
et  flatum  ad  se  trahet?  Cur  ergo  adjicimus  Eccu.y.s. 
peccatum    super    peccatum,   negligentias 
nostras  el  pigritias  excusando  ?  Certe  si 
faceremus  quod  in  nobis  est,  et  cum  omni 
D  diligentia  vitaremus  peccata,omni  quoque 
diligentia  custodiremus  cor  nostrum,et  vi- 
scera  misericordiae  Dei  nostri  fiducialiter 
ac  incessabiliter  invocaremus,non  dubium 
quin  benignissimus  Deus  cito  nos  exaudi- 
rct,  atque  splendoribus  impleret  aniinas /s. lv.h.ii. 
nostras,  charisinatibusque  supernis  gratio- 
sissime  nos  ditarel. 

At  vero  si  quaeratur,  quomodo  electissi- 
ma  virgo  htec  Agnes,  in  tertiodecimo  vitae 
suae  anno,  tanta?  potuit  esse  perfectionis, 
tanti  fervoris,  tantae  sapientia?,  tantse  quo- 


^86      IN   FESTO    S.  AGNETIS    VIRGIMS    ET   MARTYRIS. 


AU   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Pt.  l.XVIl, 

3C. 


PS,  LXXXIV 


lCor.iii,  8, 


Prov.  xiii 


que  constantiae;  qualiter  etiam  in  liis  po-  \ 
terimus  eam  sequi  ?  Respondendum,  quod 
Deus  omnipotens,qui  est  niirabilis  in  Sau- 
ctis  suis,  istud  operari  facilliinc  potuit, 
et  sic  fecit.  Implevit  intellectum  virginis 
hujus  fide  firmissinia  cum  rationibus  crc- 
dendorum,  sapientia>  dono,  sancta  discre- 
tione.  Implevit  et  voiuntatem  ipsius  cari- 
tate  prsefervida.  spe  ingenti,  fortitudine 
quse  est  donum.  timorc  castissimo.  Ipsa 
demum  bonee  inclinationis  atque  egregise 
indolis  adolescentula,  inspirationibus  Spi- 
ritus  Sancfi  promptissime  acquievit,  et  B 
gratia?  ejus  cooperabatur,  ac  fervidc  iabo- 
ravit  pro  incremento  virtutuin.  —  Sic  crgo 
faciamus  et  nos.  Audiamus  quid  loquatur 
in  nobis  Dominus  Deus  noster  per  divinos 
instinctus,  per  inspirationes  angelicas,  per 
Scripturarum  eloquia,  per  suos  vicarios 
nostros  prselatos,  et  omnibus  his  prompte 
obtempereinus.  Cooperemur  gratia?  Dei, 
e.xsequendo  viriliter  ad  quod  illa  incli- 
naverit,  et  pro  incremento  virtutum  in- 
defesse  conemur.  Unusquisque  namque 
secundum  laborem  suum  recipiet.  Vult  C 
quippe  supersapientissimus  Deus  ut  pau- 
latim  perficiamur,  et  cuin  labore,  tenta- 
tionibus  ac  tribulationibus  perfectionem 
adipiscamur  :  ut  sic  iaborando  ac  patien- 
do,  adeptam  perfectioncm  niagis  appretie- 
inur,  diligentiusque  servemus,  nec  pretio- 
sissima  Dei  munera  ex  obtinendi  facilitate 
parvi  pendamus,  sicque  ea  cito  perdamus, 
et  de  ingratitudine  ac  recidivo  gravius 
judicemur.  Nempe,  ut  Salomon  loquitur  : 
Substautia  festinata  minuetur;  quse  autem 
paulatim  colligitur  manu.  multiplicabitur.  D 
Itaque  cum  gloriosa  virgine  ac  martyre 
ista,iinmobilitetur  cor  nostrum  in  Deo,ne- 
que  in  cibo,  potu,  somno,  vestitu,  domici- 
lio,  aut  aliis  quibuscumque  aliud  intenda- 
inus,qu8eramus,aut  acceptemus,nisi  quod 
nobis  accommoduin  necessariunive  consi- 
stit  ad  serviendum  complaceuduinque  Deo. 
Amplius,  in  virgine  sancta  Aguete  con- 
tcmplemur,    veneremur   ac    collaudemus 


immcnsitateni  pietatis  ac  munificentise 
Dci,  qui  cain  tam  benigne  prsevenit,  et 
tam  cxuberantissima  gratia  locuplctare  di- 
gnatiis  est ;  omnipotentiam  quoque  Dei, 
qui  tam  supernaturaliter  ac  mirabilissi- 
mc  in  hac  ipsa  opcratus  est  virgine,  cui 
laiilam  donavit  sapiealiam  divinorum.tan- 
tara  notitiam  Scripturarum,  tantam  scien- 
tiam  contra  idolorum  culturam,  tantam 
item  constantiam  in  adversis,  roburque 
animi  ad  sustinendum  martyrium,  tam 
prseclara  dcinum  miracula  fecit  per  eam. 
Sed  et  sapicnliam  Dei  miremur  in  ea,quo- 
niain  supersapientissimo  Conditori.qui  in- 
firma  mundi  elegit  ul  fortia  qua>que  con-  iCor.1,27 
fundal.placuit  per  puellam  hanc  teneram, 
aetate  tredecim  annorum,  expugnare,  deji- 
cere  et  sibi  subjicere  Romam.  Tanta  enim 
prodigia  per  S.  Agnetem  fecit  Christus  in 
vita  et  morle  atque  post  mortem  ipsius, 
quod  pars  maxima  Romanorum,  idolola- 
tria  refutata,  fidem  Christi  est  amplexata. 

Invocemus  ergo  et  honoremus  virgi- 
nem  ac  inartyrem  tain  prseclaram,  et  per 
ipsam  Dominum  exoremus  quatenus  ani- 
mas  nostras  tam  copiose  illustrare  digne- 
tur,  tamque  praevalide  inflammare,  ut 
affectuosissime  contemplemur  quam  in- 
comparabiliter  sit  Deus  prae  universis  cre- 
atis  amabilis,  pulcher,  dulcis,  et  appeten- 
dus  ac  honorandus  :  sicque  ejus  intuitu 
et  amore  omnia  ista  carnalia  et  terrena 
vilipendainus  ut  stercora,  ut  Christum  lu- 
crifaciamus,  et  nunc  ei  per  caritatem  si- 
mus  semper  conjuncti,  et  eum  beatifice 
in  regno  possideamus  ccelesti. 

Postremo,  quemadinodum  innocentissi- 
ina  Agnes  non  soluin  exteriora  hsec  omnia, 
sed  se  ipsam  quoquc  propter  Christum  re- 
liquit,  contempsit  ac  morti  obtulit ;  ita  et 
nos  votum  obedientice  fideliter  implea- 
mus,  proinpte,  carilative  atque  hilariter 
obedientes  iii  omnibus,  et  nos  ipsos  Deo 
in  holocaustum  quotidie  immolantes,  cun- 
claque  vana,curiosa,  superflua  resecantes. 
Ad  laudem  et  gloriam  Omnipofentis. 


1! 


Ph  ilipp.m, 

8. 


Cetera  huic  festo  opporluna  require  de  S.  Catharina  ef  in  Communi  Sanctorum. 


IN  FESTO 
SS.  FABIANI   ET   SEBASTIANI 

MARTYRUM 


SERMO  UNICUS 


DE   PONTIFICIA    DIGNITATE   S.  FABIANI,   KT   DE    S.  SEBASTIAM   M.^RTYRIO, 
ET    DE    SERVANDA    PATIENTIA. 


H^tJ  sunt  du(x  olivce  et  duo  candela- 
bra  in  conspectu  Domini  stantes. 
Apoc.  XI,  4. 

Beatissinii  patres  isti,  Fabianus  et  Seba- 
stianus,  recte  duae  oiivse  vocantur,  quia 
misericordiae  actibus  pleni  fuerunt ;  duo 
quoque  candelabra,  quia  per  lumen  gra- 
tiae  ac  sapientiae  in  eorum  cordibus  posi- 
tum,  multos  valde  iliuminaverunt. 

Denique  S.  Fabianus  civis  fuit  Roma- 
,4,  nus,  qui  juxta  doctrinam  Apostoli,  non 
assumpsit  sibi  propria  auctoritate  hono- 
rem,  nec  semetipsum  clarificavit  ut  pon- 
tifex  fieret,  sed  a  Deo  tanquam  Aaron  est 
vocatus.  Quum  enim  defuncto  Romano 
Pontifice,  populus  Romanus  in  ecclesia 
convenisset,essetque  inter  eos  et  Fabiamis, 
eolumba  candida  super  ipsius  caput  de- 
scendit:quo  viso,omnes  mirali  sunt,atque 
in  summuni  Pontificem  eum  concordi- 
ter  elegerunt.  Qui  tertiodecimo  sui  ponti- 
ficatus  anno,  jubente  Decio  imperatore, 
pro  fide  Christi  est  decollatus.  Ex  quibus 
ostenditur,  quod  vir  fuit  eximia;  perfe- 
ctionis,  utpote  papalis  dignitatis  officio 
dignus. 

Praeterea  beatissimus   martyr  Sebastia- 


A  nus,  civis  Mediolanensis,  Diocletiano  et 
Maximiano  imperatoribus  fuit  tam  carus, 
quod  primse  cohortis  ei  contulerunt  prin- 
cipatum,  et  suo  adspectui  voluerunt  eum 
semperadstare.Ipse  vero  occulte  fuit  chri- 
stianissimus,  atque  ob  id  tantum  chlamy- 
dem  detulit  militarem,  ut  Christianos  quos 
in  tormentis  vidit  deficere,  roboraret. 

Hic  gloriosissimus  martyr  propter  mul- 
ta  valde  laudabilis  est.  Primo,  a  suse  fidei 
firmitate,  a  suae  sapientiae  eminentia,  a 
caritatis  quoque  fervore.  Nam  eos  qui  pro- 

B  pter  pcenarum  acerbitatem,  a  fidei  confes- 
sione,  a  caritatis  ardore  cadebant,  sua  fide 
ac  sapientia  ex  fervidissima  caritate  cor- 
roboravit,  illuminavit,  accendit,  ita  quod 
martyrium  corde  pertulerunt  constanti. 
Dum  enim  Romse  praeclarissimi  viri  .Mar- 
cellianus  et  Marcus,  pro  fide  Christi  fue- 
rant  decollandi,  venerunt  ad  eos  parentes 
eorum  adhuc  gentiles,  et  uxores  cum  filiis 
suis,  ut  per  verba  querulosa  illos  viros 
a  fide  retraherent.  Mater  namque  ubera 
sua  ostendens,  discooperto  capite,  dixit  : 

C  0  prjedulces  filii,  circumdat  me  intolera- 
bilis  moeror  et  luctus ;  perdo  filios  meos, 
sponte  ad  mortem  tendentes.  Pater  quoque 


288 


IN    FESTO   SS.  FABIAM    ET   SEBASTIANI   MAKTYRUM.    —   SERMO    UNICUS 


senex  inter  servorum  inanus  adduetus,  lo- 
cutus  est  :  Filiis  ineis  ad  inortcm  voluii- 
taric  pcrgcutibus  valcdicturus  advenio.  0 
filii,  scncctutis  mea?  baculi,  cur  sic  inor- 
tein  diligitis  ?  Venite  huc,  juvenes,  et  flete 
super  juvenes  sponle  moricntes.  Venitc 
huc,  senes,  et  mecuin  supcr  filios  incos 
plorate.  Uxores  autem  eoruin  dixerunt  : 
Quibus  nos  et  hos  pucros  filios  vcstros  di- 
mittitis  ?  0  quain  fcrrca  pcctora  habetis, 
quia  parentes  despicitis,  uxores  abjicitis, 
fiiios  abdicatis  !  Intcr  hsec  et  multa  iis 
similia,  coeperunt  virorum  iilorum  corda 
inoliescere.  Tunc  B.  Sebastianus  prorum- 
pens  in  medium,  dixit  :  0  fortissimi  inili- 
tes  Christi,  nolite  per  misera  blandinienta 
coronam  perdcrc  sempiternam.  Parenti- 
bus  quoque  eorum  locutus  est  :  Nolite 
tristari;  non  separabuntur  a  vobis,sed  va- 
dunt  vobis  parare  sidercas  mansiones  : 
nain  ab  initio  mundi  vita  haec  fallax  fuit, 
et  amatores  suos  fefellit. 

Secundo  S.  Sebastianus  laudatur  ab  ex- 
celleiitia  miracuiorum  quae  Deus  fecit  per 
eum.  Quum  enim  per  verba  praetacta  et 
alia  inuita  viros  pra?fatos  ad  martyrium 
animarct,  uxor  inuta  Nicostrati  (in  cujus 
domo  viri  iili  custodicbantur)  in  terram 
prosternens  sc,  per  nutus  ct  signa  veniam 
a  sancto  postulavit  Sebastiano.  Qui  ait  :  Si 
vera  sunt  quae  dixi,  aperiat  Deus  os  feini- 
na;  hujus.  Quo  dicto,  inulier  illa  clama- 
vit  :  Benedictus  sermo  oris  tui ;  vidi  eniin 
angelum  ante  te  librum  tenentem,  in  quo 
seripta  erant  omnia  quae  dixisti.  Vir  au- 
tem  iis  auditis  et  visis,  procidens  ad  pe- 
des  S.  Sebastiani,  sibi  postulavit  indulge- 
ri.  Itaque  Sebastianus  non  solum  prsfatos 
viros  ad  martyrium  inflammavit,  sed  et 
parcntes  eorum  convertit  cum  aliis  inul- 
tis.  Quumque  paler  virorum  illorum  ba- 
ptizaretur,  a  morbo  gravissimo  quo  labo- 
ravit  curatus  cst. 

Quo  cognito,  Chromatius  urbis  pra^fe- 
ctus,  morbo  laborans  gravissimo,  rogavit 
patrem  illum  ut  ad  se  Sebastianum  pcr- 
duceret.  Quumque  S.  Sebastianus  venisset 
ad  eum,  rogavit  ut  curaretur.  Respondit 


A  Sebastianus,  ut  primo  idola  abnegaret,  et 
ca  in  domo  sua  a  se  frangi  permitteret. 
Sicquc  B.  Scbastianus  et  Polycarpus  sacer- 
dos  plus  qiiam  duccnta  idola  confregerunt 
in  doino  pra>i'ecti.  Quo  iiondum  sanato, 
dixit  Scbastianus  :  Quum,  nobis  idola  con- 
fringcntibiis,  nonduin  cuiatus  sis,  certum 
est  quia  aut  infidclitatcm  nonduin  abne- 
gasti,  aut  aliqua  idola  rcservasti.  Tunc 
prwfectus  indicavit  se  habere  thalamum 
in  quo  dcscripta  fuit  omnis  disciplina 
dispositioquc  stellarum.  Et  Sebastianus  : 

B  Quamdiu,  inquit,  opus  illud  integrum  ha- 
bueris,  te  ipsum  integrum  non  habebis. 
Annuentc  ergo  praifecto  ut  dcstrueretur, 
filius  ejus  Tiburtius  egregiae  indoIis,dixit: 
Non  patiar  dcstrui  opus  tam  nobile,  nisi 
duo  clibani  accendantur,  quatenus  Seba- 
stianus  et  Polycarpus  in  eis  comburantur, 
si  patcr  mcus  non  receperit  sanitatem.  Cui 
Scbastianus  :  Fac  ita.  Dum  itaque  opus 
illud  confringcbatur,  angelus  Dei  preefecto 
apparuit,  et  sibi  a  Christo  sanitatem  jam 
redditam  nuntiavit.  Sicque  ipse  et  filius 

C  ejus  Tiburtius,  et  alii  ex  ejus  familia  mil- 
lc  et  quadringenti,sunt  baptizati.Post  haec 
quum  S.  Tiburtius  jussu  judicis  infidelis 
super  prunas  transisset  ardentes  illaesus, 
dicens,  Videtur  mihi  quod  super  rosas  in- 
cedain,  decollatus  est.  Marcellianus  vero 
et  Marcus  stipiti  sunt  affixi,  et  lanceis  per 
latera  transverberati.  Pater  quoque  eo- 
ruin,nominc  Tranquillinus,quuin  uxorem 
Nicostrati  audissct  pro  fide  occisam,  ait  : 
Feminse  nos  praecedunt  per  martyrium  ad 
coronam  :  ut  quid  vivimus?  Sicque  post 

D  paucos  dies  est  lapidatus. 

Tertio  commendatur  beatissimus  Seba- 
stianus  a  fortitudine  animi,  et  glorioso 
martyrio  suo.  Diocletianus  enim  praedicta 
percipiens,  jussit  Sebaslianum  in  campo 
ligari,  et  a  militibus  sagittari.  Qui  eum  ita 
impleverunt  sagittis,  ut  videretur  quasi 
hericius.  Verumtamen  post  paucos  dies  ve- 
niens  S.  Sebastianus,  stetit  supra  gradus 
palatii,  et  imperatores  de  suis  crudclitati- 
bus  contra  Christianos  dure  redarguit.  Di- 
xitque  Diocletianus :  Istene  est  Sebastianus 


IN    FESTO    SS.  FABIAM    ET    SEDASTIAM   MAKTYRLM.    —    SERilO    LXICLS 


289 


quein  sagittari  praecepimus  ?  Respondit 
Sebastianus  :  Ad  hoc  Deus  me  resuscitare 
dignatus  est,  ut  de  malis  quae  Christianis 
irrogatis,  vos  increpem.  Tunc  Diocletia- 
nus  jussit  eum  fustibus  caedi  quousque 
spiritum  exhalaret.  Corpus  etiam  ejus  i'e- 
cit  in  cloacam  jactari.  ne  a  Christianis  pro 
martyre  coleretur.  Sanctus  vero  Sebastia- 
nus,  sequenti  nocte  S.  Lucije  apparens, 
praecepit  ut  inde  tolleret  corpus  suum,  at- 
que  ad  pedes  Apostolorum  id  sepeliret. 
Quod  illa  complevit.  Ecce  quantuni  fru- 
ctum,  quanta  bona,  quanta  mirabilia  per 
Sebastianum  sanctissimum  operatus  est 
Deus,  quantum  exaltavit  per  eum  fidem 
catholicam. 

Praeterea  ex  passione  S.  Sebastiani  do- 
cemur  ad  multa.  Primo,  ut  omnem  vitae 
praesentis  despiciamus  prosperitatem,  nec 
ob  aliquem  humanum  favorem,  Jaudem 
vel  gloriam  temporalem,  relinquamus  ju- 
stitiam  et  Dei  timorem.  Ecce  enim  vir  ille 
tam  gratiosus  tamque  egregius,  et  omni 
temporali  prosperitate  ita  praefulgens,  qui 
etiam  in  donis  naturae  fuit  miro  modo  do- 
tatus,  quam  fortiter  ac  plenarie  sprevit 
omnia  prospera  saeculi,  divitias,  delicias 
et  honores,  principumque  favores,  nec  ali- 


A  qua  formidavit  adversa.  Consideremus  er- 
go  vanitatem  atque  fallacias  hujus  brevis- 
siinae  vitae,  et  omnem  ejus  prosperitatem, 
quae  ad  perpetuam  ducit  calamitatem,  pro 
nihilo  repufemus ;  quidquid  vero  ad  seXer- 
nam  beatitudinera  nobis  proficuum  est, 
amplectamur,  et  ob  illam  adipiscendam 
cum  gaudio  patiamur  adversa.  Unde  ex 
passione  praeelecti  et  sancti  Sebastiani  do- 
ceraur,  in  omni  adversitate  et  tribulatione 
inconcussam  patientiam  conservare.  Eru- 
bescamus  ergo  de  impatientia  nostra,quod 

B  nec  raodicura  volumus  pati  pro  Deo,  imo 
nec  pro  propria  salute,  sed  pro  uno  verbo 
aut  sigiio  indignamur,  irascimur,pcrturba- 
raur,  obloquimur,  conquerimur,  invidemus, 
et  pro  posse  vindicamus  nos  ipsos.Ubi  er- 
go  manebimus,  qui  a  Sanctorum  vestigiis 
tam  longe,  imo  tam  infinite  distamus? 

Emendemus  ergo  nos  ipsos,  et  sanctum 
invocemus  Sebastianum,  ut  oret  pro  no- 
bis,  gratiamque  sequendi  sua  vestigia  no- 
bis  impetrare  dignetur  :  quatenus  etiam 
ejus  exemplo  in  Dei  et  proximorum  fer- 

C  veamus  dilectione,  et  plena  spe  confida- 
mus  in  Domino,  atque  in  bonis  quotidie 
usque  in  finem  proficiamus.  Ad  laudem  et 
gloriam  Creatoris. 


T.  31. 


19 


IN  FESTO 
S.  VINGENTII   MARTYRIS 


SERMO   PRIMUS 


DE   VITA    F.r   MARTYUIO   S.  VINCENTII  ;    ET    DE    SERVANDA   MAGNANIM1T.4TE 
ET   TRANQUILLITATE    INTERNA. 


LABORA  sicut  bonus  miles  Christi. 
II  Tim.  II,  3. 
Istud  apostolicum  documentum  invictis- 
simus  et  victoriosissimus  Vincentius  ple- 
nissime  adimplevit  :  si  tamen  laborasse 
dicendus  esl,  qui  omnia  ex  tam  lervida 
caritate  tamque  promptissima  egit  ac  per- 
tulit  mente.  IIujus  namquc  prfficlarissimi 
martyris  multaj  et  magnse  sunt  laudes,  ex- 
cellentise  ae  virtutes. 

Prima  laus  ejus  est,  perfectio  suse  ma- 
gnanimitatis.  Erat  quippe  magnanimus  val- 
de.Nam  dum  beatus  iste  Vincentius,genere 
nobilis,  et  S.  Valerii  prffsulis  diaconus, 
cum  prEefato  suo  episcopo  jussu  Daciani 
prsesidis  Hispaniae^fuisset  post  diram  incar- 
cerationem  Daciano  prsesentatus,  et  B.  Va- 
lerius  Daciano  eum  mendaciter  objurganti 
mititer  respondisset,  dixit  ei  S.  Vincen- 
tius  :  Noli,  o  pater  venerabilis,  quasi  tre- 
pidus  submurmurare,  sed  libera  voce  ex- 
clama.  Si  ergo  jubes,  paler  sancte,  judicem 
responsis  aggrediar.  Sicque  annuentc  epi- 
scopo,  dixit  Daciano  gloriosus  Viucentius  : 
Nefarium  apud  Christianorum  sapienliam 
scias  esse,  sumini  Dei  cultum  abiiegando 
blasphemare.  Iliec  quoque  magnanimitas 
S.  Viucentii  in  ceteris  ejus  patebit  respon- 
sis  ac  verbis. 

Secunda  laus  est,  ejus  fortitudo  et  pa- 


A  tientia  maxima,  imo  et  jucunditas  atque 
securitas  adinirandae  in  supplieiis  crude- 
lissimis  ac  antea  inauditis.  Iratus  etenim 
Dacianus  propter  magnanimam  responsio- 
nem  Vincentii,  S.  Valerium  in  exsilium 
misit  ;  Vincentium  vero,  tanquam  prse- 
sumptuosum  contumacemque  juvenem,  in 
equuleo  fecit  distendi,  et  membris  omni- 
bus  dissipari.  Dixitque  ei  :  Ubi  nunc  mi- 
serum  tuum  conspicis  corpus,  Vincenti  ? 
Subridens  S.  Vincentius  :  Hoc  est,  inquit, 
quod   semper  optavi.  Insurge,   miser,  et 

B  toto  malignitatis  spiritu  debacchare;  vide- 
bis  me  Dei  virtute  plus  posse,  dum  tor- 
queor,  quam  te  qui  torques.  Tunc  praeses 
prae  furore  clamans,  ccepit  tortores  virgis 
ac  fustibus  verberare.Dixit  ergo  felix  Vin- 
centius  :  Quid  dicis,  Daciane?  Ecce  tu  ipse 
me  vindicas  de  tortoribus  meis.  Ad  hsec 
prajses  insaniens,  dixit  tortoribus  :  0  mi- 
serrimi,  nihil  facitis?  Tunc  illi  ferreos  pe- 
ctines  usque  ad  intima  costarum  vincentis 
Vinccntii  infixerunt,  in  tantum  quod  inte- 
stina  Vincentii  videbanlur.  Cui  locutus  est 

C  Dacianus  :  Miserere  tui,  Vincenti,  ut  qua? 
supersunt  tormenta  evadas.  Respondit  Vin- 
centius  :  0  venenosa  diaboli  lingua,  tor- 
rnenta  tua  non  timeo.  Nil  de  suppliciis 
minuas,  ut  te  victum  in  omnibus  fatearis. 
Mox   jussu   Daciani   S.  Vincentius   super 


IM   FESTO   S.  VlXCEiNTII   MARTYRIS. 


SERMO    PRIMUS 


291 


craticulam  positus,  igne  assatur.  Dumque 
sanguine  ejus  flamma  respergitur,  vulne- 
ribus  vulnera  imprimuntur.  Sal  quoque  in 
ignem  projectum,  in  vulnera  S.  ^incentii 
resiliens,  flammas  auxit  et  pcenas  multi- 
plicavit :  sicque  sagilta^  dolorum  usque  ad 
viscera  intraverunt  interna.  Quumque  de 
corpore  viscera  ipsa  elaberentur,  mansit 
beatissimus  martjr, Dei  virtute  immobiiis, 
constans,  invictus.  Tunc  Daciaiuis  pr;rce- 
pit  eum  teterrimo  carceri  mancipari,  pe- 
desque  ejus  ligno  infigi,  et  eum  super 
testas  fractas  acutas  extentum  relinqui.  Et 
factum  est  ita.  Ecce  quam  immanissima 
et  inaudita  supplicia  pertulit  miles  iste 
fortissimus  pro  Rege  ccelesti,  quam  incre- 
dibilem  mentis  tranquillitatem,  quam  mi- 
ram  constantiam  in  tam  poenalissimis  ha- 
bebat  tormentis. 

Tertia  laus  S.  Vincentii  est,  eminentia 
miraculorum,  ad  declarationem  sanctitatis 
ejus  a  Deo  factorum,  tam  in  passione  ipsi- 
us  quam  postea.  Quum  enim  modo  pra'ta- 
cto  relictus  esset  in  carcere  fortis  Vincen- 
tiuSjChristus  carceris  tenebras  commutavit 
in  splendidissimam  lucem,  asperrimas  te- 
stas  in  suavissimos  flores,  et  pedes  mar- 
tyris  dissolvit  a  ligno.  Angeli  quoque  de- 
scendentes,  visitaverunt  et  consolabantur 
martyrem.  Quumque  et  ipse  cum  angelis 
psajieret  super  flores  deambuians,  modu- 
latio  dulcis  ac  mira  florum  suavitas  pro- 
cul  diffundebantur.  Videntes  autem  cu- 
stodes  qua?  fiebant  in  carcere,  ad  fidem 
conversi  sunt.  Quibus  auditis,  velut  amens 
effectus  Dacianus,  locutus  est  :  Quid  ei 
amplius  faciemus?  Ecce  enim  jam  victi 
sumus.Sed  ne  eum  faciamus  gloriosiorem, 
transferatur  ad  mollem  lectum.  Quo  facto, 
beatissimus  martyr  tradidit  spiritum.Tunc 
Dacianus  jussit  corpus  ejus  in  campo  ad 
devorandum  avibus  bestiisque  exponi.Sed 
corpus  sacrum  ab  angelis  sanctis  custodie- 
batur.  Quo  cognito,  dixit  Dacianus  :  Puto 
quod  nec  mortuum  potero  superare.  Prae- 
cepitque  corpus  sanctissimi  martyris,  mo- 
la  ingenti  alligata,  in  mari  demergi,  ut  a 
marinis  belluis  devoraretur.  Sed  corpus  sa- 


A  crum  prius  ad  littus  cjectum  est,  quam 
nautae  ad  terram  regredi  potuerunt.  Quod 
a  Cliristianis,ipso  revelante,repertum  est, 
venerabiliterque  sepultum. 

Ex  his  gloriosi  martyris  hujus  triumphis 
saluberrime  informamur.  Primo,  ut  veram 
habere  magnanimitatem  conemur.  Dicunt 
autem  philosophi  atque  theologi,quod  ma- 
gnanimitas  est  circa  magnos  honores,quo- 
niain  ad  magnanimum  pertinet  agere  ea 
quae  magno  honore  sunt  digna,  videlicet 
opera  excellenter  virtuosa.  Unde  ad  ma- 

B  guanimum  pertinent  tardus  motus,  vox 
gravis,  locutio  stabilis  ;  de  rebus  quoque 
vilibus,  parvis  et  impertinentibus  non  se 
intromittere.  Itaque  vana  et  vilia  asper- 
nemur,  levitates.  discursus.  cachinnos,  in- 
stabilitates  et  loquacitates  vitemus,  et  jux- 
ta  doctrinam  Apostoli,  meliora  et  viciniora  Hebr.yi,  9. 
saluti  queeramus  et  operemur.  Videmus  in 
SKCulo,  quod  homines  arduissimis  causis 
intenti,  seu  coram  principe  stantes  eique 
colloquentes,  parva.  vana  et  levia  non  ad- 
vertunt,  sed    corde  intento  prosequuntur 

C  quod  eis  incumbit.  Quum  itaqiie  causam 
habeamus  vere  incomparabiliter  arduam 
cum  Rege  ccelesti,  judice  summo,  videlicet 
animarum  nostrarum  operari  salutem,  et 
ipsi  Altissimo  debitam  impendere  servitu- 
tem,  quid  nobis  cum  vanis  et  frivolis  re- 
bus?  Cur  propter  modica  perturbamur,  et 
circa  inutilia  occupamur,  et  non  potius, 
juxta  apostolica  documenta,Deo  cum  metu  md.xn.i». 
ac  reverentia  deservimus,atque  cum  timo-  Phiiipp.,<, 
re  et  tremore  nostram  operamur  salutem?  ''■ 
Insuper,  Aristotele  protestante,  magna- 

D  nimus  est  aspernativus.quia  despicit  alios. 
Quod  intelligendum  non  est,  quasi  natu- 
ram  aut  personam  alicujus  despiciat  se- 
cundum  se  ipsam,  sed  despicit  alios  in 
quantum  a  virtute  deficiunt  culpabiles- 
que  consistunt ;  nec  tanlum  quemquam 
appretiatur,  ut  pro  eo  aliquid  indecens 
operetur.  Unde  de  viro  justo  ait  Propheta: 
Ad  nihilum  deductus  est  in  conspectu  ejus  /•«.  x.v,  *. 
malignus.  Verumtamen  alios  veneratur  se- 
cundum  quod  dona  Dei  in  eis  intuetur. 
Propter  quod  subjunxit  Propheta  :  Timen-  ibidem. 


292 


IN  FESTO   S.  VlXCENTll  MAUTVRIS. 


AU   UELICIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


tes  aiitem  Dominiim  glorificat.  Istnd  in  A 
S.  Vincentio  evidentissime  patuil.  Dacia- 
num  enim,  quamvis  in  swculo  magnum, 
tamen  ut  persecutorem  atque  idoiolatrain 
vehementer  contempsit,  derisit,  abhorruit. 
Ita  et  quiiibet  nostrum  in  primis  spernat 
se  ipsum,  in  quantum  defcctuosus  est  et 
peccator.  Peccatores  quoque  in  generali, 
in  quantum  tales  sunt,  contemnamus,  ita 
ut  eis  in  vitiis  sociari  el  communicare, 
corde  integro  renuamus. 

Secundo,  ex  passione  S.  Vincentii  edo- 
cemur,  ut  iu  adversitatibus  quamvis  ma-  B 
gnis,  internam  servemus  pacem  et  tran- 
quillitatem  :  nec  instar  puerorum  statim 
turbemur,  nec  velut  stulti  in  affectione 
mutemur,  sed  stabiles  simus  et  radicati  in 
bono;  nec  turbulentise  ac  iraeundife  verba 
fundamus,  quemadmodum  sacer  Vincen- 
tius  in  tam  crudelissimis  poenis,  tam  tran- 
quilie  loquebatur,  tam  sapienter  respon- 


debat,  quasi  alius  fuisset  qui  loquebatur, 
et  alius  qui  patiebatur. 

Tertio,  instruimur  ex  pra-dictis,  quam 
iinmensa  sit  Ciiristi  potestas,  qui  tot  mira- 
bilia  egit  in  passione  Vinccntii,  et  quanta 
sit  firmitas  fidei  christiana>,pro  cujus  con- 
firmatione  tot  miracula  fecit  Omnipotens; 
quam  mirabiliter  quoque  vitia  mentem 
excsecant,  eo  quod  Dacianus  et  alii  multi 
tyranni  ac  perfidi,  ex  tot  et  tantis  mira- 
culis,  quae  non  nisi  divina  fieri  quibant 
virtute,  non  fuerunt  eonversi,  sed  gravius 
indurati,  magicis  artibus  omnia  imperitis- 
sime  adscribentes.  Ideo  quasi  a  facie  basi-  EccU. 
lisci  fugiamus  peccata,  ne  propriae  culpse  "' 
obtenebremur  malilia,  sicque  de  propria 
salute  parum  aut  nihil  curemus ;  sed  fonti 
totius  lucis  ac  gratire  semper  appropin- 
quare  conemur,  ut  ab  ipso  quotidie  gra- 
tiosius  illustremur,  et  coram  Deo  sollici- 
tius  ac  fructuosius  conversemur. 


AD    RKLIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


ITERUM   DE   MAGNANIMITATE  ;    ET   QUAM   FERVENTER  DESIDEREMUS   CORRIPI    ET   PATI. 


EXIVIT    vincens    vt    vinceret.    Apoc.  C 
VI,  2. 

In  admirabili,  magnanimi  ac  victorio- 
sissimo  martyre  Dei  Vincentio,  multa  no- 
bis  proponuntur,  omni  consideratione  ac 
imitatione  dignissima. 

Primo,  magnanimitas  ejus.  Quum  enim 
cum  sancto  patre  suo  Valerio  pra?sule  obla- 
tus  fuisset  persecutori  atrocissimo  Dacia- 
no,  et  S.Valerius  leviter  respoudisset  tyran- 
no,  dixit  A^alerio  victoriosus  Vincentius  : 
Noli,  0  venerabilis  pater,  quasi  timida 
mente  submurmurare,  sed  libera  voce  ex-  D 
clama.  Si  ergo  prfecipis,  sancte  pater,  ju- 
dicem  responsis  aggrediar.  Ecce  quam  ma- 


gnanime,  quam  imperterritum  ac  nobile 
cor,  omni  fide  atque  constantia  plenum, 
ex  quo  tam  liberrima  verba  profluxerunt. 
Implevit  certe  Vincentius,  miles  Christi, 
quod  rex  ejus  Christus  pra?cepit  :  Nolite  Matth.-i., 
(inquiens)timere  eos  qui  corpus  occidunt,  -*• 
sed  eum  qui  potestatem  habet  corpus  et 
animam  perdcre  in  gehennam.  Ea  igi- 
tur  magnanimitate,  fide,  constantia  et  fer- 
vore,  quibus  prffclarissimus  martyr  iste 
contra  hostem  pugnavit  visibilem,  nos 
contra  hostes  invisibiles  pradiemur.Et  sic- 
ut  electus  Vincentius  Daciano  respondit, 
nefarium  apud  Christianorum  prudentiam 
esse,  cognoscere  Deum  et  negando  blas- 


IN   FESTO   S.  VINCENTH   MARTTRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


293 


phemare ;  ita  et  nos,  tentati  dicamus  dia-  A  eredimus  Deum  esse  vitae  nostrse  protecto- 


bolo,  utpote  quotiescumque  nos  sentimus 
graviter  impugnari  ab  illo  :  Nefarium  esse 
scias,  male  agendo  Deum  negare.Siquidem 
non  verbis  dumtaxat,  sed  factis  quoque 
Tii.  1, 16.  Deus  ncgatur,dicente  Apostolo  :  Dicunt  se 
nosse  Deum,  factis  autem  negant.  Itaque, 
quum  unicuique  domino  sit  tanto  diligen- 
tius  ac  reverentialius  serviendum,  tanto- 
que  promptius  obediendum,  quanto  ma- 
jor  est  dominatio  ejus,  quanto  sublimior 
digniorque  consistit,  et  Deus  sit  infinitaj 
atque  omnino  incomparabilis  majestatis,  B  tenebris,Dominus  lux  mea  est.Ipsi  etenim  "■^^,,.  ^.^ 


rem,  et  animarum  nostrarum  iiluminato- 
rem  ac  beatificatorem,  cur  inordinate  ti- 
meinus,  quum  et  Salomon  in  Proverbiis 
dicat,  Justus  quasi  leo  confidens  absque    ptov. 
terrore  erit?  Nam  et  si  corporalia  infligan-  ^""'''- 
tur,  hoc  majoris  gratige  in  prssenti,  abun- 
dantiorisque  glorife  in  futuro  erit  occasio, 
si  patienter  feratur.Propter  quod  princeps 
Apostolorum  :  Quis  est  (inquit)  qui  vobis  \Peir.m, 
noceat,  si  boni  semulatores  fueritis?  Hinc  '^' 
cum  Michsea  dicamus  :  Quum  sedero  in  Mich.  vn, 


Jer.  XLviii, 
10. 


honorabilitatis  ac  sanctitatis  :  nonne  fa- 
cto  commissionis  et  negligentia  omissionis 
Deum  negare  probatur,  qui  opus  ejus  effi- 
cit  negligenter,  qui  in  divinis  torpore  et 
sopore  deprimitur,  qui  coram  Altissimo 
intimorate  aut  inobedienter  se  habet,  qui 
sine  advertentia  orat  et  psallit.  qui  pueri- 
libus  levitatibus,  vanitati  ac  risibus  audet 
se  occupare  etiam  tempore  divinorum  ? 
Vitemus  ergo  hujuscemodi  mala,  et  Deo 
Hebr.  xit,  superdignissimo  ministremus  sicut  opor- 


cura  est  de  nobis,  ita  ut  confidenter  dica- 
mus  :  Dominus  sollicitus  est  mei.  Idcirco  Ps.  xxxix, 
nos  ei  fiducialiter  committamus,  parati  ' 
ad  omnia  qua?  ipse  nobis  voluerit  evenire. 
Secundo,  in  beatissimo  athleta  Dei  Vin- 
centio  specialissime  nobis  commendatur 
ac  imitanda  proponitur  patientia.  Tanta 
namque  tormenta  patientissime  tulit,  ut 
ejus  respectu  parvi  pendere  compellamur 
quidquid  adversitatis  et  tribulationis  oc- 
currerit  nobis.  Quid  ergo  sustinuit?  Certe 


tet,  cum  metu  et  reverentia,  et  hoc  mente  G  Daciano  jubente,  in  equulco  est  suspensus 


semper  humillima  :  utpote  pauperes  fragi- 
lesque  vermiculi  coram  illo  cui  coelorum 
i)«n.vii,io.  exercitus   cum    tremore   adsistunt,   corde 
ineffabiliter  reverentiali  ac  huinili. 

Prffterea,  absit  a  nobis  timor  omnis 
mundanus,  timor  carnalis,  timor  etiam 
pure  servilis,  sed  et  timor  nocturnus  et 
puerilis  formido.Non  vereamur  aspera  pa- 


et  membris  omnibus  dissipatus.  Deinde 
pectines  ferrei  usque  ad  costarum  ejus  in- 
tima  sunt  infixi,  ita  ut  ex  toto  ipsius  cor- 
pore  sanguis  efflueret.  Compaginibus  quo- 
que  costarum  solutis,  viscera  patuerunt 
interna.  Post  hsec  super  craticulam  est  as- 
satus,  crematus,  cunctisque  membris  ipsi- 
us  ferrei  unci  et  laminee  ardentes  intrusa 


ti,  penuriam  sustinere,  persecutiones  af-      sunt ;  flainma  quoque  sanguine  ejus   re- 
Ac/.iiv,»i.  flictionesque  tolerare  :  quum  per  multas      spersa,  vulneribus  vulnera  imprimuntur. 
tribulationes  oporteat  nos   intrare  in  re-      Sal  insuper  projecerunt  in  ignem,  quate- 
gnum  ccelorum.  et  omnes  iu  Christo  pie  D  nus  in  vulneratum  corpus  ipsius  undiquc 

resiliret,  sicque  stridentibus  flammis  cru- 
delius  torqueretur.  Tunc  non  ad  artus,  sed 
ad  viscera  ejus  tela  injecta  sunt,  ita  quod 
interna  ipsius  viscera  extra  mox  labeban- 
tur.  Inter  quee  omnia  admirabilis  martyr 
mansit  immobilis,  elevatisque  oculis  Do- 
minum  exoravit. Quid  horum  coniparatione 
est  nostra  adversitas  ?  Utinam  multitudi- 
nem  inagnitudinemque  nostrorum  adver- 
teremus  excessuum,quotidianarumque  ne- 
gligentiarum  irreverentiam  et  abusionem ; 


II  Tim.  111 

'"■  vivere  cupientes,  persecutiones  varias  pa- 

tiantur.  Nee  quum  in  solitudine  aut  tene- 
bris  sumus,  expavescamus ;  sed  fide,  spe, 
caritate.  sapientia  et  fortitudine  sic  stabi- 
liamur  in  Deo,  ut  cum  sancto  Job  dicere 
valeamus,  Si  expavi  ad  multitudinem  ni- 
miam ;  et  cum  Psalmista  :  Non  timebo 
millia  populi  circumdantis  me.  Qui  rursus 

i>».  iivi,  1.  fatetur  :  Dominus  illuminatio  mea  et  saUis 
mea,  quem  timebo?  Dominus  protector  vi- 
tae  mese,  a  quo  trepidabo?  Si  certissime 


yo6lxxi.34. 
Ps.  111,  7. 


\'r,'. 


294 


IN    FESTO    S.  VINCENTII    MARTYRIS.   —    AV  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


Judith  vui 

26,27. 


DOn  dubiiim  qiiin  impleremus  quod  Judilli 
admonuit  :  Non  uiciseamur  nos  (inquiens) 
pro  his  qu;e  patimur  ;  sed  reputantes  pec- 
catis  nostris  lucc  ipsa  supplicia  esse  mi- 
nora,  fiagella  Domini,  quasi  servi  qui 
corripimur,  ad  emendationem,  et  non  ad 
perditionem  nostram,  evenisse  credamus. 
Praeterea,  si  tanta  passi  sunt  martyres 
sancti  absque  suis  demeritis,  imo  pro  san- 
ctis  actibus  suis,  quid  est  quod  nos  pecca- 
tis  atque  delectibus  pleni,  pro  nostris  de- 
meritis  parva  et  minima  pati  renuimus  ? 
Imo  corripi  vix  diguamur,  vix  ea  nobis 
dici  permittimus,  vix  admonitionem  et 
informalionem  suscipimus  :  similes,  imo 
omnino  pejores  et  stolidiores  phreneticis, 
medicorum  ac  patrum  suorum  manum 
mordentibus  et  curari  nolentibus.Sic  amor 
privatus,  sic  passiones  et  vitia  mentem 
inebriant,  ut  nil  suec  advertat  salutis,  ma- 
litque  divini  judieii  reservari  rigori,  quam 
eorripi   caritative,   et  corrigi    modice   iii 

Uebr.x.zK.  praesenti,  non  intuens  quam  horrendum 
sit  incidere  in  manus  Dei  vivenlis.  Porro 
quis  negotiator  tam  stultus  est,  qui  non 
sequanimiter  ferat  tempestatem  aliquam, 
veutum  ac  pluviam  in  via,  si  cerlus  sit 
maxima  lucra  se  adepturum  in  urbe  ad 
quam  tendit?  Invocemus  Deum  instanter, 
ut  mentes  nostras  copiose  illustrare  digne- 
tur,  quatenus  clare  intelligamus  quantum 
peccata  noceant  animse,  quantum  adversa 
prosint  eidem  :  ut  sic  in  adversis  magis 
quam  prosperis  gloriemur,potiusque  opte- 
mus  corripi  quara  laudari,  nec  magnum 
quid  arbitremur  quod  pro  peccatis  nostris 
correpti  sequanimiter  sustinemus.  Audia- 
mus  quid  princeps  dicat  Apostolorum  : 
iPf/;-.  IV,  Nemo  (inquit)  vestrum  patiatur  ut  fur,  aut 

*^"  homicida,   aut   maledicus.    IIoc   equidem 

ait,  non  quasi  non  debeamus  pro  nostris 
peecatis  correctionem  seu  pcenam  patien- 
ter  suscipere,  sed  ne  peccemus,  el  ne  me- 
reamur  puniri  ut  rei.  Et  quoniam  non  est 
magnum  pro  propriis  culpis  poMiam  per- 


A  ferre,  quum  lioc  rcquirat  justitia,  idcirco 
idem  Archiapostolus  addit:H8PC  est  gratia,  \Peir. 
si  propter  conscientiam  Dei  sustinet  quis  *''"'' 
tristitias  patiens  injuste.  Qua;  est  enim 
gratia,  si  peccantes  et  colaphizati  suffer- 
tis?  Si  autem  bcnefacientes  sustinetis,htec 
est  gratia  apud  Deum  :  in  hoc  enim  vocati 
estis.  Si  ergo  juxta  hsec  apostolica  docu- 
menta  istud  ad  quemlibet  pertinet  Chri- 
stianum,  quanto  magis  ad  religiosos  ? 

Quae  quum  ita  se  habeant,  quam  longe 
distant  a  perfectione,  imo  quam  nihil  ha- 

B  bent  de  ea,  qui  pro  suis  coirepti  excessi- 
bus,indignantur  ct  murmurant,  obloquun- 
tur,  irascuntur,  et  ultionem  proponunt, 
prsesertim  qui  mendaciter  se  excusant,  seu 
culpam  suam  retorquent  in  alios,  aut  qua- 
vis  palliatione  vel  calliditate  occu]tanl,co- 
lorant  sive  alleviant  eam?quum  et  capitalis 
sententife  reus  peccet  mortaliter,veritatem 
negando  de  crimine  propter  quod  esset 
iiiterficiendus,  dum  judex  eani  requirit  ab 
eo,  loco  et  tempore  opportunis.Tunc  enim 
eam  manifestare  in  tantum  tenetur,ut  nec 

C  mortis  periculum  seu  formido  eum  a  mor- 
tali  excuset,  nisi  eam  propaiet.  Qiiain  de- 
testabile  ergo  est  in  homine  religioso,  mo- 
dicam  correptionem  et  utilem  confusionem 
sic  abhorrere,  ut  suam  deneget  aut  palliet 
culpam?Quod  ipsa  ciilpa  prsterita  inulto 
culpabilius  est,ct  ex  elatione  procedit :  un- 
de  excusatio  in  peccatis,  fertur  superbife 
comes.Talibus  in  Evangelio  loquitur  Chri- 
stus  :  Vos  estis  qui  justificatis  vos  ipsos  Zi/cxvi, 
coram  hominibus;  Deus  autem  novit  corda 
vestra. 

D  Iluiniliemus  ergo  nos  ipsos  in  omuibus, 
et  propria  bona(si  quse  sint)  recitando,de- 
clincmus  magis  ad  minus;  propria  vero 
mala  recognoscendo,  declinemus  potius 
versus  majus:semper  tamen  vitando  men- 
dacium.  Et  beatissimi  atque  gloriosissimi 
martyris  hujus  sequamur  vestigia,  in  omni 
magnanimitate,  fide,  fervore,  patientia  at- 
que  constantia. 


IN    FESTO   S.  VINCENTII   MARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


295 


SERMO   TERTIUS 


DE    EXSTIRPANDIS   VITIIS,  VIRTUTIBtSQUE  VARIIS  BEATISSIMI   VINCENTII   EXEMPLO   IMITANDIS. 


0 


iUI  vicerit,  faciam  illum  columnam 
in  templo  meo.  Apoc.  iii,  12. 
Multiplex  fiiit  Vincentii  sancti  victoria. 
Vicit  enim  invisibiles  hostes,  vicit  fero- 
cissimum  tyrannum  et  ejus  crudeles  mi- 
nistros,  vicit  se  ipsum,  vicit  adversa  et 
prospera  mundi. 

Vicit  invisibiles  hostes,  eorum  suggesti- 

onibus  non  consentiendo,  sed  resistendo 

ac  pra^valendo,  divinum  invocando  subsi- 

dium,    passionem    reminiscendo    doniini- 

cam,   et   providendo   sua   novissima.  His 

modis  debemus  et  nos  tentationibus  relu- 

ctari  ac  triumphare.  Nunquam  audiamus 

acedias  spiritum,  tarde  surgendo  ad  Matu- 

tinas,  pigre  accedendo  ad  chorum,  et  per- 

solvendo  insipide  Horas,  aut  ad  diviua  ha- 

bendo  fastidium.  Et  quia  sine  Dei  auxilio 

nil  valemus,  opem  et  adsistentiam  Spiri- 

tus  Sancti  incessabilitcr  et  afrcctuosissime 

/-s.  xc,  I.  imploremus.  In  adjutorio  Altissimi  liabi- 

temus,  ut  in  protectione  ipsius  moremur 

atque  ab  omni  periculo  protegamur.  Dicat- 

que  unusquisque  nostrum  Deo  ex  corde  : 

yii./.  2.   Susceptor  meus  es  tu,et  refugium  meum; 

Deus  meus,  sperabo  in  eum.  Tunc  enim 

>■'/!.  V,  17.  ulicpie  dextera  sua  tcget  nos,  ef  brachio 

suo  defendet  nos.  Nullus  nostrum  lam  pife- 

sumptuosus  temerariusve  consistaf,  ut  de 

/>s. Li,'j.    eo  vere  dicatur,  Ecce  homo  qui  non  po- 

suit  Deum  adjutorem  suum,  sed  speravit 

in  multitudine  divifiarum  suariim,  hoc  est 

propriorum  meritoriim ;  quum  tamen  si- 

mus  incerti  an   opera   nostra   fuerint  an 

Eccie.n.i.  sint  iTieritoria  :  utpote  incerti  de  exsisten- 

iCor.xiu,  tia  nostra  in  caritate,  sine  qua  nihil  meri- 

''■  torium  esse  constat.  Et  quamvis  agnosce- 

remus  hoc   ipsum,  non  tamen   in   nobis 

ipsis  vane  et  insipienter,  sed  in  Deo  grate 

atque  humiliter  gloriari  nos  Oporteret. 


A  Deinceps,  quoniam  nihil  occurrit  tam 
adversum  ac  durum  quod  non  aequanimi- 
ter  toleretur,  si  passio  Filii  Dei  digne  ac 
intime  recolatur;  idcirco  contra  universa 
diabolica  tentamenta,  muniamus  et  arme- 
mus  nos  assidua  dominicae  passionis  me- 
moria,  quee  aureis  litteris  ex  sanguine 
Christi  confectis,  sit  cordi  nostro  indelebi- 
liter  semper  inscripta.  Quis  enim  de  sua 
elatione,  impatientia,  ira,  aversione,  car- 
nalitate,  acedia,  delectatione  sensuali,  non 
erubescat,  si  efficaciter  recordetur  qua», 

B  quanta,  et  qualia  propter  nos  Deus  susti- 
nuit  incarnatus  ?  Profunda  quoque  consi- 
deratio  districtionis  divini  judicii,  infer- 
nalium  etiam  tormentorum  et  ccelestium 
gaudiorum,  ac  mortis  amaree,  qua?  indesi- 
nenter  propinquat  omni  instanti,  omnem 
depellit  torporem' et  culpam,  quemadmo- 
dum  ait  Scriptura  :  Memorare  novissima  EccU.yn, 
tua,  et  in  ajternum  non  peccabis.  Ilinc  ea  *"• 
quse  Ordinis  sunt  ac  cultus  divini,  prom- 
pfo  ac  hilari  animo  exscquamur.  Pigruin 
namque   et  tepidum   ex  ore  suo   evomit  Apoc.m,i6. 

C  Christus  ;  negligens  vero  et  inobediens,  /«•.xLvin, 
maledictus  in  Scripturis  asseritur.  '"■ 

Insuper  nullatenus  audiamus,  sed  dete- 
stemur  ac  fugiamus  iracundiae^  spiritum, 
impatientiae  impetum,  fiiroris  impulsum  : 
ne  jain  non  assimilemur  mansuetissimo 
patientissimoque  Vincentio,  sed  ejus  per- 
secutori,  savissimo  Daciano,  quem  (Augu- 
slino  teste)  magis  afflixit  mentis  insania, 
plus  vastavit  iracundiae  furor,  atque  impa- 
tienfia>  irapetus  gravius  perturbavit,quam 
Vincentium   sanctum   tormenta.   Absit   ut 

D  aliquis  nostrum  intus  sic  deordinetur  per 
iram  et  vitii  cujuscumque  impulsum,  ut 
instar  Daciani  sacrilegi,  instigatorem  inali 
diabolum.interioremque  inquietudinem  et 


296 


IN   FESTO    S.  VINCEXTII   MARTYRIS.    —   AX)   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTICS 


irrationabiles  motus  suos.  foris  per  turbu-  A  increpationibus,   correctionibus  patientes 


lentiam  vultus,  visus  indispositionem  ac 
gestus  alios  inhonestos  ac  bestiales  osten- 
dat,  et  alios  graviter  scandalizet,se  ipsuni- 
que  faciat  viiipendi  ac  derideri.  Siquidem 
sceleratissimus  Dacianus  per  truces  arden- 
tesque  oculos,  per  vultus  minaces.  per  cla- 
mores  brutales,  atque  totius  corporis  sui 
turbulentissimos  motus,  habitatoreni  su- 
uni  diaboium  demonstravit.  Absit  ut  Chri- 
stianus,  praesertim  religiosus,  impium  il- 
lum  sequatur.  Verumtamen  quidam  hoc 


simus  et  maneamus  tranquilli:  nec  in  om- 
iiibus  his  peccemus  labiis  nostris.nec  stul-  Jobi.ti. 
tum  quid  contra  Deum  loquamur,  ut  cum 
Propheta  dicamus  :  Ego  autem  tanquam  i>j.«ivii, 
surdus  non  audiebam.  et  sicut  mutus  non  '*' '"' 
aperiens  os  suum  ;  et  factus   sum   sicut 
liomo  non  audiens,  et  non  habens  in  ore 
siio  redargutiones.  Sic  se  habuit  sanctus 
David.  quum  a  viro  Belial  Semei  impiis- ii/i<-».ivi, 
sime  calumniis  ac  maledictionibus  infesta-  ^ '''*'"'■ 
retur.Non  sequatur  aliquis  nostrum  Achil- 


facere  non  verentur,  neque  de  tanta  sua  B  lem.  qui  fortis  fuit  omnia  ulciscendo,  sed 


contemptibilitate,  bestialitate  ac  pravita- 
te,  sicut  oportet  verecundantur  :  imo  levi 
occasione,  pro  modico  verbo  aut  correptio- 
ne  taliter  commoventur,  tam  turpiter  alte- 
rantur.  Potius  vero  sectetur  tranquillita- 
tem,  militatem  patientiamque  Vincentii, 
qui  in  tam  inhumanissimis  constitutus 
suppliciis,  tam  quiete,  tam  ordinate  ac  sa- 
pienter  respondit,  quasi  non  ipse  sed  alius 
cruciaretur  :  imo  quasi  non  sensisset  sup- 
plicia.  Itaque,sicut  sol  diffusione  sui  lumi- 


potius  Socratem,  qui  fortis  fuit  omnia 
sequanimiter  tolerando,  et  in  domo  sua 
patientiam  didicit  quam  foris  exhibuit.  Ita 
et  nos  in  cellulis  nostris,  per  orationes 
assiduas,  per  dominicse  passionis  memo- 
rias  cordiales,  per  Sanctorum  exempla, 
per  motuum  refrenationem  et  exercitatio- 
nem  internam,  discamus  et  obtinere  nita- 
mur  patientiam  magnam,  mansuetudinem 
firmam.  modestiam  exemplarem.  qiias  ad 
Dei  honorem  et  proximorum   sedificatio- 


nis  tenebras  aeris  expellit  ac  nebulas  :  sic  C  nem  coram  aliis  ostendamus. 


ratio  nostra  fide  ac  dono  sapientiae  deco- 
rata  virtutibusque  armata.  vitiorum  caligi- 
nes,  passionum  tumultus,  motus  brutales, 
ignorantias  et  errores  ejiciat  et  exstirpet ; 
sensitivam  irradiet.  regat  ac  sibi  subjiciat 
partem,  totamque  aninice  illuminet  re- 
gionem. 

Pra?terea  hostes  visibiles,  utpote  perse- 

cutorem  ferocissimum  et  ejus  ministros 

tortores,vicit  gloriosissimus  Dei  miles  Vin- 

ijom.xii.iT.  centius,  non   repercutiendo.   non    malum 


Pra>terea.quum  hsec  ita  se  habeant.  quam 
iiieffabiliter  vituperabile  est  atque  damna- 
bile.  quod  quidam  specie  tenus  religiosi, 
sic  propriis  animositatibus  excfpcantur.sic 
passionibus  suis  ac  vitiis  obdurantur,  ut 
ctiam  tempore  tranquillitatis  et  pacis  pro- 
ponant,  si  ille  aut  ille  aliquid  forefecerit 
cis,  quod  eum  expedient,  vicissitudinem 
ei  retribuent,  et  eum  compescent !  Aliqui 
quoque.  nisi  se  ipsos  defenderint,  et  inju- 
rianti  quod  ira  et  elatio  suggerunt  retri- 


pro  malo  reddendo,  sed  omnia  sibi  illata  D  buerint,  crubescunt  tanquam  victi,  imbe- 


supplicia  patientissime  sustinendo.  In  hoc 

igitur  eum  sequi  non  differamus.sed  sicut 

de  Domino  ac  capite  nostro  summus  ait 

ipf/iMi,i3.  apostolus  Petrus,Ouum  malediceretur,non 

remaledicebat;  quum  pateretur,  non  com- 

minabatur,  tradebat  autem  se  ipsum  judi- 

j«iii.t!i.  canti  injuste  ;  et  tanquam  agnus  mansue- 

Js.  uii,  7.  tus  qui  portatur  ad  victimam,ductus  est  ad 

occidendum,  et  velut  ovis  coram  tonden- 

te  obmutuit  :  ita  et  nos  in  cunctis  adver- 

sitatibus,  infirmitatibus,  persecutionibus. 


cilles,  timidi  et  contempti.  Porro,  quum 
verbis  pungitivis  et  factis  injuriosis  re- 
presserint  offendentem,  gloriantur  et  ja- 
ctant  se  tanquam  victores.  Isti  spiritum 
Christi  non  habent,  sed  spiritum  hujus 
mundi.  Neque  advertunt  quod  non  solum 
coram  Deo  et  angelis  sanctis,  verum  etiam 
in  cordibus  fratrum  multo  plus  reputaren- 
tur  et  crescerenf.  si  in  omnibus  patientes, 
taciturni  ac  humiles  permanerent.  Hinc 
beatissimus  apostolici  chori  princeps  hor- 


IN   FESTO   S.  VINCENTII   MARTyRIS.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


297 


I  Petr.  cii,  tatur :  Omnes  estote  unanimes,  compatien-  A 
*'^'  tes,  fraternitatis  amatores,  misericordes, 
modesti,  humiles ;  non  reddentes  malum 
pro  malo,  sed  econtrario,  benedicentes  : 
quia  in  hoc  vocati  estis.  Tua  ergo  (o  fra- 
ter)  pietate,  probitate,  patientia,  caritate, 
beneficentia,  humiiitate,  alterius  vince, 
confunde,  exstingue  duritiam,  inhonesta- 
tem,  impatientiam,  rancorem,  malevolen- 
tiam,  injuriam,  pompam. 

Insuper  S.  ^'incentius  vicit  se  ipsum, 
omnem  exstirpando  a  se  privatum  amo- 
rem,  carnalem  timorem,  et  odiendo,  abne-  B 
gando  ac  frangendo  se  ipsum  ;  et  Christi 
intuitu  ac  amore,  pro  fidei  veritate  Deita- 
tisque  cultu,  offerendo  se  ipsum  ad  om- 
ne  temporaie  supplicium,  et  patientissime 
sustinendo  tam  dirum  martyrium.  Vicit 
quoque  prospera  muiidi,  blandimenta  ty- 
ranni  despiciendo.omnemque  transitoriam 
prosperitatem  vilipendendo.  Vicit  item  ad- 
versa  per  modum  expressum.  Idcirco  in 
his  omnibus  eum  viriiiter  imitemur,  ut 
etiam   ad   mortis   suppjicium   simus   pro 


Christo  ac  veritatis  defensione  parati ;  et 
sicut  promisimus,  frangamus  et  abnege- 
mus  per  obedientiam  sanctam  nos  ipsos. 
Postremo,  in  passione  dignissimi  marty- 
ris  hujus,  contemplemur  omnipotentiam, 
munificentiam  ac  misericordiam  Creato- 
ris,  qui  huic  bellatori  suo  in  tam  inau- 
ditis  suppliciis,  tam  inaestimabilem  dedit 
constantiam,  tamque  copiosam  consolati- 
onem  internam,  tantam  futura?  jucundi- 
tatis  et  glorisp  pra?libationem,  tam  indici- 
biiem  internae  tranquillitatis  saporem,  ut 
ad  carcerem  ac  tormenta  quasi  ad  epulas, 
tota  festinaret  alacritate  ;  tot  quoque  glo- 
riosis  prodigiis  mirificavit  hunc  Sanctum 
suum  ante  mortem,  in  morte,  atque  post 
mortem.  Si  ergo  cum  inclylo  alhleta  Vin- 
centio  cupimus  desuper  taliter  visitari, 
consolari  et  ungi,  non  renuamus  cum 
eo  affligi,  scicntes  quia  sicut  passionum,  ncor.i.i. 
ita  et  consolationuni  socii  esse  poterimus. 
Ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis  Dei, 
qui  est  in  sffcula  sublimis  et  benedictus. 
Amen. 


IN  FESTO 
GONVERSIONIS    S.  PAULI 


ENARRATIO  m  EPISTOLAM 


NOTUM    VOBIS    FACIO    EVANGELIUM    QUOD   EVANGELIZATUM    EST   A    ME,    ETC.  Galat.  I,  H- 


RATIONABILITER  ista  epistola  in  festo  A 
Coiiversionis  diviiii  el  gloriosi  Pauli 
apostoli  legitur,  quia  in  ea  de  ipsius  con- 
versione  aliquid  fangitur.  Ait  ergo  ideni 
Apostolus  ad  Galatas  : 

Notum  vobis  facio  evangelium,  hoc  cst 
de  evangelio,  quod  evangelizatum  (id  est 
preedicatum)  eM  a  me.  Evangelium  autem 
est  praedicatio  seu  doctrina  actuum,  docu- 
mentorum,  mysteriorum  pra?ceptorumque 
Christi,quse  a  quatuor  Evangelistis  descri- 
pta  est,  sed  a  cunctis  Apostolis,  ct  ceteris 
eorum  coadjutoribus  ac  successoribus  est  B 
pr£edicata.Q«!'ff,id  est  quod,Kow  est  secun- 
duin  homincm,\A  est  luimanum.et  natura- 
li  ratione  inventum,  firmatum,  aut  divul- 
gatum,  sed  supernaturale  est  ac  divinum, 
per  Christi  et  discipulorum  ejus  miracula, 
ac  veteris  Testamenti  Scripturas  [irobatum. 
Neque  cnim  ego  ab  homine  puro  accepi 
illud  ut  pra?dicarem  iilud  hominibus,  ne- 
quc  didici  illud  ab  homine  puro,  sed  pcr 
rcvelationcm  Jcsu  Christi,  id  est  per  iiiter- 
nam  et  supernaturalem  instructionem  l-^ilii 
iiCor.xii,  Dei,tempore  raptus  mei  in  tertium  coelum.  C 
Quamvis  autem  Christus  sit  homo,  non 
tamen  purus  homo,  sed  est  Deus  el  homo. 
^[udislis  enim  convcrsationem  mea-m 
quam  habui  aliquando  in  Judaismo,  hoc 
est  in  lege  rituque  Juda?orum;  quoniani 
supra  modum  persequebar  Ecclesiam  Dci, 


Ac/.vn,o8 
60  ;  VIII,  3 
IX,  I,  i. 


videlicet  primilivam  Ecclesiam  in  Jerusa- 
lein  congregatam,  ct  expugnabam  illam , 
id  est,  fideles  illos  invasi,  aliquos  occi- 
dendo,  et  quosdam  incarcerando,  ac  aliis 
modis  tiibulando  :  prout  in  Actibus  Apo- 
stolorum  Lucas  scribit,  et  in  sermone  di- 
cetur.  Et  proficiebam,  id  est,  ferventer 
agebam,  in  Judaismo  supra  multos  cocKta- 
neos  in  genere  meo,  id  est  prfe  miiltis  ad- 
olescentibus  mihi  in  a>tate  comparibus,  et 
de   mea  progenie  natis,  puta  de  semine  \, 

Jiidaiorum.  Vel,  per  genus  suum  intelligit 
Benjainin  tribum.  Abundantius  illis  wmu- 
lator,  hoc  est  ainator  et  imitator,  exsistens 
patcrnarum  mearum  traditionum,  id  est 
ordinationum  ac  jussionum  a  Moyse  et 
Prophetis  datarum,  vel  ab  aliis  additarum. 
(juum  aatcm  ptacuit  ei  qui  me  segrega- 
vit  (hoc  est,  eduxit)(\('  utero  matris  mea\ 
et  vocavit  per  gratiam  suam,  id  cst  Deo 
Patri  omnipotenti,  institutori  natura',  cui 
opera  naturalia  adscribunliir.Propler  quod 
sanctiis  Job  loquitur  Deo  :  Nonne  sicut  lac  Jou  x,io, 
mulsisti  me,  et  sicut  caseum  me  coagula-  "' 
sti  ?  Pelle  et  carnibus  vestisti  me,  ossibus 
et  nervis  compegisti  me.  Etenim  in  cau- 
sis  subordinatis,  causa  prima  plus  influit 
quam  qua'cumque  causa  secunda.  Vel,  per 
matrem  suam  intelligit  Apostolus  Syn- 
agogam,  qua>  fuit  spiritualis  matcr  ipsius, 
sicut  modo  Ecclesia  est  mater  Christiano- 


IN   FESTO   CONVERSIONIS    S.  PAl'LI.   —   EN.\RRATIO    IN   EPISTOLAM 


299 


Galiil.  n,  S 


ifallh.wi 
17. 


Ad.w.io. 
lliitl.  ie.il 


ruin  :  ut  sit  sensus,  «  segregavit  me  ex 
utero  matris  meae  »,  id  est  de  medio  Syn- 
agogsp,  utpote  de  numero  infidelium  Plia- 
risaeorum  atque  Scribarum,  quorum  ad 
tempus  exstiti  unus.  Sed  illis  relictis,  me 
perduxit  ad  fidem  et  gratiam.  uf  revelaret 
Filium  sKum  in  me,\A  est,Christum  cordi 
meo  manifestaret,  dando  mihi  veram  de 
Christo  uotitiam,  ut  evangeliz.arem  illum 
in  gentibus,  hoe  est,  Christum  praedicarem 
gentilibus.  Paulus  enim  specialiter  datus 
ae  missus  est  apostolus  ipsis  gentilibus, 
maxime  Graecis.  Propter  quod  ait  :  Oni 
operatus  est  Petro  in  apostolatum  circum- 
cisionis,  operatus  est  et  mihi  inler  gentes. 
Continuo  non  acquievi  carni  et  sanguini, 
id  est  concupiscentiis  carnis.neque  Judieis 
miiii  secundum  carnem  propinquis.  l  lule 
in  Kvangelio  Christus  locutus  est  Petro  : 
Beatus  es,  Simon  Bar  Jona,  quia  caro  et 
sanguis  nou  revelavit  tibi.  Xeque  veni  Je- 
rosolymam  ad  antecessores  meos  Aposlolos 
qui  ante  me  apostoli  facti  fuerunt  ;  sed 
abii  a  Damasco  in  Arabiam  ad  pra>dican- 
dum  ibidem.  —  Sed  his  atque  sequentibus 
verbis  contrariari  videtur  quod  legitur  in 
Actibus  Apostolorum,  ubi,  quum  dictum 
est,  quod  discipuli  dimiserunt  Paulum  no- 
cte  in  sporta  per  murum  Damasci,  mox 
subditur  :  Quum  autem  venisset  in  Jeru- 
salein.  tentavit  se  jungere  discipulis  ;  el 
ouHies  fugerunt  eum,  non  credentes  quod 
essct  discipulus.  Barnabas  autem  appre- 
heiisum  illurn  duxit  ad  Apostolos,  et  iiar- 
ravit  illis  quomodo  in  via  vidisset  Doini- 
num,  etc.  Ad  hoc  quidam  respondent, 
quod  Paulus  post  suam  conversionem  non 
statim  venit  Jerusalem,  sed  post  longam 
tempus,  forsitan  post  tres  annos.  Scriptura 
enim  in  sua  recitatione  historiali  non  sem- 
per  observat  ordinem  reruin  gestarum. 
Alii  dicunt,  quod  licet  venerit  illuc,  non 
tamen  reputatur  venisse,  quia  mox  abiit. 
Nempe  quod  modicum  est,  teste  Philoso- 
pho,  reputatur  pro  nihilo.  —  Et  iterum 
ab  Arabia  reversus  sum  Damascum  :  ubi 
primo  fidem  Christi  prsedicavi,  et  Judeeos 
confudi.  Deinde  post  annos  tres  a  inea 


A  conversione,  veni  Jerosolymam  videre  Pe- 
trum,  non  ob  meam  informationem,  sed 
propter  dilectionem  ac  reverentiam  ejus  ; 
et  mansi  apud  illwn  diebus  qtmidecim.  In 
quibus  verbis  Paulus  insinuat,  quantfp  au- 
ctoritatis  ac  excellentise  fuerit  beatissimus 
Petrus,  utpote  princeps  Apostolorum,atque 
totius  pastor,  pra^latus  ac  caput  Ecclesiae. 
Alium  autem  Apostolorum  vidi  neminem 
vice  hac,  77isi  Jacobum  fratrem  Domini, 
scilicet  Jacobum  minorem  :  qui  dictus  est 
frater  Domini  Jesu  Christi.  propter  speci- 

B  alein  siinilitudinem  suam  cum  Christo  in 
corporis  dispositione  ac  morum  decentia. 
Qu(e  autem  scribo  voOis,  ecce  coram 
Deo,  quia  non  mentior,  hoc  est,  Deum 
testor  quod  vera  sint  ista.  Juravit  Aposto- 
his  propter  tarditatem  credulitatis  Galata- 
rum,  quibus  haec  scripsit,  atque  ut  certius 
crederent.  Juratio  namque  debite  circum- 
stantionala,  est  actus  virtutis  quae  latria 
nuncupatur.  Propter  quod  habetur  in  Deu- 
teronomio:  Dominum  Deuin  tuum  timebis,  i)e„(.M,i3. 
ac  per  nomen  ejus  jurabis.Christus  autem 

C  non  absolute  prohibuit  jurationem,  sed 
jurationem  incautam  et  non  necessariam. 
Deindc,  videlicet  postquam  in  Jerusa- 
lein  fui  cum  Petro,  veni  in  partcs  Si/ria' 
et  Cilicicc.  Xam  a  Tarso  Ciliciae  natus  fui.  .ic/.xxn.s. 
Eram  aulem  ignotus  facic,  hoc  est  corpo- 
rali  intuitu,  Ecclesiis  Judwa',  qua'  erant 
in  Christo,  id  est  conversis  Juda^is.  qui 
Christo  per  fidem  et  carilatem  erant  con- 
juncti  :  verumtamen  fuit  eis  notus  per 
famain.  Ideo  subditiir  :  Tantum  autem 
auditum  Iiabcbant  de  me,  id  est,  hoc  de 

D  me  perceperunt.  Quonia,n  qui  perscque- 
baiur  nos  aliquando,  hoc  est,  quod  Paulus 
iste  qui  ante  suam  conversionem  nos  in- 
festavit,  nunc  cvangelizat,  id  est  pra>di- 
cat,  fidem  quam  aliquando  expugnabat , 
id  est,  cordibus  credentium  nitebatur  au- 
ferre.  Et  in  me,  hoc  est  in  conversione  et 
gratia  mihi  collata,  clarificabant  Deum  : 
id  est,  potentiam  et  misericordiam  Dei 
honoraverunt  ac  laudaverunt,  gratias  ei 
agendo,  quod  tam  misericorditer  nie  con- 
vertit,  et  tantain  inihi  gratiam  pra^stitit. 


300 


IN   FESTO   CONVERSIONIS   S.  PAULI. 


SERMO   PRIMUS 


SERMO   PRIMUS 


HISTORIA    CONVERSIONIS    S.  PAri.I,    EX    niCTIS    ACTUUM    APOSTOI.ORIM  ;    ET   Ol'OMODO 
DIVIN.E   PIETATIS   DEBEAMUS    ESSE    IMITATORES. 


Ac^.vii,  60 
58;xsil.20 


C.iDEXS  Sa/ilits   i/i    tcrram,  audiril 
vocem  diccntcm  sihi  :  Saule,  Saidc, 
qiiid  mc  jjcrscqaeris?  Act.  IX,  4. 

Oualiter  Paiilus  apostolus  primo  per.sc- 
cutus  sit  Christianos  valde  atrociter,  et 
qualiter  Deo  miserante  cito  conversus  sit, 
S.  Lucas  evangelista  in  libro  Actuum  Apo- 
stolorum  diligenter  conscripsit.  Itaque, sic- 
ut  in  .\ctibus  habetur,  Paulus  consentiens 
erat  lapidationi  necique  Stephani  proto- 
martyris  gloriosi;  cuslodivit  quoque  vesti- 
menta  lapidantium  Stephanum  :  et  ita 
quasi  omnium  manibus  lapidabat, qui  om- 
nes  ad  lapidandum  reddebat  idoneos.  Ite- 

/«irf.Mii,3.  rum  sanclus  loquitur  Lucas  :  Saulus  de- 
vastabat  Ecclesiam,  per  domos  intrans, 
viros  ac  mulieres  in  custodiam  tradens, 
id  est  incarcerans.  De  hoc  ipsemet  Paulus 
ait  :  Ego  hanc  viam,  scilicet  evangelicam 
legem  ac  fidem,  persecutus  sum  usque  ad 
mortem,  id  est  inlerfectionem  fidelium, 
alligans  et  tradens  in  custodias  viros  ac 
mulieres,  ut  punirenlur;  et  eram  cai-dens 
per  synagogas  eos  qui  credebant  in  te.  Ite- 
rumque  dicit  idem  apostolus  Paulus  :  Ego 
existimaveram  me  adversus  nomen  Jesu 
Nazareni  multa  contraria  debere  agere ; 
quod  et  feci  Jerosolymis,  et  multos  sancto- 
rum  carceribus  inclusi,  poteslale  a  prin- 
cipibus  sacerdotum  acccpla.  Et  quum  occi- 
derentur,  detuli  sentenliam;  et  per  omnes 
synagogas  frequenter  puniens  eos,  compel- 
lebam  blasphemare;  et  amplius  insaniens 
in  eos,  persequebar  usque  in  exteras  ci- 

1  rim...  1.1.  vitates.  Hinc  fatetur  ad  Timotheum  :  Fui 
blasphemus  et  persecutor  et  contumelio- 
sus.  Ex  his  innotescit,  quam  acerrimus 
Christianorum  persecutor  fuerit  Paulus 
ante  suam  conversionem. 


HAd.wv 
13. 


Jbitl.   XXI[ 

4,  19. 


Jbid.  xXYi 
9-11. 


A  Porro  de  hac  re,  alque  de  beatissimi 
Pauli  conversione,  plenam  scribil  histo- 
riam  Lucas  evangclista,  dicendo  :  Saulus  Ar(.  ix,  i 
adlnic  spirans  minarum  et  caedis  in  disci- '  '"''■ 
pulos  Domini,  id  est,  ex  intimo  spiritus 
sui  affectu  effundens  comminationes  et  af- 
flictiones  seu  neces  in  Christianos,accessit 
ad  principem  sacerdotum,  et  petiit  (imo 
et  accepil)  ab  eo  epistolas  in  Damascum, 
ad  synagogas,  id  esl  Jiidfcorum  infidelium 
congregationes,  ut  si  quos  inveniret  ibi 
Christifideles  viros  ac  feminas,  vinctos  ad 

B  Jerusalem  illos  perduceret,  atque  princi- 
pibus  Iraderet  sacerdotum.  Quumque  pro- 
pinquaret  Damasco,  repente  circumfulsit 
cnm  lux  de  coelo  descendens  (quae  lux  su- 
per  splendorem  solis  fuerat  clara,  ut  ipse 
postea  dixil).  Et  cadens  in  terram  ex  ti- 
more,  audivit  vocem  sibi  dicentem  :  Saule, 
Saule,  quid  me  persequcris  ?  Qui  dixit  : 
Quis  es,  Domine  ?  Et  ille  respondit  :  Ego 
sum  Jesus  Nazarenus,  quem  tu  perseque- 
ris.  Durum  est  libi  contra  stimulum  cal- 
cilrare.  Tremens  aulem  Paulus  ac  stupens, 

C  dixit  :  Domine,  quid  me  vis  facere?  hoc 
est,  quid  jubes  ut  faciam  ?  Et  Dominus 
Jesus  Christus  dixit  ad  eum  :  Surge,  et 
ingredere  civitatem,  puta  Damascum,  et 
ibi  dicetur  tibi  quid  te  oporteat  facere. 

Porro  viri  qui  pergebant  cum  Paulo, 
slabant  stupefacti,  seu  admirantes,  audi- 
entes  quidem  vocem,  neminem  autem  vi- 
dentes.  Hoc  quod  dicitur,  «  audientes  qui- 
dem  vocem  »,  sapienter  inlelligendum  est. 
Non  enim  ita  inlelligendum  est,  quod 
audierunt  vocem  Christi  loquentis  ad  Pau- 

D  lum  verba  prsescripta,  quoniam  alio  loco 
idem  asserit  Paulus  :  Qui  mecum  erant,  /tij.xxn 
lumen  quidem  viderunt,vocem  autem  non 


IN    FESTO   CONVEKSIONIS    S.  PAULI.   —   SERMO    PRIMUS 


301 


Acl.  XXV 
16-18. 


et  seq 


audierunt  ejus  qui  loquebatur  mecum.  Si- 
militer  quod    dicitur,   «  neminem  autem 
videntes  »,  non  est  intelligendum  quod  se 
invicem  non  videbant,  sed  quod  nullum 
viderunt  a  quo  verba  illa  dicebantur  ad 
Pauhim.  Nec  putandum  quod  Jesus  Chri- 
stus  non  di.\it  tunc  aliqua  verba  ad  Pau- 
lum,  nisi  ea  quse  jain  commemorata  sunt, 
utpote  :  «  quid  me  persequeris  ?  Ingredere 
civitatem  »,  etc.  Imo,  ut  alibi  describitur, 
etiam  aUa  multa  dixit  tune  Paulo  :  Exsur- 
ge,  inquiens,  et  sta  supra  pedes  tuos.  Ad 
hoc  enim  apparui  tibi,  ut  constituam  te 
ministrum  et  testem  eorum  qua;  vidisti, 
et  eorum  quibus  apparebo  tibi,  eripiens 
te  de  populis   et   gentibus,  in  quos   ego 
nunc  mitto  te  :  aperire  oculos  eorum,  ut 
convertantur  a  tenebris  ad  lucem,  et  de 
potestate  Satanae  ad  Deuin  ;  ut  accipiant 
remissionem  peccatorum,  et  sortem  inter 
Sanctos,  per  fidem  quee  est  in  me. 
M,d.  ,x,8       Insuper   adjungitur   :   Surrexit   autem 
Saulus  de  terra,  apertisque  oculis,  nihil 
videbat  (et  hoc,  pra»  claritate  luminis  eum 
circumfulgentis).  Ad  manus  autem  illum 
trahentes,  qui   ex  visione   illa  et   nimio 
terrore  fuit  valde  debilitatus,  introduxe- 
runt  eum  Damascum.  Eratque  tribus  die- 
bus  non  videns,  et  non  manducans  nec 
bibens.    Atque    ut   creditur,   et    doctores 
communiter  dicunt,  in  illo  triduo  habuit 
Paulus  excellentissimum  illum  raptum  de 
iicor.xn,  quo  Corinthiis  scribit  :  Scio  hominem  in 
Christo  raptum  usque  ad  tertium  ccelum; 
et  audivit  arcana  verba  qute  non  licet  ho- 
mini  loqui.  In  quo  raptu,  secundum  Augu- 
stinum,  Paulus  vidit  Deum  per  speciem,  id 
est  divinam  essentiam  clare  in  semetipsa; 
et  instructus  perfectissime  fuit  evangeli- 
cam   legem,  christianEeque   fidei   sapien- 
c/:p.298E.  tiam  :  prout  in  epistola  prccexposita  ta- 
ctum  est.  Denique  in  Damasco  habitabat 
quidam    Christi   discipulus   nomine  Ana- 
nias,  cui  in  visione  Christus  prffcepit  : 
Vade,  et  quaere  in  domo  Judee  Saulum;  ec- 
ce  enim  orat.  Responditque  Ananias  :  Do- 
mine,  audivi  a  multis  de  viro  hoc,  quanta 
mala  fecerit  sanctis  tuis  in  Jerusalem  ;  et 


2,4 


A  hic  habet  potestatem  a  principibus  sacer- 
dotum  alligandi  omnes  qui  invocant  no- 
men  tuum.Dixitque  Christus  ad  Ananiam: 
Vade,  quoiiiam  vas  electionis  est  mihi  is- 
te  (id  est,  valde  electus  est  a  me  secun- 
dum  prsedestinationem  aeternam)ut  portet 
ac  preedicet  nomen  meum  coram  gentibus 
et  regibus  et  filiis  Israel.  Ego  quoque  os- 
tendam  illi  quanta  oporteat  eum  pro  no- 
mine  meo  pati.  Venit  ergo  Ananias,  et  ma- 
num  Paulo  imponens,  dixit  :  Saule  frater, 
Dominus  Jesus  misit  me  ad  te,  ut  videas, 
B  et  implearis  Spiritu  Sancto.  Et  confestim 
ceciderunt  ab  oculis  ejus  tanquam  squa- 
mcc,  id  est  quaedam  maculae  alba>  similes 
squamis  ;  et  visum  recepit,  surgensque 
baptizatus  est.  Et  quum  accepisset  cibum, 
confoitatus  est  corpore.  Deinde  ingressus 
synagogam  Judaeorum  in  Damasco,  praedi- 
cavit    fidem   Domini    nostri  Jesu  Christi. 
Admiiabantur  autem  universi  eum  audi- 
entes,  dicentes  :  Nonne  hic  est  qui  in  Je- 
rusalem  persequebatur  Christianos,  atque 
ad  hoc  venit  huc  ut  illos  perduceret  vin- 
C  ctos  ad  principes  sacerdotum?  —  Ecce  hsec 
est  vera  historia  Scriptur»  canonicse  de 
conversione  S.  Pauli  apostoli.  In  qua  mul- 
tipliciter  informamur,  prout  in  sequenti- 
bus  sermonibus  diffusius  referetur. 

Nunc  autem  breviter  qua^dam  tangendo, 
ex  prsefata  historia  sumitur  argumentum 
fortissimum  ad  probationem  ac  defensio- 
nem  fidei  christiana?.  Haec  etenim  scripta 
sunt  adhuc  vivente  Paulo  apostolo,  vel  ci- 
to  post  hoc,  et  utique  adhuc  viventibus 
multis  qui  Paulum  noverunt,  et  scire  aut 
D  percipere  poterant  an  ea  quse  de  Paulo 
hic  recitantur,  vera  fuerint  ;  et  ipsemet 
Paulus  in  suis  epistolis  ea  esse  vera  testa- 
tur.  Certumque  est  quod  tam  repente  ac 
vehementer  inutari,  et  evangelicam  legem 
tam  subito  atque  plenarie  discere,  Christi 
quoque  amore  tam  valide  inflammari,  et 
donum  linguarum,  gratiam  prophetise  ef- 
ficaciamque  miraculorum  accipere  non 
potuit  nisi  a  Deo. 

Secundo  docemur  ex  praeinductis,quam 
infinita  sit  misericordia  Dei,  qui  homini 


1 


302 


IN    FESTO   CONVEBSIONIS   S.  rAILI.    —   ENARRATIO    IN    EVAXGELIIM 


Ephes 
1,2. 


tani  iniquo,  tam  feroci  persecutori,  tam 
inapstimabilem  contulit  gratiam  :  tam  su- 
perpiissime  eum  pra?veniendo,  liortando, 
ei  ignoscendo,  et  in  Apostolum  tam  perfe- 
ctum  eum  mutando.  Discainus  ergo  et  nos 
divina'  pietalis  imitatores  esse,  fieri  et 
manere,  forefaetoribus  nostris  donando,  et 
non  solum  mala  sive  injurias  iequanimiter 
sustinendo.  sed  etiam  pro  malis  bona  red- 
dendo.  Hinc  etenim  Paulus  iste,vas  divins 
electionis,  nos  admonet :  Estote  imitatores 
Dei,  sieut  filii  carissimi :  et  ambulate  in 
dilectione,  sicut  et  Cliristus  dile.\it  uos. 
Jiom.  XII,  Unde  rursus  loquitur  :  Benedicite  perse- 
'*'"'"'"  quentibus  vos,  benedicite  et  nolite  male- 
dicere,  nulli  nialum  pro  raalo  reddentes ; 
noli  vinci  a  malo,  sed  vince  in  bono  ma- 
lum.  Hoc  implet  qui  sua  patientia  aliorum 
impatientiam  mitigat,  sua  mansuetudine 
aliorum  iram  exstinguit,  sua  prudentia 
alioriim  indiscretionem  refrenat.  sua  pro- 
bitate  aliorum  inhonestatem  emendat:  sua 
bonitate  et  exemplari  conversatione  aiio- 
rum  malitiam  vincens,  eos   ita  cedificat. 


A  qiiod  peccata  sua  advertere,  erubescere  et 
emendare  quasi  coguntur.  Ad  quod  bea- 
tissimus    princeps   Apostolorum   hortatur 
iios,  in  priina  sua  loquens  epistola  :  Sic  i  /v/r.  i 
est  voluntas  Dei.  ut  benefacientes  obmu-  '^" 
lescere  faciatis    imprudentium  liominum 
ignorantiam  ;  itemque  :  Abstinete  vos  a/iiJ.n,i 
carnalibus  desideriis,  quae  militant  adver- 
sus  animam.  conversationem  vestram  in- 
ter  gentes  habentes  bonam.  ut  in  eo  quod 
detrectant  de  vobis  tanquam  de  malefa- 
ctoribus,  ex  bonis  operibus  vos  conside- 

B  rantes,  glorificent  Deum. 

Itaque  exemplo  sancti  ac  divini  apostoli 
Pauli  eniendemus  nos  plene.  et  omnem 
superbiam,  avaritiam,  immunditiam  ace- 
diamque  vitantes,  tanto  ferventiores  si- 
mus  in  actibus  bonis.  quanto  ferventiores 
fuimus  in  pravis  operibus.  ut  sic  dignos 
pcenitentia;  fructus  agamus.Ipsum  quoque 
beatum  invocemus  Apostolum,  ut  hanc 
nobis  gratiam  suis  ineritis  precibusque 
impctrare  dignetur.  Ad  laudem  et  glo- 
riam  Dei. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


nixiT  siMox  PETRcs  AD  jEsiM,  ETC.  Matth.  xix,  27-29. 


E' 


VANGELIIM  prsesens  merito  in  festo 
Conversionis  B.  Pauli  apostoli  legitur, 
quia  in  eo  tauguntur  magna  merita  glo- 
riosaque  praemia  Apostolorum.  Itaque  a 
Matthopo  dicitur  : 

iJixit  Simon  Petrus  ad  Jesum  :  Ecce 
nos  Apostoli  reliquimus  omfiia  tempora- 
lia  et  terrena  quae  habuimus.  et  seculi 
sumus  te  corporis  gressu  ac  mentis  affe- 
ctu,  per  paupertatem  quoque  spontaneam, 
et  aliarum  virtutum  imitationem.  Quid 
ergo  erit  nobis  ^  id  est,  quale  praemium 
Matih.i\;  suscipiemus  a  te  ?  Quamvis  autem  Petrus 
et  alii  quidam  Apostoli  fuerint  pauperes 
piscatores,  omnia  tainen  leliquerunt,  quia 


18. 


C  de  suis  rebus  nil  sibi  proprium  retinue- 
runt.  Quidam  etiam  .Vpostolorum.  ut  Bar- 
tholomeeus  et  Matthaeiis,  fuerant  divites  : 
Petrus  autem  in  persona  omnium  Aposto- 
lorum  protulit  ista.  Deniqiie,  sicut  vidua  /.«<■ 
pauper  miltens  duo  minuta,  plus  omnibus  ^' 
inisit  in  gazophylacium  ;  sic  Petrus  pauca 
relinquens,  plus  reliquit  quain  multi  qui 
multa  relinquunt  et  tamen  aliqua  sibi  re- 
servant,  vel  non  tam  prompte  et  affectu- 
ose  hoc  agunt  ut  Petrus,  qui  et  habita  et 
habenda  perfecte  reliquit,  qui  cum  rebus 

D  simul  affectum  habendi  terrena  abjecit. 
Jesusautem  dixit  eis,non  soli  Petro.sed 
ceteris  quoque  Apostolis,  in  quorum  per- 


IN    FESrO    CONVEIISIONIS    S.  PAULI. 


ENARRATIO    IN    EVANGELIUM 


303 


sona  interrogaverat  Petrus.  Amen,  id  est 
vere,  dico  vobis,  quod  vos  qiii  secuti  estis 
me,  omnia  rclinquendo,  et  meas  imitan- 
do  virtutes,  in  rcgeneratione.  IIoc  S.  Hila- 
rius  jungit  verbis  praemissis,ut  sit  sensus: 
«  qui  secuti  estis  me  iu  regeneratione  », 
id  est  Baptismo,  illum  accipiendo,  qui  est 

.  spiritualis  regeneratio  ex  aqua  et  Spiritu 
Sancto.  Hieronymus  vero  nectit  hoc  ver- 
bis  sequentibus ;  eritque  intellectus  :  «  vos 
qui  secuti  estis  me  »,  modo  pra>tacto,  hanc 
mercedem  habebitis  :  nam  «  in  regenera- 
tione  »,  id  est  futura  corporum  resuscitati- 
one,  guuin  sederit  Filius  hominis  (sciiicet 
Christus)  in  sede  majestatis  sua',  id  est,  in 
sua  judiciaria  apparuerit  potestate,  et  coe- 
perit  manifeste  exercere  generaie  judi- 
cium,  dando  singulis  in  anima  et  corpore 
quod  promeruerunt.  Sedes,hoc  loco,corpo- 
rale  solium  non  designat,  sed  judiciariam 
potestatem  et  usum  ipsius;  quanivis  accipi 
possit  pro  loco  in  quo  Christus  in  die  uni- 
versalis  judicii   residebit   in   aere,  prout 

.  apud  Prophetam  ait :  Ascendant  et  consur- 
gant  gentes  in  vallem  Josaphat,  quia  ibi  se- 
debo  ut  judicem  omnes  gentes  in  circuitu. 
Sedebitis  et  vos  super  secles  duodeciin,  hoc 
est,  assidebitis  mihi  in  duodecim  thronis, 
locis  seu  soliis,  vel  judiciariffi  potestatis 
participationibus,  Judicantcs,  judicio  as- 
sessoriffi  dignitatis  atque  pifficipus  appro- 
hdXiomi,,  duodecim  tribus  Isracl,  quie  vobis 
credentibus,  in  incredulitate  manserunt 
pro  parte  majori  :  idcirco  damnabitis  eas. 
Sed  quum  inter  Apostolos  fuerit  Judas 
traditor,  quando  Christus  ha?c  protulit, 
quomodo  verificari  hsec  possunt,  quum 
non  omnes  illi  duodecim  sint  ila  sessuri  ? 
Respondetur  primo,  quod  promissio  ista 
quantum  ad  Judam  fuit  coiiditionalis,  vi- 
delicet  si  perseveraret  in  bono ;  deinde 
quod  haec  promissio  Christi  facta  est  non 
solis  Apostolis,  sed  et  cunctis  perfectis 
evangelica  consilia  observantibus  :  sicque 
per  duodecim  sedes  intelliguntur  assesso- 
riae  dignitates  seu  judiciarioe  potestatis  par- 
ticipationes,  ac  solia  omnium  perfectorum 
et  apostolicorum  virorum,  qui  per  modum 


A  prspfatuin  in  die  judicii  judicabunt  cum 
Christo.  Similiter  per  duodecim  tribus  Is- 
rael,  omnes  judicandi  exprimuntur.  Prae- 
terea  contuendum  est,  quod  Deus  Trinitas 
seu  Christus  ut  Deus,  judicabit  in  die  ju- 
dicii  per  principalem  auctoritatem ;  Chri- 
stus  vero  ut  homo,  per  judicialem  exsecu- 
tionem  seu  prolationem  sententiae  (unde 
aif  :  Pater  non  judicat  quemquam,  sed  ju-  Jo<mn. 
dicium  omne  dedit  Filio);  Apostoli  autem  "" 
et  viri  perfecti  judicabunt  per  assessoriam 
dignitatem,  tanquam  amici  et  consiliarii 

B  Christi  judicis  summi ;  ceteri  electi  et  bo- 
ni,  per  approbationern  sententiae  Judicis; 
ininus  mali,  per  comparationem,  quemad- 
modum  Ninivitaj  et  Sodomitae,  reginaque  Maah.\,i, 
Saba,  Judteos  incredulos  judicaturi  dicun- 


4l;x,lo;xir, 
+2. 


tur  in  Evangelio. 


Ft  omnis  qui  reliquerit  domum,  vcl 
fratres,  aut  sorores,  aut  patrem,  aut  ma- 
trcm,  aut  filios,  vel  uxores,  seu  filias, 
quae  licet  hic  non  exprimantur,  tamen  sub 
pracdictis  intelliguntur  :  nam  Lucas  expri- 
mit  et  uxorem  ;  aut  agros,  propter  nomen 

C  meum,  id  est  ad  honorem  et  gloriam  me- 
am,  seu  mei  amore,  atque  ut  me  finaliter 
in  ffiternum  possideat  per  beatificam  fnii- 
tionem.  Parentes  tamen  a  filiis  relinquen- 
di  non  sunt,  si  pauperes  aut  debiles  sint 
et  filiorum  obsequio  aut  subsidio  egeant, 
nisi  eis  de  necessariis  provideatur.  Exte- 
riora  deinum  bona  sunt  relinquenda,  ita 
ut  propter  Deum  pauperibus  dentur,  aut 
in  usum  laudabilem  expendantur,  vel  aliis 
licite  relinquantur.  Centuplum  accipict,  id 
est  spiritualia  dona  seu  charismata  gratiae 

D  ac  virtutum  in  prffsenli  :  quae  dona  ita 
teinporalia  bona  excedunt  quemadmodum 
numerus  centenarius  unum  seu  numerum 
parvum.  Talis  quoque  fit  spiritualis  frater 
ac  filius  omnium  Sanctorum  viatorum  ac 
comprehensorum,  quibus  caritate  et  my- 
stica  unitate  connectitur.  Et  vitani  cvtcr- 
nam possidcbit  in  patria,utpote  beatificam 
Dei  visioneni,  de  qua  loquitur  Christus 
Deo  Patri  :  Hffc  est  vita  aeterna,  ut  cogno-  Jo< 
scant  te  solum  verum  Deum,  et  quem  mi-  '■ 
sisti  Jesum  Christum. 


Imc.  xviif, 
29. 


304 


IN   FESTO   CONVERSIONIS   S.  PALI.l. 


SERMO   SECl'NDUS 


I 


Ecce   triplfx   prBeniium   voluutarioruni  A  dum  fium  Deus  puiiil  eitra  coudignum, 
pauperum  virtuose  perseverantium,  utpo-      ita  remunerat  ultra  condignum.  Superex-  /«cot.n.isJ" 
te:centupla  receptio  in  pra-senti.assessoiia      altat    namque    misericordia  judicium,  ut  j 

dignitas  in  extremo  judicio,  et  vitie  a>tcr-      Jacobus  asserit;  et  miserationes  Dei  super  ^s  cxuv,9,_ 
na?  possessio  coelesti  in  regno.  Quemadmo-     omnia  opera  ejus,  ut  Psalmista  fatetur. 


SERMO   SECUNDUS 


DE    CONTEMPTl'    DIVITIAUIM,    KT   BEATA    PAUPERTATE  ;    QUALIQUE   ANIMO    CORREPTIONES 

SINT    AMPLECTEND^. 


V' 


10. 


^45  electionis  est  mihi  iste.  Act.  ix,  15.  B 
Beatissimus  Paulus  apostolus  magni- 
tudinem  misericordi»  et  gratia;  sibi  a  Deo 
concessse   considerans  et  admirans,  asse- 

i?o»i.v,2o.  ruit  :  Ubi  superabundavit  delictum.super- 
abundavit  et  gratia.  In  eo  etenim  ante 
suam  conversionem  fuit  excessiva  iniqui- 
tas,  sed  post  suam  conversionem  fuit  in 
co  admiranda  perfectio,  ac  ferventissima 
caritas ;  et  quam  ferventer  per  se  ipsum 
et  suos  coadjutores  persequebatur  fidem 
el  evangeiicam  legem  ante,  tain  ferventer 
per  se  et  per  suos  discipulos  postea  prae-  C 
dicavit  et  dilatavit  easdein.  Propter  quod 
I  Cor.  XV,  de  se  ipso  testatur:Gratia  Dei  in  me  vacua 
non  fuit,  sed  plus  omnibus  laboravi.  Hinc 

Ac(.  u,  15.  Christus  dixit  de  eo  :  «  Vas  electionis  est 
mihi  iste.  «  Nam  sicut  in  vase  suscipiun- 
tur,  colliguntur  et  conservantur  liquores, 
ut  aqua  et  vinum,ita  in  corde  Pauli  susce- 
pta,  aggregata  et  conservata  sunt  divina- 
rum  charismata  gratiarum,  aqua  salutaris 
sapientia?,  ros  consolationis  internae,  et  do- 
na  Spiritus  Sancti  :  quibus  in  sua  conver- 
sione  susceptis,  statim  terrena  et  tempo-  D 
ralia  cuncta  reliquit,  evangelica  Christi 
adimpiens  consilia. 

Sed  inter  hsc  qua^ri  potest,cur  Salvator 
Dominus  Jesus  Christus  consuluit  homini- 
bus  voluntariam  paupertatem,  utpote  om- 

iuc.x\s,ii.  nia  exteriora  bona  relinquere,  nec  solum 
exteriora  bona,  puta  terrenas  divitias,  sed 
et  parentes  ac  sobolem  et  uxorem,  ac  om- 


.„„ ..„ ..„j, ,„.,  \ 

quod  ideo  Christus  sapientia  Dei  Patris,  et  i  Cor.^.n. 
inagni  consilii  angelus,ista  consuluit,  qua-  /«.  n,  c, 
tenus  homines  puriori  corde  adhsereant  •'"*'"  ''''^" 
Deo,  atque  perfectius  diligant  eum,  libe-  ! 

riori  quoque  ac  stabiiiori  mente  ei  intenti  | 

ac  juncti  sint,  ac  per  heec  majorem  in  cce-  ; 

lis   beatitudinem   sortianlur.    Certum   est  ; 

euim,  quod  hoino  per  occupationes,  curas 
et  affectiones  suas  circa  terrena,  multipli- 
citer  a  Dei  contemplatione,  ac  spirituali 
impeditur  amore,  et  profectu  virtutum, 
et  stabili  ac  libera  adhaesione  cum  Deo. 
Similiter,  carnalis  et  sensualis  affectio  ad 
parentes,  ad  sobolem,  uxorem  et  consan-  \ 

guineos,  impedit  hominem  a  spirituali  et  , 

puro  amore  Dei  ac  proximorum,  imo  et  1 

a  vera  caritate  parentum,  uxoris  et  prolis, 
ac  cognatorum.  Unde  per  hoc  quod  homo 
propter   Deum  illos   corporaliter  deserit,  • 

verius  ac  sincerius  amat  eos. 

Praeterea,  sicut  legitur  in  Evangelio,  oc-  • 

casio  ex  qua  B.  Petrus  apostolus  dixit  ad  ! 

Christum,  Ecce  nos  reliquimus  omnia,  et  .Vaiih.xw,  J 
secuti   sumus  te,  fuit  quoniam   Christus  "'' 
dixit :  Quam  difficile  qui  pecunias  habent,  /oi,i. ii,n.  : 
intrabunt    regnum    coelorum  !  Itemque  : 
Facilius   est  camelum  per  foramen  acus 
transire,  quam  divitem  regnum  coelorum 
intrare.  Quod  intelligendum  est  de  omni 
divite  qui  bona  sua  terrena  amat  nimis 
immoderate,  utpote  magis  quam  spiritua- 
lia  dona  Dei,  videlicel  gratiam  et  virtutes. 


IN    FESTO   CONVERSIONIS   S.  PAILI. 


SEU.MO    SECU.XDUS 


303 


Itaque  verbis  illis  Christi  auditis,  dixit  ad 
euin  Petrus  :  Ecce  nos  reliquimus  omnia. 
Et  quia  non  sufficit  cuncta  relinquere,sed 
necesse  est  Christi  virtutes,  humilitatem, 
mansuetudinem,  pietatem,  justitiam,  ca- 
stimoniam  caritatemque  sequi,  adjunxit  : 
Et  secuti  sumus  te. 

Itaque  patet  ex  iis,  quod  divites  diffi- 
cuiter  possunt  salvari,  quia  valdc  difficile 
est  divitiis  abundare,  seu  temporalia  pos- 
sidere,  et  tamen  ad  ea  non  affici  immode- 
rate,  nec  eis  abuti,  sed  sobrie  atque  humi- 
liter  uti,  ea  quoque  pauperibus  iiberaiiter 
ac  misericorditer  communicare.  Verumta- 
men  istud  divitibus  necessariura  est  ad  sa- 
lutem.Idcirco  Timotheo  episcopo,suo  disci- 
I  Tim.  V.,  pulo,  scripsit  apostolus  Pauius  :  Divitibus 
''''"^'       hujus  sspculi  prsecipe  non  sublime  sapere, 
id  est  non  superbire  nec  magnos  reputare 
se  ipsos;nec  sperare  in  incerto  divitiarum, 
id  est   in    divitiis    temporalibus  (quarum 
possessio  fallax  est  et  incerta,  sicut  et  vita 
mith.\\\,  prfesens,  in  qua  homo  nescit  diem  et  ho- 
'^-  ram),  sed  in  Deo  vivo;  divites  fieri  in  ope- 

ribus  bonis,  facile  tribuere.  Haec  ergo,  o 
divites,  facite  et  implete,  terrena  ct  tem- 
poralia  omnia  ad  bona  spiritualia  ordina- 
te,puta  ad  Dei  honorem,ad  vitam  laudabi- 
lem,  ad  opera  pietatis.  Insuper  non  solum 
difficile  est  divites  ipsos  salvari,  sed  et 
omnes  avaros,  qui  etsi  pauca  ac  modicum 
habeant,  tamen  ditari  desiderant  ac  nitun- 
tur,  magis  desiderantes  abundantiam  tem- 
poralium  rerum  quam  profectum  virtutum, 
magisque  laborantes  pro  terrena  opulen- 
tia  quam  pro  Dei  gratia  virtuosaque  vita  : 
quod  omnino  perversum  est  atque  dam- 
nabile.  Propter  quod  rursus  scribit  beatus 
irim.vi,!».  et  divinus  iste  apostoius  Paulus  :  Qui  vo- 
lunt  divites  fieri,  incidunt  in  tentationem 
et  laqueum  diaboli,  et  in  desideria  inulta 
mala  et  inutilia,  quae  mergunt  hominem 
in  interitum  et  perditionem.  Ideo  de  tem- 
poraiibus  rebus  non  plus  debet  appetere 
Christianus  quam  necessarium  vel  utile 
sibi  est  ad  bene  et  virtuose  vivendum.Pro- 
ifn.i.  K.  pterea  dixit  Apostolus  :  Habentes  victum 
et  quibus  tegamur,  iis  contenti  simus. 
T.  31. 


A      Praeterea  in  verbis   evangelii   hodierni 
pauperes  maximam  habent  consolationem, 
quia  paupertas  tam  vehementer  laudatur 
a  Ghristo,  et    ipsemet  Christus,  quamvis 
fuerit  Rex  regum  et  Dominus  universo-  Apoc.\<%, 
rum.  paupertafem  tamen  elegit,  et  pau-  "'• 
perrimam  vitam  duxil  in  saeculo  isto,  se- 
cundum  quod  ipse  de  se  ipso  testatur  : 
Filius  hominis  non  habet  ubi  caput  suum  Matth.wn, 
reclinet.  Qui  etiam  in  Evangelio  loquitur  :  '" 
Ueati  pauperes,  quia  vestrum  est  regnum  iuc.yi,  20. 
Dei.  Gaudete  ergo,  0  pauperes,  in  Domino 

B  Deo,  et  gratias  ei  referte,  qui  ita  vobiscum 
disposuit  ;  nec  paupertatem  feratis  mole- 
ste,  quoniam  ipsa  purgatorium  vestrum 
est,  et  eam  patienter  ferendo,  gratiam  pro- 
meremini  magnam  a  Deo.  Pensate  verbum 
Proplietse  dicentis  :  Labores  manuum  tua-  ps.  cxxvn, 
rum  quia  manducabis,  beatus  es,  et  bene  ■■ 
tibi  erit.  Ecce  quam  consolatorium  ver- 
bum  est  hoc  :  idcirco  laborate  cum  gaudio 
pro  necessariis  vitse ;  et  labores  vestros  ad 
Dei  honorem  atque  obsequium  ordinate, 
ut  scilicet  necessaria  vitae  habendo  possi- 

C  tis  Deo  servire,  et  bene  vivendo  ei  place- 
re,  beatitudinemque  adipisci  aeternam.  In 
ipsis  quoque  exterioribus  vestris  labori- 
bus  interdum  mentem  vestram  ad  Deuin 
dirigite,  Orationem  dominicam  aut  alias 
orationes  devote  dicendo,  et  cogitando  de 
Deo  et  beneficiis  ac  judiciis  ejus,  de  poe- 
nis  inferni,  de  felicitate  et  gloria  aeternali. 
Sicque  labores  vestri  erunt  Deo  gratissimi, 
et  meritorii  gratiae  ac  vitge  aeternae.  Sed, 
proh  dolor!  multi  sunt  pauperes  et  cor- 
poraliter  laborantes,  valde  intimorati,  va- 

D  niloqui,  vitiosi,  qui  tota  die  vix  semel  aut 
raro  cogitant  de  Deo  et  sua  salute,  diebus- 
que  festis  multa  committunt  peccata,  nec 
ad  divina  vaduut  Officia  :  quibus  tanto 
plus  compatiendum  est,  quanto  facilius 
possent  beatitudinem  promereri  et  salu- 
tem  consequi  sempiternam. 

Postremo,  quoniam  hodie  conversionem 
beatissimi  Pauli  apostoli  celebramus,  de- 
bemus  ejus  exemplo  perfecte  converti,  et    icor.iv, 
ipsius  vestigia  imitari,  quemadmodum  in  '^f,' ,"''  '■ 

r  o  ^  Phlllpp.m, 

suis  scribit  epistolis  :  Imitatores  mei  esto-  17. 

20 


306 


l.N    FESTO    CO.NVERSIOMS    S.  P.VILI. 


SEIUIO   TERTICS 


te,  siciit  et  ego  Christi.  Ipse  etenim  iina 
voce  increpatiis  a  Christo.  mox  hiiniililer 
acquievit,  et  dixit  :  Domine,  quid  jubes 
ut  faciam?  Nos  aiitem  quotidie  aiidimus 
Deum  nos  iii  sacris  Scriptiiiis  corripifii- 
tem,  et  per  prjplatos  ac  prtedicatores  ac 
homines  bonos  nos  repreheudentcm.  ct 
tamen  dura  cervice  et  cordc  indomito  in 
nostris  manenius  perversitatibus  et  pecca- 
tis.  Imo  inuiti  tam  indiscreti,  perversi  et 
stolidi  sunt,  ut  correptionem  despiciant, 
correctionem  abjiciant,  increpantes  fiigi- 
ant,  et  reprehendentibus  indignentur.  Isti 
sunt  obstinati  in  vitiis,  et  mente  penitus 
e.xcaecati,  omni  vera  sapientia  prorsus  ca- 
rcntes.  Denique,  quum  Christus  in  Evan- 
gelio  suis  dicat  vicariis,pastoribus  ac  prae- 

/.iic.  1, 16.  latis,  Qui  vos  audit,  me  audit.  et  qiii  vos 
spernit,  me  spernit;  nullus  parvi  pendat 
increpationeni  superioris  instructorisque 
sui,  sed  quidquid  sibi  ab  illo  salubriter 
dicitur,  a  Deo  sibi  dici  fideliter  arbitretur. 

Act.a,6.  Ideo  inerepatus,  mox  dicat  :  Domine,  quid 
me  vis  facere?  hoc  est.  ad  emendationem 
totaliter  se  exponat  :  quemadmodum  qui 
corporaliter  vulneratus  est,  consilio  medi- 
ci  libenter  consentit,  ef  ejus  acceptat  re- 
media.  Porro  Christus  qui  per  se  ipsum 
Paulum  redarguit,non  statira  per  se  ipsum 
Uidem.  dc  agcudis  eum  instruxit,  sed  dixit  :  In- 


A  gredere  civitatem,  et  ibi  dicctur  tibi  quid 
te  oporteat  facere.  Per  civitatcm  autem  de- 
signatur  Ecclesia,  de  qua  ait  Psalmista  : 
Gloriosa  dicta  sunt  dc  te,  civitas  Dei.  Prce-  p$.i\x%u. 
cipit  ergo  Salvator  suis  fidelibus  ut  ingre-  ' 
diautur  ecclesiam,  et  ibi  audiant  verbum 
Dci.  praedicationes  salubres.  et  iis  qu<e  au- 
diunt  ibi,  obtemperent.  relinquendo  pec- 
cata,  et  ampiectendo  virtutes.  Ananiam 
quoque  discipiilum  misit  Christus  ad  Pau- 
lum  :  per  quod  datur  intelligi,  quod  Deus 
omnipotens    uuum    hominem    instigat  ad 

B  caritativam  ac  justam  correptionem  et  in- 
formationem  alterius.  Unde  valde  damna- 
bile  est.  non  acquiescere  admonitionibus 
caritativis. 

Itaque  cum  beato  apostolo  Pauio.  om- 
nem  superbiam.omnem  crudelitatem.prae- 
sumptionem  et  insipientiam  aljjiciamus, 
atque  in  sancta  dilectione,  spirituali  dul- 
cedine,  constanti  humilitate  et  sapientia 
salutari  obsequamur  Altissimo,  vitia  car- 
nis,  gulam.  lasciviam  in  primis  vitantes, 
proximis   quoque   sincere  agentes.  prout 

C  nobis  ab  ipsis,  imo  et  a  Deo,  fieri  cupi- 
mus  :  ut  nullum,  quantum  possibile  est, 
scandalizemus,  sed  omnes  potius  aedifice- 
mus ;  nec  Christum  in  suis  niembris.  puta 
fidelibus,  persequamur,  sed  veneremur. 
Ad  laudem.  etc. 


SERMO   TERTIUS 


QUOMODO   QUJ:    SUIS    FID>T    MEMBRIS,    SIBI    CHRISTUS    F.VCT.\    JUDICET ; 
ET   CUR    P.\ULI    FESTIVA    AG.VTUR    CONVERSIO. 


s 


Al'LE,  Smde,  quid  me  perseqtieris ?  D  arbitretur.  Hinc  enim.  ut  habetur  in  Evan- 


Act.  IX,  4. 

Tanta  est  caritas  atque  benignitas  Domi- 
ni  nostri  Jesu  Christi  ad  lioniines,  ut  qiiid- 
quid  boni  suis  fuerit  irrogatum  fidelibus, 
sibi  ipsi  judicet  irrogatum  :  tanta  quoque 
est  Christi  justitia,  ut  quidquid  mali  fide- 
libus  suis  injuste  infligitur,  sibi  illatum 


gelio,  ipse  in  die  judicii  dicet  justis  :  Ve-  Matih.xxy, 
nite,  benedicti  Patris  mei,  percipite  re- ^*"^*' *"■ 
gnum  qiiod  vobis  paratum  est  ab  origine 
mundi.Esurivi  enim.et  dedistis  mihi  man- 
ducare:  sitivi,  et  dedistis  mihi  potum ; 
nudus  fui.  et  operuistis  me  :  quod  namque 
uni  ex  minimis  meis  fecistis.mihi  fecistis. 


IN    FESTO   CONVERSIONMS    S.  PAULI. 


SERMO   TERTIUS 


307 


Mallli.xw 
41-43,  iS. 


Tunc  etiam  dicet  injiistis  :  Fte,  maleilicti,  A  ait  S.  Bernardus  :  Si  proprium  sanguincm 


I 


n  ignem  aeternum,qui  paratus  est  diabolo 
et  angelis  cjus.  Esurivi  enim,  et  non  dedi- 
stis  mihi  manducarc;  sitivi,  et  non  dedi- 
stis  mihi  potum ;  nudus  fui,  et  non  ope- 
ruistis  me  :  quamdiu  namque  non  fecistis 
uni  e.\  minoribus  meis,  nec  milii  fccistis. 
Hinc  quoque  loquitur  Deus  suis  mini- 
^.if/i.ii,».  stris  :  Qui  tetigerit  vos,  tangct  pupillam 
oculi  mei. 

Porro  fideles  dicuntur  membra  Chrisli, 
quia  per  fidem  et  caritatem  ei  junguntur 


dedit  Christus  in  pretium  redemptionis 
animarum.  nonne  tibi  videtur  graviorem 
pati  perseculionem  ab  eo  qui  suggestioue 
maligna,  exemplo  pernicioso,  scandali  oc- 
casione,  avertit  ab  eo  animas  quas  rede- 
init,  quam  a  Judeeo  qui  sanguinem  illum 
fudit?  Agnoseite,  dilectissimi,  e.xpavescite, 
et  vitate  eorum  consortia  qui  saiutem  im- 
pediunt  animarum.  Ilerum  ait  :  An  Salva- 
tori  animarum  gravior  potest  esse  perse- 
cutio,  quam  animas  trahere  ad  peccata  ? 


ut  capili.  Et  sicut  in  corpore  naturali  or-  B  Tiraeat  ergo  omnis  Chrislifidelis  in  alio- 


ganico,  membra  recipiunt  motum  et  sen- 
sum  a  capite  suo ;  ita  in  corpore  mystico, 
id  est  in  Ecclesia,  quae  est  fidelium  con- 
gregatio,  ipsi  fideles  motum  bona>  opera- 
tionis  et  sensum  spirilualem,  vitamque 
gratiae,  a  Christo  tanquam  a  capite  princi- 
paii  suscipiunt.  Quicumque  ergo  membra 
Christi,  puta  Christianos,  persequitur,  Chri- 
stum  persequi  perhibetur. 

Hoc  quoque  sciendum.quod  duobus  mo- 
dis  aliquis  persequitur  alium  :  primo,  eum 


rum  prffsentia  facere  mala,  quum  beatus 
asserat  Augustinus  :  Qui  in  conspectu  po- 
puli  male  vivit,  quantum  in  ipso  est  eos 
occidit  a  quibus  attenditur. 

Denique,  quicumque  vult  Dco  placere, 
non  sibi  putet  sufficere  alios  non  scanda- 
lizarc,  nec  pravum  facere  actum  ;  sed  ne- 
cessarium  sibi  est  aliorum  culpis  non  con- 
sentire,  nec  arridere  peccantibus  :  imo 
dissentire  ac  increpare  oportet  peccantem. 
Nam  qui  culpam  pro  posse  non  prohibet 


corporaliter  tribulando  injuste;  secundo,  C  seu  impedit,  eam  committere  dicitur.  Hinc 


eum  spiritualiter  Isedendo  vel  i»dere  sa- 
tagendo,  videlicet  scandalizando,  seu  co- 
nando  ad  hoc  ut  eum  trahat  ad  culpam.  Et 
utramque  hanc  persecutionem  arbitratur 
Christus  sibi  inferri,  dum  suis  infertur 
fidelibus.  Paulus  autem  ante  suam  con- 
versionem,  utramque  persecutionem  intu- 
ActA%,i,i.  lit  Christianis,et  Christo  in  suis  membris: 
nam  corporaliter  Christianos  afflixit,  et 
eos  a  fide  et  cultu  Christi  avertere  niteba- 
tur.  Merito  itaque  dixit  Christus  ad  eum  : 
ibid.  4.  «  Saule,  Saule,  quid  me  persequeris?  » 

Insuper,  quoniam  malum  culp»  qiiod 
infertur  animae,  est  multo  deterius  atque 
nocivius  malo  poen»  quod  infertur  corpo- 
ri;  ideo  gravius  damnabiliusque  Christum 
persequitur,  qui  aliquem  ad  peccandum 
inducit  aut  inducere  nititur,  quam  qui 
corporale  nocumentum  tantummodo  in- 
fert  :  imo,  ut  sanctus  affirmat  Bernardus, 
qui  aliquem  ad  peccandum  conatur  allice- 
re,  gravius  persequitur  Christum,  quam 
qui  ejus  sanguinem  effuderunt.  Sic  etenim 


ait  Apostolus  :  Non  solum  morte  sunt  di- /!om.  i,  32. 
gni  qui  faciunt  mala,sed  etiam  qui  consen- 
tiunt  facientibus ;  itemque,  Nolite  commu-  Ephes.  v, 
nicare  infructuosis  operibus  tenebrarum,  "• 
magis  autem  redarguite.  Ecce,  carissimi, 
quam  arcta  est  via  salutis,  quam  difficile  .va/M.vn, 
est  salvari,  et  quam  longe  sunt  a  salute,  '*• 
qui  societatem  et  communionem  habent 
cum  aliquo  in  peccatis,  et  qui  personam 
aliquam  moliuntur  ad  consensum  trahere 
vitiosum,  et  qui  sine  erubescentia  ac  pu- 
D  blice  peccant  :  sicut  qui  concubinas  aut 
prohibitas   feminas   habent  aut   detinent 
secum,  et  qui  servos  aut  consanguineos 
suos  mittunt  aut  dirigunt  ad  opera  prava, 
ad  alterius    Isesionem,   ad    ultionem  illi- 
citam. 

Sed  nunc  redeamus  ad  laudes  beatissi- 
mi  Pauli  apostoli.  Et  primo  videndum,  cur 
potius  ejus  quam  aliorum  Sanctorum  ce- 
lebretur  conversio.  Ad  hoc  nuiltiplex  ratio 
assignatur.  Primo,  quoniam  Pauli  conver- 
sio  facta  est  valde  solenniter,vaIde  quoque 


308 


IN   FESTO   CONVERSIONIS    S.  PAULI.   —    SERMO   TERTIUS 


il 


miraculose  ac  evidenter  :  quemadmodum  A 
ex  sermone  circa  epistolam  lacto,  mou- 
stratur.  In  ejus  equidem  conversione  Cliri- 
stus  ipse  apparuit  atque  locutus  est,  ac 
copiosissimain  lucem  desuper  ludit,  qu» 
undique  Paulum  cinxit :  imo  tantse  exstilit 
claritatis.  quod  media  die  tam  pripfulgida 
videbatur,exterioremque  1'auli  c;ecavit  vi- 
sum.  Et  facta  sunt  ista  in  multorum  pr.e- 
sentia.  Et  super  oninia,  mirabilissima  fuit 
tam  repentina  ac  integra  inimutatio  men- 
tis  et  voluntatis  ipsius  Pauli,  qui  de  pessi- 
mo  factus  est  optimus,  de  inimicissimo  B 
amicissimus,de  superbissimo  humillimus. 
/>roi'.xii,i.  Salomone  etenini  contestante:Cor  hominis 
in  manu  Dei  est;  quocumque  voluerit,ver- 
tet  illud.  Et  hoc  Deo  omnipotenti,  Creatori 
altissinio,  vere  est  proprium,  immediate 
impriniere  in  voluntatem,  eamque  ad  libi- 
tum  immutare  ac  vertere.  Hinc  orat  Eccle- 
sia  ut  Deus  compellat  ad  se  et  convertat 
nostras  etiam  voluntates  rebelles.  Ipse 
namque  dum  vult,  speciali  quadam  gratia 
omnem  tollit  cordis  duritiam  ac  obicem. 

Secunda  hujus  est  ratio.prscipua  laetitia  C 
quam  de  gloriosi  hujus  conversione  Aposto- 
li  habuit  primitiva  Ecclesia,  et  nunc  usque 
Ecclesia  militans  habet.  Quemadmodum 
enim  persecutio  ejus  specialem  ingessit 
Ecclesia?  primitivse  tristitiam,sic  ejus  con- 
versio  peperit  ei  ingentem  Ifetitiam. 

Tertia  ratio  est,  propter  exemplum  :  ut 
scilicet  nemo  desperet  de  venia  et  gra- 
.  tiae  ac  virtutum  profectu,  quando  tam  im- 
piissimum  videt  ad  tantam  virtutum  per- 
fectionem  ac  tantam  gratiae  eminentiam 
sublimatum.  Hinc  ait  Bernardus  :  Merito  D 
conversio  Doctoris  gentium  festivis  hodie 
gaudiis  ab  universitate  gentium  celebra- 
tur.  Conversus  etenim  Paulus,conversionis 
minister  factus  est  universo  mundo.  In 
memoria  conversionis  Pauli,peccator  spem 
veniae  concipit,  ut  provocetur  ad  poeniten- 
tiam ;  et  qui  jam  pcenitet,  perfectae  con- 
versionis  accipit  formam. 

Quarta  ratio  est,  praecipuus  fructus  qui 
toti  Ecclesiae  consecutus  et  ortus  est  ex 
gloriosissimi  Pauli  conversione.  Ipse  enim 


prae  ceteris  omnibus  infatigabilius  labora- 
vit,  ardenlius  institit,  longius  latiusque 
discurrit;  et  per  se  ac  suos  discipulos  con- 
vertit  populos  valde  innumerabiles.  Sed 
et  per  sentcutiosissimas  suas  epistolas,  a 
principio  Ecclesiae  usque  in  praesens,  et 
usque  in  finem  mundi,  copiosissime  ac 
saluberrime  instruxit,  inslruit,  iustruetque 
fideles;  et  suo  exemplo  fecit,  facit,  faciet- 
que  hoc  ipsum.Propterea  dicit  Bernardus: 
iMultos  olim  adhuc  in  carne  vivens  prae- 
dicationis  officio  S.  Paulus  convertit  ad 
Dominum;  nunc  autem  in  Deo  felicius  vi- 
vens,  nec  modo  cessat  ab  hominum  con- 
versione.  Dico  autem,  exemplo,  oratione, 
doctrina,  id  est,suo  exemplo,suis  orationi- 
bus  ac  doctrinis  multos  quotidie  convertit 
ad  Dominum.  Ipse  quoque  (ut  testatur 
Chrysostomus)  velut  avis  pennata  per  to- 
tum  mundum  volavit,  tamque  ferventer 
ac  seriose  pro  omnium  laboravit  salute, 
quasi  ipse  totius  mundi  communis  pater 
fuisset;  et  sicut  ferrum  in  ignem  missum, 
totum  quasi  ignis  efficitur,  sic  ipse  quasi 
in  caritatis  affectum  mutatus  est. 

Postremo,  quamvis  tam  graviter  ante 
suam  conversionem  peccaverit  Paulus.ipse 
tamen  ad  Timotheum  scribens,  aliqualiter 
excusat  se  ipsum,  dicendo  :  Ideo  miseri- ir;«.i,i3. 
cordiam  consecutus  sum,  quia  ignorans  in 
incredulitate  feci.  Verumtamen  ignorantia 
ista  excusavit  eum  non  in  toto,  sed  a  tan- 
to.  Nam  et  Judfei  per  ignorantiam  Chri- 
stum  crucifixerunt,  dicente  hoc  ipso  Apo- 
stolo :  Si  cognovissent,  nunquam  Dominum  i  Cor.  n,  s. 
gloriae  crucifixissent.  Unde  sacratissimus 
princeps  ait  Apostolorum  :  Et  nunc,  fra- Ac/.m.n. 
tres,  scio  quia  per  ignorantiam  fecistis, 
sicut  et  principes  vestri.  Sed  hoc  inter 
ignorantiam  Pauli  et  principum  sacerdo- 
tum  distabat,  quod  Paulus  aliunde  fuit  vir 
bonus  secundum  legem  Moysis,  sine  que- 
rela  conversans,  id  est  irreprehensibiliter 
vivens,et  ex  magnitudine  quadam  zeli  Dei 
ac  legis  videbatur  motus  ad  persequen- 
dum  fideles.  Principes  vero  sacerdotum, 
Scribae  et  Pharisspi,aliunde  vitiosi  fuerunt, 
utpote  ambitiosi,  avari   et   invidi,  ut  ex 


IN    FESTO    CONVERSIONIS    S.  PAILT. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCARTUS 


309 


Evangelio  demonstratur.  Decuit  ergo  Pau- 
lum  prae  illis  misericordiam  consequi. Fuit- 
que  Paulus  ex  naturali  dispositione  vir 
seriosus,  fervens  et  agilis.  L'nde  quemad- 
modum  ante  in  Judaismo,  sic  postea  in 
Christianismo  ferventissimus  fuit  et  valde 
activus.  Legitur  quoque  in  Revelationibus 
S.  Brigittae  viduae,  quod  dum  S.  Stepha- 
nus  lapidabatur,  B.  Paulus  quamvis  ad- 
huc  persecutor,  tamen  videns  S.  Stephani 
aiacritatem  et  patientiam  in  tam  gravi 
marfyrio,  condoluit  ei  tanquam  ignoranti, 
rogavitque  Deum  pro  Stephano,  ut  mor- 
tem  illam  ordiuaret  ei  ad  melius.  Idcir- 
jc(.vu,fiO.  co  oratio  Stephani  pro  suis  lapidatoribus 


A  exorantis,  effectum  sortiebatur  in  Paulo. 
Itaque  e.xemplo  conversionis  Pauli  con- 
vertainur  plenarie,  omnia  prseterita  dete- 
stando,  deflendo  ac  deserendo  peccata,  et 
satisfaciendo  pro  eis,  nec  redeundo  ad  ea. 
Non  enim  sufficit.  hoc  aut  illud  peccatum 
deserere,sed  omnia  simul  oportet  abjicere, 
omnem  elationem,  incontinentiam,  avari- 
tiam,  iram,  invidiam,  gulositatem,  acediam, 
et  virtutes  eis  oppositas  amplecti,  conser- 
vare  ac  exercere,  ut  cum  ferventi  serioso- 
que  animo  ministremus  Altissimo.  Invoce- 

B  mus  igitur  divinum  et  sanctum  Apostolum, 
ut  jugiter  intercedat  pro  nobis,  et  gratiam 
imitandi  sua  vestigia  impetret  nobis. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


CUJUSMODI  NOSTRA    AD    DEUM   DEBEAT   ESSE   CONVERSIO  ;   ET   QUANTA    SINT   VIGILANTIA 
CAVENDA   QUJ:CnMQUE   VEL   DEUM   VEL    PROXIMUM    OFFENDUNT. 


IMITATORES  mei  esfote,  sicut  et  ego 
Christi.  I  Cor.  iv,  16  ;  xi,  1. 

Quemadmodum  divinissimus  Paulus  apo- 
stolus  fuit  omnium  gentium  doctor  verbo, 
ita  et  opere,  imo  et  conversione  ac  passio- 
ne.  Itaque  in  ejus  misericordissima  con- 
versione,  multa  nobis  proponuntur  consi- 
deranda  ac  imitanda. 

Patet  nainque  in  ea,  Dei  misericordia 
infinita  :  quia  persecutorem  ssevissimuin 
subito  convertit  in  praedicatorem  fidelissi- 
muin  Apostolumque  praecipuuin.  Ouo  do- 
ceinur,  ne  aliquem  temere  judiceinus  aut 
contemnamus,  et  ne  de  aiiquo  despere- 
mus  :  quoniam  etsi  forte  sciainus  de  ali- 
quo  qualis  uunc  sit,  ignoramus  tamen 
qualis  paulo  post  erit,  et  prorsus  nos  latet 
qualis  in  pra^destinatione  consistat  divina. 

Insuper  in  Pauli  conversioiie  ostenditur, 
qualiter  et  nos  debeamus   converti.  >'on 


C  enim  conversus  est,  nisi  Deo  eum  miseri- 
corditer  prfeveniente,  increpante  ac  deji- 
ciente,  deinde  et  illustrante.  Sic  dum  ne- 
gligentius  incipimus  agere  et  tepidi  fieri, 
regularesque  observantias  violamus,  non 
rite  compungiinur,  pcenitemus  aut  resipi- 
sciinus,  nisi  prfeveniamur  a  Spiritu  San- 
cto,  cujus  illustratione  advertamus  quam 
viliter  et  culpabiliter  habuimus  nos  in 
peccando. 

lusuper,  increpatus   a   Christo   Paulus, 
respondit  :  Domine,  quid  me  vis  facere?  .ut. 

D  Ita  et  nos  ad  pcenitentiam  redeuntes,  et 
Deo  illuminante,  peccata  propria  cogno- 
scentes,  inox  ad  explenda  di\ina  nian- 
data  nos  exhibeamus  paratos,  imo  ad  om- 
ne  beneplacitum  Dei,  ad  omne  quod  ordo 
requirit  monasticus,  quemadmodum  ad 
Romanos  fertur  :  Reformamini  in  novita-  Rom. 
te  sensus  vestri,  ut  probetis  quae  sit  vo- 


310 


IN    FESTO    CONVERSIONIS    S.  PAILI.    —    .\D   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


luntas  Dei  bona,  el  beiieplacens,  et  per-  A 
fecta.  Quidquid  etiam  nobis  pro  satislacti- 
one  et  correctione  injungitur,  prompte  ad- 
impleainus  ;  supeiioribiis  (luoqiie  iioslris 
tam  parata  incnte  obcdiamus,  ut  voce  di- 
cat  unusquisque  ac  opere  praesidenli  :  Do- 
inine,  quid  me  vis  facere  ? 

Quocirca  pensanduin,  quia   ut   sanctus 
scribit  Bernardus   in   sermone   dc  soleu- 
nitate  prcTsenti,  quidaiii  in  religione  sc- 
quuntur  cffcum  cui  Christtis  in  Evange- 
Lm.  xvm,  lio  loquitur,  Quid  vis  ut  faciam  tibi  ?  alii 
*'■  Pauluin,  qui  Christo  icspondit,  Quid  ine  B 

vis  facere  ?  id  est,  quid  jubcs  ut  faciam  ? 
Pusilli  etenim  el  infirmi,  qui  ad  obedien- 
dum  sunt  tardi,  qui  faciliter  indignantur 
et  murmurant  dum  cis  sus  voluntati  con- 
traria  injunguntur,  per  ca^cuin  illum  si- 
gnantur.  Talibus  namqiie  oportet  saepe 
provideri  ac  condescendcre,  ne  gravius 
ruant  ac  pereant.  Idcirco  qui  prEcsidet  eis 
necesse  habet  perpendere  quid  possint 
sufferre,  et  quid  velint  sibi  injungi.  Quo- 
rum  obcdientia  non  est  plena,  sed  pliiri- 
mum  imperfecta  :  nam  mullum  habet  dc  C 
proprio,  et  pra?sidens  suam  voluntatem 
magis  videtur  subjicere  voluntati  eorum, 
quam  ecouverso.  Propterea  oportet  eos 
erubescere  de  tanta  sua  imperfectione  et 
infirmitate,  seque  ad  plenain  propria  vo- 
luntatis  resignationem  exlendere,  mortifi- 
care  et  frangere  ac  vincere  semetipsos  : 
aliter  suo  voto  solcnni  satisfacere  non 
videntur.  Quod  quam  periculosum  sit  ac 
damnabile,  constat  ex  hoc,  quod  votuin 
plus  obligat  quam  juramentum,  secun- 
dum  solenncs  doctorcs,  et  maxime  voluin  D 
solenne.  Porro  qui  in  religione  regia  via 
p«.i.xsv,i2;  inccdunt,  et  quaj  Deo  voverunt  rcddcre 
£■«(«.  v,3.  jjjjjj  uiorautur,  suamque  voluntalem  iii  su- 
perioris  arbitrio  posilam  recognoscunt,de- 
signantur  per  Paulum.  Horum  obedienlia 
est  Deo  gratissima,quia  dignissimum  quod 
habent  in  se,  per  obedientiam  sacrifi- 
cant  Creatori,  hoe  est,  propriain  rationem, 
cujus  judicium  superiorum  suorum  sub- 
dunt  judicio,  illorum  sensui  inagis  quam 
suo  credcntes ;  propriam   quoquc  volun- 


tatem,  ciijus  actuin  scciindum  prcpsiden- 
tis    rcgulant    ac    exseqiiuiitur    arbitrium. 

Prtpterea  imitari  debemus  S.  Paulum 
apostoliini  iii  conversioiie  moruin,  id  est 
rcroriiialione  aflcctioiium  ct  mutatione  ac- 
tioniiiii  :  quatcnus  sicut  Paulus  post  suam 
convcrsionem  tanto  erat  hiimilior,  obe- 
dientior,  fervenlior  atque  in  oiiini  opere 
bono  instantior,  quanto  ante  suam  conver- 
sionem  erat  siiperbior  et  Chrislo  rebellior, 
in  persecutione  eliam  Christianorum  ar- 
dentior;ita  et  nos  post  claustri  ingressum, 
post  monastica>  professionis  emissionem, 
tanto  humilius,  mansuetius,  infaligabilius, 
amorosius  Deo  altissimo  obsequamur,  et 
inter  fratres  ac  proximos  conversemur, 
quanto  ante  in  majori  superbia,  frequen- 
tiori  iracundia,  ferventiori  inalitia,  mun- 
do,  diBinonibus  et  peccatis  serviebainus,et 
inter  alios  viximus  ;  et  quanto  tunc  in- 
obedientiores  fuimus  Deo  et  prseceptis  Ec- 
clesiae,  tanto  nunc  obedientiores  siinus 
Deo  et  Ordini  ac  Patribus  nostris.  Rursus, 
quanto  tunc  in  cibo,  polu,  somno.  vestitu 
quotidic  inagis  excessimus,  tanto  nunc  in 
omnibus  istis  simus  plus  sobrii  ac  mode- 
sti  :  imo,  sicul  tiinc  ultra  necessilalem  illa 
indulsimus  nobis,  ita  nunc  ctiam  de  ne- 
cessariis  nobis  aliquid  subtrahamus,  ut 
recompensatio  fiat,  et  quotidianum  daca- 
mus  martyrium,  quateiiiis  cum  Propheta 
ex  sententia  Deo  dicere  mereamur  :  Qiio-  Ps m 
niam  propter  te  mortificamur  tota  die.  3^°'"' 
Quod  ulique  cum  graiidi  agendum  est  dis- 
cretione,  ut  sit  rationabile  obsequium  no-  Hom. 
strum. 

Iterum,  quanto  in  sseculo  negligentius 
servivimus  Deo,  quanto  distractiori  et  ir- 
reverentiori  mente  oravimus  eum.  quanto 
coram  eo  intimoraliores  et  incustodiliores 
fuimiis  corde,  omnique  sensu  interiori  et 
exteriori  :  tanto  nunc  diligentiores  siinus 
in  universo  Deitatis  obsequio,  et  recolle- 
ctiori  attentiorique  aiiiino  ipsum  oremus, 
laudemus  et  glorificemus,  tanto  quoque 
coram  ejus  praesentia  superdignissima  si- 
mus  plus  timorati,  atqiic  in  omnibus  cu- 
sloditi ;  ct  sicut  intcriorem  visum  ab  im- 


IN   FESTO   CONVERSIONIS    S.  PAILI.    —   AD    RELIGIOSOS  ;    SERMO   QIWRTIS 


311 


pertinentibus  considerationibus  et  cogita- 
tionibus  vanis,  sic  exteriorem  visum  ab 
incautis  adspectibus,  prffsertim  in  divino 
Olficio,  cohibeamus.  Adluic  autem,quanto 
in  sa>culo  eramus  magis  contentiosi,  in- 
quieti,  et  aliis  onerosi  aut  injuriosi,  tanto 
nunc  in  congregatione  simus  amplius  qui- 
eti,  pacifici,  consoiatorii,  suaves,  obsequi- 
osi  et  patientes. 

Ecce  bsec  omnia  exigit  morum  conver- 
sio,  monachalis  professio,  dignus  ct  quoti- 
dianus  profectus.  Quid  prodest  habitum 
mutasse,  si  sub  religioso  amictu  mens 
iateat  indevota,  irreformata  ac  ssecularis  ? 
Nonne  turpissimum  coram  Deo  monstrum 
est,  religiosus  mente  mundauus,  quum  ha- 
bitu  prwtendat  et  ostendat  se  saeculo  mor- 
tuum,  et  tamen  cor  gerat  mundanis  et 
carnalibus  cogitationibus  affectionibusque 
foedatum  '.  Itaque,  sicut  in  mundo  eramus 
corde,  ore,  opere,  incessu,  vestitu,  signis, 
apparatu  superbi,  vani,  ambitiosi,  proca- 
ces  :  ita  nunc  simus  in  his  omnibus  humi- 
les,  exemplares,  modesti.  Nullus  nostrum 
in  suis  sit  oculis  magnus,  prudens,  excel- 
lens,  nec  in  cogitatione  sua  se  extollat  ut 
taurus,  nec  saeviat  tanquam  leo,  nec  intu- 
mescat  aut  indignetur  velut  rhinoceros, 
neque  se  vindicet  tanquam  ursus :  sed  om- 
nium  se  arbitretur  vilissimum,  et  quod 
ipse  de  se  sentit  aut  exprimit,  ab  aliis 
sentiri  ac  dici  non  dedignetur ;  mitescat 
quoque  ut  agnus,  et  simplex  sit  sicut  co- 
lumba.  Nullus  erecta  et  pomposa  incedat 
cervice,  nec  vestibus  sed  moribus  cultus 
Job  w,  li.  sit ;  neque  quasi  magna  cogitans  attonitos 
habeat  oculos,  aut  visum  interioris  osten- 
sivum  elationis,  sed  humilem,  pium  et 
columbinum. 

Praeterea  contemplemur,  quam  sapiens 
et  omnipotens  artifex  sit  supersuavissimus 
et  superbenignissimus  Spiritus  Sanctus  : 
siquidem  Paulum  ex  superbo,  blasphe- 
mo,  contumelioso,  stevo,  imo  et  homicida, 
repente  fecit  humillimum,  christianissi- 


A  mum,patientissimum,piissimum  et  exem- 
plarissimum,   in   tantum    quod  veraciter 
dixit  :  Quis  infirmatur,  et  ego  non  infir-  ncor.xi, 
mor  ?  Ouis  scandalizatur,  et  ego  non  uror? 
Itemque  :  Si  esca  scandalizat  fratrem  me-  icor.^m, 

13 

um,  non  manducabo  carnem  in  seternum, 

ne  fratrem  mcum  scandalizem.In  hoc  ergo 

sectemur    divinissimum  et  affectuosissi- 

mum  istum  Apostolum,  ne  alicui  offendi-  i?om.  siv, 

culum  ponamus  aut  scandalum  :  quia  per     ' 

hoc  Deus  inhonoratur,  proximus  la?ditur, 

et  ipsemet  scandalizans  gravius  periclita- 

B  tur.  Maxime  vero  cavendum  ne  scandaii- 
zetur  communitas,  et  ne  in  congregationis 
adspectu  scandalose  quisquam  se  habeat, 
quum  peccans  tot  mortibus  dignus  sit 
quot  animas  scandalizat  :  siquidem  qui  iu 
aliorum  prwsentia  male  agit,  tot  (quantum 
in  se  est)  perimit  a  quot  conspicitur  :  imo 
secundum  Bernardum,  graviorem  perse- 
cutionem  patilur  Christus  ab  his  qui  per- 
nicioso  exemplo  aut  verbo  pestifero  sa- 
lutem  impediunt  animarum,  quam  susti- 
nuit  a  Judceis  a  quibus  fusus  est  sanguis 

C  ipsius. 

Postremo.non  solum  tam  gravia  peccata 
ac  scandala  devitemus,  sed  ab  his  quoque 
quffi  videntur  minuta  et  quotidiana  esse 
peccata,  cum  ingenti  diligentia  abstinea- 
mus  :  quia  nec  aliter  mala  effugiemus 
majora,  si  non  vigilanter  fugerinius  et 
minora,  quum  scriptum  sit,  Qui  negligit  EccH.xkx 
modica,  paulatim  defluit.  Imo  quam  dete- 
stabile  sit  in  religioso,  dicere,  Parva  sunt 
haec,  emendare  ea  non  curo ;  constat  ex 
eo,  quod  sanctus  pater  Bernardus  affirmet 

D  hoc  esse  peccatum  atque  blasphemiam  in 
Spiritum  Sanctum,  quum  sit  impceniten- 
tia  quaedam,  et  ad  magna  trahat  peri- 
cula.  Religiosum  quoque  oportet  venialia 
reputare  ac  refutare  tanquam  mortalia,  et 
ea  quotidie  dignis  poenitentiae  actibus  ex- 
piare,  quum  aliter  nequeat  digne  profi- 
cere,  neque  perfectionem  sortiri.  Ad  lau- 
dem  Altissimi. 


312 


IN   FESTO   CONVERSIONIS    S.  PACLI.   —   AD   hELlGlOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


QUOD   TRES    SUNT    GRADUS    CONTEMPLATIO>'IS,   SEU   INFUS.E   A   DEO   SAPIENTI.E  ; 
ET   QUID    EXERCITII    CUIQUE   CONVENIAT    GRADUI. 


I  CIO  hominem  raptmn  usque  ad  ter-  A  ciein  :  sicque  omnium  coiitemplativam  vi- 


O  tium  ca'lum;ctaudivit  arcana  verba, 
qucv  non  licct  homini  lorjiii.  II  Cor.  xil,  2,  4. 
Ex  consideratione  eorum  qua?  de  Pauli 
conversione  Scriptura  refert  canonica,evi- 
denter  clarescit  et  vehementer  roboratur 
veritas  fidei  christiante,  sicut  de  hoc  alibi 
satis  est  dictum.  Nunc  ad  nostram  instru- 
ctionem  et  sedificationein  vertendus  est 
sermo.  —  Et  quidem  inodus  conversionis 
sancti  hujus  Apostoli  vobis  legem  scienti- 
bus  ex  Seriptiira  est  notus.  Quocirca  pen- 


tam  ducentium,  exempiar  et  magister  est 
Paulus. 

Porro  contemplatio  est  doiii  sapientiaj 
actus,  et  quanto  quis  crescil  in  caritate  et 
animi  puritate.tanto  crescit  in  hac  sapien- 
lia  saiutari,  qu£e  est  duicis  seu  sapida  ac 
amorosa  divinoruni  notitia  :  ipsaque  con- 
templatio  est  purus,  promptus  ac  ainoro- 
sus  divinorum  intuitus.  Habet  quoque  sa- 
pientia  ista  infusa  quse  donum  est,  gradus 
tres,  sicut  et  caritas  :  atque  secundum  ter- 


Liic.  I,  IN 


I  /teg.wi 
U. 


sandum,  qiiod    quamvis    communiter   re-  B  tiiim  gradum  suum  vocatur  sapientia  uni- 
gulariterque  loquendo,  nullus  repente  fiat      tiva,f]ammigera  et  mystica  theologia,  quee 

est  ardenfissima  et  secretissima  mentis 
cum  Deo  locutio,  Deitatisque  intuitio,  et 
est  contemplationis  aitissima  species  huic 
vitffi  possibilis  :  ad  quam  homo  immediate 
disponitur  per  ferveutissimum  sincerissi- 
mumqiie  caritatis  incendium  seu  affectum. 
Ilsec  conteniplatio  quasi  inedia  est  inter 
beatificam  patriee  visionem,  et  contem- 
plationem  Dei  in  via  per  affirmationem  ; 
quainvis  inuito  pliis  distet  a  visione  illa 


perfectus,  aut  subito  in  virtutibus  suin- 
mus,  sed  paulatim  proficiatiir,  dc  via  pur- 
gativa  ad  viam  illuminativam  atque  de 
illuminativa  ad  viam  perfectivam  tenden- 
do ;  nihilo  minus  Deus  omuipotens,  oin- 
ni  cursu  et  ordine  rerum  superior,  ali- 
ter,  dum  ei  placet,  procedit  et  agit.  Unde 
sacratissimum  Joannem  Baptistain  in  su;c 
matris  ufero  replevit  Spiritu  Sancto,  et 
sanctum  David  adliuc  adolescentulum  et 


Acl.  IX,  9 


pecora  in  pascuis  custodientem,  anagogi-  C  beata  quam  ab  ista  in  via. 
cis  inflammavit  multofies  motibus.  Sic  et 
divinissimum  Pauluin,  in  scelerum  gra- 
vissimorum  fervore  situm,  repente  mu- 
tavit,  perfecit,  et  usque  ad  speciem  con- 
templationis  perduxit  altissimam,  in  qua 
ei  secretissima  quaedam  de  fidei  revela- 
vit  mysteriis,  de  occultis  suis  judiciis, 
de  superexcellentissima  Trinifate  ac  pra?- 
destinatione,  angelorumque  choris  et  hie- 
.  rarchiis  :  qua?  oinnia  infra  triduum  illud 
creduntur  peracta  quo  post  Christi  appa- 


Pra^ferea,  quia  Apostolus  iste  dignissi- 
inus  omnibus  omnia  factus  est,  videamus  i  Cor.n, 
qualiter  ipsum  secuudum  triplicem  sta- "' 
tiim  et  gradum  assequi  debeainiis.  Etenim 
qiiamvis  ipse  in  sua  conversione  mox  per- 
fectus  sit  factus,  et  valde  perfectus,  utpote 
primitias  Spiritus  consecutus  ;  nihilo  nii- 
niis  faclus  est  forma  vi(a>,  non  perfecto- 
rum  dumtaxat,  sed  incipientium  quoque 
ac  proficientium.  Ad  incipientium  ifaque 
gradum  ac  statuin  spectat  quod  ait :  Casti- 


Hom.  VIII, 
23. 


ritionem  Paulo  in  itinere  factam,  fuit  non  D  go  corpus  meum  et  in  servitutem  redigo ; 
videns,  neqiie  manducans  aut  bibens.  Et  et  rursus,  Ego  sfigmata  Jesu  in  corpore 
tunc   Deitatis   essenfiam   vidit    per    spe-      ineo  porto;  et,  Chrisfo  confixus  sum  cru- 


l  Cor.  IX, 
27. 

Galal.  VI, 
17. 
Ibifl.  11,19. 


IN   FESTO   CONVERSIOMS    S.  PAULI.    —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERJIO   QUINTCS 


313 


Rorii.  XIII, 
U. 


I  Cor.  VI. 


JncobA^ii. 


EccU.  111 
31. 

Ephes.  IV, 


Eccli. 

ixviii,  28. 


Ecck.  II 
U  ;  Prov 
XVII.  *4. 


ci  :  quamvis  istud  ad  pioficientes  perti- 
neat  atque  perfectos,  secundum  expositio- 
nem  diversam.  Primo  ergo  sequamur  eum 
in  isto,  ne  carnis  curam  in  desideriis  fa- 
ciamus,  ne  cibo  gravati,  somnolentiam  in- 
cidamus.  nec  corporalibus  alimentis  ma- 
le,  imo  carnaliter,  e.xhilarati,  ttedeat  sedere 
in  cella,  compunctioni  vacare,  salutaribus 
e.xercitiis  occupari,  sed  evagari.  aut  ab 
extraneis  visitari,  seu  fabulari  delectet, 
aut  certe  dormire.  Multa  quippe  et  gravia 
sunt  peccata  qu»  e.\  gula  nascuntur.  E.x- 
ordium  vero  et  fundaraentum  quoddam 
monaclialis  conversationis  ac  spiritualis 
profectus  exstat  sobrietas,  et  moderata 
carnis  per  jejunium  abstinentiamque  af- 
flictio  ;  ad  corporis  etiam  sanitatem  vit;e- 
que  prolongationem  non  mediocriter  con- 
fert  sobrietas. 

Itaque  in  servitutem  Spiritus  Sancti, 
in  servitutem  quoque  spiritus  rationalis, 
qui  est  anima  nostra,  redigat  quilibet  no- 
strum  proprium  corpus  ac  singula  membra 
ipsius,  ad  solum  Dei  honorem  animaeque 
salutem  illis  utendo,  sicut  idem  iste  monet 
Apostolus  :  Corpus  non  fornicationi,  sed 
Domino.  Aures  igitur  non  fabulis  vanis, 
non  mundi  rumoribus,  non  detractoriis  et 
discordise  seminativis  verbis  accommode- 
mus,  sed  verbis  Dei  dumtaxat,  ut  in  man- 
suetudine  suscipiamus  verba  salutis,  verba 
fraternffi  correptionis  atque  paterna»  cor- 
rectionis,  et  ea  qufe  Dei  sunt  libentissime 
audiamus,  sicut  ait  Scriplura  :  .\uris  boiia 
cum  omni  concupiscentia  audiet  sapien- 
tiam ;  itemque,  Omnis  sermo  malus  ex 
ore  vestro  non  procedat,  sed  qui  utilis  est 
ad  aedificationem,  ut  det  gratiam  audienti. 
Demum,  denuo  scriptum  est  :  Sepi  aurem 
tuam  spinis,  et  noli  audire  linguam  ne- 
quam  ;  et  ori  tuo  facito  ostia,  et  seras  au- 
ribus  tuis.  Ilinc  quam  invite  audiremus 
quempiam  male  de  nobis  loquentem,  tam 
invite  audiamus  eum  de  aliis  prave  dicen- 
tem.  Simus  quoque  custoditi  in  visu,  non 
gyrovagi  in  adspeclu.  Oculi  etenim  sapi- 
entis  in  capite  ejus.  oculi  \ero  stultorum 
iii  finibus  terree.  Sed  et  ab  oruni  molli  et 


A  lascivo  abstineamus  contactu  ;  et  sicut 
ventrem  a  repletione  gulosa,  sic  linguam 
a  loquacitate  omnique  verbo  compesca- 
mus  illicito,  maxime  in  ecclesia,  et  tem- 
pore  divinorum.  Porro  in  meditatione  pas- 
sionis  dominiccP  exerceamur  assidue,  atque 
in  ejus  diligentissima  recordatione  disca- 
mus  Christo  propter  nos  passo  compati.in 
tribulationibus  gloriari,  prospera  mundi 
oblectamentaque  carnis  despicere,  omnem 
humilitatem.  mansuetudinem,  fortitudi- 
nem.  caritatem   addiscere  ;  et  passionem 

B  Unigeniti  Dei  memoria?  nostree  indelebili- 
ter  deferamus  impressam,  per  quod  oin- 
nem  facillime  vincemus  tentationem. 

Prteterea,  ad  gradum  ac  statum  profi- 
cientium  spectat  quod  ait  Vas  electionis 
divinae  :  Fratres,  ego  me  non  arbitror  com-  PhiUpp.u 
prehendisse  ;  et  quae  priora  sunt  oblivi-  "• 
scens.  in  anteriora  extendo  me  ipsum.  In 
hoc  ergo  ipsum  etiam  indesinenter  secte- 
mur,  non  praesumentes  de  praeteritis  meri- 
tis  nostris,  nec  de  temporum  longitudine 
gloriantes,  neque  de  operibus  propriis  nos 

C  jactantes.  Nec  laudes  cupiamus  humanas, 
nec  acceptemus  oblatas  :  pracserfim  quum 
iguoremus  an  opera  illa  nostra  prEeterita 
ex  suo  genere  bona  fuerint,  veraciter  ex 
caritate  procedentia  ac  meritoria,quoniam 
in  futurum  omnia  reservantur  incerta;  qX  Eccie.\%, 
si  sciremus  quod  meritoria  exstiterunt, 
non  tamen  in  nobis,  sed  in  Domino  glori- 
ari,  eique  gratias  agere  oporteret.  Et  rur- 
sus,  quum  Deus  majestatis  immensae  in 
se  ipso  dignus  sit  infinito  honore  et  cultu, 
nihil  eo  valeinus  condignum  peragere,  sed 

D  semper  in  infinitum  distamus  ab  hono- 
re  et  cultu  quibus  ipse  dignissimus  esse 
cognosCitur.  Quidquid  ergo  hucusque  ex- 
egimus,  pro  parvo  aut  nihilo  reputantes, 
studeamus  indefesse  proficere  ;  in  omni 
humilitate,  patientia,  mititate,  sobrietate, 
coiislantia.  aequitate,  dilectione  concresce- 
re;  omne  opus  Dei  quotidie  devotius  per- 
fectiusque  persolvere  :  sicque  cunctis  die- 
bus  cuin  recenti  fervore,  Dei  obseqiiium 
quodammodo  inchoare. 
Postremo.  ad  sfatuin  et  gradum  pertinet 


314 


IN   FESTO   CONVERSIOXIS   S.  PAILI. 


.\D   RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTCS 


14. 


perfectorum  quod  ferventissimus  iste  fale- 

itor.  II,  6.  tur  Apostolus  :  Sapientiaui  ioquimur  inter 

Rom.  Tiu,  perfectos  ;  et,  Nos  ipsi  primitias  Spiritus 

'uid  35    ^'■cepimus;  et.  Quis  nos  separabit  a  cari- 

Ga(a/.  Ti,  tate    Dei  ?    itemque,    Per   Christum   mihi 

niundus  crucifixus  est,  et  ego  mundo.  Stu- 

deamus  ergo  et  nos  douo  sapientia^  perfi- 

ci,  atque  imiuensam  dulcedinem  Dei  in- 

terno  sapere  gustu,  ab  amore,  intuitione, 

deiectationc    et   occupatione    sensibiiium 

nos  abstrahendo  et  expurgando,  et  ad  sum- 

mi  et  incommutabilis   boni  intuitionem, 

dilcctioneni  et  cultum  nos  jugiter  elevan- 

do;  ut  ita  quotidie  magis  ac  magis  robore- 

mur  in  Deo,  et  ejus  saluberrima  validius 


A  accendamur  diIectione,in  tantuni  ut  mun- 
dus  cum  omni  concupiscentia,  decore,  vo- 
luptate,  honore  vanitateque  sua,  non  so- 
lum  displiceat  iiobis  et  mortuus  nobis  sit, 
sed    ctiam    crucifixus    sit   nobis.    id   est 
omnino  amarus  et  quasi  crux  nobis  exsi- 
stat :  ut  non  solum  non  afficiamur  ad  eum 
et  ea  qua?  ejus  sunt,  sed  totis  quoque  prae- 
cordiis  illa  omnia  detestemur,  renuentes  Ps.l\x\-,.j. 
consolari  nisi  in  Deo,  nec  gloriantes  nisi   Gnhi.  m, 
in  cruce  Christi  et  in  his  quap  in  Christi  "' 
passione    consideranda    ct    contemplanda 

B  occurrunt.  hoc  est  in  Deitate  aeterna  et  in 
sapientia,  pietate  atque  justitia  ejus.  Cui 
honor  et  gloria  in  aeternum.  Amen. 


IN   FESTO 
PURIFIGATIONIS   B.  V.  MARI^ 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  PROPHETICAM  LOCO  EPISTOLiE 


ECCE   EGO   MITTAM   ANGELIM    MEUM,    ET   Pli/EPARABIT   VIAM    ANTE 
FAClEiM   MEAM,    ETC.  Malacll.  III,  1-4. 


CONYENIENTER  legitur  leclio  isla  pro- 
phctica  hodic  loco  cpislolic,  quoriiam 
quod  iu  ca  lcgilur  prophelaUiin  dc  Chri- 
sti  praescntatione  in  teinplum,  est  hodie 
adiinplctum.  Itaque  in  Malachia  scriptum 
est  : 

Ecce  ego  mltfam  nngelum  nieuin,  ct 
jircvpariibit  vlam  ante  faciem  mcam.  Istud 
dc  Joanne  Baptista  essc  pra>dictum,  Chri- 

j,  stus  tcstatur  :  Hie  est  (inquiens)  de  quo 
scriptuin  est,  Ecce  ego  mitto  angehiin 
ineum  ante  faciein  tuam,  qui  pra'parabit 
viam  tuam  ante  te.  Unde  secundum  for- 
mam  verborum  qua  Christus  scripturam 
istam  allcgat,  verba  ista  dicuntur  cx  Dci 
Patris  persona,  ut  sit  sensus  :  «  Ecce  ego 
mitto  angelum  meum  »,  id  cst  Joannem 
Baptistam,  de  quo  Joannes  evangclista  : 

0.  Fuit  hoino  missus  a  Deo.  Dicitur  autem 
Joannes  Baptista  angelus,  ratione  officii, 
quia  Christi  pr^ecursor,  praeco  et  nuntius 
fuit,  et  quia  angelicffi  fuit  vita?.  «  Ante  fa- 
ciem  tuam  «,  o  Christe,  id  est  ante  mani- 
festam  prEedicationein  et  innotescentiam 
tuam.  «  Qui  prfeparabit  viam  tuam  ante 
te  »,  id  est,  corda  Judajorum  sua  prsdica- 
tione  disponet  ad  tui  susceptionem.  Nostra 
autem  translatio  redit  in  idcm;  sed  sccun- 
diiin  eam,  ista  dicuntur  in  Christi  pcrsona, 
ita  ut  sit  scnsus  :  «  Ecce  ego  mittain  an- 


A  gelum  nieuin  «,  puta  Joannem,  «et  praepa- 
rabit  viam  ante  facicin  ineain  »,  id  cst,  sua 
sermocinatione  et  suo  baptismo  aptabit 
Judaeos  ad  susceptionem  doctrina?  meae 
alque  baptismatis  mci,  ut  pcr  cum  credant 
in  ine.  Hinc  de  ipso  fertur  :  Hic  venit  in  joann.x,-. 
testimonium,  ut  testimonium  perhiberet 
de  lumine,  ut  omnes  credcrent  per  illum. 
Deindc  Christus  dc  se  quasi  de  alio  lo- 
quens,  subjungit  :  El  stattm  post  Joannis 
nativitatem,  veniet  ad  templum  suum  Do- 
mina.tor,quem  vosquceritis,id  est  Christus 

B  Rex  regum  et  Dominus  universorum;  cu- 
jus  adventum  oinnes  devoti  illuminatique 
homines   a    principio  mundi   dcsidcrave- 
runt,  queinadmodum  Christus  in  Evange- 
lio  ait  Apostolis  :  Multi  reges  et  Prophetee  Zuc.x,  21. 
voluerunt  viderc  quro  vos  videtis,  et  non 
viderunt.    Et  Angelus   testamenti,  quem 
vos  vultis,  id  est  Christus  magni  consilii    is.  ix,  6, 
Angclus,qui  novi  Testamenti  est  institutor  •'"'''^  '''"'■ 
seu  conditor,  et   cvaiigclicai   legis  dator. 
Porro  per  «  templum  »  intelligi  potest  tein- 
pluin  illud  materiale  quod  in  Jerusalem 

C  fuit,  in  quo  hodie  Christus  a  sua  virginea  Lvc.»,ii, 
Genitrice  est  Deo  Palri  pra^sentatus  atque  "'' 
oblatus;  in  quo  etiam  Christus  post  annum 
siiuin   tricesimum    swpius    prfedicavit  et    uatth. 
iniracula  fecit,  et  quum  duodecim  esset  *'""•.  f^  • 

^  XXI,  14. 

annorum,  in  medio  doctorum  fuit  a  Matre  /.«c.n, 4". 


316      IN   FESTO    PUniFICATIOXIS   B.  V.  MARI.E.   —   ENARR.mO   IN   LECTIONEM   PROPHETICAM 


inventus.  Potcsl  quoqiie  per  «  templuni  » 
intelligi  congregatio  Judiporuni  qui  credi- 
dcrunt  in  Christum. 

Qupp  autem  sequuntur,  quidam  cxpo- 
nunt  de  secundo  Christi  advenlu.  Conve- 
nientius  tamen  exponi  videntur  de  primo 
ejus  adventn,  sicut  ex  ipso  textus  tenore 
et  ordine  eiucescet.  Nam  subditur  : 

Ecce  venit  Christus  per  Incarnationis 
mysterium  et  humanitatem  assumptam, 
dicif  Domimts  cxercituuin,  id  cst  angcli- 
corum  agininum.  Et  (juis  polerif  cogitare 
diem  advcntus  ejus  ?  id  est,  quis  capere 
sufficiens  esl  qualiter  veniet,  quam  ma- 
gnificc,  mirabiliter  atque  humiliter,  qualis 
quoque  et  quantus  sit  ipse  ?  Incarnatio  et- 
enim  Salvatoris,  et  ejus  divina  majestas, 
a  nobis  comprehendi  non  queunt.  Et  quis 
stabit  ad  videndum  cum?  id  cst,  excelien- 
tiam  Christi  nemo  comprehendere  poterit 
aut  intueri.  Vel  hoc  dicilur,  quoniam  com- 
parative  loquendo,  pauci  Juda?orum  credi- 
derunt  in  Christum  ;  nec  eum  aequanimi- 
Sap.  11, 13.  ler  adspexerunt  :  quibus  ctiam  gravis  erat 
ad  videndum,  ut  sapicns  quidam  asserit. 
Ilinc  subditur  : 

Ipse  cnim  rjuasi  ignis  conflans,  id  cst, 
acule  et  rigorose  alloquens,  docens  et  in- 
crepans  peccatores,  praesertim  sacerdotes, 
Scribas  el  Pharisseos.Conformiter  scriplum 
est  de  Elia  :  Surrcxit  Elias  prophela  quasi 
ignis;  et  verba  ejus  quasi  facula  ardebant. 
Et  (jriasi  herha  fuUonum  :  quemadmo- 
(lum  enim  fuliones  per  herbam  hujusmodi 
mundant  splendidosque  efficiunt  pannos, 
sic  Christus  sua  pra'dicatione,  exemplari- 
que  vita,  et  gralia.muitorum  purgavit  cor- 
Joann.w,  da.  Uudc  ait  Apostolis  :  Jam  vos  mundi 
estis  propter  sermonem  quem  loculus  sum 
vobis.  Per  suum  quoquc  Baptismum  mul- 
tos  mundavit. 

Et  sedcbit  con/fans,  id  est,  peccala  con- 
sumens,  et  audientium  corda  inflaniraans 
(propter  quod  in  Evangelio  dixil  :  Ignem 
veni  mitlere  in  terram,  et  quid  volo  nisi 
ut  accendatur?),  et  emundans  animas  cre- 
dentium  in  se,  quasi  argenfum  quod  pur- 
gatur  per  ignem;  et  purgahit  fllios  Levi, 


Fccli. 

M.VIIl,  1. 


il/c.!(il,49. 


A  id  est  sacerdotes  el  templi  minislros:quo- 
rum  aliqui,  quamvis  pauci,  per  Christi 
pra?dicationem  et  signa  fuerunt  emendati 
anle  passionem  ipsius;post  passionem  ve- 
ro  el  missioncm  Spirilus  Sancti,  multa  Ac/.  vi,7. 
turba  saccrdotum  obediebat  fidei  Christi. 
Et  colabit  eos  quasi  aurum  ct  quasi  ar- 
genfum  :  id  est,  sicut  argentum  et  aurum 
in  fornace  a  commixtione  immundi  pur- 
gautur;  sic  Christus  per  Iribulationes  suos 
electos  ab  immundilia  culpa?  mundabil  : 
quibus  prwdixit,  Si  me  pcrscculi  sunl,  et  yo.m/i.xv, 

B  vos  persequentur.  Per  mullas  enim  Iribu-  '^J,  ^,,  ,, 
laliones  oportet  nos  inlrare  in  regnum 
Dei.  Hinc  scriptuni  est  :  Tanquam  aurum  .sap.m.n. 
in  fornace  probavil  eleclos  Dominus,  et 
quasi  holocausti  hostiam  accepit  eos.  Et 
erunt  Doniino  offerentes  sacrificia  in  ju- 
stifia.  Sacrificia  ista  intelligi  possunt  ora- 
tiones  devotae,  observantia  praeceptorum, 
el  celera  qua;  Deo  offerunt  conversi  ad 
Christum,prffsertim  Sacramentum  altaris, 
quod  propter  pluralitatem  sacramentalium 
specicrum,  pluraliler  sacramenta  vocatur, 

C  quum  dicimus :  Purificent  nos,  qua?sumus, 
sacramenta  quse  sumpsimus.  Ista  offerun- 
tur  Deo  «  in  justitia  »,  id  est  conversatione 
jusla,  in  carilale  et  gralia. 

Et  placebit  Domino  sacrificium  Juda  et 
Jcrusalem,  id  est  oblatio  sacraraenti  Eu- 
charistise  a  Juda?is  in  Christum  credenti- 
bus  facta  :  qua;  primo  in  civitate  Jerusa- 
lem  a  Christo  noscitur  instituta,  atque  ab  .Vii«/i. 
cjus  discipulis  ibi  post  Spiritus  Sancti  "^^'' "''jf  • 
missionem  continuata ;  sicut  dies  swculi, 
et  sicut  anni  antiqui,  id  est,  sicut  olim 

D  Deo  complacucrunt  sacrificia  patriarcha- 
rum  Melchiscdech,  Abraha?,  sanclorumque  Gen.w.\%: 
saccrdotum  et  virorum  justorum  in  lege  "'"'■ '^' 
natura",  ut  Abel,  et  lege  scripta,  ut  Aaron.  /i,,/.  n.i. 
Imo,  quantum  veritas  pra^cedit  figuram  et  ^<^'- '"•-*• 
umbram,  sacrificium  istud  evangelica?  le- 
gis  cunctis  sacrificiis  iilis  prcestantius  et 
Deo  acceplabilius  exstat.  Saerificium  enim 
Eucliaristiic  in  se  ipso  sanclum  et  Deo  ac- 
ceptum   est  ;  sacrificia  vero  legalia   non 
erant  Deo  placenlia  nisi  ex  devolione  of- 
ferentium  ea. 


IN   FESTO    PURIFICATIONIS   B.  V.  MARI^.    —   SERMO    PRIMUS 


317 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO   SALOMONIS   TEMPI.UM   CHRISTUS    GI.ORIFICAVIT  :    DE   PROPRIETATIBUS    IGNIS, 
ET   QUARE    CHRISTUS    IGNIS    DICATUR. 


MAGJVA  erit  gloria  doimis  istlus  ih 
vissimce,  magis  quam  primw,  dic 


.Mnlac/i.m 


13,  10. 


tW-  A 

dicit 
Domimis.  Agg.  ii,  10. 

Secundum  doctrinam  ApostoIi.Dominus 
/(om.x,  i.  noster  Jesus  Christus  est  finis  legis  et  Pro- 
phetarum  :  idcirco  priEcipua  Prophetarum 
intentio  fuit  vaticinari  de  Christo  et  ejus 
mysteriis.  Unde,  quemadmodtim  in  lectio- 
ne  jam  prfeexposita,  Malachias  propheta 
prophetavit  de  Christi  adventu,  et  oblatio- 
ne  ejus  in  templo,  ita  in  Ihemate  pra^as- 
sumpto  Aggseus  propheta  de  rebus  pro- 
phetavit  eisdem.  B 

Ad  cujus  rei  intellectum  scire  oportet, 
quod  Judspi  in  veteri  Testamento  aedifica- 
verunt  Domino  templa  duo.  Unum  namque 
et  primum  templum  ffidificavit  rex  Salo- 
mon  :  in  cujus  templi  sedificatione  erant 
septuaginta  millia  qui  onera  portabant,  et 
octoginta  millia  latomorum,  absque  pra?- 
positis  qui  prfferant  singulis  operibus,nu- 
mero  trium  millium  et  trecentorum,  ut 
legitur  terlio  Regum.  Secundum  et  ulti- 
mum  templum  sedificaverunt  Zorobabel 
et  alii  eum  adjuvantes  Judaei,  tempore  Ag-  G 
gaei  et  Zachariae  prophetarum. 

Prophetavit  itaque  Aggaeus,  quod  gloria, 
id  est  honor  et  excellentia,  hujus  secundi 
templi,  deberet  esse  major  quam  fuit  glo- 
ria  templi  a  Salomone  aedificati.  Quod  nul- 
lo  modo  potest  vcrificari  nisi  per  hoc 
quod  ipsemet  Christus  rex  Messias,  in  lege 
et  Prophetis  promissus,  per  sui  ipsius  per- 
sonalem  praesentiam  honoravit  templum 
illud  secundum  :  quando  videlicet  in  eo 
oblatus  est,  prout  in  evangelio  scribitur 
hodierno,  et  postmodum  singulis  annis  D 
cum  sua  virginea  Matre  ac  Joseph  ascen- 
dit  Jerosolymam,  intravitque  templum  in 


l  E$.h\ 
1,2. 


Luc.  11,  2i 
et  seq. 


solennitate  paschali  secundum  legem,  ut 
Lucas  ait.  Postea  quoque  frequenter  prae- 
dicavit  in  templo,  et  multa  miracula  fecit 
in  eo.  Nec  solum  glorificatum  cst  templum 
illud  per  hanc  Christi  praesentiam  perso- 
nalem,  sed  per  praesentiam  quoque  ejus 
dignissimae  Genitricis  et  sanctorum  Apo- 
stolorum  ac  primitiv»  Ecclesiae,  utpotc 
verorum  illorum  Israelitarum  qui  per  pra;- 
dicationem  Apostolorum  crediderunt  in 
Christum,et  quotidie  unanimiter  perdura-  .\ct.»,w. 
bant  in  templo. 

Porro,  quod  auctoritas  ista  Aggaei  pro- 
phetae  aliter  verificari  non  possit  nisi  mo- 
do  praetacto,  facile  est  probare  ex  scriptu- 
ris  veteris  Testamenti.  Ut  enim  in  libris 
Regum  et  in  libris  Paralipomenon  patet, 
templum  Salomonis  pulcherrimum  ac  pre- 
tiosissimum  fuit,  et  utique  quasi  incom- 
parabiliter  pretiosius  ac  pulchrius  templo 
secundo.  Sed  et  cultus  Dei  secundum  prae- 
cepta  legis  Moysis,  multo  plus  viguit  in 
teinplo  primo  quam  in  templo  secundo, 
priesertim  tempore  Salomonis,  et  Asa,  et 
Josaphat  Ezechiaeque  regum.  Excellentio- 
res  quoque  et  sanctiores  viri,  reges,  pon- 
tifices  et  Prophetae  fuerunt  in  templo 
primo,  nisi  concedatur  Christus,  et  ejus 
Genitrix  atque  discipuli,  fuisse  in  templo 
secundo.  Quae  omnia  ex  canonicis  patent 
scripturis  veteris  Testamenti.  Ex  his  ergo 
probamus  Judaeorum  perfidiam,  et  nostrse 
fidei  veritatem,  utpote  Christum  venisse, 
prffsertim  quia  praeinductis  verbis  thema- 
tis  allegati  immediate  praemittitur  :  Veniet  .i./».  n,  a. 
Desideratus  cunctis  gentibus,  et  implebo 
domum  istam  gloria,  dicit  Dominus.  Mox- 
que  subjungitur  ibi  :  «  Magna  erit  gloria  ibut.  lo. 
domus  istius  novissimae  ».  Unde  clarissi- 


318 


IN   FESTO    PrUIFlCATlOiNMS    «.  V.  MAUI^. 


SERJIO   PRIMUS 


Hehr 
29. 


Ihid.  -28. 


24. 


Apoc.  V,  5 
1  Coi-.  X,  4 
•/o«n?i.i,2'J 


Ephes.  IV 
10. 

Matth. 
XXVIII,  18. 

Joann.  iii 
34. 


Coluss.  II, 


..tfni/A.xi 
27. 


muni  est,  verba  illa  esse  intelligenda  de 
excellentia  gloi'i;e  templi  secnndi  pio  lem- 
pore  Ghristi,  qni  a  cunelis  doctoribus  in- 
telligitnr  per  Dcsideratnm  ciinctis  genti- 
bus.  Ergo  lemplo  illo  dnrante  nalns  est 
Christus.  Sed  templum  illnd  a  Tito  et  Ho- 
manis  constat  esse  destrnctum. 

I'r;pterea,  sicut  in  lectione  proplielali 
e.vposita  dicilur,  Christns  est  «  quasi  ignis 
conflans  »  :  cui  concordat  quod  ait  Apo- 
stolus,  Deus  noster  ignis  consumens  est. 
Per  quod  dalur  intelligi  dislrictio  divini 
judicii  et  rigor  justitia?  Dei.  Idcirco  cum 
omni  sollicitudine,  timore  ac  reverentia 
oporlet  nos  Deo  servire.  Unde  verbis  his, 
Deus  noster  ignis  consumens  est,  priemisit 
Apostoius  :  Serviamus  Deo  cuin  melu  et 
reverentia.  Snbdilque  causam,dicendo  :  Et- 
enim  Deus  noster  ignis  consumens  est. 
Hinc  et  Moyses  inquit  :  Cave  ne  oblivisca- 
ris  pacti  Domini  Dei  tui,quoniam  Dominus 
Deus  tuus  ignis  consumens  est,  Deus  semu- 
lator. 

Insuper,  mnll»  sunt  proprietates  in 
igne,  propler  qnas  Christus  convenienter 
ignis  vocatur,  sicut  vocatur  Leo,  Petra  et 
Agnus.  Prima  est,  quoniam  ignis  inter  om- 
nia  elementa  est  simplicior,  altior,  for- 
malior  atque  activior.  Sic  Christus  inter 
omnes  Sanctos  est  spiritualior,  sublimior, 
divinior  ac  potentior.  Asceudit  etenim  su- 
per  omnes  coelos,  et  data  est  ei  omnis 
potestas  in  coelo  et  in  terra,  accepitque 
gratiam  Spiritus  Sancti  non  ad  mensuram. 
Secunda  proprietas  ignis,  est  splendor  ipsi- 
us,  per  quem  sapientia  congrue  designa- 
tur.  Christi  autem  sapientia,  omnium  San- 
ctorum  sapientia  major  esl :  quia  ul  Deus, 
est  Sapientia  infinita,  atque  secundum 
naturam  assumplam,  anima  ejus  taiita  sa- 
pientia  est  repleta,  quod  pura  creatura 
majoris  sapientiae  capax  non  est.  Hinc  di- 
cit  Apostolus,  quod  in  Christo  sunt  omnes 
thesauri  sapientice  et  scienlitc  Dei  abscon- 
diti.  Et  ipsemet  Christus  fatelur  :  Nemo 
novit  Patrem  nisi  Filius.  Tertia,  est  calor  : 
per  quem,  sicut  preetaclum  est,  uno  modo 
exprimitur  rigor  divina?  justitise,  puniens 


A  impios.  Unde  ail  Apostoliis  :  Terribilis  est  ffehr.\,n. 
quaHlain  exspectatio  judicii,et  ignis  ffniu- 
latio   qiue   consumptura   cst  adversarios. 
Secundo,    per    ignis    calorem    inlelligitur 
fervor  spirilualis  ainoris,qui  maxiiniis  fuit 
iri  ("hiislo.  Hui  loquiliir  :  Majorem  hac  di-  Joann. 
leetionem   neino  liabet,  ut  animam  suam  '^' 
poiiat  quis  pro  amicis  suis;  et  denuo,  Sic-   ihui.  '.>. 
ut  dilexit  me  Paler,  et  ego  dilexi  vos.  Sic- 
qiie  Chrislus  vocatur  ignis. 

Amplius,  ignis  habet  diversas  operatio- 
iies,  per  quas  Chrisli  actiones  significan- 

B  lur.  Nain  ignis  naturaliter  semper  ascendit 
quando  in  inferiori  est  loco.  Sic  Christus 
suos  fideles  per  carilatem  quam  eis  infun- 
dit,  facit  oinni  hora  ascendere,  id  est  ad 
Deum  se  per  contemplationem  et  dilectio- 
nem  erigere,  ut  sursum  habeant  corda  sua, 
quemadmodum  Jeremias  propheta  horta- 
tur  :  Levemus  corda  nostra  cum  manibus  Thren.m, 
ad  Deuin.  Unde  dicit  Apostolus  :  Volo  vi-  *  j.; ,,  „  ^ 
ros  in  omni  loco  orare,  levantes  puras  ma- 
nus  ad  Deum  sine  ira  et  disceplalione.  Fa- 
cit  quoque  Christus  suos  fideles  ascendere 

C  per   adspirationem   ad   felicilatem   coele- 
stem  ac  patriam  Beatorum.  Propter  quod 
Paulus  hortatur  :  Qnse  sursum  sunt  quaeri-  Coioss.m, 
le,  ubi  Christus  est  in  dexlera  Dei  sedens;  '' '' 
quse  sursum  sunt  sapite,  non  quae  super 
terram.Iterum.ignis  qugedam  dura  et  con- 
gelata  liquefacit ;  aliqua  eliain  dissoluta  ac 
mollia  jungit  atque  indurat.  Sic  Christus 
per  gratiam  suam,  corda  lapidea  in  vitiis 
obdurata  emollil,  et  in  compunctionis  ac 
devotionis  fletum  resolvit,  juxta  illud  :  Au-    Ezech. 
feram  cor  lapideum  de  carne  vestra,et  da-  "^^*''-''' 

D  bo  vobis  cor  carneuin,  et  spiritum  iiovum 
ponam  in  medio  vestri.  Conformiler,corda 
per  loquacitalem,  risum,  jocum  levitalem- 
que  morum  dissoluta,  et  per  concupiscen- 
tias  ac  vitia  carnis  damnabiliter  inollia, 
Christus  per  virtulum  infusionem  consoli- 
dat,  per  maturitatem  atque  constantiam 
bene  constipat  et  siccat,  ut  in  Deo  sint 
fixa  ac  forlia,  impleantque  illud  Apostoli  : 
Abundantius  oportet  nos  observare  ea  quae  Hehr.  n,  i. 
audivimus  (puta  Dei  praecepta),  ne  forte 
pereffluamus. 


IN   FESTO    PUKIFICATIONMS   B.    V.  MARI.E. 


KNARRATIO    IN   EVANGELIIM 


319 


Itaque.  quoniam  Christus  ignis  vocatur, 
merito  in  hoe  festo  ad  ejus  honorem  por- 
tant  fideies  in  manibus  suis  candelas  ac- 
censas.  Itaque  Dominum  Jesum  devotissi- 
me  deprecemur  ut  in  prtesenti  vila  nos 
clementer  expurget,  peccata  nostra  consu- 
mat,  suo  nos  accendat  amore,  sursumque 
elevet  in  divinorum  contemplatione :  qua- 
tenus,  sicut  candelas  splendentes  ac  ar- 
dentes  in  manibus  bajulamus,  sic  intus  in 
anima  per  sapientiam  salutarem  atque 
sinceram  dilectionem  fulgeamus  ac  a>stue- 
mus,  et  in  omni  virtute  stabilianuir  me- 
ritis  et  precibus  Virginis  gloriosce. 

Legitur  quod  Joannes  Damascenus.  do- 
etor  egregius,  summus  philosophus  et 
praeclarus  theologus,  ab  infantia  castissi- 
me  vixit.et  Virgini  gloriosoe  valde  devotus 
fuit,  singulariter  diligens  eam.  Imperator 
quoque  Graecorum  valde  amavit  prsfatum 
Joannem.  Quidam  autem  sciens  scribere 
et  dictare  omnino  conformiter  sicut  Joan- 
nes,  ex  invidia  scripsit  epistolam  conti- 
nentem  proditionem  imperatoris  atque  im- 
perii,  quam  furtive  in  palatio  imperatoris 


A  procuravit  jaclari.  Qua  visa  et  lecta,  im- 
peralor  putavit  Joannem  Damascenum  lit- 
teras  illas  scripsisse,  fecitque  ei  manum 
dexteram  amputari,cum  qua  tantum  com- 
misisset  flagitium.  Quo  facto,  Joannes  Vir- 
ginem  gloriosam  precibus  querulosis  in- 
vocans.  pie  rixabatur  cum  ea,  dicendo  : 
Quare,  o  Domina,  permisisti  me  ita  tracta- 
ri  ?  Cur  manum  famuli  tui,  cum  qua  tuas 
laudes  scribere.  tuique  Filii  corpus  et  san- 
guinem  offerre  consuevi,  permisisti  ab- 
scidi  ?  Tunc  Virgo  prseelecta  ei  apparuit, 

B  dicens  :  Quid  agis,  fidelissime  puer?  Qui 
dixit  :  Ubi  eras,  o  Domina,  quando  hoc 
patiebar?  Ecce  ad  meum,  imo  et  ad  tuum 
dedecus,publice  suspensa  est  manus  mihi 
abscisa.  Et  illa  :  Confortare.  inquit,  mi 
fili,in  Domino.  Tunc  Virgo  piissima  attulit 
manum,  et  pristino  loco  eam  restituit. 
Quo  facto,  Joannes  Fratribus  religiosis  qui- 
bus  prseerat,  manum  ostendit  sanatam, 
et  Missam  de  Domina  alta  voce  cantavit. 
Quibus  auditis,  imperator  adveniens,  ma- 
nus  et  pedes  Joannis  deosculabatur,  ve- 

C  niamque  rogavit. 


ENARRITIO  IN  EVINGELIUM 


POSTQUAM   IMPLETI    SU>'T   DIES   PURGATIOMS   M.^RIJ:.    ETC.  LuC.  II,  22-32. 


IN  evangelio  hodierno  S.  J^ucas  compen- 
diose  describit  historiam  festi  praesen- 
tis,  videlicet  qualiter  virgo  Maria  die  hoc  D 
filium  suum  Dominum  Jesum  in  templo 
obtulit  Deo.  Dicitur  itaque  Lucse  secundo : 
Postqnam  imp/e/i  sunt  dies  purgatio- 
nis  Marice  secundum  legem  Moysis,  id 
est,  quadraginta  diebus  a  Christi  nativitate 
completis  :  in  quorum  ultimo  infantulus 
offerebatur  in  templo;  intra  quos  dies  ma- 
ter  infantis,secundum  legem  Mosaicam,ab 
ingressu  templi  abstinuit,  et  quadragesi- 
mo  die  templum  ingrediens,  purificaba- 
tur.  Prcecepit  namque  lex  illa,  ut  mulier 


quse  suscepto  semine  masculum  peperis- 
set,  immunda  esset  septem  diebus,  tam  a 
consortio  hominum  quam  a  templi  in- 
gressu;  et  die  octavo  circumcideretur  in- 
fantulus,  ipsa  quoque  tunc  munda  effice- 
retur  quoad  consortium  hominum:  insuper 
post  septem  dies  prtefatos,  maneret  mulier 
adhuc  triginta  trlbus  diebus  in  sanguine 
purgationis  suse, abstinens  a  templi  ingres- 
su  ;  sicque  quadragesimo  die  infantem  of- 
ferret  in  templo,  offerendo  simul  munera 
juxta  legis  prceceptum  pro  se  atque  pro 
puero.  Si  vero  peperit  filiam,  duplica- 
bantur  dies  praedicti,  tam  quoad  templi 


320 


IN    FESTO   PIRIFICATIOMS    B.   V.  MARI.F..   —   ENARR.VTIO   IN    EVANGELinM 


Luc,  III,  t1. 


Exod.  \ni, 
S,  IS-io; 
Num.   VIII. 
16. 


^''Hin.iii,!^: 
VIII,  I7,ctc. 


Ibid.wAl. 


Ibid.  xviii. 
15,16. 
lbid.iT,ii. 


ingressum,  quani  quoad  consortium  ho- 
minum. 

Sed  quoniam  beatissima  Virgo,  non  se- 
minc  suscepto  conccpil  ac  peperit.  lcgi 
pnrlatsp  non  erat  adslricta  ;  purgatione 
quoque  non  eguit,  qufp  nee  in  peccalo 
concepit,  nec  unquam  peccavit.  Ideo  dies 
isti  dicuntur  «  dies  purgationis  Mari;p  », 
non  secunduin  exsistentiain  rei,  sed  se- 
cunduin  hominum  ffsliinalioncm  :  quem- 
admodum  Josepii  pater  Christi  vocabatur. 

Tnlerunt  Jeautn  Maria  ct  Joseph  succes- 
sive,  vel  alter  eorum  soluin,  et  tamen 
pluraliter  dicuntur  eum  tulisse,  quia  eon- 
suetudo  est  ut  societas  fecisse  dicatur 
quod  unus  ipsius  facit;  in  Jerusalem.^&m 
usque  ad  diem  illum  mansit  Virgo  in  sta- 
bulo  in  quo  genuit  Chrisluni.  Vt  sisterent 
cu>n  Domino,  id  est,  Patri  ceterno  eum 
prsesentarent  et  offerrent  in  templo  Jero- 
solymitano;  sicut  scriptum  est  in  leffe  Do- 
mini,  id  est  in  Exodo  et  Numeris  :  Quia 
onine  masculinum  adaperiens  vulvam,  id 
est  omne  primogenitum,  quod  erumpendo 
ex  utero,  aperit  primo  vulvam  parentis, 
sanctum  Domino  vocahitur,  id  est,  offere- 
tur  ac  consecrabitur  Deo,  quasi  ad  ipsum 
specialiter  pertinens.  Frequenter  quippe 
Dominus  per  Moysen  dixit  :  Ex  quo  per- 
cussi  omne  primogenitum  .'Egypti,  tam  in 
hominibus  quam  jumentis,sanctificavi  mi- 
hi  omne  quod  primo  aperit  vulvam  in 
Israel,  tam  in  hominibus  quam  in  pe- 
coribus.  Unde  sauctificalio  illa  non  fuit 
nisi  deputatio  primogenitorum  ad  aliquod 
divinum,  videlicet  ad  hoc  quod  in  eis  re- 
preesentabatur  ac  recolebatur  occisio  pri- 
mogenitorum  .Egypti,  et  per  consequens 
omnipotentia  atque  justitia  Dei. 

Primogenita  autem  diversimodc  Deo 
consecrabantur.  Si  enim  fuerunt  de  tribu 
Levi,  et  maculam  non  habebant,  Deo  ju- 
giter  ministrabant  in  templo,  quando  fu- 
erunt  convenientis  a>tatis  secundum  le- 
gem.  Si  vero  de  aliis  tribubus  Israel  erant, 
quinque  siclis  redimebantur.  Si  autem 
fuerunt  primogenita  pecoris,  et  animalia 
inunda,  Deo  olferebanlur,  nec  redimeban- 


-Vio».  XVIII, 
1 5  ;   J£rod. 
XIII,    13; 
Deut.  XXIII, 
IS. 


A  tur.et  in  usum  sacerdotum  venerunt.Quod 
si  immunda  fuerunl,  redimebantur,  aut  in 
aliud  commutabantur,  ut  primogenitum 
asini  in  primogenitum  ovis ;  vel  occide- 
bantur,  ut  primogenitum  canis.  Quoniam 
ilaque  Christus  de  tribu  exstitit  Juda, 
fiuinque  siclis  redimebatur. 

Et  ut  darent,  id  est,eliam  ideo  tulerunt 
Jesum  ad  templum,ut  offerrent  pro  ipso  et 
Matre  ejus,  liostiam  secundum  quod  di- 
rtum  est  in  lege  Domini,  id  est  in  Levi-  iei-.xii,ii8 
tico,  utpote  par  tnrturum  aut  duos  pullos 

B  columbarum.  Et  offerebatur  unus  turtur 
Deo  in  holocaustum  (vocaturque  holocau- 
stiim,  sacrificium  quod  ad  divina>  majesta- 
tis  honorem  totum  concremabatur),  alius 
pro  peccato,  qui  cessit  in  usum  sacerdotis 
orantis  pro  muliere  qua>  taliter  purga- 
batur.  Haic  qtioque  fuit  oblatio  pauperum : 
nam  agnum  divites  offerebant.  Verumta- 
men  Evangelista  non  exprimit  determina- 
te  quid  horum  obtuierunt  Maria  et  Joseph, 
an  scilicet  par  turturum,  an  duos  pullos 
columbarum,  quoniam  redil  in  idem  quid- 

C  quid  horuiu  obtulisse  dicantur.quia  per  ho- 
rum  utrumque  designatur  eorum  inopia. 

Consequenter  describitur  qualiter  in 
prfesentatione  et  oblatione  prafata  Chri- 
stus  a  testibus  fide  dignissimis  testimo- 
nium  habuit.  Et  ecce  homo  erat  in  Je- 
rusalem,  cui  nomen  Simeon,  qui  inter 
sacerdotes  templi  famosus  exstitit,et  gran- 
daevus;  et  dignus  fuit  «homo»  voeari,  quo- 
niam  rationabiliter  (id  est  sapienter  vir- 
tuoseque)vixit,  sicut  subjungitur  :  et  homo 
iste  justus  fuit  et  timoratus.   Fuit  enim 

D  « justus  »  prout  justitia  est  virtus  specialis, 
reddendo  unicuique  qtiod  est  suum.  Fuit 
ctiam  «  justus  »  justitia  quse  est  virtus 
communis,  utpote  omni  virtute  ornatus, 
pra»cipue  caritativus.qtiia  communem  om- 
nium  desideravit  salutem,  non  privata  et 
propria  commoda.  Fuit  et  «  timoratus  » 
timore  casto  ac  filiali,  qui  veretur  et  fugit 
Dei  offensam.  Et  quamvis  cunctis  polleret 
virtutibus,  his  tamen  duabus  singulariter 
fulsit  :  idcirco  de  eis  nominatim  laudatur. 
Ejcspectans  consolalionem  Israel,  hoc  est 


i 


IN    FESTO    PLRIFICATIO.MS    li.   V.  MAIU.E. 


ENAKB.VTIO    IN    EVANGELIUJI 


321 


I 


PS.  XLIV.S. 


Christi  adveatum.  et  Israeliticse  plebis  li-  A 
berationem  per  illum,  videiicet  redem- 
ptionem  a  servitute  peccati.a  jugo  diaboli, 
a  pcena  inferni.  £t  Spiritus  Sanctits  erat 
in  eo  per  gratiam  eminentem,  per  carita- 
tem  ardentem,  per  illuminationem  quoque 
prophetalem,  ut  infra  dicetur.  Et  respon- 
sum  acceperat  a  Spirittt  Sancto,  non  vi- 
surum,  id  est  non  passurum,  se  mortem, 
nisi  prius  videret  oculis  corporalibus  at- 
que  mentalibus  Christum  Domini,  id  est 
Jesum  Christum,  qui  secundum  naturam 
suam  humanam,  a  Deo  Patre,  imo  tota  su-  B 
perbeatissima  Trinitate,  unctus  est  spiri- 
tuali  unctione,  videlicet  plenitudine  gra- 
tiffi  ac  virtutum,  juxta  iliud,  Unxit  te 
Deus,  Deus  tuus,  oleo  laetitise,  etc. ;  vel, 
Christum  Dominum,  quoniam  ipse  est 
Xc/.x,  36.  omnium  Dominus,  utpote  verus  Deus,  qui 
etiam  secundum  suam  humanitatem  omni 
praelatus  est  creaturae.  Porro  Simeon  iste, 
sicut  et  ceteri  Patriarchae  ac  Prophetae, 
Christi  adventum  vehementer  desideravit, 
instanler  ac  devotissime  oravit  pro  Christi 
adventu.  Idcirco  responsum  et  revelatio-  C 
nem  accepit  a  Spiritu  Sancto,  quod  ante- 
quam  moreretur,  Cliristus  nasceretur,  et 
videretur  ab  eo. 

Et  venit  in  Spiritu,  id  est  ex  Spiritus 
Sancti  instinctu,  in  templum.  Nam  reve- 
lante  Spiritu  Sancto  agnovit  iustare  horam 
qua  Christum  videret,  sicut  sibi  promis- 
sum  fuit.  Et  quum  inducerent  puerum 
Jesum  parentes  ejus  in  templum,videlicet 
Maria  vera  ipsius  mater,  quae  tunc  puerum 
tulit,  et  Joseph  pater  putativus,  ut  face- 
rent  secundum  consuetudinem  legis  p)ro  D 
eo,  offerendo  videlicet  par  turturum  aut 
duos  pullos  columbarum,  redimendoque 
puerum  quinque  siclis,  ut  dictum  est ;  et 
ipse  Simeon  accepit  cum  maxima  devo- 
tione,  exsultatione  ac  reverentia,  eum  in 
ulnas  suas,'\A  est  inter  brachia  sua,  quam- 
vis  tam  sancti  pueri  se  reputaret  conta- 
ctu  indignum ;  sed  vehemens  amor  prae- 
valuit,  atque  ad  unionem  amplexumque 
impulit.  Et  benedixit  Deum,  id  est,  lau- 
davit,  gratias  egit,  et  sequens  canticum 

T.  31. 


cecinit  pro  impletione  divini  proraissi,  ac 
ceteris  beneficiis  Dei,  et  quia  jam  plus 
accepit  quam  sibi  fuit  promissum  :  siqui- 
dem  promissum  exstitit  ei,quod  Christum 
videret ;  nunc  autem  non  solum  vidit,  sed 
et  brachiis  strinxit,  portavit,  contrectavit, 
atque  ut  puto,  etiam  deosculatus  est  in- 
fantem  dulcissimum, 

Et  dixit  :  Xunc,  quum  implesti  quod 
mihi  de  Christo  promisisti,rfi//»7//.s,id  est, 
statim  dimittes,  et  supplico  ut  dimittas 
me,  servum  tuiou,  non  servitute  servilis 
timoris  (de  quo  ait  Salvator,  Servus  non /oann.vm, 
manet  in  domo  in  aeternum),  sed  servum  '"• 
servitute  filialis  timoris  :  cujusmodi  servo 
dicit  Salvator,  Euge,  serve  bone  et  fidelis,  jAa/M.xxv, 
intra   in   gaudium  Domini   tui ;  Domine, 


il,23. 


Deus  Pater  seu  Trinitas  Deus,  secundum 
verbum  tuum,  in  pace,  id  est  a  praesentis 
vitae  et  saeculi  inquietudine,  tribulatione, 
miseriis  et  peccatis  auferri,  quiescere  et 
cessare  per  mortem,  secundum  quod  mihi 
dixisti.  quod  mortem  non  experirer,  nisi 
Christo  viso  :  per  quod  insinuasti,  quod 
eo  viso,  mox  obdormirem  in  Domino,  at- 
que  cum  patr'bus  sanctis  in  sinu  .\brahaB 
repausarem,  quousque  post  Christi  passio- 
nem  cum  ceteris  Sanctis  de  limbo  patrum 
a  Christo  educerer,  ad  gloriamque  trans- 
ferrer.  Quia  viderunt  oculi  mei  exteriores 
ct  interiores  Salutare  tuum,  id  est  Chri- 
sium  salvatorem  :  qui  dicitur  «  Salutare 
tuum  »,  quia  per  ipsum  decrevisti  salvare 
munduin.  De  quo  Jacob  patriarcha  locutus 
est  :  Salutare  tuum  exspectabo,  Domine.  cen.  xui, 
Cui  etiam  Salutari  loquitur  Pater  :  Dedi  te  '?■ 

^  /5.  XLIX,  D. 

in  lucem  gentium,  ut  sis  salus  mea  usque 
ad  extremum  terrs. 

Quod  parasti,  id  est,  per  incarnationem 
seu  humanae  naturse  assumptionem,  videri 
et  agnosci  aptum  fecisti,  et  manifestare  ac 
exhibere  decrevisti,  ante  faciem  oninium 
populorum,  id  est  in  conspectu  hominum 
uuiversorum,seu  clare  cunctis  hominibus, 
non  solis  Judaeis  :  sic  tamen,  ut  sit  distri- 
butio  pro  generibus  singulorum,  non  pro 
singulis  generum,  juxta  quem  sensum  le- 
gitur  :  Omnes  populi,   tribus  et  linguae  />an.vii,i4. 

21 


332 


IN    FESrO    1'UKIFICATIONIS    IJ.  V.  MARI.E.    —    KNARRATIO    IN    EVANGELIUM 


servienf  ei.  Itaqiie  Deus  Pater  Uiiigenituin  A 
suuin  sibi  coaequalem  et  incoinprehen- 
sibilem,  per  hoc  fecit  hominibus  manifc- 
stum,  visibilein  et  cohabitantem,  qiiod 
eum  humana!  univit  natune  in  uuitate 
/j.  1.11, 10.  personae.  Quod  ita  pra?dictum  est  :  Paravit 
Dominus  braehium  sanetum  suum  in  ocu- 
lis  omniuin  geiitiuin.  Kilius  eteniin  Dei, 
brachium  Patris  vocatur,  quia  per  eum 
Pater  omnia  operatur  :  qucmadmodum 
Spiritus  Sanctus  dicitur  digitus  Dei,  quia 
per  eum  divina  revelantur  seu  indicantur 
secreta.ltaque  Deus  Pater  paravit  hoc  Saiu-  B 
tare  ante  faciein  omnium  populorum,quia 
per  Apostolos  et  eorum  coadjutores  pra5- 
dicatus   est   Christus   cunctis   hominibus, 

/'s.xviii,  5.  juxta  illud  in  Psahiro  :  In  omnem  terram 
exivit  soniis  eorum,  et  in  fines  orbis  terra? 
verba  eorum.  Unde  rursus  ait  Psahiiista  : 

Ps.xcvii,».  Notum  feeit  Dominus  Salutare  suum;  ante 
conspectum  gentium  revelavit  justitiam 
suam. 

Praeterea,  quamvis  Christus  ita  paratus 
atque  exhibitus  sit  ante  omnium  faciem 
populorum,  aiiler  tamen  quoad  Judseos,  et  C 
aUter  quantum  ad  gentes.  Hinc  subditur  : 
Luiiien  ad  reveJationem  gentiuui,  id  est, 
Christum  sic  prsparasti,  ut  sit  specialiter 
lumen  gentiiium,seu  lumen  eos  iliuminans 
qui  veri  Dei  carentes  notitia,  idolorum 
coluerunt  portenta ;  sed  Christus  per  di- 
scipulorum  suorum  praedicationem,  atque 
per  illuminationem  suam  internam,  redu- 
xit  illos  ad  veri  Dei  cognitionem,  amorem 
et  cultuin.  Sed  et  Deus  Trinitas,  merito 
Christi,  tantam  gratiam  iinpendit  gentili- 
/s.Lv,4.  biis,  quemadmodum  contestatur  :  Ecce  D 
testeni  populis  dedi  eum,  ducem  ac  prae- 
ceptorem  gentibus.  Insuper  et,  o  Domi- 
ne,  parasti  Salutare  hoc,  yloriarn  plebis 
tiia;  Israel,  id  est,  ad  hoc  ut  sit    gloria 


Israelitic;p  pjebis  :  qufe  fuit  specialiter 
populus  Dei,  quia  unuin  veriim  coluit 
Deiim.  Hoc  etenim  plebi  illi,  quantum  ad 
eos  qiii  crediderunt  ex  ea,  fuit  prsecipua 
piwrogativa,  exaltatio,  honor  et  gloria, 
quod  Unigenitus  Dei  ex  ea  incarnari,  eam- 
que  personaliter  visitare,  et  in  medio  cjus 
conversari  elegit.  Propter  qiiod  dixit  :  Non  Mmih.w, 
sum  missus  nisi  ad  oves  domus  Israel  '*' 
quffi  perierunt.  Fuit  quoque  Christiis  in 
gloriam  plebis  suse  Israel.qiioniam  sanctos 
veteris  Testamenti  eduxit  de  limbo,  et  be- 
atificae  visionis  perfudit  implevitque  gau- 
dio.  Nihilo  minus  tam  Juda?is  quam  gen- 
tibus  fiiit  Christus  lumen  et  gloria  :  quia 
per  eum  illuminati  sunt  omnes  elecli ;  et 
cunctis  hominibus,  saltem  gratis,  magna 
est  gloria,  quod  Dei  Unigenitus  eorum 
assumpsit  natiiram.  Sed  per  appropria- 
tionem  dicitur  Christus  lumen  gentium, 
et  gloria  Judaeorum.  Propter  quod  ait  : 
Salus  ex  Jud»is  est.  ju,mu.  iv, 

Ouseri  potest,  quomodo  Simeon,  tem-  --• 
pliim  ingressiis,  cognovit  puerum  Jesum, 
qiiem  aiitc  non  vidit.  Ad  quod  facile  re- 
spondetur,  quod  eodem  Spiritu  coguovit 
prBesentem,  qiio  pra>cognovit  futurum.  Et 
forsitan  aliquod  sigiium  sensibile  fuit  sibi 
divinitus  insinuatum,quo  cognosceret  pu- 
erum  :  sicut  Joanni  Baptistse  Deus  prae- 
dixit,  Super  queni  videris  Spiritum  de-  i/,i>i.i,n. 
scendentem,  et  manentem  super  eum,  hic 
est  qui  baptizat,  etc.  Fortassis  namque  vi- 
dit  divinum  in  vultu  pueri  adorandi  splen- 
dorem. 

Plura  circa  evangelium  istud  possent 
induci,  qu;e  brevitati  studens  praetermitto, 
et  partim  in  sermonibus  inducentur.  Qua- 
liter  etiam  unusquisque  fidelis  canticum 
istud  in  propria  possit  proferre  persona, 


« 


IN   FESTO    PURIFICATIONIS   B.  V.  MAIU.E. 


SERMO    SECUNDUS 


323 


SERMO   SECUNDUS 


DE   PERFECTISSIMA    HUMILITATE   CHRISTI    ET   MARI.E  ;    DE    AMORE    PAUPERTATTS  ; 
ET   DE   TURTURUM   CONDITIOMBUS    IMITANDIS. 


SUSCEPIMUS,  Deus,  misericordiam 
tuam  in  medio  templi  tici.  Ps.XLVii.lO. 
Quod  Evangelistse  in  Christo  et  per  Chri- 
stum  scribunt  esse  impletum,  hoc  sancti 
Prophetse  prsenuntiaverunt  et  conscripse- 
runt  in  ipso  et  per  ipsum  esse  implen- 
dum.  Unde  quod  sanctus  evangelista  Lu- 
cas  in  evangelio  hodierno  recitat  factum, 
hoc  sanctus  rex  David  in  spiritu  cernens 
futurum,  grata  jucundaque  mente  cecinif, 

ps.  xLviL  dicens  :  «  Suscepimus,  Deus,  misericordi- 

*"•  am  tuam  in  medio  templi  tui  ».  In  quibus 

verbis  per  «  misericordiam  »  Dei,  intelligi 
potest  unigenitus  Filius  Patris  ffterni.  Qui 
Filius  tam  misericorditer  egit  nobiscum, 
tanta  pro  nostra  salute  fecit  et  pertulit, 
tanta  beneficia  contulit  nobis,  tantamque 
beatitudinem  nobis  promisit,  paravit,  et 
dare  paratus  est,  ut  non  solum  misericors 
et  miserator,  sed  etiam  misericordia  Dei 
nobis  impensa,  misericordia  quoque  nostra 
misericorditer  nimis  agens  nobiscum,  vo- 

/•j.Lviii.is.  candus  sit.  Cui  rursus  ait  Propheta  :  Adju- 
tor  meus,  tibi  psallam,  quia  Deus  susce- 
ptor  meus  es  ;  Deus  meus,  misericordia 
mea. 

Praeterea  in  universis  quse  Christus  pro 
nobis  assumpsit,  egit  et  passus  est,  pro- 
fundissimam  atque  omnino  ineffabilem 
humilitatem  exercuit.  Quod  primo  patet 
in  incarnatione.  Ineomprehensibilis  iiam- 
que  exinanitio  ac  sumnia  dignatio  fuit, 
quod  unigenitus  Dei  Filius.Deo  Patri  eequa- 
lis,  uiiiversorum  Creator,  Rex,  Judex  ac 
Dominus,  humanam  assumpsit  naturam, 
et  factus  est  unius  puellae  filius,  qui  seter- 
naliter  a  summo  Patre  est  genitus.  Secun- 
do  patet  istud  in  Christi  circumcisione,  in 

iuc.  11,21.  qua  quasi  peccator  dignatus  est  circumci- 


A  di.qui  venit  peccata  auferre  mundi.  Tertio  joannj^i^. 
idem  innotescit  in  purificatione,  in  qua 
redemptus  est  quinque  siclis  quasi  servus, 
et  cum  matre  expiatus  tanquam  peccator. 
Itaque  in  nativitate  sua  se  Christus  exhi- 
buit  hominem  verum  ac  pauperem,in  cir- 
cumcisione  vero  quasi  hominem  peccato- 
rem,  in  purificatione  autem  ut  peccatorem 
et  servum.  Merito  igitur  ex  horum  consi- 
deratione  exclamat  Cyrillus  :  0  profundi- y(o,„,xi,33. 
tatem  sapientiae  et  scientia^  Dei!  Offert  ho- 
stias,  qui  per  singulas  hostias  honoratur 

B  cum  Patre.  Figuras  legis  custodit  Veritas  : 
nam  qui  legis  est  conditor  ut  Deus,  legem 
custodit  ut  homo.  Quid  ad  ista  dicemus? 
Quo  pacto  christianos  nos  appellamus,  qui 
Christo  ita  contrarii  sumus?  Ille  peccator 
non  fuit,  sed  vere  justissimus  et  Sanctus 
Sanctorum ;  nihilo  minus  peccator  videri 
et  reputari  non  sprevit.  Nos  econtra  Deum 
jugiter  offendere  non  veremur,  et  tamen 
tales  quales  sumus  reputari  dedignamur. 
—  Denique  Christus  Dominus,  qui  Mosaicae 
legis  praeceptis  non  fuit  subjectus,  hodier- 

C  na  die  ex  summa  humilitate  juxta  legis 
prtecepta  voluit  duci  ad  templum,  et  ibi 
Deo  Patri  offerri,  sacrificiisque  legalibus 
expiari,  et  modico  pretio  redimi.  Xos  au- 
tem  peccatores  vilissimi,  qui  multis  ex 
causis  divinis  tenemur  obedire  praeceptis, 
videlicet  quia  a  Deo  creati,  et  quia  ab  eo 
hucusque  in  esse  conservati  et  educati, 
itemque  quia  a  Christo  redempti,  non  cu- 
ramus  divinis  jussionibus  obedire,  nec  in 
timore  Dei  continuo  ambulamus,sed  pror- 
sus  ingrati  sumus  et  valde  injusti. 

D  Insuper  Virgo  sanctissima,  qua;  legis 
praecepto  de  purificatione  non  fuit  adstri- 
cta,  quia  suscepto   semine  non  concepit 


324 


IN   FESTO   PURIFICATIONIS    D.  V.  MARI.E.   —   SEKMO   SECUNDUS 


nec  peporit,  neque  ex  parlu  communem 
aliis  malribus  sustinuit  alicujus  corporalis 
immunditiiv  iluxum ;  tamen  legis  pnrce- 
plo  obtemperavit.abslinendo  ab  hominum 
consortio  ac  tcmpli  ingressu,  dcinde  pro 
sua  expiatlone  sacrificium  offerendo.  Et 
primo  hoc  fecit.  ne  alii  scandalizareiitur 
in  ea,  si  eam  viderent  a  communi  obser- 
vantia  alienam.  Secundo,  ut  prseberet  per- 
fect»  humilitatis  exemplum.  Tertio,  ut 
obediendi  darel  formam  ac  documentum. 
Ouarto,  ut  ejus  exemplo  purificari  cone- 
mur, et  si  gravem  commisimus  culpam.re- 
putemus  nos  hominuin  societate  ac  templi 
seu  ecclesiffi  ingressu  indignos.  Peccator 
namque  indignus  est  pane  quo  vescitur, 
terra  quam  calcat,  aere  quetn  respirat,  et 
omni  obsequio  creaturse. 

Amplius,  considerare  debemus  cur  sa- 
cratissima  virgo  Maria  obtulit  par  turtu- 
rum  aut  duos  pullos  coiumbarum,  et  quid 
per  animalia  ista  spiritualiter  designe- 
tur,  qualiter  etiam  ea  nos  spiritualiter  de- 
beamus  offerre.  Et  quidem,  ut  dictum 
est.turtures  pullique  coluinbarum  fuerunt 
pauperum  oblationes.  Cur  ergo  illa  obtu- 
lit  virgo  Maria,  quse  sufficientein  heredi- 
tatem  a  suis  accepit  parentibus ;  cujus 
item  Filio  ante  dies  perpaucos,  tres  Magi 
aurum  copiosum  obtulisse  creduntur?Non 
enim  putaudum  est,  quod  tales  ac  tanti 
viri  modicum  auri  obtulerint  puero,  quem 
summum  esse  Judaeorum  regem  ac  Dei 
Filium  crediderunl  :  imo  quilibet  eorum 
notabilem  auri  quantitatem  obtulit  ei.  Ad 
hoc  fideliter  respondetur,  quod  pcrfectis- 
sima  Virgo,  inspirante  ei  spiritu  Filii  sui, 
omnia  tenuissimae  necessitati  (hoc  est  par- 
cissimo  victui  vestituique)  superflua,  per 
se  vel  per  inanus  Joseph  aul  aliorum,  ero- 
gavit  egenis  :  sicque  et  aurum  sibi  obla- 
tum,  iliis  mox  contulisse  putatur.  Nec 
reor  quod  peregrinationi  suff  in  .Egyptum 
cum  Jesu  et  Joseph  aliquid  notabiie  reser- 
vaverit,  aut  tantam  de  crastino  habuerit 
curam  :  quoniam  spem  in  Deo  perfectissi- 
iCor.1,24.  mam  habuit,  et  noverat  se  Christum  Dei 
virtutem  et  sapientiam,  provisorem  om- 


Malth.  11 

II. 


A  nipotentem  secum  habere  iu  filium.  Ex 
iis  igitur  innotescit  liberalilas  maxima 
Viiginis  sacrae  in  pauperes,  atque  spon- 
tanea  paiipertas,  evangelica  qnoque  perfe- 
ctio  ejus.  Idcirco  ipsius  exemplo  omnem 
avaritiam  et  sollicitudinem  abjiciamus  sii- 
perfhiam  ac  mundanam. 

Insuper,  sicut  ail  Cj'rilius,  inter  aves  lo- 
quentissima  est  turtur,columba  vero  man- 
suetum  est  aninial  ;  sicque  per  utrum- 
que  Christus  exprimitur,qui  perfectissimae 
mansuetudinis    fuit,   et  suis   sermonibus 

B  inundum  convertit.  Unde  ad  ejus  passio- 
nem  prfffigurandam,  coluinba  et  turtur 
oblatsB  occidebantur.  —  Iterum,  per  co- 
lumbam  simplicitas  ac  mansuetudo,  per 
turturem  castitas  desiguatur.  Turtur  et- 
enim  compare  suo  amisso,  alium  non  re- 
quirit.  Idcirco  Deus  preecepit  sibi  bina 
offerri,  quoniam  homine  ex  corpore  et 
anima  exsistente,  duplicem  a  nobis  exigit 
castitatem  ac  mititatem,  videlicet  animae 
et  corporis,quatenus  anima  intus  sit  man- 
siieta,  nec  foris  in  corpore  irae  aut  impa- 

C  tientia?  appareant  signa.  Hinc  eliam  Evan- 
gelista  non  dixit,  Par  columbarum  ;  sed 
dixit,  Par  turturum.  Turtur  enim  omni 
tempore  suo  castum  est  animal;  columba 
vero  in  perfecta  sua  aetate  valde  est  luxu- 
riosa  :  ideo  voluit  sibi  Deus  offerri  duos 
pullos  columbarum,  ad  innuendum  quod 
lascivia  ei  displiceat. 

Prwterea  multae  sunt  proprietates  co- 
lumbae  laudabiles,  quas  imitari  debemus. 
Prima  est,  quia  columba  est  aninial  sim- 
plex.  Ita  et  nos  omni  simulatione  et  calli- 

D  ditate,oinni  duplicitate,  fraude  ac  falsitate 
debemus  carere.  Simulatores  namque  et 
callidi  provocant  irain  Dei.  Et  Ecclesiasti- 
cus  asserit  :  ^ae  duplici  corde,  et  labiis 
scelestis;et  rursus,  Ne  accesseris  ad  Deum 
duplici  corde,  et  ne  fueris  hypocrita  in 
conspectu  hominum.  Hinc  habelur  in  li- 
bro  Sapientiae  ;  In  simplicitate  cordis  quae- 
rite  Dominum;  item  alibi,  Vir  duplex  ani- 
mo  inconstans  est  in  omnibus  viis  suis. 
Unde  in  Evangelio  Christus;Estote  (inquit) 
prudentes   sicut    serpeutes,   et   simplices 


j 


/.ei'.  xii.S. 


Job  .wxvi,  j 

13.  ] 

Eccli.iiM.  ' 

Ibid.i.U,,  : 


Sap.  1,  I. 
Jacob.  I,  8. 


Matth.x, 
IC. 


IN    FESTO   PURIFICATIONIS   B.  V.  MARI.E. 


SERMO   SECUNDUS 


325 


Eccli.\\\, 
J5. 


Prov.  xviii, 
i4. 


ffebr.  Mi, 
i4,  13. 


DeiU.  XXIX, 
iS. 


PUitipp.>\- 
4. 


Malth. 
39. 


£«i-.xix,18. 


sicut  columbse.  Secunda  columbee  proprie- 
tas  est,  carentia  fellis.  Ita  et  nos  omni  felle 
peccati,  hoc  est  amaritudine  cordis,  ira  et 
impatientia  atque  invidia  careamus,  quo- 
niam  in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  Non 
est  sensus,  ubi  abundat  amaritudo.  Salo- 
mon  quoque  ait  :  Spiritum  ad  irascendum 
facilem  quis  poterit  sustinere?  Hinc  hor- 
tatur  Apostolus  :  Pacem  sequimini  cum 
omnibus,  et  sanctimoniam,  sine  qua  nemo 
Deum  videbit ;  contemplautes  ne  qua  ra- 
di.x  amaritudinis  sursum  germinans  impe- 
diat,  et  per  illam  inquinentur  multi.  Hoc 
est  quod  Moyses  ait  :  Non  sit  inter  vos  ra- 
di.x  germinans  fel  et  amaritudinem.  Ita- 
que  dulcem  habeamus  affectum  ad  Deum 
ac  proximos,  et  gaudeamus  in  Doinino 
semper. 

Tertia  proprietas  est,  quod  rostro  non 
laedit.  Sic  et  nos  nemini  noccamus,  nec 
proprias  vindicemus  injurias,  prccsertim 
quum  dicat  Salvator  :  Si  quis  te  percusse- 
rit  in  unam  maxillam,  prwbe  ei  et  alte- 
ram.  Unde  Moyses  jubet  :  Non  quspras  ul- 
tionem,  nec  memor  eris  injurias  civium 
tuorum.  Quarta  est,  quod  in  cavernis  pe- 
trarum  nidificat.  Ita  nos  in  Christi  vulne- 
ribus  corda  nostra  figamus,  passionem 
ipsius  jugiter  meditando.  Quinta,  quod 
alienos  nutrit  pullos.  Ita  et  nos  proximis 
benefaciamus,  et  dona  Dei  indigcntibus 
communicemus;  de  filiis  quoque  diaboli, 
id  est  iniquis,  studeamus  facere  filios  Dei, 
verbo,  oratione,  exemplo  pro  talium  con- 
versione  conantes  :  hoc  est  alieuos  pullos 
nutrire.  Sexta  est,  quod  juxta  flueuta  ma- 
net,  quatenus  visa  accipitris  umbra.  mox 
fugiat.  Sic  et  nos  juxta  aquas  sapientiic 
salutaris,  id  est  juxta  documenta  Scriptu- 
rarum,  moremur,  ut  daimonum  tentatio- 
nes  ac  vitia  evadamus.  Septima  est,  quod 
meliora  coliigit  grana.  Ita  et  nos  utiliora 
virtutum  exempla  et  meliores  Scriptura; 
sententias  intra  nos  colligamus,  atque  se- 
ctemur.  Octava  est,  quod  columbse  pariter 


A  volant.  Ita  et  nos  coneorditer  conversemur 
atque  ad  patriam  regni  coelestis  unanimi- 
ter  gradiamur,  Deo  pacifice  servientes.No- 
na  est,  quod  alis  se  protegit.  Ita  et  nos  sub  Ps.  xm,  s. 
umbra  alarum  Dei,hoc  est  sub  protectione 
et  spe  pietatis  divinae,  ab  adversariis  no- 
strae  salutis  nos  defensenius. 

Decima  est,  quod  visum  recuperat.  Sic 
nos  illuminationem  mentis  nostrae  quaera- 
mus  a  Deo,  cum  Propheta  dicentes  :  Illu-  Ps.xu, 4,5. 
mina  oculos  meos.ne  unquam  obdormiam 
in  morle;  nequando  dicat  inimicus  meus, 

B  Praevalui  adversus  eum;et  rursus,  Deus  Ps,xvii,29. 
meus,illumina  tenebras  meas. Itaque  Deum 
oremus  ut  corda  nostra  illustrare  digne- 
tur  :  quatenus  proprias  culpas,  aerumnas, 
defectuositates  pensemus,pericula  quoque 
quibus  expositi  sumus  iutueamur,  inter 
bonum  et  malum,  inter  verum  et  fal- 
sum  salubriter  discernamus.Undecima  est, 
quod  cadavera  vitat.  Ita  et  nos  vitiorum 
carnalium  focditates  et  omnium  peccato- 
rum  turpitudines  fugiamus,sicut  in  Eccle- 
siastico  scriptum  est  :  Quasi  a  facie  colu-  eccu.wi, 

C  bri  fuge  peccata.  Duodecima  est,  quod  suo  -■ 
modo  plangit.  Sic  nos  propria  ac  proximo- 
rnm  defleamus  peccata ;  ex  compassione 
etiam  passionis  Christi  ct  desiderio  felici- 
tatis  coilestis  regni  ploremus.  Tertiadeci- 
ma  est,  quod  comparem  osculatur.  Sic  et 
nos  proximos  nostros  spiritualiter  diliga- 
mus,  et  si  causa  requirat,  againus  quod  ait 
Apostolus,  Salutate  invicem  in  osculo  san-  jiom.w,, 
cto  :  quod  scilicet  ex  spirituali  et  sancto  "=■  '  '^°'- 
procedit  amore.  \  erumtamen  sub  pallia-  Coi-.xm.is; 
tione  osculi  hujus,  nequaquam  carnale  li-  '/"''«"•^- 

D  bidinosumque  osculuin  admittatur.  —  De 
proprietatibus  turturis  sequeuti  sermone 
dicetur. 

Si  igitur  praetactas  coIumba>  proprieta- 
tes  sequamur,  tunc  offerendo  nos  ipsos 
Deo,  hoc  est  ei  fidcliter  obedicndo,  offeri- 
mus  ei  spiritualiter  puUos  columbtc.  Quod 
meritis  et  precibus  Virginis  gloriosae,  no- 
bis  omnipotens  Deus  praestare  dignetur. 


32G 


l.N    FESTO    PURIFICATIONIS    1!.  V.  MAKI.f:.    —    SERMO   TERTIUS 


SERMO   TERTIUS 


QUARE  PROCESSIO   FIAT   CORPORAT.IS,   ET  AD   QUID   INSTRUAT  ;    ATQUE  RURSUS 
DE   CONDITIONIBUS    TURTURUM. 


CANTENT  in  viis  Domini,  quonicnn  A 
maffna  est  ffloria  Domini.Ps.CWWU.^. 
In  hodicrno  cvangelio  multiplc.x  iiobis 
tribuitur  docuiucntum,  prout  in  scrinonc 
prsphabito  partim  est  deelaratum.  Sed  an- 
tequam  plus  introducatur,  primo  dicen- 
dum  cur  hodie  solennis  fiat  proccssio, 
ipsis  fidelibus  candelas  accensas  in  iiiani- 
bus  suis  portantibus.Cujus  multiplcx  ratio 
assignatur. 

Prima  est,  quoniam  (sicut  in  cantico  Si- 
mconis  in  cvangclio  isto  conscripto  habe- 
tur)  Christus,  qui    hodie    in  tempio    Deo  B 

ii-f.  n,  32.  Patri  oblatus  est,  lumen  gentium  appella- 

/s.ix,2.  *>"■•  De  quo  Isaias  prsedi.xit  :  Popuhis  qui 

ambulabat    in  tenebris,  vidit  lucem    ma- 

jua,m.i,o.  gnam.  De  quo  et  asseritur  :  Erat  lux  vera, 
quse  illuminat  omnem  hominem  venien- 
tem  in  hunc  mundum.  Unde  ad  hoc  in- 
sinuandum,  candelas  accensas  fulgentes 
deferimus.  Secunda  est,  quoniam  hodie  in 
oblatione  Christi  in  lemplo,  facta  est  pro- 
ccssio  prorsus  devotissima  atque  sanctissi- 
ma,  a  Virgine  gloriosa  et  Joseph,  Simeone 
et  Anna,  Idcirco  ad  commemorandum  ae  C 
repraesentandum, imo  et  honorandum  illam 
processionem,  facimus  nos  processionem 
cum  laudibus  Dei  el  canticis  spiritualibus, 
cum  ardentibus  quoque  fulgentibusque 
candelis.  Tertia  causa  cst,  ut  opere  de- 
monstremus  Virginem  sacram  purificatio- 
ne  non  eguisse;  sed  luce  gratise,  splendore 
sapienlise,  caritatis  ardorc  fuisse  reple- 
tam  :  imo  Christum  concipiendo  ac  pa- 
riendo,  fuit  non  solum  non  violata  aut 
maculata,  sed  etiam  ineffabiliter  sanctior 
ac  gratiosior  facta.  D 

Quarta  est,  nostra  instructio.  ut  scilicct 
consideremus   quod   oporteat    nos   coram 


Matth.  V, 
IC. 


Dco  proximisque  spiendere  :  coram  Deo, 
per  fidem,  sapientiam  et  vitam  laudabi- 
lem ;  coram  pioximis,  per  famam  bonam 
et  excmplaritatcm.  Deo  namque  tenemur 
conscientiam  bonam,  conversationemque 
virtuosam;  proximis  vero  bonum  exem- 
plum.  Unde  qui  non  curat  habere  bonam 
famam  ad  Dei  honorem  et  aliorum  sedifi- 
cationem,  crudelis  est  :  quoniam  quantum 
in  ipso  est,  alios  spiritualiter  necat,  eos 
scandalizando.  Ideo  Christus  ait  :  Sic  lu- 
ccat  iux  (id  est  virtuosa  conversatio)  ve- 
stra  coram  hominibus,  ut  videant  bona 
opera  vestra,  et  glorificent  Patrem  ve- 
strum  qui  in  crelis  est.  0'iilibet  igitur 
Cliristianus  impendat  Deo  obsequium  et 
honorem,  proximis  auxiliiim  et  aedifica- 
tionem. 

Denique  per  corporaiem  processionein 
quae  fit  diebus  festivis,  dcsignatur  quod 
debeamus  quotidie  spiritualiter  procedere, 
id  cst  in  virtutibus  crescere,  et  per  hoc 
coelesti  regno  appropinquare,  quemadmo- 
dum  de  elcctis  et  bonis  honiinibus  ait 
Propheta  :  Ibunt  de  virtute  in  virtutem.  Ps 
In  processionibus  quoque  fit  ad  eumdem  *' 
locum  reditio,  a  quo  incepit  processio.  Per 
quod  significatur,  quod  sicut  a  Deo  per 
crcationem  profluximus,  ita  ad  ipsum  per 
fidem,  caritatem  et  actus  virtuosos  reverti 
debemus.  Ipse  etenim  est  nostrae  creatio- 
nis  principium,  ipse  est  nostrse  beatitudi- 
nis  siimmum  objectum,  atque  totius  vitae 
nostree  finis.  Item,in  processionibus  vadunt 
sacerdotes  et  clcrici  communiter  combi- 
nati,  ad  dcsignandum  quod  per  observan- 
tiam  duorum  principalium  praeceptorum 
oporleat  nos  proficisci  ad  regnum  coelo 
ruiii.  Primum   est,  ut   Deum    loto   corde  .i7,as. 


Matth.wM, 


IN   FESTO   PURIFICATIONIS   B.  V.  MARI^. 


SERMO   TERTItS 


327 


amemus  :  quod  nemo  agit  nisi  qui  divina 

implet  prsecepta.  Secundum  est,  ut  diliga- 

mus  proximos  nostros  et  omnem  hominem 

viatorem    seu    in    isto    mundo    vivcntem, 

sicut   nos   ipsos.  Ideo  quoque   combinati 

incedunt,  quoniam  Christus   ante  passio- 

Lm.\,i.  nem  suam  misit  discipulos  suos  combi- 

natos  ad  prsedicandum.  Et  item  ad  com- 

mendationem  vits  socialis  et  caritativae, 

quoniam    homines    mutua    indigent   ope. 

Ps. cxxxii,  Propter  qnod  dicit  Psalmista  :  Ecce  quam 

'■  bonum  et  quam  jucundum   habitare  fra- 

tres  in  unum.  In  processionibus  etiam  cle- 

rici  cantant,   sicut  in  themate  tangitur  : 

/•s.cxxxvn,  cantant,inquam,  «  in  viis  Domini,quoniam 

^  magna  est  gloria  Domini  ».  Per  cantum 

equidem,  cceleslis  patrise  designatur  laeti- 

tia,  ad  quam  finaliter  ordinatur  processio, 

imo  et  omnis  actio  bona. 

PrEpterea  ex  evangelio  Iiodierno  doce- 
mur,  quod  non  nisi  virtuosi  ac  justi  pro- 
cessionem  Deo  placitani  faciant.  Nain  in 
processione  ilJa  celebrata  in  templo  Jeru- 
salem,  quando  puer  Jesus  in  eo  oblatus 
est,  prout  evangelium  istud  testatur,  non 
fuerunt  nisi  virtuosi  ac  justi,  videlicet  vir- 
go  Maria,  Joseph,  Simeon,  Anna. 

Amplius  ex  evangelio  isto  monemur,  ut 
sancti  illius  Simconis  sequamur  virtutes. 
Itaque  simus  justi  in  omnibus,  Deo  debi- 
tam  servitutem  ac  reverentiam  exhiben- 
do,  prEecepta  Ecclesia?  adimplendo,  et  uni- 
cuique  quod  ei  tenemur  reddendo.  Justitia 
etenim  virtus  est  unicuique  quod  suum 
est  tribuens.  Oportet  ergo  omnem  frau- 
dem,  omne  mendacium,  omne  aliorum 
nocumentum  vitare.  Hoc  autem  Deo  in 
primis  debemus,  ut  sicut  omne  quod  ha- 
bemus  et  sumus,  ab  ipso  accepimus,  sic 
totum  hoc  ad  ejus  cultum  ac  reverentiam 
ordinemus.  Insupcr  simus  timorati  cum 
Simeone,  Deum  non  servili  sed  filiali  for- 
midantes  timore,  utpote  diligentes  ac  cu- 
stoditi  ne  Deum  creatorem  et  Patrem  piis- 
simum  offendamus  in  aIiquo,ne  beneficiis 
ejus  simus  ingrati,  ne  cogitationibus  et  af- 
fectionibus  pravis  demus  consensum  ;  sed 
coram  Altissimo  semper  fructuose  et  vir- 


A  tuose  nos   habeamus.  Timor  etenim  Dei 
filialis,  facit   hominem   diligentem  atque 
sollicitum  coram  Deo.  Hinc  Salomon  lo- 
quitur  :  Qui  timet  Deum,  nihil  negligit;  et  Eccie.m, 
rursus,  Timor  Dei  fons  vitae,  ut  declinet  a  "'^^^,  ^^^, 
ruina  mortis,  id  est,  ut  hominem  recedere  27. 
faciat  a  lapsu  peccati.  Ilic  timor  omnium 
est  custos  virtutum.  Propterea  dicitur  :  In  uid.wm, 
timore  Domini  esto  tota  die;  et  alibi  quo-  '^' 
que,  Si  non  in  timore  Domini  tenueris  te  in-  eccU.w^u, 
stanter,  cito  subvertetur  domus  tua :  id  est  *■ 
mens  tua,  in  qua  per  gratiam  habitat  Deus. 

B  Idcirco  sanctus  Job  dixit  :  Semper  quasi    job  xxxr, 
tunienfes  super  me  fluctus  timui  Deum.  "'• 
David  quoque  propheta  :  Timete  (inquit)  /^s.xxxm, 
Dominum,   oinnes  Sancti   ejus,  quoniam  '"• 
nihil  deest  timentibus  eum.  Ecce  quanta 
est  spiritualis  opulentia  timentiuni  Deum. 
Prseterea  Simeon  iste  ob  hoc  prsesertim 
sanctus  atque  laudabilis  fuit,   quia  com- 
munem  Israelitici  populi  desideravit  salu- 
tem,  Christi  adventum  fervide  cupiendo 
et  exspectando,  et  pro  hoc  fideliter  ac  in- 
fatigabiliter  exorando.  Sic  ergo  et  nos  non 

C  propriam  tantum,  sed  et  omnium  proxi- 
morum  desideremus  salutem,  et  pro  ea 
fideliter  laboremus  orando,  hortando,  cor- 
ripiendo,  exemplariterque  vivendo  :  hoc 
est  desiderare  reformationem  et  commune 
bonum  Ecclesia?,  pro  vivis  ac  morluis  Deo 
prcces  offerre,  justitiam  esurire  atque  si- 
tire ;  quod  maxime  placet  Deo. 

Amplius,  jam  tangendee  sunt  proprieta- 
tes  turturis,  ut  ct  nos  spiritualiter  Deo  par 
turturum  immolemus.  Prima  ejus  proprie- 
tas  est,  quod  altum  qua^rit  et  appetit  lo- 

D  cum.Ita  et  nos  regnum  coeleste  totis  debe- 
mus  affeclare  prjecordiis^ac  jugiter  petere 

,  illud,  cum  Propheta  dicentes  :  Quemadmo-  /'s.  xu,  2. 
dum  desiderat  cervus  ad  fontes  aquarum, 
ita  desiderat  aniina  mea  ad  te,  Deus;  item- 
qiie,  Domine,  dilexi  decorem  domus  tuae,  Ps.  xxv,  s. 
et  locum  habitationis  gloriae  tuie.  Hujus 
oppositum  agunt  avari,  qui  toto  desiderio 
quairunt  terrena;  et  luxuriosi,  qui  carnalia 
quairunt  oblectamcnta;  atque  superbi,  qiii 
in  hoe  mundo  cupiunt  exaltari,  honorari, 
laudari.   Secunda  proprietas  turturis  est. 


328 


IN   FESTO   PURIFICATIOMS   B.  V.  MARI.E.    —   AD   RELIfilOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


qiiOil  pro  caiitii  gcmitum  habot.  Ita  et  nos 
vanam  debemus  vitare  la>tiliam,  atque  ad 
Deiim  suspirare,  tam  pra>  desidcrio  beati- 
tudiiiis,  quam  propter  prtrsentis  vita'  ini- 
serias  et  pericula,  quibus  circumdati  su- 
mus.  Tertia  est,  qiioiiiam  casta  est  avis.  Ita 
ct  nos  ab  omui  inquinamento  carnis  ac 
animae  nos  purgemus,  ut  mundo  corde  ca- 
stoque  corpore  Altissimo  ministremus  ac 
placeainiis.  Quarta  est,  quod  solus  mora- 
tur.  Ita  et  quilibet  Christianus  debet  inler- 
dum  ab  aliis  se  abstraliere,  et  in  loco  quieto 
cor  suum  coram  Deo  effuudere,  se  ipsum 
discutere,  peccata  propria  deplorare,  in- 
dulgentiam,  gratiam  et  virtutes  a  Domino 
postulare,  ul  ciim  Propheta  dicere  possit  : 

/•s.ci, 7.  Similis  factus  sum  pelecano  solitudinis. 
Quinta  cst,quod  pullos  suos  fovet  in  nocte. 
Sic  quilibet  debel  sibi  commissos  ac  sub- 
ditos  in  adversis  et  tribulationibus  pie  fo- 
vere,  consolari  ac  roborare  in  Deo.  Sexta, 
quod  morticinum  fugit.  Ita  et  quiiibet  de- 

Ps.  xvir,27.  bet  pravoriim  vitare  consortia,  ne  cum  per- 
versis  pervertatur  ac  pereat.  Si  itaque  ista 
egerimus,  tunc  corpus  et  animam  nostram 
Deo  offerendo,  par  turturum  ei  offeremus. 


A  Postremo,canlicum  Simeonis  potest  qui- 
libet  vere  devotus  in  persona  propria  di- 
cere  ad  hiinc  sensum  :  Nunc,  seilicct  tem- 
pore  grati;e  hiijus,  dimittis  me  servum 
tuum  in  pace,  id  est  mentis  tranquillitate, 
sccundum  rerhum  tuum,  id  est,  prout  in 
te  sperantibiis  teque  invocantibiis  promi- 
sisti.  Quia  viderunt  oculi  mei  interiores 
(de  qiiibiis  dicit  Psalmista,  Oculi  mei  sem-  Ps.wn-M. 
per  ad  Dominum)  Salutare  tuum,  scilicet 
Ciiristum,  per  fidem  ac  illuminationem 
tuam  intcrnam.  Aliorum  verborum  sensus 

B  pcrmaiict  idem  qui  in  expositione  evan- 
gelii  tactus  est. 

Convenienter  vero  ordinavit  Eccjesia  ut 
canticum  istud  dicatur  in  Completorio, 
qiioniam  tunc  cum  pace  interna  pra-cipue 
Deo  vacare,  ad  Jectum  ire  ac  obdorinire, 
et  Christum  in  pectore  nostro  quasi  sepe- 
lire  debemus,  ut  in  pace  in  id  ipsum  dor-  i's  .v.n. 
miamus  et  requiescamus.  Tunc  ergo  can- 
ticum  istud  devotissime  proferamus,  et 
qualiter  sanctus  Simeon  pueriim  Jesum 
amplectebatur,    pie   pensemus  atque   hi- 

C  lariter  recordemur.  Ad  laudem  et  glori- 
am,  etc. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOMODO    CHRISTUS    PATRI    SIT   OFFERENDUS,   JUXTA    SPIRITUAI.EM    INTELLECTUM 
SINGULORUM   QU^    IN   TEMPLO    ERANT. 


TATIM  i^eniet  ad  templum  suum  Do-  D  quibus  quotidie  maculamur,  loquacitates. 


W_J  minator,  qucm  vos  qua'ritis.  Maiach. 
III,  1. 

Hodie  Virgo  dignissima  et  ejus  minister 
Joseph,  puerum  Jesum  obtulerunt  in  tem- 
p!o  materiali.  Et  ecce  Virgo  illa  Cliristi- 
fera,Virgo  ilja  incomparabiiis  atque  puris- 
sima,  instar  aliarum  mulieruin  purgatione 
indigentium  se  habebaf.  Nos  econtra,  ea 


voracitates,  dissolutiones,  negligentias,  pi- 
gritias,  transgiessiones,  evagationes  dili- 
gimus,  ita  ut  illud  Proverbiorum  nobis 
valeat  dici  :  Usquequo  stulti  ea  qu®  sibi  Pn 
nociva  sunt  ciipient  ?  Nec  tamen  immundi 
volumus  reputari ;  et  ea  quibus  purgari 
possemus,  stolidius  abhorremus,  utpote  : 
condigna    pcenitentiae    opera,    tenuitatem 


IN   FESTO    PURIFICATIOMS   B.  V.  MARl.F,. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCARTCS 


329 


Eccti.  SLi 
IS. 


victualium  ac  vestitus,  jejunia,  discipli- 
nas,  vigilias,  accusationes,  vituperia  et 
conteniptus,  correptiones  fraternas,  corre- 
ctiones  paternas  justas  ac  pias.  Quse  est 
ista  insania,  diligere  vulnera  animaruni,  et 
detestari  medelas  earum  ?  Et  si  mortui 
sumus  nobis  ipsis  ac  sa-culo,  ut  nostra 
prfftendit  religio  e.xigitque  professio,  quid 
adhuc  volumus  reputari  aut  apparere  in 
mundo?  Cur  quod  propter  Deuni  reliqui- 
mus,  readipisci  appetimus,  et  nimis  cito 
lassamur  in  via  religionis  assumptte?  Ve- 
ram  ergo  ac  profundam  humilitatem.  vir- 
tutum  omniuui  fundamentum,  amplecta- 
mur  in  primis,  simusque  viies,  fragiles, 
defectuosi,  contemptibiles  in  propriis  ocu- 
lis;  et  quod  ipsimet  de  nobis  sentimus,ab 
aliis  de  nobis  sentiri  ac  dici  non  recuse- 
mus,  quantum  in  nobis  est,  salva  videlicet 
cura  habenda  de  bono  nomine,  ne  quis 
scandalizetur  in  nobis. 

Insuper,  sicut  Virgo  puerpera  Filium 
suum  prffsentavit  hodie  Deo  Patri  in  tem- 
plo  illo  materiali  ;  ita  et  nos  in  templo 
spiritua!i,qiiod  est  cor  nostrum,  Christum 
omni  hora  offeramus  ac  prsesentemus  Pa- 
tri  ffiternorsicque  spiritualiter  celebremus 
omni  die  frequenler.  Quid  est  ergo  taliter 
Christum  Patri  offerre,sistere,  praesentare? 
Hoc  est,  ea  quee  Unigenitus  Dei  pro  nostra 
assumpsit,  egit  ac  toleravit  salute,  devote 
coram  Deo  recolere,  et  super  iis  Patri  gra- 
tias  referre ;  istaque  omnia  ei  pro  nostra 
reconciliatione,  pro  gratia  et  gloria  impe- 
tranda,  intuenda  propouere,  et  eum  humi- 
liter  deprecari  quatenus  virtute  et  meritis 
horum  nobis  ignoscat,  desideratam  gra- 
tiam  largiatur,  et  saluteni  conlerat  sempi- 
ternam.  Hinc  Hebrffos  hortatur  Apostolus : 
tfe(.iMv,ic,  Adeamus  cum  fiducia  ad  thronum  gratiff» 
ejus,  ut  misericordiani  consequamur  et 
gratiam  inveniamus  in  auxilio  opportuno  ; 
Viirf.  xiu,  itemque,  Per  ipsum  offeramiis  hostiam 
laudis  Deo  semper. 

Amplius,  sicut  in  templo  exteriori  ima- 
go  Crucifixi  pendet  indesinenter,  et  cuii- 
ctis  intuenda  proponitur,  ita  cordi  nostro 
incessanter  Christi    propter  nos  crucifixi 


is, 


A  imago  impressa  sit ;  ipseque  Christus  per 
fidem  et  caritatem  animas  nostras  inha- 
bitet,  ita  ut  suae  deitatis  contemplationi 
simus  frequenter  amorose  intenti  ;  suae 
quoque  humanitatis  et  mysteriorum  ejus, 
potissimum  passionis,  meditationi  simus 
assidue  cordialiterque  infixi.  —  Iterum, 
sicut  in  templo  corporeo  est  corporale 
altare,  ita  et  in  templo  animse  nostrae  sit 
spirituale  altare,  quod  est  fides  seu  cari- 
tas.  Omnia  namque  in  fide  fieri,  et  per 
eam  ac  in  ea  Deo  offerri  oportet,  dicente 

B  Apostolo  :  Justus  ex  fide  vivit ;  et,  Omne  nom.  r,  17. 
quod  non  est  ex  fide,  peccatum  est.  Simi-  j,'"''  ""' 
liter  sine  carilate  nihil  esl  Deo  acceptum.  icor.sin, 
— •  Et  sicut  in  altari  holocaustoruiii   fuit  ','■ 

Lev.  VI,  12, 

ignis  perpetuus,  holocausla  ad  divinoe  ma-  1.3. 
jestatis  honorem  oinnino  consumens ;  ita 
in  anima  nostra  sit  divini  amoris  fervidus 
ardor  actualisque  calor,  quo  omnes  actus 
nostri  inflammentur  ac  inforiiientur  :  ita 
ut  oinnia  ad  summae  majestatis  honorem 
promptissime  et  ardenter  agamus,  nec  in 
eis  aliquid  nobis  ipsis,  sed  Deo  onine  bo- 

C  num  intimo  atque  gratissimo  adscribamus 
affectu.  —  Iterum,  sicut  ignis  ille  alta- 
ris  holocaustorum  non  soluni  animaliuin 
oblalorum  carnes,  sed  pilos  quoque  el  in- 
testina  immunditiasque  consumpsit  ;  sic 
tantus  in  nobis  sit  ardor  divini  amoris,  ut 
non  solum  actus  nostros  reddat  meritorios 
et  spiritualiter  calidos,  sed  et  immunda 
quaeque  adjuncta,  hoc  est  venialia  eis  per- 
niixta,  prorsus  consumat  et  deleat  :  siqui- 
dem  quasi  pannus  menstruat»  sunt  uni-  n.  lx.v,  g. 
versae  justitiae   nostrae  ;   sed    sordes   illae 

D  admixt;?.  caritatis  consumuntur  fervore. 
Itaque  tam  devote,  pure,  intente,  ferventer 
oremus,  psallamus,persolvamusque  Horas, 
ut  in  singulis  verbis,  versibus  sive  clausu- 
lis  inflammetur  cor  nostrum,  et  transfe- 
ratur  in  Deum ;  spiritualisque  flamma  ex 
interiori  cordis  ore,  quo  verbum  profertur 
mentale,  erumpat,  ascendat,  el  pertingat 
in  coelum.  Sic  namque  psallebant  duo  c/^.i ..vxix, 
juvenes  Fratres  illi  sancti  ac  electissimi,  p***"- 
de  quibus  in  Vitaspatrum  beatissimus  re- 
fert  abbas  Macarius. 


330 


IN   FESTO    PURIFICATIONIS    B.  V.  MARI.E.    —   AD   RFXIGIOSOS  ;    SERJIO   QUARTUS 


Praeterea,  Maria   interpretatur  amarum  A  ratione  orat  aut  psallit,  sicque  distractus 


mare,  seu  illuminatrix  ;  Joseph  vero,  au- 
gmentum  sive  additio.  Quemadmodum  er- 
go  gloriosissima  virgo  Maria  et  Josepli  por- 
taverunt  Jesum  in  templum,  ita  in  nohis 
sit  amara  compunclio.  cordialis  contritio, 
inundalio  lacrimarum,augmentum  quoque 
sive  additio  operum  virluosorum,seu  coii- 
tinuatio  accumulatioque  eorum  per  qu» 
Christus  inferatur  cordibus  nostris,  ut  ea 
per  gratiarum  ccelestium  incrementa,  per 
visitationes  occultas,  inflammationes  dei- 


efficitiir,  aut  orando  sive  psallendo  hinc 
inde  projicit  visum.  aut  aliud  quidpiam 
facit  seu  tractat  manibus,  aut  distractio- 
nibus  sine  resisfentia  immoratur,  aut  ri- 
sibus  seu  cachinnis  dissolvitur,  seu  loqua- 
citatem  continuat,  vel  sine  timore  Dei  se 
habens,  excedil  in  cibo  et  potu,  aut  sine 
sufficienli  ae  rationabili  causa  celebrare 
omittit,vel  signo  surgendi  audito  non  pro- 
tinus  surgit,  lalia  venialia  non  sunt  parva 
aut  levia  reputanda  :  idcirco  in  eis  unus- 


ficas,  unctiones  dulcissimas,  introire,  im-  B  quisque  fortiter  se  emendet,  et  cum  Dei 

intuitu  ac  timore  et  solliciludine  agat  cun- 


cta  qua>  agit. 

Postremo,  pra?fatas  compunctionis  con- 
tritionisque  causas  rite  pensando,  lacrimis 
abundemus,  non  risibus  ;  orationibus  si- 
mus  semper  intenti ;  loquacitatem  vitan- 
tes,  non  in  levitatibus  tempus  poenitentiae 


niorari,  el  in  eis  Palri  offerri  semiier 
dignetur.  Debet  enim  in  nobis  esse  amara 
compunctio,  propter  gaudia  beatitudinis 
qu.-p  peccando  amisimus,  propter  calami- 
tates  quas  ob  peccata  incidimus,  propter 
laqueos  hostium  quibus  sumus  circumda- 
ti,  propter  difficultates  adipiscendi  felici- 

tatem  amissam,  quibus  sumus  repleti.  Si-  expendamus  ;  ab  invisibilibus  adversariis, 

militer  propter  peccata  nostra  quotidiana  quibus  undique  ac  semper  circumdaniur, 

atque  prseterita,  debet  nobis  inesse  cordia-  custodiamus   nos,  jugiter  Dei   subsidium 

lis  ac  pcpnitentialis  coutritio;  nec  ea  parvi  invocando.  bonis  actibus  fervide  inhaeren- 
pendamus    quasi    parva,  sed   magni   peii-  C  do,   dominica;    passionis  assidua  recorda- 

damus  quasi  multa  et  gravia.  Nempe  qua-  tione  nos  consignando,  Omnipotentis  prte- 

liler   aliquod    peccatum    nostrum    poleri-  sentiam   continue  attendentes,  atque  pro 

Maiih.>i<u  mus  parvum  putare,  qui  de  omni  verbo  viribus  honorantes.  Proximis  quoque  de- 

^^'           otioso  rationem  reddere   exigemur  ?  Etsi  mus  in  omnibus  bona  exempla,  ne  nostra 

venialia  parva  dicanlur  comparative.  utpo-  culpa  sit  eis  divinae  inhonorationis  ac  pro- 

te   respectu    mortalium,   absolute    tamen  pria>  hTsionis  occasio  :  imo  ex  verbis  et 

magna  a  nobis  reputentur.  diligentissime  faclis  ac  moribus  nostris  provocentur  ad 

caveantur,    districle    puniantur.    cordiali-  meliora,   sicque  mutuo  in  omni    caritate 

terque  defleantur  quotidie,  ea  potissimum  et  eoncordia  gradiamur  el  concrescamus. 

ad  quorum  devitationem  non  adhibuimus  Atque  in   tantis   solenniis  devotissimi  si- 

diligentiam  magnam.  Porro  si  venialia  ali-  mus.sancta  jucunditate  perfusi  in  Domino, 
qua   parva    esse    dicenda    sunt,    maxime  D  cum  ingenti  alacritate  expendentes  diem 

erunt  ea  ad   qu»  praecavenda  adhibetur  tam  celebrem,  cum  justo  Simeone  et  fe- 

diligentia  grandis.  et  nihilo  minus  ex  fra-  licissima   Anna   puerum   Jesum    spiritua- 

gilitate  aul  instabilitale  humana  eveniunt;  liter  amplexantes,  laudantes,  et  Deo  Pa- 

ut  si  quis  satagat  intente  orare  aut  psal-  tri  regratianles  super  universis  beneficiis 

lere,  et  tamen  evagationem  incurrat ;  vel  qufe  per  rnigenitum  suum  contulit  nobis, 

dum  occupatur  circa  unum  veniale  vitaii-  cum  quo  et  Spiritu  Saneto  vivit  et  regnat 

dum,  repente  et  improvise  incidit  aliud.  feternaliter    unus    Deus   omnipotens  ado- 

Qui  vero  reraisse  et  absque  animi  pricpa-  randus. 


IN   FESTO   PURIFICATIONIS   B.  V.  MARI.E.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QriNTUS 


331 


SERMO  QUINTUS 


DE    UTILITATE    SILENTII    ET    FERVORE    DEVOTIONIS. 


SIMEON,homo  justics  et  timoratus,ac- 
ccpit  eum  in  ulnas  suas.  Luc.  ii,  25,28. 

Hodie  processionaliter  bini  ad  susci- 
piendum  candelas  accensas  de  manibus 
sacerdotis  accedimus,  in  commemoratio- 
nein  processioiiis  facla'  hoc  die  in  templo 
Jerusalein  a  quatuor  electissimis  sanctissi- 
misque  personis  Maria  et  Joseph,  Simeone 
et  Anna.  Si  ergo  et  nos  ciipimus  cum 
Simeone  puerum  Jesum  brachiis  caritatis 
amplecti,  et  cum  Anna  digne  Domino  con- 
fiteri,  studeamus  eorum  sectari  virtutes. 
Et  quamvis  uterque  ipsorum  fuerit  omni 
virtute  ornatus,  Simeon  tamen  de  duabus 
virtutibiis  specialiter  commendatur,  et  An- 
na  de  tribiis.  Simeoii  quippe  de  timore 
(utique  filiali)  et  justitia  coliaudatur;  An- 
na,  de  continentia  vidiiali,  de  abstinentia, 
et  latria,  cujus  actus  est  oratio.  Sequainiir 
igitur  Simeonis  justitiam,sanct8e  religionis 
vota,  sicut  requirit  justitia,  adimplentes  ; 
observantias  etiam  regulares  et  Ordinis 
nostri  statula,  prsesidentiumque  praecepta, 
quse  sunt  positiva  jura  nostra,  fideliter 
exsequentes,  prout  exigit  obedientia  dili- 
gentiaque  monastica. 

0  quam  felix  est  sacri  silentii  obser- 
vantia  indefessa  !  Silentium  certe  est  salu- 
berrimiim  oris  operculum  :  qiiod  qiii  sine 
necessitate  dissolvit.varias  incidit  immun- 
ditias  proprii  cordis,  alios  quoque  scanda- 
lizat,  et  saepe  ad  silentii  pertrahit  fractio- 
nem.Sed  et  SEeculares,qui  sciunt  religiosos 
ad  silentium  obligatos,  non  mediocriter 
scandalizantur,  si  eos  perpenderint  sine 
licenlia  loqui,  sive  ad  invicem,  sive  cum 
ipsis.  Idcirco  mirandum  et  valde  dolen- 
dum,  quod  quidam  religiosi  sunt  adeo 
intimorati,  inverecundi,  remissi  et  incir- 
cumspecti,  quod  laicis  et  extraneis  occur- 


A  rentibus,  sinc  licentia  mox  loquuntur, 
etiam  quum  extranei  viderint  eos  non  peti- 
isse  licentiam.  Similiter  admirandum  at- 
que  deflendum  est,  quod  mulli  jam  tantam 
negligcntiam  inciderunt,  ad  tantam  iner- 
tiaiu  siint  prolapsi.lam  desides  hebetesque 
effecti  sunt,  quod  passim  in  mutuis  suis 
occursibus  invicem  sibi  arrident,  fabulan- 
tur,  levitates  exerceiit,  aut  signis  siiis  su- 
pervacue  coutuntur,imo  et  abutunlur,non 
linguam  dumtaxat,  sed  alios  quoque  artus 
reatibus  involventes  loquendi  :  quum  et 

B  signa  illa  nec  insfifuta  sint  nec  permissa, 
nisi  ad  insinuandum  necessaria  sive  iitilia. 
Hi  ergo  per  facta  sua  ostcndunt,  quam 
incustoditi  sint  circa  cor  suiim,  quam  in- 
timorati  et  dissoluti,  quam  ignavi  ad  spi- 
ritiialem  profectum.  Ohep  quum  ita  se  ha- 
beaiit.  quid  aliud  sequi  videtur,  nisi  quod 
quotidie  magis  deficiant  et  retrogredian- 
tur,  quam  proficiant  ac  patriae  appropin- 
quenl  ?  Oiiumqiie  religiosus  ex  sua  profes- 
sione  ad  profectum  teneatur  quotidianum, 
videant  et   perpendant  hi   ne   forte   sint 

C  extra  statum  salutis  et  in  statu  damnatio- 
nis,  utpote  suse  non  satisfacientes  profes- 
sioni. 

Cur,  0  frafres,  negligimus,  cur  perdimus 
nosmelipsos?  Oiiuni  enim  media  ad  profi- 
cieiidiiin  habeamus  aptissima,  nec  tempo- 
raliuin  sollicitudine  prsegravemur,  neque 
necessariorum  corpori  provisione  ac  pro- 
curatione  impediamur,  quid  est  quod  di- 
vini  jiidicii  disfrictionem  non  vcremur, 
iieque  vocationem  nosfram  attendimus, sed 
quofidie  imus  et  perimus,  imo  retroimus 

D  in  carnalitatibus,  perversitatibus,  duritiis 
et  negligentiis  nostris  ?  Ita  quod  quanto 
diutius  in  Ordine  sumus,  tanto  pene  inti- 
moratiores   negligentioresque   invenimur, 


332 


IN   FESTO   PIRIFICATIOMS   B.  V.  MARI.E.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QriNTCS 


f\ 


ad  iram.  impatientiam.  ceterasque  passio-  A  bus  nonnulii  tantam  soppenumero  incur- 


U  Tiin.  11, 
16. 


Philipp.  II, 
12. 


nes  ac  vitia  jugiter  proniores.  Sed  rcsipi- 
scamus  ab  iis  iaqueis  mortis  ;  et  si  non 
cum  promptitudine,  alacritate  et  fervore, 
saltem  cum  metu,  tremore  el  timore  suam 
unusquisque  operetur  salutem.  Discutiat, 
dijudicet  et  castiget  quisque  se  ipsum 
quotidie,  quantum  profecerit,  quousque 
pervenerit.  quantum  omiserit,  qualis  sit  : 
et  in  confessione  circumstantionata  plena- 
ria  purget  se  ipsum.  eaque  de  quibus  con- 
fitetur.  vitet  quotidie  cum  diligentia  ani- 


runt  inertiam,  infrigidationem  a  bono,  in- 
flammatioiiem  in  malo,  ut  doleant  quod 
tempus  fabulandi  et  se  effundendi  non 
durat  diutius,  et  signo  Officii  divini  audi- 
to,  vix  a  suis  garrulositatibus  ac  dissolu- 
tionibus  queant  avelli.  sicque  distractissi- 
mo  corde  introeunt  cellam  aut  chorum,  et 
Horas  siias  taliter  qualiter  solvunt.  Sed  et 
taliter  psalluut.  ut  in  corum  inveniantur 
catalogo  de  quibus  conqueritur  cordium 
inspector  Judex  altissimus  :  Populus  hic  /s.xxn.n; 


pliori.  Pietatem   Omnipotentis  omni  hora  B  labiis  me  honorat.  cor  autem  eorum  longe 


Mallh.  XV, 


affectuosissime  imploreinus,  ut  fervidam 
inceptionein.  dignum  processum.  exiluin- 
que  felicem  nobis  pra>stare  dignetur.  Si 
adhuc  ad  passiones  et  vitia  invenimus 
nos  pronos,  vehementissime  doleamus  ;  et 
quanto  defectuosiores  nos  exsistere  expe- 
rimur,  tanto  instantius  divina?  liberalitatis 
immensitatem,  pro  gratia  opportuna,  pro 
emendatione  omnifaria.  pro  virtutum  fir- 
mitate,  mentis  stabilitate,  cordis  munditia, 
linguEe  custodia  deprecemur.  . 


est  a  me.  Ecce  qualiter  unum  maium  oria- 
tur  ex  alio.  qualiter  unum  vitium  trahat 
ad  aliud,  imo  quam  mulla  graviaque  pec- 
cata  ex  linguee  incustodia  et  ex  fractione 
nascantur  silentii ;  ita  ut  verissime  dicat 
Scriptura  :  Qui  inconsideratus  est  ad  lo-  Prov.w», 
quendum.  sentief  mala;  et,  Qui  custodit '■  ^jy^,„ . 
os  suum  et  linguam  suam,  custodit  ab  an-  xxi,  23. 
gustiis   animam   suain ;  ac   denuo,   Sicut  ibid.  xxv, 
urbs  patens  et  absque  murorum  ambitu,  '*' 
ita  et  vir  qui  non  potest  in  loquendo  cobi- 


/5.XXXI1.17; 
XXX,  15. 


Denique,  si  juxta  Isaia^  oraculum,  cul- C  bere  spiritum  suum ;  qui  autem  modera- /iirf.x,  19. 


Job  XIII,  5. 
Js.  XXX.  15. 


Prov.  xTii, 
28. 


/bid.  XXIX, 
•0. 


Ibid.  H. 


JUatlh.wi. 
36. 


tus  justitia?  est  silentium.  et  si  in  silcntio 
ac  spe  fortitudo  nostra  consistit:  dubium 
esse  non  potest  quin  in  loquacitate  et  fra- 
ctione  silentii  violetur  justitia.  injuslitia 
exerceatur,  et  animarum  nostrarum  consi- 
stat  debilitas.  Utinam.  0  fratres,  taceretis, 
ut  putaremini  esse  sapientes.  Si  reverta- 
mini  et  quiescatis,  salvi  eritis.  Noune  si- 
lentii  gravitas  et  moderatio  lingua>.  tanta 
sunt  sapientife  signa.tam  praeclara  et  certa 
sunt  discretionis  indicia,  ut  etiam  stultus, 


tur  labia  sua,  prudentissimus  est.  Prseter- 
ea,  si  divino  prohibetur  praecepto,  diebus 
festivis,  prsesertim  solennibus,  sicut  est 
dies  ha?c,  ea  facere  qua>  in  se  ipsis  non 
sunt  culpabilia,  ut  est  purgare  pergame- 
num.  lapides  ferre,  hortum  fodere  aut 
purgare.  et  si  talia  operari  reputatur  vio- 
latio  festi  :  quomodo  non  magis  illicitum 
violativumque  festi  putamus,  festivis  so- 
lennibusque  diebus  tempus  tam  sacrum 
fabuiando,    cachinnando,    irreligiose    nos 


si  tacuerit,  reputabitur  sapiens?  Propter  D  habendo,  consumere? 


quod  rursus  Salomon  est  locutus  :  Vidisti 
aliquem  velocem  ad  Joquendum?  stultitia 
magis  speranda  est  quam  illius  correctio  ; 
itemque,  Totum  spiritum  suum  profert 
stultus,  sapiens  differl  et  reserval  in  po- 
sterum. 

Denique,  si  culpa  non  caret  unius  otiosi 
verbi  prolalio,quale  vitium  esl,per  lioram 
aut  horas  continuare  loquacitatem,  vana, 
frivola  atque  prohibita  loqui  sive  audire, 
risu  ac  moribus  resolvi  raundanis?Ex  qui- 


Quod  si  quis  dicat,  tunc  licitum  esse  lo- 
qui  et  recreari ;  respondetur,  quod  nun- 
quain  liceat  vana  aut  otiosa  verba  pro- 
ferre,  aut  in  iis  qus  contrariantur  bonis 
moribus  recreari.  Idcirco  tunc  de  bonis 
rebus  loqui  permittimur,  et  in  rebus  re- 
creari  honestis  ;  nec  in  ludicris  iicet  men- 
tem  effundere,  aut  animi  solvere  gravita- 
tem  :  imo  in  talibus  cor  ad  Deuin  crebro 
levare,  orando  interne  ac  meditando  de- 
votc,  debemus,  et  tempus  colloquii  dum 


IN   FESTO   PURIFICATIONIS    B.  V.  MARI.E.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


333 


longum  est,  exeundo  interdum  et  orando  A 
interrumpere  moderate,  ne  animus  vulne- 
retur. 

Sic  ergo  universa  ad  qufe  tenemur,  dili- 
genter  ac  fideliter  adimplendo,  sequamur 
sancti  Simeonis  justitiam;  sectemur  quo- 
que  castum  ac  filialem  ipsius  timorem,  ut 
Dei  offensam  et  omnem  elongationem  ac 
separationem  ab  eo,  summe  et  incompa- 
rabiliter  abhorrentes,  simus  semper  for- 
midoiosi  tie  omissione  vel  conimissione,co- 
gitatu,  affeclu,  verbo  aut  opere,  apparatu 
aut  moribus,  sanctitatis  divina?  offenda-  B 
mus  adspectum,  aut  Omnipotentis  maje- 
statem  inlionoremus,  et  ne  a  superoptimo 
ac  superpiissimo  Patre  ccelesti  elongemur 
EccK.wm,  aut  separemur.  Sic  sapiens  in  omnibus 
*!:  metuit.  Hic  timor  Dei   est  fons  vitte,  ut 

Prov.  x'v,  ' 

27.  declinet  a  ruina  mortis.  Beatus  cui  datum 

ij"''"'^' est  sic  Deum  timere.  Quod  et  in  tantum 

suave   est  timorato,   ut    in    Ecclesiastico 

cf.  Ecch.  scriptum  sit  :  Niliil  dulcius  quam  timere 

Postremo,  ct  sanctse  Annaj  virtutes  se- 
ctemur,  Deo  in  omni  mentis  ac  corporis  C 
castimonia  servientes,  jejuniis  et  orationi- 
bus  die  ac  nocte  vacantes,  nec  animo  re- 


cedentes  a  templo;  sed  studeat  unusquis- 
que  primus  et  ultimus  esse  in  iilo,  nec 
infra  divinum  Officium  sine  necessitate 
quis  exeat.  Verum  cum  metu,  cum  reve- 
rentia,  cum  fervore  ac  diligentia  Deo  in- 
tentus  sit,  et  aliis  se  exhibeat  exempla- 
rem,  in  cantu  et  psalmodia  concordem,  in 
morum  venustate  conspicuum ;  non  visu 
gyrovagum,  non  lardum,  pigrum  aut  som- 
nolentum,  nec  impetuosum,  scd  alacrem, 
agilem  ac  modestum,  intus  et  foris  sin- 
ceriter  custoditum.  Sicque  agentes,  susci- 
piamus  et  amplectamur  ulnis  devotissimse 
ac  ferventissimae  caritatis,  Jesum  infantu- 
lum,  cum  omni  gratiarum  actione  celebri- 
ter  recolentes  quam  indicibiliter  propter 
nos  humiliavit  semetipsum,  ita  quod  ipse 
qui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto,  tanquam 
verus  Deus  per  singulas  hostias  in  lege  ho- 
norabatur  ac  adorabatur,  propter  nos  ho- 
stia  factus  est,  et  Patri  in  templo  instar 
aliorum  prsesentatus  ac  immolatus.  Manci- 
pemus  igitur  nos  cultui  ejus  totalitcr,  et 
corpora  nostra  exhibeamus  Creatori  ho- 7?om.\ii,i. 
stiam  sanctam,  viventem,  rationi  subje- 
ctam,  et  totam  hanc  diem  devotissime 
expendamus. 


SERMO   SEXTUS 

QLOD   VARIIS    MODIS    HIC   POSSIT    DEUS    VIDERI  ;    ET   DE    CANTICO    SIMEONIS 
QUOMODO    ID    DEBEAT   INTELLIGI. 


y 


^IDERUNT  oculi  mei  Salutare  tuum. 
Luc.  II,  30. 

yoann.1,18;  Dcum  ncmo  vidit  unquam  in  sua^  deita- 
iyoa-ii..iv,  jjg  pssgntia,  visione  per  speciem,  in  hac 
vita,  vivens  vita  sensitiva  humana.  Ideo 
Unigenitus  Patris,  qui  in  deitatis  substan- 
tia  incomprehensibilis  et  invisibilis  consi- 
stit  ut  Pater,  nostram  assumpsit  natiiram, 
ut  in  ea  se  nobis  visibilem,contrectabilem 
ac  magis  amabilem  exhiberet.  Eum  vero 
ita  incarnatum  sancti  Patres  olim  arden- 
tissime  conspicere  cupiebant,  quod  et  ho- 


D  die  huic  sancto  seni  Simeoni  et  beatis- 
siniffi  vetulse  Annae  concessum  est.  Nos 
quoque,  quamvis  Christum  in  carne  non 
vidimus,  nec  incarnatum  corporali  visu 
conspeximus,  nihilo  minus  variis  modis 
eum  in  vita  praesenti  videre  valemus.  Pri- 
mo  quidem,  per  fidem  (de  quo  visu  ait 
Apostolus,  Videmus  Jesum  propter  pas-&6r.  u,9. 
sionem  mortis,  gloria  et  honore  corona- 
tum);  secundo,  per  specics  sacramentales 
in  altari ;  tertio,  in  Scripturis;  quarto,  per 
diversos  suos  naturales  ac  supernaturales 


334 


IN   FESTO   PlRIlir..VTIONIS    B.  V.  M.VRl.E.   —   .\D    RKLIGIOSOS  ;    SEUMO    SEXTUS 


effectus.  El  hi  modi  bonis  ac  inalis  honii-  A 
nibus  sunt  conimunes.  Quinto,  per  sapien- 
tiae  donum  atque  pcr  donum  inteilectus. 
Js  w.i.  3.  Sunt  etenim  septem  dona  Spiritus  SauLli, 
inter  quie  sapieutia  et  intellectus  sortiun- 
tur  primalum.  Sunt  autcni  septem  ha>c 
dona  habitus  supernaturales  infusi,  per 
quos  efficilur  homo  bene  mobilis  ac  prom- 
pte  dirigibilis  a  Spiritu  Saneto  ad  bene 
sentiendum.  judicandum  ac  intelligendum 
de  Deo  et  effectibus  ejus,  atque  ad  e.\se- 
quendum  idonee  ea  qua?  Dei  sunl. 

Inter  htec  donum  sapientia?  primum  ac  B 
dignius  perhibetur.  Per  hanc  equidem  sa- 
pientiam  cognoscimus  Deum  per  gustum 
internum,  et  bene  sentimus  ac  judicamus 
de  eo  per  mentalem  saporem,utpote,quod 
ipse  solus  sit  summum,  infinitum  et  in- 
commutabile  bonum,  finis  atque  princi- 
pium  nostrum,  in  quo  dumtaxat  tota  sahis 
nostra  consistit.  Sicque  sentiendo  de  Deo, 
voluntatis  affectus  rationis  judicio  confor- 
matur  per  connaturalitatis  cujusdam  con- 
sonantiam  et  adaequationem,  et  ipsa  mens 
circa  bonum  sic  cognitum  recte  afficitur,  C 
ei  soli  finaliter  inhiprendum  judicans  et 
inhaerens.  Ideo  sapientia  ista  non  inest 
malis  hominibus,  quoniam  etsi  per  natu- 
ralem  rationem  et  Scripturas  agnoscant 
Deum  esse  summum  bonum  et  omnium 
ultimum  finem,  non  tamen  affectum  ha- 
bent  suae  cognitioni  concordem,consonum 
et  conformem  :  imo  ad  creata,  transitoria 
et  caduca  magis  quam  ad  Deum  afficiun- 
tur,  et  finaliter  illis  inheerent.  Prseterea, 
donum  intellectus,  seu  ipse  intellectus  se- 
cundum  quod  donum  vocatur,  est  habitus  D 
supernaturalis  infusus  per  quem  ea  quae 
fidei  sunt.aliqualiter  intelligimus  ac  pene- 
tramus,rationes  credendorum  seu  fidei  ar- 
gumenta  per  formatam  notitiam  intuendo. 
Itaque  per  haec  duo  dona,  videamus  seu 
contemplemur  Christum  secundum  ejus 
divinitatem  praecipue,  deinde  et  secun- 
dum  humanitatem  ipsius.  Haec  etenim  do- 
na  sunt  praeclara  ac  splendidissima  men- 
tis  lumina,  quibus  figitur  in  superna,  in 
Deum  trinum  ac  unum.in  Christum  Deum 


et  hominem,  creatorem  et  salvatorem,  qui 
Salutare  Dei  vocatur,  quia  per  cum  tan-  Luc.u.zo. 
quam  per  mediatorem  Deus  Pater  voluil 
ot  decrevit  salvare  genus  humanum. 

Porro,  quo  animam  nostram  ab  occupa- 
tione,  delectatione,  affectione  et  conside- 
ratione   circa   carnalia   et   terrena   magis 
abstrahimus,  et  divinis   ac   aeternis  eam 
validius  applicamus,  eo  in  sapientiae  dono 
plus   crescimus.  et   ad   summae   veritatis 
gustum,  contemplationcm  et  affectionem 
aptiores  ac  velociores  efficimur.  Rursus, 
quoniam  in  malevolam  animam  non  in-  Sap.  i,  t. 
greditur  sapientia  ista,  neque  in  corpore 
peccatis  subjecto  morabitur,  tanto  copio- 
sius  in  sapientia  ista  excrescimus,  quanto 
diligentius  puritati  mentis  corporisque  stu- 
demus.Et  quanto  vigilantius  nebulas  phan- 
tasiarum,   caligines   passionum,   tenebras 
negligentiff  et  errorum  ab  interioribus  no- 
stris  abigimus,  tanto   plus  sapientia   ista 
perficimur  et  ornamur.  praesertim  quura 
sapientia  ista  sit  lumen  quoddam  clarissi- 
mum  ac   balsamum  pretiosissimum.  Ite- 
rum,  quum   dilectio  nos   uniat  Deo,  cui 
quanto  propinquiores  efficimur,  tanto  ab 
ipso  exuberantius  illuminamur:hinc  quan- 
to  plus  in  caritate  quis  proficit,  tanto  per- 
fectior  in  sapientise  dono  fit;  et  quanto  in 
sapientia  ista  magis  proficimus,  tanto  per 
ipsam   desuper  copiosius  illustramur,  et 
plura  ac  secretiora  et  altiora  nobis  divini- 
tus  revelantur.  Sicque  per  unctionem  Spi-  ijoann.a, 
ritus  Sancti  docemur,  et  considerationes  -'• 
clarissimas,  contemplationes  quoque  altis- 
simas    frequenter   assequimur.   Hinc   viri 
perfecli  et  sancti,  per  sapientiae  hujus  do- 
num  stant  quasi  in  contactu  Sapientiae  in- 
creatae  ac  Solis  justitiae,  radiosque   sapi- 
entiales    et   fervores    mentales    uberrime 
sortiunlur  ab   illo,  in  tantum  quod  fiunt 
quasi  secretarii  ac  consiliarii  Dei,  atque 
amici  Altissimi.  Isti  quasi  ad  libitum  de- 
super  illustrantur  et  accenduntur,  ac  de- 
votissimi  fiunt.  Nam   et  facillinie  se  Deo 
conjungunl  :  imo  absque  suo  conatu  fre- 
quentissime  ac  gratiosissime  praeveniun- 
tur,  et  inopinatis  feruntur  excessibus  in 


IN    FESTO    PURIFICATIONIS    B.  V.  MARI.1i. 


AD   KELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


335 


increatiim  objectum,  ut  sustinere  non  va- 
leant,  et  defluant  a  se  ipsis,  ac  absorbean- 
tur  et  demergantur  in  Deitatis  abyssum. 
Ecce  ad  quam  supernaturalem  nobili- 
tatem,  ad  quam  sublimem  perfectionem, 
ad  quam  deificam  vitam  perducitur  ho- 
mo,  vitiis  diligentissime  resistendo,  et  vir- 
tutibus  infatigabiliter  operam  dando,  in 
caritate  ct  sapientia  ista  crescendo.  Porro, 
quando  in  istis  sic  proficit  atque  perfici- 
tur,  tunc  eatenus  divinitus  edocetur,  quod 
rationes  et  argumenta  fidei,  nexum  et  or- 
dinem  credendorum  limpide  intuetur,  ita 
ut  prorsus  nil  sibi  rationabilius  videatur, 
quam  ea  quae  christiansc  sunt  fidei  :  prae- 
sertim  quum  omnia  eam  corroboranlia  et 
concernentia  simul  pensantur  et  compor- 
tantur,  quamvis  qua^dam  eorum  per  se 
sola  sumpta,  incredibiiia  aut  irrationabilia 
valeant  apparere.  —  His  igitur  niodis  per- 
fundatur  cor  nostrum  luce  sapientiae  ac 
lumine  intellectus,  caritatis  quoque  fer- 
vore,  quatenus  sicut  in  manu  portamus 
candelam  ardentem  ac  resplendentem,  sic 
intus  geramus  mentem  sapientiae  claritate 
et  diiectionis  ardore  micantem  ac  a?stuan- 
tem,  ut  correspondeat  signum  signato. 

Praeterea,  rationabiliter  prorsus  die  hoc 
in  Missa  candelam  portamus  accensam,  ad 
designaudum  quod  Virgo  beatissima  por- 
tavit  obtulitque  in  templo  per  manus  suas 
/oann.t,9.  Christum  Filium  Dei,  qui  est  lux  vera,  il- 
luminans  omnem  hominem  venientem  in 
hunc  mundum.  Christus  namque  secun- 
dum  quod  Deus,  est  substantialiter  lux 
superpurissima  et  imraensa,  cui  nomen  ac 
ratio,  actus  et  proprietas  lucis  verissime 
ac  perfectissime  competunt,  quum  ipse  sit 
per  essentiam  veritas  et  sapientia  infinita, 
fons  lucis,  a  quo  lux  omnis  creata,  spiri- 
tualis  ac  sensibilis,  derivatur  :  cujus  est 
omnia  manifestare  et  declarare  obscura, 
abscondita  etiam  et  ignota  efficere  clara. 

ibid.  vni,  Propter  quod  dixit  :  Ego  sum  lux  mundi. 

'*■  Postremo,  canticum  Simeonis  quotidie 

in  Completorio  devotissime   proferamus, 

£uc.ii,2'j- dicentes  :  Nunc  dimittis  servum  tiium, 

'*■  Domine,  secundum  verbum  tuum,  in  pace. 


A  Hoc  est :  0  Deus  Pater,  in  hac  hora,  qua>so, 
ab  omni  perturbatione  me  erue  et  tuere, 
atque  in  pace  pectoris  me  conserva ;  nec 
iii  aliqua  prava  inquietudine  me  modo  re- 
linquas,sed  conforta  et  fige  in  te,sicut  tuis 
servis  bona>  voluntatis  hominibus  promi- 
sisti  :  quatenus  in  pace  in  id  ipsum  dor-  /^s.  iv,ii. 
miam  et  quiescam,  et  in  corde  meo  sepul- 
tum  habeam  Christum;  sicque  paulo  post 
mediocri  somno  refociilatus,  ad  tuum  ob- 
sequium  ardens  ac  alacer  surgam.  Quia 
viderunt  oculi  mei  interiores,  secundum 

B  modos  '^Tsi&cXos,  Salutare  ^whjw,  videlicet 
Christum  omnium  saivatorem.  Quodpara- 
sti  ante  faciem  omnium  jjojJulorum,  id 
est,  cunctis  liominibus  manifestare  decre- 
visti,cunctisque  cognoscibiiem  exhibuisti, 
quemadmodum  scriptum  est :  Notum  fecit  />s.xcvii,2. 
Dominus  Salutare  suum,in  conspectu  gen- 
tium  revelavit  justitiam  suam.  Lumen  ad 
revelationem  gentium,  hoc  est,  Salutare 
tuum  hoc  parasti  et  exhibuisti  in  lumen 
seu  illuminatorem  gentium  universarum, 
ut  omnes  ei  deserviant,  sicut  in  Daniele 

C  praedictum  est  :  Omnes  populi,  tribus  et  ^an.v.., i4. 
linguse  servient  ei.  Unde  per  Isaiam  Deus 
Pater  pra?dixit  :  Ecce  testem  populis  dedi   /s.  lv,  4. 
eum,   ducem   ac   prseceptorem  gentibus. 
Itemque  loquens  Pater  ad  Filium  :  Dedi  te  im.wwfi. 
(inquit)  in  lucem  gentibus,   ut  sis   salus 
mea   usque  ad  extremum   terrse.  Dedisti 
quoque  Salutare  tuum   in  gloriam  ptct/is 
tua:  Israel,  id  est,  Israeliticae  plebis  glo- 
riam  eum  esse  disposuisti.  Hoc  namque 
est  honor  preecipuus  et  gloria  singularis 
omnibus  electis  Israelitis,  quod  ex  eorum 

D  plebe  ac  semine,Pater  seternus  Unigenitum 
suum  voluit  incarnari  ac  nasci;  quod  item 
populo  huic  Christum  tam  specialiter  pro- 
misit  venturum,  ac  misit  jam  incarnatum, 
in  tantum  quod  Filius  dixit  :  Non  sum  .i/n«/i.xv, 
missus  nisi  ad  oves  quae  perierunt  domus  "'*■ 
Israel.  —  Iste  est  mysticus  hujus  cantici 
sensus  quantum  ad  primam  ejus  particu- 
Iam,prout  unusquisque  in  propria  persona 
illud  psallere  potest ;  de  litterali  autem 
sensu  ipsius  super  Lucam  plenius  dictum 
est.  Ad  laudem  et  gloriam  Creatoris. 


IN   FESTO 
S.  AGATH^    VIRCtINIS 


ET   MARTYRIS 


SERMO   PRIMUS 


DE   VITA    ET    MARTYRIO    S.  AGATH.E,   CUM    ERUDITIONIBUS    ALIIS    PIIS. 


FORTITUDO  et  decor  indiimentv.m  ejus.  A 
Prov.  XXXI,  25. 

Gloriosissima  virgo,  invictissima  mar- 
tyr,  devotissima  Agatiia,  multis  exccUen- 
tiis,  laudibns  atque  virtutibus  decoratur, 
quarum  dufe  in  themate  praeassumpto  tan- 
guntur. 

Prima  ejus  excelientia  est,  abundantia 
in  donis  naturae  et  bonis  fortuna?.  Fuit 
enim  pulcberrima  corpore,  nobilis  genere, 
ingeniosa  et  egregitC  iudolis,  ac  plena  di- 
vitiis.  Sicque  ex  naturaii  dispositione  fuit 
aptissima  mundo.  Et  quanto  huic  sa>culo  B 
aptior  fuisset,  tanto  plus  meruit  apud 
Deum,  omnia  carnalia  et  mundana  pror- 
sus  despiciendo  propter  Deum. 

Secunda  excellentia  ejus  est,  purissima 
atque  fortissima  castitas  ejus,  et  stabilitas 
cordis  sui  in  Deo.Quum  enim  impiissimus 
judex,  nomine  Quintianus,  sanctissimam 
Agatham  non  potuisset  ad  idolorum  cul- 
tum  inducere,  tradidit  eam  Aphrodisi» 
meretrici  et  novem  filiabus  ejus  meretri- 
cibus,  ut  beatam  Agatham  ad  carnalia  vi- 
tia  traherent,  eamque  a  fide  Christi,  nunc  C 
prospera  promittendo,  nunc  adversa  mi- 
nando,  averlerent.  Quibus  Agatha  sancta 
respondit  :  Mens  mea  in  Christo  fundata 


est,  verba  vestra  venti  sunt,  quee  mentem 
meam  dejicere  non  valebunt.  Quumque 
per  triginta  dies  feminae  illa;  immundae 
eam  a  suo  proposito  non  possent  revocare, 
Aphrodisia  dixit  ad  Quintianum  :  Facilius 
saxum  et  ferrum  mollescerent,  quam  ista 
puella  Christum  relinqueret.  Ecce  quanta 
perfectio  fuit,  infra  tot  dies  a  luxuriosissi- 
mis  ac  procacissimis  feminis  ad  nullam 
provocari  libidinem  :  quum  tamen  in  pro- 
stibulo  lot  obscenitates  exercerentur  quo- 
tidie,  et  innumerabilibus  modis  amatores 
ac  amatrices  immunditia?  niterentur  eam 
per  verba,  per  nutus  et  signa,  per  opera 
libidinosa  ad  concupiscentiam  incitare. 
0  quam  indesinenter  Sol  sapientife,  Deus 
omnipotens,  fulsit  in  corde  sacratissimae 
Agatha',  quam  valide  inflammavit  ejus  af- 
fectum  divino  amore,  quam  suavissimas 
consolationes  spirituales  infudit  animae 
ejus ! 

Tertia  excellentia  felicissimae  Agathae 
fuit,  praeclara  sapientia  ejus,  quae  splen- 
duit  in  ejus  responsis,  quibus  impium 
Quintianum  vehementissime  confutavit,et 
magis  quam  dici  potest,  affiixit.  Quum 
enim  Quintianus  jussisset  S.  Agatham  ido- 
lis   sacrificare,  ipsa  respondit  :  Sit  talis 


IN   FESTO   S.  AGATHJ:   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.    —   SERMO    PRIMtS 


337 


uxor  tua  qualis  fuit  Venus  dea  tua,  qufe  A 
scilicet  fuit  adultera;  et  tu  lalis  sis  quaiis 
exstitit  Jupiter  deus  tuus,  qui  scilicet  fuit 
incestuosus,  aduiter,  Sodoniita.  et  deside- 
rio  patricida.  Tunc  Quintianus  iratus,  jus- 
sit  eani  alapis  caedi,  dicens  :  In  injuriam 
judicis  noli  gariire.  Cui  Agatha  :  .Miror, 
inquit,  te  infatuatum,  ut  illos  dicas  deos 
et  deas,  quorum  vitam  nec  te  ipsum  nec 
conjugem  tuam  vis  sequi.  Si  enim  dii  et 
dea;  sunt,  bonum  tibi  optavi;  si  autem  ex- 
secraris  eoruni  consortia,  mihi  concordas. 
Rursus,  Quintiano  dicente  ad  Agatham,  Si  B 
ingenua  es,  quomodo  anciilam  Christi  te 
dicis  ?  respondit  :  Summa  ingenuitas  est 
servitus  Christi.  Item,  dum  Quintianus  fe- 
cisset  ejus  mamillam  abscidi,  beatissima 
Agatha  dixit  :  Impie,  crudelis  et  dire  ty- 
ranne,  non  erubuisti  amputare  in  femina 
quod  tu  ipse  suxisti  in  matre? 

Prsterea,  dum  post  restitutionem  absci- 

sae  raamillBe,  Quintianus  praecepisset  S.Aga- 

thae  ut  idola  adoraret,  dixit  ad  eum :  \'erba 

tua  stulta  et  vana  sunt,  aerem  maculantia. 

Miser,  sine  sensu  et  intellectu,  quomodo  C 

vis  ut  lapides  adorem,  et  Deum  coeli,  qui 

me   sanavit,  dimittam  ?  Ecce  quam  con- 

stans  et  imperterrita  fuit  virgo  ista  dignis- 

sima,  in  omni  quam  pro  Christo  pertulit 

pcena.  Vere  in  ea  impletuni  est  quod  Chri- 

stus  in  Evangelio  promisit  martyribus,  di- 

Maiih.x,  cens  :  Quum  steteritis  ante  reges  et  pr^si- 

"'  des,  nolite  preemeditari  quid  aut  quomodo 

respondeatis ;  dabitur  enim  vobis  in  illa 

Luc.  ixi,  hora  quid  loquamini.  Et  item  :  Ego  dabo 

lix^Matih.  yQjjjg  Q5  gj  sapientiam,  cui  non  poterunt 

resistere  omnes  adversarii  vestri.Non  enim  D 

vos  estis  qui  loquimini,  sed  Spiritus  Patris 

vestri  qui  loquitur  in  vobis. 

Quarta  excellentia  sacratissimae  Agathte 
est,  invictissima  fortitudo,  patientia  atque 
alacritas  sua  in  suppliciis  horribilibus  quae 
patiebatur.  Quum  enim  Quintianus  jussis- 
set  eam  ad  carcerem  trahi,  ivit  ad  carce- 
rem  laetissima,  quasi  ad  epulas  invitata. 
Quum  vero  esset  in  equuleo  suspensa  et 
torqueretur  in  eo,  dixit  :  Ego  in  poenis 
istis  delector  sicut  qui  thesauros  invenit. 

T.  31. 


19;Zuc.xxi 
U. 


Post  heec,  dum  mamilla  ejus  diutissime 
torqueretur,  et  tandem  abscideretur,  pa- 
tientissime  tulit  hoc.  Postremo,  dum  jussu 
Quintiani,  super  testas  fractas  et  carbo- 
nes  ignitos  nudo  corpore  volutaretur,  gra- 
tias  egit  Deo,  et  libentissime  hoc  ferebat. 
U  quani  mirabiliter  operabatur  Spiritus 
Sauctus  in  anima  virginis  hujus,  in  tam 
inhumanis  suppliciis  eam  corroborando, 
illuminando  et  consolandol  Certe  inter  ce- 
tera  omnipotentis  Dei  miracula,  uon  me- 
diocriter  computandum  est  quod  virgini 
huic,  juvenculae  tenerrima;,  generosse  at- 
que  pulcherrimae,  et  aliis  nuiltis  ei  siinili- 
bus,  fragilem  sexum  et  mollem  animuiu 
naturaliter  habentibus,  dedit  tam  constan- 
tissimum  cor  in  crudelissimis  horribilissi- 
misque  tormentis. 

Quinta  excellentia  S.  Agathse  est,  ma- 
gnitudo  miraculorum  qua>  Deus  circa  eam 
exercuit.  Quum  enim  esset  post  abscisio- 
nem  suae  mamillce  incarcerata,  venit  ad 
eam  gloriosissimus  princeps  Apostolorum 
Petrus,  eam  consolans,  et  mamillam  resti- 
tuens  atque  plenissime  curans.  Quum  vero 
super  testas  fractas  et  carbones  ignitos 
nuda  volutaretur,  repente  magnus  terra; 
motus  civitatem  in  qua  patiebatur,  in  tan- 
tum  concussit,  quod  pars  ejus  corruens 
duos  consiliarios  Quintiani  oppressit ;  et 
omni  plebe  clamante  quod  propter  inju- 
stum  Agathff  cruciatum  talia  paterentur, 
jussit  eam  tyrannus  ad  carcerem  reduci. 
In  quo  facta  oratione,  cum  ingenti  voce 
spiritum  tradens,  migravit  ad  Deum.  Porro 
dum  Christiani  eam  reverenter  sepelirent, 
quidani  juvenis  sericis  indutus,  cum  cen- 
tum  et  amplius  viris  pulcherrimis,  albis 
indutis,  advenit,  atque  in  omnium  oculis 
ad  caput  beatissimse  Agathse  marmoream 
tabulam  ponens,  statim  disparuit :  qui  om- 
nes  angeli  sancti  fuerunt.  Eratque  scri- 
ptum  in  tabula  illa  :  Mentem  sanctam, 
spontaneam,  honorem  Deo,  et  patriee  li- 
berationem.  Quorum  verborum  sensus  est 
iste  :  Mentem  sanctam  habuit,  spontane- 
am  se  obtulit,  dedit  Deo  honorem,  et  pa- 
triffi  promeruit  liberationem.  Dum  auteni 

22 


338     IN   FESTO   S.  AGATHJ:   VIRGINIS    F.T   MARTVRIS. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   SECUNDCS 


Qiiinliaiuis  ejiis  invcstigarot  divilias,  iinns 
equus  euiii  nioiiiordit,  alius  equus  sic  cal- 
ce  eum  percussit,  quod  in  fluinen  cor- 
rucns,  fuit  submcrsus,  nec  corpns  ejus 
uiiquam  potiiit  inveniri.  Ecce  quam  pra?- 
ciare  honoravit  Deus  altissimus  hanc  su- 
am  sponsam,  amicam,  filiam  et  martyrem. 
Ejus  ergo  studeanuis  imitari  virtutes,ut 
simus  in  omni  eventu  constantcs,  in  tribu- 
lationibus  patientes  et  hilares  Deoque  gra- 
tias  referentes,  castitatem  quoque  mentis 
et  corporis  diligentes  ;  nec  permitlamus 
nos  ad  peccandum  induci,  sed  Deuni  prae 


A  oculis  habenles,  omni  pevsuasioni  iniquie, 
tam  lioiiiinum  quain  dtoinomim, lortiter  re- 
sistamus,  omnem  etiam  seecularem  et  car- 
natem  abjiciainiis  timorem,  cum  Propheta 
dicenles  :  Dominus  illuminatio  mea  et  sa- 
lus  mea,  quem  tiinebo?Domiiuis  protector 
vit»  mea>,  a  qiio  trepidabo?  Unde  et  Isaias 
propheta  ait  :  Quis  tu,  nl  timeas  ab  hoini- 
iie  mortali,  et  a  filio  hominis  qui  qiia- 
si  foenum  arescet  ?  Dominum  exercituum 
sanctificate,  id  est,  sancte  vivendo  ho- 
norate ;  ipse  pavor  vester,  et  ipse  timor 

B  vester. 


/'A'.  XXVI.  1. 


Js.u,  li. 


Jtjid.  viii, 
13. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


DE   ZELO   PERFECTIONIS   ET   OBSERVANTIA   RELIGIOS^   VIT^   EXTRA  RELIGIONIS   STATCM. 


B^ 


\ENEDICTUS  Dominus,qui  hodie  nu- 
men  tuiim  ita  magnificacit ,  ut  non 
deficiat  laus  tua  de  ore  liominum  in  wter- 
num.  Judith  xiii,  24,  25. 

Verba  haec  de  forti,  virtuosa  ac  venera- 
bili  illa  Judith  conscripla,  multo  excel- 
lentius  de  fortissima,  virtuosissima  atque 
sanctissima  Agatha  dici  queunt.  Ipsam 
equidem  hoc  die  in  sua  passione  oinnipo- 
tens  Deus  ita  magnificavit,  ut  usque  in 
finem  inundi,  in  militanti  honoretur,  invo- 
cetur  atque  laudetur  Ecclesia,  tanquam 
una  sanctarum  mulierum  virginumque 
praecipua.  Nunc  quoque  laudatur,  et  in 
ffiternum  laudabitur  valde,  pra>cipue  in 
Ecciesia  triumphanti. 

Itaque  «  magnificavit  »  eam  Deus  al- 
tissimus,  dando  ei  plenariam  sui  ipsius 
mortificationem,  et  omninm  mundanorum 
aspernationem  perfectam.  Impleverat  vir- 
go  ista  sanctissima  quod  monebat  Apo- 
Co;o«j.  m,  stolus  :  Mortificate  (iuquiens)  meinbra  ve- 
^-  stra  quffi   sunt  super   terram  ;    itemque. 


C  Spiritu  ambulate,  et  desideria  carnis  non  Ca/a(.v,i6. 
perficietis.  Iino  in  sjecuio  degens,  coin- 
plevit  quod  Christus  edocuit  :  Qui  vult  iuc.ix,23. 
venire  post  ine,  abneget  semetipsuin,  et 
tollat  crucem  suam  quotidie,  et  sequatur 
me.  0  quain  infinita  est  misericordia  Dei, 
et  quam  potens  est  gratia  ejus  in  suis 
eiectis,  sed  et  quain  occulta  sunt  ejus 
judicia,  ita  ut  neino  rationabiliter  valeat 
desperare,  nec  quisquam  praesumere  sive 
inaniter  gloriari !  Ecce  sacratissima  Aga- 
tha  in  saeculo  remanens,  nec  coenobium 

D  ingressa,  claustralem  secuta  est  perfecti- 
onein,  et  Salvatoris  implevit  consilia.  Ab- 
negavit  namque,  superavit,  fregit,  atque 
vivifice  mortificavit  se  ipsain  in  mundo, 
carnem  cum  vitiis  et  concupiscentiis  cru-  GaUit.\,u. 
cifigens,  castissime  vivens,  et  voluntatem 
suam  praeceptis  Dei  et  Ecclesife  fidelissi- 
ine  subdens. 

Aliqui  vero  in  ccenobio  professi,  clau- 
stralis  perfcctionis  inanent  expertes  :  qui 
voluntatem  suam   contra  obedientiae  vo- 


1 


IN    FESTO    S.  AGATH.E    VIRGI.VIS    ET    MAKTYRIS.    —   AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   SECUNDiS     339 


tum  resumunt.et  propri»  affectioni  magis 
quam  superioris  sui  obtemperant  jussioni. 
Et  si  forte  aperte  non  audeant  rebellarc, 
non  tamen  quiescunt  quousque  eorum  vo- 
luntati  praesidens  acquiescat,  et  suam  eis 
subjiciat  voluntatem.  Ad  quod  variis  viis 
practicisque  laborant  valde  inordinaterimo 
interdum  tam  inordinate,  ut  vultum  aver- 
tant,  loquelam  subtrahant,  consuetum  oe- 
cursum  praecidant  a  spirituali  patre,  cui 
promiserunt  solenniter  obedire,  quousque 
eorura  affectioni  consentiat.  Isti  votum 
obedientiee  tam  vere  adimplent.quam  vere 
Cliristi  intuitu  ac  amore  propriam  dese- 
runt  superiorique  subjiciuut  voluntatem. 
Quo  constat,  quod  nec  voto  nec  suse  satis- 
faciant  professioni  :  et  tamen  propriis  ex- 
caecati  affectibus,  putant  se  miseri  esse 
obedientes,  se  ipsos  damnabiliter  sedu- 
centes. 

Frangat  ergo,  vincat,  suppeditet  reli- 
giosus  propriam  voluntatem  propriumque 
judicium,  et  omnem  passionum  impetum 
immoderantiamque  refreuet.violentiam  si- 
bi  ipsi  inferens  salutarem;  nec  instar  bru- 
torum,  ira,  impatientia,  sensualitatisve 
motibus  aliis  agitetur,  sed  informabilis, 
dirigibilis  et  corrigibilis  jugiter  exstet. 
Nemo  nostrum  sit  cum  reprobis  filiis  Is- 
rael,  cum  Satante  synagoga,  attrita^  frontis, 
durse  cervicis,  indomabilis  corde,  ne  quod 
per  Isaiam  prophetam  loquitur  Spiritus 
/j.xLVMi.t.  Sanctus,  ei  conveniat  :  Scio  quia  durus  es 
tu,  et  nervus  ferreus  cervix  tua,  et  frons 
tua  aerea.  Nullus,  quum  a  praesidente  ex- 
torserit  quod  affectat,  prsevaluisse  se  arbi- 
tretur  :  imo  tunc  a  propria  voluntate,  a 
concupiscentia  mala,a  privato  amore  sciat 
se  victum,  et  lugeat  ac  corrigat  semetip- 
suin,  neque  de  cetero  amplius  tale  quid 
machinetur. 

Praeterea  contemplemur,  quam  perfecta 
aspernatio  omnium  mundanorum  fuerit 
in  Agatlia  virgine  inclyta,  martyre  glorio- 
sa.  Certe  quura  esset  non  solum  ingenua, 
sed  et  spectabilis  genere,  opulenta  in  re- 
bus,  praepotens  in  cognatis,  corpore  spe- 
ciosa,    raente   ingeniosa,  eloquens   valde, 


A  alque  ad  omnem  mundi  prosperitatem  ex- 
cellenter  disposita;  nihilo  minus,  tanquam 
vilissimum  quid  sprevit  haec  omnia,  ne 
per  ea  a  contemplationis  sinceritate,  a 
sanctae  dilectionis  fervore,  a  cordis  mun- 
ditia,  a  superna  beatitudine  retraheretur. 
Divitiae,  deliciae  et  honores  sa>culi  hujus, 
erant  ei  molesta.  Et  quantum  quis  ambi- 
tiosissimus.  libidinosissimus,  avarissimus 
ad  illa  afficitur,  tantum  ipsa  omnia  illa 
(letestabatur.  Fuitque  ipsa  crucifixa  mun-  catat.  vr, 
do,    et    mundus    sibi.    Vere   spiritualissi-  '*■ 

B  ma  et  divinissima  fuit  haec  admirabilis 
virgo,  et  tota  in  christiauitalis.  in  purita- 
tis,  devotionis  ac  bonitatis  affeclum  con- 
versa. 

Quid  ergo  est,  quod  nos  negligentes  ac 
miseri,  superficiales  et  ad  externa  effusi, 
qui  manna  fastidimus  cceleste,  post  religio- 
nis  ingressum,  post  solennis  professionis 
emissionem  prae  jurameuto  obligatoriam, 
adhuc  mente  revertimur  in  .Egyptum,  car- 
nales  et  vanas  consolatiunculas  amplexa- 
mur,  et  ea  quae  sunt  mundi  affectamus, 

C  nec  ipsas  cupiditates  ex  nostris  cordibus 
funditus  exstirpamus  :  imo  ad  parva  ac 
vilia  quaeque  exteriora  tam  immoderanter 
pueriliterque  afficimur,  ut  magis  velimus 
animo  conturbari,  lEedi,  indignari,  conten- 
dere,  irasci,  detrahere,  caritate  privari  aut 
minorari.quam  talibus  carere  aut  spoliari? 
Ubi  est  quod  consulit  Sapientia  increata, 
Verbum  Patris  aeterni,  Unigenitus  Dei  :  Si  zuc.  vi,  30. 
quis  tollit  quae  tua  sunt,  ne  repetas?  et, 
Oui  aufert  tuuicam  tuam,  dimitte  ei  et  Maith.y, 
pallium?  quod  item  ait  Vas  electionis :  Jam  J'^^^  ^.^  ^ 

D  omnino  delictum  est  in  vobis  quod  judi- 
cia  habetis  inter  vos  ?  Quare  non  niagis  in- 
juriara  accipitis?Quare  non  raagis  fraudem 
patimini  ?  Praeterea  sEecularibus  dicitur  : 
Divitiae  si  affluant,  nolite  cor  apponere.  ps.  lh,  11. 
Quam  damnabile  igitur  et  probrosura  est 
istud  in  religioso,  cordis  affectum  ita  im- 
moderate  apponere  rebus  permodicis,  qua- 
rura  usus  dumtaxat  ei  conceditur  ad  pla- 
citum  praesidentis,  ut  quum  ipse  voluerit, 
ille  seraper  paratus  sit  resignare  ? 

Secundo,  Deus  oranipotens  mirabiliter 


340     IN   FESTO   S.  AGATHJ:  VIRGINIS   ET   MARTYRIS.   —   AD  RELiniOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


decoravit  ae  magnificavit  sacratissimam 
Agatham  virginea  pnrilate  et  castitate 
valde  prsecipua.  Quod  Uice  ciarius  inno- 
tescit  ex  hoc,  quia  quuin  a  judice  vitioso 
assiguala  et  juncla  essel  turpissimis  fenii- 
nis,  atque  ab  eis  quotidie  phirimis  iiiodis 
allieeretur  ad  venerea,  nnnquam  esl  mola, 
nunquam  earnaliter  stiniuhila,  nunquam 
sensualiler  affectala  :  imo  fhdiat  quotidie, 
orabal  assidue,ad  martyrii  paiinam  jugiler 
adspirabat.  Quid  ad  hoc  possumus  dicere, 
nisi  Deum  in  Sancla  sua  tam  pr;eeleeta 
laudare,  et  nos  ipsos  in  infinitum  humi- 
liare,  despicere,  depiorare  ?  quippe  qui 
tain  facili  occasione  slimuhim  patimur 
carnis,  qui  sola  imaginatione  movemur,  et 
ssepe  uitra  quam  exprimi  decet,  alteramur, 
inquinamur,  iiludimur,  qui  ad  continen- 
tiam  voto  adstringimur.  \erumtainen  ab- 
sit  ut  quis  ita  incautus,  ita  imprudens, 
tarn  intimoratus,  tam  carnalis,  mollis  et 
invirilis  consistat,  ut  tactu,  adspectu,  os- 
culo  vel  amplexu,  ad  brutales  se  provocet 
motus,Quod  si  quis  ex  aliquo  prsedictorum 
se  senserit  stimulari,  mox  incitamentum 
illud  abjiciat ;  alioqui  timeat  de  morlali, 
Interdum  quoque  pigritiam  somnolentiam- 
que  tempore  divini  admiltendo  Officii,  ta- 
lem  quis  patitur  brutalitalein  :  quod  cer- 
tum  est  dupliciter  esse  culpabile. 

Studeamus  ergo,  o  fratres,  exemplo  sa- 
cratissimse  Agathw.spiritiialibus  desideriis 
inflammari,  dominicae  passionis  recordati- 
onibus  adimpleri,  in  virtutum  transforma- 
ri  affectum,  et  tolis  prtecordiis  transferri 
ac  constabiliri  in  Deum  ;  jugiter  quoque 
bonis  actibus  occupari,  orationibus  et  me- 
ditationibus  sanctis  devotissime  immorari, 
ferventer  adspirare  ad  Deum,  compunclio- 
numque  lacrimis  abundare.  Imo  quo  plura 
occurrunt  vanitatis  ac  voluptatis  objecla, 
ibi  fortius  mentem  erigamus  ad  Domi- 
num,  et  omne  fugiamus  peccatum,  imo  et 


A  peccandi  occasionem  ac  sensuum  irrefre- 
nationem. 

Tertio,  Creator  subiimis  magnificavit 
sponsam  suam  carissimam  Agatham  ad- 
inirabili  mentis  conslantia,  insuperabili 
palieiilia,  victoriosissima  fortitudine,  in 
universo  suo  marlyrio.  Longe  fuit  ab  ea 
timor  suppliciorum,  formido  mortis,  tri- 
slitia  premens,  turbulentia  deordinans,  de- 
fectio  in  lormentis  :  imo  in  immanissimis 
illis  tormentis,  quum  diutissime  torque- 
retur  in  ubere,quum  in  equuleo  esset  dis- 

B  tenta,  quum  super  testas  fractas  et  carbo- 
nes  volutaretur  ignitos,  mansit  tranquilla, 
invicla,  imo  et  spirilualiler  laeta.  Ego, 
inquiens,  in  his  laetor  suppliciis,  sicut 
qui  bonum  nunlium  audit.  Ad  carcerem 
quoqiie  quasi  ad  epulas  ivit. 

In  quibus  omnibus  copiose  multiplici- 
terque  instruimur,  ut  imperfectum  no- 
strum  attendant  ac  defleant  oculi  nostri  : 
quod,  heu !  tam  impatientes,  tam  incon- 
stantes  et  debiles  sumus,  quod  tam  cito 
saculari  eruciamur  tristitia,  quod  nec  mo- 

C  dica  pati  valemus  adversa.  Ideo  confunda- 
tur  quisque  in  se  ipso,  coufusione  salubri 
ad  poenitenliam  efficacem,  ut  idonee  se 
emendet.  Si  mortui  sumus  mundo  et  no- 
bismelipsis,  cur  instar  sffcularium  ho- 
minum  ad  iram,  impatientiam,  tristitiam 
passionesque  alias  commovemur  ?  Si  Chri- 
stus  vivit  el  regnat  in  nobis,  cur  cum  ipso 
pati,  affligi,  despici  abhorremus ?  Numquid 
major  est  servus  domino  suo,  discipu- /oonn.xm, 
lusve  magistro,  aut  membrum  mysticum  ^^'■^^'''"'- 
capite  summo  praestantius  ?  Postrerao,  si 

D  cum  gloriosissima  Agatha  cupimus  coro- 
nari,  non  vereamur  cum  ea  saltem  aliqua 
pati,  nisi  forte  putemus  coronari  posse,  iiri»!.n,5, 
legitime  non  certantem. 

De  aliis  demum  qiiibus  Deus  S.  Aga- 
tham  magnificavil,  in  sequenti  dicetur  ser- 
mone. 


IN   FESTO    S.  AGATH.E   VIRGINIS    ET   JIARTYRIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS       341 


I 


SERMO   TERTIUS 


DE   MORTIFICATIONE   VITIORUM,    DE   PATIENTIA,   DE   GRATITUDINE,   DEQUE 
COGNITIONE   DONORUM   DEI. 


AUDATE  Dominum  Deum  nostrum,  A  formamur, grati  simus,et  advertamus  quia 


J_j  qui  in  me  adimplevit  misericordiam 
suam.  Judith  xiii,  17,  18. 

Multsp  sunt  miserise  hominum  :  qusD  ta- 
men  ad  duo  genera  reducuntur,  quoniam 
quaedam  sunt  miseriae  poense,  qusedam  mi- 
seriae  culpse.  Circa  miserias  pcena?  versan- 
tur  corporalia  misericordise  opera,  ilias 
sublevando  aut  auferendo.  Porro  circa  mi- 
serias  culpfe  versantur  spirituaiia  opera 
misericordise^illas  tollendo  aut  minuendo: 
ut  sunt,  peccanti  ignoscere,  forcfacientem 


spiritualia  opera  misericordiae  in  nobis 
exercent.  Maneatque  semper  in  unoquo- 
que  plena  ad  Deum  dilectio,  atque  sincera 
et  amorosa  ad  praesidentem  fiducia  :  de 
quo  nihil  suspicemur  sinistrum,  sed  quod 
animarum  nostrarum  quferat  salutem. 

Praeterea  spiritu  sapientise  ac  prudentia? 
Deus   nimis    specialiter  ac   gratiosissime 
S.  Agatham  magnificavit  et  adimplevit  : 
ita  quod  paratissima  fuit  omni  poscenti  se   i  Peii- 
reddere  rationem  de  sua  fide  et  spe ;  ad- 


corripere,   errantera   reducere.   Quumque  B  versarios  quoque  fidei,  prsesertim  impiis- 


utraque  misericordia?  opera  in  nobis  exer- 
ceat  Deus,  illa  prtecipue  ad  ejus  miseri- 
cordiam  pertinent,  per  quae  culparum  no- 
strarum  miseriis  auxiliatur,  a  peccatis  nos 
liberando  aut  praeservando,  et  gratiam  in- 
fundendo,  profectum  et  conservationem  in 
virtutibus  tribuendo.  Et  breviter,  quidquid 
mali  deest,  quidquid  boni  adest,  totuui 
opus  est  misericordiae  Dei,quemadmodum 
Thren.m,  iu  Threuis  loquitur  Jeremias  :  Misericor- 
--■  dia>  Domini  quia  non  sumus  consumpti 


simum  judicem,  vehementissime  ac  sapi- 
entissime  confutavit,  et  rationabilissimis 
suis  afflixit  responsis.  Quae  omnia  in  ejus 
patent  Legenda.  Nonne  sapientissimum 
verbuni  fuit  quod  dixit, Summa  ingenuitas 
est,  in  qua  Christi  servitus  comprobatur  ? 
Siquidem  Christo  servire,regnare  est.Quid 
enim  est  Christo  servire,  nisi  vitiis  repu- 
gnare,  invisibilibus  hostibus  reluctari,  se 
ipsum  regere  ratione  ac  lege  divina,  cor- 
pus  in  servitutem    redigere  animae,  seu- 


quia  non  defecerunt  miserationes  cjus.  Et  C  sualitatem  domare,  subjici  Deo,  virtutibus 
hoc,quantum  ad  mali  carentiam.  Quantum 
vero  ad  boni  praesentiam  loquitur  Isaias  : 
/i. Lxni,7.  Miscrationum  Domini  recordabor,  laudem 
Domini  super  omnibus  quae  reddidit  uobis 
Dominus,  et  quse  largitus  est  nobis  secun- 
dum  indulgentiam  suam.  Itaque,  quouiam 
Deus  gloriosissimam  Agatham  tam  beni- 
gnissime  praeservavit  a  vitiis,  atque  in 
omni  virtute  et  gratia  tam  specialissime 
prccvenit,  perfecit  et  conservavit,  merito 
ipsa  hortatur  :  «  Laudate  Dominum  Deum 


Judith  xiii 
17,18. 


ministrare?Quod  utique  nobilissimum  est, 
illustrissimusque  triumphus,ac  summa  li- 
berlas.  Idcirco  studeamus  sic  nobiles  esse. 
Nullus  subjiciatur  pigritia?,  nullus  somno- 
lentia,   otiositate,   negligentia    superetur. 
Nemo  deserviat  suo  ventri,  nec  loquacitate  /io„i. 
vincatur.    Nemo   ita   deordinatus    tamque  ""• 
ignobilis  exstet,  ut  in  eo  sensualitas  do- 
uiinetur,    ut    praecipitetur   a  propria  ira, 
ut   passioni  succumbat.   Si  quis  nostrum  Jacob. 
indiget   sapientia,   postulet    eam   a   Deo. 


nostrum,  qui  in  me  adimplevit  misericor-  D  Imo,  quum  omnes  sapientia  vehementer 
diam  suauDi.Ideo  quando  et  nos  a  Deo  seu  indigeamus,  omnes  pro  ejus  infusione, 
ejus  vicariis  increpamur,  castigamur,  iu-     augmento,  perfectione,  Fontem  sapientise 


342       IN    FESTO   S.  AGATH.E   VIRGIMS    ET   MART\RIS.   —   AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   TERTIIS 


Sap.  IX,  4 
10. 


Ps.  xxrv,  5, 


Luc.  XXIV 
26. 


Bebv.wi,' 
Ibidem. 

nui.  8. 


Ibid.  6  ; 
A/*oc.iii,iy. 


Hebr.  xii 
H. 


Ps.  LXXXIX, 
15. 


cum  omni  instaiitia  et  affcctii  jiigiter  dc- 
precemur,  diccntes  :  Da  mihi,  Domiiie, 
sedium  tuarum  adsistricem  sapientiam,  ut 
mecum  sit  ct  mecum  laborct,  ut  sciam 
quid  acceptum  sit  coram  te  omni  tem- 
pore ;  itemque,  Dirige  me  in  verilalc  ttia. 
et  doce  me. 

Insuper,  sapientissimum  verbum  est, 
quod  victoriosissima  Agatha  di.xit  ad  judi- 
cem  :  Sicut  triticum  non  potcst  in  Iior- 
reum  poni,  nisi  theca  ejus  fuerit  fortiter 
conculcata  :  sic  anima  mea  non  potest  pa- 
radisum  intrare  cum  palma  martyrii,  nisi 
feceris  corpus  meum  diligcnter  a  carnifi- 
cibus  laccrari.  Sic  quoque  illustrissimus 
martyr  S.Ignatius  di.xit  :  Frumentum  sum 
Christi ;  leonum  dentibus  molar,  ut  mun- 
dus  panis  efficiar.  Xec  mirum  :  nam  et 
Christum  oportuit  pati,  et  ita  intrare  in 
gloriam  suam. Quomodo  igitur  sine  tribula- 
tionibus  et  persecutionum  tolerantiis  vir- 
tuosis,  intrabimus  gloriam  alienam  ?  Quis 
filius  quem  non  corripit  pater?  Quid  circa 
hoc  divinus  ait  .Apostolus  ?  In  disciplina 
(inquit)  perseverate.  Tauquam  filiis.  vobis 
se  offert  Deus.  Quod  si  extra  disciplinam 
estis.ergo  adulteri  et  non  filii  estis.Itaque. 
sicut  Deus  quos  amat.  arguit  et  castigat : 
ita  bonus  ejus  vicarius  fratres  quos  since- 
riter  diIigit,corripit  et  emendat.Nec  super 
hoc  subditus  indignetur,  magis  vero  gra- 
tias  agat.  Nam  disciplina,  quamvis  in  pree- 
senti  non  videatur  esse  gaudii,  sed  moero- 
ris,  postea  tamen  fructum  pacatissimura 
praestat  e.\ercitatis  per  eam,  ita  ut  dicant  : 
La-tati  sumus  pro  diebus  quibus  nos  hu- 
miliasti,annis  quibus  vidimus  mala.  Porro 
qui  in  prwsenti  nolunt  corripi,  sed  pal- 
pari,  sciant  se  inter  ssculares  computari, 
atque  damnandos  cum  illis  quorum  vita 
est  pravitas  impunita.  Qui  autem  vere  est 
virtiiosus,  tiinc  redditur  gaudiosus  quando 
caritative  corripitur,  duni  juste  corrigi- 
tur,  imo  et  quando  sine  suis  demeritis  tri- 
bulatur,  suo  cupiens  Domiiio  conformaii, 
et  agnoscens  quam  multipliciter  salubre 
sit  adversitatibus  exerceri.  Idcirco  patien- 
tia  cst  omnium  probatri.\  virlutiim,  ju.xta 


A  qiiod  scri|itum  est  :  Vasa  figuli  probat  EccU. 
foriiax,  et  homines  justos  tentatio  tribula-  ""'■''• 
tionis. 

Amplius.  sapientissimiim  verbum  fuit, 
qiiod  prieclarissima  .\gatha  absciso  ubere 
suo  virgineo,  dixit  :  Ego  habeo  mamillas 
intcgras  intus  in  anima  mea,  ex  quibus 
nutrio  omnes  sensus  meos.  qiios  ab  infan- 
tia  Domino  consecravi.  Nempe  ha>c  spiri- 
tualia  ubera  sunt  utriusque  Teslanienti 
Scripturee,  seu  caritas  et  discretio,  fides 
qiioque  et  recta  intentio:ex  quibus  omnes 

B  anima?  vires  spiritualiter  nutriuntur,  bene 
reguntur,  virtuosis  actibus  reficiuntur.  De 
quibus  in  Canticis  fertiir  :  Meliora  sunt  Cuni.\.\.i. 
iibera  tua  vino,  fragrantia  unguentis  opti- 
mis  ;  et  rursus,  Quam  pulchra»  sunt  mam-  /6irf  iv,  lo. 
ma>  tiuTel  Habeamiis  ergo  et  nos  in  anima 
nostra  hujusmodi  ubera;  sintque  fecunda 
et  plena,  ut  secundum  Scripturariim  do- 
ctrinam,  secundum  caritatis  instinctum, 
per  fidem  rectissimam  dirigamus  vitam 
nostram  in  omnibus.  juxta  vocem  orantis: 
Gressus  meos  dirige  secundiim  eloquium  />«.  cxvm, 

C  tuum,  et  uon  dominetur  mei  omnis  in-  '"'*■ 
justitia. 

Adhuc  autem  magna>  sapientiae  profun- 
diqiie  sensus  et  eminentissimae  dcvotionis 
fuit  oratio  ejus  extrema,  qua  dixit  :  Do- 
mine  Jesu  Christe.  qui  me  creasti  et  ab 
infantia  custodisti.corpusque  meum  a  pol- 
lutione  servasti,  atque  a  me  amorem  see- 
culi  abstulisti,qui  et  tormenta  vincere  me 
fecisti,  et  in  eis  mihi  patienliam  tribuisti, 
accipe  spiritum  meum,  et  jube  me  ad 
tuam  misericordiam  pervenire.  Ecce  qua- 

D  liter  omne  bonum  natura;  et  grati»,  mali 
quoque  carentiam  et  ejus  vitationem  ac 
triumphum  Deo  prorsus  adscripsit ;  quali- 
ter  etiam  per  Spiritum  Sanclum  agnovit 
qiia>  sibi  a  Deo  erant  collata,  et  quod  non 
solum  bona  operari,  sed  et  aspera  pro  Deo 
et  justitia  pati,donum  sit  Dei;  et  quomodo 
quum  tantis  esset  meritis  plena,  rogavit 
ad  Omnipotentis  misericordiam  pervenire, 
sciens  et  confitens  quod  omnia  sua  merita 
Dei  cxsisterent  miinera.  Propterea  in  om- 
nibiis  his  imitemur   virginem   istam   sa- 


1 


\ 


IN   FESTO   S.  AGATH^   VIRGINIS   ET   MARTYRIS.    —  AD   RELIGIOSOS  ',   SERMO   TERTIUS       343 


pientissimam,  et  ipsa  Minerva  sapientio- 
rem.  Nec  unquam  quisquam  se  jactet, 
nunquam  inaniter  glorietur,  nunquam  suis 
viribus  bona  adscribat  quee  operatur ;  setl 
quo  majora  quis  bona  a  Deo  sortitur,  quo 
plura  efficit  bona,  eo  humilior  et  Deo  sit 
gratior  atque  subjectior. 

Prajterea  in  pra>dictis  contemplemur  pro 
viribus,  quam  infinita  sit  Dei  miscricordia 
in  electis  (praesertim  in  tribulationibus 
constitutis)  etiam  in  pra>senti,  qui  eis  tan- 
tam  dat  consolationem  internam  in  poena, 
tantam  alacritateni  et  futurae  felicitatis 
prfelibationem  in  corde,  ut  tam  copiose 
redundet  in  corpus  sensilivamque  partem: 
ita  quod  dolores  vix  sentiant,  et  grande 
relevamen  experiantur  in  eis,  sicut  iu 
beatissima  Agatha  multisque  aliis  patuit. 
Unde  et  S.  Tiburtius  super  carbones  igni- 
tos  quasi  super  flores  deambulare  se  dixit. 
In  quorum  omnium  persona  locutus  est 
iroi.  1,0.  Paulus  apostoIus:Sicut  abundant  passiones 
Christi  in  nobis,  ita  per  Christum  abundat 
consolatio  nostra.  Verumtamen  Doininus 
Jesus,  qui  consolationis  hujus  magnitudi- 
nem  redundantiamque  contulit  eis,  in  se 
ipso,  tempore  suae  acerbissiniffi  passionis, 
redundantiam  noluit  hanc  habere,  ut  gra- 
vius  pateretur  pro  nobis,  et  copiosiorem 
nobis  inisericordiam  mereretur,  perfectius 
quoque  totius  patientise  largiretur  exem- 


A  plum  :  quatenus  et  nos  discamus  in  omni 
tribulatione  esse  in  Deo  constantes,  sive 
hujusmodi  consolationem  experiamur,  si- 
ve  non.  Nec  ob  ejus  subtractionem  fran- 
gamur  :  imo  divina;  dispensationis  inode- 
ramini  committamus  ejus  infusionem  et 
subtractionem.  Siquidem  quid  in  hoc  ma- 
gis  expediat  pro  nostra  salute,  novit  Altis- 
simus,  cujus  sapientiee  non  est  finis.  Cui 
tanquam  rectori  providissimo  ac  super- 
optimo  patri,  nos  ipsos  cum  oinni  fiducia 
debemus  committere.  Attamen  si  in  adver- 

B  sis  constantes,  et  in  prosperis  fuerimus 
humiles,  vilesque  consolationes  spreveri- 
mus,  nec  pepercerimus  nobis  in  cultu 
divino,  vix  poterit  infinita  pietas  et  muni- 
ficentia  Patris  coelestis  consolationes  suas 
in  vita  hac  diu  subtrahere  nobis  :  tanta 
est  bonitas  ejus  et  caritas.  Propter  quod 
in  talibus  experta,  locuta  est  Sara  :  Post  ros.  111,22. 
fletum,  Domine,  exsultationem  infundis ; 
et  post  tempestatem,  tranquillum  facis. 

Postremo,  quam  excellenter  Deus  subli- 
mis  inagnificavit  hanc  Sanctam  suam  per 

G  gloriosa  miracula  in  ejus  martyrio  et  se- 
pultura  ac  postea,  et  per  velocem  atque 
horribilem  sui  persecutoris  interfectio- 
nem,  scimus  ex  sua  Legenda.  Diligamus 
ergo,  laudemus,  veneremur  atque  sequa- 
mur  hanc  virginem  preeelectam.  Ad  Omni- 
potentis  laudem  et  gloriam. 


Reliqua  hiiic  festo  opportuna  requirc  de  S.  Catharina  et  in  Communi  Sanctorum. 


IN   FESTO 
CATHEDR^    S.  PETRI 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


JAM   XON    ESTIS   HOSPITES    ET   ADVEN.E,    ETC.  EplieS.  II,  19-22. 


A' 


D  Ephesios  socundo,ait  ad  omnes  vere  A 
chrislifidcles  sanctus  Apostolus  : 
Jam,  seilicet  tempore  grati»  ac  evange- 
licrc  legis,  non  estis  Iwspites,  id  est  adven- 
ticii,  citoque  abeuntes  a  Deo,  a  fide  Chri- 
sti,  et  a  militanti  Ecclesia,  et  advena',  id 
est  peregrini,  et  extranei  a  numero  electo- 
rum  :  imo  per  fidem,  earitatem,  ceterasque 
virtutes  ac  dona  Spiritus  Sancti  firmiter 
stabiliti  estis  in  Deo  et  ccclesiastica  uni- 
tate.  Ideo  subditur  :  sed  estis  cives  San- 
ctorum,  id  est  de  grege  fidelium  atque 
consortio  electorum,  tanquam  ejusdem  ju-  B 
ris,legis  ac  dignitatis  cum  illis  in  militanti 
Ecclesia,  et  domestiei  Dei,  id  est,  in  Ec- 
clesia  (qus  est  domus  Dei)  suscepti,  com- 
morantes  ac  permansuri,  et  Deo  familiari- 
ter  juncti :  superadificati,  id  est  corde 
innixi  ac  radicati,  super  fundamenlum 
Apostolorum  et  Prophetarum,  id  est  su- 
per  Christum,  qui  est  primum  ac  sum- 
mum  fundamentum,  in  quo  Apostoli  ac 
Prophetse  fundati  fuerunt  per  fidem  fortis- 
simam  ct  gratiam  magnam.  Unde  alibi  ait 
I  Cor.  m,  Apostolus  :  Fundainentuni  aliud  nemo  po-  C 
nere  potest,  prater  id  quod  positum  est, 
quod  est  Christus  Jesus.Potest  quoque  per 
«  fundamentum  »  intelligi  sacra  utriusque 
Testamenti  Scriptura,  cui  ut  fundamento 
omnes  Sancti  innixi  sunt  et  innituntur. 
Sic  ergo  jedificati  estis,  ipso  summo  angu- 


it. 


lari  lapide  exsistente  Christo  Jesu,  id  est, 
ita  quod  Christus  in  isto  sedificio  spirituali 
Ecclesife  est  lapis  summus  et  angularis  : 
lapis,  iuquam,  quoniam  firmiter  sustinet 
et   conservat   credentes   in  se ;  summus, 
quoniam  perficit  eos ;  angularis,  quia  in 
ipso  tanquam  in  capite  uniuntur  duo  po- 
puli,Judaei  videlicet  et  gentiles,  ad  consti- 
tuendam  unam  Ecclesiam,  quemadmodum 
duo  parietes  connectuntur  in   lapide  an- 
gulari,  hoc  est  collocato  in  angulo,ad  con- 
stituendum    habitaculuin    unum.   De   hoc 
lapide  ait  Psalmisla  :  Lapidem  quem  rc-    /•«.  oxvn, 
probaverunt  a>dificantes,  hic  factus  est  in  ""■ 
caput  anguli.  Quod  Christus  de  se  prae- 
dictum    testatur,    dicens    Juda?is   :   Nun-  Mauh.\%u 
quam  iegistis,  Lapidem  quem  reprobave-  *'" 
runt  iedificantes,  hic  factus  est  in  caput 
anguli  ? 

In  quo,  scilicel  Christo,  id  est  in  cujus 
fide,  gratia  et  doctrina,  omnis  wdificatio 
constructa,  id  est  omnis  persona  seu  mul- 
titudo  fidelis  spiritualiter  confirmata,  fun- 
data,  et  ad  Deum  erecta,  crescit,  id  est, 
spiritualiter  proficit  de  bono  in  melius,  in 
templum  sanctum,  id  est  ad  hoc  ut  sit 
templum  a  vitiis  purum,  in  quo  Deus  per 
gratiam  habitare  dignetur  :  unde  alibi  di- 
cit  Apostolus,  Templum  Dei  sanctum  est,  i  cor.  jh, 
quod  estis  vos ;  in  Domino,  id  est  secun-  "• 
dum  voluntalem  ipsius.  afque  ad  gloriam 


\ 


IN   FESTO   CATHEDRj;    S.  PETRI. 


SERMO   PRIHrS 


343 


ejus.  1)1  quo,  scilicet  Domino,  id  est  in  A  vinee,  in  Spiritu  Sancto,  id  est  virtute  et 


cujus  gratioso  auxilio,  et  vos  cocedificami- 
ni,  id  est,  simul  cum  aliis  fidelibus  con- 
struimini  intus  in  anima  per  virtutes  et 
dona  Spiritus  Sancti,  in  habitacidum  Dei, 
id  est,  ut  sitis  templum  inhabitationis  di- 


operatione  Spiritus  Sancti,qui  hujus  sedifi- 
cationis  est  causa  et  artifex  summus,  sine 
cujus  cooperatione  et  gratia  nullus  actus 
est  meritorius  vits  eeternse,  seu  Deo  ac- 
ceptus. 


SERMO   PRIMUS 


QIOMODO    ELECTI   HIC   CIVES   ATQIE   FILII   DEI   SIXT,    ET   NIHILO   MIMS    PERECRl.M  : 
ET   DE    STABILITATE    ECCLESI.E. 


JAM  esds  cives  Sanctoruni  et  domestici 
Dei.  Ephes.  ii,  10. 

In  hodierna  epistola  verbis  brevissima, 
continentur  profundaj  sententia;  ac  salu- 
berrima  documenta  ;  et  pra-sertim,  quam 
copiosa  gratiarum  charismata,  seu  gratia) 
munera.  data  sint  ipsis  gentilibus  ad  fi- 
dem  Chiisti  conversis,  tempore  evangeli- 
ca;  legis. 

Primum  est,  quod  modo  non  suut  Iiospi- 
tes  et  advense,  juxla  sensum  prsehabitum  : 
quia  non  sunt  a  Deo  extranei  et  aversi 
atque  increduli,  sicut  ante  advenlum  Ghri- 
sli  fuerunt ;  sed  per  Apostolorum  doctri- 
nam,  et  per  Christi  gratiam,  per  Spiritus 
Sancti  piissimam  operationem,  facti  sunt 
(ccives  Sanctorum  et  domestici  Dei».  Facti 
sunt  enim  non  solum  servi  Dei  altissimi, 
sed  etiam  amici  ejus,  adoptivique  filii. 
,/Qa,i-i.i,i2.  juxta  illud  :  Quotquot  receperunt  eum, 
dedit  eis  potestatem  filios  Dei  fieri.  Lnde 
dicitur  ab  Apostolo  :  Omnes  filii  Dei  estis 
per  fidem  quee  est  in  Christo  Jesu.  Hinc 
Christus  in  Evangelio  Patrem  eeternum, 
Deum  omnipotentem,  sBppissime  vocat  Pa- 
frem  fideliuin.  dicendo  :  Scit  Pater  vester 
coelestis  quid  opus  sit  vobis  ;  el  rursus, 
Diligite  iiiimicos  vestros,  ut  sitis  filii  Pa- 
tris  vestri  qui  in  coelis  est ;  itemque,  Pa- 
ter  vester  coelestis  dabit  spiritum  bonum 
petentibus  se.  Postquam  enim  Deus,  Dei 
Patris  Filius,  factus  est  homo,  et  Unigeni- 
tus  Patris  summi  factus  est  hominum  fra- 


Gttlat.  iir 
26. 


MaUh.  M, 


/iid.v.i», 
t5. 
Luc.\i,  13. 


B  ter,  atque  in  terris  natus  ac  visus  est,  et  Baruch  m, 
cum  hominibus  conversatus,  decuit  Deum  '*" 
maximam  misericordiam,  opem  et  gratiam 
hominibus  exhibere  :  ita  ut  cives  Sancto- 
rum,  domestici,  familiares,  amici  ac  filii 
Dei  vocentur.qui  ante  conversionem  suam 
ad    Christum,   fuerunt    membra   ac    servi 
filiique  diaboli.  Hinc  gioriosissimus  prin- 
ceps  Apostolorum  in  exordio  secunda?  suse 
epistolse    loquitur    :    Maxima    et    pretiosa  iiPrfr.r.i. 
nobis  Deus  dona  donavit,  ut  per  hccc  effi- 
ciamini  divinae  consortes  naturse. 

C      Sed  quffri  polest,  quomodo  fideles  di- 
cantur  cives  Sanctorum  et  domestici  Dei, 
iion  hospites  et  advenae,  quum  Propheta 
Deuin  in  Psalmo  exorans  dicat  :  Xe  sileas,  Ps.  xx.win, 
quoniam  advena  ego  sum  el  peregrinus,  '''■ 
sicut  omnes  patres  mei.  Sacratissimus  quo- 
que  Petrus  in  prima  Canonica  sua  fideles 
affari  exorsus  :  Obsecro  (inquil)  vos  tan-    i  Peir. ». 
quam  advenas  et  peregrinos.  Unde  de  San-  "" 
ctis  scribit  apostolus  Paulus  :  Confitentes  HeOr.u.iz. 
quia  peregrini  et  hospites  sunt  super  ter- 
ram.  Et  sanctus  David  loquitur  Deo  :  Pere-  \Par.\\<x. 

D  grini   sumus    coram    te  et  advense,  sicut  ^^' 
omnes  patres  nostri. 

Ad  istud  est  duplex  responsio.  Prima, 
quod  fideles  electi  ac  virtuosi,  sunt  pere- 
grini  et  advenaj  quantum  ad  sseculum 
istud,  in  quo  sunt  sicut  in  via,  suspirantes 
ac  proficiscentes  ad  patriam  Beatorum. 
Etenim  mundus  iste  est  tanquam  carcer 
atque  exsilium  electorum.  Unde  dicit  Apo- 


346 


IN    FESTO   CATHEDR.E    S.  PETRI. 


SERMO   PRIMIIS 


ficbv.  xiit, 
IV. 


I/*(ir,  XXIX 
15. 


Gen.  XLvii, 
9. 


I  Tin 


Ps. 


Joann.  xiv 


stoliis  :  Noii  habeinus  Iir-  manentem  civi-  A 
tatein,  sed  futuram  iiR|uirimiis,  David  qiio- 
que  inquit :  Dies  nostri  quasi  umbra  siiper 
terram.  et  nulla  est  inora,  Hiiic  patriarelia 
Jacob  fatetur  :  Dies  peregrinationis  me;c 
super  terram,  parvi  et  inali  sunl.  Xon  au- 
tem  sunt  peregrini  et  advena?  quaiitum 
ad  militaiilcm  Ecclesiam,  in  qua  actiialilcr 
sunt,  et  cives  i|)sius  consislunt  per  lidcin 
et  caritatem,  Nam  el  ipsa  Ecciesia  civitas 
appellatiir,  de  qua  Iraclat  B.  Augustinus 
in  libro  dc  Civitate  Dci  :  quia  in  ca  esl 
Christianorum  cohabitatio,  per  unam  li-  B 
dem,  unamqiie  legcm  et  caritatem  uiiila. 
rndc  qui  sola  fidc  iii  Fk'clesia  sunt,  ct  iion 
caritate  ac  merito,  potius  sunt  dicendi  ci- 
ves  Babylonis,  id  est  civitatis  diaboli,  qua> 
est  ecclcsia  inalignorum,  quam  cives  Jeru- 
salem,  id  est  Ecclesiaj  militantis,  —  Alia 
responsio  est,  qiiod  fideles  electi  ac  vir- 
tuosi,  siint  civcs  Ecclesia)  (nt  dictum  est) 
militantis,  et  domestici  Dei,  loquendo  de 
domo  Dei  quam  habet  in  terris,  de  qua 
dicit  Apostolus  :  Scias  quomodo  oporteat 
te  in  domo  Dei  conversari,  qua;  est  Ec-  C 
clesia  Dei  vivi,  coluinna  et  firmamentum 
veritatis.  Peregrini  vero,  hospites  et  adve- 
n»  sunt  respectu  Ecclesia?  triumphantis, 
ad  quain  gradiuntur,  anhelant  et  gemunt; 
et  nondum  in  ea  sunt  nisi  per  spem  et 
meritum,  necdum  per  rem  et  prrcmium  : 
qua>  etiam  domus  Dei  vocatur,  juxta  illud 
Psalmistae,Beati  qui  habitant  in  doino  tua, 
Domine,  in  sa?cula  swculorum  laudabunt 
te.  De  qua  loquitur  Christus  :  In  domo 
Patris  inei  mansiones  multae  sunt, 

Secundum  documenlum  hujus  epistola?  D 
est,  quod  fideles  valde  stabili  fundamento 
innituntur,  videlicet  Christo  et  auctoritati 
Scripturarum  utriusque  Tcstamenti  :  quia 
per  fidem,  gratiam  et  virtutcs  sedificati 
sunt  mente  super  hoc  fundamentum,  id 
est  radicati  et  constabiliti  in  Christo  eos 
fundante  ac  sustentantc  per  dona  gratite 
suae,  non  sub  eis  per  aliquam  inferiori- 
tatem  jacente,  Hinc  tempore  tentationis 
ac  tribiilationis  non  ruunt  neque  vincun- 
tur  nisi   sponte  hoc  deserant  fundamen- 


tum,  nec  ad  aliquam  labuntur  perfidiam  ; 
sed  sufficienlissime  de  necessariis  ad  sa- 
lulem  doceiitur,  videlicet  de  credendis 
atqiie  agcndis,  quoniam  sacris  innituntur 
Scripluris  jiixta  expositionem  EcclesiiP  in- 
lellectis,  klcirco  de  homine  Deo  obediente 
ait  Salvator  :  Omnis  qui  audit  verba  mea  Matth.^n, 
et  facit  ea,  assimilabitiir  viro  sapicnti  qui  "  ' "  ' 
irdificavil  domum  suam  supra  petram.  Et 
descendit  pluvia,  et  venerunt  flumina,  fla- 
vcruiilijue  venti,  et  irrueriint  iu  domum 
illam  :  ct  non  cecidit  :  fundata  cniin  erat 
su[)ra  petram, 

Itaqiie  tempore  tribiilationis  ac  tentatio- 
nis  non  relinquamus  hoc  fiiiidamentiim, 
sed  ejiis  conservationem  et  opem  fervide 
iiivoceiniis,  atque  in  ejus  aiixilio  confida- 
nuis,  qiium  dicat  :  Invoca  mc  in  die  tribu-  Ps.xmx.is. 
lationis ;  eruam  te,  et  honorificabis  me, 
Ncc  putemus  nobis  fidem  et  spem  solam 
sufficere,  sed  festinemus  pra^cepta  iinple- 
re,  in  humilitate,  castitate,  patientia,  li- 
bcralitate,  misericordia,  justitia,  caritate, 
prudcntia  semper  proficere.et  perseverare 
usque  in  fineni  :  scienti  etenim  bonum  Jucob.i^-, 
et  non  facienti,  peccatum  est  illi,  Alioqui  "' 
assiinilabimur  fatuo,  et  corruentes  peribi- 
inus.Propter  quod  rursus  asserit  Cliristus: 
Omnis  qui  audit  verba  mea,  et  non  facit  Uatth.m, 
ea,  similis  erit  viro  stulto  qui  eedificavit  "'"'"'■ 
domum  suam  supra  arenam,  Et  descendit 
pluvia,  et  venerunt  flumina,  et  flaverunt 
venti,  et  irruerunt  in  domum  illam  ;  et 
facta  est  ruina  ejus  magna,  Omnes  nam- 
que  iniqui,  qui  creaturis  magis  quam  Cre- 
atori  per  affectum  inhaerent,utpote  aliquid 
diligendo,  faciendo  aut  omittendo  contra 
Dei  prsceptum,  a;dificant  doinum  suam 
siiper  arenam,  id  est,  cor  suum  figunt  in 
rcbus  carnalibns  et  caducis,  quae  instar 
arena>,  instabilia  cognoscuntur  :  de  quibus 
Salomon  protestatur,  Vanitas  vanitatum,  Ecck.\,i. 
el  omnia  vanitas.  Hinc  itaque  suinmum  et 
incommutabile,  infinitum  et  incompara- 
bile  illud  bonuni,  Deum  subliinem  et  be- 
nedictum,  super  omnia  summe  diligamus, 
desideremus,  colamus  ac  veneremur.  Et 
quidquid  ab  ejus  amore  nos  impedit,quid- 


IN   FESTO   CATHEDR.E    S.  PETni. 


SERMO   PRIMUS 


347 


quid  suo  lionori  repugnaf.  quidquid  ejus  A  Chrislum  prsecipue  sit  fundamentum  fide- 


contranatur  preeceptis,  non  minus  quam 
diabolum  ac  poenain  gehenn»  vitemus, 
odiamus  et  detestemur,  utpote  omnem  su- 
perbiam.avaritiam.gulam.  luxuriam,  iram. 
invidiam  atque  acediam. 

Tertium  documentum  est,  quod  hujus 
spiritualis  saluberrimae  axlificationis  lapis 
anguiaris  et  sumuuis  est  Christus,  in  quo 
universi  fideles  concurrunt  et  connectuu- 
tur.  De  quo  per  Isaiam  Deus  pra?dixit  : 
/s.  xsviii,  Ecce   ego    mittam    in    fundamentis   Sion, 


lium.  Nam  et  specialiter  dixit  ad  eum  pas- 
sione  instante  :  Tu  aliquando  conversus, 
confirma  fratres  tuos ;  et  alibi  :  Ego  dico 
tibi,  quia  tu  es  Petrus,  id  est  firmus  ac 
principalis ;  et  super  hanc  petram,  id  est 
tuse  fidei  firmitatem,  iino  super  te,  secun- 
dum  expositionem  S.  Hieronymi,  sedifica- 
bo  Ecclesiam  meam.  Postremo,  quam  ve- 
rum  sit  istud.apertissime  patet  in  Actibus 
.\postolorum,  ubi  beatissimi  Petri  excel- 
lentia  edocetur  :  qualiter  vertex  et  os  fuit 


Lhc.  XXII, 

.1/«»/i.xvi, 
18. 


lapidem  angularem,  probatum,  pretiosum.  B  Apostolorum,  principalis  et  efficacissimus 


1 /•«(/■.  II,  6, 
1  for.  X.  l 


Quod  princeps  .\postolorum  in  prima  sua 
inducit  Canonica.  Paulus  quoque  :  Petra 
(inquit)  erat  Christus.  Huic  igitur  lapidi. 
scilicet  Christo,  jungamur,  inhaereamus, ab 
ejus  soliditate  nihil  avellat  nos,  atque  in 
ipso  omnes  proximos  nostros  spiritualiter 
diligamus,  nec  avertamur  ab  aliquo  :  quia 
si  a  proximo  quocumque  per  rancorem 
avertimur.a  Christo  avertimur,et  perimus. 
Ouartum  douumentum  est,  quod  fideles 
sunt  templum  et  habitaculum  Dei,  quia 


in  pra?dicando,  multa  millia  Juda>orum 
eonvertens,  tamque  praepotens  in  miracu- 
lis,  quod  in  plateis  Jerusalem  ponebant 
infirmos  in  lectis,  quatenus  sacratissimo 
Petro  veniente,saltem  umbra  ipsius  obum- 
braret  quemquam  illorum  ;  et  sanabautur. 
Ipse  etiam  inter  .Apostolos  primus  fuit  qui 
convertit  gentiles  :  quia  ut  legitur  in  .\cti- 
bus,  Cornelius  centurio  fuit  vir  justus  et 
operibus  misericordife  valde  insistens,  qui 
vidit  in  plena  vigilia,  hora  diei  nona,  an 


Act.  ii-iv. 


/6iif.Y.I5, 
16, 


Ibhl.  X,  1 
el  seq. 


per  caritatem  et  gratiam  demoratur  in  eis.  C  gelum  Dei  introeuntem  ad  se.  prsecipien- 


\Joann. 
16. 


Joann.  xiv 
23. 


Nempe  qui  maiiet  iu  caritate,  in  Deo  ma- 
net,  et  Deus  in  eo.  Dominus  quoque  fale- 
tur  :  Si  quis  diligit  me,  sermonem  meum 
servabit;  et  Pater  meus  diliget  eum,  et  ad 
eum  veniemus,  et  mansionem  apud  eum 
faciemus.  Ecce  quanta  est  dignitas  liomi- 
nis  virluosi,  quia  totius  superbeatissimae 
Trinitatis  templum,  Ihronus  habitaculum- 
que  consistit. 

Pra^terea,  post  Christum,  etiara  ipsi  glo- 
riosi  Apostoli   dicuntur  fundamenta  fide- 


temque  sibi  ut  sanctum  apostolum  Pe- 
trum  vocaret  ad  se,  et  audiret  ab  eo  quae 
necessaria  sunt  saluti.  Quumque  B.  Petrus 
venissel  ad  eum,  et  ei,  scilicet  Cornelio 
centurioni,  et  congregatis  cum  eo  cognatis 
ejus  necessariisque  amicis,  fidem  Christi 
evangelizaret,  descendit  et  cecidit  Spiritus 
Sanctus  super  illos  in  specie  visibili,  nec 
solum  imple^it  eos  donis  gratiff  gratum 
facientis,  sed  etiam  quibusdam  donis  gra- 
tise  gratis  datae  :  nam  protinus  cceperunt 


lium,  quoniam  suis  doctrinis,  virtutibus  D  loqui  variis  linguis,  sicut    in    die    Pente- 
et  miraculis  roborant,  fundanl  et  sustinent      costes  .\postoli. 


Apoc.  x\i, 
14,   19,  iO. 

Ps.  LXXXVI. 
I. 


eos.  Unde  in  Apocalypsi  ait  S.  Joannes, 
quod  duodecim  sunt  fundamenta  civitatis. 
puta  Ecclesiae.  Et  in  Psalmo  cantatur  : 
Fundamenta  ejus  in  montibus  sanctis.  Et 
certum  est  quod  gloriosissimus  apostolici 
agminis  princeps,sanctissimus  Petrus,post 


Itaque  beatissimum  .Archiapostolum  hu- 
militer  invocemus,  congrue  honoremus, 
prscipue  diligamus,  ut  pro  nobis  jugiter 
intercedat,  quatenus  secundum  ejus  prae- 
cepta  et  documenta  atque  exempla  viva- 
mus,  proficiamus  et  perseveremus. 


348 


IN   FESTO   CATHEDR^   S.  PETRl.   —   EN.4RRATI0   IN   EVANGELltJM 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


DIXIT    JESUS    SIMONI    PETRO,    ETC.   Joann.  XXI,  15-19. 


H' 


[ISTORIA  evangelii  hodierni  contigit, 
quando  post  resurrectionem  suam 
/oaiin.xxi,  Christus  apparuit  septem  ex  discipulis 
ictscq.      gjijj.   ^jj  j^^gpg  Tiberiadis,  videlicet  S.  Pe- 

tro,  Joanni  et  Jacobo,  Tiiomffi  et  Nathana- 
eli,  et  aliis  duobus  discipulis.  Cum  quibus 
dum  manducasset,  Z*/>r(7  Jfsiis  SiDioiii  Pe- 
tro: Siinon  Joantiis/id  cst,fili  Joannis(sic 
etenim  pater  Petri  vocabatur),  diligis  me 
pius  his,  id  est  intensius  seu  magis  perfe- 
cte  ac  fervide  quam  alii  discipuli  mei  ? 
Videtur  hsec  qusestio  Cliristi  satis  mira- 

iCor.ii.ii.  bilis.  Onum  enim  dicat  Apostolus,  Nemo 
scil  quid  agalur  in  hoinine  nisi  spiritus 
ejus,  qualiter  potuit  Petrus  scire,  quod 
phis  Christum  amaret  quam  discipuli  alii? 

Ecck.i\,i.  Rursus.quum  Saloinon  protestctur,  Nescit 
hoino  an  sit  dignus  amore  vel  odio,  quo- 
modo  potuit  Petrus  scirc  se  Christum  dili- 
gorcquum  sit  certus  se  dignuin  esse  aino- 
re,  qui  scit  se  Christum  amare  ?  —  Et 
respondendum,  quod  propter  mysterium 
Christus  quiTstionem  hanc  fecit,  videlicct 
ad  insinuandum  quod  aliorum  prtelatus 
seu  aliis  prapficiendus,  debet  prEe  commu- 
ni  plebe  Deum  diligere,atque  in  omni  vir- 
tute  et  gratia  prfffulgere,  quatenus  de 
plenitudine  sua  valeat  subditis  communi- 
care,  eosque  instruere,  dirigere,  purgare, 
perficere. 

Dicit  ei  Pelrus  :  Etiain,  Doinine,  tii  svis 
quia  amo  te.  Paulo  ante  dixerat  Petrus  in- 
Afatth.  caute,  se  prirfercns  aliis,  Etsi  omnes  scan- 
dalizati  fuerinl  in  te,  cgo  nunquain  scan- 
dalizabor;nunc  vero  propriam  fragilitatem 
expertus,  ampliorique  discretione  ac  gra- 
tia  decoratus,  noii  audet  respondere  quod 
plus  amet  Jesum  quam  condiscipuli,  sed 
hoc  qiiod  sibi  coiistabat  respnndit,  dicens: 
«  Tu  scis  quia  aiuo  tCM.  Per  quod  doceinur 


XXVI,  33. 


A  non  prapferre  nos  aliis,  nec  de  illorum  in- 
terioribus  temere  judicare,  neque  in  du- 
biis  assertivum  seu  certum  dare  respon- 
suin.  Ciijus  oppositum  faciunt  quidam,  ne 
videantur  quid  ignorare. 

Bicit  ei  Jesus  :  Pasce  agnos  nieos,  id 
est, pastorem  fidelium  meorum  et  omnium 
hoininuin  temporis  tui  tc  pra?latuin  con- 
stituo,  utpote  generalem,  suminum  ac  ple- 
nuin  vicarium  meum,  super  universam 
militanlem  Ecclesiam.  Ac  si  dicat  :  Quo- 
niam  tain  inlense  me  diligis,  ut  ego  ipse 

B  conspicio.  aplus  cs  prt-efici  universis.  Ita- 
que  per  ha>c  verba  Christus  fecit  Petruin 
summum  pontificem,  et  totius  EcclesiaB 
caput,  sponsum,  hierarcham,  pra-latum. 

Dieit  ei  iterinii : Siiiion  Joannis,  diligis 
me  ?  Ait  illi  :  Etiam ,  Domine,  tu  scis 
i/iiia  amo  te.  Ouffritur.  an  Petriis  certitu- 
diiialiler  scivit  se  diligere  Christiiin.  l)i- 
cenduin,  quod  Apostoli  post  plenam  illain 
Spiritus  Sancti  receptionem  in  die  Pente- 
cosles  factam,  sciverunt  se  primitias  (id  no» 
est  prfecipua  dona)  Spiritus  Sancti  sorti-  "-■*■ 

C  tos,  atque  in  gratia  confirmatos  :  ideo  cer- 
liludinaliter  sciverunt  se  Christum  dilige- 
re  infuso  ainore.  Unde  Paulus  securissime 
dixit  :  Quis  nos  separabit  a  caritate  Dei  ]  ibid.  a. 
An  vero  post  receptionem  Spiritus  Saucti 
per  Christi  insufflationcm,  qua>  hanc  in-  juann.w, 
terrogationem  pra^cessit,  Apostoli  certilu-  ■■' 
dinaliter  sciverint  se  esse  in  caritate  et 
gratia    indesinenler,    quousque    Spiritiiin 
Sanctum  plenius  acceperunt  in  festo  Pen- 
tecostes,  non  est  adeo  certum.  Porro,  si 
Petrus  hac  vice  scivit  se  Cliristiim  dilige- 

D  re  infusa  ac  meritoria  dilectione,  hoc  fuit 
per  revelationem.Verumtamen  certum  est 
quod  Petriis  certissime  scivit  se  Christum 
diligere  quodam  aniore,  ulpote  vel  natu- 


•j 


IN  FESTO   CATHEDRJ:    S.  PETRI.   —   ENARR.\TIO    IN   EVANGELICM 


349 


Malll,. 
xwi,  iiy-7t. 


Joann.wu 
37. 
Ibid.  38. 


rali  et  acquisito,  vel  spirituali  atqiie  infu- 
so.  Experiebatur  namque  se  in  Cliristi 
amore  non  mediocriter  fpstuare,  prseser- 
tim  dum  eum  vidit  praesentem.sicut  quum 
dixit  haec.  Dicit  ei  Jesus  :  Pasce  agnos 
meos,  id  est,  fideles  verbo  instructionis, 
exemplo  virtuosap  conversationis,  mentis 
quoque  affectu,  sed  ct  temporali  (dum 
opus  est)  subsidio  ale. 

Dicif  ei  tertio  :  Simon  Joannis,  anias 
me?  Christus  prcedilectum  Petrum  suum 
de  dileclione  sua  ter  examinal  atque  in- 
terrogat,  quia  prseiatus  Deum  diligere  de- 
bet  cordiali  affectu.  affectuosis  sermoni- 
bus  et  caritativis  operibus;  et  item,  ut 
Petrus  trina  divini  amoris  professione,  fa- 
ciat  recompensam  pro  trina  illa  formido- 
losa  Cliristi  negatione :  atque  ad  insinuan- 
dum.  quod  ad  prselationem  promovendi, 
sint  frequenter  ac  diligenter  discutiendi 
et  considerandi,  an  sint  vere  idonei  et  in 
caritate  praecipui.  Contristatus  est  Petrus, 
quia  dixit  ei  tertio,  Amas  me?  A'idcbatur 
enim  quasi  Christus  responsionem  Petri 
non  approbaret.  Et  forsitan  Petrus  expavit 
quod  ideo  Christus  toties  verba  eadem  re- 
petivit,  quasi  veliet  ei  aliquid  prwnuntia- 
re  in  quo  ostenderetur  non  diligere  Chri- 
stum  :  quemadmodum  quando  fiducialiter 
dixit,  Animam  raeam  pro  te  ponam,  audi- 
vit  a  Christo  :  Non  cantabit  galius  donec 
ter  me  neges.  Et  dicit  ci : Domine,  tu  om- 
nia  scis,  non  solum  in  quantum  Deus,  per 
scientiam  increatam,  sed  etiam  secundum 
humanitatem  assumptam,  per  scientiam 
concreatam  ac  inditam  ;  tu  scis  quia  amo 
te,  ideo  non  oportet  te  amplius  interro- 
gare. 

Dicit  ei :  Pasce  oves  meas.  Ante  bis  di- 
xit,  Pasce  agnos  meos  ;  nunc  ait.  Pasce 
oves  meas.  Unde  per  agnos  intelliguntur 
incipientes,  pusilli,  nondum  perfecti;  per 
oves  autem.  perfecti,  qui  aliorum  spiritu- 
ales  sunt  patres.  Et  quia  pra?Iati  debent 
esse  parati  ad  moriendum  pro  Christo  et 
grege  sibi  commisso,  Christus  consequen- 
ter  prsedicit  Petro  suuin  martyrium. 

Amen,  amen  dico  tibi,  quum  esses  ju- 


A  nior  annis  quam  nunc,  quando  etiam  mo- 
ribus  junior  eras  quam  modo,  cingehas  te 
cingulo  materiali  circa  lumbos  tuos,  et 
amhulahas  uhi  vplebas,  pergendo  de  loco 
ad  locum  ad  libitum  tuum,  quia  non  eras 
ab  aliquo  vinctus.  Quum  autem  senueris, 
extendes  manus  tuas  ad  brachia  crucis, 
cui  appenderis  :  quod  utique  sanctus  Apo- 
stolus  promptissime  fecit  ex  caritate  et 
fortitudine  animi.  secundum  rationem  et 
appetitum  superiorem:  ef  alius  te  cingct, 
id  est,  apparitor  seu  minister  Neronis  im- 

B  peratoris  ligabit  te  in  urbe  Roma,  ante- 
quam  te  educat  ad  mortem :  ef  ducet  te 
quo  tu  non  vis,  id  est  ad  locum  passionis, 
acerbitatemque  mortis,  quam  secundum 
naturalem  et  sensitivum  appetitum  horre- 
bis,  quamvis  secundum  rationem  et  intel- 
lectivum  appetitum  eam  libentissime  pa- 
tieris,  cupiens  dissolvi  a  corpore  et  esse  PhiUpp.i, 
mecum  in  regno.  Verumtamen  appetitus  "'' 
inferior  fuit  in  S.  Petro  finaliter  subdilus 
rationi,  quia  per  virtutes  morales  fuerunt 
in  eo  passiones  rationis  judicio  perfecte 

C  subject8e,ita  quod  non  timuit  mortem,nec  Afatih.^i, 
eos  qui  corpus  occidunt,  immoderate.  Sed  '*' 
primi  motus  non  sunt  in  nostra  potestate  : 
propter  quod  Paulus  apostolus  decoJJan- 
dus,  fecit  sibi  oculos  circumligari,  ne  ve- 
nientem  gladium  cernens,  pateretur  subi- 
tum  motum  naturalis  timoris  morfis. 

Consequenter  Evangelista  exponit  hsec 
verba  :  Hoc  autem,  id  est  praeinducta  pa- 
rabolica  verba,  dixit  Jesus,  significans 
(jua  luortc  clarificaturus  esset  Deum,  id 
est,  quale  martyrium  esset  passurus,  per 

D  quod  Deum  honoravit,  moriendo  pro  fide, 
veritate  et  cultu  ipsius.  Quemadmodum 
enim  justi  clarificant  Deum  sua  virtuosa 
conversatione.  quia  per  eam  protestantur 
et  opere  pandunt.  quod  Deus  sit  sanctus, 
excelsus  et  justus,  cui  tam  reverenter  vir- 
•tuoseque  serviunt ;  ita  pro  fide  atque  ju- 
stitia  moriendo,  ipsum  martyrio  suo  cla- 
rificant,  quia  per  illud  demonstrant  et 
contestantur,  quod  Deus  sit  tantae  dignita- 
tis.  tamque  infallibilis  veritatis  et  fequita- 
tis,  quod  potius  sit  moriendum  quam  ab 


330 


I.N    FESTO   CATHEDR.K    .S.  PETIU. 


SERMO    SEf.l'NDl'S 


I 


eo  iHT  veritalis  ncgationfm  aut   institiae  A  lus  :  In  omni  fidncia  magnificabitur  Chri-  Phnipp. 
clerelictioniMii  aliqnaliter  rccedentlnm.  Pro-      stus  iii  corpore  meo,  sivc  per  vitam,  sive 
pter  quod  ad  Philippenses  scribit  Aposto-      per  mortem. 


SERMO   SECUNDUS 


QIOMODO    BO.NORIM    l'.VSTORUM    CONDITIONES    PR.EI..\TI    DEBENT   H.VBERE, 
ET   OVIUM,    SIBDITI. 


D 


IXIT  lesus  Petro  :  Pasce  agnos  meos. 
Joann.  xxi,  15,  16. 

In  verbis  his  paucis  docet  Salvator,quid 
pertineat  ad  praelatum  et  ad  omnes  qui 
curam  habent  animarum,  quid  item  ad 
subditos.  Ad  eos  itaque  qui  aliis  spiritua- 
liter  praesunt,  pertinet  paseere  eos.  Quod 
principaliter  inteliigendum  est  de  spiritu- 
ali  nutritione:qu;e  nutritio  est  subditorum 
instructio,  gubernatio,  purgatio  a  peeeatis, 
deductio  ad  virtutes.  praeservatio  seu  cu- 
stoditio  a  daemonum  tentamentis  et  ani- 
marum  periculis.  Hinc  per  Jeremiam  lo- 
/er.  111, 15.  quitur  Deus  :  Dabo  vobis  pastores  juxta 
cor  ineum,  et  pascent  vos  scientia  et  do- 
ctrina. 

Denique  ad  hanc  spiritualem  subdito- 
rum  nutritionem  multa  sunt  necessaria. 
Primum  est,  ut  pastor  eos  agnoscat,  id 
est,  mores  eorum  consideret,  peccata  in- 
quirat,  vitam  perpendat  :  ut  sciat  qualiter 
omnes  et  singulos  debeat  informare,  corri- 
pere,  spiritualiterque  curare,  hoc  est,  a 
peccatis,  quee  sunt  animarum  laesiones  et 
mors,  emundare.  Pastor  quippe  est  medi- 
cus  animarum  :  idcirco,sicut  medicus  cor- 
porum  diligenter  considerat  infirmitates 
et  vulnera  languidorum,  ut  juxta  illorum 
exigentiam  apponat  remedia;  sic  pastor 
et  custos  animarum,  mores  et  vitia  subdi- 
torum  perpendere  dcbet  suorum,  atque 
secundum  ea  ipsis  tradere  documenta,eoi- 
reptiones  et  correetiones.  Ideo  Saloraon 
unicuique  spiritualiter  praesidenti  ait  :  Di- 
ligenter  agnosce  vultuin  pecoris  tui,  tuos- 


Prov.x%\u 
23. 


B  que  greges  considcra.  In  quibus  verbis 
per  vultum  pecoris  inteiligitur  conscien- 
tia  inferioris,  quam  curatus  pro  posse  suo 
debet  discutere  :  quod  praecipue  fit  in  con- 
fessione.  Christus  quoque  contestatur  :Bo-  joann.  x, 
nus  pastor  proprias  oves  vocat  nominatim.  "•'• 
Ex  his  etiam  innotescit,  quod  sicut  medici 
corporum  sunt  causa?  mortis  morientium 
infirmorum  quos  susceperunt  pro  posse 
curandos,  nisi  praetacto  modo  eorum  infir- 
mitates  considerent;  sic  curati.sunt  coram 
Deo  causfe  seu  rei  vitiorum  atque  damna- 

C  tionis  pereuntium  subditorum,  nisi  prae- 
fato  modo  considerent  cos. 

Secundo.ad  spiritualem  subditorum  nu- 
tritionem  necessarium  est,  eos  de  creden- 
dis  et  agendis  ac  evitandis  instruere,  ex- 
ponendo  et  praedicando  eis  prcccepta  Dei 
et  Ecclesiae  ac  Scripturas,pr;esertim  Evan- 
gelia  et  sermones,  Hinc  Christus  ait  Apo- 
stolis,  et  in  eorum  persona  cunctis  suis 
vicariis  ac  pr;elatis,  Vos  estis  lux  nuindi  :  ji/aiik.y, 
quia  videlicet  illuminare  debent  populos  '*• 
sibi  commissos,  modo  praetacto,  de  neces- 

D  sariis  ad  salutem,  Ideo  Timotlieo  scripsit 
Apostolus  :  Attende  exhortalioni  et  doctri-  i  rim.iv, 
nae.  Et  Propheta  dixit  ad  Dominum  :  Doce-  "^^  ^  ,5 
bo  iiiiquos  vias  tuas,  et  impii  ad  te  con- 
vertentur.  Quod  quam  meritorium  sit  et 
salubre,  constat  ex  eo  quod  Danieli  Ga- 
briel  ait  archangelus   :  Qui    ad  justitiam  Dan.jn.i. 
erudiunt  multos,  quasi  stelke  fulgebunt  in 
perpetuas  aeternitates. 

Tertio    necessariuin    est,   delinquentes 
corripere  atque   corrigere,   et   unieuique 


! 


I 


IN   FESTO   CATHEDR^    S.  PKTRI,    —   SERMO   SECUNDUS 


351 


subdilo    peccatori    spiritualem    raedelam  A  beatissimus  Petrus  apostolus  inclyte,  ex- 


suarum  culparum  curativam  provide  adhi- 
bere.  Quamvis  etenim  omnes  Christiani 
ad  correptionem  teneantur  fraternam,  in 
quantum  correptio  illa  actus  est  caritatis, 
pastores  tamen  et  prsesidentes  pra?cipue 
obligantur  ad  eam,et  non  sokmi  secundum 
quod  est  actus  caritatis,  sed  etiam  prout 
est  actus  justitia?.  Nec  solum  debent  delin- 
quentes  verbis  corrlpere,  sed  et  poenas, 
disciplinas  et  satisfactiones  eis  infligere 
sive  injungere.  Quemadmodum  autem  di- 


celienter  et  gloriose  implevit,  sicut  in  Ac- 
tibus  Apostolorum,  et  in  ejus  Legenda,  Iti- 
nerario  quoque  S.  Clementis,  describitur. 
Ipse  itaque  in  primis  oves  sibi  commissas 
cognovit.  Et  quoniam  sibi  totus  mundus 
commissus  fuit  (nam  universis  hominibus 
est  pra>latus),  ideo  totius  mundi  homines 
pro  suo  posse  consideravit,  universis  quo- 
que  et  singulis  quantum  sibi  fuit  possibi- 
le,  nitebatur  succurrere  per  se  ipsum  et 
per  suos  discipulos,  quos  ad  diversas  re- 


versa  corporum  vulnera  variique  languo-  B  giones  misit  ad  prsedicandum,  utpote  ad 


res  alia  et  alia  requirunt  medicamenta, 
imo  quod  unam  infirmitatem  curaret,aliam 
plus  augeret  et  mortem  induceret ;  sic  di- 
versa  peccata  diversimode  sunt  curanda. 
Peccatores  quoque,  secundum  quod  diver- 
simode  exsistunt  dispositi,  aliter  et  aliter 
sunt  sanandi,  hortandi,  corripiendi  et  ca- 
stigandi.  Quidam  namque  sunt  dura>  cer- 
vicis  et  obstinati  in  vitiis,et  publice  gravi- 
ter  peccant  ac  alios  scandalizant  :  idcirco 
sunt  acrius  corripiendi  ac  corrigendi.  Alii 


Hispaniam,  Galliam,  Africam,  Germaniam, 
et  per  urbes  Italia;  provinciarumque  alia- 
rum.  Insuper  omnes  homines  illuminavit 
et  informavif  pro  posse  per  suam  ac  di- 
scipulorum  suorum  prajdicationem,  per 
epistolas,  per  ordinationes  et  ecclesiasti- 
cas  sanctiones.  Primo  enim  constantissime 
pra^dicavit  in  civitate  Jerusalem,  deinde 
in  diversis  urbibus  Judsse  et  Galilaeae  at- 
que  Samarise ;  deinceps  ccepit  gentilibus 
prffidicare ;  atque  ut  S.  Clemens  Papa  te- 


sunt  verecundi,  flexibiles  bonaeque  indo-  C  statur,  ipse  tanquam  splendidissimus  sol 


lis,  et  qusedam  bona  in  se  gesta  habentes 

qui  mitius  sunt  tractandi.Hinc  ad  Timothe- 

iir;,rt.iv,  um  dicit  Apostolus  iPrtedica  verbum,insta 

^'  opportune,  importune,  argue,  obsecra,  in- 

iThcss.y,  crepa  in  omni  patientia;  et  alibi,Corripite 

'*'  inquielos,  consolamini  pusillanimes,  susci- 

pite  infirmos,  patientes  estole  ad  omnes. 

Sunt  demum  alia  multa  ad  spiritualem 

subditorum  nutritionem  et  gubernationem 

necessaria,  utpote  :  pro  eis  Deum  jugiter 

ac  ferventer  orare,  pericula  eis  imminen- 


ab  oriente  ingressus  est  occidentem,  et  te- 
nebras  occiduarum  fugans  regionum,  luce 
fidei  et  claritate  sapientise  ac  evangelicse 
legis  occidentalem  mundi  partem  copio- 
sissime  illustravit. 

Prseterea,  qiiamvis  visceribus  caritatis 
ac  pietatis  tolus  esset  repletus,  nihilo  mi- 
nus  in  increpando  et  corrigendo  delin- 
quentes,  strenuus  valde,  justus  rigorosus- 
que  fuit.  Unde,  ut  in  Actibus  legitur,  dum 
piinii  illi  devotissimi  Christiani  sub  regi- 
tia   observare    et  eis    talia  nuntiare  ;   eos  D  mine  bealissimi  Petri  et  aliorum  Apostolo- 


Joann.  x. 
II. 


etiam  ab  invisibilibus  hostibus,  scilicet 
deemonum  tentationibus,  custodire  ;  nec 
solum  eos  instruere  verbis,  sed  virtuosis 
quoque  et  exemplaribus  actibus  ac  fama 
laudabili ;  sed  et  corporalia  subsidia,  seu 
victui  necessaria  ministrare  eisdem  pro 
posse,  tempore  opportiino,  et  si  opus  fue- 
rit,  vitam  pro  eis  exponere,  quum  Chri- 
stus  fateatur  :  Bonus  pastor  animam  suam 
dat  pro  ovibus  suis. 
Preeterea  praememoratos  actus  pastorales 


rum  in  Jerusalem   communem   ducerent 
vilam,et  venditis  possessionibus  suis,  pre-  ac/.iv,.3i- 
lium  eariim  ponerent  ante  pedes  Aposto-  ^'' 
lorum  in  communem  fidelium  usum,  fuit 
ibi  vir  nomine  Ananias,  qui  vendito  agro /in/. v,  i  ei 
suo,  aliquid  reservavit  sibi  occulte  de  pre-  ^"'^' 
tio,  conscia  sua  uxore.  Sed  gloriosissimum 
principein  Apostolorum  factum  illud  non 
latuit,  quoniam  Spiritus   Sanctus  ei   hoc 
revelavit.  Quumque  S.  Petrus  virum  illum 
increparet,  dicendo,  Auania,  cur  tentavit 


332 


IN   FESTO   CATHF.DR.F,   S.  rETRI.   —   SF.RMO   SECUNDUS 


Satanas  cor  luum,  menliri  to  Spiritui  San- 
clo  ?  non  es  menlitus  lioniinibus,  seci  Ueo  ; 
audiens  Ananias  ha>c  veiba,  corruens  pro- 
tinus  exspiravit.  Dciiuie,  posl  lioras  quasi 
trcs,  uxor  Anania"  nesciens  qni(i  suo  acci- 
dcrit  viro,  et  inlerrogala  a  S.  Pi'tro  lie 
quanlitate  prctii  agri  sui  venundati,  quuin 
meiuiosuin  daret  responsum  el  super  iioc 
increparclur  a  Petro,  cecidil  stalim  el  ex- 
spiravit. 

Amplius,  ex  verbo  Chrisli  in  Ihemate 
posilo,  quo  credeiites  in  se  nomiiial  oves, 
dicendo,  Pasce  oves  meas  ct  agnos,  do- 
cemur  quales  esse  debeant  Ciiristiani,  si 
voiuerint  csse  veri  discipuli  Saivatoris 
et  filii  gratice  ac  saiutis.  Oportet  cnim  ut 
habeant  laudabiies  ovium  proprietates. 
Quarum  prima  est,  quod  oves  sunt  anima- 
lia  simpiicia,  innocentia,  feiie,  doio  et  ira 
carentia.  Sic  Christianos  oportet  esse  sim- 
piices  columbina  simpiicitate,  hoc  est  abs- 
que  vulpina  calliditate  ct  fraudulenta  du- 
Pioi.  XIV,  piicitate  :  quia  ut  Salomon  ioquilur,  Vir 
versulus  odiosus  est.  Et  Psaimista,  Vi- 
rum  (inquit)  sanguinum  et  doiosum  abo- 
minabitur  Dominus.  Unde  et  Christus  in 
Evangeiio  :  Estote  (ait)  simpiices  sicut  co- 
iumbje.  Quum  enim  simiiitudo  sit  causa 
amoris,  et  Deus  sit  summe  siinpiex,  sin- 
cerissimus,  tranquiliissimus  atquc  puris- 
simus  :  constat  quod  homo  tanto  pius 
piaceal  Deo,  quanto  omni  duplicitate  et 
caliiditate,  fraude  commotioneque  irse  fu- 
erit  purior ;  et  tanto  pius  displiceat  Dco, 
quanto  dupiicior,  nocentior,  dolosior  aut 
iracundior  fuerit.  Hinc  in  Ecciesiaste  scri- 
Ecde.xii,  bitur  :  Ne  sis  velox  ad  irascendum,  quia 
'"•  ira  in  sinu  stulti  requiescit.  Et  denuo  Sa- 

Pior.xsvii,  iomon  ioquitur  :  Ira  non  habet  misericor- 
*•  diam,  nec  erumpens  furor ;  et  impetum 

concitati  spiritus  ferre  quis  poterit?  Ex 
quibus  ostenditur,  quod  voiens  Deo  piace- 
re,  et  inter  proximos  ac  domesticos  ama- 
biiiter  et  pacifice  ac  exemplariter  conver- 
sari,  vaide  necesse  habel  iram  reprimere, 
irascendique  usum  prorsus  abjicere.  Unde 
quidam  sanctus  eremita  asserit,  qiiod  ho- 
mo  iracundus  non   piacet  Deo,  eliam   si 


17 
Ps.  V 


Matth 
16. 


A  morluos  stiscitet;  et  rursus,  Sicut  fumus 
iiospitem  expeliit  a  domo,  sic  iracundia 
Spiritum  Sanctum  de  corde.  Item  necesse 
esl  Christianos  esse  innocentes, id  est,nuiii 
nocentes  scandalizando,  aut  damna  sive 
iniurias  irrogando,  ut  impieant  illiid  To- 
bia'  :  Quod  al)  alio  oderis  fieri  libi,  vide  J'c-6.  iv,i6. 
nc  tu  aiiquaiido  aiii  facias.  Nec  hoc  quis 
putet  siifficere,  sed  oporlet  proximos  a-di- 
ficare,  corripere  et  juvare,  ut  impieamus 
quod  prtecipit  Christus  :  Omnia  quaecum- i)/«»/i.vii, 
que  vultis  ut  faciant  vobis  iiomines,et  vos  ''• 

B  iacile  eis;  ha?c  est  enim  iex  et  Propiietse, 
id  est,  in  hoc  consistit  ac  impietur  doctri- 
na  legis  et  Prophetarum.  Imo  et  naturaiis 
iex  ista  requirit  ac  dictat. 

Secunda  proprietas  ovium  est,  quod  fa- 
ciliter  dirigunlur  juxta  volunlalem  pasto- 
ris,  et  qiio  tendeiil  bacuium,  illuc  mox 
gradiuntur  ac  pascua  sumunt.  Sic  Chri- 
stiani  suis  superioribus  ac  praeiatis  in  ii- 
cilis  ct  iionestis  debent  prompte  et  assidue 
obedire,  et  non  instar  canum  remordere, 
indignari  et  furere,  sed  eorum  informati- 

C  ones   gratanter  suscipere,  correptionibus 
oblemperare,  directionibus  gubernari,  et 
superiores  suos  speciaiiter  amare  ac  vene- 
rari,  quemadmodum  ait  ad  Hebrseos  Apo- 
stoius  :  Obedite  pra^positis  vestris  et  sub-  Hebr.  xm, 
jacete  iilis ;   ipsi  enim  pervigiiant  quasi ''• 
ralionem  pro  animabus  veslris  reddituri. 
Alibi  qiioque  :  Rogamus  vos,  fratres,  ut  \Thess.i, 
noveritis  eos  qui   iaborant   inter  vos,  et'-'"^ 
pra?sunt  vobis  in  Domino,  et  monent  vos, 
ut  habeatis  iilos  abundantius  in  caritate 
propter  opus  eoruin ;  pacem  liabete  cum 

D  iilis.  Itaque  qui  rebeiies  sunt  Deo  et  ejus 
vicariis  superioribus  suis,  transgrediendo 
pra>cepta  Dei  atque  Ecciesiffl,  non  sunt 
oves  Christi,  sed  canes  diaboii,  de  quibus 
ioquitur  Pauius  :  Videte  canes,  videte  ma-  nii:pp.m, 
ios  operarios,  videte  concisionem.  ■• 

Tertia  ovitim  proprietas  est,  magna  ea- 
rum  utilitas  atque  fecunditas.  Nam  iana, 
pelle,  iacte,  carne,  proie,  fimo  prosunt 
hominibus.  Sic  Christiani,  quum  sint  (jux- 
ta  doctrinam  Apostoli)  invicem  membra,  Ephes.w, 
et  unum  mysticum  corpus  Christi,  debent  ^^" 


IN  FESTO  CATHEDRJ:  S.  PETRI.  —  SERMO  TERTIUS 


3^53 


sibi  invicem  verbo,  rebus,  exemplis,  fa- A  demnatur,  prava  actio  qualiter  punietur? 


ma  operibusque  proficere,  et  opera  mise- 
ricordiae  tam  spiritualia  quam  corporalia 
exercere,  ut  sint  arbores  fructuosae,  et  per 
opera  virtuosa  Deum  jugitcr  venerentur  : 
quia  ut  ait  Salvator,  Omnis  arbor  quae 
non  facit  fructum  bonum,  excidetur  et  in 
ignem  mittetur.  Quod  si  infecunditas  con- 


Itaque  beatissimum  principem  apostoli- 
ci  ordinis  intime  diligamus,  veneremur  ac 
invocemus,  ut  gratiam  et  virtutem  nobis 
a  Deo  impetrare  dignetur,  quibus  tanquam 
veraciter  oves  Christi,  in  omni  humilitate, 
caritate  et  obedientia,  Deo  et  ejus  vicariis 
subditi  simus. 


SERMO  TERTIUS 


DE   PRINCIPATl    APOSTOLATUS   PETRI.   ET   DE   QIADRUPLICI    SEDE   AUT   POTESTATE   EJUS. 


r 


'NTUITUS  Jesus  Simonem  Petriim,  di- 
jcit  :  Tu  vocaberis  Ceplias.  Joann.  i,  42. 
Quemadmodum  Venerabilis  Beda  testa- 
tur,  intuens  Jesus  oculo  eorporali  faciem 
Petri,  oculo  interiori  vidit  mentis  ipsius 
sinceritatem,  simplicitatem,  atque  (secun- 
dum  Ambrosium)  magnanimitatem  ejus 
immeusam  :  propter  quod  prjedixit  eum 
esse  futurum  praelatum  totius  Ecclesiae. 
Erat  namque  B.  Petrus  etiam  ex  naturali 
sua  dispositione,  et  multo  plus  ex  gratiosa 
Spiritus  Sancti  coliatione.  vir  praecipuae 
sinceritatis.  columbiiice  omiiino  simplici- 
tatis,  et  valde  praeclara'  inagnanimitatis  : 
quod  utique  ex  omnibus  verbis  ejus  tam  in 
Evangelio  quam  in  Actibus  Apostolorum 
et  in  suis  epistolis  faciliter  potest  conside- 
rari.  Gonvenienter  itaque  Christus,  Sapi- 
entia  Dei  Patris,pra?fecit  Petrum  uuiversae 
/oann.Mi,  suae  Ecclcsiae,  dicens  :  Pasce  oves  meas.  In 
*'■  quibus  verbis  sicut  nihil  determinatur,sic 

nihil  excipitur,  sed  universa  designantur; 
atque  ut  S.  Bernardus  libro  de  Considera- 
tione  subtiliter  atque  catholice  docet,  uni- 
tas  in  uno  pastore  unoque  grege  a  Domino 
commendatur.  Et  quamvis  factum  sit  is- 
tud  post  Christi  resurrectionem.tamen  an- 
te  suam  passionem  ipse  prtesignavit  istud 
Ibid.  1, 42.  futurum,quum  dixit  ad  Petrum :  «Tu  voca- 
beris  Cephas  ».  Cephas  quippe.principalis 
seu  caput  vel  capitaneus  interpretatur. 

T.  31. 


B  Praeterea,  de  incathedratione  beatissimi 
Petri,  hoc  est  de  promotione  et  exaJtatione 
ejus  ad  pontificiale  fastigium,  hodie  festi- 
vitatem  agit  Ecclesia.  Quocirca  sciendum, 
quia  ut  praecipuus  ille  doctor, dominus  Pe- 
trus  de  Alliaco  cardinalis,  in  libro  suo  de 
Ecclesiastica  potestate  testatur,  quamvis 
Petrus  immediate  a  Christo  acceperit  ple- 
nitudinem  ecclesiasticae  potestatis  et  au- 
ctoritatis  super  universalem  Ecclesiam, 
taineii  post  Christi  ascensionem  et  Spiri- 
tus  Sancti  infusionem  non  statim  constituit 

C  sibi  sedem  in  speciali  aliquo  loco.  sed  hinc 
inde  gradiebatur  prtedicando  diversis  in 
locis,  per  tres  aut  quatuor  circiter  annos. 
Deinde,  quum  per  copiosa  et  gloriosa  mi- 
racula  Antiochiam  pro  parte  maxima  con- 
vertisset,  atque  (ut  legitur)  Theophilum 
Antiochenae  civitatis  principem  perduxis- 
set  ad  fidem,  filium  ejus  diu  defunctum 
resuscitando,  ipse  Theophilus  cum  aliis 
multis  millibus  baptizatus,  ceterique  cum 
eo  conversi,  pulchram  fabricaverunt  ec- 
clesiam.  In  cujus  medio  excelsam  cathe- 

D  dram  collocantes,  posuerunt  et  sublima- 
verunt  sanctissimum  Petrum  in  ea,  ut 
videri  et  audiri  ab  omnibus  posset  in  ipsa. 
Sicque  B.  Petrus  septem  annis  pra?fuit  ibi. 
Quumque  Simonem  magum  penitus  su- 
perasset  ac  confutasset,  el  Simon  ille  iter 
arripuisset  ad  Romam,  ut  ibi  deciperet  ho- 

23 


334 


IN  FESTO  CATHEDR^  S.  PETBI.  —  SERMO  TERTIUS 


mines,  S.  Petrus  hoc  cognito,  relicta  sede 
Antioclieiia.  post  Sinioiiem  illiini  eii^pil 
proficisci  Komani,  el  in  ca  conslilncns  si- 
bi  sedem,  viginti  quinque  annis  praesidens 
fnit  ibidein.  De  prima  tamcn  incathcdra- 
tionc  gloriosissimi  hiijns  Apostoii,  iiunc 
prsesertim,  nt  dicitur,  feslivitas  celebra- 
tur,  quoiiiani  tunc  prtclali  Ecclesi.T  ca^pe- 
ruiil  iioii  soluin  digiiilate  cl  fama.sed  loco 
etiam  exaltari. 

Insuper  Christus  pra-electum  el  prifdi- 
lecluin  suuin  Pelruin  mulliplicilcr  ac  ini- 
rabiliter  exaltavit  in  niundo  isto  et  in 
mililanli  Ecclcsia,  mnltoque  gloriosius  ac 
inulliplicins  euin  subiiinavit  in  ca'lo  cl  in 
Ecclesia  triumphanli. 

Est  etenim  quadriiplcx  sedes,  dignitas 
seu  potestas.  Prima  est  sedes  ponlificialis; 
secunda,  regalis  ;  tertia,  judicialis  ;  quar- 
ta,  magistralis.  Itaque  in  priina  sede  seu 
cathedra  siiblimatus  et  inthronizatus  est 
Petrus  a  Deo  atque  hominibus.  Chrislus 
Jonnn.xxi,  nauique  dicendo  ad  euni,Pasce  oves  nicas, 
*"•  fecit  eum  summum  Pontificem.  Et  quia 

per  verba  illa  prrefccit  eiim  toti  Ecclesise, 
per  eadem  contulit  ei  pleniludinem  eccje- 
siasticae  potestatis.  Sicque  fuit  in  Petro 
sanctissimo  vcrtex  ac  plenitudo  tam  s;ecu- 
laris  quam  spiritualis  potestatis.  El  ha?c 
ipsa  potestatis  ecclesiasticee  plenitudo  ac 
apex,  fuit,  est  el  erit  in  quolibet  succcsso- 
re  S.Pelri  lcgilinio,Romano  Pontifice.IIinc 
equidem  dominus  Papa  potest,  dum  ratio- 
nabilis  causa  occurrit,  regeni  inulilem  re- 
gno  privarc,  et  illud  idoneo  dare ;  potest 
quoque  imperatorem  deponere,  et  cjus 
eleclionem  cassare.  Ideo  Petrus  sedit  eliam 
in  calhedra  seu  throno  regali,  et  cuuctis 
regibus  fuit  superior. 

Sedit  item  in  cathedra  judiciali,  quoni- 
am  potcstas  ligandi  cl  solvendi,excomniu- 
nicandi,proniovendi  ac  deponendi  omnem 
ecclesiasticum  prEelatum  ac  viruni,  ei  a 
Christo  ante  passionem  ejus  specialiter 
esl  promissa,  dicente  ad  Pelruni  Chrislo  : 
Maith.xxi,  Tibi  dabo  claves  regni  coeloriim;  et  quod- 
'"•  cumque  ligaveris  super  terrani,  ctc.  Alque 

post  passionem  Chrisli,  Pctro  est  a  Chri- 


A  slo  realiler  dala,  qunm  dictum  est  ei,  Pa- 
sce  ovcs  ineas,  lioc  est,  universorum  fide- 
liiim  pastorem,  priplatum  judiccmque  te 
modo  constituo.  Sedil  etiam  sacratissimus 
Pelrus  in  solio  sen  cathedra  magistrali, 
qiiia  lotius  orbis  fuit  magisler,  paler,  hier- 
arclia  ct  prsesnl.  Pontifex  namque  est  do- 
clor  populi  sibi  conimissi,  juxta  illnd  in 
priina  ad  Tiniotlienm  :  Oporlct  episcopum  irim.ui,». 
irreprehensibilem  esse,  sobrium,  pruden- 
teiii,  ornalum.  pudicum.  hospitalem,  do- 
ctorem.  —  Ob  lianc  supciiialuralcm,  adnii- 

B  randam  ac  multiplicem  poteslatem  et  di- 
gnitatcm  Petro  a  Christo  collatam,  asserit 
S.  Clemens  Papa,  quod  tolns  inundus  fuit 
inferior  Petro,  quum  ipse  totius  mundi 
pater  fuerit  el  prselatus. 

Denique  sancla  Ecclesia  ler  in  anno  agit 
solcnnitatem  de  S.  Pelro,  propter  praeha- 
bita,  utpote,  quoniam  princeps  fuit  Apo- 
stolorum,  ct  totius  Ecclesiae  caput,  spon- 
sus,  paler  et  rector. 

Prseterea,  sicut  ex  Itinerario  S.  Clemen- 
lis  habetur,  civitas  Antiochena  interdum 

C  suscepil  Pctrum,  et  ejus  prsedicationi  as- 
sensit.  Sed  Petro  absenle,  supcrveniens 
Simon  magus,  pcr  magicas  suas  fallacias 
populum  Antiocheiium  in  tanluni  avcrtil 
a  S.  Pelro,  quod  euiii  redeunlem  contumc- 
liis  affecerunt  :  imo  et  quadam  vice  sum- 
mitatcm  capillorum  capitis  ejns  abrase- 
runt.  Quod  quia  principi  Ecclesije  in  ejus 
et  fidei  christianee  contumeliam  est  infli- 
ctiim.  placuit  omni  clero  ul  sibi  coronam 
iii  snperiori  facerenl  capitis  parte,  ad  Dci 
et  S.  Petri  honorem.  Postmodum  Antioche- 

D  na  civilas  cognilis  Simonis  niagi  nequitiis, 
Pctro  ad  se  redeunti  cum  niagna  humili- 
tate  et  reverentia  obviavit,  poenitentiam 
agens,  veniam  poscens;  obtuleruntquc  Pe- 
tro  ouines  languidos  et  obsessos.  Quos 
dum  beatissimus  Pelrus  ante  se  poni  jus- 
sisset,  et  super  eos  nomen  Doniini  invo- 
casset,  descendit  lux  copiosa  de  ccelo,  et 
apparuit  populo:  slatimque  omnes  fuerunt 
curali,  et  accurrenles,  S.  Petri  osculaban- 
tur  vestigia.  Tunc,  ut  legitur,  plus  quam 
decem  millia  hominum  in  Antiochia  in- 


IN   FESTO   CATHEDR.E    S.  PETRI. 


AD    UELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


355 


fra  unum  mensem  acceperunt  Baptismum. 

Postremo, sicut  ex  evangelio  hodierno,  et 
ex  plurimis  totius  Evangeiii  locis  proba- 
tur,  S.  Petrus  prse  ceteris  Apostolis  luil  in 
Christi  amore  ferventior,  in  fide  constan- 
tior,  in  allocutione  frequentior.  Fuit  quo- 
que  in  fraterna  caritate  mirabiliter  plenus, 
aestuans  et  perfectus.  Unde  B.  Clemens 
affirmat,  quod  habuit  immensam  carita- 
tem  ad  omne  genus  humanum. 

Itaque  praetactas  hujus  felicissimi  do- 
ctoris,  patris  et  principis  nostri  archiapo- 
stoli  Petri  virtutes  sectemur,  videlicet  sin- 
ceritalem  ipsius.ut  omnem  doium.omnem 
falsitatem,  omne  perjurium  penitus  fugia- 
mus,  et  Deo  altissimo  in  sanctitate  et  ju- 
Muith.y,».  stitia  jugiter  obsequamur  :  beati  etenim 
mundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum  vide- 
bunt.  Mentem  ergo  ab  impuris  et  malis 
cogitationibus,  a  pravis  affectionibus,  ab 


xxxin,  2!1. 


A  intentione  perversa  omnique  vanitate  pur- 
gemus  et  custodiamus.  Sed  et  verba  vite- 
mus  illicita,  otiosa,  impudica,  nociva,  et 
omnia  opera  prava,  imo  et  otia  detestanda, 
quoniam  mulfa  mala  otiositas  parit,  con-  eccH. 
cupiscentias  auget,  apprehensiones  phan- ' 
tasticas  nutrit,  et  omnibus  vitiis  reserat 
januam.  Insuper  in  caritate  sacratissimum 
Petrum  sequamur,  in  Dei  amore  quotidie 
roboremur,  nos  ipsos  et  homines  univer- 
sos  in  Deo  sinceriter  diiigamus,  gratiam 
et  virtutes  nobis  ac  aliis  cupiendo  et  ex- 

B  quirendo,  et  omnia  nostra  ad  aeternam 
beatitudinem  ordinando ;  nec  propter  in- 
jurias  nobis  illatas  aliquem  odiamus,  imo 
injuriantibus  condoleamus,  quoniam  pro- 
priis  animabus  plus  nocent  quam  nobis. 
Ideo  oculi  cordis  nostri  semper  dirigantur  Ps.wnAo. 
ad  Deum;eumque  considerantes,nusquam 
a  regia  via  virtutum  flectamur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QVJE   AD   BONDM   PR.ELATUM,   QVM    ETIAM    AD    RELIGIOSUM   BONUM   PERTINEANT. 


Deut.wwi, 
4. 


IJoann. 
20. 


SEDENS  In  cathedra  sapientissimus  et 
furtissimus.  II  Reg.  xxiii,  8. 
Quum  perfecta  et  ordinata  sint  opera 
Dei,  credendum  est,  quod  dum  Deus  eligit 
aliquem  ad  officium  aliquod,et  ponit  eum 
in  illo,  faciens  illum  prseesse  et  regnare, 
non  solum  permissive,  sed  effective,  dire- 
cte  et  ex  pietate,  quod  dat  ei  dona  neces- 
saria  ad  exsecutionem  condignam  illius 
officii.  Et  quoniam  Christus,  qui  est  verus 
Deus  et  vita  aeterna,  effective  constituit 
sacratissimum  Petrum  esse  suuin  succes- 
sorem  ac  plenum  vicarium  super  totam 
universalein  Ecclesiam,dedit  ei  dona  prae- 
cipua,  ad  tanti  vicariatus  opera  exercenda 
accommoda. 


C  Porro  ad  prsesidendum  idonec,  duo  po- 
tissimum  requiruntur,  videlicet  sapientia 
et  potestas  :  quatenus  prsesidens  se  ipsum 
ac  subditos  suos  per  sapientiam  dirigat,  et 
perversos  per  potestatem  cohibeat.  Hinc 
Moyses  filiis  Israel  loquens  :  Date  (inquit)  ^ieui.  i,  i3. 
ex  vobis  viros  sapientes  et  gnaros,  quo- 
rum  conversatio  probata  sit  in  tribubus 
vestris,  et  ponam  eos  vobis  principes.  Et 
iterum  scriptum  est  :  Noli  queerere  fierl  Ecciiwua. 
judex,  nisi  valeas  virtute  irrumpere  ini- 
quitates.  Itaque  Deus  contulit  beatissimo 

D  Petro  sapientiam  preeeminentem,  plenitu- 
dinem  quoque  ecclesiasticse  potestatis,quae 
subjective  atque  formaliter  inest  summo 
ac  Romano  Pontifici  :  imo,  secundum  do- 


«I 


336 


IN   FESTO  CATHEDR.E   S.  PETRI. 


ctores  et  sanctos  Patres,  utriusque  pote- 
statis  plenitudineni  Pctro  cl  ejus  succes- 
soribus  condonavit.  Pctrus  ergo  scdit  in 
calhedra  magistrali,  episcopali,  regali,  ja- 
diciali,  tanquani  doctor  et  suinmus  anti- 
stes,rector  et  jiidcx  totius  ovilis  dominici, 
cui  in  omni  synagoga,  concilio  et  con- 
ventu  sancti  Apostoli  et  universi  Cideles 
cesserunt  et  detulerunt  primatum. 

Porro,  quum  inter  triplex  genus  regiini- 
nis,  sit  regimen  monarchicum  seu  regale, 
quo  unus  toti  multitudini  praesidet,  voluit 
Christus  Ecclesiam  suam  tali  regiminc  gu- 
bernari  in  terra,  ut  uui  suramo  Pontifici 
universi  obediant  Christiani.  Tale  etenim 
regimen  est  magis   ordinatum,  quum  in 
ordine  sit  reductio  seu  habitudo   multo- 
i?o»!.xiii,i.  rum  ad  unum.  Qubb  autem  a  Deo  sunt,  or- 
dinata   sunt  :  ordinare   etenim  opus   est 
sapientis.  Propter  quod  monet  Apostolus  : 
iCo,.\<\\  Omnia  honeste  et  secundum  ordinem  fiant 
*"■  in  vobis.Hinc  etiam  discretione  in  cunctis 

quae  agimus,  preecipue  indigemus,  quia 
discretio  modum  praefigit,  et  opportunita- 
tem  loci  temporisque  observat. 

Praeterea,  quamvis  istud  ad  uiiiversos 
pertineat,  maxime  tamen  ad  religiosos,quo- 
rum  religio  seu  institutio  aut  obscrvantia 
reguIaris,antonomastice  Ordo  vocatur,  quia 
in  eis  et  ab  eis  omnia  quae  agere  habent, 
ordinatissime  fieri  debent,  secundum  quod 
regula  docet  et  statuta  praefigunt, Nec  quis- 
piam  prsestitutos  sibi  terminos  transgre- 
diatur,  neque  se  occupet  cuin  liis  qu»  ad 
ipsum  non  spectant ;  sed  quod  ab  ipso 
Deus  rcquirit  et  sua  professio  exigit,  hoc 
loco  et  tempore  apto,  recta  intentione,cum 
vero  moderamine,  tota  diligentia  exsequa- 
tur,  atque  proficiat  in  sua  se  occupans 
causa,  et  pro  aliis  orans. 

Praeterea.ad  hoc  quod  religiosus  ordina- 
te  se  habeat,  plurima  exiguntur.  Priinum 
est,  ut  corpus  suum  auima;  sua  subjectum 
sit,  et  ei  in  oinni  observantia  regulari  de- 
serviat,  quemadmodum  servit  servus  em- 
pticius  domiuo  suo.  Dicenteque  anima,  Fac 
hoc,  mox  faciat;  et,  Surge,  mox  surgat; 
Jejuna,  abstine,  vigiia,  et  ad  disciplinam 


-   .\n   RELIGIOSOS  ;    SERSIO   Qr.4RTUS 

A  te  prjppara,  in  cella  quiesce  :  statim  in 
omnibus  istis  obtemperet.  Sanctis  ergo  la- 
boribiis  exercitandum  est  corpus,  et  in- 
star  asini  fatigandum,  ne  insolescat,  neque 
lasciviat,  neque  contumax  fiat.  A  volupta- 
tibus  quoque  et  supcrfluitatibus  est  do- 
inandum  ;  et  ne  in  cibo,  potu,  somno,  ve- 
stitu  aliud  quain  necessitas  corporis  et 
aiiinife  ulilitas  requiratur.  Nempe  qui  de- Prot.  xmx, 
licate  nutrit  servum  suuin,  proprium  cor-  ''■ 
pus,  postea  sentiet  eum  contumacem  ;  et 
corpus  suum  experietur  rebelle,  somno- 

B  lentuin,  pigrum,  gyrovagum,  sensualiter 
stimulatum.  Ilunc   igitur  animaj   servum 
inclinent  operationes  assiduae,  et  implea- 
tur  in  uniuscujusque  nostrum  corpore  il- 
lud  :  Panis  ct  disciplina  et  opus  servo.     ecch. 
Panis,  inquam,  id  est  tenuis  victus,  parca '"^''"'' ^''' 
refectio,  grossior  cibiis;  et  disciplina,  id 
cst  jiista  correctio  ac  salutaris  directio;  et 
opus,  hoc  est  occupatio,  labor  et  sudor  in 
oinni  Divinitatis  obsequio.  Corporalis  vero 
iinmoderata  repausatio  desit.  Multa  nam-  Ji'i'i.  i». 
que  mala  docuit  otiositas. 

C  Secundum  est,  ut  vires  animae  rationi 
sint  subditffi,  et  exteriores  interioresque 
sensus  juxta  rationis  regantur  censuram. 
Ne  quis  visu,  auditu.  tactu.  aut  alio  sensu 
excedat,  neque  superfluis  phantasiis,  aut 
turpibus  imaginationibus  immoretur;  sed 
ea  quae  compunctionem  gignere  possunt 
imaginemur,  et  quasi  in  nostro  pra?sentia- 
liter  constituamus  prospectu,  utpote  :  ima- 
ginem  hominis  morientis,  et  ejus  angu- 
stias  pressurasque  cordis  tempore  mortis, 
et    qualiter    tunc    tcntetur  ;    cum    quanta 

D  etiam  pcenarum  acerbitate  anima  evclla- 
tur  a  corpore,  et  quomodo  tunc  ab  invisi- 
bilibus  hostibus  circumvalletur,  perterre- 
alur,  et  ad  judicium  pertrahatur,  quam 
item  procaciter  accusetur  ibi  ab  eis.  Insu- 
pcr  dispositionem  ac  tormenta  imagine- 
inur  inferni,  terram  illam  miseriae  atque  job\,i{, 
caliginis,  terram  tenebrosissimam  et  pal-  --• 
pabilibus  tenebris  horroribusque  opertam, 
ubi  iiullus  ordo,  sed  sempiternus  inhabitat 
horror;  raoestissimam  iliam  damnatorum 
societatera,  pavendos,  atrocissimos,  defor- 


M 


IN    FESTO   CATHEDR^   S.  PETRI.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


357 


matissimos  daemonum  vultus,  et  eorum  iii- 
cessabilem  inspectionem,  ultra  quam  ex- 
primi  queat  poenalem;intolerabilia  quoquc 
iufernalium  flammarum  incendia,  vehe- 
mentissimum  ignis  seterni  calorem,  et  in- 
tensissimum  frigus  gehennae.  Purgatorii 
etiam  poenas  imaginemur.  Ecce  quis  no- 
strum,  pro  quacumque  re  mundi  vellet 
per  unam  horani  nudo  corpore  in  medio 
ardentis  uri  fornacis?  Quomodo  ergo  non 
lormidamus  pcenas  purgatorii  et  inferni, 
quse  omnia  hujus  mundi  supplicia  vehe- 
mcnter  excedunt  ?  Cur  nou  vitamus  veni- 
alia  ista  quotidiana,  pro  quibus  etsi  non 
infernalia,  tamen  purgatoria  infligentur 
tormenta  valde  molesta?  0  quam  graviter 
punientur  ibidem,  quae  nuUius  reputamus 
momenti  :  sicut  ridere  in  choro,  tarde  ad 
divina  venire,  pro  insufficienti  causa  a  di- 
vinis  exire,  aliquid  non  necessarium  intra 
divinum  loqui  Officium;  levitates  ostende- 
re,  otiosa  verba  proferre,  extraordinarie 
bibere,  in  cibo.  potu,  somno  excedere.  ali- 
quid  superfluum  curiosumve  quserere.pro- 
curare,  tenere ;  infra  Horas  hinc  inde  ad- 
spicere  aut  aliquid  manibus  contrectare 
aut  facere;Horas  non  incipere  tempestive, 
sed  tarde,  sicque  velocius  verba  profer- 
re ;  ac  multa  istis  similia.  Qufc  qui  cum 
diligentia  grandi  non  cavet,  graviter  ani- 
mam  suam  laedit,  paulatim  evacuatur,  et 
magis  deficere  quam  proficere  compro- 
batur. 

Tertium  est,  ut  superiores  animse  vires, 

intellectus  et  voluntas.Creatori  omnimode 

liCor.x,5.  subjiciantur  :  ut  per  fidem  redigatur  intel- 

lectus  in   captivitatera    et   in   obsequium 

Christi,  mactet  atque  sacrificet  totaliter 


A  Deo  se  ipsum,  sola  divina  contentus  au- 
ctoritate  in  universis  credendis.  Voluntas 
quoque  in  diligendo,  appetendo  ac  ope- 
rando,  secundum  exigentiam  divini  amo- 
ris  et  juxta  prEecepta  Dei  et  Ecclesise  re- 
guletur  :  sicque  superbenedictae  Trinitatis 


imago  reformetur  in  mente. 


Quartum  est,  ut  religiosus  ad  suos  se 
habeat  superiores  obedienter,  gratanter, 
amorose  ac  reverenter,  eis  prompte  obe- 
diendo,  eorum  beneficiis  pro  posse  re- 
gratiando,   eos   singulariter  diligendo  ac 

B  cordialiter  honorando,  etiam  et  si  quid 
imperfectionis  videatur  in  ipsis  :  quod  a 
bono  sensatoque  subdito  pie  est  excusan- 
dum,  praesertim  quum  superiores  plura 
agere  habeant,  nec  ab  inferioribus  sint  fa- 
ciliter  judicandi,  sed  divino  potius  com- 
mittendi  judicio  ;  et  facta  eorum  quantum 
bono  fieri  potest  modo,  sunt  interpretanda 
ad  melius. 

Quintum  est,  ut  ad  confratres  suos  de- 
center  se  habeat,  utpote  caritative,  humi- 
liter,  obsequiose,  pacifice,  et  exemplariter 

C  ac  sincere,  quum  teste  Hieronymo,  nuUa 
vita  sit  pejor  atque  miserior,  quam  corpo- 
re  simul  degere  et  non  mente.  Omnis  ergo 
discordia,  inquietudo,  contentio,  aversio, 
in  infinitum  sunt  fugiend»  ;  bonorumque 
Fratrum    est   honore    invicem  praevenire,   Rom.  xn, 
per  caritatem  invicem  deservire,  consilio  '°-  ,    ,, 
et  auxilio  se  mutuo  adjuvare,  unanimiter 
cohabitare.  quae  aedificationis  sunt  sequi,   ;?o,„.  xiv, 
et  ad  omnium  horum  profectum  infatiga-  "• 
biliter    niti,    quemadmodum    beatissimus 
princeps  Apostolorum  in  suis  nos  docet 

D  epistolis  :  cujus  meritis  ac  precibus  cha- 
rismata  tam  praeclara  adipisci  conemur. 


358 


IN    FESTO   CATIIEDRJ:   S.  PETRl. 


AU   HELIGIOSOS  1   SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


DE   JURISDICTIONE    AC    POTESTATE    PETRI  ;    ET   QUOMODO   HUMILITATE, 
FERVORE    AC   PURITATE    IMITANDUS    SIT. 


yO^XXM,  13, 

Act.xA  et 
seq. 

IIM.  XI,  I 
ct  seq. 


iiirf.  iil.lJ. 


Galat.  II, 
II. 

IIPc(r.  111, 
15,16. 


OUUM  scderem  qitasi  rex,  cram  tamcn 
mcerentium  conso/ator.  Job  xxix,  i2o. 

.Magna  niinis  et  ineffabilis  crat  dignitas 
et  potestas,  jurisdietio.  virtus  ac  sanctitas 
beatissimi  principis  apostolici  ordinis,  ciii 
universoruin  conditor  Cliristus  totum  com- 
misit  ac  siibdidit  mundiim,  cunctis  eum 
prjflatis,  regibus  atque  principibus  pr;cfe- 
rens,  et  inter  Deum  ac  homines  mediuin 
eum  constituens,  et  mira  euin  excelleiilia 
iii  universis  perornans,  tam  in  donis  gra- 
tia'  gratum  facientis,quain  in  donis  gratiaj 
gratis  data?  :  et  sicut  iii  fide  erat  pra>cla- 
rior,  ita  et  in  gratia  miraculorum  po- 
tentior. 

Porro,  quum  tantee  super  omnes  excel- 
lentiae  esset,nihiIo  minus  vere  humillimus 
fuit,  in  tantum  quod  cum  sancto  Job  dice- 
re  potuit  :  Si  contempsi  judicium  subire 
cum  servo  meo.  Unde  quum  visitasset  et 
instruxisset  Cornelium  ac  eos  qui  erant 
cum  illo,  atque  ob  hoc  disceptarent  adver- 
sus  eum  ex  Judaismo  conversi,  dicentes, 
Quare  introisti  ad  viros  pra>putiuin  haben- 
tes,  et  manducasti  cum  illis?  ipse  dignis- 
simus  Petrus  non  indiguanter,  sed  cuin 
mitissima  humilitate  respondit,  et  satisfe- 
cit  eisdem,  sicut  in  Actibus  recitat  Lucas. 
Insuper,  quum  claudum  ex  utero  iniracu- 
lose  curasset,  et  ob  id  inspiceretur  et  in 
admiratione  ingenti  haberetur  ab  omni- 
bus,  ipse  sui  ipsius  hoiiorem  non  feiens, 
nec  suis  quod  factum  fuerat  viribus  tri- 
buens  :  Viri  (inquit)  Israelitse,  quare  nos 
intuemini,  quasi  nostra  hunc  potestate  fe- 
cerimus  ambulare?  Pra>lerea,quuin  Paulus 
eo  inferior,  restitisset  ei  in  faciem  repre- 
hendissetque  eiim,  humillime  tulit  hoe  et 
acquievit;  el  in  epistola  sua  commendavil 


A  sapientiam  Pauli,  in  cujus  epistola  scivit 
se  reprehensum.  Amplius,  in  S.  Matthia; 
apostoli  eleclione  et  substitutione  pro  Ju- 
da    traditoie,   locuturus    excellentissimus 
totius  Ecclesise  praesul  Petrus  ad  fratres, 
surrexil  in  inedio,  staiisque  loquebatiir  ad  Aci.  i,  i:i 
eos,  revereiiliam  coiiventui  exhibens,  se- ^' '''''■ 
que   humillime   habens,   quum   tauqiiam 
suminus  pra^latus,  doctor  ac  judex  potu- 
isset  loqui   sedendo.   Samaritanis  quoque 
conversis,  dignatus  est  a  coapostolis,  quo-    iiji-i.  vm, 
rum    eral   princeps  ulique  spiritualis,  id  '^- 

B  est  pr»Ialus,  initti  ad  illos.  Sic  et  in  ordi- 
natione  primorum  septem  diaconorum, 
ipse  cum  ceteris  Apostolis  eleetionem  com-  /dirf.vi.i-c. 
misit  coliegio  fratrum,  quum  sua  potuis- 
set  aucloritate  instituere  illos.  In  multis 
etiam  aliis  profundissima  ejus  patet  hu- 
militas,  de  qua  et  in  Itinerario  S.  Clemen- 
lis  multa  leguntur. 

Si  igitur  talis  ac  tantus,  fuit  tam  humi- 
lis,  quid  nos  infirmissimos  ac  pusillos, 
qui  nihil  sumus,  necesse  est  facere,  nisi 
ut  in  omnibus  in  totius  humilitatis  abys- 

C  sum  demergamus  nos  penitus,  et  minus 
quam  niliil  esse  nos  arbilremur?  Et  si  bo- 
ui  quid  agimus  vel  habemus,  inde  non 
extollamur,  quum  dona  sint  Creatoris;  sed 
quod  bonis  illis  tot  mala  ex  nobis  ipsis 
miscemus,tristeinur,  pceniteamus  et  humi- 
liemur.  Examinet  unusquisque  se  ipsum, 
an  laudibus  hominum  delectetur,  au  eo- 
rum  vituperiis  offeiidatur,  an  ab  alicujus 
commendatione  quem  ante  laudaverat.ces- 
set  quia  ab  illo  se  reprehensum  cognoscit. 
Quse  si  in  se  invenerit,  sciat  se  ab  humi- 

D  litate   sancla  vehementer  deficere.    Hinc 
equidem  loeutus  est  Salomon  :  Ouomodo  Pfov.xwn, 
probatur  iu    conflatorio   argentum,   et   in  ''' 


II 

i 


IN   FESTO   CATHEDR.E   S.  PETRI.    —   .\D   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


359 


fornace   aurum,  sic   probatur  liomo   orc 
laudantis. 

Quum  itaque  fides  et  humilitas  sint  duo 
tutissima  fundainenta  virtutum,  ipsequc 
sacratissimus  Petrus  fuerit  in  fide  firmis- 
simus,  atque  in  humilitate  profundissi- 
mus,  quid  mirum  si  in  ceteris  Dei  grati- 
osissimis  donis  tam  prseclarissimus  divi- 
nissimusque  exstiterit?  Propterea  in  his 
duobus  virtutum  fundamentis,  perfectio- 
nis  initiis,  spiritualis  fabrica'  basibus, imi- 
temur  felicissimum  Petrum,  patronum, 
principem  et  magistrum  omnium  nostrum. 
Tam  certi  et  firmi  simus  in  fide,  quam 
certe  et  firniiter  scimus  Deum  adorandum 
falsitatis  testem  et  confirmatorem  esse 
non  posse,  nec  aliquid  magica?  artis  in 
Apostolis  ac  posterioribus  Sanctis  fuisse. 
Infinitas  quoque  et  innumerabiles  nostras 
defectuositates,  aerumnas,  culpas,  pericu- 
lositates,  ignorantias,  contemptibilitates  as- 
sidue  ac  acutissime  intuendo,humiliemus, 
vilipendamus,  subjiciamus  nos  in  immen- 
sum.Sicque  indesinenter  sentiat  unusquis- 
que  humillime  de  se  ipso ;  et  quanto  se 
viderit  amplius  honorari.reputari  aut  pro- 
sperari,  tanto  plus  parvi  pendat  se  peni- 
tus,  et  occulta  Dei   expavescat  judicia  : 

£ccie.KA.  prffsertim  quum  nesciat  an  amore  sit 
dignus  vel  odio,  incertiorque  consistat 
qualiter  cursum  suum  complebit,  et  an 
finaliter  salvus  erit;  quod  item  electi  Dei 
in  saeculo  isto  soleant  despici,et  tunc  Deus 
ad  miserendum,  succurrendum,  cxaudien- 
dum  maxinie  pronus  sit,  quum  viderit  ho- 
minem  tribulari,  contemni  aut  diffamari. 
Deinceps,  quum  ex  tolo  Evangelio  in- 
notescat  pr»stantissimum  archiapostolum 
Petrum  in  omnibus  ferventissimum  ex- 
stitisse,  ac  totis  preecordiis  Christi  amore 
fuisse  succensum,sectemur  utcumque  san- 
ctum  ejus  fervorem.non  parcamus  labori- 
bus,in  cordis  custodia  simus  pervigiles,  et 
boni  aiiquid  semper  versemus  in  animo, 

Ps.xxiv.io.  ut  sint  oculi  nostri  semper  ad  Dominum  ; 
atqiie  incircumscriptibili  Deo  ubique  prse- 
senti  ae  omnia  penetranti,  studeamus  om- 
ni  hora  magis  ac  magis  approximare,  eum 


A  aestuantius  diligendo,  limpidius  contem- 
plando  perfectiusque  colendo.  Quumque 
inter  Deum  et  nos  nihil  dividat,  nil  ab  illo 
nos  separet  aut  eionget  nisi  peccatum, 
negligentia,  error,  defectus  ;  certum  est 
nos  Deo  tanto  plus  propinquare,  quanto 
ab  omni  labe  peccati,ab  omni  dissimilitu- 
dine  culpae  et  defectuositatis  magis  pur- 
gamur,  et  quanto  plus  in  caritate  profi- 
cimus,  omnique  actui  virtuoso  instantius 
ac  diligentius  inhseremus. 

Porro,  quo  amplius  Deo  sic  propinqua- 

B  mus,  eo  copiosius  illuminamur,  dilamur 
et  implemur  ab  ipso.  Et  quanto  plus  ab 
ipso  iliuminamur,  tanto  clarius  intuemur 
quam  foeda,  vilia  ac  gravia  sint  peccata, 
tantoque  plus  abhorremus  ac  fugimus  ea. 
Sed  et  praeterita  atque  quotidiana  tanto 
lacrimosius  deploramus,  quemadmodum 
beatissimus  princeps  iste  apostolici  agmi- 
nis  trinam  suam  negationem  usque  ad  fi- 
nem  vitae  suae  omni  nocte  tam  calidis  co- 
piosisque  lacrimis  planxit,  quod  facies 
ejus  videbatur  quasi  adusta.  Ex  his  consi- 

G  deremus  ac  defleamus  negligentias  nostras 
miserabiles,  detestabiles  ac  damnandas. 
Quum  enim  quotidie  eisdem  defectuosita- 
tibus  praegravemur,  et  quotidiana  peccata 
reiteremus,  nec  digna  sollicitudine  ea  vi- 
tare  conemur,  imo  ncc  ea  ponderemus  ac 
lugeamus  sicut  oportet,  sed  in  pristinas 
verbositates,  levitates,  distractiones,  im- 
moderantias  passionumque  impetus  quo- 
tidie  vililer  relabamur,  ita  quod  multi  no- 
strum  magis  decrescere  quam  crescere 
videantur  :  quid  possumus  sestimare,  nisi 

D  quod  exc;ecati  mancmus.nec  ilhiminamur 
sicut  indigcmus  a  Domino,  quum  ncc  ap- 
proximemus  eidem?  Qualis  est  iste  cur- 
sus,  o  fratres,  nunc  progredi,  nunc  regredi 
instar  cancrorum? 

Emendemus  ergo  nos  frequenter,  atque 
ad  resistendum  invisibilibus  hostibus,  ad 
vitandam  Omnipotentis  offensam,ad  com- 
placendum  approximandumque  ei,  simus 
toto  corde  solliciti,  operosi  ac  fervidi,  pro- 
ut  sapieutissimus  Apostolorum  hic  nos  ex-  .^,^^ 
hortatur  :  Sobrii  (iuquil)  estote  et  vigilate,  8,9. 


360 


IN   FESTO   CATHEDILE   S.  PETRI. 


AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QriNTLS 


]Pelr.i,ii; 
11,1,3. 


quia  adversarius  vcster  diabolus  tanquam 
leo  rugiens  circuit,  quijerens  quem  devo- 
ret ;  cui  resistite  fortes  in  fide.  Si  quis  no- 
striim  iret  per  campuni  in  quo  sciret  esse 
leonem,  ursum,  aut  lupum  fortissimum 
sive  draconem,  quantum  timeret,  quali- 
tcr  circumspiceret,  quam  caule  incederet, 
quam  incessanter  custodiret  se  ipsum  ! 
Nunc  autem  per  sspculi  hujus  campuin 
non  uno  dumtaxat,  sed  innumerabilibus, 
atrocissimis,  invisibilibus  adversariis  plc- 
num  incedimus.  Qui  adversarii  non  aliud 
quccrunt  nisi  ut  wternis  condemnationi- 
bus  nos  secum  involvant,  et  callidissimi, 
fortissimi  expertissimique  consistunt  :  et 
tamen  ridemus,  jocamur,  intimorali  incu- 
stoditique  sumus.  Heu,  quanta  est  insipi- 
entia,  negligentia,  imo  insania  ista ! 

Sed  resipiscamus,  et  obediamus  aposto- 

licis  sacratissimi  Petri  doctrinis,  dicentis  : 

;  Animas  vestras  castificantes  in  obedientia 

caritatis  et  fraternitatis  amore,simpiici  ex 


A  corde  diligite  attentius  ;  deponentes  om- 
nem  malitiam  el  omnem  dolum,  et  simu- 
lationes,  et  invidias,  et  detractiones,  quasi 
modo  genili  infantes,  rationabiles,sine  do- 
lo.  lac  concupiscite,  ut  in  eo  crescatis  in 
salutem.  Itemque  :  Quum  hsec  omnia  dis-  iiPetr.m, 
solvenda  sint,  quales  vos  esse  oportet  in"''*" 
sanctis  conversationibus  et  pietatibus,  ex- 
spectautes  et  properantes  in  adventum 
Domini  nostri  Jesu,  per  quem  coeli  arden- 
tes  solventur,  et  elementa  ignis  ardore  ta- 
bescent  ?  Itaque,  benefacientes,  obmute-  iPeir.u, 

B  scere  faciamus   imprudentium   hominum  '"'"'•*'"• 
ignorantiam  ;  nec  vincamur  a  maio,  sed    Aom.  xu, 
malum  vincamus  in  bono ;  atque  in  omni-  "  " 
bus  humiles  et  modesti,  diligentes  ac  fer- 
vidi,  circumspecti,  proficientes,  fructuo- 
sique  simus  et  exemplares  in  verbis.factis 
ac  moribus,  gloriosissimum  istum  Archi- 
apostolum,  non  soium  hoc  die,  sed  et  quo- 
tidie  invocantes,  honorantes,  diligentes  ac 
insequentes.  Ad  laudem  et  gloriam,  elc. 


IN  FESTO 
S.  MATTHI^  APOSTOLI 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO   EPISTOL^ 


IN    DIEBIS    ILMS    EXSIRGENS    PETRUS    IN   MEDIO    FRATRUM,    ETC. 
Act.    I,    15-26. 


IX  lectione  ista,  qute  in  officio  Missa> 
loco  epistolae  legitur  hodie,  alqiie  ex 
libro  Actuum  Apostolorum  sumpta  est, 
describit  S.  Lucas  evangelista  qualiter  lo- 
co  Judae  traditoris  B.  Matthias  sit  factus 
apostolus.  Itaque  S.  Lucas  ait  : 

In  diebus  illis,  videiicet  uno  die  inter 
ascensionem  Christi  et  Pentecosten,  e.r- 
surgens  Petrus  in  medio  fratruni,  id  est 
Apostolorum  et  ceterorum  qui  aderant, 
dixit.  Petrus  etenim  tanquam  princeps 
Apostolorum,  et  totius  praeiatus  Ecclesisp, 
prse  aliis  surrexit,et  dixit  qute  subsequun- 
tur.  Insuper,  propter  sacratissimi  illius 
collegii  dignitatem  ac  sanctitatem,  prreser- 
tim  propter  Matris  Christi  prffsentiam, 
surrexit  humiliter,  stetitque  reverenter,  et 
sapienter  locutus  est.  Hinc  devotorum  et 
religiosorum  conventus  est  honorandus. 
Erat  autem  turba  hominum  simul  ibi(vi- 
delicet  in  coenaculo  in  quo  Coenam  Chri- 
stus  fecit  novissimam)  exsistentium,  fcrc 
centum  viginti :  quorum  quidam  fuerunt 
viri,  aliquse  feminae.  Erant  autem  viri, 
ipsi  beati  Apostoii,  et  septuaginta  duo  di- 
scipuli,  qui  omnes  vel  quorum  inulti  fii- 
erant  ibi;  Materque  Christi,  Maria  Magda- 
lene,  et  aliae  feminse  sanctae  qua>  Christum 
ante  passionem  erant  secutse.  Sed  cur  Lu- 
cas  quasi  dubitans  ait «  fere  »,  quum  Spiri- 


A  tus  Sanctus  loquatur  per  eum  ?  Et  respon- 
dendum,  quod  k  fere  »  non  ponitur  hic 
dubitative,  sed  potius  assertive,  ad  innu- 
endum  quod  a  preedicto  numero  paruin 
distabat  hsec  muititudo.  Porro  in  magno 
numero,  quod  parum  deficit  sive  super- 
fiuit,  computari  non  solet  in  Scripturis, 
nec  in  communi  modo  loquendi.  Propter 
quod  electissimi  isti  interdum  dicuntur 
fuisse  centum  viginti. 

Viri  fratres,  oportet  impleri  Scriptu- 
ram  quani  pra'dijit  Spiritus  Sanctus per 

B  os  Dacid  (qui  secundo  libro  Regum  ait, 
Spiritus  Domini  locutus  est  per  me,  et  ii/icr/.xxui, 
sermo  ejus  per  linguam  meam)  de  Juda  '" 
proditore,  qui  fuit  dux,  id  est  ductor,  eo- 
rum  qui  comprehenderunt  Jesuni ;  qui 
Judas  connumeratus  erat  in  nobis,  id  est, 
unus  nostrum  fuit,  utpote  a  Christo  Apo- 
stolus  ordinatus  nobiscum,  et  sortitus  est 
sortem  niinisterii  hujus,  id  est,  partem  in 
officio  apostolatus  a  Salvatore  accepit,  ita 
quod  fuit  vere  apostolus,  et  praedicavit  ac 
baptizavit.  Imo,  ut  asserit  Augustinus,  ba- 

C  ptizavit  Joannes  Baptista,  et  baptizatiim 
non  fuit ;  baptizavit  Judas,  et  baptizatuni 
fuit.Quod  ideo  dicitur,quoniam  in  Joannis 
baptismate  gratia  non  dabatur  :  ideo  ba- 
ptizati  ab  eo,  rebaptizabantur  fide  Christi 
suscepta  ;  baptizati  vero  a  Juda,  non  reba- 


362 


IN    FESTO   S.  MATTHIJ:   APOSTOLI.    —   ENARRATIO    IN    LECTIONEM    LOCO   EPlSTOLj; 


•  llaceMa- 
nia 

Matth. 
XXVI,  15. 

Ibid.  XKvii. 
3  et  scq. 


Gen.  XXII, 
12. 
Job  IX,. 11. 


Matth. 
XXVII,  5. 


I  7*1/7).  II,  5. 


Ps.  LXVIII, 

26. 

/•s.  cviii,8. 


ptizabantiir,  qiiia  in  Cliristi  naptismo  gra- 
tia  prifstabatur. 

Et  hic  Judas  quidem  possedit  agrum 
Achcldemach*rfc  mercede  iniquitatis  cm- 
ptum,  utpote  pro  triginta  argcnteis  pro 
quibus  Judas  vendiderat  Christuin  :  quos 
quum  restituisset  ct  projecisset  in  tem- 
plum,  dicens,  Peccavi,  tradens  sanguinem 
innocentem,  principes  sacerdotuni  eme- 
runl  pro  eis  agrum  figuli  iii  sepulturam 
peregrinorum,  prout  apud  Matthopum  legi- 
tur.  Hunc  agrum  Judas  dicitur  possedisse, 
quia  in  eo  sepultus  est,  ut  aliqui  dicunt  : 
quod  certum  non  est.  Idcirco,  secundum 
alios.  dicitur  agrum  hunc  possedisse,  quo- 
niain  fecit  eum  possideri.  Xam  argenteos 
restituendo,  causa  fuit  sive  occasio  em- 
ptionis  possessionisque  agri  illius.Sic  Deus 
ait  ad  Abraham  :  Nunc  cognovi,  id  est, 
cognoscere  feci  ;  et  sanctus  Job,  Abomi- 
iiabunfur  nie  (inquit)  vestimenta  mea,  id 
est,  abominabilem  intuentibus  facient.  Et 
suspensus,  utique  a  se  ipso  :  nam  laqueo 
suspendit  se  ipsum  ;  crepuit  incdius,  qui 
Dei  et  hominum  Mediatorein  tam  vili  ven- 
didit  pretio,  et  diffusa  sunt  omnia  viscera 
cjus,  id  est,  intestina  ejus  effusa  atque  in 
terram  dilapsa  sunt.  Sicque  per  turpissi- 
mam  illam  effusionem  enormitas  crimi- 
nuin  ejus  ostendebatur.  Et  notnm  factum 
est  geuus  mortis  seu  scelus  Jud»  omnibus 
habitantibus  Jcrusalem,  ita  ut  appellare- 
tur  ager  ille  lingua  eorum  Acheldcmach, 
hoc  est  ager  sanguinis,  utpote  einplus 
pretio  sanguinis  Christi. 

Consequenter  ponitur  scriptura  David, 
Judam  concernens  :  de  qua  beatissimus 
Petrus  jam  dixit,  Oportet  impleri  Scriptu- 
rain,  etc.  i'cv</i<M»i  est  enim  in  libro  Psal- 
morum  :  Fiat  commoratio  ejus  deserta,  et 
non  sit  qui  inhahitet  in  ea ;  et  episcopa- 
tum  ejtis  accipiat  alter.  Sciendum,  quod 
Christus  et  Evangelistee  atque  Apostoli, 
allegando  Scripturas  veteris  Testaincnti. 
interdum  sensuin  magis  quain  formain 
verborum  allegant.  Ila  et  S.  Petrus  nunc 
agit,et  duoruin  psalmorum  prophelias  ne- 
ctit  in    unum.   tjuarum  prinia,   videlicet, 


A  «  Fiat  coinmoratio  «,  etc,  in  psalmo  sexa- 
gesimo  octavo  liabetur.  Verumtaiiien,  quod 
ibi  de  Judjeis  Christi  persecutoribus  plu- 
raliter  dicitur  in  his  verbis,  Fiat  habitatio 
coruin  deserta,  etc,  B.  Petrus  de  Juda 
singuiariter  hic  ailegat.  Judas  enim  fuit 
unus  illorum  :  quorum  oinnium  urbes  et 
domus  a  Romanis  destruct»  sunt.  Alia 
pars  prophetiarum  illaruin,videlicet,«  epi- 
scopatum  ejus  «,  id  est  apostolatum  Jud», 
«  accipiat  alter  »,  iu  psalino  centesimo 
octavo  inducitur. 

B  Oportet  crgo  eu;  his  ciris  qui  aobiscum 
sunt  congregati,  id  est,  nobiscum  fuerunt 
et  sunt,  et  inter  nos  sunt  conversati,  in 
omni  tempore  quo  intravit  el  e.xivit  inter 
nos  Dominus  Jesus :  \\ix\a.  illud  in  Psalmo, 
Viderunt  ingressus  tuos,  Deus,  ingressus  Ps.  lxvu, 
Dei  mei,  regis  mei ;  in  Isaia  quoque,  Simul  '/^  ^^,,  g 
laudabunt,  quia  oculo  ad  oculuin  vide- 
bunt,  quuin  converterit  Dominus  Sion ; 
incipiens  publice  pra>dicare  atque  inira- 
cuia  facere,  a  baptismate  Joannis,  id  est 
cito  post  baptismum  quo  a  Joanne  bapti-  Man.  i,  ;>. 

C  zatus  est  in  Jordane,  vel  post  baptismum 
a  Joanne  prfedicatum  ac  datum.  Joannes 
eqiiidem  baptizando  priedicavit  Christuni    /iiw.7,8. 
veiiisse,  et  prolinus  baptizaturuin  esse  in 
Spiritu  Sancto  :  per  hoc  viam  praeparans 
Chrislo,  qui   ex  tunc   orsus  est   publice  /ii-Mjet 
prwdicare,  et  suain  excellentiam  per  do-  ^"'^' 
cumenta  et  miracula  declarare  usque  ad 
diem  ascensionis,  sicut  subjungitur^^wyKe 
in  diem  qua  assumptus  est  a  nobis,  id  est 
in  coeluin  receptus,  juxta  illiid  Marci  :  Do- /6»/.xvi,i'.i. 
minus  Jesus   postquain    locutus   est   eis, 

D  assumptus  est  in  ccelum.  Testcm  resur- 
rcctionis  ejus  nobiscum  fieri,  id  est  apo- 
stolicum  testem,  unum  e.x  istis.  Testis 
enim  non  debet  assumi,  nisi  qui  persona- 
liter  vidit  sive  audivit  id  de  quo  testimo- 
nium  ferre  debet.  Denique  resurrectionem 
Christi  S.  Petrus  specialiter  exprimit,  quo- 
niain  incredibilior  videbatur  magisqiie  la- 
tuit.  Unde  in  die  Pentecostes,  de  ea  prtedi-  ac/.h.ih. 
cationem  suam  exorsi  sunt  sancti  Apostoii. 
Et  statuerunt  duos  :  id  cst.  Petrus  et 
ceteri  ei  consentientes,  duos  fama,  sancti- 


II 


IN    FESTO   S.  MATTHIJ:   APOSTOLI.   —    SERMO   PRIMUS 


363 


tate  et  sapientia  eniinentes,  qui  ad  apo-  A 
slolatum  reputabantur  niagis  idonei,  po- 
suerunt  simul,  ut  alter  eorum  efficeretur 
Apostolus,  utpote  ipsum  Joseph  qui  vo- 
cabatiir  Barsabas,  qiii  cognominatus  esf 
Justus,  propter  evidentem  et  magnam  ju- 
stitiam  suam,  et  Matthiam.  Rationabiliter 
autem  laus  hujus  Joseph  exprimitur,  ne 
ob  suam  culpam  putetur  ab  apostolatu 
repulsus ;  non  autem  laudatur  Matthias, 
quoniam  sufficit  ei  pro  laude,  quod  pra^ 
viro  illo  lam  justo  ad  apostolatus  apicem 
est  assumptus.  In  quo  facto  etiam  divini  B 
judicii  altitudo  perpenditur,  quod  uon  is 
qui  hominum  ore  plus  laudabatur,  et  qui 
Christi  consanguineus  fuit,  videlicet  frater 
Jacobi  Jlinoris,  Apostolus  est  effectus. 

Et  orantes,  Petrus  ac  alii,  dixerunl  : 
Tu,  Domine,  qui  nosti  corda  omnium,  os- 
tende  quem  elegeris  ex  his  duobus  ui/iiin. 


accipere  locum,  id  est  auctoritatem  et  gra- 
tiam,  ministerii  hujus,  id  est  praedicatio- 
nis,c<  apostolatus,i\\i\  est  dignitas  quiedam 
et  donum  gratise  gratis  datae,  quemadmo- 
dum  prophetia,  de  quo  praivaricatus  est 
Judas,  id  est,  quem  sua  transgressione 
amisit,  ut  abiret  in  locum  suum,  id  est,  ut 
unus  istorum  in  locum  illius  succederet 
aut  succedat. Sicque  dictioxut»  tenetur  hic 
concomitanter,  nou  causaliter  :  non  enim 
idcirco  transgressus  est  Judas,  ut  alter  ei 
succederet,  sed  ad  transgressionem  ejus 
istud  secutum  est.  Et  dederunt  sortes  eis, 
et  cecidit  sors  super  Mattkiam.  Fuerunt 
auteni  hi  duo  ex  numero  septuaginta  duo- 
rum  discipulorum.  Et  annumeratus  est 
Matthias  cum  undecim  Apostolis,  ita  quod 
duodecimus  fuit.  Quid  autem  per  sortes 
istas  sit  intelligendum,  et  qualiter  liceat 
sortibus  uti,  in  sermone  dicetur. 


SERMO   PRIMUS 

DE    SORTIBUS,    ET   AN    LICITE    IIS    POSSIMUS    UTI  ",    ET   DE    PR^SENTIA 
DIVINA    UBIQUE    CONTEMPLANDA. 


CECIDIT  sors  super  Matthiam,  ct  an- 
niimeratus  est  cum  undecim  Aposto- 
lis.  Act.  I,  26. 

Hic  primo  quaerendum  est,  quid  fuerit 
sors  ista,  et  an  liceat  sortibus  uti.  Ad  hoc 
S.  Thomas  respondet,  quod  sortes  dicun- 
tur,  dum  aliqua  fiunt  ex  quoruui  vario  el 
incerto  eventu  occultuui  aliquid  innotescit, 
sicut  in  tractione  longioris  aut  brevioris 
lestuciE.  Dum  ergo  per  sortes  iuvesligatur 
quid  sit  alicui  dandum  de  possessiouc, 
vel  honore,  seu  poena,  vocatur  sors  diviso- 
ria.  Si  autem  quspratur  quid  sil  agcndum, 
vocatur  sors  consultoria.  Quod  si  qu;pralur 
quid  sit  futurum,  dicitur  sors  divinatoria. 

Verumtamen,  quid  hoc  loco  per  sortes 
intelligi  debeat,  diversa  est  sauctorum  Do- 
ctorum  opinio  :  quoniam  divinus  et  ma- 


C  gnus  Dionysius  libro  de  Ilierarchia  eccle- 
siastica  docet,  quod  sors  ista  non  fuit  talis   cap.  v. 
qualis  iu  veteri  Testamento  communiter 
fuit,  sed  quidam  spiendor  divinus  super 
Malthiam  descendens,  et  euin  in  Aposto- 
lum  esse  assumendum  ostendens.  Hiero- 
nymus  vero  et  Beda  volunt,  quod  fuit  sors 
communiter    fieri    solita,   cujus    in    lege 
Moysis  celebris  fuit  usus  :  per  quam  Josue   Josm 
deprehendit  Achan  furem.  Unde  et  Salo-  '*"'*' 
mon  testatur  :  Sortes  initluiilur  iu  siiium,   Pi-ov.\ 
sed  a   Domino  temperantur.   Tamen,    ut  ^'' 

D  sauctus  ait  Hieronymus,  hoc  exemplo  non 
est  sortibus  jam  utendum,  quia  paucoriim 
privilegia  communem  non  faciunt  legem. 
Apostoli  namque  ex  occulto  Spiritus  San- 
cti  instinctu  usi  sunt  eis  :  quod  non  est  in 
consequentiam  passim  trahendum.  Insiipcr 


364 


IN   FESTO    S.  MATTHI*   APOSTOLl.   —    SERMO    PRIMUS 


VtMierabilis  Reda  hic  ait  :  Figurain  lieuil  A  plo  Apostoloruin,  videant  ipsos  Aposfolos 


obscrvare  quousque  verilas  venil  ac  palii- 
it  ;  vera  hostia,  quae  Christus  est,  in  cruce 
oblata,  sed  iii  Pentecoste.  veniente  super 
Apostolos  Spiritu  Sanclo,  coiisuininata  : 
idcirco  Apostoli  in  electione  Matthiae  sor- 
tibiis  usi  sunt,  ne  a  legc  Moysis  discreparc 
pcuilus  viderentur;post  Pciilecosten  vero, 
vic/.M,3,6.  veritate  Evangelii  jam  propalata,  septein 
diaconi  non  sorte,  sed  discipuloruin  con- 
cordi  electione.  Aposlolorumquc  orationc, 
ct  nianuum  eoruin  super  iilos  iinpositio- 
ne.  sunt  constituli. 

Prselerea  de  hac  materia  plenius  scribit 
Thomas  in  secunda  secundse,  qu^stione 
nonagesima  quinla,  inter  celera  diceiis  : 
Qiium  actus  hominum  qui  requiruntur  el 
concurrunt  ad  sorles,  non  subdanlur  iin- 
pressionibus  coelestiuin  corporum  aut  stel- 
larum;  idcirco  si  sortibus  quis  utatur  qua- 
si  actus  huinani  ex  copleslium  corporuin 
influxione  dependeant,  ita  quod  disposilio 
eventusque  sortium  ex  steliarum  influen- 
tia  exspectalur,  superstiliosum  et  vanuin 
est,  neque  carcl  occullo  cum  d;pmonibus  C 
paclo.  Sed  remota  hac  causa,  oportet  even- 
luin  sorlium  exspectari,  vel  a  fortuna,  vel 
ab  aiiqua  caiisa  spirituali  et  directiva,  ul- 
pote  inteilectiva.  Si  itaque  exspectelur  a 
forluna  (quod  in  sorte  divisoria  tanluin- 
inodo  habel  locuin),  non  esl  illicitum,  nisi 
procedat  ex  causa  culpabili,  scilicet  cupi- 
ditale  aut  simili  :  ut  duin  aliqui  ncqueunl 
rein  concorditer  dividere,  et  ideo  sortc 
utunlur,  exponenles  fortunae  quis  quam 
parlein  accipiat.  Porro  si  sortium  evcnlus 


non  nisi  colleclo  fralrum  co-tu,  et  fusis  ad 
Deum  precibus,  id  egisse.  Tertio,  si  divina 
oracula  ad  terrena  convertantur  negotia. 
Quarto,  si  in  ecclesiaslicis  eleclioiiibus, 
qus!  ex  inspiratione  Spiritus  Sancti  fieri 
debent,  sorlibus  quis  utatur.  In  tempora- 
libus  vero  dignilatibus,  quae  ad  terrena 
instituenda  seu  disponeuda  ordinantur, 
secus  est  :  quoniam  in  illarum  electione, 
interdum  licet  sorlibus  uti.  Itaque  si  ne- 
cessitas  alia  ab  electione  ecclesiastica?  di- 
B  gnilatis  immineat,  licitum  est  cuin  debita 
reverentia  et  deprecatione  divinum  judi- 
cium  sortibus  iinplorarc.  Ctijus  rei  exem- 
pla  Augiistinus  ha-c  iulroducit :  ut  si  inter 
servos  Dei  sit  disceptatio,  perplexitas  seu 
ambiguilas,  quis  eorum  lcmpore  persecu- 
tionis  fugere  debeal,  qiiis  manere ;  aut  si 
duo  teque  pauperes  alicui  obvient,  quo- 
rum  uni  aliquid  dandum  sit  quod  ei  dum- 
laxat  dari  queat,  non  dividi.  —  Haec  de 
sortibus  dicta  sint  :  de  quibus  etiam  in 
Decreto  multa  dicuntur. 

Amplius,  sicul  pr;etactuin  est,  Joseph 
iste  cui  in  apostolatum  Malthias  pra?latus 
est,  fuit  consanguineus  Christi,  fraterque 
Jacobi  Minoris  el  Simonis  ac  Juda".  Itaque 
per  hoc  quod  Christus  huic  Joseph  Mat- 
thiam  prffposuit,  eum  constituendo  Apo- 
stolum,  docuil  quod  ratione  consanguiui- 
tatis  aut  ex  carnali  affectu  non  sinl  aiiqui 
ad  ccclesiastica  beneficia  aut  officia  pro- 
movendi.  Verumlamen  quidam  dixerunt, 
quod  Joseph  iste  fuit  Barnabas,  qui  an- 
tequain  ab  Apostolis  Barnabas  appellalus  ^1cMv,3c. 


exspcclelur  a  causa  spiriluali  et  intelle-  D  est,  Joseph  vocatus  fuit.  Sed  hoc  minus 


cluali  mala,  pula  a  dcemone,  vitiosum  esl. 
Si  aulem  a  causa  liujusmodi  bona,  ut  iiu- 
mediate  a  Deo,  vel  ab  eo  per  angelos 
sanctos,  talis  sors,  sccundum  Augusli- 
num,  non  csl  in  se  illicita.  Quadrupliciler 
tamen  polest  illicita  esse.  Primo,  si  abs- 
que  necessilate  recurralur  ad  eain  :  lunc 
etenim  ad  tentationem  pertinet  Dei.  Se- 
cundo,si  absque  debita  reverentia.Hinc  lo- 
quitur  Bcda  :  Si  qui  nccessilale  compulsi. 
Deum  putant  sortibus  consulendum  cxein- 


veruin  censetur.  Nam  Barsabas  inlerprela- 
tur,  filius  quictis,  secuudum  Hieronymum; 
Barnabas  vero,  filius  consolationis. 

Porro  ex  textu  leclionis  expositae,  quse 
hodie  legitur  in  officio  Missa»,  perpendere 
possumus  quod  S.  Matthias  fuit  utique  vir 
valde  pra?cipu8e  perfeclionis  approbataeque 
sanctitatis,  tam  coram  Deo  quam  coram 
hominibus.  Quod  ex  duobus  pensatur.  Pri- 
ino,  ex  hoc  quod  beatissimi  Apostoli  vo- 
lenles  unum  ad   aposlolaluni  promoveri, 


Ibktem. 


IN   FESTO    S.  MATTHI.E    .-VPOSTOI.I. 


SERMO    PRIMUS 


365 


Af(.  1,23. 


III/?e^.xvii, 
1;  xvii[.  15  ; 
l\  neg.  ni, 
14. 
Ps.xvill,15. 


Ps.  CXVII 
IfiS. 


non  statuerunt  nisi  hos  duos,  videlicet  A 
Joseph  atque  Matthiam.  Estque  creden- 
dum,  quod  si  in  toto  illo  collegio  secum 
congregato,  judicassent  seu  spstimassent 
aliquem  eis  meliorem,et  ad  tam  summum 
officium  eis  digniorem  et  aptiorem,  ilhim 
utique  statuissent.  Et  tamen  in  illo  coUe- 
gio  tunc  fuerunt  viri  sanctissimi,  utpote 
Stephanus,  Barnabas,  Philippus  diaconus, 
Silas,  multique  tales.  Secundo,  idem  cer- 
tius  consideratur  ex  parte  justi,  sapientis- 
sinii  et  infallibilis  Dei,  cujus  ordinatione 
sors  cecidit  super  Matthiam  tanquam  su-  B 
per  meliorem,  ut  creditur;  quamvis  hoc 
certum  non  sit.  Fuit  ergo  B.  Matthias  apo- 
stolus  omni  virtute  ornatus. 

Quem  iii  tribus  specialiter  imitari  debe- 
mus.  Primo  in  hoc,  quod  coram  Deo  vir- 
tuose  se  habuit  in  vera  sinceritate.  Ita  et 
nos  in  omni  loco  et  tempore,  sive  soli  si- 
mus  sive  cum  aliis,  cogitare  debemus  ju- 
sti  ac  omnipotentis  Dei  praesentiam,  atque 
intuitum  quo  nos  incessabiliter  ac  infalli- 
biliter  intuetur;  sicque  in  ejus  prsesentia 
nos  habere  debemus  reverenter,  timorate  C 
et  pure,  cum  beatissimis  prophetis  Elia  ac 
Eliseo  dicentes  :  Vivit  Dominus,  in  cujus 
adspectu  sto  hodie;  et  cuin  Psahiiista,  Me- 
ditatio  cordis  mei  in  conspectu  tuo,  Domi- 
ne,  semper.  Haec  consideratio  movet  homi- 
nem  ad  bene  ac  obedienter  vivendum, 
Propheta  ad  Deum  dicente  :  Servavi  man- 
data  tua  et  testimonia  tua,  quia  omnes 
\ise  mece  in  conspectu  tuo.  E.\  liae  etiam 
sapientiali  consideratione  oritur  castus  pu- 
dor,  quo  homo  erubescit  se  coram  Deo 
indecenter  habere,  cogitando,  appetendo,  D 
loquendo,  agendo,  aut  debita  omittendo. 
Sed,  heu  !  multi  inveniuntur  hypocrita;  et 
ficte  devoti,  qui  dum  ab  hominibus  videri 
se  putant,  honestatem  et  devotionem  vi- 
dentur  assumere,  opusque   Dei   reveren- 


ter  efficere  ;  soli  vero  exsistentes,  pigri 
et  negligentes  exsistunt.  Isti  miserrimi 
phis  formidant  et  curant  homines  quam 
Deum  altissimum  :  ideo  juste  despiciuntur 
ab  eo,  et  nisi  se  emendaverint,  damna- 
buntur. 

Secundo,  S.  Matthiam  apostolum  sequi 
debemus  in  hoc,  quod  coram  hominibus 
tam  irreprehensibiliter  se  habuit  in  vera 
exemplaritate.  Nam  in  tam  magno  Aposto- 
lorum  et  aliorum  discipulorum  consortio 
tam  irreprehensibiliter  conversabatur,  et 
in  tantum  cunctis  complacuit,  quod  eum 
concorditer  statuerunt  unum  duorum  quos 
ad  apostolatus  officium  reputabant  magis 
idoneos.  Ita  et  nos  inter  proximos  nostros 
exemplariter  vivere  studeamus,  ut  nemi- 
nem  scandalizemus,  nulli  poculum  inortis 
(id  est  peccandi  occasionem)  praebeainus 
directe,  et  quantum  in  nobis  est :  quem- 
adinodiim  hortatur  Apostolus,  In  omnibus  iiCoi-.vi,4. 
exhibeamus  nos  ipsos  sicut  Dei  ministros 
in  multa  patientia,  etc. ;  itemque,  Nemini  ibid.  3. 
demus  ullam  offensionem,  ut  non  vitupe- 
retur  ministerium  nostrum.  Itaque  Chri- 
stianum  oportet  esse  maturum,  facetum, 
atque  in  omnibus  custodilum,  ut  ad  Dei 
gloriam  alii  sedificentur  in  ipso.  Quod  ad 
praelatos  et  seniores  ac  superiores  et  do- 
ctiores  praeeipue  pertinet. 

Tertio,  beatum  assequamur  Matthiam  in 
hoc,  quod  circa  se  ipsum  tam  ordinate, 
discrete  et  fructuose  se  habuit.  Ita  et  nos 
in  omnibus  rationabiliter  operemur,  cor- 
pora  nostra  bene  regendo,  refrenando  et 
castigando,  ut  Deo  et  rationi  obediant, 
mentesque  nostras  exercitando  in  sanctis 
cogitationibus  et  affectionibus,  in  oratio- 
nibus  et  ceteris  actibus  bonis,  ut  quotidie 
proficiamus  in  omni  virtute  et  gratia. 

Miracula  S.  Matthiae  quaere  infra  in  ser- 
monibus  circa  evangelium. 


366 


IN   FESTO   S.  MATTHIi;  APOSTOLI.  —  ENARRATIO  IN   EVANGEUtM 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


HOC   EST   PR^ECEPTUM   MEfM,  L'T   DILIGATIS    INVICEM,    ETC.  Joanil.  XV,  12-16. 


Eccli.  xvii. 
li. 


Rom,  XIII 
8,  9;  Exod 
XX,   14-16 

Z.ei'.xix,18 


EVANGELIUM  praesens  in  festivitate 
quorumdam  Apostolorum  in  Missa; 
officio  legitur.  quia  in  isto  evangelio,  de 
prwcepto  caritatis,  et  de  amicitia  hoiiii- 
nuin  eum  Deo,  de  pra>destinatione  quoque 
seu  electione  divina,  fit  mentio  :  Apostoli 
autem  prseceptum  caritatis  perfectius  ce- 
teris  impleverunt,  speciales  quoque  amici 
Dei  fuerunt,  et  praeelecti  exstiterunt  ab 
eo.  Estque  praesens  evangelium  sumptum 
ex  sermone  illo  pulcherrimo  quem  post 
Cceiiam  Dominus  Jesus  fecit  Apostolis.  In 
quo  inter  cetera  dixit  : 

Hoc  est  jira'ceptum  mcuni,  ut  diligatis 
invicem  spirituali  et  infusa  caritate.  Ideo 
subditur  :  sicut  dilexi  vos,  qui  vestram 
desideravi  ac  procuravi  salutem.  Ita  quili- 
bet  vestrum  debet  desiderare  et  pro  posse 
procurare  salutem  proximi  sui,  eum  sedi- 
ficando,  hortando,  corripiendo,  et  pro  ipso 
orando.Unicuique  enim  mandavit  Deus  de 
proximo  suo,  ut  in  Ecclesiastico  legitur. 
Sed  quum  sint  alia  multa  Christi  prte- 
cepta,  cur  de  praicepto  isto  dilectionis 
fraternae  disseruit,Hoc  est  praeceptum  me- 
um,  etc,  quasi  non  sit  aliud  cjus  pra>ce- 
plum?  Rursus,  quum  sit  aliud  prwceptum 
isto  praestantius,  puta,  ut  toto  corde  ame- 
tur  Deus,  cur  de  isto  praecepto  quasi  de 
prfficipuo  et  summo  priecepto  locutus  est, 
Hoc  est  praeceptum  meum,etc.?Et  respon- 
dendum  ad  primum.  quia  ut  ait  Aposto- 
lus:Qui  diligit  proximum.legem  implevit. 
Nam,  Non  adulterabis,  non  moechaberis, 
non  furtum  facies,non  falsuin  testimonium 
dices,  et  si  quod  aliud  esl  mandatum.  in 
hoc  verbo  instauratur  (id  est,  continetur 
atque  impletur),  Diliges  proximum  tuum 
sicut  te  ipsum.  Hinc  Christus  de  praecepto 
isto  sic  loquitur,  quasi  ipsum  sit  soluin 


A  ejus  pra?ceptum.  Ad  aliud  respondetur, 
quod  quum  Deus  sit  causa  et  ratio  ac  finis 
diligendi  proximos,  hinc  etiam  in  dilecti- 
one  proximi  includitur  dilectio  Dei;  atque 
ob  hoc,  de  praecepto  isto  fraterni  amoris, 
quasi  de  prjecipuo  pra?cepto  locutus  est 
Christus,  in  quantuin  dilectionem  Dei  in- 
cludit. 

Deinceps  docet  Salvator  quae  sit  sum- 
ma  dilectio  "^xmiwm.Majorem.  hac  dilectio- 
nem  iiemo  habet,  ut  animam  suam  ponat 
quis,  id  est,  corporalem  vitam  suam  expo- 

B  nat  morti.  yjro  amicis  suis,  id  est  pro  sa- 
lute  seu  utilitate  carorum  suorum.  Esse 
namque  et  vivere,  sunt  inaxime  appetibi- 
lia;  mors  vero  omnium  horribilium  horri- 
bilissimum  est,  teste  Philosopho.  Ideo  pro 
proximorum  salute  vitam  propriain  morti 
exponere,  maximae  dilectionis  signum  est 
et  effectus.  Sed  iis  iterum  objici  potest, 
quoniam  pro  inimicis  inori  perfectioris  vi- 
detur  esse  dilectionis,quam  mori  pro  ami- 
cis.  Denique  Christus  pro  inimicis  passus 
ac  mortuus  est,  juxta  illud  ad  Romanos  : 

C  Commendat  caritatem  suam  in  nobis  Deus,  /(o»i.v,8,9. 
quoniam  quum  adhuc  peccatores  essemus, 
Christus  pro  nobis  mortuus  est ;  itemque, 
Quum  adhuc  inimici  essemus,  reconciliati  ibid.  lo. 
sumus  Dco  per  inortem  Filii  ejus.Ergo  Chri- 
stus  majorem  habuit  dilectionem  quam  est 
ista  de  qua  loquitur  modo.  Respondetur, 
quod  amicus  hic  sumitur  pro  dilecto  seu 
earo,  quamvis  non  redamante.  Sic  etiam 
Christus  omnes  dilexit.quantum  ad  bonum 
naturale  quod  habent  a  Deo,  imo  in  quan- 
tum  Deus  vult  omnes  salvos  fieri  volun- 

D  tate  antecedente.  Electi  quoque  pro  quibus 
passus  est  Christus,  quamvis  fuerunt  ini- 
mici  Dei  ad  tempus  secundum  praesentem 
justitiam  propter  sua  demerita,  tamen  ami- 


IN    FESTO   S.  MATTHI.F.    .\POST0LI. 


ENARR.\TIO    IN   EVANGELIUM 


367 


Joanrt. 
21. 


IJonfDt.  V, 


ci  ejus  fuerunt  in  prfedestinatione  seterna 
ex  sola  misericordia. 

Vos  amici  mei,  id  est  niihi  dilecti  et 
amatores  mei,  estis,  si  feceritis  qua'  ego 
pra'cipio  vobis,  omnia  observando  manda- 
ta.  Observatio  namque  praeceptorum  est 
certum  caritatis  indicium,  quoniam  ami- 
corum  est  eadem  velle  ct  nolle.  Ilinc  alibi 
ait  Salvator  :  Qui  habet  mandata  mea  et 
servat  ea,  ille  est  qui  diligit  me.  Unde  in 
prima  Joannis  habetur  :  Ilsec  est  caritas 

'■  Dei,  ut  mandata  ejus  custodiamus. 

Jam  non  dicain  vos  scrvos  servitute  ser- 

/6irf.  iv,i8.  vilis  timoris,  quem  perfecta  caritas  ejicit 
foras  :  guia  servus  talis,  qui  solum  timet 
nec  diligit  dominum  suum, ncscit  quid  fa- 
ciat  doininits ejus,id  est  secreta  facta  ipsi- 
us.  Videmus  enim,  quod  homines  in  pote- 
state  constituti,  secretiora  negotia  sua  non 
pandunt  servis  suis  de  quorum  dilectione 
non  prffsumunt,  a  quibus  se  solum  timeri 
existimant:  servis  tamen  quorum  fidelita- 
tem  amicitiamque  cognoscunt,  sua  reve- 
lant  secreta,  quoniam  tales  servi  non  sunt 
solum  servi,  sed  aliquid  habent  de  pro- 
prietate  amicorum  ac  filiorum.  Unde  et  in 
Ecclesiastico  legitur  :  Servus  fidelis  sit 
tibi  dilectus  quasi  anima  tua. 

Vos  autem  dixi  amicos  meos,  quia  oin- 
nia  quwcumque  audivi  a  Patre  meo,  nota 
feci  vohis.  Distributio  ista  accommoda  est, 
ut  sit  sensus  :  Omnia  quaecumque  audivi 
a  Patre  meo  vobis  esse  notificanda  secun- 
dum  exigentiam  status  atque  officii  ve- 
stri,pro  utilitate  Ecclesiae  notificavi  vobis, 
videlicet  prsecepta  et  evangelica  consilia, 
documenta,  et  multa  divina  mysteria.  Un- 

Marc.  IV,  "^ 

11.  de  alibi  Christus  dixit  Apostolis  :  Vobis 


EccU. 
xxxui,  31 


A  datum  est  nosse  mysterium  regni  Dei ;  et 

rursus  ad  Patrem,  Confiteor  (inquit)  tibi,  Matth.w, 
Pater,  Domine  coeli  et  terrae,  quoniam  abs-  '^' 
condisti  h£ec  a  sapientibus  et  prudentibus, 
et  revelasti  ea  parvulis,  id  est  humilibus 
meis  discipulis.  Juxta  hanc  distributionem 
fertur  in  Psalmo  :  Nihil  deest  timentibus   Ps.  \\\m, 
Deum.  Et  Joannes  ait  :  Unctio  ejus  docet  '["y^^,,,,  „ 
vos  de  omnibus,  et  nostis  omnia.  27,20. 

Non  vos  me  elegistis,  sed  cgo  elcgi  vos. 
Sive  hoc  intelligatur  de  electione  seterna, 
quae  est  divina  praedestinatio,  sive  de  ele- 

B  ctione  temporali,  qua  Christus  in  mundo 
conversans  quosdam  ad  gratiam  et  aposto- 
latum  vocavit;  verum  est  quod  ipse  elegit 
Apostolos.  non  ipsi  eum.  Omnes  quoque 
electos  Deus  ab  aeterno  praedestinavit,  ele- 
git  atque  dilexit,  et  sicut  prior  dilexit  eos,  /4irf.iv,io, 
sic  prior  elegit  eos,  nec  sine  gratia  Dei     ' 
quisquam  ad  eum  convertitur  eumve  eli- 
git.  Propter  quod  ait  Salvator  :  Nemo  po-  Joann.  vi, 
test  venire  ad  me,  nisi  Pater  meus  traxe- 
rit  eum.  Et  Propheta  :  Misericordia  ejus  Ps.lvhi.ii. 
praeveniet  me.  Ft  po.sui  vos  in  officio  apo- 

C  stolatus,  ut  eatis  ad  praedicandum  ubique, 
et  fructum  «/Temies^homines  convertendo 
ad  fidem  et  opera  bona,personaliter  etiam 
proficiendo  in  omni  virtute  et  gratia;  ct 
fructus  vester  maneat,  id  est,  aeternam 
mercedem  accipiat  in  regno  ca^Iorum,  fi- 
deles  quoque  per  vos  regenerati  multipli- 
centur  in  mundo,  et  crescant  merito  ac 
numero,  et  perseverent  usque  in  finem. 
Ut  quodcuinque  petieritis  Patrein  in  no- 
•inine  meo,  id  est  per  me,  utpote  per  vir- 
tutem   et   merituna    passionis  et  conver- 

D  sationis  meas  in  saeculo  isto,  det  vobis, 
dummodo  salubriter  et  instanter  rogetis. 


3G8 


IN  FESTO   S.  MATTHIi   APOSTOLI.   —   SERJiO  SECDNDliS 


SERMO  SECUNDUS 


QUOTUPLEX    SIT   AMOR  ;    ET   DE   LAUDIBUS    CARITATIS. 


Ps.  CXVIll 
165. 

Joann.wu. 
11. 


I  Joa)]n.m. 
11. 


ICor.vi.IT 


I  Joauii.w 
20. 


I  Petr.  IV 


HOC  est  prcvceptum  meum,  ut  diligatis  A 
invicem  sicuf  dilexi  vos.  Joann.xv,  d2. 

Dominus  noster  Jesus  Christus,  totius 
unitalis  el  pacis  magister,  caritateni  mu- 
tuam  suis  valde  prffcepil  discipulis.  quia 
ex  caritate  unitas  animorum,  pax  cordis, 
concordia  proximorum  nascuntur.  Ait  enim 
Psalmista  Deo  :  Pax  multa  diligentibus  le- 
gem  tuam  ;  et  Salvator :  Pater  sancte,  scrva 
eos  in  nomine  tuo  quos  dedisti  mihi,  ut 
sint  unuin.  id  est  per  caritatem  conjuiicli 
et  in  bonis  concordes.  Hinc  in  prima  sua 
Canonica  ait  Joannes  :  Haec  est  annuntiatio  B 
quam  audislis  ab  initio,  ut  diligatis  alter- 
utrum. 

Denique  multse  sunt  causae  propter  quas 
Christus  tam  specialiter  jussit  et  exigit 
ut  Christiani  se  mutuo  diligant  spirituaii 
amore.  Prima  est,  quoniam  caritas  est 
summa  el  perfectissima  virtus.  NuUa  et- 
cnim  virtus  lam  proxime  el  perfecte  con- 
jungit  Deo  mentem  creatam  ut  caritas  : 
nam  ut  ait  Apostolus,  Qui  adha^ret  Deo.  id 
est,  per  caritatem  ei  unitur,  unus  spiritus 
est  cum  eo.  Non  autem  possunt  Deum  ve-  C 
re  diligere,  nisi  diligant  proximos,  dicente 
Joanne  apostolo  :  Qui  non  diligit  fratrem 
suum  quem  videt.  Deuin  quem  non  videt 
quomodo  potest  diligere?  Imo  qui  unum 
hominem  quantumcumque  iniquum  et  ini- 
inicum  odit,  ncc  Deum  neque  se  ipsum 
nec  aliquem  hominein  vere  et  spirituali- 
ter  araat.  Idcirco  princeps  Aposlolorum  in 
prima  sua  epislola  seriosissime  nos  horla- 
,  tur  :  Ante  omnia  muluam  carilatem  in  vo- 
bis  continuam  habete,  quoniam  caritas 
operil  muJtitudinem  peccatorum.  Secunda  D 
causa  est,  quoniam  caritas  est  spiritualis 
vita  animae,  sine  qua  spiritualiter  mortua 
est,  et  tanquam  viie  coram  Deo  cadaver, 


nil  Deo  gratum  ac  placitum  agens.  Idcirco 
dicit  Apostolus  :  Si  linguis  angelorum  lo-  iCu/.xiii,i, 
quar  el  hominum,  caritatem  autem  non 
Jiabeam,  factus  sum  veiut  ses  sonans  aut 
cymbalum  tinniens. 

Tertia  causa  est,quoniam  caritas  est  ma- 
xima  opulentia  animee,  et  per  eam  conse- 
quitur  homo  nobilissima  bona.  Per  carita- 
tem  namque  anima  hominis  fit  sponsa  et 
amica,  heres  ac  filia  Dei,  civis  regni  coele- 
slis,  socia  angclorum,  domeslica  Ecclesiae, 
membrum  Ciiristi.Si  autem  caritate  careat 
homo,  anima  ejus  diaboli  exstat  adultera, 
membrum  et  famula,  Ideo  loquitur  Augu- 
slinus  :  In  carilale  pauper  est  dives,  sine 
caritate  omnis  dives  est  pauper.  Porro  ea- 
dem  est  caritas,  qua  Deum  proximumque 
diligimus  (loquendo  de  liabitu  carilalis), 
quoniam  Deus  est  ratio  diligendi  proxi- 
mum.  1'nde  secundum  Augustinuin,  sola 
dilectio  inter  filios  Dei  cl  servos  diaboli, 
inter  cives  Jerusalem,  id  est  Ecclesia>,  et 
inlcr  cives  Babylonis,  id  est  iniquos,  di- 
stinguit.  Idcirco  asserit  Christus  :  Manda- /o„„„,s,„^ 
tum  novum  do  vobis,  ut  diligatis  invicem  ^*'^^. 
sicut  dilexi  vos ;  in  hoc  cognoscent  omnes 
quia  discipuli  mei  estis,  si  dilectionem 
habueritis  ad  invicem.  Quarta  causa  est, 
quoniam  tota  Ecclcsia  railitans,utpote  uni- 
versitas  Chrislianorum,  est  unus  exercitus 
Dei.  quem  oportct  indesinenter  prseliari 
contra  aciem  vitiorum  et  contra  tentamen- 
la  omnia  daemoniorum  :  idcirco  necesse 
est  ut  fideles  sinl  spirilualiter  per  carita- 
tem  conjuncti  atque  unanimes,  quatenus 
se  invicem  juvent  orando,  hortando,  in- 
struendo  el  inflammando,  el  ita  concordi- 
ter  instcnt  sanctis  operibus  :  per  quod  dae- 
mones  maxime  superantur.  Si  autem  per 
odium  aut  alia  vitia  ab  invicem  sint  divi- 


IN    FESTO   S.  MATTHI-K    APOSTOLI.    —   SERMO   SECUNDUS 


369 


si,  et  se  invicem  impugnent  alqiie  inipe-  A 
diant  a  salute,  vincuntur  facillime  :  sicut 
in  hominum  praeliis  cernimus,  quod  uisi 
concorditer  unus  exercitus  contra  alium 
prselietur,  statim  succumbit. 

Sed  quoniam  multi  putant  se  proximos 
suos  vere  diiigere,  qui  lameu  ab  omni  ve- 
ro  et  spirituali  amore  sunt  penitus  alieni, 
dicendum  est  quid  sit  carilas  seu  spiritua- 
lis  dilectio,  et  quomodo  differat  a  carnali 
ac  naturali  amore.  Itaque  caritas  est  amor 
spiritualis  infusus,  id  est  per  creationem 
menti  a  Deo  collatus,  per  quem  super  B 
omnia  diligit  Deum,  potissimum  propter 
puram  et  propriam  ejus  bonitatem,  se 
ipsam  vero  ac  proximos  universos  in  Deo, 
desiderando  sibi  ipsi  ac  aliis  Eeternam  sa- 
lutem  et  omnia  necessaria  sive  utilia  ad 
illam  adipiscendam,  videlicet  gratiam  et 
virlutes,  opera  bona,  satisfactiones  poeni- 
tentiales  pro  peccatis  atque  in  praesenti 
vita  castigari  pro  eis.  Itaque  qui  se  ipsum 
aul  proximos  suos  cupit  in  sa?culo  isto  di- 
tari,  prosperari  et  sublimari,  delicate  vi- 
vere,  jocari,  ridere,  longe  esse  se  sciat  a  C 
caritate,  et  carnalem  tantum  amoreni  ha- 
bere.  Ex  quo  patet  quam  pauci  sint  qui 
sobolem  suam,  propinquos,  cognalos  ac 
alios,  vere  et  spiritualiter  ament.  Oportet 
ergo  ut  nobis  ipsis  et  proximis  optemus 
vitam  pcenitentialem,  corporis  castigatio- 
nem,  necessaria  victui,  arctam  viam  salu- 
tis,  tribulationes  salubres  in  sa^cuio  isto  : 
Ac<.xiv,2i.  quoniam  teste  Apostolo,  Per  multas  tribu- 
lationes  oportet  nos  intrare  in  regnum 
II  Ti„i.ni,  coelorum;  et,  Omnes  qui  volunt  pie  vivere 
'■'  in  Christo,  persecutionem  patieiitur.  D 

Porro  carnalis  amor  est  sensualis  affe- 
ctio  qua  quis  diligit  alium  propter  volu- 
ptatem  aut  carnalem  commoditatem  quam 
habet  aut  habere  potest  in  eo  ;  vel  ad  hoc 
ut  taliter  divitias,  delicias  aut  honores  saj- 
culi  hujus  acquirat ;  seu  propter  corpora- 
lem  dispositionem  in  se.  Qui  amor  turpis 
et  vilis  est,a  spirituali  amore  mentem  om- 
nino  impediens. 

Tertius  est  amor  naturalis,  qui  nec  vi- 
tiosus  nec  virluosus  est  in  se,  ut  quum 

T.  31. 


aliquis  diligit  alium  propter  conformita- 
tem  naturse,  aut  propter  propinquitatem, 
aut  bonam  dispositionem  in  naturalibus 
donis.  Hunc  naturalem  amorem  debemus 
reprimere  atque  perficere  :  reprimere,  ne 
fiat  carnalis;  perficere,  ut  spiriluali  amore 
formelur,  caritalemque  foveal,et  ad  finem 
ordinetur  salubrem. 

Insuper  juxta  B.  Augustini  doctrinam, 
ex  caritate  sunt  quatuor  diiigenda,  vide- 
licet  :  Deus,  propria  anima  seu  ipsemet 
homo,  proximus  quoque,  et  proprium  cor- 
pus.  Nec  solum  oportet  ista  diligere,  sed 
et  ordo  caritatis  in  eorum  dilectione  ser- 
vandus  est,  ut  primo  et  incomparabiliter 
diligamus  Dominum  Deum,  secundo  nos 
ipsos,  tertio  proximos,  quarto  proprium 
corpus.  Nam  ut  ait  Salvator  :  Quid  pro- /,hc.  ix,-23. 
ficit  homo,  si  lucretur  universum  mun- 
dum,  se  ipsum  autem  perdat  ?  Oportet 
quoque  proximos  plus  diligere  quam  pro- 
prium  corpus  corporalemque  vitam:idcir- 
co  si  salus  proximorum  requirat,  tenemur 
pro  eis  vitam  morti  exponere.  Hinc  scri- 
ptum  est  :  In  hoc  cognovimus  caritatem  \joann.m, 
Dei,  quoniam  ille  pro  nobis  animam  suam  "'■ 
posuit ;  et  nos  debemus  pro  fratribus  ani- 
mas  ponere.  Ecce  ex  iis  duo  sequuntur. 
Primum  est,  quod  quilibel  Christianus  te- 
netur  sic  stare,  ut  maiit  mori,  et  mortem 
a  quocumque  sufferre,  quam  Deum  per 
mortale  peccatum  offendere.  Secundum 
est,  quod  malit  mori,  quani  proximum  su- 
um  mortaliter  peccare  et  condemnari. 

Amplius,circa  illud,Jam  non  dicam  vos  /<,(„(„. xv, 
servos,  sciendum  quod  duplex  est  servi-  '^- 
tus,  sicut  et  duplex  timor.  Est  enim  servi- 
tus  procedens  ex  servili  timore,  quo  quis 
Deo  deservit  non  amore  boni  nec  zelo  ju- 
stitiae,  sed  ne  puniatur  et  condemnetur. 
Ista  servitus  apud  Deum  nil  promeretur, 
quia  ex  caritate  non  movetur  nec  opera- 
tur.  Alia  ergo  est  servitus  procedens  ex 
filiali  timore  seu  spirituali  amore,  quo 
quis  Deo  ministrat  zelo  justitiae,  caritate 
movente,ne  separetur  a  Deo.  Et  qui  taliter 
servus  est  Dei,  est  etiam  filius  et  amicus 

...  T^  Matth.wvy 

ipsius,  eique  dicitur  :  Euge,  serve  boneai.sa. 

24 


370 


IN   FESTO   S.  MATTH1.E   APOSTOLI.   —   AD   RELIGIOSOS  :   SERMO  TERTIUS 


et  fidelis,  intra  in  gaudium  Domini  tui.  A 

Denique  in  praefato  spirituali  amore 
S.  Matthias  apostoius  corde,  ore  et  opere 
fuit  perfectus,  quia  pro  Deo  et  proximo- 
rum  salute  se  ipsum  totum  impendit  et 
mori  paratissimus  fuit.  Oi'um  cnim  Apo- 
stoli  ad  diversa  genlilium  regna  irent  ad 
prsedicandum,  ipse  in  Judsea  insistebat 
prsedicationis  officio  ;  plurimosque  con- 
vertens,  muita  et  magna  fecit  miracula. 
llluminavit  etenim  caecos,  mundavit  le- 
prosos,  liberavit  obsessos  ;  claudis  gres- 
sum,  surdis  auditum,  defunctis  restituit  B 
vitam. 

Legitur  quoque  in  chronica  quadam, 
quae  Treviris  invenitur,  quod  S.  Matthias 
fuit  de  tribu  Juda  civitatcque  Bethlehem, 
illustri  natus  prosapia,  in  lege  et  Prophe- 
tis  a  pueritia  eruditus;  lasciviamque  devi- 
tans,  pueriles  annos  inorum  gravitate  or- 


navit.  In  prosperis  fuit  non  elevatus,  in 
adversis  constans  atque  intrepidus,  corde 
niundus,  animo  prudens,  in  consiiio  pro- 
vidus,  in  solvendis  qua?stionibus  Scriptu- 
rarum  acutus.  Quem  pontifex  Judeeorum 
(ul  dicitur)  fccit  lapidari ;  aliqui  vcro  di- 
cunt,  quod  pro  Christo  crucis  palibuio  sit 
affixus.  Ejusque  corpus  a  Judsea  Romam 
translatum  est,  a  Roma  quoque  (ut  aliqui 
dicunt)  Trevirim  est  translatum. 

Hunc  ergo  beatum  et  sanctum  Aposto- 
lum  in  prsefatis  ejus  virtutibus  imitemur, 
ut  simus  maturi  in  moribus,  atque  ab 
omni  inquinamento  corporis  et  animae 
abstineamus;  discreti  quoque,  et  verba  sa- 
crae  Scripturae  memoriter  retinentes  ;  nec 
prosperis  elevemur,  neque  per  adversa 
dejiciamur,  sed  stabiles  simus  in  Deo,  nec 
aliquid  vereamur  extra  eum  timore  inor- 
dinato. 


« 


AE>    RELIGIOSOS 


SERMO  TERTIUS 

DE   IMITATIONE   VIRTUTUM    S.  MATTHIiE  ;    ET   CUJUSMODI   STUDIIS    EFFICIAMUR 
ANGELIS,   BESTIIS    D.EMONIBUSVE    SIMILES. 


N' 


ONNE   ego   duodecim    vos   elegi,   et 
unus  ex  vobis  diabolus  est?  Joann. 
VI,  71. 

Ita  locutus  est  Christus  ante  passionem : 

et  propter  Judam  proditorem  dixit,  unum 

duodecim  Aposlolorum  esse  diaboluin  per 

malitice  imitationem  abundantiamque  pec- 

cati.  Aposlolatus  quippe  esl  donum  gratia3 

gratis  dal8e,quemadniodum  prophelia.  Hu- 

jusmodi  vero  gratiae  bonis  et  malis  com- 

/.i<c.vi,i3,  munes  sunt.  Fuit  autem  Judas  a  Chrislo 

"■  electus,  non  utique  electione  «ternK  pra^- 

destinationis,  sed   temporalis  vocationis ; 

fuit  item  electus  ad  apostolatum,  non  ad 

\Re<j.\x,  felicitatem.  Sic  et  Saul  fuit  electus  Dei  : 

nisi  forte  quis  opinetur  eum  esse  salva- 


17. 


C  tum,  ita  quod  poenituisse  dicatur,  praeser- 
tim  quum  audisset  se  die  sequenti  interfi-  i  ueg. 
ciendum.  Quemadmodum  ergo  proditor  ""'"■  "■ 
fuit  diabolus,  et  propter  diabolicam  suam 
pravitatem  a  Deo  relictus,  alque  de  apo- 
stolatu  praevaricatus;sic  felix  iste  Matthias 
propter  virtutum  suarum  perfectiones  fuit 
angelicus,  et  ad  aposlolatuin  loco  Judae 
promotus.  Ejus  igitur  imitemur  virtutes. 
Erat  et  ipse  in  lege  doctissimus,  patiens 
in  adversis,  in  prosperis  humilis,  in  tribu- 
lationibus  ac  persecutionibus  imperterri- 

D  tus,  caritate  repletus,  zelo  fraternae  salutis 
accensus,  et  inter  septuaginta  duos  Chrisli 
discipulos  talis  ac  lantus,  quod  gloriosi 
Apostoli  non  reputabant  inter  illos  quem- 


IN   FESTO    S.  MATTHI.E   .VPOSTOLI.    —   .\D    RELICIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


371 


piam  esse  magis  idoneum  ad  apostolatus 
officium,  nisi  eum  et  Joseph  Jacobi  Mino- 
ris  apostoli  fratrem,  qui  ob  suam  perfecti- 
onem  eximiani  cognominatus  est  Justus  : 
et  tamen  huic  quoque,  divino  judicio  prae- 
positus  est  sanctus  iste  Matthias.  In  iis 
itaque  virtutibus  eum  sequamur. 

Denique  inter  angelos  ac  bruta  sic  me- 
dius  constitutus  est  homo,  ut  si  rationem 
in  eunctis  sequatur,  et  juxta  divinae  legis 
doctrinam  Greatori  suo  instanter  atque  ar- 
denter  cohaereat,  angelicus  liat,  imo  et 
angelus  appelletur;  quod  si  ratione  relicta 
sensualitatem  sequatur,  et  motibus  animi 
sui  succumbat,  passionum  sequeiis  impul- 
sum,  brutalis  sit  et  bestia  nominetur,  imo 
bestiis  incomparabiliter  pejor  viliorque 
consistat.  Quum  ergo  religio  a  relegatione 
sortita  sit  nomen,  eo  quod  religiosi  ab  iis 
quae  carnis  et  mundi  sunt  debeant  esse 
totaliter  relegati  et  penitus  sequestrati, 
oportet  nos  religiosos  a  praetactis  bestiali- 
tatibus  et  irrationabilium  passionum  mo- 
tibus  omnifarie  abstinere,  sublimiterque 
implere  quod  ait  Apostolus,  Nolite  confor- 
mari  huic  saeculo,  sed  renovamini  spiritu 
mentis  vestrse  :  ne  propheticum  illud  con- 
veniat  nobis,  Homo  quum  in  honore  esset, 
non  intellexit,  comparatus  est  jumentis 
insipientibus ;  et  illud  quod  per  Jeremiam 
prophetam  conqueritur  Deus,  Quid  est 
quod  dilectus  meus  in  domo  mea  fecit 
scelera  multa?  Domus  Dei  est  sacrum  is- 
tud  coenobium  Domino  consecratum,  in 
quo  si  negligenter  vixerimus,  remisse  ege- 
rimus,  passionum  affectiones  secuti  fueri- 
mus,  scelera  committimus  multa  in  domo 
Domini  sancla.  Advertamus  quod  sapien- 
Arisioieics.  tissimus  ille  gentilium  dixit  :  Homo  solus, 
est  deus  aut  bestia,  hoc  est  divinus  aut 
bestialis  :  quia  si  conversatur  ut  solitarius 
exigit  locus,  divinus  est;  si  quo  minus, 
bestialis  esse  censetur. 

Sed  nunc  considerandum,  per  quos  ac- 
tus  efficiamur  angeli  atque  angelici,  per 
quos  item  diaboli  ac  diabolici,  et  per  quos 
bruta  sive  brutales.  Actus  cerle  angelici 
sunt.solis  spiritualibus  delectari,illibatum 


Hom.  XII,  ^ 
Ephes.  IV 

23. 


Ps.  xLvm 
13,  i\. 


Jer.  XI,  15 


A  Creatori  offerre  obsequium,  vultui  maje- 
statis  divinae  indesinenter  intendere,  Deum 
incessanter  laudare;sed  et  purgare,  illumi- 
nare  atque  perficere  inferiores,  et  eis  quaj 
Dei  sunt  annuntiare.  Quanto  in  actibus  is- 
tis  magis  proficimus  et  perfectiores  effici- 
mur,  tanto  dignius  angelici  nuncupamur, 
nomenque  angeli  plenius  participamus  : 
quia  per  haec  perfectioni  angelicje  propin- 
quamus.  Si  ergo  in  solo  Deo  est  gloriatio 
nostra,  et  in  solis  spirilualibus  virtuosis- 
que  actibus  deleclamur,  et  Deo  in  sancti-  iuc.i,-i, 

B  late  atque  justitia  omnibus  vitae  nostrae  "''• 
diebus  servimus,  contemplalioni  quoque 
ac  laudibus  Dei,  quanlum  humana  sinit 
fragililas,omni  hora  vacamus;  et  acceden- 
tes  ad  nos  verbo,exemplo  ac  moribus  pur- 
gare,  illuminare,  perficere,  el  ea  qute  Dei 
sunt  salutemque  animaruin  concernunt, 
non  inulilia  verba,  annunliare  satagimus  : 
tunc  rite  angeli  Doinini  Sabaoth,  angelici-  Maiach.n, 
que  vocamur.  '■ 

Idcirco,  0  fratres,in  actibus  istis  occupe- 
niur,  crescamus,  perficiamur.  Non  in  cibo 

C  et  potu   lauto  aut   superfluo   recreemur, 
quum  et  beatissimo  patre  nostro  Antonio 
edocente,  siccum   panem   aut  simplicem 
aquam  cum  aviditate  et  voluptate  accipe- 
re,  culpa  sit.  Non  in  confabulationibus,  ri- 
sibus,  levitatibus  inutilibusve  operibus  sit 
nostrum  solatium  ;  sed  qui  gloriatur,   inicor.i.si; 
Domino  glorietur.  Scire  et  nosse  Altissi- '^'^' '• '"' -*• 
mum,  sit  gaudium  nostrum.  Delectemur  in  ps.  xxxvi, 
Domino.et  dabit  nobis  pelitiones  cordis  no-  *' 
stri,  hoc  esl  postulationes  quse  ex  cordiali 
funduntur  affectu,  et  cum  intima  profe- 

D  runtur  altentione.  Vacare  et  videre  quam  Ps.%\xm.9; 
dulcis  est  Dominus,  infinitam  Omnipoten-  '^^'''"'S. 
tis  bonitatem,  pulchritudinem,  sapientiam, 
perfectionem,  beatitudinem  conlemplari, 
ipsius  amore  accendi,  ejus  incomparabili 
felicitati  et  excellentiae  tolo  corde  congra- 
tulari,  actus  sunt  cellae,  exercitia  religio- 
si,  solitariorum  effectus.  Psalmis,  hym- 
uis  et  orationibus,  quantum  defectuositas 
nostra  permittit,  assiduc  insistamus. 

Praeterea,  divino  Dionvsio   protestante,   ,    „  . 
in  daemonibus  sunt  phantasia  proterva,  ir-  nom.  c.  n. 


IN    FESTO   S.  MATTHI^   APOSTOLI. 


AD   REUGIOSOS;   SERMO  QUARTUS 


rationabilis  concupiscentia  amensque  fu- 

s«p.  11,25.  ror;  atquc  ut  ait  Sapiens,  imitantur  diabo- 
Inm,  qui  sunt  ex  parte  ipsius.  Quibus  et 

joaini.viii,  Chiistus  ait  :  Vos  ex  patre  diabolo  eslis,  el 
desideria  patris  vestri  vultis  perficere.  Da;- 
nionum  ergo  appellatione  digni  eensentur. 
et  diaboli  ac  diaboiiei  nuneupantur  ii  in 
quibus  abundat  phantasia  protcrva,  iria- 
tionabiiis  concnpiscenlia  viget,  anicns  fu- 
ror  mansionem  sortitur.  Ideo  Moyses  saii- 

i)«ii(.  xsix,  ctus  admonuit  :  Non  sit  inter  vos  radix 
germinans    fel   ct    amaritudineui.    Paulus 

Bebr.  xii,  quoquc  aposlolus  :  Pacem  (inquil)  sequa- 
niini,  contemplantes  ne  qua  radix  amari- 
tudinis  sursum  germinans  impediat,  et 
per  illam  inquinentur  multi.  Testc  nempe 

£■««.  XXI,  Scriptura,  Non  est  sensus  ubi  abundat 
amaritudo.  Et  rursus  frater  Christi  Jaeo- 
bus  terribiliter  loquitur  :  Si  zelum  ama- 
rum  habetis,  et  contenliones  sunt  inter 
vos,  nolite  gloriari,  et  mendaces  esse  ad- 
versus  verilatem ;  non  est  sapientia  ista  a 
Deo,  sed  terrena,  animalis   et  diabolica. 

Sap.  II, 2i.  Prseterea,  quia  invidia  diaboli  mors  introi- 
vit  in  orbem  terrarum,certum  quod  invidi 
praecipue  imitantur  diabolum,  qui  (evan- 

joami.sm,  gelista  Joaunc  testante)  homicida  erat  ab 
initio,  el  in  veritate  non  stetit.  Eodem 
quoque  sacratissimo  Evangclista  docente, 
agnoscimus  quod  omnis  qui  odit  fratrem 
suum,  homicida  est.  Detraclor  quoque  ho- 
micida  censetur,  ut  S.  Clemens  principem 
Apostolorum  dixisse  fatetur,  quia  occidit 
proximnm  suum  in  corde  alterius  quan- 
tum  ad  esse  bonse  opinionis  quod  habe- 
bat   in  eo.  Rursus,  quum  dajinonuia   sit 


15. 

Jacob 
14,  IS. 


IJoanit.  lii. 
15. 


A  officium,  homines  indefesse  tentare,  tur- 
bare,  decipere,  certum  est  eos  dajmonum 
assequi  pravitalem.  qui  proximos  scauda- 
li/aut,qui  verbo  suggestionis  aut  opcre  vi- 
tioso  conantur  aliquem  ad  peccandum  in- 
ducere.a  profeclu  retrahere,  a  beatitudine 
impedire.  Tales  sunt  qui  parlialitates  in- 
ducunt,  qui  animam  proximi  sui  venantur 
ad  malum,  qui  peccanlem  commendanl 
de  sua  iniquilate,  et  euin  animant  ad  in- 
justa,  qui  inobedienti  se  sociant,  applau- 
dunt.  Iteruin,  quum  diabolicum  sit  perse- 

B  verare  el  obslinalum  esse  in  vitiis,constat 
quod  indurali  in  pravis,  et  qui  iniquita- 
tem  suam  defendunl,  excusant,  occullant, 
diaboli  sint  ministri,  inembra  ac  filii. 

Proplerea  ab  universis  vitiis  islis  cum 
inlaligabili  diligentia  caveamus ;  et  contra 
phanlasiam  prolervam,  sit  in  nobis  cor 
tranquillum  ac  dulce;  contra  irrationabi- 
lem  coucupiscentiam,  ordinata  affectio; 
contra  furorem  amentem,  mitis  impertur- 
batusque  aniinus;conlra  invidiam,caritas; 
contra  obstinalionem  et  propriae  iniquila- 

C  tis  excusationem,cor  poenitens,conipunctio 
vera,confessio  pura;  contra  detractionem, 
verbuin  commendationis  el  a^dificationis. 
Postremo  actus  brutales  prsesertim  sunt 
voracitas  guloe,  libidinis  appetitus,  iusecu- 
tio  passionum  absque  prudentife  freno.Qui 
aclibus  istis  fcedantur,  brula  vocantur, 
snntque  brutales.  Quod  ne  nobis  conlin- 
gat,  sanctee  sobrietati,  mundissiniEe  casti- 
tali,  saluberrimae  discretioni,  virtuosam 
et  indefessam  operam  demus,  ad  gloriam 
Crealoris. 


SERMO   QUARTUS 


DE  APOSTOLORUM   DEIFIC.4.TI0NE,   EMINENTIA  AC   POTESTATE. 


PRINCIPES  populorum  congregati  D  Postquam  Deus  factus  est  homo.  horni- 
sunt  cum  Deo  Abraham,  quontam  dii  nes  mirabiliter  deificati  sunl.non  creatam 
fortes  terrcB  vehementer  elevati  sunt.  Ps.  amittendo  naturam,  neque  per  resolutio- 
XLVi,  10.  nem  esse  creati  ac  propriae  speciei  in  esse 


IN   FESTO   S.  MATTHI^   APOSTOLI.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


373 


15 


ideale,  divinum  et  increatum,  ut  quidam  A 
haeretici  imperitissime  atque  rudissime 
sunt  mentiti,sed  per  divinorum  susceptio- 
nem  charismatum,  per  supernaturalia  do- 
na  Spiritus  Sancti,  per  virtutes  infusas  et 
actus  earum,  per  actus  divinos,  perfectos 
ac  gratiosissimos  :  per  quse  omnia  natura- 
lis  imago  adorandff  Trinifatis  resplendens 
in  anima  rationali,  supcrnaturaliter  ac 
eminenter  est  reformata,et  ipse  homo  suo 
est  Creatori  excellenter  assimilatus,  ejus- 

floOT.vui,  que  filius  adoptivus  et  amicus  effectus. 
Qua>  assimilatio,  dcificatio  hominis  perhi-  B 
bctur.  Quumque  hoc  modo  multi  et  innu- 
merabiles  ab  exordio  mundi,  prspsertim  in 
evangelica  lege  et  tempore  gratife,  deifi- 
eati  noscantur,  maxime  tamen  ita  deifi- 
cati  sunt  gloriosi  Apostoli :  qui  sunt  «prin- 
cipes  populorum  »,  quia  summi  et  primi 
prselati  fuerunt  Christianorum  ;  et  «  cum 
Deo  Abraham  »,  id  est  Christo  Dei  Unige- 
nito,Deo  ceterno, corporaliter  quoque«con- 

luc.  \,i3.  gregati  »  exstiterunt :  quibus  et  dixit,  Beati 
oculi  qui  vident  quae  vos  videtis.  Qui  et 

/oa>m.  vu[,  incredulis  dixit  Judaeis  :  Abraham   pater  C 

^^'  vester  exsultavit  ut  videret  diem  meum; 

vidit,  et  gavisus  est. 

Hi  ergo  benedicti  sanctissimique  Apo- 
stoli,  deificati  et  «  elevati  sunt  vchemen- 
ter»,tam  per  excellentias  donorum  gratia? 
gratum  facientis,  quam  per  munera  gratia? 

fiom.  vui,  gratis  datffi.  Ipsi  namque  primitias  Spiri- 
tus,  id  est  dona  summa  sive  pra^cipua  Spi- 
ritus  Sancti,  sortiti  sunt,  et  Sanctis  veteris 
Testamenti  securissime  preeferuntur.  Nam 
Spiritum  Sanctum  copiosissime  suscepe- 
runt,  nec  Prophetie  aliquo  modo  tantum  D 
fecerunt  fructum  in  mundo  sicut  Apostoli. 
Prophetffi  quippe  vix  Israeliticum  popu- 
lum  potuerunt  inducere  ut  visiones  suas 
crederent  esse  vere  divinas  :  imo  multi  ex 
populo  illo  hoc  negaverunt, ut  SadducaM  et 
Judtei  idololatrte,  maxime  decem  tribus 
pro  parte  majori.GIoriosissimi  autem  Apo- 
stoli  totum  pene  orbem  terrarum  induxe- 
runt  ad  susceptionem  devotissimam  libro- 
rum  legis  ac  Prophetarum,  in  quibus 
Christiani  studiosissimi  a  tempore  exstitc- 


23 


nint  Apostolorum,  in  tantum  ut  etiam  He- 
brcei  inde  mirentur.  Prseterea  Christus  in 
Evangelio  protestatur  :  IIIos  dixit  deos,  ad  Joann.  x, 
quos  sermo  Dei  factus  est,  puta  Prophe-  ^^" 
tas.  Quanto  magis  prseelectissimi  Aposto- 
li  «  dii  »  vocandi  sunt,  quos  Unigenitus 
Dei,  Verbum  8eternum,Deus  verus,  per  se- 
mefipsum  immediate  allocutus  est  atque 
edocuit,  quibus  et  repromisit  :  Paracletus   «irf.  xiv, 
Spiritus   Sanctus,   quem   Pater   mittet   in  ^^' 
nomine  meo,  ille  docebit  vos  omnia,  et 
suggeret  vobis  omnia  quwcumque  dixero 
vobis? 

Deuique  sancti  Aposfoli  recte  vocantur 
«  fortes  dii  terrte  »,  id  est  hominum  in 
terra  manentium.  Fortes  namque  fuerunt, 
quia  in  omni  virtute  constantes,  solidi  ac 
perfecti.  Quibus  omnes  pene  creaturse  fu- 
erunt  subjecfae,  secundum  quod  Christus 
cis  asseruit  :  Ecce  dedi  vobis  potestatem  Luc.\,i9. 
calcandi  super  serpentes  et  scorpiones,  et 
supra  omnem  virtutem  inimici.  De  quibus 
Psalmista  cecinit  Deo :  Constitues  eos  prin-  Pj.xliv.it. 
cipes  super  omnem  ferram;et  denuo:Mihi  Ps.cxxxvm, 
autem  nimis  honorati  sunt  amici  tui, Deus;  "' 
nimis  confortatus  est  principatus  eorum. 
Nam  et  angeli  sancti  eis  servire  dignati 
sunt.  Et  quum  Joannes  apostolus  angelum 
adorare  voluisset,  non   utique  adorafione 
latria^,  sed  duliee,  accepit  responsum  ab 
angelo   sancto  :  Conservus  tuus   sum    et  Apoc.xix, 
fiafrum  fuorum.    Iferum,   fortes   fuerunt '"'' ^''"''■'" 
Apostoli,  quia  (Paulo  tesfante)  in  promptu  iiCoi-.x,6. 
habuerunt  ulcisci  omnem  inobedientiam, 
inobedientes  tradendo  in  potestatem  Sata- 1  co,-.  v,  5. 
n»  in  interitum  carnis;et  omnia  potuerunt  PhiUpp.ti, 
in  eo   qui  confortavit  eos,   Omnipotente,  "• 
cujus  fuerunt  summi,  carissimi  familia- 
rissimique  amici  :  a  quo  et  quidquid  pe- 
tierunt,    celeriter    impetraverunt.   Adhuc 
autem  miranda  et  supernaturalis  fuit  for- 
titudo  Apostolorum,  quibus  praecipue  Chri- 
stus  subjecit  nafuralem  eursum,  virtutem 
ac  ordineni  rerum,  dando  eis  potestatem 
faciendi    miracula,  prodigia   et   portenfa, 
fotum  nafuralem   rerum  cursum  ac  ordi- 
nem  transcendentia  vel  in  facto  aut  cerfe 
in  modo  agendi.  Quibus  et   dixit  :  lufir-  ,i/n«/i.x,8. 


IN    FESTO    S.  MATTHIiE   APOSTOI.l.   —    AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QDARTIS 


mos   eiiralo,  inorliios   siiscitate,   leprosos 
iiiuiKlato,  (i;emones  cjicito. 

Ampliiis,  inoffabilitcr  inagna  ftiil  Apo- 
stolorum  potestas  sou  fortitndo  in  confo- 
ctione  el  admiuistralioue  ecclesiasticorum 
saoramenlorum.pra-sertim  sacrainenli  Eu- 
ciiaristiie  ac  Ptrnitentia'.  Fuit  item  alia 
multiplex  fortitudo  in  eis,  quia  confirmali 
erant  in  gratia,  crantque  potentes  iu  Scri- 
pturis,  in  eloquontia  ao  sapicntia  :  pcr 
quas  advcrsariis  prievaluorunt,  prout  proe- 

Xi(c.xxi,i.i.  di.xit  Saivator,  Ego  dalio  vobis  os  et  sa- 
pientiam,  cui  non  poterunt  resistere  et 
contradicoro  oinnos  advorsarii  vestri.Erant 
demum  fortes,  potissiinum  ojiciendo  com- 
pescendoque  da>inones,  ac  idoiolatriain  de- 
struendo.  Tam  fortos  etiam  fuerunt  iii 
caritate,  quod  unus  eorum  in  persona  om- 

Bom.  viii,  nium  fassus  est  :  Certus  sum  (inquiens) 

'*'''•'•  quia  noque  mors,  neque  vita,  neque  Ango- 
ii,neque  Principalus,noque  ^irlutes,  neque 
instantia,  neque  fulura,  neque  creatura 
alia  poterit  nos  separare  a  caritate  Doi. 
Postremo  fortes  fueruut  in  omni  adversi- 
tate,  et  usque  ad  sanguinis  effusionem  pro 
justitia  certaverunl;  atque  in  innumerabi- 
libus  tribuiationibus,  gravissiaiisque  tor- 
mentis,  ac  crudelissimis  quas  pro  Christo 
perpessi  sunt  mortibus,invictissimi,fortis- 
simi  ac  victoriosissiini  sunt  inventi.  Quis 
contuiit  eis  omnem  fortitudinein  istam, 
quos  constat  usque  ad  Ciiristi  passionem 
tam  debiles,  imporfectos  ac  forinidoiosos 
fuisse,  quod  dum  Christus  capiobatur,  om- 
nes  fugerunt  qui  aderant ;  et  primus  inter 
eos,  qui  ceteris  firmior  atque  ferventior 
/4irf.69ci  videbatur,  mortis  formidine  eadein  noote 

'*''•  suum  magistrum  ac  Dominum  contra  pol- 

licitationem  propriam  ter  negavil? 

Pra-terea,  quoniam  Christus  altissiimis 
benedictos  Apostolos  tot  supernaturaiibus 
fortitudinibus,  tot  donis,  cliarismatibus  et 
e,\celientiis  decoravit,  merito  «  veheinen- 
ter  elevati  »  dicuntur.  Nain  et  judiciariain 
potestatem  promisit  eis  Saivator,  dicendo  : 
,  Vos  qui  secuti  estis  ine,  in  regeneratione 
quum  sedorit  luiius  homiuis  in  sede  ma- 
jestatis  suae,  sedebitis  et  vos  super  sedes 


MaUh. 
XXVI,  56. 


Ibid 

28. 


A  duodecim,  judicanles  duodecim  tribus  Is- 
rael.  Et  nunc  non  soluiii  in  triumphanti 
Ecclosia  sunt  inoffabiiiter  c]c\ati,  et  inter 
sumnios  angolioos  spiritus  eoliocati,  sed 
in  miiitanti  quoque  Ecclesia  inter  Sanclos 
universos  sortiiintur  primatum,  sunt  fun- 
danionta  et  summi  (ioctorcs,  principes  ac 
j)atroni  Ecciesi». 

Iloriim  unus  est  B.  Matthias,  qui  inter 
sepluaginta  duos  Christi  discipuios  tantae 
perfectionis  et  excellentia!  fuit,quod  solus 
ex  cis  ad  apostolatum  assumptus,  ac  Chri- 

B  sti  consanguineo  justo  Joseph  prseiatus 
est.  In  quo  prtelati  religiosorum  discant 
veram  servare  justitiam,  et  personarum 
acceptores  non  esse,  nec  ex  privato  affectu 
seu  causa  imperlineiiti  quempiam  ad  offi- 
cium  proinovere  aut  inde  deponore;sed  in 
taiibus  prae  oculis  Deum  habentes,  quem 
vita,  fftate,  scientia,  utiiiorem  conspiciunt 
bono  communi,  promoveant  aut  conser- 
vent.  Simili  modo  se  habeant  subditi,  ne 
ex  passione  privatove  commodo,  aut  alia 
prava  radice,  pro  alicujus  promotione  aut 

C  depositione  iaborent,  considerantes  quod 
Christus  Joanni  et  Jacobo  ceterisque  con- 
sanguinois  suis  Apostolis  pra^tulit  Petrum, 
quantum  ad  archiapostolatum ;  justoque 
Joseph  consobrino  suo  prfffulit,  quantum 
ad  apostolatum,  Malthiam.  Porro  qui  ex 
ira,  impatientia,  carnali  affectione,  aut 
proprii  intuitu  commodi,  seu  simili  inju- 
sto  motivo  conantur  ad  insufficientium 
promotionein,  aut  sufficientium  deposi- 
tionein,  gravissime  peccant,  et  omnium 
viliorum  quai  inde  sequuntur,  fiunt  parti- 

D  cipes  :  imo  nec  ad  sufficientiuin  proino- 
tionem,  aut  insufficieulium  depositionem, 
iicet  ex  causis  hujusmodi  prffitactis  iiiicitis 
laboraro. 

Postreino,  in  prafatis  fortitudinibus,  do- 
nis  ac  charismatibus  satagamus  sanctos 
sectari  Apostolos  :  etsi  uon  in  fortitudine 
faciendi  miracuia,  aut  in  potestate  eccie- 
siastica  vei  jurisdictione  prseiatica,  tamen 
in  firmitate  virtutuin,  in  robore  caritatis, 
in  moiilis  constanlia,  in  insuperabilitale 
patienti;e,  in  gralia'  incremento,  in  tenacia 


IN   FESTO    S.  MATTHI.E   APOSTOLI.   —    AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


375 


spquitatis,  in  sancta  stabilitafe  cordis  in 
Deo,  in  ferventi  infatigabilique  profectu 
fic6r.xm,9.  interno.  Optimum  namque  est  gratia  stabi- 
/■s.xxx.ss.  liri  cor.  Et  Psalmista  hortatur  :  Viriiifer 
agite,  et  confortetur  cor  vestrum,  omnes 
qui  speratis  in  Domino.  Xon  vincamur  ad- 
versis,  nec  fatigemur  laborando  pro  virtu- 
tum  profectibus.omnique  tentationi  virili- 
ter  reluctemur  :  atque  pro  isto  profectu 


A  adipiseendo,  indesinenter  conemur  oran- 
do,  mentem  custodieudo,  novissima  jugi- 
ter  recolendo,  Christi  virtutes,  exerapla  et 
passionem  diiigentissime  intuendo;  sed  et 
Sanctorum  quorum  celebramus  solennia, 
inspiciendo  ac  insequendo  exempla  et  do- 
cumenta,  invocando  quoque  assidue  patro- 
cinia  eorumdem.  Ad  laudem  et  gloriara 
Creatoris. 


IN   FESTO 
S.  GREGORII   PAPiE 


SERMO   PRIMUS 


DE    VIRTITIBCS,   LAUDIBIS    ET   EXCELLENTllS    S.  GREGORII. 


EGO  autem  sicut   oliva  fructifera    in  A 
domo  Dei.  Ps.  Li,  10. 

Verba  hapc  de  beatissimo  Papa  Gregorio 
congrue  e.xpomintiir.  Ipse  namqiie  veraci- 
ter  fuit  in  domo  Dei,  id  est  in  universali 
Ecclesia  Christi,  tanquam  oliva  fructifera  : 
quoniam  verbo  et  scripto.  fama  et  exem- 
plo,  oratione  atque  operibus  poenitenti.T, 
per  se  ipsum  et  per  suos  discipulos.copio- 
sissimum  fecit  in  Ecclesia  fructum,  innu- 
merabilesque  convertit  ad  Dominum. 

Sed  nunc  hujus  sanctissimi  viri  virtu- 
tes,  laudes  et  cxcellentiee  sunt  tangendae.  B 
Prima  excelientia  ejus  est,  quod  in  urbe 
Romana,  ex  senatorum  prosapia  fuit  na- 
tus,  cunctis  abundans  divitiis,  omnibus 
naturalibus  donis  ornatus,  videlicet  valde 
ingeniosus,  mansuetus,  pius,  amabilis,  li- 
beralibus  artibus  praeclarissime  eruditus. 
Secunda  virtus  et  excellentia  ejus  est.quod 
a  pueritia  exstitit  timoratus.  Nam  licet  in 
naturalibus  et  fortunalibus  donis  talis  cs- 
set  ac  tantus,  cogitavit  tamen  a  pucritia 
relinquere  oninia  et  coenobium  intraie ; 
vitavit  quoque  omneni  lasciviam  carnis,  C 
vanitatem  adolescentium  levitatemque  mo- 
rum.  Porro  patre  cjus  defuncto,  palrimo- 
nium  suum  latissimum  ad  Dei  expendit 
honorem,  sex  monasteria  in  Sicilia  con- 
struens,  septiinura  vero  in  Urbe.  Tertia 
ejus  iaus  est,  gratiosa  sua  conversio.admi- 


rabilisque  profectus  in  monasterio  :  nam 
monasterium  quod  in  Roma  construxit  in- 
gressus  est,  ubi  relictis  vestibus  sericis 
auro  et  argento  fulgentibus,  pauperem  et 
humilem  induit  habitum  monachorum  ;  in 
quo  repente  in  taiitum  profecit,  quod  in 
ipso  su£e  conversionis  initio  inter  perfe- 
ctos  potuit  computari.  In  tanto  quoque 
abstinentiffi  vixit  rigore,  quod  corporis  de- 
bilitatem  magnam  incurrit  ;  sed  anima 
ejus  desuper  divina^  sapientite  illustraba- 
tur  spiendoribus,  divinee  caritatis  aceen- 
debatur  ardoribus,  coelestia  die  ac  nocte 
contemplabatur,  et  tota  absorbebatur  ac 
transformabatur  in  Deum. 

Quarta  laus  ejus  est,  felix  sua  promotio 
ad  summi  pontificii  dignitatem  :  cui  pro- 
motioni  mirabiliter  ex  maxima  humilitate 
renitebatur.  Elcctus  quoque  in  Papam,  fu- 
gere  cupiebat,  sed  non  valebat.quia  ne  fu- 
geret,  portee  die  ac  nocte  custodiebantur. 
Tandem  a  quibusdam  obtinuit,  quod  euni 
in  dolio  super  quadrigam  extra  Romam 
duxerunt.  Ouunique  in  silvarum  antris  se 
abscondisset,  columna  lucis  prsefulgida  a 
coelo  dependens  super  eum  apparuit,  in 
qua  quidam  solitarius  angelos  ascendentes 
et  descendentes  conspexit.  Sicque  columna 
ilia  eum  monstrante,  a  quEerentibus  est 
inventus  et  Romam  reductus,  atque  in 
suinmum  Pontificem  consecratus. 


IN  FESTO   S.  GREGORII   PAP.E. 


SERMO  PRIMUS 


377 


Quinta  excellentia  ejus  est,  quod  san- 
ctos  angelos  in  forina  sensibili  sappe  vidit. 
Quum  enim  Romte  solennem  faceret  pro- 
cessionem  pro  cessatione  pestiientise,  vidit 
super  castrum  Crescentii  angelum  Dei.qui 
gladium  suum  cruentatum  detersit  et  in 
vaginam  reposuit.  Per  qiiod  S.  Gregorius 
intellexit  pestem  cessasse.  Alia  vice,  dum 
peregrinos  quosdam  haberet  secum  in 
prandio,  consideravit  quod  unus  eorum 
vultum  frequenter  mutavit,  ita  quod  nunc 
pulcherrimus  adolescens,  nunc  veneran- 
dus  senex  apparuit.  Introduxit  ergo  illum 
in  cameram,  et  interrogavit  quis  esset. 
Respondit  se  esse  angelum  Dei,  et  statim 
disparuit.  Rursus,  dum  pro  Trajano  impe- 
ratore  diu  defuncto  orasset,  apparuit  an- 
gelus  ei. 

Sexta  excellentia  ejns  est.  fervidus  zelus 
animarum,  quo  in  tantum  fuit  repletus, 
quod  dum  adhuc  in  mouasterio  suo  esset, 
a  domino  Papa  obtinuit  quod  ipsum  ad 
convertendos  Anglicos  tunc  usque  gentiles 
misit.  In  via  tamen  propter  instantiam 
Romanorum  fuit  revocatus  a  Papa.  Sed 
quum  ipsemet  Papa  fuisset  effectus,  S.  Au- 
gustinum  cum  aliis  viris  sanctis  misit  in 
Angliam  ;  et  precibus  suis  ac  meritis,  per 
illos  convertit  Anglicos  ad  Christi  fidem 
ac  cultum.  Ecce  quantus  fructus.  Septima 
excellentia  ejus  est,  magnitudo  sapientiai 
et  doctrinee  suse  in  divinis  Scripturis,quas 
tam  profundissime  intellexit,  tam  luculen- 
ter  exposuit ;  et  multa  saluberrima  con- 
scripsit  volumina  pro  sedificatione  et  in- 
formatione  Ecclesia?  :  quibus  nunc  usque 
utuntur  fideles,  et  plurimi  corriguntur. 
Octava  excellentia  ejus  est,quod  in  papatu 
tam  fructuosissime  prsesidens  fuit.  Quoti- 
die  namque  populum  informavit,  prselatos 
Ecclesiae  verbis  et  epistolis  increpavit  ac 
reformavit,  ad  religionis  ingressum  pluri- 
mos  utriusque  sexus  induxit ;  atque  sub 
ejus  regimine  christianae  legis  observantia, 
fides  et  religio,  maxime  viguerunt  ubique 
terrarum,  praesertim  in  Roma.  In  civitate 
quoque  Jerusalem  instituit  coenobium. 

Xona  laus  ejus  est,  liberalissima  pietas 


A  ejus  in  pauperes,quorum  omnium  nomina 
apud  se  habuit  scripta,  deditque  eis  vitie 
necessaria  :  imo  usque  ad  montem  Sinai 
misit  viris  religiosis  eleemosynas  largas. 
Tribus  quoque  millibus  Christi  ancillis  de- 
dil  anntiatim  pro  quotidianis  expensis,  oc- 
toginta  (ut  legitur)  auri  libras,  atque  quo- 
tidie  ad  mensam  suam  peregrinos  feeit 
adduci.Et  quando  adhuc  in  monasterio  ex- 
stitit  abbas,  et  quidam  in  specie  pauperis 
petisset  sibi  ab  eo  aliquid  dari,  fecit  ei  ar- 
genteos  sex  pra?stari.  (Juumque  eodem  die 

B  idem  rediret  et  aliquid  peteret,  lursus  to- 
tidem  sibi  dedit  argenteos.  Quum  autem 
tertio  die  rediens,  iterum  eleemosynam  po- 
stularet,  et  S.  Gregorius  a  procuratore  suo 
audisset  nil  superesse  quod  dari  posset, 
nisi  scutellam  argenteam  quam  mater  sua 
sibi  cum  leguminibus  mittere  consuevit, 
fecit  scutellam  illam  argenteam  pauperi 
dari.  Sed  ille  in  specie  pauperis  fuit  ange- 
lus  Dei. 

Decima  excellentia  ejus  est, efficacia  sua 
in  orando.  Unde  angelus  dixit  ad  eum  : 

C  Deus  misit  me  ut  semper  te  protegam ;  et 
omne  quod  petieris,  per  me  impetrabis 
ab  eo.  Denique,  quum  S.  Gregorius  pieta- 
tem  et  mansuetudinem  Trajani  impera- 
toris  gentilis  diu  defuncti  reduxisset  ad 
nientem,  ecclesiam  S.  Petri  ingrediens, 
amarissime  flevit  pro  eo,  et  statim  sibi 
lesponsum  fuit  a  Deo  :  Precem  tuam  sus- 
cepi,  et  Trajano  a  poena  eeterna  parco  ; 
sed  de  cetero  non  praesumas  pro  damnato 
aliquo  exorare.  Qualiter  autem  istud  de 
Trajani  creptione  a  poenis  inferni  intelli- 

D  gendum  sit,  diversi  diversimode  tradunt. 
Hoc  vero  certissimum  est,  quod  per  defi- 
nitivam  sententiam  non  fuit  ffternaliter 
condemnatus,  si  omnino  liberatus  dicatur. 
Undecima  excellentia  ejus  est,  maxima 
patientia  quam  habebat.  Fuil  namque  in 
inaximis  gravissimisque  doloribus  corpo- 
ris  :  febribus  enim,  podagra,  stomachi 
pamis,  syncopis  vexabatur  ;  persecutiones 
quoque  sustinuit  barbarorum  atque  Mau- 
ritii  imperatoris  :  quae  omnia  patientissi- 
me  tulit.  Alife  multae  sunt  laudes  et  excel- 


378 


IN   FESTO   S.  GREGORII   PAP.E.    —    .\D  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


lenlise  ejus;  et  quamvis  oniiii  luil  virluk' 
orualus,  profundissima  tamcn  liumilitalt' 
fuit  siiigulariler  dccoralus.  Naui  ct  impc- 
ratoris  vocavit  se  servum,  et  primus  intcr 
summos  Pontificcs  vocavit  sc  scrvum  ser- 
vorum  Dei.  Noluit  quod  matronap  voca- 
rent  se  ejus  ancillas,  et  nomen  jussionis 
exhorruit.ct  laudcs  homiiium  vchcmcntcr 
e.xpavit.  Quum  autem  quidam  sauctus  Pa- 
ter  nomine  Joannes,  Romani  venisset,  et 
coram  Gregorio  se  vellet  prosternerc,  l'c- 
stinavit  Gregorius,  ct  primo  se  coram  illo 
prostravit  in  terram,  nec  surrexit  nisi  ab- 
bate  illo  primo  surgentc. 

Postremo,  quam  cordialiter  S.  Gregorius 
universa  contempsit  terrena,  constat  cx 
eo,  quod  dum  quidam  sanctus  eremila 
Deum  orasset  ut  sibi  ostendere  dignarc- 
tur  cum  qtio  esset  parificandus  in  regno 
ca?Iorum,  et  responsum  accepisset  a  Deo, 
quod  cuin  Papa  Gregorio,  valde  ingemuil, 
eo  quod  Papa  Gregorius  abundaret  divi- 
tiis,  et  ipse  omnia  propter  Dcum  dcreli- 
quisset.  Tunc  rursus  divinitus  dictum  est 


A  ci  :  Cur  contristaris  quod  cum  Gregorio 
par  eris  in  gloria,  quum  tu  plus  diligas 
cattam  liiam  quam  habes,  el  in  sinu  tuo 
frequenler  tractas  et  palpas,  quam  Gre- 
gorius  oinncs  suas  divitias,  quas  ad  hoc 
sohimmodo  possidct,  quatcnus  eas  indi- 
gentibus  liberaliter  eroget  ?  Quo  audito, 
sanctus  ille  eremita  gavisus  est,  et  gratias 
cgil  Deo,  rogareque  coepit  ut  cum  Grego- 
rio  mansionem  coelestem  percipere  mere- 
rcliir. 
Itaquc  hunc  sanctissimum  pafrem  no- 

B  strum  Gregorium  diligamus,  veneremur 
ac  imitcmur.  Discamus  ejus  exemplo  ter- 
rcna  despiccre,  in  adversis  patientiam  sta- 
bilem  conservare,  nos  ipsos  in  omnibus 
humiliare,  opera  quoque  misericordiae  pro 
posse  jugiter  exercere,  et  Deo  quotidie 
cum  majori  deservire  affectu.  Per  orati- 
ones  devotas  et  meditationes  sacras  leve- 
mus  corda  nostra  omni  hora  ad  Deum 
omnipotentem  ;  per  jejunia  etiam  et  alia 
pcenitentise  opera  castigemus  ac  rcfrene- 
mus  corpora  uostra. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  SECUNDUS 


QUOMODO   IMITANDUS    SIT   B.  GREGORIUS  ;    ET   QUIS    SCOPUS   MONACHI. 


TU  vero    vigila,    in   omnibus   labora,  C 
ministerium  Dei  imple,  sobrius  es/o. 
II  Tim.  IV,  3. 

Htcc  verba  siib  pcrsona  Timothci  epi- 
scopi  omni  sunt  scripta  cpiscopo,  ct  im- 
plenda  ab  co.  Qua-  beatus  Papa  Gregorius 
sublimiter  adimplcvit.  Vigilavit  namque 
mcnle  et  corpore,  ct  ultra  vires  vigilavil 
humanas  :  per  quod  corpus  suum  extenii- 
avit,  quemadmodum  in  Ecclesiastico  ler- 
£•««. XXXI,  tur,  Vigilia  honestalis  labcfacict  cariies. 
'■  Implevit  quoquc  quod  ait  vir  sanctus  Deo, 


Mcdia   nocte    surgcbam   ad    confitendum   ps. aym, 
noinini  tuo ;  et  quod  admonel  Jeremias,  ''"• 
Consurge,  lauda  in  nocte,  in  principio  vi-  r/ire».  n, 
giliarum,et  cffundc  sicut  aqiiam  cor  tuum  '"• 
ante  conspcclum  Doinini  Dei  lui. 

Denique,  quam  virtuosissima  fuerit  vita 
hujus  magni  Gregorii,  scitis,  et  ejus  pan- 
dit  Lcgenda  :  quae  grandem  nobis  confert 
utilitatem,  si  bene  pensetur.  Nempe  ad 
miindum  contemnendiim  ac  rclinquen- 
duin,  alque  persislcndum  in  vita  rcligio- 
nis  assumpta»,  ad  habendum  consolatio- 


TN   FESTO   S.  GREGORU   PAP.E.    —   AD    RELIGIOSOS  ;    SERMO    SECUNDUS 


379 


nem,  informationem  ac  opem  in  onini 
tentatione,  prodest  attendere  quod  de  san- 
cto  narratur  Grcgorio  :  Quia  quuni  esset 
vir  nobilis  senatoria  stirpe  exortus,  valde 
dives,  potens,  apicemque  pliilosophia-  ade- 
ptus,  ac  sericis  vestimentis  auro  et  gem- 
mis  rutilantibus  indutus,  spre^it  hsec  om- 
nia.  et  cwnobium  ingressus,  vili  tectus 
est  ibi  monastico  babitu.  Ecce  vir  talis  ac 
tantus,  ita  in  mundi  hujus  honoribus,  di- 
vitiis  deliciisque  abundans,  fama,  nobili- 
tate,  scientia  et  decore  tam  inclytus,  in 
juventute,  imo  in  adolescentia  sua,  cce- 
nobium  est  ingressus. 

Si  ergo  in  ccenobio  tentaliir  quis  de  hoc 
quod  mundum  deseruit,  quod  in  saeculo 
abundare,  honorari  delectarique  posset, 
quod  sponle  reiiquit  tam  multa  et  magna, 
proponat  sibi  (iregorium,  et  ejus  compa- 
ratione  se  paruni  aut  nihil  egisse  perpen- 
dat.  Imo,  si  quis  totius  hujus  mundi  domi- 
nus  esset,  omni  quoque  temporali  polleret 
prosperitate,  et  omni  naturalium  ornare- 
tur  perfectione  donorum,atque  hsec  omnia 
propter  Deum  coenobium  intrans  relinque- 
ret,  adhuc  respectu  ccelestium  praemio- 
icor.  II, !).  rum,  quae  nec  oculus  vidit,  nec  auris  au- 
divit,  nec  in  cor  hominis  ascenderuiit, 
nuUius  esset  momenti.  (3mnia  demum 
quffi  propter  Deum  relinquere  possumus, 
nonne  ab  ipso  accepimus  et  ejus  sunt  do- 
na  ?  sicut  sanctus  David  primo  Paralipo- 
menon  loquitur:Tua  sunt  omnia,  Domine, 
et  quee  de  manu  tua  accepimus,  dedimus 
tibi.  Porro,  etiam  in  pra?senti  vita  multa 
majora  ac  digniora  a  Deo  recepimus,quam 
propter  eum  deserimus.  Propter  quod  Chri- 
stus  omnia  propter  se  relinquenti  spopon- 
dit :  Centuplum  accipiet.  Pro  temporalibus 
namque  spiritualia  dona,  superna  chaii- 
smata,  perfectiones  supernaturales  recipi- 
mus,  pacemque  pectoris,  consolationes  se- 
cretas,  visitationes  piissimas  ac  divinas. 

Seeundo,  exemplo  S.  Gregorii  ad  fei- 
vidissimum  et  indesinentem  provocamur 
accendimurque  profectum.  Legitur  quip- 
pe,  quod  in  conversionis  suse  exordio  mox 
tantum  profecit  atque  ad  tantam  pervenit 


14. 


Matlh.wx 

29. 


A  perfectionem,  qiiod  tunc  in  perfectorum 
numero  poferat  eompiitari.  0  vere  felix 
Gregorius,  qui  quanto  inajor  fuit  et  ex- 
cellentior  in  donis  natura?,  in  bonis  fortu- 
nfc,  in  muiieribus  grati;e,  in  ecclesiastica 
diguitate,  et  in  omnium  reputatione,  tanto  EccU.  mi, 
pliis  in  oiniiibiis  hiimiliavit  se  ipsum!  Non 
coriiua  sibi  assumpsit, iiec  quempiam  qua-  Amos  vi, 
si  inferiorem  contempsit.  Et  quamvis  ex 
propriis  facultatibus  coenobium  in  quo 
mansit,  fundaverit,  non  tamcn  ex  hoc 
sumpsit  fiduciam  aut  libertatem  illicitam. 

B  Attendant  haec,  qui  ingressi  ccenobium, 
jactant  se  aliqua  secum  tulisse ;  aut  rati- 
one  nobilitatis,  sive  scientiae  aut  alicujus 
hujusmodi  doni  inflantur,  et  alios  asper- 
nantur  :  quorum  mens  excaecata  non  pen- 
sat,  quod  alii  ex  sua  humilitate,  patientia, 
devotione,  caritate,  diligentia,  incompara- 
biliter  digniores  sint  coram  Deo,  quam 
ipsi  ex  suis  naturalibus,  acquisitis  aut  for- 
tiiitis  doiiis.  Propter  quod  etiam  in  Eccle- 
siastico  habetur  :  Melior  est  homo  qui  mi-  EccU.\\\, 
niiitur  sapienlia,  et  permanet  in  timore  -'• 

C  Dei,  quam  qui  abundat  sensu,  et  transgre- 
ditur  legem  Altissimi. 

Insuper  sanctus  pater  Gregorius,  cur  ad 
monasticam  professionem  venisset  quoti- 
die  pensans,  et  quam  reverenter  Altissimo 
obsequi  oporteat  intuens,  studuit  inces- 
santer  proficere,  omnemque  horam  fru- 
ctuose  expendere,  orationibus,  meditatio- 
nibus,  compunctionibus  semper  vacare. 
Corpus  quoque  siium  in  animee  servitutem  r  cor.  ix, 
vehementer  redegit  :  in  hoc  solo  ex  nimio  -"• 
quodam  fervore  discretionem  oblitus,  et 

D  immoderate  se  habens,  quod  corpus  suum 
iiiinis  debilitavit.Tutissimum  etiain  ac  fir- 
iiiissimum  sibi  facieus  fuiidamentum  vir- 
tutum,  ad  profundissimam  se  in  primis 
dedit  humilitatem,  in  qua  usque  ad  finem 
vit;c  suse  permansit  ac  crevit.  Hinc  statiin 
iii  sua?  conversionis  initio  ad  conteinpla- 
tionis  gratiam  est  perductus  :  ut  sedens  in  Thrcn.  ni, 
cella,  levavit  sese  super  se  ;  et  in  Deum  ■*' 
rapiebatur  assidue,  dulcedinem  Creatoris 
degustans,   dissolvique    cupiens    et    esse  PhiUpp.u 
ciim  Chrislo.  uuiversis  carnalibiis  ac  ter-  ''• 


380 


IN    FESTO    S.  GRKGORII    PAPi.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


renis  sibi  in  fastidiiim  versis,  secundum 
quod  ipsemet  in  exordio  tangit  dialogo- 
rum  :  Aiiimus  (inquiens)  meus  e.\  occu- 
pationis  sua>  inoiestia  tactiis,  reminiscitur 
qualis  aliquando  in  ccenobio  fuit,  qualiter 
ei  cuncta  labenlia  subter  erant.  Et  quum 
detineretur  adliuc  in  corpore.  per  contein- 
plationem  tainen,  corporis  claustra  exces- 
sit:  ipsamque  morlem  aliis  formidabilein, 
jam  tanquam  vitae  januam  concupivit. 

In  his  igitur  liunc  viriim  sequamiir  san- 
ctissimuin.  Nemo  nostruin  quasi  prioribus 
confidens  operibus  aut  longitudini  tem- 
poriim,  remissius  agat  :  imo  quotidie  eni- 
taniiir  copiosius  illustrari,  profundius  hii- 
miiiarijtinioratiores  diligentioresque  fieri. 
Ouo  autem  copiosius  illuininabimiir.  eo 
utiqiie  vigilantiores  erimus  ad  cvitanduin 
omne  peccatum,  ad  obtinenduni  gratia^  ac 
virtiitiim  augmentiim,  ad  excrescendum 
in  cordis  munditia  et  caritatis  sinceritate. 
Attendamus  ergo  continue  cur  huc  vene- 
rimus,  quid  Deo  voverimus,  qiiid  exigat 
nostra  professio,  quam  inexcusabiles  cri- 
mus  et  eonfusi,  si  inventi  fuerimus  negli- 
gentes.  Sicque  indefesse  supra  cordis  no- 
stri  stemus  custodiam,  atque  ad  fontem 
puritatis  ac  principem  lucis,  Deum  incir- 
cumscriptum,  levemus  ubique  oculos  cor- 
dis,  adspiremus  et  afficiamur  ad  ipsum,et 
intiis  cum  ipso  deambulare  ac  exerceri 
assuescamus.  Erubescamus,  instar  bruto- 
rum  passionibus  agitari,  et  instar  ssecula- 
rium  zelum  ainanim,  corque  distractum 
et  animum  maculatum  habere.  Verum  in 
sanctitate  et  justitia  Deo  perseveranter 
deservianius,  omnem  loquacitatem,  otio- 


A  sitatem,  carnalitatem,  evagationem,  tur- 
bulentiam  inquietudinemque  vitantes,  et 
corde  attento,  fixo,  reformato.  accenso, 
sacrificium  laudis,thymiama  orationis.ho- 
locaustum  proprife  abnegationis  Domino 
jiigiter  offerentes ;  tamque  sublimiter  ac 
frequenter  gustemus  quam  diilcis  est  Deus,  i/^c/i-.n,^. 
ut  cuncta  carnalia  et  caduca  nobis  in  fa- 
stidium  convertantur  :  ad  coelestem  beati- 
tudinem  tam  fervide  anhelantes,  ut  ex 
sententia  decantemus.  Oiiemadmodum  de-  /■«.  xu,». 
siderat  cervus  ad  fontes  aquarum,  etc. 

B  PrBeterea  sanctus  Papa  Gregorius  non 
soliim  circa  se  ipsum,  sed  et  circa  credi- 
lum  sibi  gregem  Domini  diligentissime 
vigilavit,  pro  communi  bono  Ecclesise  ex- 
treme  laborans,  verbis,  scriptis.  exemplis, 
oratione,  consilio,  et  omni  modo  sibi  pos- 
sibili  :  sicque  ministerium  suum  fj'uctuo- 
sissime  ac  strenuissime  adimplevit,  sicut 
de  hoc  in  sequenti  diffusius  dicetur  ser- 
mone.  Quod  et  superioribus  religiosorum 
incumbit  agendum.  Nos  vero  qui  aliis  non 
pra^sidemus,  cogitationum  et  affectionum 

C  nostrarum  regamus  familiam,  vires  ani- 
ma^  omnemque  molum  et  actiim  mem- 
brorum  rationi  subdamus,  verborum  ac 
operum  congeriera  gubernemus  secunduni 
Scripturam  ac  Ordinis  regulam.  Pro  com- 
muni  quoque  bono  Ecclesia",  pro  vivis  ac 
mortuis,  pro  propinquis,  commissis  et  be- 
iielactoribus  iustanter  ac  fervide  depre- 
cemur ;  fama  et  exemplis,  verbis  etiam 
temporc  opportuuo  ffdificemus  alios,  et 
mutuo  nos  ipsos :  et  Deo  sic  complacere 
conemur,  ut  orationes  nostrae  ac  actiones 

D  ei  ita  complaceant  ut  et  aliis  prosint. 


SERMO  TERTIUS 


DE    SOLLICITUDINE    OMXIBIS   NECESSARIA,   ET    DE    AMBITIONE   DETESTANDA. 


0 


L'I  prcvest,   in    sollicitiuUne  pra'sit. 
Rom.  xii,  8. 
Omnem   hominem  Deo  placere   et  sa- 


lutem  consequi  cupientem,  oportct  esse 
spirituali  sollicitudine  (qute  est  diligentia 
prudentialis)  sollicitum  :  quia  in  medio 


IN   FESTO   S.  GREGORII   PAP^.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 


381 


ambulat  laqueorum,  et  invisibilibus  eir- 
cumdatus  est  hostibus,  summoque  Judici 
totius  vitse  su»  daturus  est  rationem,  nec 

Eccie.\\,\.  scit  an  amore  sit  dignus  an  odio,  quid 
item  finaliter  fiet  de  eo;  et  quoniam  pau- 
ci  damnationeni  evadunt,  difficile  quoque 

/uroi.iH,2.  est  salvari,  et  in  multis  offendimus  om- 

Gen.\m,ii.  ncs,  pronique  sumus  ad  omne  malum,  sed 
et  frequenter  peccamus  quotidie,  et  un- 
dique  occurrunt  occasiones  peccandi ;  et 
quia  post  vitam  hanc  rigorosissima  vitio- 
rum  est  ultio,  perpetua  scilicet  in  inferno, 
longa  vero  ac  dura  in  purgatorio;  et  quo- 
niam  setern»  felicitatis  amissio  est  post 
vitam  prcesentem  irrecuperabilis.  Hae  sunt 
causae  sanctae  et  virtuosae  sollicitudinis. 
Quas  qui  diligenter  pensaverit,  timoratus 
erit  et  custoditus,  compunctus,  devotus, 
fervens  et  operosus,  omnem  de  facili  vi- 
tans  dissolutionem.  otiositatem,  acediam. 
Denique  horum  consideratio  beatum  Pa- 
pam  Gregorium  fecit  summe  sollicitum. 
Scivit  namque  omnem  pra>latum  tanto 
oportere  sollicitiorem  exsistere,  quanto  al- 

Sap.  VI,  6.  tior  est  ejus  pra?Iatio,  quo  pluribus  pr<e- 
est,  et  quanto  pro  pluribus  redditurus  est 
rationem  ;  quo  etiam  intolerabilior  ei  in- 
stat  damnatio  si  negligens  fuerit  aut  car- 
nalis,  inexemplaris  aut  scandalosus.  Unde 
et  S.  Gregorius  considerationi  districtionis 
divini  judicii  singulariter  fuit  intentus, 
atque  ex  ea  factus  est  summe  sollicitus, 
preesertim  tempore  suse  preelationis.  Fuit 
ergo  summe  sollicitus  circa  su£e  preelati- 
onis  exordium.  Scitis  quippe,  o  fratres, 
quam  veheraentissime  ac  multipliciter,  et 
quodammodo  importune,  suae  restiterit 
promotioni,  quam  ineffabiliter  tantae  prae- 
sidentise  assumptionem  et  onus  expaverit, 
quantis  astutiis  excogitaverit  erui  inde. 
Non  eum  attraxit  tantae  excellentia  dignita- 
tis,nec  honor  tam  summus,non  fama,non 
gloria  mundi,  non  dominandi  libertas,  nec 
opulentia  rerum  ;  sed  divina?  districtionis 
considerationi  atque  humanae  fragilitatis 
ac  insufficientiae  ponderationi  mansit  in- 
tentus,quum  tamen  esset  vir  ita  perfectus. 
Ex  hoc,  si  rite  adspicimus,  si  dissimula- 


A  re  non  volumus,  si  non  nos  ipsos  palpa- 
mus,  saluberrime  informamur,  inultipli- 
citer  adinonemur.  Ecce  vir  talis  ac  tantus, 
tam  perfectus  ac  peritissimus,  tam  summe 
refugiebat  summi  pontificii  dignitatem, 
apostolatusque  apicem,  et  super  totum 
mundum  praelationem.  Quid  ergo  est,  quod 
iios  pauperculi  et  pusilli,  nos  defectuosi  et 
imperiti,ad  praesidentiam  adspiramus,  du- 
calum  appetimus  fratrum,  et  modici  desi- 
derio  regni  seducimur?  0  quanta  est  ob- 
tenebratio  ista  I  Qualis  est  abnegatio  ista, 

B  qualis  mortificatio  sui  ipsius  ?  Si  inortui 
sumus  mundo,  quomodo  adhuc  apparere 
et  sciri  optamus  in  eo  ? 

Consideremus  quanta  gratiae  detrimen- 
ta,  quam  multa  et  magna  spiritualis  pro- 
fectus  dispendia  ex  hac  stolidissima  ambi- 
tione  nascantur.  Nonne  opera  nostra  tanto 
sunt  puriora  et  Deo  amplius  complacentia, 
quauto  sincerius  fiunt  ad  Dei  honorem, 
rectiorique  intentione  diriguntur  ad  sum- 
mum  ac  ultimum  finem  absque  recipro- 
catione  et  reflexione  ad  propriuui  commo- 

C  dum?  Porro,  tanto  sunt  sordidiora  et  Deo 
ingratiora,  quanto  plus  in  eis  ad  nos  ipsos 
reflectimur,  et  aliquid  proprii  honoris, 
carnalis  utilitatis  inordinatajve  libertatis 
intendimus.  Nec  dubium  quin  ambitionis 
labe  foedatus,  ejusque  tenebris  involutus, 
pene  in  omnibus  quae  exercet,ad  se  ipsum 
et  ad  ea  quae  sua  sunt  reflectatur,  ita  quod 
vix  unquam  pure  in  Deuin  fertur.  Habet 
quoque  mirabiles  ac  lameutabiles  suspi- 
ciones,  ffiinulationes,  blanditur  ac  invidet; 
in  se  ipso  etiam  saepe  affligitur  et  tabescit. 

D  Talis  cor  suum  nunquam  simplificat,neque 
ut  sua  requirit  professio  crescit,  sed  magis 
decrescit;  et  nunc  inordinate  Iaetatur,nunc 
inordinate  tristatur,  nec  unquam  quiescit 
in  Domino.  Attendit  praesentia,non  futura; 
et  quum  sit  miser  et  miserabilis,  pauper,  Apoc.m^r 
caecus  et  nudus,  locupletem  se  arbitratur, 
atque  idoneum  regere  alios,  quum  nesciat 
gubernare  se  ipsum  :  siquidem  a  propriis 
vanitatibus  tam  graviter  praecipitatur,  vin- 
citur,  conculcatur.  Praeterea,  si  adipisca- 
lur  quod  obtinere  molitur,  non  erit  justus 


382 


IN  FESTO   S.  GREGOnil   PAP.E. 


-Ui    UELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTICS 


iii  siio  regimine,  st-d  potius  personaniin 
acceptor;  nec  Dei  honorem  ac  snbditorum 
salutem  quapret  sinceriler,  imo  defluel, 
ac  negligel  semelipsum  aliosque  inaiiiter. 
Quod  tolum  in  religioso  tanto  vilius,  ini- 
quius  ac  damnabilius  perhibelur,  quanto 
phis  propler  Chrisliim  ahnegavil  se  ipsum, 
el  quanlo  pra»  ceteris  magis  ad  quotidia- 
num  obiigalur  profeclum. 

Porro  beatus  pater  Gregorius  ab  hoc  sce- 
lere  immunissimus,  in  omni  pra^sidentia 
sua  diiigentissimus  ac  laboriosissimus  fuil, 
exponendo  Scripluras,  componendo  ser- 
mones  ac  diversos  traclatus,  prfedicando 
ad  popuium,  illuminando  Ecclesiain.  Et 
quos  non  potuit  verbo  exhortari,  corripe- 
re,  castigare,  docere  prsesentes,  per  scripta 
admonuit,  increpavit,  correxit,  instruxit 
absentes  :  sicut  de  hoc  muJta  ieguntur  in 
Decreto  de  ipso.  Nec  a  sanclis  istis  operi- 
bus  poterat  per  corporis  sui  infirmitates 
aut  impiorum  persecutiones  averti.  Consi- 
deravit  namque  dignitatem  conditioiiis  hu- 
manae,  et  quanta  Unigeiiitus  Dei  Palris 
pro  liumani  generis  assumpserat,  egerat 
alque  perpessus  erat  sahite,  et  quam  di- 
strictam  exiget  ralionem  a  pra3sidentibus 
pro  animabus  eis  commissis,  pro  quibus 
proprium  sanguinem  non  dubitavit  effun- 
dere,  ac  acerbissimum  et  ignominiosissi- 
mum  mortis  genus  subire. 

Denique  et  quiJibet  noslrum  ista  solii- 
cite  intuens,  semper  sollicitus  sit,  nec  sua> 
negligat  salutis  negotium  :  admoneat,  cor- 
ripiat,  disciplinel,  discutiat  et  expurget 
quotidie  semetipsum  :  non  judicet  lemere 
alium,  sed  prudenter  se  ipsum,  inveniet- 
que  se  tantis  defectuositatibus  et  aerumnis 
repletuin,tot  culpis  et  difficultatibus  obli- 
nendi  perfectionem  obnoxium,  lot  pericu- 
lis  expositum,  tot  hostibus  circumvalia- 
tum,quod  satis  et  supersatis  habebit  agere 
circa  se  ipsum,  nec  ei  vacabit  stulte  ac 
superflue   occupare  se  circa   conservum. 


A  Ilaque  imilemur  fideliler  sanctum  patrem 
nostrum  Gregorium,  omnium  exemplar 
virlutum.  qui  et  ante  ponlificium  suum 
fraleriiie  salutis  zelo  tam  fervidc  arsit, 
quod  ad  Anglorum  tunc  adhuc  paganorum 
conversionem  initli  se  procuravil.  In  hoc 
igitur  nos  ipsuin  sectemur  pro  viribus, 
el  quanto  miiius  pro  aliorum  conversione 
ac  profectu  laboramus  praedicando,  lanto 
plus  pro  hoc  laboremus  orando,  virtuose 
vivendo,  exemplaritcr  nos  habendo  ;  atque 
ut  valeamus  a  sancto,  justo  ac  pio  Crea- 

B  tore  obtinere  quod  petimus,  instantissime 
enitamur  eum  honorare  in  omnibus,  eique 
intime  familiares  et  amicissimi  fieri. 

Postremo,  S.  Gregorius  fuit  visceribus 
pietatis  affluentissimus  ac  totus  repletus, 
ac  patientissimus  in  adversis.  Nam  opera 
misericordiee  tam  corporalia  quam  spiri- 
lualia,  longissime  alque  latissime  fecit.  In 
gravissimis  quoque  suis  infirmitatibus  quo- 
tidianis  persecutionibusque  diversis  man- 
sit  immobililer  patiens,  conslans,  et  Deo 
gratias  agens.  In  quibus  omnibus  ipsum 

G  pro  posse  sectemur,  omni  pereunti  ac  pe- 
riclilanti  intime  condolenles,  et  graves 
personas  pie  ferentes,  ac  mutuo  in  omni 
caritate  et  pietate  nos  tolerantes,  juxta 
quod  scriptum  est  :  Aller  alterius  onera  Gaiai.\i,2. 
portate,  et  sic  adimplebitis  legem  Christi. 
Non  efficiamur  inanis  gloriae  cupidi,  in-  mj.y.ia. 
vicem  provocantes,  invicem  invidenles. 
Quod  si  pacem  pectoris  affectamus,  ambi- 
tionis  insaniam  de  cordibus  nostris  penitus 
propulsemus,  de  qua  sanctus  ait  Bernar- 
dus  :  0  ambitio,  ambientium  crux,  quo- 

D  modo  omnes  torquens,  omnibus  places  ? 
Sanctus  quoque  Gregorius  :  Numerari, 
inquil,  culp»  non  possunt,  quae  ex  am- 
bitione  nascuntur.  Qiue  ut  longe  a  nobis 
sint,  soli  Deo,  summo  fini,  incomparabili 
bono,  humili  et  tranquilla  menle  jugiter 
inha>rere  conemur.  Ad  laiidem  et  gloriam 
ejus. 


I 


IN  FESTO 
S.  PATRITII   EPISGOPI 


SERMO  UNICUS 


DE    S.    PATRITIO,    ET    DE    PURGATORIO    EJUS. 


SCITOTE  qitia  mirificavit  Dominus 
Sanctiim  siiitm.  Ps.  iv,  4. 
Verba  hsec  recte  de  sanctissimo  viro 
B.  Patritio  exponuntur,  quoniam  Deus  om- 
nipotens  iilum  per  prseclara  miracula  spe- 
cialiter  honoravit,  et  admirabilem  fecit. 
Primo  enim  S.  Patritius  convertit  regem 
Scotorum  et  multos  de  populo  ejus,  obti- 
nuit  quoque  regno  illi  quod  nuUum  vene- 
nosum  animal  ibi  vivere  potuit.  Quumque 
multa  miracula  fecisset  in  Scotia,  intravit 
regnum  Hibernise,  in  quo  etiam  multis 
fulsit  miraculis.  Sed  Hibcrni  tauquam  ho- 
mines  semisilvestres,  nullo  modo  acquie- 
verunt  praedicationibus  S.  Patritii,  dicentes 
se  nullatenus  credituros,  quantacumque 
patraret  coram  eis  miracula,  nisi  demon- 
straret  eis  ad  oculum  pcenas  injustorum 
quas  habent  post  vitam  prffsentem,  qua- 
tenus  per  hoc  experimentaliter  scire  pos- 
sent  esse  vitam  post  vitam  istam,  et  esse 
providentiam  atque  judicium  Dei.  Tunc 
beatus  pater  Patritius  Deum  rogavit,  ut 
propter  bonitatem  et  misericordiam  suam 
immensam.  dignaretur  sibi  ostendere  mo- 
dum  per  quem  posset  illos  incredulos  cer- 
tificare  de  poenis  injustorum  post  vitam 
hanc.  Deus  autem  piissimus  sanctum  vi- 
rum  illum  exaudivit  clementer,  ostendit- 
que  ei  locum  in  solitudine  quadam.in  quo 
quum  S.  Patritius  terram  per  fossionem 


A  aperiri  feeisset.  statim  apparuit  ibi  subter- 
raneum  itcr  ad  purgatorium  ducens.  Re- 
velavitque  Deus  B.  Patritio,  quod  qui  de 
poenis  vitae  sequentis  esset  ambiguus,  il- 
lum  locum  intrando  experiretur  easdem  ; 
porro  qui  introirent,  nisi  in  omni  poena  et 
afflictione  manerent  in  fide  constantes,  et 
Christi  auxilium  implorantes,  redituri  non 
essent.  Itaque  multi  ingrediebantur,  nec 
revertebantur.  Tandem,  post  mortem  beati 
patris  Patritii,  quidam  vir  nomine  Xico- 
laus,  quum  Deum  gravissime  ac  multipli- 

B  citer  offendisset,  locum  illum  introiit,  et 
Deo  auxiliante  in  cunetis  suppliciis  sibi 
illatis  firmus  manens  in  fide,  et  invocans 
Christum.  reversus  est,  universaque  quse 
vidit  ac  pertulit.  aliis  recitavit.  Est  autem 
in  loco  illo  collegium,  in  quo  ingredi  pur- 
gatorium  cupientes,  per  eleemosynas,  ora- 
tiones,jejunia,per  confessionem  et  sacram 
communionem  se  prseparant  ad  intran- 
dum.  —  De  hac  autem  materia  specialis 
libellus  habetur  communiter,  in  quo  ista 
historia  plenius  continetur. 

C  Ecce  quanta  est  certitudo  ac  firmitas 
veritatis  fidei  cliristianse,  quia  in  regno 
tam  propinquo,  in  loco  tam  solenni  at- 
que  famoso  monstratur  ad  oculum  via  in- 
troeundi  purgatorium,  a  cujus  poenis  per 
fidem  Christi  et  invocationem  ipsius  libe- 
rantur  ingressi ;  deficientes  autem  a  Chri- 


384 


IN   FESTO    S.  PATRITII    EPISCOPI. 


SERMO    UNICUS 


sti  invocatione  et  iide,  non  revertuntur. 
Ex  quo  luce  clarius  innotescit,  esse  vilum 
aliiun  posl  pr.Tsenlem,  et  quod  Deus  ;etei'- 
nus  lialjeal  iirovidentiam  acluuni  liumano- 
rum,  faciatque  judicium  de  operibus  sin- 
gulorum  ;  quod  ilem  per  chrislian;p  fidei 
verilatem,  el  evangelie;p  legis  observanti- 
am  evadant  homines  tani  purgatorii  quam 
inferni  lormenta  :  et  lamen  exc.Tcati  ac 
niiseri  homines  non  fonnidanl,  vitam  suam 
non  corrigunt,  metuendissimum  Dei  judi- 
cium  non  advertunt  neque  verentur.  Por- 
ro,  sicut  Pelrus  Blesensis  in  suis  scribit 
epistolis,  in  regno  Sicilia?(unde  et  ipse  ex- 
stilit  oriundus)  infernales  sunt  montes,  ex 
quibus  erumpit  ignis  tartareus,  qui  usque 
ad  octo  aut  iiovem  milliaria  se  diffundit 
ac  projicit,  terram  undique  comburens  et 
sterilem  reddens. 

Praeterea,  sicut  Iliberni  et  Scoti,  prap- 
sertim  Hiberni,  valde  difficillimi  erant  ad 
susceptionem  fidei  Christi,  sic  quum  fi- 
dem  per  purgatorii  ostensionem  sumpsis- 
sent,  ultra  modum  ferventes  et  fortes  fue- 
runt  in  fide  ad  longum  tempus,  et  fuil  in 
illis  regnis  admiranda  devotio,  quemad- 
modum  etiam  ex  Vita  el  Ilinerario  S.Bren- 
dani  probatur. 

Consideremus  ergo  quotidie  poenas  in- 
justis  in  futura  vita  paratas,  qu£e  utique 
multo  intensiores  sunt  quam  pcenaj  vitse 
istius  quanlumcumque  gravissimai^.  Quis 
pro  toto  mundo  vellet  per  unum  diem  nu- 


.\  do  corpore  in  ardenti  jaccre  fornace?Quo- 
niodo  ergo  poterimus  sustinere  iii  medio 
infernalium  incendiorum  jacere  et  ardere 
in  sempilernuni,  aut  eliam  per  lempus 
notabile  purgatorii  pati  incendia,  quse  oin- 
nium  htijus  s;eculi  igniuni  excedunt  ardo- 
rem  el  afflictionem  ?  Verumlamen  nequa- 
quam  sufficil  ad  salutem,  ex  solo  servili 
limore  poenarum  vilare  peccata,  et  facere 
bona  :  imo  ex  caritale  oporlet  hoc  facere, 
(pioniam  sine  caritate  nihil  est  Deo  acce- 
ptum,  et  setern»  meritorium  vitas. 

B  Insuper  aliqui  serviunt  Deo  timore  pce- 
n»,  aliqui  mercedis  amore,  aliqui  solo  et 
puro  intuitu  dilectioneque  Dei,  videlicet 
absque  reflexione  mentis  ad  proprium 
eommodum  ;  et  islud  est  niagis  perfectum 
ac  Deo  gratissimuin.  Itaque,  sicul  Deum 
summe  amare  debemus  propter  puram  et 
infinitain  bonitatem  ipsius,  sie  eidem  de- 
bemus  eum  inaxima  reverentia  deservi- 
re,  propter  incomparabilem  dignitatem  et 
inajeslalem  ipsius  iminensam  :  quoniam 
vere  dignissinuis  et  superdignissimus  est 

C  oinni  honore  et  cultu,  atque  in  infinitum 
inajori  reverentia  dignus,  quam  ei  tota 
universitas  rationalium  ac  intellectualiuin 
creaturarum  possit  impendere.  Hinc  cum 
oinni  humilitate  Deo  servire  semper  debe- 
mus,  scientes  quam  vile  et  inodicum  sit 
nostrum  obsequium  comparatione  digni- 
latis  ac  majestatis  sua3  incircumscripta?. 
Gui  est  honor  et  gloria  in  aeternum.Amen. 


IN   FESTO 
S.  BENEDICTI   ABBATIS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO   PRIMUS 


DE   TIRTUTIBUS    S.  BENEDICTI  ;    ET   DE    SCI   IPSIUS   DISCUSSIONE,  VANITATEQUE    CAVENDA. 


r 


\NGREDERE,  benedicte  Domini  :  cur  A 
foris  stas  ^  Gen.  xxiv,  31. 
Specialis  et  felicissimus  pater  noster,  re 
et  nomine  Benedictus,  Deo  vocante  et  in- 
vitante  ingressus  est  in  vita  prsesenti  in 
militantem  Ecclesiam,  in  proprii  cordis 
secretuni,  in  devotorum  congregationem, 
in  eremum  et  speluncam,  in  Fratrum  con- 
ventum,  in  sanctuarium  Dei ;  deinde  post 
vitam  hanc  ingressus  est  in  mansionem 
ac  gloriam  coeli.  Ingressus  est  autem  in 
militantem  Ecclesiam,  primo  per  susce- 
ptionem  Baptismi,  et  gratite  quae  confer-  B 
tur  in  eo.  Ingressus  est  quoque  in  proprii 
cordis  secretum,  discutiendo  quotidie  con- 
scientiam  suam,  et  advertendo  in  se  divi- 
p».  nsxiv,  num  instinctum,  sicut  ait  Psalmista,  Au- 
^"  diam  quid  loquatur  in  me  Dominus  Deus ; 

acquiescendo  quoque  in  omnibus  rectae 
rationis  judicio,  et  intra  se  inquirendo 
quid  Deo  magis  complaceat,  qualiterque 
quis  melius  vivere  possit,  quomodo  omiii 
tentationi  ac  vitio  oporteat  reiuctari. 

His  modis  etiam    quilibet  nostrum   in- 
gredi  debet  omni  hora  cordis  sui  arcanum,  C 
examinando  cum  grandi  diligentia  consci- 
entiam  suam,  au  sinceriter  ambulet  coram 

T.  31. 


Deo,  an  in  cunctis  sit  recta  sua  intentio, 
an  caritative  se  habeat  ad  proximos  suos, 
an  in  observantiis  regularibus  pervigil  ex- 
stet.an  superiori  suo  debitam  reverentiam 
obedientiamque  exhibeat,  an  condignum 
quotidie  sortiatur  profectum,  an  paratus 
sit  Deo  occurrere,  separari  a  corpore,  ac 
tribunali  summi  Judicis  praesentari.  Am- 
plius,sic  nos  ab  exterioribus  abstrahamus, 
sic  intra  nos  ab  inquietudine  phantasma- 
tum,  cogitationum  inanium,  affectionum 
carnalium  cessemus  ac  sileamus,  ut  perci- 
piamus  ac  advertamus  quid  Deus  loquatur 
in  nobis,  an  Spiritus  ejus  testiraonium  nom.im, 
perhibeat  spiritui  nostro  quod  filii  Dei  "^' 
simus,  instinctuique  divino  ad  meliora 
semper  hortanti  obtemperemus  :  in  qua  re 
gratia  discretionis  spirituum  indigemus,ne 
forte  fallamur.  Ideo  inter  instinctum  divi- 
num,  angelicum,  diabolicum,  et  humanum 
seu  naturalem.  discamus  discernere,  ne  a 
Satana  in  angelum  lucis  transforniato  de-  ii  cor.  xi, 
cipiamur,  sed  rectse  rationis  sequamur  ju-  '*■ 
dicium  ;  et  quomodo  melius,  fructuosius, 
ordinatius  conversari  possimus,  intus  in- 
vestigeraus  ex  his  quae  cognovimus  ex 
Scripturis  et  ex  Ordinis  nostri  regula  seu 

25 


386 


IN  FESTO  S.  BENEDICTI   ABBATIS. 


AD   RELIGIOSOS  :   SERMO   PRIMTS 


4 


Hebr.  VI,  9, 


stalutis,  in  quibus  de  hoc  plenissinie  in- 
formamur.  Faeiamus  omni  hora  quod  in 
ea  esse  agendum  rcgula  docet,  Scriptura 
testatur,  superior  mandat.  requirit  pro- 
fessio. 

Insuper,  sanctus  pater  Benedictus  in- 
gressus  est  devotorum  congregationem. 
Ouum  enim  in  studio  muUos  per  vitio- 
rum  abrupta  incedere  et  in  vauitatum 
profundo  mergi  vidisset,  scholas  tales  re- 
liquit.  et  alibi  quibusdam  religiosis  se  so- 
cians,  cum  illis  religiosius  vixit;  tamque 
devote,  exemplariter  et  religiose  conver- 
sabatur,  quod  ab  omnibus  tenere  amaba- 
tur.  Quumque  ibidem  meritis  suis  grande 
fecisset  miraculum,  precibus  redintegran- 
do  capisterium  fractum  (sicut  gloriosissi- 
mus  evangelista  Joannes  aurum  et  gemmas 
particulatim  confractas  atque  dispersas, 
beatissimus  quoque  confessor  ac  praesul 
Servatius  iapidem  ruptum),  et  pro  tanto 
prodigio  sanctus  hic  Beuedictus  adhuc 
puer,  ab  omnibus  in  admiratione  et  hono- 
re  protinus  haberetur ;  ipse  tanquam  vere 
prudens  ac  humilis.  sui  ipsius  tantam  ve- 
nerationem  non  ferens,  locum  petiit  et 
intravit  ignotum,  desertum  ingrediens,  tri- 
busque  annis  in  specu  latens,  et  Deo  ibi- 
dem  devotissime  vacans. 

Ecce  ex  his  multipliciter  informamur, 
imo  et  increpamur.  Increpatur  quippe  ex 
his  curiositas  nostra,  quia  postquam  reli- 
quimus  ssecuium  et  ingressi  sumus  cce- 
nobium.  adhuc  philosophife  studio.  medi- 
cinae  codicibus  ac  jurium  libris  inordinate 
occupamur  et  delectamur,  et  forsitan  ma- 
gis  quam  studio  Scripturarum  devotiona- 
liumque  librorum,  non  recordantes  quod 
S.  Hieronymo  dictum  est :  Ciceronianus  es, 
non  Christianus.  Hcec  igitur  omittentes,  ea 
potissime  legamus  volumina  quorum  lecti- 
one  clarius  discamus  imperfectum  nostrum 
inspicere,  spiritualiter  crescere,  compun- 
gi.accendi,  atque  quotidie  custoditius  con- 
versari  :  quatenus  indesinenter  qua?ramus 
non  sohim  boua,  sed  etiam  meliora  ac 
viciniora  saluti.  Non  sit  nostrum,  quorum 
est   tam   alta  professio,  circa  communia 


A  languere,  sed  aemulari  charismata  meliora.   >  Cor.  in, 

31 

Verum  iuter  h;pc  quid  agimus, ubi  mane- 
bimus,  qui  tam  vehementissime  a  glorio- 
so  patre  nostro  Benedicto  distamus?  Quia 
oblatum  ab  hominibus  honorem  non  so- 
kim  non  aspernamur  ac  fugimus,  imo  lau- 
dari  ac  honorari  in  prpesenti  insipienter 
optamus.etiam  nonnunquam  de  bonis  qui- 
bus  caremus,  non  pensantes  iliud  Aposto- 
li.  Soli  Deo  honor  et  gioria;  et,  Qui  gloria-  ir.m.i.n. 
tur.in  Domino  glorietur.Nec  sufficit  nobis  °'^''' 
ista  fatuitas,  nisi   et  interdum  jactemus 

B  nos  ipsos,  et  praesumamus  de  viribus  no- 
stris,  commendemusque  nos  sive  explicite 
sive  implicite,  non  jam  (ut  sanctus  ait 
Bernardus)  in  multa  patientia.  sed  in  mul-  iicor.vi,*. 
ta  arrogantia.  Et  si  quid  specialis  devotio- 
nis  et  gratise  forsan  aliquando  nobis  desu- 
per  misericorditer  infundatur,  jam  iliud 
occultare  nequimus,  quum  scriptum  sit, 
Secretum  meum  mihi ;  sed  inaniter  prodi-  ys.xnv.is. 
mus  donum  coeleste,  magis  ad  proprium 
quam  ad  Dei  honorem  :  sicque  meremur 
illud  amittere,  nec  amplius  tale  quid  im- 

C  petrare.  Ecce  quanta  et  quam  deploranda 
est  nostra  calamitas,  nostra  fragilitas,  imo 
insipientia  ac  vanitas  nostra.  Sed  poenite- 
amus  et  caveamus  de  isto;  ac  S.  Benedicti 
exemplo,  in  humilitatis  abysso  fundemus 
nos  firmiter  et  amemus  nesciri,  ac  inte- 
rim  lateamus  donec  Deus  nos  prodat.sicut 
prodidit  Benedictum  devoto  presbytero. 

Deinceps,  sanctus  pater  Benedictus  in- 
gressus  est  Fratrum  conventum  :  ad  quo- 
rum  instantiam  instituit  coenobia  multa,et 
Fratribus  suam  communicavit  prsesentiam, 

D  ut  quod  in  occulto  didicerat,  alios  mani- 
feste  doceret.  Spiritualem  etenim  vitam 
alios  edocere  ineptus  est  et  indignus,  qui 
non  est  experimentaliter  hanc  edoctus  : 
idcirco  nec  nos  alios  instruere  aut  injun- 
gere  alicui  pra?sumamus  quod  ipsi  non 
fecimus. 

Porro,  tam  in  spelunca  quam  extra  in- 
gressus  est  B.Benedictus  sanctuarium  Dei, 
id  est  abyssum  Sapientia?  increatse,  con- 
templationis  secretura,  revelationum  alti- 
tudinein  divinarum  :quia  incerta  et  occulta  rs.  l,  s. 


rN   FESTO   S.  BENEDICTI   ABBATIS. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDUS 


387 


sapientiae  suae  patefecit  ei  Altissimus,  cor-  A 
diumque  arcana  revelavit,  et  spiritu  pro- 
phetiae  ipsum  replevit,ita  quod  non  solum 
sancto  suo  discipulo  Mauro  sed  et  Toliise 
impiissimo  regi  prophetavit  determinate 
quot  annis  essent  victuri.  Et  erat  con- 
templator  altissimus.  Quod  et  preesertim 
constat  ex  visione  illa  mirifiea  quam  in 
ascensu  animae  S.  Germani  in  coelos  ha- 
buit,  in  qua  quasi  sub  uno  solis  radio 
totum  mundum  vidit  coilectum.  Sed  et  in 
divitias  giorise  Dei  fuit  uberrime  raptus, 
et  in  lumine  Creatoris  ita  expansus,  quod  B 
faciliter  in  ejus  luce  conspicere  quivit 
quidquid  sub  iilo  fuit.  Si  ergo  desidera- 
mus  et  nos  in  sanctuarium  Dei  nunc  in- 
troire,discamus  cum  electissimo  Benedicto 
in  cella  quiescere,  humana  colloquia  dis- 
crete  vitare,  nos  ipsos  in  omnibus  supe- 
rare,  humiliare,  subjicere,  subjectione  et 
abjectione  gaudere,nihil  carnalis  aut  mun- 
danae  consolationis  appetere,  nuUa  moveri 


injuria,  nulla  vinci  molestia;  in  adversis 
quasi  in  omnibus  divitiis  gloriari,  humanis 
laudibus,  prosperitatibus,adulationibus  non 
delectari,  emolliri  aut  dejici,  sed  affligi ; 
nos  ipsos  interius  et  exterius  custodire,  et 
cum  summa  diligentia  peccata  effugere, 
profectuique  studere,  silentio  et  quieti 
operam  dare,  atque  in  omni  loco  ac  opere 
cor  ad  Deum  ubertim  levare. 

Postremo,  felicissimus  Benediclus  in- 
gressus  est  gaudium  Domini  sui,  adeptus 
beatitudinem  regni  aeterni,  in  quo  est  tan- 
to  gloriosius  coronatus,  quanto  hic  fuit 
purius  conversatus,  majori  caritate  accen- 
sus,  pluresque  animas  Deo  lucratus;  quo 
item  in  omnibus  humiliavit  profundius 
semetipsum.  Tam  prseclarissimi  igitnr  pa- 
tris  patrocinia  invocemus,  ejus  intueamur 
virtutes,  sequaniur  vestigia,  ut  cum  ipso 
post  vitam  hanc  labilem,  sortiamur  inter- 
minabilem,  suffragantibus  nobis  meritis 
et  precibus  ejus. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOD   TENTATUS    IN  DEO   DEBEAT   CONFIDERE,    CORPUS   CASTIGARE,   AC   DEVOTE   PSALLERE  ; 
DE   VIRTUTIBUS    ITEM   MONACHORUM   ERUDITIO   MULTA. 


BENEDICTUS  qui  venit  in  nomine  Z)o- 
mini.  Ps.  cxvii,  26. 
Verba  ista  ad  litteram  de  Christo  con- 
scripta,  de  beatissimo  patre  nostro  Benedi- 
cto  congrue  exponuntur,quoniam  fuit  gra- 
tiose  benedictus,  id  est  multiplici  gratia 
decoratus  ac  repletus,  a  Spiritu  Sancto. 
Fuit  namque  et  est  pater  religiosorum, 
institutor  ac  legislator  multorum ;  fuit  ere- 
mita  et  anachoreta,soIoque  pane  contentus 
in  eremo ;  fuit  potens  in  verbo  ac  opere, 
faciens  miracula  multa  et  magna,  imo 
et  maxinia,  soli  Omnipotenti  possibilia. 
Cordium  quoque  vidit  secreta,  et  spiritu 
splenduit  prophetise,  copiosumque  fru- 
ctuin   fecit   in  mundo.   Porro  tota   ipsius 


C  vita  informativa  est  monachorum,  potissi- 
me  quaedam  ipsius  gesta.  Inter  quae  unum 
est  illud,  quod  dum  quadam  vice  avicula 
coram  ejus  facie  volitasset,  mox  ad  ejus 
memoriam  venit  femina  quam  vidit  in 
s8eculo:protinusque  diabolus  animum  ejus 
in  amore  illius  tam  valide  inflammavit, 
quod  pene  eremum  egredi,  concupiscentia 
agitante,  decrevit ;  sed  Deo  miserante  ac 
illustrante,  ad  mentem  suam  reversus,  se 
exuit,  et  inter  spinas  ac  vepres  tam  diu 
nudum   se  volutavit,  quod   toto   corpore 

D  vulneratus  surrexit,  et  per  corporis  lace- 
rationem  animum  redintegravit. 

Ecce  ex  isto  salubriter  edocemur  pro- 
priam   fragilitatem   cognoscere,   nec   un- 


388 


IN   FESTO   S.  BENEDICTI   ABBATIS.   —   AD  RELIGIOSOS  :    SERMO   SECUNDUS 


quam  preesumere,  aut  vana  securitate  re-  A 
solvi,  sed  in  Deo  dumtaxat  sperare.  Si 
enim  vir  tam  sanctus  et  innocens,  tautam 
incidit  tentationem  tam  subito  quod  pene 
eremum  concupiscentia  victus  deliberavit 
relinquere  :  quid  nos  imperfecti  et  cor- 
rupti  faceremus,  si  Deus  permitteret  nos 
valenter  tentari  ?  Ideo  timeamus,  in  Deo 
speremus,  ejus  protectionem,  conservati- 
onem  et  confortationem  jugiter  invoce- 
mus.  Secundo,  ex  prwtacto  facto  docemur 
tentationibus  viriliter  reluctari.  Mox  quip- 
pe  ut  S.  Benedictus  suam  tentationem  ac  B 
laesionem  ex  ea  advertit,  non  sibi  peper- 
cit,  sed  usque  ad  sanguinis  effusionem 
corpus  suum  punivit,  sicque  gratiae  copi- 
osam  promeruit  subventionem.  Sic  et  cor- 
pus  nostrum  jejuniis,  vigiliis,  disciplinis, 
abstinentiis  edomemus;  orando,  plorando, 
dominicam  passionem  atque  novissima  re- 
cogitando,  tentationibus  resistamus.  Et  si 
fortiter  quis  tentatur,  consultum  est  ut 
spirituali  patri  aut  viro  discreto  ac  virtu- 
oso  hoc  ipsum  aperiat,  et  illius  utatur 
consiliis  :  hac  etenim  humilitate  ac  ma-  C 
nifestatione  debilitat  et  confundit  diaboli 
elationem  et  suggestionem  occultam. 

Insuper  de  S.  Benedicto  legitur,  quod 
monachum  qui  ad  orationem  stare  nequi- 
vit,  imo  orantibus  aliis  oratorium  exiit,  vi- 
dit  a  diabolo  in  forma  nigri  pueruli  per  ve- 
stimenti  fimbriam  extrahi.  Quo  docemur, 
opus  esse  diaboli,a  divinis  sine  necessitate 
exire.  Idcirco  caveamus  hoc  malum,  et 
stabiles  ac  intenti  stemus  in  choro,  pra- 
vumque  usum  vitemus.  Et  mirum  atque 
deflendum,  quod  quidam  tam  cito  in  di-  D 
vino  lassanlur  seu  attaediantur  Officio,  qui 
in  colloquio  manent  per  horam  et  horam 
infatigati  ac  fervidi.  Videant  sibi  tales,  ne 
forte  in  eis  amor  carnalis  et  ssecularis 
affectio  prsepondercnt  amori  divino  :  quo- 
niam  quod  magis  amatur,  de  illo  quisque 
libentius  loquitur,  et  circa  illud  hilarius 
ac  infatigabilius  occupatur.  Discamus  er- 
go  inania  aspernari,  in  spiritualibus  de- 
lectari,  in  orationibus,  hymnis  ac  psalniis 
indefesso  persislcrc  animo,  el  oblectari  in 


actu  tam  sancto.  Nempe  qui  devote  orat 
aut  psallit,  dulcem  quamdam  mentis  refe- 
ctioncm  solet  sentire,  et  spirituali  jucun- 
ditate  perfundi  ex  apprehensione  Dei  ac 
sensus  verborum.  Propter  quod  dixit  Psal- 
mista  :  Exsultabunt  labia  mea  quum  can- /'s.[,jx,23. 
tavero  tibi ;  itemque,  Ad  ipsum  ore  meo  ^s.i.xv,i7. 
clamavi,  et  exsultavi*  sub  lingua  mea.  Qui  •  pi.-iiia\i 
aulem  sic  orat  aut  psallit,  vix  fatigatur, 
etiani  si  quotidie  legat  psalterium  unum 
aut  duo  (sicut  nec  fatigantur,  qui  tota  die 
sedenl  confabulando  in  vino):quoniam  de- 
lectatio  operantem  conservat  in  opere,  et 
gratia  Dei  mentem  confortat.  Singuli  quo- 
que  versus  psalmorum,  sunt  quasi  faculse 
quipdam  igne  Spiritus  Sancti  incensse,  ac 
sensu  coelesti  repletse.  Idcirco  ex  prolatio- 
ne  et  attentione  debemus  assidue  inflam- 
mari,  delectari,  atque  sajpissime  recenter 
illuminari  ac  elevari,  ut  per  singulos  ver- 
sus  flamma  interioris  caloris  de  corde  no- 
stro  erumpens,  in  ccelum  coram  Deo  as- 
cendat,  dirigaturque  tanquam  incensum  ps.  cxi.,2. 
nostra  oratio  in  conspectu  divino,  quem- 
admodum  loquitur  Jeremias  :  Factus  est  Jer.\x,9. 
sermo  Domini  in  corde  meo  quasi  ignis 
exffistuans. 

Preeterea,  quantum  loquacitas  et  incauta 
locutio  sint  cavendae,  hinc  liquet,  quod 
duabus  monialibus  lingua;  incontinenti- 
bus,  et  superiorem  suum  per  verba  in- 
cauta  interdum  ad  iram  provocantibus, 
remandavit  :  Gorrigite  linguam,  alioqui 
excommunico  vos.  Sic  quoque,  quanlum 
obedientia  placeat  Domino,  ostensum  est 
per  hoc  quod  S.  Maurus  adhuc  puer,  ad 
S.  Benedicti  prjeceptum  ad  extrahendum 
pueruni  nomiue  Placidum  ex  fluniine  cur- 
rens,  super  aquas  quasi  super  terram  cu- 
currit,  puerumque  extraxit  demersum. 

Praeterea,  quoniam  teste  B.  Gregorio, 
sanctus  vir  Benedictus  aliter  docere  non 
potuit  quam  vixit,  ex  sua  doctrina  ac  Re- 
gula  possumus  virtutum  suarum  perfecti- 
onem  inspicere.  Attendamus  ergo  nonnul- 
la  qua;  scribit  in  Regula.  Ecce  inter  celera 
loquitur  :  Quidquid  boni  iuchoas,  a  Deo 
perfici    instantissima    oratione    deposcas. 


IN   FESTO   S.  BENEDICTI   ABBATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SECUNDCS 


389 


Ad  Deum  per  laborem  obedienti»  redi,  a  A 
quo  per  inobedientiam  recessisti.  Quicum- 
que  Christo  militaturus,  propriis  vohm- 
tatibus  abrenuntias,  prsclara  atque  for- 
tissima  arma  assume.  Primus  humilitatis 
gradus  est,  obedientia  absque  mora  :  ut 
mox  quum  aliquid  a  majore  fuerit  impe- 
ratum,  quasi  divinitus  imperetur,  statim 
exoccupatis  manibus  obediatur,  imper- 
fecto  relicto  quod  agebatur.  Obedientia 
nanique  tunc  acceptabilis  erit  Deo  et  dul- 
cis  hominibus,  si  quod  jubetur,  non  tarde, 
non  trepide,  non  lepide,  aut  cum  mur-  B 
mure,  aut  cum  responsione  nolentis  ef- 
ficiatur.  Nam  si  cum  malo  quis  animo 
obediat,  et  quamvis  orc  non  murmuret 
sed  corde  :  quanquam  impleat  jussionem, 
Deo  tamen  non  erit  acceptum,  quia  cor 
respicit  murmurantis.  Et  pro  tali  facto 
nullam  consequitur  gratiam,  verum  etiam 
murraurantium  poenam  incurrit,  nisi  cum 
satisfactione  emendaverit.  Ecce  quaiiter 
nos  oporteat  obedire.  Porro  de  observantia 
silentii  ait:A  bonis  eloquiis  interdum  pro- 
pter  taciturnitatem  tacendum  est  :  quanto  C 
raagis  a  malis  ?  Ideo  rara  detur  loquendi 
licentia,  propter  taciturnitatis  gravitatem, 
discipulis,  quamvis  bona,  sancta  et  adi- 
ficatoria  verba  veliut  conferre,  quoniam 
Pror.xjv.  scriptum  est  :  In  multiloquio  non  effugies 
peccatum.  Ideo  si  qua  requirenda  sunt, 
a  Priore  cum  omni  humilitate  et  subjecti- 
one  reverentiae  requirantur.  Scurrilitates 
vero  et  verba  otiosa  in  risum  moventia, 
aeterna  clausura  in  oranibus  locis  danina- 
mus.et  ad  tale  eloquiura  non  permittimus 
os  aperire  discipulum.  Quid  ad  istud  di-  D 
cturi  sunt,  qui  non  solum  ad  verba  oliosa, 
sed  etiam  pungitiva,  detractoria,  injurio- 
sa,  contumeliosa,discordi8e  seminativa  aut 
mendosa,  os  suum  aperiunt? 

Insuper  de  modo  orandi  et  psalleudi 
disseruit  :  Consideremus  qualiter  oporteat 
nos  esse  et  stare  in  conspectu  Dei  et  ange- 
lorum  ;  sicque  psallamus,  ut  raens  nostra 
voci  nostrae  concordet.  Si  dura  hominibus 
potentibus  aliqua  volumus  suggerere,  non 
praesumimus  hoc  nisi  cura  humilitate  et 


reverenlia  facere  :  quanto  magis  Deo  cum 
omni  humilitate  et  puritate  devotionis  sup- 
plicare  oportet?  Et  non  in  rauItiIoquio,sed 
in  cordis  puritate,  et  lacriraarum  com- 
punctione  sciamus  nos  exaudiri.  Ad  ho- 
ram  quoque  divini  Officii,  mox  ut  auditum 
fuerit  signura,  relictis  qute  erant  prsp  ma- 
nibus,  festinetur  cura  maturitate,  nec  ali- 
quid  Dei  operi  pra?ponatur.  Oratorium 
quoque  hoc  sit  quod  dicitur,  nec  ibi  aliud 
quidquam  geratur.  Expletoque  opere  Dei, 
omnes  cura  summo  silentio  exeant ;  nec 
unus  in  sua  oratione  impediatur  alterius 
improbitate,  seu  clamosa  deprecatione. 

At  vero  de  vitio  proprietatis  penitus 
amputaudo  saepius  loquitur,  inter  cetera 
dicens  :  Prsecipue  hoc  vitium  radicitus 
amputetur  de  ccenobio,  ne  quis  prsesuraat 
aliquid  dare  aut  accipere  sine  jussione  su- 
perioris,  neque  habere  proprium,  nullam 
omnino  rem,  neque  codicera,  neque  tabu- 
las,  neque  graphiura,  et  nihil  oranino  : 
quippe  quibus  nec  propria  corpora,  nec 
voluntates  licet  habere  in  propria  pote- 
state.  Araplius,  de  sobrietate  testatur  :  Suf- 
ficere  credimus  ad  refectionem  quotidia- 
nam  duo  pulraenta,  ut  qui  non  ex  uno 
poterit  edere,  ex  altcro  reficiatur  :  remota 
pr»  omnibus  crapula,  ut  nunquam  subre- 
pat  monacho  indigeries,  quia  nihil  sic 
contrarium  est  orani  Christiano  ut  crapula. 

Alia  multa  cunctis  religiosis  utilissiraa 
scribit  in  Regula,  sicut  de  mutua  Fratrura 
dilectione  et  obeditione,  et  qualiter  de- 
beant  juniores  senioribus  assurgere  ac  de- 
fcrre. 

Postrenio  de  diligenlia,  cura,  exerapla- 
ritate,  doctrina,  discretione,  perlinenlibus 
ad  abbatem,  plura  conscribit  quse  ad  ora- 
nera  religiosorum  pertinent  prsesidentem, 
inter  celera  dicens  :  Sciat  abbas  culpte  pa- 
storis  incumbere,quidquid  utilitatis  Pater- 
farailias  in  ovibus  minus  potuerit  invenire. 

Tanti  igitur  patris  vestigia  et  doctrinas 
fideliter,  pcrseveranter  ac  fervide  semper 
sectemur,  ejusque  intercessione  ac  meri- 
tis  exaudiri  a  Domino  deprecemur.  .\d 
laudcm  el  gloriam  Omnipotentis. 


IN  FESTO 
ANNUNTIATIONIS  B.  V.  MARIJ^ 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  PROPHETICAM  LOCO  EPISTOL^ 


LOCUTUS   EST   DOMINUS   AD   ACHAZ,   ETC.  Is.  VII,  10-15. 


R' 


I ECTE  lectio  ista  prophetica  legitur  A 
hodie  in  officio  Missaj,  quoniam  quod 
Lucas  evangelista  in  hodierno  evangelio 
recitat  esse  factuin,  hoc  in  lectione  hac 
prophetali  Isaias  propheta  annuntiavit  fu- 
turum.  Itaque  Isaias  ait  : 

Lociitus  est  Dominus  per  Isaiam  ad 
AcJiaz  regem  Juda,  dicens  :  Pete  tibi,  id 
est  ad  tuam  informationem  et  certificatio- 
nem,  sigmim,  id  est  aliquem  miraculo- 
sum  effectum,  a  Domino  Deo  tuo,  in  pro- 
fundum  inferni,  id  est  circa  inferiora 
terrse  seu  inferi,  ut  quod  terra  in  aliqua  B 
sui  parte  scindalur,  et  grandi  hiatu  inferi 
pateant,  seu  defunctus  resurgat ;  sice  in 
excelsum  su^^ra,  id  est  in  coelo,  ut  quod 
solitus  cursus  solis  et  lunae  mutetur  aut 
yosuc X,  12,  quiescat  ad  tempus,  quemadmodum  tem- 
"■  pore  Josue  factum  est.  Advertendum,quod 

Achaz  iste  pravissiinus  fuit  idololatra,  at- 
que  incredulus  vero  Deo  et  Isaise  ejus 
ministro.  Unde  quum  Deus  per  Isaiam 
praedixisset  huic  Achaz,  cito  esse  termi- 
nanda  regna  Syria3  ct  Samaria?,  et  Achaz 
non  credidisset,  rursus  Deus  prsecepit  ei-  G 
dem  Achaz  ut  peteret  sibi  signum  quan- 
tumcumque  magnum,  quatenus  per  illud 
certificaretur  de  omnipotentia  Dei,  et  ve- 
ritate  suae  praenuntiationis  de  praefata  ter- 
minatione  regnorum  illorum. 
Et  di-vit  Acha:-  ad  Isaiam  :  Nonpetam 


signum,  ct  non  tentabo  Dominum.  Hoc 
addidit  callidus  ille  Achaz,  ne  ex  inobedi- 
entia  videretur  dixisse«Non  petam».Qua- 
si  dicat  :  Si  qusererem  signum,  Deum  ten- 
tarem  :  quod  in  Deuteronomio  prohibetur.  /)««(. vi.ie. 
Verumtamen  Achaz  non  excusatur.  Nam 
ideo  non  petivit  signum,  ne  verus  Deus 
in  suo  miraculoso  glorificaretur  effectu. 
Quum  etenim  idololatra  esset  Achaz,  non 
veri  Dei  sed  idolorum  suorum  glorifica- 
tionem  optavit.  Dicitur  tamen  Deus  verus, 
Dominus  Deus  ipsius  Achaz,  ratione  crea- 
tionis  et  universalis  imperii,ob  quam  ipse 
solus  omnium  rerum  Deus  ac  Dominus 
perhibetur. 

Et  dixit  Isaias,  videns  regem  Achaz  et 
fautores  ejus  esse  obstinatos  ac  perfi- 
dos  :  Audite  ergo,  domus  David,  id  est  tu, 
Achaz,  et  doinestici  tui  ac  propinqui  in- 
creduli,  qui  ex  semine  David  estis  exorti  : 
Xumrjuid  parum  vobis  est  molestos  esse 
hominibus?  id  est,  utique  modicum  repu- 
tatis,  quod  molesti  estis  mihi  ceterisque 
Prophetis  et  justis,  vobis  Deo  jubente  lo- 
quentibus  ct  peccata  vestra  increpanti- 
bus,  quia  nos  persequimini.  Nec  mirum, 
(juia  molesti  estis  et  Deo  meo,  id  est,  tan- 
ta  est  vestra  perversitas,  quod  etiam  Deum 
altissimum  molestatis,  hoc  est,  tam  gravi- 
tcr  peccando  offendistis,  quod  quasi  per 
inodum  molestati  se  habet  detestando  ve- 


IN   FESTO   ANNUNTIATIOMS   B.  V.  MARI.E. 


SERilO    PRIMUS 


391 


Malth.  [, 
il)i3;  Luc. 
I,  26  et  seq. 


Bartichm. 
3S. 


stra  facinora.  Itaque,  siciit  ira,  furor,  ac 
similes  passiones  conveniunt  Deo,  non 
quantum  ad  passionis  affectum,  sed  quo- 
ad  effectus  similitudinem  (quoniam  pu- 
niendo  per  modum  irati  se  habet)  :  sic 
et  molestatio  adscribitur  Deo,  quuin  uti- 
que  nullum  horum  in  simplicissimo,  in- 
variabili  ac  superbeatissimo  Deo  habeat 
locum. 

Propter  hoc.  Istud  refertur  ad  id  quod 
in  principio  hujus  dicitur  lectionis,  «  Lo- 
cutus  est  Dominus  ad  Achaz  »,  etc,  non  ad 
verba  immediate  pri3ehabita,quia  non  ideo 
datur  eis  sequens  signum  quoniam  homi- 
nibus  et  Deo  fuerunt  molesti. Z>«'^;'(;  Doini- 
nus  ipse  vobis  sigmun,  rememorativum 
praeteriti,  non  prognosticum  futuri.  Evce 
virgo  concipiet  ef  pariet  filinm,  et  vocabi- 
tur  nomen  ejus  Emmanuel,  id  est  no- 
biscum  Deus.  Istud  juxta  beatissimorum 
evangelistarum  Matthspi  ac  Lucse  doctri- 
nam,  impletum  est  dum  sacratissima  vir- 
go  Maria,  Gabriele  archangelo  nuntiante, 
Unigenitum  Dei  concepit  ac  genuit.  Qui 
rite  vocatur  a  cunctis  Christianis  Emma- 
nuel,  quoniam  ipse  in  unitate  personse  est 
Deus  et  homo,  et  inter  homines  visus  est. 


A  atque  cum  eis  est  conversatus.  In  Sacra- 
mento  quoque  ac  aliis  modis  indesinenter 
nobiscum  esse  dignatur. 

Butyrum  et  mel  comedet ,  id  est.  vera- 
citer  homo  et  infantulus  erit.  solitis  pue- 
rorum  vescens  cibariis,  utpote  butyro  et 
melle ;  tit  sciat  reprobare  malum,  id  est 
vitia  detestari,  et  haereticorum  errores  di- 
centium  eum  non  veram  sed  phantasticam 
carnem  assumpsisse,  damnare,  et  eligere 
bonum,  id  est  virtutes  peccatis  praeferre, 
atque  catholicae  veritatem  fidei  approbare, 

B  quia  butyrum  et  mel  manducando.ostendit 
se  veram  assumpsisse  humanitatem.  Ad 
hoc  quoque  usus  est  cibo  ac  potu.quatenus 
ad  aetatem  perfectam  deveniens,  publice 
prffdicaret,  errores  et  vitia  reprobando, 
virtutes  et  scientiam  salutarem  docendo. 
Verumtamen  quod  ait  «ut)),tenetur  conco- 
mitanter,  non  causaliter,  quoniam  Christus 
ab  incarnationis  sua?  exordio  habuit  scien- 
tiam  discernendi  inter  bonuin  et  malum  : 
ideo  constat,  quod  non  ideo  manducavit 
butyrum  et  mel,  ut  sciret  reprobare  ma- 

C  lum  et  eligere  bonum ;  sed  reprobatio  ista 
atque  electio  manducationem  illam  sunt 
consecutae. 


SERMO   PRIMUS 


QUAM    DECUERIT    DEI    MATREM   ESSE   VIRGIXEM,    ET    INSTITUTIO    ITEM    PIA, 
VARIA   AC   MUI.TIPLEX. 


ECCE  virgo  concipiet  et  pariet  filium. 
Is.  vii,  14. 
Decentissimum  fuit  Dominum  nostrum 
Jesum  Christum,  unicum  Filium  Dei,  ex 
virgine  nasci.  Primo,  ut  generatio  sua  hu- 
mana  conformaretur  generationi  suie  divi- 
nse,  quantum  possibile  fuit.  Decuit  ergo 
quod  sicut  Christus  Filius  Dei  habuit  pa- 
trem  sine  matre  in  coelis,  ita  haberet  ma- 
trem  sine  patre  in  terris.  Secundo,  quia 
hoc  fuit  infinita  dignatio  Filii  Dei,  quod 


D  naturam  humanam  ad  suam  personaiita- 
tem  assumpsit,  illam  sibi  immediate  jun- 
gendo  in  unitate  personae.  Ideo  summe 
condecuit  naturam  illam  a  Filio  Dei  as- 
sumptam,ex  omni  parte  ornari  et  pulchri- 
ficari.  Ad  quod  pertinebat.ut  ex  purissimis 
sacra?  Virginis  sanguinibus  formaretur. 
Tertio,  quoniam  Filius  Dei  venit  in  mun- 
dum  reformare  et  redintegrare  corrupta  ac 
vitiata :  ideo  decuit  eum  nasci  ex  inviolata 
et   inlegerrima  Virgine,  quatenus   Matris 


392 


IN   FESTO   ANNUNTIATIONIS   B.  V.  MARI.E. 


SERMO   PRIMIS 


suae  integritas  nequaquam  coiTumperetur  A 
ex  nativitate  sua  ex  ea.  Quarto,  ex  quo 
Christus  est  verus  Dei  Filius  verusque 
Deus,  atque  ob  lioc  infinita;  penitus  digui- 
tatis,  nullatenus  decuit  Matrem  suam  di- 
giiissiinam,  aliquam  dignitatis  ac  purilatis 
suee  jacturam  aut  minorationem  incurrere 
ex  incarnatione  et  nativitate  sua  ex  ipsa, 
sed  potius  eam  per  incarnationem  et  nati- 
vitatem  unigeniti  Filii  Dei  ex  ea,  obtinere 
ineffabile  dignitatis  ac  puritatis  augmen- 
tum.  Ideo  decens  erat  ut  virgo  conciperet. 
virgo  pareret,  virgo  post  partum  maneret,  B 
imo  in  partu  et  post  partum  ineffabiliter 
purior  essct  quam  ante. 

0  quain  ina-stimabiiis  est  dignitas  hujus 
electissimte  Virginis,  quae  eumdem  habet 
filium  cum  Deo  Patre  wterno,  qucC  illum 
veraciter  genuit  a  quo  Spiritus  Sanctus 
seternaliter  procedit !  Certe  quanto  Filius 
Dei  suam  majestatem  immensam  amplius 
exinanivit,  faciendo  se  filium  Yirginis  hii- 
jus,  tanto  plus  per  hoc  eam  dignificavit. 
Hinc  Virgo  ista  sanctissima,  est  dignitatis 
quodammodo  infinitae,  in  quantum  est  ve-  C 
ra  Genitrix  veri  Dei.  Propterea  Virginem 
istam  prae  omnibus  mulieribus  benedi- 
ctam,  debemus  post  Deum  et  Dominum 
nostrum  Jesum  Christum.pra?  cunctis  cre- 
aturis  diiigere,  venerari  et  invocare.  Sed 
ille  eam  sincerissime  veneratur,  qui  ejus 
humilitatem,  pietatem,  mansuetudinem, 
caritatem,  ceterasque  virtutes  sectatur, 
eamque  jugiter  deprecatur  ut  has  sibi  a 
Christo  virtutes  impetrare  dignetur. 

Preeterea  ex  lectione  ista  prophetica  mul- 
tiplex  salubre  documentum  elicere  possu-  D 
mus.  Primum,  quod  misericordia  Dei  circa 
homines  est  ineffabilis  valde.  Nam  Achaz 
rex  fuit  totus  vitiosus,  Deo  increduius  et 
ingratus:et  tamen  ipse  Dominus  Deus  om- 
nipotens  ex  pietate  sua  immensa  admonuit 
ipsum  Achaz  ut  peteret  signum  a  se,  sive 
in  coelo  sive  in  inferis,  quatenus  qui  solis 
Dei  verbis  non  credidit,  miraculosis  sal- 
tem  effectibus  crederet. 

Secundum  est,quod  magna  est  impietas 
ingratorum.  Quorum  nonnulli  tam  perver- 


/S.  Tll,  12. 


Matth. 
xxiii,  13  et 
seq. 


si  et  callidi  sunt,quod  pravitates  suas  spe- 
cie  quadam  virtutum  ornant,  palliant  et 
abscondunt.  Sic  enim  nonnulli  suam  dis- 
solutionem  dicunt  hilaritatem,suam  pigri- 
tiam  vocant  discretionem,  suam  crudelita- 
lein  appellant  justitiam,  suam  avariliam 
et  immoderatain  sollicitudinem  dicunt  es- 
se  prudentiam.  Conformiter  Achaz  iste 
suam  inobedientiam  dixit  esse  justiti»  ze- 
lum,  divina^qne  legis  observationem,  di- 
cendo  :  Non  petam,  et  non  tentabo  Domi- 
num.  Nam  eo  ipso  quo  Deiis  praecepit  sibi 
pelere  signum,  debuit  obedire.  Vitemus 
ergo  vulpinam  istam  astutiam  et  omnem 
hypocrisim,  quam  Christus  in  Evangelio 
valde  specialiter  rcprobat  et  condemnat 
(nec  de  aliquo  vitio  tantum  increpat  Pha- 
risspos  et  Scribas  quemadmodum  de  hypo- 
crisi  :  ssepissime  eteniin  loquitur,  Vap  vo- 
bis,  Scribse  et  Pharisa>i  iiypocrilje);  atque 
in  sinceritate  et  veritate  coram  Altissimo 
ambulemus.  Idcirco  in  libro  Sapientiae 
prfecipitur  :  In  simplicitate  cordis  quserite  Sap.  i,  i. 
euui.  Et  primo  Paralipomenon  sanctus  Da- 
vid  effatur  :  Scio,  Domine  Deus  meus,  iPoi-.xxi«, 
quod  probes  corda,  et  simplicitatem  dili-  "• 
gas.  Quse  oinnia  intelligenda  sunt  de  sim- 
plicitate  columbina,  non  asinina,  hoc  est 
de  simplicitate  qu»  dicitur  per  exclusio- 
nem  ficla?  duplicitatis  et  dolositatis,  non 
de  simplicitate  quse  dicitur  per  exclusio- 
nem  circumspectionis  prudentise.  Insuper 
peccata  nostra  non  excusemus,  sed  humi- 
liter  fateamur  et  aggravemus,  ad  emenda- 
tionein  nos  exponentes,  atque  ad  satisfa- 
ctionem  et  correctionem  nos  offerentes, 
cum  Psalmisla  dicentes:Iniquitatem  meam  /•«. u, s. 
ego  cognosco,  et  peccatum  meum  contra 
me  est  seinper;  itemque,  Quoniam  ego  in  ps.xxxm., 
flagella  paratus  sum.  '*• 

Tertium  documentum  est,  quod  Deus 
justus,  sanctus  et  sapiens,  incomprehensi- 
biJiter  odit  peccatum,  tanlo  videlicet  ma- 
gis  quanto  ipse  sanctior,justior  sapientior- 
que  consistit.  Ut  enim  ex  textu  lectionis 
hujus  propheticse  patuit,  tantum  Deus  de- 
testatur  peccatum,  ut  se  asserat  ex  pecca- 
tis  hominum  molestari,  contristari,  confi- 


I 


IN   FESTO   ANNUNTIATIONIS    B.  V.  MARIJ;.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


393 


/S.  XL1II,24. 


Matach.  ii 
17. 


gi,  laborare  atque  deficere  :  qiium  tamen 
ipse  incommutabilis  et  tranquiilissimus 
Deus,  in  se  ipso  aeternaliter  aeque  quietus, 
feque    gloriosus    et    delieiosus    consistat. 

Cen.vi,3-7.  Hine  etenim  in  Genesi  legitur  :  Videns 
Deus  quod  multa  essct  malitia  hominum 
nimis,  pcenituit  eum  quod  fecisset  lioini- 
nem,  et  tactus  dolore  cordis  intrinsecus, 
dixit  :  Delebo  hominem  quem  creavi,  a 
facie  terrae.  Per  Isaiam  quoque  loquitur 
Deus  populo  indurato  :  Prtebuisti  mihi  la- 
borem  in  iniquitatibus  tuis;  et  per  Mala- 
chiam  ait  :  Laborare  fecistis  Dominum  in 
sermonibus  vestris  iniquis.  Et  rursus  per 

ibitt.\u,K.  Malachiam  loquitur  Deus  :  Si  affiget  homo 
Deiim,  quia  vos  configitis  me?  Hinc  etiam 
Jeremias   propheta  dixit  pessimo  populo 

Jer.  luv,  Juda^oruin  :  Non  poterat  vos  Dominus  ul- 
tra  portare  propter  malitiam  studiorum 
vestrorum.  Itaque,  quoniam  Deus  tam  in- 
dicibililer  odit  peccata,vitenuis  omne  pec- 
catum.  Primo  et  maxime  ex  puro  Dei 
amore.  Secundo,  propter  infinitam  boni- 
tatem  sanctitatemque  Dei  :  propter  quod 
omnino  cavendum  est  quidquid  displicet 
ei,  et  quidquid  inhonorativum  est  ejus. 
Tertio,  quoniam  Deus  tam  multa  beneficia 
prsestitit  nobis,  et  maxime  quoniam  pro- 
pter  nos  factus  est  homo,et  pro  nobis  cru- 
cifigi  dignatus  est,  atque  a>ternam  nobis 
beatitudinem  recuperavit  ac  pra^paravit. 
Quarto,  quia  peccata  tam  incomparabiliter 
nocent  nobis;quia  per  ea  perdimus  carita- 
tem  et  gratiam  Dei  in  praesenti,  et  gloriam 


A  sempiternam  in  coelis;  efficimur  quoque 
servi  filiique  diaboli,  et  infernalem  mere- 
mur  calamitatem.  Itaque  diem  istum  so- 
lennem  devotissime  in  Dei  obsequio,  lau- 
dibus  et  orationibus  expendamus,  vana  et 
iuutilia  verba  vitantes. 

Postremo,  inter  miracula  gloriosa?  Vir- 
ginis  legitur.  quod  S.  Lco  Papa,  qui  fuit 
filius  patricii  Romanorum,  in  adolescentia 
sua  vitio  incontinentise  ad  tempus  subja- 
cuit,  et  tamen  in  incontinentia  sua  mul- 
tum  dispiicuit  sibi. Ideo  Mariam  piissimam 

B  fervide  invocavit  ut  gratiam  castitatis  sibi 
a  suo  Filio  acquirere  dignaretur,  fuitque 
Virgini  sanctee  vakle  devotus.  Post  aliquot 
dies  Virgo  piissima  apparuit  ei,  dicens  : 
Precem  tuam  suscepi,  et  de  cetero  castus 
eris,  atque  ad  summi  pontificatus  apicem 
proveheris.  Quod  totum  ita  impletum  est. 
Quumque  beatus  vir  ille  esset  Pontifex 
summus  et  celebraret,  manumque  ejus  fe- 
mina  quaedam  oscularetur,  vehemens  car- 
nis  tentatio  ipsum  invasit.  Quam  dum  non 
posset  abjicere,  manum  propriam  sibi  se- 

G  crete  abscidit,  et  lecto  decubuit.  Quuinque 
a  Romanis  rogaretur  celebrare,  et  jam 
opus  quod  fecit  non  posset  diutius  occul- 
tare,  convertit  se  ad  Virginem  misericor- 
dissimam,  rogavitque  eam  lacrimose  et 
affectuosissime  valde,  ut  sibi  succurrere 
non  differret.  Tunc  piissima  benignitatis 
regina  S.  Leoni  apparuit,  ct  manum  ab- 
scisam  loco  priori  restituens,  eum  perfecte 
curavit. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


MISSUS    EST    ANGELUS    GABRIEL    A    DEO,   ETC.    LuC.    I,    26-38. 


G 


LORIOSUS  evangeiista  Lucas  in  evan-  D      Missus  est  angelus  Gabriel.  Cujus  no- 


gelio  hodierno  compendiose  describit 
praesentis  solennitatis  historiam,  qualiter 
scilicet  annuntiatio  de  incarnatione  Filii 
Dei  facta  sit  Virgini  pra^electa".  Itaque  Lu- 
cas  sic  ait  : 


men  celebre  est  in  novo  ac  veteri  Testa- 
mento  :  quoniam  apud  Danielem   nientio  Dan.  v.n, 
fit  de  eo;similiter  Lucas  describit  qualiter  '^' '*•')• 

'  1  Luc.  I,  It- 

ipse  Zacharise  sacerdoti  apparuit,  et  Joan-  i». 
nis  nativitatem,  gratiam  officiumque  prae- 


394 


IN   FESTO  ANNCNTIATIONIS  B.  V.  MARI.E.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


Joann. \ii 
52. 


/j.  II,  I. 


Cf.  Lev 
xxi,9;Deul 
XXII,  20,  il 
Matlh.i, iO. 


Xum. 

XXXVE,  C-IO. 


dixit.  .1  Bco  immediate,  non  ab  angelo 
superiori,  sicut  frequenler  inferiores  a  su- 
perioribus  mitli  dicuntur:  quod  dum  fit,a 
Deo  inittuntur  mediate,ab  angelis  superio- 
ribus  immedisite;  incivitatem  Galila'a',(iu 
noinen  Xaiaretli,  qu»  parva  civitas  fuit. 
Nam  Christus  in  omnibus  humilia  et  ab- 
jecta  elegit:  ideo  non  in  Jerusalem  civitate 
Judworum  metropoli,  sed  in  Nazareth  op- 
pidulo  Galilffie  concipi  voluit.Nam  et  ipsa 
Galilsea  tam  despecta  fuit  Judseis,  quod 
principes  Juda^orum  di.xerunt  ad  Nicode- 
mum,  Scrutare  Scripturas,  quia  a  Galilwa 
non  surgit  Propheta  :  ut  apud  Joannem  le- 
gitur.  Et  tamen  Christum  in  Nazareth  esse 
concipiendum  Isaias  prapnuutiavit.  Siqui- 
dcm  in  Isaia,  ubi  nostra  habet  translatio, 
Flos  de  radice  ejus  (scilicet  Jesse)  ascen- 
det,  Hebraica  continet  veritas  :  Nazarsus 
de  radice  ejus  ascendet. 

Ad  virginem  desponsatam  viro  cui  no- 
men  erat  Joseph,de  domo  David,et  nomen 
virginis  Maria.  Cur  Filius  Dei  voluerit 
incarnari  ex  virgine  desponsata,  rationes 
variffi  assignantur.  Prima,  ne  pudicissima 
A'irgo  de  incontinentia  diffamaretur.  Se- 
cunda,  ne  Christus  de  fornicaria  natus  di- 
ceretur.  Tertia,  ne  Judaei  Christum  juste 
contempsisse  tanquam  illegitime  genitum 
viderentur.  Quarta,  ut  diabolus  minorem 
haberet  occasionem  putandi  Jesum  esse 
Messiam,  eo  quod  de  conjuge  esset  natus, 
quum  sciret  Christum  de  virgine  nascitu- 
rum.  Quinta,  ne  virgo  Maria  tanquam  adul- 
tera  lapidaretur.  Nam  et  de  sacerdotali  fuit 
tribu  :  cujus  tribus  puella;  fornicantes  la- 
pidabantur,  sicut  aduIteraB  tribuum  alia- 
rum,  ut  patet  in  Levitico.  Denique  Joseph 
Virginis  hujus  sponsus,  vir  justus,  fuil  de 
domo  (id  est  semine  atque  familiaj  David 
regis :  de  cujus  tribu  etiam  erat  Virgo  bea- 
ta.  Nam  de  tribu  eadem  communiter  fuit 
utcrque  conjugum  in  veteri  Testamento ; 
praesertimque  puella?  succedentcs  in  pa- 
rentum  hereditate,  uubere  prohibebantur 
nisi  viris  propria;  tribus,  ne  sortium  dis- 
tributio  misceretur  et  coufunderetur,  eun- 
do  a  tribu  iu  tribum.  Porro  virgo  Maria 


A  unica  fuit  suo  patri  :  propter  qiiod  ei  in 
hercditate  successit. 

Insuper,  hoc  maximse  fuit  dignationis  et 
exinanitionis,  quod  Unigenitus  Dei  con- 
tcnlus  fuit  annuntiari  eodem  angelo  quo 
Joannis  nativitas  fuit  dcnuntiata,  et  item, 
quod  non  nisi  unum  angelum  misit  ad  an- 
nuntiandum  suae  incarnationis  mysterium. 
Ad  hoc  etenim  venit  Filius  Dei  in  mun- 
dum  istum,  ut  in  omnibus  humilitatem 
doceret  verbo  et  opere,  atque  per  eam  nos 
oportere  ad  seternam  redire  salutem  :  ideo 

B  uno  consuetoque  nuntio  fuit  contentus. 
Et  ingressus  angelus  ad  eam  :  utique 
(ut  creditur)  in  locum  secretum  et  clau- 
sum,  in  quo  clauso  super  se  ostio  oravit  .VatUi.w, 
Patrem  coelestem  in  abscondito,  et  con- 
templationi  vacavit;  estque  probabile  quod 
Virgo  praeclara  pro  totius  mundi  salute  et 
Christi  adventu  oravit  in  hora  illa ;  dixit, 
cum  grandi  reverentia  ac  humili  apparatu 
sacratissimam  Virginem  Dei  sui  mox  fu- 
turam  Genitricem  salutans,  imo  et  ejus 
dignitatem  admirans  :  Ave,  gratia  plena, 

C  id  est,  sine  vee  sis  tu,  o  Maria,  quae  es  ple- 
na  in  anima  tua  gratia  gratum  faciente, 
virtutibusque  infusis,  et  donis  ac  fructibus 
Spiritus  Sancti,  tanquam  persona  excel- 
lenter  heroica.  Non  tamen  fuit  tam  plena, 
quin  erat  protinus  magis  replenda  ;  et  us- 
que  ad  finem  vitae  suae  in  saeculo  isto  quo- 
tidie  mirabiliter  crevit  in  gratia,  in  omni 
perfectione  virtutum  atque  donorum.  Do- 
minus,  Deus  unus  ac  trinus,  tecum  tanto 
singularius  quanto  gratiosius.  Nempe  quo 
gratia  Virginis  exstitit  plenior,  eo  consi- 

D  stentia  Dei  cum  ea  et  in  ea  fuit  singula- 
rior  atque  praeclarior.  Z7e«e<fic<a  tu  in  mu- 
lierilius,  hoc  est  prae  cunctis  mulieribus 
magis  a  Deo  electa  et  beuedicta  :  quia  ma- 
joribus  donis  tam  gratia;  gratum  facien- 
tis  quam  gratia  gratis  datae,  a  Deo  fuit 
repleta  sive  replenda,  et  ad  majorem  be- 
atitudinem  erat  praeordinata.  Fuit  enim 
dignitatis  quodammodo  infinitae,  quemad- 
modum  in  sermone  praehabito  est  osten-  c/.p.ssiB. 
sum.Itaquc, quum  benedictio  Dei  sit  colla- 
tio  muuerum  ejus  et  multiplicatio  eorum- 


IN    FESTO   ANNfNTIATIONIS   B.  V.  MARIJ:. 


ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 


395 


dem,  tanto  benedictior  est  Maria,  quanto 
eminentiora  et  singulariora  a  Deo  sortita 
est  gratia?  dona.  Ipsa  quoque  tam  magni- 
fice  ab  angelo  salutabatur  non  solum  ob 
id  quod  tunc  fuit,  sed  et  ob  id  quod  mox 
erat  futura,  et  quod  iu  praedestinatione 
fuit  divina. 

Qiia'  qitutn  atidisset,  id  est,  quum  Vir- 
go  beata  audisset  preehabita  verba  de  e.x- 
cellentia  sua,  turhata  est  in  sermone  ejus, 
hoc  est,  in  tam  excellenti,  inopinata  et 
antea  nusquam  audita  salutatione  angelica 
sibi  facta,  vehementer  est  admirata  et  mo- 
ta.  Turbatio  ista  nec  imperfectionis  fuit, 
nec  culpae,  sed  magnfe  admirationis  virgi- 
neique  pudoris,  et  qua-dam  immutatio  po- 
tentiffi  affectiva^  pra?cipua.  Quum  ctenim 
felicissima  Virgo  in  oculis  suis  minima  es- 
set  atque  humillima,  et  laudabiliter  pudo- 
rata,  de  tanto  suo  mirabatur  prseconio,  eo 
plus  quo  tale  quid  miiuis  sensit  de  se.Gon- 
siderandum  quoque,quod  Virgo  sancta  fer- 
tur  turbata  in  verbis  angeli,non  in  visione 
ipsius,  quia  (ut  dicitur)  solita  fuit  conspi- 
cere  angelos.  ^erumtamen  aliqui  proba- 
biliter  dicunt,  quod  Gabriel  archangelus 
apparuit  ei  hac  vice  cum  iumine  multo 
abundantiori,  et  apparatu  ac  habitu  ele- 
gantiori,  prout  magnitudo  ac  dignitas  cau- 
see  suae  legationis  exegit  :  idcirco  etiam  in 
ejus  visione  fuit  aliqualiter  tunc  turbata. 
Et  cogitabat  quaJis  esset  ista  salutatiu. 
Non  dubitavit  quin  esset  vera  atque  an- 
gelico  ore  prolata,  quoniam  gratiosa  et  sa- 
piens  Virgo  non  caruit  gratia  discretionis 
spirituum.  Cogitavit  tamen  qualis  esset 
haec  salutatio,  qtfid  praetenderet,  quo  ten- 
deret.  Et  hoc  fuit  prudentite,  quod  non 
statiin  respoudil,  sed  cogitavit  qualis  sa- 
lutatio  ista  tam  solennissima  esset,  qua  se 
reputavit  indignam,  considerans  se  secun- 
duin  id  quod  fuit  iu  se  et  ex  se.  Juxta 
iCoi-.«v,9.  quem  modum  dixerat  Paulus  :  Non  sum 
dignus  vocari  Apostolus.  Et  ait  angelus 
ei  :  Ne  timeas,  Maria.  Nominatim  expri- 
mit  Virginem  sacrain,  et  blande  ac  fami- 
liariter  alloquitur  consolaturque  eam,tene- 
ritudini  virgiueoque  pudori  ac  turbatioui 


A  ejus  quasi  compatiens.  Et  quamvis  turba- 
tio,  admiratio,  timor  et  pudor  S.  Maria 
non  fuerunt  culpabiles  ;  angelus  tamen 
hortabatur  ut  abjicerentur,  quatenus  divi- 
niores  perfectioresque  actus  succederent, 
utpote  contemplatio  divinorum,  gratiarum 
actio,  tranquillissima  quoque  serenitas 
inentis  in  Deo.  Cur  autein  timere  non  de- 
buit,  subditur  :  Invenisti  enim  gratiam 
apud  Deum,  id  est,  Deo  accepta  es,  pie- 
tatem  et  gratiam  quam  quaesisti  adepta 
es,  imo  et  multum  plus.  Nam,  Ecce  rem 

B  novam  et  maximain,  concipies  in  utero, 
salvo  virginitatis  signaculo,  de  Spiritu  San- 
cto,  et  parics  integra  manens  filittm,  id 
est  Unigenitum  Dei,  qui  erit  et  unigenitus 
tuus,  et  vocabis  nomen  ejus  Jesum,  quod 
interpretatur  salvator.  Unde  angelus  dixit 
ad  Joseph,  Matthaei  primo  :  Vocabis  no-  Matth.  i, 
men  ejus  Jesum  ;  ipse  enim  salvum  faeiet  ^'' 
populum  suum  a  peccatis  eorum. 

Hic  erit  magnus,  hoc  est,  filius  iste  qui 
secundum  deitatem  est  majestatis,  perfe- 
ctionis  et  gloriae.  infinitee,  erit  secundum 

C  suam  humanitatem  etiam  valde  magnus 
per  dona  gratiee  et  gloriae,  imo  sanctissi- 
mus,  sapientissimus,  et  toto  universo  di- 
guior  ac  carior  Deo  propter  hypostaticam 
seu  suppositalem  unionein  su»  humanita- 
tis  cum  Verbo  aterno.  Unde  ob  hanc  ma- 
gnitudinem  spiritualem  Christus  in  utero 
Virginis  magnus  fuit  et  vir,  juxta  illud 
Jeremiae  :  Novum  creavit  Dominus  super  Je<-.  xxxe, 
terram,  Mulier  circumdabit  virum.  Et  Fi- '" 
lius  Altissimi  vocabitur,  hoc  est,  Unige- 
nitus  aeterni  Patris  dicetur,  tanquam  verus 

D  et  naturalis,  coaequalis  et  consempiternus 
Filius  ejus,  non  adoptivus. 

El  dabit  illi  Dominus  Deus,\A  est,  Deus 
Pater  seu  Trinitas  dabit  Christo  secundum 
naturam  suam  huinanain^srt/f^^^Jd  est  re- 
giain  dignitatem  atque  judiciariam  pote- 
statem,  Dacid  patris  ejus,  id  est,  quam 
David  rex,  pater  Christi  hominis,  habebat 
in  typo  seu  figuraliter.  Quidquid  eniin  po- 
testatis  et  eminentiae  fuit  in  David,  multo 
plenius  et  excellentius  fuit  in  Christo  :  ,»/„„/,. 
propter  quod  dixit,  Dala  est  mihi  omuis  >^^^'"'  's. 


396 


IN   FESTO  ANNUNTIATIONIS   B.  V.  MARI^. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


potestas  in  coelo  et  in  terra.  Hinc  Cliristus 
vere  rex  Israel  fnit,  plcnariamqne  pote- 
statem  et  jurisdictionem  super  Judiros 
accepit  in  spiritualibus  ac  corporalibus, 
qnamvis  ea  usus  non  fuerit  in  corporali- 
bus  cf  teni|)oraiibus  rebus.  Propter  quod 

,Aoaiin.iv]ii,  di.xit  Pilato  :  Regnum  meum  non  est  de 

ibid.\i  15.  ^^'^  mundo.  Et  quum  voluissent  eum  Ju- 
da?i  facere  regem,  fugit.  Denique,  secun- 
dum  doctrinam  Sanctorum,  eo  ipso  quo 
Christi  humanitas  hypostatica  unione  con- 
juncta  est  Verbo  teterno,  pra?]ata  est  omni 

;6irf.iii,35.  enli  creato.  Unde  ipse  Christus  ait  :  Pater 
dib'git  Filium,  et  omnia  dedit  in  manu 
ejus.  E/  regnahit  in  donio  Jacob,  id  est  in 
cordibus  verorum  et  electorum  Israelita- 
rum,  non  solum  corporaliter  a  Jacob  pa- 
triarcha  descendentium,  sed  universorum 
quoque  fidelium  virtutes  ejus  sequenti- 
um,  in  wternum  :  videlicet,  nunc  in  Ec- 
clesia  militanti  per  fidem,  deinde  absque 
fine  in  Ecclesia  triumphanti  per  gioriam. 
Et  regni  ejus  non  erit  finis,  id  est,  guber- 
nationis  ac  praesidentia?  Christi  terminus 
nunquam  erit.  Vel,  «  regni  ejus  »,  id  est 
EcclesicB  seu  populi  fidelis,  «  non  erit  fi- 
nis  »,  quia  usque  ad  finem  mundi  durabit, 
deinde  ad  coelestem  patriam  transferetur, 
nec  terminum  sortietur.  Hinc  apud  Isaiam 
/s.  IX,  7.  praedictum  est  :  Super  solium  David  et 
super  regnum  ejus  sedebit,  ut  confirmet 
illud  in  judicio  et  justitia.  amodo  et  us- 
que  in  sempiternum.  Daniel  quoque  ait  : 

z*aii.vii,ii.  Dedit  ei  (videlicet  Deus  Pater  Christo)po- 
testatem  et  honorem  ct  regnum,  et  om- 
nes  populi,  tribus  et  linguae  servient  ei ; 
potestas  ejus,  potestas  ffiterna,  qute  non 
auferetur,  et  regnum  ejus  quod  non  cor- 
rumpclur. 

Dixit  autetn  Maria  ad  angelum  :  Quo- 
modo  fiet  istud,  quod  Filium  Dei  conci- 
piam,  quoniam  virum  iion  cognosco,  id 
est,  non  cognoscere  decrevi  et  vovi  ?  Jam 
enim,  secundum  doctores,  virginitatem 
promisit;  tamen,  ut  loquitur  Augustinus, 
sub  honestissima  conditione,  videlicet  nisi 
Deus  aliter  de  ea  disponeret.  Ona;rit  autem 
de  modo,  non  de  facto  secundum  se,  quia 


A  non  dubifavit  de  facto,  sed  de  observa- 
tione  virginitafis  sollicita,  sciscitata  est 
opcris  niodum.  Verumtamen,  juxta  Am- 
brosium,  legit  Maria  illud  in  Isaia,  Ecce  /«. vu,  i*. 
virgo  concipiet ;  modum  vero  non  legit. 
Ex  quo  probatur,  quod  erudita  fuit  in  ie- 
ge  atque  Prophetis.  Nam  et  Origenes  te- 
statur,  quod  habuit  legis  scientiam.  Nec 
mirum,  quoniam  ab  infantia  sua  usque  ad 
nubiles  annos  commorata  fuit  in  templo. 
Et  respondcns  angelus,  dixit  ei  :  Spi- 
ritus  Sanctiis  s/ipcrvenict  in  te,  id  est, 

B  supernaturaliter  operabitur  in  te,  fecun- 
dam  te  faciendo,  et  ex  tuis  purissimis 
saiiguinibus  corpus  Christi  formando ;  et 
inrtHs  Altissimi,  id  est  omnipotentia  Pa- 
tris  summi,  obumbrabit  tibi,  id  est,  suam 
potesfatem  immensam  tua?  capacitati  con- 
temperabit,  ut  ejus  influentiam  et  effi- 
cientiam  ferre  queas.  Sicque  immediate 
per  se  exercebit  in  te,  quod  facit  in  aliis 
per  causas  secundas  et  naturales,  utpote 
per  commixtionem  maris  ac  feminse.  Un- 
de  ad  innuendum  quod  Christus  de  Matre 

C  sit  natus,  viro  eam  non  fecundante,  sed 
divina  potesfate  in  ea  agente,  scriptum  est 
in  Isaia  :  Ascendet  coram  eo  sicnt  virgul- /lirf.uii.a. 
tum,  et  sicut  radix  de  terra  sitienti.  Vir- 
gultum  etenim  oritiir  absque  seminis  pro- 
jectione  in  terram;  similiter  radix  de  terra 
sicca.  Ideoque  et  quod  nascetur  cx  te  san- 
ctunt,  id  est,  Christus  secundum  deifafem 
siiam  essentialiler  sanctus,  ex  te  nascilii- 
rus,  qui  secundum  naturam  humanam 
cunctis  pra?destinatis  est  sanctior,  vocabi- 
fur  Filius  Dci  unicus,  naturalis,  a?ternus, 

D  cui  soli  ista  conceptio  tam  admirabilis 
servabatur. 

Praeterea,  quia  in  verbis  iis  superbene- 
dicta  Trinitas  distincte  exprimitur,  constat 
Virginem  summam  ante  hanc  allocutio- 
nem  angelicam,  habuisse  superbeatissimse 
Trinitatis  fidem  explicitam  ac  distinctam 
nofitiam  :  alioqui  quod  aiigelus  per  ha-c 
verba  insinuavit,  non  intellexisset,  sed  di- 
cere  potuisset  quod  in  Actibus  quidam 
respondisse  leguntur  Apostolo  sciscitanti, 
Si  Spiritum   Sanctum   accepistis   creden- ac.  xix,  2. 


IN   FESTO   ANNCNTIATIONIS    B.  V.  MARIJ:.    —   SERMO   SECUNDUS 


397 


tes  ?  Sed  neque  si  Spiritus  Sanctus  est 
audivimus. 

Deinceps,  ut  Virgo  sacra  niagis  cxhila- 
retur,  et  ejus  devotio  amplius  inflanime- 
tur,  sicque  jucundissima  ae  devotissima 
mente  consentiat,  et  Filium  Dei  concipiat, 
proponit  ei  angelus  supernaturale  exem- 
plum,  ut  mirabilis  conceptio  futura,  per 
mirabilem  conceptionem  prffiteritam  ap- 
probetur.  Et  ecce  Elisabeth  cognata  tua, 
et  ipsa  concepit  filium  in  senectute  sua, 
non  obstante  duplici  naturali  impedimen- 
to  quod  habuit,  puta  senectutis,  et  natu- 
ralis  sterilitatis.  Et  hic  mensis,  scilicet 
Martius,  in  quo  tibi  hsec  loquor,  est  sex- 
tiis  a  mense  in  quo  concepit,  illi  Eli- 
sabeth,  qua'  vocatur  stcrilis  :  quia  sic 
diu  fuit  vocata,  quoniam  per  tot  annos 
fuerat  infecunda  ;  guia  non  erit  impos- 
sibile  apud  Deum  omne  verbum,  id  est, 
quidquid  sermone  exprimi  potest,  a  Deo 
fieri  potest,  dummodo  ratio  entis  ei  com- 
petere  queat,  hoc  est,  si  contradictio- 
nem  non  implicet.  Potestas  etenim  Dei 
est  penitus  infinita,  cui  omnia  sunt  seque 
facilia,  et  quae  non  potest  in  tot  et  tan- 
ta,  quin  possit  in  infinities  plura  atque 
majora. 

His  auditis,pia  ac  docilis  Virgo  cito  con- 
sensit.  Dixit  autem  Maria  :  Ecce  ancilla 


A  Domini  ego  sum,  idcirco  ad  omnia  ei  pla- 
centia  offero  me  paratam.  Fiat  mihi  se- 
cundum  verhum  tuum,  id  est,  Filium  Dei 
concipiam  operante  Spiritu  Sancto.ut  pro- 
misisti.  Quo  dicto,  in  instanti  Filium  Dei 
conccpit,  ita  quod  in  eodem  instanti  for- 
matum  fuit  corpus  Christi,  et  anima  ejus 
creata  corporique  infusa,  atque  utrumque 
Verbo  seterno  unitum.  Consideranda  est 
demum  in  responsione  hac  Virginis  sacro- 
sancta!,profundissima  ejus  humilitas.quo- 
niam  tam  sublimiter  salutata,  tam  incom- 

B  parabiliter  feminis  cunctis  prselata,  tam 
mirabiliter  commendata,  atque  in  matrem 
Filii  Dei  se  audiens  pr»electam,  nequa- 
quam  est  gloriata  inaniter,  aut  exaltata 
insipienter ;  sed  tanto  plus  humiliavit  se 
ipsam,  quo  amplius  commendabatur  ab 
angelo,  et  sublimabatur  a  Deo,  non  aliud 
quam  ejus  ancillam  se  vocans.  Sic  quoque 
post  Christi  ascensionem,  ejus  se  appella- 
vit  anciliam,  quemadmodum  in  epistolis 
suis  ad  S.  Ignatium  patet.  Quemadmodum 
enim  vani  homines  ex  suis  laudibus  stoli- 

C  de  intumescunt,  sic  virtuosi  ex  suis  lau- 
dibus  magis  se  ipsos  humiliant,  certi  quod 
boni  nil  habeant  nisi  a  Deo,  cui  unusquis- 
que  tenetur  tanto  gratior  esse  atque  sub- 
jectior,  quanto  plura  et  potiora  ab  eo  sor- 
titus  est  bona. 


SERMO   SECUNDUS 


QOAM   CELEBRIS    AC    VENERANDA   NOBIS    ESSE    DEBEAT   ANNUNTIATIO   DOMINICA. 


H 


IViiey.vi, 
25-29. 


EC  dies  boni  nuntii  est  :  si  tacueri-  ' 
mus,  sceleris  arguemur.  IV  Reg.  vii,  9. 
Legitur  quarto  Regum,  quod  filii  Israel 
in  civitate  Samariaj  a  Syris  obsessi,  ad 
tantam  devenerunt  caristiam,  quod  mulie- 
res  prae  magnitudine  famis  proprios  pue- 
ros  occiderunt  et  comederunt.  Tandem 
/i.d.vn,  3  quatuor  viri  leprosi  in  illa  urbe  manentes, 
inagnitudine  famis  compulsi,  exierunt  no- 


et  seq. 


cte  in  campum,  ut  ad  Syros  confugerent 
et  reficerentur  ab  eis.  Quuraque  venissent 
in  campum,  invenerunl  Syros  fugisse,  et 
eorum  tentoria  victualibus  plena;  indeque 
quum  manducassent,  dixerunt  :  Hsee  dies 
boni  nuntii  est,  eamus  et  nuntiemus  in 
aula  regis.  Quod  quum  fecissent,  egressus 
rex  Israel  et  populus  ejus,  invenerunt  co- 
piam    victualium,   veslimcntorum,  armo- 


308 


IN    FESTO   ANNCNTIATIONIS    B.  V.  MARI*.  —   SERMO   SECtNnUS 


rum,  aliarumquc  opum.  Si  ergo  dies  illa 
fuit  dies  «  boiii  iiuiitii  >■>.  seu  bona?  annuii- 
liationis,  in  qiia  nunliata  luit  ilia  cvasio 
filiorum  Israel  a  Syris  hostibus  suis,  atque 
adeptio  rerum  temporaliuin  copiosa:quan- 
to  magis  dies  ista,  dies  cst  nuntii  boni,  in 
qua  Gabriel  archangelus  missus  a  Deo, 
nuntiavit  Virgini  gioriosa?  incarnationem 
et  parluin  Fiiii  Dci  ex  ea?  Per  quam  in- 
carnationem  totum  genus  Iminanum  ab 
invisibilibus  libcratum  cst  hostibus,  ac 
spiritualibus  repletum  divitiis,  hoc  est  va- 
riis  charismatibus  Spiritus  Sancti.  Itaque 
hodic  celcbrat  sancta  matcr  Ecclcsia  iilam 
annuntiationem,  qua  Deus  omnipotens  per 
angekim  Gabriclem  annuntiavit  Virgini 
sanctae  Christi  incarnationcm  seu  conce- 
ptionem. 

Denique  Annuntiatio  ista  celebris  nobis 
est,  et  omni  veneratione  dignissima.  Pri- 
mo,  ex  parte  principalis  annuntiantis.  Tota 
enim  supergioriosissima  Trinitas  fuit  prin- 
cipalis  annuntians.  Et  certum  est  quod 
Deus  Trinitas  est  Dominus  universorum, 
cujus  majestatis  et  cxcellcntiae  nullus  est 
finis.  Videmus  in  steculo  isto,  quod  homi- 
nes  habent  pro  magno,  quando  excellentes 
personae  aliquid  boni  annuntiant  eis  per 
se  aut  per  suos  ministros  (ut  si  rex  aut 
dux  quidpiam  suo  annuntiet  militi).  Non- 
ne  gratias  agunt  dignationi  et  favori  sui 
principis  circa  se,  et  serviunt  ei  pro  pos- 
se  ?  Quanto  magis  magnum  reputarc  debe- 
mus,  quod  Deus  altissimus,  omnium  Domi- 
nus,  incomparabilis  excellentiae  princeps, 
annuntiavit  nobis  per  suum  minislrum 
tam  dcsiderabilissimum  bonum,  vidclicet 
Christi  incarnationcm  ob  nostram  salva- 
tionem  ?  De  tam  ineffabili  ergo  dignatione 
et  pietatc  Dei  circa  nos,  gloriemur  in  co, 
et  gratiarum  actiones  ei  praecordialissimas 
offeramus,  atque  pro  posse  ei  vicissitudi- 
nem  rcpendamus,  eum  diligendo  ardenter, 
timendo  filialiter,  serviendoque  ei  perse- 
veranter  ac  reverenter.  Non  enim  sufficit 
ore  regratiari,  scd  oportet  Altissimum  per 
observantiam  praeceptorum  omnium  vene- 
rari,  quoniam  ipsc  per  Isaiam  de  quibus- 


/s.  XXIX,  13;     j 

Matth.  XV,      I 


A  dam  conqueritur  :  Populus  hic  labiis  me 
lionoral,  cor  aulem  eorum  longe  cst  a  me. 
Cliristus  quoque  in  Evangelio  increpat  ta- 
les,  dicendo  :  Quid  dicitis  mihi,  Domine,  iuc.vi, m. 
Domine,  et  non  facitis  qua?  dico  ?  Nec 
sufficit  unum  aut  pauca  observare  prae- 
cepta,  sed  omnia,  quum  Jacobus  apostolus 
in  sua  protesletur  epistola  :  Quicumque  /ncoi. u.io. 
totam  legem  impleverit,  offendat  autem 
in  uno,  factus  est  omnium  reus.  Istud  est 
contra  multos,  qui  in  juventute  sua  luxuriae 
ct  ceteris  juventutis  vanitatibus,  in  sene- 

B  ctute  vero  avaritiae  serviunt. 

Secundo,Annuntiatio  ista  celebris  et  ve- 
neranda  est  nobis  ex  parte  annuntiati,  seu 
rei  annuntiatae,  videlicet  incarnationis  uni- 
geniti  Filii  Dei,  et  ceterorum  mysteriorum 
ipsius  atque  magnalium  quae  in  evangelio 
hodierno  tanguntur,  quum  dicitur  :  Hic  Luc.u^i. 
erit  magnus,  et  Filius  Altissimi  vocabitur; 
ct  dabit  illi  Dominus  Deus  sedem  David 
patris  ejus,  etc.  Haec  etenim  benedicta 
incarnatio  Filii  Dei  recolenda  et  veneran- 
dissima  nobis  est.  Primo,  quoniam  in  se 

C  ipsa  prorsus  sancta  et  gloriosa  est.  Secun- 
do,  quoniam  propter  nos  facta  est.  Ideo 
quanto  Unigenitus  Dei  in  hac  incarnatione 
magis  se  propter  nos  exinanivit,  tanto  se 
nobis  amabiliorcm  honorabilioremque  fe- 
cit,  et  tanto  plus  ei  regratiari  ac  deservire 
condigne  tenemur.  Tertio,  quoniam  fru- 
ctuosissima  ac  saluberrima  nobis  est.  Nam 
Christi  incarnatio,  nostra  est  deificatio, 
et  nostrae  naturae  admiranda  dignificatio 
et  cxaltatio  gratiosa.  Ipse  etenim  factus 
est  homo,  ut   nos  efficiamur  dii,  id  est 

D  divini.  Ipse  factus  est  filius  Virginis,  ut 
nos  efficiamur  filii  Dei  Patris.  Ipse  se 
usque  ad  infima  inclinavit,  servivit,  et 
mori  dignatus  est,  ut  nos  sublimemur 
usque  ad  summa,  et  angeiis  parificemur 
in  gloria,  aeternalilerque  regnemus,  et  im- 
mortales  ac  impassibiles  simus  coelesti  in 
patria.  Ecce  quantum  tenemur  Christo  re- 
gratiari,  et  quam  devote  Annuntiationem 
suae  incarnationis  celebrare  debeinus.  Sed 
quoniam  incarnatio  ejus  nobis  nil  prode- 
rit,  imo  majoris  damnationis  occasio  erit. 


IN   FESTO   ANNCMIATIONIS    B.  V.  MARI.E.    —    SERMO   TERTIUS 


399 


Bebr.  xiii, 
H. 


Jacob.  IV, 
15. 

Job  VII,  16, 


Judith  Mii, 
24,  25. 


nisi  spiritualiter  vivere  studeamus,  Christi  A 
sectando  vestigia ;  idcirco  temporalia  at- 
que  carnalia  parvi  pendamus,  concupi- 
scentias  sensualitatis  frenando,  avaritiam 
acediamque  vincendo.  Sit  ergo  principalis 
et  summa  nostra  affectio  ad  spiritualia 
bona,  ad  Dei  amorem,  ad  proficiendum  in 
omni  virtute  et  gratia  Spiritus  Sancti,  at- 
que  finaliter  ad  obtinendum  beatitudinem 
sempiternam.  Xon  enim  habemus  hic  lo- 
cum  manentem.  Et  ut  Jacobus  ait  aposto- 
lus,  Quid  est  vita  haec  nostra,  nisi  vapor 
ad  modicura  parens  ?  Propterea  sanctus  B 
Job  dixit :  Parce  mihi,  Domine,  nihil  enim 
sunt  dies  mei. 

Tertio,  Annuntiatio  ista  celebris  nobis 
ac  veneranda  consistit  ex  parte  ejus  cui 
facta  est,  scilicet  Virginis  gloriosff,  quae 
est  regina,  mater  et  advocata  nostra.  Quae 
sicut  nobis  est  specialissime  diligenda  ac 
honoranda,  sic  ejus  sublimationi  et  gratiae 
debemus  praecipue  congratulari.  Valde  et- 
enira  in  hac  annuntiatione  est  sublimata 
a  Deo,  reverendissime  quoque  salutata  ab 
angelo,  atque  in  gratia  Spiritus  Sancti,  in  C 
omni  virtute  et  donis  ipsius  ineffabiliter 
ditior  perfectiorque  effecta.  Unde  dicere 
possumus  ei  illud  Judith  :  Benedictus  Do- 
minus,  qui  creavit  coelum  et  terram,  qui 
noraen  tuum  hodie  ita  magnificavit,  ut 
non  deficiat  laus  tua  de  ore  hominum  us- 
que  in  serapiternum. 

Quarto,  Annuntiatio  ista  solennis  est  no- 
bis  ex  parte  annuntiantis  instrumentalis, 
puta  archangeli  Gabrielis,  qui  inter  ange- 
licos  spiritus  magnus  est  et  famosus,  de 


quo  in  Scripturis  novi  ac  veteris  Testa- 
menti  fit  mentio.Quem  et  specialiter  ama- 
re  debemus  ac  honorare,  quoniam  in  his 
qua?   ad   nostram    pertinent    liberationem 
et  salutem  ac  informationem,  prae  ceteris 
angelis   sanctis   legitur   exhibuisse   obse- 
quium  et  missus   a  Deo   fuisse.  Nam  et 
Danielem  prophetam  de  Christi  adventu,  Dan.m\,ts 
passione  atque  mysteriis  erudivit ;  virgi- ^''Jj'^^  "' 
nem  quoque  Mariam  in  evangelio  hodierno   Luc.  i,  js 
legitur  instruxisse,  et  fuit   paranymphus ''  ''"'■ 
ipsius. 

Legitur,  quod  niiles  quidam  ordinem 
intravit  Cisterciensem,  et  fuit  miles  ille 
omuino  illitteratus,  ita  quod  nec  Salutati- 
onera  scivit  angelicam.  Deputatus  itaque 
fuit  ei  quidam  de  monachis,  ut  eum  in- 
strueret.  Sed  ille  nil  discere  potuit,  prae- 
ter,  Ave,  Maria.  Et  verba  illa  tanto  fre- 
quentius  atque  ferventius  protulit,  quanto 
minus  quid  aliud  legeret  scivit.  Quumque 
mortuus  et  sepultus  fuisset,  crevit  super 
sepulcrum  ejus  arbor,  in  cujus  singulis 
foliis  scriptum  fuit  aureis  litteris  :  Ave, 
Maria.  Ad  quod  miraculum  plurimi  con- 
currentes,  tandem  aperuerunt  ejus  sepul- 
crum.  Quo  facto,  viderunt  arborem  illam 
crevisse  radieitus  ex  ore  defuncti.  Ex  quo 
innotescit,  quam  gratum  ac  placitum  Deo 
sit  et  Virgini  benedictae,  Salutationem  is- 
tam  angelicam  devote  legere  et  frequenter. 

Itaque  beatissimam  Dominam  nostrara 
affectuosissirae  ac  saepissime  salutemus, 
ejus  humilitatem,  mansuetudinem.  casti- 
moniam  imitemur,  ad  eam  confugiamus, 
et  ejus  auxilium  jugiter  deprecemur. 


SERMO   TERTIUS 


CUR    IMMIC1TI.E   SINT   INTER   MARIAM   ET    DIABOLUM,    ET    QUIBUS    ARMIS 
EXPUGNANDA    SIT   VIRTUS    DIABOLI. 


DIXIT  Dominus  ad  serpentem  :  Ini-  D  sidiaberis  calcaneo  ejus.  Gen.  iii,  14,  15. 
micitias  ponam    inter   te  et  mulie-         Sacra  historia  libri  Geneseos  docet  quera- 
rem  ;  ipsa  conteret  caput  tuum,  et  tu  in-      adraodura  diabolus  per  serpentera   dece- 


400 


IN  FESTO  ANNUNTIATIOMS   B.  V.  MARIi:.  —   SERMO  TERTICS 


Joann.  xix, 


perit  primos  nostros  parentes,  Adam  et 
Evam  :  sic  lameu  quod  primo  decepit 
Evam,  et  deiude  per  eani  fefellit  et  vi- 
rum.  Hinc  Deus  justissimus,  sub  nomine 
serpentis  maledicens  diabolo.  inter  cetera 
Ccn. 111, 15.  ait  :  «Inimicitias  ponam  inter  te  et  mulie- 
rem  ».  Haec  mulier  est  Virgo  sanctissima, 
cui  et  Christus  in  cruce  pendens  dicebat  : 
Mulier,  ecce  filius  tuus.  Itaque  inter  hanc 
mulierem  pra?  cunctis  mulieribus  incom- 
parabiliter  benedictam,  atque  diabolum, 
posuit  Deus  inimicitias.  Quie  inimicitiae 
ex  parte  diaboli  iujusta'  ac  pessimce  sunt ; 
sed  ex  parte  Virginis  sanctae,  sunt  justae 
ac  optimae. 

Porro  multis  ex  causis  dicuntur  inimi- 
citiae  inter  feminam  istam  ac  diabolum 
positae.  Primo,  quoniam  mulier  ista  et 
diabolus  sunt  sibi  invicem  summe  dissi- 
miles  in  se  ipsis,  atque  contrarii  :  dissi- 
militudo  autem  parit  aversionem,  contra- 
rietatem  et  displicentiam.  Siquidem  mulier 
ista  inter  omnes  puras  creaturas  exstat 
humillima,  mansuetissima,  misericordissi- 
ma,  caritate  ceterisque  virtutibus  ac  donis 
Spiritus  Sancti  plenissima;  diabolus  vero 
superbissimus,  inimicissimus,  crudelissi- 
raus,  invidissimus  vitiosissimusque  con- 
sistit.  Idcirco  se  mutuo  maxime  odiunt  : 
sic  tamen  quod  Virgo  beata  odit  diabolum 
odio  justo.non  quantum  ad  suam  naturam 
in  se,  sed  quoad  culpam  ipsius.  De  quo 
odio  virtuoso  ait  Propheta  :  Perfecto  odio 
oderam  illos;  itemque,  Iniquos  odio  habui. 
Porro  diabolus  odit  Virginem  sacram  odio 
pessimo,  quantum  ad  ejus  personam  sive 
naturam  :  cujus  bcatitudini  ineffabiliter 
invidet,  et  quam  penitus  non  esse  aut 
damnatam  esse  desiderat,  aut  desideraret 
si  esset  possibile.  Sic  utique,  quanto  ali- 
quis  Christianus  fuerit  virtuosior,  tanto 
plus  odit  eum  diabolus.et  tanto  plus  ciipit 
ejus  ruinam,  fortiusque  conatur  (quan- 
tura  permittitur)  ut  suis  tentationibus  su- 
peret  eum.  Ideo  omnis  Christifidelis  devo- 
tus,  Deo  placere,  perseverare.  proficere 
cupiens,  debet  semper  esse  coram  Deo 
soliicitus,  custoditus,  et  contra  diabolum 


Ephes,\i, 
10,  II.  U, 

16. 


Pa.cxxxviii 
2J. 

Ps.  CXVlll 
113. 


A  praemunitus,  arraatus  ac  praeliari  paratus. 
Propter  quod  princeps  Apostolorum  in 
prima  sua  epistola  :  Sobrii  (inquit)  estote  iPetr.\.s 
et  vigilate,  quia  adversarius  vester  dia- 
bolus  tanquam  Ico  rugiens  cireuit,  quae- 
rens  quem  devoret.  Ecclesiasticus  quoque 
ait  :  Fili,  accedens  ad  servitutem  Dei,  sta  Eccn.u,] 
in  justitia  et  timore,  et  praepara  animara 
tuam  ad  tentationem.  Sed  et  Paulus  apo- 
stolus  plenius  nos  informat,  dicendo  : 
Confortamini  in  Doinino  ;  induile  armatu- 
ram  Dei.ut  possitis  stare  adversus  iusidias 

B  diaboli ;  induti  loricam  justitiae,  in  omni- 
bus  sumentes  scutum  fidei.in  quo  possitis 
omnia  tela  nequissimi  ignea  exstinguere. 
Denique  arma  ista  sunt  virtutes,  oratio- 
nes,  eleemosynae.  meditationes  de  passione 
Christi,  de  districtione  divini  judicii,  de 
poenis  inferni,et  cetera  opera  bona.quibus 
debemus  vigilanter  insistere  ne  vincamur, 
sed  aeternaliter  coronemur.  Non  autem  co-  u  7-™.  11,5 
rouatur  a  Deo  diademate  salutis  aeternae, 
nisi  qui  certaverit  legitime.  Et  hoc  debet 
nos  ad  virilem  conflictura  contra  diabo- 

C  lum  vitiorumque  aciem  inflammare.  quod 
diabolus  tam  vehementissime  odit  nos,  et 
de  nosfra  ruina  ac  perditione  tara  maxime 
gloriatur.  Ideo  oravit  Propheta  :  Illumina,  Ps.xu.i.s 
Domine,  oculos  meos,  ne  unquam  obdor- 
miam  in  mortera  (id  est,  in  peccati  con- 
sensura  quiescam,  cessando  a  motu  ac 
praelio  contra  diabolum),  nequando  dicat 
inimicus  meus,  Praevalui  adversus  eum. 
Itaque  armemus  nos  humilitate  contra  spi- 
ritum  et  peccatum  superbis,  mansuetudi- 
ne  contra  iram.castitate  contra  incontinen- 

D  tiae  tentationem,liberalitate  et  misericordia 
contra  avaritiam  et  ferocitatem,  caritate 
contra  invidiain,  devotionis  fervore  contra 
acediam,  timore  Dei  coutia  dissolutionera. 
Secundo,  inter  Virginem  gloriosam  et 
diabolum  dicuntur  inimicitiae  positae,  pro- 
pter  contrarietatem  effectus  eorum.  Xam 
Virgo  piissima  non  cessat  pro  hominibus 
exorare,  peccatoribus  subvenire.multis  sa- 
lutem  acquirere,  Ecclesiam  defensare,  dae- 
mones  confutare,  confundere  atque  deji- 
cere.  Diabolus  vero  non  cessat  hominibus 


IN    FESTO   ANNUNTIATIONIS    H.   V.  .MAIlIJi.    —    SEUMO   TERTIIS 


401 


adversari,  eos  teutare,  imiltos  trahere  ad  A 
condemnationem,  molestare  Ecclesiani,  et 
pro  posse  resistere  Virgini  benedictiE.  Sed 
ipsa  undique  praevalet  ei,et  contcrit  caput 
ipsius ;  estque  terribilis  cunctis  da^moni- 

c«n(.  v[,9.  bus,  sicut  in  Canticis  legitur  :  Quse  est 
ista  quasi  aurora  consurgens,  pulchra  ut 
luna,  electa  ut  sol,  terribilis  ut  castrorum 
acies  ordinata  ?  Sic  et  quilibet  Christianus 
debet  pro  viribus  suis  reniti  diabolo,  et 
oninia  opera  ei  contraria  operari,  sibi  ipsi 
in  primis  proficiendo  in  gratia, deinde  aliis 
ad  salutcm  cooperando,  pro  ipsis  orando,  B 
eos  hortando  et  dum  peccant  corripiendo, 
seque  in  omnibus  exemplarem  prtebendo. 
Tertio,  inter  Virginem  Christileram  at- 
que  diabolum  inimicitia^  positae  asseriin- 
tur,  quoniam  sicut  a  diabolo  ccepit  gene- 
ris  humani  perditio  (juxta  illud  Sapientis, 

Sap.  u,  u.  Invidia  diaboli  mors  introivit  in  orbera 
terrarum),  ita  a  Virgine  gloriosa  coepit 
salvatio.  Ea  uamque  consentiente  incarna- 
tus  est  Filius  Dei,  et  ipsa  verum  et  perfe- 
ctum  concepit  ac  peperit  Salvatorem.  Haec 
ergo  est  mulier  illa  fortissima,  omni  vir-  C 
tute  plenissima,  de  qua  Salomon  loquitur  : 
Mulierem  fortem  quis  inveniet  ?  Accinxit 
fortitudine  lumbos  suos,manum  suam  mi- 
sit  ad  fortia,  fortitudo  et  decor  indumen- 
tum  ejus. 

Preeterea,  quoniam  Deus  altissimus  et 
seternus,  cujus  sapientiae  non  est  finis, 
hanc  feminam  ab  aeterno  elegit  ut  inter 
eam  atque  diabolum  inimicitias  poneret ; 

Gttiai.K.i.  idcirco  adveniente  temporis  plenitudine 
in  quo  fuit  impiendum  quod  fuit  a  Deo  in 
aeterna  sua  sapientia  praeordinatum,  misit  D 
angelum  Gabrielem  ut  salularet  et  alio- 
queretur  hanc  Virginem,  dicendo  ad  eam 
quae  in  evangelio  hodierno  leguntur.  In- 
luc.i,  i».  grediens  ergo  ad  eam  angelus,  dixit  :  Ave, 
gratia  plena,  Dominus  tecum.  Decentissi- 
mum  etenim  fuit,  eam  omni  gratia  esse 
repletam,  quae  fontem  totius  gratiae,  Deum 
gloriasFilium  Dei,fuerat  conceptura.  Imo, 
ut  sanctus  ait  Anselmus,  decuit  eam  tanta 
puritate  nitere,  qua  sub  Deo  major  nequit 
intelligi.  Quid  enim  omnipotens  ac  libera- 

T.  31. 


Prov.  XXXI 
10,  17,  l'.>, 
25. 


lissimus  Dei  Unigenitus  (qui  dat  omnibus  /aco6.  i,  s. 
affluenter,  et  nou  inipropcrat ;  qui  aperit  Ps.  cxliv, 
manum   suam,   et    implet   omne   animal  ^' 
benedictione)  non  daret  ei  quam  sibi  prae- 
elegit  in  matrem  ? 

lusuper,  quum  ipsa  jam  Dei  Filium 
concepisset  et  portaret  eum  in  utero,  quis 
cogitare  queat  aut  eloqui,  quantis  super- 
uarum  charismatibus  graliarum  impleba- 
tur  quotidie,  quam  delicalc  ct  copiose,  imo 
et  deliciose  nutriebatur  spiritualitcr  in 
mcute  ab  eo,  quem  corporaliter  aluit  suo 
in  utero  ?  Vere,  sicut  beatus  dicit  Am- 
brosius,  incomprehensibilis  incomprehen- 
sibiliter  operabatur  in  matre.  Implebat 
animam  ejus  sapientife  salutaris  splcndo- 
ribus,  caritatis  divinae  ardoribus,  divina- 
runi  contemplationum  suavitatibus.Habuit 
namque  optimum  fundamentum  virtutum 
omnium  in  se,  utpote  profundissimam  et 
inconcussibilem  humilitatem,  per  quam 
capax  fuit  gratiae  admirandw.  Fuit  quoque 
casto  pudore  repleta,  summe  morigerata, 
valdeque  taciturna,  imo  in  verbis  parcissi- 
ma,  quum  tamen,  ut  S.  Brigitta  protesta- 
tur,  fuerit  ultra  modum  facunda. 

In  praefatis  ergo  virtutibus  eam  sequi 
conemur.  Si  enim  illa  incomparabilis  atque 
sanctissima  tam  profundissime  se  ipsam 
in  omnibus  humiliavit,  quae  Mater  Dei 
effecta  est,  domina  mundi,  regina  cceli, 
augelorumque  imperatrix,  quae  nunquam 
peccavit  :  quantum  nos  peccatores  vi- 
lissimi  innumerabilibus  vitiis  inquinati, 
qui  et  quotidie  tam  frequenter  offendimus 
Dominum  Deum  nostrum,  nos  ipsos  humi- 
liare,  dejicere,  aspernari  et  pro  nihilo 
reputare  debemus,  imo  omni  bruto  arbi- 
trari  deteriores  ac  viliores  ?  Quia  ccrtissi- 
me  quicumque  in  mortali  est  culpa,  pejor 
ac  vilior  omni  est  bestia.  Quod  si  hoc  ita 
est,  quanta  eorum  est  vilitas  atque  impie- 
tas,  qui  innumerabilia  commiserunt  pec- 
cata,et  quotidie  adjiciunt  vitiis  vitia?Unus 
canis  amat  dominum  suum,a  quo  quotidie 
accipit  sustentaculum  vit»,  frustum  pa- 
nis;  estque  nutritori  suo  fidelis,et  domum 
ejus  custodit,  contra  adversarios  ejus  la- 

26 


402 


IN   FESTO   ANiNUNTIATlOXlS    B.  V.  5IAR1.E. 


.Ml   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTfS 


trat  :  et  miser  homo,  ingratus  ae  infidelis 
est  Creatori  suo,  a  quo  tot  bona  suscepit, 
a  quo  ineessanter  conservatur  in  esse  et 
vivere,  et  providetur  de  necessariis  vitee. 
Itaque  haec  pensemus,  et  coram  Deo  de 
nostris  immunditiis,  vitiis,  ingratitudini- 
bus,  perversitatibus  erubescamus,  inge- 
miscamus,  nec  differamus  nos  emendare ; 
veniam  postulemus,  et  compositi  simus  in 
raoribus,  moderati  in  verbis,  ac  timorati 
iu  omnibus.  Sed  et  Virginem  benignissi- 
raam  jugiter  deprecemur,  ut  omnem  hanc 
gratiam  nobis  a  suo  Filio  Deo  vero  impe- 
trare  dignetur. 

Legitur,  quod  quidani  paterfamilias  di- 
ves  et  uxor  ejus,  beatissimam  Virginem 
in  magna  veneratione  habentes,  consueve- 
runt  in  omnibus  ejusdem  Virginis  solen- 
nitatibus  vicinos  sacerdotes  atque  pleba- 
nos  convocare.  ut  cum  suo  plebano  in 
parochia  sua  ad  laudem  Dei  et  .Matris  ejus 
devote  divina  Officia  ac  Missarum  solennia 
celebrarent.  Quibus  e.xpletis,  valde  delicate 
illos  refecerunt.Quumque  in  quodain  festo 
sacerdotes  peragerent  Missarum  solennia, 
contigit  ex  coquorum  negligentia,  quod 
caldarium  fervens  caderet,  et  praedilectum 
filiura  patrisfamilias  iliius  ita  combureret 
quod  protinus  exspiravit,  parentibus  ejus 
in  ecclesia  exsistentibus  et  illud  peuitus 


A  ignorantibus.  Propter  quod  dolente  fami- 
lia,  ancilia  intravit  ecclesiam,  et  rem  suae 
domina>  dixit  occulte.  Mater  vero  modeste 
et  reverenter  egrediens  quasi  doini  ali- 
quid  ordinatura,  videns  filium  suum  de- 
functum.  doluit  valde,  atque  eum  cum  la- 
crimis  super  consuetum  posuit  lectum, 
praecipiens  omni  familiee^ne  ante  recessum 
liospitum  rcvelarent  cuiquam  rem  gestam, 
iie  soiennitas  verteretur  in  luctum.Deinde 
ad  ecclesiam  rediens,  Missarum  solennia 
peraudivit.  Quibus  peractis,  maritus  ejus 

B  et  ipsa  sacerdotes  hiiariter  susceperunt, 
atque  lautissime  tractaverunt.  Quuraque 
in  mediis  epulis  essent  jucundi,  raaritus 
praesentiam  filii  sui  exegit.  quia  per  suam 
bonam  risibilitatem  et  affabilitatem  eos 
ad  risum  atque  laetitiam  provocare  sole- 
bat.  Mater  autem  absentiam  filii  quantura 
poterat  excusavit.  Sed  patre  instanter  exi- 
gente  ut  filius  adduceretur,  mater  quasi 
excitandi  gratia  vadens,  prorupit  in  fle- 
tum.  Veniensque  ad  Jectum,  invenit  filium 
suum   omnino  incoluinem,  eumque  cum 

C  gaudio  magno  adduxit  per  orania  sanum, 
nec  aliquod  combustionis  signura  haben- 
tera,  atque  eventum  rei  sub  testimonio 
familise  oninibus  recitavit.  Quo  cognito, 
admirafi  sunt  omnes,  Christo  ejusque  Ge- 
nitrici  gratias  devote  agentes. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QCAM   PLENA    FCERIT   GR.\TIA    AC    VIRTCTIBUS   MARIA  ;    ET   QCOMODO    ILLA.M    FIDE, 
SPE   AC    C.^RITATE   DEBEAMIS    IMITARI. 


ASCENDET   sicut    virguUum  coram  D  virginea,  et  nativitate  mundissima.  Quera- 
Deo,  et  sicut  radix  de  terra  sitienti.      adraodum  enira  virgultura  oritur  et  ascen- 
Is.  Liii,  2.  dit    seu   crescit    ex   terra   non   seminata, 

Verba  ista  ad  lilteram  de  Christo  prae-      neque  humano  artificio  aut  labore  parata 
dicta  sunt,  de  ejus  videlicet  conceptione     aut  fecundata  ;  et  sicut  radix  ex   sicca 


IN   FESTO   ANNUMIATIOMS    R.  V.  MARI.E.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QrARTlS 


403 


pullulat  terra  :  sic  Unigenitus  Dei  a  Vir-  A  omni  dono  Spiritus  Sancti,  in  omni  giatia 

et  virtute,  iii   beatitudiiiibus  et  fructibus 
Spiritus.  Estque   in  ea  summe  impletum 


Ia(C. 


gine  est  conceptus,  atque  ex  ea  natus,  ea 
a  nullo  liomine  fecunda  effecta,  nec  se- 
mine  viri  tacta.Ouam  supernaturalem  con- 
ceptionem  deeuit  per  angelum  nuntiari, 
28.  qui  dixit  ad  Virginem  sanclam  :  Ave,  gra- 
tia  pjena,  Dominus  tecum,  benedicta  tu 
in  mulieribus.  Neinpe  si  Deus  ab  exordio 
mundi  plures  utriusque  sexus  gratia  adim- 
plevit :  quanto  magis  istain  quam  sibi  ele- 
git  in  matrem,  in  qua  et  cum  qua  habitare 
in  terra  decrevil?  Fuit  itaque  gratia  plena. 


quod  ait  Salvator:Habenti  dabitur.et  abun-  .Vatthx\v, 
dabit.  Quo  enim  quis  perlectior  ferventi-  -''• 
orque  exstiferit,  eo  quotidie  polest  plus  et 
facilius  valde  proficere,  et  nisi  negligens 
fuerit,  magis  atque  facilius  proficit  ;  sed 
quidam  ex  negligentia  sua  paulatim  eva- 
cuantur. 

Imitemur  ergo  aliqualiter  saltem  glorio- 
sissiina^  Virginis  fidem,  tamque  certissime 


quia  virtulibus  ac  donis,  fructibus  et  bea-  B  evangelio  Christi  credamus,  ac  si  preesen- 


titudinibus  fuit  copiose  referta  :  et  sicut 
omnium  erat  allissiina,  ifa  et  humillima. 
Fuit  ergo  in  primis  plena  fide,  quoniam 
in  se  ipsa  fuit  experta  quod  fidei  est  :  imo 
quod  comprehendere  ratione  nequivit,  in 
se  ipsa  factuin  persensit.  Etenim  se  vir- 
ginem  esse  et  nihilo  minus  Dei  Filium 
concepisse  certissimum  scivit,  nec  tamen 
ipsain  Dei  incarnationem  potuit  penetrare. 
Ex  revelatione  quoque  superna  cognovit 
se  esse  in  gratia,  et  in  gratia  tam  prsecla- 


tialiter  omnia  quae  in  eo  scripta  sunt,  cor- 
poraliter  quanlum  fieri  potuit  vidissemus. 
Correspondeat  quoque  in  nobis  altitudini 
fidei  altitudo  conversationis  devotae,  ut 
opere  veracifer  osfendamus  fidem  nos  ha- 
bere  cerfissimain,  et  tam  magna  ct  ineffa- 
bilia  bona  praestolari  a  Deo.  Si  enim  juxta 
Sanctorum  docfrinam,  vere  chrislianus 
non  est,  ex  cujus  conversatione  non  elu- 
cescit  veritas  fidei  christiana?,  ita  quod 
quicumque   ejus   inspexerit  vitam,  fateri 


ra  :  quod  sine  fidei  veritate  esse  non  posse  C  cogatur  sanctam  esse  legem  qute  talem  in- 


coguovit.  Cefera  etiam  Filii  sui  scivif  my- 
/6i(/.  ii,  19.  steria,  quaa  omuia  in  suo  corde  conserva- 
vit  ac  contulit.  Insuper,  in  spe  non  potuit 
vacillare,  quse  se  scivit  fontem  totius  bca- 
titudinis  peperisse  :  unde  et  a  cunctis 
76irf.T,48.  generationibus  beatificandam  se  propheta- 
vit.  Nec  ignoravit  se  super  omnium  super- 
norum  spirituum  ordines  exaltandam.  Nec 
dubium  quin  ardentissima  fuit  in  caritate, 
quum  sciret  se  tam  summe  prteelectam 
a  Deo,  et  tam  incomparabilia  beneficia 
sibi  esse  collata  ab  eo,  ipsamque  Dei  bo-  D 
nitatem  tam  sublimiter  fuerit  contempla- 
ta,  atque  suavitafem  ipsius  tam  summe 
experta.  Insuper,  quum  inter  Deum  et  nos 
nil  separet,  nec  donorum  ejus  infusionem 
a  nobis  quidquam  impediat,  nisi  noslra 
peccata  :  quis  excogifare  sufficiat  quanta 
fuerit  gratia  plena,  quam  altis  virtutum 
excellentiis  deeorata  Virgo  dignissima,  in 
qua  nulla  penifus  culpa,  uulla  unquam 
negligentia  habuit  locum  ?  Hinc  innotcscit 
quod    iniBstimabiliter    quotidie   crevit    in 


stituit  vitain  ;  qui  non  implet  quod  Archi 
apostolus    cohortatur,   Haec    est  volunfas  !/>(?/<■  u.is. 
Dei,  ut  benefacientes  obmutescere  faciatis 
imprudentium  hominum  ignorantiam;  qui 
inter  iniquos  tanquam  luminare  vitae  non  Phuipp.n, 
fulget  (unde  et  Paulus  nos  admonet,  Ver-  'y,;  „  , 
bum  sanum,  irreprehensibile,  ut   is   qui 
ex  adverso  est  vereatur,  nihil  mali  habens 
loqui  de  nobis)  :  quanfo  magis  talis  indi- 
gnus  est,  religiosus  aut   monachus  nun- 
cupari  ? 

Denique,  quum  fides  sine  operibus  mor-  jacob.n.w. 
tua  asseratur,  fides  uniuscujusque  tantum 
habet  de  vivacifate,  quantuiu   de   corre- 
spondentia  et  efficacia  operum  virtuoso- 
rum.  llt  ergo  fidem  per  omnia  vivam  nos 
habere  monstremus,  eain  sanctis  actibus 
undique  perornemus.  Et  nonne  miseranda 
est  negligentia  ista,  quod  quum   indubi- 
tanter  credamus   nullum  bonum    inanere 
a  Deo  irremunerafum,  nullumque  vitium    Job  xxiv, 
impunitum,  et  posse  nos  omni  hora  tan-  '"' 
tum   prffimium   thesaurizare   in   coelo,  et 


404 


IN   FESTO  ANNUNTIATIONMS   li.  V.  MAKI.t:.    —   AU  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


Deiim  altissimum  totam  vitam  iiostram 
indesinenter  conspiecre.  at(]iie  lam  ardiium 
esse  nostrpe  salutis  negotium,  quod  pro 
nobis  Unigenitus  Dei  Patris  incarnatus,  in 
mundo  hoe  conversatus  ac  crucifixus  est, 
ila  quod  oportet  nos  post  vitam  istam 
brevissimam  in  ffternum  salvari,  aut  per- 
petuo  condeninari;hujus  quoque  fidei  jam 
plura  habeamus  testimonia,  piuresque  te- 
stes  prorsus  idoneos,  quam  ipsi  qui  cre- 
damus  consistimus  ;  quod  omnibus  istis 
non  obstantibus,  adhuc  negligentes  ac  de- 
sides  sumus,  pra?sertim  quuni  videamus 
ad  oculum,  eos  qui  juxta  Christi  legem 
ac  fidem  Deo  servierunt  perfecte,  tam 
glorificatos  et  e.xaltatos  esse  ab  Omnipo- 
tente,  qui  invisibilem  illorum  beatitudi- 
neni  nobis  per  tot  et  tanta  denionstravit 
visibiiia  et  infallibilia  signa  ?  Resipisca- 
mus  ergo,  et  sanctis  omni  hora  abunde- 
mus  operibus,  eaque  prompte  ac  fervide 
inchoemus.  Propter  quod  secundo  Parali- 
iiPaiMv,  pomenon  dicitur  ;  Confortamini,  et  non 
'•  dissolvantur  manus  vestra>,  quia  erit  mer- 

ces  operi  vestro. 

Praeterea  constantes  et  firmi   simus  in 

spe,  quia  ex  parte  Dei  non   erit   nostrae 

iiPe(ri,io.  salutis  defectus.  Idcirco,  per  opera  bona 

certam  faciamus  nostram  vocationem.  Et 

flom.  vui,  quum  non  sint  eondigna^  actiones  et  pas- 

'*•  siones  temporis  hujus  ad  futuram  gloriam 

Ps.xxx,25.  ac  mercedem,  viriliter  agamus  el  confor- 

tetur  cor  nostrum,  ac  patientissime  quid- 

quid  adversitatis  occurrerit,  toleremus.  Si- 

II  Cor.  iT,  quidem  quod  in  praesenti  est  leve  ac  modi- 

''•  cum  tribulationis  nostrse,  jeternum  gloriae 

5of.in,  15.  pondus   operatur   in   nobis,    et    bonorum 

laborum  gloriosus  atque  geternus  est  fru- 

ctus.  Siquidem  pro  modico  isto  obsequio 

quod  impendimus  Deo,  speramus  nos  feli- 

ces  futuros,  feliciter  regnaturos,   summae 

Deitatis  visuros  clare  essentiam,  pieneque 

fruituros  ejus  dulcedine  ;  non  quidem  per 

centum  aut  mille  annos,  aut  decem  niillia 

annorum  duintaxat,  sed  vere  ac  securissi- 

me  in  aeternum.  Sed  heu,  quanta  est  in- 

gratitudo  ac  tarditas  nostra  !  Qiiia  et  saecu- 

lares  ac  pauperes  hujus  muudi  ferventius, 


A  fortius  patientiusque  laborant  ac  sustinent 
pro  Iraiisitorio  lucro,  quain  pro  Deo  ac 
praemio  sempilerno.  Poeniteaniiis  ergo,  et 
inlueamur  quam  ferventissime  et  inslan- 
ler  praedecessores  nostri  sancti  Patrcs  la- 
l)oraverunt,  eosque  quotidie  cum  recenti 
seclemur  fervore. 

Insuper  ardentes  ac  robusti,  crescenles 
el  puri  simus  in  caritate,  summum  et 
incomparabile  illud  bonum  a  quo  sumus 
creati  et  conservamur  in  esse,  cujus  be- 
neficiis  incessabiliter  ulimur,quod  incom- 

B  parabilis  amabililatis  est,  tam  ardenter 
sinceriterque  amemus  ut  ejus  amore  vul- 
neremur  ac  langueamus,  atque  cum  Spon- 
sa  Regis  aeterni  dicere  simus  condigni  ; 
Fulcite  me  floribus,  stipate  me  malis,  quia  cam.ii.  s. 
amore  langueo.  Videamus  et  verecunde- 
mur,  quia  fiJii  hujus  sseculi,  amatores  im- 
mundi,  plus  amant  sua  objecta  vana  et 
vilia,  carnalia  el  impura,  quam  nos  Domi- 
num  Deum  nostrum,  bonuin  omnifarie  ac 
perfectionaliter  infinitum,  cujus  super- 
splendidissima  essentia  est  supersubstan- 

C  tialiter  bona,  pura  et  inlerminata.  Nonne 
plures  in  sseculo  ita  invicem  sensuali  affi- 
ciuntur  amore,  ut  vix  queant  quiescere 
aul  dormire  vel  manducare,  et  nocturnis 
lioris  discurrant  ut  sallem  ad  modicum 
colloquantur ;  quidquid  etiam  agant  aut 
patiantur,  sui  memores  sint  objccti?  Et 
quomodo  nos  in  summi  boni  amore  sumus 
tam  imbecilles  ac  frigidi,  ut  el  tempore 
divinorum,  tempore  orationum  ac  psalmo- 
diae  et  celebralionis,undique  distrahamur, 
nec  figamur  in  eo ;  atque  tain  bestialiter 

D  repleamus  nos  cibo  ac  potu,  ut  somnolen- 
ti,pigri  garrulique  reddamur,cl  pluriinum 
a  cullu  impediamur  divino?  Ingemiscat 
ergo  cor  nostrum,  et  sursum  se  erigat;  in- 
comparabilem  Dei  bonilalem,  amabilila- 
tem,  pulchritudinem,  sanclitatem,  sapien- 
tiam,  pietatem,  suavitatem,  beatitudinem 
conlemplctur,  conlemplando  accendalur, 
accendendo  deleclelur,  deleclando  colal 
ac  totis  viribus  semper  honoret  Dominum 
Deum  excelsum  ac  adorandum;ita  ut  quid- 
quid  aggredialur  aut  operetur,  meinor  sit 


IN   FESTO   ANNVNTIATIO^MS    B.  V.  JIARIJ:.   —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


405 


ejus,  et  conquiescat  in  ipso  suo  ultimo 
fine,  superoptimo  bono. 

Postremo,  quoniam  Deus,  Dei  Unigeni- 
tus,  qui  dignatus  est  beatissimoe  Virginis 
esse  filius,  ipsam  gloriosissimam  Virgi- 
nem,  Matrem  suam  mundissimam,  fecit 
pra?  cunctis  puris  creaturis  indicibiliter 
honorabilem  atque  amabilem:idcirco  post 
Deum  eam  singularissime  diligamus,  cul- 
tuque  hyperduliae  affectuosissime  venere- 
mur,  laudemus,  invocemus,  sectemur  : 
tum  quoniam  in  se  ipsa  tam  prseamabilis, 
tam  prsedecora,  perfecta,  divina  et  excel- 
lens  consistit,  et   maxime  quoniam  ma- 


A  ter  est  veri  Dei ;  tum  quia  per  eam  Deus 
tot  bona,  tot  beneficia,  tautain  misericor- 
diam  nobis  exhibuit  ;  tum  quia  et  ipsa 
nobis  tam  benefica,  tam  misericordissi- 
ma  ac  fidelissima  fuit  et  est,  et  quoniam 
ipsa  est  mater  nostra,  advocata,  prote- 
ctrix  atque  in  universis  adjutrix  nostra,  et 
post  Deum  singularis  spes  nostra,  utpote 
spei  nostrae  secundarium  prtecipuumque 
objectum  post  Deum.  Cujus  inaestimabili 
beatitudini  totis  congratulemur  praecor- 
diis.  Ejus   quoque   modestiam,  humilita- 

B  tem,  patientiam  et  pudorem  sequamur  in 
omnibus. 


SERMO  QUINTUS 


OrOD    CONSILIA    EVANGELICA    OBSERVARIT   JIARIA,    ET   QUAM   PERFECTISSIMUM 
MONASTlCi:   CONVERS.VTIONIS    SIT   EXEMPLAR. 


BENEDICTA  tti  in  muHeribus.  Luc. 
I,  28. 
Beatissima  ac  prgestantissima  Maria,  fe- 
cundissima  atque  deifera  Virgo,  summe  he- 
roica  et  perfecta,  totius  monastic»  conver- 
sationis  omnisque  religionis  exslitit  for- 
ma  et  prspclarum  exemplar ;  evangelicis 
quoque  consiliis  uondum  datis,  hfec  ipsa 
consilia  adimplevit  egregie.  Mansit  nam- 
que  in  puritate  virginea.  Et  si  in  magnis 
quibusdam  Sanctis  singulariter  admira- 
mur  et  collaudamus,  quod  virginitatem  in 
statu  matrimoniali  et  juvenili  aetate  con- 
servaveruut,  hoc  quoque  fecit  et  ipsa.  Sed 
et  virgiuitatem  creditur  ac  probatur  vo- 
visse.quamvis  secundum  Augustinum,sub 
conditione  honestissima,  utpote,  nisi  Deus 
aliter  de  ea  disponeret ;  el  lorsan  ex  in- 
stinctu  inlellexit  divino,  Deo  placere  ut 
eam  absolute  promilteret, nec  aliter  secum 
esse  divinitus  disponendum.  Nec  tamen 
fecit  incaule  virum  accipiendo,  quia  ex 
inspiratione  aut  revelatione  divina  cogno- 
vit  viri  iilius  propositum  castum.  Sic  ergo 


C  consilium  continentiae  adimplevit  plenissi- 
me,  imo  et  excellentissime  :  quippe  quae 
nunquam  inordinatum  passa  est  fomitis 
motum  ;  internaeque  castitatis  ejus  vigor 
sic  effluxit  penelravitque  alios,  quod  nul- 
lus  eam  concupiscere  potuit  :  in  tantum 
vis  suae  castitatis  exstinxit  in  aliis  circa 
eam  suum  contrarium,  pula  libidinem. 
Ha?c  plane  cxcellentissima  atque  mundis- 
sima  castilas  eam  summe  condecuit,  quae 
Deum  purilatis  ac  sanctilatis  immensee 
fuit  elecla  concipere,  parere,  contrectare 

D  et  educare. 

Insuper  consilium  voluntarise  pauperta- 
tis    tam    plene    implevit,  quod   quum  ex 
parentibus  satis   divitibus  esset  nata,  et 
unica  suo  patri,   magna  quoque    munera 
suo  unico  filio  oblulisscnt  Ires  Magi  in  die    juiin.n, 
Ej)iphania» ;  tamen  in  die  praesentationis  "' 
filii  sui  in  lemplo,  paupcrum  oblationem  Luc.n,u- 
immolavit  pro  eo.  Et  si  palrimonium  suum 
sibi  servasset,  non  videtur  qualiter  filius 
ejus  rite  dixisset  :  Filius  hominis  non  ha-  Matth.ym, 
bet  ubi  caput  suum  reclinet.  Implevit  ergo  '""• 


406 


IN   FESTO   ANMMIATIONIS   B.  V.  MARI,E.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTCS 


34. 
Liic,  111 


qiiod  Filius  ejiis  postoa  proedicavif,  dicen-  A 
Ziic. xi,4i.  do  :  Quod  superesl,  dale  eleemosynam  ; 
ifatih.xi,  et,  Nolite  sollicili  esse  in  crastinum.  Kt 
quod  docuit  sacratissimus  Joannes  liapli- 
11.  sta  :  Qui  liabel  (iiiqiiiens)  diias  tunitas,  det 
non  habenti ;  et  qui  habet  escas,  similiter 
faciat.  Praeterea,  si  saucti  eremitee  fratres 
ac  inonachi,  qui  olim  in  .Egypto  habitave- 
runt  ac  alibi,  nobis  multum  merito  prii^- 
feruntur,  quia  sic  pauperes  erant  quod  de 
aliorum  eleeinosynis  non  sustentabantur, 
nec  hereditaria  aliqua  iiabebant  in  geiie- 
rali,  imo  de  laboribus  inanuum  siiarum  B 
viventes,de  eisdem  quoque  laboribus  sub- 
venerunt  pauperibus,  eaptivis,  infirmis ; 
in  his  etiam  beatissima?  Virginis  prEefulget 
paupertas  :  quippe  de  suis  vivens  ac  Fi- 
liuin  alens  laboribus,  quod  supererat  com- 
municavit  egenis. 

Praeterea  consilium  propriab  abrenuntia- 
tionis  ac  obedientise  prse  omnibus  religiosis 
perfectius  adimplevit  :  quoniam  propriam 
voluntatem  nunquam  secuta  est,  secun- 
dum  quod  propria  voluntas  proprie  dicitiir 
ea  qua?  ita  est  volentis,  quod  non  est  coin-  C 
munis  et  concors  voluntati  divinae  ac  su- 
periorum.  Tam  obedientissima  etiam  fuit, 
quod  nulli  superiorum  unquam  inobedi- 
ens  fuit. 

Discretissima  demuni  tacituruitas  ejus 
ex  Evangelio  comprobatur,  quia  rarissime 
invenitur  locuta  :  et  sicut  quibusdam  San- 
ctis  legitur  revelatum,  quum  eloquentissi- 
ma  esset,  parcissime  loqueliatur.  Fuit  item 
sapientiali  pudore  repieta,  omne  inhone- 
stuin  ac  turpe  coram  Deo  in  tantuin  ab- 
horrens,  quod  nunquam  tale  quid  perpe-  D 
travit ;  el  quum  esset  in  saeculo  corpore, 
et  inter  coiijugatos  versaretur,  ab  omni 
tamen  saeculari  affectu,  ab  omni  conjuga- 
lium  labe  immunissima  e.xstitit.  In  somno 
vero  et  cibo  ac  potu  atque  vestitu,  in  oin- 
ni  incessu  et  apparatu  tam  moderatissima 
fuit,  tamque  supernaturaliter  regebatur  in 
his  a  Spiritu  Saucto,  quod  nunquam  ex- 
cessit  in  aliquo  horum.  At  vero  in  oratio- 
nibiis  ac  iaudibus  Dei,  in  ineditationibiis 
diviiiorum,  in  conlempialione  el  dileclio- 


ne,  gustu  et  amplexu  summi  et  invariabi- 
iis  boni,  lain  praeciarissima,  stabilissima 
ac  ferventissima  fuit,  ut  oinnes  miro  et 
indicibili  modo  excesserit.  Quid  ergo  reli- 
giosae  atque  monasticae  vitae  defuit  ei,  quse 
circa  nil  temporale  sollicitabatur  aut  oc- 
cupabatur  superflue,  nec  per  occupatio- 
nein  externam  ab  exercilatioue  impedieba- 
tur  iulerna;  qu;E  etiain  summe  exemplaris 
atque  pacifica  fuit  in  omni  sua  vita  cum 
aliis  ? 

In  iiis  igitur  sacralissimam  Virginem  se- 
ctari  conemur.  Primo  in  continentia ;  pa- 
ruinque  arbitremur  ab  actu  abstinere  ve- 
nereo,  sed  ab  oinni  quoqiie  illicito  motii, 
ab  omni  imaginatione  immunda,  a  carnali 
omni  affectu,  ab  indecenti  adspectu,  ab 
incauto  contactu,et  quidqiiid  ad  stimulum 
carnis,  ad  sensualem  affectum  solet  aut 
potest  incitare,  vitemus.  Nec  quisquam 
reiteret  quod  semel  expertus  est  sibi  esse 
periculosum,  sed  omnem  sibi  amputet  oc- 
casionem  ruinae.  Nec  sub  palliatione  spi- 
ritualis  anioris  admittatur  carnalis  affe- 
ctio,  contactus,  osculum  sive  amplexus, 
ex  qiiibns  quis  expertus  est  in  se  ipso 
incidisse  se  stimulum  carnis  :  qui  semper 
cuipabilis  exslal,  quando  ex  prsvia  ima- 
ginatione,  apprehensione  seu  cogitalione 
procedit ;  quae  apprehensio  interdum  ex 
corporali  adspectu  seu  atlactu  procedit. 
Talis  etenini  causa  polest  aliquo  inodo  vi- 
lari.  FjX  apprehensione  equidem  primo 
causatur  appetitio,  et  ex  appetitione  sti- 
mulatio.  Dum  ergo  quis  stimiilari  se  sen- 
tit,  aut  carnaliter  affici,  apprehensionem 
talis  objecti  statim  abscindat,  cogitationes 
suas  verlendo  ad  salulares  ac  spirituales 
materias,  ut  siiiit  passio  Salvatoris,  acer- 
bilas  mortis,  rigor  divini  judicii,  ainari- 
tudo  aeterni  supplicii,  praesentia  Crealoris, 
beatitudo  ccelestis.  Erubescamus  coram 
Altissimo  cogitare  aut  imaginari  quod  ve- 
recundaremur  coram  hominibus  fari,  et 
Ihalainum  cordis  nostri  coram  sancto  et 
omnipotente  Deo  semper  ornatum  et  pul- 
chrc  depictum,hoc  est  virluosis  affectibus, 
muudis,  honestis  alque  salubribus  cogila- 


IN    FESTO   ANNUNTIATIONIS    B.  V.  MARKE.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTLS 


407 


Prov.  vm 
31. 


Ps 


P/iilipp.l\ 
8,9. 


tionibus  inforniatum,  habere  nitamur,  ut  A 
in  ipso  commorari  delectetur  Spiritus  San- 
ctus,  cujus  praesentiee  ubique  reverentiam 
inipendamus.  Et  quuni  deliciae  Dei  sint 
esse  nobiscum,  non  offendamus,  nec  in- 
honoremus,  nec  expeliamus  tam  superno- 
bilissimum  hospitem  ab  interioribus  cor- 
dis  nostri,per  indecentes  cogitatus,  pravos 
affectus,  per  negligentias  aut  apprehen- 
siones  phantasticas,  sed  justa  ac  sapienti- 
rcc;i.  x[v,  alia  meditemur.  Siquidem  beatus  vir  qui 
in  sapientia  commoratur,  et  qui  in  justitia 
meditatur,  atque  in  sensu  circumspectio-  B 
nem  cogitat  Dei,  illud  Ecclesiastici  pen- 
y«irf.  ixui,  sans  :Oculi  Domini  multo  lucidiores  super 
'*■  solem,  circumspicientes  omnes  vias  homi- 

num  ;  idque  Psalmistse  adiraplens,  In  lege 
Domini  voluntas  ejus,  et  in  lege  ejus  me- 
ditabitur  die  ac  nocte.  Hinc  et  Apostolus 
nos  hortatur  :  De  cetero,  fratres,  quaecum- 
que  vera,  qusecumque  sancta,  quaecumque 
amabilia,  qugecumque  justa,  hcec  cogita- 
te,  et  Deus  pacis  erit  vobiscum. 

Insuper  benedictissimae  Virginis  sponta- 
neam  paupertatem  sectemur,  omnem  evel-  C 
lentes  e.x  cordibus  nostris  cupiditatem  : 
quae  nisi  radicitus  exstirpetur,  magis  fer- 
vet  in  minimis,  ita  ut  religiosus  ita  non 
agens,  saepe  immoderantius  afficiatur  cir- 
ca  rem  vilem,  quam  saeculares  circa  ma- 
gna  quae  possident.  Unde  et  quidam  irre- 
formati  religiosi,  propter  parvissima  quae 
eis  negantur  aut  auferuntur  seu  pejoran- 
tur,  crebro  brutaliter  passionantur,  inho- 
nestissime  corrixantur,  praesidenti  etiam 
indignantur.  Quibus  non  prodest  parentes 
exterioraque  omnia,  quamvis  multa  et  ma-  D 
gna  fuerinf,  reliquisse,  quando  ad  parva 
tam  inordinate  afficiuntur,  et  ipsa  distor- 
ta  cupiditas  (propter  quam  evellendam, 
omnia  exteriora  ct  mundana  consuluntur 
relinqui,ac  corporaliter  deseruntur)  manet 


ac  viget  in  anima.  Totum  ergo  cordis  no- 
stri  affectum  convertamus  ad  Deum,  et 
figamus  ac  simplificemus  in  eo,  vana  et 
vilia  aspernantes,  atque  dicentes  :  Mihi  Ps.  lxxu, 
adhaerere  Deo  bonum  est ;  itemque,  Quid  ]llj  ^^  ,5 
enim  mihi  est  in  coelo,  et  a  te  quid  volui 
super  terram  ?  Deus  cordis  mei  et  pars 
mea  Deus  in  aeternum.  Non  appetamus 
superfluum  aut  curiosum  quid  habere  in 
cella,  nec  in  necessariis  corporis  aliud 
quam  necessitatem  et  utilitatem  quaera- 
mus,  voluptatem  et  vanitatem  spernentes, 
neque  cor  nostrum  in  talibus  effundentes, 
quia  hoc  a  profectu  ac  sinceritate  divini 
amoris  internaeque  puritatis  impedit  ve- 
hementer. 

Postremo,  praestantissimae  Virginis  obe- 
dientiam  amplectamur,  statutis  patrum, 
observantiis  regulae,  verbis  praesidentis  fi- 
deliter  obtemperantes,  nec  in  obediendo 
ad  id  quod  proprii  velle  est  respicien- 
tes,  quoniam  obedientia  tanto  est  purior 
et  Deo  placentior,  quo  minus  habet  de 
proprio. 

Taciturnitatem  demum  gloriosissimae 
Virginis  imitemur,  silentium  diligenter 
servantes,  ut  nec  verbis  nec  signis  simus 
leves  sive  superflui;omnemque  orationem 
intelligibilem  sensum  habentem,  sine  ne- 
cessitate  et  absque  licentia  prolatam,  scia- 
mus  esse  fractionem  silentii,  et  de  ea  pro- 
clamemus  culpam  nostram,  exprimentes 
quoties,  quando  et  cum  quibus  ita  exces- 
simus.  Nonne  qui  custodit  os  suum  et  lin-  Prov.xxi, 
guam  suam,  custodit  ab  angustiis  animam  ^'" 
suam  ?  Simus  etiam  verecundi,  modesti 
et  sapientiali  pudore  repleti,  omnem  pec- 
cati  foeditatem  coram  vultu  .Altissimi  ab- 
horrentes;  moderati  quoque  iu  cibo,  potu 
ac  somno,  et  inter  alios  exemplares  atque 
pacifici,  orationibus  ac  meditationibus  sa- 
cris  semper  intenti. 


408 


IN   FESTO   ANNCNTIATIONIS  B.  V.  MAUli.    —   AD  UELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTCS 


SERMO  SEXTUS 


DE   VITANDA    ARROGANTIA   MONACHORIM  :    ET    DE    FIDE.    HIMILITATE   CARITATEQCE   MARI.E. 


Zwc.xiv,!!. 

Prov.  xx:x, 
23. 


/oixv,  12, 
13. 


Eccli.\i,  2. 
/aco6.iv,6. 

Soph.  1,  5. 
I  Peli:\,6. 


EeelL  tii 
19;  x,7. 


Job  sxxvi, 
19. 


rs.  11,  IS. 
IIPc(r.ii,4. 


ECCE  anciUa  Domini :  fiat  mihi  sccun- 
dum  verbum  lunm.  Liic.  i,  38. 
Vere  sicut  ait  Salvator,  Qui  se  humiliat, 
exaltabitur:  et  luimilem  spiritu  suscipiet 
gloria.  Hinc  beatissima  et  incomparabilis 
virgo  Maria,  quum  esset  humillima,  facta 
est  omnium  sublimissima:  quum  esset  in 
propriis  oculis  minima,  in  Dei  oculis  fuit 
maxima;seque  vilissimam  reputans.a  Deo 
est  reputata  dignissima.  Quid  ergo,  o  fra- 
ter  pusille.  o  homo  defectuose.  o  religio- 
se  qui  adhuc  passionibus  variis  agitaris, 
et  quotidianis  negligentiis  instar  aliorum, 
imo  prae  multis  aliis,  sordidaris,  quid  te 
elevat  cor  tuum,  et  quasi  magna  cogitans, 
attonitos  habes  oculos  ?  Quid  tumet  contia 
Deum  aut  contra  ejus  vicarium.tuum  pra?- 
latum.  patrem  ac  judicem,  spiritus  tuus  ? 
Quumque  innumeris  defectuositatibus,  pe- 
riculis  et  aerumnis  sis  plenus,  extollis  le 
in  cogitatione  tua  velut  taurus.Xonne  Deus 
superbis  resistit,  humilibus  autem  dat 
gratiam  ?  Nonne  praedixit,  Visitabo  super 
omnem  qui  arroganter  ingreditur  ?  Humi- 
liare  ergo  sub  Omnipoteiite  et  sub  ejus 
vicario  quem  tibi  praeposuit,  ut  ei  sicut 
sibi  obedias.Humilia  valde  spiritum  luum, 
quia  abominabilis  est  Deo  omnis  siiper- 
bus.  Deprime  sensum  tuum,cervicem  tuam 
inclina,  et  humili  mente  incede.  Depone 
magnitudinem  tuam  absque  tribulatione  ; 
nec  aliquid  arrogantiae  iu  verbo,  incessu, 
apparatu  aut  opere  tuo  appareat.  Non 
enira  aedificat  hoc,  sed  scandaiizat :  et  ocu- 
li  Domini  super  omnem  superbum  et  ar- 
rogantem,  ut  humilietur.  Si  Deus  super- 
bientibus  angelis  spiritibus  tam  nobilibus 
non  pepercit,putas  qiiod  libi  sacco  sterco- 
reo  infinitis  culpis,  fragilitatibus,  immun- 
ditiis,    calamitatibus,    ignorantiis,    incon- 


A  siderationibus  pleno  parcet.  si  tot  causis 
humiliandi  te  ipsum  non  obstantibus  su- 
perbire  praesumpseris,  et  ambitioni  dede- 
ris    in  te  locum.   aiit   humanam  cupieris 
gloriam,   quum   Dominus  Jesus   Christus 
testatus  sit  de  se  ipso,  Claritatem  ab  ho-  Joann.  v, 
minibus  non  accipio?  Et  denuo  :  Quomodo  ^^'^.^,  ^^ 
(inquit)  potestis  vos  credere,  qui  gloriam 
ab  invicem  accipitis  ?  Cur  tu  tibi  ipsi  ina- 
niter  complaces,  quasi  sis  aliquid,  quum 
de  Filio  Dei  locutus  sit  Paulus  :  Etenim /fom  xv.s. 
Christus  non  placuit  sibi ;  et  rursus,  Chri-  uebr.  v,  s. 

B  stus  non  clarificavit  semetipsum,  ut  pon- 
tifex  fieret.  Et  tu  ingeris  te  et  stolide  qua^- 
ris:  blandiris,et  simulas  te  ut  praesis?  Esto  .ijjoc.n.io. 
fidelis  atque  obediens  usque  ad  mortem, 
et  dabit  tibi  Deus  coronam  vitae.  Si  sanctis- 
sima,  innocentissima,  perfectissima  virgo 
Maria  se  tam  profundissime  humiliavit, 
nos  qui  sumus,  qui  extollamus  nosmet- 
ipsos  ?  Nonne  qui  se  putat  aliquid  esse  Gauu.\<,3. 
quum  nihil  sit,  ipse  se  seducit  ? 

Praeterea  electissima  Dei  virgo   Maria, 
quamvis  omni  fuerat  virtute  praeclarissi- 

C  me  redimita.  tres  tamen  virtutes  eam  spe- 
cialissime  aplaverunt  ut  Unigenitus  Dei 
ex  ea  incarnari  et  nasci  dignaretur,  puta 
fides,  humilitas.  caritas.  Ad  opus  namque 
tam  supernaturale,tam  admirabilissimum, 
summum  ac  divinissimum  exigebatur  fi- 
des  in  ea.  in  qua  et  per  quam  debuit  fie- 
ri.  Inde  et  supernaturalia  ac  miraculosa, 
fidei  praesertira  attribuuntur.  Et  Christus 
in  Evangelio  sa>pius  ait  :  Sicut  credidisti,  .ya«A.viri, 
fiat  tibi ;  et  iterum,  Omnia  (inquit)  pos- '\l"''fj' 
sibilia  sunt  credenti.  Propter  quod  Pau-  22. 

D  lus  :  Si  habuero  (ait)  omnem  fidem,  ita  ut  icor. xm, 
montes  transferam.   Fuit   itaque  in  Maria  "' 
fidei  magnitudo  in  excellentiae  termino, ita 
quod  nunqiiam  quisquam  mortalium  lan- 


j: 


if  i 


IN   FESTO   ANNUNTIATIONIS    B.  V.  MARI.F,. 


AD   RELIGIOSOS  ",    SERMO    SEXTUS 


409 


tam  habuit  fideni  ut  ipsa.  Ilabuit  quippe  A 
fidem  cum  purificatissiniffi  mentis  intel- 
ligentia  limpidissima,  et  copiosissimis  ac 
efficacissimis  rationibus  credendorum,  ila 
quod  fides  ipsius  inter  notitiam  Beatoruni 
aliorumque  fidem  viatorum  se  habuit  me- 
dio  modo.  Stetit  enim  indesinenter  perfu- 
sa  exuberantissima  luce  sapientia;  Dei,  et 
contemplatione  omnipotentiae  atque  inva- 
riabilis  veritatis  ejus  fuit  in.Tstimabilitcr 
decorata,  regionique  kiminis  increati,  ini- 
mensi,  supersplendidissimi  fuit  incessa- 
biliter  immorans  et  intenta.  Hanc  igitur  B 
sauctissim»  Virginis  in  fide  firmitatcm 
C(i/.</.  i,s.  sequainur  in  tantum,  ut  nec  angelo  op- 
positum  evangelizanti  credamus. 

Amplius,  quum  Unigenitus  Patris,  Patri 
consubstantialis,  consempiternus.  a>qualis, 
sit  dignitatis  penitus  infinitw,  ita  quod 
omnis  creatura  ab  ejus  excellentia  distat 
immense ;  propter  quod  omnis  humana 
persona  quantumcumque  perfecta,  in  iiifi- 
nitum  fuit  indigna  sive  inferior  iit  Dei 
Filius  fieret  filius  ejus,  habendo  rcspe- 
ctum  ad  eminentiam  majestatis  divinic  :  C 
hinc  puellam  quee  Dei  Mater  fieri  de- 
buit,  oportebat  prorsus  esse  humillimam, 
ut  suam  agnosceret  inferioritalcm,  scque 
quantum  possibile  fuit  mulieri,  humilia- 
ret,  atque  per  hoc  Dei  dignationem  sibi 
z-uc.  1,48.  alliceret.  Idco  dixit :  Quia  respexit  humili- 
tatein  ancillffi  suae.Iterum,quum  Virginem 
Dci  Filiuin  concepturam,  oportuerit  esse 
purissimam  omnique  gratia  et  sanctitate 
fulcitam,  et  ipsa  humilitas  inentem  co- 
aplet  ac  dignificet  ad  gratiam  ac  virtutes  ; 
hinc  sicut  oportuit  eam  esse  omni  virtute  D 
et  gratia  suinme  perfectam,  sic  et  in  hu- 
militate  necessarium  fuit  eam  profundis- 
simam  esse. 

Pra4crea,  quum  caritas  directe,  forma- 
liter  et  iminediate  faciat  unioncm  ciim 
DcOjSitque  virtus  suprema,et  aliaruin  vir- 
tutuni  vita  ac  forma,  et  Deo  gralissiina, 
siiie  qua  nulla  virtus  est  ei  accepta  ;  hiiic 
prffidignissima  Virgo  per  caritatem  praj- 
cipue  et  immediatius  aptabatur  ad  Dei 
inaternitatem,  et    ut   coinparentaiis  essct 


ro6.  IV,  14. 
Sfip.  11,  -li. 


Patri  a'terno,  eumdein  cum  illo  filium  ha- 
bendo.  Fuit  itaque  in  caritate  Dei  excel- 
lentissime  fervens.  Porro,  qiioniam  pra5- 
eleeta  fuit  a  Deo  ut  per  eam  totum  sal- 
varetur  genus  huinanum,  totique  mundo 
proflueret  salus,  indubitanter  credendum 
est,  quod  in  caritate  proximorum  ferven- 
tissima  fuit,  ac  zelo  salutis  aniinarum  tota 
mirabiliter  inflammata,  communeque  bo- 
num  summe  desiderans,  et  pro  illo  in- 
stantissime  inlercedens. 

Bectissime  ergo  de  femina  ista  dei- 
formi  Deus  altissimus  in  exordio  mundi 
dixit  serpenti,  et  in  serpente  diabolo  : 
Inimicitias  ponam  inter  te  et  mulierein  ;  CeH.m.is. 
ipsa  conteret  caput  tuum,  et  tu  insidiabe- 
ris  calcaneo  ejus.  Quemadmodum  enim 
in  diabolo  cunctis  vitiis  pleno  propsertim 
abundant  superbia  et  invidia,  sic  iii  >Iaria 
humilitas  atque  dilectio.  Et  sicut  in  dia- 
boli  elatione  initium  sumpsit  omnis  per 
ditio,  sic  in  huiniliatione  Mari»,  initiata 
est  nostra  felicitas.  Et  sicut  invidia  diaboli 
mors  culpa^,  et  per  illam  mors  naturee 
iiitroivit  in  orbem  terrarum  ;  sic  per  cari- 
tatem  Maria?  vita  gratiae,  et  per  illam  vita 
gloriffi  plenaque  immortalitas  recuperata 
est  mundo.  Ipsa  igitur  sua  huinilitate  ct 
caritate  caput  serpentis  invidiosissimi  ac 
superbissimi  prorsus  contrivit  et  conterit. 

Confugiamus  ergo  in  omni  necessitate, 
tribulatione  et  pressura  ad  eam,  siib  pro- 
teclione  alarum  ejus  nos  abscondamus ; 
atqiie  ut  suscipi  ac  defendi  mereamur  ab 
ea,  humilitatem  et  caritatem  ejus  viriliter 
imitemur.  In  Dei  amore  incalescat  omni 
hora  cor  nostrum  ;  incomparabilem  quo- 
que  et  penitus  incircumscriptam  altitu- 
dinem  ac  excellentiam  ejus  limpide  con- 
templantes,  recognoscamus  nos  nihil  esse 
coram  eo,  seu  respectii  ipsiiis,  cum  ele- 
ctissimo  propheta  Domini  David  psallcn- 
tes  :  Substantia  niea  tanquam  nihilum 
ante  te.  Neinpe  quo  Oiniiipotcntis  sancti- 
tatem  et  perfectionem  immensam  clarius 
intuemur,  eo  propriam  imperfectionem, 
defectuositatem  ct  impiirilatem,  vilitatem 
et  contemptibilitatein  plcnius  speculamur 


PS.  NWVIll, 
0. 


410 


IN   FESTO   ANNIWIATIONIS   B.  V.  MARI^. 


AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  SEXTUS 


hiimiliiisque  fatemur  ;  tuncque  aperiunlur 
menti  iiostra?  duo  libri,  in  quorum  uno 
contemplamur  excellentiam  ac  beatitudi- 
nem  Dei,  in  alio  deficientiam  atque  mi- 
seriam  nostram.  Undc,  quum  Abraham 
patriarcha  loqueretur  cum  Deo,  et  ejus 
Ceii.xvni,  majestatem  attenderet,  pulverem  ac  cine- 
rem  se  esse  asseruit. 

Postremo,  ut  valeamus  et  nos  diaboli 
caput  conterere,studeamus  semper  in  cun- 
ctis  prorsus  humillimi,  amorosi  ac  fervi- 
di  esse,  Omnipotentis  adjutorio  inhferere, 
prffstantissiniip  Virginis  opcm  deposcerc, 
Creatoris  prajsentiam  cogitare,  orationi, 
psalmodia?  et  omni  exercitio  spirituali  in- 


A  defesso  corde  insistere  ;  et  quo  majora 
sunt  festa,  eo  devotiores,  temperantiores 
custoditioresque  simus,  pra?sertim  dum 
piures  occurrunt  occasiones  ruin».  Et  ita 
omne  quod  Iiactenus  egimus,  pro  modico 
reputantes,  satagamus  quotidie  adjicere 
ad  virtutes,  meritisque  ditari,  et  perfe- 
ctioni  studere.  Salutationem  quoque  an- 
gelicani  quanto  frequentius,  tanto  alten- 
tius  affectuosiusque  dicamus,cuiTi  mentali 
sapore  atque  ferventi  Virginis  sanctsB  amo- 
re  :  imo  quidquid  terroris  seu  tentationis 

B  occurrerit,  statim  angelicam  Salutationem 
assumamus,  dicentes  ;  Ave,  Maria.  Ad  lau- 
dein  et  gloriam  majestatis  divina?.  Amen. 


IN  DIE 
CCEN.E   DOMIXI 


EN.VRRITIO  IN  EPISTOLAM 


CONVEMENTIBLS    VOBIS    IN    UNIM.    ETC.    I    Cor.    XI,    20-32. 


11/rERITO  ista  epistola  legitur  die  hoc,  A 
iTX  quia  in  ea  describitur  qualiter  Do- 
minus  noster  Jesus  Christus  in  hoc  sa- 
cratissimo  die  Sacramentum  corporis  et 
sanguinis  sui  instituit,  celebrandumque 
posteris  dereliquit.  Itaque  ad  Corinthios 
ait  Apostolus  : 

Convenientibus  vobis  Corinthiis  in  unum, 
id  est  corporaliter  simul  in  materialem  ec- 
clesiam,  ad  communicandum,ya»«  non  est , 
id  est,  non  contingit,  dominicam  Ccenam 
manducare,  id  est  Eucharistiam  sumere, 
quam  in  Coena  sua  novissima  Christus  B 
instituit.  Hoc  dicit  Apostolus,  quia  non 
acceperunt  Eucharistiae  sacramentum  de- 
bito  modo,  puta  jejuni.  et  cum  reverentia 
condecenti.  Et  quamvis  ad  communican- 
dum  convenerunt,  non  tamen  propter  hoc 
solum,  sed  etiam  ad  epulandum.  Ideo  sub- 
ditur  :  Unusquisque  enim  vestrum  suam 
ccenam,  id  est  proprios  cibos,  prwsumit, 
id  est,  parat  et  secum  assumit,  acl  mandu- 
candum  in  ecclesia  ante  Eucharistiae  sum- 
ptionem.  Et  alius  quidem  esurit,  alius 
autem  ebrius  est  :  id  est,  aliqui  vestrum  C 
inopiam  patiuntur  et  famem,  videlicet  pau- 
peres  qui  non  habent  quod  secum  portent: 
aliqui  autem  vestrum  abundant,  seque  in- 
gurgitantjUtpote  ditiores.  Et  quoniam  epu- 
latio  ista  derogavit  honori  ecclesiae,  qu» 
dcdicata  est  Deo  ad  ejus  obsequium,  non 


ad  epulandum.  ideo  increpat  eos  Apo- 
stolus,  quod  in  ecclesia  sine  necessitate 
edebant. 

Xumquid  domos  non  habetis  ad  man- 
ducanduni  et  bibencluni ^ qua.si  dicat,  Imo. 
Aut  ecclesiam  Dei  contemnitis,  id  est 
inhonoratis,  manducando  et  bibendo  in 
ea  :  quod  in  domibus  vestris  facere  vos 
oportet;  et  confunditis  eos  qui  non  habent 
cibaria  sufficientia  aut  pretiosa,  qui  de 
sua  tenuitate  verecuiidantur  dum  vestram 
abundantiam  intuentur  ?  Quid  dicam  vo- 
bis, qin  tam  reprehensibiles  estis?quasi  di- 
cat:Multum  erratis.Verumtamen/(7Wf/o  vos 
in  aliis  bonis  qua>  agitis  et  egistis  ;  in  hoc 
de  quo  vos  jam  reprehendi,«ort  laudo  vos. 

Ego  enim  accepi  a  Domino,  id  est,  ex 
divina  revelatione  didici,  quod  et  tradidi 
vobis,  id  est,  quod  docui  vos  de  sacra- 
mento  Eucharistise,  et  qualiter  sit  sumen- 
dum:quod  nunc  quoque  resumo  et  scribo; 
quoniam  Dominus  >wstcr  Jcsus  Christus 
in  qua  nocte  tradebatur,  id  est  vespere 
noctis  qua  traditus  est  in  manus  peccato- 
rnm  ad  cv\ic'\i\^enA\xm,acccpit  panem  azy- 
mum  atque  triticeura,  quo  tunc  vesceban- 
tur  Judaei  in  esu  agni  paschalis,  in  manu 
sua;  et  gratias  agens,  in  quantum  homo, 
Deo  Patri,  fregit  panera  jam  consecratum, 
id  est  dimensiones  seu  species  panis,  non 
corpus  consecratum,  et  di.rit  discipulis  : 


(12 


IN   DIE   CfENX   DOMIM. 


E.NARRATIO    IN   EPISTOLAM 


Accipite  et  manducate  quod  trado  ct  por-  A  meam  commemorationem  :  siciit  de  corpo- 


rigo  vobis ;  hoc  est  corpus  meum.  Hepc  ver- 
ba  proferendo.consecravit  Salvator  corpiis 
suiiin.  Sed  an  semel  tantum  vel  bis  pro- 
tulerit  ea,  et  quid  demonstret  pronomen 
«  hoc  »,  multaque  alia  liic  possent  inquiri : 
t/.i.x.Kiv,  qu<-p  quoniam  aiibi  satis  habentur,  omit- 
p.4Uci5=.  jQ  Qworf  pro  vobis  tradetur,  id  est,  pro 
vestra  salute  morti  exponetur.  Hoc  facite, 
id  est,  consecrationem  hujus  sacramenti 
continuate.  Quod  pertinet  ad  sacerdotes 
duintaxat.  Vel.  «  hoc  facite  »,  id  est,  cor- 


ris  sumplione  jam  dictum  est. 

Quod  Apostolus  consequenter  exponit 
subdcndo  :  Quotiescumque  enim  mandu- 
cabitis  panem  hunc,  id  est  corpus  Christi, 
quod  panis  et  cibus  est  anima",  et  calicem, 
id  est  sanguinem  Christi,  bibetis,  mortem 
Domini  annuntiabitis,  id  est,  Christi  pas- 
sionem  ad  memoriam  reducetis,  et  aliis 
proesentabitis  seu  dicetis.  donec  veniat 
Christus  ad  judicandum  vivos  ac  mortuos 
in  finc  mundi.  Unde  probatur.  quod  fides 


pus    mcuni   accipite   atque   comedite.  in  B  christiana  ct  celebratio  sacramenli  istius 


meam  commemorationem ,  id  est  in  actua- 
lem  meinoriam  dilectioiiis  mea'  ad  vos.  ct 
acerbissima:>  passionis  me»  pro  vobis.  imo 
et  omnium  qua>  pro  vestra  salute  feci 
ac  pertuli. 

SiynHiter,%\c\.\\.  de  acceptione  panis  jam 
dictum  est,  ct  calicem  cum  vino  qui  fuit 
in  eo,Christus  in  manu  sua  accepit,  suum- 
que  sanguinem  consecravit,  postquam  ccr- 
navit,  id  est  agno  paschali  comesto,  di- 
cens: Hic  calia-,\6.  est  contentum  in  calice 


BehrwX 


usque  ad  fincm  mundi  durabit. 

Itoijuc  quicumquc  celebrans  sive  com- 
municans,  manduraverit  panem  hunc  su- 
persubstantialem,  vel  biberit  calicem  Do- 
mini  indicjne,  utpote  in  mortali  exsistens 
peccato  scienter,  reus  erit  corporis  et  san- 
guinis  Domini,  id  est,  sic  peccat  damna- 
bilisque  parebit,  ac  si  Christi  sanguinem 
effudisset  eum  interficiendo.  Non  tamen 
intelligendum  est  hoc  semper  secundum 
omnimodam  a>qualitatem,  sed  secundum 


isto,  videlicet   sanguis    meus,   qui  verbis  C  similitudinera  magnam.  Probet  autem  se 


consecrationis  prolatis  continetur  in  cali- 
ce,  novum  testamentum  est,  id  est  nova; 
et  evangelicae  promissionis  stabilimentum. 
In  veteri  enim  Testamento  promittebantur 
bona  temporalia  atque  carnalia ;  in  novo 
autem  cadestia,  spiritualia  et  aeterna,  qu» 
nobis  per  passionem  et  sanguinem  Christi 
promittuntur  prastanda,  si  grati  et  justi 
fuerimus.  Vel, «  novum  testamentum  est  », 
id  est,  nov»  et  evangelicpe  doclrinae  seu 
novi  Testamenti  est  coufirmativus. /«  meo 


ipsum  homo,  id  est,  interiora  sua  discutiat 
et  expurget,  et  sic  de  pane  illo  edat,  et  dc 
calice  bibat,  id  est,  corpus  Christi  mandu- 
cet.  ejusque  sanguinem  potet.In  primitiva 
namque  Ecclesia  dabatur  fidelibus  sacra- 
mentum  Eucharistiae  sub  utraque  specie, 
scilicet  panis  ac  vini.  Postea  ^ero  ordi- 
uavit  Ecclesia  ne  detur  populo  sub  specie 
vini,  propter  effusionis  periculum.  Qui 
enim  manducat  corpus  Christi,  et  bibit 
sanguinem  ejus  indigne,  utpote  a  morta- 


sanguine,  id  est  virtute  et  merito  effusio-  D  libus  non  \\x\m\im%,  judicium  reprobatio- 


nis  sanguinis  mei.  Per  effusionem  enim 
sanguinis  Cliristi  procurata  et  praeparata 
sunt  nobis  bona  ccelestia,  quorum  promis- 
sio  stabiiitur  in  fide  et  merito  sanguinis 
passioiiis^e  Christi.  Ipsuin  quoque  novum 
Testameutum  iu  sanguine  Christi  ratifi- 
.  catur,  juxta  illud  ad  Ilebrseos  :  Testamen- 
tum  in  mortuis  confirmatum  est.  Hoc 
facite,  id  est,  calicem  istum  accipite  et 
potate,  quotiescumque  sumitis  eum,  id  est 
couteutum  in  eo,  videlicet  sauguinem,  in 


nis,  id  est  meritum  seternae  damnationis, 
sibi  manducat  et  bibit,  id  est,  commuui- 
cando  acquirit,quia  mortaliter  peccat,  no« 
dijudicans  corpus  Domini,  id  est,  corpus 
Cliristi  ab  aliis  cibis  non  disceruens,  sed 
tam  irreverenter  et  intimorate  ac  imparate 
iilud  accipiens,  quasi  esset  simplex  panis 
aut  alius  quivis  cibus.  Ecce  quam  terri- 
biliter  loquitur  sanctus  Apostolus.  ut  nos 
ab  iudigna  commuuioue  cohibeat. 

Ideo,  id  est  propter  irreverentem  sacra- 


IN   DIE   COEN.E    DOMINl.    —   SERMO    PRIMUS 


413 


Lee.  \,  1, 
ti-.36;  Ex- 

>rf.  XXXII,  1- 


,4<-/.v,l-10. 


Cf.  lCoi- 


Joann.  iii 
18. 

Kahum  1,9 


mcnti  istius  sumptionem,  sunl  intci-  vos  A 
multi  infn-mi  corporali  langiiorc,  ct  im- 
becilles,  id  est  longa  invalctudine  quasi 
consumpti,  cl  donniiint  ntiii/i.  id  est, 
corporaliter  moriuntur  in  ultionem  tanti 
pcccati.Quemadmodum  enim  in  veteri  Te- 
stamento  aliqui  gravissime  siint  puniti, 
qui  statim  post  legis  divinse  iationem  per 
Moysen,  transgressi  sunt  eam,  ut  patet  de 
filiis  Aaron  igne  consuniptis,  et  homine 
qui  ligna  collegit  in  sabbato,  ac  adora- 
toribus  vituli  aurei ;  ita  in  novo  Testa- 
mento,  in  primitiva  Ecclesia  multi  gravi-  B 
ter  sunt  plagati,  qui  evangelicam  legem 
transgrediebantur,  ut  patet  in  iibro  Ac- 
tuum  de  Anania  ct  Saphira,  et  de  excom- 
municatis,  qui  tunc  a  daemonibus  corpo- 
raliter  vexabantur,  interdum  usque  ad 
mortem.  Et  ita  fiebat  tunc  saepe  de  com- 
municantibus  indigne.  Talia  quippe  ad 
divin»  legis  confirmationem  atque  ad  ali- 
orurn  terrorem  fiebant,  et  item  ad  decla- 
rationem  providentiae  ac  justitiae  Dei. 

Deinceps  docet  Apostolus  qualiter  vale- 
amus  iram  et  judicium  Dei  evadere.  Qiiod  C 
si  nos  ipsos  dijudicaremus,  id  est  repre- 
henderemus,  propria  peccata  consideran- 
do,  detestando  ae  puniendo  per  poeuiten- 
tia>  opera,Ho«  ul ique  jvdicaremur \yiA\c\o 
reprobationis,  id  est,  non  condemnaremur 
a  Deo  (de  quo  judicio  fertur  in  Joanne, 
Qui  credit  in  Filium  Dei,  non  judicatur)  ; 
quia  ut  ail  Nalinin  propheta,  Non  consur- 


get  duplex  tribulatio  :  pro  quo  alia  quee- 
dam  habet  translatio,  Non  judicabit  Domi- 
nus  bis  in  id  ipsum  ;  vel,  nt  aliqiii  dicunt, 
et  Septiiaginta  interpretes,  Non  vindicabit 
Dominus  bis  in  id  ipsum  in  tribulatione. 
Subinde  tangitur  divinse  correctionis  uti- 
litas.  Duni  autcni  judicamur  a  Domino, 
id  est,  propter  peccata  nostra  temporaliter 
castigamiir  a  Deo  (qui  ait,  Ego  quos  amo,  .4y)oiiii,i9. 
arguo  et  castigo),  corripinmr,  id  est,  pa- 
ternaliter  emendamur,  ut  non  cum  hoc 
mundo  damnemur,  id  est,  ne  cum  vanis 
et  mundanis  hominibus,  super  quos  non  /oixxi.o. 
est  virga  Dei,  Eeternaliter  pereamus.  De 
talibus  etenim  loquitur  Deus  in  Psalmo  : 
Dimisi  eos  secundum  desideria  cordis  eo-  Ps.  ixxx, 
rum ;  ibunt  in  adinventionibus  suis.  Ve- 
rumtamen  multi  pro  suis  peccatis  a  Deo 
in  vita  hac  puniuntur,  et  ultra  hoc  in 
seternum  damnantur,  quoniam  ultionem 
et  visitationem  Dei  non  sustinent  pati- 
enler,  nec  poenitent.  Unde  auctoritas  ista 
Apostoli,  similiter  auctoritas  Nahum  pro- 
phela;  jam  allegata,  intelligenda?  sunt  de 
iis  qui  ex  divina;  justitiffi  ultione  in  vita 
liac  emendantur  ac  poenitent,convertuntur 
atque  in  bonis  operibus  finaliter  perseve- 
rant.  Ilinc  Pliarao  et  cjus  exercitus,  Sodo- 
initse  et  alii  multi,  de  poena  temporali 
transierunt  ad  poenam  a?ternalem,  quem- 
admodum  istud  in  Decreto  diffusius  edo- 
celur,  ubi  et  verba  Ilieronymi  intricata, 
optime  cxponuntur. 


SERMO   PRIMUS 


DE   SACRA    COMMUNIONE    :    C!L'.E   PR^PARENT,    ET   QUIS    INDIGNE   ACCEDAT. 


OVICUMQUE  manducaoerit  panem  D  tur  contra  indigne  celebrantes,  aut  indi- 
kunc  vel  biberit  calicem  Domini  in-  gne  communicantes,  qnatenus  abstrahat 
digne,  reus  erit  corporis  ct  sanguinis  nos  a  communione  indigna,  atque  alliciat 
Domini.  I  Cor.  xi,  27.  ad  prfeparationem  idoneam  et  communio- 

Ecce   in  verbis  iis  Vas  electionis,  divi-      nem  condignam.Denique,quam  terribiliter 
aus  Apostolus,  multum  horribiliter  loqui-      Paulus  apostolus  ab  indigna  communione 


IN    UIE   COF.N.F.    DOMINI. 


SERMO    PRIMUS 


Joann.  vi 
5t. 


Matth.  XI, 
II. 

76irf.  in.U. 
Marc.  I,  7. 


/aco6.  m,2, 
I  Joann.  l, 
8. 
£«fe.ix,i. 


nos  cohibet,  tam  horribilitcr  ipsemet  Chri- 
sliis  a  cessationc  seu  abslinentia  conimu- 
iiionis  nos  revocat,  dicens  :  Nisi  mandiica- 
veritis  carnem  Filii  honiinis,  et  bibcritis 
cjus  sanguinem,  non  habebitis  vitam  in 
vobis.  Quid  ergo  intcr  has  horribiles  com- 
minationes  agcndum  est  miscro  peccatori  ? 
Si  acccdit,  periculum  damnationis  immi- 
nct  ei ;  si  non  accedit.  vila  gratia>  in  prae- 
senti  ct  vita  gloriaj  in  futuro  cariturus 
asseritur.  Pra>terea,  quis  audeat  se  dignum 
praesumcre  aut  pulare  ad  celebrandum 
mysterium  tantum,  aut  ad  accipiendum 
corpus  Salvatoris,  quod  Joannes  Baptista, 
quo  major  inter  natos  mulierum  non  sur- 
rcxit,  tangerc  vi.x  audebat  ?  Et  si  beatissi- 
mus  Joannes  ille  veraciter  dixit,  Non  sum 
dignus  solvere  corrigiam  calceanientorum 
ejus  :  quomodo  nos  peccatores  defectuosi 
atque  miserrimi,  dignos  sestimare  nos  pos- 
sumus  manducare  corpus  ipsius?  Nonne 
in  multis  offendimus,  et  si  dixerimus  quia 
peccatum  non  habemus,  nos  ipsos  sedu- 
cimus  ?  Insuper  ignoramus  an  amore  di- 
gni  simus,  an  odio.  Videmur  ergo  periculo 
nos  committere  accedendo. 

Hic  videnda  sunt  tria.  Primum  est,  quid 
inter  haec  duo  agere  debeamus.  Secun- 
dum,qualiter  debeat  se  homo  disponere  ad 
celebrandum  seu  communicandum.  Ter- 
tium  est,  quomodo  possit  homo  dici  di- 
gnus  ad  communicandum  aut  celebran- 
dum. 

De  primo  hoc  dico,  quod  quum  virtus 
sit  medietas  quaedam  inter  duo  extrema 
vitiosa  (propter  quod  communiter  dici- 
tur,  quod  virtus  consistit  in  medio),  cir- 
ca  ceiebrationcm  et  communionem  vitan- 
da  sunt  duo  extrema  haec  prava  :  praj- 
sumptuosus  et  audax  accessus,  itemque 
pusillanimis  et  formidolosus  recessus  ;  et 
observandum  est  medium  istud  virtuo- 
sum,  reverentialis  et  devotus  aggressus. 
Non  ergo  debet  aliquis  esse  nimis  prae- 
ceps,  audax  aut  prsesumptuosus  ad  cele- 
brandum  aut  communicandum,  nec  etiam 
nimis  formidolosus  aut  pusilianimis  ad 
hoc,  ila  ut  cesset ;  sed  debet  facere  quod 


A  in  sc  cst,  id  est  diligcntiam  suam,  pra>pa- 
rando  se  pro  posse  ad  tanti  sacramenti 
susceplionem. 

Itaque  nunc  declarandiim  est  secundum, 
videlicet  quaiiter  prseparare  se  debeat  ho- 
mo  ad  coinmunicandum  aut  celebran- 
dum. 

Et  ad  lioc  breviter  atque  communi- 
lcr  respondctur,  quod  debet  conscicntiam 
suain  diligenter  examinare,  confcssioncm 
integram  facere,  satisfactionem  injunctam 
complere,  cmendationcm  toto  cordc  pro- 

B  ponere  ac  continuare  :  sicque  cum  humi- 
litate,  devotione  et  caritatis  fervore  acce- 
dere,  et  post  Sacramenti  susceptionem, 
Dco  gratus  esse  ct  custoditus.  Verumta- 
men  plenius  respondendo,  dicendum  quod 
homo  antc  Sacramenti  sumptionem  aut 
celebrationem  debet  altendere  quatuor.  — 
Primo,  se  ipsum,qualis  sit  intus  in  anima 
coram  Deo,  discutiendo  (ut  lactum  est) 
conscicntiam  suam  :  quid  mali  commise- 
rit,  quid  boni  omiserit,  qualis  fuerit  in  co- 
gitando,  appclendo,  loquendo,  agendo  aut 

C  negligcndo,  ct  an  scandalizaverit  quem- 
quam  ;  qualiter  sensus  suos  interiores  et 
exteriores  custodierit,  quomodo  praecepla 
Dei  et  Ecclesiae  adimpieverit. —  Secundo, 
debet  perpendere  quale  ct  quantum  sit  is- 
tud  sacramentuni,  quod  celebrare  aut  su- 
mere  cupit.  Est  autem  sacramentum  istud 
dignissimum,  quia  in  hostia  altaris  conti- 
netur  et  est  verissime  totus  Christus  Deus 
et  homo.  Quamvis  enim  ex  vi  conversio- 
nis,  sub  speciebus  panis  non  sit  nisi  cor- 
pus  Christi,  ex  concomitantia  tamen  sunt 

D  ibi  etiam  sanguis  ejus  ac  anima  atque  di- 
vinitas,  et  per  consequens  totus  Christus, 
qui  in  quantum  Deus,  est  dignitatis  et  ex- 
cellentiae.  prorsus  ininiensae,  et  secundum 
humanilatcm  suam,  sanctior  praestantior- 
que  consislil  omnibus  simul  creatis.  Cum 
summa  ergo  humilitate  et  reverentia,  cum 
ingenti  tiinore,  ferventi  amore,  cum  devo- 
tione  praecipua  et  purilate  interna  oportet 
accedere,  nihil  de  propriis  viribus  praesu- 
mendo,  sed  in  sola  Dei  misericordia  con- 
fidendo,    orationibus    insistendo,    Christi 


IN    DIE   COEN.F,    DOMINl. 


SERMO    PRIMUS 


415 


beneficia,  praesertim  dilectionem  ejus  ad 
nos,  et  passionem  ipsiiis  pro  nobis,  cor- 
dialiter  recolendo.  —  Tertium  est,  ut  at- 
tendat  propter  quid  Christus  Filius  Dei 
istud  instituit  sacramentum,  vidclicet  :  ut 
suae  dilectionis  et  passionis,  ac  omnium 
qua?  pro  nostra  assunipsit,  fecit  pertulit- 
que  salute,  memores  simus  mente  grata, 
amorosa  et  stabili ;  item,  ut  per  oblatio- 
nem  et  sumptionem  sacramenti  istius  Ueo 
Patri  laus,  houor  et  gloria  offerantur,  dje- 
mones  compescantur,  et  animarum  no- 
strarum  saluti  multipliciter  succurratur. 
Hoc  etenim  saluberrimum  sacramentum 
cibus  est  animarum.  Et  quidquid  cibus 
corporeus  facit  in  corporibus  qute  aiuntur, 
hoe  efficit  sacramentum  istud  spirituali- 
ter  in  animabus  eorum  qui  eo  digne  refi- 
ciuntur.  —  Quartum  est,  considerare  cui 
sacramentum  istud  offertur,  videlicet  Deo 
Patri,cujus  sanctitatis  et  majestatis  nullus 
est  finis.  Ideo  cum  omni  veneratione  et 
condecentia  offerendum  est  ei  hoc  sacra- 
mentum.  Istud  tamen  specialiter  spectat 
ad  ceiebrantes.  —  Itaque  juxta  modum  jam 
tactum,disponat  se  quilibet  ad  hujus  sum- 
ptionem  seu  celebrationem  sacramenti  di- 
gnissimi. 

Jam  circa  tertium,  est  videndum  qua- 
liter  possit  homo  esse  aut  fieri  dignus 
ad  communicandum  seu  celebrandum.  Ad 
quod  primo  poterit  responderi,  quod  sicut 
homo  in  caritate  exsistens,  dicitur  prome- 
reri  aeternam  beatitudinem  de  condigno,in 
quantum  actio  sua  meritoria  procedit  non 
solum  ex  libero  arbitrio  et  caritate  infu- 
sa,  sed  item  ex  actuali  motione  Spiritus 
Sancti,  seu  Spiritu  Sancto  actualiter  ad 
actum  movente  (sic  enim  principium  ac- 
tionis  motivum,  est  dignitatis  immensse, 
scilicet  Spiritus  Sanctus) ;  sic  in  quantum 
prseparatio  et  devotio  ad  communicanduin 
aut  celebrandum,  est  non  solum  ex  cari- 
tate,  sed  et  a  Spiritu  Sancto  movente, 
communicans  seu  celebrans  ad  sacramen- 
ti  hujus  sumptionem  redditur  dignus.  — 
Secundo  respondetur,  quod  dignitas  su- 
mendi  hoc  sacramentum,  attendi   potest 


A  uno  modo  ex  parte  sumentis;  et  sic  digne 
accedit,  qui  debita  conscientia;  suae  dis- 
cussione  praemissa,  confessioneque  facta, 
non  est  sibi  conscius  de  mortali,  et  omne 
mortale  peccatum  proponit  omnino  vita- 
re,  et  cum  actuaii  devotione  disponit  se 
modo  pra-habito.  Secundo  attenditur  di- 
gnitas  ista  ex  parte  sumpti,  videlicet  Sa- 
cramenti.  cujus  tanta  cst  dignitas  ut  ad 
ejus  sumptionem  nullus  sit  dignus.  — 
Tertio  respondetur,  quod  duplex  est  di- 
gnitas,  utpote  absoluta,  et  dignitas  secun- 

B  dum  modum  certum,  vel  acceptationem 
alicujus.  Primo  modo  nemo  est  dignus  ad 
sacramentum  hoc  suscipiendum.  Secundo 
modo  dignus  est  ad  illud  qui  in  caritate 
exsistit,  seque  pro  posse  disponit  :  quo- 
niam  Deus  dignanter  acceptat  hoc  pro  ido- 
neitate  sufficienti.  —  Itaque  timeant  Chri- 
stiani  sacramentum  hoc  indigne  suscipere, 
ne  rei  sint  corporis  et  sanguinis  Christi. 
Examinent  conscientias  suas,  an  plene 
proponant  omnia  vitare  peccata,  praeser- 
tim  mortalia  de  quibus  confessi  sunt,  om- 

C  nein  videlicet  incontinentiam,  avaritiam, 
pompam,  acediam,  iram,  gulam,  invidi- 
am,  et  cetera  universa.  Sed,  proh  dolor ! 
vereor  quod  pauci  sunt  tales,  quia  tam 
cito  post  Pascha  ad  pristinas  redeunt  vani- 
tates  et  iniquitates  :  imo  in  ipsis  diebus 
paschalibus  super  cibum  et  potum  se  gu- 
lose  effundunt,  et  quasi  canis  famelicus 
implent  se  illis.  De  quibus  loquitur  Deus  : 
Non  permanebit  spiritus  meus  in  homini-  cen.vi,  3. 
bus  illis,  quoniam  caro  sunt,  id  est  car- 
nales. 

D  Postremo,  sacramenti  hujus  susceptio 
digne  sumentibus  fructuosa  est  et  valde 
salubris.  Quemadmodum  enim  corporea 
alimenta  corpus  hominis  roborant,  con- 
servant,  et  ad  debitam  quantitatem  per- 
ducunt,  restaurant  quoque  deperditum, 
atque  laetificant  cor  humanum  ;  ita  hoc 
sacramentum,  quod  est  cibus  vivificus  et 
panis  coelestis,  communicantem  condigne 
spiritualiter  roborat  in  omni  virtute  et 
gratia,  et  conservat  eum  in  bonis,  atque 
ad  debitum  virtutum  incrementum  perdu- 


410 


IN    DIE   CC«N.E   DOMINI.   —   ENAKUATIO    IN    EVANUELllM 


cil  ;  pnetcritas  qiioque  negligentias  lacit  A  ali  aliis,  fiiiiiqtic  ciiin  dcvolioiic  accipia- 
lioininciii  recuperare,  et  mentem  ipsius  mus  prtpcipiia,  ut  iinpleamiir  onini  ipsius 
Llclcctat.   Disccrnanius  ergro   hunc  cibnm      clTcctii,  virtute  et  gratia. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


ANTE     DIEM     FESTUM    PASCHJ;,    ETC.    Joanil.    XIII.    l-lo. 


SANCTUS  evangelista  Joannes  in  liodi- 
eriio  cvangclio  recitat  ac  describit  do- 
cuincuta  ct  c.xcmpla  ac  sacramenta  qua» 
Christus  in  novissima  Ccena  proposuit, 
exhibiiit,  el  omiiibus  nobis  consideranda, 
sumcnda  ac  iinitanda  reliquit.  Ait  itaque  : 
Ante  diem  fcstmn  Pascha',  id  est  die 
paschalcm  Judfforum  festivitatem  imme- 
diate  prffcedcnte,  videlicct  feria  quinta  : 
in  cujus  vespere  incepit  paschalis  so- 
lennitas  Judseorum,  quia  in  vespere  diei 
illius  comedcrunt  aguum  paschalem,  sie- 
que  dies  Parasceves  fuit  prima  dies  solen- 
nitatis  illius,  loquendo  de  integris  ejus 
diebus  ;  non  tamen  fuit  celeberrima,  sed 
sabbatum  sequens.  Et  vocabatur  Parasce- 
ves,  quia  in  ea  parabant  cibos  pro  die  illa 
sabbatoquc  sequente,  quod  adeo  celebre 
fuit  quod  nec  cibos  parabant  in  eo.  Sciens 
Jesus  qiiia  venit  liora  ejus,  id  est,  quod 
tempus  sucB  passionis  instaret,  ut  transeat 
ex  hoc  mundo  ad  Patrem,  id  est,  per  pas- 
sionem,  resurrectionem  et  ascensionein 
tendat  a  saeculo  isto  et  a  mortalitate  vitae 
prsesentis  ad  summum  coelum  :  in  quo 
Deus  Pater  specialiter  csse  et  habitare  as- 
seritur,  quoniam  ibi  clarius  se  ostendit 
et  excellentius  operatur,  quum  tamen  es- 
sentialiter,  pra?sentialiter  ac  poteulialiter 
vere  ubique  sit,  utpote  incircumscriptibi- 
lis  et  immensus,  omnia  implens,  pene- 
trans,  circumplectens,  conservans  et  su- 
pertranscendens.  Transivit  autem  Christus 
ad  Patrem  secundum  naturam  suam  huma- 
nam,  quia  secundum  deitatem  immobilis 
et  coimmensus  est  Patri.  Quum  dilexisset 


B  suos  cjui  erant  in  mundo,  id  est  praedesti- 
natos,  ct  prai-sertim  suos  discipulos  san- 
clasque  feminas  eum    corporaliter   spiri- 
tualiterque  sequentes,  qui  erant  centum 
vigiiiti,  ut  legitur  in  Actibus  (quibus  di-   Act.\,\i. 
xit.  Sicut  dilexit  ine  Pater,  et  ego  dilexi  Joann.%\, 
\'0s) ;  usque  in  finem  dilexit  eos,  id  est  ^' 
perfecte  et  perseveranter  usque  ad  mor- 
tem  quam  pro  eis  sustiuuit.  Undc  et  di- 
xit:Animam  meam  pono  pro  ovibus  meis.  /4iv. »,  is. 
Idcirco  ait  Apostolus  :  In  fide  vivo  Filii   Gaiut.  n, 
Dei,  qui  diicxit  me  et  tradidit  semetipsum  "" 

C  pro  me. 

Et  cana  facta,  id  est  ad  effectum  per- 
ducta.  Nondum  tamen  fuit  finita,  ut  patet /oann.viM, 
ex  iis  quae  apud  Joannem  post  verba  hu-  '-' 
jus  evangelii  sequuntur.  Quum  diabolus 
jam  fnisisset  in  cor,  id  6st,  dudum  cordi 
proditoris  per  suggestionem  inspirasset, 
i(t  tradcret  eum,  scilicet  Christum,  Judas 
Simonis  Iscariotce,  id  est  proditor  no- 
mine  Judas,  qui  fuit  de  vico  Carioth  di- 
cto  :  et  dicitur  Judas  Simonis,  quia  filius 
fuit  viri  sic  appellati,  ut  dicitur;  qui  die 

D  hanc   camain   praecedente   vendidit  Chri-    uatth. 
slum,  scilicet  feria  quarta  post  Palmarum,  ^"^''j^^,','^' 
atque  exinde  quairebat  opportunitatem  ut 
traderet  eum  Judaeis  sine  turbis.  Sciens 
Jesus  quia  oinnia  dedit  ei  I^ater  in  ma- 
nus,  id  est,  potestati  suae  omnem  creatu- 
ram  subjecit,  et  cunctis  creatis  eum  prae- 
posuit,  quia  (ut  dictum  est)  eo  ipso  quo 
Christi   humanitas   unita  est  hypostatica 
seu  personali  unione  Verbo  aeterno,  prae- 
lata  est  omni  enti  creato  :  propter  quod        ^^^^ 
dixit,Data  est  mihi  omnis  potestas  in  coelo  x.-^vm,  is. 


IN   DIE    COEN.E    DOMINl.    —   ENARRATIO    I.\   EVANGELILM 


417 


mHn.  XVI 
ric/i.  \.i. 


et  in  terra.  Bt  quia  a  Deo  exivit,  id  est, 
per  inearnationem  missus  fuit  a  Deo  in 
mundum.  Exivit  quoque  a  Patre  per  gene- 
rationem  ieternam.  Propler  quod  loquilur: 
E.xivi  a  Patre, et  veni  in  mundum.Micheeas 
quoque  ait  :  Egressus  ejus  a  principio,  a 
diebus  seternitatis.  Et  ad  Deiim  radit,  id 
est,  ad  Patrem  protinus  reverteretur,  se- 
cundum  e.xpositionem  prastactam.  l'nde 
in  Psalmo  prsedictum  est  :  A.  summo  cce- 
lo  egressio  ejus,  et  occursus  ejus  usque 
ad  summum  ejus. 

Surgit  a  ccena,  id  est,  de  loco  coense 
surrexit,  coenam  interrumpendo.  Ff  ponit 
vcstimenta  sua,  id  est,  aliqua  vestimenta 
deposuit,  ut  convenientius  exhiberet  obse- 
quium  :  quia  humano  modo  habere  se  vo- 
luit.  Et  quum  accepisset  linteum,  quo 
fuit  discipulorum  pedes  tersurus,  prascin- 
xit  se  linteo  ilio.  Deinde  misit  aquam  in 
pelvim,  et  ccepit  lavare  pedes  discipulo- 
rum,  scilicet  .\postolorum  :  qui  pedes  for- 
san  satis  immundi  atque  lutosi  fuerunt, 
quoniam  nudis  pedibus  incesserunt  disci- 
puli,  sicut  et  Christus ;  et  extergere  pedes 
illorum  lotos  linteo  quo  erat  pra^citictus. 
In  quo  elucescit  profundissima  humilitas 
Christi,  qui  quum  esset  Rex  regum  et  Do- 
minus  universorum,  Deus  et  homo,  virtus 
et  sapientia  Dei  Patris,  ante  idiotas  illos 
pauperesque  discipulos  genua  sua  curva- 
vit,  pedes  eorum  lavit  ac  desiccavit.  — 
Denique  evangelista  Joannes,  ut  magni- 
tudinem  hujus  humilitatis  dignationisque 
Christi  insinuaret  et  exaggeraret,  praemi- 
sit  de  Juda  traditore,  de  excellentia  quo- 
que,  scientia  atque  potentia  Christi  :  quia 
ex  hoc  quod  talis  ac  tantus,  tam  potens  et 
sapiens,  non  solum  bonorum  discipulo- 
rum,  sed  et  proditoris  sui,  quem  novit,  pe- 
des  lavit  ac  tersit,  probatur  humiiitatis 
hujus  immensitas. 

Venit  ergo  ad  Simonem  Petrum.  Qui- 
dam  dixerunt,  quod  Christus  coepit  lotio- 
nem  hanc  ab  inferioribus  discipulis,  ita 
quod  ultimo  venit  ad  Petrum.  Augustinus 
vero  probabilius  dicit,  quod  incepit  a  Pe- 
tro  tanquam  a  principaliori,  quia  si  ab 
T.  31. 


k  aliis  incepisset,  non  est  verisimiie  quin 
quidam  eorum  tam  humile  Christi  obse- 
quium  expavissent  et  recusassent  sicut 
et  Petrus.  illosque  Christus  informasset 
quemadmodum  Petrum :  qua  informatione 
aiidita,  Petrus  non  recusasset,  sicut  nec 
alii  recusaverunt,  informatione  Petro  fa- 
cta  audita.  Itaque  Evangelista  primo  reci- 
tat  factum  istud  in  generali,  dicendo  : 
«Ccepit  Iavare»,etc.Deinde  exprimit  idem 
in  speciali  eo  quo  factum  est  ordine,  di- 
cens  :  «  Venit  ergo  ad  Simonem  Petruni  ». 

B  Et  dicit  ei  Petrus,  ex  magna  humiliati- 
one  sui,  et  grandi  reverentia  Christi  :  Do- 
mine,  tu  mihi  lavas,  id  est,  lavare  vis  et 
disponis,  pedes?  quasi  dicat  :  Tu  qui  es  Mauh.-Lw, 
Christus,  Filius  Dei  vivi,  rex  Israel :  qui  '"■ 
tol  peregisti  miracula ;  qui  tam  sanctus, 
potens  ac  sapiens  es  :  mihi  piscatori  et 
peccatori.  mihi  idiotae,  impotenti  ac  fra- 
gili,  in  tam  abjecto  et  infimo  vis  deservire 
obsequio;  ante  genua  mea  te  inclinas,  tuis 
sanctis  ac  venerabilibus  manibus  pedes 
meos  immundos  ac  sordidos  tangere  vis 

C  et  purgare  ?  Hoc  nullatenus  decet.  0  quam 
magnus  fuit  Jesus  in  oculis  Petri,  quum 
dixit,«tu»!  et  quam  parvus  fuit  Petrus  in 
oculis  propriis,  quando  dixit,«mihi)) !  Re- 
spondit  Jesus  et  dixit  ei  :  Quod  ego  facio, 
id  est,  facere  volo  et  incipio,  tu  nescis 
modo,  id  est,  causam  atque  mysterium 
hujus  facti  mei  nondum  cognoscis,  ideo 
opus  istud  non  scis  :  quoniam  scire,  cst 
rem  per  causam  cognoscere  ;  .wies  autem 
postea  quare  haec  facio,  utpote  ut  prae- 
beam   vobis   perfecta  humilitatis  exem- 

D  plum.  Ideo  quoque  Christus  lavit  pedes 
discipulorum  antequam  Sacramentum  cor- 
poris  ac  sanguinis  sui  eis  donavit,  ut  insi- 
nuaret  quod  spiritualis  lotio  seu  purgatio 
affectuum  animae  debet  Sacraraenli  perce- 
ptionem  praecedere. 

Dicit  ei  Petrus  :  Non  lavabis  mihi pe- 
des  in  ceternum,  id  est,  nunquam  hoc  sus- 
tinebo,  quia  omnino  indignus  sum.  Hoc 
protulit  Petrus  ex  quodam  fervore  et  zeio 
non  satis  discretis,  atque  ex  humililate 
non  satis   per  prudentiam   regulata.  Re- 

27 


418 


IN   DIE   COEN.E   DOMINI.   —  ENARnATIO   IN   EVANGEUUM 


Prov.  XXI 
16. 


spondit  ei  Jesu.i  :  Si  non  lavero  fe,  non 
Jiahcbis  fartcm  mecum.  Hoc  de  lotione 
eorporali  ac  spirituali  potest  inteliigi.  De 
corporali  sic  :  «  Si  non  lavero  te  »,  id  est, 
nisi  obedieris  inihi  in  lioc,  ut  perniittas 
tibi  iavari  pedes  a  me,  «  non  habebis  par- 
tem  mecum  »,  id  est,  non  eris  particeps 
glorise  niere  in  ccelo  :  quia  inobedientia 
illa  fuisset  mortale  peccatum,  et  proptcr 
hoc  fuisset  Petrus  damnatus,  nisi  fortasse 
postea  inde  pa>nituisset  ;  et  sic  verbum 
Christi  fuisset  conditionaliter  intelligen- 
dum,  videlicet,  si  Petrus  in  tali  persisteret 
voluntate.  Secundo,  de  spirituali  lotione 
e.vponitur  sic  :  «  Si  non  lavero  te  »,  id  est, 
nisi  per  sanguinis  mei  effusionem,  a  reatu 
originalis  peccati  ac  ceteris  culpis  rede- 
mero  atque  purgavero  te,  «  non  habebis 
partem  mecum  »,  id  est,  salutem  non  ob- 
tinebis.Nam  et  sancti  patres  in  limbo.pro- 
pter  solum  originalis  peccati  reatum  re- 
tardabantur  a  gloria,  clausaque  fuit  janua 
regni  coelestis  quousque  merito  passionis 
Christi  est  reserata. 

Dicit  ei  Simon  Petrus  tanta  commina- 
tione  vehementer  exterritus :  Domine,  non 
tantum  pedes  meos  tibi  expono  lavandos, 
sed  et  manus  et  caput,  id  est  totum  cor- 
pus,  quia  a  te  et  a  participatione  gloriae 
tuae  volo  nullatenus  separari.  Dicit  ei  Je- 
sus  :  Qui  lotus  est,  id  est,  in  Baptismo 
purgatus,  non  indiget  nisi  ut  pedes  lavet, 
id  est,  affectiones  suas  purificet,  ne  circa 
terrena  et  caduca  inordinate  afficiatur; 
scd  est  mundus  totus.  Hoc  dupliciter  po- 
test  exponi.  Primo  sic  :  «  Sed  est  mundus 
totus  »,  id  est,  in  Baptismo  ab  omni  pec- 
cato  tain  originali  quam  actuali,  mortali 
ac  veniali,  omnino  purgatus  est  quoad 
poenam  et  culpain.  Tamen,  si  post  Bapti- 
snium  per  tempus  notabile  vixerit,  non 
erit  absque  venialibus  culpis.  Propterea 
indiget  pedes  lavare,  id  est  se  ab  affecti- 
bus  venialium  emundare  quotidie,  quoni- 
,-,  am  justus  septies  cadit  in  die.  Secundo 
sic  :  «  Sed  est  mundus  totus  »,  id  est,  si 
laverit  pedes  seu  affectus  suos  modo  prse- 
tacto,  tunc  est  ab  omni  culpa  liber  ac  pu- 


A  rus,  saltem  frequenter,  et  ad  aliquod  tem- 
pus.  Veriimtamen,  quia  circumdatus  est 
corruptibili  corpore,  terramque  calcat,  id 
est,  in  terrenis  negotiis  occupatur,  indiget 
jugiter  pedes  lavare.De  quibus  in  Canticis 
dicitur  :  Lavi  pedes  meos.  Vel  sic  :  «  Qui  Cmi.  v,  :i. 
lotus  est  »,  id  est,  per  gratise  infusionem 
purificatus  cst  a  mortali,  «  non  indigcl  ni- 
si  iit  pedes  lavet  »,  id  est,  ab  istis  terrenis 
infimisque  affectibus  se  expurget;  «  sed 
est  miindus  totus  »,  id  est  anima  et  cor- 
pore,  si  hoc  egeril,  implens  illud  Aposto- 

B  li  :  Mundemus  nos  ab  omni  inquinamento  iiCo,-.vir, 
carnis  et  spiritus. 

FA  vos,  discipuli  mei,  mundi  estis  a  cul- 
pa  mortali,  quamvis  nondum  sitis  perfe- 
cti,  sed  non  onines,  quia  unus  vestrum  im- 
piissimus  est.  Sciebat  enim  quisnam  es.set 
qui  traderet  eum,  id  est,  traditorem  suum 
tunc  ibi  praesentem  Christus  cognovit. 
Propterea  dixit  :  Non  estis  mundi  omnes. 
Postquam  ergo  lavit  pedes  eorum,  acce- 
pit,  id  est  reinduit,  vestimenta  sua.  Et 
quum  recuhuisset  iteruni,  id  est,  resedisset 

C  ad  mensam.  —  Mystice,  quando  Christus 
lavit  nos  a  peccatis  nostris  per  passio- 
nem  et  sanguinem  suum,  deposuit  vesti- 
menta  sua,  id  est,  corpus  suum  tradidit 
adversariis,  ut  per  mortem  separaretur  ab 
anima.  De  quo  Isaias  quserit  :  Quare  ru- /s.  i,\i[i,2. 
bnim  est  indumentum  tuum?  Postquam 
vero  passione  completa  nos  lavit,  recepit 
proprium  corpus,  quia  divina  potestate 
illud  resuscitavit  et  animee  suse  reunivit. 
Tuncque  recubuit,  quia  ad  dexteram  Pa- 
tris  se  collocavit. 

D  Di.xit  eis  :  Scitis  quid  fecerim  vobis,  id 
est,  quid  per  ista  quae  corporaliter  feci, 
lavando  tergendoque  pedes  vestros,  spiri- 
tualiter  designavi  ?  Et  protinus  subdit  : 
Vos  vocatis  me  magister  et  Doniine ;  et 
hene  dicitis  in  hoc  :  sum  etenim.  Sum 
namque  magister  vester  vos  instruendo,  et 
sum  Dominus  vester,  quia  prffilatus  ve- 
ster,  imo  creator  et  Deus  vester;  et  quia 
meis  obeditis  prseceptis,  atque  discipulari- 
ter  creditis,  et  documentis  meis  acquiesci- 
tis,  idcirco  rite  vocatis  me  inagistrum  ve- 


IN  DIE  COEN-E   DOMINT. 


SERMO   SECUNDCS 


419 


strum  ac  Domiiium.  De  hoc  Chiistianorum 

magistro  ac  Domino  ab  Isaia  fuit  prsedi- 

is.  vxMii,  ctum   :   Dominus  judex  noster.    Dominus 

""■  legifer  noster,  Dominus  rex  uoster  ;  ipse 

veniet  et  salvabit  vos. 

Si  (pro  Quia)  ergo  ego  lavi  pedes  ve- 
stros,  Dominus  e/  magister,  et  vos  debetis 
alter  alteritts  lavare  pedes,  id  est  in  cor- 
poralibus  ministrare,  afque  ad  littcram 
mutuo  pedes  lavare  et  humilitatem  invi- 
cem  exhibere.  Istud  est  praeceptum  af- 
firmativum,  sicut  et  illud  Deuteronomii 

Z)eii(.vi,i3.  sexto  :  Per  nomen  Doinini  Dei  jurabis. 
Quemadmodum  ergo  non  tenemur  ad  ju- 
randum  nisi  in  casu  necessitatis,  sic  nec 
ad  lotionem  pedum  confratrum  seu  proxi- 
morum.  Verumtamen  extra  casum  neces- 
sitatis,  implendum  est  istud  prseceptum 
ex  debito  congruentia  et  condecentia  hu- 


A  militatis,  dum  rationabilis  se  offert  occa- 
sio  aut  laudabilis  consuetudo.  Spirituali- 
ter  vero  implendum  est  istud  quotidie,  ut 
scilicet  unus  alterius  pedes  lavet,  id  est, 
affectum  ipsius  purgare  conetur  orando, 
hortando,  docendo.  corripiendo,  et  exem- 
plariter  coiiversando.  Denique  Christus  pe- 
des  lavit  discipulorum,  ne  dedignemur 
fratribus  et  proximis,  quamvis  inferiori- 
bus  et  abjectis,  etiam  iii  rebus  vilibus  et 
despectissimis  ministrare,  portando,  ter- 
gendo,   fovendo,  et   consimilia   faciendo. 

B  Exemplum  enim  dedi  vobis,  ut  quemad- 
modum  ego  feci  vobis,  ita  et  vos  faciatis, 
id  est,  non  verbo  tantum,  sed  opere  quo- 
que  vos  docui  quid  agere  debeatis.  In  cor- 
poralibus  namque  plus  movent  facta  quam 
verba.  Hinc  in  Actibus  habctur  :  Coepit  ac(.  i,  i. 
Jesus  facere  et  docere. 


SERMO   SECUNDUS 


DE   MIR.\BILIBUS    IN    COENA    CHRISTI    EXHIBITIS  ;    DE    HUMILITATE   QUOQUE   AC   CARITATE 

EJUS    IMITANDIS. 


ANTE  diem  festum  Pasc/iw,  sciens  Je- 
sus  quia  venit  hora  ejus  ut  transeat 
ex  hoc  mundo  ad  Patrem,  etc.  Joann. 
XIII,    1. 

In  Coena  novissima  Dominus  noster  Je- 
sus  Christus  multa  mirabilia  ac  praeclaris- 
sima  egit.  Primum  est,  quod  in  ea  ostendit 
sapientiam  suam,  et  se  summum  ac  per- 
fectissimum  esse  prophetam.  Nam  disci- 
pulos  suos  saluberrime  de  multis  ad  salu- 
tem  necessariis  erudivit  :  prout  quatuor 
Evangelista?  describunt  et  infra  tangetur. 
Sed  et  pulcherrimum  atque  altissimum 
eis  fecit  sermonem,  in  quo  multa  profun- 
da  de  incomprehensibili  Deitate  ac  super- 
beatissima  Trinitate  edocuit.  Et  spiritu 
prophetise  se  esse  plenissimum,  in  eodem 
declaravit  sermone.  Nam  passionem  suam 
et  passionis  suae  horam  praedixit,  trinam 


C  quoque  Petri  negationem,  et  discipulorum 
fugam,  ac  Judae  Iscariota?  proditionem. 
Insuper  prsdixit  suam  resurrectionem,ap- 
paritionem,  ascensionem,  Spiritus  Sancti 
missionem,  Apostolorum  illuminationem, 
confortationem  et  praedicationem,  evange- 
licae  legis  divulgationem  per  totum  mun- 
dum,  et  persecutiones  quas  sui  discipuli 
pro  ipso  erant  passuri.  Et  quidquid  prae- 
dixit,  probavit  rei  eventus,  operibusque 
plenissime  constat  impletum.quum  tamen 
omnia  illa  penitus  supernaturalia  essent. 

D  Per  quod  certissime  constat  veritas  fidei 
christianae. 

Secundum  (quod  Christus  in  Ccena  no- 
vissima  fecit)  est,  quod  in  ea  omnlpoten- 
tiam  suam  demonstravit,  panem  et  vi- 
num  convertendo  in  corpus  et  sanguinem 
suum,  Apostolis  quoque   praestando  vim 


120 


IN   DIE   COEN.t:   DOMIM. 


SEllMO    SECUNDUS 


Luc,  XXII. 
19;  I  Cor. 
XI,  21. 


Behr.\u,i 
6. 


Luc.  XXII. 
•  niinor 

Ibid.  27. 


Joann.  xiii, 


consecrandi  corpus  siiiim  et  sangiiinem, 
imprimeus  eis  characterem  ordiuis  sacer- 
dotalis,  et  sacerdotes  evangelicifi  legis  eos 
,  efficiens.quando  di.\it,IIoc  facile  in  meam 
commemorationeni  ;  insuper  imponendo 
terminum  veteri  Testamento,  et  novum 
Testamentum  instituens,sacramentum  Eu- 
charistiiP  ejusque  usum  el  rilum,  el  no- 
vum  spirituale  atque  perfectum  sacerdo- 
tium  instituendo:  ipse  enim  fuit  allissimus 
legislator,  Unigenilus  Dei,  tanlo  diguior 
Moyse,  quanto  filius  servo  prtestanlior  est. 

Tertium  esl,  quod  multa  saluberrima 
dedit  Apostolis(imo  universis  credentibus) 
documenta  :  et  specialiter  verbo  ac  facto 
docuit  eos  duas  virtutes,  videlicet  humili- 
tatem,  quae  omnium  virtutum  est  funda- 
mentum,  et  caritalem,  quae  est  vertex, 
regina  et  turris  virtutum.  Humilitatem 
quippe  docuit  verbis,  dicendo  :  Qui  major 
est  vestrum,fiat  sicut  junior*;  et  qui  prsB- 
cessor  est,  sicut  ministrator.  Ilemque  : 
Ego  in  medio  vestrum  sum  sicut  qui  mi- 
nistrat.  Facto  autem  docuit  humilitatem, 
aquam  mittendo  in  pelvim,  seque  coram 
discipulis  incurvando,  et  pedes  eorum  la- 
vando  atque  tergendo.  Quod  fuit  ineffabi- 
lis  prorsus  humilitas,  quod  ipse  videlicet 
Rex  regum,  Creator  universorum,  Unigeni- 
tus  Patris  seterni,  ita  se  habuit  et  talia  ges- 
sit.  Quumque  reale  istud  dedisset  effi- 
cacissimum  docunientum,  rursus  verbis 
humilitalem  edocuit,  dicens  :  Si  ego  lavi 
pedes  vestros,  Dominus  et  magister  vester, 
et  vos  debetis  alter  alterius  lavare  pedes ; 
exemplum  enim  dedi  vobis,  ut  quemad- 
modum  ego  feci,  ita  et  vos  faciatis. 

Quum  ergo  nequaquam  dignus  sit  chri- 
stianus  vocari,  qui  Christi  virtutes  non 
satagit  imilari,  studeamus  pro  posse  hu- 
militatem  assequi  Christi,  despiciendo  nos 
ipsos,  et  alios  nobis  in  nostris  cordibus 
praeferendo.  Nullus  intumescat  in  proprio 
corde,  reputando  se  magnum  aut  aliis  me- 
liorem,  sed  proprias  defectuositates,  peri- 
culositates  et  culpas,  negligentias  et  igno- 
rantias  jugiler  intueatur  et  bene  penset  ac 
ponderet,  atque  a  Dco  districte  judican- 


A  dum  se  reminiscatur,  nec  aliquid  boni  se 
habere  nisi  a  Deo,  cui  tam  sa>pc  ac  gravi- 
ter  fuit  ingratus.  Et  tunc  utique  humilis 
eril  et  vilis  in  oculis  suis,  imo  omni  bruto 
sc  arbitrabilur  viliorem;  et  eril  coram  Ju- 
(lice  summo  omnia  considerantc  formido- 
losus,  proximis  quoque  suis  obsequiosus. 
Ilinc  loquitur  Christus  :  Si  quis  mihi  mi-  Joaim.\n, 
nistrat,   me   sequatur.    Et   in   prima   sua '''' 
Canonica  ait  Joannes  apostolus  :  Qui  se  \Juiinn.n, 
dicit  in  Christo  manere,  debet  sicut  ille  " 
ambuiavit,  et  ipse  ambulare.  Hinc  prin- 

B  ceps  Apostolorum  :  Omnes  (inquit)  humi-  i  Vcir.  v, 
litatem  invicem  insinuate,  quoniam  Deus  ^'^' 
superbis  resistit.humilibus  autcm  dat  gra- 
tiam.  Ilumiliamini  ergo  sub  polenti  manu 
Dei,  ut  vos  exaltet  in  tempore  visitationis. 
Praeterea  humilitas  ad  Christianos  maxi- 
me  pertinet,  quoniam  lex  Christi  est  lex 
totius  humilitatis,  et  tota  vita  Domini  no- 
stri  Jesu  Christi  ab  exordio  suae  nativitatis 
usque  ad  finem  suse  salvificsD  passionis, 
omni  fuit  humilitate  repleta  ac  decorata. 
Quid  superbis,  o  lerra  et  cinis?  Quid  te  £■«/;.  x,  9. 

C  elevat  cor  tuum,  et  quasi  niagna  cogitans  j^".  "'  "' 
attonilos  habes  oculos,  o  homo  putredo,  et 
filius  hominis  vermis?  Ecce  Deus  univer- 
sorum,  Rex   angelorum,  Sanctus  Sancto- 
rum,  propter  te   exinanivit  se  usque  ad  PhiUpp.u, 
abjectissima  opera  servitutis;  et  tu  vas  im- '' 
munditise,  saccus  stercorum,  infinitis  cul- 
pis  atque  miseriis  plenus,  adhuc  extollis 
le  ipsum,  adhuc  reputari,  honorari  ac  do- 
minari  desideras?  Numquid  servus  major /(m«!i.  xm, 
est  domino   suo?  Ignoras  quod   princeps  "■' 
tenebrarum  diabolus,  rex  est  super  omnes  /oixu,  25. 

D  filios  superbia??  Sit  itaque  omnis  Christia- 
nus  cordialiter  humilis  coram  Deo,  in  ver- 
bis  quoque  et  factis,  in  vestitu  et  incessu 
sit  humilis  coram  hominibus,  ut  sedifi- 
cet  eos. 

Insupcr  caritatem   docuit    Christus    in 
Coena  verbo,  quum  dixit  :  Desiderio  desi-   i„c.  xxm, 
deravi  hoc  pascha  manducare  vobiscum  '^- 
antequam  patiar.  Et  alibi  :  Hoc  est  pr;e-  joann.xw, 
ceptum  meuin,  ut  diligatis  invicem  sicut  "•'• 
ego  dilexi  vos;  manele  in  dilectione  mea.    ,,., 

°  -  Ibtd.  XIII, 

Ilemque  :  Mandatum  novum  do  vobis,  ut34, 35. 


iN  DiE  coenj:  domim. 


SERMO   SECUNDUS 


421 


/5. Ull,  t^, 


Ephes.  V, 


Joaun.  X 
15. 


Galat.  n, 


diligatis  invicem  sicut  dilexi  vos :  in  hoc 
cognoscent  oranes  quia  discipuli  niei  es- 
tis,  si  dilectionem  habueritis  ad  invicem. 
Opere  quoque  docuit  caritatem,  propri- 
um  corpus  et  sanguinem,  imo  se  totum 
dando  discipulis  sub  speciebus  sacramen- 
talibus  in  sahitarem  animarum  cibum  et 
potum;  deinde  se  totuin  offerendo  pro  no- 
bis  Deo  Patri  in  ara  crucis,  hoc  est,  pro- 
priam  vitam  exponendo  pro  nobis  in  mor- 
tem,  et  acerbissimain  atque  turpissimam 
mortem  ferendo,  ut  nos  ab  seterna  damna- 
tione  redimeret,  et  ad  angelicam  felicita- 
tem  reduceret,  juxta  illud  Isaise  :  Tradidit 
in  mortem  aiiimam  suam,  et  cum  scelera- 
tis  reputatus  est ;  cujus  livore  sanati  su- 
mus.  Nonne  summa  et  perfectissima  ca- 
ritas  est,  quando  quis  alteri  dat  se  ipsum 
ita  quod  idem  est  dator  et  donum,  et  pro 
alterius  liberatione  et  salute  sponte  sus- 
tinet  captionem,  miseriam  ac  mortem  du- 
rissimam  ?  Et  certe  sic  Christus  dilexit 
nos,  dicente  Apostolo  :  Christus  dilexit 
Ecclesiam,  et  tradidit  semetipsum  pro  ea, 
ut  illam  sanctificaret.  Unde  et  ipse  con- 
testatur  :  Animain  meam  pono  pro  ovibus 
meis.  Nec  soluni  ita  dilexit  Ecclesiam,  sed 
ct  unumquemque  fidelem,  imo  et  quein- 
libet  hominem  juxta  aliquem  modum.Pro- 
pter  quod  ait  Apostolus  :  In  fide  vivo  Filii 
Dei,  qui  dilexit  me  et  tradidit  semetipsum 
pro  me.  Circa  quod  dicit  Chrysostomus  : 
Hic  est  affectus  servi  fidelis,ut  quod  Chri- 
stus  pro  omnibus  passus  est,  pro  se  solo 
eum  reputet  passuin.  Et  merito,  quoni- 
am  tanta  est  caritas  et  misericordia  Filii 
Dei  Domini  nostri  Jesu  Christi  ad  homi- 
nes,  quod  antequam  permitteret  aliquem 
perire,  quantum  in  se  est  adhuc  mallet 
potius  mori  pro  eo.  Ecce  quantum  tene- 
mur  Christum  diligere.  eique  gratias  age- 
re,  et  totis  ipsuin  viribus  honorare.  Ideo 
quidquid    displicet    ci   et    inhonorativum 


A  est  ejus,  oinni  cum  diligentia  semper  vi- 
temus.  Corda  nostra  levemus  ubique  ad 
ipsum,  orando,  et  salubria  meditando,  at- 
que  ipsius  passionem  ac  cetera  beneficia 
ejus  assidne  recolendo;  vanitates  et  im- 
pietates  saeculi  contemnamus,  carnalia  de- 
sideria  refrenemus,  ad  seternam  beatitudi- 
nem  suspiremus. 

Postremo,  quoniam  Christus  tam  singu- 
lariter  docuit  et  prfpcepit  verbis  et  factis 
iii  Coena  novissima  caritatem,  qu£e  oinni- 
um  virtutum  mater  est,  finis,  forma  ac 

B  vita ;  idcirco  in  caritate  Dei  et  proximo- 
rum  semper  stare,  proficere  et  perseve- 
rare  summe  ac  specialissime  curemus,  co- 
nemur  ac  provideamus:imo  ad  hoc  omnia 
opera  nostra  bona  finaliter  ordinemus, 
quoniam  sine  caritate  nulla  virtus  viva 
Deoque  placita  exstat,  nec  aliqua  actio 
meritoria  est  gratiae  ac  salutis.  Et  ad  hoc 
primo  requiritur,  omne  mortale  peccatum 
vitare,  quoniam  oinne  mortale  peccatum 
caritati  contrariatur  et  eam  exstinguit, 
quamvis  invidia  ei  specialiter  opponatur. 

C  Deinde  requiritur  observatio  prceceptorum 
Christi  atque  Ecclesiae.  Unde  quum  apud 
Joannem  Christus  dixisset,  Manete  in  dile-  7oan>i.sv 
ctione  mea:  protinus  addidit :  Si  prsecepta  '^^.^  ^^ 
inea  servaveritis,    manebitis  in   dilectio- 
ne  mea. 

Itaque  Deum  propter  propriam  ejus  bo- 
nitatem  super  omnia  toto  amemus  corde, 
deinde  propter  beneficia  ejus  atque  pro- 
missa,  et  prtecipue  quoniam  ipse  prior  i/ooim.  iv, 
dilexit  nos.  Proximos  quoque  tam  amicos 
quam  inimicos,  in  Deo  et  propter  Deum 

D  vere  ac  spiritualiter  diligamus,  caritatis- 
que  opera  ipsis  fideliler  impendamus,  de- 
siderando  ferventer  eorum  salutem,  orando 
pro  ipsis,  et  bona  eis  praebendo  exempla, 
hortando  quoque  et  corripiendo  eos  cum 
discretione,  ut  pariter  consequamur  sa- 
lutein. 


,,   10,  19. 


122 


IN   DIE   COEN.E  DOMINI. 


SERMO   TERTRS 


SERMO  TERTIUS 


DE    FERVORE    C.^RITATIS    CHRISTI    QUA    SE    TOTUM    IMPENDIT    NOBIS, 
ET   QUOMODO   NOS    ILLAM    IMITEMUR. 


I  Joann,  v 
8,  16. 


Luc,  XXII 
15. 


Joann. 


DESIDERIO    desideravi    hoc    pasc/ia  A 
manducare  vobiscum  antequam  pa- 
tiar.  Luc.  xxii,  15. 

Ista  sunt  vcrba  Christi.  Dominus  noster 
Jesus  Christus,  qui  secundum  divinitatem 
suain  essentialiter  carifas  est,  ct  carilas 
infinita,  qui  eliam  secundum  siiam  huma- 
nitalem  prse  universis  et  singulis  fuit  om- 
ni  caritate  plenissimus,  affectiiosissimam 
habuit  mentem  ad  nostram  ffternam  salu- 
tem,  et  quidquid  accepit  de  nostro,  hoc 
totum  convertit  tunc,  et  nunc  usque  inde- 
sinenter  convertit,  ad  nostrum  profectum  B 
et  ad  beatitudinem  nostram.  De  nostro 
quippe  accepit  corpus  et  sanguinem  abs- 
que  peccato.  Et  hoc  ipsum  corpus  suum 
ac  sanguinem  multipliciter  nobis  repen- 
dit,  pro  nobis  expendit.  et  incessanter  no- 
bis  impendit,  sicut  plenius  nunc  tangetur. 
Porro  die  isto,  dum  Christus  cum  prap- 
electis  Apostolis  agnum  manducavit  pa- 
schalem,  inter  cetera  dixit  eis  :  «  Desiderio 
desideravi  hoc  pascha  »,  id  est,  agnum  is- 
tum  paschalem  cum  ardenti  et  grandi 
affectu  optavi  «  manducare  vobiscum  »  an-  C 
tequam  mortem  pro  vobis  sustineam.  De- 
sideravit  itaque  Christus  hoc  tam  ferven- 
ter,  non  propler  corporalem  illum  agni 
paschalis  esum  ac  cibuin,  sed  propter  id 
quod  agnus  ille  paschalis  et  figurativus 
seu  typicus  designavit,  et  propter  multa 
qua>  in  illa  Coena  exercere  decrevit.  Et- 
euim  agnus  iile  legalis  et  typicus  pra?figu- 
ravit  Dominum  Jesum  Christum,  qui  (ut 
cantat  Ecclesia)  verus  est  Agnus,  pro  no- 
bis  oblatus.  Dc  quo  beatissimus  Joannes 
29.  praedixit  Baptista  :  Ecce  Agnus  Dei,  qui  D 
toliit  peccata  miindi. 
Conformiter  per  manducalioucm  illius 


paschalis  legalisque  agni,  prfpfigurabatur 
manducatio  corporis  Christi  in  Sacramen- 
to.  Desideravit  itaque  Christus  tam  fervide 
cum  discipulis  pascha  illud  comedere,  qua- 
tenus  typico  illo  agno  comesto,  figuram 
miilaret  in  vcritatem,  et  umbram  in  lu- 
cem,  instiluendo  sui  corporis  ct  sanguinis 
Sacramentum,  atque  se  ipsum  dando  di- 
scipulis  in  escain  saluberrimam  aniina- 
rum  :  sicque  finem  imponendo  sacramen- 
tis  veteris  Testamenti  ac  Moysis  legi,  et 
novum  Teslamentum  ac  sacerdotium  evan- 
gelica?  legis  institucndo.  Propter  isla  divi- 
na  ac  praeclarissima  opera  ac  mysteria, 
Christus  Dominus  affectuosissime  concu- 
pivit  cum  suis  discipulis  Ccenam  habere 
novissimam ;  et  etiam  propter  alia  docu- 
menta  et  opera,  quse  tunc  discipulis  suis 
exliibuit.  De  quibus  in  expositionibus  epi- 
stoiae  ac  evangelii  hujus  diei,  sermonibus- 
que  annexis,  pra^dictum  est. 

Prffiterea,  jam  diligentius  contemplemur 
caritatem,  liberalitatcm  et  misericordiam 
Christi  ad  nos,  quia  (ut  tactum  esl)  quid- 
quid  de  nostro  accepit,  hoc  totum  ad  no- 
striim  convertit  profectum,  ad  nostrum 
subsidium,  ad  nostram  salutem.  Primo 
nainque  in  ipsa  Coena  corpus  suum  et  san- 
giiinein.quod  de  nostro  accepit  ex  Virgine 
illibata,  nobis  rependit,  daudo  illud  suis 
discipulis  in  cibum  et  potum  vivificum. 
Secundo,  illa  pro  nobis  expendit  in  preti- 
um  nostrse  redemptionis  :  quia  in  mortcm 
tradidit  corpus  suum  et  sanguinem  suum 
effudit,  ut  per  hoc  a  jugo  diaboli,  a  servi- 
tiite  peccati,  a  poenis  eripiamur  inferni, 
gratiam  quoque  Spiritus  Sancti  in  hac  vi- 
la,  cl  gloriam  a^ternalem  obtineamus  in 
vila  fulura.  Propler  quod  sacratissimus  ait 


IN   DIE   COENJ:    DOMINI.   —   SERJIO   TERTIUS 


423 


I  Cor.  V 
20. 


iPeir.i,is,  princeps  Apostolorum  :  Non  corruptibili-  A 
"*■  bus  auro  vel  argento  redempti  estis,  sed 

pretioso  sanguine  Agni  immaeulati  Chri- 
sti,  Paulus  quoque  apostolus  :  Empti  (in- 
quit)  estis  pretio  magno.  Tertio,  Cliristus 
indesinenter  nobis  impendit  haec  eadem 
omni  dic,  et  ad  libitum  nostrum.  Non 
enim  suffecit  incomprehensibili  sufe  cari- 
tati,  et  ineffabili  suee  liberalitati  ac  pro- 
Ephes.\,i.  fundissimte  pietati,  quod  semel  obtulit 
semetipsum  pro  nobis  oblationcm  et  ho- 
stiam  Deo  in  odorem  suavitatis  in  ligno 
crucis,  sed  in  sapientia  sua  immensa  ex-  B 
cogitavit  ac  propalavit  admirabilem  mo- 
dum,  quo  quotidie  in  altari  ubique  terra- 
rum  olTertur  pro  nobis  Patri  altissimo 
hostia  placationis,  sacrificium  laudis,  obJa- 
tioque  salutis.  Per  quod  summo  Deo  uni 
ac  trino  maxima  veneratio,  laudatio,  gra- 
tiarum  actio  exhibentur;  et  ipsis  fidelibus 
gratiosissime  ac  misericordissime  subve- 
nitur,  quia  per  hoc  eorum  dimittuntur 
peccata,  et  superna  eis  infunduntur  gra- 
tiarum  charismata,  inordinatique  motus 
compescuntur  in  eis,  et  confortantur  in  C 
via  hujus  exsilii,  quatenus  tam  felici  sa- 
cramento  refecti  et  confortati,  ad  coele- 
stem  queant  pertingere  patriam  :  propter 
quod,  sacramentum  hoc  appellatur  viati- 
cum.  Vocatur  quoque  et  est  efficacissi- 
ma  medicina  contra  animse  passiones  et 
vitia. 

Hanc  igitur  Christi  dilectionem,  libera- 
litatem  et  misericordiam  ad  nos  diligen- 
tissime  consideremus,  jugiter  recolamus, 
atque  pro  posse  incessabiliter  imitemur, 
quemadmodum  ad  Ephesios  hortatur  bea-  D 
tus  Apostolus  :  Imilatores  Dei  estote,  sicut 
filii  carissimi ;  et  ambulate  in  dilectione, 
sicut  et  Christus  dilexit  nos,  et  tradidit 
semetipsum  pro  nobis.  Insuper  attentla- 
mus,  et  si  opus  fuerit,  impleamus  quod 
S.  Joannes  apostolus  in  sua  ait  Canonica  : 
In  hoc  cognovimus  caritatem  Dei,  quoni- 
am  ille  pro  nobis  animam  suam  posuit;  et 
nos  debemus  pro  fratribus  animas  ponere, 
hoc  est  mortem  pati  pro  proximis,  si  eo- 
rum  hoc  salus  requirat.  Si  ergo  debemus 


Ibid.  I, 


IJoann.ut 
16. 


ita  diligere  proximos,  multo  plus  opus  est 
ut  unusquisque  de  bonis  sibi  a  Deo  con- 
cessis,  caritative,  pie  et  liberaliter  proxi- 
mis  suis  subveniat,  consilium,  correptio- 
nem,  informationem,  consolationem  ipsis 
pro  posse  impendat.  Amplius,  ad  sacram 
communionem  unusquisque  disponat  se, 
et  reverenter  ac  devote  accedat;  post  com- 
munionem  quoque  gratus  Deo  et  corde 
custoditus  permanere  nitatur,  ne  per  in- 
gratitudinem  et  negligentiam  suam,  dam- 
nationem  incurrat  majorem,  prout  de  hoc 
in  sermone  circa  epistolam  dictum  est 
plenius. 

Postremo,  hos  sacratissimos  dies,  videli- 
cet  diem  Coenae,  passionis,  sepulturee  re- 
surrectionisque  Christi,  cum  singulari  et 
stabili  expendamus  devotione,  ut  tantam 
in  eis  a  Deo  gratiam  acquiramus,  quod 
toto  demum  anno  virtuosius  conversemur. 
Omnis  ergo  dissolutio  morum,  omnis  lo- 
quacitas,  risus  et  jocus,  omnis  curiositas 
et  vanitas  in  vestitu,  omnis  carnalis  affe- 
ctio,  prorsus  abjiciantur.  Unde  et  sanctus 
ait  Bernardus  :  Hi  sunt  dies  quos  observa- 
re  debemus,  dies  pleni  pietate  et  gratia ; 
quibus  etiam  sceleratorum  hominum  men- 
tes  ad  pcenitentiam  provoeantur.  Tanta  si- 
quidem  vis  est  eorum  quse  his  recoluntur 
diebus,  ut  possint  ipsa  quoque  lapidea 
scindere  corda,  et  pectus  omne,  licet  fer- 
reum,  emollire  sufficiant.  Iterum  ait  Ber- 
nardus  :  Universi  Christiani  sacra  hac  sep- 
tiinana  aut  prse  solito  aut  prseter  solitum 
pietatem  colunt,  pietatem  exliibent,  hu- 
militatem  sectantur,  induunt  gravitatem, 
ut  Christo  passo  quodammodo  compati  vi- 
deantur.  Quis  enim  tam  irreligiosus,  ut 
non  compungatur  ?  Quis  tam  insolens, 
ut  non  humilietur  ?  Quis  tam  iracundus, 
ut  non  indulgeat  ?  Quis  tam  lubricus,  ut 
non  abstineat?  Quis  tam  fIagitiosus,ut  non 
conlineat  ?  Quis  tam  malitiosus,  ut  non 
poeniteat  his  diebus?  Ex  quibus  S.  Ber- 
nardi  verbis  probatur,  quain  longe  sint  ab 
omni  pietate  et  gratia  Christi,  ab  omni 
virtute  christianse  religionis,  ab  omni  re 
nominis  christiani,qui  modo  prsetacto  non 


424  iN  DiE  c(«;nj;  domini.  —  sermo  tertius 

faciunt,  sed  his  quoque  diebus  servant  A  consequamur  salutem,  virtute  et  merito 
rancoreui,  cupiuul  ultioneni,  leves,  disso-  oninium  corum  qu»  sanctissimis  his  die- 
luti  et  garruli  esse  non  metuunt,  nec  ad  bus  Filius  Dei  pro  nostra  salvatione  fa- 
sacram  se  communionem  sincere  dispo-  cere  et  pati  dignatus  est.  Cui  cum  Patre 
nunt.  Pro  quibus  caritative  et  pie  orare  eeterno  et  Spiritu  Sancto  sit  honor  et  glo- 
debemus,  ut  convertantur,  ct  omnes  simul      ria  in  aeternum.  Amen. 


PASSIO  D.  N.  JESU  CHRISTI 

JUXTA    TEXTUM    QUATUOR    EVANGELISTARUM    PIISSIME    ENARRATA,   ET   IN 
TRIGINTA    TRES    ARTICULOS    APTE    DISTINCTA 


ARTICULUS  PRIMUS 


QUARE   DOMINUS  JESUS    PATI    VOLUERIT  ;   ET    DE    INVIDIA   PERSECUTIONEQUE   PHARISJEORUM. 


R 


I  ECONCILIATI  sumus  Deo  Patri  pcr 
mortem  Filii  ejus.  Rom.  v,  10. 

In  his  verbis  duo  tanguntur.  Primum 
est  pacificatio  generis  humani  cum  Deo 
Patre  aeterno,  quum  dicitur  :  «  Reconciliati 
sumus  Deo  ».  Secundum  est  causa  per 
quam  facta  est  pacificatio  ista,  quum  sub- 
ditur  :  «per  mortem  Filii  ejus  ».  Protopla- 
stus  etenim  homo,  primus  parens  noster 
Oev.  111,6.  Adani,  in  paradiso  terrestri  transgrediendo 
praeceptum  Dei,  aniisit  atque  demeruit  si- 
bi  ipsi  et  toti  suae  posteritati  originalem 
justitiam,  et  infecit  et  corrupit  humanam 
naturam  in  sua  radice,  hoc  est  in  se  ipso, 
in  quo  fuit  tanquam  in  principio  totius 
humanfe  propaginis.  Sicque  se  ipsum  ac 
universam  suam  posteritatem  eeterna  feii- 
citate  privavit,  et  damnationi  fecit  obno- 
xios  :  ita  quod  propter  originale  illud  pec- 
catum  a  priino  parente  commissum,  pcrna 
dainni,  hoc  est  carentia  divinae  ac  beati- 
ficae  visionis,  infligebatur  posteris  ejus,  et 
nunc  usque  infligitur  parvulis  non  bapti- 
zatis  ante  usum  rationis  morientibus,  qui- 
bus  meritum  Domini  nostri  Jesu  Christi 
non  communicatur  nec  applicatur  per  sa- 
cramentum  Baptismi. 

Itaque  per  primum  et  originale  illud 
primi  parentis  nostri  peccatum,  totum  ge- 
nus  humanum  incurrerat  qnamdam  offen- 


A  sam  et  iram  Dei,  et  indiguit  ei  reconci- 
liari.  Quae  reconciliatio  fieri  nequivit  per 
primuin  parentem,  nec  per  aliquem  po- 
sterorum  ipsius  exsistentem  hominem  pu- 
rum  seu  purain  creaturam  :  quoniam  nuUa 
pura  creatura  potuit  esse  idonea  et  con- 
digna  satisfacere  pro  culpa  illa  communi 
totius  generis  humani,  nec  potuit  ei  gene- 
ralem  gratiam  reformationis  recuperare 
aut  promereri,  nec  ad  amissam  felicitatem 
potuit  reducere  eam  :  prout  super  tertiuin 
Sententiarum   declarant  doctores,  et  An- 

B  selmus  in  libro  suo  qui  dicitur  Cur  Deus 
homo,  Guillelmus  quoque  Parisiensis  in 
suo  ejusdem  nominis  libro  docent. 

Ideo  ipsemet  Unigenitus  Dei  Patris  ve- 
rus  Deus,  nolens  genus  humanum  in  toto 
perire,  dignatus  est  humanam  naturam 
in  unitate  personfe  assumere,  et  in  ea  at- 
que  per  eam  genus  humanum  redimere 
ac  salvare.  Et  hoc  cst  qnod  in  praeassum- 
pto  themate  ait  Apostolus  :  «  Reconciliafi 
sumus  Deo  per  mortem  Filii  ejus  ».  Unde 
rursus  ad  Corinthios   protestatur  :  Sicut  i  cor.  w, 

C  in  Adam  omnes  moriuntur,  ita  et  in  Chri-  '-• 
sto  omnes  vivificabuntur  :  id  est,  quem- 
admodum  demerito  originalis  peccati  Adae 
universi  posteri  ejus  necessitatem  mori- 
endi  in  corpore,  et  reatiim  culpa?  priva- 
tionemque  gloriae   seu    felicitatis    perpe- 


426 


PASSIO   D.  >■.  JESl'    CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS.   —   ART.    I 


tuac  incurrerunt  ;  ita  virtute  ac  nicrito 
passionis  et  obedientiae  Christi,  liberantur 
a  malis  praefatis,  et  vilaiii  graliie  iii  prae- 
seuti  ac  vitani  gloria>  a-lcrnaliler  in  coele- 
sti  patria  consequuntur,  imo  et  corporis 
immortalitatem  iu  fulura  generali  resur- 
reclionc  adipiscenlur.   Ilinc   ad   Ronianos 

/fowi.v,  12.  scribit  Apostolus  :  Per  ununi  honiinem 
peccalum  in  hunc  mundum  intravit,  el 
per  peccaluin  mors.  Sic  uliqiie  per  unum 
hominem,  scilicet  per  Dominum  Jesum 
Christum,  liberatio  a  peccato  et  vita  gra- 
lise  coilata;  sunl  mundo  :  sicut  in  Joanne 

/oaiin.i.i:.  habetur,  Gratia  el  verilas  per  Jesum  Chri- 

slum  facta  est. Idcirco  bealissimus  Joannes 

Baplisla  Christum  intuendo  ac  demonstran- 

ibi,i.  39.  do,  locutus  est  :  Ecce  Agnus  Dei,  qui  tollit 

peccata  mundi.  Hinc  rursus  dixit  aposto- 

.«oni.v,  19.  lus  Paulus  :  Sicut  per  unius  hominis(vide- 
licet  Adse)  inobedienliam  peccalores  con- 
stituti  sunt  mulli,  ita  per  unius  (utpote 
Jesu  Christi)  obedientiam  justi  constituun- 
tur  mulli. 

Pra-leiea,  quoniam  primus  homo  per 
malitiosam  diaboli  invidiam  deceptus  fuit, 
placuit  pietati  diviiia?  eidem  et  loti  sua> 
posteritati  misericordiler  subvenire,et  hu- 
manum  genus  redimere  per  passionem  et 
morlem  generalis  Salvatoris  universoruin. 
Et  hoc  ipsum  incepit  Deus  omnipolens  a 
priucipio  mundi  Patriarchis  et  quibusdam 
electis  el  sauctis  hominibus  revelare,  vi- 
delicet  Adae,  Selh,  Enocli.  Noe,  ac  aliis;  ct 
per  illos  coepil  hoc  etiam  aliis  muitis  ho- 
minibus  praenuntiare  in  lege  natuiffi  usque 
ad  Moysis  tempus;el  manifesle  prsenuntia- 
vit  illud  sanclis  palriarchis  Abraha;,  Isaac 
et  Jacob,  quorum  unicuique  repromisil,  In 
semine  tuo  benedicentur  omnes  gentes  : 
ut  patel  in  Genesi.  Deindc  in  lege  scripla, 
hoc  est  in  lege  Mosaica,  quam  filiis  Israel 
dedit  per  Moysen,  istud  evidentius  et  co- 
piosius  praenuntiavit  per  verba  et  signa, 
per  sacrificia  et  figuras,per  diversa  oracu- 
la  atque  mysteria ;  ac  per  multos  sanctos 
Prophetas  de  adventu,  nativilate,  passione 
et  morte  Christi,  et  de  celeris  ejus  myste- 
riis,  operibus.  siguis  et  miraculis,  multa 


Gen.  XXII, 
I8;xxvi,4; 
XXVIII,  14. 


A  abundanter  et  clare  pra-dixit.Propter  quod 
Filio  Dei  incarnato,  atque  adhuc  in  utero 
Virgiiiis  exsistente.  pater  sanctissimi  Jo- 
aiinis  Baptistae  Zacharias  cecinit,  diccns  : 
Benedictus  Dominus  Deus  Israel,  quia  vi-  /;„c.  i.cs- 
silavit  et  fecit  redemptionem  plebis  suae,  '"• 
et  erexit  cornu  salutis  nobis  in  doino  David 
pueri  sui,  sicut  locutus  est  per  os  sancto- 
riim.qui  a  saeculo  sunt,Prophetarum  ejus. 
lliiic  qiioque  dignissima  ac  mundissima 
virgo  Maria,  dum  Dei  Filium  concepisset, 
locuta  est  :  Suscepit  Israel  puerum  suum,  nid.u.so. 

B  recordatus  misericordiai  sua>,sicul  locutus 
esl  ad  patres  nostros,  Abraham  ct  semini 
cjus  in  sa>cula. 

Ouumque  advenisset  temporis  plenitudo  Gaiat.i\,i. 
a  Deo  ffternaliler  prsevisa  ac  pra^ordinata, 
hoc  est  in  ultima  mundi  aetate,  coepit  Deus 
Pater  implere  ea  quee  de  unigenito  Filio 
suo  promisil  atque  praedixit,  et  misit  eum 
in  nuindum,  conjungens  ei  naluram  hu- 
manam  in  utero  Virginis  gloriosse.  Ex  qua 
tunc  naliis  est  Christus  Dominus,  Deus  et 
homo,  Rex  glorise,  mundi  Salvator,  quem- 

C  admodum  Isaias  propheta  praedixit  :  Puer  /s.  ix,  a. 
natus  esl  nobis,  et  filius  datus  est  nobis, 
el  vocabitur  nomen  ejus,Admirabilis,Con- 
siliarius,  Deus,  Fortis,  Pater  futuri  saeculi, 
Princeps  pacis.  —  Deinde  Christus  novam 
et  evaiigclicam  legem  dalurus,  quuin  jam 
factus  essel  triginta  annorum  coepit  pu- /.,<c.  im,2.i. 
blice  praedicare,  atque  miracula  innume- 
rabilia  ac  soli  divinae  virtuti  possibilia 
operari,  ila  quod  faina  ejus  undique  dif- 
fundebalur,  et  universi  ejus  sapientiam 
ac  virtutes  et  signa  admirabantur,  dicen- 

D  lcs  :  Xunquam  sic  apparuit  in  Israel,  hoc  ,va«A.ix, 
est,  nunquam  aliquis  in  Israelilico  populo  ''■'• 
tot  et  tanta  fecit  prodigia.  Ejus   qiioque 
eloquentiam  sapientiainquc   mirantcs,  di- 
xerunt  :  Nunquam  sic  locutus  est  homo  /(,«„„. vu, 
sicul  hic  loquitur.  Et  ut  S.  Lucas  evaii-  ^^- 
gelisla  leslatur  :  Omnes  admirabantur  in  L,ic.n,ii. 
verbis    gratife    quae    procedebant    dc   ore 
ipsiiis.  Erat  enim  docens  sicut  potestatem  Afaiih.\,i, 
habens,  non  sicut  Scriba?  el  Pharissi  eo-  "'• 
rum,  hoc  est,  efficaciler  el  polenler  pra>- 
dicavit  ac  edocuit,  et  suam  doctiinam  per 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI  JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    II 


427 


vitae  suae  sanctitatem  et  per  niiracuia  ro- 
boravit  atque  authenticavit  :  quod  Scri- 
biT  et  Pharissei  nequaquani  fecerunt.  Hinc 
Scribee,  id  est  doctores  seu  legisperiti  Ju- 
dffiorum,  et  Pharissei,  id  est  religiosi  eo- 
rum,  qui  erant  avari,  ainbitiosi  ac  cupi- 
di  laudis  humanae,  conceperunt  adversus 
Christum  displicentiam  et  rancorem  :  prae- 
sertim  quoniam  omnium  terrenorum  con- 
temptum  et  humilitatem  verbis  docuit  et 
e,xemplis,et  plebs  tota,eis  relictis,currebat 
post  Christum.  Ounm  autem  publice  incre- 
pavit  pcccata  ac  scelera  ponlificum  et  sa- 
cerdotum,seniorum  et  inagistratuum,Scri- 
barum  et  Pharisasorum,  coeperunt  concor- 
diter  Domino  nostro  Jesu  Christo  graviter 
adversari,  invidiose  insidiari,  ac  blasphe- 
matorie  obloqui,  universaque  facta  ejus 
pervertere,  et  quidquid  egit  ac  dixit  in- 
Zuc.xi,  15;  terpretari  in  pejus,  dicentes  :  In  Beelzcbub 
^l^Matth  P'''ncipe  dfemoniorum  ejicit  diemonia  ; 
!ti,i9;ix,3.  insanit,  daemonium  habet ;  homo  vorax, 
potator  vini,  ainicus  peccatorum  et  pu- 
blicanorum,  biasphemat;  ac  multa  simi- 
lia,  prout  beatissimi  Evangelistae  descri- 
buiit. 

Iiisuper,  quum  iiividia  sit  doior  ct  tri- 
stitia  de  prosperitate  et  felicitate  alterius, 
quanto  Christus  quotidie  magis  ac  magis 
crevit  fama.miraculis, et  numerositate  tur- 
barum  eum  sequeiilium,  et  quanto  majori 


A  sapientia  ac  eloquentia  fulsit,  tanto  miseri 
illi  graviori  contra  eum  accendebantur  in- 
vidia.et  implacabilius  insaniebant  in  eum. 
Quumque  Lazarum   militem   nobilem    et  Joann.^^, 
famosum  resuscitasset  a  morte  quarto  die  '  ^'  ^*^''' 
a  sua  defunctione,  invidissimi  et  obstina- 
lissimi  illi  non  valuerunt   se    diutius  re- 
frenare,sed  pro  eo  quod  ex  tanto  miraculo 
debuerant  merito  converti,  compungi  atque 
ad  poenitentiam  emolliri,  deteriores  et  ob- 
stinatiores  effecti  sunt.  Nam  collegerunt  ibid. iT,is. 
statim  concilium,  et  dixerunt  :  Quid  faci- 

B  mus,  quia  hic  homo  multa  signa  facit  ?  Si 
dimittimus  eum  sic,  omnes  credent  in 
eum  ;  et  venient  Romani,  et  tollent  no- 
strum  locum  et  gentem.  Et  sicut  evange- 
lista  Joannes  describit,  ab  illo  die  cogila-  ibiii.  53. 
verunt  et  firmiter  decreverunt  interficcre 
eum  quum  primum  opportune  id  possent, 
quemadmodum  sancti  Evangelistae  enar- 
rant. 

Sed  quoniam  in  descriptione  passionis 
Domini  nostri  Jesu  Chrisli,  singuli  Evan- 
gelistae    aliqua    omiserunt,    et    quac   unus 

C  omisit,  alter  refert  ac  supplet ;  ideo  nunc 
propono  lextum  et  historiam  dominicae 
passionis  ex  quatuor  Evaiigelistis  colle- 
ctam  et  sumptam,  secundum  ordinem  rei 
gesta?,  praestante  Spiritu  Sancto,  expone- 
re,  sicut  etiain  a  quibusdam  carissimis 
iiistanler  rogatus  suin. 


ARTICULUS  II 


DE    CO.NSPIRATIONE    JUD.EORl'.M    IN    .MORTEM    DOMINI    POST    I.AZARI    RESUSCITATIONEM, 
ET   DE   HONORE    ILLI    EXHIBITO    A   TURBA    CUM    PALMIS   OCCURRENTE. 


R' 


I  ESUSCITATIO  Lazari  creditur  facta  a 
Christo  per  unam  quindenam  anle 
diem  Parasceves  in  qua  cruci  appensus 
est;et  ut  asserit  Augustinus, quainvis  mul- 
ta  et  praeclara  miracula  fecerit  Christus, 
nullum  tainen  miraculum  fecit  Juda-os 
ita  insanire  ac  furere  contra  Christum, 
Jon.„n.x\.  ul  resuscitatio  Lazari  :  quia  miraculum  il- 


D  lud  fuit  celeberrime  ac  apertissime  factum 
in  multorum  praesentia  Judaeorum,  et  ipse 
Lazarus  fuit  persona  notabilis,  non  solum 
militaris,  sed  etiam  ex  regia  stirpe  natiis. 
Unde  et  propter  tantum  miraculum  multi  joann.xi. 
Judaeorum  crediderunt  in  Jesum.  Ideoque  *'"'''"' "' 
impiissimi  principes  sacerdotum  propo- 
suerunt  et  Lazarum   interficere,  ue  plu-  /6irf.xii,io. 


428 


PASSIO   D.  X.  JESU   CHRISTI   JtXT.\    IV    EV.\NGELIST.\S.   —   ART.    II 


rcs  ipsiim  adspicientes  convertercntiir  ad 
Cliristum. 

Joann.xi,      Tiinc  crgo,  ut  tactum  est,  colicgeruut 

*'•**■  coneilium,  et  dixerunt  :  Quid  fafimns,  id 
est,  quid  ageudum  est  nobis.  quia  hic 
homo  multa  signa  facit  ?  Nam  et  paulo 
anle  Lazari   suscitationem,  illuminaverat 

Jbid.  11, 1  Jesus  caecum  a  nalivitate,  id  esl  ciecum 
natum.  bi  dimittimus  eum  sic,  id  est,  si 
permittimus  hominem  istum  (videlicet  Je- 
sum)  diulius  in  populo  libere  conversari. 
pra?dicarc  atque  miracula  facere,  sicut 
fecit  hucusque.  et  sicut  nunc  usque  pcr- 
niisimus.  omnes  credent  in  eum,  id  est 
multi  de  omnibus  qui  eum  amaverunt  et 
sequebantur,  et  specialiter  universi  vulga- 
res ;  ct  venienl  Roinani,  qui  lunc  domiiia- 
bantur  toti  mundo,  et  tollent  nostrum  lo- 
cum  et  gentem  :  id  est,  urbcm  nostram 
metropolim,  puta  Jerusalcm,  destruent,  et 
nos  cuni  nostro  populo  captivabunt  ac 
transferent  ad  aliani  terram,  aut  intcr- 
ficient  nos  tanquam  rebelles  Romano  im- 
perio,  pro  eo  quod  sine  seilu  et  consensu 
imperatoris  acccpcrimus  alium  rcgcm,  vi- 
delicet  Jesum.  Jam  namque  Romani  pra»- 
ceperant  ut  nulla  gens  eis  subjccta,  susci- 
perct  qucmquain  pro  rcge  absque  ipsorum 
consensu. 

Pcr  hos  tam  impios  et  pervcrsos  Ju- 
dworum  superiorcs,  intelliguntur  ac  de- 
signantur  pravi  praelati,  et  eoruin  iniqui 
vicarii,qui  sibi  commissos  non  regunt  nec 
inslruunt  salubriter  et  per  virluosa  cxem- 
pla,  ncc  pati  volunt  ut  ab  aliis  efficaciter 
informentur  ac  gubcrncntur.  Tales  enim 
iniqui  magis  quaprunt  propria  commoda 
et  suum  honorcm,  quam  subditorum  sa- 
lutem  aut  divin»  revercntiam  niajestalis. 
Ideo.  sicut  prrefati  Juda>orum  superiores 
inviderunt  Christo  et  pcrsecnti  sunt  cum, 
sic  ipsi  nielioribus  se  obloquuntur  ac  in- 
vident,  atque  molestias  iuferunt. 

/4id.!ci,54.  Jesus  crgo  jam  non  in  palam  ambula- 
bat  apud  Judaeos,  sed  abiit  in  regionein 
juxta  dcsertum,  in  civitatem  quae  dicilur 
Ephrem.  el  ibi  morabatur  cum  discipulis 
suis.  Non  utique  ex  timore  aut  impoten- 


A  tia  fugit  persecutores  suos  Judaeos,  sed 
quoniam  teinpus  suse  passioni  a  Deo  prae- 
ordinatiim,  iiondum  fuit  impletum  ;  et 
etiam  ad  dandum  nobis  exemplum,  quod 
debcamus  interdum  pcrvcrsitati  et  perse- 
cutioni  adversarioruni  nostrorum  cedere, 
ct  ab  eis  nos  elongare,  quando  hoc  fieri 
potest  sine  detrimento  boni  communis  ct 
absque  periculo  subditorum,  ac  sine  dis- 
pendio,  nocumento  ac  scandalo  pusillo- 
rum.  Hinc  in  Evangelio  dixit  Salvator  : 
Quum  persecuti  vos  fuerint  in  una  civi- 

B  tate,  fugite  in  aliam.  Debemus  quoque 
ccdere  aliorum  improbilali,  non  litigando 
cum  eis,  sed  potius  nos  subtrahendo  ab 
ipsis.  Propter  quod  in  Proverbiis  scriptum 
est  :  Ilonor  est  hoinini  quum  separat  se 
a  lite.  Apostolus  quoquc  :  Noli  (inquit) 
verbis  contenderc  ;  ad  nihilum  cnim  utilc 
est,  nisi  ad  subversionein  audientium. 

Quum  autein  Jcsus  novem  diebus  aut 
circitcr  moratus  fuisset  cum  suis  discipu- 
lis  in  praefata  urbe  noininc  Ephrem,  et 
festum  Paschsp  Judaeorum  proximum  es- 

C  sct,  ca?pit  cuin  discipulis  suis  reverti  ver- 
sus  Jerusalem.quoniam  scivit  tempus  suae 
passionis  jam  imminere.  Et  redeundo  per 
Samariam  ac  Galilaeam,  sanavit  simul  de- 
cem  leprosos,  ut  apud  Lucam  legitur. 
Quumque  progrederetur  de  oppido  nomine 
Jericho,ilIuminavit  duos  caecos,ut  habetur 
in  Matthaeo:  et  in  codcm  itinere  passionem 
suam  apcrle  praedixit  discipulis  suis  :  Ec- 
ce  (inquiens)  ascendimus  Jerosolymam.  et 
consummabuntur  omnia  quae  scripta  sunt 
pcr  Prophetas  de  Filio  hominis. 

D  Deinde,  ut  Joannes  scribit.  ante  sex  dies 
Paschae,  videlicet  sabbato  ante  Ramos  pal- 
maruin,  vcnit  et  introivit  Belhaniam,  ubi 
crat  Lazarus  qucm  suscitavit  a  inortuis. 
Feccrunt  autem  ei  ac  suis  discipulis  coe- 
nam  ibi  :  quae  coena  non  fuit  in  domo 
Marthae.  ut  infra  dicctur,  sed  in  domo  Si- 
nionis  leprosi,  quem  Christus  jam  ante 
curavit  a  lepra,  quamvis  adhuc  vocarctur 
leprosus.  Lazarus  autcm  unus  crat  ex  dis- 
cumbentibus  cum  Jesu.  Atque  ut  Augu- 
stiuus    lestatur,    Lazarus    tunc    referebat 


Matlh.  X, 


Proy.\\.'i, 

II  Tim.  ir, 
H. 


Juann 


Luc.  XVII, 
11-U. 


Mallh.  xx, 
29-34. 


Luc.  xviii, 
31. 


Jonnn.  xii, 
1,2. 


Mallh. 
XXVI,  6  ; 
Marc.  XIV, 
3. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   II 


429 


de  his  qiiae  viderat  in  inferno  et  in  limbo  ; 
et  ex  suppliciis  quse  conspexit,  et  forsitan 
expertus  fuil,  erat  tam  veliementer  per- 
territus,  quod  post  suani  resuscitationem 
nunquam  (ut  legitur)  risit.  In  eadem  quo- 
que  ccena  fuit  (ut  creditur)  sacratissiina 
virgo  Maria,  et  aliai  devota?  matronfe  Chri- 
stuin  a  Galilaea  secutse,  videlicet  Maria  Ja- 
cobi,  et  Salome,  et  Joanna,  atque  Susanna. 
Probabile  etiam  reor,  quod  ad  commenda- 
lionein  miraculosae  resuscitationis  Lazari 
a  mortuis,  ipse  Lazarus  in  coena  illa  sede- 
rit  juxta  Jesum.  et  in  eadem  ccena  Martha 
ministraverit.  Quamvis  enim  coena  illa  non 
fuit  in  domo  sua,  et  ipsa  fuisset  a  Simone 
leproso  invitata  ad  coenam  illam,  tamen 
propter  reverentiam  Christi  voluit  mini- 
strare,  et  de  agendis  disponere,  quoniam 
prudens  femina  erat,  et  Simonis  illius  co- 
gnata,  ut  fertur.  Sic  quoque  honesta^  et 
prudentes  matronie  quandoque  ministrant 
in  doinibus  cognatorum  suorum  a  quibus 
sunt  invitatae.  Praeterea,  in  eadem  ecena 
7onn!i.xii,  S.  Maria  Magdalene  unxit  caput  et  pedes 
'•  Christi  pretioso  unguento,  ut  inferius  ex- 

ponetur. 
/Mrf.  12.  Die  autein  sequenti,  videlicet  die  Rainis 
palinarum,  processit  Dominus  Jesus  cum 
sua  electissima  comitiva  a  Bethania  ver- 
jr««A.xxr,  sus  Jerusalem.  Quumque  venisset  in  vil- 
leiseq.  j^i^^  noinine  Bethphage,  ad  montem  Oliva- 
rum,  misit  duos  ex  discipulis  ad  portam 
urbis  Jerusalem,  ut  inde  sibi  adducerent 
asinam  et  pulluin  ipsius.  Quibus  adductis, 
sedit  primuin  super  asinam  :  per  quain  fi- 
gurabatur  Synagoga,  id  est  congregatio  Ju- 
dfforum  jugo  legis  Mosaica?  assueta,quein- 
admodum  asina  illa  solita  erat  portare 
onera  varia  ad  eos  quibus  deserviebat. 
Deinde  sedit  super  pullum  indomitum,  et 
oneribus  deferendis  nondum  assuefacttim: 
per  quem  gentiles  lascivi  et  divinse  legis 
jugo  non  subditi  designabantur.  Sedit  ita- 
que  Dominus  Jesus  super  utnimque  ani- 
nial  successive,  ad  significaiidiiin  quod 
multa  millia  JudKOrum,  et  multo  plures 
gentilium,  erant  ei  subjiciendi,  ac  evange- 
licte  legis  jugo  subdendi.  Quod  autem  se- 


A  dit   super  pullum,  manifeste   habetur  in 
Joanne,   ubi   sic   legitur   :   Invenit  Jesus  Joa»n.\ii, 
asellum,  et  sedit  super  eum.In  Marco  quo-  '*' 
que  scriptuin  est:Duxerunt  pullum  ad  Je-  Murc.\ij. 
sum,  et  sedit  super  eum.  Similiter  in  Luca 
recitatur  :  Jactantes  vestimenta  sua  siipra  Luc.xk.is. 
pulluin,  imposuerunt  Jesuin.  Porro,  qiiod 
sedit  super  utrumque  aniinal,  constat  ex 
eo  quod  scriptum  est  in  Zacharia  :  Exsulta  Zach.n.o. 
satis,  filia  Sion  ;  ecce  rex  tuus  veniet  tibi 
justus  et  salvator,  ipse  pauper  et  aseen- 
dens  super  asinam  et  super  pullum  filium 

B  asina3.  Idem  quoque  insiniiatur  apud  Mat- 
thajuin,  quo  fertur  :  Adduxerunt  asinain  et  Muun.nw, 
pullum,  et  imposuerunt  super  eos  vesti-  '• 
menta  sua,  et  eum  desuper  sedere  fece- 
runt.  Verumtamen  quidam  dixerunt  qiiod 
Jesus  non  sedit  nisi  super  pullum,et  quod 
in  tam  brevi  itineris  spatio  non  potuit  su- 
per  animal  utrumque  sedere.  Sed  in  hac 
re  magis  credenduin  est  prseallegatis  Scri- 
pturis  canonicis. 

Quumque  venisset  Jesus  ad  descensum  Luc.xn.3-, 
montis  Oliveti,  a  quo  loco  civitas  Jerusa-  '*' 

C  lein  manifeste  totaliter  videbatur,  coepe- 
runt  onones  turbse  descendentes  cum  Jesu, 
turbffi  quoque  quae  pra-ibant  et  quae  se- 
quebantur,  et  qui  ex  Jerusalem  venerunt 
obviain  ei,  Deum  alta  et  consona  voce  lau- 
dare,  cum  gaudio  grandi  clamantes  :  Ho- 
sanna,  hoc  est,  salva  nos,  fili  David  ;  bene- 
dictus  qui  venit  in  nomine  Domini ;  pax 
in  coelo,  et  gloria  in  excelsis.  Sicque  cum 
maxima  solennitate  et  copiosa  processione 
introduxerunt  Jesum  in  Jerusalem. 
Et  ingressus  in  templum,  ejecit  venden-  /4,U4S,46; 

D  tes  et  ementes  de  illo,  et  mensas  num-  ^^«'"'-^»^'. 
mulariorum  catliedrasque  vendentium  eo- 
Iiimbas  evertit,  dicens  :  Nolite  doiniim 
Patris  mei  facere  domum  negotiationis, 
quoniam  scriptum  est,  Doinus  mea  doinus  /s.  lti,  7. 
orationis  vocabitur,  vos  autem  fecistis  il- 
lam  speluncam  latronum.  Per  quod  edo- 
cemur,  quod  in  ecclesiis  Deo  consecratis 
non  sit  aliud  agendum  nisi  ad  quod  insti- 
tutaj  et  consecratae  sunt,  utpote  ad  vacan- 
dum  orationibus  ac  laudibus  Dei,  et  cele- 
brationibus  divinorum  ac  prsedicationibus 


430 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRTSTI  JUXTA   IV  EVANGELISTAS. 


ART.    II 


Is.  XI.V1,  8. 


iIatth.i.K. 
36. 


Ibid.  .XXI 
li. 


Joann,  xii 
19. 


/«.  XIII,  li 


Matth.xxi. 
tS,  16. 


sanctis  cl  ccclesiasticis  sacramentis.  Id- 
circo  v,T  illis  qiii  in  ccclesiis  vacant  labii- 
lationibns,  lcvitatibiis  et  lascivis  adspecli- 
bus.et  qui  illuc  convcniunt  ad  tiaclandum 
saecularia  ac  terrena  negolia  et  causas  liu- 
manas.  lli  namquc  sacrilegi  sunt,  locis 
Deo  consecratis  talitcr  abutendo.  Vitentur 
crgo  consneliidines  pessima'  alque  dam- 
nabiles.  An  non  sufliciuul  vobis,  o  miscri 
talia  perpetrantes,  alia  loca  et  tempora 
ad  peccandum,  ad  fabulaudum  ac  Iractan- 
dum  lerrcna  negotia,  nisi  in  locis  Altissi- 
mo  consecratis  et  tempore  divini  Officii 
talia  faciatis  ?  Redite  crgo,  o  pr;evaricato- 
res,  ad  cor,  et  divini  rigorem  judicii  for- 
midate.  Si  enim  de  omni  verbo  otioso 
reddenda  est  ratio  Judici  summo,  qualem 
rationem  poteritis  dare  ei  de  confabula- 
tionibus  et  ceteris  vitiis  vestris  in  ecclesia 
et  in  divino  Officio  perpetratis  ?  —  Porro, 
ut  Matthffius  refert  evangelista,  in  templo 
tunc  accesserunt  ad  Jesum  cseci  et  claudi, 
et  sanavit  eos. 

Quumque  tanlam  reverentiam  exhibuis- 
sent  Christo  vulgares  et  turb»  communes; 
principes  sacerdolum,  Scribse  et  Pharissi 
vehementissime  turbabantur,  et  dolentes 
ac  pleni  invidia,  dixerunt  ad  invicem  : 
Videtis  quia  nihil  proficimus  ?  id  est,  pro- 
positum  nostrum  de  inlerficiendo  hoini- 
nem  istum  non  perducimus  ad  effectum, 
imo  ipse  de  die  in  diem  plus  crescit  et 
exaltatur.  Ecce  totus  mundus  abiit  post 
eum,  id  est,  tanla  hominum  multiludo  jam 
credit  et  sequitur  cum,  ut  quasi  totus  inun- 
dus  videatur  assequi  eum.  Sicque  quod 
aiunt,  totus  mundus  abiit  post  eum,  est 
hyperbolica  locutio,  qua  aliquid  dicilur 
per  excessum,  ad  insinuandum  magnitu- 
dinem  rei  :  juxta  quem  modum  Dominus 
ail  per  Isaiam  de  Babylone,  Visitabo  snper 
orbis  mala.  Sicque  de  quacumque  urbe 
multum  magna  ac  populosa,  communilcr 
dicitur  quod  sil  unus  muiidus.  Tunc  quo- 
que  principes  sacerdotum  et  Scriba?,  vi- 
dentes  mirabilia  quae  fecit,  et  pueros  cla- 
mantes  in  teinplo,  Hosanna  filio  David, 
indignantes   dixerunt  ad  Jesum    :   Audis 


A  (jiiid  isli  dicunt  ?  0'iibus  ipse  respondit  : 

rtifiue.  An  non  legistis,  Qiiia  ex  ore  infan-  Ps.vm, 3. 
lium  et  laclenliuui  perfecisli  laudem?Qui- 
dam  vero  Pharisa?orum  dixerunt  ad  eum  :  i,ic.\,x,i9, 
Magister,  incrcpa  discipulos  tuos.  Rcspon-  '"■ 
dit  :  Dico  vobis,    quod   si   hi   tacuerint, 
lapides  clamabunt. 

Quuinque  Sahator  die   ilio  pra^dicassel 
in   lcmplo,  exiil    urbeui  Jerusalem   circa  Maiih.xx,, 
vesperam,  et  cum  discipulis   suis   rediit '' •jj''^'"'''' 
in  Helhaniam,  et  ibi  in  domo  Marthoe  do- 
ciiit  eos  de  regno  Dei. 

B      Sequenti  die  cum  discipulis  reverteba-    Matth. 
lur  mane  ad  Jerusalem,  et  esuriens  vidit ''.'i'' '*'',^,' 
in  via  arborein  fici,  et  venit  ad  eam,  si  )4. 
forte  inveniret  fructum  in  ea  :  quo  non 
invenlo,  maledixil  ficulneae  illi,  et  aruit 
stalim.  Esuriit  autem  non  ex  infirmitale 
aut  necessitate  naturae,  sed  libera  volun- 
tate,   ad   promerendum   nobis   salietatem 
refectionis  beatae  ac  sempiternae.  In  Chri- 
sto  namque  natura  inferior  corporalis  ac 
sensitiva,  fuit  perfecte  subjecta  non  solum 
su«  deitati,  sed  etiam  supcriori  parti  ani- 

C  mae  suae,videlicet  rationi  ac  voluntati.Ideo 
ex  parte  et  actione  vegelativffl  et  inferioris 
ac  sensitivae  naturae,  non  causabatur  in 
Christo  fames  aut  sitis,  somnus  aut  lassi- 
tudo,  nisi  ex  praevio  rationis  judicio  ac 
voluntatis  suae  imperio.  Illam  quoque  esn- 
riein  Christus  assumpsit,  ad  designandum 
quod  ipse  jugiter  sitit  et  appetil  nostram 
salutem.  Hinc  quoque  accessit  ficulneam 
ad  quaerendum  in  ea  fructum,  non  quod 
ignoraret  non  esse  tunc  fructum  in  arbore 
illa,    sed   ad    insinuandum   quod   assidue 

D  quaerit  el  exigit  a  nobis  fructum  virtutum 
ct  opera  bona.  Requirit  eteniin  ab  uno- 
quoque  ut  secundum  exigentiam  et  teno- 
rem  suae  vocationis  vivat,et  ambulet  digne 
Deo.  Quod  si  non  egerimus  ita,  iiupulatur 
nobis  ab  ipso  pro  culpa.  Hinc  etiam  male- 
dixit  ficulnea?  non  fructum  sed  folia  tan- 
tuin  habenti,  non  quod  culpa  erat  in  ar- 
bore  illa  (quia  nec  tunc  erat  ei  tempus 
fructificandi),  sed  ad  designandum  quod 
homines  merentur  maledici  a  Deo,  qui 
fructum  bonorum  operum  non  producunt, 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI    JIXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    III 


431 


nec  agunt  quae  noscunt  esse  agenda,  sed 

verba  tantummodo  habent.  Propter  quod 

i/a«A.iM,  dixit  beatissimus  Joannes  Baptista  :  Jam 

'"■  securis  ad  radicem  arboris  posita  est :  om- 

nis  ergo  arbor  quae  non  facit  fructum  bo- 

num,  e.xcidetur  et  in  ignem  mittetur.  Pro- 

pterea  Judas  apostolus  in  sua  epistola  ait 

Jxidx  12.  de  infructuosis  ac  vitiosis  hominibus  :  Hi 

'^'  sunt  arbores  autumnales,  infructuosap.,  bis 

mortua»,  eradicatae  ;  quibus  procella  tene- 

brarum  conservata  est  in  a>ternum. 

j/««/i.xxi,      Deinde  secunda  hac  feria  introivit  Chri- 

isetseq.j^  discipulis  suis  in  Jerusalem  et 

ci  8cq.       in  templum  et  praedicavit  ibidem,  atque 

in  die  hoc  rursus  ad  Bethaniam  rediit,  et 

tertia  feria  in  Jerusalem  et  in   temphim 

regressus  est.  Sicque  infra  hos  duos  dies 


A  copiosissime  prsedicavit   coram  pontifici- 
bus,    sacerdotibus.    Scribis,    Pharisfeis   ac 
plebe,  et  multas  parabolas  eis  proposuit ; 
ac  superiores  illos  acerrime  increpavit  de 
diversis  sceleribus,  praesertim  de  eorum 
hypocrisi,  dicendo  eis  saepissime  :  Vje  vo-    Matth. 
bis,  Scribae  et  Pharisaei,  hypocritae.  Propter  """•  '^ ''' 
quod  tanta  eranl  inflammati  invidia.  ira  et 
impatientia.  quod  injecissent  manus  in  Je-    ibvi.m, 
sum,  nisi   populum   timuissent.  Unde  et  "' 
tunc  diversimode  ei  insidiabantur,  inter-  uid.wu, 
rogando  an  liceret  eis  tributa  solvere  Cae-  '=*''^i- 

B  sari,  ac  alia  multa  qute  sancti  Evangelistae 
describunt.  Sicque  tertia  feria  rursus  in 
Bethaniam  cum  discipulis  fuit  reversus, 
et  mansit  ibidem  usque  ad  feriam  quin- 
tam,  ut  infra  dicetur. 


ARTICULUS  III 


DE   VENDITIONE   CHRISTI   A   SUO   DISCIPULO.    ET   DE   CONCILIO   JUD.E0Ri;M. 


M^ 


fATTH.EUS  evangelista  passionem  Do- 

mini   nostri  Jesu  Christi   describere 

incepit  a  verbis  Christi  quse  protulit  feria 

tertia  hebdomadae  in  qua  crucifigi  digna- 

tus   est.  Quum   enim  in  illa  tertia  feria 

miih.   praedicasset  in  templo,  et  exivisset  de  Je- 

ixiv,  5XV.  rusaieni^  ac  suis  discipulis  seorsum  multa 
praedixisset  de  fine  saeculi  et  futuro  gene- 
rali  judicio,  adjecit  : 

/iid.xxvi,      Scitis  qiiia  post  biduum  Pascha  fiet.  Ac 

■•  si  diceret  :  Scire  debetis,  et  utique  scitis, 

quod  post  hanc  feriam  tertiam  et  feriam 
quartam  sequentem.  inchoabitur  paschalis 
solennitas  feria  quinta  ad  vesperam.  Et  in 
hora  illa  vespertina  immolabatur  agnus 
paschalis,  sicut  praeceptum  fuif  in  lege 
Moysis.  In  Exodo  namque  Dominus  jussit 
Emd.wu  per  Moysen,  ut  quartadecima  luna  mensis 

Oetseq.  primi,id  est  in  quartadecima  die  novae  lu- 
nationis  seu  novilunii  primi  mensis  apud 
Hebraeos,  filii  Israel  immolarent  ac  man- 
ducarent  agnum  paschalem,  cum  panibus 


C  azymis,  id  est  non  fermentatis.  Et  hic  pri- 
mus  mensis  anni,  secundum  computatio- 
nem  Judaeorum,  est  Martius,  ut  aliqui  di- 
cunt,  et  secundum  alios,  est  Aprilis.  Quid 
autem  de  hoc  magis  videatur  fenendum, 
alibi  plenius  scripsi,  praeserfim  super  Ge-  c/".  1. 1,  p. 
nesim  et  Exodum  :  nec  opus  est  hic  diffi-  '"''D^.seoc 

^  el  s. 

cultati  hujusmodi  immorari,  sed  simplici- 
ter  est  procedendum,  prout  convenit  loqui 
ad  populum.  Incepit  itaque  festum  pa- 
schale  apud  Hebraeos  ad  vesperam  diei  seu 
lunationis  praefatae,  videlicet  feria  quinta 
D  Martii  seu  Aprilis,  de  sero,  et  duravit  per 
septem  dies  iramediate  sequentes ;  et  per 
totum  illud  tempus  vescebantur  pane  non 
fermentato.  Et  Filius  hominis  tradetur. 
Nam  nocte  Ccenam  ef  agni  paschalis  esum 
immediafe  sequente,  traditus  est  Christus 
a  Juda  proditore,  et  comprehensus  a  Ju- 
daeis,  ut  infra  pafebit.  Ut  crucifigatur. 
Crucifixio  etenim  Christi  secuta  est  ejus 
tradifionera.  Et  quamvis  Judas  forsan  non 


432 


PASSIO    1).  X.  JESl'    CHRISTI   JLXTA    IV    EVANGEUSTAS.    —   AHT.    111 


ilalth. 
\xvi.  3. 


tradidit  Christiim  directe  ob  lioc  vel  ad 
hoc  ul  crucifigerent  euin  Judspi,  tamen  ad 
hoc  tradidit  eum  illis,ut  juxta  voluutatem 
suam  tractarent  sive  occiderent  ipsum. 

Deinceps  describilur  qualiter  Christus 
sit  veuditus.  Tnnc  conr/rctjati  siint  prin- 
cipes  sacerdotum  ct  seniores populi  in  atri- 
um  principis  sacerdotum,  (jui  dicebatur 
Caiphas.  Ista  congregatio  non  fuit  feria 
quinta,  in  qua  agnus  paschalis  comede- 
batur,  sed  feria  quarta  immediate  pra^ce- 
dente.  Feccrunt  quoque  et  antea  congre- 
gationem  pontifices  isti  et  seniores,Scribae 
ac  Pharisa-i,  videlicel  statim  post  Lazari 

c^.p.427A'.  resuscitationem,  ut  dictum  est,  et  lunc  iu- 
ter  se  consulueruiit  quid  acturi  essent  de 

/oaim.xi,  Christo.  Quumque  Caiphas  dixisset,  Ex- 
pedit  vobis  ut  unus  moriatur  homo  pro 
populo,  et  non  tota  gens  pereat,  mox  fir- 

ibid.  53.  miter  statuerunl  iuterficere  Christum.  Et 
quoniam  Christus  interim  per  tres  dies 
continuos,  scilicet  in  dic  Palmarum  et  fe- 
riis  secunda  et  tertia,  ipsos  graviter  of- 
fenderat  suis  sermonibus,  et  maximum 
concursum  populi  ipsum  sequentis  libeu- 
terque  audientis  habebat  ;  ideo  in  hac 
quarta  feria  inter  se  contuleruut  qualiter 
possent  suum  propositum  opportune  atque 
celeriter  perducere  ad  effectum,  quemad- 
modum  per  Jeremiam  in  persona  Christi 

,/er.xi,  19.  preedictum  fuit  :  Super  me  cogitaverunt 
consilia,  dicentes,  Venite,  mittamus  li- 
gnum  in  panem  ejus,  id  est,  dolore  et 
morte  crucis  cibemus  et  impleamus  eum, 
et  eradamus  eum  de  terra  viventium.Prae- 
terea,secundum  legem  Moysis  debuit  apud 
Judseos  esse  unus  summus  sacerdos  seu 
pontifex,  usque  ad  obitum  suum,  ut  patet 
•  Numeris  iu  Exodo  atquc  Levitico  * ;  sed  nunc  apud 

^^■'"ivum  Judeeos  defecerat  legilima  pontificum  suc- 

xx!It,28,32.  cessio,  quia  in  potestate  gentiiium,  et  prse- 
cipue  Romanorum,  erant  redacti,a  quibus 
et  annuatim  summum  sacerdotium  eme- 
runt.  Sicque  in  populo  Judaeorum  fuerunt 
tunc  plures  priucipes  sacerdotum  seu  pon- 
tifices  :  non  quod  uno  et  eodem  anno  prae- 
fuerunt  plures  pontifices,  sed  successive. 
Et  anno  quo  ista  fiebant,  prsefuit  Gaiphas. 


A      Sic  ergo  et  consilium  fecerunt  quomodo    Jtfaith. 
Jcsum  dolo  tenerent,  id  est,  secrete,  im-  ^,/^',.'c*xiv, 
provise  et  insidiose  capere  possent, r^occj- 1. 
dei-cnt.  Ouemadmodum  in  libro  Sapienti» 
liabetur  :  Dixerunt  impii,  Circumveniamus  f^ap.H.\i, 
justuiii,  quouiam  coutrarius  est  operibus  ' '' 
nostris,  et  improperat  nobis  peccata  le- 
gis,  el  gravis  est   nobis  eliam  ad  viden- 
dum.  Ilinc  quoque  Christus  in  Psalmo  prae- 
dixit  :  Adversum  me  susurrabaut  oiunes  /"s.  xl,  s. 
inimici  mei ;  adversum  me  cogitabant  ma- 
la  mihi.  Timebant  vero  plebem.  Dicebant  Lue.txit.i. 

B  autem  :  Xon  in  die  festo,  id  est,  nou  ca-  ^^..''s, 
piamus  ncc  occidamus  eum  durante  hoc 
fcsto  paschali ;  ne  forte  tumultus  fieret 
in  populo.  Sciebant  namque  quod  plebs 
communis  libenter  audivit  Christum  :  ideo 
metuebant  quod  plcbs  nequaquam  per- 
mitteret  Jesum  manifeste  occidi,  sed  vi 
eriperet  euiu.  Timebant  etiam  quod  plebs 
insurgeret  contra  eos.  Ideo  Lucas  ait  :  Ti- 
mebant  vero  plebem.  Rursus  sciebant  quod 
quidam  de  populo  aversi  erant  a  Jesu, 
quemadmodum   apud  Joannem   legitur  : 

C  Murmur  multus  erat  de  eo  iu  turba  :  qui-  /oann.vn, 
dam  enim  dicebant,  Quia  bonus  est ;  alii  ''' 
vero  dicebant,  Non,  sed  seducit  turbas. 
Hinc  pontifices  et  seniores  hi  formidabant 
ne  forte  una  pars  populi  contra  aliam  in- 
surgeret  propter  Jesum,  praesertim  in  fe- 
sto,  iu  quo  plurimi  in  Jerusalem  convene- 
runt.  Itaque  impii  isti  timuerunt  plebem 
et  temporale  ac  humanum  periculum,  uon 
Deum  neque  aeternam  damnationem.  Quo- 
rum  pravitatem  atque  vestigia  sequuntur 
homiues  invidiosi,  fraudulenti,  viudicativi 

D  et  callidi,  qui  quod  mauifeste  et  juste  ne- 
queuut  perpetrare,  conantur  occulte  et 
dolose  implere,  et  in  studiis  ac  machina- 
tionibus  suis  non  verentur  Dei  offensam, 
sed  humanam  potentiam. 

Intravit  autem  Satanas  in  Judam,  tjui  Luc.xxii,3. 
cognominabatur  Iscariotes,  unum  de  duo- 
decim.  Judas  iste  nequissimus,  coguomi- 
uatus  est  Iscariotes  et  Iscariot,  quia  (ut 
legitur)  oriuudus  fuit  a  vico  seu  villa  sic 
dicta,  in  tribu  Issachar  sita.  Intravit  autem 
in  mentem  Judae  Satanas,  qui  eum  ten- 


PASSIO    D.  >'.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   AKT.    III 


433 


Joann.  vr, 
71. 


Ephes.  IV 
27. 
/flcoi.  iv,7 

LUC.  XXM.i 


Uatth. 
XXVI,  15. 


tavit  :  non  quod  labebatur  in  essentiam  A 
animap  Judff',  sed  suggerendo  ei  quod  ven- 
deret  Jesum.  Nec  jam  primo  intravit  in 
Judam,  quia  et  ante  vicerat  eum.  Nam  diu 
ante  passionem  suam  Christus  dixit  Apo- 
stolis  :  Nonne  ego  vos  duodecim  elegi,  et 
unus  ex  vobis  diabolus  est  ?  ut  apud  Jo- 
anneni  liabetur.  Sed  hac  vice  intravit  in 
Judam  per  novum  effectum,  et  miserri- 
mum  illum  plenius  possidendo.  Nec  per 
hoc  excusatur  Judas  quod  diabolus  eum 
intravit,  quoniam  sponte  admisit  diabo- 
lum,  et  ejus  suggestioni  non  coactus  con-  B 
sensit.  Ouocontra  scribit  apostolus  Pau- 
lus  :  Nolite  locum  dare  diabolo.  Jacobus 
quoque  apostolus  :  Resistite  (inquit)  dia- 
bolo,  et  fugiet  a  vobis. 

Et  ahiit  a  Bethania,  feria  quarta  :  in 
qua  Salvator  mansit  ibidem,  quoniam  su- 
am  venditionem  noluit  impedire.  «  Abiit  » 
ergo  miserrimus  ille  mercator,  ad  venden- 
dum  Dominum  suum;  et  a  sanctissima  illa 
eongregatione  ac  societate  Christi  atque 
Apostolorum  et  aliorum  sanctorum  ac  san- 
ctarum  qui  tunc  erant  in  domo  Marthap,  C 
ivit  ad  ecclesiam  malignantium,  ad  con- 
venticulum  pessimorum,  ad  filios  tene- 
brarum.  Sicque  recessit  a  Christo  meute 
per  majorem  aversionem  et  culpam,  ac 
corpore  per  localem  distantiam.  Et  locutus 
est  cuin  xirincipibus  sacerdotum,  et  magi- 
stratibus  templi,  id  est  ceteris  sacerdoti- 
bus,  Scribis  atque  rectoribus  ministrorum 
templi  ac  populi,  quemadmodum  illuin 
tradcret  eis,  id  est,  exhibuit  se  paratum 
tradere  Jesum  in  manus  ipsorum  in  ali- 
quo  loco  et  tempore  ad  hoc  magis  oppor-  D 
tunis,  videlicet  in  loco  secreto,  noctur- 
noque  tempore,  secundum  quod  postea 
fecit.  Et  ait  illis  :  Quid  vultis  mihi  dare, 
et  ego  vobis  eum  tradam  ?  Ac  si  diceret  : 
Scio  cur  estis  congregati,  et  desiderio  ve- 
stro  cooperari  paratus  sum.  Sicque  sce- 
leratissimus  Judas  non  vocatus  accessit, 
quum  tamen  communis  doctrina  sit,  Ad 
consilium  ne  accesseris  antequam  voce- 
ris  ;  et  sine  verecundia  obtulit  se  paratum 
vendere   ac  tradere  suum   magistrum,  a 

T.  31. 


quo  tanta  beneficia  fuit  sortitus.  Nec  de 

tanta  infid.Mitate  erubuit,  quia  impletum 

fuit  in  eo  illud  Jeremiae  :  Frons  mulieris  Jer.m.i. 

meretricis  facta  est  tibi ;  noluisti  erube- 

scere.  Hanc  inverecundiam  Juda?  sequun- 

tur  homines  habituati  iii  vitiis,  qui  prava 

consuetudine  ita  infecti,  victi  et  exceecati 

siint,  quod  de  sua  turpitudine,  immundi- 

tia  atque    malitia   pudorem    non  habent, 

sed  potius  jactant  se  inde  et  gloriantur. 

De  quibus  legitur  apud  Isaiam  :  Peccatum  /s.  ui,  9. 

suuni   quasi  Sodoma  pr;edicaverunt,  nec 

absconderunt.  Et  in   Proverbiis  legitur  : 

Lwtantur  quum  malefecerint,  et  exsultant  /vor.M,  ii. 

in  rebus  pessimis. 

Qui   audientes   (principes    sacerdotum  .i/,„r.  x.v, 
cum  suo  consortio)  verba  ha3C  Judae,  ga-  "■ 
visi  sunt,  sperantes  se  hoc  modo  posse 
desiderium  suum  aptius  adimplere.  Nam 
hic    modus    eis    congruentior   videbatur. 
Propter  quod  opportunitate  ista  eis  ob- 
lata,  mutaverunt  propositum    suum   quo 
paulo  ante  dixerunt  :  Non  in  die  festo.  Et   ibui.  i. 
pacti  sunt,  id  est  promiserunt,  pecMweawi  ^"'^' """'''■ 
illi  dare.  Et  constituerunt,  id  est  exhi-    Matih. 
buerunt,  ei  triginta  argenteos,  quemad-  ^'""'  '"■ 
modum   per  Zachariam   est  praedictum  : 
Appenderunt    mercedem    meam    triginta   Zach.  xr, 
argenteos,  decorum   pretium   quo  appre-'"''^' 
tiatus  sum  ab  eis.  Et  spopondit,  id  est,  Zuc.  xxir.r;. 
Judas  promisit  eis  quod  traderet  ipsis  Je- 
sum.  Et  exinde,  id  est  ab  illa  hora,  quce-     Matth. 
rebat  opporttmitatem,  id  est  modum  suo  ""'' '"' 
proposito  convenientem,  quomodo  illum  Mcu-c.  xiv, 
traderet  sine  turbis,  hoc  est  in  loco  et  J'''-'""-'^'^"' 
tempore  ubi  et  quando  Christus  non  ha- 
beret  secum  nisi  paucos  discipulos  suos, 
utpote  in  nocte  :  quia  in  die  populus  con- 
fluxit  ad  Christum.  Incitamentum  hujus 
venditionis  fuit,  ut  creditur,  quoniam  Ju- 
das  doluit   de   effusione   unguenti  super 
Christum  facta  a  beatissima  Maria  Magda- 
lene,  quod  (ut  in  Joanne  scribitur)  venun-  /oann.xri, 
dari  potuit  trecentis   denariis,  voluitque  *'^' 
damnum  illud  recuperare  in  Christi  ven- 
ditione.   Praeterea,   quoniam   innocens  Fi- 
lius   Dei   propter   nos  venditus   est  feria 
quarta,  inolevit  apud   Christianos  lauda- 

28 


i 


434 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   .HXTA    IV    KVANOEMSTAS. 


ART.    III 


bilis  consuetudo  qua  inulti  quartis  feriis 
abstinent  a  carnium  esu.  Ex  eadem  qiio- 
que  causa  ordinavit  Ecclcsia  ut  qiiarla 
leria,  post  ieriaui  scxlain  (in  qua  occisiis 
est  Cliristus)  habcatur  pra?cipua  inter  dies 
poenitentia?  ct  abstincntia'  atquc  jejunii. 
Denique  haiic  Cliristi  venditioncin  a  siio 
discipulo  clare  prsedixit  sanctus  David  in 

Ps.  XL,  10.  Psalmo,  in  Christi  persona  loquendo  :  Et- 
eniin  homo  pacis  mcfe,  in  quo  speravi.qiii 
edebat  panes  nicos,magnificavit  super  me 
supplantationem. 

lusupcr,   multiplex  fuit    faciiiiis  Juda?. 

Joann.s»,  Naiii  ut  iu  Joannc  legilur,  fur  erat,  et  ea 

"■  quffi  devotio  person»  dcderunt  pro  sustcn- 

tatione  Christi  discipulorumque  ejus,fura- 
batur  et  cxportavit.  Sccundo,  quia  magi- 
stro  suo  ingratissimus  fuit.  Christus  eniin 

Matih.7.,i.  promovit  eum  ad  apostolatum,  et  fecit 
eum  suum  procuratorem,  et  misit  eum  ad 
pradicandum,  baptizandum,  et  ad  facien- 
dum  miracula ;  et  tamen  de  omnibus  his 
ingratus,  vendidit  suum  inagistrum.  Ter- 
tio,  quia  Filium  Dei  maxime  vilipendit. 
Non  enim  solummodo  vendidit  eum,  sed 
tanquam  rem  vilissimam  exposuit  eum 
venalem  ad  libitum  emptorum,  diccndo, 
Quid  vultis  mihi  dare?  etc,  sicut  hi  qui 
habent  rem  quam  paruin  appretiantur,  so- 
lent  diccre  de  eadem  emploribus  :  Qnid 
vultis  dare  pro  hac  re  ?  Quarto,  quoniam 
mundi  Salvatorem,  verum  Deuin,  vcnun- 
dedit.  Quinto,  quoniam  venditum  tradidit 
suis  crudelissimis  inimicis.  Sexto,  quoni- 
am  impiissime  promisit  quod  vitiose  as- 
seruit,  quod  scilicet  traderel  Jesum  in 
manus  emptorum  hostiumque  suorum. 
Septimo,  quia  tradidil  Christum  ad  occi- 
dendum,  et  ita  exstitit  homicida,  imo  et 
Christicida  ac  Dcicida.  Oclavo,  quoniam 
Christum,  qui  summa  veritas  est,  venden- 
do,  pessimam  simoniam  commisit.  Nono, 
quoniam    desperavit    de  venia.    Decimo, 

Jbiii.  xxvii,  quia  suspendit  se  ipsum. 

Praeterea,  ex  ruina  Judas  tam  gravi  atque 
multiplici,  instriiimur  ad  caulelam,  ad  ti- 
moralam  custodiam,  ad  humilitatem  per- 
petuam,  atque  ad  omnium  temerariorum 


5;Ac/.l,18. 


A  juiliciiiiuni  repressionem.  Si  enim  disci- 
piilus  Christi,  apostolus  Dei,  canonicus 
collegii  iinitatis,  qui  cum  ceteris  Chrisli 
Apostoiis  pia'(licavil  Jiuheis,  et  plurimos 
baptizavit,  ac  signa  fecit,  tam  gravissime 
ac  niultiplicitcr  cecidit,  et  seternalitcr  per- 
iit,  qui  tol  el  tanla  Christi  miracuia  vidit 
conlinue,  et  efficacissimam  ejus  doctri- 
nam  audivit  assidue  :  quis  nostrum  pote- 
rit  esse  securus?  Hinc  ait  fjhrysostomus  : 
Si  illc  qui  ciim  Christo  fuit,  qui  mira- 
cula  fecit,  et  tantam  audivit  doctrinam,  a 

B  philargyria  in  tantum  deductus  est  bara- 
thrum,  inulto  magis  nos  timere  oportet 
ne  capiamur  hoc  vitio. 

Postremo,ex  lapsu  Judee  docemur  quain 
vehcmentissime  maledicla  avaritia  indu- 
ret  alquc  oblenebret  cor  humanum,  quse 
cx  apostolicffi  dignitatis  fastigio  ad  tan- 
tain  vitioriim  voraginem  traxit  infelicissi- 
iniim  Judain.  Idco  Innocentius  loquitur  : 
Radix  omnium  vitiorum  exsistit  cupiditas.  i  Tim.  m, 
Ha>c  enim  sacrilegia  committit  et  furta,  '"' 
rapinas  exercet  et  prsdas,  homicidia  gerit 

C  et  bella,  simoniace  vendit  et  emit,  inique 
petit  et  rapit,  injuste  negotiatiir  et  foene- 
ratur,  instat  dolis  et  imminet  fraudibus, 
dissolvit  pactum  et  violat  juramentum, 
corrumpit  testimonium  et  pervertit  judi- 
cium.Itaque  jiixta  doctrinain  ApostoIi,qui  ifor.x,i2. 
stat,  videat  ne  cadat;  nec  aliquis  se  extol- 
lat,  nec  tcmere  judicet  alium,  sed  pro- 
prium  vereatur  periculum  et  metuat  ca- 
siim.  Hinc  Climacus  dicit  :  Judas  erat  in 
choro  Apostolorum,  et  Latro  in  socielatc 
piffdonum  ;  et  tainen  subito  est  facta  mu- 

D  tatio.  Ideo  nos  oportet  abstinere  ab  in- 
cauto  judicio. 

Amplius,  quoniam  Dominus  Jesus  Chri- 
stus  in  toto  Evaiigelio  cxemplis  et  verbis 
maxime  docuit  nos  omnia  tcrrena  despi- 
cere,  et  bona  ccelestia  ac  aeterna  toto  corde 
rcquirere  et  ainare,  propterea  oinnis  ava- 
ritia  est  cunctis  Christianis  potissimum 
fugienda  :  praesertim  quum  et  Apostolus 
prolestctur,  qiiod  radix  sit  omnium  malo-  lo.  "  '' 
ruin  ciipidilas.  El  rursus  :  Avaritia,  in-  (■'o'°««>". 
qiiil,  idolorum  est  servilus.  Lnde  in  Ec-v,5. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI    JIXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    IV 


433 


£ccli.\,'). 
10. 


clesiastico  scriptum  est  :  Avaro  nihil  est  A  imindiim  et  omnia  qua?  in  eo  sunt,  om- 


scelcstius,  nihil  est  iniquius  quam  amare 
pecuniam ;  avarus  enim  animam  suam  ha- 
bet  venalem.  Hinc  quoque  Climacus  lo- 
quitur  :  Avarus  est  Evangelii  subsannator. 
Ideo  cogitemus  quod  oportet  nos  cito  hunc 


nino  relinquere,  et  in  alio  Sceeulo  in  aeter- 
num  manere:sicque  tanto  ferventius  quse- 
ramus  bona  spiritualia  ac  divina  quam 
temporalia  et  terrena,quanto  aeternitas  est 
longior  tempore  hujus  vitse. 


ARTICULUS  IV 


DE    PASCHATE   TYPICO    SERVATO,   DE   PR^MONITIONE    PRODITORIS    A    CHRISTO    FACTA, 

ET   DE    PEDUM   LOTIONE. 


Marc.  XIV 


EXPOSITIS   iis   qu»  gesta  sunt  feria 
quarta,   exponenda    nunc    sunt   quae 
Christus  fecit  ac  doeuit  feria  quinta. 

Et  prima  die  Azymorum,  quando  pa- 
scha  immolabant ,  id  est  quinta  feria,  scili- 
cet  die  Coena>,quando  ad  vesperam  aufere- 
bant  Judffii  a  domibus  suis  omnem  panem 
fermentatum,  et  azymis  panibus  vesci  coe- 
perunt,  paschaiemque  agnum  edebant,  ac- 
cesscrunt  ad  Jesuin  discipuU  ejus,  dicen- 
tes:Quo  vis eamus.et paremus  tibi paschaf 
id  est,  ad  quem  locum  jubes  nos  ire,  ut  in 
eo  paremus  tibi  agnum  paschalem  quem 
nobiscum  es  comesturus  ?  At  Jesus  dixit 
eis  :  Ite  in  civifatem  Jerusalem.  Voluit 
enim  Filius  Dei  in  isto  servare  pneceptum 
legis,  quamvis  esset  supra  legem  et  domi- 
nus  legis,  ut  daret  nobis  obediendi  exem- 
plum.  Et  ccce  introcuntibus  i'obis  in  ci- 
vitatem  Jerusalem,  quas  fuit  metropolis 
regni,  et  antonomastice  vocabatur  civitas 
apud  Judffos,  quemadmodum  Roma  dici- 
lur  urbs  apud  Latinos,  occzirret  vobis  ho- 
mo  amphoram  aquce  portans;  sequimini 
ibiii.  11.  eum  in  domum  in  quam  intrat,  et  dicetis 
palrifamilias  domus,  quia  Magister  dicit 
tibi,  id  est,  quod  ego  omnium  vestrum 
magister,  ei  per  vos  dico  et  mando  :  Ubi 
est  diversorium  meum,  id  est,  locus  ad 
quem  nunc  divertere  debeo,  et  deputan- 
dus  nunc  usui  meo,  ubi  pascha,  id  est 
agDum   paschalem,  cum   discipulis   meis 


Matth. 
XXVI,  17  ; 
Marc.  XIV 
\i. 


Matlh. 
ixvi,  18  ; 
Marc.  XIV 
13. 


Luc.  XXII 
10. 


Cf.  Marc. 
XIV,  14. 


B  manducem  ?  Quasi   dicat  :  Ostende  disci- 
pulis  meis  cameram  aptam,  in  qua  parent 
mihi  agnum  ad  comedendum.  Et  ipse  de-  Marc.xiv, 
rnonstrabit  vobis  cccnaculum  grande,stra-  '^' 
tum,  id  est  bene  paratum.  Et  ibi  parate   Luc.  xxn, 
nobis   pascha.  Christus  praedicendo   ista,  '-• 
quae  erant  in  se  futura  pure  contingentia, 
ostendit  se  talia  certitudinaliter  prfescire  : 
imo  universa  pra-terita,  prssentia  et  fu- 
tura  scivit,  etiam  secundum  naturam  as- 
sumptam. 

Denique  de    isto   patrefamiiias  quidam 

C  dixcrunt  quod  fuit  vir  pauper;  sed  magis 
videtur  quod  fuit  vir  valde  dives  et  po- 
tens.   quia  tam   magnam  habuit  domum, 
quod  in  una  ejus  camera  sedere  poterant 
centum  viginti  homines.  In  isto  namque 
cceuaculo,  in  quo  Dominus  et  Salvator  co- 
mcdit   cum  Apostolis  agnum  paschalem, 
postea  latuerunt  discipuli  frequenter  a  die  Joann.yix, 
resurrectionis  Christi  usque  ad  diem  Pen- '"' 
tecostes,  in  quo  Spiritum  Sanctum  acce- Art.u,  i-i. 
perunt,  ut  in  Actibus  legitur  :  erant  ibi  /6iw.  i.  is. 
enim  pariter  fere  centum  viginti  homines. 

D  Et  etiam  quoniam  non  obstante  persecu- 
tione  ac  prohibitione  pontificum  et  alio- 
rum  majorum,  qui  jam  prohibuerunt  Ju-  /onnn.is, 
daeis  familiarem  conversationem  cum  Jesu,  ■"■ 
tam  magnanimiter  et  audaeter  suscepit  et 
hospitavit  Jesuni  cum  discipulis  suis  in 
propria  domo,  et  omnibus  eis  prsebuit  ali- 
menta,  Unde  videtur  fuisse  unus  ex  oc- 


436 


PASSIO   D.  N.  JESU    ClIRISTl   JLXIA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    IV 


Joann.xa. 
38,39. 


Job  XXXVI 


Luc.  I,  52. 


ICo?M,2i;. 


Mallli. 

XXIII,  10. 

Luc.  XXII. 
13  ;  Marc 
XIV,  16. 


Prov.  xviii 
19, 


cullis  (^lirisli  discipulis,  qiiemadmoduiii  A 
Joseph  ab  Arimathca  et  Nicodemus.  Vohiil 
cnim  Salvator,  etiam  aliquos  habere  disci- 
pulos  diviles,  polcnles  ac  nobiles,  nc  vi- 
derctur  tales  homines  penitus  reprobare 
atque  relinquere,  et  ne  ipsi  desperarent. 
Proplcrea  in  Job  ait  Scriptura  :  Deus  po- 
tentes  non  abjicit,  quum  cl  ipse  sit  po- 
tens.  Verumtamcn  paucos  habuit  tales  di- 
scipulos,ad  designandum  quod  valde  pauci 
talium  sunt  electi.  Propter  quod  sacratis- 
sima  Virgo  di.xit  :  Deposuit  potentes  de 
sede,  et  exaltavit  humiles.  Hinc  et  Aposto-  B 
lus  hortabalur  Corinlhios  :  Videte  voca- 
tionem  vestram,  Iratres,  quia  non  inuUi 
sapientes  secundum  carnem,  non  multi 
potentes,  non  muhi  nobiles  sunt  inter 
vos.  Ex  horum  considerationc,  prudentes 
saeculi  hujus,  divites,  nobiles  ac  potentes, 
merito  debent  se  valde  humiliare  et  om- 
nino  timorati  exsistere;  et  nequaquam  ex- 
toilant  se,  nec  pauperes  et  abjectos  con- 
lemnant,  sed  potius  venerentur  tanquam 
amieos  ct  lilios  Dei ;  neque  in  sua  sa^cu- 
lari  prudentia,  temporali  opulentia,  car-  G 
nali  nobililale  audeant  inaniter  gloriari. 
Nain  et  sanctus  ait  Gregorius  :  Hos  elegit 
Deus,  quos  despicit  mundus.  Gloriosus 
quoque  Hieronymus  protestatur,  quod  vix 
unus  de  ccntum  aul  de  mille  talibus  aptus 
est  regno  coelesti.  Itaque  vir  iste  fuit  Chri- 
sti  discipulus  :  ideo  noinine  magistri  co- 
gnovit  Christum  significari,  quia  sic  con- 
suevit  a  suis  diseipulis  nuncupari,  quibus 
et  dixit  :  Nolite  vocari  magistri ;  unus  est 
enim  magister  vester  Christus. 

Eiintes  autem  discipuli,  scilicet  Petrus  D 
et  Joannes,  qui  erant  inter  Apostolos  prae- 
cipui,  invenerunt  sicut  dijcit  illis  Jesus, 
id  est,  sicut  eis  pra?dixit  quod  occurreret 
eis  homo  lagenam  bajulans  aqu»,  et  quod 
preefatus  paterfamilias  demonstraret  eis 
grande  coenaciilum.  Et  paraverunt  pascha 
in  loco  piwdicto.  Misit  autem  Christus 
duos  ex  discipulis  suis  ad  agnum  paran- 
dum.  Primo,  ad  sociaiis  vitte  commenda- 
tionem.  Nam  ul  Saloinon  loquilur,  Frater 
qui  adjuvatur  a  fratre,  est  quasi  civitas 


iniinila.  Et  iilique  tona  est  illa  societas  in 
qiia  iiniis  a>dificat  alium,  ubi  unus  alte- 
iiiin  iiislruit  et  accendit,  consolatur  et  al- 
licit  ad  virtutcs.  Fugicnda  ac  delestanda 
est  illa  societas  in  qua  unus  trahit  alium 
ad  peccandiim,  in  qua  est  concordia  ad 
inique  agendum,  ubi  socii  sibi  invicem 
cooperantur  ad  condemnationem  sternam. 
Secundo,  misit  duos  discipulos,  ad  com- 
mendandiim  fraternam  ac  mutuam  carita- 
tem.  Tertio,  ad  innuendum  quod  duo  sunt 
caritalis  prfficepta  ab  invicem  tam  insepa- 
rabilia,  quod  unum  sine  alio  impleri  non 
valet.  iMisit  quoque  specialitcr  istos  duos, 
Pelrum  videlicet  et  Joannem,  propter  di- 
gnitatem  ac  reverentiam  illius  suae  novis- 
simee  006113",  et  eorum  quaj  facturus  erat 
in  ea.  Iteni  ad  figurandum  quod  ad  man- 
ducandum  condigne  verum  pascha  in  Sa- 
cramento  contentum,  debeamus  nos  prse- 
parare  per  exercitia  vitfe  activce,  quae 
significatur  per  Petrum,  hoc  est  per  opera 
misericordiae  et  per  poenitentiae  actus,  et 
cliam  pcr  exercitia  vitte  contemplativse, 
quae  per  Joannem  exprimitur,  hoc  est  per 
orationes,  meditationes  et  ferventem  amo- 
rem.  Itemque  ad  insinuandum  quod  in 
Coena  illa  novissima  erat  finis  imponen- 
dus  sacrificiis  veteris  Testaraenti,  quod 
signabatur  per  Petrum,  qui  fuit  specia- 
liter  apostolus  circumcisionis  seu  Judae- 
orum,  quorum  millia  multa  convertit  ; 
et  quod  tunc  instituendum  fuit  sacrifi- 
ciuin  novi  Testamenti,  qiiod  per  Joannem 
notalur,  qui  evangelium  conscripsit  et 
praedicavit  in  Asia. 

Vespere  autem  facto,  scilicet  quinta  fe-  Marc.in 
ria,  die  ad  occasum  tendente,  venit  Jesus  "■ 
a  Bethania,  a  qua  coepit  exire  post  meri- 
diem  aut  circiter,  et  duodecim  Apostoli 
cum  eo.  Jain  dictum  est,  quod  praemisit 
Petrum  et  Joannem,  ut  in  Jerusalem  pa- 
scha  pararent  :  quomodo  ergo  venit  cum 
duodcciin  Apostolis?Ad  quod  responden- 
dum  videtur,  quod  Petrus  et  Joannes,  fa- 
cta  dispositionc  de  agni  paschalis  prae- 
parationc,  iverunt  obviam  Christo.  Vel, 
«  venit  cum  duodecim  »  Apostolis,  id  est 


PASSIO    D.  X.  .lESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGEUST.\S.    —   ART.    IV 


43" 


cum  majori  parte  Apostolorum.  qui  simul  X 
fuerunt  duodecim.  Frequenter  etenim  in 
Scripturis  ponitur  pars  pro  toto,  et  econ- 
verso.  Creditur  quoque  quod  beatissima 
virgo  Maria  et  Maria  Magdalene  ac  alia" 
devotissima"  feminfe  Christi  discipula»,  se- 
cum  exierunt  Bethaniam,  et  cum  ipso  ve- 
nerunt  usque  ad  portam  Jerusalem,deinde 
recesserunt  ab  ipso,  prout  ipse  disposuit. 
Et  non  sine  grandi  dolore  recesserunt  ab 
invicem  :  imo  dulcissima  et  affectuosissi- 
ma  Mater  Jesu  cum  inaestimabili  doiore  et 
anxietate  ac  planctu  discessit  a  Filio  suo  B 
supercarissimo.quem  certissime  scivit  sta- 
tim  passurum;  et  bene  cogitavit  quod  eum 
amplius  non  videret,  nisi  constitutum  in 
passione  atque  in  manibus  adversariorum 
suorum.  Consideremus  ergo  cum  interna 
compassione  et  intima  attentione,  cum 
quaii  et  quanta  afflictione  ac  lacrimarum 
effusione,  benignissima  Mater  virginea  ab 
unico  praedilectissimo  Filio  suo  separaba- 
tur  in  hora  illa. 

Luc.  XXII.      Ef  quiim  facta  esset  hora,  discubuit,  id 
'*■  est,  hora  vespertina  agnum  pasclialem  co-  C 

medit,juxta  legis  Y>^^ce\>\.\\m,et  cluodecitn 
Apostoli  cum  eo  :  qai  in  eadem  mensa 
erant  cum  Jesu,  atque  ut  legitur,  juxta 
morem  terrte  illius  super  terram  seu  pavi- 
mentum  coenaculi,  non  in  sedibus  elevatis 
a  terra,  sedebant.  Insuper  aliqui  dicunt, 
quod  ibi  etiam  erant  septuaginta  discipu- 
li,  vel  quidam  illorum,  in  alia  mensa.  Hoc 
tamen  nullus  tangit  Evangelistarum,  sed 
potius  insinuare  videntur,  quod  ibi  non 
erant  cum  Christo  nisi  Apostoli,  qui  et 
secum  exierunt  post  Ccenam,  et  fugerunt  D 
ab  60  dum  capiebatur  :  inter  quos  tunc 
nullus  septuaginta  discipulorum  fuisse  vi- 
detur. 

ihid.  15.  Et  ait  illis,  videlicet  Christus  Aposto- 
lis  :  Desiderio  desideravi,  id  est,  valde 
cordialiter  concupivi,  hoc  pascha,  videlicet 
agnum  istum  paschalem,  manducare  vo- 
hiscum  antequam  patiar  mortem.  IIujus 
autem  tam  vehementis  et  sancti  desiderii 
multee  fuerunt  rationes  et  causae.  Primo, 
quoniam  ista  fuit  novissima  refectio  quam 


cum  suis  in  hoc  mundo  et  in  statu  mortali 
fuerat  habiturus.  Amici  autem  ab  invicem 
recessuri,  cum  multo  solent  affectu  ulti- 
mam  refectionem  simul  accipere.  Alia  et 
principalior  causa  fuit.  quia  in  Ccena  hac 
voluit  instituere  dignissimum  cvangelicae 
legis  sacrificium,  utpote  sui  corporis  ac 
sanguinis  Sacramentum  et  sacrum  Missae 
officium,  imo  et  Ordinis  sacramentum  seu 
sacerdotium  novee  legis.  Dicendo  enim 
Apostolis,  Hoc  facite  in  meam  commemo-  lm.  jiu, 
rationem,  fecit  eos  sacerdotes,  et  novum  ^[''^^ ,?'' 
Testamentum  instituit.  Tertio,  quia  in  Cce- 
na  hac  voluit  veteri  Testamento  et  sacrifi- 
ciis  ejus  imponere  finem.  Quarto,  propter 
cetera  documenta  et  virtutum  exempla 
quae  tempore  hujus  Coense  dedit  Apostolis, 
et  per  eos  universis  fidelibus. 

Dico  enim  vobis,  c^uia  ex  hoc,  id  est  ab   Luc.  xsh, 
hora  ista  deinceps,  non  manducabo  iJlud,  '^' 
videlicet  pascha  legale  seu  agnum  pascha- 
lem,   donec    impleatur   in   regno  Dei,   id 
est,  quousque  in  Ecclesia  militanti  vera- 
citer  fiat  ac   perficiatur.   et   pateat    quod 
pascha  illud  spiritualiter  designavit.  Prae- 
figuravit  enim  sacranientum  Eucharistiae, 
quod  Christus  in  Coena  instituit.  Prtefigu- 
ravit  quoque  immolationem  Christi  in  cru- 
ce.  Quorum  utrumque  slatim  secutum  est 
hanc  manducationem  agni  paschalis.  Sic- 
que  quod  ait,  «  donec  »,  excludit  totum 
tempus  sequens,  ac  si  dicat  :  De  cetero 
nunquam  plus  comedam  agnum  pascha- 
lem.  Juxta  quem  sensum  evangelista  Mat- 
thaeus  ait,  quod  Joseph  non  cognovit  Ma-  Maiih.  i, 
riam  donec  peperit  filium  suum  primoge-  ^^' 
nitum,  id  est  nunquam  postquam  genuit 
Jesum,  sicut  nec  ante. 

Et  accepjto  calice,gratias  egit,  et  dixit  :   luc.  sxu, 
Accipite  et  dividite  inter  yo.s^hoc  est,  post  "• 
esum  agni  benedixit  potum,  quem  dedit 
Apostolis  ad   bibendum.   Ideo    benedictio 
ista  non  fuil  consecratio  sanguinis  sui.aut 
conversio  vini  in  sanguinem  Christi.  Nam 
ista   benedictio    consecrationem    corporis 
sui  sanguinisque  praecessit.  ut  infra  pate-  cf.f.ink. 
bit.  Propterea  benedictio  ista  non  fuit  nisi 
benedictio  potus  secundum  quod  cibus  et 


Il 


438 


PASSIO    D.  N.  .lESU    ClIRISri   .IIXTA    IV    EVANGELISTAS.   —   ART.    IV 


Luc.  x\ii, 
18. 


Act.  x,40 
41. 


Matth. 
XXVI,  21. 


potus  benedicuntiu'  aii  niensain.  Et  perti- 
nuit  benedictio  isla  ad  vetns  pasclia,  lioc 
est  ad  agnuin  paschalem  atque  legaieiii. 
Sequens  vero  benedictio,  qua  sanguinem 
suum  consecravit  et  confecit  e.x  vino,  ad 
novum  perlimiit  pasclia,  id  est  ad  Sacra- 
mentum  ac  sacrificium  novffi  ac  evangeli- 
CcP  legis.  Et  ila  verificatiir  quod  asscrit 
Glossa,  ct  ex  Evangeiii  textu  colligitiir, 
quod  scilicet  Cliristiis  in  Ciena  calicem 
bis  accepit  et  benedixit  :  semel  antc  con- 
secralionem  cor[)oris  sui,  et  seinel  post 
eam.  Ex  hoc  quoque  exemplo  docentur 
fideles.  ut  ante  refeclionem  benedicant 
eseam  et  poculum. 

Dico  enim  vobis,  quod  non  bibam  de  gc- 
neratione  vitis,  id  est  de  vino,  quod  ex  vi- 
te  producitur,  donec  regnum  Dei  veniat, 
id  est,  quousquc  Ecclesia  instituatur  et 
per  sacramcnta  formetur  :  quia  per  Ghristi 
passionem  et  resurrectionem  est  Ecclesia 
instituta,  quoniam  de  latere  Ghristi  dor- 
mientis  in  cruce  dicuntur  profluxisse  sa- 
cramenta  Ecclesiae,  et  per  resurrectionem 
ipsius  roborata  est  fides  Ecclesife  primi- 
tivse  ac  mililanlis.  Sicque  Salvator,  post 
suam  resurrectionem,  cum  discipulis  bi- 
bit  de  vino  :  quemadmodum  in  Actibus 
princeps  Apostolorum  testatur,  quod  Deus 
dedit  Christum  manifestum  fieri  nou  om- 
ni  populo,  sed  nobis  qui  manducavimus 
et  bibimus  cum  illo  postquam  resur- 
rexit  a  mortuis.  Vel  sensus  est,  quod 
post  CcEnam  istam  non  amplius  bibit  vi- 
num  in  statu  mortali  et  vita  passibili,  ut- 
pote  eo  modo  quo  nunc  potavit.  Porro 
Ecclesia  militans,  id  est  congregatio  fide- 
lium,dicitur  regnum  Dei,quia  in  cordibus 
fidelium  regnat  Deus  per  fidem  et  carita- 
tem,  per  quas  ipsi  fideles  obediunt  Deo. 
Deus  quoquc  per  suos  viearios  seu  prae- 
latos  pra-est  fidelibus  et  regnat  in  eis,  et 
Spiritus  Sanctus  est  principalis  rector  Ec- 
clesiae,  eam  infallibiliter  regens. 

Et  edentibus  Itlis,  id  est  Aposlolis  cum 
Christo  manducantibus  pascha,  dixit  : 
Amen,  id  est  vere,  dico  vobis,  quia  uniis 
vestrum  me  traditurus  est.  Sicut  Salvator 


A  pr;edixit  suam  passionem,  ita  nunc  preedi-  M^uth.  x\, 
cit  suam  traditionem,  ut  sciamus  quod  '"' '"' 
iiiliil  improvise  accidit  ei,  et  ne  traditor 
piitaret  suum  crimen  esse  Christo  inco- 
gnitum,  et  etiam  qiiatenus  ipse  Christus, 
(luantiim  in  se  fuit,  revocarel  Judam  a 
siio  iniquo  proposito,  atque  ad  poeniten- 
tiam  eum  induceret. 

/s7  conlristati  valde.  Priino,  qnia  ex  ca-  iiM.\\\i, 
rilate   doluerunt  de  tanta  impietate.  Se- ""' 
cuiido,   quia  ad   confusionem  et  dedecus 
omniiim  eorum  j)ertinuit  quod  unus  eo- 

B  rum  tantum  facinus  perpetraret.Tota  enim 
congregatio  dehonestatur  ex  magno  exces- 
su  uiiius  inembri  aut  suppositi  sui.  Virtus 
quoqiie  et  vitium  unius  de  communitate, 
in  tolam  communitatem  aliquo  modo  re- 
duiidat,  quuin  tota  congregalio  aut  coin- 
munitas  sil  unum  mystieum  corpus.  Ter- 
tio,  quia  in  isto  maxime  condoluerunt  suo 
carissimo  Domino  ac  magistro,  cujiis  pas- 
sio  ex  hoc  ignominiosior  reddebatur,  quod 
a  proprio  discipulo  tradebatur.  Quarto, 
quia  ex  fraterna  caritate  doluerunt  de  la- 

C  psii  et  damnatione  illius  qui  scelus  hoc 
fuerat  commissurus.  Cccpcrunt  singuli  di- 
cere,  se  excusando  :  Numquid  ego  sum, 
Duinine?  Quasi  dicant,  Non.  Primo  unus- 
quisque  de  undecim  Apostolis  inquisivit 
et  examinavit  de  hoc  conscientiam  pro- 
priam,  an  tale  aliquid  cogitasset.  Secundo 
inter  se  de  lioc  inquirebant,  secundum 
qiiod  in  Ijuca  habetiir  :  Et  vpsi  coeperunt  i.uc.  wn, 
inter  se  quan-crc,  quis  csset  c.x  cis  qui  hoc  "''' 
facturus  fssf^.  Apud  Joannem  quoque  scri- 
ptum  est  :  Adspiciebant  ergo  ad  invicem  jonnn.\m, 

D  discipuli,  hwsitantcs,  id    est   dubitantes,  ""' 
de  (juo  diceret.  Tertio  ipsum  Dominum  in- 
terrogaverunt.  Nam  ut  Marcus  refert,  Ccc-  Mnrc.  mv, 
perunt  ei  dicere  sigillatim,  id  est  unus  '''' 
post  alium,  et  unusquisque  eorum  seor- 
sum  :  Numquid  ego  sum,  Domine  ? 

At  ipse  7-esp)ondens  Dominus,  ait :  Unus    iVauh. 
ex  duodecim  Apostolis  qui  intingit  we- ^i)Jr'c"xi'v 
cum  manum  in  paropside,  id  est  in  scu-  20. 
tella  seu  vasculo  ex  quo  agnum  comedi- 
mus.  Et  forsan,  quando  Ghristus  protulit 
verbum  hoc,  solus  traditor  posuit  manum 


i 


PASSIO   D.  >■.  JESU   CHRISTI   UXT.\    IV   EVANGELISTAS.   —   ART.    IV 


439 


Mallh. 
\x\i,  24: 
Marc.  XIV, 
il. 


Ps.  XL,  10 


Eccli.  XXX, 
17. 
Ibid.wi,  l. 


Ps.Lvir,  II. 


suaiti  cum  manu  Christi  in  paropside,  ce- 
teris  prae  tristitia  a  manducatione  ad  tem- 
pus  cessantibus,  et  proditore  ex  invere- 
cunda  audacia  adhuc  edente,quasi  crinien 
illud  non  pertineret  ad  eum.  Hoc  tamen 
non  consideraverunt  Apostoli  alii.  Jlic  me 
tradet.  Filius  quidem  //ominis  vadit,  id 
est,  per  traditionem  a  suo  discipulo  occi- 
detur,  et  de  vita  prsesenti  toiletur,  atque 
ad  Patrem  cceiestein  rediljit,  sicut  scri- 
ptum  cst  de  co  in  Psalmo.  quo  legitur  : 
Etenim  homo  pacis  inea',  in  quo  speravi, 
etc.  !'((•  autcm  /tomi/ii  illi,  id  est,  aeterna 
damnatio  debetur  et  imminet  ei.pcr  qucm 
Filius  hominis  tradetur,  nisi  pceniteat. 
Sicque  per  haec  verba  Christus  non  pra>- 
dixit  proditori  suam  damnationem  absoiu- 
te,  quasi  poenitere  non  posset,  sed  magis 
sub  conditione,  videlicet  nisi  se  emenda- 
ret  :  ideo  non  obligavit  proditorem  ad  de- 
sperandum.  Bonum  erat  ei,  si  natus  non 
fuissel  homo  ille,  id  est,  minus  malum  es- 
set  proditori,  se  non  esse  natum,  quam 
comraittere  tantum  crimen  atque  incidere 
tantam  damnationem.  Quamvis  enim  esse 
sit  melius  quam  non  esse,  tamen  esse  in 
tanta  impietate  atque  iniseria,  est  pejus 
quam  prorsus  non  esse.  Unde  in  Ecclesia- 
stico  legitur  :  Melior  est  mors  quam  vita 
amara;  et  rursus.  Bonum  est  mori  sine 
filiis,  quam  relinquere  fiiios  nequam.  De- 
nique,  quamvis  per  comparationem  ad  de- 
corem  universi,  melius  sit  esse  ipsos  dam- 
natos.  et  eos  manere  in  suis  miseriis,  in 
quantum  iu  eis  relucet  divina  justitia,  et 
gaudiuin  Beatorum  ex  eorum  calamilate 
aliquo  modo  augetur,  juxta  quod  scriptum 
est,  Lsetabitur  justus  quum  viderit  vindi- 
ctam  ;  ipsis  tamen  damnatis,  quoad  sc 
ipsos,  minus  malum  esset,  penitus  non 
esse  natos  seu  nunquam  fuisse,  quam  esse 
damnatos. 

Praeterea,  circa  hoc  quseri  posset  :  Si 
bonum  fuisset  Judae  proditori  quod  natus 
non  fuisset,  cur  Deus  fecit  eum  ?  Respon- 
dendum,  quod  Deus  facit  id  qiiod  suam 
condecet  bonitatem,  nec  hoc  dimittit  pro- 
pter  creaturarum  malitiam  et  abusum.  Id- 


A  eo,  quamvis  ipse  praesciat  reprobos  peri- 
turos,  attainen  condit  eos,  non  ut  pereant, 
sed  ut  salventur.  Ipse  enim  vult  omnes  irim.u,*. 
homines  fieri  salvos.  Reprobi  autem  pro- 
pria  libertate  se  avertunt  a  Deo. 

Respondens  autem  Judas,  qui  tradidit  iiatih. 
eum,  dixit  :  Xumquid  ego  sum,  Eabbi  ?  """' ^^' 
Ex  quo  alii  Apostoli  interrogaverunt  si- 
gilIatim,Xumquid  ego  sum,  Doinine?etiam 
Judas  interrogavit,  ne  de  crimine  notare- 
tur.  Ait  illi  Jesus  :  Tu  dixisti,  id  est,  in 
tua  interrogatione  protulisti  v,erba  tuuin 

B  crimen  exprimentia.  Si  enim  ab  interro- 
gatione  illa,  «  Xumquid  ego  sum,  Rabbi '.  » 
removeatur  hoc  signum,  «  numquid  »,  et 
accipiatur  quod  remanet,  scilicet,  «  ego 
sum,  Rabbi  »,  id  est,  o  .Magister,  ego  sum 
qui  tradam  te,  vere  exprimitur  quis  tra- 
diturus  fuerat  Christum.  Sicque  Christus 
dicendo  ad  Judam,  «  Tu  dixisti  »,  dedit  ei 
intelligere,  se  scire  quod  ab  ipso  esset  tra- 
dendus.  Alii  tamen  Apostoli,  Christo  sic 
ordinante,  ita  non  intellexerunt  haec  Chri- 
sti  verba.  Noluit  eniin  Christus  quod  ipsi 

C  scirent  quis  traditor  esset,  ne  contra  illum 
insurgerent,  et  ne  in  mensa  pacis  orire- 
tur  litigium,  et  etiam  quia  Salvator  noluit 
suam  impedire  traditionem.  Hinc  quoque 
non  expressit  in  speciali  a  quo  esset  tra- 
dendus,  praesertim  quia  occultum  crimen 
Judae  noluit  aliis  publicare. 

His  verbis  addit  Joannes  evangelista  : 
Erat  ergo  recumbens,  id  est   quiescens,  Joann.^w, 
unus  ex  discipulis  ejus  in  sinu  Jesu,  sci-  ''■ 
licet  ipse  Joannes,  quem  diligebat  Jesus, 
non  soIum,quia  et  alios  diligebat,sed  spe- 

D  cialiler,  id  est  magis  familiariter,  quia 
majora  dilectionis  indicia  monstravit  Jo- 
anni.  Tnnuit  ergo  huic  Simon  Petrus,  et  Hid.  u. 
dicit  ci  nutu,  non  verbis  :  Quis  est  de 
quo  dicit  Jesus,  quod  tradetur  ab  uno  no- 
strum  ?  Rcspondit  Jesus  basse,  ita  quod  ikid.  ±6. 
solus  Joannes  audivit  :  Ille  est  cui  ego  in- 
tinctum  panem  porrexero.  Et  quum  in- 
tinxisset  panem,  id  est  buccellam  non 
consecratara,  in  paropsidem  vel  in  vinum, 
dcdit  Judce  Simonis  Iscariota?  prodilori. 
Quo  facto,  Joannes  non  indicavit  Pelro  re- 


440 


PASSIO   D.  N.  JESr  CHRISTI  JUXTA   IV   EVANGELISTAS. 


ART.    IV 


Joann.  xiii 
27. 


Jbid.  i,  V. 


sponsum,  vel  quia  Chrisfus  prohibuit  hoc 
Joanni,  vel  menti  ejus  inspiravit  ne  in- 
dicaret;  vel  quia  Joannes  pnp  tristitia  vix 
potuit  loqui,  aut  modice  obdormivit.  Pe- 
trus  autem  tam  fervidus  fiiil  in  Ciiristi 
amore,  quod  insurrcxisset  in  proditorem, 
si  scivisset  quis  esset.  Ef  post  buccellam, 
id  est  statim  post  pr^dicti  panis  intincti 
sumptionem  a  Juda,  introtvil  iii  cum  Sa- 
tanas,  id  est,  aliquid  de  novo,  et  abundan- 
tius  quam  antc.  opcrabatur  in  prodilnrc, 
totaliter  occupaiido  eum,  ita  quod  a  pro- 
posito  pessimo  non  poterat  revoeari. 

Et  ca^na  facta,  id  est  parlim  compjeta, 
videlicet  agno  pascliaJi  comesto,  surijit,ct 
ponit,  id  est.  partim  exuit,  vestimenta 
s«<7,  ulpote  vestem  superiorcm,  pra^paran- 
do  se  ad  lavandum  pedcs  discipulorum. 
Et  quiim  accepisset  linteum,  prwcinxit 
sc.  Hic  describitur  qualiter  Filius  Dei  ex 
profundissima  huniilitate  lavare  dignatus 
est  pedes  Apostolorum.  Et  huic  historiae 
non  oportet  hic  immorari,  quia  in  die  Coe- 
/4W.  3,  c.  ncc  populo  T^TS'A\ca.\.ur.Deindemisitaciuam 
in  pelvim,  et  ve77it  ad  Simonem  Pctrum, 
quia  incepit  a  Petro,  quem  in  multis  ho- 
noravit  prae  aliis,  quoniam  voluit  eum 
facere  suum  generalem  ac  summum  vica- 
rium  atque  praelatum  supra  totam  Eccle- 
siam,  et  principem  Apostolorum.  Et  dicit 
ei  Petrus  ex  tanla  Christi  humilitate  ac 
dignatione  obstupefactus  ac  territus  :  Do- 
mine,  tu  mihi  lavas  pedes?  Quasi  dicat  : 
Hoc  nullatenus  dccet,  quum  tu  sis  Filius 
Dei  et  rex  Jlessias  in  lege  promissus, 
mundi  Salvator  et  innocens  Agnus  Dei, 
carens  omni  peccato,  Dominus  et  magister 
omnium  nostrum :  ego  autem  sum  homo 
peccator,  pauper  et  vilis  piscator,  servus 
ibiii.  7.  et  discipulus  tuus.  Respondit  Jesus,  et  di- 
o:it  ei  :  Quod  ego  facio,  tu  nescis  modo,  id 
est,  nondum  agnoscis  ob  quam  causam  ve- 
lim  vestros  lavare  pedes;  scies  aictem  post- 
ea,  id  est,  postquam  lavero  pedes  vestros, 
exponam  vobis  spiritualem  causam  operis 
hujus  :  quia  non  volo  pcdes  vestros  lavare 
propter  corporalem  pedum  purgationem, 
sed  ad  dandum  perfectse  humilitatis  cx- 


A  emplum  ;  et  item  ad  designandum  quod 
spiritualis  lotio  cordium,  seu  purificatio 
affectionum  ab  omni  sorde  peccati,sit  ne- 
ccssaria  ad  salutem,  atque  ad  corporis  et 
sanguinis  mei  perccptionem,  quam  vobis 
post  pedum  ablutionem  volo  conferre. 

Dicit  ei  Petrus  :  Non  lavabis  mihi  pc-  joann.im, 
des  in  a'ternum,  id  est.  nunquam  hoc  sus- '' 
tinebo,  ut  tu,  Rex  ccclorum,  Unigenitus 
Dei,  tantum  humilies  ct  inclines  te  coram 
me.   Fervcns  amor  intcrdum   carct  oculo    • 
discrctionis :  ideo  S.  Pctrus  vidctur  in  ver- 

B  bis  his  se  habuisse  aliqualiter  indiscrete, 
non  acquicsccndo  iiifallibili  suo  magistro, 
cujus  judicium  dcbiiil  proprio  prwferre 
judicio,  et  cito  obtemperasse,  quamvis  ex 
quadam  carnalitate,  humililate  atque  ex 
magna  rcverentia  Christi  ita  habuerit  se. 
Respondit  ei  Jesus  :  Si  non  lavero  te,  non 
hahebis  partem  mccum,  id  est,  nisi  obe- 
dieris  mihi  in  isto,  non  eris  particeps  glo- 
riae  meae  in  regno  coelesti,  nec  de  plenitu- 
dine  mea  accipies  partem  gratise  meae,nec 
eris  membrum  mystici  corporis  mei,  nec 

C  verus  discipulus  meus  :  quoniam  inobe- 
dientia  illa  fuisset  mortalis  culpa,  in  qua 
si  Petrus  mansisset,  perisset.  Potest  et  ita 
exponi  :  «  Si  non  lavero  te  «,  id  est,  nisi 
intus  purgavero  te  per  gratiam  a  peccato, 
et  nisi  pretio  sanguinis  mei  redemero  te  a 
rcatu  originalis  pcccati  ct  a  ceteris  tuis 
malis,  «  non  habebis  partcm  niecum  ».  De 
hac  lotione  scriptum  est  in  Apocalypsi  : 
Christus  dilexit  nos.et  lavit  nos  a  peccatis  .Xpoe.  i,  5. 
nostris  in  sanguine  suo.  Dicit  ei  Simon  Joann.xm, 
Petrus  tantae  comminationis  tonitruo  ve-  '• 

D  hcmenter  perterritus  :  Domine,  non  tan- 
tum  pcdes  meos,  scd  ct  manus  et  caput,  id 
est,  non  tantum  fibi  offero  pedes  meos  ad 
lavandum  a  te,  sed  el  fotum  corpus,  quia 
pro  nulla  re  mundi,  neque  pro  tolo  mun- 
do  volo  separari  a  te.  Ecce  quam  cito  fuit 
B.  Petrus  salubriter  tcrritus,  et  ad  saluta- 
rem  poenitentiam  emollitus,  alque  a  pro- 
prio  sensu  ad  exlremum  oppositum  im- 
mutatus.  Induratus  autem  et  reprobus 
Judas,  audita  metuendissima  illa  Christi 
comminatione,  Va"  lioniini  jK-r  qucm  tra- 


PASSIO   D.  N.  .TESC   CHRISTI  jrXT.4    IV   EVANGELIST.\S. 


ART.   IV 


441 


dar,  etc,  non  est  eompunctus,  territus  aut 
eonversus.  Studeamus  igitur  sancti  apo- 
stoli  Petri  doeilitatem.compunctionem  poe- 
nitentiamque  sectari.  et  omnem  proditoris 
inconvertibilitatem,  indurationem  et  inve- 
recundiam  detestari  ac  jugiter  evitare. 
Nam  ut  primo  Regum  Samuel  ait  prophe- 
iflejr.xv,  ta  :  Quasi  peccatum  ariolandi  est  repu- 
'''  gnare,  et   quasi   scelus   idololatriee   nolle 

acquiescere. 
yonnii.  xiir,      Dtcit  ei  Jesi's  :  Qui  lottis  est ,  id  est  ba- 
"*'  ptizatus,  vel  intus  gratiose  purgatus  a  \i- 

tiis,  non  indiget  nisi  vt  pedes  lavct,  id 
est,  hoc  solum  ei  necessariuni  est  ad  salii- 
tem,  ut  omnem  immunditiam  suorum  af- 
fectuum  purget,  de  suis  quotidianis  pec- 
catis  efficaciter  poenitendo  ac  satisfaciendo 
quotidie.  Dicuntur  autem  affectiones  spi- 
ritualiter  pedes,  quoniam  sicut  per  pedes 
corporeos  itur  ac  pervenitur  ad  locum 
optatum,  ita  per  affectiones  itur  ac  per- 
tingitur  potissimum  ad  finem  beatum  aut 
miserum.  Purte  etenim  affectiones  perdu- 
cunt  ad  aeternam  salutem :  affectiones  vero 
perversff.  injustap.  impur^T,  ad  perpetuam 
trahunt  damnationem.  Ratio  quoque  vitii 
et  virtutis,  et  meriti  ac  demeriti.  iu  \\ 
affectiva  et  affectionibus  prspsertim  con- 
sistit,  secundum  quod  Augustinus  testa- 
tur,  dicendo  :  Peccatum  est  adeo  volunta- 
rium,  quod  si  non  esset  voluntarium,  non 
esset  peccatum.  Scd  est  mu/idtis  totiis,  \d 
est,  ab  omni  mortali  culpa  immunis  ac 
purus  est.  qui  puros  habet  affectus  et  vo- 
luntatem  mundatam.  Talis  namque  est  in 
caritate  et  gratia,  sine  quibus  affectiones 
animae  non  sunt  purae.  Et  quamvis  quae- 
dain  peccata  mortalia  sint  in  intellectu,  ut 
infidelitas,  haeresis,  imprudentia.  insipien- 
tia;  talibus  tamen  peccatis  semper  anne.xa 
est  aJiqua  immunditia  voluntatis  et  afle- 
ctionis. 

£t  vos,  Apostoli,  inundi  estis  nunc  ab 
omni  mortali  peceato,  qui  de  culpis  ve- 
stris  praeteritis  per  Baptismum  et  poeni- 
tentiam  estis  loti ;  scd  non  omnes,  quo- 
niam  unus  vestrum,  videlicet  traditor,  est 
totus   immundus,   avarus,   sacrilegus,  si- 


A  moniacus,  obstinatus.  Sciebat  enim  Jesus  Joann.wu, 
quisnam  esset  qiii  traderet  eum  :  propter-     ' 
ea  dixit,  No7i  estis  mundi  omnes.  Et  ita 
per  verba  ista  rursus   admonuit  Judam, 
faciendo  quod  in  se  erat  pro  conversione 
illius ;  sed  ille  incorrigibilis  mansit. 

Postquam  ergo  lavit  pedes  eorum,  vi-  ibid.  12. 
delicet  duodecim  Apostolorum,  quia  et 
proditoris  sui  pedes  vilissimos  ex  inaesti- 
mabili  humilitate  dignationequc  lavit.  et 
ante  genua  sceleratissimi  transgressoris 
procumbere  non  despexit,  nec  tam  obdu- 

B  rati,  ingratissimi  ac  inimicissimi  hominis 
inquinatissimos  pedes  purgare  ac  tangere 
et  tractare  suis  sanctissimis  manibus  ab- 
horruit.  Quamvis  autem  Apostoli  alii  non 
sine  grandi  humilitate,  admiratione  ac  re- 
verentia  permitterent  pedes  suos  lavari  a 
Christo,  tamen  audita  B.  Petri  increpati- 
one,  contradicere  non  audebant :  nec  in- 
felicissimus  ille  Judas  ex  tanta  Christi 
dignitate,  dignatione,  humilitate.  benefi- 
centia  circa  se  fuit  compunctus,  aut  a  tra- 
dendi  proposito  revocatus.  Accepit,  id  est 

C  Te\n(\vi\\.,vestimenta  s?/(7,expIeto  obsequio. 
Et  quum  recuhuisset  iterum.  id  est.  ad 
mensam  reposuisset  se  ad  instrueiirium 
discipulos.  atque  ad  institueiKluui  sui  cor- 
poris  et  sanguinis  Sacramentum.  di-rit 
eis  :  Scitis  qiiid  fecerim  vohis,  id  est, 
quid  corporalis  lotio  ista  significct.  et  cur 
laverim  pedes  vestros  ?  Scire  namque  est 
rem  per  causam  cognoscere.  Deinde  expo- 
nit  causam.  Yos  vocatis  me  magister  et  ibid.  13. 
Domine ;  et  bene  dicitis  in  hoc  :  su7n  et- 
enim.  Christus  quippe  secundum  utram- 

D  que  suam  naturam  est  magister  et  Do- 
minus  suoruin  fidelium  :  quia  secundum 
naturam  divinam  est  interior  mentis  in- 
structor  et  sapientia?  infinitae  magister, 
et  Dominus  universorum  jure  creationis, 
gubernationis  et  conservationis  rerum  in 
esse  ;  secundum  naturam  quoque  huma- 
nam,  ut  Deitati  unitam,  fuit  multiplici  sa- 
pientia  plenus.  et  discipulos  proprio  ore 
edocuit,  dataque  fuit  ei  omnis  potestas  in  .Vaith. 
coelo  et  in  terra,  et  erat  ac  est  legislator,  ^'""''  '*' 
rex  ac  pontifex  plebis  suae.  Et  ita  Salvator 


442 


PASSIO   D.  X.  JESU   CHRISTI  JUXTA   IV   EVANGELISTAS. 


ART.   V 


Jottnn.  \ui 
11. 


M,l. 


non   «iixit   lupc  veiba  ex  aliqua  elatione,  A 
sed  veritatis  amore,  et  pro  iiostra  «'dilica- 
tione.  Nani  subditnr  : 

.S/(pro  Quia)(';v/o  ef/o  lavi  pcdcs  vcst?-os, 
exsistens  Doiiiitnts  ct  maffistcr  vester.  vo- 
bis  incomparabiiiter  major  ac  diguior,  ct 
vos  debetis  alter  alterius  lavare  pedes,  id 
est,  vobis  invicem  caritativc  ac  Iiuiniliter 
deservire,  ct  obseqniosi  esse  etiam  inferi- 
oribus,  et  si  ratio  postulet,  mutuo  quoque 
vestros  lavare  pedcs.  KronplHin  cniin  dc- 
di  vobis  in  ista  lotione,  pcr  quam  et  aiia 
pietatis  obsequia  designavi,  ut  (jucim/d-B 
nioduiii  cffo  fcci,  ita  ct  vos  faciatis.  Scr- 
vus  namquc  et  discipulus  debet  libenter 
se  conformare  suo  domino  ac  magistro  iu 
aclibus  virtuosis,  et  ejus   sequi  vestigia, 

ibid.  10.  quoniam  non  est  servns  in  quantum  ser- 
vus,  major,  id  est  dignior,  doinino  suo,  po- 
tissimum  Christo,  nequc  apostolus  major 
est  eo  qui  misit  illum.  Imo  omnes  ineffa- 
biliter  inferiores  et  minores  sumus  Jesu 
Christo,  nostro  Domino  ac  magistro.  Si  er- 
go  tanta?  exceilentiip  Dominus  et  magister 
ita  se  humiliavit  ac  dcservivit  :  quanto  C 
magis  nos  dcfectuosi  et  modici,  debemus 
in  omnibus  obseqniosi  esse  ac  humiies, 
nec  aliqucin  aspernari ;  imo  ct  adversariis 
ac  sccleratissimis  peccatoribus  libenter  at- 
que  humiiiter  obsequi  loco  et  tempore 
opportuno,  nec  desperare  de  aiiquo  ? 

ibiii.  17.       Si  luvc  documenta  et  exempla  mea  sci- 


tis,  ticuli  critis  si  feceritis  ca,  id  est,  pra5- 

ce|)ta  lurc  ct  docuincnta  ista  inipieveritis, 

obcdiendo  niilii  humiliter  et  vestigia  mca 

scquendo   :   qiiia   non  sufficit   scirc,   imo 

(ut  ait  Salvatoi)  servus  sciens  voiuntatcm  /.»c.xii,v7. 

domini  sui,  el  non  faciens,  piagis  vapula- 

bit  multis.  Haec  namque  scientia  est  pra- 

ctica,   ideo   ordinatur   ad   opus,  et   auget 

ciilpam  in  eis  qui  non  faciunt  quae  sciunt 

esse  agenda.  Unde  et  Jacobus  ait  aposto- 

lus  :  Scienti  boiium  facere  et  non  facienti,   Jacoh.  iv, 

pcccalum  cst  illi.  Et  Psalmista  :  luteile-  p,j„_,o. 

ctus  bonus  omnibusfacientibus  eum.Hinc 

et  princeps  Apostolorum  :  Melius  (inquit)   WPcir.u, 

crat  non  cognoscere  viam  justitia',  quam 

post  agnitionem  retrorsum  reverti. 

Sliideainus  eigo  imitari  vestigia  Christi, 
ut  digni  simiis  ab  ipso  christiani  vocari. 
Nam  ut  in  epistola  sua  ait  Joannes  aposto- 
lus,  Qui  se  dicit  in  Christo  nianere,  debet  \joami.ti. 
sicut  iile  ambuiavit,  et  ipse  ainbuiare.  ''• 
0  quantum  distant  ab  hac  Christi  doctri- 
na,  qui  tam  cito  offenduntur  a  proximis, 
ita  ut  eos  vix  possint  adspicere  aut  af- 
fari  !  Quando  isti  dignarentur  inimicorum 
et  persecutorum  suorum  pedes  lavare  '.  Ex 
consideratione  ergo  tantae  humilitatis  et 
dignationis  ac  beneficentia'  Christi,  omiiis 
eiatio,  amaritudo,  indignatio  et  desiderium 
uitionis  recedant  in  seternum  a  nobis ;  et 
non  vincamur  a  malo,  sed  vincamus  in  Rom.  xu, 
bono  maiuin. 


ARTICULUS  V 


DE    INSTITUTIONE    SACRA.MENTI    ErCHARISTI.E,    DE    CAISIS    INSTITUTIONIS,    DE    HIJLS    SUMPTIONE, 
ET    DE    ULTIMO    SIAVISSIJIOQIE    SERMONE    DOMINI. 


DOMINUS  nostcr  Jesus  Christus,  in  sa- D  lavando ;  deinde   per   verba,  dicendo,  Hi  joann.xu 
cratissiina  illa  Ccna  novissima,speci-     ego  iavi  pedes  vestros,  Dominus  et  magi-  '*' 
aliter  docuit  nos  duas  virtutes,  videiicet      ster  vester,  etc,  prout  pra>cedenti  articulo 
humilitatem   et   caritatem,   exemplo    seu      patuit.  Deindc  docuit  perfectissimam  cari- 
opere,et  verbis.  Humiiilatem  enim  docuit      tatem  :  primo  per  opera,  dando  discipulis 
|)rimaper  e.\einplum,  pedes  discipulorum      suis  corpus  suum  ct  sanguinem  in  cibum 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   V 


443 


Joait.i.  XIII 


Matth. 
XXVI,  ii6-:!8 
Marc.  XIV 
ii-24;  Imc. 
xxM, 19,20 
1  Cor.  XI 
23-23. 


De    Eccl 
Iiier.   c.  III 


et   potum  :  deinde   per  verba,  Mandatum  A 
(inquiens)  novum  do  vobis,  ut  diligatis  in- 
vicem  sicut  dile.xi  vos.  Itaque  sequitur  in 
ordine  textus  et  historisB  dominicae  pas- 
sionis  : 

Cirn(infibi(.s  autem  eis,  puta  .-Vpostolis 
cum  Christo,  accepit  Jesus  panem  tritice- 
um  et  azymum,  non  fermentatum,  in  ma- 
nu  sua,  ct  t/ralias  er/it  secundum  quod 
homo,  Deo  Patri,  a  quo  omne  bonum  pro- 
cedit,  benedi.rit,  id  est,  sua  divina,  infi- 
nita  et  omnipotente  virtute,  panem  illum 
convertit  in  proprium  corpus,  ac  fregit,  B 
deditque  discipulis  suis,  et  ait  :  Accipitc 
et  comedite  :  hoc  est  corpus  meum,  qttod 
pro  vobis  tradetur  *.  Girca  ha>c  possenl 
mult»  et  maxima>  difficultates  moveri : 
sed  omnibus  illis  relictis,  solum  tangenda 
sunt  hic  ea  quee  expedit  sermocinari  ad 
populum.  Hoc  facite  in  rneam  commemo- 
rationem,  id  est,  Sacramentum  istud  con- 
secrate,  celebrate  ac  sumite  in  assiduam 
memoriam  caritatis  mea"  ad  vos,  ac  ama- 
rissimae  passionis  quam  nunc  sustinebo 
pro  vestra  redemptione.  Si/niliter,accepfo  C 
calice  postquam  crenavif,  id  est  post  esum 
agni  paschalis,  gratias  egit  Deo  Patri,  et 
dedit  eis,  non  vinum,  sed  sanguinem  su- 
um,  quem  confecit  et  consecravit  ex  vino, 
ipsum  vinum  transsubstantiando  in  san- 
guinem  suum,  sua  omnipotente  ac  divina 
virtute,  qua  totum  mundum  produxit  cx 
nihiio,  dicens  :  Bibite  ex  hoc  calice  om- 
nes  :  hic  est  enim  sanguis  meus,  qui  pro 
vobis  et  pro  multis  e/fundetur  in  remis- 
sionem  peccatorum. 

Dicunt  autem  doctores  communiter,  et  D 
divinus  Dionysius  scribit  hoc,  quod  Do- 
minus  Jesus  dedit  etiaui  Jud;e  proditori 
suum  corpus  ac  sanguinem,  quoniam  cri- 
mina  Judae  erant  occulta,  et  illa  Christus 
noluit  publicare  :  si  autem  non  dedisset  ei 
sicut  et  ceteris  Apostolis  corpus  suum  et 
sanguinem,  prodidisset  facinora  ejus.  — 
Dicunt  quoque  doctores  communitcr.quod 
Cliristus  persoualiter  sumpsit  hoc  Sacra- 
mentum,non  propter  indigentiam  aut  pro- 
fectum  sui  ipsius,  sed  ad  dandum  aliis  sa- 


lubre  exempkim.atque  ut  nullus  fidelium, 
quantumcumque  perfectus  aut  sanctus, 
subtrahat  se  a  sacra  comuuinione,nec  tan- 
ti  Sacramenti  parvi  pendat  perceptionem. 
Attendamus  igitur  diligentissime  et  fre- 
quenter  ardentissimain  caritatem  Domini 
nostri  Jesu  Christi  ad  nos.Nam  ipse  ex  sua 
ffterna  et  divina  dilectione  ad  genus  hu- 
manum,  assumpsit  iiostram  iiaturam  in 
unitate  personse.  Deinde  quod  ex  Virgine 
gloriosa  pro  nostra  salute  assumpsit,  to- 
tiim  in  nostrum  convertit  usum  et  profe- 
ctum,  auxilium  et  salutem  :  quoniam  in 
hac  (joena  corpus  suum  dignissinium  ac 
sanguinem  pretiosissimum  contuiit  nobis 
in  cibum  saivificum  et  in  saluberrimum 
potum  :  in  cibum  (inquam)  et  potum  ani- 
inarum  nostrarum.  Deinde  in  crucis  pati- 
bulo  obtulit  se  ipsum  pro  nobis  Deo  Patri  Ephes.y,i. 
in  oblationem  et  hostiam  suavitatis.  Xec 
caritati  suae  suffecit  quod  ila  se  semel  de- 
dit  discipulis,  et  quod  semel  se  immolavit 
in  cruce  pro  nobis;sed  ex  incomprehensi- 
bili  caritate  ac  sapientia  ordinavil  et  jiis- 
sit  ut  corpus  suum  et  sanguis  a  sacerdo- 
tibus  quotidie  in  Ecclesia  consecrentur, 
el  Deo  Patri  in  Missee  officio  iinmolentur 
pro  communi  totius  Ecclesia'  bono,  pro 
fructu  multiplici,  pro  diversis  causis  piis- 
simis,  pro  copioso  subsidio  vivorum  ac 
mortuorum,  et  ut  etiam  cunctis  fidelibus 
detur  corpus  dominicum.  Ecce  quam  pre- 
tiosissima  refectio!  Ecce  quantum  honora- 
vit  et  exaltavit  nos  Dominus  et  Salvator. 
Ideo  ait  Clirysostomus  :  Vide  quali  es  ho- 
noratus  honore.  et  quali  mensa  potiris, 
quod  angeli  sancli  mirantur,  nec  sine  pa- 
vore  audent  respicere  propter  invisibilem 
coruscationem  ac  dignitatein  sacramenti 
istius.  Sed,  proh  dolor  I  dici  jam  potest 
illud  ex  Psalmo  :  Homo  quum  in  honore  ps.xlvim, 
esset,  non  intellexit ;  comparatus  est  ju-  "'  ■'• 
mentis  insipientibus,  et  similis  factus  est 
illis.  Non  enim  attendimus  beneficia  Dei 
et  excellentiam  gratise  nobis  collatae,  ne- 
que  advertimus  multitudinem  magnitudi- 
nemque  donorum  Christi;  sed  per  ingrati- 
tudinem  et  per  peccata  carnalia,  et  \ilcm 


444 


PASSIO   D.  N.  JESr   CHRISTI   JUXTA   IV   EVANGELISTAS.  —  ART.   V 


ac  impiam  vifam.vilificamus  nos  ipsos,et  A 
facimus  uos  brutis  viliores  ac  deteriores. 

Itaque  consideremus  devote,  cur  Domi- 
nus  et  Salvator  sacramcntum  istud  insti- 
tuit.  ct  illud  a  sacerdotibus  celebrari  at- 
que  a  cunctis  fidelibus  accipi  jussit.  Nam 
(ul  tactum  est)  primo  hoc  fecit.  iit  ex  sa- 
crameiiti  istius  celebratione.  oblatione  ac 
sumptione  jugiter  memores  simus  perfe- 
ctiP  et  ardentissimap  caritatis  Christi  ad 
nos.  Summa  namque  ct  ardentissima  ac  li- 
beraiissima  caritas  est.  diiin  idem  est  da-  B 
tor  et  donum.  hoc  est.  dum  aliquis  donat 
alteri  semelipsum.  et  maxime  quum  pr;e- 
stat  se  alteri  in  cibum  et  refectionem,  et 
quando  totum  hoc  agif  non  propter  propri- 
um  coinmodum.  sed  propfer  alterius  pro- 
fectum,  indigentiam  atque  salutem.  Ideo 
quotiescuinque  videmus  sacramentum  hoc 
celebrari  et  Deo  Patri  in  officio  Missa:'  of- 
ferri,  et  quotiescumque  illud  accipimus, 
recordemur  tantse  caritatis  Chrisfi  ad  nos, 
et  quod  cx  nimia  dilectione  sua  ad  nos, 
nostram  assumpsif  nafuram,  ef  dignatus  C 
est  fieri  homo  :  sicque  accendamur  ejus 
amore,  et  in  pura  dilectione  ipsius  cresca- 
mus,  oinnem  carnalem  amorem  ef  cupidi- 
tafem  omnemque  rancorein  omnino  abji- 
cientes  ac  detestantes. 

Secundo  instituit  et  cclebrari  offerrique 
ac  sumi  pnecepif  Chrisfus  hoc  sacramcn- 
tum,  quatenus  ex  celebratione,  immola- 
tione  et  sumpfione  hujus  prspstanfissimi 
sacramenti,  recordemur  amarissimae  pas- 
sionis  ipsius,  et  omnium  quae  ipse  pro  no- 
stra  salute  assumpsit.  fecit  ac  pertulit  :  ct  D 
sic  cx  fofo  cordis  affectu  gratias  ei  aga- 
mus,et  mente  et  ore  et  opere  ei  grati  esse 
conemur.  cf  propfer  ejus  amorem  ac  pas- 
sionein  libcnter  susfincamus  opprobria  et 
adversa,  vigilias,  jejunia,  abstinentias,  di- 
sciplinas,  et  consimilia  popnifenfialia  ope- 
ra  quae  solent  corpori  esse  inolesia.  Iii 
omni  ergo  olficio  Missae  et  in  saera  com- 
munione  reminiscamur  cum  ingenti  de- 
vofione  beneficiorum  Doinini  nostri  Jcsu 
Christi,  et  specialiter  suae  salutiferae  pas- 


sionis  ac  acerbissimae  mortis.  qiias  tam 
carifative  ac  pafientissime  tiilit  pro  nobis. 
Et  certe  va>  illis  qui  in  celebratione  Mis- 
sic  sfanf  coram  divinae  majestatis  prsesen- 
tia.et  corain  divinissimo  Sacramento.  cor- 
dc  ingrato,  distracto  ef  indevoto,  et  sine 
reverentia  ac  timore  :  praesertim  his  qui 
tunc  hinc  inde  libidinose  adspiciunf.  curi- 
ose  et  supcrbc  se  gerunf,  nec  curant  agere 
ea  propter  quae  institutum  est  sacramen- 
fiiiu  hoc  ac  Missae  officium. 

Tcrfio  instifuif  Dominus  Jesus  hoc  sa- 
cramentum  propter  multiplicem  nostram 
ufilifafem.  Esf  enim  hoc  sacramenfum  ci- 
biis  et  potus  animarum.  Idco  ca  quae  cor- 
porales  cibi  ac  potus  operanfur  in  corpo- 
re.operafur  hoc  sacramentuin  in  animabus 
celebrantium  ac  communicaiitium.  nisi  sit 
defectus  ex  parfe  ipsorum,  hoc  est,  nisi 
per  ingratitudinem.  negligentiam.  aliave 
peccata.  ponanf  obicem  grafia»  Dci  atque 
sacramenti  hujus  effectibus.  Itaque,  sicut 
corporei  cibi  ac  pofus  corpora  roborant, 
vitam  conservanf,  et  ad  congrtiam  quanti- 
tafem  perdiicunt,  deperdifum  quoque  re- 
stauranf,  ef  comedentes  ac  bibentes  effi- 
ciunt  hilares  et  ad  operandum  idoneos:ita 
hoc  sacramentum  altissimum  animas  ce- 
lebrantium  ac  communicantium  spiritiia- 
liter  roborat,  et  ad  incrementa  perducit 
virfutum.vifamque  grafiae  conservat  in  es- 
se,  et  spiritualem  confert  laefitiam,  atque 
praeteritas  negligentias  facit  recuperare ; 
iram.  concupiscentiam.  invidiam  ac  cefe- 
ra  vifia  facit  vitare.  et  ad  omnem  acfum 
salubrem  efficit  aptum ;  caritatem  inflam- 
mat,  devotionemqiie  nutrif.  Et  tofum  isfud 
est  verum  de  his  qui  corpus  ef  sanguinem 
Salvatoris  digne  celebrant  sive  suscipiunt, 
qui  scilicef  fimorate  se  curanf  habere  CO' 
ram  Deo,  et  semper  solliciti  siiiit  ne  in- 
grafi  aut  rebelles  sint  Chrisfo.  <Jui  vero 
ncgligentes  sunf  ef  carnales,  nec  solliciti 
sunt  ad  vitandum  ad  minus  omne  pecca- 
tum  mortale,  propter  suam  perversifafem, 
ingratitudinem  et  abusum,  incurrunt  gra- 
viorem  damnationein  indignc  cclebrando 
aut  communicando  :  imo,  ut  ait  Aposfolus, 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.   —   ART.   V 


445 


I  Cor.  x: 

27.  29. 


Exod.  xi[, 
5  et  seq. ; 
XVI,  14  et 
seq. ;  Gen. 
iiv,  18. 


Quicumque  manducaverit  panem  hunc  vel 
biberit  calicem  Domini  indigne,  reus  erit 
corporis  et  sanguinis  Domini,ct  talis  homo 
judieium  sibi  manducat  et  bibit,  non  diju- 
dicans  corpus  Domini,  id  est,  sacramentum 
hoc  non  discernens  ab  aliis  cibis,  sed  irre- 
verenter  illud  accipiens  quasi  alium  quem- 
libet  cibum.  Et  talis  magis  meretur  dici 
canis  vilis  et  impudicus,quam  Ghristianus. 

Quarto  instiluit  Christus  hoc  sacramen- 
lum  in  nostrum  finale  viaticum,  quod  in 
extrema  infirinitate  ab  omnibus  ad  hoc 
dispositis  devotissiine  est  sumendum,  et 
eos  qui  sumunt,  specialiter  munit  contra 
insidias  dspmonum,  auimasque  confoitat 
ad  peragendum  iter  illud  terribile  ad  Judi- 
cem  sunimum,  et  eas  perducit  ad  finem 
beatum.  Propterea  sacramentum  hoc  rati- 
onabiliter  appellatur  viaticum. 

Quinto  Christus  hoc  sacramentum  insti- 
tuit  in  magnum  et  copiosum  subsidiuin 
defunctorum,quorum  animfe  in  purgatorio 
exsistentes,  valde  specialiter  ac  multipli- 
citer  adjuvantur  ac  iiberantur  tanti  obla- 
tione  ac  merito  sacramenti. 

Sexto  instituit  illud,  ut  sit  quotidianum, 
summum  ac  sufficientissimum  sacrifici- 
um  militantis  Ecclesiae  ac  evangelicse  le- 
gis  :  cujus  sacrificii  figurae  fuerunt  omnia 
sacrificia  legis  scriptse  ac  legis  naturee, 
praesertim  aguus  paschalis  et  manna,  sa- 
crificium  quoque  Melchisedech,  qui  obtu- 
lit  panem  et  vinum. 

Septimo  et  principalissime  instituit  Fi- 
lius  Dei  sacramentum  hoc,  in  perpetuum 
honorem  et  gloriam  Patris  eeterni,  imo  to- 
tius  superbeatissimee  Trinitatis  :  cui  per 
sacramenti  hujus  consecrationem,  oblatio- 
nem  ac  sumptionem,  tota  Ecclesia  inces- 
santer  offert  et  exhibet  summum  houo- 
rem,  laudem  et  gloriam,  ejusque  majesta- 
tem,omnipotentiam,caritatem,pietatem  ac 
beneficia,  in  usu  et  oblatione  sacramenti 
istius  confitetur,  veneratur  atque  extollit. 

Prseterea  nunc  breviter  est  tangendum, 
qualiter  sacramentum  istud  sanctissimum 
sit  sumendum.  Et  quia,   ut  dictum  est, 


A  Unigenitus  Dei  ad  prseparandum   agnum 

paschalem,  misit  gloriosos  praecipuosque  Zwc.xxii,8. 
apostolos  Petrum  (per  quem  designatur 
vita  activa)  et  Joannem  (per  quem  figura- 
tur  vita  contemplativa)  :  idcirco  ad  perce- 
ptionem  sacramenli  istius  nos  pra>parare 
debemus  per  exercitia  vita}  activae,  id  est 
per  opera  misericordiw,  per  actus  satis- 
factorios  et  poenitentiales  ;  et  item  per 
exercitia  vitae  contemplativae,  per  mentis 
expurgationem,  per  conscientiae  examina- 
tionem,  per  sauctas  meditationes,  per  ve- 

B  rain  contritionem,  per  confessionem  ple- 
nariam,  per  orationes,  contemplationes  et 
laudes  Altissimi. 

Et  succincte  loquendo,  qualiter  debea- 
mus  manducare  hoc  sacramentum,  doce- 
mur  ex  his  quae  in  Exodo  scripta  sunt  de 
modo  comedendi  agnum  paschalem.De  quo 
ibidem  inter  cetera  Iegitur:Non  comedetis  Sxorf.xn.o. 
ex  eo  crudum  quid,  nec  coctum  aqua,  sed 
assum  igni.  Per  quod  datur  intelligi,  quod 
ad  sumptionein  Sacramenti  debeamus  nos 
praeparare,    non    per    sapientiam    huma- 

C  iiam  ac  ssecularem,  qua?  significatur  per 
aquam,  neque  per  superficialem  attentio- 
nem  aut  conscientiae  indiscussionem,  quo- 
ruin  utrumque  notatur  per  cruditatem,sed 
per  caritatis  fervorem  et  sapientiam  spi- 
ritualem,  diligentiamque  intensam,  quae 
omnia  significantur  per  ignis  assationem. 
Insuper  praeceptum  fuit  ut  agnus  pa- 
schalis  manducaretur  cum  lactucis  agre-  ibid.  8. 
stibus,  quae  sunt  herbae  valde  amarae.  Per 
quod  datur  intelligi,  quod  ad  Sacramenti 
susceptionem  disponere  nos  debemus  per 

D  cordialem  de  nostris  peccatis  dolorem  et 
amaram  compunctionem.  Ad  hoc  enim 
quod  sit  vera  contritio,  necesse  est  ut  plus 
doleamus  de  nostris  peccatis,de  Dei  offen- 
sa,de  summi  et  incommutabilis  boni  amis- 
sione,  quam  de  quocumque  temporali 
damno  aut  corporali  incoinmodo:secundum 
quod  tenemur  Deum  super  omnia  incom- 
parabiliter  diligere;  quemadmodum  etiam 
malum  culpae  incomparabiliter  pejus  est 
inalo  poenae.  —  Fuit  quoque  praeceptum 
ut  comederent  agnum  paschalem  accincti  md.  ii. 


446 


I'ASSIO    1>.   N.  .IKSr    CllRlSll    JIXIA    IV    EVAXGELISTAS.    —    ART.    V 


Jbulein. 


renes  :  ad  inniiendum  qiiod  celebrantes 
ac  suscipientes  hoc  sacramcntum,  debeant 
vivere  continenter,  iino  castissiine,  quoni- 
am  sacramentiim  istud  spiritualissimum 
divinissimumque  consistit.  Ideo  vitia  car- 
nis  summe  prohibita  suiit  universis  hoc 
incomprehensibile  sacramentum  celebraii- 
tibus  et  sumentilnis.  —  Iterum  jussum 
^■xorf.  xii,  fuit  ut  stando  et  eum  celeritate  comede- 
rent  agnum  pasclialem.  Per  quod  insinua- 
tur  quod  accepturi  hoe  sacramentum.  de- 
bent  per  justitiam  el  rectam  intentionem 
esse  ad  Deum  erecti,  et  ea  quae  placent 
Deo.  velociter  siiie  acedia  adimplere. 

Postremo  prffceptum  fuit  ut  comeden- 
tes  agnum  paschalein,haberent  in  pedibus 
calceameuta.  baculosque  tenerent  in  ma- 
nibus.  Per  qu»  figurabatur  quod  accepturi 
hoc  sacramentum,  debent  se  munire  san- 
ctorum  Patruin  exemplis,atque  inniti  fidei 
sanctic  matris  Ecclesiae.  et  esse  dispositi 
ad  profectum  virtuturn.  quo  de  peregri- 
natione  hujus  exsilii  itur  ac  pervenitur  ad 
patriam  illam  coelestem  beatitudinemque 
supernam. 

Quilibet  ergo  ante  hujus  sacramenti  per- 
ceptionem,  meditetur  ac  penset  ineffabi- 
lem  hujus  sacramenti  dignitatem  ac  san- 
ctitatem,  ac  propriam  defectuositatem  et 
culpam,  sicque  non  nisi  cum  grandi  re- 
verentia,  tiraore  et  caritate  accedat. 

Denique  universi  qui  sacramentum  istud 
suscipiunt,  vigilaiitissime  studeant  Christo 
grati  eonsistere ;  nec  ad  pristina  redeant 
vitia,  ne  sicut  infelieissimus  Judas  vendi- 
dit  Christum,  sic  et  ipsi  recidivando  a  se 
abjiciant  Salvatorem. 


Malth 
XXVI,  13. 


Quum  autem  Dominus  Jesus  Christus 
inodo  praefato  plenissime  ac  excellentis- 
sime  docuisset  caritatem  per  facta,  conse- 
quenter  docuit  eam  simili  modo  per  ver- 
Joann.xui,  ba,  doceudo  :  Mandatum  novum  do  vobis, 
ut  diUgatis  inricem  sancta  et  spirituali 
dilectione,  sicut  dilexi  vos  dilectione  hu- 
jnsmodi  :  non  quod  nostra  dilectio  valeat 
esse  aqualis  dilectioni  Christi,  sed  quod 
ejus  dilectionem  debeamus  sequi  pro  pos- 


34. 


A  se.  Est  autem  spiritualis  diIectio,per  quain 
unusquisque  desiderat  sui  ipsius  ac  pro- 
ximorum  suorum  veram  salutem,et  omnia 
qusp  accommoda  aut  necessaria  sunt  ad 
obtinendum  beatitudiiiem  .'cternam,  atque 
ad  proliciendum  in  caritate  et  omni  virtu- 
te.  Qui  autem  diligit  se  ipsum  aut  alios 
cariuili  aut  mundano  amore,  videlicet  pro- 
pter  propriam  vel  alterius  voluplatem,  di- 
vitias  aiit  temporales  honores,  non  vere 
amat,  sed  odit  se  ipsuin  ac  proximum  : 
quia  hoc  appetit  sibi  ac  proximo  quod  est 

P.  contrarium  suae  ac  proximorum  saluti.  Et 
tamcn,  proh  dolor!  multi  parentes  hoc  mo- 
do  amant  sobolem  suain,  et  multi  mariti 
uxores  suas,  ac  plurimi  cognatos  ac  socios 
suos  :  idcirco  ad  Christi  discipulatum  et 
gregem  non  pertinent. 

Propter   quod  Christus   subjungit   :   In  joami.\m, 
lioc  cofpioscent  omnes  quia  discipuli  mei  ^^' 
estis,  si  dilectionem   habueritis  ad    invi- 
cem:\A  est, ex  hoc  patebit  cunctis  conside- 
rantibus  vos,  quod  sitis  veraciter  christi- 
ani,  si  viderint  ac  senserint  per  exteriora 

C  indicia,  quod  inter  vos  habeatis  mutuain 
caritatem,  videlicet  spiritualem  amorem, 
pacifice  inter  vos  conversando,  atque  vos 
invicem  provocando  ad  profectum  virtu- 
tum,et  caritative  juvando  ad  sempiternam 
salutem  per  fraternam  correptionem,  cx- 
hortationem,  exemplaremque  vitam.  Per 
htcc  namque  et  consimilia  probabiliter  sci- 
tur  quod  caritas  sit  in  eis  qui  taliter  con- 
versantur;  quamvis  nec  de  se  ipso  neque 
de  aliquo  possit  quis  certitudinaliter  agno- 
scere  quod  sit  in  caritate,  absque  revela- 

D  tione  divina-  Christus  ergo  fuit  et  est  ma- 
gister  caritatis,  pacis  et  unitatis ;  et  qui 
caritatem,  pacem  et  unitatem  concordiae 
amplectuntur,   conservant    ac    aliis    inon- 
strant,  sunt  vere  Christi  discipuli,  christi- 
anitatisque  nomine  digni.Ideo  rursus  dixit 
in  sermone  quem  fecit  post  Coenam  :  Hoc  /tirf.w.ij. 
esl  prieceptum  meum.ut  diligatis  invicem 
sicut   dilexi  vos.  Paulus  quoque  aposto- 
lus  :  Estote  (inquit)  imitatores  Dei,  sicut  Ephes.x, 
filii  carissimi,  et  ainbulate  in  dilectione,  ''*' 
sicut  et  Christus  dilexit  nos ;  et  rursus, 


PASSIO    D.  N.  .lESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    V 


447 


Ejihes.iv,  Solliciti  sitis  servare  iinitatem  spiriliis  in  A 
'■  vinculo  pacis.  Hinc  ait  et  princeps  Aposto- 

\Petr.\\\i.  ioriini  :  Ante  omnia  niutuam  in  vobismet- 
ipsis  caritatem  continuam  habentes,  quo- 
niam  caritas  operit  multitudinem  pecca- 
torum.  Xempe,  ut  asserit  Augustinus,  duo 
amores  duas  efficiunt  civitates :  nain  amor 
sui  crescens  usque  ad  contemptum  Dei, 
civitatem  efficit  Babylonis,  id  est  regnum 
diaboli,  ecclesiam  malignantium,  corpus- 
que  Antichristi ;  amor  autem  Dei  crescens 
usque  ad  contemptum  sui  ipsius,  facit  ci- 
vitatem  Dei,  regnum  Ghristi,  ecclesiam  B 
electorum.  Unde  iterum  asserit  Augusti- 
nus :  Sola  caritas  distinguit  inter  filios  Dei 
filiosque  diaboli.  Idcirco  qui  caritatem  non 
habet,  sciat  se  esse  membrum  ac  servum 
diaboli.  Qui  autem  vult  scire  an  habeat  ca- 
ritatem,  perpendat  quod  ait  Apostolus  : 
Caritas  non  eemulatur,  non  agit  perperam, 
non  inflatur,  non  est  ambitiosa,  non  qua>- 
rit  quse  sua  sunt,  non  irritatur,  non  cogi- 
tat  maluin,  non  gaudet  super  iniquitate. 

Facta  est  autem  contentio  inter  eos,  vi- 
delicet  iiiter  Apostolos,  cjuis  eoruin  vicJe-  C 
retur  es.se  major.  Dicunt  quidam,  quod 
contentio  ista  fuit  humilitatis,  ita  quod  ex 
humilitate  contendebant  et  certabant  se 
invicem  prsevenire  honore  ac  servitute. 
Chrysostomus  vero  et  alii  multi  dicunt, 
quod  fuit  contentio  cujusdam  elationis,  ita 
quod  humanum  aliquid  passi  sunt,  et  in- 
ter  se  disquirebant  quis  futurus  esset  eo- 
ruin  prselatus,  Christo  eis  sublato.  Ex  quo 
enim  audierunt  a  Christo  quod  passio  sua 
instaret,  solliciti  erant  quis  loco  Christi 
eis  prseesset ;  et  forsitan  unus  voluit  istum  D 
praeesse,  alius  illum,  sicut  adhuc  in  ele- 
ctionibus  fieri  solet.  Verumtamen  non  pu- 
to  quod  aliquis  eorum  fuit  tam  imperfe- 
ctus,  carnalis  et  ambitiosus,  quod  voluit 
se  ipsum  ad  prsesidendum  ingerere,  aut 
contentiose  asseruit  se  aliis  aptiorem  esse 
ad  prffisidendum. 

Dixit  autem  eis  Jesus,  reprimendo  ta- 
lem  eorum  contentionem,  et  declarando 
quis  dignior  esset  ad  praelationem  :  Reges 
gentium  clominantur  eorum,  id  est,  terre- 


1  (2oi'.  \iii 
4-6. 


LuC.    XXII 

24. 


Ibxd.  25. 


ni  reges  ac  principe^^  cum  fastu  superbife 
et  libidine  dominandi  preesident  subditis 
suis  communiter  :  nam  potius  quserunt 
proprium  commodum  et  honorem,  quam 
siibditorum  prosperitatem  et  bonum  rei- 
publicse.  Et  qui  potcstatcm  liabent  swper 
eos,  henefici  vocantur,  id  est,  qui  potenti- 
ores  sunt  ceteris,  magis  laudanlur  a  suis 
ministris,  et  talibus  plurimi  blandiuntur. 
Vos  autem  non  sic,  id  est,  tales  esse  non  Luc.  xxi., 
debetis  ;  sed  qui  )najor  est  in  vohis,  id  est  ""■ 
aliquo  dono  Dei  eminentior,  utpote  nobi- 
lior,  sapientior  aut  virtuosior,  fiat  sicut 
junior  *,  id  est,  se  ipsum  valde  humiliet  et  •  minoi- 
modicum  reputet,  considerando  se  qiioad 
ea  in  quibus  est  defectuosus,  et  junioribus 
similis  aut  imperfectior  eis ;  dona  quo- 
que  quse  habet,  Deo  humiliter  adscriben- 
do,  non  se  inde  inaniter  extollendo.  Bt 
qui  prcrcessor  est,  id  est,  qui  alios  antece- 
dit  auctoritate,  prudentia  aut  virtute,  fiat 
sicut  ministrator,  id  est,  per  caritatem  et 
humilitatem  serviat  inferioribus.  Unde  in 
Ecclesiastico  scriptum  est  :  Quanto  major  eccu.  m, 
es,  humilia  te  iu  omnibus.  Hujus  autem  ■"■ 
documenti  prsebuit  Christus  se  exemplum, 
subdendo  :  Nam  quis  major  est,  id  est  di-  Luc.  \%u, 
gnior,  qui  recumbit,  id  est,  qiii  sedet  ad  -'■ 
mensain  aut  quiescit  in  cathedra,  an  gui 
ministrat  taliter  recumbenti  ?  Nonne  cjui 
recu m bi t  ?  Qua.s\  dicat  :  Utique.  Nam  in 
quantum  recumbeus  et  ministrationem  ab 
alio  sumens,  est  inajor.  Similiter  qui  ini- 
nistral,  in  quantum  ministrans,  exstat  in- 
ferior  :  loquendo  de  ministerio  indigentiaj 
ac  servilitatis  proprie  dictae,  non  de  mini- 
sterio  praelationis,  quo  Pontifex  summus 
ceterique  episcopi  ac  prslati  dicuntur  ser- 
vi  fidelium.  Bgo  autem  in  medio  vestrum 
sum  sicut  qui  ministrat ,  id  est,  quamvis 
revera  sim  major  vobis,  tamen  in  tantum 
Iiiimilio  me,  quod  vobis  deservio  :  nain  et 
pedes  vestros  nunc  lavi,  et  in  isto  debetis 
me  imitari. 

Ecce  ex  his  docemiir  omnem  ambitio- 
nem  odire  ac  devitare,  et  malle  subesse 
et  obedire,  quam  prseesse  sive  jubere. 
Pra>sumptuosum  namque  et  stultum  est, 


4i8 


PASSIO    I).  N.  JKSf    CHRISTl   JUXTA    IV    KVANGEUSTAS. 


AIIT.    V 


se  ipsum  ad  prffsideiulum  ingerere,  pr»- 
sertiin  in  spirituali  rcgimiiie,  et  sigiium 
quod  homo  non  timeat  jiidieium  Dei,  qui 
.9(1;).  VI,  c.  faciet  judicium  durissiiniim  in  his  qui 
prffsunt.  Atquc  ut  sanctus  ait  Grcgorius, 
numerari  culpse  non  queunl  quse  ex  ainbi- 
tione  nascuntur ;  el  quem  nunc  deleetat 
esse  judicem  hominum,  postea  non  dele- 
ctabit  videre  judicein  Deum.  Hinc  rursus 
dicit  Gregorius  :  Quoties  hominibus  prfe- 
esse  affecto,  tolies  Deum  ineum  pneire 
desidero  ;  et  unusquisque  pr;esidens  toties 
ad  aposlasise  criinen  deiabitur,  quoties  iu 
se  ipso  lionorari  conalur,  aut  in  lionore 
sibi  exhibito  delectatur.  Consideret  ergo 
unusquisque  quod  non  sufficiat  ad  regen* 
duin  se  ipsuin,  el  quod  nihil  in  inuiido 
periculosius  sit  quam  curam  habere  ani- 
marum.  Hinc  quoque  ait  Chrysostomus  : 
Principes  mundi  ideo  fiunt,ut  dominentur 
subditis  suis ;  principes  autein  Ecclesise, 
ut  serviant  sibi  commissis,  et  ut  proprias 
utilitates  postponant,  quatenus  subdiloruin 
utilitates  procurent,  iino  nec  mori  recu- 
sent  pro  illorum  salute.  Primatum  saecu- 
larem  appetere,  etsi  ratio  non  est,  tainen 
causa  aliquando  esl.  Principatum  autein 
Ecclesiae  concupiscere,  nec  ratio  est,  ne- 
que  causa  :  quia  nec  justum,  nec  utile  est. 
Quis  enim  sapiens  velit  se  subjicere  servi- 
tuti  et  tanto  pericuio,  nisi  forte  qui  non 
credit  Dei  judicium,  vel  qui  Deum  non 
nietuit  impios  puniturum  ?  Unde  denuo 
scribit  Chrysostomus  :  Quicumque  cupit 
primatum  ccelestem,  primo  sequatur  hu- 
militatem  terrestrem  ;  qui  autem  deside- 
raverit  primatum  in  terra,  inveniet  confu- 
sionem  in  coelo ;  primatus  fugientem  se 
desiderat,  desiderantem  se  horret.  Ecce  ex 
his  constat,  quod  etiam  periculosum  sit 
sfficularem  appetere  dignilatem,  officium 
aut  primatum  :  quia  nec  illo  priraatu  aut 
officio  dignus  est,  nisi  qui  vere  prudens 
ac  virtuosus  exsistit. 

Deinde  Christus  commendavit  Apostolo- 

rum   suorum  fidelitatem  atque  constanti- 

Lm.  XXII,  ain  quas  habuerunt  liucusque.  T  o.s  autem, 

*'•  Apostoli,et  principales  discipuli  mei,es//A- 


S.  ijui  pcrmansistis  mevwii  iii  tcntat ionibus 
meis,   id   est   in    persecutionibus  quas   a 
Judffiis  sustinui.  Unde  et  Thomas  ante  hsec 
eondiscipulis  dixit  :  Eainus  et  nos,  et  mo-  Jo^mn.xt, 
riamur  cuin  illo.  Et  quaudo  Christus  dixit   ''' 
luec  vcrba  in  Coena,Judas  proditor  exierat. 

Et  cgo  dispono  vobis  regnum,  id  est,   Lm.  \\u. 
pro  mercede  tanta'  fidelitatis  et  aliorum  "" 
meritorum  vestrorum,  dare  iutendo  vobis 
locum  et  gloriam  in  regno  coelesti.  Unde 
nt  apud  Joannem  legitur  in  sermone  post 
Co?nain,  dixit  :  \'ado  parare  vobis  locum,  jo<»»i.x.v, 

B  et  iterum  veniam  et  assumam  vos  ad  me  "'  '• 
ipsuin.  Sicul  di.sposuit  milii  Patcr,  id  est, 
sicut  Pater  a»ternus  pra>paravit  mihi  se- 
eundum  meam  humanitatem  esse  in  regno 
ccelesti  :  non  sine  pra?cedentibus  tribula- 
tionibus  inultis,  quia  oportuit  pati  Chri-  z.i(f. xxiv, 
stum,  et  ita  intrare  in  gloriam  suam.  Ut  -'';... 

'  "  Ib\d.  XXII, 

edatis  et  bibatis  super  mensam  meam  in  30. 
rcgno   meo,   id   est,   in   ccelesti   paradiso 
reficiamini  beatifica  visione  divinse  essen- 
tiae,  atque  ffternaj  et  increatai  suavitatis 
fruitione,  secura  quoque  et  perpetua  pos- 

C  sessione  hereditatis  supernse^non  corporeo 
cibo  aut  potu,  sed  spirituali  :  quse  per 
corporalia  metaphorice  designantur,  quia 
a  rudibus  aliter  capi  non  qucunt.  Et  sede- 
atis  super  tJironos,  id  est,  in  judiciaria 
potestate  collocemini  ac  loco  judiciali,y?<- 
dica-ntes  duodecini  tribus  Isracl,  id  est 
homines  universos,  qui  in  finali  judicio 
judicabuntur.  Quoruin  judices  erunt  Apo- 
stoli,  et  viri  perfecti  apostolicam  sanctita- 
tem  secuti  :  non  proferendo  sententiam, 
quae  a  solo  Christo  est  proferenda ;  sed 

D  judicabunt  assessoria  dignitate,  tanquam 
amici  et  secrelarii  Judicis  summi.  Denique 
istum  houorem  et  praemium  istud  acci- 
dentale  promisit  Salvator  etiam  ante  hanc 
Ccenain  Apostolis,  quando  Petrus  dixit  ad 
euin  :  Ecce  nos  reliquimus  omnia,  et  se-  Matih.\n, 
cuti  sumus  te,  quid  ergo  erit  nobis  ?        -'• 

Sed  ne  sancti  Apostoli  ex  hac  sua  com- 
mendatione  extollerentur,  aut  periculosa 
securitate  resolverentur  et  fierent  negli- 
gentes,  Christus  mox  praMiuntiat  eis  prse-    , 

.        .  ,  ^  Lmc.  XX[I, 

lium   tentationis    quod   eis   instabat.  Ait  31. 


■■?    [ 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI  JUXT.i   IV   EV.\NGELISTAS. 


ART.   V 


449 


autem  Bominus  Jesus  Simoni,  videlicet  A 
Pctro,  qui  a  tempore  suce  circumcisionis 

/oann  i,4i.  vocatus  est  Simon,  sed  a  Christo  voca- 
tus  est  Cephas  ac  Petrus  :  Simo»,  ec-ce 
Sataiias,  id  est  dial:»olus,  qui  omni  adver- 
satur  virtuti,  et  cunctis  Uei  ministris  re- 
pugnat  (satanas  enim  interpretatur  ad- 
versarius),  cxpetivit  vos,  id  est,  licentiam 
petiit  impugnandi  vos  Apostolos  :  quo- 
niam  sine  permissione  ac  licentia  Dei  et 
angelorum  sanctorum  non  potest  homines 
impugnare.  Vel,  «  expetivit  vos  »,  hoc  est, 
exquisite  et  avide  qusesivit  vos  ad  sub-  B 
vertendum  ex  sua  invidia  atque  mali- 
tia  ;  ut  cribraret  sicut  triticum,  id  est, 
tentationis  suse  agitatione  ac  impelu  con- 
cuteret,  et  extra  statum  gratia?  projiceret 
vos  :  quemadmodum  frumenta  concutiun- 
tur  in  cribro,  ut  pura  grana  seu  farina 
egrediatur  et  conservetur,et  furfur  seu  pa- 
lea  maneat  in  cribro.  Sic  sanctis  Apostolis 
evadentibus  ac  superanlibus  tcntamenta 
diaboli,  proditor  ejus  remansit  in  cribro 
tentationis.  Hanc  tentationem  Apostoio- 
rum  Christus  prsedixit  specialiter  Petro,  C 
tanquam  futuro  pastori  Ecclesice:quoniam 
ad  pastores  spectat  esse  bene  provisos  et 
cautos  adversus  tentatorum  insidias,  et 
aiios  super  hoc  admonere ;  et  item  ad  tem- 
perandum  S.  Petri  audaciam,  ne  pra?  cete- 
ris  de  viribus  suis  incaute  praesumeret ; 
tertio,  ut  tam  Petrus  quam  aiii  diligentius 
se  armarent  armatura  virtutum  contra  bel- 
la  tentationum  instantium. 
r.vc.  xjii,      J^go  autem  rogavi  pro  te,  ut  non  defi- 

'-•  ciat  fides  tua.  Quare  magister  bonus   et 

pastor  fidelis  non  dixit,  Ego  rogavi  pro  D 
vobis,  ut  non  deficiat  fides  vestra?  Aut 
numquid  pro  solo  Petro  rogavit?  Et  re- 
spondendum,  quod  utique  specialiter  ro- 
gavit  tam  pro  persona  Petri,  quam  pro 
ejus  Ecclesia,  puta  Romana.  Primo,  quo- 
niam  Christus  scivit  B.  Petrum  ceteris  Apo- 
stolis,  de  quibus  loquebatur,  gravius  esse 
casurum  per  trinam  veritatis  negationem  : 
ideo  magis  necessarium  fuit  Petro  oratio- 
nis  Ghristi  auxilium.  Secundo,  quia  Petrus 
futurus  mox  erat  prcesul  totius  Ecclesia;, 

T.  31. 


et  generab's  ac  plenus  Christi  vicarius  su- 
per  universos  fideles  :  ideo  Dominus  Jesus 
specialiter  fuit  pro  Petro  sollicitus,  et  ma- 
jor  fortitudo  in  fide  ac  gratia  copiosior 
fuerunt  necessari»  Petro.  Tertio,  quoniam 
Christus  decrevit  Ecclesiam  Petri  speciali- 
ter  conservare  in  fidei  sinceritate,  defi- 
cientibus  aliorum  Apostolorum  Ecclesiis. 
Rogavit  ergo  Christus  pro  Petro,  ut  fides 
ejus  nec  in  toto  nec  diu  deficeret,  nec 
ipsa  Romana  Ecclesia  a  fide  corrueret, 
quamvis  ipse  Petrus  ad  modicum  tempus 
dubitativus  fuit  in  fide. 

Et  tu  aliquando  conversus,  confirma 
fratres  tuos,  id  est,  quando  suscepto  Spi- 
ritu  Sancto  fueris  plene  conversus  ad 
Deum  ac  confirmatus  in  gratia,  corrobora 
proximos  tuos  tuo  regimini  committendos, 
in  fide  et  omni  virtute,per  verba  et  exem- 
pla  atque  miracula.  Quasi  dicat  Salvator  : 
Tunc  memor  sis  pietatis  et  gratiae  desuper 
libi  concessse  ;  et  sicut  Deus  fecit  miseri- 
cordiam  tecum,  ita  fac  cum  proximis  tuis, 
atque  ex  propria;  infirmitatis  ac  ruina? 
experientia,  disce  aliis  misereri  ac  subve- 
nire.Porro  quam  fideliter  electissimus  iste 
Petrus  hoc  fecerit,  in  Actibus  Apostolo- 
rum  describitur;  et  ipse  Petrus  in  prima 
sua  Canonica  hortatur  cunctos  ad  istud 
agendum,  dicendo  :  Unusquisque  sicut  ac-  \Petr.w, 
cepit  gratiam,  in  alterutrum  illam  admi-  '"■ 
nistrantes,  sicut  boni  dispensatores  multi- 
formis  gratiee  Dei. 

Permittit  autem  Deus  suos  fideles  tenta- 
ri.  Primo,  quatenus  tentationibus  viriliter 
resistendo,  mereantur  a>ternaliter  coronari 
a  Deo  :  quia  ut  ait  apostolus  Paulus,  Non  ur™. n,5. 
coronatur  nisi  qui  legitime  certaverit.  Se- 
cundo,  ut  per  Jaborem  tentationis  merean- 
tur  etiam  in  praesenti  degustationem  in- 
ternae  quietis  ac  divinee  consolationis,juxta 
illud  ad  Corinthios  :  Scitote  quoniam  sicut  \\Cor.\,i. 
socii  passionum  estis,  sic  eritis  et  conso- 
lationis.  Ideo  Propheta  gratias   agit  Deo, 
inquiens  :  Secundum  multitudinem  dolo-  Ps.xan^ig. 
runi  meorum  in  corde  meo,  consolationes 
tua?  Ifftificaverunt  animam  meam.  Tertio, 
quatenus  ex  tentationum  et  adversitatum 

29 


450 


PASSIO   D.  N.  JESU  CHRISTI   JUXTA   IV   EVANCELISTAS. 


ART.   V 


Mallh.  II 

as. 


JxxiT,9,10 


33 


angustia  et  pressura  excitentur  et  assue- 
scant  ad  Deuin  confugcre,  cjusquc  opcni 
requirere,  alque  in  eo  duuila.xat  sperarc. 
Unde  in  Mattliaeo  ait  Saivalor  :  Venite  ad 
ine.  onines  qui  laboratis  ct  oncrati  cstis.cl 
ego  reficiam  vos.  Quarto,  ul  e.\  tentationis 
impulsu  experiantur  propriam  fragilita- 
tcm,  et  liumilicnt  sc  ipsos.  (Jiiinto.  ul  cx 
tentaliouis  conflictu  cautiorcs  rcddantur, 
et  magis  experti  alque  periti  ad  consulen- 
dum  suis  proximis  dum  lcntanlur.  Uude 
in  Ecclesiaslieo  liabclur  :  Qui  non  est  ten- 
talus,  quid  scit?  Vir  in  multis  expertus, 
eogitabit  multa  ;  qui  autem  non  est  exper- 
tus,  pauca  recoguoscil.  Sexto,  ne  vana 
securitate  et  torpore  ac  negligentia  resol- 
vantur.  Sunt  et  alise  multfe  causae,  videli- 
cet  :  ut  aliis  compati  discant,et  resistendo 
in  gratia  crescant,ac  pra-valendo  ponantur 
proximis    in    exemplum,   quemadmodum 

ro6.li,  12.  Job  et  Tobias. 

Luc.  sjM,  Qui,  videlicet  Petrus,  dixit  ei :  Bomine, 
tccum  paratus  sum  et  in  carcerem  et  in 
mortem  ire.  Quasi  dicat  :  Non  est  milii 
periculum  propter  tentationem  quae  im- 
minet,  nec  propter  hanc  timeo,  quia  para- 
tus  sum  tecum  quamcumque  persecutio- 
nem,  imo  et  mortem  pali.  Hoc  Petrus  dixit 
incaute,  non  pensaudo  fragilitatcm  Imma- 
nam;  et  tamen  quando  heec  dixit,  sic  sen- 
sit,  et  putavit  se  non  posse  ab  hac  volun- 
tate  deficere.  Ideo  dicit  Giossa  :  Conscius 
Petrus  praesentis  affectus,et  nescius  futuri 
casus,  non  credidit  se  a  suo  proposito  et 

md.  34.  affectu  posse  corrucre.  At  ille,  vidclicet 
Jesus,  dixit  :  Dico  tibi,  Petre,  non  canta- 
bit,  id  est,  cantum  suum  non  compiebit, 
kodie,  id  est  in  hac  noctc  (quje  est  pars 
diei  naturalis,  qui  continet  spatium  vigin- 
ti  quatuor  horarum;dies  aulem  arlificialis 
est  latio  solis  super  nostrum  horizontem), 
gallus,  donec  ter  abueges  nosse  me,  id  est, 
ter  me  negabis  saltem  ore,  etsi  non  corde. 
Petrus  etenim  semel  negavit  Christum,  et 
lioc  in  domo  Annae,  aute  primum  gallorum 
cantum ;  deinde  negavit  eum  bis  aute  can- 


A  bis  vocem  dederit.  ter  me  es  negalurus. — 
Advertcndum  pnctcrca,  juxta  ca  quae  scri- 
pta  sunl  in  Luca  ct  Joanne,  sequeudo  or- 
dinem  narrationis,  videri  quod  Chrislus 
pr.Tdixerit  Pelro  hanc  trinam  negationeni 
antc  egressum  dc  loco  Ccenae ;  sed  juxla 
ordinem  narrationis  Malthaei  et  Marci.  ap- 
parct  quod  posl  cgrcssum  de  illo  cu'naculo 
istud  pra'dixcril  Pelro.  Idcirco  vidclur  di- 
cendum,  quod  vel  bis  praedixit  hoc  Petro, 
vel  in  descriptione  hujus  historiae  non  ser- 
vatur  ordo  rci  gcsUe,  quemadmodum  nec 

B  alibi  saepius  in  Scripturis. 

E/  diccit  eis  :  Quando  misi  vos  sine  sac-   luc.  xvn, 
cnto  et  pera  et  calceament is,numquid  ali-   °''*'' 
guid  defuit  vobis  ?  At  illi  diaoerunt  :  Ni- 
liil.  Dominus  et  Salvator,  ante  suam  pas- 
sionem  el  publicam  persecutioncm,  misit 
Apostolos  ad  praedicandum  Judaeis,  et  jus-  /JW.x.s.i. 
sit  ul  non  porlarent  secum  sacculum,  hoc 
est  bursam  cum  pecuniis,  neque  peram,  id 
est  repositorium  ciborum,in  via:quoniam 
scivit  quod  lii  quibus  praedicaturi  erant, 
darent  eis  sufficientiam  victualium ;  sic- 

C  que  nil  de  necessariis  vit*  tunc  defuil  cis. 
Sed  post  suam  passionem,  durante  Judaeo- 
rum  persecutione  in  eos,  permisit  eis  por- 
lare  bursam  cum  pecunia  pro  necessariis 
emendis,  et  peram  cum  alimentis.  Unde 
subjungitur  : 

Dixit  ergo  eis:  Sed  nunc,qui  habet  sac- 
culum,  tollat,  id  est,  secum  portel ;  simili- 
ter  et  peram.  Et  qui  non  habet  pecuniam, 
vendat  tunicam  suarn,  hoc  est  vestimen- 
tum  seu  aliud  quodcumque  sibi  salis  ne- 
cessarium,  et  emat  gladium.  Hoc  ad  lit- 

D  leram    intelligendum    vidctur    de  gladio 

corporali,  quia  subjungitur  :  At  ilJi  dixc-  md.%nu, 
runt  :  Domine,  ecce  duo  gladii  hic.   At  '*• 
ille  dixit  eis  :  Satis  est.  Sed  quaestio  ori- 
tur,  cur  Dominus  voluit  discipulos   suos 
habere  tunc  gladium   materialem,  quum 
reprehenderit  Pctrum  dc  extractione  usu-    Matth. 
que  gladii.  Respondetur,  quod  voluit  eos""^''^-- 


liabere  gladios  duos,  ad  ostendendum 


pro- 


priam  patientiam  et  illorum  fidelitatem  : 


Afarc.  XIV, 
30. 


tum  galli  secundum,  ut  in  Marco  apertius      quorum  utrumque  patuit  per  hoc,  quod 
legitur  :  In  hac  nocte,  priusquam  gallus      dum  Judaei  corruerunt  retrorsum  in  ter-  6"io,Ti 


yoa;»i.xvui, 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHUISTl   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   VI 


451 


ram,  et  Apostoli  vellent  eos  percutere  gla-  A 
dio,  non  permisit.  Insuper  propter  mysti- 
eam  rationem  voluit  gladios  duos  adesse, 
ad  praefigurandum  videlicet  quod  Ecclesia 
sua  duplici  gladio  esset  regenda,  utpote 
spirituali,  qui  est  ecclesiastica  auctoritas 
seu  censura,  et  gladio  corporali  per  reges 
et  principes  saeculares.  Vel  duplici  gladio 
spirituaIi,lioc  est,  jure  canonico  et  jurc  ci- 
vili.De  hoc  duplici  gladio  plenius  scribunt 
Hugo  in  libro  de  Sacramentis,  et  Alexan- 
der  de  Hales  super  tertium  Sententiaruni. 
Luc.  XXII,  Bico  enim  vobis,  quoniam  adhuc  hoc  B 
''•  (/uod  scriptum  est  de  me   apud   Isaiam, 

oportet  impleri  in  me  :  Et  cum  imquts 
deputatus  est.  Sic  enim  Isaias  prophetavit 
/s.  Liu,  12.  de  Christo  :  Tradidit  in  mortein  animam 


suam,et  cum  sceleratis  reputatus  est.Nam 

Christus  inter  latrones  suspensus  est ;  et 

de  co  dixerunt  Judaei  coram  Pilato  :   Si  Joann.wm, 

non  esset  hie  maIefactor,non  tibi  tradidis-  ^" 

semus  eum.  Etenim  ea  quw  sunt  de  me, 

fincm  /ta/jent,\d  est,cilo  jam  implebuntur 

et  finem  accipient  ea  quae  de  mea  passio- 

nc  siint  prophelata,  et  tertio  dic  immorla- 

iis,  impassibilis  ct  glorificatiis  rcsurgam. 

At  illi  dixerunt  :  Domine,  ecce  duo  £„(..  xx„_ 
r/tadii  hic  sunt.  Et  secundum  Chrysosto-  ^*- 
mum,  erant  duo  magni  cultelli  quibus 
utebantur  Apostoli  in  prsparatione  agni 
paschalis  aut  piscium  mactatione.  At  ille 
dixit  eis  :  Satis  est,  id  est,  gladii  duo 
sufficiunt  ad  agendum  el  designandum  ea 
propter  qu£e  volo  gladios  vos  habere. 


ARTICULUS  VI 

DE    EGRESSU    DOMINI   AD   MONTEM   OLIVETI,   DE   TRISTITIA    AC    PAVORE    EJUS, 
DE    OHATIONE    QUOQUE   EJUS   ET  AGONE. 


Malth. 
XXVI,  30. 


E 


T  hymno  dicto,  id  est  gratiis  persolu- 
tis  post  consummationem  convivii. 
Per  quod  docemur,  quod  universi  fideles, 
facta  refectione,  debent  gratias  agere  Deo, 
sicut  et  benedicere  cibo  ante  comestionis 
exordium.  Denique  Christus  legitur  ter 
gratias  egisse  tempore  Coenffi  :  primo,  post 

c/.p.^s-D'.  esum  agni  paschalis,  ut  patuit  supra ;  se- 
cundo,  in  institutione  sacramenti  Eucha- 
ristiae,  hoc  est  in  consecratione  corporis 
et  sanguinis  sui ;  tertio,  in  fine  convivii. 

Lm.  XXII,  Exierunt  in  montem  Oliveti,  secundum 
consuetudinein  suain,  quia  per  locum  il- 
lum  solebat  Jesus  in  Bethaniam  ire,  et  in 
ipso  monte,  vel  horto  monti  vicino,  con- 
suevit  nocturnis  temporibus  orationi  va- 
care.  Iverunt  autem  Jesus  et  Apostoli  se- 
cum  gregatim,  ut  legitur,  sicut  pergit 
gallina  inter  pullos.  Christus  namque  ma- 
gister  totius  virtutis,  medium  semper  ele- 
git.  ^'on  ergo  iverunt  directe  processiona- 


3!1. 


C  liter.  Et  exeundo  de  coenaculo,  continuavit 
Dominus  Jesus  per  viam  sermonem  illum 
pulcherrimum  quem  inchoavit  in  Coena  : 
quem  sermonem  describit  Joannes. 

Tunc  dicit  illis  Jesus  :  Omnes  vos  scan-     Maiih. 
datnm  patiemini  in  me  in  ista  nocte,  jd '"'^■'.  3i. 
est,  peccabitis,  ex  timore  humano  a  me 
fugiendo.  Scriptum  est  enim  in  Zacharia  : 
Percutiam  pastorem,   id    est,    Christum,  z„cii.xm, 
qui  est  pastor  bonus,  capi  et  male  tractari  '• 

^  '  Joann.  x, 

permittam,  et  dispergentur  oves  gregis,  i\,u. 
id  est,  Apostoli,  qui  sunt  oves  gregis  et 
D  ovilis  dominici,  diffugient.  In  Zacharia  au- 
tem  sic  legitur  :  Percute  pastorem.  Sed 
sensus  redit  in  idem.  Illa  tamen  prophetia 
non  fuit  causa  ruinse  Aposlolorum,  scd 
potius  signum  et  argumentum. 

Sed  quia  ex  hac  Christi  praenuntiatione 
erant   Apostoli    maxime   contristati,   mox 
subdit  consolatoria  verba  :  Postquam  au-    Matth. 
tem  resurrexero,  prcvcedam  vos  in  Gali-  '^'■*''  '-• 


452 


PASSIO   D.  N.  .IF.Sl'   CHRISTI    JFXT.V    IV   EV.ANCELIST.VS.   —    .\RT.    VI 


Matth. 
XXVI,  33. 


Marc.  XIV 
30. 


Ibid.  31 
Matth. 
xxYi,  35. 


lceam,  id  est,  slatim  post  mortem  mcam 
resurgam,  et  quum  resurrexero,  cito  vobis 
apparcbo  in  Galilaea.in  montc  ibidem  sito: 
de  qua  provincia  ego  et  vos  pro  maxiiua 
parte  estis  oriundi,  et  indc  mc  estis  sccu- 
ti;  ideo  decct  ut  specialitcr  ibi  vobis  appa- 
ream.  Attaincn  in  Jcrusaicm  in  coenaculo 
apparuit  cis  prius  quarn  in  (lalilaea ;  scd 
de  apparitione  in  Galiltca  1'acit  speciaiitcr 
mentioneni,  propter  causam  prafatam. 

Re.s2)ondens  autetn  Petnts,ait  iJIi:Etsi 
omnes,  sciiicet  Apostoli,  pra^tcr  me,  scan- 
dalizati  fuerint  in  te,  te  relinquendo  et 
in  te  peccando,  ego  nunqnani  scandali- 
sabor.  Non  e.\  adulatione  aut  fictione  di- 
xit  hoc  Petrus,  imo  pro  tuuc  sic  intendc- 
bat  :  idcirco  non  menticlialur  formalilcr, 
sed  materialiler  tantuni,  quouiam  postea 
fccit  contrarium.Locutus  est  autem  Petrus 
tam  audacler,  ex  quadam  inconsiderationc 
propriffi  Iragilitatis,  scu  quadam  virium 
suarum  praesumptione,  et  ex  vehementia 
suae  affcctionis  ad  Christum.  Et  quoniam 
tantum  praesumpsit  de  constantia  sua  prae 
aliis  Apostolis,  justo  Dei  judicio  permissus 
est  gravius  scandalizari  ac  caderc  quam 
illi,  ut  ex  proprio  casu  ficret  cautior  atque 
humilior,  et  ad  compatiendum  consulen- 
dumque  aliis  peritior  ct  item  proclivior. 
Sed  quaeritur,  qualiter  Pctrus  ausus  fuit 
tam  absolule  contradiccre  verbis  Christi, 
quem  crcdidit  esse  Filiuin  Dei,  nec  posse 
mentiri.  Respondetur,  quod  forsan  putavit 
Christum  loqui  comminatorie,  non  affir- 
matorie.  Nec  ipse  Petrus  neque  Apostoli 
alii  debuerunt  ita  accipere  verba  Christi, 
quasi  ncquaquam  possent  scandalizatio- 
nem  illain  vitare,  alioqui  putasscnt  sc  ne- 
cessitatos  ad  peccandum ;  sed  debuerunt 
ca  intelligere  quasi  sub  conditione  prola- 
ta,  utpote,  quod  scandaiizaudi  essent,  nisi 
sc  debite  observarent:  prout  Antisiodoren- 
sis  plenius  scribit  in  Summa  sua. 

Et  ait  illi  Jesus  :  Amen  dico  tibi,  qiiia 

tu  hodie  in  nocte  hac,  priusquam  gallus 

vocem  bis  dederit,ter  me  es  negaturus.  Is- 

•  tud  in  arliculo  preecedenti  expositum  est. 

At  illc  amplius  loquebatur  :  Etsi  oportu- 


A  erit  me  mori  tccum,  non  te  negnbo.  Si- 
militer  et  omnes  discipuli,  id  est  reliqui 
decem  .\postoli  ibi  prsesentes,  dixerunt, 
qui  adhuc  crant  impcrfccti,  et  si  verba 
hujusmodi  protulissent  ex  huinili  confi- 
dentia  divini  auxilii,  forsan  pra^servati  fu- 
issent  a  culpa  fugae. 

Egressus  est  Jesus  de  Jcrusaleni  trans  joann.%\»\ 
torrentem  Cedron,  id  est  Cedrorum.  Nam  '' 
inter  Jerusalcm  et  montem  Oliveti,  in  quo 
crescebant  ct  stabant  olivae,  sita  fuit  vallis 
Josaphat  (in   qua  Josaphat  rcx  Juda  fuit 

B  sepultus  :  propter  quod  vallis  Josaphat  vo- 
cabatur),  et  pcr  vallcm  illam  currebat  tor- 
rens,  qui   diccbatur   torrens   Cedron   seu 
Cedrorum,quoniam  cedri,quae  sunt  arbores 
pulchrae  et  altae,  stabant  in  ripa  torrentis  ; 
atque  per  viain  illius  torrentis  Jesus  per- 
rexil.  Et  venit  cum  discipulis  in  villam     Matth. 
guw  dicitur  Gcthsemani,  et  iacuit  prope 'l''^''' ^'' ' 
montem  Oliveti,  ubi  erat  hortus  modicum  i. 
extra  villam   :  in  quem  introivit  ipse  et 
discipuli  cjus,  quoniam  liortus   ille   fuit 
locus  orationi  contemplalionique  aptus. 

C      Et  assumit  Petrum  et  Jacobum  et  Jo-  Marcwv, 
annem  secum,  qui  erant  ei  specialiter  fa-  '''■ 
miliares,  et  secum  fucrunt  in  camcra  in  ibui.\\3T; 
qua  suscitavit  filiam  Jairi  arcliisynagogi, '"' '" 
et  in  monte  Thabor  quando  fuit  transfi- 
guratus.  Petruin  namque  voluit  ordinare 
pastorem   totius   universalis  Ecclesiae,  ct 
Jacobum  Zebedaei  scivit  primo  esse  passu- 
rum  martyrium  inter  Apostolos,  Joannem 
autem   voluit   facere   summum   evangeli- 
stam,  et  suae  dignissimae  Matris  custodem. 
Et  ccepit  contristari  et   moestus  esse,  et    Matth. 

D  pavere  ct  twdere.  Notanter  dicunt  Evangc-  ^Man''^^ 
listae,  quod  «  coepit  conlristari  et  mcestus  ^^. 
esse»,etc.,quoniam  passiones  istae  fuerunt 
in  eo  ex  praevio  rationis  judicio,  ita  quod 
potestative  ac  libere  propter  rationabiles 
causas  assumpsil  eas.  Priino,  ad  ostenden- 
dum  in  se  veritatem  humame  naturae,  ad 
destruendum  errores  haereticorum  quos 
scivit  futuros,  videlicet  Manichaeorum  et 
Marcionitarum,  qui  dixerunt  eum  assum- 
psisse  corpus  phantasticum  et  non  verum. 
Secundo,  ut  hanc  tristitiam  et  formidinem 


PASSIO    D.  N.  JESU    CHRISTI   JLXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   VI 


4o3 


propter  nos  sustinendo,  mereretur  nobis  A 
gratiam  copiosam  ac  virtutem  resistendi 
inordinatis  tristitiis,  doloribus  atque  timo- 
ribus  ac  tsediis,  et  refrenandi  hujuscemodi 
passiones.  Tertio,  ut  nos  finaliter  ab  om- 
nibus  talibus  passionibus  liberaret  :  quod 
electi  in  futura  beatitudine  consequentur, 
et  prfesertim  in  die  novissimo,  quando 
in  corpore  et  anima  glorificabuntur.  Quar- 
to,  pro  consolatione  justorum,  ne  scilicet 
desperatione  frangantur  aut  tcTdio  oppri- 
mantur,  si  interdum  se  senserint  prtefatis 
tristitiae  et  doloris,  terroris  ac  ta?dii  pas-  B 
sionibus  affici,  eo  quod  Christus  caput 
eorum  diguatus  cst  passiones  istas  spoiite 
assumere  ac  perferre  :  quse  tamen,  secuu- 
dum  Hieronymum.  fuerunt  in  Christo  ma- 
gis  propassiones  quain  passiones,  quia  ne- 
quaquam  impediebant  usum  rationis  aut 
actum  virtutis  in  Christo.  Quinto,  pro  no- 
stra  instructione.ut  discamus  compati  pro- 
ximis,  et  de  eorum  raalis  tristari  :  secun- 
dum  quod  Dominus  et  Salvator  tristitiam 
illam  assumpsit  ac  pertulit,  non  solum 
propter  acerbissiinas  afflictiones  et  ama-  C 
rissimam  mortem  sibi  mo.x  imminentes, 
sed  propter  casum  discipulorum  suorum 
et  infelicissimi  Jud»  feteniain  damnatio- 
nem,et  propter  finalem  Juda?orum  obdura- 
tionem  ac  derelietionem  ;  et  quia  pra?vidit 
quod  major  pars  generis  huinani  deberet 
sufe  dolorosissimse  passioni  esse  ingrata. 
nec  consequi  fructum  ejus,  imo  quod  plu- 
rimi  occasione  suae  passionis  debereiit  ex 
sua  ingratitudine  gravius  condeinnari. 

Itaque,  sicut  Thomas  scribit  super  ter- 
tium  Sententiarum.et  in  tertia  parte  Suin-  D 
m»  su£e,  quintadecima  qua-stione,  aliter 
fuerunt  passiones  istee  in  Christo  quam 
in  nobis.  Primo,  quantum  ad  carum  obje- 
ctum  :  quia  in  nobis  ad  illicita  stepe  ino- 
ventur,  in  Christo  nunquam  movebantur 
nisi  ad  licita.  Secundo,  quia  in  nobis  fre- 
quenter  preeveniunt  rationis  judicium.  sed 
nunquam  in  Christo.  Tertio.  quia  in  nobis 
iiiultoties  impediunt,  perturbant  alque  ob- 
tenebrant  rationem,  et  sibi  alliciunt  eam  ; 
nunquam  autem  in  Christo,  sed  in  eo  fue- 


riint  tantum  et  taliter  et  tamdiu,  quantum 
et  qualiter  et  quaradiu  voluit  ipse  et  ratio 
sua  prffcepit,  quoniam  tota  pars  sensitiva 
fuit  in  Christo  rationi  plene  ac  summe 
subjecta. 

Prwterea  de  ista  materia  scribit  Bo- 
naventura  super  tertium  Sententiarum  : 
Triplex  est  tristitia.  Una  qua>  est  praeter 
rationis  imperium,  ut  est  priinus  motus 
tristitiae,  et  passio  tristitise  pure  naturaiis  : 
qua^  non  fuit  in  Christo,  quoniam  nulla  mo- 
tio  passionis  praevenit  in  eo  rationis  judi- 
cium  sive  imperium.  Alia  est  tristitia,  qua3 
est  contra  rectte  rationis  judicium,qu8e  est 
vitiosa  et  imraoderata  tristitia  :  qucC  ne- 
quaquam  fuit  in  Salvalore.  Unde  et  Sa- 
loinon  loquitur  :  Non  contristabit  justum  Prov.  xn, 
quidquid  ei  acciderit.  De  hac  duplici  tri-  "'■ 
stitia  praedixit  Isaias  de  Filio  Dei  :  Xon  is.  xlh,  4. 
erit  tristis  neque  turbulentus.  Tertia  est 
tristitia  ordinata,  rationi  subjecta,  dum 
quis  tristatur  ratione  suadente  atque  di- 
ctante  ipsum  debere  tantum  ac  taliter 
contristari :  et  talis  fuit  in  Christo  tristitia, 
prfesertim  de  malo  culpic  alioruin.  Unde 
et  in  Marco  legitur  :  Contristatus  est  Jesus  Aiaix.m,s. 
super  caecitate  cordis  eorum.  Haec  quippe 
tristitia  ex  caritate  procedit.  Quemadmo- 
dum  enim  debemus  de  bonis  actibus  pro- 
ximorum  gaudere,  ita  debemus  de  eorum 
peccatis  tristari.  Potest  etiam  tristitia  esse 
de  inalo  poena>. 

De  timore  quoque,  secundum  Alexan- 
druin  de  Hales  et  Bonaventuram,  est  di- 
stinguendum.  Nam  quidam  est  timor  gra- 
tuitus  :  qui  est  triplex.  Unus  est  timor 
filialis  ac  reverentialis.Qui  fuit  in  Christo, 
sicut  Isaias  prtedixit  :  Replebit  eum  spi-  /s.  xi,  3. 
ritus  timoris  Domini.  Non  tamen  fuit  in 
Christo  timor  iste  secundiim  qtiod  respi- 
cit  malum  cuIpie(quoniain  Christus  certus 
fuit  se  non  posse  peccare),  sed  prout  re- 
spicit  bonum  admirationis  ac  reverentiae, 
quemadinodum  angeli  sancti  dicuntur  Deo 
adsistere  cum  tiinore.  Alius  est  timor  ini- 
tialis  ;  tertius.  servilis.  —  Secuudus  est  ti- 
mor  libidinosus.  videlicet  humanus  atque 
inundanus  :  quem  constat  noii  fuisse  iu 


4o4 


PASSIO   D.  N.  JESl'    CHUISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS.   —   ART.    VI 


Matlh.  X 
28. 


Prov. 


Matih. 
XXVI,  .38. 


Christo.  Do  qiio  ipse  praccepitiNolite  time- 
re  eos  qui  eorpus  oceidunt.  Et  Saloniou  : 
Justus  (inquit)  quasi  leo  confiileiis,  absque 
ferroro  orit.  —  Tertius  osl  tiinor  naluralis: 
qui  triple.x  esl.  Priunis  est  sensitivi  appe- 
tilus  rationein  pr;pvenientis  :  qui  uon  luil 
in  Christo,  eadein  ratione  qua  nec  tristilia 
quse  est  prseter  rationeni.  Secundus  est 
sensitivi  appetilus  ralionem  subvertentis  : 
qui  in  Christo  nullatenus  fuil.  Terlius  est 
timor  ex  ratione  assumptus  :  qui  ruil  in 
Christo. 

Fuit  quoque  in  Chrislo  dolor  corporalis 
exterior,  et  ilem  dolor  animalis  interior, 
et  eliam  dolor  partis  intejlectivsp.  Et  unus- 
quisque  doloruin  istorum  maximus  fuit 
in  Doinino,  qui  in  oinnibus  membris  cor- 
poris  ac  singulis  viribus  animje  patieba- 
tur,  prout  declarabitur  infra.  Iterum  fuit 
in  Domino  dolor  passionis  et  dolor  com- 
passionis.  Sed  quis  horum  dolorum  major 
in  60  exstiterit,  inferius  ostendetur. 

Dixit  ergo  Salvator  :  Tristis  est  anima 
mea,  id  est  ego  ipse  secundum  naturam 
assumptam,  sumendo  partem  (videlicet 
animam)  pro  toto,  usque  ad  mortem,  id 
est,vehementissime  tristis  sum:juxla  mo- 
rem  loquendi  quo  aliquid  dicitur  maxi- 
me  esse  pcenale,  dum  dicimus  illud  esse 
pcenosum  usque  ad  mortem.  Quemadmo- 
dum  enim  Filius  Dei  assumpsit  praefatam 
tristitiam  propter  causas  praehabitas,  ila 
assumpsit  tristitiain  inaximam,  sicut  cl 
amarissimam  mortem,  ut  per  hoc  nobis 
promereretur  abundantiorem  virtutem  ac 
gratiam.  Potest  eliam  sic  exponi  :  «  Tristis 
est  anima  mea  usque  ad  mortem  »  inclu- 
sive,  id  est,  tristilia  isla  durabit  quousque 
in  cruce  spiritum  Iradam.  Sicque  Origenes 
exponit.  Sed  advertendum,  quod  tristilia 
quam  Christus  assumpsit  propter  acerbi- 
tatem  poenarum  et  inortis  quas  protinus 
erat  passurus,  non  duravit  in  eo  hoc  mo- 
do  :  imo  tristitiam  illam  potestative  remo- 
vit  a  se,  quando  post  trinam  orationem 
sanguinisque  sudorem,  obviam  ivit  adver- 
sariis  suis.  Trislabatur  autem  etiam  pro- 
pter  gravissimam  afflictionem  su8e  carissi- 


A  ma?  Matris  ot  discipulorum  ac  discipularum 
suaruin,  iiiio  et  omnium  martyrum  et  ele- 
etoriiin  suorum.quibus  omnibiis  vehemeii- 
lor  eondoluil,  intuendo  ac  considerando 
qnaj  et  quanta  erant  passuri  pro  eo  :  ct  ta- 
lis  Irislilia  mansit  in  Domino  usque  ad 
inorlem. 

Sustinete  hic,  id  est,  hoc  in  loco  me 
exspectate,  patientiamque  habete,  ct  vigi- 
latc  mecum,  id  est,  caritatem  et  fidelita- 
tem  vestram  ad  me  ostendite,  in  hac  hora 
cominunicando    tribulationibus    meis,   et 

B  adsistendo  eompatiendoque  mihi  in  tanta 
angustia,  sicut  decet  discipulos  et  amicos. 
0  quam  grave  et  desolatorium  erat,  tam 
duleissimum  Dominum  videre  tam  trislem 
et  angiistiatum,  qui  alios  semper  consue- 
vit  tam  constanter  atque  suaviter  consola- 
ri  !  Imo  legitur,  et  in  revelatione  quadam 
S.  BrigittfP  recitatur,  quod  Dominus  Jesus 
erat  tam  pulcher,  delectabilis  et  jucundus 
iii  adspectu,  verbis  ac  moribus,  quod  mul- 
ti,  prffsertim  dosolati  ac  mcesti,  frequen- 
ter  dixerunt  :  Eamus  et  videamus  Jesum 

C  Marise  filium,  quatenus  ex  ejus  intuitu 
consolemur. 

7i7  proffressus  pusi/tum,  avulsus  est  ah     Mmth. 
eis.  tribus  pra^dictis  Apostolis,  r/ua>7tum  i,,/,^'^,]^ 
jactus  cst  lapidis,  recedens  ab  illis    per  *'• 
spatium  tautum;  et  per  id  quod  ait,«avul- 
sus  est  ab  eis  »,  insinuare  videtur  quod 
Apostoli  isti  cupiebant  cum  eo  transire, 
sed  ipse  se  avellebat  ab  illis.  Sic  autem 
retraxit  se  ab  illis,  non  quod  ex  illorum     . 
consortio  poterat.ejus  attentio  miniii  aut 
devotio  iinpediri,   sed    ad    dandum   nobis 

D  documcntum  atque  exemplum,  hoc  est, 
ut  doceat  nos  quod  oratio  debeat  esse  se- 
creta,  ut  Christi  exemplo  confugiamus  ad 
lociim  secretum  et  quietum  tempore  ora- 
tionis,  quaiitum  nobis  possibile  est.  Unde 
ait  Malllireus  :  Tu  autem  quum  oraveris,  Muith.w, 
intra  iii  cubiculum  tuuni,  et  ora  Patrem 
tuum  in  abscondito.  Verumtamen  quaedam 
sunt  orationes  quas  oportet  facere  in  loco 
communi,  videlicet  in  materiali  ecclesia  /i,ui.x\\<, 
et  publice  coram  plebe.  ^■*  '■  ^'"''^- 

Hl  jirociclit  tn  faciem  super  tcrram  ;  et  xxm,  41. 


i 

i 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JIXTA   IV   EVANGELISTAS.   —   ART.    VI 


435 


Morc.  XI " 
36. 


Joanii.xt 
41,12. 


Hebr 


positis  genibus,  orabat.  Primo  enini  pro-  A 
stravit  se  toto  corpore  eoram  Patre  seterno 
in  terram,  humiliando  se  maxime  coram 
ilio :  deinde  genua  flexit,  et  oravit  ut  si 
fieri  possef,  transiret  ab  eo  hora,  id  est 
amarissima  passio  hora  jam  imminentis, 
et  diait :  Abba,  quod  interpretatur  Pater, 
omnia  quibus  non  repugnat  ratio  entis, 
tibi  possibilia  sunt,  quum  sis  infinitce  po- 
tentise  (qufe  non  potest  in  tot  et  tanta, 
quin  quantum  in  se  est,possit  in  infinities 
piura  atque  m&iora);transfer  calicem  hunc 
a  ine,  id  est,  ab  instanti  passione  me  eri-  B 
pe.  Istam  orationem  fudit  Christus,  ad 
ostendendum  in  se  veram  humanitatem  et 
naturalem  mortis  horrorem.  Sicque  oratio 
ista  processit  ex  motu  sensitivi  naturalis- 
que  appetitus,  mortem  et  passionem  na- 
turaliter  abhorrentis ;  ratio  tamen  oratio- 
nem  istam  formavit,  tanquam  interpres  et 
advocata  sensitivi  naturalisque  appetitus. 
Sed  ne  ratio  et  voluntas  animae  Christi  pu- 
tarentur  subjectse  appetitui  sensitivo,  re- 
cte  Christus  subjunxit  :  Secl  non  quod  ego 
volo,  sed  quod  tu,  id  est,  finaliter  oro  et  C 
opto  ut  fiat  quod  complacet  tibi,  non 
quod  ego  desidero  secundum  appetitum 
inferiorem,  sensitivum  ac  naturalem. 

Itaque  advertendum,  quod  quidquid 
Christus  oravit  et  desideravit  ratione  de- 
liberata  et  voluntate  intellectuali,  impe- 
travit  a  Patre,  cui  ipse  ait  :  Gratias  ago 
tibi,  Pater,  quoniam  audisti  me;  ego  au- 
tem  sciebam  quoniam  semper  me  audis. 
Unde  et  Apostolus  protestatur  :  Jesus  cum 
clamore  valido  et  lacrimis  preces  offerens 
ei  qui  possit  illum  a  morte  salvuni  facere.  D 
exauditus  est  pro  sua  reverentia.  Nam  in 
eo  quod  dixit  orando,«Xon  quod  ego  volo. 
sed  quod  tu»,  exauditus  est.  Orationes  au- 
tem  ejus  qua^  procedebant  ex  desiderio 
sensitivi  naturalisque  appetitus,  non  fue- 
runt  semper  aut  per  omnia  exaudita"  : 
quia  nec  talis  appetitus  aninue  Christi  fuit 
semper  conformis  voluntati  divinae  in  vo- 
lito,  hoc  est  in  re  optata.  Attamen  sic  con- 
formis  fuit  voluntati  divina:'.  quod  non 
appetivit  nisi  quod  Deus  voluit  euni  ap- 


petere,  nec  unquam  fuit  divinae  voluntati 
aut  rectae  rationi  contrarius  :  alioqui  fuis- 
set  culpabilis.  Fuit  quoque  in  Christo 
qusdam  oratio  procedens  ex  aliqua  pie- 
tate  qua  alienis  malis  condoluit;  nec  illa 
fuit  exaudita  in  omnibus,  ut  Hugo  de 
S.  Victore  plenius  scribit.  De  talibus  ora- 
tionibus  Christus  ait  in  Psalmo  :  Deus  Ps.mi,  3. 
meus,  clamabo  per  diem,  et  non  exau- 
dies ;  et  nocte,  et  non  ad  insipientiam  mi- 
hi.Denique  secundum  Thomam  super  Job, 
prfffatam  sensitivi  naturalisque  appetitus 
orationem  Christus  fudit  ad  Patrem,  ad 
ostendendum  nobis  in  quali  dispositione 
et  in  quanta  angustia  tunc  crat  in  inferio- 
ri  parte  animae  suae. 

Et  venit  ad  discipulos  suos.  Cur  fusa  Maiih. 
oratione,  ad  Apostolos  rediit?  Dicendum,  ""■"■ 
quod  primo  hoc  fecit,  ad  innuendum  quod 
pastor  sic  debet  orationi  et  contemplationi 
esse  intentus  ut  non  omittat  curam  gerere 
gregis  sibi  commissi,  sed  illum  assidue 
visitet:  maxime  dum  cognoscit  aut  proba- 
biliter  putat,  quod  subditi  sui  periculis 
tentationum  expositi  sunt,  aut  alicui  sub- 
jacent  culp»,  sicut  nunc  in  Apostolis  fuit : 
ad  quos  etiam  saepius  revertebatur,  ex 
ratione  jam  tacta.  Secundo  fecit  hoc.ad  in- 
struendum  nos  quod  post  actus  et  exerci- 
tia  vitse  contemplativee  ac  caritatis  divinse, 
redeundum  sit  tempore  opportuno  ad  ope- 
ra  vitae  activae  et  caritatis  fraternae.  Tertio, 
ut  admoneret  Apostolos.  Et  invenit  eos  Luc.  xsu, 
dormicnfes  prce  tristitia.  Una  causa  som- 
nolentiee  eorum  fuit  gravis  mceror  quem 
ex  verbis  et  gestibus  Christi  conceperunt, 
unde  et  somnum  admiserunt  :  nam  som- 
nus  est  relevamen  quoddam  tristitiie.  .\liae 
causae  fuerunt.  quia  jam  erat  profunda 
nox.  et  vapores  ascendebant  ad  cerebrum, 
et  diu  vigilaverant.  et  faligati  erant  ex  oc- 
cupationibus  multis,  sero  quoque  comede- 
rant  :  sicque  fuerunt  in  Apostolis  multae 
naturales  causae  tam  gravis  somni.  Et  di-  .Varc. xiv, 
cit  Petro: Simon,  dormis^  quasi  diceret  :  \^:,'^ll'^' 
Jam  merito  evigilares.  Non  potuisti  una 
hora  i-igilare  mecum  ?  tanquam  diceret  :  ^^^  ^^^^ 
Tu  qui  dixisti  te  esse  paratum  ire  mecum  33. 


436 


PASSIO   D.  X.  JESU   CHRISTI  JCXTA   IV   EVANGELISTAS.    —   AUT.    VI 


Mallh 
xxvif  41. 


in  carcerem  et  in  inortem,  quomodo  jaiu 
ita  remisse  te  habes  quod  non  es  paratus 
inecum  paululum  vigilare.  quod  multo  fa- 
cilius  est  quain  mortcm  aul  carcerem  siis- 
tinere?  Specialiter  autein  Cliristus  allo- 
quebatur  et  increpabat  Petrum.  quia  prse 
ceteris  inagis  audacter  fuit  locutus  quod 
Christo  usque  ad  raortem  adsisteret ;  et 
etiam  quoniam  Petrus  inter  Apostolos  fuit 
prsecipuus,  ideo  debuit  coapostolis  esse  e.\- 
emplaris  in  orando  ac  vigilando  :  unde  et 
magis  reprehensibilis  fuit  sic  dormiendo. 
Deinde  communiter  dixit  tribus  Apo- 
stolis  :  Vigilate  nicnte  et  corpore,  cum 
diiigentia  insistendo  custodije  cordis  ve- 
stri,  et  orate,  invocando  auxilium  Dei  iii 
hora  tanti  periculi,  iit  non  intretis  in  ten- 
tationem,  id  est,  ne  alicui  tentationi  suc- 
cumbatis,  et  ne  cadatis  per  consensum  aut 
delectationem  illicitam.  Instabat  autem 
Apostolis  triplex  tentatio  :  una,  a  propria 
carne,  quae  eos  ad  somnolentiam  atque  pi- 
gritiam  traxit;  alia.  a  diabolo.  qui  eos  ad 
vitia  trahere  moliebatur;  tertia,  a  mundo, 
id  est  ab  adversariis  Chrisfi,  quorum  ti- 
more  paulo  post  fugerunl  a  Chrislo. 

Porro  potissiraum  remedium  contra  ten- 
tationes,  est  bonis  operibus  vigilanter  iii- 
sistere,  et  Deum  ferventcr  ac  jugiter  invo- 
care.  Xam  ut  ait  Scriptura.  otiositas  multa 
mala  docet,  et  magna  parit  peccata:  simi- 
liter  negligentia.  Ad  vitandum  namque 
peccata,  oportet  ut  homo  sit  soliicitus  co- 
ram  Deo  ac  timoratus.  Aec  tamen  debet 
homo  confidere  se  posse  tentationes  pro- 
priis  viribus  aut  operibus  superare  :  pro- 
pterea  debet  cum  humili  confidentia  ad 
Deum  confugere.et  ejus  subsidium  implo- 
Ps.xns.io.  rare,  qui  ait  in  Psalmo  :  Invoca  me  in  die 
tribulationis  ;  eruain  te,  et  honorificabis 
me.  Quemadmodum  eniin  fures  audito  cla- 
more,  mox  fugiunt,  et  vicini  subveniunt ; 
sic  clamor  devotfe  ac  stabilis  orationis  fu- 
gat  diabolum,  et  excitat  Deiim  ac  Sanctos 
ad  succurrendum.  Ideo,  qui  iii  tentatione 
constitutus  non  invocat  Dominum,  socius 
furis  (id  est  diaboli)  esse  videtur,  imo  el 
proditor  Domini  sui,cujus  adversarios  sen- 


EccU. 
xxxiii,  29. 


A  tit  iiupugnare  et  velle  destruere  possessio- 
nem  sui  Domini,  et  non  clamat. 

Spiritus  (juidcm  promptiis  est,  id  est,  iiaith. 
aniina  quantum  ad  vires  suas  superiores,  '"'^''■*'- 
utpote  rationcm  et  voluntatem  intellectu- 
alera,  parata  est  ad  aetus  virtulum.  Nam 
et  ratio  deprecatur  ad  optinia,  et  syndere- 
sis  malis  remurmurat,  apex  quoque  volun- 
tatis  ad  bonum  vere  honestum  afficitur. 
Caro  antem  infirma  est  ad  sustiiiendum 
adversa,  ad  insistendum  bonis  operibus, 
ad  praevalendum  tentationibus.  Et  potest 

B  caro  hic  accipi  pro  sensualitate.qua?  fomi- 
te  est  infecta,  et  ad  diversa  inclinat  pcc- 
cala.  Propter  quod  ad  Galatas  ait  Aposto- 
lus  :  Spiritu  ambulate,  et  desideria  carnis  Gn/a(.v,i6, 
iion  perficietis.  Caro  eniin  concupiscit  ad-  "■ 
versus  spiritum,  et  spiritus  adversus  car- 
nem  :  haec  enim  sibi  invicem  adversantur. 

Et  iterum  secundo  abiit,et  oravit,  eum-     staiih. 
dem  sermonem  dicens  :  Pater  mi,  si  non  ".V'  *'' 

'  jjarc.  XIV, 

potest  hic  calix  transire,  id  est  auferri  a  39. 
me.  nisi  hiham  illum,  id  est,  si  a  tolera- 
tione  hujus  acerbissimae  mortis  supportari 

C  non  valeo,  fiat  voluntas  tua,  id  est,  para- 
tus  sum  pati,  secundum  deliberatam  et 
absolutam  voluntatem,  sicut  tu  \is.  In 
hac  oratione  Christus  nos  docuit  ut  in  ora- 
tionibus  nostris  simus  resignali,  ita  ut 
voluntatem  nostiam  subdamus  humiliter 
voluntati  divinae,  et  ejus  dispositioni  com- 
mittamus  finalitcr  exauditionera  oratio- 
num  nostrarum  ac  exitum  nostrum  :  prae- 
sertim  dum  aliquid  deprecamur  de  quo 
sumus  incerti  an  sit  pro  uostra  salute  ac 
Dei  honore,  ut  sunt  prospera  et  adversa 

D  saeculi  hujus,  ac  consimilia,  quae  prodesse 
possunt  et  obesse  saluti;  quae  vero  sunt 
necessaria  ad  salutem,  et  directe  utilia  ad 
virlutum  profectum,  debemus  et  possu- 
inus  absolute  desiderare  ac  postulare  a 
Deo,  ut  sunt  virtutes  et  actus  earum. 

Praeterea  qufpri  potest.  an  Pater  omni- 
potens  potuit  calicem  passionis  auferre  a 
Christo.  Et  videtur  quod  imo,  quia  oinni- 
polens  est,  et  quoniam  Christus  dixit  ad 
eum  :  Pater.  omnia  tibi  possibilia  sunt; 
transfer  calicem  istum  a  me.  Quasi  dicat ; 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS.    —    ART.   VI 


457 


q.XLVi,; 


Ouiiin   sis  omnipotens,  potes  et  istud.  In  A  riim   abiit,   ad   designanduin    quod    duin 

oppositum  arguitur,  quoniam  verus  et  in- 

fallibilis  Deus  non  potest  contra  id  quod 

ipse  futurum  esse  decrevit  et  prsnuntia- 

vit  :  sed  ipse  decreverat  in  sapientia  sua 

asterna,  et  per  Proplietas  prfedixerat  Ghri- 

slum  esse  passuruin.  —  Respondetur  se- 

cundiim  Albertum  Magnum  super  tertium 

Sententiarum,  et  juxta  B.  Thomam  in  ter- 


prsedicator  seu  pastor  plebein  hortatus  est 
et  instruxit,  debeat  ad  secretum  orationis 
confugere,et  Deo  ac  sibi  vacare,atque  pro 
subditis  fundere  preces.  Et  oravit  tertio, 
cumdem  sermonem  dicens  :  Pater,  si  vis,  Lm.  xxh, 
t ransfer  calicem  istum  a  me;  verumtamen 
non  mea  vohinfas,  id  est  non  desiderium 
inferioris  appetitus  et  carnis,  scd  fiia  flaf. 


4i. 


tia  parte  Summse^quod  aliquid  dicitur  pos-  Itaque  Christus  ter  oravit,  ler  ad  discipu- 
sibile  seu  impossibile  vel  necessarium  du-  los  rediit,  sicul  ter  riiil  leiitatiis,  ut  in  om- 
pliciter.  Primo,  simpliciter  et  absolute  nibus  myslerium  Trinitatis  commcndaret, 
loquendo;  et  ita  non  fuit  impossibile  cali-  B  et  ad  perseverandiim  in  bonis  nos  provo- 
cem  passionis  auferri  a  Ghrislo,  nec  ne-      caret  atque  ad  exoraiidum  assidiie;  et  item 


cessarium  fuit  eum  pati.  Nam  calicem 
illum  auferri  a  Christo,secundum  se  sum- 
ptum,  non  fuil  impossibile  Deo,  nec  eon- 
tradiclionem    implicabat,    nec    rcpugnan 


Mdic.  XIV 
iO. 


ut  liberaret  nos  a  malis  prrfteritis.prfpsen- 
libus  et  futuris,  a  malo  quoque  naturae,  a 
malo  culpa-,  et  a  malo  inlernalis  miserife, 
item  a  malo  peccati  originalis  et  aclualis 
tiam  habuit  ad  omnipotentiam  Dei,  qui  ac  personaIis,a  vitiis  cordis,oris  et  operis. 
absolute  loquendo  potuit  alio  modo  redi-  Apparuit  antein  illi  angehis  de  ca-lo.   ibid.  43. 

mere  genus  humanum.  Alio  niodo  dicitur  Angelus  ille  descendens  de  coelo,  visibili- 
aliquid  possibile  aut  impossibile  seu  ne-  ter  apparuit  Christo  in  corpore  quodam 
cessarium,  ex  suppositione  vel  sub  condi-  assumpto.  Et  quamvis  non  sciamus  pro 
tione  (ut  si  quis  debet  curari,  oportet  ut  certo  quis  fuerit  angelus  ille,  probabiliter 
mcdicina  ulatur;  vel  si  asinus  volal,habet  G  tamen  potest  putari  quod  fuit  Michael,qui 
pennas);  et  ita  non  potuit  calix  passionis      tunc  fuil  princeps  Synagogs,  cujus  Chri- 


a  Ghristo  auferri,  et  necessarium  exstitit 
ipsuin  pati,  quoniam  Deus  per  Christi  pas- 
sionem  decreverat  atque  prffidixerat  mun- 
dum  esse  salvandum. 

7i7  reversus  deniio.  Cur  denuo  rediit, 
dictum  est.  Intenit  eos  dormienfcs  :  iii 
quo  patet  eorum  fragilitas.  Erant  eniin 
oculi  eoruin  r/ravafi  ex  indigentia  soinni 
et  vaporibus  derivatis  ad  organum  visus. 
Et  ignorahant  cjuid  responderent  ci.  Ex 


slus  fuit  divinissimum  membrum.  Confor- 
taiis  eum,  id  est,  per  moduin  confortantis 
se  habens.et  verba  consolatoria  prolerens, 
utpote:  Constans  eslo,o  Domine  Jesu,quia 
jam  redimes  inundum;  aut  siinile  aliquid. 
Atque  ul  ait  Theophilus,  confortatio  an- 
geli  fuit  laus  et  glorificatio  Ghristi,  quoni- 
am  aiigelus  dixit  :  Tua,  o  Doinine,  est 
virtus,  tua  poteutia;  lu  potes  a  morte  re- 
dimere  genus  humanum. 


qno  elicitur,   quod   eoruin  somnolenliam  D      El  facfus  in  agonia,  id  est,  Dominus 


Mattk. 
XXVI,  i\. 


increpavit  ut  ante,nec  se  poterant  rationa- 
biliter  excusare.  Quamvis  enim  habuerunt 
naturales  causas  inclinantes  ad  soinnum, 
illas  lamen  pro  tunc  vincere  debuerunt 
amore  Ghristi;  et  propter  exhortationes  at- 
que  angustias  ejus,  somnolentiam  omnein 
excutere  in  tali  articulo,  in  quo  tam  vehe- 
inenter  debebanl  compati  Christo,  et  for- 
midare  de  proprio  lapsu  eis  a  Ghrlsto 
priedicto,  quod  omnem  somnum  de  facili 
merito  superassent.  Et  retictis  illis,  ite- 


Jesus  sponte  constitutus  in  vehementi  lu- 
ctamine  quod  erat  inter  appetitum  ejus 
naturalem  et  sensitivum,  quo  mortem  re- 
fugiebat  ac  abhorrebat,  et  appetitum  ejus 
rationalem  ac  superiorem,  quo  pro  mundi 
salute  mori  paralissimiis  fuit.  Nam  ut 
major  esset  in  Christo  afflictio,  pro  copi- 
osiori  nostra  subventionc,  voluil  et  dis- 
posuit  Deus  ut  tuiic  inferior  appetitus 
anima>  Christi  ageret  ac  pateretur  quod 
suum  erat.  Vel,  «  factus  in  agonia  »,  id  est 


438 


PASSIO    D.  N.  JESL'    CHRISTI   JCXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   VI 


Joann  xvii, 
9,6. 


Lnc.  xxii, 
4i. 


positus  in  pcenalissima  anxielale  ex  con-  A 
sideratione  plenaria  totius  acerbitatis  pas- 
sionis  sibi  jani  iniminentis.  qiiam  lotam 
clarissime  intuebatur, et  imaginabatur  tan- 
quam  pra?sentem.  Unde  et  iaborantes  in 
extremis  ac  protinus  morituri,  dicuntur 
positi  in  agone,  id  est  in  cxtrema  lucta 
inter  vitam  et  mortem.  Prolixius,  id  est 
vaide  diu,  orabat,  sicut  et  longum  fecit 
sermonem  post  Gasnam  :  quoniam  limor 
mortis  et  agonia  pra?fata  ac  ceteri  motus 
inferioris  appetitus,  non  impediebant  in 
Christo  exercitia  rationis  ac  actus  virtu-B 
tum  ;  ideo  menle  constantissiinus  mansit 
usque  ad  morlem.  Oravit  autem  pro  com- 
muni  totius  mundi  salute,  potissimum  pro 
eJectis.  Nam  antc  jam  dixit  ad  Patrem  : 
Non  pro  mundo  rogo,  sed  pro  iis  quos  de- 
disti  milii  de  mundo.  Nam  ex  deliberata 
ralione  non  oravit  pro  salvatione  aliquo- 
rum  nisi  electorum.  Oravit  quoque  spe- 
cialiter  pro  suis  discipulis,  et  pro  glo- 
rificatione  sua  quanlum  ad  pra-mium  ac- 
cidentale.  Denique  in  tanta  anguslia  orando 
prolixius,contu!it  nobis  exemplum  instan-  G 
ter  orandi,  atque  in  majoribus  tribulati- 
onibus  ferventius  et  diuturnius  deprecan- 
di,  et  maxime  morte  jam  imminentc 

Et  factits  est  sndor  ejus  sictit  fjuttw 
sanguinis  decurrentis  in  terram.  Ex  quo 
constat.quam  ineffabililer  magna  fuit  ani- 
mae  Chrisli  anguslia  alque  illa  interior 
agonia,  et  quantum  natura  ejus  nobilissi- 
ma  ac  tenerrima  tam  ignominiosissimap 
mortis  crudelissimam  acerbitatem  abhor- 
ruit.  Porro  ad  hoc  quod  sanguis  tam  co- 
piose  erupit  de  corpore  Christi,  conferro  D 
potuit  teneritudo  cutis  seu  pellis  susp.  Di- 
cuntque  aliqui,  quod  Christus  sudavit  san- 
guineni  puruin.  Alii  dicunt,  quod  liumor 
sudoris  sui  fuit  intinctus  sanguine  ejus. 
Quidam  vero  (ut  refert  Theophilus)  dixe- 
runt,  quod  non  sudavil  veraciter  sangui- 
nem,  sed  quod  ad  insinuandum  magnitu- 
dinem  sui  sudoris  ait  Evangelista,  quod 
factus  est  sudor  cjus  sicut  giitlffi  sangui- 
nis  :  quemadmodum  dc  eo  qui  uberrime 
ac  amarissime  plorat,  communiter  dicitur 


quod  sanguineas  guttas  effundit.  Sed  istud 
creditur  falsum. 

Et  fpium  surrexisset  ab  oratione,  et  ve-  lw.  xxm, 
nisset  ad  discipulos  skos,  invenit  cos  dor-  ^^- 
micntes,    et    ait    illis  :  Do?-mite  jam   et  Marc.xn, 
rcfjuiescitc.  Hoc  exponi  potest  dupliciler.  *'" 
Primo,  quod  dixit  isla  verba  quasi  ironice, 
ac  si  diceret  :  Numquid  jam  tempus  est 
dormiendi  in  tanta  necessitate?  Secundo, 
quod  per  verba  ha>c  dedit  eis  licentiam 
dormiendi  requiescendique  modicum.quos 
paulo  post  scivit  tam  graviter  perlurban- 
dos ;  deinde   post  breve  spatium   dixit  : 
Sufficit  dormivisse  tam  diu.  Ecce  apjn-o-    Mauu. 
pinquabit,  id   est,  mox   aderit,  hora,  cl  ^"^*'  *'• 
Filius  hominis  tradetur  in  manus  pecca- 
torum,  id  est  impiissimorum  hominum  : 
qui    antonomastice   peecatores   vocantur, 
quia  manus  sacrilegas  in  Dominum  majc- 
statis    injicere    prsesunipserunt.    Surgite,   ibvi.  46. 
eamus  obviam  illis,  ut  sciant  quod  jam 
eos  non  timeo.  Ouemadmodum  enim  Chri- 
stus  timorem  mortis  assumpsit  spontanee, 
propter  rationabiles  causas   pradiabitas  ;  c/^.p^siD' 
sic  quando  voluit,  timorem  illum  potesta-  "^'^- 
tive  abjecit,  et   corde  promptissimo  ivit 
ad   patiendum.   Ecce  (jui  me  tradet,  vi-  .i/k/c. xiv, 
delicet  Judas  proditor,  prope  esf.  *"' 

Circa  prsedicta  pensandum  quod  super 
terlium  Sentenliarum  scribit  Bonaventu- 
ra  :  quod  scilicet  oratio  illa  qua  Christus 
oravit  calicem  passionis  transferri  a  se, 
fuit  sensitiva' parlis  qiioad  materiam,  qiio- 
niam  sensitivus  appetitus  mortem  exhor- 
ruil ;  sed  fuit  ralionis  quantum  ad  formam. 
El  quamvis  ratio  aniina>  Christi  scivit  sen- 
sitivam  partem  in  siia  materia  non  exau- 
diendam,tamen  proposuit  illain  orationem 
propter  tria.  Priino,  ad  manifestandum  ve- 
ritatem  nalura>  humanff  in  Christo,  qiiae 
mortem  naturalem  refiitavit;  et  in  hoc  erii- 
divit  Dominus  nostram  fidem.  Secundo,  ad 
firmandiim  nostram  imbecillitatem,ul  non 
diffidamus  quando  passionum  pericula  e.\- 
horremus ;  et  in  hoc  spem  nostram  erexit. 
Tertio,  ad  instruendum  nostram  volunta- 
tein  esse  in  omnibus  divin;r  volunlati  siib- 
jicieudam:  cl  per  hoc  ordinavil  iii  nobis 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    VII 


4S9 


caritatem.  Ob  hoc  etiam  voluit  Cliristus  A 
sibi  angelum  apparere,  cujus  apparitione 
et  confortationc  ipse  non  eguit  :  scilicet 
ob  nostram  instructionem,  ut  roboremur 
in  fide,et  sciamus  quod  angeli  sancti  oran- 
tibus  et  pie  afflictis  adsistant,  et  quod  tri- 
bulatis  pro  Deo  non  deerit  divina  consola- 
tio.  Insuper  aliqui  dicunt,  quod  angelus 
ille  qui  Christo  apparuit.ab  Apostolis  quo- 
que  sit  visus  :  quod  tamen  non  arbitror 
ceitum  ;  imo  videtur  probabile,  quod  si 
angelum  illum  vidissent,  ex  ejus  appari- 
tione  fuissent  tam  vehementer  obstupela-  B 
cti,  alterati  ac  territi,  quod  post  hoc  non 
obdorinivissent  tam  cito. 

Pra?terea,  secundum  Petrum  de  Taran- 
tasia  super  tertium  Senfeiitiarum,  Christo 
in  quantum  Deus  non  conveniebat  orare, 
quia  sic  aequalis  est  Patri.  Sed  ut  homo, 


considerari  potest  dupliciler.  Priino,  in 
quantum  comprehensor ;  et  sic  convenie- 
bat  ei  orare  pro  aliis,  non  pro  se.  Secun- 
do,  in  quantum  viator;  sicque  competebat 
ei  orare  tam  pro  se  quam  pro  aliis.  Quo- 
circa  addit  Richardus  de  Mediavilla  super 
tertiiim,  distinctione  septimadecima  :  Ora- 
tio  solet  esse  ad  excludendum  defectum 
aliquem  ab  illo  pro  quo  oratur.  Et  est 
duplex  defectus  :  unus  culpabilis,  alter 
poenalis.  Et  quia  in  Christo  nequaquam 
fuit  defectus  culpabilis,  idcirco  hoc  modo 
non  oravit  pro  se,  sed  pro  aliis.  In  ipso 
autcm  Christo  fuit  defecfus  prenalis,  lam 
ex  parte  corporis  quam  ex  parte  animaj 
SU8P,  in  quantum  utrumque  fuit  passibile: 
ideo  in  quantum  oratio  ordinatnr  ad  exclu- 
dendum  defecfum  poenalem,  Christus  non 
solum  oravit  pro  aliis,  sed  etiam  pro  se. 


ARTICULUS  VII 


DE    TRADITIONE    ET    CAPTIVITATE    DOMINI    JESl',    ET   DISCIPLT.ORU.M    FUGA. 


Juann, 
wiii,  2. 


Cf.fAM  D 
Jtiid.  3. 


.Varc.  XIV 
43. 


Joann. 
XVIII,  'i. 


SCIEDAT  autem  ct  Jiidas,  qui  tradc-C 
l/at  eiim,  videlicet  Christum,  locum, 
utpote  hortum  in  quo  Christus  tunc  fuit, 
quia  frequenter  Jesus  convenerat  illuc 
cum  discipulis  suis  tempore  nocturno,  ad 
vacandum  ibidem  orationi,  ut  dictum  est. 
Judas  eryo,  quuni  accepisset  cokortem ,  id 
est  turbam  gentilium  militum,  quos  pon- 
fifices  procuraverunt  a  Pilato,  et  a  pou- 
ti/iciljus  ct  Phariscvis  ministros.  Sicque 
armavit  se  miserriinus  proditor  ille  safel- 
litibus  utriiisque  potestatis  ac  curi;r,  iit- 
pote  Judicoruin  ac  Romanorum,  ne  magi-  D 
ster  suus  ullo  inodo  posset  evadere,  et  ne 
Aposloli  eiim  aliquo  inodo  possent  aut  aii- 
derent  defendere.  Et  adhuc  eo,  videlicel 
Chvislo,  loquente  cum  Apostolis  verba  pra;- 
tacta,  venit  illuc,  et  cum  eo  turba  niulta, 
id  est  multitudo  turbata  et  vitiis  deordi- 
nata,  ex  geiitilibus  et  Judwis  collecfa,  <■«*« 


latcrnis  et  faciljus  et  armis,  cum  gladiis,     .Vatih. 
fustibus  et  lignis.  Luminaria  enim  appor-  ^^j^^.^  ^,'v 
tabant,  quia  nox  erat,  ne  Jesus  se  celaret  43. 
iii  fenebris,  atque  ut  ipsum  ab  aliis,  pras- 
seitim  a  Jacobo  Minori  ei  multum  consi- 
mili,  possent  discernere.  Qui  autem  tra-    Maiih. 
didit   eum,    dedit    eis   signum,   dicens   :  y^',.j**,'v 
Quemcumque  osculatus  fuero,   ipse   est ;  n- 
tcnctc   cum,    et   ducitc  caulc.    0    quanfa 
impiefas   traditoris,  et  quanta  inverecun- 
dia  ejus,  qui  signo  pacis  et  amicitiee  ma- 
nifestavit  ac  tradidit  magislriim  et  Domi- 
num  siium  in  moifein,  iiec  erubuit  lanlam 
sui  pravissimi  cordis  falsitafem  ac  frau- 
dem  tanfo  exercitui  propalare  !  Dedit  au- 
tein  eis  signum  hoc  osculi,  quoniam  Jesus 
consuevit  discipulos  suos  ad  se  redeuntes 
in  osculo  sancfo  ex  caritate  suscipere;  et 
item  ut  Chrisfus  minus  se  observaret  aut 
retraheret  ab  ipso  falsissimo  Juda;  et  ne 


460 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA   IV   EVANGELISTAS.   —   ART.   VII 


f: 


Cn((i(.  1,19 


Miillh.w 


Luc.  IV,  30; 
Joann.  viii 
59;  X,  39. 


Litc.  XXII, 
il-.Mallh. 
.xxvi,  49. 


II  Het^.  XX 
9,  10. 


Joann. 
XVIII,  4. 
'  eum 


Malth. 
XXVI.   ili. 


Jvaini. 
XVIII,  4. 


Apostoli  in  ipsuni  proditoreni  insurgerent. 

Sed  quum  Judcei  distiiicte  cognoverunt 
Jesum,  quein  toties  conspe.xerunt,  cur  Ju- 
das  dedit  eis  hoc  signum  ([110  cogiiosce- 
rent  Jesum?  Ad  lioc  aliqui  dicunt,  quoni- 
ain  Jacobus  Minor  fuit  valde  consimiiis 
Cliristo  in  facie,  propter  quod  frater  ejus 
ap|)ellabatur;  vel  quia  in  nocte  non  po- 
teraiit  tain  bene  disccrnere  sicut  in  die, 
quamvis  luminaria  quopdam  liaberent;  vel 
(ul  tangit  Origenes)  Judas  liinuit  ne  Chri- 
stus  suam  faciem  immutarel,  prout  fecit 
iii  transfigui'alione,et  ita  non  posset  agno- 
sci  nisi  ab  iis  qui  eum  ex  aliis  indiciis  110- 
veraiil,  qui  sciiicet  ei  familiares  eraiil, 
sicut  el  ipse  Judas ;  vel  (ut  scribit  Chry- 
sosloiiius)  timuit  ue  Jesus  per  medium 
eorum  Iraiisiret.sicut  quando  liansivil  per 
mediuin  Judeeorum,  euin  eapere,  praecipi- 
lare  aut  lapidare  voleiiliuin,  quibus  se  pro 
tuiic  invisibilem  fecit  :  propler  quod  Ira- 
ditor  etiam  dixit,  «  tenete  eum  »,  id  est, 
fortiter  stringite,«et  diicite))eum  «cautc)) 
per  viam,  ne  maiius  vestras  impercepli- 
biliter  elabatur. 

Et  appropinquavit  ad  Jesum  corporali- 
ter,  a  quo  spiritualiter  fuit  aversus,  ut 
oscidarelur  eum  :  sicut  callidus  Joab  ac- 
cessit  quasi  vuitu  sereno  ad  Amasam  sii- 
um  consobrinum,  et  tenuit  menlum  illius 
quasi  osculans  ipsum;  el  dicens,  Salve,  mi 
fraler,  effudil  intestina  ipsius  cum  gladio. 

Je.^ius  itaque  sciens  omnia  qua3  venfura 
erant  super  ipsum' , proces.sit  obviam  illis 
cum  undecim  Apostolis.Ouum  enim  di.xis- 
set  ad  tres,  scilicet  Petrum,  Jacobum  et 
Joannem,  Surgite,  eainus ;  ivit  cum  illis 
tribus  ad  reliquos  octo,  et  tunc  omnibus 
illis  pariter  dixit  :  Ecce  jam  instat  hora 
in  qua  hoslibus  ineis  Iradar  ;  eamus  in  oc- 
cursuin  eorum.  Et  dij-il  eis  :  Quem  quw- 
ritis?  Non  ex  ignorantia  hoc  quaesivit,  sed 
ad  ostendendum  illorum  neseientiam  ac 
imbecillitatem.  Nam  qiiainvis  ipse  Domi- 
nus  Jesiis  stetit  in  adspeclu  eorum,  iioii 
tainen  cognoverunt  euin  qiiousque  voluil 
cognosci  ab  eis  :  imo  nec  Judas  pro  luiic 
eum  coguovit.  Nempe  si  euni   cognovis- 


A  senl,  non  dubiuin  est  quin  eum  mox  inva- 
sissent,  quemadmodum  solent  invadi  qui 
qiiseruntur  ad  capiendum  et  occidendum. 
Ideo  dicit  Chrysoslomus  :  In  medio  illo- 
riim  stans,  eorum  oculos  excscavit  ne 
eum  agnoscerent.  Addit  namque  Evange- 
lista  :  Stabat  aulem  et  Judas  cum  illis. 
Nam  si  soli  alieni  tunc  Jesum  minus  co- 
gnovissent,  miraudum  non  esset;  sed  quod 
nec  Judas  ei  familiaris  eum  eognovit,  val- 
de  mirum  est.  Itaque  juxta  ista  dicendum, 
quod  Christus  percussit  illos  ea  specie  cte- 

B  citatis  quse  acrisia  nuncupatur  :  qua  per- 
cussi  fuerunt  SodomiUe  ante  jauuam  Lol, 
ut  in  Genesi  Iegitur,et  Syri,quaudo  Eliseus 
oravit,  Dominc,  percute  gentem  hanc  c«- 
cilate,  ut  scriptum  esl  quarlo  Regum.  Ta- 
lisque  ca^citas  non  esl  omnimoda  ca^citas, 
qiia  nihil  videlur,  sed  csecitas  qua^dam, 
qiia  aliquid  confuse  videtur,videlicel  quod 
sit  homo  aut  corpus,  nou  tamen  distincte 
cognoscitur,  utpole  in  persona.  Responde- 
runt  ei  :  Jesum  Nazarenum.  Dicit  eis  Je- 
sus  :  Ego  sum.  Stabat  autem  et  Judas, 

C  qui  tradebat  eum,  cum  ipsis,  quia  pra;- 
cessor  et  duclor  eorum  fuit. 

Ut  ergo,  id  est  statim  postquam,  di.iit 
eis,  Ego  sum,  abierunt  retrorsum  et  cc- 
cidcrunt  in  terram,  et  etiam  impius  Ju- 
das  cum  eis,  ut  creditur.  Et  quod  dictum 
est,  «  abierunt  relrorsum  et  ceciderunt  in 
terram  )),  aliqui  ila  intelligunt,  quod  inodi- 
eum  retrocedenles  corruerunt  resupini  in 
lerram,  et  super  dorsa  sua  jacuerunt.  Alii 
dicunt,  quod  audito  illo  responso,  «  Ego 
sum)),territi  averteruiit  facies  suas  a  Chri- 

D  sto,  et  ceciderunt  in  facies  suas.  Christus 
autem  sua  divina  virtute  dedit  voci  suse 
vocem  virtutis,  id  est  miram  vim  et  su- 
periialuralem  polentiam  perlerrendi  iin- 
pios  auditores,  quorum  el  corda  immula- 
vit,  obstupefecit  ac  terruit  sua^  deilatis 
omiiipotentia.  Est  quoque  credibile,  quod 
coelestis  et  igneus  quidam  fulgor  atque 
terrificus  apparatus  resplenduerunt  et  ap- 
paruerunt  tunc  in  vultu  Filii  Dei,  sicut  et 
luiic  quando  ejecit  ementes  et  vendenles 
de  lemplo.  Quod  (secuudum  Origeuem)  f uit 


G£,'«.xix,ll. 


IV /((■!/.  VI, 
iS. 


Joann. 
XVIII,  5. 


/i!ii((.  C. 


7 


PS.   LXVII, 

34. 


Joann.  n, 
14-16. 


PASSIO    D.  N.  JESf   rilUISTI    .IIXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   AIIT.   VII 


461 


niajus  miraculum  quam  satiatio  quinque  A 
milliuin  hominum  ex  quinque  panibus 
duobusque  piscibus  parvis.  Nam  tot  homi- 
num  ingenia  refrenare,  et  eorum  corda 
ita  compescere,  mirabilius  fuit  quam  ex- 
teriora  iila  prodigia.  Circa  hsec  S.  Augu- 
stinus  exclamat  sic  :  0  adversarii  Jesu 
Christi,  corruistis  in  terram  !  Ubi  nunc 
militum  cohors  ?  Ubi  terror  et  munimen 
armorum  ?  Ecce  una  vox  Christi  turbam 
vestrani  odiis  ferocem.  armis  terribilem, 
absque  telo  percussit,repulit  et  prostravit. 
Quid  judicaturus  faciet,  qui  moriturus  hoc  B 
fecit  ?  —  Sed  qua>ri  potest,  cur  Christus 
sic  illos  dejecit,  quorum  manus  evadere 
nohiit.  Et  respondendum,  quod  ideo,  ut 
impii  illi  suam  impietatem  insaniamque 
adverterent,  vel  non  advertendo  inexcusa- 
biliores  efficerentur,  et  etiam  pro  Aposto- 
lorum  suorum  consolatione,  et  confortati- 
one  eorum  in  fide  :  imo  et  pro  omnium 
fidelium  aedificatione  in  fidei  firmitate 
hoc  fecit,  ut  agnoscamus  Christi  potea- 
tiam,  et  sciamus  quam  sponte  pro  nobis 
sustinuit  mortem.  C 

Joann.        Iterum  ergo  interrogavit  eos.  Permisit 

xvui,  7.  (^x\\a\  eos  ad  modicum  tempus  jacere  in 
terra  cum  luminaribus  suis  et  armis.dein- 
de  surgere  eos  permisit.  Quumque  obstu- 
pefacti  ac  tremuli  starent,  qusesivit  secun- 
do  :  Quem  quceritis  ?  Illi  autem  dixerunt : 
Jesuin  Nazarenum.  A  cujus  cognitione 
adhuc  tenebatur  visus  eorum  per  caeci- 
ibid.  8.  tatem  praefatam.  Respondit  Jesus  :  Dixi 
vobis,  quia  ego  sum.  Quo  prolato,  mox 
cceperunt  eum  cognoscere,  quoniam  caeci- 
tatem  illam  abstulit  ipsis.  Si  ergo  me  D 
quceritis,  sinite  hos  ahire,  id  est,  his  di- 
scipulis  meis  nullam  inferatis  molestiam 
in  personis  eorum.  Ex  hoc  elicitur,  quod 
si  Dominus  Jesus  perinisisset,  sceleratissi- 
mi  illi  Apostolos  quoque  cepissent  et  male 
tractassent,  prsesertim  quia  viderunt  eos 
quasi  paratos  ad  adjuvandum  suum  magi- 
strum.  Sed  hoc  divina  virtute  prohibuit 
Christus.  Cujus  rationem  evangelista  Joan- 

/6id.9;ivii,  nes  tangit,  scribendo  :  Ut  impleretur  ser- 
mo  Jesu  quem  dixit  loquens  ad  Patrem 


\i. 


post  Ccenam,  Quia  quos  dedisti  mihi,  non 
perdidi  ex  eis  quemquam ,  id  est,  nullum 
electorum  discipulorum  meorum,  quos  tu 
gratiose  adjunxisti  mihi,  permisi  mecum 
capi  aut  trucidari  :  iino  nec  Judam,  quan- 
tum  in  me  fuit,  permisi  perire,  sed  ipse 
obstinato  se  perdidit  animo.  Denique  Sal- 
vator  bis  interrogavit,  Quem  quseritis?  iion 
ut  impios  illos  provocaret  ad  inferendum 
violentiam  sibi,  sed  (ut  ait  Chrysostomus) 
fecit  omnia  qute  merito  potuerunt  ac  de- 
buerunt  iJlos  revocare  a  tanto  facinore, 
visum  ipsorum  tenendo,  eosque  taliter 
prosternendo. 

Confestim  Judas  accedens  ad  Jesum,  Maiih. 
dixit  :  Ave,  Rabbi,  id  est,  sine  vse  sis,  o  ^'"''  *'• 
magister.  0  falsissime  Juda,  cujus  cor  tan- 
tum  distabat  ab  ore,  ab  affectu,  a  locu- 
tione  I  Et  osculatus  est  eum  osculo  prodi- 
torio,  venenato,  doloso.  Et  ecce  Sanctus 
Sanctorum  a  sceleratissimo  illo  permisit 
se  osculari,  dans  nobis  totius  humilitatis, 
patientiee,  caritatis  mansuetudinisque  ex- 
emplum,  ut  non  vincamur  a  malo,  sed  Rom.  xh, 
studeamus  vincere  malum  in  bono ;  nec  ''' 
adversariorum  et  iniquorum  accessum,  al- 
locutionem  et  attactum  statim  despicia- 
mus,  sed  patienter  feramus,  atque  per 
mansuetudinis  verba  caritatisque  signa  co- 
nemur  illos  allicere  ad  virtutes.  Fraudu- 
lentias  ergo,  simulationes  et  calliditales 
aliorum  squanimiter  toleremus,  remini- 
scentes  quid  propter  nos  pertulit  Filius 
Dei,sicque  ei  propter  nos  passo,aIiqualiter 
conformari  nitamur  ac  gaudeamus.  Nam 
(ut  Rabanus  loquitur)  Jesus  osculum  pro- 
ditoris  accepit,  non  ut  simulationem  ap- 
probaret,  sed  ne  traditorein  fugere  videre- 
tur,  atque  ut  impium  illum  ad  caritatem 
alliceret,  cui  amoris  officium,  id  est  oscu- 
lum,  non  negavit. 

Dixitque  illi  Jesus  :  Amice,  ad  quid  Mauh. 
venisti?  Quasi  dicat  :  Attende  tuam  impie- """' ""' 
tatem,  et  pcenitentiam  age,  nec  putes  me 
ignorare  fraudulentiam  tuain.  Sed  qualiter 
Christus  appellavit  hunc  Judam  amicum, 
quum  esset  pessimus  inimicus  suus  ?  Re- 
spondetur,   quod  vocavit    eum    amicum, 


462 


PASSIO   D.  N.  JESU    CHRISTl   JVXT.V    IV    EVANGELISTAS.    —   AUT.   VII 


PS.  XL,  tO. 


Ps.  uv,t3, 
14. 


Liic.  XXII 
48. 


quoniam  Judas  simulavit  se  esse  amicum 
Cliristi  atque  discipulum,  ipsuui  osculan- 
do  ac  magislrum  vocaudo  ;  vcl  irouicc  vo- 
cavit  eum  amicum  ;  vel  quia  aliquando 
luil  aniicus  r.hristi,  antequam  pcr  avari- 
tiam  luit  subvcrsus.  Est  ciiim  probabilc, 
quod  Judas  c.xstitit  bonus  qiiando  fiiit  a 
(liirislo  ad  ajioslolaluiu  proiiKiliis,  (pioni- 
am  non  apparcl  qiiod  ad  lauliiin  oiricium 
promovisset  indignum.  Et  hoc  eliam  Cas- 
sianus  et  Climacus  vidcntur  scnsissc,  ut 
patel  in  libris  corum.  Ju.xta  luinc  scnsum 
Christus  in  Psalmo  ait  dc  prodilore  :  Et- 
enim  homo  pacis  inesp,  in  quo  spcravi.  Et 
rursus  :  Quoniam  si  inimicus  meus  male- 
dixisset  mihi,sustinuissem  utique;  el  si  is 
qui  odcrat  me,  super  mc  magna  loculus 
fuissct,  abscondissem  me  forsitan  ab  eo ; 
tu  vero  homo  unanimis,  dux  meus  et  no- 
tus  meus.  Ex  quibiis  etiam  verbis  ostendi- 
tur,  quod  passio  Cliristi  ex  hoc  ignominio- 
sior  fuit  quod  a  proprio  discipulo  venditus 
fuit  et  traditus.  Christi  quoque  dolor  hinc 
augebalur,  quod  unum  Apostolorum,  cui 
tot  bona  exhibuit,  repcrit  tam  ingralum 
ac  malitiosum.  Juda,  osculo  Filium  Jiomi- 
nis  tradis?  Dulciter  eum  expressit  pro- 
prio  nominc,  et  cvidcnler  insinuavit  se 
falsitatem  ac  proditionem  illius  cognosce- 
re,  ut  vel  sic  erubesceret  et  compungere- 
tur.  Sed  miserrimus  ille  mansil  impoe- 
nilens,  sicut  ait  Hieronymus  :  Judas  de 
apostolatus  fastigio  in  desperationis  bara- 
thrum  labitur,  et  nec  familiarilate  convi- 
vii,  ncc  intinctione  buccellce,  nec  obse- 
quii  gratia  frangilur  ne  hominem  tradat 
quem  noverat  Filium  Dei.Porro  secundum 
Ambrosium,  verba  haec,  «  Juda,  osculo  Fi- 
lium  hominis  tradis?»  interrogative  legen- 
da  sunl,  quia  sic  protulit  ea  Christus, 
quatenus  amanlis  affectu  corriperet  prodi- 
torem,  volens  eum  ad  poenitentiam  revo- 
care  blando  responso. 

Praelerea,  hanc  Jud»  vitiositatem  se- 
quuntur  omnes  duplices  corde  et  decepto- 
res,  simoniaci  quoque,  judicesque  injusti 
qui  prece  aut  pretio  corruinpunt  judici- 
um,  et  testes  fallaces,  ac  celeri  qui  orc  ac 


A  facie  blandiuntiir,  sed  noccnl  occulte  et 
quiorunt  decipcre.  De  quibtis  loquitur  Jc- 
remias  propheta  :  Sagilta  vuinerans  est  /c,-.  .x,  s. 
lingua  eorum ;  in  ore  pacem  cum  amico 
siio  loquilur,  cl  occiiltc  ponil  ei  iusidias. 
A  quorum  omnium  pravilale,  falsilale, 
duplicilatc,  calliditate  jugiler  caveamus, 
cuin  Psalmisla  orantcs  :  Ne  simul  tradas  Ps.vwii.a. 
mc,  Domine,  ciim  peccatoribus,  et  cum 
operantibus  iniquitatem  ne  perdas  me ; 
qui  loquuntur  pacem  cum  proximo  suo, 
inala  autcm  in  cordibus  ipsorum.  Insuper 

B  discamus,  et  saltem  aliquantulum  sequi 
concmur  mansuetudinem  et  patientiam 
Salvatoris,  qui  proditori  suo  lam  blande 
ac  dulciler  loquebatur,  nec  erumpamus  in 
vcrba  iracundife  ac  furoris. 

Videntes  autem  Iti  qui  circa  ipsum  Luc.  wh, 
erant,  quod  futurum  erat,  id  est,  Aposto-  *'"'■ 
li  prope  Jesum  stantes  et  consideranles 
quod  Jcsus  esset  mox  capiendus,  dixerunt 
ei  :  Domine,  si  jtercutimus  in  gladio  ?  id 
est,  placetne  tibi  quod  percutiamus  hos 
ense  ?  Et  si  permittis,  parali  sumus  hoc 

C  facere.  Quteritur,  unde  Apostolis  tanta  au- 
dacia  quod  parati  erant  in  tantam  turbam 
insurgere.  Respondetur,  quia  viderunt  tur- 
bam  simul  fuisse  dejectam  solo  verbo  sui 
magistri,  idcirco  de  ejus  protectione  atque 
potentia  praesumebant. 

Et  ecce  Simon  Fetrus  pra?  fervore  amo-    uaith. 
ris  Christi,  et  ex  quodam  zclo  justitise,  non  ""'•  ^' ; 

^,     .      .  .  .        Joann, 

exspectans  Lhristi  responsionem,  exemit  xvui,  to. 
gladiuhi  suum,  et  percutiens  servum  prin- 
cipis  sacerdotum,  videlicet  Caipha?,  ampu- 
tavit  auriculam  ejus  dextram.  Secundum 
D  Chrysostomum,  Petrus  impeluin  fecit   in 
caput  servi,  el  proposuil  ei  caput  ampu- 
tare  ;  sed  servo  se  retrahente,  aut  ictu  fal- 
lenle,  aurem  illius  abscidit.  Atque  ut  ait 
beatissimus  Ambrosius,  Petrus  aliqualiler 
in  lege  peritus,  scivit  Phinees  sacerdotem  Ps.  cv,3o, 
fuisse   divinitus  commendatum   pro  zelo  ''■ 
suo,quo  zclatus  pro  Deo,  perfodit  sacrilege  Num.xxw, 
fornicantes  :  idcirco  et  ipse  siinili  zelo  pro  '•  *' 
Filio  Dei  motus,  percussit  invasorem  il- 
lius.  Erat  autem  nomen  servo  Malchus.     Joann. 
Quem  ideo  Petrus  primo  percussit,  quia  ''^"''  '"■ 


PASSIO   D.  N.  JESl'    CHRISTI    JIXT.V    IV    K\  ANGELIST.\S. 


.\RT.    VII 


463 


Luc.  XXII. 

51. 


Joann. 
xvirl,  ii. 


Ibid.  II 
XXVI,  52. 


^ap.  1, 11. 


I/oariri.ui, 

li. 

Matth.\nt, 


(ut  creditur)  servus  ille  primus  extendit 
manus  in  iesum.  Respondens  autem  Jcsus, 
ait  :  Shute  usqiie  htic,  hoc  est,  servum 
istuin  perinittite  ad  me  accedere,  ut  cu- 
rein  eum.  Et  quuin  tetigissct  auriculam 
cjus,  id  est,  aurem  suo  loco  restituisset  in 
capite  servi,  sanavit  eum  repente  ac  in- 
tegre,  qiiantum  ad  corpus.  Veriimlamen 
quod  conimuniter  dicitur.  Dominuin  Je- 
sum  curasse  spirituaJiter  in  anima  quos 
sanavit  in  corpore,  non  videtur  in  servo 
lioc  contigisse,  propter  niiniain  obstinatio- 
nem  ipsius :  imo  de  servo  isto  plures  te- 
stantur,  quod  fuit  ille  qui  iii  doino  Annae 
dedit  primam  alapam  Salvatori ;  in  quo 
maxima  servi  iilius  ingratitudo,  iinprobi- 
tas  et  obduratio  demonstratur. Hoc  praecla- 
rum  miraculum  fecit  Doininus  Jesus  :  pri- 
mo,ad  su»  potestatis  declarationcm  et  ad 
Dei  Patris  honorem;  secundo,  propter  in- 
tuentium  conversionem  ;  tertio,  ob  Apo- 
stolorum  roborationem  in  fide  ;  quarto,  ad 
nostram  aedificationem,  quatenus  Christi 
exemplo  discainus  sanctam  patientiam,  et 
persequentibus  facere  bona,  beneficiuin- 
que  pro  injuriis  reddere  ;  quinto,  ad  satis- 
faciendum  pro  Petro,  a  quo  servus  ille 
videbatur  Isesus  inordinate;  sexto,  ne  pon- 
tifex  ac  Judaei  viderentur  habere  aliquam 
justam  querimoniam  contra  Christum,pro- 
pter  mutilationem  servi  pontificis  factam 
a  discipulo  Saivatoris. 

Dixit  ergo  Jesus  Petro  :  Converte  gla- 
dium  tuum  in  vaginam.  Omnes  enim  qui 
acceperint  gladium,  id  est,  qui  armis  seu 
gladio  inordinate  et  illegitime  utuntur,  vi- 
delicet  privata  et  propria  potestate,  non 
legitima  ac  publica  SMQ.iQx\\.z.\%,gtadio pcr- 
ihunt,  id  est,  propter  abusum  gladii  me- 
rentur  damnari,et  propria  iniquifate  quain 
committunt,  quoniam  gladio  occidunt  spi- 
rituaiiter  semetipsos,  peccando  inortaliter. 
De  qua  morte  scriptum  est  in  libro  Sa- 
pientia;  :  Os  quod  mentitur,  occidit  ani- 
mam.  Et  in  prima  Joannis  Canonica  : 
Qui  non  diligit,  manet  in  inorte.  De  qua 
in  Evangelio  ait  Salvator  :  Dimitte  inor- 
tuos  sepelire  mortuos  suos.  Talis  quoque 


A  peribit  gladio  illo  de  quo  in  Apocalypsi 
habetur  :  Ex  ore  ejus  (videlicet  Christi  .a^oc. i.io. 
judicis)  gladius  ex  utraque  parte  acutus 
exibat.  Per  quem  gladiuin  sententia  judi- 
cialis  seu  rigor  diviiia»  justitia'  designatur. 
Verumtamen  talis  potest  in  vita  hac  pce- 
nitere.  Juxta  prseinductain  expositionem 
scriptum  est  in  (ienesi  :  Ouicumqiie  ef-  ceH. ix,6. 
fuderit  sanguinem  hunianuin,  effunde- 
tur  sanguis  illius.  Unde  quicumque  alteri 
injuriatur,  gravius  Iffdit  se  ipsum  :  quo- 
niain  propria  iniquitate  interficit  animam 

B  suam,  et  sibi  ipsi  mercatur  dainnationem 
aeternam  ;  alteri  vero  non  infligit  nisi  ma- 
lum  pcen»,  quod  si  alter  patienter  per- 
tulerit,  lucrum  animae  inde  acquirit,  et 
aeternaliter  coronari  meretur.  Nulla  enim 
nocebit  adversitas,  si  nulla  dominetur  ini- 
quitas.  Hinc  Salomon  contestatur  :  Qui  £-c<./e.  x,s. 
fodit  foveam,  incidet  in  eam  ;  et  qui  dissi- 
pat  sepem,  mordebit  eum  coluber.  Porro 
qui  gladio  legitime  utitur,  ei  gladius  a 
lege  donatur,  et  ipse  proprie  non  occidit, 
sed  lex,  prout   supra   tertium    Sententia- 

C  rum  Alexander  de  Hales  declarat.  Et  sicut 
S.  Bernardus  in  libro  de  Consideratione 
ad  Papam  Eugenium  scribit,  Christus  di- 
cendo  ad  Petrum,  Converte  gladium  tuum 
in  vaginam,  prohibuit  apostolicis  viris,  id 
est  episcopis  et  sacerdotibus  ac  clericis, 
materiali  gladio  prceliari.Tamen  hic  gjadi- 
us  dicitur  Petri  fuisse,  quoniam  nutu  pon- 
tificis,  non  manu  ipsius,  est  evaginandus. 

Calicem  quem  dedit  mihi  Patvr,  non  joann. 
hiham  illum  ?  Ac  si  dicat  Filius  Dei  ad  ^^■"''  "• 
Petrum  :  Vis  tu  passionem  meam  impe- 

D  dire,  ita  ut  eam  non  gustem,  quam  Pater 
feternus  vult  me  gustare  ut  per  eam  sal- 
vem  genus  humanum  ?  Deiiide  Christus 
tangit  aliam  rationem  ad  probandum  quod 
non  indiguit  defensione  Petri  aut  Aposto- 
lorum.  An  putas,  quia  (id  est  quod)  non  isatih. 
pos.sum  rogare  Patrem,  et  exhibehit  mihi  """i  53. 
modo  plus  quam  duodecim  legiones  ange- 
lorum,  per  quoruin  auxilium  possem  eva- 
dere  passionem?Ideo  autein  dixit,«duode- 
cim  legiones  angelorum  »,  quia  duodecim 
erant   Apostoli.  Legio  vero  continet  sex 


464 


PAssio  D.  N.  jEsr  cimisri  .irxr.v  iv  kv.\ngelistas. 


.VRT.    VII 


inillia  soxcpiita  scxaginta  scx.  Ncc  dubi- 
um  quin  in  qnoiibct  choro  angeloruin  siiit 
innumerabililcr  phircs  angeli  quani  duo- 
dccim  lcgiones,  qiiuin  in  infimo  choro 
sint  ad  minus  tot  angcli  quol  stint  homi- 
nes  in  toto  jam  inundo,  co  quod  unus- 
quisque  homo,  cliain  infidelis,  habeat  an- 
gelum  proprium,  qiil  cst  dc  iiifimo  choio. 
C/-.1.  XV,  Et  juxta  doctrinam  diviiii  Uionysii.quanto 

p.  280A.  j,j  copiis  chorus  scu  ordo  angelorum  est 
altior,  tanto  conlinct  in  se  plures  perso- 
nas.  —  Scd  qua?ri  potest.quoinodo  Christus 
potuit  obtinere  a  Patre  plus  quani  duode- 
cim  legioncs  angclorum  in  suum  auxi- 
lium,  quum  Paler  vohicrit  cum  pati.  Et 
rcspondcndum,  quod  Christus  non  dicit 
exphcite.  qiiod  poluil  lol  angelos  oblinere 
a  Patrc  ad  cripiendum  eum  de  morlc,  sed 
ad  adsistenduni  sibi,  si  vehet.  Vel  si  intel- 
ligatur,  quod  potcrat  cos  obtinere  ad  hoc 
quod  pcr  eorum  obsequium  (quo  tamen 
non  indigebat)  evaderet  passionem;  dicen- 
dum,  quod  hoc  secundum  se  et  absolute 

Cf.p.mo:  loquendo,  fuit  possibile,  quamvis  ex  con- 

ditione  seu  suppositione  impossibile  fue- 

iVaiih.    i'it,  ut  supra  ostensum  est.  Quomodo  ergo 

xsvi,  5i.  anplcbaiitur  Scripturtv  ?  id  est,  vaticinia 
Prophelaruiii  impk-ri  non  poterunt,  nisi 
pro  muudi  salute  ha^c  \>atia.T,quia  sic  opor- 
tct  fieri  sicut  est  prophelatum.  Et  in  hoc 
tangitur  tertia  ralio  cur  Pelrus  non  debuit 
passionem  Chrisli  veilc  impedire,  adver- 
sarios  ejus  leedendo. 
Ibid.  5.5;  In  illa  hora  dixit  Jesiis  ad  eos  qui  ve- 
Luc.  XXII,  ,jg^^,;^  ^^  sg  principes  sacerdotum,  et 
magistratus  teinpli,  et  seniores.  Ista  sunt 
verba  Lucae  cvangehstce,  qui  solus  hac 
scribit.  Ex  quibus  apparcl,  quod  principes 
sacerdotum  et  magistratus  templi  ac  seni- 
ores  vcncrunt  ad  capicndum  Jesum,quum 
tamen  ahi  Evangelislije  scribant  ministros 
pontificum  et  majorum  venisse  ad  hoc. 
Ad  quod  respondetur,  quod  vel  aliqui 
ex  principibus  saccrdotum  (qui  interdum 
summo  saccrdotio  fungebaulur)  atque  ex 
aliis  majoribus  venerunt  ad  Jesum,  ut  mi- 
nistri  uegolium  illud  audacius  diligentius- 
que  implerent ;  vcl  venisse  dicuntur,  non 


A  in  propriis  personis,  scd  per  suos  mini- 
stros;  vel  quantum  ad  siiain  auctoritatcm, 
qiiam  commiserunt  ministris.  Tanquam  Maiih. 
ad  latronem  existis  ciim  gladiis  et  fusti-  ^ann\^l» T 
bus,  cum  latcrnis  et  facibus  comprehen- 
dere  me  :  in  quo  apertissimc  atquc  gravis- 
sime  injuriamini  mihi,qui  latroni  omnino 
conlrarius  sum,  quoniani  hitro  occi(ht,  in- 
sidiatur  et  nocct,  ego  autein  morluos  vi- 
vificavi,  infirmos  vestros  curavi,  et  multa 
ac  inagna  beneficia  vobis  cxhibui.salubri- 
tcr  iiistruendo,  carilativc  corripicndo,  gra- 

B  liam  et  salutem  offerendo.  Quum  quotidie  Luc.  xxh, 
crain  apud  vns  in  tcmjtlo  doccns,  non  me  j,,,'^.,""^' 
^c'»M/s/(s,quia  non  habuistis  neque  habetis 
contra  mc  justam  causam,  et  ibi  populum 
timuistis,  sed  ncc  ibi,  nec  hic  Deiim  time- 
tis.  Sed  ha'c  cst  hora  vestra,  id  cst,  islud 
est  tempus  passioni  meae  praeordinatum, 
in  quo  Deus  Pater  pcrmittit  vos  exercere 
vohintatem  vestram  in  me  unigenitum 
Filium  suura;  in  quo  etiam  tempore  aerise 
potestates  per  vos  operantur  in  me  quod 
possunt  ac  permittuntur.  Itaque  «  haec  est 

C  hora  vestra)),  id  est  hora  vobis  permissa  ad 
invadeudum  et  occidendum  me,ct  potestas 
tenebrarum,  id  cst  impiorum,  videlicet 
supcriorum  vcstrorum,  a  quibus  missi  es- 
tis,  ac  dsemonum  instigantium  vos  contra 
mc.  Impii  enim  lenebrae  nuncupantur, 
juxta  iihid  Aposloh  :  Fuistis  aliquando  te-  Ephea.  v, 
uebra>;et  illud,Tenebrae  eam  nou  compre- ^^^__^  ,  ^ 
henderunt. Rursus, «  potestas  tenebrarum» 
cst  abusio  potestatis,  opus  tyrannidis,  im- 
puguatio  veritatis,  et  virtutum  opprcssio. 
Hoc  autem  totum  factum  est,  ut  adimple-    Matth. 

D  rentur  scriptura;  Prophelarum.^on  quod  ""'■  ^^' 
prophetalis  praenuntialio  horum  fuit  causa 
directa  ut  fierent  mala  ista  vel  bona  haec  : 
imo  quia  haec  crant  futura,  idco  Spiritus 
Sanctus  pcr  Prophclas  ca  pracdixit.  Idcirco 
in  verbis  istis  et  consiinilibus,  «  ut »  tene- 
tur  concomitanter,  non  dirccte  causaliter. 
Cohors  ergo  et  tribunus  qui  praefuit  co-    joann. 
horti,  et  erat  minister  Pilati  (et  dicebatur  "^^^'^^^' 
tribunus,  qui  praeerat  millc  militibus),  et  xxvi,  50. 
ministri  Juda'orum  accesse?-u n t  ad  Jesuin, 
ostendentes  verum  esse  quod  ipse  jam  di- 


PASSIO   D.  .\.  JESU    CHRISTl   JLXTA    IV    EVAXCELISTAS. 


ART.    VU 


46o 


Lur.  xxi[, 
53. 


i>s.  XXI,  13, 


Job  XVI,  ii 
14. 


Joniin. 
XVIII,   ii. 


Mallh. 
XXVI,  56. 

Joann.  xvi 

3i. 


ifarc.  XIV, 
51,  5S. 


/o6  XXII,  G. 
Joaun.  XXI. 


xit,  «  Hsec  est  hora  vestra  et  potestas  lene- 
brarum  »,  et  manus  violentas  atque  sacri- 
legas  inJecerKHt  In  Jesuiu,  hipi  rapaces  et 
ferocissimi  ursi  ac  rabidissimi  canes,  in- 
surgentes  in  mansuetissiraum,  piissimum 
ac  innocentissinuim  Agnum.  sicut  pra>di- 
ctum  fuit  iu  persona  Christi  in  Psalmo  : 
Circumdederunt  me  vituli  multi  :  tauri 
pingues  obsederunt  me :  circumdederiint 
me  canes  multi.  Unde  et  sanctus  Job  in 
figura  Christi  praedixit:Conciusit  me  Deus 
apud  iniquum,  et  manibus  impiorum  me 
tradidit ;  circumdedit  me  laiiceis  suis.  Et 
comprehenderunt  et  ligaverunt  eum,  ne 
aliquo  modo  elaberetur  manus  eorum,  et 
quia  voluerunt  eum  traclare  tanquam  la- 
tronem,  et  ut  reum  mortis  in  civitatem 
deducere  :  tales  auteni  solent  ligari.  Atque 
(ut  refert  Bernardus)  miserunt  ferream 
catenam  in  collum  Christi,  qu;p  postea  in 
Jerusalem  consuevit  peregrinis  cum  ma- 
gna  devotione  monstrari. 

Tunc  discipuli  omnes.  relicto  eo,  fuge- 
runt  ex  timore  humano  et  inordinato, 
quemadmodum  Dominus  Jesus  praedixit. 
Fuit  autem  valde  mirabile,  quod  nec  Mal- 
chus  a  Petro  tam  graviter  vulneratus,  nec 
aliquis  aliorum  qui  stabant  cum  Malcho, 
Petrum  invasit.  Xec  dubium  qiiin  eum  in- 
vasissent  et  occidissent,  nisi  Christus  om- 
nipotente  sua  virtute  corda  illorura  sic 
refrenasset  ac  compescuisset  quod  Petrum 
non  invaserunt.  In  hoc  quoque  apparuit 
mira  illorum  obstinatio,quod  ex  tam  pia  et 
rairaculosa  Malchi  curatione  nullus  ipso- 
rum  fuit  compunctus,  aut  ad  aliquam 
pietatem  circa  Christum  emoliitus.  Adole- 
scens  aulem  quidam  sequebatur  eM»i,vide- 
licet  Jesum,  amictus  sindone,  id  est  linea 
veste,  super  nudo  corpore,  quia  aut  aliam 
vestem  non  habuit,  ut  aliqui  dicunt,  vei 
modice  erat  vestitus  praeter  sindonem.  Est 
enim  consuetudo  loquendi,  ut  parum  ve- 
stiti  dicantur  nudi,  juxta  iiiud  Job  :  Nudos 
spoliasti  vestibus.  Joannes  quoque  seribit 
de  Petro  in  piscatione  constituto  :  Erat 
enim  nudus,  id  est  parum  vestitus,  ut  ibi 
exponitur.  Nec  verisimile  esse  videtur, 
T.  31. 


A  quod  adolescens  ille  non  erat  nisi  sindo- 

nem  solam  indutus,  quum  (ut  infra  habe-  joann. 
tur)  frigus  tunc  fuerit,  praesertim  in  nocte.  ^""'  '*• 
Et  tenuerunt  eu.m.  At  ille,  rejecta  sindone 
cuin  qua  eum  tenuerunt,  nudus  profugit 
ab  eis  ex  tiraore.  Hunc  adolescentem  qui- 
dam  dixerunt  fuisse  juvenem  quemdam 
ex  domo  in  qua  Christus  coenavit.  Sed  non 
videtur  quod  aliquis  exivit  de  domo  illa 
cum  Christo  usque  in  hortum,  nisi  unde- 
cim  Apostoli.  Alii  ergo  dixerunt,  quod 
adolescens  iste  fuit  vel  Joannes  apostolus 

B  aut  Jacobus  Minor  :  ita  quod  adolescens 
ille  primo  cura  aliis  Apostolis  fugerit,dein- 
de  resumpta  confidentia  aliquali,  secutus 
sit  Christum.  Et  si  crat  Joannes,  dicendum 
csset  quod  recuperata  sindone  sua,  rursus 
ivit  post  Christum  usque  ad  Annse  domum. 

Et  adduxerunt  Jesum  ad  Annam  pri-  «,<;.  13. 
mum,\A  est.antequam  duxcrunt  Jesum  ad 
Caipham.anni  illius  pontificem,  duxerunt 
eura  ad  Annara,  qui  praecedenti  anno  fue- 
rat  pontifex.Sicque  primo  praesentaverunt 
Christuin  Annae  propter  varias  causas.  Pri- 

C  mo  propter  reverentiara  suae  personae.  Se- 
cundo  ad  complacendum  eidem.  Tertio  ex 
vana  gIoriatione,quasi  exsultantes  de  prs- 
da  quam  ceperant,  pro  cujus  captione  la- 
boratum  fuit  tam  diu.  Ideo  suum  triura- 
phum  voluerunt  prius  ostendere  Annse, 
cujus  domus  prius  occurrit  eis  in  via, 
quam  habitaculum  Caiphs.  Et  hoc  ipsura 
exstitit  quarta  causa,  videlicet  quod  do- 
mus  Annae  eis  prius  se  offerebat  in  via,  et 
indecens  reputabant  domum  tanti  praelati 
sine  introitu  pr^eterire.  Quinto,  quoniam 

D  Annas  fuit  Caiphae  socer.  Cnde  subjungi- 
tur  :  Erat  enim  Annas  socer  Caiphce,  qui 
Caiphas  erat  pontifex  anni  illius.  Erat    ;j,,/  ,4. 
autem  Caiphas  qui  consilium  dederat  Ju-  '".«.so.W- 
dceis  ut  interficerent  Jesum  :  quia  expedit 
unum  hominem  mori  pro  populo,  id  est, 
utile  est  pro  conservatione  totius  populi 
nostri,  ut  istum  occidamus  (qui  dicit  se 
regem  esse,  et  populura  post  se  trahit),  ne 
veniant  Romani,  et  destruant  locura  no- 
strum  ac  plebera  :  prout  istud  tactuin  est  cap.i^sb. 
supra,  et  Joannes  describit  pleiiius. 

30 


466 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRI.ST1   JIXTA   IV    EVANGELISTAS. 


AUT.   VIU 


ARTICULUS  VIII 

DE   ADDCCTIONE    DOMINI   JESU   AD   ANNAM    ET   CAIPIIAM,    DE   TRINA   NEGATIONE    PETRI, 
ATQUE   RURSUS    DE   CHRISTI    DAMNATIONE    ET    ILLUSIONE. 


Joann. 
xviti,  15. 


Ibiil.  XIII 
23  ;  XXI,  7 
!iO. 


Malth. 
XXVI,  5G. 


\  EQUEBATUR  autem  Jesum   Simon  A  re  ;  et  introduxit  Petnnn,  ut  simul  vidc- 


xviii,  15, 


O  Petrus,  et  alius  discipulus,  qui  com- 
muniter  dicitur  fuisse  Joaniies  evangeli- 
sta,  qui  de  se  tanquam  de  alio  loquitur,  ut 
moris  est  auctoribus  sacrae  Scripturffi.  Sed 
quare  inore  solito  non  adjungit,  Quem  di- 
ligebat  Jesus  '.  Aii  forte  reputavit  se  indi- 
gnum  hoc  titulo  in  hoc  loco,  quia  jam 
fugerat  a  suo  magistro?  Itaque  hi  duo 
Apostoli,  tanquam  in  Christi  amore  fer- 
ventiores  et  invicem  familiares,  post  suam 
fugam  aliqualiter   aniinati  pariter  redie- 


rent  quid  fieret  Jesu.  Dixit  ergo  Petro  Jomm. 
anci/la  ostiaria  :  Numxjuid  et  tu  ex  disci-  ''^"'' 
jiuiis  es  hominis  istius  ?  Vidit  enim  Pe- 
trum  formidolose  intrantem,  facie  desola- 
tum,  et  habitu  prae  ceteris  religiosum,  et 
ibi  venire  insoiitum  :  ex  quibus  suspica- 
batur  quod  alienus  esset,  seu  Galilseus  ac 
Jesu  discipulus.  Dicit  ilic  :  Non  sum.  In 
qua  negatione  patet  Petri  fragilitas,  qui 
ad  interrogationem  tam  infima!  anciiiae 
Dominum  suum  negavit,  quiim  tamen  an- 


runt,  et  secuti  sunt  suum  magistrum  cum  B  cilla  ilia  videatur  quasi  ex  quadam  com- 


verecundia  grandi  de  sua  fuga,  et  ingenti 
dolore  de  captione  Domini  sui.  Discipulus 
autem  ille  erat  notus  pontifici.  Erat  enim 
juvenis  gratiosus,  pulcher,  amabilis,  et  de 
nobili  stirpe  Juda;  patriarchae  natus;  atque 
interdum  (ut  aestimatur)  portaverat  pisces 
ad  domum  Annaj  tanquam  piscator  et  fi- 
lius  piscatoris,  vel  ex  alia  causa  aliquan- 
do  domuni  illam  intrare  solebat,  sicque 
cum  Anna  ponfifice  et  ejus  familia  ade- 
ptus  fuit  quamdam  notitiam.  Et  intravit 


Ibid.  10. 


passione  potius  quam  ex  malitia  interro- 

gasse,dicendo,Numquid  et  tu  ex  discipulis 

es  hominis  istius  ?  quasi  diceret  :  Apparet 

quod  sis  discipulus  istius  miseri  ac  pau- 

peris   hominis ;  propter  quod   consultius 

tibi  esset  quod  extra  maneres.  Petrus  vero 

metuens  publicari  aliis  per  aneillain,  sta- 

tim  veritatem  ac  Fiiium  Dei  negavit,  sic- 

iit  Filius  Dei  ei  praedixit.  Aceenso  autem  im.  w», 

iane  in  medio  atrii,  stabant  ministri  ad  ^^'  ■'""""■ 

•^  '  xviil,  18. 

prunas  et  calefaciebant  se.  Nam  in  nocti- 


cum,  Jesu   in  atrium  pontificis.  Atrium  C  bus  Martii  principioque  Aprilis,  solet  ad- 


dicitur  spatium  quod  est  inter  primam 
portam  seu  jaiiuain  et  inter  domum  seu 
ostium  quo  immediate  introitur  in  do- 
mum  ;  et  usque  ad  spatium  illud  discipu- 
lus  ille  secutus  est  Jesum.  Jesum  vero 
duxerunt  ministri  in  domum,  ad  Annae 
prsesentiam. 

Petrus  autem  stafiat  ad  ostium  foris,  id 
est  extra,  ante  priinam  portain,  qua  intra- 
batur  ad  atrium,  non  audens  aut  non  per 
missus  intrare.  Exivit  ergo  discipulus  qui 


huc  frigus  esse,  preesertim  post  mediain 
noctem.  Erat  autcm  cum  eis  Petrus  stans, 
et  calefaciens  se  in  medio  eorum.  Etenim 
verus  sancta?  caritatis  ignis  in  corde  Petri 
inodo  refriguit.  Et  quia  jam  semel  fuit  in- 
terrogatus  aii  esset  Christi  discipulus,quia 
introiit  timidiis,  voluit  se  quasi  audacter 
liabere,  inter  ministros  publice  stando,  ne 
quis  suspicaretur  eum  esse  Jesu  capti  di- 
scipulum. 

Pontifex    ergo    interrogavit  Jesum  de     jomm. 


erat  notus  pontifici,  et  dixit  ostiariw,  hoc  D  disclpulis  suis,  et  de  docfrina  e/us.  De  di-  '^^'"''  "*• 
est  ancillae  qujc  erat  custos  illius  portie,      scipulis  interrogavit  forsitan  ubinam  es- 
rogando  eam  ut  permitteret  Petrum  intra-      sent,  vel  cur  coliegisset  eos,  el  quare  eum 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTl   JUXTA    IV    EVANUELISTAS. 


ART.    VIII 


467 


Matth.w 


Joann.  ix, 
16. 


Ibid.  svin, 
iO. 


Exod. 
xxin,  17  : 
Deut.  XVI, 
16. 


jam  reliquissent ;  vel  ut  ex  responsione 
Christi  posset  aliquid  reprehensibile  ca- 
ptiose  accipere,  et  probare  quod  seditio- 
sus  superstitiosusque  esset,  faciendo  con- 
venticula  separata,  docendoque  nova.  et 
recedendo  a  communi  doctrina  legis  ac 
Prophetarum,  Scribarum  quoque  et  Pha- 
risaeorura  :  quod  etiam  Scribae  ac  Pharissei 
ipsi  jam  ante  imposuerunt,  dicendo,  Quare 
discipuli  tui  Iransgrediuntur  Iraditiones 
seniorum  ?  et  rursus,  Non  est  hic  homo 
a  Deo,  qui  sabbatum  non  custodit.  Hinc 
de  doctrina  sua  Jesum  inferrogavit  hic 
Annas. 

Respondif  ci  Jesus.  Ad  qua^stionem  de 
discipulis  suis  factam  non  respondit,  quia 
pro  tunc  principaliores  ejus  discipuli,  pu- 
ta  Apostoli,  fugerunt  ab  eo,  imo  et  illorum 
praecipuus,  scilicet  Petrus,  jam  semel  ne- 
gavit  eum.  Sed  ad  qujestionem  factam  de 
sua  doctrina,  respondit  :  Ego  palam  locu- 
tus  sum  mundo,  id  est,  publice  prsedicavi 
hominibus:  qui  autem  quaerunt  seminare 
errores,  solent  occulte  hoc  facere.  Ego 
semper,  hoc  est  omni  tempore  opportuno, 
docni  in  sijnagoga,  id  est  in  congregatio- 
nibus  Judaeorum,et  in  eorum  materiaiibus 
synagogis,  quas  in  singulis  urbibus  habue- 
runt,  ad  quas  convenerunt  assidue  causa 
orationis  et  lectionis,*^^  in  /empio,  quod  in 
Jerusalem  erat,  quia  non  nisi  in  una  ci- 
vitate  potuerunt  templum  ha.heTe.quo  om- 
72es  Judcci  conceniunt,  prssertim  certis 
temporibus  anni.  lu  tribus  etenim  festis, 
videlicet  Paschae  et  Pentecostes  ac  Sceno- 
pegise  (id  est  Tabernaculorum),  obligati 
erant  venire  ad  templum,  ut  in  Exodo  et 
Deuteronomio  legitur.  Dispensabatur  ta- 
men  cum  habitantibus  multum  remote  a 
templo,  quoad  festa  Scenopegia^  et  Pente- 
costes.  Unde  quod  ait,  «  quo  omnes  Judsei 
conveniunt  »,  intelligendum  est  per  mo- 
dum  distributionis  accommodse  :  ut  sit 
sensus,  Quo  quidam  de  omni  genere  Ju- 
daeorum  conveniunt,  ut  sit  distributio  pro 
generibus  singulorum,  non  pro  singulis 
generum.  Et  in  occulto  locutus  sum  ni- 
hil,  id  est,  nihil  docui  animo  occultandi. 


A  Tamen,ut  in  Evangelio  legitur.aliqua  prse- 
dicavit  discipulis  suis  seorsum,  exponen- 
do  eis  qufpdam  mysteria  atque  parabolas  : 
quibus  et  dixit,Vobis  datum  est  nosse  my-  J/n>c.  iv, 
sterium  regni  Dei.  Sed  hoc  fecit,  ut  talis  "' 
sua  doctrina  postmodum  cunctis  publica- 
retur.  Propter  quod  ait  :  Quod  in  aure  au-   Matth.  x, 
ditis,  praedicate  super  tecta.  ■"• 

Verumtamen  his  objici  potest,  quod 
quandoque  prsedicavit  in  monte.  quando- 
que  in  loco  campestri,  interdum  in  navi- 
cula,   nonnunquam    in  liftore  maris,  ali- 

B  quando  in  locis  deserti,  ut  ex  Evangelio 
facile  est  probare.  Praeterea,  praetactis  ver- 
bis  Christi  contrariari  videtur  quod  per 
Isaiam  de  Christo  praHiictum  est  :  Non  cla-  /«.  xui,  2. 
mabit,  nec  audietur  foris  vox  ejus.  —  Ad 
primum  dicendum,  quod  per  synagogam 
potest  iiifelligi  quaecumque  congregatio 
Judaeorum.  et  quod  dictum  est, «  seniper  », 
exponendum  est  de  omni  tempore  oppor- 
tuno.  Ad  aliud  respondetur,  quod  Isaias 
loquitur  de  inordinato  et  contentioso  cla- 
more,  qui   longe  fuit  a  Christo.  De  quo 

C  etiam  clamore  ait  Apostolus  ad  Ephesios  : 

Omnis  amaritudo  et  ira  et  indignafio  et  Ephes.w, 
clamor  tollatur  a  vobis.  "• 

Quid  me  interrogas  cui  credere  non  Joann. 
vis?  Quasi  dicat  Salvator,  qui  corda  inspe-  ^""'  "'• 
xit  :  Non  quaeris  sincera  intentione,  sed 
eaptiose  et  corde  malevolo.  Jnterroga  eos 
qui  audieriint  quid  locutus  sim  ipsis.  Ac 
si  dicat  :  Tam  securus  sum  de  veritate 
meae  doctrinae,  quod  communitatis  testi- 
monio  stare  paratus  sum.  Ecce  hi  sciunt 
qucc  dixerim  ego.  Tam   constanter  Chri- 

D  stus  respondit,  non  ex  elatione  aut  impa- 
tientia,  sed  zelo  justitiae ;  et  ne  mortis  ti- 
more  videretur  dejectus,  qui  ante  suam 
captionem  consuevit  tam  majores  quam 
inferiores  tam  magnanimiter  increpare 
absque  personarum  acceptione,  sicut  et 
observatores  ejus  testati  sunt.  dicendo  ad 
eum  :  Magister,  scimus  quia  verax  es,  et  j[/«(//i.xxii, 
viam  Dei  in  veritate  doces,  et  non  est  tibi  "'■ 
cura  de  aliquo;  non  enim  respicis  perso- 
nam  hominum. 

Joann. 

Hcec  autem  c/uum  dixisset,  unus  ad-  xvm,  u. 


468 


PASSIO    D.  N.  JESU    CHRISTl   JUXT.i    IV    E\  ANUEMSTAS. 


ART.    VIII 


sistens  ministrorum  dcdit  alapam  Jcsii ,  A  ri  :  ad  (]t'claraiiduni   quod  repuLavit  funi 


dicens  :  Sic  respondes  pontifici?  tanquain 
dicat.  Tanto  prcvlato  et  lantcT  anctorita- 
tis  viro  non  deberes  taliter  respondere, 
videlicet  tani  prffisumptuose  et  irrevercn- 
Joann.  tef  :  proiit  luiic  servo  apparuit.  Respondit 
ei  JesKs  :  Si  male  locutiis  suni,  testimo- 
nium  perhibe  de  malo,  id  est,  si  reprehen- 
sibililer  rcspondi.  proba  hoc  ratione,  au- 
ctoritate  vel  tcslinionio  aliorum.  5/  aufcm 
bene  locutus  sum,  id  est,  juste  et  constanti 
corde  respondi,   cjuid  me  cwdis  ?  id  est. 


XVIII,  23 


morlis  leum,  cl  iil  ob  hoc  Caiphas  ct  qui 
eranl  cum  eo,  audentius  eum  morti  adju- 
dicareiil.  U/ii  omnes  sacerdotcs  et  Scriba'     Matih. 
convenerant, qviom&m  Caiphas  prsefuit  om-  ^^J.'^  ^,\. 
nibus  eis  illo  anno.  Princeps  autem  saeer-  53. 
f/o/Mw,  vidcliccl  Caiphas,  ('?  omne  co«c«- xxv„  59. 
lium,  id  est  sacerdotes,  Scribae,  Pharisaei 
ac  seniores  congregati  cum  eo,  quairebant 
falsum    testimonium    contra   Jesum,    cui 
iiuUam    culpam   vere    objicere    poterant, 
quoniam  Isaias  de  Christo  vere  prsedixit  : 


cur  imnie  mcam  faciem  percussisti?  Q\xg&-  B  Oui  neccatum  non  fecit,  nee  inventus  est  /».  m",  9; 
ritur,  cur  magister  virlutum,  qui  ea  quse 


verbo  docuit,  opere  adimplevit,  satcUitem 
istum   a   quo    ca>sus  fuit,  ita    redarguit, 
quum  anle  jam  dixisset  apud  MatthcTum  : 
Muiih.  V,  Si  quis  te  pcrcusserit  in  dexteram  maxil- 
'"■  lam  tuam,  prffibe  ei  et  alteram.  Et  respon- 

dendum,  quod  consilium  illud  de  altera 


dolus  in  ore  ejus.  Unde  et  Chrislus  jam 
antea  dixerat  eis  :  Quis  ex  vobis  arguet /ofi»H.vMi, 
nie  de  peccato?  Ut  eum  morti  traderent, 
id  est,  a  jiidice   facerent  eondemnari  ad 
mortem.  Hinc  Psalmista  praedixit  :  Scru- /'s.Lxm,?. 
tati  sunt  iniquitates,  defecerunt  scrutantes 
scrutinia*.  Et  non  invenerunt  In&i&m  ac-  •  scruiinio 
maxilla  percuticnti  praebenda,  intelligen-     cusationem,veramve  criminationem,  ^««m  ^.^'^.^"jd'' 
dum  est  secundum  animi  praeparationem,      multi  falsi  testes  accessissent ,  et  conve-  ji/«,t.xiv, 
ita  ul  homo  corde  dispositus  sit  hoc  im-      nicnlia  lcstimonia  non  erant  quEe  testes 
plere,  dum  rationabilis  causa  occurrit.  In-      illi  mendosi  Christo  opposuerunt.  Quae  au- 
terdum  enim  est  tempus  exercendi  actum  C  tem  fuerint  testimonia  illa,  nullus  Evan- 
justitiae,    interdum    actum    patientiae,    et      gelistarum  descripsil,quia  nec  digna  erant 

descriptione. 

Novissime  autem,  id  est  ultimo  post  te-     Matih. 
stes  praedictos,  duo  falsi  testes  testimoni-  ^]^]^].^^^^^ 
um  fercbant,  id  est,  apporlabant  seu  ex- 57,58. 
primebant,  adversus  eum,  dicentes  :  Nos 
audivimus   eum   dicentem  :  Possum  de-     Maiih. 
struere  templum  Dei,  et  post  triduum  re-  '"'^'' 
cedifieare  illud.  Ego  dissolvam  templum  Mnrc.  xiv, 
hoc  manufactum,  et  per  triduum,  aliud 
non  manufaclum  cedificabo.  Et  non  erat  ihui.  50. 


uniuscujusque  virtutis  exercitationi  seu 
actui  insistendum  est  congruo  tempore  ; 
et  hoc  Christus  in  sua  passione  servavit. 
Sic  vilissimus  ille  ribaldus  percussit  Fili- 
um  Dei  manu  sceleratissima,  ad  compla- 
cendum  domino  suo,  videlicet  Annae.  Ideo 
servum  istum  sequuntur  omnes  qui  supe- 
rioribus  suis  etiam  in  peccatis  applau- 
dunt,  et  ad  obtinendum  eorum  favorem 
aut  proprium  commodum,  statim  parati 


sunt  vindicare  quidquid  vel   ipsi  vel  eo-  D  convenicns  tcsfimonium  iIlorum:qu\a  mc 


Joann. 

xviii,  24. 


rum  superiores  repulanl  faclum  in  dero- 
gationem  superioritatis  aut  praelationis  eo- 
rum,  sicque  juslos  ac  innocentes  tribulare 
et  caedere  non  vereutur. 

Et  misit  eum  (scilicet  Jesum)  Annas  li- 
gafum  ad  Caipliam  ponfipcem.  Quemad- 
modum  enim  Jesus  fuit  ligatus  ad  Annam 
perductus,  sic  Annas  misit  eum  ligatum 
ad  Caipham.  Vel  si  (ut  aliqui  opinantur) 
fuit  ad  horam  disligatus  in  domo  Ann», 
fecit  eum  Annas  rursus  ignominiose  liga- 


Christus  dixit  haec  verba.  Caiphas  quoque 
et  consiliarii  sui  bene  consideraverunt, 
quod  propter  hujuscemodi  verba  Pilatus 
non  proferret  contra  Jesum  sententiam 
mortis.  Porro  mendosi  isti  lesles  occasio- 
ncm  hujiis  accusationis  acccperunt  ex  eo 
quod  Christus  jam  antea  dixerat  :  Solvile  Joann. 
tcmplum  hoc,  ct  in  tribus  diebus  excitabo  '''■ 
illud.  Quod  dixil  quando  petierunt  signum 
ab  eo,  dcdilque  eis  signum  suae  resurre- 
ctionis,  id  est,  quod  tertia  die  a  inorte  re- 


PASSIO    D.  N.  JESC   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    VIII 


469 


surgeret.  Legitur  quippe  apud  Joannem,  A 

Joann.  ii,  quod  quuni  Jesus  primo  ejecisset  de  tem- 

ueiseq.    piij  gj^^entes  et  vendentes  in  templo.  dixe- 

ibi'i.  18.   runt  ad  eum  Judaei :  Quod  signum  ostendis 

nobis  quia  haec  facis?  id  est.quo  miraculo 

probas  te  habere  auctoritatem  hapc  facien- 

/iiv.  19.   di  ?  Quibus  respondit  :  Solvite  templum 

hoc,  et  in    tribus    diebus  excitabo  illud. 

Quod  (sicut  Evangeiista  ibidem   exponit) 

iiid.  21.   Christus  dixit  de  templo  corporis  sui,  id 

est  de  proprio  corpore.  quod  erat  templum 

fo/oss.iT,9.  deitatis  habitantis  in  eo,  quia  in  ipso  ha- 

bitat  omnis  plenitudo  deitatis  corporaliter,  B 

iit  ait  apostohis  Pauhis.  Sicque  sensus  ver- 

borum  illorum  fuit :  Solvite  templuni  hoc, 

id  est,  corpus  meum  occidetis;  et  in  tribus 

diebus  excitabo  illud,  id  est,  tertia  die  re- 

suscitabo  ilkid  a  morte,  deitatis  mese  vir- 

tute.  Itaque  Christus  non  dixerat,  Possum 

destruere  teinplum  Dei,  vel,  Ego  dissol- 

vam  teniplum  hoc  ;  sed,  Solvite  tempkim 

hoc.  Nec  loquebatur  de  templo  illo  mate- 

riali,  lapideo.  inanimato,  sed  de  animato 

proprii  corporis  femplo. 

Tnde  horum  testium  falsorum  perver-  C 
sitatem  ac  mendositatem  et  fraudem  se- 
quuntur,  qui  verba  veritatis  prolata  ab 
aliis,  interpretantur  in  pejus  et  false  ex- 
ponunt,  nec  bene  et  pie  intelligere  volunt, 
et  proni  ad  accusandum,  et  tardi  ad  excu- 
sandum:  et  item  qui  alio  sermone  resii- 
munt  quse  audierunt,  verba  mutando.  ali- 
quid  de  suo  addendo,  aut  verba  aliorum 
vera  truncate  narrando  :  per  quod  alios 
gravaut  injusle,  atque  discordiam  semi- 
Proi-. xvii,  nant,  quia  ut  in  Proverbiis  iegitur,  Qui 
'■  alio  sermone    repetit,  separat   foedcratos.  D 

Vitemus  ergo  omnem  hujuscemodi  impie- 
//,irf.\ix,5.  tatem,  quia  ut  Salomon  loquitur,  Testis 
mendax  non  erit  impunitus.  Imo,  ut  scri- 
bit  Isidorus,  Falsus  testis  est  tribus  ob- 
noxius  :  primum  Deo,  quem  perjurando 
aut  falsitati  testimonium  perhibendo  con- 
teinnit;  secundo  judici,  quem  mentiendo 
fallit;  tertio  innocenti,  quem  falso  testi- 
monio  laedit,  diffamat,  confundit  :  et  qui 
talis  est,  Christum  in  suis  membris  perse- 
quitur  et  occidit. 


Petrus  vero  sedebat  foris,  id  est  extra    .Vnith. 
domum  pontificis,  in  qua  Christus  tunc'^™'*'' 
fuit :  tanien  intra  primam  portam  exstitit, 
quia  subjungitur  :  in  atrio.  Accenso  au-  Luc.  ssn, 
tem  iane  in  medio  atrii,  stahant  servi  et  ''v 

^  Joann. 

ministri  ad  prunas,  et  calefaciebant  se.  xvm,  is. 
Erat  autem  Petrus  stans  et  calefaciens 
se  in  medio  eorum.  Quem  quum  vidisset   Luc.  xxu, 
anciUa  qucedam  ostiaria,accessit  ad  eum,     ' 
et  dixit  :  Et  tu  cum  Jesu  Nazareno  eras.  Mmc  xiv, 
Kumquid  ex  discipulis  es  hominis  istius?    joann. 
At   ille  neqavit  coram  omnibus,  dicens  :  i-''^»^^  ^'\ 
Mulier,  non  sum,  neque  scio  neque  «orijxvi,  70; 
(/uid  dicas.  hoc  est,  tam  alienus  sum  ab  ''^"'''^-  ^"■'' 
honiine  isto  de  quo  me  interrogas,  quod  sxn,  57. 
non  scio  qualiter  nuncupetur,  vel  quem 
designes  per  Jesum. 

Prfeterea  advertendum,  quod  de  triplici 
negatione  Petri  videntur  sancti  Evangeli- 
stjp  diversiniode  loqui;  sed  in  hoc  omnes 
concordant.   quod    ter   Christum   negavit. 
Attamen,  circa  descriptionem  loci  in  quo, 
et  circa  recitationem  personarum  interro- 
gantium  Petrum,discrepare  videntur.Nam 
juxta  S.Joannis  narrationem  apparet,quod    Joami. 
Petrus  ter  negavit  Christum  in  domo  An- "'"'  "  ^' 
na? ;  et    manifeste   habetur  ex   evangelio 
S.  Joannis,  quod  priina  negatio  Petri  con- 
tigit  in  Annsp  domo  seu  atrio  :  unde  et 
Augustinus  sentire  videtur,  quod  trina  Pe- 
tri  negatio  fuit  in  Annae  domo.  Porro  alii 
tres  Evangelisffe  nihil  scribunt  de  intro- 
ductione  Christi  ad  Annam  :  ideo  juxta 
eoriim  descriptionem  apparet.  quod  trina    .Uitni. 
illa  negatio  fuit  in  Caipha?  atrio  ;  et  ita  te-  5^".'_J^,.°' 
net  Chrysostomus.  Beda  vero  aliique  com-  tiv,  53  et 
muniter  dicunt,  quod  prima  negatio  fuit  j^^J, '  g/^[ 
in  habitaculo  Annse,  secunda  vero  et  tertia  ^'^'i- 
in  domicilio  Caiphse.  Evangelista?  autem 
concordantur  per  hoe,  quod  vel  anticipau- 
do  vel  recapitulando  loquuntur  ;  et  de  isto 
plenius  scripsi  super  Matthseum,  Joannem 
et    Lucam.   Nec   opus  est   coram   populo 
istam  difficultatem  sermocinari,  sed  suffi- 
cit  dicere.  quod  Evangelist»  principaliter 
intendebant  ostendere  quod  Petrus  ter  Do- 
miiiuiii  Jesum  Christiim  negavit.  Oualiter 
vero  et  ubi,et  ad  quorum  interrogationein 


470 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI    JUXTA    IV   EVANGELISTAS.    —   ART.    VIII 


Marc.  XIV 

68. 


Matth. 
XXVI,  71 ; 
Marc.  XIV 
69. 

Z.UC.  xxu 
56,  58. 


Matth. 
XXVL,  "S. 

Zuc.  XXII 
58. 

Ibid.  59. 

Mallh. 

XXVI,  73  ; 

Marc.  XIV 

70. 


Joann. 
XVIII,  26. 


id  accidit, noii  tam  evidenter  aut  unirormi- 
ter  expresserunt ;  estque  probabile,  quod 
ancilia  Petrum  inlerrogante,  alii  accesse- 
runt  adjuvanles  ancillam,  et  idem  a  Petro 
qucerentes  quod  illa  qua?sivit:sicque  quod 
unus  Evangelisla  periiibet  dietuin  ab  an- 
cilla,  alius  perhibet  dictum  a  viro;  simi- 
liter,quod  unus  Evangelista  narrat  dictum 
ab  uno  adstaiilium,  alius  recitat  diclum  a 
niultis.  Nec  de  isla  varietale  hisloriie  esl 
vis  magna. 

Et  exilf  foras  ante  atrium,  id  est,  dum 
Petrus  Christuin  semel  negavit,  coepit  ex- 
ire  de  z\,x:\o\et  gallus  cantavit :  ^n^m.  galli 
cantum  Petrus  pra^  turbatione  atque  moe- 
Stitia  noii  audivit.  Excuntc  autem  illo  Ja- 
nuam,  rursus  vidit  eum  alia  ancilla,  et 
ait  circumstantibiis  :  Hic  homo  cum  illo 
erat,  id  est,  cum  Jesu  esse  consuevit.  Et 
alius  videns  Petriim,  di.rit  :  Tu  de  illis 
es,  id  est  de  societate  ac  numero  discipu- 
loruin  Jesu  Nazareni.  Et  itericm  negavit 
cum  juramento,  et  ait:0  homo,  non  sum. 
Et  intervallo  facto  quasi  horce  uniiis,  ao- 
cesserunt  qui  foris  adstabant,  et  dixerunt 
Petro  :  Vere  tu  cx  illis  cs ;  nam  et  loque- 
la  tita  manifcstum  te  facit,  nam  et  Gali- 
lceus  es,  id  est,  ex  loquela  tua  perpendi- 
mus  quod  ex  Galilsea  sis  oriundus,  sicut 
et  Jesus,  et  inde  secutus  sis  eum,  quem- 
admodum  alii  ejus  discipuli  pro  parte  ma- 
jori.  Verumtamen  Galileei  sicut  et  Jeroso- 
lymitani  utebantur  lingua  Hebrsea  ;  sed  ex 
locorum  distantia,  aliqualiter  differebant 
in  modo  loquendi,  quemadmodum  Gallici 
atque  Teutonici  diversarum  provinciarum 
diversimode  exprimunt  suas  loquelas  : 
Gallici  Gallicum,  Teutonici  quoquc  Teuto- 
nicum. 

Et  unus  ex  servis  jjontificis,  cognatus 
ejus  cujus  abscidit  Petrus  auriculam,  di- 
xit  :  Nonne  te  vidi  in  horto  cum  illo  ? 
quasi  dicat,  Utique.  Cur  igitur  negas  cu- 
jus  oppositum  per  tuam  loquelam  et  no- 
strum  intuitum  comprobatur,et  multorum 
testimonio  conlradicere  audes?  Cur  servus 
ille  non  dixit  ad  Petrum  :  Nonne  tu  es  qui 
aurem  nepotis  mei  amputasti?  Sed  (ut  pu- 


A  to)  Christo  sic  moderante,  iste  non  con- 
sidcravit  qiiod  Petrus  hoc  fecit.  Tunc  Pe-    Matth. 
Irus    vtcnit    anathcmatizare,    id   est    sibi  "i"'' "*' 

Marc.  XIV, 

ipsi  maledicere  si  mentiretur,  et  detestari  7i. 
suum  magistrum,  et  Jurare  :  quia  nescio 
homincm  istum  quem  dicitis,  id  est,  nec 
facie  tenus  eum  cognosco,  nec  approbo 
eum,  nec  ei  adhsereo.  Ecce  ad  quantam 
ruiiiam  permissus  est  Petrus  corruere, 
quia  incaute  pr;esumpsit  de  viribus  suis. 
Nemo  ergo  praesumat,  nec  quisquam  secu- 
rus  sit  quasi  casurus  non  sil  :  prfesertim 

B  quuin  Pelriis,  qui  tot  et  laiita  Christi  con- 
spexit  miracula,  imo  et  jam  ante  lot  fecit 
prodigia,  ac  alios  baptizavit,  et  valde  fer- 
vens  fuit  ad  tempus,  ad  laiitam  lapsus  sit 
culpain  ex  carnali  timore,  et  contra  tan- 
tam  reruiii  evideutiam  sic  juraverit.  Hoc 
qiioque  pensandum,  quod  Pelrus  audacter  Joann. 
ensem  extraxit  et  pro  Christi  defensione  ''^"'' '°' 
pugnare  coepit,  quum  vidisset  Christum 
tantam  turbam  solo  verbo  prostrasse ;  sed 
videns  Christum  sic  hostibus  subditum, 
formidavit,  et  eum  negavit.  In  quo  multi 

G  adhuc  Petrum  sequuntur,  qui  in  prospe- 
ris  Deo  regratiantur,  et  pro  cjus  honore 
zelanlur,  ac  suis  proximis  in  prosperis 
successibus  adstant,  sed  in  adversis  per 
pusillanimitatem  impatientiamque  fran- 
gunlur,  et  egena  Christi  membra,  paupe- 
res  et  afflictos  adversitatibusque  oppres- 
sos,  vix  volunt  inspicere  et  affari.  Sed  qui 
alium  vere  diligit  ac  sincere,  tunc  ei  prae- 
cipue  adstet  et  signa  ostendat  dilectionis, 
dum  ille  plus  indiget.  Ideo  scriptum  est 
in  Ecclesiastico  :  Si  possides  amicuin,  in  EccU.  vi,  j 

D  tentatione(id  est  adversitate)  posside  eum,  ''*' 
et  non  facile  credas  ei  te  ipsum ;  est  enim 
amicus  secundum  tempus  suum,  ct  non 
permanel  in  die  necessitatis. 

Pra?terea  qua^ri  potest,  an  Pelrus  pccca- 
verit  morlaliler  Christum  negando.  Et  re- 
spondendum  quod  iino,  et  etiam  multipli- 
citer,  videlicet  :  Christum  negando  tam 
saepe  ac  false,  quod  fuit  contra  caritatem 
et  a>quilalem,  el  perniciosum,  non  joco- 
sum  aut  officiosum,  mendacium;  passioni 
quoque  timoris   succumbendo  tam  vehe- 


PASSIO   D.  N.  JESL"   CHRISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    VIII 


471 


Luc.  XXII. 
60. 


Marc.  XIV 


Malth. 
xxvi,  34  ; 
Marc.  XIV 

30. 

Ge/j.  111,1-6 


Luc.  XXII, 
i.l. 


Matlh. 
XXVI,  75  ; 
Marc.  xn 
72. 


itienter,  et  perjurando,  et  sibi  ipsi  mala  A 
taliter  imprecando.  Verumtanien  (ut  reci- 
tat  Thomas)  Leo  Papa  et  S.  Bernardus  vi- 
dentur  sensisse,  quod  non  peccavit  in  liis 
mortaliter,  et  quod  Christus  vidit  in  Petro 
tunc  caritatem  non  exstinctam  aut  eje- 
ctam,  sed  laesam  et  obrutam. 

Et  continiw  adhuc  ilJo  loquentc,  id  est, 
Petro  cum  ministris  adhuc  occupato  ver- 
bis  negationis,  statim  gallus  iterum  can- 
tarit,  puta  secundo.  Sicque  impletum  fuit 
quod  Christus  prsdixerat  Petro,  Quia  in 
hac  nocte  antequam  gallus  bis  vocem  de-  B 
derit.  ter  me  negabis. 

Ex  pra>dictis  colligitur,  quod  sicut  dia- 
bolus  dejecit  hominem  protoplastum  per 
mulierem,  ita  ct  primum  Ecclesice  pra^su- 
lem  vicit  per  fcminam  :  sicque  et  scxus 
femineus  in  Christi  passione  fuit  particeps 
criminis.  Hoc  etiam  intuendum.  quod  nul- 
lus  Evangelistarum  omisit  hanc  trinam 
Petri  negationem,  sed  eam  diligenter  de- 
scripserunt,  non  ut  diffamarent  tantum 
Apostolum,  sed  propter  mysterium,  et  ob 
nostram  instructionem  :  quia  ex  ista  de-  C 
scriptione  docemur,  quam  certitudinaliter 
Christus  pra?scivit  omnia  sibi  futura,  qui 
illam  Petri  negationem  in  se  pure  coiitin- 
gentem,  tam  circumstantionaliter  pranun- 
tiavit.  Rursus  ex  hac  descriptione  instrui- 
mur,  quam  infinita  sit  misericordia  Dei, 
qui  illum  constituit  principem  Apostolo- 
rum  et  totius  Ecclesiae  prselatum,  a  quo 
toties  et  tani  dire  fuit  negatus.  Iterum  do- 
ceniur  ex  isto  nullalenus  desperare,  et 
quanta  sit  humana  fragilitas :  quam  item 
periculosum  sit  de  se  ipso  prsesumere.  et  D 
se  aliis  constantiorem  existimare. 

Et  conversus  Doniinus,  respexit  Pe- 
trum:\di  est,Dominus  Jesus  a  rigore  justi- 
tise  quo  Petrum  juste  permisit  cadere,  ad 
dulcedinem  et  effectum  su»  misericordia? 
flexus  ac  versus,  tetigit  gratiose  mentcm 
Petri,  eam  illuminando  ad  consideratio- 
nem  sui  excessus,  atque  ad  recordationem 
verborum  qua;  Petro  de  sua  negatione 
prsedixit.  Cnde  subjungitur  :  Et  recorda- 
tus  est  Petrus  verbi  Domini  Jesu  quocl 


dixerat,  Priusquam  gallus  cantet  bis,  ter 
me  negabis.  Respexit  itaque  Dominus  Je- 
sus  Petrum  oculo  suae  pietatis  divinae  et 
increatae :  ideo  recte  Evangelista  vocat  hoc 
loco  Jesum  Dominum,  tanquam  omnium 
creatorem,  Deum  ac  dominatorem ;  et  sic 
fuit  spiritualis  respectus,  pro  quo  orat 
Propheta  :  Adspice  in  me,  et  miserere  Ps.  cxvm, 
raei.  Aliqui  tamen  imaginantur,  quod  Chri- '"' 
stus  vultum  suum  humanum  celeriter  con- 
vertit  ad  januam  atrii,  et  Petrum  ibi 
observantem  corporaliter  ac  compassive 
adspexit,  ex  quo  intuitu  compunctus  Pe- 
trus,  ad  memoriam  verborum  Christi  mox 
motus  est. 

Et  egressus  Petrus  de  atrio,  flevit  ama-  Luc.  sxh, 
re,  id  est,  acerbissimo  luctu  culpas  suas  *^' 
ex  vera  contritione  deflevit.  juxla  illud 
Michsea?  :  Faciam  planctum  quasi  draco-  Mich.t,i. 
num.  et  luctum  quasi  struthionum.  Itaque 
Petrus  in  atrio  pontificis  Christum  nega- 
vit  :  sic  et  quotidie  in  domibus  princi- 
pum  et  magnatum  ac  prEelatorum  veritas 
denegatur,  injustitia  regnat,  et  innocentes 
ad  vitia  pertrahuntur.  Denique  Petrus  ad 
deflendum  suos  excessus,  egressus  est 
pontificis  atrium.  In  palatiis  namque  ma- 
gnorum  non  est  pcenitenlis  locus.  sed  ibi 
vacatur  deliciis,  vanilatibus  et  commodis 
propriis,  quemadmodum  ait  Salvator  :  Ec-  .V(.«a.xi, 
ce  qui  mollibus  vestiuntur,  in  domibus  ^" 
regum  sunt.  In  publico  quoque  et  inter 
alios  non  est  facile  peccata  deflere,  et 
quandoque  non  convenit,  sed  in  locis  se- 
cretis.  Hinc  (ut  fertur)  Petrus  intravit  fo- 
veam  quamdam  juxta  templum,  et  ibi  in 
luctu  permansit  usque  ad  Christi  exspira- 
tionem  :  imo  (ut  in  Itinerario  suo  recitat 
S.  CJemens)  Petrus  ex  hoc  tempore  duxit 
in  consuetudinem,  quod  omni  nocte  a  pri- 
mo  gallorum  cantu  usque  ad  iucem  matu- 
tinam  aut  circiter,  orationi  lacrimisque 
vacavit,  et  lapsum  suum  calidissimis  la- 
crimis  copiose  deplanxit,  ita  quod  facies 
ejus  videbatur  quasi  adusta.  Sic  et  nos  vi- 
tia  nostra  deplorare  debemus  ex  interna 
contritione,  et  tanto  dolore  qui  mereatur 
dici  contritio  :  quia  contritio  est  summus 


472 


PASSIO    D.  N.  JF.SU   CHRISTI    JIXT.\    IV    EVANGELlST.iS.    —    ART.    VIII 


dolor  qui  est  in  nafiira;  nec  est  vera  con- 
tritio,  nisi  plus  doleamus  de  malo  culpae 
quam  de  quocumquc  malo  poena:'.  Idoo  Je- 
/er.  VI,  2C.  romias  liortatur  :  Luctum  unigeniti  fac  ti- 
bi,  planctum  amarum.  Debet  etiam  con- 
tritio  esse  ada:>quata  peccatis,  ut  quanto 
quis  frequentius  graviusque  pcccavil,  taii- 
to  vehcmentius  cordialiusque  paMiiteat. 
Insuper  caveamus  ne  et  nos  Christuin  nc- 
gemus  operibus.  Qui  enim  verbis  Domi- 
luim  laudat.sed  conversationc  rebellis  est. 


ni.  1, 16. 


Alarc.  XIV, 
60;.Va((/i. 
XXVI,  62. 


Matth. 
XXVI,  63; 
Marc.  XIV, 
61. 


Ps.  XXXVlll, 
2,  3. 


Mtwc.  XIV 
6l;.Vn(/A 
XXVI,  63. 


Z>ew(.xiv,l 


Matth. 
45. 


factis  dencgal  cum,sicut  de  talibus  scribit 
Apostolus  :  Dicunt  se  nosse  Deum,  factis 
autem  negant.  Qui  vero  se  renuunl  emen- 
dare,et  perseverant  in  vitiis,  lii  quasi  cuin 
juramento  et  anathemate  negant  Christum. 
Et  exsiirgens  princeps  saccrdotum,  vi- 
delicet  Caiphas,  in  medium  (ira  enim  ex- 
cussit  pontificem  illum  de  throno),  inter- 
rogavit  Jcsum  : Nihil  respondcs  ad  ca  qinv 
isti  adcersum  te  testi/icantur  ^  Optavit 
Caiphas  audire  resgonsum  a  Domino  Jesu, 
quatenus  eum  ex  sua  responsione  posset 
illaqueare  et  capere.  Jestis  autem  taccljat 
et  nihil  respondit,  doeens  nos  patientiam 
silentiumque  servare  dum  ab  importunis 
hominibus  increpamur  aut  mendaciter  ac- 
cusamur,  quando  respondendo  niliil  profi- 
cere  possumus,  juxta  iliud  in  Psalmo  :  Po- 
sui  ori  meo  custodiam,  dum  consisteret 
pcccator  adversum  me ;  obmutui  et  humi- 
liatus  sum,  et  silui  a  bonis.  Verumtamen 
ad  vitandum  scandalum  pusillorum,  excu- 
sare  et  expurgare  se  debet  homo  tempore 
opportuno,  praesertim  si  de  aliquo  gra- 
,  vi  peccato  mendaciter  accusetur.  Burswin 
princeps  sacerdotum  dixit  ei  :  Adjuro  te 
per  Deum  vivum,  ut  dicas  nohis,  si  tu  es 
Christus  Filius  Dei  bcnedictl,  filius  scili- 
cet  naturalis  et  unicus.non  adoptivus  pro- 
ul  omnes  justi  sunt  filii  Dei,  secundum 
quod  in  Deuteronomio  Moyses  ait  :  Filii 
estote  Domini  Dei  vestri.  Et  Christus  in 
,  Evangelio  :  Sitis  (inquil)  filii  Patris  vestri 
qui  in  ccelis  est.  Unde  videtur  quod  im- 
pius  Caiphas  isfe  novit  ex  lege,  esse  quem- 
dam  naluralem  et  unicum  Filium  Dei,  et 
quod  ille  esset  rex  Messias  in  lege  et  Pro- 


A  phetis  promissus,  de  quo  in  Proverbiis  Sa- 

lomon  ait  :  Quod  nomen  ejus  et  quod  />/oi'.xxx, 
nonien  Filii  ejus,  si  nosti  ?  Tanquam  di- *' 
cat  :  Tam  Pater  feternus  quam  unigcnitus 
Filius  ejus,  incoinprehcnsibiles  ineffabi- 
lesqiie  consistunt.  De  cujus  Filii  a^tcrna 
generatione,  in  libro  Proverbiorum  et  alibi 
in  Scripturis  veteris  Testamenti  plura  le- 
guntur. 

Jesus  autem  diwit  illi.  Quamvis  enim  j/nrc.  xiv, 
pontifcx    prava    inlenlione    interrogasset,  ''" 
tainen  propler  dignitatein  pontificaiis  of- 

B  ficii.et  praesertim  propter  honorabilitatem 
ac  reverentiam  Dei  Palris  et  sancli  nomi- 
nis  cjus,  quo  fuerat  adjuratus,  Chrislus  ad 
hanc  quaestionem  respondit  :  Tn  dixisti    Maiih. 
quod  verum  esl  in  hac  TQ.Ego  sum  verus,  ''y,,','.^^'',^ 
a^ternus,  naluralis  et  unicus  Filius  Dei  Pa-  ci. 
tris,  propter  salutem  hominum  homo  fa- 
ctus,  permanens  Deus.   Verumtamc7i  dico    Maiih. 
vobis,  non  tibi  Caipha",  sed  loti  auditorio  ""'' "*' 
tecum  et  tibi  faventi  :  Amodo,  id  est  a 
tempore  isto,  non  statim  post  tempus  is- 
tud,  sed   in  fine  sseculi  hujus,  videbitis 

C  Filiwm  hominis  sedentem  a  dextris  vir- 
tutis  Dei,  id  est  in  majestate  et  gloria 
qua  a>qualis  est  Deo  Patri,  seu  residentem 
ad  dexteram  Patris  omnipotentis,  id  est  in 
potioribus  bonis.  Christus  namque  secun- 
dum  suam  divinam  naturam  sedet  ad  dex- 
teram  Palris,  id  est,  regnat,  quiescit  ac 
residet  in  a>qualitate  Patris,  cui  est  con- 
substantialis  et  coa?qualis.  Porro,  secun- 
dum  assumptam  humanitalem  ut  glorifi- 
catam,  sedet  ad  dexteram  Patris,  hoc  est 
in  potioribus  bonis  :  quia  pra  omnibus 

D  creaturis  copiosius  fruitur  Deitate  et  donis 
gralite  ac  gloria',  dolibusque  corporis  et 
animae  adimplelur,  atque  universa  creata 
sibi  habet  snbjecta.  Et  istud  in  die  judicii 
sunl  visuri  tam  boni  quam  inali  :  non 
quod  iniqui  ejus  deitatem  videbunt  per 
speciem,sed  per  experientiam  et  effectum 
cognoscenl  quod  ipse  Christus  sit  talis  ac 
tantus  :  quod  etiam  Caiphas  ceterique 
damnati  jam  in  inferno  per  suorum  expe- 
rientiam  lormenlorum  cognoscunt.  In  qui-   „ 

<^  T  PS.  LXXXIl, 

bus  illud  Psalmi  impictum  est  :  Erube- is,  isi. 


PASSIO   D.  N.  .lESU   nHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    VIII 


473 


seant  et  conturbentur  in  saeculuni  sfeculi,  A  spiritualibus  quoque  prineipibus  dici  po- 


Mallh. 
wvi,  65. 


et  confundantur  et  pereant,  et  cognoscant 
quia  nomen  tibi  Dominus.  In  die  autem 
judicii  videbunt  corporaliter  Christum  in 
natura  humana  :  quam  in  tanta  eminentia 
intuendo,  inteliectualiter  quoque  conspi- 
eient  modo  pra>fato,  quod  ipse  sit  Unige- 
nitus  Dei.  Bf  vcmenlem  in  mtbibus  cali. 
Tunc  enim  etiam  reprobi  videbunt  eum 
descendentem  de  ccelo  cum  potestate  ma- 
gna.  et  cum  tota  triumphanti  Ecclesia. 
l^unc  princeps  saccrda/i/ni  scicli/  vcsli- 


test.  lUudebanl  ci  tanquam  superbo  et 
fatuo,  pra^-sumptuoso  atque  blasphemo,  et 
tanquam  sceieratissimo  transgressori.  Nec 
pontifex  neque  consiliarii  ejus  aliquam 
rationem  proposuerunt  contra  verba  Chri- 
sti  pra>tacta,  sed  solum  passionato  perti- 
nacique  animo  definierunt  quod  falsa  bla- 
sphemaque  essent  :  et  tamen  Jesus  jam 
ante  frequenter  probavit  se  esse  Filium 
Dei  et  regem  Messiam,  per  miracuJa  et 
Scripturas.   Unde  (ut   iegitur   apud   Joan- 


merita  sua ,  dicens  :  Blaspheinavil.  Con-  B  nem)  dum  quadam  vice  Judsei  dixissent 


suetudo  exstitit  Juda-orum^scindere  vestes 
in  magnis  adversitatibus  alqiie  doloribus, 
prepsertim  quando  audierunt  ab  aliquo 
verba  blasphemia»,  in  signum  tristitiae  et 
doloris.quasi  taiia  verba  a^quanimiter  pati 
et  audire  nequaquam  valentes  prae  amore 
Dei  et  zelo  divini  honoris.  Et  sub  hoc 
colore  isle  hypocrita  et  impius  pontifex 
scidit  vestimenta,  ad  insinuandum  cunctis 
qui  aderant,  quam  euormiter  Jesus  exces- 
serit,  dicendo  se  Filium  Dei  et  judicem 


ad  Jesuui  in  porticu  Saiomonis,  Ouousque   .ronnn.  x, 
animam  noslram  tollis?  si  tu  es  Christus,  ''' 
dic  nobis  palam  ;  ipse  respondit  :  Opera  ibui. riso. 
qua?  ego  facio  in  nomine  Patris  mei,  testi- 
monium  perhibent  de  me;  ego  et  Pater 
unum  sumus.  Quumque  propter  hoc  ver- 
bum   conarentur  eum   lapidare,  dixit  ad  iijUi.u.u- 
eos  :  Nonne  in  lege  veslra  scriptum  est,   ''■ 
Ego  dixi,  Dii  estis?  Si  illos  dixit  deos,  ad  rs. Lxwtfi. 
quos  sermo  Dei  factus  est,  et  non  potest 
solvi  Scriptura,  quem  Pater  sanctificavit 


mundi.   Qiiid  ad/n/c  egemus   tcstibus  ad  G  et  misit  in  mundum,  vos  dicitis,  Quia  bla- 


IjiV.  XXI\ 

IC. 


probandum  quod  dignus  sit  morte  ?  quia 
jam  omnes  nos  audivimus  eum  verba  bla- 
sphemiai  proferentem,  propter  quod  se- 
cundum  legem  nostram  est  occidendus. 
Verumtamen  secundum  legem,  blasphemi 
,  sunt  lapidandi,  ut  in  Levitico  innotescit. 
Sed  impii  isti  voluerunl  Jesum  cruci  affi- 
gi,  ut  acerbiori  ac  ignominiosiori  ac  diu- 
turniori  poena  perimeretur.  Ecce  nunc  aii- 
dislis  blaspheniiain,  hoc  est  verba  divinai 
majeslatis  honori  conlraria.  Sed  mentitur 


sphemas,  quia  dixi,  Filius  Dei  sum  ?  Si 
non  facio  opera  Patris  mei,  nolite  credere 
mihi ;  si  autein  facio,  et  si  mihi  non  cre- 
ditis,  operibus  credite.  itaque  pontificem 
istum  nequissimum  et  consiliarios  ejus 
alque  minislros  sequuntur  mali  et  irratio- 
nabiles  homines,  qui  audiendo  verba  vera 
ac  justa  eis  displicentia,  dum  rationabili- 
tcr  resistere  nequeunt,  per  irrationabiles 
clamores  et  importunos  gestus  resistunt, 
et  ita  se  habent  quasi  falsa  et  irrationabi- 
hic  pontifex,  quoniam  Christus  verissima  D  lissima  verba  audissent.  Itaque  illudebant 


ilntlh. 
XXVI,  (JG. 


Luc.  XXII 
C3. 


PfOV.  XXIX, 

li:   EccU. 


protulit  verba.  Qi/id  vobis  videtur?  Al 
illi  rcspondenleSfdixcrunl :  Reus  est  nior- 
lis.  Caiphas  interrogavit  aliorum  judicium 
quid  sentirenl,  ne  in  tanto  negotio  videre- 
tur  nimis  inniti  sensui  proprio. 

Et  viri  qui  tenebant  illuni,  utpote  servi 
pontificis,  suo  domino  in  malitia  similes, 
Jesum  inter  se  reservantes  et  custodien- 
tes,  ne  quacumque  arte  aut  opc  effugeret. 
Nam  ut  Salomon  protestatur,  Rex  impius 
omnes  ministros  habel  impios  :  quod  de 


Christo.  qui  est  virlus  el  sapienlia  Patris  '  f'^'-' -2s 
selerni.  Quemadmodum  enim  stullam  fecit   /*"'■  20. 
Deus  sapienliam  hujus  mundi,sic  inuiidus 
quoque  stultam  rcputavil  sapientiam  Dei. 
Nam  et  Apostolus  loquilur  :  .Vninialis  ho-  Un:i.n,y\. 
mo  non  percipit  ea  qua3  sunt  Spiritus  Dei; 
stultitia  enim  est  illi,  nec  potest  inlelli- 
gere  ea.  Ccedentes  eum  iu  faciem  et  super 
caput. 

Et  ccpperunt  quidam  conspuere  in  eiim,  " 
tanquam  in  vilissimum  hominem,  et  ex-  a. 


Marc.  XIV, 
65;  Matlh. 
XXVI,  67  ; 
Luc.  XXII, 


474 


PASSIO   D.  N.  JESl"   CHRISTI   JVXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    VIII 


spuerunt  in  faciem   ejus,  et   velaverunt  A  res,  qiii  eum  undique  sic  mordebant.  per- 


Matlh 
XXVI,  67. 


eum,  paiiiium  aiite  ejus  oculos  iigando, 
qiiasi  iiuliiiiiiis  esset  conspicere  eos.  et  nt 
probaifiit  eum  non  esse  prophetam,  ut 
statim  dicetur.  Fl  colap/iis  eum  cecide- 
riint.  Alii  aiitcm  patmas  in  faclon  ejus 
(lederunt,  prout  Sibylia  praedi.xit  :  Dabuiit 
Deo  alapas  manibus  incestis.  Et  Christus 
h.  L,  c.  per  Isaiam  prfpdi.\it  :  Corpus  meum  dedi 
percutieiilibus.et  genas  iiieas  velJentibus; 
faciem  meam  non  averti  ab  increpaiitibus 
el  conspuentibus  in  me.  Unde  ct  sanctus 
,^o6xM.  II.  Job  in  persoiia  Christi  locutus  est  :  .\pe-  B  ita  traetabant  eum,  de  quo  justus  Simeon 
riierunt  super  me  ora  sua  e.\probrantc 


cutiebant,  et  venerabilem  cjus  barbam 
capillosque  capitis  evulserunt,  sacratissi- 
inum  quoque  ac  dulcissimum  os  ipsius 
scepius  percusserunt,  ita  quod  cruentavit, 
ct  inhnmanius  ac  irreverentialius  eum  tra- 
ctabant  quaiu  e.\primi  qucat ;  verumtamen 
nec  plus  nec  aliter  quam  voluit  ipse.  Et 
ecce  velaverunt  oculos  ejus,ac  dentes  cru- 
cntare  fecerunt  :  de  quibus  Jacob  patriar- 
cha  pr[pdi.\it,  Pulchriores  sunt  oculi  ejus  Gen. 
vino,  et  dentes  ejus  lacle  candidiores.  Et 


Litc.  XXII, 
6i;Mallli. 
XXVI,  68. 


(lixit  ad  1'atrcm  :  Viderunl  oculi  mei  Sa-  iuc.  n, 3o- 
lutare    tuuin,    quod    parasti   aiite   faciem '"' 
omniuin    populorum,    lumen    ad    revcla- 
tionem    geutium    et   gloriam    plebis    tua" 
Isracl.  lusiiper  conspueniut  faciem  ejus, 
quam  et  quem  multi  reges  ac  Prophet» /4i</. x, 2i. 
cupierunt  videre.  Quorum  unus  clamavit  : 
Vtiiiam  (lirumperes  coelos  et  descenderes;  /«.  iaiv,  i. 

populo   te   esse   e.\imiuin    prophetam,  et      et  alter,  Ostende   faciem   tuam.  et    salvi  Ps.  ixxix, 

tainen  modo  non  potes  scire  nec  dicere      eriinus. 

quis  te  percussit,  quia  e.\teriori  oculo  hoc  Sic  contempserunt  et  blasphemaverunt 

non  vides  :  quo  constat  quod  nec  Christus  C  Sanctum  Sanctorum,  de  quo  Isaias  prae- 


percusserunt  ma.\illam  meam,  satiati  suiit 
poenis  meis.  Xec  eniin  legitur  quod  hoc 
factum  sit  ipsi  Job  in  propria  sua  persona. 
Et  interroijabatil  cum,  diccnlcs  :  Pruplic- 
tiza  nobis,  Christe,  quis  est  qui  te  percus- 
sit  ?  Irrisorie  hoc  dixerunt,  tanquam  dice- 
rent:Dicis  te  esse  Christum.et  persuasisti 


L\t€.   XXII, 

03. 

Ibid.  XI,  15; 
Joann.  x, 
ia;ilallli. 
XI,  19  ;  Jo- 
ann.\n  12 


sis  nec  prophcta.  Scd  impiissimi  isti  men- 
titi  suiit,  quoiiiam  Christus  certissime  sci- 
vit  a  quo  erat  percussus,  et  universa  pra?- 
terita,  pra>sentia  et  futura  cordiumque 
secreta ;  sed  noluit  respondere,  quia  pa- 
tiendi,  non  respondendi  tempus  tunc  erat. 
Hinc  itaque  ejus  oculos  velaverunt,  ut 
probarent  eum  nescirc  quod  corporaliter 
non  videbat.  Et  alia  nndta  blasphemantes 
dicebant  in  eum,  qualia  etiam  ante  seepe 
dixerunt,  videlicet  :  In  Beelzebub  principe 
dBemoniorum  ejicit   doemonia ;  insanit  et  D  rem,  qucmadmodum  in  Evangelio  dixit  : 


dixit  :  Dominus  judex  noster,  Dominus  /«. 
legircr  iioster,  Dominus  rex  noster,  ipse  "  ' 
veniet  et  salvos  iios  faciet.  Et  ecce  ha!C 
omnia  sustinuit  propter  nos  Dominus  et 
Salvator,  Deus  et  Creator,  ut  nos  merito 
suee  illusionis,  consputionis  et  percussio- 
nis  ab  ffterna  confusione  ac  diemonum 
illusione  et  fa?da  eorum  exprobratione  ac 
diris  verberibus  salvet  atque  eripiat.  Sic 
propter  nos  blasphemari  sustinuit,  ut  nos 
divinum  ac  coelestem  consequamur  hono- 


dffimonium    habet ;   homo  vorax,  potator 
■  vini,  seductor  populi. 

Denique  pra>inducta  verba  compassione 
magis  egent  quain  expositione.  Cogitemus 
ergo  intente,  et  cum  intima  compassione 
recogitemus  et  quasi  prteseiitialiter  iulue- 
amur,qualiter  innocentissimus  Agnus  Dei, 
Filius  Patris  a-terni  mansuetissimus,  imo 
omnipotens  omnium  Dominus,  sedit  inter 
crudclissimos  illos  lupos,  vilissimosque 
nebulones  et   scelestissimos  praevaricato- 


Si  quis  mihi  ministraverit.  honorificabit  joann.\n. 
eum   Pater  meus   qui    est   in   ccelis.   Sic  "^" 
permisit  oculos  suos  sanctissimos  clarissi- 
mosque  velari,  ut  interiores  oculi  nostri 
illuminentur  ab  ipso,  et  item  ut  ejus  amo- 
re,   iiitiiilu   ct   exemplo   discamus  ac  stu- 
deaiuus  omiiem  illusioneui,  injuriationem, 
derisionem,  damna  ac  verbera  a?quanimi- 
tcr  tolerarcatque  in  talibus  Deo  regratiari, 
scieiites  quod  servus  et  creatura  non  sit  md.  xm, 
inajor   Domino   et    creatore    salvatoreque  '"' 


PASSIO    D.  N.  ,)ESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS.   —   ART.    IX 


478 


I  PelT.  II 
21. 

Joann.  xii. 
20. 

Marr.Kv,i 
Luc.  xxri, 
M\Malth 

XXVII,  1. 


Luc.  XXII 

fii;. 


rs.  XXI,  17, 


suo.  Erubescamus  ergo  et  poeniteamus  de 
oinni  ira  et  impatientia  nostra,  et  modo 
jam  tacto  viriliter  imitemur  Uomini  nostri 
Jesu  CJiristi  vestigia  :  quia  (ut  ait  princeps 

,  Apostolorum)  Cliristus  passus  est  pro  no- 
bis,  ut  sequamur  vestigia  ejus.  Cliristus 
quoque  in  Evangelio  dicit  :  Si  quis  milii 
ministrat,  me  sequatur. 

;  Et  confestim  mane  ut  factus  cst  dies, 
consilium  inierunt  om^ies  principes  sa- 
cerdotum,  seniores  populi  et  Scribw  ad- 
versus  Jesum,  ut  eum  morti  traderent ,  id 
est,  Pilato  judici  prijesentarent  cum  alle- 
gationibus  e.\cessuum  inorte  diguorum. 
Et  duxcrunt  il/um  iii  conciliiim  suuin, 
dicentes{i\mc(\\iQ  implebatur  illud  ex  Psal- 
mo:Concilium  malignantium  obsedit  me): 
Si  (ii  cs  C/iristu.s,  dic  no/jis.  Jam  enim 
inter  se  conferendo,  audierunt  quemad- 
niodum  Jesus  de  hac  re  interrogatus  a 
Caipha  tempore  noctis,  evidenter  respon- 
derit  se  esse  Filium  Dei ;  et  apparuit  eis 
quod  non  possent  ei  aliquid  objicere  co- 
rain  Pilato,  quod  pius  provocaret  Pilatum 
adversum  Jesum,  nisi  quod  dixisset  regem 
se  esse.  Nomine  autem  Christi,  Messias 
rex  Judceorurn  designabatur.  Hinc  interro- 
gaverunt  Jesum  au  esset  Christus,  quatc- 
nus  omnes  audirent  de  ore  ejus  quod  qui- 


A  dam    eorum   audierunt   in    nocte.   Et  ait   Luc.  xxn, 
i/tis  :  Si  vobis  dixero  me  esse  Christum,  *"'*'^' 
non  credetis  mihi,  quia  non  quwritis  amo- 
re  veritatis,sed  desiderio  accusandi;  si  au- 
tem  et  interrogavero  vos,  noti  respondebi- 
tis  mi/ii,  vel  ex  imperitia,  vel  ex  malitia, 
aut   timore    quod   ex   vestra   responsione 
caperein  vos  atque  concluderem  ;  quem- 
admodum  nec  respondistis  mihi,  quando 
iiiterrogavi  vos,  dicens  :  Baplismus  Joannis  «w.  xx,  4. 
de  ccelo  erat,  an  ex  hominibus  ?  Itemque 
quando  qua?sivi  :  Quid  vobis  videtur  de  MMh.wn, 

B  Christo,  cujus  filius  est?  Neque  cUmitletis   '' 
abire    ut    innocenlem,   quum  tamen    siin 
vere  innocens.  Ex  hoc  autcm,  id  est  cito   Lur.  xxn, 
post  "^&siiionem,  erit  Filiushominis  sedens  '' 
a  dextris  virtutis  Dci.  Quod  paulo  ante 
expositum  cst.  Dixcrunt  autcm  oinncs,  id    ihuL  70. 
est  unus  aut  quidam  ex  parte  omnium  : 
Tu  ergo  es  Fi/ius  Dei  ^  Isti  namque  scive- 
runt  quod  Jesiis  per  Filiuni  hominis  desi- 
gnavit  se  ipsum  :  aliter  eoruin  consequen- 
tia  non  tenuisset.  Qui  ait :  Vos  dicitis  guia 
ei/o  siiin.  Quare  tam  evidenter  respondit 

C  eis  malitiose  quEerentibus,  paulo  ante  est 
dictum.   At    i/li  dixcrunt   :   Quid  adhuc   ibui.  71. 
dcsideramus  testimoniuin  contra    istum  ? 
Ipsi  enim  audiviinus  de  ore  cjus  quod  Fi- 
lium  Dei  et  Christum  se  nominat. 


ARTICULUS  IX 


QUOMODO   CHRISTUS    PILATO   FUERIT   ADDUCTUS, 

QUOMODO   ACCUSATUS   TACUERIT,    QUOMODO    DENIQUE   AD    HERODEM   MISSUS, 

QUOMODO    IBI    SPRETUS    ET    ILLUSUS,   AD    PILATUM   REDIERIT. 


ET  surgens    oiiinis 

I  ;  MaUh 


Lur.  XX 
l:.I/(7/'C.xv, 


inu/titudu    eoruin  D  sel  »,  id   est,  ipse  Judas   considerans  et 


cum  tmiverso  conciiio,  vinctum  addu- 
3.  xcrunt  Jesum  et  tradidcrunt  Pontio  Pi- 
/ato  prwsidi,  ut  dijudicaretur  ab  eo.  Tunc 
videns  Judas,  qui  euin  tradidit,  quod 
dainnatus  esset,  id  est,  quod  Jesus  mortem 
evasurus  non  esset;  vel,  ut  quidam  expo- 
nunt,  «  videns  Judas  quod  damnatus  es- 


advertens  se  esse  damuandum  propter  sce- 

lera  sua,  et  jam  esse  damnatum  judiciali 

sententia  Christi,  a  quo  audivit  in  Ccena, 

Va"  homini  iili  per  quem  Filius  hominis 

tradetur  :  quod  nunc  advertit  esse  dictum 

a  Ciiristo  vero  propheta  de  se  ;  pcenitentia  y/j»/.  xxvn, 

dnctus,  id  est,  de  suo  crimine  dolens,  et  " 


Mnllh. 

XXM,  -li. 


476 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXT.\    IV   EV.iNGELISTAS.    —   ART.   IX 


Matth. 
xxvii,  4. 


Ibid. 


enoriiiitate  siii  faciiioris  motiis,  rcttiUt, 
id  est,  reportavit  ac  resignavit,  triginta 
argcntcof:.  pro  quibus  tradidit  ac  vendidit 
suum  m&^x^iXvmn,  principibus  saccrdotum 
et  senioribus  populi,  a  quibus  eos  accepit, 
dicens  :  Peccavi,  tradcns  sanguineni  ju- 
slum,  videiicet  Jesum,  cujus  innocentiam 
iongo  tempore  sum  expertus  conversando 
cum  eo,  nec  unquam  aiiqnid  repreliensi- 
bile  reperiendo  in  ipso.  qui  etiam  tot  ct 
tanta  bona  mihi  impendit.  At  illi  dixe- 
runt  :  Quid  ad  nos  ?  id  est,  quid  spectat 
ad  nos  an  pcccasti  ?  et  quid  curamus  de 
hoc  ?  Per  quam  rcsponsionem  ostenderunt 
se  esse  alienos  a  caritate,  per  quam  tene- 
bantur  diligere  pro.ximos  suos  tanquam 
se  ipsos  :  ideoque  de  proximi  culpa  debu- 
issent  dolere  et  curare  sicut  de  propria. 
Falsa  quoque  fuit  eorum  responsio.  Si 
enim  Judas  peccavit  sanguinem  jiistum 
tradendo,  ergo  et  ipsl  gravissime  peccave- 
runt  sangninem  illum  emendo  ad  occiden- 
dum,  et  pro  ejus  occisione  sic  laborando. 
Itaque  suis  sceleribus  excsecati,  non  ad- 
verterunt  quam  vitiose  ac  irrationabiliter 
responderunt.  Tu  videris,  id  est,  tu  pro- 
pria  facta  attende,  et  si  peccasti,  propriam 
curam  gere. 

Et  •projcctis  argcntcis  in  templo,  ut  mi- 
nistri  templi,  a  quibus  pecuniam  illam  ac- 
cepit,  facerent  de  ea  quod  vellent,  recessit 
de  templo  cum  grandi  tristitia ;  et  abiens, 
laquco  se  suspendit  ex  desperatione.  Sic- 
que  peccavit  gravissime,  non  solum  despe- 
rando,  sed  etiam  se  ipsuin  interficiendo. 
Atque  ut  ait  Hieronymus,  gravius  Deum 
oflVndit  desperando,  quam  Christum  tra- 
dendo  :  quoniam  traditio  illa  directe  fuit 
contra  Christi  humanitatem.desperatio  au- 
tem  contra  diviiuc  pietatis  iinmeiisitatem, 
el  contra  summffi  Veritatis  promissionem. 
Deus  namque  universis  vere  pcenitentibus 
veniam  gratiamque  promisit.  Itaque  infe- 
licissimus  Judas  considerando  suorum  sce- 
lerum  enormitatem,  doluit  vehementer; 
sed  non  attendendo  divin»  misericordiae 
infinitatem,desperavit  insipienter  :  et  sic- 
ut  in  Actibus  Apostolorum  ait  apostolus 


Act.  1,  18, 
19. 


Gen.  IV,  13. 


il  Ile(j.\\i\, 
23. 

IlCor.vii, 
10. 

Matth. 
xxvii,  6. 


1IM.\\\», 


A  Pelrus,  suspensus  crepuit  medius,  et  dif- 
fusa  sunt  omnia  viscera  ejus ;  et  notum 
factiim  est  hoc  omnibus  habitantibus  Jc- 
rusalem.  Sicque  Judas  iste  ciim  Cain  iiitra 
sc  dixit  :  Major  est  iniquitas  mea,  quain 
ut  veiiiam  merear.  Et  cum  Acliitophel 
consiliario  David,  ex  tristitia  vehementi 
suspendit  se  ipsum.  Nam  ut  ait  Apostolus, 
Tristitia  sseculi  mortem  operatur. 

Princijjcs  auteni  sacerdotum,  acceptis 
argenteis,dixerunt :  Non  licet  eos  mittere 
in  coi-bonam,  id  est  gazophylaciiim,  seu 

B  arcam  aiit  repositorium  in  quo  collige- 
bantur  pecunia>  quae  offerebantur  in  tem- 
plo  pro  sustentatione  sacerdotum  ac  Levi- 
taruin,  vel  ad  necessarios  templi  iisiis  ; 
(]uia  pretium  sanguifiis  esf.  Ifypocrit» 
isti,  qui  juxta  Christi  verba  colabant  culi- 
cem  et  glutiebant  camelum,  non  feceriint 
sibi  conscientiam  de  hoc,  quod  pro  illis 
argenteis  Christum  emerunt,  et  emptum 
occidere  laborabant,  imo  hoc  totum  sibi 
licitum  reputabant ;  sed  conscientiam  sibi 
fecerunt   de  hoc,  quod  pretium  illud  in 

G  arca  reponerent  pro  usibus  templi.  Ideo 
loqiiitur  Aiigustinus  :  Qnalis  simulatio  fuit 
illa,  pecuniam  sanguinis  non  audere  mit- 
tere  in  arcam,  et  ipsum  sanguinem  mitte- 
re  iii  conscientiam  ?  Horum  hypocritarum 
impiissimam  simulationem  nunc  quoque 
multi  sequuntur,  qui  festucam  vident  in /4,,;.  vn,  s 
ociilis  proximorum,  trabem  vero  in  oculis 
suis  non  vident,et  qiii  de  aliquibus  parvis 
culpis  magnam  vim  faciunt,  sed  vitia  gra- 
viora  dissimulant.  O'iorum  unicuique  lo- 
qiiitur  Christus  :  Hypocrita,  cjice  primum 

D  trabcm  de  oculo  tuo,  et  tunc  perspicies 
ut  educas  festucam  de  oculo  fratris  tui. 
Consi/io  autcm  inilo,  cmcrunt  ex  il- 
lis  agruni  figtili  :  qui  scilicet  ager,  per- 
tinebat  ad  figulum,  lutea  seu  fictilia  vasa 
formantem,  vel  ex  agro  illo  accipiebautur 
glcba'  apta>  ad  formalionem  vasorum  qu;e 
fiebant  a  figulis;  insepuUuramperegrino- 
rum, ut  scilicet  peregrini  in  Jerusalem  mo- 
rientes,  sepelirentur  in  agro  illo.  ProjJtcr  ibiu.  8. 
hoc  Tocatus  csl  ager  ille  Aciicldcmach  * ,  '  Haceida- 
hocest  ager  sanguinis,n\.^o{&  ager  emptus  "'" 


/bid.  5  ; 
Luc.  VI.  ii. 


MutU,. 
xwil,  7. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXT.V    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    IX 


477 


30. 


pretio  sanguinis  Jesu,  icsque  in  hodier- 
num  dicm.  Quod  utique  factum  est  Deo 
ordinante,  quatenus  scilicet  ager  ille  et 
sepulcra  quse  fiebant  in  eo,  essent  menio- 
riale  assiduum  atque  perpetuum  sceleris 
Juda?  et  traditionis  passionisque  Christi  : 
sicque  principes  sacerdotum,  qui  memo- 
riam  Jesu  Christi  cupiebant  auferre  de 
terra,  nonien  et  memoriam  ejus  celebriora 
fecerunt  in  terra.  Nempe  ut  Salomon  scri- 

Pror.xxi,  psit  :  NoD  cst  sapieutia,  non  est  pruden- 
tia,  non  est  consilium  contra  Dominum. 

Mnitii.  Tunc  impletum  est  quod  dictum  est,  id 
xxvH.  9.  p^j^  prophetatum  est,  per  Jeremiam  pro- 
pJietam,  dicetitem  :  Et  acceperunt  ipsi 
principes  sacerdotura,  triginta  argenteos, 
pretiiim  apprctiati,  id  est,  qui  argentei 
fuerunt  pretium  Christi  empti  pro  iliis  ar- 
genteis,  qiiem  appretiaverunt  a  ftliis  Is- 
rael,  id  est,  quem  Jesum  Christum  ipsi 
principes  sacerdotum  emerunt  a  Juda.  qui 
fuit  de  tribu  et  numero  filiorum  Israel ; 

ibiii.  10.  et  dederunt  cos  in  agrum,  id  est  pro 
emendo  agro,  figuli,  sicut  constituit  mi- 
hi,  id  est,  revelavit  seu  oculis  cordis  mei 
proposuit,  Dominus.  Verumtamen  adver- 
tendum,  quod  verba  ista  non  habentur 
in  libro  Jeremiae  qui  apud  nos  est.  Sed 
S.  Hieronymus  refert  se  ea  vidisse  in  libro 
quodam  Hebraeo  a  Jeremia  composito.  Qui- 
dam  enim  Prophet»  ediderunt  quspdam 
voluinina  qusp  non  habentur  :  sicut  ex  li- 
bris  Regum  probatur  de  libris  Nathan  et 
Gad  et  Addo  prophetarum.  Aliqui  quoque 
dicunt,  quod  iste  sit  verus  textus  :  Tunc 
impletum  est  quod  dictum  est  per  Pro- 
phetam,  dicentem.  Et  ita  dicunt  habere  li- 
bros  antiquos,  ita  quod  «  Jeremiam  »  non 
est  de  textu.  Sicque  per  Prophetam  intel- 
ligunt  Zachariam,  in  cujus  libri  capitulo 
undecimo  auctoritas  ista  seutentialiter  con- 

Hncii.  XI.  tinetur,  quo  legitur  :  Dixi,  Si  bonum  est 
'"'  "■  in  oculis  vestris,afferte  mercedem  meam  : 
et  si  non,  quiescite.  Et  appenderunt  mer- 
cedem  meam  triginta  argenteos.  Et  dixit 
Dominus  ad  me  :  Projice  eos  ad  statua- 
rium,  decorum  pretium  quo  appretiatus 
sum  ab  eis.  Et  tuli  triginta  argenteos,  et 


A  projeci  eos  in  domum  Domini  ad  statua- 
rium.  Quorum  verborum  iste  est  sensus  : 
Dixi  ego  Christus  Dei  Filius  incarnatus  : 
Si  bonum  est  in  ociilis  vestris,  id  est,  si 
bonum  vobis  apparet,o  Judaei,afferte  mer- 
cedem  meam.  id  est,  pro  multis  et  magnis 
beneficiis  qua>  vobis  exhibui,  vicem  niihi 
rependite,  me  debite  honorando ;  et  si 
non  videtur  vobis  hoc  bonum,  quiescite, 
id  est,  omittite,  et  a  cultu  meo  cessate. 
Quod  Dominus  ait,  non  licentiando,  sed 
illos  suo  libero  arbitrio  relinquendo,  quo- 

B  niam  neminem  cogit  ad  bonum.  Et  appen- 
derunt  mercedem  meam  triginta  argen- 
teos,  id  est,  beneficiis  quee  contuli  eis, 
rependerunt  hanc  vicem,  et  tam  vilem  me 
habuerunt,  quod  pro  triginta  argenteis  me 
emerunt.  Ista  ac  cetera  hujus  auctorilatis 
verba,  super  Zachariam  diffusius  expla- 
navi. 

Adducunt  ergo  Jesum  a  Caipha  in  prcv-    Joam. 
torium.  Aliqui   textus  habent,  «  ad  Cai- ''""'  '*' 
pham  in  praetorium  »  ;  sed,  ut  creditur, 
verior  ac  planior  littera  est,  «  a  Caipha  ». 

C  Nam  in  Grseco  habetur,  a  Caipha.  Joannes 
autem,  cujus  ista  sunt  verba,  evangelium 
suum  scripsit  in  Groeco.  Jamque  prsehabi-  c/.p.iTSA, 
tum  est,  quod  mane  facto  exierunt  pariter  ^' 
principes  sacerdotum,  seniores  ac  Scribae, 
de  domo  Caiphse  ad  Pilatum,  praesentave- 
runtque  ei  Jesum.  Porro  si  legatur,  «  ad 
Caipham  »,  dici  potest  quod  Caiphas  for- 
san  praecessit  ad  persuadendum  Pilato. 
Erat  autem  mane.  Et  ipsi  non  introie- 
runt  in  prcetorium.Vrgi^OTmm,  secunduni 
Bedam,  dicitur  quasi   domus  prsetorum, 

D  per  syncopam,  id  est  prseceptoruin,  in  qua 
erat  tribunal  et  sessio  prsesidis.  Hane  do- 
mum  non  audebant  intrare  Judsei,  ut  non 
confaminarenfur,  id  est,  ne  contra  legein 
agendo  peccarent,  intrando  domum  viri 
gentilis,sef/  ut  manducare nt pascha,  id  est 
azymos  panes,  quibus  vescebantur  septem 
diebus  solennitatis  paschalis  :  et  illis  pa- 
nibus  vesci  non  licuit  nisi  mundis  secun- 
dum  legem.  Sicque  impiissimi  isti  Judaei 
non  fecerunt  sibi  conscientiam  de  sua 
contra  Christum  invidia,  et  quod  eum  ex 


478 


PASSIO   D.  N.  JESl'   CHRISTI   jrXT.\    IV    EV.\NGELISTAS.   —   ART.    IX 


Jomtti. 
xvm,  i'.>. 


Hid.  30. 


Exod. 
XXIII,  7  ; 
/>eu/.v, 17 


Ztic.xxiii,2. 


Ac/.  XXV 
IC. 


Joann. 
xviii,  30. 


invidia  conabantur  occidere,  sed  de  in-  . 
gressu  in  domum  gentilis  :  quo  ipsi  pejo- 
res  fuerunt.  Ideo  Augustinus  exclamat  : 
0  stulta  et  impia  caecitas  Juda?oruinI  Intra- 
re  domum  genlilis  judicis  formidatis,  et 
innocentem  sanguinem  fundere  non  hor- 
retis,  quasi  inquinaremini  sub  habitaculo 
alieno,  et  non  potius  scelere  proprio. 

E.vivit  crgo  Pilatus  ad  cos  foras,  defe- 
rens  legi  et  observationi  eorum,  et  dixit  : 
Quam  accusatioiiein  affcrtis,  id  est,  ap- 
portatis  et  allegatis,  advcrsus  hominem 
hunc?  quasi  dical  :  Pra>sentatis  eum  mi- 
hi  vinctum  quasi  latronem  et  homicidam 
morteque  dignum,  quid  igitur  imponitis 
ei  ?  Responderunt  :  Si  non  esset  kic  ma- 
lcfactor,  non  tibi  tradidissemus  eum.  Hoc 
dixerunt,ut  viderentur  legem  servare,quae 
in  Exodo  et  Deuteronomio  jussit,  Inno- 
centem  et  jiistum  non  interficies :  et  item 
ac  si  dicerent  :  Tales  ac  tanti  sumus.  quod 
de  nobis  prsesumi  non  debet  quod  ali- 
quem  sine  justa  causa  velimus  occidi. 
Caperunt  autem  accusare  illum,  dicen- 
tes: Hunc  invenimus  subcertentem  gentem 
nostram,  et  prohibentem  tributa  dari  Cw- 
sari,  et  dicentem  se  Christum  regem  es- 
se.  Itaque,  dum  Pilatus  de  communi  illa 
accusatione  non  essef  contentus.  quia  erat 
a  Romanorum  imperatore  constltutus,  nec 
erat  consuetudo  Romanis  damnare  aliquem 
hominem,  nisi  pra>sentes  haberet  accusa- 
tores,  et  locum  acciperet  excusandi  se,  ut 
in  Actibus  Apostolorum  narratur;  ideo  coe- 
perunt  Jesum  accusare  in  speciali,  et  pra»- 
sertim  de  tribus.  Primo.  quod  populum 
Judseorum  mendaciter  docuisset.  Secun- 
do,  quod  prohibuisset  tributa  solvi  impe- 
ratori.  Tertio.  quod  dixisset  se  esse  regem 
praecipuum  Juda-orum.videlicet  Christum. 
Sed  sicut  generalis  illa  accusatio  fuit  fal- 
sa,  ita  et  istce  speciales,  saltem  duae  pri- 
mae.  Nam  super  verba  illa,  «  Si  non  esset 
hic  malefactor  «,  loquitur  Augustinus  :  A 
daemonibus  liberati,  infirmi  curati,  leprosi 
mundati.  surdi  audientes,  muti  loquentes, 
cipci  videntes,  mortui  resurgentes,  claudi 
ambulantes,  paralytici  de  suis  lectis  exsi- 


.\  lienfes,  dicant  an  Christus  sit  malefactor. 

Di.rit  ergo  eis  Pilatus  :  Accipite  eum  joann. 
vos,  et  secundum  lcgem  vestram  judicate  ''^"''  "' 
eum.  Ac  si  dicat  :  Si  peccavit  in  legem 
vcstram,  judicate  eum  secundum  veslram 
legeni.  Xam  vir  iste  videtur  mihi  religio- 
sus  et  spirituaiis,  de  cnjus  judicio  invite 
me  intromitto,  nec  tales  consueverunt  ad 
judicium  ineum  venire,  nec  aliqua  saecu- 
laria  crimina  videntur  ab  isto  commissa  : 
ergo  si  forefecit  forefactione  digna  puniri 
citra  mortera,  castigate  eum  secundum  le- 

B  gis  vestrae  tenorem.  Dixerunt  ergo  ei  Ju- 
da'i  :  Nobis  iion  ticef  intcr/icere  qucm- 
ijuam,  etiam  quamvis  promeruit  mortem. 
Hoc(secundum  Augustinum)di.xerunt,  quia 
(Iiirante  solennitate  paschali  non  licuit  eis 
occidere  hominem,  propter  reverentiam 
festi  in  quo  patres  eorum  fuerunt  de  -Rgy- 
pto  educti  ac  liberati.Sed  secundum  Chry- 
soslomum,  ideo  hoc  dixerunt.quia  subjecti 
eiant  Romanis,  qui  eis  abstulerunt  judi- 
cium  sanguinis.  et  minora  judicia  conces- 
seranf  eis.  Sed  objici  contra  hoc  potest, 

C  quod  cito  post  Christi  passionem  lapidave-  Ac/.vm.ss, 
runt   Stephanum    sine   recursu   ad   Pilati "  ' 
judicium,  ut   legitur   in   .\ctibus.  Paulus 
quoquerefert  se  ante  suam  conversionem  m.).x\M, 

.  ,.  ...  .10. 

viros  ac  mulieres  conclusisse  m  carceri- 
bus,  et  super  eos  detulisse  sententiam 
mortis.  Sic  itaque  responderunt,  «  Xobis 
non  licet  interficere  quemquam  «,  quasi 
dicerent  :  Non  contentamur  de  isto,  nisi 
interficiatur.  Porro  quod  scribitur,  ut  ser- 
mo  Jesu  lmpleretur,Qon  sunt  verba  Pilati, 
nec  Judaeorum,  sed  Joannis  evangelistae, 
D  inlerponentis  haec  verba  ad  insinuandum 
quid  secutum  sit  ex  praefata  Judaeorum 
responsione,  ex  qua  secuta  est  verificatio 
verborum  Christi.  quibus  praedixif  se  a 
gentilibus  occidendum  :  Ecce  (inquiens)  Zuc.xvui, 
ascendimus  Jerosolymam,  et  consumma-  ''■^'' 
bunlur  omnia  qu»  dicta  sunt  per  Pro- 
phetas  de  Filio  hominis ;  tradetur  enim 
gentibus,  et  illudetur,  et  flagellabitur,  et 
occident  eum.  Sicque  quod  ait.  «  uf  >>,  te- 
netur  concomitanter.  non  causaliter.  Sic 
igitur  responderunt.  ut  impleretur  sermo 


Joann, 
xviii,  32. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI    Jl'XTA    1\     EVANGELISTAS. 


ART.    IX 


479 


Joann. 
xviii,  33. 

Moltli. 
wvii,  1 1. 


Itjid.  XXII 


.Joann. 
xviii,  34. 


Jesu  quem  dixit,  significans  qua  morte 
esset  moriturus.  Prsedixit  enim  se  a  genti- 
bus  crucifigendum. 

Introivit  crr/o  iterum  Pilatits,  ul  se- 
orsum  examinaret  diligentius  Jesum. /esi(.s' 
autem  stetit  an.te  prtesidein  voce  silenti, 
humili  gestu,  mente  tranquilla,  et  vultu 
inclinato  ad  terram.  B(  interrogavit  eum 
prwses  :  Tu  es  re.r  Judawum  ?  Quare  non 
interrogavit,  Dixisti  te  esse  regem  Judae- 
orum,  sicut  objecerunt  Judsei  ?  Responde- 
tur,  quod  Pilatus  magis  credidit  Jesu  quam 
Judceis  :  ideo  credidit  eum  non  dixisse  se 
esse  regem  Judseorum,  nisi  et  esset.  Porro 
de  aliis  duobus  criminibus  Jesu  objectis, 
non  examinavit  Jesum.  Nam  primum,  vi- 
delicet  quod  subvertisset  Judseos  docendo, 
non  curavit,  quoniam  erat  gentilis  atque 
idololatra,  et  Juda^os  reputavit  superstiti- 
osos.  Secundum  vero,  quod  scilicet  Jesus 
prohibuisset  Caesari  solvi  tributa,  noverat 
falsum,  quia  percepit  Jesum  dixisse  ac 
respondisse  Scribis  ac  Pharisaeis  atque  He- 
,  rodianis  :  Reddite  quaj  sunt  Gaesaris,  Gae- 
sari ;  et  quae  sunt  Dei,  Deo.  Tertium  vero, 
videlicet  quod  dixisset  se  regem,videbatur 
imperatorem  tangere,  qui  jussit  ut  sine 
suo  consensu  et  scitu  nemo  appellaret  se 
regem.  Erat  namque  imperator  Romanus 
monarcha  mundi.et  Romani  prscipue  abs- 
tulerunt  Judaeis  regiam  potestatem,  ita 
quod  nullus  de  eorum  stirpe  regnaret, 
ad  humiliandum  eorum  rebellionem  con- 
tra  Romanum  imperium  :  propter  quod 
regnum  Juda?orum  diviserunt  in  plures 
partes,  quibus  et  plures  prsefecerunt  le- 
trarchas. 

Respondit  Jesus,  movendo  aliam  quae- 
stionem,  non  solvendo  Pilati  interrogatio- 
nem  :  A  temetipso  hoc  dicis,  id  est,  an  ex 
proprio  corde  exeogitasti  ac  proposuisti 
qua?stionem  pra>dictam,  videiicet  an  sim 
rex  Judaeorum,  an  alii  tibi  dixerunt  de 
me  quod  Judaeorum  rex  sim?Non  ex  igno- 
rantia  hoc  quwrit  Salvator,  praesertim  quia 
jam  in  pra»sentia  sua  ac  prresidis  dixerunt 
Judaei,  Hunc  invenimus  dicentem  se  Ghri- 
stum  regem  esse ;  sed  quajrit,  ut  ex  re- 


A  sponsione  Pilati  convenientius  ei  declaret 
qualiter  sit  rex,  et  ad  detegendam  male- 
volentiam  Juda>orum.  Bespondit  Pilatus  :  joumi. 
Niimquid  ego  Judccus  sum  ?  id  est,  quum  ^^"''  ''^' 
constetme  non  esse  Judaeum,  patet  quod  a 
inc  ipso  non  quaro  an  sis  rex  Juda^orum 
et  Ghristus  eis  promissus,pra>sertim  quum 
videam  te  non  esse  regem  de  facto,  uec 
rebellare  Romano  imperio.  Gens  tua  et 
poiitifices  tradiderunt  le  milii.  Quid  fc- 
cisti?  ac  si  dicat  :  Quum  a  proprio  populo 
et  supremis  ejus  praelatis  traditus  sis  mihi 

B  viro  gentili  ac  alieno,  apparet  quod  mul- 
tum  offenderis  eos.et  grave  aliquid  egeris. 

Respondit  Jesus  ad  quaestionem  an  esset  it/oi.  36. 
rex,  non  ad  ultimum  istud,  (i\m\  fecisti  ? 
Regnum  meum  non  est  de  hoc  mundo,  id 
est,  temporale  et  terrenum  dominium  non 
assumo,  nec  mihi  adscribo,  nec  veni  ad 
regnandum  cum  potestate  et  eminentia 
saeculari.  Si  ex  hoc  mundo  esset  rcgnum 
meum,  id  est,  si  temporalem  jurisdictio- 
nem  et  principatum  mundanum  exerce- 
rem,  ministri  mei  utiquc  decertarent,  id 

C  est,pro  me  pugnarent,M<  non  tradererJu- 
dads,  quia  de  eorum  manu  eriierent  me, 
secundum  quod  servi  siocularium  regum 
solent  pro  regibus  suis  pugnare,  ne  hosti- 
bus  suis  tradantur.  Nunc  autem  regiium 
meuin  non  est  hinc,  id  est  de  saeculo  isto, 
nec  mundiale,  sed  cceleste  ac  spirituale, 
quia  in  mente  fidelium  regno  per  fidem 
et  gratiam.  Unde  angelus  Gabriel  dixit 
Virgini  gloriosae  de  Ghristo  :  Dabit  illi  Do-  /,i<c.  i,  32, 
niinus  Deus  sedem  David  patris  ejus,  et  ^^" 
regnabit   in  domo  Jacob  in  aeternum,  et 

D  regni  ejus  non  erit  finis. 

Pra^terea  advertendum,  quod  aliquis  di- 
citur  rex  dupliciter,  puta  de  facto,  et  de 
jure.  Christus  autem  quando  haec   dixit, 
non  fuit  rex  Judaeorum  de  facto,  sed  de 
jure  :  quoniam  erat  Messias  rex  in  lege 
et  Prophetis  promissus.  De  quo  Jeremias 
pra-dixit  :  Regnabit  rex,  et  sapiens  erit.  Et /e;'.xxin,g. 
Psalmista  :  Deus,  judicium  tuum  regi  da,  Ps.x.wx.i. 
et  justitiam  tuam  filio  regis.  Daniel  quo- 
que  :   Antiquus   dierum   (videlicet  Pater    Dan.  vn, 
ffiternus)  dedit  ei  potestatem  et  honorem  '^'''*- 


480 


l'ASS10   D.   N.  JESr   CIIRISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   AUT.    IX 


Joann.  vi, 
15. 


14. 


Zach.  IX, 
9,  10. 


/>rt?i.vii,!4, 


/s.   IX, 


/>aN.vii.l4. 


Joann.WM, 
10. 


/o6  sxxiv 
U. 


et  regiuiin.  IUtuiii  aliquis  dicitur  rex  du- 
plieiter.  Primo,  ratione  temporalis  et  ex- 
terioris  dominii  ;  et  ila  Cliristus  iioii  fuit 
rex ;  imo  iii  paupertate  el  humilitale  ve- 
nit,  ut  judicaretur,  non  ut  saeculariter  ju- 
dicaret.  Ideo,  quum  Juda-i  quidam  vo- 
luissent  eum  lacere  regem.  recusavit  et 
fugit.  Similiter,  quum  quidam  ei  dixisset, 
Domine,  dic  fralri  meo  ut  dividal  mecum 
heredilalein  ;  respondil  :  0  homo,  quis  me 
constiluit  priucipem  aut  judicem  super 
vos  ?  Secundo,  aliquis  dicilur  rex  ratione 
spiritualis  ac  interioris  dominii  :  sicque 
Christus  in  primo  suo  advenlu,  duni  pra?- 
dicavil  el  evangelicam  legem  proposuil, 
coepit  in  suorum  cordibus  discipulorum 
atque  credentium  per  fidem  el  caritalem 
regnare ;  et  posl  suam  resurrectionem  ac 
missionem  Spiritus  Saneti  lalissime  coe- 
pit  reguare,  primo  iii  mullis  millibus  Ju- 
daeorum  in  Jerusalem,  et  in  omni  Juda?a 
et  Galilsea  alque  Samaria,  et  deinde  per 
totum  orbem  lerrarum,  juxta  ilkid  Zacha- 
risp,  Ecce  rex  luus  veniet  tibi,  potestas 
ejus  a  mari  usque  ad  mare,  et  a  flumini- 
bus  usque  ad  fines  terris ;  juxtaque  illud 
Danielis,  Omnes  populi,  tribus  et  linguse 
servient  ei.  Unde  per  Isaiam  preedictum 
fuit :  Super  solium  David  el  super  regnum 
ejus  sedebit.  Sicque  regnum  Christi  inci- 
pit  in  hac  via  in  militanti  Ecclesia,  et 
completur  ac  perpetuatur  in  patria  et  in 
Ecclesia  triuinphanti.  Ideo  Daniel  ait  : 
Potestas  ejus  potestas  aeterna,  quae  non 
auferetur,  et  regnum  ejus  quod  non  cor- 
rumpetur.  Hi  quoque,  puta  fideles  electi, 
in  quibus  regnat  Christus  per  fidem  et 
gratiam,  non  sunt  de  hoc  niundo,  id  esl 
de  sorte  et  numero  Babylonicfe  civitalis  et 
ecclesise  malignorum  seu  hominum  mun- 
danorum.  De  quibus  Ghristus  dixit  in  ser- 
mone  post  Coenam  ;  De  mundo  non  sunt, 
sicut  et  ego  non  sum  de  mundo. 

Insuper  Ghristus  secunduin  naturam  di- 
vinam  fuit  semper  et  est  rex  Judaeorum, 
cueli,  terrae,  crealurarumque  omnium,  jure 
creationis  et  gubernationis,  juxta  illud  : 
Quem  consliluit  alium  super  terram,  aut 


A  qiieiii  jiosuit  super  orbem  quem  fabricatus 
est  ?  Secundum  assumptam  quoquc  luima- 
nitatem  fiiil  Doininus  et  rex  universa?  cre- 
atura',  quantum  ad  potestalem  creatam,de- 
legatam  et  ministerialem,  nondum  tamen 
quanlum  ad  usum  et  manifestationem. 
Nam  eo  ipso  quo  Christi  humanitas  fuit 
immediate  unita  Verbo  Eeterno  hyposlatica 
seu  personali  unione,  fuit  cunctis  creatu- 
ris  pra>lala.  Unde  et  Christus  diu  ante  pas- 
sionem  suam  locutus  est  apud  Joannem  : 
Paler  diligit  FiJium,   el   omnia  dedit  in  joann.m, 

B  manu  ejus.  Passione  quoque  instante,  post  ^"- 
Ccenam  de  se  ipso  dixit  ad  Patrem  ;  Dedi-  ibid.wux 
sli  ei  polestatem  omnis  carnis. 

Dijclt  itaque  ei  Pilatus: Ergo  rex  es  tu?  ibui.  wm, 
Respondit  Jesus  :  Tu  clicis,  quia  rex  sum  ■*'' 
ego  (sicut  modo  expositum  est).  Ego  in 
hoc  natus  sum  ex  Virgine  Matre,  et  ad  hoc 
veni  iti  mundum  per  Incarnalionis  myste- 
rium,  ut  testimonium  perhibeam  verita- 
ti :  hoc  est,  ideo  factus  sum  homo  et  inter 
homines  conversalus  sum,  ut  omnem  ve- 
ritatem  uecessariam  ad  salutem  homini- 

C  bus  pandam  ac  doceam,  et  veritati  tempo- 
re  opporluno  attester.  Omnis  qui  est  ex 
vcritate,  audit  vocem  meam,  id  est,  qui- 
cumque  est  verus  el  obediens  discipulus 
verilatis  supernaturalis  et  evangelicse  le- 
gis,  acquiescit  meae  doctrinae ;  omnis  quo- 
que  qui  ex  summa  veritate  (quae  Deus  est) 
nalus  est  et  processit,  non  solum  per  cre- 
ationem,  sed  item  per  praedestinationem 
et  gratiam,  credit  atque  obedit  mihi.  Unde 
et  antea  dixit  Salvalor  ;  Qui  ex  Deo  est,  ibki.  viu, 
verba  Dei  audit.  *'• 

I)  Dicit  ei  Pilatus  :  Quid  est  veritas?  ibid.-asm, 
Hoc  opportune  quaesivit  Pilatus  tanquam  '^* 
judex,  quia  ad  judicem  maxime  perlinet 
verilalem  cognoscere.  Quaesivit  autem  ve- 
ritatis  definitionem,  vel  quae  sit  veritas 
illa  de  qua  dixerat  Christus  :  Omnis  qui 
est  ex  veritale,  audit  vocem  meam.  Multa 
hic  dici  possent  de  veritate,  quid  sit,  et 
de  mulliplici  veritatis  distinctione.  Est  et- 
enim  vcritas  creata  et  increata ;  itein  est 
veritas  rei  et  veritas  propositionis ;  rursus 
est  veritas  vitae,  veritas  doctrinae,  veritas- 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI  JCXTA    IV   EVANGELISTAS.    —   ART.    IX 


481 


Joan», 
xviii,  .38. 


Ltic.  \xiii, 


J/n/-f.xv,3. 
Ziic.  xxiii, 


Jbid.  6. 


/6id.  II,  4 
ct  seq. 


IbUL  xxiii, 
7. 


Alallh.  II, 
IC. 

3/a7'c.vi,17 
et  seq. 


qiie  justitise,  veritas  quoque  moralis.  Sed  A 
de  his  pertranseundum  cst  hic.  De  quibus 
Richardus  de  Mediavilla  pulchrc  tractat 
super  primum  Sententiarum,  Ansehiius 
quoque  in  libro  de  Veritate,  et  Thomas 
prsecipue  in  Summa,  de  veritate.  Et  quinn 
hoc  diaaisset,  iteriim  exivit  ad  .hidcvos. 
Ex  hoc  videtur  quod  Pilatus  non  exspecta- 
vil  responsionem  ad  hanc  qufestionem.  Et 
forsan  Christus  non  disposuit  se  ad  re- 
spondendum,  et  Pilatus  multipliciter  oc- 
cupatus,  festinavit  se  expedire  de  Christo, 
eumque  liberare,  quia  advertit  innocen-  B 
tiam  ejus ;  atque  ut  ait  Augustinus,  Pilato 
repente  occurrit  modus  quo  possit  Chri- 
stum  eruere,  quia  recordabatur  consuetu- 
dinis  Judeeorum  qua  eis  unus  reus  dimit- 
tebatur  in  Pascha.  Dicitur  etiam,  quod  si 
Christus  exposuisset  Pilato  quid  sit  veri- 
tas,  Piiatus  ita  affectus  fuisset  ad  Chri- 
stum,  quod  eum  nequaquam  damnasset 
ad  mortem.  Ideo  Christus  non  respondit 
ad  hoc  Pilato,  qua  ratione  nec  paulo  post 
respondit  Herodi,  nec  coram  eo  aliquod 
signum  facere  voluit.  C 

At  illi,  puta  Judaei,  invalescebant ,  non 
ratione,  sed  inquietudine  et  tumultu,  id 
est,  fortius  quam  ante  contra  Jesum  cla- 
mabant,  ut  sua  importunitate  ac  strepitu 
praevalerent.  Et  accusahant  eum  summi 
sacerdotes  in  multis,  dicentes  :  Commovit , 
id  est,  inquietavit  et  seduxit,  populum, 
docens  per  universam  Judceam,  incipiens 
a  Galihva  et  perveniens  usque  huc,  id 
est  usque  Jerusalem.  Pilatus  autem  au- 
diens  GaliUeam  nominari,  interrogarit 
si  homo  GaliUvus  esset,  id  est  nutritus  et  D 
commoratus  in  Galilaea  :  siquidem  natus 
fuit  in  Bethlehem  Judae,  id  est  urbe  Ju- 
dteae,  non  Galilaese. 

Et  ut  cognovit  ab  his  quos  interrogavit, 
quod  de  Herodis  potestate  esset,  id  est  de 
Galilaea,  in  qua  praesidebat  Herodes  iste 
qui  cognominabatur  Antipas,  filius  Hero- 
dis  Ascalonita?  qui  trucidavit  infantulos, 
sicut  iste  beatissimum  Joannem  Bapti- 
stam,  remisit  eum  ad  Herodem,  confidens 
quod  adjutorio  Herodis  liberaretur,  ut  se 

T.  31. 


exoneraret  de  judicio  Jesu.  Herodes  autem,  Luc.  sxm, 
viso  Jcsu,  gavisu.<i  est  valde.  Cui  tamen  *' 
potius  debuit  condolere  :  attamcn  gavisus 
fuit  non  de  Jesu  tribulatione,  sed  de  rei 
desideratae  adeptione.  Nam  subditur :  Erat 
cnim  ex  muUo  tempore  cupiens  videre 
eum,eo  quod  audierat  multa  de  illo,  vide- 
licet  de  miraculis,  sapientia,  eloquentia  et 
virtutibus  Christi,  et  sperabat  signum,  id 
est  mivdiCuXxxm, aliquod  videre  ab  eo  fieri ; 
sicque  gaudebat  de  Jesu  praesentia  ex  cu- 
riositate  magis  quam  ex  devotione  :  et 
quoniam  Jesus  videbatur  tunc  indigere 
Herodis  auxilio,  praesumpsit  Herodes  quod 
ad  nutum  impetraret  a  Jesu  omne  quod 
vellet  et  Jesu  possibile  esset.  Fuit  autem 
Herodes  istc  Jerosolymis  his  diebus  festi  ibu.  -. 
paschalis,  propter  reverentiam  tantae  cele- 
britatis,  et  quia  circumcisus  fuit,  sicut  et 
pater  ejus.  Fuit  quoque  ex  parte  matris 
suae  Judaeus  et  Jerosolymitanus,  ut  recitat 
Josephus.  Interrogabat  auteni  eiim  muUis  md.  9. 
sermonibus,  id  est,  Herodes  multa  quaesi- 
vit  a  Jesu.  Et  creditur,  quod  interrogavit 
an  ipse  Jesus  esset  ille  propter  quem  pa- 
ter  suus  Herodes  occidit  infantes,  et  an 
veraciter  esset  Christus  in  lege  promissus, 
an  etiam  esset  de  quo  tanta  fama  fuit  dif- 
fusa,  et  qui  tot  et  tanta  dicebatur  fecisse 
miracula,  atque  de  cujus  adventu  et  excel- 
lentia  praedicaverat  raulta  Joannes  Bapti- 
sta.  At  ipse  nihil  illi  respondehat ,  sciens 
quod  ex  curiositate  quaesivit,  et  quoniam 
Dominus  Jesus  noluit  per  sua  responsa  li- 
berari  Herodis  auxilio,  qui  non  permisis- 
set  Jesum  occidi,  si  vidisset  eum  aliquod 
facere  signum,  aut  convenientia  dare  re- 
sponsa.  Stabant  autem  principes  sacerdo- 
tum  et  Scribce  constanter  (hoc  est  per-  [bn,  lo. 
tinaci  et  irrefrenata  audacia)  accusantes 
eum,  sicut  fecerunt  coram  Pilato. 

Sprevit  autem  ilium  Herodes  cum  ex- 
ercitu  suo,  id  est,  Herodes  ac  sui  mini-  lud.  ii. 
stri  spreverunt  Jesum  tanquam  ignarum 
et  fatuum,  eo  quod  regi  non  exhiberet 
honorcm,  nec  responderet  ei  a  quo  tam 
faciliter  poterat  auxilium  obtinere.  Et  il- 
lusit  indutum  veste  aiba  quasi  simplicia- 

31 


482 


PASSIO    l).  N.  JESU   CHRISTI    JTXT.V    IV   KVANGEI.ISTAS.   —   ART.    X 


niim  et  stultum,  et  rcmisit  eiim  ad  Pi-  A  quc  occidcrat  quosdam  Galilaeos  ad  Hero- 


latum,  deferens    iu   lioc  Pilato  lioiiorem. 

z.uc.xxni,  quemadmodum  Pilatus  detuiit  ei.  !•'/  far/i 

'"'  sunt  amici  Herodes  et  Pilatus,  ex  inutua 

illa   revcrenti»  cxhibitione.   Nnm   autca 

inimici  eraut  ad  inviceui.  Pilatus   nam- 


dis  doiuinium  perlineiites,  sicque  Pilatiis 
lalcem  suam  inisit  in  inessem  alienam,  id 
cst,  ]iotestatem  et  jurisdietionem  exer- 
cuit  in  subjectos  Herodi  :  quod  ipse  a>gre 
accepit. 


ARTICULUS   X 

01'OMODO    CHRISTUS   AD   CRl'CEM    POSTULATUS,   QUOMODO   FLAGELLATUS,   CORONATUS 
POPULOQUE   MONSTR.\TUS,   ATQUE   AD   TRIBUNAL   FUERIT   ADDUCTUS. 


Luc.%i.M,'y\ILATL'S  auteui  convocatis   principi- 

13,  u.  JJ-^  ^^^  sacerdotum  et  magistratibus  ct 
jtlebe,  dixit  ad  illos :  Obtidistis  mihi  hunc 
hominem  rjuasi  averteuteni  j^oindum  Ju- 
dseorum  a  recta  doctrina ;  et  ecce  ego 
coram  vobis  interrogans,  hoc  est,  causas 
mortis  examinans  et  inquirens  tam  a  vo- 
bis  quam  a  Jesu,  nullam  causam  invenio 
in  homine  isto  ex  his  in  quibus  eiim  ac- 
cusalis,  id  est,  non  invenio  vera  esse  qua? 
ei  imponitis,  et  si  aliquid  tale  est  verum, 

ibid.  15.  non  tamen  est  morte  dignum.  Scd  neque 
Herodcs  reperit  in  eo  excessum  hujus- 
modi.  Nam  remisi  vos  ad  illum,  et  ecce 
nihil  dignum  morte  actum  est  ei  (videii- 
cet  Jesu),  id  est,  Herodes  non  intulit  huic 
homini  aliquid  ex  quo  possit  probari 
quod  Herodes  senserit  eum  mortem  pro- 

ibid.  10.  meruisse.  Emendatum  ergo  illum  dimit- 
tam.,  id  est,  faciam  Jesum  castigari  seu 
flagellari,  ut  sic  satisfiat  vobis,  si  forle 
vobis  in  aliquo  forefecit,  et  sic  eum  ab- 
solvam  et  libere  permittam  abire. 

Et  quum  accusaretur  Jesus  a  principi- 
bus  sacerdotum,  nihil  respondit,  quia  jam 
tempus  fuit  tacendi  ac  patiendi,  et  adiin- 

/s.  uii,  7.  plendi  quod  Isaias  de  ipso  pra-dixit  :  Tan- 
quam  agnus  coram  tondente  se  obmute- 
,Varc.iv,4.  scet,  ct  nou  aperict  os  suum.  Pilatus  ergo 
rursus  interrogavil  eum,  dicens  ex  coni- 
passione  et  admiratione  :  Non  respondes 
quidquam  ?  quasi  dicat  :  Mirum  quod  ita 


Matth. 
xxvii,  \i. 


B  stas  et  siles,  nec  te  expurgas,  qui  hucus- 
que  reputalus  fuisti  tam  sapiens  et  facun- 
dus.    Vidc  in    quantis  excessibus    te  ac- 
cusant.  Plura  quippe   objecerant   Christo 
quam  Evangelistae  scripserunt.  A^on  audis    Matih. 
quanta  adversum  te  dicunt  testimonia  ?  '"'^"'   *' 
Et  non  respondit  ei  pro  tunc  ad  ullum  ibid.  u. 
verbum,  ita   ut  miraretur  pra>ses,  puta 
Piiatus  judex,  vehementer.  Scivit  namque 
Pilatus  quod  Jesus  potuisset  se  facillime 
excusare.et  unico  verbo  flatura  et  ventum 
verborum  accusantium  Judseorum  dejice- 

C  re,  cassare  et  exsufflare,  prissertim  quum 
haberet  judicem  pro  se. 

Prajterea  omnia  nunc  praetacta,  sunt  no- 
bis  distincte  ac  diligentissime  consideran- 
da,  utpote  :  omnis  illa  ineffabilis  patientia 
Filii  Dei,  et  quod  tot  et  tautas  illusiones, 
confusiones,  injurias  atque  blasphemias 
propter  nos  tolerare  dignatus  est;  quod  to- 
ties  de  judice  ad  judicem  missus  est,  et  in 
alba  veste  tam  ignominiose  confusibiliter- 
que  irrisus  est,  et  per  plaleas  Jerusalem 
ductus  est  coram  tot  millibus  hominum.In 

D  omnibus  quoque  his  intueamur,  non  abs- 
que  prsecordiali  compassione,  qualem  et 
quantum  dolorem,  compassionem,  pudo- 
rem  sustinuit  affectuosissima  atque  piissi- 
ma  Mater  Jesu  in  omnibus  istis,  videns 
unicum  et  dilectissimum  Filium  suum,cu- 
jus  dignitatem,  teneritudinem  ac  innocen- 
tiam  certissime  noverat.ita  tractari,irride- 


PASSIO    D.  N.  JESL'    CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    X 


483 


ri,  ct  tanquam  stolidum  atque  vilissimum  A 
ab  omnibus  subsannari.  Et  ecce  hsec  om- 
nia  propter  nos  pertulit  Dominus  noster, 
ut  eum  sequamur.  Sed  vaj  nobis,  qui  non 
solum  dedignamur  injustas  et  falsas  ac- 
cusationes  aequanimiter  ferre,  imo  et  ca- 
ritativas  et  veras  ac  justas  correptiones 
indignanter  suscipimus,  et  correctiones 
debitas  dura  cervice  repeilimus,  despici 
abiiorremus,proprias  laudes  anipleclimur, 
non  pensantes  vitia  et  peccata  quibus  sor- 
demus,  neque  rigorem  divini  judicii  ac 
tormenta  qute  patiemur.  Ubi  jam  amato-  B 
res  et  filii  S£pculi  hujus,  qui  in  vestimen- 
toruni  et  ornamentorum  suorum  pretiosi- 
tate,  pompa,  curiositate  ac  multitudine 
gloriantur,  et  vestibus,  non  virtutibus, 
complacere  quserunt  hominibus  ?  Quid  re- 
sponsuri  sunt  Christo,  qui  pro  eis  alba 
veste  illusus  est,  et  vestitu  simplici  atque 
humillimo  semper  incessit?  iNequaquam 
christiani  vocari  merentur,  qui  sic  Christo 
in  omnibus  contrariantur. 

Porro  unusquisque  vestire  se  debet  jux- 
ta  exigentiam  suae  vocationis  aut  profes-  C 
sionis  seu  legis.  Quum  ergo  lex  Christi  sit 
lex  totius  humilitatis,  simplicitatis  ac  ma- 
turitatis,  hoc  ad  omnem  pertinet  Christi- 
anum,  ut  vestimentis  humilitatem,  sim- 
plicitatem  ac  maturitatem  monstrantibus 
induatur,  omnemque  superfluitatem,  vani- 
tatem  et  pompam  devitet :  prfesertim  quia 
(ut  sancti  patres  Hieronymus  atque  Chry- 
sostomus  contestantur)  vir  aut  mulier  se 
ornans,  et  suo  ornatu  aut  vestitu,  alioruin 
oculos  in  se  provocans,  etiam  quamvis 
Qullum  malum  seu  scandalum  inde  sequa-  D 
tur,  ffiternum  tamen  supplicium  patietur, 
quia  venenum  prccbuit,  si  fuisset  qui  bi- 
beret.  Attendant  hsec  qui  in  novitatum 
et  vanitatum,  imo  et  fatuitaluin  suarum 
adinventionibus  jucundantur,  vestibusque 
utuntur  nunc  nimis  longis,  nunc  nimis 
brevibus,  nunc  nimis  arctis,  nunc  nimis 
amplis,  nunc  fractillatis  et  scissis,  raro 
aut  nunquam  inedium  observantes,  ita  ut 
in  omnibus  magis  irrisi  quam  vestiti  ap- 
pareant.  Propter  quse  etiam  Sarraceni  et 


Judeei  Christianos  juste  derident.  Abjicia- 
mus  ergo  heec  omnia,  nec  aliquis  animam 
proximi  sui  venetur  ad  mortem,  sed  Chri-   Mich. yit, 
sti  humilitatem  sectemur  in  conversatio- "' 
ne,  vestitu  ac  moribus. 

Insuper  attendamus  quoties  Filius  Dei 
propter  nos  ductus  est  de  judice  ad  judi- 
cem.  Ductus  est  enim  primo  ad  Annam 
pontificem;secundo,ab  Anna  ad  Caipham; 
tertio,  a  Caipha  ad  Pilatum;  quarto,  a  Pi- 
lato  ad  Herodem ;  quinto,  ab  Herode  du- 
ctus  est  denuo  ad  Pilatum;  sexto,  Pilatus 
Jesum  flagellavit,  spinisque  coronatum  at- 
que  purpurea  veste  indutum,  eduxit  ad 
principes  sacerdotum;  septimo,ductus  est 
ad  tribunal  Pilati,  ubi  accepit  mortis  sen- 
tentiam. 

Per  diem  autem  solemiem,  id  est  in  so-     Matih. 
lennitate  paschali,  consueverat  prceses  di-  ^™'  'j"^; 
mittere  jwpido  Juda>orum  unum  ex  vin-  6. 
clis  quem  voluissent ,  id  est  quem  populus 
elegit  sibi  dimitti.Istud  obtinuerunt  Judaei 
a  Romanis,  ut  in  honorem  et  memoriam 
liberationis   patrum    suorum  ex  iEgypto, 
dimitteretur  eis  unus  ex  reis.  Habebat  au-    Uaiih. 
tem  Pilatus  tunc  vinctutn  insigncm,  id  est  '"^'"''  "^' 
in  pravitate  et  facinorositate  famosum  et 
eminentem,  qui  dicebatur  Barabbas.  Erat    Joann. 
autem  Barabbas  latro,  qui   erat  seditio- 
sus.  Et  propter  seditionem  factani  in  ci-  Luc.  xxm, 
vitate  et  homicidium,  mi^sus  fuit  m  car-  '^" 
cerem.   Unde   patet  excessus   malitiarum 
ipsius. 

Et  quum  ascendisset  turba,  id  est,  quum  Marc.w.i. 
Judaei  ascendissent  ad  Pilatum,  coej)it  ro- 
gare  sicut  semper  faciebat  illis,  id  est, 
petierunt  sibi  unum  reum  dimitti,  sicut 
omni  anno  tempore  Paschse,quamdiu  prte- 
fuit,  facere  consuevit.  Pilafus  autem  re-  ibui. !». 
sptondit  :  Queni  vultis  dimittam   vobis  ?     Maitu. 
Barabbam,an  Jesum  qui  dicitur  Christus?  '^''^"'     ' 
Pilatus  tunc  multos  tenebat   in   carcere, 
sed    coarctavit   Judfeos    ul   cligerent    sibi 
dimitti  ununi  horum  duorum,putans  quod 
nequaquam    peterent  Barabbam   sibi   di- 
mitti  magis  quam  Jesum  :  unde  si  habuis- 
set    pejorem    quam    Barabbam,    arctasset 
Judseos  ad   eligendum   illuin   aut  Jesum. 


484 


PASSIO   D.  N.  lESC  CHRISTt  JIXTA   IV   EVANGEUSTAS. 


ART.    X 


Mnrc.  XV, 
10. 


ilatth. 
xxvii,  20. 


Joann.  xt, 
50. 


Luc.  XXIII. 
18. 


/iirf.  2. 


Ibid.  »0. 

Matlh. 
XXVII,  2i. 

Marc.  XV, 
Vi. 


Sciebat  enim  quod  per  invidiam,  hoc  est 
ex  'm\\A\a.,tradidissent  eum  summi  sacer- 
dotes.  Sed  uiide  hoc  scivif  ?  Dicendum  cst, 
quod  Pilatus  frcquenter  audivit  loqui  dc 
Jesu  et  de  ejus  miraculis  atque  discipulis, 
de  sapientia  et  eloqucntia  ejus.  el  quam 
acriter  et  constanter  corripuil  supcriores 
Judseorum.  el  qualiter  propter  hoc  cum 
oderant  et  persequebantur.  Unde  in  chro- 
nicis  legitur,  quod  Pilatus  aliquando  scri- 
psit  epistolam  Tiberio  imperatori  dc  mi- 
rabilibus  Jesu  Christi. 

Principes  autem  sacerdotum  et  seniores 
persuaserunt  populo  Judaeorum  adstanti, 
ut  peterent  Barabbam  sibi  dimitti,  Jesum 
vero  perderent,  id  est,  peterent  crucifigi. 
Mirum  quod  populus,  qui  paulo  anle  ita 
afficiebatur  ad  Jcsum  et  currebat  post 
eum,  potuit  subito  ita  averti  ab  eo;  sed 
pontifices  et  seniores,  Scribae  ac  Pharisa^i 
populo  nunc  concordiler  ac  ferventer  per- 
suaserunt,  quod  Jesus  populum-  decepis- 
set,  et  legem  Moysis  vioiaret.  atque  bla- 
sphemus  esset  in  Deum  :  propter  quod 
expediret  pro  conservatione  reipublicae, 
quod  peterent  Jesum  occidi,  ne  omues  pe- 
riclitarentur  per  unum,  secundum  quod 
Caiphas  antea  dixerat  :  Expedit  vobis  ut 
unus  moriatur  homo  pro  populo,  et  non 
tota  gens  pereat.  Exclamavit  autem  simul 
univer.sa  turba  Judfeorum,  dicens  :  ToUe 
hunc,  hoc  est,  Jesum  aufer  de  medio  et 
occide ;  et  dimitte  nobis  Barabbam.  Prae- 
lerca,  ex  aspernalione  dixerunt,  «  hunc  >>. 
tanquam  Jesus  indignus  cssel  nominari  ab 
eis,  sicut  et  supra  dixerunt  :  Hunc  inveni- 
mus  subvertentem  genlem  nostram.  Hic 
Augustinus  cxclamat  :  0  cfecitas  Judso- 
rum,  0  furia  phreneticorum,  dicentium  : 
Noli  dimittere  hunc,  sed  Barabbam.  Quid 
enim  fuit  hoc  petere,  nisi,  occidatur  qui 
mortuos  suscitavit,  et  dimittatur  qui  vivos 
trucidavit,  ut  iterum  occidat  vivos? 

Iterum  autem  Pilatus  locutus  est  ad 
eos,  volens  dimitlere  Jesum,  et  ait  :  Quid 
igitur  faciam  de  Jesu  qui  dicilur  Chri- 
stus?  Quid  vultis  ut  faciam  regi  Judceo- 
rum,  id   est  ei  cui  vos   imponitis   quod 


A  appellavit   se  regem  Juda?orum   ac  Chri- 
stum  ?  de  quo  tamen  mihi  satisfecit.  quod 
imperatori  in  hoc  non  derogavit,  dicendo : 
I^cgnum  nieum  non  est  de  hoc  mundo.  At     Joann. 
illiclamavcrunt :  Crucifige ,crucifige  eum.    ]l}'^,.i.  ''^y 
Repetitio  verbi  istius,  «  crucifige  »,  magni  '3 ;  lm. 
desiderii  et  confirmati  in  malo  propositi     '"' 
fiiit  indicium.  quia  ut  Psalmista  prspdixit : 
Firmaverunt   sibi   sermonem    malignura.  ps.  i.xm,6. 
Pilatus  autem  tertio  dixit  ad  illos  :  Quid  Luc.  xxm, 
enim    mali  fecit    iste  ?  Nullarn    causam  '" 
mortis  invenio  in  eo.  Corripiam  ergo  il- 

B  lum,  id  est,  faciam  flagellari,  ct  dimittam, 
sicut  jam  antea  dixil  :  Emendatum  igitur  ibvi.  le. 
iilum  dimiltam.  At  illi  instabant  vocibus  Jbid.n; 
magnis,  et  magis  clamabant,  postulantes  ,4"™'  ""' 
ut  crucifigerefur,  quatenus  suo  tumultu 
et  furioso  clamore  extorquerent  a  judice 
quod  per  viam  justitiae  non  poterant  obti- 
nere ;  ac  si  dicerent  ipso  facto  :  Nequa- 
quam   potest  esse   pax   in  communitate, 
nisi  facias  istum  occidi. 

Tunc  ergo  apprehendit  Pilatus  Jesum  joann.\t\, 
et  flageltavit,  id  est,  fecit  Jesum  a  suis  '■ 

C  miiitibus  apprehendi,  nudari  et  alligari 
column»,  ac  csedi  flagellis.  Quod  tamen- 
Pilatus  non  fecit  Jesum  persequendo,  sed 
ut  satisfaceret  animo  Judseorum,  et  eos 
placaret,  quum  Jesum  cernerent  flagella- 
tum.  De  hac  Christi  immanissima  et  cru- 
delissima  flagellatione  Sancti  multa  scri- 
pserunl,  et  specialiter  S.  Brigitla  vidua  in 
Revelationibus  suis.  quae  infra  tangentur. 
Pcnsemus  ergo  ex  corde,  quanta  pro  no- 
stra  salvatione  sustinuit  Rex  coelorum. 
0  quam  erubescibilis  fuit  illa  ejus  nudatio 

D  coram  tot  millibus  hominum  ;  quam  con- 
fusibilc  fuit  sic  ad  columnam  ligari  euni, 
qui  antca  fuit  in  tanta  reverentia  a  populo 
habitus  ;  quam  poenosum  fuit  tenerrimo 
ac  nobiiissimo  corpori  Christi  flagellis  ta- 
liter  dilaniari:  Nam  milites  illi  feroces, 
imo  ribaldi  crudeles.  vilesque  garciones, 
ad  complacendum  Judaeis,  vel  forte  ab  eis 
inducti  muneribus  vel  promissis.  multo 
crudelius  flagellaverunt  Jesum  quam  eis 
fuit  commissum  aut  fieri  consuetum.  Stu- 
deamus  igitur  Domino  Salvatori  esse  gra- 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JU.XTA    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.   X 


485 


ti,  et  omnium  horum  jugiter  recordemur,  A 
ac  ejus  amore  etiam  pro  omui  iiostra 
transgressione  ac  culpa  flagellemus  quo- 
tidie  corpora  nostra  abstinentiis,  jejuniis 
et  sacris  vigiliis,  disciplinis  seu  virgarum 
et  flagellorum  verberibus.asperitateque  ve- 
stis,  lectisternii  quoque  duritia.  Vere  enim 
nil  condignum  rependere  possumus  huic 
flagelhxtioni  Salvaloris  ac  Regis  nostri, 
etiam  si  quotidie  centies  flagellarcmur  us- 
que  ad  sanguinis  effusionem,  omniumque 
silvarum  virgae  consumerentur  ictibus  su- 
per  foeda  et  vitiosa  corpora  uoslra.  B 

Hic  describitur  spinea  coronatio  Chri- 
sti.  Quam  Clirysostomus  dicit  factam  post 
dijudicationem  Christi  ad  mortem,  seu 
post  judicialem  Pilati  sententiam  de  Chri- 
sti  crucifixione.  Nam  et  ex  descriptione 
Mniih.  Matthsei  evangelistse  ita  videtur  :  Tunc 
xxvn.2ti,i/.  ffiiiiigi(  iiiig  Barabbam  ;  Jesum  vero  pa- 
gellatum  tradidit  eis,  ut  crucifigeretur. 
Tunc  milites  prcesidis,  suscipientes  Jesum 
in  prwtorio,  etc.  Sed  in  hoc  Matthaeus 
evangelista  non  servat  ordinem  rei  ge- 
stae,  in  historica  narratione  ;  nisi  quod  C 
ait,  «  Tunc  «,  exponatur,  In  tempore  ilio, 
et  non,  Post  pra?fatam  sententiam.  Joan- 
/oann.  xis,  ncs  namque  evangelista  evidenter  testatur, 
Sciseq.  qyQ(j  coronatio  spinea  Cliristi  sententiam 
illam  prKcessit.  Itaque,"  milites  prEesidis, 
suscipientes  Jesum  »,  id  est,  disligantes 
eum  a  columna.  Onam  utique  columnam 
Dominus  et  Salvator,  ardentissimus  om- 
nium  hominum,  maxime  electorum,  ama- 
tor,  pro  nostra  redemptione  tam  affe- 
ctuose  amplectebatur  dum  ligabatur  ad 
eam,  quod  nunquam  sponsus  sponsam  su-  D 
am  tain  amorose  est  amplexatus.  Nempe 
si  aliqui  homines  virtuosi  tam  ardenter 
diligunt  proximos  suos,  et  quidam  prselati 
tam  fervide  amant  subditos  suos,  quod 
pro  eis,  imo  pro  unoquoque  eorum,  mal- 
Icnt  centies  mori  quam  pcrmitterent  iilos 
(quantum  in  se  est)  a>tcrnalitcr  condem- 
iiari  :  quanto  magis  de  1'nigenito  Dei  in- 
carnato  credendum  est,quod  unicam  illam 
mortem  et  passionem  ardcntissimo  al- 
que  incomparabiliter  promptissiino  corde 


sustinuit,  pro  generali  omnium  electorum 
suorum  liberatione  a  perpetua  damnatio- 
ne  privationeve  gloriae,  et  pro  beatificati- 
one  eorum  seterna?  Duxerunt  eum  intro  Man.w, 
i//  atrium  pra'torii :  qui  locus  apertus  et  "' 
omnibus  patulus  fuit;ei!  congregaverunt    Maith. 
ad  eum  universam  cohortem,  ut  in  omni- ""^"^ 
um  praesentia  Christum  ignominiosissime 
crudelissiincque  tractarent  :  quatcnus  pu- 
blice  illuderetur  et  inhonoraretur,  qui  (ut 
sibi  imponebatur)  voluit  pro  rege  haberi 
ac  publice  honorari ;  et  sic  ejus  illusio  ei 
poenalior  esset. 

Et  exuentes  eum  proprias  vestes  (quas   hm-  ^s- 
eum  jam  semel  exuerunt  prope  colum- 
nam,  sed  eo  flagellalo,  fuit  eis  rursus  in- 
i\\\\.M%),chlamydem  coccineam  circumdede- 
runt  ei,  id  est,  purpuream  vestem  eum 
induerunt,  ut  irrisorie  vestiretur  ut  rex  : 
nam  reges  purpura  uti  solent.  Et  plecten-  md.  v). 
tes  coronam  de  spinis,  id  est  de  juncis 
marinis  in  littore  maris   nascentibus,  ut 
communiter  dicunt  expositores  :  qui  junci 
sunt  acuti  instar  spinarum.  Unde  Nicolaus 
de  Lyra  refert  se  audisse  a  quodam  qui 
cum  S.  Ludovico  rege  Francorum  fuit  in 
parlibus  transmarinis,  quod  junci  illi  sunt 
ila  aciiti,  quod  sensit  punctiones  eorum 
per  calccos  suos.  Posuerunt  super  caput 
cjus  angelicis   potestatibus   honorandum, 
pro  diademate  regio,e^  arundinem  in  dex- 
tera  ejus  pro  sceptro  regali.  Ef  veniebant  .roann.  x.s, 
ad  eum  cum  ficta  et  derisoria  reverentia  '• 
quasi  ad  regem,  et  genu  fiexo  ante  cum,     Mniih. 
illudebant  ei,  ut  sic  eorum  illusio  corre-  ""'"' '"" 
sponderet  Judaeorum  accusationi.  Et  coepe-  Marc.  xv, 
ritnt  salutare  eum,  dicentes  :  Ave,  rex  '*• 
Juda^orum.  Quod  ironice  dixerunt  ad  sen- 
sum  contrarium,  tanquam  dicerent  :  Vae 
tibi,  miser,  qui  te  jactasli  esse  regem  Ju- 
dcporum.  Et  dabant  ci  alapas  tanquam  va-  joann.ws., 
nissimo  homini;e<  acceperunt  arundinem  ''  ,^^^,,| 
quam  posuerunt  in  dexlera  ejus,  <?<  yjf/-- xxvn,  30. 
vutiebani  capmt  cjus  diguissimum,  quod 
sacratissimus  Joannes  Baptista  tangere  vix 
audcbat,  rtrw;?(i/;/e,  ut  sic  spinea  illa  co-   Marc.w, 
roua  capiti  ejus  profundius  atque  pceno-"' 
sius  imprimeretur. Tuncque  ex  divinissimo 


486 


PASSIO   D.  N.  .lESU   CHRISTI   .lUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


AHT.    X 


Marc.  XV, 
19. 


Juann.  \i\. 
4. 


Ibiil.  5. 


Ps.  XLIV,  3. 
/S.  LKI,    4, 

Joann.  XIX, 
5. 


capife  sangiiis  sacer  copiosissimc  fluxil  : 
in  tanturn  quod  sancti  oculi  ejus  ac  aures 
sanguine  implebantur,  ita  quod  cuni  digi- 
tis  suis  sacris  sanguinein  tersil  ex  oculis 
suis.  Bl  compuebant  eum  tanquam  vilis- 
siinum  ac  stolidissimum  prfpsnmptorem, 
qui  non  obstante  sua  paupertate,  jactasset 
se  regem,  ideoque  dignus  esset  tanta  con- 
fusione  et  omni  ludibrio  honori  regio  cou- 
trario.  Et  poncntes  geniia  super  lerram 
postquam  stando  conspuerunt  faciem  ejus, 
adorabant  einn  adoratione  duliie,  qua  re- 
ges  et  sublimes  persona?  adorari  consue- 
verunt.  Soli  autem  Deo  debetur  adoratio 
latriae.  Illam  tamen  adorationem  exhibue- 
runt  Christo  eum  maximo  ejus  despectu. 

Dicit  autem  Chrysostomus,  quod  Chri- 
stum  sic  coronaverunt  et  irriserunt  ac 
percusserunt,  nou  ex  mandato  Pilati,  sed 
pecunia  a  .Iud;cis  inducti.  Augustinus  vero 
sentit,  quod  mandato  aut  saltem  permis- 
sione  Pilati  haec  egerint,  quatenus  Juda-i 
visa  tanta  Christi  correptione,  perfectius 
placarentur  :  quod  verius  reputatur,  quia 
nec  verisimile  aestimatur  quod  plura  sup- 
plicia  ausi  fuerint  Christo  infligere  non- 
dum  dijudicato,  quam  prsses  praecepit 
aut  saltem  permisit. 

E.rivit  iterum  Pitatus  foras  extra  pra>- 
torium,  et  dixit  Judffis  :  Ecce  adduco  vo- 
bis  cuin  foras  sic  emendatum,  nt  cogno- 
scatis  qiiia  nullam  invenio  in  co  caitsam 
mortis ;  quam  si  invenissem  in  eo,  dedis- 
sem  contra  eum  mortis  sententiam.  ii£cu'i7 
ergo  Jesus  foras,  portans  spincani  coro- 
nani  et  pmrpureum  vestime7ituni ,non  jam 
speciosus  forma  prfc  filiis  hominum,  sed 
tanquam  leprosus  et  a  Deo  percussus,  et 
quasi  contemplibilissimus  omnium.  Et  di- 
wit  Pilatus  eis  :  Ecce  fiomo.  Ac  si  diceret  : 
Videte  hunc  miserum,  et  condolete,  atque 
contenti  estote  :  quia  si  in  aliquo  vos  of- 
fendit  aut  forefecit.jain  satis  et  plus  quam 
satis  punitus  est,  et  pro  verbis  acerrima 
verbera  recepit  ac  vulnera.  Dixit  itaque 
preeses  Juda?is,«Ecce  hoino»,  ac  si  diceret, 
secundum  Augustinum  :  Egreditur  iste  ad 
vos,  non  clarus   iinperio,  sed  plenus  op- 


A  probrio;  si  ei,  quia  se  regem  dixit,  invi- 
detis,  jam  parcite,  quia  suinme  dejectum 
conspicitis  :  flagellatus  est,  spinis  corona- 
tus  est,  ludibriosa  veste  amictus,  convitiis 
duris  illusus,  et  alapis  csesus;  fervet  igno-  i 

minia,  frigescat  invidia.  Attendamus  qua-  ; 

liter  gladius   doioris   penetravit  mbntem  \ 

affectuosissima?  benignissimseque  Virginis 
Matris,  quando  dilectissimum  Filium  su- 
uin  vidit  ila  dispositum  egredi  ac  populo 
prffsentari  :  quantus  etiain  dolor  tunc  im- 
plevit    sanctas    inatronas    quaj    Christuin 

B  secuta?  fuerunt,  et  ceteros  Christi  discipii- 
los  ac  amicos  ibi  praesentes,  videiicet  Jo- 
aniiem  apostoliim,  Nicodemum,  Joseph  ab 
Arimathca,  et  alios  quosdam. 

Quum  crgo  vidissent  eum  pontifices  et  joann.\\\, 
ministri  eorum,  qui  prae  ceteris  contra  *■ 
Christum  furebant,  ctamaljant,  dicentes  : 
Crucifige,  crucifige  eum,  id  est,  jube  eum 
affigi  patibulo,  ut  diuturniori,  acerbiori, 
ignominiosiori  ac  manifestiori  morte  in- 
tereat,  et  impleatur  in  eo  quod  in  lege 
conscriptum   est  :  Maledictus  omnis  qui  Deut.wt, 

C  pendet  in  ligno.  His  enim  ex  causis  petie- 1-^'',,^"'"'" 
runt  Jesum  affigi  patibulo,  sicut  in  eorum 
persona  dicit  Sapiens  :  Morte  turpissima  .s-.i;7.  n,  jo.  i 
condemnemus  eum.Tunc  implebatur  quod 
Christus  per  Jeremiam   praedixit  :  Facta  Jer.\n,s.  \ 
esl  inihi  hereditas  inea  quasi  leo  in  silva ; 
dedit  contra  ine  vocein  suain  :  ideo  odivi  '. 

eam.  Et  item  quod  per  Osee  ait  :  Recesse-  Osee\»,n-  j 
runt  a  ine,  et  ego  eriidivi  eos,  et  roboravi  "^'  ' 

brachia  eorum,  et  in  me  cogitaverunt  ma-  ! 

litiam;  reversi  sunt  ut  essent  absque  ju-  | 

go.  IJicit  cis  Pilatus  :  Accipite  eum  vos,  et  Joann.  xi\, 

D  crucifigite  vestra  auctoritate.   Non   dixit  "^' 
hoc  Pilatus  eos  lieentiando  ad  crucifigen- 
dum    Christum,    sed    exsecrando   durissi- 
mum  cor   eorum  ;  ct   aspernanter  atque  j 

ironice  dixit  hoc  eontra  nefarios  illos,  de  { 

quibus  et  Jacob  pr;>Miixil    :  Jn  consilium   g«i.  x.cx,  , 
eorum  non  veniat  anima  niea,  et  in  ccetu  '''^" 
eorum  non  sit  gloria  mea  :  maledictus  fu-  ] 

ror  eorum,  quia  pertinax ;  et  indignatio, 
quia  dura.  Sacerdotes  namque  et  Pharisaei  j 

sic  contra  Jesuin  implacabiliter  clamantes,  ] 

erant  de  tribu  Levi  et  Simeonis,  de  quibus 


PASSIO   D.  N.  JESU    CHBISTI   JLXTA   IV    EVANGELISTAS. 


ART.   X 


487 


Jacob  patriarcha  locutus  est  hac  verba 
jua,)ji.\i\.  prsetacta.  Responderunt  ei  Judcei,  prfeser- 
'■  tim  superiores  eorum  :  Nos  legem  habe- 

mus  datam  nobis  a  Deo  per  Moysen,  et  se- 
cundum  iegcm  debet  mori,  id  est  occidi, 
quia  Filium  Dei  se  fecit,  id  est,  esse 
asseruit.  Et  verissime  dixit  hoc ;  si  autem 
mendaciter  hoc  dixisset,  occidi  prome- 
ruisset. 
ib\i.  s.  Quum  ergo  audisset  Pilatus  hunc  ser- 
monem,  magis  timuit  quam  ante.  Timuit, 
non  quia  de  lege  Judsporum  curavit,  sed 
quia  novit  Jesuin  mortuos  suscitasse  cl 
multa  fecisse  miracula,  quod  et  Romani 
jam  perceperant  :  ideo  formidavit  ne  forte 
sic  esset,  et  per  consequens  peccassct  gra- 
vissime,  ita  tractando  Filium  Dei.  quem 
jam  fecerat  flagellari ;  et  amplius  eum  ti- 
muit  morti  adjudicare.  Quamvis  enim  Pi- 
latus  esset  idololatra,  tamen  de  uno  sum- 
mo  Deo  poterat  aliquid  scire  ex  naturali 
ratione  aut  philosophorum  traditione,  vel 
ex  habitatione  inter  Judseos  summi  Dei 
ibid.  !i.  cultores.  Et  ingressus  est  in  pra^torium 
iterum,  vocans  Jesum  ad  se,  ut  eum  de 
isto  puncto  secrete  ac  diligenter  examina- 
ret,  et  dicit  ad  Jesitm  :  Unde  es  tu  ?  Jam 
Pilatus  audivit  quod  Jesus  esset  a  Galilsea: 
nam  et  in  Xazareth  oppido  fuit  conceptiis 
ac  commoratus.  Idcirco  per  verba  haec  vi- 
detur  Pilatus  qusesisse  de  Christi  propa- 
gine,  utpote  a  quo  patre  et  a  qua  matre 
prodisset,  an  scilicet  natus  esset  ex  hoini- 
ne  patre,  an  ex  Deo.  Je.nis  autem  respon- 
sum  non  dcdit  ei  :  primo,  quia  non  voluit 
per  responsa  passionein  propriam  impe- 
dire,  quoniam  tempus  moriendi  in  eo  jam 
fuit  impletum;  secundo,  ut  sua?  patieutitc 
atque  silentii  nobis  pra?beret  exempla ; 
tertio,  quia  Pilatus  non  erat  dispositus  ad 
inteiligendum  aliqua  de  generatione  Chri- 
ibid.  10.  sti  dixina.Bicit  ergo  ei  Pilatus:Mihi  nou 
loqueris  ?  quasi  dicat  :  Insipienter  te  ha- 
bes  in  hoc,  quum  deberes  studere  ad  com- 
placendum  inihi,  et  benevolentiam  meam 
captare,  quuin  siin  judex  tuus,  qui  te  pos- 
sum  damnare  ac  liberare.Ideo  subdit  :Ne- 
scis  quia  potestatem  habeo  crucipgere  te. 


A  et  potestatemhabeo  dimittere  te?  tanquam 
dicat  :  Hoc  utique  nosti.  Et  secundum  hu- 
manam  apparentiam  fuit  sic  ;  et  tamen 
contra  id  quod  Deus  decreverat,  Pilatus 
nil  poterat,  quia  ut  Salomon  est  locutus  : 
Non  est  sapientia,  non  est  consilium  con-  Proi.xsi, 
tra  Dominum.  Et  quia  jam  fuit  in  procin-  ^^' 
ctu  et  puncto  ut  sententia  proferretur  de 
Jesu,  valde  mirabatur  Pilatus  quod  Jesus 
in  tantse  necessitatis  articulo  sibi  protinus 
non  respondit. 

Respondit  Jesus,  non   ad    interrogatio-  loann.  xu, 

B  nem  Pilati,  sed  ad  reprimendum  praesum-  "' 
plionem  jactantiamque  ipsius,  quse  erant 
contra  Dei  honorem,  ciijus  inhonoratio- 
nem  Filius  Dei  abhorruit.  Nam  (ut  ait 
Chrysostomus)  quamvis  pium  sit  propri- 
ain  injuriam  sequanimiter  sustinere,  im- 
pium  tamen  est  Dei  injuriam  dissimula- 
re.  Sed,  heu !  nunc  plurimi  sunt,  qui  nec 
modicum  quid  contra  proprium  honorem 
perpeti  volunt,  sed  de  Dei  inhonoratione, 
quamvis  magna,  nil  curant,  unde  nec  pec- 
cantes  corripiunt  :  idcirco  in  talibus  re- 

G  gnat  improbus  amor  sui,  non  caritas  Dei. 
Nnn  haberes  potestatem  adversum  me  ul- 
lam,  id  est  nec  magnam  nec  parvam,  hoc 
est,  non  haberes  potestatem  crucifigendi 
me,  nisi  tibi  datum  esset  desuper,  id  est, 
nisi  potestas  haec  tibi  esset  donata  a  supe- 
riore,  preesertim  a  Deo,  a  quo  est  omnis 
potestas,  vel  ab  imperafore.  Melius  tainen 
intelligitur,  quod  ait,  «  desuper  »,  a  Deo. 
Unde  et  beatissimus  Joannes  Baptista  ait  : 
Non  potest  homo  accipere  quidquam,  nisi  ibid.m.n. 
fiierit  ei  datum  de  coelo.  Et  Aposlolus  ad 

D  Romanos  :  Non  est  (inquit)  potestas  nisi  a  ijom.xin.i. 
Deo.  Itaque  omnis  poteslas  esl  a  Deo,  me- 
diale  aul  iinmediale.  Quod  quum  ita  sit, 
noli,  0  Pilate,  de  tua  potestate  extolli  aut 
gloriari.quasi  non  acccperis  eam,  aut  qua- 
si  non  sis  judicandus  ab  eo  a  quo  potesta- 
tein  sortitus  es,  aut  quasi  pro  libitu  tuo 
liceat  tibi  uti  tua  potestate.  Nain  potestas 
a  Deo  est ;  sed  potestatis  abusio  non  est  a 
Deo,  sed  a  propriae  voluntatis  arbitrio. 
Propterea  qui  me  tradidit  tihi,  majus  joann.-ax, 
peccatum  habet,  videlicet  populus  Judaeo-  "■ 


488 


PASSIO    I).  N.  JESU    CHRISTl   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


AUT.   X 


riini  :  imo  ct  ninisquis(|iio  eoriim  qiii  le  A  lenetur  proeederc  alque  sententiare  juxla 

allegata  ct  surficienler  probata,  non  se- 
cunclum  conscienliam  propriam  :  alio- 
qui  posset  reum  absolvere  quando  vellet. 
Ouum  ergo  secundum  Icgem  divinam  et 
humanam,  in  ore  duorum  aut  trium  te-  Deui.xm, 


Mutlli.w 
24. 


Sap.  11, 12 
16.  15. 


incitat  ad  crucirigcndum  me,  magis  reus 
est  in  niea  persecutione  et  morte,  quam 
tu,  quoniam  provocal  le  ad  liiffi  potestatis 
abusiim. 

Denique  Christus,  dicendo,  «  majus  pec- 
catum  habet  «,  insinuavit  ct  ipsum  Pila- 
tum  peccarc  in  sua  passione  ct  mortc  : 
qiiia  quum  sciret  Christum  innocentem  cl 
ex  invidia  tradilum,  debuit  eum  absolute 
eripere,  et  pro  ipso  sententiam  ferrc.  Ma- 
gis  ergo  et  quasi  incoinparabililer  gravius 
peccaverunt  Juda?i,  priesertim  pontificcs, 
sacerdotes,  Scribfc  et  PharisaBi  ac  senio- 
res,  Christum  Iradendo  Pilato,  et  cuin  sic 
persequendo,  quam  ipse  Pilatus.  Primo, 
quoniam  ex  invidia  et  rancore,  ex  ira  et 
impatientia  moti  fiierunt  adversus  Chri- 
stum  ;  Pilatus  autem  ex  humano  timorc 
contra  Christum  dedit  sententiam.  Secuii- 
do,  quia  .ludfpi  erant  Christo  magis  ingrati 
quam  Pilatus.  Missus  etenim  fuit  Christus 
ad  oves  domus  Israel,  non  ad  gentiles,  et 
Judsis  prsedicavit  atque  miracula  fecit. 
Tertio,  quia  ponlifices  et  siiperiores  Jii- 
dfforum  etiam  ex  superbia  et  ambitione 
contra  Christum  fuerunt  acccnsi  :  quia(ul 
asserit  Augustinus)  dclectabat  cos  princi- 
patus  quidam,  videruntque  sibi  a  Christo 
principatum  aufcrri.  Doluerunt  quoqiic  de 
hoc,  quod  populus  magis  cucurrit  post 
Christum  quam  post  eos,  et  quod  Christus 
vicit  eos  fama,  sapientia,  eloquentia  atque 
miraculis  :  sicque  accensi  contra  eum  fue- 
runt.  Et  ha?  caiisae  tanguntur  in  libro  Sa- 
,  pientiae,  quo  legitur  :  Dixerunt  impii,  Cir- 
ciimveniamus  justuni,  quoniam  contrarius 
est  operibus  uoslris  ;  tanquam  nugaces 
jpstimati  sumus  ab  co ;  gravis  est  nobis 
etiam  ad  videndum,  quoniam  dissimilis 
est  aliis  vita  ipsiiis.  Ouarto,  quia  noveruiit 
Scripluras,  ex  quibus  debcbant  advertere 
Jesum  esse  Messiam  :  imo,  ad  tempus,  hoc 
aliqiialiler  cognoverunl,  sed  postea  excs- 
cavit  cos  eorum  malitia. 

Circa  hsec  qua^ritur,  an  Pilatus  peccavit 
in  Christum,  eum  flagellando  et  condem- 
nando.  Vidctur  quod  non,  quoniam  judex 


slium  stet  omne  verbum,  et  contra  Chri- °J„f ""''' 
sluin  crant  tot  millia  testium,  vidctur 
qiiod  Pilatus  tenebatur  secundum  eorum 
teslimonium  ferre  judicium,  et  per  conse- 
quens  Christum  flagellarc  secundum  leges 
Romanorum,  qiii   crucifigendos  jusserunt 

B  primo  flagellari,  ut  sic  extorqueretur  ab 
eis  an  habuissent  aliquos  in  crimine  so- 
cios.  Oppositum  hujiis  probatur  ex  verbis 
Christi  jam  introductis.  Secundo,  quoniam 
ipsemet  Pilatus  dixit  se  posse  Christum 
dimittere:ergo  peccavit,contra  hoc  facien- 
do.  Tertio,  quia  Chrysostomus  ait  :  Pilatus 
dicendo,  Potestatem  habeo  crucifigere  te 
ct  dimittere  lc,  dainnavit  se  ipsum.  Si 
enini  totiim  in  sua  poteslate  dicit  positum, 
excusationem  non  habet.  Quarto,  quoniam 
innocentem  et  justuin  occidere,  est  contra 

C  legem  divinam  ac  naturalem,  contra  quas 
nil  potest  lex  humana  ac  positiva.  —  De 
hac  queestionc  posscnt  multa  hic  dici.  Ali- 
qui  enim  opinantiir,  quod  jiidex  tenetur 
simpliciter  judicare  secundum  probata  et 
allcgata,  quamvis  ut  particularis  perso- 
na  scial  opposilum.  Kst  enim  minister  le- 
gis,  personaque  piiblica  :  ideo  secundum 
leges  humanas  tenetur  procedere.  Alii  ad- 
dunt,  quod  debet  pro  innoccntis  liberatio- 
ne  lolis  viribus  laborare,  lestes  examinan- 
do   seorsum   vel   accusatores,  et   causam 

D  ad  superiorem  remittendo,  si  potest,ipsum- 
qiic  superiorem  diligentcr  informando  de 
vcritale.  Si  autcm  supcrior  injungat  judici 
inferiori  ut  causam  expediat,  tenetur  ju- 
dcx  inferior  secundum  probata  et  allegata 
fcrrc  sententiam,  ([uainvis  sibi  de  jiidican- 
(li  innoccntia  constel.  Alii  addunt,  quod 
jiidcx  potius  debeat  officiiim  resignare, 
quam  innocentem  niorti  adjudicare  aut 
poenae.  Sed  quidquid  de  ista  teneatur  ma- 
teria,  certum  est  quod  Pilatus  peccavit 
Chrislum  sic  punic^ndo  cl  dijudicando:nani 


PASSIO   D.  N.  JESl"   CHRISTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    X 


489 


poterat  ad  superiorem  recurrere,atque  (ut 
ipse  fatebatur)  potuit  niodum  liberandi 
Christum  invenire.  Sed  comparatione  Ju- 
daporum  quasi  innocens  fuit.Multum  nam- 
que  laboravit  pro  Christi  ereptione,  ut 
patet  ex  dictis  atque  dicendis.  Nam  sub- 
Joiinn.  \i\,  ditur  :  Et  erinde  quarehat  Pilatus  di- 
'"■  mittere  eum.  Jam  ante  quaesivit  dimittere 

Jesum,  sed  prsetacta  Christi  responsione 
audita,  proposuit  absolute  fortiusque  quam 
antea  Jesum  dimittere.  Nam  et  ex  Ciiristi 
responsione  advertit  se  esse  culpabilem, 
60  quod  ita  tractavit  innocentem.et  adhuc 
suspicabatur  an  forsan  Jesus  esset  Filius 
Dei,  quia  de  hoc  Christus  responsionem 
Pilato  non  dederat.  Preefata  quoque  Christi 
responsio  videbatur  Pilato  sapientia  ple- 
na  :  idcirco  decrevit  eum  tanquam  inno- 
centem,  justum  ac  sapientem,  dimittere, 
si  aliquo  modo  posset. 

Juda'i  autem  scienles  Pilatum  magis 
timere  imperatorem  quam  Deum  verum. 
clamabant :  S i  Iiunc  dimittis,  non  es  ami- 
cus  Ca'saris,id  est.ostendis  te  adversarium 
imperatoris,  cujus  honorem  noii  tueris  ; 
ideo  perdes  ejus  amicitiam  ac  favorem, 
dimittendo  hunc  inipunitum  seu  vivum. 
qui  reus  est  criminis  hes;e  majestatis  in 
Caesarem.  Erat  autem  tune  Caesar,  Tibe- 
rius.  Omnis  enim  gui  se  reijem  facit,  id 
est,  sine  consensu  imperatoris  sibi  assu- 
mit  nomen  auctoritatemque  regis,  contra- 
dicit  Ca>sari,  id  est,  rebeilis  est  impera- 
tori,  qui  hoc  ipsum  prohibuit  tanquam 
monarcha,  id  est  unicus  princeps  orbis. 
ibid.  13.  Pitatus  ergo  quum  audisset  lius  sermones, 
adduxit  foras  Jesum,  volens  expedire  ne- 
gotiuin.  Erat  quippe  territus  ex  verbis  au- 
ditis,  et  apud  Ca>sarem  timuit  accusari,  et 
suo  privari  officio,  si  invitis  Judaeis  dimit- 
teret  Jesum.  Et  sedit  pro  tribunali,  id  est 
in  soiio  judicii,  disponens  se  ad  dandum 
sententiam,  in  loco  qui  dicitur  lAthostro- 
tos,ai  lilhos(quod  est  lapis),  et  strotos(com- 
positio).  quasi  congeries  seu  collocatio  la- 
pidum  diversorum,  quoniam  pavimentum 
loci  illius  divei^o  lapide  stratum  fuit  ; 
Ilebraicc  autem  Gabbatlia,  qnod  interpre- 


A  tatur  collis  vel  subliraitas,  quia  elevatus 
erat  locus  ille. 

Erat  autem  parasceve  Pasclia:,  hoc  est  Joann.  six, 
dies  in  quo  prseparabatur  cibus  comeden- 
dus  in  sabbato.  quod  erat  dies  praecipuus 
festi  paschalis  :  in  quo  sabbato  prohibita 
fuit  ciborum  decoctio,  ut  patet  in  Exodo.  Exod.xyi, 
Itaque  parasceve  Grsece,  interpretatur  pra3-  "'■ 
paratio.  Et  erat  feria  sexia.,  Iiora  quasi  secc-  /omm.xix, 
ta,  hoc  est  inter  tertiam  et  sextam  :  nam  '*' 
circa  sextam  horam  crucifixus  est  Domi- 
nus.  Porro  apud  .Alarcum  legitur  :  Erat  au-  Marc.xy, 

B  tem    hora    tertia,    et  crucifixerunt    eum.  "'" 
Quod    secundum   Augustinum    exponitur, 
quia  illa  hora  crucifixus  est  Jesus  linguis 
Judseorum  clamantium  :  ToIIe,  tolle,  cru- 
cifige  eum. 

Et  dicit  Pilatus  Jiuhvis  :  Ecce  rex  ve-  joann.\i%, 
stcr.  Ironice  et  aspernatorie  dixit  hoc  prae-  '*■ 
ses,  tanquam  dicat :  Turpe  est  vobis,  quod 
non  potestis  huic  pauperi  et  abjecto  obji- 
cere  aliud,  nisi  quod  regein  se  dixerit. 
Vel,  «  Ecce  rex  vester  »,  quasi  dicat  :  Ec- 
ce  quem  timetis  velle  usurpare  super  vos 

C  regnum.quuni  tamen  nullam  apparentiam 
habeat  iste  quod  velit  aut  possit  regnum 
terrenum  assumere  ac  Csesari  repugnare. 
///(■  autcm  clamabant  :  Tolle,  tolle,  cruci-    ihiiL  13. 
fige  eum.  Ac  si  dicant,  Eum  diutius  vi- 
dere  non  possumus  :  juxta  illud  Sapien- 
tise,  Gravis  est  nobis  etiam  ad  videndum.  Sap.  n,  is. 
Vere  sicut  Psalmista  prsdixit  :  Acuerunt  Ps.  csmis, 
linguas    suas    sicut    serpentes,    venenum 
aspidum  sub  labiis  eorum ;  et  rursus,Den-  ps.  lm,  3. 
tes  eorum,  arma  et  sagittae,  et  lingua  eo- 
rum,  gladius  acutus.  Dicit  eis  PHatits  in- /oann.xis, 

D  terrogative  :  Regem  vestrum  crucifigam  ?  '^" 
id  est,  non  erubescitis  de  hoc  quod  eum 
affigam  patibulo,  qui  a  multis  vestrum  re- 
putatus  est  rex  Israel,  id  est  Ghristus?  Un- 
de  superius  dixit  :  Ouid   faciam  de  Jesu     Maiik. 
qui  dicitur  Christus?  ^'^'■yondcrunt  ponti-  jH"]"^^^^ 
fices  :  Non  habemus  regem  nisi  Ccesarem,  's- 
id  est,  alium  pro  rege  accipere  abnega- 
mus.  Ecce  ad  quantam  excaecationem  et 
obstinationem  impiissimi  isti  sunt  devo- 
luti,  ex  sua  invidia  contra  Christum  et  de- 
siderio  mortis   ejus  dicentes,  Non  habe- 


490 


PASSIO   D.  N.  JESII    CHRISTI   JUXTA    IV    EVANC.ELISTAS. 


ART.    X 


mus  regcm  iiisi  Ca>sarem:qiium  tamen  tot  A  uxor  ejus  adliuc  in  lecto  permansit,  et  ibi 


Jcr.  V,  11, 
12. 


sancli  Prophetffi  priedixcrint  atque  promi- 
serint  eis  adventum  veri  regis  Israel,  piita 
Messi.T,  quem  sacrilegi  isti  negando,  sub- 
jecerunt  et  adstrinxerunt  se  et  subjici  me- 
ruerunt  doniinio  Romanorum  usque  in 
sppculi  linem.  Idco  ait  Chrysostomus :  Quia 
Judaei  negaveruut  voluntarie  Christum  et 
regnum  coeleste,  justo  Dei  judicio  lacti 
suut  servi  potestatis  terrena'.  Hinc  per  Je- 
remiam  pra>dictum  cst  :  Pra-varicatione 
pra3varicata  est  in  me  domus  Israel  et  do- 
mus  Juda.ait  Doiiiiiuis:  negaverunt  Domi- 
num,  el  dixeriuit,  Non  esl  ipse.  Unde  et  a 
*i<«.ix,26.  Danielc  prwdictuni  fuit :  Post  hebdomades 
sexaginta  diias  occidetiir  Christus,  et  noii 
erit  ejus  populus,  qui  euin  negaturus  est. 
Sedentc  aietem  illo,  puta  Pilato,  2^>''^ 
triliunnli,  id  est  in  sede  judiciaria,  ad  ju- 
dicandum  de  Christo,  misit  ad  eum  uxor 
ejus,  dicens  :  Nihil  tibi  et  Jtisto  illi,  id 
est,  non  introinittas  te  ad  sententiandum 
adversus  eum,  quia  non  habet  culpam  per 
quani  cfficiatur  de  foro  tuo;  uiulta  enim 


Malth. 
\xvu,  19. 


lunc  haiic  habuit  visionem  in  vigilia  vel 
in  soiniio.  Videns  autem  Pilatus  quia  ni-  Matth. 
Iiil  pro/iceret,  laborando  pro  Christi  di-  ^'"'"'  "'' 
missione,  sed  mai/is  tumultus  fteret,  quia 
secundum  Glossani,  furens  Judaeorum  tur- 
ba  imposuit  prwsidi  crimen  rebellionis 
contra  imperatorem,  et  magis  ac  magis 
inquietudinem  ac  murmurationem  exer- 
cuit,  accepta  aqua,  lavit  manus  coram 
omni  'populo,  dicens  :  Innocens  ego  sum  a 
songuine  Justi  hujus,  id  est,  condemnatio 
B  ejus  ad  mortem  et  sanguinis  sui  effusio 
mihi  non  potcrunt  imputari.  Ego  enim 
innocentem  studui  liberare ;  sed  quum 
oriatur  seditio,  et  crimen  rebellionis  con- 
tia  Carsarem  mihi  imputetur,  ecce  accipio 
aquam,  et  sicut  aqua  lavo  manus,  sic  lo- 
tioue  ista  protestor  conscientiam  meam 
esse  immunem  a  morte  istius.  Vos  videri- 
tls,  id  est,  vos  ipsi  pensate  quid  egeritis, 
et  qualem  obtuleritis  mihi,  quantumque 
crimen  incurratis,  sic  laborando  pro  inter- 
fectione  justi  istius.  Ac  si  dicat,  secundum 


passa  sum  Itodie  fjer  visum  propter  euin.  C  Hieronymum :  Ego  minister  sum  legis,  vox 


Circa  hoc  expositores  communiter  dicunt, 
quod  diabolus,  qiii  instigavit  Jiidam  ad 
Christi  traditionem,  et  Jud;cos  ad  ejus  oc- 
cisionem,videns  summam  et  admirabilem 
Christi  patienliam,  sanctorum  quoque  pa- 
trum  in  limbo  insolitam  qiiamdam  conso- 
lationem,  conjecit  Jesum  esse  veraciter 
Christum  :  ideo  timens  vinci  ac  spoliari 
per  ipsum,  nitebalur  impedire  ipsius  pas- 
sionem.  Propterea  in  visu  suggessit  uxori 


ibid. 


vestra  sanguinem  istum  fundit.  jS'^  respon- 
dens  universus  populus,  dixit  :  Sanguis 
ejus  super  nos  et  super  filios  nostros,  hoc 
est,  si  aliqua  culpa  est  crucifigere  istum, 
illam  optamus  nobis   ac    posteris  nostris 
imputari  a  Deo.  Vere  sicut  ait  Apostolus, 
inerito  venit  ira  Dei  super  Judaeos  usque  i  ness.  n, 
in  finem  ;  atque  ut  a  Daniele  preedictum  "^' 
est,  juste  durat  eorum  vastitas  ac  desola- //«„., x, 27. 
tio  in  sempiternum  :  quia  tam  sceleratissi- 


Pilati  ut  marito  suo  suggereret  nequaquam  me  imprecati  sunt  sibi  ac  soboli  suse  cri- 
ferre  seiileiitiam  contra  Jesum.  Et  apparet  D  inen  occisionis  Christi  et  debitam  tanti 
quod  posUpiam  Pilatus  surrexit  de  lecto,      criminis  poenam. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   XI 


491 


ARTICULUS  XI 


nuOMODO   JESUS   AD   MORTEM   DAMNATUS,   AD   CALVARIAM    EDUCTUS 
ET   CRUCIFIXUS.   PRO   TORTORIBUS   ORAVERIT,  SUBSANNATUSQUE   LATRONl    VENIAM   DEDERIT, 

AC   MATREM    COMMENDAVERIT. 


Joann. 

XMll,   31 . 


J/nrc.  XV, 
25. 
Joann.  xi\ 


Sap.  M,  ii. 
13,  16-iO. 


SlCri  praecedenti  articulo  tactum  est, 
id  quod  Judeei  responderunt  Pilato, 
Nobis  non  licet  interficere  quemquani,Au- 
gustinus  exponit  ac  refert  ad  tempus  so- 
leiinitatis  paschalis,  infra  quod  non  licuit 
eis  exercere  judicium  sanguinis.  Ideo  ob- 
tulerunt  Jesum  Pilato  ad  dijudieandum, 
quia  Judtei  volebant  quasi  imraunes  videri 
a  morte  Christi.  Unde,  ut  asserit  Augusti- 
nus,  Marcus  cvangelista  volens  ostendere 
Judaeos  a  morte  Christi  non  esse  immu- 
nes,  dicit  Jesum  hora  tertia  esse  crucifi- 
xum,  quoniam  illa  hora  clamabant  :  Tol- 
le,  tolle,  crucifige  eum.  Itaque,  secundum 
Augustinum,  pontifices,  Scribs  et  seniores 
Judfforum  scientes  Jesum  tot  et  tanfa  fe- 
cisse  miracula,habuerunt  aliquando  quain- 
dam  suspicionem  atque  formidinem  ne 
forte  esset  a  Deo,  et  Christus  in  lege  pro- 
missus ;  sed  exeaecati  sua  invidia  et  mira 
malitia,  non  potuerunt  nec  voluerunt  hoc 
sentire  de  Jesu  :  ideo  inter  se  contulerunt 
ac  decreverunt,  ut  per  tormenta  investi- 
garent  ac  experirentur  an  esset  verus  Fi- 
lius  Dei  et  aliquid  super  hominem,  ita 
quod  non  permitteret  se  occidi.  Sic  nam- 
que  inter  se  arguerunt  :  Si  vere  Filius  Dei 
est,  eripiet  eum  Deus  dc  manibus  nostris, 
et  non  permittet  occidi  eum  :  quo  facto, 
sciemus  quod  sit  Filius  Dei,  atque  crede- 
mus;  si  autem  permiserit  eum  Deus  inter- 
fici,  cerli  erimus  quod  iion  sit  Filius  Dei, 
sed  deceperit  populum,  Denique  probat 
haec  Augustinus  ex  verbis  quae  in  libro 
Sapientiffl  dicuntur  ex  persona  Judfeorum 
istorum  :  Circumveniamus  justum,  quo- 
niam  inutilis  est  nobis ;  promittit  se  scien- 
tiam  Dei  habere,  et  Filiuin  Dei  se  nonii- 
nat ;  tanquam  nugaces  aestiinali  sumus  ab 


A  illo,  et  abstinet  se  a  viis  nostris  tanquam 
ab  immunditiis,  et  prsefert  novissima  ju- 
storum,  et  gloriatur  Patrem  se  Deum  ha- 
bere.Videamus  ergo  si  sermones  illius  veri 
sint,  et  tentemus  quse  ventura  sunt  illi, 
el  sciemus  quee  erunt  novissima  illius.  Si 
enim  vere  Filius  Dei  est,  suscipiet  illum. 
et  liberabit  illum  dc  manibus  contiario- 
rum,  id  est  adversariorum  suorum.  Contu- 
meliis  et  tormento  interrogemus  eum,  ut 
sciamus  reverentiam  illius,  et  probemiis 
patientiam  ejus.  Morte  turpissima  condem- 

B  nemus  eum  :  erit  enim  respectus  ex  ser- 
monibus  illius.  Denique,  quia  Judaei  isti 
sic  animo  vacillabant  de  Christo,  decreve- 
runt  eum  tradere  in  manum  Piiati,  ut  non 
ipsi  viderentur  Jesum  interfecisse,  sed  Pi- 
latus. 

Prima  autem  pars  hujus  sententiaB  Ati- 
gustini  videtur  confirmari  ex   hoc,  quod 
(ut  infra  habetur)  Christo  suspenso  in  cru- 
ce,  dixerunt  :  Si  rex  Israel  est,  vel,  Si  hic    .Maiih. 
est  Christus  Dei  electus,  descendat  nunc  ^"^'"xtni' 
de  cruce,  et  credemus.  Quasi  dicant  :  Si  ^s. 

C  ipse  est  vere  Christus  ac  Filius  Dei,  non 
morietur  in  cruce  ;  de  qua  si  non  descen- 
derit  vivus,signum  est  quod  non  sit  Filius 
Dei  nec  Christus.  Confirinatio  secunda? 
partis  pra^inductae  sententiae  Augustini  est, 
quod  in  Actibus  princeps  sacerdotum  ait 
Apostolis  :  Vultis  super  nos  inducere  san-  ac(.v,28. 
guinem  hominis  hujus,  videiicet  (llirisli. 
(Juasi  dicat  :  Immunes  sumus  a  sanguiue 
ejus.  Unde,  secundum  Augustinum,  istud 
fuit  totum  acumen  Judaeorum:Occidamus, 
et  non  occidamus.  Sic  occidamus,  ut  non 

D  nos  ipsi  occidisse  videamur ;  tradatur  per 
suum  discipulum,  condemnelur  per  prae- 
sidem  gentilem  ;  totum  laciamus,  et  nihil 


492 


PASSIO   D.  N.  JESU    CHRISTI    JLXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    XI 


Malth. 
xxvii,  25. 


Ps.  LXVlll 

21. 

Malth. 
.\xvii,  2G; 
Marc.  XV, 
15. 

Exod.wi» 


Joann.  xix, 


Malth. 
sxvii,  24. 


fecisse  putemur.  Contra  quos  subdit  Au- 
gustinus  :  El  ubi  est  elainor  liuguie,  Cru- 
cifige,  crucifige?  Sic  cseci  estis,  ut  et  surdi 
sitis.  Hinc  et  super  verba  illa  praeailegata, 
Vultis  super  nos  inducere  sanguinem  ho- 
minis  hujus,  loquitur  Beda  :  Oblilus  fuit 
pontife.x  verborum  qu;p  ipse  et  alii  clama- 
verunt,Sanguis  ejus  super  nos  et  super  fi- 
iios  nostros.  Quod,  seeundum  .Matlh;eiiiii, 
universus  populus  Judirorum  clamavit  : 
non  quod  simpliciler  omnes  Judaei  qui  ad- 
eranl,  illud  clainabant,  quoniam  crant  ibi 
quidam  ainici  atque  discipula  Chrisli ;  sed 
tam  multi  hoc  clamaverunt,  quod  compa- 
ratione  eoruin,  alii  eraiit  pauci  et  quasi 
nuUi  :  juxta  quem  sensum  Chrisfus  ait  in 
Psalmo,  Sustinui  qui  simul  contrislaretur, 
el  non  fuit. 

Tunc  Pilatus  volens  populo  satisfacere, 
id  est  turbis  placere,  et  eorum  favorem 
benevolentiamque  captare.  contra  id  quod 
in  lege  habetur  :  Nou  sequaris  in  judicio 
turbam,  ut  declines  a  recto,  vel  ut  facias 
nialum.  Sicque  Pilatus  peccavit  Christum 
damnando  :  non  solum  quia  hoc  fecit  li- 
more  imperaloris,  sed  etiam  qnia  id  egit 
favore  plebis.  Insuper  ex  pr^habitis  con- 
slat,  quod  Pilatus  variis  modis  laboravit 
Jesum  liberare  a  morte.  Primo,  eum  evi- 
denter  et  frequenter  excusando,et  ejus  in- 
nocentiam  publice  protestando.  Secundo, 
eum  ad  Herodem  mitlendo.  Tertio,  flagel- 
lando  quatenus  Judaei  ignoscerent  flagel- 
lato.  Quarto,  Judaeis  electionem  dando  ut 
A-el  Jesum  innocentem  vel  sceleratissimum 
Barabbam  postularent  sibi  dimitti.Quinlo, 
contra  Judaeos  diu  disputando  pro  Jesu, 
et  differendo  sententiam.  Sexto.  ipsuin 
Jesum  crudelissime  flagellatum,  purpuiea 
veste  indutum,  spinis  coronatum,  et  aruii- 
dinem  pro  sceptro  regali  in  manu  tenen- 
tein  prsesentando  Judjcis,  alque  dicendo, 
Ecce  homo  :  ut  vel  ila  mitescerent.  Septi- 
mo,  Judseos  horlando  ul  bene  atlenderenl 
quain  impie  agerenl  crucifixioneni  iiino- 
centis  Jesu  procurando,  quum  dixit  :  Vos 
viderilis.  Octavo,  manus  suas  coram  ciin- 
ctis  lavando. 


A  Itaque  Pilalus  volens  satisfacere  populo, 
adjudiravit  /ieri  petitionem  eoruni,  et 
(pro  id  est)  dimisit  illis  Barabbam,  qui 
propter  homicidium  et  seditionem  missus 
fuerat  in  carcerem;  Jesum  autem  /fagella- 
tum  tradidit  voluntati  eorum, id  est,dam- 
navit  ad  mortem,  prout  ipsi  petierant,  ut 
cruci/ifjcretur.  Suscepcrunt  aiitem  illi.  vi- 
delicet  pra?fati  railites, /es2<>n,qui  jain  diu 
steterat  coram  universis  cum  insignibus 
suis  regalibus.scilicet  spinea  corona,  veste 
purpurea,  et  aruudine  pro  regio  sceptro, 

B  et  ejcuerunt  eum  clilamyde,  id  est  purpu- 
rea  veste,  et  induerunt  eum  vestimentis 
cjus,  ut  melius  cognosceretur,  sicque  con- 
fusionem  pateretur  majorem,  et  duxerunt 
eum  ut  crucifigerent.  Et  bajulans  sibi 
crucem,  e.vivil,  id  est,  patibuluin  suuin 
imposuerunt  humeris  ejus,pro  majori  sua 
inhonoratione  et  afflictione  :  quod  nec 
lalronibus  fecisse  leguntur.  Quod  praefigu- 
ratuin  fuit  in  Isaac.  qui  ligna  portavit  ad 
locum  ubi  Abraham  proposuit  eum  Deo 
in   holocauslum  offerre.  Tunc  quoque  in 

C  Christo  impletum  est  quod  Isaias  praedi- 
xit  :  Factus  est  (inquiens)  principatus  ejus 
super  humerum  ejus. 

Exeuntes  autem  portam  urbis  Jerusa- 
lem,  invenerunt  hominem  Cyrenceum,  id 
est  de  urbe  Libyae,  quae  urbs  dicta  est 
Cyrene,  prmtereuntem ,  id  est,  eis  obvian- 
tem,  et  venientem  de  villa  versus  Jeriisa- 
lem,  nomine  Simonem,patrem  Alexandri 
et  Ru/i,  qui  erant  discipuli  Christi,  se- 
cundum  Hieronymum.  Et  Simon  iste  fuit 
nalione  gentilis,  sccundum  Glossam,  sed 

D  ad  Judaismum  conversus  videtur.  Aliqui 
tamen  dicunt.  quod  de  Cyrenensium  exsti- 
tit  synagoga,  et  natione  Israelita.  Hunc 
angariaverunt,  id  est  coegerunt,  milites, 
ut  tolleret  crucem  ejus,  videlicet  Christi. 
Hoc  non  fecerunt  impii  illi  cx  aliqua  pie- 
tate  aut  compassione,  sed  magis  ex  crude- 
lilate,  ne  scilicel  Jesus  in  via  sub  crucis 
onere  moriendo,  breviori  inorte  evaderct 
supplicia  acriora ;  vel.  ut  citius  venirent 
ad  locum  supplicii.quoniam  Jesus  tot  sup- 
pliciis  faligalus,  et  crucis  pondere  pressus, 


Luc.  xxiii, 
24,  S5 ; 

ilallh. 
xxvii,  20. 


Joajm.  XIX, 
IC. 


Matlh. 

XXVIl,  31. 


Joann.  xix, 
17. 


Ge».xxii,6.  1 


Is.  IX,  6. 


Mallh. 
xxvii,32. 


Marc.  XV, 


Acl.  VI,  9. 

Mallh. 
xxvii.  32. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JCXTA    IV   EVANGELISTAS.    —   ART.    XI 


493 


cilo  ire  non  poterat,  stante  hujuscemodi  A 
Ziic  xMM,  dispositione.  .£"(;  unposuerunt  «Vi'(',videlicet 
Simoni,  crucem  ^^orfare  post  Jesum.  Quod 
duplicifer  exponitur.  Primo.quod  Jesus  re- 
levatus  a  crucis  bajulatione,  prtecessit,  et 
Simon  cum  cruce  eum  sequebatur.  Se- 
cundo,quod  Jesus  portavit  anteriorem  cru- 
cis  partem,  et  Simon  posteriorem  :  sicut 
dum  uni  nimis  laboriosum  est  aliquod  li- 
gnum  portare,  alius  juvat  eum,  ila  quod 
simul  portant  illud. 
ihki.  27.        Sequebafur  autem  illum,  utpote  Jesum, 

multa  lurha  populi  et  mulierum,  sicut  B 
adhuc  moris  est  quod  eos  qui  ducuntur 
ad  occidendum  muhi  sequuntur,  praeser- 
tim  dum  famosus  aliquis  est  occidendus. 
Et  maxima  pars  turb»  illius  sequebatur 
Christum  cum  prava  jucunditate,  ut  ejus 
martyrio  congratularentur  pro  cujus  cru- 
cifixione  laboraverant ;  aliqui  vero  ad  con- 
dolendum,  ut  quidam  discipuli  et  amici 
Christi,  ac  mulieres  devota ;  quidam  ex 
quadam  curiositate,  ad  videndum  exitum 
rei,  et  an  insolitum  aliquid  in  ejus  morte 
accideret,  qui  in  vita  sua  tot  fecerat  si-  C 
gna.  Quw  mulieres  plangebant  et  lamen- 
tabanfur  cum,  id  est,  ex  cordis  affectu 
lacrimabantur  ob  tantam  Christi  afflictio- 
nem.  Mulieres  namque  communiter  sunt 
compassivce  et  pronae  ad  fletum,  et  ipsae 
securius  ac  irreprehensibilius  poterant  fle- 
re  quam  viri,  non  obstante  adversariorum 
Christi  praesentia. 
ihiii.  28.  Conversus  autem,  id  est,  faciem  suam 
vertens,  ad  illas  Jesus,  dixit  :  Filia  Je- 
rusalem,  id  est  natse  ex  urbe  hac,  et  ha- 
bitantes  in  ea,  nolite  fiere  super  me,  id  D 
est,  meam  afflictionem  nolite  defiere  eo 
modo  quo  eam  defletis.  Non  enim  abso- 
lute  prohibuit  feminis  illis  sui  deplora- 
tionem,  quia  nec  reprehensibilis  erat  de- 
ploratio  iila,  sed  ne  deplorarent  ipsum 
Jesum,  quasi  invite  aut  infructuose  pati- 
entem  ac  morientera,  quoniam  passionem 
illam  spontanee,  ex  summa  caritate,  et 
fructuosissime,  atque  ex  Dei  Palris  prai- 
ordinalione  sustinuit;  et  item  ne  sic  ipsum 
Jesum  ac  sua  mala  pcenalia  deplorarent, 


quod  negligerent  se  ipsas  ac  proprios  fi- 
lios  et  concives,  ac  sua  et  illorum  mala 
culpabiiia  deplorare.  Idcirco  subjunxit  : 
Scd  super  vos  ipsas  flete,  et  super  fllios 
vestros,eos  praesertim  qui  me  nunc  perse- 
quuntur,et  de  mea  passione  laetantur.  ^,^«0-  Luc.wm, 
niam  ecce  venient  dies  in  quibus  diccnt  "'■ 
illi  qui  erunt  in  illis  diebus  :  Beatce  sieri- 
les,et  ventres  qui  non  genuerunt,et  ubcra 
qucB  non  lactaverunt,  id  est,  tanta  erit 
tunc  tribulatio  vestra  seu  posterorum  ve- 
strorum,  quod  feminae  illa?  reputabuntur 
beatse  quae  non  conceperunt,  nec  pepere- 
runt,  nec  fetus  proprios  lactaverunt,  magis 
quam  quae  genuerunt  et  sobolem  habent. 
Nam  steriles  illae  non  habebunt  deflere 
nisi  suas  calamitates,  fecundae  autem  tam 
suas  quam  propriae  prolis. 

Tunc  incipient  dicere  montibus,  Cadite  n,i,i.  30. 
super  nos;  et  collibus,  Operite  nos  :  id  est,  ^''"  "■  *■ 
prae  acerbitate  et  horrore  pcenarum  et  an- 
gustiarum  suarum  optabunt  in  montibus 
collibusque  latere,  seu  opprimi  mallent  a 
montibus  et  collibus,  quam  talia  susti- 
nere.  Possunt  quoque  per  montes  intelligi 
Sancti  majores,  et  per  colles  Sancti  mino- 
res,  quorum  auxilia  ii  invocaverunt.  Istud 
ad  litteram  fuit  impletum  in  Judaeis  tem- 
pore  devastationis  eorum  a  Tito  et  Vespa- 
siano  atque  Romanis,a  quibus  ineffabiliter 
afflicti  fuerunt  timore,  horrore,  fame,  siti, 
gladio,  peste,  vendifione  in  servitutem,  et 
dispersione  per  mundum,  in  tantum  quod 
proprios  filios  comederunt  :  quod  totum 
passi  sunt  propfer  transgressiones  suas 
ac  patrum  suorum  in  Filium  Dei,  quem 
occiderunt,quamvis  Romani  ob  aliam  cau- 
sam  ita  vastaverint  eos.  Porro  in  particu- 
lari  judicio  impiorum  iilorum  impletum 
est  istud  perfectius,  et  in  die  universalis 
judicii  plenissime  fiet. 

Quia  si  in  viridi  ligno  luvc  faciunf ,  Luc.wm, 
in  arido  quid  fiet  ?  id  est,  quum  ego,  qui  ^'- 
sum  arbor  omni  florens  virtute  ac  gratia, 
in  quo  nulla  fuit  unquam  culpae  ariditas, 
tot  et  tanta  sustineo  pro  aliorum  peccatis, 
permittente  Patre  aeterno  ;  qualia  sustine- 
bunt  iniqui,praesertim  qui  ita  me  tractant, 


494 


PASSIO   D.  >'.  JESr   CHHISTI   JIXTA    IV    KVANGELISTAS.   —   AUT.   XI 


Prov.x\,ii. 


Ezcch.wi, 
4. 


/■rof.m.lS. 


Judx  IJ. 


Luc.  -xxm, 
3i. 


Mttllli.wi. 
13. 


Jbid.  xxvii. 
33. 


qui  sunt  arbores  infructuosie,  aridee  et 
defornies  ?  Qui  nisi  in  vita  hac  vere  p(Eni- 
tuerint,  a^ternaliter  punienlur.  Ilinc  ait  et 
Salomon  :  Si  justus  in  terra  recipit,  quanto 
magis  impius  et  peceator?  Et  ad  Jerusalem 
Deus  dixil  per  Ezechielcm  propliclam  : 
Pro  eo  quod  occidi  iu  tc  juslum  ct  im- 
pium,  egredietur  gladius  meus  ad  omnem 
earnem.  Denique  Ghrislus  recle  vocavil  se 
lignum  viride  (quamvis  jam  emarcuil  et 
aruit  corpore),  quia  de  ajterna  Sapientia, 
quje  est  ipse,  scripluui  fuit  in  libro  Pro- 
verbiorum  :  Liguum  vil;e  est  omnibus  ap- 
prehendentibus  eam.  De  reprobis  quoque 
Judas  apostolus  in  sua  scribit  Canonica  : 
Hi  sunt  arbores  autumnales,  infructuosBe, 
bis  mortuap,  eradicatae.  Ex  iis  Domini  Jesu 
Christi  verbis  monemur  atque  instruimur, 
ut  in  omni  persecutione,  tentatione,  an- 
gustia  quantumlibet  magna,  patientes  et 
Deo  subjccti  permaneamus,nos  qui  sumus 
arida  iigna  el  arbores  inarcescenles,  qui 
toties  seternum  promeruimus  ignem  :  eo 
quod  Dominus  et  Salvator  noster,  qui  est 
viridissimuin  el  fructuosissimum  lignum, 
tot  et  tanta  pro  nostra  toleravit  salute  ex 
ardentissima  caritate  et  cum  summa  pa- 
tienlia. 

Ducebantur  autem  et  alii  duo  nequam 
cum  eo,  id  est  alii  duo  qui  erant  nequitio- 
si,  puta  Jatrones  :  inter  quos  Dei  Filium 
eduxerunl  tanquam  principem  capilane- 
umque  latronum,  viudicantes  in  eo  quod 
dixerat  illis,  Vos  fecistis  domum  Patris 
mei  (scilicet  tempium)  speluncam  latro- 
num,  et  ut  eductio  Christi  ignominiosior 
esset.  Et  venerunt  in  locum  qui  dicitur 
Golgotha,  quod  est  Calcariw  lociis.  Caiva- 
ria  nuncupalur  os  humani  capitis,  carnc, 
pelle  crinibusque  nudatum.  Hinc  (ul  com- 
muniler  dicunt  cxpositores)  dictus  est  lo- 
cus  ille,locus  seu  mons  Calvaritcquouiam 
multa  ossa  atque  calvariae  reorum  ibi  in- 
terfectorum  jacebant  ibidcm  :  ideo  locus 
ille  fuil  vilis  et  horridus.  Verumtamen  Ori- 
genes  et  alii  quidam  dixerunt  ideo  dictum 
Calvariae  locum,  quoniam  primus  homo, 
scilicel  Adam,fuit  ibi  sepultus.Unde  Chri- 


JoSltC   XIV, 
15. 


A  slus  voluil  ibi  pati,  ut  sanguis  ejus  super 
lociim  calvaria?  Adse  stillaret,  sicque  totius 
sua^  posleritatis  peccalum  auferrct.  Et 
quamvis  expositio  ista  sit  favorabilis  ac 
aures  demulcens,  attamen  Hieronymus  re- 
probal  eani,  asserens  .4dain  sepullum  in 
spelunca  duplici  juxla  Hcbron,  quoniam 
in  libro  Josue  scriptum  est  :  Adam  inaxi- 
inus  ibi  situs  esl.  Unde  urbs  illa,  videlicet 
Hebron,  olim  vocabalur  Carialharbe,  id 
cst  civitas  quatuor,  quoniam  in  spelunca 
pra?fala  juxla  Hebron  fuerunt  sepulti  qua- 

B  tuor  Patriarchae  praecipui  cum  suis  conju- 

gibus,  utpote  Adam  et  Eva,  Abraham  et  Cen.xux, 
Sara,  Isaac  et  Rebecca,  Jacob  et  Lia.  Ve-  "'"■ 
rumtamen  verba   illa   praeallegata,  Adam 
maximus  ibi  situs  est,  multipliciter  expo- 
nuntur,  etiam  ad  lilteram,  et  non  solum 
de  homine  protoplasto,  prout  super  Josue   cf.  t.  in, 
plenius   scripsi.  Athanasius   quoque  Ale- '"'  ' 
xandrinus  patriarcha,  dicit  Adam  in  loco 
Calvaria?  fuisse  sepultum,  et  locum  illum 
ab  eo  hoc  nomen  sortitum  ;  addilque,quod 
et  magistri  Jud^orum  hoc  ipsuin  dicant. 

C      Studeamus   ilaque   Doinini   nostri  Jesu 
Christi  sequi  vestigia.qui  propter  nos  pro- 
priam   crucem    bajulavit,   ut    impleamus 
quod  ipse  jam  dixerat  :  Qui  vult  venire  Zuc.  ix,23. 
post   me,  abnegel  semetipsum,  et   tollat 
crucem  suam  quotidie,  et  sequatur   me, 
id  est,  arduam  ambulet  viam  salutis,  et 
fraugat  ac  vincat  se  ipsum.et  corpus  suum 
digne  castiget.  Insuper  passus  est  Christus  Hebr.  xim, 
extra  porlam  :  quod  ad  litteram  factum  '■' 
est,  quoniam  rei  ibi  in  loco  determinato 
occidi  solebant.  Spiritualiler  vero  per  hoc 

D  significatur,  quod  jam  relicturus  erat  Ju- 
daeos  propter  eoruin  perfidiam,  et  spiri- 
tualiler  migraturus  ad  genles,  corda  illo- 
rum  iuhabitaturus  per  fidem  ;  et  item 
quod  debeamus  loca  deliciarum  et  sociela- 
les  carnalium  qua>  solent  esse  in  urbibus, 
egredi,  et  loca  pcenitentiae  apta  intrare,  ac 
improperia  libenter  sufferre.  Hinc  ad  He- 
brffios  scribit  Apostolus  :  Jesus  ut  san- 7i,-/.i2.i4. 
ctificaret  populum,  extra  porlam  passus 
est.  Exeamus  igilur  ad  eum  extra  castra, 
improperium  cjus  portantes  :  non  enim 


PASSIO    D.  N.  JESU    CIiniSTl    JUXTA    IV    EVANCELISTAS.   —   AUT.    XI 


40S 


Gen.  IV,  8 


Matlh. 
XXVII,  34 ; 
Marc,  XV, 
83. 


Prov.  XXXI 
6,  7. 


Ps.  LXVIl 


Mallh. 
xxvii,  3i. 


Zuc.xxi,34. 


ilom.  xiii, 
14. 


habemus  hic  manentem  civitatem,  sed  fu- 
turam  inquirimus.  Denique  hanc  Christi 
eductionem  ad  mortem  praefiguravit  edu- 
ctio  primi  illius  martyris  justi  .\bel  in 
agrum,  in  quem  eum  duxit  et  in  quo  eum 
occidit  impius  Cain. 

Et  dederunt  ei  vinum  tnijrrhafKni  bi- 
bere  cum  felle  mixtum.  Circa  hoc  recitat 
Lyra,  quod  olim  institutum  fuit  apud  Jii- 
daeos,  ut  damnatis  et  eductis  ad  mortem 
daretur  bonum  seu  aromaticum  vinum, 
quatenus  inde  bibentes,minorem  haberent 
tristitiam,  et  melioris  fierent  animi,  quo- 
niam  Salomon  in  Proverbiis  ait  :  Date  si- 
ceram  incierentibus,et  vinum  iis  qui  amaro 
sunt  animo ;  bibant,  et  obliviscantur  dolo- 
ris  sui.  Itaque  piae  matronae  qusedam  in 
Jerusalem  habitantes,dederunt  tale  vinum 
pro  Jesu;  sed  procurantibus  Judeeis  pravis- 
simis,  milites  vinum  illud  converterunt  in 
proprium  usum,  et  Christo  dederunt  pro 
potu  vinum  ex  admixtione  myrrhse  et  fel- 
lis  amaricatum  et  afflictivum.  Ef  de  hoc 
potavit  semel  permodicum,  antequam  cru- 
ci  affigebatur ;  deinde  semel  in  cruce,  ut 
impleretur  in  se  quod  per  Psalmistam 
praedixit  :  Dederunt  in  escam  meain  fel,  et 
in  siti  mea  potaverunt  me  aceto. 

Et  quum  gustasset,  noluit  bibere.  Uti- 
que  scivit  qualis  exstitit  ille  potus,  ante- 
quain  inde  gustavit ;  nihilo  ininus,  parum 
inde  accepit,  propter  causani  prsetactam, 
atque  ad  nostram  informationem  mora- 
lem.ut  ejus  exeinplo  discamus  oinnem  gu- 
lain  abjicere,  delicata  cibaria  pretiosaque 
pocula  aspernari,  sicque  per  sobrietatem, 
abstinentiam  et  jejunia  corpus  nostrum  in 
servitutem  redigere,  et  oblectainenta  car- 
nalia  detestari,  sicut  et  alibi  ait  Salvator  : 
Yidete  ne  graventur  corda  vestra  crapula 
vel  ebrietate,  aut  curis  hujus  seeculi.  Unde 
et  Paulus  :  Curam  (inquit)  carnis  ne  fece- 
ritis  in  desideriis.  Quod  si  contingat  nos 
aliquando  lauta  et  pretiosa  in  cibuni  ac 
potum  suscipere,  non  tamen  quajramus  in 
illis  voluptatem,  sed  tantuin  necessariam 
refectionem.  Nempe,  quum  lex  Christi  sit 
lex  maxime  spiritualis,  coelestis  ac  divina, 


A  debet  omnis  Christianus  carnalia  oblecta- 
inenta  et  vitia  gulae  et  luxuriee  potissimum 
evitare.  Itaque.nunqiiam  obliviscamur  hu- 
jus  ultimffi  mensae  Christi.qua  propter  nos 
aceto  et  felle,  vino  myrrhato  ac  felleo  est  ■ 
refectus  :  quia  (ut  sanctiis  vir  Climacus 
ait)  quamvis  centum  annis  qiiotidie  in  pa- 
ne  et  aqua  jejunareinus,  non  tamen  posse- 
miis  dignam  vicem  Christo  rependere  pro 
refectione  ejus  praefata.  Sed  istud,  heu ! 
pauci  attendunt ;  sed  redeunte  festo  pa- 
schali  jam  imminente,  ad  comessationes  et 

B  potationes  se  rursus  effundunt,  tanquam 
dominicae  passionis  obliti,  et  quasi  Chri- 
stus  non  dixerit  :  Vae  vobis  qui  saturati  /.i/c.vi,25. 
estis,  quia  esurietis ;  et  item,  Vse  vobis   ibki  n. 
divitibus   qui   habetis   consolationem  ve- 
stram.  Non  dixit  simpliciter,  Vae  vobis  di- 
vitibus ;  sed  adjecit,  Qui   habetis  conso- 
lationem   vestram,  id  est,  qui  in  vestris 
divitiis,  in  cibis  et  potibus  carnalem  qua3- 
ritis  voluptatem  consolationemque  sensua- 
lem.  Verum,  ut  ait  Scriptura  :  Sanitas  ani-  £•«/;. xxxi, 
m»  et  corporis  est  sobrius  potus  et  cibus  '^^' 

C  moderatus.  Immoderantia  autem  cibi  et 
potus  nociva  est  carni  atque  spiritui,  et 
vitam  abbreviat ;  somnolentiam  parit,  na- 
fiirain  gravat,  concupiscentiam  excifaf,  ad 
dissolutiones,  risus,  jocos,  loquacitafes  et 
ludos  accendit;  spiritualium  quoque  exer- 
citiorum  gignit  fastidium,  et  exstinguit 
compunctionem. 

Et  postquam  venerunt  in  locum  Calvn-   Lm.  xxm, 
ria',  ibi  crucifixerunt  eum,  et  duos  latro-  '*'• 
nes,  unum  a  dextris,et  alterum  a  sinistris, 
medium  autem  Jesum.  Hoc  ex  instigatione  /onnn.xix, 

D  Judaeorum  nequissimorum  fecerunt  inini-  '*• 
stri  Pilati,  ut  Jesus  videretur  quasi  prin- 
ceps  latronum.  Et  impleta  est  Scriptura  Mare.w, 
tjiur  dieit  :  Et  cum  iniquis  reputatus  est.  ^^ ■■''■'■'"' 
IIoc  propter  nos  pertulit  Dominus,  ut  nos 
qui  eramus  vasa  et  filii  irae,  atque  setcrna  Sphes.  n, 
reprobatione,inhonoratione  confusioneque  ^' 
digni,  inter  electos  ac  Dei  filios  compute- 
inur,  et  inter  angelos  collocemur  in  cce- 
lis  ;  ifemque,  ut  mundi  gloriam  et  omnem 
vanuin  honorem   despiciamus,  nec   inter 
pauperes  et  abjectos  esse,  commorari  ac 


496 


PASSIO   D.  N.  JESC  CHRISTI  jnXT.\   IV  EVANGKLISTAS. 


ART.    XI 


reputari  dedignemur.  Vje  ergo  vanis,  su-  A 

perbis  et  anibitiosis  Iiomiuibus.  ad  altiora 

in  sweulo  et  ad  pra^lationes  adspirantibus, 

qui  egenos  et  abjectos  intueri  ac  alloqui 

ifaith.    erubescunt,  qiii  instar  Scribarum  ac  Pha- 

"'"•'•''•  risawum   amant    saiutaliones    in   loro,  ct 

primos  recubitus  in  conviviis,  primasque 

cathedras  in  ecciesiis.  Isti  non  sunt  Chrisli 

sed  Scribarum  ac  Pharisa^^orum  discipuli, 

jobxu,io.  imo  et  filii  principis  tenebrarum,  qui  est 

rex  super  omnes  filios  ac  ministros   su- 

perbiffi. 

Joarm.\i\,      Militcs  cryo  (juiim  crucifixissciH  cum,  B 

"'■  eo  modo  quo  Christus  prsedixit  in  Psalmo, 

i»s.  XX.,  17,  Foderunt  manus  meas  et  pedes  meos,  di- 

'*■  numeraverunt  oninia   ossa   mea.   Ex  quo 

patet,  quod  crudelissimi  illi  non  appen- 

derunt  Jesum  cruci  chordis  seu  funibus, 

sicut    latrones.   sed  cruci  eum  affixerunt 

clavis  grossis  et  magnis,  quos  per  medium 

beatissimarum   manuum   ejus  tenerrimo- 

rumque  pedum  inhumanissime  percusse- 

runt  :  non  quod  Pilatus  hoc  jusscrit,  sed 

invidiosissimi  Judaei  prece  ac  pretio  hoc 

fieri  procuraverunt.  Sed  et  nobilissimum  C 

ac  divinissimum  corpus  Domini  Jesu  tam 

violenter,  longe  ac  inhumaniter  extraxe- 

runt,  quod  omnia  ossa  ejus  dinumerabi- 

lia  peregerunt  :  ita  quod  juncturse  nervo- 

rum  ac  ossium  dissolvebantur  ab  invicem, 

ven»que  rumpebantur.  Tunc  flagellorum 

vulnera  sunt  renovata  et  ampliata,  atque 

de  toto  corpore  benedicto  pretiosissimus 

sanguis  undique  copiose  manavit;  tuncque 

ibid.  15.  Salvator  verissime   potuit  dicere  :  Sicut 

aqua  cffusus  sum,  et  dispersa  sunt  omnia 

ossa  mea.  Denique  hanc  Christi  elevatio-  D 

Num.  XXI,  nem  in  cruce  prwfiguravit   erectio  amei 

*•'■         serpentis  in  deserto  in  palo,  ut  legitur  in 

Numeris.  Unde  et  Christus  antea  dixerat 

Joann.  ii.,  Nicodcmo  :  Sicut  Moyses  exaltavit  serpen- 

'*■ '^'       tem  in  deserto,  ita  exaltari  oportet  Filium 

hominis ;  ut  omnis  qui  credit  in  ipsum, 

non  pereat,  sed  habeat  vitam  setemam.  De 

praefata  quoque  perfossione  ac  transfora- 

tione  sanctorum  pedum  ac  manuum  Chri- 

Zach.xa,  sti,  praedictum  fuit  per  Zachariam  :  Adspi- 

*"•  cient   ad   me   quem  confixerunt,  etc.  Et 


consequenter  ibi,  capitulo  sequenti  :  Et  Zach.^m, 
diccnt  ci,  Q\\\A  sunt  plagae  istac  in  medio  *"• 
manuum  tuarum  ?  Et  dicet  :  Ilis  plagatus 
sum  in  medio  eorum  qui  diligebant  me, 
videlicet  Judaeorum,qui  ad  lempus  dilexe- 
runt  Chrislum. 

Itaque.quum  crucifixissent  eum.vel  cru- 
ce  super  terram  posita,  ut  Ilieronymus  et 
Innocentius  III  ae  alii  multi  sentire  viden- 
tur,  vel  (ut  alii  dicunt)  cruce  primo  erecta 
et  terra?  infixa,  ita  quod  scalas  aut  tabu- 
las  ascenderunt  cum  Jesu,  acceperunt  ve- .;«,»«.  x.x, 
stimenta  ejus.  Ex  quo  elicitur,  quod  Je-  ■^*' 
sum  affixerunt  nudum  in  ligno.  Aliqui 
tamen  dicunt,  quod  beatissima  Virgo  ac 
Mater  ipsius.  velum  capitis  sui  loco  vere- 
cundia'  Filii  sui  dulcissimi  circumvolvit. 
Quidam  dicunt,  quod  unus  adstantium  ex 
quadam  compassione  linteum  anteposuit 
Christo.  Porro  Ambrosius  videtur  sentire, 
quod  Christus  omnino  nudus  fuit  in  cruce 
suspensus.  Nudus  (inquiens)  crucem  as- 
cendit,  et  talis  ascendit,  quales  nos  au- 
ctore  Deo  natura  formavit ;  talis  ascendit, 
qualis  primus  homo  in  paradiso  habitavit, 
et  talis  secundus  homo,  utpote  Christus, 
paradisum  introiit.  Hoc  ergo  exemplo  nudi- 
tatis  paupertatisque  Christi  discant  fideles 
vestimentorum  superfluitatem,  pretiosita-  I 

tem,  ornatum  et  pompam  contemnere  ac  ' 

vitare,  et  necessariis  esse  contenti,  sicut  ! 

docel  Apostolus  :  Habentes  victum  et  qui-  i  xim.  v.,  i 
bus  tegamur,  iis  contenti  simus;  nam  qui  **  ''  i 

volunt  divites  fieri,  incidunt  in  tentatio-  j 

nem  et  laqueum  diaboli.  Et  fecerunt  qua-  joann.\\\, 
tuor  jmrtes  de  vestibus  Christi  :  quse  pre-  ''■ 
tiosae  non  erant  in  sua  maleria,  sed  ex  usu 
et  contactu  Filii  Dei  pretiosissimae  exstite- 
runt ;  unii-uique  milili partem  unam.  Un- 
de  elicitur,  quod  apparitores  illi  crucifi- 
xores  Christi,  quatuor  eranl.  Et  tunicam 
Christi  superiorem  acceperunt,  non  divi- 
scvwiii.  Erat  autem  tunica  inconsiiti/is,id 
est  non  consuta  acu,  desuper  contexta  per 
totiim,  id  est  opere  textorio  facta,  non  ex 
diversis  aut  scissis  partibus  panni  forma- 
ta  :  quam  sacratissima  Virgo  creditur  pro- 
priis  manibus  benedictis  fecisse  suo  di- 


M 


1 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    XI 


407 


Joann.  m\ 
»4. 

Ps.  XXI,  10 


t/.t.xxiv, 

p.4l3Aels. 


Joann.  xix, 
24. 


Uatth. 
ixvii,  36. 


Zijc.  xxiii, 
34. 


lecto.  Et  ut  scribit  Clirysostomus,pauperes 
in  Palaestina,  cujus  pars  fuit  Judaea,  ute- 
bantur  hujusmodi  vestibus  relicuiato  ope- 
re  faetis,  ut  iiunt  cilicia.  Ut  Srriptura 
impleretur,  dicens  ex  persona  Christi  in 
Psalmo  :  Partiti  sunt  (id  est  diviserunt) 
vestimcnta  mea  sibi,  et  in  vestem  meam, 
sciiicet  tunicam  inconsutiiem,  miserunt 
sortcm. 

Possent  hic  aliqua  introduci  contra  lu- 
dum  illum  pravissimum  laxiliorum,  qui 
est  specialiter  in  jure  prohibitus  et  contra 
legcs  humanas.  Et  mirum  quod  aliquis 
Christianus  sil  ita  intimoratus,  quod  lu- 
dum  illum  audeal  exercere,  quum  certum 
sit  quod  quidquid  illo  lucratus  fuerit,  re- 
stituere  leneatur,  nec  aliter  possit  Deo 
placere,  nec  bona  conscientia  Sacramen- 
tum  accipere,  et  quidquid  ludo  illo  male- 
dicto  perdiderit,  oporteat  perdilum  per- 
manere.  Nec  restitutio  facienda  est  ei  qui 
perdidit,  nisi  lucrator  attraxerit  atque  in- 
duxerit  illum  ad  taxillandum  secum,  vel 
nisi  taxillando  commiserit  specialem  ali- 
quam  fraudem,  sic  aut  sic  ponendo  laxil- 
los,  aut  alio  modo.  Alias  quidquid  lucratus 
est,  tenetur  in  pios  expendere  usus,ut  ero- 
gando  pauperibus.  Porro  qui  contra  hunc 
diabolicum  ludum  vult  latius  pr?edicare, 
adspiciat  Summam  Durandi,  vel  Summam 
confessorum,  aut  Summam  Pisanam  :  in 
quibus  ex  verbis  Raimundi  inveniet  quin- 
decim  horribilia  mala  qua>  in  ludo  isto 
nefario  committuntur. 

Bt  milites  quidem  hcec  fccerunt,  id  est, 
ita  tractabant  Jesum  in  sua  persona  et  in 
suis  vestibus.  Et  sedentes  non  remote  a 
cruce,  scrvabant,  id  est,  observabant  et 
custodiebant,  eum,  quousque  traderet  spi- 
ritum,  ne  quis  ex  discipulis  aut  amicis 
ipsius  auderet  eum  deponere,  aut  subsi- 
dium  aliquod  ferre.  Jesus  autem  dicebat  : 
Pater,dimitte  illis,non  enim  sciunt  quid 
faciunt.  Ecce  nova  et  antea  inaudita  ora- 
tio.  Quis  enim  unquam  ante  hanc  horam 
legitur  pro  suis  interfectoribus  exorasse? 
Legitur  secundo  ParaIipomenon,quod  dum 
Zacharias  filius  Joiadie  sacerdotis  lapida- 

T.  31. 


A  retur  in  templo  a  minislris  Joas  regis,  di- 
xit  :  Deus  patrum  nostrorum  videat  et  re-    ii  Par. 
quirat.Samson.quamvis  vir  sanclus.quem  """'  "'■ 
in   epislola   ad   Hebra^os  Apostolus   inter  /Mr.xi/a. 
Sanctos  connumerat,  tameu  zelo  justitise 
ulcisci  se  cupiens  de  Phiiislaeis.qui  ei  ocu- 
los  eruerunt :  Morialur  (inquil)  anima  mea  JiuUc.x\;, 
cum  Philistiim.  Sicque  divina  virtute  de-  '"^ 
jecit  domum    in   qua   erant  Philistffii,  et 
eos  occidit.  Chrislus  autem  iu  cruce  dis- 
tenlus,  rogavit  pro  eis  qui  sibi  tam  acer- 
bissimam  et   ignominiosissimam  mortem 

B  impiissime  intulerunt.  Nec  solum  oravit 
pro  illis,  sed  etiam  quantum  potuil,  excu- 
savit  et  alleviavit  crimen  eorum.  Et  cau- 
sam  exaudibililatis  suse  orationis  apposuil, 
dicens  :  «  non  enim  sciunt  quid  faciunt  «, 
id  est,ignorant  quam  graviter  peccenl,nec 
sciunt  quis,  qualis  et  quantus  sit  quem 
occidunt.  Sicque  ex  ignorantia  peccant  : 
propter  quod  excusantur  a  tanto,  quamvis 
non  a  toto.  Nec  milites  isti  excusabiles 
erant  in  toto,  quia  etsi  legis  et  Propheta- 
rum  erant  ignari,  tanta  tamen  audierant 

C  de  miraculis  Christi,  quod  tenebantur  non 
obedire  Pilato  ad  affligendum  crucifigen- 
dumque  Christum.  In  hoc  quoque  erant 
valde  culpabiIes,quod  perversa  intentione 
et  excessiva  crudelitate  fecerunt  Christo 
omnia  illa.  Circa  ha>c  dicit  Glossa,et  multi 
expositores,  quod  inter  Judaeos  illos  erant 
quidam  qui  ex  lege  et  Prophetis  cognove- 
runt  Jesum  esse  Christum,  vel  saltem  te- 
nebantur  hoc  scire,  et  quandoque  satis 
probabiliter  hoc  noverunt,  quamvis  postea 
per  invidiam  propriamque  malitiam  fue- 

D  rint  exccecati  :  et  pro  istis  Christus  non 
oravit.  Alii  fuerunt  simplices,  qui  istud 
non  noverunt,  sed  a  pontificibus,  Scribis 
et  Pharisa>is  fuerunl  decepti,  et  zelo  legis 
accensi  :  et  pro  illis  Christus  oravit. 

Quocirca  sciendum  quod  Christus,quan- 
tum  ad  naturam  assumptam,fuit  Deo  Patri 
perfecte  subjectus ;  quantum  ad  volunla- 
tem  creatam,fuit  ei  plenarie  eonformatus, 
atque  per  scientiam  indilam  noverat  uni- 
versos  electos  :  ideo, sicut  prsehabitum  est,  c/.p.^ssc. 
ex  ratione  deliberala  non  oravit  nisi  pro 

32 


498 


l'ASS10   D.  N.  JESl'    CHHISTI   jrXTA    IV   EVANGKLISTAS.    —    Alll.   XI 


Joann.  xix 
19;  J/u///i 
xxvii,  'il. 


electoriim  salvalione  finali :  et  oninis  talis  A 
oratio  Christi  liiit  exaudita  a  Patre.  Ali- 
quid  quoque  oravil  ex  parle  naturalis  sen- 
iuc.  xxii.  sitivique  appetitus,  videlicet  :  Pater,  auier 
■■  ealiceni  islum  a  me.  Aliquid  etiam  oravit 

ex  naturali  pielale  :  sicque  videtur  pro 
universis  iiiis  a  quibus  manu  aut  consen- 
su  crucifigebalur,  orasse.  Insuper  aliqui 
dieunl,  quod  nuilli  adslanlium  prsefatam 
Christi  orationem  audieutes,  fuerunt  corde 
compuncti  et  emolliti,  et  credere  incepe- 
runt  Jesum  esse  vere  missum  a  Deo.  Nec 
dubium  quin  virtute  ac  merito  hujus  ora-  B 
tionis  Jesu  Christi,  multis  millibus  Juda>- 
orum  data  sit  poslea  gratia  conversionis. 
Scripsit  autem  et  titidiDn  Pilatus,  id 
est,  scribi  fecit  causam  crucifixionis  Chri- 
sli, ct  posuit  supercYipuf  ejus  causam  ipsi- 
us  scriptam,  id  esl,  superiori  parti  crucis 
affixit  illam  scripturam  in  tabula.  lu  qua 
scripta  erant  verba  sequentia,utpote,/esMs 
Nazarenus  rex  Judawum.  Et  aliqui  di- 
cunt,  quod  verba  hsec  erant  scripta  in  ta- 
bula  illa;  alii,  quod  in  charta,  qu»  (ut 
dicunt)  fuit  tabulse  illi  affi.xa.  Crux  quippe  C 
formata  fuit  sicul  latronum  patibula.Unde 
Magister  in  historiis  scribit  :  Crux  super 
lignum  suum  transversum  non  habebat 
aliquid  eminens,  sed  Pilatus  superposuit 
cruci  cavillam  cui  affixit  tabulam,  et  in 
tabula  scriptus  erat  hic  titulus.  Et  erat 
scripjtum  Ilebraice,  Gra'ce,  et  Latine,  id 
est  in  tribus  linguis  nobilioribus  et  magis 
famosis,  ut  legeretur  et  intelligeretur  a 
cunctis.  Scivit  euim  Pilatus  multos  genti- 
lium  et  Greecorum  illuc  concurrere  et  ad- 
esse:ideo  in  confusionem  Judceorum  magis  D 
quam  viluperium  Christi  Pilatus  scripsit 
tilulum  illum.  Diccbant  ergo  Pilato  pon- 
tifices  Judceorum  :  Noli  scribere,  Rex  Ju- 
dworum,  id  est,  pra?tactam  tituli  formam 
revoca  et  depone,  quia  coufusibilis  nobis 
est ;  sed  quia  ipse  dixit,  Rex  sum  Judwo- 
rum,  id  est,  sic  scribe  :  Jesus  Nazarenus, 
ibid.  2i.  qui  dixit  se  esse  regem  Judaeorum.  Re- 
spondit  Pilatus  :  Quod  scripsi,  scripsi,  id 
est,  verba  illa  quae  jussi  scribi,  non  revo- 
cabo  neque  mulabo,  quoniam  vera  sunt. 


Joann.  xix 
20. 


Ibid.  21. 


Sed  mirum  quod  Pilatus  ausus  fuit  sic 
scribere,  et  Jesum  regem  Judoporum  voca- 
rc.  quum  Ju(LTi  paulo  anle  clamaverint, 
Non  habemus  regem  nisi  Csesarem  ;  et  Pi- 
latus  in  isto  agere  videbatur  conlra  Roma- 
norum  pra^ceptum,  vocando  Jesum  regem 
sine  scilu  et  consensu  principum  Roma- 
norum,  praesertim  imperaloris.  Ad  islud 
sancti  Patres  respondent,  quod  non  sine 
divino  instinclu  Pilatus  hoc  egit.  Unde  ait 
Hieronymus :  Judsei  illudentes  et  irridentes 
procuraverunl  titulum  scribi;sed  in  Pilati 
inlentione  aliud  fuit  :  operabatur  enim  di- 
vina  vis  in  corde  ipsius,  quamvis  ipse  ne- 
scivit.  Hinc  loquitur  Augustinus  :  0  inef- 
fabiiis  vis  operationis  divina?,  eliam  in 
ignorantium  corde  !  Nonne  occulta  vox 
qufpdam  insonuit  cordi  Pilati  clamoroso 
(si  dici  potesl)  silentio,  Ne  corrumpas  li- 
tuli  inscriptionem  ?  Nam  Deo  ordinante 
Pilatus  sic  scripsit  et  conservavit  titulum 
illuin,  ut  verificaretur  quod  in  quorum- 
dam  psalmorum  titulis  fuit  pr»dictum.Sic 
namque  quidam  psalmi  intitulantur  qui 
de  Christi  passione  loquuntur  :  Ne  cor- 
rumpas  tituli  inscriptionem.  Ilinc  asserit 
Glossa  :  Divinitus  procuralum  est,  ut  su- 
per  caput  Christi  talis  titulus  poneretur, 
ut  per  hoc  Judcei  agnoscerent,  quod  nec 
occidendo  Jesum  facere  potuerunt  ut  eum 
regem  non  haberent,  quia  per  crucis  pati- 
bulum  non  dimisit  sed  corroboravit  divi- 
num  imperium.  —  Praeterea  verba  tituli 
hujus  sunt  utique  valde  magnae  virtutis,et 
decet  ut  unusquisque  Christifidelis  quoti- 
die  quando  surgit,  crucis  signaculum  suae 
imprimat  fronti,  vel  ante  se  protrahat,  di- 
cendo  cum  speciali  attentione  ac  ferventi 
devotione  ha-c  verba  :  Jesus  Nazarenus  rex 
Judseorum ;  sicque  aclualiter  memor  sit 
dominica;  passionis.  Et  proferendo  verba 
ista  ore,  addat  in  suo  corde  :  Benedicat  et 
conservet  me  hoc  die  et  semper. 

Et  stabat  popidus  spectans,  ad  viden-  Lttc.wm, 
dum  exitum  rei  et  qualiter  Jesus  morere-  ^^- 
tur,  an  etiam  aliquod  miraculum  fieret  in    Maiii,. 
obitu   ejus.  Prcetereuntcs  autem,  id   est  ""'"' ^' '• 

Marc.  XV, 

populares  qui  transibant  per  locum  illum,  29. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA   IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XI 


499 


Matth. 
xxvii,  40. 


Jbid.  41. 


Ibid.  4i 


bltisi}}icmahant  cum,  moventes  capita  sua 
ex  niagna  ejus  aspernatione,  irrisione,  et 
eongratulatione  tantte  suae  afflictionis, nul- 
la  intra  se  viscera  pietatis  habentes,  ct  di- 
centes  :  Vah  !  quod  est  signum  insultatio- 
nis,  quasi  dicant  :  Ecce  miser  ille;  qui 
destruis  templum  Dei ,  et  in  tribus  diebus 
illud  recedificas,  id  est,  qui  praesumpsisli 
le  destructuruin  templum  Dei,  et  repara- 

Cf.\>.mu.  turum  illud  infra  triduum.Uuod  tamen(ut 
dictum  est)  Christo  mendaciter  imposue- 
runt.  Salva  tcmetipsuin,  id  est,  de  tanta  mi- 
seria  eripe  te,si  ^oiea.Si  Filius  Dei  cs,i\c- 
ut  d\x\%i\,  descende  de  cruce.  Ac  si  dicant : 
Quum  descendere  nequeas,  constat  quod 
false  dixisti  te  Filium  Dei.Sed  menlili  sunt 
impii  isti  :  imo,  quoniam  Filius  Dei  fuit, 
et  missus  a  Patre  ut  sua  passione  ct  mor- 
te  redimeret  genus  humanum,  nequaquam 
decuit  euni  de  cruce  descendere  vivum. 

Similiter  et  principes  sacerdotum,  illu- 
dentes  Christo  cum  Scribis  et  senioribns, 
irridebant  eum,  dicentes  :  Alios  salvos  fe- 
cit,  id  est,  ab  infirmitatibus  daemonumque 
obsessionibus  curavit  (et  verum  est,  et  sic 
isti  testimonium  perhibuerunt  Filio  Dei 
de  suis  miraculis,  et  testimonium  perhi- 
bent  veritati  evangelicee  legis);  se  ipsum 
non  potest  salvum  facere  de  hac  morte. 
Quod  false  locuti  sunt ;  et  tamen  per  istud 
voluerunt  concludere,  quod  alios  non  cu- 
ravit  virtute  divina  aut  auxilio  Dei,  sed 
potius   magica   arle    ac   dsemonum    ope, 

iuc.xi,  15.  quemadmodum  ante  dixerunt  :  In  Beelze- 
bub  principe  dfemoniorum  ejicit  dsmo- 
nia.  Sed  insipientissime  loquebantur,  et 
tanquam  ignari  quod  Deus  in  vita  prae- 
senti  permittit  suos  electos  multipliciter 
flagellari,  et  interdum  crudeli  morte  oc- 
cidi  ab  impiis,  per  quos  electos  s»pe  in 
vita  eorum  fecit  miracula  :  ut  patuit  de 
multis  Prophetis.  Si  reoo  Israel  est,  id  est 
praecipuus  ille  salvificus  rex  Israeliticae 
plebis  a  Prophetis  praenuntiatus  (vel,  Si 
hic  est  Christus  Dei  electus,  id  est  summus 
inter  electos  et  maxime  praeelectus  secun- 
dum  assumptam  humanitatem),  descendat 
nunc  de  cruce. 


/s.  Liri,  (J, 
l. 


,  XI,  19. 


Matth. 
XXVII,  4i. 

Luc.  xxin 
35. 


A  Ecce  quam  infinila  excacatio  ct  quanta 
ignorantia  miserrimorum  istorum,  qui  ita 
locuti  sunt  quasi  Prophetjc  non  praedixis- 
sent  Christum  occidendum  et  moriturum 
pro  mundi  salute,  vel  quasi  ipsi  nescie- 
rint  hoc.  Nonne  per  Danielem  praedictuni 
fuit,  Post  hebdoinades  sexaginta  duas  oc-  Ban.ix,2o. 
cidetur  Christus?  Et  per  Isaiam  :  Dominus 
posuit  in  eo  iniquilatem  oinnium  noslrum; 
disciplina  pacis  nostrje  super  eum,  cujus 
livore  sanati  sumus;  vere  languores  no- 
stros  ipse  pertulit,  et  dolores  nostros  ipse 

B  portavit.  Per  Jeremiam  quoque  :  Ego  quasi  Jer 
agnus  mansuetus  qui  portatur  ad  victi- 
mam.  Et  consiniilia  mulla  in  Psalmis.  Qua- 
lem  ergo  consequentiam  habet,  Si  rex 
Israel  est,  vei,  Si  hic  est  Christus  Dei  ele- 
ctus,  descendat  de  cruce  :  et  non  potius, 
Si  rex  Israel  est,  vel,  Si  hic  est  Christus 
Dei  electus,  perseveret  et  moriatur  in  cru- 
ce,  juxta  oracula  Prophetarum  ? 

Et  addiderunt  :  ut  videamiis  et  creda-  Marc.w, 
mus.  Ac  si  dicant  :  Si  pro  nostra  redem-  ^-- 
ptione  venit,  ut  asserit,  faciat  lantum  pro 

C  nostra  conversione  quod  descendat  de  cru- 
ce,  ut  videamus  eum  desceudere,  et  cre- 
damus  quod  vere  sit  Filius  Dei.  Vox  ista, 
ut  sanctus  ait  Bernardus,  vox  fuit  diaboli, 
passionem  Christi  impedire  conantis.Quum 
enim  nemo  possit  fieri  salvus,  nisi  perse-   Mattk.  \, 
veraverit  usque  in  finem,  quomodo  pote- ■■''^'"^''''" 
rit  esse  salvator,  nisi  usque  in  finem  per- 
severando  ?  Quod  si  descendisset  de  cruce, 
non  esset  factus  Patri  obediens  usque  in  phiUpp.v, 
finem.  Praeterea  argumentatio  horum  infi-  *• 
delium  pontificum  el  Scribarum  et  senio- 

D  rum,  nuliius  fuit  vigoris  :  quia  jam  an- 
te  viderunt  multa  majora  a  Christo  fieri 
signa,  quam  quod  clavi  exsiliissent  de 
sacratissimis  manibus  ejus  ac  pedibus.  Vi- 
derunt  enim  mortuos  quos  suscitavit,  le- 
prosos  quos  mundavit,  caecos,  mutos,  sur- 
dos,  claudos,  paralyticos  quos  sanavit  : 
ideo.quamvis  descendisset  de  cruce,tamen 
non  credidissent  :  sicut  nec  paulo  post 
quando  multa  mirabiliora  viderunt,  dum 
mota  est  terra,  et  obscuratus  est  sol,  et 
multi  mortui  surrexerunt,ut  infra  dicetur. 


soo 


l'.\SS10   D.  N.  JESi:   CHRlSri    JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.   XI 


ilatth. 
xxvii,  43. 


t*S.  XXI, 


Malth. 
XXVII,  4i. 


jCkc.  xxiii, 
30. 


IhUl.  M, 


/AW.  41. 


Ibid.  42. 


ConfidU  in  Deo,  ut  dixit ;  liberet  ciim  A 
Deus  niinc,  si  viilf.  Quasi  ciicaiit  :  Fnistra 
speravit  in  Deo.  Bixit  ehim,  Quia  Filius 
Dei  s?/;H.Per  hoc  designavit  sc  in  Deo  tan- 
qiiain  in  Patre  confidere.  Ecce  quanta  est 
concordia  proplicticffi  pr;emiiitialionis  at- 
que  evangelica:^  recitationis  dc  Christo. 
Praedixit  nainquc  Psahiiista  in  Christi  per- 
sona:Ego  auteni  siini  vermis  et  non  honio, 
opprobrium  hominuin  et  abjcctio  plebis. 
Omnes  videntes  me,  deriserunt  me;  locuti 
sunt  labiis,  et  movcrunt  caput,  dicentes  : 
Speravit  in  Domino,  eripiat  eum ;  salvum  B 
faciat  eum,  quoniam  vult  eum.  His  tesli- 
moniis  roboratur  veritas  fidci  christiana\ 

/(/  ipsion  autein,  id  est,  hoc  idem  quod 
praefati  Judeei,  et  latrones  qui  crucifixi 
erant  cinn  eo,  improperabant  ei.  Hoc  sic 
recitat  Matthseus  evangelista.  Lucas  vero 
sic  refert  :  Unus  autem  de  his  qui  pende- 
bant  latronibus,  qui  scilicet  pendebat  a 
sinistris,  blaspheniabat  euin,  dicens  :  Si  tu 
es  Christus,salvum  fac  temetipsum,et  nos. 
Pro  quorum  concordia  respondetur,  quod 
Mattheeus  loquitur  juxta  ilium  modum  lo-  C 
quendi  quo  duo  aut  plures  de  communi- 
tate  aut  societate  dicuntur  loqui  aut  fa- 
cere  quod  unus  aut  pauci  ex  ea  faciunt 
aut  loquiintur  ;  vel  primo  uterque  latro- 
num  Christum  Dominum  blasphemavit,  sed 
postea  unus  eorum  fuit  compunctus  atque 
pajnituit.  De  quo  subjungitur  :  Bespon- 
dens  auteni  alter,  qui  pendebat  a  dextris 
Jesu,  increpabat  eum,  videlicet  blasphe- 
mantem  \dAvonem, d icens  :  Neque  tii  times 
Deuni,  sicut  nec  Judsei  stantes  ad  crucem 
qui  Jesum  blasphemant,  quod  in  eadem  D 
damnationc  es?  id  est,  non  obstante  quod 
jam  morti  es  adjudicatus,  et  in  mortis  ar- 
ticulo  constitutus,  quemadmodum  Jesus  et 
cgo  :  propter  quod,  nunc  saltein  in  extre- 
mo  vitte  tuse,  Deiim  meiilo  formidares.  Et 
nos  quidem  juste,  id  est,  tu  et  ego  juste 
sumus  damnati  ad  mortem  hanc  :  nam  di- 
yna  factis  recipimus,  id  est  tormenta  no- 
stris  excessibus  debita;  hic  vero  Jesus  nl- 
hil  mali  gessit,  id  est,  nunquam  peccavit. 
Et  dicebat  ad  Jesum  :  Domine,  meniento 


mci,  id  est,  misericordiam  tuam  ostende 
iii  me,  et  subvcni  milii  ex  pia  memoria 
mei,  qui  in  tanta  afflictione  tui  ac  mei  te 
invoco,  (/WM«J  veneris  in  rcijnum  tuu>n,\d 
est  in  regnum  felicitatis  ajternae,  iii  pa- 
triaiii  Heatorum,  in  rcgnum  conleste. 

/•'/  ili.rii  aii  Jcsiis,  promittens  illi  ali-  /m. 
ijuid  iiliis  quam  postulavit  :  Amen,  id  est 
vcre,  dico  libi,  Jlodie  nieciim  cris  in  pa- 
radiso,  id  est  in  beatifica  Deitatis  fruitio- 
ne,  qua?  est  spiritualis  jucundissimus  pa- 
radisus.  Nec  potest  intelligi  de  paradiso 
cadesti,  quem  Christus  noii  iiitroivit  ante 
diem  ascensionis.Christus  autem  mox  dum 
spiritum  lradidit,desceiidit  in  limbum  pa- 
Irum,  quantum  ad  animam.  Et  quoniam 
sua  saluberrima  passione  satisfecit  pro 
originali  peccato,  pro  cujus  rcatu  animae 
saiicta}  iii  limbo  patrum  rctardabantur  a 
beatifica  divinae  essentise  visione,  statim 
dum  Christus  venit  ad  eos,  repleti  fuerunt 
liimine  glorise,  et  Deum  videre  coeperunt 
facie  ad  faciem  clare,  sicut  nunc  vident  in 
regno  ccelesti  :  sicque  in  limbo  fuerunt  ut 
in  spirituali  paradiso.  Porro  latro  iste  tan- 
tam  habuit  de  suis  peccatis  contrilionem, 
quod  plenam  meruit  remissionem  culpse 
ct  poen»,  et  evolavit  atque  in  limbum  pa- 
Irum  venit  statim  post  Christum,  et  Deo 
bcatifice  frui  ccepit,  quemadmodum  ani- 
mee  patrum  sanctorum. 

Sed  merito  qu»ritur:Unde  venit  iatroni 
tanta  Christi  cognitio,  et  tam  ingens  et 
plena  contritio?Ad  quod  communiter  re- 
spondetiir, quod  latro  ille  videns  admirabi- 
lem  Christi  patientiam  in  omni  sua  poena 
et  derisione,  et  quod  blasphemanti  latroni 
niliil  respondit,  et  pro  crucifixoribiis  suis 
lam  ardenler  rogavit,  motus  fuit  ad  cre- 
dendum  quod  vere  esset  ille  quem  dixit 
se  esse,  videlicet  quod  esset  Christus  Fi- 
lius  Dei.  Et  certe  quia  clectus  erat,  Deus 
eum  gratiose  pr^venit,  et  intus  piissime 
illustravit.  Dixerunt  auteni  nonnulli,  quod 
beatissima  Virgo  cum  puero  Jesu  juxta 
angelicam  admonitionem  fugiens  in  j-Egy- 
plum,  incidit  in  latrones,  et  unus  latro- 
num  duxit  eam  cum  Jesu  infantulo  et  cum 


PASSIO   D.  >'.  JESr    CHniSTI   JIXTA    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    XI 


m 


Joseph  in  suara  speluncam.  vidilque  in 
vultu  Jesu  divinum,  admirabilem  igneum- 
que  splendorem,  et  obstupefactus,  ait  : 
0  oraniura  beatissime  parvulorum.  si  un- 
quam  occurrerit  occasio  miserendi.  me- 
mento  horsp  istius,  id  est  pietatis  quam 
nunc  tibi  exhibeo.  Sicque  dimisit  glorio- 
sissimara  Virgineni  cum  infante  et  Joseph. 
Quumque  in  cruce  adspiceret  faciem  Jesu 
Christi,  vidit  in  ea  conformem  splendo- 
rcm,  qualem  et  antea  in  spelunca,  et  ita 
recordatus  est  se  vidisse,  atque  sic  credi- 
dit  Jesum  in  cruce  pendentem  esse  quem 
in  pueritia  vidit,  et  cognovit  quod  esset 
Christus  Filius  Dei.  Istud  non  nisi  recita- 
tive  indu.xi. 

Itaque  Jesus  pependit  in  cruce,  et  crux 
fuit  quasi  solium  judicis,  in  quo  fuit  Sal- 
vator  quasi  in  throno  misericordiae  atque 
justitiae,  habens  ovem,  id  est  electum,  a 
dextris,  in  quo  raisericordiara  fecit,  et 
hoeduni.  id  est  reprobum,  a  sinistris,  in 
quo  cPquitatem  exercuit. 

Joann.  \i\,      Sfabat  autem  Jiij-ta  cruceni  Jesu  Maria 

''■  Mater  ejus,  et  soror  Matris  ejus  Maria 

Cleopha-  uxor.  qua"  fuit  mater  .Tacohi  Mi- 
noris  et  fratrum  ejus,  videlicet  Simonis  et 
Judae  ac  Barsabse,  et  Maria  Magclalene ; 
etiam  Maria  uxor  Zebeda?i.  mater  Joannis 
Jacobique  Majoris,  Susanna  quoque  ct  Jo- 
anna,  ac  alise  qujedara  devotse  matronfe  a 
Christo  curatae,  et  eum  in  Galilcea  aut  aliis 

ibid.  20.  locis  secutae.  Quum  viclisset  ergo  Jesus 
Matrem  et  discipulum  stantem,  quem  di- 
ligebat  spirituali  ac  farailiari  dilectione, 
utpote  Joannem  apostolum,  dicit  Matri 
succ  :  Mulier,  ecce  filius  tuus,  id  est,  Jo- 
annem  tibi  assigno  pro  filio,  ut  eum  loco 
mei  habeas  filium  ac  custodem,  consolato- 

ibid.  ii.  rem  et  ministrum./><:'//*(/t'  dicit  disciputo: 
Ecce  inater  lua,  id  est,  Matrem  raeam  tibi 
recomraendo,  ut  eam  filiali  amore  ac  re- 
spectu  sollicilo  diligas.  consoleris,  custo- 
dias  ac  procures.  Et  e-t:  illa  liora  accepit 
eam  discipulus  in  suam  matrem,  curaui 
et  custoditionem. 

Recogitanda  sunt  ista  mentaliter  magis 
quain    exponenda    vocaliter.   Quis    enini, 


A  etiam  si  lapidei  cordis  sit  et  ferreum  ha- 
beat  pectus,  possit  haec  verba  sine  com- 
punctione  et  cordis  eraollitione  legere  aut 
audire  ?  «  Stabat  »,  inquit,  «  juxta  crucem 
Jesu  Mater  ejus.»  0  dolorosum  et  affectuo- 
sissimum  verbum  :  quod  absque  interna 
compassione  et  intima  devotione  legi  non 
debet,  nec  cogitari,  nec  proferri,  neque 
audiri.  Xempe  quo  mutua  illa  dilectio, 
tam  naturalis  quam  infusa  et  spiritualis, 
inter  Jesum  et  Mariam.  inter  filium  uni- 
cum  et  unicam  matrem.  innocentissimum 

B  ac  mansuetissimum  .Agnum  et  affectuosis- 
simam  ac  benignissimam  virgineam  Geni- 
tricem.  erat  ferventior.  eo  et  mutua  cora- 
passio  dolorosior  fuit  et  niajor.  Rursus.quo 
suavissiraa  ac  sapientissima  Virgo  clarius 
scivit  innocentiam  Filii  sui,  eo  magis  con- 
doluit  ei,  pra?sertim  quoniam  scivit  Filium 
suum  pati  ac  mori  etiam  pro  sua  seu  Ma- 
tris  sua^  salute.  Conformiter,  quo  Christus 
limpidius  cognovit  suae  dilectissima?  Geni- 
tricis  amorcm  ac  caritatem  ad  se,  et  sua? 
vehementiam  compassionis,  ac  suae  virgi- 

C  neae  teneritudinem  mentis,  pietatem,  pu- 
rifatem  ac  mititatem,  eo  utique  cordialius 
suEe  tam  fidelissimfe  et  araabilissimce  con- 
doluit  Matri. 

Sciens  itaque  Dominus  Jesus  omnem  il- 
lam  ina?stimabilem  suae  dulcissima'  Matris 
angustiam,mcestitiam  et  dolorem,et  quam 
intolerabile  fuit  virginefe  Matri  unicum 
sui  mundissimi  uteri  fructura  in  tanta  poe- 
nositate.  miseria  et  aspernatione  videre, 
ac  taliter  separari  ab  ipso,  curara  egit  suc-e 
Matris,  et  pro  ea  fuit  sollicitus,  atque  in 

D  aliquantuiara  suae  afflictionis  ac  desolatio- 
nis  rclevationem  assignavit  ei  suum  di- 
scipulum  prcedilectum  in  filium  et  custo- 
dem,  dicens  :  «  Mulier,  ecce  filius  tuus  ». 
0  qualibus  oculis  se  invicem  inspexerunt 
filius  et  mater,  sponsus  et  sponsa,  Salva- 
tor  et  humani  generis  advocata,  piissimus 
et  piissima.  ardenlissimus  purissimusque 
amator  et  ferventissima  mundissimaque 
amatrix!  Et  quamvis  siimma  et  humillima 
Domina  Joannem  apostolum  in  filium  et 
custodem  suscipere  et  habere  uon  dedi- 


302 


PASSIO    D.  >•.  JESU   CHRISTl   JIXT.4    IV    EV.VNGELISTAS. 


.^RT.    XII 


gnaretur  ncque  dcspiccrct,  niiscranda  ta- 
mcn  el  flebiiis  luit  illa  uuitatio.  pro  Filio 
Deo  et  Creatore  universorum.  in  filium 
suseipere  puram  creaturam,  pro  Domino 
servum,  pro  Salvatorc  salvandum,  pro  Uni- 
gcnito  immorlalis  Dei  nalum  mortalis  viri. 
Itaque  hujus  inutuic  compassionis  Christi 
et  suae  dignissima-  Matris  nunquam  obli- 
viscamur  :  imo  devota  ct  pia  affectuosa- 
que  mente  compatiamur  ambobus,et  amo- 
re  Filii  ac  Matris,  omnem  adversitatem  et 
persecutionem   libenlcr  sustineamus. 

Praetcrea  Christus  Dominus  Matrem  su- 
am  sic  eommendando  Joanni,  docuit  filios 
universos  ac  filias,  piam  ac  rationabilcm 
sollicitudinem  suorum  liabcre  parentuni, 
et  ipsis  pro  posse  succurrere,  si  fuerint 
indigentes.  Hinc  loquitur  Augustinus  :  Li- 
gnum  crucis,  catliedra  fuit  magistri  do- 
centis.  Exemplo  ciiim  suo  instruxil    nos 


A  Christus.  ut  a  filiis  cura  impendatur  pa- 
rentibus.  Vcrumtamen,  si  parentes  com- 
pctenliam  iiabcant,  nec  infirmitate  pre- 
niaiitur,  ac  in  infirmitatibus  suis  aliiinde 
habeant  auxilium  opportunum,  non  debet 
proics  propter  parentes  omittere  religio- 
iiis  ingressum. 

Attendendum  est  hic  quod  asserit  Da- 
mascenus,  quod  scilicet  dolor  parturienti- 
um,  quo  dulcissima  Virgo  caruil  (^hristum 
gignendo,  fuit  duplicatus  in  ea,  durante 
passione  Filii  sui;  el  nisi  gloriosissima  Do- 

B  iniiia  pr<eservata  fuisset  virtute  divina,  ex 
nimio  compassionis  dolore  spiritum  exha- 
lasset.  [linc  etiam  Christus  Filius  ejus  al- 
loqucndo  eam,  vocavit  eam  mulierem  ina- 
gis  quam  matrem,  ne  audiendo  a  Filio  suo 
hoc  dulci!  amorosumque  nomen,  Maler, 
acrius  affligerctur,  aut  pr»  vehemcntia 
suae  angustia;  ac  doloris  traderet  spiritum. 


ARTICULUS  XII 

QCOMODO   DERELICTIM    SE   DOMIMS    CL.4M.\VERIT,   QUOMODO    SITIEXS   ACETO 
POTATUS    FUERIT,    SPIRITUMQUE    P.4TRI   TRADIDERIT. 


Maith.  k  SEXTA  aiitcm  Jio7-a  tenebriV  facta' 
xwn, 4o.  ji^  sunt  supcr  universnni  tcrram  usqiie 
ad  lioram  nonam.  Eclipsis  illa  fuit  peni- 
tus  supernaturalis  et  miraculosa.  De  qua 
Thomas  in  lerlia  parle  Summae  sufc,  qua>- 
ari.  i.  stione  quadragesima  quarta,  scribit  :  Ecli- 
psira  quje  in  Christi  passione  contigit,  di- 
cit  Hicronymus  accidisse  per  retractionem 
radiorum  solis.  (Pcr  quem  etiam  modum 
£Torf.x,22,  fuit  caligo  triduo  in  .Egyplo,  ut  habetur  in 
Exodo,  et  Damascenus  testatur).  Origenes 
vero  dicit  eclipsim  illam  factam  per  in- 
terpositionem  densissimarum  nubium  in- 
ter  solem  et  terram ;  et  hoc  minus  mira- 
culosum  fuisset.  Verumtamcn  Hieronymus 
et  Origenes  istud  dixerunt,  non  asserendo 
quod  fuit  sic  facla,  sed  quod  poterat  fieri 
ila.  Unde  in  his  S.  Dionysio  magis  crcden- 


23. 


C  dum  est,  qui  in  epistola  ad  Polycarpum 
scribit  se  cam  vidissc,  et  tunc  ad  vacan-  r/.  i.xvi, 
dum  astronomi»  in  .Egyplo  fuisse,  quia  •"' ^'*" 
ibi  est  magna  puritas  aeris.  Dicit  ergo 
eclipsim  illam  fuisse  factam  pcr  interpo- 
silionem  luna?  inter  solem  et  terram.  Et 
addit,  quod  quatuor  mirabilia  contigerunt 
in  ea.  Primum  est,  quod  naturalis  cclipsis 
non  fit  nisi  tempore  conjunclionis  incen- 
sionisquc  lunae^tunc  autem  oppositio  et 
plenilunium  fuit,  ulpote  luna  quintadeci- 
ma,  id  est  quinladecima  die  ab  incensio- 

D  ne,  quia  in  illa  die  Pascha  exstitit  Jud»o- 
rum.  Sccundum  miraculum  fuit,quia  luna, 
quum  fuissct  soli  supposita  circa  horam 
scxtam  iii  medio  coeli,  tamen  in  vesperis 
rcstituta  fuit  in  suo  loco  in  oriente,  et  fuit 
soli  opposita  :  propter  quod  ordo  tcmporis 


PASSIO    D.  N.  JESl!    CHRISTI    JLXT.4    IV    EVANGELIST.\S.    —   ART.   XII 


o03 


non  est  turbatus.  Tertium  est,  quia  ecli- 
psis  naturaliter  inchoatur  ab  oecidente,  et 
pervenit  ad  orienteni  :  quoniam  motus  lu- 
nx  in  proprio  orbe  seu  circulo  vclocior 
est  motu  solis  in  propria  sphsera,  et  ita 
pertransit  solem  ab  occidente  accedens. 
Sed  tunc  luna  jam  pertransierat  solem,  di- 
stans  a  sole  per  medietatem  circuli,  utpote 
in  oppositione  exsistens  :  idcirco  oportuit 
ut  ab  oriente  reverteretur  ad  solem,  et  ab 
orientali  parte  primo  solem  attingeret,  et 
eamdem  primitus  eclipsaret.  Quartum  fuit. 
quod  in  naturali  eelipsi.illa  pars  solis  pri- 
mo  incipit  reapparere,  quse  primo  exstitit 
obscurata.Luna  namque  directe  pertransit 
solem,  veniendo  proprio  niotu  ab  occiden- 
te.  Sed  tunc  luna  miraculose  ab  oriente 
in  occidentem  revertens,  non  pertransivit 
solem  ut  esset  orientalior  eo,  sed  quum 
pervenisset  ad  terminum  solis,  rediit  ad 
orientem,  sicque  partem  ultimo  occupa- 
tam,  primo  reliquit  :  propter  quod  pars 
solis  ultimo  obscurata,  primo  apparuit. 
Quintum  miraeulum  addit  Chrysostomus 
super  Matthaeum  :  quia  eclipsis  naturalis 
cito  pertransit,eo  quod  motus  lunte  in  pro- 
pria  sph8era,sit  motu  proprio  solis  multum 
velocior,  quum  in  mense  circulum  suum 
pertranseat,  sol  autem  in  anno ;  illa  au- 
tem  eclipsis  duravit  per  horas  tres.  Ha-c 
Thomas.  Hinc  quoque  Hieronymus  ait  : 
Ne  forte  videretur  umbra  terra?  vel  cyclus 
lunse  fuisse  oppositus  soli,  dicuntur  tene- 
bra»  fuisse  spatio  trium  horarum,ut  omnis 
calumniandi  occasio  tolleretur.  Aerumla- 
men  circa  hoc  advertendum,  quod  juxta 
astrologos,  quandoque  contiiigit  eclipsis, 
sole  habente  motum  in  epicyclo  aut  ec- 
centrico,  et  talis  eclipsis  potest  diu  dura- 
re,seu  etiam  per  tres  circiter  horas.quem- 
admodum  vidisse  me  recolo.  Sed  eclipsis 
illa  quam  vidi,  non  erat  plena,  sed  semi- 
eclipsis  :  nec  luna  abscondit  visui  nostro 
totum  solem,  sed  parlein  ejus  majorem, 
prout  diligenter  iiotavi.  Motus  enim  solis 
in  epicyclo  aut  eccentrico  non  est  pro- 
gressivus,  ut  motus  in  propria  sphsera. 
Verumtamen  tempore  passionis  Christi  ne- 


A  quaquam  fuit  naturalis  eclipsis,  praesertim 
quum  tunc  luna  fuerit  plena.  Idcirco  men- 
titi  sunt  adversarii  fidei  christianse,  dicen- 
tes  solem  tunc  naturale  aliquid  passum  : 
quod  ignorantes  discipuli  Jesu  Nazareni, 
putaverunt  eclipsim  illain  propter  Jesum 
factam. 

Porro,  quod  tenebrse  dicuntur  factse  su- 
pcr  universam  terram,  exponit  Origenes 
de  sola  terra  Judseae,  secundum  quod  Josue 
dixit  filiis  Israel  :  Dominus   dedit  vobis /osuei,  ta. 
requiem   et  omnem   terram.    Idem   dicit 

B  Lyra  super  Matthfeum.  Sed  nullatenus  est 
tenendum,  quod  eclipsis  illa  fuit  in  sola 
Judsea,  quum  divinus  Dionysius  in  episto- 
la  ad  Polycarpum  apertissime  protestetur 
eam  in  .Egypto  fuisse.  Idcirco  credendum 
est,  quod  fuit  etiam  in  regnis  aut  provin- 
ciis  Judaeae  propinquioribus:et  utique  fuit 
in  Graecia  et  in  Athenis.  Unde  philoso- 
phi  Athenienses  videntes  tot  mirabilia  et 
prorsus  supernaturalia  in  illa  eclipsi  con- 
tingere,  dixisse  leguntur  :  Aut  elementa 
mcntiuntur  et  astra,  aut  Deus  naturee  pa- 

C  titur,  aut  machina  mundi  peribit.  Hinc 
quoque  Deo  auctori  tantorum  mirabilium 
aram  constituerunt,cui  inscripserunt  hunc 
titulum  :  Ignoto  Deo.  Cui  genuflexiones  et 
laudes  pro  hostiis  obtulerunt.  Et  totum 
istud  ex  canonica  Scriptura  satis  proba- 
tur,  quoniam  in  Actibus  legitur  quemad- 
modum  Paulus  apostolus  Atheniensibus 
prsedicans,  inter  cetera  dixit  :  Prseteriens    Ad.  xvir, 

23 

et  videns  simulacra  vestra,   inveni  aram 
in  qua  scriptum  erat,   Ignoto  Deo.   Quod 
ergo  ignorantes  colitis,  hoc  ego  annuntio 
D  vobis.  Quibus  audilis,  Areopagita  Diony-   ibiii.  n. 
siiis  fuit  cito  conversus. 

Verumtamen  Magister  in  hisloriis  dicit : 
Non  fuit  eclipsis  solis,  ut  quidam  mentiti 
sunt,  quia  Iiiiia  eral  op[)osita  soli.  Sed  in 
hoc  Magister  iste  excessit  et  deviavit,  ut 
patet  ex  dictis.  Nam  beatus  et  divinus 
Dionysius  maiiifeste  dicit,  quod  fuit  vera 
et  supernaturalis  eclipsis  :  quem  in  hoc 
doctores  concorditer  assequuntur. 

Praeterea  qua?ri  potest,  cur  factae  sunt 
tenebraj   Christo   pendente  in   cruce.  Ad 


504 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI    .RXT.^    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    XII 


hoc  Glossa  respondct,  et  siiiit  verba  Hie- 
ronymi  :  Sol  retraxit  radios  suos,  ne  aut 
pcndcntein  Doininuin  videret,  vcl  ne  im- 
pii  Dominum  blaspliemantes,  ejus  lucc 
perfruercntur.  Omnis  etenim  creatura  pa- 
titur,  Christo  patiente  :  quia  sol  obscura- 
tur,  terra  tremit,  petnc  scinduntur,  velum 
lempli  dividitur,  sepuicra  aperiuntur.  So- 
his  miser  et  ingratus  homo  non  compati- 
tur,  pro  quo  solo  palitur  Christus.  Itaque 
obscuratus  est  sol,ad  significandum  mundi 
Cfecitatem.  atque  ob  sceleris  enormitatem, 
et  propter  Ciiristi  minorationem.  Spiri- 
tualitei-  autem.  in  nobis  sol  est  intellectus 
seu  ratio,  qua'  totiim  ilhiminat  hominem. 
Fiant  ergo  in  nobis  leiiebr»  bona\  id  esl 
compassio  dominicse  passionis,  pceniten- 
tia>  moeror,  afflictio  pro  peccatis. 
.Viiiih.  Et  circa  koram  nonam  chimavit  Jesus 
xxvii,  M;   ^,Q^g  maqna,  quia  ex  ingenti  caritate  ve- 

J/arc.  XV,  t^  1  ^ 

3i.  hementissimoque  dolore  :  Eli,  Eli,  lamma 

sabacthani  ?  quod  est  interpretatum,  id 
est  expositum,  quia  in  Latino  significat 
Deus  meus,  Deus  meus,  ut  quid  dercli- 
quisti  me?  Hoc  Christus  dixit  ex  parte 
assumptie  naturse  et  in  quantum  homo  : 
quia  sic  Deus  omnium,  fuit  specialissime 
Deus  ejus,  quia  eum  summe  elegit  atque 
dilexit,  et  perfectissime  colebatur  ac  dili- 
gebatur  a  Christo  ex  carilate  infusa.  Con- 
queritur  autem  Ghristus  se  derelictum  a 
Deo,  non  ex  t»dio  aut  impatientia,  sed  ex 
caritatis  fiducia.  El  secundum  inferiorem 
assumpt»  naturae  partem,  videlicet  quoad 
corpus  et  partem  animee  sensitivam,  fuit 
relictus  a  Deo.  Primo,  quantum  ad  hoc 
quia  privatus  fuit  omni  redundantia  con- 
solationis  superioris  partis  animae  in  par- 
tem  ejus  inferiorem  :  ex  qua  redundantia 
solet  poena  corporalis  remitti  faciliusque 
portari.  Undc  plurcs  martyres  utriusque 
sexus  immanissima  tormenta  cum  jucun- 
ditate  sustinuerunl.  Secundo,  Christus  fuit 
relictus  a  Deo,  id  est  impiorum  manibus 
traditus,  et  sine  ereptione  voluntati  eo- 
rum  ad  patiendiim  cxpositus.  sicut  praedi- 
Mauh.    xit  :  Ecce  appropinquabit  hora,  et  Fiiius 

XXVI,  4o.    jjQi^^inis  tradetur  in  manus  peccatorum  ; 


A  et  rursus,  Ha>e   est  (inquit)  hora  vestra,   Lm.  xxn, 
et  potestas  tenebrarum.  Tertio,  quia  tam  ^**' 
ignominiosissime  et  acerbissime  patieba- 
tur,  qiiod  (quantum  ad  exteriorem  appa- 
rentiam)  videbatur  omnino  quasi  alienus, 
spreliis    el    dereiietus    a   Deo.    Unde    per 
Isaiain  dicitur  :  Nos  putavimus  eum  quasi  /s. lmi, 4. 
leprosum  et  percussum  a  Deo  et  humiiia- 
tum.  Ilaqiie  Christus  protulit  verba  haec, 
ul  universi  fideles  clarius  sciant  et  condo- 
lentius  cogitent  quanta  pro  eis  passus  sit 
Filiiis  Dei.  Ideo  quoqiie  Deus  Pater  Chri- 

B  slum  laliter  dereliquit,  ut  passio  ejus  no- 
bis  ex  hoc  magis  raeritoria  esset.  Ex  his 
docemur  habere  patientiam,  et  humiliter 
ac  confidenter  clainare  ad  Deum,  quando 
magnis  et  gravibus  tentationibus  ac  tribu- 
lationibus  exponimur  et  vexamur  absque 
admixlione  consolationis  divina^,  et  quan- 
do  interna  consolatio  spiritualeque  gau- 
dium  ac  sensibilis  qusedam  devotio  nobis 
subtrahuntur.  Nam  et  ista  interdum  sub- 
trahuntur  electis  ac  virtuosis  dispensative 
a  Domino,  ad  magnum  eorum  profectum 

C  ac  meritum  :  ut  scilicet  se  ipsos  magis  hu- 
milient,  nec  de  viribus  suis  praesumant, 
ct  assuescant  clamare  ad  Dominum,  ac 
interim  patientiam  servando,  et  sine  spi- 
riliiali  consolalione  Deo  fideliter  adhaeren- 
do,  pra?cipua?  gratise  ac  glorise  incremen- 
tum  promereantur. 

Et  quidam  dc  circu)nstanlibus  audien-   .Varc.w, 
tcs  Jesum  clamare,  Eli,  Eli,  dicebant :  Ecce  ssi-W""/'- 

'  '  '  xxvii,  47. 

Eliam  vocat  iste.  Ex  aspernatione  Christi 
dixerunt,  «  iste  «,  et  irridendo  locuti  sunt 
verba  hsec  :  qui  tam  duri  et  obstinati  fue- 
D  runt,  quod  ex  praefata  et  supernaturali  et 
pavenda  eclipsi  non  fuerunt  conversi,  ne- 
que  ad  poenitentiam  moti.  Alque  ul  aliqui 
dicunt,  isti  fuerunt  gentiles  inter  Hebrseos 
morantcs,  qui  verba  isla  Hebraica  non  in- 
telligentes,  putabant  quod  Jesus  dixisset, 
Elia,  Elia,  cujus  noinen  a  Judieis  audie- 
runt.  Alii  opinantur,  quod  isti  fuerunt 
Judaei,  qui  quamvis  verba  illa,  Eli,  Eli, 
bene  intellexissent,  tamen  ad  diffaman- 
dum  Christum,  mendose  dixerunt  adstan- 
tibus   quod   invocasset  Eliam  ;    tanquam 


PASSIO   D.  i\.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    XII 


505 


Joann.  xi\, 
28. 


Ps.  LXV 


Ps.  x\i,  1(3, 


Joanu.  XIX, 
29. 


Matlh. 
xxvii,  i8. 


Marr,  xv 
30. 


dicerent  :  Ecce  iste  qui  jaclavit  se  esse 
Christum  Filium  Dei,nunc  humiliatus  per 
pcenas,  implorat  Elia>  auxilium.  Quidam 
dicunt,  quod  Juda?i  aliqui  non  potentes 
praetacta  Ghristi  verba  perfecte  audire 
propter  tnmultum  adstantium,  putabant 
quod  invocasset  Eliam. 

Postea,  sciens  Jesus  quia  jam  omnia 
consummata  sunt,  id  est  pene  impleta 
quae.  de  ejus  passione  fuerunt  prsenuntia- 
la.  Aliqua  nempe  adhuc  restabant.  Unde 
subjungitur  :  ut  c-onsummaretur  Scriptu- 
ra,qu8e  in  persona  Christi  dieit  in  Psalmo, 

,  In  siti  mea  potaverunt  me  aceto,  dijcit  : 
Sitio.Ad  litteram  enim  Christus  vehemen- 
tissime  ac  plenissime  sitiebat.quia  sanguis 
ejus  eraf  exhaustus,  et  ex  suppliciis  fuit 
totaliter  fatigatus  ac  desiccatus  in  ore,  in 

,  tantum  ut  dicat  in  Psalmo  :  Aruit  tan- 
quam  testa  virtus  mea,  et  lingua  mea  ad- 
heesit  faucibus  meis.  Unde  constat  quod 
sitis  illa  Jesu  Christi  poenosissima  fuit  : 
quam  propter  nos  sponte  toleravit  Salva- 
tor,  qualenus  ab  infernali  eripiamur  ama- 
rissima  sili.  Spiritualiler  quoque,  sitiebat 
nostram  salulem,  cujus  desiderio  omnia 
illa  sustinuit  ;  el  hsec  sitis  major  erat 
quam  prima.  Gravior  etiam  dolor  fuit 
Christo  suspenso,  de  hoc  quod  seivil  tam 
multos  fructu  sua^  saluliferse  passionis 
privandos  et  futuros  ingratos,  quam  de 
corporea  siti. 

Vas  erffo  positum  erat  aceto  plenu)n. 
Juxta  proprietalem  Hebrsei  sermonis,  vas 
appellatur  omne  quod  receptivum  et  con- 
tentivum  est  alicujus  :  sicque  hic  per  vas 
designatur  amphora  seu  lagena,  aul  ali- 
quid  tale.  Et  per  acctum  intelligi  potest 
vinum  myrrhatum  felle  mixtum,  aut  vi- 
num  acelosum,  vel  acelum  valde  acer- 
bum ;  et  de  potu  isto  jam  diclum  esl.  /lY 
continuo  currens  unus  ex  eis,  pula  militi- 
bus  seu  ministris,  acceptam  sponffiaui  im- 
plevit  acetu,  et  imposuit  arundini,  id  esl, 
ligno  tali  adjunxit   seu  affixit   spongiam 

,  illam.  FA  potum  dahat  ei,  dicens  :  Sinitc, 
id  est,  ab  aliis  occupationibus  quiescen- 
tes,  attendite.  Vel,  «  Sinite  »,  id  est,  per- 


Matth. 
xxvii,  V3. 


A  mittite  me  potum  ei  porrigere.  Videamus 
si  veniat  Elias  liberans  eum,  id  est  ad 
deponendum  eum  de  cruce.  Istud  dixit 
malignus  et  impius  iste  deridendo.  Alius 
tamen  Evangelista  refert,  quod  adstantes 
dixerunl  ad  impium  islum  :  Sine,  id  est, 
quicsce  et  cessa  ab  isla  potus  porrectione, 
et  Jesum  permitle  in  sua  siti  ac  habitu- 
dine,  ut  videamus  an  Elias  subveniet  ei. 
Quasi  dicant  :  Xon  subveniel,  ex  quo  pa- 
tebit  quod  nec  dignus  sit  Eli.e  auxilio,  et 
multo  minus  sit  Christus  aut  Filius  Dei. 

B  Quum  erffo  accepisset  .lesus  acetum.  Modi-  juann.y.K, 
cum  enim  accepit  de  eo,  quasi  gustando,  '"• 
ut  impleretur  Scriptura,  sicut  prffidictum 
esl.  Alius    tamen  Evangelista  dicit  quod   .i/«/t.  xv, 
non  accepit,  quoniam  modicum  inde  po- "  ' 
tavit  :  et  quod  modicum  est,  pro  nihilo 
reputatur.  Unde  de  eo  qui  parum  comedit 
aut  bibil,  communiler  dicimus  quod  nihil 
comedit  aut  bibit.  Ad  quod  insinuandum, 
unus  Evangelistarum  :  Quum  (inquit)  gu-    .Matih. 
slasset,  noluil  bibere.  Di-rit  :  Consumma-^J'^"^^^^ .^^^ 
tum  est,  id  esl,  quidquid  de  mea  passione  '■'"■ 

C  esl  prophelatum,  jam  exstat  impletum, 
ita  quod  sola  exspiralio  reslaf.  Sicque  per 
verbum  hoc,  «  Consummatum  est  »,  Chri- 
stus  ostendit  se  improvise  nil  passum,  et 
cuncta  preescisse ;  et  quasi  de  triumpho 
jam  proximo  glorians,  aut  paticntem  nalu- 
ram  quasi  confortans,  dixit :  «  Consumma- 
tum  est  ». 

.Tesus  autem  iterum  clamans  voce  ma-     Maitii. 
ffna,  id  est  alta  et  amorosa,  ait :  Pater,  in  '^'(^''xx,,, 
manus  tuas  commendo  spiritum   meuin,  w. 
id   est,  animam  meam   tuae  omnipotenti 

D  pielati  alque  piissima?  poteslati  et  jequi- 
tati  commendo,  non  tanquam  periculum 
nieluens,  aut  incursum  deemonum  timens, 
sed  tanquam  securus  de  obtenla  vicloria, 
Deo  Patri  gralias  agens  :  quemadmodum 
fortissimus  miles,  prostratis  in  campo  ho- 
slibus,  regi  suo  se  recommendal.  Ideo  ait 
Glossa  :  Spiritum  Palri  coinmendans,  nou 
defectum  virtutis  insinuat,  sed  confiden- 
liam  suam  de  Pafris  pofestate  demonslral. 
Hoc  eliam  dixit  Salvator  ad  nostram  iii- 
structionem,   ut   scilicet   in   extremis   ad 


506 


PASSIO    D.  N.  JESC   CIIRISTI    JLXT.\    IV    EV.ANGELISTAS. 


ART.    XIII 


I*S.  XXI, 


Ps. 

XXX 

6 

Luc.  xxm 

46: 

Joaiin 

XIX 

iV. 

Deiirn  pnrcipue  reciirramns  ef  confngia-  A 
niiis,  ejvisque  polestati  et  pietati  iios  coii- 
fidenter  alque  humiliter  commendemns 
ingruentibus  nobis  tot  ac  tantis  periculis. 
Porro  aliqui  dicunt  (lliristum  ia  cruce 
psalmum  illum,  Deus,  Deus  meus,  respice 
in  me,  alta  voce  incepisse.  dicendo.  Eli, 
Eli,  etc. ;  et  deinde  verba  psalini  illius  ac 
psalmos  sequentes,  silenter  protulisse,  us- 
que  ad  versum  istum  :  In  manus  tuas.etc. 
Unde  et  rationabiliter  observatur,  ut  co- 
ram  agonizantibus  psalmi  legantur.  Et 
hivc  diccns,  hwUnalo  capltc  tradidit  spi-  B 
rilum,  id  esl,  animam  exhalavit,  non  so- 
luin  ex  corporalium  virium  defectione 
complexionisque  corruptione,  nt  contiiigit 
in  ceteris,  sed  etiam  ex  libera  voluntate 
ac  potestate  :  quia  quamdiu  voluit,  ani- 


ina  stia  permansit  in  corpore :  et  sua  pote- 
slale  (livina  ac  aniiiue  suae  virtiite  conser- 
vavit.  quamdiu  voluit,  corpus  suum  in 
esse.  Ouiiiiiqiie  vidisset  cuncta  completa 
in  se,  quap  de  sua  passione  crant  prai-dicta, 
tradidit  spiritum  ex  virtute,  sicut  prsedi- 
xit  :  Neino  tollit  animain  meam  a  me,  sed  Joann.  x, 

18 

ego  pono  eam  ;  itcmqiic,  Potestatem  habeo  /4,rfc,„. 
ponendi  animam  ineam,  et  iterum  sumen- 
di  cain.  Unde  et  per  Isaiam  est  prsedi- 
ctuin  :  Tradidit  in  inortem  aniinam  suam.  is.uu.m. 
Itaque  tradidit  spiritum  suuin.  quia  ani- 
mam  suam  voluit  ac  fecit  a  corpore  suo 
recedere.  Tamen  corpus  suum  el  anima 
manscrunt  Verbo  ceterno  unita.  Moxque 
aniina  Christi  a  corpore  separata,  ingressa 
esl  liinbum  sanctorum  patrum,  illurai- 
nans  et  exhiiarans  animas  ibi  detentas. 


ARTICULUS  XIII 

DE    HIS    QU.E   POST   MORTEM    CHRISTl   EVENERUNT    :    DE   APERTIO.NE   LATERIS, 
DE    DEPOSITIONE    EJUS    DE   CRUCE,   ET   DE    SEPULTURA. 


Matlh. 
xivii,  51. 


Exod.xxvi. 
31,  33;  \L, 
19,20. 


II  Par 
14. 


ET  ecce  veluni  templi  scissum  est  in  C 
duas  partes,  a  summo  vsque  dcor- 
sum.  Sicut  in  tabernaculo  ^loysis  erant 
duo  vela,  unuin  ad  introitum  exterioris 
partis  tabernaculi.  qu»  pars  vocabatur 
sanctum  vel  sancta,  ut  patet  iii  Exodo ; 
aliud  circa  et  ante  ingressum  interioris 
partis  tabernaculi,qua'  pars  dicebatur  san- 
cta  sanctorum  :  ita  in  templo  Jerusalem 
vela  duo  fuerunt.  unuin  cxterius,  aliudque 
interius.  Atque  ut  ait  Ilicronymus,  tunc 
scissum  est  velum  interius.  Remigius  vero 
testatur  velum  exterius  scissum  fuisse.  D 
Sicque  utrumque  creditur  scissum,  ad  de- 
signandum  quod  velamina  legis  et  obscu- 
ritates  Prophelarum.  jain  impleta  et  rcve- 
lata  fueruut  in  Christi  passione,  el  deinde 
manifestanda  universis  hominibus  per  gra- 
/oonn.i, 17.  tiam  ejus.  Propter  quod  scriptum  est :  Lex 
per  .Moysen  data  est,  gratia  et  veritas  per 


Christum  facta  est.  In  Scholastica  histo- 
ria  additur  :  In  evangelio  Xazarseorum  ha- 
betur,  quod  et  superliminare  templi  in- 
finita»  magnitudinis  scissum  fuit,  et  voces 
in  aere  fuerunt  audita?,  dicentes  :  Trans- 
eainus  ex  his  sedibus.  Et  erant  voces 
angelorum  custodienliuin  teinplum,  qui 
ex  tunc  recesserunt  propter  crimina  Ju- 
dseorum. 

Et  tcrra  mola  est,  ad  designandum  .1/,,«/,. 
enormitatem  facinorum  eoruin  qui  Dei  Fi-  ^'^'"•''- 
lium  ita  tractabant,  et  quasi  non  valens 
tantani  sui  Creatoris  injuriain  sustinere ; 
et  item  ad  denotandum  quod  corda  ho- 
ininum  merito  concuterentur  timore  ct 
compunctione  propter  Christi  occisionem. 
El  pclro'  scissa-  sunt,  id  est,  saxa  quse 
erant  sub  terra  vel  supra,  divisa  sunt  ex 
vehementia  motiis  terrae,  vel  speciali  mi- 
raculo,  ad  figurandum  quod  corda  homi- 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    XIII 


o07 


nuin  quamvis  lapidea,  nierito  scinclerentur  A 
ad  pcEnitentiam.sicut  et  Joel  ait  proplieta: 
/ofni,  13.  Scindite  corda  vestra,  et  non  vestimenta 
Maiih.  vestra.  Et  monumenta  apcrta  sunt  divina 
xxMi, 52.  yjrtute.vel  ex  terrse  tremore.  Porro  apertio 
sepulcrorum  significavit,  quod  Christus 
sua  passione  mereretur  beatam  resurre- 
ctionem  suis  electis,  et  etiam  quod  cito 
resurrecturi  essent  quidam  Sancti  cum 
Christo.  Unde  subjungitur  :  Et  iniilta  cor- 
pora  Sanciorum  qui  dormierant ,  id  est 
obierant,  surrej-eruut  :  non  in  die  Para- 
sceves,  sed  eadern  hora  qua  Ciiristus  re-  B 
surrexit  a  mortuis,  quia  surrexerunt  cum 
ibid.  53.  60.  Nam  subditur  :  Et  exeuntes  Sancti  illi 
de  monumentis,post  resurrectionem  ejus, 
videlicet  Christi,  venerunt  in  sanctam  ci- 
vitatem  Jerusalem  :  qua^  dicitur  sancta, 
non  propter  sanctitatem  habitanlium  tnnc 
in  ea,  sed  quoniam  multi  sancti  reges  et 
Prophetfe  ac  alii  antea  habitaverunt  in 
ipsa,  et  quoniam  erat  urbs  electa  ad  cul- 
tum  Dei,  et  fuit  in  ea  templum  el  locus 
sacrificiorum,  orationum  et  laudum  Altis- 
simi ;  praesertim  quia  Christus  cum  suis  C 
discipulis  et  feminis  sanctis  frequenter 
fuit  et  praedicavit  atque  miracula  fecit  iu 
ea,  imo  et  ultimam  Ccenam  fecit  ibidem 
et  Sacramentum  instituit,  ac  passus  fuit  in 
ea,  et  crucifixus  prope  eamdem,  ac  paulo 
post  primitiva  illa  Ecclesia  multis  diebus 
mansit  in  ea,  in  qua  et  Apostoli  cum  aliis 
Spirituui  Sanctum  acceperunt.  Et  appa- 
rueruHt  multis  in  testimonium  resurre- 
ctionis  Filii  Dci,  cujus  resurrectioni  testi- 
mouium  perhibuerunt  suis  apparitionibus 
et  allocutionibus  sanctis.  D 

Dicit  autem  S.  Hieronymus  super  Isaiam, 
el  Glossa  super  Genesim  tangit,  quod  san- 
cti  PatriarchcC  ideo  voluerunt  in  terra  pro- 
missionis  sepeliri,  quia  noverant  in  ea 
passurum  ac  resurrecturum  Dominum  Je- 
sum  Christum,  et  ut  cum  eo  simul  resur- 
gere  mererentur.  An  vero  Sancti  isti  poslea 
rursus  obierunt,  vel  potius  cum  corpore 
et  anima  simul  ascenderunt  cuin  Christo 
in  coeluin,  diversse  sunt  opiniones,  nec  de 
hoc  cerliludo  habetur.  De  quibus  etiam 


in  evangelio  Nicodemi  mulla  leguntur.  Ma- 
gisler  quoque  in  historiis  scribit  :  Quod 
aiitem  aliqui  illorum  iterum  obierunt  post- 
quain  Christum  resurrexisse  testati  sunt, 
scimus,  quoniam  corpora  quorumdam  ex 
illis  in  Jerusalem  requiescunt,  et  S.  Sca- 
rioth  unus  illorum  fuisse  perhibetur,  qui 
Scarioth  fertur  fuisse  abbas  :  quo  defun- 
clo,  quidam  ex  monachis  ejus  inconsolabi- 
litcr  dolentes  el  flentes,  defuncti  sunt,  et 
adhuc  compaginati  videntur. 

Centurio   autem,  ulpote   officiatus  ille     .Vauii. 
Pilati,  qui  pra^erat  miiitibus  centum  :  sic-  ,^„,.j  ^^.^ 
quc  centurio  est  nomen  officii,  non  perso-  ■*'• 
na? ;  gui  ex  adverso  stabat,  id  est  in  oppo- 
sito  crucis,  et  qui  cum  eo  erant,  videlicet 
milites  et  ministri  ipsius,  viri   gentiles, 
custodientes  Jesum,  ne  sine  licentia  praesi- 
dis  tolleretur  de  cruce  vivus  aut  mortuus, 
viso  terrce  motu  ct  his  qua'  fiehant,  id  est 
ceteris  mirabilibus  tunc  factis  in  solis  ob- 
scuratione  ac  lapidum  scissione,  etc,  et 
fjuia  Jesus  sic  clamans  exspirasset ,  id  est, 
inagna  et  alta  voce   clamando,  Pater,  in 
manus   tuas  conimendo  spiritum  meum, 
obiisset;  tlmuerunt  valde,  saltem  servili 
tiinore,  considerantes  se  valde  peccasse,  et 
plagari  a  Deo  tantorum  mirabilium  aucto- 
re  forsan  timentes.  Et  glorlficavit  centu-    iM.wm, 
rio  Deum,  id  est,  ex  illis  divina>  virtutis  ''' 
effectibus   cognovit  atque   confessus    est 
Deum  esse  fidelem,  justuin  et  omnipoten- 
tein,  qui  tam  miraculose  ac  potenlissime 
demonstravit  Christi  Filii  sui  innocentiam, 
enormilatemque    scelerum    persecutorum 
ct  crucifixorum  ipsius,  dicens  :  Vere  Fi-     Maiih. 
llus  Dei  erat  iste,  id  est,  veraciter  dixit  se  "'"■"■  ^'- 
Filium  Dei ;  ideo  male  egerunt,  qui  idcirco 
eum   crucifigi  fecerunt   quia   Dei   Filium 
se   esse  asseruit,  Hlc  homo  justits  erat,   Lm.  xxm, 
idcirco  injuste  occisus  est.  Porro  centurio 
dixit  Jesum  esse  Filium  Dei,  non  determi- 
nans    an    fuerit  Dei    filius   adoptivus,  aii 
naturalis,  quia  inter  h£ec  nescivit  distin- 
guerc. 

Et  omnis  turha  eoriini   qui  simul  ad-    Ibkl.  \i. 
erant  ad  spectaculum  istud,  id  est  ad  siis- 
pensionem    et    exspirationem   Chrisli    iii 


o08 


PASSIO    D.  N.  JESr    CHRISTI   JIXT.V    IV    EV.\NGELIST.\S. 


ART.    XIII 


Lvc.  xxiii, 

Slalth. 
XXVII, 55, 56; 
ilarc.  XV, 
40,  41. 


criice,  alqut-  ad  mirabilia  ibi  facta  (de  qui- 
bus  subjungitur:  cl  rldehcint  qua'  /ichanl), 
percutientes  pectora  s»a  revertebantur  ad 
.Terusalem,  seu  ad  alia  habitacula  sua.  Isla 
turba  fuit  pra?cipue  conimunis  populus 
Judi^orum  simplex  et  imperitus.a  pontifi- 
cibus,  Scribis  senioribusque  deceptus.  hoc 
est  persuasus  et  inductus  ad  postuiandum 
quod  Jesus  crucifigeretur  :  qui  populus, 
visis  tot  mirabilibus.  perpendit  se  csse 
deceptum,  et  peccasse  in  Jesum  gravissi- 
me ;  unde  compuncti  sunt  corde,  et  ex 
dolore  atque  tristitia  percusserunt  pectora 
sua.  Nam  et  hoc  quod  Jesus  instante  mor- 
tis  sua?  articulo  et  momento  tam  fortiter 
et  sonore  clamavit,fuit  penitus  supra  natu- 
ram  et  supra  vires  humanas  :  quoniam  ex 
diuturna  et  multiplici  ac  poenalissima  pu- 
nitione,  cruentatiouc  et  vexatione  fuit  to- 
tus  exhaustus  et  corporalibus  viribus  de- 
stitutus.Unde  et  alii  ita  puniti.et  paulatini 
ac  diuturne  ad  mortem  perducti,  ita  in 
agone  sunt  debiles,  ut  vix  valeant  vocem 
formare  ;  sed  Christus  juxta  beneplacitum 
suum  vires  potuit  corporales  resumere, 
non  solum  ex  omnipotentia  su»  deitatis, 
sed  item  ex  virtute  ac  potestate  anima» 
suae  Deo  beatifice  perfruentis.  quantum  ad 
vires  suas  superiores  ad  increatum  obje- 
ctum  relatas. 

Stabant  autem  omnes  noti  ejits  a  longe, 
scilicet  discipuli  et  amici  Christi.  Erant 
autem  ibi  et  mulieres  multw  de  longe  ad- 
spicientcs,  quee  erant  discipulae  ejus  et 
auditrices  devotse,  atque  curatee  ab  eo ;  et 
qii.um  esset  in  Galifwa,  sequebantur  eum, 
id  est.  in  Galilaea  cceperunt  Christum  se- 
qui  :  nam  erat  de  illa  provincia ;  et  mi- 
nislrabant  ei,  id  est,  de  facultatibus  suis 
priebuerunt  victualia  Christo  et  ejus  Apo- 
stolis.  Inler  quas  erat  Maria  Magdalc- 
ne,  et  Maria  Jacobi  Minoris  et  Joseph 
mater,  fratris  Jacobi  hiijus  (qui  Josepli 
cognominatus  esl  Barsabas)  :  quorum  Ira- 
tres  fuerunt  Simon  et  Judas  ;  et  mater  /i- 
liorum  Zebedwi,  et  aliw  multw  quw  simul 
cum  eo  ascenderant  de  Galileea  Jeroso/i/- 
mam.  Inter  quas   excelleutissima  fuit  et 


A  sacratissima  Virgo  Mater  Jesu.  deinde  Jo- 
aniia  et  Susanna,  ac  alia>  qua^dam.  Sed  his 
objici  potest  quod  scribit  Joannes  evan- 
gelista  :  Slabat  juxta  crucem  Jesu  Mater  yoann. 
ejus  et  soror  ^lalris.etc.Hespondetur.quod  "'" 
comparatione  quorumdam  prope  crucem 
de  propinquo  stantium.  steterunt  discipuli 
ac  discipula?  Christi  a  longe,  sed  respectu 
multorum  remotius  stantium,  juxta  cru- 
cem  stetisse  dicuntur  ill»  sanctse  matro- 
na',  praesertim  beatissima  Virgo  ferventior 
aliis  ;  vel  ad  tempus  sleterunt  prope,  dein- 

B  de  propter  tumultum  turbae  vel  ex  alia 
causa  modicum  retrocesserunt. 

Judwi  ergo,  quoniam  Parasccve  erat,  ibiJ. 
hoc  est  sexta  feria,  in  qua  parabantur  ci- 
baria  pro  die  sequente,»;  non  remanerent 
in  cruce  corpora  sabbalo,  id  est,  ut  nec 
corpus  Christi  nec  corpora  latronum  ma- 
nerent  in  patibulis  sabbato  mox  sequenle, 
ne  tantfe  diei  solennitas  videretur  obnu- 
bilari.  fcedari  et  inhonorari  horrore  et 
vilitate  cadaverum  hominum  suspenso- 
rum.  Unde  subjungitur  :  erat  enim   ma- 

C  gnus,  id  est  valde  solennis, c?('es  itle  sabba- 
ti.  Xam  sabbatum  per  se  celebre  fuit  ex 
legis  pra^cepto,  sicut  nunc  apud  Christi- 
anos  dies  dominicus  ex  prfecepto  Eccle- 
siae ;  et  ultra  haec,  in  sabbato  illo  duravit 
paschalis  solennitas  :  sicque  sabbatum  il- 
liid  fuit  dupliciter  celebre.  Hac  ergo  causa 
Juda?i  rogaveriint  Pilatum  ut  frangeren- 
lur  eorum  crura,  id  est,  crura  Christi  et 
latronum  a  militibus  praesidis  confringe- 
rentur,  quatenus  citiiis  morerentur,  et  ne- 
quaquam  possent  effugere.  etiam  quamvis 

D  essent  a  patibulis  suis  depositi. 

Venerunt  ergo  milites  Pilati.  qui  pra>fa-  /4,,/, 
ta>  Judaeorum  petitioni  mox  acquievit ;  et 
primi  quidem  fregerunt  crura,  et  alteri- 
ii.i  qiii  cruciflxus  cst  cum  co,  id  est,  duo 
milites  accedenles  fregerunt  crura  ambo- 
riim  latronum,  ita  quod  uuus  miles  fregit 
crura  primi  latronis.  qiii  sciiicet  piimo 
pendebat  in  via  advenienlium  militum,  et 
alter  miles  fregit  crura  latronis  alterius  ab 
alio  latere  Christi  pendentis.  Ad  Jesum  md. 
aulem  quum  venissent  ambo  milites,  seu 


i 


'I 


33. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CIIRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


AKT.   XIII 


:m 


30, 


quilibet,  cum  scala  sua,  nt  viderunl  eum 
jain  Diorluuiu,  luju  frcgerunt  cjus  eruru, 
([uia  prfftactae  rationes  frangendi  crura  non 
/oaiiii.Mx,  habuerunt  locum  in  ipso  defuncto.  Sed 
uiius  inililuin  lancea  lalus  ejus  nperuil. 
Iste  fuit  alius  a  duobus  illis  miiitibus. 
Aperuit  auteni  iatus  Christi,  ut  magis  cer- 
tificarentur  ipse  ac  alii  de  morte  Christi  ; 
vel  (ut  aliqui  opinantur)  aliqui  indurati 
et  invidiosi  Judaei  ex  crudelitate  instigave- 
runt  militem  iljum  ad  hoc,cupientes  etiam 
niortuum  persequi  et  corpus  exanime  di- 
laniare.  Porro  secundum  Theophilum,  mi- 
les  hoc  fecit  ad  complacendum  Judseis. 
Bt    coiilinuo    exivit   sanguis    et    aqua. 

Ptov.xxi,  Quemadmodum  Salomon  ait  :  Non  est  con- 
silium  contra  Dominum.  Unde  quod  impii 
isti  fecerunt  ad  ignominiam  corporis  Chri- 
sti,  Deus  statiin  convertit  ad  honorem  cor- 
poris  sacri  :  quoniam  miraculose  fecit  ex 
corpore  illo  sanguinem  emanare  et  aquam, 
quum  tamen  in  corporibus  mortuis  soleat 
esse  sanguis  congelatus,  nec  aqua  pura 
inveniatur    in    eis,  qualis   fuit  aqua  qu(B 

c/'.  i.  XII,  fluxit  de  latere  Salvatoris,  in  signum  quod 
p.  596C.  ])abuit  corpus  vere  humanum.  Imo  etiam 
factum  est  hoc  ad  designandum  saluberri- 
mos  effectus  dominicae  passionis,  a  qua 
omnia  Ecciesiffl  sacramenta  suam  virlutem 
et  efficaciam  sortiuntur.  Christus  etenim 
sua  passione  pro  nostris  satisfecit  pecca- 
tis  :  quod  sanguinis  emanatio  designavit, 

.■i;-oci,.j.  juxta  illud,  Christus  dilexit  nos,  et  lavit 
nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine  suo.  In- 
super  Christus  in  sua  passione  purgavit 
nos  ab  immunditiis  culp»,  et  gratiam  ac 
virtutes  nobis  promeruit  :  quod  significa- 
vit  etfluxio  aqu».  Et  istum  effectum  in 
Baptismo  consequimur.  Unde  ait  Aposto- 

Ephes.  V,  ius :  Ghristus  dilexit  Ecclesiam,  et  tradidit 
'  ^**'  semetipsum  pro  ea,  ut  iliam  sanctificaret, 
mundans  eam  lavacro  aquiB  in  verbo.  Sic- 
que  aqua  fluens  de  corpore  Christi,  signa- 
vit  hoc  iavacrum  nostraj  regenerationis. 
Denique,  quia  hsec  lanceatio  Christi  seu 
perforatio  lateris  sui  dignissimi,  fuit  con- 
summatio  quaedam  et  ultimum  totius  suae 
passionis  pro  nobis,  idcirco(secundum  Au- 


A  gustinum)  sacramenta  Ecclesiae  dicuntur 
fluxisse   de   latere   Christi    dormienlis    in 
cruce,  prout  super  quartum  Sententiarum  c/^.ixxiv, 
plenius  exponunt  doctores.  a*mcb"' 

Et  qui  vidit,  testiinoniuiii  pcrliihull  ;  et  Joann.xix, 

35 

vcrum  est  testimonium  e/w,?.Ista  sunt  ver- 
ba  Joannis  evangelistae,  qui  corporaliter 
vidil  h»c  fieri,  nec  recessit  a  loco  doinini- 
Cic  passionis  quousque  corpus  Ciiristi  fuit 
sepultum  :  ideo  de  his  qu«  vidit,  testiino- 
nium  dedit  verbo  et  scripto,  imo  et  per 
mulla  prieclara  miracula  soli  Deo  possibi- 

B  lia,  ut  palet  in  ejus  Legenda.  Praebuit  ergo 
testimonium  de  his,  prsedicando,  et  evan- 
geliuin  conscribendo..£'^  ille  scit  quia  cera 
dieit.  Joannes  nainque  apostolus  certissi- 
mus  fuit  de  veritate  horum  totiusque  fidei 
christianae,  quia  tot  supernaturalia  dona 
et  gratiarum  charismata  copiosissime  et 
evidentissime  accepit  a  Deo,  et  per  innu- 
merabiiia  miracula  Ghristi  ac  propria,  et 
aiiis  modis.  TJt  et  vos  crcdatis,  quia  pro 
nostra  informatione  ac  corroboratione  in 
fide  scripsit  haec  omnia  :  qua?  etiam  scivit 

G  vera  esse  ex  hoc,  quod  in  lege  Moysis  ac 
Prophetis  erant  praefigurata  atque  praedi- 
cla.  Ideo  subditur  :  Facta  sunt  cnim  ha>c,   ibui  36. 
id  est,  quod  crura  Christi  non  sunt  fracta 
in  cruce,  et  latus  ejus  ibi  perforatum  est, 
accidit,  ut  Scriptura  impleretur,  quae  di- 
cit  in  Exodo  :  Os  non  comminuetis  ex  eo. 
Hoc  quippe  ad  litleram  scriptiim  est  de 
agno  paschali,  de  quo  legitur  :  Os  illius  Exod.\n, 
non  confringetis.  Verumlamen,  quia  hoe  ^**' 
scriplum  (imo  et  jussum)  fuit  a  Deo  de 
agno  illo,  in  quantum  agnus  ilie  fuit  figu- 

D  ra  Christi  evidens  et  aperta  ;  idcirco  verba 
ilia  litleralius  ac  principalius  exponuntur 
de  Christo  quam  de  agno  praefalo.  Et  ite-  Jomm.  iix, 
rum  alia  scriptura  dicit  :  Videbunt  iii 
quein  transflxerunt.  Nostra  translatio  sic 
iiabet  apud  Zachariam  :  Adspicient  ad  ine,  Zach.y-w, 
quem  confixerunt.  Sed  sensus  redit  in 
idein.  Et  istud  pra^cipue  fiet  in  die  gene- 
ralis  judicii  :  propter  quod  in  eorpore 
Cliristi  glorificato  permanent  quinqiie  viil- 
nerum  ejus  praeclarissimae  cicatrices,ut  in 
die  judicii  universis  appareant,  electis  ad 


310 


1'ASSIO    D.  N.  JESU    CUIUSIl   JIXTA    IV   EVANGELISTAS.    —   ART.    XIII 


Apoc,  1,  7, 


I  Tim.  III, 


ilatth. 
XXVII,  4. 

Ibid.  I!>. 
Luc.  wiii. 
41. 

Marc.  XV 
39. 


Joann.  xix 
38  ;  jl/oi-c. 
XV,  45,  43; 

Matlh. 
XXVll,    57  ; 
Luc.    XXIII. 
50. 


gaudium,  reprobis,  potissime  impiissimis 
Juda^is  qui  Ciiristum  procuraveruut  occi- 
di.ad  tormeutuin  el  confusionem  a>ternam. 
Unde  et  iu  Apocalypsi  habetur  de  Christo: 
Eece  venit  cum  iiubibus,  et  videbit  eum 
oinnis  oculus,  et  qui  eiiin  pupugeruut. 

Porro  advertendum,quod  Ctiristus  in  sua 
passione  habiiit  multiplex  lestiinonium. 
Primo,  per  miracula  a  se  iacla.  <juia  cura- 
vit  miraculose  ampulataui  .Malchi  auricu- 
lam.  Secundo,  quia  sic  tenuit  visum  Ju- 
da?orum  quod  ab  ipsis  cognosci  non  potuit 
quousque  voluit.  Tertio,  quoniam  solo  ver- 
bo  totam  turbam  contra  se  venienlem  pro- 
stravit.  Et  quoniam,  teste  .Apostolo,  opor- 
tet  fidelem  haberc  tcstimonium  bonum, 
etiam  ab  his  qui  foris  sunt,  divinitus  est 
provisum  quod  Christus  in  sua  passione 
a  talibus  quoque  habuit  testimonium  co- 
piosum.  Priino  a  Pilato.  qui  iuuocenti«e 
Christi  frequeuter  attestabatur,  ut  patuit. 
Secundo  a  proditore,  qui  dixit  :  Peccavi, 
tradens  sanguinem  justum.  Tertio  ab  uxo- 
re  Pilati,  dicenti  eidem  :  Nihil  tibi  et  justo 
illi.  Quarto  a  latroue,  qui  ait  :  Hic  uihil 
inali  gessit,  etc.  Quinto  a  centurione  lo- 
quente  :  Vere  hic  Filius  Dei  erat.  Sexto 
ab  omni  turba,  qua?  peclora  sua  percu- 
tiens,  rediit  pcenitens.  Septimo  (ut  ferlur) 
a  milite  qui  latus  Christi  perfodit  :  de  quo 
communiter  recitatur  quod  vocabatur  Lon- 
ginus,  et  erat  cjecutiens  ;  quumque  inodi- 
cum  quid  de  sanguine  Christi  super  oculos 
«jus  stillasset,  ccepit  cJare  videre  et  cre- 
dere  in  Dominuin  Jesum  Christum.  Post- 
ea  vero  ab  Apostolis  plenius  in  fide  in- 
structus,  duxit  sanctam  atque  monasticam 
vitam  plurimis  annis,  et  tandem  quum 
multos  convertisset  ad  Christum,  per  mar- 
tyrium  ascendit  ad  Dominum. 

Post  hirc,  quum  jam  scro  factum  esset, 
ecce  vir  dives  in  temporalibus,  sed  spiri- 
tualiter  ditior  merilis  atque  virtutibus ; 
nobilis  natione,  sed  nobilior  virtuosa  con- 
versatione ;  decurio,  quia  de  curia  prin- 
cipis  fuitjVel  quia  decem  militibus  praefuit 
(quemadmodum  enim  dicebatur  ccnturio, 
qui  praefuit  ceulum  militibus,  ita  decurio, 


k  qiii  decem  ;  deciiriones  qiioque  vocantur, 
qui  curaui  plebis  sumunt  ac  gerunt) ;  vir 
honus  et  Justus,  reddens  unicuique  quod 
ei  debebat,  et  corde  sincerus,  ceterisque 
ornatus  virtutibus;  qui  von  consenserat 
lonsilio  et  actihus  eorimi  qui  persecuti 
sunt  Jesum  ;  nalus  ah  Arimathea  civitate 
Judaw,  qiia>  alio  noinine  Ramalha  nuncu- 
palur,  de  qua  Samuel  fuit  propheta ;  qui 
crspectabat  ct  ipsc  regnum  Dei,  id  est 
coelestem  felicitatem  in  patria  Beatorum, 
ad  quani  fide  et  opere  adspiravit  per  fi- 

B  dein,  spem  et  caritatem,  eo  quod  esset 
d iscipulus  Jesu,  non  de  numero  duodecim, 
neque  de  iiuinero  septuaginta  duoriim  di- 
scipuloriiui  qiios  Jesus  antc  suam  passio- 
nem  inisit  coinbinatos  ad  prsedicandum, 
sed  eral  de  numero  ceteroruin  credentium 
veram  esse  Chrisli  doctrinam,  el  libenter 
audientium  eam,  occultus  autem  propter 
metum  Juda'orum,  id  est  pontificum  et 
seniorum,  ne  extra  synagogam  fieret,  id 
est,  ne  excommunicaretur  ab  eis,  et  ne 
propter   ipsum   fieret  in   curia  dissensio 

C  aliqua.  Hic  accessit  audacter  ad  Pilatum, 
quasi  non  metuens  sceleratos  Judsos.quia 
jam  fuit  confortatus  in  fide  ex  mirabilibus 
quie  iu  Christi  acciderant  passioue.et  Chri- 
sti  magistri  sui  exeinplo  auimatus  fuit  ad 
patiendum  pro  Deo  ;  atque  (ut  aliqui  pu- 
lant)aeslimavit  insaniam  Judeporum  contra 
Christum  jain  esse  sedatain,  quia  juxta 
desiderium  suum  fecerunt  eum  turpissima 
ac  amarissima  morte  interfici ;  et  petiit 
a  Pilato  uf  toUeret,  id  est,  a  cruce  depone- 
ret  ac  decenter  sepeliret,  corpus  Jesu.  Pi- 

D  latus  autem  mirabatur  sijam  obiisset  Chri- 
stus  in  cruce,  quia  fortasse  nescivit  quam 
crudelissime  fuit  extentus  in  ea.  Et  accer- 
sito  centurione,  qui  interfuit  exspirationi 
Christi,  et  dixil,  Vere  hic  Filius  Dei  erat, 
interrogavit  si  Jam  mortuus  esset.  Et 
quum  cognovisset  a  centurione  quod  imo, 
donavif  corpus  Jesu  Josepih,  id  est,  licen- 
liam  dedit  ipsl  Joseph  ad  deponendum  et 
sepeliendum  corpus  Christi. 

Venit  autem  et  Nicodemus,i\Ae\'\s  Christi 
discipulus,  et  valde  potens  apud  Judaeos, 


Luc.  XXIII, 
50. 


Ihid.  51. 


iflei/.  1,111; 
VII,  17. 


Joann.  xix, 
38. 

i/if.  X,  1. 


Jonnn.  IX,  - 


.Valth. 
XXVII,  5S  ; 
Marc.  XV, 
43. 


Matth. 
XXVII,  56 ; 
Joann.  xix, 
38. 

Marc.  XV, 
44. 


Jbid.  45. 


Joann.  xix, 
39. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXT.\    IV    EV ANGELISTAS. 


ART.    XIII 


311 


Ibitl.  .XIX 
3!i. 


Marc.  XV 
40;  HfiUtll 

XXVII,   i)'.l. 


Joaun.  XIX 
40. 


mi.  41. 


Marc.  XV 
4C. 


Joann.  xix 
41. 


Ibid.  42. 


qui  non  timuit  eos  tain  ante  passionein  A 
Christi  quam  in  ea,et  post  eam  frequenter 
et  evidenter  loquebatur  eoram  superiori- 
bus  inter  Judieos  pro  Christo ;  qui  veucrat 
ad  Jesum  nocte  primum,  id  est,  diu  ante 
hjec  accessit  Jesum  .post  vesperas,  dicens, 
Scimus  quia  a  Deo  venisti  magister,  etc, 
prout  in  Joanne  scriptum  est ;  ferens  mix- 
titrarn  mi/rrhcv.  et  aloes,  qtiasi  libras  ceii- 
tttm,  id  est  copiosum  et  pretiosum  un- 
guentum,  confectum  ex  myrrha  et  aloe,  id 
est  speciebus  sic  vocatis,  qute  sua  ama- 
ritudine  conservant  corpora  defunctorum  B 
ad  tempus  a  putrefactione  ac  vermibus. 
Joseph  antein  mercatus  sindonem,  id  est 
mundam  lineam  vestem  seu  linteamen, 
et  deponens  eum  de  cruce,  involvit  corpus 
Christi  sindone  munda.  Accepierunt  ergo 
corpus  Jesu  Joseph  et  Nicodemus  cum 
coadjutoribus  suis,f?^  ligaverunt  illud  lin- 
teis,  id  est  lineis  pannis,  cum  aromcttibus, 
id  est  prsefato  unguento  quo  corpus  Chri- 
sti  condiebant  (quia  non  habuerunt  expli- 
citam  et  perfectam  spem  de  resurrectione 
Christi  in  triduo),  sicut  mos  est  Judceis  se-  C 
jOt'^('re  mortua  corpora  cum  reverentia,  aro- 
matibusque  condita  ne  fojtore  aut  corru- 
ptione  cito  tangantur. 

Erat  autem  iii  loco  ubi  cruci/i.vus  est 
Jesus,  hortus  (qui  hortus  fuit  prope  Calva- 
riae  locum),  et  in  horto  monumentum  no- 
vum,  quod  erat  e.ccisum  de  petra  :  nam 
Joseph  fecerat  illud  jam  ante  parari,  forsan 
pro  se  ipso  ac  suis  ;  in  quo  nondum  quis- 
qua.m  positus  erat,  id  est  sepultus.  Quod 
ex  divina  praeordinatione  sic  accidit,  ne 
Judsei  increduli  dicerent  corpus  alterius  D 
sublatum  pro  corpore  Christi.  Simili  ra- 
tione  Deo  disponente  provisum  est,  quod 
corpus  Christi  sepultum  est  in  sepuicro 
lapideo,  quod  non  potest  faciiiter  perfodi 
aut  frangi,  ne  impii  dicerent  sepulcrum 
Christi  a  suis  discipulis  fractum  seu  per- 
fossum,  et  corpus  ejus  sic  esse  ab  illis 
sublalum.  Ibi  ergo  propter  Parasceven 
Judceoruin,  id  est,  quoniam  sexta  feria 
erat,  in  qua  adhuc  licuit  aliquid  operari  et 
mortuos  se^^eWxeijquia  juxta  locum  Calva- 


rise  erat  monmnentum,  piosuerunt  Jesttm, 
hoc  est  corpus  Christi,  sumendo  partem 
pro  toto..S'C  advolvit  Joseph  pra^fatus,  cum  Matth. 
adjutorio  Nicodemi  et  aliorum,,srta;Mw  ma-  ''""•^'>- 
gnum  ad  ostium  monumenli,  id  est  ante 
fores  atque  ingressum  sepuicri  instar  do- 
muncula!  facti,  in  cujus  medio  fuit  sepul- 
crum;et  ostium  parvuin  fuit, parum  extra, 
ad  introeundum.  Et  abiif  in  Jerusaiem, 
redeundo  cum  Nicodemo  et  aliis,  non  sine 
fietu  magno  atque  gemitibus.  Porro  de 
factura  et  forma  sancti  sepulcri  in  Scho- 
lastica  recitatur  historia  :  De  monumento 
Domini  dicit  Beda  super  Marcum,  quod 
fuit  domus  rotunda,  de  subjacente  petra 
excisa,  allitudinis  tanta?  quod  liomo  exten- 
ta  manu  vix  possit  culmen  attingere,  in- 
troitum  habens  ab  oriente,  cui  magnus 
lapis  appositus  erat  pro  ostio.  In  parte 
ejus  aquilonari  locus  dominici  corporis  de 
eadem  petra  factus  est,  septem  pedes  ha- 
bens  longitudinis,  et  tribus  palmis  altior 
cetero  pavimento,  eminens  quasi  sarco- 
phagus  superpositus  fundamento. 

Erat  autem  ibi  Maria  Magdalene,  et  jiui,  ci. 
alfera  3faria,\\de\icet  mater  Jacobi  Mino- 
ris,  et  subsecutce  mulicres,  quce  cum  ipso   z,ic.  xxm, 
Jesu  venerant  de  Galiltea,  sedentes  contra  ^^- 

Uatlh. 

sepidcrum,  id  est  ex  opposito  seu  e  regio-  xxvn, ci. 
ne  sepulcri,  non   longe  ab  eo ;  et  adspi-   Ma,-c.\\, 
ciebant  ubi  poneretur,  et  quemadmodum  *^- 

"i        .  Luc.  xxiii, 

positum  erat  corpiis  ejus.  Hoc  ita  conside-  55. 
raverunt  ex  ardenti  amore,  et  etiam  quia 
intendebant  in  brevi  reverti  ad  ungendum 
corpus  sepulti  :  ideo  observabant  qualiter 
possent  aptius  habere  introitum  ad  sepul- 
crum.  Et  revertentes  in  Jerusaiem,  para-  /«,v.  56. 
verunt  aromata  de  sero  in  sexta  feria  illa, 
quamdiu  secundum  legem  licuit  operari. 
Uiide  elicitur,  quod  in  illis  feminis  fides 
de  Christi  resurrectione  fuit  permodica, 
vel  (ut  dicitur)  nulla.  Et  sabbato  quidem 
silueriint  secundum  mandafum,  id  cst,  ab 
omni  exteriori  opere  quieverunt  .juxta  le- 
gis  prEeceptum.  — Non  autem  dubitandum 
quin  sacratissima  Virgo  Christi  Mater  man- 
sit  ibidem  usque  ad  aliarum  reditum  fe- 
minarum  :  imo  a  Filii  sepulcro  avelli  vix 


312 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA   IV   EVANGELISTAS.   —   ART.   XIH 


potuit.  Similiter  soror  ipsius,  inater  iilio-  A  veruul.   Recordati  sumus   quia  seduclor 


runi  Zebedaei,  niausil  ibi  eum  Doniina. 

Spiritiialiter  debemus  et  nos  Cliristum 
de  eruee  deponere,  id  est  suce  passioni 
intime  condolere,  et  membris  ejus  infir- 
inis,  tentatis,  afflictis  et  egenis  hominibus, 
caritative  et  pie  toto  posse  succurrere ; 
ipsumque  Dominum  sindone  munda  in- 
volvere,  id  est  caritate  ac  pnra  conscientia 
ampiexari ;  atque  in  inonuinento  novo  la- 
pideo  coiiocare,  id  est  in  mente  nostra 
virtutibus  innovata.et  per  gratiam  ac  con- 


il/e,  de  quo  paulo  ante  dixerunt,  Scducit  Joann.  vn, 
lurbas,  dijnl  ad/iuc  viveus  in  corpore   :  '"' 
Post  tres  dies  resurgam.  Juhe  crgo  cuslo-    Maiih. 
diri  sepulcrum,  id  est,  militibus  tuis  prse-  '"'^■"''"- 
cipe  ut  sepulcrum  Jesu  custodiant,  usque 
in  diem  tcrtium,  ne  forte  veniant  disci- 
puli  ejus  ct  furentur  eum,et  dicant  plebi: 
Surrcarit  a  mortuis.  El  crif  novissimus 
crror  pejor  priorc,  id  est,  taiis  deceptio 
per  discipiilos  inducenda,nisi  provideatur, 
esset  periculosior  quam  fallacia  qua  ipse- 


stantiain  slabilita,sepelire  ac  retinere;  lin-  B  inet  Jesus  plebem  fefellit.  Ait  illis  Pila- 


Ibi'1.  Oo. 


teis  quoque  et  aromatibus  ipsum  ligare  et 
condire,  id  esl  vera  sinceritatc  et  coluin- 
bina  simplicitate  colere  ipsum  cuin  virtu- 
tum  odore  et  bonee  famae  suavitate,  imo  et 
cum  spirituali  jucunditate  ipsi  Domino  ju- 
giter  deservire.  Hortus  antein  in  quo  est 
monumentum,  est  virtuosa  anima,  in  qua 
sunt  flores  orationum  et  fructus  contem- 
plationum,  suavitates  meditationum,  gra- 
mina  bonarum  actionum.  Lapis  quoque  ad 
ostium  monumenti,  est  firma  et  incessa- 


tus :  Habetis  custodiam,  id  est,  libenter  et 
promptc  offero  vobis  milites  ad  custodien- 
dum  sepulcrum.  Pe,  custodite  sicut  scitis, 
id  est,  faciatis  sepulcrum  custodiri  fortius 
ac  cautius  sicut  potestis.  Jlli  autem  ah- 
euntes,  municrunt,  id  est,  firmiter  vallari 
fecerunt,  sepulcrmn,  manu  militum  arma- 
la,  signantcs  lapidem  ostio  sepulcri  ad- 
volutum,  suo  sigillo  aut  annulo,  ne  quis 
sine  eorum  scitu  et  consensu  auderet  aut 
posset  intrare,  cum  custodibus  :  quia  et 


IbUI.  66. 


bilis  custodia  cordis,  seu  timor  Dei,  vel  C  milites  pro  custodia  apposuerunt,  et  certos 
exteriorum  custoditio  sensuum.  Custodes  assignaverunt  ac  deputaverunt  custodes, 
demum  sepulcri  sunt,  fides,  spes,  caritas,  quatenus  omnis  spes  et  opinio  de  Jesu  re- 
seu  quatuor  cardinales  virtutes.  Va?  igitur  surrectione  penitus  deperirent,  et  cunctis 
eis  qui  Chrislum  in  Sacramento  recipere      pateret  quod  Jesus  fuisset  seductor. 


audent  conscientia  niaculata  et  mente  car 
nali,  vel  susceptum  custodire  et  intra  se 
retinere  non  student  per  cordis  sensuum- 
que  custodiam  ac  filialem  Dei  timorem. 
Qui  autem  proximos  suos  semper  sedifi- 
care  conantur,et  virtuose  e.xemplariterque 
,1,  vivendo  bonus  odor  Christi  sunt  undique, 
salubriter  ungunt  et  condiunt  ipsum. 

Altera  aulein  die,  quw  est  post  Para- 
sceven,  scilicel  sabbato,  satis  mane,  conve- 
nerunt  principes  sacerdotum  et  Phariswi 
ad  Pilatum,  dicentes  :  Domine. i&m  enim 
abjecerunt  dominium  veri  regis  sui,  puta 
Messiae,  et  Romanorum  imperio  se  subdi- 
,/oa7.n.x.x,  derunt,  dicentes  :  Non  habemus  regein 
''■  nisi  Ca^sarem.  Sicque  officiatum  iinpera- 

toris  dominum  suum  vocant  ad  propriam 
confusionem  ;  vel  adulando  dixerunt  hoc, 
ul  facilius  impetrarent  quod  petere  decre- 


II  Coi 
13. 


Matth. 
xxvii,  C2. 


Ihid.  C3. 


Sed  ut  Salomon  ait,  et  allegatum  est, 
Non  est  sapientia,  non  est  prudentia,  non  rm'.  %\i, 
est  consiliuin  contra  Dominuin.  Imo  per  '"• 
illud   per  quod  humana   versutia  nititur 
impedire  decretum  Dei,  Deus  id  gloriosius 
iinplet   :   quemadmodum   filii  Jacob   pa- 
triarchee   fratrem   suum  Joseph  vendide-  csn.xxxvn, 
D  runt   ut  duceretur   in  .Egyptum,  ne  eis  '*' 
unquam  prseficeretur  in  dominum  ;  et  ta- 
men  per  illam  venditionem  impletum  est 
quod  Deus  proposuit,  puta  prselatio  ipsius   ibid.  xu 
Joseph  super  fratres  suos.  Sic  quoque  per  ''  ^''''^ 
hanc  tain  diligenlem,  firmam  et  curiosam 
sancti  sepulcri   custodiam,  gloriosius  est 
probatum    et    firmius    declaratum    quod 
Christus   vere   surrexit,  nec   a  discipulis 
suis  sublatus  fuit  :  per  quam  custodiam 
impii  illi  Deo  rebelles,  conabantur  hanc 
fidem  penitus  exstirpare  et  impedire. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI  JIXT.\    IV   EV.iNGELISTAS. 


ART.   XIV 


oi3 


ARTICULUS  XIV 

QtlD   DE   DIALOGO   QUODAM   PASSIOMS   CHRISTI,    UT    INSCRIBITUR,    VIRGIMS   MARI.E   ET  ANSELMT, 
SENTIENDUM   SIT  ;    ET    OBJECTARUM   QUiSTIONUM   DILUTIO. 


ff 


[UCUSQUE  extenditur  expositio  textus 
ex  quatuor  Evangelistis  coUecti,  se- 
cundum  ordinem  historife  de  Christi  pas- 
sione,  prout  deservit  et  sufficere  videtur 
ad  sermocinandum  declamatorie  coram 
plebe ;  nunc  consequenter  addenda  sunt 
aliqua  de  eadem  materia,  ad  habeiidam 
praedictorum  intelligentiam  ciariorem.  Et 
quoniam  pra>dicantes  dominicam  passio- 
nem  ad  populum,  solent  communiter  in- 
termiscere  qusedam  ex  collocutione  (ut 
dicitur)  habita  inter  beatissimam  Virgi- 
nem  et  Anselmum,  ex  quorum  admixti- 
one  populus  multum  provocatur  ad  piam 
quamdam  devotionem,  compassionem  et 
planctum,  etiam  plus  interdum  quam  ex 
ipsa  passionis  Christi  historia  ■.  ideo  quje- 
ritur  primo,  quid  de  illa  colJocutione  et 
querela  videatur  tenendum  :  an  scilicet  ve- 
raciter  habita  sit  collocutio  talis  inter  di- 
gnissimam  Christi  Matrem  atque  Ansel- 
mum,  prout  in  libello  seu  dialogo  de  hoc 
edito  recitatur.  an  potius  Anselmus  per  se 
solum  ediderit  et  conscripserit  illum  dia- 
logum,nunc  in  persona  gloriosissimae  Vir- 
ginis.  nunc  in  propria  loquens  persona 
H.suso.  (jnxta  quem  modum  quidam  devotus  de 
Ordine  S.  Dominici,  composuit  librum  qui 
Horologium  aeternse  Sapientise  nuncupa- 
tur,  per  modum  dialogi  jam  in  propria 
persona  interrogando  sub  nomine  discipu- 
li,  jam  in  persona  Filii  Dei  respondendo 
sub  nomine  sterna^  Sapientiae) ;  an  magis 
credendum  sit,quod  dialogus  ille  de  Chri- 
sti  passione  non  sit  editus  ac  conscriptus 
ab  Anselmo,  sed  ab  alio  quodam  confictus 
ac  scriptus  sub  persona  et  nomine  Vir- 
ginis  priestantissinice  ac  Anselmi.  In  dis- 
cussione  hujus  materiae  volo  per  modum 
T.  31. 


A  scholasticae  inquisitionis  procedere,absque 
omni  temeraria  assertione  et  incauta  im- 
mansione. 

Itaque,  quod  dialogus  ille  non  sit  inter 
divinissimam  Virginem  et  Anselmum  ha- 
bitus,  neque  ab  .\nselino  viro  sapiente 
et  sancto  conscriptus  per  raodum  pra-ta- 
ctum  aut  editus,  sed  ab  alio  quodam  con- 
fictus,  videtur  posse  probari  ex  multis 
quee  in  illo  dialogo  habentur.  Primo  nam- 
que  habetur  ibidem  :  Quaesivit  Anselmus, 
Dic  mihi,  carissima  Domina,  qualiter  fuit 

B  passio  Filii  tui  inchoata,  seu  quale  fuit 
initium  passionis  Filii  tui.  Respondit  Ma- 
ria  :  (^uando  Filius  nieus  a  coena  cum  di- 
scipulis  suis  surrexit,  abiit  Jiidas  Iscariot 
ad  principes  sacerdotum,  et  Filium  meum 
tradidit,  et  pro  triginta  argenteis  vendidit. 
In  hac  responsione  videtur  falsum  aliquod 
contineri,  quoniam  Judas  non  vendidit 
Christum  in  die  Coenae,  nec  quando  Chri- 
stus  cum  discipulis  suis  surrexit  a  coena, 
sed  die  praecedenti,  videlicet  feria  quarta,  cf.p.mB 
ut  dictuni  est  supra.  '^''- 

C  Deinde  in  dialogo  illo  quaerit  Ansel- 
mus  :  Quales  fuerunt  illi  denarii  ?  Respon- 
dit  Maria  :  Ismaelitici,  quibus  et  Joseph 
venditus  fuit  ante  quatuor  millia  anno- 
rum,  et  hereditaria  successione  fuerunt 
devoluti  ad  illos  Judaeos  qui  Filium  meum 
emerunt,  et  unusquisque  denarius  valuit 
decein  usuales.  In  hac  responsione  viden- 
tur  duo  falsa  includi.  Primum  est,  quia 
Joseph  non  fuit  venditus  ante  quatuor 
millia  annorum  ante  Christi  venditionem, 
prout  hoc  ex  Scriptura  canonica  et  ex  do- 

D  ctoribus  quoque  authenticis  videtur  posse 
probari.  Scriptum  est  enim  tertio  Regum 
iibro   :   Quadringentesimo  et  octogesimo  i. 

33 


514 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JIXTA    IV   KVANGELISTAS.   —   ART.   XIV 


anno  egressionis  filiorum  Israol  de  terra  A  oam  ;  propter  inimicos   meos   eripe   me. 


iEgypti,  in  anno  quarto  regni  Salomonis 
super  Israel,  tedificare  coppit  domum  Do- 
mini.  Sicque  ab  egressu  fiiiorum  israel  ex 
.Egypto  usque  ad  cxordium  conslruclio- 
nis  templi  Salomonis,  non  fluxerunt  ad 
plenum  quingeuti  anni.  Porro  a  tempo- 
re  venditionis  Josepli  usque  ad  egressum 
fiiioruin  Israel  de  .Egypto,  non  fuerunt 
plenarie  quadringenti  auni :  quoniam  tein- 
pus  seu  numerus  annorum  de  quo  Do- 
Cen. Nv,i3.  minus  ad  Abraliam  ait,  Scito  prsnoscens 


Sed  de  hac  re  nullus  quatuor  Evangelista- 
rum  aliquid  tetigisse  videtur. 

Deinde  legitur  ibi  Mater  virginea  atque 
sanctissima  dixisse  Anselmo  :  Mane  facto, 
eduxerunt  Filium  meuni  de  domo  Ann» 
ad  Caipliam  pontificem.  Quod  dictis  san- 
ctorum  evangelistarum  Mattlia>i,  Marci  et 
Luc»  non  videtur  consonare,  ut  patet  ex  Cf.p.i-sK. 
praeinductis  :  imo,  secundum  eos,  mane 
facto,  eductus  est  Jesus  de  domo  Caiphse 
ad  Pilatum  ;  atque  in  domo  Caipha;  fuit 


quod  peregrinum  futurum  sit  semen  tuum  B  Christus  in  ipsa  nocte  consputus,  velatus, 


in  terra  non  sua,  ct  servituti  eos  subji 
cient  et  affligent  quadringentis  annis,  se- 
cundum  expositores  concorditer,  incipit 
coinputari  diu  ante  tempus  nativitatis  Jo- 
seph,  videlicet  a  tempore  quo  Deus  lo- 
cutus  est  verba  illa  ad  Abraham,  vel  a 
tempore  quo  natus  est  Isaac.  Templum 
quoque  Salomonis,  secundum  doctores, 
duravit  et  stetit  circiter  annis  quadringen- 
tis  viginti  tribus,  prout  ex  textu  tertii  et 
quarti  Regum  probatur.  Deinde  a  tempore 


colaphizatus,  non  in  domo  Annae,  prout  in 
dialogo  illo  narratur  excellentissima  Vir- 
go,  regina  coeli,  domina  mundi,  Genitrix 
veri  et  summi  Dei,  dixisse  Anselmo. 

Consequenter  in  illo  dialogo  quaerit  An- 
selmus:Habuistine  aliquam  spem,  o  caris- 
sima  Domina,  quod  liberari  posset  Filius 
tuus  ?  Ad  quod  fertur  ibi  respondisse  Ma- 
ria  dulcissima  :  Ego  sciebam  quod  Filius 
meus  tam  ingeniosus  erat  et  facundus, 
quod  sperabam  quod   se    liberaturus  es- 


destructionis  templi  Salomonis  usque  ad  C  set,  vel  quod  se  excusaret,  si  ad  judicem 


Christi  passionem  fluxerunt  circiter  anni 
quingenti.  Ex  quibus  concluditur,  quod  a 
tempore  venditionis  Joseph  usque  ad  Ghri- 
sti  venditionem,  non  fluxerunt  duo  millia 
annorum,  secundum  dicta  expositorum. 
Aliud  falsum  quod  in  prsefata  responsioiie 
videtur  includi,  est  quod  Joseph  venditus 
fuit  pro  illis  triginta  denariis  pro  quibus 
et  Christus  est  venditus  :  quia  ut  in  Genesi 
/iirf.xxxvii,  legitur,  Joseph  vendilus  fuit  pro  viginti 
argenteis.  Et   quamvis  aliqui   textus   lia- 


28. 


venisset.  Fuit  etiam  ita  amabilis,  quod 
sperabam  quod  ejus  misereri  deberent. 
Insuper  in  illo  dialogo  recitatur  benedi- 
cta  Maria  respondisse  Anselmo  :  Multum 
sperabam  quod  dum  turba  conveniret, 
cui  frequenter  dulciter  praedicavit,  et  quo- 
rum  infirmos  curavit,  quod  eum  de  Judae- 
orum  manibus  liberarent.  Haec  autem  vi- 
dentur  nullatenus  posse  stare,  quoniam 
beatissima  Virgo  scivit  certissime  Filium 
suum   passurum  et  occidendum,  imo  ad 


beant,  Pro  triginta   argenteis,  tamen   se-  D  hoc  venisse  in  mundum  ut  sua  passione 


cundum    Hieronymum,    Hebraica    verilas 
continet,  Pro  viginti  argenteis. 

Praeterea  in  dialogo  illo  legitur  Virgo 
prcestantissima  dixisse  Anselmo,  quod  Fi- 
lius  suus  passione  instante  oravit  hos  ver- 
Ps.  Lxviii,  sus  :  Exaudi  me,  Domine,  quoniam  be- 
nigna  est  misericordia  tua  ;  secundum 
multitudinem  miserationum  tuarum  re- 
spice  in  me.  Et  ne  avertas  faciem  tuam 
a  puero  tuo ;  quoniam  tribulor,  veiociter 
exaudi  me.  Intende  animae  meae  et  libera 


17-19. 


redimeret  genus  humanum.  Non  ergo  spe- 
ravit  quod  eriperetur  de  manibus  Judaeo- 
rum,  atque  evaderet. 

Ainpiius  iii  dialogo  illo  fertur  gloriosa 
Mater  et  Virgo  dixisse  :  Herodes  posuit  co- 
ronam  super  caput  Filii  mei.  Et  subditur 
ibi:IIac  corona  imperatores  coronabantur. 
Sed  non  videtur  hoc  verum,  quoniam  co- 
rouam  qua  imperatores  coronabantur  non 
habuit  ibi  secuin  Ilerodes,  ut  apparet.  — 
Deinde  legitur  sacratissima  Virgo  dixisse 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JIXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    XIV 


OK 


in  illo  dialogo,  Panniculuni  capiti,s  niei 
circumligavi  lumbis  ejus ;  et  quod  cruce 
super  terram  posita.  affixerunt  Jesum  ei- 
dem.  Quicdam  autem  devotte  person;e  di- 
xerunt  sibi  revelatuni,  quod  unus  adstan- 
tium  linteum  lumbis  Cliristi  apposuit,  et 
quod  cruce  erecta,  affixerunt  Jesum  stan- 
do  super  scalas  aut  tabulas.  —  Rursus  ait 
ibidem  altissima  atque  purissima  Virgo  : 
Tunc,  videlicet  post  depositionem  Filii 
mei  a  cruce  et  ante  sepulturam,  giorifica- 
tus  est  Filius  meus,  ita  quod  nulla  plaga 
aut  livor  in  corpore  ejus  apparuit,  ac  si 
nunquam  aliquid  passus  fuisset.  —  Iterum 
dicitur  ibi,  quod  benignissima  Virgo  prac 
tristitia  et  moerore  voluit  cum  suo  Filio 
sepeliri,  et  quod  Filio  suo  sepulto,  voluit 
ad  eum  intrare  ;  et  item  quod  dixit,  Hic 
exspeetabo  Filium  meum  donec  inoriar. 
Quae  non  videntur  sapientissim»  Virgini 
convenire. 
DauTio  Pro  responsione  ad  istam  materiam  id 
oc.«sTioNCM.  tangere  possum,  quod  Anselmus  a  sua 
pueritia  fuit  beatissinicP  Virgini  valde  de- 
votus  et  amator  ejus  prsefervidus,  vir  ma- 
gnff  sapientiff  ac  virtutis  :  ideo  si  ipse 
asserait  sibi  ista  reveiata  a  Virgine  bene- 
dicta,  quae  in  pra>aIlegato  habentur  dia- 
logo,  assertio  sua  fide  digna  censenda  est. 
Sed  propter  pra^tacta  motiva  affirmare  non 
audeo  quod  ipse  hoc  ipsum  asseruerit,  aut 
praefatum  dialogum  seu  libellum  conscri- 
pserit,  nec  inveni  aliquem  doctorem  au- 
thenticum  hoc  dicentem.  \  erumtamen, 
quia  dialogus  ille  solenniter  intermiscetur 
praedicationi  dominicae  passionis,  et  audi- 
entes  ex  verbis  illius  libelli  non  medio- 
criter  compunguntur,  non  audeo  affirma- 
re  quod  confictus  aut  falsitati  admixtus 
sit  ille  libellus.  Unde  hujus  rei  determi- 
nationem  atque  judicium  sapientioribus 
majoribusque  committo,  praesertim  Eccle- 
sife.  Hinc  quoque  prsedicantibus  passionem 
arbitror  consulendum,  ut  verba  illius  dia- 
logi  sic  praedicationi  passionis  admisceant, 
quod  tamen  absolute  non  asserant  in  pro- 
prio  corde,  quod  collocutio  illa  sit  veraci- 
ter  habita  inter  electissimam  Virginem  et 


A  Anselmum  ;  sed  potius  cum  quadam  pia 
aestiraatione,  conjectura  aut  probabilitate 
sentiant  forte  sic  contigisse  illud  coiio- 
quium  :  prout  cancellarius  Parisiensis  Jo- 
annes  de  Gerson  in  tractatu  quodam  de 
Gradibus  certitudinis.  veritatem  docet  es- 
se  loquendum  in  tali  materia. 

Prseterea,  quia  non  audeo  affirinare  dia- 
logum  illum  esse  confictum  sive  mendo- 
sum,  breviter  tangam  qiialiter  respon- 
dendum  sit  ad  objecta,  et  qualiter  verba 
hujusmodi  possint  pie  intelligi  et  salvari, 

B  seinper  tamen  sub  correctione  majorum 
loquendo.  Ad  primum  ergo  objectum  po- 
terit  responderi,  quod  Judas  post  Coenain 
vendidit  Christum  quantum  ad  exsecuti- 
onem.  id  est.  venditum  tradidit ;  vel  quod 
dicitur  eum  vendidisse,  non  refertur  ad 
verbum  illud  praecedens,  Post  Ccenam,  sed 
quasi  recapitulatorie  dicitur  et  suppletur, 
quoniam  antea  factum  fuit. 

Ad  secundum  posset  quis  dicere,  quod 
facile  et  frequenter  error  contingit  in  nu- 
merorum  descriptione  :  imo  in  Scripturis 

C  canonicis,  ex  vitio,  negligentia  aut  imperi- 
tia  scriptorum,interdum  Iioc  accidit.prout 
Magister  in  historiis  circa  librum  Hegum, 
et  alii  protestantur.  Sieque  potuit  in  de- 
scriptione  praefati  libelli  ac  dialogi  eveni- 
re,  prsesertim  quia  et  stilus  illius  hinc 
inde  apud  diversos  et  in  diversis  codici- 
bus  variatur.  Quod  vero  objicitur  de  nu- 
mero  argenteorum,  quoniam  Joseph  ven- 
ditus  fuit  pro  viginti,  solvi  potest,  dicendo 
quod  major  pars  pro  toto  frequenter  acci- 
pitur  :  sicque  Jesus  diceretur  venditus  pro 

D  triginta  pro  quibus  et  Joseph,  quoniam 
inter  illos  triginta  argenteos  fuerunt  et 
continebantur  viginti  illi  argentei  pro  qui- 
bus  Joseph  fuit  venundatus,  et  superad- 
diti  erant  alii  decem. 

Ad  tertium  quod  de  versibus  iilis  a 
Cliristo  dictis  objicitur,  dicendum  quod 
Evangelistae  non  omnia  conscripserunt  : 
iino  S.  Lucas  testatur,  quod  Jesus  factus  Luc.  xx», 
in  agonia.  oravit  prolixius.  Unde  constat  *■*" 
quod  multo  plura  verba  dixit  orando, 
quam  Evangelistse  commemorant.  Et  quo- 


316 


PASSIO   D.  X.  JESU   CHRISTI  JUXTA    IV   EVANGELISTAS.  —  ART.   XIV 


iiiam  psalmus  iii  quo  tres  prsefati  versus 
continentur,  de  Christo  ad  lilleram  scri- 
ptus  est.  non  cst  incredibile  eum  orasse 
tres  iilos  affectuosissinios  ac  devotissimos 
versus. 

Ad  quartum  quod  objicitur  de  eductio- 
ne  Cln'isti  a  domo  Anufle,  Mane  facto,  etc, 
potest  quis  dicere,  quod  mane  vocatur  ibi 
hora  post  mediam  noctem.  Quod  vero  ob- 
jicitur  de  conspulione,  vclatione,  colaphi- 
zatione  Christi  facla  in  domo  Caipiia\  el 
non  Annae,  solvi  potest  dicendo,  quod 
etiam  forte  talia  facta  sunt  Cln'isto  in 
domo  Annfe,  quamvis  Evangelist;p  non 
scripserint  hoc,  quia  nec  oppositum  con- 
scripserunt ;  vel  per  anlicipationem  san- 
ctissima  Virgo  hoc  relulit.  Nam  et  Au- 
gustinus  sentire  videtur,  quod  Petrus  in 

Cf.f.mc:  domo  Annae  ter  Christum  negavit,  ut  di- 
ctum  esl. 

Ad  alia  objecla.  qua?  et  fortiora  viden- 
tur,  in  quibus  habetur  quod  beatissima 
Virgo  speravit  quod  Filius  suus  se  excusa- 
ret  et  a  judice  liberaretur,  alque  a  lurba 
de  Judaeorum  manibus  eriperetur,  dicen- 
dum  quod  utique  Deifera  et  illuminatis- 
sima  Virgo  certissime  uoverat  semper.  vel 
actu  vel  habitu,Filium  suum  crudelissime 
occidendum.  et  sua  morte  redempturum 
genus  humanum.  Nam  et  in  prsefalo  diaio- 
go  inducitur  loqui  Anselmo  :  Licet  scirem 
quod  Filius  meus  humanum  genus  debe- 
ret  redimere,  tamen  propter  maternum 
affectum,  doloris  gladius  de  quo  Simeon 

Zhc.  11, 35.  dixerat,animam  meam  transfixit.  Attamen 
accidere  potuit,  quod  mitissima  ac  beni- 
gnissima  Virgo  tunc  fuil  tam  vehementis- 
sime  absorpta  compassionis  affectu.  ense 
doloris  et  acerbitale  quasi  infiniti  mcv- 
roris,  quod  actualiter  non  consideravil  ea 
qua  habitualiter  optime  scivit  :  sicque 
secundum  humana;  sestimationis  conjectu- 
ram  et  probabililatcm  verisimilem,  po- 
tuit  suo  modo  sperare  quod  Filius  suus  se 
excusaret  et  a  judice  dimitteretur,  atque  a 
turba  eriperelur  :  non  quod  absolule  et  ex 
deliberata  ratione  hoc  sensil  aut  peropla- 
vit,  sed  modo  jam  lacto.  Et  hoc  videtur 


A  probari  ex  verbis  S.  Paulini  episcopi,  qui 
in  epislola  ad  B.  Augustinum  sic  loquilur: 
In  Evangelio  Simeon  dixit,  Tuam  ipsius  /.kc.  11,35. 
animam  pertransibit  gladius.  Non  ait,  Car- 
nem,  sed,  Animam,  in  qua  pietatis  affe- 
clus  continetur,  et  doloris  aculeus  quasi 
gladius  opcralur,  quum  aut  aliqua  car- 
nis  sufe  injuria  (id  est  molestia)  afficitur, 
ut  in  Joseph,  aut  dum  affectionis  internffi 
Irislitia  vel  dolore  cruciatur,  ut  in  Maria  : 
quam  utique  materna  mens  duxit  ad  cru- 
cem  Domini,  in  quo,  scilicet  Domino,  vel 

B  in  qua  cruce,  tunc  tantum  sui  corporis 
Filium  cogilabat ;  ut  quum  eum  vidis- 
set  morluura,  humana  infirmitale  lugeret, 
sepeliendumque  colligeret,  nihil  sibi  de 
ipsius  resurreclione  prssuniens.  quia  sub- 
seculurffi  admirationis  (id  est  mirabilis  re- 
surrectionis)  fidem  poena  passionis  in  ocu- 
lis  posita  exca>cabat.  Ecce  ex  his  S.PauIini 
verbis  demonstratur  propositum.  Denique 
S.  Joannes  Chrysostomus  in  libro  de  Lau- 
dibus  Pauli  apostoli  scribit :  Celeberrimus 
raos  est   constilulis  in  summo  dolore  pro 

C  aliis,  ut  aliquam  sibi  quarant  consolatio- 
nem  pro  illis.  Sicque  excellenlissima  Vir- 
go  de  unigeniti  Filii  sui  afflictionibus  nia- 
ximis  maxime  dolens,  poterat  secundum 
inferiorem  rationem  naturalemque  pieta- 
tem  et  sensilivum  appelitum  aliquam  sibi 
consolationem  et  spem  intra  se  formare 
de  Filii  sui  ereptione  et  evasione,  quem 
tam  eloquenlissimum  sapientissimumque 
cognovit.  et  paulo  ante  tam  libenter  audi- 
tum  a  turbis.  quibus  et  tot  ac  tanta  bene- 
ficia  condonavit ;  quamvis  talia  ex  delibe- 

D  rata  ratione  non  cogitavit.  Sic  quippe  et 
ipsemet  Christus,  quamvis  certissime  no- 
verat  se  passurum,  oravit  :  Pater,  si  fieri    Maiii,. 
polest.  transfer  a  me  calicem  istum.         'i"'-  ■"• 

^  ,  .  Marc.  XIV, 

Ad  id  quod  objicitur  de  corona,  dicen-  33, 3c. 
dum  quod  potest  intelligi  de  corona  ea- 
dem.  aut  in  specie  simili.  —  Ad  ea  quae 
objiciuntur  de  panni  circumligatione  et 
Christi  crucifixione  super  terram,  dicen- 
dum  quod  multi  Sancli  idem  dixerunl;  et 
quse  contra  hoc  objiciuntur.  non  sunt  ma- 
joris  auctoritatis  quam  ista.  —  Ad  ultima 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XV 


517 


objecta  respondetur,  quod  vehemens  et 
ardentissimus  amor,  secundum  quod  ait 
S.  Hieronymus,  modum  nescit,  rationem 
non  pensat,  nec  communi  lege  constringi- 
tur  :  ideo  ardentissima  virgo  Jlaria  pra? 
ineffabilis  caritalis  ardore  et  doloris  im- 
mcnsitate  potuit  talia  verba  proferre  et 
hujuscemodi  gestus  ostendere,  non  solum 
irreprehensibiliter,  sed  et  meritorle  valde. 


A  Et  quod  dixit,  Hic  exspectabo  donec  mo- 
riar,  inteliigendum  fuit  :  Parata  sum  hic 
ex  compassione  spiritum  tradere,  nisi  in- 
terim  resurrexerit  Filius  meus  hoc  loco 
sepultus. 

llaque  juxta  hanc  moderationem,  viden- 
tur  verba  praefati  dialogi  inter  beatissi- 
mam  Virginem  et  Anselmum  dc  Christi 
passione,  posse  salvari. 


ARTICULUS  XV 


INTERROGATIOiNES    NONNULL^   ANSELMI,    ET   B.  MARIiE  RESPONSIONES, 
EX   PRiEDICTO   DIALOGO   PRiESUMPT^. 


EX  quo  populus  multum  accenditur,  et  B 
ad  compassionem  et  fletum  movctur 
ex  verbis  pra^fati  dialogi,  aliqua  introdu- 
cam  qu»  possunt  in  audientibus  majorem 
devotionem  accendere. 

Itaque  quaerit  ibi  inter  cetera  S.  Ansel- 
mus  :  Carissima  Domina.  qualiter  aut  a 
quo  fuit  tibi  annuntiatum,  Filium  tuum 
esse  captum  ? 

Respondet  Maria  sanctissima  :  Audi,  An- 
selme,  quod  valde  lamentabile  est.  Ego 
noete  illa  eram  in  domo  sororis  meae,  ma- 
tris  Joannis  evangelistae ;  et  Filio  meo  ca-  C 
pto,  venerunt  discipuli  quidam  curren- 
tes,  et  lacrimabiliter  clamantes  dixerunt  : 
Carissima  Domina,  Filius  tuus  dilectus, 
magister  noster,  captus  est,  et  nescimus 
quo  ducitur;  jam  ligatus  est,  et  nescimus 
an  sit  occisus,  vel  quid  factum  sit  ei.  Tunc 
ex  materno  affectu  gladius  doioris  de  quo 
/,i«:.ii,33.  Simeon  prcedixit.animam  meam  transfixit. 

Insuper  intcrrogavit  Anselmus  :  Ubi  fui- 
sli,  0  Domina,  quaudo  Petrus  Filium  tiiuui 
negavit,  et  Filius  tuus  a  Judaeis  conspue- 
batur?etc.  D 

Respondit  gloriosa  et  benedicla  virgo 
Maria  :  Statim  quum  discipuli  mihi  retu- 
lerunt  qualiter  Filius  meus  captus  esset, 
contremuerunt  omnia  ossa  mea,  surgens- 


que  cucurri  cum  Maria  Magdalene  juxta 
templum,  et  audiens  tumultum  in  domo 
ponlificis,  volebam  intrare,  sed  non  fui 
permissa;  ideo  steti  foris  plorans  et  di- 
cens  :  Heu  me!  dilectissime  Fili  mi,  lu- 
men  oculorum  meorum,  quis  dabit  capiti 
meo  aquam  et  oculis  meis  fontem  lacri- 
marum,  ut  piangam  afflictionem  unici  Fi- 
lii  mei  ?  Maria  autem  Magdalene  circuibat 
undique,  et  introspiciens  per  fcnestras, 
audivit  negationem  Pctri,  statimque  com- 
mota  sunt  omnia  viscera  ejus  propter  af- 
flictionem  unigeniti  Filii  mei,  eo  quod 
princeps  discipulorum  eum  negasset,  et 
dixit  :  0  Jesu,  ego  nunquam  negabo  te. 
Ego  aulem  slabam  plena  moerore  et  dolo- 
re,  audiens  illusiones,  contumelias  atque 
blasphemias  quas  Filio  meo  carissimo  in- 
ferebant,  Egrediens  autem  Petrus  de  do- 
mo  pontificis,  invenit  nos  foris  stantes,  et 
dixit  mihi  :  0  dilectissima  Domina,  tam 
crudeliter  tractatur  et  cruciatur  Filius  tuus, 
quod  nuUus  exprimere  potesl.  El  currens, 
prie  timore  abscondit  se  sub  lapide  qui 
Gallicantus  vocatur,  et  nou  comparuit  do- 
nec  Christus  mortuus  fuit  in  cruce. 

Anselmus  :  Dic  mihi,  o  Domina,  quid 
factum  est  post  ha^c? 

Maria  :  Quum  educeretur  de  domo  pon- 


518 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTl   JUXTA   IV   EVANGELISTAS.   —    AUT.   XV 


Mttllh.  11. 
10. 

Joann.  ix. 
1  etseq.;M, 
1   cl  scq.  ; 
Lkc.  vii,  12 
et  8cq. 


Is.  1,  C. 


tlficis,  tiiiie  primo  vicli  ciim  postquam  ca- 
ptus  fiiit,  et  oceiirrens  quasi  le;rna  raptis 
fetibus,  vidi  pulclirum  et  desidcrabiiem 
vultum  ejus  spulis  Jud;corum  maculaluui, 
et  laerimaus  dixi  :  Heu,  dilectissime  Fili, 
quam  uiiscrabilitcr  niodo  tc  video,  qua^ 
tolies  in  amantissimo  luo  adspeclu  gaude- 
bam !  Et  volens  eum  amplecti,  non  fui 
permissa  accedere,  sed  hinc  indc  fui  re- 
trusa  ct  contumeliose  aniota.  Populus  au- 
tem  accurrebat,  sicut  quando  fures  et 
lalroncs  dueuntur  ad  judicem. 

Deindc  bealissima  Virgo  dixit  Ansdmo: 
Herodes  interrogavit  a  Filio  meo,  an  fuis- 
set  ille  puer  quem  pater  suus  volcbat  oc- 
cidere,  et  propler  quem  fccit  occidi  in- 
fantulos;  item,  an  esset  ille  qui  cffcum 
natum  illuminavit,  ct  qui  Lazarum  susci- 
tavil  a  mortuis,  ac  filium  vidua>  juxta  por- 
tam  civitatis  Naim,  multaque  alia;  et  ro- 
gavit  Filium  meum  ut  aliquod  signum 
faccret,  promittens  quod  eum  eriperet  de 
manibus  Judseorum ;  posuitque  coronam 
super  caput  Filii  mei,  promiltens  ei  si 
signum  faceret,  quod  faceret  esse  here- 
dem  ac  participem  regni  sui.  Quumque 
Filius  meus  nil  responderet,  sprcvit  et  il- 
lusit  eum  Herodes.  Pilatus  quoque  sciens 
quanta  crudelitalc  et  immanitate  conspi- 
rassent  Juda?i  in  mortcm  Filii  mei,  provi- 
dit  per  quosdam,  ne  Judaei  interficerent 
Filium  meum  in  via.  Post  hoec  Pilatus  Fi- 
lium  meum  Jigalum  ad  staluam  fecit  fla- 
gellari,  ita  quod  a  planta  pedis  usque  ad 
verticem  non  mansit  in  co  sanitas.  Statua 
vero  illa  fuit  tam  spissa,  quod  circa  duas 
spannas  aut  palmas  una  manus  non  potuit 
tangerc  aliam  :  idco  accepcrunt  corrigias, 
et  ligavcrunl   manus  ejus. 

Anselmus  :  Sperasti  ibi  aliquid,  carissi- 
nia  Domina? 

Maria  :  .Mullum  speravi,  quoniam  na- 
turalis  et  dclicata  ingenuitas  atque  formo- 
sa  dispositio  corporis  ac  membrorum  Filii 
mei,  mihi  solummodo  nota,  spem  praestilit 
mihi.Existimabam  cnim  quod  nudato  cor- 
pore,  formosis  mcmbrorum  lincamentis 
parcerent.  Sed  in  momcnto  tota  superfi- 


A  cies  corporis  ejus  ita  perfusa  est  sangui- 
ne,ac  si  purpura  csset  circumdalus.sicque 
in  stuporem  et  dcrormitalem  transforma- 
tus,  apparuit  omnibus  quasi  leprosus.  Post 
luec  ad  nimiam  Juda>orum  instantiam  pro- 
tuiil  PiJalus  mortis  sentcnliam  :  Jesum 
Nazarenum  adjudico  ignominios»  morti 
crucis. 

Anselmus  :  Quid  fecisti  tunc,  o  dulcis- 
sima  Domina  ? 

Maria  :  Tunc  gladius  Simconis  pertrans-  inc.  11,35 
ivit   cor  meum  et  animam    mcam.   Crux 

B  autem  tam  magna  fuil,  quod  habuit  quin- 
dccim  pedes  in  longitudine;  et  Filius  meus 
tota  nocte  ita  fuit  debililatus,  quod  eam 
portare  non  poluit.  Sequcbantur  etiam 
pueri  Filium  meum,  quum  educeretur  ad 
mortem,  projicientes  in  eum  lutum  et  la- 
pides.  Tunc  desideravi  videre  et  sequi  Fi- 
lium  meum,  sed  prsp  multitudine  turba? 
sequentis  non  potui.  Tandem  cum  Maria 
Magdalene  deliberavi,  ut  per  viam  obja- 
centis  platea»  iremus  obviam  ei.  Et  quum 
venissemus  juxta  fontem,  obvium  habui- 

C  mus  dilectum  Filium  meum  deformatum 
et  pressum  omni  dolore,  qui  benigne  in- 
clinans  se  ad  me,  dixit  :  Ah,  ali,  Matcr. 
Grates  tibi  ago,  0  Mater,  quia  cl  nunc  in- 
tcr  tanta  opprobiia  me  contemptum  ab 
omuibus,  scqui  non  dedignaris  neque  ve- 
reris. 

Anselmus:Ouid  fecerunt  post  h8ec,o  Do- 
mina,  Fiiio  tuo? 

Maria  :  Ouum  venissent  ad  Calvarise  lo- 
cum,  nudavcrunt  totaliter  Filium  meum  : 
quod    vidcns,    exanimis    lacta   fui  ;    tunc 

D  panniculum  capitis  mei  circumligavi  lum- 
bis  cjus.  Post  ha?c  deposuerunt  crucem 
supcr  tcrram,  et  eum  dcsuper  extendc- 
runt ;  et  primo  unum  elavum  incutiebant 
manui  ejus  tam  spissum  quod  sanguis 
nou  potuit  inde  manare,  ita  vulnus  clavo 
replebatur.  Deinde  accipientes  funcm,  tra- 
xerunt  brachia  Filii  mei,  et  similem  cla- 
\um  incutiebant  alleri  manui  ejus,  ita 
quod  omnia  ossa  et  membra  ejus  appa- 
rucrunt.  Post  ha>c  erexerunt  eum  in  cruce 
cum  magno  labore.  Quumque  erectus  fuis- 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA   IV   EVANGELISTAS. 


ART.  XV 


519 


set,  tunc  propter  corporis  ponderositatem  A  fecisti,  dulcissime  Fili?  Cur  te  crucifixe- 


omnia  vulnera  ejus  lacerata  sunt  et  aper- 
ta,  et  tunc  primo  de  manibus  ejus  ac  pe- 
dibus  sanguis  manavit.  Ego  autem  indula 
fui  veste  quadam,  qua  muiieres  regionis 
illius  uti  solent,  qua  tegitur  caput  et  to- 
tum  corpus,  et  est  quasi  iinteum  :  quae. 
vestis  adspersa  fuit  sanguine  tota.  Tunc  di- 
cere  potuit  Filius  nieus  milii  matri  susp  : 
Audi,  filia,  et  vide,  audi  voces  blasplie- 
mantium  filium  tuum,  et  vide  dolorem 
meum  ;  scis  enim  tu  quod  de  Spiritu  San- 


runt  Jud8ei?Et  quid  faciam  tristissima  ma- 
ter?  Tunc  accurrens  Joannes  evangelista, 
cecidit  super  pectus  ejus,  et  dixit  :  Heu, 
heu !  de   pectore  isto  potavi  heri  dulcia  ./oaHn.xm, 
pocula,  sed  nunc  tristia  et  lamentabilia.  "  " 
Tunc  Petrus  advenit,  et  quod  ipsum  nega- 
vit,  amarissime  flevit.  Tunc  Maria  Magda- 
lene  prae  omnibus  flere  coepit  super  Do- 
minum   suum,   dicens  :  Quis  mihi   modo 
peccata  mea  dimittet?  Quis  me  de  cetero  inc.vu.^s. 
excusabit  apud  Simonem  et  sororem  me-  md.Mi; 


cto  me  concepisti,  et  quod  virgo  me  ge-  B  am?  Venit  etiam  Jacobus,  qui  frater  Filii 


nuisti,  et  qualiter  aluisti.  Unde  ex  quo  isti 
non  credunt  in  me,  tu  lamen  crede  quod 
Filius  Dei  sum,  et  mihi  compalere. 

Anselmus  :  Non  habuit  dolor  tuus  fi- 

nem,  o  Domina,  Filio  tuo  jam  mortuo? 

Maria  :   Non,  Anselme,   nam  post  hajc 

joann.^K,  unus    niilitum  lancea  aperuit   latus   Filii 

'*■  mei.  Quumque  viderem  quod  talem  cru- 

delitatem  exercerent  in  mortuo,  quasi  ex- 

animis  facta  fui,  et  tunc  vere  gladius  Si- 

meonis    totaliter  pertransivit    cor  meum. 


mei  appellatus  est  quia  simillimus  ei  fuit, 
et  dixit  cum  lacrimis  multis  :  Heu  !  Domi- 
ne  et  magister,  hfec  amantissima  facies 
tua  heri  faciei  mese  simillima  fuit,  sed 
nunc  multum  dissimilis  est.  Tunc  quoque 
ceteri  discipuli  accurrebant,  lamentantes 
super  Dominum  suum.  Quumque  sepelire 
vellent  Filium  meum,  tenui  eum  fortissi- 
me,  cum  moerore  dicens  :  0  carissimi, 
relinquite  mihi  Filium  meum  mortuum, 
quem  tenere  non  potui  vivum ;  vel  si  ne- 


Janique  lacrimae  defecerant  in  me,  tantum  C  cesse  est  ut  eum  sepeliatis,  sepelite  me 


flevi  pra^^terila  nocte  et  tota  die ;  ct  dixi 
Eia  nunc,  dulcissime  Fili,  ubi  esl  jam  con- 
solatio  quam  semper  habui  in  te?Quis  mi- 
hi  det  ut  ego  pro  te  moriar,  Fili  mi  Jesu  ? 

Anselmus  :  Quid  factum  fuit  post  hffc  ? 

Maria  :  Post  haec  Joseph  ab  Arimathea 
rogavit  Pilatum,  inter  cetera  dicens  :  Do- 
mine,  nisi  cito  tradideris  nobis  corpus 
Jesu,  perdemus  istam  pulcherrimam  do- 
minam,  matrem  juvenis  qui  occisus  est, 
quae  tam  magnum  ostendit  dolorem  quod 


simul  cum  eo.  Tunc  omnes  tam  aniarissi- 
me  ploraverunt,  quod  vix  aliquis  polerat 
loqui.  Videbant  enim  matrem  omni  solatio 
destitutam,  et  super  eam  potius  dabant 
planctum  quam  super  Dominum  defun- 
ctum.  Tandem  invita  eum  sepeliri  permi- 
si,  et  super  sepulcrum  me  projeci.  Et 
quum  me  inde  avellere  vellent,  clamavi  : 
Nolite  me  separare  a  dilectissimo  Filio 
meo.  Quumque  reducerent  me  ad  Jerusa- 
lem,tam  miserabiliter  incessi,quod  omnes 


omnes  compatimur  ei.  Cujus  petitioni  ac-  D  plorabant.  Populus  vero  in  Jerusalem  vi- 

quievit  Pilatus.  Quumque  Joseph  deponc- 

ret  corpus  Filii    mei,  steti  respiciens  ut 

illud  deoscularer.  Et  quum  depositus  es- 

set   Filius  meus  de   cruce,  accepi   caput 

ejus  in  sinu  meo  et  amarissime  flevi,  di- 

cens  :  Heu  !  dilectissime  Fili,  qualem  con- 

solationem   habere  nunc   potero,  quae  le 

coram  me  jam  mortuum  video?  Heu!  quid 


dens  me  indutam  veste  sanguine  adspersa, 
sicut  sleti  sub  cruce,  unauimiter  clamavit 
cum  gemitu  :  Hcu,  quanta  iujuria  facta 
est  hodie  in  Jerusalem  in  ista  pulcherrima 
domina  et  in  filio  ejus!  Et  compatiebantur 
mihi. 

Haec   breviter  sumpta  sunt  ex  pra?fato 
dialogo. 


520 


PASSIO   D.  N.  JESU    CHRISTl   JLXr.V    IV    EVANGELISTAS.    —   ART.    XVI 


ARTICULUS  XVI 


EX   REVEI.ATIONIBIS    S.  BUIGITT.E    :   OU.EDAM    DE    CHRISTI  PASSIONE,    ET   Q10.M0D0 

CLTRO    SE   AD    PATIENDIM    OBTl  LERIT  :    QIOMODO    EJIS    EXEMPLO    SEXSIS   NOSTRl    A   VOLUPTATE 

REFRENANDI    SINT  ;    DE    COMPASSIONE    QIOQUE    MATRIS    DEI, 

ET   QUOMODO    RURSUS    ILLI    SIT   COMPATIENDUM. 


GL0R10S.\  vidua  Brigitta  in  libro  Re- 
velationum  suarum  multa  scribit  de 
Christi  passione,  digna  narratione.  Itaque 
primo  libro,  capitulo  decimo,  beatissima 
virgo  Maria  loquitur  Brigitta^  sanctsc  :  In- 
stante  tempore  passionis  Filii  mei,  rapue- 
runt  eum  inimici  ejus,  percutientes  cum 
in  maxillis  suis  et  coUo.  Ductus  autem  ad 
columnam.  personaliter  exuit  suas  vestes; 
personaliter  quoque  manus  suas  applicuit 
ad  coiumnam,  quas  iniraici  sui  sine  mise- 
ricordia  ligaverunt.  Alligatus  autem  co- 
lumnse,  nihil  omnino  operimenti  habebat, 
sed  sicut  natus  est,  sic  stetit,  sustinens 
suae  erubescentiam  nuditatis.Porro  ad  pri- 
mum  ictum  suse  llagellationis,  ego  quse 
adstabam  propinquius,  cecidi  quasi  mor- 
tua  ;  et  resumpto  spiritu,  vidi  corpus  ejus 
verberatum  et  flagellatum  usque  ad  co- 
stas,  ita  quod  ejus  costa?  videbantur.  Et 
quod  amarius  est,  dum  retrahebantur  fla- 
gella,  carnes  sulcabantur  flagellis.  Quum- 
que  Filius  meus  totus  sic  flagellatus,  san- 
guinolentus  laceratusquc  staret.  ut  in  eo 
non  inveniretur  sanitas,  nec  quod  ultra 
flagellaretur,  tunc  unus  spiritu  concitatus 
quaesivit  :  Numquid  interficictis  eum  sic 
injudicatum?Et  statim  secuit  vincula  ejus. 
Tunc  Filius  nieiis  induit  se  vestibus  suis. 
Locum  quoque  in  quo  steterunt  pedes  Fi- 
lii  mei,  vidi  totum  sanguine  repletum,  et 
ex  vestigiis  Filii  mei  cognoscebam  inces- 
sum  ejus :  quocumque  eiiim  processit,  ap- 
parebat  terra  sanguine  suo  respersa.  Nec 
adversarii  patiebantur  ut  Filius  meus  ple- 
ne  indueret  se,  sed  impulerunt  et  traxe- 
runt  eum  ut  acceleraret.  Quumque  Filius 


A  meus  duceretur  ab  eis  ad  Piiati  pra>to- 
riuni,  ipse  Filius  meus  extersit  sangui- 
nem  ab  oculis  suis.  Eunte  deinceps  Filio 
meo  ad  locuin  passionis,  alii  percusserunt 
eum  in  collum,  alii  in  faciem,  et  tam  for- 
titer  ut  quamvis  percutientes  non  vide- 
rim.  sonuin  taiuen  percutientium  audivi. 
Quumque  venissem  ita  cum  eo  ad  locum 
passionis.  omnia  instrumenta  vidi  ibi  pa- 
rata  ad  mortem  Filii  inei.  Tunc  Filius 
mcus  personaliter  exuit  se.  Ministri  vero 
inter  se  dixerunt  :  Vestimenta  hsec  nostra 

B  sunt,  nec  ea  rehabebit.  quia  ad  mortem 
damnatus  est.  Stante  autem  Filio  meo  nu- 
do  quemadmodum  natus  fuit,  unus  accur- 
rens  (aliter  legitur  in  Dialogo  illo  sanctae  cy.p.oisu'. 
Virginis  et  Anselmi)  porlavit  ipsi  vela- 
men,  quo  Filius  meus  exsultans  velavit 
verecundiora  sua.  Postea  rapuerunt  eum 
saevi  illi  tortores,et  extenderunt  in  cruce  : 
primo  dexteram  ejus  affigentes  stipiti,  qui 
pro  clavis  perforatus  erat.et  nianum  ipsam 
perforabant  in  ea  parte  in  qua  os  solidius 
erat ;  iude  trahentes  cum  fune  aliam  ma- 

C  num,  eam  ad  stipitem  simili  modo  fixe- 
runt ;  deinde  dexterum  pedem  crucifixe- 
runt,  et  super  hunc,  sinistrum,  duobus 
clavis  :  ita  quod  omnes  nervi  et  ven»  ejus 
exlendebantur  ac  rumpebantur.  Porro  co- 
rona  spinea  tam  vehementer  pupugit  ve- 
nerandum  caput  Filii  mei,  ut  ex  sanguine 
defluente  replerentur  oculi  ejus  et  aures 
obstruerentur,  totaque  barba  ejus  resper- 
geretur.  Ouumque  sic  sanguinolentus  et 
perforatus  penderet.  condolens  mihi  ad- 
stanti  atniie  gementi,  respexit  sanguino-  , 

D  lentis  oculis  ad  Joannein,  et  commendavit  20,27. 


PASSIO    D.  N.  JESU    CHRISTI   JUXT.\    IV   EV.4NGEUSTAS.    —   ART.    XVI 


521 


PS.    XXI. 

2  :  .Vallh 
Nxvii,  40. 


me  ei.  Jn  tempore  illo  audivi  quosdam  di- 
centes,  quod  Filius  meus  esset  latro.  alios 
quod  esset  mendax,  alios  quod  nullus  es- 
set  dignior  morte  quam  ipse  :  ex  quorum 
auditu  dolor  meus  renovabatur. 

Quum  vero  (ut  dictum  est)  primus  cla- 
vus  suae  manui  infigebatur,  ego  ad  pri- 
mum  ictum  conturbata  cecidi  quasi  mor- 
tua,oculis  propriis  obscuratis.manibusque 
trementibus  pedibusque  nutantibus, et  prae 
amaritudine  doloris  mei  non  adspexi  an- 
tequam  totus  erat  affixus  cruci.  Surgens 
vero,vidi  Filium  nieum  miserabiliter  pen- 
dentem,  et  ego  mater  ejus  moestissima  un- 
dique  consternata,  pra?  dolore  stare  vix 
potui.  Fiiius  autem  meus  videns  me  e( 
amicos  suos  inconsolabiliter  fientes,  alta 
et  flebili  voce  clamavit  :  Pater,  quare  me 
dereliquisti?  Tuuc  oculi  ejus  apparueruiit 
semimortui,  maxillae  ejus  submissse,  vul- 
tusque  lugubris,  os  ejus  apertum,  et  lin- 
gua  sanguinolenta,  veuter  ejus  dorso  in- 
hserens,  consumpto  humore,  quasi  viscera 
non  haberet ;  totum  corpus  ejus  pallidum 
et  languidum  ex  sanguinis  emanatione. 
Manus  et  pedes  ejus  rigidissime  eranl  ex- 
teiiti,  et  solum  cor  ejas  recens  permansil, 
quoniam  optims  atque  fortissimas  erat  na- 
turffi  :  quia  de  corpore  meo  mundissimum 
et  optime  complexionatum  corpus  assum- 
psit.  Cutis  ejus  tam  tenera  erat  et  gracilis, 
quod  nunquam  tam  leviter  percutiebatur 
flagellis  quin  statim  sanguis  exirct.  Ipse 
quoque  sanguis  ejus  tam  reeens  fuit,  ut  in 
carne  ejus  nuda  videri  potuerit.  Et  quia 
optimse  erat  naturse,  vita  cum  morte  in 
corpore  ejus  perforato  certabat.Nam  quan- 
doque  dolor  de  membris  et  nervis  cor- 
poris  perforatis  ascendebat  ad  cor,  quod 
recentissimum  erat  et  incorruptum,  et  in- 
credibili  dolore  ac  passione  vexabat  ipsiim; 
interdum  etiam  dolor  a  corde  ad  meinbra 
lacerata  descendebat,  sicque  inortem  cuin 
amaritudine  prolongabat.  Quumqne  Filius 
raeus  his  doloribus  circumseptus,  respe- 
xisset  ad  me  et  ad  amicos  suos  adstanles 
ac  flenles,  qui  maluisseut  poeiiam  inaxi- 
inam  sustinere  quam  videre  eum  sic  cru- 


Liic.  XXIII, 
46. 


A  ciari,  tunc  dolor  ille  quem  habuit  ex  ami- 
corum  suorum  dolore,  omnem  pcenam 
corporis  sui  excessit,  quia  tenerrime  eos 
dilexit.  Tunc  pra?  nimia  cordis  angustia 
ex  parte  humanitatis  clamavit  ad  Patrem  : 
0  Pater,  in  manus  tuas  commendo  spiri-  Ps.wx.e-, 
tum  meum.  Quam  vocem  quum  ego  mater 
ejus  moestissima  audissem,contremuerunt 
omnia  membra  mea  pra?  amarissimo  cor- 
dis  mei  dolore.  Et  quoties  postea  cogitavi 
hanc  vocem,  quasi  in  auribus  meis  prae- 
sens  et  recens  erat. 

B  Porro  morte  appropinquante,  quum  cor 
ejus  prffi  doloris  vehementia  rumperetur, 
omnia  inembra  contremueriint,  et  caput 
ejus  quasi  modicum  se  erigens  inclinaba- 
tnr.  Os  ejus  videbatur  apertum,  et  lingua 
ejiis  tota  sanguinolenta.  Manus  quoque 
ejus  modicum  retraxerunt  se  de  loco  per- 
forationis,  et  pedes  ejus  amplius  susten- 
tabant  pondus  corporis  ejus.  Digiti  ejus  et 
brachia  quodammodo  extendebant  se,  et 
dorsum  fortiter  stringebatur  ad  stipiteni 
crucis.  Tunc   quidam   dixerunt  ad   me  : 

C  Maria,  Filius  tuus  mortuus  est.  Alii  au- 
tcm  dixerunt  :  Mortuus  est,  sed  resurget. 
Tunc  unus  adveniens  fixit  lanceam  in  la- 
tus  Filii  mei  tam  valide,  quod  quasi  per 
aliud  latus  transivit.  Quumque  lancea  ex- 
tralieretur,  apparuit  cuspis  rubea  sangui- 
ne.  Tunc  mihi  videbatur  quod  cor  meum 
perforaretur,  quum  videbam  cor  Filii  mei 
carissimi  taliter  perforari.  Deindc  depo- 
situs  est  de  cruce  :  quem  ego  recepi  su- 
per  genii  ineum,  quasi  leprosum  totum- 
que  lividum.  Et  oculi  ejus  erant  sanguine 

D  pleni,  os  frigidum  quasi  nix,  barba  quasi 
restis,  faciesque  contracta.  Manus  quoque 
ejus  ita  deriguerunt,  quod  non  poterant 
deponi  nisi  circa  umbilicum.  Postea  in- 
volverunt  eum  linteo  inundo,  et  ego  ciim 
linteo  meo  extersi  vulnera  ejus  ac  mem- 
bra,  et  clausi  oculos  ejus  ac  os,  qiia;  fu- 
eriint  in  morte  aperta.  Post  ha;c  posue- 
runt  eum  in  sepulcro.  0  quam  libenter 
lunc  posita  fuissem  cum  eo  iu  monunien- 
to,  si  ei  sic  placuisset !  His  coiupletis,  iJIe 
bonus  Joannes  duxit  me  in  domum  suam. 


522 


PASSIO   D.  N.  JESL'  CHRISTI  JIXTA   IV   EVANGELISTAS. 


AKT.    XVI 


—  Ilipc  omuia  iu  pripallcgato  capitiilo 
continenliir. 

Dciiidc  in  iiiiiIclmiiio  cjusdcin  libri  capi- 
tulo  Christus  loquitur  Urigitttc  :  Ego  spou- 
te  me  tradidi  adversariis  meis,  et  niansc- 
runt  ainici  ct  Matcr  mca  in  amaiissimo 
dolore  cl  flctu.  (Juuinquc  attcndcrcm  lan- 
ccam,  clavos,  et  flagclla,  ct  alia  passionis 
gencra  mihi  parata,  proccssi  nihilo  iiiinus 
la'tus  ad  passionem.  Idco  nimis  ingrata  cs, 
si  pro  tauta  caritatc  non  diligis  me.  Insu- 
per,  si  caput  mcum  punctum  est  ct  incli- 
natum  in  cruce,  caput  tuiim  dcbct  incli- 
nari  ad  humilitatcm.  Et  quia  oculi  mci 
erant  sanguinolcnti  et  lacrimis  pIcni,oculi 
tui  debcnt  refrcnari  a  voluptatibus  visiis 
et  irrigari  poenitentia?  fletibus.  Et  quia  au- 
res  incse  implebantur  sanguine,  ct  audie- 
runt  verba  detractionis  de  me,  Ideo  aures 
tuae  avertantur  a  scurrilibus  et  ineptis  lo- 
cutionibus.  Quia  etiam  os  nieum  potatum 
est  amarissima  potatione,  ideo  os  tuum 
obstruatur  a  malis  et  a  potationc  supcr- 
flua,  el  aperiatur  ad  bona.  Et  quia  manus 
meee  extentae  sunt  et  perforatse  cum  cla- 
vis,  proptcrea  opera  tua  qua>  figurantiir 
in  manibus,  extendantur  ad  pauperes  et 
ad  divina  praecepta;  pedes  tui,  id  est  affe- 
ctus  lui,  quibus  ad  me  ire  debes,  crucifi- 
gantur  a  voluptatibus.  Et  sicut  cgo  passus 
sum  in  omnibus  incmbris  meis,  sint  om- 
nia  meinbia  tua  parata  ad  obscquium  me- 
uin  et  ad  patiendum  pro  me. 

Prseterea,  ejusdem  libri  vicesimo  septi- 
mo  capitulo  beatissima  Mater  Christi  lo- 
quitur  ad  Brigittam  sanctam  :  In  chorea 
sunt  tria,  videlicet  :  inanis  laetitia,  vox 
pcrfusa.  ct  supcrvacuus  labor.  Quum  au- 
tcm  aliquis  tristis  iiitral  domum  chorca', 
tunc  amicus  ejus  exsistens  iii  illa  chorca, 
videns  amicum  suum  tam  tristcm.dimissa 
chorca.  accedil  suum  amicum  et  condolct 
ei.  Domus  choreae  est  mundus,  in  quo 
sunt  tria,  utpote  :  vana  la>litia,  sciirrilia 
verba,  et  labor  inutilis.  Qiii  ergo  deleeta- 
lur  iu  inundo,  considerct  laborem  el  do- 
lorem  quos  habui  in  passionc  Filii  mei, 
sicque  segreget  se  ab  omui  delectatione 


A  mundana,  cl  mihi  compatialur.  In  morte 
nainque  Filii  mei  eram  sicut  mulier  ha- 
bens  cor  lanccis  quinque  transfixum.  Pri- 
ma  laucea  fuit  verecunda  nuditas  Filii 
inei.  Secunda  erat  falsa  accusatio  ejus  : 
quia  diccbaiit  esse  proditorem,  insidiato- 
rcm  atque  meiidacem,  quem  cgo  scivi  ne- 
miiii  forefecisse.  Tertia  lancea  mihi  erat 
spinea  corona  cjus.  Quarta  erat  lamenta- 
bilis  vox  ejus  in  crucc,  qua  clamavit  ad 
Palrem  :  0  Palcr,  quare  me  dereliquisti?  Ps.  wi, 
Quinta  laiicca  mihi  cral  niors  ejus  amaris-  ^xvf^M"' 

B  sima.  Tuiic  arucriint  maniis  ineae,  et  ob- 
tenebrati  sunt  ociili  mei,  et  facies  mea 
expalluit  ut  morliii;  aures  mea>  nihil  au- 
dicrunt;  os  ineiim  nil  potuit  loqui,  pedes- 
que  mei  nutaverunt,  et  corrui  mox  in 
terram.  Surgens  autem  de  terra,  quum  vi- 
dercm  Filium  meum  leproso  dcspcctio- 
rcm,  posui  totam  voluntatem  meam  ad 
ipsum,  sciens  quod  secundum  volunlatem 
ejus  omnia  facta  essent,  nec  fieri  potuis- 
sent  nisi  ipso  annuente  et  permittente,  et 
regratiabar  ei  pro  omnibus.  Atque  conso- 

C  latio  quapdam  fuit  admixta  moestitiae  meac, 
quoniam  vidi  eum  qui  niinquam  pecca- 
vit,  voluisse  ex  tanta  caritate  lalia  pro 
peccatoribus  pati.  Omnis  ergo  fidelis  con- 
siderel  qualis  ego  eram  in  morle  Filii 
mci,  et  habeat  scmper  prae  oculis  alque 
condoleal. 

Amplius.eodem  libro,  capitiilo  Iricesimo 
quiuto,  gloriosissima  virgo  Maria  dixit  Bri- 
gittae  sanctap  :  Considera,  o  filia,  passionem 
Filii  mei,cujus  cor  et  membra  erant  qiiasi 
cor  nieum  et  inembra  mea.  Nam  sicut  alii 

D  filii  solent  esse  in  matcrnis  visceribiis,  sic 
ipsc  fuit  in  me,  et  ipsc  erat  mihi  quasi 
cor  meiiin.  Propterea,  quuin  nascerctur  ex 
me,  sensi  quod  quasi  medium  cordis  mei 
exiret  de  me  ;  et  dum  patiebatiir,  sensi 
quod  quasi  cor  ineum  paliebatur.  Qiicm- 
admodum  enim  illud  quod  est  dimidium 
intus  et  dimidium  extra,  si  pungatur  quod 
exlra  esl,  aeque  sentit  quod  inlus  cst ;  sic, 
quum  flagellabatur  et  pungcbatur  Filius 
meus,  quasi  cor  meum  flagellabalur  el 
pungebatur.   Ego  etiam   fui   propiuquior 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI  JUXTA    IV    EVANGELISTAS. 


ART.    XVII 


523 


ei  in  passione,  et  steti  juxta  criiceni  ipsi-  A 
us  :  et  sicut  lioc  gravius  liolet  quod  est 
viciuius  cordi,  sic  dolor  Filii  niei  gravior 
mihi  fuit  prae  ceteris.  Quunique  respexis- 
set  ad  me  de  cruce,  et  ego  ad  eum,  tune 
de  oculis  meis  quasi  de  venis  lacrimse  ef- 
fluxerunt;  et  dum  ipse  vidit  me  dolore 
confectam,   vehementissime   compatieba- 


tur  mihi.  Idcirco  audacter  dico  quod  dolor 
ejus  erat  dolor  meus,  quia  cor  ejus  fuit 
cor  meum.  Sicut  enim  Adam  et  Eva  ven- 
diderunt  mundum  pro  uno  pomo,  sic  Fi- 
lius  meus  et  ego  redemimus  mundum 
quasi  cum  uno  corde.  Ideo  cogita  qualis 
ego  eram  in  morte  Filii  mei,  et  non  erit 
tibi  grave  relinquere  mundum. 


ARTICULUS  XVII 


QUOMODO    A    MALIS   CHRISTIANIS   NUNC   GRAVIUS    QU.\M   OLIM   A  JUD.EIS    AFFLIG.\TUR   CHRISTUS  ; 
ET    DE    SENTENTIA    INGRATIS   AC    IMPIIS   METUENDA. 


PR.ETEREA,  tricesimo  septimo  capitulo 
primi  libri  loquitur  beatissima  Virgo 
ad  Brigiltam  :  Conqueror  tibi  quod  Filius 
meus  nunc  amarius  crucifigitur  a  perver- 
sis  et  impiis  Christianis,  quam  eum  tunc 
crucifixerunt  Juda>i.  Nam  quamvis  Filius 
meus  in  se  ipso  sit  impassibilis,  modo  ta- 
men  propriis  vitiis  crucifigunt  eum.Ouem- 
admodum  enim  si  aliquis  contumeliam 
faceret  imagiiii  alicujus,  quamvis  imago 
non  sentiret,  tamen  propter  malam  volun- 
tatein  laedendi,  leesor  ille  quasi  pro  opere 
argueretur;  sic  vitia  talium  Christiano- 
rum,  quibus  spiritualiter  crucifigunt  Fi- 
lium  meum,  abominabiliora  et  graviora 
sunt  ei,  quam  illorum  qui  crucifixerunt 
eum  in  corpore.  Hi  elenim  Christiani  ini- 
qui  ponunt  Filium  meuiii  in  eruce,  quan- 
do  de  praeceptis  Domini  Dei  sui  nil  cu- 
rant;  et  dehonestant  eum,  quando  irrideiit 
servos  ipsius  per  quos  hortalur  eos  ad  vi- 
am  salutis.  Deinde  crucifigunt  dexteram 
ejus,  quando  tenent  injustitiam  pro  justi- 
tia,  dicentes  peccatum  non  esse  lam  grave 
ut  dicitur.  Deinde  crucifigunt  sinistram, 
quando  virtutem  vertunt  in  vitium.  Cru- 
cifigunt  quoque  pedes  Filii  mei,  quando 
delectantur  in  vitiis.  Coronant  eum  corona 
derisionis,quando  derident  servitores  ipsi- 
us.  Dant  ei  fel  bibere,  quaudo  delcctantur 


B  in  pessimis  actibus  suis.  Perforant  latus 
ejus,  quando  habent  voluntatem  perseve- 
randi  in  malis.  Vere  dico  tibi,  quod  tales 
sunl  injustiores  coram  Filio  meo  crucifi- 
xoribus  ejus,  et  impudentiores  venditore 
ipsius,  et  major  poena  illis  debelur.  Pilalus 
namque  bene  scivit  Filium  meum  nil  di- 
gnum  morte  egisse  :  tamen  quia  timuit 
amissionem  temporalis  potestatis,  seditio- 
iiemque  Judaeorum,  judicavit  quasi  invi- 
tus  Filium  meum  ad  mortem.  Quid  autem 
haberent  isti  timere,  si  Filio  meo  servi- 

C  rent?  Aut  quid  de  honore  suo  aut  digni- 
tate  amitterent,  si  Salvatorem  suum  ac 
Dominum  honorarent? 

Hinc  rursus  primo  libro,  capitulo  Irice- 
simo,  Dominus  Jesus  Christus  in  spiritu 
ait  ad  Brigittam  sanctam  :Impii  Christiani 
affigunt  me  patibulo  per  voluntatem  pec- 
candi;  flagellant  me  per  iram  et  impalien- 
tiam  suam,  quia  nullus  eorum  vult  unum 
verbum  duruin  propter  me  aul  pro  me 
sustinere;  coronant  quoque  me  spinis  per 
suas  ambitiones  atque  superbias;  pungunt 

D  manus  et  pedes  meos  ferro  indurationis 
sua?,  quia  gloriantur  de  vitiis  suis  et  inen- 
tem  suam  indurant  ne  timeaut  me. 

Postremo,  secundo  libro,  vicesimo  pii- 
mo  capitulo,  sacralissima  Virgo  S.  Brigil(;p 
ait  :  Duo  illi  qui  Filium  meum  deposue- 


m 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XVIII 


runl  de  cruce,  scalas  tres  applicabant.  Una 
protendebatur  usque  ad  pedes,  secunda 
subtus  ascellas  et  usque  ad  brachia,  lerlia 
ad  inedietatem  corporis.  Primus  ascendit 
et  fenuit  eum  per  medium  ;  secundus  as- 
cendcns  per  aliam  scalani,  e.xciissit  primo 
unum  claviim  de  uiia  iiianu,  dcindc  appli- 
cata  scala,  excussit  clavuin  allerius  ma- 
nus  :  qui  clavi  loiige  ullra  slipitem  crucis 
protendebantur.  Descciideiile  itaqiie  ilio 
qui  sustentabat  onus  corporis,  paulatim  et 
modice  prout  poterat,  ille  alius  ascendit 
scalam  qii;e  teiulebatur  ad  pedes,  et  ex- 
cussit  clavos  de  pedibus.  Quumque  appro- 
pinquaret  ad  terram,  unus  eorum  tenuit 
corpus  per  capul,  et  aller  per  pedes ;  ego 
aulein  qua3  mater  eram,  tenui  euin  per 
mediiim.  Et  ita  nos  tres  portavimus  eum 
ad  quamdam  pelram,  qua?  liiiteo  miindo  a 
me  fuit  operta,  in  quo  obvolvimus  corpus; 
sed  non  eonsui  linteum,  quoniam  certa 
eram  quod   non  putresceret  in  sepulcro. 


A  Tuiic  Maria  Magdalene  et  aliae  sancta?  fe- 
mina?  accesserunt.  Aderant  quoque  innu- 
merabiles  angeli  sancti  quasi  atomi,  suo 
Crealori  obsequium  exhibentes.  Qualem 
aulem  et  quantam  tristitiam  tunc  habui, 
non  est  qiii  dicere  ])Ossit.  Eram  enim  sicut 
mulier  pariens,  cujus  orania  membra  post 
partum  suiit  tremula  :  quae  licet  prae  dolo- 
re  vix  valeat  rcspirare,  gaudet  tamen  inte- 
rius,  quoniam  peperit  filium  non  reditu- 
rum  in  angustiam  uteri  de  quo  exivit.  Sic 
ego,  quamvis  de  morte  Filii  mei  fuerim 

B  incomparabiliter  tristis,  atlamen  quia  co- 
gnovi  Filium  meum  non  amplius  moritu- 
rum,  sed  in  «"ternum  feliciter  esse  victu- 
rum,gaudebam  iii  corde  inco  :  sicque  cuin 
tristitia  mea  versabatur  quwdam  laetitia. 
IlffiC  ex  Revelationibus  S.  Brigitta?  vi- 
dusp,  principissa;  Nericiae,  de  semine  re- 
gum  Suetiae,  sumpta  sunt  :  qua?  a  prasdi- 
cantibus  dominicam  passionem  possunt 
oppoiiunis  inseri  locis. 


ARTICULUS  XVIII 


OUOP    PASSIO    D0.M1NI   MII.TIS    SIT   MODIS    CONSIDERANDA    AC   MEDITANDA. 


TOTA  conversatio  nomini  nostri  Jesu 
Chrisli  in  s;eculo  islo,  est  vivens  effi- 
caxque  doctrina  virtutum,  institutio  mo- 
runi,  et  totius  perfectionis  exemplar;  et 
quidquid  docuit  verbis,  aut  jussil  sive 
consuluit,  primum  opere  adimplevit  aut 
animi  pra>paratione.  Sed  pretiosissima  pas- 
sio  ejus  est  pra-clarissimiim  dociimeiituin 
universarum  virtutum. 

Priino  igitur  considerare  debemus  Chri- 
sti  passionem,ad  instruendum  nos  ipsos  ac 
proximos.  Christus  namque  in  sua  dignis- 
sima  passione  excellentissimam  carilatem 
monstravit,quia  ex  carilate  dedit  se  ipsum 
pro  nobis  in  tam  acerbissimam  et  igiiomi- 
niosissimam  passionem  et  mortem.  Pro- 
pter  quod  passione  instante  locutus  est  : 


C  Majorem  caritatem  nemo  habet,  quam  ut  Joann.w, 
animam  suam  ponat  quis  pro  amieis  suis.  '^' 
Imo  unigenitus  Filius  Dei  habuit  carita- 
tem  hanc  qiiodammodo  majorem  ac  fer- 
ventiorem,   quia   non    solum    pro  amicis, 
sed  etiam  pro  inimicis  tradidit  se  in  mor- 
tem.  Inimicis  etiam  suis  ante  passionem 
asseruit  :  Quum  exaltaveritis  Filium  homi-    ihid.  vm, 
nis,  tunc  cognoscelis  quia  ego  suin.  Unde  "*" 
ad  Romanos  Apostolus  loquitur  :  Commen-  7?om.v.8, 
dat  caritatem  suam  in  nobis  Deiis,  quo-  '"' 
niam   qiium    adliuc  inimici    essemus,  re- 

D  conciliati  siimus  Deo  per  mortem  Filii 
ejiis.  Itaque  ex  consideralione  dominicae 
passionis  primo  docemur  quam  ardenlis- 
siiiie  et  perfecte  Filius  Dei  dilexit  nos. 
Quid  enim  est  diligere,  nisi  alicui  bonum 


t 

C 

ii 


P.VSSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   .lUXTA    IV    EV.VXGELIST.^S. 


.\RT.    XVIII 


020 


velle?  Quum  itaque  Filius  Dei  in  tantuni 
voluerit  ac  desideraverit  nostram  redem- 
ptionem  a  suppliciis  seternae  damnationis, 
beatitudinemque  nostram  seternalem  cum 
angelis  sanctis,  quod  se  ipsum  exposuit 
tam  durissimae  passioni  ac  ignominiosissi- 
map  morti  :  patet  quod  perlectc  ac  arden- 
tissime  nos  diiexit ;  imo  in  tantum  quod 
maluisset  pro  unoquoque  sigillatim  oc- 
cidi,  quam  aliquem,  quautum  in  se  est, 
permisisset  perire.  Ex  his  ultra  docemur 
Christum  saltem  redamare,  et  sucC  caritati 
nos  pra>venienti  grati  consistere,  proximos 
quoque,  imo  et  inimicos,  propter  ipsum 
diligere. 

Secundo,  diligens  consideratio  domini- 
cae  passionis  instruit  nos  ad  fidem.  Quo- 
modo  enim  unquam  potuisset  pene  totus 
mundus  induci  ad  credendum  quod  is  qui 
tani  acerbissimo  atque  turpissimo  gene- 
re  mortis  in  patibulo  exspiravit,  sit  Uni- 
genitus  Dei  et  verus  Dcus,  ulpote  Deus  et 
homo  in  unitate  personae.  nisi  per  solam 
omnipotentiam  Dei,  in  cujus  manu  sunt 
omnium  hominum  corda,  qui  vertit  atque 
inclinat  ea  ad  omne  quod  sibi  placuerit, 
per  miracula  quoque  soli  Omnipotenti  pos- 
sibilia?  Haec  etenim  mundi  conversio  ad 
tam  admirabilem  fidem,  ita  miranda  ac 
supernaturalis  consistit,  ut  Isaias  de  Chri- 
/s.  Liii,  8.  sto  dicat  :  Generationem  ejus  quis  enarra- 
bit  ?  Quod  quamvis  quidam  exponant  de 
generatione  Christi  £eterna  ex  Deo  Patre, 
alii  vero  de  generatione  ejus  humana  ex 
Virgine  Matre ;  quidam  tamen  non  incon- 
venienter  exponunt  auctoritatem  illam  ad 
litteram  de  generatione  Christi  spirituali, 
qua  incipit  esse  in  cordibus  hominum  per 
fidem  et  gratiam.  Nempe,  quum  Propheta 
dixisset,  Generationem  ejus  quis  enarra- 
bit  ?  quasi  dicat,  Perfecte  enarrari  non  va- 
let  nec  comprehendi;  protinus  causam  hu- 
jus  inenarrabilitatis  exprimens,  subdit  : 
imem.  Quia  prscisus*  est  de  terra  viventium,  id 
*  abscissus  ggj^  pgj,  passionem  occubuit,  et  de  medio 
hominum  sublatus  est  morte  violenta.  Unde 
Septuaginta  interpretes  evidentius  trans- 
iulerunt  :  Quia  tolletur  de  terra  vita  ejus. 


A  Tertio,  consideratio  passionis  Filii  Dei 
instruit  nos  in  spe.  Quomodo  enim  despe- 
rare  quis  poterit,si  perpendat  Unigenitum 
Patris  pro  peccatorum  salute  tot  et  tanta 
sustinuisse,  hominumque  salutem  tam  ar- 
dentissime  concupisse  ? 

Quarto,  consideratio  passionis  Domini 
nostri  instruit  nos  ad  plenam  et  summam 
humilitatem.  Qualiter  etenim  poterit  su- 
perbire  (>hristianus.  si  sapienter  pensave- 
rit  quam  humillime  Dominus  universo- 
rum  in  sua  se  habuerit  passione,  qualiter 

B  fixo  in  terram  vultu  steterit  coram  Pilato 
atque  Herode,  imo  et  inter  duos  latrones 
educi,  crucifigi  ac  reputari  dignatus  sit ; 
et  quod  fieri  non  despexit  opprobrium  ho-  Ps.xxi,?. 
minum  atque  abjectio  plebis,  et  derideri, 
subsannari  ac  blasphemari  ab  omnibus? 
Quinto,  consideratio  passionis  dominicse 
instruit  nos  plenissinie  ad  omnem  pati- 
eutiam  et  mansuetudinem,  quoniam  ipse 
Rex  regum  in  tot  et  tantis  contumeliis  et 
tormentis,  in  tot  injuriis  et  afflictionibus, 
nusquam  vel  ad  minimum  ira>  aut  impa- 

C  tientiae   motum   est   provocatus  :  imo  ut 

mansuetissimus  agnus  ad  mortem  proces-  Jer.\i.t9. 
sit,  et  pro  crucifixoribus  exoravit.  /s.Lm.n; 

Sexto,  eonsideratio  heec  docet  nos  forti-  ^^'' """"' 
tudinem  et  constantiam   cordis.  quoniam 
ad  tam  acerbissima  inortis  supplicia  se- 
curo  ac   prompto   accessit  corde,  nec  a  ■ 
mentis  suae  constantia  usquam  in  ipsa  de- 
jectus  est  passione. 

Postremo,  ut  multa  paucis  verbis  com- 
prehendam,  intenta  dominicae  passionis 
consideratio  instruit  nos  ad  castigandum 

D  vitiosa  et  vilia  corpora  nostra,  tot  vitiis  et 
tantis  peccatis  fcedata,  tantis  immunditiis 
fcetoribusque  repleta,  et  indesinenti  alte- 
rationi  subjecta  :  ad  castigandum  (inquam) 
ea  per  abstinentias,  jejunia  et  flagella,  per 
sacras  vigilias  asperumque  vestitum  et 
lectisternia  dura.  Instruit  etiam  nos  ad  ag- 
grediendum  viriliter  poenitentiae.  opera,  ad 
vitandum  et  aspernandum  universa  gulae 
atque  luxuri»  foeda  oblectamenta,  ad  con- 
temnendum  transitorios  ac  mundanos  ho- 
nores,  ad   detestandum   omnem   avaritiae 


326 


PASSIO    D.  N.  .)ESl'   f.HniSTI    jrXTA    IV   EVAN(iELI.STAS. 


ART.   XIX 


labem,  eo  qiiod  Dominus  et  Salvator  tam  \  se   prapcordiis  appetenda  ac  requirenda. 


horribilcs  pro  nobis  snstiiiuerit  pcenas  et 
asperuationes,  tamque  pauperrime  in  sua 
Maiih.mu  se  liabucrit  passione  (quia  non  habuit  ubi 
^"'  caput  proiu'ium  reclinaret.  et  nudus  pati- 

buio  est  allixus)  :  sicque  cuiieta  terrena 
doeuit  esse  spernenda,  et  bona  coele- 
stia,  spiritualia,  divina,  a'lerua,   totis   es- 


In  aliis  qiioqiie  multis  ex  consideratio- 
ne  passionis  Christi  instruimur,  utj^ote  : 
quanta  sit  enormitas  vitiorum,  quantus 
ri^'or  diviuie  justili;e,  quanta  pietas  Chri- 
sti,  qiii  ex  compassione  nostr»  miseriae 
ita  pro  nobis  tradidit  semetipsum  ;  et  in 
aliis  multis,  prout  infra  dicetur. 


ARTICULUS  XIX 


QUOMODO    1'ASSIO   CHRISTI    AD    IMITANDUM    SIT   CONSIDERANDA. 


CERTUM  oinnino  esl,quod  passio  Domi-  B 
ni  nostri  Jesu  Christi  nil  proderit  no- 
bis,  nisi  eain  studuerimus  imitari,  quia  ut 

Guiat.x,iL  ait  apostolus  Paulus  :  Qui  sunt  Christi,  id 
est,  qui  a  Christo  electi  sunt  et  veri  ejus 
exsistunt  discipuli,  carnem  suam  cruci- 
figunt  cum  viliis  et  concupiscentiis,  id 
est,  corpora  sua  castigant  assidue,  et  vitia 
calcant,  concupiscentiasque  lefrenant.  Et 
quoniam  pauci,imo  paucissimi  agunt  hoc, 
constat  quod  paucissimi  ad  Christum  per- 
tineaut.  Hinc  et  Joannes  apostolus  in  pri- 

ijoann.ii.  uia  sua  scribit  epistola  :  Qui  se  dicit  in  C 

*•  Christo  inanere,  debet  sicut  ille  ainbula- 

vit,  et   ipse   ambulare.  Princeps  quoque 

iPeir.,i,ii.  Apostolorum  :  Christus  (inquit)  passus  est 
pro  nobis,  vobis  relinquens  exemplum,  ut 
sequamini  vestigia  ejus.  Imo  et  ipsemet 

/ooiin.sn,  Dominus  Jesus  ait  :  Qui  inihi  ministrat, 

-''•  me  sequatur.  Sequimur  autem  Christum, 

non  soluin  bona  agendo,  sed  etiam  adver- 
sa  sequauimiter  tolerando. 

Ex  consideralione  itaque  dominicae  pas- 
sionis  imitemur  in  primis  pro  posse  cari- 
tatem  Salvatoris,  qui  ex  lerventissima  ca-  D 
ritate  ad  homiues,  tradidit  se  pro  eis  in 
pretium  redemptionis.  Ita  et  nos  parati 
siinus  mori  pro  Christo,  pro  sua3  fidei  ve- 
ritate,  pro  defensione  justitia3.  Ipse  etenim 
Muiih.x,  in  Evangelio  loquitur  :  Qui  me  eonfessus 

^^-  fuerit  coram  hominibus,  confitebor  et  ego 


euin  coram  Patre  ineo ;  et  rursus,  Nolite  Maiih.\, 
limere  eos  qui  corpus  occidunt.  Ilinc  hor-  -*• 
tatur  nos  Paulus  :  Estote  imitatores  Dei,  Ephes.  v, 
sicut  filii  carissimi ;  et  ambulate  in  dile-  '•■■ 
ctione,  sicut  et  Christus  dilexit  nos  et  tra- 
didit  semetipsum  pro  nobis  oblationem  et 
hostiam  Deo  in  odorem  suavitatis.  Insuper 
in  hoc  debemus  Christi  carilatem  sectari, 
ut  amore  ipsius  siinus  parati  etiam  pro 
proximorum  salute  mortem  sufferre,quan- 
do  videlicet  easus  id  exigit  et  tempus 
opportunum  requirit :  ut  si  quis  velit  pro- 
ximos  nostros  a  fide  avertere,  vel  ad  mor- 
tale  peccatum  inducere,  et  viderimus  pro- 
ximos  nostros  periclitari  in  anima  nisi 
subveniremus  eis,  debemus  eis  succurre- 
re,  et  impio  suggestori  resistere,  quamvis 
hoc  faciendo  oportuerit  nos  occidi.  Unde 
in  prima  sua  Canonica  scribit  Joannes  : 
In  hoc  cognovimus  caritatem  Dei,  quo-  iJoamum, 
niam  ille  pro  nobis  animam  suam  posuit ;  ""• 
et  nos  debemus  pro  fratribus  aiiimas  po- 
nere.Contra  hffc  agunt,qui  a  proximorum 
suorum  correptione  et  iniormatione  eorum 
salubri  cessant,  ne  illorum  amittant  favo- 
rem,  vel  damna  sustii.eant,  aut  aliud  tem- 
porale  tolerent  detrimentum.  Pra>terea  in 
Iioc  Christi  caritalein  imitari  debemus, 
quod  sicut  ipse  non  solum  pro  amicis,  sed 
item  pro  inimicis  sustinuit  acerbissimam 
mortem,   ita  et  nos  diligamus  veraciter 


PASSIO    D.  N.  JESr   CHRISTI   JCXTA    IV   EVANGELI.STAS.    —   ART.    XIX 


inimicos,  et  pro  ipsorum  conversione  ac  A 
salute  pati  simus  parati. 

.\mplius,  ex  consideratione  passionis 
Fiiii  Dei  confortemur  in  iide  et  spe.  Man- 
suetudinem  quoque  et  patientiam  ejus  vi- 
riliter  imitemur,  ita  quod  quantum  in  no- 
bis  est.  parati  simus  ab  omnibus  despici, 
conculcari  et  injuriose  tractari ;  nec  pro 
aliqua  injuriatione,  persecutione  aut  ad- 
versitate,  ad  iram  vel  impatientiam  move- 
amur  :  irao  in  omnibus  his  gratias  Deo 
agamus,  et  gloriemur  in  Domino.  qui  gra- 
tiose  nobis  concessit  suam  patientiam  ac  B 
mansuetudinem  sequi,  suwque  passioni 
aliqualiter  conformari,  et  pensemus  quod 
/oann.  sTii,  ipse  disscruit  :  Non  est  servus  major 
'*■  domino   suo.  Et   quoniam  ipse   innocens 

Agnus  Dei,  Judex  mundi  et  Sanctus  San- 
etorum,  tot  et  tantas  falsissimas  criminati- 
ones,  accusationes  et  testificationes  pro- 
pter  nos  tam  silenter  ac  patientissime 
pertulit,  debemus  et  nos  patienter  suffer- 
re  detractiones  et  accusationes  mendosas  : 
quamvis  pro  scandalo  proximorum  vitan- 
do  possimus  nos  rationabiliter  exeusare.  C 
Quod  si  nondum  tautum  profecimus  ut 
valeamus  falsas  accusationes  et  injustas 
correptiones  imperturbato  corde  perferre, 
saltem  non  dedignemur  caritativas,  veras 
et  justas  accusationcs.  increpationes  et 
correetiones  libenter  et  cum  gratiarum  ac- 
tione  suscipere.  Si  enim  insanus  et  fatuus 
reputaretur  qui  vulnera  corporis  sui  gra- 
via  atque  letalia  non  permitteret  circum- 
ligari  medicinaliterque  curari,  nonne  in- 
comparabiliter  insipientior  est  qui  vulnera 
animae  suce,  videlicet  vitia  sua  et  peccata,  D 
non  vult  sibi  monstrari,nec  ea  per  increpa- 
tionem  et  castigationem  permittit  curari  ? 
Insuper,  ex  consideratione  passionis  Do- 
mini  nostri  Jesu  Christi  accendamur  ac 
roboremur  ad  poenitentife  opera,  ad  ea 
quae  corpori  sunt  molesta,  ad  quotidianam 


corporum  nostrorum  crucifixionem,  redi- 
gendo  ea  in  obsequium  animse  ad  servien- 
dum  Deo  in  omni  actu  virtutum.  in  jeju- 
niis,  vigiliis,  disciplinis,  ita  ut  impleamus 
quod  ait  Salvator  :  Qui  vult  venire  post  i"c.ix,  23. 
me,  abneget  semetipsum.  et  tollat  crucem 
suani  quotidie,  et  sequatur  me. 

Iterum,  dominicam  passionem  conside- 
rando,   conemur  fortitudinem  atque  con- 
stantiam  Christi  sectari,  ut  omnem  carna- 
lem,  mundanum  et  inordinatum  timorem 
abjicientes,  fortiter  aggrediamur  dura  et 
ardua,  imo  et   mortis   pericula,    propter 
Deum.  In  omni  quoque  eventu  maneamus 
constantes,  quia  ut  ait  Scriptura  :  Justus  .Proi.x.jg. 
quasi   fundamentum   aeternum ;  et   item, 
Non  contristabit  justum  quidquid  ei  aeci- /4W.x",2i. 
derit;  itemque,Justus  quasi  leo  confidens,  mj.xx^m, 
absque  terrore  erit ;  et,  Qui  timet  Deum,  '"£•„«. 
nil  aliud  trepidabit:  atque  ut  ait  Aposto- '''""^'' '^- 
lus,  Optimum  est  gratia  stabiliri  cor.  Hinc  SeSr.xni.o. 
rursus  idem  Vas  electionis,divinus  Aposto- 
lus.  nos  hortatur  :  Stabiles  estofe  et  immo-  [Cor.w, 
biles,abundantes  in  opere  Domini  semper, 
scientes  quod  labor  vester  non  est  inanis 
iu  Domino.  Hanc   fortitudinem   cordis  at- 
que  constantiam  animi  sortitus  fuit  san- 
ctus  David,  qui  ait  :  Dominus  illuminatio  ^'  "^'''' 
mea  et  salus  mea,  quem  timebo?  Dominus 
protector  vita>  mete,  a  quo  trepidabo?Si 
cousistant  adversum  me  castra,  non  time- 
bit  cor  meum. 

Postremo,  totius  dominicae  passionis 
acerbitatem  ignominiamque  pensantes,  con- 
temnamus  ex  corde  uni\ersas  carnales  de- 
licias,  temporales  divitias,  vanos  et  mun- 
danos  honores.  Non  enim  decet  servos  et 
creaturas  carnaliter  delectari  et  tempora- 
liter  velle  ditari,  aul  in  hoc  sfeculo  exal- 
tari  seu  velle  prseesse,  laudari  ac  domina- 
ri,  pro  quibus  eorum  Dominus  ac  Creator 
tot  et  tantas  afflictiones,  irrisiones  et  con- 
culcationes  perpessus  est. 


328 


PASSIO   D.  N.  JESU  CHRISTI  JUXTA   IV  EVANGEI.ISTAS. 


ART.    XX 


ARTICULUS  XX 


OUOMODO   PASSIO    CHRISTI    AD    COMPATIF.XDIM    SIT   MEDITANDA. 


U  hoc  quod  Domini  nostri  passionem  A  ta  tanquam  propria  roputari.  pcrcipi  ac 
.  cum  interna  ac  pcrceptibili  compas-      sentiri. 


sione  consideremus,  primo  requiritur.  ut 
absque  cordis  distractione  passionem  ipsi- 
us  eum  diligentia  et  animo  recollecto  con- 
sideremus.  Ideo.dum  ipsam  Fiiii  Dei  passio- 
nem  attendere  volumus,vanas  cogitationes 
et  omnes  cordis  distractiones  abjiciamus, 
mentemque  nostram  recolligamus  ac  fi- 
gere  studeamus  in  Christo.  Secundo  cxi- 
gitur,  ut  ipsam  Christi  passionem  intu- 
eamur,  ac  si   prtesentialiter.  corporalibus 


Sexto  requiritur,  ut  homo  recogitet  et 
beue  perpendat  quam  grave  et  intolerabi- 
ie  esset  sibi,  quamvis  grosso  ac  vili  pec- 
catori,  talia  pati  qualia  Dei  Filius  tolera- 
vit ;  taliter  fiagellari,  coronari  et  manibus 
ac  pedibus  perforari,  tamque  violentissi- 
me  distendi  in  cruce,  qualiter  flagellatus, 
coronatus,  perforatus  extentusque  exstitit 
Unigenitus  Patris  innocentissimus.  qui  te- 
nerrimsp  et  a?qualissimae  fuit  complcxio- 


oculis.  videremus  eum  pati   omnia  quae  B  nis.  Septimo  exigitur,  ut  homo  per  sensi- 


eum  credimus  pertulisse.  Tertio  requiri 
tur,  ut  innocentiam.  caritatem.  pietatem 
et  mausuetudinem  Domini  Jesu  vigilanter 
pensemus  :  sic  enim  magis  excitabimur 
ad  compatiendum  eidem.  0'iarto  exigitiir, 
ut  consideremus  eum  pro  nostris  diluendis 
peccatis  et  pro  nostra  beatificatione  aeter- 
na  esse  perpessum  :  quia  ex  hoc  potissime 
mens  provocatur  ad  compassionem  sensi- 
bilem  et  internam.  Si  quis,  quamvis  du- 
rus  ac  impius,  cernat  alium  pro  se  pati. 


bilia  queedam  signa  seu  instrumenta  sibi 
reprsesentet  et  ad  memoriam  revocet  do- 
minicam  passiouem ;  ita  ut  interdum  in 
suo  secreto  ponat  super  manus  suas  aut 
pedem  clavum  grossum  et  ferreum,  et  ali- 
qualiter  imprimat  eum,  spineam  quoque 
coronam  imponat  capiti  suo  cum  aliquan- 
tula  impressione,  et  corpus  suuni  vile  ac 
foedum  competenter  flagellet.  Quumque 
hujuscemodi  parvulas  pcenas  vix  perpeti 
quiverit,  attendat  cum  gemitu  quales  do- 


condolet  ei  valde  :  quanto  magis  in  me-  C  lores  pertulerit  Christus  in  sua  tam  im- 


ditatione  dominicse  passionis  condolere 
debemus,  quum  sciamus  Dei  Filium  ideo 
uuiversa  sustinuisse  opprobria  et  tormen- 
ta,  ut  nos  evadamus  aeterna  supplicia.  et 
gaudia  obtineamus  coelestia  sine  fine  man- 
sura  ?  Quinto  exigitur,  ut  uniamus  nos 
Christo  per  ardentem  amorem.  sicque  tam 
cordialiter  condolebimus  ei  sicut  compa- 
titur  homo  suo  familiari  dilectissimoque 
amico,  et  sicut  uxor  praedilecto  marito, 
atque    ut    mater    vidua    unico    filio    suo 


manissima  ac  crudelissima  flagellatione, 
coronatione  et  perforatione.  Octavo  requi- 
ritur,  ut  homo  faciat  sibi  consuctudinem 
bonam  ac  optimam  cogitandi  de  Christi 
passione  ac  morte  modis  praetactis^sicque 
miro  et  inaestimabili  modo  crescet  quoti- 
die  in  omni  gratia  et  virtute,  in  omni  pro- 
fectu  et  perfectione  ex  hujuscemodi  do- 
minicae  passionis  consideratione. 

Ilaque.juxta  modos  pra>fatos  attendamus 
quotidie,  imo  omui  die  frequenter,  passio- 


quem  coram  oculis  suis  conspicit  injurio-  D  nem  Filii  Dei,  cum  ingenti,  praecordiali 
se  tractari,  turpiterque  ac  crudeliter  tru-  atque  sensibili  compassione,  fletu  ac  ge- 
cidari.  Amor  quoque  facit  aliena  tormen-      mitu,  ex  vera  caritate  ac  pietate. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.   —   ART.   XXI,  XXII 


529 


ARTICULUS   XXI 


QUOMODO   PASSIO    CHUISTI   AD   ADMIRANDUM,   GRATIAS   AGENDUM   ET   GLORIFICANDUM 

SIT   MEDITANDA. 


M 


ERITO  admirari  debemus,  quod  Pater  A 
ceternus  voUiit  ac  permisit  carissi- 
mum  ac  superdignissimum  unigenitum 
Filium  tot  et  tanta  pati  supplicia  pro  no- 
bis  ingratis  ac  vilibus  creaturis,  et  item 
qiiod  adorandus  et  gloriosus  Dei  Filius, 
verus  Deus,  dignatus  est  propter  nos  fra- 
giles  homines  taliter  tractari,  pati,  con- 
temni,blasphemari,occidi.Insuper  de  tan- 
ta  caritate,  dignatione  et  pietate  Patris  et 
Filii  ac  Spiritus  Sancti  ad  nos,  et  pro  uni- 
versis  beneficiis  Christi,  pr»sertim  pro 
omni  sua  afflictione  interiori  et  exteriori  B 
pro  nobis,  debemus  toti  superbeatissimae 
Trinitati  devotissimas  atque  humillimas 
grates  quotidie  impendere  et  offerre,  et 
specialiter  Filio  Patris  propter  nos  passo. 
Prseterea  de  Christi  passione  gloriari  de- 
bemus,non  in  quantum  fuit  passio  et  cru- 
delissima  afflictio  Christi,  sed  quia  tam 
fructuosissima  fuit,et  quia  per  eam  sumus 
Deo  reconciliati,ab  aeterna  damnatione  re- 
dempti,  gratiam  et  gloriam  consecuti,  et  a 
passione  Christi  omnia  sacramenta  Eccle- 
siae  suas  efficacias  sortiuntur.  Per  Christi  C 


7-10. 


quoque  passionem  deemones  sunt  devicti, 
et  saluberrima  documenta  virtutum  colla- 
ta  sunt  nobis.  Porro  ipsemet  Christus  per 
obedientiam  suam  usque  ad  mortem,  et 
per  suam  victoriosissimam  passionem  me- 
ruit  sibi  ipsi  sui  corporis  glorificationem, 
judiciariani  potestateni,  et  super  omnem 
creaturam  exaltationem,  quemadmodum 
ait  Apostolus  :  Exinanivit  semetipsum,  p/u7i>p.ii 
factus  obediens  usque  ad  mortem  ;  pro- 
pter  quod  et  Deus  exaltavit  illum,  et  dedit 
illi  nomen  quod  est  super  omne  nomen, 
ut  in  nomine  Jesu  omne  genu  flectatur, 
ccelestium,  terrestrium  et  infernorum. 

Ex  consideratione  ergo  talium  tanto- 
rumque  fructuum  passionis  Filii  Dei,  de- 
bemus  de  ea  in  Domino  spiritualiter  glo- 
riari,  quemadmodum  ait  Apostolus  :  Mihi 
absit  gloriari,  nisi  in  passione*  Domini  no- 
stri  Jesu  Christi,  per  quem  mihi  mundus 
crucifixus  est,  et  ego  mundo.  Unde  etiain 
cantat  Ecclesia  :  Nos  autem  gloriari  opor- 
tet  in  cruce  Domini  nostri  Jesu  Christi,  in 
quo  est  salus,  vita  et  resurrectio  nostra, 
per  quem  salvati  et  liberati  sumus. 


Galat.  VI, 
U. 
•  cruce 


ARTICULUS  XXII 


QUOMODO    SALVATORIS    PASSIO   AD    CONTEMPLANDUM,   INFLAMMANDUM    ET   QUIESCENDUM 

SIT   MEDITANDA. 


I 


N  passione  Filii  Dei  contemplari  debe-  D  vitam  aeternam.  Unde  et  Paulus  apostolus: 


16 


mus  in  primis  caritatem  Dei  Patris  ad 
genus  humanum,quia  ut  ait  Joannes  evan- 
Joann.m,  gelista  :  Sic  Deus  dilexit  mundum,  ut  uni- 
genitum  Filium  suum  daret;  ut  omnis  qui 
credit  in  ipsum,  non  pereat,  sed  habeat 

T.  31. 


Propter  nimiam  (inquit)  caritatem  suam   Epiies.ti, 
qua  dilexit  nos  Pater,  Filium  suum  misit  ^*^"'"''"' 
in  mundum.  Secundo,  in  passione  Christi 
contemplari  debemus   ineffabilem  pieta- 
tem  et  misericordiam  Dei  ad  nos,quia  tam 

34 


530 


PASSIO    D.  N.  .TESU    CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    XXIII 


Ephes 
s,  0. 


benignissime  decrevit  nobis  succiirrcre,  A 
nosque  rcdimere  per  Christi  passionein  et 
niortem.  Ideo  ad  Ephesios  ail  Apostolus  : 
Gratia  salvali  estis;  Dei  eiiim  est  donum, 
non  ex  operibiis,  ue  quis  glorietur.  Atque 
ri(.iii,4,5.  ad  Titum  scribit  :  Apparuit  bcnignitas  et 
humanitas  Salvatoris  nostri  Uei :  non  ex 
operibus  justitiro  qiia?  fecimus  nos,  sed  se- 
cundum  misericordiam  suam  salvos  nos 
fecit.  Tertio,  in  passione  Salvatoris  con- 
templari  debemus  metuendum  ac  sum- 
mum  divin»  rigorem  justitiae,  qu»  in 
tantum  detestatur  impietatem  enormita-  B 
temque  culpae,  quod  Deus  Pater  mahiit 
sanctum  et  innocentissimuin  Filium  su- 
um  mortem  tam  acerbissimam  sustinere. 
quam  peccatiim  inultuin  relinquere.  Pro- 
pter  quod  ait  Apostolus  :  Pater  proprio 
Filio  non  pepercit,  sed  pro  omnibus  nobis 
tradidit  illum. 

Quarto,  in  Christi  passione  possumus 
contemplari  altitudinem  consilii  infinitae 
sapientiae  Dei  super  modo  salvationis  ge- 
neris  humani  :  quia  hunc  modum  salvandi 
genus  humanum  invenit,  ut  per  tempora-  C 
lem  et  particularem  mortem  Jesu  Christi, 
qui  est  Deus  et  homo,  redimeretur  genus 
humanum  a  morte  aeterna  ac  universali  : 
sicque  satisfieret  divina^  justitiae,  ut  non 
derogaretur  divinw  misericordice,nec  econ- 
tra.  Quinto,  in  passione  Christi  contem- 
plari  debemus  quanta  sit  peccati  enormi- 
tas,  ad  quod  delendum  ae  dimittendum 
non  suffecit  aliqua  pura  creatura,  sed  Uni- 
genitum  Dei  ita  oportuit  incarnari,  pati  et 
mori.  Sexto,  in  passione  Filii  Dei  contem- 


Jiom.  viu 
32. 


plandiim  est  quanti  Creator  ac  Dominus 
universitatis  aestimarit  rationaiem  creatu- 
ram.videlicet  hominem.et  ad  qiiain  subii- 
mem  fiiiein  condiderit  eiiin  ;  qiiam  etiam 
horrenda  et  gravis  sit  aeterna  damnatio, 
quam  item  magna,  desideranda  ac  pr;c- 
staiitissima  sit  sempiterna  bealiludo  ad 
quam  creatus  exstitit  homo  :  eo  quod  ad 
redimendum  hominem  a  damnatione  in- 
fcrnali,  atque  ad  recuperandum  ei  coele- 
stem  et  aeternalem  felicitatem,  Unigenitus 
Dei,  Deo  Patri  vere  a-qiialis,  in  hunc  mun- 
dum  venire,  pati  et  crucifigi  dignatus  sit. 

Insuper,  considerare  debemus  passionem 
Filii  Dei  ad  inflammandum  corda  nostra 
divino  ejus  amore.  Si  enim  unusquisque 
reus  mutilationi  aut  occisioni  teinporali 
adjudicatus,  valde  amaret  eum  qui  se 
ipsuin  exponeret  mutilationi  aut  occisioni 
pro  redemptione  ipsius  :  quanto  magis 
suinma  et  ardentissima  caritate  debemus 
Filium  Dei  diligere,  qui  pro  nostra  liberati- 
one  a  inorte  seterna,  se  ipsum  tradidit  tam 
amarissimse  morti,  et  insuper  nobis  recu- 
peravit  amissam  felicitatem  perpetuam  ? 

Praeterea,  considerare  debemus  Christi 
passionein  ad  quiescendum  in  ipso,  qui 
est  auctor  nostrae  salutis  ct  feiicitatis  no- 
strae  objectum,  in  quo  tota  nostra  salus 
consistit  :  ideo  suae  deitatis  et  humanita- 
tis  suapque  sanctae  passionis  incessanter 
memores  esse  debemus,et  in  ipsum  trans- 
formari  ac  repausare  in  eo,  et  universa 
excludere  quae  nos  ab  ipsius  memoria,me- 
ditatione,  contemplatione  aut  amore  im- 
pediunt  vel  avertunt. 


ARTICULUS  XXIII 


DE   HIS   QVJE   DOMINICAM   PASSIONEM   MEDITANTI    SINT    CONSIDERANDA. 


UT  ex  meditatione  passionis  nostri  Sal-  D  ea,  et  ad  imitandum  eamdem,  atque  ad 
vatoris   amplius    proficiamus,  et  in-      admirandum  et  regratiandum  ac  glorian- 
flammemur  ad  praefatas  instructiones  ex      dum  de  ea,  et  ad  contcmpiandum  in  ea 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XXIII 


qiiae  pra?cedenti  tanguntur  articulo,  item- 
que  ad  crescendum  in  divino  amore,  et  ad 
quiescendum  ac  repausandum  in  Salvato- 
re,  debemus  passionem  Ghristi  non  solum 
secundum  se  ipsam  et  in  se  ipsa  consi- 
derare;  sed  debemus  cuni  diligentia  gran- 
di  attendere,  quis,  qualis,  et  quanlus  sit 
ipse  qui  tot  et  tanta  sustinuit  pro  nobis ; 
itemque  a  quibus,  qualibus  et  quantis  sit 
passus ;  et  rursus,  qualiter,  et  pro  qna 
causa,  et  propter  quid  :  quse  omnia,  si  di- 
ligenter  pensentur,  magnam  pariunt  com- 
punctionem  et  devotionis  prolectum,  com- 
passionis  quoque  augmentum  et  copiam 
lacrimarum. 

In  primis  ergo  pensemus,  quis  pro  no- 
bis  sit  passus.  Et  protinus  constat  quia 
non  angelus,  non  homo  purus  aut  pura 
aliqua  creatura,  sed  is  qui  in  unilale  per- 
sonffl  est  verus  Deus  et  verus  homo.  Si  ali- 
quis  civis  de  regno  se  ipsum  exponeret 
morti  pro  reo  redimendo  a  mortis  suppli- 
cio,  magnum  ac  mirum  reputaretur.  Porro 
si  ipsemet  rex  pro  paupere  subdito  suo 
reo  ac  redimendo  daret  se  ipsum,  multo 
majus  ac  mirabilius  esset.  Incomparabili- 
ter  igitur  majus  est,  quod  ipsemet  univer- 
sorum  Deus  ac  Dominus,  pro  paupere  ac 
fragili  sua  creatura  liberanda  ac  felicitan- 
da,  sic  tradidit  se  ad  tam  ignominiosissi- 
mam  ac  acerbissimam  mortem.  Idcirco  ex 
hujus  rei  consideratione  infiammari  sum- 
rae  debemus  ad  imitandum,  ad  admiran- 
dum,  ad  regratiandum,  ad  gloriandum  in 
Domino,atque  ad  redamandum,ad  contem- 
plandum,  ad  repausandum,  ad  quiescen- 
Matth.  XT,  dum  in  eo,  qui  ait  :  Venite  ad  me,  omnes 
qui  laboratis  et  onerati  estis,  et  ego  refi- 
ciam  vos.  Secundo  in  meditatione  domini- 
Cce  passionis  debemus  vigilauter  attendere, 
qualis  sit  qui  pro  nobis  crucifigi  dignatus 
est.  Et  constat  quod  jugiter  fuerit  et  sit  to- 
tus  innocentissimus  mitissimusque  in  ani- 
ma,  tenerrimus  quoque  in  corpore  :  ideo 
tanto  plus  condolendum  est  suae  dignissi- 
mffi  passioni  et  amarissimee  inorti ;  quem- 
admodum  si  videamus  aliquem  qui  totus 
mansuetus,  pius  et  innocens  est,  ab  aliquo 


23. 


A  injuste   crudeliterque   affligi,  multo  plus 
condoleraus  quam  si  aliquem  rigorosum 
et  durum  pati  videremus.  Tertio  attenda- 
mus,  quantus  sit  qui   pro  nobis  occisus 
est.  Et  constat  quod  ipse  sit  magnus  Do-  />s.xi.vii.2: 
minus  et  laudabilis  nimis,  cujus  niagni- '^^"'' '■ 
tudinis  non  est  finis,  Kex  regum  el  Domi-  A;<oc.  xk, 
nus  universorum,  pontifex  summus,  iudex  "iv . 
ac  legifer  noster  :   ideo  incomparabiliter  u. 
reputare   et   magnificare  debemus,  quod  ,,f  ^""'' 
tantus  pro  tantillis  tam  multa  et  magna 
sustinere  voluerit,  et  super  hoc  maxinie 

B  admirari,  regratiari  ac  sancta  caritate  ac- 
cendi  nos  convenit,  atque  pro  posse  ipsius 
vestigia  libenter  nos  sequi  oportet. 

Quarto  pensemus,  a  quibus  passus  sit 
Filius  Dei.  Et  certum  est  quod  a  populo 
olim  peculiari,  de  cujus  semine  incarnari 
elegit,  pro  cujus  redeinptione  specialiter 
venit,  et  ad  quem  pra?cipue  fuit  missus ;  Matiu.  w, 
cui  etiam  populo  tot  et  tanta  beneficia  "*■ 
contulit,  pro  quibus  omnibus  tam  acerbis- 
simam  mortem  recepit  ab  illis  :  et  ex  hoc 
passio  Christi  gravior  exstitit  ei.   Quinto 

C  consideremus,  a  qualibus  passus  sit,  quia 
a  crudelissimis,  vilissimis,  sceleratissimis 
invidiosissimisque  Jud»is  atque  gentiiibus 
est  perpessus  :  ideo  amplius  compatien- 
dum  est  ei,  ut  considerato  in  hujusmo- 
di  passione.  Sexto  intueamur,  a  quantis 
passionem  sustinuit.  Et  palam  est  quod 
a  inultis  millibus  hominum  gentilium  ac 
Judaeorum.  Perpendendum  est  quoque, 
ubi  et  quando,  quia  in  regia  civitate  et 
in  solennitate  prsecipua,  ubi  et  quando 
gravius  et  ignominiosius  erat  pati  et  cru- 

D  cifigi. 

Septimo  attendamus,qualiter  passus  sit, 
quia  valde  diu  et  crudelissime,  ac  genera- 
lissime,  hoc  est  in  toto  corpore  totaque 
anima,  utpote  :  in  singulis  corporis  mem- 
bris  et  in  universis  animae  viribus,  etiam 
in  intellectu  et  voluntate  per  comparatio- 
nem  ad  objecta  eorum  creata,  quamvis  in- 
tellectus  et  voluntas  animae  Christi  fuerint 
etiam  tunc  in  gaudio  beatificae  visionis  ac 
fruitionis  quoad  increatum  objectum.  Oc- 
tavo  pensemus,  cur  seu  pro  qua  causa  sit 


532 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI  JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XXIV 


passus.  Et  constat  quod  ulique  uon  pro 
propria  culpa,  sed  pro  originali  primorum 
pareutum  ac  posterorum  peccato,  atque 
pro  ceteris  posteritatis  eoruin  peccatis  : 
ideo  ei  summe  condolere  debemus,  quoni- 
am  non  pro  se.sed  pro  nobis  iiniversa  ilia 
voluit  tolerare.  Nono  intueamur,  propter 
quid  passus  sit.  Et  scimus  quod  ideo,  ut 
tam  ab  seterna  damnatione  nos  liberet, 
quam  ad  sempiternain  beatitudinem  nos 
reducat,  et  in  vita  praesenti  eripiat  nos  a 
servitute  peccati,  a  jugo  et  dominatione 
diaboli,  a  vilitate  ct  turpitudine  omnium 
vitiorum,  et  insuper  efficiat  nos  servos, 
amicos  ac  filios  Dei,  ditetque  nos  et  per- 


A  ornet  omni  gratia  Spiritus  Sancti,  cunctis 
virtulibus  ac  donis  coelestibus  et  meritis 
copiosis. 

Si  itaque  pro  omnibus  his  non  regratia- 
miir  ei  e.\  totis  pra>cordiis,  et  si  non  cona- 
iiuir  ejus  passioni  intinie  condolere  et 
opere  conformari,  ejusque  vestigia  imita- 
ri,  et  si  ex  omnibus  his  non  accendimur 
ejus  aniore,  et  si  non  studiierimus  ei  in 
omnibus  complacere  ac  obedire,  nonne 
duriores  sumus  ferro  et  saxis,  et  brutis 
ingratiores,  et  cunctis  deteriores  homini- 

B  biis  ?  Sed  absit  a  nobis  tanta  perversitas, 
et  omnia  nunc  pr.netacta  jugiter  intueamur 
ac  implere  conemur. 


ARTICULUS  XXIV 


DE   QUIBUSDAM   DEO    DEVOTIS,    CHRISTO    PASSO    CONDOLENTIBUS. 


Zach.  xii 
10-12. 


CERTUM  est  omnes  electos  et  Sanctos,  C 
prsesertim  tempore  novi  Testamenti, 
ex  consideratione  amarissimfe  passiouis 
sui  Salvatoris  frequenter  fuisse  compun- 
ctos,  et  pice  compassionis  affectu  permo- 
tos,  ac  dolorose  condoluisse  ei  qui  in- 
noeentissime  pro  eis  fuit  crudelissime 
crucifixus.  Nam  et  de  primitivae  Ecclesiae 
corapassione,  et  planctu  in  Jerusalem  fa- 
clo  statim  post  missionem  Spiritus  Sancti 
et  conversionem  multorum  millium  Judae- 
orum,  Zacharias  prophetavit,  dicendo  in 
persona  Christi  :  Effundam  super  domum  D 
David  et  super  habitatores  Jerusalem  spi- 
ritum  gratiae  et  precum ;  et  adspicient  ad 
me,  quein  confixerunt ;  et  plangent  eum 
planctu  quasi  super  unigenitum,  et  dole- 
bunt  super  eum  sicut  doleri  solet  in  mor- 
te  primogeniti.  In  die  illa  magnus  erit 
planctus  in  Jerusalem,  sicut  planctus  Ada- 
dremmon  in  campo  Mageddo;  et  planget 
terra,  familia;  et  familia?  seorsum.  Verum- 
tamen  de  quorumdam  singulari  compas- 
sione  aliquid  tangam. 


Nec  dubium  quin  beatissima  Virgo,post 
Filii  sui  resurrectionem  visitando  sancta 
loca  in  quibus  fuerat  passus,  mortuus  et 
sepultus,  mira  et  ineffabili  compassione 
dolorosa  ac  lacrimosa  ssepissime  fiierit  ac- 
censa;  et  post  eam,illa  affectuosa  ac  devo- 
tissima  Maria  Magdalene,  sancti  quoque 
Apostoli.  Porro  apostolus  Paulus  de  sua- 
rum  compassionum  magnitudine  et  dolore 
aliquid  in  suis  tangit  epistolis  :  Ego  (in-  caiat. 
quiens)  stigmata  Doinini  mei  Jesu  Christi  "■ 
in  corpore  meo  porto.  Et  rursus  :  Christo  md.n 
confixus  sum  cruci ;  vivo  autem,  jam  non  ^**' 
ego,  vivit  vero  in  me  Christus;  quod  au- 
tem  nunc  vivo  in  carne,  in  fide  vivo  Filii 
Dei,  qui  dilexit  me  et  tradidit  semetipsum 
pro  ine.  Ecce  quod  sanctus  Apostolus  sic 
cogitavit  et  consideravit  passionem  Uni- 
geniti  Dei,  quasi  pro  se  solo  fuerit  cru- 
cifixus,  et  merito.  Iino  et  unusquisque 
nostrum  sic  debet  eam  attendere.  Nam 
quamvis  pro  omnibus  simul  et  semel  pas- 
sus  sil  Dominus  Jesus  Christus,  eo  tamen 
caritatis  affectu  pro  omnibus  passus  est, 


19, 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI    .]IXT.\    IV    EV.\NGELISTAS. 


ART.   XXIV 


533 


» 


II  Cor.  IV 
8,  10,  11. 


quod  pro  unoquoque  homine  maluisset 
specialiter  crucifigi,  quam  iilum  permi- 
sisset  perire,  quantum  in  se  erat.  Hinc  ait 
Chrysostomus  :  Hic  est  affectus  servi  fide- 
lis,  ut  quod  pro  omnibus  passus  est  Domi- 
nus,  quasi  pro  se  solo  illum  cogitet  esse 
perpessum.  Ideo  denuo  scribit  Apostolus  : 
In  omnibus  tribulationem  patimur,  sed 
non  angustiamur,  semper  mortificationem 
Jesu  in  corpore  nostro  circumferentes,  ut 
et  vita  Jesu  manifestetur  in  carne  nostra 
/6k/.  V,  1,1.  mortali;  et  iterum,  Pro  omnibus  (inquit) 
mortuus  est  Christus,  ut  et  qui  vivunt, 
jam  non  sibi  vivant,  sed  ei  qui  pro  ipsis 
mortuus  est  et  resurrexit. 

Praeterca,  juxta  hunc  modum  multi  San- 
ctorum  studuerunt  Christi  passionem  ju- 
giter  meditari.  et  cordibus  suis  indelcbili- 
ter  stabiiiterque  imprimere,ad  imitandum, 
ad  compatiendum,  ad  regratiandum,  ad 
diligendum.ad  contemplandum.et  ad  quie- 
scendum  in  ea.  Inter  quos  fuit  sanctus  ac 
devotissimus  pater  Bernardus.  De  quo  in- 
ter  cetera  legitur,  quod  dum  quadam  vice 
ante  Crucifixi  imagincm  orationi  atque 
dominicae  passionis  recordationi  devotis- 
sime  esset  intentus,  apparuit  cuidam  Fra- 
tri  non  longe  clam  stanti.quod  ipsa  imago 
extentis  brachiis  ipsum  Bernardum  am- 
plecteretur.  Unde  et  ipse  Bernardus  de 
Christi  passione  multa  composuit,  om- 
ni  compunctione  devotioneque  plena  :  qui 
etiam  in  epistola  ad  Fratres  de  Monte  Dei 
edocuit,  quam  salubre  et  fructuosum  sit 
iinicuique  Christifideli.  dominicam  passio- 
nem  quotidie  saltem  semel  diligenter  et 
affectuosissime  recolere.  Prsterea  in  hoc 
exercitio  magnus  et  admirabilis  ille  San- 
ctus,  seraphicus  Franeiscus,  prBccIarissi- 
mus  et  instantissimus  fuit :  qui  et  speciali 
miinere  meruit  impressuram  quinque  vul- 
nerum  Christi,  imo  veraciter  quinque  ^ul- 
neribus  insigniri  ac  graviter  cruciari  ;  qui 
cum  tanta  compassione  consuevit  passio- 
nem  Domini  recogitare,  quod  interdum 
in  ejus  meditatione  alte  clamavit,  atque 
in  lugubres  voces  ac  copiosissimas  lacri- 
mas  sonorose  erupit,  summumque  gaudi- 


A  um  ac  perfectam  gloriationem  in  vita  hac 
indicavit,  amore  Christi  quascumque  gra- 
vissimas  injurias,  adversitates,  afflictio- 
nes,  opprobria  sustinere,  sicque  Domino 
propter  nos  passo  aliqualiter  conformari. 
Insuper  hujus  exercitii  prseclarissima 
ac  frequentissima  exercitatrix  fuit  sancta 
et  innocens  virgo  Elisabeth  de  Spalbeec, 
quae  quasi  ab  infantia  passionem  Salvato- 
ris  non  solum  devotissime  recogitavit  sep- 
ties  omni  die,  sed  etiam  signis  et  gestibus 
atque  verberibus  repra?sentavit.  Unde  et 

B  ipsa  tandem  promeruit  quinque  vulnera 
Christi  in  corpusculo  suo  virginali  susci- 
pere  ac  perferre.  Qua?  et  quotidic  septies 
ita  rapiebatur  ad  Dominum,  secundum  scp- 
tem  horas  diei  quibus  Christi  passionein 
in  se  reprsesentavit,  quod  ab  omni  exte- 
riori  sensu,  motu  ac  vigore  fuit  abstracta 
et  alienata  :  ita  quod  nec  minima  pars 
corporis  sui  quibat  moveri  sine  totius  cor- 
poris  motione.  Talis  quoque  fuit  S.  Catha- 
rina  de  Senis,  et  S.  Brigitta  vidua ;  item 
beatissima    Elisabeth    de  Thuringia,  quae 

C  ex  vehementi  compassione  in  considera- 
tione  passionis  Christi  interdum  corruit 
prona  in  terram,  viribusque  deficiens  sus- 
tinuit  ecstasim. 

Talia  de  multis  Sanctis  utriusque  sexus 
leguntur.  Quorum  imiteniur  exempla,  et 
prsptactis  modis  recogitemus  quotidie  do- 
minicam  passionem  :  ad  salubrem  infor- 
mationem  contra  ignorantiam,  ad  virilem 
imitationem  contra  negligentiam,  ad  fide- 
lem  admirationem  contra  hebetudinem,ad 
pra^cordialem  gratiarum  actionem  contra 

D  ingratam  oblivionem,  inconsiderationem 
et  inadvertentiam  ;  ad  spiritualem  gloria- 
tionem  contra  omnem  carnalem  delectati- 
onem,  ad  caritativam  et  intimam  compas- 
sionem  contra  dissolutionem,  ad  sapientia- 
lein  contemplationem  conlra  sa^cularem 
prudentiam,  et  contra  oinnem  phantasti- 
cam  imaginationem  cogitationemque  va- 
nam  ;  ad  caritatis  inflammationem  contra 
omnem  sensualem  et  inordinatum  affe- 
ctum  et  contra  privatum  amorem,  ad  fina- 
lem  quietem  et  repausationcm  iii  Sal\a- 


534 


PASSIO   D.  N.  JESC   CHRISTI  JUXTA    IV  EVANGELISTAS. 


ART.   XXV,  XXVI 


tore  contra  vitiosam  adhsesioiiem  et  cordis  A  rilualem  profectiim,  ad  universarum  ten- 
distractionem  :  quia  revera  non  est  com-  tationum  dejectionem,  quam  hujuscemodi 
pendiosior  uec  melior  via  ad  omnem  spi-      recordatio  passionis  Filii  Dei. 


ARTICULUS  XXV 


QUOMODO    DOMINnS    ET   SALVATOR   NOSTER    GENUS   HUMANUM 

SUA    PASSIONE   REDEMIT,   PATRI   RECONCILIAVIT   ATQUE    SALVAVIT  ;    ET   UNDE   DICATUR   EJUS 

PASSIO    PIISSIMA   PARITER   AC    CRUDELISSIMA. 


SI  inter  regeni  terrenum  et  politiam 
ipsius  esset  inimicitia  et  discordia 
grandis,  ct  filius  regis  ad  communitatem 
illam  descenderet,  ut  eam  sahibritcr  in- 
formaret  et  suo  patri  reconciliaret,  ipsa 
vero  communitas  ex  sua  perversitate  occi- 
deret  filium  regis,  ex  hoc  rex  non  placa- 
retur,  sed  vehementius  indignaretur  tali 
ingralissima»  ac  pessimae  politice.  Sic  quo- 
niam  iiiter  Deum  Patrem  el  genus  hunia- 
num  inimicitia  atque  discordia  fuit,  ipse- 
que  Unigenitus  Dei  ad  homines  venit,  ut 
eos  sahibriter  edocerel  et  Patri  aHerno  re- 
conciUaret,  ipsi  vero  tanquam  phrenetici 
missum  ad  se  Dei  Fihum  crudelissime  oc- 
ciderunt,  non  videtur  ex  hoc  Pater  homi- 
nibus  reconciliatus,  sed  implacabihus  indi- 
gnatus.  Denique  propter  Christi  occisionem 
ir/,cs5.ii,  ira  Dei  venit  super  Juda?os  usque  in  fi- 
**•  nem :  quomodo  ergo  per  Christi  passionem 


B  et  mortem  reconciliati  sunt  Deo  Patri  ? 
Itaque  advertendum.quod  passio  Christi 
ex  parte  ipsius  Christi  patientis,  fuit  piis- 
sima,  virtuosissima,  placativaque  Dei  Pa- 
tris  et  totius  superbeatissimae,  Trinitatis,  in 
quantum  ipse  Christus  passionem  illam 
acceptavil  et  pertulit  ex  ardentissima  cari- 
tate  Dei  et  hominum,  atque  ex  misericor- 
dissima  pietate  qua  humani  generis  pe- 
riclitationi  condoluit ;  ex  summa  quoque 
patientia  et  ex  obedientia  maxima  qua  fa-  riniipp. 
ctus  est  Patri  obediens  usqne  ad  mortem,  *' 

C  quam  obedienter,  spontc,  amorose,  pati- 
enter  pieque  pertulit,  in  quantum  Pater 
per  eam  decrevit  salvare  et  sibi  reconcilia- 
re  genus  humanum.  Unde  ait  Apostolus  : 
Deus  erat  in  Christo  mundum  reconcilians  ii  Cor. 
sibi.  Porro  passio  Christi  ex  parte  inferen-  "' 
tium,  crudclissima  fuit  et  maxime  offensi- 
va.  Ex  quibus  patet  responsio  ad  objecta. 


ARTICULUS  XXVI 


QUOMODO   DOMINUS   JESUS   DICATUR   PASSUS    PRJ:CIPUE   PROPTER  AUFERENDUM 
ORIGINALIS   PECCATI  REATUM. 


L 

( 


PRIMUS  homo  non  in  puris  naturalibus,  D  quoque  et  voluntas  Deo  ac  legi  divinae ;  et 
sed  in  originali  fuit  creatus  justitia,  quamdiu  ratio  ct  voluntas  manserunt  in 
pcr  quam  caro  fuit  in  co  subdita  animK,  primo  illo  parcnte  Deo  obedientes  atque 
sensitiva  pars  rationi  ac  voluntati,  ratio      subjectae,  tamdiu  corpus  ejus  fuit  sine  re- 


I 


PASSIO    D.  N.  JESL'    CHRISTI   JIXTA    IV   EVANGELISTAS.    —   ART.   XXVI 


533 


bellione  obediens  anima',  et  sensitiva  pars  A 
rationi.  Quuraque  per  transgressionem  di- 
vini  praecepti,  ratio  et  voluntas  fuerunt 
Deo  inobedientes,  mox  fuit  privatus  origi- 
nali  justitia  :  sicque  caro  coepit  esse  rebel- 
lis  animee,  et  sensualitas  rationi.  Porro 
originalis  justitia  fuit  donum  supernatu- 
rale,  gratiose  collatum  primo  parenti  tan- 
quam  principio  totius  suae  posteritatis,  ita 
quod  si  ipse  permansisset  in  illa  justitia, 
transfusa  fuisset  in  posteros  ejus;  et  quia 
perdidit  eam  peccando,  ideo  justo  Dei  ju- 
dicio  tam  ipse  quam  posteri  ejus  fuerunt  B 
ea  privati.  Et  hujus  exemplum  ponunt 
S.  Thomas  et  .Egidius  de  Roma  :  ut  si  ter- 
renus  rex  conferret  alicui  militi  ex  gratia 
bonum  feudale  aut  castrum  sub  ista  con- 
ditione.  quod  si  miles  maneret  regi  suo 
obediens  ac  fidelis,  bonum  iUud  feudale 
seu  castrura  maneret  tara  railiti  quam  po- 
steritati  ipsius;  si  vero  miles  esset  regi 
rebellis,  amitteret  illud  tam  sibi  quam 
posteris  suis.  Si  itaque  miles  iile  fieret 
suo  regi  rebellis,  non  dubium  quin  ju- 
sto  judicio  tam  ipse  quam  sua  posteritas  C 
privarentur  illo  feudo  seu  castro;  nec  in 
hoc  fieret  pra»judicium  aut  injuria  poste- 
ris  illis,  quia  hujusmodi  bonum  non  debe- 
batur  eis  aut  patri  eorum  ex  proprio  jure, 
sed  ex  gratia  regis  et  sub  conditioue. 

Prseterea,  quoniam  primus  homo  per- 
dendo  originalem  justitiam,  incurrit  origi- 
nale  peccatum  (quod  tamen  in  ipso  fuit 
etiam  personale  et  actuale,  quia  a  sua  per- 
sona  comraissum) ;  idcirco  posteritas  ejus 
originale  peccatum  ab  ipso  contraxit,  et 
universi  ae  singuli  (secundum  communem  D 
legem  loquendo)nascuntur  infecti  illo  pcc- 
cato,  et  concipiuntur  in  eo.  Nam  ut  ait 
Anselraus,  originale  peccatum  est  defectus 
seu  privatio  vel  carentia  originalis  justi- 


tiae  debitae  inesse,  id  est,  quae  posteris 
inesse  deberet :  ita  quod  carentia  illius  ju- 
stitiae  imputatur  posteris  Adae  aliquo  raodo 
in  culpam,  in  quantum  fuerunt  in  pri- 
mo  parente  tanquam  in  prima  radice,  et 
quantura  ad  massam  corpulentara  semi- 
nalemque  rationem,  et  velut  in  generati- 
vo  principio  ac  speciei  humance  exordio. 
Verumtamen,quoniam  originale  peccatum 
non  est  in  posteris  personale  aut  actuale, 
id  est  propria  eorum  voluntate  commis- 
sum  vel  admissum,  idcirco  pro  illo  pecca- 
to  non  infligitur  eis  poena  sensus,  sed 
damni. 

Quoniam  ergo  tota  huinana  natura  fuit 
ila  iufecta  originali  peccato,  et  propter 
illud  privata  felicitate  aeterna,indiguit  uni- 
versali  redemptore  qui  ipsam  repararet 
naturam,  eamque  a  reatu  seu  obligatione 
ad  poenam  damni  redimeret,  impedimen- 
tum  salutis  ffiternae  tollendo,  et  gloriam 
ffternalem  promereretur  eidem;hinc  Chri- 
stus  Dei  Filius  dicitur  specialiter  passus 
ad  auferendum  originale  peccatum,  a  quo 
tempore  evangelica^  legis  purgamur  in  sa- 
cramento  Baptismatis  virtute  et  merito 
dominica!  passionis,  et  in  eodem  Baptismo 
gratia  et  virtutes  infunduntur,  per  quas 
ad  originalis  justitiae  conformitatem  redu- 
cimur.  Verumtamen,etiam  propter  alia  to- 
tius  mundi  peccata  tollenda  passus  est 
Christus,  qui  contra  peccata  illa  instituit 
alia  sacramenta.quorum  virtus  et  efficacia 
a  Christi  passione  procedunt  et  comrauni- 
cantur.  Sacramenta  namque  sunt  quasi 
quaedam  medicinalia  vasa  spiritualium  me- 
dicaminura  contentiva,  ut  ait  Hugo.  Unde 
et  in  sacramento  Coiifessionis,  virtute  ac 
merito  passionis  totiusque  conversationis 
Christi  in  saeculo  isto,  fit  peccatorum  re- 
missio. 


536 


PASSIO   D.  N.  JESl"   CHRISTI  JL"XT.\   IV   EVANGEL1ST.\S. 


ART.   XXVll 


ARTICULUS  XXYII 


QCOMODO   PASSIONIS   TEMPORE.   CHRISTI   DOr.OR   OriM   INTERIOR   TIM   EXTERIOR, 
INTER   OMNES   FLERIT   .MAXIMIS. 


OUE.MAD.MODU.Min  tertia  parte  Summsp 
suae,  quaestione  quadragesima  se.xta, 
asserit  S.  Thomas,  in  Christo  tempore  pas- 
ari.  c.  sionis  fuit  verus  atque  sensibilis  dolor, 
qui  causatur  ex  corporali  nocivo,  dolor 
quoque  intorior.  qui  causatur  ex  appre- 
hensione  alicujus  nocivi  ac  mali,  qui  tri- 
stitia  dicitur  :  et  uterque  dolor  in  Christo 
maximus  fuit  inter  omnes  vitae  praesen- 
tis  dolores.  Quod  contigit  propter  qua- 
tuor. 

Primo,  propter  causas  doloris.  Nam  ex- 
terioris  sensibilisque  doloris  causa  fuit 
laesio  corporis  :  quse  in  Christo  praecipuam 
acerbitatem  habebat  propter  generalitatem 
suee  passionis.  Passus  est  enim  aliquid  a 
gentilibus,  a  Juda^-is,  a  mulieribus  (puta 
ancillis  Petrum  inlerrogantibus)  et  a  viris, 
a  principibus  et  ministris,  a  familiaribus 
et  a  notis,  puta  a  Juda  eum  vendente,  a 
Petro  negante,  atque  a  discipulis  ab  ipso 
diffugientibus.  Idem  patet  ex  parte  eorum 
in  quibus  homo  potest  aliquid  pati.  Passus 
est  namque  in  suis  amicis  ipsum  deseren- 
tibus  ;  in  fama,  sustinendo  blasphemias ; 
in  gloria  et  honore,  patiendo  irrisiones 
ac  contumelias ;  in  rebus,  quia  spoliatus 
est  vestibus  suis:  in  anima,  per  tristitiaui, 
ta-dium  ct  dolorem.  Insupcr  passus  cst  in 
omiiibus  principalibus  corporis  membris. 
Passus  cst  enim  in  capite  coronationem 
spinarum  pungentium,  in  manibus  et  pe- 
dibus  clavorum  fixuram,  in  facie  sputa  ac 
alapas,  ia  corpore  toto  flagella,  et  super 
humeros  crucis  bajulationem,  totiusque 
corporis  sui  violentissimam  extensionem. 
Passus  est  etiam  in  singulis  corporis  sen- 
sibus  :  in  tactu,  per  flagellationem  et  cla- 
voruin  perforationem  ;  in  gustu,  aceto  el 


A  felle  potatus :  in  olfactu.  quia  in  foetido 
loco  mortuorum  cadaverum,  patibulo  est 
affixus :  in  auditu,  audiendo  falsissimas 
accusalioncs,  irrisiones,  blasphcmias  et 
clamores  dicentium,  Tolle,  toUe,  crucifige  /oonn.x.s, 
cum,ac  mortis  sententiam  a  Pilato:  in  visu,  '"" 
quoniam  Matrem  suam  carissimam  et  di- 
scipulum  praedilectum  aliosque  amicos  et 
devotas  matronas  vidit  maxime  flentes  ac 
desolatas.Itaque.  sicut  sublimalus  est  Jesus 
Christus  in  donis  gratiarum  supra  alios 
universos.  ita  dejectus  est  infra  omnes  per 

B  ignominiam  passionis.  prout  per  Isaiam 
Deus  de  ipso  praedixit  :  Ecce  intelliget  /«.  u.,  n, 
servus  meus,  et  exaltabitur  et  elevabi-  '*" 
tur,  et  sublimis  erit  valde :  sicut  obstu- 
pucrunt  super  eum  multi,  sic  inglorius 
erit  inter  viros  adspectus  ejus,  et  forma 
ejus  inter  filios  hominum.  Secundo.  lae- 
sio  corporalis  habuit  acerbitatem  in  Chri- 
sto  ex  genere  passionis,  quoniam  mors 
confixorum  in  cruce  est  acerbissima  :  quia 
configuntur  in  locis  nervosis  et  maxime 
sensibilibus,  puta  in  manibus  et  pedibus ; 

C  ipsiusque  pondus  corporis  pendentis  con- 
tinue  auget  dolorem;et  ciim  hoc  est  etiam 
in  eis  diuturnitas  pcenap,  quia  non  subito 
moriuntur  ut  qui  giadio  feriuntur.  —  Por- 
ro  interioris  doloris  causa  in  Christo  fuit 
primo  congeries  seu  universitas  omniuin 
vitiorum  generis  humani,  pro  quibus  sa- 
tisfaciebat  patiendo  :  propter  quod  quasi 
sibi  ea  adscribit,  dicens  in  Psalmo,  Verba  ps.wi.t. 
delictorum  meorum.  Secunda  causa  hujus 
interioris  doloris  in  Christo,  fuit  casus  Ju- 
daeorum  et  aliorum  in  ejus  morte  delin- 

D  quentium,  et  praesertim  discipulorum  qui 
in  ipsius  passione  scandalum  passi  fu- 
eruut.  Tertia  causa  fuit  amissio  vitae  cor- 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXT.V   IV   EVANGELISTAS. 


.\RT.    XXVII 


537 


1  ct  seq. 


poralis  :  quEc  amissio  naturaliter  horribilis 
est  humanae  natur». 

Secundo  potest  magnitudo  doloris  con- 
siderari  ex  perceptibilitate  patientis.  Nam 
et  Christus  secundum  corpus  erat  optime 
complexionatus,  eo  quod  corpus  ejus  fu- 
erit  miraculose  formatum  operatione  Spi- 
ritus  Sancti :  sicut  ct  alia  miraculose  facta, 
fuerunt  ceteris  potiora,  ut  Chrysostomus 
Joann.  n,  dicit  de  vino  in  quod  Christus  aquam 
convertit  in  impliis.  Idcirco  in  Christo  ma- 
xime  viguit  sensus  tactus,  ex  ciijus  per- 
ceptione  sequitur  dolor.  Anima  quoque 
Christi  secundum  vires  suas  superiores, 
efficacissime  apprehcndit  omnes  causas 
tristitipp.  —  Tertio  magnitudo  doloris  Ghri- 
sti  potest  attendi  ex  puritate  doloris.  In 
aliis  namque  patienlihus  mitigatur  tristitia 
interior  et  etiam  dolor  exterior  ex  aliqua 
consideratione  rationis,  per  quamdam  de- 
rivationem  seu  redundantiani  a  superiori- 
bus  viribus  ad  inferiores  :  quod  in  Chrisfo 
patiente  non  fuit.  Unicuique  elenim  vi- 
rium  animap  suap  permisit  agere  quod  sibi 
est  proprium,  ut  loquitur  Damascenus.  — 
Quarto  potest  considerari  magnitudo  dolo- 
ris  Christi  patientis,  ex  hoc  quod  passio 
illa  et  dolor  fuerunt  assumpla  a  Christo 
voluntarie,  propter  finem  liberationis  ho- 
minum  a  peccato  :  ideo  tantam  doloris 
quantitatem  assumpsit,  quod  erat  propor- 
tionata  magniludini  fruclus  qui  inde  con- 
sequebatur. 

Itaque  ex  omnibus  causis  iis  simul  con- 
sidcratis  patet  quod  Christi  dolor  exstitit 
maximus.  Ideo,  quamvis  aliqui  martyres 
graviores  et  diuturniores  passiones  susti- 
nueruut  quam  Christus,  quanlum  ad  aii- 
quid,  utpote  Laurentius  atque  Vincentius, 
qui  quantum  ad  corporalem  Ifesionem 
gravius   passi    sunt,    quia    Laurenlius    iu 


A  craticula  est  assatus,  et  carnes  Vincentii 
ungulis  ferreis  lacerata"  fuerunt ;  tamen  ex 
aliis  causis  multo  gravior  fuit  Christi  do- 
Ior,qui  pro  omnium  peccatis  doluit  simul: 
cujus  etiam  vita  corporalis  tantae  cxstitit 
dignitatis,prsesertim  propter  deitatem  uni- 
tam,  quod  de  ejus  amissione  ad  modicum 
tempus  magis  erat  dolendum,  quam  de 
amissione  vitae  alterius  hominis  per  quan- 
tumcumque  tempus.  Nam  et  Pliilosophus 
lerlio  Ethicorum  lestatur,  quod  virtuosus 
tanto  plus  diligit  vitam  suam,  quanto  scit 

B  eam  esse  meliorem;  et  tamen  cxponit  eam 
periculis  mortis  propler  bonum  virlutis. 
Sic  ct  Christus  vitam  suam  niaxime  di- 
lcctam  exposuit  morti  propter  bonum  ca- 
ritatis,  sicut  ait  per  Jeremiam  :  Dedi  dile-  Jn-.xu 
ctam  animam  meam  in  manu  inimicorum 
ejus.  —  Ha?c  Thomas. 

Hinc  etiam  scribit  Bonaventura  :  Passus 
est  Christus  passione  generalissima,  pas- 
sione  acerbissima,  passione  ignominiosis- 
sima  et  passione  peremptoria.  Passione, 
iiiquam,  generalissima,   quia    nou    solum 

C  passus  esl  quantum  ad  omnia  principalia 
corporis  membra,  verum  etiam  secundum 
omnem  animae  sua^  potentiam.  Passus  est 
etiam  passione  acerbissima,  quia  non  so- 
lum  dolendo  ut  patiens  per  vulnera,  sed 
etiam  condolendo  ut  compatiens  propter 
noslra  delicta.  Passus  est  quoque  passione 
ignominiosissima,  et  propter  patibulum 
crucis,  quod  erat  supplicium  pessimorum, 
et  propter  consortium  iniqiiorum,  puta 
latronum,  inter  quos  fuit  suspensus  ac 
deputatus.  Passus  est  etiam  passione  per- 

D  emptoria,  per  separationem  anima^  a  cor- 
pore,  salva  tamen  unione  utriusque  cum 
fleilate  :  anathema  enim  sit,  qui  dicit  Fi- 
lium  aliquando  reliquisse  naturam  quam 
semel  assumpsit. 


538 


PASSIO   D.  N.  JESU    CHRISTI   JLXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.   XXVllI 


ARTICULUS  XXVIII 


UTER  IN   CHRISTO  MAJOR  FCERIT  PASSIONIS  AUT  COSIPASSIONIS   DOLOR. 


DICTOI  cst  articulo  priTcedenti,  quod 
tam  dolor  exterior  quain  dolor  inte- 
rior,  fuit  in  Christo  major  quam  unquam 
in  aliquo  homine  alio.  Sed  quum  tempore 
passionis  in  Christo  fuerit  tam  dolor  pas- 
sionis  quam  dolor  compassionis,  quis  ho- 
rum  fuerit  major  atque  intensior  ? 

Ad  quod  coiumuniter  dicunt  docto- 
res,  quod  dolor  compassionis.  Quod  ex 
pra^habitis  potest  probari.  Dolor  namque 
compassionis  oritur  ex  consideratione  tam 
mali  pcenae  quam  mali  culpa? ;  atque  in 
Christo  praecipue  causabatur  ex  considera- 
tione  culparum  et  ingratitudinum  totius 
mundi,  et  quia  intuebatur  quod  passio  sua 
frustranda  esset  suo  effectu  ac  fructu  in 
tot  millibus  hominum  :  malum  autem  cul- 
pa^  magis  habet  rationem  nocivi  et  maii 
ac  deplorabilis.  quam  maium  poense.  Rur- 
sus,  quanto  quis  est  majoris  sapientiae 
et  caritatis  in  sa?culo  isto.  tanto  plus  dolet 
de  vitiis,  et  tanto  amplius  peccantibus 
condolet.  Oi'Uih  igitur  Christus  etiam  se- 
cundum  naturam  assumptam  fuerit  tam 
ineffabiliter  pra>  ceteris  sapiens  et  ardeu- 
tissimae  caritatis,  universorum  ac  singu- 
lorum  peccata  et  crimina  simul  conside- 
rans,  et  finalem  JudEeorum  dereliclionem 
clarissime  intuens,  omnemque  Deitatis  in- 
honorationem  et  offensionem  perpendens, 
constat  quod  dolor  compassionis  acerbis- 
simus  fuit  in  eo.  Nam  et  Matri  suse  caris- 
simae  ineffabiliter  condolebat,  ceterisque 
electis  et  devotis  personis  dolorose  adstan- 
tibus. 

Hinc  super  tertium  Sententiarum  ait 
Bonaventura  :  Quamvis  magna  fuit  causa 
dolendi  in  sensitiva  parte  Christo  propter 
separationem  anima*  sua»  a  corpore.  ma- 
gna  quoque  in  eo  fuit  dispositio  ad  dolen- 


A  dum  in  carne.  propter  optimam  comple- 
xionem  ;  in  dolore  tamen  compassionis 
amplior  erat  ratio  dolendi,  propter  inho- 
norationem  Dei  et  separationem  ab  eo  in 
eis  qui  pereunt.  Major  etiam  erat  in  eo 
dispositio  ad  condolendum,  propter  vehe- 
mentiam  caritatis.Nempe,  secundum  quod 
major  exslat  dilectio,  secundum  hoc  ma- 
jores  sunt  plagae.Sicque  compassio  Christi 
multo  plus  excellebat  aliorum  compassio- 
nes.  quam  passio  sua  aliorum  passiones. 
Denique,  quod  dolor  compassionis  major 

B  fuit  in  Christo,  ex  duplici  signo  coiligitur. 
Primum  est,  quod  maluit  mori  seu  ani- 
mam  suam  a  suo  corpore  separari,  quam 
quod  nos  maneremus  a  Deo  separati.  Se- 
cundum  signum  est.  quia  (ut  dicit  S.  Ber- 
nardus)flevit  pro  nostris  peccatis.sed  non 
flevit  pro  suis  poenis.  Et  istud  bene  expri- 
mit  Cancellarius  Parisiensis,  in  persona  PhUippus. 
Christi  ad  hominem  loquens  :  Vide  quee 
pro  te  patior.  Ad  te  clamo,  qui  pro  te  mo- 
rior  :  vide  poenas  quibus  afficior,  vide  cla- 
vos    quibus    confodior.    Quum    tantus   sit 

C  dolor  exterior,  intus  tamen  planctus  est 
gravior,  tam  ingratum  dum  te  experior. 
Hoc  itaque  diligentissime  ponderemus. 
Et  non  solum  consideremus  quid  Christus 
pro  nobis  toleravit  in  corpore,  sed  etiam 
quid  patiebatur  in  anima ;  nec  soluin  pen- 
semus  dolorem  suse  amarae  passionis,  sed 
item  dolorem  suae  amarioris  compassionis: 
et  universis  istis  afflictionibus  atque  dolo- 
ribus  Christi  intirae  ac  fideliter,  affectu- 
osa  grataque  mente  condoleamus.Insuper, 
Christi  exemplo  discamus   ac  studeamus 

D  cordialiter  compati  proximis  nostris  ten- 
tatis,  afflictis.  lapsis  et  desolatis,  imo  et  in 
purgatorio  constitutis  :  quibus  omnibus 
pro  posse  subveniamus  caritative  et  pie. 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGEI.ISTAS. 


ART.   XXIX 


539 


Multoque  vehementius  doleamus  et  com-  A  quod  peccata  incomparabiliter  plus  no- 
patiamur  de  malis  culpabilibus  proximo-  ceant  proximis,  et  deteriora  sint  magisque 
rum,  quam  de  poenalibus  malis  eorum,  eo     offensiva  Dei,  quam  adversitates  et  poenae. 


ARTICULUS  XXIX 


QUOD   NON    UNO   MODO    DICATUR   CHRISTUS   A    PATRE,   A    SE,   A  JUDA,   A    JUD^IS 
ET   A   PILATO   TRADITUS. 


/lom. 


/s.  Liir,  i-2. 


Joann. 

XVIII,  35. 

Marc.  XV. 

15  ;  Luc. 

xxiii,  35. 


Ibid.  10. 


Ihiii.   7. 


PS.  XXI, 

2  ;  Malth. 
xxvii,  46. 


CHRISTUM  traditum  esse  a  Patre,  inno- 
tescit  ex  verbis  Apostoli  asserentis  : 
Proprio  Filio  suo  non  pepercit,  sed  pro 
omnibus  nobis  tradidit  illum.  Quod  vero 
Christus  se  ipsum  tradiderit,  clucescit  ex 
eo  quod  scriptum  est  per  Isaiam  :  Tradidit 
in  mortem  animam  suam.  Judas  quoque 
tradidit  eum  Judeeis,  ut  patuit ;  et  Judan 
Pilato,  secundum  quod  dixit  ad  Jesum  : 
Gens  tua  et  pontifices  tradiderunt  te  mihi; 
quid  fecisti  ?  Piiatus  demuin  Jesuni  fla- 
gellis  ceesum  tradidit  voluntati  illorum  ut 
crucifigeretur,  sicut  prsehabitum  est. 

Itaque,  prout  in  tertia  parte  Siimmae 
sufe,  quaistione  quadragesima  septima,dis- 
seruit  Thomas,  tribus  modis  dicitur  Deus 
Pater  Christum  tradidisse.  Primo,  quoniam 
ab  aeterno  prfeordinavit  Christi  passionem 
ad  humani  generis  liberationem,  quemad- 
modum  in  Isaia  fertur  :  Dominus  posuit 
in  eo  iniquitatera  omnium  nostrum  ;  et 
rursus,  Dominus  voluit  eum  conterere  in 
infirmitate.  Secundo,  quoniam  inspiravit 
Christo  voluntatem  patiendi  pro  homini- 
bus,  infundendo  ei  tantam  caritatem  ad 
homines  :  propter  quod  subditur  ibi,  Obla- 
tus  est,  quia  ipse  voluit.  Tertio,  quia  de 
manu  persecutorum  et  crucifigentium  non 
eripuit  eum,  sed  potius  potestati  eorum 
exposuit  et  reliquit.  Propterea  pendens  in 
cruce,  clamavit  :  Deus  meus,  Deus  meus, 
ut  quid  dereliquisti  me  ?  Denique  Christus 


B  secundum  quod  Deus,  tradidit  se  in  mor- 
tem  eadem  voluntate  et  actione  qua  et 
Pater  tradidit  eum;  sed  in  quantum  homo, 
tradidit  se  voluntate  inspirata  a  Patre. Ideo 
non  est  contrarietas  in  hoc,  quod  Pater 
tradidit  Filium,  et  quod  Filius  tradidit  se- 
metipsum  :  imo  sicut  Pater  tradidit  Filium 
ex  caritate  et  pietate  sua  ad  homines,  ita 
et  Filius  semetipsum  tradidit.  Porro  Judas 
tradidit  Christum  ex  cupiditate  :  Judcci,  ex 
invidia  ;  Pilatus,  ex  mundano  timore  quo 
limuit  Ctpsarem. 

C  Prwterea,  de  hac  re  scribit  Petrus  super 
tertium,  distinctione  vicesiina  :  In  passio- 
ne  Ghristi  est  quatuor  considerare.  Pri- 
mum  ex  parte  natura^  humaniB  passibilis, 
cujus  passio  fuit  corruptiva;  secundum 
ex  parte  voluntatis  Ghristi  passionem  ac- 
ceptantis  ;  tertium  respectu  finis  ;  quar- 
tum  respectu  inferentis.Et  secundum  hffc 
quatuor  Pater  dicitur  Christum  tradidisse 
diversis  modis.  Nam  quoad  primum,  tra- 
didit  Christum  mittendo  ipsum  in  carne 
passibili ;    quoad    secundum,    voluntatem 

D  patiendi  inspirando  voluntati  susp,  creataj ; 
quoad  tertium,  passionein  Ghristi  ab  aeter- 
no  ad  humani  generis  salutem  ordinan- 
do  ;  quoad  quartum,  dando  crucifixoribus 
potestatem  occidendi  Christum,  non  inspi- 
rando  voluntatem  :  unde  Ghristus  dixit 
Pilato,  Non  haberes  potestatem  adversum /o«nn.  xix, 
me  ullam,  nisi  datum  desuper  tibi  esset.  "• 


o40 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI  JIXTA   IV  EVANGELISTAS. 


ART.  XXX 


ARTICULUS  XXX 


AN   rnO    REDEMPTIONE    ET    I.IBERATIONE    GENERIS    HIMANI    FIERIT   NECESSARirM,   VERIM    DEIM 
INC.UIXARI,    PATI   AC    MORI,   ET   ITA   PRO   UOMINIBIS    SATISFACERE. 


RIDICULUM  et  absurdum  visum  est 
Judseis  ct  Sarraeenis,  iiuiltis  quoque 
liiPreticis,  quod  nos  Chrisliani  asserimus 
Deum  veriim  incarnatuin  et  crucifi.xum 
ad  redimendum  genus  humanum.  Credunt 
tamen  Sarraccni  Jesum  Nazarenuni  fuisse 
summum  prophelam,  sapientissimum  vi- 
rum,  et  Messiam  in  lege  ac  Prophetis  pro- 
missum.atque  Jud;eos  idcirco  a  Deo  usque 
in  finem  abjectos.  quoniam  noluerunt  Je- 
sum  Nazarenum  suscipere  pro  rege  Messia 
eis  promisso:  prout  omnia  ista  in  Alcorano 
evidenter  habentur.  Sed  obtenebrati  sunt 
omnes  illi  sapientia  sua  carnali,  mundana 
prudentia,  et  proprife  rationis  stultitia, 
quibus  magis  innituntur  quam  auctoritati 
Scripturarum  sanctarum. 

Itaque,  secundum  doctores  catholicos. 
quamvis  Deus  infinitae  potentise  et  sapien- 
tia?  prorsus  immenScT.  potuerit  genus  hu- 
manum  multis  modis  liberare,  iste  tamen 
modus  quo  redempti  sumus  per  incarna- 
tionem  mortemque  Filii  Dei.  qui  Filius 
verus  est  Deus,  con^enientissimus  fuit : 
nec  de  condigno  potiiit  fieri  liberatio  ista 
per  hominem  purum  seu  aliquam  puram 
creaturam. 

Unde  super  tertium  Sentcntiarum.  di- 
stinctione  vicesima,  Petrus  scribil :  Secun- 
dum  quantitatem  culpie  oportet  fieri  quan- 
titatem  emendae.  Culpa  vero  qua  corrupta 
erat  tola  natura  hiimana,  infinita  erat  tri- 
pliciter.  Priino,  e.x  parte  ejus  cui  faeta  erat 
injuria,  utpote  Dei,  qui  infinitae  est  digni- 
tatis  ac  majestatis.  Ideo  eum  offendere  et 
ei  injuriari  ac  esse  rebellem,  est  gravitatis 
quodammodo  infinitse  :  pensatur  namque 
quantitas  offensa?  e.x  parte  persona»  in 
quam  peccatur.  Secundo,  culpa  qua  corru- 


A  pta  erat  natura  humana,  fuit  infinita  e.x 
parte  boni  quod  pcr  peccatum  fuit  abla- 
tum,  quod  est  Deus  seu  gloria  fruitionis 
seterna'.  Tertio,  e.\  parte  natur»  quae  per 
peccatum  erat  corrupta,  quje  quamdam 
habet  infinitatem  in  quantum  de  se  muUi- 
plicabilis  est  per  infinila  supposita.  Quuin 
ergo  injuria  fuerit  quodammodo  infinita 
tribns  (ut  dictum  est)  modis,  ncc  pura 
creatura  posset  infinitam  emendam  e.xhi- 
bere  aut  solvere,  non  potuit  pro  peccato 
humani  generis  satisfacere,  ipsumve  re- 

B  parare. 

Praeterea,  secundum  Alexandriim  et  Bo- 
naventuram  super  tertium,  de  duobus  sa- 
tisfactio  solet  fieri  et  requiri,  videlicet 
de  injuria  et  de  damno.  Si  ergo  Deus  re- 
quirit  satisfactionem  ab  humano  genere, 
aut  requirit  pro  utroque,  aut  pro  horum 
alio  tantiim.  Si  pro  utroque,  planum  est 
quod  impossibile  sit  aliquam  puram  crea- 
turam  satisfacere  Deo  pro  genere  huraa- 
no  :  pro  eo  quod  tam  gravis  est  injiiria 
qua»  Deo  infertur  ob   ejus   excellentissi- 

C  mam  dignitatem.quod  nulla  pura  creatura 
potest  ei  rccompensare  aliquid  a>quale  pro 
tanta  injuria.  Si  vero  exigat  satisfactio- 
nem  de  solo  damno  recompensando,  nec 
sic  potest  pro  toto  genere  humano  aliqua 
pura  satisfacere  creatura.  ,Aut  enim  crea- 
tura  illa  esset  homo,  aut  non  esset  homo. 
Si  homo,  quiim  nullus  homo  purus  possit 
sequivalere  toti  generi  humano,  talis  homo 
offerendo  se  ipsum  Deo,  nunquam  re- 
compensaret  damnum  quod  intulit  Adam 
corrumpendo  totum  genus  humauum.  Si 

D  autem  non  esset  homo,  non  satisfaceret, 
quia  ad  illud  genus  spectat  satisfactio  ad 
quod  pertinet  transgressio.  Necessarius  er- 


PASSIO   D.  N.  JRSU  CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    XXX 


541 


Hom. 


go  fuit  satisfactor,  redemptor  et  liberator  A 
dignitalis  immensse  :  qui  non  potuit  esse 
nisi  Deus.  Sed  Deo  in  deitatis  natura  non 
competit  promereri,  satisfacere  aut  libe- 
rare  per  moduni  mediatoris,  quia  hoc  pe- 
nitus  derogaret  majestati  ipsius  :  hinc 
decuit  Deum  assumere  naturam  huma- 
nam,  quatenus  ex  assumpta  natura  sibi 
conveniret  promereri,  satisfacere  et  pretio 
sanguinis  sui  redimere,  atque  ex  uni- 
ta  deitate  esset  infinita  idoneitas,  digni- 
tas  et  efficacia  ad  promerendum  ac  redi- 
mendum.  B 

Ampiius  de  ista  materia  scribit  etiam 
Durandus  de  S.  Portiano  super  tertium, 
dicens  :  Satisfactio  potest  dici  sufficiens 
dupliciter.Uno  modo  simpliciter,quia  con- 
digna  per  adaequationem  et  recompensa- 
tionem  culpae  commissse.  Alio  modo  im- 
perfecte,  videlicet  per  acceptationem  ejus 
qui  contentus  est  de  hujuscemodi  satis- 
factione.  Loquendo  ergo  de  satisfactione 
condigna,  nulla  creatura  pura  potuit  satis- 
facere  pro  peccato  humanse  naturae  seu 
propriae  personae.  Cujus  duplex  est  ratio  :  C 
una  de  qualibet  creatura,alia  specialiter  de 
descendentibus  ab  Adam.  Prima  talis :  Non 
minus  obligamur  Deo  ratione  delicti  quam 
beneficii ;  sed  nemo  potest  Deo  reddere 
aliquid  condignum  pro  beneficiis  acce- 
ptis  :  ergo  nullus  potest  Deo  exhibere  sa- 
tisfactionem  condignam  pro  peccatis  coin- 
missis.  Specialiter  quoque  probatur  istud 
de  posteris  Adee,  quia  nec  Adam  nec  ali- 
quis  per  viam  naturae  ab  eo  descendens, 
potuit  habere  gratiam  ante  suam  repara- 
tionem.Si  autem  loquamur  de  satisfaclione  D 
secundo  modo  accepta,  quw  vocatur  satis- 
factio  de  congruo  :  aut  loquimur  prae- 
supposita  Dei  ordinatione,  aut  absolute.  Si 
primo  modo,  sic  adhuc  dicendum  est  quod 
nuUa  pura  creatura  potuit  satisfacere  pro 
natura  humana,  nec  aliqua  persona  pro  se 
ipsa,  nisi  virtute  satisfactionis  per  Ghri- 
stum  exhibitse  :  quoniam  Deus  ipsum  so- 
lum  prseordinavit  esse  redemptorem  et 
„1  propitiatorem  pro  peccatis  nostris,  ut  dici- 
tur  ad  Romanos,  Justificati  per  gratiam 


(id  est  redemptionem)  quse  est  in  Christo 
Jesu,  quem  Deus  posuit  propitiatorem  per 
fidem  in  sanguine  ipsius.  Si  autem  abso- 
lute  loquamur  quid  potuit  fieri,  sic  proba- 
biliter  videtur  diceiidum  quod  pura  crea- 
tura  potuit  satisfacere  hoc  modo,  quamvis 
non  ita  sufficienter  et  congrue  sicut  Chri- 
stus.  Primum  patet  sic  :  Quando  duo  actus 
ita  se  habent,  quod  bonitas  unius  eequa- 
tur  maliti»  alterius,  bonus  actus  potest 
esse  satisfactorius  pro  actu  malo,  saltem 
de  congruo ;  sed  possibile  est  quod  actus 
puri  hominis  a  Deo  creati,  »quaretur  in 
bonitate  malitise  peccati  Adie,  vel  eam 
excederet,  quantum  ad  habitum,  quoniam 
bonus  ille  actus  ex  majori  procederet  cari- 
tate  quam  fuit  malitia  ex  qua  processit 
peccatum  Adae,  et  quantum  ad  objectum, 
quoniam  esset  respectu  ejusdem  objecti, 
ex  quo  objecto  unus  actus  sortiretur  tan- 
tam  finitatem  et  infinitatem  in  bonitate 
quantam  alius  actus  in  pravitate  :  ergo 
actus  talis  puri  hominis  posset  tantum 
satisfactorius  esse  de  congruo,  quantum 
peccatum  Adae  fuit  demeritorium  pro  per- 
sona  et  natura.  Secundo  patet  idem  sic  : 
Peccatum  Ada^  redundavit  in  totam  natu- 
ram,  quantum  ad  condemnationem.  Ergo 
ejus  poenitentia  potuit  redundare  saltem 
de  congruo  iu  totam  naturam,  quantum 
ad  satisfactionem  et  reparationem  :  quia 
peccatum  Adse  non  redundavit  in  totam 
naturam  nisi  quia  tota  natura  originaliter 
fuit  in  ipso,  propter  quod  donum  origi- 
nalis  justitiae  ei  coUatum  pro  se  et  tota 
sua  posteritate,  peccando  amisit  pro  se  et 
pro  posteris ;  sed  eodem  modo,  quando 
poenituit,  tota  natura  virtualiter  erat  in 
ipso  :  ergo  quando  satisfecit  pro  se,  potuit 
satisfacere  pro  tota  posteritate,  nisi  Deus 
aliter  ordinasset.  Et  ponit  exemplum  de 
milite  cui  datur  a  rege  castrum  pro  se  et 
sua  posteritate,  qui  per  peccatum  suum 
meruit  castro  privari  in  se  et  in  posteris 
suis ;  nihilo  minus  si  mereatur  castrum 
recuperare  pro  se,  meretur  etiam  recu- 
perare  illud  pro  sua  posteritate.  Istud  ex 
Durando  recitative  magis  quam  asserlive 


542 


PASSIO    D.  N.  JESV   CHRISTI    JIXTA    IV   EVANGELISTAS. 


ART.    XXXI 


induco,  quoniam  multa  objici  possent  po- 
sitioni  ipsius  :  quse  brevitati  studens  di- 
mitto. 

Verumtamen,  sicut  Thoraas  in  tertia 
parte  Suramae  su»,  et  super  tertium  Sen- 
tentianim,  atque  in  Siiinma  contra  genti- 
les  lcrtio  libro  declarat,  convenientissimus 
modus  liberationis  humanse  fuit  per  incar- 
nationom  ct  passioncm  iinigfniti  Filii  Dei. 
Nam  lanto  modus  aptior  cst  ad  lincm  ob- 
tinendum.quanto  per  ipsum  plura  concur- 
runt  e.xpedientia  ad  finis  consecutioncm. 
Per  hoc  autem  quod  genus  humaiium 
liberatum  est  per  incarnationem  et  passio- 
nem  Filii  Dei,  multa  concurrerunt  atque 
collata  sunt  ad  salutem  hominis  pertinen- 
tia,  prgeter  libcralionem  a  peccato.  Primo 
namque  per  hoc  ipsum  cognoscitur  quan- 
tum  Deus  diligat  hominem,  et  per  id  pro- 
vocatur  homo  ad  Deum  rediligendum  :  in 
quo  perfectio  humanae  salutis  consistit. 
Secundo  per  hoc  datur  nobis  exemplum 
perfectius  totius  humilitatis,  obedientiff, 
constantiee,  justitia,et  ceterarum  virtutum 
in  Christi  passione  ostensarum,  quae  sunt 
necessarise  ad  salutem.  Tertio.  quoniam 
Filius  Dei  per  suam  passionem  non  solum 
liberavit  hominera  a  peccato,  sed  etiam 
promeruit  ei  gratiam  justificantem  et  glo- 
riam  seternalem.  Quarto,  quia  per  hoc  in- 
dicitur  homini  major  necessitas  pra-ser- 
vandi  se  immunem  a  vitiis.  Propter  quod 


A  ait  Apostolus  :  Empti  estis  pretio  magno  ;  i  Cor.  vi, 
glorificate  et  portate  Deum  in  corpore  ve- ""' 
stro.  —  Insiipcr  in  Jerusalcm  voluit  Chri- 
slus  pati,  quia  Jerusaicm  fuit  locus  sacri- 
ficiorum,  et  urbs  electa  ad  holocausta  Deo 
immoJanda  :  Christus  aiilem  per  modiim 
sacrificii  obtulit  se  pro  nobis,  ct  pro  nobis 
factus  est  hostia  pro  peccato,  atque  se 
totum  obliilit  Patri.  Veriimtamen  crucifigi 
voluit  extra  portam.ut  veritas  responderel 
figurje.  Nam  hircus  et  vitulus  pro  peccato  /,ec.svi,2T 
ef  vacca  riifa,  qu»  erant  prjccipua  sacri 

B  ficia  pro  pcccatis  Israelitici  populi  expian- 
dis,  extra  castra  comburebantur.  quem- 
admodum  in  Levitico  legitur.  Propter  quod 
ad  Hebra>os  scribit  Apostolus  :  Quorum 
animalium  sanguis  infertur  in  sancta  pro 
peccato  per  pontificem,  horum  corpora 
cremantur  extra  castra.  Propter  quod  et 
Jesus,  ut  sanctificaret  populum,  extra  por- 
tam  passus  est.  Secundo,  ut  per  hoc  daret 
nobis  exemplum  exeundi  a  conversatio- 
ne  mundana.  Unde  addit  Apostolus  :  Ex- 
eamus  ergo  ad  eum  extra  castra,  impro- 

C  perium  ejus  portantes.  Et  item,  quia  ad 
litteram  exlra  portam  occidebantur  iniqui, 
prjesertim  qui  cruci  appendebantur,  ia- 
ter  quos  Sanctus  Sanctorum  voluit  repu- 
tari.  ut  nos  peccalores  inter  Dei  filios 
computemur,  et  meritis  patientiae,  hu- 
militatis  passionisque  Christi,  justi  effi- 
ciamur. 


jV(nH.xix.3. 


Hettr.  XIII, 
11,  1». 


Ibid.  13. 


ARTICULUS  XXXI 


AN  1VI>X.\    CHRISTUM   PERSEQCEXTES,   ET   EJIS    CRCCIFIXIONEM   ILLI   PROCCR-AlNTES,  COGNOVERINT 
ECM   ESSE    CHRISTCM    1N   LEGE    PROMISSCM   AC    DEI    FILICM. 


OU.ESTIO  ista   difficultatera   habet   ex  D  colis,  ad  quos  paterfamilias  misit  primo 
verbis  Scripturae   canonicee,  quae  de      minislros,  deinde  proprium  filium  (quam 
hac  re  videtur  diversimode  loqui ;  et  itera      parabolam  Matthaeus,  Marcus  et  Lucas  de-  ^"'ih-^^', 

33  et  sea  • 

ex  sanctorum  verbis  Doctorum,  super  re      scribunt).  ait  quod  agricolae  videnles  fili- jirarc.xii.i 
ista  variis  modis  loquentium.  Xam  Chri-      um,  dixerunt  intra  se  :  Hic  est  heres,  veni- '''''''••^'"^- 

1,1.1  ■  .1  XX,  9elseq. 

stus   in   parabola   de   vinea    locata   agri-      te,occidamus  eum,et  nostra  ent  hereditas.  A/aicxn,?. 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV   EVANGELISTAS.    —    ART.   XXXI 


543 


Joann.  m 

iT,  4S. 


Ubi  per  vineam  inteliigitur  Synagoga;  per 
agricolas,  principes  sacerdotum  et  senio- 
res  ac  Scribsp  ;  pcr  filium,  Christus,  quem 
occiderunt  ne  terram  et  principatum  amit- 
terent,  quia  dixerunt  :  Quid  facimus,  quia 
hic  homo  mulfa  signa  facit?  Si  dimitti- 
nius  eum  sic,  omnes  credent  in  cnm  ;  et 
venient  Romani,  et  tollent  locum  nostrum 
et  gentem.  Ergo  pontifices  et  superiores 
JudEeorum  noverunt  Jesum  esse  Filium  Dei 
et  Christum  in  lege  promissum,  verum- 
que  regem  et  Dominum  Synagogae.  Prae- 
terea  super  eadem  verba  scribit  S.  Hiero- 
nymus  :  Manifestissime  Dominus  probat 
his  verbis,  Judaeorum  principes  non  per 
ignorantiam,  sed  per  invidiam,  Dei  Filium 
t7.p.497C'.  crucifixisse.  Prjeterea  (sicut  pra?habitum 
iuc.  xxiii,  est)  super  illud,  Pater,  ignosce  illis,  quia 
'*■  nesciunt  quid  faciunt,  dicit  Glossa,  quod 

inter  Judseos  quidam  erant  majores,  et  pro 
illis  Christus  non  oravit,  quia  sciverunt 
Jesum  esse  Christum  ;  alii  erant  minores 
ac  imperiti,  qui  non  cognoverunt  hoc 
ipsum,  et  pro  illis  oravit.  Idem  dicunt  Be- 
da  atque  Chrysostomus.  In  Libro  quoque 
novi  ac  veteris  Teslamenti  asseritur,  quod 
principes  JudsBorum  et  majores  noverunt, 
sicut  et  daemones,  Jesum  esse  Christum, 
quia  viderunt  in  eo  omnia  signa  quw  Pro- 
phetee  preedixerunt  de  ipso.  —  Sed  hujus 
oppositum  probatur  ex  eo  quod  ait  Aposto- 
iCor.  II,  8.  lus  :  Si  cognovissent,  nunquam  Dominum 
gloriffi  crucifixissent.  Petrus  quoque  prin- 
Ad.iii,  17.  ceps  ApostoIorum,in  Actibus:Scio(inquit), 
fratres,quia  per  ignorantiam  fecistis,  sicut 
et  principes  vestri. 

Ad  istud  aliqui  responderunt,  quod 
majores  Judaeorum  noverunt  quod  Jesus 
esset  Christus  in  lege  promissus,  sed  ne- 
scierunt  quod  unigenitus  Dei  Filius  ex- 
sisteret.  Et  hoc  videtur  super  Lucam  sen- 
tire  Ambrosius,  dicens  :  Noverunt  eum 
esse  Christuni,  sed  ignoraverunt  divinita- 
tis  suae  mysterium.  Idem  habetur  in  pr»- 
allegato  Libro  novi  ac  veteris  Testamenti. 
—  Sed  contra  hoc  objici  potest,  quia  Pro- 
phetae  evidenter  docuerunl  Ghristum  esse 
Filium  Dei.  Nam  et  Jeremias  praedixit  : 


A  Hoc  est  nomen  quod  vocabunt  eum,  Do-  /er.xxm.e 
minus  justus  noster.  Et  Isaias  :  Puer  natus  /s.ix.o. 
est  nobis,  et  vocabitur  nomen  ejus  Admi- 
rabilis,    Consiliarius,   Deus,  Fortis,    Pater 
fuluri  saeculi,  Princeps  pacis.  Insuper  Hie- 
ronymus   protestatur,    quod   cognoverunt 
Jesum  esse  eum  cui  Pafer  dicit  in  Psal- 
mo  :   Postiila  a  me,   ef  dabo  fibi  gentes   Ps.  u, 8. 
hereditatein  tuani.  Sed  de  illo  in  eodem 
psalmo  praemiftitur  immediafe  :  Dominus  md.  i. 
dixit  ad  me,  Filius  meus  es  tu,  etc.  Er- 
go  ita  noverunt  Jesum  esse  Filium  Dei, 

B  quemadmodum  Christum.  Adhuc  autein, 
non  videtur  apparentiam  ullam  habere, 
quod  ausi  fuissent  Jesum  occidere,  si  co- 
gnovissent  eum  esse  regem  Messiam  in 
lege  et  Prophetis  promissum. 

Hinc  arbitror  respondendum,  quod  non 
cognoverunt  eum  esse  Christum  certa  et 
sfabili  agnitione,  sed  aliquando  hoc  pufa- 
bant  ex  tesfimoniis  beatissimi  Joannis  Ba- 
ptistae  et  ex  Scripturis  atque  ex  praeclaris 
ac  copiosis  Ghristi  miraculis.  Verum  tem- 
pore  procedente,  dum  Christus  coepisset 

C  eorum  scelera  acriter  et  publice  increpa- 
re,  paupertafem  docere,  et  vitam  inter  eos 
humillimam  ducere,  conceperunt  adver- 
sus  eum  vehementissimum  odium,et  quo- 
tidie  crevit  in  eis  invidia ;  sicque  propria 
excaecati  malitia,  interpretari  cceperunt 
omnia  documenta  et  opera  ac  signa  ejus 
in  pejus,  nec  credere  voluerunt  quod  es- 
set  Filius  Dei  aut  Christus,  imo  excogifave- 
runt  multa  vana  et  frivola  ad  probandum 
oppositum,  dicentes  :  Non  est  hic  homo  a  Joann.i%. 
Deo,  qui  sabbatum  non  custodit ;  ac  multa  "^' 

D  similia,  ut  ex  Evangelio  constat.  Sicque 
tandem  inter  se  concluserunt  quod  non 
esset  Christus  nec  Filius  Dei.  Nempe,  ut 
patuit  supra,  quum  dixisset  se  Christum, 
dixerunt  :  Quid  adhuc  desideramus  testi- 
monium  ?  ipsi  enim  audivimus  de  ore 
ejus.  Verumf amen,  secundum  Augusf inuin, 
concluseruiit  hoc  cum  aliquali  formidine  c/^.p.MiB 
aut  suspicione  de  opposito.  Unde  et  tradi-  "^^' 
derunt  eum  Pilato,  ut  ipsi  viderentur  qiia- 
si  immunes  de  morte  ejus  :  prout  de  isla 
positione  Augustini  dictum  est  plenius  su- 


Luc.  XXII, 
I. 


344 


PASSIO    D.  N.  JESU   CHRISTl   JLXT.V    IV    E\  AXGELISTAS. 


AUT.    XXXII 


pra.  Quod  vero  noii  ruisscnt  ausi  occidere 
Jesuni  si  scivissent  eum  esse  Christum, 
patet  ex  verbis  .\ugustini  diceiitis,  quod 
primuin  Christ.i  adventuin  oporluit  esse 
occultum,  ut  judicaretur  et  occiderctur. 
Quis  eniin  ausus  fuisset  majestatem  occi- 
dere  ?  Verumtamen  ignorantia  ista  Judaeo- 
rum  majorum  non  eos  excusavit,  quoniam 
fuit  ignorantia  affectata,  quia  veritatem 
intelligere    noluerunt,    ipsoque    facto   di- 


A  xerunt  Deo  :  Recede  a  nobis,  scientiam /o6sxi,u. 
vianim   tuarum   nolumus.  Hinc  passione 
instanle,  Christus  post  Ccenam  dixit  Apo- 
stolis:Si  non  venissein  et  locutus  eis  fuis-  Joann.w, 
seni,  peccatum  non  haberent;  nunc  autem  "' 
excusationem  non  habent  de  peccato  suo. 
Itemque  :  Si  opera  noii  fecissem  in   eis  /tirf.ii,i3. 
quEB  nullus  alius  fecit,  peccatum  non  ha- 
berent ;  nunc  autem  viderunt  et  oderunt 
me  et  Patrem  ineum  gratis. 


ARTICLLUS  XXXII 


QIOMODO    PIIM    FIERIT   CONDOLERE   CHRISTO,    LICET    DEIS    PATER   VOLIERIT   EIM   PATI. 


Bom,  VIII 
32. 


CIRCA  finem  primi  Sententiarum  in-  B 
troducil  Magister,  qualiter  leneamur 
voluntatem  nostram  conformari  voluntati 
divinae.  Et  circa  hoc  movent  doctores:quo- 
modo  licuit  Virgiui  gloriosce  aliisque  San- 
ctis  tempore  passionis  de  Christi  passione 
dolere,  tristari,  flere,  turbari,  prsesertim 
quum  Paler  voluerit  eum  pati,  et  pro  om- 
nibus  nobis  tradidit  eum,  imo  et  Filius 
semetipsum  ?  Sicque  voluntas  illorum  vi- 
detur  fuisse  conlraria  voluntati  Patris  ac 
Filii  ejus.  Denique  Petro  peroptanli  Chri- 
stum  non  pati,  a  Christo  responsum  est  :  C 
^faiih.xsi,  Vade  retro  me,  satana,  quia  non  sapis  ea 
quae  Dei  sunt,  sed  quse  hominum. 

Itaque  ad  istud  super  primum  Sententi- 
arum  Bonaventura  respondet,  quod  dupli- 
citer  contingit  dolere  de  aliquo.  Primo  sic, 
quod  dolens  velit  contrarium  absolula  vo- 
luntate  et  ex  ratione  deliberata  :  sicque 
non  licuit  de  Christi  passione  dolere,  et 
ita  S.  Petrus  exstitil  reprehensus.  Secun- 
do  sic,  quod  dolens,  ad  contrarium  ejus 
de  quo  dolet,  moveatur  voluntate  pietalis. 
quamvis  absolute  velit  id  de  quo  dolet  :  D 
et  sic  pium  est  de  passione  Christi  dolere, 
eique  condolere,  et  pie  affici  circa  passi- 
onem  ipsius ;  sicque  alTiciuntur  devoti, 
qui  magnas  agunt  gratias  de  Christi  passi- 


23. 


one,  et  tamen  pia  compassione  moventur 
in  consideratione  sui  doloris ;  sicque  dul- 
cissima  Virgo  suo  Filio  patienti,  quantum 
sustinere  potuit,  compatiebatur  :  quamvis 
nequaquam  sit  dubitandum,  quin  virilis 
animus  ejus  voluit  etiam  Filium  suum  pa- 
ti  pro  mundi  salute,  ut  ipsa  Mater  confor- 
mis  esset  per  omnia  Deo  Patri. 

Denique,  secundum  Richardum  de  Me- 
diavilla  circa  finem  primi  Sententiarum, 
de  Christi  passione  doluit  sacratissima  Vir- 
go  in  appetitu  sensitivo.habendo  respectum 
ad  ipsam  afflictionem  absolute  secundum 
se ;  verumtamen  habendo  respectum  ad 
generis  humani  redemptionem  procuran- 
dam  per  Christi  passionem,  et  ad  divi- 
nee  voluntatis  ordinationem,  et  ad  gloriam 
Chrisli  pafientis  accidentalem  quam  me- 
ruit  paliendo,  voluil  illam  passionem  vo- 
luntate  deliberativa.  Omnibus  quoque  bo- 
nis  et  sanclis  hominibus  placere  debuit, 
et  nunc  debet,  quod  Christus  patiebatur, 
puta  intuitu  nostrae  redemptionis,  non  suae 
afflietionis  :  quia  sic  ei  ul  patienti,pie  est 
compatiendum,  quum  dicat  Apostolus,  Si  ifom.viit, 
compatimur.  et  conregnabimus.  De  hac'"'!'^"^ 
materia  multa  conscribit  Antisiodorensis  cf.i.xx, 
in  Summa  sua,libro  tertio:de  quibus  pro- p^*'^'''* 
lixitatem  devitans  pertranseo. 


■1 


PASSIO   D.  N.  JESU   CHRISTI   JUXTA    IV    EVANGELISTAS.   —    ART.    XXXIII 


545 


Breviter  autem  faciliterque  loquendo,  A  sensitivum,  considerando  passionem  ipsi- 
possumus  respondere  quod  Cliristo  ut  pa-  us  secundum  quod  fuit  afflictio  innocen- 
tienti  et  ejus  passioni  condolendum  fuit  tis,  non  autem  secundum  quod  fuit  hu- 
et  est,  etiam  secundum  rationem  deli-  niani  generis  salvativa  ex  prsordinatione 
berativam  et  appetitum  intellectivum  ac      divina. 


ARTICULUS  XXXIII 


DE    MULTIPLICI    EFFECTU   SEU   FRUCTU   DOMINICvE   PASSIONIS. 


Ephes.Vy  2 
I  Cor.  V,  7, 


I/V/;-.i,i8 
19. 


SUPER  tcrtium  Scntentiarum,  Albertus, 
Alexandcr  ac  alii  diffuse  loquuntur 
de  multiplicibus  saluberrimisque  effe- 
ctibus  passionis  dominicce.  Operatus  est 
enim  Dominus  et  Salvator  nostram  salu- 
tem  per  modum  meriti  :  imo  quidquid  in 
sseculo  isto  fecit  ac  pertulit,  meritorium 
nobis  fuit.  Item  per  modum  sacrificii, 
quoniam  obtulit  se  oblationem  et  hostiam 
Deo  in  odorem  suavitatis.  Apostolus  quo- 
que  :  Pascha  (inquit)  nostrum  immolatus 
est  Christus.  Et  rursus  per  modum  redem- 
ptionis,  quoniam  pretio  sanguinis  sui  nos 
redemit  de  servitute  peccati,  et  de  jure  ac 
potestate  diaboli,  quemadmodum  princeps 
ait  Apostolorum  :  Non  corruptibilibus  au- 
ro  vel  argento  redempti  estis  de  vana  ve- 
stra  conversatione  paternje  traditionis,  sed 
pretioso  sanguine  quasi  Agni  immaculati. 
Et  item  per  modum  satisfactionis.  Ille 
namque  proprie  dicitur  satisfacere  pro  of- 
fensa,  qui  exhibet  ei  qui  offensus  est,  id 
quod  eeque  aut  plus  diligit  quam  oderit 
ipsam  offensam.  Porro  Filius  Dei  ex  ar- 
dentissima  caritate  et  summa  obedientia 
patiendo,  plus  Deo  Patri  exhibuit  quam 
exigit  recompensatio  offens»  aut  culpa 
humani  generis.  Primo  propter  magnitu- 
dinem  caritatis  ex  qua  patiebatur.  Secun- 
do  propter  dignitatem  vits  suae,  quam 
pro  satisfactione  et  recompensatione  po- 
nebat  :  quae  fuit  vita  Dei  et  hominis.  Ter- 
tio  propter  generalitatem  suee  passionis  et 
vehementiam  assumpti  doloris.  Propterea 

T.  31. 


B  passio  Christi  non  solum  sufficiens  sed  et 
superabundans  satisfactio  fuit  pro  totius 
generis  humani  peccatis  :  imo,  quia  inef- 
fabiliter  major  fuit  caritas  et  virtuositas 
Christi  quam  malitia  occidentium  eum, 
ideo  potuit  multo  plus  satisfacere  sus- 
tinendo,  quam  illi  potuerunt  offendere 
ipsum  crucifigendo,  in  tantum  quod  pas- 
sio  ejus  superabundans  fuit  ad  satisfacien- 
dum  pro  peccatis  crucifigentium  ipsum. 
Unde  super  Joannem  loquitur  Augustinus: 
Sanguis  Christi  in  remissionem  peccato- 

C  rum  sic  fusus  est,  ut  possit  delere  etiam 
ipsum  peccatum  quo  fusus  est. 

Itaque  per  Christi  passionem  redem- 
pti  sumus  a  jugo  diaboli,  a  servitute  pec- 
cati,  a  damnatione  inferni,  a  poenis  origi- 
nalis  peccati ;  apertaque  est  janua  regni 
coelestis,  et  Deo  reconciliamur,  ac  nostr® 
damnationis  chirographum  est  deletum, 
atque  cliarismata  gratiarum  consequimur, 
imo  ab  ornni  culpa  in  Baptismo  mun- 
damur.  Christus  sua  passioue  spoliavit 
infernum,   reparavit   ruinam   angelorum, 

D  plenitudinem  gratiae  et  salutem  nobis  pro- 
meruit,  sibi  ipsi  praemium  accidentale 
promeruit,  reparavitque  pacem  inter  ho- 
mines  et  angelos  sanctos,  et  Judaeos  ac 
gentiles  in  unam  congregavit  Ecclesiam. 

Insuper,  passione  sua  nos  instruit  ad 
virtutes,  confortat  contra  tentationes ;  de- 
bilitat  fomitem,  supplet  imperfectum  no- 
struin,  caritate  accendit  nos,  et  omni  vir- 
tute   nos   armat.   Hinc    loquitur   Augusti- 

35 


546 


PASSIO    1).  N.  JESf    OllUlSTl   JLXT.V    IV    EVANUELIST.VS. 


AUT.    XXXIII 


nns:Inspice  vulnera  pendenfis.sangiiincm 
morienlis,  preliiim  redinientis,  ciealrices 
resurgentis.  Cor  habet  apertum  ad  dili- 
gendum.caput  inclinatum  ad  osculandum, 
exlcnta  braciiia  ad  amplexandum,  tolum 
corpiis  exposilum  ad  redimendum.  Ila?c 
quanta  sinl  cogilale.  ha>c  in  slatera  cordis 
vestri  appendile,  ut  totus  vobis  figatur  in 
corde,  qui  totus  pro  vobis  fixus  fuit  in 
cruce. 

Postremo,  ab  omni  excessu  verborum, 
ab  omni  immoderantia  morum  ac  vitio- 
runi  nos  reprimat  ac  refrenet  jugis  me- 
moria  verborum  quae  Christus  in  patibulo 
pendens  locutus  est  :  qu£e  et  nos  spiritua- 
libus  instruunt  doelrinis.  Primo  etenim 
di.\it  :  Paler,  ignosce  illis.  Ouod  fuit  ver- 
bum  summa^  patieiiti;e.  Qno  informamur 
in  omni  adversitate  palientiam  custodi- 
re,  iram  refrenare,  et  pro  injuriatoribus 
exorare,  eosque  excusare  pro  posse,  nec 
immoderate  eorum  culpam  gravare.  Se- 
cundum  verbum  fuit  quod  dixit  latroni  : 
ibid.  43.  Ilodie  mecum  eris  in  paradiso.  Quod  erat 
verbum  maximai  consolationis,  pra^cipua? 
liberalitatis,  alque  potissimae  indulgentia>. 
Quo  docemur  consolari  afflictos,  et  indi- 
genlibus  liberaliter  subvenire,  veniamque 
poscentibus  cito  ignoscere.  Tertium  fuit 


Matth. 

XXVII,    '(ti. 


Lttc.  XXII 
34. 


A  verbiim  maxim.T  pietatis  ac  solerlissima! 
provisionis,  quo  dixit  ad  adslanteiii  deso- 
latissimam  suam  Matrem  :  Mulier,  ecce  fi-  /oaim.xix, 
lius  tuus  ;  et  ad  Joannem,  Ecce  mater  tua.  ^**'^'' 
Quo  docuit  nos  curam  habere  parcntum, 
et  providos  esse  ad  ipsos.   Quartum   fuil 
verbum  prudenlia?  et  sancl»  dilectionis, 
quum  dixit,  Sitio  :  quia  et  noslram  silivit   ii^fi.  -^^. 
salulem,  et  corporalis  suse  sitis  veritalem 
cxpressit.  Quo  erudimur  propriam  et  pro- 
ximorum   ardenter  affectare   salutem,  et 
indigeiiliam  nostram  prudenler  exponere. 

B  Qiiiiitum  fuit  :  Eli,  Eli,  elc.  Quod  fuit  ver- 
bum  pije  cujusdam  querimoniffi,  ac  confi- 
denti»  cerUB  ad  Patrem.  Quo  instruimur 
necessitalcs  nostras  Deo  pie  conqueri  et 
confidenter  fateri,  atque  in  omni  necessi- 
late  ad  ipsiim  confugere  ac  orando  ciama- 
re.  Sextum,  quum  dixil  :  Consummatum  Joam>. 
est.  Quod  erat  verbum  felicis   triumphi.  ^"^ 
Quo  docemur  in   bonis   actibus  perseve- 
rare  usque  ad  finem.  Septimum  fuit  :  Pa-  /.»e.  x 
ter,  in    manus  tuas  commendo  spirilum  *^' 
meum.  Quod  fuit  verbum  sapienlissimae 

C  dispositionis.  Quo  docuit  nos  ut  Deo  nos 
ipsos  finaliter  committamus,  tanquam  fi- 
delissimo  ac  benignissimo  Patri,  qui  est 
super  omnia  Deus  sublimis  et  benedictus. 
Amen. 


FERIA  SEGUNDA  PASGH.E 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


STANS   PETRCS   IX   JIEDIO    PLEBIS,    DIXIT   :   VIRI    FRATRES,   VOS  SCITIS    QUOD   FACTCM   EST 
VERBIM    PER    UMVERSAM   JlDiAM,   ETC.  Act.  X.  37-43. 


Malth.  XV 

n. 


SAL^"ATOR  noster  sicut  per  se  ipsum  A 
ante  testatus  fuerat  (quemadmoduni 
Matthseus  scribit)  se  non  missum  nisi  ad 
oves  qua'  perierunt  domus  Israel ;  ita  et 
Apostoli  primo  Judaicae  genti  Christum 
evangelizarunt,  maxime  autem  Petrus.  qui 
missus  fuit  in  circumcisionem.  Verumta- 

.icf.x.iet  men,  quum  voeatus  fuisset  ad  Cornelium. 

^*''  et  illata  ei  esset  visio  de  omni  genere  ani- 

maliuni  occidendo  et  manducando.hoc  est 
mundo  et  immundo,  didicit  nullum  homi- 
nem  immundum  dici  debere,  id  est  a  via 
salutis  excludendum,  sed  omnes  ad  Chri-  B 
stum  trahendos. 

Staiis  igitur  Petrus  in  medio  plehis, 
hoc  est  coram  centurione  et  aliis  gentili- 
bus  qui  ipsum  vocaverant,  prfedicavit  illis 
Jesum,  et  dixit  :  Viri  fratras,  vos  scitis 
quod  factum  est  verbum  per  universam 
Judceam,  id  est  prsedicationem  Jesu  ibi- 
dem  esse  disseminatam.  Miracuia  etenim 
Christi  fecerunt  eura  in  locis  vicinis  hinc 
inde  famosum.  Incipiens  enim  Jesus  prse- 
dicationem  suam  a  Galilwa  :  sicut  in  pas- 

z«c.xxiii,5.  sione  Judaei  dixerunt,  Commovet  populum,  C 
docens  per  universam  Judaeam,  incipiens 
a  GalilcCa  usquc  hv\c\post  baptisinum  quod 
prcedicatit  Joannes,  Jesum  a  Nazareth. 
Joannes  enim  Baptista  populum  baptizan- 
do,  insinuavit  eis  Christum  venisse,dicen- 

/oonn.i.iG.  do  :  Mcdius  vestrum  stetit  quem  vos  ne- 
scitis.  Vel  sic  :  «  Incipiens  »  Jesus  publice 
prsedicare  «  post  baptisinum  »  quo  fuit  a 


Joanne  baptizatus  :  scilis.  inquam,  «  quod 
praedicavit  Joannes  Jesum  »,  tanquam  ejus 
prsecursor.  Praedicavit  autem  Joannes  Ba- 
ptista,  quomodo   un.xit  eum,  scilicet   Je- 
sum  secundum  naturam  assumptam,  Deus 
Pater  seu  Trinitas,  Spiritu  Sancfo  et  vir- 
tute,  hoc  est  plenitudine  gratiae  et  sancti- 
tatis,  seu  potestate  in  miraculis  peragen- 
dis.  Nam  et  Spiritus  Sanctus  Christum  ut 
hominem    unxit  et    misit,  juxta   illud   in 
Isaia  :  Et  nunc  Dominus  misit  me  et  Spi-  /«.  xLvm, 
ritus  ejus.  Hinc  de  Christo  dixit  Baptista,  "^' 
Non  ad  mensuram  dat  Deus  Spiritum,  sci-  joann.m, 
licet  homini  Christo  :  nam  gratia  ejus  quo-  "' 
dammodo    infinita   consistit.    Hfec   unctio 
spiritualis  et  invisibilis,  data  est  animae 
Christi  in  ipso  suas  creationis  primordio, 
quo  simul  cum  carne  unita  est  Verbo,  to- 
tius  gratiae  fonti  seterno. 

Qui  pertransiit,  inter  homines  conver-  Baruch  m, 
sando,  ambulando  et  praedicando,  benefa-  '*• 
ciendo,  id  est  multa  beneficia  dando  ho- 
minibus,   et   sanando  omnes   oppressos  a 
diabolo.  Multos  quippe  obsessos  curavit.  Zuc.vi.is; 
Spiritualiter   quoque    daemonibus    plenos  "■"'"'' ^''' 
convertit  ad  Deum,  sicut  de  Maria  Magda- 
lene  ejecit  septem  dcemonia.Imo, quantum  .i/avc.xvi, 
in  ipso  fuit,  sua  benedicta  passione  uni-  ^' 
versos  peccatores  salvavit.  Quicumque  au- 
tem  in  mortali  jacet  peccato.a  daemonibus 
est  oppressus,prostratus,victus  et  excaeca- 
tus.  Verum  quod  ait,  «omnes  oppressos  », 
accipi  potest  de  generibus  singulorum,po- 


o48 


FERIA    SEClNn.V    PASCll.F..    —    SERMO    PRIMIS 


Joann,  viii 
16. 


tius  quam  de  singulis  gencrum.  Quoniam 
Deus  crat  cum  illo,  sciiicet  Pater  cum  Fi- 
lio,  quemadmodum  in  Evangelio  loquitur 
Christus  :  Non  sum  soius,  sed  ego  ct  qui 
niisit  me  Pater.  Verumtamen  conjunctio- 
nem  lianc,  «quoniam)),bene  pensando,in- 
telligendum  est  quod  Deus  erat  cum  Chri- 
sto  secundum  naturam  humanain  :  illa 
namque  habuit  eiricaciam  sic  ageiidi,  ox 
adsistentia  Dei.  Sicquc  intelligi  etiam  po- 
test,  quod  Deus,  scilicet  Verbum  ceternum, 
erat  cum  illo,  hoc  est  cum  Jesu  quoad 
suam  liumanilalem,  per  liypostaticain  uni- 
onem  :  quamvis  exposilio  ista  non  sit  pro- 
pria,  secundum  Bedam,  ne  Christi  perso- 
nam  geminare  videamur. 

Et  nos  testes  sumus  omnium  mirabilium 
quce  fecit  in  regione  Juda'orum  et  in  Je- 
rusalem,  quem  occidcrunt  suspendentes 
in  ligno.  Hunc  Deus  suscitavit  tertia  die, 
et  dedit  eum  manifestum  fieri  post  glo- 
riosam  resurrectionem,  7ion  omni  populo 
immediate,  imo  nec  omnibus  absolute,sec? 
testibus  prwordinatis  a  Deo  :  nobis  qui 
manducavimus  et  bibimus  cum  illo  post- 
quam  rcsurrexit  a  mortuis.  Hoc  enim 
opus  est  ordinatissimus  seternce  sapientiaj 
Dei  processus,  ut  supernaturalia  non  om- 
nibus  immediate  revelentur,  sed  primo 
quibusdam  electis  atque  majoribus,  et  per 
illos  ceteris.  Quod  in  hierarchiis  observa- 
tur  angelicis,  in  quibus  illuminationes  di- 
vinse  a  superioribus  deveniunt  ad  infe- 
riores  per  medios  angelicos  spiritus,  ut 
DeCiEiest.  divinus  Dionysius  edocet.  Praeterea  adver- 
luer. c.  vm.  tenduiii  quod  Petrus  ait  :  «  nobis  qui  man- 


A  ducavimus  ct  bibimus  cum  ilIo)>,etc.Nam 
licet  in  Evangelio  legatur  Christus  post 
resurrectionein  cum  discipulis  nianducas-  iuc. xsiv, 
se,  noii  tamen  ibidem  exprimitur  cum  eis  *'" 
bibisse,  sed  ex  his  verbis  id  scitur.  Et 
prwcepit  nobis  prwdicare  populo,  et  testi- 
ficari  quia  ipse  est  qui  constitutus  est  a 
Deo  Patre,  secundum  naturam  humanam, 
judex  vivorum  et  mortuorum,  hoc  est  uni- 
versorum  istorum  qui  vel  ante  finem  mun- 
di  erunt  defuncti,  vel  circa  finem  mundi 
invenientur,  et  in  igne  conflagrationis  mo- 

B  rituri  dicuntur.  Vel,  per  vivos  intelligun- 
tur  electi,  qui  vivunt  per  gratiam;  per 
mortuos,  reprobi,  qui  mortui  sunt  per 
culpam.  Porro  in  judicio  duo  consideran- 
tur.  Primum  est  auctoritas  judicandi  :  et 
illa  tribus  Personis  communis  et  una  est. 
Secundum  est  judicii  exsecutio  seu  prola- 
tio  sententiae:quae  competit  Ghristo  secun- 
dum  naturam  humanam,  quam  ex  sua  hu- 
miliatione  ac  passione  promeruit.  Propter 
quod  ait :  Potestatem  dedit  ei,  et  judicium  Joann.  v, 
facere,  quia  Filius  hominis  est;  itemque,  "'' 

C  Neque  cniin  Pater  judicat  quemquam,  sed  ii^id-  n- 
omne  judicium  dedit  Filio. 

Huic,  scilicet  Christo,  omnes  Prop//etw 
testimonium  perhibent,  ut  Domino  servi, 
remissionem  peccatorum  accipere  per  no- 
men  ejus,  hoc  est  per  invocationem  et  fi- 
dem  ipsius,  omnes  qui  credunt  in  eum, 
qui  scilicet  fide  et  caritate  Christo  in- 
corporantur.  Prophetse  enim  concorditer 
loquuntur  de  Christo  tanquam  de  omnium 
Salvalore  :  ita  quod  credentes,  per  gratiam 
ejus  justificantur. 


SERMO  PRIMUS 


CUJUSMODI   MOVERE   NOS    DEBEANT   AD   ORANDUM,   ET   QUAM    UTILIS   SIT   ORATIO. 


OhWTIONES  tuce  et  eleemosj/nce  tuce  D      Legimus   de  Cornelio  centurione,  viro 
ascenderunt  in   memoriam  in   con-      justo,  timente  Deum,  faciente  quoque  elee- 
spectu  Domini.  Act.  x,  4.  mosynas,   et    deprecante    Deum    semper, 


FERIA    SECl.NDA    PASCH.E.   —   SERJIO   PRIMIS 


o49 


Acl.  X,  i 


£ccli.  XXI 


Jol, 


quod  angelus  illum  visitaverit,  consolatus  A 
sit.  et  di.xerit  :  Corneli,  «  orationes  tuop  et 
eleemosynsB  tuae  ascenderunt  in  memo- 
riam  in  conspectu  Domini  »,  id  est,  a  Deo 
acceptae  sunt,  et  misericorditer  ab  eo  con- 
sideratae.  Hujus  Cornelii  occasione  hodier- 
na  epistola  legitur. 

Pro  informatione  itaque  videndum,  quid 
sit  orare,  Orare,  est  divinum  auxilium  im- 
plorare,  et  dona  Dei  effiagitare.  Idcirco, 
quo  amplius  ac  multiplicius  indigemus 
auxilio  Dei  et  donis  suse  clemenliae,  eo 
instantius  atque  ferventius  oportet  oratio-  B 
nibus  vacare.  Insuper,  qua^dam  sunt  inala 
culpfe,  qua-dain  mala  poen»,  qua-dam  mala 
infernalis  miserise.  Rursus,  qucpdam  siint 
mala  praeterita,  qua^dam  mala  prsesentia, 
quaedam  mala  futura.  Multa  sunt  quoque 
qua?  incitant  et  inclinant  nos  ad  peccan- 
dum,videIicet:fomes  peccati,concupiscen- 
tia  carnis,  consuetudo  prava,  societas  ma- 
la :  qnatuor  vulnera  animae  ex  originali 
peccato  inflicta  et  consecuta  (quae  sunt,  ha- 
bitualis  consuetudo  quaedam  in  concupi- 
scibili,  infirmitas  in  irascibili,  ignorautia  C 
in  ratione,  malitia  in  voluntale);  mundus, 
et  amabilitas  qusedam.  pulchritudo  ac  de- 
lectabilitas  creaturaruni,  atque  invisibiles 
hostes, 

Primo  itaque  divinam  misericordiam  ju- 
giter  invocare  debemus  propter  peccata 
prsterita,  ut  nobis  indulgeantur  quantum 
ad  culpam  ct  poenam,  ita  ut  in  prssenti 
vita  pro  eis  satisfaciamus,  ne  vitae  futur» 
reservemur  suppliciis,  Hinc  dicitur  in  Ec- 
clesiastico  :  Fili,  peccasti  ?  ne  adjieias  ite- 
rum ;  sed  et  de  praeteritis  deprecare  ut  D 
tibi  dimittantur.  Nempe,  ut  alia  ait  scri- 
ptura,  Deus  peccata  inulta  abire  non  pati- 
tur,  Idcirco  necesse  est  ea  vel  in  praesenti 
saeculo  aut  iii  fuluio  puniri,  Poena  naui- 
que  correspondet  atque  debetur  culp», 
Verumtamen  magna  pars  punitionis,  sa- 
tisfactionis  et  expiationis  cuiparum,  est 
cordialis  contritio  ac  erubescentia  de  eis- 
dein;  ardor  quoque  caritatis  vitiorum  con- 
sumit  reatum,  Pra-terea,  quo  Deum  giorio- 
sum   et   summum   enormius,  frequeutius 


diutiusque  offendimus,  eo   incessabilius, 
dolorosius,huniilius  et  ferventius  benigni- 
tatem  Dei  et  veniam  postulare  debemus,  et 
dicere  cum  Manasse  :  Peccavi  super  nu-  orai.  Ma- 
merum  arenae  maris,  multiplicans  offen-  "^s^iE, 
siones,  abominationesque  statuens,  et  non 
est  respiratio  raihi ;  et  cum  PsaImista,Ouo-  ps.  xvxvji, 
niam  iniquitates  meae  supergressae  sunt  ^- 
caput  meum,  et  sicut  onus  grave  gravatae 
sunt  super  me ;  itemque,  Ne  memineris  Ps.  Lxwm, 
iniquitatum   nostrarum   antiquarum,  cito  *• 
anticipent  nos  misericordiae  tuae.quia  pau- 
peres  facti  sumus  nimis:atque  cuin  Es- 
dra  :  Deus  meus,  confundor  et  erubesco  lEsdr.i^, 
faciera  raeam  Jevare  ad  te,  quoniam  ini-  *■ 
quitates   nostrae  multiplicata?   sunt  super 
caput  nostrum,  et  peccata  nostra  creve- 
runt  usque  ad  coelum,  Itaque  contritio  ex 
qua   pro  reinissione  culparum  Dominum 
invocamus,  debet  esse  adaequata  gravitati     ^ 
et  multitudini  transgressionum  nostrarum. 
Secundo  Omnipotentem  quotidie  exora- 
re  debemus  propter  peccata  nostra  quoti- 
diana,  quibus  omittendo  et  committendo 
offendimus  eum  quotidic  multoties  valde, 
iino    innumerabiliter  plus   ct    multo   fre- 
quentius  quam  advertimus  aut  scire  vale- 
inus,  cogitatu,  affectu,  locutione  et  actio- 
ne,  omnique  sensu  exteriori  et  interiori, 
activis    quoque    passivisque    scandalis   et 
alienis  peccatis,  atque  in  cibo,  potu,  ve- 
stitu,  incessu  et  somno  ac  negligentiis,levi- 
tatibus  et  dissolutionibus  inultis,  ita  quod 
orare  indigemus  :  .\b  occultis  meis  mun-  /•s.xvni,!^. 
da  me,  Domine.  Nam  ut  Jacobus  ait  apo- 
stolus,   In   multis    offendimus    omncs,   Et  jacob. m,i. 
rursus  orenius  :  Non  intres  in  judicium  ps.cxl»,». 
cum  servo  tuo,  Doinine,  quia  non  justifi- 
cabitur    in  conspectu   tuo  omnis  vivens. 
Merito  crgo  dixit  beatissimus  Job  :  Non /c.4i\,2,s, 
justificabitur  hoino  compositus  Deo,  et  si  ""■'''■ 
voluerit  judicio  cuiii  eo  contendere,  non 
poterit  respondere  uuum  pro  mille;  si  ju- 
stificare  me  voluero,  os  meum  condemna- 
bit  me;  etiam  si  habuero  quidpiam  ju- 
stuin,  non  respoiidebo  ei,  sed  ut  meum 
judicera  deprecabor,  Ecce  quam  huiniliter 
et   contrite,  quam  frequeuter  ac  fervide 


550 


FERIA    SECINDA    PASCH^.    —    SERMO   PRIMUS 


Ps.  UXVII 

22. 
Ps.  XVI,  8 


Ps.  CXVII 
133. 


11. 

Ps.  XXIV,  l 


oportet  iios  Doniinuni  invocare  pro  quoti-  A 
dianorum   nostrorum   rcmissionibus  pcc- 
catorum. 

Tcrtio  oporlet  nos  Dcum  jugiler  exorarc 
ut  a  peceatis  nos  praeservare  dignctur  Iti- 
turis,  qu,T  nisi  ab  il!o  adjuti,  protccli  et 
prjpscrvati  iucrimus,  iiicidemus.  llinc  af- 
fectuosissimo  et  devotissimo  corde  dica- 
mus  illiid  Psalmist»  :  Ne  derelinquas  me, 
Doiniue  Deus  ineus  ;  et  dciiuo,  (iustodi 
nie.Domine,  ut  pupillam  oculi.sub  umbra 
alarum  tuarum  prolcge  mc  ;  el,  Gressiis 
mcos  dirigc  secundum  eloqtiium  tuum,  cl  B 
non  dominetur  mei  omnis  injustitia;  el, 
PS.1.X.XXV,  Deduc  me,  Doinine,  in  via  tua,  et  ingre- 
diar  in  vcritate  tua;  el,  Dirige  mc  in  veri- 
tate  tua,  et  doce  me. 

Quarto  indigemus  sic  deprecari  propter 
pronitates  et  proclivitates  peccandi,  qui- 
bus  infecti  ct  plcni  sumus  in  corpore  ct 
in  anima.  Deformatae  sunt  eteniin  animoe 
vires,  et  ad  peccandum  pronissimoc  :  pro- 
clivis  est  intcllectus  ad  ignorantias,  falsi- 
tatcs,  errorcs,  deccptiones,  obtusus  et  tar- 
dus  ad  capiendum  salubria,  promptus  ad  C 
curiosa,  stiilta,  inania,  in  qiiibus  faciiJime 
deleclatur  complacenliainque  iiabet ;  me- 
inoria  quoque  vaga  instabilisque  consistil, 
tena.x  inuliliuin  el  malorum,  obliviosa  sa- 
lutarium  cl  bonorum ;  sic  et  voluntas  ad 
malitias,  nequitias,  dolos,  aversiones,  in- 
vidias  invenitur  proclivis.  Insuper  appeti- 
tus  sensitiviis,  lam  concupiscibilis  quam 
irascibiiis,  ad  diversarum  passionum  im- 
moderantias  et  excessus,  totus  pronissi- 
mus  est,  miserabiiiter  infectus  el  dclor- 
matus.  Difficillimum  qtioque  est,  interiores  D 
et  e.xteriores  sensus  sic  refrenare  et  rege- 
re,  ut  circa  sua  non  excedaiit  objecta,  ila 
ut  nec  videndo,  nec  aiidiendo,  nec  tangcn- 
do,  nec  odorando,  neqiie  gustando  peccc- 
mus,nec  vanis  imaginationibus,  nec  pban- 
tasticis  aestimationibus  aut  siispicionibus 
occupemur  aut  iminoremur.  Amplius,  ca- 
ro  ipsa  vehementer  infecta  est,  gravis,  li- 
bidinosa  et  rationi  rebcllis,  iino  (tit  etiam 
Plalo  in  Piia'done  testatur)  milie  impedi- 
menta  virtutum  eontempiationumque  ex- 


iiibens.  Proptcr  quod  dixit  Apostoius  ad 
Romanos,  et  unusquisquc  nostrum  dicere 
luibel  :  Scio  qiiia  noii  liabitat  in  me  (id  est  yiom.vn.is. 
in  cariie  mea)  bonuin  ;  et,  Video  aiiam  le-  ibhi.  23. 
gem  iu  membris  meis,  repugnantem  iegi 
nientis  inea? ;  itemque,  Infclix  ego  iioino,  Uki.  u. 
quis  ine  iiberabit  de  corpore  inortis  iiu- 
jus?  Quum  ergo  tam  vehementer  ac  uml- 
tipliciter,  tam  indesinenter  ac  iamentaliili- 
tcr  simtis  proni  et  ceieres  ad  peccaiultiin, 
iino   ad   carnalia   ac    spirituaiia  vitia,  ad 
oinissioiies,   negiigeiitias   et   torpores,  ad 
inntimcrabiics  culpas  ex  partc  corporis  et 
animae ;  vehementissime  ac   indesinenter 
indigemus  divinam  implorare  clcmentiam, 
ut  ab  omnibus  iiis  vitiis  nos   prffservet, 
virtulibus  nos  confortet,  et  incessanter  gu- 
bernet,  tueatur  ac  dirigat,  ut  cum  Psal- 
mista  mente  grata  ei  dicere  valeamus  : 
Tenuisti   maniim  dexleram   meam,  et  in  Ps.  lxmi, 
voluntate  tua  deduxisti  me.  Et  rursus  ait  :  "*' 
Prolexisti  me  a  conventu  malignantiiim, /■».  i.xm.s. 
a  mulliltidine  operantium  iniquitatem. 

Quinto  indigemus  sic  Domiiuim  exora- 
rc,  ne  alliciamur  et  decipiamur  a  mundo, 
a  mundanis  et  pravis  hominibus,  a  peri- 
culosis  consortiis,  a  delectabililatc,  decore 
ct  desiderabiiilate  creaturarum,  qu;e  fa- .sn/i.xiv.n. 
ct*  sunt  in  oditiin  el  in  lcntationcm  ani- 
ma;  hoininum,  atque  in  muscipulam  pedi- 
bus  insipientium.Ideo  Deum  ferventissime 
dcpreceinur,  quateniis  tanta  gratia,  virtu- 
te  el  illtiininationc  nos  impieat,  ne  ad  res 
creatas  afficiamur  inordinate,  neque  in  eis 
culpabiliter  dclectemur,  sed  eis  tantum 
ulaiiiur  in  Deo,  hoc  est  secundum  Dci 
prjeceptum  atque  consilium,  in  quantum 
deserviunt  ad  Creatoris  notitiam,  cultum, 
amorem,  timorem  ac  servitutem.  Nempe 
ut  Salomon  lestatur  in  Ecclesiaste,  Cuncta  £ccie.  m, 
fecit  Deus  ut  timeatur.  Atqtie  ul  scriptum  '*' 
est  in  libro  Sapientia»,  A  magnitiidine  spe-  So/).xiii,5. 
ciei  et  creattine  polest  Creator  cognosci  : 
cujus  exceilentia,  sapientia  et  potestas  in 
cunctis  creaturis  reiucent.  Sicque  quid- 
quid  amabililalis,  ptilchritudinis,  deiecta- 
bililalis  atqtic  dulcedinis  in  entibus  re- 
perimus  creatis,  ad   superexcelientissimi 


I 


FERIA    SF.CUNDA    PASCH^. 


SF.RJIO   PRIMLS 


ool 


Ife0r.x\,\3. 

Ps.  XXXVlll, 

13  :  1 1'ar. 
xxix.  15. 


Creatoris  honorem  et  gloriam,  timorem,  A 
amorem  et  cultum  referamus  ae  ordine- 
mus,  certi  quod  ipse  universis  et  singulis 
in  iufinitum  melior,  amabilior,  speciosior, 
delectabilior,  dulcior,  terribilior  honora- 
biliorque  consistit.  Non  ergo  in  amore  aut 
delectatione  creaturfe  sistat,  quiescat  aut 
contentetur  cor  nostrum,  sed  intra  se  di- 
cat :  Si  tam  amabilis,  tam  decora,  amoena, 
suavis  est  res  creata,  caduca,  terrena,  sen- 
sibilis  seu  carnalis,  quam  amabilis  et  su- 
peramabilis,  speciosus,  deliciosus,  suavis 
est  Creator  immensus,  cujus  respectu  lo-  B 
tus  mundus  est  tanquam  pulvis  exiguus  '. 
Sicque  ex  intuitu  et  usu  creaturarum,  amo- 
re,  timore.  cultu  et  admiratione  incompa- 
rabilis  ac  superhonorabilissimi  Creatoris 
accendamur,  stimulemur  et  illustremur. 
Sexto  oportet  nos  Deum  infatigabiliter 
invocare,  eo  quod  tot  invisibilibus  hosti- 
bus  atrocissimis,  callidissimis,  invidiosis- 
simis  circumvallemur  et  impugnemur  : 
qui  infatigabiliter  nil  aliud  sciunt.qucerunt 
aut  moliuntur,  quam  ut  feterna  feiicitate 
nos  privent,  omui  virtute,  gratia  et  amici-  C 
tia  Dei  nos  spolient,spiritualiter  perimant, 
ac  secum  damnationi  involvant  fpteriuT. 
Quuin  ergo  tot  et  talibus  iniinicis,propriis 
viribus  nullatenus  pra?valere  valeamus,ne- 
cesse  est  nos  divinum  subsidium  inces- 
santer  efflagitare.  Si  quis  iret  per  cainpum 
latronibus  plenum.  a  quibus  sciret  se  im- 
pugnandum,  spoliandum  et  occidendiim 
nisi  aliunde  adjuvaretur,  haberetque  ali- 
quem  secum  euntem  cujus  auxilio  possct 
juvari,  defendi,  evadere:  quam  non  offen- 
deret  illuin  1  Et  si  aliquando  eum  offen-  D 
disset,quam  instanter  postularet  sibi  iguo- 
scilQuam  item  humiliter  et  obnixe  rogaret 
eumdem  ut  sibi  adsistere  dignaretur !  Et 
hoc  totum,  ne  temporalia  damna  et  corpo- 
ralem  mortem  brevem  incurreret.  Quuin 
ergo  iu  sseculo  isto  peregrini  siinus  et  via- 
lores,  habeamusque  Deum  ubiqiie  et  sem- 
per  pra?sentem,  quantum  vilare  debemus 
ejus  offensam,  et  implorare  ipsius  indul- 
gentiam  atque  subsidium,ut  nos  a  pnefatis 
hostibus  dignetur  protegere,  ne  ab  eis  spi- 


ritualiter  occidamur,  ne  spiritualia  damna 
patiamur,  ne  aeterna  beatissima  vita  pri- 
vemur,  et  ne  perpetuis  intrudamur  sup- 
pliciis? 

Septimo  Deum  jugiter  invocemus  pro- 
pter  mala  pcenalia  quibus  circumdamur, 
ne  persecutionibus,a?gritudinibus,damnis, 
injuriis,  increpationibus  et  castigationibus 
superemur ;  sed  ut  in  his  omnibus  patien- 
tiam  habeamus  immobilem,  et  cuncta  ad- 
versa  fequanimiter  toleremus  :  imo  per  ea 
purgari  in  hac  vita  optemus. 

Octavo,  quatenus  spiritualiter  locuple- 
temur,  quia  orandi  officium  maxime  est 
lucrosum,  per  quod  possumus  omni  hora 
in  virtutibus  crescere,  nierita  vitse  aHerufe 
augere,  copiosioremque  beatitudinem  pro- 
mereri.  Si  viderimus  mercatorem  otio,  co- 
messationi  et  substantise  suse  dissipationi 
vacare,  qui  qualibet  hora  posset  centum 
aureos  nummos  lucrari,  insipientem  ac 
miserum  reputaremus  hominem.  Nonne 
ergo  nos  ipsi  incomparabiliter  insipientius 
ac  infelicius  nos  habemus,  qui  quum  om- 
ni  hora  possimus  coelestibus  charismati- 
bus,  meritoriis  actibus,  Eeternis  beatissi- 
iiiisque  prpemiis  tam  vehementer,  orando, 
proficcre  et  ditari,  non  solum  a  sancto 
orandi  exercitio  tepescimus  et  cessamus, 
sed  etiam  loquacitatibus  variisque  pecca- 
tis  vacamus  ?  Resipiscamus  ergo  a  tanta 
iusania. 

Nono.  ut  jugiter  orando,  Deum  incessa- 
biliter  honoremus,  et  ejiis  assidue  accen- 
damur  amore,  atque  celerius  ad  regnum 
pertingamus  coeleste.  Decimo,  quatenus 
indesinenter  orando,pro  nostris  satisfacia- 
mus  peccatis.  Oratione  namque,  eleemo- 
syna  atque  jejunio  pra?cipue  satisfit  pro 
omni  peccato.  Undecimo,  ut  a  futuris  pur- 
gatorii  ac  inferni  eruamur  suppliciis.  Duo- 
decimo,  ut  proximos  cedificemus.et  eorum 
necessitati  ac  indigentise  succurramus.Ter- 
tiodeciino,  quia  ad  exorandum  assidue  sa- 
cra  Seriptura,  et  omnis  sanclorum  Patriim 
doctrina,  exempla  et  vita  nos  uberrime 
admonent  et  informant.  Quartodecimo.  ut 
advcrsarios  nostr»  salufis  iuvisibiles  ho- 


552 


FERIA   SECCNDA    PASCHJ:. 


ENARRATIO   IN    EVANGELllM 


stes  affligamus,  fugemus  et  prosternamus, 
quemadmodum  scriptum  est  iu  Psalmo  : 
/>s.  xvn,38.  Persequar  inimicos  nicos,  ct  comprehen- 
dam  illos, etc.  Orationum  nainque  instantia 
ac  fervore  potissimum  affliguntur  ac  vin- 
cuntur.  Quintodecimo,  quoniam  Christus, 
cujus  omnis  actio  nostra  est  instructio,  in 
Evangelio  legitur  s;epius  orasse,  quum  la- 
men  non  posset  peccare  nec  decipi,  et  non 
solum  in  quantum  Deus  omnia  posset,  sed 
etiam  secundum  assumptam  humanitatem 
data  ci  esset  omnis  potestas  in  coelo  et  in 
terra.   Idcirco  ad   nostram  instructionem 


.Vallh. 
\\\m,  18. 


A  hoc  egit.  Sextodecirao,  quia  incerti  sumus  Eccit.ix,i. 
an  sinins  in  caritate  :  idcirco  assidue  nos 
oportet  orare,  ut  caritas  vera  nobis,  si  in- 
fusa  non  est,  infundatur,  aut  jam  infusa 
augeatur  atque  perfieiatur. 

Itaque,  quum  tot  et  tanta  habeamus  in- 
citamenta.  tot  causas  et  necessitates  inces- 
santer  orandi,  nequaquam  ab  orationibus 
desistamus  :  imo  quum  tot  et  tantis  simus 
vallati  laqueis,  periculis  et  peccatis,  jugi- 
ter  exclamemus  ad  Deum. prfpsertim  quum 
tam  fructuosissimum  ac  saluberrimum  sit 

B  orare. 


ENARRITIO  IN  EVANCtELIUM 


DIO    EX    DISCIPULIS   JESt    IBANT   IPSA    DIE    IN    CASTELLIM   QIOD    ERAT   IX   SPATIO    STADIORIM 
SEX.\GINTA    AB   JERUSALEM,   NOMIXE   EMMAUS,   ETC.  LuC.  XXIV,   13-33. 


POST  manifestationem  dominica;  resur- 
rectionis.  mulieribus  primum,  deinde  C 
et  Petro  factam,  tertio  Lucas  eam  recenset 
quse  in  eadem  die  duobus  discipulis  in 
Emmaus  facta  est.  Quam  niodo  descri- 
bens,  ait  : 

Duo  ex  discipulis  Jesu,  non  ex  numero 
Apostolorum,  sed  septuaginta  duorum  di- 
scipulorum,  ut  dicitur,  zbanf  ipsa  die  do- 
minicae  resurrectionis,  in  castellum  quod 
erat  in  spatio  stadiorum  sexaginta  ab  Je- 
rusalem,  nomine  E mmaus.^ediecim  stadia 
faciunt  leucam  :  et  ita  sexaginta  stadia  fa- 
ciunt  quatuor  leucas.  quatuor  stadiis  defi-  D 
cientibus.  Porro  stadium  continet  passus 
centum  viginti  quinque;  passus  vero  est 
spatium  quinque  pedum.  Et  ipsi  lor/uc- 
bantur  ad  invicem  de  /lis  omnibus  quie 
acciderant  circa  Christum,  et  circa  mulie- 
res  visitantes  sepulcrum.  Itaque  de  utili- 
bus  conferebant.  In  quo  itineranles  sequi 
debent  eosdem,  et  vana  vitare  colloquia, 
atque  saepe  orationibus  meditationibusque 
vacare  in  ambulando. 

Et  factum  est,  dum  fahularentHr,  hoc 


est,  conferrent  (sumendo  verbum  hoc.  Fa- 
bulari.  prout  derivatur  a  verbo  For,  faris, 
non  a  Fabula).  et  secum  qucererent,  hoc 
est,  invicem  interrogarent,  qualiter  gesta 
et  narrata  se  possent  habere ;  ef  ipse  Jesus 
appropinquans,  id  est,  per  modum  itine- 
rantis  et  peregrinantis  eis  se  applicans, 
ibaf  cum  il/is.  Ipse  etenim  dixit  :  Ubi  fu-  ^faiih. 
erint  duo  vel  tres  congregati  in  nomine  ^""'"'' 
meo,  ibi  suni  in  medio  eorum.  Et  quia  de 
Christi  passione  contulerunt.  et  ei  pie 
compatiebantur,  apti  fuerunt  visitari  et 
consolari  ab  eo.  Specialiter  etenim  com- 
placet  Salvatori  et  compassio  et  collatio 
de  sua  passione. 

Oculi  autem  illorum  tenebantur  ne  eum 
affuoscerent  :  quia  (ut  Marcus  habet)  in  j/arc.jvi, 
alia  effigie  apparuil  eis  :  et  hoc,  propter  '■• 
dubitalionem  et  incredulitatem  eorum.Non 
tamen  putandum  quod  faciei  Christi  dis- 
positio  sil  mutata  :  quia  vere  fuit  glori- 
ficatus.nec  alia  illa  effigies  fuit  subjective 
in  facie  Chrisli,  ut  probabilior  tenet  opi- 
nio;  quamvis  aliqui  dicant,  quod  Christus 
ad  horam  mulavit  ^  ultus  sui  effigiem,  sic- 


FERIA    SECUNDA    PASCH.E.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


853 


I 


l\'  Jieg.w, 
18. 

Gen.  XIX, 


Ztc.  ix.io.  ul  in  transfiguratione.  Verisimilius  ergo  A 
fertur,  quod  altera  illa  effigies  fuit  sub- 
jective  solum  in  oculis  discipulorum,  vei, 
ul  aliqui  opiuantur,  in  aere.  Potuit  equi- 
dem  Christus  visum  discipulorum  diversi- 
mode  immutare,  per  solam  impressionem 
talium  aut  talium  visualium  specierum 
seu  radiorum.  Flinc  aliqui  dicunt,  quod 
eiant  percussi  specie  ca-citatis  quie  vo- 
catur  acrisia  :  quemadmodum  Syri  viden- 
tes  Eliseum,  nec  tamen  eum  recogno- 
scentes  ;  et  Sodomitae  quferentes  domum 
'■  Lot,  nec  invenientes.   Est  quippe  acrisia  B 

quaedam  caecatio,  qua  aliquid  confuse  et 
imperfecte  videtur,  nec  tamen  sub  pro- 
pria  specie  apprelienditur.  Unde  secun- 
dum  Gregorium,  Christus  discipulis  istis 
ipsum  amantibus  et  de  ipso  loquenti- 
bus,  exhibuit  se  prfesentem,  et  tamen  de 
ipso  dubitantibus,  suae  cognitionis  abstu- 
lit  speciem. 

Et  ait  ad  illos  :  Qui  sunt  hi  scrmones 
quos  confertis  ad  invicem,  ambulantes,  et 
estis  tristes  ?  Non  ex  ignorantia  hoc  quaesi- 
vit,  sed  ut  ad  eorum  responsionem  eos  con-  C 
gruenter  instrueret.  Et  rcspondens  unus, 
cui  nomcn  Cleophas,  qui  fuit  de  septua- 
ginta  duobus  discipulis  (alter,  secundum 
Amniaon  Ambrosium,  fuit  Amaus*;  Gregorius  vero 
in  prologo  super  Moralia  Job  dicit,  quod 
creditur  fuisse  Lucas  iste  evangelista,  ita 
quod  ex  humilitate  suum  subticuit  no- 
men),  dixit  :  Tu  solus  pcregrinus  es  in 
.Terusalem,  et  non  cognovisti  quce  facta 
sunt  in  illa  his  diebusi  Hoc  totum  non 
assertive,  sed  interrogative  protulit  Cleo- 
phas,  quasi  diceret  :  Venisti  tu  solus  in  D 
Jerusalem  in  hoc  Pascha,  ut  ignores  quse 
in  ea  contigerunt  uno  horum  dierum,  hoc 
est  in  die  Parasceves,  et  etiam  aute,  quaii- 
do  in  die  Palmarum  et  postea  multa  pro- 
digia  fecit  in  Jerusalem  Christus  ?  Nam  ita 
te  habes  nos  iulerrogando,  quasi  solus  pe- 
regrinus  hic  fueris,  et  idcirco  ab  aliis  pe- 
regrinis  nihil  audieris  :  quum  tamen  cer- 
tum  sit,  quod  his  diebus  innumerabiles 
fuerint  in  Jerusalem  peregrini,  a  quibus 
merito  percepisses  quae  in  ea  facta  sunl, 


quoniam  peregrini  libenter  inquirunt  at- 
que  percipiunt  nova. 

Quibiis  ille  dixit  :  Quw  ?  id  est,  qu»- 
nam  sunt  illa  quae  in  Jerusalem  his  diebus 
sunt  facta?  Et  dixerunt  :  De  Jesu  Naza- 
rcno,  id  est,  Jesum  Nazarenum  facta  ista 
concernunt,  et  de  eo  ac  in  eo  facta  sunt, 
qui  fuit  vir  sexu  et  omni  perfectione  vir- 
tutum,  propheta  summus,  omnium  prae- 
scius  futurorum  :  ita  quod  gratia  prophe- 
tiae  fuit  in  eo  per  modum  habitus  fixe,imo 
semper  in  actu  et  aeque  perfecte ;  potens 
in  opcre,  id  est  in  omni  actu  virtuoso  per- 
fecto,  et  in  signis,  prodigiis  atque  miracu- 
lis.  Unde  et  dixit  :  Opera  quae  dedit  mihi  Joann.  v, 
Pater,  testimonium  perliibent  de  me;  item- '"'' 
que,  Si   opera    non  fecissem  in   eis  quae  ibid.%y,i\. 
nemo  alius  feeit,  peccatum  non  haberent. 
Et  sermonc : (\\i\?L  in  verbis  sapientissimus 
ac  eloquentissimus  fuit,  juxta  illud  :  Dif-  Ps.  xliv,3. 
fusa  est  gratia  in  labiis  tuis.  Et  Lucas  ait  ; 
Mirabantur  omnes  in  verbis  gratiae  quae  £"<;.  iv.a». 
procedebant  de  ore  ejus.  Adversarii  quo- 
que  ejus  coacti  sunt  dicere  ;  Nunquam  sic  Joann.m, 
locutus  est  homo,  sicut  hic  loquitur.  Et 
recte  nunc    dicitur,  quod    fuit  potens  in 
opere  et  sermone,  prapmittendo,  In  opere  : 
coepit  enim  facere,  et  docere,  ita  quod  pri-   ah.  i,  i. 
mo  egit  quod  postmodum  praedicavit.  Sed 
jain  multi  sunt  quasi  potentes  in  sermone, 
debiles  vero  in  opere  :  qui  de  humilitate, 
patientia,  mansuetudine,  temperantia,  ju- 
stilia,  carilate  copiose  sermocinantur,  et 
tamen  faciliter  a  propriis  passionibus  su- 
perantur,  inquinamentis  carnis  et  animae 
viliter  infeliciterque  succumbunt.  Itaque, 
Jesus  fuit  potens  in  opere  et  sermone,  co- 
ram  £)co,\d  est  vere  et  infallibiliter,  virtu- 
ose,   et    meritorie   sibi    ipsi    quantum    ad 
prffiinium  accidenlale,  et  aliis  absolute,  et 
oiiini  populo,  id  est  secundum  omnium, 
praesertim  vulgarium  reputalionem  :  qui 
dixerunt,  Niiiiquam  appariiit  sic  in  Israel ;   iiaith.w, 
et,  Propheta    magnus   surrexit   in    nobis.  ^^,,.,,,,  u. 
Porro,  quidam  siint  potentes  in  opere  et 
scrmone  coram  liominibus,sed  non  coram 
Deo,  sicut  hypocritae. 

Ef  quomodo,  id  est  qiiam  injiisle,  tradi- 


gS4 


FERIA    SECUNDA    PASCHJJ. 


ENARRATIO    IN    EVANGELIUM 


derimt  cuni  summi  sncerdolcs  ct  princi- 
pes  nosfri,  vidclicel  pontifices  et  seniores, 
in  dumndlionciii  iiiortis,  Id  est.  niorte  di- 

/onnn.xix,  gnum  eum  judicaverunt,  diccntes  :  Nos 
legem  Iiabemus,  et  sccundum  legem  debet 
mori,  quia  Filium  Dei  sc  fecit.  Importuiie 
quoque  inipclravcruut  a  pra?side  seuten- 
tiam  condemnationis  ad  mortem  adversus 
Christum..S'/  crucifi.rernnt  e«/)M,quia  ejus 
crucifixionem  procuraveruut. 

Nos  autem  sperabamus,  ante  passionem 
ipsius,(7!«'ff  ipse  essct  rcdempturus  Isracl, 
hoc  cst  libcraturus  Israeliticum  populum, 
tanquam  verus  Messias  in  lege  et  Prophe- 
tis  promissus.  ab  originali  el  omni  pccca- 
to,  et  captivitate  diaboli,  et  servitute  pec- 
cati.  Quasi  dicerent :  IIoc  spcrabamus,  scd 
modo  non  speramus.  Et  nunc  snper  /ucc 
omnia,  id  est,  ultra  ea  quse  dixi,  tcrtia 

•aiias5Ho<;  dics  cst  /iodie,quo* ,k\  est  a  die  Parascevcs 
in  quo  facfa  sunt  ista,  id  cst,  Jesus  morti 
adjudicatus  et  crucifixus  est.  Sed  et  inu- 
tie7-es  qua'dam  ex  nostris,  id  est  ad  socie- 
tatem  nostram  spectantes,  quia  nobiscuui 
Dominum  Jesum  sequebantur  devote,  tcr- 
ruerunt  nos  :  quce  antc  luccni,  id  est  val- 
de  diluculo,  fuerunf  ad  inonumentum ,  ct 
non  inccnto  corpore  cjus,  quia  jam  resur- 
rexit,  venerunt  ad  Apostolos,  dicentcs  «> 
etiain  visionem,  id  est  visibilem  formam, 
angelorum  vidisse  :  ita  quod  angelos  in 
assumptis  corporibus  corporaliter  conspe- 
xerunt ;  y«<  angeli  dicunt  cum  xnrere,  id 
est  Christum  resurrexissc.  Itaque  discipuli 
verbis  mulierum  islarum  auditis,  terreban- 
tiir,  quia  forsitaii  mctiicbant  qiiod  Juda'i 
increduli  impouercnt  eis  quod  corpus  sui 
abstulissent  magistri,et  propterea  eos  per- 
sequerentur.  Et  abierunt  quidam  e.r  no- 

/hi'i.%\,i.  stris  ad  inonuinentum,  utpote  Petrus  et 
Joannes,  et  ita  invencrunt  sicut  niulieres 
dixerunt,  videlicet  lapidem  revolutum,  et 
linteamina  posita;  ipsum  vero,  id  est  cor- 
pus  Jesu,  non  incenerunt. 

Et  ipse  dixit  eis  :  0  stulti,  id  est,  Scri- 
pturarum  notitiam  non  habcntes,  et  vera 
fidei  lucc  careiites,  ef  tardi  corde  ad  cre- 
dendum  in  omnibus  vcrbis  et  vaticiuiis. 


A  qucc  locuti  sunt  Prop/wtw  de  inea  passio- 
nc  ac  resurrectione  :  quum  tainen  habe- 
atis  siifficientia  inductiva  ad  credcndum 
quod  ego  sum  ille  dc  quo  illa  prwdixcrunt 
Propheta?,  nam  verbis  et  suflicientibus 
miraculis  Christum  me  esse  probavi.  Qua?- 
ritiir,  ciir  Ciiristus  discipiilos  istos  voca- 
verit  slultos,  quum  alibi  dicat,  Qui  dixerit  Matth.x, 
fratri  suo,  Fatiie,  reus  erit  gehcnna'.  ignis.  ^"" 
l''t  respondcuduin,quod  pcccata  verborum 
pensantur  penes  intenlionem.affectionem- 
que  cordium,  quoniam  ea  qiue  sunt  in  vo- 

B  ce,  suut  carum  quic  sunt  in  aniina  passi- 
onum,  affectionum  intentionumquc  nota?. 
Christus  ergo  prohibuit  dicere  proximo, 
Fatuc,  ex  conteinjitu,  dcrisione,  aut  si- 
mili  vitiosa  radice,  non  autcin  cx  caritale 
ct  zelo  justitia?,  rationabili  causa  id  exi- 
gente. 

Nonnc  /uec  oporfuit  puti  C/iristuin, 
propter  ajterni  Patris  prffordinationem,  et 
Prophetarum  verificationem,  atque  huma- 
ni  gcneris  salvationem,  sanctorum  dc  liin- 
bo  eductioncm,  coelestis   patriai  apcrtio- 

C  iicm,  ccelestis  Jerusalem  rcffidificalioncm, 
ct  ita,  piita  per  passionem,  inlrare  in 
!/lnriaiii  suain,  id  est  in  ca'lum  asccndere,  ■ 

ct  corpore  glorificari,  gloriamque  coele- 
stcm  picnarie  possiderc  ?  Christus  qiiippe 
sua  humiliatione,  passione  ct  luorte,  pro- 
iiicriiit  sibi  ipsi  prsemium  accidentale,  at- 
quc  dominiiim  oinnis  creaturse,  diccntc 
Apostolo  :  Hiimiliavit  se,  factus  obediens /vii;;;)/i.  n, 
usquc  ad  mortem,  mortem  autem  crucis ;  *'°' 
proplcr  quod  ct  Deus  exaltavit  illiim,  etc. 
Et    tamcu    Iifec   gloria  dcbcbatur  Christo 

D  etiam  aliunde,  videliccl  ratiouc  hyposlati- 
Cic  unionis  cum  Verbo,  et  propler  plcni- 
tudinem  beatificae  visionis,  seu  esscntialis 
felicitatis  anima?  ejus  :  qua?  rcdundasset 
indcsinenter  in  corpus  ipsius,  ct  impassi- 
bile  illiid  fecisset,  nisi  Deo  dispcnsantc, 
redundautia  illa  fuissct  usque  ad  rcsuire- 
ctioncm  dilata,  ut  in  epistola  ad  Diosco- 
rum  loquitur  Augustinus.  Et  ita  gloria  illa 
fuit  proprie  gloria  Christi.  Scd  ct  universa 
gloria  curia;  coelestis.  fuit  ct  est  gloria 
Christi,   secundum   quod   Deus   est,  tan- 


FERIA   SECINDA   PASCH^. 


E.\ARRATIO    IN   EVANCELIUM 


oSS 


Juaiiii.  XEii 
lii. 


AC/.XIV.2I 


11  Tim,m, 
li. 


Josue  vtii 
1.5. 


quam  domiiii  ac  datoris.  Si  itaqiie  Cliri- 
stum  per  passionem  et  multiplicem  tri- 
bulationem  oportebat  propriam  gloriam 
ingredi,  nos  qui  sumus,  qui  absque  tribu- 
lationibus  et  adversitatibus  poenitentiaii- 
busque  operibus  gloriam  volumus  iiigredi 
alienam  ?  Xumquid  servus  major  est  do- 
mino  suo.  aut  membrum  suo  capite  pra»- 
stantius,  aut  redemptus  redemptore  subli- 
mior,  aut  fragilis  creatura,  creatore  suo 
Dci  unico  Filio  ?  Merito  ergo  dixit  Aposto- 
lus  :  (juia  per  multas  tribulationes  oportet 
nos  intrare  in  regnum  coeloruni  ;  et  item, 
Omnes  qui  voliint  pie  vivere  in  Christo, 
persecutionem  patientur. 

Ji't  incipiens  a  Moi/sc  et  omnibus  Pro- 
phetis  :  id  est,  ex  verbis  Moysis  sumpsit 
exordium,  quia  primus  et  principalis  fuit 
inter  eos  qui  libros  ad  vetus  Testamentum 
pertinentes  scripserunt  ;  deinde  aliorum 
Prophetarum  allegavit  oracula  ;  interpre- 
tabtttur  illis,  id  est,  expositionem  fecit 
istis  duobus  discipuiis,  in  omnibus  Scri- 
pturis  qua'  de  ipso  erant  loquentes,  id 
est.  prophetias  de  ipso  prjedictas  eis  de- 
claravit  et  ailegavit.  vei  in  gcnerali  et 
multas  in  speeiali,  vel  omnes  ad  proposi- 
tum  pertinentes  et  sufficientes. 

Et  appropinquaveruttt  castello  Emmaus 
quo  ibant.  Et  ipse  se  fin-rit  lonrjius  ire. 
Secundum  Gregorium,  Fingere,  pro  Com- 
ponere  sumitur  in  hoc  loco,  ut  sit  sensus, 
quod  Dominus  Jesus  composuit  seu  dispo- 
suit  se  ad  procedendum  remotius.  Potest 
etiam  dici,  quod  finxit,  id  est  siinulavit, 
se  longius  ire  :  quia  sinudatio  facti  licita 
est  et  eommeudabilis,  quando  fit  ex  ratio- 
nabili  causa  et  bono  fine.  Unde  et  Josue 
cuin  fiiiis  Israel  simulavit  fiigam.  Christns 
autem  sic  simulavit,  mulliplici  ratione  : 
primo,  mystice,  ad  innuendum  quod  ad- 
huc  longe  fuit  ab  illorum  nondum  creden- 
tium  mente;  secundo,  ut  per  hoc  eis  daret 
occasionem  operis  niisericordiae,  videlicet 
invitandi  et  cogendi  se  ad  hospitiuin  ; 
tertio,  ut  per  hoc  ipsum  doceret  nos  ut  et 
nos  taiiter  faciamus. 

Et  coefferun/,  hoc  est,  mulUim  instanter 


A  et   quodammodo  importune  invitaverunt, 
illum,  dicentes  :  Mane  nobiscum,  ccEnam 
et  hospitium  nobiscum  sumendo,  quonia^n 
advesperascit,  et  (pro  id  est)  inclinata  est 
jam  dics,  sole  ad  occasum  tendente.  Sic 
et  nos  quotidie  Christum  rogemus  ac  invi- 
temus,  ut  in  cordis  nostri  cubiculo  mane- 
re  dignetur.   Ipse    etenim  apud  Joannem 
loquitur  :  Qui  manet  in  me,  et  ego  in  eo,  Joami.w, 
hic  fert  fructum  nuiltum.  Atque  ut  in  li-  ^' 
bro   Sapientiae    Jegitur,    Neminem    diligit  Sn/j.vn, 28. 
Deiis,  nisi    qui   cum    sapientia    inliabitat. 

B  Denique  spiritualiter  advesperascit,  quo- 
niam  vita  nostra  ad  occasum  quotidie  ten- 
dit  ;  et  inclinata  est  dies,  quando  tempus 
promerendi  deficere  incipit.  Specialiter 
quoque  advesperascit  in  anima,  dum  pro- 
pinquat  ad  cuipam  :  et  inclinatur  dies, 
quando  elongatur  a  gratia,  hoc  est.  quan- 
do  disponitur  ad  peccata. 

Praeterea,  sicut  prfetactum  est,  ex  hoc 
loco  atque  exemplo  elicitur.  quam  carita- 
tive.  instanter,  imo  et  importune,  peregri- 
ni  ac  pauperes  ad  mensam  et  hospitium 

C  sint  vocandi.  Hoc  nainque  est  opus  mise- 
ricordise.    (Jpera   autem    misericordiae   ad 
Christianos  potissimum   pertinent,  quum 
lex  Christi  sit  lex  totius  caritatis  et  pieta- 
tis. Magna  qiioque  est  virtus  hospitalitatis: 
de  qua  et  in  veteri  Testamento  Abraham  Gen.wm, 
et  Lot  specialiter  commendantur.  Unde  et  '■''■• 
sanctus  Job   :   F"oris  (inquit)   non    mansit    Job  xwi, 
peregrinus  :  ostium   meum  viatori  patuit. 
Et  Cliristus  in  Evangelio  perhibet  se   in 
die  judicii  esse  dicturum  ad  electos,  Ho-    Maiiii. 
spes  fui,  et  collegistis  me ;  ad  reprobos ''^^  '^' 

D  vero,  Hospes  fui,  et  non  collegistis  me. 

Hinc  princeps  Apostolorum  hortatur  :  Ho-   iPeir.ix, 
spitales    invicem    sine  murmuratione.   Et "" 
Paulus  :  Hospitalitatem  nolite  oblivisci  :  aeiji:%m, 
per  lianc    enim  placuerunt  quidam  Deo,  '" 
angelis  hospitio  receptis. 

Et  intravit  cum  illis  :  in  quo  dedit  ex- 
empluin  obtemperandi  rationabili  petitio- 
ni,  ne  quis  in  proprio  sensu  sit  pertinax. 
Et  ftu-lum  est,  tlutn  recumberet ,  id  est, 
quiesceret  et  manducaret,cM««  illis,accepit 
panem  et  benedixit,  nou  tamen  iii  siium 


556 


FERIA   SECUNDA   PASCHiE. 


ENARRATIO   IN    EVANGELIUM 


Gen,  III, 


IV  Jieg.  VI, 
20. 


Lttc.  xxiv, 
33. 


Mattli.xtw 
19;  XV,  30. 


convcrtit  corpus,  sicut  in  Copna,  sed  ut 
moris  est  benedicere  cibum  :  in  quo  in- 
strn\it  nos,  ut  ante  refectionem  benedica- 
tur  cibus  el  potus:  ac  fregit ,ct  porrujcbat 
illis  panein  jam  Iractum,  ad  manducan- 
dum.  Et  aperti  aunt  ocidi  corum  :  non 
quod  corporales  eorum  oculi  liucusque  fu- 
erint  clausi,  sed  quia  nune  aliter  viderunt 
Christum  quam  antc.  Nunc  enim  coepe- 
ruut  eum  in  propria  et  cognoscibiii  et 
determinata  effigie  cernere,  quem  ante 
viderunt  confuse.  Sic  oculi  primorum  pa- 
reiitum  dicuntur  aperti  post  perpetratio- 
nem  peccati,  quantum  ad  alium  modum 
videndi:et  in  libris  Regum  legitur  Eliseus 
dixisse  :  Domine,  aperi  oculos  istorum 
(puta  Syrorum).  Idcirco  subjungitur  :  ct 
cogyioverunt  eum  in  fractione  panis,  ut 
paulo  post  subditur.  Habuit  enim  Salvator 
consuetudinem  sic  accipiendi,  benedicen- 
di,  frangendi  distribuendique  panem,  ut 
ex  Evangelio  comprobatur  :  sicut  dum 
turbas  refecit  ex  quinque  panibus  hordea- 
ceis,  et  postmodum  ex  panibus  septem. 
Aliqui  vero  dicunt,quod  Christus  manibus 
fregit  panem  ac  si  cultello  fuisset  divisus, 
et  per  hoc  eum  noverunt.  Potest  quoquc 
intelligi  de  interioribus  oculis,  qui  aperli 
sunt,  id  est  illuminati,  Christum  cogno- 
sceiido.  Et  ipse  evar^uit  ex  oculis  eoruin, 
hoc  est,  repente  et  quasi  imperceptibiliter 
ac  velocissime  per  dotem  agilitatis  ab  eo- 
rum  adspectu  disparuit  :  per  quod  mon- 
stravit  corpus  se  glorificatum  habere;  non 
autem  evanuit  tanquam  phantasma. 

Et  dixerunt  ad  invicem  duo  isti  disci- 
puli  :  Nonne  cor  nostruni,  praesertim  vo- 
luntas,  ardens  erat  in  nobis,  id  est  in- 
flammatum  desiderio  veritatis  ac  Christi, 
dum  loqueretur  in  via,  id  est,  quando 
Chrislus  increpavit  ac  informavit  nos,  am- 
bulando  nobiscum,  et  aperirct ,  id  est  ex- 
poneret,  nobis  Siripturas  ^  —  Posset  hic 
quffiri,an  discipuli  isti  in  via  fuerunt  vera^ 
caritatis  fervore  accensi.  Et  videtur  quod 
imo  :  nam  Glossa  ait,  quod  cor  eorum 
fuit  igne  Spiritus  Sancti  accensum  el  cari- 
tatis  ardore.  Sed  videtur  contrarium,  quia 


A  non  erant  in  fide,  ergo  nec  in  caritate.  Ad 
hoc  quidain  respondent,  quod  non  erant 
in  caiitate,  nec  verse  caritatis  fervorem 
habebant,  et  quod  ardor  iste  erat  a  Spirilu 
SanctOjSed  non  cum  Spiritu  Sancto.quem- 
admodum  timor  servilis.  Et  si  objiciatur 
quia  de  istis  duobus  discipulis  dicit  Gre- 
gorius,  quod  esse  extranei  a  caritate  non 
poterant  hi  cum  quibus  Veritas  gradieba- 
tur ;  respondent.  quod  hoc  propterea  dixit 
Gregorius,  quia  habebant  aliquid  simile 
caritati  et  ejus  effectui.  Porro  si  istud  quis 

B  teneat,  cogetur  concedere  quod  et  femin» 
pergentes  ungere  corpus  Jesu,  erant  extra 
caritatem  atque  in  statu  damnationis. 

Et  surgentes  eaclem  hora  a  mensa,  re- 
gressi  sunt  in  Jerusalem : qu\Si  prae  caritatis 
ardore  quem  nunc  cum  fide  vere  habe- 
bant,  quiescere,  et  differre  tam  saluberri- 
nuim  nuntium  non  valebant,  nec  sense- 
runt  vise  laborem ;  dilectionisque  ardor 
exstinxit  in  eis  servilem  Judaorum  timo- 
rem.  Et  invencrunt  congregatos  undecim 
Apostolos  in  conclavi,  et  eos  qui  cuni  ipsis 

C  erant,  videlicet  alios  quosdam  Christi  di- 
seipulos  ex  scptiiaginta  duobus.aut  feminas 
aliquas  Christi  discipulas.  Itaque  Thomas 
tunc  aderat,  sed  paulo  post  exiit,  non  cre- 
dens  auditis;  sicque  defuit  apparitioni  qu£e  Joann.w. 
consequenter  describitur,  prout  in  Joanne  ^*' 
legitur.  Dicentes,  quod  surrexit  Dominus 
vcrc  ct  apparuit  Simoni.  Participium  istud, 
«  dicentes  »,  quidam  referunt  ad  verbum 
«  invenerunt  »,  ut  sit  nominativi  casus  : 
eritque  sensus,  quod  duo  isti  discipuli  in- 
venientes  undecim  congregatos,  dixerunt 

D  eis,  quod  Dominus  vere  surrexit  et  Petro 
apparuit.  Aptius  tamen  videtur,  ut  dictio 
ista,  «  dicentes  »,  referatur  ad  «  undecim 
congregatos  »,  sitque  accusativi  casus  :  ut 
sit  sensus,  quod  duo  discipuli  inveiierunt 
congregatos  undecim  inter  se  recitantes.et 
etiam  istis  duobus  dicentes.quod  Dominus 
vere  surrexit.  Et  istud  ex  duobus  probatur. 
Primo,  quoniam  isti  duo  discipuli  nondum 
scivisse  videntur  quod  Christus  apparu- 
eril  Petro,sed  Petrus  hoc  Aposlolis  retulit. 
Secundo,  ex  modo  loquendi  ipsius  Evan- 


FERIA    SECUNDA    PASCH.E.    —   SERMO    SECUNDUS 


557 


gelistee  in  loco  praesenti,  quia  post  verba  A  ct  apparitionem  Petro  factam  eis  narran- 


praedicta  mox  subditur  :  Et  ipsi  narra- 
bant  qiiw  gcsta  crant  in  t'/rt.  Ex  quo  appa- 
ret,  quod  participium  illud,  «  dicentes  ».  et 
pronomen  hoc,  «  ipsi  »,  referenda  sint  ad 
diversos:ita  quod  isti  duo  quum  audissent 
verba  Apostolorum,  Christi  resurrectionem 


tium,  tunc  et  ipsi  narraverunt  narrantibus 
sibi,  quse  gesta  erant  in  via,  scilicet  quali- 
ter  Christus  se  eis  in  via  associavit,  eos- 
que  interrogavit,  increpavit,  edocuit,  et 
quomodo  cognoverunt  evm  in  fractione 
panis. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOMODO   AD   GUSTUM   SPIRITUALIS    CONSOLATIONIS    PERVENIATUR  ;    ITEM   DE   DEVOTIONE 
CASTA   AC    PERFECTA,   ET   QUID    ILLAM    IMPEDIAT. 


N' 


\ONNE  cor  nostrum  ardens  erat   in 
nohis  dum  loqueretur  in  via,  et  ape- 
riret  nobis  Scripturas  ?  Luc.  xxiv,  32. 

Magnam  tristitiam  conceperant  Apostoli 
et  discipuli  Domini  ex  morte  piissimi,dile- 
ctissimi  atque  benedicti  sui  magistri,  adeo 
ut  hsBC  tristitia  eos  non  aliunde  sinebat 
cogitare  aut  loqui.  nisi  id  quod  amaverant 
et  amisisse  putabant.  Accedens  igitur  Do- 
minus,  spirituali  eos  gaudio  refecit  :  ita 
enini  loquebatur,  ita  inspirabat,  ut  eorum 
corda  recalescerent  atque  divino  igne  fer- 
verent.  Unde  cjus  colloquio  non  satiati, 
coegerunt  etiam,  quem  peregrinum  suspi- 
cabantur,  ad  convescendum. 

Considerandum  est  hic,  quum  actus  ac- 

tivorum  (secundum  Philosophum)  sint  in 

patiente  prsedisposito,  quomodo  prseparari 

debeat  homo,  ut  gustum  Spiritus  et  gaudii 

interni  percipiat.  Dicit  enim  Apostolus  : 

iCor.iT,  14.  Animalis  homo  non  percipit  ea  quae  sunt 

Jbid.m,\.  Spiritus  Dei ;  et  iterum,  Non  potui  vobis 

loqui  quasi  spiritualibus,  sed  quasi  carna- 

II  Cor.  vr,  libus ;  et  denuo,  Quae  (ait)  societas  luci 

'*•  ad   tenebras  ?  Quum  ergo  consolatio  illa 

divina,  interna  atque   coelestis,  seu  gau- 

dium  spirituale  delectatioque  sincera  in 

Deo,  sit  angelica  qufedam  perfectio,  super- 

naturalis  refectio,  ac  futuree  beatitudinis 

praelibatio  dulcis,  non  facile  ad  eam  per- 

tingitur  a  quocumque,  nec  quilibet  eam 


B  experiri  invenitur  idoneus,secundum  quod 
docet  S.  Bernardus,  dicendo  :  Errat  om- 
nino,  si  quis  illam  coelestem  dulcedinem 
huic  cineri,  illud  balsamum  divinum  huic 
gaudio  venenoso  carnali,  charisma  .hoe 
Spiritus  Sancti  illecebris  hujus  saeculi  ar- 
bitretur  misceri. 

Porro  triplici  instrumento,  medio  sive 
itinere,  ad  consolationem  istam,  qua  gu- 
statur  quam  dulcis  est  Dominus,  perveni- 
tur,  videlicet  :  per  depurationem  ahimae 
a  passionibus  et  peccatis,seu  vitiis  et  con- 

C  cupiscentiis ;  quod  fit  per  pcenitentiae  ac- 
tus,  per  compunctionem  internam  et  la- 
crimas,  per  refrenationem  delectationum 
carnalium  gustus  et  tactus,  per  sensuum 
exteriorum  custodiam  et  linguae  coercifi- 
onem.per  inanium  inordinatarumque  affe- 
ctionum  vigilantissimam  depulsionem,per 
saecularium  consolationum  aspernationem, 
omnisque  vitiosae  affectionis  circa  creata, 
caduca  et  vana,  omnimodam  eradicatio- 
nem.  Hoc  autem  certum  est  pertinere  ad 
viam  purgativam  et  statum  incipientium. 

D  Primo  namque  oportet  declinare  a  malo, 
et  a  pristinis  sordibus  vitiorumque  macu- 
lis  emundari.  Quo  facto,  restat  iter  secun- 
dum  ad  gustum  suavitatis  praefats  :  quod 
est  per  spiritualem  et  efficacem  in  sanctis 
virtutibus  exercitationem  ac  divinorum  il- 
luminatam  considerationem,  orationi,  me- 


588 


FERIA    SECUNDA    PASCILK.    —    SEUMO    SECLNDfS 


ditationi.ae  iaiidibus  Dci  iusistendo,  sacra; 
Scriplunp  niysteria  speculando,  verba  et 
opera  Clirisli  sapienter  perpendendo.  novi 
ac  veleris  Testamenti  consonanliam  adnii- 
rando.  Quod  ulique  pertinel  ad  viani  illu- 
minalivani  ac  slatum  proficienliuni.  Ter- 
tium  vero  iter  est,  per  amorosam  mcnlis 
iu  Deum  elevationem,  qua>  transcendens 
se  ipsam  et  cuncta  creala,  in  Crealorcm 
suspenditur,  in  divitias  gloria?  rapilur,  in 
divinae  majestatis  admiratione  insestimabi- 
liter  exhilaratur.  Sicque  juxla  Pauli  sen- 
iiCoi. III,  tenliam,  rcvelala  facie  gloriam  Domini 
'*'  speculans,  transformatur,  decoratur,  alque 

progredilur  a  clarilate  in  clarilateni,  in 
universis  Spiritus  Sancli  charismatibus  in- 
clyte  proficiendo.  Quod  totum  ad  viam 
perfectivam  seu  unitivam  ac  stalum  pcr- 
fectorum  noscilur  pertinere. 

Verumtamen  in  unoquoque  gradu  ac 
statu  prsememorato,  solet  animse  religio- 
sa?  aliquid  consolationis  divinte  spiritualis- 
que  gaudii  divinitus  imperliri,  atque  a 
Spiritu  Sancto,  qui  naluraliter,  totaliter 
atque  interminabiliter  clemens.bonus  mu- 
uificentissimusque  consistit,  infundi,  sed 
ordine  quodam.  Nempe  in  primo  gradu 
praefata  suavitas  odoratur,  in  secundo  gu- 
statur,  in  terlio  usque  ad  ebrietatem  Iiau- 
ritur  atque  potatur  :  ubi  intromittitur 
anima  divini  amoris  jaculo  transfixa  ac 
Can<. II, 4;  lauguida,  in  cellam  vinariam,  ut  bibat  de 
^"''  "■  vino  condito  superessentialis  ac  superbe- 
nedictissimse  Trinitatis.  0  felix  ebrietas, 
quam  concomilalur  animse  et  corporis  tam 
casta  et  sancta  sobrietas,  ubi  efficitur  ani- 
ma  instar  ebrii  plena,  eructans,  laetabunda 
et  gaudens  :  per  quod  redditur  in  adversis 
robusta,  in  periculis  tuta,  in  prosperis 
quoque  discreta,  in  remissione  injuriarum 
promptissima,  sicque  tandem  quieta,  qui- 
escens  in  Deo  alque  obdormiens,  ac  re- 
cumbens  in  divinis  amplexibus. 

Denique  consolatio  isla  prieclarissimum 
devotionis  donum  est,  procedens  ex  con- 
templatione  ignita  bonitatis,caritatis,  opu- 
lenti»  beatitudinisque  divinfe,  vel  de  spe 
veniffi  ac  felicilatis  futurae ;  et  gustus  bo- 


A  ni  bonificus,  quamvis  venluiie  dulcedinis 
comparatione  exiguus.  Suavissima  ulique 
deleclatio,  qua  clemenlissimus  Deus  mce- 
stam  propler  se  recreat  animam;  per  quam 
ad  quierendum  Dominum  gloriai  invilatur, 
alque  ad  amanduin  Deiim  fervcntius  ve- 
hemenler  accenditur.  0  dilectissimi,  uti- 
nam  sa?pe  ista  gustemus  experimentali- 
lerque  noscainus.  Quidnam  uliqiie  est  tam 
diilce  tamque  suave,  quod  in  recordalione 
Dei  super  omnia  incomparabililer  prsedi- 
lecti,animas  amorosas,  devolas  ac  mundas 

B  solet  langere,  et  lam  suaviter  eas  afficere, 
ut  jam  a  se  ipsis  omnino  alienari  inci- 
piant,  conscientia  exhilaretur,  omnis  dolor 
oblivioni  Iradatur,  aniinus  ipse  exsultet, 
intellectus  resplendeat,  cor  illuminetur, 
affeclus  Ia>letur  ?  Jam  nesciunt  ubi  se  esse 
conspieiunt,  amplexibusque  sanctBe  dile- 
ctionis  aliquid  intra  se  tenent,  et  pene 
ignorant  quid  sit ;  nihilo  minus  totis  vi- 
sceribus  tenere  id  concupiscunt.  Lucta- 
tur  quodammodo  deleclabililer  animus,ne 
quod  gustal  ab  eo  recedat,  quasi  in  eo  de- 

C  sideriorum  suorum  finem  invenerit.  Hinc 
ait  Bernardus :  Nonnunquani,  Domine,  qua- 
si  oculis  clausis  ad  te  inhio.  Nam  mittis 
mihi  in  os  cordis,  quod  non  licet  mihi 
scire  quid  sit.  Saporem  quidem  dulcedinis 
sentio  adeo  confortantem,  qua?  si  perfi- 
ceretur  in  me,  ultra  nil  qujererem.  —  Hoc 
iiiffstimabile  donum  humano  non  potest 
sludio  obtineri,  humano  vix  merito  polerit 
promereri,  sed  a  Deo  largissimo  humilli- 
mis  precibus,  a  digne  disposilis  ex  divinse 
pielatis  condecentia   potest  utique  impe- 

D  trari.  Omne  enim  aurum  in  comparatione  sap.\ii,9. 
illius  est  velut  arena  exigua,  et  argentum 
illi    comparatum,   pro    nihilo    reputatur. 
Utinam  mihi  omnium  minimo  devotorum 
congruat  dicere  illud  ciijusdam  devoti  in 
Soliloquio  suo  :  Non  accessit  oculus  meus,  Eckbcnus. 
neque  appropinquavit   cor   meum   usque 
ad  multitudinem  dulcedinis  quam  inlrin-  ps. x\x,io. 
secus  abscondisti  filiis  tuis  :  solo  ejus  odo- 
re  utcumque  sustentor.  Spiramentum  sua- 
vitatis  tuffi  de  longinquo  venil  ad  me,  quae 
est  mihi  super  odorem  balsami  ac  fragran- 


FERIA  SECUNDA  PASCH.E.  —  SERMO  SECUNDUS 


359 


1  Cor.  x\ 
41".. 


Z»c.xxi.34, 


i6irf.v!,23 

Bom.  xiii. 
14. 

PS.  CXL,  3 


Eccli.  sxi, 


Sap.  III,  15. 

Itom.  VIII, 
18. 


tiam  thuris  et  myrrhsp,  omnisque  generis 
suavia  odoramenta.  Concupiscentias  mun- 
das  parit  in  me,  quarum  est  adustio  dulcis, 
vi.\  tamen  portabilis.  0  Domine,  si  tam 
suavis  ac  nobilis  est  tu»  bonitatis  atque 
dulcedinis  odor,  quam  prseciarus  ac  sua- 
^issimus  ejus  est  sapor?  Si  tanta?  virtutis 
est  modica  degustatio  via",  quam  inaesti- 
mabilis  Jucunditatis  erit  piena  inebriatio 
patriae  ?  Postremo,  sicut  Doctor  devotus, 
dominus  Bonaventura,  vir  vere  illustrissi- 
mus  atque  divinus,  fatetur,  nnctio  ista 
deliciosa  quse  amantissimis  Dei  praestatur 
a  Spiritu  Sancto  in  via,  est  velut  quidam 
roseus  liquor,  qui  per  totam  animam  se 
diffundens,  eam  confortat,  disponens  eam 
suaviter  ad  veritatis  luculentias  suseipien- 
das  ac  pariter  contempiandas. 

Si  ad  hanc  ccelicam  unctionem  ac  cceli- 
formem  in  Deo  delectationem  concupiscit 
cor  nostrum  pertingere,  oportet  ab  infe- 
riori  ac  fundamento  humiliter  inchoare. 
Xon  enim  prius  quod  spirituale,  sed  quod 
animale,  secundum  Apostolum.  Quantum 
enim  ad  primum,  quo  ad  prsefatam  con- 
solationcm  attingitur,  oportet  nos  quod 
docet  Salvator  implere  :  ^idete  (inquit)  ne 
graventur  corda  vestra  crapula  vel  ebrie- 
tate,  aut  curis  hujus  Sceculi.  Xam  iterum 
ait  :  Vae  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esu- 
rietis.  Ideo  ait  .-\postolus  :  Curam  carnis 
ne  feceritis  in  desideriis.  Oportet  quoque 
nos  ponere  custodiam  ori  nostro.et  ostium 
circumstantise  labiis  nostris.  Ab  omni  au- 
tem  vanitate  risuum,  jocorum,  ludorum, 
confabulationum,  quasi  a  facie  colubri 
oportet  nos  fugere :  sed  et  cor  omni  vigi- 
lantia  a  cogitationibus  vanis,  ab  affectio- 
nibus  iuordinatis,  ab  omni  occupatione 
prava  atque  inerti  lemporis  negligentia 
oportet  prsecipue  prteservare. 

Agamus  ergo  viriliter,  praeliemur  con- 
tra  desidiam  nostri  torporis  instanter,  vin- 
camus  nos  ipsos.  Cogitemus  qute  super- 
ventura  sunt  nobis,  et  perseveremus  in  iis 
usque  in  finem,  scientes  quod  bonorum 
laborum  gloriosus  est  fructus,  quod  item 
non  sunt  condignae  passiones  hujus  tem- 


A  poris  ad  gloriam  fortibus  Dei  militibus 
prfeparatam.  Quibus  Deus  sublimis  et  be- 
nedictus  non  aliud  praeparavit  quam  se 
ipsum.  ut  sit  ipse  dator  ac  donum,  prse- 
miator  ac  praemium  :  quoniam  hoc  ad  li- 
beralissimum  pertinet  amatorem,  ut  dan- 
do  munera  sua  simul  praestet  se  ipsum. 
Tanta  ergo  divinae  dilectionis  liberalitas 
circa  nos,  mentem  nostram  inflammet, 
vigilantem.  gratam,  atque  in  omni  Divi- 
nitatis  amoroso  obsequio  perseverantem, 
proficientem,  feliciterque  consummantem 

B  efficiat.  Quum  enim  perfectio,  nobilitas, 
beatitudo  summaque  dignitas  creaturae, 
praesertim  intellectualis,  sit  suo  (ut  fas 
est)  Creatori  assimilari,  suamque  volunta- 
tem  ejus  beneplacito  conformare,  atque 
mandatis  sive  consiliis  ejus  se  in  omnibus 
subjugare  :  quid  vilius,  miserabilius,  tur- 
pius  atque  declivius  esse  valet,  quam  de- 
lectari  in  his  qua?  displicent  sancto  atque 
mundissimo  Deo,ea  amplecti  et  approbare 
qufe  horret  ac  reprobat  ille,  ea  cligere  et 
amare  quae  prohibet  ? 

C  Denique,  quid  vituperabilius  damna- 
biliusque  potest  quis  mente  concipere, 
quam  rationalem  creaturam  ad  supersan- 
ctae  Divinitatis  similitudinem  conditam.su- 
perbeatissimae  Trinitatis  imagine  insigni- 
tam,summse  lelicitatis  capacem,  ccelestium 
spirituum  in  natura  conformem,  relicto 
summo,  immenso,  superessentiali  et  in- 
commutabili  bono,  neglecto  vero,  vivo 
adorandoque  Deo,  contempto  creatore,  sal- 
vatore  et  beatificatore  suo,  in  his  terrenis 
et  sensibilibus  sordidari,  carnalibus  oble- 

D  ctari,  transitoriis  implicari,  corporalibus 
voluptatibus  superari  et  obsequi,  ac  per 
hoc  Deo  inimicari,da?monibus  complacere 
et  subjici,  bestiis  decies  millies  deterio- 
rem  constitui  ?  Insuper,  nonne  prorsus  in- 
finita  calamitas  est,negligentia  stultitiaque 
immensa,  amore  harum  brevissimarum 
mundi  carnisque  deliciarum  ac  vitiosissi- 
marum  delectationum  atque  inanium  glo- 
riationum,  non  jam  dumtaxat  in  vita  prae- 
senti,  sanctis,  internis  ac  spiritualibus 
gaudiis,  deificis  consolationibus,  purissi- 


360 


FERIA  SECUNDA  PASCH.E. 


SERMO  SECUNDDS 


mis,  coelestibus  dignissimisque  delecta- 
tionibus  spoliari,  sed  sempiterna  quoque 
beatitudine  patriae,  superdignissima  Divi- 
nitatis  fruitione  et  ejus  beatifica  visione 
in  aeternum  privari ;  et  ultra  h^cc  omnia, 
sempiternani  infernalium  suppliciorum  in- 
cxplicabilem  acerbitatem  mercari,  innu- 
merabilia  Beatorum  gaudia  perdere,  atque 
innumera  damnatorum  tormenta  incidere? 

0  infelicissimi  hujus  Sccculi  amatores, 
voluptatum  turpissimi  sectatores,  densis- 
simis  interioris  ca;citatis  teuebris  obvolu- 
ti,  palpabilibus  vitiorum  erroribus  obte- 
nebrati,  cur  vobismetipsis  crudelissimi 
estis?  Cur  non  miseremini  propriis  ani- 
mabus?  Gur  incessanter  augetis  et  thesau- 
rizatis  vobis  amarissimas  infernalis  foveae 
/j.  xLvi,  8.  pcenas  ?  Redite,  prsvaricatores,  ad  cor  ; 
attendite  quod  in  saeculo  isto  peregrini 
et  exsules  estis,  nec  aliter  quam  per  vi- 
tam  pcenitentialem,  per  viam  arctam  seu 
conversationem  virtuosam  salvari  potestis. 

Ecce  quantum  se  ipsum  vilificat  homo 
peccando,  reddens  se  Deo  deformem,  in- 
gratum,  contrarium  atque  odibilem,  die- 
monibus  similem,corde  turpissimum,bru- 
tis  deteriorem. 

Preeterea,  quantum  iniquus  se  ipsum 
turpiter  delectando  vilificat,  tantum  se 
justus  in  solo  Creatore  la4ando  nobilitat. 
Nonne  prfcclarum  et  optimum  est,  sic  pro- 
prium  affectum  divinee  conformare  ac  sub- 
dere  voluntati,  ut  in  his  tantummodo  de- 
lectetur  in  quibus  delectatur  el  Deus ;  ea 
vitare  qua;  ille  censet  vitanda;  in  divinis 
et  spiritualibus  potius  quam  in  vilissimis 
hujus  sieculi  materiis  deliciari ;  propter 
spiritualia  gaudia  tam  vit»  quam  patrisp, 
inanissima  mundi  solatia  detestari?  Eru- 
besce  ergo,o  anima,consolari  in  coeno,quse 
es  de  ccelo  ;  erubesce  in  minimis  dele- 
ctari,  quae  non  potes  nisi  summis  satiari. 
Natura  ccelestis  es,  ccelestemque  consola- 
tionem  (si   carnalis  insania   permitteret) 


A  quffireres.  0  quam  dulce  ac  delectabile 
esset,  secundum  naturam  gratia  decora- 
tam  et  bene  institutam  vivere,  in  terris 
ccelestem  vitam  ducere,  ab  exterioribus 
ad  inferiora  redire,  ab  inferioribus  ad  su- 
periora  ascendere,  cunctaque  facere  se- 
cundum  nobilissimum  quod  prseexcellit  in 
homine,  hoc  est  secundum  intellectum  t 
0  anima,si  te  ipsam  perfecte  cognosceres, 
ex  tua  cognitione  munduni  et  ea  quae 
mundi  sunt,  sperneres.  Si  te  ccelestis  esse 
naturje,  deiformis  ac  immortalis  essentise 
B  sapienter  perpenderes,  terrenam  consola- 
tionem  et  vilem  in  jocis  ac  risibus  disso- 
lutionem  contemneres. 

Ecce  mundana  delectatio  quam  inimici 
Creatoris  requirunt,  amplectuntur  et  dili- 
gunt,  primo  vilitatem  habet  in  objecto, 
quum  sit  circa  immunda  et  infima.  Secun- 
do  habet  immunditiam  in  subjecto,  quo- 
niam  habentem  se  maculat.  Tertio  habet 
brevitatem  in  se  ipsa,  momentaneum  si- 
quidem  hoc  delectat.  Quarto  habet  moero- 
rem  in  termino,  dum  impii  in  puncto  in/o6sxr,  13. 
C  infernuni  descendunt.  Quinto  habet  ma- 
gnam  miseriam  in  effectu,  quoniam  spiri- 
tuali  gaudio  privat  hominem  in  praesenti 
saeculo  ac  futuro.  Contrario  autem  modo 
per  omnia  est  de  consolatione  ac  delecta- 
tione  spirituali  et  virtuosa.Vere  ergo,  sicut 
Hieron3'mus  loquitur,  gaudere  atquc  ride- 
re  in  saeculo  isto  non  est  hominis  sensati, 
sed  phrenetici  :  quoniam  mundana  gaudia 
excludunt  homines  a  vita  beata.Hinc  quin- 
todecimo  Moralium  dicit  Gregorius  :  Gau- 
dia  vitae  hujus,  quae  injusti  magna  bona 
D  existimant,  justi  velut  stercora  deputant, 
et  aeternitatis  intuitu  tanquam  nihil  ac 
somnium  parvi  pendunt.Unde  in  Job  scri- 
ptum  est  :  Laus  impiorum  brevis  est,  et  yj,,,;.  xx.s. 
gaudium  hypocrita?  ad  instar  puncti.  Et 
primo  Machabaeorum  :  Gloria  impii  ster-  iM,uh.ii, 
cus  el  vermis  ;  hodie  extollitur,  et  cras  *-'  '"'■ 
non  invenielur. 


FEUIA    SECfXD.V   PASCH.E. 


SERMO   TERTIUS 


561 


SERMO   TERTIUS 


DE   MULTIPLICl    ET  JUCUNDISSIMA    AMICORUM   DEI   EXSULTATIONE   AC   GAUDIO 
VIT.E    PR^SENTIS    ET    FCTUR*. 


v 


''OX  exsultationis  et  salutis  in  tabcr- 

naculis  justorum.  Ps.  cxvii,  13. 
Sicut  doctores  concorditer  adstruiint,  et 
S.  Thomas  in  secunda  secundae,  queestione 
art.  4.  vicesima  octava,  declarat,  ex  eadem  vir- 
tute  possunt  procedere  plures  actus  ad 
invicem  coordinati  et  ejusdem  rationis, 
quorum  unus  oritur  a  virtute  illa  per 
alium  :  unde  et  ipsa  virtus  ab  illo  actu 
denominatur  ac  definitur  qui  primo  et 
principaliter  ab  ipsa  progreditur.  Porro 
amor  est  prima  affectio  appetitivae  poten- 
tiae,  et  ex  amore  desiderium  gaudiumque 
nascuntur.  Hinc  idem  est  habitus  virtuo- 
sus,  puta  caritas,  appetitum  seu  vohinta- 
tem  inclinans  ad  diligendum  bonum  et  ad 
desiderandum  ilhid,  itemque  ad  gauden- 
dum  in  illo.  Et  quoniam  actuum  horum 
prior  est  diiectio.  idcirco  a  dilectione,  non 
a  delectatione  vel  gaudio,  caritas  nomen 
ac  rationem  sortitur.  Unde  gaudium  non 
est  habitus  aut  virtus  a  caritate  distincta, 
sed  ejus  effectus  :  potestque  dici  actus  ca- 
ritatis,  si  per  actum  intelhgatur  quicum- 
que  effectus  habitus  virtuosi;  non  autem, 
si  actus  proprie  accipiatur  pro  actu  pro- 
prio,  immediato,  directe  elicito.  Sic  enim 
gaudium  non  est  actus  immediate  a  virtu- 
te  elicitus,  sed  actum  virtuosum  consequi- 
tur,  et  ei  aunexum  est  tanquam  comple- 
mentum  et  quietatio  potentije  operantis, 
qute  in  objecto  sibi  convenienti  gaudendo 
quodammodo  coutentatur,quietatur  et  con- 
quiescit.  Quamvis  autem  gaudium  assera- 
tur  principahter  caritatis  effectus,  nihilo 
minus  quaelibet  virtus  habet  proprium 
gaudium.  Sed  quemadmodum  caritas  om- 
nes  virtutes  imperiahter  movet  ad  ope- 
randum,  tanquam  regina  et  forma  ac  finis 

T.  31. 


A  virtutum,sic  ejus  est  de  omnium  virtutum 
actu  gaudere,  dicente  de  ea  sancto  Aposto- 
lo:Non  gaudet  super  iniquitate,congaudet  iCor.- 
autem  veritati.  Haud  dubium  quin  et  Eequi-  ^' 
tati,  omnique  virtuti.  Denique  gaudium  et 
tristitia  ex  caritate  opposito  modo  proce- 
dunt  :  quoniam  sicut  ex  boni  amati  prse- 
sentia,  vel   prospero  ejus  quem  amamus 
successu,  aut  quia  perfectio  sua  sibi  jam 
inest,  gaudemus ;  ita  ex  absentia  vel  ad- 
versitate  boni  amati  tristitia  oritur. 
Insuper  quaeri  potest.quomodo  gaudium 

B  nostrum  de  Deo,  esse  possit  vel  dicatur 
plenum  :  praesertim  quum  de  Deo  nulla 
mens  creata  tantum  queat  gaudere,  quan- 
tum  de  Deo  dignum  est  gaudere.  Nam 
sicut  per  suam  puram  atque  inimensam 
bonitatem  est  infinitae  amabilitatis  et  de- 
siderabilitatis,  ita  est  utique  per  eamdem 
infinitae  gaudiositatis  seu  delectabilitatis. 
Quod  autem  gaudium  nostrum  de  Deo,  A'a- 
leat  esse  plenum,  innotescit  per  id  quod 
apud  Joannem  ait  Salvator  :  Petite  et  acci-  joann. 
pietis,  ut  gaudium  vestrum  sit  plenum.  —  '"*■ 

C  Et  respondendum,  quod  gaudium  istud  di- 
citur  plenum  dupliciter.  Primo,  ex  parte 
objecti,  videlicet  ejus  de  cujus  bonitate 
quis  gaudet  :  sicque  solius  Dei  gaudium 
est  plenum,  tanquam  vere  ac  intensive 
immensum.  Secundo,  ex  parte  subjecti, 
puta  gaudentis,  quando  videlicet  deside- 
rium  ejus  perfecte  satiatur,  contentatur  et 
quietatur  :  ita  quod  potentialitas  ejus  ad 
suum  actum  completum  et  ultimum  per- 
fecte  deducitur.  Sicque  gaudium  nostruin 
plenum  erit  in  patria,  in  qua  quilibet  Bea- 

D  torum  attingit  terminum  sibi  a  divina 
pra?destinatione  praestitutum  atque  prje- 
fixum  :  idcirco  nil  iiltra  exspectat  aut  pe- 

30 


362 


FEniA    SECl'NDA    PASCH.E. 


SERMO   TERTIUS 


tit,  noquo  appetere  potest.  Inteiiin  vero, 
in  via  liujus  exsilii,  quotidie  creseere  et 
proficere  possumus  ct  liebemus. 

Prafterea  contemplandum,  quod  gaudi- 
um  spirituaie  ex  divina  procedens  con- 
templatione  ac  dilectione,  secundum  quod 
bonitas  Dei  in  se  ipsa  consideratur  et  pro- 
pter  se  ipsam  pure  diligitur,  noii  habet 
admixtam  tristitiam  sibi  contrariam,  sicnt 
et  bonitas  Dei  non  habet  malum  sibi  ad- 
mixtum.  Gaudium  vero  ex  contempiatione 
aut  dilectione  Dei  descendens,  secundum 
quod  bonitas  Dei  seu  Deus  consideratur 
sive  diligitur  per  respectum  ad  nos,  se- 
cundum  quod  participatur  aut  participari 
potest  a  nobis,  habere  potest  tristitiam 
contrariam  sibi  annexam.  propter  ea  quee 
participationem  ant  fruitionem  seu  cetera 
dona  Dei  a  nobis  vel  a  proximis  carisque 
nostris  exeludunt.  Quemadmodum  enim 
de  participatione  et  praesentia  boni  quis 
gaudet,  ita  de  ejus  absentia  aul  impedi- 
mentis  tristatur.  Ideo  Sponsa  ait  in  Canti- 
CnH(.  1,6.  cis  :  Indica  mihi,  quem  diligit  anima  mea, 
ubi  pascas,  ubi  cubes  in  meridie.  Et  Psal- 
Ps.Tiu,  i.  mista  :  Fuerunt  mihi  lacrim»  mea^  panes 
die  ac  nocte,  dum  dicitur  mihi  quotidie, 
ps.  cxii,5.  Ubi  est  Deus  tuus?  Itemque  :  Heu  mihi! 
quia  incolatus  meus  prolongatus  est.  Apo- 
Jtom.  vii,  stolus  quoque  de  se  loquens  :  Infelix  ego 
homo!  quis  me  liberabit  de  corpore  mor- 
tis  hujus?  Sic  enim  et  luctus  ex  caritate 
procedit. 

Et  hoc  sciendum,quod  tristitia  quee  gau- 
dio  opponitur  et  vitium  est,  oritur  ex  sui 
ipsius  inordinato  amore,  qui  dicitur  amor 
privatus  ac  improbus;  nec  est  vitium  spe- 
ciale,  sed  radix  omnium  vitiorum  gene- 
ralis. 

Verumtamen  non  obstantibus  pra?indu- 
ctis,  Guillelmus  Parisiensis  in  Iractatu  suo 
dc  Virtutibus,  ponit  quamdam  specialem 
gaudii  et  doloris  acceptionem  :  Sunt  (in- 
quiens)  dolor  et  gaudium  quae  nomen 
habitus  sortiuntur.  Ponit  itaque  quoddam 
gaudium  habituale,  quod  secundum  eum, 
est  pene  continua  serenitas  cordis  ex  pra;- 
sentia  inhabitantis  Dei,  quam  non  obnu- 


ii. 


A  bilat  nequc  obscurat  adversitas.  Est  quo- 
que,  ut  ait,  gaudium  spei,  gaudium  cari- 
lalis.  gaudium  patientia?  :  non  enim  est 
virtus  qua>  gaudium  proprium  non  habeat 
annexum.Unde, sicut  dicitur  in  Proverbiis, 
(iaudium  est  justo  facere  judicium  ;  ila  et  Prov.wi, 
casto  facere  (juod  castitatis  est.  Gaudium 
spei  esl  de  bonis  futuris;  gaudium  cari- 
tatis,  (le  lionore  Dei  et  proximorum  salu- 
te;  gaudium  patienti»,  dc  ipsa  tribula- 
tione. 

Simili  modo  dicit  ipse  :  Datur  dolor  qui 

B  et  donum  luctus  et  gratia  lacrimarum  usi- 
tate  vocatur:qui  quantacumque  vehemen- 
tia  crescat,  quantacumque  amaritudine 
mentem  affligere  videatur,  non  sine  dul- 
ccdine  et  gaudio  unquam  est.  Hinc  ge- 
neraliter  virorum  sanctorum  vultus  nun- 
quam  gratiosiori  serenitate  resplendent, 
quam  quum  eorum  corda  compunctionis 
gratia  amaricaverit,  lacrimisque  eorum 
ora  perfuderit.  Et  hic  dolor  non  opponi- 
tur  gaudio  vero  (imo  secum  compatitur), 
sed   gaudio  vano,  carnali,   mundano.  De 

C  hoc  autem   dolore  intelligitur  illud  Mat- 
thipi  :  Beati  qui  lugent,  quoniam  ipsi  con-  Maith.  v, 
solabuntur;  et  illud  Ecclesiasta?,  Qui  addit  ^  , 

,  ,.  T^  Eccle.i,iS. 

scientiam,  addit  et  dolorem.  De  qua  scien- 
tia  et  dolore  loquitur  Augustinus  in  primo 
de  Doctrina  christiana  :  Scientia  ha?c  fa- 
cit  hominem  non  foris  jactantem,  sed  in- 
terius  lamentantem. 

Insuper,  secunduni  Guil!elmum,vir  san- 
ctus  gaudet  ex  praesentia  Dei  ipsum  in- 
habitantis,  non  quia  sentit,  praescit  vel 
prffsumit  praesentiam  Dei  in  se  ipso  (hoc 
D  namque  esset  jam  aliud  gaudium,  utputa 
fidei  aut  spei);  sed  sic  de  Dei  inhabitantis 
prsesentia  gaudet,  quemadmodum  prsedi- 
cto  dolore  saluberrimo  ac  jucundo  de  ejus 
absentia  dolet.  Deus  quippe  donat  hujus- 
modi  gaudium,  sicut  et  gratiam  compun- 
ctionis.  Nec  mirum,  si  ex  praesentia  lucis 
divinee  serenitas  pra?memorata  in  cordi- 
bus  Sanctorum  diffunditur.  Huic  gaudio 
opponitur  Iristitia  sspculi  operans  mortem,  ii Cor.vu, 
et  specialiter  ipsa  acedia,qua>  est  spiritua-  '"• 
lis  boni  fastidium.  Itaque,secundum  istum 


FERIA  SECUXDA  PASCH.E. 


SERMO  TERTICS 


S63 


doctorem.  haec  est  specialis  gaudii  acce- 
ptio,  quod  dicitiir  habituale,  estque  spe- 
ciale  donuin  Dei,  sicut  et  gratia  compun- 
ctionis. 

De  gaudio  isto  Sponsa  fatetur  in  Canti- 
Can(.  11,  i.  cis  :  Introduxit  me  rex  in  ceilam  vinariam, 
ordinavit  in  me  caritatem.  Rex  enim  est 
Christus,  cella  vinaria  ipsa  Ecclesia.  in 
qua  vinum  spiritualis  gaudii  bibilur.  quo 
omnia  temporalia  vilipenduntur,  quorum 
dilectio  cst  impedimcntum  ordinis  carita- 
tis  :  et  ita  per  gaudium  spirituale  impedi- 
mentis  remotis,  caritas  ordinatur  in  Spon- 
sa.  Hoc  ergo  gaudium,  quod  est  causa 
ordinis  caritatis  per  hoc  quod  removet 
impedimenta,  videtur  esse  donum  Dei, 
quod  auima  ex  ejus  prsesentia  adipiscitur. 

Prseterea,  aliis  satis  probabiliter  rationa- 
biliterque  videtur,  non  utique  oportere 
ponere  tale  gaudium  habituale  distinctum 
a  carifate  considerata  in  suo  esse  perfecto, 
quod  competit  sibi  in  animo  plene  purga- 
to  seu  viro  divino  atque  heroico.  Nempe, 
quum  caritas  habeat  se  ut  proprium  vexil- 
lum  Spiritus  Sancti.  per  quod  ipse  venit, 
atque  in  paternam  hereditatem  infeudat 
eos  ad  quos  venit,  ita  quod  ipsa  caritas  est 
signum  potissimum  regiae  prsesenti»  Spi- 
ritus  Sancti  :  fluit  ab  ea  deliciosissima  di- 
lectio  fruitiva,  quam  consequitur  perfe- 
ctum,  non  impugnatum  imperturbatumque 
gaudium  actuale.  Istud  quoque  est  de  men- 
te  venerabilis  Patris  nostri  domini  Bartho- 
loniEei,  sacrae  theologise  professoris  condi- 
gni,  et  in  dictis  scholasticorum  doctorum 
multum  exercitati  et  prompti.  Cui  etiam 
in  hac  parte  potius  quam  positioni  Guil- 
lelmi  Parisiensis  consentiendum  opinor,  si 
tamen  Guillelmus  intendat  asserere  quod 
gaudium  habituale  sit  quid  fixum  in  ani- 
ma,  distinctum  realiter  a  gaudio  actuali, 
intermediansque  inter  actualem  dilectio- 
nem  et  gaudium  actuale  :  quo  enim  cari- 
tas  est  in  suo  esse  perfectior,  eo  actus 
ejus  est  stabilior,  continuior  atque  since- 
rior;  idcirco  gaudium  consequens  eum, 
est  fixius,  purius  ac  deliciosius,  ita  quod 
non  cogimur  ponere  habitum  medium  in- 


A  ter  actualem  dilectionem  et  gaudium  ac- 
tuale.  Si  vero  secundum  Guillelmum,  gau- 
dium  spirituale  viri  perfecti  qui  est  quasi 
in  quadam  continua  serenitate  mentis,  id- 
eo  habituale  vocetur  quoniam  propler  fi- 
xionem,  permanentiam  sive  frequentiam 
suam,  habet  se  per  modum  habitus  seu 
habitualis  perfectionis,quemadmodum  do- 
num  seu  gratia  prophetia^  in  Prophetis 
eximiis  (quod  tamen  non  dieitur  proprie 
habitus,  sed  potius  quffdam  perfectio  ac- 
tualis);  sic  arbitror  positioiiem  illam  pos- 

B  se  teneri. 

Gaudium  autem  quod  justi  in  taberna- 
culis  suis  habent  in  coelo.  tam  copiosum 
est  et  multiplex,  quod  quocumque  se  ver- 
terint,  causam  et  incitamenta  gaudendi 
inveniant.  Nam  supra  se  primo  et  ma- 
xime  gaudent  de  benedicta  et  adoranda 
Trinitate.  Deinde  supra  se  gaudent  de  om- 
ni  beatitudine,  perfectionc,  decore  et  emi- 
nentia  humanitatis  Filii  Dei.Tertio  gaudent 
supra  se  in  conspectu  virginis  gloriosae 
Mariae,  de  omni  pulchritudine,  excellentia, 

C  beatitudine  et  honore  ipsius.  Quarto  gau- 
dent  supra  se  de  omnibus  angelis  sanctis, 
et  de  animabus  seu  hominibus  sanctis  qui 
eis  in  gloria  sunt  superiores.Gaudent  quo- 
que  in  se  de  universa  beatitudine,  gratia 
et  excellentia  eis  collata.  Insuper  gaudent 
circa  se  de  felicissima  Sanctorum  societa- 
te,  et  beata  communione  qiia  unusquisque 
eorum  alteri  beatitudinem  suam  commu- 
nicat.  Gaudent  et  infra  se  non  solum  de 
his  qui  inferiores  sunt  eis  in  gloria,  sed  et 
de  tota  machina  mundiali,  quse  post  diem 

D  judicii  erit  pulcherrime  decorata. 

Itaque  de  humanitate  Filii  Dei  multipli- 
citer  exsultabunt.  Primo  de  omni  pulchri- 
tudine  ejus  quam  habet  in  donis  gratiae 
et  gloriae,  tam  in  corpore  quam  in  anima. 
Tota  namque  capacitas  anima>  Christi  ac 
virium  ejus,  ab  exordio  suae  creationis  et 
unionis  cum  Deitate,fuit  repleta  onini  gra- 
tia  et  virtute,omni  dono  et  fructu  Spiritus 
Sancti  :  imo  et  intellectus  ejus  repletus 
fuit  beatifica  Deitatis  visione.  Porro,  post 
passionem  suam  humanitas  sua  plenissi- 


o64 


FERIA    SECUNDA    PASCH.E. 


SERMO   TERTIUS 


nie  gloriticata  esl  iii  sua  rcsurrectione  et  A 
aseensione,  quantum  ad  corpus  suuni  in- 
ferioresque  vires  suas.  Et  quanto  aninia 
Cliristi  pra>  omnibus  Sanctis  exceiientius 
fruitur  Deo,  et  gloriosior  sanctiorque  con- 
sistit,  tanto  corpus  Cliristi  mirabilius  at- 
que  splendidius  est  glorificatum  quatuor 
dotibus  corporum  hominum  electorum:ita 
quod  claritas  pulchritudinis  ejus,  et  pul- 
chritudo  sua?  claritatis,  venustissimusque 
adspectus,  et  pulcherrimus  ejus  vultus, 
ineffabiliter  major  ac  delectabilior  est  om- 
ni  claritate  et  decore  soiis,  liina?  ac  side-  B 
rum,  omniuinque  corporum  giorificando- 
rum.  Quum  igitur  tota  Christi  humanitas 
sit  tam  incomparabiliter  speciosior.  dul- 
cior,  gloriosior  ac  sublimior  omnibus  cre- 
aturis,  tam  angelis  quani  ceteris  Sanctis, 
constat  quod  omnes  Beati  in  conspectu 
humanitatis  Christi  vehementissime  de- 
lectentur  :  ita  quod  maximum  gaudium 
quod  habent  post  beatificam  Deitatis  vi- 
sionem,  est  gaudium  istud  ex  intuitu  liu- 
manitatis  Christi  conceptum  ;  cujus  hu- 
manitas  tanta  gratiositate,  venustate  et  C 
iPe(c.i,i2.  gloria  est  perfusa,  quod  et  angeli  sancti 
desiderant  in  eam  prospicere,  et  cum  in- 
dicibili  jucunditate  eam  inspiciunt  omnes 
Beati. 

Secundo  cives  ccelestes  gaudent  de  Cliri- 
sti  humanitate  et  de  ejus  inspectione,  in 
quantuin  per  ipsam  sunt  liberati  vel  repa- 
rati,  et  multa  ac  maxima  beneficia  conse- 
cuti.  Itaque  animse  sanctae  in  ccelis  insesti- 
mabiliter  gaudent  de  humana  natura  Filii 
Dei,  et  de  omni  excelientia  ac  gloria  ejus, 
quia  per  eam  sunt  ab  aeterna  damnatione  D 
ereptEe,  donis  gratiae  in  via  hujus  sa?culi 
adimplet»,  atque  ad  felicitatem  sempiter- 
nam  perductae.  Et  quo  majora  et  digniora 
sunl  beneficia  ista,  eo  humanitatein  (Jiiri- 
sti  jucundius  intuentur, ardentius  diligunt, 
et  praecordialius  Domino  Jesu  Christo  sal- 
vatori  suo  regratiantur,  tanto  cerle  pree- 
cordialius  atque  devotius,  quo  plura  ac 
majora  pro  eoruin  salute  fecit  ac  pertulit. 
Porro  sancti  angeli  gaudent  de  Christi  hu- 
manitate,  quia  per  eam  ipsorum  ruina  est 


instaurata,  societas  aucta,  et  gloria  inul- 
tiplicata. 

Tertio  omnes  Sancti  in  coelo  gaudent 
potissime  de  Christi  humanitate,  eo  quod 
ipsa  unita  est  unione  personali  unigenito 
Dei  Filio,  vero  Deo  :  quod  est  dignitas  in- 
fiiiita,  et  majus  bonum  ac  eminentius  do- 
num,  quam  omne  bonum  ac  donum  cete- 
ris  Sanctis  et  reliquis  omnibus  creaturis 
coIIatum.IIinc  de  tanta  humanitatis  Christi 
exaltatione  amplius  gaudent  Sancti,  quam 
de  omni  beatitudine,  pulchritudine,  gratia 
et  gloria  omnium  ceterorum  Sanctorum ; 
et  quanto  plus  diligunt  Christum  secun- 
dum  utramque  suam  naturam,  tanto  exu- 
berantius  gloriantur  de  omni  perfectione, 
excellentia  et  gloria  utriusque  suai  naturae, 
videlicet  a?terna5  deitatis,  atque  assumptse 
huinanitatis. 

Praeterea  omnes  Sancti  in  ccelo  de  pra5- 
sentia  et  adspectu  gloriosissinia?  Virginis 
Matris  Filii  Dei,  mirabiliter  ineffabiliter- 
que  la?tantur,  et  tanto  intensius  quanto 
eam  amant  ferventius.  Primo  ergo  laetan- 
tur  in  ejus  adspectu,  quoniam  ipsa  prae 
oinni  pura  creatura  in  esse  creato  subsi- 
stente,est  inenarrabiliter  speciosa,  sancta, 
perfecta  et  gloriosa,  bona,  amabilis,  pia, 
et  ad  intuendum  delectabilis  ac  jucunda, 
inio  omnino  dulcissima.  Si  enim  de  Esther 
regina  veraciter  ait  Scriptura,  Erat  formo-  Estiicr  u, 
sa  valde  et  incredibili  pulchritudine,  et  '^* 
omnium  oculis  gratiosa  et  amabilis  vide- 
batur :  quain  incomparabiliter  excellentius 
dicendum  est  illud  de  gloriosissima  et 
glorificatissima  Virgine  Dei  Matre,  quae 
fontem  concepit  ac  peperit  pulchritudinis 
infinitae?  Et  si  Creator  omnipotens  tantam 
pulchritudinem,  amabilitatein  et  gratiosi- 
tatem  ponit  in  modica  liumani  corporis 
parte,  puta  in  facie  :  qiiain  incomprehen- 
sibiliter  ac  infinite  pulcher,  amabilis  et 
gratiosus  est  ipse  in  seinetipso?  Secundo 
universi  Beati  gloriantur  in  Virgine  sum- 
ma,  quia  per  eam  consecuti  sunt  gratiosa 
dona,  et  beneficia  gloriosa  a  Domino  mul- 
ta  ct  magna.  Ipsa  nainque  genuit  inundo 
Salvatorem ;   ipsa  est  advocata  Ecclesiae 


FERIA    SECC>'DA    PASCHJ.    —    SERMO   TERTICS 


563 


militantis,  peccatorum  refugiura,  mater  et 
consolatrix  miserorum.  Ei  commissum  est 
misericordife  regnum,  et  per  eam  innu- 
merabiles  peccatores  veniam.  gratiam  et 
salutem  adepti  sunt :  et  quidquid  gratiae 
est  in  nobis,  per  ipsam  datum  est  nobis. 
Tertio  gaudent  praesertim  in  ea  et  de  ea, 
de  ejus  excellentia  ac  honore,  eo  quod 
ipsa  sit  Mater  veri  Dei,  compareutalis  Deo 
Patri,  eumdem  filium  habens  cum  illo  : 
quod  est  dignitas  quodammodo  infinita. 
Propter  quam  tota  curia»  coelestis  militia, 
singulari  prjecipuoque  honore  eam  devo- 
tissime  honorat.  veneratur,  tantoque  abun- 
dantius  congrafulatur  excellentiae  ejus, 
quanto  ferventius  diligit  eam ;  et  quanto 
quis  Beatorum  misericordiam  majorem  ab 
ea  et  per  eam  a  Deo  est  consecutus.  tanto 
prcecordialius  diligit  eam  et  honorat,  ac 
ei  in  omnibus  istis  congaudet. 

Insuper  unusquisque  Beatorum  gratula- 
tur  supra  se  de  universis  angelis  sanctis, 
ac  ceteris  qui  eo  sunt  majores  in  gloria  : 
quoniam  omnibus  illis  toto  corde  favet, 
congaudet,  nec  appetit  esse  aut  habere 
quod  illi  sunt  et  habent,  sed  plene  conten- 
tatur.de  suo ;  et  quod  non  habet  plene  in 
se,  gaudet  se  per  caritatem  et  participati- 
onem  habere  in  alio.  0  quis  excogitare  aut 
dicere  queat,  quantum  inferiores  Sancti 
Isetantur  ex  intuitu.  prsesentia  et  consortio 
sanctorum  Apostolorum  ac  Prophetarum 
et  virtuosorum  pastorum,  ac  aliorum  quo- 
rum  doetrinis,  subsidiis  et  protectionibus 
tantam  beatitudinem  sunt  adepti,  et  pra>- 
sertim  de  illorum  adspectu  ad  quos  spe- 
cialiorem  et  ampliorem  habuerunt  dile- 
ctionem  atque  devotionem  '.  Certe  omnia 
gaudia  hujus  mundi  simul  collecta,  com- 
parari  nequeunt  gaudio  quod  unusquis- 
que  Beatorum  habet  de  beatissimae  virgi- 
nis  ^lari»  prsesentia  et  conspectu  :  quod 
etiam  quibusdam  electis  amatoribus  ejus- 
dem  Virginis  sanctse  datum  est  in  vita  hac 
experiri,  quibus  ipsa  Virgo  piissima  visi- 


A  biliter  apparere  dignata  est.  Nec  dubium 
quin  multo  plus  delectentur  in  adspectu 
humanitatis  Filii  Dei.Et  tamen  hsec  omnia 
gaudia  ad  accidentale  pertinent  prsemium 
Beatorum.  quod  totum  simul  sumptum, 
incomparabiliter  minus  est  gaudio  pra>mii 
essentialis,  videlicet  beatae  fruitionis  qua 
excellentissima  Trinitate  et  ejus  una  sim- 
plicissima  deitate  fruuntur. 

At  vero  qualiter  Sancti  intra  se  gau- 
deant  de  propria  felicitate.  perfectione  et 
gloria,  et   de   universis   ac   singulis   suis 

B  concivibus,  angelis  sanctis  et  animabus 
beatis,  tactum  est  alibi '. 

Adspiremus  ergo,  festinemus  et  cursite- 
mus  ad  ineffabilem  gloriam  electorum :  ad 
quam  currere.est  eam  ferventer  appetere: 
ad  quam  festinare,  est  tempus  indultum 
fructuose  expendere,  et  Dei  praecepta  dili- 
genter  implere ;  ad  quam  adspirare,  est 
ejus  desiderio  ac  amore  flere  et  gemere  in 
hac  lacrimarum  valle.  exeraplo  Propheta? 
qui  dixit,  Heu  mihi !  quia  incolatus  meus  /"s.cxis.o. 
prolongatus  est ;  atque  Apostoli  claraantis, 

C  Infelix  ego  homo  !  quis  me  liberabit  de  Hom.  v», 
corpore  mortis  hujus  ?  Certe  si  in  regno  *' 
coelorum  non  esset  aliud  gaudium  aut 
prfemium,  nisi  videre  speciosissimam.  op- 
timara  dulcissimamque  Mariam  Christife- 
ram,  merito  totis  viribus  conareraur  illuc 
pertingere  :  quanto  raagis  quum  in  ado- 
randi  Dei  gloriosa  et  fruitiva  visione  con- 
stituta  sit  principaliter  salus  et  merces 
nostra,  quae  (ut  sanctus  fatetur  Bernar- 
dus)  tam  grandis  est  quod  non  potest  me- 
tiri,  tam  multa  quod  non  valet  nuraerari, 

D  tam  copiosa  ac  diuturna  quod  nequit  fini- 
ri  ?  Unde  rursus  locutus  est  :  Revera  illud 
est  verum  solum  gaudium,  quod  non  de 
creatura,  sed  de  Creatore  concipitur  :  cui 
comparata  omnis  aliunde  concepta  jucun- 
ditas,  moeror  est ;  omnis  suavitas,  dolor 
est ;  orane  dulce,  amarum  ;  onme  deco- 
rum,  fcedum ;  omne  quod  aliunde  dele- 
ctare  possit,  molestuni. 


t  Cf.  de  Mutua  cognitione  Beatoium  in  patria  (inter  Opera  minora). 


566 


FERIA   SECUNDA   PASCH.E. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERJIO  QUARTUS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE    COMPENDIOSISSIMO   MODO   PROFICIENDI   PER   EXSTIRPATIONEM   PRIVATI   AMORIS, 
ET   VARIIS    ALIIS   SALUTARIBUS    DOCUMENTIS. 


Bom 

VIII 

17;  WTim 

11,  11. 

Joann 

.Mll 

16. 

Lnr. 

\XIV 

20. 

I  Peli:  ii 


1  Joann.  ii 
6. 


11  Tim.m- 
12. 


Aci.xiv.Sl 


II  Tim.iub 


PRO  omnibus  mortuus  est  Christus,  ut  A 
qui  vivunt,jam  non  sibi  vivant,  sed 
ei  qui  pro  ipsis  mortuus  est.  II  Cor.  v,  15. 
HffC  sunt  verba  Pauli  apostoli.  ad  Chii- 
sti  pro  nobis  crucifi.\i  iinilationein  nos 
invitantis.  Nam  ut  idem  ait -Apostolus, 
Si  Christo  conipatimur,  conregnabimus 
ei.  Non  enim  est  servus  major  domino 
suo.  Si  ergo  oportuit  Christum  pati  et 
ita  intraie  in  gloriam  suam,  quomodo 
nos  gloriam  istam  iiitrabimus,  si  Giiri- 
stum  sequi  negligimus,  ejus  humilitatem, 
patientiam.  mansuetudinem,  obedientiam,  B 
carilatem  non  curantes  sectari,  prtesertim 
quum  Petrus  dicat  apostolus,  Christus  pas- 
sus  est  pro  nobis,  vobis  relinquens  exem- 
pjum,  ut  sequamini  vestigia  ejus?  Quid 
autem  est  Christi  vestigia  sequi,  nisi  per 
pra?fatas  virtutes  sua?  sanctissima;  conver- 
sationi  ac  passioni  nostram  conversatio- 
nem  (quantum  possibile  est)  conformari? 
Quemadmodum  docet  evangelista  Joannes: 
Qui  se  dicit  in  Christo  manere,  debet  sic- 
ut  ille  ambulavit,  et  ipse  ambulare.  Igitur, 
sicut  vita  Chrisli  in  mundo  hoc  tribulatio-  C 
nibus  et  persecutionibus  exstitit  plena,  sic 
electorum  Chrislianorum  vita  in  saculo 
isto  diversis  tribulationibus  et  persecuti- 
onibus  exercetur,  probatur,  et  coronatione 
gloriaj  sempiterna?  digna  efficitur.  Propter 
quod  dicit  Apostolus  :  Omnes  qui  volunt 
pie  vivere  in  Chrlsto,  persecutionem  pati- 
entur ;  et  rursus,  Per  multas  tribulationes 
oportet  nos  intrare  in  regnum  coelorum ; 
itemque,  Non  coronabitur  iiisi  qiii  legiti- 


35 ;  clc. 


me  certaverit.  Etenim  contra  tres  hostcs 
forte  et  incessabile  pra^iium  habent  electi, 
videlicet  contra  diabolum,  mundum,  et 
propriam  carnem:imo  et  contra  propriam 
voluntatem,  quain  laboriosum  ac  difficil- 
liinum  est  in  omnibiis  abnegare  et  vince- 
re,  rectificare,  et  divina?  voluntati  subji- 
cere.  Quod  tamen  Ciiristus  in  Evangelio 
multipliciter  monet  ac  docet  :  ut  abnege-  /.,«. ix, 23, 
mus,  rclinquamus  et  odiamus  nos  ipsos ;  '%j",ll^'' 
ut  oculum,  maiium,  pedem  scandalizan- xmh,  s,  o; 
tem  eruamus,abscindamus  et  projiciamus  ^•**'''^"'' 
a  nobis ;  ut  adversarios  diligamus,  odien- 
tibus  beiiefaciamus,  et  pro  calumniatori- 
bus  ac  persecutoribus  deprecemur,  om- 
nique  in  nos  peccanti  indulgeamus  ex 
corde ;  et  alia  quaedam  similia,  qua?  ad 
exsequendum  forsitan  videntur  difficilia. 
Verumtamen  omnium  horum  documen- 
torum  seu  prspceptorum,  imo  et  omnium 
moralium  doctrinarum  ac  jussionum  to- 
tius  Scripturae,  vis  et  summa  atque  sen- 
tenlia,  in  paucis  videtur  consistere,  ut 
scilicet  privatum  amorem  eradicemus  om- 
nino  ex  nobis  :  quod  faciendo,  in  omni 
proficiemus  et  perficiemur  virtute,  etiam 
in  divino  amore.Etenim  Augustino  testan- 
te,  ainor  privatus  est  oinnium  vitiorum 
origo ;  ainor  autem  divinus  seu  caritas, 
omnium  bonorum  est  radix.  Duo  quippe 
amores,  duas  constituunt  civitates.  Nam 
ainor  sui  crescens  usque  ad  contemptum 
Dei,  constituit  civitatem  Babylonis,  quae 
est  ecclesia  malignantium,  et  corpus  ac 
regnum  diaboli ;  sed  amor  Dei  crescens 


\ 


FERU    SECCNDA    PASCHi:.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCARTUS 


06/ 


usque  ad  contemptum  sui,  constituit  civi- 
tatem  Dei,  quae  est  Ecclesia  militans,  et 
corpus  et  regnum  Christi.  Itaque  mino- 
ratio  privati  amoris  est  augmentatio  seu 
profectus  amoris  divini  seu  caritatis  ;  ple- 
na  autem  privati  amoris  evulsio  esl  perfe- 
ctae  caritatis  adeptio.  Oportet  igitur  scire, 
quid  sit  amor  privatus  seu  amor  sui,  quid 
item  sit  amor  Dei. 

Itaque  amor  sui  est  inordinata  affectio 
qua  homo  amat  se  in  se.  Et  amor  isle  vo- 
catur  improbus,  ad  se  reflexus,  privalus 
et  vitiosus,  quoniam  non  est  ordinatus  ad 
Deum,  ac  ultimum  finem,  qui  est  a-terna 
felicitas.  Ouum  enim  houio  creatus  sit  ad 
Dei  honorem  et  gloriam,  ejusque  beatifi- 
cam  visionem,  ita  quod  Deus  seu  beatifica 
visio  est  hominis  finis  ;  ideo  debet  homo 
semetipsum  et  totain  vitam  suam,  omnia- 
que  qua?  habet.  ad  Deum  referre,  et  ad 
ejus  honorera  ac  gloriam  visionemquc  bc- 
atificara  ordinare,  nec  aliter  se  amare  nisi 
in  Deo  et  per  ordinationem  sui  ad  ulti- 
mum  finem  suum.  Hinc  amare  se  in  se, 
est  inordinatum,  perversum  atque  darana- 
bile.  Porro  amare  se  in  se,  est  ea  vellc 
atque  affectare  quse  sunt  homini  delecta- 
bilia,  utilia  seu  honesta,  quoad  propriam 
inclinationem  et  naturam  in  se  ipsa  consi- 
deratam.  Sicque  ex  amore  isto  privato  sta- 
tim  procedit  sensualis  concupiscentia  et 
omnia  vitia  carnis,  in  quantum  ex  amore 
privato  appetit  homo  delectabilia  sibi  in 
se.  Sic  enim  ex  isto  maledicto  amore  pro- 
cedunt  gula,  luxuria,  desideriuui  delicati 
cibi  et  potus,  oscula  et  amplexus,  lascivi 
adspectus,  carnalis  affectus,Iibidinosi  con- 
tactus,  applicatio  corporalis,  confabulatio 
vana,  mollis  et  diuturna  dormitio,  horror 
poenitentia?  et  laboris,  ridere  et  jocari,  ct 
inordinate  solatiari,  hoc  est,  in  se  ct  in 
rebus  caducis,  non  in  Deo,  consolari  et 
gloriari.  Praeterea,  in  quantum  homo  ex 
amore  privato  appetit  utilia  sibi  in  se  et 
secundum  se,  sic  ex  pessimo  isto  amore 
procedunt  avaritia  sive  cupiditas,  solli- 
citudo  superflua,  fraus,  dolus,  furtum, 
rapina,   adulatio,   queestus,   thesaurizatio, 


A  occupatio,  timor  perdendi  terrena,  dolor 
superfluus  de  amissione  eorum,  curiosus 
et  superfluus  vestitus.  Amplius,  in  quan- 
tum  ex  pestifero  sui  amore  appetit  ho- 
nesta  sibi  in  se  et  secundum  proprium 
appetitum,  sic  ex  amore  isto  nascuntur 
ambitio,  desiderium  prselationis,  cupido 
propria»  libertatis.  simoniaca  pestis,  blan- 
da  promissio.  prava  suspicio,  partialitas, 
simulatio,  calliditas.  infidelitas,  hypocrisis, 
singularitas.  complacentia  vana,  aliaque 
diversa  ac  gravia  vitia,  sicut  inobedientia, 

B  contentio,  rebellio,  induratio,  pertinacia, 
atque  similia.  Prseterea,  sicut  ex  privato 
amore  homo  appetit  delectabilia  et  hone- 
sta  sibi  in  se,  sic  ex  eodem  amore  horret 
et  fugit  contraria  iilis.  Sicque  ex  amore 
privato  procedit  detestatio  tristium,  puta 
eorum  quae  pcenalia  et  molesta  sunt  cor- 
pori,  ut  sunt  :  abstinentia,  jejunium,  vigi- 
liae,  disciplinae,  rigor  pcenitentiae,  obedi- 
entia,  labor,  asperitas  vestis,  perpessio 
nuditatis,  carentia  fabulationum,  jocorum 
ac  terrestrium.  Hinc  sciamus  et  adverta- 

C  mus,  tantum  adhuc  nobis  inesse  et  ani- 
mje  nostrae  visceribus  inhisrere  de  privato 
amore,  quantum  de  praetactis  ejus  effecti- 
bus  vitiisque  praefatis  exstat  et  invenitur 
in  nobis. 

Porro  amor  Dei  seu  caritas,  est  pura 
ac  spiritualis  dilectio,  qua  super  omnia 
diligimus  Deum,  et  nos  ipsos  in  Deo,  hoc 
est  secundum  doctrinam,  praeceptum  et 
beneplacitum  Dei.Itaque  amare  se  in  Deo, 
est  omnia  illa  appelere  et  amplecti  quae 
sunt  homini  expedientia  aut  necessaria  ad 

D  complacendum  Deo,  ad  proximandum  ei, 
ad  proficiendum  in  gratia  et  caritate  ejus, 
ad  obtinendum  aeternam  salutem.  Sicque 
ex  Dei  amore  seu  caritate  procedunt  :  ca- 
stitas,  castigatio  corporis,  refi'enatio  desi- 
deriorum  carnalium,  patientia  in  adver- 
sis,  amor  injuriarum,  increpationum  et 
correctionum ;  obedirc  in  omnibus,  velle 
subesse,noIIe  prsesscse  ipsum  despicere, 
ab  aliis  despici  velle,  operibus  pa;uitentiae 
insudare,  et  omne  tempus  fructuose  dedu- 
cere,  bona  pro  inalis  rependere,  in  divinis 


568 


FERIA    SECViVDA    PASCH.E. 


AD    UELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


alacriter  laborare,  sibi  ipsi  iion  parcere  A 
nec  biandiri;  injuriantibus,  increpantibus, 
accusantibus.  detrahentibus  nunquam  ira- 
sci,  indignari  nec  contristari.  neque  se 
vindicare ;  paupertate,  inopia,  dejectione 
gaudere ;  Deuni  totis  viribus  omnique  mo- 
do  possibili  honorare,  et  aiios  ad  idem  pro 
posse  inducere,  eorumque  scandalizatio- 
nem  toto  conatu  vitare ;  in  Dei  laudibus, 
orationibus,  meditationibus  delectari  ac 
immorari.  Ecce  isti  sunt  elfectus  el  signa 
divini  amoris  vera>que  caritatis ;  ct  quan- 
tum  ab  istis  aclibus  deficimus,  tantum  a  B 
perfecta  caritate  et  a  divini  amoris  perfc- 
ctione  et  puritate  deficimus. 

Si  itaque  affectamus  universa  vitia  am- 
putare.omncs  passiones  refrenare,  in  omni 
virtute  proficere,  in  caritate  et  gratia  per- 
fici,  nostrae  satisfacere  professioni,et  juxta 
nostra?  vocationis  exigentiam  digne  Deo 
jugiter  conversari.studeamus  indesinenter 
privatum  amoreni  expellere,  atque  in  Deo 
nos  vere  diligere  :  quia  in  lioc  consistit, 
ut  tactum  est,  tota  sumnia  et  vis  ac  sen- 
tentia  omnium  moralium  documentorum  C 
ac  pra^ceptorum  totius  Scriptura»  et  Ec- 
ciesia?,  omuiumque  doctorum  fidei  chri- 
stianae. 

Praeterea  si  quaratur.  qualiter  possit  ac 


debeat  homo  ista  implere ;  respondetur, 
quod  ad  hoc  sunt  plurimae  viae.  Prima  est, 
ut  homo  incessanter  ac  fervide  invocet 
Deum  pro  virtute  et  gratia  sic  agendi. 
Secunda,  ut  etiam  invocet  Virginem  glo- 
riosam,  et  angelum  sanctum  sus  vitae  cu- 
stodcm.ac  Sanctos  ad  quos  majorem  habet 
affectum  ac  devotionem,  ut  intercedant 
pro  eo  ad  Dominum,  istamque  gratiam 
sibi  impetrare  dignentur.  Tertiaest,  ut  fa- 
ciat  etiam  assidue  quod  in  se  est,  faciendo 
sibi  forte  propositum  reformandi  se  tali- 
ter,  ct  amandi  se  in  Deo  dumtaxat,  et 
diceudi  frequeuter  in  animo  suo  :  Ecce  in 
Deo  solo  volo,  intcndo,  propono  me  ama- 
re,  et  omnia  illa  desiderare,  et  cum  gau- 
dio  tolerare  ac  facere  ea  per  quae  possum 
ei  placere,  approximari  et  uniri.  Quarta 
est,  considerare  quam  ineffabilem  fructum 
consequitur  homo  sic  faciendo,  et  quan- 
tum  damnum  incurrit  hoc  negligendo. 
Quinta  est,  intueri  Christum  et  ceteros 
Sanctos,  qui  ita  egerunt,  et  eorum  sequi 
vestigia.  Sexta  est,  ut  discat  et  assuescat 
quotidie  se  frangere  in  parvis,  ut  paulatim 
se  frangat  ac  vincat  in  majoribus,  et  tan- 
dem  in  niaximis ;  seque  iu  cunctis  ex  toto 
corde  humiliet,  quia  per  hoc  specialissi- 
mam  opem  ac  gratiam  desuper  obtinebit. 


SERMO   QUINTUS 


QUOD   RELIGIOSI   OMNE    QIOD   AGINT,   ORDINARE    DEBEANT   AD   PROFECTUM, 
PDRITATEM   FERVOREMQUE   DIVINl    AMORIS. 


COR  nostrum  arde>is  erat  in  nobis  de 
Jesu.  Luc.  XXIV,  32. 
Nihil  nobis  salubrius,  nihil  utilius.  nihil 
denique  magis  necessarium  est  caritate. 
Caritas  enim  iiiler  universas  virtutes  tenet 
primatum,  estque  praeclarissima  omnium 
virtutum  regina,  imperatrix.  motrix,  vita 
et  forma  :  ita  quod  sine  caritate  nihil  est 
meritorium    vitae   aeternae,  nil  Deo   acce- 


D  ptum.  Et  sicut  anima  est  vita  corporis,  sic 
caritas  vita  est  animap  :  caritas  namque 
maxime  unit  nos  Deo.  Ideo  omnium  cete- 
rarum  virtutum  actus  et  exercitia,  sunt 
quotidie  ordinanda  ad  sanctae  ac  divinae 
caritatis  augmentum  et  inflammationem  ; 
et  quidquid  agimus  boni,  quidquid  lauda- 
biliter  loquiuiur  aut  patimur,  ad  hoc  ordi- 
nare  debemus,  ut  per  ea  crescamus  in  Dei 


FERIA   SECTJNDA   PASCHJ:. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QCINTCS 


569 


amore.  Denique,  ob  hoe  religiosae  personap 
mundum,  parentes.  propinquos,  et  omnia 
quae  sunt  mundi,  relinquunt,  quatenus  ab 
omnibus  illis  abstractae.  corda  sua  cum 
majori  caritatis  fervore,  cum  puriori  et 
stabiliori  amore  uniant  Deo,  sicque  per 
sanctas  affectiones  et  contempiationes  ac 
meditationes  quiescant  in  ipso  :  quoniam 
mens  humana  tanlo  integrius  atque  perfe- 
ctius  occupari  et  affici  potest  in  uno,quan- 
to  minus  circa  diversa  et  multa  distrahi- 
tur.  occupatur  et  afficitur.  Hinc  quoque 
religiosae  personse  faeiunt  votum  perpetuae 
castitatis.  ne  per  carnales  voluptates  et 
concupiscentias  sensuales  impediantur  et 
avertantur  a  puritate  spiritualis  et  divini 
amoris.Ob  hoc  etiani  paupertatem  promit- 
tunt,  ne  per  sollicitudines,  occupationes  et 
cupiditates  circa  temporalia  ac  terrena,  ab 
integritate,  stabilitate,  sinceritate  et  fervo- 
re  divini  amoris  retrahantur  ac  delabantur. 
Ob  eamdem  causam  et  obedientiam  vo- 
vent,  ne  propria  voluntate  et  libertate  ab- 
utendo.agant  et  incidant  iu  ea  quae  divinae 
caritati  contrariantur;  atque  ut  divinje  vo- 
luntati  se  conformando,  et  juxta  sui  su- 
perioris  ac  Ordinis  imperium  conversan- 
do,  celerius  copiosiusque  proficiant  omni 
die  in  Dei  amore.  Et  breviter,  ad  divin» 
caritatis  perfectionem  pertingere,  est  finis 
ac  ratio  omnium  evangelicorum,quae  Chri- 
stus  dedit  ac  docuit,  consiliorum.  Quem- 
admodum  enim  praecepta  Dei  jubent  ea 
quae  necessaria  sunt  ad  caritatem,  et  pro- 
hibent  ea  qua?  caritati  contrariantur  di- 
recte;  ita  evangelica  Christi  consilia  do- 
cent  et  persuadent  ea  vitare  quje  solent 
a  caritate  Dei  et  ejus  profectu  ac  perfe- 
ctione  impedire  atque  retrahere,  quamvis 
non  sint  mala  in  se  :  sicut  habere  uxoreni 
ac  propria  possidere.  Ea  quoque  suadent 
arripere  et  amplecti,quae  accommoda  sunt 
et  compendiosius  ducunt  ad  profectum  et 
plenitudinem  caritatis  divinae :  ut  sub  obe- 
dientia  vivere,  propria  non  habere,  perpe- 
tuam  castitatem  servare. 

Praeterea,   caritas   virtus   esf   a  Spirilu 
Sancto    infusa   et   data.   per  quam   Deum 


A  primo  et  principaliter,  super  omnia  et  in- 
comparabiliter  diligimus,  propter  puram 
et  infinitam  bonitatem  ipsius.et  quia  prior  i/oanH.iv, 
dilexit  nos,  et  propter  universa  beneficia  '"'  '^' 
ac   promissa   ipsius,   et    maxime   propter 
ea  quae  Unigenitus  Patris  aeterni  pro  no- 
stra  sahite  assumpsit,   fecit  ac   pertulit. 
Qui  autem  crediderit  se  esse  in  caritate  et 
Deum  vere  diligere,  penset  an  inveniat  in 
se  ea  quae  Apostolus  de  caritate  affirmat  : 
Caritas  (inquiens)  patiens  est.  benigna  est;  i  Cor.xm, 
caritas  non  aemulatur,  non  agit  perperam,  ^'' 

B  non  inflatur,  non  est  ambitiosa,  non  quae- 
rit  quae  sua  sunt,  non  irritatur,  non  co- 
gitat  malum,  non  gaudet  super  iniquitate, 
et  omnia  suffert.  Amplius  ad  caritatem 
]iertinet,  voluntatem  amantis  conformare 
voluntati  amati  :  etenim  amantium  se  in- 
vicem  est,  eadem  velle  et  noUe.  Idcirco 
ad  hoc  quod  quis  diligat  Deum,  requiritur 
ut  prfficepta  Dei  adimpleat,et  peccata  quae 
odit  Deus,  detestetur ;  virtutes  quoque  ac 
opera  sancta,  quae.  diligit  Deus,  amet.  Xec 
aliter  blaudiatur   quis   sibi,   quod   diligat 

C  Deum.  Rursus,  amans  cupit  felicitatem  et 
honorem  ejus  quem  diligit  :  idcirco  qui 
diligit  Deum,  congaudet  infinitae  beatitu- 
dini  ejus,  et  veneratur  eum  pro  posse,  cu- 
pitque  eum  ab  omnibus  honorari,  et  pro- 
ximos  suos  pro  viribus  suis  avertit  ab 
inhonorationibus  Dei,  eos  quoque  verbo  et 
opere  inducit,  quantum  valet,  ad  honora- 
tionem  majestatis  divinae. 

Prtcterea  potest  quis  sciscitari,  qualiter 
possit  ac  debeat  in  caritate  proficere.  Ad 
quod  respondendum,  quod  multis  modis. 

D  Primo,  ut  dictum  est,  omnia  quae  agit 
ac  patitur,  propter  hoc  agendo  ac  patien- 
do  ut  per  ea  crescat  in  sancta  Deitatis 
dilectione.  Sic  namque  assidue  cogitando 
de  profectu  et  inflammatione  divini  amo- 
ris  in  se,  et  adspirando  ad  talem  caritatis 
profectum,  fovet  in  se  caritatem,  et  aptat 
se  ad  hoc  quod  Spiritus  Sanctus  veram 
caritatem  in  ipso  augmentet,  accendat  at- 
que  perficiat.  Nam  quanto  plus  homo  dis- 
ponit  se  ad  aliquam  Dei  gratiam  ac  virtu- 
tcm.  tauto  plus  perficitur  in  eis  a  Deo. 


570 


FERIA    SECINDA    PASCH.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTCS 


Secundo  proficit  ac  perficitur  homo  iu 
caritate,  Deum  fideliter  et  instanter  oran- 
do  ul  suam  divinam  diicctionem  dignctur 
iu  se  augere.  inliammare,  perficere.  Tcr- 
tio,  frequenter  adspirando  et  gemendo  ad 
Deum  cum  his  el  consimilibus  verbis  :  0 
Deus  dulcissime.  quando  te  toto  corde 
amabo?  0  puicherrime  et  incomparabilis 
Dcus.  quamdiu  a  tua  sanctissima  caritatc 
tam  frigidus  remancbo  ?  0  bone  el  super- 
optime  Domine,  quando  tibi  jugiter  ac 
fervide  adhserebo?  Quarto.  assidue  consi- 
derando  quam  admirabilis  et  superadmira- 
bilis  sit  Dominus  Deus  omnipotens,  quaiu 
infinite  pulcherrimus.sapientissimus.piis- 
simus  perfectissimusque  consistat,  et  quod 
i/oaiin.iv,  prior  tam  vchcmenter  dile-\it  nos.  Cogni- 
'  "■  tio  enim  esl  via  ad  amorem.  Quinto,  inde- 
sinenter  pensando  universa  beneficia  ejus, 
gcncralia  ac  spcciaiia.  corporalia  cl  spiri- 
tualia,  naturalia  el  supernaturalia,  et  quod 
ad  a>ternam  beatitudinem  nos  creavit  ; 
/6irf.  0, 10.  itcmque,  quod  Pater  a^ternus  unigenitum 
Filiuni  suum  misit  et  dedit  pro  nobis,  ct 
quod  Spiritus  Sanctus  tam  gratiosissime 
egil  nobiscum,  el  quod  Deus  tam  diu  sus- 
tinuit  uos  in  vitiis  et  excessibus  nostris, 
et  toties  nos  ad  suam  gratiam  reduxit. 

Sexto,  frequenlcr  se  clevando  ad  actiia- 
lem  Dei  amorem.  Ex  multis  enim  aclibus 
gignitur  habitus,  et  tandem  consuetudo ; 
unaque  aclio  bona  disponil  ad  aliam  sibi 
consimilcm  ac  mcliorem.  sicut  et  unum 
peccatum  trahit  ad  aliud.  Septimo,  pec- 
cata  vitando  intuilu  et  amore  Dei,  id  est 
propter  Deum,  ne  offendalur  :  quemad- 
niodum  Jcgilur  de  sanctissima  el  admira- 
bili  illa  Elisabcth  de  Thuringia.quod  quan- 
do  ad  gerendum  aliis  morem  cogebatur 
quodammodo  chorizare,  statim  quum  se- 
mel  eircuierat,  dixit :  Alia  volo  dimittere 
propter  Deum ;  et  ita  cousuevit  dicere  et 
facere  in  aliis  ludis.  Oclavo,  animam  ab 
omni  carnali  et  sensuali  amore  purgando, 
quatenus  possit  amore  repleri  divino  et 
spirituali  :  quia  hi  duo  amores  simul  ines- 
se  et  slare  non  qucuul.  Imo,  quum  omue 
mortale  peccatum  contrarietur  caritati,ne- 


A  cesse  est  ab  omni  peccalo  morlaJi  di- 
ligentissime  abstinere.  Et  quia  venialia 
pcccala  caritatis  fervorem.puritatem  el  in- 
crcmcnlum  impcdiunl,  ipsamque  carita- 
tcm  iufrigidant  atque  debililant,  necesse 
esl  a  venialibus  quoque  peccatis  sollicile 
prfficavere.  cl  cordis  purilati  studere,  sic- 
que  cum  suinma  vigilantia  devitare  quid- 
quid  offensivum  esl  oculorum  majcslatis 
divina^.  Xouo,  quidquid  amabililatis,  sua- 
vilatis  et  excellentise  in  creaturis  conspi- 
cilur  et  occurrit  ac  placet.  statim  referre 
B  ad  prtpconium  Crcaloris,  qui  largilus  est 
illud,  ac  taliler  cogitare  debemus  :  0  quam 
gloriosus  alque  amabilis  est  Deus  crealor 
universorum,qui  rebus  istis  corporeis  tan- 
lam  amabilitatcm,virUitem,suavilalem  aut 
emineuliam  indidit  et  concessit  :  quibus 
omnibus  ipse  in  se  ipso  infinite  est  amabi- 
lior,  virluosior,  dulcior  atque  perfectior. 
Porro,  ut  eam  caritatem  oblineamus,  in- 
digemus  multis  supcrnaturalibus  donis, 
uicdiis  atquc  auxiliis.  et  primo  gralia  gra- 
tum  facienle,  quae  ipsam  intellectualis  ac 
C  rationalis  naturae  essentiam  ornat  ac  per- 
ficil.  atque  in  esse  supernaturali.  divino, 
et  ad  promercndam  vilani  a?ternam  ido- 
neo,  staluit.  Insuper  caritas  qua  Deus  pro- 
ximusque  ainatur,  supernaturalitcr  pure 
graluile  nobis  a  Spiritu  Sanclo  infundi- 
tur ;  sed  ct  fides  quoque  et  spes.  Haec 
caritas  in  habenle  praeponderat  amore  to- 
lius  universi,  ila  ut  plus  diligat  Deum 
quam  universa  creata  :  imo  minimus  gra- 
dus  caritatis  facil  Deum  plus  lolo  universo 
auiari  :  alilcr  homo  non  esset  iu  stalu 
D  saIutis,prout  Thomas  pulchre  deducit.  Prs- 
lcrea,  secundum  doclores,  quicumque  ha- 
bel  carilalcm.  habel  el  gratiam  jain  pra?fa- 
tam  ;  habel  eliani  septem  dona  Spiritus 
Saucli,  sallem  secundum  aliquem  gradum, 
cctcrasque  virtules  infusas,  caritali  cl  gra- 
liic  connexas.Quo  autem  in  caritate  cl  gra- 
lia  magis  profecerit,  eo  in  donis  et  virluli- 
bus  sublimius  crescit. 

Deuique  lauta  cst  dignilas  alque  excel- 
lenlia  horuin  supcrualuralium  bonorum, 
ut  nec  comprehendi  facile  nec  explicari 


FERIA    SECCNDA   PASCHj:.    —    AD   REI.IGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


371 


possit.  Nulla  quippe  naturalis  perfectio, 
forma,  decor  aut  claritas,  eis  potest  sequa- 
ri.  Non  tantum  neque  tam  pulchre  ornat 
lux  coelestis  substantiam  solis  et  luna», 
quantum  gralia  clecorat  essentiam  anim.-p; 
nec  sol  tantum  venustat  regionem  coele- 
stem,  quantum  caritas  Dei  venustat  ani- 
mae  voluntatem.  Sed  nec  septem  planette 
tantum  ornant  orbes  ccelestes,  quantum 
septem  dona  Spiritus  Sancti  ornant  atque 
clarificant  animse  vires.  Neque  universitas 
denique  siderum  tantum  decorat  ac  perfi- 
cit  firmamentum  seu  sphseram  octavam, 
quantum  universitas  ceterarum  virtulum 
dignificat,  ornal  et  pcrficit  animam. 

Quemadmodum  juxta  Philosophum,  be- 
atitudo  potius  consistit  in  actu  quam  ha- 
bitu,  sic  apud  theologos  magis  perfectio 
consistit  in  actibus  virtuosis  quam  in  ipsis 
habitibus.  Nobiliorum  quoquc  habituum 
nobiliores  sunt  actus.  Quum  ergo  pra?]ia- 


A  bita  gratiae  bona  ac  dona  sint  habitus 
tam  preestantes  ac  summi  :  nonne  nobi- 
lissima,  deiformis  atque  praehicida  tibi 
videtur  anima  christiana,  qua?  horum  ha- 
bituum  actibus  jugiler  occupatur,  quae 
tam  spiritualiter,  supernaturaiiter  ac  dei- 
formiter  conversatur,  Deum  tam  eminen- 
ter  colit  et  veneratur,cujiis  utique  conver-  PhiUi>p.m, 
satio  est  in  coelis?  Hinc  nimirum  anima -"■ 
talis,  est  Dei  filia,  amica  et  sponsa,  secre- 
torum  coelestium  conscia,  Deo  familiaris, 
conformis  in  affectu  ac  intima,  heres  Dei, 

B  coheresque  Christi  ;  qua?  revelata  facie  iicoimh, 
Deum  contemplans,  in  eamdem  transfor-  ^^' 
matur  imaginem  a  claritale  in  clarilatem  : 
quia  in  fastidium  versa  sunt  ei  omnia  ista 
mundana,  caduca,  carnalia,  humana  sola- 
tia,  laudes,  honores  et  pompjc  swculares, 
el  quidquid  displicet  Deo ;  quidquid  vero 
noverit  Deo  placere,  hoc  toto  affectu  am- 
plectitur. 


FERIA   TERTIA   PASGH^ 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


SURGENS    PACLUS,    ET   MANU    SILENTIUM    INDICENS,   ETC.  Act.  XIII,   16,  26-33. 


Act.  xui.  i^lTM  apo.stolus  Pauliis  cum  Barnaba  a  A  inorte  cssct  condignus,  implevcrunt  qua) 
ueiseq.     yt  p^p],Q  navigassct,  atque  Pergen  Pam 


phyliiP  transeuntes,  venissent  Antiochiam 
Pisidia',  ingressi  sunt  synagogam.  Et  post 
lectionem  legis  et  Prophetarum,  miserunt 
ad  eos  principes  synagogse,  invitantes  il- 
los  ad  aliquem  sermonem  facicndum  ad 
plebem. 

Surgens  itaque  Paulu.s,  principibus  et 
toti  congregatioiii  honorem  impendens,  et 
onanu  silentium  indicens,  ut  attentius  au- 
diretur,  ait  :    Viri  fratres,  fllii  generis, 


dc  Christi  passione  prophetata  fuerunt.  Et 
nuUam  cau.sam  mortis  i^wenicntes  in  eo, 
secundum  veritatem,  petierunt  a  Pilato 
ut  interflcerent  eum,  id  est,  ex  ejus  sen- 
tentia  per  milites  interfici  facerent  :  quod  /onnn.xi^ 
el  fecerunt.  Quumque  consummassent  om- 
nia  qnai  de  eo  scripta  erant,  videlicet  de 
ejus  comprehensione,  ligatione,  conspu- 
tione,  passione,  dejionentes  eum  dc  ligno, 
posuerunttnmonumento.Non  utique  iidem 
numero  interfecerunt,  et  deposuerunt  ac 


id  est  tribus,  Abraham,  et  qui  in  vobis  B  sepelierunt  :  sed  ilhid,  impii  :  hoc,  justi. 


timcnt  Deum  (quod  referri  potest  ad  con- 
versos  ad  Judaismum),  vobis  verbum  salu- 
tis  hujus,  id  est  prtedicatio  ;  vel,  «  verbum 
salutis  hujus  «,  id  est  Verbum  Dei  incar- 
natum,  humanse  auctor  sahitis,  missitm 
est  primo,  specialiter  ac  principaliter,  ita 
Mauh.w,  ut  ipsemet  Christus  testatus  sit  :  Non  sum 
missus  nisi  ad  oves  domus  Israel  qusc 
perierunt.  Discipulis  quoque  praecepit  :  In 
viam  gentium  ne  abieritis,  sed  ad  oves 
perditas  domus  Israel. 


u. 


/6irf.x,5,( 


videlicet  Joseph  ab  Arimathea  et  Nicode-  j/iki.iia. 
mus.  Veruni  Scriptura  more  solito  loqiii- 
tur  de  diversis  quasi  de  eisdera,  sicut  in 
Psalmo  :  Quum  occideret  eos,  quaerebant  Ps.iwvn, 
eum  ;  et  iterum,  Et  non  recessit  retro  cor  p^^^,^,  ,9 
nostrum,  et  declinasti  semitas  nostras  a 
via  tua. 

Dcus  vero  suscitavit  eum  a  mortuis 
tertia  die  :  qui  visus  est  per  dies  mul- 
tos  his  qui  simul  ascenderant  cum  eo  de 
Gatitwa   in   Jeruscdem,  scilicet   viris   ac 


Qui  enim  habitabant  Jerusalem,  puta  C  feminis,  praesertim  Apostolis ;  qui  usqite 


vulgares,  et  principcs  cjus.  ignorantes  Je- 
sum  esse  Messiam  (quod  quomodo  verum 
sit,  dicetur  super  epistolam  ferise  sequen- 
Act. m,\i.  tis,  super  illa  verba,  Scio,  fratres,  quia  per 
ignorantiam  fecistis,  sicut  et  principes  ve- 
stri),  et  voccs  Prophetarum,  quiv  pcr  omne 
sabbatum  leguntur  in  synagogis  seu  scho- 
lis  eorum  :  quia  verba  Prophetarum  de 
Chrislo  non  intelIexerunt;7M(i(e«w/e.s  quod 


nunc  sunt  testes  resurrectionis  ejus  ad 
plebem,  quod  ipse  sit  Chrislus  pro  homi- 
nibus  crucifixus  et  suscitatus.  Et  nos  vo- 
his  annuntiamus  eam  quw  ad  patres  no- 
stros  repromissio  facta  cst  de  Christi  ad- 
ventu  et  salvatione  generis  humani  per 
ipsuin  ;  quoniam.  hanc  Deus  adimplevit 
filiis  nostris,  id  est  Judteis  qui  nunc  sunt, 
scilicet  ad   eorum  salutem  :  qui  si  cre- 


FERFA   TERTIA   PASCHJE. 


SERMO    PRlMfS 


373 


diderint  in  Christum,  immaculateque  vi-  A  bet  sancti,  sed  morientes  mox  evolabunt ; 
xerint,  non  habebunt  necesse  ad  limbum  resuscitans  Jesum  Christum  Dominum 
descendere,  ut  patres  eorum  quantumli-      nostrum. 


SERMO   PRIMUS 

DE    PERFECT.E   CARITATIS   ADEPTIONE   PER   EXSTINCTm>EM    PRIVATI    AMORIS. 
Qll   EST   OMMS    PECCATI    ORIGO. 


Joann 
30. 


DBUS  suscitavit  Jesum  tertia  die.  Act. 
XIII,  30. 
Ad  hoc  Christum  credimus  mortuum, 
ad  lioc  credimus  resurrexisse,  ut  et  nos 
cum  Christo  moriamur,  et  cum  eo  resur- 
gamus  :  moriamur  peccatis  et  vitiis.  resur- 
gamus  per  novitatem  vitfe  in  virtutibus ; 
moriamur  amori  privato,  et  resurgamus 
araori  divino.  Duos  namque  esse  amores 
docet  S.  Augustinus,  qui  duas  constituunt 
civitates.Nam  amor  Dei  crescens  usque  ad 
contemptum  sui,  constituit  civitatem  Dei 
Jerusalem.  quse  est  Ecclesia  electorum  :  id 
est,  dum  electi  in  tantum  crescunt  atque 
proficiunt  in  divino  amore,  quod  contem- 
nunt  se  ipsos,  tunc  vere  sunt  membra 
Ecclesise.  Porro  amor  sui  crescens  usque 
ad  contemptum  Dei.  civitatem  efficit  Ba- 
bylonis,  regnumque  mundi  :  cujus  prin- 
ceps  vocatur  diabolus,  sicut  Christus  dis- 
xiv,  seruit,  Venit  ad  me  princeps  mundi  hujus, 
et  in  me  non  habet  quidquam.  Dum  enim 
perversi  sic  crescunt  in  sui  ipsius  privato 
amore,  quod  Dei  praecepta  non  curant, 
nec  Deum  honorant,  tunc  vere  sunt  mem- 
bra  diaboli,  suntque  de  numero  congre- 
gationis  damnandorum.  Constat  ergo  quod 
omnium  vitiorum  origo  est  amor  sui,  seu 
amor  privatus.  Unde  si  in  Dei  amore  om- 
niumque  virtutum  decore  optamus  profi- 
cere,  omnino  oportet  ut  istum  amorem 
privatum  conemur  funditus  exstirpare  et 
ebannire  :  et  quanto  in  hoc  magis  profi- 
cimus,  tanto  in  Dei  amore  et  universis 
virtutibus  sublimius  promovemur  et  cre- 
scimus.  Oportet  itaque  scire  quid  sit  amor 


B  iste  privatus  ita  nocivus,  et  quid  sit  amare 
se  in  se ;  quid  item  sit  amare  se  in  Deo. 
Considerandum  est  itaque,  quod  amare 
se  in  se  seu  amor  privatus,  et  amare  se  in 
Deo  seu  amor  divinus,  penitus  contrarian- 
tur,  et  se  mutuo  expellunt  seu  destruunt. 
Quum  enim  amare  sit  alicui  bonum  velle, 
amare  se  in  se,  est  sibi  ipsi  bonum  velle 
per  comparationem  seu  respectum  ad  se 
ipsum  et  propriam  voluntatem  seu  concu- 
piscentiam.  non  per  relationem  atque  in- 
tuitum  ad  Deum  et  ultimum  finem  veram- 

C  que  felicitatem  :  sicut  dum  aliquis  amat 
et  appetit  delectabilia,  utilia  vel  honesta, 
quoad  statum  et  vitam  praesentem,  pro- 
priam  carnem,  ac  voluntatem  perversam, 
per  quse  impeditur  et  elongatur  a  Deo. 
Denique.se  amare  in  Deo.est  ipsum  Deum 
gloriosum  ac  omnipotentem  super  omnia 
diligere,  et  ea  qua>  bona  ac  proficua  sunt 
quoad  Deum,  ad  ultimum  finem  seu  vitam 
seternam,  ad  beatitudinem  consummatam, 
cordiali  affectu  appetere ;  omnia  quoque 
semper  ac  ubique  principaliter  ad  Dei  ho- 

D  norem  referre. 

Patet  ergo  quod  amor  sui  seu  amor  pri- 
^atus,  est  amor  inordinatus,  vitiosus,  ad 
se  ipsum  reflexus,  quo  bona  terrena,  va- 
na,  caduca,  videlicet  fama  et  gloria  hujus 
mundi,  divitife  et  honores  saeculi  hujus, 
plus  amantur  quam  Deus  »ternus  et  bona 
ccelestia,  spiritualia  ac  divina  :  quemad- 
modum  faciunt  ambitiosi,  avari,  superbi, 
carnales,et  omnes  vitiosi.qui  ea  exquirunt 
qufe  propriffi  voluntati  et  affectioni  atque 
naturae  (quoad   se   ipsam)  dulcescunt  et 


I 


874 


FEUl.V   TERTIA    PASCH.E. 


SERMO   PRIMUS 


placent  carnaliterqiie  delectant,  eos  quo- 
qiie  qui  lalia  sibi  impendunt,  carnaliter 
(liligunt.  Ka  vero  quee  propriu'  affectioni 
contrariantur,  quamvis  saluberrima  sint, 
detestantur,  videlicet  increpationem,  disci- 
plinam,  carnis  macerationem,  et  luimiiia- 
tionem  :  unde  et  his  qui  taiia  cis  inferunt, 
indignantur  aut  irascuntur. 

Itaque  ex  isto  privato  aniore  innumcra- 
bilia  vitia  oriuntur,  puta  superbia,  ira, 
impatientia,  vana  gloria,  praesumptio,  in- 
vidia,  ambitio,  vitia  quoque  carnalia,  gula 
et  avaritia.  Ex  hoc  nempe  quod  aliquis 
prsedicto  modo  amat  se  ipsum,  statim  ori- 
tur  desiderium  propriae  excellentiae,  quod 
est  superbia;deinde  affectus  vindictae  con- 
tra  eos  qui  aliquid  injuriae  vel  parvipen- 
sionis  irrogare  videntur  :  qui  affectus  est 
ira ;  ulterius  tristitia  contra  eos  qui  ad- 
versa  infligunt  :  qua;  est  impatientia.  Sic- 
que  ex  isto  amore  sui  ad  se,  universa 
scaturiunt  vitia. 

Idcirco  si  cuncta  peccata  superare  opta- 
mus,  non  amemus  nos  per  reflexionem 
privatam  ad  nos,  sed  solum  in  Deo,  evella- 
musque  funditus  privatum  amorem,omnia 
detestando  per  qute  elongamur  aut  separa- 
mur  a  Deo  :  per  peccata  quippe  mortalia 
separamur  a  Deo,  per  venialia  vero  quo- 
dammodo  elongamur  ab  eo.Omnia  quoque 
per  quae  promovemur,  perducimur  seu 
juvamur  ad  Deum,  cordialiter  diligamus 
et  amplectamur. 

Insuper  ad  vitam  aeternam  optima  et 
Ps.LKv,i2.  compendiosissima  via  est,  per  ignem  et 
aquam  transire,  hoc  est  diversas  tribu- 
lationes  aequanimiter  ferre,  ignominiam 
pati,  ab  omnibus  vilipendi,  vituperari,  ne- 
sciri ;  corpus  affligere,  sacris  vigiliis  in- 
sudare,  piis  laboribus  fatigari,  in  orationi- 
bus  et  nieditationibus  sanctis  pernoctare, 
in  omni  Divinitatis  obsequio  ferventer  ac 
indesinentissime  occupari.  Omnia  ergo 
hffic  amat,  qui  se  ipsum  in  Deo  effica- 
citer  diligit ;  et  sicut  ista  desiderat,  sic 
horuni  opposita,  scilicet  adversa  non  pa- 
ti,  ab  omnibus  honorari,  vane  laudari, 
famari,  deliciose   nutriri,  somno   otioque 


.\  vacare,  a  Dei  cultu  cessare  :  lia;c  (inquam) 
spernit,  odit  et  vitat. 

Quum  autem  quis  aliquid  vere  deside- 
rat,  tunc  in  illius  adeptione  atque  praesen- 
tia  cordialiter  delectatur;dum  vero  aliquid 
odi(  et  fugit,  tunc  plane  in  illius  eventu 
tristatur.  Si  ergo  nos  ipsos  in  Deo  vere 
diligimus,  tunc  summe  ac  intime  gloria- 
mur  dum  tribulationibus  conquassamur, 
dum  ignominias  patimur,  et  ab  universis 
eontemnimur,  deridemur,  arguimur,  re- 
probamur  ;  amamus  nesciri,  cupimus  sub- 

B  esse  et  obedire,  affectamus  in  omnibus 
nos  ipsos  relinquere  ;  in  carnis  afflictione, 
et  in  sanctis  vigiliis,  continuis  precibus, 
meditationibus  bonis,  ceterisque  exercitiis 
virtuosis  ac  piis  laboribus  vehementer  lae- 
tamur ;  adversarios  nostros  intime  diligi- 
mus,  vituperanlibus  atque  spernentibus 
nos,  pium  ac  caritativum  rependimus  af- 
fectum  :  siquidem  per  illos  purgamur  a 
vitiis,  gratiam  impetramus,  Christo  atque 
martyribus  assimilamur,  et  Deo  placemus. 
Ha^c  etenim  ad  christianam  perlinent  per- 

C  feclionem  :  nihil  in  hac  vita  consolationis 
requirere,  nihil  quietis,  nec  velle  recipere 
bona  in  vita  praesenti,  sed  honores  refu- 
gere,  subjectione  et  abjectione  gaudere, 
paupertatem  studio  quserere ;  non  solum 
facultates,sed  etiam  cupiditates  a  cordibus 
eradicare. 

Ecce  in  istis  consistit  profectus  noster, 
atque   perfectio.    Qui  ad  ista  (Deo  auxi- 
liante)  pertingit,  potest  dicere  cum  Paulo: 
Christo  confixus  sum  cruci ;  vivo  autem  cndi/.n.ia, 
jam  non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus.  '■"■ 

D  Et  iterum  :  In  omni  fiducia  magnificabi-  PhiUpp.t, 
tur  Christus  in  corpore  meo,  sive  per  vi- '"'"'■ 
tam,  sive  per  mortem;  mihi  enim  vivere 
Christus  est,  et  mori  lucrum.  Sic  namque 
privalum  amorem  exstirpare,  est  vere  se 
ipsum  salubriter  mortificare,  carnem  cum  Gahu.v,n. 
vitiis  et  concupiscentiis  crucifigere,  mori 
mundo  et  vivere  Deo.  Quod  qui  facit,  di- 
cere  cum  Apostolo  potest  :  Ego  stigmata  iiirf.vi,i7. 
Domini  Jesu  in  corpore  meo  porto. 

Itaque,  secundum  quod  Agg»us  prophe- 
ta  hortatur,  Ponamus  corda  nostra  super  Xjy.i.s. 


FERIA   TERTIA    PASCH.E. 


EN'ARR.4TI0    IN   EVANGELIUM 


578 


vias  nostras,  considerando  diligenter  qno- 
tidie,  imo  frequenter  quolibet  die,  quid 
nobis  quoad  Deum,  bonum  et  utile  sit,  id- 
que  jugiter  diligamus  ;  quid  item  nos  a 
Deo  avertat,  impediat  aut  elonget,  idque 
infatigabiliter  evitemus.  Verum,  quoniam 
ista  difficilia  sunt,  nec  cito  adipiscuntur 
(virtus  enim  est  circa  difficilia,  et  quo 
perfectio  altior  est,  tanlo  opus  est  ma- 
jorem  adhibere  conatum) :  idcirco  totam 
spem  nostram  constituamus  in  Deo,  ejus 


A  opem  et  gratiam  incessabiliter  imploran- 
do.  fideliter   quoque  quod   in   nobis   est 
faciendo.    Inchoemus   fiducialiler,    prose- 
quamur  viriliter,  ut  obtineamus  feliciter, 
considerantes  quod  ait  Apostolus  :  Stabiles  i  Cor.  w, 
estote  et  immobiles,  abundantes  in  opere  ^*" 
Domini  semper,  scientes  quod  labor  ve- 
ster  non  est  inanis  in  Domino.   Itemque 
Fsalmista  :  Exspecta  Dominum,  viriliter  ps.xxsim. 
age.  et  confortetur  cor  tuum,  et  sustine 
Dominum. 


ENIRRATIO  IN  EVANGELIUM 


STETIT   JESLS    IN    MEDIO   DISCIPULORLM    SUORLM,    ETC.   LuC.  XXIV,  36-47. 


D' 


35 


Matth 
xvni,  ?0. 


ESCRIBIT  Lucas   apparitionem   illam  B 
Salvatoris  post  resurrectionem  suam, 
qua  discipulis  suis  collectis  in  coeuaculo 
apparuit,  videlicet  quum  discipuli  duo  qui 

ZucxMv,  iverant  in  Emmaus,reversi  narrabant  Apo- 
stolis  quomodo  in  via  se  Dominus  as- 
sociasset  ilJis,  et  quomodo  cognovissent 
ijlum  in  fractione  panis. 

Haec  itaque  dum  loquerentur,  Stetit  Je- 
sus  in  medio  discipulorum  suorum,  hoc 
est,  repente  januis  clausis  intravit,  atque 
in  medio  stetit,  sicut  promisit  :  Ubi  fue- 
rint  duo  vel  tres  congregati  in  nomine  C 
meo,  ibi  sum  in  medio  eorum.  Stetit  au- 
tem  in  medio  ad  litteram,  ut  ab  omnibus 
melius  videretur  et  audiretur.  seque  mon- 
straret  esse  eumdem  qui  ante  passionem 
in  medio  eoruni  consistere  solitus  erat ; 
spiritualiter  vero,  ut  humilitatem  com- 
mendaret,  et  virtutum  magistrum  se  esse 
ostenderet :  nam  virtus  consistit  in  medio ; 

LiK.  Mii,  et  ipse  ante  passionem  disseruit,  Ego  in 
medio  vestrum  sum,  sicut  qui  ministrat. 
Per  hoc  quoque  ostendit  dilectionem  suam 
ad  discipulos  suos.  D 

Et  di.xit  eis  :  Pax  vobis.  hoc  est,  pacem 
pectoris,  quse  est  tranquillitas  seu  quies 
mentis  in  Deo,  habete  modo   per  grati- 


27. 


am,  et  pacem  aeternitatis  habete  nunc  per 
spem  et  aliquam  praegustationem.  Itaque, 
sicut  Salvator  ante  suam  passionem  prae- 
cepit  discipulis,  In  quamcumque  domum  Zuc.x.s. 
intraveritis,  primum  dicite,  Pax  huic  do- 
mui :  sic  ipsemet  post  resurrectionem  vi- 
sitando  eos,  primum  locutus  est,  Pax  vo- 
bis.  Quo  constat  quam  magnum  bonum 
sit  pax  vera,  spiritualis  et  interna.  Ego 
snm  vere  magister  et  Dominus  vester, 
paulo  ante  crucifixus,  et  nunc  vere  resus- 
citatus  :  qui  secundum  deitatem  sum  seter- 
naliter  et  perfecte,  cujus  esse  est  plenum, 
infinitum,  simplicissimum  omniformiter- 
que  perfectum  ;  qui  dixi  ad  Moysen  :  Ego  Exod.  ni, 
sum  qui  sum.  Nolite  timere  iuordinato  ti-  '*' 
more.  quasi  velim  vos  fallere  aut  nocere. 

Conturbati  vero  prae  admiratione,  et 
conterriti,  sicut  naturale  est  fragilitati  hu- 
manae  defunctorum  apparitionem  horrere, 
et  insolitas  expavescere  visiones,  sed  et 
propter  periculum,  existimabant  se  spiri- 
tum  viderc,  videlicet  animam  Christi,  aut 
alium  spiritum  forte  failacem  in  corpore 
assumpto.  Sed  mirum  quomodo  hoc  puta- 
bant.quum  jam  paulo  ante  dixissent,  quod  iuc.wiv, 
surrexit  Dominus  vere  :  quod  audierunt  a  ^*' 
sanctis  mulieribus,  et  a  Petro,  a  duobus 


376 


FERIA   TERTIA   PASCHJE.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


quoque  discipulis,  atquc  (ut  reor)  a  Jacobo 
Minore,  cui  ante  hanc  horam  apparuit 
Christus.  Et  respoiulendum,  quod  ideo  for- 
sitan  putabant  se  spiritum  videre,  non 
verum  corpus,  quoniam  clausis  introiit  ja- 
nuis  :  quod  adhuc  impossibile  forsitan 
spstimabant  vero  humanoque  corpori.  Ve- 
rumtamen  Petrus  et  duo  prsedicti  disci- 
puli,  et  Jacobus  Minor.  de  resurrectione 
Christi  non  dubitabant,  quamvis  virtulem 
et  dotes  corporis  glorificati  nondum  co- 
gnoscerent. 

Et  dixit  eis  :  Quid  turbati  cslis,  hoc 
est  immoderanter  inquietati,  formidolosi 
et  stupidi,  el  cogitationes  erronese  ascen- 
dunt  in  corda  vestra,  ex  proprii  intelle- 
ctus  imbeciilitate,  quia  suspicamini  spiri- 
tum  vos  vidcre  ?  Videte  manus  meas  et 
pedes,  in  quibus  manent  vulnerum  cica- 
trices,  ad  insinuandum  quod  vere  in  pro- 
prio  corpore  resurrexi,  (/tiia  ego  ipse  sutJi, 
qui  fui  mortuus,  et  nunc  corporaliter  vivo 
atque  appareo  ;  pnlpafe,  ut  certificemini 
etiam  tactu.e^  i'/rfe/e,  exteriori  interiorique 
oculo,  me  veraciter  surrexisse  et  appare- 
re  ;  quia  spiritus  carnem  et  ossa  non  ha- 
bet,  sicut  me  videtis  habere :  &'p\v\{\K  enim 
in  sua  natura  est  simplex.  Et  f/uinn  hoc 
dixisset,  ostendit  eis  ma^ius  et  pedes,  et 
cicatrices  in  eis  :  forsan  etiam  latus,  ejus- 
que  cicatricem.  Voluit  autem  cicatrices  in 
suo  corpore  rcservare  :  primo,  ad  proban- 
dum  veritalem  suic  resurrectionis  ;  secun- 
do,  in  signum  victoriee  ;  tertio,  ut  per  hoc 
electos  et  Sanctos  in  patria  in  suo  magis 
accendat  amore ;  quarto,  ut  eas  Patri  pro 
nobis  pra^sentct ;  quinto,  ad  majorem  im- 
piorum  et  ingratorum  confusionem. 

Adhuc  autem  illis  non  credentibus 
quod  verum  conspicerent  corpus  Christi, 
ob  causani  pra>taclam  ;  nec  omnes  erant 
feque  increduli,  imo  quidam  omnino  cre- 
debant,  et  quidam  nondum  completc  :  id- 
eo  subditur,  et  niirantibus  pjra'  gaudio, 
Joann.w,  quia  ut  apud  Joannem  legitur,  Gavisi  sunt 
*"•  discipuli  viso  Domino.  Ergo  aliquo  modo 

credebant ;  sed  mirabantur  de  tam  nova 
et  insperata  consolatione  et  apparitione, 


A  de  qua  ^ehementer  gaudebant ;  atque  prse 
gaudio  mirabantur,  quod  et  qualiter  tam 
bcne  et  optime  eis  contigerit,  qui  paulo 
aiite  lam  desolatissimi  erant  :  quia  ut  as- 
serit  Augustinus,  quse  raultum  laeta  sunt, 
vix  creduntur.  Occulte  etenim  metuit  ani- 
mus  ne  forsan  contingat  oppositum,  et 
tunc  duplex  mceror  nascatur.  Sic  Jacob 
patriarcha  audito  a  filiis,  Joseph  vivit,  Gen.  xi.v, 
quasi  de  gravi  somno  evigilans,  non  ta- "''' 
men  credebat  eis.  Dixit,  non  ex  ignoran- 
tia  qua^rens,  sed  soHtum  loqucndi  modum 

B  obscrvans,  ut  magis  agnosccretur:  Habctis 
hic  aliquid  quod  manducetur  ?  (^h\Qnw% 
non  tantum  per  visum,  tactum,  auditum, 
sed  etiam  per  gustum  meam  vobis  re- 
surrcctionem  demonstrem.  At  illi  obtule- 
runt  ei  parteni  piscis  assi,  cujus  forsitan 
partem  jam  comederunt,  et  favum  mellis. 
Et  quum  manducasset  coram  illis,  su- 
mens  reliquias  dedit  eis,  ut  secum  come- 
derent.  Nec  dubium  quin  et  potavit  cum 
cis,  secundum  quod  princeps  Apostolorum 
dixit :  Manducavimus  et  bibimus  cum  illo,  Act.  %,  41. 

C  postquam  resurrexit.  Porro,  Christus  co- 
mcdit,  non  tamen  aliquid  convertebatur 
in  corpus  ipsius  ;  sed  potestative  cibum  et 
potum  consumpsit,  quemadmodum  aquam 
consumit  radius  solis  calens. 

Et  dixit  ad  eos  :  Hwc  sunt  verba  quce 
locutus  sum  ad  vos,  hoc  est,  isti  effectus, 
vidclicet  apparitiones  et  mea?  resurrectio- 
iiis  probationes,  sunt  res  significata?  per 
verba  qua?  vobis  prfedixi,  quum  adhuc  es- 
sein  vobiscurn,  quando  adhuc  inter  vos  an- 
tc  meam  passioneui   passibilis  conversa- 

D  bar,  a  quibus  nunc  carnis  immortalitate 
et  plena;  beatitudinis  statu  disto.  Itaquc, 
Vcrbum,  hic  sumitur  pro  re  vcrbo  signifi- 
cata,  sicut  in  libris  Regum  loquitur  Eze- 
chias  :  Non  fuit  vcrbum  in  domo  mea  et  iv/(cj/.  xx, 
in  omni  potestate  mea,  quod  non  ostende-  jj^'  '^'  '' 
rim  eis,  videlicct  nuntiis  rcgis  Babylonis. 
Quoniam  necessc  est  impteri  omnia  quai 
scripta  sunt  in  lege  Moysis,  et  Prophetis, 
et  Pscdmis  de  me.  Eodem  modo  nccesse 
fuit  ilia  iinplcri,  quo  necesse  fuit  Chri- 
stum  pati.  Itaque  necesse  fuit  illa  impleri, 


xxxix,  2,  4. 


FERIA   TERTIA    PASCHJ:.    —   ENARRATIO    IN    EVANGELIUM 


577 


nccessitate  conditionata,  non  absoluta :  hoc 

est,  necessitate  consequentiae,  non  conse- 

quentis,  seu  in  sensu  coniposito,  non  in 

sensu  diviso ;  non  necessitate  coactionis 

liberi  arbitrii,  sed  praeordinationis  divini 

decreti.  Porro  in   lege   Moysis   multa  de 

Chrislo   conscripta  sunt  :  ut  quod  Deus 

Gen.  xxn,  dixit  ad  Abrahaui,  Isaac  et  Jacob,  In  se- 

xxvm'^i'i.    iiiiiie  tuo  benedicentur  onines  lainiliie  ter- 

/JeuMvn.,  raj ;  ct,  Prophetam  suscitabit  vobis  Domi- 

''■  nus,  etc.  Insuper,  quamvis  Psalmista  fuit 

propheta,  tainen  Jiber  Psalmorum  proprie 

inter  Hagiographa  computatur:et  ita  nunc 

Psalmi   a  Scriptura    Prophetarum    distin- 

guuntur. 

Tunc  aperuit  illis  sensum,  id  est,  intel- 

lectum  eorum  illuminavit,  ut  intelligerent 

Scripti(ras.\e\nmih\Xien  non  tam  perlecte 

Af/.ii,  1  ei  eos  jam  illustravit,  sicut  in  die  Penteco- 

''*'''•  stes,  quando  limpidissimam  Scripturarum 

intelligentiam  eis  infudit;nunc  tamen  eos 

aliqualiter  illuminavit.  quia  ut  habet  Jo- 

/oaiin.xx,  annes,  insufflavit  in  eos,  et  dixit  :  Accipi- 

te  Spiritum  Sanctum. 

Et  dixit  eis  :  Quoniani  sic  scriptum 
est,  id  est  de  mea  passione  et  resurre- 
ctione  prophetatum  in  Daniele,  Osee,  in 
Psalmis,  aliisque  Prophetis.  Scriptum  est 
Dan.K.i6.  cnim  :  Post  hebdomades  sexaginta  duas 
osee  vi,3.  occidetur  Christus.  Et  Osee  ait  :  Yivifica- 
bit  nos  post  duos  dies,  in  die  tertia  susci- 
.sop;.,  111,8.  tabit  nos.  Sophonias  quoque  :  Exspecta 
me,  dicit  Dominus,  in  die  resurrectionis 
Ps.  XL,  II.  mece  in  futurum.  Atque  in  Psalmo  :  Tu 
autem,  Domine,  miserere  mei,  et  resuscita 
me ;  et  retribuam  eis.  Bt  sic  oportebat 
Christum  pati  pro  mundi  salute,  quia  ille 
fuit  convenientior  modus  humanse  redem- 
ptionis,  et  Deus  ita  prfeordinavit,  et  resur- 
gere  a  mortuis  tertia  die,  quia  non  decuit 
Christi  resurrectionem  ultra  tertium  diem 
differri,  et  pra?dicari  in  nomine  ejus  pce- 
niteatiam  et  remissionem  peccatorum  in 
omnes  gentes,  id  est,  universis  mundi  ho- 
minibus,  Judeeis  atque  gentilibus,  evan- 
gelizari   ut   in  fide   Christi   poenitentiam 


A  agant,  atque  per  gratiam  ejus  confidant 
se  remissionem  peccatorum  suorum  posse 
suscipere,  virtute  et  merito  passionis  ipsi- 
us,  per  saeramenta  ejus,  primo  in  Bapti- 
smo,  deinde  in  sacramento  Pcenitentia», 
quffi  est  secunda  post  naufragium  tabula. 
Hinc  in  Actibus  Paulus  ait  Judajis  :  Per  a<-(.xiii,38. 
Jesum  vobis  remissio  peccatorum  annun- 
tiatur,  ab  omnibus  a  qiiibus  non  potuislis 
in  lege  Moysis  justificari.  Et  rursus  lo- 
qiiens  gentilibus  :  Tempora  (inquit)  prioris  md.  xvn, 
ignoranti.TP  despiciens  Deus,  nunc  annun-  ^°'  ^'' 

B  tiat  hominibus  ut  omnes  ubique  pceniten- 
tiam  agant,  eo  quod  statuit  diem  in  quo 
judicaturus  est  orbem  in  ffquitate,  in  viro 
quem  statuit,  fidem  praebens  omnibus,  re- 
suscitans  illum  a  mortuis.  Et  iterum  lo- 
quitur  Pctrus  :  Primum  Deus  suscitans  /iw.  111,20. 
Filium  suum,  niisit  eum  ut  convertat  se 
unusquisque  a  nequitia  sua;  itemque,Non  /«ui.  iv,  12. 
est  nomen  aliud  sub  ccelo  datum  homini- 
bus,  in  quo  oporteat  nos  salvos  fieri. 

De  hac  omnium  gentium  conversione  ad 
Christum,  et  diffusione  catholicae  Ecclesise 

C  per  totum  orbem  terrarum,  copiosissime 
et  apertissime  praedixerunt  Prophetae.  Scri- 
ptum  est  namque  in  PsaImis:Reminiscen-  /"«.xxi,  28. 
tur  et  convertentur  ad  Dominum  universi 
fines  terr»,  et  adorabunt  in  conspectu  ejus 
universae  familis  gentium  ;  itemque,  Be-  Ps.ixxi.it. 
nedicentur  in   ipso  omnes   tribus   terrae, 
omnes  gentes  magnificabunt  eum.  Unde 
et  per  Isaiam  loquitur  Christus  :  Glorifica-  /s.xux.s.e. 
tus  sum  in  oculis  Domini.  Et  dixit :  Parum 
est  ut  sis  mihi  servus  ad  suscitandas  tri- 
bus  Jacob,  et  faeces  Israel  convertendas ; 

D  dedi  te  in  lucem  gentium,  ut  sis  salus 
mea  usque  ad  extremuni  terrae.  Sed  et  in 
Daniele  legitur  :  Omnes  populi,  tribus  et  z>i.«.vii,u. 
linguae  servient  ei.  Quod  totum  impletum 
est  :  quia  etsi  nunc  magna  et  latissima  re- 
gna  ad  stolidissimam  spurcissimi  Maho- 
meti  legem  aliasque  perfidias  sint  colla- 
psa,  longo  tamen  tempore  in  eis  viguit 
rcligio  christiana.  Nihilo  minus  ante  finem 
sseculi  praedicta  pleuius  implebuntur. 


T.  31. 


37 


578 


FF.RIA    TFKTIA    PASfMl.E.   —    SERMO   SKCUiNDUS 


SERMO   SECUNDUS 


DE    PAr.R    INTF.RNA,    SPIRITUALI   AC   VKRA,   F.T    VARIA    E.1US    ACCEPTIONE, 
ET   QUID    IN    HABENTE    EFFICIAT. 


Luc.  II.  U. 
Joann.  xiv. 


I  Cor.  XIV, 
33. 


Matlh.x. 
31. 


Cen.iii.G 


STETIT  Jesiis  in  inedio  discipulorutn  A 
suorum,  ct  di.vit  eis :  Pax  vohis.  Liic. 
XXIV,  36. 

Christus  in  munduiii  vcniens,  mox  ut 
natus  est,  pacem  annuntiari  fecil ;  abicns 
in  mortem,  paceni  reiiquit;  hic  a  morte 
resurgens,  pacem  obtulit  :  ut  illud  aposto- 
licum  verificaretur,  Non  est  Deus  dissen- 
sionis,  sed  pacis. 

Ubi  considerandum  :  quoniam  pax  est 
quies  mentis  in  bono,  sicut  duplex  est 
bonuni,  ita  et  duplex  est  pax.  Est  equidem 
verum  bonum,  in  quo  pax  vera  consistit,  B 
quse  dicitur  spiritualis,  virtuosa  atque  in- 
terna.  Quse  primo  et  principaliter  funda- 
tur,  habetur  et  consistit  in  Deo  ;  secunda- 
rio  autem  in  rebus  creatis  per  relationem 
earum  ad  Deum,  quse  etiam  esse  possunt 
objectioni  caritatis  infusse  ac  gaudii  spiri- 
tualis.  Aliud  autem  est  bonuni,  apparens, 
vanum  et  fallax,in  quo  consistit  pax  falsa, 
vitiosa,  carnalis,  mundana.  Estque  concor- 
dia  vel  consensus  seu  quietatio  alicujus 
aut  plurium  in  malo.  De  qiia  apud  Mat- 
thceum  loquitur  Chrislus  :Non  veni  pacem  C 
mittere  in  terram,  sed  gladium. 

Denique  pax  virtuosa  est  multiplex,  se- 
cundum  diversum  gradum  aut  statum  per- 
fectionis  eoruni  quibus  inhajret  :alia  nam- 
que  est  pax  incipientium,  qui  animales 
dicuntur ;  alia  proficientium,  qui  rationa- 
les  vocantur ;  alia  perfectorum,  qiii  spiri- 
tuales  feruntur.  Denuo  alia  est  pax  viato- 
rum,  alia  comprehensorum  seu  Beatorum. 

Pax  mala  ponitur  niultiplcx.  Prima  cst 
inordinata,  quum  superior  consentit  infe- 
riori  in  malo  :  quemadmodum  Adam  uxo-  D 
ri  inagis  quam  Creatori,  vel  prfelatus  sub- 
dito  in  derogationem  justitiae,  vel  anima 


PVOV.  XXX, 

21, 2i. 


Ibid.  XIX, 
10. 


Job  XXXVI, 
13. 

EccH. 
xxxvii,  23, 

24. 


Matlh. 

XXVI,  W. 

II  Itefi.  III, 

2T;xx,9,10. 

Ps.  XXVII, 3. 

Jer.n.i. 


seu  spiritus  carni.  Quocirca  Salomon  ait 
iu  Provorbiis  :  Per  tria  movetur  terra  :  per 
servum,  quuin  dominari  coeperit,  etc.  Et 
rursus  fatetur  :  Non  decet  servum  domi- 
nari  principibus.  Secunda  est  simulata, 
qua?  competit  proditoribus,  astutis  atque 
fallacibus.  De  quibus  ait  sermo  divinus  : 
Simulatores  et  callidi  provocant  irain  Dei. 
Itemque  in  Ecclesiaslico  :  Qui  sophistice 
loquitur,  odibills  est ;  in  omni  re  defrau- 
dabitur  ;  non  est  illi  data  a  Domino  gratia, 
omni  enim  sapientia  defraudatus  est.  At- 
tende  haec,  o  simulator  ac  perdite.  Talis 
fuit  pax  Judffi  ad  Christum,  et  Joab  ad 
Abner  ac  Amasam,  quos  occidit  iii  dolo. 
Unde  ait  Psalmista  :  Qui  loquuntur  pacem 
cum  proximo  suo,  mala  autem  in  cordibus 
eorum.  Et  Jeremias  :  Sagitta  vulnerans  lin- 
gua  eorum  ;  in  ore  suo  pacem  cum  amico 
suo  loquitur,  et  occulte  ponit  ei  insidias. 
Tertia  est  inquinata,  videlicet  luxurioso- 
rum  ac  gulosorum.  Quarta  est  scelerata, 
eorum  qui  in  pessimis  sunt  concordes,  ut- 
puta  haereticorum,  schismaticorum  atque 
rebellium. 

Insuper,  quoniam  paci  contrariatur  dis- 
sensio  seu  repugnantia,  ideo  sicut  quadru- 
plox  assignatiir  dissensio,  ita  et  quadri- 
formis  est  pax.  Est  quippe  dissensio  una 
inter  carnem  et  spiritum,  dicente  Aposto- 
lo  :  Caro  concupiscit  adversus  spiritum.  Gaiat.v.n. 
Iluic  dissensioni  opponitur  pax  inter  car- 
nem  el  spiritum.  Quain  efficit  domatio 
passionum,  seu  carnis  sub  ratione  subje- 
ctio  :  quemadmodum  ad  Romanos  docet 
Apostolus,  Obsecro  vos  per  misericordiam  i?om.xii,i. 
Dei,  ut  exhibeatis  corpora  vestra  hostiam 
viventein,  sanctam,  Deo  placentem.  Se- 
cunda  dissensio  est  inter  Deum  et  homi- 


FERIA  TERTIA  PASCH.E. 


SERMO  SECUNDUS 


0/9 


nem,propter  peccatum.Cui  opponitur  pax  A 
inter  eosdem.  Quam  fecit  passio  Christi,  et 
quotidie  facit  poenitentia  ex  parte  nostri, 
et  miseratio  ex  parte  Dei.  Unde  dicit  Apo- 
II  Coi:  V,  stolus  :  Obsecramus  pro  Christo,  recon- 
'"'  ciliamini  Deo.  Tertia  fuit  inter  honiines  et 

angelos.  Cui  opponitur  pax  eorum.  Ouam 
fecit  prapcipue  incarnatio  Verbi.  Videntes 
enim  angeli  sancti  Deum  suum  hominem 
factum,  naturam  nostram,  quam  propter 
vitia  despexerant,  honorare  coeperunt  pree 
solito.  Quarta  est  inter  homines  mutuo. 
Cui  opponitur  pax  fraterna.  Ad  quam  pra3-  B 
sertim  inducunt  mansuetudo,  humilitas  et 
patientia. 

Amplius,  ponitur  adhuc  pax  triplex,  sci- 

licet  temporis,  pectoris,   ieternitatis.   Pax 

temporis  nuncupatur  temporaiis  tranquil- 

litas,  sive   sit   bona  sive   mala.  De  bona 

enim    loquitur  Ezechias  quarto  Regum   : 

n Beg.xi,  Sit  tantum  pax  et  veritas  in  diebus  meis. 

''■  De  mala,  Christus  ad  Jerusalem  apud  Lu- 

z»c.xcx,42.  cam  :  Et  quidem  in  hac  die  tua,  quae  ad 

pacem  tibi.  Secunda  est  pax  pcctoris,  sci- 

licet  requies  mentis.  De  qua  dixit  Christus  C 

/unnn.xvi,  Apostolis,  passiouc  instante  :  Haec  locutus 

^^'  sum  vobis,  ut  in  me  pacem  habeatis ;  in 

mundo    pressuram    habebitis.    Tertia    est 

pax  jelernitatis,  videlicet  quies  Beatorum 

in  Deo,  quo  beatifice  perfruuntur.  De  qua 

/s.LNvi,23,  Isaias  :  Erit  sabbatum  ex  sabbato.  Sabba- 

tum  enim  dicitur  quies. 

Hae  species  pacis  non  distinguuntur 
semper  realiter,  sed  formaliter,  quandoque 
autem  realiter.  Nulla  vero  specierum  vi- 
tiosae  pacis  dici  potest  pax  vere,  absolute, 
et  proprie.  Propter  quod  dicit  Leo  Papa  :  D 
Non  habet  mundus  amicitias  veras,et  mui- 
tos  facit  perverso  amore  concordes  :  sunt 
euim  in  vitiis  pares  animi,  et  similitu- 
do  desideriorum  wquaiitatem  gignit  affe- 
ctuum.  Verumtamen  pacem  veram,  arctis- 
sima  amicitiarum  vincula  et  indiscretae 
similitudines  non  sibi  veraciter  vindicant, 
quum  non  cum  voluntate  divina  con- 
cordant. 

Postremo,  adhuc  ponitur  pax  triformis, 
videlicet  :  corporalis,  quee   est  quies  ab 


hoste  visibili  adversitateque  corporali;spi- 
ritualis,  quae  est  tranquillitas  sincerae  con- 
scientiae,  orta  ex  confidentia  immunitatis 
mortalis  culpae ;  et  ccelestis,  quae  est  re- 
quies  patriae. 

Itaque  in  Scripturis  ssepe  sumitur  pax 
pro  pace  vera  et  virtuosa,  quandoquc  pro 
vitiosa,  interdum  quoque  pro  concordia 
sive  in  bono  sive  in  inalo. 

Per  pacem  proprie  sumptam(ut  ex  prae- 
inductis  elici  valet),  non  jam  dumtaxat 
quielus  est  homo.  consentaneus,  unitus  at- 
que  tranquilkis  ad  Deum  et  proximum, 
sed  insuper  ad  se  ipsum.Idcirco  ad  pacem 
requiritur,  ut  appetitus  hominis  non  so- 
lum  concordet  cum  proximi  sui  affectu, 
sed  ut  diversi  appetitus  in  homine  ex- 
sistentes,  sibi  invicem  sint  concordes  : 
quod  fit,  dum  appetitus  sensitivus  volun- 
tati  secundum  rationis  divinaeque  legis 
censuram  substernitur  et  obedit.  Hinc  pax 
non  est  convertibiliter  idem  quod  concor- 
dia.  Concordia  quippe  proprie  dicta,  est 
semper  ad  alterum,  utputa  diversarum  vo- 
luntatum  seu  cordium  in  idem  consensus. 
Sicque  pax  includit  concordiam,  ita  quod 
ubicumque  est  pax,  ibi  est  quoque  con- 
cordia;  et  aliquid  superaddit,  videlicet  ap- 
petituum  ejusdem  appetentis(seu  hominis 
pacem  habentis)  coordinatam  ad  invicem 
unionem,  ne  unus  appetitus  alteri  sit  re- 
pugnans,  nec  aliquis  appetituum  ejus  in 
diversa  feratur  quae  simul  assequi  nequit, 
eo  quod  unum  aliud  secum  non  compa- 
tiatur  :  velut  si  quis  velit  simul  carna- 
liuin  voluptatum  spiritualiumque  delicia- 
rum  experiri  dulcedinem,  vel  Deo  servire  Matth.\i, 
ac  maminona).  Hinc  concordia  potest  esse 
in  impiis,  non  pax.  Frequenter  tamen  in  /s.  XLvm, 
sacris  Scripturis  concordia  sumitur  solum  '""''  ' 
in  bono,  et  pro  pace,  ut  quum  in  Ecclesia- 
stico  inducitur:  In  tribus  placitum  est  spi-  eccU.wv, 
ritui  meo,  quae  sunt  probata  coram  Deo''-- 
et  hominibus  :  concordia  fralrum,  anior 
proximorum,  et  vir  et  mulier  sibi  bene 
consentientes.  Et  Christus  in  Evangelio  : 
Vade  (inquit)  et  reconcilia  te  fratri  tuo,  Mattk.v, 
id  est,  concorda  cum  eo,  utique  non  nisi  -'• 


580 


FERIA  TEKTIA  I'ASOH.E.  —  SERMO  SECf.NDUS 


iu  boiio  ;  i't  tiiiic  vfiiiens  offeres  imiiuis  A 
tuum. 

Ek  iis  evideiis  cst,  quod  paci  oppoiiitiir 
duple.x  dissensio  :  una  lioiuiiiis  ad  se 
ipsuin,  secundum  quod  per  iiniiiii  appeti- 
tum  ad  aliquid  afficitur  quod  pcr  aliuin 
delestatur;  alia  iiiiius  lioiniiiis  ad  lioiiii- 
nem  alium.  Et  Iiaec  secunda  dissensio  so- 
luin  opponitur  ipsi  eoncordiie:potest  nani- 
qiie  quis  cuin  alio  concordare,  quainvis 
in  se  ipso  inordinatus  sit  atque  turba- 
tus.prcesertim  quum  de  reprobis  scriptiiin 
is.  xxviu,  sit :  Di.xistis,  Percussiiniis  fa-dus  cum  inor-  B 

''■  te.  et  cum  inferno  fecimus  pactum.  Et  in 

5ap.  1, 16.  libro  Sapientise  :  Iinpii  manibus  et  verbis 
arcessierunt  eam,  scilicet  mortem,  utique 
culpEe.Tales  sunt  omnes  qui  se  ipsos  carua- 
liter  diligunt :  qui  se  veraciter  non  amant, 
Ps.  X,  6.  sed  odiunt.  Qui  enim  diligit  iniquitatem, 
odit  animam  suam.  De  quibus  in  Prover- 

Pm'.  1, 22.  biis  babetur  :  Usquequo,  parvuli,  diligitis 
infantiam,et  stulti  ea  quae  sibi  sunt  nociva 
cupient,  et  imprudentes  odibunt  scien- 
tiam  ?  Quum  etenim  amare  sit  alicui  bo- 
num  velle,  qui  id  appetit  quod  animse  suae  C 
non  cxpedit  nec  verae  beatitudini  couso- 
nat,  vere  se  odit  atque  fallaciter  diligit. 
Quumque  tales  sint  plurimi,  Salomon  lo- 

£•«/«.1,13.  quens  de  eis  :  Stultorum  (inquit)  infini- 
tus  est  numerus.  Nonne  veraciter  stullus 
probatur,  qui  ab  seternae,  summae  ac  in- 
finitae  sapientiae  lege,  doctrina,  praeceptis 
consiliisque  discedens  atque  dissentiens, 
proprias  adinventiones,  diabolicas  sug- 
gestiones,  et  mundanorum  consultatioues 
hominum   imitatur  ?  Ideo  juxta  Aposto- 

icor.  1, 20.  lum,  Slultam  fecit  Deus  sapientiam  hujus  D 
mundi. 

Denique  vita  seterna  seu  beatitudo  est 
perfeclissima  aclio,  operatioque  perfecta. 
Pax  autem,  juxla  prtehabita,  potius  quie- 


tein  quain  opcrationem  designat.  Ideo  as- 
serit  Thomas,  quod  pax  noii  sit  beatitiido 
seii  felieitatis  esseiitia,  aiit  vita  a'lerna,vel 
fiiiis  civitatis  Dei,  sed  propiiKiiiissima  dis- 
positio  ad  hunc  finem.  Quum  eniin  secun- 
diim  .Augustinum  nonodecimo  de  Civitate 
Dei.  pax  ouiniuin  rerum  sit  trauquillitas 
ordinis  earumdem,  constat  quod  ratio  pa- 
cis  ex  hoc  suinitur.  quod  aliquid  a  recto 
suo  ordine  iion  impeditur.  Pax  autem  po- 
tissiinum  respicit  ordinem  illum  quo  vo- 
luutas  iii  aliquid  ordinatur,  tendit  aut  fer- 
tur. Hinc  dicimus  hominem  habere  pacem, 
quando  voluntatem  ejus  iiil  impedit  ab 
adeptione  et  conservatione  boni  ad  quod 
ordinatur. Simililer  dicimus  pacem  esse  in 
civitate,  duin  iiihil  perturbat  debitam  or- 
dinationem  rectumque  ordinem  civitatis 
quem  habet  a  suo  gubernatore,  qui  vult 
inferiores  superioribus  subjici,  turbativa 
pacis  auferri,  et  omnia  ordinate  deduci. 
Quum  itaque  beatitudo  sit  operatio  conve- 
nientissima,  non  impedita  neque  turbata, 
palam  quod  ad  beatitudinem  requiritur 
pax,  non  quae  sit  ipsa  beatitudinis  essentia 
seu  realiter  idem  cum  ea,  sed  sicut  remo- 
tio  eoruin  quae  possunt  beatitudinem  im- 
pedire.  Et  quia  ex  hoc  quod  aliquid  natu- 
raliter  desideratur,  contrarium  ejus  seu 
impedimentum  naturaliter  evitatur  sive 
refugitur,  et  id  sine  quo  haberi  non  valet 
desideratum,  etiam  naturaliter  affectatur  ; 
hiuc  sicut  omnes  naturaliter  beatitudinem 
appetunt,  ita  et  pacein,  pacique  contraria 
et  beatitudinis  inipedimenta  refugiunt..\li- 
qui  autein  non  obstantibus  nunc  inductis, 
affirmant  quod  pax  Beatoriim  sit  vere  bea- 
titudo  Iruitioque  ipsorum  :  quod  ex  multis 
auctoritatibus  Augustini,  imo  (quod  majus 
est)  etiam  di\ini  ac  inagni  Dionysii,  com- 
probare  conantur. 


FERIA   TERTIA    PASCHj:. 


SERMO   TERTICS 


§81 


SERMO  TERTIUS 


DE   TESTIMONIO    ET    VERITATE   CHRISTIAN*    FIDEI,    ATQIE    DE   JUD^ORUM 
OBSTINATA    EXC^CATIONE. 


NECESSE  est  impleri  omiua  qutx  scri- 
pta  sunt  in  lege  Moi/sis,et  ProjJhetis, 
et  Psalmis  dc  me.  Luc.  xxiv,  44. 

Testatur  hic  niagister  et  Salvator  noster 
ciare,  legem  et  Proplietas  a  Deo  esse,  et  (ie 
se  scripsisse  :  contra  errorem  quorumdam 
haereticorum.  qui  neque  Jegem  neque  Pro- 
phetas  recipiunt.  Siquidem  inveniuntur 
nonnulii  qui  dicant  legem  nullam  imi- 
tandam  nisi  naturalem.  Quidam  alii  haere- 
tici  asserunt  Prophetas  non  Spiritu  Sancto 
affiatos,  sed  irrationali  quodam  excessu 
velut  insensatos  esse  locutos.  Sed  legem 
Moysis  a  Deo  donalam,  et  Prophetas  divi- 
nitus  inspiratos,  sufficienter  manifestaiit 
sublimia  illa  signa  et  miracula  tam  solen- 
nia,  quibus  olim  tam  multifarie  populum 
legis  illius  magnificavit  Deus  sublimis  et 
fortis.  Ceterum,  quod  tam  concorditer  Pro- 
phetae  vaticinati  sunt,  et  multo  amplius, 
quod  tam  veraces  inventi  sunt,  efficax 
veritatis  argumentum  praebet  vatum  ora- 
culis.  Quaecumque  namque  inducta  sunt, 
quod  Jesus  sit  verax  et  vere  legis  dator, 
contestaiitur  .Moysen  et  Prophetas  a  Deo 
edoctos.  Salvalor  quippe  in  evangelio  Jo- 
jnann.  v,  aunis  Judaeis  dixit  :Scrutamini  Scripturas, 
quia  vos  putatis  in  illis  vitam  fflernam 
habere;et  illa?  sunt  qua?  testimonium  per- 
hibent  de  me.  In  quo  innuit  se  in  lege  et 
Prophetis  repromissum.  Qui  autem  non 
nisi  naturalem  legem  reeipiunt.naturaliter 
salvare  indigent  omnia  qu£e  fides  ad  sui 
manifestalionem  inlroducit  :  quod  tameii 
facere  nequeunt,  quoniam  verum  est  per 
supernaturalia  divin;p  virtutis  argumenta 
fidem  stabiliri. 

Suscipientibus  ilaque  Moysen  et  Prophe- 
tas  facile  poterit  patere.hunc  Jesum  quem 


A  colimus,  esse  Christum  in  lege  et  vatibus 
promissum.  Percurrentibus  equidem  om- 
nem  Scripturae  antiqua?  seriem,  id  ipsum 
elucescit  :  populum  illum  olim  tam  ele- 
clum  et  honoratum  a  Deo,  nunquam  dere- 
lictum  ab  eo,  aut  e  terra  sua  expulsum, 
ex  quo  inhabitare  eam  cceperant.  nisi  pro- 
pler  peccatum  aliquod;  et  quo  lale  facinus 
erat  majus,  eo  vel  durius  vel  longius  tri- 
bulati  sunt  ab  inimicis  suis,  e  terra  sua 
expulsi  atque  derelicti.  Constat  vero  quod 
gravissima  peccata  qu»  se  fecisse  faten- 

B  tur,  sunt  idololatria  et  occisio  Propheta- 
rum ;  et  pro  iis  nunquam  receperunt  tam 
longam  alque  poenalem  afflictionem  et  ca- 
ptivitatem,  sicut  quando  in  Babylonia  sep- 
tuaginta  annis  captivi  ducti  manserunt:in 
quibus  eliam  annis  misit  eis  Deus  Proplie- 
tas,  qui  de  futura  reductione  consolaren- 
tur  eos,  videlicet  Jeremiam  et  Ezechielem.  yf,-. l, 4et 
Postquam    autem   reversi   sunt    ex  capti-  «•'q-^^^f''- 
vitate   illa,   mirabili  zelo  abominati   sunt  i6;xxxv[,i 
idololatriam,  neque  Prophetam  dicunt  se  '  ^*'''' 
interim  occidisse.  Sed  jam  in  captivitatem 

C  quamdam  relegati  sunt.  qua>  ex  lunc  cito 
incepit  quando  nostra  religio  initiata  est, 
et  duravit  per  mille  et  quadringentos  pene 
annos  :  neque  fuit  iiiterim  Prophela,  re- 
demptionis  spem  annuntians.  Inde  restat 
quod  hi  peccalum  aliquod  majus  commi- 
serinl  peccatis  patrum  suorum  :  aliler  sff- 
pe  visitasset  eos  Deus  eorum.qui  oliin  tam 
largissimam  caritatem  ostendil  eis.  Non 
possunt  aliquod  tale  crimen  assignare, 
quod  tam  incomparabililer  excedat  pecca- 
ta  patrum  suorum,  nisi  fateantur  se  Chri- 

D  stum  Dominum  Prophetarum  occidisse  : 
([uod  omni  peccato  incomparabililer  ma- 
jus  est. 


382 


FERIA   TERTIA   PASCH^. 


SER.MO   TERTIIS 


Prseterea  omiiis  hoiior  el  ritus  legis  eo-  A  facta  credimus,  praenuntiata  valemus  eis 


rum  pene  ablatus  est,  et  gloria  signorum 
ac  prodigioruin.quibus  perhibuit  eis  Deus 
quondam  testimoiiium,  ad  legem  christia- 
nam  devolula  est  :  quocJ  nullatenus  per- 
mitteret  Deus,  qui  Sanctos  suos  nunquam 
deserit,  si  non  gravissimo  quodain  et  im- 
piacabiii  scelere  offendissent  eum.  Ibi 
equidem  est  vox  illa  gratulationis.  qua 
olim  dicere  consueverunt  Deo  excelso  et 
li^ar.xvu,  adorando  :  Quis  est  populus  in  universa 
"'"  terra. sicut  populus  tuus  Israel.^  Et  denuo: 


ostendere,  sed  et  ipsorum  quoque  incredu- 
lam  obstinationein  desolationeinque  per- 
eniicm  comperimus  pra?dictas.  (Juid  iiem- 
pe  clarius  eos  convincere  potest  quam 
sancli  patriarchiP  Jacob  vaticinium.  quo 
ait,  Non  auferetur  sceptrum  de  Juda,  et 
dux  de  femoribus  ejus,  donec  veniat  qui 
mittendus  est,et  ipse  erit  exspectatio  gen- 
tiuin?  Cernunt  etenim  sceptrum,  regnuni 
et  ducem  ab  eis  ablata,  prfesertim  a  vasta- 
tione  Jerusalem  et  destrtictione  sanctua- 


10. 


Ps.Lxxi.is.  Benedictus  Dominus  Deus  Israel,  qui  facit  B  rii.  quip  per  Titum  et  populum  Romanum 


/"s.Lxxvn,  mirabilia  solus;  et  rursus,  Quanta  audivi- 
'•  mus  et  cognovimus  ea,  et    patres  nostri 

annuntiaverunt  nobis?  Ab  occisione  deiii- 
qiie  Sancti  Sanctorum  revelatio  eis  facta 
uon  est,Propheta  missus  non  est.niiraciila 
cessaverunt.et  nullum  argumentum  osteii- 
dit  eis  Deiis.  quo  agnoscere  potuerint  se 
sub  gratia  et  beneplacito  Dei  ac  spe  re- 
demptionis  exsistere.  Non  enim  aliquid 
horum  assignare  aliquaiido  potuerunt.Por- 
ro,  ubi  sacerdotiuin,  ubi  templum  et  aita- 


facta  esl;  terram  propriam  non  habent,  et 
ubique  siibditi  sunt   potestati  aliense. 

Danielis  quoque  prophetia  occisionem 
Cliristi  impletam,  ac  perpetuam  desolatio- 
nein  ipsis  superinductam,  nianifeste  os- 
tendit,  dum  ait  :  Et  post  hebdomades  se- . 
xaginta  duas  occidetur  Christus,  et  non 
erit  ejus  populus,  qui  eum  negaturus  est; 
et  civitatem  et  sanctuarium  dissipabit  po- 
piiiiis  ctim  dtice  venluro.  et  finis  ejus 
vastitas,  et  post  finem  belli  statuta  desola- 


re,  ubi  hostia  et  sacrificium,  ubi  denique  C  tio.  Et  post  pauca  :  Et  usque  ad  consum-   ii.i,i.  iT. 


iinctio.  et  omnis  illa  legis  honoranda  quon- 
dam  observatio?  Manifestum  quippe  est 
ex  eorum  codicibus,  quod  Deus  a  princi- 
pio  juravit  ipsis  et  patribus  eorum  dare 
ipsis  terram  promissionis  in  possessionem 
sempiternam  :quod  intelligendum  est,  non 
impediente  peccato.  Jam  tot  annis  abstulit 
eis  Terram  sanctam.  quod  sine  gravissimi 
criminis  merito  esse  nequit ;  prsesertim 
quum  sint  jam  omnes  universaliter  in 
quatuor  plagas  terrse  dispersi,  et  cunctis 


niationem  et  finem  perseverabit  desoia- 
tio.  Si  igitur  negent  Christuni  occistim  ab 
eis.  et  perennem  desolationem  indiictam 
stiper  eos.  tunc  constat  qtiod  adhuc  restat 
ut  occidatur.  inducatur  quoque  super  eos 
desolatio,  quae  usque  in  finem  persevera- 
bit.  Sed  non  videtur  qua?  possit  gravior 
esse  desolatio,  ea  qua>  modo  prseoccupat 
ipsos :  in  qua  (ut  ostensum  est)  privati  sunt 
honore  cserimoniarum  legis  sua>,  hostia  et 
sacrificio.  omni   insuper  gloria  signortim. 


gentibus    subjecti.   factique  sint  conteni-  D  et  oraculis  ac  consolatione  Prophetarum. 


ptibiliores  oninibus  hominibus,  regnante 
nihilo  minus  in  ipsorum  cordibus  ea  su- 
perbia  qua  se  omni  populo  praeferunt  : 
quum  tainen  gloria  ac  magnificentia  si- 
gnorum  quibus  eis  Deus  olim  testimo- 
nium  perhibebat.  ab  ipsis  qiiidem  ablat;ip 
sint,  et  nostrae  rcligioni  tam  multipliciter, 
ut  ostensum  est,  donat». 

Amplius.  id  ipsum  plenius  ostendi  po- 
test  ex  prophetiis  quas  ipsi  solennizant  : 
in  quibus  nedum  cuncta  quae  de  Christo 


Euimvero  ne  quempiam  moveat.  aut  a 
fide  christiana  elonget  ipsoruin  infidelitas. 
hanc  ipsam  qiioque  eorumdem  incredtili- 
tatem  Spiritus  Sanctus  per  os  Prophetarum 
frequenter  praedixit.  In  Psalmo  quippe  di- 
citur  :  Obscurentur  oculi  eorum.  ne  vide- 
ant.  In  eo  etiam  quod  Daniel  vastationem 
quamdam  perennem  venturam  testabatur, 
infidelitatem  Jiida^orum  clare  annuntiavit. 
Amos  etiam  propheta  ait  :  Super  tribus 
sceleribus  Israel  transferam  *  eos,  super 


P$.  LXVIll, 

IJan.  i\,-6, 


Antos  ii.C; 
cf.  m.Amos 
1,3;  11,  8. 
'con^erUm 


FERIA   TERTIA    PASCII^.   —   SERMO   TERTIUS 


S83 


•convcrtam  qiiarto  autem  non  transferam*.  Est  ergo 
quodciam  scelus  ob   quod  prorsus  usque 

Iin  finem  derelinquendi  sunt.  Porro,  si  ah 
eis  investigetur  quodnam  sit  hoc  quartum 
scelus,  neque  idololatriam,  neque  Prophe- 
tarum  occisionem,  neque  vcnditioncm  ju- 
sti  Joseph  a  fratribus  suis  in  .Egyptum 
respondere  poterunt.  Super  omnibus  enim 
his  reduxit  cos  Dominus,  et  misertus  est 
eorum.  Neque  enim  aliquando  tam  poena- 
liter  captivi  ducti  sunt,  ex  quo  inhabitare 
coeperant  Terram  sanctam,  sicut  in  Baby- 
lonia.  Unde  restat,  hoc  quartum  scehis 
Dan.K,2c,,  occisioncm  esse  Christi,  quemadmodum 
Ps.Lvm  ["  Dsniel  dicit.  Ratione  cujus  ait  David  :  Di- 
sperge  illos  in  virtute  tua,  et  depone  eos, 
protector  meus  Domine. 

Judffii  autem  aliqui,  licet  ex  pra>iiiductis 
et  aliis  his  multo  fortioribus  crebro  ad 
susceptioiiem  christianfe  fidei  inclinentur, 
incomprehensibilitas  tamen  eorum  qua; 
fides  proponit,  ut  est  Personarum  trinitas, 
et  quod  de  sancta  Eucharistia  credimus, 
unio  quoque  personalis  Dei  cum  homine, 
potissimum  avertit  eos  a  receptione  fidei. 
Si  ergo  ex  consideratione  qualitatis  do- 
ctrina!  Christi  corroborari  possit  veritas 
fidei,  tunc  utique  hoc  erit  Christicolis  ci- 
bus  quod  ceteris  venenum  est.  Iloc  vero 
fieri  potest  hoc  modo.  Oinnes  enim  qui 
propriam  gloriam  et  non  Dei  quaesierunt, 
qua>rentes  sibi  allicere  gentes  mendacibus 
callidisque  adinventionibus,  et  sic  vel  le- 
gem  aliquam,  aut  certe  doctrinas  recentes 
inducentes,hoc  proprium  habuerunt,quod 
ea  per  qu;e  popiilum  facilius  attraheie 
poterant,  proponebant,  et  ea  quibus  obe- 
dire  fuit  hoininibus  magis  in  promptu,  in- 
troduxerunt :  sicut  in  Mahometo  evidenter 
claret,  et  cunctis  heereticis,  qui  semper  a 
subliinibus  ac  incomprehensibilibus  fidei 
testimoniis  declinabant,  asserentes  ea  qu» 
luimanfe  rationi  coniiaturaliora  sunt.  Legis 
autein  noslne  institutor,  liic  Jesus  quem 
coliinus,  oinnino  alia  via  progressus  est. 


A  ea  jubens  ac  instruens,  qua?  neque  huma- 
na  ratione  comprehendi  possunt,  et  affe- 
ctui  difficillima  exsistunt,  ut  sunt  mundi 
ac  deliciarum  ejus  contemptus,et  quidquid 
carnaliter  oblectat  despicere.  Istud  itaque 
sigiiiim  est  bene  consideranti,  quod  non 
huinana  industria  aut  subtilitate  naturali 
usus  est  in  assertione  legis  suae.  Nuuquam 
eniin  tam  supernaturalia  docuisset,  neque 
fain  ardiia  ac  alta  jiississet,  si  non  aliquid 
diviuum  quod  oinnino  super  hominem  est, 
habuisset    in    se,  quo   agnovit   se  habere 

B  supernaturalem  potentiam  confirmandi  su- 
pernaturalia  fidei  testimonia. 

Pra>terea,  si  ea  quje  docuit  vera  non  es- 
sent,  tunc  utique  praBSumptuosissima  es- 
sent,  et  divino  honori  nimis  obviantia. 
Docuit  neinpe  se  unum  esse  cum  Patre,  et 
veruin  Dei  Filiuin,  et  mundi  Salvatorem. 
Si  igitur  Deus  tot  signa  tantaque  mirabilia 
ad  fidei  confortalionein  fecisset,  aut  etiam 
fieri  permisisset,  qua?  ab  exordio  nostrae 
legis  iniliata  sunt  et  nunc  usque  conti- 
nuata,  sa>pe  quoque  tam  multipliciter  au- 

C  cta  ut  eonscribi  vix  potuerint ;  tunc  non 
videretur  Deus  satis  resistere  huic  homini 
se  Deo  conforinanti  in  natiirai  veritate  : 
qui  oliin  angelum  e  coelo  expulit,  non  tam 
vehementer  volentem  se  conformare  .\ltis- 
siino  sicut  iste  se  conformare  ausus  est.    As.xiv, i.s, 

Porro,  si  forma  institutionis  Eucharistiae  '*' 
sapienter  contempletur,  elucescet  quod  hic 
Jesiis  cui  credimus,  passionem  suain,  pas- 
sionisque  tempus  et  modum  ac  causam 
plene  pripagnovit.  In  quo  considerari  po- 
test  euin  ulique  fuisse  de  quo  in  Prophe- 

D  tis  et  Psalmis  futurfe  passionis  Christi  va- 
ticinia  inducuntur.Quippe  hoc  Eucharistise 
sacramcntum  proximo  die  ante  passionis 
sutT  diem  instituit,  mortis  sua?  maneriem 
ac  sui  ipsius  commemoralionem  in  eadem 
integre  figurans  ac  relucere  faciens,  qua- 
tenus  toties  rememoremur  eum  sponte 
pro  nobis  oblatum,  quoties  tanti  sacra- 
menti  celebrationi  intersuinus. 


FERIA  TERTIA   PASCH^. 


AD  RELIGIOSOS  l    SERMO  QUARTUS 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   ASSUEFACTIONE    OxMNI    I.OCO    ET   TEMPORE   LEVANDI   MENTEM   AD   DEUM, 
ET   QUIBUSDAM   MEDIIS    SPIRITUALIS   PROFECTUS. 


SI  consurrexistis  cum  Christo,qua'  sur- 
sum  sunt  sapite.  Coloss.  iii,  1,  2. 
De  se  ipso  sanctus  David  testatur  et  ait : 
Ps.x\iv,io.  Oculi  iiuM  soiiiper  ad  Domimiin.  Muod  de 
interioribus  oculis,  utpote  inlellectu  et  ra- 
tione,  est  intelligendum.  Hi  oculi  semper 
sunt  dirigendi  ac  elevandi  ad  Deum  per 
contempialionem  ac  dilectionem  ipsius, 
per  meditationes  devotas,  per  ferventes 
orationes,  per  reclam  intentionem,  per 
adspirationem  assiduam  ad  ccelestis  re- 
gni  introitum  seternalisque  gloria;  secu- 
ram  possessionem,  atque  per  jucundain  et 
internam  oinnipotenlis  Cieatoris  laudati- 
onem.  In  his  actibus  sanctis  religiosus 
debet  mentem  suam  jugiter  exercere  et 
occupare,  queinadmoduiii  rursus  beatissi- 
p«.  XV,  8.  mus  David  se  fecisse  fatetur  :  Providebain 
(inquiens)  Dominum  in  conspectu  ineo 
semper,  quoniam  a  de.vtris  est  mihi  ne 
commovear.  Ecce  si  David  rex,  in  exterio- 
ribus  Israelitiei  regni  negotiis  multiplici- 
ter  occupatus,  atque  in  medio  hominum 
omni  die  conversans,  mentem  suam  tam 
indesinenter  devote  erexit  et  recte  direxit 
ad  Creatorem  :  quanto  magis  religiosa  per- 
sona,  ab  exterioribiis  occnpationibiis  libe- 
rata,  a  tumultu  et  inquieludine  liominum 
segregata,  et  in  devota  congregatione  con- 
sisteiis,  aut  in  monasterio  clausa,  debet 
cor  suum  incessanter  ad  Deum  suum  eri- 
gere,  et  animam  suam  Sponso  ccelesti  uni- 
re,  nec  ab  ejus  invocatione  et  laude  ces- 
sare? 

Sed  forsan  qiiis  dicet  :  Qualiter  potest 


A  fragilis  et  instabilis  creatura  mentem  su- 
ain  iudesinenter  ad  Deum  levare,  prae- 
sertim  quum  oporteat  interdum  dormire, 
quandoqiie  manducare  et  bibere,  aliquan- 
do  cuin  honiinibus  loqui,  nonuunquam 
manualiter  laborare,  et  etiam  uti  exteriori 
solatio?  .\d  hoc  respondendum,  quod  reli- 
giosus  debet  cor  suum  elevare  ad  Deum 
indesinenler  et  semper,  id  est  omni  tem- 
pore  opportuno,  secundum  quod  Salvator 
in  Evangelio  loquitur  :  Oportet  semper  Li,c.\\m,\. 
orare,  et  non  deficere.  Et  Psalmista  :  Be-  ps.^wuki. 

B  nedicam  Dominum  in  omni  tempore;sem- 
per  laus  ejus  in  ore  meo.  Piteterea,  qiiod 
homo  non  potest  ex  se  ipso  ac  propriis  vi- 
ribus,  potest  per  adjutorium  gratiae,  et 
per  confortationem  Omiiipolentis,sicut  ait 
Apostolus  :  Omnia  possum  in  eo  qui  me  PhUij>j>.i\, 
conlortat.  Idcirco  religiosus  debet  Deum  ''' 
cum  omni  fiducia  et  fervore  omni  hora 
orare,  ut  mentem  suam  in  ipso  quotidie 
magis  ac  magis  stabiliat,  et  cordi  suo  gra- 
tiam  tantain  dignetur  infundere,quod  inen- 
tem  suam  jugiter  levet  ad  ipsum,  omniiim 

C  fontem  bonorum. 

Insuper,  sicut  communitcr  dicitur,  Con- 
suetudo  cst  quasi  altera  natura,  nihil  est 
lioniiui  ita  difficiie,  quin  per  consuetudi- 
nem  facile  ei  fiat.  Consuetudo  autem  ex 
multis  actibus  frequenter  rciteratis  gene- 
ratur.  Et  sicul  consuetudo  mala  ac  vitiosa 
gignitur  ex  actibus  pravis,  sic  consuetudo 
virtuosa  oritur  et  conservatur  ex  actibus 
bonis.  Ideo  certum  est,  qiiod  si  liomo  stu- 
deat  mentem  suam  ad  Deum  oiuni  hora 


i 


FERIA    TERTIA   PASCH^. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QIARTIS 


383 


levare,  non  soliim  in  oratione,  celebratio- 
ne  et  psalmodia,  sed  item  in  refectione,  et 
exteriori  labore,  colloquioque  humano,  et 
in  omni  actu  et  occupatione.  cito  veniet 
ad  consuetudinem  bonam  ac  optimam  ;  et 
erit  sibi  quotidie  magis  ac  magis  faciie 
et  suave,  cor  suum  ad  Dominum  eievare,et 
cogitare  de  ipso.  in  sanctis  quoque  medi- 
tationibus  inflammari  amore  ipsius,  quem- 
Pj.xxxviii,  admodum  ait  Propheta  :  Concaluit  cor  rae- 
*'  um  intra  nie,  et  in  meditatione  mea  exar- 

descet  ignis,  id  est  fiamma  divini  amoris. 
Assuesce  ergo,o  reiigiose,cor  tuura  assidue 
ad  Deum  elevare,  ipsum  intra  te  cogitan- 
do,  ipsum  laudando  et  exorando,  ejus  in- 
finitam  excellentiara  conterapIando,et  suae 
superpurissima'  bonitatis  amore  te  inflam- 
/■loc.  111, 6.  raando.  Hinc  quippe  Salomon  dixit  :  In 
omnibus  viis  tuis  cogita  illura,  et  ipse  di- 
riget  gressus  tuos.  Fac  tibi  violentiam  sa- 
lutarem,  et  a  distractionibus  vanis  et  cogi- 
tationibus  frivolis  reprime  intellectum  :  et 
sicut  per  ancoram  figitur  navis  ne  flu- 
ctuel,  ita  per  virtuosum  istum  conatum 
diligentiamque  quotidianam,  fige,  stabili 
et  confirraa  menteni  tuam  in  Deo,  dicens 
cum  viro  sancto  :  Mihi  adhserere  Deo  bo- 
num  est.  Quidquid  ab  ista  recollectione 
et  occupatione  mentis  tuae  in  Deo,  im- 
pedit  et  avertit,  fuge  tanquara  venenura 
et  pestem  :  omnem  videlicet  confabulati- 
onem  inutilem,  et  quidquid  offeusivuni 
est  Dei. 

Poslrerao  amor  est  vis  uuitiva,  uniens 
araantera  cum  amato,  et  frequentem  dile- 
cti  memoriara  ingerens  cordi  amantis ;  et 
quanto  quis  aliquid  ardentius  amat,  tanto 
frequentius  recordatur  illius.Propter  quod 
Salvator  disseruit  :  Ubi  fuerit  thesaurus 
tuus,  ibi  et  cor  tuum.  Augustinus  quoque 
testatur  :  Ubi  amor,  ibi  oculus.  Si  ergo 
religiosa  persona  digne  studuerit  quotidie 
in  Dei  amore  proficere,  et  in  vera  ac  fer- 
vida  creverit  caritate,  sentiet  sibi  non  so- 
lura  possibile,  sed  etiam  dulce  ac  facile 
esse,  mentem  suam  prafato  modo  ad  Do- 
minum  elevare  :  et  ita,  sive  eat  ad  raen- 
sara,  sive  ad  laborera,  sive  ad  lectum,  rae- 


Ps.    L.\X1I. 


.Vallh 


A  mor  erit  Domini  Dei  sui.  Et  si  hominem 
alioquatur,  aut  human»  intersit  collationi, 
frequenter  tamen  mente  loquetur  cum 
Deo  per  orationes  internas  et  laudes  se- 
cretas.  Denique  et  in  exteriori  solatio  prae- 
cavebit  ne  mens  sua  immoderanter  aut 
inaniter  resolvatur.  Quemadmodum  enim 
ignis  jugiter  sursum  movetur,  et  sicut  ca- 
lor  solis  vapores  trahit  in  altum,  sic  fervi- 
dus  amor  Dei  raentem  amantis  excitat, 
movct  et  erigit  snrsum  ad  Deum,  et  cogi- 
tationes  affectionesque   animae   trahit  ad 

B  Creatorera,in  quo  solo  dulciter  requiescit, 
nec  alibi  quietatur. 

Etiam  ad  hoc  quod  religiosa  seu  devota 
persona  digne  Deo  ambulet  in  sua  voca-  EpUes.iy, 
tione  et  professione.  primo  perutile  est  ut  '' 
penset  quotidie  diligenter  ad  quid  venerit, 
hoc  est,  cur  reliquerit  mundum,  et  cceno- 
bium  seu  congregationem  devotam  ingres- 
sa  sit.  Ideo  namque  hoc  egit,  quatenus 
varias  occasiones  peccandi  vitaret,  et  Deo 
liberius  perfectiusque  serviret.  Non  ergo 
in  congregatione  admittat  nec  qu»rat  pec- 

C  candi  occasiones.  propter  quas  vitandas 
semel  reliquit  mundum.  Porro  occasiones 
peccandi  sunt,  sollicitudo  circa  exteriora, 
societas  mala.  frequens  et  diuturna  locu- 
tio,  humanum  solatium,  sensualis  affectio, 
propria  libertas,ruraorum  perceptio.  Igitur 
omnia  isla  statim  ac  prorsus  devitet  reli- 
giosa  persona  a  primo  die  quo  congregatio- 
nem  seu  religionem  intraverit.  Omnia  quo- 
que  mundana.quff  propter  Deum  reliquit, 
excludat  de  sua  memoria :  nisi  quod  pro 
suis  propinquis,  araicis  ac  notis  spiritua- 

D  liter*  oret.  Xon  inquirat  rumores,sed  cum  •speciaiitcr 
Propheta  dicat  humilitcr  Deo  :  Narrave-  />«.  ixvm, 
rnnt  mihi  iniqui  fabulationes,  sed  non  ut  *"" 
lex  tua.  Xec  superfluas  narrationes  adver- 
tat.  Quod  si  persona  excellens  habuerit  se- 
cum  in  monasterio  personas  sibi  olim  in 
sseculo  servientes  aut  cognatas,  seu  fami- 
liariter  notas,  nequaquam  tamen  afficiatur 
ad  illas  sensuali  amore,  nec  iramoderatam 
habeat   familiaritatem  cum  ipsis,   nec  in 
eis  quserat  vel  habeat  privata  solatia ;  sed 
uiiiversam  suam  affectionem.  intentionera 


386 


FEUl.V    rEIVriA    PASCHJi. 


AU   RELIGIOSOS;    SEHMO   Ql'ARTUS 


Muttk. 
3,  5. 


ot  occupaliouciii  iu  Dco  coustituat,  simpii- 
ficet  ac  conservet.  Nec  acquiescat  ncquc 
peruiitlal  sc  ab  iilis  iiiore  solilo  speciali- 
tcr  iiouorari,  vol  domimiui  aut  domiuaui 
appcllari ;  sed  quo  nobilior,  cxcelientior 
majorque  c.xstilil  cl  c.vsistil,  co  pra>  cuii- 
ctis  sc  ipsam  liuuiilict,  iii  laulum  ut  po- 
tius  velit  vocari  et  esse  servus  quam  do- 
miiuis,  et  soror  qiiam  domicclla.  Caruis 
nobiiilatem  arbilretur  quasi  pro  niliilo,  at- 
que  in  infiino  plus  reputet  minimum  gra- 
dum  Inimililatis  quam  omncm  sua>  nobiii- 
tatcui  propagiiiis. 

Secundo,  ad  proficiendum  in  congrega- 
tione,  vaide  perulile  neccssariumque  con- 
sislil  ul  persoua  spiritualis  nou  sil  curiosa 
ad  observandum  aut  consideranduin  alio- 
ruin  defectus,  nec  eos  imprimat  suae  nie- 
inoriae,  nec  temere  judicet  qucmquam.scd 
proprios  dcreclus  quotidianasque  culpas 
assidue  iutueatur,  ponderet,  puniat,  de- 
fleat,  et  emendare  conetur.  Valde  etenim 
atlendendum  est  qtiod  Fiiius  Dci  iii  Evaii- 
,  gelio  ait  :  Quid  vides  festucam  in  oculo 
fratris  tui,  et  trabeni  in  oculo  tuo  non  vi- 
des?  Ilypocrita,  cjice  primo  trabem  de 
oculo  tuo,  ct  tunc  vidcbis  ul  cjicias  festu- 
cam  de  oculo  fratris  tui.  Iliiic  ait  Grego- 
rius  :  Grave  curiosilalis  est  vitiuni,  quod 
dum  liominem  immoderate  occupat  circa 
alioruni  defectum,  abscondit  ei  se  ipsum. 
Proplerea  sancti  Patres  in  ereuio  maxime 
abliorruerunt  hoc  vitium,  et  omne  leme- 
rariuin  judicium. 

Terlio,  ad  proficiendum  in  congregatio- 
ne  et  religione.omniuo  proficuum  est.non 
intromittere  se  de  impertinentibus  sibi,sed 
quod  ad  se  pertinet,  et  quod  Deus  requi- 
rit  a  se,  primo  et  priucipaliter  adim])Iere. 
Ideo  persona>  iii  officiis  noii  constitutfc, 
non  debent  se  de  exlerioribus  rebus  ct  of- 
ficialium  factis  inutiliter  occupare,  nec 
velle  ad  consilium  evocari,  nec  aliquaiu 
ad  officia  promotionem  optare.  riide  iii 
Vitaspatrum  narralur,  qiiod  dum  sanctus 
vir  abbas  Pastor  perccpissct  qucmdam 
Fratrem  ita  in  monasterio  facienlem,  vo- 
cavit  eum  ad  se,  interrogavitque  illum  : 


A  1'uile  tibi,  o  frater,  hsec  virtus?  Qui  re- 
spondil  :  A  primo  die  quo  cougregationem 
iugressus  siim,  posui  in  corde  iuco,  quod 
ego  et  asinus  iiiium  siimus.  Iliiic  quoquc 
religiosa  persoiia  nou  debet  contristari,  si 
vidcrit  sua  verba  iion  repiitari. 

Uuartum  est,  ut  religiosus  a  principio 
sui  ingressus  in  monasterium,  discat  et 
assuescat  iion  csse  proprii  sensus,nec  pro- 
prio  judicio  perlinacitcr  iiiliasrere,  sed  do- 
cilis  ac  dirigibilis  esse  in  omnibus,  et 
superioriim  ac  sapientiorum  informationi 

B  libenler  obtemperare.  Iliiic  Salomon  ait  : 
Ne  sis  sapiens  apud  temetipsum,  et  ne  in-  Pro^.wj, 
nitaris  prudentia?  tuff'.  Isaias  quoque  :  Va<  "j^  ^.  .,, 
(iiiquit)  vobis  qui  sapientes  estis  in  oculis 
vestris.  Nam  ut  sanctus  testatur  I5ernar- 
dus,  Pessima  anima^  lepra  est,  immansio 
proprii  seusus. 

Ouintum  est,  ut  omnes  tciilatioiies  quas 
patitur,  et  universas  suggestiones  ac  vitia 
qiiibus  piilsatur  et  impugnatur,  superiori- 
bus  suis  humiliterac  confidenter  ct  clare 
aperiat,oinni  periculosa  erubescentia  con- 

C  culcata,  et  juxta  illorum  consillum  ac  do- 
clrinam  procedat,  resislat  ac  operetur.  Et 
istud  ctiain  in  sacramenlali  confessione 
est  faciendum.  Verumtainen  periculosum 
essel,  inexpertis  et  indiscretis  sic  revelare 
proprii  cordis  secrela. 

Sextum  est,  ut  a  principio  sua?  conver- 
siouis  discat  ct  assuescat  se  ipsum  in  om- 
nibus  abnegare  et  frangere  et  salubritcr 
mortificare,  subjectione  et  abjectione  gau- 
dere,  superioribus  quoque  hilariter  obedi- 
re,  ac  perseverare  in  liis  usque  iii  finem. 

D  Hoc  namque  est  vere  ac  saluberrime  sequi 

Unigenitum  Patris  ffterni,  qui  vcnit  non   joann.n, 
propriam    sed   Patris   facere    voluntatem,  ^*' 
cui  factus  est  obediens  usque  ad  mortem,  puinpp.u, 
et  dixit  :  Qui  vult  venire  post  me,  abneget  ^'^^^  ^^  ^^ 
semetipsum,  et  lollat  crucein  suain  quoli- 
die,  et  sequatur  me. 

Qui  in  congregatione  ista  servaverit,  mi- 
rabiliter  crescet  in  gralia,celeriterque  per- 
tingct  ad  vcram  perlectionem,  alque  de 
die  iii  dieui  abundantius  in  spirituali  con- 
versatione  gaudebit,  et  copiose  experietur 


FERIA   TERTIA    PASCH^.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


o87 


Matth.xi,  in  se  quain  verissime  dixit  Salvator  :  Jii-  A  rit,  quousque  in  via  virtutuni  pervenerit, 

^*'"  gum  meum  suave  est,  et  onus  meum  leve.      quid  omiserit  boni  et  commiserit  mali  : 

Prcedictis  addi  potest  et   septimum.  ut      sicque  conetur  quotidie  cum  grandi  dili- 

sciiicet  quotidie  discutiat  conscientiam  su-      gentia   adimplere  ea   ad   qu»   tenetur  et 

ain,  et  penset  quid  Deo  promiserit,  quali-      quse  Ordinis   sunt.  ut   uitra  haec  aliquid 

ter  hucusque  professionem  suam  impleve-     supererogationis  Deo  oflerre  conetur. 


SERMO  QUINTIS 


DE   ACTIBUS    CARITATIS    DIVIN.E    IX   AMMA    AMOROSA   ET    SPIRITUALI. 


VIDETE  manus   meas  et  pedes.  Luc.  B 
XXIV.  39. 

Christus  Dominus  discipulis  post  resur- 
rectionem  ostendisse  manus  et  pedes  legi- 
tur.  ut  vulnera  quse  sibi  caritas  inflixit, 
viderent.  et  Dominum  amantissirnum  co- 
guoscerent.Caritate  enim  efficimur  ejus  fi- 
lii.ejusque  discipuli.  Caritatem  qua  ipsum 
diligere  debemus,  ex  amore  saltem  quo 
hominem  homo  diligit,  discere  possemus, 
etiam  si  Christi  caritatem  non  attende- 
remus. 

Porro  quam  magna,  quam  mirabilia  vel  C 
potius  miserabilia  operetur  in  hominibus 
carnalibus  ac  mundanis  amor  carnaiis,  vi- 
demus  ad  oculum.  Quantis  periculis  ac  la- 
boribus  exponunt  se  aliqui  fatui  amatores 
amore  personae  diiecta^,  in  quibus  amor 
carnalis  interdum  sic  crescit  et  invalescit, 
quod  prce  amore  rei  amatce,  vix  queunt 
comedere  aut  dormire,  nec  aliud  cogitare 
nisi  quam  diiigunt.  cujus  amore  quando- 
que  vulnerantur  ac  languent.  et  tandem 
prae  amore  tam  vili  ad  carnem  mortalem 
mori  dicuntur?  Ouum  igitur  spiriUialis  di-  D 
lectio  sit  incomparabiliter  fortior,  nobiiior 
et  efficacior  carnali  amorc,  noii  miniiu 
quod  amor  spirituaiis  magna  et  vere  mi- 
randa  ac  prjeclarissima  in  hominibus  vir- 
tuosis  ac  fervidis  operetur  :  sicut  in  bea- 
tissimis  martyribus  singulariter  patuit  ac 
refuisit.  qui  iminanissima  tormenta  pro 
Deo  pertulerunt  cum  gaudio.  Quorum  unus, 


praesentatis  et  comminatis  sibi  variis  gra- 
vissimisque  suppliciis.  dixit:flas  ego  cpu- 
las  seraper  optavi.  Et  alius,  quum  super 
ardentes  ambularet  carbones  :  Videtur  (in- 
quit)  mihi  quod  super  dulcissimas  rosas 
deambulem.  Imo  tenerrimjc  ac  nobiiissi- 
mse  virgines,  non  obstantibus  teneritudinc 
sui  corpusculi  et  fragilitate  sexus  femi- 
nei.crudelissimas  pcenas  et  violentissimas 
inortes  amore  Sponsi  ccelestis,  victoriosis- 
simo  animo  prorsus  imperterrito  atque 
promptissimo  pertulerunt.  Quarum  una 
post  dira  sibi  illata  supplicia,  ivit  cum 
omni  alacritate  ad  terribilem  tenebrosum- 
que  carcerem.  tanquam  ad  refectionem 
lautissimam.  Hoc  amore  succensus  san- 
ctus  martyr  Genesius,  in  martyrio  positus 
dixit  :  Non  est  rex  prseter  Christura,  pro 
quo  si  millies  patiar.  ipsum  mihi  de  corde 
auferre  nequaquam  poteritis.Denique  iilu- 
strissima,  pulcherrima,  doctissima,  atque 
maguanimissima  virgo  pripamabilis  Catha- 
riiia.  caritate  hac  inflammata,  persecutori 
locuta  est  :  Queecumque  tormenta  potes 
excogitare.  non  differas.  quoniam  carnem 
meam  et  sangiiinem  (^hristo  offerre  desi- 
dero, sicut  ipse  pro  me  obtulit  seraetipsum; 
paratam  me  videbis  ad  omiiia  sustinenda. 
Et  quoniam  caritas  efficit  amantem  unum 
esse  spiritum  cum  amato,  et  caritas  illa 
ardentissima  plene  conformat  voluntatem 
amautis  cum  ainato.  ita  ut  idem  velint  et 
nolint,  et  unus  voluntati  alteriiis  faciiiter 


588 


FERIA    TERTIA    PASCH.F,. 


AD   REI.lfilOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


acquiescat ;  hinc  Sancti  el  Sanctac  divino 
amorc  ineffabiiiter  inflanimati,  faciilime 
impetraverunt  a  sno  (Inlcissimo  atque  di- 
lectissimo  Deo,  quod  ad  eorum  pelitionem 
multa  et  prajclara  fecit  miracula,  et  afflu- 
enlissime  gratife  dona  non  solnmmodo  eis, 
sed  aliis  quoque  infudit. 

Insuper  sancli  confessores,Deitatis  cari- 
tate  succensi.  magnificam  vilam  duxeruril 
in  carne,  nostra>  fragiiilali  ac  frigidilali 
mirabilem  magis  quam  imitabilem.  Nam 
multi  illorum  frequenliam  hominum  el 
adspectnm  vitantes,  in  vaslissimis  et  hor- 
rendis  habitaverunt  desertis,  et  inter  fero- 
cissimas  feras  tanquam  inter  mansuetissi- 
mas  oves  ambulavenmt  ilhesi.  Non  solum 
sicco  pane  et  aqua  contenti,  verum  etiam 
panem  et  aquam  in  arcta  mensura  sum- 
pserunt  parcissime,  et  interdum  in  hebdo- 
mada  non  nisi  semel  edebant  :  qui  et  mo- 
dico  somno  conlentabantnr,  et  frequenlcr 
totas  noctes  in  orationibus  et  contempla- 
tiouibus  du.xerunt  insomnes.Quorum  unus 
disseruit  :  Sufficit  monacho  una  hora  ad 
dormiendum,  si  tamen  operarius  est.  Hi 
inclylissimi  ac  prffclarissimi  viri  uberlim 
a  corporeis  sensibus  abstrahebantur,  tam- 
que  validissime  el  profundissime  rapie- 
bantur  in  Deum,  et  in  divitias  gloria; 
ejus  demergebantur  per  contemplationem 
purissimam  eestuantissimumque  amorem, 
qnod  nullo  sensu  corporeo,  nullo  corporis 
molu  utebantur  :  imo  quidam  eorum  in 
tali  divinissimo  supernaturalique  raptu 
fi.\i  manserunt  non  tantum  pcr  plures  ho- 
ras,  sed  per  plures  cliam  dies.  Horum 
unus  in  e.xordio  suee  ingressionis  in  coeno- 
bium,  sic  fuit  pra»ventus  a  Spiritu  Sancto, 
et  ita  trausformatus  in  Crealorem,  quod 
pro  cervisia  bibit  oleum,  et  pro  bulyro 
sanguinem  mandncavit,  nec  scnsit.  Talis 
fuit  et  ille  seraphicus  Franciscus,  qni  in 
contemplalionibus  alque  fervoribus  suis 
ad  Deum,  frequenter  elevabatur  in  aere, 
imo  quandoque  tam  alte,  quod  a  stante 
in  lerra  videri  vix  polerat.  Nec  solum 
tales  fuerunt  confessores  electi  et  viri 
perfecti,   sed   et   virgines  sancta?   ac   vi- 


A  du<T  virtuos;r,  imo  el  aliqusB  feminsc  ma- 
ritaloc.  Ouarnni  qua^dam  et  in  brevi  fu- 
erunt,  ut  virgo  innocentissima  S.  Catha- 
rina  de  Senis,  Brigitla  quoque  bealissima 
vidua. 

Pra>lerea  carilas  sancta  ac  fervida,  mul- 
tos  occuIlos,salubcrrimos  ac  divinos  actus 
facit  in  mente,  quam  in  primis  suo  Crea- 
tori,Salvalori  ac  sponso  conjungit,despon- 
sat.amabilem  et  amplexabilem  efficit.Imo 
per  caritalem  fil  anima  Dei  sui  filia  ct 
amica,  impripguatui'  ac  fructuosa  efficitur 

B  a  Spiritu  Sanclo  lumine  gratiee,  semine 
verbi  coelestis,  conceptu  sapientise,  splen- 
dore  operibusque  virtulum.  Sicque  dein- 
ccps  caritas  crescens  et  incalescens,  men- 
tem  amantis  transformat  in  dilectum,  ita 
quod  sicut  ferrum  missum  in  ignem.quasi 
tiansformatur  in  ignem,  quoniam  fit  igui- 
tum,  et  propriis  frigiditale,  duritia  et  in- 
flexibilitate  amissis,  in  calorem  vehemen- 
tem  mutatur,  et  flexibile  atque  in  diversas 
figiiras  vertibile  redditur;  sic  meus  aman- 
tis  transformala  in  Crealorem,  tota  reple- 

C  lur  igne  increati  amoris  qui  est  Spiritus 
Sanctus,  qui  est  ignis  consumens  alque 
innocue  ardens.  Sicque  abjecto  frigore  ne- 
gligentia?  et  torporis,  et  sublato  corde  la- 
pideo,  fit  facilliuie  flexibilis  et  duclilis  ad 
omne  boniim  virlutis,  et  ad  omnem  obe- 
dientiffi  actum,  ad  omnem  compunctio- 
nem,  compassionem  et  flelum  piissimum. 
Cupitque  fervide  universorum  salutem,  et 
pro  cunctis  oral  hominibus,  ac  per  hoc 
divina  erficilur,  qua>reudo  bonum  commn- 
ne  ;   et  zelo   diviiii  honoris  ardentissime 

D  appetit  ac  precatur,  ut  Deus  a  cunctis  ho- 
minibus  debite  honorelur,  ut  infideles 
converlantur,  crcdentes  reformentur,  et 
omncs  salventur.  Dcinde  heec  caritas  aman- 
lem  inseparabilitcr  ligal  cum  Deo,  qnem 
tam  fervide  ainal  ut  millies  inalil  occidi 
quam  Deuin  seinel  offendere;  et  tola  sua 
affectio  sic  in  Deum  conversa  est,  collecta 
et  stabilita,  ut  nil  aliud  cogitet  et  affectet, 
nisi  quod  complaccal  Deo ;  sicque  cum 
Apostolo  dicere  queat  :  Quis  nos  separabit  ^'""-  "■''"' 
a  caritate  Dei?  Et  item  :Neque  mors,neque  /tirf.38,30. 


FERIA    TERTIA    PASCH^. 


AD   RELRilOSOS  ;    SERMO   QllNTlS 


o89 


Cant,  II,  5, 
juxla  LXX. 


Ps.  IV,  9. 

Malach.wu 
6. 
Ps.  Cl,  iS. 


Cant.  11,  5. 


Prov.  xin 
12. 


vita,  neque  creatura  alia  poterit  nos  sepa- 
rare  a  caritale  Dei. 

Insuper  caritas  animam  amorosam  ac 
sanctam  salubriter  vulnerat,  et  desiderii 
jaculo  penetrat,  ita  ut  dicat,  Vulnerata  ca- 
ritate  ego  sum:  et  instar  aqua^  ebullientis 
foris  erumpat  in  gestus  et  signa,  ex  vehe- 
mentia,  impetu  et  excessu  caritatis  exsi- 
lientia.  Hoc  S.  Augustinus  expeitus,  dicit 
ad  Domiuum  :  Sagittaveras  tu  cor  meum 
caritate  tua,  et  gestabam  verba  tua  trans- 
fixa  in  visceribus  meis.  et  clamabain  alto 
cordis  mei  clamore  :  In  pace  in  id  ipsum 
dormiam  et  requiescam.  0  in  pace,  o  in 
id  ipsum,  o  qui  dixit,  Dormiam  et  requie- 
scam !  Tu  es  enim  id  ipsiun,qui  nunquam 
mutaris.  Tu  ffiternaliter  idem  ipse  es.  In 
te  solo  requies  vera,  faciens  oblivisci  uni- 
versorum  laborum.  Tu  tarditatem  ineam 
rupisti :  coruscasti  et  splenduisti  in  ani- 
ma  mea,  et  caecitatem  fugasti.  Sero  te 
amavi,  o  pulchritudo  tam  antiqua  (id  est 
seterna)  et  tam  nova,  sero  te  amavi.  Intus 
eras,  et  ego  te  foris  quaerebam ;  nec  redii 
ad  te,  quousque  revocasti  et  duxisti  me 
ad  te. 

Insuper  caritas  ista  tam  calida,  animam 
tara  salubriter  vulneratam  efficit  langui- 
dam,  ita  ut  illud  in  Canticis  scriptum  di- 
cat :  Fulcite  me  fioribus,  stipate  me  malis, 
quia  amore  langueo.  Etenim  ex  vulnera- 
tione  oritur  languor  :  ideo  anima  divino 
vulnerata  amore  languet.  id  est.  grandi 
dolore  affligitur  prae  nimio  desiderio  cla- 
rae  visionis  et  plenae  ae  beatificse  fruitio- 
nis  Sponsi  coelestis :  et  suae  exspectationis 
dilatione  torquetur,  quoniam  spes  quae 
differtur,  affligit  animam.  Ideo  clamat  ta- 


A  lis  amator  :  Quemadmodum  desiderat  cer-  Ps.\u,i,3. 
vus  ad  fontes  aquarum,  ita  desiderat  ani- 
ma  mea  ad  te,  Deus ;  sitivit  anima  mea  ad 
Deum  fortem,  vivum  ;  quando  veniam  et 
apparebo  ante  faciem  Dei?  Et  rursus  :  Heu  Ps.ai%,o. 
mihi,  quia  incolatus  meus  prolongatus  est. 
Sic    languebat  Apostolus,  quando  dixit   : 
Infelix  ego  homo  !  quis   me  liberabit  de   ^om.  vn, 
corpore  mortis  hujus?  Ilemque,  Cupio  dis-  'ph.upp.x, 
solvi  et  esse  cum  Christo.  -^- 

Postremo  caritas  ista  facit  hominem  pe- 
nitus    introversum,    et    summe    intentum 

B  atque  sollicitum  circa  Deum,et  omnia  ista 
carnalia  ac  terrena  fastidientem;  et  jugiter 
excitat  mentem  ad  elevationem  sui  ad  Gre- 
atorem,  ad  contemplationem  et  amorem 
ejus  flammigerum.  Et  quoniam  Dei  amore 
renuit  inaniter  consolari  ac  viliter  dele-  Ps.lxsvi.s. 
ctari  in  verbis,  signis,  rebus  ac  factis  illi- 
citis,  in  cogitationibus  vanis,  in  ludis, 
jocis  ac  risibus  puerilibus,  in  laudibus  at- 
que  honoribus  hominum;ideo  promeretur 
frequenter  ac  copiose  consolari  et  exhila- 
rari  a  Domino.  Et  quoniam  delectabiie  est 

C  homini  diu  conferre  cum  eo  quem  fervi- 
de  diligit,  et  eum  amplecti ;  ideo  homo 
caritate  hac  vehementer  succensus,  ora- 
tionibus,  meditationibus  ac  laudibus  Dei 
libentissime  occupatur,  eisque  diuturne  et 
quasi  infatigabiliter  cum  ingenti  ketitia 
immoratur,  ac  taediosum  est  ei  a  talibus 
exercitiis  spiritualibus  et  internis  avelli, 
atque  ad  necessaria  corpori  suo  reverti  : 
imo  frequenter  ad  mensam  et  ad  lectum 
quasi  ad  carcerem  pergit.  Tamen  in  hoc 
uti  discretione  necesse  est,  quia  in  omni 

D  actu  virtuoso  moderatrix,  ductrix  et  velut 
aurio;a  debet  esse  discretio. 


FERIA   QUARTA  PASGHJE 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


APERIENS    PETIUS    OS    SriM,    DIXIT    :   VIRI    ISRAEI.IT.E,    ETC.  Acl.  III,   12-15,  17-19. 


I 


N.ESTIMABILIS  Dci  dignalio  in  hodier- 
na  ostenditur  epistola,  Christum  vide- 
lieet  passum,  mortuum,  et  a  morte  vera- 
citer  resuscitatum  pro  hominibus,quoruin 
et  Deus  dici  dignatur.  Itaque  sumpta  oc- 
Ac(.ni,i-s.  casione  loquendi  per  claudum   quem  ad 
portam  templi  Speciosam  in  nomine  Jesu 
sanavit,  Aperiens  Petrus  os  suum,  dixit  : 
Viri  JsracUtce,   et    qui  timetis  Deum, 
audite.  His  verbis  benevolentiam  captat, 
ut  fructuosius  audiatur.  Deus  Ahraham, 
et  Deiis  Isaac,  et  Deus  Jacob.  In  hoc  inef- 
fabilis  dignatio.caritas  et  misericordia  Dei 
ad  homines  designantur,  quod  Deus  ille 
altissimus  et  immensus,  Deus  utique  uni- 
versorum,  qui  digne  nominari  non  potest, 
dignatur  se  hominum  Deum  vocare,  quasi 
principalem  habens  dilectionem  et  curam 
Exod.  lu,  ad  eos.  Hinc  etiam  ait  ad  Moysen  :  Iltec 
''■  dices  ad  filios  Israel  :  Dominus  Deus  pa- 

trum  vestrorum,  Deus  Abraham,  et  Deus 
Isaac,  el  Deus  Jacob,  misit  me  ad  vos.  Hoc 
nomen  mihi  est  in  seternum,  et  hoc  me- 
moriale  meum  in  generationem  et  genera- 
tionem.  Unde  quia  Petrus  loquebatur  Ju- 
daeis,  conformat  se  modo  loquendi  patrum 
veteris  Testamenti.  Deus  patrum  nostro- 
rum  glori/icavit  Filium  suum  unigeni- 
tuin,  naturalem,seternum,  non  adoptivum, 
scilicet  Jesum,  per  multa  miracula  soli 
Deo  possibilia  (singulariter  autem  per 
claudum  jam  per  nos  in  uomine  Jesu  cu- 
ratum)  ostendens  quod  vera  sit  ejus  do- 
ctrina,  et  praedicatio  nostra  de  ipso.  Quem 


A  vos  quidem  tradiclistis  judici,  et  negastis 
esse  regein  vestrum  aut  P^ilium  Dei,  ante 
faciem  PHati,  dicentes  :  Non  habemus  re-  Voann.xix, 
gem  nisi  Ca?sarem :  et  rursus,  Tolle,  tolle,  '^•., 
crucifjge  eum.  Judicante  illo,  puta  Pilato, 
dimitti  hunc  Jesum  tanquam  innocentem. 
Nam  dixit  :  Nil  causse  invenio  in  eo;et  £„c.  xxm, 
iterum,  Corripiam  illum  et  dimittam.  Hoc  *„.j  „, 
tainen  non  protulit  sententialiter  et  ulti- 
mate,  sed  interloquendo  dimitteudum  as- 
seruit. 

l'os  autem  Sanctum  et  .Tustum  negastis, 

B  videlicet  Jesum,  qui  secundum   divinita- 
tem  suam  est  essentialiter  sanctus  et  jii- 
stus,    secundum    humanitatem   vero,   per 
virtutes  et  actus  earum,  justior  et  sanctior 
universis  ;  et  petistis  virum  homicidam    M„iih. 
donari  vohis,  hoc  est  ad  vestram  instan-  '^"^"'^o.ii- 
tiam  liberari  a  morte,  videlicet  Barabbam,   Luc.wm, 
qui  fuit  seditiosus  et  latro.  Auctorem  vero  *^''^<>"""- 

^  xviu,  40. 

vitw  interfecistis,  utpote  Unigenitum  Dei : 
qui  est  totius  vitse  fontale  principium  se- 
cundum  naturam  divinam.a  quo  derivatur 
vita  naturaj,  vita  gratife,  vitaque  glorise ; 
C  qui  secundum  naturam  assumptam,  sua 
occisione  vitam  graliae  et  glorise  instru- 
mentaliter  reparavit,  imo  et  vitam  natur» 
restituit  his  quos  a  morte  corporea  susci- 
tavit.  Quem  Deus  suscitavit  a  mortuis,  cu- 
jus  nos  testes  sumus,  quos  Deus  misit  ad 
annuntiandum  vobis  viam  salutis  :  et  jam 
testimonium  nostrum  confirmavit  in  cu- 
ratione  claudi  hujus.  Nota  quod  merito  fi- 
dei  Apostolorum,  non  ipsius  claudi,  prae- 


FERIA    QIARTA    PASCH.E. 


KNARRATIO    IN   EPISTOLAM 


o91 


stilit  illi  Deus  sanitatem.  Miracula  autem 
fiunt  quandoque  fide  facientium  ea.  quan- 
doque  fide  eorum  quibus  fiunt. 

5np.viT,2i.  Ecce  quaiis  artifex  est  Spiritus  Sanctus, 
qui  huic  pauperi  piscatori  infudit  tantam 
constantiam.ut  tot  millibus  hominum  non 
vereretur  improperare  tam  incomprehen- 
sibiie  scelus.videlicet  occisionem  injustis- 
simam  unigeniti  Filii  Dei,  quod  solo  au- 
ditu  liorreudum  est. Verumtamen, quoniam 
discretio  exigit  ut  rigori  pietas  misceatur, 
quia  et  nostra  perfectio  est  Deo  assimiia- 
ri,  qui  in  omni  effectu  justitise  misericor- 
diam  iniscet,  hinc  Petrus  post  asperam 
invectionem  blanda  verba  inducit,  et  ter- 
ritos  consolatur. 

Et  minc,  fratres,  scio  quod  per  igno- 
rantiava  fecistis,  sicut  et  principes  vestri, 
id  est  pontifices  ceterique  majores.  Et  hjec 
ignorantia  excusavit  criinen  eorum  aliqua- 
liter,  non  totaliter,  imo  nec  inuitum,  pra?- 
sertim  quantum  ad  principes.  Tanta  enim 
miracula  fecit  Dominus  Jesus,  et  tot  Scri- 
pturarum  auctoritatibus  demonstravit  se 
esse  Messiam  in  lege  promissum,  quod 
merito  debuissent  credidisse  in  eum.  Sed 

/4i<(.  11, 21.  excffcavit  eos  malitia  eorum.  Quomodo 
autem  pro  tempore  aliquanto  principes  et 
alii  quidam  noverunt  Jesum  esse  Messiam, 
et  quomodo  non,  qualiter  etiam  ad  tantam 
caecitatem  inducti  sunt  ex  impatientia  sua 
propter  praedicationem  Christi  contra  eos, 
cr.  in    nunc  omitto,  quia  super  Matthaeum  et  Lu- 

itfn«/..xxi,  pmi^  pj  verbis  .\ugustini  dixi  hoc  plenius. 

4»' ;  in  Ltic,  ^  ^ 

IV,  3.  Dcus   aittem   qui  pranmntiacit  per  os 

omnittm  Prophetarum  pati  Christum  su- 
um,  implevit  sic,  sicut  praedixit  :  quia  di- 
vina  ordinatione  passus  est  Cliristus ;  et 
eo  modo  Deus  illud  implevit,  quo  sensu 


A  dicitur  Deus  eum  tradidisse.Quamvis  enim 
Judas  impie  eum  tradiderit,  Deus  tamen     Matth. 
per  Prophetas  eum  tradendum  praedixit,  ""''*'"" 
praedeterminavit,  et  in  sua  sempiterna  prae- 
scientia  pro   hominibus   moriturum  prse- 
definivit.  Unde  et  apostolus  Paulus  ait  : 
Proprio  Filio  suo  non  pepercit  Deus,  sed  nom.m 
pro  nobis   omnibus  tradidit    illum.  Deus  "' 
quoque  Pater  seu  Triuitas  benedicta  inspi- 
ravit  aniniEe  Christi  voluntatem  moriendi 
pro  hominibus  ;  rursusque  eidem  contulit 
tam  juste  conversari  et  loqui,  quod  Judsei 

B  ad  invidiam  concitabantur,  ex  qua  ultra 
ad  Christi  occisionem  progressi  sunt.  Sic- 
que  passio  Christi,  quantum  ad  causam 
ejus  bonam  principiumque  spoutaneum, 
fuit  directe  et  effective  a  Deo,  ratione  cu- 
jus  etiam  ipse  Christus  (ut  inquit  Isaias) 
tradidit  in  mortem  animam  suam.  In  tan- 
tum  ergo  Deus  implevit  quod  praedixit,  ut 
palam  protestetur  :  Propter  scelus  populi 
mei  percussi  eum.  Non  tamen  induxit  Ju- 
daeos  ad  faciendum  hoc  maximum  pecca- 
tum,  sed    malis  actibus  eorum  usus   est 

C  Deus  ad  bonum.  Ex  hac  autem  auctoritate 
elicitur,  quod  universi  Prophetae  verbo  vel 
scripto  aut  mystico  facto  Christum  prae- 
nuntiaverunt  passurum,  sicut  etiam  Za- 
charias  fatetur  :  Visitavit,  et  fecit  redem- 
ptionem  plebis  suae,  sicut  locutus  est  per 
os  sanctorum,  qui  a  saeculo  sunt,  Prophe- 
tarum  ejus. 

Pcenitemini  igitw  de  peccatis  vestris, 
praesertimque  de  Christi  occisione  dolete, 
ct  convertimini  ad  Dominum  Salvatorem, 
itt  deleantur  peccata  vestra  merito  vitae, 

D  passionis.  mortis,  sanguinis  et  resurrecti- 
onis  Domini  nostri  Jesu  Christi  in  saecula 
benedicti. 


h.  Liti,  12. 


Ibkl.  8. 


Luc. 
70. 


68, 


392 


FERIA    QIARTA    PASCIl.E. 


SERMO    I'RIMUS 


SERMO   PRIMUS 


DE    LTIMTATE    CONFESSIOMS    -SACRAMENTALIS,    ET    QLOMODO    FIERI   DEBEAT. 


PCEXITEM/Xr  ef  convertimini,  ii/  ,/e- 
lcanliu-  peccata  vcstra.  \c\.  iii,  19. 
Peccatum  niortale  est  lu>sio  aniiiiff,  inio 
et  mors  ejus,  quia  per  mortale  peccatum 
perdit  anima  vitam  gratiip,  caritatem  Dei, 
et  omnes  virtutes  ac  merita  pra?cedentia. 
Unde  quamdiu  est  homo  in  mortali  pecca- 
to,  coram  Deo  spiritualiter  mortuus  est. 
Insuper,  sicut  per  caritatem  et  gratiam 
Spiritus  Sancti  fit  anima  sponsa  Christi, 
amica  et  filia  Dei,  ac  heres  regni  ccele- 
stis;  ita  per  mortale  peccatum  fit  adultera 
diaboli,  filia  perditionis,  praeda  inferni. 
Peccatum  ergo  ma,\ime  nocet  homini. Con- 
fessio  autem,  post  Baptismum,est  pra>cipu- 
um  remedium  contra  peccatum,  quoniam 
in  confessione  vulnera  animse  curantur, 
omnia  ejus  peccata  tolluntur,  virtutes  red- 
duntur,et  homo  reconciliatur  Domino  Deo 
suo.  Hinc  saluberrimum  est,  frequenter 
et  sinceriter  confiteri,  praesertim  quia  in 
confessione  sunt  multa  qu»  ad  remissio- 
nem  peccatorum  cooperantur  et  prosunt, 
videlicet  potestas  clavium  Ecclesiae,  oratio 
et  absolutio  confessoris,  pudor  et  dolor 
atque  humilitas  confitentis ;  et  frequen- 
ter  contingit,  ut  confilens  qui  sine  vera 
contritione  ac  sufficienti  dolore  ad  confi- 
tendum  accessit,  in  sua  confessione  ve- 
ram  contritionem  et  sufficientem  dolorem 
de  suis  a  Deo  acquirat  peccatis.  Insu- 
per,  ex  hoc  quod  homo  raro  confitetur, 
obliviscitur  pro  magna  parte  sua  peccata, 
nec  ponderat  ea,  sed  induratur  ita,  quod 
dum  confiteri  vult,  vix  unum  de  cenlum 
attendat  ac  memoretur.  Expedit  ergo  val- 
de  multoties  confiteri,  videlicet  in  Adven- 
tu,  et  in  profestis  quatuor  festorum,  aut 
circiter,  in  principio  quoque  jejunii,  et  in 
bona  hebdomada,atque  in  festis  prsecipuis 
divae  Virginis  glorios». 


A  Praeterea,  anteqnam  homo  ad  confiten- 
diim  accedat,  primo  se  prsparet,  peccata 
sua  diligenter  ad  memoriam  revocando,  et 
gravitatem  multitudinemque  eorum  pru- 
denter  pensando,  Deumque  orando  ut  di- 
gnetur  sibi  gratiam  vera>  contritionis,inte- 
grae  confessionis  et  efficacis  emendationis 
tribuere.  Deinde  ad  confitendum  accedat 
corde  humili  et  contrito,et  confessori  qua- 
si  Deo  loquatur,  nniversaque  vitia  sua  di- 
stincte  et  plene  confiteatur,  cum  cordiali 
dolore   et   pudore   interno,  quod   scilicet 

B  Deum  infinitae  dignitatis  ac  sanctitatis,tam 
frequenter,  tam  graviter  turpiterque  of- 
fendit.  Tunc  etiam  exprimat  ea  quae  ag- 
gravant  culpam,  videlicet  tempus  et  loca, 
et  personas  cum  quibus  peccavit,  tamen 
in  generali,  non  nominando  eas,  nec  ali- 
quid  dicendo  per  quod  possint  a  confesso- 
re  cognosci,  quantum  id  potest  vitari.  Ex- 
primere  etiam  debet  pro  posse,  quam 
sappe  peccavit,  et  utrum  peccavit  ex  igno- 
rantia  aut  fragilitate  humana,  an  ex  certa 
scientia,  et  ex  proposito  ac  usu  perverso, 

C  et  an  post  peccatum  de  eo  poenituit,  vel 
an  se  de  peccato  suo  jactavit.  Conjugati 
autem  specialiter  confiteri  debent,  an  in 
actu  matrimoniali  excesserunt,  cognoscen- 
do  se  ex  concupiscentia  praedominante, 
quia  tunc  esset  grave  peccatum;  et  an  cir- 
ca  proles  suas  atque  familiam  bene  ac 
juste,  an  injuste  et  negligenter  se  habue- 
runt.  Item  [exprimere  debent  pcenitentes], 
an  poenitentiam  injunctam  bene  persolve- 
runt,  non  in  morlali  peccato  exsistentes. 
Postremo,quoniam  peccatum  est  incom- 

D  parabiliter  pejus  ac  vilius  et  fugibilius 
omni  damno  et  corporali  incommodo,ideo 
de  peccatis  suis  debet  homo  summe  dole- 
re,  et  magis  utique  quani  de  aliqua  adver- 
sitate  aut  afflictione  lemporali  ac  corpo- 


FERIA    QIARTA    PASCH.E.   —   SERMO   PRIMUS 


593 


rali.  Et  quanto  peccata  fucrint  plura  ac  A 
graviora,  tanto  oportet  contritionem  esse 
majorem.  Maxiine  namque  debet  hoino 
dolere  quod  Deum  creatorem  ac  salvato- 
rem  suum  tam  infinite  bonum,  sanctum 
et  gioriosum  (quem  summe  amare  et  lio- 
norare  teiietur)  toties  impudeiiter  ac  gra- 
viter  offendit,  ejusque  beueficiis  ingratis- 
simus  fuit. 

Quia  ergo  corpus  et  animam,  niembra 
corporis  viresqiie  auimfe  a  Deo  accepi- 
mus  ut  Deum  per  hisc  omnia  honoremus, 
quaiiter  per  ea  Deum  offendimus,  succin-  B 
ctim  tangere  volumus.  Dicat  ergo  confi- 
tens  hoc  vel  simili  modo  : 

In  primis  reddo  me  culpabilem,  quod 
Deum  offendi  per  sensus  exteriores.  Visu 
nempe  libenter  vana  et  inutilia  adspexi, 
ut  choreas,  spectacula,  hastiludia,  ludos 
diversos,  et  alia.  (Talibus  delectando  effi- 
citur  hoino  particeps  peccatorum  illorum, 
et  ssepe  mortaliler  peccat.)  Item  hinc  inde 
vage  et  incaute  circumspexi,  viros  et  fe- 
minas  libidinose  intuendo  (quod  est  gra- 
ve  peccatum) ;  ac  tempore  Missee  et  di-  C 
vini  Officii  ista  feci,  diebusque  sacris  et 
festivis.  Cordis  quoque  superbiam,  iram, 
concupiscentiam,  vanitatem  et  dissohitio- 
nem  frequenter  ostendi  per  visum,  et  sic 
alios  scandalizavi,  interiora  vitia  mea  fo- 
ris  moustrando;  et  aliis  variis  modis  pec- 
cavi  per  visum.  Peccavi  etiam  per  au- 
ditum,  verba  vana,  scurrilia,  mendosa, 
detractoria,  contentiosa,  pungitiva,  cantus 
lascivos,  inanes,  amatorios,  symphonias, 
et  similia  libenter  cum  delectatione  au- 
diendo ;  ac  verba  salubria  et  sermones,  D 
correptioues  et  informationes  bonas  in- 
vite  audivi.  Peccavi  quoque  per  gustum, 
cibos  et  potus  delicatos  avide  cum  carnali 
delectatione  sumendo ;  et  per  odoratum, 
in  suavitatibus  odorum  carnaliter  dele- 
ctando;  item  per  tactum,  propria  membra 
aut  membra  et  corpora  aliarum  perso- 
narum  impudice  et  libidinose  tangendo, 
et  per  hoc  me  ipsum  aiiasque  personas  ad 
peccala  varia  el  gravia  provocando.  Am- 
plius  peccavi  per  sensus  interiores,  variis 

T.  31. 


phantasiis,  turpibus  imaginationibus,  illi- 
citis  cogitationibus  immorando,vitiosis  af- 
fectionibus  non  resistendo,  passiones  ani- 
mse  mea^,  videlicet  motus  sensuales,  non 
f rangendo.  Peccavi  quoque  multipliciter  et 
innumerabiliter  nimis  per  linguam,  men- 
tiendo,  obloquendo,  jurando  et  perjuran- 
do.  aliis  convitiando,  maledicendo,  verba 
vana,  lasciva,  frivola  proferendo  ;  item 
cum  vana  delectatione  cantando,  et  cantus 
sEPculares,  inanes,  amatorios  canendo  aut 
praecinendo. 

Praeterea,  graviter  nimis  peccavi  contra 
decem  prsecepta.  Primo,  quod  Dominum 
Deum  creatorem  ineum  toto  corde  non  di- 
lexi  nec  timui  pro  posse,  non  honoravi 
nec  colui,  sed  contempsi,  ejus  praecepta 
non  advertendo  nec  implendo,  sed  multa 
vana  atque  vilissima,  carnalia  ac  caduca 
ei  injustissime  et  insipientissime  praefe- 
rendo  :  sic  creaturis  et  rebus  carnalibus 
magis  quam  Deo  adhaesi^et  propter  harum 
amorem  Deum  reliqui,  contempsi  et  obli- 
tus  sum.  Item  inaniter  s»pe  juravi,  et 
absque  reverentia  nomen  Dei  assumpsi ; 
ac  perjuravi  scienter  ac  sponte,  propter 
aliquod  commodum  teniporale.  Dies  quo- 
que  festivos  non  debite  celebravi,  nec  di- 
vinum  Officium  pro  posse  audivi  :  imo 
tunc  magis  peccavi  quam  ceteris  diebus, 
ludendo,  chorizando,  potando,  gyrovagan- 
do,  inania  iutuendo,  ac  alia  diversa  vitia 
committendo.  Insuper,  parentes  et  supe- 
riores  meos  debite  non  honoravi,  eis  fre- 
quenter  inobediens  fui ;  quando  fecerunt 
aut  dixerunt  quod  mihi  non  placuit,  faci- 
liter  et  frequenter  indignationem  et  iram 
contra  eos  concepi,  dure  et  irreverenter 
eos  adspexi  et  affatus  sum;  et  si  feci  quod 
inihi  injunxerunt,  non  tamen  cum  debita 
promptitudine  ac  reverentia  mentis,  sed 
cum  murmuratione,  impatientia  aut  taedio 
id  feci.  Bona,  labores  et  sudores  eoruin, 
gulose,  vane  turpiterque  consumpsi.  Se- 
nioribus,  sapientioribus,  virtuosioribus,  re- 
ligiosis  et  sacerdotibus  reverentiam  de- 
centem  non  irapendi.  Preeterea  alios  laesi 
in  corpore,  vel  in  fama ;  aut  quocumque 

38 


o94 


FERIA    OIAUTA    l'ASCIl.E. 


SEU.MO    PUIMUS 


modo  percussi  eos;  consilio  velauxilio,  aut 
laesioni  eorum  pro  posse  meo  non  rcstiti, 
vel  aliquorum  niortem  seu  la-sionem  opta- 
vi,  vel  iiuk'  gavisus  siim.  Iteiu  alioiiim 
bona  furatus  sum  aut  rctinui ;  ct  debita 
male  persolvi.  ita  quod  alii  iiule  damnuin 
iueurrerunt ;  et  parentibus  meis  aliqua  oc- 
culte  subtraxi.  Peccavi  quoque  per  vitia 
carnis,  et  per  testimonium  falsum.  atque 
per  hoc  damnum  aliis  intuli.  Desideravi 
etiani  aiiquorum  uxores  aut  opes.  et  vitio- 
sae  concupiscentiae  non  restiti  debito  mo- 
do.  Sed  et  praeceptis  Ecclesiae  non  obedivi, 
jejunando  certis  temporibus  ut  praece- 
pluiu  est. 

Praeterea  peccavi  in  septem  peccatis 
mortalibus.  Primo,  per  superbiam,  ina- 
gnum  nie  reputando,  laudem  et  gloriam 
temporalem  optando,  de  donis  et  beneli- 
ciis  Dei  inauiter  gloriando.  quasi  illa  a  me 
ipso,  non  a  Deo.  haberem.  Vanain  com- 
placentiam  habui  in  me  ipso,  alios  sprevi 
ac  temere  judicavi.  Et  quando  me  laudari 
audivi  aut  novi,  inaniter  delectabar,  quam- 
vis  false  laudabar.  Item  superbivi,  et  aliis 
rae  praetuli,  ac  jactavi  me  de  nobilitate,  de 
opulentia,  pulchritudine,  ingenio,  pruden- 
tia,  eloquentia,  multitudine  amicorum  ac 
propinquorum,  atque  potentia  sa>culari, 
aut  fortitudine  corporali  seu  dignitate  offi- 
cii.  Fui  quoque  superbus  in  verbis,  me 
ipsum  laudando  prsesumptuose  et  jactan- 
ter,  propria  vitia  excusando,  alios  inordi- 
nate,  invidiose  aut  mendaciter  accusando, 
de  aliis  despectorie  loquendo.  Fui  item 
superbus  in  factis  et  operibus  meis,  su- 
perbe  eundo,  et  curiose  me  vestiendo  ;  in- 
crepantibus  et  informantibus  me  fui  in- 
gratus,moIestus  et  durusiatque  aliis  modis 
diversis  magis  quam  possum  exprimere, 
per  superbiam  Deiim  offendi. 

Praeterea  per  iuvidiam  Deum  offendi, 
aliis  mala  optando,  de  eoruin  prosperitate 
tristando,  ct  de  eorum  adversis  gaudendo, 
ipsisque  detrahendo,  et  alios  ad  eorum 
odium  inducendo,  seu  ipsos  cum  aver- 
sione  et  nausea  inspicieudo.atque  de  ipsis 
cum  prava  affectione  cogitando. 


A  Insuper  peccavi  per  iram,  irrationabi- 
liter  irascendo,  pro  parva  injuria  magnam 
vindictam  inferendo,  aut  inferre  optando 
sive  prociirando;et  nimis  excessive  fui  ste- 
pe  commotus,  ita  quod  ratio  mea  totaliter 
exca^cabatur,  et  velut  brutum  ac  stultum 
me  exhibui,  perturbationisque  signa  foris 
ostendi,  et  alios  per  hoc  scandalizavi  et 
perturbavi.  Sed  et  contra  irrationalia  et 
inauimata,  ac  contra  superiores  meos  per 
iram  commotiis,  furore  et  impatientia  sie- 
pissime  plenus  fui.  Ex  ira  quoque  in  di- 

B  versa  vitia  lapsus  sum,  scilicet  :  in  laesio- 
nem  et  contumeliam,  in  diffamationem  ac 
detractionem  maledictionemque  aliorum, 
in  revelationem  secretorum,  imo  in  mani- 
festationem  eorum  quae  in  fide  suscepi 
celanda  (quod  est  mortale  peccatum.  nisi 
propter  bonuin  commune  talia  oporteret 
manifestare) ;  item  in  murmurationes.  ju- 
ramenta  atque  perjuria. 

Amplius,  peccavi  per  avaritiam,  bona 
terrena  superflue  appetendo,  congregando, 
videlicet  plus  quam  mihi  aut  meis  neces- 

G  se  aut  utile  est  quoad  Deum  et  veram  sa- 
lutem.  Filiis  quoque  ac  filiabus  meis  tem- 
poralia  concupivi.collegi  ac  reservavi  plus 
quam  eorum  conditioni  ac  statui  congruit. 
Ex  avaritia  quoque  in  diversa  lapsus  sum 
vitia,  scilicet  :  in  dolos,  furta,  mendacia, 
perjuria,  violeutias  et  rapinas.Et  in  emen- 
do  ac  vendendo  alios  defraudavi ;  male  et 
tarde  persolvi  indigeutibus,  mutuum  dare 
noliii  aut  sub  usura  concessi,  aliorum  bo- 
na  optavi,  ludos  illicitos  et  lucrosos  exer- 
cui,  et  ad  idem  alios   induxi  ex  affectu 

D  hicrandi  :  aliis  ablata  et  male  acquisita 
non  restitui,  nec  in  pios  usus  converti. 

Praeterea  peccavi  per  acediam,  quia  ad 
Dei  obsequium  fui  piger  et  negligens, 
opusque  Dei  cum  ttedio  et  irreverentia  fe- 
ci.  Poenitentias  mihi  injunctas  omisi,  aut 
impcrfecte  et  absque  contritione  solvi.Mis- 
sas,  sermones  et  alia  divina  Officia,  quum 
satis  vacarem,  non  audivi,  praesertim  in 
festis  juxta  pra?ceptum  Ecclesiae:imo  tunc 
intentus  fui  ludis,  potationibus,  trufis, 
aliisque  diversis  peccatis  ;  valde  diu  mansi 


FERIA    OrARTA    PASCIl.E.   —   SKRMO    PRIMUS 


593 


in  lecto,  sicque  divina  neglexi,  et  tempus 
mihi  concessum  infructuose  et  vitiose  con- 
siimpsi. 

Insuper,  peccavi  graviter  ac  saepissi- 
me,  imo  quotidie  pene,  per  guiam,  cibum 
et  potum  superflue  capiendo,  horam  co- 
medendi  ac  potandi  priBveniendo,  nimis 
diu  in  mensa  sedendo,  pretiosa  et  deli- 
cata  cibaria  sumendo,  delectationem  in 
cibis  et  potibus,  et  non  solam  natura^  ne- 
cessitatem,  qu»rendo.  Post  prandiiim  et 
coenam  immoderate  potavi ;  vana,  illicita 
et  detractoria  verba  tempore  comestionis 
et  potationis  locutus  sum.  Per  inanem  lae- 
titiam  animum  rela.xavi.  Per  crapulam  ad 
opera  bona  ineptum  me  feci.  Somnolen- 
tiam  incidi  in  divinis,  et  tempore  divini 
Officii  obdormivi ;  ad  vitia  carnis  me  pro- 
vocavi,  terapus  damnabiliter  expendi ;  et 
ante  refectionem  cibo  et  potui  non  bene- 
dixi,  nec  post  refectionem  gratias  egi. 

Amplius,  peccavi  per  luxuriam,  cogita- 
tionibus  immundis,  affectionibus  iascivis, 
verbis  scurrilibus,  provocatoriis,  libidino- 
sis,  fallacibus,  oscuiis,  tactibus,  amplexibus 
ac  aliis  blandimentis  carnalibus,  ac  mere- 
triciis  geslibus.  Opere  quoque  in  hoc  pec- 
cato  excessi  per  simplicem  fornicationem, 
per  meretricium,  per  adulterium,  per  stu- 
prum  (quod  est  violatio  virginum),  per 
sacrilegium  (quod  est  concubitus  persona; 
religiosae,  aut  in  sacris  ordinibus  consti- 
tutae,  vel  cum  personis  hujusmodi),  per 
incestum  (qui  est  concubitus  cum  persona 
consauguinea  aut  affini,  aut  legali  cogna- 
tione  propinqua),  aut  cum  propria  con- 
juge  modo  prohibito  me  miscendo  (ut 
dictum  est) ;  vel  per  peccatum  contra  na- 
turam  (quod  fit  pluribus  modis).  Item  non 
solum  in  ipsam  vitiosam  carnis  copulam, 
sed  in  ipsam  quoque  veneream  delectatio- 
nem  consensi  (quorum  utrumque  est  pec- 
catum  mortaie).  Insuper,  cogitando,  adspi- 
ciendo,  tangendo,  loquendo,  osculando  et 
amplectendo,  in  me  ipso  et  in  aliis  per- 


A  sonis  stimulationem  inflammationemque 
carnis,  concupiscentiam  sensualitatis  aut 
pollutionem  vitiose  et  lamentabiliter  pro- 
vocavi.  Et  dum  aliquid  tale  in  corpore  meo 
sensi,  non  statim  a  talium  causis.videlicet 
osculis,  tactibus,  amplexibus,  imaginatio- 
nibus,  adspectibus,  confabulationibus,  me 
retraxi,  sed  morose,  periculose,  insipien- 
ter  ac  turpiter  immoratus  sum  talibus. 
Alias  quoque  personas  ad  praetacta  pecca- 
ta  induxi,  imo  inducere  plures  ac  plures 
optavi  quam  potui.  Nec  solum  peccavi  ex 

B  vehementia  passionis  atque  humanee  fra- 
gilitatis,  verum  etiam  ex  proposito,  et  usu 
ac  habitu  vitioso ;  et  substantiam  meam 
taliter  devoravi :  sicque  levis  fui  ac  procax 
in  verbis,petulans  et  lascivus  in  oculis,in- 
quietus  iu  membris,  inconstaus  in  mente, 
Prsefata  etiam  vitia  commisi  temporibus 
sacris  et  festis,  ut  in  Quadragesima,  in  Ad- 
ventu,  feria  sexta,  die  dominica,  quando 
specialiter  a  talibus  est  eavendum  ;  et  eito 
postquam  communicavi,  et  antequam  pce- 
nitentiam  mihi  injunctam  complevi.  Item 

G  de  perpetratis  peccatis  non  statim  poe- 
nitui,  sed  me  de  ipsis  jactavi.  Atque  sub 
Missa  ac  divino  Officio  in  ecclesia  feminas 
libidinose  adspexi,  et  concupivi  etiam  ma- 
ritatas  ac  virgines,  et  earum  adspectibus 
me  objeci,  ut  ab  eis  appeterer  et  compla- 
cerem;  ibi  eis  arrisi,et  si  attendi  me  ab  eis 
adspici,  gloriabar  :  sicque  animam  meam 
aliorumque  animas  interfeci.  Et  infinitis 
foeditatibus  ac  peccatis  ego  vilissimus  sum 
pollutus. 
Haec  in  speciali  de  modo  confitendi  ta- 

D  cta  sufficiant:de  quibus  quilibet  quantum 
sua  eum  conscientia  redarguit,  se  reddere 
debet  culpabilem.  Quum  vero  quis  dubitat 
an  in  hoc  vel  illo  peccato  culpabilis  sit, 
quamvis  non  debeat  affirmare  se  esse  cul- 
pabilem,  sed  sub  dubio  confiteri,  de  hoc 
tamen  ita  se  debet  ad  emcndationem  et 
satisfactionem  offerre,  quasi  certissime  sit 
reus  :  et  hoc  securius  est. 


S96 


FERIA    QrAlVIA    1'ASCII.K. 


KN.UIU.MIO    IN   EVANGEUUM 


ENARRITIO  IN  EVANGELIUM 


MANIFESTAVIT   SE    ITEIiUM    JESIIS    AD   MARE   TIBERIADIS,    ETC.  Joailll.  XXI,  1-14. 


Luc.  V,  1. 

ilaUh.it, 
18 ;  XV,  29. 


/6i'7.xxviii, 
10. 


•/o(i)i}i.i,42. 


lhid.\\:ii. 


Jbid.  n,  I 
cl  seq. 

Jbid.  1,  47. 


DESCRIBIT  Evangelista  in  lioc  evange- 
lio  apparitionem  factam  in  Galilaea 
certis  Apostolis,  dicens  : 

Manifcstavit  se  iterum  .Jesus  ad  marc 
Tiberiadis,  hoc  est  prope  littus  maris  si- 
tuati  jiixta  urbem  cui  nomen  Tiberias.quae 
in  lionorem  Tiberii  Cissaris  sic  vocata  est. 
Quod  mare  alio  nomine  appellatur  sta- 
gnum  Genesareth,  et  mare  Galila-a',  quia 
in  provincia  Galilee£e  habetur.  Patet  ergo 
quod  ista  apparitio  facta  sit  in  Galila?a.  Ut 
enim  in  Mattha»o  legitur,  Jesus  in  die  re- 
surrectionis  dixit  mulieribus  :  Nuntiate 
fratribus  meis  ut  eant  in  Galilseam,  ibi  me 
videbunt.  Discipuli  igitur  ex  preecedenti- 
bus  apparitionibus  conCortali  in  fide  et 
animati,exierunt  in  publicum,et  Galilseam 
ingressi  sunt :  ubi  quum  paucis  diebus  de- 
morarentur,  contigit  quod  nunc  attesta- 
tur  Joannes.  Primo  autem  rcfert  rem  ge- 
stam  summatim.  Deinde  refert  ordinem 
quo  fiebat.  Dicit  ergo  : 

Manifesiavit  autem  sic,  id  est  modo 
qui  sequitur.  Christus  nempe  dum  vo- 
lebat,  repente  disparuit,  et  dum  volebat, 
subito  rursus  apparuit ;  nec  erat  conti- 
nuo  cum  discipulis,  sed  certis  locis  atque 
temporibus,  secundum  prseordinationem 
divinam,  prout  utile  vel  necesse  fuit  ad 
informationem  et  consolationem  primiti- 
vae  Ecclesiae.  Erant  autem  simul  Sinion 
Pctrus,  qui  a  nalivitate  vel  circumcisio- 
ne  dictus  est  Simon,  et  a  Christo  nomi- 
natus  est  Petrus ;  et  Tliomas,  qui  cogno- 
mento  dicitur  Didymus,  id  est  dubius  ; 
et  Nathanael  legis  doctor,  frater  Philippi 
apostoli,  qui  Nathanael  eral  oriundus  a 
Cana  villa  GaUlw(v,\\\)\  Christus  convertit 
aquam  in  vinum.  Huic  Nathanaeli  perhi- 
buerat  Christus  testimonium  hoc  :  Ecce 


A  vere  Israelita,  in  quo  dolus  non  est.  Et 

fdii  Zebedwi  Joannes  et  Jacobus,e;  alii  ex  Mniiii.  iv, 
discipulis  ejus  diio,  quorum  nomina  reti- "'' 
centur.  Omnes  ergo  simul  septem  fuerunt. 
Dicit  eis  Simon  Petriis,  qui  in  omnibus 
operosior  atque  fervenlior  comprobatur  : 
Vado  piscari.  Diciint  ci  :  Venimus  ct  nos 
i^ecMm.  Licuit  autem  discipulis  ad  tale  offi- 
cium  reverti  proiiter  victiis  necessitatem, 
quia  in  sc  licitum  erat.  Matthwus  vero  ad 
telonium  non  rediit,  quia  hujusmodi  opus 
raro  vel  nunquam  exercctur  sine  peccato, 

B  secundum  Gregorium.  Hi  ergo  discipuli, 
quoniam  pauperes  erant,  et  Jesus  provisor 
eorum  recesserat  ab  eis,  ad  piscandum 
profecti  sunt.ln  quo  patet  Nathanaelis  ma- 
gna  humilitas,  quia  vir  tantus  ad  humile 
opus  accessit.  Et  exierunt,  et  ascendcrunt 
iii  navim,  forsitan  accommodatam,  loca- 
tam,  communem,  sive  vacantem.  Proprias 
enim  naves  et  cetera  reliquerunt.  Et  itla  Marr.uio; 
nocte  nihil  prendiderunt,  hoc  est,  nul-  ^"'"'■^"'' 
lum  piscem  ceperunt.  Quod  licet  ex  natu- 
rali  causa  accidisse  potuerit,  tamen  divina 

C  factum  est  dispensatione,  ut  mox  futura 
captio  miraculosior  appareret,  atque  ad 
Christum  declarandum  efficacior. 

Mane  autem  facto,  stetit  Jesus  in  litto- 
re.  Tola  igitur  nocte  permisit  discipulos 
infructuose  laborare  et  fatigari,  ut  postea, 
viso  Jesu  et  piscibus  copiose  comprehen- 
sis,  sincerius  exsultarent.  Permittit  autem 
Dominus  electos  suos  in  nocte  swculi  hu- 
jus,  id  est  in  tempore  prajsentis  vitae,  quae 
tribulationibus,  culpis  atqiie  miseriis  ple- 
na  esl,  multiplicilcr  laborare,  affligi,  su- 

D  dare,  iit  tandem  quietem  sortiti,  plenius 
jiicundentur,  juxta  illud   :   Ltetati  sumus  Pj.  i.xsxiv, 
pro  diebus  quibus  nos  humiliasti,  annis  '^' 
quibus  vidimus  niala.  Porro,  mane  facto, 


\ 


FERIA    QLARTA    PASCHi. 


E.NARRATIO    1>    EV.4KGELICM 


397 


Sap.  V,  6. 


Ps.  xc,  10. 


.llolllt.\i\ 
25,  3IJ. 


Lttc.  XXIV 
4i. 


.Itjniin.  XX 


apparet  Jesus  taliter  laborantibus,  id  est,  A 
eonsummato  eursu  temporis  hujus  tene- 
brosi,  traducit  eos  de  hoc  mari  magno, 
turbulentoque  sseculo.  ad  portum  securi- 
tatis  aeternse  seu  patriam  electorum,  ubi 
Sol  intelligentiae  incessabiliter  oritur,  nec 
dies  tendit  unquam  ad  occasum.  Potest 
quoque  per  «  mane  «  istud,  intelligi  finis 
tentationis  et  persecutionis  cujuscumqiie. 
in  quo  splendor  gratise  menti  infunditur, 
spiritualis  consolatio  datur,  et  omnia  inte- 
riora  animae  renovantur.  Tunc  Jesus  appa- 
ret  his  quibus  tale  mane  conceditur.statque  B 
«in  littore)!,  hoc  est  in  loco  tranquillo,  ubi 
flagellum  non  appropinqiiat  tabernaeiilo 
suo,  videlicet  extra  et  supra  luinc  mundum 
inquietudinibus  plenum,  invitans  suos  mi- 
nistros  ut  festinent  venire  ad  ipsum.  ad- 
spirando  indesineuter  ad  patriam. 

Denique  ad  litteram,  stetit  Christus  in 
littore  maris.non  supra  aqua;  fluenta.quia 
volebat  discipulos  suos  paulatim  ad  suam 
cognitionem  perducere.  Si  autem  stetisset 
super  aquam.  obstupefacti  fuissent  et  ter- 
riti,  arbitrantes  phantasma  esse  vel  spiri-  C 
tum.quemadmodum  ante  passionem  quan- 
do  ambulavit  super  mare.  Tunc  enim  prse 
timoris  magnitudine  clamaverunt.  Mystice 
vero,  stetit  in  littore,  ad  insinuandiim 
quod  amplius  cum  eis  non  erat  in  aquis 
tribulationum,  et  fluctibus  vitae  mortalis, 
sed  ad  impassibilem  tranquillissimamqiie 
vitam  resuscitatus  consisteret.  Unde  ad  in- 
nuendum  quod  hoc  modo  cum  illis  non 
esset,  quibus  tamen  prfesens  loquebatiir, 
ait  apud  Lucam  :  Hsc  sunt  verba  qua? 
locutus  sum  vobis,  quum  adhuc  essem  D 
vobiscum. 

XoH  tamen  cognoverunt  discipuU  quia 
Jesus  est.  In  alia  namque  effigie  appariiit 
eis,  quemadmodum  etiam  .Magdalena?.  .\p- 
paruit  autem  discipulis  suis,  secundum 
Chrysostomum.in  specie  viri  volentis  eme- 
re  pisces  :  quod  convincitur  ex  eo  quod 
subditur.  Zf/a-iV  ergo  eis  Jesus :  Pueri.Vne- 
ros  vocat  discipulos,  non  a^tate  vel  indis- 
cretione,  sed  simplicitate,  puritate  et  in- 
nocentia.Per  quem  modum  Christus  ait  de 


se  ipso  :  Xe  avertas  faciem  tuam  a  puero  Ps.  Lxvnt, 
tuo.  Et  de  ipso  dicit  primiliva  Ecclesia  :  "' 
Convenerunt    adversus    sanctum    puerum  .4c(.iv,i7. 
tuum  Jesum,  Pontius  Pilatus  et  Ilerodes. 
De  prsedictis  pueris  suis  atque  discipulis 
ait  Christus  per  Isaiam  :  Ecce  ego  et  pueri  /«  vn.,  is. 
mei  quos  dedit  mihi  Dominus.  Xumquid 
pulmentarium,  id  est  aliquid    cibi  quod 
decoctum  apponatur  ac  manducetur  cum 
pane  ut  sapidus  sit,  habetis^  quasi  dicat  : 
Habetis  aliquos  pisces  ?  Queerit,  ut  ex  il- 
lorum  responsione  convenienter  consulat 
atque  subinferat.  Responderunt  ei :  Xon. 

Dicit  eis  :  Miffife  in  dexteram  partem 
navigii  rete,  id  est.  rete  vestrum  projicite 
in  aquam  ad  dexteram  partem  navicula^, 
et  invenietis  quod  quaeritis,  seilicet  pisces 
in  copia.  Praedicit  effectum  futurum,  in  se 
penitus  contingentem,  ut  quum  factum 
viderent  quod  praedixit,  scirent  eum  esse 
Christum.  Miserunt  ergo  rete  in  aquam, 
et  jam  non  valebant  illud  trahere  pr(e 
multifudine piscium .  Ex  quo  elici  potest, 
quod  divino  nutu  pisces  subito  illuc  addu- 
eti  atque  collecti  sunt,  vel  fortassis  divina 
virtute  producti.  Xon  enim  paulo  ante  ibi 
fuerunt,  quia  discipuli  tota  nocte  circa 
locum  illum  erant  piscati. 

Dicit  ergo  discipulus  iUe  quem  dilige- 
bat  Jesus,  Petro  :  Dominus  est.  Quemad- 
modum  discipuli  ante  passionem  vocabant 
Jesum,  nunc  magistrum,  nunc  Dominum 
(juxta  illud,  Vos  vocatis  me  magister  l-{  jon),n.%m, 
Domine).  ita  et  post  passionem.  Denique  "• 
Jesus  est  ille  Dominus  de  qiio  ait  Psalmi- 
sta,  Tu  dominaris  potestati  inaris  :  qui  in  /■s.lxxxvlh, 
exordio  mundi  quinto  die  fecit  pisces  ma-  '^^^  ^  ,j 
ris.    Loquitur   autem  Joannes   specialitcr  33. 
Petro,  tanquain  familiariori    et    principa- 
liori.    Joannes   vero    cogiiovit   Jesum    per 
miraculosam  piscium  caplioiiem,  et  quia 
vidit  verbum  ejus  tam  copiose  iinplelum. 
Vel  Jesus  primo  ostendit   ei  speciem  sui 
cognoscibilem. 

Simon  Petrus,  quum  audisset  quia  Do- 
minus  est,  tunica  succin.rit  sc  :  eraf  enim 
nudus.  Quod  Petrus  dicitur  tunica  se  suc- 
cinxisse,  quia  nudus  erat,  intelligi  potest 


598 


FERIA   QIARTA    PASCHJ:.    —   EXAURATIO   IN    EVANGELILM 


~  duplifiter.  Primo.  qiiod  siiper  siniplicem 
vestem  qua  erat  indutus,  succinxit  se, 
quia  discinctus  fuit.  Erat  enim  nudus,  hoc 
est  parum  vestitus.  ita  quod  comparationc 
solita?  vestitionis  dicitur  nudus,  quemad- 
modum  ei  qui  parum  vestitus  est  dici- 
mus.  Gur  vadis  nudus?  Secundo,  quia  erat 
simpliciter  uudus,  saitem  usque  ad  linoas 
vestes  :  et  ergo  tunica  sc  succinxit,  illarn 
inducndo  atque  cingendo.  Eratque  nudus 
secundum  consuetudinem  piscatorum,  ut 
expeditior  esset  ad  opus.  Porro  succinxit 
sc  propter  reverentiam  Cliristi,  ut  ad  eum 
honesle  venirct. 

Dicitque  Beda.  (juod  venit,  non  arnbu- 
j/a/(/i.xiv,  lando  super  undas  maris,  ut  ante  Chri- 
-'■  sti  passionem,  sed  natando  vel  peditando. 

Quod  improbat  Lyra,  quia  si  voluisset 
natare,  non  succinxisset  se  tunica,  nec  po- 
terat  peditare  propter  profunditatem  aquse. 
Distabat  namque  a  littore  quasi  ducentis 
cubitis,  et  potuit  ibi  currere  navis.  Videlur 
autem  quod  Lyra  sufficienter  probet  quod 
Petrus  non  aecessit  natando.  Nihilo  minus 
puto  cum  Beda  dicendum,  quod  non  am- 
bulavit  super  aquas,  sed  peditavit.  Primo, 
quia  hoc  videtur  cvangelica>  veritati  am- 
plius  concordare.  Scquitur  enim  in  textu  : 
et  misit  se  in  mare.  Ex  hoc  apparet  quod 
aquam  intravit  usque  ad  magnam  corporis 
partcm.  Secundo,  quia  non  est  verisimile 
quod  Evangelista  tantum  miraculum  ta- 
cuisset.  Pro  eo  enim  quod  ait.  Misit  se 
in  mare,  poterat  dicere,  Ambulavit  super 
mare.  Quod  vcro  arguitur  de  aquje  profun- 
ditate,  non  cogit.  Quamvis  enim  Evan- 
gelista  appellet  hanc  aquam  marc,  non 
tamen  proprie  fuit  mare,  sed  stagnum. 
Loquitur  quippe  secundum  consuetudinem 
sermonis  Hebraici,  qui  quamlibet  congre- 
gationem  aquarum  notabiliter  magnam  no- 
Gen.  1, 10.  minat  mare,  juxta  illud  :  Congregationes 
aquarum  Deus  appellavit  maria.  Non  ergo 
oportet  asserere  aquam  tam  profundam 
fuisse. 

Misit  se  ergo  Petrus  in  mare,  ex  fervore 
et  gaudio,  cupiens  celerrime  venire  ad 
supercarissimum  suum  magistrum  ac  Do- 


A  minum,  quem  nunc  toties  vidit :  nec  du- 
bium  quin  multa  ab  eo  audivit,  qu;e  nou 
sunt  conscripta.  Alii  autem  discipuli  va- 
viffio  vcnerunt,  quia  non  adeo  fervidi 
eraut  ut  Petrus  ;  nec  indigebant  se  in 
aquam  mittere  :  non  enim  longe  erant  a 
tcrra,  id  cst  littore  in  quo  stetit  Jesus,  vel 
de  prope,  scd  quasi  cubitis  duccntis,  ideo 
poterant  quasi  tam  cito  venire  ad  Jesum  ut 
Petrus;  trahcntes  rete  piscium  per  aquam, 
ut  moris  est  piscatoribus.  Ut  erffo  descen- 
derunt  in  terram  de  aqua  vel  navi,  vide- 

B  runt  prunas  positas,  scilicet  ignem  car- 
bonum,  ct  piscem  superposituni  prunis, 
qui  assabatur  ut  esset  esui  aptus,  f/^wHcw 
juxla  prunas.  Viderunt  ergo  necessaria  vi- 
ctui.  Chrysostomus  ait  quod  Christus  ha?c 
tria  creavit  ibidem  de  novo,  videlicet  pi- 
sccm,  panem  ct  prunas;  alii,  quod  de  no- 
vo  formata  sunt  ex  preejacenti  materia. 
Voluit  autem  Christus  suse  resurrectionis 
veritatem  rursus  ostendere  per  manduca- 
tionem  :  ideo  hwc  tria  pra^paravit,  sciens 
etiam   discipulos  fame  confectos,  utpote 

C  qui  tota  nocte  laboraverunt.  jonm.\%\, 

Dicit  eis  Jesus :  Afferte  de  piscibus  quos  ^' 
prcndidistis  «(/Hf.Ouamvis  enim  Chrislus 
potuit  omnes  satiare  de  pisce  superposito 
prunis,  voluit  tamen  ut  de  piscibus  captis 
afferrent :  quia  dum  aliunde  habemus,non 
debemus  ad  miracula  perpetranda  eonfu- 
gere ;  nec  supernaturalia  efflagitare  prae- 
sidia,  dum  naturaliter  habemus  quod  opus 
est.  Hoc  enim  esset  Deum  tentare.  As- 
ccndit  Simon  Petrus,  prse  aliis  semper 
promptior  atque  ardentior,  et  traxit  rete 

D  in  terram,  plenum  magnis  piscibus  cen- 
tuin  cjuinquaginta  tribus.  Magnitudinem 
et  multitudinem  piscium  exprimil  Evan- 
gelista,ad  ostendendum  excellentiam  tanli 
miraculi.  Propter  quod  subditur:  et  quuin 
tanti  essent,  non  est  scissum  rete,  quod 
naturaliter  vix  triginta  pisces  poterat  sus- 
tinere,  ut  putatur. 

Multa  mirabilia  in  ista  apparitione  per- 
acta  sunt  :  primo,  quod  Jesus  ostendit  se 
in  alia  forma,  qua  cognosci  non  poterat ; 
secundo,  quoil  tot  pisces  repente  collecti 


FERIA  QLARTA  PASCH^. 


SERMO  SECUNDUS 


599 


ii,  « 


et  capti  sunt;  tertio,  quod  prunee  ac  piscis 
et  panis  de  novo  formata  sunt ;  quarto, 
quod  rete  tot  piscibus  repletum,  manserit 
integrum. 

Bicit  eis  Jesus  :  Venite,  prandete.  Co- 
medit  autem  Christus  cum  eis  de  pisce 
£i(c.  XXIV.  asso  nunc,  quemadmodum  ante  in  con- 
clavi,  quamvis  Joannes  non  exprimat.  Et 
nemo  audebat  discumbenlium  interroga- 
re  eum,  Tu  quis  es?  scientes  quia  Domi- 
nus  est.  Quoniam  ergo  id  noveraiit,  non 
audebant  inaniter  interrogare.  Frustra  enim 
petissent  quod  certo  cognoscebant.  Et  ve- 
nit  Jesus,  non  a  longinquo,  sed  ivit  ad 
panem  :  et  accepit  panem,  et  dabat  eis. 


A  et  piscem  similiter,  id  est,  cibos  illos  dis- 
tribuit  eis,  vel  anteposuit  :  et  lorte  divi- 
sit,  quemadmodum  duobus  discipulis  qui   Zuc.  xxiv, 
cognoverunt  eum  in  fractione  panis.  ^*''    ' 

Hoc  tempore  jam  tertio,  id  est  tertia 
\\ce,manifestatus  est  Jesus  discipuUs  suis 
quum  resurrexisset  a  mortuis,  loquendo 
de  apparitionibus  in  hoc  libro  descriptis 
et  viris  exhibitis.  Saepius  tamen  apparuit 
discipulis  suis  ante  hoc  tempus,  quam  ter. 
Joannes  quoque  alibi  descripsit  tres  ma-  joann.%\, 
nifestationes  Christi  post  resurrectionem, '*'"'^^" 

B  prajter  istam  ;  sed  prima  illarum  exhibita 
est,  non  ipsis  discipulis,  sed  MaricS  Mag- 
dalene. 


SERMO   SECUNDUS 


QUOMODO   TRIA    PR.ECEPTA    PRIM.E   TABIL.T,   AD   DEIM   OBSERVANDA    SINT. 


1/oann.ii, 
4. 


Exod.  XX, 
i-6  ;  Deut 
V,  G-10;  vr. 


4,3. 


\ 


Sl   vis  ad  vitam  ingredi,  serva  man-  C 
data.  Matth.  xix,  17. 

Quicumque  ad  annos  discretionis  perve- 
nerit,  si  Christi  incarnatione,  passione  et 
resurrectione  cupit  salvari,  necesse  est  ut 
mandata  ejus  sollicite  studeat  implere,jux- 
ta  illud  :  Qui  dicit  se  nosse  Deum,  et 
mandata  ejus  non  custodit,  mendax  est. 
Quomodo  ergo  illa  observanda  sint,  auri- 
bus  et  mentibus  nostris  saepius  iterum 
atque  iterum  inculcare  debemus. 

Itaque  primum  msndatum  est,  credere 
unum  Deum,  hoc  est,  ut  fide,  caritatc  or-  D 
nata  ac  bonis  operibus  decorata,  creda- 
mus,  amemus,  colamus,  adoremus,  timea- 
mus  ac  veneremur  unum  solum,  verum, 
teternum,  omnipotentein  Deum,  unuin  ac 
trinum,  qui  solus  nos  potest  salvare,  cui 
propter  suam  infinitain  majestatem  et  cx- 
celientiam  summus  honor  debetur,  qui  est 
infinita  reverentia  dignus,  cui  a  nuUa  cre- 
atura  potest  tanta  reverentia  exhiberi  qiiin 
dignus  sit  reverentia  in  iiifinitum  niajo- 
ri.  Idcirco,  tam  iucomparabilis  eminentiae 


Deum,  regem  ac  principeni  universorum 
inhonorare,non  timere,  eique  non  obedire, 
injustissimum  est  :  prEesertim  quum  pec- 
catum  tanto  sit  gravius  quanto  major  est 
dignitas  ejus  in  quem  peccatur.  Quam 
enornie  ergo  est,  Deum  immensae  dignita- 
tis  offendere,  et  tam  viliter  contemnere  ? 
Contra  hoc  prseceptum  agunt  non  solum 
increduli.  idololatrse,  infideles  et  hsretici. 
sed  etiam  omnes  iniqui  et  intimorati  Chri- 
stiani,  mortali  peccato  foedati  :  quoniam 
rebus  creatis  magis  inhaerent  quam  Deo, 
et  ista  carnalia  atque  caduca  plus  amant, 
colunt,  quaerunt.  cogitant  ac  venerantur, 
quam  suinmum  et  incommutabile  bonum, 
Creatorem  dignissimum.  Tales  sunt  oinnes 
impii  Christiani,  qui  noii  attendunt  se  iii 
praesentia  summi  ac  metucndissimi  Judi- 
cis  oinnia  intuentis,  agere  uiiiversa  qu;e 
agunt,  atque  de  cunctis  suis  cogitatio- 
nibus,  affectionibus,  verbis,  operibus  et 
omissionibus,  et  de  oninibus  bonis  a  Deo 
aeceptis  se  ratiouem  daturos:iino  tam  tur- 
piter  et  iutimorate  agunt  et  vivunt,  ct  tain 


GOO 


FERIA    OIARTA    PASCH.E. 


SERMO    SECINDUS 


iiinumerabililer  peccant.  quasi  non  esset  A  plus  anianl  quam  Deum,  iu  tantuni  quod 


Eccle.  vui, 
11. 

Pl-Of.  11,11. 
/"S.  XIII,  3. 


Deus,  nec  provideutia,  nee  futurum  judi- 
cinm.  De  quibus  Salomon  ait  :  Ouia  non 
cito  profertur  contra  malos  judicium,  abs- 
que  ullo  timore  filii  homiuum  perpetrant 
mala.  Ili  sunt  qui  kTtantur  quum  malefe- 
cerint,  et  exsultant  in  rebus  pessimis.  Non 
enim  est  timor  Dei  ante  oeuios  eorum.  In- 
super,  contra  praeceptum  istud  gravissime 
peccaut,  qui  vana  et  vitiosa  opera  sua  in 
tantum  amant,  qnod  malleut  Deum  non 
esse,  quam  illa  relinquere  ;  et  qui  velieut 


propterea  agunt  contra  Dei  pra^cepta. 

Ecce  pensemus  quam  gratum  et  dele- 
ctabile  sit  esse,  vivere,  sentire,  intelligere, 
sanum  exsistere,  satis  habere ;  quam  in- 
vite  hwc  perderemus,  quam  dolenter  uno 
sensu  vel  membro  privaremur.  Cur  ergo 
non  diligimus  illum  a  quo  omnia  haec  ha- 
bemus,  sine  cujus  conservatione  nec  ad 
momeutum  ea  tenere  valcmus?  Cur  tam 
omnipotenti  alque  piissimo  Creatori,  con- 
servatori  ac  piovisori  sumus  ingrati,  eum- 


Deum  non  esse  omnia  cognoscentem,  nec  B  que  quotidie  toties  inhouoramus.  ac  mem- 


hominum  vitia  ulciscentem,  quatenus  pos- 

scnt  liberc  et  impune  peccare. 

Agunt  eliani  contra  hoc  prffceptum,  qui 
sortilegos  consulunt  vel  divinos,  et  qui 
utuntur  pomis  inscriptis  aut  schedulis  col- 
lo  suspensis,  aut  characteribus,  seu  aliis 
credulitatibus  vanis,  quasi  non  esset  Deus 
satis  bonus.  potens  ac  sapiens  ad  subve- 
niendum  eis  quantum  expedit  salnti  eo- 
rum.  Adversitas  enim,  infirmitates,  damna 
et  ceterffi  afflictiones  frequenter  permaxi- 


bris  et  viribus  nostris,  qua?  ipse  nobis 
largitus  est  ut  ci  fideliter  serviremus.  ab- 
utentes.omuia  accepta  dona  in  obsequium 
vertimus  adversariorura  ejus,videlicet  dia- 
boli  et  peccatorum,  in  contumeliam  om- 
nipotentis  Dei  creatoris  nostri,  velut  infi- 
deles  milites  ab  optimo  Domino  nostro  in 
partem  hostis  sui  turpiter  deficientes  ? 
Quid  igitur  restat,  nisi  ut  vere  nos  emen- 
demus,  resipiscentes  a  diaboli  laqueis,  a  ii  riM.n, 
quo  tenemur  captivi,  et  Dei  obsequio  et "''' 


me  expediunt  homini,  suntque  signa  amo-  C  honori  nos  et  omnia  quae  ab  eo  accepi- 
ris  Dei  ad  homines.  quemadmodum  ipse      mus,  rependamus? 


\j,oc.  111,  ait  :  Ego  quos  amo,  arguo  et  castigo.  Ideo 
'■  nihil  illicitum  facere  debet  homo,  ut  libe- 

retur  aut  prjeservetur  ab  illis;  imo  patien- 
ter  cum  gratiarum  actione  sustineat  casti- 
gationes  piissimi  Patris.  Nam  pr£ecipuum 
signum  quod  homo  a  Deo  sit  electus.  est 
si  habeat  nuilta  adversa,  et  patienter  sus- 
tineat  ea.  Hinc  ait  Scriptura  :  Multfe  tribu- 
lationes  justoriim:  et  rursus.  Omnes  qui 
placuerunt  Deo,  per  multas  tribulatioues 


Ps.  XXXIII. 
20. 

Judith  VIII, 
23. 


Secundum  pra?ceptum  est,  non  vane  ju-  £jo,i.\\,i: 
rare  per  Deum,  id  est,  ea  quse  falsa  sunt,  ^'""'■''■^^- 
cum  juramento  nou  affirmare.  nec  ctiam 
absque  vera  et  rationabili  causa  jurare. 
Hoc  praecepto  prohibetur  juratio  falsa  et 
irrationabilis.  per  Evangelium,  per  San- 
ctos,  per  Sanctorum  reliquias,  et  alias  cre- 
aturas.  per  quas  interdum  licet  jurare, 
non  in  quantum  sunt  creatura-,  sed  in 
quantum  in  eis  relucet  ac  repraesentatur 


4c(.siv,2i.  et  tentationes  transierunt  fideles;  et,  Per  D  virtus  et  veritas  Dei.  Unde  qui  falsum  sci- 


multas  tribulationes  oportet  nos  intrare  in 
regnum  coelorum. 

Postremo,  contra  hoc  prseceptum  agunt, 
qui  opus  Dei  negligenter  persolvunt,  qui 
cum  tsdio  et  torpore  serviunt   Deo,  qui 


enter  jurant,  peccant  mortaliter,  quia  as- 
sumunt  Deum  in  testein  suae  falsitatis. 
Quamvis  aulem  ex  lapsu  linguse  aut  inad- 
vertentia  jurare  interdum  quod  verum  est 
sine  rationabili  causa,  sit  vcniale  pecca- 


temporalibus  dominis  magis  student  place-  tum,  consuetudo  tamen  ita  juraudi  morta- 

re  diligentiusque  obsequuntur  quam  Deo,  lis   est   culpa  :  est    namque    contrarium 

et  qui  illis  propter  temporalia  commoda  revereiitise   Deo  altissimo  debitic,  ipsuin 

blandiuntur;  item  qui  filios  aut  filias  aut  frustra  in  testem  assumere.  Item,  qui  ju- 

uxores  aut  amicos  volunt  ditare  et  exal-  rat  contra  conscientiam,  quamvis  sit  ve- 

tare,  et  qui  illos  aut  aliquam  creaturam  rum  quod  jurat,  transgreditur  hoc  praece- 


FERIA   QUARTA   PASCHJ5. 


SERMO   SECVNDHS 


601 


.Vdllh.  V 
34-37. 


Jacob.y^li 


KccU.wui 
9,  12. 


ptum.  Insuper,  qui  juraiit  per  iutestina  A 
Dei,  per  niembra,  \ulnera  aut  sanguinem 
Christi,  enormiter  peceant.  Et  contra  tales 
juratores  sunt  positae  leges  punitiva>  per 
prtelatos  et  principes;  et  valde  dolendum 
est  quod  non  observantur.  Istud  quoque 
prspceptum  damnabiliter  frangunt.qui  cau- 
sa  lucri  facilifer  jurant  et  sa?pe  perjurant, 
ut  aliqui  mercatores,  venditores  atque  lu- 
sores  ;  et  qui  promissa  non  implent,  et 
qui  fidem  conjngalem  non  servant;  qui 
promittunt  aut  jurant  ilJicita  aut  spiritua- 
lis  profectus  impeditiva,  quoniam  eo  ipso  B 
quo  talia  jurant  sive  promiltunt,  crimen 
perjurii  aut  fractionis  voti  incurrunt  :quia 
quandocumque  votiun  aut  juramentum 
contrariatur  veritati  aut  justitise  vel  dis- 
cretioni,vitiosum  est  et  non  observandum. 
Amplius,  quani  periculosa  sit  inanis  vel 
falsa  juratio,  patet  ex  verbis  Christi  qui 
ait  :  Ego  dico  vobis  non  jurare  omnino, 
neque  per  coelum,  neque  per  terram.  Sit 
sermo  vester,  Est,  est;  Non,  non.  Quod  his 
abundantius  est,  a  malo  est.  Jacobus  quo- 
qiie  apostolus  ait  :  Ante  omnia,  fratres,  C 
nolite  jurare.  Hinc  rursus  scriptum  est  : 
Jurationi  non  assuescat  os  tuum,  multi 
enim  casus  sunt  in  ea.  Nam  vir  multum 
jurans,  replebitur  iniquitate,  et  non  rece- 
det  de  domo  illius  plaga.  Pra?terea  Augu- 
stinus  affirmat  :  Qui  provocat  hominem 
ad  jurationem,  et  scit  eum  falsum  juratu- 
rum,  pejor  cst  homicida  :  quoniam  homi- 
cida  corpus  occidit,  ille  animam,  imo  duas 
animas,  scilicet  suam  et  ejus  quem  jurare 
compellit.  Ideo  magis  tenetur  homo  rem 
suam  amittere  et  damnum  sustinere,  quam  D 
aliquem  ad  falsuni  jurandum  compellere, 
quia  tenetur  plus  diligere  auimam  pro.xi- 
mi  quam  temporalia  cuncta.  Iterum  dicit 
Augustinus  :  Qui  exigit  juramcntum,  valde 
interest  si  nescit  illum  falsum  juraturum, 
aut  scit.  Si  enim  nescit,  et  ideo  dicit,  Jura 
mihi,  ut  ei  fides  fiat ;  non  audeo  dicere 
non  esse  peccatum,  tamen  humana  tenta- 
tio  est.  Si  autem  scit,  et  compellit  eum, 
homicida  est.  Dicunt  etiam  sancti  Docto- 
res  :  Quacumque  arte  verborum  quis  ju- 


ret,  Deus,  qui  conscientise  testis  est,  ita 
hoc  accipit  sicut  ille  cui  juratur  intelligit. 

Postremo,  quod  Christus  dieit,  Non  ju-  Matii,.  v, 
rare  omnino,  intelligendum  est  de  jura-  ^*' 
mento  vano  et  falso.  Et  ideo  sic  loquitur 
Dominus,  ut  ostendat  quam  periculosum 
sit  jurare  sine  sufficiente  et  cogente  cau- 
sa,  quoniam  consuetudo  verum  jurandi, 
ducit  in  consuetudinem  perjurandi.  Pra- 
vissimam  ergo  consuetudinem  jurandi  ab- 
jiciant  Christiani.  Et  quoniam  longe  est  a 
peccalo  vani  aul  falsi  juramenti,  qui  om- 
nino  non  jurat  nisi  coactus,  studeat  unus- 
quisque  penitus  non  jurare  :  et  hoc  maxi- 
me  necessarium  est  his  qui  consuetudine 
jurandi  polluti  sunt.  Porro,  si  quis  ex  ra- 
tionabili  causa,  cum  debita  reverentia.cou- 
gruo  loco  et  tempore  jurat,  hoc  licitum 
est  et  actus  virtutis.  Ideo  scriptum  est  : 
Dominum  Deum  tuum  timebis,  et  per  no-  Deui.v\,\3. 
men  ejus  jurabis. 

Tertium  prseceptum  est,  ut  dies  festivos  Eiod.\\,s- 
celebremus.  Nam  et  ratio  dictat,  ut  aliquo  j.'^^''"'''' 
die  hebdomadse  homo  specialiter  vacet 
Deo,  et  aliorum  dierum  negligentias  et 
peccata  reparet,  defleat  et  emendet.  Sunt 
igitur  dies  dominici  et  festivi  celebriter 
observandi,  quoniam  etsi  quotidie,tunc  ta- 
men  specialiter  a  vitiis  est  cessandum  ;  ct 
gravius  est  tunc  peccare.  Oportet  ergo  illis 
diebus  ab  operibus  mechanicis  et  servili- 
bus,  scilicet  agricultura,  mercatura,  pla- 
citis,et  ceteris  vacationem  ad  Deum  impe- 
dientibus  desistere;  Deo  vacare,  propriam 
conscientiam  examinare,  mentem  purga- 
re,  verbum  Dei  libenter  audire,  divinum 
Officium  frequentare,  beneficia  Dei  reco- 
lere,  et  de  eis  Deo  gratias  agere ;  orationi- 
bus  devote  insistere,  propria  peccata  ad 
memoriam  revocare,  deflere,  confessionem 
et  emendationem  proponere.  Et  praesertim 
tenentur  fideles  tiuic  Missam  audire,  nisi 
impedimento  excusentur  legitimo.  Tunc 
prsecipue  sunt  vitanda?  scurrilitates  ac  su- 
perfluitates  verborum, saltationes  et  cantus 
lascivi  et  vani,  comessationes,  potationes, 
ludi  indecentes,  immoderatoe  consolatio- 
nes,  vohiptates  carnales,  et  cordis  disso- 


♦ 


G02 


FERIA  QUARTA  HASCH.E. 


SERMO  TERTirS 


lutionfs.  Hinc  S.  Apolloniiis  ait  :  Dio  do- 
minica  niliii  aliud  est  ageiulum,quam  Deo 
vacandum.  Aulia  operatio  in  illa  sancta 
die  agalur,  nisi  tantum  psalmis  et  hymnis 
et  cantieis  spirituaiibus  dies  ilia  transiga- 
tur.  Sanctus  quoque  Gregorius  loquitur  : 
Dic  dominico  a  labore  lerreno  cessan- 
dum  esl  et  orationibus  insistendum,  ut  si 
quid  negligentiie  per  dies  sex  agitur,  die 
dominico  precibus  e.xpictur.  Hinc  Orige- 
nes  dicit  :  Si  desinas  ab  omnibus  sfccula- 
ribus  operibus,  si  spiritualibus  operibus 
vaces.  si  ad  ecclesiam  convenias,  divinis 
sermonibus  aurem  pra'beas.de  caMestibus 
cogites,  de  futura  spe  sollicitudinem  ge- 
ras,  futurum  judicium  pr£p  oculis  habeas. 
nec  respicias  ad  visibilia  atque  pra^sentia: 
hsec  est  Christiano  vera  observatio  diei 
dominicse  ac  festorum. 

Et  quia  Dei  vacationi  nihil  plus  contra- 
riatur  quam  peccatum,  ideo  asserit  S.  Au- 
gustinus  :  Melius  faceret  colonus  aliquid 
utile  in  agro  suo  die  dominico,  quam  si 


A  in  tlicatro  scdiliosus  exsisteret*;  et  melius  •scdiiioni 
feminte  lanam  nerent,  quam  in  festis  sal-  '"*'*'"" 
tarent.  Sed,  heu  !  omnia  nunc  subversa 
sunl.  Nam  diebus  dominicis  ac  festivis 
Christiani  vanitatibus,  carnalitatibus,  con- 
fabulationibus  vitiosis,  variisque  pecca- 
tis  vacant  plus  quam  ceteris  diebus.  non 
attcndenles  quod  toties  peccent  mortali- 
tcr.  quolics  pra?ceptum  Dei  aut  Ecclesiai 
transgrcdiunlur.  Hinc  vitiosum  est,  quod 
quidam  dicbus  fcstivis  barbam  radunt, 
aut  equos  subverrunt,  nisi  necessitas  nia- 

B  gna  excusaret.  Nec  talia  facientes  impu- 
denter  se  excusent.  Non  enim  justus  est, 
aut  Deum  veraciter  diligit,qui  amore  lucii 
aut  timore  damni  vel  humanee  offens», 
Dei  aut  Ecclesia?  prgeceptum  transgrcditur. 
Interdum  etiam  mercatores,  sartores,  et 
alii  mechanici  in  hoc  sunt  multum  rei  et 
negligentes.  Judicet  quisque  se  ipsum,  et 
postponat  proprium  commodum  divino  ho- 
nori.ut  mereatur  inter  fideles  servos  com- 
probari  in  die  Domini  nostri  Jesu  Christi. 


SERMO  TERTIUS 


DE    SEPTEM    SECUND.E   TABUL.E   MANDATIS   ERGA    PROXIMUM    SERV.\NDIS. 


S/  (liligitis  mc,  mandata  mea  servate. 
Joann.  xiv,  13. 
In  tribus  praeceptis  supradictis  docetur 
qualiter  se   haberc   dcbeat   quilibct  erga 
Deum :  in  aliis  scptem  pra^ceptis  sequen- 
tibus  docctur  quomodo  se  habere  debeat 
erga  proximum. 
Exo<i.x%,      Quorum   primum  est,  honorare  paren- 
\i\Deut.\,  jgj   jjqp  primo  intelligilur  de  carnalibus 
parentibus,  deinde  de  prielatis  et  spiritua- 
libus  patribus.  ac  omnibus  superioribus, 
atque  de  his  qui  a^tate,  sapieutia  aut  vir- 
tute  patres  vocari  merentur.  Carnales  ergo 
parentes  filii  honorare  tenentur,  quia  ab 
iilis  habent  esse.  et  educationem,  ac   in- 
formationem.  Varios  quoque  dolores,  la- 


C  bores  ac  curas  parentes  sustinent  propter 
sobolem  suam.  Ideo  sufficienter  et  digne 
a  filiis  et  filiabus  suis  honorari  vix  pos- 
sunt.  Propterea  Aristoteles  ait.  quod  Deo 
et  ])arenlibus  non  polcsl  reddi  a>quivalens. 
Itaque  filii  et  fili»  obligantur  parentes 
suos  cordialiter  valde  diligere,  verbis  et 
faclis  honorare,  eisque  necessaria  vitae  mi- 
nistrare  si  indigent,  et  obedire  eisdem, 
sicut  ait  Apostolus  :  Filii,  obedite  parenti-  Co/oss.  i 
bus  vestris  per  omnia,  hoc  est  in  omnibus  ""■ 
ad  qu;c  se  cxtendit   auctorilas  parentum 

D  super  sobolem  suain,  videlicet  in  bonis 
moribus,  et  in  his  quai  ad  dispensatio- 
nem  rci  famiiiaris  gubernationemque  do- 
mus  spectant.Lnde  coutra  preeceptum  hoc 


FERIA    QIARTA    PASCHJE. 


SERMO   TERTltS 


603 


0,13-15,18 


Tob.  IV,  3, 


Eccli.  vn, 
iin. 

Exod.  XXI, 
17. 

/Vfi/(.xxi, 
I8-.'I. 


graviter  et  niortaliter  peccant,  qni  pa- 
rentibus  aut  pra-latis  et  superioribus  suis 
facile  indignantur,  irascuntur,  obloquun- 
tur  aut  maledicunt,  et  qui  pra>cepta  sanctic 
niatris  Ecclesiae  parvi  pendunt,aut  cxcom- 
municationem  non  curant,  et  qui  oblatio- 
nes  et  decimas  debitas  ministris  Ecclesife, 
renuunt  aut    tardant  persolvere. 

Praeterea  hoc  prsecepto  jubentur  subditi, 
suis  SBecularibus  principibus  obedire  in 
his  quee  ad  illoruin  spectant  officium:quo- 
rum  ordinationes  et  jussa  non  debent  insi- 
pienter  arguere,  neque  contemnere,  nisi 
evidenter  essent  contra  justitiam,  contra 
Deum,  contra  fralcrnam  carilalem,  aut  Ec- 
clesiee  libertatem.  Honorandi  quoque  siint 
avi  et  aviae,  et  ceteri  seniores  cognati. 
Quemadmodum  autem  parentes  vivos  filii 
ac  filiffi  honorare  tenentur,  ita  pro  eisdem 
defunctis  orare  et  aliis  aptis  modis  illo- 
rum  animabus  succurrere  obligantur. 

Hinc  ait  Scriptura:  Qui  tiniet  Domiuum, 
honorat  parentes,  et  quasi  dominis  serviet 
eis  in  opere  et  serinone  cum  omni  patien- 
tia.  Gloria  hominis  e.\  honore  patris  sui, 
et  dedecus  filii  pater  sine  honore.  Fili, 
suscipe  senectam  patris  tui,  et  ne  contri- 
stes  eum  in  vita  illius;  et  si  defecerit  seii- 
su,  veniam  da,  et  ne  spernas  eum.  Quam 
malae  fams  est  qui  relinquit  patrem ;  et 
est  maledictus  a  Deo  qui  e.xasperat  ma- 
trem.  Hinc  sanctus  Tobias  prsecepit  filio 
suo  :  Honorem  semper  habebis  matri  tu»  ; 
memor  enim  esse  debes  qu£e  et  quanta 
pericula  passa  sit  propfer  te  in  utero  suo. 
Hinc  rursus  ait  Scriptura  :  Gemitus  matris 
tuse  ne  obliviscaris.  Insuper  Deus  per  Moy- 
sen  jussit  :  Qui  maledi.xerit  patri  aut  ma- 
tri,  occidatur.  Et  ilerum,  fiiium  conlu- 
macem,  comessationibus  ebrietatibusque 
vacantem  lapidari  pra?cepit.  Idcirco  coii- 
tra  hoc  prsceptum  enormiter  peccant  fiiii 
ad  studium  missi,  qui  non  curant  profice- 
re,  sed  bona  parentum  gulose  turpiterqiie 
consumunt. 

Postremo,  ut  praeceptum  hoc  meritorie 
impleatur,  oportet  ut  parentes  honoren- 
lur  non  solum  aut  principaiiter  quia  pa- 


A  rentes  sunt,  aut  e.\  naturali  amore,  sed 
principaliter  quoniam  Deus  hoc  jussit,  e.x 
divino  aut  spirituali  amore  :  ad  gloriam 
Dei,  non  propter  laudeni  humanam  aut 
coinmodum  propriiim,  aiit  ad  placenduin 
hominibus. 

Quintum  prffceptum   est,  Non  occides.   Exoii.  xx, 
Hic  primo  et  maxime  prohibetur  corpora-  J^'^*"'-''' 
lis  occisio  hominis  non  secundum  ordinem 
jiiris  facta.  Et  quia  peccata  in  proximuin 
tanto  sunt  graviora  qiianto  proximum  ani- 
plius  Iffidunt,  ideo  inter  peccata  in  proxi- 

B  mum.hoinicidium  est  maxinuim.Pra^lerea 
hoc  pra?cepto  prohibetiir  implicite  omnis 
ira,  invidia,  inordinala  percussio,  la^sio, 
depilatio,  contumelia,  persecutio,  violen- 
tia,  oppressio  atque  detractio.  Agunt  ila- 
que  contra  pra^ceptum  islud,  qui  consilio, 
auxilio,  consensu  aut  simili  modo  ad  ho- 
micidium  cooperantur,  et  qui  illud  non 
impediunt  si  congrue  possint,  et  qui  ne- 
cessaria  vitae  non  dant  constitutis  in  ex- 
trema  necessitate,  et  qui  alios  scandali- 
zant,  ad  mortale  peccatum  illos  trahendo 

C  aut  inducendo ;  item  qui  peccatorem  a 
peccatis  suis  non  retrahunt  per  correptio- 
nem  fraternam  aut  correctionein  pater- 
iiam,  seu  per  exhortalionem  aut  instriicti- 
onem,  quum  possint  et  debeant,  tempore 
et  loco  opportunis.  Insuper,  ut  S.  Clemens 
testatur,beatissimus  Petrus  apostolus  dixit 
triplex  homicidium  esse  :  unum  corpora- 
le,  quo  vita  naturalis  aufertur;  aliud  spi- 
rituale,  quo  quis  ad  mortem  animae  (hoc 
est  ad  mortale  peccalum)  inducitur,  vel 
quo  corporalis  aut  spiritualis  mors  alicu- 

D  jus  optatur,  sicut  et  Joannes  apostolus  lo- 

quifiir   :   Omnis    qui    odif  fratrem  siiuin,  iyon»».Mi, 
homicida  est.Deus  namque  aflcctuin  coin-  ''• 
pulat    pro   effectu.    Terlimn    liomicidiuin 
esl,  quo  quis  in  corde  alioruni  viiescit,  el 
esse  bona^  fama?  amittit  :  sicqiie  detractio 
homicidium  appellatur.  Ideo  et  Salomon 
ait  :  Si  mordeat  serpens  in  silentio,  nihil  Eccie.%M. 
minus  eo  habet  qui  occulle  detrahit.  De- 
tractio  namque  mortale  peccatum  est,  et 
gravius  furto,ut  dicunt  doctores,  qiioniam 
majus  bonum  auferl  dctraclor  qiiam  fiir. 


G04 


FERIA   OIJARTA    PASCH.E. 


SER.MO    TERTIUS 


£ccli.  XLi, 
15. 


Ecck. 


Prov.  VI, 
1«,  10. 


EccU. 


Eccle.  VII 


Eccli. 
xxviii,  28. 


E.rod.  XX, 
lo;/>eii/.v. 


Fur  eniin  aiifeil  substantiain,  delractor 
boiiaiii  rainam,  quie  pi'a>pouenda  est  opi- 
bus,  sicut  ait  Scriptura  :  Curam  habe  de 
bono  iioinine  :  hoc  eniin  plus  proderit  ti- 
bi,  quain  iiiille  thesauri.  Et  Saloinon  ait  : 
Melius  est  nomen  bonum,  quain  pretiosa 
unguenla.  Porro  cliristianus  lioino  appete- 
re  debet  rainain  bonam,  noii  in  (juanliiin 
iaina  bona  cst  pro  suo  honore,  sed  iu 
quantum  est  ad  gloriain  Dei  aHlificatio- 
neinque  proximi. 

Ainpjius,  contra  pra>ceplum  hoc  agunt, 
qui  inter  fratres  discordiam  seminanl  : 
quod  est  morlale  et  valde  euorine  pecca- 
tuin,  quia  caritalem  corrumpit,  et  multa 
peccata  iuducit.  Ideo  Salomon  dixit  :  De- 
teslalur  anima  mea  eum  qui  seminat  inter 
fratres  discordiam.  Et  iterum  ait  Scriptu- 
ra  :  Susurro  et  bibnguis  maledictus,  mul- 
tos  enim  turbavit  pacem  habentes.  Detra- 
ctoribus  autein  et  discordia?  seminatoribus 
uon  soluin  consentire  non  debemus,  sed 
faciem  quoque  ab  eis  avertere,  et  tristem 
vultum  eis  ostendere,  nc  communicemus 
peccatis  illorum  :  quia  ut  Salonion  ait,  Per 
tristitiam  vultus  corrigitur  animus  delin- 
quentis.  Et  Sapiens  ait  :  Sepi  aures  tuas 
spinis,  et   noli  audire   iinguam  nequam. 

Postremo  lioinicid»  gravissime  peccant, 
non  solum  quoiiiain  corpus  interimiint. sed 
etiam  quia  aiiimam  a'terua>  damnationis 
periculo  exponiint.  Frequenter  namqiie 
qui  occidiintur,  ad  inorlem  sunt  imparati : 
quod  homicida  atlendere  debuit.  Faciunt 
etiam  contra  istud  pra?ceptum,  qui  pro- 
pter  injuriam  sibi  aut  proximis  illatam, 
aliquem  quferunt  [iropria  auctoritate  oc- 
cidere,  damnificare  aut  laidere,  quum  non 
sint  judices  illius,  ncc  pubiica  auctoritate 
fungantur.  Iino,si  judex  reuin  occidat  non 
ainore  justitijp,  sed  appetitu  vindicta?,  aut 
ex  livore,  eliam  peccat  contra  hoc  pra;- 
ceptum. 

Sexluin'  pnpceptuin  est,non  furari.Fbi 
non  soluin  prohibetur  reale  fiirtum,  sed 


A  etiam  furandi  affeclus,  imo  oinnis  illicita 
appelilio,  coutrectatio,  ablatio,  retentio  ac 
defraiulatio  rei  aliena?,  videlicet  rapina, 
latrocinium,  injiisla  mercatio,  inala  men- 
suratio,  infidelis  labor,  simonia,  usura, 
patrocinatio  falsa.  Itaque  contra  hoc  praj- 
cejitiim  agiint,  ((iiorum  peccato  seu  adul- 
terio  accidil  quod  non  verus  heres  in 
hereditatem  succedit.  Similiter  ecclesia- 
slici  viri.ijiii  bona  Ecclesiae  superfiue  car- 
naliterqiie  consumunt  :  ideo  ad  reslitulio- 
ncm   tenenlur.    Itein   qiii   scienter  et   ex 

B  carnali  affectu  indigiios  ad  eccicsiastica 
promovcnt  boiia,  qiia  non  nisi  dignis,  vi- 
delicet  Deum  timeniibus  ac  devotis,  de- 
bcntur.  Hi  quoque  qui  parentibus  suis 
aliqiia  fiirtive  auferunt ;  et  qui  debita  non 
persolvunt  pro  posse,  dum  repetuntur  : 
quod  est  periculosiiin,  quia  si  hi  quibus 
tenentur,  ex  dilatione  persolutionis  dain- 
num  patiuntur,  debitores  tenentur  eis  re- 
compensare  hoc  damnum  juxta  doctrinam 
viri  discreti  ac  sapientis. 

Septimum'  pra?ceptuin  est.non  moecha-  i".w.  xx, 

C  ri  seu  fornicari.  Quo  pra?cepto,  ut  loqui-  \g  '"'  '' 
tur  Aiigustinus,  prohibetur  omnis  illicitus 
concubitiis,  atqiie  mernbrorum  gencratio- 
ni  (leservientiiim  illcgitimus  usus,  omnis 
quoqiie  libidinosus  contactus  etiam  in  con- 
jugatis,  quo  non  servatur  naturalis  ordo 
inditus  a  natura,  iino  omiiis  copula  sive 
commixtio  viri  et  feminae  extra  limites  le- 
gis  ac  vinciili  niatriinonialis.  Nec  solum 
proliibetiir  isto  pra^^epto  omnis  illegiti- 
mus  coitus,  sed  etiam  ejus  appetitus  : 
quoniam  omnis  conseiisus  delibcratus  in 

D  illicitum  coitum  aut  in  delectationem  ve- 
neream,est  mortale  peccatum.  In  libidino- 
sis  quoque  osciilis  ct  amplexibus  mortalis 
est  culpa.  ()[)ortet  ergo  vitare  occasiones 
couciipiscenlitc  vitiosse  ct  commixtionis 
illicita",  scilicct  incautum  feminarum  ad- 
spcctum,  colloquia  secrcta,  immoderata  ct 
impudica,  contactus,  amplexus  et  oscula, 
convivia,  arrisus,  munuscula ;  et  se   co- 


1-2  Ita  non  soliim  hoc  loco,  sed  in  tractatibus  de  Vita  euratorum,  art.  xxviii,  xxix  : 
dabili  vita  conjugatorum,  art.  xxvi;  et  alibi. 


de  Lau- 


FERIA    nr.ARTA    PASCH.E.    —    SERMO   TERTIUS 


603 


EtoH.  XX, 
\6:Deul.y 

ao. 


/*roi',xix.5 

Sap.  I,  1 1. 
Ps.  V,  7. 


Exod.  XX, 
l7;/?eM/.v. 
21. 


ram  Deo  timorate  habere.  Quod  si  tentatio 
venerit,  statim  immundam  cogitationem 
oportet  abjicere,  passionem  Christi  adspi- 
cere,  de  striclo  ac  metuendissimo  Dei  ju- 
dicio  cogitare,  poenas  inferni  pensare,  Dei 
auxilium  invocare.  seque  ab  adspectu.  co- 
gitatu  et  consideratione  eorum  quae  con- 
cupiscentiam  causant,  avertere,  conver- 
tendo  se  ad  cogitationes  et  occupationes 
bonas. 

Octavum  prseceptum  est,  Non  falsum 
testimonium  dices.  Iloc  namque  est  valde 
grave  peccatum  :  et  qui  faiso  testimonio 
est  alicui  causa  damni,  ad  restitutionem 
tenetur.  Si  autem  famam  ejus  corrumpit, 
eam  pro  posse  restituere  obligatur.  Si  vero 
per  falsum  testimonium  est  causa  mortis 
alicujus,  homicida  est  coram  Deo.  Ideo 
Salomon  ait  :  Testis  falsus  non  erit  impu- 
nitus.  Hoc  etiam  prsecepto  prohibetur  men- 
dacium  perniciosum,  quod  scilicet  alicui 
nocet.  De  quo  ait  Scriptura :  Os  quod  men- 
titur,  occidit  animam.  Et  de  quo  Propheta 
loquitur  Deo  :  Perdes  omnes  qui  loquuntur 
mendacium.  Porro  omne  raendacium,  sive 
sit  officiosum  quod  alicui  prodest,  sive 
jocosum  quod  delectat,  ad  minus  est  ve- 
niale  peccatum.  et  potest  esse  mortale  per 
assiduitatem  et  nimiam  delectationem  in 
eo.  Quemadmodum  autem  praeceptum  est, 
falsum  testimonium  non  proferre,ita  man- 
dato  isto  prEPcipitur.  veritatem  non  silere 
tempore  necessitatis,  nisi  causa  digna  ex- 
cuset, 

Nonum  prfpceptum  est,Non  concupisces 
uxorem  proximi  tui.  Ubi  specialiter  prohi- 
betur  appetitus  adulterii,ille  scilicet  appe- 
titus  cui  ratio  non  renititur,  sed  consentit. 
Et  sicut  viro  praecipitur  non  concupiscere 
alicujus  uxorem,  ita  mulieribus  ac  puellis 
prsecipitur  non  concupiscere  alicujus  ma- 
ritum,  Insuper  hoc  praecepto  prohibefur 
omnis  motus  ac  gestus  exterior  inordina- 
tus,  ad  luxuriam  provocans,  sive  per  in- 
ternuntium,  sive  per  litteras,  vel  per  mi- 
nas  aut  munera.per  adspectum,  ineessum, 
verba.  sive  per  vestimentorum  ornatum 
vanum,  provoeativum  ac  indecentem.  Hinc 


A  diligentissime  pensandum  est  quod  san- 
ctissimus  ait  Hieronymus  :  Si  vir  aut  mu- 
lier  se  ornaverit.  et  vultus  hominum  ad  se 
provocaverit,  etiam  si  nullum  iude  sequa- 
tur  damnum,  supplicium  tamen  patietur 
;eternum.  quia  venenum  attulit  si  fuisset 
qui  biberet.  Tales  ergo  mortaliter  peccant, 
Hinc  etiam  constat  quam  vitiosa  sit  illa 
vestium  fractillatio  deridenda  ac  fatua. 
Gravissime  quoque  peccant  feminae  se  or- 
nantes  et  linientes  ut  viris  complaceant; 
similiter  viri  et  juvenes,  si  tale  quid  fa- 

B  ciant.  Hic  posset  declarari  quam  enorme 
peccatum  sit  adulterium. 

Decimum  praeceptum  est,  Non  concu- 
pisces  rem  proximi  tui.  Ubi  prohibetur 
desiderium  ex  deliberata  ratione  proce- 
dens,  ita  quod  illicitum  est  desiderare 
quamcumque  rem  alienam.  Est  enim  con- 
tra  justitiam,  et  innumerabilia  mala  ex 
tali  desiderio  oriuntur,  videlicet  avaritia, 
furtum,  rapina,  latrocinium.  homicidiam, 
violentia.  falsum  testimonium,  dolus.men- 
dacium,  proditio,  impatientia  et  murmu- 

C  ratio  contra  Deura  qui  tam  dissiniiliter 
bona  terrena  distribuit.  Tale  quoque  desi- 
derium  mentem  quiescere  non  permittit, 
Propter  quod  ait  S,  Gregorius  :  Nihil  labo- 
riosius  in  hac  vita,  quam  ferrenis  deside- 
riis  ssfuare;  et  nihil  quiefius,  quam  nihil 
hujus  raundi  appetere.  Certum  est  autem, 
quod  qui  rem  suam  carius  vendunt  aut 
vendere  optanf  quam  valet,  confra  pra^- 
ceptum  hoc  agunt,  quia  aliorum  bona  de- 
siderant.  Et  quidam  sunt  valde  intimorati 
ac    omnino    leves,    qui    quidquid   vident, 

D  mox  appetunt.  Exstirpanda  est  ergo  con- 
cupiscentia  haec  maligna.  et  verae  divitiae 
nientis  semper  sunt  appetendfe,  videlicet 
gratia  Dei,  caritas,  ceteraeque  virtufes  ac 
dona  Spirifus  Sancfi,  et  opera  virtuosa, 
quae  sunt  immortalium  nostrarum  anima- 
rum  vestimenfa,  decor,  robur,  refectio, 
nobilifas,  armafura  et  salus. 

Hfec  ergo  decem  praecepta  Christiani 
semper  gerant  in  menfe,  et  satagant  ad- 
implere  ;  atque  in  eis  velut  in  speculo 
considerent   semetipsos,    et   vitam   suam 


(iOG 


FERIA    niAnrA    PASCH.E. 


.M)   HELIGIOSOS  :    SEKMO   QUARTUS 


(liscutiant,  ac  perpcndant  qiioniodo  obe-  A  h;cc  jugitcr  observare  conentur,  et  de  hoc 
dierint  Dco,  et  an  jam  obediant  Dco ;  quod  ca  non  servaverunt,  maxime  con- 
seque  in  cunctis  emendent,  et  praecepta      tristentur. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE     .MULTIPLICI     TENTATIONLM     UTILITATE. 


F' 


yiLI,  accedens  ad  servitutem  Dei,  sta  B 
in  justitia  et  timore,  et  prcepara  ani- 
maiii  tuain  ad  tentationcm.  Eccli.  ii,  1. 

Jucob.i,t.  Quum  apostolus  Jacobus  moneat  omne 
gaudium  nos  existimare  debere  quum  in 
tentationes  varias  inciderimus,  et  omnes 
ad  Deum  accedentes  Sapieus  hortetur  ad 
tentationis  occursum,  non  est  formidaii- 

ibid.iA.  dum  :  quandoquidem  probatio  fidei  no- 
str»  patientiam  operatur,  patientia  autem 
opus  perfectum  habet.  Est  itaque  saluber- 
rima  admonitio  strenuissimi  pugnatoris, 
ut  ex  incidentia  tentationum,  quantumli-  C 
bet  multarum  atque  magnariim.non  solum 
non  contristemur,  nec  pusillanimes  aut 
diffidentes  efficiamur,  sed  gloriemur  iii 
Domino,  qui  nos  paternaliter  visitat,  et  in 
preesenti  exercet,  castigat,  humiliat,  pur- 
gat  et  informat,  ne  aeternaliter  pereamus. 
Oportet  namque  in  adversis  gaudere,  in 
quantum  necessaria  sunt  aut  utilia  ad  sa- 
lutem. 

Prseterea,  quamvis  tentatio  quje  est  a 
carne  et  ex  praevia  imaginatione,  sit  ad 
minus  veniale  peccatum,  nec  quoad  hoc  D 
sit  de  ea  gaudendum,  sed  contristandum, 
atque  pro  ejus  plenaria  exstirpatione  assi- 
due  laborandum  ;  tamen  et  ipsa  est  electis 
nom.  Mii,  occasio  boni  muitiplicis,  quum  et  omnia 

■*■  cooperentur  prsedestinatis  in  bonum,  qui 

ex  suorum  consideratione  excessuum  et 
culparum,  profundius  se  ipsos  humiliant, 
cautiores  redduutui',et  Deo  frequenter  cor- 


dialius  regratiantur,  atqiie  in  ejus  amore 
vaJidius  inardescunt  :  sicque  ubi  abunda- floM.v,2o. 
vit  iniquitas,  superabundat  et  gratia,  ut 
ait  Apostohis.  Tentatio  autem  quae  directe 
a  Deo  infligitur,  ordinatur  semper  ad  pro- 
fectum  tentati.  sicut  adversitas.  Tentatio 
vero  quae  a  diabolo  et  a  mundo  infertur, 
quamvis  in  eo  qui  tentatur  rationem  non 
habeat  culpa>,  quamdiu  tentatus  non  co- 
operatur  ei  per  dilectionem,  neque  per 
consensum  aut  exsecutionem,  est  tamen 
tendens  et  inclinans  ad  malum  culpae,  nec 
utilis  in  se;  sed  adjutorio  gratiae  Dei,  et 
prudentia  ejus  qui  bene  ulitur  tali  tenta- 
tione,  est  materia  et  occasio  utilitatis  mul- 
tiplicis,  et  copiosae  fructuositatis.  Verum 
reprobis  et  perversis  omnia  cooperantur 
in  malum  :  qui  de  sua  correctione  et  tri- 
bulatione  fiunt  pejores.  De  quibus  Jere- 
mias  dicit  Deo  :  Percussisti  eos,  et  non  /er.  v,  :t. 
doluerunt;  attrivisti  eos,  et  renuerunt  ac- 
cipere  disciplinam  ;  induraverunt  facies 
suas  supra  petram,  et  noluerunt  reverti. 
Itaque  loquendo  de  tentatione  in  gene- 
rali,  dicendum  quod  tentatio  primo  utilis 
est  ad  instruendum.  Inducit  enim  tenta- 
tum  ad  sui  ipsius  recognitionem,  et  docet 
eum  qualiter  debeat  aliis  qui  tentantur, 
consulere  :  sicque  efficit  hominem  in  spi- 
rituali  militia,  id  est  in  pugna  contra  vi- 
tiorum  aciem  et  daemonum,  eruditum,  ex- 
pertum  et  promptum.  Hinc  communiter 
dicitur,  quod  tentatio  tentatum  illuminat, 


FERIA   QUARTA   PASCH.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SEIiMO   OUAIITUS 


607 


Is.    XXVIII, 
19. 
Ibid.  XXVI, 

WMach.ix, 
5  el  seq. 


EccU. 
XXXIV,  9,10, 


Pror,  XXIX, 
15. 


sicut  et  tribulatio.  Unde  et  in  Jeremia,  ubi 
Ar. VI,  8.  nostra  habet  franslatio,Erudire,Jerusalem, 
Septuaginta  interpretes  transtulerunt :  Per 
omneni  dolorem  et  flagelium  eriidieris,Je- 
rusalem.  Quocirca  scribit  Hieronymus  : 
Duin  crebris  angustiis  subjacemus,  liujus 
versiculi  recordemur,  quatenus  per  adver- 
sa  redeamus  ad  cor,  juxta  quod  loquitur 
,  Isaias  :  Sola  vexatio  dabit  intellectum  au- 
ditui;  et  rursus  ad  Dominum,  In  tribulati- 
one  (inquit)  murmuris,  doctrina  tua  eis. 
,  Hinc  de  .4ntiocho  Iegitur,quod  gravissimis 
aiflictus  doloribus  coepit  ad  agnitionem 
sui  venire.  In  Ecclesiastico  quoque  scribi- 
tur  :  Qui  non  est  tentatus,  quid  scit  ?  Qui 
■  non  est  expertus,  pauca  cognoscit;  vir  in 
multis  expertus,  cogitabit  multa.  Et  Salo- 
mou  ait  :  Virga  et  correctio  tribuit  sapien- 
tiam.  Nenipe,  ut  testatur  Gregorius,  ocu- 
los  quos  claudit  culpa,  aperit  pcena. 

SecundOjtentatio  hominem  examinat  an 
Creatori  suo  fidelis  sit  atque  obediens  : 
quemadmodum  exterior  pugna  militis  con- 
tra  adversarios  sui  regis,demonstrat  an  sit 
regi  suo  fidelis.  Nisi  enim  hosti  regis  sui 
reluctetur,  infidelis  suo  domino  reputatur. 
In  cujus  rei  figura  scriptum  est  in  Judi- 
judk.  III,  cum  libro  :  Dimisit  Dominus  Ghananae- 
■*''■  os,  ut  in  eis  experiretur  Israelem,  utrnm 

audiret  mandata  Domini  an  non,  et  ut 
discerent  posteri  eorum  certare  cum  ho- 
stibus,  haberentque  consuetudinem  prtc- 
liandi.  Sic  ergo  oportel  nos  discere  di- 
niicare  contra  tentationes  et  tentatores 
iniquos,  ct  sic  devenire  ad  consuetudinem 
sacrorum  conflictuum,  per  quam  in  oinni 
tentatione,  Deo  auxiliante,  faciliter  pras- 
valeamus,  imo  et  delectabiliter  contra  ho- 
stes  diviui  honoris  ac  nostrse  salutis  certe- 
mus:quemadmodum  de  strenuissimo  Juda 
i.Vuch.m,  et  fratribus  ejus  uarratur  quod  prseliaban- 
'■  tur  praelia  Israel  cum  laetitia.  Nam  et  teste 

Philosoplio,  signum  virtutis  est  delectatio 
fiens  in  opere.  Itaque  iu  tentationibus  et 
adversis  ostendamus  fidelitatem  nostram 
ad  Domintiin  Deum  nostrum,  qui  modo 
jam  tacto  non  cessat  examinare  suos  ele- 
Sap. 111,0.  ctos,  juxta  illud  :  Tanquam  aurum  in  for- 


A  iiace  probavit  clectos,  et  quasi  holocausti 
hostiam  accepit  eos.  Amicitia  quippe  et 
fidelitas  in  adversis  monstrantur.  Propter- 
ea  scriptum  est  :  Si  possides  amicum,  in  Eccn.yi, 
tentatione  posside  eum  ;  est  enim  amicus  ''  *' 
seeundum  tempus  suum,  et  non  permane- 
bit  in  tempore  tribulationis.  De  tali  homi- 
ne  ait  Salvator  :  Hic  est  qui  verbum  Dei  Mattk.xw, 
autlit,  et  cum  gaudio  suscipit   illud,  sed  -"'-'• 
iion  habet  in  se  radicem  :  facta  enim  tri- 
bulatione  et  persecutione,  continuo  scan- 
dalizatur.  Sic  mulfi  in  prosperitate  gratias 

B  agunt  Deo,  sed  in  adversis  deficiunt.  Unde 
dicitur  in  Psalmo  :  Confitebitur  tibi  quum  p^  xLvm, 
benefeceris  ei.  "• 

Tertio,  fenfatio  tenfatum  huiniliat :  quia 
ex  hoc  quod  ipsum  illuminat  ad  cogno- 
scendum  se  ipsum  et  propriam  infirmita- 
lem  sive  virtutem,  facit  eum  aspernari  ac 
vilipendere  semetipsum,  eo  quod  ad  resi- 
stendum  impedimentis  suse  salutis,  atque 
ad  abjicienda  vana,  foeda  ac  vilia,  tam  far- 
dus  debilisque  sit,  et  quia  tam  cito  ac  fa- 
cile  movetur  ad  passiones  et  vitia,  neque 

C  in  parvis  ac  minimis  victor  exstiterit, 
quum  ainici  Dei  in  gravibus  ac  maximis 
teutatioiiibus  fuerint  tam  constantes.  Si 
autem  prsevaluerit,  admonet  eum  tenla- 
tio  et  ejus  victoria,  ut  Deo  regratietur,  hu- 
militer  dicens  :  Nisi  quia  Domiiius  adjuvit  ps.\,.m,ii. 
me,  paulo  minus  habifasset  in  inferno  ani- 
ma  mea.  Hinc  asserit  Prosper:Ad  magnam 
ufilitatem  hominum  reservafa  est  ct  ex- 
surgit  materia  certaminum,  ut  non  super- 
biat  sanctitas,  dum  pulsatur  infirmitas. 
Unde  et  beatissimum  Vas  electionis  de  se 

D  ipso  fatetur  :  Ne  magnitudo  revelationum  iicai-.xn, 
exfollat  me,  datus  est  inihi  stimulus  car-  "■ 
nis  mese,  angelus  Safanse.  Gregorius  quo- 
que  disseruit :  Pia  dispensafione  nobiscum 
agitur   ut  fenfafionibus  impugnemur,  ne 
virtutibus  quibus  proficimus,  extollamur; 
itemque,  Dum  vifia  nos  impugnanf,  virtu- 
tes  in  nobis  proficientes  humiliant.  Hinc 
in  Threnis  fassus  est  Jeremias  :  Ego  vir  Thren.m, 
videns  paupertafeni  meam  in  virga  indi-  '■ 
giiationis  ejus.  Hac  ratione  soleiit  discreti 
spiritualesque  viri  subditos  seu  carissimos 


(508 


FERIA   QUARTA   PASCH.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTnS 


Job  \ 


suos  fortiter  ct  frcquentcr  incrcpare, atque 
adversitatibus  exercere,  ne  ex  spiriluali 
intuiuescant  prolcctu,  scd  jugiter  humi- 
licul  scmctipsos.  Unde  recilal  Cassianus 
dc  quodam  Paulo  abbate,  qui  in  prsesenlia 
quasi  innumcrabilium  Patrum  ac  Fralrum 
in  suo  refcctorio  comcdeulium,  unum  e 
fratribus  suis  secum  edeulibus  ministran- 
lem,  tam  dire  absque  iliius  culpa  pcr- 
cussit  ad  geuam,  quod  sonus  per  lolum 
refectorium  audiebatur,  et  ictui  pallor  seu 
livor  successit,  nec  tamcn  ulia  turbatio 
orta  fuit  in  Fratris  mente,  nec  siguurn  im- 
patienlia>  alicujus  in  facic. 

Ouarto,  tcntatio  purgat  hominem  a  vi- 
tiis  multis  :  fugat  enim  stulliliam,  cxstir- 
pat  prfesumptioncm,  jactantiam  arrogan- 
tiamque  repcllit,  eo  quod  faciat  hominem 
intueri  ac  noscere  semetipsum.  Unde  ait 
Gregorius  :  Tentationis  inquietudo  inter- 
rogat  an  homo  iu  quietc  positus,  veraciter 
Deum  diligat.  Etcnim  tentationis  pondere 
pressus,  a  vana  suarum  virium  pra^sum- 
ptione  compescitur,  a  jaclantia  cohibetur, 
ab  elatione  frenatur,  dum  propriam  imbe- 
cillilatem,  insufficientiam,  ac  divini  sub- 
sidii  indigeuliaui  expcritur,  sicquc  cum 
,  13.  sancto  Job  protestatur  :  Ecce  nou  cst  auxi- 
Jium  mihi  in  me.  Ilinc  ait  Grcgorius  :  Ne- 
mo  sibi  inuolcscit  nisi  tcutatus ;  nec  vires 
suas  quis  in  pace  recognoscit.  Hinc  refert 
Cassianus  de  quodam  eremita  inexperto 
ac  indiscrelo,  qui  Fratrcm  qucmdarn  ten- 
tatum,  sua  imperita  responsione  pene  ad 
dcsperationem  induxit.  Ono  cognito,  san- 
ctus  quidam  anacliorcla  Fratrcm  illum  sa- 
pienter  consolans,  oravit  Deum  ut  ten- 
talionem  Fratris  iliius  in  senem  illum 
couverteret.  Quo'  facto,  coepit  senex  ille 
instar  insanientis  discurrcre.  Quem  San- 
clus  ille  accedens,  interrogabat  cur  taliter 
agitaretur.  Quod  dum  ille  dicere  verecun- 
daretur,  inslruxil  eum  Sanctus  ille  et  in- 
crepavit.  Sicque  scnex  ille  coepit  se  vere 
coguoscere,et  omnem  prwsumptionem  ab- 
jicere. 

Quinlo,  tenlatio  facit  hominem  ad  Deum 
confugere,    exclamare,   atque    subsidium 


A  implorarc,  sicut  scriptum  cst  :  Et  clama-  Ps.m,(>, 
verunl  ad  Dominum  quum  tribularentur, '^' "' "^' 
ct  dc  nccessitatibus  corum  liberavit  cos. 
Dum  cuim  tcutatus,  cx  pondere  atquc  mo- 
lestia  suffi  tentationis  propriam  fragilila- 
tem  ac   infirmitalem   agnoscit,  ccrnit  se 
viiibus   suis  resisterc   ac  pra?valere   non 
posse  :  ideirco  de  viribus  suis  diffidens, 
confugit  ad  Dcum ;  et  spcrans  iu  miseri- 
cordia  et  ope  ipsius,  invocat  ejus  subsi- 
dium,qui  ait :  Invoca  me  in  die  tribulatio-  Ps.xux^is. 
nis  ;  eruam  te,  et  honorificabis  me.  Ideo 

B  scriptum  est  in  Isaia  :  Dominc,  iu  angustia  /s.xxvi.io. 
requisicrunt  te.  Imo  tentatio,  poena,  affli- 
ctio,  et  quaecumque  adversitas  facit  homi- 
nem  festinare  ad  Deum  et  cito  converti, 
sicut  Domiuus  ait  in  Osee  :  lu  Iribulalione  Osee  vi,  i. 
sua  mane  consurgent  ad  me.Et  Psalmista: 
Multiplicatfc  sunt  (inquit)  infirmitates  eo-  Ps.  xv,4. 
ruui,  postea  acccleraverunt;  ilemque,Con-  Ps.xxxi.i. 
versus  sum  in  ajrumna  mea,  dum  configi- 
tur  spina. 

Scxto,    tentatio   facil   hominem   coram 
Deo  sollicitum,sicque  negligentiam  et  tor- 

C  porem,  dissolutionem  et  periculosam  se- 
curitatem  expellit.  Timor  namque  periculi 
quod  sentitur,  efficit  diligentcm  et  custo- 
ditum  ;  et  qui  impugnatur,  expugnari  vc- 
relur  :  ideo,  qualiler  resistal,  sollicitatur  el 
qua?rit  consiliuui.  Ilinc  super  illud,  Proba  Ps.\\\\i. 
me,  Domine,  et  tenta  me,  asserit  Glossa  : 
Nisi  tentaremur.  negligentes  essemus.Hinc 
tentalioni  adscribitur  quod  hominem  con- 
servat  in  gratia,  et  virtutes  ejus  custodit. 
Septimo,  spiritualem  profectum  produ- 
cit.  Qui  cniiu  impuguari  se  sentit,ad  repu- 

D  gnandum  accenditur  :  sicut  et  naturalia 
fortius  agunt,  dum  a  suis  contrariis  eis 
resistitur.  Nam  ignis  flatu  repressus,  la- 
tius  se  diffuudil ;  et  aqua,  occurrente  sui 
cursus  obslaculo,  magis  impellit.  Sic  homi- 
nes  boni  senlientes  obslacula  suorum  pro- 
fectuum,  ac  repugnacula  suorum  deside- 
riorum  ferventium,  validius  inardescunt 
ad  bona  :  quemadmodum  gloriosus  martyr 
Laurentius,  pra^scntatis  sibi  omnium  tor- 
mentorum  generibus,  dixit,  llas  ego  epu- 
las  semper  desideravi.  Sic  et  strenuissimus 


FERIA   QUARTA    1'ASCHi:.    —    AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    QLARTUS 


609 


praeliator  niagnus  Antonius.  a  daemonibus  A 
crudelissime  flageliatus,  et  velut  mortuus 
a  loeo  quo  fuerat  pereussus  sublatus,  fecit 
se  illuc  reportari,  et  dixit  dcpmonibus  : 
Ecce  hic  sum;non  fugio  vestra  certamina. 
Hinc  loquitur  Augustinus  :  Vita  nostra  in 
hac  peregrinatione  esse  non  valet  sine 
tentatione.  quia  profectus  noster  per  ten- 
tationem  efficitur,  nec  sibi  quisquam  in- 
notescit  nisi  tentatus,  nec  potest  nisi  qui 
iiri,ii.N,5.  vicerit  coronari,  nec  vincere  potest  nisi 
certaverit,  nec  certare  nisi  tentetur. 

Oclavo,  tentatio  confert  spem  placendi  B 
Deo.  Unusquisque  enim  quo  amplius  dis- 
plicet  vita  sua  diabolo,  tanto  acrius  solet 
impugnari  ab  ilio.  Idcirco  quo  gravius 
quis  tentatur,  tanto  plus  fiducia  ejus  in 
Domino  augeatur.  Unde  ait  Gregorius  :  .\d- 
versarius  noster  quanto  plus  rebeliare  sibi 
nos  conspicit,  tanto  plus  debellare  nos 
contendit;  illos  autem  impetere  minus  cu- 
rat.  quos  quasi  hereditario  jure  possidere 
se  cernit.  Et  rursus  :  Plerumque  contingit, 

»quod  qui  plus  in  contemplatione  rapitur, 
tentationibus  amplius  impugnetur;  quem-  C 
admodum  quibusdam  digne  proficientibus 
frequenter  accidere  solet,  quos  dum  com- 
punctio  afficit,  aut  contemplatio  supra  se 
rapit,  statim  tentatio  sequitur,  ne  de  suo 
profectu  aut  contemplationis  altitudine  ex- 
iiCor.xn,  toUantur.  Recte  ergo  dixit  Apostolus  :  Vir- 
■'•  tus  in  infirmitate  perficitur.  Et  Augustino 

testante,  gravissima  teutatio  est,  nulla  ten- 
tatione  pulsari. 

Nono.  tentatio  tentationem  expellit,  dum 
una  aliam  ejicit  :  sicut  tentatus  de  vana 
gloria,  tentationem  superat  gulae.  Et  qui-  D 
dam  de  stimulo  carnis  graviter  impu- 
gnatus,  a  confratribus  suis  de  industria 
multipliciter  injuriatus,  stimulum  carnis 
oblitus  fuit. 

Decimo,  per  tentationem  Ghristo  assi- 
railamur,  qui  propter  nos  a  mundo  atque 
iiatih.w.  diabolo  multipliciter  fuit  absque  peccato 
tentatus. 

Undecimo,  per  tentationem  fit  homo 
proximis  exemplaris,  qui  ejus  exemplo  ad 
patientiam  et  resistentiam   contra  tenta- 

T.  31. 


t  et seq. 


menta  animantur.  ut  patet  de  sancto  Job. 
Unde  de  Tobia  habetur  :  Hanc  tentationem  ro4.  n,  li. 
permisit  Dominus  evenire  illi,  ut  posteris 
daretur  exemplum  patientise  ejus,  sicut  et 
sancti  Job. 

Duodecimo,  per  tentationem  consolati- 
onem  et  tranquillitatem  meremur,  prout 
in  Tobia  dicitur  Deo  :  Post  tempestatem  ibid.m^a. 
tranquillum  facis,  et  post  fletum  exsulta- 
tionem  infundis.  Merito  igitur  dixit  apo- 
stolus  Jaeobus  :  Beatus  vir  qui  suffert  ten- jacoi.r.is. 
tationem.  Deus  namque  pugnantibus  pro 
se  gratiose  adsistit. 

Tertiodecimo,  tentatio  facit  hominem 
etiam  in  hoc  mundo  famosum  et  glorio- 
sum.  ita  quod  alii  innituntur  ei  ut  sus- 
tentamento.  Hinc  in  Apocalypsi  Dominus 
loquitur  :  Qui  vicerit,  faciam  illum  colum-  Apoc.  m, 
nam  in  templo  meo.  Et  S.  Aiitonio  dixit  '■■ 
Salvator  :  Quia  viriliter  dimicasti,  in  toto 
orbe  te  faciam  nominari. 

Quartodecimo,  tentatio  facit  hominem 
cunctis  daemonibus  triumphantem.  Hinc 
beatissimi  anachoretae  Macarius,  Moyses, 
Pastor,  et  eis  consimiles,  non  plus  ti- 
muerunt  daemones  quam  muscas.  Quum 
enim  magnus  ille  Macarius  nocte  quadam 
iu  templo  dormiens  idolorum,  calvariam 
quamdam  suo  capiti  supposuisset,  diabo- 
jus  cernens  ejus  fiduciam,  ex  calvaria  illa 
ccepit  alteri  daemoni  respondere.  Porro  Ma- 
carius  nil  penitus  metuens,  calvariam  ca- 
pite  suo  tundebat,  dicens  diabolo  :  Fac,  si 
aliquid  potes. 

Quintodecimo,tentatio  coronationem  ac- 
quirit.  Quum  enim  dixisset  apostolus  Ja- 
cobus,  Beatus  vir  qui  suffert  tentationem,  jacob.iM. 
adjecit  :  Quoniam  quum  probatus  fuerit,  /swem. 
accipiet  coronam  vit£e.  Imo  toties  coronari 
meremur,  quoties  tentatioui  pravaJemus  : 
sicut  in  Vitaspatrum  scribitur  de  sancto 
quodam  eremita,  qui  in  visione  noctis  vi- 
dit  septem  coronas  super  discipuli  sui  ca- 
put  descendere,  quoniam  septem  vicibus 
discipulus  ille  nocte  illa  restiterat  cogita- 
tionibus  suis,  et  patientiam  habuit. 

Sunt  autem  et  alii  multi  salubres  effe- 
ctus  ex  tentationibus  provenientes.  Quod 

39 


GIO 


FERIA    QfAnTA    PASCHi. 


AD  REUGIOSOS  ;   SERMO   OIINTIS 


11 7tm.il, 5. 


quiim  ila  sit.  non  recusemus  tentari.  sed 
vitemus  leiitationibus  supcraii.  \d  est  in 
tenlationein  induei.  Ilsec  enim  dicta  sunl, 
ul  ad  perferendum  alqiie  vincendum  len- 
taliones  auimemur  et  accendaniur.  Nul- 
lus  tamen  debet  lentationes  appetere  in 
quantum  a  tentante  ordinantur  aut  ten- 
dunt  in  malum  culpje  el  nocumentum 
tentati ;  sed  in  quantiim  ille  qui  tentatur. 
potest  tentatione  iiti  in  bonum  per  gra- 
tiam  Dei,  alque  ex  illa  consequi  fructum 
multiplicem,  sic  appeti  potest,  pra^sfrtim 
secundum  quod  necessaria  est  ad  salutem, 
eo  modo  quo  ait  Apostolus,  Xon  coronabi- 


.\  tur  nisi  qiii  legitime  certaverit  :  siciit  et 
adversa  a|i|)i'li  possunt.  non  in  quantum 
adversa  alque  pcenalia,  sed  in  quantum 
purgamur  per  ea.  et  ex  eis  proficimus  ac 
multa  bona  consequimur.  Nullus  etiam 
debet  teiitationes  appetere,  pra>sumendo 
de  propriis  viribus;  sed  considerata  fragi- 
litate  sua,  confidat  in  Deo.  et  innitatur 
ejus  gratioso  aiixilio.  oretque  quod  Deus 
tenlationem  sic  moderetur,  taliterque  ad- 
sistat  ei.  quod  non  vincatur.  Unde  in  Vi- 
taspatrum  quidam  in  tentationibus  consti- 

B  tuti.  non  petierunt  liberari  ab  eis,  sed  pro 
gratia  resistendi  efficaciter  oraverunt. 


SERMO   QUINTUS 


DE   TEXTATIONE    MCLTIPLICI.    ET   AN    OMMS    TENTATIO    SIT   PECCATCM. 


OMXES  qui  Deo  pJacuervnf ,  per  mul- 
tas  tentationes'  transierunt  fideles ; 
qui  autem  tentationes  non  susceperunt  in 
tirnore  Dei  et  in  patientia,  exterminati 
sunt.  Judith  viii,  23-23. 

De  tentatione  nobis  dicturis  videndum 
est  quotupiex  sit  tentatio.  Richardus  de 
S.  Victore  ponit  septem  species  seu  mo- 
dos  tentationis.  Ouarum  prima  est  impor- 
tuna,  qua  homo  tam  assidue  ac  improbe 
impugnatur.  ut  eam  a  se  amovere  vix 
queat.  Nam  frequenter  abjecta.  non  cessat 
reverti,  et  omni  pene  hora  hominem  in- 
quietat,  quatenus  quem  nec  vi  nee  fraude 
subvertil.  improbitate  atque  frequentia  in- 
cessabili  ailiciat  ad  consensum  :  quemad- 
modum  gutta  cavat  lapidern.  non  vi.  sed 
saepe  cadendo:  et  telius  ab  unda  paulatim 
yuixiv,  19.  consumitur  :  juxta  illud  beati  Job.  Lapides 
excavant  aquae,et  alluvione  terra  paulatim 
consumitur.  Contra  tentationem  hujusmodi 
necesse  est  indesinenter  infatigabiliterque 
pugnare. 

Secunda  species  tentationis  vocatur  du- 
bia,  quoniam  ambiguitatis  obscuritate  ani- 


mum  sic  involvit.  ut  nequeat  clare  discer- 
C  nere  quid  certi  debeat  de  re  unde  tentatur, 
sentire;  sicque  facit  mentem  diversimode 
fluctuare,  et  de  eadem  re  nunc  istud,nunc 
illud  opinari.  ita  ut  illud  Eliae  mentibus 
sic  tentatis  objici  possit  :  Usquequo  clau-    iii  Re,j. 
dicatis  in  duas  partes?  Et  homo  sic  flu-^""'-'' 
cluans,  illud  Job  dicere  valet :  Idcirco  co-  Joh%\.i. 
gitationes    meae  varise  succedunt  sibi,  et 
mens  in  diversa  rapitur.  Quocirca  scriptum 
est  :  Non  ventiles  te  in  omnem  ventum  ;  eccU.x.w. 
esto  firmus  in  via  Domini  et   in  veritate  ''■ 
sensus   tui.  Hinc  Apostolus   ad   Ephesios 
D  hortatur:Non  jam  simus  parvuli  fluctuan-  Ei,i,es.<^-. 
tes.  nec  circumferamur  omni  vento   do-  "• 
ctrinse. 

Tertia  tentatio  dicitur  subita,  quae  judi- 
cium  pra?venit  rationis,  in  tantum  ut  eor 
tentati  praeventum  impetu  hujusmodi  bel- 
li,  ejus  insidias  per  considerationem  non 
queat  anticipare  :  imo.  frequenter  sentiat 
se  jaculo  prava>  delectationis  transfigi,  an- 
tequam  circumspectionis  suae  scuto  possit 
se  praemunircita  ut  illud  Threnorum  pos- 
sit  prolerre  :  \  elociores  fuerunt  persecu-  i9. 


FF.RIA   QUARTA    PASCH.E. 


AI)    RELIGIOSOS  ;    SERJIO    QLINTUS 


611 


II  licg. ; 
2-4. 


Ps.    WUI. 
13. 

I  Cov.  IV,  4. 


Job  XXVII 


Ibid.  xiii, 
22   23. 


II  Cor.  1,8. 


Job  XXX,  14. 

/6i"rf.vi,ll 


Ibifi.  xiu 
15. 


tores  nostri  aqiiilis  cooli.  Sic  ex  inluitu 
Bethsabee  suiiito  transfixus  est  David  hu- 
jusmodi  telo. 

Quarta  vocatur  occulta,  quia  per  eam 
mens  quadam  caiigine  ita  fuscatur,  ut  ne- 
gligenter  se  habeat  ubi  sollicita  esse  de- 
buerat.  nec  ea  qua>  sibi  proponuntur,  de- 
bita  diligentia  perscrutelur.imo  perniciosa 
et  noxia  multa  aeeeptet  tanquam  salubria. 
Et,  heu !  multo  saepius  per  negligentiam 
talem  committiinus  mala,  atque  oinitti- 
mus  bona,  quae  forsitan  toto  tempore  vitae 
hujus  nunquani  rite  dijudicamus  :  sicque 
male  securi  sumus.  Hoc  sanctus  David 
considerans,  dixit  :  Delicta  quis  intelligit  l 
Ab  occultis  meis  munda  me.  Vas  quoque 
electionis  :  Nihil  (inquit)  mihi  conscius 
sum,  sed  non  in  hoc  justificatus  sum.  Imo 
et  magnus  ille  Job,  qui  fiducialiter  dixit, 
Nunquam  reprehendit  me  cor  meum  in 
omni  vita  mea;  profundius  pensans  quanta 
homo  habeat  peccata  occulta,  qu»  ipsum- 
met  lateut,  deprecatus  est  Dominum  :  Re- 
sponde  mihi,  Quantas  habeo  iniquitates  et 
peccata?  Scelera  mea  et  delicta  ostende 
mihi. 

Quinta  tentatio  nuncnpata  est  violenta, 
quae  adeo  fortis  est,  tamque  acriter  et  acu- 
te  impugnat,  ut  videatur  superari  vix  pos- 
se  aut  sustineri,  in  tantum  ut  Apostolus 
fateatur  :  Supra  modum  gravati  sumus, 
supra  virtutem,  ita  ut  tfederet  nos  vivere. 
Unde  et  sanctus  Job  dixit :  Quasi  rupto  mu- 
ro  irruerunt  in  me;  et  rursus,  Quae  est 
fortitudo  mea  ut  sustineam,  et  quis  finis 
meus  ut  patienter  agam  ?  In  tali  ergo  con- 
flictu  oportet  ad  Dominum  in  fortitudine 
cum  insuperabili  confidentia  exclamare  et 
dicere  :  Etiam  si  occiderit  me,  in  ipso 
sperabo. 

Sexta  vocata  est  fraudulenta,  quse  ani- 
mum  vehementer  obscurat  ac  fallere  niti- 
tur,  et  quandoque  in  errore  pertinaciter 
figit,  dum  inala  ac  pessima  sub  specie  bo- 
norum  et  optimorum  proponuntur  et  ac- 
ceptantur,  sicque  noxia  defenduntur,  et 
de  damnabilibus  malis  tanqiiam  vere  sa- 
lubribus  mens  lajtatur.  Ilinc  Salomon  lo- 


.\  quitur  :   Sunt  vi;p  quse  videntur  homini    cr.  Prov. 
bona?,  et  novissima  earum  ducunt  ad  mor-  ^^'■•'-•"'' 
tem.  Nam  et  Satanas  transfigurat  se  in  an-  iiCor.  xi, 
gelum  lucis.  Quid  horribilius  dici  potest,  '*• 
quam  quod  inde  damnatio  provenit  unde 
salus  sperabatur  Eeterna? 

Septima  appellatur  perplexa,dum  simul 
et  tempore  uno  impugnalur  homo  viliis 
multis,  ut  si  vicerit  unum,  vincatur  ab 
alio.  Et  sa?pe  artifex  tentator  tam  callide 
contra  hoininem  pradiatur,  ut  unde  robu- 
stius  uni  peccato  disponit  resistere,  inde 

B  gravius  in  aliud  labatur  :  ut  si  quis  simul 
de  vitiis  gula  et  vanae  glorite  impugnetur, 
quo  fortius  vicerit  gulam,  tanto  acrius  im- 
peteretur  per  vanam  gloriam.  Denique 
praetactae  tentationes  interdum  impugnant 
hominem  sigillatim.  interdum  permixtim, 
et  qusedam  earum  simul  :  et  juxta  hoc  ne- 
cesse  est  vel  simul  vel  successive  diversa 
virtutum  arma  contra  ipsas  assumere. 

Possunt  quoque  his  septem  tentationi- 
bus  coaptari  quse  leguntur  in  psalmo  quo 
dicitur:  Scuto  circumdabit  te  veritas  ejus;  Ps.  xc,.?-?. 

C  non  timebis  a  timore  nocturno,  etc.  Ad 
primam  namque  tentationem,  quae  dicitur 
importnna,   pertinet    tanquam   remedium 
sculo  circumdari  veritate  Dei,  illumiuati- 
one  Spiritus  Sancti,  ut  importunfe,  impro- 
bae  atque  assidua?  tcntationi  pro  medela 
objiciatur  veritas  Scripturarum,dicentium 
quod    per    multas    tribulationes    oporteat  Ac(.xiv,2I. 
nos  intrare  in  regnum  coelorum,  et  quod 
omnes   qui   volunt    pie    in    Christo   vive-  WTim.m, 
re,persecutiones  tentationesque  patientur;  '"• 
itemque  :  Esto  fidelis  usque  ad  mortem,  a;<oc. u.io. 

D  et  dabo  tibi  coronam  vitae.  Porro  secunda 
tentatio,  quae  ambigua  seu  dubia  appella- 
tur,  designatur  quum  dicitur  :  Non  time- 
bis  a  timore  nocturno.  In  caligine  enim 
noctis  homines  frequenter  verentur, putan- 
tes  se  videre  exercitiim  hominum,  quum 
videant  summitates  monticulorum  aut  ar- 
borum.  Sic  qui  dubia  tentatione  vexatur, 
ex  defectu  claritatis  verae  cognitionis  fre- 
quenter  timet  ubi  non  est  timendum,  et 
segnior  fit  ad  bene  agendum,  dum  pro 
certo    non    novit  an   illud  quod  facit  sit 


612 


FERIA    OIARTA    PASCH.K. 


AD    RF.LIGIOSOS  :    SER.MO   QUINTUS 


Omnipotenti  acceptiim.  Per  sagittam  vo- 
lantem  in  die,  inteiligitiir  tentatio  lertia. 
quae  dicitur  subila,  et  instar  sagitta?  emis- 
s<e  ferit  antecjuam  pra>videatur.  Oi'a''l'i 
tentatio,  iju;e  (lioilur  oceiiila.  insinuatur 
quum  subditur  :  A  negotio  perambulante 
in  tenebris.  Oncmadmoduin  enim  tale  ne- 
gotiiim  versatur  in  tencliris  noctis,  sic  oc- 
ciilla  tentatio  in  lenebris  falsitatis.  At 
quinta  tentatio,  qiUT  dicitur  violenta,  ex- 
priinitur  quum  dicitur  in  psalmo  pra?- 
dicto,  Ab  ineursu.  Quo  nomine  impetus 
violentiee  designatur.  Sexta  tentatio,  quae 
fraudulenta  nominalur,  tangitur  ibi,A  dae- 
monio  meridiano  :  quia  (ut  patuil)  in  hac 
tentatione  frequenter  inala  ac  pessima  sub 
specie  bonorum  ac  optimorum  persuaden- 
II  Cor.v,  tur,  et  angelus  tenebrariim  in  angelum  lu- 
'*•  cis    transfiguratur.    Et    quoniam    septima 

tentationis  speeies,  quae  nominatur  per- 
plexa.  plures  in  se  tentaliones  complecti- 
tur,  et  circa  diversa  vitia  occupatur,  recte 
ipsa  intelligi  datur  qiium  subditur  :  Ca- 
dent  a  latere  tuo  mille,  et  decem  millia  a 
dextris  tuis. 

Praeterea  quaedam  tentationes  de  carna- 
libus  vitiis,  quaedam  vero  de  peccatis  spi- 
ritualibus.  et  quaedam  de  vitiis  nianifestis, 
quaedam  de  vitiis  palliatis,  speciem  quam- 
dam  virtutum  habentibus,  nos  impugnant. 
Sanctus  autem  Bernardus  super  Cantica 
ponit  quatuor  genera  tentationum.  Quo- 
rum  primum  est  de  inordinato  timore  quo 
homines  trepidant  aggredi  viam  arctam, 
sicut  religionis  ingressum,  ac  corporis  ca- 
stigationem,  et  contra  peccata  confliclum, 
Don  attendentes  auxilia  gratiarum,  magni- 
tudinem  praemiorum,  consolationem  Spi- 
ritus  Sancti,  adsistcntiam  angeli  sancti,  et 
quam  dulce  fiat  cordi  proficienti  Christo 
,  servire,  qui  ait  verissime  :  Venite  ad  me, 
omnes  qui  laboratis  et  onerati  estis.et  ego 
reficiam  vos;  jugum  enim  meum  suave 
est,  et  onus  meiim  leve.  Hoc  geniis  tenta- 
tionis  vocatur  timur  nocturnus.  Secundum 
appellatur  sagitta  volans  in  die,  id  est  ten- 
tatio  laudis  humante  et  gloriae  vanae,  quae 
leviter  volat,  sed  non  leve  vulnus  infligit. 


Malth. 
J8,  .-iO. 


A  Tertium  cst  negolium  perambiilans  in  te- 
nebris.  piita  hypocrisis,  qiue  lingit  et  si- 
niulat  quod  non  est  :  idcirco  in  tenebris 
versatiir  erroris:et  ex  desiderio  laudishu- 
manae  vel  proprii  commodi  solet  procede- 
re.  Haec  maledicta  hypocrisis  non  solum 
virtutes  beata  remuneratione  evacuat,  sed 
et  in  tenebras  infernales  hypocritam  in- 
sensatum  el  vilem  praecipitat.  Postremo,  ei 
qui  hicc  tria  tentationiim  genera  vicerit, 
imminet  quartum  :  ne  sub  specie  boni  ial- 
latur,  nec  indiscreto  debilitetur  fervore, 

B  nec  immoderato  zelo  judicet,  aspernetur 
aut  arguat  proximum  ;  sed  vera  com- 
passione  discretionisqiie  radio  decoretur 
in  omnibus,  atque  rationabile  obsequi- Tfom  xn. i. 
um  perseveranter  in  finem  suo  offerat 
Creatori. 

Ceterum  posset  quteri,  quando  tentatio 
sit  peccatum,  et  an  omnis  tentatio  sit  pec- 
catum.  Ad  haec  respondendum  (ut  Beda 
scribit),  quod  tentatio  Iribus  modis  agi- 
tiir,  utpote  suggestione  hostis,  delectatione 
humauae   fragilitatis,   et  consensu   cordis. 

C  Primo  etenim  concupiscentia  oritur,  per 
quam  incipit  homo  abstrahi  a  vero  bono, 
imo  a  prima  veritate  incommutabili  sum- 
maque  bonitate.  Deinde  concupiscentiae 
conjungitur  delectatio  qutedam,  per  quam 
homo  in  malum  illicitur,  manens  adhuc 
infra  terminos  venialis  peccati.  Quumque 
delectationi  consensus  deliberatus  acces- 
serit,  est  culpa  mortalis.  Porro,  si  hoste 
seu  mundo  suggerente  alque  tentante,  non 
delectamur  in  re  de  qua  tentant,  nec  con- 
sentimus   eisdem,  non   peccamus  in  tali 

D  tentatione  :  imo  talis  tentatio  est  nobis 
materia  exercendae  virtutis  atque  occasio 
meriti  ac  triumphi,  non  culpa,  prout  Ma- 
gislcr  Sententiarum  libro  secundo  ex  ver- 
bis  Aiigustini  declarat.  Itaque  juxla  doeto- 
res  concorditer,  tentatio  ab  extra  nobis 
proveniens,utputa  a  diabolo  vel  a  mundo, 
non  est  peccatum  in  se,  nec  imputatur 
nobis  ad  culpam,  quamdiu  nos  ipsi  non 
cooperamur  taliter  nos  tentanti,  per  dele- 
ctationem  vel  consensum ;  sed  resistendo 
ei  meremur  atque   proficimus,  sicut  ait 


FERIA   QUARTA   PASCH.E. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SEUJIO   QUINTUS 


613 


iCor.x,i3.  Apostolus :  Deus  faciet  cum  tentatione  pro- 
ventum.  Tentatio  autem  quce  est  ab  iutra, 
id  est  a  carne  et  fomite  seu  sensualitate, 
est  semper  peccatum  quando  procedit  ex 
aliqua  prfevia  appreheusione,  imaginatio- 
ne,  seu  cogitatu. 

Quocirca  pensanda  sunt  verba  Bonaven- 
turap,  qui  ait  :  De  ortu  actualis  peccati 
tenendum  est,  quod  actuale  peccatum  ori- 
ginem  trahit  a  libera  voluntate  per  sug- 
gestionem,  delectationem  et  consensum.  Si 
autem  suggestio  et  delectatio  sistant  citra 
consensum,  est  veniale  peccatum  ;  si  vero 
sequatur  consensus  aut  opus  in  his  quse 
lege  prohibentur  divina,  mortale  pecca- 
tum  est.  Quod  si  consensus  est  sine  operc, 
hoc  contingit  dupliciter.  Primo,  quod  vult 
in  opus  procedere,  sed  non  valet  :  et  tunc 
vokintas  reputatur  pro  facto.  Secundo, 
quod  non  vult  in  opus  procedere,  sed  vo- 
liiptuari  in  deiectatione  seu  cogitatione:  et 
tunc  quamvis  peccatum  non  sit  plene  con- 
summatum,  est  tamen  inter  mortalia  com- 
putandum.  Quum  enim  peccatum  dicat 
recessum  voluntatis  a  Deo,  in  quantum 
nata  est  moveri  ac  regi  ab  ipso  et  secun- 
dum  ipsum  et  propter  ipsum,  omne  pec- 
catum  est  inordinatio  mentis  aut  volunta- 
tis,  in  qua  esse  possunt  virtus  et  vitium. 
Deinceps  inordinatio  ista  aut  tanta  est, 
quod  ordinem  justitiae  e.xterminat  :  et  sic 
est  mortaie  peccatum,  quoniam  aufert  vi- 
tam  gratiae  separando  animam  a  Deo,  a  quo 
vivificatur  per  gratiam  anima  justa  ;  aut 
est  tam  modica,quod  ordinem  justitiffi  non 
perimit,  sed  in  aliquo  turbat  seu  hcdit :  et 
sic  est  veniale  peccatum,quia  de  ipso  pos- 
sumus  veniam  cito  et  faciliter  adipisci, 
quia  per  ipsum  homo  gratiam  non  amittit 
nec  inimicitiam  Dei  incurrit.  Est  autem 
ordo  justitife,  ut  bonum  summum  et  in- 
commutabile  praeicratur  bono  coinmuta- 


A  bili,  bonum  honestum  utili,  voluntas  Dei 
voluntati  humanae  ;  sicque  judicium  rectae 
rationis  praeferatur  sensualitati.  Et  quo- 
niam  lex  Dei  praecipit  ordinem  istum,  et 
vetat  oppositum:idcirco  dum  bonum  com- 
mutabile  praefertur  divino,  et  bonum  utile 
honesto,  et  voluntas  nostra  praefertur  vo- 
luntati  divinse,  aut  sensitivus  appetitus 
rationi,  committitur  peccatum  mortale. 
Dum  vero  bonum  commutabile  et  crea- 
tum  plus  debito  diligitur,  non  tamen  bono 
increato  praefertur, nec  utilitas  prseponitur 

B  honestati,  nec  voluntas  nostra  divinae,  nec 
sensualitas  rationi,  tunc  est  veniale  pecca- 
tum  :  quoniam  quamvis  hoc  sit  praeter  le- 
gem,  non  tamen  directe  est  contra  legem. 
Sensualis  autem  appetitus  rectae  rationi 
non  pra-fertur,  nisi  dum  ei  a  ratione  con- 
sentitur  :  idcirco  mortale  peccatum  citra 
rationis  consensum  nequaquam  incurri- 
tur.  Si  tamen  sensualitas  moveatur  inor- 
dinale,  quum  inordinatio  illa  ad  malum 
inclinet,  quamvis  non  consentiat  ratio, 
peccatum  est  aliquod,  quoniam  aliqualiter 

C  Iffdit  justitite  ordincm. 

Verumtamen,  ut  Tiiomas  scribit,  motus 
concupiscibilis  potest  dupliciter  surgere. 
Primo,  ex  organi  qualitate,  sicut  organo 
calefacto  insurgit  motus  libidinis  absque 
imaginatione  :  et  iste  motus  est  pure  natu- 
ralis,  nec  rationem  culpae  sortitur.  Et  hoc 
facere  potest  diabolus  potestate  suae  natu- 
rae,  qua  potest  corporalia  transmutare,  nisi 
divina  cohibeatur  virtute.  Secundo,  motus 
concupiscibilis  surgit  ex  apprehensione 
alicujus  rei  delectabilis  :  et  ex  hac  parte 

D  appetitus  concupiscibilis  participat  in  ho- 
mine  aliquid  libertatis,  secundum  quod 
obedire  potest  imperio  rationis;  sicque  in 
concupiscibili  vi  potest  esse  peccatum.Sed 
motum  hunc  extorquere  non  potest  dia- 
bolus. 


INDIGES 


LOCA  S.  SCRIPTUR.^  PR  ECIPUA 


GENESIS. 

III,  15.  Inimicitias  ponam  inter  te  et  mulie- 
rem,  et  semen  tuum  et  semen  illius  ;  ipsa 
conteret  caput  tuum.  et  tu  insidiaberis  cal- 
caneo  ejus,  54 D,  399D. 

IV,  i.  Respexit  Dominus  ad  .-Vbel  et  ad  mune- 
ra  ejus,  170  U. 

XVII,  .5.  Patrem  multarum  gentium  constitui 

te,  276  D. 
XXII,  18.  Benedicentur  in  semine  tuo  omnes 

gentes,  51 B. 
X.XIV,  31.  Ingredere,  benedicte  Domini  :  cur 

foris  stas  ?  383  .\. 
XLIX,  7.  .Maledictus  furor  eorum,  quia  perti- 

nax  ;  et  indignatio  eorum,  quia  dura,  21it.\, 

220  C,  486  D". 
—  dO.  Non  auferetur  sceptrum  de  Juda  et  dux 

de  femore  ejus,  donec  veniat  qui  mittendus 

est,  et  ipse  erit  exspectatio  gentium,  582.V'. 

EXODI. 

III,  14.  Egn  sum  qui  sum...  Sic  dices,..  :  Qui 
est,  misit  me,  203 D". 

LEVITICI. 

II,    13.   In    omni    oblatione    tua   offeres    sal, 

246  B'. 
VI,    12.    Ignis.,.    in    altari    semper    ardebit, 

2838'. 
XIX,  18.  Non  quaeras  ultionem,  nec  raemor 

eris  injuriae  civium  tuorum,  32oB. 

DEUTERONOMII. 

VI,  13.  Dominum  Deum  tuum  timebis,.,.  ac 

per  nomen  illius  jurabis,  601 B', 
X,  16.  Circumcidite...  prapufium   cordis  ve- 

stri,  et  cervicem  vestram  ne  induretis  am- 

plius,  237D. 


XXXII,  7,  Interroga  patrem  tuum,  et  annun- 
tiabit  tibi;  majores  tuos.  et  dicent  tibi,  83 C. 

JOSUE. 

.\.\l\',  14.  Servite  ei  perfecto  corde  atque  ve- 
rissimo,  40 .\',  267  B. 

JUDICL'^!. 

III,  2,  4.  Ut  postea  discerent  filii  eorura  certa- 
re  cum  hostibus  et  habere  consuetudinem 
prasliandi...  Dimisitque  cos,  ut  in  ipsis  ex- 
periretur  Israelem.  utrum  audiret  mandata 
Domini...  an  non,  607  C. 

I  REGUM. 

II,  30,  Quicumque  glorificaverit  me,  glorifica- 
bo  eum  ;  qui  autem  contemnunt  me,  erunt 
ignobiles,  34 D. 

XV,  22,  23.  Melior  est...  bbedientia  quam  vi- 
ctiraae,  et  auscultare  magis  quam  offerre 
adipem  arietum  :  quoniam  quasi  peccatum 
ariolandi  est,  repugnare ;  et  quasi  scelus 
idololatrise,  nolle  acquiescere,  13  A'. 

II  REGUM. 

XXIII,  8.  Sedens  in  cathedra  sapientissimus 
princeps,  353  C. 

III  REGUM. 

VII,  1.  Domum...  sedificavit  Salomon,  91. \. 
XVII,  1.  Vivit  Dominus...  in   cujus  conspectu 
sto,  279D'. 

IV  REGUM. 

VII,  9.  IIa»c...  dies  boni  nuntii  est ;  si  facueri- 
mus,...  sceleris  arguemur,  397U. 


618 


I.OCA   S.   SCHlPTUB.li   PRiECli'U.\ 


1  l'AK.\LlPOMEi\ON. 

XXI.X,  li.  Tiia  sunf  omnia,  et  qua;  de  maim 
fiia  accepinius.  deilimus  UJji,  37flC. 

—  17.  Scio,  Ueus  meus,  quod  probcs  rorda 
el  siniplicitatem  diligas,  392  C. 

1  ESDR/E. 

l.\,  6.  Deus  meus,  confundor  et  erubesco  le- 
vare  faciem  meam  ad  te,  quoniam  iniqui- 
tates  nosfrffi  mulfiplicatae  sunt  super  caput 
nostrum,  et  delicta  nostra  ereverunt  usque 
ad  ccelum,  S40B'. 

TOBI/E. 

IV,  3,  i.  Honorem  babebis  matri  fua?  omnibus 
diebus  vitae  ejus;  memor  enim  esse  debes 
quse  et  quanta  pericula  passa  sit  propter  te 
in  utero  suo,  003  0. 

—  14.  Superbiam  nunquam  in  tuo  sensu  aut 
in  tuo  vcrbo  dominari  permitfas ;  in  ipsa 
enim  initium  sumpsit  omnis  perditio,  104C. 

XII,  6.  Benedicitc  Deum  cceli,  et  coram  omni- 
bus  viventibus  confitemini  ei,  quia  fecit  vo- 
biscum  misericordiam  suam,  98. 

JUDITII. 

VIII,  23-25.  Omnes  qui  placuerunt  Deo,  per 
multas  fribulationes  transierunt  fideles  ;  illi 
autem  qui  tenlafiones  non  susceperunt  cum 
timorc  Dnmini,...  exterminati  sunt,  610  C. 

—  26,  27.  Non  ulciscamur  nos  pro  bis  quae 
patimur,  sed  reputantes  peccatis  nostrislisec 
ipsa  supplicia  minora  esse,  flagella  Domini, 
quibus  quasi  servi  corripimur,  ad  emenda- 
tionem  et  non  ad  perditionem  nostram  eve- 
nisse  credamus,  l-iC'. 

XIII,  17,  18,  Laudale  Doniinum  Deum  no- 
strum,  qui...  in  me...  adimplevit  misericor- 
diam  suam,  341 A. 

—  24,  25.  Benediclus  Dominus,.,.  quia  hodie 
nomen  tuum  ila  magnificavit,  uf  non  rece- 
dat  laus  lua  de  ore  hominum...  in  aeternum, 
.338  C,  399  G. 

ESTHER. 

II,  15.  Eraf..,  formosa  valde,  et  incredibili  pul- 
chriludine  omnium  nrulis  gratiosa  ct  ama- 
bilis  videbalur,  564  C". 


JOB. 

.\l\',  19,  Lapides  excavant  aqun\  ct  alluvione 

paulatim  terra  consumitur,  6101). 
XVI,  H.  Aperuerunt  super  me  ora  sua,  et  ex- 

probrantes  percusserunt   maxillam  meam, 

satiafi  sunl  prenis  meis,  474B. 
XVIII,  4.  Qui  perdis  animam  tuam  in   furore 

fuo,  92  D'. 
XXIX,  14.  .lustifia  indutus  sum,  24B'. 

—  25.  Ouumque  sederem  quasi  rex,,..  eram 
tamen  moerentium  consolator,  3S8.\. 

X\.\IV,  14,  Si  direxerit  ad  eum  cor  suum, 
spiritum  illius  et  flalum  ad  se  trahet,  160G. 

X.\.\\'I,25.  Omnes  homines  videnl  eum,  unus- 
quisque  intuetur  procul,  204D. 

XXXVIII,  4,  7.  Ubi  eras...  quum  me  lauda- 
rent...  astra  matutina  ?  261C'. 

PSALMORUM. 

II,  7.  Dominus  dixit  ad  me  :  Eilius  meus  es 

tu,  ego  hodie  genui  le,  161 A. 
IV,  4.  Scitote  quoniam    mirificavit   Dominus 

Sancfum  suum,  383.\. 

—  9.  In  pace  in  id  ipsum  dormiam  et  requie- 
scam,  589B. 

VI,  3,  5.  Miserere  mei,  Domine,  quoniam  in- 
firmus  sum  ;...  salvum  me  fac  propter  mise- 
ricordiam  tuam,  123B'. 

VII,  5,6.  Si  reddidi  retribuentibus  milii  inala, 
decidam  merito  ab  inimicis  meis  inanis;  per- 
sequatur  inimicus  animam  meam  et  com- 
prehendat,  el  conculcet  in  tcrra  vitam  me- 
am,  et  gloriam  meam  in  pulverem  deducat, 
153  B. 

VIII,  6.  Gloria  et  honore  coronasti  eum,  28.\. 
XI,  fl.  In  circuifu  impii  ambulanl,  192A', 
.\II,  4,  5.  Illumina  oculos  meos  ne  unquam 

obdormiam   in  morte,  nequando  dicat   ini- 

micus  meus  :  1'rfevalui  adversus  eum,  400C'. 
XIII,  5.  Illic  trcpidaverunt  timore  ubi  non  erat 

limor,  182  C. 
.\l\'.  4.  Ad  nihilum  deductus  esl  in  conspccfu 

ejus  malignus,   fimenles   autem  Dominum 

glorillcat,  264 A,  291  D', 

XVI,  8.  Sub  umbra  alarum  tuarum  protege 
me,  17SD, 

XVII,  H.  Ascendit  super  Cherubim  et  volavit, 
volavit  super  pennas  venforum,  200B. 

XX,  4.  Preevenisti  eum  in  benedictionibus  dul- 
cedinis,  31  D,  .33A, 

XXI,  2.  Verba  dcliilorum  meoruin,  536 C'. 


LOCA    S.    SCUlPTUKi:   PR.EC1PUA 


619 


X.\I,  7-9.  Ego  autem  sum  vermis  et  non  homo, 
opprobrium  hominum  et  abjectio  plebis. 
Omnes  videntes  me,  deriserunt  me  ;  locuti 
sunt  labiis  et  moverunt  caput.  Speravit  in 
Domino,  eripiat  eum  ;  salvum  faciat  eum, 
quoniam  vult  eum,  S00.\. 

—  d3,  17.  Circumdederunt  me  vituli  multi, 
tauri  pingues  obsederunt  me;...  circumde- 
derunt  me  canes  multi,  465.\. 

—  16.  .Vruit  tanquam  testa  virtus  mea,  et  lin- 
gua  mea  adhaesit  faucibus  meis,  S05B. 

—  17,  18.  Foderunt  manus  nieas  et  pedes 
meos,  dinumeraverunt  omnia  ossa  mea, 
496  B. 

XXIII,  1.  Domini  est  terra  et  plenitudo  ejus, 
273D. 

XXIV,  15.  Oculi  mei  semper  ad  Dominum, 
202  B',  58iA. 

XXV,  2.  Proba  me,  Domine,  et  tenta  me,  608C'. 

XXXVI,  24.  Quum  ceciderit,  non  collidetur, 
quia  Dominus  supponit  manum  suam,  32C. 

XXXVII,  18,  19.  Quoniam  ego  in  flagella  para- 
tus  sum,  et  dolor  meus  in  conspectu  meo 
semper;  quoniam  iniquitatem  meam  an- 
nuntiabo.et  cogitabo  pro  peccato  meo,244A'. 

X.XXVIII,  4.  Concaluit  cor  meum  intra  me, 
et  in  meditatione  mea  exardescet  ignis, 
585  .\. 

—  6.  Substantia  mea  tanquam  nihilum  ante 
te,  409D'. 

XL,  10.  Etenim  homo  pacis  meae,  in  quo  spe- 
ravi,  qui  edebat  pancs  meos,  magnificavit 
super  me  supplantationem,  434  .\. 

XLVI,  10.  Principes  populorum  congregati  sunt 
cum  Deo  .\braham,  quoniam  dii  fortes  tcr- 
rse  vehementer  elevati  sunt,  372 D. 

XL\'II,  10.  Suscepimus,  Deus,  misericordiam 
tuam  in  medio  templi  tui,  323.\. 

XLIX,  15.  Invoca  me  in  die  tribulationis  ; 
eruam  te,  et  honorificabis  me,  346 B'. 

LI,  9.  Ecce  homo  qui  non  posuit  Deura  adju- 
toreni  suum,  sed  speravit  in  multitudine 
divitiarum  suarum.  293 C. 

—  10.  Ego  autem  sicut  oliva  fructifera  in  do- 
mo  Dei,  37 D,  .376 .\. 

LIV,  13,  14.  Quoniam  si  inimicus  meus  male- 
dixisset  mihi,  sustinuissem  utique  ;  et  si  is 
qui  oderat  mo,  super  me  magna  locutus 
fuisset,  abscondissem  me  forsitan  ab  eo ;  tu 
vero  homo  unanimis,  dux  meus  et  nolus 
meus,  462  B. 

LXI,  11.  Divitia;  si  afHuant,  nnlife  cor  appone- 
re,  3.39  D'. 


LXIV,  5.  Beatus  quem  elegisti  et  assumpsisti, 

12 B,  77  C. 
L\VI1,.36.  Mirabilis  Deus  in  Sanctis  suis,  282.\. 
L.WIII,  21.  Sustinui  qui  simul  contristaretur, 

ef  non  fuit,  492B. 

—  22.  Dederunt  in  escam  meam  fel,  et  in  siti 
njea  potaverunt  me  acefo,  493C. 

LX.\I,  11.  .\dorabunt  eum  omnes  reges,  264D. 
LX.\I.\,  2.  Qui  sedes  super  Cherubim,  manife- 

stare,  262 B. 
LX.\XIII,8.Ibunt  de  virtute  in  Yirtutem,326G'. 
LX.WVI,  5.  Honio  natus  est  in  ea,  et  ipse  fun- 

davit  eam  Altissimus,  136B. 
.\C,  3-7.  Scuto  circumdabit   te  veritas   ejus ; 

non  fimebis  a  timore  nocturno,  etc,  611 B'. 
XCII,  5.  Testimonia  tua  credibilia  facta  sunt 

nimis,  151 D. 
.XCVII,  2.  Nofum  fecit  Dominus  Salutare  suum, 

in    conspectu    gentium    revelavit  justitiam 

suam,  158  C. 
CXVII,  15.  \'ox  exsultationis  ef  salufis  in  ta- 

bernaculis  justorum,  561 A. 

—  26.  Benedictus  qui  venif  in  nomine  Domi- 
ni,  387  C. 

C.WIII,  66.  Bonitatem  ct  disciplinam  et  scien- 

fiam  doce  me,  30  B'. 
C.\XVII,   2.   Labores    manuum    fuarum    quia 

manducabis,   beatus   es   et   bene   tibi    erit, 

305  B'. 
CXXXMI,  3.  Canfenf  in  viis  Domini,  quoniam 

niagna  est  gloria  Domini,  326A. 

PROVERBIOBUM. 

III,  18.  Lignum  vitse  cst  his  qui  apprehende- 

rint  eam,  494 B. 
.\I,  27.  Qui...  investigator  nialorum   est,  op- 

primetur  ab  eis,  278  B. 
XII,  1.  Qui  diligit  disciplinam,  diligit  scien- 

fiam  ;   qui  aufem  odit  increpationes,  insi- 

piens  est,  178 C 
.\1I1,  4.  Vulf  et  non  vulf  piger,  213B'. 
XVI,  2.  Spirifuum  ponderafor  est    Dominus, 

197  A'. 

—  4.  L'niversa  propfer  semetipsum   operatus 
cst  Dominus,  129B. 

.\l\,  3.  Testis  falsus  non  erit  impunitus.  460  D. 
.\.\I,  30.   Non  est  sapientia,  non  esf  pruden- 

tia,  non   esf   consilium    contra   Dominum, 

239  B. 
XWTI,  21.  Quomodo  probatur  in  conflatorio 

argenfum,  ef  in  fornacc  aurum,  sic  proba- 

fur  homo  ore  laudantis,  .3381)'. 


620 


LOCA   S.   SCRIPTUIUE   PR^CIPUA 


XXVIII,  1.  Justus...  quasi  leo  confidens,  absque 
terrorc  erit,  224 A,  293  A'. 

XXIX,  20.  Vidisti  hominem  velocem  ad  lo- 
quendum?  stultitia  magis  speranda  est  quam 
illius  correptio,  3,32D. 

—  25.  Qui  timet  liominem,  cito  corruet,  1871). 
X.XX,  4.  Ouod  nomen  est  ejus,  et  quod  no^iien 

Filii  ejus,  si  nosti'?  472  A'. 
XXXI,    tO.    Mulierem    fortem    quis   inveniet  ? 
54  G. 

—  25.  Fortitudo  et  decor  indumentum  ejus, 
65 A,  336  A. 

ECCLESIAST.Ii. 

II,  14.  Sapientis  oculi  in  capite  ejus,  242 D. 

III,  44.  Orania...  fecit  Deus  ut  timeatur,  550D'. 
VIII.  H.  Quia  non  profertur  cito  contra  malos 

sententia,  absque  timore  ullo  filii  hominum 
perpetrant  mala,  600.V. 

CANTICI  CANTICORUM. 

II,  4.  Introduxit  me  in  celiam  vinariam,  ordi- 
navit  in  me  caritatem,  563.\. 

—  5.  Fulcite  me  iloribus,  stipate  me  malis, 
quia  amore  langueo,  589  C. 

VI,  9.  Ouae  esl  ista...  quasi  aurora  consurgens, 
pulcbra  ut  luna,  electa  ut  sol  ?  .53.V. 

VII,  10.  Ego  dilecto  meo,  et  ad  me  conversio 
ejus,  220  C. 

VIII,  6.  Fortis  est  ut  mors  dilectio,  dura  sicut 
infernus  semulatio,  203D. 

—  7.  AqucT  multcP  non  potuerunt  exstin- 
guere  carilalein,  ncc  flumina  nbruenl  illam, 
202  G. 

SAPIENTI.E. 

I,  16.  Impii...  manibus  et  verbis  arcessierunt 
illam,  .580 B. 

VII,  9.  Omne  aurum  in  comparatione  illius 
arena  est  exigua,  et  tanquam  lutum  aesti- 
mabitur  argentum  in  conspectu  illius,5."i8D'. 

VIII.  2.  Ilanc  amavi  et  exquisivi  a  juventute 
mea,  .570. 

Quaesivi  sponsam   mibi  eam  assumere, 

60  A. 

Amator  factus  sum  formse  illius,  62 D. 

I.\,  4,  10.  Da  mihi  sedium  tuarum  adsistricem 

sapientiam,...  ut  mecum  sit  et  mecum  labo- 

ret,  ut  sciam   quid  acceptum   sit  apud  te, 

342  A. 


ECGLESIASTICI. 

II,  1.  Fili,  accedens  ad  servitutem  Dei,  sta  in 

justitia  et  timore,  et  pra^para  animam  tuam 

ad  tentationem,  606 B. 
IV,  23.  Est...  confusio  adducens  peccatum,  et 

est  confusio  adducens   gloriam  et  gratiam, 

71  B'. 

VI,  1.  Noli  fieri  pro  amico  inimicus  proximo, 
224  C. 

XIV,  5.  Qui  sibi  nequam  est,  cui  alii  bonus 
erit?  223  G. 

XV,  1.  Qui  timct  Deum,  faciet  bona,  186D. 
XVII,   12.  Mandavit...   unicuique  de  proximo 

suo,  47 A,  233  D. 
XIX,  1.  Qui  spernit  modica,  paulatim  decidet, 
311  C. 

XXIII,  9,  12.  Jurationi  non  assuescat  os  tuum, 
mulli  enim  casus  in  illa;...  vir  multum  Ju- 
rans  implebitur  iniquitate,  et  non  discedet 
a  domo  illius  plaga,  116A,  601  C. 

XXIV,  24.  Ego  mater  pulchrae  dilectionis,  45B. 

XXV,  1,  2.  In  tribus  placitum  est  spiritui  meo, 
quae  sunt  probata  coram  Deo  ct  hominibus  : 
concordia  fralrum,  et  amor  proximorum,  et 
vir  et  mulier  bene  sibi  consenlientes,  39B. 

XXVI,  19.  Gratia  super  gratiam,  mulier  sancta 
et  pudorata,  70  A. 

—  20.  Omnis...  ponderatio  non  est  digna  con- 

tinenlis  aninife,  210D'. 
XX^III,  28.  Sepi  aures  tuas   spinis,  linguam 

nequam  noli  audire,  et  ori  tuo  facito  ostia 

et  seras,  313  D. 
XXXI,  1.  Vigilia  honeslalis  tabefaciet  carnes, 

378  C. 

XXXIII,  25.  Panis  et  diseiplina  et  opus  servo, 
3.56  B'. 

XXXIV,  9,  10.  Qui  non  est  tentalus,  quid  scit  ? 
Vir  in  mullis  expertus,  cogitabit  multa;... 
qui  non  est  experlus,  pauca  recognoscit, 
450 A,  607 B. 

XLIV,  1.  Laudemus  viros  gloriosos  et  parentes 

nostros,  1,  274  A. 
XLV,  1.  Dilectus  Deo  et  hominibus,  228A. 
XLVIII,  4.  Quis  potest  similiter  sic  gloriari  li- 

bi?  279  B. 
L,  6,  7.  Quasi  stella  matutina  in  medio  nebu- 

lae,...  sic  ille  elTulsit  in  templo  Dei,  272A. 

ISAI/E. 

VII,  14.  Ecce  virgo  concipiet  et  pariet  filium, 
391 D. 


LOCA    S.    SCRIPTUR.E    PR.ECIPU.\ 


621 


IX.  2.  Populus  qui  ambul.ibat  in  tenebris.  vi- 
dit  lucem  magiiara,  IIOD. 

—  6.  Vocabitui"  nomen  ejus,  .Vdrairabilis,  Con- 
siliarius,  Deus,  Fortis,  Pater  futuri  saeculi, 
Princeps  pacis.  IUD,  il2.\,  I13B.  C,  D.  B', 
236  B'. 

XXIV,  16.  Secretuin  meuin  raibi,  .386B'. 
X.XIX,  13.  Populus  iste...  labiis  suis  glorificat 

me,  cor  autem  ejus  longe  est  a  rae,  332 .\'. 
XLII,   1.  Ecce  servus  meus,  suscipiam  eum  ; 

eleclus  meus,  complacuit  sibi  in  illo  anima 

mea,  197  D. 
XLVIII,  i.  Scivi...  quia  durus  es  tu.  et  nervus 

ferreus  cervix  tua,  et  frons  tua  srea,  3.39  C. 
XLIX,  6.  Dedi  te  in  lucem  gentium,  ut  sis  sa- 

lus  mea  usque  ad  extrcmum  terrae,  139  B. 
L,  6.  Corpus  raeum  dedi  percutientibus  et  ge- 

nas   meas  vellentibus  ;   faciem    meam    non 

averti  ab  increpantibus  et  conspuentibus  in 

me,  278  .\'. 
LII,  6.  Sciet  populus  meus  nomen  meum  in 

die  illa,  quia  ego  ipse  qui  loquebar,  ecce  ad- 

sum,  U3X. 

—  13,  14.  Ecce  intelliget  servus  meus,  exalta- 
bitur  et  elevabitur  et  sublimis  erit  valde  ; 
sicut  obstupuerunt  super  te  multi,  sic  inglo- 
rius  erit  inter  viros  adspectus  ejus  et  forma 
ejus  inter  filios  hominum.  .j36B". 

LIII,  2.  Ascendet  sicut  virgultum  coram  eo,  et 
sicut  radix  de  terra  sitienti.  402  D. 

—  S,  12.  Livore  ejus  sanati  sumus...  Tradidit 
in  mortem  animam  suam,  et  cum  sceleratis 
reputatus  est,  421 B. 

—  7.  Quasi  agnus  coram  tondente  se  obmute- 
scet  et  non  aperiet  os  suum.  482  D. 

—  8.  Generationem  ejus  quis  enarrabit  ?  quia 
abscissus  est  de  terra  viventium,  161  .\, 
523  C,  D. 

LX,  1.  Surge,  illurainare,  Jerusalem.  quia  ve- 

nit  luraen  tuum,  2.jOB. 
LXVI,  23.  Erit...  sabbatum  ex  sabbato,  o79C. 

JEREML-E. 

III.  13.  Dabo  vobis  pastores  juxta  cor  meum, 
et  pascent  vos  scientia  et  doctrina,  330 C. 

IV,  4.  Circuracidimini...  et  auferte  prasputia 
cordium  vestrorum,  243  C. 

VI,  26.  Luctum    unigenili    fac  tibi  planctum 

amarura,  472 A. 
XI,  13.  (Juid  est  quod  dilectus  meus  in  dorao 

mea  fecit  scelera  multa?  371  C. 

—  16.  Olivara  uberem,  pulcbram,  fructiferam. 


speciosam,  vocavit  Dominus  nomen  tuum, 
40  A. 

XII,  7.  Dedi  dilectam  animam  nieam  in  manu 
inimicorum  ejus.  337B'. 

XIV,  8.  9.  Quare  quasi  colonus  futurus  es  in 
terra.  et  quasi  viator  declinans  ad  nianen- 
dum?Quare  futuruses  velut  vir  vagus?  164 B. 

XX,  9.  Factus  est  (sermo  Domini)  in  corde 
meo  quasi  ignis  exsestuans,  388  C. 

XX.XI,  34.  Omnes...  cognoscent  me.  a  minimo 
eorum  usque  ad  raaximura,  ait  Dominus, 
143  C. 

THRENORLM. 

III,  1.  Ego  vir  videns  paupertatem  meam  in 
virga  indignationis  ejus.  607 D". 

BARUCH. 

III,  33,  36,  38.  Qui  fecit  illas  (stellas),  hic  est 
Deus  noster...  Post  haec  in  terris  visus  est, 
et  cum   hominibus  eonversatus  est,  lOIB'. 

EZECHIELIS. 

-XVIIl,  20.  Filius  non  portabit  iniquitatem  pa- 
tris,  et  pater  non  portabit  iniquitatem  filii ; 
justitia  justi  super  eura  erit,  et  impietas  im- 
pii  erit  super  eum,  32  C 

DANIELIS. 

VII,  14.  Omnes  populi,  tribus  et  linguae  ipsi 
servient,  333  C. 

IX,  26,  27.  Et  post  hebdomades  sexaginta  duas 
occidetur  Christus,  et  non  erit  ejus  populus, 
qui  eura  negaturus  est ;  et  civitatem  et  san- 
ctuarium  dissipabit  populus  cum  duce  ven- 
turo,  et  finis  ejus  vastitas,  et  post  finem 
belli  statula  desolatio,...  et  usque  ad  con- 
summationem  et  flnem  perseverabit  desola- 
tio,  382B',  C. 

XIII,  23.  Mellus  est  mihi...  incidere  in  manus 
vestras,  quam  peccare  in  conspectu  Domini, 
93  B. 

OSEE. 

II,  14.  Ducam  eara  in  solitudinem,  et  loquar 
ad  cor  ejus,  270  .^. 

X,  6.  Confundetur  Israel  in  voluntate  sua, 
267  C. 


622 


LOC.V    S.    SCRiriX'R.1:    l'U.ECIPUA 


AMOS. 

\,  10.  Oclio  liabuerunt  eorripientem...  el  lo- 
quentem  perfecte  abominali  sunt,  173  C. 

H.\U.\Cl)C. 

II,  1.  Super  custodiam  meam  stabo,  i98C'. 

AGG/KI. 

I,  S.  Ponite  conla  vostra  super  vias  veslras, 
S74U'. 

II,  8.  \'eniet  Uesideratus  (iinctis  gentibus,  et 
implebo  domuni  istain  gloria.dicit  Uominus, 
lOOA,  2o6B'. 

—  10.  Magna  erit  gloria  domus  istius  novis- 
simae,  plus  quam  prima^,  dicit  Uominus, 
317A. 

—  24.  Ponam  te  quasi  signaculum,  quia  te 
elegi,  dicit  Uominus,  194  C. 

ZACHARI.E. 

II,  8.  Qui...  tetigerit  vos,  tangit  pupillam  oculi 
mei,  307  A. 

VII,  10.  Malum  vir  fratri  siio  non  cogitet  in 
corde  suo,  61 B. 

IX,  9.  Exsulta  satis,  filia  Sion;...  ecce  rex  tuus 
veniet  tibi  justus  et  salvator,  ipse  pauper  et 
ascendens  super  asinam  ct  super  pullum 
filium  asinae,  429A'. 

XII,  10-12.  Effundam  super  domum  Uavid  et 
super  habitatores  Jerusalem  spiritum  gra- 
tiae  et  precum  ;  et  adspicient  ad  me,  quem 
conDxerunt  ;  et  plangent  eum  planctu  quasi 
super  unigenitura...  Et  planget  terra,  fami- 
lise  et  familise  seorsum,  532U. 

MALACHI/E. 

III,  1.  Statim  veniet  ad  templum  suum  Uorai- 
nator,  quem  vos  qusritis,  328 U. 

II  MACHAB^ORUM. 

XV,  14.  Hic  est  fratrum  amator,...  hic  est  qui 
niultum  orat  pro  populo,  180B'. 

MATTH/EI. 

II,  1.  Quum...  natus  esset  Jesus  in  Bethlehem 
Juda  in  diebiis  Herodis,  etc,  2.j5U. 


II,  H.  .\pertis  tliesauris  suis,  obtulerunt  ei... 

aurum,  tiius  el  myrrliam,  2.")il.\,  207 .\. 
\,  17.  Legem...  non  veni  solvere,  sed  adim- 

plere,  2.32  G. 
VI,  21.  Ubi...  est  thesaurus  tuus,  ibi  est  et  cor 

tuum,  585U. 
XI.  28.  Venitc  ad  me,  omnes  qui  laboratis  et 

onerafi  estis,  ctc,  17 C. 
.Will,  8,  0.  Si...  manus  tua  vel  pes  tuus  scan- 

dalizat  te,  abscide  eum  el  projice  abs  te;... 

el  si  oculus  tuus  scandalizat  te,  erue  eum 

et  projice  abs  te,  237U',  241. \'. 
.\I.\,  14.  Sinite   parvulos...  ad   me  venire,  ta- 

lium  est  enim  regnum  coelorum,  217 B. 

—  17.  Si...  vis  ad  vitam  ingredi,  serva  man- 
data,  399  C. 

—  21.  Si  vis  perfectus  esse,  vade,  vende  quse 
habes,  et  da  pauperibus,  et  habebis  thesau- 
rum  in  coelo,  274 B. 

—  29.  Centuplum  accipiet,  379  U. 

XXIII,  2,  3.  Super  cathedrara  Moj-sis  sederunt 
Scribae  et  Pharisaei :  orania  ergo  qusecunique 
dixerint  vobis,...  facite  ;  secundum  opera 
vero  eorum  nolite  facere,  dicunt  enim  et 
non  faciunt,  29  G. 

—  34.  Ecce  ego  mitto  ad  vos  l'rophetas  et  sa- 
pientes  et  Scribas,  174.\. 

.\XV,  29.  Habenti  dabitur....  ei  autera  qui  non 
habet,  et  quod  videtur  habere,  auferetur  ab 
eo,  133  C. 

MARCI. 

.\,  16.  Complexans  eos  et  iraponens  manus  su- 
per  illos,  benedicebat  eos,  219  C. 

LVCM. 

I,  28.  Benedicta  tu  in  mulieribus,  405  C. 

—  38.  Ecce  ancilla  Domini;  fiat  mihi  secun- 
dum  verbum  tuum,  408 .\. 

—  46,  48,  49.  Magnificat  anima  mea  Uomi- 
num,...  quia  respexit  humilitafem  ancillae 
suas  :  ecce  enim  ex  hoc  beatara  me  dicent 
omnes  generationes,  quia  fecit  mibi  magna 
qui  potens  est,  64  A. 

II,  10,  H.  Evangelizo  vobis  gaudium  raa- 
gnum,...  quia  natus  est  vobis  hodie  Salva- 
tor,  qui  est  Christus  Uominus,  in  civitate 
Uavid,  122  B,  133  U. 

—  12.  Invenietis  infantem  pannis  involutura 
et  positum  in  prsesepio,  163  C. 

—  15.  Transoamus  usque  Bethlehem,  et  videa- 


LOCA   S.    SCRIPTIHLE   PR^CIPUA 


623 


nms  hoc  verbiim   quoil    facliim    est,  quod 
Dominus  ostendit  nobis,  133  (^. 

II,  21.  Vocatum  est  nomen  ejus  Jesus,  234D. 

—  23,28.  Simeon...  hoino...  justus  et  timora- 
tus,...  accepit  eum  in  ulnas  suas,  331  .V. 

—  30.\iderunt  oculi  mci  Sahitare  tuuni,3331). 
IV',  22.  Omnes...  mirabantur  in  verbis  gratipe 

quse  procedebant  de  ore  ipsius,  20B. 
\,  11.  Relictis  omnibus,  secuti  sunt  eum,  lo.\. 
IX,  23.  Si  quis  vult  post  me  venire,  abneget 

semetipsum,  ct  tollat  crucem   suam   quoti- 

die,  et  sequatiir  me,  iUiC. 

XII,  49.  Ignem  veni  mittere  in  terram,  et  quiil 
volo  nisi  ut  accendatur?  283B'. 

XXI,  13.  Ego...  dabo  vobis  os  et  sapicntiam 
cui  non  poterunt  resistere  et  contradicere 
omnes  adversarii  vestri,  374A. 

XXII,  13.  Desiderio  desideravi  hoc  pascha  man- 
ducare  vobiscum  antequam  patiar,  422A. 

X.VIV,  32.  Nonne  cor  nostruin  ardens  erat  in 
nobis  dum  loqueretur  in  via  et  aperiret  no- 
bis  Scripturas?  337B,  368D. 

—  36.  Stetit  .lesus  in  medio  eorum,  et  dicit 
eis  :  Pax  vobis,  378  A. 

—  39.  Aidete  manus  meas  et  pedes,  387 B. 

—  ii.  Necesse  est  impleri  omnia  quse  scripta 
sunt  in  lege  Moysis  et  Prophetis  et  Psalmis 
de  me,  581 A. 

JOANNIS. 

I,  14.  Verbum  caro  factum  est,  131  C. 

—  42.  Intuilus...  eum  Jesus,  dixit  :...  Tu  voca- 
beris  Cephas,  333B. 

III,  34.  Non...  ad  mensuram  dat  Deus  Spiri- 
tum,  347  B'. 

y,  39.  Scrutamini  Scripturas,  quia  vos  putatis 
in  ipsis  vitam  Beternain  habere  ;  et  illae  sunt 
quae  testimonium  perhibent  de  me,  381  C. 

VI,  34.  Nisi  manducaveritis  carnem  Filii  ho- 
minis  et  biberitis  ejus  sanguinem,  non  ha- 
bebitis  vitam  in  vobis,  414. \. 

—  71.  Nonne  ego  vos  duodecim  elegi,  et  ex 
vobis  unus  diabolus  est  ?  370  C. 

VII,  46.  Nunquam  sic  locutus  est  homo,  sicut 
hic  homo,  22  D. 

VIII,  12.  Ego  sum  lux  mundi,  333D. 

XI,  16.  Dixit...  Thomas...  ad  condiscipulos  : 
Eamus  et  iios.  ut  moriamur  cum  eo,  82B, 
880. 

XIII,  1.  .\nte  diem  festum  Pascha>,  sciens  Je- 
sus  quia  venit  hora  ejus  ut  transeat  ex  hoc 
mundo  ad  Patrem,  etc,  419  C. 


XI\',  3,  6.  Dicit  ei  Thomas  :  Domine,  nescimus 
quo  vadis,  et  quomodo  possumus  viam  sci- 
re  ?  Dicit  ei  Jesus  :  Ego  sum  via  et  veritas 
et  vita  ;  nemo  venit  ad  Patrem  nisi  per 
me,  85B. 

—  13.  Si  diligitis  me,  mandata  mea  servate, 
602  C. 

XV,  12.  Hoc  est  praeceptum  meum,  ut  diiiga- 
tis  invicem  sicut  dilexi  vos,  368 .\. 

—  13.  Majorem  liac  dilectionem  nemo  habet, 
ut  aniinam  suam  ponat  quis  pro  amicis 
suis,  324  C. 

.XVI,  24.  Petite  et  accipietis,  ut  gaudium  ve- 
strum  sit  plenum,  561 B'. 

XX,  29.  Ouia  vidisti  me,...  credidisti ;  beati  qui 
non  viderunt,  et  crcdiderunt,  94  A. 

XXI,  13,  16.  Dicit...  Petro  .lesus  :...  Pasce  agnos 
meos,  350B. 

—  20,  24.  Hic  est  discipulus  ille  quem  dilige- 
bat  .lesus,  191 B. 

ACTUUM. 

I,  26.  Cecidit  sors  super  Matthiam,  et  annume- 

ratus  est  cum  undecim  Apostolis.  .363 C. 
III,  19.  Poenitemini...  et  convertimini,  ut  de- 

leantur  peccata  vestra,  592.\. 
VI,  8.  Stephanus...  plenus  gratia  et  fortitudi- 

ne,  faciebat  prodigia  et  signa  inagna  in  po- 

pulo,  169  D,  179  D. 

—  15.  Omnes  qui  sedebant  in  concilio,  vide- 
runt  faciem  ejus  tanquam  faciem  angeli, 
176D,  182B. 

I.\,  4.  Cadens  in  terram,  audivit  vocem  dicen- 
tem  sibi  :  Saule,  Saule,  quid  me  perseque- 
ris?  300  A,  306  D. 

—  13.  Vas  electionis  est  mihi  iste,  .304 B. 

X,  4.  Orationes  tuse  et  eleeniosjfnse  iuse  ascen- 
derunt  in  memoriam  in  conspcctu  Dei,548D. 

XIII,  .30.  Deus...  suscitavit  eum...  tertia  die, 
573  B. 

AD  ROMANOS. 

V,  10.  Reconciliati  suinus  Deo  per  mortem  Fi- 

lii  ejus,  423A. 
VIII,  32.  Proprio  Filio  suo  non  pepercit,  sed 

pro  nobis  omnibus  tradidit  illum,  539B. 
.X,  12.  Dominus...  dives  in  omnes  qui  invocant 

illuin,  8B. 
XII,  8.  Qui  prfeest,  in  sollicitudine,  380D. 

—  14,  17,  21.  Bcnedicite  persequentibus  vos, 
benedicite  et  nolite  maledicere  ;...  nuUi  ma- 


634 


LOr.A   S.    SCKrPTUR.E    PR.ECIPLA 


lum    pro  malo    reddentes ;...   noli    vinci   a 
malo,  sed  vince  in  bono  malum,  302B. 
XV,  8.  Dico...  Cliristum  .Tesum  ministrum  fuis- 
se  circumcisionis.  2401). 

I  \D  COKINTIIIOS. 

IV,  16.  Imitatores  mei  estote.  sicut  et  ego 
Ctu-isti,  309  C. 

XI,  27.  Uuicumque  manducaverit  panem 
hunc  vel  biberit  caiicem  Domini  indigne, 
reus  erit  corporis  et  sanguinis  Domiiii, 
413  0. 

XIII,  6.  Non  gaudet  super  iniquitate,  congau- 
det  autem  veritati,  561  \\ 

II  \U  CORINTHIOS. 

III,  18.  Revelata  facie  gloriam  Domini  specu- 
lantes,...  transformamur  a  claritate  in  cla- 
ritatem,  558 B,  .571 B'. 

V,  13.  Pro  omnibus  mortuus  est  Christus,  ut 
et  qui  vivunt.jam  non  sibi  vivant,  sed  ei 
qui  pro  ipsis  mortuus  est,  560.A. 

—  19.  Deus  erat  in  Christo  mundum  reconci- 
lians  sibi,  534  C. 

VI,  14,  15.  Quee  societas  luci  ad  tenebras? 
Quae  autem  conventio  Christi  ad  Relial  ? 
103A. 

XII,  2,  4.  Scio  hominem...  raptum...  usque  ad 
tertium  coelum  ;...  et  audivit  arcana  verba, 
quae  non  licet  homini  loqui,  312A. 

AD  GAL.\T.\S. 

II,  20.  Vivo  autem,  jam  non  ego,  vivit  vero  in 
me  Christus,  71.\. 

V,  26.  Non  etBciamur  inanis  gloriae  cupidi, 
invicem  provocantes,  invicem  invidentes, 
382  C. 

VI,  2.  Alter  alterius  onera  portate,  et  sic  ad- 
implebitis  legem  Cbristi,  382  C 

—  17.  Ego...  stigmata  Domini  Jesu  in  corpore 
meo  porto,  574  D'. 

AD  EPHESIOS. 

II,  19.  Jam...  estis  cives  Sanclorum  et  dome- 

stici  Dei,  345B. 
V,  25,  26.   Ghristus    dilexit   Ecclesiam    et    se 

ipsum  tradidit  pro  ea,  ut  illam  sanctifica- 

ret,  mundans  lavacro  aquse  in  verbo  vitae, 

509  D. 


AD  PI1ILIPPEN.SES. 

III,  8.  Oninia...  arbitror  ut  stercora,  ut  Chri- 
stum  lucrifaciam,  284  C. 

—  13.  Fratres,  ego  me  non  arbitror  compre- 
hendissc ;  quae  quidem  retro  sunt  oblivi- 
scens,  ad  ea  vero  quae  sunt  priora  extendcs 
me  ipsum,  313B'. 

—  20.  Nostra...  conversatio  in  coelis  est,571.\'. 
I\',  8,  9.  De   cetero,  fratres,  qu;pcumquc  sunt 

vera,...  quascumque  justa,  quaecumque  san- 
cla,  quaecumque  amabilia,...  haec  cogitate;... 
et  Deus  pacis  erit  vobiscum,  407B. 

—  13.  Onmia  possuni  in  eo  qui  me  confortat, 
283  A'. 

AD  COLOSSENSES. 

II,  11.  Circumcisi  estis  circumcisione  non  ma- 
nufacta  in  exspoliatione  corporis  carnis, 
245  D. 

III,  1,  2.  Si  consurrexistis  cum  Christo,...  quse 
sursum  sunt  sapite,  584 .\. 

—  20.  Filii,  obedite  parentibus  per  omnia, 
602  C. 

I  AD  TI.MOTHEUM. 

II,  4.Quiomneshomines  vult  saIvosfieri,214D. 

II  AD  Tl.MOTHEUM. 

II,  3.  Labora  sicut  bonus  miles  Ghristi,  290A. 

—  12.  Si  sustinebimus,  et  conregnabimus, 
544  D'. 

IV,  5.  Tu  vero  vigila,  in  omnibus  labora,...  mi- 
nisterium  tuum  imple,  sobrius  -esto,  378C. 

AD  TITLM. 

II,  11.  .\pparuit...  gratia  Dei  Salvatoris  nostri, 
115A. 

III.  4.  Benignitas  et  humanitas  apparuit  Sal- 
vatoris  nostri  Dei,  129-\. 


AD  HEBR.EOS. 
Deus    noster   ignis   consumens  cst. 


XII,  29. 
318  A. 

XIII,  9. 
192  B. 

—  13.  Exeamus  igitur  ad  eum  extra  castra, 
improperium  ejus  portantes,  542B'. 


Optimum  est...  gratia  stabilire  cor, 


LOCA    S.    SCRIPTUU^   PR^CIPUA 


623 


JACOBI. 


APOGALYPSIS. 


I,  27.  Religio  niunda  et  immaculnta  apud 
Deum  et  Patrem  hfec  est,...  immaculatum 
se  cusfodire  ab  lioc  sa'culo,  ^. 

II,  26.  Fides  sine  operiljus  niortua  est,  40.3D'. 

III,  13.  Quis  sapiens  et  disciplinatus  inter  vos? 
Osten  Jat  ex  Ijona  conversatione  operationem 
suam  in  mansuetudine  sapientise,  263D. 

I  PETRI. 

II,  lo.  Sic  est  voluntas  Dei.  ut  bcnefacieutes 

obmutescere  faciatis  imprudentium    liomi- 

num  ignorantiam.  .302A'. 
—  21.  Cbristus  passus  est  pro  nobis,  vobis  rc- 

linquens  e.xemplum,   ut  sequamini  vestigia 

ejus,  506  B. 
V,  8,  9.  Sobrii  estote  et  vigilate,  quia  adversa- 

rius  vester  diabolus  tanquam    leo  rugiens 

circuit,  quaerens  quem  devoret;  cui  resistite 

fortes  in  fide,  339 D'. 

I  JOANNIS. 

II,  4.  Qui  dicit  se  nosse  eum,  ct  mandata  ejus 
non  custodit,  mendax  est.  .599C. 

III,  16.  In  hoc  cognovimus  caritatem  Dei.  quo- 
niam  ille  animam  suam  pro  nobis  posuit ; 
et  nos  debemus  pro  fratribus  animas  pone- 
re,  369  C,  423  D. 


I,  5.  Dilexit  nos,  et  lavit  nos  a  peccatis  nostris 
in  sanguine  suo,  309  C. 

—  16.  De  ore  ejus  gladius  utraque  parte  acu- 
tus  exibat.  463 A'. 

II,  3,  16.  Memor  esto...  unde  excideris,  et  age 
pcEnitentiam ;  si  quominus.veniam  tibi  cito, 
21C'. 

III,  12.  Qui  vicerit.  faciam  illum  columnara 
in  templo  Dei  mei,  293A. 

—  18.  Coliyrio  inunge  oculos  tuos,  ut  videas, 
95  A. 

VI,  2.  Exivit  vincens  ut  vinceret,  292  C. 

XI,  4.  Hi  sunt  duae  olivae  et  duo  candelabra  in 

conspectu  Domini...  stantes,  287.^. 
,\IV,  4.  Hi  sunt  qui  cum  niulieribus  non  sunt 

coinquinati,  210, \. 
Hi  sequuntur  .\gnum  quocumque  ierit, 

221  D. 
XVIII,  7.  Quantum  glorificavit  se  et  in  deliciis 

fuit,  tantum  date  illi  tormentum  et  luctum, 

216D'. 
XXII,   13.   Ego    sum   Alpha   et   Omega,    pri- 

mus    et   novissimus,    principium    et    finis. 

230  D. 

—  10.  Ego  sum  radix  ct  genus  David,  stella 
splendida  et  matutina,  251. \". 

—  17.  Qui  audit,  dicat  :  Veni.  82D'. 

Qui  sitit,  veniat ;   et  qui   vult,  accipiat 

aquam  vitae  gratis,  18A. 


T.  :!l. 


INDEX 


NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


A 


ABSTINENTIA.  40  n',  246  C. 

ACCEPTIO  personarum  vitanda  in  promotioni- 

bus,  374  B'. 
ACHAZ,  rex  Juda,  390  A,  39i'D. 
ACHILLES,  296  B'. 
ADMIRSA  pro  Christo  sustinenda,  21 A.  Cf.  Tri- 

bulationes. 
ADVERSARII  quomodo  diligendi,461B'.ty.Ca- 

ritas. 
/EDIKIC.VTIO  proximi,  233  D. 
yEGEAS  proconsul,  lOD,  13A,  i4C,  17A',  20B, 

24  A'.  —  Ejus  uxor,  17  A'. 
/EGIDILS  de  Roma,  333 B. 
AFFECTIONES  purganda»,  441 B. 
AG.\THA  (S.).  Ejus  virtutes  et  verba,  16  D,  71 C, 

336A  et  s.,  338G  et  s.,  341  A  et  s.,  supplicia, 

337  D,  obitus,  3.37C'. 
AGNES  (S.).  Ejus  gesta  et  virtutes,  282  A  et  s., 

284C  et  s.,  miracula,  282 B',  286B',  mnrty- 

rium,  283  B. 
AGNUS  paschalis.  44oB'. 
ALBERTLS  (B.)  Magnus,  94A,  437A,  343B. 
ALCORANUS,  340  A. 
ALEXANDER  Magnus,  143C'. 
ALE.XANDER  (Severus)  imperator,  C3.\'. 
AMARITUDO  cordis  lugienda,  32.3A. 
AMBITIO, 41 D',  447  D',  religiosis  vitanda,  -381 A', 

386  A'. 
AMBROSIUS  (S.),  33  D',  73B,  104B',  112A,  etc. 

—  Scripsit  Vitam  S.  Agnetis,  283A,  284C. 

—  Ipse  laudatur,  173.\. 
AMMON  abbas,  276  B. 

AMOR  duplex,  13  D'  et  s.,  23C,  366C',  373B  et  s. 

—  Amor  Dei,  383  D.  —  Amor  sui  in  Deo, 
367  C,  374 JJ.  —  Amor  spiritualis  infusus, 
16 C.  —  .\mor  privatus,  16  A,  79 B,  367  .\, 
373  B".  —  Amor  carnalis,  387 C.  —  Cf.  Cari- 
tas,  Dilectio. 

ANDREAS  (S.).  Ejus  vocatio,  IIB  et  s.,  fides, 
10  D,  innocentia,  12  D,  sapientia,  13 A,  obe- 


dientia,  13B,  18  D',  23G',  labor,  19A',  pra>dica- 
tio,  3A,  8.V,  19B',  miracula,  10 C,  17 A.  mi- 
sericordia  erga  seneni  peccatorem,  10  0", 
22 B.  —  Quomodo  crucem  dilexerit,  13  D, 
13  B',  salutaverit,  13  A',  16  A',  20  B  et  s., 
23 .\,  et  in  ea  pendens  locutus  sit,  14C. 

.\NGELI,  141. \':  —  Eorum  apparitiones,  377 .\, 
B'.  —  Quo  pacto  angelicus  Oat  homo,  371. \. 

.VNGLI.\  ad  fidem  conversa.  377  B. 

ANI.M.\  quomodo  fiat  templum  Dei,  91  .\  et  s., 
et  per  caritatem  transformetur,  388B'.  — 
Ejus  purgatio,  61  B',  hostes,  331 B,  366  A', 
multiplex  refectio,  19C',  188D.  —  Animae 
vere  christianse  excellentia,  371. \'.  —  Cf  Cor, 
Homo,  Mens. 

ANNA   vidua  qualiter  imitanda.  331 A,  333C. 

ANNUNT1.\TI0  dominica,  393 D  et  s.,  .397 D  et  s. 
Cf.  Incarnatio. 

ANSELMUS  (S.),  43  B,  47 D,  33 D',  37 A,  60 A, 
401D,  423B',  481A.  -  Laudatur,  313A', 
313B.  —  Dialogus  de  Passione  Christi  inter 
B.Virginem  et  Anselmum.  313.\-ol9D'. 

ANTIOCHIA.  Quomodo  ibi  sederit  S.  Petrus, 
3.33  C,  334 B'. 

ANTONIUS  (S.).  Ejus  virtutes  et  gesta,  S3A', 
173 A.  274 A  et  s.,  276 D  et  s.,  279B  et  s., 
tentationes,  274  A',  278B',  doctrina,  120  A, 
20 IB',  273  D',  280  B,  A',  C,  .371  C,  spirilus 
propheticus,  276 B,  epistola  ad  Constantinum 
Magnum,  273G',  iter  ad  S.  Paulum,  primum 
eremitam,  271  .\  ct  s.,  miracula,  273C.  obi- 
tus,  276B'. 

APHRODISIA  meretrix,  336  B. 

.\POLLO,  133  A. 

APOLLONIUS  (S.),  602  A. 

APOSTOLI.  Eorum  electio,  12B,  367.\',  praedi- 
catio  praenuntiata,  137  A  et  s.,  missio.  80  D 
ets.,  174C,  fortitudo.  373B',  dignitas,  366A, 
373C,  374D,  deificatio,  372D,  privilegia  post 
Pentecosten,  .348  B'. 

APPETITUS  sensitivus  mortificandus,  2.39 C. 

ARIANI  a  S.  Hilario  confutati,  272  B'. 


628 


IXDEX   NOMIMM    ET   UEHIM    NOTABILIIM 


ARISTODEMUS,  idolorum  pontifex.  Ejus  ron- 

versio,  195 D'.  \'.mc. 
ARISTOTELES,  7B,  143D',  UiB,  175B',  177C, 

263  B',   270  B,    291  C,  299  D,   366 B',   537  A'. 

557 C,  371  B,  602 C,  607 D. 
ASPASIUS,  prrefecti  Ronia»  vicarius.  283  B. 
ATHANASIUS    (S.),    271  A',    277 A,   C,   278  B', 

279  C. 
AUGUSTINUS  (S.),  Hipponensisepiscopus,  34C, 

37A,  40B',  4GB',  75  A',  IM  B',  ete.  —  Ejus 

virtutes,  173  A,  589  A. 
AUGUSTINUS  (S.).  Angliae  apostolus.  377 C. 
AUGUSTUS  imperator,  117C,  118A.  —  Quid  ei 

acciderit,  tempore  nativitatis  Christi,  1331!', 

158D'. 
AUREOL.V  virginiini,  211 A. 
AURES    qualiter   moderanda',    238  D,   242B', 

313C. 
AVARITIA,  86 C,  103 D,   134D',  303 C,  434 B', 

594  B". 


B 


BALACIUS.  dux  .Egvpti,'_275B'. 

BAPTISMUS,  128C. 

BARBARA  (S.).  Ejus  ortus,  vocatio,  baptismus, 

miracula,  supplicia  et  cultus,  65 .\  et  s.  — 

Oratione  impetravit  ut  passionem  ejus  an- 

nua  devotione  recolentes,  improvisa  morte 

non  prsevenirentur,  68 C. 
B.\RTHOLO.M.UUS  (S.)  apostolus,  8A'. 
BARTHOLOM.€US  Trajectensis,  Prior  cartusiae 

Ruraemundse,  363 G. 
BASILIUS  I.S.),  104B'. 
BE.\TITUDO,  151 C,  162 D',  563B'  et  s.,  580 D, 

quomodo  acquirenda,  565B'.  Cf.  Cceliim. 
BEDA   (S.)   Venerabilis,    119C,   3.33B,    363C, 

364A,  D,  469C',  477C',  4g2A,  311B',  343B, 

548B,  598B,612B', 
BENEDICTUS  (S.).  Ejus  innocentia,  32C,  gesta 

et  virtutes,  385A  et  s.,  387C  et  s.,  Regula, 

41A,  241  D',  277C,  388 D'  et  s.,  revelationes, 

386  D'. 
DERNARDUS  (S.),  13  C,  23 D',  42 A,  46  A,  73 B, 

87  .\,  etc.   —  Ejus  gcsta    ct   virtutes,  32  B, 

173 B,  242  B',  333  B. 
BONAVENTURA  {&.),  453  A',  C,  458  C,  537  B', 

538  D,  540  B',  544  C,  359A,  613  A. 
BONUM  multiplex,  613 D.  —  Malura  in  bono 

vinceudum,   302 B.  —  Bouorum  supernatu- 

raliuni  excellentia,  370D'.  —  Bona  spiritu- 

alia  communicanda,  41 D. 
BRENDANUS  (S.),  384 C. 


BRir.ITTA  (S.)  laudatur,  633B',  588A'.  —  Ejus 
Revclationes,  .33  A',  124  C.  .309  A,  401  C, 
454B',  484 C,  520  A  et  s.,  523  B  et  s. 


C.ES.\R  (Julius).  117  C. 

CALIXTUS  Papa  II.  87 B',  88B. 

CANCELLARIUS  Parisiensis.  Vide  Gerson. 

CANDEL.E  quare  portentur  in  festo  Purifica- 
tionis,  3i9A.  .326A,  .333C. 

C.\NTICUM  angelicum,  121 C  —  Canticum  vir- 
ginum  in  ccelo,  209 B.  —  Canticum  Simeonis, 
321 A'  et  s.,  328 .V,  .3330. 

CARISIUS,  87 C,  A",  96B'. 

C.\R1TAS,  33 C,  37  D'.  3SD',  41 C,  02  B",  79B  et  s., 
82B  et  s.,  93.\',  103C,  169D',  404A',  421  A', 
423  D,  .326  D.  —  Ejus  elTectus.  387B  et  s., 
et  profectus,  369C'.  —  Caritas  fraterna.  24  D, 
82C',  193C,  202C  et  s.,  366B  et  s.,  368A 
ct  s.,  erga  adversarios,  461 B',  et  pauperes, 
377  D.  —  Cf.  .\mor,  Dilectio,  Misericordia. 

CAROLUS  Calvus.  rex  Franci» ,  33  D'. 

CASSI.\NUS,  24B,  41A,  280C,  402A,  608A,  C. 

CASSIODORUS.  37  B. 

CASTITAS.  62B,  210A  et  s.,  406B'.  —  Exem- 
pla  castitatis  virginalis,  65  A  et  s.,  282  A 
et  s.,  .336A  et  s.,  conjugalis,  32A'.  272A.  — 
Cf.  Puritas,  Virginitas. 

C.VTHARINA  (S.)  virgo  et  martyr,  178 D,  387 C. 

C.\THARINA  (S.)  de  Senis,  333  B',  388 A'. 

CERINTHUS  haeresiarcba,  143  B.  193  A, 

CHRISTIANI  quam  arcte  Christo  uniti,  306 D. 

—  Sunt  cives  Sanctorum  et  domestici  Dei, 
344  A,  343B  et  s.  —  Eorum  officia,  .332B.  — 
Animse  vere  christianae  excellentia,  571. \'. 

CHRISTUS  Filius  Dei.  139A'  et  s.,  via,  veritas 
et  vita.  86B.  lux,  107B',  335C.  ignis.  318A 
et  s.,  fundamentum,  346  D,  Salvator,  120C, 
423B',  Desideratus  cunctis  gentibus,  100  B' 
et  s,  judex  vivorum  et  mortuorum,  S48A', 
multipliciter  prsenuntiatus,  236  .\,  263  B', 
313A  et  s.,  317A  et  s.,  323A,  426C,  581A. 

—  Ejus  varia  nomina,  109A,  lllD  et  s., 
233  D",  344  A',  347A.  —  Ejus  humanitas, 
.363 D",  regnum,  109 D',  396B,  479B',  pote- 
stas,  108  C,  109  B',  141  D",  395  D',  gloria, 
554C,  beneficia,  126 A'  et  s.,  130C  et  s., 
1.34 A,  caritas,  420 D',  422 A  et  s.,  443.\', 
324 D,  misericordia,  I73B,  unctio,  120 .\', 
l.i2B,  sapientia,  264D',  consilia,  112C,  369C, 
doctrina,  383C,  humilitas,  323C.  417C,  420B, 
paupertas,    164.\,    oratio,  433 C,  438 .V,   C, 


INDEX  NOMINUM    ET   RERUM   NOTABILIUM 


629 


497 D',  esuries,  430  B',  sitis,  SOoB,  timor, 
453D',  fristitia,  4o2D".  —  Ejus  adventus  pri- 
miis,  lOOB'  et  s.,  107B'  et  s.,  248.\  et  s., 
313A'  ct  s.,  426B',  nativifas,  MOD.  ll-iA, 
117G  et  s.,  122  B  et  s.,  128A,  1.32B  et  s., 
134D,  ig2D',  1S3D  ct  s.,  l3fiB  et  s.,  1.380  et 
s.,  Ifil.V  et  s.,  103C  et  s  ,  circumcisio,  232C, 
234B',  2.33(:.  237B,  240D,  243C,  epipliania, 
232 D  et  s.,  2fi2C.  praesentatio  in  templo  ,Te- 
rusalem,  319  D  et  s..  323  A',  329  B,  coena  no- 
vissima,  410  B  et  s.,  419  C  et  s.,  422  A  ef  s., 
433D-43IB',  passio,  94 A,  423-346,  391  A, 
apparitiones  post  resurrectionem.  3.32C  et  s., 
575  B  et  s.,  396  .\  et  s.  —  Quomodo  pienus 
sit  Spirilu  Sancto,  126.\  ;  naturam  liumanam 
quantum  diligat,  217  D,  specialifer  in  par- 
vulis,  217B;  quolies  sanguinem  suum  elTu- 
derit,  2.33A.—  (Jualiter  nos  invitet,  17Cets., 
et  sequendus  sit,  2211),  366  A.  —  llli  fami- 
liares  eiriciamur.  191 D,  220C';  pro  ipso  ad- 
versa  susfineamus,  21 A,  imo  moriamur, 
84  B',  88  D  et  s.  —  C.f.  Deus,  Incarnafio,  Je- 
sus,  Verbum. 

CHRO.MATILS.  prpereclus  BomcT,  288D. 

CIIKONICA  .Marfini  Poloni.  0.  P.,  2731!'. 

CHRYSOSTOMUS  (S.),  42  A,  30  A,  B',  98C, 
141 C,  etc. 

CIRCUMCISIO  spiritualis,  237D  et  s.,  241 C  et  s.. 
243  D  et  s.,  243D  et  s.  Cf.  Mortificafio. 

CLEMENS  (S.)  Papa  et  martyr,  .331 B',  .355 A, 
372 C,  60  !C'.  —  Allegalur  ejus  Ifinerarium, 
13  A,  80B',  351  A',  354B',471D'. 

CLIM.\CUS  (S.  Joannes),  38G,  434C',  433 A, 
462 A,  493A'.  —  Ejus  obedientia,  267 A'. 

COELUM  quomodo  acquirendum,  21 D'.  7SD. 
565B',  574C.  —  Coelestia  optanda,  113A'.  — 
Coeli  gaudium.  Vide  Beatitudo. 

COENA  novissima,  416B  et  s.,  419 G  et  s., 
422  A  et  s.,  435B-431B'. 

COGITATIONES  quales  repellend»,  61 A. 

COLUMBA.  Ejus  proprietates  quo  paclo  imi- 
tandse,  .324  A'  et  s. 

COMMUNIO  quam  frucfuosa,  415D',  444B', 
ct  quomodo  prseparanda.  414  A'  et  s.,  443  D. 
—  An  frequenter  facienda,  414  D.  —  Com- 
munio  sacrilega,  412 B',  4i3D.  —  <'f.  Coena, 
Eucharistia,  Missa. 

COMPREHENSIO  multiplex,  14SC. 

GOMPUNCTIO  excitanda,  336  C.  Cf.  Luclus. 

CONCORDIA,  379 B'. 

CONFESSIO  quotuplex,  8D',  9C.  —  Confessio 
sacramentalis  quando  ct  qualiter  peragen- 
da,  392 A  et  s.  Cf.  Pa?nitentia. 


CONFIDENTIA  mentis  in  Deo,  223  A'. 
GONNUBIUM  spirituale.  60 B. 
CONSCIENTIA  examinanda,  385C. 
CONSILIA  evangelica,  112  G,  569 G. 
CONSOL.\TIO  divina,  3-37 B  et  s.,  in  tribulatio- 

nibus,343A.  —  Consolatio  ferrena,  339B'.  — 

Cf.  Devotio,  Gaudium,  llluminatio. 
GONSTANTIA,   192 B,  327 A',  in  tentafionibus, 

274  A',    387  C,    609  A.    Cf    Fortitudo,    Sta- 

bilifas. 
CON.STANTL\,    filia    Constantini    imperatoris, 

283  D. 
GON.STANTINUS    Magnus.   27C,   34  A',   273  C, 

283D.  —  Ejus  conversio,  229 B. 
GONSTANTIUS  filiusConstantini  Magni,  273  A,  B'. 
GONSUETUDO,  131  D,  584C'. 
CONTEMPL.VTIO,    194  C,    200  B    et   s.,    268  C, 

312C.    —    Cpntemplatio    Dei,    204  D    et   s., 

247  A'. 
CONTINENTIA.  Vhle  Casfitas. 
CONTRITIO,  392  D'.  Cf.  Poenitentia. 
CONVERSIO  morum,  309D  et  s.  —  Conversio 

mundi  ad  fidem,  IMD,  162D,  248A  et  s.  — 

Gonversio  S.   Pauli  apostoli,  298  .V  et  s.  — 

Gonversio  impii,   III  C,  et  vifiosa  consuefu- 

dine  devicti,  131  D. 
COR  ad  Deum  elevandum,  584  A  et   s.  —  In 

templo    cordis    quid    agendum,    329C.    — 

Cf.  Anima,  Homo,  Mens. 
C(JRON.\    clericalis  qua  occasione   introducta, 

3.34  cr. 

GORPUS  animae  subjiciendum,  356 D. 

COHRECTIO  vel  Correpfio  fraterna,  36G',  178  D, 
qualiter  facienda,  350D',  et  accipienda,  59 .\, 
93  D',  178  B',  182 C,  183  D,  294 B',  .342 C.  — 
(Juomodo  peccent  qui  illam  respuunt,  220G, 
300 A'.  —  Gorrectionis  divinae  ufilitas,  413A'. 
—  Cf.  Garitas. 

CRATON  philosophus,  193C'. 

CREATUR.E  manifestant  Creatorem,  129  B,  ad 
quem  sunt  referendas,  350  C. 

CRESCENTIUS,  377A. 

CUPIDITAS  exstirpanda,  407 C. 

CURIOSITAS,  386 G. 

CYPRIANUS  (S.),  210  C. 

CYRILLUS  (S.),  Alexandrinus  episcopus,  323A', 
.324  A'. 

CYRINUS.  prKses  Syri»,  118C. 


D 


DACIANUS,  prffises  llispania?,  290B,  A',  292D', 
293  C  ets. 


630 


INDEX   NOMINllM   ET   RERUM   NOTABILIUM 


D.EMON  vel  Diabolus  quare  Mari»  ininiicus, 
399D  et  s.,  409  U".  —  Illi  resistendum,  3(iOA, 
400  D.  —  Quomodo  diabolicus  fiat  liomo, 
371  D'.  —  C/".  Tentatio. 

DAM.\SCENUS  (S.),  204 D,  206 A.  502C,  A', 
337 G.  —  Illi  manuni  rcstituit  B.  V.  Maria, 
3i9B. 

DAMN.VTI,  132B'.  Cf.  Infernus,  Rcprobi. 

DAMEI.  Cbristum  praMiunlians,  2a6A,  382  B". 

DECALOGUS,  HoC.  —  Qualiter  violentur  ejus 
prsccpta,  593  B',  599  C  et  s.,  C02C  et  s.  — 
Cf.  Prsecepta. 

DECIUS  imperator.  270  B'. 

DECHETrM,  364 ir,  ,382  B,  413  C, 

DELECTATIO  torrena,  5.59 B'. 

DESIDERIUM  rei  aliena?,  603 B'.  —  Desideria 
sfecularia,  116  B'. 

DETRACTIO,  603  D'. 

DEUS,  Doniinus  omnium,  6A,  an  etiam  ini- 
quorum,  6B.  —  EJus  excellenlia  infinita, 
S9C,  203A'  et  s.,  juslitia.  213D,  230  A',  mi- 
sericordia,  3ID,  79B',  130A,  341 A,  opus 
triplex,  129 B".  —  Prsecepta  Decalogi  circa 
Deum,  599C  et  s.  —  Laudandus  est.  9B, 
honorandus,  34  D,  36B,  diligendus,  47  B, 
204B',  206 C,  247C',  583C,  et  conlemplan- 
dus,  204 D  et  s,  —  Omnia  refereuda  ad 
illum,  3,  qui  creaturis  manifestatur,  129B, 
204 D.  —  Quid  ipsi  complaceat,  199  B',  et 
quanlnm  detestetur  peccatum,  392  D'.  — 
Wiriis  modis  homines  salvat,  214 D.  —  llli 
serviendum,  22A',  40A',  267B,  384B',  369D', 
ad  illum  confugiendum,  608 D,  in  ipso  spe- 
randum,  283  B',  293  B,  et  in  ejus  prsesentia 
renianendum,  363B.  —  Mens  ad  Deum  ele- 
vetur.  .384 A  et  s.  —  C/".  Christus,  Spiritus, 
Trinitas. 

DEVOTIO,  558  D.  —  Devotio  erga  passionem  et 
crucem  Christi,  13D,  i5B',  20 B  et  s.,  5.32 G 
et  s.  —  Cf.  Consolatio. 

DIALOGUS  PassionisChristi  inter  B.  ^irginem 
et  .\nselmum,  513A-319D', 

DILECTIO,  221  A,  247  C,  446 D.  Cf.  Ainor,  Ca- 
rltas. 

DIOCLETIANUS  iraperator,287A',288D',289A. 

DIONYSIUS  (S.)  Areopagita.  6B',  7D,  53  B, 
i39G,  i49B,  i70C,  196  A,  203  A',  206  D, 
207A,  G,  363C,  37i  D'.  443D,  464  A,  502D, 
303B',  D',  548 C,  580 D'.  —  Ejus  virtules, 
i6D,  .55A',  i74C. 

DIONYSIUS  de  quo  in  Legenda  S.  Thoma», 
83C'. 

DIOSCORUS,  patcr  S.  Barbaree,  CSA  et  s. 


DISCOBDIA.  Ejus  seminatio,  604  B. 
DISCRETIO,  246 A',  in  verbis,  39  G.  Cf  Pru- 

denlia. 
DISSENSIO  dnplex,  380A, 
DIVITES  mali,  170  B',  304  D'. 
DOCILITAS,  1.30B',  Cf  Obedientia. 
DOLOR   ulrum    gaudio   spiriluali    misceatur, 

562  B'.  Cf  Gaudium.  Tristilia. 
D()MIN1C\  dies  quomodo  observanda,  (lOlC. 
DOMINICUS  (S.),  173B. 
DOMiTIANUS  imperator,  196B. 
DRUSIANA,  i96C. 

DURANDUS  de  S.  Portiano,  34 IB,  D'. 
DURANDUS  iCampanus),  497C. 


E 


EBION  ha-resiarcha,  143  B,  193  A. 

EBRIETAS,  il7A. 

ECCLESIA  a  Prophetis  prffnuntiata.  577  C.  — 
Ecclesia  priniiliva,  per  .lerusalem  designata, 
248  .\  et  s.,  230 B.  —  Quali  regimine  guber- 
nelur  Ecclesia.  336 B,  et  quibus  privilegiis 
gaudeat,  252C,  .346 A.  —  In  ecclesiis  Deo 
consecralis  quid  vitandum,  429  D'. 

ECKBERTUS,  abbas  Schonaugiensis,  3.58 D'. 

ECLIPSIS  tempore  passionis  Cbristi  facta, 
502  C. 

ELECTI  quare  tententur,  449 C.  —  Eorum 
pra^destinatio,  74  .V  et  s.,  77 C  et  s,,  et  tribu- 
lationes,  78 D,  —  Cf.  Sancti. 

ELISABETH  de  Spalbeeck,  333 A'. 

ELISABETII  (S.)  de  Thuringia,  333 B',  370D. 

EMERENTIANA  (S.)  virgo  et  martyr,  283  C. 

EPIPHANIUS.  pater  S.  Nicolai.  32'a'. 

EPISTOLA  ad  Fratres  de  Monte  Dei,  533C. 

EREMIT.V  quidam  S,  Gregorio  Papse  in  mer- 
cede  assimilalus,  378B. 

EUCHARISTIA,  4i4C,  prsnuntiata,  3i6B'.  — 
Ejus  institutio,  4ilB',  415 A,  442D  ct  s., 
583  C.  —  C/.  Coena,  Communio,  Missa. 

EUSEBIUS,  Emisenus  episcopus,  iC9D'. 

EVANGELIUM  S.  Joannis,  192D'.  —  Lex  evan- 
gelica,  143 A  et  s.  —  Consilia  evangelica, 
il2C,  569C.  —  Evangelium  Nazara^orum, 
506C,  Nicodemi,  507A'.  —  Cf.  Lex,  Testa- 
mentum. 

E.XEMPLUM  bonum  praebendum,  2.33D,  365B'. 
—  Narrantur  exempla  caritatis,  33C,  37 D', 
3SD',  41C,  82B  et  s.,  387D  et  s.,  in  paupe- 
res,  377D  ;  castitatis,  32A',  65A  et  s.,  70A  et 
s.,  272A.  282  A  et  s.,  336  A  et  s.,  conslantia; 
in  teutationibus,  274 A',  387 C,  609 A,   con- 


INDEX    NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


631 


templalionis,  312C,  588 D,  conversionis,  94  D, 
i95D',  1960,  298A  et  s.,  devotionis  erga 
passioneni  et  crucem  Cliristi,  13D,  15H',  20B 
et  s..  532G  et  s.,  fervoris  monastici,  3"8C'  et 
s.,  385  A  et  s.,  fidei,  10  D,  fortitudinis,  167A 
et  s.,  225  A,  2750,  288  D',  290C.  ()09G',  humi- 
litatis,  85  C,  244 B',  586  D,  justitiae.  35 B', 
224  A,  magnanimitatis,  290 A  ;  misericordiae 
erga  peccatores.  10 D',  22B,  189 A',  204B,  et 
inimicos,  169 .V,  179A,  183D';  mortificatio- 
nis,  242 A',  588A,  obedientiee,  15B,  18 D', 
23  C,  orationis,  377 B',  patientia>,  60HA,  per- 
severantife  in  soliludine,  270 B',  poenitentiae, 
471  B',  sapientiae,  13A,  336B',  sollicitudinis 
pastoralis,  381 B  et  s.,  zeli  apostolici,  5.\,  8.\', 
14G,  19B',  86D  ct  s.,  .351  A',  377B.  —  Adde 
Christus.  .Maria. 
EZEGHIAS  rex  quomodo  a  Deo  remuneratus, 
53  A. 


FABIANUS  (S.)  Papa  et  marlyr,  287  A. 

FAM.\  bona  quo  sensu  quasrenda,  .38  B'. 

FAVOR  humanus  non  quaerendus,  263A. 

FERVOR  in  Dei  servitio,  40A',  135C,  266A, 
359D.  —  Fervor  monasticus,  378G'  et  s., 
385  A  et  s. 

FESTA  sanctificanda,  M6D,  60IB'. 

FIDES,  5A,  7B.  8B,  lOD,  91B',  94A',  403B'. 
—  Ejus  argumenta,  92 A,  181 A,  256A,  265B', 
301 C,  525 B,  .58 lA  et  s.  —  Conversio  mundi 
ad  fidem,  111  D,  162D,  248 A  et  s.  —  1'erpe- 
tua  fidei  conservatio,  162  A'. 

FLETUS  laudabilis,  165A.  Cf.  Compuuctio. 

FONS  olei  dicitur  erupisse  Romae  in  nocte  na- 
tivitatis  Christi.  153 B,  158 C. 

FORMG.\TI(),  212  A,  (i04C'.  Cf.  Luxuria. 

FORTITUDO,  24C,  .j6A,  176  A,  2011),  244  D', 
.527  A".  —  Exempia  fortitudinis,  167 A  et  s., 
225  A,  275  D,  288  D',  290  C,  609  C. 

FRANCISCUS  (S.),  175B,  533D,  .588D. 

FUL(;ENT1US  (S.),  Ruspcnsis  cpiscopus,  183  G. 

FUHTUM,  (j04I). 


G 


GABRIEL  (S.)  archangelus.  Ejus  missio  ad  \Ia- 

riam,  .393  D'  et  s.,  397D  el  s. 
GAUDIUM  spirituale,  561 A  et  s.  —  Gaudium 

Beatorum,  563 B'  et  s.  —  Cf.  Beatitudo,  Con- 

solatio. 
GENESIUS  (S.)  martjT,  587  C. 


GERMANUS    (S.),    Antisiodorensis   cpiscopus, 

175B. 
GERMANUS  (S.),  Capuensis  episcopus,  387A. 
GERSON  (.loannes  de).  273 C,  515A'. 
GLOSSA,    438 A,   4.';0C,   490 A',    492C,   -497 C, 

.498C',  504A,  505D',  .5071),  .543B,  .556D. 
GRATIA,  170G,  171 D.  —  Tempus  gratia;,  143 A 

et  s.  —  Plenitudo  gratiaj,  169  D,  171  .V. 
GRATITUDO,  133  G. 
GREGORIUS   (S.)   Magnus,  44D',  56 A",  96 G, 

108  B,  etc.  —  Quomodo  a  religiosis  imitan- 

dus,   378G  et  s.  —  Ejus  gesta   et  virtutes, 

376  A  et  s.,  380Det  s.,  doctrina,  377C,  382B, 

visiones,   377  A,   B',  zelus  pro  Anglise  con- 

versione,  377 B,  .382  A'. 
GREGORIUS  (S.l  Nazianzenus.  279 D. 
GUILLELMUS  Antisiodorensis,  452D,  .544D'. 
(iUILLELMlJS,   dux  Normannorum,  et  deinde 

rex  Angliae,  47 .\'. 
GUILLELMUS,     Parisiensis    episcopus,    94  C, 

425B',  562D,  C,  563D. 
GULA,  313 A,  495C,  595A. 


H 


II ALES ( Alexander  de), 451 A,  453 C, S40 B',  S45 B. 
IIELENA  (S.\  mater  Constantini  imperatoris, 

229  B,  A'. 
IIELL.\DIU.S  abbas,  242A'. 
IIERODES  factus  ex  ambitione  crudelis.  223C', 

2.59  A.  —  Ejus  relationes  cum  Magis,  253  D'. 
IIIBERNI  a  S.  Patritio  ad  fidem  conversi,  ,383A, 

.384  B. 
IIIERONVMUS  (S.),  HB,  48C,  50A,  G,  B',  52B', 

71 A',  etc.  —  Ejus  virtutes,  175  A. 
IIIEROTHEUS  (S.),  174D'. 
HILARIUS  (S.\   50  A,   206B,  258B,   .303A.   — 

EJus   gesta  et  virtutes.  121  D',  272 A   et  s., 

miracula,  273 A,  obitus,  273 D'. 
IIISTOBI.\  Ecclesiastica  vel  Tripartita  (Cassio- 

dori),  273 A'.  —  Ilistoria  Scholastica.   Vide 

Petrus  Comestor. 
HOLOC\U.STA  spiritualia,  329 B'. 
HOMIGIDIUM,  603 A'. 
IIOMO  ad  peccatum  proclivis,  5.50B,  quo  pacto 

fiat  angelicus,  371. \,  vel  diabolicus,  3711)', 

aut  bestialis,  371  B,  372G'.  —  Ilominis  deifi- 

catio,   372  D.  —  Goneris   humani    dignitas 

posl  incarnationeni  \erhi,  122B'.  —  Natura 

humana  a  (";hrisln  quantum  diligatur,  2 171). 

—  Variis   modis  homines  salvantur.  214  D. 

—  Non  qua^rendus  favor  humanus,  263A.  — 
Cf.  Anima,  Gor,  Mens. 


(j32 


I.NDEX   NO.MINL.M    ET   UEKU.M    NOT.VlilLllM 


H0R0L0G1L'M  aelernae  Sapientiae  (Ilenrici  Suso), 
513C. 

IIOSPlTAI.nAS,  S3.")U". 

IIOSTES  animae,  551 B,  366  .\'. 

HUGO  de  S.  Victore,  187 C,  431 A,  5330'. 

HL.MILITAS.  C2C.  92A',  247B,  338B',  magna- 
nimitali  socianJa,  26.3  D.  —  Ejus  signa, 
39A,  et  motiva,  38A',  .30C,  103 A,  401 C, 
4201),  G07B'.  —  Exempla  liumilitatis,  83C', 
2.141!',  386  D. 

HYPOrj{ISIS,  2.34B,  302A'. 


I 


IGXATIL'S  (S.V  episcopus  Antiochenus  et  mar- 

tvr.  Ejiis  Yirtutes,  16  D,  33 A',  174  D',  193  D', 

et  verba,  97B',  342B.  —  Ad  illuni  scripsisse 

dicilur  I!.  V.  .Maria,  .397  B'. 
ILLU.MI.NATIO  divina,  231 IV.  Cf.  Consolatio. 
IMPII   vel  Iniqui  passionem  Christi  renovanl. 

323 B.  —  Funesta  eorum  prfesidentia,  2.59 D. 

—  An  Deus  sit  dominus  iniquorum,  6B. 
INCABN.VTIOVerbi.  1I2B',  I22B,  I.jOA,  132C, 

157A.  I(;2B,  393B'  ot  s.,  .39SB'.  Cf.  Ghrisfus. 
INCIIMENTES  quid  agere  debcant,  312 C. 
INFEKNLS,  I32B',  193B',  336D'.  Cf.  Damnati. 
INJLRI/E  dimittendae,  61 C,  133B,  138 A,  179B, 

278  D. 
INNOCENTES  martvres,  213B',  213A,  223 B', 

quomodo  imitandi,  221  D  et  s. 
INNOCENTIA,  198D,  223A. 
INNOCENTIUS  Papalll,  132D',  153B,  A',  212B, 

4.34 B',  496 A'. 
INTELLEGTUS,  139  G'.  —  Douum   intellectus, 

334  D,  .333 A. 
IRA,  293C',  .3.32C,  594A'. 
IS.MAS  propheta  quare  legatur  ante  epistolas 

trium  Missarum  in  Nativitate  Domini,  107 C. 
ISIDORUS  iS.i,  Hispalensis  episcopus,  469D. 


.1 


J.VCOB  patriarcha  CLristum  prsnuntians,  236D. 
JACOBUS  (S.)  Major,  fraterS.  Joannis,  191G. 
JEJUNIUM,  40 D'. 

JEREMIAS  ([uid  .Egvptiis  praedixerit,  1.33C. 
JESUS.  Quid  significet  ejus  nomen,  90A',  231B. 

Cf.  Christus. 
JO.\NNA,  mater  S.  Nicolai,  32A'. 
JO.VNNES  (S.)  Baptista.  148  B',  quomodo  prse- 

nuntiatus,  313  .\. 
JO.\N.NES  (S.)  apostolus.  Ejus  excelientia  mul- 

tiplex,  191  B  et  s.,  194  G  et  s.,   197  D  et  s., 


207G',virtutes,  I83A.  189B,202C,  caritaserga 
quemdam  Juvenem  peocatnrem,  1S9.V'.204B, 
pra-dicatio,  8A',  I93C'.  miracula.  193B', 
196B,  suppliciuni  et  exsilium,  I96B,evange- 
lium,  145A,  192D',  200B.  —  An  illum  magis 
quam  Petrum  Ghristus  dilexerit.  197 .\.  —  De 
ejus  line  variff'  narrationes,  190 R',  196C'. 

JOANNES  abbas.  378  A. 

JOANNES  Ilvrcanus,  2.5CC'. 

JO.\NNES  patriarcha  ("alarninse  (Meliapour), 
87  B',  88  A. 

JOSEPH  (S.)  sponsus  B.  \.  Maria'.  Ejus  matri- 
monium,  97 .\,  394I>,  anxietas  post  Incarna- 
tionem,  98 .\,  illuminatio  per  angelum,  98D', 
iter  in  Betldebem,  1I8.\',  et  in  .Kgvptum, 
212  D. 

JOSEPH  ab  Arimathea,  310  D. 

JOSEPH  Barsabas,  363  A,  304  C, 

JOSEPIIUS.  historiographus,  2651)',  481  B', 

JUD.EI  de  errore  convicti,  381  .\'  et  s.  —  Eorum 
vocatio,  31 B',  reprobatio,  32R,  excaecatio, 
342  D  et  s. 

JUDAS  proditor,  361  B',  .370G. 

JL  DEX  ad  quid  leneatur  erga  innocentem, 
488  C. 

JUDICIUM  temerarium,  180C,  182 C.  278 A, 
386  B. 

JURAMENTUM,  116A.  —  Juramentum  fiilsum, 
COOC.  —  Jurandi  consuetudo.  COl  .\'. 

JUSTITIA,  .3CD,  201 C,  24eC',  per  misoricor- 
diam  tomperanda,  3CB'.  —  Justitia  Dei, 
213D,  230 A'.  —  Justitia  originalis,  136D, 
534D.  —  Exempla  justitine,  35B',  224  A. 


LABOR  spirilualis,  19R.  —  Labor  manualis 
qualiter  sanctificandus.  305  B'. 

LATRO  poenitens,  .300C.  310G. 

L.\UDES  humanas  contemnendae,  313  C. 

LAURENTIUS  (S.V  Ejus  fortitudo,  16  A". 

LEGENDA  aurea,  138D',  273A'. 

LEO  (S.)  Papa,  39  .V,  138C',  264  D',  379D.  — 
Quid  narretur  de  ejus  conversione  et  mira- 
culosa  curatione,  393 .\'. 

LEX  evangelica.  143.\  et  s.  —  Lex  Mosaica, 
.381  A.  —  Cf.  Evangeiium,  Teslamentum. 

LIRER  Passionale  Sanctorum,  37 G.  —  Liber 
Vitaspatrum.  280C',  329 D',  586D,  609 D'. 
610.\'.  —  .\lii  libri  allegati  :  Dialogus  Pas- 
sionis  Christi  inler  R.  Virginem  et  .\nsel- 
mum,  313.\-319D';  Epistola  ad  Fratres  de 
Monte    Dei,   333  C;    Evangelium    Nazaraeo- 


INDEX   XOMINUM   ET   RERIM   NOTABILIUM 


633 


rum,  506G';  Evangelium  Nicodemi.  507A'; 
Historia  Ecclcsiastica  vel  Tripartita  (Cassio- 
dori),  273  A';  Horologium  seternae  Sapientiae 
(Henrici  Suso),  513G;  Legenda  aurea.  138D', 
273A';  Lilier  de  Causis  (David  Judsei).  177C; 
Summa  confessarinrum  (.loannis,  Bossinen- 
sis  episcopi).  Summa  Pisana  (BarlliolomaM 
Pisani),  .407  0. 

LIBEHALITAS,  41 C.  2C6A'. 

LIBEBIUS  (S.)  Papa,  273P,'. 

LINGUA  relrenanda.  238C'.  241 C.  Cf.  Verbum. 

LONGINLS,  SIOC. 

LUCIA  ^S.),  virgo  et  martyr.  Ejus  virtutes,  70A 
et  s.,  ct  passio,  73  .\'. 

LUCIA  (S.)  aUas  Lucina,  cui  appnruit  S.  Se- 
basfianus,  280  A. 

LUGTUS  pius.  131  C.  Cf.  Compunctio. 

LUDOVTGUS  (S.),  rex  Francorum,  48.5  C. 

LUDUS  taxillorum,  407  A. 

LUXURIA.  69.-)  B,  605  D.  Cf.  Fornicatio. 

LYRA  (Nicolaus  dc),  485C,  495  A,  .503  B', 
598  B. 


M 


MACARIUS  (S.)  abbas.  .329  D',  600  C. 

MAGI  adoratores  Ghristi  in  Bethlebem,  251  D, 
2.)2A,  D  ct  s.  —  Eorum  stella,  2531),  2.561)', 
261  D,  virtutes.  253  B,  257  D,  258C,  265  A', 
munera,  2fiO.V.  207  A  et  s. 

M.\G1STER  in  historiis.  VUh  Petrus  Comestor. 

MAGISTER  Scntentiarum.  Vide  Pelrus  Lom- 
bardus. 

MAGNANIMITAS.  200A,  2[)1A',  292C,  humili- 
tati  socianda,  263  D. 

MAIIOMETUS,  5770',  583 D. 

MALEDICTIO  matris  quantum  formidanda, 
171  C. 

M.VLUM  in  bono  vincendum.  302B.  —  Nemini 
in  malo  consenlinndum,  24A'.  —  Cf.  Bonum. 

MAMM.EA,  mater  Alexandri  imperatoris,  65 .\'. 

MANICIL-EI,  150 D',  452D'. 

MANSUETUDO,  130  D. 

MARCELLIANUS  (S.)  martvr,  287R',  2S8C'. 

MAHCIONIT.E,  452 D'. 

MARCUS  (S.)  mart^T,  287B'.  288C'. 

MARIA  (B.  V.),  gratia  plena,  401 D,  402D  et  s., 
inimica  diaboli,  309  D  et  s.,  4091!',  exem- 
plar  religiosorum,  405C  et  s.  —  Ejus  digni- 
tas,  45B  et  s..  192R'.  392R,  pulcbrifudo,  .>5R, 
62D  et  s.,  564  R',  virfutes,  53C,  62  A,  403  R, 
fides,  63 R',  408C',  spes,  63 D',  caritas,  55 A', 
64  B,  409  D,  virginitas,  405  C,  humilitas,  38  A, 


397 A',  401 R',  408  A,  400 C,  paupertas,  405 D', 
fortitudo,  34  G  et  s.  —  Ipsius  matrimonium 
cum  S.  Joseph.  97  A  et  s..  394R,  Annuntiatio, 
393  D  et  s.,  .397  D  et  s.,  virginalis  fecundifas 
et  partus,  43B  et  s.,  43C'.  IISD',  124C, 
134D,  391  B,  D  et  s.,  puriflcatio,  3I9D  et  s., 
323  D',  dolores,  237B,  437  A,  501  C,  516  C, 
517  B  et  s.,  520A  et  s.,  524 A',  532C',  344  B'. 
—  Quare  amabilis,  57  D  et  s. ,  et  quo  sensu 
sponsa  nostra,  60  A  et  s.  —  Ejus  beneficia, 
46C,  et  rairacula,  47 B',  .54 A,  57B,  393 B', 
399 R',  402C.  —  Quomodo  colenda.  405 A,  et 
imitanda,  46  C,  33  R',  56 R',  58  C,  409  C.  — 
Conceptionis  ejus  festum  qua  occasione  in- 
troductum,  47D,  53 D',  57 A.  —  Dialogus 
Passionis  Ghristi  inter  R.  Virginem  et  An- 
selmum,  513A-519D'.  —  Quid  Roma?  me- 
morent  ecclesia  S.  Marise  nova,  et  ecclesia 
S.  Mariae  trans  Tiberim,  133  A. 

MARIA  (S.)  Magdalene,  532  C.  —  Quid  de  illa 
narretur  in  Dialogo  Passionis  Christi,  317R', 
318R'.  319A'. 

MARTIANUS  pr«ses,  67  B',  68  G. 

MARTINUS  (S.).  Ejus  gesta,  32  R,  et  virfufes, 
175A. 

MAKTVRES   quanla  caritate    ferventes,  387 D. 

MATTllIAS  (S.^  quomodo  infer  .\posfolos  annu- 
merafus,  361  ,\  ef  s.,  363C.  —  Ejus  virtutes, 
364D',  370R,  C,  ,374  A',  pra^dicatio  et  mira- 
cula,  370 A,  martyrium,  370  .\'. 

MAURITIUS  imperator,  377D'. 

M.VURUS  (S.\  .32C,  387 A,  .388C'. 

MAXENTIUS,  73C'. 

MAXIMIANUS  imperafor.  273D,  287A'. 

MAXIMINUS  imperator,  68  C. 

MELCHIADES  (S.)  Papa,  229A. 

MENS  ad  Deum  elevanda,  584  A  et  s.  —  Stabi- 
litas  mentis,  144  R'.  —  Cf.  Anima,  Cor, 
Rafio. 

MINERVA,  .343 A. 

MIRACULA.  Narrantur  varia  miracula  R.  V.  Ma- 
ria;,  47R',  54A,  57R,  .393R',  399B',  402C, 
Aposfolorum,  lOB',  17.\,  84D,  88A,  193B', 
196B,  337B',  353C,  .3.54D',  370A,  et  aliorum 
Sancforum,  29B",  34A'.  .36A,  37C  66C'  et  s., 
71G,  73A',  171  C,  172A',  176C,  226C',  271 A, 
273A,275G,  282B'.288C,  291R,  .383A,  386B. 

MISERICORDIA  Dei  mulfiplex  erga  .Sanctos, 
311).  —  Per  misericordiam  femperanda  est 
justitia,  36 B'.  —  Misericordia?  opera,  39 A, 
83 C,  105 R'.  —  Misericordia  erga  pcccatores, 
lOD',  22R,  189A',  203C',  204R.  —  Cf.  Ga- 
ritas. 


()34 


INDEX    NOMI.MM    ET   UElllM    N0TABILH;M 


MISS.V  ulruiii  frequenter  cclebranda,  iUC.  — 
Sacrificiuni  .Missa'.  .i231i.  —  Quare  trcs  Mis- 
sse  cclehrcntur  in  Nativitatc  Domini,  107  .\. 
—  Cf.  Communio,  Eueliarislia. 

MON.VGHUS.  Exenipla  fervoris  monastici,  .378C' 
et  s.,  385A  et  s.  Cf.  Heligiosi. 

MORS  pro  Christo  et  pro  proximis  perferenda, 
84B',  .Si).V. 

Mt)KTlMC.VTIO,  89  C  et  s.,  i'37  D  et  s.,  2-t2C  et 
s.,  243D  et  s.,  261C,  313B.  —  Exempla  mor- 
tificationis,  242A',  388  A.  —  Cf  Circum- 
cisio. 

MOTLS  concupiscibilis,  613C'. 

MOVSES.  I.ex  .Mosaica,  .>S|  A. 

MOYSES  abbas,  609 B'. 

MOVSES  (Habbi),  2.33  B',  2-43  C,  243  D. 

MUNDUS.  Convcrsio  ejus  ad  fidera,  IUD, 
162  D.  248 A  et  s. 

MVGDONIA,  uxor  Carisii,  93 C,  96 B'. 


N 


NEUO  imperator,  349A'. 

NICODEMUS  (S),  310 D',  51 IB,  A'.  —  Evange- 
lium  Nicodemi,  307 .V. 

NICOL.VUS  (S.).  Ejus  parentes,  .32  D,  infanlia, 
32A,  C,  40B,  virtutes,  29D,  30A,  32C',  40A 
et  s.,  173  A,  caritas,  .33C,  .37D',  38D',  41  C, 
justitia,  33 B'.  electio  ad  cpiscopatum,  33 .\', 
4IC',  niiracula,  29B',  .34A',  36A,  37C,  obi- 
tus,  .35 D'.  —  Ejus  orationes  petiit  Constan- 
tinus  imperator,  27  C. 

NICOL.VUS  quidam  ex  purgatorio  S.  Patritii 
reversus,  383  .V. 

NICOLAUS  senex  per  S.  .Vndream  conversus, 
lOD',  22B. 

NICOSTRATUS,  cujus  uxor  pro  fidc  occisa  est, 
288  C,  C. 

NUPTLE.  Vidr  Connuljium. 


o 


OBEDIE.NTLV,  13B,  181)',  23C',  233D',  243D', 

.332 B',  389 A.  —  Quomodo  ladatur  obedien- 

tia  religiosa,  338  D'. 
OCTAVIANUS.  Vidc  Augustns. 
OCULI  mortificandi.  2:58A,  242D. 
OFFICIU.M  divinum  digne  persolvendum,208  A', 

388  D,  389  D. 
OLIVA  quid  significet,  37  D. 
OR.VTIO,     lOB.    26l)D',    268D.    377B',    436C', 

quantum  prosit.  .331  B'.  —  Diversse  orationis 

causae,  348 D  et  s. 


ORDO.  Cur  ita  vocetur  observantia  regularis, 
3,36  C. 

ORIGENES,  121  A,  C,  2.36A,  396A',  .434D,  460A, 
D',  4941),  .302  C,  .303  A',  602  A.  -  Ouid  de 
illo  narretur  in  Legenda  S.  Barbarc-p.  03C. 

OROSIUS,  133  B. 

OVES.  Earum  proprietafes  imitandae,  332 B  et  s. 


PACOMIUS  ^S.),  238  D. 

B.VLL.VDIA  intercessionc  S.  Stephani  cui'ata, 
172  A. 

1'AMIiO  abbas,  39A'. 

PANIS  anima»  multiplex.  188 D.  Cf  Refeclio. 

PAPA.  Quanta  ejus  potestas,  334B,  .353D'. 

PARENTES  pie  tractandi,  502 B,  et  honorandi, 
602  C. 

PABVULI  quo  respectu  imitandi,  212B',  2I8A'. 

PASCILVSIUS  judex,  72C,  A',  73  A'. 

P.VSSIO  Christi  secundum  quatuor  Evange- 
listas  enarrata,  423-346.  —  Eadem  passio  ab 
impiis  renovatur,  523  B.  —  Meditanda  est, 
524C-332B',  533C',  et  imitanda,  522A,  526B 
et  s.,  546 B. 

PASSIONALE  Sanctorum,  37C. 

PASSIONESquosensufuerintinCbristo.452D'. 

PASTOB  abbas,  580 D,  609C. 

PATIENTIA,  21 A,  92C',  247C,  293B',  290  D, 
.304B',  527  A,  608  A.  Cf  Tribulationes. 

PATRIARCH.E  veteris  Testamenti,  311),  .321). 

PATRITIUS  (S.).  Ejus  praedicatio  et  niiracula, 
.383  A,  purgalorium,  383  C. 

PAULINUS  (S.),  Nolanus  episcopus,  316  A'. 

PAULUS  (S.)  apostolus.  EJus  conversio,  298  A 
et  s.,  300 -V  et  s.,  304  B,  qiiare  per  fesfum 
celebretur,  307 D'.  —  Ejus  praedicatio,  372  A 
et  s.,  et  contemplatio,  312C.  —  Quomodo 
imifandus,  309C  et  s.,  in  triplici  statu,  3I2C' 
et  s.,  ct  in  compassione  pro  Christo  cruci- 
fixo,  332  C, 

PAULUS  (S.)  primus  eremita,  seu  Thebseus, 
2S0C.  —  Ejus  gcsta  ct  virfufes,  270C,  mira- 
culosa  manifcstatio,  271  .\,  colloquium  cum 
S.  Antonio,  271 1),  obitus  et  se[iultura,  271  B', 
276  B. 

PAULUS  abbas,  608A. 

PAULUS  quidam  intcrcessioue  S.  Stcpbani  cu- 
ratus,  171 D'. 

PAUPERTAS  la-fanferaccipienda,  1.34 B',  303  A'. 
—  Paupertas  voluntaria,  302C,  304D.  — 
Paupertas  religiosa,  164C,  283B,  407C. 

PAX  multiplex,  378  A  et  s.  —  Pax  sequenda, 


INUEX    NOMINLM   ET   RERIM   NOTABILIIM 


635 


113C'.  —  Pax  mala,  578 C.  —  Pax  eeternita- 
tis,  S80D.  Cf.  Beatitudo. 
PEGC.VTUM,613.\,quaDtacuravitandum,393B. 

—  Peccatum  originaie,  I06B',  425A,  535C, 
quomodo  reparanduni.  540C  et  s.  —  Peccata 
per  sensus  conimissa,  593B.  —  Peccati  mor- 
talis  elTectus,  103.\,  218B,  2.50C',  592.\.  — 
Quantum  Deus  peccatum  detestetur,  392D'. 

—  Fugienda  etiani  peccata  venialia,  31 IC, 
3.30 G,  359C'.  —  Peccaforum  remissio,  123C, 
131  B. —  Peccata  multum  deflenda.  359 B'. 
■ — PeccataCliristianorum  quani  gravia,  li4B. 

—  Quomodo  peragenda  confessio  peccato- 
rum,  592.\  ct  s.  —  Homo  ad  peccandum 
proclivis,  5.50 B.  —  Peccatorcs  iliversimode 
sanandi,  351  B.  —  Peccantil)us  non  consen- 
tiendnm,  .307B'.  —  Exorandum  pro  peccatis 
praetcritis,  SiflC,  quotidiauis",  .540B',  et  futu- 
ris,  550  .\.  —  Cf.  Poenitentia. 

PEDES.  Lotio  pediim  in  Ccena  novissima, 
417B  et  s.,  qualiter  imitanda,  419.\. 

PERFECTIO.  3U.\.  Cf.  Sanctitas,  Virtus. 

PERSEVEB.VNTI.V  in  solitudine,  270 B'. 

PETRUS  (S.)  apostolus.  Ejus  vocatio,  IIB  et  s., 
12B',  virtutes,  3i8.V  et  s.,  351G',  3.53  B,  355.\, 
C,  358 A  et  s.,  417B',  440C,  primatus, 
3i7D,  .353  B  ot  s  ,  .3.55D',  449  i),  poenilcntia 
post  lapsum,  471  B',  pra^iiicatio,  SA',  .351.\', 
547A,  590A  et  s.,  miracula,  3.37B'.  .3.53C, 
354D',  mart.vrium,  349.\'.  —  Quid  dixerit  de 
triplici  homicidio,  372C,  603C'.  —  An  Chri- 
stus  magis  dilexerit  Joanncm  quam  Petrum, 
197  A. 

PETRUS  de  Alliaco,  353 B'. 

PETRUS  Blesensis,  226D',  227B',  .384B. 

PETRUS  Gomestor,  Magister  in  historiis,  257B, 
498G,  503D',  506G',  511B',  olSC. 

PETRUS  Lomtjardus,  Magister  Sententiarum, 
.544  B,  612  D'. 

PETRUS  de  Tarantasia  (B.  Innocenfius  V), 
4.59B,  539C,  540G. 

PH.EDO,  5-30 D. 

PHARIS.EI,  427 A. 

PIIILIPPUS,  cancellarius  Parisiensis,  538B'. 

PIIILIPPUS,  rox  Macedonum,  143  D'. 

PLACIDUS  iS.i,  .3.88D'. 

PLATO,  177  C,  .j.jOD. 

POE.\ITEiNTlA,  245  D',  471 B'.  —  Octo  ejus 
aetus,  239B'  et  s.  —  Cf.  Confcssio,  Gontritio. 

POLYCARPUS  [%.\  63 B,  .502C,  503B'.  —  Ejus 
virtutos.  16A',  1741)',  1951)'. 

POLVCARPUS  sacordos,  288  A'. 

PORPHVRIUS,  12A'. 


PR^CEPTA  observanda,  233  C.  —  Praecepta 

Decalogi,  115C',  quomodo  violentur,  593B', 

599C  et  s.,  602C  et  s. 
PR.EDESTINATIO  electorum,  74A  ot  s,,  77G 

et  s. 
PR.EDICATOR.  EJus  missio,  7D. 
PR.EL.VTUS.  Ejus  olTicia  et  virtufes,  28C',  30  A', 

350  B  et  s.  Cf.  Sacerdos,  Sollicitudo. 
PR.ESENTATIO  Ghristi  in  templo  Jerusalem, 

319D  et  s.,  323A',  spiritualiter  renovanda. 

329  C. 
PR.ESUMPTIO,  470A'. 
PROCESSIO  cur  fiat  diebus  festivis,  .326B',  spe- 

ciatim  in  Purificatione,  326  A.  —  Quare  in 

illa  clerici  communiter  combinentur,  326 C. 
PROCLUS  Platonicus,  177C. 
PROFEGTUS  spiritualis,  280B,  3i3B',  608C'. 
PROMOTIONES   sine   accepfione    personarum 

officiendse,  374B'. 
PROPHET/E,  139 B.  utrum  Apostolis  inferiores. 

373D.  —  Prophetise  contra  Judaeos  allegata», 

582D  et  s.  —  Propliefia?  dc  Ghrisfo,  256A, 

265B',  315A  et  s.,  3I7A  el  s.,  323A,  426C, 

581 A. 
PROSPER(S.),  607  C. 
PROXIMI  ad  bonum  exhortandi,  82  C.  —  Pro 

illis  mors  sustinenda.  84  B'.  —  Cf.  Garilas. 
PRUDENTIA,  201  A'.  246A'.  Cf.  Discrctio. 
PSALMODIA  religiosorum,  388  D.  389D.  Cf.  Of- 

ficium. 
PUGNA  spiritualis.  551 B,  607  B.  —  Pugna  oon- 

tra  diabolum,  400D.  Cf.  Da>mon. 
PURCATORIUM,  357A.  —  Purgatorium  S.  Pa- 

tritii,  383  C. 
PURITAS,  198  D.  Cf.  Gastitas. 


Q 


QUINTIANUSjudex,  .336  B  ot  s. 

R 

R.\BANUS  i.Maurus»,  Moguntinus  episcopus, 
461 C. 

RAIMUNDUS  (S.)  de  Pennafort,  497  C. 

RATIO.  Ei  sensus  sulijiciendi,  3.56C.  Cf.  .Mens. 

REFECTIO  anima^  mulliplex,  19 C.  Cf.  Panis. 

HELIGIOSI.  Eorum  offioia,  3,  4,  .39 A',  180 G, 
198B',  22IC.  222C,  268C,  280B,  286B,  356C 
et  s.,  371  B  et  s..  .378G  et  s.,  387B,  585 B'  et 
s.,  defecfus,  2S0A,  284C  et  s.,296C,  .328D', 
3381)'.  .357B,  381A',  386A',  40SA.  —  Roli- 
giosorum  carilus,  21. \',  l.joD,  267  A,  3S7B', 


63G 


l.NDEX   NOMINUM    ET  RERUM   NOTABILIUM 


castitas,  40015',  conversio,  3iOA',  discretio 
in  vcrbis,  39C,  cxamen  proprium,  38.jG, 
fania  bona,  3815',  fletus,  1(!5.\,  humilit;is, 
263  .\,  liberalitas,  260  .\',  niagnanimitns, 
263B',  misericordia,  39.\,  mortificatio,  89C 
et  s.,  241  .V  et  s.,  obedientia,  243 D",  309D', 
oratio,  268D,  patientia,  21A,  135C,  pauper- 
tas.  104C,  283B,  407 C,  pielas,  262G',  poeni- 
tcntia,  269  A,  psalmodia,  .3881),  389  D.  silcn- 
tium,  331  C,  332  C,  3891!,  studium,  386  G, 
unio  cura  Deo,  .38B,  S69A,  vigilia',  16oA'. 
—  Cf.  Monachus. 

REMIGIU.S  (Antisiodorensis),  2.j7D,  SOfiC. 

BEPROBI,  78A'.  Cf.  Damnali. 

BIGIIABDLS  de  Mediavill.n,  4.59 A',  481 A,  .544B'. 

BICHABDUS  de  S.  Victore,  610C. 

ROMULUS,  133  B. 


SACEBDOS    quomodo    honorandus,    29B.    — 

Ejus   dignitas,  28A,   cui    respondere  dcbet 

sanctitas,  28A'  et  s.  Cf  Praelatus. 
S.\I,OMON    utrum  poenitentiam  egerit,  52 B'. 

—  Templum  ab  illo  aedificatum,  317B. 
S.\LUS    variis    modis    procuralur,    2I4D.    — 

Aliorum  saluti  cooperandum,  188C',  195D'. 
SANCTI  quare  laudandi.ct  quomodo  imitandi, 

1.  —  .Multipliciter  misericordiam  Dei  expe- 

riuntiir.  3ID.  —  Cf.  Elccti. 
SANCTITAS  quid  sit,  70A.  Cf  1'erfectio.  Virfus. 
SAPIE.VriA,    1.59C',    177B,   247A',   264D,   do- 

num  Spiritus   Sancti,  IGOA,    177A',   268C, 

314A,  334A.  —  Excmpla  sapientise,   13A, 

336  B'. 
SARR.VCENl,  44C',  483D,  .540A. 
SGANDALUM,  180C,  2.32D',  307D,  31  lA'. 
SCABIOTII  (S.)  abbas,  307  A'. 
SGIENTIA,  1.59  C. 
SCOTI  a  S.  Patritio  ad  fidcm  conversi,  383 A, 

384  B. 
SGBIPTUBA,  346D.  —  A  sapieutioribus  qua-- 

rere  debemus  ejus  intellectum,  85G. 
SEBA.STIANUS  (S.)  mart.yr.  Ejus  gesta  et  vir- 

tutes,  287 C.  miracula.  2.S8B.  supplicia.  288 D". 
SENSUS  rationi  subjioiondi,  3.56G'.  —  Peccata 

per  illos  comniissa.  .593B. 
SEPULTUBA  Christi,  3111!,  spiritualiter  reno- 

vanda,  312  A. 
SEB\ATIUS  (S.),  386B. 
SERVITUS  Dei  pro  diversis   molivis  peracta, 

3691)',  .384  B'. 
SIBVLLA,  153B,  B',  158D',  474A. 


SILENTIUM  religiosorum,  33IC,  332G,  389B. 

Cf.  Taciturnitas. 
SIL\'E.STEB  (S.)  Papa.  Ejus  gesta  et  virtutes, 

228 A,  ponlificatus,   229  A,  miracula,  229G', 

obitus,  230  A. 
SIMEON  testis  pr.Tsentationis  Ghrisfi  in  templo, 

320G',  quomodo  imifandus.  ,327G,  331  A  ct  s. 

—  Ejus  canlicum.  321 A'  et  s.,  .328A'. 
SIMON  magus,  .3.53  D',  .354C'. 
SIMPLICIT.VS,  198D,  324G',  3.52B,  392B'. 
SINGULARITAS  fugienda,  234A. 
SINTICE,  de  qua  in  Legenda  S.  Thoma>,  96B'. 
SOBBIETAS,  116D',  493 C.  Cf  Temperantia. 
SOCB.VTES.  296  B'. 

SOLITUDO  perscveranter  custodita,  270B'. 
SOLLIGITUDO   spiritualis,  380D.  —  Excmpla 

sollicitudinis  pastoralis,  381  B  ct  s.  Cf.  Pra>- 

lafus. 
SOMNUS  moderandus,  231 B. 
SOBTES.  An  et  quatenus  liceaf  sortibus  ufi, 

.363  G  et  s. 
SPES.  404G,  in  Deo  ponenda,  283B'. 
SPIRITUS  Sancfus  quomodo  fuerit  in  Chrisfo, 

126 .V.  —  Quisnam  sif  plenus  Spiritu  Sancfo, 

181  D.  —Cf.  Dous,  Trinifas. 
STABILITAS  menfis,  144 B'. 
STATUS  triplex,  312 C  et  s. 
STELLA  Magis  pra?via,  233D,  236D',  261  D. 
STEPH.\NUS  (S.)  profomarfyr.  Ejus  vultus  an- 

gelicus,   178B,  virtutes,  167A.  171  B,  173A', 

177A  et  s.,  182B,  183A,  visio  coelesfis,  168B, 

178D',   martyrium,  169A,  173D',  183C',  mi- 

racula,  171  C,  172  A',  176C,  laus  et  imitafio, 

179D  ef  s. 
SUMM.V  confessariorum  (.loannis.  Bossinensis 

episcopi) ;  Sumnia  Pisaiia  (Barfholomaji  Pi- 

sani).  497 C. 
SUPEBBIA,  103D'  ct  s.,  218D',  394B,  religiosis 

vitanda,  408  A. 
SUSO  (Henricus),  auctor  Horologii  sefernae  Sa- 

pienfise,  313C. 
SV.MMACHUS  Papa.  121  D'. 
SVMPHBONIUS,  prffifectus  Boma;,  282A'. 


T 


TACITUBNITAS  virfuosa.  72 A'.  Cf  Silenfium. 
TABQUINIUS,  pi-ffifectus  Bom«,  228  A'. 
TA.XILLI.  Vide  Ludus. 
TELESPHOBUS  (S.)  Papa,  107A,  121D'. 
TEMPEBANTIA.  201  A.  Cf  Sobrietas. 
TEMPLUM  Salomonis  ct  templum   Zorobabcl, 
317  B.  —  Templum  Pacis  quod  Romee  erat, 


INDEX   NOMINUM   ET   REUUM   NOTABIUUM 


637 


ferfur  cecidisso  iu  nocte  nativitatis  Cliristi, 
1521)',  158C'.  —  Templum  Dei  per  virtutes 
aedificatum,  91 A  et  s.  —  In  templo  cordis 
quid  agendum,  329  C. 

TEMPUS  gratiae.  Ii3.\  ct  s. 

TENTATIO  an  sit  peccatum,  012  B'.  —  Tenta- 
tiones  multiplicis  generis,  610C  et  s.,  quam 
fructuosa?,  449C',  6001!,  606B  et  s.,  et  quo- 
modo  superanda».  278C',  295  A,  388A,  6I0A. 
—  Exempla  constantice  in  tentationilius, 
274  A',  387  C,  009  A.  —  Cf.  Da;mon. 

TERKA.  Contemnenda  terrena,  171 D,  195  A.  — 
Delectatio  terrena,  359 B'. 

TESTAMENTUM  novum  qualiter  a  vetere  diffe- 
rat,  113B,  143B,  et  cum  illo  concordet, 
129 A,  174A.  Cf.  Lex. 

TESTES  falsi,  469  C. 

THEOLOGIA  mystica,  206  A'. 

THEOI'HILUS  (Id  est  Theophylactus),  437C', 
458  D.  509  B. 

THEOPHILUS,  princeps  Antiochia^,  333  C. 

TIIOM.XS  (S.)  apostolus.  Ejus  conversio,  94 D, 
caritas,  82  B  et  s.,  89C',  93  C,  diligentia, 
83C,  humilitas,  85C',  pr^dicatio,  8A',  79D, 
83 A',  86 D  et  s.,  91  A,  94 C,  miracula.  84D, 
88  .\,  martyrium,  87  D,  sepultura,  87B'. 

THOMAS(S.)'Aquinas.73D',  I I7B,  201B,  2I1C, 
A',  263  C,  279  D,  363  C,  364  B,  433  C,  437  A, 
4S1A,  502C,  342A,  370D',  580A',  613C'. 

TIIOM.VS  (S.),  Cantuariensis  episcopus  et  mar- 
tyr.  Ejus  gesta  et  virtutes,  224  A  et  s.,  exsi- 
lium,  223  A,  supplicium,  225  C,  miracula, 
226  C. 

TIBERIUS  imperator,  4S4A,  596A. 

TIBURTIUS  (S.)  martyr,  288B',  343B. 

TIMOR  Dei,  223 D',  raultiplex,  186  D  et  s., 
327D,  .333A.  —  Timor  vitandus,  293C.  — 
Timor  humanus.  187 D. 

TIMOTHEUS  (S  )  martyr,  228C. 

TITUS,  173.V,  318A,  493C,  382B'. 

TOTILA  rex,  387A. 

TR.UANUS  imperator,  118A. 

TRANQUILLINUS,  pater  SS.  Marcelliani  et  Mar- 
ci,  pro  fide  lapidatus,  288  C. 

TRANSEORMATIO  anim«  per  caritatem  effe- 
cta.  388  B'.  Cf.  Caritas. 

TRIBULATIONES  pro  Christo  toleranda?,  21  A, 
566A,  ad  regnum  coelorum  consequendum, 
21 D",  78  D.  —  Tribujiitos  quomodo  Deus 
consolelur,  343  A.  —  Cf.  Patientia. 

TRINITAS  divina,  162  D'.  Cf  Deus. 


TRISTITI.V  utrum  gaudio  spirituali  misceafur, 

362  A.  Cf  Gaudium. 
TULLIUS,  224  C. 
TURTUR.  Ejus  proprietatcs,  324 A',   quomodo 

imitand»,  327 C. 


V 


VALERIUS  (S.),  Caesaraugusfanus  episcopus, 
290B,  A',  292 C. 

\'ERBU.M  aeternum.  Ejus  generatio,  145B  et  s., 
161.\,  operatio,  146C',  lux,  147  D',  incarnatio, 
112  B',  122  B,  150  A,  152  C,  157  A,  l(i2B, 
393  B'  et  s.,  398 B'.  —  Cf  Christus,  Incar- 
natio. 

Verbum  Dei  quam  cfficax,  93A  et  s.  — 
Verba  salufis  proferenda,  188C'.  —  \'erba 
non  audienda,  2.38 D,  243  A.  —  Cf  Lingua. 

VEREGUNDIA  bona,  71  C. 

VESPASIANUS,  493  C. 

VESTES  qusenam  induendae,  483  B,  quasnam 
vero  abjicienda;,  104A'. 

VI.V  purgativa,  .537  B'.  —  Via  ad  vifam  a;ter- 
nam,  .574  C. 

VIGILIA  Nalivitatis  Domini  sanctificanda,  100 .\, 
103A  et  s.  —  \"igiliae  religiosorum,  163A'. 

\'INCENTIUS  (S.)  martyr.  Ejus  virlutes,  16  A', 
290  B,  292C  et  s.,  293 A  et  s.,  supplicia, 
290A',  293C. 

VIRGINITAS  quam  laudabilis,  43  D,  210 A  et  s. 
—  Virginum  canticum,  209  B,  et  aureola, 
211. \.  —  An  virgines  sinf  cunctis  majores 
in  coelo,  211 A'.  —  Virginitas  spiritualis, 
223  D.  —  Cf.  Castitas. 

VIRTUS,  33A,  56B.  —  Virtutes  cardinales, 
200 D'. — Virtutesintemplum  Dei  coalescunt, 
91  D  et  s.  —  Cf.  Perfectio,  Sanctitas. 

VISIO  beatifica.  Cf.  Beatitudo. 

\TSUS.  Pcccata  per  illum  commissa,  593B. 

VITjE  Patrura,  seu  Liber  Vitaspatrum.  Vide 
Liber. 

VOLUNTAS  bona,  121 A',  215  D',  mala,  216A; 
perfecta,  213C',  imperfecta,  215 B'.  —  Vo- 
luntas  propria  relinquonda,  267B. 


ZELUS  apostolicus,  5A,  8A',  14 C,  19 B',  860 

et  s.,  351  A',  .377  B. 
ZOROBABEL.   Teniplum    ab    illo   aidificatum, 

317B. 


I 

I 


INDEX   (xENERALTS 


Praefatio  in  sermones  ad  saeciilares  .     . 
Prffifatio  in  sermones  ad  religiosos  . 

I.\   FESTO    S.    ANDRE.E    .\POSTOU. 


Enarratio  in  epistolam  :  Coide  creditur 
ad  justitiam.  ore  auleni  confessio  fit 
ad  salutem,  etc.  Rora.  x,  10-18    ...      5 

Sermo  I.  De  certitudine  christianse  fidei, 
de  triplici  confessione,  deque  prompti- 
tudine  divinae  misericordia>,  et  S.  .\n- 
dre.T  prffconio 8 

Enarratio  in  evangelium  :  Ambulans  Je- 
sus  juxta  mare  (laliloew,  vidit  duos 
fratres,  etc.  Matth.  iv,  18-22     ....     11 

Sermo  II.  De  laudibus  S.  Andrese ;  et  quo- 
modo  muitos,  cruci  affixus,  ad  cultum 
veri  Dei  converterit 12 

Sermo  III.  De  obedienlia  ampleclenda, 
deque  duplici  amore,  inordinato  videli- 
cet  et  recto IS 

.Vd  religiosos. 

Sermo  IV.  De  munificentissima  liberalis- 
simaque  animae  ad  refectiones  spiri- 
tuales  invitatione 17 

Sermo  \'.  Quanta  pace  quantaque  tran- 
quillitate,  exemplo  S.  Andrese,  contem- 
ptus,  irrisiones  afflictionesque  religio- 
sum  hominem  deceat  sustinere    ...    20 

Sermo  \\.  Quod  adversa  nulla  nec  aspera 
expavescat  caritas ;  et  quomodo  Deo 
promptissime  ad  mortem  usque,  in  oni- 
nibus  obediendum 22 

IN   FESTO    S.    MCOL.\I    EPISCOPI. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolse  :  Ecce 
sacerdos  maijnus,  qui  in  diebus  suis 
placuit  Deo.  etc.  Eccli.  xi.iv,  16  et  s., 
XLv,  3  et  s 20 

Sermo  I.  De  dignitate  et  actibus  sacer- 


dotii  novi  Testamenti  et  episcopalis  of- 
flcii 28 

Enarratio  in  evangelium  :  Homo  quidam 
peregre  proficiscens,  vocavit  sei-vos 
suos,  etc.  Matth.  xxv,  14-23 30 

Sermo  II.  De  virtutibus  S.  Nicolai ;  et 
quantae  pietatis  atque  justitia»  sit,  cor- 
pore  sanuni  opibusque  abundantem  se- 
se  negligere  ac  Deo  obedire  promptissi- 
me,  quantamque  ejusmodi  Sanctus  Spi- 
rilus  gratiam  inspiret 31 

Sermo  III.  Quanfam  fortitudinem  Christus 
Deus  adjiciat  eis  qui  vere  eum  deside- 
rant ;  quamque  impium  sit  atque  inju- 
stum,  a  lege  Dei  errantem  non  docere 
ac  corrigere  34 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Do  vitando  torpore  desidiaque 
in  religione,  et  de  eminentia  necessaria 
in  omni  pietate,  alacritate  ceterisque 
virtutibus 37 

Sermo  V.  Quam  fecundos  in  fruetibus 
amoris,  quamque  sobrios  et  spiritu  pau- 
peres  oporteat  esse  religiosos   ....    40 

IN   SOLENNITATE    CO^XEPTIONIS    B.  V.  MARI.E. 

Enarratio  iu  lectionem  loco  epistols  :  Ego 
quasi  vitis  fructificavi  suavitatetn  odo- 
ris,  etc.  Eccli.  xxiv,  23-31 43 

Sermo  1.  De  beatissimae  virginis  Marise 
praselectione  ;  deque  honore,  ob  gratiee 
abundantiam  in  ea  relucentem,  ei  im- 
pendendo 43 

Enarratio  in  evangelium  :  Liber  genera- 
tionis  Jesu  Ckristi,  etc.  .Mattb.  1,  1-1(J .     48 

Sermo  II.  Quod  nullam  virtutem  obtinu- 
erint  Patriarchfe  sive  Prophetse  aul  qui- 
vis  Sanctorum,  qua  non  speciosissima 
virgo  Maria  fuerat  decorata ol 

Sermo  III.  De  eminenti  fortitudine  virgi- 


640 


INDES   GENERALIS 


nis  Mariae,  et  quomoilo  cjus  exemplo 
forles  vitiis  omnibus  rosislcre  debeamus.    3-1 

Ad  religiosos. 

Sernio  IV.  De  profundissima  Virginis  et 
Matris  l)ei  iiumilitate,  ct  qna  potissi- 
muni  via  lianc  noliis  virtutem  acquiri- 
nius 57 

Sermo  W  (Juod  benignissima  virgo  Maria 
suis  amatoribus  sponsa  sit  tutissima ; 
quodque  omni  evitata  immunditia.spon- 
sae  tantffi  castilatem  et  liumijitalem 
unumquomiiue  ilereat  reiigiosum  imi- 
tari 00 

Sermo  VI.  De  incomparabili  animBe  et 
corporis  virginis  Marioe  sanclissimae  or- 
natu  et  pulchritudine,  deque  virtutibus 
ejus  quas  llieologicas  vocant    ....     02 

IN   FESTO   S.  BARBAU.E  VIRGINIS   ET  MARTYRIS. 

Sermo  unicus.  De  admirabili  conversione, 
ilJuminalisslma  fide,  maxima  in  Deum 
caritatc  gloriosissimoque  marlyrii  Iri- 
umpbo  sanctissimap  virginis,  sponsse  et 
martyris  Cbristi,  Barbar» ;  et  qualiter 
imitanda  hsec  sint 03 

IN   FESTO    S.    LUCIiE   VIRGINIS    ET   MARTYRES. 


Sermo  unicus.  De  vilae  sanctimonia  B.  Lu- 
ciae;  et  verecundia  ac  taciturnitas  quam 
sint  magnum  vita»  ornamentum  .     .     . 

IN  FESTO  S.  THOM^  APOSTOU. 


70 


Enarratio  in  epislolam  :  Scimus  quoniam 
diligentibus  Deum  omnia  cooperaniur 
in  bonum,  elc.  Rom.  viii,  28-:i9    .     .     . 

Sermo  I.  De  immensa  Dei  erga  suos  mise- 
ricordia,  cl  contra  malos  justitia  infi- 
nila 

Enarratio  in  evangelium  :  Misit  Jesus 
(luodecim  discipulos  suos,  prwcipiens 
eis  et  dicens,  elc.  Mallh.  x,  3-8    .     .     . 

Sermo  II.  De  caritale  S.  Tliomae  ad  Chri- 
stum,  promplaque  ejus  resignatione  ad 
mortem  ;  de  fralerna  caritato,  et  quod 
nemini  quidquara  negare  debemus  quod 
impendere  possimus 82 

Sermo  III.  De  B.  Thoma"  inlegrilale,  et 
duodecim  virtulum  gradibus  quibus 
populum    instruxit  ;   deque    stupendis 


74 


77 


80 


circa  corpus  ejus  exliibilis  divinilus  mi- 
raculis 83 

Ad  religiosos. 

Sermo  1\'.  De  pcrfecta  propriae  carnls  ab- 
negalione,  doque  veram  religionom  con- 
sliluentibus 88 

Sormo  \'.(Juoil  religiosus  qulsquo  animam 
suam  lom[)lum  sanctum  Domlno  elTi- 
eiat;  et  quibus  in  vlrlulil)iis  roctlus 
agat 91 

Sermo  \  I.  (Jiianla  virlus  ct  gratla  sit  tides 
vera;  quanluin  Deo  sacririclum  sit,  ejus 
verbis  credere  ct  obtemperaro  ....     94 

IN    VIG[I.IA    NATALIS    DOMINI. 

Enarratio  in  ovangelium  :  Quum  esset  de- 
sponsata  mater  Jesu  Maria  Josepli, 
etc.  Matth.  i,  48-21 97 

Sermo  I.  Quod  summa  cum  devotione 
summoque  desiderio,  Christum  multis 
saeculis  desideratum,  in  nobis  quoque 
spiritualiter  nascilurum  exspcctare  de- 
beamus 100 

Sermo  11.  (Juaiila  cordis  purilate  ot  humi- 
litate,  parvulo  Jesu  nascituro  occurrere, 
et  quanta  paupertate  eumdem  imitari 
debeamus 103 

IN    NOCTE   NATIVITATIS    DOMINI. 

Enarratio  in  lectionem  prophelicam  :  Po- 
pulus  qui  ambulabat  in  tenebris,  vidit 
lucem  magnam,  elc.  Is.  ix,  2,  G,  7.     .     .  107 

Sermo  I.  De  eo  quod  Admirabilis,  Consi- 
liarius,  Deus,  Fortis,  Pater  futuri  sseculi, 
et  Princeps  pacis,  puer  Jesus  sit  dictus, 
et  de  horum  explicatione  recla     .     .     .110 

Enarralio  In  epislolam  :  Apparuit  gra- 
tia  Dei  Saloatoris  nostri  or?inibus  /w- 
minibus,  etc.  Tit.  ii,  H-13 114 

Sermo  11.  De  inenarrabili  honitate  Dei ;  et 
quod  ea  jam  cognita,  juste,  sobrie  et 
ple  vivendi  fortior  ratio  nos  incitare 
debet 113 

Enarratio  in  evangelium  :  Exiit  edictum 
a  Ccesare  Augusto,  etc.  Luc.  11,  1-14.     .  117 

Sermo  III.  De  graliludine  Chrislo  offe- 
renda  pro  suae  incarnationis  nativita- 
tisque  beneficiis  nobis  exhlbilis,  et  de 
gaudio  ex  tanla  Dei  munificentia  assu- 
mendo 122 


INDEX   GExNEBALIS 


641 


AD   SECUNDAM  MISSAM   XATIVITATIS   DOMINI 
IX    ORTC    DIEI. 

Enarratio  in  lectionem  propheticam  -.Spi- 
rilus  Domiiii  super  me,  eo  quod  unxe- 
rit  me,  etc.  Is.  lxi,  1-3 126 

Enarratio  in  epistolam  :  Apparuit  beni- 
gnitas  et  humanitas  Salvatoris  nostri 
Dei,  etc.  Tit.  iii,  -4-7 128 

Sermo  IV.  De  immensa  Dei  erga  genus 
humanum  misericordia,  in  septem  be- 
neflciis  polissimum  ostensa 129 

Enarratio  in  evaugelium  :  Pastores  lo- 
quebantur  ad  invicem,  etc.  Luc.  ii, 
lS-20 132 

Sermo  V.  De  gratitudine  ;  et  quomodo  in 
Bethlehem  festinare  spirituaiiter  debe- 
amus,  et  quid  ibi  nobis  agendum  in- 
cumbat 133 

AD   SUMMAM   MISSAM    NATIVITATIS    DOMINI. 

Enarratio  in  lectionem  propheticam  :  Pro- 
pter  hoc  sciet  populus  meus  nomen 
meum  in  die  illa,  etc.  Is.  lii,  6-10    .     .  137 

Enarratio  in  epistolam  :  Multifarie  mul- 
tisque  modis  olim  Deus  loquens  patri- 
bus  in  Prophetis,  etc.  Hebr.  i,  1-12  .     .   139 

Sermo  VI.  Quani  hilares  ac  ia^^tos  nos  esse 
deceat  quod  tempore  gratis  ac  legis 
evangelicae  nati  sumus,  et  in  Christi- 
anorum  numero  constituti ;  quamque 
enorme  malum  sit,  ingratum  nunc  et 
negligentem  exsistere 143 

Enarratio  in  evangelium  :  In  principio 
erat  Verbum,  et  Verbum  erat  ajnid 
Deum,  etc.  Joann.  i,  1-14 145 

Sermo  VII.  Ue  Ghristi  amabilissima  incar- 
natione,  et  quas  gratias  illi  agere  de- 
beant  pro  tanta  dignatione  Christiani ;  et 
de  miraculis  nonnullis  in  nocte  nativi- 
tatis  Christi  factis 151 

Ad  religiosos. 

Sermo  VIII.  Quis,  qualis,  et  quantus  sit, 
qui  hodie  servi  formam  miseram  acce- 
pit;  quodque  ob  hoc  plene  laetabitur 
nemo,  qui  non  omni  abjecto  torpore 
desidiaque,  novum  cum  Christo  homi- 
nem  induerit 153 

Sermo  L\.  Cur  Dei  Filius  incarnatus  sit  et 
homo  natus,  et  per  haec  quid  misero  ho- 
mini  collatum 156 

T.  31. 


Sermo  X.  De  fructu  incarnationis  nativita- 
tisque  Cbristi;  et  quomodo  se  illo  digni- 
ficare  debeant  religiosi 158 

Sernio  XI.  Ue  triplici  Christi  nativitate 
sive  generatione iGl 

Sermo  XII.  Ue  nudo  ac  misero  pueri  Jesu 
in  hunc  mundum  iugressu,  quo  religio- 
si  ad  tolerantiam  paupertatemque  pro- 
vocantur 163 

IN   FESTO    S.    STEPHAXI   PROTOMARTYRIS. 

Enarratio  in  lectionem  loco  cpistolae :  Ste- 
pfia7ius  plenus  gratia  et  fortitudine, 
etc.  .\ct.  VI,  8-10;  VII.  54-60 167 

Sermo  I.  Quomodo  perfectus  in  gratia  Dei 
crescat  ;  in  quibus  gratia  Uei  consistat ; 
et  quanta  mala  afferat  otiositas    .     .     .  169 

Enarratio  in  evangelium  :  Ecce  ego  mitto 
ad  vos  Prophetas,  etc.  Matth.  .x.xm, 
.34-39 172 

Sermo  II.  Quod  Ecclesiae,  ut  olim  Synago- 
gse,  viri  sanctitate  prsestantes  missi 
sunt ;  et  de  S.  Stephani  virtutibus    .     .  174 

Sermo  III.  Ue  sapientia  et  correptionis 
utilitate,  de  inimicorum  dilectione,  pree- 
coniisque  S.  Stepbani 176 

Ad  religiosos. 

Sermo  l\.  Ue  scandalo  non  praestando  ; 
et  quid  sit  plenum  esse  Spiritu  Sancto 
et  fortitudine 179 

Sermo  W  Ue  servanda  patientia  ac  man- 
suetudine  ;  et  quod  suas  quisque,  non 
alterius,  infirmitates  consideret    .     .     .  182 

I.\  FESTO  S.  JOANNIS  APOSTOLI  ET  EVANGELIST.«;. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistola  :  Qui 
timet  Deum,  faciet  bona,  etc.  Eccli.  xv, 
1-6 183 

Sermo  I.  Ue  multiplici  timore ;  et  quo- 
modo  timendus  Ueus,  quomodove  redu- 
cendi  sint  peccatores 186 

Enarratio  in  evangelium  :  Dixit  Jesus  Si- 
moni  Petro  :  Sequere  me,  etc.  Joann.  .x.ti, 
19-24 189 

Sermo  II.  Quld  nos  Deo  faciat  familiares 
stabilesque ;  et  de  octo  damnatorum 
pcenis 191 

Sermo  III.  Ue  contemplatione,  de  caritate 
ceterisque  virtutibus  quibus  sit  imitan- 
dus  S.  Joannes 194 

41 


642 


INDEX  GENERALIS 


Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quoniodo  puori  esse  debemus 
innocentia  et  puritato  ;  et  quoJ  Deo  sua 
in  nobis  lantuni  piacont  et  opera  et 
dona 197 

Sermo  \.  De  conteraplatione  ;  et  qui- 
bus  virtutibus  praeparati,  hanc  assequa- 
mur 200 

Sernio  VI.  De  caritate ;  et  qua»  sunt  indi- 
cia  caritatis  perfectaa 202 

Sermo  VII.  De  variis  conteniplationis 
gradibus  ;  et  quomodo  ad  theologias 
mysticffi  contemplationem  quidam  ele- 
vantur 204 

IN   FESTO  BEATORUM    INNOCENTICM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistola» :  Vidt 
supra  montem  Agnum  stantem,  etc. 
Apoc.  XIV,  i-5 208 

Sermo  I.  De  triplici  castitate,  de  laude 
virginitatis,  et  quibus  debeatur  au- 
reola 210 

Enarratio  in  evangelium  :  Angelus  Do- 
mini  apparuit  in  somnis  Joseph,  etc. 
Matth.  u,  13-18 212 

Sermo  II.Quoraodo  multifariani  Deus  pro- 
videat  hominum  saluti,  et  quae  dicatur 
bona  malave  voluntas 21i 

Sermo  III.  Quanta  humanara  naturara  di- 
lectioiie  Deus  dignetur,  quantum  noceat 
peccatum,  et  quae  parvulorum  condi- 
tiones  iniitandae 217 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  cavendo  rancore  ac  dolo  ; 
et  quantum  nos  uniat  amor  Deo  .     .     .  219 

Sermo  V.  Quomodo  Agnum,  id  est  Chri- 
stum,  debeanius  sequi ;  et  quod  caritas 
gravia  omnia  levia  faciat ;  et  quae  vera 
sit  innocentia 221 

IN   FESTO    S.    THOM.E    EPISCOPI    ET   MARTYRIS. 

Sermo  unicus.  De  justitia,  fortitudine,  et 
securitate  mentis 224 

IN   FESTO    S.    SILVESTRI    PAPM. 

Sermo  unicus.  De  excellentiis  S.  Silvestri, 
cum  e.xhortatione  pia  ad  hujus  imi- 
tationem 228 


IN   FESTO   CIRCDMCISIONIS  DOMINI. 

Enarratio  in  evangeliuni  :  Postquam  con- 
summati  sunt  dies,  ctc.  Luc.  ii,  21  .     .  231 

Scrnio  I.  Quare  Christus  circumcidi  volu- 
erit ;  ct  de  scandalo  singularitateque 
vitandis,  atque  de  obedientia  servanda .  232 

Sermo  II.  De  Cbristi  circumcisione  et  san- 
guinis  elfusione  ;  de  variis  ejus  nomini- 
bus  ;  et  quomodo  ei  compati  debeamus.  234 

Sermo  III.  De  spirituali  circumcisione ;  et 
quod  octo  studia  salutaria  nobis  esse 
debent 237 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quod  circumcisio  bifariam  ac- 
cipitur ;  et  de  refrenatioue  linguae  ac 
sensuum 240 

Sermo  V.  Quid  in  nobis  circumcidendum 
sit ;  et  de  abnegatione,  mortiflcatione 
ac  humiliatione  propria 243 

Sermo  ^I.  Quod  circumcisio  spiritualis 
octo  gradibus,  contritione  videlicet,  abs- 
tinentia,  discretione,  justitia,  humilitate, 
patientia,  sapientia  ac  caritate,  veluti 
octo  diobus  consummatur 245 

IN    DIE    EPIPHANI/E    DOMINI. 

Enarratio  in  lectionem  propheticam  loco 
epistolas  .-  Surge,  illuminare,  Jerusa- 
lem,  etc.  Is.  l.x,  1-6 248 

Sermo  I.  Quod  variis  modis  surgendum 
est  feliciter;  et  quam  sit  nobis  necessa- 
rium  a  Deo  illuminari 250 

Enarratio  in  evangelium  :  Quiim  natus 
esset  Jesus  in  Bethlehem  Judoe,  etc. 
Matth.  u,  1-12 2S2 

Sermo  II.  Unde  ex  Scripturis  clarum  sit, 
Christum  sive  Messiam  venisse  ;  qui 
fuerint  Magi,  quamque  cognitionem  de 
Christo  habuerint 255 

Sermo  III.  Quam  noceat  subditis  praelatus 
aut  princeps  impius  ;  quas  Magorum 
fuerint  dona,  quomodo  spiritualiter  offe- 
rantur;  et  quantum  dilferat  ab  aliis 
quae  apparuit  stella 259 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quid  in  apparitione  Domini 
nos  aedificet;  et  quomodo  pietate,  humi- 
litate  ac  magnanimitate  Dominum  imi- 
temur 262 


INDEX  GENERALIS 


643 


Sermo  V.  De  stulta  sapientia  mundi,  et 
sapienti  stultitia  Dei ;  et  quomodo  Ma- 
gorum  fidem,  devotioncm  ac  liberalita- 
tem  debeamus  imitai-i 264 

Sermo  VI.  Quomodo  religiosus  Deo  puram 
dilectionem,  puram  et  ferventem  orati- 
onem,  dulcem  concordemque  conversa- 
tionem  in  contritione  poenitentiae  offerat.  267 


Ad  religiosos. 

Sermo  II.  Iterum  de  magnanimitate  ;  et 
quani  ferventer  desideremus  corripi  et 
pati 202 

Sermo  III.  De  exstirpandis  vitiis,  virtuti- 
busque  variis  beatissimi  Vincentii  ex- 
emplo  imitandis 293 


IN   FESTO    S.    PAULI   PRIMI   EREMIT.E. 


IN    FESTO    CONVERSIONIS   S.    PAtLI. 


Sermo  unicus.  Quis  scopus  esse  debeat 
solitarii ;  et  de  laudibus  primi  eremitae.  270 

IN   FESTO    S.  HILARII    EPISCOPI    ET    DOGTORIS. 

Sermo  unicus.  De  commendatione  S.  Ili- 
larii,  et  de  laude  caritatis 272 

I.N    FESTO    S.    .4NT0NII    ABU.\TIS. 

Sermo   I.  De  vita  et  laudibus  S.  Antonii  .  274 
Ad  religiosos. 

Sermo  II.  Giijusmodi  monastica  debeat 
esse  vita,  juxta  exemplum  sanctissiml 
patris  .\ntonii 27(3 

Sermo  III.  Gontra  teporem  ;  et  quomodn 
diaboli  insidiae  spirituali  alacritate  vin- 
cantur 279 

IN   FESTO    S.    AGNETIS    VIRGINIS    ET    MARTYRIS. 

Sermo  I.  De  vita  S.  Agnetis;  quomodo  sit 
imitanda;  et  quid  homo  per  divinam 
gratiam  possit 282 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  ferventi  et  perfeeta  caritate, 
zeloque  proficiendi 284 

IN   FESTO   SS.    F.\BI.\NI   ET  SEBASTIAM 
MARTYRUM. 

Sermo  uuicus.  De  pontifieia  dignitalc 
S.  Fabiani,  et  de  S.  Sebastiani  martyrio. 
et  de  servanda  patientia 287 

IN   FESTO    S.    VINXENTII   MARTYRIS. 

Sermo  I.  De  vita  et  martyrio  S.  Vincentii ; 
et  de  servanda  magnanimitate  et  tran- 
quillitate  interna 290 


Enarratio  in  epistolam  :  Notum  vobis  fa- 
cio  evangelium  quod  evangeli:atum 
est  a  me,  etc.  Galat.  i,  11-24    ....  298 

Sermo  I.  Historia  conversionis  S.  Pauli, 
ex  dictis  .\ctuum  .\postolorum  ;  et  quo- 
modo  divinse  pietatis  debeamus  esse 
imitatores 300 

Enarratio  in  evangelium  :  Dixit  Simon 
Petnis  ad  Jesum,  etc.  Matth.  xix,  27-29.  302 

Sermo  11.  De  contemptu  divitiarum,  et 
beata  paupertate  ;  qualiqiie  animo  cor- 
reptiones  sint  amplectenda» 304 

Sermo  III.  Quomodo  quae  suis  fiunt  mem- 
bris,  sibi  Christus  facta  judicet;  et  cur 
Pauli  festiva  agatur  conversio ....  300 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Gujusmodi  nostra  ad  Deum  de- 
beat  esse  conversio  ;  et  quanta  sint  vigi- 
lantia  cavenda  quscumque  vel  Deum 
vel  proximum  offendunt 309 

Sermo  \'.  Quod  tres  sunt  gradus  con- 
templationis,  seu  infusfe  a  Deo  sapien- 
tise  ;  et  quid  excrcitii  cuique  conveniat 
gradui 312 

IN   FESTO    PURIFICATIOMS    B.    V.    M.\RI^. 

Enarratio  in  lectionem  propheticam  loco 
epistolfe  :  Ecce  ego  inittam  angelum 
meum,  et  pr(sparabit  viam  ante  faciem 
meam,  etc.  Malarh.  iii,  1-4 313 

Sermo  I.  Quomodo  Salomonis  templum 
Ghristus  gloriflcavit;  de  proprietatibus 
ignis,  et  quare  Christus  ignis  dicatur    .  317 

Enarratio  in  evangelium  :  Postquam  im- 
pleti  sunt  dies purgalionis  Mari(p,etc. 
Luc.  II,  22-32 319 

Sermo  II.  De  perfectissima  humilitate  Chri- 
sti  et  Mariae ;  de  amore  pauperlatis  ;  et 
de  turturum  conditionibus  imitandis    .  323 

SermoIII.  Quare  processio  fiat  corporalis, 


644 


INDEX   GENERALIS 


et  ad  quid  instniat ;  atque  rursus  de 
condilionibus  turturum 32l> 

Ad  religiosos. 

Sermo  1\'.  (Juomodo  Christus  l\itri  sit 
olTercndus.juxta  spiritualem  intellectum 
singulorum  qua?  in  templo  orant  .     .     .  328 

Sermo  V.  De  utilitate  silentii  et  fervore 
devotionis 331 

Sernio  VI.  Quod  variis  modis  hic  possit 
Deus  videri ;  et  de  cantico  Simconis 
quomodo  id  delicat  intelligi     ....  333 

IN    FESTO   S.    -\G.\TH.E    VIRGINIS    ET   M.\UTYRIS. 

Sernio  I.  De  vila  ct  martvrio  S.  Agathas, 
cum  eruditionibus  aliis  piis 336 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  zelo  perfectionis  et  observan- 
tia  religios<e  vilae  extra  religionis  statum.  338 

Sermo  111.  Dc  mortificatione  vitiorum,  de 
patientia.  de  gratitudinc.  dcque  cogni- 
tione  donorum  Dci 341 

IX    FESTO  CATHEDR.E    S.    PETRl. 


Sermo  I.  De  sortibus.  et  an  licite  iis  possi- 
mus  uti  ;  et  de  praesentia  divina  ubique 
contemplanda 363 

Enarratio  in  evangelium  :  Hoc  est  prcece- 
ptum  tneum.  ut  diligatis  invicem,  etc. 
Joann.  xv,  12-16 366 

Sermo  II.  Quotuplex  sit  amor ;  et  de  lau- 
dibus  caritatis 368 

-Vd  religiosos. 

Scrmo  III.  De  imilatione  virlutum  S.  Mat- 
tbife  ;  et  cujusmodi  studiis  efficiamur 
angelis,  bestiis  da^monibusve  similes    .  3"0 

Sermo  IW  De  .\postoloruni  deificatione, 
eminentia  ac  potestate 372 

IN   FESTO    S.    GREGORII    PAPJE. 

Sermo  1.  De  virtiitibus,  laudibus  et  excel- 
lcntiis  S.  Gregorii 376 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  Quomodo  imitandus  sit  B.  Gre- 
gorius  ;  et  quis  scopus  monachi    .     .     .  378 

Sermo  III.  De  sollicitudine  omnibus  neces- 
saria,  et  de  ambitione  detestanda.     .     .  380 


Enarratio  in  epistolam  :  Jam  non  estis 
hospites  et  udvenw,  etc.  Ephes.  ii,  19-22.  344 

Sermo  I.  Quomodo  electi  hic  cives  alque 
filii  Dei  sunt,  et  nihilo  minus  peregri- 
ni ;  et  de  stabilitate  Ecclesiae    ....  34o 

Enarratio  in  evangelium  :  Dixit  Jesus 
Simoni  Petro,  etc.  .loann.  xxi,  IS-IO     .  348 

Serrao  II.  Quomodo  bonorum  pastorum 
conditiones  prselati  debent  habere,  et 
ovium,  subditi 330 

Sermo  111.  Dc  principatu  apostolatus  Pe- 
tri,  et  de  quadruplici  sede  aut  potcsta- 
te  ejus 333 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Qtise  ad  bonum  praelatum,  quae 
etiam  ad  religiosuin  bonum  pertineant.  333 

Sermo  V.  De  jurisdictione  ac  potestafe 
Petri ;  et  quomodo  humilitate,  fervore 
ac  puritate  imitandus  sit 338 

IN  FESTO    S.    M.\TTHI^   APOSTOLI. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistols  :  In 
diebus  illis  exsurgens  Petrus  in  medio 
fratrum,  etc.  Act.  i,  13-26  .     .    .    .     .361 


IN    FESTO    S.    PATRITII    EPISCOPI. 

Sermo  unicus.  De  S.  Palrilio,  el  de  purga- 
torio  ejus .383 

IN    FESTO    S.    BENEDICTI    ABBATIS. 

Ad  religiosos. 

Sermo  1.  De  virtutibus  S.  Benedicti ;  et  de 
sui  ipsius  discussione,  vanitateque  ca- 
venda 383 

Sermo  II.  Quod  tentatus  in  Deo  debeat 
confidere,  corpus  cnstigare,  ac  devofe 
psallere  ;  de  virtutibus  item  monacho- 
rum  eruditio  multa 387 

IN    FESTO   .\NNUNTIATIOXIS    B.    V.    MARl.E. 

Enarratio  in  lectionem  propheticam  loco 
epistolaa  :  Locutus  est  Dominus  ad 
Achaz,  etc.  Is.  vii,  10-13 390 

Sermo  1.  Quam  decuerit  Dei  Matrem  esse 
virginem,  et  institutio  ifem  pia,  varia 
ac  multiplcx 391 

Enarratio  in  evangclium  :  Missus  est  an- 
gelus  Gabricl  a  Deo,  etc.  Luc.  i,  26-38.  393 


L^DEX   GENERALIS 


645 


Sermo  II.  Quam  celebris  ac  veneramla  no- 
bis  esse  debeat  Annuntiatio  ciominica   .  397 

Sermo  III.  Cur  inimicitise  sint  inter  Ma- 
riam  et  diaboluni,  et  quibus  armis  ex- 
pugnanda  sit  virtus  diaboli 399 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quam  plena  fuerit  gratia  ac 
virtutibus  Maria;et  quomodo  illam  fide, 
spe  ac  caritate  debeamus  imifari .     .     .  402 

Sermo  V.  Quod  consilia  evangelica  ob- 
servarit  Maria,  el  quam  perfectissi- 
mum  monasticee  conversationis  sit  ex- 
emplar 405 

Sermo  VI.  De  vitanda  arroganlia  mona- 
cborum  ;  et  de  fide,  humilitafe  caritate- 
que  Mariee 408 

IN   DIE    COEN.E    DO.MINr. 

Enarratio  in  epistolam  :  Conrenientibus 
vobis  in  unum,  etc.  I  Cor.  xi,  20-32.     .  411 

Sermo  I.  De  sacra  communione  :  quae 
praeparent,  et  quis  indigne  accedat  .     .  413 

Enarratio  in  evangelium  ;  Ante  diein 
/es/um  PaschcB,  efc.  Joann.  xni,  1-15    .  410 

Sermo  II.  De  mirabilibus  in  Coena  Christi 
exbibitis;  de  humilitate  quoque  ac  cari- 
tate  ejiis  imitandis 419 

Sermo  III.  De  fervore  caritatis  Christi  qua 
se  tofum  impendit  nobis,  et  quomodo 
nos  illam  imifemur 422 

PASSIO    D.    N.    JESU   CHRISTI. 

Articulus  I.  Quare  Dominus  Jesus  pafi 
voluerit ;  et  de  invidia  persecufioneque 
Pharisjeorum 423 

Articulus  II.  De  conspiratione  Jud^orum 
in  morfem  Domini  post  Lazari  resusci- 
fationem,  et  de  honore  illi  exliibito  a 
turba  cum  palmis  occurrente  ....  427 

Arficulus  III.  De  venditione  Ghristi  a  suo 
discipulo,  et  de  concilio  Judasorum  .     .  431 

Articulus  IV.  De  Paschate  typico  servufo, 
de  praemonitione  proditoris  a  Christo 
facta,  et  de  pedum  lotione }3S 

Articulus  V.  De  institutione  sacraraenti 
Eucharistiae.  de  causis  instifutionis,  de 
hujus  sumptione.  et  de  ultimo  suavissi- 
moque  sermone  Domini 442 

Articulus  VI.  De  egressu  Doinlni  ad 
raontem  Oliveti,  de   tristitia  ac   pavo- 


re   ejus,  de    oratione    quoque   ejus    et 
agone   . 431 

.Vrticulus  VII.  De  traditione  et  captivitate 
Domini  Jesu,  et  discipulorum  fuga  .     .  439 

.\rticulus  VIII.  De  adductione  Domini  Jesu 
ad  .\nnam  ct  Caipbam,  de  trina  nega- 
tione  Petri,  atque  rursus  de  Christi 
damnatione  et  illusione 466 

Articulus  I.X.  Quomodo  Cbristus  Pilato  fu- 
erit  adductus,  quomodo  accusatus  tacu- 
erit,  quomodo  donique  ad  Ilerodera 
missus,  quomodo  ibi  spretus  et  illusus, 
ad  Pilatum  redierit 475 

ArticulusX.  Quomodo  Christus  ad  crucem 
postulafus,  quomoJo  flagellatus,  coro- 
natus  populoque  monsfratus,  atque  ad 
tribunal  fuerit  adducfus 482 

Articulus  XI.  Quomodo  Jesus  ad  mortem 
damnatus,  ad  Calvariam  eductus  et  cru- 
cifixus,  pro  tortoribus  oraverit,  subsan- 
natusque  latroni  veniam  dederit,  ac 
Matrem  commendaverif 491 

Arficulus  .XII.  Quomodo  derelicfum  se  Do- 
minus  clamaverif,  quomodo  sitiens  ace- 
to  potatus  fuerit,  spiritumque  Patri  fra- 
diderit 502 

Arficulus  XIII,  De  his  qu«  posf  morfem 
Chrisli  evenerunt  :  de  aperfione  laferis. 
(le  deposifione  ejus  de  cruce,  et  de  se- 
pultura 506 

Articulus  XIV.  Quid  de  dialogo  quodam 
passionis  Cbristi,  ut  inscribitur,  virginis 
.Mariae  et  .\nselmi.  sentiendum  sit  ;  et 
objectarum  queesfionum  dilutio    .     .     .  513 

.\rticulus  .XV.  Interrogafiones  nonnullse 
Anselmi,  et  B.  Mariae  responsiones,  ex 
preedicto  dialogo  prsesumpfae  ....  517 

Articulus  XVI.  Ex  revelafionibus  S.  Brigit- 
tae  :  quaedam  de  Chrisfi  passione,  et 
quomodo  ulfro  se  ad  patiendum  ohtule- 
rit ;  quomodo  ejus  exeraplo  sensus  no- 
sfri  a  voluptate  refrenandi  sint;  de  com- 
passione  quoque  Matris  Dei,  et  quomo- 
do  rursus  illi  sit  compatiendum    .     .     .  520 

Articulus  XVII.  Quomodo  a  malis  Christi- 
anis  nunc  gravius  quam  olim  a  Judeeis 
affligatur  Christus  ;  et  de  sententia  in- 
grafis  ac  impiis  metuenda 523 

Articulus  XVIII.  Quod  passio  Domini  mul- 
tis  sit  modis  consideranda  ac  medi- 
tanda 524 

Articulus  .XI.\.  Quomodo  passio  Christi 
ad  imitandum  sit  consideranda   .     .     .  526 


646 


INDEX   GENERALIS 


Arliculus  XX.  Quomodo  passio  Christi  ad 
eompatiendum  sit  mcditanda  ....  528 

Articulus  XXI.  (Juomoilo  passio  Cliristi  ad 
admirandum,  gratias  agendum  et  glo- 
rificandum  sit  meditanda 529 

Articulus  XXII.  Quomodo  Salvatoris  passio 
ad  contemplandum.  inflammandiim  et 
quiescendum  sit  meditanda 529 

Articulus  XXIII.  De  his  quse  dominicam 
passionem  meditanti  sint  consideranda.  530 

Articulus  XXIV.  l)e  quibusdam  Deo  devo- 
tis,  Christo  passo  condolentibus   .     .     .  532 

.\rticulus  X.W.  Quomodo  Dominus  et  .Sal- 
vator  noster  genus  humanum  sua  pas- 
sione  redemit,  Patri  reconciliavit  atque 
salvavit;  et  unde  dicatur  ejus  passio 
piissima  pariter  ac  crudelissima  .     .     .  oS-i 

Articulus  XX\'I.  Quomodo  Dominus  Jesus 
ilicatiir  passus  pra^cipue  propler  aufc- 
rendum  originalis  peccati  reatum     .     .  534 

Articulus  X.XVII.  Quomodo  passionis  tem- 
pore,  Christi  dolor  quum  interior  tum 
exterior,  inter  omnes  fuerit  maximus    .  536 

Articulus  XXVIII.  Uter  in  Christn  major 
fuerit  passionis  aut  compassionis  dolor.  538 

ArticulusX.XI.X.  Quod  non  uno  modo  dica- 
tur  Christus  a  Patre,  a  se,  a  .Tuda,  a  Ju- 
daeis  et  a  Pilato  traditus ,>'{9 

Articulus  XXX.  An  pro  redemptione  et 
liberatione  gencris  humani  fuerit  ne- 
cessarium,  verum  Deum  incarnari,  pati 
ac  mori,  ct  ita  pro  hominibus  satisfa- 
cere .340 

Articulus  .\\XI.  An  Judsi  Christum  per- 
sequentes,  etejus  crucifixionem  ilji  pro- 
curantes,  cognoverint  eum  esse  Chri- 
stum  in  lege  promissum  ac  Uei  Fi- 
lium 542 

Articulus  X.XXII.  Quomodo  piuni  fuerit 
condolere  Christo,  licet  Deus  Pater  vo- 
luerit  eum  pati .544 

Articulus  .XXXIII.  De  multiplici  efTectu 
seu  fructu  dominicfe  passionis     .     .     .  545 

FERI.\    SECL'ND.\    PASCII^. 

Enarratio  in  epistolam  :  Stans  Petrus  in 
medio  plebis,  dixit  :  Viri  fratres,  vos 
scitis  quod  factum  est  verbum  per  uni- 
versam  Judceam,  etc.  Act.  x,  .37-43  .     .  547 

Sermo  I.  Cujusmodi  movere  nos  debeant 
aii  orandum.  cl  qiiani  utilis  sit  oratio   .  548 

Enarratio  in  evangeiium  :  Duo  ex  disci- 


pulis  Jesu  ibant  ipsa  die  in  castellum 
quod  erat  in  spatio  stadiorum  sexa- 
ginta  ab  Jerusalem,  nomine  Emmaus, 
etc.  Luc.  .\xiv,  13-35 552 

Sermo  II.  Quomodo  ad  gustum  spiritualis 
consolationis  perveniatur ;  item  de  de- 
voliono  casta  ac  perfecla,  cl  quid  illam 
impediat S57 

Sermo  III.  De  multiplici  et  jucundissima 
amicorum  Dei  exsultafione  ac  gaudio 
vitae  prcBsentis  et  futurae 561 

Ad  religiosos. 

Sermo  I\'.  De  compendiosissimo  modo 
proficiendi  per  exstirpalionem  privati 
amoris,  et  variis  aliis  salutaribus  docu- 
mentis 566 

Sermo  \.  Quod  religiosi  omne  quod 
agunl,  ordinare  debeant  ad  profectum, 
puritatem  fervoremque  divini  amoris    .  568 

FERIA   TERTIA    P.VSCH^. 

Enarratio  in  epistolam  :  Surr/ens  Pau- 
lus,  et  manu  silentium  indirens,  etc. 
Act.  xin,  16,  26-33 572 

Serrao  I.  De  perfectse  caritatis  adeptione 
per  exstinctionem  privati  amoris,  qui 
est  omnis  peccali  origo 573 

Enarratio  in  evangelium  :  Sletit  Jrsus 
in  medio  discipulorum  suorum,  etc. 
Luc.  XXIV,  36-47 575 

Sermo  H.  De  pace  interna.  spirituali  ac 
vera,  et  varia  ejus  acceptione,  et  quid 
in  habente  efficiat 578 

Sernio  III.  De  testimonio  et  veritate  chri- 
stianae  fidei,  atque  de  Judaeorum  obsti- 
nata  excaecatione 581 

Ad  religiosos. 

Sermo  W .  De  assuefactione  omni  loco  et 
tempore  levandi  mentem  ad  Deum,  et 
quibusdam  mediis  spiritualis  profe- 
ctus 584 

Sermo  V.  De  actibus  caritatis  divina;  in 
anima  amorosa  et  spirituali     ....  587 

FERIA    QUARTA    PASCH.E. 

Enarratio  in  epistolam  :  Aperiens  Petrus 
os  suum,  dixit  :  Viri  hraelitu',  etc. 
Act.  III,  12-13,  17-19 590 

Sermo  1.  De  utilitate  confessionis  sacra- 


AD  OLERUM  QDI  ROMANO   UTITUR  KALEXDARIO 


647 


mentalis,  et  quomodo  fieri  debeat.  .  592 
Enarratio  in  evangelium  :  Manifestacit 

se  iterum  Jestis  ad  mare  Tiberiadis, 

etc.  Joann.  xxi,  1-14 S96 

Sermo  II.  Quomodo  tria  prpecepta  primse 

tabulae  ad  Deum  observanda  sint.  .  .  S99 
Sermo  III.   De  septem   secundae   tabulae 

mandatis  erga  proximum  servandis.     .  602 


Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  multiplici  tentationum  uti- 
litate 606 

Sernio  V.  De  tentatione  multiplici,  et  an 
omnis  tentatio  sit  peccatum    .     .     .     .610 

Index  locorum  S.  Scripturee 617 

Index  nominum  et  rerum  notabilium  .     .  627 


AD  CLERUM 


QUI    ROMANO     UTITUR    KALEXDARIO 


In  ulroque  ritu.  Romano  scilicet  ac  Cartusiano,  epistolae  et  evangelia,  a  Dionysio  enarrata. 
concordant,  diebus  quibusdam  exceptis. 
1°  Require  enarrationes 

In  Vigilise  Immaculatse  Conceptionis  epistolam  et  evangelium,  pag.  43,  48. 

In  Immaculatce  Concepfionis  evangelium,  pag.  393. 

In  sancti  Thomae  epistolam,  pag.  344. 

In  Cathedrae  sancti  Petri  evangelium,  t.  XX.XII,  pag.  213. 

In  sancti  .Matthise  evangelium,  t.  .XXIX,  pag.  263. 
2*  Ritui  Romano  sunt  propria,  ideoque  a  Dionysio  non  enarrata  : 

In  festo  sancti  Nicolai,  epistola  : 

In  festo  Immaculatae  Gonceptionis,  epistola  ; 

In  festo  sancti  Thomae,  evangelium  ; 

In  festo  Conversionis  sancti  Pauli,  epistola  ; 

In  festo  Cathedraj  sancti  Petri,  epistola. 
3°  lisdem  festivis  diebus  sunt  enarrationes  in  epistolas  et  evangelia  ritui  Cartusiano  propria, 
quarum  paginas  inveniesin  altero  indice. 


Emendanda.  —  Pag.  289A.  lin.  9:  LuciiE,  lege  Lucinae;  —  357  B',  lin.  1  :  etiam  et  si,.--  etiam 
si;  —  434  C",  lin.  2  :  rapit,...  recipit ;  —  533  A',  lin.  8  :  Spalbeec...  Spalbeeck;  —  588D,  lin.  5  : 
sanguinem,. 


saemien  ; 


602 B,  lin.  5  :  nec,...  ne. 


Typis  Cartusiae  Sanctae  Mariae  de  Pratis.  Toruaci. 
A.  Bauoechon  typographus. 


l 


\ 


u 


39-^/ 


w 


A^-