Skip to main content

Full text of "Vollständiges handwörterbuch der deutschen und polnischen sprache in vier bänden"

See other formats 


^*->: 


imm 


r<^m 


MÄC^^/^rte 


^^Tä" 


?M 


j-K 


ma 

|velul4       k./tvo  I 

1  ARBOR  I 


Presented  to  the 

LIBRARY  o/rÄe 

UNIVERSITY  OF  TORONTO 

by 

DR.    J.    R.    WYNNYCKYJ 


PoUftänbiges 


^ttnhWfSvUvbndi^ 


öcr 


in  vm  3änbcn 

bearbeitet  von 

^ran3  Honareßt,  cSöoff  jfnfenöcr, 

grueitc    itbteilung: 
Dciitfdj  pohüfd]cr    Qlcil. 


(JOten. 

Dedn^  6cr  f.  u.  f.  liofbiid^l^anblunc^  llloril^  perles 

I.  Scilcrcjaffe  ^. 
(IParfdiau:  (^.  (£ciitiicr[3uicr  &  (£.) 


Dokładny  słownik 

języka  polskiego  i  niemieckiego 

w  czterech  tomach 

opracowali 

Franciszek  Konarski,  Adolf  Inlender, 
Dr.  Szczęsny  Goldscheider  i  Dr.  Albert  Zipper. 

Dział  drugi: 
Część  niemiecko-polska. 

Tom  1.  (A— L.) 


Wiedeń. 

Njikładem  c.  i  k.  księgarni  nadwornej  Maurycego  Perlesa 

I.  Seilergasse  4. 
(Warszawa:  G.  Centnerszwer  i  Sp,) 


Wszelkie   prawa    z  a  s  t  r  :ä  o  ź  o  n  e. 


C-  i  k.  nadworna  drukarnia  Karola  Prochaski  w  Cieszynie. 


Przedmowa. 

Gdy  przez  lat  wiele  powszechnie  narzekano  na  brak  dokładnego 
słownika  języków  polskiego  i  niemieckiego,  któryby  odpowiadał  nowo- 
czesnemu postępowi  nauk  i  rozwojowi  obu  języków,  a  zarazem  potrzebom 
praktycznym  codziennego  życia,  podjęła  się  księgarnia  nakładowa  wy- 
dania niniejszego  dzieła. 

Autorowie  korzystając, ze  wszystkich  dostępnych  źródeł  dawniejszych 
jak  i  najnowszych,  p<5^gnęll  uiuiescić  w. ,płoTftij;l^u  jak  największa  ilość 
wyrazów  i  zwrotów/^dzisiaj  używanych.  Uwzglęj|nili  też  obce  wyrazy, 
o  ile  się  z  nimi  dzilJaj  spotykamy^  dołączając  w  c^ści  polsko-niemieckiej 
odpowiednie  wyrazy^oi^J^ie,  które  zastąpić  je»po^flą.  Przy  odmiennych 
częściach  mowy,  wi^  ^tpie^wszym.^ rzędzie"  jJrzy  rzeczownikach  i  cza- 
sownikach, umieścili  wssj^kiß^^.as^dniiiz^  'formy  odmiany,  tak  że  kto 
zna  nieco  język  polski  lub  niemiecki,  nie  będzie  miał  wątpliwości,  jaka 
forma  w  danym  razie  byłaby  właściwą.  Dalej  uwidocznia  Słownik,  czy 
niemiecki  czasownik  złożony  jest  rozdzielnym  czy  nierozdzielnym,  a  ak- 
cent umieszczony  przy  każdym  wyrazie  niemieckim  ułatwi  Polakowi 
właściwa  Avymowe. 

Kiedy  pojawił  się  pierwszy  zeszyt  wydawnictwa,  istniało  obok  siebie 
aż  kilka  pisowni  niemieckich,  z  których  nasz  Słownik  wybrał  urzędowa 
pisownię  austryacka.  W  ciągu  druku  dzieła  przyszło  do  porozumienia 
w  sprawie  ortograficznej,  tak  że  w  Niemczech,  w  Austryi  i  w  Szwaj- 
caryi  wydały  rządy  identyczne  przepisy  w  tym  kierunku.  Toteż  od 
32.  arkusza  części  niemiecko-polskiej  i  od  34.  arkusza  części  polsko- 
niemieckiej  wprowadziliśmy  tę  nową  pisownię  do  Słownika.  Na  końcu 
niniejszego  tomu  znajduje  się  spis  wyrazów,  litórych  pisownia  dawna 
w  Słowniku  obecnie  uległa  zmianie. 

Część  niemiecko-polska  do  środka  litery  G  opracował  p.  Adolf 
Inlendcr,  część  polsko-niemieeka  do  końca  litery  H  prof.  Franciszek 
Konarski,  obie  części  dalej  prowadził  Dr.  Szczęsny  Goldscheider.  Pod- 
pisany przeglądał  a  ewentualnie  uzupełniał  pracę  autorów  i  ułożył 
dodatek  spowodowany  zmiana  pisowni. 

We  Lwowie,  we  wrz"śniu  1904  r. 

Prof,  Dr.  Albert  Zipper. 


Skrócenia  gramatyczne,  -©iramuinttfrij?  JUjlńlrjungen. 


uct.  strona  czynna,  Slftiuiini,  tätige  ^ovm. 

adi.,  adject.  i^rzymiotnik,  Slbjcftiü,  ©tgeufcfiaftöiüort. 

ado.  pr/yslówek,  Slbucrb,  Uinftanböiuovt. 

co?/.,  collect,  imię  zbiorowe,  5toHc!tiuutu,  ©ammctnnmc. 

coni.  coiijimct.  spójnik,  Konjunktion,  23inbcn)ort. 

dim.,  dimin.  imię  zdrobniałe,  Siminutiuuin,  SSerftcinerungoraort. 

f.  rodzaju  żeńskiego,  Femininum,  ioeiblirf;cn  ©cfcl;lcc{)tö. 

indccl.  rzeczownik  nieodmienny,  (Subftantioum  inbctlinabitc,  unabäubcrlicfieä  §nuptn)ort. 

int.,  interi.  wykrzyknik,  ^ntcijeftion,  (Smpfinbungśiooit. 

m.  lodzaju  męskiejco,  SJiaśfulinum,  männlid;cn  ©c[ct)(cd)t^. 

n.  rodzjiju  nijakiej^o,  9]eutrum,  fäc^tic^cn  ©efd^led^tö. 

num.  czasownik,  3JumeraIe,  3^^)'iöort. 

part.  imiesłów,  ^artigip,  ajiittelrooct. 

jyass.  strona  bierna,  l^ajfioum,  leibenbe  gorm, 

pp.^  part.  perf.  (pass.),  imiesłów  czasu  ]>rzeszłeg-o  (strony  biernej),  ^aj:ti3ip  pecfefti  (paffiui), 

■yiitteiroort  ber  SSergangenrjeit  (bei*  leibcnben  j^ocm). 
2)1.,  ylar.  liczba  mnoga,  ^lural,  aj^er^rgaf;!. 
pi.  t.,  plur.  fant.    rzeczownik  tylko  w  liczbie  mnogiej  używany,  ^(uvate  tontutn,  bto^  in 

ber  M^{)Xia\)l  gebi'äud;lid[)eö  Hauptwort. 
ppr.,  part.  praes.  imiesłów  czasu  teraźniejszego,   ^artigip   präfentiä,   ^JJittetroort   bev   ©c= 

gcntnart. 
praep.  przyimck,  ^räpofition,  SSonuort. 
pron.  zaimek,  ^ronomen,  ^üriuort. 
r.j  refl.  zwrotny,  refle^ńo,  rüdbcjüglidj. 
s.  rzeczownik,  (Subftantio,  öauptroovt. 

sf.  rzeczownik  żeński,  ©ubfłantioum  femininum,  lociblid^cs  §nuptn)oit. 
sm.  rzeczownik  męski,  Subftantiuum  maöfutinum,  manntid;cś  .^auptroort. 
sn.  rzeczownik  nijaki,  ©ubftantioum  ncutinim,  fäc^lid)eö  §auptiriort. 
sing.    tant.  rzeczownik  tylko  w  liczbie  pojedynczej  używany,  (Singulare  tontutn,    bfo^  in 

ber  ©injar;!  gebraud^Iid^eś  .^auptiuort. 
V   czasownik,  S^crbum,  ^citraort. 

fa.,  vtr.  czasownik  przeciiodni,   SSerbum  aftiuum,  tranfitioum,  tätig  uberger^enbco  3cittt)ort. 
vn.  czasownik  nieprzecliodni,  $ßerbuin  neutrum,  unübergefjcnbeö  3<^itn)ort. 
rr.,  vrefl.  czasownik  zwrotny,  SSerbum  rcftejiount,  rüdbc5Ügnd;eö  ^^itiüort. 


V.  =  zobacz,  üibe,  [icfje. 

—  po  pi.  oznacza,  że  liczba  mnoga  nie  różni  oiu-  od  liczby  pojedynczej. 

-  oznac/.a,  że  czasownik  jest  rozdzielnym  (n.  p.  =  ab  =  gerjen:  id^  gefje  nb  2C.). 
'  oznacza  zołoske  akcentowanH. 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/p2vollstndiges01kona 


Słownik  niemiecko-polski. 


%. 


51,  n.  indecl.  pierwsza  li- 
tera i  samogłoska  alfabetu ; 
icer  21  fagt,  itiuf§  aud^  33 
fagcn  kto  A  powiedział,  po- 
winien i  B  powiedzieć;  üOn 
21  V\%  3  ^^  początku  do 
końca;  ec  roeif;  roeber  2t  nod^ 
33  ba»on  gu  fagen  nie  ma  o 
tern  wyobrażenia. 

5lo!,  sn.  ;(e)§,  jpl.  «e,  rodzaj 
czółna  używanego  na  Renie. 

5(oI,  5/w.  =(e)§,  pi.  2lale, 
węgorz  7w.;  ben  2(al  beim 
©cfiroan^c  faffen  zabrać  się 
do  czegoś  niezręcznie;  roer 
ben  2Ial  f)ält  beim  ©d^raanj, 
bem  bleibt  er  rocbcr  l^alb  norf) 
gang  węgorz  chwycony  za  ogon 
wyśliźoie  się  z  ręki. 

3la1becre,  s/.  ?:;?.  »n,  czarna 
porzeczka  /.  2la'Ibeerftraud^, 
sm.  =eö,  ^?.  .-fttäuci^e,  krzak 
m.  czarnej  porzeczki. 

5la'Icijcn,  sn.  =§,  jp?.   — , 

oścień  w,  na  węgorze. 
5(a'Icu,  va.  (^aben)  łowić 

węgorze. 

5(tt'Ifang,  sm.  =c§,  połów  m. 

wegforzy. 

Qla'IgabcI,  5/.  tA.  »n,  = 
2lareifen. 

5(a'Iftei^civ  sm,  :§,pl.  — ,  = 
Slaletfen. 

5lÄ'lpIteiV  sm.  =§,  ^?.  — , 
sadzawka  /.,  kadź  /,,  skrzy- 
nia /.  na  węgorze. 

5la'l^aut,  sf.    pL    4äute, 

skóra  /.  z  węgorza. 

5Ia'i!aflcn,  sm.  i§,pl  .-faften, 
=  2lalf|ärter. 


5(a'I!orb,  5w.  =e§,  pi.  =!örbe, 

kosz  7W.  do  łowienia  węgorzy. 

3ia'Ifvug,     sm.     --eg,     pi. 

s!rüge,     dzban    w.    do    prze- 
chowywania węgorzy. 
5ltt'Imuttev,  sf.pl.  -müttcr, 

miętus  m. 

^a'lpuppt,  sf.  pi.  -n,  neta 
f  na  węgorze. 

5la'IqÜQ:|))je,  sf.  pi.  =n,  = 
2(almuttcr. 

5la'IrniH)e,  sf.  pi.  =n,  = 
2(almutter. 

5la1ftrcif,  sm.  =(e)§,  pi.  -en, 

ciemna  smuga  na  grzbiecie 
węgorza. 

*|[a'l|trtcö/  sm.  =e§,  pi.  «e, 
=  2Ialftreif. 
^la'ltcidö,  sm.  =e§,  i>?.  =e, 

staw  m.  na  węgorze. 

5la'UI)icv(^ett,  sn.  ''§,pl.  —, 

węgorzyk  m.,  wężyk  m. 

%a'ltßtf}V,  sn.  "^,  pi.  »e, 
jaz  m.,  tama  /.  na  węgorze. 

^a'V,sm.  -(e)ö,  pi.  «e,  orzeł  m. 

?ltt'ltt)ei:|e,  sf  pi.  --n,  kania 
orla. 

5la'§,  sn.  ?e§,  i??,  tfer, 
ścierwo  n.,  zdechlina  f,  zde- 
chlizna/.,  padlina/. 

5la'§blOttCV,  5/._p?.  .-n,  świ- 
niak m. 

3la'fcn,    m.    (^aben)    żreć 

ścierwo  n.,  oczyszczać  skórę 
z  bydlęcia  z  przylegających 
części  mięsa,  odskrobywać ; 
grzebać  w  śmieciach,  w  obrzy- 
dliwościach. 

5la'gflie9e,  sf.  pi.  >n,  ścier- 

wowiec  m. 


3(tt'§9eiei*,  sm.  »g,  pi.  — , 
sęp  iti.  ścierwoźerny. 

'  ^la'ggcnKi^,  s?^.  s(e)§,  smród 
m.  ze  ścierwa. 

^a'^geftanf,  5m.  =(e)^r  = 
2laśgerucl^. 
5la'§9ru6e,  5/  i??,  »n,  dół 

m.,  w  którym  zakopuje  się 
ścierwo. 

9la'§fnfcr,  sm.  -§,  pi.  —, 

grubarz  m. 

5la'§fo^f,  sm.  =i^,pl.  =!öpfe, 
głowa  zwierzęcia  ze  skóry 
odarta.  [wrona  /. 

5la'§flä^e,  sf.  pi.  =n,  czama 

5la'§fü()Ie,  5/  pi.  =n,   = 
2la§grube. 
5ta'§raöe,  sm.  =n,  pi.  =n, 

kruk  w,  pospolity. 

=OÖget,  ptak  m.  żywiący  się 
ścierwem. 

516,  praep.  1)  (=  t)on)  od, 
w  języku  kupieckim:  ttb 
Hamburg  z  Hamburga;—  ^iec 
stąd;  —  Dfłern  od  Wielkiej 
Nocy;  ab  je^t  odtąd;  2)  adv. 
auf  unb  ab  to  w  górę  to  na 
dół;  (ib  unb  JU  od  czasa  do 
czasu;  roeit  (\.h  daleko;  ein 
eroigeS  ab  unb  gu  nieustanny 
przyjazd  i  odjazd;  §ut  ab 
zdjąć  kapelusz. 

iihń^lZn,  vr.  (fic^)  ^  zmę- 
czyć się  jękami,   zgryść    się. 

3l'6=ttdern,  va.  (^aben)  od- 
orać,  uorać. 

Whaić^tn,  va.  (I^aben)  od- 

cechować,  odmierzyć,  odpię- 
tnować  (ein  ©efd^irr  naczy- 
nie). 

1 


9X'6=önbcrlid) 


%'bm 


5l'b=änberÜ(3§,  adi.  odmien- 
ny; adv.  odmiennie. 

5l'6'Qnbevu,     ta.  ^  (§aBen) 

zmienić,  przeistoczyć. 

51'b'önbcvunö,  sf.  pl.  ^en, 

zmiana  /.,  przeinaczenie  n. ; 
odmiana,  odmienianie  (w  gra- 
matyce). 

5l'ö=ängfti9cn,  l)  va.  (^a&en) 
dręczyć  strachem;  2)  vr.  fic^  — 
męczyć  się  obawa,  strachem; 
jmnbm.  etro.  —  wymusić  co 
na  kim  przez  nastraszenie  go. 

Wh-atMUn,  l)  m.  (^abcn) 
odjąć  (przez  pracę)  jedną  rzecz 
od  drugiej ;  einen  2l[t  t)om 
33aume  —  odciąć  gałąź  od 
drzewa;  ukończyć,  wykończyć ; 
ein  <5tüc!  3:u^  —  wykoń- 
czyć sztukę  sukna;  zuzj'C, 
stępić  (przez  częste  używa- 
nie); odrobić,  spłacić;  eine 
©d^ufb  —  odrobić  dług ;  2)  im. 
ber  SBein  f)at  abgearbeitet  wino 
już  odrobiło;  3)  vr.  fid^  — 
spracować  się. 

51'b'nrbeiłuno,  s/.odrobienie 
n.,  obrobienie  w.;  zmęczenie 
n.f  spracowanie  się. 

5l'b-nrgcrn,  vr.  (|a6en)  fid^, 
nagniewać  się,  nazłościć  się. 

5l'bnrt,  sf.  pl.  «en,  odmien- 
ny  gatunek    tn.,   odmiana  /. 

5l'b'Qrten,  vn.  (fein)  odro- 
dzić się,  odstąpić  (nigdy  wyro- 
dzić  się  =  ausarten). 

5l'b'Qftcn,  va.  (I^aben)  ga- 
łęzie obcinać. 

^  ^yäj^ixt,  va.  (fiaben)   wy- 
palić gryzącą  cieczą,  kwasem. 

5l'b=äuöcln,     va.     (I^aben) 

zmierzyć,  wybadać  oczyma; 
jemanbem  etro.  —  wyprosić 
u  kogo  co  wzrokiem. 

5l'b-batfen,  va.  bu!  ah, 
l^abe  abgebadten,  upiec,  dopiec; 
abgebadcneś  33rot  chleb  od- 
siadły  (z  odst.njącą  skórką). 

3l'b'babcn,t;a.  (§aben)  wyką- 
pać, skąpać,  obmyć  w  kąpieli. 

5l'b--btt!cn,  va.  (Caben)  wy- 
tknąć, wytyczyć ;  eine  2)amm== 
linie  —  wytknąć;  linię  przy 
sypaniu   grobli. 

5l'b-bolöf«/  va.  {l)ahe\\) 
zwierza  ze  skóry  obedrzeć, 
zdjąć,  ściągnąć  skórę;  fid) 
mit  jemanbem  —  zmocować 
się,  szamotać  sio,  tłuc  się 
z  kim. 


5l'I)=bcmfen,  va.  (I^aben)  ba§ 
g^ett,  skórę  wyklepać;  jeman« 
'tun  —  przetrzepać  kogo, 
przetrzepać  komu  skórę. 

3l'b=I)orbiercn,  va.  (f)aUn) 

ogolić. 

2l'b=bflftcn,  va.  {^aUń)  obe- 
drzeć z  łyka. 

5l'b'bCU,  S7n.  '-%,  (w  górnic- 
twie) eksploatacya  /. 

3rb=baucn,  va.  (I^aben)  zbu- 
rzyć, znieść,  rozrzucić;  parce- 
lować; (w  górnictwie)  wykopać, 
zgłębić  do  pewnego  miejsca; 
baä  (SJrubenroaffer  —  wyczer- 
pać, odprowadzić  wodę  z  ko- 
palni. 

5l'b-baumcn,  vn.  (fein)  (wy- 
raz myśliwski)  zlecieć  z  drze- 
wa na  ziemię. 

5l'b=biiumcii,  ya.  (I^aben) 
(w  tkactwie)  zdjąć  z  krosien 
(sztukę  płótna). 

5lbb6,  sm.  '§,pl-  '^,  ksiądz  m. 

2l'b  beeren,  va.  (^abenj  zbie- 
rać jagody. 

Wh-UWtW,  va.  Befte^lft 
ah,  befiehlt  ah,  befahl  ab,  ^(ii>t 
abbcfo^ten  odwołać  rozkaz; 
etroaä  —  rozkazać  aby  cze- 
goś zaniechano. 

9l'b=bcgebren,  va.  (^oben) 
|mnbm.  etro.  żądać  czego  od 
kogo. 

5l'b^beIjQaen,m.  bepüftab, 
bel^Qlt  ab,  bef)ielt  (ib,  l^abe  ab- 
bel^altcn,  ben  §ut  stać  z  kape- 
luszem w  ręku. 

5l'b'bci^cn,  va.  bi^  ab,  {)Cibi 
abgebiffen  odkąsić,  odgryźć, 
ukąsić,  ugryźć;  bte  §unbe 
f)aben  fid^  abgebiffen  psy  zmę- 
czyły się  gryzieniem. 

3l'6--bel3ett,  va.  (l^abcn)  od- 

bajeować,  wy  bajcować. 

5l'b=befomincn,  va.  Belam 
(xb,  l^abe  abbe!ommen  otrzymać 
swoją  część;  oberwać;  ode- 
rwać, odedrzeć,  oddzielić;  ben 
aJiörtel  t)on  ber  2Banb  —  ode- 
rwać tynk  od  ściany. 

5l'b'belfen,  vr.  (^abzn)  firf), 

zmęczyć  się  szczekaniem. 

Si'b=berften,  vw,  birft  ab, 
barft  ab,  ift  abgcborflen  od- 
stać, odpaść;  ber  Äal!  ift  =gcs 
borftenwapno  odstało, odpadło. 

5rb=beriifen,  va.  berief  ab, 
\)abt  abberufen  odwołać;  einen 
©efanbten  — -  odwołać  posła. 


Sl'bbetufuug,   5/.  pl.    -en, 

odwołanie  n. 

5l'bbcrufuu9§fd)teibcn,   suin 

•§,  pl.  — ,  list  m,  odwołujący. 

2l'b=beftenen,    va.    (^aben) 

odwołać,  odmówić;    bie  ^agb 

—  odwołać  polowanie ;  bie 
SDJufi!  —  odwołać  (zamówioną) 
muzykę. 

21'bbeftelluno,    sf.  pl.  =en, 

odwołanie  n.,  odmówienie  n. 

Sl'b'beten,  va.  (^aben)  od- 
mówić, odprawić  modlilwy  lub 
pacierze;  ben  3fiofen!ran3  — 
odmówić  różaniec ;  wyrecyto- 
wać ;  bie  ©ünben  —  odmodlić 
grzechy. 

^il'b=bctteln,  va.  (^aben)  jc- 
manbem  etro.,  wyżebrać  co  od 
kogo. 

il'Ö=bCtten,  va.  (I^aben)  prze- 
nieść łóżko. 

Sl'b=bcugei!,  va.  (l^aben)  od- 
giąć. 

%'hMl^\)\t\\,  va.  {\)(ibin) 
spłacać,  upłacać;  id^  bejal^Ie 
monatlid^  einen  %\)t\{  mńner 
<Sd)Utb  ab  spłacam  miesię- 
cznie część  mego  długu;  wy- 
płacić się  z  czego ;  feine  ©c^utb 

—  spłacić  dług, 

Sl'ü  -biegen,  1  )va.  bog  ab,^^abc 

abgebogen  odgiąć,  -odwrócić; 
2)  vn.  (fein)  odwrócić  się. 

2l'bbilö,5».  =eś,  pl.=tt,  kopia 
/.,  odbicie  n. ;  bo§  ^inb  ift  fein 

—  dziecię  zupełnie  jest  do 
niego  podobne;  ba§  —  be§ 
Sßaterä  wykapany  ojciec. 

2l'b=bilöen,  va.  (l)aben)  od- 

rysować,  odmalować,  odtwo- 
rzyć; ein  53ilb  —  skopio- 
wać obraz;  eine  (SJegenb  — 
od  rysować,  odmalować  oko- 
licę. 

^il'bbilbung,     sf.    pl.   *en, 

przedstawienie  n.,  odbicie  w., 
wizerunek  m.,  rycina  f. 

5i;b'bimfen,  va.  (^aben)  wy- 
trzeć pumeksem, 

2t'b«binbcn,  va.  banb  ab, 
l^abe  abgebunben  odwiązać ; 
ein  %a\^  —  beczkę  obręczami 
pobić;  ein  ^auä  —  porobić 
wiązania  domu;  ein  Äalb  — 
cielę  odsądzić,  odłączyć;  eine 
2lber  —  związać,  podwiązać 
arteryę. 

Sl'bbif^,  sm.  =e§,  pl.  «e,  od- 
gryzienie   n.,  odkąszenie    n.\ 


wmttt 


Wb=Mif)tn 


odgryziony  kawałek  w.,  od- 
gryzek  m. 

WbUttt,  sf.  pi.  =n,  prze- 
proszenie w.,  prośba  o  przeba- 
czenie;  —  reiften  przeprosić. 

Sl'öMttefirief,  sm.  =eś,  pi. 

«e,  list  m.  z  przeproszeniem; 
list  przepraszający. 

WbMtttn,  va.  Bat  aö,  l^abe 
abgebeten  przeprosić;  jemans 
bem  etro.  —  przeprosić  kogo 
za  co,  wyprosić  sobie  co  u 
kogo. 

2l'I)--Mafcn,  m.  bräfeft  ab, 
bläst  ab,  blie§  ab,  l^abe  abge= 
blafen  zdmuchnąć;  ben  Sifd^ 
—  zdmuchnąć  kurz  ze  stoła ; 
wytrąbić,  ukończyć  trąbienie  ; 
eine  yjielobic  —  wytrąbić  me- 
lodyę;  bie  ^agb  —  odtrąbić 
polowanie,  dać  trąbą  znak  że 
polowanie  się  skończyło ;  bie 
3JianÖDer  —  odtrąbić,  dać 
znak  że  ćwiczenia  się  skoń- 
czyły; bie  §unbe  —  odwołać 

psy- 

%'bĄU\\t)\,  vn.  (fein)  ble- 
dnieć, pełznąć. 

WbMüiitix,  va.  {I)(xhtx0  ob- 
rywać z  liści  (drzewo). 

Sl'ö^Mfltteni,    vn.    (^aben) 

tracić  ospę,  krosty. 

2l'I)=bIańcrn,  va.  (I^aben) 
odłupywać  ;  fi(^  —  i  vn.  (fein) 
łupać  się,  odpadać;  ber  ©tein 
Blättert  fid^  ab  kamień  łupi 
się. 

'2l'B=lJfauen,  vn.  (fein)  pło- 
wieć, tracić  barwę  (niebieską); 
va.  (^aben)  bie  SBäfc^e  —  bie- 
liznę z  farbki  wyprać. 

2l'Ö;ÖtäuCn,  va.  (^aben)  za- 
barwić na  niebiesko;  bie 
Sßäfd^C  —  bieliznę  w  farbce 
umoczyć. 

2l'ti=titci(ljCn,  1)  va.  C^aben) 
wyblichować,  wybielić  (płó- 
tno); 2)  i;n.  bin  abgebleid^t,wy- 
blednąć,  zblakować;  ber  <Śtoff 
ift  sge=t  materya  zblakowała. 

2l'B  bleuen,  m.(^aben)  obić, 
abić  na  kwaśne  jabłko. 

5l't)=blitfeu,  vn.  (^aben)  od- 
wrócić wzrok;  an  bem  ©e- 
ftd^tc,  an  beit  SKugen  —  po- 
znać   po  twarzy,    p )    oczach. 

2t'b=bU^cn,  vn.  (^aben);  eś 

bli^t  ab  błyskawica  ustaje; 
ba§  ©eroe^r  ift  i^m  abgebli|t 
opaliło    mu  na   panewce;    er 


ift  abgebüßt  dostał  odprawę, 
skompromitował  się;  id^  l^abe 
il^n  —  laffen  dałem  mu  od- 
prawę. 

9l'l)=Miil^cn,  t^w.  (^aben)  od- 

kwitnąć,  przestać  kwitnąć, 
przekwitnąć;  eine  abgeblüi^te 
(Sc^önt)eit  przekwitła  piękność. 
%'hb\}XitXifVa.  (^abcn)  krwią 
spłacić;  eine  ©d^ulb  —  krwią 
winę  spłacić. 

2rb=borgcn,  va.  (i^aben)  po- 
życzyć; jemanbem  etra.  —  po- 
życzyć co  od  kogo. 

5l'ö-boffcIn,  (a'b--boffieren) 
va.  (I^aben)  uformować,  ulepić 
z  wosku. 

3l'bbratt^    sm.    =e§,    pi. 

=bränbe,  szych  w,,  wypał  m,, 
odchód  m.,  brak  m.  (to,  co 
przy  obrabianiu  kruszców 
w  hutnictwie  odpada). 

Sl'bbränblcr,  sm.  »§,  pi.  — , 

pofforzelec  m. 

2l'b=t)raffen,  va.  ergaben)  bie 

<Sege[,  spuścić,  ściągnąć  żagle. 

2i'Ii=bratcn,  m.^brätft  ab, 
brät  ah,  briet  ah,  I;abe  abge= 
braten  upiec. 

2l'fi=braiidjcn,    va.    [^attn) 

zużyć,. 

Sl'b-braiicn,t"a.  (^aben)  uwa- 
rzyć; 'lia^  $8ier  —  uwarzyć 
piwo;  einen  @rog  —  sporzą- 
dzić grog. 

2l't)=bräuaen,  va.  (i^aben)  zru- 
mienić ;  einen  33raten  —  zru- 
mienić    pieczeń. 

5l'I)=brcd)en,  l)  va.  brid^ft, 
bricht,  brad^  ab,  l^abe  abge= 
brod^en  odłamać,  ułamać,  ode- 
rwać; ein  ©d^lofS  —  oderwać 
zamek;  rwać,  urywać,  zry- 
wać; Obft,  ^Beeren  —  rwać, 
zrywać  owoce,  jagody;  ein 
©efpräc^  —  urwać,  przerwać 
rozmowę;  id^  bred^c  ab  baoon 
nie  chcę  więcej  o  tera  mówić; 
ein  ©efc^äft  —  zerwać  roz- 
poczęty interes;  eine  3Jiauer, 
ein  SDad^,  ein  §au§  —  zerwać 
mur,  dach,  zburzyć  dom;  je» 
manbem  etro.  oom  Solone  —  ur- 
wać komu  co  z  zarobku;  ba§ 
Sager  —  zwinąć  obóz;  2)  vn. 
bin  abgebrod^en  odłamać  się. 

2l'b*5rcitcn,  va.  (^aben)  wy- 

klepywać  (blachę). 

%'Mur{M\\,  i)  va.  brannte 
ab,   ^aht   abgebrannt   spalić, 


opalić,  wypalić;  jntubm.  ba§ 
^au§  —  spalić  komu  dom, 
ben  S3art  —  opalić  brodę;  eine 
äöarge  —  wypalić  brodawkę; 
ein  ^euerroer!  —  spalić  sztu- 
czny ogień;  bie  Stopfe  — wy- 
palać garnki;  eine  Kanone, 
^iftore  —  wypalić  z  armaty, 
z  pistoletu;  benStdEer  —  spalić 
ściernisko  na  roli ;  2)  vn.  bin 
abgebrannt  spalić  się,  zgorzeć, 
pogorzeć,  wypalić  się;  baś 
§au§  ift  —  dom  spalił  się, 
zgorzał;  mein  3=reunb  ift  — 
mój  przyjaciel  pogorzał;  baS 
j^^euer  ift  —  ogień  wypalił  się. 

Slbbreöiatu'r,   sf.  pi.   ^eń, 

skrócenie  n  ,  abrewiacya  f. 

21'b^bnugen,  va.  braddte  ah, 
l^abe  abgebracht  odnieść,  od- 
wieść, znieść,  odwrócić,  odcią- 
gnąć (kogo);  ettt),  —  odnieść 
coś;  jmnbn.  üon  etro.  —  od- 
wieść, odciągnąć,  odwrócić 
kogo  od  czego ;  Dom  9Bege  ber 
%ugeub  —  odwieść,  odciągnąć 
z    drogi    cnoty;    jmnbn.    üOn 

einem  SSorl^aben  —  skłonić 
kogo  do  zaniechania  przed- 
sięwzięcia. 

\%\siMt\i\,    va.    (^aben) 

odkruszać,  odłaraywać,  odry- 
wać po  kawałku;  einc  SIKauer 

—  odłamy wać  mur;  2)  vn. 
(fein)  ber  ^ail  brötfelt  ab  wa- 
pno kruszy  się,  odpada. 

Whbi\X^,sm.  se§,  jo?.*brüd^e, 
odłamywanie  n.,  burzenie  n., 
rozbieranie  n.  (gmachu);  — 
eines  ©ebäubeö  burzenie  domu  ; 
odłam  m.,  —  eineS  aßineralä 
odłam  minerału;  uszczerbek 
m.,  uszkodzenie  n.,  szkoda  /"., 

—  an  ber  ®§re  erfeiben  do- 
znać uszczerbku  na  honorze; 
bas  Söaffec  ^at  —  gełl^an  woda 
wyrządziła  szkodę ;  of)ne  betnCK 
@f|rc  —  gU  t^un  nie  ubliżając 
twojej  czci ;  fid^  feinen  — tl^un 
nie  czynić  sobie  krzywdy. 

5l'bbrUĄijl,  adi.  kruchy, 
odłamujący  się. 

2l'b= brünett,  va.  (I^oben)  opa- 
rzyć, sparzyć,  zaparzyć,  na- 
parzyć; fid^  —  oparzyć,  spa- 
rzyć się ;  iin  §ul^n,  ein  ©c^roein 

—  oparzyć  kurczę,  świnię  (dla 
oczyszczenia  ze  szczeci  lub 
pierza);  einen  %^tt  —  zapa- 
rzyć, naparzyć  herbatę. 

1* 


5l'l)-'ftrültcn 


5('ö=bncfcln 


5l'ß=tiriitteit,  va.  (§öben)  od- 

ryczyć,  odbeczyć,  skończyć 
ryczenie,  beczenie ;  ftd^  — 
zmęczyć  się  ryczeniem. 

2l'ö=I)rummcn,  va.   (ßahen) 

odmruczyć,  opryskliwie  od- 
powiedzieć; einŚebet  —  mru- 
kliwie odmówić  modlitwę. 

2{'I)'t)tunftfn,w.(^aBcn)prze- 
stać  się  g-onić    (o  zwierzynie). 

Sl'tJ'briitCn,  vn.  (fjaöcn)  wy- 
siedzieć, wj'legDac, 

WhhÜQÜn^  va.  (J^aben)  wy- 
prasować, skończyć  prasować. 

5l't)=I)Ul)Icn,  va.  (|a6en)  je« 
manbem  tiro.,  uzyskać,  wypro- 
sić co  od  kogo  przez  umizgi, 
przez  kokieteryę. 

2l'I)=t)üri)cn,  va.  (öaben)  je* 
tnanbem  etro.,  zdjąć  z  kogo 
ciężar;  fid^  —  złożyć  z  siebie 
ciężar,  ulżyć  sobie. 

2l'ti=I)ürftcn,    va.    (^a6cn) 

zmieść,  wychędożyć;  bcn 
©tau6  —  zmieść  kurz;  ben 
9Jocf  —  wyczyścić,  wychę- 
dożyć surdut. 

2l'I)sl)U^cn,  va.  (^aBcn) 
odpokutować;  bic  ©iinben  — 
odpokutować  grzechy;  bte 
©^ulb  —  winę. 

Wh-hüttttn/  vn.  (I^aben) 
zrobić  masło,  skończyć  ro- 
bienie masła. 

%^^',  sn.  indec.  abecadło 
n.j  alfabet  m.;  baä  —  leieren 
uczyć  abecadła. 

SlS3(£'ljanf,  >.  pi.  .Mn!e, 

ławka  początkowa,  ławka  dla 
uczących  sie  abecadła. 

d^er,  elementarz  m.,  abecadl- 
nik  m. 

nauczyciel  m.  uczący  abe- 
cadła, początków. 

^fd'mUx,  sm.  pi.  — 
uczeń  m.  początkowy,  uczący 
się  abecadła, 

'Sl^S'fdjii^e,  sm.  >x[,pl.  =n, 

żartobliwie  tyle  co  2133©[^Ü= 
ler  początkujący,  niezręczny 
strzelec. 

5l't>'ContcrfG!cn  va.  (I^aben) 

odportretować,  odrysować,  od- 
malować. 

Sl'I)'CO|)tcren,    va.   (^a6en) 

przekopiować,  przepisać,  prze- 
rysować, przemalować,  odbić 
(np.  hektografem). 


5l'I)*I)a(3^ciT,ta.(^a6en)  zdjąć, 

zerwać,  zrzucić  dach,  nadać 
czemuś  (np.  budowie)  kształt 
dachu,  spadzisto  budować. 

9l't)t)atf)uug,    sf.   pi.    =en, 

pochyłość,/,  pochyła  płaszczy- 
zna f. 

2l'I)=bämnieu,  va.  (I^aben) 
usypać  groblę,  tamę ;  einen 
Xeid^  —  staw  otoczyć  groblą. 

W\i''iim\^\t\\,  1)  va.  (r^aben) 
wyparować,  odparować;  einc 
g'lüffigfeit  —  wyparować,  od- 
parować ciecz  ;  2)  vn.  (fein) 
odjechać  (parą  np.  koleją, 
parowcem). 

Sl'lJ^öÖm^fCn,  va.  (^aöen) 
ulotnić,  w  parę  przemienić; 
stłumić,  ułagodzić  ;  \:itxi  3orn 

—  ułagodzić  gniew;  udusić, 
w  przykrytem  naczyniu  ugo- 
tować (np.  mięso). 

%%imliM,  ^1)  va.  (^aben) 
jtnnbn.  uwolnić  ze  służby,  dać 
dyroisyę,  dać  abszyt,  abszy- 
tować  (kogo) ;    einen  S)iener 

—  uwolnić  ze  służby  służą- 
cego; einen  ^Beamten  —  dać 
dymisyę  urzędnikowi  ;  ein 
§eer  —  rozpuścić  armię;  ein 
abgeban!ter  9?oc!  zniszczony 
surdut;  2)  vn.  (^aben)  zło- 
żyć urząd,  wziąć  dymisyę; 
ber  ©eiftlicl^e  banft  (xb  ksiądz 
dziękuje  obecnym  (przy  po- 
grzebach) za  towarzyszenie 
zwłokom ;  bie  2lbban!ung  rer= 
Vid^ten  mieć  mowę  pogrze- 
bową; przen.  pożegnać  się 
z  tym  światem,  umrzeć. 

Śt'b=oarI)Cit,  va.  (^aben)  fid^ 
et<ü.,  skąpić  sobie,  ująć  od  ust, 
żałować  sobie. 

2l'I) -Darren,  ^  va.     (rieben) 

silnie  wysuszyć  ;  baä  ^al^  — 
wysuszyć  fłód. 

2rb-i)Crfeu,t'a.(l^abcn)  zdjąć, 
zerwać,  rozerwać;  baö  '^a^  — 
zdjąć  dach;  sprzątnąć;  ben 
%\\^  —  sprzątnąć,  zdjąć  ze 
stołu;  'lio,^  SSiel^  —  obedrzeć, 
odrzeć  bydlę  ze  skóry,  zdjąć 
skórę  z  bydlęcia. 

5t'ł-beiIcr/57«.  =§,  pi.  — , 

hycel  w.,  oprawca  w.,  ra- 
karz m. 

5lti-i)crfcrci',    5/.   fi.    =en, 

rzemiosło  n.  hyclowskie;  dom 
m.  w  którym  hycel  rzemiosło 
wykonywa,  rakarnia  /. 


Sl'b'Öeitfjeit,  va.  (^aben) 
usypać  groblę,  tamę,  oddzie- 
lić groblą. 

2lI)bicatio'n,    sf,   'pl.    =en^ 

abdykacya  /. 

Slb-Mcic'rfit,    vn.    (,^aben> 

abdykować. 

5rö=birfcn,  va.  (^oben)  zgę- 

ścić,  do  gęstości  zgotować. 

?ri)=0ielcit,  va.  (I^aben) 
wydylować,  dylami  wyłożyć^ 
przedzielić  dylami,  dać  prze- 
pierzenie. 

2l'lj=btenen,  va.  (l^aben)  od- 
służy ć(np.  zaliczkę),wysłużyć. 

Sl'b-bin.qcn,  va.  bang,  bingte 
ab,  l^abe  abgebungen  utar- 
gować,  stargować,  odtargo- 
wać;  jmnbm.  etra.  —  od- 
nająć co  u  kogo. 

5rß=i)ouncrit,    va.   (^oben) 

wypiorunować,  piorunującym 
głosem  wypowiedzieć;  bie 
Kanone  —  wystrzelić  z  ar- 
maty, 

Sl'b'öorrcn,    vn.   (fein)   u- 

schnąć,    zeschnąć,    wyschnąć. 

Sl'i)=i)iJrrcu,   \a.     (I^aben) 

dobrze  wysuszyć,  ususzyć  ; 
(w  hutnictwie)  ponownie  ku- 
pelować  kruszec  w  piecu  ku- 
pelowym. 

SriJ^lJrongen,    «?«.    (l^aben) 

odepchnąć,  wypchnąć;  jemans 
bem  tivo.  —  wymódz  co  na  kim. 

5il'ti-i)räncn,  ^  va.     (^aben) 

groźbami  wymódz. 

5l'b'brcd)fclu,  va.  (^aben) 
odtoczyć,  wytoczyć,  utoczyć; 
eine  9iebc  —  wypowiedzieć 
sztucznie  ułożoną  mowę. 

2l'b=i)rfljen,     va.     (|aben) 

ukręcić,  oderwać,  (kręcąc) 
urwać;  einem  S?oge[  ben  ^opf 
—  urwać  ptakowi  głowę. 

SCö'brcfdjcn,  va.  brifc^eft, 
brifc^t,  brofc^  ab,  l^abe  abgc== 
brofrfien  wymłócić,  odmłócić 
(młócąc  oderAvac  np.  kłosy 
od  słomy),  odmłócić;  einen 
3Sorfd^ufö  —  odmłócić  zaliczkę ; 
wyrecytować,  wy  trzepać;  eine 
3tebe  —  wyrecytować  mowę  ; 
eine  abgebrofd^enc  <Sad)e  okle- 
pana rzecz;  abgebrofd^eneś 
^eug  reben  pleść  oklepane 
rzeczy;  jmnbn.  —  wytrzepać 
komu   skórę,  obić. 

3l'lj=briefe(n,    va.    (^abcn) 

wysnuć,     wyskubać,     wycia- 


Wb'^hütlttt 


Wöcubmeffe 


gnać  nitkę  po  nitce  ;  einen 
©toff  —  wyskubać  nitki 
z  materyi. 

%'b^tińUtn,    va.     (^a6en) 

jcmanben,  wymusztrować,  wy- 
uczyć kog"0. 

2l'ö=Önngctt,  va.  brang  ah, 
l;aBe  aDgebrungen,  jcmanbem 
^tro.  —  wymódz,  wymusić  co 
na  kim,    wyżebrać,  wyprosić. 

5l'()=i)roI)cn,  va.  (^aben)  ie= 
tnanbem  etro.,  groźbami  wy- 
módz co  na  kim. 

Sl'ötirutf,  sm.  =e§,  pi.  =brü= 
^e,  odcisk  m. ;  (Steciefs  odcisk 
pieczęci;  eg'zeraplarz  m.  ] 
ÖÜd^erabbrütfe  egzemplarze 
książki;  odbitka/.;  Don  bie= 
fer  36i<^n""9  würben  mtlt 
2(6brüdfe  gemad^t  z  tego  ry- 
sunku zrobiono  wiele  odbi- 
tek ;  przedruk  tn. ;  ber  —  Ctne§ 
S3uc^eä  przedruk  książki,  od- 
bicie nr,  @l)P^=  odbicie 
w  gipsie ;  spust  m. ;  cyngiel  m. 
u  strzelby. 

5t'D=bnitfcn,^  i)  va.  (^aben) 

odcisnąć,  odbić,  wydrukować; 
2)  vn.  puszczać  farbę,  blako- 
wać;  bie  ©d^rift  l^at  —  pi- 
smo zblakowało. 
9t'ö=t)riijtfu,    va.     (^aben) 

odgnieść,  odcisnąć,  oderwać, 
przez  naciśnienie;  einc  ^iftole, 
ein  ©eit)ef)r  —  wystrzelić  z  pi- 
stoletu, ze  strzelby;  einen 
^feit  —  wypuścić  strzałę ; 
jmnbm.  ctro.  —  wymódz,  wy- 
musić co  na  kim,  wycisnąć 
od  kogo;  eä  brüdft  mir  baö 
^erj  ab  żal  ściska,  kraje  mi 
serce. 

5l'bbrutfgftanöe,  sf.  pi.  -n, 

uruśnik  m.,  żelazko  n.  w  zam- 
ku strzelby. 

5l'D»i)ubetn,  va.  (l^aben)  wy- 

dudlić,    odklepać,  odrzepolić. 

5ri)=bunlcln,  va,  (laben) 
ściemnić;  einen  ©toff  — 
ściemnić  materyę. 

5rö=bunftcn,   ^va,    {^o.ltx() 

wywietrzyć,  ulotnić  się,  wy- 
parować =  abbampfen. 

Sl'Ö^bÜUften,  va.  (Caben)  od- 
parować, wyparować ;  f^^teifd^, 
eine  ©peife  —  dusić,  smażyć 
mięso,  potrawę ;  abgebün= 
fteteä  tCleifc^    duszone   mięso. 

Sl'I)=ÖU|)fen,  va.  (^aben) 
wysuszyć,      wymaczać;     eine 


2ßunbe   mit  Skarpie  —  ranę 
wysuszyć  skubanką. 

5l'ö=et)cncn   {(ibthmn)f  va. 

[^abzrC)    zrównać,    wyrównać. 

^lOecebic'reu,    vn.    (()aben) 

śpiewać  skalę. 

5l'Ö=Ctfen,  va.  {^aUn)  po- 
obcinać rogi,   kanty. 

5rü=cnöen,  va.  (^aben)  wy- 

bronować,  broną  powyrywać. 
3('6=Cifern,  vr.  (^aben)  fid^, 
unosić  się  gorliwością,  żar- 
liwością, gniewać  się,  zło- 
ścić się. 

3l'I)-cif  cn,  1)  va.  (§aben)  uwol- 
nić od  lodu,  usunąć,  wyrą- 
bać lód;  2)  vn.  pozbyć  się 
lodu,  odtajeć;  ber|j[u)gl^atab= 
geeist  rzeka  odtajała. 

%ht'lt,  sf.  pi.  sen,  biała 
topola  /. 

2l'tiClmof(^,  sm.  =  33i[am= 
forn. 

5l'beub,  sm.  =§,  pL  =e,  wie- 
czór m.,  zmierzch  m. ;  gegen 
2lbenb  pod  wieczór;  e§  TOirb 
Slbenb  zmierzch  zapada,  ma 
się  ku  wieczorowi;  gu  2lbenb 
effen  wieczerzać,  jeść  wie- 
czerzę, jeść  kolacyę;  —  be§ 
2i'ben^  schyłek  życia;  ber 
l^eitige  —  wiJia  Bożego  Na- 
rodzenia ;  cś  i[t  no^  nic^t 
atter  Xage  —  sprawa  jeszcze 
nie  skończona,  rachunek 
jeszcze  nie  załatwiony;  man 
foli  hin  %a$  nid^t  t)or 
bem  —  loben  nie  należy 
przed  czasem  tryumfować, 
nie  mów  hop!  aż  nie  prze- 
skoczysz. 

5l't)cnbanbacöt,  sf.  pi  =en, 

nabożeństwo  n.  wieczorne. 

5l't)cnbarl)eit,  sf.  pi  =en, 

praca  /.  wieczorna. 

5riJcnbbeIuftiouun,  sf.  pi 

=cn,    zabawa,    rozrywka    wie- 
czorna. 

^l'öenbbefudj,  sm.  ^t^,pl  =e, 

odwiedziny     wieczorne,      wi- 
zyta /.  wieczorna. 

^l'Dcnblictrac^tung,  pi  =en, 

rozpamiętywanie  w.  wieczorne. 
21'^Cnbbrot,    sn.    =g,    wie- 
czerza /.,  kolący  a  /. 

5rtJenbbämmenmg,  5/  pi. 

=en,  zmierzch  m.,  zmrok  m., 
zorza.  f.  wieczorna. 

21'bCUbcffCn,  sn.  =§,  wie- 
czerza /.,  kolacya  /. 


5l'bcnbfa(tcr,  sm.  =%,pi.  ~, 

ćma  /.,   zmierzchnik  w. 

^l'beubflang,  sm.   =eä,  pi 

=gänge,  przechadzka  /.  wie- 
czorna; (w  górnictwie)  zrób 
m.  idący  ku  zachodowi,  wyro  • 
bisko  n. 

Sl'beubnebct,  sn.  -t^,  pi  --e, 

modlitwa  /.  wieczorna. 

^l'bcnbftcgcnb,  sf.   pi  «en, 

okolica  /.,  strona  /.  zacho- 
dnia, zachód  m. 

21'DenbgcIäUte,  sf.  dzwonie- 
nie n.  wieczorne,  dzwonienie 
na  Anioł  Pański. 

Sröcttbgcfang.  5»^.  --e§,  pi 
sgefänge,  śpiew  m.  wieczorny, 
śpiewanie  n.  wieczorne. 

5rkubgefcöf(^aft,    sf.    pi 

=en,  zebranie  n.,  zgromadze- 
nie n.  wieczorne,  towarzy- 
stwo n.  wieczorne ;  id^  l^abe 
l^eute  —  daję  dziś  wieczór. 

^)('öcttbgefpräc^,  sn.  *cg,  pi. 

ii,  rozmowa  /.  wieczorna. 

3l'I)enbg(an5,  sm.  ?e§,  blask 

m.  wieczoiny. 

St'DcnbflIotfe,   sf  pi.  «en, 

dzwon  m.  wieczorny,  dzwo- 
nienie n.  wieczorne;  bie  — 
läuten  dzwonić  na  Anioł  Pań- 
ski. 

9l'benbl)immcl,  sm.  =§,  za- 
chodnia strona  nieba. 

SrbcnbfOft,  sf  wikt  m.  wie- 
czorny, kolacya/.,  wieczerza/. 

%'hmwmt,  sf  chłód  m. 
wieczorny. 

3l'öcnbtanb,  sn.  --eg,  pi  «län* 

ber,  kraj  m.  zachodni,  Za- 
chód m. 

Sl'beubtänbcr,  sm.  ''^,pl.  —, 

mieszkaniec  m.  Zachodu, 

5l'DenblänbifC^,  adi.  zacho- 
dni; se  ßultur  zachodnia  kul- 
tura. 
21'öenblieb,  sn.  «eS,  pi  -er, 

pieśń  /.  wieczorna. 

rbcnbliift,  sf.  pi.   =lüfte, 

powietrze  n.  wieczorne. 

5l'bcnbma^I,  sn.  -e§,  pi.  -e, 

wieczerza  /.,  kolacya  /. ;  ba0 
^eilige  —  wieczerza  Pańska, 
komunia  /.,  najświętszy  sa- 
krament m.\  baö  —  empfan- 
gen przyjmować  komunię. 

5l'l)cubma^(3ctt,  sf.  pi  »en, 

wieczerza  /.,  kolacya  / 

5l'tienbmc[fe,  sf.pl.  «n,  msza 

/.  wieczorna,  nieszpory  /. 


^X'kttbmuft! 


5r6=fatt 


5t'kni)miifit   sf.  pl.    =en, 

muzyka  /.  wieczorna. 

WhtntiXOti},  sn.  =(e)§,  zorza 
/.  Avieczorna. 

5t'I)Cnbnil^C,  sf.  spokój  m. 
wieczorny. 

5l'Iicnil?,  adv.  wieczorem, 
wieczór,  na  wieczór, 

SriienbfĄtt^t,  (=fc^id^te),  5/. 

pl.  =cn,  szycht  m.  wieczorny, 
robota  rozpoczynająca  się  wie- 
czór. 

5l'IJCntlf^ltiailg,  sm.  H^,pl. 
sfdömäufe,  biesiada  /.  wie- 
czorna. 

5l'knbfcitC,  sf.  strona  / 
zachodnia. 

2l'I)eni)ftern,  svt.  =e§,  pl.  =e, 

gwiazda  /.  wieczorna, 

Sl'IlCUÖftitte,  5/.  cisza/,  wie- 
czorna. 

5l'I)enbtafeI,  5/.  pl  =n,  ko- 

lacya  f.^  uczta  f.  wieczorna. 

3l'l)enbtl^an,  sm.  =eö,  rosa/, 

wieczorna. 

3l'K)CiiMt[(C,  sm.  «e§,  pl.  =e, 
kolacya  /.,  wieczerza  /. ;  Bel 
jmnbm.  ben  —   l^aBen   mieć 

u  kogo  wieczerzę. 

Sl'bcnbuutctl^cltuiifi,  sf.  pl 

=  en,  zabawa  /.  wieczorna, 
Avieczor;  eine  —  geben  wyda- 
wać wieczór. 

Sl'knbttärt?,  adv.  ku  za- 
chodowi, ku  zachodniej  stro- 
nie. 

5r(jenbtoiiii),  sm.  ^eö,  pl  --e, 

wiatr  m.  wieczorny,  wiatr  za- 
chodni, 

^l'knbjCit,  sf.  pora  /.  wie- 
czorna, czas  Dl.  wieczorny. 

Sl'tieubjcitunfi,  sf.  yl  =en, 

gazeta  /.  wieczorna,  dziennik 
m.  wieczorny. 

Sl'benbjirfcl,  S7n.  '§,pl.  —, 

towarzystwo  n.  wieczorne,  ze- 
branie n.  wieczorne, 

Sl'bcutcuev,  5^.  SÖ,  pl.  —, 

awantura  /.,  przygoda/.,  nad- 
zwyczajne zdarzenie  n. ;  auf 
—  auSgefien  szukać  awantury; 
fin  —  Befłel^en  mieć  awanturę. 
2t'I)CntCUerIttf),  adi.  awan- 
turniczy; ein  -^eś  2lu§fe^en  dzi- 
waczna lub  cudacka  powierz- 
chowność, postać;  adv.  awan- 
turniczo. 

5l'I)cnteucrIi^fcit,    sf.   pl 

«en,  dziwaczność  f.,  awantur- 
niczość  /. 


Sl'knteiircr,  sm.  =ö,  pl  —, 

awanturnik. 

5l'lber,  1)  coni.  ale,  lecz,  zaś; 
aBer  bod^  ale  przecież,  jednak, 
jednakże,  wszakże, atoli,  wsze- 
lako, przecież,  atoli  jednak: 
bie  ©ac^e  ift  nic^t  o^ne  — 
rzecz  nie  jest  bez  ale ;  etro. 
mit  riefen  SBenn  unb  —  »er* 
fpred^en  obiecać  coś  z  licznemi 
zastrzeżeniami;  n)er  ba§2ßenn 
unb  \iQ.^  2l6er  erbad^t,  l^at  fid^er^ 
Ud)  aug  ^aderling  ©elb  ge= 
luad^t  kto  wymyślił  gdyby 
i  ale,  z  pewnością  robił 
z  fieczki  pieniądze;  2)  adv. 
na  nowo,  powtórnie,  raz  je- 
szcze; aber  unb  aber  ciągle  na 
nowo;  taufenb  unb  aber  tau« 
fenb  niezliczone  tysiące. 

5l'berad^t,  sf.  zatwierdzone 
wywołanie  z  kraju,  zatwier- 
dzona banicya  / 

5l'ö=erbcn,  va.  (^aben)  je« 
manbem  etra.,  odziedziczyć  coś 
po  kim. 

Ql'bcrglttube,  sm.  =n§,  zabo- 
bon w.,  zabobonność  /.,  gu- 
ślarstwo. 

Sl'BcrglttUÖig,  abergläubifc^, 
adi.  zabobonny;  adv.  zabo- 
bonnie. 

^l'B-erfettnc«,  m.  ctfannłe 
{x\i  (aberfannte),  l^abc  aber^ 
fanut,  jenianben  oon  etir.  — 
odsądzić  kogo  od  czego;  je* 
tnanbem  ełio.  —  coś  komu  od- 
sądzić lub  odmówić  komu 
czego;  imnbm.  ben  SSerftanb 
—  odnnówić  komu  rozumu. 

Sl'bcrfennung^urt^eil,     sn. 

=§,  pl  -e,  wyrok  m.  odsądza- 

'  5l'IJerinol  (a'bermal§\  adv. 
powtórnie,  jeszcze  raz,  drugi 
raz. 

Crocnnalig,  adi.  powtórny, 
powtórzony;    adv.  powtórnie. 

5rb--ernłcn,  va.  (^aben)  zżąć, 
sprzątnąć  (z  pola),  ukończyć 
żniwa. 

5lbcvvntto'n,    5/    pl    =en, 

aberracya/,  obłęd  r)i.\  —  ber 
©terne  aberracya  gwiazd. 

5l'ÖCtfinn,  smM^,  głupota/, ; 
upór  m.  z  przesądu  pochodzący. 

Ql'bcrtui^,  sm.  -eö,  głupota 

/.,    głupia    zarozumiałość  /., 
szaleństwo  n  .,  pomieszanie  n. 
'  rozumu. 


3l'bei*it)i^ig,  adi.  niedo- 
rzeczny, szalony,  głapi;  adv. 
niedorzecznie,  szalenie,  głupio. 

9rö-ef|en,  ta.  tffeftab,  ii§t 
^^,  afe  (i^,  fiabe  abgegeffen 
zjeść,  dojeść;  ba§  Dbft  OOnt 
53autne  —  objeść  owoce 
z  drzewa;  skończyć  jeść;  ba§ 
3Kittag  —  skończyć  (jeść)  obiad; 
vn.   odjeść;    etn).  bet  jmnbm. 

—  odjeść  co  u  kogo. 

5l'I)=cuIen,  va.  ^I^aben)  zmieść 

miotełką. 

5l'b»fö^cln,  ta.  (^abenj  od- 
wiać,    odpędzić    (np.  muchy). 

51'H0(!|cn,  va.  (^aben)  po- 
odgradzać,  przedzielić,  podzie- 
lić na  półki;    einen   (Śd^ranf 

—  szafę    na  półki    podzielić. 
5l'bfnbeln,  va.  (^aben)  ^er= 

fen  zdejmować  ze  sznurka 
perły ;  ©rbfen  —  wąsy  od  gro- 
chu  obrywać, 

2t'ö=fofji-cn,  1)  va.  fä^rft  ab, 
fä^rt  ab,  fu^r  oSi,  l^abc  abge^^ 
fahren  zjeździć,  wyjeździć, 
ujeździć  ;  ein  ^ferb  —  zjeździe 
konia;  ein  9łab  —  wyjeździć 
koło;  \:^i\\.  SSeg  —  ujeździć 
drogę,  objechać;   eine  ©tredfe 

—  objechać  szlak ;  2)  vn. 
(bin  abgefahren)  odjechać; 
Dom  Ufer  —  odbić  od  brze- 
gu; nom  SCBege  —  zjechać 
z  drogi,  zmylić  drogę,  zbłą- 
dzić; t)on  ^\.vo.  —  odpaść,  od- 
lecieć od  czego ;  bie  2Ijt  ift 
rom  (Stiele  —  siekiera  spa- 
dła z  toporzyska ;  —  (t)Otn 
Seben,  t)on  ber  2Belt)  umrzeć, 
wynieść  się  z  tego  świata; 
ulotnić  się,  czmychnąć ;  fa^r 
ab !  ruszaj ! 

5l'ti=fo]^vt,  sf.  pl  --en,  od- 
jazd w.,  zjazd  7)1. ;  bie  —  in 
ba§  %\^(x\  zjazd  w  dolinę;  — ! 
odjazd !  jako  sygnał  do  od- 
jazdu pociągu  kolejowego. 

5rb=foIjiY!?fIogöe,  sf.  pl.  ^en, 

bandera  /.,  flaga  /.,  wywie- 
szona jako  sygnał  odpłynięcia 
okreta. 

5rb  fnljrłticit,  sf.  yl  »en, 

czas  m.  odjazdu,  godzina  /, 
odjazdu. 

^4rb=f  afl,  sm.  't^.pl  «fälle,  opa- 
danie; —  ber  Slatter  opadanie 
liści;  pochyłcść/.,  spadzistość 
/.,  spadek"^???.;  —  be§  Sergeö 
pochyłość  góry;  —  bcö  äBttf» 


W^'-^aUtn 


%'h^n^tvn 


|er§  spadek  wody;  opadek  w., 
odpadek  m.,  szczątki  /.,  od- 
chód  m.j  odstąpienie  n.,  od- 
szczepieństwo  n. ;  —  üon  einet 
3fieli(^ion,  —  von  einer  Partei 
odstąpienie,  odszczepieństwo 
od  relig-ii,  od  stronnictwa;  — 
in  hin  j^^^^^^l^  stopniowanie, 
cieniowanie  w  kolorach;  — 
bei  einer  UĘir  spadek  zegarka, 
spadanie  haczyka  w  zęby 
kółka,  zachwyt;  bie  lll§r  l^at 
einen  geraben  —  zegar  ma 
równy  zachwyt. 

rö^foUen,  1)  va.  faaft  a6, 
faßt  ab,  fiel  ah,  l^abe  abgefallen 
odtrącić,  utrącić,  odbić  (sobie); 
2)  vn.  (bin  algefallen)  odpaść, 
spaść,  odpadać,  spadać,  opa- 
dać; bie  SSlätter  fallen  ab  liście 
opadają,  spadają,  odpadają; 
i>a^  Sßaffer  fällt  ab  woda  opada ; 
odpaść,  odstrychnąć  się,  od- 
stąpić, von  etro.;  com  @lau- 
ben  —  odpaść,  odstąpić  od 
religii;  von  jmnbm.  —  od- 
stąpić, odstrychnąć  się  od 
kogo ;  chudnąć,  spadać  na 
ciele;  er  fättt  am  Körper  ab 
chudnie,  spada  na  ciele;  uby- 
wać, odpadać;  bel  ber  SSer* 
arbeitung  biefeö  ©toffeä  rottb 
fcl^r  t)iel  —  pJ'zy  obrabianiu 
tej  materyi  ubędzie  (odpadnie) 
bardzo  wiele;  przynieść  zysk, 
korzyść;  bei  biefem  ©efd^äft 
mufo  aud^  für  mid)  etro.  — 
w  tym  interesie  i  dla  mnie 
znajdzie  się  zysk;  c§  toirb 
fd^on  etro.  für  bid^  —  już  tam 
kapnie  coś  dla  ciebie,  już  tam 
coś  się  i  tobie  okroi. 

3l'lbfäUtg,  adi.  spadzisty, 
odpadły,  odszczepiony ;  —  von 
ber  Słeligion  odpadły,  odszcze- 
pieniec  od  religii ;  ujemny ;  ein 
»e§  Urtl^eil  ujemny  sąd;  adv. 
spadziście;  ujemnie. 

5l'afoll§rö^re,    sf.  pi  ^en, 

rura  /.  upustowa,  odpustowa. 
Wh^almh  va.  (^aben)   od- 
falcować,  zafalcować. 

Ql'ö'fangett,  va.  fängft  ab, 
fängt  ah,  fieng  ah,  \)aht  ah^ 
gefangen  wyłapać,  połapać, 
wyłowić,  wychwytać;  jmnbm. 

etro.,  bem  5iład^barn  t»ic  2au« 
htn  —  wyłapać  sąsiadowi 
gołębie;  jmnbn.  —  schwytać, 
złapać  kogo;  einen  ^irf§  — 


zabić  jelenia  nożem  myśliw- 
skim. 

5l'b^fär!bctt,  va.  (^aben)  ufar- 

bować;  vn.  puszczać  farbę, 
farbować;  ba§  %\x6)  färbt  ah 
sukno  puszcza  farbę. 

'^mymn,  vn.  (^aben)  (fic^) 
puszczać  nici,  rozłazić  się,' wy- 
pruwać się. 

5l'b-faffen,  va.  (^aben)  uło- 
żyć, napisać,  sporządzić;  ein 
®ejud^  —  ułożyć  podanie;  ein 
^eftament  —  sporządzić  te- 
stament; jmnbn.  —  wyłapać, 
złapać,  schwycić  kogo ;  od- 
giąć; ein  ©tüdf  ®tfen  —  od- 
giąć kawał  żelaza, 

'51'bfnffunö,  sf.  pi.  *en,  uło- 
żenie n.,  układ  m.,  napisanie  n., 
redakcya  f. 

3l'b-faftctt,  va.  (^aben)  od- 
pościć;  eine  ©ünbe  —  odpo- 
ścić  grzech ;  fid£|  —  napościć 
się,  wypościć  się,  morzyć  się 
postami. 

5l'b'faulen,  vn.  (fein)   od- 

gnić,  zgnić. 

Wb'yd\\mt\x,va.  (abfd^äumen), 
(^aben)  odszumować,  zszumo- 
waó,  szum,  pianę  zebrać. 

3l'6=fcbcrn,  ta. '(^aben)  osku- 
bać, obrać,  oczyścić  z  pierza; 
vn.  tracić  pierze,  wypierzyć 
się. 

'3l'b'fcgcn,  va.  (§abcn)  za- 
mieść, zmieść. 
5rb=feilen,  va.  (f)aUn)  od- 

piłować,  upiłować,  opiłować. 

^l'b^etlitlÖt/  S79:  '-§,  opiłki/,  jp?. 

5l'ö=feilftiöcn,  va.  (^aben)^  je* 
manbem  etro.,  wytargować  co 
od  kogo,  odtargować. 

5l'b=feimcn,  va.  (^aben)  ze- 

szumować,  odszumować,  ze- 
brać pianę;  jmnbn.  —  wy- 
rafinować kogo;  ein  abgefdm* 
ter  35erbred^er  wyrafinowany 
zbrodniarz ;  ein  abgefeimter 
©d^uft  wierutny  łotr,  łotr 
co  się  zowie,  skończony  łotr; 
eine  abgefeimte  Sosl^eit  wyra- 
finowana złość. 
W^^^nMu,     vn.^    (^aben) 

przestać  się  prosić,  oprosić 
się;  ba§  ©d^roein  l^at  abge=5 
ferfelt  świnia  przestała  się 
prosić,  uprosiła  się. 

3l'ö=fcrtiöcn,  va.  (^aben) 
wyprawić,  wysłać,  wyekspe- 
dyować,  odprawić,  pozbyć  się. 


załatwić;  einen  33rief  —  wy- 
słać, wyprawić  list ;  einen  SSo* 
itn  —  odprawić  posłańca ;  einen 
SBettler  —  odprawić,  pozbyć 
się  żebraka;  eine  2lngelegen= 
l)eit  —  załatwić  sprawę ;  je- 
manben  —  dać  komu  od- 
prawę; et  l^at  i^n  gut  abge= 
fertigt  dał  mu  porządną  od- 
prawę; jemanben  mit  etro.  — 
zbyć  kogo  czem;  er  l^at  tl^n 
mit  ©elb  abgefertigt  zbył  go 
pieniądzmi;  mit  ©eläd^ter  — 
zbyć  śmiechem. 

^a'bfei'tigung,  sf.  pi.  =en, 

odprawa  /.,  ekspedycya  /. ; 
er  ]^at  i^m  eine  fi^arfc  — 
jut^eil  roerben  laffen  dał  mu 
ostrą  odprawę,  zmył  mu 
porządnie  głowę;  einc  —  be= 
roilligen  przyznać  odprawę; 
bie  —  ber  vPoft  ekspedycya  po- 
czty. 
3l'6=feffc(n,     va.     (^aben) 

uwolnić  z  kajdan,  odkować, 
rozkuć,   rozwiązać. 

5l'b'fettett^  va.  (^aben)  zbie- 
rać tłustość,  odtłuścić,  od- 
tłuszczać. 

5l'b=feui3ötcn,    va.    (^^aben) 

zwilżyć,  odwilżyć;  ująć  wil- 
goci ;  vn.  puszczać  wilgoć. 

3l'fi-fcuern,  va.  {^ahtn)  wy- 
strzelić, wypalić,  dać  ognia; 
eine  ^iftole  —  wypalić,  wy- 
strzelić z  pistoletu. 

5l'b-ficbc(n,     va.     (l)aben) 

odegrać,  odrzępolić  na  skrzyp- 
cach. 

5rb=fiebcrn,  va.  (I^aben) 
eine  Scheibe  —  poodłamywaó 
zbyteczne  kawałki  szkła  od 
szyby. 

5rb=filłncrcn,  va.  i^ahtn) 

przesączyć,  przefiltrować,  prze- 
cedzić. 

5rb=finbctt,  va.  {^ahtn)  je= 
manben,  zaspokoić  czyją  na- 
leźytość,  skwitować  się  z  kim  ; 
fid)  mit  jmnbm.  —  ułożyć 
się  z  kim;  fid^  banfbar  — 

wywdzięczyć  się. 

5l'bfiubung,  V-    V^-    =^".' 

zaspokojenie    n.,    ugoda    /., 
układ  m.,  odprawa  /.  (==  2lb= 
fertigung). 
^rbfinbujiggfumme,  sf  pi 

=en,  odstępne  n.,   odprawa  /. 

^rfi^fingcrn,  va.  (^aben)  na 

palcach  obliczyć. 


5l'f)=fifc^cn 


^l'ljpng 


3l'6=fi|i^cn,  m.  (fabelt)  wy- 
łowić. 

przez  tarcie  podrzeć. 

3l'ö=ftncf)cn,     ra.     (^aben) 

spłaszczyć, 

5rb4Ionnuen,    va.   (fjaben) 

wypalić  (skórę). 

5l'fi=f(attCl*n,  vn.  (fein)  od- 
lecieć, ulecieć. 

»il'5=flaucn  (abftauern),  va. 
(I^aben)  opłukać  (potłaczoną 
rude). 

5i'6=fIctfjtCtt,  va.  flic^ft  ab, 
f(id^t  ab,  flocht  ah,  ^abe  Cib= 
geflorfiten  rozpleść,  rozplatać. 

WhjUütw,  vn.  (fiaben) 
plamić,  puszczać  farbę. 

5l'b=flcbein,  va.  (Eiaben)  'ti(x^ 
©etreibe,  czyścić,  wyczyniać 
zboże. 

5l'b=fleif(i^cn,    va.    (^aben) 

odskrobywać     mięso,     oskro- 
bywać   skórę    z  mięsa  (zapo- 
mocą  noża  garbarskiego  S[b= 
freif(Jme[fer). 
3l'B=ficn3cn,     va.     (I^aben) 

tłuszcz  z  wieloryba  wyjmo- 
wać. 

5l'ö=fltC9ett,  vn.  f(og  (xl, 
bin  abgeflogen  odlecieć,  ule- 
cieć, odlatywać,  ulatywać, 
ppaść. 

5l'fi=fIicBett,  vn.  flofś  ab,  bin 

abgefloffen  odpłynąć,  odpły- 
wać, ściec,  ściekać, 

tK'6=ftiJ!^en,^     va.     (^abcn) 

z  pcheł  obrać,  wyiskać, 

5l'fi=flöfeen,  ta.(^aben)  spła- 
wiać, spuszczać ;  ^olj  —  spła- 
wiać drzewo. 

5l'BfIU9,  sm.  =e§,  pi  =ftüge, 
odlot  m. 

5l'0=fiü9cln,  va.  1)  (^aben) 
(w  leśnictwie)  wyjąć  nasienie 
z  pochewek  ;  2)  poobrywać 
skrzydła. 

5rö=flufg,  sm.  =e§,  pi.  =f[üffc, 
odpływ  w.,  upływ  w.,  ściek  w., 
spust  m.,  odchód  m. 

5l'öflufgrinne  (Slbflufsrö^rc), 

sf.  pi.  =en,  rynna,  rura  od- 
pływowa, 

"Ql'Ij^Iutcn,  vn.  (fein)  od- 
płynąć, opadać  ;  baä  SŚaffer 
flutet  al  woda  odpływa, 
opada. 

^rbsfobevu  =  abforbcrn. 

Wh^Wtn,  vn.  (^aben)  fid^, 
oźrebićsię,  przestać  się  źrebić. 


3l'b=foIgcn  =  cerabfolgen. 
5l'Hollci'n,  ^a-  {^^li^)  wy- 

módz,  wymusić,  wymęczyć ; 
jemanbem  etro.  —  co  na  kim. 

9l'b=forbcrn,  va.  (^aben) 
żądać  napowrót,  odliczać,  do- 
magać się  zwrotu;  er  j^at  mir 
baś  ©elb  abgeforbert  zażądał 
ode  mnie  pieniędzy,  odebrał  mi 
pieniądze ;  ©ott  l^at  il^n  Don  ber 
2Belt  abgeforbert  Bóg  zabrał 
go  z  tego  świata. 

5l'bform,  sf.pl.=en,  forma/. 

odrabiana, 

5t'b=fonnen,    va.     (l)aben) 

odformować,  odbić,  odlepić, 
odcisnąć, 

5rbformIeiftcn,  sm.  ^§,  pi. 

— ,  kopyto  szewskie. 

3l'b=forftcn,  va.  (§abcn)  ei== 
nen  Sßalb,  wyciąć,  wytrzebić 
las  (=  abi^olgen). 

Sl'MvnQcn^  va.  frägft  al, 
fragt  ab,  fragte  ah,  l^abe  abge* 
fragt  wypytać,  wypytywać; 
imnbm.  bie  ©el^eimniffe  — 
wypytywać  kogo  o  tajemnice, 
ciągnąć  go  za  język;  eincin 
©d)üter  bie  2lufgabe  —  słu- 
chać, wypytać  ucznia  lekcyi. 

5rb=frcffcn,  m,  friffeft  ab, 
frif§t  ah,  fraf;  ab,  l^abe  abge= 
freffen  odjeść,  odeźreć,  objeść  ; 
bie  Staupen  ^aben  bie  Säume 
abgefreffen  gąsienice  objadły 
drzewa;  ber  Kummer  frifśt 
mir  baś  ^erj  ab  serce  mi 
się  kraje  ze  zmartwienia. 

'5l'b:fnercn,  va.  (^aben)  od- 
marzoąć;  fid^  ettD.  —  odmrozić 
sobie  co  ;  przeziębnąć,  prze- 
marznąć. 

5rb=f  lohnen  (abfrö^nen),ta, 

(§aben)  pańszczyzną  odrobić; 
vti.  odrobić,  odbyć  pańszczy- 
znę. 

*il'b=fu(fjteln,  va.  (^aben) 
jemanben,  wytrzepać,  wybić 
kogo. 

äl'Hügen,  va.  (^aben)  (de- 
ski) wyheblować,  wyfugować. 

3rb=fü^Icn,  va.  (^aben)  od- 
czuć, odczuwać;  jemanbem 
ben  ©d^merj  —  odczuwać 
czyj  ból, 

5l'bful)r,  sf.  od  wóz  771.,  od- 
wózka   f.,  odwiezienie  n. 

5rö=fÜ^ren,  va.  (^aben)  od- 
prowadzić; ino  ©efangniś  — 
odprowadzić      do     więzienia, 


odwieść,  dostawić;  ha^  ©e= 
treibe  in  bie  3)iü^te  —  zboże 
do  młyna  odwieść,  dostawić; 
bie  SBac^e  —  ściągnąć  wartę; 
przeczyścić;  abfül^renbe  2lr3c= 
neicn  leki  przeczyszczające ; 
odwieść,  sprowadzić;  jmnbn. 
oon  ber  Sal^n  ber  ©fjrlic^» 
!eit  —  sprowadzić  kogo  z  drogi 
uczciwości;  eine  ©d^ulb  — 
spłacić  dług;  jmnbn.  —  dać 
komu  odprawę. 

5('b=fÜ^ren^  sn.  przeczy- 
szczenie n. 

5l'b:fuftrmilłcl,  sn.  pi.  —, 

środek  m.,  lek  m.  przeczy- 
szczający. 

5l'bsfullen,  va.  (§abcn)  zle- 
wać, ściągać;  in  jClafd^en  — 
ściągać  do  butelek. 

ii'h[üv^trt,  va.  (^aben) 
odgraniczyć,  oddzielić  miedzą. 

2l'ß=füttcrtt,  va.  {f}ahen) 
napaść,  nakarmić  (bydło) ; 
bie  ^ferbe  finb  obgefüttett 
konie  są  nakarmione;  odbyć 
popas. 

5l'6fütterunö,   sf.  pi.  *en, 

napasienie;  nakarmienie  n. 
większej    liczby  osób. 

Ul'ögobe,  sf.pl.  =en,  pDda- 
tek  m.,  danina/,,  opłata  /; 
=n  einforbern  wybierać  po- 
datki; (Steuern  unb  *n  po- 
datki i  daniny;  oddanie,  na- 
danie (np.  listu):  —  eine§ 
Sßec^felö  auf  jmnbn,  traso- 
wanie weksla  na  kogo. 

5l'b'9affcn,  va.  (^aben) 
jemanbem  etnj.,  podpatrzyć, 
nauczyć  się  przez  patrzenie; 
jmnbm.  eine  3Jliene  —  nauczyć 
się  czyjei  miny. 

'5rb--gä^i*en/fn.  (^aben)  wy- 

kisić,  wyrobić;  ber  3Betn  tft 
—    wino  jest   wykiszone. 

^l'bgQng,     sm.     =cö,     pi, 

=gänge,  odejście  w.,  ustąpie- 
nie n.;  (na  scenie)  odejście 
aktora;  er  ^at  fic^  einen  fc^ö= 
nen  —  gefid^ert  postarał  się, 
by  ustąpić  z  honorem;  odbyt 
?«.,  pokup  VI.;  bie  äßare  t)at 
einen  ftarfeu  —  towar  ma 
wielki  pokup;  brak  m.,  uby- 
tek WJ.,  uszczerbek  m,;  — 
in  ben  ©in!iinften  ubytek, 
uszczerbek  w  dochodach ;  stra- 
ta /.,  ubytek  m.  przez  obro- 
bienie surowca;  ber  —  beim 


5t'6gänfiig 


%'b=(\taim 


dämmen    ber    SBoKe    ubytek 
przy  czesania  wełny. 

Ul'Ögänöiö,  adi.  i  adv.  bra- 
kujący, zawieruszony,  za- 
tracony; ein  Solbat  ift  »om 
^Regiment  —  w  pułku  brakuje 
żołnierza. 

9l'Dgan9§3eit,  sf.    pi.    «en, 

czas,     godzina    odejścia    lub 
odjazdu  (pociągu,  okrętu). 

^l'^sanggaeugniS,  sn.  4fe§, 

2)1.  ==ffe,  świadectwo    wydane 
przy  opuszczeniu  szkoły. 

3rö«90ttcrn,     va.     (^abcn) 

wydobyć,   wydostać ;    jmnbm. 
etlD.  —  co  z  kogo. 

Wh-^mUln,  va.  (^a6en) 
abgcgaufelt,  jmnbm.  ctro.  — 
coś  od  kogo  wykpić,  wyłudzić, 
wydrwić,  wymamić. 

5l'ö'8auncrn,  va.  (^a6cn) 
jmnbm.  eiro.,  coś  od  kogo  wy- 
szachrować,  wycyganić. 

Wh-^tUn,  1)  va.  gib[t  a^, 
Q\bt  ab,  ga6  ab,  f)ahe  abge* 
geben  oddać,  zwrócić,  sprawić 
co,  narobić;  e§  roirb  üiel 
^ärm  —  narobi  się  wiele 
hałasu;  e§  roirb  ©daläge  — 
nie  obejdzie  się  bez  guzów ; 
«łuźyć  za  co  lub  zamiast 
czego;  id^  mag  ^l^nen  nic^t 
hen  Gitteren  —  nie  chcę  służyć 
panu  za  głupca;  2)  vr.  ftd^ 
mit  jemanbem  —  wdawać  się 
z  kim;  ftd^  mit  etm.  —  zaj- 
mować się  czera. 

5l'()gebrttnntc  (ein  ^v),  sm. 

»en,    pi.    =n,    pogorzelec    m. 

5l'5=8ebroj(l^en,  adi.  i  adv. 
oklepany;  =e  %XO.Q,t  oklepana 
kwestya. 

^l'^gefeimt,  adi.  wyrafi- 
nowany; »er  33etrüger  wy- 
rafinowany oszust, 

5l'ÖgeIjärmt,  adi.  źle  wy- 
glądający wskutek  zgryzot. 

5l'ö=ge^Ctt,  1)  va.  giettg  ab, 
l^abe  abgegangen  schodzić, 
zniszczyć  chodzeniem;  bic 
©tiefet  —  zniszczyć  buty; 
wymierzyć  chodzeniem;  ben 
"Slrfcr  —  wymierzyć  pole; 
2)  vn.  bin  abgegangen  odejść, 
odjechać;  ber  ^ug  ift  abge^ 
gangcn  pociąg  odszedł;  ustą- 
pić, odstąpić;  »on  ciner  2(n= 
fid^t  —  od  zdania;  odchodzić, 
ubywać,  upływać;  ba§  33tut 
gel^t  ab  krew  odchodzi,  upły- 


wa, ubywa;  brakować;  baä 
©eib  ge^t  ab  brakuje  pienię- 
dzy; CÖ  ge^t  i^m  nid)tä  ab 
niczego  mu  nie  brakuje,  na 
niczem  mu  nie  zbywa;  er 
(afśt  fid^  nid^tś  abgeben  nie 
skąpi,  nie  żałuje  sobie  nicze- 
go; bie  SOBare  ge^t  (rei^enb) 
ab  towar  odchodzi  (świetnie), 
rozchwytują  towar;  odbyć  się, 
skończyć  się;  c§  ift  gut  abge= 
gangen  dobrze  się  odbyło, 
skończyło;  Vk  g^arbe  gel^t  ab 
kolor  pełznie;  mit  %0t)  — 
umrzeć,  zejść  ze  świata. 

5l'6=gelgen,      va.     (^aben) 

odegrać  na  skrzypcach. 

5l'ö=9Ctfeetn,  va.  (^aben)  wy- 
chłostać,  wysmagać. 

5l'b=9Ct3cn,  va.  (fjaben)  ie= 
manben  albo  fid^  etro. ;  poską- 
pić kojnu  lub  sobie  czego. 

3l'6gclebt,  adi.  przeżyty, 
zestarzały,    wyniszczony. 

^l'b^öelcgen,  adi.  oddalony, 
odległy,  zleżały,  odleżały, 
wystały;  ==eä  ^ier  wystałe 
piwo. 

^rbgelcgt,  adi.  złożony, 
odłożony,  stary,  przenoszony. 

^l'bgCllCtgt,  adi.  niechę- 
tny, nieprzychylny,  nieży- 
czliwy. 

5l'ögeneigt^cit,  sf.  niechęć 

/.,  nieżyczliwość  /".,    nieprzy- 
chylność  /. 

^r^georbnete,  (ein  *r),  sm. 
=n,  pi.  =n,  poseł  m.,  delegat 
m.,  deputowany  m.,  wysłan- 
nik m. 

?l'b9Corbttctcu^au8,  sn.  =e§, 
pi.  =l)äufer,  izba  deputowa- 
nych, izba  posłów,  izba  po- 
selska. 

?l'b=8crBcn,  va.  {^abtn)  od- 

garbować,  wygarbować. 

^rbgcfagt,  adi.  zdeklaro- 
wany, jawny. 

^l'ögefanbte,  (ein  -r)  sm.  =n, 

yl.  «n,  wysłannik  m.,  poseł  m. 

5l'ljgef(^icben^eit,  sf.  odoso- 
bnienie n.,  samotność,  ustroń 
/.,  ustronie  n, 

^l'bgeft^loffen'Öeit,  Sf.^  od- 
osobnienie n.,  samotność  /. 

5l'5gef(^madt,  adi.  niedo- 
rzeczny, niesmaczny,  płaski, 
jałowy,  dziwaczny;  adv.  nie- 
dorzecznie, niesmacznie,  dzi- 
wacznie. 


Ql'bgcfti^matft^cit,  sf.pl.  -en, 

niedorzeczność  /.,  brednia  f.j 
głupstwo  n. 

3l'6gcti)ittucn,  va.  gewann 
ab,  l^abe  abgeroonncn,  ieman= 
bem  etro.  —  wygrać  od  kogo 
co,  odzyskać,  pozyskać;  bie 
Siebe  —  pozyskać  miłość ; 
einer  ©ad^e  ©efc^mac!  —  za- 
smakować w  czem ;  uprzedzić, 
wyprzedzić;  jmnbm.  ben SSor= 
fprung  —  uprzedzić  kogo. 

^'ö-gclüö^nen,   va.   (^aben) 

odzwyczaić  (kogo  albo  się) 
odwyknąć. 

3l'6=8ić^cu,  va.^  gof§  ab,  l^abe 
abgegoffen  odlać,  ulać,  nad- 
lać; eine  ?^igur  —  odlać  figurę. 

3rö=9ittcrn,  va.  (I^aben)  za- 
kratować,   kratami  oddzielić, 

^l'bglanj,  sm.  =e§,  odbicie  n.^ 
odblask  m. 

51'b'ölättett,  va.  (^aben)  wy- 
gładzić, ogładzić. 

3l'bgleiiien,  va.  gleid^te 
(gtid^) "  ab,  \)abt  abgegtetc^t 
(«gri(^en)  zrównać,  wyrównać. 

5rb'9letten,  vn.  glitt  ab,  bin 

abgeglitten  zsunąć  się,  ze- 
śliznąć się,  zboczyć. 

^rb-gltmmen,  vn.  gtomm 
ab,  bin  abąeglommen  wytlić  się. 

^l'b^glü^en,  va.  (fein)  wy- 
palić, wyżarzyć. 

3('bgott,  sm.  =e§,  pi.  --götter, 
bożyszcze  n.,  bożek  m. 

^ibgötterei',  sf  bałwochwal- 
stwo n. 

^rbgöttifdö,  adi.  bałwo- 
chwalczy; abgöttifd^e  Siebe  go- 
rąca, szalona  miłość;  adv. 
bałwochwalczo. 

5rbgottf erlange,  sf.  pi.  sen, 

wąż  dusiciel  m.  (boa  constric- 
tor). 

5l'ö*graben,  va.  gräbft  ab, 
gräbt  ab,  grub  ab,  l^abe  abge» 
graben  odkopać,  skopać,  prze- 
kopać; oddzielić  rowem. 

^Ä'ögrabung,    sf.   pi.    sen, 

okop    w.,    przekop    w.,    oko- 
panie n.,  odkopanie  n. 
5l'b=9rämen,  va.  (l^aben)  na- 

martwić;  vn.  \\6)  —  naraar- 
twić  się. 

5l'6=8i*afen,  t;a.(§aben)  spaść 
(ba?  ®ra§  —  trawę);  eine  ab-- 
gegraśte  Slngelegen^eit  sprawa 
oklepana,  do  przesytu  wy- 
zyskana. 


5l'ö=9rcifcn 


10 


WHoMn 


3l'ö'öreifen,  va.  griff  ah, 
f)ahi  abgegriffen  otrzeć,  wy- 
trzeć, dotykać,  zużyć;  ein  ab« 
gegriffener  §ut  zużyty,  wy- 
tarty kapelusz. 

5l'Ö=9VCn5cn,  m.  {f)aUn)  od- 
graniczyć, rozgraniczyć. 

^l'Jgienjung,   sf.    pl.   ^en, 

odgraniczenie  n.,  rozgranicze- 
nie n.,  przeprowadzeuie  gra- 
nicy. 
5l'6grunb,     sm.    =e§,    pl 

sgrünbe,  przepaść/.,  otchłań/., 
głębia  /. ;  am  dianhc  beä  =eö 
nad   przepaścią. 

5l'B=guiJcn,  V'a.  (^aöen)  ie= 
ntanbem  etro.,  podpatrzyć,  wy- 
patrzyć. 

^l'Ögunft,  sf.  niełaska  /., 
nieżyczliwość  /. 

^rbgüllfttg,  acU.  nieżyczli- 
wy, nieprzychylny;  adv.  nie- 
życzliwie, nieprzychylnie. 

9l'ö=gürfctt,  va.  (I^aben)  od- 
pasać,  odpijjć,  zdjąć  (np.  bas 
©döroert  pałasz). 

5l'6gufg,  sm.  ;e§,  pl.  *güffe, 
odlew  m.,  kopia  /.  (odlana); 
nalew  m.,  napar  m.  {rz=  2luf= 
guf§);  wylew  m.,  zlew  i7i., 
ściek  m.  (np.  na  wodę);  od- 
lew m.,  odlewka/.  przy  fajce. 

5l'ö4jQaven,  va.  (I^aben)  o- 

czyścić  z  włosów,  oparzyć 
(prosię);  vn.  lenić  się,  pu- 
szczać włosy,  tracić  sierć. 

Wh-\)aät\\,  va.  {f)ixien)  od- 
rąbać, urąbać,    odciąć,  uciąć. 

%%f}üttrn,  va.  (fjahen)  {e= 
manbein  etro.,  wymódz  co  na 
kim  przez  kłótnię,  przez  pie- 
niactwo, 

5l'6=IjOgclu,  va.  i  V7i.  inpers. 
c§  fiat  abgefiagelt  grad  przestał 
padać;  e§  fjat  bie  '^{\\itx\  — 
grad  poobijał  kwiaty. 

QrHngcn,  r«.  (Iiabcn)  od- 
grodzić, ogrodzić  płotem. 

51'Ö-lÖagcrn,  vn.  (fein)  wy- 
chudnąć, schudnąć. 

3l'IJ=ljnfeIn,  va".  (^aBen)  roz- 
piąć, odpiąć  (haftki). 

5rb=^nfcn,  va.  (J)aben)  zdjąć 

z  haka. 

9l'ö4)nlftcrn,  va.  (l^aBen) 
rozuzdać  konia,  zdjąć  koniowi 
uzdę,  rozkiełznać. 

5l'HnIten,m.  ^ärtfta6,f)äa 
dib,  l)ielt  ab,  ^abe  abgel^alten 
nie  dopuszczać,  wstrzymywać, 


przeszkadzać,  odwodzić,  od- 
ciągać, odrywać;  odbywać  co; 
bie  Prüfung  roirb  morgen  ab^ 
gehalten  jutro  odbędzie  się 
egzamin;  trzymać  z  daleka, 
opodal ;  ein  Äinb  —  wysadzać 
dziecko  (na  potrzebę). 

^l'b^altung,    5/.  "yl.    =en, 

przeszkoda. 

5l'ö--I)ömtnern,  va.  (l^aben) 

odbić  młotem, 

5rb=]^anbcln,  va.  (^aben)  ie= 
manbemetn).,stargować,  odtar- 
gować,  odkupić  od  kogo ; 
iiberetn).  — rozprawiać,  trakto- 
wać o  czem. 

9lbf)a'nben,    adv.    fommen 

zgubić,  zagubić,  zatracić  się, 
zaginąć;  ba§  S8ucf)  ift  mir  — 
ge!ommen  książka  mi  zagi- 
nęła. 

*5l'6^QnbIung,   sf,  pl.   »en, 

rozprawa  /.,  traktat  m.,  wy- 
kład m. 

5l'5^ong,  5W2.  =e§,  2??.;pnge, 
pochyłość/.,  skarpa  /.,  urwi- 
sko «.,  stoczysko  n. 

5rö-'I)angen,  vn.  pngft  a6, 
f)ängt  ah,  f)ieng  ab,  t^aht  ab- 
gtl^angen  wisieć,  być  pochy- 
łym, pochylać  sie;  ber  %\Ą'= 
boben  pngt  ab  podłoga  po- 
chyla się;  wisieć  w  pewnem 
oddaleniu;  ber  ©piegel  i^ängt 
gu  raeit  t)on  ber  SOßanb  ah 
zwierciadło  zanadto  odstaje 
od  ściany;  zależeć,  być  za- 
leżnym lub  zawisłym  (üon 
jmnbm.  od  kogo,  oon  etro. 
od  czego). 

*)r6=|nngcn,  l)  va.  (I^aben) 
zdjąć  coś  zawieszonego;  ein 
SBilb  —  zdjąć  obraz;  2)  =  ab» 
l^angen, 

Si'fc^ängiö,  adi.  1)  zależny, 
zawisły;  2)  pochyły,  spa- 
dzisty; adiK  zależnie,  zawi- 
sie ;  pochyło,  spadzisto. 

^rbljongigfeit,  sf.  zależność 

/.,  zawisłość  /. 

5rij=^nr!cn,  va.  (I^aben)  ogra- 
bić, odgrabić  (grabiami  obro- 
bić). 

*4rO-Ijnrmen,  va.  (^aben)  na- 

gryźć;  vn.  ftd^  — zgryźć  się,  za- 
gryźć się,  martwić  się;  abge= 
f)ärmt  źle  wyglądający  wsku- 
tek zgryzot. 

^jrt)=Ijnircn,  va.  (I^aben)  cze- 
kać na  co,  doczekać  się  czego. 


5('b=^ärten,  va.  (I^aben)  har- 
tować (stal);  jmnbn.  —  har- 
tować, zahartować  kogo;  er 
l^at  fein  ^erj  gegen  ba§  @(enb 
abgel^ärtet  stał  się  nieczułym 
na  widok  nędzy. 

3l'b4Qf<^Ćn,  va.  [jjaUn)  je* 
manbem  etro.,  porwać,  pochwy- 
cić komu  co. 

5l'b4ja§ł)Cltt,  va.  (^aben) 
zmotać  (z  motka,  z  kołowro- 
tka), umotać,  namotać;  eine 
3?ebe,  ein  ©ebet  —  odklepać, 
wytrzepać  mowę,  pacierz. 

3rö--|öuen,  va.  pieb  ab,  ijoht 

abgehauen  odciąć,  uciąć,  od- 
rąbać; (w  górnictwie)  ein 
^-elb  neu  —  wykopać  nowy 
zrób. 

5rö=]Öäufen,     va.     (§abcn) 

układać  w  kupki,  stosy. 

5rö=^äuten,  va.  (^aben)  obe- 
drzeć ze  skóry,  zdjąć  skórę; 
fid^  —  zmienić,  stracić,  zło- 
żyć, zrzucić  skórę. 

^%\)tht\\,  \)vaĄoh  ab,  l^abe 
aBgel^oben  zdjąć;  ben  Śetfet 
—  zdjąć  wieko;  odjąć,  od- 
stawić, zebrać;  ben  %\\d)  — 
zebrać  ze  stołu;  bie  Marten  — 
zebrać  karty;  zniżyć;  eifie 
2Jiauer  —  zniżyć  mur;  2)  t^r. 
fid^  —  odbijać,  wyróżniać  się. 

%'hĄia^t{\\,  va.  (I^aben)  wy- 
czesać  (ben  ^lać)§  len). 

Qr6=I)Cftcn  (ab^efteln)  va. 
(^ahen)  odpinać  haftki. 

5l'b»^eij(^en  (=  abforberti) 
va.  (fjabin)  üon  jmnbm.  etm., 
od  kogo  co  żądać, 

Ql'ö^ljclfcn,  va.  ^ilfft  ah,  ^ilft 
ab,  f)alf  ab,  fjabe  abgeF)otfen 
pomódz,  dopomódz,  zaradzić 
(czemu),  usunąć  (co);  bcm 
Übel —  zaradzić  złemu;  bei 
3eiten  —  zawczasu  zaradzić. 

5l'b't)cr5cn,  va.  (I^aben)  wy- 
całować, wypieścić,  wycackać. 

WbĄi%ttt,  va.  (f)ahen)  je^ 
manben,  zmęczyć.  wymę- 
czyć, strudzić;  zeszczwać. 

5t'0»|eud)eln,  va.  (^aben)  je^ 
manbem  etn).,  podstępnie  wy- 
łudzić, wydrwić  co  od  kogo. 

5l'I)t)Ufc,  sf.  pomoc  /.,  za- 
radzenie n. 

5rb=]^obcln,  va.  (^abcn)  wy- 

heblować,  zheblować;  jemans» 
ben  —  okrzesać,  uobyczajnić 
kogo. 


WH^dtii 


11 


%'Mlo^^tn 


5l'6«]ÖOtfen,  va.  (I^aben)  schy- 
liwszy sie  zrzucić  z  siebie 
ciężar. 

3l'6^0lb,  adv.  nieżyczliwie, 
nieprzychylnie;  jmnbm.  — 
fein  być  komu  nieprzychylnym. 

31'b'l^olen,  va.  (|aben)  je* 
ttianben  albo  etra.,  przyjść, 
wstąpić  po  kogo  (co). 

Whmi  sn.  (2l6[d^fag)  =e§, 
vi.  sj^ölger,  gałęzie  poobcinane 
z  drzew. 

5l'54jol3Cn,  va.  {1[)ahcn)  wy- 
ciąć, wyrebać  (einen  äßalb 
las). 

Sl'ö^ori^cn,  -va.  (I^aben)  je* 
ttianbem  etro.,  podsłuchać 
kogo,  przez  podsłuchiwanie 
nauczyć  się. 

5l'b^prcń,  va.  (§aBen)  wy- 
słuchać, przesłuchać,  wypy- 
tać; einen  SfWQen  —  prze- 
słuchać świadka;  eine  Section 
—  wysłuchać,  wypytać  lekcyę ; 
bie  Śeid^te  —  wysłuchać  spo- 
wiedzi, wyspowiadać. 

Sl'ßljllÖ,  sm.  *g,  szumowi- 
ny /.,  nieczystości  /. ;  bcr  — 
ber  ©efeUfd^aft  szumowiny  spo- 
łeczeństwa; górna  część  ze- 
branych kart. 

5l'I)='^iUfen,  va.  (I^a6en)  łu- 
szczyć (bie  @rbfen  groch); 
obrać  z  łupiny. 

9l'ö'f)ungcrn,    va-    (l^aben) 

głodzić,  morzyć  głodem;  vr. 
fid^  —   morzyć  się  głodem. 

Sl'ß^uldÖen,  vn.  (fein)  wy- 
nieść się  cichaczem. 

^('fi^UtJ^ttf  «^«-  (fiaßen)  spaść, 
wypaść,  wyżreć  (eine  2Biefe 
łąkę). 

Whf^nitttt,  va.  (I^aben)  za- 
przestać pracy  w  kopalni,  po- 
niechać kopalni. 

5t'Bid^(t)  adi.  lewy;  bie  --e 
(Seite  be§  ^ucl^e§  lewa  strona 
sukna;  jemanbem  eine  =e  Oör« 
feige  verfemen  na  odlew  kogo 
w  twarz  uderzyć. 

^%\XXt\\,  vn.  (fein)  zbłą- 
dzić, zejść  z  drogi. 

5l'fitrrung,  sf.pl.  --en,  zbo- 
czenie /.  (ber  ©terne  gwiazd) 
aberracya  /. 

5l'biłunent  sm.  =en,  yl.  «en, 

abituryent  m..,  uczeń  odcho- 
dzący na  uniwersytet;  »en= 
ł^lufung  egzamin  m.  dojrza- 
łości, matura  ł. 


5l'lD=jageu,  i)  va.  '(i)abix()  ie= 
ntanbem  etro.,  odbić,  odebrać, 
wydrzeć;  bie  ^eute  —  odbić 
zdobycz;  2)  zmęczyć,  spędzić 
(ein  ^ferb  konia). 

3l'6=iotfjen,  va.  (I^a6en)  bie 
Dd^fen,  zdjąć  jarzmo  z  wołów, 
wyprzęgnąć  woły. 

9l'b=f  alśen,  t-M.  (^aben)  prze- 
stać się  cielić;  bie  ^ul^  fjat 
a5gefal5t  krowa  przestała  się 
cielić. 

5l'ö4älten,  va.  (I^aben)  za- 
chłodzić,  wychłodzić,  wy- 
studzić. 

9rb=!flnimen,    va.    (l^aben) 

sczesać,  wyczesać  (bie  SßoEe 
wełnę);  ben  äCatt  —  zestrze- 
lić wierzch  wału. 

5l'ö=fäm^tftt,  va.  (I^aben) 
jninbm.  etra.,  zdobyć  co  na 
kim,  wywalczyć. 

5l'b=fQn5CIn,  va.  (^aben) 
ogłosić  z  ambony;  jeman* 
ben  —  wy  łajać,  zbyć  kogo 
ostro. 

^l'Morgen,  va.  (^aben)  ie= 
ttianbem.  etra.  poskąpić,  poża- 
łować, ująć  komu  czego. 

9l'b-f arten,  va.  (^aben)  etra. 
mit  jmnbm.  ukartować,  uło- 
żyć, uknuć  co  z  kim ;  eine 
abge!artete  <Ba6:)t  rzecz  ukar- 
towana,  ułożona. 

5rö=!afteicn,  va.  (^aben)  wy- 
męczyć, nadręczyć;  vr.  fidf), 
wymęczyć  się  (burc^  ^yaften 
postami). 

3l'IJ=fauen,     va.      (rjaben) 

ugryźć,  odgryźć  (bie  ^iögel 
paznokcie). 

Ql'lJfauf,  sm.  =e§,  pi.  =!äufe 
odkup  m.,  odkupienie  n. 

5l'b-faiifen,  i)  va.  (^aben) 
jmnbm.  etra.,  odkupić  co  od 
kogo;  2)  okupić,  wykupić  się 
od  cze«ro. 

5r6=fc(jrcn,     va.     (^aben) 

wyżłobić,  wyżłobkować ;  ein 
Xt)ier  —  poderżnąć  gardło 
zwierzęciu. 

5rb=!e^rcn,     va.     (f;aben) 

odwrócić;  fidE)  —  odwrócić  się; 
üom  SQ3ege  —  zjechać  z  drogi; 
obmieść  (ben  ©toub  kurz). 

5rö=!cifen,  va.  (fiabcn)  ie= 
manbem  etra.,  wymódz  co  na 
kim  przez  zrzędzenie  lub  łaja- 
nie; ficJ^  —  zmęczyć  się  ła- 
janiem, zrzędzeniem. 


5l'64etlcn,  m.(^aben)  roz- 
łupać, rozdzielić  przez  wbicie 
klina. 

5l'ö=!eltcrn,  va.  (^aben) 
wycisnąć,  wyprasować,  wy- 
dusić, wytłoczyć  (ben  SBein 
wino). 

3r6=fetten,  va.  (I^aben)  spu- 
ścić z  łańcucha,  odkuć. 

3l'b=fimmen,  va.  (l^aben) 
eine  3)aube,  ein  e^afś,  obe- 
rznąć  wątory  u  beczki. 

%'h4\^)^t\\,  va.  (^aben)  u- 
rwać;  einen  S^Jagel  —  urwać, 
uciąć  główkę  u  gwoździa; 
vn.  przeważyć  się,  stracić 
równowagę,  spaść. 

9l'b=!lQffen,  vn.  ([ein)  od- 
stawać. 

5r6=f(afteru,  va.  (I^aben) 
ustawiać  w  sagi  (pa^  §0(5 
drzewo). 

5l'b4lnmmcrn,  va.  (l^aben) 

pozdejmować  klamry,  od- 
klamrować. 

Sl'MIa^^en,    va.    (^aben) 

spuścić  klapy,  skrzydła  (einen 
%\\^  —  spuścić  skrzydła  u 
stołu). 

WM\<ixtx{,  1)  va.  (^aben) 
wyklarować,  sklarować,  oczy- 
ścić przez  cedzenie,  sącze- 
nie, odstanie ;  2)  vr.  ba§  3Bet= 
ter  flärt  fid^  Q.h  wypogadza  sie. 

9l'b!(ntfĄ,  sm.  -eś,  odbi- 
cie n.,  odcisk  w;  echo  n  ; 
ein  jd^raad^er  2Ib!(atfd^  słabe 
echo. 

5l'o=!Iałffpen,    va.   (^aben) 

odbić,  odkliszować,  odcisnąć. 

5l'ft=f(ttußen,  va.  (^aben) 
odłupać,    obierać,    obskubać. 

5l'Ö-fIeiben,  va.  (^aben)  ro- 
zebrać, zdjąć ;  bie  2^aue  — 
zdjąć  pokrowce  z  lin ;  prze- 
pierzyć, odgrodzić,  oddzie- 
lić (ein  3iii^"i^i'*  pol^ój). 

5l'ö=fiemmctt,   va.   (^aben) 

odszczypnąć,  przyszczypnąć, 
oderwać;  fid^  einen  g^inger  — 
ścisnąć  palec  drzwiami. 

5l'Mlint)jern,   va.   (^aben) 

(ein  ajiufüftürf)  bębnić,  wy- 
rzępolić. 

5l'b=!nu9en,  vn.  (fein)  co- 
raz ciszej  dźwięczyć. 

5l'6=fjo^jfen,  '  va.    (^aben) 

otrzepać,  strzepać  (ben  ©tau& 
kurz);  jmnbn.  —  wytrzepać 
komu  skórę;  einen  ^ranfen  — 


Sx 


WMmätn 


12 


^rij4aufcit 


opukać,  zbadać  chorego  przez 
opukanie ;  obtłac  (coś  od 
czego). 

3l'b=fttancn,  va.  (§a6en)  wy- 
palić, wystrzelić, 

5l'fi=fno^|)eit,  va.^  (^aben) 
kawaikami  odrywać,  odbi- 
jać, odłamywać. 

5l'64ttcifcn,  va.  (^aben) 
(=  abfnctpen)  odszczypnać, 
uszczypnąć,  oderwać. 

5l'b=fniccn,  va.  (^aben)  od- 

klęczeć;  bie  ©träfe  —  odklę- 
czeć  karę. 

3l'b=f  nö))feltt  (=  ahhxöiß^en), 
va.  (^abett)  odpiąć,  rozpiąć 
(guziki). 

5t'Mnü|)fen,  va.  ((jaben)  od- 
wiązać, oridzierzgnąć. 

il'h4oä)t\\,  m.  (t/abcn)  zgo- 
tować, odgotować,  ugotować. 

Wb-tommtn,  vn.  fam  a\>, 
bin  abgenommen  odejść,  od- 
chodzić, oddalić  się,  zejść  ; 
id^  fann  ntd^t  —  nie  mogę 
Sie  oddalić;  t)om  SBegc  — 
zejść  z  drogi ;  t)On  etro.  — 
zaniechać  co,  odstąpić  od 
czego,  wyjść  ze  zwyczaju, 
z  użycia. 

3l'b!ommen,  sn.  =§,  układ 
w.,  zmowa  /.;  ein  —  treffen 
zawrzeć  układ. 

5r6fömmling,  sm.  =§,  ^j?. 

=e,  potomek  m. 

5l'b=!öVfen,     va.     ([)aben) 

ściąć  głowę,  ś^iąć  główkę, 
wierzchołek,  urwać  główkę 
(einen  5tagei  —  gwoździowi). 

3l'b-fo))))Ctu,  va.  {\)ahtn) 
odwiązać,  spuścić  ze  smyczy 
(bie  |)unbe  psy). 

9rö4cänii)cn,  va.  (I^aben) 
ben  §ut  spuścić  brz3g  kape- 
lusza, odgiąć  kapelusz. 

5l'&^fi*a^en,  va.  {^abtri) 
zdrapać,  odrapać  zeskrobać, 
oskrobać;  vn.  bin  abgefragt, 
czmychnąć;  zadrzeć  kopyta 
(w  znaczeniu  zginąć,  umrzeć). 

5l'b=!rteöcn  (abbefommen) 
va.  {\)abt\\)  dostać,  oberwać, 
ściągnąć,  zdjąć;  ben  Slft  DOm 
S3aum  —  dostać  gałąź  z  drze- 
wa ;  id^  fann  ben  (Stiefel  nic^t 
—  nie  mogę  ściągnąć,  zdjąć 
buta ;  etro.  —  oberwać  po 
skórze. 

5('b=fi'ij^cln,  va.  (^oben) 
nabazgrać,  przebazgrać. 


5l'b4rö)i§en,    va.    (^aben) 

uskwarzyć,  usmażyć;  ba§  Ot 

—  oczyścić  olej. 

5t'D=fi*ümcItt,    va.    (^aben) 

kruszyć,  odkruszać,  okraszać. 
5l'b=fü^Icn,  ya.  (Fiaben) 
chłodzić,  studzić,  ochłodzić, 
wychłodzić,  ostudzić,  wystu- 
dzić. 

m'b=!ünben  (=  abfünbigen) 

va.  (^aben)  obwieścić,  ogło- 
sić, zapowiedzieć,  opubliko- 
wać, 

5rb!uuf  t,  sf.  pochodzenie  n., 
szczep  w.,  familia  /.,  ród  m.\ 
l)On  l^ol^er  —  wysokiego  rodu; 
układ  VI. 

WhAviXitw,    ^  va.     (§aben) 

skrócić,  ukrócić. 

Qrbüirjung,    sf.  pi.    =en, 

skrócenie  71.^    abrewiatura  /. 
5l'b=!iH)])c(n,    va.    {^aUn) 

odprzęgnąć,  odłączyć  (wa- 
gony). 

9rb=fÜi|Ctt,  va.  (^aben)  wy- 
całować, scałować. 

3rb=Iatfjcu,  vr.  (^abcn)  ft^ 
naśmiać  się  (do  rozpuku). 

5rb=lQbcn,  va.  lub  ab,  l^abe 
abgelaben    złożyć;    bie  2Bare 

—  złożyć  towar  (z  wozu) ; 
baö  ©d^iff  —  wyładować 
okręt. 

Slblabev,  sm.  =§,  xü.  —, 

tragarz  7«.,  drążaik  m. 

^l'blabungSoit,     sm.    =cB, 

pi.  -e,  skład  771. 

^('blagc,  sf.  pi.    «n,  bin- 

duga  771.  (skład  towarów 
spławnych);  odprawa,  opra- 
wa, wyprawa  (dzieci). 

^t'blagci*,  sn.   i§,  1)1.    — , 

zajazd  m.,  nocleg  m.,  popas  w,; 

—  [)alten  popasać, 
^rb-lagent,  va.  (^aben)  od- 
leżeć, wystać,    odstać;    abge= 
Iagerte§  93iec  odleżała  piwo; 
odłączyć  obóz. 

51'Olagciung,  sf.  pi.  ^tn, 
pokład  w.,  warstwa/.,  żylaif., 
osad  w  (geologii). 

*irö4nnbcu,  vn.  (fein)  od- 
bić od  lądu. 

5r6=Iofc^cu,  va.  (^aben)einen 
2ßeg,  oznaczyć  drogę  w  lesie 
przez  nacinanie  drzew. 

5rblQfg,  sm.  4feg,  pi.  kläffe, 
upust  w.,  odpust  771.,  spust  7n. 
(be§  2ßaffer6  wody) ;  o^ne 
2lbra[§    bez  przestanku;    od- 


pust 7n.  (kościelny),  rozgrze- 
szenie n. 

5rblQi»6ilcf,  S7n.  «e§,  pi 
=e,  list  7n.  odpustowy,  dys- 
pensa /. 

5l'b4affcn,  l)  va.  läffeft  ab, 
läfät  ah,  lief;  ab,  ^abe  abge* 
[äffen  wypuścić  (öaä  SBaffer 
wodę),  upuścić,  spuścić  (einen 
Xc'ici)  staw) ;  wytoczyć  (ben 
Sijein  oom  jCafa  wino  z  be- 
czki) ;  ein  ©c^iff  —  wyprawić, 
spuścić  okręt  (na  wodę);  einen 
3ug  —  puścić,  wyprawić  po- 
ciąg ;  einen  33rief  —  wyprawić, 
wysłać  list :  jmnbm.  etro.  —  od- 
stąpić, odsprzedać  co  komu, 
oom  ^jSreife  —  odstąpić  od 
ceny;  2)  vn.  üon  etro.  — 
odstąpić  od  czego,  poniechać, 
poprzestać,  zaniechać;  oom 
©piel  —  poprzestać,  zanie- 
chać gry. 

5l'blttiö^attbcl,  sm.  =§,  han- 
del ?w.,  frymarka/.  odpustami. 

3l'blafiial)r,    sn.    =eä,    pi. 

=e,  rok  771.   odpustowy, 

5l'bltttiU,  S7n.  Ǥ,  pi.  =e, 
szósty  przypadek,  narzędnik. 

%'\)4a^n,va.  (^aben)  zdjąć 
(pozdzierać,  zerwać)  łaty  lub 
krokwie. 

5rb4auben,  va.  (tjaUn)  po- 
obrywać liście. 
%'b4antvn,    va.     (paben) 

upatrzyć,  wj^szpiegować  (eine 
©elcgen^eit    sposobną     porę). 

5rb=lnuf,  sm.  =eä,  pi.  =Iäufe, 
odpływ^m.,  odchód  w.,  upływ 
7n.,  upust  m.,  ściek  w.,  spa- 
dek 7n.;  (—  beg  SBafferä  od- 
pływ, upływ  itd.  wody);  nac^ 
—  eines  S^^J^^^  P^  upływie 
roku;  (w  architekturze)  spłyń 
7n ,  spłynek  m.,  warga  wień- 
ca /. 

5rb4aufcu,  1)  va.  (icf  ab, 
l^abe  abgelaufen  schodzić, 
zużyć,  spotrzebować  się;  bie 
©C^U^e  —  schodzić,  zużyć 
trzewiki ;  bcr  3Jlü^(en[tetn  l^at 
fid^  abgeloufen  kamień  młyński 
spotrzebował,  wytarł  się;  fid^ 
bie  ^yii^e  —  nie  czuć  nóg  ze 
znużenia,  schodzić  nogi ;  fid^ 
bie  ^örnec  —  przytrzeć  sobie 
rogów  (wymądrzeć  przez  do- 
świadczenie); eine  ©trafie  — 
zejść  ulicę;  jmnbm.  etro.  — 
ubiedz,  uprzedzić  kogo  w  czem; 


9l'6Iäufer 


13 


5l'ö4otfcn 


jmtibm.  ben  Slang  —  wyprze- 
dzić kogo  w  czem;  2)  vn. 
bin  abgelaufen  ściekać,  spły- 
wać, upłynąć  ;  baö  äßaffer  ift 
abgelaufen  woda  spłynęła; 
bie  S^ii  ^f^  abgelaufen  czas 
upłynął;  —  laffen  wypuścić, 
odpuścić  (ba§  SBaffer  wodę) ; 
bie  Ul^r  ift  abgelaufen  zegar 
stanął;  wypaść,  skończyć  się; 
eg  ift  gut  abgelaufen  dobrze 
wypadło;  ber  SEec^fer  ift  ah^ 
gelaufen  weksel  zapadł. 
Qrblöufcr,  sm.  i^,  pi.  — , 

nitka,  która  z  cewki  wypadła. 

21'blouf rinne,  5/.   pi.    =n, 

rynna  /.  odpływowa. 

3l'bIaufro^v  (=  Slbtauf» 
röl^re),  sn.  je§,  pi.  =e,  rura 
odpływowa. 

arblQufjfiÖleufe,   sf.  pi.  =n, 

śluza  /.  upustowa,    upust  7n. 
3l'bloufscit,    sf.   pi    :=en, 

eines  2ßec^feI5  termin  m.  wy- 
płaty wekslu. 

2l'b==Iou8cn,  va.  i^aUn) 
wyługować,  odparować. 

5l'b--lnuöncn,  va.  (^aben) 
abgeläugnet  wypierać  się 
(czego),  zapierać  się,  zaprze- 
czać; eine  ©dfiulb  —  zapierać 
się  długu,  zaprzeczać  dług. 

3l'0Iäuönun9§eii>,  sm.  =eö, 

pi.  »e,  przysięga  na  stwier- 
dzenie zaparcia  się,  odprzy- 
siężenie  n. 

^^'h4au](fitn,  va.  (^aben) 
jcmanbem  ńro.,  podsłuchać, 
przez  podsłuchanie  nauczyć 
się,  dowiedzieć  się. 

'3l'b4aufeit,  va.  (^aben)  wy- 
iskać  kogo;  imnbm.  ba§  ©elb 
—  wydrwić,  wyłowić  od  ko- 
go pieniądze. 

WUmif  sm.  =(e)^,  pi.  =e, 
oparta  na  stałych  prawidłach 
przemiana  samogłoski  rdzen- 
nej, jakoteż  samogłoska  w  ten 
sposób  zmieniona  np.  w  bin* 
ben  i  przechodzi  na  a:  banb, 
ta  przemiana  i  na  a,  jako- 
też skutek  tej  przemiany,  sa- 
mogłoska a  nazywa  się  — . 

ä'b4auten,     va.     (|aben) 

zmienić  samogłoskę  rdzenną. 

%'l'\mitX\\fVa.  (^aben)  wy- 
czyścić, sczyścić,  wyklarować, 
wyrafinować  (wino  itd.). 

2l'b4cben,  vn.  (^aben)  prze- 
żyć; id^  ^<xU  ben  größten  ä^eil 


meinen  SebenS  fd|on  obgelebt 
przeżyłem  już  większą  część 
mego  życia. 

^rbgclCbt,  adi.  zgrzybiały, 
zestarzały,  przeżyty. 

5t'blcbeu,  sn.  .-g,  zgon  m.^ 
śmierć  f. 

9t'b4c(fen,  va.  (I^aben)  obli- 
zać, zlizać. 

5l'b=lCCren;  m.  (I^aben)  wy- 
próżnić, posprzątać;  ben  ^ifc^ 

—  posprzątać  ze  stołu. 

9lblcga'f,  sm.  «en,  pi.  -en, 

zastępca  w.  posła  papieskiego, 
internuncyusz  m. 

5l'b4cgcu,  va.  (^aben)  zdjąć 
(ein  iłleib  suknię),  złożyć  (eine 
Saft  ciężar,  ben  «Śtodt  laskę); 
bie  Xrauer  —  przestać  no- 
sić żałobę;  ben  ®ib  —  zło- 
żyć przysięgę  ;  ein  ©elübbe  — 
złożyć  ślub,  ślubować;  baö 
2lmt  —  złożyć  urząd,  zrzec 
się  urzędu;  bie  9?ed)nung  — 
złożyć  rachunek;  eine  %XOhi 

—  dać  dowód;  wyzuć  się, 
uwolnić  się,  zaprzestać;  jebeś 
mcnfc^lid^e  (Scfül^l  —  wyzuć 

się  z  uczuć  ludzkich ;  bie 
SSorurtJ^eifc  —  uwolnić  się  od 
przesądów;  bie  Äinberfd£)ul^e  — 
zaprzestać  być  dzieckiem ; 
(w  ogrodnictwie)  przeszcze- 
piać, odkładać  (ablegerować); 
(w  drukarstwie)  bie  <S(f)rift  — 
rozbierać  pismo. 

%'W^tX,  sm,  '§,  pi.  —, 
latorośl  /.  (ableger  m.). 

3rb4c^ltCn,  va.  (^aben)  od- 
stawić, odchylić;  ba^SSrett  »on 
ber  Sßanb  —  deskę  od  ściany 
odchylić;  odmówić,  wymówić 
(się  od  czego),  nie  przyjąć,  od- 
rzucić ;  jemanbem  ein  2)atlel^en 

—  odmówić  komu  pożyczki; 
eine  ©teßung  —  nie  przyjąć 
posady,  odrzucić  posadę;  od- 
dalić od  siebie,  odeprzeć; 
ben  SSetbad^t  —  oddalić  od 
siebie  podejrzenie;  bie  @in= 
würfe  be§  @egncr§  —  ode- 
przeć zarzuty  przeciwnika. 

5l'b4etcnt,  va.  (^aben)  je- 
dnostajnie (monotonnie)  wy- 
recytować, wyśpiewać,  wy- 
grać. 

5rb4ct[tcn,  va.  (^aben) 
zdjąć  z  kopyta  (ben  ©tiefet 
but);  dopełnić  (ba§  33eifpre» 
d^cn  przyrzeczenia);  odpłacić, 


odrobić;  einen  ^ienft  —  od- 
płacić przysługę;  złożyć  (ei^ 
nen  ©ib  przysięgę). 

3('b4citeii,  m.'(§aben)  od- 
prowadzić, oddalić,  odwrócić, 
{\iCL^  SOBaffer  wodę);  imnbn. 
t)on  ctn).  —  odwieść,  od- 
ciągnąć kogo  od  czego;  wy- 
prowadzać, wywodzić;  ein 
SBort  t)on  einem  anberen  — 
wyprowadzać  jeden  wyraz 
z  drugiego. 

%VW\itX,  sm.  .-§,  pi.  —, 
(=  Sli^ableiter)  gromochron 
m.,  konduktor  m. 

k'Mtl\Un,va.  1)  (^aben)  od- 
wrócić, oddalić;  ben  SSerbad^t 
Uon  fid^  —  odwrócić  od  siebie 
podejrzenie;  2)  vn.  (fein)  odda- 
lić się ;  üom  (SJegcnftanbe  feiner 
Stiebe  —  oddalić  się,  zboczyć 
od  przedmiotu  swojej  mowy; 
üom  SBege  —  zjechać,  zbo- 
czyć z  drogi. 

WMttntn,  va.  (f)aben)  je- 
manbem etn).,  nauczyć  się  cze- 
goś od  kogoś. 

5l'b4cfcn,  va.  riefeft  ah, 
liegt  ab,  laś  ab,  l^abe^  abge» 
fefen  zbierać,  zrywać ;  bie 
SQSürmer    ton    ben    33äumen 

—  zbierać  robaki  z  drzew ; 
odczytać,  przeczytać. 

5l'ö=Icuguctt,  va.  (^aben) 
(=  abläugncn),  (^aben)  wy- 
pierać się  (czego),  zapierać 
się,  zaprzeczać;    eine    (3df)Ulb 

—  zapierać  się  długu,  za- 
przeczać dług. 

WMitittn,  va.  (^aben)  do- 
stawić, odstawić,  wręczyć,  do- 
ręczyć, oddać. 

WMit^tWf  1)  vn.  rag  ah, 
bin  abgelegen  być  oddalonym, 
leżeć  na  uboczu;  2)  vr.  [fia-- 
ben)  odleżeć,  wystać  się;  ber 
2Bein  ^at  fti)  abgelegen  wino 
wystało  się;    fid^   bie   ©eiten 

—  odleżeć' sobie  boki  (przez 
długie  leżenie);  baä  33ier  -— 
laffen  dać  sie  piwu  wystać. 

WMmtn/va.  (^aben)  jc- 
manbem etro.,  wydrwić,  wy- 
kpić, wyłudzić  coś  od  ko- 
goś. 

%'Modtn,  va.  (^aben)  od- 
ciągnąć, wywabić ;  jmnbm. 
bie  Stauben  —  wywabić  komu 
gołębie ;  wyłudzić ;  jmnbm.  ^a^ 
@cl^    —   wyłudzić    od    kogo 


WMoättn 


14 


5('fi=nooeit 


pieniądze;  ein  ©eftänbniS  — 
wyłudzić  przyznanie  się,  wy- 
ciągnąć z  kogo  zeznanie; 
X^xämn  —  wycisnąć  łzy, 
wzruszyć  do  łez. 

3l'tj4o(!ent,  va.  (^aben) 
rozkopać,  rozgrzebać,  spul- 
chnić (ben  2l(fer  rolę). 

5l'Ö4ÖffeIn,  va.  (^a6en)  ze- 
brać łyżką,   wyłyżkować. 

5l'IJ=IoI)ncn,  va.  (I^aben)  wy- 
płacić naltżytość,  skwitować. 

5l'I)=IofjUunö,   sf.  pi   =en, 

odprawa  /. 

5l'Möfrf)eu,^  va.  (tjahcn) 
ugasić,  zagasić,  wygasić;  ben 
Äalf  —  zgasić  wapno;  zmazać, 
skreślić,  zetrzeć. 

3l'Ö40fcn,  va.  (^aUn)  lo- 
sować o  coś,  przez  los  roz- 
strzyfirnąć. 

Wh=Ü\tn,  va.  (^a&en)  od- 
jąć, odłączyć,  oderwać;  baś 
gleifc^  von  Änod^en  —  odłą- 
czyć mięso  od  kości;  t)łe 
Stinbe  »om  Saume  —  oderwać 
korę  od  drzewa;  odciąć,  od- 
jąć; einen  g^ingcr  —  odjąć, 
odciąć  palec;  jmnbn.  —  za- 
stąpić kogo,  zluzować;  bie 
Sßac^e  —  zluzować  wartę; 
jmnbn.  bei  ber  ^Arbeit  —  za- 
stąpić kogo  przy  pracy;  ein 
%ag  löät  ben  anöeren  ab  dzień 
następuje  po  dniu ;  wykupić, 
odkupić;  eine  3l(X§reśrente  — 
odkupić  dożywocie;  ©riinbe 
für  eine  33a^n  —  wykupywać 
grunta  pod  budowę  kolei;  bie 
grol^nben  —,  ben^Siobot  — 
wykupić  pańszczyznę,  robo- 
ciznę. 

5l'tllÖönrf)^  adi.  dający  się 
oddzielić,  dający  się  wykupić. 

5l'^liJ[img,  s/.  pi  =en,  od- 
łączenie n.,  odjęcie  n. ;  wy- 
kupno  n.',  zluzowanie  n.,  za- 
stąpienie n. 

5rö4iJtI;cn,  va.  (^aben)  od- 

lutować. 

Srb4ubcru,  m.  (§aben)  = 
ab=becfen. 

Srb^iigcn,  va.  (^abcn)  ie= 
tttanbem  etro.,  wyłgać  co  od 
kogo   (także:  =  ableugnen). 

5rö4unc«,  va.  (fjaben)  = 
ttb^gurfen. 

5l'I)=marfjClt,  va.  (^aben) 
zdjąć,  odjąć;  bcm  ^ferb  ^a^ 
■^ufeifen     —    zdjąć    koniowi 


podkowę;  bie  SSorpnge  — 
zdjąć  firanki;  iim  ^Befa^  t)Om 
bleibe  —  odpruć  od  sukni 
obszywkę ;  skończyć,  zała- 
twić, uregulować,  umówić  się, 
ułożyć  się,  zawrzeć  układ; 
machen  vo'iv  eä  unteceinanber 
ab  ułóżmy  się  pomiędzy  sobą; 
eg  ift  abgernttv^t,  eine  abge- 
madfite  ©ad^e  rzecz  ułożona; 
eine  (Sac^e  gütlid^  —  ułożyć 
sprawę  po  dobremu;  zarobić, 
zaprawić;  bie  ©uppe  mit  ei= 
nem  (Si  —  zarobić,  zaprawić 
rosół  jajem. 

5('b=magcni,   i)  vn.  ([ein) 

schudnąć,  wychudnąć;  2)  va. 
(f)aben)  wychudzić;  einen  "^aU 
ten  —  laffen  wychudzić  so- 
koła. 

%'h'\ml)tn,  va.  (^aben)  sko- 
sić,  odkosić,  wykosić,  zżąć. 

9rb=nialjteit,  va,  {{)abt\h^ 
gemablen)  zemleć,  zmieć. 

5t'b=ma(;ncn,  va.  odradzać, 
odwodzić;  jmrtbn.  von  etro. 
—  odradzać  komu  co,  odwo- 
dzić kogo  od  czego. 

2('ö=malfc(jcit,  va.  {=  ah- 
meifc^en)  (^aben)  baä  3Wafj 
zetrzeć  słód,  zrobić  zacier. 

5t'b=ma(cn  va.  (^aben)  od- 
malować, wymalować. 

9l'I)=mangc(n,   va.    (^aben) 

wyraaglować,  odmaglować. 

5rb=märgcltt,    va.    {^aben) 

wychudzić,  wyniszczyć,  wy- 
cieńczyć; ein  abgemärgelter 
SDZenfĄ  wyniszczony,  wycień- 
czony człowiek. 

5l'b=mar!cn,     va.    (^aben) 

odgraniczyć,  rozgraniczyć ;  bie 
2i(f  er  —  rozgraniczyć  grunta. 

5l'bmar:ft^,    sm.    >eä,    pi. 

smärlc^e,  odmarsz  m.,  wyma- 
szerowanie  n.,  odejście  n. ; 
jum  —  trommeln  bębnić  do 
wymarszu. 

5l'lb=mai'fd)icrcu,  vn.  (fein) 

o  cl  maszerować,  wymaszero- 
wać. 

^^rb=mai'tcni,    m.    (f)abcn) 

wymęczyć,  namęczyć,  dręczyć; 
jmnbm.  etro.  —  wymęczyć  coś 
od  kogoś;  fic^  —  wymęczyć 
się,  dręczyć  się. 

Whmdtitn/  m.    (^aben) 

strudzić,  zmęczyć,  sił  pozba- 
wić; ben  Körper  burc§  g^aftcn 
—    zmęczyć     ciało     postem ; 


fid&  —  zmęczyć  się,  sił  się 
pozbawić. 

%1)=mtm\x,     va.     (^aben) 

pozbawić  włościanina  (dosło- 
wnie dzierżawcę)  gospodar- 
stwa. 

3l'0=mcifrf)cn,  va.  (§aben) 
=  abmaifcben. 

Wh=mt\}}tln,  va.  (^aben) 
dłótem  obrobić,  wyrzeźbić, 
wyrżnąć  (dłótem). 

5rö=melben,    va.    (^aben) 

odmeldować. 

9rö=mcrgcln,    va.    (§aben) 
=  ab=märgeln. 
Wh-mnUn,     va.    (^aben) 

wymiarkować,  pomiarkować; 
jmnbm.  etro.  —  nauczyć  się, 
domyślić  się  czego  od  kogo, 
wymiarkować  co  od  kogo. 

^'t)=mcffCll,  va.  miffeft, 
milst,  ma$  ab,  l^abe  abge* 
meffen  odmierzyć,  wymierzyć; 
ba§  ^uc^  mit  bem  SJłetcr  — 
sukno  metrem  odmierzyć;  bic 
©träfe  nad^  bem  SSerbred^en  — 
wymierzyć  karę  wedłag  prze- 
stępstwa; feine  SBorte  forg= 
fältig  —  ważyć  ostrożnie  sło- 
wa, liczyć  się  z  słowami. 

5rb=miCtClt,  va.  (^aben)  od- 
nająć, wynająć;  jmnbm.  etro. 
—  odnająć  coś  od  kogoś. 

9rb=mliberit,    va.    {\)!xbsn) 

złag-odzić. 

9l'b=miftcnj  va.  (^aben)  oczy- 
ścić, odrzucić  gnój. 

WhmMtn,  va.  (Oaben)  za- 
mordować pokryjomu. 

5rb=mül)cn,  va.  (§aben)  = 
absmatten. 

5('b=mur!fcit,  va.  {f)ahen) 
=  ab=mutfen. 

5rö=mnf?iocit,  va.  (^aben) 
wymódz;  jemöm.  eine  (Srf  ä= 
rung  —  wymódz  na  kim 
oświadczenie;  fid^ — t)on  etro. 
uwolnić  się  od  czegoś;  fid^ 
nic^t  —  !i3nncn,  etro.  311  t^un 
nie  módz  się  powstrzymać, 
przenieść  na  sobie,  aby  cze- 
goś nie  uczynić;  eine  ^ńt  — , 
fid^  —  na  czas  jakiś  oderwać 
się  od  pracy,  sprawić  sobie 
wypoczynek, 

5l'I)=uancu,  va.  (^aben) 
ogryźć ;  Der  Jiłummer  nagt  mir 
bal  ^erj  ab  serce  mi  pęka 
ze  zmartwienia. 


5l'6=naf)mc 


15 


5l'6=^ratteit 


Whnat}mt,  sf.  odbieranie 
n.,  odbiór m., zdjęcie  w.;  — bc§ 
SSer&anbeB  zdjęcie  opatrunku, 
bandażu;  ubytek  m.,  zmniej- 
szanie n.  się,  ubywanie  n., 
upadek  m.\  —  beä  SJlonbeä 
ubywanie  księżyca;  —  beś 
äßafferä  ubywanie  wody;  — 
m  ben  (Sinfunften  ubytek 
w  dochodach;  —  be§  ^ati= 
belś  upadek  handlu ;  odbyt m.; 
bie[e  3Barc  finbet  feitte  — 
ten  towar  nie  ma  zbytu. 

%%'mxxt\[f  va,  (^aben)  wy- 
drwić; jmnbm.  baä  @e(b  — 
wydrwić    od  kogo   pieniądze. 

%'h'M^mt\\f  1)  va.  nimmft, 
nimmt,  na^m  ab,  ^abe  abge* 
nommen  odebrać,  zdjąć,  ze- 
brać, sprzątnąć,  odjąć ;  jmnbm. 
\)iX{,  ^Ut  —  odebrać  od  kogo 
kapelusz ;  jmnbm.  bie  Saft  — 
zdjąć  z  kogo  ciężar;  bie 
©peifen  oom  %\\Ć^  ' —  sprzą- 
tnąć, zebrać  potrawy  z  stołu ; 
bie  ^anb  —  odjąć  rękę;  fic^ 

ben    S3art   —    ogolić   sobie 

brodę;  kupować,  brać  (co  u 
kogo);  er  nimmt  mir  immer 
\itn  Śoein  ah  kupuje  (bierze) 
zawsze  u  mnie  wino  ;  jmnbm. 
eine  ©orge  —  uwolnić  kogo 
od  troski;  jmnbm.  ben  @ib 
—  odebrać  od  kogo  przy- 
sięgę, zaprzysiądz  kogo ;  2)  vn. 
zmniejszać  się,  ubywać ;  ber 
äJionb  nimmt  ab  księżyca  uby- 
wa; bie  Äräftc  nel^men  a^  siły 
ubywają. 

%'Hi\)VMXf  sm.  ^%,  pi.  —, 
kupujący,  nabywca  m.,  ku- 
piec m. 

3l'b=uctgcn,  va.  i  vr.  (I§a= 
ben)  nachylić  (się),  odchylić 
(się). 

^['bncignitg,    sf.   pi  ^  sen, 

odchylenie  n. ;  niechęć  /., 
wstręt  m.,  odraza/.;  jmnbm. 
- —  einflöfien  przejmować  kogo 
wstrętem,  odiazą. 

^'i^mtttn,  va.  (^aben)  od- 

nitować. 

5llblt0'rjn,  adi.  anormalny, 
nieprawidłowy;  adv.  anormal- 
nie, nieprawidłowo. 

SUmormttü't,   sf.  pi.   --en, 

anomalia  /".,  zboczenie  n., 
nieprawidłowość  n. 

Ä'b^niJt^tgcn,   va.   (^aben) 

wymusić,  zniewolić,  wymódz, 


wycisnąć;  jmnbm.  btc  (&in=' 
roiUigung  —  wymódz  na  kim 
pozwolenie;  jmnbm.  %f)xämn 
—  wycisnąć  komu  łzy,  wzru- 
szyć koo-o. 
^'b=nutftf)e«,^  va.    (^aben) 

wyssać,  wysysać  (sok  z  czegoś). 

9l'b=nu^cn,  (a'b=nii^cn)  va. 
(^aben)  zużyć;  ein  Äteib  — 
znosić  suknię;  bie  ©tiefet  — 
schodzić  bnty;  fid^  —  zużyć 
się ;  feinen  @inftu[ś  —  zużyć, 
stracić  wpływ. 

Wh-öbtUf  va.  (I^aben)  einen 
SOBatö  —  wyniszczyć,  wyciąć, 
spustoszyć  las. 

2l'b=o^rfcige«,   va.  (^aben) 

wypoliczkować. 

^IbonnentCnt,  sn.  •=§,  pi 

=0,  abonament  m.,  prenume- 
rata /.,  przedpłata  /. ;  bei 
aufgel^obenem  —  przy  znie« 
sionym  abonamencie. 

3löoitnc'nt,  s?n.  =en,  pi  =en, 

abonent  m.,  prenumerator  m-, 
przedpłaciciel  m. 

^tbounie'rcn,    va.    (I^aben) 

abonować,  prenumerowsć, 
przedpłacać. 

5l'b=ori)ncn,  va.  (^aben)  wy- 
słać, wydelegować,  wyzna- 
czyć. 

21'bort,    sm.   --e§,    pi    =e, 

wychodek  7n.,  ustęp  m. 

%Wttf  sm.  =e§,  pi  ^e,  po- 
ronienie. 

5lbortic'rcn,  vn.  (l^aben)  po- 
ronić. 

5rb=^aareu,  va.  (§aben) 
sparować;  bie  2lbgeoröneten 
l^aben  fic^  bei  ber  2lbftimmung 
abgepaart  posłowie  przy  gło- 
sowaniu umówili  się,  by  z  każ- 
dej strony  równej  liczby  bra- 
kowało. 

2l'ö=^a(|teu,  va.  (^aben)  od- 

dzierżawic,  wydzierżawić. 

3l'b=^a(!cn,  va.  (^aben)  wy- 
ładować, zdjąć  z  wozu. 

5lb=^af[cn/ «?a.  (^aben)  do- 
stosować, odpasować,  odzna- 
czyć; abgepafśte  ^afc^entüc^er 
odpasowane,  odznaczone  chu- 
steczki (t.  j.  każda  poszcze- 
gólna chusteczka  w  całej 
sztuce  już  odznaczona);  je= 
manben  —  czatować  na  kogo; 
ettuaś  —  czekać,  czyhać  na 
co;  er  l^at  bie  S^it  gut  ab> 
gepafśt       wymiarkował      do- 


brze czas,   schwycił  sposobną 
chwilę. 

5l'b=^aufen,  va.  (i^aben)  wy- 

bębnić;  jmnbn.  —  obić  kogo. 

5!rb=ijctntgcn,    va.    (§aben) 
=  ab^martern. 
3l'ö=^eitf(^cn,    va.   (§aben) 

biczem    wychłostać,    wysma- 
gać, wybatożyć. 

5l'b=i)eltcu,     va.     (l^aben) 

obrać  (owoc  ze  skórki). 

%'b'^tl^tn,  va.  (^aben)  = 
ab=bam[en. 

5t'b=ifä^lctt,  va.  (§aben) 
palami  wytyczyć,  palami 
otoczyć. 

5l'i=^farrcu,     va.    {l)a'ben) 

wyłączyć   z    parafii   (miejsco- 
wość). 

9rb=^fCtfeit,  va.  pfiff  ab, 
l^abe  abgepfiffen  odgwizdać, 
odświstać. 

5l'b=^f(ii(!e«,  va.  {^aleń)  ze- 

rwać,  oberwać,  pourywać. 

5rb=^f(ügcit,  va.  (^aben) 
zorać,  zaorać. 

%'h')iiiütn,  ^^  va.  (^oben) 
oddzióbać,  dziobem  oderwać; 
(w  mularstwie)  szpiczastym 
młotkiem    obtłukiwać    cegłę. 

%'h')^\aÜt\Xf  va.  (^aben)  je-- 
manbem  etra.,  wymęczyć  co 
od  kogoś;  fic^  —  wymęczyć 
się,  wymozolić  się. 

3rb=^lagcn,  va.'(^aben)  wy- 
męczyć, fic^  —  =  ab=pladEen. 

5rö=:|ilaggen,  va.  (^aben)  wy- 
równać trawnik  przez  ubi- 
janie. 

^'b=^Iärrcn,    va.    (^aben) 

ein    ^izti  —  odskrzeczeć  pio- 
senkę,   płaczliwie   odśpiewać. 

5l'b=^Iatten,     va.    (§aben) 

spłaszczyć. 

5l'ö=^iättcit,     va.     (^aben) 

wyprasować. 

'^5('Il=^Ia^Cn,    vn.   (fein)   od- 
skoczyć, oderwać  się. 

5l'tJ=^tä^Cll,  va.^  (^aben) 
bie  S3äume  drzewa  młotkiem 
cechować;  ein  ©eroe^r  — 
strzelić  ze  strzelby;  vn.  (fein) 
=  Slb^pla^en. 

3l'b=^ocf)en,     va.     (^aben) 

(w    górnictwie)  odtłac,  odbić. 
5l'b=łJ0fte«,  va.  (^aben)  ku- 
pione    w    lesie     drzewa    czę- 
ściami dostawiać. 

2l'b=^raÄen,  vn.  (fein)  od- 
bić się,  odskoczyć. 


Whpvai\chx 


16 


5rö=rcuncn 


i  fein)  oderwać  się,  odsko- 
czyć trzeszcząc  lub  z  trzaskiem. 

Wh^ttUtn,  va.  (I^aben)  od- 
bić; vn.   (lein)  =  aB^praHen. 

5('fi=^re|d)en,  i)  va.  (l^aBen) 

spędzić  konia,  zmordować 
(przez  szybką  jazdę);  2)  vn. 
(fein)  szybko  się  oddalić. 

5l'(l=^reffen,  va.  (I^aben)  wy- 
prasować, wycisnąć,  wydu- 
sić; imnbtn,  ctrc.  —  wymu- 
sić co  od  kogo. 

Wh^pVO^tllf  va.  (^a6en) 
bic  Äanone,  odprzodkowaó 
działo,  zdjąć  działo. 

%'h'4ni\in,  l)  t-a.  (^aben) 

wyszturchać,  wytłuc  kuła- 
kami ;  "Oa^  SSiel^  —  zedrzeć 
skórę  z  bydlęcia ;  2)  vn.  (fein) 
wypalić,  eksplodować, 

Whpnnttimiif  va.  (^aben) 
odpunktować,  punktami  sko- 
piować;   oznaczyć    punktami, 

%%ĄMX^t\lXf  vn.  (fein)  spaść 
na  dół,  stoczyć  się  na  dół 
(wywróciwszy  kozła). 

%X%')^\\^t\\f  va.  (I^oben)  wy- 
czyścić, oczyścić,  ochędożyć, 
wycbędożyć;  bic  S^lofe  —  wy- 
siąkać, wytrzeć  nos. 

'5l'i()=p«älen,  va.  i  w.  = 
ab=plagen. 

9i'l)=quetfrfjCn,  va.  odcisnąć, 
odgnieść;  fic^  ben  ?^-inger  — 
przygnieść  sobie  palec. 

5l'I)=(|m{!cu,  va.  (^aben)  ba§ 
®olb,  oddzielać  złoto  od  rtęci ; 
ba§  ©ilber  —  oczyszczone 
srebro  wodą  chłodzić. 

Wh'Xadtxn,  va.  i  vr.  wy- 
męczyć, spracować  (się);  wy- 
mozolić  (się). 

SCb-rnbdn,  va.  krajać  cia- 
sto rąbkowanem  kółkiem. 

3l'b=rabiercn,    va.   (l^aben) 

wytrzeć  (ejummielastyką). 

5l'b=raffcit,     va.     (|a6en) 

zgarniać,  grabić,  (zboże, 
trawę). 

5l'i)raI;amgboiim,  sm.  =e§, 

pi.  «äume,  wierzba/,  włoska, 

Sl'b=ral)meit,    va.    (^aben) 

zbierać  śmietanko. 

2l'b=rammelit,  \n.   (^aben) 

przestać  się  gonić  (o  zają- 
cach). 

5rii=rnnbcl«,  (=  Qb=ränben) 
va.  (I^aben)  poobrzynać,  obciąć 
brzegi. 


5t'ö=raitfteit,  va.  (^aben)  ba§ 

33rot,  odkroić,  wykroić  skórkę 
z  chleba. 

5('b=ranfen,  va.  (^oben)  ben 

5QBein,poobcinać  łodygi  u  wina. 

5l'b=ran3cn,  vr.  fid^,  włóczyć 

się  długo,  wałęsać  się;  vn. 
(I^aben)  przestać  się  gonić 
(o  zwierzętach). 

3rb=raftcren,    va.    (i^aben) 

ogolić. 

5l'b=raf^)cln,  va.  (l^aben)  od- 

piłować,  odraszplować,  od- 
skrobać. 

Wh=taÜ)tnf  va.  rfit^ft,  räl^, 
rietl^  ab,  t)abe  abgeratl^en 
odradzać ;  jmnbm.  bie  ©eban= 
fen  —  odgadywać  czyje  myśli. 

Wi)'tai\ä)tn,  vn.  (fein)  w  dym 

się  zamienić,   ulotnić. 

Wh=xmń)m\,    va.   (^aben) 

uwędzić. 

5t'brau(^fd)alc,  sf.  ß.  =n, 

(w  chemii)  parownica  /. 

^rbraitm,  sm.  =cg,  (przy 
budowie)  gruzy  m.,  rumo- 
wisko n. 

5l'b=rnnmeit,     va.    (^aben) 

sprzątać,  wyprzątać ;  ben  Xi\ä) 
—  sprzątnąć  ze  stołu. 

5l'b=rau^en,  va.  (^aben)  obie- 
rać z  gąsienic. 

Wb'Xiń)t\\,  va.  (I^aben) 
ograbić,  wygrabić^  grabiami 
oczyścić. 

2rb=rctfjUCll,  va.  (I^aben)  od- 
liczyć, odciągnąć,  potrącić ;  mit 
jmnbm,  —  (albo:  2lbrecf)nung 
pflegen)  rozliczyć  się  z  kimś; 
bas  abgered^net  z  wyjątkiem 
tego,    gdyby   nie   to. 

3rb=rcd)nun9,  sf.  pi.  --en, 

odliczenie  n.,  potrącenie  n., 
obliczenie  w.,  rozliczenie  oi., 
obrachunek  m. 

%'h=Xtń}it,  sf.  nica  /.,  lewa 
strona  sukna. 

Wii'Xtć}ittt,  va.  (^aben) 
wyprawować,  wyprocesować; 
ha^  %uć)  —  wygładzać  sukno 
z  lewej  strony. 

WhXtń)t^,    adv.   odwrotnie. 

3i'bltbC,  sf.  umowa  /., 
układ  m]  —  treffen  umówić 
się;  baö  ift  gegen  bie  —  to 
sprzeciwia  się  umowie;  in  — 
ftellcn  zaprzeczać. 

9rb;rcbC«,  va.  (^aben)  od- 
radzać, odmówić;  jmnbn.  t)on 
etn).  —  odradzać  kogo,  odra- 


dzać komu  coś ;  etn).  mit  jmnbm. 

—  umówić  się  z  kim  o  co. 
5l'b=rencln,  va.  (^aben)  pod- 
ciągnąć   pod    prawidła;    eine 
abgeregeltc     ©d^reibart    wy- 
muszony sposób  pisania,  styl. 

5rb=reibeu,  va.  {\)abtn)  ze- 
trzeć, wytrzeć;  ben  ©d^mu^ 
t)on  ber  €()üre  —  zetrzeć  brud 
z  drzwi  ;  ben  ^uPoben  — 
wytrzeć  podłogę;  ba§  ^ferb  — 
wytrzeć  konia;  zatrzeć,  za- 
czynić; bie  garbe  mit  SOSaffec 

—  zatrzeć,  rozrobić,  zarobić, 
zaczynić  farbę  z  wodą;  ber 
©tier  ^at  fid^  bie  Corner  ab* 
gerieben  byk  starł  sobie  rogi; 
bic  3Küf)Ifteinc  i^aben  ftc|  ab= 
gerieben  kamienie  młyńskie 
wytarły,  starły  się. 

5rb=ret(l)cn,  ^  va.     (^aben) 

zdjąć  co  z  góry;  baö  Silb 
»on  ber  Sßanb  —  zdjąć  obraz 
z  ściany. 

Srb=rcifcn,    l)   vn.    (fein) 

dojrzeć ;  2)  va.  (^abcn)  zdjąć 
obręcze. 

9l'b=rei^cn,  va.  (§abcn) 
zdjąć  z  sznurka,  zwlec  (perły, 
korale). 

5rb=rcifC,  sf  odjazd  m., 
wyjazd  7n. 

W\i'Xt\\t\\f  vn.  (fein)  wyje- 
chać, odjechać ;  nać)  Serlin 
do  Berlina  ;  im  93egriffc  ab- 
jureijen  na  wyjezdnem. 

5t'b=rci^cn,  i)  va.  rifś  ab, 
i)ahi  abgertffen  urwać,  ode- 
rwać; baś  ^ufeifen  —  ode- 
rwać podkowę;  ben  ^abcn  — 
urwać  nitkę ;  zerwać,  zburzyć ; 
ein  $Qu§  —  (=  nicberrei^en) 
zburzyć  dom ;  2)  V7i.  (fein) 
zerwać  się,  przerwać  się,  urwać 
się ;  bie  ©ebulb  rifg  mir  enblid^ 
ab  zabrakło  mi  wreszcie  cier- 
pliwości, 

5t'b=rciten,  va.  l)  (fjaben)  ein 
^ferb  —  zjeździć  konia,  uje- 
ździć (anreiten),  objeździć;  bie 
^ront  —  objechać  front,  prze- 
jechać przed  frontem;  zużyć 
przez  jeżdżenie;  fic^  bic  ^ofen 

—  zużyć  spodnie  jazdą  konną ; 
2)  vn.  (fein)   odjechać  konno. 

%'b'Xtmmi,  1)  va.  rannte 
ab,  l^abe  abgerannt  w  szyb- 
kim biegu  utrącić,  zrzucić 
co;  jmnbm.  ben  |)Ut  »om 
^opfe    —   strącić    koma    ka- 


n'hmmn 


17 


5l'B=frf)affcrt 


pelusz  z  giowy;  jmnbm.  ben 
3Beg  —  uprzedzić,  ut<iedz  ko- 
go; 2)vn.  (fein)  odbiedz,  odle- 
cieć,  szybko  sie  oddalić. 

%'hn6}ttn,  \a.  (tjahen) 
ćwiczyć,  uczyć,  nauczać,  za- 
prawiać, tresować;  einen  S)ie= 
ner  —  uczyć  służącego;  bie 
©Olbaten  —  ćwiczyć,  za- 
prawiać, kształcić  żołnierzy; 
einen  §unb  —  tresować  psa; 
(w  rzemio.-łach)  prostować, 
nadać  kształt;  bag  Siiab= 
eifen  —  prostować  żelazo ; 
ein  S3rett  —  wyheblować 
deskę. 

5J'b=nefcIn,  vn.  ([ein)  ście- 
kać, spływać. 

5l'l&=ncfen,  va.  (^aben)  ba§ 
^Olj  —  dizewo  z  gór  spu- 
szczać zaporaocą  drewnianych 
rynien. 

3l'b=rtffcln,  va.  (^aben) 
=  riffeln. 

zdzierać  korę,  odzierać  z  kory. 

5rb=nnbcrn,  vn.  {l^abin) 
bie  Auf)  f)at  abgerinbert  krowa 
przef-tałn  się  gonić. 

5rb=nngcit,  va.  rang  ab, 
\)ahi  abgerungen  zdobyć,  ode- 
brać (przez  walkę);  imnbm. 
ben  ©ieg  —  odnieść  nad  kim 
zwycięstwo;  jmnbm.  bie  33es 
TOUnberung  —  zniewolić  kogo 
do  podziwienia,  podziwu;  [ic^ 
—  zmęczyć  się  mocowaniem 
się;  ft(^  bie  ^aut  t)on  ben 
^anben  —  zedrzeć  sobie  skórę 
z  rąk. 

3l'b=nnncn,  vn.  rann  ah, 
ift  abgeronnen  spływać,  ście- 
kać. 

Whxi^ptn,  vn.  (fein)  wypa- 
dać z  kiści,  wypadać  z  szy- 
pułf-k. 

5l'bnf§,  sm.  *e§,  pi  =e,  ry- 
sunek m.,  szkic  m.,  plan  m, 
(domu,  fortecy);  zarys  m., 
rys  m. 

^Ijji'ogie'rcn,    va.     (^aben) 

znieść,  unieważnić,  uchylić, 
odwołać  (ustawę). 

Wh'VOÜtn,  1)  va.  (I^aben) 
stoczyć,  odtoczyć;  einen  ©tein 
tom  93ergc  —  stoczyć  kamień 
z  góry;  odwinąć,  rozwinąć 
(baś  Xt)au  linę);"'  bie  2Bäfc^e 
»on  ber  dioue  —  zdjąć  bie- 
liznę  z   maglu;    2)  vn.  (fein) 


stoczyć  się;  t)om    SSergc  — 

stoczyć  się  z  góry. 

5l'b=roftetl,  vn.  (fein)  zerdze- 
wieć,  0'tpaść  pizez  rdzę. 

5l'b=rÖftcn,  va.  (^aben)  wy- 
piec, upiec  na  ruszcie;  ben 
Kaffee  —  upalić,  spalić  kawę; 
wy  p»  a  żyć. 

Wh-tMin,  l)va.  (baben) 
odsunąć,  oddalić,  odstawić; 
2)  vn.  (fein)  wynieść  się,  od- 
dalić się. 

%'htnhtxn,  vn.  (fein)  odbić 
od  brztgu,  odpłynąć  (wiosłu- 
jąc). 

5rbnif,  sm.  !C§,  odwołaniem. 

3l'b=rufcn,  l)  va.^  (I^aben) 
odwołać;  obwoływać,  wywo- 
ływać, obwieszczać;  bie  (S!Un= 
ben  —  obwieszczać  godziny; 
2)  vr.  fid^  —  zmęczyć  się  wo- 
łaniem. 

5l'b=riif|mt,  va.  (^aben)  wy- 
mieszać, zarobić,  zaczynić;  bie 
Suppe  mit  einem  (gt  —  za- 
prawić, podprawić  rosół  jajem. 

5l'b=rimbCn,  m  (fiaben)  za- 
okrąglić; ein  abgerunbeter  <Siil 
wykończony,  zaokrąo-Jony  styl; 
eine  ab^erurbete  «Stimme  za- 
okrątrlony  głos. 

5l'b=ni^fen,  «^a.  (baben)  wy- 

sknbać,  obskubać  (knrę  itp). 
.  5l'bniften,  vn  (^aben)  roze- 
brać    rusztowanie;    rozbroić, 
rozpuścić  wojko. 

5l'briiftnng,  sf.  rozbrojenie ; 
eine  aU  gemeine  —  ogólne  roz- 
brojenie. 

5i'b=nitfdjcn,  vn.  (fein)  ze. 

śliznąć  Mę,  zsunąć  się,  spaść; 
von  einem  93ergc  —  zsunąć 
się  z  góry;  odejść  z  kwitkiem; 
umrzeć,  kłapnąć. 

5l'b=nittcln,'  va.     (^aben) 

strząść,  otrząść. 

3rb=fäbcln,  va.  (l^aben)  od- 
ciąć pwł  sz^m. 

Wi=\'ätn,  va.  (I^aben)  wy- 
siać, ztrsiać;  ein  abyefäeter 
2l(fer  rola  wyci>  ńczoua  przez 
częste  zasiewanie;  ein  abge 
fäeter  Sein  len  który  się  przez 
częste  zasiewanie  wyrodził. 

^rbfage,  sf.  pi.  =n,  odmowa 
f.,  odwołanie  n. 

3l'b=fa9en,  l)  va.  (baben) 
odmówić,  odwołać,  wymówić; 
einen  93efucb  —  odn:ówić,  od- 
wołać wizytę;   jtmanbem  bie 


^reunbfd^aft  —  wymówić  ko- 
mu przyjaźń;  ein  abgefagter 
j^einb  zleklarowany,  jawny 
nieprzyjaciel;  2)  vn.  vfjtzec 
się  ;  bem  Teufel  —  wyrzec  się 
dyabłn. 
3l'b=fÖ0Cll,  m.  (^aben)  od- 

piłować    oderznąć  piłą. 

5l'b=ftt(jncn,  va.  (I)aben)  = 
a5=rat)men. 

5rb=fammeln,   va.  (i^oben) 

zbierać;  Die  jHaupcn  —  obierać 
z  gąsienic;  bie  3Kufifanten 
gef)en  bas  ®elb  —  muzykanci 
zbierają  od  gości  pieniądze. 

5l'b=fattcln,  va.  (baben)  ein 
■ißterö  —  rozsiodłać,  odsiodłać 
konia. 

3l'bfa^,  sm.  =e§  pi.  =fäje, 
usięp  m.;  in  Slbfä^en  ooriejen 
czytać  ustępami;  o^ne  —  je- 
dnym ciągiem;  ein  (*^Iaö  obne 
—  leeren  szklankę  duszkiem 
wychylić;  odstęp  m.',  bei  biefer 
3eile  mu'ä  ein  —  gemirfjt 
werben  przy  tym  wierszu  zro- 
bić trzeba  odstęp;  odbyt  m., 
pokup  m. ;  bie  2Bare  l^at  einen 
ftarfen  —  towar  ma  wielki 
odbyt;  obcas,  korek  (u  buta); 
zakręt  m. ;  bic  ^Üreppe  f)at  brei 
2lbfä^e  schody  mają  trzy  za- 
kręty ;  (w  górnictwie)  ber 
©ang  bilbet  einen  —  zrób 
tworzy  skęt;  (w  budownic- 
twie) odsadzka  f.,  uskok  m., 
ławeczka  f. 

5rb=fäubcrn,    va.    (^aben) 

oczyścić,   wyczyścić. 

5i'Ö=fÖUmcn,  va.  (^aben)  na- 
dać kształć  czworoboczny ; 
obrębić. 

Siböcc'fö,  sm.  --e§,  pi.  'e, 
absces  m.,  wrzód  m.  który  się 
ropi. 

5rb=frf)abcit,    m.     (^aben) 

oskrobać,  obskrobać,  zeskro- 
bać. 

Wbfl^abfel,  sn.  ^g,  oskro- 
bi"y  /,  odpadki  m. 

Wh'\ń)ań}txn,  va.  (^aben) 
jmnbm.  ttro.,  wyszachrować, 
szachraj>*twem  odkupić,  wy- 
dostać coś  od   kogo. 

5l'b=fd)ad)tefii,  va.  (J)ahen) 

wygładzić,  wypolerować  (drze- 
wo ^kr^ypiem). 

W^'\ń}a\\tn,  va.  (^aben) 
znieść,  skasować;  ein  ©efe^  — 
znieść  ustawę;  usunąć;  einen 


^'lj=fc^äleit 


18 


^i['6=ftf)iämntett 


3Jiif§BraUd^  —  usunąć  naduży- 
cie; odprawić,  oddalić;  einen 
S3ebienten  —  oddalić  służą- 
cego; jmnbn.  au§  ber  ©tabt, 
au8  bem  Sanbe  —  wydalić 
kogo  z  miasta,  z  kraju. 

5t'6=f(l)älctt,     va.     Qaben) 

obrać  (ze  skórki,  z  łupiny). 

9rö=fdjalmcu,  va.  (i^aben) 
znaczyć  drzewa  przeznaczone 
do  wyrębu. 

3rö=frfjärfcn,    va.    (l^aben) 

wyostrzyć ,  obciąć,  spiłować 
ostry  brzeg. 

5l'I)=|d)arrcn,    ra.    (^aben) 

odgarnąć  (zeskrobując). 

3l'b=fd)nttcn,  va/  (tiaben) 
odcieniować ;  nid^t  paffenb  ah=' 
gejd^attete  3^arben  niestoso- 
wnie odcieniowane,  dobrane 
kolory. 

5l'ö=ftfjn^cit,  va.  (^aben) 
ocenić,  oszacować,  otaksować, 
oznaczyć  wartość;  za  mało 
cenić,  lekceważyć. 

Wbfdjn^in,  adi.  pogardliwy, 
lekceważący;  adv.  pogardli- 
wie, lekceważąco. 

5l'I)=fd)oncnr,    va.  ^  (^aben) 

oddzielić,  przepierzyć,  odgro- 
dzić. 

5rb=frfj<i«fcJitf  «■«•  (i^aben) 
odrzucić  (łopatą);  ben  ©d^nee 
—  odrzucić  śnieg. 

5rtlfd)aum,  sm.  ==§,  szumo- 
winy; ber  —  ber  ©e[eU[c^>aft 
szumowiny  społeczeństwa,  wy- 
rzutki. 

3l'b=frf)nmucn,   va.  (^aben) 

zeszuraować,  zebrać  z  czego 
pianę. 

51'b=frfKiÖcn,  1)  va.  fd^ieb 
ab,  tiabi  abgefc^ieben  odłączyć, 
oddzielić  (np.  jeden  kruszec 
od  drugiego);  2)  rn.  ([ein) 
oddalić  się,  rozstać  się,  umrzeć. 

9l'bfrfKl«f  8^^^'  ^^^f  =  ^^- 
glan^ 

lH'l)=frf)Citctu,  ra.  (i)aUn) 
baö  &aar  rozdzielić  włosy. 

\H'b=frfKvcn,  va.  fd^or  ab, 
l^abe  abgefc^oren  obstrzydz 
(włosy,  wełnę). 

\H'i)frf|CU,  sm.  =§,  obrzydze- 
nie łi.,  zgroza,  f.;  eä  erfüllt 
tttid^  mit  —  przejmuje  mnie 
obrzydzeniem,  zgrozą;  e§  fIÖf;t 
mir  Slbfd^eu  ein  napełnia  mnie 
zgrozą,    obrzydzeniem ;    er  ift 

allen  el^rlic^en  Seuten  ein  — 


wszyscy  uczciwi  ludzie  mają 
go  w  obrzydzeniu,  czują  wstręt 
do  niego. 

^'bfrfK"Crn,  r«.  (^aben)  wy- 
trzeć, wyszorować. 

9lbf  d)CU'Itrf),  adi.  szkaradny, 
obrzydliwy;  adv.  szkaradnie, 
obrzydliwie, 

5lbfrf)CU'Itd)fCit,  sf.  pi.  --Ctt, 
szkaradzieństwo  n.,  okropność 
f.,  szkarada  /. 

5l'b=fdjirf)tcn,  va.  (^aben)  od- 
dzielić, rozdzielić;  także  = 
abfinben. 

9t'b=frf)i(fCU,  va.i^aUn)  ode- 
słać, wysłać,  wyprawić. 

5rb=fd)icben,  i)  ra.  jdiob 
ah,  l)abe  abgej^oben  odsunąć, 
oddalić;  ben  SSerbad^t  üon  fic^ 
—  odsunąć  od  siebie  podej- 
rzenie ;  2)  vn.  (o  zwierzętach) 
stracić  pierwsze  zęby ;  bin  ab= 
gefcftoben   odejść,    czmychnąć. 

3rbfd)icbuu0,   sf.    pi.  --en, 

(©Ąub)    przymusowe    odsta- 
wienie n.,  szupas  m. 
5(b'|djicb,  sm.  »e§,  pi.  -e, 

pożegnanie  n. ;  —  oon  jtrnbm. 
pożegnanie  z  kim  ;  —  nel^men 
üon  jmnbm.  żegnać  się  z  kim; 
odprawa  /.,  abszyt  m.,  dymi- 
sya  /. ;  jmnbm.  t)^n  —  geben 
dać  komu  odprawę,  dymisyę, 
[einen  —  nel^men  wziąć  dy- 
misyę, odprawę. 
5ri)[djieber,  W  =§,  pi.  — , 

abszytowany  żołnierz  m. 

Wh\ń)k)txn,    va.    (^aben) 

obłupywać,  łupać  (kamień). 

Wh-\ń}k^tn,  1)  va.  [c^o[g 
al>,  l^abe  abge[c|o[fen  wystrze- 
lić; einen  ^[eil  —  wypuścić 
strzałę;  eine  Äanone  —  wy- 
strzelić z  armaty;  zestrzelić; 
ben  33ogel  (oon  ber  Stange)  — 
zestrzelić  ptaka  (z  słupa),  od- 
nieść zwycięstwo,  prym  zdo- 
być; odstrzelić;  jmnbm.  ben 
g^inger  —  odstrzelić  komu 
palec;  2)  vn.  bin  abge[rf)o[[en 
zlecieć,  spaść;  bic  g^arbe  [d)ie^t 
ab  kolor  płowieje,  blakuje. 

5rb^fd)inbcu,  va.  (^abcn) 
obedrzeć  ze  skóry;  fic^  ben 
2(rm  —  zedrzeć  sobie  skórę 
z  ręki  ;  fid^  —  zmitrężyć  się, 
spracować  się. 

Vt'b=[djirrcü,    va.    (baben) 

bie  ^[erbe  —  wyprządz  konie, 
zdjąć  szory  z  koni. 


3t'b=f(i^Ia(^tcn,  va.   (^aben) 

zarżnąć,  zabić. 

5l'b=fdjlarfen,   va.    (^aben) 

odżuźlić,  oczyścić  z  żużli, 

5l'b[d)Iag,  *  sm.  --(e)§,  p>^- 
sfd^läge,  odbicie  n. ;  bie  Sanben 
be§  93ißarb§  l^aben  einen  c\uUn 

—  bandy  bilardu  mają  dobre 
odbicie ;  (=  Slbl^olj)  gałęzie  po- 
obcinane z  drzew;  odmowa/; 
spadek  m.  ceny;  odliczenie  n., 
potrącenie  w.;  in  —  bringen 
odliczyć,  potrącić;  auf  — 
jaljlen    na    rachunek  płacić; 

—  ber  ^ätte  zwolnienie  mro- 
zu; (w  giserstwie)  odcisk  m. 
matrycy,  matryca;  (w  mły- 
narstwie)  spust  zbytniej  wody 
razem  z  przewodem. 

5rö=[d)Iancn,  l)  ra.  [c^lägft, 
[^lägt,  [d&liig  ah,  l^abe  abge^ 
[dalagen  odbić,  odtłuc,  odtrą- 
cić, utrącić;  ben  ^enfel  oom 
S)Opf  —  odtłuc,  odbić,  odtrącić 
ucho  u  dzbana;  ben  ^opy  — 
ściąć;  znieść,  rozebrać,  usu- 
rąć;  ein  ©erüft,  eine  33rü(!e  — 
usunąć,  rozebrać  rusztowanie, 
most;  bie  ©lieber  finb  mir 
mie  abge[Ąragen  jestem  jakby 
połamany,  zbity ;  einen  §ieb  — 
odbić,  sparować  cięcie;  ba§ 
2Ba[[er  —  moczyć;  ben  %ńć) 

—  spuścić  staw;  bie  9fłei[e 
Dom  ^a\§  —  pozbijać  obręcze 
z  beczki;  ben  Eingriff  — 
odeprzeć  atak;  odmówić;  eine 
S3itte    —    odmówić    prośbie; 

2)  vn.  (fein  i  l)aben)  bie  Äarte 
ift  abge[d)Iagen  karta  prze- 
grała ;  ber  ^reiś  l^at  —  cena 
się  zmniejszyła;  bie  ^nf)  f)at 

—  krowa  daje  mniej  mleka; 

3)  vr.  ftc^  Dom  Sßege  —  od- 
dalić się  od  drogi. 

5rb[dilan^5aI)Inug,   sf.  pi 

'tn,  wypłata  na  rachunek. 

^irb[d)Innin,  adi.  odmowny; 
ab[c^lä9ige  Slntroort  odmowa, 
odmowna  odpowiedź;  adv. 
odmownie. 

IHlifrijlnglirf),  adi.  i  adv. 
na  rachunek;  eineab[d^läg(id^e 
3al^Iung  wypłata  na  rachunek 
(do  potrącenia  przy  obliczeniu). 

^ii'li=[d)länimcn,  ra.  (babcn) 

wyszlamować,  wypłukać,  wy- 
myć, z  mułu  oczyścić ;  abge* 
[d) lammte  treibe  wyszlamo- 
wana,  wymyta  kreda. 


WhmatHn 


19 


Wh=]ń}xtkn 


Wh''\ä)iav^t\x,    va.   (^aben) 

wytrzeć,  podrzeć  (trzewiki  su- 
wając po  ziemi). 

5ri)=fffjlcifeit,  va.  fc^tiff  ah, 
l^abe  abc|ej(^lif[en  wygładzić, 
wypolerować,  wyszlifować; 
ba§  Äleib  —  wytrzeć  suknię; 
fid^  • —  przetrzeć  się  w  świecie, 
nabrać  poloru. 

5t'tlfd)(eiffel,  sn.  okruchy, 
odpadki,  opiłki  (przy  szlifo- 
waniu). 

5ri)=fffj(ctmcn,   m.    (l^aBen) 

zszumować,  zebrać  szum ;  bie 
^ifc^e  beim  Äod^en  —  szumo- 
wać ryby  podczas  gotowa- 
nia. 

5t'I)=frf)Icntmeu,  va.  (^aben) 
=  abfcjlämmen. 
5l1)=fdjlcnfei'u,  va.  (§aben) 

strząść  (to,  co  się  przylepiło 
do  palca  itd.). 

3l'b=fcfjlcubern,  ra.   (^abcn) 

rzucić,  wyrzucić,  wypuścić. 

3rb=frf)M)ten,    va.   (^aben) 

wygładzić,  wyszlichtować  (de- 
skę byblem,  żelazo  młotkiem 
itd.'). 

Vrb=[(f)(icfKlt,  va.  fd^toą  ah, 
l^abe  abge)ct)ioffen  zamknąć  na 
klucz;  ukończyć,  zakończyć; 
eine  (Spocie  feinen  Seben§  — 
zakończyć  epokę  życia;  baö 
2eben  —  zakończyć  życie ; 
(einen  S3ertrag)  —  zawrzeć 
układ;  einen  SSergleic^  — 
ugodzić  się,  zawrzeć  ugodę; 
fic^  Don  ber  SBelt  —  usunąć 
się  od  świata;  zerwać  z  świa- 
tem; mit  etro.  —  ukończyć 
jakąś  sprawę;  er  l^at  mit  ber 
3Belt,  mit  bem  2ibtn  abc\c= 
jĄIoffen  świat,  życie  już  go 
nie  obchodzi. 

5('()=fdjtitrfcn,    va.    f^aben) 

spić,  odpić  z  wierzchu  (np. 
śmietankę  z  mleka). 

^irbfd^liif^,  sm.  =C§,  pi 
=jcl^lüffe,  zawarcie  n. ;  —  eines 
S3ertrageś  zawarcie  kontraktu, 
umowy;  einc  <Bać)C  jum  — 
bringen,  mit  etra.  gum  — 
fommen  doprowadzić  rzecz  do 
końca;  zamknięcie;  ber  —  ber 
Slec^nungen,  ber  Söüd^er  zam- 
knięcie rachunków,  ksiąg. 
^  #Öf  rfjmad ,  sm.  '§,  zły,  odra- 
żający smak  m. 

^irb=ft()mal3cu,  ra.  (^aben) 

smalcem  omaścić,  okrasić. 


5rb=frfjma^cu,  va.  (^aben) 

wycałować,  wycmokać. 

5l'b=fd)nianfcn,  va.  (^aben) 
objeść ;  t)K  Äirfc^en  vom  Saum 

—  objeść  czereśnie  z  drzewa. 

3l'b=fdjnteifcn,  va.  (^aben) 
poznać  po  smaku;  bem  Sßeine 
ba§  2l[ter  —  ze  smaku  poznać, 
jak  stare  jest  wino;  abfci^me= 
rfenb  fein  mieć  nieprzyjemny 
smak. 

5rb=frf)meidjCüt^  va.  {f)ahzn) 

pochlebstwem  wyłudzić  (je* 
manbem  etm.  co  od  kogo). 

5rö=fd;md5Ctt,  i)  ra.  \ć)miU 
geft,  fc^mitgt,  fct)moIj  ab,  ^abe 
abgefcfimoljeii  stopić,  przeto- 
pić; bie  SButter  —  przetopić 
masło ;  przez  topienie  odłą- 
czyć; 2)  vn.  (fein)  topnieć, 
stopić  się. 

5l'b'f djmicbcil,  va.  ^  (^abcn) 
ukuć,  wykuć ;  odkuć,  przez 
kucie  odłączyć. 

5l'ö=f(ljm«^en,^  m.  (^aben) 

brukać,  puszczać  brud. 

2rö=fdjuäöeln,  (fid))  rr.  (^a= 
hin)  nacałować  się,  napieścić 
się. 

5l'ö=fdjnaficitj    va.  (^aben) 

odpiąć,  rozpiąć,  zdjąć;  ben 
©äbet  —  zdjąć  pałasz. 

5rb=fd)na^^nt,  l)ra.  (I^aben) 

zatrzasnąć ;  baś  Sc^lojś  —  za- 
trzasnąć zamek;  2) |jn.( fein)  spu- 
ścić, zaskoczyć ;  ber  ^al)n  ift  abs 
gejd^nappt  kurek  zaskoczył; 
im  tamten  —  urwać  w  mowie. 
5l'b'frf)naU5Ctt,  ra.  (^aben) 
jmnbn.  —  opryskliwie  odpo- 
wiedzieć, złajać. 

5rb=fd)ncibcn,  ra.  fd^nitt  ab, 
l^abe  abgefc^nitten  oderznąć, 
odciąć,  obciąć,  uciąć,  odciąć; 
ben  §al§  —  uciąć  szyję;  ein 
©tüdf  3^Icif<^  —  odciąć  kawał 
mięsa;  bem  ^^einbe  bie  SebenS- 
mitteljUful^r  —  odciąć  nie- 
przyjacielowi dowóz  żywno- 
ści; ben  Sfłiidfjug  —  odciąć 
drogę  do  odwrotu;  baś  §aar 

—  ostrzydz  włosy,  obciąć 
włosy;  urwać,  uciąć;  baś  ®e* 
fpräd^  —  urwać  rozmowę; 
imnbm.  bag  2ßort  —  nie  dać 
komu  mówić ;  (w  górnictwie) 
ber  @ang  fd^neibet  fic^  ab  zrób 
sie  przerywa. 

m'^\ń)ntUt\\,  1)  ra.  (^aben) 
wypuście ;  einen  ^feil  t)om  S3os 


gen  —  wypuścić  strzałę  z  cię- 
ciwy; 2)  vn.  (fein)  odskoczyć. 

3i'ifd)nitt,  ■{e)^,pl.  -t,  odci- 
nek w.,  odrzynek  m. ;  (w  książ- 
ce) rozdział  w.,  oddział  w; 
(w  handlu)  weksel  na  część 
Sumy. 

Vröfd)ui^cl,  sn.  =g,  pi.  —, 
obrzynek  w.,  okrawek  ?w., 
papier«  okrawki,  skrawki  pa- 
pieru. 

5l'ö=fd)nurrcn,  i)  va.  (^aben) 
jmnbm.  etiD.  —  wyżebrać  co 
od  kogo;  2)  vn.  (fein)  oderwać 
się  (z  warczącym    szelestem). 

'5l'b=fd)ii^feit,    va.    (^aben) 

sczerpać,  zbierać  z  wierzchu; 
wyczerpać. 

5rb=fd)räneii,    va.    (Ijaben) 

przerżnąć  w  poprzek,  nadać 
kształt  poprzeczny. 

5('b=fdjrommcn,  i)  va.  i^a-- 

ben)  zdrasnąć,  zdrapać;  bic 
§aut  t)om  Ringer  —  zdrapać 
skórkę  z  palca;  2)  vn.  (fein) 
wynieść  się  cichaczem,  ulotnić 
sie. 

\%Ąi)xmbi%  va.  (§aben) 
odśrubować. 

^^('Ii=fd)rcrfcit,f(^redfeft^fd^rctft 
fcöredEte  ab,  \:^abt  abgefd^redt 
odstraszyć,  zrazić,  odrazić ; 
Don  einem  SSorl^aben  —  od- 
straszyć od  zamiaru  ;  fid^  burdp 
©c^roterigfeiten  —  laffen  zra- 
zić się  trudnościami ;  (w  ku- 
charstwie)  pokropić  coś  gorą- 
cego czemś  zimnem  ;  ben  ??ifd^ 
mit  ®ffig  —  rybę  octem  skro- 
pić. 

5rb=fd)rciöcn,  va.  fd^rieb  ab^ 
l^abe  abgefd^rieben  przepisać, 
odpisać,  skopiować;  spisać; 
bie  ^eber  —  spisać  (zepsuć) 
pióro;  fid&  bie  g^inger  —  spi- 
sać sobie  palce,  nie  czuć  pal- 
ców z  pisania;  cofnąć  przy- 
rzeczenie, odmówić ;  ben  33efud^ 
—  cofnąć  (zapowiedzianą)  wi- 
zytę; odliczyć,  potrącić,  od- 
ciągnąć, odpisać  co  z  rachun- 
ku; i^  bitte  biefeö  ®clb  t)on 
meiner  9tec^nung  abjufd^reiben 
proszę  odpisać  (potrącić,  od- 
ciągnąć, odliczyć)  te  pienią- 
dze z  mego  rachunku. 

^rbfdjrciber,  sm.  -g,  pi.  ~, 

przepisywacz  w.,    kopista  m. 

^-Jl'l)=fd)rcicu,  va.   feerie  ab, 

l^abe  abgefc^rien   obwoływać, 

2* 


Wh\ń}xtitm 


20 


Whmn 


obwieszczać;  ber  ^laĆ^twaiĘUt 
f)at  2)iitternacl^t  abgejd^tien 
stróż  nocny  obwołał  północ; 
fid^  —  skrzyczeć  się,  zmęczyć 
się  krzyczeniem. 

'3l't»f^retten,  i)  va.  fc^rltt 
ab,  E)abe  abgcfcbritten  mierzyć 
krokami,  obejść;  bie  f^^ront  — 
obejść  wzdłuż  frontu;  2)  vn. 
(fein)  odstąpić,  zboczyć,  od- 
dalić się. 

?X'fif^'nft,  5/  pi  --en,  od- 
pis m.,  kopia  /.,  —  nehmen 
t)on  etn).  skopiować. 

Srtifcfjnftitd),  adi.  i  adv. 
w  odpisie;  um  abfcl^rifUirf)e 
3Jiiltt)eiIung  einer  Urlunbc  bit« 
ten  prosić  o  udzielenie  doku- 
mentu w  odpisie. 

9l'b=f(i^r(j^fcn,  va.  (fiaben) 

upuścić  krew  przez  stawianie 
baniek ;  wyssać  kogo,  ogołocić 
z  majątku. 

2l'b=frf)rottcn,    va.    (I^aben) 

staczać  (beczki  z  wozu) ; 
prześrutować  (ba§  ©etreibe 
zboże);  einen  ©raben  —  po- 
chylić brzegi  rowu;  (w  rze- 
miosłach) uciąć,  urwać;  einen 
S)ra{)t  —  urwać  koniec  drutu. 

5l'IJ=fdjUltcrn,  va.  {i)aben) 
baś  ©eroetjr,  zdjąć  karabin 
z  ramienia. 

Sr^sfrfjll^^cn,  va.  (^aben) 
(ben  %l\(i))  zeskrobać  łuskę 
(z  ryby);  bie  §aut  f^uppt 
fid^  ab  skóra  się  łuszczy. 

5l'b=fd)ürfcn/  va.    (^aben) 

zdrasiiąć,  zedrzeć;  ficf)  bie 
^aut  —  z'lrasnac  sobie  skórę. 

5rb4dj«r5cn/  va.    (^aben) 

odpas«ć  (suknię,  spódnicę). 

9l'bfd)ufö,    sm.    «eä,  '  pi 

sfĄuffe,  spaJ,  spadek  w.;  ba§ 
SGBaffer  ^at   einen    geroaltigen 

—  woda  ma  gwałtowny  spad ; 
pocliyłość  f. 

2l'i)fd)Üfiin,  adi.  spadzisty; 
stromy ;  adv.  spadziście, 
stromo;  er  befinbet  fid^  auf 
einer  =en  SBa^n  znajduje  sie  na 
niebezpiecznej  (złej)  drodze. 

5l'b=fd)üttein,  va.  {\)ahen) 
strząsijąc,  otrząsnąć;  baś  ^OĆ) 

—  zrzucić  jarzmo;  er  fdjüttelt 
blc  33eleibigungen  leidjt  ab 
obelgi  przysychają  na  nim  jak 
na  psie. 

5l'b=ftfjü)ädjcn,   va.  (I^aben) 

osłabić. 


5rb=ftf)ti)ären,  vn.  fd^tcor  ab, 
ift  abgefc^rooren  odgmć,  wy- 
gnić,  wyjątrzyć  się;  ber  Sflagel 
ift  abgefc^raoren  paznokieć 
odpadł. 

5l'b=frf)ö)örmcn,  l)  vn.  (fein) 

odroić     się,       oddzielić       się; 
bie  S3ienen  ftnb  abgefc^roärmt 
pszczoły  oddzieliły  się  od  pnia ; 
2)  (baben)  przestać  się  roić. 
5i'b=f(l)tt)artcn,  va.  '(I^aben) 

zdjąć  skórkę;  t)m  ©c^infen  — 
zdjąć  skórkę  z  szynki ;  (w  rę- 
kodziełach) oberznąć,  piłą 
boki  poobrzynać. 

5lb=f djtDärjcn,  l)  va.  (^aben) 

uczernić,  poczernić;  2)  vn. 
(fein)  puszczać  czarną  farbę. 
^l'b^fdjtiJö^en,  va.  paben) 
imnbm.  etn).,  wyłudzić  co  od 
kogo  przez  dogadywauie. 

5rb=ftfjü)efclit,   va.^  (^aben) 

odsiarkow«ć  (odłączyć  siarkę); 
wy  siarkować. 

5rbfd)ti)cif,  sm.  «e§,  = 
2](bfd)n)eifung. 

3l'ö=fd)ti)C*tfen,  l)  va.  (^aben) 
wypłukać  {tU  äiJäfc^e  bieli- 
znę); (w  przemyśle)  w  gorą- 
cej wodzie  prażyć  (baä  @arn 
nici) ;  ein  Sörett  —  deskę  okrą- 
gławo  wyrzuąć;  2)  vn.  (fein) 
oddalić  się,  zboczyć;  oom  ©es 
genftanbe  beä  ©efprac^eś  — 
oddalić  się  od  przedmiotu 
rozmowy. 

Sl'bfdjtticifung,  sf.  pi  sen, 

zboczenie    n.,    odstąpienie    n. 

Wi)=\ń}mmmtn,  va.  (^aben) 

spławiać,  spuszczać  wofię; 
bie  ^feröe  —  spławić  konie; 
spłukać;  ber  Diegen  l^at  ben 
©anb  abgefcbwemmt  deszcz 
spłukał  piasek  ;  oderwać  ;  ba§ 
äüaffer  ^at  ein  ©tüd  Ufer 
abgefd^roemmt  woda  oderwała 
kawał  brzegu. 

5l'b=f(ljÖJenbcn,  va.  (f)aben) 
(w  gospodarstwie)  zniszczyć, 
wypalić;  einen  Ślrfer,  einen 
'^alti  —  wypalić  rolę,  las. 

5rb=fd)ti)enfen,  i)va.  (tjaUn) 
wypłukać;  baś  äL^affer  »om 
^Ut  —  nachylić  kapelusz,  by 
woda  z  kresów  ściekła ;  2)  vn. 
(fein)  zboczyć,  w  bok  sio  skie- 
rować. 

5rb=f(l)tüinbctu,  va.  (fjaben) 
wyszachrować,  wycyganić;  je* 

manbem  ctnj.  —  co  od  kogo. 


9rb=frf)ö)iitben,  vn.  fc^roanb 
ab,  bin  abgcfc^rounben  chu- 
dnąć, opadnć  z  ciała. 

5rb=ffi^ttJingcn,  va.  frfiroang 
ab,  f)abi  abgtiĄroungen  strze- 
pać,  strzęsnąć;  ben  (ätaub 
DOm  bleibe  —  strzepać  kurz 
z  sukni ;  fic^  —  zeskoczyć 
(oom  ^ferbe  z  konia). 

5rb=fi^toirren,    vn.    (fein) 

odlecieć  z  szelestem,  frunąć. 
5t'b=fdjttH^Cn,  va.  ({)aben) 
wypocić  (^eUe  skórki);  eine 
©peife  in  33utter  —  rzucić 
potrawę  na  gorące  masło ; 
odpocić,  przez  wypocenie  od- 
oddalić;    fid^  —  wypocić   się. 

5l'b=fd)ti)iJrcn,  l)  va.  (^abeń) 

odprzysięguąć,  odprzysiądz  ; 
feine  Unterf^rift  —  odprzy- 
siądz swój  podpis;  eine  ©(Ąulb 

—  wyprzysiądz  się  długu ; 
bem  ^etrfc^er  (®tb  unb  ^flic^t) 

—  złamać  przysięgę  złożoną 
monarsze;  ben  (bem)  ^immel, 
bie  ©eligfeit  —  wyrzec  się 
nieba,  zbawienia ;  ben  ©lau^' 
hen  —  wyrzec  się  wiary, 
zmienić  wiarę;  2)  einen  ßio  — 
przysięgę   złożyć;     ein    abge= 

fc^raorner  =  ein  abgefagter 
j^einb  otwarty  nieprzyjaciel. 

5t'b=feoe(lt,  vn.  (fein)  od- 
płynąć na  okręcie ;  wynieść 
się  na  tamten  świat;  (w  ma- 
rynarce) ben  3Kaft  —  ża- 
glami maszt  złamać. 

5l'bfel)bar,  adi.  i  adv.  mo- 
gący być  wzrokiem  objęty;  in 
=er  ^ńt  w  czasie  dającym  się 
przewidzieć;  eś  ift   gar  nid^t 

—  nie  da  sie  przewidzieć. 

9rb=fcl)cn;  1)  va.  fie^fł, 
fielet,  fa^  ab,  f)abe  abgefef)en 
przejrzeć  okiem,  dojrzeć,  do- 
sięgnąć wzrokiem  ;  id^  fonn 
baä  ©nbc  biefer  (^bexu  nid^t  — 
nie  mogę  dojrzeć  końca  tej  ró- 
wniny;  zgadnąć,  przewidzieć; 
eö  ift  fc^roer  abjufeben,  rcarum 
er  fo  l^anbelt  trudno  zgadnąć, 
dlaczego  tak  postępuje ;  id^ 
fann  tia§  ©nbe  nid)t  —  nie 
mogę  przewidzieć  końca ;  upa- 
trz} ć,  dopatrzyć ;  eine  (günflige) 
®eiegeni)eit  —  upatrzyć  spo- 
sobną chwilę;  odgadnąć,  wy- 
patrzyć; jinubm.  ełit).  an  ben 
^ilugen,  an  bem  ©efidite  — 
poznać  po  oczach,  po  twarzy; 


Wh^tibt 


21 


3löfo'ttbcratl)!cit 


jmnbm.  'otn  SBunfd^  tjoit  bcn 

2lugen  —  odgadnąć  z  oczu 
czyje    życzenie;    2)    vn.    auf 

jmnbn.,  auf  etro.  —  skiero- 
wać na  kogo,  na  co;  er  l^at 
eä  auf  micf)  abgefefien  uwziął 
się  na  mnie ;  ec  fjCit  eS 
auf  meinen  3tuin  abgefel^en 
uwziął  się,  by  mnie  zrujno- 
wać; t)on  etn).  —  pominąć 
co,  nie  troszczyć  się  o  co  ; 
ic^  roili  gerne  baoon  —  chętnie 
to  pomijam;  abgefel^eu  baoon 

pominąwszy  to. 

SrtifCtbC,  sf.  wierzchnia 
warstwa  jedwabiu  na  orzechu. 

5l'6=fcifen,  va.  (^abcn)  wy- 
płukać z  mydła ;  natrzeć  my- 
dłem. 

5l'ö=fcigcnt,     va.     (^abcn) 

(w  górnictwie)  zmierzyć  sznu- 
rem głębokość;  (w  metalurgii) 
wyłapie. 

5l'i=fci^cn,  va.  (^aben)  prze- 
cedzić, odcedzić. 

5('(l=fCtIl,  vn.  być  oddzielo- 
nym, być  oddalonym ;  ber 
.^nopf  ift  ab  guzik  oderwał 
się;  rcir  finb  nic^t  roeit  ab 
Oom  2ßege  nie  jesteśmy  zbyt 
oddaleni  od  drogi ;  bte  ©pule 
ift  ab  szpulka  jest  już  próżna. 

Sl'ÖfcU,  adv.  i  praep.  = 
abfeitö. 

5l'ÖfCttC,  sf.  odwrotna  stro- 
na /.,  tylna  strona  —  einer 
äJiünjc  odwrotna  strona  mo- 
nety; —  eines  ©ebäubcä  tylna 
strona  budynku;  —  =  Slbort. 

5l'l)fcitCU,  praep.  (z  ^en.) 
ze  strony. 

^l'ÖfCitig,  adv.  ustronny, 
na  boku,  położony;  ein  «^eś 
©el^öft  ustronne  obejście. 

5l'!&=fcitÖ,  adv.  na  bok,  na 
boku,  na  stronie;  praep. 
(z  gen.)  z  boku,  w  bok;  — 
ber  Straże  liegen  leżeć  z  drogi, 
w  bok  drogi. 

5l'I)=fcubcn,  va.  fanbte  ab, 
l^abe  abgefanbt  wysłać,  wy- 
prawić. 

Wb\tnhtVf  sm.  *g,  pi.  — , 

wysyłającym,  nadawca  m.\ 
«in  sf.  wysyłająca,  nadaw- 
czy ni. 

2l'l)=fcitgcil,  va.  (^aben)  opa- 
lić, Ofldzie.lić   przez   opalenie. 

5l'b=fcn!eit,  va.  (^aben)  po- 
chylić na  dół ;  (w  górnictwie) 


w  głąb  kopać;  fld^  —  po- 
chylić się. 

^Ibfe'nj,  sf.  pi.  «en,  nie- 
obecność /.,  absencya. 

21'bfC^bar,  adi.  mogący 
być  usuniętym,  z  urzędu  zło- 
żonym, skasowanym. 

%'b=\t%t\\,  1)  va.  (^aben) 
zdjąć,  zestawić  ;  eine  iJaft  — 
zdjąć  ciężar;  odstawić;  ben 
^opf  oom  ^euer  —  garnek 
od  ognia  odstawić;  oon  ber 
33ruft  —  odłączyć,  odstawić 
od  piersi;  bas  ©ewe^r  —  od- 
jąć broń  (od  policzka);  o^ne 
abjufe^en  bez  przerwy,  je- 
dnym ciągiem;  er  fc^iieb  jroei 
©tunben  o^ne  abjufe^en  pi- 
sał przez  dwie  godziny  nie 
odrywając  pióra  od  papieru; 
er  ^at  baä  ®laä  o^nc  ab3u= 
fe^cn  auśgetrunfm  wychylił 
szklankę     duszkiem;    imnbn. 

—  wysadzić  kogo ;  fe^en  ©ie 
mid^  \xa  ©aftl^ofe  ab  wysadź 
mnie  Pan  przed  zajazdem; 
złożyć  z  urzędu,  dać  dymi- 
syę ;  einen  Äönig  —  zdetro- 
nizować króla ;  sprzedawać, 
mieć  odbyt;  er  l^at  oon  btefem 
Sud^c  1000  ©gemplare  abge» 
fe^t  sprzedał  tysiąc  egzem- 
plarzy tej  książki ;  ńn  ^inb  — 
potajemŁie  porodzić  dziecko; 
osad;  bcr  SBein  fe^t  oiel 
^efe  ab  wino  daje  wielki 
osad;  2)  vn.  z  przestankami 
co  robić;  im3fieben,  im  5Crin!en 

—  zrobić  przerwę  w  mówieniu, 
w  piciu;  eä  roirb  ^riigel  — 
będą  cięgi ;  e§  roirb  einen  be« 
beutenben  ©eroinn  —  będzie 
znaczny  zysk. 

5l'bfc^ung,  sf.  pi.  =en,  zło- 
żenie z  urzędu. 

5l'ÖfitI)t,  V-  V^'  -e«/  za- 
miar m.,  zamysł  m.,  cel  m  , 
myśl  /;  in  jeber  —  pod  każ- 
dym względem;  er  l|ut  nidEjtö 
of)ne  —  nie  czyni  nic  bez 
celu;  auf  etro.  (jmnbn.)  ^en 
f)aben  mieć  na  oku,  starać 
się  o  co  (o  kogo);  id^  ^abe 
=en  ouf  biefeö  SHäbd^en  sta- 
ram się  o  tę  dziewczynę;  fid& 
in  feinen  «en  läufdjen  'omy- 
lić się  w  rachubach,  w  za- 
mysłach; meine  —  gel^t  baf)in 
zmierzam  do  tego;  mit  jmnbm. 
=en     Ijaben     mieć    względem 


kogo  pewne  zamiary;  man 
mer!t  bie  —  unb  roirb  oer- 
fttmmt  poznawszy  zamiar  traci 
się  zaufanie. 

^rbftC^tltCf),  adi.  rozmyślny, 
umyślny,  ułużony,  z  zamia- 
rem popełniony  ;  ein  =er  3Jiorb 
z  góry  ułożone  morderstwo ; 
adv.  umyślnie,  rozmyślnie. 

5rbfid)t§l0g,  adi.  i  adv. 
bez  zamiaru,  przypadkowo ; 
=e  ©infatt  naiwna  prostota. 

5l'b=fitf^fttr  ^^-  (ffi")  ście- 
kać kroplami,  sączyć  się  po- 
woli. 

5l'b4ttbcn,  va.  (§aben)  prze- 
siać, wysiać. 

5l'b=ficbcn;  va.  fott  ab,  ^abe 
abgefotten  uwarzyć,  ugoto- 
wać, sprażyć;  bie  2Kild^  — 
sprażyć  mleko. 

5t'b=[intcr«,  vn.  (fein)  = 
ab  fitfern. 

5lbfi'nt!^,  sm.  absynt  m., 
piołunówka. 

%'^Ą^n\,  1)  vn.  fa^  ab, 
(bin)  l^abc  abgefeffen  siedzieć 
w  pewnem  oddaleniu ;  oom 
j^enfter  od  okna ;  zsiaść ;  oom 
$ferbc,  oom  93tct)c(e  —  zsiąść 
z  konia,  z  bicyklu;  2)  va. 
(^aben)  odsiedzieć,  wysiedzieć; 
eine  ©C^utb  —  odsiedzieć  dług; 
bie  ©trofe  —  odsiedzieć,  wy- 
siedzieć karę. 

5l'b=fote,  (=  abfogącn)  vn. 
(fein)  skąpać,  ściec  kroplami 
(w  salinach). 

^IbfoIU't,  adi.  absolutny, 
konieczny,  bezwzględny,  nie- 
og-raniczony,  zupełny ;  ^c 
SBal^rl^eit  konieczna  prawda; 
»er  §err  nieograniczony  pan; 
=e  Seerc  zupełna  próżnia;  =e 
ajJonjrc^ie,  =er  ÜJionarc^;  adv. 
absolutnie,  nieograniczenie, 
zupełnie. 

5lbf0lUtt0'n,  sf.  rozgrze- 
szenie n.y  absolucya  /;  zwol- 
nienie n. 

5lbf0Ulti'§mU^,  stn.  abso- 
lutyzm m.,  samo  władztwo   n. 

5lb=foIüic'rcit,   va.    (^oben) 

uwolnić, rozgrzeszyć;  zwolnić; 
bie  «Stubien  —  ukończyć  nauki. 

^Ibfo'nberltdj,     adi.    oso- 
bliwy ;  adv.  osobliwie. 
Slbfo'nberltdjteit,  5/.  pi.  «en, 

osobliwość  /. 


2l'l)=fonbcnt 


3('6=ftäitl)cn 


Sl'ö=ioubcnt,  va.  (^aben) 
oddzielić,  odłączyć,  wydzie- 
lić ;  fic^  t)on  ber  ©efettjd^aft  — 
oddzielić,  odłączyć  się  od 
towarzystwa ;  bic  fc^led^tcn 
©äfte  —   wydzielić   złe  soki, 

^fdfonnin,  adi.  nie  wysta- 
wiony na  słońce,  nie  mający 
Błońca, 

5(I)for6tc'rcn,   la.^    (^abcn) 

absorbować,  wsączać,  wciąg-ać 
w  siebie,  chłonąć,  pochłaniać. 

5l'Ö=]>aItCU,  '  1)  ra.  'i)a.h^ 
abgejpaltet,  odłupać;  2)  vn. 
bin  abgespalten;  fid^  —  od- 
łupać sie. 

5t'b=fphnncn,  i)  ra.  (^aben) 
spuścić ;  ben  $af)n  —  spuścić 
kurek;  eine  ©aitc  —  spuścić 
strunę;  odprze^nąć,  wyprzęg- 
nąć  (konie,  woły) ;   ben  ©eift 

—  męczyć  umysł;  id^  bin  feĘ)r 
<ibgefpannt  jestem  bardzo 
zmęczony,  osłabiony. 

5t'bfłjiinftin,  adi.  =  a.U 
fpenfttg. 

5rb=f^flrcn,  zaoszczędzić; 
fic^  t)om  3)iunbe  —  od  ust 
sobie  odejmować. 

5rb=|)3Cifcu,  1)  ra.  (^aben) 
nakarmić;  jmnbn.  mit  toeren 
Sßorten  —  zbyć  kogo  sło- 
wami; ec  lafśt  fic^  nic^t  leid&t 

—  nie  łatwo  go  się  pozbyć; 
tn.  skończyć  jeść. 

%'h'\^t\m\,  va.  (^aben)  od- 
łączyć, odstawić  od  piersi. 

'  '^rtlf^CUfttn,  adi.  niechętny, 
nieprzychylny ;  —  mad^en 
odstręezyć,  odmówić. 

?('b=)icrrcn,  ra.(C)aben)  zam- 
knąć, oddzielić;  eine  ©trajje 
• —  zamknąć  ulicę;  einen  ^a= 
fen  —  zblokować,  zamknąć 
port ;  eine  9Jłaf d^ine  —  wstrzy- 
mać maszynę. 

5('b=l>itflcin,    ra.    (^^aben) 

odbijać,  odzwierciedlać;  ber 
2)ionb  ipiegeü  ft(^  im  ©ee 
G.h  księżyc  odbija  sie  (odzwier- 
ciedla się)   w  jeziorze. 

^^rb=f^ielcn,  ca.  (^aben)  ode- 
grać, wygrać;  eś  l^at  fid^  eine 
łragijc^e  ©cenę  abgefpielt  ro- 
zegrała   sie    tragiczna   scena. 

3l'l)=f;)illbclll/  ra.  (I)abcn) 
zwinąć  z  wrzeciona. 

5t'b=fpimicn,  m.  fpann  ab, 
l^abe  abgejponnen,  uprzaść, 
skończyć  przędzenie. 


9t'b=Hji^CH,  ra.  (^aUn)  przy- 
ciąć, ostry  koniec  zrobić,  za- 
ostrzyć. 

5rb=f)JrcĄen,  i)  va.  fpric^ft, 
fpric^t,  fprac^  ab,  ^abe  abges 
Ipro^en  odmówić, zaprzeczyć; 
einem  ^ran!en  ba§  Seben  — 
zwątpić  o  życiu  chorego ;  ic= 
manbem  baä  SSerbicnft  —  od- 
mówić komu  zasługi ;  jmnbm. 
ba§  3flec^t  —  zaprzeczyć  ko- 
mu prawa ;  jmnbm.  eine  fCorbe» 
rung  —  odsądzić  od  pretensyi ; 
etit).  mit  jmnbm.  —  ułożyć  co 
z  kim,  umówić  się  ;  2)  vn.  wy- 
rokować, wydać  wyrok,  orzec. 

2l'b|>rcd)Cnb,  adi.  ujemny; 
adv.  ujemnie;  ein  =e§  Urt^eit 
sąd  ujemny. 

'9('bf^rc(i)cr,  sm.  *§,  pi.  —, 

człowiek  apodyktycznie  (do- 
gmatycznie) o  wszystkiem  wy- 
rokujący. 

9(ii)prcd)Crti'f  sf.  zwyczaj 
apodyktycznego  wyrokowania 
o  wszystkiem. 

5t'bfprc(fKriiri)f  (^di.  adv. 
=  abfpred^enb;  apodyktycimie 
wyrokujący. 

5t'b=)prcuöcn,  1)  ra.  (^abcn) 

zerwać,  oderwać ;  ein  ©tüdE 
Q^elfen  —  oderwać  kawał 
skały;  2)  vn,  (fein)  szybko 
się  oddalić  (na  koniu). 

'5rb=fpric|jcn,  m.  (fein)  = 
abstammen. 

51'b=1>riuncn,  m.  fprang 
<x\i,  bin  abgefprungen  odsko- 
czyć, odbić  się ;  bie  ^uget  i[t 
Don  ber  Słauer  abgefprungen 
kula  odbiła  się  od  muru; 
odpaść,  oderwać  się;  ber 
^alf  ift  abgefprungen  wapno 
się  oderwało;  odstąpić,  zbo- 
czyć; Dom  ŹJegenftanbe  ber 
Unterrebung  —  odstąpić  od 
przedmiotu  rozmowy. 

^('bfproj^,  sm.  -eś,  =  2lb= 
fprofsltng. 
Srbf^jröfeliiig,  sm.  =§,  yl.  -e, 

potomek  m. 

^Cbfprunn,  sm.  -e§,_p?.  =üngc, 

odskok  7/i.,  odskoczenie  n.] 
ber  —  Don  ber  ^artci  ode- 
rwanie się  od  stronnictwa; 
wielka  różnica,  kontrast;  kró- 
tka podróż  (=  2lbftec^er);  ka- 
wałek oderwany  m. 
9('I)=|vuIcn,     va.     (Ciaben) 

zwijać  przędze  z  cewki. 


5('b=f^ülcit,  ra.  (I^aben) 
opłukać,  wypłukać;  ba§  ®e= 
fc^irr  —  naczynie  spłukać ;  ber 
9łegen  ^at  bie  ©trafeen  ah-- 
gcfpiitt  deszcz  spłukał  ulice ; 
bie  Seber  —  popłukać  gardło, 
zala^  robaka;  oderwać;  ber 
^Jlufś  ^at  ba§  Ufer  abgcfpült 
rzeka  oderwała  brzeg. 

5('bjpiiltd)t,  sn.  sg, pomyje  n. 

5('bftamm,    sm.    =e§,   pi. 

=ftämme,  pochodzenie  n.,  po- 
tomstwo n. 

5t'b=ftamntcn,  m.  (fein)  po- 
chodzić; biefeś  SÖßort  ftammt 
au§  bem  Sateinifd^en  ab  ten 
wyraz  pochodzi  z  łacińskiego  ; 
au§  einer  abeligen  familie  — 
pochodzić  z  szlacheckiej  ro- 
dziny. 

^rbftämmling,  sm.  '^,pl.  =e, 

potomek  m. 

5l'bftammuno,  sf.  pi.  =en, 

pochodzenie  n.,  rasa  /. ;  oon 
guter  —  fein  być  dobrego  po- 
chodzenia, być  dobrze  uro- 
dzonym. 

5rb=ftanH)fcn,   ra.^  (^aben) 

odtłuc,  odbić,  utrącić,  utłuc; 
zużyć  przez  tłuczenie. 

5i'bftanb,  sm.  =e§,^?.=ftänbe 

odległość   /.,   odstęp  m,;   ber 

—  ber  ©onnc  eon  ber  (Sröe 
odległość  słońca  od  ziemi : 
ber  —  grcifd^en  "mn  ^t\Un  od- 
stęp pomiędzy  wierszami ;  róż- 
nica /.,  przedział  m. ;  ber  — 
ber  ^al^re  różnica  wieku  ;  zrze- 
czenie sie  n.,  odstąpienie  n. 

'irbftniibcr,  sm.  =ś,  pi.  —, 

zwierzę  domowe,  które  prze- 
stało być  użytecznem ;  drzewo 
martwe,  na  pniu  uschłe. 

^rOftÜubin,  adi.  przez  wiek 
popsuty;  (w  leśnictwie)  mar- 
twy, suchy. 

^^t'bfianbv'gclb,  sn.  se§,  pi 

:er,  odstępne  «.,  odczepne  n. 
(kwota  zapłacona  za  odstą- 
pienie od  czego). 

Vlb^tattCU,  ra.  (baben) 
oddać,  złożyć;    einen  ScfuĄ 

—  oddać  wizytę ;  einen  ^e* 
rid^t  —  złożyć  sprawozdanie, 
zdać  sprawę;  einen  Gib  — 
złożyć  przysięgę ;  zapłacić, 
zwrócić;  etnc  ©c^ulb  —  wy- 
równać dług. 

9rb=[tiiuDcu,  a'b=(tanbcn,  m. 

(§aben)     obmieść     z     kurzu, 


5l'öftä«kr 


23 


$t'B^fto^cu 


otrzepać,  strzepać,  zmieść 
(kurz). 

^röftnukr,  5l'öftaukr,  sm. 

=§,  pl.  — ,  miotełka/.,  szczotka 
^    f.  do  kurzu. 

5rö=ftöu:|)cn,    va.    (Mafien) 

wychłostać. 

%'h=Mtlh  1)  va.  ftid^ft, 
ftic^t,  ftaĄ  ab,  Hhe  abgefto= 
d^en  odkłuć,  odłączyć  przez 
odkłacie ;  wytyczyć ;  einen 
SRafcn  —  wytyczyć  trawnik; 
ein  Sager  —  wytyczyć,  odgra- 
niczyć obóz;  odprowadzić; 
einen  ©anal,  einen  Xeid^  — 
odprowadzić  kanał,  staw ;  ben 
Sßein  —  ściągnąć,  wytoczyć 
wino;  ba^  (grg  —  stopiony 
kruszec  wypuścić ;  zakłać, 
zarżnąć  (ein  ©c^wein  świnie) ; 
(w  grze)  wziąć,  zabić,  prze- 
bić;  mit  bem'2l[ś  ben  ^önig 

—  króla  asem  zabić;  od- 
punktować,  skopiować,  wy- 
dziurkować;  ein  Tiu^Uv  — 
odpunklować  wzór;  2)  vn. 
odbijać,  odróżniać  się ;  von 
feiner  Umgebung  —  wyró- 
żniać się  z  swego  otoczenia ; 
bic  g^arbe  [tid^t  greU  ab  barwa 
odbija  się  jaskrawo;  odbić 
od  lądu. 

5l'bftctl)cr,  sm:  =%,  pL—, 

wycieczka  /.,  krótka  podróż  /. 

5l'b=ftctfen,  va.  (tiahen)  od- 
piąć, odszpilić,  odsądzić  (= 
abfegen);  wytyczyć,  wytraso- 
wać; eine  ©tra^e^  ein  Sager 
ulicę,  obóz;  eine  Śai^nlinie  — 
wytrasować  linię  kolejową. 

5l'b=[tcI)CU,  vn.  1)  flanb  ab, 
bin  abgefłanbcn  odstawać, 
daleko  stać;  bie  2lrme  t)om 
i^Örpcr  —  laffen  trzymać  ręce 
oddalone  od  ciała ;  ber  ^äger 
ftel^t  ab  myśliwy  schodzi 
z  stanowiska;  odstąpić;  oon 
einer  ^bee  —  odstąpić  od 
zamysłu ;  oon  einer  fCorberung 

—  zrezygnować  z  należytości ; 
von  jmnbm.  —  opuścić  kogo; 
ginąć,  psuć  się;  ein  abgeftan« 
bencr  ©traud^  martwy  krzew  ; 
ein  abgefłanbener  g^ifd^  nie- 
żywa (uśnięta)  ryba;  zwietrzeć, 
przestać  się ;  abgeftanbeneś 
S3ier  zwietrzała  piwo;  abge: 
ftanbeneś  SBaffer  nieświeża 
(przestała)  woda;  2)  va.  (I^a« 
ben)  odstać;  eine  ©tunbe  — 


odstać  godzinę ;  fiĄ  —  nastać 
się,  zmęczyć  się  staniem ; 
firf)  bie  ^tif e  —  odstać  sobie 
nogi. 

5l'b=ftci9Cn,  vn.  ftieg  ab, 
bin  abgefttegen  zajechać,  wy- 
siąść (u  kogo);  id^  bin  bet 
einem  ^^reunbe  abgeftiegen 
zajechałem  do  przyjaciela; 
zsiąść  (t)om  ^ferb  z  konia), 
zejść  {von  ber  Setter  z  dra- 
biny), zleźć  (öom  S8aum 
z  drzewa). 

5('bftcigeub,  adl  i  adv. 
pochyły,  spadzisty;  *e  Sinte 
linia  zstępna. 

^i'bftefgcnuarttcr,    sn.^   -§, 

pl.  iC,  mieszkanie,  z  którego 
się  tylko  od  czasu  do  czasu 
korzysta. 

5rb=ftCiUClt,  va.  (baben)  ka- 
mieniami wytyczyć,  odgra- 
niczyć ;    oczyścić   z    kamieni. 

5l'b=ftCttCU,  va.  (I^aben)  od- 
stawić; ben  2;ifcl^  »on  ber 
9Banb  stół  od  ściany;  znieść; 
einen  aJiifśbrauc^  —  usunąć, 
znieść  nadużycie. 

5rb=[tentmcn,    va.   (^aben) 

odgiąć,  odbić  (dłutem). 

5ri=ftcw^c(n,    va,    (^aben) 

odstemplować. 

5rb=ftC^^CU,  va.  (^aben) 
wystebnować. 

%'h=\tnhtn,  vn.  ftirbft, 
ftirbt,  fłarb  ab,  bin  abgeftor* 
ben  zemrzeć,  odumrzeć,  um- 
rzeć, wymrzeć;  bag  ^erj  ift 
in  mir  abgefłorbcn  serce  we 
mnie  zamarło ;  bie  S3äume  finb 
abgeftorben  drzewa  zamarły ; 
bie  ©tabt  ift  roie  abgeftorben 
(=  auggeftorben)  miasto  wy- 
gląda jak  wymarłe  ;  bie  3^ÜflC 
finb  mir  raie  abgeftorben  nogi 
mi  zdrętwiały;  bie  greunbe 
finb  mir  abgeftorben  przyja- 
ciele odumarli  mnie;  er  ift 
für  bie  SOSelt  abgeftorbeii  umarł 
dla  świata. 

5rb=fteucnt,     m.     (^aben) 

okręt  za  pomocą  steru  na 
wodę  wyprowadzić;  jemanben 
—  wyposażyć,  skwitować 
kogo;  ein  Ungiüc!  —  zapo- 
biedz   nieszczęściu. 

^'bftirfj,  sm.  Ke)§,  pl'  '-C, 
odbicie  n.,  kopia/,  (dokonana 
przez  wypunktowanie) ;  wyto- 
czenie n.   {von  3=tüffig!eiten 


płynów) ;  różnica  /.,  kon- 
trast m. 

9l'b=ftt(fCU,  va.  (§aben)  sko- 
piować haft;  wyhaftować. 

5rb=ftiCfcIU,  vn.  (fein)  wy- 
nieść się;  er  ift  rul^ig  abge= 
ftiefert  wyniósł  się  milczkiem. 

5l'bfticg,    sm.  ^  »g,   pl.   =e, 

zejście  n.  (powrót  m.)  z  góry. 

Sl'ö=ftimmen,  i)  va.  {i)af>cn) 

nastroić  (instrument  muzy- 
czny) ;  spuścić  (ton),  niżej  na- 
stroić; 2)  vn.  głosować,  oddać 
głos;  burd^  2luffte^en  —  gło- 
sować przez  powstanie ;  burd^ 
2luf^eben  ber  §änbc  —  gło- 
sować przez  podniesienie  rąk ; 
über  jmnbn.  —  balotować 
nad  kim;  skończyć  głosowa- 
nie. 

5l'bftimmimn,  sf.  pi  «en, 

głosowanie  n.,  geheime  — 
tajne  — ,  namcntlid^e  — imien- 
ne — ,  fd^riftlid^e  —  głoso- 
wanie kartkami,  jur  — !  do 
głosowania!  jur  —  bringen 
poddać  pod  — ,  fid^  ber  — 
enthalten  usunąć  się  (wstrzy- 
mać się)  od  głosowania. 

3lbftinC'Ut,  adi.  wstrzemię- 
źliwy, adv.  wstrzemięźliwie. 

3lbftine'n5,     sf.    pl.    =en, 

wstrzemięźliwość  /.,  absty- 
nencya  /.,  usuwanie  się. 

5lbftiUC'n3^0litif,  sf.^  poli- 
tyka /.  polegająca  na  usu- 
waniu sie  od  udziału. 

%'Moütii,  1)  va.  (^aben) 
bie  dienen,  pszczoły  przenieść 
z  dawnego  ula  do  nowego ; 
(=  ab=ftöd£eln);  ablegerować, 
szczepić;  2)  vn.  (fein)  ugnić, 
zbutwieć. 

5l'b=fto^^clu,    va.  ßaUn) 

ein  ^'elb  —  wyrywać  ścier- 
nisko z  roli;  baä  Obft  — 
resztę  owoców  z  drzewa  zbie- 
rać. 

5l'b=fto^cn,  1)  va.  ftöleft, 
ftöf;t,  fłie^  ab,  ^abe  abgefto^en 
odtrącić,  utrącić,  odbić  przez 
trącenie,  odepchnąć;  "oa^  @e= 
mńf)  —  porzucić  rogi;  fid^  bie 
Corner  —  przytrzeć  sobie 
rogi;  jmnbm.  baä  ©enid^  — 
przetrącić  komu  kark  ;  obyć 
się;  bie  äJitfc^gäl^ne  —  tracić 
zęby  (o  zwierzętach);  ha^ 
SBoot  t)om  Ufer  -^  odepchnąć 
łódkę  od  brzegu;  bcn  ipenfet 


Whmtn\i 


24 


%'Manitn 


»om  Ärug  —  utiacić  ucho 
od  dzb«na;  ein  Srett —  zhe- 
blowac  deskę;  öie  Alanten  — 
poobcinać  rogi,  zaokrąglić; 
eine  Qi^Qd  —  obtłuc  cegłę; 
bie  'i^^üe  —  oskrobywać  skó- 
ry; ein  Äal6  —  odsądzić  cielę 
od  krowy;  eine  2Bare  —  wy- 
zbyć się  towaru,  wysprze- 
dxc;  bie  Sanben  (beö  93i(= 
Iaro§)  fłofien  >iUt  ab  bandy 
dobrze  odbijają  ;  2)  vn. 
(fein)  oom  Ufeu  —  odbić  od 
brzHg-n. 

91'ÖftOf^eub,  adi.  odpycha- 
jący, odrażający,  wstrętny; 
jein  Ślufeerea  ift  —  wygląda 
odrfłŻHJąłO ;  adv.  odpychająco, 
odrażająco,  wstrętiae. 

5lt)ftra'Ct,  adi.  abstrakcyjny, 
oderwany;  ein  »er  S3egriff 
ab 'atrakcyjne  pojęcie;  adv. 
abstrakcyjnie;  baś  fieE)t  tnir 
gu  —  auö  wygląda  mi  to 
nadto  uczenie. 

5lt)[tractio'u,    sf.  pi.   -en, 

abstrakcya  /.,  oderwane  wy- 
obrażenie n. 

5ri)=fti*el)cn^  vn.  ([)a5en)  usi- 
łować oddalić  się. 

Sl'fiftrctd),  sin!  »eg,  pi.  *e, 
przfctatg  m.,  licytacya  /.  (in 
minus  tj  przez  opust  z  ceny 
wywoławczej). 

5rti=ftrctdjett,  l)  va.  ftricö 
ab,  {)abe  aboie)trici)en  zgarnąć 
(z  wierzcliu),  zestrychować ; 
baö  ^'^K  —  zeskrobać  włosy 
ze  skóry;  baś  ®cg  —  z-zumo- 
wać  nieczystość  z  stopionego 
kruszcu  ;  ein  iłinb  —  dziecko 
rózgą  wysmagać;  2)  vn.  ([)a; 
ben)  bie  ^^-ifĄe  t)aben  abgefiri- 
d^en  ryby  przestały  fię  trzeć; 
(iein)  wylecieć  z  gniazda; 
ein  abgeftricfiener  galfe  sokół, 
który  począł  j'  ż  latać. 

5rb=ftl*Ctfen,  1)  m.  (^aben) 
ściągnąć,  zdjąć ;  einem  Öüf  ^n 
baś  %tü  —  ściągnąć  skórę 
z  zająca;  bic  ^anbfc^ube  — 
zdjąć  lękawiczki ;  einen  B'^^^Ö 

—  poi  brywać  liście  z  gałęzi ; 
einen  g^efjler  —  pozbyć  się 
przywary;  bie  jcf)Ied^ten  ©itten 

—  pozbyć  się  złych  obycza- 
jów; 2)  vn.  (fein)  oddalić  się 
nieco,  zboczyć. 

^l'bftreifciv  s?7i.  =g,  pi.  —, 
=  2loitecCcr. 


5l'I)=ftrciten,  m.  ftritt  (xh, 
^abe  aogeitritten,  jmnbm.  etro., 
wyprawować,  wyprocesować 
odfbrać  (komu  co)  przez  pro- 
ces; zaprzeczyć  komu  czego, 
nie  przyznawać ;  jmnbm.  ben 
Slbel — zaprzeczyć  komu  szla- 
chectwa; eś  täjöt  [ic^  nic^t 
—  nie  można  zaprzeczyć. 

^Itlftrirf),  sm.  sg,  pi.  '.t, 
to,  co  się  zgarnia  z  wierzchu; 
(w  hutnictwie)  szumowiny  ze 
stopioufgo  kruszcu;  —  oon 
einer  3iec^nung  redukcya  ra- 
chunku. 

5l'l)=ftnrfcu,  va.  (^aben) 
(przy  robocie  ponczo'^zkowej) 
eine  ^łabel  —  skoń<'zyć  drut; 
wypłacić  dług  robieniem  poń- 
czocb. 

5rii=ftncgclu,    m.    (I^aben) 

wycze-ać  zj/rzebłem. 

5('b=ftvi3meu,  l)  vn.  (fein) 
odpłynąć;  X)\t  Sßolfömenge  ift 
abgeftromt  tłum  ludu  oddalił 
się;  2)  va.  (^aben)  oderwać; 
baś  ffiaffer  {)at  ein  8tüdf  Ufer 
abgeftromt  woda  oderwała 
kawał  brzegfu. 

2l'ö=ftroffeit,     va.    (^aben) 

(w     górnictwie)      wyrębywać, 
eksploatować  schodami. 

5l!bftnrÖ,  adi.  ciemny,  nie- 
zrozumiały, zawiły,  cudacki; 
adv.  ciemno,  niezrozumiale, 
zawile,  cudacko. 

3l'ö=ftiidc(I)n,    ^a.    (^aben) 

odłamyw  ć  kawałkami. 

^'ö=ftuft«f  ^'f-  (^aben)  uło- 
żyć lub  usypać  w  k«*ztałcie 
scbodów;  stopniować,  cienio- 
wać (bie  färben  kolory); 
(w  górnictwie)  =  abftroffen. 

5l'bftUfling;  sf.  jpl.  =en,  sto- 
pniowanie n.,  stopnie  m  pl.\ 
"aii  —  ber  färben  cieniowa- 
nie n.  kolorów. 

5rö=ftül^c«f  ^ö-  (baben)  ben 
^ut,  spuścić  brzegi  (skrzydła) 
u  kapelusza. 

5l'b=ftMm^fClt,^  va.  (^aben) 
stępić,  prłiytępić;  bie  ©iwne 
—  przytępić  zmysły;  er  ift 
gegen  \et)tn  ©Ąmerj  ahc^t' 
flumpft  zobojętniał  na  każdy 
ból;  fein  ^erj  ifł  abgefłumpft 
serce  w  nim  zamarło;  einem 
Cunbe  ben  «Sd^manj  —  uciąć 
pou  ogon. 


5rb=ftürmeu,  l)  va.  (daben) 
wyszturiiiować  (jmnöm.  etn). 
co  na  kim)  zdobyć  przpz  na- 
leganie; 2)  vn.  (fein)  oddalić 
się  z  impetem. 

Itt'fifturs,  sm.  •i^,pl.  sftürje, 

spad    w.,    spadnięcie    «.;   — 
t)om  53erge  spadnięcie  z  góry; 
przepaść  (=  'iibf)ang), 
5l'b=ftürsen,  1)  va.  (baben) 

jmnDn.,  snąnć,  zrzucić  kogo 
(z  góry  na  dół);  fic^  —  rzu- 
cić się  z  góry;  er  t)at  fic^  DOm 
britten  Stodraerfe  abg>ftürjt 
izucił  się  z  trzeciego  piętra; 
odkiyć,  zdjąć;  ^en  S)»:dfel  — 
zdjąć  wieko ;  2)  vn.  (jtin) 
spaść  z  góry;  ein  2:;outi[t  ift 
abgefiÜ'/Jit  turysta  spadł  z  góry. 

3l'fi=ftU^,fn,  va  (baben)  ob- 
ciąć, Uciąć,  oberwać,  skrócić; 
Dem  ^unDe  bie  D^ren  —  psu 
uszy  obciąć;  einen  Saum  — 
obcąć    wierzchołek    drzewa. 

5l''lb=ftÜ^en,  va.  ^l)aben)  po- 
deprzeć. 

5l'6=fU(f)Cn,  va.  (I^aben)  szu- 
kają« pozbierać;  bie  3iaupen 
üom  SBaume  —  pozbierać  gą- 
sienice z  drzewa;  przeszukać; 
eine  ©.-genb  naci)  jmnbm.  — 
przeszukać  okolicę,  żeby  kogo 
znaleźć. 

5rbfub,  sm.  *e§,  odwar  m., 
dekokt  m. 

5t()|U'l'b,  adi.  niedorzeczny, 
śmieszny,  bezrozumny,  głupi ; 
adv.   niedorzecznie,  j^łupio. 

5tbfurbitä't,  sf.  pi.  ^en,  ab- 
surd w.,  niedorzeczność  /., 
śmieszność  f. 

mi,  sm.  .e§,  pi.  mu, 

opat  m. 

,  5l't)=täfcln,m.(^aben)  wyło- 
żyć de.vkami,  wyparkietować. 

5rö=ta!cl(u,  va.  (i)aben)  ein 
©d)iff,  rozstroić  okręt,  pozbie- 
rać liny  i  kotwice,  pozdej- 
mywać  maszty;  ein  abgeła« 
!elteö  jyrauen^mmer  stare  pu- 
dło w.,  przekwitła  kobieta  f. 

%'\^'imU\\\,  va.  (baben) 
imnbm.  etro.,  wyłudzić  co  od 
kogo   bavviac,  się  z  nim. 

5X'ö=ton3Cn,  i)  va.  (f)aben) 

odtainzyć;  eine  ^olfa  —  od- 
tańczyć polkę;  eine  Xänjerin 
—  odebrać,  odbić  tanecznicę; 
fic^  etit).    —    odtańczyć    sobie 

co   (bic  ©d^leppe   uom  ^leib 


2l'^=tauf(^ 


25 


%'hitit^tn 


oderwać  w  tańcu  Offon  u  sukni). 
2)  vn.  (fci  n )  oddalić  się  tańcząc. 

5l'ö=tauft^,  sm.  sei,  pi.  U, 

wynriianH  f. 

WMan^äjtn,  va.  (^aben)  wy- 
mienić rO  ZHCO. 

5lÖtCt',  sf.  pi.  =cn,  opactwo  /. 

5(kci'iid^,  adi.  opacki. 

5l'i)=tcufcn,  m  (§aben)  einen 
©cfeact)t,  poyłębić  szyb. 

Wfi-tijantn,  i)  w^.  (fein) 
odtaj^ć,  bas  iSiś  i[t  abgetftaut 
lód  odtajał;  2)  va.  (f)aben) 
bic  6onne  f)at  bas  ®tä  an  ben 
j^enflern  abgeti)aut  słońce  sto- 
piło lód  na  oknacti. 

5l'6tIjCU,  sm.  -eś,  pi.  -e, 
scheda  f.y  apanaż  7n. 

5l'Ö=t^ciIcn,  1)  va.  (^a6en) 
podzielić;  Łaś  Śuct)  in  fünf 
©apitcl  —  podzielić  książkę 
na  pięć  rozdziałów ;  baś  |Jini= 
mec  burd^  einen  3Serfd)[aci  — 
przepierzyć,  przedzielić  pokój  • 
bic  ^aace  —  rozdzielić  włosy; 
zrobić  w  włosach  rozdział; 
jmnbn.  —  wyposażyć  kojro, 
dać  komu  przypadającą  część 
majątku,  skwitować  kogo ; 
2)  m.  fid^  mit  jmnbm.  — 
dzielić  "ię  z  kim,  robić  działy. 

5l'6t^cilung,  sf.  pi.  -^n,  po- 
dział m.;  bie  —  in  (klaffen  po- 
dział m.  na  klasy ;  rozdział  m., 
rubryka  /  (einer  Leitung,  ei* 
neö  'ÖUC^eä  gazety,  książki); 
oddział  w«.;  cinc  —  ©olba« 
ten  oddziałów,  wojska;  eine  — 
beö  SJiinifteriumś  oddział  m., 
sekcya  /.  ministerstwa;  bie 
Sßal^iprüfung  mirb  von  ben 
-en  ber  Hammer  oorgenommen 
sprawdzanie  wyborów  wy- 
konują oddziały  Izby. 

Wit^On,  sm.  --^,pl.  =e,  (w  bo- 
tanice) złotowłos  m.,  wielo- 
włos  ni. 

5l'i)tI)UU,  va.  {^ahtn)  t^at 
ah,  l)abe  aociet^an  zdjąć  z  sie- 
bie (ben  9)(iante[  płaszcz);  bie 
Canb  Don  jmnbm.  —  opuścić 

kogo;  zabić,  stracić;  einen 
SSerbveAer  —  stracić  zbro- 
dniarza; zrujnować;  bergauf* 
mann  ift  abget^an  kupiec  jest 
zrujnowany;  ein  abgetljaner 
SDienfdÖ  zrujnowany,  zniszczo- 
ny człowiek;  załatwić,  skoń- 
czyć; eine  abgett)ane  Ś(ngele= 
gentjeit  skończona  sprawa;  ein 


abgetl^aner  ©łreit  skończony 
spór;  bamit  ift'g  noc^  nic^t 
abget^an  na  tern  jeszcze  nie 
koniec. 

5l'b=ticfen,  va.  (^aben)  = 
ab=teufen. 
5i  btin,  sf.  pi.  nnen,  żona 

opata   (protestanckiego). 

Stöti'ffiu,    sf.    pi.    =nnen, 

ksieni  /. 

5l'b4i)btClt,  va.  (f)aben)  stłu- 
mić, znieczulić,  przytłumić; 
einen  9iert)  —  znieczulić  nerw; 
ta'o  ©ffü^l —  stłumić  uczucie; 
ben  i'eib  —  umartwiMĆ  ciało. 

k'i'töntn,  va.  (f)aben)  bie 
färben,  stopniować,  modero- 
wać, cieniować  barwy. 

5l'6=tor!cIn,  vn.  (fein)  (= 
abstaumeln)  wytoczyć  się,  za- 
taczMJąc  się  odejść. 

5l'iltr(lb,  sm.  =eö,  odkomen- 
derowany oddział  m.  wojska. 

5ri)=trabcn,  vn.  (fein)  od- 
jechać kłusem;  odejść  z  kwit- 
kiem. 

5l'I)trag,  sm.  «eś,  pi.  «träge, 
zapłacenie  n.  (długu),  odszko- 
dowanie n.,  wynagrodzenie  n. 
(krzywdy);  jmnbm.  —  if)Un 
odszkodować  kogo;  kara  pie- 
niężna; er  mufś  jur  ©träfe 
einen  —  au  baö  Slrmen^aug 
tt)un  za  karę  złożyć  musi 
pewną  kwotę  na  dom  ubogich ; 
jmnbm.  —  tt)un  czynić  komu 
uszczerbek,  szkodę,  ujmę;  (na 
listach)  per  —  przez  umyśl- 
nego, ekspres. 

5l'ö=traöen,  ^   va.     (f^aUn) 

znieść,  zburzyć,  rozebrać;  eine 
3Kauer  —  znieść  mur,  ein 
^auś  —  zburzyć  dom,  eine 
23rütfe  —  rozebrać  most ;  bie 
(Spfifen  —  zebrać  ze  stołu; 
spłacić,  zapłacić;  eine  ©C^utb 
—  spłacić  dług;  zużyć,  zno- 
sić; einen  'diod  —  znosić  sur- 
dut; abgetragene  Äletber  zuży- 
te, znoszone  suknie;  przenieść 
na  papier  (rysunek);  einen 
§unb  —  psa  z  tropu  oddalać; 
ftc^  —  zmęczyć  się  noszeniem ; 
ber  2l(!er  bat  fiĄ  abgetragen 
rola  się  wyjałowiła. 

5l'btrÖgntl),  adi.  szkodliwy, 
ujemny ;  adv.  szkodliwie,  ujem- 
nie. 

%'t4xmtxn,  vn.  (^aben) 
skończyć  żałobę;  fid^  —  nad- 


werężyć zdrowie  zmartwie- 
niem. ŻMłoHą. 

31'bträufcln,  vn.  (fein)  ska- 
pywać,  kroplami  na  dół  ście- 
kać, ociekać. 

5l'b=trcibcu,  l)  va.  trieb  ab, 
^abc  abgetrieben  odpęlzić, 
napędzić,  odegnać;  baä  Sßkf) 
üom  }^elO  —  bydło  z  pola  ode- 
gnać; spędzić  (bie  2eben6frud)t 
płód);  bieSlBürmer  —  spędzić 
robaki;  baä  (SJotö  —  czyścić 
złoto;  einen  3Balb  -—  wyrą- 
bać las;  ein  3)icfid^t  —  wypło- 
szyć zwierzynę  z  gęstwiny; 
jmnbn.  ron  feinem  ^efi^e  — 
wywłaszczyć  koyo;  zmęczyć, 
spędzić;  bie  ^^fcrbc  —  zmę- 
czyć konie;  2)  vn.  (fein)  zbo- 
czyć z  drogi  (o  okrętach). 

5t'b-trcnneu,  va.^  (^aben) 
odpruć ;  baś  Cutter  öom  diod — 
podszewkę  od  surduta  od- 
dzielić, odłączyć;  fid^  —  od- 
dzielić się  (burd)  eine  SDanb 
ścianą). 

5l'b=trc^)jcn,    va.     (^aben) 

wystawić   mur   ze   schodami. 

^rbtrctcn,  i)  va.  trittft,  tritt, 
trat  ab,  tjabc  abgetreten  od- 
deptać,  przez  deptanie  oddzie- 
lić; fic^  bic  ©cbUppe  »om 
^leib  —  oddeptać  sobie  ogon 
u  sukni;  zużyć,  zniszczyć 
(przez  deptanie);  bic  treppen 
—  wydeptać  schody;  wyde- 
ptać; einen  2ßeg  —  wydeptać 
drogę;  jmnbm.  etro.  —  odstą- 
pić co  komu;  feinc  Słec^te 
jmnbm.  —  zrzec  się  praw 
swoich  na  czyją  korzyść; 
2)  vn.  (fein)  oddalić  się,  ustą- 
pić; baä  3Jitnifterium  ift  ab« 
getreten  ministerstwo  ustąpiło ; 
non  ber  S3üf)ne  —  zejść  ze 
sceny;  (komenda)  abtreten! 
rozejść  się!  pójść  precz!;  von 
einem  ^aufe  —  odsiąpić  od 
kupna;  in  einem  Sßirts^aufc 
(==  einjel^ren)  wysiać  w  oberży. 

Sl'btncb,  sm.  =eś,  pi.  ''C, 
spęd  m.;  ber  SSiel^=  t)om  ©es 
biige  spęd  bydła  z  gór;  —  beś 
SOialbeś  wyrąb  m.  lasu;  —  ei«' 
ncä  Käufers  odsądzenie,  odda- 
lenie kupującego  (z  powodu, 
że  kto  inny  posiada  prawo 
pierwokupu). 

5l'b=tnefen,  vn.  (fein)  ska- 
pywać,  kroplami  na  dół  spły- 


wum 


26 


rö=tDärtg 


wać,  ociekać;  e§  tüirb  baöei 
auc^  für  if)n  etro.  —  i  dla 
niego  się  coś  przy  tem  okroi, 
i  jemu  cos  z  tego  kapnie. 

5('b=trift,  sf.  wolne  pastwi- 
sko n. 

^iri)=triufcn,  m.  tran!  ah, 
l^abe  abgetrunfen  upić,  odpić, 
nadpić,  spić  (z  wierzchu);  od- 
pić (należytość  przez  picie 
odebrać). 

%'b4xi^^tUi,  vn.  (fein) 
odejść  drepcąc. 

3l'()tritt,  sm.  *e§,  yl.  »e, 
stopień  7W.,  schód  »w.;  odej- 
ście n.f  ustąpienie  n.,  oddale- 
nie sie  n. ;  mit  ber  ©lotfe  ba§ 
^cidĘien  gum  —  geben  zadzwo- 
nić na  ustęp;  odstąpienie  n. 
od  czego  (od  religii,  od  za- 
sad);  bei  jemanbem  —  nel^= 
men  wysiąść  u  kogo,  zaje- 
chać do  kogo;  ustęp  m.,  wy- 
chodek  m. 

%'W\ii^ü\s,  sn.  «e§,  pi.  «cr, 

odstępne  7i. 

5rb=trotfucn,  i)  va.  (I^aben) 

osuszyć,  wysuszyć,  obsuszyć; 
bie  SBäfdÖC  —  wysuszyć  bie- 
liznę; bie  ^bränen  —  osuszyć 
łzy;  ben  ©d^roeif;  —  otrzeć 
pot;  2)  rn.  (fetn)  oschnąć, 
obeschnąć,  uschnąć,  odpaść 
przez  uschnięcie. 

Vrb=trüüCn',  vn.  (fein)  wy- 
nieść sie,  oddalić  się. 

5('b=trommdtt,  V)va.  (^aben) 

odbębnić,  wybębnić ;  2)  vn, 
bębnić  na  znak  oddalenia  lub 
cofnięcia  się, 

^il'litro^f,  6w.  se§,  pi.  ^tropfe, 

ściek  m.  (na  obmyte  naczynia 
kuchenne). 

5('b=tviJ^fc(n,  vn.  (fein)  ka- 
pać, skapywać,  kroplami  spa- 
dać. 

5rb=tro^cn,  m.  (^aben)  ie* 
manbem  etro.,  wymódz  co  upo- 
rem, złością  (albo  groźbami). 

5rb=tnimi)fcu,   va.  (|^aben) 

(w  grze  w  karty)  zabić  wyż- 
szą kartą,  przybić  kozerną 
kartą;  (w  ciesielstwie)  einen 
SBttlfen  —  uciąć  belkę  skośnie 
i  spoić  z  drugą;  jmnbn.  — 
zburczeć  kogo,  utrzeć  mu  nos, 
wybesztać,  wybuzować,  po- 
zbyć się  kogo. 

2rbtrÜUnin,  adi.  odszcze- 
piony,  zbuntowany,  oderwany, 


odpadły;  jmnbn.  —  machen 
nakłonić  kogo  do  odszcze- 
pieństwa,  zbuntować  kogo ; 
t)om  ©lauben  —  werben  po- 
rzucić wiarę,  odpaść  od  wiary; 
ein  =er  (5t)rift  odstępca  od 
wiary  chrześcijańskiej. 

5i'btrümiige(r),  sm.  *n,  pi.  -n, 

odszczepieniec  m.,  odstępca 
m.,  przeniewierca  m.y  wiaro- 
łomca  m. 

ab-tro^en. 

5rb=tnfrf)Cn,  ra.  (^aben)  tu- 
szem odrysować,  odtuszować. 

9(bunba'u5,  sf,  obfitość  /. 
5(biinbic'rcu,    vn.    i^f^ahtn) 

obfitować  (w  co). 

%'h=i\xü)nitii,  1)  va.  (^aben) 
jmnbm.  etio.,  odsądzić  kogo 
od  czego;  jmnbn.  —  zasądzić, 
osądzić  (kogo);  2)  vn.  orzec, 
zawyrokować;  wydać  eąd 
ujemny. 

5rb=DCl-biCUCU,  ra.  (^aben) 
jmnbm.  etro.,  zarobić  co  od 
kogo. 

^rbbcrlnugcu,   va.  (^aben) 

jmnbm.  etro.^  żądać  czego  od 
kogo;  jmnbm.  baä  ß^renmort 

—  żądać  od  kogo,  by  zobo- 
wiązał się  słowem  honoru. 

5Sl'b=bierCn,  m.(^aben)  przy- 
kroić w  kwadrat,  w  czworo- 
gran ;  jmnbn.  —  okrzesać 
kogo;  ein  abgeoierter  3Jiann; 
człowiek  przebiegły,  kuty 
na  cztery  nogi. 

5rb=bificrcu,    va.    (|aben) 

oczyma  zmierzyć. 

Wh'ißanjtn,     vr.     (^aben) 

fid^,  zmęczyć   się  czuwaniem. 

^)('l)=tt)arf)fcUj  '  vn.     (fein) 

krzywo  rosnąć;  przestać  ro- 
snąć ;  von  etro.  —  odrosnąć 
od  czego  (rosnąc  oddalić  się). 

IH'büjage,  sf.  pi.  =n,  odle- 
głość siły  i  ciężaru  od  punktu 
podparcia ;  odległość  pionowa. 

5ri)=üJägcn,  va.  roägft,  mögt, 
roog  ab,  ^abe  abgeroogen 
zważyć,  odważyć,  przeważyć; 
jemanbem  jroei  5lilogramm 
Äaffec  —  odważyć  komu  dwa 
kilogramy  kawy ;  niwelować ; 
rozważyć,  zastanowić  się ; 
bie  ©rünbe  —  rozważyć  po- 
wody;   ba§   jCiir  unb    Sffliber 

—  rozważyć,  co  przemawia 
za,    co    przeciw;    bie    SJJittel 


nad&  ben  Sieden  —  stosować 
środki   do  celów. 

Wb^mlUiif  va.  (I^aben)  wy- 
wałkować  (öaä  X\ić)  sukno) ; 
jmnbn.  —  wybić  kogo,  wy- 
walić kijem. 

5rb=ttJäl(en,  va.  (f)aben)  za- 
gotować, dać  zwolna  zaki- 
pieć. 

Wb-toai^tn,  1)  va.  (öaben) 
wywalcować,  wyrównać  wal- 
cując; 2)  t'M.  (fein)  oddalić  się 
tańcząc  walca. 

%'b=)a)'ai]tn,  va.  (^aben)  od- 

toczyć,  odwalić,  zrzucić;  eincn 
©tein  —  odwalić  kamień; 
eine  Saft  t)on  fid^  —  zrzucić 
z  siebie  ciężar:  uwolnić  sie 
od  czego;  eine  ?pfIiĄt  t)on 
fic^  —  uv/olnić  się  od  obo- 
wiązku;  einen  33erbac^t  — 
oddalić  podejrzenie. 

5('b=ö)amfeu,    va.    (^aben) 

jmnbn,  skroić  komu  kurtę, 
dać  w  skórę,  wytrzepać  skórę. 

5t'ÖÜ)nnbcibnr,  adi.  od- 
mienny, (o  rzeczownikach) 
dający  się  deklinować,  (o  cza- 
sownikach) dający  się  konju- 
gować. 

5('b=toaubelu,  l)  m.  (w  gra- 
matyce) odmieniać ;  2)  vn. 
(fein)  oddalić  się  zwolna; 
(w  grze  w  kręgle)  odbić  kulę 
o   boczne  ściany  kręgielni. 

5rb=tönnbcni,  i)  V«.  (fein) 

wywędrować,  powędrować ;  2) 
va.  (f)aben)  przewędrować. 
5rö=tt)an!cn,  vn.  (fein)  odejść 

chwiejnym  krokiem. 

5l'ö=toärmcn,  ^  va.    (^aben) 

zagrzać,  wygrzać,  ogrzać;  fic^ 
bie  öänbe  —  zagrzać  sobie  ręce. 

5l'b=tt)anien,    va.    (^aben) 

przestrogami  odwodzić,  prze- 
strzegać. 

5rb=tDarłcu,  ra.  i  vn.  (I^a* 
ben)  jmnbn.,  etro.,  czekać  na 
kogo,  na  co,  oczekiwać  kogo, 
czego ;  id^  roili  feine  ?Xnfunf  t  — 
chce  czekać  jego  przybycia  ; 
ben  ©turm  —  przeczekać 
burzę;  einen  Äranfen  —  pil- 
nować, dozorować,  pielęgno- 
wać chorego;  fein  3lmt  — 
pilnować  swego  urzędu;  fei= 
nen  Seib  —  dogadzać  swemu 
ciała. 

^^rb=Uinrt^,  adr.  na  dół, 
w  kierunku   z   góry    ku   do- 


2l'ö=ti)afdK« 


27 


Sl'ötoettbif^ 


łowi;  üom  Hauptmann  — 
od  kapitana  zacząwszy  na 
dół;  ©Irom  —  fal^ren  jechać 
z  biegiem  wody;  ber  2Bcg 
gel^t  immer  me|r  —  droga 
coraz  bardziej  staje  się  spa- 
dzistą; eS  ge^t  —  mit  mir 
podupadam  (na  zdrowiu,  na 
majątku) ;  na  stronę,  na  bok ; 
ba§  '^aug  lU^t  —  \)om  Ufer 
dom  znajduje  się  na  bok  od 
brzegu;  pt'aep.  (z  gen.  albo 
dat.)  poniżej,  poniż. 

toäfcöt,  roufcö  ab,  ^aöe  ab^e= 
roafcl^en  obmyć,  umyć,  opła- 
kać, wyprać;  bie  3Buttbc  — 
obmyć  ranę;  baS  ^inb  — 
umyć  dziecko;  bie  ©läier  — 
opłukać  szklanki ;  bie  2Bä[d^e 
—  wyprać  bieliznę;  bie  ©(^an« 
be  mit  bem  SBlute  —  zmyć 
hańbę  krwią;  ba§  SCajfer 
rcäfd^t  bie  Ufer  ah  woda 
zmywa  (urywa)  brzegi;  uszko- 
dzić przez  pranie ;  baś  §emb 
ift  fc^on  fe^r  abgeroafiĄen 
koszula  jest  już  mocno  przez 
pranie  użyta. 

5l'b=U)ä(fcnt,  t«.  (^aben) 
(bie  SBiefej  odwodnić,  odpro- 
wadzić wodę  z  łąki  (=  cnt» 
rcäffern). 

5('b=U)at[rf)e(it,    va.^  (fein) 

odejść,  zataczając  się  jak 
kaczka, 

Wb=mbci\,  va.  rcob  ah, 
l^abe  abgerooben  utkać  (sztukę 
płótna,  sukna). 

5rb=U}Cd)fcIu,  1)  va.  (^aben) 
zmienić,  wymienić,  odmieniać, 
przeplatać  (jedno  drugiem) ; 
eine  ^rone  —  zmieniać  ko- 
ronę; baś  ®elb  auf  papier  — 
złoto  wymienić  na  papier, 
©ie  muffen  baö  ^^letfc^  mit 
bem  (Semüfe  —  musisz  pan 
przeplatać  mięso  jarzyną ; 
2)  vn.  zmieniać  się ;  mit  \e= 
manbem  im  2)ienfte  —  zmie- 
niać się  z  kim  w  służbie,  ko- 
lejno pełnić  służbę  (dyżur); 
ba§  SBelter  raec^fett  ah  pogoda 
zmienia  się;  mit  abiüed^feln= 
bem  ®Iücfe  Ärieg  führen  z  od- 
miennera  szczęściem  wojnę 
prowadzić. 

5l'btöefl)feluun  (rbroec^§= 
lung),  sf.  pi,  =en,  odmiana  /. 
rozmaitość  ii.  {=  abroecfifeln). 


5l'b=tt)C^öIung^tt)cifc,    adv. 

na  przemian. 

51  b=töebc(n,  va.  (^aben)  od- 
ganiać, oganiać  (muchy). 

5r6U)Cg,  sm.  se§,  pi.  =e,  bez- 
droże n.,  manowiec  m.,  nie- 
prawa droga/.,  zła  droga/.; 
mir  finb  auf  einen  —  geratt)en 
dostaliśmy  się  na  bezdroże ; 
er  fül^rt  il^n  auf  =e  prowadzi 
go  na  manowce. 

5rbU)Cgin,  adi.  mający 
drogi  uboczne. 

^rbUJCgÖ,  adv.  z  drogi, 
na  uboczu,  w  bok  drogi. 

^rbUJCgfant,  adi.  z  drogi 
położony. 

%'t)=\ßt{)tn,  va.  (^aben)  od- 
wiać,  zwiać  z  góry;  ber  2ßinb 
^at  mir  ben  ^ut  Dom  ^opfe 
abgeroe^t  wiatr  zerwał  mi  ka- 
pelusz z  głowy;  ber  ©turm 
iiat  ba§  ©c|iff  von  feiner  SBal^n 
ab^^exü^^t. 

%'b=ml}Xf  sf.  obrona  /., 
odparcie  n.,  odpowiedź  /,  (od- 
porna) ;  gur  —  w  odpowiedź ; 
bie  —  biefer  Sßornjürfe  faßt 
mir  nid^t  fd^ioer  obrona  wobec 
tych  zarzutów  nie  jest  mi 
trudną. 

%'b=mi}Xtn,  va.  (^oben)  od- 
ganiać; baś  Siel^  t)om  ^elbe 
bydło  z  pola ;  oganiać  ;  fic^ 
bie  3Jiücfen  —  oganiać  się 
od  komarów;  odpierać;  ben 
feinbüc^en  Überfall  —  ode- 
przeć napad  nieprzyjacielski ; 
ein  Unglütf  —  uchronić  się 
od  nieszczęścia ;  bie  (Seud)e 
—  chronić  się  od  zarazy; 
einen  ^ieb  —  sparować,  od- 
bić cięcie ;  jmnbm.  ettü.  — 
wzbraniać  komu  czego. 

Wh'\öM)i\\,  1)  vn.  roid^  ab, 
bin  abgeroi^en  zboczyć;  t)om 
2Bege  z  drogi;  bie  9Jiagnet= 
nabcl  meidet  um  brei  ©rabę 
ab  igła  magnetyczna  zbacza 
o  trzy  stopnie;  odstąpić  (öOn 
ber  a^łegel  od  reguły,  oon 
ben  ©itten  ber  SBorfa^ren  od 
obyczajów  przodków);  różnić 
się;  meine  ajieinung  meirfit 
tjon  ber  beinigen  ab  moje 
zdanie   różni   się    od    twego; 

oon  jmnbm.  —  odstąpić  od 
kogo,  porzucić  kogo ;  2)  va. 
meierte    ab,   ^abe    abgerocid^t 


odmiękczyć,  rozmiękczyć, 

zmiękczyć;  (jein)  odmięknąć, 
zmięknąć. 

%'b=^t\^t\\,  sn.  *8,  roz- 
wolnienie n. 

5rbU)Ctd)UU0,  sf.  odstąpie- 
nie n.,  zboczenie  n.,  różnica/. 

5l'b=tüctbcu,     va.     (^aben) 

spaść,  wypaść  (łąkę). 

3t'ö=tt)Ctfcn,  ^  va^.     (§aben) 

zmotać,  zwinąć  z  motowidła. 

5l'b=toctncn,     va.     (f)abcn) 

etn).,  wypłakać  co,  płaczem 
uzyskać;  fic^  —  napłakać  się. 

3l'ö=tDCifen;  va.  mieä  ab, 
^abc  abgerołefen  odprawić, 
dać   odprawę;   einen   33ettler 

—  odprawić  żebraka  (z  ni- 
czera);  einen  SBefuĄ  —  nie 
przyjąć    wizyty;    ein    ©efud^ 

—  odrzucić  podanie ;  baś 
®erid)t  ^at  feine  ^lage  abge« 
tüiefen  sąd  oddalił  jego  skar- 
gę; jmnon.  !urg  —  odprawić 
kogo  krótko  a  węzłowato; 
er  läföt  fic^  nid^t  —  nie  daje 
się  odprawić,  zbyć;  einen 
SGßed^fel  —  protestować  we- 
ksel. 

5l'b=töcif«ng,   sf.  pi.    -en, 

odmowa  /.,  odprawa  n. 
5rö=H)Ci^cn,  ^  va.     (baben) 

obielić,  pobielić,  wybielić. 

%'h'm\\i\\,   w.  (fein)  od- 

więdnąć,  zwiędnąć. 

5rb=ttjcubcn,  ^va.  (^abcn) 
odwrócić;  'tiin  ^opf,  bie  2lu- 
gen  głowę,  oczy;  jmnbn. 
t)On  etn).  —  skłonić  kogo  do 
odstąpienia  od  czego;  feinc 
§anb  »on  jmnbm.  —  opuścić 
kogo,  przestać  go  wspierać; 
eine  ©efabr  —  odwrócić  nie- 
bezpieczeństwo; burd^  ba§  ©e- 
bet  ein  Unglüc!  üon  fid^  — 
uchronić  się  od  nieszczęścia 
przez  modlitwę;  ibr  §crj 
bat  fid^  t)on  i^'m  abgeroenbet 
jej  serce  odwróciło  się  od 
niesro. 

5('btDcnbig,  adi.  (z  mad^en 
i  tcerben)"  jmnbn.  einem  — 
mad^en  zniechęcić  kogo  do 
kogo,  odciągnąć  kogo  od 
kogo;  odstręczyć;  einen  S^ie* 
ner  jmnbm.'  —  mad^en  od- 
stręczyć, odmówić  komu  słu 
żącego;  er  ift  t)on  mir  — 
geroorben  stracił  do  mnie 
przywiązanie. 


%'hmtUn 


28 


%^tiń}tn 


5r6=ti)crfcn,  va.  (^aben) 
zrzucić;   imnbn.   DOtit   ^ferbe 

—  zrzucić  kogo  z  konia;  baä 
^OC^  Don  [ic^  —  zrzucić  z  sie- 
bie jarzmo;  eine  S3cücfe  —  ro- 
zebrać, zburzjx  most;  ben 'IWan* 
teł  —  zrzucić  płaszcz;  btefe 
©telle  roirft  ja^rlic^  taujenb 
fronen  ab  ta  posada  przy- 
nosi tysiąc  koron  rocznie; 
ber  <Biuxm  f)at  baö  2)ad)  ab» 
geroorfen  burza  zerwała  dach; 
(w  grze)  eine  ^arte  —  zrzu- 
cić kartę;  er  hat  ^ique  ab^ 
geroorfen  zrzucił  piki,  zrzucił 
się  z  pików;  fic^  mit  jmnbm. 

—  (=  übecrcerfen)  poróżuić 
się  z  kim;  vn,  bie  ^ünbin, 
bie  Äa^e  l^at  abgeworfen 
suka  się  oszczeniła,  kotka 
się  okociła;  (o  jeleniach) 
porzu<-ić  rogi. 

Sl'ÖtDCfcnb,  adi.  nieobecny; 
mit  ben  ©ebanfen  ~  nieprzyto- 
mny;  ber  =e  l^at  immer  Unred^t 
nieobecnemu  zawsze  dzieje 
się  krzywda. 

'Srbtoefenljeit,  sf.  nieobec- 
ność/',; nieprzytomność /.;  in 
feiner  —  pod  jego  nieobec- 
ność; —  beä  ©ei[te§  nieprzy- 
tomność umyjiła ;  brak  m. ; 
in  —  eines  ausbrüdfUd^en  ®e= 
fe^C§  z  braku  wyraźnej 
ustawy. 

5rfi=ti)Cttcn,m.  jmnbm.  etro., 
wygrać  co  od  kogo  (przez 
zakład). 

Wh=mütvn,  l)  vn.  C()ahen) 
eä  öat  abgeroettert  burza 
ustała  ;  2)  va.  obciosać  belkę 
dla  spływu  wody. 

Wf)=m^tn,  va.  (f)aben)  wy- 
ostrzyć ;  przez  tarcie  zedrzeć 
(rdzę  z  noża);  stępić;  zni- 
szczyć (przez  tarcie) ;  baś  ^leib 
^at  fid^  abgeroe^t  suknia  się 
wyfarła. 

3l'I)=rDi^fcn,     va.     (baben) 

wywoskować  (posadzkę);  wy- 
glancować,  wyszwarcować, 
wyczeruić  (buty) ;  jmnbn.  — 
obić  kogo,  wygarbować  skórę. 

Wh=\oiätin,     va.    (fiaben) 

zwinąć  (nici  z  motka)  ;  ein 
@efd)äft  —  doprowadzić  in- 
teres do  korica. 

3l'I)=U)teöeIu,  va.  (^aben) 
uspokoić;  einen  3tufrut)r  — 
uspokoić  rozruch. 


5l'ö=ö)icgen,  va.  roog  ab. 
^abe  abgeroügen  =  abroäaen. 

2l'Ö=tüint|JCln,  va.  (^aben) 
ben  ilJiaft,  zdjąć  chorągiewkę 
z  masztu. 

3('bU)tUbC,  sf.  pi.  sn,  zvyi- 
jadło  n.  (narzędzie  do  zwija- 
nia  nici). 

5ri)=U)inbClt,  va.  raanb  ab, 
l^abe  abijemunben  zwinąć  (nici 
z  kłębka);  za  pomocą  windy 
spuścić;  bie  2lrme  beś  ®eg= 
ner§  beim  klingen  —  przy 
mocowaniu  uwolnić  się  od 
rąk  przeciwnika. 

'3rb=ö)tufen,     va.     (^aben) 

dać  znak  odmowny  lub  prze- 
czący; jmnbn.  —  dać  znak 
komu,   by  się  oddalił. 

5rb=Uiir!cn,  va.  (^aben)  ein 
S^l^ier,  zdjąć  skórę  z  zwierzę- 
cia; "Qm  Xe'lQ  —  wygnieść, 
wymiesić,  wyrobić  ciasto  ;  ein 
StüdE  Xud)  —  utkać  sztukę 
sukna  ;  skopiować  przez  tkanie 
(etn  3Jiufter  wzór). 

5rö=ttiifd)Cn,  ^  va.  (baben) 
obetrzeć,  zetrzeć;    ben  ©taub 

—  zetrzeć  kurz  ;  fic^  bie  Xf)rä= 
nen  —  obetrzeć,  osuszyć  łzy. 

5('b=ti)tttcrn,  1)  vn.  (fein) 
zwietrzeć,  wywietrzeć  ;  (z  l^a* 
bin  =  abraettern);  2)  va. 
(^aben)  zwietrzyć,  zwachać  co 
(ślad). 

5l'bU)0t(C,  sf.  wełna/,  z  za- 
bitych owiec. 

5l'Ö=tD0Ken,  1)  va.  i^aben) 
ba§  JeK,  oskrobać  skórę  z  weł- 
ny; 2)  vn.  (od  roollen)  chcieć 
odejść;  ber  ©edEet  mili  nirf)t 
ab  wieko  nie  daje  się    zdjąć. 

5rfi=U)ntl)eni,  va.  \f)abin) 
jmnbm.  etm.,  lichwą  uzyskać 
co  od  kogo. 

5('lb=U)iirbiocn,   va.  (^aben) 

detaksować,  zniżyć ;  eine  SJiünje 

—  zmniejszyć  wartość  monety. 
5l'6ttJlll*f,  sm.  =:e§,i??. -mürf e, 

odrzucenie  n.,  zrzucenie  ?j.  (bes 
©eroeil^eö  rogów) ;  odrzutek  di. 
(to  co  odrzucone  zostało,  np. 
ziemia  przy  kopaniu  rowu). 
5rb=Ü)iivfcln,  va.  ^  (^aben) 
jmnbm.  etro.,  wygrać  co  od 
kogo  (grą  w  kostki),  więcej 
rzucić. 

5r()=innrncn,  ^   ta.     (^aben) 

udusić,  zadusić;  fid^  —  mę- 
czyć się,  żeby  co  połknąć. 


%'h=mt^tln,  va.  (^aben) 
wyrwać  z   korzeniem. 

5l'b=tt)Uft^CU,  vn.  (fein)  ci- 
chaczem się  wynieść. 

3l'b=5al)len,  va.  (^aben) 
spłacić,  zapłacić,  wypłacić ; 
eine  ©d^ulb  —  upłacić,  spła- 
cić dług-  (częściami). 

3l'b=5ä^Icn,  m.(^aben)  od- 
liczyć, odrachować ;  baś  lafśt 
[iĄ  an  ben  ^^ingern  —  rzecz 
to  bardzo  prosta,  łatwa  do 
przewidzenia. 

5('ö=5a^ucn,  l)  ya.  (^aben) 

porobić  ząbki ;  ein  S^łab  — 
porobić  zęby  na  kole;  2)  vn. 
(^aben)  baś  ^inb  ^ai  abge* 
jal^nt  zęby  się  dziecku  wy- 
kłuły. 

5l'b=3a)Jfcn,  va.  (I^aben) 
wytoczyć,  utoczyć;  ben  SBein 
OOm  %a\^  —  wino  z  beczki 
ściągnąć;   jmnbm.   baś    33lut 

—  wypompować  komu  krew, 
utoczyć    krwi;    einen    Xeid^ 

—  spuścić  staw;  jmnbm.  baś 
®elb  —  wyciągnąć  z  kogo 
pieniądze,  naciągnąć  kogo  na 
pieniądze. 

5rb=5afent,  vn.  (^aben)  ftd^, 
rozłazić  się;  bcr  ©toff  jafert 
fid)    ab    mate-^ya   rozłazi    się. 

5('b=3äumcn,  va.  (^abcn)  ein 
■^ferb,  rozkiełznać  konia,  zdjąć 
z  koipa  uzdę. 

5l'b=3ämten,     va.    (^aben) 

ogrodzić,  odgrodzić  (płotem); 
jmnbm.  ein  ©tüdf  ©arten  — 
urwać  komu  kawał  ogrodu 
przez  wysunięcie  płota. 

5ri)=3aufcn,  va.  wyrwać 
(przez  tarjfanie);  jmnbn.  — 
wytargać  kogo  za  włosy,  wy- 
czuchrać. 

5l'()=5C^rcn,  l)  va.  (^oben) 
wychudzić,  wyniszczyć;  bie 
i^ranf^eit  ^at  i^u  abgeje^rt 
choroba  go  wyniszczyła;  er 
f)at  fic^  burd^  gaften  abgeje^rt 
wyniszczył  się  postnmi ;  2)  vn. 
chudnnć,    mizernieć,    niknąć. 

5t'l)3Cl)ning,  5/.  yl.  ^en,  = 
5luś;<et)r»mg. 

5rÖ5Ci(()Clt,  sn.  -g,  pi.  —, 
odznaka/.,  znamię  w,,  oznaka 
/. ;  bie  Źiener  trugm  —  auf 
Den  2lrmen  służba  nosiła  od- 
znaki na  ramieniu;  baś  5linb 
fam  mit  einem  —  gur  2i>ttt 
dziecko  urodziło  sie   ze  zna- 


WH^läjun 


29 


nttlbtnta'l 


mieniem;  bic  —  ber  Sßürbe 
oznaki  godności. 

5l'fi=5cid)ncn,    va,    (ijaBen) 

odrysować;  nacechować,  na- 
znaczyć. 

3l'l)=5Crrett,  va.  ^  (^a6en) 
jmnbm.  etro.,  urwać,  uszar- 
pnąć  CO  komu. 

%'h=^tütln,  va.  (6a6en)  roz- 
pleść, rozwić  (tkankę). 

5l'ösicpUb,    sn.   '=e§,   v^- 

ser,  obrazek  m.  do  odbijania, 
odbij  an  k  a  /. 

%'^'l\t))t\Xf  1)  va.  50g  ab, 
l^abe  abgejogen  zdjąć,  ścią- 
gnąć; ben  ^\xi,  bie  |)anbfd)ut)c 
—  zdjąć  kapelusz,  ściągnąć 
rękawiczki ;  ba§  g^elT  —  ścią- 
gnąć skórę;  jmnbm.  ben  SRing 
»om  S^ingcr  —  zdjąć  komu 
pierścień  z  palca ;  ściągnąć  ; 
ben  ©C^liiffel  —  wyjąć,  ścią- 
gnąć klucz  z  zamku  ;  ben  Xopf 
t)Om  3=euer  —  zdjąć  garnek 
z  ognia ;  bie  harten  —  zHjąć,  ze- 
braćkarty ;  odciągnąć ;imnbm. 
t)Om  ©el^alt  —  potrącać  komu 
z  pensyi;  jmnbn.  Don  einer 
©efeEfd^att  —  odciągnąć  kogo 
od  towarzystwa ;  jemanben 
t)on  feinen  ©tubien  —  odry- 
wać kogo  od  nauki ;  jmnbm. 
bie  Äunben  —  odciągnąć  ko- 
mu kapujących;  bte  ^anb 
t)on  jmnbm.  —  opuścić  kogo, 
przestać  dopomagać  komu ; 
Sßein,  33ier  —  ściągnąć  wino, 
piwo;  einen  %iić:^  —  spuścić 
staw ;  eine  U^r  —  obciągnąć, 
uregulować,  repasować  zega- 
rek; (w  drukarstwie)  etnen 
@a^  —  zrobić  odbitkę,  od- 
bić; ba§  SOłeffer  —  obciągnąć 
nóż  (na  kamieniu  lub  pasku); 
(w  arytmetyce)  odciągać,  odej- 
mować; przepuścić,  przelu- 
trować;  ben  Srantroein  — 
przepuścić,  przelutrować  wód- 
kę (przez  alembik) ;  2)  vn. 
(fein)  oddalić  się,  odejść, 
opuścić  jakie  miejsce;  ber 
geinb  ift  »on  ber  ©tabt  a6= 
gebogen  nieprzyjaciel  oddalił 
się  z  miasta;  er  ift  mit  ©cf)impf 
\x\\Xi  ©d^anbe  abgezogen  odda- 
lił się  ze  wstydem ;  fid^  — 
usunąć  się;  bie  Dc^fen  l^afcen 
fid^  al)ge3ogen  woły  zmęczyły 
się  ciągnieniem, 

%'ll\t\ftX,   sm.   «§,  pi.  —, 


(w  anatomii)  abduktor,  mu- 
szkuł  m.  odciągający;  od- 
ciągacz m.  (n.  p.  do  odcią- 
gania mleka  z  piersi). 

5?rfi=3iclcn,  1)  va.  (^aben) 
etro.  (=  be^tuecfen);  2)  vn. 
mierzyć,  celować  do  czego; 
icE)  rcei^,  rcorauf  er  abgtell 
wiem,  do  czego  zmierza;  er 
jielt  auf  mic^  ab  ma  mnie  na 
myśli,  pije  do  mnie. 

5l'b=ginuncrn,   va.  (^aben) 

obciosać. 

5l'b=3ir!eln,     va.     (I^aben) 

cyrklem  odmierzyć,  wycyrklo- 
wać;  er  l^at  eś  fic^  genau 
abgejirfelt  dokładnie  sobie  to 
wykombinował,  obmyślał. 

51'bpg,  sm.  =(e)ś,  pi  --jüge, 
oddalenie  się  w.,  odejście  n., 
odmaszerowaaie  n.,  wymarsz 
m.,  wyprowadzenie  się  n. ;  je; 
manbem  freien  —  geroä^ren 
pozwolić  koma  wolno  oddalić 
się;  ber  —  ber  Xruppen  wy- 
marsz wojska;  ber  —  au^ 
ber  sffiol^nung  wyprowadzenie 
się  z  mieszkania ;  gum  — 
(Slbmarfc^)  blafen  trąbić  wy- 
marsz; odchód  m.,  ujście  n. ; 
ta^  Sßaffer  (ber  jHauc^)  ^at 
feinen  —  woda  (dym)  nie  ma 
ujścia  (odchodu);  opust  m., 
rabat  m.,  potrącenie  n.;  ber 
Kaufmann  gercä^rt  mir  einen 
—  üon  10  'Jßercent  kupiec 
przyznaje  mi  10  procent  opu- 
stu (rabatu);  ic^  mufo  ^t)mn 
von  ber  3fłed^nung  5  fronen 
in  -^  bringen  rausze  potrącić 
panu  z  rachunku  pięć  koron ; 
bie[cr  33eamte  i)at  etnen  gro» 
^en  —  von  feinem  ©ehalte 
temu  urzędnikowi  odciągają 
wiele  z  pensyi;  naĄ  —  po 
odtrąceniu;  (w  drukarstwie) 
odbitka  /. ;  (w  hutnictwie) 
zmiot  m.;  —  am  ©erael^r 
cyngiel  m.  u  strzelby. 

3l'b=5n^fcn,  va.^  (^aben) 
odskubać,  wyskubać,  oskubać. 

5rb=5tt)acten,  va.  (^aben) 
urwać  (obcęgami);  jmnbm. 
üon  ber  3flect)nung  etro.  — 
urwać  co  komu  z  rachunku; 
jmnbm.  bie  Ul^rfette  —  urwać 
(wykraść;  komu  łańcuszek  od 
zegarka. 

9l'b=3tt)äU0CIt,  va.  z  tru- 
dnością zdjąć;  (fiaben)  fid^  bie 


©tiefel  Don  ben  g^itfien  z  wiel- 
ką biedą  ściągnąć  z  nóg  buty. 

Wi)=^\ütdtn,  va.  i  vn.  (t)as 
ben)  =  ab=3telen. 

2l'b=3ti)etgcn,  l)  va.  (^aben) 
oddzielić;  einen  S3aum  — 
obrać  drzewo  z  gałęzi;  2)  vn. 
bie  (Sifenbabn,  bie  ©trafee 
jroeigt  ab  kolej,  droga  zbacza, 
rozgałęzia  .«ię. 

5rb=3ti)itfcn,  va.  (^aben)  = 
ab-'^rvactin ;  naszczypać. 

5l'b=3ü)ingen,  va.  (^aben) 
jmnbm.  etro.,  wymusić  co  na 
kim;  ein  ©eftänbniä  —  wy- 
musić zeznanie. 

5lcce'nt,  stn.  se§,  pi.  z, 
akcent  tn.,  ton  m.,  przycisk  m. 

5(cccntitatto'n,   sf.  —,  pi. 

=en,  akcentowanie  n. 

5lcceut«ic'rcu,    va.  ^  (^aben) 

akcentować;  położyć  znak 
akcentu. 

%at'^t,  sn.  :(e)§,  pi.  ?c,  ak- 
cept m.,  weksel  m.,  podpis  m. 
(na  wekslu);  fein  —  auf  einen 
Sßed^fel  fe^en  podpisać  weksel, 
przyjąć  weksel. 

5lccc^ta'ut,  sm.  -zn,  pi.  «en, 

akceptant  m.  (ten,  który  weksel 
przyjmuje). 

5Uce^tatio'it,   sf.   pi.   »en, 

akceptacya  /.,  przyjęcie  n. 
(wekslu). 

3lccc^tte'ren,  va.  (i^aben) 
akceptować;  einen  ffiec^fel  — 
akceptować,  przyjąć,  podpi- 
sać weksel;  jmnbn.  —  przy- 
jąć kogo  do  służby. 

SlCCC  f^,  sm.  -'t^fpl.  -i,  akces 
m.,  prz;yłącŁenie  się  m.,  przy- 
stąpienie n. ;  aplikowanie  się 
n.,  służba/,  przygotowawcza. 

5(cccf(i'ft,  sm.  =en,  pi.  =en, 
akcesista  m.\  aplikant  m. 

Slcccffit,   sn.   =e§,  pi.   '^, 

akcesy t  7W.,  druga  nagroda/". 
5tCCCffO'rtftf),     adi.     dodat- 
kowy, uboczny;    adv.   dodat- 
kowo, ubocznie. 

5lcceffo'rium,    sn.   •§,   pi. 

sorien,  akcesoryum  w.,  przy- 
nabżytość  n. 

5l'CCtbcuö,  sn.  »be'nfeS,  pi. 
•be'ntien,  akcydens  m.  ;przy- 
należytość;  przypadkowe  do- 
chody, obrywki  /, 

5lCCibCUta'I  adi.  przypad- 
kowy, wypadkowy ;  adv.  przy- 
padkowo, wypadkowo. 


5lccibc'tt5 


30 


5rrf)tcnber 


5lcctbc'U5,  5.  pl.  -en,  = 
2(cci^ens. 

5lCCt'fe,  sf.pl.  »n,  akcyza  /., 
podatek  m.  spożywczy  (kon- 
sumcyjny);  miejsce,  gdzie  ten 
podatek  pobierają  (urząd  m. 
akcyzowy). 

^Icclamatio'u,   sf.  pi.  «en, 

aklamacya /,,  obwołanie  n.\ 
jmnbn.  burc^  —  roä^en  obrać 
kogfo  przez  aklamacyę. 

5lcclimatific'rcn,  ca.  akii- 

matyzować. 

5lcCOmobatiO'n,  sf.  przysto- 
sowanie n. 

9lccommobic'rcn,  vr.  (l^aBen) 

fic^,  zastosować  się,  przysto- 
sować  się,   akomodować    sio. 

9lccom)iaonic'rcn,  m.(r)aBen) 

akompaniować,  towarzyszyć 
(w  muzyce), 

9(cco'rb,  sm.  =e§,  pi.  «e, 
układ  m.,  umowa  /. ;  in  — 
arbeiten  pracować  za  ugodą, 
za  ryczałtowem  wynagrodze- 
niem;  (w  muzyce)  akord  m.\ 
einen  —  greifen  wziąć  akord. 

5(cC0VbiC'rCU,ra.it'n.(^a6en) 
ułożyć  się,  zrobić  układ; 
einen  2lrbeiter  —  ugodzić  ro- 
botnika ;  (w  muzyce)  akor- 
dować,  wygrywać  akordy,  zgo- 
dnie brzmieć. 

5tccrebitic'rcu,  va.  (I^aben) 

akredytować,  uwierzytelnić, 
upełnomocnić;  einen  ©efanb= 
ten  —  upełnomocnić  posła. 

^(ccoudjcu'r,  sm.  =§,  pi.  -e, 

akuszer  m. 

5lCCUra't,  adi.  dokładny, 
punktualny;  adv.  dokładnie, 
punktualnie. 

5tcCnratC'ffC,  sf.  dokła- 
dność /.,   punktualność  /. 

^ilcciifatt'ö,  sm.  =§,  pi.  =c, 
czwarty  przypadek. 

9lrf|!  interi.  ach!  —  unb 
2ßel^  fd^reien  wrzeszczeć,  la- 
mentować na  całe  gardło. 

IHdja't,  sm.  =g,  p)^'  -p,  agat 

m.  (minerał). 

%'^)t{,  sf  pi.  =n,  paździe- 
rze  /.  pi. 

^irrijCU,  vn.  (^aben)  jęczeć, 
wzdychać. 

5lrf)lOma'tifrfj,  adi.  bezbar- 
wny, achromatyczny ;  adv. 
bezbarwnie,    achromatycznie. 

%'6)\tf  sf  pi.  -n,  oś;  beim 
SGßagcn  u  wozu;   (Srb'=  oś  zie- 


mi; mit  (per)  —  fahren  je- 
chać wozem,  jechać  osią. 

%'ń]\t\,  sf.pl.  =n,  łopatka/., 
barki  w.,  ramię  n. ;  bie  =n  jUdfen 
zżymać  na  co  ramionami ;  unter 
ben  =n  pod  pachą ;  etnj.  auf 
bic  leidste  —  nel^men  lekce- 
ważyć sobie  co;  jmnbn.  Über 
bie  —  anfefjen  patrzeć  z  góry 
na  kogo,  lekceważyć  kogo, 
kręcić  nosem  na  kogo,  mieć 
kogo  za  baj  bardzo;  auf  beiöen 
=n  tragen  siedzieć  na  dwóch 
stołkach. 

5('djfdöaub,    sn.   =e§,  pi. 

=änber,  naramiennik  w.,  aksel- 
bant  m. 

5('cljfclgnibc,    (=   2lc§[er= 

pfjle)  sf.  pi.  =n,  pacha  /., 
podpasze  n.,  wklęsłość  pod 
pachą. 

9('d)fcltragcn,  vn.  (używane 
tylko  w  inf.)  na  dwóch  stoł- 
kach siedzieć. 

9l'dj|eItrobbcI,   /.   pi.    =n, 

szlifa/,  na  ramieniu,  epolet  m. 
^('djfcI^Utfen,  sn.  Ǥ,  rusza- 
nie, zżymanie  ramionami ; 
ein  milleibigeä  —  zżymanie 
ramionami     z    politowaniem. 

5l'djfcttarm,  sm.  «g,  p)l-  -e, 

ramię  n.  osi. 

5('djfenblcd^,  sn.  =§,  pi.  «e, 

okucie  n.  osi,  podosek  m. 

9t'd)fcucinfd)nttt,   sm.  =e8, 

pi.  =e,  wręb  m.  na  osi. 

5rd)fcngdb,  sm.  =e§,  pi. 
=er,  opłata  /.  od  osi,  cło  m. 
od  wozu,  drogowe  n. 

5('d)fennng,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

rafa  /.,    obrączka  /.    na   osi. 

9l'djfcnfd)iciic,  sf  pi.  =en, 

=  2ld)fenbiec^. 

9lri)t,  1)  sf  pi.  =en,  (=  iSc^- 
tung)  wywołanie  n.  z  kraju, 
wygnanie  n..,  banicya  /. ;  je^ 
manben  in  bie  —  tl^un  wy- 
wołać kogo  z  kraju;  jmnbtn. 
bie  —  roieber  auftl^un  wrócić 
kogo  z  wygnania;  2)  sf.  (bez 
p/.)  uwaga  /.,  auf  jmnbn. 
(elro.)  —  ^^,^'b^n  (^aben)  (adtit- 
geben,  ad)tf)aben)  uważać  na 
kogo  (co);  ©ie  miiffen  fi^  in 

—  (inad^t)  nel^men  musisz  się 
pan    wystrzegać;     geben    ©ic 

—  uważaj  pan;  (komenda) 
^abt — !  baczność!  feine  ©e; 
funb^eit  in  —  nel^men  ochra- 
niać   swoje     zdrowie ;    feine 


®^re  in  —  nehmen  pilnować 
swego  honoru;  etiD.  aufier  — 
(au^erad^t)  laffen  nie  zważać 
na  co,  nie  zwracać  na  co 
uwagi;  e§  ift  mir  au§  ber  — 
gefallen  nie  zwróciłem  na  to 
uwagi,  nie  spostrzegłem  tego; 
3)  —  6/.  (w  kartach)  ósem- 
ka /.  4)  —  nu7n.  ośm,  ośmiu, 
ośmioro;  e§  waren  unfer  — 
było    nas    ośmiu;    eŚ    fc^Iägt 

—  bije  ósma;  er  l^at  —  ^in= 
ber  ma  ośmioro  dzieci;  »on 
^eute  über  —  Xage  od  dziś 
za  .tydzień. 

%ń)Xf  adi.  i  adv.  =  tći^t. 

^il'tfltbar,  adi.  szanowny, 
godny,  zacny. 

^X'djtbnrfCtt,  sf.  zacność/., 
szanowność  /. 

^^t'djtbricf,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

wyrok  proskrypcyjny,  bani- 
cja /. 

5('d)tbrftl)t,  sm.  se§,  grube 
sukno  n.,  pakłak  m. 

5rd)tctf,  sn.  =g,  pi.  =e, 
ośmiokąt  m. 

%'^)Üif  sn.  ==§,  p)^-  —>  ósma 
część  czego;  ein  —  3ßein 
ósemka   /,    (7$    Ütry)   wina. 

Wńjtumtt,  sf  pi.  ^n,  nuta 
/.  raz  wiązana,  ósemka  /. 

5rd)tcltńft,  sm.  =eś,  pi.  ^e, 
takt  m.  ósemkowy. 

Wńjitn,  1)  ta. '(§abcn)  sza- 
nować, poważać ;  jmnbn.  l)Od) 

—  wysoce  kogo  szanować ; 
gering  —  lekceważyć,  nie  sza- 
nować, pogardzać;  er  ad^tet 
baś  ©elb  nidit  nie  szanuje 
pieniędzy;  baö  fiebert  nid^t  — 
nie  dbać  o  życie ;  etn).  für 
gut  —  uważać  coś  za  do- 
bre; ic^  ad^te  eä  mir  für  eine 
@^rc  mam  to  sobie  za  honor, 
za  zaszczyt;  jmnbn.  für  nichts 

—  mieć  kogo  za  nic,  mieć 
kogo  za  hetkę  pętelkę;  2)  vn. 
(także  =  achtgeben)  zważać, 
uważać;  auf  jemantcö  SBorte 

—  zważać  na  czyje  słowa ; 
auf  niĄta  —  na  nic  nie  zwa- 
żać; 3)  vr.  fic^  nad^  etro.  — 
(lepiej :  rid&ten)  stosować  sio 
do  „czego. 

»H'd)tcu,  va.  (fjaben)  wywo- 
łać z  kraju,  skazać  na  wywo- 
łanie, na  banicyo. 

Wń)kl\tiU\sm.'-^,pl.  —,  je- 
leń z  ośmiokończastymi  rogami. 


Wń^ttn^mtt 


31 


5lcrtuit 


Wn^kn^mxt,  (--raürbig)  adi. 

godny  poszanowania,  szano- 
wny. 

^'^tcrlCi,  adi.  ośmioraki; 
adv.  ośmiorako. 

5l'd)tl0§,  cidi.  nieuważny, 
niedbały;  adv,  nieuważnie; 
niedbale. 

3l'tf)tl0finfcit,  sf.  niedbal- 
stwo n.,  nieuwaga  /. 

5t'(!^tf  am,  adi.  uważny ;  adv. 
uważnie. 

5l'rf)tfamfcit,   sf.   uwaga  /. 

3l'cl)tlinn,  sf.  uwaga/.,  uwa- 
żanie n. ;  tcenig  —  geben  auf 
etlD.  mało  uwagi  zwracać  na 
coś;  auf  jmnbn.  —  geben 
uważać  na  kogo,  zwracać  na 
kogo  uwagę;  jur  —  für  ben 
Sefer  uwaga  dla  czytelnika; 
— !  baczność!;  (=  §orf)arf)' 
tung)  poważanie  n,,  uszanowa- 
nie n.\  imnbm.  gro|e—  erioet» 
fen  okazywać  dla  kogo  wielkie 
poważanie;  ftc^  —  erroerben 
zaskarbić  sobie  poważanie ; 
ftd^  attgemeiner  —  erfreuen 
cieszyć  się  powszechnem  po- 
ważaniem;  bei  imnbm.  in  — 
[teilen  mieć  u  kogo  poważanie 
(zachowanie);  mit  —  z  powa- 
żaniem. 

3i'd)tMng,  sf.  pi.  =en,  wy- 
wołanie n.  z  kraju,  banicya  /. 

3l'rf)tunöÖÖ0ß,  adi.  pełen 
poważania,  pełen  uszanowa- 
nia; adv.  z  pełnem  uszano- 
waniem, z  głębokiem  powa- 
żaniem. 

$l'd)liUtfiÖtt)Crt  («roiirbig), 
adi,  =  ai^tenöroert. 

9l'tf)tnnnÖti)tbrig,  adi.  oka- 
zujący brak  uszanowania  ;a(?y. 
bas  ift  —  to  nie  zgadza  się 
z  winnera  uszanowaniem. 

^rdjtjig,  num.  ośmdziesiąt. 

3i'rt)5Cn,  vn.  (I^aben)  stękać, 
jęczeć,  wzdychać. 

5l'tfcr,  sm.   =S,  pi.   2(dfer, 

rola  /.,  grunt  m.;  ben  — 
bebauen,  befteßen  uprawiać 
rolę;  fanbiger  —  piaszczysty 
grunt;  pi.  2l(Jer  (miara  po- 
wierzchni) aker  (niedokładnie: 
łan);  er  beft^t  ge^n  2lcfer  £anb 
ma  dziesięć  akrów  (łanów) 
gruntu. 

5ltfcrbau,  sm.  =c§,  rolnictwo 
n.,  uprawa  /.  roli;  —  treiben 


trudnić  się  rolnictwem;  ein 
—  treibenbeö  Sanb  kraj  rolni- 
czy, trudniący  się  rolnictwem. 

Wdtńaim,  sm,  =§,  pi-—, 

rolnik  m. 

WdtxUtXt,  sf  jeżyna  /., 
ożyna  /.,  ostrożyna  (=  SBrom« 
beere). 

31'tfevbeet,  sn.  =e§,  pi.  -e, 

zagon  m.,  grzęda/.,  oziomek  m. 

WÜtmU,  sm.  =§,  (rośl.)  ko- 
per m.  polny. 

%'dnh^ttl,  sf.pl.  =n,  (rośl.) 
sierpik  m.  rolo  wy,  oset  w. 
polny. 

5l'(fcrbroffc(,   sf,    pi.   =n, 

drozd  m.  polny. 

5l'rfcrel)rcu^rct^,  sm.  -t^,  pi. 

=C,  (rośl.)  przetacznik  m.  ro- 
lo wy. 

5l'tfcrcrbC,  sf.  pi.  =n,  ziemia 
/.  rolna. 

5l'cfcrfelb,  sn.  =e§;  pi.  ^n, 

pole  n.  orne,    pole    uprawne. 

3l'(fcrfutf)««ftfjtt)an5,  sm.  -e§, 

(rosl.'J  lisi  ogon  m. 

5l'tferfnrd)C,  sf.  pi.  =n,  bró- 

zda  f  na  roli. 

5l'fternat(e,  sf  pi.  =n,  ka- 
wał nieurodzajnego  giuntu. 

5l'ctcrgänfcbiftel,  sf  pi.  =n, 

(rośl.)  łoczyga  /.  polna. 

5l'(fcroaiiI,  sm.  =§,  pi.  :gäu= 

le,  koń  m.  od  pługa,  koń 
od  brony,  koń  roboczy,  bro- 
ni ak  m. 

^'(fcrgerätl),  sn.  =e§,  pi.  ^t, 

sprzęt  m.  rolniczy,  narzędzie 
n.  rolnicze. 

5t't!ergoIbbIuntc,  sf.  pi.  =n, 

(rośl.)  złotokwiat  m.  zwy- 
czajny. 

5rrfer^al)ncnfu|^,   sm.   «e§, 

(rośl.)  jaskier  m.  polny. 

5l'rferl)iil)n,  sn.  =t^,pi.  =i|ü^= 

ner,  kuropatwa  /.  polna. 

5l'tfCrfamiIlC,  sf  (rośl.)  ru- 
mianek /.  polny. 

5l'(ferfICC,  sm.  =§,  (rośl.) 
szczawik  m. 

5l'cfCr!(cttC,  sf.  (rośl.)  jeleni 
ogon. 

5l'tfer!ucri)t,  sm.  =eö,  pi.  »e, 

parobek  m.  rolny. 

WÜtxM)lf  sm.  =§,  (rośl.) 
polna  kapusta  /. 

3l'ffcr!räI)C,  sf.  pi.  =X[,  wro- 
na /.  pospolita. 

5rcfci1nimml)al^,  sm.  =e§, 

(rośl.)  krzywoszyj  m.  polny. 


(rośl.)  krowia  reż  /.  polna. 

Sl'tferlanb,  sn.  =eä,  ziemia/, 
orna,  ziemia  uprawna. 

5l'(fci-Iattid),  sm.  ^%,  (rośl.) 
podbiał  m.  pospolity, 

%'itx\i\)\\tf  sf  pi.  =n,  wzgó- 
rze n.  na  roli. 

5l'tter(etn{raut,     sn.    =e§, 

(rośl.)  1  niańka  /. 

5l'tferIeöfoic,    sf    pi.   =n, 

(rośl.)  gęsiówka  /.  piaskowa. 

5l'(fctmann,   sm.   =eä,  pi, 

sleute,  rolnik  m. 

5rifenniinn(l)cn,  sn.  =§,  pi. 

—,  pliszka  biała. 

21'tfermdbc,  sf  (rośl.)  ło- 

boda  /  polca. 

3l'(fci-mcnni9,  m.  =s,  (rośl.) 

rzepak  m.  pospolity. 

3l'dCl'moI)U,  sm.  =e§,  (rośl.) 
mak  m.  polny. 

5l'cfern,  va.  i  vn.  (^aben) 
orać;  pracować  jak  wół  na 
roli ;  "ta^  gelb  —  orać  (upra- 
wiać) rolę. 

5l'tfer^fnemen,     sm.     =§, 

(rośl.)    rezeda  /.  farbiarska, 

21'ttCrrautC,  sf,  (rośl.)  koko- 
rycz  m.  lekarski. 

^  ^rtferrofc,  sf.  pi.  =n,  (rośl.) 

róża  /.  polna,  dzika. 

5l'rfer^man«,  sm.  =eg,  pi. 
*(eute  =  2lcfermann. 

5l'(!crfaIot,  sm.  =§,  (rośl.) 
karłek  m.  jarzynny. 

5t'cfci'ftf)mielc,s/.(=*fd|nat' 

Te)  (rosi.)   śmiałek   m.   paste- 
wny. 

^'tferfdjttmrsfiimmel,  sm.  >^, 

(rośl.;  czarnuszka  /  polna. 

5l'(f  Cvf^arocK'fpergel,  «fparf) 
sm.  =0  (rośl.)  sporek  m.  rolny. 

Sl'rfCröiel;,  sn.  =§,  bydło  n. 
robocze. 

5rdcrtt)cg,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

droga  /.  przez  rolę. 

^rcfcrtüci'fjeiig,  s«.  =eö,  pi. 

«e,  narzędzie  n.  "rolnicze. 

^il'tfcrstoicbcl,  sf  (rośl.)  śnie- 
dek  m.  żółty. 

21  conto,   na  rachunek, 

2icO'nttum,  sn.  (rośl.)  to- 
jad m. 

2lcqilit,  sn.  (fpric^  a!i!)  po- 
kwitowanie n. ;  pour  —  (skró- 
cone :  p.  ac.)  przed  podpisem 
zamiast :  otrzymałem ;  (w  grze 
bilardowej)  —  geben  dać  aki, 
wystawić  się. 


5tct 


32 


W\utv\)^ą 


5lct,  sm.  '-z§>,  l)pl  '-t,  akt  m., 
odbywanie  się  n.  jakiejś  czyn- 
ności; ^rauungś=  zaślubiny; 
—  ber  Sätrgroeitlung  czyn  roz- 
paczy; üon  ełn).  —  ncl^men 
przyjąć  co  do  wiadoaiości; 
(w  literaturze)  odsłona  /.,  akt 
(dramatu,  opery,  baletu) ;  ba§ 
Szrama  l^at  brei  «^e  dramat  ma 
trzy  akty  (nie  akta);  (w  mu- 
larstwie  i  rzeźbiarstwie)  — 
eines  3J?obeÜ6  poza  modelu; 
2)  pi.  =en  akt  {pi.  -a)  papier 
urzędowy  (także  Slctenftürf) 
in  bie  =en  ®inftc^t  nef)nien 
wglądnąć  w  akta;  ;u  ben  »en 
legen  złożyć  do  akt;  legen 
(Sic  bie  ©ac^e  ju  ben  =en  (ad 
acta)  nie  troszcz  się  pan  wię- 
cej o  tę  sprawę,  złóż  pan  tę 
sprawę  ad  acta;  über  bie  2ln= 
gelegent)ett  finb  bie  ^-en  nod^ 
nic^t  gefc^Ioffen  sprawa  ta 
jeszcze  nie  załatwiona. 

%'iitf  sf.  pi.  sn,  akt  m  w  zna- 
czeniu ważneg-o  protokołu; 
bie  Sonfööcrationönmterfc^rei' 
Ben  podpisać  akt  konfederacyi : 
ustawa  np.  bie  Habeas-Corpus- 
2lcte. 

31'CtenmäpÖ,  adi.  oparty 
na  aktach;  =er  33en)eiä  dowód 
oparty  na  aktach;  adv.  sto- 
sownie do  akt. 

5l'ctcnftü(f,  sn.  *e§,  pi-  -^, 

dokumnut  m. 

5l'CtiC,  sf.  pi.  =n,  akcya  /. ; 
ein  Untane^men  auf  =n  przed- 
siębiorstwo na  akcye ;  bic  — 
flcigen,  faKen  akcye  podnoszą 
się,  spadają. 

5lctiO'n,  sf.  pi.  sen,  akcya  /., 
czynność  f, 

5lctionä'r,  sm.  =§,  pi.  =e, 

akcyouaryusz  m.  (posiadacz 
akcyi). 

5tcti'b,  adi.  czynny;  adv. 
czynnie. 

3lCti'tia,  {pi.  od  activum) 
sn.  stan  czynny,  aktywa  v..; 
bic  —  ber  S3erlaffenfc^aft  stan 
czynny  spadku. 

5lcti'Dl)anbcI,  sm.  *§,  handel 
m.  wywnzowy,  eksportowy. 

Slctiüitä't,  sf.  działalność 
f.^  skizętność  f. 

^Ictualitä't,  sf  aktualność 
f.,  rzeczywistość  f^ 

Slctua'r,  sm.  '%,  pi.  *e,  ak- 
tuaryusz  m.  (tytuł urzędniczy). 


5lctUC'Ä,  adi.  aktualny,  na 
czasie  bęiący;  eine  =e  j^rage 
kwesiya  będąca  na  porządku 
dziennym,  na  czasie, 

5iba'giO,  adv.  (w  muzyce) 
tempo   baidzo  wolne. 

91'bamśa^fel,    sm.  »?,  pi. 

säpfti,  jabłko  w.  adfiinowe,  raj- 
skie jabłko;  grdyka/.,  grdy- 
cze  n.,  pagórek  m.  przy  gar- 
dle. 

5l'bant§fcioc,  sf.  pi  »n,  figa 

indyj>ka. 

5ibä()UCl't,  adi.  absolutnie 
równy,   identyczny. 

51  bfttO,  od  dziyiaj,  od  dzi- 
siejszej dały  (na  wekslacb). 

^IbbiC'ren,  va.  (I^aben)  do- 
dawać, zliczać. 

SlbbttiO'n,  sf.  pi.  «en,  do- 
dawanie w. 

5lbbitiona'I  (=ne'fl)  adi.  do- 
datkowy, dopełniający;  ber 
>e  2lrtif«;t  bes  SSerirageö  do- 
datkowy artykuł  umowy. 

''ätt'f  int.  =  abieu! 

5l'bcł,  sm.  s§,  szlachectwo 
M.,  szlachecki  ród  m. ;  (zbio- 
rowo) szlachta/.;  oon  —  fein 
być  szlacheckiego  rodu,  być 
szlachetnie  urodzonym;  f)ot)er 

—  wysoka  szlachta,   nieberer 

—  drobna  szlachta;  JDorf« 
szlachta  zaściankowa,  zago- 
nowa; szlachetność;  —  beö 
^erjenś  szlachetność  serca 

5l'bcli0,  adi.  szlachecki ; 
=e  ©CDUrt  szlacheckie  (szla- 
chetne) urodzenie. 

5rbcligc,  (ein  --er),  sm.  =n, 
pi.  =n,  szlachcic  m. 

Bibeln,  va.  (I^aben)  jmnbn. 
nadać  szlachectwo,  uszlachcić ; 
uszlachetnić;  bie  Siebe  abelt 
ben  9Jienf(Ąen  miłość  człowieka 
uszla^'hetnia. 

5l'bclöbi*ief,  sm.  =cö,  pi.  =e, 

dyplom  m.  szlachectwa. 
k'bcIÖbud;,  sn.  *eö,  pi  -hu- 

(|er,   herbarz   m. 

Whtm}m\ń)0,  sf  pi  =en, 

możnowładztwu  n.,  panowanie 
n.  szlachty,  panowanie  aiy- 
stokracyi,  rządy  m.  szlache- 
ckie (arystokratyczne). 

Sl'bclfrfiaft,  sf  =  Slbcl. 

5l'bcl|tOl3,  S7n.  --eś,  duma/., 
py^cht  /.  szlachecka. 

91'bclung,  sf  nadanie  n. 
szlachectwa. 


%ht'^t,  sm.  =en,  pi  =en, 
adept  w.,  wtajemniczony  uczeń 
w.,  zwolennik  m. 

WbtX,  sf  pi  =n,  żyła  / ; 
jmnbm.  jur  —  laffen  pnścić 
komu  krew;  er  ^at  feinc  — 
oon  feinem  SSatcr  w  niczem 
niepodobny  do  ojca;  er  l^at 
feine  falfd^C  —  niema  w  nim 
nic  fałszu;  er  l^at  eine  ©olb- 
gefunben  znalazł  ż>łę  złota; 
Dag  Jölatt  f)at  regelmäßige  =n 
liść  ma  regularne  żyły;  bic 
golbene  —  hemoroidy ;  (=  ^In« 
iage)  eine  pocttfd^c  —  l^aben 
mitć  talent  poetycki,  wenę 
poetycką  ;  er  ^at  feine  —  baju 
nie  ina  do  tego  pociągu. 

5rbcr!ro^)f,    sm.    ^t^,   pi 

jfröpfe,  cięciwna  żyła/.,  żyła 
ociekła,  nadęta. 

91'bcrlafś,  sm.  5c§,  pi  Aä\\t, 

puszczenie  n.  krwi,  upust  m. 
krwi . 

5Jl'bcrIaf§binbc,  sf  pi  =n, 

bandaż  m.,  biuda/.,  obwiązka 
/.  (do  obwiązania  żył}^  po 
puszczeniu  krwi). 

5l'beilaf  ^eif  CU,  sn.  =§,  pi  — , 

lancet  m.,  puszczadło  n.,  szny- 
per  m.  (instrument  do  pusz- 
czania krwi). 

3l'bcrn,  (Obem)  va.  f^aben) 
znaczyć  żyły;  geäbcrtc  SBlÖlter 
liście,  na  których  widać  żyły. 

5l'berftfjlag,    sm.  -eś,   pi 

=fĄlQgc,  puls  m.,  uderzenie  n. 
pulsu. 

5rberftrang,   sm.   «eS,    pi 
=flrän  le,  splot  m.  żył. 
^Ibljüriercn,    vn.  ^  {^a'btn) 

przylegać,  przylegnąć,  przyłą- 
czyć się. 

5lbl^ält'nt,  sm.  «en,  pi  -en, 

adherent  m.,  stronnik  m. 

5lbI;äfiO'n,  sf.  adhezya  /, 
przy lejfanie  n..,  przyczepność/. 

5lbljäfi'l),  adi.  przyczepny, 
przyLgający. 

5lbicn'  int.  (=  abe')  żegnam, 
adye;  —  sn.  pożegnanie;  cr 
gieng  ol^ne  —  poszedł  bez 
pożegnania;  jmnbm. —  fogen 
poże^nuć  kogo. 

5lbiccti'ü,  sn.  =§,  pi  =c, 
przymiotnik  m. 

^IbjCCtibifdj,  adi.  przymio- 
tnikowy; adverb.  przymiotni- 
kowo. 


5(bju'nct 


33 


5(ffcctic'rcii 


5lbju'UCt,  sm.  «en,  ipl.  ^en, 
adjunkt  w.,  pomocnik  m. 
w  urzędzie. 

5(billftic'rcit,  va.  (fabelt) 
adjustować,  umundurować, 
przystosować,  ozdobić,  ubrać, 
wykończyć;  bie  ©ttoallerie  ift 
fd^ön  abiuftiert  kawalerya  ma 
piękne  umundurowanie;  bte 
Uniform  ift  fd^on  fertig,  nur 
mufg  man  fic  nod^  —  mundur 
już  gotów,  trzeba  go  tylko 
zaadjustować;  ba§  ^leib  ift 
reid^  objuftiert  suknia  jest  bo- 
gato ubrana;  ber  2(rtiEeI  ift 
gut  gefd^rieben,  nur  mufś  man 
il^n  nod^  —  artykuł  napisany 
jest  dobrze,  trzeba  go  jednak 
jeszcze  przystosować  (adjusto- 
wać). 

5(b|iita'nt,  sm.  -en,  'pl.  =en, 

adjutant  m.,  oficer  m.  przy- 
boczny. 

5(bjutantu'r,   sf.    yl.   =en, 

adjutanctwo  n.,  czynność  /. 
adjutancka;  adjutantura  /. 
(biuro  adjutanta  lub  adjutan- 
tów). 

5('b(cr,  sm,  =§,  p?.  — , 
orzeł  m. ;  ein  junger  —  orlę. 

5l'Mei'a«nc,  syi.  =g,  ^l.  -.n, 

orle  oko  m.,  orli  wzrok  m. 

3('btcrMirf,  sm.  se§,  yl.  =e, 

wzrok  m.  orli,  wzrok  prze- 
nikliwy,   oko  n.  przenikliwe. 

5l'bIcrMnmc,    5/.   fi.    =n, 

(rośI.)  groch  ni.  orli. 

5C'McreuIc,  sf.fl.  -n,  sowa/. 

orla. 

5('b(Cff(un,  sm.  =eö,  2??. 
•»flüge,  lot  m.  orli;  (poetycz- 
nie) lot  górny,  polot  m. 

iMWxlxmi,  sn.  =e§,  (rośl.) 

orlica  f.   zwyczajna. 

^IMcrnaf  c,  sf.  pi  =n,  nos  m. 

orli. 

5('b(erorben,  sm.  =?,  pl  — , 

order  m.  orła;  ber  roei^e 
(fc^roarje,  rot^e)  —  order  bia- 
łego (czarnego,  czerwonego) 
orła. 

5l'b(crftcin,  sm.  =e§,  pl  =e, 

orli  kamień  m. 

5(bmtniftratio'u,  sf.  pl  sen, 

administraoya  /.,  zarząd  ?w. 

5(bminifti:ati'Ö,  a^^■.  'admi- 
stracyjny;  =e  ^ia^regeln  ad- 
ministracyjne kroki  m.  lub 
środki  m. ;  adv.  administra- 
cyjnie. 


5{bmiuifti'a'tor,  sm.  =§,  pl 

=en,  administrator  m.^  zarządca 
m.,  rządca  m. 

5(bniiitiftric'rcit,  va.  (I^aben) 

administrować,  zarządzać. 

5(bmira'(,  sm.  4,  pl  ^e, 

admirał  m.,  dowódzca  floty; 
ber  —  fammt  @emaE|lin  admi- 
ralstwo;  (motyl)  admirał  m. 
5(bmtralitä't,  sf.  admira- 
licya  /. 

5(bmira'If(f)iff,  sn.  -.t^,  pl 

=e,  okręt  TYi.  admiralski. 

5(bntu*a1^f(aggc/  sf.  pl  m, 

bandera  /.,  flaga  /.  admi- 
ralska. 

5lbo'ttt^,  sm.  adonis  m., 
gładysz  m  ,  zalotnik  m. 

5tb0^ttO'n,  sf.pl  -en,  adop- 
cya  /.,  przybranie  n. 

5lbo))tic'rc«,  m.  (^aben) 
adoptować,  przybrać ;  ein  ^inb 

—  adoptować  dziecko;  przy- 
swoić (sobie  co);  einen  ©runD; 
fa^  —  przyswoić  sobie  zasadę. 

^Ibojjtiü'foliu,  sm.  =e§,  pi. 
^fö^ne,  przybrany  syn  m.; 
-tod&ter  przybrana  córka  /. 

5(bl'Cffa't,  sm.  =en,  pl  =en, 
adrepat  m. 

5(bre'f<3lJUd),5^.  *e§,  pl  =bü= 
d^er,  księga/,  adresowa,  sze- 
matyzm  n. 

5(brc'fvbcIJattc,  sf.  pl   »n, 

dyskusya/.,  rozprawa/,  adre- 
sowa (o  adresie). 

5{bl*C'ffC,  s/.  pl  *n,  adres  m. 
(na  liście);  list  m.,  pismo  n. 
z  wyrazem  uznania  lub  po- 
dziękowania; baś  parlament 
bef^liep  eine  —  an  ben  ^aifer 
parlament  uchAvala  adres  do 
cesarza. 

5lbrcffic'itn,  va.  (§a6en) 
adresować ;  jmnbn.  an  jmnbn. 

—  polecić  kogo  do  kogo. 
5lbt'Ctt,acZi.  zgrabny,  gładki. 
5lbDC'Ut,  sm.  =eö,  adwent  m., 

post  czterotygodniowy  przed 
Bożem  Narodzeniem ;  czter- 
dziestnica  /.  (z  powodu  że 
dawnif  j  trwał  40  dni). 

3lbbC'l*6,  (2lbt)e'rbium),  sn. 
=§,  pl  sbien,  przysłówek  m. 

HbÜCrÖta'},  adi.  przysłów- 
kowy, adi\  przysłówkowo ; 
=e  SSefitmmung/.  określenie  n. 
przysłówkowe. 

^ibüerfa'iicit,    sn.    (tylko 

yfpl)  notaty/.,  pamiętniki  m, 


Sn  len  ber,  2;eutycfi*:j3oIutfd)e§  SSörterBuc^. 


Ad  vocem,  adr.  nawiązu- 
jąc (do  .  .  .). 

5lbD0cat,  sm.  =en,  pl  =en, 
adwokat  m.,  (potocznie)  me- 
cenas m. 

5lbÖ0CrttU'lV  sf.  adwokatura 
/.,  adwokactwo  n. 

5(biioca'tcnfautmciv  5/.  pi 

sn,  izba  /.  adwokacka. 

5(büoca'tcufuitf,  sm.  .§,  pl 

se,  wykręt  m.,  wybieg  m.  ad- 
wokacki. 

5tbüoca'tcuorbminn,  6/.  pl 

=en,  regulamin  m.  dla  adwo- 
katów, przepisy  m.  adwo- 
kackie. 

5lböOCtC'rcn,  vn.  (§a5en) 
trudnić  się  adwokaturą. 

5lcrobl)Uamtf,  sf.  aerody- 
namika /.  (dział  mechaniki). 

5lcromctCr,  sm.  =0,  pl  aero- 
meter  m.,   powietrzomierz  m. 

5lei'0uaut,  sm.  =en,  pl  =en, 

żeglarz  m.  napowietrzny,  aero- 
nauta  m. 

5lcroftat,  m.  =§,  pl  =c,  ba- 
lon ni.  napowietrzny. 

^(Cl'Oftatif,  sf  aerostatyka/. 
(dział  mechaniki). 

5l'ffc,  sm.  ''<in,pl  -en,  małpa 
/.  (zdrobniałe  5(fff|cn,  sn. 
małpiątko  n.,  małpka  /.); 
jmnbm.  =n  breiten  wodzić  kogo 
za  nos,  ciosać  komu  kołki 
na  głowie ;  er  l^at  an  t§m  einen 
—  gefreffen  zadurzył  się 
w  nim,  zaślepił  się  w  nim ; 
er  l^at  einen  —  upił  się,  pod- 
chmielił sobie ;  narzędzie  do 
powiększania  lub  zmniejsza- 
nia rysunków  (pantograf  m.) ; 
(w  marynarce)  żagiel  szta- 
kowy. 

5tffC'ct,  sm.  seg,  pl  --e, 
afekt  m.,  zapał  m.,  wzrusze- 
nie n. ;  ntit  —  fpred^en  mó- 
wić z  zapałem;  er  begieng  baS 
SSerbred^en  im  —  dopuścił  się 
zbrodni  w  afekcie,  w  naj- 
wyższem  rozdrażnieniu  ;  czu- 
łość /.,  afekt  m. 

5lffcctiOUtC'rt,  adi.  przywią- 
zany, przychylny,  życzliwy; 
(w  listach)  üerbletbe  ^^r 
rool^laffectionierter  .  .;  zostaje 
z  wyrazem  szczerej  życzli- 
wości .  . 

5lffecttC'rcit,  ra.  (^aben) 
udawać,  z  przesadą  naślado- 
wać, afektować;  greunbfc^aft 

3 


5(ffc'ct(o? 


34 


mńt 


—  udawać  przyjaźń;  ^opf' 
fc^merjen  —  udawać  (że  się 
ma)  ból  głowy ;  im.  (=  fid) 
gieren)  przeradzać  w  czem, 
minki  stroić,  krygować  się; 
affectiert,  2^P-  ^  ^^*-  "^vymu- 
szony,  przesadzony,  maniero- 
wauy. 

5li[fC'ctl0§,  adi.  i  adv.  bez 
zapała,  z  zimną  krwią. 

9t'ffcn,  va-  (f)aben)  naślado- 
wać, kpić;  jemauben  —  kpić 
z  kogo, 

5r|fcnort,  5/.  pi  =en,  rodzaj 

m.  małp;  zwyczMJ  m.  małpi; 
atteś  nadt)  —  nadĘ)a^men  naśla- 
dować wszystko  jak  małpa. 
^rffCUavtiO,  adi.  podobny 
do  małpy  ;  małpiarski ;  adv. 
po  małpiarsku. 

5rftCKl»(t"«^.  s^'  '^^/  P^' 
ebćiume,  małpie  drzewo  n. 

5rffcnfifd),  stłi.  ^eś,  pi.  =e, 

rodzaj   ryby  morskiej. 

W^uiUd^t,  sf.  pi  ^en,  (3lf-' 
fent^efid^t)  pysk  m.  małpi, 
twarz/,  małpia  (jak  u  małpy). 

5('ffcnl)aft,  adi.  do  małpy 
podobny,  małpi;  adv,  po  mał- 
piemu. 

^rffCUltCk,  sf.  ślepa  (mał- 
pia) miłość  /.;  "tk  Ätnber 
burd^  —  Dcrberben  psuć  dzieci 
przez  ślepą  miłość. 

5rffeufcil,  sn.  =g,  2^L   ^e, 

powróz  w.,  smyczą  f.  na 
małpy;  imnbrt.  am  *e  führen 
wo;]zić  kogo  za  nos. 

St'ffcr,  sm.  f§,  2)1  prze- 
drzfźniacz  m.,  kpiarz  m. 

Śtfferei',  sf.  pi  =en,  mał- 
powanie n.,  naśladowanie  n.; 
kpinkowanie  n, 

3lffi'd)C  (wymawiaj  :  afisz), 
sf.  afisz  m.,  plakat  m. 

5lfftcic'i*cu,  ta.  (^aben) 
działać  na  co,  wpływać  na 
co,  wzruszyć,  naruszyć ;  bie= 
fe§  ®reigniö  f)at  mid^  afficiert 
to  zdarzenie  wzruszyło  mnie  ; 
feine  Sungcn  finb  afficiert  płuca 
ma   nadwerężone,   naruszone. 

5tffiUiC'reh,  va.  (^a6en)  fid;, 
przyłączyć  się,  przyswoić  so- 
bie. 

5l|fiintä't,  sf.  pi  »en,  po- 
winowactwo n. 
5lffirmatlo'u,   sf.  pi  --en, 

twierdzenie  «.,  potwierdze- 
nie n.^  afirmacya  f. 


Slffinuntt't),  adi.  twier- 
dzący, przytakujący ;  adv. 
twierdząco,  przytakująco. 

5lff0bi'I(,  Słn.  (rośl.)  złoto- 
głów w.,  kozie  jajka  «.;  -lilie 
sf.  lilia  f.  złotogłowa. 

5tffrO'ut,  sn.  s§,  afront  m., 
wstyd  m.\  jninbm.  ettü.  gum 
—  tl^un  zrobić  komu  wstyd, 
zawstydzić  kogo, 

5rftClV  sm.  =g,  pi  —,  1) 
tył  m.\  pośladek  w.,  zadek  w., 
otwór  m.  odchodowy;  2)  sn. 
odpadki  w.,  odrzutki  m.,  (od- 
padki kruszcu  w  górnictwie, 
poślad  zboża  w  młynarstwie 
itd.);  3)  —  tylko  w  połącze- 
niu z  rzeczownikami,  przy- 
miotnikami i  czasownikami, 
oznacza  że  rzecz-  przymiot 
lub  czynność  jaka  jest  po- 
dlejszą lub  za  inną  podsta- 
wioną; «alabafter  m.  gorszy 
alabaster  m. ;  =a(aun  m.  fał- 
szywy ałun  m. ;  «auroalt  m. 
obrońca  podstawiony  (za- 
stępca) m.  ;  »ar^t  tn.  szarla- 
tan m.\  sbier  n.  podpiwek  m.\ 
jßitbung  /.  wykształcenie  n. 
pozorne,  wypaczone;  ^blätterig 
adi.  z  liśćmi  przysadnymi; 
=bid^ter  (I)id^terling)  m.  lichy 
poeta  m ,  wierszokleta  m. ; 
■=bienft  m.  fałszywa,  pozorna 
służba  /.  ;  =erbe  in.  podsta- 
wiony spadkobierca  m.  ;  sge= 
burt  /.  =^  3^ad^geburt,  =ge= 
fdimad^  m.  zły,  wypaczony 
smak  m.  (gust  7w.) ;  =g(aube  tn. 
fałszywa  wiara  /. ;  =!inb  n. 
dziecię  nieślubne  n. ;  =!önig  m. 
fałszywy  król  w?.,  uzurpator  w?., 
samozwaniec  m. ;  =!orn  n. 
sporysz  w.,  dzikie  żyto  n  ; 
=leber  n.  obrzynki  m.  z  skór, 
skóra/,  imitowana;  ;mietl)er 
m.  podnajemca  in.  =reben  vn. 
obmawiać;  =jottntag  m.  dzień 
m.  po  niedzieli ;  =n)il5  m. 
fałszywy  dowcip  m. 

5t'ftcrin,  sn.  =  5lftcr!ont ; 

nieczystość  pszczół, 

5rn^,  sm.  aga  m.  (dowódzca 
turecki). 

5Ina't,  sm.  Ǥ,  =  5ltf)a't. 

Vl'OC,  sf.  pi  sn,  (głównie 
w  pi)  paździerze  /. 

IHßC'nbC,  sf.  pi  =n,  książka 
/.  do  wpisywania  spraw  bie- 
żących,   książka    notatkowa, 


rejestr  w.,  agenda/.;  księga 
zawierająca  przepisy  kościelne, 
rytuał  m. ;  feine  =n  jego  za- 
kres działania,  czynności. 

5toc'nt,  sm.  sen,  pi  »en, 
agent  m.,  ajent  m..,  pośre- 
dnik wi.;  ^olijei*  ajent  poli- 
cyjny; ^anbelśs  pośrednik 
(ajent)  handlowy;  (w  Szwaj- 
caryi)  adwokat  7n. 

5lgc'ntftf)aft,  5/.  pi  »en, 
(2lgentur  sf.  pi.  «en)  agen- 
tura/.,  ajencya  /. ;  er  ^(xi 
eine  —  ber  Śerftcf)erungśge= 
feÜfdiaft  ma  zastępstwo  towa- 
rzystwa ubezpieczeń. 

^tnölowera't,  sn.  '^,pl.  «e, 

ciało  n.  powstałe  ze  skupie- 
nia rozmaitych  c'ał,  aglome- 
rat m. 

5(ggrcgo't,  sn.  s§,  pi  ^t, 

skupienie  n.  (jednakowych 
ciał),  zbiór  m. 

Slöflrega'tjuftaiib,  sm.  =e§, 

stan  m.  skupienia. 

5(nflrcntc'rcn,    va.    (^aben) 

przyłączyć,  przydać;  t\X[.  ag= 
gregiecter  Dfficier  oficer  nad- 
liczbowy (przyłączony  do  in- 
nego jako  zastępca). 

9lflÖVCf|i'Ö,  adi.  agresyjny, 
napastliwy,  zaczepny ;  ein  *eö 
SSorge^en  napastliwe  postępo- 
wanie n.,  zaczepne  działanie 
n. ;  adv.  agresyjnie,  napastli- 
wa i  fj,  zaczepnie. 

IHgibC,  sf.  egida/.,  tarcza/., 
osłona  /,  opieka  /. ;  unter 
ieiner  —  pod  jego  osłoną 
(opieką). 

5l'niüf  sn.  ażyo  n.,  laża/. 

5(niOttt'gC,  sf.  wekslarstwo 
n.,  wymiana  /.  walut;  ^l^es 
ater^  fry marka  /.  biletami 
teatralnymi. 

5tntotcu'r,  sm.  =0,  pi  -p, 
ażyoter  m. 

Vtgita'tor,  sm.  Ǥ,  pi  ^en, 

agitator  in. 

5tnitic'rcn,  r«.  (^aben)  agi- 
tować; podburzać. 

5(nlci',  sm.  (rośl.)  orlik  in., 
gemeiner  —  orlik  pospolity. 

5(gun't,  sm.  =en,jpŹ.=cn, kre- 
wny m.  (przez  ojca),  agnat  m. 

^tnoniC,  sf.  konanie  ??., 
agonia  /. 

5U)!  int.  ach!  ah! 

5li|Q',  int.  aha. 

5ll)k,   sf.  pi  -n,  szydło  f. 


%Wn'm 


35 


^Ifolu'tl) 


%t}mv'^ń)C,  sf.  pl. '-n,  śliwa 
czeremcha  /. 

5ll)m,  sm.  .(e)Ö,  miara  /. 
na  piyny  (około  150  litrów). 

5l'I)mcn,  va.  (^aben)  (także 
o'l^men)  ?^äffer,  mierzyć  be- 
czki (dla  cechowania). 

5C'^ming,  sf.  pi.  =en,  na 

tylnym  tramie  (maszcie)  okrę- 
tu umieszczona  skala  mierni- 
cza (na  wodę). 

5ll)n,  sm.  Ȥ,  pi.  =en,  dzia- 
dek m. ;  ^en.  »en,  pi.  =en,  przo- 
dek m.,  antenat  m. 

Wi}U,  1)  sm.  -n,  pi  =n, 
=  2t^n  antenat;  2)  sf.  pi. 
=n,  babka. 

21'^nbcn,  va.  (I^aben)  karcić, 
(słowami  lub  czynnie)  karać, 
pomścić;  (=  a^nen)  przeczu- 
wać, mieć  przeczucie;  e§  tti^n* 
\itt  mir  mam  przeczucie. 

5U)Ubung,  sf.  pi.  *en,  kara 
f.,  skarcenie  n.,  zemsta  /. 

5l'!^nen,  va.  i  vn.  (^a6en) 
przeczuwać,  mieć  przeczucie; 
mir  al^nt  ein  Urtglücf  przeczu- 
wam nieszczęście. 

5i'^neln,  vn.  mieć  nieja- 
kie podobieństwo;  jmilbm.  — 
być  cokolwiek  do  kogo  podo- 
bnym. 

'%%\m\)^XQUf    sf  pi.   =n, 

wywód  m.  szlachectwa. 

Sr^ttcnredjt,  sn.  =(e)§,i??.  =e, 

prawo  n.  płynące  z  dawnego 
szlachectwa. 

5l^ncnmrf),  adi.  mający 
wielu  szlacheckich  przodków. 

5l1)ncnft0l5,  l)  sm.  >t%,  du- 
ma /.  szlachecka,  duma  z  po- 
wodu starego  szlachectwa;  2) 
adi.  dumny  z  powodu  swych 
antenatów. 

5l1)ncntafcl,  sf.  pi.  =n,  ta- 
blica /.  genealogiczna. 

5l1jnfrau,  sf.  pi.  «en,  babka 

/. ;  antenatka  f.,  matka  /. 
rodu. 

%'\)TĄtxx,  sm.  =n,  pi.  =en, 
dziadek  m. ;  ojciec  m.  rodu. 
'  ŚC^Ulic^,  adi.  podobny; 
adv.  podobnie;  er  fie|t  t^m 
—  jest  do  niego  podobny; 
ein  gum  ©pred^en  =eś  Porträt 
portret  jak  żywy;  er  fielet 
feinem  Źater  anwerft  —  wy- 
kapany ojciec ;  —  role  ein 
®i  bem  anberen  podobny  jak 
dwie  krople  wody;   podobny 


{adv.  podobnie)  w  znaczeniu 
zbliżonem  do  równy:  in  einem 
=en  Statte  w  podobnym  wy- 
padku; id^  ^abe  nic  etro.  =eä 
gefeiten  nie  widziałem  nigdy 
czegoś  podobnego;  einem  2^1= 
ger  —  ftürgte  er  fid^  auf  i^n 
rzucił  się  na  niego  jak  tygrys. 

5t'fmttc^Clt,  vn.  (I^aben)  = 
ä'l^neln. 

9i'^ntt(^fcU,  5/.  pi.  =en, 
podobieństwo  n. ;  eine  auffals 
tenbe  —  uderzające  podo- 
bieństwo ;  mit  jmnbm.  —  \)(x= 
Ben  być  podobnym  do  kogo; 
analogia/.;  bie  —  beg  ^flan= 
genboueä  mit  geroifjen  ^^etlen 
beä  menfd^Iic^en  ^iJrperś  ana- 
logia, która  zachodzi  pomiędzy 
budową  organiczną  roślin 
a  niektórych  członków  ciała 
ludzkiego. 

äl^nltt^f  citöbctijei^,  5m.  =e§, 

pi.  =e,  dowód  m.  oparty  na 
podobieństwie,  na  analogii. 

s§,  pi.  —  znamię  n.  podo- 
bieństwa. 

5I1)mm9,  sf  pi.  =en,  prze- 
czucie n. ;  id^  l^abe  eine  böfe 
—  mam  złe  przeczucie;  id^ 
l^attc  feine  —  baoon  ani  mi 
to  przez  myśl  nie  przeszło. 

5rijUmiÖ?l0^,  (idi.  niczego 
się  nie  domyślający,  nie  ma- 
jący żadnego  przeczucia;  nie- 
świadomy; adv.  nieświadomie. 

5H;nutt9^öcrntöneu,  sn.  =§, 

dar  m.  przeczuwania,  dar  od- 
gadywania przyszłości. 

^n^nUUg^iJOli,  adi.  pełen 
przeczucia,  przeczuwający. 

5r^ont,  sm.  =(C)Ś,  pi.  =C, 
klon  m.,  drzewo  n.  klonowe; 
fpi|iger  —  klon  pospolity; 
TOeiBer  —  klon  jaworowy. 

5ri)0rttCn,  adi.  klonowy. 

Wijtt,  sf  pi.  ^n,  kłos  m.; 
in   bie   -n   j^iefien   puszczać 

kłosy. 

^l'l^rcnbclröltjt,  adi.  uwień- 
czony  kłosami. 

5i'I;rcufarn,  sm.  -z^,  pi.  «e, 

(rośl.)  widłak  m.,  włóczęga  m. 
%'\)Xt\i\dXm^f    adi.   kłoso- 
wa ty. 

5i'^rcnfrutfjt,  sf  ph  »früd^tc, 
zboże     w.,     cerealia     n.     pi. 


(w  przeciwstawieniu  do  §ü(= 
fenfrud^t  owoc  strączkowy). 

5tl;rcn(cfc,    sf.    pi.     =n, 

zbieranie  n.  kłosów,  pokłosie 
n. ;  —  Don  (SJebid^ten  wybór 
m.  ^  poezyi. 

5(1jrcttftf)immel,    sm.    =g, 

(rośl.)  pleśń  /.,  kłósno  n., 
(stachylidyum). 

5t'()itnftetn,   sm.   =eg,   as- 

best  m.  kłosisty. 

5il)rin,  adi.  kłosisty. 

5rirf)dmt,  sn.  =e§,  pi.  -'im- 
tär,  urząd  m.  cechowniczy, 

5('irf)en,  va.  (§aben)  cecho- 
wać, znaczyć  miarę,  piętno- 
wać (wymierzone  naczynia, 
wasri  itd.) 

5rit^ftcm))cl,  sm.  =§,  pi.  —, 
stempel  m.  cechowniczy,  znak 
m.  cechowniczy. 

5rtd)Ultn,  sf-  pi.  =en,  cecho- 
wanie /.,  stemplowanie  n.  (na- 
czyń, wag  i  miar). 

5Ut  (wymawiaj:  er),  sn.  -B, 
pi.  s§,  pozór  m.]  ft(^  elit  — 
geben  puszyć  się.  , 

5(fabemiC',  sfpl.  =(e)n,  aka- 
demia /. ;  —  ber  Söiffenfd^afs 
ten  akademia  umiejętności ;  — 
ber  fd^ijnen  fünfte  akademia 
sztuk  pięknych;  aJiitglieb  ber 
—  członek  akademii ;  wyższa 
szkoła:  §anbel§i  wyższa  szko- 
ła (akademia)  handlowa ;  tak- 
że =  uniwersytet,  wszechnica. 

5lfabc'mi!cr,  sm.  =g,  pi.  —, 

członek  m.  akademii,  akade- 
mik m.,  słuchacz  m.  akademii, 
uniwersytetu. 

3lfabC'ntifcf),  adi.  akademi- 
cki; =e  ^ugenb  młodzież  aka- 
demicka, uniwersytecka;  adv. 
po  akademicku;  über  ettt).  — 
fpred^en  mówić  o  czem  teore- 
tycznie. 

5lfabenii'ft,  sm.  =en,  pi.  =en, 
=  3lfabemi!er. 

3lf  atfjOlif  d),  adi.  akatolicki, 
niekatolicki. 

5notl)OUci'§mU§,  5m.=3,  aka- 
tolicyzm   n.   (niekatolickość). 

%\Ul\tf  sf.  pi.  ^n,  akacya 
/.,  =nbaum,  sm.  =eg,  pi.  =nbäus 
me  drzewo  n.  akacyowe. 

mtUl,  sf.  =  aiglei'. 

moiw'ü)  (2l!olt)'t^)  sm.  =en, 
pi.  sen,  akolit  m.,  usługujący 
księdzu  przy  nabożeństwie. 

3* 


%ivm't 


36 


5('U(mrnt^cr5t(^ 


5(!roöa't,  sni.  =en,  pl.  =m, 

akrobat,  m.,  linoskok  m. 

5i!u'ftif,  sf.  akustyka  /., 
nauka  /.  o  głosie. 

5l!u'ftifrf),  adl  akustyczny; 
adi\  akustycznie;  ber  ^aal 
ift  —  gebaut  sala  zbudowaną 
jest  akustycznie  (podług  pra- 
wideł akustyki). 

^üaöa'ftcr,  sm.  =§,  pl.  —, 

alabaster  m. 

pl.  =brücbe^  łomy  m.  alaba- 
strowe, kopalnia  /.  alaba- 
strowa. 

^naba'ftcrcr,  sm.  -§,  pl.  —, 

alabasternik  w.,  rzeźbiarz  m. 
obrabiający  alabaster. 

5llaba'ftcnt,  adi.  alabastro- 
wy; adv.  jak  alabaster;  ber 
©tein  gtängt  <},<xy\%  —  kamień 
ma  połysk  zupełnie  jak  ala- 
baster. 

5(((l'ut,  sm.  (rośl.)  oman  m. 

i\\i\:x\\\,  sm.  --(e)§,  pl.  =z, 
alarm  w.,  hałas  m.,  postrach 
m.\  —  blafen  trąbić  na  alarm. 

^na'rmglocfc/  sf.  pl.  =en, 

dzwon  m.  (dzwonek  w.)  alar- 
mowy,   sygnał  m.  alarmowy. 

5Uanuic'rcn,    va.    (^aben) 

alarmować,  zaalarmować,  na- 
robić przestrachu,  narobić 
hałasu. 

5l(au'n,  sm.  =§,  ałun  m., 
hałun  tn. 

5U0U'ubÜmtCtt,  sf.  pl.  mą- 
czka /.  ałunowa. 

5Unit'UCU,  va.  (rjafcn)  ału- 
nowa ć,  ałunem  nasycić. 

5UaU'nCl*bC,  sf.  pl.  =n,  zie- 
mia /.  ałunowa. 

^Üau'ucrs,  sn.  =e§,  pl.  =e, 

ruda  /.  ałunowa. 

%'\U,  sf.  pl.  m,  alba  /. 
kapłańska  5  (rośl.)  biała  topola 
/. ;  biała  ryba  /.  (w  szcze- 
gólności: płotka/.). 

5ribei-  rtakże:  Wlhtxtt), 
sm.  =0,  pl.  —  (^itt"),  pasterz 
m,  alpejski  (pasterka  /.)  = 
©enner  (4n). 

^ribCfU,  adi.  głupi,  niedo- 
rzeczny, błazeński,  durny; 
adv.  głupio,  niedorzecznie; 
=eö  3ei'9  fĄiDo^en  pleść  ko- 
szałki opałki,  prawie  andro- 
ny, gadać  trzy  po  trzy;  ein 
=er  SJienjd^  głupi  człowiek  m., 
dureń  m.,  błazen  m. 


5i'Ibcni  '.a'Ibernen),  vn.  (^a= 

ben)  błaznować,  prawić  nie- 
dorzeczności. 

5t'(bcnilKit,    sf.    pl.    =en, 

głupota  /.,  niedorzeczność  n., 
głupstwo  11. 

5Ubi'no,   sm.   -g,   pl.   =g, 

albinos  m. 

%'M\\\\,  sn.  =§,  pl.  =§,  al- 
bum m. 

mi)mi't  (Sird^cmie'),  sf. 
alchemia/.,  sztuka/,  robienia 
złota. 

5(Ifa'u5,   sm.  =(c)§,  x>l.  *e, 

komedyant     m.,     buffon    7W., 
papla  w?.,    błazen  m.   =  211= 
fan;erei. 
5Ufau5Ci'Ci',  sf  pl.  =en,  bu- 

fonerya,  koraedyanctwo  n., 
gadulstwo    n.,   błazeństwo  n. 

SUfa'njCU,  vn.  (^abcn)  bła- 
znować, paplać  głupstwa. 

%%tf  sf.  pl.  =n,  (rośl.)  po- 
rost, ni.,  glon  m. 

9tInc'Örfl,  sf.  algebra  /. 

SUOCbra'ifcI),  adi.  algebrai- 
czny; adv.  algebraicznie. 

5llt'bi,  sn.  =ś,  pl.  =§,  alibi 
n.  (dowód  obecności);  fein  — 
nacbtoeifen  udowodnić  alibi. 

5Uintcutatto'u,  5/  pl.  =en, 

alimentacya/,  wyżywienie  n., 
utrzymanie  n. 

%\mt'\\it,  sn.  (tylko  2)1.) 
alimenty  m.,  koszta  utrzyma- 
nia. 

^nimcuttc'rcn,  va.  (^aben) 
aliraentować,  żywić,  utrzymy- 
wać. 

5ina1i  (także:  STlfaU),  sn. 
-^,  pl.  =lien,  alkali  n.  {pl.  al- 
kalia) (grupa  pierwiastków 
chemicznych) ;  zasada  /. ; 
(Säuren  unb  Sinalien  kwasy 
i  zajady). 

mmm  (al!aU'ni[d;),  adi. 
alkaliczny,  zasadowy;  bie  '^i\\.\= 
figfeit  reagiert  —  płyn  ma  al- 
kaliczną reakcyę;  adv.  alka- 
licznie. 

^ntanfic'rcu,    va.    (^abcn) 

alkalizowrić. 

VUfC'nnC^,  sf.  (rośl.)  szkar- 
łatka  /. 

^Ufc'nuc^fnft,  sm.  =eg,  al- 

kiermes  vi.,  k^rmes  m.,  sok 
m.  z  czerwca  (gatunku  owa- 
dów). 

5('Hö()0(,  sm  =0,  pl.  =e,  alko- 
hol m.,  wyskok  w.,  spirytus  m. 


%iUW{\\i],  adi.  alkoholi- 
czny,  spirytusowy,  wysko- 
kowy. 

5(ifo()Oli'^mil§,  sm.  indecl. 
alkoholizm  m. 

%'m\i,  sm.  Ȥ,  pl.  =e,  511= 
fObClt,  sm.  =§,  pl.  —  al- 
kierz m. 

%\if  pl.  ^e,  adi.  cały,  wszyst- 
ki;  =e  SBelt  cały  świat,  wszy- 
scy; =c  3Jienfd^en  wszyscy 
ludzie;  *eö  33olf  wszystek  na- 
ród; =c  bret  ^ai^re  co  trzy 
lata;  =ä  SKöglic^e  tl^un  robić 
co  tylko  można  ;  roaś  in  =er 
Söelt  t^\m  ©ie?  dla  Boga,  co 
Pan  czynisz  ?  in  =?r  ^I^Ü^e  z  sa- 
mego rana,  wcześnie  zrana; 
in  =er  Stille  potajemnie;  ein 
für  't  mai  etra.  fagen  powie- 
dzieć co  raz  na  zawsze;  @i= 
ner  für  =e,  unb  =e  für  ©inen 
jeden  za  wszystkich,  wszyscy 
za  jednego;  bel  'ebem  mimo 
to;  roer  e§  =cn  rec^t  mad^en 
roili,  mufa  friil§  auffielen  tru- 
dno wszystkim  dogodzić;  — 
mein  ®\xi  wszystko  co  posia- 
dam; —  fein  3ßert  cała  jego 
wartość;  =eö  wszystko;  baś 
ift  =eö  oto  wszystko;  roenn 
ba§  =eä  ift  jeżeli  o  nic  więcej 
nie  idzie,  jeżeli  idzie  tylko  o 
to;  =eä  in  allem  genommen 
wszystko  razem  wziąwszy; 
nid^t  urn  =cś  in  ber  SOlelt  za 
nic  w  świecie;  3[)iäbcf)en  für 
»eS  służąca  do  wszystkiego, 
młodsza;  fid^  in  =eö  fügen 
na  wszystko  się  godzić;  =eś, 
roaä  brum  unb  bran  l^ängt 
wszystko  co  do  tego  należy, 
co  z  teni  jest  w  związku. 

5ri((C),  adv.  dla  oznacze- 
nia zupełnego  wyczerpniecia ; 
=e  macöen  wypotrzebować,  w}'^- 
szastać;  ber  SEein  ift  -t  wino 
już  wyszło;  bamit  ift  eś  nun 
=e  na  tem  już  raz  na  zawsze 
koniec ;  —  =  fd^on ;  e§  ift  — 
DOrbei  już  się  skończyło. 

5111,  sn.  =ś,  wszechświat  m. ; 
fein  —  =  fein  2llle§. 

5U(s  w  połączeniach  zna- 
czy: powszechnie. 

5rÓanCl-fnnnt,  adi.  po- 
wszechnie uznany ;  adv.  po- 
wszechnie nznano. 

5riümnuljCl'5ig,  adi.  miło- 
sierny bez  granic. 


1 
1 


5lKöcI)crrftfjcnb 


37 


5tK'nc()łctcnb 


^'ÖÖeljCrrftfjCnb,  «.  wszech- 
władny. 

WUbti}tXX\(ijtY,  sm.  =g,  Pan 
m    świata ;  Bóg-  m. 

%'ühtim\\i,  adi.  powszech- 
nie znany. 

5röilCÜe6t,  acli.  powszech- 
nie lubiany. 

5l11kuetbCt,  adiect.  po- 
wszechna zazdrość  wzbudza- 
jący. 

'iVMtXZM^,    adv.    już,    już 
właśnie. 

5('I(tJCriiI)mt,  adverh.  po- 
wszechna sławę  mający. 

5rUkfeJigenb,  adi.  przepeł- 
niający wszystko  szczęściem 
(błogrością). 

^t'ÖÖe^ailDcrnb,  adi.  wszyst- 
kich  czarujący. 

5(llb(l',  adc.  tam,  tamże. 

5ri(btC0)CU,  adv.  =  roeil; 
fintemal  unö  —  ponieważ 
(przestarzałe). 

5lübo'rt,  adv.  =  bort. 

%\itt',  sf.  pi.  =en,  alea  /., 
chodnik  m.  w  ogrodzie;  $8auin= 
chodnik  między  drzewami. 

5lüeoa't,  ^sn.  =(e)ś,  pi.  =e, 

przytoczenie  w.,  wskazanie  n. ; 
alegrat  m.,  załącznik  m. 

Slüeoori'c,  5/.  pi.  =en,  ale- 

gorya/.,  przenośnia/.,  przed- 
stawienie czego  w  postaciach 
lub  znakach. 

^lücgo'rifff),  adi.  alego- 
ryczny ;  eine  *e  %\%ViX  figura/, 
alegoryczna,  figura  uzmysła- 
wiająca; adv.  alegorycznie. 

Wit^Xt'ÜQf  adv. {w  muzyce) 
umiarkowanie,   ale  z   życiem. 

^IKC'grO,  adv.  (w  muzyce) 
żwawo,  ochoczo,  prędko. 

5lttCi'n,  1)  adi.  i  adv.  sam ; 
er  —  on  sam ;  id^  voiÜ  CÖ 
if)m  —  geben,  jemu  tylko  sa- 
memu chcę  to  dać;  id^  — 
XülU  eä  geben  ja  sam  chce 
mu  to  dać;  mit  jmnbm.  — 
jein  być  z  kim  sam  na  sam ; 
—  leben  żyć  samotnie;  id) 
laffe  ©ic  —  zostawiam  pana 
samego;  an  i^rem  Sadzeń  — 
l^abc  xć)  fie  erfannt  pozna- 
łem ją  po  samym  śmiechu ; 
©ie  —  finb  mein  fCreunb  pan 
jeden  tylko  jesteś  moim  przy- 
jacielem ;  nid)t  —  fonbern 
aud^  nie  tylko  ale  także ;  ein= 
gig  unb   —  wyłącznie,  jedy- 


nie; —  !  sam!  (np.  ^Betrüger! 
— !);  2)  coni.  ale,  przecież, 
jednak. 

5tüei'itbcrc(^tigmig,  sf.  wy- 
łączne prawo  n.,  wyłączność  m. 

'5tttCt'u6cfi^,  sm.  =eg,  wy- 
łączne posiadanie  n. 

'  3ttlCt'nf)anbcI,  sm.  =§,  wy- 
łączność /.  handlowa,  mono- 
pol m. 

3lüci'nf)crrf^aft,  sf.  samo- 

władztwo   M.,   samowładza  / 

^rtleiufcligmadjcnb,     adi. 

i  adv.  jedynie  zbawienie  da- 
jący; bie  =e  3ieligion  religia, 
która  jedynie  prowadzi  do 
zbawienia;  bie  =e  Äir^e  ko- 
ściół katolicki. 

^(Kci'nftC^Cnb,  adi.  samotny, 
izolowany;  ein  =e§  3J^äbd^en 
dziewczyna  niezamężna,  sa- 
moistna. 

^(ÜCi'Utg,  adi.  wyłączny, 
jedyny  ;  nie  mający  sobie  ró- 
wnego ;  ber  =e  ©ott  Bóg  jeden 
(jedyny) ;  adv.  wyłącznie. 

5U(ci'iu*cbc,    sf. '  pi.    =n, 

(=  2lUeinge[präd^)  rozmowa/, 
z  sobą  samym,  monolog  m. 

^mii'imxfan^f    sm.    =(e)g, 

wyłączna   sprzedaż  /. 

3l'ÜCnt(l(,  adv.  zawsze,  każ- 
dym razem,  każdorazowo ;  ein 
für  —  raz  na  zawsze ;  — 
!ann  man  nicf)t  Tuftig  fein  nie 
zawsze   można  być  wesołym. 

5ri(enfal(^,  ad\'.  na  każdy 
wypadek,  w  potrzebie,  od  bie- 
dy; co  najwyżej. 

5rKcnfa(ftg,  adi.  ewentu- 
alny, możliwy;  adv.  ewentu- 
alnie, możliwie,  w  razie  po- 
trzeby. 

5rii[cnt()albcn,  adv.  wszę- 
dzie, na  każdem  miejscu. 

3rßcr=  w  połączeniach  ozna- 
cza najwyższy  stopień. 

5lUcrd)n'ftÜdjft,  adi.  (do- 
słownie) najbardziej  chrze- 
ścijański ;  (tytuł  króla  fran- 
cuskiego) =er  ^önig  najbar- 
dziej chrześcijański  król. 

5iüCVbt'ng?,  adv.  całkiem, 
zupełnie ;  w  samej  rzeczy^ 
rzeczywiście;  w  istocie. 

5U(ei*biird)Iou'djtinft,     adi. 

najjaśniejszy;  --er  ÄÖnig  !  naj- 
jaśniejszy królu! 

5lücrgnä'bigft,  «c^^.  naj- 
łaskawszy,     najmiłościwszy ; 


=er  ^önia  unb  §err  najmiło- 
ściwszy królu  i  panie. 

3l'HcrI)aub,  adi.  ind.  wszel- 
kiego rodzaju,  wszelaki ;  — 
S3ÜC^er  różne  książki;  DOn  — 
reben  mówić  o  rozmaitych 
rzeczach. 

5loCrI)CtligClt,  sn.  Wszyst- 
kich Świętych  (święto). 

5ltterIjcViigft,  adi  przenaj- 
świętszy; =e  Jungfrau  prze- 
najświętsza Panna,  przenaj- 
świętsza Panienka. 

5löCrIjCi'(tgfte,  sn.  =n,  prze- 
najświętszy Sakrament  m, 
sanktuaryum  n. 

5lttcrp'(()ft,  adi.  najwyższy; 
ber  »e  tSott  Bóg  najwyższy; 
bie  =c  SBillensmeinung  wyraz 
najwyższej  woli  (monarszej); 
au^  =eä  SSerlangen  na  żąda- 
nie najjaśniejszego  Pana. 

^CKerlCt,  adi.  inded.  róż- 
noraki, rozmaity;  —  SBaren 
rozmaite  towar}'^ ;  —  ©erüd^te 
rozmaite  pogłoski. 

5lüCVlC'^t,  adi.  ostatni,  naj- 
ostatniejszy ;  adv.  JU  —  na 
samym  ostatku. 

5lüCrIiC'bft,  adi.  najmilszy, 
najukochańszy ;  adv.  wybor- 
nie, paradnie. 

^ÜCrmci'ft,  adi.  i  adv. 
w  większej  części,  po  więk- 
szej części;  bie  «en  iOJenfd^en 
największa  część  ludzi,  naj- 
więcej ludzi;  am  =en  najczę- 
ściej. 

5lttcro'rtcu  (a'Uerorts),  adv, 

wszędzie,  wszędy. 

5l1tcrfCtt?,  adv.  na  wszy- 
stkie strony;  td^  TOUnfd^e  — 
gute  ^Rad^t  wszem  w  obec 
i  każdemu  z  osobna  życzę 
dobrej  nocy. 

5lücrtt)ä'rt?,  adv.  =  2iaent= 
l^alben. 
5löcrti)clt§bürgcr,  5w.  =§, 

pi.  — ,  obywatel  m.  całego  świa- 
ta, kosmopolita  m.  (=  2ßelt= 
bura  er), 
^ttcmclt^frcunb,  sm.  =e§, 

pi.  ^e,  przyjaciel  m.  każdego. 

Slüefa'mmt,  adi.  inded. 
wszyscy  razem;  lebet  —  tDOl^l 
żegnajcie   mi  wszyscy  razem. 

5lüClöC'gC,  adv.  zawsze  ^= 
aHerroege  wszędzie. 

^ü'gCÖietCnb,  adi.  rozkazu- 
jący wszystkim;  =e  ^Wotl^TOCn» 


^lIlgCncntDort 


38 


m^ 


btgfeit/.  nieunikniona  koniecz- 
ność /. 

^IßgC'öCUttJart,  sf.  wszech- 
obecność  /. 

3lKnC'0CnU)ävtig,«<?i.  wszech- 
obecny. 

5röncnc6t,  adi.  od  wszyst- 
kich kochany,  powszechnie  lu- 
biany. 

5l'Kgcmatfj,  adv.  pomału, 
zwolna,   zlekka. 

5^KgCUtCi^,«c^^.  powszechny, 
ogólny;  =e  (3t\ć)i^U  historya 
powszechna;  =c  ^ungerSnoł^ 
ogólny  (powszechny)  głód ; 
=er  Śegriff  pojęcie  ogólne; 
ittl  =en  w  ogóle,  w  ogólności, 
ogółowo,  na  ogół  biorąc ; 
adv.  powszechnie,  ogólnie;  — 
fprid^t  man  baoon  ogólnie 
mówią  o  tem ;  id^  l^aBe  e§  nur 
gans  —  erwäl^nt  wspomnia- 
łem o  tem  tylko  ogólnikowo. 

Srttgcmciuöcgnff,  sm.  =eś, 

pi.  =e,  pojęcie  ogólne,  wyobra- 
żenie ogólne. 

5l't(gcmCtltC,  sn.  =n,  ogól- 
ność /.  (w  przeciwstawieniu 
do  szczególności :  baö  —  unb 
\)a^  Scfonberc). 

5l'lfgemeinljcit,  sf.  pi  -en, 
ogół  m. ;  bie  —  ber  @inn)ol^= 
ner  ogół  mieszkańców;  społe- 
czeństwo n.,  naród  m.,  ludz- 
kość /. ;  für  bie  —  arbeiten 
pracować  dla  społeczeństwa, 
dla  narodu ;  ogólnik  ni. :  er 
jprid^t  nur  =en  mówi  tylko 
w  ogfólnikach. 

5lt(gÜ'tC,  sf.  wszechdobroć 
/.,  dobroć  /.  wszystko  ogar- 
niająca. 

^lilgü'tig,  adi.  wszech- 
dobry,  ^er  ©Ott!  litościwy 
Boże! 

5ltt()iC'r,  adv.  (zamiast  l^ier 
z  naciskiem)  tu,  w  tem  tu 
miejscu. 

5lüia'll5,  sf.  pi.  -en,  przy- 
mierze w.,  związek  f.,  sojusz 
m.,  alians  m. 

5lttiga'toiv  sm.  =§,  pi.  =en, 

aligator  m.  (odmiana  kroko- 
dyla). 

5lUiic'rCU,  vn.  fid^,  zawrzeć 

sojnsz. 

^Jlüiic'i'tc,  (ein  =r)  sm.   =n, 

pi.  =n,  związkowy;  bie  ^rU|)= 
pen  ber  ^n  wojska  związko- 
wych. 


5lUitcratio'n,   sf.  pi.   =en, 

aliteracya/.,  następywanie  po 
sobie  wyrazów  zaczynających 
się  od  tej  samej  głoski. 

'51'fimadjt,  sf.  wszechwła- 
dza f.f  wszechwładztwo  n., 
wszechmoc  /. 

5iama'ubc  (2iame'nbe),  sf. 

pi.  ^n,  wspólna  własność  (nie- 
ruchoma np.  pastwisko). 

5l'ömuttCr,  sf.  powszechna 
matka  /. ;  —  3^atur  matka 
natura. 

^lüociitio'n,  sf.    .-en,   alo- 

kucya  /".,  przemowa  /.,  ode- 
zwa /.  (papieża). 

5lWobia1gut,   sn.   «e§,  pi. 

»guter,  majętność  /.  dzie- 
dziczna, dobra  alodyalne. 

3lÜ0^atf),  sm.  aleopata  m. 
(lekarz  m.  który  stosuje  się 
do  nauk  medycyny  powszech- 
nej). 

m'üixia,  sn.  (tylko  pi.) 
indecl.  błazeństwa  w.,  figle  m. ; 
—  treiben  błaznować,  robić 
żarty. 

^l'Hfcitig,  adi.  wszech- 
stronny; ==e  93ilbung  wszech- 
stronne wykształcenie ;  adv. 
wszechstronnie. 

^rilfCitigtcit,  sf.  wszech- 
stronność f. 

^IKtag,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 

powszedni   dzień  m. 

^IKtä'gig,  zwykle  aötä'glid), 

adi.  codzienny,  powszedni,  po- 
spolity^ zwyczajny;  ein  =er 
"^in^Ć)  pospolity  człowiek;  ein 
=e§  ©efidjt  powszednia  twarz  ; 
adv.  codziennie,  pospolicie. 

3l((tä'g(irf)fcit,  sf.  pi.  =en, 

powszeduiośćjT.,  pospolitość/., 
fid^  Über  bie  —  erf)eben  wznieść 
się  nad  pospolity  poziom- 

5l'tltflg§,  adv.  codziennie 
(przeważnie  używane  w  zło- 
żeniach dla  określenia  po- 
spolitości np.  »gefid^t  twarz 
pospolita;  »»menjd^  człowiek 
pospolity  itd.). 

5l(tÜ'tlClfltt,  adv.  wszędzie 
a  wszędzie. 

5tUufio'n,  sf.  pi.  =en,  alu- 

zya  /.,  przymówka  /. 

MllDi'OU,  sf  pi.  =en,  nanie- 
sienie n.  gruntu  przez  wodę, 
namulenie  n.,  przymulenie  n. 

%\\\\\iW\\^xii)i,  sn.  =e§,  pi. 
=e,  prawo  n.  odstępowe,  prawo  I 


nadbrzeżne,  prawo  przywła- 
szczenia sobie  przymulanego 
gruntu,  prawo  aluwijne. 

SCKüOtCr,  sm.  =§,  wszech- 
ojciec  (Bóg), 

5mU)Cifc,  adi.  wszech- 
mądry. 

5(l(tt)Ci'0^Ctt,  5/.  wszechmą- 
drość/.,  najwyższa  mądrość/. 

5lttU)i'ffenb,  adi.  wszech- 
wiedzący. 

5(ÜUJi'ffcnlKtt,  sf  wszech- 
wiedza f. 

^IKjU,  adv.  zanadto  (np.  — 
![ug  za  nadto  mądry,  prze- 
mądry; —  ftreng  za    surowy; 

—  jĄarf  za  ostry  itd.) 
5Um,  sf  pl.^sn,  polana/., 

hala,  połonina/.,  pastwisko  n. 
wśród  gór. 

Whmnań},  sm.  =ś,  pi.  =e, 

almanach  m.,  kalendarz  m., 
rocznik  (literacki). 

5rimcr,  sm.  =§,  pi.  —, 
(=in  /.  pi.  »innen)  pasterz  m. 
(pasterka  /.)    górski,    juhas. 

51  Im^irt,  sm.  =en,  pi.  -en, 
=  9l(mer. 

5HmIji{ttC,  sf.  pi.  =n,  sza- 
łas m.  górski,  bacówka  /. 

5rimo[eit,  sn.  =g,  pi.  — ^ 
jałmużna  /. ;   jmtibn.   um  ein 

—  anfpred^en  prosić  kogoś 
o  jałmużnę;  —  fammetn  zbie- 
rać jałmużnę,  kwestować, 
chodzić  po  kweście. 

^rimofcuörot,    sn.    -(e)§, 

chleb  m.  żebraczy. 

5rimo|ent)ii(|fc,  sf.  pi.  -n, 

skarbonka  /.  na  jałmużnę, 
puszka  /.  na  jałmużnę. 

5Hmofcitgc(b,   sn.  =e§,  p>l. 

=er,  pieniądze  zebrane  przez 
jałmużnę,  żebraninę. 

5t1mo|citfamm(cr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  kwestarz  w.,  jałmu- 
żnik  m. 

^Umofcuic'r,  sm.  =§,  pi.  »e, 
=  3llmoien[ammIer. 

5('l0C,  sf.  pi.  -n,  (rośl.) 
drzewo  n.  aloesowe,  aloes  m. 
{pi.  aloesy);  żywica/,  alo- 
esowa, aloes  m, 

?U0'fC,  sf.  pi.  =n,  (ryba) 
śledź  ni.  rzeczny,  koza  /. 
(Clnpea  alosa). 

911^,  sm.  =ä,  pi.  =e,  (-=  9ltp= 
brüdfen  sn)  zmora  / ;  ec 
f;at  ein  5Upbrütfen  zmora  go 
dusi. 


mm 


39 


mta't 


%ip{t)  sf.  pl^  =en,  góra  /., 
alp7,  góry  alpejskie. 

Wi  )^(l'xi,  adv.  równo;  ber 
durz  ber  Letten  ift  —  akcye 
stoją  al  pari  (t.  j.  sa  do  na- 
bycia po  cenie,  na  którą  opie- 
wają). 

5il^£noIÜI)Cn,  sn.  =§,  światło 
n.  alpejskie,  płonienie  alp, 
(żarzenie  się  alp  przy  wscho- 
dzącemi  zachodzącem  słońca). 

3l'I^cittofe,  sf.  pi.  =n,  (= 
2llmenraufcf)  sm.)  (rośl.)  róża/, 
alpejska. 

%i)(ii}aWt,  sn.  =§,  pi  -e, 
alfabet  m.,  abecadło  n. 

5n^Ijal)C'tifrf),  adi.  alfabe- 
tyczny; adv.  alfabetycznie. 

^(rau'n,  sm.  =(e)g,  pi  =e, 

(rośl.)  pokrzyk  m. 

5l(l*aU'nC,  sf.  pi  =n,  wieszcz- 
ka f.  germańska. 

5(1^,  coni.  l)jako,  jak,  za; 
er  f)anbelte  —  ß^renmann 
postąpił  jako  człowiek  hono- 
rowy; jemanben  —  ^^-reunb 
betjanbeln  obchodzie  się  z  kim 
jak  z  przyjacielem;  j^ott  — 
^nabe  będąc  jeszcze  chłop- 
cem ;  ben  ^ein  —  ©ffig  t)cr= 
faufen  sprzedawać  wino  za 
ocet;  —  ^önig  gab  er  biefen 
33efef)r  jako  król  wydał  ten 
rozkaz;  td^  mufś  <£te  loamen 

—  ^reunb  jako  przyjaciel 
przestrzedz  pana  muszę;  ber 
©d^aufpieler  rcar  —  Dl^eUo 
uncrreid^bar  artysta  był  nie- 
zrównany jako  Otello  (w  roli 
Otella);  er  befjanbelte  [ie  — 
^einbc  traktował  ich  jako 
nieprzyjaciół;  jemanben  — 
^ebienten  aufnefjtnen  przyjąć 
kogo  za  służącego;  etmaS  — 
fid^er  anlünbigen  ogłosić  co 
jako  rzecz  pewną;  ein  ©trof)- 
fa(f  bient  i^m  —  Sett  siennik 
służy  mu  za  łóżko  (zamiast 
łóżka);  er  erf)ie(t  eine  6ebeu= 
tenbe  ©untme  —  @c^abener= 
jafe  otrzymał  znaczną  kwotę 
tytułem  odszkodowania  (jako 
odszkodowanie);  er  ftarb  — 
SJJärtgrer  uma^ł  jako  męczen- 
nik (męczennikiem);  er  iDurbe 

—  ©ieger  üerfünbet  ogłoszono 
go  zwycięzcą;  er  erfannte  \\ć) 

—  befiegt  uznał  się  zwycię- 
żonym ;  2)  (w  znaczeniu  wska- 
zującem)  jako  to,  jako ;  Der= 


fcf)iebene  Ur[ad^en  —  rozmaite 
przyczyny  jako  to ;  am  (Sonn= 
tag  —  am  fiebenten  Xage 
w  niedzielę  jako  w  siódmy 
dzień;  3)  (dla  określenia  czasu) 
kiedy,  gdy;  bamaB  —  wtedy 
gdy;  —  id^  eines  Sageä  if)n 
erblitfte  kiedy  pewnego  dnia 
ujrzałem  go  ;  4)  (=  töte)  jak, 
jakoby,  żeby,  ażeby;  fo  fc^on 

—  ein  (Saget  piękny  jak  (ja- 
koby) anioł;  er  ift  §u  flug  — 
bafg  er  eä  nid^t  Der[te()en 
fotite  nadto  jest  mądrym,  żeby 
nie  miał  zrozumieć  tego;  eö 
fdjetnt  —  ob  er  fterben  miifśte 
zdaje  się  jakoby  umrzeć  mu- 
siał; er  ftellt  fid^  —  ob  e§ 
ii)n  gar  nid^t  angefjen  loürbe 
udaje,  jakoby  go  to  nic  nie 
obchodziło ;  nid^t  —  ob  nie 
jakoby ;  jo  raafjr  —  mir  ©ott 
f)elfe  tak  mi  Panie  Boże  do- 
pomóż; fo  fran!  —  er  luar, 
gieng  er  bod^  au§  chociaż  był 
chorym,  wszelako  wyszedł. 
5)  (przy  porównaniach  i  przed 
liczbami)  aniżeli,  jak  ;  ber 
©arten  ift  größer  —  bu 
gtaubft  ogród  większym  jest 
aniżeli  sądzisz;  me^r  —  3iran= 
gig  ^al^re  więcej  niż  dwa- 
dzieścia lat ;  oier  arbeiten  me^r 

—  jroei  czterech  pracuje  wię- 
cej aniżeli  dwóch  ;  id£)  f}abe  in 
einem  SCage  me^r  gearbeitet  — 
er  in  ber  gangen  äßoc^e  w  ciągu 
jednego  dnia  napracowałem 
się  więcej,  aniżeli  on  w  cią- 
gu tygodnia;  id^  Ijahc  !einen 
^reunb  —  il^n  nie  mam 
oprócz  niego  żadnego  przyja- 
ciela; er  ift  ebenfo  gut  alä 
flug  jest  on  równie  dobrym  jak 
roztropnym. 

^OÖbll'tb^  adv.  zaraz,  wnet. 

5n^ba'nu,  adi\wtedy,  wtedy 
dopiero,  następnie. 

5HfO,  cidv.  tak,  w  ten  spo- 
sób ;  —  gefd)t^e  eg  tak  niechaj 
się  stanie;  nid^t  —  nie  tak, 
nie  w  ten  sposób ;  coni.  w'ęf, 
a  wiec,  zatem,  a  zatem ;  eä  ift 

—  \vaf)V  a  więc  to  prawda; 
ic^  bin  franf,  !ann  —  nicf)t 
aulgefjen  jestem  chory,  nie 
mogę  zatem  wyjść;  —  loie 
gefacht  jak  więc  powiedziałem. 

5(if Oba'lb,  a[[ogtei'df|,  adv.^ 
alśbato. 


%it,  sm.  =e§,  j;Z.  =e,  alt  m., 
głos  m.  altowy. 

mt, adi. (äiUv,  äiU\t) -i)  {dla. 
oznaczenia  wieku  w  ogóle)  U)ie 

—  ift  er?  ile  ma  lat?  w  ja- 
kim jest  wieku?  id^  bin  20 
Saf)re  —  mam  (liczę)  lat  20; 
id^  bin  über  üiergig  ^a^re  — 
mam  z  góią  lat  czterdzieści, 
minęła  mi  czterdziestka;  id^ 
bin  auf  hm  Xa^  Dterjig  3af)rc 

—  mam  czterdzieści  lat  jak 
obsz3'ł;  für  tt)ie  —  galten  ©ie 
mic^  ■?  ile  mam  lat,  jak  pan  są- 
dzisz? ;  ber  öftere  33rut)er  star- 
szy brat ;  bie  ältere  Sinie  ber 
familie  starsza  gałąź  rodziny ; 
id^  bin  (um)  jioei  Qa^re  älter  alä 
er  jestem  o  dwa  lata  od  niego 
starszy;  2)  stary, dawny, staro- 
żytny; er  ift  —  geworben  ze- 
starzał się;  —  unb  abgelebt 
stary  i  zażyły;  er  loirb 
nid)t  —  luerben  nie  dożyje 
starości;  —  unb  jung  starzy 
i  młodzi,  wszyscy  ludzie;  lOCr 
nid^t  —  merben  raili,  mufa 
ficf)  jung  fjängen  laffen  kto 
się  starości  obawia,  powinien 
dać  się  powiesić  za  młodu ; 
raie  bie  2llten  fungen,  fo  3rait= 
jd^ern  bie  jungen  jak  gadali 
starzy  tak  i  młodzież  gwarzy; 
meine  =e  SffioI)nung  moje  dawne 
mieszkanie ;  öie  =en  ^riüilcgten 
dawne  przywileje;  ==e  ©itten 
dawne  obyczaje  ;  e5  bleibt  2lt* 
leä  beim  =n,  im  -en  wszystko 
pozostanie  jak  dawniej  (po 
dawnemu) ;  =e  2kbi  rpftet  nitf)t 
stara  miłość  nie  rdzewieje; 
=e  ©efd^ld^te  starożytna  histo- 
rya ;  bie=en  ©ried)en  starożytni 
Grecy ;  er  liest  bie  2Uten  gern 
czyta  chętnie  starożytnych  pi- 
sarzy; baś  =e  ^eftament  stary 
zakon;  ein  =eä  S3udö  stara 
książka,  (i  takżt-)  używana 
książka;   ber   fRok   ift   fdion 

—  surdut  już  się  wy  szarzał; 
bie  ©efc^ic^te  ift'—  unb  ab= 
gebrofd^en  stara  to  i  oklepana 
historya ;  (w  górnictwie)  ein 
=er  3Jiann  stary  (poniechany) 
zrób. 

mta'n,  sm.  =(e)§,  pi  =C,  ga- 
nek m.,  balkon  m. 

mta'v,  sm.  ^(e)§,  pi  4äre, 
ołtarz  m. ;  etra,  auf  bem  — 
ber  fyreunbfc^a;t  (Siebe)  opfern 


mtat'mn 


40 


5Wtti)Ct'tcrfommer 


poświęcić  co  na  ołtarzu  przy- 
jaźni (miłości), 

mta'xUüü,    sn.    =c§,    pJ. 

=blätter,  tylna  ściana  ołcarza 
z  obrazem. 

^iUa'xhi\)}t,  vh  =n,  pokuta 

f.   u  stóp  ołtarza. 

5Uta'rIjimmcI,  sm.  =§,  vi. 

— ,  baldachin  m.  nad  oła- 
rzem. 

5nta'i1nak,  sm.  =n,  pi.  ^n, 

chłopak  m.  do  mszy  służący. 

5llta'rf^iub,  sm.  =e§,  pi.  =e, 
szafka  /.  na  hostyę,  cybo- 
ryum  n. 

9('Ut»a(fcn,  adi.  czerstwy; 
=e§  33rot  czerstwy  chleb ;  eine 
'Z  ©efc^idlte  stara  historya, 
stara  bajka. 

5('ltbCIltfrf),  adi.  staronie- 
miecki, adc.  po  staronie- 
miecka; H  Wófizi  meble 
w  stylu  staroniemieckim. 

mttf  1)  (ńn  =r)  =n,  pi.  -n, 
8711.  starzec  m.,  staruszek  m., 
starowina  i7i.;  mein  =r  mój 
stary  (rubasznie  zamiast  mój 
ojciec  lub  mój  maż);  iińl*  blei= 
ben  immer  bte  =n  my  nie 
zmienimy  sio  nigdy  (w  uczu- 
ciach naszych) ;  bic  =n  staro- 
żytne ludy;  bie  Ä'unft  ber  =n 
starożytna  sztuka;  2)  sf.  =n, 
pi.  =n,  stara  kobieta  /.,  sta- 
ruszka f. ;  meine  —  moja  żona ; 
3)  sn.  (bez  ^;?.)  dawne,  stare; 
Stlteś  unb  3^eueä  rzeczy,  spra- 
wy stare  i  nowe. 

^ritcu,  (a'ltern)  m.  (IjaBen) 
starzeć  się. 

%'\ii\x\\)t\\,  sn.  5C§,  pi.  =e, 

część,  którą  zastrzegają  sobie 
rodzice,  oddając  dzieciom  ma- 
jątek. 

9rUcr,  sn.  =§,  1)  wiek  m. 
in  meinem  —  w  moim  wieku; 
im  —  üon  20  ^afjren  w  wieku 
lat  dwudziestu;  im  mittleren 
—  w  średnim  wieku,  w  śre- 
dnich latach;  im  fjofjen  — 
w  podeszłym  wieku ;  im  gar= 
tin  —  w  dzieciństwie,  w  dzie- 
cinnym wieku;  im  jugenbli^ 
d^en  —  w  młodocianym  wieku ; 
im  Ijeiratgfiiljitjen  —  w  wieku 
stosownym  do  małżeństwa ; 
jebeö  —  \)ai  fein  ©picigeug 
każdy  wiek  ma  swą  zabawko; 
2)  starość  /.;  —  fd)iitU  t)Ór 
^ItjOrfjeit  nirf)t  starość  nie  chroni 


od  głupstwa  (stary  a  głapi) ; 
ba§  —  mufś  man  efjcen  przed 
siwą  głową  powstań ;  3)  star- 
szeństwo n.)  nad^  bem  —  im 
2tmte  norriicfen  podług  star- 
szeństwa się  posuw^ać  (awan- 
sować); 4)  (dla  oznaczenia 
starożytności)  t)on  atterśfjer 
z  wiek  wieku,  z  dawien  da- 
wna. 

5(ItCratiO'U,  sf.  pi.  =en,  od- 
miana/.;  wzruszenie  n.;  prze- 
strach w.,  zgryzota  f.,  alte- 
racya  /. 

5lItCrC'nO,  zastępca  m\  ec 
ift  mein —  on  zastępuje  mnie 
we  wszystkiem,  jest  moim 
drugim  ja. 

^ntcvic'rcn^  (^abcn)  l)  va. 
zmieniać ;  2)  vn.  zmieniać  się  ; 
3)  Ud)  —  zgryźć  się,  ziryto- 
wać się. 

?rUevmaun,   sm.  =e§,   pi. 

=mäuner,  starszy  m.  w  cechu 
(w,konfraternii),  senior  m. 

%'\\txm\\\itx,  sf.  pi.  =müt= 

ter    prababka  /. 

mttxn  =  (Srtern. 

?ntcninti'Ö,  adv.  naprze- 
mian.  (alternatywnie). 

5l(tCruntt'ÜC,  sf  pi.  -n,  wy- 
bór m.  między  dwoma  jedy- 
nie możliwymi  wypadkami, 
alternalywa  /. ;  jmnbn.  X)OV 
eine  —  fteHen  dać  komu  alter- 
natywę,   dać    wóz  i  przewóz, 

5l'Itcr^0f«of^,  sm.  =ffen,  jjI. 
=|fen,  (=cienoffin  sf  pi.  =nen) 
rówieśnik  m.  (rówieśniczka^.). 

5Htcv^ł)rnfibcnt,    sm.   =en, 

pi.  -en,  przewodniczący  z  ty- 
tułu starszeństwa. 

5ritCV?|(f)ttin((),  adi.  zgrzy- 
biały, wiekiem  przygnębiony. 

5ritCl'^|rfjti)ärf|C,  sf  ^zgrzy. 
białość  /. ;  an  —  fterben  um- 
rzeć z  starości,  na  uwiąd 
schyłkowy,  starczy. 

5Htcr^i)cr)orfl«ufl,   sf  ])i. 

=en,  ubezpieczenie  n.,  zaopa- 
trzenie iu  na  starość. 

5ritcrtf;um,  sn  =§,  (bez  pi.) 
starożytność  /. ;  im  graucn  — 
w  zamierzchłej  starożytności, 
w  zamierzchłych  czasach ; 
bie  ^t()ümer  zabytki  w.,  sta- 
rożytności/.; (Sammlung  oon 
=tl)ümcrn  zbiór  starożytności ; 
griecf)i[cl^e  —  erforfd^en  badać 
starożytności  greckie. 


5UtcrtI)ümckt',   6/.  podąg 

m.  (mania  /.)  do  starożyt- 
ności; naśladowanie  obycza- 
jów, (w  mowie  i  piśmie)  zwro- 
tów staroświeckich. 

5n'tcrtJ;ümIcr,   sm.  <^,  pi. 

— ,  antykwarz  ?».,  handlarz  m. 
starożytności  ;  zbieracz  m. 
starożytności. 

5(1tert(ńimliff),  adi.  staro- 
żytny,  starożytnych  czasów 
sięgający,  archaiczny;  adv. 
w  firuście  starożytnym. 

5t1tcrtI)iim?for|ri)cr,  sm.  =3, 

pi.  — ,  badacz  m.  staroży- 
tności; =forfc|ung,  sf.  pi.  =en, 
badanie  n.  starożytności. 

5('Itcrtlj«nt^fimbC,  sf  na- 
uka /.  o  zabytkach  staroży- 
tnyf-h,  archeologia  /. 

^iiltcröotcr,  sm.  =g,  pi.  =x)ä= 

ter,  pradziad  m. 

^ritgcfcK,  sm.  =en,  pi.  =en, 

starszy  czeladnik  m. 

^ntimc'tcr,  sin.  =g,  pi.  —, 

przyrząd  m.  do  mierzenia  wy- 
sokości. 

5nti'ft,  sm.  =en,_p7.=en,  (=ftin 
6/.,  2)1,  =nen)  altysta  m. 
(altystka  /.), 

5t'Itf(UÖ,  adi.  nad  swój 
wiek  mądry  (roztropny) ;  ein 
=eś  ^inb  przedwcześnie  rozwi- 
nięte dziecko. 

5('(tlitf]l,  adi.  podstarzały,  nie 
pierwszej    młodości,    starawy. 

^JCUmcifter,  sm.  =ś,  pi.  —, 

starszy  m.  w  cechu ;  (prze- 
nośnie) najpierwszy  w  swoim 
zawodzie,  mistrz  (Slltmeifter 
®oeti)e  mistrz  Goethe). 

5litmobifd),  adi.  staro- 
świecki, niemodny;  adv.  po 
staroświecku,  niemodnie. 

5Htmitttciv  sf.  pi.  «miitter, 
=  ©rofjmutter. 

^ntfrijüiffcl,  sm.  =§,  pi.  —, 
(w  muzyce)  altowy  klucz  w., 
klucz   C. 

9t'ltüätCVifd),  adi.  i  adv.  ^ 
alt'iiobifrf). 

^^ritÜOrbcril,  S}n.2)l.  przodko- 
wie, m. 

5(Ituict'ticrnc)rf)irf)tc,  sf  pi. 

=n,  b.iłbska  bajka  /. 

5ntuici'I)crocfri)Uuilj,  sn.  =cö, 

babskie  gadanie  n.,  babskie 
plotki  /. 

VUtiuci'dcrfommcr,  5?».  =g, 

babie  lato  n. 


5l(umna't 


41 


5lmoDic'rcn 


SUitmna't,  sn.  =ä,  pl.  =e, 

zakład  m.  naukowy  z  mie- 
szkaniem i  wiktem  dla  ucz- 
niów, alumnat  m.,  internat 
m. 

5Uu'ntnu^,  sm.  — ,  pi.  2iru'= 

innen,  uczeń  m.  umieszczony 
w  internacie,  alumnus  m.,  se- 
minarzysta m. 

5lnt,  praep.  (zamiast  ax\. 
bcm,  albo  an  einem)  przy, 
nad,  w;  —  ©arten  przy 
ogrodzie;  am  W)tin  nad  Re- 
nem ;  ber  ®e[anbte  am  beutfc^en 
^ofe  poseł  przy  niemieckim 
dworze  (a  niemieckiego  dwo- 
ru); —  ^opfe  oerraunbet  ranny 
w  głowę;  er  ift  nod^  —  Se= 
hin  jest  jeszcze  przy  życiu; 
am  1.  '^um,  am  4.  CctoBer 
1,  czerwca,  4.  października; 
(przed  przysłówkiem  —  od- 
powiada polskiemu  naj-)  am 
Beftcn  najlepiej ;  —  fc|lecf)te= 
ften  najgorzej. 

5lmalp'ut,  sn.  =0,  x>'^-  =e/ 

mieszanina  rtęci  z  innymi 
metalami,  amalgamat  m. 

5(ma'nt,   sm.  =en,  pl.  =en, 

amant  m.,  kochanek  m.)  ar- 
tysta m.,  grywający  role  ko- 
chanków; =in  sf.  pl.  "cn, 
amantka  /.,  kochanka  /., 
artystka/.,  grywająca  role  ko- 
chanek. 

5lmnintc'nfi^,  S7n.  —,  pi. 

senfeś,  pisarz  m.  pomocniczy 
(szczególnie  w  bibliotekach), 
sekretarz  m.,   amanuensis  m. 

5(mara'nt,  sm.  —,  pl.  =en, 

(rośl.)  amarant  m, 

5lmara'utfarDtg,  adi.  ama- 
rantowy. 

5(marc'öc,   sf.  pl.  =n,  i) 

czarna  wiśnia/". ;  morela  mała. 

5(man)'tti^,  sf.  indecl.  lilia 
f.  narcysowa. 

5CniatCU'r  (wymawiaj :  stör), 
sm.  =^,  pl.  =e,  miłośnik  m., 
amator  m. ;  dyletant  m. 

^tmajO'UC,  sf.  pl.  =n,  ko- 
bieta-żołnierzy., amazonka^.; 
suknia  /.  do  jazdy  konnej. 

Simöaffa'bc,    sf.    pl.    =n. 

ambasada  /.,  poselstwo  n. 

5lmÖaffObClir,  sm.  (wyma- 
wiaj: sbör)  ==§,  ^;Z.  =e,  ambasa- 
dor m.,  poseł  m. 

%{'V\\it,  sf  pl.  =n,  ambo  /. 
(przy  loteryi). 


5('möcr,  sm.  =g,  (Slmbra 
sm.)  ambra/. ;  =buft  zapach  m. 
ambrowy. 

5(mMouittt't,    sf.    pl.   =en, 

dwuznaczność  /. 

5(mi)tC'tcn,  va.  (fjaben)  sta- 
rać się  (o  urząd,  o  godność). 

^Imöitio'n,  sf.  pl.  *en,  po- 
czucie n.  własnej  godności, 
ambicya  /. 

5tmt)itionic'rcn^  va.  (^a5en) 

starać  się  o  co,  arabicyonować. 

5(Ut0ttiÖ'§,  adi.  mający  po- 
czucie własnej  godności  lub 
wartości,  ambitny. 

5(mÖDf§,  sm.  =bofft'§,  pl. 
=boffe,  kowadło  n. ;  gn)ifct)en 
§ammcr  unb  —  mię  Izy  mło- 
tem a  kowadłem. 

5lmI)rO'ftfl,  sf  strawa  /. 
bogów,  ambrozya  /. 

5(mÖrofia'uifd),  adi.  ambro- 
zyański;  =er  Sobgefang  hymn 
m.  świętego  Ambrożego  (Te 
Deum  laudamus). 

3lmIJrö'ftfrf)  adi.  ambro- 
zyj>»ki,  boski. 

5(mÖUIa'nt,  adi.  ruchomy, 
"z  miejsca  na  miejsce  się  prze- 
noszący; ńn  =eś  ©pital  ru- 
chomy szpital. 

5Cm{)itIa'n5,  sf  pl.  =en,  ru- 
chomy oddział  m.  wojska,  ru- 
chomy szpital  m.  wojskowy, 
szpital  m.  polowy. 

5(mÖ«IatO'n|r(),  adi.  prze- 
noszący się  z  miejsca  na 
miejsce;  =e  SSc^anblung  le- 
czenie w  ruchomym  szpitalu. 

9lmöiiIato'i-iiim,  sn.  =g,  pl 

=rten,  ruchomy  szpital  m., 
ambulatoryum  n. 

5('lUCtfC  (rzadziej:  2Imei'fe), 
sf.  pl.  =n,  mrówka  /.;  =nar= 
beit  mrówcza  praca/.;  =nf(ei^ 
mrówcza  pilność  /. 

5rmc{fCUCt,  sn.  =e§,  pl.  «er, 
mrówcze  jaje  n. 

SCmcifcnijanfc,  sw.  =in^,pl. 

=n,  mrowisko  n. 

5rmcifcnnetft,sm.se§,  mrów- 
czany spirytus  m. 

^rmctfcnfäure,  sf.  mrów- 
czany kwas  m. 

5(mcIioratio'«,  sf  pl.  =en, 

ulepszenie  n  ,  amelioracya. 

5(mcnoric'ren,  va.  ^  (f)a6en) 

ulepszać,  ameliorować. 

9t'ntcn,  adv.  i  sn.  amen; 
5U  2lIIem  —  fagen  na  wszystko 


przyzwalać;  fid^er  toic  ba^  — 
im  ©eBet  pewne  jak  amen 
w  pacierzu. 

5tmcnbcmc'ut,  ([pr.:  Slmanb» 

mon)  sn.  =g,  'pl.  =g,  popraw- 
ka /.,  zmiana  /. ;  ein  —  gu 
einem  2lntragc  ftellen  wnieść 
poprawkę  do  wniosku. 

51  me'fa,  (w  handlu)  na 
połowę,  do  spółki;  ein  @e= 
\ć)a\t  —  mad^en  zrobić  interes 
do  spółki. 

5lmct^i)'ft,  sm.  =e§,  pl.  se, 

ametyst  in.,  kamień  amety- 
stowy. 

5tmcuö(icnmo,  sf  pl.  sen, 

umeblowanie  n.,  urządzenie  ii. 
(mieszkania). 

Srmmann  =  2lmtmann. 

3lmmC,  sf  pl.  =n,  mamka/. 

5('mmenntärrfjcit,    sn.    -%, 

pl.  —  bajka  /. ;  —  ergäfilen 
opowiadać  bajki  (głupie  a  za- 
razem straszne). 

SCmutcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

sf  — ,  pl.  «n,  (w  zoologii) 
trznadel  m.,  poświczka  /. ; 
sf.  pl.  =n,  duża  wiśnia,  mo- 
rela / 

5['mmcrn(,  sm.  =5,  ^^Z,  »e, 

(w  marynarstwie)  duże  wiadro 
M.  do  czerpania  wody. 

^i'mmcrnug,  sm.  =s,  pl.  =e, 
=  2Immer. 

5lntmo'Utaf,  sn.  =§,  amo- 
niak m. ;  fliiffigeś  — ,  --geift 
płyn  m.  amoniakowy ;  ^jalj 
salmiak  m. 

5(mUCftic\  sf.  pl.  -(e)n,  da- 
rowanie n.  kary,  ułaskawienie 
11 ,  amnestya  /. 

5lmncftie'ren,    va.   (§a6en) 

ułaskawić. 

5('ntOr,  sm.  =§,  bożek  m. 
miłości,  amorek  w^ 

5lmore'ttCU,  amorki  m,  boż- 
ki m.  miłosne. 

5lmo'r^I),  adi.  bezkształtny. 

5lmorttfatto'n,  sf  pl  =en, 

umorzenie  n.  («iłagu),  amor- 
tyzacya  / 

5tmortific'rcn,  va.  (f}a6en) 

umorzyć,  amortyzować ;  unie- 
ważnić; eine  ©c^ulb  — umo- 
rzyć (spłacać)  dług;  cerloren 
gegangene  SOßertpapiere  —  unie- 
ważnić zgubione  walory. 

5(m0Uic'rcn,  va.  (fjaben)  usu- 
nąć, oddalić. 


Wmpd 


42 


Srmtt^tptiofcit 


3l'm^el,  sf.  pl.  -n,  am- 
pułka /.,  lampka  /. 

^l'miifcr,  sm.  =g,  pl  —, 
(rośl.)  szczaw  m. 

%mpi}t'Ut, sf.pl  =n  (także: 
Slmv^i'btum  sn.  =§,  pl  =en), 
płaz  m.  (zierano-wodny),  amfi- 
bia /.,  amfibiura  n. 

'$im^i)it\)ta'ttx,  sn.  =§,  pl 

— ^  amfiteatr  /?/.,  stopniowo 
wznoszące  się  siedzenia  dla 
widzów  w  teatrze  (przedsce- 
nie  n.). 

^ImjjIjitfjCatraltf (fj,  adi.  am- 
fiteatralny; adv.  -nie. 

5lm^()i'trio,    sm.    =§,    pl 

=tte,  gospodarz  in.  podejmu- 
jący gości,  amfitryon  m. 

Slm^Iificotto'n,  sf.  pl  =en, 

rozszerzenie  n.,  powiększe- 
nie n.,  amplifikacya  f. 

odjąć  (nogę,  rękę  itd.)_,  am- 
putować. 

5(m)jutienuif^,  sf.  pl  =en, 

odjęcie  n,  (nogi,  ręki  itd.), 
amputacya  /. 

5rmfci,   sf  pl  =n,  kos  m. 

5lmfiö  =  @m[ig. 

%'mtf  sn.  se§,  2^^'  2t'ntter, 

1)  urząd  7)i.,  posada/l,  funk- 
cya  /. ;  ein  —  antreten  objąć 
posadę  (funkcyę) ;  ta^  ift  nic|t 
beineS  =C§  to  do  ciebie  nie 
należy;  t^un  <Bk,  waś  if)reö 
=eÖ  ift  czyń  pan  co  paiiski 
urząd  nakazuje;  mit  bcm  — 
!ommt  ber  Sßerftanb  »Ibo  raem 
@ott  gibt  ein  —  bem  gibt  er 
auc^  S^erftanb  komu  Bóg  da 
urząd,  tego  już  i  rozumem 
obdarzy;  fein  —  cerfel^en  ptł- 
nić  służbę;  jmnbm.  ein  —  über= 
tragen  powierzyć  komu  funk- 
cyę; fein  —  nieberregen  zło- 
żyć urząd;  jjmnbn.  feineg  =eg 
entfe^en,  entl)eben  złożyć  kogo 
z  urzędu;  traft  meinen  =eö 
z  mocy  mego  urzędu;  t)on 
=gir)egen  z  urzędu;  it)a§  beine§ 
=c§ni(Ątift,  "oa  faf§  beinen  -Sox= 
n)i|  nie  mieszaj  się  do  tego, 
co     do     ciebie     nie    należy ; 

2)  urząd  m.  (jako  zbiór  urzę- 
dników) ^orft=  urząd  lasowy; 
33erg=    uiząd    górniczy   (itp.) ; 

3)  budynek     m.    urzędowy; 

4)  służba  /.  boża,  nabożeń- 
stwo n.,  msza  /.;  baö  —  t)er= 


riditen  mszę  odprawić ;  5)  cech 
m.,  urząd  m.  cechowy. 

%\nttV,sf.,  pl  =^cn,  =  '^mt= 
l^auś. 

91'mtfrei,  adi.,  wolny  od 
urzędu,  wolny  od  obowiązków. 

5l''nitljanbeln  (a'mtg^anbeln), 
vn.  =  amtieren. 
2l'mtf;iaii§,  sn.  =cS,  pl  »änfer, 

urząd  m.,  dom  m.  urzędowy; 
wójtostwo  n. 

5(jutie'ren,  vn.  (^aben)  urzę- 
dować. 

^rnttlid),  adi.  urzędowy ; 
adv.  urzędowo;  ^er  ^eridĘ)t 
urzędowe  sprawozdanie ;  — 
berict)ten  donieść  urzędowo, 
donieść  z  urzędu. 

5rmtmann/  sm.    «e§,  pl 

=Ieute,  zarządca  m.  dóbr 
państwowych,  (w  niektórych 
krajach)  dzierżawca  m.  dóbr 
państwowych;  «männin  żona 
dziprżawcy. 

^rmtmäfjig,  adi.  stosowny 
{adv.  stosownie)  do  urzędu, 
stosowny  do  przepisów  urzę- 
dowych. 

5l'mtmciftcr,   sm.    =§,  pl- 

— ,  cechmistrz  m.,  przełożony 
m.  cechu. 

5rmt§abcl,  sm.  =§,  szlachta 
urzędnicza. 

WmiMitt,  sn.  =§,  star- 
szeństwo n.  w  urzędzie. 

5l'autöbefrfjcib,  sm.  =-eg,  pl 

=e,  odpowiedź  /.  urzędowa, 
rozstrzygnięcie  n.,  rezolu- 
cja /. 

^riutokjtrf,  sm.  *cg,  pl  =e, 
obwód  m.  urzędowy. 

WmiMatt,  sn.  =eś,  =blätter, 

dziennik  m.  urzędowy. 

^Imt^tniibcr,  sm.  =§,  pl 

=brüber,  kolega  wz.  w  urzędzie. 

^iCaut^bicucr,  sm.  =§,  pl  —, 

woźny  m. 

%'\\\\M'iS,  sm.  =e§,  pl  *e, 
przysięga  /.  służbowa  (urzę- 
dowa); etm.  auf  feinen  — 
nel^men  twierdzić  co  z  odwo- 
łaniem się  na  przysięgę  słu- 
żbową. 

5('mt^fnI)iofcit,  sf,  pl  =en, 

zdolność  /".  (zdatność  /.)  do 
urzędu,  kwalifikacya  /.  do 
urzędu. 

^rnit^folgc,  sf  pl  =n,  na- 
stępstwo n.  (sukcesya  /.) 
w  urzędzie. 


5rmt^füljntug,  sf  pl  =en, 

urzędowanie  n.,  sprawowanie 
n.  urzędu. 

^Cmt^gcdür,    5/.  pl    =en, 

należytość  /.,  powinność  /., 
taksa  /.  urzędowa. 

5l'mt^gcl)eimiu§,   sn.  -ffe§; 

pl  =ffe,  tajemnica/,  urzędowa. 

5i'nttf^gel)i(fc,  sm.  =n,  pl 

=n,  pomocnik  m.  w  urzędzie, 
adjurikt  m. 

%'\\\i^tWAii,  sn.  =t%,pl  =e, 
interes  m.  urzędowy^  sprawa 
f.  urzędowa. 

3rmt$0Cfi(f)t,    sn.    =e§,  pl 

=er,  mina  /".  urzędowa. 

5('mt^gctDaIt,  V-  jp^-  =s«r 

władza/,  urzędowa;  2Kif§=* 
braud^  ber  —  nadużycie  n.  wła- 
dzy urzędowej. 

^'mt^flcib,  sn.  =e§,  pl  =cr, 
suknia  /.  urzędowa,  mundur 
m.,  uniform  w. 

^'mtvmif^brau^,  sm.  =(e)§, 

pl  =äuc^e,  nadużycie  n.  urzę- 
dowania. 

3rmt^)Jcrfon,   sf.  pl  -en, 

osoba/,  urzędowa,  urzędnik  m. 
3rtttt^^f(Ć0C,  sf  administra- 
cya  /.,  urzędowanie  n. 

%'\\\imWf    sf    pl   =en, 

obowiązek  m.  urzędowy. 

WmtMń}ttv,  sm.  -§>,  pl  — , 

sędzia  m.  kameralny. 
'%'\m\^i)t,     sf     pl    -n, 
rzecz  /.  (sprawa  /)  urzędowa ; 
rzecz  (sprawa)  kameralna. 

3('nit$fafö,  sm.  =en,  pl  =en, 

sądowi  kameralnemu  podległy, 

'  5rmt^f (fjrctbcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  pisarz  m.  w  urzędzie,  pi- 
sarz m    kancelaryjny. 

5t'mt^ficgel,  sn.  =§,  pl  —, 

pieczęć  /'.  urzędowa. 

^rńlt^ftltk,  V-  pl  =n,  izba 
/.  urzędowa,  kancelarya  /. 

^rmt^ftlinbClt,  sf.pl  godziny 
/.  jp?.  urzędowe. 

5rmt^tag,  sm.  =eä,  pl  =e, 

dzień  m.  sądowy  w  urzędzie 
(także  zjazd  przełożonych 
gmin  w  urzędzie,  do  którego 
okręgu  należał 

%V\\\m)U\iit\i,  sf  pl  =en, 

czynność  /.  urzędowa,  wyko- 
nywanie n.  czynności  urzę- 
dowej ;  auf;er  —  jemanben  fe- 
^en  uchylić,  usunąć  kogo  od 
urzędowania,  zawiesić  kogo 
w  urzędowaniu. 


rmtgtratf)t 


43 


5(uaü)'fc 


Wmmtańjt,  sf.  pl.  =cn,  = 
2lmtśfletb. 

W\\\i^Ux:Wi}t\\,  (süergel^en, 
«Übertretung)  sn.  ■■§,  pl.  — ,. 
zbrodnia  /.  (występek  m., 
przekroczenie  n.)  popełniona 
w  urzędowaniu. 

5l'ntt§t)cmd)tuug,    sf.    pl. 

=»en,  sprawowanie  m.  urzędu ; 
czynność  n.  urzędowa. 

5t'mt^ücrtDcfcr,  sm.  >§,  pl. 

— ,  zastępca  m.  w  urzędzie, 
substytut  m. ;  piastujący  m. 
urząd. 

^rnttööont,  sm.  =CÖ,  pl. 
'üögte,  zarządca  m.  kameralny, 
sędzia  m.  kameralny. 
'  5t'mt^öOfitci,  sf.  pl.  -en, 
zarząd  m.  kameralny,  dom 
m.  zarządu  kameralnego. 

5rmtśooi*ftc^eiv  sm.  =§,  pl. 

— ,  naczelnik  m.  urzędu. 

k'mt^üjcoeu,  O  on  —  adv. 
z  urzędu;  i)ie  ^lage  roirb  »on 

—  crf)oben  werben  skarga 
wniesioną  zostanie  z   urzędu. 

5rmtÖÜ)tbl'ig,  acU.  obowiąz- 
kom urzędowym  przeciwny ; 
ein  =eä  ©efxc^t  podejrzana 
twarz. 

3lmulc't,  sn.  =§,   pl.  =:tte, 

amulet  m.  (przedmiot,  który 
noszony  przy  sobie  chronić 
ma  od  nieszczęścia). 

3lntÜfa'Ut  adi.  zabawny, 
wesoły ;  adv.  zabawnie,  we- 
soło. 

5(niufcmc'nt,  5??.  =§,  pi  =§, 

rozrywka  /.,  zabawa  /. 

3(müfic'rcu,  m.(Ę)aoen)  ba- 
wić, ftd)  —  bawić  się. 

%\\f  \)praep.  z  3.  przypadk. 
na  pytanie  rao?  (gdzie?),  z  4. 
przypadk.  napytanie  tüol^in? 
(dokąd?)  (Zamiast  ttn  bem, 
on  einem  można  powiedzieć 
am,  zamiast  an  'na^,  an  eines 
anö.)  przy,  do,  u,  na,  nad, 
w,    koło,    za,    około,    o,   od ; 

—  ber  Xl^Üre  przy  drzwiach; 

—  bem  (am)  ^enfter  przy 
oknie;  —  bie  ^^üre  ffopfen 
pukać  do  drzwi;  'iia  \\i  ein 
S3rief  —  bid)  oto  list  do 
ciebie  (adresowany  do  cie- 
bie); —  bie  2lr6eit  ge^en  za- 
brać się  do  pracy;  bi§  —  bie 
^nie  aż  do  kolan ;  Mä  —  ben 
9)?orgen  aż  do  rana;  —    bei= 

ner  ©eite  u  twego  boku;   eä 


liegt  mir  am  ^erjen  cięży 
(leży)  mi  na   sercu;  tt)ir  ftnb 

—  Drt  unb  ©teUe  jesteśmy 
na  miejscu ;  —  beiner  ©telle 
na  twojem  miejscu  (będąc 
na  twojem  miejscu);  i^ra» 
!au  liegt  an  ber  2Ö3eic^[el  Kra- 
ków leży  nad  Wisłą ;  3^ranf= 
furt  am  3}?atn  Frankfurt 
nad  Menem ;  —  (Sott  glau= 
Ben    waerzyć    w    Boga;    breit 

—  ben  ©d^ultern  szeroki 
w  plecach;  jmnbn.  am  {an 
bem)  Se[en  l)inbern  prze- 
szkadzać komu  w  czytaniu ; 
ber  ^(a^  —  meinem  ^avi\t 
plac  koło  (wedle)  mego  domu  ; 

—  ber  §anb  fül^ren  prowa- 
dzić za  lękę;  —  600  3Jlann 
około  600^  ludzi ;  er  ift  ^ro= 
f  effor  —  ber  Unioerfitat  in  SŚar* 
fcl)au  jest  profesorem  w  uni- 
wersytecie warszawskim;  — 
ber  Hrütfe  gelien  chodzić  o  kuli 
(na   kuli);   fie  ftanben  3J?ann 

—  SJiann  stali  tuż  jeden 
przy  drugim;  fid^  an  einen 
(Stein  [tof;en  uderzyć  się  o  ka- 
mień; —  ben  SJiunb  fe^en 
przytknąć  do  ust;  eö  liegt 
nur  —  bir  zależy  to  tylko 
od  ciebie ;  er  l^at  etn).  2lb[to= 
^enbeä  —  fid^  coś  w  nim 
jest  odtrącającego;  eg  ift  — 
il^m  !ein  gutes  §aar  włosa 
poczciwego  na  nim  niema;  — 
jmnbm.  fein  guteä  ^aar  la[= 
fen  obmówić  kogo,  nie  zo- 
stawić na  kimś  suchej  ni- 
tki; J'ran!  —  Seib  unb  ©eele 
chory  na  ciele  i  na  umyśle ; 
er  leibet  —  ben  ^ü^en  cierpi 
na  nogi;  er  ift  —  einer  an= 
ftedenben  ^ran!^eit  geftorben 
umarł   na    zakaźną    chorobę ; 

—  an  il)m  ift  nichts  me^r  ju 
Derberben  bardziej  popsuć  go 
już  nie  można ;    eg  ift  nid)tö 

—  biefem  SRenfd^en  nieszcze- 
gólny to  człowiek;  fo  üiet  — 
m»ir  ift  o  ile  to  jest  w  mojej 
mocy  (ile  możności);  e§  ijt 
nid^tg  —  biefer  9^adirid)t  wia- 
domość ta  nie  ma  podstaAvy ; 

—  fid)  ift  bie  ©ac|e  unroiä- 
tig  rzecz  sama  przez  się  nie 
jest  ważna;  etn).  —  unb  für 
fid^  betradjten  rozważać  co 
samo  przez  sie  (bez  względu 
na  towarzyszące  okoliczności); 


bie  <2c|ulb   liegt  nur  —  bir 

tyś  tylko  winien  temu ;  — 
einem  ^inbe  ift  e§  gu  ent=» 
fd^ulbigen  dziecku  można  to 
wybaczyć;  —  fid^  l^attcn  po- 
hamować się;  —  jmnbm,  jum 
SSerrat^er  merben  stać  się 
czyim  zdrajcą,  zdradzić  kogo  ; 
fi^  —  etn).  f ran!  effen  objeść 
się  czego;  alg  eg  —  bem 
mar  bafg  .  .  .  kiedy  miało 
się  ku  temu  że  ...  ;  alg  eg 
—  bem  mar,  bafg  er  fterben 
foßte  kiedy  miał  już  umie- 
rać; 3Jianget  —  ©etreibe  brak 
zboża;  Überflufg  —  betreibe 
obfitość  zboża  aż  do  zbytku; 
man  fann  eg  fid)  —  ben  ^in« 
gem  abjä^len  z  łatwością 
można  sobie  to  obliczyć; 
fein  ©elb  —  jmnbn.  t)erlie=« 
ren  przegrać  do  kogo  pie- 
niądze; jmnbn.  —  ©d^ön* 
l)eit  übertreffen  przewyższać 
kogo  pod  względem  piękności ; 
eg  mar  —  einem  «Sonntag 
działo  się  to  w  niedzielę ; 
fid^  —  jmnbm.  radzeń  zemścić 
się  na  kim;  —  jmnbm.  fd)led^t 
^anbeln  poskąpić  sobie  źle 
wobec  kogo;  eg  n)irb  —  ben 
%aQ,  !ommen  wyjdzie  na  jaw; 
eg  ift  —  bir  na  ciebie  kolej; 
2)  adv.  od-,  z,  do,  ku;  oon 
biefem  ^age  —  od  tego  dnia 
począwszy;  t)on  nun  att  od- 
tąd; neben=  obok;  oben=  z  gó- 
ry ;  er  ift  je^t  oben=  teraz 
on  górą;  berg*  pod  górę. 

^luaba^ti'ft,  sm.  =en,  pl.  =en, 

nowochrzczeuiec  m..,  anabap- 
tysta m. 

5lnacfjorc't,    sm.   =en,    pl. 

=en,  pustelnik  m. 

3lu.aff)roni'^muö,    sm.    —, 

pl.  =men,  anachronizm  w.,  błąd 
m.  w  rachubie  czasu. 

5lnogi*a'mm,  sn.  =(e)g,   n. 

przestawienie  liter  lub  wy- 
razów. 

5(ua!ra'fe,  sf  (Strahlen- 
bred)ung  /.)  łamanie  promieni. 

5tual0'n,  adi.  podobny,  zgo- 
dny, analogiczny. 

5(nCl(ogi'C,  sf  podobieństwo 
n.,  analoffia  f. 

5luaa)'fC  (^2lna'tt)ftg),  sf  pl. 
=n,  rozbiór  w.,  (rozbiór  che- 
miczny, rozbiór  gramatyczny 
itd.),  analiza/.;  qualitatiüe  — 


5(naJi)|ic'rcn 


44 


5ruktrarfjt 


analiza  jakościowa;  quantita= 
tiöe  —  analiza  ilościowa. 

5(uaÜ)nc'rcu,    t«.^  (^aben) 

rozbierać,  analizować. 

3(na(l)'ttf  tf),  adi.  rozbiorowy, 
analityczny ;  ade.  rozbiorowo, 
analitycznie ;  =e  2Ret^obe  me- 
toda rozbiorowa,  analityczna. 

5üiamor^I)0'fc,  sf.  pi.  =n, 

przekształcenie  n. 

^tUftUa»?,  5/.  indecl.  ananas 
m  ;  =erbbeere  sf.  pJ.  ^n,  tru- 
skawka /'. 

5tua'rteiV  -^Z-  P^-  =n.  (2lna'= 

pl^oro),  powtarzanie  tego  sa- 
mego Avyrazu  na  początku 
kilku  po  sobie  następujących 
zdań. 

5lnartfji'^mii^,  sm.,  —,  bez- 

ładność  /.,  bezrząd  m.,  anar- 
chizm m. 

5tltardjic',  5/.  bezład  m., 
anarchia  f. 

5rn=artcn,   va.  1)  ^  (l^aBen) 

przyswoić,  asyrailować ;  2)  vn. 
(fein)  ber  3)2 utf;  ift  i§m  ange= 
artet  odwaga  jest  mu  wro- 
dzoną. 

5rńartmtjj,  sf.  pi.  =en,  pizy- 

swojenie  n.,  asyrailacya  /, 

5Ütäft^Cfic',  sf.  nieczułość 
/.,  anestezya  /. 

5lnaftrO'^I)C,  sf.  pi.  =n,  zbo- 
czenie od  zwykłego  szyku 
wyrazów, 

5(nat^c'm,  sn.   =g,  pi.  =e, 

(2lna'tl)cma)  klątwa/,  kościel- 
na, wyklęcie  «.,    anatema  /. 

5(iinto'm,  sm.  =en,  _p7.  --en, 

anatom  m. 

5(natOmiC',  sf.  nauka  /. 
o  budowie  ciała,  anatomia  /. ; 
cergleid^enbe  —  anatomia  po- 
równawcza; be[criptioe  —  a. 
opisowa;  patf;o(ogi[cl^e  —  a. 
patologiczna. 

5lu'=ä^Cn,  va.  (^aben)  wy- 
ryć za  pomocą  gryzącej  cieczy. 

5rn=ännclu,  ra.  (^aben)  ie= 
manben  strzelać  oczyma  na 
kcgo. 

5rn=()atfcn,  va.  i  vn.  (^aben 
i  fem)  =  an=f(e6en. 

5rn=ÖnI)UCn,  va.  (^aben)  to- 
rować drogę;  einen  SSergleic^ 
—  torować  drogę  do   ugody. 

91 'umbauen,  w.  fid^  (^aben) 

skupiać  się  (przez  przyczepia- 
nie),   przyczepiać    się,    zbijać 


się;  ber  ©rf)nee  haUi  fid^  <x\\ 
śnieg  się  zbija. 

5('n=bnnbcin,    vn.    (l^aben) 

nawiązać  (mit  imnbm.  z  kim); 
fie  l^at  mit  i^m  angebanbelt 
nawiązała  z  nim  znajomość, 
stosunek ;  zaczepiła  go. 

5rn=bnnncn,  ra.  (§a5en)  za- 
czarować; er  ftef)t  roie  ange* 
bannt  stoi  jak   zaczarowany. 

5('nban,  sm.  pi.  «=e,  dobu- 
dowanie ??,  przybudowanie  n. ; 
btefer  —  ift  bem  ^auptgebäube 
angepafst  to  przybudowanie 
(ta  przybudowa)  przystoso- 
wane jest  do  głównego  gma- 
chu ;  uprawa  /. ;  ber  —  bes 
SBeijenś  uprawa  pszenicy; 
osada  /.,  kolonia  /. ;  biefer 
Drt  ift  jum  —  für  inbuftrieHe 
3=amilien  geeignet  ta  miejsco- 
wość nadaje  się  do  osady  dla 
rodzin  trudniących  się  prze- 
mysłem. 

5rn=bniicu,  va.   i)  (§aben) 

przybudować,  dobudować; 
einen  ^^-lügel  —  przybudować 
skrzydło ;  uprawiać ;  hm  53oben 

—  uprawiać  rolę;  Sßeijen  — 
uprawiać  pszenicę;  eine  Stabt 

—  założyć  miasto;  2)  vr.  ftd^ 
osiąść  (=  ftc^  an=fieDclo). 

5üibaiicr,  sm.  =s,  pi.  —, 

osadnik  w.;  uprawlacz  m. 
roli. 

5('U=bcfc[)Icil,  va.  befie^Ift, 
befiel)It,  befaf)!  on,  '^o^t  anbe-- 
fo^len  nakazać,  polecić,  przy- 
kazać. 

5t'nbcgimi,  sm.  =§,  począ- 
tek m. ;  t)on  —  (an)  od  samego 
początku;  non  —  ber  äßelt 
od  początku  świata. 

5rn=öcfjnltcn,  va.  be^ältft, 
bef)ält,  behielt  an,  ^obe  anbe= 
Ijatten  zatrzymać  (zostawić 
na  sobie) ;  ben  9io(f  —  zatrzy- 
mać na  sobie  surdut. 

?(nÖCi',  adv.  przy  tem, 
w  załączeniu,  obok,  równo- 
cześnie; —  fenbe  id^  ^^nen 
100  9iubet  w  załączeniu  (przy 
niiiiejszem)  posyłam  panu  100 
rubli. 

9rii=bcifKn,  1)  va.  bif§  an, 
r^abc  angebiffen  nadknsić, 
nadgryźć,  ugryźć;  einen  9lpfcl 

—  nadknsić  jabłko;  ein  ^ed^t 
Ijttt  biefeti  ^yifc^  angebiffen 
szczupak    nadgryzł    tę  rybę ; 


2)  vn.  przekąsić,  przegryźć 
(=  einen  ^n^bifa  nehmen); 
(w  rybactwie)  chwytać;  bte 
gifc^e  motten  nid^t  —  ryby 
nie  chwytają;  chwycić  się 
czego,  złapać  się  na  co ;  er 
roottte  nic^t  —  nie  dał  się 
złapać;  er  ^at  fd^on  angebiffen 
już  się  złapał;  baś  Äinb  ift 
\\xm  21.  fd^ön  dziecko  tak 
jest  ładne,  że  zbiera  ochota 
ugryźć  je. 

5i'n=bc(aitgcn,    va.  (^aben) 

dotyczyć,  tyczyć  się;  tt)aś  mid^ 
anbelangt  co  się  mnie  tyczy; 
roaś  ba9  anbelangt  co  się  ty- 
czy tego;  anbefangenb  btefen 
©egenftanb  co  się  tyczy  tego 

przedmiotu. 

9('n=bclfcni,  va.  (l^aben) 
(i}lnbeUen)ininbn.,  szczekać  na 
kogo ;  (przenośnie)  wyłajać 
kogo. 

9ru=bcl(cu,  1)  va.  (faben) 
jmnbn.,  szczekać  na  kogo; 
ber  §unb  bettt  ben  2Jłonb  o.x\. 
pies  szczeka  na  księżyc;  2) 
vn.  naszczekiwać;  ber  §unb 
fommt  angebefft  pies  nadcho- 
dzi, naszczekujac. 

9t'n=bcnucmCIt,  va.  przysto- 
sować ;  fic^  —  przystosować 
się. 

'9t'n=bcraiimcn,  va.  wyzna- 
czyć ;  eine  %x\\X  —  wyzna- 
czyć termin;  ben  2^ag  ber 
Srauung  —  oznaczyć  dzień 
ślubu ;  a'nberaumt,  part.  i  adi. 
oznaczony;  jur  =en  ©tunbe 
w  oznaczonej  godzinie. 

^rubcranmimn,  sf.  pi.  =cn, 

oznaczenie  n.,  wyznaczenie  n. 
9('nbcrcgt,  adi.  wspomniany, 
przytoczony. 

9t'nbcrg,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

pagórek  m..  wzgórze  n. 

9('U=bCtCn,  va.  (^aben)  uwiel- 
biać, ubóstwiać;  baś  golbene 
Äalb  —  korzyć  się  przed  bo- 
gactwem, modlić  się  do  zło- 
tego cielca. 

^l'iibctcr,  sm.  =§,  pi.  — , 
czciciel  w?.,  wielbiciel  w., 
adorator  m. ;  ®Ö^en=  czciciel 
bożków,  poganin  vi. 

9rnbctrnd)t  (2l'nbetreff),  sm. 

(używane  tylko  w  formie 
przysłówkowej) ;  in  —  feiner 
SJcrbienftc  z  uwagi  na  jego 
zasługi,    uwzględniając    jego 


9l'uktitffcu 


45 


9l'n=öi'ed)cii 


zasługi,  w  uwzględnieniu  jego 
zasług;  in  —  ber  ^o^en  greife 
wobec  wygórowanych  cen. 

5rn=öctreffcn,  va.  betriffft, 
Betrifft,  betraff  an,  \)<xbt  anbe= 
troffen  =  an=6e(angen. 

%'\\Ątiit\\\,  va.  (I^a6en)  je- 
manben,  żebrać  u  kogo,  prosić 
kogo  o  jałmużnę. 

^CnÖetunfl,  sf.  uwielbienie 
n.,    ubóstwienie  m.,  kult  m. ; 

—  ber  ^""öf'^'^u  3Karia  uwiel- 
bienie   Najświętszej    Panny ; 

—  beg  JReic^ttlumä  kult  bo- 
gactwa. 

^rnÖCtUUO^töiirbtg,  adi.  go- 
dzien uwielbienia, 

5ru=ÖtC0CU,  va.  Bog  an,  ^abe 
angebogen  przygiąć,  nagiąć 
(co  do  czego) ;  (w  stylu  biu- 
rowym) dołączyć;  bic  ange* 
bogene  ©d^rtft  załączone  pi- 
smo; angebogen  erhalten  ©ie 
w  załączeniu  otrzymujesz  pan. 

^rubicgunjj,    sf.    pi.   =en, 

nasrięcie  n. ;  załączenie  11. 

5l'n=bieteu,  ij  va.  bot  an, 
l^abe  angeboten  ofiarować, 
oświadczyć  gotowość  zrobie- 
nia czego;   jmnbm.  ein  2lmt 

—  ofiarować  komu  urząd; 
eine  33elol^nung  —  obiecywać 
nagrodę;  feine  S)ienfte  — 
ofiarować  usługi,  oświadczyć 
gotowość  do  usłujr;  etro.  gum 
Sierfauf  —  ofiarować  co  na 
sprzedaż;  jmnbm.  ein  ©tao 
SGßein  —  prosić  kogo  na  wino ; 
2)  vn.  (I^aben)  podać  cenę,  ofia- 
rować; id^  {ia\>t  qIö  erfter 
angeboten,  bin  aber  überboten 
HJOrben  podałem  cenę  jako 
pierwszy,  ale  ranie  przelicy- 
towano; 3)  vr.  fid^  —  ofia- 
rować się;  ftd^  jmnbm.  ais 
SSermittler  —  ofiarować  się 
komu  za  pośrednika. 

5ru=bilbcn,  va.  {\)QiUv)  \z' 
manbem  etro.,  przez  kształ- 
cenie komu  co  nadać,  wpoić 
w  kogo  co  ;  er  l^at  il^m  biefe 
Senfart  angebtlbet  wpoił 
w  niego  ten  sposób  myślenia. 

5rn=btubcn,  va.  banb  an, 
l^abe  angebunben  przywiązać; 
erot.  an  Ctro.  —  przywiązać 
co  do  czego;  an  feine  33efd3äf= 
tigung  angebunben  fein  być 
przykutym  do  swego  zajęcia; 
lurj  angebunben  fein  być  ma- 


łomównym ;  imnbm.  etro.  —  (le- 
piej aufbinben)  wmówić  w  kogo 
nieprawdę,  ubrać  kogo 
(w  kłamstwo);  jmnbm.  einen 
%yxUn  33ären  —  zadłużyć 
się  mocno  u  kogo,  porządnie 
kogo  naciągnąć,  wleźć  komu 
w  kieszeń;  mit  jmnbm.  — 
(ein  SSerĘ)aItniś)  nawiązać 
z  kim  stosunek;  mit  jmnbm. 
(einen  ©treit)  —  rozpocząć 
z  kim  sprzeczkę,  szukać  za- 
czepki ;  jmnbn.  jum  Sfiamenś- 
fefte  —  obdarzyć  kogo  w  dzień 
imienin. 

5rubif§,  sm.  =ffe§,  pi.  =ffe, 
nagryzienie  m.,  nadgryzione 
miejsce  n. ;  przekąska  /.  (= 
Smbifg). 

5rn=ölafcu,m.bläfeft,  bläst, 
blieö  an,  }:^ahz  angeblafen  roz- 
dmuchać, nadmuchać,  dmu- 
chać (na  co);  baś  j^euer  — 
rozdmuchać  ogień ;  bie  ^-lo  mme 
ber  ^i^i^traĄt  —  rozdmuchać 
płomień  niezgody;  ben  t)erlö= 
fd^enben  Sebenöfunfen  —  pod- 
niecić gasnące  życie  ;  Vxt  5uge= 
frorene  ©d^eibe  —  dmuchać  na 
zmarznie^  szybę ;  nadąć ;  einen 
$8aII  —  nadąć  balon ;  trą- 
bieniem dać  znak,  zatrąbić 
(na  co);  bie  ^agb  —  otrąbić 
polowanie,  zatrąbić  na  polo- 
wanie; ba§  §orn  —  zatrąbić 
na  rogu  myśliwskim. 

^Cublatt,'^  sn.  =c§,  pi.  =brät= 
ter,  (rośl.)  łuskiewnik  pospo- 
lity; ojjłatek  m.,  andrut  m. 
9ru=blttttcn,  va.  (^aben) 
(w  ciesielstwie)  spajać  belki. 
%'\[Mtät\\,  va.  (^aben)  je^ 
manben,  zęby  szczerzyć  na 
kogo. 

5('UbIicf,  sm  =e§,  pi.  =e,  spoj- 
rzenie n.,  wejrzenie  n.,  rzut  m. 
oka;  auf  ben  erften  —  na 
pierwszy  rzut  oka;  widok  m.; 
ein  ^errtid^er  —  wspaniały 
widok;  \i^^  ^l^al  geroä^rt 
einen  fd^önen  —  dolina  przed- 
stawia piękny  widok;  im  — 
beö  2^obeö  wobec  śmierci. 

%'\\ĄMt\\,  va.  (^aben) 
spoglądać,  rzucać  okiem  (na 
kogo). 

5ru=bnulcit  (anbrinjeln), 
va.  zerkać,  ukradkiem  spo- 
glądać. 


5ru=b(üfcu  (anbtödfen),  va. 
(^aben)  jmnbn.,  beknąć,  be- 
czeć na  kogo;  bie  ©d^afe  hlo-- 
!en  einanber  an  owce  beczą 
do  siebie. 

W\x=M\)Xt\\f  fa.(l^aben)  etm., 
świdrem  dziurę  w  czem  wy- 
wiercić, wy  świdrować  dziurę; 
ein  j^afś  —  nadpocząć  beczkę; 
(w  górnictwie)  eine  '(Srbfd^icf)te 
—  rozpocząć  wiercenie;  (prze- 
nośnie) jmnbn.  —  chcieć  wy- 
łudzić z  kogo  tajemnicę;  je= 
manben  um  @elb  —  próbować 
naciągnąć  kogo  na  pieniądze. 

5l'tt=bil5cn,     va.     {^oihtn) 

zbić,  przybić  kołkami. 

%'\\Ąu^t\\f    va.     (^aben) 

jmnbn.,  pożyczyć  od  kogo. 

^rnbot,  sn.  =(e)§,  pi.  '-t, 
zaofiarowanie  n.,  podaż  w., 
podanie  n.  ceny;  er  l^at  ein 
pl^ereS  —  gemad)t  podał  wyż- 
szą cenę,  zaofiarował  więcej; 
id)  ^abe  ein  günftigeg  —  er^al= 
ten  otrzymałem  korzystną 
ofertę,  ofiarowano  mi  korzy- 
stną cenę;  —  t)on  SCßeijen 
podaż  pszenicy. 

5l'n=i)ratcu,  i)  va.  brätft, 
brät,  briet  an,  l^abe  angebraten 
przypiec,  opiec,  zacząć  piec, 
nadpiec;  2)  vn.  (fein)  opiec 
się,  zacząć  się  piec. 

%'u=broufcü,    va.    (ßaben) 

z  szumem  i  hałasem  zbliżać 
się;  ber  2ßinb  l^at  mid)  an= 
gebraust  wiatr  owionął  ranie. 

5rn=bitdjCit,  va.  ^  brid)ft, 
brid^t,  brad)  q.xk,  l^abe  ange« 
brod^en,  1)  va.  nadłamać; 
ein  Śrot  —  nadłamać  boche- 
nek chleba;  eine  jjlafd^e  — 
nadpocząć  butelkę;  ber  ange* 
brod^ene  2lbenb  rozpoczęty 
wieczór;  (w  górnictwie)  ein 
@r§lager  —  rozpocząć  eks- 
ploatacyę  pokładu  kruszco- 
wego; 2)  vn.  (fein)  nadcho- 
dzić, zbliż ;-ić  się;  bie  3ład^t 
brid)t  axK  noc  się  zbliża;  ber 
2!ag  brid^t  <X\i  dzień  się  zbliża, 
dnieje;  ber  2(benb  bricht  an 
wieczór  się  zbliża,  zmrok  za- 
pada, zmierzcha;  ber  SJlorgen 
bricht  an  świta,  dnieje;  ein 
neuer  Xag  bricht  für  un§  an 
nowy  czas  nam  świta;  zacząć 
się  psuć;  angebrodE)eneś  Dbft 
uadpsuty  owoc. 


Wn=^nmtn 


46 


IH'itber 


5l'tt=l)rennen,  i)  va.  brannte 
an,  l^abe  angebrannt  zapalić, 
opalić,  nadpalić,  przypalić; 
eine  i^erge  —  zapalić  świecę; 
eine  Gigarrc  —  zapalić  cy- 
garo; einen  traten  —  przy- 
palić pieczeń;  id^  l^abe  mir 
ben  ©d)nurrbart  angebrannt 
opaliłem  sobie  wąsy;  2)  vn. 
([ein)  zapalić  się,  zająć  się; 
baś  ©trol^  brennt  leicht  an 
słoma  łatwo  się  zapala;  er 
ift  t)on  il^r  ]d)on  angebrannt 
już   się  w  niej  zakochał. 

5ru=bnuoeu,  va.  brodate 
an,  t)abe  angebract)t  umieścić, 
znaleźć  miejsce  (dla  kogo 
czego),  zbyć,  pozbyć  się, 
użyć,  zastosować^  wdziać;  ić) 
roei^  mć)t  roo  id)  bie[en(5piec\el 

—  foE  nie  wiem,  gdzie  umie- 
ścić to  zwierciadło;  id^  WOĄte 
f)ier  nod)    eine  ©peife!ammec 

—  chciałbym  umieścić  tu 
jeszcze  spiżarkę;  er  l^at  fein 
®e(b  gut  angebrad^t  dobrze 
umieścił  swój  kapitał;  er  l^at 
feinen  ©o^n  gut  angebrad^t 
dobre,  znalazł  dla  syna  miej- 
sce; ic^  !ann  biefc  Äare  nic^t 

—  nie  mogę  pozbyć  się  tego 
towaru;  id^  !ann  biefes'^ferb 
nid^t  —  nie  mogę  zbyć  się 
tego  konia ;  ber  ©d^erj  ift  gut, 
aber  bu  ^aft  i^n  gur  unred)ten 
3eit  angebrad^t  żart  to  dobry 
ale  użjłeś  go  w  niewłaściwej 
porze;  bu  §aft  biefen  SSerS 
an  ber  unrechten  ©telle  an= 
gebrad^t  w  niewłaściwem 
miejscu  ten  wiersz  zastoso- 
wałeś; eine  ©adöe  bei  ©erid^t 

—  udać  się  z  jaką  sprawą 
do  sądu;  id^  !ann  biefe  Śtiefei 
nid)t  —  nie  mogę  "wdziać 
tych  butów;  er  f)at  iF)n  bei  ber 
^olijci  angebrad^t  zrobił  donie- 
sienie naiiiego  do  policy  i,  zade- 
nuucyował  go;  n)aö  ift  bein 
21.?  co  masz  za  interes? 

5r«brinöcr,  S7n.  =g,  pi.  —, 

donosiciel  m.,  denuncyant  m. 

5lubriuflcrci',  sf.  pi.  «en, 

donosicielstwo  n.,  denuncya- 
cya  /. 

9rnbr«t(),    sm.    =(e)g,    pi 

=brüc^e,  nałamanie  n.,  nadła- 
manie n.,  odłamek  m.,  odłam 
m.^  początek  m.;  ber  ©tein 
l^at  einen  gtatten  —  kamień 


jest  w  odłamie  gładki,  ma 
gładki  odłam ;  ber  —  beś 
Xageś  nadejście  n.  dnia;  mit 

—  beś  Xage6  wraz  z  dniem, 
z  świtem,  skoro  świt;  ber  — 
ber  ^einbfeligfeiten  rozpoczęcie 
n.  kroków  nieprzyjacielskich ; 
nadpsucie  «.,  zgnilizna/.;  — 
ber^pfel  nadpsucie  się  jabłek; 
(w  górnictwie)  einen  —  mas 
c^en  otworzyć  kopalnię,  za- 
cząć   kopać    żyłę ;    bal    ®rj 

fte^t  nod)  in  gutem  —  żyła 
jest  jeszcze  obfitą. 

5rnbnid)ig,  adl  nadpsuty, 
nadgniły,  skisły;  ha^  33ier  ift 

—  piwo  jest  skisłe;  ba§  ^teifd^ 
ift  —  mięso  zaczyna  cuchnąć; 
ein  »es  ^i  stęchłe  jaje;  ein 
=r  ,Sal^n  nadpsuty  ząb. 

5rn=önif)en,    va.  '  (^aben) 

wrzącą  wodą  zaparzyć. 

5rn=briiUen,  va.  (f)aben)  je» 

manben,  ryczeć,  ryknąć  na 
ko  o-o. 

5rn=briiten,  va.  (rjaben) 
(gier  — ,  zalądz  jaja;  ein  ange= 
briiteteś  @i  zaległe  jaje,  jaje 
z  zarodkiem. 

5rucicmiCtnt,  sf.  starszeń- 
stwo n.  (w  służbie). 

^l'nbrtdjt,  sf.  pi  =en,  nabo- 
żeristwo  n. ;  uwaga  /.,  sku- 
pienie n  (umysłu);  bie  2JJeffe 
mit  —  l^ören  wysłuchać  mszy 
w  skupieniu ;  —  t)errid)ten 
odmawiać  pacierze,  modlić  sie. 

9(nbäff)tc(ci',  sf.  bigoterya/. 

^rilbiidjtin,  adi.  nabożny, 
pobożny,  uważny;  adv.  na- 
bożnie, pobożnie,  uważnie. 

SriibMjtlcr,  sm.  =^,pl.  —, 
(»in  sf.),  pobożniś  we.,  bigot 
m.  (pobożnisia/.,  bigotka/.). 

5rnbad)t^bnri),  sn.  -e§,  pi 

=büd)er,  książka  /.  do  nabo- 
żeństwa. 

5l'nbarf)ti'Cifcr,  sm.  =§,  żar- 
liwość f.  w  nabożeństwie. 

5rnbarfjt?ort,  sm.  =e§,  pi 

=t,  święte  miejsce  n. ;  miejsce 
odpustowe. 

5rnboń)t^ubiino,  sf  pi  =en, 

ćwiczenie  n.  się  w  pobożno- 
ści;  pobożne  rozmyślania  n. 

5t'u=bnmmcit,  ^  va.  (^aben) 
groblami  ścisnąć  rzekę. 

5rn=bam^fcir,  l)  vn.  (fein) 
parą  zachodzić,  osiadać 
w  kształcie   pary;   \i(x^  ®laö 


ift  angebampft  szklanka  za- 
szła parą;  2)  va.  (I^abcn) 
zalatywać;  ber  ©erud^  ber 
©peifen  bampft  mtc^  an  zala- 
tuje mnie  zapach  potraw. 

5lnba'ntC,  adv.  wolno;  sn. 
wolne  tempo  n. ;  utwór  m. 
muzyczny    o  wolnem  tempie. 

5(nbanti'nO,  adv.  trochę 
wolniej ;  sn.  trochę  wolniejsze 
tempo  n. 

5rn=bOUCrn,  vn.  (^aben) 
trwać,  nie  przestawać,  nie 
ustawać ;  ber  3tegen  bauert  an 
deszcz  nie  ustaje;  ber  {Jroft 
bauert  an  mróz  trwa. 

5l'n=beufcn,  vn.  backte  an, 
l^abe  angebaut  pamiętać,  po- 
myśleć sobie;  benf  mai  an\ 
pomyśl  sobie!  anbenfcnb  pa- 
miętający (o  czem). 

5('nbcn!cn,  sn.  >§,  pi  —, 

pamięć/.,  pamiątka/.;  er  ift 
mir  in  gutem  —  mam  go 
w  miłej  pamięci;  ba§  —  ba* 
ran  l^at  fic^  oerloren  pamięć 
o  tem  zaginęła;  glorreichen  s§ 
sławnej  pamięci;  feligen  =§ 
świętej  pamięci ;  gefegneten  s§ 
błogosławionej   pamięci;   ba§ 

—  au  biefe  S;[)at  roirb  nie 
erlöfd^en  pamięć  tego  czynu 
nigdy  nie  wygaśnie;  ettt).  jum 

—  geben  dać  co  na  pamiątkę. 
5rubcr,    adi.    inny;    er    ift 

ein  =er  3Jienfd^  genjorbcn  stał 
się  innym  człowiekiem;  ein 
=eö  33ud^  inna  książka;  eineä 
%l)e'ü^  ^en  ^l^eilś  ^(eineetf^eila 
anbecentl^eilö)  z  jednej  strony 
z  drugiej  strony;  ein  =er 
Brutus  inny  (nowy)  Bru- 
tus; ic^  bin  =er  2)leinung  je- 
stem odmiennego  zdania;  ein^ 
mai  über  baä  »e  raz  po  razu, 
raz  koło  razu ;  einen  Xag  um 
ben  sen  co  drugi  dzień;  am 
=en  2^age  na  drugi  dzień;  ein 
:e§  ^emb  anjie^en  zmienić 
koszulę;  e=en  ©inneś  roerben 
zmienić  zdanie;  e§  cergel^t 
ein  ^al^r  um  ba§  =e  mija  rok 
po  roku;  id^  liebe  eine  se  ko- 
cham inną;  baä  mad^en  ©ie 
sn  roei^  próbuj  pan  to  innym 
wmówić;  ber  eine  unb  ber 
=e  ten  i  tamten,  jeden  i  dru- 
gi; einer  um  ben  «=n  jeden 
po  drugim,  naprzemian  jeden 
i  drugi;  roaö  bu  nid^t  raiUft 


Wnbcrfiar 


47 


Slu'brtnnlitf) 


bafä  man  bir  i^n\  "oa^  füg' 
üuc)  !einem  *n  ju  nie  czyń 
drugiemu,  co  tobie  nie  miło; 
ein  seö  inna  rzecz,  co  innego ; 
ntd^tg  *e§  nic  innego ;  baä  łft 
etto.  ec§  to  rzecz  inna,  to  co 
innego;  einś   ttig   se   gercd^s 

łlCt  licząc  jedno  z  drugiem; 
unter  =n  między  innemi;  id^ 
^abc  ein§  unb  bas  =e  mit 
il^m  gu  reben  mam  pomówić 
z  nim  o  tem  i  owem ;  ba§ 
=e  Befümmert  mtd^  nid^t  reszta 
nic, mnie  nie  obchodzi. 

^l'nbcriar,  adi.  zmienny; 
dający  się  odmienić. 

'31'ubcrcrfctt^,  adv.  (anber* 

jeitś),  z  drugiej   strony. 

9i'nbcrn,    i)    va.   (^oBen) 

odmienić,  zmienić;    ein  ^leiö 

—  przerobić  suknię;  feinen 
©inn  —  zmienić  opinię,  zmie- 
nić się;  roaS  man  nict)t  fann 

—  mufś  man  laffen  fd^renbern 
trudno  płynąć  przeciw  wodzie ; 
gefd^el^ene  S)inge  finb  nic^t  gu 

—  co  się  stało,  już  się  nie 
odstanie;  2)  vr.  zmienić  się; 
er  l^at  fi(|  fef)r  geänbert 
bardzo  się  zmienił;  bie  ^^iten 

—  fic^  czasy  się  zmieniają; 
ble  greife  —  fic^  ceny  szwan- 
kują. 

IrnbernfaK^,  adv.  w  innym 
razie,  w  przeciwnym  razie, 
jeżeli  nie,  inaczej. 

5l'nberntI)CtI§,  adv.  z  dru- 
giej strony. 

SrnbCIÖ,  adv.  inaczej,  od- 
miennie, inny;  er  ift  —  alś 
er  ausfielet  jest  innym  jak 
się  wydaje;  er  ift  —  gen)Or= 
ben  zmienił  się ;  er  u)irb  fein 
Sebtag  nid^t  —  on  się  już 
nigdy  nie  zmieni;  —  l^anbeln 
inaczej  postąpić;  er  t|ut  e§ 
einmal  nid^t  — taki  to  już 
jego  zwyczaj ;  ftd^  —  befinnen 
inaczej  rozmyślić  się;  id^ 
fonnte  nic^t  —  id^  muföte 
roeinen  mimowoli  płakać  mu- 
siałem; trgenb  jemanb  — 
ktokolwiekbądź  inny;  irgenb= 
roo  —  gdzieindziej,  gdzie- 
kolwiek indziej ;  menn  —  je- 
żeli tylko. 

3l'nbcr^benfenb,  adi.  ina- 
czej myślący. 

5l'nbcrictt^  adv.  =  an« 
bererfeitö. 


^'nber^gläuMg,  adi.  innej 
wiary  będący;  Der  =e  inno- 
wierca in. 

5t'nbcr§tDtC,  adv.  w  inny 
sposób. 

5rnber§U)0,  adv.  gdziein- 
dziej. 

%'ntitX^mi)tt,  adv.  skąd- 
inąd, z  innej   strony. 

5l'ttber§Ü)r)f)in,  adv.  dokąd- 
inąd,  w  inną  stronę. 

^il'nbcrtljalö,  adi'  ind.  pół- 
tora; —  ©tunben  półtorej 
godziny. 

5i'nbcrung/ s/.  v^-  -f"/  ^,^- 

miana  /.,    zmiana    /, ;    eine 

—  rornel^men  przedsięwziąć 
zmianę. 

Sl'ttbcröJärttg,  adi.  inny, 
gdzieindziej  się  znajdujący, 
skądinąd  pochodzący;  baä 
ift  mir  ju  treuer,  id)  werbe 
mir  =c  3ßare  befd^affen  to  mi 
za  drogo,  sprowadzę  sobie 
towar  inny;  adv.  w  inny  spo- 
sób; id^  roerbe  mir  —  l^elfen 
poradzę  sobie  w  inny  sposób, 
inaczej. 

5l'ttbCrtDärt§,  adv.  gdzie- 
indziej, w  innem  miejscu; 
OOn  —  skądinąd. 

5l'nbcrü)cU,  adv.  ==  anber* 
märts. 

^rnbCl'ttJCttig,  adi.  i  adv. 
=  anberroättig. 

3l'n=bCUten,  l)  va.  wskazać, 
napomknąć,  dać  do  poznania, 
dać  do  zrozumienia;  burd^ 
SBorte  —  dać  do  poznania 
przez  słowa,  dać  do  zrozu- 
mienia; einen  §te6  —  mar- 
kować cięcie;  er  l^at  e§  Bfo^ 
angebeutet  napomknął  tylko 
o  tem;  er  l^at  bic  9lic|tung 
angebeutet  wskazał  kierunek; 
2)  vr.  fid^  obwieścić  się,  oznaj- 
mić się. 

5l'nbcutcr,  sm.  -§,  pi.  —, 

ten  kto  objaśnia. 

5l'nbcutiiug,    sf.  pi.   =en, 

wskazówka  f..,  wzmianka  f., 
oświadczenie  w.;  er  gab  i^m 
eine  leidste  —  dał  mu  lekką 
wskazówkę;    id^    ftnbe   !eine 

—  barüber  nie  znajduję  ża- 
dnej o  tem  wzmianki. 

3l'n=bt(^tcn,  va.  (^aben)  ie= 
manbcm  etro.,  zmyślić  co  na 
kogo,  kłamliwie  co  komu  przy- 
pisać;   man    l^at    mir   biefe 


3ßorte  angebid^tet  mylnie  wło- 
żono mi  w  usta  te  wyrazy. 

5l'U=btCUCU,  1)  vn.  (^aben) 
mit  etro.,  służyć  ozem;  ^ö^er 
—  rozpocząć  służbę  od  wyż- 
szego stopnia;  2)  va.  einen 
§afen  —  (=  anlaufen)  za- 
winąć do  portu;  öle  ^aoarei 
bem  S5erft(Ąerer  —  donieść 
ubezpieczającemu  o  rozbiciu 
się  okrętu. 

''il'n=bonneru,  va.  (prze- 
nośnie) razić  piorunem;  er 
ftanb  vo\z  angebonnert  stał 
jak  wryty;  jmnön. —  odezwać 
się  do  kogo  piorunującym 
głosem. 

^l'ubotn,  sm.  =(e)?,  pi.  ^e, 
(rośl.)  szanta  f. 

5ru=bon:cii,  vn.  (fein)  an 
etn).,  przyschnąć  do  czego. 

WW'Mxxtn,  \  va.  (^abcn) 
trochę    ususzyć,    przysuszyć. 

5l'ribrann,  sm.  =e§,  napływ 
w.,  natłjk  m  ,  tłok  m.,  ścisk 
m. ;  —  Don  SRenfd^en  napływ 
ludzi;  ber  —  ift  mir  l^ier  gu 
grof;  ścisk  (tłuk,  natłok)  mi 
tu  za  wielki ;  ber  —  be§  33  luteö 
gegen  ba§  ©e^irn  napływ 
krwi  do  mózgu. 

5rn=bränoeu,  va.  (fjaben) 
cisnąć;  jmnbn.  aw.  bie  3Banb  — 
cisnąć  kogo  ku  ścianie ;  fid^  an 
jmnbn.  —  narzucać  się  komu. 

5rii=brctfjfeln,    va.  '(^aben) 

etro.,  dotoczyć,  dodać  tokarską 
robotę;  baö  ^leib  liegt  mie 
angebced^felt  suknia  leży  jak 
ulana. 

5l'n=breTjCu,     m.     (^aben) 

przykręcić  (co  do  czego), 
przez  kręcenie  przytwierdzić; 
jmnbm.  eine  ^Jlafe  —  wystrych- 
nąć kogo  na  dudka. 

'5rn=bltfdjeu,  va.  brifc^eft, 
brifct)t,  brofc^  an,  ^abe  ange? 
brof(^en  zacząć  młócić,  nad- 
młócie. 

5rn=brtngett,  vn.  brang  an, 
bin  angebrungen  gAvałtownie 
zbliżać  się  do  kogo,  napierać, 
naciskać;' ba§  SBaffer  bringt 
an  woda  naciska,  napiera; 
fie  brangen  lebhaft  auf  ben 
^einb  an  żywo  nacisnęli,  na- 
parli na  nieprzyjaciela. 

5rnbnngltrf),  adi.  natręt- 
ny, natarczywy;  adv.  natręt- 
nie, natarczywie. 


5(n'brutnntl)fcit 


48 


5('u=fätf)c(u 


.    5rubriUflItrfj!cU,  sf.  pl.j'tn, 

natręctwo  n.,  natarczywość y, 
5ru=bro{jCn,      va.     (^aben) 

zagrozić;     imnbm.    mit    etil). 

albo  jmnbm.  etro.  —  zagrozić 

komu  czem. 

5rnbnitt,     sm.     =(e)§,    pl. 

=brü(fe  (w  drukarstwie)  rzecz 

do    czego    dodrukowana,    do 

drukowanego   przydana  n.  p. 

wlepiona  kartka;    nacisk  m., 

ciśnienie  n.  (na  co). 

5rn=bnttfen,     va.    (^aben) 

l^rzydrukować,      dodrukować. 

5t'U=briicfcn,  va.  {^aUn)  przy- 
cisnąć; fict)  an  bie  32anb  — 
przycisnąć  się  do  ściany  (żeby 
się  ukryć). 

'5rn-bnftcn,  va.  (^aben)  wy- 
dawać z  siebie  przyjemny 
zapach  (na  kogo),  wonieć  na 
kogo);  bie  Ślumen  buften 
mid^  on  kwiaty  wonieją  na 
mnie,  ogarnia  mnie  woń 
kwiatów. 

5lubu'rd),  adv.  (w  mowie 
kancelaryjnej)  przez  to. 

tH'U=bufcIn,  m.  (tiaben) 
imnbn.,  upić,  spoić  kogo;  ftd^ 

—  upić  sie;  (także  =  an= 
buffeln). 

5l'U=bnf|Cln,  vn.  (fein)  er 
ift  ar  gebüffelt  znajduje  się 
w  stanie  półsennym. 

5(ncatttic'rcn,    va.    (i^aben) 

zniweczyć,  nieważnem  uznać. 
5ru=Ctfcnt,   va.^  (I^aben)  za- 
chęcać, zagrzewać,  podniecać, 
pobudzać. 

3l'nctfcning,   sf.   x)l.   =en, 

zachęta  /.,  zachęcanie  n., 
pobudzanie  n ,  podnieta  /,, 
podniecanie  n. 

5l'U=Ci0UClt,  va.  (Jiaben)  fid^ 
etnj.,  przywłaszczyć  sobie  co ; 
przyswoić  sobie  co ;  er  l^at 
fid^  frcmbc  «Sitten  angeeignet 
przyswoił  sobie  obce  oby- 
czaje; przypisywać  sobie  co; 
er  l^at  fid^  ben  ©ieg  angeeig= 
net  przypisywał  sobie  zwy- 
cięstwo. 

Srucigminn,    sf.    p^.    =en, 

przywłaszczenie  w.,  przyswo- 
jenie n. 

^ituciua'iibcr  (an  eina'nber), 

ado.  z  sobą,  przy  sobie,  po 
sobie;  bie  i^unbe  —  binbcn 
psy  razem  powiązać ;  bie  ©effel 

—  ftellen     ustawić     krzesła 


jedno  przy  drugiem  ;  —  gc= 
rat^en  poswarzyć  się;  — 
prallen  zderzyć  się;  —  Rängen 
być  przywiązanym  do   siebie. 

%\\t\Wit,  sf.  pi  'in,  anek- 
dota  /.,  anekdotka  /. ;  po- 
cieszna, zabawna  opowieść ; 
prawdziwa  opowieść  histo- 
ryczna dotycząca  ubocznych 
szczegółów. 

%'\\=tU\\\,  va.  (^aben)  bu- 
dzić obrzydzenie,  budzić  od- 
razę, wstrętj  odrzucać,  od- 
trącać ;  biefe  (Sad)e  e!elt  mxć) 
fĄon  aw.  mam  już  wstręt  do 
tej  sprawy;  aud^  ba§  befte 
®ffen  efett  mid^  an  nawet  naj- 
smaczniejsze jadło  budzi  we 
mnie  wstręt. 

5lucmomc'ter,  sn.  -^,pl.  —, 

przyrząd  m.  do  mierzenia 
wiatru  ;  anemometr  m. 

5(uemo'ne,  sf,  pi.  -n,  (rośl.) 

zawilec  m. 

2l'n-cm^feI)Icn,     m.     em* 

pfie^lft,  empfiel)lt,  entpfal^I  an, 
^abe  anempfol^len  polecić,  za- 
lecić, zlecić  ;  id^  empfel)le  bir 
meinen  g^ceunb  an  polecam 
mego  przyjaciela  względom 
twoim;  id^  t)ahe  bem  2)ienet 
anempfoljlen  zleciłem  służą- 
cemu. 

^rn-cm^jfiubeit,  vr.  (^aben) 

fid^  jmnbm.,  przystosować  się 
do  kogo  (w  uczuciach,  w  uspo- 
sobieniu). 

3l'ncrlDc,  i)  sm.  =n,  2^^-  =ti, 

najbliższy  dziedzic  m.,  najbliż- 
szy spadkobierca  m. ;  2)  Słi.  =ö, 
spadek  m.,  spuścizna  /.,  dzie- 
dzictwo n,  (przeznaczone  dla 
najbliższego  spadkobiercy). 

%'n=aUn,  l)  va.  {^ahen) 
odziedziczyć;  angeerbte  S3or= 
urtl^eilc  przesądy  odziedzi- 
czone (z  mlekiem  wyssane); 
angeerbte  ^ranf^eit  dzie- 
dziczna choroba ;  2)  vn.  (fein) 
eś  erbt  mir  an  mam  to  z  uro- 
dzenia. 

%'\i'txUtkn,  va.  (laben) 
=  an=bteten. 

5l'UCVtiictClt,  sn.  =§,  pi.  — , 
(2lnerbietung  sf.  p)l-  =en)  ofia- 
rowanie n.  (usługi  lub  daru)  ; 
propozycya  /. 

?ruci1amitcnnatlcu,     adv. 

uznano,  powszechnie  znano, 
powszechnie    wiadomo ;    biefe 


gcftung  ift  —  uneinnehmbar 
ta  twierdza,  jak  powszech- 
nie wiadomo,  nie  jest  do  zdo- 
bycia. 

5l'n=ci!cmtcn,  va.  ernannte 
(an  (także:  anerkannte),  l^abe 
anerfannt  uznać,  przyznać; 
eine  Unterfd^rift  —  uznać  pod- 
pis (za  swój);  ein  Äinb  — 
uznać  dziecko  (za  swoje)  ; 
bie  (Eompetenj  eines  ©eric^teä 
—  uznać  właściwość  sądu; 
eine  ©d^ulb  —  przyznać  dług  ; 
ba§  SSerDienft  —  uznać,  oce- 
nić zasługę;  fid^  über  etra. 
aner!ennenb  äußern  wyrazić 
się  o  czem  z  uznaniem. 

\V\\Zńm\\tf  adi.  [part.) 
uznany,  powszechnie  ceniony; 
ein  =er  3JZaIer  malarz  po- 
wszechnie ceniony ;  adv. 
jak  powszechnie  uznano,  jak 
powszechnie  wiadomo  ;  ein  — 
gutes  2Bcrf  dzieło  jak  po- 
wszechnie wiadomo  dobre. 

5('UerfCUnCUĆ'tt»Crt,  adi.  go- 
dny uznania ;  mit  »er  SBereit^ 
railligfeit  z  godną  uznania  go- 
towością. 

21'nerfcnunng,  sf.  pi.  =en, 

przyznanie  n.,  uznanie  n., 
ocenienie  n. ;  —  einer  ©d^ulb 
uznanie  długu;  —  eines  ^evr- 
fd^erS  uznanie  panującego ; 
baś  3Ber!  fanb  allgemeine  — 
dzieło  spotkało  się  z  powszech- 
nem  uznaniem. 

5tncroib  (2lneroib*S3aro  = 
meter),  rodzaj  barometru,  ane- 
roid  m. 

5l'u=ci-frf)affcit,  va.  erfcCuf 
an,  l^ttbe  anerfdiaffen  tworząc 
co,  nadać  mu  co,  wlać  weń; 
@ott  l^at  bem  SKenfc^en  baś 
aWitleib  —  Bóg  wlał  litość 
w  serce  człowieka. 

%'\\''txyit\]Z\\,  va.  crjog  an, 
l^abc  anecjogen  wlać,  wpoić, 
nadać  co  przez  wychowanie; 
imnbm.  bie  S3efd)eiben|eit  — 
przez  wychowanie  wpoić  w  ko- 
go skromność. 

5ru=C)fCU,  m.  iffeft,  ifśt,  a§ 
an,  Ijabe  angcgeffen,  fid),  ob- 
jeść się,  najeść  się. 

5lucuri)'^ma,    sn.   =§,  pi. 

smen,  rozszerzenie  n.  tętnicy, 
anewryzm  vi. 

Wiu\M)ün,  i«,  (laben)  wiać 
łagodnie  (na  kogo);  ein  !Ü|le^ 


2l'n=fad)cu 


49 


5l'nfaunśfdjnlc 


Süftd^en  fäd^elt  mid^  an  chło- 
dny wietrzyk  wieje  na  mnie. 

Sru-fatfjeil,  va.  (f)aWn)  roz- 
dmuchać, rozniecić,  pobudzić, 
wzniecić;  ba§  ^euer  —  roz- 
dmuchać ogień;  bie  Seiben» 
fd^aften  —  rozniecić  namięt- 
ności; hh  Hoffnung  —  roz- 
niecić nadzieję, 

5rn=fäbcln,  \-a.  (^aBen)  na- 
wlec na  nitkę;    ein  ©efpräd^ 

—  nawia'zac  rozmowę. 
^l'nfalfrÖar,  adi.  dostępny, 

przystępny  do  dojazdu(w  szcze- 
gólności o  wybrzeżach  dostę- 
pnych dla  okrętów). 

Sl'n=faf)reu,  'i)  va.  fä^rft, 
\äf)xt,  fut)r  an,  l)abe  angefa^« 
ren  v/ozić,  zwozić,  przywozić; 
^Ofg  —  zwozić  drzewo  ;  jmnbn. 

—  ofuknąć  kogo ;  powstać  na 
kogo ;  2)  vn.  Bin  angef  al^ren  pod- 
jechać; t(^  Bin  an  bas  §auś 

—  podjechałem  pod  dom ; 
angefahren  fommen  nadjechać ; 
zawadzić;  id^  Bin  an  feinen 
äßagen  —  zawadziłem  o  jego 
wóz  (ale:  ber  j^uf)rmann  f)at 

—  woźnica  zawadził);  Bei 
jmnbm.  —  zajechać  do  kogo  ; 
(w  górnictwie)  rozpocząć  ro- 
botę; ba  Bin  id&  fd^ön  — ! 
a  tom  się  wybrał!  a  tom  tra- 
fił kulą  w  płot! 

5rnfa^rf(ljacfjt,  sm.  =eg,  pi 

•fc^ad^te,  (w  górnictwie)  szyb 
m.  wjazdowy. 

5rnfal)rt,  sf.  pi  =en,  przy- 
bycie n.,  przyjazd  w.,  przy- 
bicie  do  lądu;  (w  górnictwie) 
wjazd  m.  do  szybu,  rozpo- 
częcie n.  pracy ;  miejsce,  gdzie 
się  zajeżdża,  dojazd;  bie  — 
Dor  bem  S8al^nE)o[e  miejsce 
przed  dworcem,  gdzie  zatrzy- 
mują się  powozy ;  —  für  ©d^iffe 
miejsce,  gdzie  okręty  przy- 
bijają do  brzegu. 

3rnf att,  sm.  =(e)§,  pi  --fätte, 

upadniecie  n.,  spadnięcie  (je- 
dnego przedmiotu  na  drugi); 
napad  w.  (=  2lngriff);  — 
einer  Äranfl^eit  napad  choro- 
by; in  einem  —  von  2BQ^n= 
finn  w  przystępie  obłąkania; 

—  von  @ifetfud^t,  —  von  Sorn 
napad  zazdrości,  gniewu;  — 
von  SSögeln  (auf  ben  33ogeI= 
l^erb)  spadnięcie  ptactwa  na 
nęcisko;    spadek    m.]    er    ift 


burd^  eine  9iei^e  von  »fällen 
reid^  geroorben  wzbogacił  się 
przez  szereg  spadków ;  (w  gór- 
nictwie) cembrowina/-,  opra- 
wa /.  szybu. 

Si'it=faKen,i)«^w.fäaft,fä«t, 
fiel  an,  Bin  angefallen  napa- 
dać; eö  ift  Diel  ©d^nee  ange* 
fatten  napadało  wiele  śniegu  ; 
przypaść,  dostać  się ;  ca  ift  mir 
eine  ©rBfĄaft  angefallen  przy- 
padł mi  (dostał  mi  się)  spa- 
dek; 2)  va.  (§aBen)  napaść; 
ein  Sanb  —  napaść  na  kraj ; 
eä  l|at  it)n  eine  Äranll^eit  an= 
gefallen  napadła  (dotknęła)  go 
choroba;  ber  §unb  l)at  bie 
{^ä^rte  angefalleri  pies  przejął 
trop, 

3l'nf att^recOt,  «n.  *eg,  pi  -e, 

prawo  n.  do  spadku. 

^l'nfang,  sm.  =t^,pl  «fange, 

początek  m. ;  im  =e  z  począ- 
tku; von  —  an  od  początku; 
3Jłu^iggang  ift  aHer  Safter  — 
próżniactwo  jest  początkiem 
wszelkiego  złego;  —  einer 
©tabt,  eines  ©laateä  powsta- 
nie (początki)  miasta,  pań- 
stwa; bie  sfängc  einer  Śoiffen* 
fd^  aft  pierwiastki  umiejętności; 
bie  S3orfteEung   nimmt   i^ren 

—  przedstawienie  rozpoczyna 
się;  ©Ott  ift  aller  2)inge  — 
Bóg  jest  źródłem  wszelkiej 
rzeczy;  aHer  —  ift  fc^roer  po- 
czątek zawsze  trudny ;    guter 

—  ift  l^alBe  2lrBeit  dobry  po- 
czątek to  już  połowa  pracy; 
(w  zoologii  i  botanice)  biefe 
Organe  finb  nur  in  =fängen 
OorĘianben  te  narządy  (organy) 
znajdują  się  tylko  av  stanie  po- 
czątkowym (rudymentalnym); 

—  eine§  (55en)ölBeö  punkt  wyj- 
ścia sklepienia. 

3('u=fan9cn,  i)  va.  fängft, 
fängt,  fieng  an,  l^aBe  ange= 
fangen  zacząć,  rozpocząć,  za- 
czynać, rozpoczynać,  wszczy- 
nać, poczynać;  einen  S3rief= 
raed^fel  —  zacząć  korespon- 
dencyę;  ein  ©efcljäft  —  roz- 
począć interes;  z\n  ©efpräd^  — 
wszcząć  rozmowę;  ©treit  — 
rozpocząć  kłótnię;  nun  fängt 
er  roieber  an  znów  rozpoczyna 
(kłótnię);  einc  9iebe  —  roz- 
począć mowę;  e§  ift  mit  il^m 
nid^tä    =3U=    to    człowiek    do 


niczego;  mo^t  angefangen  ift 
§alB  get^an  dobry  początek 
dzieła  połowa;  raer  baä  ©piel 
mit  anfängt,  mufa  eg  fortfe^en 
kto  należał  do  początku,  musi 
należeć  do  końca;  2)  vn.  bic 
Säume  fangen  an  ju  Blühen 
drzewa  zaczynają  kwitnąć; 
bie^Äälte  fängt  an  nac^^ulaff en 
mróz  zaczyna  zwalniać;  bie 
^-ßrebigt  Ijat  =^ge=  kazanie  roz- 
poczęło się;  j^ier  fängt  Vit 
(Sienie  an  tu  rozpoczyna  się 
granica;  gu  fc^reiben  —  roz- 
począć pisanie;  e§  fängt  ju  reg« 
nen  an  deszcz  zaczyna  padać; 
er  fieng  an  unb  fpra^  rozpoczął 
mówić  i  rzekł;  eg  fängt  mi^ 
an  lu  l^ungern  zaczynam  uczu- 
wać  głód;  er  ^at  Hein  =ge= 
rozpoczął  na  małą  skalę;  ju 
oltern  —  zacząć  się  starzeć; 
bie  ©d^ule  fängt  an  nauka 
w  szkole  rozpoczyna  się;  auf 
etn).  —  ułożyć,  ukartować  co; 
eä  raar  barauf  =ge«  il^n  gu 
oerberBen  rzecz  ułożona  była 
na  jego  zgubę;  fid^  —  zaczy- 
nać się. 

^rnfäitgcr,  sm.  =g,  pi.  —, 

początkujący  m.,  zaczynający 
m. 

5rnf äliglitf),  adi.  pierwotny, 
początkowy ;  bag  ift  meine  =e 
3lr6eit  to  moja  początkowa 
robota ;af7v.  początkowo,  z  po- 
czątku, z  razu;  —  moUte  i^ 
ni^t  z  razu  nie  chciałem. 

^rufctug^,  adv.  z  początku, 
z  razu;  gleid^  —  zaraz  z  po- 
czątku,   z    samego    początku. 

tCnfaug^BucfjftaBc,  sm'.  =n, 

pi  =n,  głoska  /•  początkowa, 
głoska,  od  której  się  wyraz 
rozpoczyna. 

5rnfaug^ncftf)tDinbtofett,  5/. 

pi  =en,  chyżość  /.  pierwiast- 
kowa, chyżość  pierwotna. 

Sl'nfaiig^grunb,  sm.  (zwy- 
kle) pi  =grünbe,  pierwsze  po- 
czątki; bic  —  einer  2Biffen= 
fdfiaft  początki  nauki;  imnbn. 

in  \itn  —   unterrid^ten  uczyć 

kogo  początków. 

5l'nfangi^imtt,  sm.  .e§,  pi. 

=t,  punkt  m,.  wyjścia,  punkt 
zaczęcia. 

^riifang^fdjule,  sf.  pi  »n, 

szkoła  /.  początkowa,  szkoła 
elementarna. 


Sulenbcr,  SeatfĄ^^otnifĄeS  SSörterBiirf). 


5l'nfann^ioort 


50 


5t'n=frogcn 


5('nfano^U)ort,  sn.  a^,  z>l. 

=e,     wyraz     m.    początkowy, 
wyraz  pierwszy. 

'5rn=fär5en,  va.  (^oBen)  po- 

farbować,  poraalować. 

5rn=faf|eu,  1)  va.  uchwycić, 
■ująć,  dotkuać  się,  chwytać; 
eöift  fc^roer  ben  säal  mit  ben 
§änben  »3U*  trudno  uchwycić 
węgorza  rękami;  man  meif; 
nic^t  roo  man  il^n  —  foli  nie 
wiedzieć  jak  się  do  niego 
dobrać;  etroaś  beim  redeten 
(Snbe  —  zabrać  się  dobrze 
do  czego;  ic^  fann  !eine 
(Seetange  —  nie  jestem  w  stanie 
dotknąć  się  węża;  jemonben 
bet  ber  ^anb  —  ująć  kogo 
za  rękę;  jmnbn.  I^art  —  ostro 
się  z  kim  obejść;  2)  vn.  zsl- 
puścić  korzenie,  przyjąć  się. 

5l'n=fail(cn,  vn.  (fein)  nad- 
gnić, naripsuć  się. 

Srnfcrfjtiiar,  adi.  mogący 
być  zbitym,  obalonym;  ein  »er 
SSerłrag  układ,  który  daje  się 
obalić. 

5rn=fcdjtcn,  i-a.  fid^tft,  ficf)t, 
foĄt  an,  Ł)abe  angefoĄlcn 
napastować,  nagabywać,  zbi- 
jać, atakować;  eine  2)?einung 
—  zbijać  mniemanie ;  ein  'Sefta« 
ment  —  atakować  testament, 
chcieć  testament  obalić;  feine 
©ünben  fed^tcn  if)n  an  grzechy 
go  trapią;  maś  ficf)t  bic^  an 
co  przychodzi  ci  do  głowy? 
co  ci  się  stało?;  id|  laffe  mid^ 
ba§  nid^t  —  nie  boli  mnie  o  to 
głowa;  (ofg  bid^  baś  nidit  — 
wybij  to  sobie  z  głowy,  nie 
rób  sobie  nic  z  tego. 

^rnfcrfjtimg,  sf.    pl.^  -en, 

napastowanie  n.,  prześlado- 
wanie n.,  nagabywanie  7i.  ; 
przeciwienie  n.  się;  pokusa/.; 
iCn  erleiben  cierpieć  prze- 
śladowanie; bie  —  eines  Ur= 
tE)eiI§  sprzeciwienie  się  wy- 
rokowi; ^cn  überrainben  zwy- 
ciężyć pokusy. 

'5l'n=feilcu,  va.  (^aben)  do- 

piłować,  pilnikiem  dorobić. 

5l'n=fCinbeU,ta.  jmnbn.  wy- 
stępować nieprzyjaźuie  prze- 
ciw komu,  prześladować  kogo 
nienawiścią. 

51'n=fei1igcu,    va.    (^abcn) 

wygotować,  sporządzić,  zrobić, 
ułożyć;    ein    Äletb    —  uszyć 


suknię;  ein  SSer^^eid^niś  — 
wyffotować,  ułożyć  wykaz. 

9l'n=fef|e(«,  m.  (^aben) 
przykuć,  przywiązać;  am 
©c^reibtifc^  angefeffelt  przy- 
kuty do  biurka. 

5('n=fcttcn,  va.  (§aBen) 
okrasić,  omaścić. 

2l'n=|eudjtcn,    va.    (^aben) 

zwilżyć,  odwilżyć;  fid^  bic 
©urget  —  popłakać  gardło. 
5l'U=fCUCni,  va.  (^aben)  na- 
palić; ben  Cfen  —  rozgrzać 
piec,  napalić  w  piecu;  jmnbn. 

—  zapalić,  zagrzać  koffo;  bie 
Slrmee  jum  5lampf  —  zagrze- 
wać wojsko  do  walki;  jmnbn. 
gum  ©tubłum  —  zagrzewać 
kogo  do  nauki. 

5l'n=f(ammcn,  va.  (^aben) 
=  an=feuern. 

5l'n=f(0ttcnt,  m.  (fein)  nad- 
lecieć trzepocąc  się;  ber  SSogel 
fam  gum  ^-enfter  angeflattert 
ptak  uderzał  skrzydłami 
o  okno,  trzepotał  sie  ku  oknu. 

Wn=Utń}kn,  vä.  flic^ft, 
füd^t,  flocht  an,  f^abe^  ange= 
flod^ten  dopieść,  dodać  przez 
doplatanie. 

5l'n=f(eIjCn,  va.  (J^oben)  bła- 
gać; jmuDn.  urn  §ilfc  —  bła- 
gać kogo  o  pomoc. 

2rn=f(etfrfjen,    va.    (§aben) 

jmnbn.,  zęby  na  kogo  szcze- 
rzyć. 

Wn=^iät\\,  va.  (^aben)  do- 
łatać.  przyłatać;  jmnbm.  fetra. 

—  przypiąć  komu  łatkę;  fid^ 

—  wśt-ibiać  się. 

5tn=f(icgcit,  i)  vn.  flog  an, 

bin  angeflOi^en  nadlecieć,  przy- 
lecieć (także  angeflogen  fom= 
men);  gegen  bie  ©onne  — 
lecieć  ku  słońcu;  er  !am  mit 
offenen  2lrmen  auf  mid^  an- 
geflogen pospieszył  ku  mnie 
(przyjął  mnie)  z  otwartemi 
ramionami;  an  ettt).  —  w  loc"e 
uderzyć  o  co,  natrafić  na  co; 
ber  S8aK  flog  an  baś  g-enfter 
an  piłka  uderzyła  o  okno; 
bie  färben  finb  mie  angeflogen 
barwy  nałożone  są  bardzo 
lekko;  etioaś  fliegt  mir  an 
zdarza  mi  się  co  (nagle); 
eś  fliegt  il^m  aUeś  von  felbft 
an  wsz3"stko  mu  się  dobrze 
składa;  biefe  ßranf^eit  ift 
mir  roie  angeflogen  nabawiłem 


się  choroby  sam  nie  wiem 
skąd;  2)  va  (^aben)  ber  ©ped^t 
fliegt  ben  33aum  an  dzięcioł 
uderza  (sobą)  o  drzewo;  bic 
^'ói^e  flog  il)re  SBangen  an 
rumieniec  wystąpił  jej  na  lice. 

5l'n=füe^cn,  \a.  flofś  att, 
bin  angefloffen  napłynąć, 
nadpłynąć;  ber  %ńć)  ift  an- 
gefloffen w  stawie  przybyło 
wody;  ba§  Sßaffer  fliegt  an 
baś  §auä  an  woda  podpływa 
pod  dom. 

9rn=flii^en,  va.  (^aben)  na- 

spławiać,  nanieść;  ber  j^lufs 
flö^t  Sanb  an  rzeka  przy- 
mula, nanosi  grunt. 

9('n=ffu^en,  va.  (§aben)  je» 
manbem  etu).,  przeklinając  ży- 
czyć komu  czego. 

9rnf(ug,  sni.  =e^,pl.  =flüge, 

nalecenie  ii.  (na  co),  zbliżenie 
się  w  locie;  warstwa/,  lekko 
pokrywająca,  puszek  w.,  me- 
szek m.;  —  auf  f^rüd^ten  pu- 
szek na  owocach;  (w  leśni- 
ctwie) nasienie  n.  drzew  na- 
niesione przez  wiatr  i  młode 
krzewy  z  tego  nasienia  po- 
wstałe; ślad  m.,  odcień  m.', 
ein  —  t)on  Schnurrbart  ślad 
wąsów;  —  von  SoSbeit  odcień 
złośliwości;  mit  einem — oon 
@iferiud)t  z  odcieniem  za- 
zdrości; —  von  5iÖt§e  lekki 
rumieniec. 

^ruftiif^,  sDi.  *eo,  =flüffe, 
napływ  m. 

9('n=flutCn,  vn.  (fein)  na- 
płynąć bałwanami. 

9rfi=forbcrn  (2l'n=fobern),ta. 
(l)aben)  upominać  się. 

'^VnioxhtvmxQ,  sf/  pi  =en, 

wymaganie  n. ;  =en  ftellen  sta- 
wiać wymasranla. 

9rn=fönucu,  va.  (baben)  wło- 
żyć na  formę;  uformować; 
bie  Dlatur  Ijat  il)m  eine  be= 
fonbere  Diafe  angeformt  na- 
tura uformowała  mu  szcze- 
gólny nos. 

91 'n  fragt,  sf.  pi.  -n,  zapy- 
tanie n. ;  bei  jmnbm.  inegen 
etto.  (über  jmnbn.)  —  tljun 
zapytywać  kogo  o  co  (o  kogo). 

9i'n=fragcu,  m.  i  va.  fragft 
(frägft),  fragt  (fragt),  fragte 
(frug)  an,  Ijabe  angefragt  za- 
pytywać; jinnbn.  um  6rlaub= 
niö  —  prosić  kogo  o  pozwo- 


5t'«=frcffc« 


51 


5t'nnekr 


lenie;  Bei  jmnbm.  um  etro.  — 
zapytywać  kog-o  o  co,  dowia- 
dywać sie  u  kogo  o  co. 

9l'n=frel[fen,  i)  va.  fciffeFt, 
fri[5t,  fra^  an,  f)af>i  angefreffen 
nadgryźć,  nadjeść,  nadkasić, 
nakąsić;  bie  2Jiäu[e  f)aben  "oa^ 
S3rot  angefreffcn  myszy  nad- 
gryzły chleb;  ber  dto\t  f)at 
baä  2Jieffer  angefreffen  rdza 
wyżarła  nóż;  2)  vr.  fid^  — 
obżerać  się,  objeść  się. 

%'n-^tuitn,  vn,  ([ein)  fror 
an,  bin  angefroren  przy- 
marznąć  (do  czego). 

5l'U=frifrf)Cn,  va.  (^aßen)  od- 
świeżyć; (w  piekarstwie)  ben 
©auerteig  —  odświeżyć  kwas, 
zarobić  kwas;  (w  hutnictwie) 
\i(X^  SBlei  —  zwapniały  ołów 
na  czysty  zamienić;  (w  cu- 
krownictwie) bie  2;i^onerbe  — 
glinę  (w  której  się  cukier 
znajduje)  wodą  odświeżyć;  je» 
manben  —  rozochocić  kogo, 
dodać  odwagi,  natchnąć. 

5l'nfrtfd)et:,  sm.  ^§/pl.  —, 

(w  hutnictwie)  odświeżacz  m., 
robotnik  który  ołów  odświeża. 

Sl'nfugc,  sf.  pi  =n,  przy- 

łącznik  m.,  dołącznik  m., 
aleg-at  m. 

WlX'^Ußtn,  va.  (I^aben)  przy- 
twierdzić  (deskę  do  deski), 
przyfugować. 

5i'n=fÜgCU,  va.  (fjaben)  do- 
łączyć, przyłączyć,  załączyć: 
fidö  —  przystosować  się. 

5l'n=füljtcu,  va.  {f)abm)  etro., 
dotknąć  się  czego,  pomacać, 
palcami  próbować ;  man  füljlt 
biefem  ^uc^  an,  ha\^  eś  fein  ift 
za  dotknięciem  poznać  można, 
że  sukuo  dobre ;  jemanbem  baś 
©IÜ(f  anfül^len  poznać  po  kim, 
że  jest  szczęśliwym  ;  2)  vr.  [ić) 
—  wydawać  się  (za  dotknię- 
ciem) ;  baś  X\ić)^  fü^rt  fic^  an 
sukno  wydaje  się  delikatnem. 

5l'nf«!^r,  sf.  pi  ^en,  zwózka 
f.,  przywiezienie  n. 

5i'n=fiilH*Clt,  va.  (laben)  do- 
wodzić; eine  2lrmee  —  dowo- 
dzić armią;  prowadzić,  wieść; 
ben  5tan5  —  prowadzić  ta- 
niec; jtnnbn.  ju  etro.  —  spo- 
sobić, ćwiczyć  kogo  w  czem; 
przytaczać,  cytować;  einen 
S3erö  —  przytoczyć  wiersz; 
©rünbe     —    przytoczyć     po- 


wody; 93etfpiete  —  przyta- 
czać przykłady;  jmnbn.  — 
oszukać,  omamić,  zwieść  kogo ; 
id)  l^abe  mid^  fd^änblid^  — 
(äffen  szkaradnie  dałem  się 
oszukać;  ©teinę,  ^0(3  u.  f.  ro. 
—  =  an=fal^ren. 
Wnfü^rcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

dowódca  w.;  przewodnik  w. ; 
=rin  5/.  dowódczym/.;  prze- 
wodniczka f. 

Sinfittirerct',   sf.   pi,    «en, 

oszukaństwo  n. 

5l'ttfit^ntng,  sf.  pi.  =en,  do- 
wództwo w.,  przewodnictwo  n.; 
bie  —  einer  2l6tl^ei[ung  do- 
wództwo oddziału;  przyto- 
czenie w.;  unter  —  t)on  ^|at« 
fad^en  z  przytoczeniem  faktów. 

5t'nfu^ningś5cirf)Cit,  sn.  =g, 

pi.  — ,  przytocznik  m.,  cu- 
dzysłów m. 

5l'n=füÄen,  l)  va.  (|aben) 
napełnić ;  eine  ?^rafd^'e  mit 
2Bein  —  napełnić  butelkę 
winem;  bie  Siselt  mit  feinem 
9tuĘ)me  —  napełnić  świat  swoją 
chwałą;  2)  vr.  fid^  — napchać 
się,  objeść  się. 

5l'n=fltnMn,  va.  (|aben)ie- 
manben  lub  etro.,  rzucać  blask 
na  kogo  lub  na  co;  spojrzeć 
błyszczącemi  oczami. 

5ru=fU^eU,  vn.  (fein)  sta- 
nąć na  nogach  (używane 
o  ptakach). 

5rugabe,  sf.  pi.  =n,  poda- 
nie n.,  oświadczenie  w.;  nać) 
feiner  —  według  jego  poda- 
nia; —  DOn  ^l^atfad^eit  poda- 
nie faktów;  er  l^at  alś  ^euge 
falfdie  «n  gemadit  złożył  fał- 
szywe świadectwo ;  wskazanie 
n.,  podanie  n,;  —  tir\.i%  '^itj- 
(er§  wskazanie  błędu;  —  bcś 
^nl^alteä  podanie  treści;  do- 
niesienie n.,  denuncyacya  /., 
(mylnie :  donos  m.) ;  er  rourbe 
auf  feine  —  ücr^aftet  areszto- 
wany został  na  jego  donie- 
sienie; wskazówka/.,  instruk- 
cja /.;  er  l^at  ben  ^lan  nad^ 
meinen  =n  ouśgefu^ct  wyko- 
nał plan  według  moich  wska- 
zówek; zadatek  w.;  —  auf 
eine  SGBol^nung  geben  dać  za- 
datek na  mieszkanie. 

5l'u=gabeln,  va.  (|aben)  etro., 

wziąć  co  na  widły. 


5l'n=gaffCtt,  wygapić  się, 
wytrzeszczyć  oczy;  jemonben 
(etro.)  —  wygapić  się  na  kogo 

(na  co). 

9l'u=9ä^itcn,  va.  {łiattw)  je* 
manben,  ziewać  na  kogo ; 
otworzyć  się  przed  kim;  ein 
2lbgrunb  gä|nte  mic|  an  prze- 
paść otworzyła  się  przedemną. 

5l'nocbä«bc,  sf.  pi.  — ,  = 
2lnbau. 

5ru=9Cben,  l)  va.  gibft,  gibt, 
gab  an,  l^abe  angegeben  po- 
dać, oświadczyć,  wskazać, 
objawić,  wymienić,  oznaczyć; 
'btn  ^ert  —  podać  wartość; 
)itn  3fiamen  —  podać  nazwisko ; 
bie  9iid^tung  —  wskazać  kie- 
runek ;  fein  ©piel  —  oświad- 
czyć grę;  Sßaren  gur  SSerjot« 
lung  —  podać  (deklarować) 
towary  do  oclenia;    ))ix\,  %ali 

—  dawać  takt;  bie  ^a^  ber 
SSerrounbeten  läföt  fic|  nic^t  — 
nie  można  oznaczyć  liczby 
rannych;  ben  %on  —  nada- 
wać ton;  jmnbn.  hń  ber  S8e= 
l^örbe  —  oskarżyć  koaro  wobec 
władzy,  podać  na  kogo  do- 
niesienie; bei  einem  ^aufe 
etro.  —  dać  co  jako  część  za- 
płaty; er  bega^lte  'atm  ©c^nci» 
ber  30  Siuber  bor  unb  i^at  i§m 
überbieä  einen  alten  Stngug 
angegeben  zapłacił  krawcowi 
30  rubli  w  gotówce  i  dodał 
mu  nadto  stare  odzienie ;  (za- 
miast eutroerfen)   einen  '^{an 

—  zrobić  plan;  dać  zadatek; 
id^  f)aht  i^m  auf  "t^tn  Äauf 
100  aJlarf  angegeben  dałem 
mu  na  kupno  100  marek  za- 
datku; tolle  ©treidle  —  pła- 
tać figle;  rcaś  l^at  er  roieber 
angegeben  cóż  znowu  za  figla 
spłatał;  jmnbm.  Kleiber  — 
dać  komu  suknie  do  nosze- 
nia; 2)  vn.  (I^aben)  (w  kar- 
tach) pierwszy  dzielić  karty; 
roer  gibt  an?  kto  dzieli?  kto 
na  ręku?  biefe  Safte  im  (Sfa* 
oier  roili  nid^t  —  klawisz 
w  fortepianie  nie  odpowiada; 
3)  vr.  fid^  —  podać  się;  fid^ 
atś  SSerfaffcr  —  wymienić  się 
jako  autor;  fid^  alś  (Srben  — 
podać  się  za  spadkobiercę. 

%'\\^tin,  sm.  =g,  pi.  '— , 

donosiciel  iw.,  oskarżyciel  m., 
(denuncyant  w,,  delator  m.), 
4* 


3lngcBerei' 


52 


^ruoclcgeutndjfcit 


zausznik  m. ;  =in  donosicielka 
/.,  oskarżycielka  /,,  zausz- 
niczka  /. ;  —  eineö  ^laneä 
podający  projekt. 

5lngcćerci',  sf.  x)l.  *en,  do- 

nosicielstwon.;  zausznictwow. 

5l'ngcfiiube,  sn.  =§,  xn.  —, 
wiązanie  n. ;  iemanbem  ełroaś 
jum  —  fd^enfen  dać  co  komu 
na  wiązanie. 

5l'nÓcO(irf),  adi.  mniemany, 
pozorny,  domniemany,  poda- 
jący się,  rzekomy,  wrzkomy, 
wrzekomy;  ber  =e  ^l^i(o[opE) 
mniemany,  rzekomy  filozof; 
adv.  rzekomo,  wrzkomo,  wrze- 
komo,  pozornie;  er  ift  — 
reid^  jest  rzekomo  bogatym. 

Sl'noeÖOrClt,  adi.  (i  _?:>ar^. 
od  nieużywanego  ancjebären) 
wrodzony;  ein  =er  %'i^itx  wro- 
dzona wada. 

Sl'ngcöot,  sn,  =e§,  1)1.  =e, 

zaofiarowanie  n.,  podaż  /. ; 
—  (Sl'nbot)  unb  3^ad[)frage 
podaż  i  popyt. 

5l'ttgcbcil;cn,     vn.    (^aben) 

(używane  tylko  w  inf.,  naj- 
częściej z  raffen)  użyczyć,  dać, 
przyznać;  jninbm.  (Sd)U^  — 
laffen  wziąć  kogo  w  opiekę; 
imnbm.  eine  Unterftü^ung  ~ 
laffen  dać  komu  wsparcie. 

21'ugcbciifcn,  sn.  sg,  lü.  —, 

=  2lnbenfen. 
Srugcljangc,  sn.  =§,  _^j?.  — , 

wisiorek  m.,  brelok  m.,  amu- 
let m. 

5l'unCpltfC,  sn.  =§,  2^^-  — / 
zbiór  r/2.,  kupa  /. ;  (w  mine- 
ralogii) konglomerat  m. 

Wn=0)n\f  1)  vn.  gieng  an, 
bin  angegangen  (berga'n  ge= 
l^en)  iść  pod  górę;  rozpocząć 
się;  bie  SSorftellung  ift  fd^on 
angegangen  przedstawienie  już 
się  rozpoczęło;  je^t  ge^t  ber 
Sarm  an  teraz  rozpoczyna 
sio  hałas;  zapalić  się,  zająć 
się;  baś  ^ols  will  nid^t  — 
drzewo  nie  chce  zapalić  się; 
ba§  §au§  ift  angegangen  dom 
zajął  się;  zacząć  się  psuć, 
gnić;  ba§  ?^teifc^  gel^t  an 
mięso  zaczyna  się  psuć;  dać 
się  wdziać;  'oii  ©tiefel  gelten 
leidet  an  buty  wdziewają  się 
z  łatwością;  uchodzić;  baś 
gcl^t  nid^t  an  to  nie  uchodzi, 
nie  wypada;  ba§  93ud^  ift  ttic^t 


ungenjöfjnlid^,  aber  e§  gel^t  an 
nie  jest  to  książka  nadzwy- 
czajna, ale  ujdzie;  fo  eine 
|)i^e  nie  l^eute  gel^t  nod^  an 
taki  upał  jak  dzisiejszy  ujdzie 
jeszrze;  gegen  jmnbn.  —  ata- 
kować kogo ;  2)  ra.  (najczę- 
ściej z  fein),  ben  SSerg  —  iść 
pod  górę,  drapać  się  na  górę ; 
er  ift  oor  ©^merj  faft  'Die 
2ßänbe  angegangen  omal  że 
nie  drapał  się  z  bólu  po  ścia- 
nach; rozpocząć  co;  einen 
©treit  —  rozpocząć  sprzeczkę; 
jmnbn.  —  (§aben)  prosić  ko- 
go, czynić  zabiegi;  id^  bin 
von  il^in  um  eine  Unterftü^ung 
angegangen njorben  prosił  mnie 
o  wsparcie;  napaść;  najść 
kogo;  ber  ®ber  $at  'o^n  ^ä= 
ger  angegangen  dzik  naszedł 
strzelca;  mić)  ift  nid^tö  ange* 
gangen  nic  (żadna  zwierzyna) 
nie  wyszło  na  mnie;  obchodzić ; 
eg  ge§t  mid^  nid)t  an  nie  ob- 
chodzi mnie;  rcag  gefjt  e§  bid) 
an  co  cię  to  obchodzi,  co  ci 
do  tego;  dotyczyć,  tyczyć  się; 
waś  mid^  angebt  co  się  mnie 
tyczy,  co  mnie  dotyczy;  roa^ 
f)at  baä  mi^  angegangen  co 
mnie  to  obchodziło. 

5l'ngCl^enb,  adi.  nowy,  po- 
wstający, początkujący;  ein 
=er  Slrjt  kandydat  na  lekarza, 
przj-szły  lekarz ;  ein  «er  £auf= 
mann  początkujący  kupiec; 
bei  =er  SRad^t  z  nadejściem 
nocy;  adv.  odnośnie  (w  stylu 
biurowym)  —  biefe  2lngele= 
genl^eit  odnośnie  do  tej  sprawy. 

5rngcf)cnfe,  sn.  ^^,  i)i.  —, 
=  2lngel)ängc. 

Sru^gcprcit,  m.  (^aben) 
należeć;  baś  ^Bnć)  geprt  mir 
an  książka  należy  do  mnie; 
©ie  roerben  un§  ganj  —  sta- 
niesz się  pan  całkiem  na- 
szym; einem  ©tanbe  —  na- 
leżeć do  jakiego  stanu  lub 
zawodu. 

5rngcI)Örig,  adi.  należący, 
przynaltżny. 

^ritncprigc  (ein  =r),   sm. 

=n,  pi.  =n,  krewny  ni. ;  czło- 
nek m.;  bie  »n  beö  Slbüoca» 
tenftanbe§  członkowie  zawodu 
adwokackiego. 

^rugCprinfcit,  sf.  pokre- 
wieństwo n. ;  przynależność/. ; 


er  l^at  feine  —  gu  Dfterreid^ 
nad^geroiefen  udowodnił  au- 
stryackie  poddaństwo. 

St'n^gcifent,^    m.     (fjaben) 

oślinić ;  pienić  się  ze  złości 
na  kogo. 

5l'nncnagtc  (ein  =r),  sm.  --n, 
pi.  ;n,  oskarżony  m. ;  bie 
2l'nqe![agte  oskarżona. 

21'ngcl,  sf.  2)1.  -n,  {sm.  -.§, 

pi.  — ),  hak  m.j  na  którym 
się  zawiasy  u  drzwi  zawie- 
szają; groifd^en  %{)ViX  unb  — 
między  młotem  a  kowadłem; 
man  folf  ben  f^-inger  nid^t 
5n)ifd)en  ^^ür  unb  —  ftedfen 
nie  kładź  palca  między  drzwi ; 
(przenośnie)  rzecz,  na  której 
co  spoczywa  lub  około  której 
się  obraca ;  np.  bie  »n  ber 
SBelt  osie  świata;  żądło  n. 
u  pszczół;  kończyna  f.  noża 
osadzona  w  trzonku;  wędka/.; 
bie  —  auśraerfen  zarzucić 
wędkę;  ben  ^öber  an  bie  — 
ftedfen  nasadzić  ponętę  na 
wędkę;  ber  ^ifd^  bat  an  bie 
—  gebiffen  ryba  połknęła  ha- 
czyk. 

^ruoclb,  sn.  H5,  pi.  =er, 
zadatek  vi. 

^rngclcgcn,  adi.  pilny;  er 
l^atte  niditö  ^ereś  ju  t^un  afś 
nie  miał  nic  pilniejszego  do 
zrobienia  jak;  fid^  etrca§  — 
fein  laffen  starać  się  o  co, 
pilnie  się  czem  zajmować; 
fid^  gar  nid^t§  —  fein  taffen 
o  nic  się  nie  starać;  id^  merbc 
e§  mir  —  fein  laffen  będę  się 
o  to  (gorliwie)  starał:  (an 
etro.  grenjenb)  przyległa-. 

Sl'itgclcgcnljcit,  V-  pi-  «en, 

sprawa  /.,  potrzeba  /.,  inte- 
res m.]  i)ffentlid^e  —  sprawa 
publiczna;  fjäuölid^C  —  sprawa 
domowa  ;  mid^tige  —  doniosła 
sprawa;  Sliinifter  ber  auoioärs 
tigen  sen  minister  spraw  za- 
granicznych; jmnbn.  in  allen 
'tn  angeben  udawać  się  do 
kogo  w  wszelkich  potrzebach. 
SruncIcnClttlid),  adi.  usilny, 
ważny;  adv.  usilnie,  pilnie, 
troskliwie;  fic^  —  erfunbigen 
pilnie  się  wywiadywać;  au» 
gelegentlid^  bitten  usilnie  pro- 


sie. 


5runcIcgCUtlirf)fcit,  sf.  wiel- 
ka staranność;  etmaś  mit  — 


wmtim) 


53 


5ln'=nretfeit 


tl^un  czynić  co  z  wielką  sta- 
rannością. 

21'nocffiftf^  snt.  =e§,  i;Z.  »e, 
(ryba)  raja  /.  kolczasta. 

2l'ugcli)a!eu,  sm.  sg,  i^L  — , 

haczyk  m.  u  wędki. 

Slugclifa,  sf.  (rośl.)  dzię- 
giel m. 

2l'ngcnetnc,  sf.  2)l-  -n,  sznur 
w.  u  wędki,  włosie  n. 

3l'noein,  va.  i  «;w.  (I^aben) 
łowić  ryby  na  wędkę;  nad^ 
ettü.  —  starać  się  o  co  usilnie, 
polować  na  co. 

5l'n=oelokn,  m.  (l^aBen)  ślu- 
bować; m  jmnbtn-  gu  etraaS 
angeloben  zobowiązać  się  ko- 
mu do  czeofo. 

5l'ngcI^Ia^,    sm.    =eg,  i^?. 

«=^1016,  miejsce  n.  do  łowie- 
nia ryb  na  wędkę. 

«e,  punkt  ?w.  obrotu  na  bie- 
gunie; —  ber  3BeIt  biegun 
świata;  —  ber  ^anbtung  in 
einem  2)rama,  einem  9ioman 
jądro  n.  akcyi  w  dramacie, 
w  powieści. 

5l'uocIrut^c,  5/.  2^1'  *",  -wę- 
dzisko  n.,  pręt  m,  wędki. 

%'n0\d}m\t,  sf.  2)1 '>\ć)nuxe 
=  2lngeUetnc. 

E'ltgCitDCit,  adv.  na  oścież  ; 
bie  ^l^üre  —  aufmad^en  otwo- 
rzyć drzwi  na  oścież. 

5l'ugcmcffCU,  adi.  stosowny, 
zastosowany,  przystosowany, 
odpowiedni,  właściwy;  ein  =er 
^reis  stosowna  cena;  -eö  ^e« 
nel^men  stosowne  zachowanie 
się;  adv.  stosownie,  odpo- 
wiednio, właściwie. 

5l'ngcntef(cu()Ctt,  5/.  stoso- 

wność  /.,  odpowiedność  /., 
właściwość  /. 

5l'ngCUC^m,  adi. przyjemny, 
pożądauy,  wdzięczny,  miły; 
ein  =cr  (Sefd^macf  przyjemny 
smak;  ein  «er  ©aft  pożądany 
gość;  ein  =er2lnbUdf wdzięczny 
widok;  eine  =c  ^erfon  miła 
osoba;  adv.  przyjemnie,  mile, 
pożądanie,  wdzięcznie;  ift  eö 
^§nen  —  ein  ©lag  Kaffee  gu 
netjmen?  czy  mogę  służyć 
panu  szklanką  kawy? 

5l'ngcr,  sm%^,  pi.  —,  bło- 
nie n. 

31'ttgcrMMmtfjCu,  sn.  =g,  2^^- 

— ,  stokroć  /.  trwała. 


^rugefCljC«,  1)  adi.  po- 
ważany, znakomity,  znaczny; 
"er  58ürger  poważny  obywa- 
tel; =e  ^irma  poważna  firma; 
2)  coni.  zważywszy,  ze  wzglę- 
du; —  bafä  ber  ©rblaffer  6e= 
ftimmt  l^at  zważywszy  że  te- 
stator  postanowił. 

3l'ngcfcf[cn,  adi.  osiadły; 
=cr  SBürger  osiadły  obywatel. 

5l'ugcfitf)t,  sn.  =g,  pi.  =er, 

1)  twarz/.,   oblicze   n. ;    üon 

—  gU  —  twarz  w  twarz;  oko 
w  oko;  bem  ^obe  ino  —  fe= 
f)en  zaglądnąć  śmierci  w  oczy ; 

2)  widok  w.,  obecność/.;  im 

—  beä  jCeinbeg  wobec  nie- 
przyjaciela (w  formie  przy- 
słówkowej) =§  ber  ©e[a|r 
wobec  niebezpieczeństwa;  •§ 
ber  ganjen  SBeU  wobec  ca- 
łego świata. 

^rngcfidjt^,  adv.  zob.  3tngc= 
ftd)t  2. 

5l'ngcftCÜtC,  (ein  =r),  sm. 
=n,  pi.  =n,  stale  zatrudniony 
w  jakimś  urzędzie,  interesie 
i  t.  p. ;  urzędnik  m.,  słaga 
m.j   pomocnik  m. 

31'ngCtrunfCU,  adi.  podpiły; 
er  ift  ein  menig  —  ma  trochę 
w  g'l'owie,  podpił  sobie  trochę. 

5l'ugeüJäge  (Sl'ngemege),  sn. 
=§,  2^1.  — ,  (w  młynarstwie) 
podstawa  /.  ocapowa. 

5ru=gctt)öl)ucn,  va.  vr.  (l§a= 

ben)  przyzwyczaić,  wzwyczaić, 
wprawić;  jemanbem  etmag  — 
przyzwyczaić  kogo  do  czego ; 
ftd)  etO).  —  włożyć  się,  przy- 
zwyczaić się  do  czego. 

5l'ngcü)ol/uf)eit   (^2l'ngeraö^= 

nung),  sf.  p)^-  -^"z  przyzwy- 
czajenie n.f  nawyknienie  n.] 
aui  —  z  przyzwyczajenia. 

%'n=(\k^tn,va.  gofś  an,  ^abe 
angegoffen  nalać ;  przylać,  bie 
3=arbc  ift  bidE,  man  mufś  ŚBaf= 
jer  —  farba  jest  za  gęsta, 
trzeba  nalać  (przylać)  wody; 
eine  ^rafd^C  —  nalać,  napeł- 
nić    butelkę;      przytwierdzić 

przez  dolanie;  einen  §en!el 
an  ein  3inngefä^  —  dać  ucho 
do  cynowego  naczynia;  ber 
^od  fi^t  mie  angegoffen  sur- 
dut leży  jak  ulany;  er  fi^t 
au^  bem  ^ferbe  roić  angegof= 
fen  siedzi  na  koniu  jak  przy- 
kuty. 


5(ugi'ua,  sf.  zapalenie  n. 
gardła,  angina  /. 

^lugiologie',  sf.  nauka  o  na- 
czyniach w  ciałach  zwierzę- 
cych. 

5l'u=gintn,  va.  (I^aben)  ic= 

manben,  wzdychać  do  kogo, 
gruchać  do  kogo. 

^'u=glän3Cn,  va.  (^aben) 
jmnbn.,  etro.,  rzucać  blask  na 
kogo,  co;  bag  ®i\xd  gtängtil^n 
an  szczęście  uśmiecha  się  do 
niego. 

5l'it=gtcitcu,  vn.  glitt  an, 
hin  angeglitten  pośliznąć  się, 
zawadzić;  gegen  etm.  —  po- 
śliznąć się,  zawadzić  o  co. 

^ritgler,    sm.  =3,  pi.  —, 

rybak  m.  łowiący  wędką; 
(ptak)  rybołowca  m. 

Slugltca'ntf^,  adi.  angli- 
kański; *c  ^ird^c  kościół 
angrlikański,  kościół  angielski. 

5(ngUct'śmu^,  sm.  — ,  2^^- 

smen,  sposób  wyrażania  się 
właściwy   mowie   angielskiej. 

'^rn=glimmcn,  vn.  giomm  an, 

bin  angeglommen    zatlić  się. 

5lngÜftc'rett,  va.  (^aben)  na 

angielski  sposób  przerobić ; 
ein  ^ferb  —  uciąć  koniowi 
ogon,  anglizować  konia. 

«Inglai'fc  (Slngläfg),  sf.  pi. 

=n    anglez  m.  (taniec). 

5lugIomauie',  sf.  małpowa- 
nie n.  angielszczyzny,  anglo- 
mania  /. 

^'n=gIo^cn,  va.  {\)OiUxC)  je« 
manben,  etro.,  wytrzeszczać 
oczy  na  kogo,  na  co. 

5l'u=güi()ett^   1)  vn.  (^aben 

i  fein)   zacząć  się   żarzyć;  2) 

va.  rozpalić;  ber  Iffiein  l^at  il^u 

angegliil^t  wino  rozpaliło  go. 

5l'n=gUi^Ctt  (-glüpfc^en),  va. 

(Ęiaben)  patrzeć  ponuro ;  er 
^at  miel)  angegliipt  patrzył 
na  mnie  ponuro,  z  pode  łba. 

5ln'\gi:cifcn,  va.  i  vr.  griff 
an,  ^abe  angegriffen  dotknąć 
się,  wziąć  w  rękę,  uchwycić; 

ba§  Xud)  greift  fi^  rau^  an, 
sukno  za  dotknięciem  wydaje 
się  szorstkiem ;  mer  ^e^  an= 
greift,  befubelt  fid^  kto  się 
smoły  tyka,  plugawie  się; 
pojmać,  chwytać,  ująć;  jc« 
manben  ibei  feiner  fd^roac^en 
©eite  —  chwycić  kogo  za 
serce;  uderzyć;  ben  geinb  — 


^l'ngrctfcr 


54 


5t'n=oucfeu 


uderzyć  na  nieprzyjaciela; 
porwać  się ;  —  targnąć  się, 
zaczepić;  er  l^at  tnict)  in  ber 
Leitung  angegriffen  zaczepił 
mnie  w  gazecie ;  er  f)at  il^n 
mit  bem  3Keffer  angegriffen 
porwał  się  na  niego  z  no- 
żem ;  er  l^at  feinen  guten  3^a* 
men  angegriffen  porwał  się 
(targnął  się)  na  jego  dobre 
imię,  na  jego  dobrą  sławę ; 
cr  |at  i^n  mit  3ßorten  ange= 
griffen  skrzywdził  go  słowami ; 
er  l^at  bie  3fłeItgion  angegrifs 
fen  wystąpił  przeciw  religii; 
eine  @^e  —  żądać  uniewa- 
żnienia małżeństwa;  ein  Ur= 
tl^eil  —  domagać  się  unie- 
ważnienia wyroku;  ettt).  am 
fd^roierigften  dnbe  —  chwytać 
wołu  za  rogi;  \>a§  Übel  6ei 
ber  SEBurgel  —  zabrać  się  do 
wykorzenienia  zła;  wziąć  się 
do  czego;  eine  2lr6eit  — 
zabrać  się,  wziąć  się  do  pracy ; 
id^  roei^  nid^t  roie  id^  eg  — 
foli  nie  wiem,  jak  wziąć  się 
do  tego;  zmęczyć,  wycieńczyć, 
osłabić,  uszkodzić;  bie  ^ranf* 
l^eit  l^at  mid^  angegriffen  cho- 
roba wycieńczyła  mnie;  bie 
Sunge  ift  angegriffen  płuca  są 
uszkodzone  (zaatakowane); 
angegriffen  ausfeilen  źle  wy- 
glądać; biefe  ©cenę  l^at  mid^ 
angegriffen  ta  scena  wzru- 
szyła mnie ;  biefe  Sd^rift  greift 
bie  2lugcn  an  to  pismo  osła- 
bia, męczy  oczy;  naruszyć; 
ba§  ©apitat  —  naruszyć  ka- 
pitał; er  l^at  frembc  ©elber 
angegriffen  naruszył  obce  pie- 
niądze; ftd^  —  natężać  się, 
forsować  się,  zadać  sobie 
pracę,  wysadzić  się;  ber  ^etr 
unb  ber  ^oc^  l^abcn  fid^  bie§= 
mai  angegriffen  pan  i  kucharz 
wysadzili  się  tym  razem;  er 
greift  ftc^  nic^t  gern  an  nie 
lubi  być  hojnym. 

^jriigrcifcr,  sju.  =§,  pi  —, 

napastnik  m.,  atakujący. 

^rngrcififd),  adi.  łapczywy, 
łakomy ;  sine  -^e  ©ac^e  rzecz, 
która  wzbudza  łapczywość; 
^olb  ift  ńne  =e  SOBore  yłoto 
to  rzecz  łakoma. 

5rn=grctt3eit,    vn.^    Ci^aUn) 

graniczyć,  przylegać,    przyty- 
kać. 


^ruoreUJCnb,  adi.  przyle- 
gły, graniczący;  bic  »en  Sän= 
ber  przyległe  kraje. 

5('ngriff,  sm.  K0§/  p^-  =e» 

dotknięcie  się;  etm.  in  — 
nel^men  wziąć  się  do  czego; 
uderzenie  n.,  natarcie  n.,  atak 
w.;  'Oen  —  aushalten  wy- 
trzymać atak;  gum  —  Über« 
gelten  przejść  do  ataku ;  na- 
paść /.,  zamach  in.,  targnię- 
cie się  n  ,  pocisk  w.;  id^  mufś 
biefen  —  jurüdEroeifen  muszę 
odeprzeć  tę  napaść;  —  auf 
baś  2ef}en  zamach  na  życie ; 
bie  Xugenb  gegen  =e  fc^ü^en 
chronić  cnotę  przed  poci- 
skami; ha^  ift  ein  —  auf  meine 
®^re  to  jest  targniecie  się 
na  mój  honor;  roie  ber  — 
fo  bie  2lbroel^r  jaka  napaść, 
taka  obrona;  rękojeść  /., 
trzonek  w.,  antaba/. ;  (w  ślu- 
sarstwie) zęby  m.  w  zasuwce 
zamku;  (w  tkactwie)  zaczę- 
cie tkaniny. 

5i'nnrtft^ft^ritt,  sm.   -(e)§, 

2)1.  =^e,  krok  7n.,  którym  się 
idzie  do  ataku. 

9l'ngnff^bünbnt§,  sn.  =ffe§, 

pi.  -e,  przymierze  n.  zaczepne. 

3l'ngnff§tt)otfe,  sf.  pi.  =n, 

broń  f.  zaczepna. 

5l'nönff^tt)eifC,  adv.  zacze- 
pnie, wstępnym  bojem. 

3rit-grutfcn,  va.  (^aben)  ie= 

manben  szczerzyć  zęby  do 
kogo. 

^iugft,  sf.  {pi.  Śingftc  używa 
się  bardzo  rzadko)  strach  w., 
niepokój  ni.\  jmnbm.  —  ma» 
^en,  jmnbn.  in  —  oerfe^en 
nabawić  kogo  strachu;  fict) 
vergebliche  —  mad^en  nie- 
potrzebnie się  strachać,  nie- 
pokoić ;  in  taufenb  Śtngften 
w  śmiertelnym  strachu ;  um 
(für)  jmnbn.  in  —  fein  oba- 
wiać się  o  kogo. 

5(ngft,  adi.  i  adv.  niespo- 
kojny, trwożny  (z  czasowni- 
kami fein,  werben,  mad^en); 
mir  ift  —  jest  mi  trwożnie, 
jest  mi  straszno;  mir  roirb  — 
unb  bange  strach  mnie  przej- 
muje; ©ie  machen  mir  — 
unb  bange  nabawiasz  mnie 
pan  strachu. 

^ritgftöcfrfjrct,  sn.  =(e)§ 
krzyk  m.  wskutek  trwogi. 


^htgftig,   adi.  =  ängftlid^. 
^i'ngftigen,  va.  i  ftd^   m 

niepokoić,  trwożyć,  dręczyć, 
trapić;  fid^  ju  Xobe  —  na 
śmierć  się  trwożyć,  dręczyć; 
fid^  um  jmnbn.  —  obawiać 
się  o  kogo;  er  ängftigt  fid^ 
unnötl^ig  niepotrzebnie  się 
trapi;  bie  ©laubiger  —  ifin 
wierzyciele  go  trapią;  ba3 
©eroiffen  ängftigt  il)n  sumie- 
nie go  dręczy. 

91'ngftünb,  sn.  'e§,pl.  =er, 

dziecko  n.  kłopotliwe,  dziecko, 
wymagające  ciągłych  starań, 
dziecko  jedyne. 

5i'ngftlt(^,  adi.  trwożliwy, 
niespokojny,  lękliwy,  ostro- 
żny, nieśmiały,  skrupulatny; 
adv.  trwożliwie,  niespokoj- 
nie, lękliwie,  ostrożnie,  nie- 
śmiało, skrupulatnie;  mit  ser 
©enauig!e:t  erjä^len  z  skru- 
pulatną dokładnością  opowia- 
dać; =eä  ©emUt^  trwożliwy 
umysł;  »er  ÜJlenfd^  człowiek 
nieśmiały,  lękliwy;  seg  @e^ 
triff  en  lękliwe  sumienie;  =e§ 
^ferb  płochliwy,  trwożliwy 
koń;  se  ©orgfalt,  9?einlirf)=' 
feit  skrapulatny  porządek, 
skrupulatna  czystość;  er  fal^ 
fid^  —  urn  obejrzał  się  ostro- 
żnie, trwożliwie;  feien  ©ie  in 
unferer  ©cfellfd^aft  nic|t  fo  — 
nie  bądź  pan  w  naszem  to- 
warzystwie   tak    nieśmiałym. 

5i'ngftttc^!cit,   sf.  jpZ.  =en, 

trwożliwość  f.,  lękliwość  /"., 
przesadna  ostrożność/. ;  skru- 
pulatność /. 

5l'ugftnif,  S7}i.  =e§,  pi.  -e, 
(Sl'ngftfc^rei  sm.,  =ä,  jj?.  --e) 
okrzyk  ni.  trwogi. 

5rngftröf;rc,    sf.    pi.   -en, 

(wyra*  żarto l)li wy)  wysoki  ka- 
pelusz w.,  cylinder  m. 

^l'ngftf  rfjÜJCi^,  sm.  «eä,  zimny 
pot  w.',  ber  —  trat  if)m  auf 
bie  ©tirne  zimny  pot  wy- 
stąpił mu  na  czoło;  jmnbm. 
ben  —  oor  bie  ©tirnc  trei« 
btn  przerazić  kogo  (napędzić 
komu  strachu,  tak  że  go  aż 
zimny  pot  obleje). 

5rn=nMcfcll,  ta.  {f)aUn)  je« 
manben,  gapić  się  na  kogo^ 
ogfladać  kogo. 


9l'n=ßili'teu 


55 


5('n=^änncit 


3l'll=güi*tcn,  va.  (I^aben)  przy- 
pasać, 

5lnpftatto'tt,  5/.  1)1.^  =en, 

zwężenie    n.,    ścieśnienie    n. 

5rug«fg,  sm.  *e§,  pl.  sQüffe, 

sztuka  /.  dorobiona  przez  od- 
lanie. 

%'\\Ą(iUr[f  va.  Catte  an, 
l^abe  angeöabt  mieć  na  so- 
bie ;  fte  t)attc  lotl^c  «Strümpfe 
an  miała  na  sobie  czerwone 
pończochy ;  ftc  l^attc  cin  ncue§ 
Äleib  axi  była  w  nowej  sukni, 
miała  na  sobie  nową  suknię ; 
einen  S^łing  —  mieć  pierścień 
na  palcu;  'bin  §ut  —  być 
w  kapeluszu,  mieć  na  gło- 
wie kapelusz;  jmnbm.  et«?, 
chcieć  komu  szkodzić,  chcieć 
zdobyć  nad  kim  przewagę; 
bu  fannft  i^m  niĄtS  —  nie 
możesz  mu  nic  zarzucić,  nie 
możesz  dać  mu  rady ;  er  raili 
mir  etro.  —  chce  mnie  po- 
konać, szuka  sobie  ze  mną 
zaczepki;  Iaj§  bir  nid^tä  — 
nie  daj  się,  trzymaj  się;  fte 
rooKten  i^n  in  SSerbad^t  brin» 
gen,  !onnten  i^m  aber  nid^tg 

—  chcieli  podać  go  w  po- 
dejrzenie, ale  nie  mogli  go 
w  niczem  pochwycić. 

5l'n=Ijtttfcn,  1)  vr.  (^aben) 

fid^  an  etro.,  przyczepić  się 
do  czego,  wbić  się  w  co;  2) 
va.  (o  ptakach)  nadzióbać, 
naddzióbać  (owoce  itd.). 

3l'n=I|aftcn,     vn.     (fiaben) 

przylguąć,  trzymać  się;  baä 
^flafter 'rotU  nid^t  —  plaster 
odlepia  się. 

5rn=I)a!Ćt«,  va.^  (^abcn)  do- 
haftować,  dorobić  przez  haf- 
towanie; =  an=l^acfen;  ba§ 
Äleib  l^at  fic^  an  ben  3^agel 
angepfelt  suknia  zaczepiła 
się  o  gwóźdź. 

%'\\ĄtdtXi,  va.  {\^aUr[)  ha- 
kiem przytwierdzić;  na  haku 
powiesić;  ftd^  —  zahaczyć 
się,   zaczepić  się;   baö   ©c^iff 

—  okręt  zarzuconym  hakiem 
przytrzymać. 

Ö'n^alftcnt,    va.   (^aben) 

ein  ^fexb,  konia  za  uzdę  przy- 
wiązać. 

^rn=l)alf  en,  va.  (^aben)  einen 

Öunb,    wziąć  psa   na   smycz. 

"  ^rn^aU, '  sm.  --eś?,  :pl.  =e, 
oparcie  n.;    er  fanb  nirgenbś 


einen  —  nie  znalazł  nigdzie 
oparcia ;  zatrzymanie  się  n. ; 
machen  roir  ^ier  einen  fleineu 

—  zatrzymajmy  się  tu  cokol- 
wiek, 

5l'n4)altc«,  fiälft,  ^ätt,  ^ielt 
an,  \)(x.\)i  angehalten  ^  1)  va. 
przytknąć,  przyłożyć;  baö 
@eroe^r  an  bie  h(idt  —  przy- 
łożyć strzelbę  do  twarzy; 
zatrzymać,  wstrzymać;  baś 
^ferb  —  wstrzymać  kon'a; 
ben  22agen  —  zatrzymać 
wóz;  eine  3Rü^le  —  wstrzy- 
mać młyn;  ben  Sltl^em  — 
wstrzymać  oddech ;  einen  2)teb 

—  zatrzymać,  schwytać  zło- 
dzieja; er  ift  auf  ber  ^Jlud^t 
angehalten  roorben  przytrzy- 
mano go  w  ucieczce;  ^alt  an  ! 
trzymaj!  łapaj !  jmnbn.  JU 
etro.  —  przyzwyczajać,  zapra- 
wiać, przyuczać,  przymuszać, 
przynaglać,  skłaniać  kogo  do 
czego;  feine  Äinber  jur  2lr= 
beit  unb  (Entbehrung  —  zapra- 
wiać, przyzwyczajać  dzieci  do 
pracy  i  znoszenia  niewygód ; 
jur  (Erfüllung  ber  ^flid)t  -- 
przymuszać  do  wypełniania 
obowiązku;  jmnbn.  gur  g^röm= 
mig!eit  —  skłaniać,  przyna- 
glać, zaprawiać  kogo  do  po- 
bożności; jmnbn.  jur  (Srfül= 
lung  feiner  SSerbinblic^feiten  — 
przymusić  kogo  do  wypeł- 
nienia zobowiązań;  jum 
©c^abenerfa^  —  pociągać  do 
wynagrodzenia  szkody  ;  2)  vn. 
trwać,  nie  ustawać ;  ber  Sftegen 
l^alt  an  deszcz  nie  ustaje; 
ber  33ranb  %(xi  48  ©łunoen 
angel^alten  pożar  trwał  48 
godzin;   eś  roirb   nod^   lange 

—  Vx^  er  gefunb  roirö  długo 
jeszcze  potrwa  zanim  przyj- 
dzie do  zdrowia;  zatrzymać 
się,  stanąć  na  miejscu ;  l^ier 
roollen  roir  —  tu  zatrzymamy 
się;  ber  SBagen  l^ielt  an  wóz 
zatrzymał  się;  nad^bem  cr 
biefeö  gefagt,  §ielt  er  an  to 
powiedziawszy  przerwał  mo- 
wę, zamilkł,  zrobił  przerwę 
w  mówieniu ;  mit,  in  etro.  — 
trwać  w  czem,  nie  ustawać 
w  czem;  bu  mufśt  in  beiner 
2ltbeit  —  musisz  wytrwać 
w  twej  pracy;  bie  ganje  '^ać)i 
mit   ^Bitten  —  cała  noc  bła- 


gać; hd  jmnbm.  um  etro.  — 
starać  się  u  kogo  o  co ;  um 
ein  3Jiäi)(|en  —  starać  się  o 
rękę  panny;  3)  vr,  fid^  an 
etro.  —  trzymać  się  za  co, 
czego;  fid)  —  powstrzymać, 
powściąsfnąć  się. 

5rnl)altciv  sm.  =§,  yl.  —, 
(w  hutnictwie)  trzymacz  m., 
(robotnik  trzymający  pod 
kotłem  młot  w  miejscu,  gdzie 
drugi  z  góry  kuje);  trzymadło  n. 

5lnpmiC^  sf.  pL  -n,  nie- 
dokrwistość /.,  anemia  /. 

5t'n=]§ämmcru,  va.  (§aben> 

przykuć  młotem. 

^Cuf^aug,  sm.  -e§,i??.  =pns 
ge,  dodatek  w?.;  —  gu  einem 
^ud^e  dodatek  do  książki ; 
im  =e  gum  ^efłament  w  do- 
datku (w  dodatkowem  posta- 
nowieniu) do  testamentu; 
zwolennicy,  stronnicy  (jako 
całość    wzięci);    fein    —    l)at 

fid^     bagegcn     auśgefprodfien 

jego  stronnicy  (stronnictwo) 
oświadczyli  się  przeciw  temu; 
towarzyszące  osoby  /.,  dru- 
żyna, towarzystwo  n. ;  mit 
feinem  ganzen  —  z  całą  swo- 
ja drużyną ;  (w  górnictwie) 
zawiśnięcie  na  rękach  na 
drągu, 

5rn=I)angcu,  i)  vn.  pngft 
(^angft),  pngt  (^angt),  ^ieng 
(^ing)  an,  l^ah^  angefangen 
wisieć,  być  zawieszonym  ;  art 
etro.  na  czem;  jmnbm.  —  być 
czyim  stronnikiem,  zwolen- 
nikiem; einer  Partei  —  być 
przywiązanym  do  jakiego 
stronnictwa;  einec  SJieinimg  — 
trzym.ać  się  jakiego  zdania; 
bem  Safter  —  ulegać  złym 
nałogom;  jmnbm.  roic  eine 
Klette  —  trzymać  się  kogo 
jak  kleszcz;  2)  va.  =  an=§än* 
gen. 

5l'n=pngett,  hängte  (fjieng) 
an,  l)abe  angepngt  (ange§an=' 
gen)  1)  va.  zawiesić,  przy- 
wiesić, przyczepić;  baä  ^leib 
an  bie  Söanb  —  zawiesić 
suknię  na  ścianie;  ber  ^a^C 
bie  (Sd^eUe  —  przyczepić, 
przywiesić  kotowi  dzwonek; 
dodać,  przydać ;  einem  5^ertrag 
eine  Śebingung  —  dodać  do 
układu  warunek;  narzucić, 
wpakować;  er  ^at  mir  einen 


5l'nl)önficr 


56 


'änijt't 


fcl^lecl()tcn  SBein  angepngt 
rarzucił  mi  złe  wino ;  jmnbm. 
etlt).  —  lyymyślić  co  na  kogu, 
przylepić  komu  co;  er  |at 
il^m  ein§  angepngt  przylepił 
mu,  dał  mu  w  twarz ;  jmnbttt. 
einen  ©d^impf  —  ściag-nąć  na 
kogo  hańbę,  przypiąć  komu 
łatkę;  er  rceifi  jeöem  rcag 
anzulangen  każdemu  przy- 
pnie łatkę. 

5t'nljnunciv  sm.  «§,  pi  —, 

zwolennik  m.,  stronnik  m.', 
ein  eifriger  —  gorliwy  zwo- 
lennik, żarliwy  stronnik. 

5l'nl)ÖUgin,  acU.  przyna- 
leżny, należący;  ec  iau\t  ba§ 
$auś  mit  allem,  rcaś  bem= 
jelBem  —  ift  kupuje  dom 
z  wszystkierai  przynależyto- 
ściami;  —   [ein  być  w  toku; 

—  mad^en  wnieść,  wszcząć, 
wytoczyć;  bte  ©od^e  ift  bei 
®erirf)t  —  proces  jest  w  toku; 
einen  ^rocefö  —  mad^en  wy- 
toczyć proces. 

^rnljiinglidj,  adi.  przywią- 
zany, przychylny;  er  ift  mir 
fe^r  —  bardzo  jest  do  mnie 
przywiązany,  bardzo  mi  jest 
przychylny. 

Srnljänglirfjfcit,  sf.  przy- 
wiązanie n,  przychylność/'.; 
für  jmnbn.  —  l^aben  być  do 

kogo  przywiązanym,  być  ko 
mu  przycłiylnym. 

5l'npnnfcl,  sn.  =§,  pi  —, 
przyczepka  /.,  wisiorek  m.; 
i)k  —  an  ter  Uf;r  wisiorki 
(breloki)  u  zegarka. 

%'nA}a\ia\,     va.     (^aben) 

przygrabić,  grabiami  przygar- 
nąć. 

'5ru=I;af^cu  (a'n=pfpen),  va. 

(I^aben)  hakami  przytwierdzić; 
eine  Seiter  —  przytwierdzić 
drabinę. 

91'llljait,  sm.  :i§,pl  =e,  na- 
rąb  m..,  (drzewo  narobane 
w  lesie  przygotowane  do 
sprzedaży). 

5l'nl;fliirf),  sm.  ?e§,  pi  se, 

chuchnięcie  n.,  powiew  m., 
tchnienie  n. ;  —  beö  Sßinbeä 
powiew  wiatru ;  —  ber  S3Iu= 
men  zalatująca  won  kwiatów; 

—  ber  Siebe  tchnienie  miłości. 
%'n4}aM)ai,     ta.    (^aben) 

chuchać,  owiewać;  ber  2)uft 
ber    SBliiten   l)a\\d)t    xn\ć)    an 


owiewa  mnie  woń  kwiatów ; 
er  l^at  bie  ©d^eiben  angel^aud)t 
zachuchał  szyby ;  bie  g^arben 
finb  role  angel^auc^t  barwy 
wyglądają  jakby  nadmuchane. 

an,  fjabe  angel^auen  (ange-- 
^aut)  naciąć,  nadrębać;  bie 
^äume  finb  angel^aut  drzewa 
gą  nacięte;  (w  rzeźnictwie) 
einen  Dc^fen  —  rozrebywać 
wołu  na  części;  ben  fjifrf)  — 
rybę  mocniej  zahaczyć  (na 
wędce). 

5l'u=l)nnfclu,    va.    (^aben) 

układać  w  małe  kupki;  bie 
®cbe  an  bie  Kartoffeln  — 
okopywać  ziemiaki. 

Sl'n=ljäiifcn,  va.  i  vr.  {^aUn) 

nakładać  kupami;  bie  @rbe 
urn  einen  93aum  —  okopać 
drzewo  ;  gromadzić ;  ber  2Binb 
l^at  oiel  ©anb  angel^äuft  wiatr 
nagromadził,  naniósł  wiele 
piasku ;  (SJelb  —  składać, 
zbijać  pieniądze;  feine  ©ctiuls 
ben  pufen  fid^  an  jego  długi 
rosną;  bie  2lrbeit  §Quft  fict) 
an  praca  zalega. 

5rnpiifmto,    sf.   pi   -en, 

nagromadzenie  n.,  skupienie 
??.,  zbieranie  n.'^  —  ber  (Sd^ä= 
%t  nagromadzenie  skarbów; 
bie  Äranfl^eiten  entftel^en  burd^ 

—  böfer  ©äfte  choroby  po- 
wstają przez  nagromadzenie 
się  złych  soków. 

%'\\'\]tU\\f  va.  I^ob  an  (bub 
an),  [jabe  angel^oben  1)  wszcząć, 
zacząć;    ein   Sieb    —  zanucić 

pieśń ;  einen  Streit  —  wszcząć 
kłótnię;  2)  vn.  zacząć;  er  l^ob 
an  unb  fprad^  zaczął  mówić 
i  rzekł;  (przestarzała  forma) 
e§  l^ebt  fi(^  an  zaczyna  się. 

5i'lt=I)aftcIll,  va.  (I^aben) 
haftkami  przytwierdzić. 

5ru=lKftC«,  va.  (fjaben)  przy- 
lepić, przypiąć,  przybić,  przy- 
mocować, przykleić,  przy- 
prawić, przyczepić;  jmnbn. 
ano  Kreuj  —  przybić  kogo 
do  krzyża;  eine  2lnfünbigung 

—  przylepić  obwieszczenie; 
ein  Sanb  an  ben  ^ut  —  przy- 
piąć, przymocować  wstążkę 
do  kapelusza;  ein  93Iatt  an 
ein  ^ud^  —  kartkę  do  książki 
przylepić. 


5l'n=lKiIcn,    i)    rn.    (fein) 

przyróść  przez  zagojenie  się; 
2)  va.  (^aben)  sprawić,  by  coś 
przez  zagojenie  przyrosło;  er 
fiat  ibm  bie  5ftafe  angeheilt 
tak  mu  nos  zagoił,  że  na  nowo 
zrósł  się  z  ciałem. 

5lnIjCi'm,  adv.  używane 
tylko  w  następujących  zło- 
żeniach: 1)  an|ei'm=fallen  vn. 
fäHft,  fäClt,  fiel  a.,  ift  an^^eim= 
gefallen,  jmnbm.  dostać  się, 
przy  pa  ść  komu ,  przej  ść  w  czyj  e 
ręce,  stać  się  czyją  własnością ; 
fein  ganjeś  Vermögen  ift  einem 
entfernten  Sßerroanbten  anleime 
gefallen  cały  jego  majątek 
dostał  się  dalekiemu  krewne- 
mu, przeszedł  na  dalekiego 
krewnego;  ba§  §QU§  fiel  ben 
©laubigem  anl^eim  dom  do- 
stał się  w  ręce  wierzycieli ; 
2)  an^ei'msgeben  va.  gibft,  gibt, 
gab  a„  l^abe  anl^eimgegeben, 
imnbm.  etro.,  zdać  co  na  kogo, 
zdać  co  na  czyj  sąd,  pozo- 
stawić komu  do  rozstrzygnię- 
cia; id^  l)abe  i^tn  bie  (gnt= 
frfieibung  anl^eim  gegeben  zda- 
łem na  niego  rozstrzygnięcie, 
pozostawiłem  mu  do  rozstrzy- 
gnięcia; baś  bleibt  bir  an« 
^eimgegeben  pozostawia  się 
to  twemu  rozstrzygnięciu, 
twemu  rozsądkowi ;  3)  an=' 
f)el'm=ftetten,  va.  (Ijaben)  = 
anbeim=geben. 

5rn=Ijcimdn,    va.    (^aben) 

przypominać  dom;  il^re  2Bol^s 
nung  l^eimelt  mic^  an  pańskie 
mieszkanie  przypomina  mi 
dom;  bie  ganje  Umgebung 
heimelt  mid^  an  całe  otoczenie 
wywiera  na  mnie  swojskie 
wrażenie. 

WnAjtmkn,    va.   (baben) 

osiągnąć  co  przez  małżeństwo; 
ein  angeljeirateter  ?ieffe  sio- 
strzeniec po  mężu,  po  żonie. 
Vl'UljCifdjin,  adi.  używane 
tylko  w  zwrotach  fid(|  —  ma* 
d^en,  fidisuetro.  —  tnac|enzobo- 
winzać  sio,   podjąć  sie  czego. 

m\A)ü\i\\,  m%  \m,  iioif 

an,  l^abcangel)oIfen,f?i.  imnbm. 
dopomódz  komu;  jmnbm.  ben 
3łodf  —  dopomódz  komu 
wdziać  surdut. 

5lllIjC'r,  adc.  tu,  tutaj,  do- 
tąd. 


WnĄtxt\ń}t\x 


57 


5lu1crIo§ 


WnĄttx\a}t\if  va.  (^aBen) 
jmnbn.,  krzyknąć  na  kogo 
z  góry,  w  rozkazującym  tonie 
przemówić  do  kogo. 

Wn^^ti^tn,  va.  (f)a6en)  po- 
szczuć psami;  er  l^at  ben ^irfdf) 
angel^e^t  poszczuł  jelenia;  bie 
§unbe  —  poszczuć,  naszczuć 
psy  (auf  jmnbn.  na  kogo); 
bie  ©tiere  —  rozdrażnić  byki, 
naszczuć  byki  na  siebie;  je« 
tttanben  gegen  jmnbn.  —  pod- 
szczuć  kogo  przeciw  komu. 

5l'nlje^cr,  sm.  -&,  pi  —, 

(4n  sf.)  podszczuwacz  m., 
(podszczuwaczka  /.). 

%'Vi'\)tViU\\f  (^aben)  1)  va. 
jmnbn.,  wyć  na  kogo;  2)  w. 
angel^eult  !ommen  nadejść 
płacząc. 

5l'n=^C^en,  va.  jmnbm.  etro., 
przez  czary  nabawić  kogo 
czego;  biefe  ^ran!^eit  mufo 
mir  jemanb  angcĘjest  I)aben 
musiał  mnie  kto  oczarować, 
żem  tej  choroby  dostał. 

5l'nl)ic6,  sm.  Ke)§,  jpl.  =e, 

rozpoczęcie  n.  wyrębu. 

^'np^C,  sf.  1)1.  -n,  wzgó- 
rze n. 

'^'wĄzltn,  va.  (^a6en)  cią- 
gnąć ku  sobie;  (w  żeglar- 
stwie) bie  2^aue  —  zaciągać 
liny;  (w  górnictwie)  bie  5łubel 
—  wyciągać  do  góry  wiadra. 

5l'n=plfttf  (^aben)  1)  va. 
słuchać,  posłuchać,  przysłu- 
chać się,  wysłuchać;  einc 
^rebigt  aufmer!)am  —  wysłu- 
chać uważnie  kazania;  bie[er 
S5orf($lag  lafśt  fic^  —  można 
o  tern  pomówić,  to  nie  jest 
do  odrzucenia;  2)  tr.  fid^  — 
słuchać  się;  biefe§  Stcb  prt 
fid^  gut  an  tej  pieśni  słucha 
eię  z  przyjemnością. 

5l'UpvuU9,  sf.  2)1.  sen, 
przesłuchanie  n.,  wysłucha- 
nie n. ;  nac^  —  bet  3^"9sn 
po  wysłuchaniu  świadków. 

3l'n=I)ii))fcn,  vn.  ([ein)  przy- 
skoczyć (do  czego),  nadejść 
w  podskokach;  bie  ^inber 
fjjmmen  angeppft  dzieci  nad- 
chodzą w  podskokach. 

5(nt(i'U,  sn.  '^,  2>l  =e,  ani- 
lina /.   (barwnik  anilinowy). 

5lmma1tftf), adi  zwierzęcy; 
*e  9M^rung   mięsne   pożywie- 


nie; =e  äßätme  ciepłota  ciała 
zwierzęcego. 

3(ltinttC'ren  m.  (^aben)  za- 
chęcać, ożywiać,  animować. 

&mmofüä't,    5/.   pi  ^en, 

zawziętość  f.,  namiętność  f] 
rozgoryczenie  n.,  animazya/. 

5l'nimO,  sn.  ss,  ochota  /., 
e§  ift  !ein  —  Dorljanben  niema 
ochoty;  (w  handlu)  pokup 
m. 

Wwi^f  sm.  gen.  — ,  bie- 
drzeniec  w.,  anyż  m. ;  flad^er 
—  anyż  płaski,  anyżek  m. ; 
runber  —  anyż  okrągły,  anyż 
zwykły;  ©tertt=  anyż  gwie- 
ździsty. 

5l'ni^örantti)ein,    sm.    se§, 

p)l  fC,  anyżówka  /.,  wódka  /. 
anyżowa. 

^t'njagb,  sf  pi  «en,  (w  my- 

śliwstwie)  miejsce  n.  gdzie  psy 
wytropiły  (opowiedziały)  zwie- 
rza ;  rozpoczęcie  polowania 
szczwalnego. 

^rn=ia9cn,   i)  va.  {l^aUn) 

popędzać ;     (w     myśliwstwie) 

bie  §unbe  auf  ben  ^irfd^  — 
wypuścić  psy  za  jeleniem; 
2)  vn.  (fein)  angejagt  !ommen 
pędem  przybyć. 

5lujC'^t,  anje'^0,  adv.  (prze- 
starzałe) =  je|t. 

WnĄoajtUf  va.  (§aben)  za- 
prządz  do  jarzma. 

^il'u=fämmcu,    va.   (^aben) 

przyczesać. 

5i'n4äm^fCtt,  vn.  (I^aben) 
gegen  etro.,  walczyć  przeciwko 
czemu,  z  czem;  gegen  s8orur= 
t^eile  —  walczyć  z  przesą- 
dami. 

%'\\'Um\\,  va.  (^aben) 
przywieźć  na  taczkach. 

^il'ntauf,  S771.  -(e)§,i9?.  *!äu- 
fe,  1)  kupno  71.  (t.  j.  kupienie); 
2)  zakupno  n.  (t.  j.  zakupione 
rzeczy). 

5l'u=laufcn,  1)  va.  (baben) 

kupić,  zakupić,  nakupić;  ein 
§auö  —  kupić  dom;  er  l^at 
eine  aJienge  unnü^er  ©acf)en 
angekauft  nakupił  mnóstwo 
niepotrzebnych  rzeczy;  2)  vr. 
fid^  n)0  —  osiąść  gdzie  (ku- 
piwszy dom,  wieś  itd.);  er 
|at  fic^  in  Ungarn  —  kupił 
posiadłość  na  Węgrzech. 

5l'nfäufer,  sm.^  f§,  pi.  —, 

nabywca  m. 


5('nfC,  sf.  pi  =n,  1)  soszka 
f.  w  kozicy  u  pługa;  2)  sm. 
pstrąg   m,.  łososiowy. 

5l'«=!c^itU,  va.  (^aben) 
przymieść  do  czego. 

^'U=fetlen,      va.      (J^aben) 

sklinować,  klinami  spoić;  je* 
manben  urn  etro.  —  żądać  czego 
od  kogo,  naciągnąć  kogo  na 
co. 

%'\\\tXf  sm.  (sn.)  ^^,2)1.  —, 
1)  kotwica/.,  kotew/!,  kotwią 
/. ;  "iiiw  —  auśraerfen  zarzu- 
cić kotwicę;  bie  «Schiffe  liegen 
cor  —  okręty  stoją  w  porcie; 
hin  —  Ud^ten  podnieść,  wy- 
ciągnąć kotwicę;  ben  —  ab« 
fappen  uciąć,  oderznąć  ko- 
twicę; ben  —  fd^leppen  włó- 
czyć kotwicę;  iitw  —  angeln 
zachwycić  kotwicę ;  er  luar 
fein  le^ter  —  był  jego  osta- 
tnią ucieczką,  ratunkiem;  2) 
ankier  m.  (miara  do  płynów 
około  37  litrów  obejmująca) ; 
3)  ankra/.  (klamra  do  wzmo- 
cnienia murów,  do  spajania 
drzewa  itd.);  4)  (u  zegar- 
mistrzów) wychwyt  m. 

^il'nfcrarm,  sm.  =e§,  i;?.  =e, 

ramię  n.  kotwicy,  łapa  /. 
kotwiczna. 

5l'nfcraugc,  sn.  =§,  2)1  =n, 

ucho  n.  kotwicy. 

3l'n!crlialfen,   sm.  =0,  pi 

— ,  drąjf  m.  u  kotwicy. 

%'\\4tl^t\\,  va.  (^aben)  za- 
karbować,  zaznaczyć  karbami; 
ic^  roerbe  e§  bir  —  popamię- 
tam ci. 

Sl'nfcrfcft,  adŁ  kotwiczny, 
mogący  utrzymać  się  na  ko- 
twicy. 

5('nfcrfüttcnmg,  sf  2)1  =en, 

obicie  71.  z  desek  okrętu 
w  miejscu,  gdzie  zarzuca  się 
kotwica. 

5l'nfcröClb,  5«.  =e§,  i;Z.  --er, 

kotwiczne  n.,  oplata  /.  za 
prawo  zarzucania  kotwicy. 

3l'nfcrgniub,   sm.  »eś,  p)^- 

sgrlinbc,  miejsce  n.  odpowie- 
dnie   do   zarzucania  kotwicy. 

5l'nferl)alcn,  sm.  =§,  2>i  —, 

hak  m.  kotwicowy;  szj-ja /. 
kotwicy. 

%'\\iiXi\\t^)i,  sm.  =(e)§,  i;?. 
=e,  kotwicznik  m. 

51 'uferlos,  adi.  pozbawiony 
kotwicy. 


5l'n=fent 


58 


5l'n=fneH)C!t 


WluUtn,  1)  vn.  (^aßen)  | 
zarzucić  kotwicę;  ankrować,  ' 
spoić  ankrami;  nod^  etlt).  — 
polować  na  co,  ubiegać  się 
o  co;  2)  va.  zapomoca  ko- 
twicy schwycić;  ein  ©cf)iff  — 
schwycić  okręt. 

lina/,  kotwiczna,  kiersztak  w.  | 

21'nfcni^r,  sf.  x)l.  =en,  zega- 1 

rek  m.  z  wychwytem,  zegarek  | 
na  ankrze,  ankier  m.  \ 

Sl'nfcriBinbc,    sf.    pi    --n, ! 

winda  /,  do  podnoszenia 
kotwicy. 

SrufcrtDurj,    5/    pi.    =en, 

(rośl )  kosaciec  m.  błotny. 

%'n4tütitt,     va.  ^  (^aben) 
przywiązać     na     łańcuszku ; 
einen  Papagei  —  papugę  na  ; 
łańcuszku  przywiązać.  j 

Wn4ttttn,      va.     (^aben) 

iiwiązaćnał^łńcuchU;  przykuć; 
einen    Häftling    —     przykuć 
więźnia;  einen  §unb  —  uwią-  i 
zać  psa  na  łańcuchu.  I 

3l'n=feuĄcn,  1)  va.  (l^aben) 

jmnbn.,  dychać  na  kogo;  2) 
vn.  (fein)  angefeuert  fomnien 
nadejść  zadyszany. 

5l'n=!trrcn,  va.  (^aben)  ob- 
łaskawiać, przynęcać. 

5l'n=!ittCll,  ta/  (^aben)  ki- 
tem przylepić,  przykitować. 

5l'n!ta0ibar,  adi.  mogący 
być  zaskarżonym. 

5rn!(a9C,    sf.  pi.   =n,    i) 

oskarżenie  n. ;  bie  —  erl^eben 
wnieść  oskarżenie  (nie  zaś 
obwinianie  =  33efd^ulbigung); 
2)  doniesienie  n.,  zaskarżenie 
n. ;  3)  pismo  n.  zawnerające 
oskarżenie  {=  Slnflageact). 

Srnflancact,  sm.  -^c^,  2)1 --e, 

3iktm.  oskarżenia,  oskarżenie 
n. ;  ben  —  einbringen  wnieść 
akt  oskarżenia. 

5l'nnancbanf,  sf.  pi.  =^Mr\fe, 

ława  /.  oskarżonych  ;  auf  bie 
—  fommen  dostać  się  na 
ławę  oskarżonych. 

5ru=!Ia9Cn,  t«.  (^abcn) 
oskarżyć,  zaskarżyć;  jtnnbn. 
t)Or  ©eric^t  —  zaskarżyć  ko- 
go do  .'ądu;  jmnbn.  be§  2)ieb= 
ftal^Tä  —  zaskarżyć  kogo  o 
kradzież;  obwiniać,  robić 
wyrzuty;  jmnbn.  ber  9^ad) la f= 
ftgfeit  —  wyrzucać  komu 
niedbalstwo ;     fein     ©erciffen 


ftagt  i^n  an  sumienie  mu 
wyrznca. 

Sruflngcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

(=in  sf)  oskarżyciel  m.  (oskar- 
życielka /.);  ber  öffentliche 
—  oskarżyciel  publiczny, 
(w  kryminalistyce)  prokurator 
m.  państwa;  ^riütt't«  oskar- 
życi*»l  prywatny. 

^l'unagcrcbc,    sf.  pi.   *n, 

mowa  /.  oskarżająca,  oskar- 
żenie n. 

SrnüÖgcnf^,  adi.  oskarża- 
jący ;  lubiący  oskarżać. 

'  5l'it!(agc|d)nft,  sf.  j)l.  nx\, 
■=  2(nflageact. 
Srnflaocftaub,     sm.     --t^, 

(=5Uftanb)  stan  m.  oskarżenia; 
jmnbn.  in  —  cecfe^en  posta- 
wić kogo  w  stan  oskarżenia, 
wnieść  przeciw  komu  oskar- 
żenie. 

^'n=flammcnt,  (^aben)  i)  ta. 

klamrami  przytwierdzić;  •2)tr. 
ficf)  an  etro.  —  czepiać  się  czego, 
mocno  się  czego  uchwycić; 
fid^  an  jmnbn.  —  czepiać  się 
kogo,  narzucać  się  komu. 

ft'nllang,  sm.  4^,pl.-lVin= 

%t,  1)  dźwięk  m.  (powstający 
z  uderzenia  o  siebie  dwóch 
przedmiotów);  ber  —  bcr  ©la* 
fer  dźwięk  (brzęk)  szklanek  ; 
2)  dźwięk  początkowy;  3)  zgo- 
dny dźwięk,  akord  m.,  równe 
brzmienie  n.  liter,  alliteracya 
/.;  4)  podobieństwo  n.  (w  mu- 
zyce); biefe  3J?ufif  l^at  ciele 
=!Iänge  aus  älttren  Cpern 
ta  muzyka  przypomina  wiele 
dawniejszych  oper;  5)  uznanie 
«.,  powodzenie  m.  ;  —  finben 
znaleźć  uznanie ;  doznać  powo- 
I  dzenia;  baä  Surf)  fanb  feinen 
—  książka  nie  podobała  się. 

5i'n=na^^enT,  vn.  (fein) 
(z  fommen)  ber  ©torc^  fommt 
angeflappert  bocian  nadchodzi 
klekocąc. 

5rn4(at)d)Cit,    t«.    (^aben) 

przylepić,  przytwierdzić  (ręka). 

5Vn=ncbcn,  (f^aben)  i)\'k 

przylepić,  nalepić;  2)  tn.  tkwić; 
być  wkorzenionym  ;  biefeö  Sas 
fter  flebt  il^m  t)on  ^ugenb  cuf 
an  ta  wada  tkwi  w  nim  od 
młodości ;  być  przylepionym  ; 
baö  papier  ffcbt  an  bie  2ßanb 
an  papier  przylepiony  jest  do 
ściany. 


5l'n=!Ictf fcit,  (a'n=frec!en)  ta. 
(§aben)  nabazgrrać,  namazać  ; 
źle  pomalować. 

5l'n=!Icibcn,  va.  i  w.  (^aben) 

ubierać,  ubrać ;  jmnbn.  kogo  • 
fid^  —  ubierać  się. 

5l'nnctbC5imntcr,  sf.  pi.  — ^ 

pokój  m.  do  ubierania  się, 
garderoba  /.,  gotowalnia  /. 

%'\\'\\t\\\nxif  va.  (fiaben) 
klajstrem  przylepić, 

5i['n=ncntmen,  ^  va.   (f)atin) 

mocno  przycisnąć;  jmnbn.  an 
bie  SBanb  —  przycisnąć  kogo 
do  ściany. 

5l'it=flinncn,  l)  vn.  flang 
an,  tiabe  (bin)  angeffungen 
zadzwonić,  zadźwięczeć;  hic 
(SJtodfen  ftingen  an  dzwony  za- 
dźwięczały, odezwały  się ;  zgo- 
dnie zabrzmieć  (z  innymi  tona- 
mi) ;  być  w  dźwięku  podobnjm ; 
biefe  SJJerobie  flingt  an  ein 
befannteś  Sßolfßlieb  an  ta  me- 
lodya  przypomina  znaną  pieśń 
ludową;  2)  t*a.  (\)abtn)  za- 
dzwonić, zadźwięczyć;  bie 
©räfer  —  uderzyć  w  szklanki 
(także  vn.  mit  ben  ©täfern  — 
trącić  się  szklankami);  eine 
©aiłe  —  uderzyć  w  strunę; 
etn).  flingt  mic^  an  coś  mi 
w  uszach  zadźwięczało 

5('n=Ho^fen,  i]vn.  (^aben) 

zapukać,  za.^tukać ;  an  bie  Xi)üic 
—  zapukać  do  drzwi;  bei 
jmnbm.  —  pytać,  badać  kogo 
ostrożnie;  tcft  "f^aht  pergeben§ 
[  überaE  angeflopft  nadaremnie 
[  szukałem  wszędzie  pomocy; 
2)  ta.  ubić,  uklepać. 

I     5rn!Io^fcr,  stn.  =§,  pi.  — , 

1)  pukający  do  drzwi;  2)  mło- 
tek m.  do  pukania  zawieszony 
u  drzwi. 

Wn-AmUtn,  i)  ta.  (^aben) 

trzasnąć  z  bicza;  bie  >|3ferbe  — 
trzaskając  biczem  popędzać 
konie ;  2)  in.  (fein)  angetnattt 
fommen  zajechać,  trzaskając 
z  bicza. 

5l'u=fncbclit,    ta.     (^aben) 

przywiązać,  przykrępować. 

5i'u4nct^cu,  1)  ta.  i  vr. 
(I^aben)  uchwycić  obcęsrami 
(albo  palcami);  bie  Ärebfc 
fneipen  fiĄ  an  raki  chwytają 
się  nożycami;  2)  tn.  [ić),  upić 
się;  er  ift  angefneipt  upił 
sie. 


5l'it=!nö^fcu 


59 


%'n=iań)tn 


Sl'n=fnö^fen,  va.  (^aben)  za- 
piać na  g-uziki. 
5l'n4nüCfcn,  i)  va.  (^a6en) 

przywiązać ;  imnblt.  an  ben 
©aigcn  —  powiesić  kogo; 
przyłączyć,  przydać,  dokleić; 
einen  "S3riefn)ec^fel  mit  imnbm. 
—  nawiązać  z  kim  korespon- 
dencyę;  ein  ©efprärf)  —  za- 
gaić, nawiązać  rozmowę;  SSer* 
binbungen  —  nawiązać  sto- 
sunki; eine  39 efanntfciaft  wies 
ber  —  odnowić  znajomość; 
2)  vn.  an  etro.  —  nawiązać 
do  czego ;  an!nüp[cnb  an  feine 
SRebc  erjäi^Ite  id) . .  nawiązując 
do  jego  mowy  opowiedziałem ; 
mit  jmnbm.  —  nawiązać  z  kim 
stosurek. 

5l'n!nü^fung§^unW,  sw.  »e§, 

pi.  =c,  punkt  m.  wyjścia. 

5l'n=!mirrctt,    ra.    (I^aben) 

■warczyć  na  kogo;  ber  §unb 
fnurrt  mid^  an  pies  warczy 
na  mnie;  er  !nurrt  mid^  ben 
gangen  ^ag  an  cały  dzień 
zrzędzi  na  mnie. 

ä'n=fomntcn,  vn.  l)  !am  an, 
Bin  angefommen  przybyć; 
nadejść,  nadjechać;  ber  33rief 
ift  angefommen  list  nadszedł; 
ic^  Bin  an  Ort  «nb  ©telle  an^ 
gefommen  przybyłem  na  miej- 
sce, stattąłjm  na  miejscu; 
id^  Bin  in  äßarfd^au  ange!om« 
men  przybyłem  do  Warszawy ; 
2)Bei  jmnbm.  —  być  przez  kogo 
przyjętym,  uzyskać  co  u  kogo; 
id^  fonnte  Bei  i^m  nid^t  — 
nie  mogłem  dostać  się  do 
niego;  man  !ann  il^m  nic|t  — 
nie  można  mu  dać  rady,  nie 
można  go  schwytać;  Bei  mir 
fommt  er  bamit  nid^t  an  u  mnie 
nic  tem  nie  uzyska  (nie  wskó- 
ra); ic^  Bin  mit  meiner  33itte 
ni^t  angefommen  prośba  moja 
nie  została  wysłucharą;  bei 
jmnDm.  ilBel  — -  być  przez 
kogo  źle  przyjętym ;  mit  bie[er 
SSittc  würbe  id^  Bei  il^m  übel 
—  źlebym  się  wybrał  do 
do  niego  z  tą  prośbą;  \3a  Bin 
\ć)  ]ć)'ón  angefommen  a  tom 
się  dopiero  wybrał!  3)  znaleźć 
pomieszczenie,  umieścić  się; 
er  ift  gut  angefommen  dobrze 
się  umieścił,  dobry  los  mu 
się  zdarzył ;  4)  zależeć ;  bie  ©a« 
^i  fommt  nur  auf  it)n  an  spra- 


wa zależy  tylko  od  niego;  "oa-  1 
rauf  fommt  e§  eben  an  o  to 
właśnie  id^.ie;  eś  fommt  üiel 
barauf  an  wiele  od  tego  zale- 
ży; e§  fommt  mir  barauf 
nid^t  an  nic  mi  na  tem  nie 
zależy,  nie  idzie  mi  o  to; 
eä  fommt  barauf  an  (jako 
odpowiedź  wymijająca  na  za- 
pytanie lub  prośbę)  obaczymy, 
niekoniecznie;  e§  fommt  mir 
auf  einen  XaQ  nid^t  an  nie 
rozchodzi  mi  się  o  jeden 
dzień;  5)  c§  auf  etn). —  laffen 
spróbować,  zaryzykować  co ; 
eä  fommt  Bfo^  auf  ben  SSer[u(Ą^ 
an  nie  zawadzi  spróbować 
ic^  roili  eg  barauf  —  faffen 
spróbuję,  zaryzykuję,  niech 
się  stanie,  co  chce ;  6)  nacho- 
dzić, ogarniać;  ber  ©d^laf 
fommt  mid^  an  sen  mnie  na- 
chodzi ;  bie  ^urd^t  fommt  mid^ 
an  ogarnia  mnie  trwoga;  bie 
9ieue  fommt  bic^  gu  fpät  an 
po  niewczasie  przychodzi  ci 
skrucha;  roa§  fommt  bid^  an? 
co  ci  do  głowy  przychodzi? 
co  cię  napada?  e§  fommt  mir 
leid&t  an  łatwo    mi    to    idzie. 

5l'u!iJmmIing,  sm.  Ȥ,  pi.  --t, 

przybysz  m.,  nowo  przybyły  m. 
%'\\'U)^\t\\,  va.  (^aben)  eine 
3^abel,  główkę  do  szpilki  przy- 
prawić. 

5l'n=fo^)^ctit,    va.    (fioBen) 

sprządz,  związać;  bic  ^uube 
—  zesforować, zesmyczyć  psy; 
bic  3ßaggons  —  sprządz,  sprzę- 
gnąć wagony. 

%'n4xM)^tnr    jmnbn.,  va. 

(l^aBen)  skrzeczeć  na  kogo. 

5l'n=!räfjen,     jmnbn.,    va. 

(I^aben)  pinć  na  kogo. 

%'n'fuUt\\,  va.  i  V7\  (§aBcn) 
uchwycić  szponami ;  fid^  —  an 
ełro.  wbić  się  w  co  szponami. 

5ru4räKMn,    va.    (^aBen) 

nabawić  choroby  (przez  do- 
tknięcie, przez  oddech);  t)On 
beä  ©ebanfenö  Stoffe  ange= 
frönfeit  fein  stracić  równo- 
wagę przez  rozmyślanie,  być 
dotkniętym  bladością  myśli. 
Wiutttihtn,  t;a.  ^(^aben) 
kredą  naznaczyć ;  er  ift  tief 
angefreibet  siedzi  w  długach 
po  uszy. 

5l'n4rctff^cn,    va.  f^aben) 

jmnbn.,  wrzeszczeć  na  kogo. 


Wn^Xtn^tn,  va.  (^aBen) 
krzyżykiem  naznaczyć. 

%'n4viti)tn,  1)  vn.  (fein) 
przyczołgac  się  (angefrod^en 
fommen);  2)  va.  jmnbn.  — 
przyczołgac  się  do  kogo,  ob- 
leźć kogo;  bie  Sßürmer  l^oBen 
mid^  angefroc^en  robaki  obła- 
zły  mnie. 

Wn-ltiąm^  va.  (^aBen) 
wzuć,  wdziać;  ben  3iodE  — 
wdziać  surdut;  bic  ©liefet  — 
wzuć  buty;  jmnbn.  —  (ein- 
f)o[en)  dogonić  kogo;  jmnbn. 
ju  etro.  —  skłonić,  spowodo- 
wać kogo  do  czego. 

5l'n=fiinbtgcn,   m.  (^aBen) 

ogłosić,  obwieścić,  oznajmić, 
zapowiedzieć,  zwiastować;  ei« 
nen  Sluśoerfauf  —  ogłosić 
wyprzedaż;  baś  S^obeśurtl^eil 
—  obwieścić  wyrok  śmierci ; 
einen  g^eierłag  —  zapowiedzieć 
święto;  ber  l^eutige  2lBenb 
fünbigt  einen  fc^önen  ^ag  an 
dzisiejszy  wieczór  zwiastuje 
piękny  dzień. 

'^l'ritünbtgcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

zwiastun  m.,  ogłosiciel  m. 

5l'nfüubtöung,  «/.  pi.  =en, 

ogłoszenie  n.,  obwieszczenie 
M.,  oznajmienie  n.,  zapowiedź 

5(n'!unft,  sf.  przybycie  n. 
(przyjazd  w.,  nadejście  n.); 
meine  —  in  Sßien  mój  pizj'- 
jazd  do  Wiednia;  meine  — 
in  ber  ©tabt  przybycie  moje 
do  miasta.  (Przy  anfommen 
i  2lnfunft  Niemiec  pyta  roo? 
nie  roof)in?  i  kładzie  in  z  3. 
przypadk.,  nigdy  zaś  in  z  4, 
przypadk.  albo  nad^.) 

%'\\im\mmt,  sf.pl.  =n, 

wiata  /.  przyjazdowa,  przy- 
jezdnia  /. 

5rufunft§ftation,5/.i)?. '-en, 

stacya  /.  przyjezdna ;  stacya 
końcowa. 

5l'lt=lil^łJCln,  va.  (l^aBen)  -= 
an^foppeln. 

%\\i\)W\t,  sf.  pi  =n,  szty- 
wność/., zrośnięcie«,  stawów. 

5rn=Iäd)Ctn,  va.  (^aBen)  je-- 
manben  uśmiechać  się  do 
kogo;  ba§  &IM  läcfielte  mtcC 
an  szczęście  mi  się  uśmie- 
chnęło. 

Wn-'iaäjtn,  va.  (l^aBen)  je* 
manben    śmiać    się  do   kogo. 


^l'nlagc 


60 


Wn-'kcitn 


WlÜat^tf  sf.  pl.  =n,  1)  za- 
łożenie M.;  umieszczenie  n., 
lokacya  /.,  wkład  m.  (kapi- 
tału); biefeä  §auö  bietet  eine 
gute  —  für  ^^c  ßapitat  ten 
dom  nastręcza  korzystne 
umieszczenie  dla  pańskiego 
kapitału;  er  Begann  ba§  ©e= 
fc^äft  mit  einer  —  »on  10000 
SiuBeln  rozpoczął  interes 
z  wkładem  10000  rubli;  2)  za- 
łożenie n.,  układ  771.,  plan  m., 
rozkład  m.;  bie  —  einer  '^^a-- 
bri!  założenie,  układ  fabryki; 
bie  —  eineg  ©artenś  założe- 
nie ogrodu;  bic  —  eincä  S5us 
d)^^  rozkład  książki,  eines 
Silbeä  układ  obrazu;  3)  plan- 
tacya  /.  (spacerowa),  ogród  m. 
(spacerowy;  bie  ©tabt  ift  üon 
fd^önen  =en  umgeben  miasto 
otoczone  jest  pięknemi  plan- 
tacyami;  4)  (w  stylu  biuro- 
wym) załącznik  m.,  alegat  m. ; 
5)  (przy  strzelbie)  przykład 
m.  (cześć,  którą  się  przykłada 
do  policzka);  6)  odsep  m., 
odsepisko  n.,  przymulisko  11., 
grunt  771.  przymulony ;  7)  uspo- 
sobienie n.,  zdolność/.,  talent 
m,,  pociąg  771.,  skłonność  f.-, 
er  l^at  eine  gute  —  gum  S^^^'- 
nen  ma  talent  do  rysunków ; 
er  Cat  nur  mittelmäßige  =en 
posiada  tylko  mierne  zdolno- 
ści; er  l^at  eine  —  gum  ^av-- 
ten[piel  ma  pociąg  (żyłkę) 
do  kart;  er  l^at  bie  —  gur 
(Sd^rotnbfud^t  ma  skłonność 
do  suchot. 

5rulageca^ital,  sn.  -0,  2^1 

=ien,  kapitał  771.  zakładowy, 
kapitał  pierwotny. 

Sl'nlänbC  sf.  x)l.  m,  brzeg 
171.,  do  którego  przybić  można. 

5rn4anbClt,  V7i.  (fein)  przy- 
bić,  dostać  się  do  lądu. 

Sl'n=Ianocn/  1)  Jn.  (fein) 

przybyć,  dojść,  dostać  się; 
ber  Srief  ift  angelangt  list 
doszedł;  2)  va.  (t)aben)  doty- 
czyć, tyczyć  się  =  anbelangen. 
Wn=laptn,^   va.    (^aben) 

przyłatać. 

5rn4nfrfjcn,     va.    (^abcn) 

(w  leśnictwie)  nacechować 
drzewa  młotkiem;  w  (szew- 
stwie) przyszyć  ucha  do  butów. 
5rnlnf^,  sm.  =e§,  x>l.  läffe, 
1)  powód  771 ,  sposobność  /., 


przyczyna  /.,  (okazya  /.); 
gu  etn).  —  geben  dać  do  czego 
powód,  stać  się  przyczyną 
czego;  gum  S!abe(  —  geben 
dać  powód  do  nagany;  oon 
etro.  —  nel^men  skorzystać 
ze  sposobności ;  ol^ne  oMzXK  — 
bez  żadnego  powodu ;  2)  (prze- 
starzałe =^  Slnfd^ein)  pozór; 
3)  napuszczenie  n.,  wpuszcze- 
nie n. ;  ber  ~  be§  2Baffer§ 
in  ben2!eici^  napuszczenie  wody 
do  stawu. 

%'\\Am\\,  läffeft,  lafśt, 
ließ  an,  Ijabe  angelaffen,  1)  va. 
{==  an  jem.  laffen)  zastawić, 
nie  zdjąć,  nie  ściągnąć ;  taffcn 
©ie  ben  Śiodf  an  nie  zdejmuj 
pan  surduta;  mon  ließ  i|m 
nicl)t  einmal  baö  ^emb  an 
ani  koszuli  na  nim  nie  zo- 
stawiono; napuścić;  napeł- 
nić; ben  %t\6)  —  napełnić 
staw;  dopuścić,  spuścić;  bie 
§unbc  ano  äBilb  --  dopu- 
ścić psy  do  zwierzyny,  spu- 
ścić psy  na  zwierzynę;  bie 
(Springbrunnen  —  puścić 
wodotryski;  btc  3JlÜl^le  — 
puścić  młyn  (wodny) ;  eine 
3Jiafcl;ine  —  puścić  w  ruch 
maszynę;  (w  hutnictwie)  baä 
®ifen  —  wygrzewać,  wypa- 
lać żelazo ;  2)  rr.  fid^,  przed- 
stawiać się,  rozpoczynać  się, 
mieć  się;  ba§  §auś  lafśt  fid) 
gut  an  dom  zaczyna  dobrze 
się  przedstawiać;  btC  ©ad^e 
läfst  fid^  gut  an  sprawa  do- 
brze się  rozpoczyna;  eś  läfst 
fid^  gum  ^rieg  an  ma  się  ku 
wojnie;  er  löföt  fid^  fd^led)t 
an  źle  rozpoczyna. 

^rnläf^Itd),  adv.  z  powoda, 
przy  sposobności;  —  biefeś 
Unfaüö  (aus  2lnlafö  b.  U.) 
z   powodu    tego   nieszczęścia. 

5ru4atfdK»f  '^'^^  (f^i")  (<^"' 
gelatfd^t    fommen)    przyleźć; 

ba  !ommt  er  in  Pantoffeln 
angelatfc^t  oto  nadłazi  w  pan- 
toflach. 

5('«InUf,   S771.  '.t%,  1)1.  Ą[\\\\t, 

1)  rozpęd  w., zapęd  77i. ;  einen  — 
nehmen  rozpędzić  się ;  bie  ©ad^e 
ift  i^m  gleid)  oom  erften  —  ge= 
lungen  rzecz  udała  mu  się 
od  razu,  od  pierwszego  zapędu ; 

2)  napływ  ?«.;  ber  —  be§  2ßaffer§ 
napływ  wody;  3)  natarcie  n., 


napad  w.;  ber  fjeinb  nal^m 
einen  Ijeftigen  —  nieprzyja- 
ciel gwałtownie  natarł;  4) 
(w  rayśliwstwie)  t)iel  —  l^aben 
napotkać  wiele  zwierzyny ; 
5)  (w  budownictwie)  oplywek 
w.  dolny. 

5('n=Iaiifcn,  läufft,  läuft, 
lief  an,  bin  angelaufen,  I.  t-n. 
1)  rozpędzić  się,  puścić  się 
w  bieg;  angelaufen  !om= 
men  nadbiedz:  bic  2Jferbe  — 
laffen  rozpędzić  konie ;  eine 
2)?af  d^inc — laffen  puścić  w  ruch 
maszynę;  2)  gegen  etro.  — 
w  biegu  uderzyć  o  co;  mit  bem 
^opfc  gegen  bie  SBanb  —  bie- 
gnąc uderzyć  głową  o  ścianę ; 
Ü^ii  —  wykierowaćsię  (doznać 
zawodu);  er  l^at  i^n  fc^ön  — 
laffen  pięknie  go  wy  kierował ; 
e§  läuft  gegen  meine  @runb== 
fälje  Q.V.  sprzeciwia  się  moim 
zasadom;  3)  einen  ^afen  — 
zawinąć  do  portu;  4)  spuch- 
nąć, obrzęknąć;  baä  ©efid^t 
ift  angelaufen  twarz  spuchła  ; 
bie  §üße  ftnb  angelaufen 
nogi  obrzękły;  bie  3i"fC'^  f^"^ 
angelaufen  procenta  narosły; 
5)    wznosić  się,    posuwać   się 

ku  górze;  bie  S3erglcute  lau= 

fen  an  górnicy  posuwają  się 
ku  górze ;  6)  bie  SJiauer  läuft 
an  mur  jest  pochodzisty,  sto- 
czysty ;  7)  powlec  się  czem 
na  powierzchni,  zapotnieć; 
zajść  parą,  butwieć,  nadpsuć 
się,  spleśnieć,  zaśniedzieć; 
bie  ^ettftcr,  bie  33rillen  ftnb 
angelaufen  okna,  okulary 
zapotniały,  zaszły  parą;  "iiOi^ 
5ßapier  ift  angelaufen  papier 
zbutwiał;  baś  gleifc^  ift  <m= 
gelaufen  mięso  nadpsuło  się; 
ba§  Dbft  ift  angelaufen  owoce 
spleśniały;  ba§  ©ifen  ift  an= 
gelaufen  żelazo  ześniedziało ; 
ein  ©las  fc^toarg  —  laffen 
zaczernić  szkło;  II.  va.  je« 
manbcn  —  nachodzić  kogo, 
narzucać  się  komu. 
5('nlaiit,  's77i.   (e)§,  pl.  -e, 

początek  wyrazu ;  im  —  z  po- 
czątku Twyrazu). 

5l'n=läutCU,  rn.  (^aben)  za- 
dzwonić. 

5('H4cnCU,  I.  ra.{^<xU\\)  1) 
przyłożyć,  położyć  co  przy 
czem,     przystawić,     nałożyć, 


9rulcöci- 


61 


5ru4oku 


podłożyć,  wluźyć,  oprzeć; 
eine  Seiter  an  bic  Tlauiv  — 
przystawić  drabinę  do  muru  ; 
einen  ©äugling  an  bie  ^ruft 

—  przyłożyć  dziecię  do  piersi ; 
§onb  —  an  eine  Slröeit  przy- 
łożyć rękę  do  pracy;  |)oIj  — 
nałożyć  drzewa;  j^euer  — 
podłożyć  ogień ;  iemanbcm 
Letten  —  włożyć  na  kogo 
kajdany,  zakuć  kogo  w  łań- 
cuchy;  jmnbm.  §anbfd^ellen  — 
włożyć  komu  łańcuszki  na 
ręce;  ben  ^opf  an  jmnbn.  — 
oprzeć  się  głową  o  kogo ; 
hem  ^fevbe  einen  S^^um  — 
włożyć  uzdę  na  konia;  einen 
§unb  —  uwiązać  psa;  einen 
3^afenben  —  ubezwładnić, 
związać  obłąkanego;  baä  ©e== 
tOif)X  —  przyłożyć  strzelbę 
do  policzka;  baś  ©eroel^r  auf 
jmnbn,  —  celować  na  kogo; 
5Crauer  —  przywdziać  żałobę; 
ein  ^[cib  —  wdziać  suknię; 
baś  ©c^roert  anlegen  przy- 
pasać  szablę ;  ein  ^afś  —  po- 
bić beczkę  (obręczami)  ;  2) 
założyć  co,  utworzyć,  zapro- 
wadzić, przygotować;  einen 
©arten  —  założyć  ogród; 
eine  ^Jößri!  —  założyć  fabrykę, 
eine  ©d)Ulc  —  zaprowadzić, 
założyć  szkołę ;  e§  auf  etlO.  — 
przygotować,  ułożyć  co  w  ja- 
kim celu;  ŚCHeś  raar  barauf 
angelecit,    mid^    ino    Unglütf 

JU  ftiirjen  wszystko  było 
ukartowane,  ażeby  pogrążyć 
mnie  w  nieszczęście;  3)  umie- 
ścić (ulokować);  er  l^at  fein 
©etb  gut  angelegt  dobrze 
umieścił  swoje  pieniądze;  4) 
ułożyć  co;  einen  ^lan  — 
ułożyć  plan;  5)  eine  ©teuer  — 
wprowadzić,  zorganizować  po- 
datek; bie  3flegierung  fiat  bie 
®in!ommenfteuer  angelegt  rząd 
wprowadził  podatek  docho- 
dowy; bie  ©teuer  ift  mir  ju 
l^od^  angelegt  roorben  nało- 
żono na  mnie  za  wielki 
podatek ;  (w  myśliwstwie) 
bie  Xxnbev  —  wstawić  ludzi 
do  obławy ;  (w  handlu)  eimn 
^rei§  —  ofiarować  cenę; 
(w  malarstwie)  bie  j^arben  — 
nakładać   farby;    ben   S^Jodfen 

—  nawijać  kądziel;  II.  vn. 
(IjaBen)  (w  żeglarstwie)  stanąć 


przy  brzegu,  obrać  sobie 
stanowisko ;  Bei  einem  ©döiffc 

—  przytknąć  się  do  okrętu; 
III.  vr.  \xd},  położyć  się  przy 
czem;  baö  Äinb  legt  fict)  an 
bie  SBruft  an  dziecko  kładzie 
się  do  piersi  ;  przylegać  do 
czego;  bie  ©peifc  legt  fid^  an 
ben  2iopf  an  potrawa  przy- 
lega do  garnka;  ber  Um= 
fct)fag  legt  fid^  fd^led^t  an 
okład  źle  przylega;  fi(^  mit 
jmnbm. —  (przestarzałe)  wdać 
się  z  kim. 

%'nU(^tX,  sm.  s§,  ])l.  — , 
przykładacz  w.,  nakładacz 
m  ;  =in  5/.  jpl.  =innen,  przy- 
kładaczka/,  nakładaczka  /'. 

9l'uleocftf)lof§,  sm.  =e§,  pi. 

;f(f)lö[[er,  kłódka  /. 

Sl'nlcgcfcil,  sn.  --e§,  j)^-  =f/ 

lina/,  do  przywiązania  tratwy, 
czółna  itd, 

%'\\At\){t)\Xf  sn.  =§,  pL  —, 
=  2(nleil^e. 

5l'UlC||Ue,  sf.  pi.  -n,  po- 
ręcz /. 

^  lH'n=IcI)nen,  va.  i  vr.  oprzeć ; 
baö  Srett  an  bic  Sßanb  — 
oprzeć  deskę  o  ścianę;  bie 
%'i)ixv  —  przymknąć  drzwi; 
ftd)  an  etro.  —  oprzeć  się 
o  co;  baś  ^au^  Utjnt  fid^  an 
ben  SBalb  an  dom  opiera  się 
o  las,  przytyka  do  lasu. 

5l'nlef)unng,  sf.  pi.  -en, 
oparcie  n.,  nirgenbś  eine  — 
finben  nie  znaleźć  nigdzie 
oparcia. 

%'\\At\]Xt\\,  va.  (^aBen)  je« 
manbem  etra.,  nauczyć  kogo 
czego. 

5l'ttIetI)C,  sf.,  pi.  «n,  poży- 
czka /. ;  eine  —  matfien  za- 
ciągnąć pożyczkę ;  öffentlirf)e 

—  publiczna  pożyczka;  freis 
raillige  —  dobrowolna  poży- 
czka. 

5l'u4cinten,     va.     (^aBen) 

przykleie, 

%V\\k\i{t),  sf  pi.  -.in,  (w  są- 
downictwie) sprawdzenie  n. 
na  miejscu  przez  komisyę. 

5l'u4citcn,   va.  (^aben)  l) 

uczyć,  naprowadzić,  prowa- 
dzić, kierować;  jmnbn.  jum 
©Uten  (gum  SSöfen)  —  napro- 
wadzić kogo  na  dobrą  (złą) 
drogę;  2)  ben  §opfen  — 
przywiązać  chmiel  do  tyczek. 


%'\\\t\itX,  sm.  =§,  pi.  —, 
przewodnik  m.,  doradca  m. ; 
er  ttjar  mein  —  bagu  on  mnie 
do  tego  namówił,  on  mnie 
tego  wyuczył, 

5ritlcitung,  5/  pi.  =en,  na- 
uczenie n.,  kierownictwo  ii. ; 
gu  etra.  bie  —  geben  nauczyć 
czego,  kierować  czem;  (jako 
tytuł  książki)  —  jur  @rler=« 
nung  ber  franjöfifc^en  ©pracze 
zbiór  m.  prawideł  do  wyucze- 
nia się  języka  francuskiego; 
podręcznik  m.  języka  francu- 
skiego. 

%'iukx\mx,  1)  va.  (^oben) 
nauczyć  się  (=  erlernen); 
2)  =  an=leVen;  jmnbn.  3U 
etro.  —  wyuczyć  kogo  czego. 

9l'n4tcfiellt,  va.  (I^abcn) 
jmnbn.,  rzucać  na  kogo  miło- 
snym wzrokiem,  umizgać  się 
do  kogo. 

5l'u=ncocit,  vn.  lag  an,  l^abc 
angelegen,  i)  przylegać;  fein 
©arten  liegt  an  ben  meinigen 
an  jego  ogród  przylega  do 
mego  ogrodu;  bie  anliegenbe 
©egenb  przyległa  okolica;  2) 
przystawać,  dobrze  leżeć  ;  baś 
^leib  liegt  glatt  an  suknia 
dobrze  leży;  fnapp  anliegenbe 
^anbfd^ul^e  ciasno  przystające 
rękawiczki;  3)  jmnbm.  — 
nalegać  na  kogo  ;  4)  bem  Sßilb 
—  czatować  na  zwierzynę; 
5)  w  pewnym  kierunku  ste- 
rować; nadf)  9^orb  —  sterować 
na  północ;  nad^  Sonbon  an* 
liegenbeS  ©(i)iff  okręt  prze- 
znaczony do  Londynu. 

^il'ltUcgCtt,  sn.  =ä,  pL  — , 
1)  życzenie  n.,  prośba  /.,  in- 
teres m.;  id^  l)abe  on  ©ie  ein 
bringenbeä  —  mam  do  pana 
pilną  prośbę;  maś  ift  ^'^V  — 
an  mid)  ?  jaki  interes  masz 
pan  do  mnie  ?  2)  (bez)  2??.  przy- 
leganie n. 

^il'nltCgCUb,  adi.  przylega- 
jący, przyległy,  sąsiedni;  przy- 
stający. 

5l'ultcgen^cit,  sf  pi.  «en, 
t=  Slngeleqenöett. 

5rn=It^|JClu,  va.  (^aben) 
jmnbn.,  szeptem  do  kogo  mó- 
wić; ber  2Sinb  lispelt  un§  an 
wiatr  ku  nam  szeleści. 

5l'n4obeu,  va.  {^a'bzn)  je= 
manbem  etm.,  chwalić  komu  co. 


^'n=Io(fen 


62 


9('n=mutf)cn 


3('n4ocfen,  va.  (l^aBen)  wa- 
bić, nęcić,  zachęcać;  jmnbn. 
burd^  ®efc|en!e  —  nęcić  kogo 
podaiunkami;  ha^  f^Öne  Sffiet- 
ter  todft  mic^  an  piękna  po- 
goda wabi  mnie. 

2l'nl0(f  ent),  adi.  nęcący,  po- 
wabny. 

5l'nl0(fcr,  syn.  -g,  pi.  —, 
(*in  sf.,pl.  =innen)  wabiciel  di. 
(wabicielka  /.). 

Sl'nlotfimg,    sf.   pi.    =en, 

wabienie  n  ,  nęcenie  n. 

Sl'nlorfuiig^mittcl,   S7i.  =§, 

^?.  — ,  wabik  m.,  przynęta  /. 

^l'nlobcni,  vn.  (fiaben)  oto- 
czyć płomieniami ;  bie  ^lattl« 
men  lobem  't>ix\  Saum  <x\k 
płomienie    ogarniają    drzewo. 

5l'U=I(JtI)Cn,  va.  (^a5en)  przy- 
lutować 

3ru=Iügcn,  va.  log  an,  l^obe 
angelogen,  imnbn.,  okłamać 
kogo;  imnbm.  etro.  —  zmyślić 
CO    na   kogo,    oczernić   kogo. 

3rn=maäjcn,  i-a.  (^iBen)  i) 

przyprawić,  przytwierdzić;  bie 
<£o^le  (xn  ben  ©d^ul^  —  P'zy- 
twierdzić  podeszwę  do  trze- 
wika; 2)  rozrobić;  ben  ^alf 
—  rozrobić  (ugasić)  wapno ; 
ben  Seig  —  rozczynić  ciasto; 
'na^  Wt^  mit  (Siern  —  roz- 
robić, zaczynić  make  jaja- 
mi; ben  ©alat  —  przypra- 
wić sałatę;  3)  przyprawić 
(w  znaczeniu  sfałszować) ;  'tizw. 
Sßein  —  sfałszować  wino ;  4) 
baś  j5^^'^^  —  rozniecić  ogień. 

5l'n=mal;ucn,    va.    (Ęiaben) 

jmnbn.  an  etrc.,  przypominać 
komu  co. 

5l'n=nm(cn,  va.  (fjaBen)  na- 
malować, wymalować;  fic^  ba§ 
©efid^t  fd^ioar^  —  zaczernić 
sobie  twarz;  etil),  an  etlö.  — 
domalować  co  do  czego. 

9l'nmar|tf|,    sm.    -eś,   p>l. 

•=niär)C^e,  zbliżanie  się  (w  mar- 
szu); ba§  Siegiment  ift  im  — 
pułk  zbliża  się,  maszeruje; 
beim  —  beś  |^-einbeś  przy 
zbliżeniu  się  nieprzyjaciela. 

5rn=marfrf;icrcu,  \'n.  (jein) 

zbliżać  się  w  marszu,  nadcią- 
gać;   ble    ©olbaten    fommen 
anmarfd^iert  żołnierze  nadcho- 
dzą (maszerując). 
H'u=mafffjCjO    va.    (^aben) 

bie  ?ie^e,  uawłóczyć  sieci. 


St'n=ma|jcn,  vr.  (tjaben)  fid^ 
etro.,  przywłaszczyć  sobie,  ro- 
ścić sobie;  fic^  ein  3ieĄt  — 
rościć  sobie  prawo;  ft(^  ats 
Siu^m  —  uważać  sobie  za 
sławę;  fid^  ein  Urt^eit  über 
etro.  —  pozwalać  sobie  na 
sąd  o  czem;  ftd^  geiftlic^e 
Serrid^tungen  —  bezprawnie 
spełuiać  tunkcye  duchowne; 
fic^  etroaś  gu  t^un  —  od- 
ważyć się  na  co  (bezpra- 
Avnie),  porwać  się  na  co ;  id^ 
mo^e  mir  nic^t  an,  Sie  über« 
jeugen  ju  iroUen  nie  porywam 
się  na  to,  by  pana  przekonać, 
nie  kuszę  się  przekonać  pana. 

21'umd^eub,  adi.  (i  p>art.) 
zarozumiały,  pretensyonalny 
(arrogancki),  wyniosły; «es  58e= 
tragen  zachowanie  się  pełue 
zarozumiałości  (arroganckie). 

5rnmat)Ittfj,   i)    =  anma= 

^enb ;  2)  przywłaszczony,  rze- 
komy; res  Stecht  rzekome 
(uzurpowane)  prawo. 

5l'umapuö,    sf.  pi.   =en, 

1)  zarozumiałość  f.,  nieuspra- 
wiedliwione wymaganie  n., 
(arrogancya  /.) ;  2)  przywła- 
szczenie n.  (nzurpacya  f.). 

Sl'nmafninnv^Uoil,  adi.  pełen 
zarozumi;'}ości. 

5l'll=mnftCU,  va.  (fjaben)  wy- 
paść, utucz}ć;  ein  ©d^roein, 
einen  Dd)[en  —  wypaść  wie- 
prza, wołu;  fi(Ą  ein  Säuc^Iein 
—  zarobić  sobie  na  brzuszek, 
wypaść  się. 

^'n=maücni,    va.    (^abeit) 

przymuroweć;  domurować; 
loie  angemauert  auf  bem  ^lal^e 
ftefien  stać  na  miejscu,  jak 
przykuty;  er  blieb  bei  feinem 
knblidf  role  angemauert  ftefien 
ujrzawszy  go,  stannłjak  Avry  ty. 

3l'n=mnnlcii,  ^  va.     (^aben) 

jmnbn.,  krzywić  się  na  kogo, 
dą^^ać  się  na  kogo. 

'5rn=mclbcn,  va.  (^aben)  za- 
meldować, zgłosić;  fic^  bet  je« 
manbem  —  laffen  zameldować 
się  u  kogo;  ein  neugeborenen 
i?inb  gur  Xaufc  —  zgłosić  do 
chrztu  nowonarodzone  dziecię; 
SBaren  gur  S^ergoUung  —  zgło- 
sić (deklarować)  towary  do 
oclenia. 

5('iimclbinifl,   sf.    pil.    -en, 

zameldowanie  ;<.,  zgłoszenie  n. 


5('u=meugcu    va.     (^aben) 

przymieszać,  zmieszać;  baś 
Jutter  mit  ©preu  —  zmieszać 
paszę  z  plewa. 

5l'n=mer!eir,  va.  (^aben)  i) 
jmnbm.  etro,  zauważać,  po- 
znać, pomiarkować  co  po  kim ; 
irfi  l^abe  eś  Q^nen  glei^  ange= 
mer!t  natychmiast  poznałem 
po  panu;  man  merft  i^m  bie 
gute  ßrjiel^ung  an  poznać  po 
nim  dobre  wychowanie;  man 
mer!t  i^m  feine  |)eimat  an 
poznać  po  nim,  skąd  pochodzi; 
2)  zaznaczyć,  zanotować,  za- 
pisać, zakarbować;  bie  greife 
finb  auf  jeDem  ©tüd^  ange= 
merft  ceny  zanotowane  są  na 
każdym  kawałku;  bie  ^offen 
roerbe  id^  ^^nen  anmerken 
tego   figla  zMpamiętam  panu. 

Si'umerfeu^lDCrt/  adi.  go- 
dzien zanotowania,  zapisania, 
zapamiętania. 

5l'nmcrfuitg,   sf    pi,   -en, 

1)  zapisanie  /.,  zanotowanie 
n.\  2)  uwaga/.;  erflarenbe 
—  objaśnienie  n.,  objaśnia- 
jąca uwaga;  bie  -tn  gu  btefem 
SŚerfe  finb  fe^r  bele^renb 
uwagi  (objaśnienia)  do  tego 
dzieła  są  bardzo  pouczające; 
przypisek  m  ,  notatka  /. 

5Viimcrfnnoe5Cirf)cn,  sn.  -s, 

pi.  — ,  odsyłacz  vi. 

5rn=mcf|Cn,  va.  l)  namie- 
rzać; imnöm.  einen  D^odf  — 
przymierzyć  komu  surdut,  brać 
miarę  na  surdut;  2)  zastoso- 
wać (do  czego) ;  bie  9Uiśgaben 
ben  ©innal)men  —  zastosować 
wydatki  do  przychodu. 

'5i'u=mi)d)Cii, '  va.    (.^aben) 
=  an-iiengcn. 
5rn=mnubcu,    va.    (^aben) 

(w  gimnastyce)  ustami  do- 
tknąć się  drąga,  (na  którym 
się  jest  zawieszonym). 

'5C'nmutI^,   sf.  powab    »«., 

przyjemność  /.,  słodycz  /., 
(gracya  /.);  baś  3)iäbc^en  ift 
roU  —  dziewczyna  posiada 
wiele  powabu;  \>\t  —  beä 
Gebens  przyjemność  życia; 
mit  —  tanjen  tańcować  zgra- 
bnie, z  graryą. 

5rii=mnt|)Cir,  va.  ([)aben)  1) 
jmnbm.  etro.,  wymagać  czego 
od  kogo,  =  jumut^eu;  2) 
bie    (2ac|c    mutzet    mid^    an 


Sl'nmutljtg 


63 


5lnue'c 


rzecz  ma  dla  mnie  wiele 
powabu,  podoba  mi  sie. 

Wnmnt^i^,  adi.  mHj]  przy- 
jemny, powabny;  -e  ©egenb 
powabna  okolica;  =e§  3)iäb» 
d^en  miła  dziewczyna;  adv. 
mile,  przyjemnie,  powabnie. 

Wmmü0)M,  adi.  bez  po- 
wabu. 

5l'n=na9eln,     va.    (§aBen) 

przybić  gwoździami;  rcie  au* 
genagelt  ju  ^ferbe  ft^en  sie- 
dzieć na  koniu  jak  ulany; 
er  Blieb  toie  angenagelt  ftcf)en 
stanął,  jak  wryty. 

5l'ii=na9en,  va.  (^a6en)  nad- 
gryźć. 
3l'n=nä^en,     va.     (^aBen) 

przyszyć. 

5J'n=ltäfjCrtt,  va.  i  tr.  (I^a« 
Ben)  zbliżyć  (się),    przybliżyć 

(się),  an  jmnbn.,  an  etn).  do 
kofjfo,  do  czego. 

5l'nnä^cru«g,  sf.  pi.  =en, 

zbliżenie  n.  się;  Bei  —  beö 
^einbe§  ze  zbliżeniem  się 
nieprzyjaciela;  (w  matema- 
tyce) przybliżenie  n.,  (apro- 
ksymacya  /.). 

'5l'nnöI;cntuoöttJCife,      adv. 

w  przybliżeniu. 

^rmtal^me,  5/.  pi.  =n,  1) 

przyjęcie/  ;  —  eineä  @ef(^en= 
fe§  przyjęcie  podarunku;  — 
eines  Sße^felä  akceptacya  /. 
weksla;  2j  biuro  n.  nadawcze 
(gdzie  się  przyjmuje  listy, 
pakiety  itd.);  3)  przyjęcie 
kogo  lub  czego  za  co;  —  an 
ÄinbeSftatt  przyjęcie  za  wła- 
sne dziecko,  adoptacya  /. ; 
-—  eineg  Scbienten  przyjęcie 
służącego;  —  eineä  ^l)eater= 
ftütfeä  przyjęcie  sztuki  tea- 
tralnej (do  grania);  —  beg 
^Önigstitelä  przyjęcie  tytułu 
królewskiego ;  4)  przypuszcze- 
nie n.  (supozycya /.) ;  gefc^^ 
lid^C  —  przypuszczenie  (fik- 
cya  /.)  ustawowe  (-a). 

5lUUa'Ien,  sf.pl.  (bez  sing.) 
roczniki  m.  historyczne,  kro- 
niki /.,  annały  m.  pi. 

%\\m\\'\if  sm.  =en,  pi.  =en, 
kronikarz  m. 

Wn'-mWtWf  va.  (^aBen)  zwil- 
żyć. 

5lmta'tCU,  sf.  pi.  (bez  sing:) 
danina  /.  przez  nowych  bi- 
skupów papieżowi   składana. 


5ln=nectie'rc«,  va.   (i^aBen) 

anektować,  przywłaszczyć  so- 
bie, zająć;  ein  annectierteg 
Sanb  zajęty,  anektowany  kraj. 

5l'nne^mBor,  adi.  coś,  co 

przyjąć,  na  co  się  zgodzić 
można,  do  przyjęcia,  dość  ko- 
rzystny; =e  23ebingungen  zno- 
śne warunki. 

5l'u=neljmen,  nimmft,  nimmt, 
nal^m  an,  l^aBc  angenommen, 
I.  va.  1)  przyjąć;  ein  ©efd^en!, 
einen  3Sor[ct)lag,  eine  Sc^la(f)t 

—  przyjąć  podarunek,  pro- 
pozycyę,  bitwę;  einc  §erauö= 
forberung  —  przyjąć  wyzwa- 
nie; eine  ©ntfĄulbigung  — 
przyjąć  tłómaczenie,  zado- 
wolnić  się  tłómaczenlem,  wy- 
jaśnieniem; einen  SBed^fel  — 
akceptować,  podpisać,  przy- 
jąć weksel;  ein  Segat  —  przy- 
jąć legat,  oświadczyć,  dekla- 
rować przyjęcie  legatu;  einen 
©efe^eööotfc^lag  —  przyjąć, 
uchwalić  projekt  ustawy 
(przedłożenie  ustawowe) ;  eine 
©teHe  —  przyjąć  posadę;  bec 
2JJagen  nimmt  bie  ©peifen 
nid^t  an  żołądek  nie  przj-j- 
muje  (nie  znosi)  pokarmu; 
2)  einen  2luftrag  —  podjąć 
się    zlecenia;    j|mnb§.    SSefud^ 

—  przyjąć    czyją   wizytę;   ie= 

manben  nid^t   —  nie  przyjąć 

kogo,  nie  przyjąć  czyjej  wi- 
zyty; jmnbn.  gu  ©nabcn  — 
dopuścić  kogo  do  łaski;  3) 
't)QL^  (5t)ri[łentl^um  —  przyjąć 
wiarę  chrześcijańską;  jmnbö. 
©rünbe  —  uznać  czyje  po- 
wody, dać  się  przekonać; 
er  roili  !eine  SSernunft  —  nie 
chce  się  dać  przekonać ;  4) 
einen  %\ii\  —  przyjąć,  j)rzy- 
brać  tytuł;  bie  '^it  Beginnt 
©eftalt  anjunc^men  myśl, 
idea  zaczyna  przybierać 
kształty,  wcielać  się ;  eine 
fefte  ^tic^tung  —  przyjąć  stały 
kierunek;  eine  ®eroo|n^eit  — 
przyjąć  zwyczaj;  Der[c!ÖiebenC 
(El^araftere  —  zmieniać  prze- 
konania; eine  lacBenbe  3Kiene 

—  przybrać  uśmiechniętą 
minę;  einc3Uüerfict)tlid^e3)liene 

—  przybrać  wyraz  pewności 
siebie;  ein  angenommene); 
3^amc  przybrane  nazwisko, 
pseudonim;  loöere  (Sitten  — 


przybrać  lekkie  obyczaje;  bie 
©eftalt  Beginnt  fd^ätfere  Um= 
riffe  anjunel^men  postać  za- 
czyna wyraźniej  się  rysować; 

5)  jmnbn.  alä  Stboocaten,  al§ 
Strjt  —  wziąć  kogo  za  adwo- 
kata, za  lekarza;  al§  93eid^t= 
t)Otec  —  wziąć  za  spowiednika; 
(XXK  Ainbeśfiatt  —  adoptować, 
przyjąć    za    syna,    za    córkę; 

6)  ben  Sßiaen  für  bie  Sliat 
—  przyjąć  dobre  chęci  za 
czyn,  przyjąć  chęć  za  uczy- 
nek; alä  ouśgemad^t  —  prz^-- 
jąć  za  pewne;  id^  nel^me  eä 
für  gefd^el^en  an  uważam  to 
za  rzecz  dokonaną;  etro.  al§ 
ungef(Ąe^ert  —  uważać  co  za 
niebyłd;  nel^men  mir  biefe 
©rjälitung  aB  roal^r  (m  przy- 
puśćmy, Ż9  to  opowiadanie 
jest  prawdziwem;  angenom= 
men  bafö  przypuściwszy,  że; 
angenommen!  zgoda!;  e§  ift 
ein  für  allemal  angenommen, 
bafś  . .  .  raz  na  zawsze  zgodzo- 
no się  na  to,  że  .  .  .;  man 
nimmt  allgemein  an  powsze- 
chnie   przypuszczają,    sądzą; 

7)  ber  |>unb  nimmt  Die  %öJcßit 
an  pies  przejmuje  trop,  wpada 
na  trop;  ber  ®ber  nimmt  ben 
i^äger  an  dzik  osadza  się 
(siaje  do  obrony) ;  II.  vr.  ftc^, 
ująć  się,  zająć  się;  fid^  einer 
©ad^e  —  zająć  się  jaką  spra- 
wą, ująć  się  za  jaką  sprawą ; 
fic|  jmnbä.  —  ująć  się  za  kim, 
zająć  się  kim. 

5t'nuci)mer,  sm.  =g,  pi.  —, 

(=in  sf.pl.^  innen)  przyjmujący 
m.,  akceptant  m,  (przyjmu- 
jąca /.,  akceptantka  /.). 

'  ^'nucfjuindjfett,  sf.  pi.  -en, 

1)  przyjemność  /. ;  bte  'Zn 
einer  ©tellung  przyjemności 
połączone     z     stanowiskiem; 

2)  (bez  pi.)  możność  /.  przy- 
jęcia, dopuszczalność  f.  przy- 
jęcia =  2(nnel^mBar!eit. 

'  5l'n=neigcn,  va.  i  vr.  an 

etro.,  pochylać  (się)  ku  czemu; 

(w  matematyce)  anneigenbe 
Stnien  linie  styczne. 

Wn=nt\ttU\/   va.     (^aBen) 

spiąć,  przypiąć  szpilką. 

5t'n=ucl)cn/     va.     '(^aBen) 

zwilżyć. 

5lunc'iV  sm.  .-eg,  pi.  -e,  do- 
datek  m.,   dołącznik  m.,   za- 


2lmiejio'it 


64 


5l'u=:|)lätftf)cru 


łącznik  m.,  rzecz  /.  przyłą- 
czona do  innej  rzeczy  np.  do 
domu,  do  własności  ziem- 
skiej itd. 

Sinncjio'n,  sf.  pi  -en,  ane- 

ksya  /.,  przywłaszczenie  /. 

^InnifjiliCrcn,   va.   (fjabcn) 

unieważnić,  znieść  (einen  SSet* 

trag  układ). 

WnmiUw,  yr.  ft4  gnie- 
ździć się,  słać  gniazdo;  bic 
©d^roalben  niftcit  fic^  an  ben 
§nufern  an  jaskółki  gnieżdżą 
się  przy  domach. 

*2lmi0'(f|,  adv.  =  nod^. 

5lnU0'nCC,  (wymaw. :  anąs) 
sf.  pi.  f\l,  ogłoszenie  n., 
anons  m. 

5lunOUCiC'rcn,  (wymawiaj : 
anąssiren)  va.  (I^aben)  ogła- 
szać, anonsować. 

5lnmiitä't,     sf.    pi.    =en, 

roczna  renta  /.,  roczna  rata 
/.;  eine  ©d^ulb  \n  =en  ab^ 
ga^len  spłacać  dług  w  rocz- 
nych ratach. 

Stumittic'rcn,   ya.   (§a6en) 

unieważnić,  znieść. 

5lumntciatto'n,  sf  pi.  ^n, 

obwieszczenie  n. 

2lttOt)t)'ntfc[|,  adi.  uśmierza- 
jący ból. 

'  ^'u=ül)reit,  ta.  (^aben)  do- 
robić, przyprawić  ucho  (usz- 
ko). 

5l'n=iJlcn,  va.  (fiaben)  na- 
puścić, wysmarować  oliwą. 

5lU0ntal,  adi.  nieregu- 
larny, zbaczający,  nie  odpo- 
wiadający regule,  odstępujący 
od  prawidła. 

^Üuomalic',  sf  pi.  o(e)n,  nie- 
prawidłość  /.,  zboczenie  n., 
nieregularność  n. 

%nO\\iynX,  ac?i  bezimienny; 
adv.  bezimiennie;  =c  ©e[elt= 
fd)aft  spółka  akcyjna,  koman- 
dytowa. 

2lU0Ul)mitä't,  sf.  bezimien- 
ność /. 

5lno'lU)mit§,  sm.  —,2ü.  =mt, 
bezimienny    m.,    anonim    m. 

9ln0^fi'e,  sf.  ślepota  /. 

2l'U=örbuCU^  1)  va.  {\)o.Ux() 
uporządkować;  eine  93ibnot^ef 
—  uporządkować  bibliotekę ; 
2)  va.  i  vn.  (ĘiaBen)  urządzić, 
zarządzić,  ułożyć,  zaprowa- 
dzić, postanowić,  ustanowić, 
nakazać;    ein    ©aftmatjl    — 


urządzić,  zarządzić  bankiet ; 
bie  ©d^lad^trei^c  —  uszy- 
kować wojsko  do  bitwy;  ein 
©efe^  —  postanowić,  usta- 
nowić ustawę;  eine  Unter» 
fuc|ung  —  nakazać  śledz- 
two; —  baf§  etro.  gefd^e^en 
foE  zarządzić,  nakazać,  by  sie 
co  stało;  fid^  —  urządzić  się. 

5l'itoi*buer,  sm.  4,  pi.  —, 
(=tn  sf.  pi.  sinnen)  urządza- 
jący w.,  zarządzający  (dy- 
spozytor m.),  (urządzająca  /., 
zarządzająca  /.  dyspozytorka 

SCuorbmmg,  sfpl.  =en,  i) 

uporządkowanie  n.,  urządze- 
nie n.,  układ  m.,  rozkład  m. ; 
bic  —  be§  §auje§  rozkład, 
urządzenie  domu;  bie  —  eines 
S3u(|e§,  cineä  2lrti!elg  układ 
książki,  artykułu;  bie  —  beś 
§aare§  układ  włosów,  fry- 
zura /. ;  bie  —  eineä  Ś3alie§ 
urządzenie  balu ;  2)  zarzą- 
dzenie n.,  nakazanie  n. ;  eine 
—  treffen  wydać  zarządzenie, 
nakazać. 

5lnOl*na'uiftlj,  adi.  anorga- 
niczny,  bezżywotny ;  =e  ßl^emie 
chemia  anorganiczna. 

5JlU)rma'I,  adi.  niezwykły, 
zbaczający,  anormalny ;  adv. 
niezwykle,  anormalnie. 

5ru^ł)a(fcu,  va.  (^aben)  ie= 

manben  porwać  kogo;  rzu- 
cić się  na  kogo,  napaść, 
chwycić  kogo;  jmnbn.  am 
3(rmc  —  chwycić  kogo  za 
ramię;  xo\t  fott  id^  biefe  ©ad^c 
anparfen  jak  mam  się  wziąć 
do  tej  sprawy. 

5l'u=))am^fcu,    vr.^  ^  (l^aben) 

fid^  najeść  sic,    objeść  się. 

5('tt-:|)a^^cn     va.    (^aben) 

przykleić. 

5rn=^affcn,  (^aben)  i)  va. 

przystosować,  dostosować, 
dobrać;  przymierzyć;  feine 
9^ebe  ben  Umftänben  —  przy- 
stosować, zastosować  mowę 
do  okoliczności ;  einen  3lodf  — 
przymierzyć  surdut ;  2)  vn. 
i  vr.  ber  ©d^ul^  paföt  an  trzewik 
dobrze  leży  (pasuje) ;  er  paföt 
fid^  feiner  Umgebung  an  sto- 
suje, przystosowuje  się  do 
swego  otoczenia. 

5ru=:|)Citfd)CU,    va.   (I^aben) 

biczem  zaciąć,  popędzać. 


5ru=)JföIj(cn,  va.  (^aben) 
przytwierdzać  do  pali,  do 
tyczek  (n.  p.  chmiel). 

3rn=^fcifcu,  vn.  pfiff  an, 
bin  angepfiffen,  an  etra.,  gwiż- 
dżąc uderzać  o  co;  ber  SBinb 
pfeift  an  bie  ^enfter  an  wicher 
uderza  o  szyby  (gwiżdżąc); 
bie  Socomotioe  !ommt  ange= 
pfiffen  lokomotywa  nadjeżdża 
gwiżdżąc  (sapiąc). 

5l'n=^ffatt5cu,  va.  (^aben) 
zasadzić,  zasiać;  einen  Sßalb 

—  zasadzić  (zasiać)  las;  ein 
gelb  mit  Äfee  —  zasiać  pole 
koniczyną. 

5t'n^f(an5itug,  sf  pl.  -en, 

1)  plautacya  /. ;  2)  osada  /., 
kolonia  /. 

5ru=^prfcu,  ya.  (I^aben) 
kołkami  przybić,  przytwier- 
dzić; ben  2lb[a^  —  przykot- 
kować  obcas. 

5ru=^f(ügcit,  (^aben)  1)  va. 
przyorać;  ein  ©tüdE  Sanb  an 
feinen  2ld^er  —  przyorać  kawał 
ziemi  do  swojej  roli;  2)  vn. 
rozpocząć  orać,  pociągnąć 
pługiem  pierwszą  brózde. 

5l'U=))fro^fcn,  va.  (traben) 
wszczepić;  ein  Dteiä  an  etra. 

—  wszczepić  na  co  gałązkę; 
fid)  ben  2)^agen  —  objeść  się. 

2rn=^iff)CU,  (r^aben)  1)  va. 
smołą  oblać,  smołą  zalać;  2) 
vn.  trzymać  się  czego ;  bie- 
fem  Hüd[)lein  pid^t  nod^  bie 
©ierfd^ale  an  na  tem  kur- 
częciu trzyma  się  jeszcze 
skorupa  z  jaja. 

3l'n=^ttfcu,  va.  1)  (f)aben)  na- 
dzióbać;  bie  SSögel  ^aben  baä 
Dbft  angepidft  ptaki  nadzió- 
bały  owoce ;   2)  =  an=pid^en. 

5l'it=^infcn,  ra.  (^aben)  "aa^ 

gcuer,  skrzesać  ognia. 

5ru=^łnfclii,     va.    (^aben) 

penzlem  pomalować;  eine 
SOÖnnbe  —  wypenzlować  rano. 
5ru=^Ia^^cni,  t«.  (^aben) 
jmnbn.,  męczyć  kogo  gada- 
niem. 

5rii=ł)Inn*cu,^  va.  (I^aben) 
jmnbn.,  beczeć  wobec  kogo, 
lamentować  przed  kim. 

5('u=Vlrttfrf|cni,  va.  i  vn.  {i)a* 
ben)  {an)  etro.,  z  pluskiem 
uderzać  o  co,  pluskać  o  co ; 
ber  9iegcn  plälfc^ert  (an)  bie 


Sl'n^odjcit 


65 


5(n'rcncit 


(Sd^eiben  an  deszcz  uderza 
o  szyby. 

5('n=^0ffKU,  vn.  (^aj&en)  za- 
pukać, zastukać  ;  an  i)it  Xf)UVC 
—  zapukać  do  drzwi ;  öei 
jmnbm.  —  udawać  się  do 
kog-o  (o  co). 

Wn-^oUmi,    vn.    (I^a6cn) 

tłuc,    łoskotać,    łomotać    (an 
bie  %'i)üx  o  drzwi);  angepot« 
tert  fommen  nadejść  z  łosko- 
tem. 
5l'n)jraK,  sm.  .-e§,  2)1  --e, 

uderzenie  n.  (gwałtowne); 
ber  ~  ber  @i6fc|otten  gegen 
bie  93rÜ(fe  uderzenie  brył  lodu 
o  most. 

2l'n=^raKcit,  vn.  (fein)  an 
ttm.,  gwałtownie  o  co  uderzać. 

5l'n=^rcifcn,  va.  pric§  an, 
l^a&e  ange:prie[en  zachwalać; 
ben  SBein  —  zachwalać  wino ; 
feine  ^erbienfte  —  chełpić 
się  z  zasług. 

'5l'n))reifung,    sf.   pl^  -en, 

zachwalanie  ?i. ;  zalecanie  f., 
reklama  /. 

^Cir^rCttClt,  va.  uderzyć 
czem  o  co  tak  by  się  odbiło 
(ben  $8aII  piłka) ;  =  anpraEen. 

ta.  (I^aben)  przymierzać,  pró- 
bować, 

3l'u=)JUbcnt,     va.    (§aBen) 

przypudrować,  pudrem  przy- 
sypać. 

5l'n=^unt^Cn,  va.^  (5a6en) 
rozpocząć  pompować;  (prze- 
nośnie) jmnbn.  —  pożyczyć 
co  od  kogo,  naciągnąć  kogo. 

5rn=))uu!tcit,    va.  ^(^aben) 

punktami  oznaczyć,  wypunk- 
tować. 

5t'n^«^,  sm.  =e§,  strój  m. 
(paradny). 

5l'll=)31I^CU,  1)  va.  wystroić, 
ustroić;  eine  Śraut —  wystroić 
pannę  młodą;  2)  vr.  \\Ć)  — 
stroić  się,  wystroić  się. 

3l'n=qnalmcn,  va.  '(^aben) 
nadymić;  er  l^at  ba§  Sitt^ttter 
angequalmt  nadymił,  naćmił 
w  pokoju ;  jmnbn.  —  puszczać 
na  kogo  kłęby  dymu. 

5l'tt=(lltcKeit,  V7t.  quittft, 
quittt,  quoU  an,  ^  bin  ange= 
quollen  napecznieć,  wezbrać, 
wydymać  się;  ber  ^^cig  quillt 
an  ciasto  rośnie; ber ©d^toamm 
quillt  an  gąbka  pęcznieje. 


5l'n=quicfcu,     m.  ^  (l^aben) 

araalgamowaó  (łączyć  z  rtę- 
cią). 

5rn=rammcn,   va.    (^aUn) 

powbijać  babą  czyli  kafarem; 
bie  ^fäl)te  aneinanber  —  po- 
wbijać pale  jeden  obok  dru- 
giegfo. 

%'tt=xmiUn,  va.  (^aben)  łe- 
cinami  przywiązać;  ben  SOßein, 
ben  §opfen  an  "oa^  ©elänber 
—  wino,  chmiel  przywiązywać 
do  tyk;  fid^  —  an  etU).  wić 
się,  piąć  się  koło  czego. 

'Srit=raffciu,  vn.  (jein)  (an- 
geraffelt  fommen)  zbliżać  się 
z  brzękiem,  z  łoskotem;  idE) 
^örc  ben  Sßagen  angeraffelt 
fommen  słyszę  turkot  zbliża- 
jącego się  powozu. 

'  Wn-taiijtw,  va.  rätbft,  rät^, 
rietl)  an,  ^abe  angerat^en,  jes 
manbem  etro.,  doradzać  komu 


co. 


5rnrat()CU,  sn,  ;§,  porada 
/.;  auf  fein  —  za  jego  poradą. 

^il'U=raUtfKWr  ^^^-  {^^^^^)  za- 
palić ;  eine  '^feif i',  eine  ßigarre 
—  zapalić  fajkę,  cygaro;  je» 
manben  —  puszczać  na  kogo 
dym  (z  fajki,  z  cygara);  okop- 
cić, zadymić;  eine  neue  äJieer« 
fc^aumpfeife  —  zakopcić,  za- 
dymić nową  fajkę  piankową; 

bie  SDetfe  im  3iwt"^^i^  ^f*  ^"= 
geraud^t  sufit  w  pokoju  jest 
zakopcony;  (w  kucharstwie) 
przydymić;  bie  3Jii(d^  ift  ange* 
raud^t  mleko  jest  przydymione. 

5('n=räurfjcrn,   va.   (l^aben) 

okadzić;  ben  2lltar  —  oka- 
dzić ołtarz;  (przenośnie)  je= 
manben  —  schlebiać  komu, 
kadzić  komu;  obwędzić;  baś 
^leifd^  ift  nur  raenig  ange= 
räuchert  mięso  tylko  cokolwiek 
jest  obwędzone. 

5l'n=rauf((jC«,  l)  va.  (fein) 

zbliżać  się  z  szelestem;  bie 
SOßogen  raufd^en  an  ba§  «Śd^iff 
an  bałwany  uderzają  o  okręt ; 
2)  vr.  fid^,  upić  się  cokolwiek, 
podcljmielić  sobie;  er  ift  an« 
geraufd^t  podchmielił  sobie. 

5ru=rcrf)ttcn,  m.  (^aben)  za- 
liczyć, zarachować;  @ie  l^aben 
mir  ba§  Suc^  ju  ^od^  ange= 
red^net  porachowałeś  mi  pan 
książkę  za  drogo;  jmnbm. 
einen  Ś)ienft  l^od^  —  wysoko 


cenić  czyją  przysługę;  id^ 
red^ne  e§  feiner  Unerfa^renl^eit 
an  kładę  to  na  karb  jego 
braku  doświadczenia;  al§  33er» 
bienft,  alö  ®l^re  —  poczytać 
za  zasługę,  za  zaszczyt ;  id^ 
rechne  eä  mir  gum  9iu^me 
an  poczytuję  to  sobie  za 
sławę. 

5l'urcd)t,   sn.  --=e§,  i^?.   =e, 

prawo  n.  do  czego;  ic^  l^abe 
ein  —  barauf  mam  do  tego 
prawo;  id^  l^abe  ein  —  auf 
biefc  ©telle  ta  posada  należy 
mi  się. 

5l'lUtbC,  sf.  pi.  «n,  prze- 
mowa /.,  mowa  /.  (wystoso- 
wana do  kogo);  eine  —  an 
baä  3?olf  i^alten  mieć  prze- 
mowę do  ludu;  —  beä  ^apfteä 
an  bie  (Sarbinäle  allokucya  /. ; 
^eute  gum  erftenmat  gönnte 
er  mir  eine  —  dziś  po  raz 
pierwszy  raczył  przemówić 
do  mnie;  hń  ben  iDfficiercn 
ift  bie  —  mit  „2)u"  gebräud^s 
lid^  oficerowie  mają  zwyczaj 
tykać  się. 

%'\\'Xitt\\f  va.  (§aben)  je- 
manben,  przemówić  do  kogo, 
zagadnąć  kogo;  er  rebete  i^n 
mit  folgenben  Söorten  an  prze- 
mówił do  niego  w  te  słowa, 
zagadnął  go  temi  słowami; 
er  rebete  i^n  mit  „burc^laud^= 
ttgfter  §err"  an  przemówił 
do  niego  przez  „jaśnie  oświe- 
cony panie";  jmnbn.  l^art  an» 
reben  szorstko  się  do  kogo 
odezwać;  jmnbn.  um  einen 
SDienft  —  prosić  kogo  o  przy- 
sługę; jmnbm.  etro.  —  namó- 
wić kogo  do  czego  (by  co  ku- 
pił). 

Wn=xt^tn,  va.^  (^aben)  je- 

manben,  zachęcić,  pobudzić, 
poruszyć  kogo;  jmnbn»  gU 
einer  Unternefmung  —  zachę- 
cić kogo  do  przedsiębiorstwa; 
bie  Unteri^altung  mit  i^m  regt 
meinen  ©eift  an  rozmowa 
z  nim  pobudza  mój  umysł; 
ba§  2ßilb  —  wypłoszyć  zwie- 
rzynę; etra.  —  poruszyć  co, 
napomknąć,  podnieść  co ;  eine 
roid^tige  §rage  —  podnieść, 
poruszyć  ważną  sprawę  (kwe- 
styę) ;  ben  SBau'einer  ^af)n  — 
podnieść  kwestyę  budowy  ko- 
lei; (w  biurokracyi)  angereg- 


3ntcnbcr,  ®cutfe^»^olmfd^e8  SSöttctbucä^. 


5l'nrenenb 


66 


5l'n=rül)rcn 


ter  2Jla^en   w   sposób    wyżej  ' 
określony. 

5l'urCpCUb,    adi.^   pobudza- 
jący, zajmujący;  ein  =C§  33ud^ 
zajmująca    książka,     książka  i 
pobudzająca  do  myślenia. 

3l'nrcgmtg,  sf.  *en,  zachę- 
cenie n.,  wzbudzenie  n.,  po- 
ruszenie n.;  eine  ©ad^e  in  — 
Bringen  poruszyć  kwestyę;  er 
gab  ba3U  bic  —  on  to  te  spra- 
wę poruszył  (pierwszy);  eine 
©ac^e  rcieber  in  —  bringen 
wskrzesić,  wznowić  sprawę. 

5ru=rciöcu,  va.  rieb  m,  ^a6c 
angerieben,  i)  zacząć  trzeć, 
utrzeć  trochę;  2)  nacierać; 
bie  ©tirne  mit  ©ffig  —  na- 
cierać skronie  octem ;  3)  za- 
trzeć; ein  3ü«b^0l3  —  zatrzeć, 
zapalić  zapałkę;    4)  mit  etn). 

—  zatrzeć  z  czem;  bie  ©auce 
mit  (Sibotter  —  zatrzeć  sos 
z  żółtkiem;  5)  fid^  eine  2Öunbe 

—  zrobić  sobie  ranę  przez 
tarcie. 

i  5l'n=rei^en,  i)  va.  (l^aben) 

układać,  ustawiać  w  porząd- 
ku, w  rzędy ;  perlen,  Korallen 

—  nawlekać  perły,  korale; 
an  biefen  ©a^  laffen  fic^  ge= 
miffe  Folgerungen  —  do  tego 
zdania  przyłączyć  można  pe- 
wne wnioski;  (w  krawiectwie) 
przyfastrygować;  2)  vr.  [id^, 
stanąć  w  rzędzie. 

5l1irctl)nabel,    sf.  pi.   =n, 

igła  /.  do  nawlekania. 

5l'n=retfcn,  vn.  (fein),  ange= 
reiśt  fommen  =  anfommen. 

5l'n=rei^en,  rifś  an,  l^abe 
angeriffen,  l)  va.  nadedrzeć 
(baś  papier  papier);  zacząć 
brać  z  czego,  napocząć ;  eine 
©elbfumme  —  naruszyć  kwo- 
tę pieniężną;  (w  stolarstwie) 
baś  ^olj  —  znaczyć  drzewo 
(szydłem);  2)  vr.  fid^,  podpić, 
podchmielić  sobie. 

9rn=rcitcn,  i)  m.  ritt  an, 
bin  angeritten  nadjechać  kon- 
no (wierzchem);  er  !ommt 
tingeritten  nadjeżdża;  podczas 
jazdy  konnej  zawadzić  o  co 
(an  einen  ©tein  o  kamień); 
ruszyć  konno  z  miejsca,  ru- 
szyć z  kopyta;  2)  «-a.  (I^aben) 
ein  $ferb  —  rozpocząć  ujeż- 
dżać konia;  jmnbn.  —  na- 
lechać  na  kogo  koniem. 


5l'itret5,    sm.  =e5,  pi.    =e, 

zachęta  /".,  popęd  m. 

5rn=rei5cn,  va.^  (^aben)  po- 
budzać, zachęcać;  pociągać, 
podburzać,  poduszczać,  pod- 
żegać. 

5l'n=rcnuett,  i)  vn.  rannte 
an,  bin  angerannt  nadbiedz, 
nadlecieć  (angerannt  fommen) ; 
rozpocząć  biedź;  (przenośnie) 
oszukać  się,  sparzyć  się  na 
czem;  ba  bin  id^  jd^ön  ange= 
ranni  a  tom  się  wybrał!;  2) 
va.  jmnbn.  —  w  biegu  po- 
trącić kogo;  an  einem  33aum 
bie  ?łafe  —  biegnąc  uderzyć 
nosem  o  drzewo ;  jmnbn.  — 
laffen  wykierować  kogo. 

%'\\'X\^it\\f  ta.  (Ejaben)  1) 
przygotować,  podać;  bie  ©pei- 
fen  —  przygotować  potrawy 
do  podania;  eś  ift  angerid^tet 
podano  do  stoła;  2)  sprawić, 
zdziałać,  zrządzić,  narobić; 
er  l^at  einen  großen  Särm  an= 
gerichtet  narobił  wiele  hałasu; 
üiel  ©d^aben  —  narobić  wiele 
szkody;  ein  SBtutbab  —  spra- 
wić rzeź;  ba  f)aft  "tu  etroa§ 
©c^öneö  angerichtet  a  toś  się 
dopiero  spisał,  a  toś  dopiero 
nawarzył  piwa;  3)  =  ein= 
rid^ten. 

5l'nn^tcr,  -§,  ph  — ,  słu- 
żący, który  układa  potrawy 
do  stołu. 

%'\['X'\ti]t\\,  Ta.  rod^  an,^abe 
angerod^cn,  etm.,  wąchać,  po- 
wąchać co;  jmnbm.  etro.  — 
czuć  co  od  kogo ;  man  ried^t 
i^m  ben  3ßein  aw  czuć  od 
niego  wino;  etn).  ried)t  jmnbn. 
an  coś  kogoś  zalatuje,  coś 
komuś  pachnie ;  ein  Ääfegerud^ 
ried^t  mid^  an  zalatuje  mnie 
zapach  sera. 

5l'n=ringdn,    va.    (§aben) 

przyczepić  kółkami. 

5rn=nugcn,  i)  vn.  rang  an, 
l^abe  angerungen  =  an!äm= 
pfen;  2)  va.  ringte  an,  l^abe 
angeringt  =  anringeln. 

5l'nri|^,  sm.  =e§,  pl.  =t,  nad- 
darcie  n. ;  nadpoczęcie  n. 

^l'nritt,   sm.   »eö,   pl.   «e, 

zbliżenie  n.  się  na  koniu; 
pierwsze  umundurowanie  żoł- 
nierza; (»ögclb  sn.  pieniądze 
na   umundurowanie  jeźdźca). 


5t'n=n^Cn,  va.  (^abcn)  za- 
drasnąć. 

5l'n=ri)beltt,     va.  ^  (Eiaben) 

(w  artyleryi)  włożyć  armatę 
na  przedni  wóz. 

5l'n=roI(en,  i)  va.  ^  (l^aben) 

przytoczyć;  (w  myśliwstwie) 
bie  §unbe  roHen  baś  2ßilb  an 
psy  ujadają  na  zwierzynę; 
2)  vn.  (fein)  przybyć  tocząc 
się;  ber  SBagen  fommt  ange= 
roUt  wóz  nadjeżdża  (tocząc 
się). 

5l'n=roftcn,   vn.  (fein)^  na- 

rdzewieć^  zacząć  rdzewieć;  an 
etn).  —  przyrdzewieć  do  czego, 
3l'nrüdjtg,  adi.  (także  a'm 
rüditig)  podejrzany,  złą  sławę 
mający. 

2l'nrüdj(t)tg!eit,  sf.  zia.  sła- 
wa /. 
5i'n=rüifcu,   i)  t-a.  (|aben) 

przybliżyć,  przysunąć ;  ben 
©iul^l  —  przysunąć  krzesło; 
2)  vn.  (^nben)  bie  Ul^r  l^at 
angerüdft  zegar  zaraz  uderzy 
(wybije  godzinę);  3)  vn.  (fein) 
zbliżać  się;  bcr  g^einb  rüdEt  an 
nieprzyjaciel  zbliża  się;  mit 
einer  Sitte  angerüdft  fommen 
wysunąć  się  z  prośbą. 

3rn=rubcrn,  l)tn.  (fein)  przy- 
płynąć na  czółnie;  an  ba§ 
Sanb  —  dobić  do  brzegu 
(wiosłując);  an  etn).  —  za- 
wadzić o  co  czółnem;  2)  va. 
(baben)  przywiosłować. 

'  5rnruf,  '(e)ś,2?;.  =e,  wezwa- 
nie 71.,  nawołanie  n.;  —  urn 
^ilfe  wezwanie  o  pomoc ;  — 
beim  S^clep^on  nawołanie  przy 
telefonie. 

5ru=nifcn,  va.  rief  an,  f)ahi 
angerufen,  jmnbn.,  wołać  na 
kogo;  (przy  wojsku)  wołać 
na  kogo :  kto  idzie ! ;  2)  pro- 
sić; jmnbg.  ^ilfe  — ■  prosić 
kogo  o  pomoc,  odwołać  się 
do  kogo  o  pomoc;  @ott  — 
wzywać  Boga;  aUe  ju  3eugen 

—  wzywać  wszystkich  na 
świadków;  ein  E)öf)ereä  ©eric^t 

—  odwołać  się  do  wyższego 
sądu. 

'^riirufcr,  sm.  sg,  pl.  — , 
{Ąn,  sf.pl.  4nnen)  nawoływacz 
m.  (nawoływaczka  /.). 

5rn=rÜI)rcn,  va.  (|aben)  do- 
tykać; rül}re  mid;  nic^t  an 
nie  dotykaj  mnie ;  jmnbś,  ®^re 


sing 


67 


Sl'ttfrfjamtnü 


—  dotknąć  czyjego  honoru, 
.  obrazić  kogo ;  (w  kucharstwie) 
zarobić;  (lier  mit  3Jlel^t  — 
zarobić  jaja  mąką;  ©alttt  — 
przyprawić  sałatę. 

än§  ahbrev.  ==  an  ba§. 

5l'n=fäÖCjn,  va,  {^aUn)  za- 
cząć krajać  (niezgrabnie  np. 
bal  SBrot  chleb). 

5l'n=[äen,  va.  {^dittn)  zasiać. 

31'ufage,  sf.  pi.  >n,  ==  2ln= 
fünbigung;  —  bei  §of  zapro- 
szenie do  dworu. 

3l'n=f<I9tn,  va.  (^aben)  za- 
powiedzieć; eine  «Śi^ung  — 
zapowiedzieć  posiedzenie;  fet« 
nen  93efud^:  —  zapowiedzieć 
wizytę;  ficl^  bei  jmnbm.  — 
zapowiedzieć  się  u  kogo; 
(w  kartach)  ein  ©piel  —  za- 
powiedzieć grę;    fed^§   ©tid^e 

—  zapowiedzieć  sześć  lew; 
(przy  bilarze)  cin  2)ublct  — 
zapowiedzieć  dublę. 

5l'n=fii9cn,  m.  (^aben)  na- 

derznąć,  narznąć  (piła  np. 
drzewo). 

5l'nfager,  sm.  =B,  pi.  —, 
(*in  sf.  pi.  =innen)  zapowia- 
dacz m.,  (zapowiadaczka  /.). 

$t'n=fttntntCln,  va.  i  vr.  na- 
zbierać; id^  l^abe  üiere  93ilber 
ongefammelt  nazbierałem  wie- 
le obrazów;  ba§  $8oI!  jammelt 
fid^  an  lud  się  gromadzi,  zbie- 
ra; bie  ©d^ulben  jammeln  fid^ 
an  długi  narastają. 

5l'nfammlung   s/.  p?.  =en, 

nagromadzenie  n.,  zebranie  n., 
zbiegowisko  n. ;  eine  —  von 
3Renfd^en  zbiegowisko  ludzi; 
bie  —  DOn  ^eud^tigfeit  nagro- 
madzenie wilgoci. 

5l'nfäffig,  adl  osiadły ;  fic^ 

—  tnadöen  osiąść,  osiedlić  się. 

5l'nfiiffigfeit',  sf.  osiadłośc 

/. ;  prawo  n.  osiadłości. 

3l'nfa^,  sm.  =eg,  pi.  =fä^e, 

1)  przystawienie  n.,  przysą- 
dzenie n.j  przytknięcie  n.', 
(w  muzyce)  er  |at  einen  öu= 
Un  —  dobrą  ma  przysadę 
(np.  na  flecie) ;  dobry  ma  przy- 
kład (palców  np.  na  fortepia- 
nie);  2)  nasada,  przydawka/., 
przedłużenie  w.,  kanka/.  (przy 
przyrządach  lekarskich),  auzac 
m.  (ogółem  wszystko  co  się 
przydaje  dla  przedłużenia  dłu- 
gości); 3)  ułożenie  n.,  układ 


m. ;  ber  —  einer  9led^nung 
ułożenie,  układ  rachunku; 
4)  zapęd  m.,  rozpęd  m.  (= 
2lnlauf);  5)  usposobienie  n. 
(dyspozycya  /,),  skłonność  f, 
1=  2lnlage);  ein  —  jur  3Jie= 
land^olie  skłonność  do  melan- 
cholii ;  6)  zapis  m.  w  rachun- 
ku; etro.  in  —  bringen  za- 
rachować co;  7)  zarodek  m.; 
ber  —  einer  ^ran!^eit  zarodek 
choroby;  8)  osad  m.\  biefer 
Sßetn  lä[§t  üiel  —  gurüd^  to 
wino  pozostawia  znaczny  osad. 

2l'n=föucrn,  va.  {f)ahen) 
zakwasić  (nieco);  ben  SJeig 
^um  S3rot  —  zakwasić  ciasto 
na  chleb;  (w  chemii)  etnc 
^liifftgfeit  —  dodać  kwasu  do 
płynu,  zakwasić  płyn. 

5l'n=f  ttUf  en,  va.  i  vr.  joff  an, 
^abe  ange[offen,  ftd^  (acc.) 
ochlać,  ożłopać,  upić  się; 
fid^  (dat.)  einen  dian\(S)  — 
upić  się,  spić  się. 

5rn=fangen,  i)  va.  fog  an, 
l^abe  angefogcn,  zacząć  ssać, 
ba§  J^inb  roiU  nid^t  —  dziecko 
nie  przyjmuje  piersi,  nie  roz- 
poczyna ssać;  bie  33rutegel 
fangen  nid^t  an  pijawki  nie 
chwytają;  2)  vt\  fid^,  przycze- 
pić się  ssąc  (do  piersi,  do 
ciała). 

5l'n=fän[cln,  va.  (^aben) 
jmnbn.,  łagodnie  szeleszcząc 
wiać  na  kogo;  fid^  —  lekko 
się  upić,  podchmielić  sobie. 

lÄ'n=faufcn,  vn.  (fein)  z  szu- 
mem wiać,  gwałtownie  wiać ; 
angefault  fommen  nadlecieć 
z  szumem,  nadlecieć  jak  bu- 
rza. 

Sl'n^djfttJC«/  ^a-  (^aben) 
naskrobać. 

5l'n4rf)affen,  i)  va.  fd^uf 
an,  l^abe  angefd^affcn  =  an^ 
erfc^affen;  2)  va.  i  vr.  fc^affte 
an,  f)abe  angefc^afft,  jmnbm. 
etro.,  nabyć,  kupić,  sprawić, 
zaopatrzyć  (się,  kogo  w  co) ; 
jmnbm.  (fic^)  ein  Kleib  — 
kupić,  sprawić  komu  (sobie) 
suknię;  jmnbm.  aEe§  ?iötl^ige 

—  sprawić  komu  wszystko, 
czego  potrzebuje;   fid^  3)iöÖei 

—  sprawić  sobie  meble;  fid^ 
für  ben  SBinter  §0(5  —  zao- 
patrzyć się  na  zimę  w  drzewo ; 
fid^  nac^  unb  nad^  eine  33iblio* 


t|e!  —  zwolna  skupować  so- 
bie bibliotekę;  id^  mufo  biefe 
©umme  big  morgen  —  muszę 
do  jutra  zapłacić  tę  kwotę ; 
(Sie  muffen  @elb  —  musisz 
pan  znaleźć  pieniądze;  eine 
Slimeffe  —  wykapić,  zapłacić 
rimesę  (tratę,  weksel) ;  für  biefc 
©umme  lafśt   fid^   ein   ^au^ 

—  za  taką  kwotę  możaabj 
już  dom  kupić. 

Sl'nfrfjttffnng,   sf  pi.  *en, 

kupno  «.,  zakupno  n.,  naby- 
cie w.,  sprawienie  w. ;  »gfoften 
(sf.  pi.)  koszta  m.  zakupna, 
koszta  własne;  »śpreiś,  sm. 
«eg,  pi.  se,  cena  /.  zakupna, 
cena  własna. 

3l'n=fd)äften,    va.  ^  (l^aben) 

osadzić  (siekierę,  nóż  itp.), 
dorobić  trzonek. 

3l'n=fi^ätcn,    va.    (^aben) 

zacząć  obierać. 

5l'n=frf|ttlmen,  va.  (§aben) 

(w  leśnictwie)  nacechować 
drzewa  młotkiem. 

5l'n=f(^ön3Cn,    va,  (^aben) 

(w  górnictwie)  przygotować 
robotę  (dla  górników). 

3l'n=j^anen,    va.    (^aben) 

patrzeć,  spojrzeć,  wpatrywać 
się;  (w  teologii)  ©Ott  — 
oglądać  oblicze  Boga;  (prze- 
nośnie) zapatrywać  się  na  co 
(umysłowo);  bttö  »be  ^thin 
życie  poświęcone  rozważaniu, 
życie  kontemplacyjne. 

5l'n=frfjaufcln,  va.  {l^aUn) 

an  tivo.,  łopatą  (szuflą)  zgar- 
tywać  do  czego  (np.  ben 
©c^nee  an  't)tn  ^aun  śnieg  do 
płota). 

5l'nft^anMj,  adi,  dający 
się  poznać  przez  zmysły, 
jasny,  wyraźny;  jmnbm.  etro. 

—  mad^en  przedstawić  komu 
co  jasno,  dać  komu  o  czera 
jasne  wyobrażenie;  =e  3)ar= 
fteHung  obrazowe  przedsta- 
wienie. 

5l'nf(l)annn9,   5/.  pi.  -en, 

rozważanie  w.,  kontemplacya 
/. ;  burd^  eigene  —  przez  wła- 
sne zastanawianie  się ;  pogląd 
m.,  poznanie  n.  nabyte  za  po- 
mocą jakiego  zmysłu,  intui- 
cya  /. ;  zapatrywanie  w.,  spo- 
sób m.  widzenia,  zdanie  n. ; 
nad^  meiner  —  według  mego 
zapatrywania     się,      według 

5* 


Sl'nftfjaimtiö^öcgnff 


68 


Sl'tt^frfjlagen 


mego  zdania ;  nadi)  ber  im 
^aufmannśftonbe  ^evrfd^enben 

—  według  sposobu  widzenia 
(zapatrywania)  sfer  kupie- 
ckich, ze  stanowiska  (z  pun- 
ktu widzenia)  kupieckiego. 

»e§,  _2J?.  =e,  (=erfcnntni§  sn. 
=ffe§,  iJ?.  =ffe)  pojęcie  n.,  po- 
znanie n.  nabyte  przez  zmy- 
sły, pogląd  m. 

5l'uftf)aminn^untci*rtd)t,  5m. 

sCö,  nauka  /.  z  poglądu. 

^'itfd)aunnfi?uermbflcn,  sn. 

=§,  zdolność  /.  nabywania  wy- 
obrażeń bezpośrednio  przez 
zmysły. 

5l'nfrf)CiU,  sm.  -e§,  pozór 
m.,  podobieństwo  n.,  prawdo- 
podobieństwo n. ;  betn  «e  nadE) 
sądząc  z  pozoru;  allem  ?e 
nad^  według  wszelkiego  pra- 
wdopodobieństwa; eä  l^at  ben 

—  alś  06  id^  z  pozoru  zdaje 
się,  jakobym  ja;  fid^  ben  — 
geben  udawać,  dawać  sobie 
pozór;  c§  i[t  aller  —  baju  ha 
wszelkie  jest  po  temu  pra- 
wdopodobieńst-wo ;  eś  l^at  ben 

—  a[g  ob  6Ö  5um  Kriege  fom= 
men  !önnte  jest  podobieństwo, 
że  przyjdzie  do  wojny. 

^'n=fd)Ciueu,  fdiien  an,  l)a^ 
ht  angefd)ienen,  1)  va.  imnbn. 
albo  etro.,  świ3cić  na  kogo, 
co;  2)  (rzadko  używane)  vn. 
zdawać  się;  ba  ińm  ^offnung 
t)on  33efferung  anfdieint  gdy 
nie  okazuje  się  żadna  nadzieja 
polepszenia. 

3l'nftf)CiuCnb,  adi.  pozorny; 
mit  =er  33efd)eibenl^fit  z  po- 
zorną skromnością;  «e  ©efal^r 
niebezpieczeństwo  zdające  się 
grozić ;  adv.  pozornie. 

5l'n=fdjci(cit,    VII.    (I^aben) 

zadzwonić. 

5l'nft()Cl*C,  sf.2)l.  ■■  n,  (w  tka- 
ctwie) osnowa. 

Wn=\ń}txt\\,  1)  fd^or  an, 
l^abe  angefroren,  va.  nacinć 
nożyczkami,  nastrzydz ;  2) 
fd^ertc  an,  l^abe  angefd^ert 
va.  (w  tkactwie)  baö  ©atn 
osnuć  przędzo,  naciągnąć  na 
krosna. 

5rn=f(f)id)tcn,  va.  (I^aben) 
ułożyć  warstwami  (baS  i^olj 
drzewo). 


5rn=fdji(!cit,  i)  vr.  fid^  ju 

etro.,  zabierać  się  do  czego, 
przysposabiać  się  do  czego; 
e§  fc^itft  fid^  ba3U  an  zanosi 
się  na  to;  2)  va.  urządzić, 
zarządzić  (=  anorbnen). 
-il'nfdjiifitug,    sf.  pi.   «en, 

przygotowanie  n. 

ii'\X'\i)\tU\\,  fd^ob  an,  ^a= 
be  cngejc^oben,  1)  va.  przy- 
sunąć; ben  %x\^  an  bic  SBanb 
—  przysunąć  stół  do  ściany ; 
2)  vn.  (przy  grze  w  kręgle) 
rozpocząć  grać,  mieć  pierw- 
szy rzut;  mer  fd^iebt  an? 
kto  rozpoczyna?  mit  ber  AU* 
ge(  an  ba§  6eitenbrett  — 
uderzyć  kulą  o  boczną  ścianę. 

5l'u=fdjiclnt,  va.  '  jmnbn. 
albo  etn».,  zyzem  patrzeć  na 
kogo,  co;  patrzeć  ukradkiem, 
z  podełba. 

3rn=frf;tc^cit,  fd^o[§  an,  ^a« 
be  (bin)  angefd^offen,  1)  vn. 
(fein)  szybko  nadbiedz;  ba 
!ommt  er  angefrfioffen  oto  nad- 
latuje; bie  %[wi  fommt  an= 
gefd^off en  woda  wali ;  in  ^rg= 
ftaHe  —  ścinać  się  w  kryszta- 
ły, krystalizować  sie;  ^Uder 
in  Äri)fi  aEen  —  taffen  dopro- 
wadzić cukier  do  krystalizacyi; 
(^aben)  zacząć  strzelać;  mer 
frf)ie^t  an  ?  kto  ma  pierwszy 
strzał;  2)  va.  postrzelić  (np. 
einen  §afen zająca);  eine  flintę 
—  próbować  strzelbę ;  bie 
flintę  ift  noc^  nic^t  angefc^ofs 
fen  z  tej  strzelby  jeszcze  nie 
strzelano;  tin  ©ebäube  an 
baä  anbere  —  przybudować 
jeden  budynek  do  drugiego; 
(przenośnie)  angefd^offen  fein 
być  zakochanym,  (a  także) 
być  cokolwiek  piacym;  bie 
Śirmel  —  przyszyć  rękawy. 

3l'u=frf)iffcu,  1)  ?;«.'  (^aben) 
na  okręcie  przywieźć;  bie 
SebenSmittel,  bie  2Baren  — 
przywieźć  na  okręcie  żywność, 
towary;  2)  vn.  (fein)  przy- 
płynąć na  okręcie  (angefd^ifft 
fommcn). 

5rn=frfj{mmcln,    va.   (fein) 

zacząć  pleśnieć,    nadpleśnieć, 

5l'lt=fcl)immcnt,  va.  (fjaben) 
jemanben  rzucać  blask  na 
kogo;  bag  ©olb  fd)immert 
mid^  an  blask  złota  bije  mi 
w  oczy. 


5rn=fcf)trren,    va.    (^aben) 

bie  ^ferbe,  ubrać  konie,  zało- 
żyć konie. 

'  3t'itftf)Iag,    sm.    -c§,    i^^. 

=  fd^[äge,  1)  uderzenie  n.  o  co; 
—  ber  ©todfe  uderzenie  dzwo- 
nu; baś  Staoier  \)ai  einen 
leidsten  —  fortepian  ma  lek- 
kie uderzenie;  —  ber  Sßetten 
on  ba§  Ufer  uderzenie  bał- 
wanów o  brzeg ;  2)  plakat  m., 
obwieszczenie  n, ;  burd^  — 
bc!annt  geben  obwieścić  pla- 
katami; öas  §auä  ift  im  — 
dom  wystawiony  jest  na 
sprzedaż  publiczną  (licytacyę); 
3)  —  be§  ©eroel^rg  przykład 
m.  strzelby,  kolba  f. ;  baś 
©erae^r  im  —  j^atten  trzymać 
strzelbę  przygotowaną  do 
strzału;  4)  obliczenie  n.  ko- 
sztów;, kosztorys  m. ;  ber  33au* 
meifter  i^at  mir  einen  ju  1)0" 
l^en  —  gemad^t  budowniczy 
podał  mi  za  wysoki  koszto- 
rys; in  —  bringen  poracho- 
w^ać,  zarachować;  bas  bringt 
er  nic^t  in  —  nie  uwzglę- 
dnia tego;  5)  zamiar  m., 
układ  m.,  projekt  7)1.  (głównie 
oparty  na  podstępie) ;  l^eim=» 
lid^er  —  spisek;  man  §at 
einen  —  auf  fein  Slibin  ge« 
prant  zamierzano  zamach  na 
jego  życie;  6)  (w  technicznem 
znaczeniu)  —  Wi  einer  ©lodEe 
miejsce  w  którem  serce  o 
dzwon  uderza ;  —  hii  einer 
X|üre  zamek  m.  w  drzwiach, 
w  który  drzwi  przy  zamy- 
kaniu wchodzą;  —  bei  einer 
3Q?ül^reprzesiewaczm.  (drewno, 
które  pytlem  trzęsie) ;  7)  (gra 
/.  dziecinna)  ścianki  /. 

fd^tug  an,  ^abe  angefd^lagen, 
I.  va.  1)  przybić,  przytwier- 
dzić, przymocować;baś  <Sd^rof§ 
an  bic  %\)\xx  —  przybić  za- 
mek do  drzwi;  eine  Setannt» 
mad^ung  —  przybić,  przyle- 
pić obwieszczenie;  etn).  jum 
3>er!aufe  —  obwieścić  (pla- 
katem sprzedaż  czego);  2) 
uderzyć  w  co;  bie  ©lodfe  — 
uderzyć  w  dzwon;  einen  ^on 
auf  bem  ©tauier  —  uderzyć 
tou  na  fortepianie ;  e^euct 
—  skrzesać  ognia ;  einen  1^0= 
l^en  %on  —  przemawiać  z  gó- 


5l'iifrf)Iägcr 


69 


5rn=ft^mcl3en 


ry;  3)  przez  odbicie  napo- 
cząć; einen  ^utferl^ut  —  nad- 
począć  głowę  cukru ;  ein  ^a\^ 

—  odbić,    nadpocząć  beczkę ; 

4)  ocenić,  oszacować ;  er  fc^tcigt 
feine  Sefł^ung  gu  Ijod^  an  za 
wysoko  szacuje  swą  posia- 
dłość; x(S)  i^abe  aüeä  nad^ 
93itttgfeit  ange[d^[agen  oceni- 
łem wszystko  wedłag-  słusz- 
ności; id)  roiU  mein  Źerbienft 
nicCt  gu  i)Od)  —  nie  chcę  oce- 
niać za  wysoko  mojej  zasługi ; 

5)  ben  ^rmel  —  przyfastry- 
gować  rękaw  ;  (w  górnictwie) 
Vit  ^onne  —  napełaić  becz- 
kę; ein  gefüEte§  %a\^  —  dać 
znać,  że  beczka  już  pełna; 
\)a^  ©eroel^r  —  przyłożyć 
strzelbę,  celować;  bie  Säume 

—  cechować  drzewa;  bie  ©i« 
d^el  —  zacząć  żąć  sierpem; 
bie  Sienen  fd^lagen  ^unge  an 
pszczoły  umieszczają  młody 
rój  w  komórkach;  6)  obtłac, 
obić,  zbić;  bie  Śtpfel  finb  an* 
gefd^fagen  jabłka  są  obtłuczo- 
ne, zbite;  II.  vn.  1)  uderzyć 
naprzód,  rozpocząć  (grę)  (ben 
S3att  —  rozpocząć  grę  w  pił- 
kę); 2)  (mit  ber  ©timme)  — 
zacząć  śpiewać,  zaśpiewać; 
ber  SSogel  fc^Iäqt  an  ptak 
zaczyna  śpiewać;  bie  §unbe 
jd^Iagen  an  psy  zaczynają 
ujadać;  (w  myśliwstwie)  ber 
§unb  f)at  \al\d)  angefd)Iagen 
pies  fałszywie  opowiedział; 
3)  wywrzeć  skutek;  biefe  ©ur 
l^at  mir  gut  (fcfiled^t)  ange= 
fci)(agen  ta  kuracya  dobrze 
(źle)  mi  posłużyła;  ba§  ©fjen 
fd^Iägt  il^m  gut  an  jedzenie 
idzie  mu  na  zdrowie;  bie 
(grmal^nungen  unb  ©trafen 
fc^Iagen  bei  i^m  nic^t  an  na- 
pomnienia i  kary  nie  skutku- 
ją u  niego;  4)  an  (gegen) 
etU).  —  uderzać  o  co,  gegen 
hie  %f)ÜV  o  drzwi;  bie  äßo« 
gen  fc^Iagen  an  ba§  ©d^iff  an 
bałwany  uderzają  o  okręt; 
5)  (o  roślinach)  przyjąć  się, 
zapuścić  korzenie. 

•  5l'nfc()Iägcr,  sm.  >^,pi.  —, 

(w  górnictwie)  napełniacz  m. ; 
młotek  m.  u  fortepianu ;  mło- 
tek w  zegarku. 

Sl'nf  tfjlngio,  (^c^tägifd^),  adi. 

przebiegły,  przemyślny,  obro- 


tny; adv.  przebiegle,  prze- 
myślnie. 

3l'u=ft()lämmen,  m.  i  m\ 
(baben)  namulić;  baö  Sßaffer 
lat  üiel  ®rbe  angefd^Iämmt 
woda  namuliła  wiele  ziemi; 
fid^  —  zabłocić  się,  wleźć 
w   błoto. 

^'u=frfjtci(l)en,  vn.  fc^lic^ 
an,  bin  angefĄlid^en  sunąć 
cichaczem,  skradać  się  (zwy- 
kle angefc^ticben  fommen). 

5l'n=f(fjicifcn,  i)  va.  fc^aff 
an,  l^obe  angejd^liffen  zacząć 
szlifować,  naszlifować;  an  ein 
äJieffer  bie  ©pi^e  —  doszlifo- 
wać koniec  u  noża;  2)  va. 
fd^teifte  an,  l^abe  angefd^leift 
(angefcbteift  bringen)  przywlec. 

5l'n=fdjlcmnteit,  va.  (|aben) 
=  anfcblämmen. 

5l'n=fdjilcnbci'«,  vn.  (fein) 
toczyć    się,    wlec    się;    ange* 

fc^Ienbert '  !ommen  wolnym 
krokiem  się  zbliżać. 

5l'n=frf)Iej)^3cn,  m.   (^aben) 

jmnbn.  albo  etm.,  przywlec 
kogo,  co  (an  \>'\i  9)?auer,  an 
bie  SiJanb  do  muru,  do  ściany). 

5l'n=fcf)Ieubcru,  i)  m.  (ba= 

ben)  rzucić  silnie,  cisnąć  (co 
o  co);  einen  ©tein  an  "lia^ 
g^enftcr  —  cisnąć  kamieniem 
w  okno;  2)  vn.  (fein)  być 
rzuconym  o  co,  polecieć,  do- 
lecieć ;  bie  ©teinę  ber  gefpreng= 
ten  SDiauer  fd^leubcrten  bi§  an 
bag  Sager  an  kamienie  z  roz- 
sadzonego muru  dolatywały 
aż  pod  obóz. 

5l'n=ftf)Iid)tcu,  va.  (^abcn) 

(w  tkactwie)  klejem  posma- 
rować. 

5rn=frf)Iicj^ett,  fc^tof§  an, 
l^abe  angefd)Ioffen,  1)  va.  zam- 
knąć,   przykuć;   jmnbn.    an 

bie  ŚBanb  —  przykuć  kogo 
do  ściany;  przyłączyć,  załą- 
czyć; einen  93ricf  —  załączyć 
list;  '^a^  angefc^toffene  3^"9* 
niś  przyłączone  świadectwo, 
(komenda)  — !  do  szeregu!; 
2)  ir.  ftd^  an  jmnbn.  —  wejść 
z  kim  w  bliższy  stosunek, 
poprzyjaźnić  się  z  kim;  fid^ 
einer  ©efetlfd^aft  —  przyłą- 
czyć się  do  towarzystwa; 
fic^  einer Ijßartei  —  przystąpić, 
przyłączyć  się  do  stron- 
nictwa; 3)  vn.  (^aben)  dobrze 


(dokładnie)  przystawać,  przy- 
legać; bie  %pre  fd^Ue^t  nic^t 
gut  an  drzwi  nie  dobrze  przy- 
stają, nie  dobrze  się  przy- 
mykają; ber  Kragen  fd^lte^t 
gut  an  kołnierz  dobrze  przy- 
lega. 

2ru=ftf)nuoeu,  fd^lang  an, 
^abe  angefc^lungen,  1)  va. 
przymocować,  przywiązać  za 
pomocą  kluczki,  przez  za- 
dziergnięcie ;  2)  vr.  fid^  an 
jmnbn.,  przylgnąć,  przyczepić 
się  do   kogo. 

'5('llftf|(ufö,  sm.  -e§,  jp?. 
-fd^lüffe,  przyłączenie  n.,  do- 
łączenie n.,  dołącznik  m.\ 
unter  —  meiner  B^ugniffe 
dołączając  moje  świadectwa; 
przystawanie  n.,  przyleganie 
n.  (beś  ^leibeś  sukni);  przy- 
łączenie się ;  przystąpienie  n. ; 
ber  —  an  ein  Sünbniä  przy- 
stąpienia do  związku;  po- 
łączenie n.,  dobieg  m,\  ber 
—  ber  (Sifenba^njüge  połą- 
czenie pociągów  kolejowych; 
birecter  —  dobieg  ścisły ; 
htn  —  erreid^en  (üerfe^len) 
zdążyć  do  połączenia  (chybić 
połączenia);  biefer  3^9  ^^^ 
— ,  §at  feinen  —  ten  pociąg 
ma  połączenie,  nie  ma  połą- 
czenia. 

5l'nfd)lufi^ftatimt,    5/.   jil. 

■tn,  stacya  /.  dobiegowa. 

5(U=frf)lMfeMnf  ^'^'  '^^,  V^' 
=3Üge  pociąg  in.  łączny,  po- 
ci ąof  mający  połączenie. 

'^t'u=fäjmad)ten,  va.  (§aben) 

jmnbn.  —  wzdychać  do  kogo. 

5I'n=ftl)maiirf)en,  va.  (l^aben) 
=  anraud)en  ;  (w  górnictwie) 
osiadać;  angefc|maud^te  ©rge 
kruszce  osiadłe. 

5rn=f(^metfcn,  m.  i^a^tn) 

poznać  po  smaku;  id^  fc^med^e 
eg  biefer  ©i^eife  an,  bafS  fie 
angebrannt  ift  poznaję  po 
smaku,  że  ta  potrawa  jest 
przypaloną. 

5rn=ft(jmciilKlu,  m.  (babcn) 

jmnbn.,  przypochlebiać  się 
komu;  fic^  bei  jmnbm.  — 
=  einfd^meid^ern. 

5l'n=f((jntei^eit,  va.  fc^mifä 
an,  ^abe  angefd^miffen,  jmnbm. 
etro.,  rzucić  co  na  kogo. 

5ru=f(ljmcl5en,  i)  t'«- 
fd^miläft,  fc^milgt,  fd^motj  an, 


2l'n=ft^mcttcrn 


70 


9l'«f(!^iilbt9ung 


f)ahe  angefd^molgen  (także: 
jc^meljft,  jrfitnelit,  fc^melste 
an,  l^abe  angefd^melgt)  doto- 
pić,  przytopić  (przez  topienie 
dodać);  ein  <BtM  ©iegeltadf 
an  bie  ©tange  —  przylepić 
kawał  laku  do  laski ;  2)  vn. 
fc^milgft,  fd^mitgt,  fd^molj  an, 
bin  angefdimoljen  topiąc  się 
przylgnąć;  baö  Sßad^s  ift  an 
ben  2mĄUT  angefc^morjen 
wosk  stopił  się  na  licbtarz 
i  osiadł. 

2l'u=frf)nicttei:n,  i)  vn.  (i^a= 
ben)  an  etra.,  gwałtownie  stu- 
kać {an  bie  Spre  o  drzwi, 
do  drzwi);  2)  V7i.  (fein)  ude- 
rzyć o  co;  id^  bin  mit  bem 
Äopte  an  bie  SBanb  ange- 
jd^mettert  uderzyłem  głową 
o  ścianę;  3)  va.  (I^aben)  an 
ittO.,  rzucić  gwałtownie  co 
w  (na)  co;  er  l^at  ben  ©tein 
an  ba§  f^enfter  angefc^mettert 
rzucił    kamieniem    w    okno. 

5l'n=ftfjmici)cn,  va.  (I^aben) 

przykuć,  an  etro.  do  czego. 

Si'n=fdjmtcgcit,  i)  va.  (^a= 

ben)  przyłożyć,  przypasować, 
przystosować;  bic  3Sortc  ben 
gegriffen  —  przystosować 
wyrazy  do  pojęć;  2)  vr.  ftd^ 
przylgnąć,  przyczepić,  przy- 
cisnąć, nagiąć  się;  fid^  an 
jmnbn.  —  przylgnąć  do  kogo, 
(także)  przycisnąć  się,  przy- 
tulić się  do  kogo ;  baä  cr= 
fd^roc!ene  iltnb  jd^miegt  fic^ 
an  bie  3Jiutter  an  przestra- 
szone dziecię  tuli  się  do  matki ; 
zastosować  się,  er  [d^miegt 
fic^  aUcn  SScrpItniffen  (ci(|t 
an  przystosowuje  się  łatwo 
do  wszelakich  stosunków, 

5l'nfrf)miegfam,  adi.  giętki, 

gibki,  Igrnący. 

9l'n=frf)nttcrcn,  va.  (^aben) 

nasmarować,  posmarować, 
pomazać,  zabazgrać,  naba- 
zgrać;  ein  angejd^mierter  SEBein 
fałszowane  wino;  jmnbn.  — 
oszukać,  okpić  kogo;  2)  vr. 
[xć),  oszukać  się ;  fid^  jmnbm. 
—  narzucać  się,  komu. 

pomalować,  wybielić,  wyró- 
żować;  ftd^  bag  ©eftd^t  — 
pomalować  sobie  twarz. 

5ru4rf)Jniif!cn,  va.  (^aben) 
wystroić,  ustroić. 


5rn=frf)m«n5Cln,  va.  {^ahen) 

jmnbn.,  iiśmiechać  się  do 
kogo,  wdzięczyć  się  do  kogo. 

Wn^injudUm,  l)  m.  (^aben) 
sprzączką  spiąć,  przypasać ; 
ben  2)egen  —  przypasać 
szpadę;  2)  vr.  ftd^  etn).,  przy- 
brać sobie  co  (żartobliwie: 
ftd^  eine  ^rau  —  ożenić  się). 

5l'n=frf)Ual3Cn,  va.  (§aben) 
jmnbn.,  klasnąć  językiem  na 
kogo    (bie  ^ferbe   na   konie). 

5l'n=i'd)naiibcn,  vn.  (fein) 
(angefd^naubt  fommen)  nadejść 
zadyszany,  zasapany. 

^'n=ft()uau5cn,  va.  (^aben) 
jmnbn.,  ofuknąć  kogo. 

5l'n=frf)ttCibcn,  va.  fd^nitt 
an,  l^abe  angefd^nitten  na- 
kroić,  napocząć,  zacząć  kra- 
jać (ba§  Srot  chleb);  wy- 
kroić, wyrżnąć  (np.  karby  na 
lasce);  (w  myśliwstwie)  bie 
§unbe  l^aben  bag  SBitb  an= 
gefd^nitten  psy  pożarły  zwie- 
rzynę przed  nadejściem  my- 
śliwych. 

%'n=\ń)ntUtn,   i)  va.  (^a» 

ben)  rzucać  gwałtownie  (za 
pomocą  naprężenia) ;  2)  vn. 
(fein)  z  wielką  szybkością 
przylecieć;  ber  «Stein  fiĄneUt 
an  ba§  ^^or  an  kamień  leci 
do  bramy  jak  rzucony  procą. 
Sl'pfdjUtegeln,  vr.  \\Ą,  wy- 
stroić się  starannie. 

5rn=f (|nitt,  sm.  =>e§,  pi  =z, 

nakrojenie  n.,  nakrój  m. ; 
ber  ©rf)in!en  fc^eint  l^art  im 

—  szynka  wydaje  się  w  na- 
kroju  twardą;  (w  górnictwie) 
zarachowanie  (przez  karby 
na  lasce);  —  unb  2lbfc^nitt 
uregulowanie  rachunków ; 
(stąd :  2tnfd^nittbogen  sm.,  2ln« 
fc^nittbud^  sn.  arkusz  m.  ra- 
chunkowy, księga  /.  rachun- 
kowa). 

5l'n=ftfjui^cln,  va.  (^aben) 

dorobić  co  snycerską  robotą; 
einen  Änopf  an  einen  ©torf 

—  dorobić  guzik  u  laski. 
5ru=f(fjnüffcln,  va.  (^aben) 

wąchać  co ;  etto.  —  obwą- 
chiwać co. 

5l'n=f(^niirren,  va.  (^aben) 

przysznurowae. 

5ru=fd)iutrrcn,  i)  va.  (^a» 

ben)  (o  chrząszczach  itd.) 
brzęczeć;  ber  ^öfer  fd^nurrt 


mic^  an  chrząszcz  brzęczy  koło 
mnie;  2)  vn,  (fein)  ange=» 
fd^nurrt  !ommen  nadejść  brzę- 
cząc, mrucząc. 

?I'n=|djobcrn,  va.  (^aben) 
an  etro.,  ustawiać  w  stogach 
przy  czem;  baö  §eu  an  baS 
^au^  —  siano  pod  dom). 

9l'n=f(^rauben,(^aben)  przy- 
śrubować. 

5rn=)t^rci6cn,  va.  fd^rieb 
an,  l^abe  angefd^rieben  za- 
pisać; an  bie  %f)\xv  —  zapi- 
sać na  drzwiach  ;  bei  jmnbm. 
gut  (fd^Iec^t)  angefd^rieben  fein 
być  u  kogo  dobrze  (źle)  za- 
pisanym, mieć  u  kogo  dobrą 
(złą)  opinię;  man  l^at  mtc^  bei 
i^m  fd^led^t  angefc^riebenosma- 
ro  wano  (oczerniono)  mnie  przed 
nim.;  jmnbm.  etro.  —  zapisać 
komu  co  na  rachunek;  mit 
boppelter  treibe  —  zapisy- 
wać podwójną  kredką. 

3l'u=fdjrcibcr,  sm.'=§,  2)1 
— ,  (*in,  sf.  pi.  sinnen)  za- 
pisywacz   m.     (zapisywaczka 

5l'n=frf)retcn,  va.  feerie  an, 
l^abe  angefd^rie(e)n,  jmnbn., 
krzyczeć,  krzyknąć  na  kogo  ; 
etro.  —  ogłaszać,  obwieszczać 
co,  obwołać  (np.  bie  '^ao^ 
polowanie). 

2rn=frf)retten,  vn.  fd^ritt  an, 
bin  angef dritten;  angefd^ritten 
!ommen  zbliżać  się  krok  za 
krokiem. 

5rnfr^rot,  sn.  =§,  pi.  =e, 
(3lnfd^rote  5/.  ^?,  «n)  krajka/. 
sukna,  szlak  m. 

5l'n=fd)rOtCn,  va.  przyto- 
czyć (ein  %a\^  beczkę);  doro- 
bić krajke,  szlak  (an  ba§ 
%\x6)  do  sukna). 

Sl'nfti^nb,  sm.  =e§,  pierwszy 
rzut  (w  kręgle). 

5l'n=f(^u^"cn,    va.    (^aben) 

©tiefel,  podszyć  buty;  ^fä^Ie 
—  końce  kołów  osadzać  że- 
lazem; jmnbn.,  fi(^  —  wzuć 
trzewiki  komu,  sobie, 

5rn=frfjulbigcn,  va.  (l^aben) 
jmnbm.  etro.,  obwiniać,  po- 
sądzać kogo  o  co;  jmnbn. 
eines  3Serbred^enS  —  obwi- 
niać kogo  o  zbrodnię;  ange^ 
f^ulbigt  fein  być  obwinionym. 

5rn|djnliilgimo,  sf.  śen, 
obwinienie  n.,  posądzenie  n,y 


Sl'n^fcfjüitn 


71 


5l'n= feigen 


zarzut  m.',  unter  ber  —  pod 
zarzutem. 

2l'n=f^Ül*Cn,  f«.  rozniecić ; 
baä  j^euer  —  ogień  rozn. ;  ben 
^-Äufru^r,  ben  trteg  —  roz- 
niecić bunt,  wojne. 

5l'nfd)uf§,    sm!    *e§,    pl 

='[cl^Üffe,  pierwszy  strzał;  n)er 
'i)at  ben  —  ?  kto  ma  pierwszy 
strzał?  postrzał  m.,  rana  ze 
strzelby  zadana;  (w  myśliw- 
stwie)  miejsce,  gdzie  zwie- 
rzynę postrzelono ;  —  beö 
SQBaf|er§  gwałtowny  napływ 
m.  wody;  (w  chemii)  osa- 
dzanie n.  sie  kryształów; 
(w  medycynie)  /.  fluksya  /  ; 
Slnfd^iiffe  brodawki/,  u  piersi. 

3l'nfrf)ufśfaf^,  sn.  -CÖ,  pl. 
=fäffer  (=trog  sm.)  beczka  /. 
w  której  odbywa  się  krysta- 
lizacya. 

E'nf^uföliuicit,     pl.      sf. 

(=pun!te  sm.)  linie  (punkty) 
w  których  się  kryształy  sty- 
kają. 

3l'lt=frf)MttClt,  va.  i^aUn) 
an  etn).,  nasypać  przy  czem; 
©anb  an  bie  3J?auer  —  nasy- 
pać piasku  pod  mur;  sypiąc 
napełnić;  bcn  ©peid^er  mit 
SBeijen  —  spichlerz  napełnić 
pszenicą;  dosypać,  przysypać. 

Wnf^ü^c,  sf.  pl  =n,  sta- 
widło  n.,  zastawnik  m.,  za- 
stawa /.,  upust  m.,  spust  m. 

3l'n=ff^ü^Ctt,  va.  (^aben) 
(w  młynarstwie  itd.)  baś 
äßaffer,  wodę  zebrać  na  koło, 
podnieść  stawidło. 

2l'n=fd)tt)än9cni,  va.    (^a= 

ben)  zapłodnić;  (w  chemii) 
nasycić;  mit  ©ilbcr  angc- 
fd^roängetteö  S3(ei  ołów  nasy- 
cony srebrem. 

5l'n=f(^ü)anfen,    vn.   (fein) 

chwiejnym  kroidem  zbliżać 
się. 

'5l'n=fdjti)ärcu,  vn.  (^abcn) 
jc^tDor  an,  l|abe  angefc^rooren 
zacząć  się  ropić,  jątrzyć; 
przyropić,  przyjątrzyć  się ; 
ba§  §emb  fc^roärt  an  bie 
2Bunbc  an  koszula  przysycha 
do   zropiałej  rany. 

2l'n=fd;tt)ärnicn,  i)  vn.  (^a- 

f>tn)  (o  pszczołach)  zacząć  się 
roić;  2)  v7i.  (fein)  ange« 
fd^roärmt  fommen  sypać  się 
rojem ;  bie  33ienen,  bie  g^einbe 


!ommen  angefd^wärmt  sypie 
się  rój  pszczół,  nieprzyjaciół. 
*5('n4rf)ö)tti*5Cn,  m,  (§a6en) 
poczernić  ;  (przenośnie)  oczer- 
nić; jmnbn.  bei  jmnbm.  — 
oczernić  kogo  przed  kim. 

5l'n=ftl)ü)a^en,  va.  ßah^n) 
jmnbm.  etn).,  wmówić  komu 
co  (wmówić  komu,  by  co 
wziął  lub  kupił);  fid^  etro. 
—  laffen  dać  sobie  co  na- 
rzucić, wmówić. 

5l'U=ftf)tDCfcItt,  1)  va.  (^aben) 
nasiarkować;  2)  =  anf(f)roa= 
^en. 

5('n4cf)ttJeibcit,  va.  (^aben) 
(w  białoskóruictwie)  wapnem 
napuszczać  skórki, 

3rnfrf)tt)Ctf,  sm.  =e§,  pl. 
=e,  (w  tkactwie)  osnowa  /., 
postawa  f. 

5rn=fd)tt)Ctfcn,   va.  (§aben) 

(w  tkactwie)  naciągać  postawę. 
WnĄńjmi^tllf  va.  (^aben) 
przykuć  (jeden  kawał  że- 
laza do  drugiego);  w  my- 
śliwstwie)  postrzelić  (zwie- 
rzynę). 

5l'n=fd)ü)eKcu,i)t^a.f(^roeate, 
l^abe  angefc^raellt  nadymać, 
wzdymać,  powiększać  (obję- 
tość) ;  ber  9?egen  |at  ben  f^tufä 
angefd^roeHt  deszcz  sprawił 
wezbranie  rzeki ;  bie  Äran!= 
l^eit  l^at  feinen  Hörper  ange= 
fc^roellt  choroba  wzdęła  jego 
ciało ;  2)  vn.  fd^roittft,  fd^roillt, 
fdircoll  an,  bin  angefd^iootten 
spuchnąć,  opuchnąć,  na- 
brzmieć, zwiększać  się,  wzra- 
stać ;  baä  ©efid^t  ift  i^m  ange* 
fd^roollen  twarz  mu  spuchła  ; 
bieSBeinefd^roettent^man  nogi 
mu  nabrzmiewają,  puchną; 
bie  3Jienge  fc^rooU  aUmäl^Uc^ 
an  tłum  zwolna  zwiększał 
się,  wzrastał;  einen  %or\,  — 
(affen  uczynić  ton  pełniejszym, 
wzmocnić,  potęgować  ton. 

^l'u^fc^töftttmcit,  va.  (Ijaben) 
=  anpfeen. 

5l'n=frfjtotmmert,  tn.  (fein) 
fd^roamm  an,  bin  angefc^room» 
men,    przypłynąć,    dopłynąć; 

angefd^roommen  fommen  przy- 
być płynąc. 

5rn=fd)tötnbcln,  va.  (^aben) 
oszukać;  jmnöm.  etro.  —  oszu- 
kać kogo  czem  (sprzedając 
mu  co). 


9rn=fcf)tDöben,  va.  (^aben) 
=  anfĄroeiben. 

5l'U=f  Cgcln,  l)  vn.  (fein)  nad- 
płynąć z  rozpuszczonymi  ża- 
glami ;  2)  va.  (^aben)  ein  ©rfiiff 

—  uderzyć  o  okręt  (płynąc 
żaglami);  einen  §af en  —  do- 
płynąć do  portu. 

5rn=fcf)Cit,  ftefift,  fie^t,  fa^ 
an,  l^abe  angefe^en,  i)  va. 
jmnbn.,  etro.  patrzeć,  spojrzeć 
na  kogo  co;  jmnbn.  ftarr  — 
ostro  spojrzeć  na  kogo;  jmnbn. 
unüerroanbt  —  mieć  w  kogo 
wlepione  oczy,  patrzeć  na 
kogo  jak  w  tęczę;  jmnbn. 
fd^ief  —  patrzeć  na  kogo  nie- 
chętnem  okiem;  łjerftol^len  — 
patrzeć  z  podełba;  feine  Äo» 
ften  —  nie  oglądać  się  na 
koszta;  jmnbn.  genau  — 
uważnie  się  komu  przypatry- 
wać; jmnbn  nid^t  genug  — 
fönnen  nie  módz  napatrzyć  się 
na  kogo,  nie  módz  nasycić 
się  czyim  widokiem ;  tixoCi^ 
lüftern  —  chciwie  na  co  spo- 
glądać ;  jmnbn.  über  bie  ©d^uf» 
ter(n)  (2ld^fel)  —  patrzeć  na 
hogo  z  lekceważeniem,  trakto- 
wać kogo  przez  nogę;  jmnbn. 
Don  unten  big  oben  —  mie- 
rzyć kogo  od  stóp  do  głowy; 
jmnbn.  mit  rerliebten  klugen 

—  robić  do  kogo  słodkie  oczy ; 
\\Ć)  etro.  —  oglądnąć  co ;  etro. 
mit  bem  "SiMtn  —  muffen 
być  zmuszonym  zrezygnować 
z  czego,  opuścić  co,  porzucić 
co ;  etro.  mit  —  być  widzem 
przy  czem,  być  obecnym  przy 
czem,  być  świadkiem  czego; 
id^  fann  e§  nid^t  länger  mit  — 
nie  mogę  dłużej  patrzeć  na 
to;  ic^  rolff  e§  noc^  eine  Sßeile 
mit  —  chcę  jeszczö  jakiś  czas 
przypatrywać  się  temu,  zno- 
sić, cierpieć  to;  jmnbn.  für 
einen  anberen  —  mieć  kogo 
za  kogo  innego;  roofür  feigen 
©ie  mid^  an?  za  kogo  mnie 
pan  masz?;  ber  ^ttc^ter  mufS 
bie  ©ac^e  unb  nid^t  bie  ^cr= 
fon  —  sędzia  powinien  mieć 
wzgląd  na  sprawę,  nie  na 
osobę;  ben  gfo^  für  einen 
®[ep lauten  —  (tyle  co)  robić 
z  muchy  słonia;  jmnbn.  afä 
(für)  einen  ©^renmann  —  mieć 
kogo  za  honorowego  człowie- 


9l'nfcl)cn 


72 


5l'uftd)tto 


ka;  e§  für  eine  ®l^re  —  mieć 
za  zaszczyt,  poczytywać  za 
zaszczyt;  eto).  a(§  eine  2:§or= 
f)Cit  —  mieć  co  za  g-łupstwo ; 
imnbn.  atś  ben  Später  — 
mieć  (uważać)  kogo  za  spraw- 
ce; alleä  im  günftigen  Sichte 

—  patrzeć  na  wszystko  przez 
różowe  okulary;  bie  ©ad^e 
t)on  ber  yd)Iimmften  6eite  — 
brać  rzecz  z  najgorszej  stro- 
ny; raie  ić)  bie  <Sa§e  anfeile  jak 
mi  sie  rzecz  przedstawia;  id^ 
fe^e  eg  auf  100  5^ronen  nic^t 
an  nie  patrzę  na  100  koron; 
nie  zależy  mi  na  100  koro- 
nach; jmnbm.  etn).  —  poznać 
co  po  kim;  man  fte^t  bir 
an,  baj§  hn  gcrocint  l^aft  po- 
znać po  tobie,  żeś  płakał; 
man  fief)t  i^m  "Oin  S3etrüger 
an  poznać  po  nim  że  oszust ; 
man  fie^t  i^m  fein  ^MUv  nid)t 
an  nie  wygląda  na  swój  wiek ; 
2)  vn.  (^aben)  fie^  mai  an! 
popatrz  no !  popatrz  no  tylko ! ; 
fe^'  mai  einer  an!  patrz! 
patrz!  3)  vr.  fid^,  baś  fielet 
fid^  gut  an  to  dobrze  wyglą- 
da, to  się  dobrze  przedstawia, 

5l'nfCl/cn,  sn.  =g,  l)  patrze- 
nie 11.,  spojrzenie  n.,  spoglą- 
danie n.,    oglądanie  n.]    baö 

—  l^at  man  um[onft  za  oglą- 
danie nic  się  nie  płaci ;  jmnbn. 
von  —  !ennen  znać  kogo 
z  widzenia;  6eim  erften  — 
na  pierwszy   izut    oka;    t)om 

—  mirb  man  ni-Ąt  jatt  pa- 
trzeniem nie  można  się  nasycić ; 
2)  podobieństwo  n.,  pozór  m., 
■wyglądanie  n. ;  bie  2Bot)nung 
l^at  au^erlid^  ein  glänsenbeö  — 
mieszkanie  na  zewnątrz  przed- 
stawia się  świetnie;  nac|  bem 

—  gu  urti^eiten  sądząc  z  po- 
zoru; bem  — -  nad^  rairb  eg 
regnen  wygląda  tak,  jakby 
na  deszcz  się  zanosiło ;  fid) 
ein  mürbeüollcä  —  geben 
nadawać  sobie  powagi,  go- 
dności ;  ba§  —  eineä  Śi)umm= 
!opfe§  I;aben  mieć  wygląd 
głupca;    3)  wzgląd  m.;    of)ne 

—  ber  ^er[on  bez  względu 
na  osobę;  4)  powiązanie  ii., 
powaga/.,  znaczenie  n.;  ie= 
manben  5U  —  bringen  dopo- 
módz  komu  do  znaczenia; 
fid^    —    errcerben    zaskarbić 


sobie  poważanie;  in  —  ftc= 
f)en  cieszyć  się  poważaniem; 
in  fc^Iec^tem  —  fte^en  mieć 
złą  sławę;  fid^  —  rerfd^affen 
zdobyć  sobie  poważanie. 

5l'nfc()UÜd),  adi.  znaczny, 
znakomity,  okazały,  wspania- 
ły; ein  =e§  §au§  wspaniały 
dom;  ein  =er  3J?ann  okazały 
mężczyzna ;  eine  =e  S^erf amm= 
lung  liczne  zgromadzenie; 
adf.  znacznie,  znakomicie, 
okazale,  wspaniale ;  et  l^at 
babei  —  gewonnen  znacznie 
na  tem  zyskał;  jmnbn.  — 
belol^nen  wspaniale  kogo  wy- 
nagrodzić. 

5rnfCl)Ulirf)fcit,  sf.  znacz- 
ność  f.,  znakomitość  f.,  oka- 
załość /.,  wspaniałość  /. 

5l'nfcfj«ng,  sf.  (używane 
tylko  w  formie  przysłówko- 
wej) in  —  ze  względu  na; 
in  —  feiner  S^erbienfie  ze 
względu  na  jego  zasługi. 

5X'n=fcugcn,  i)  ra.  (^aben) 

opalić,  osmalić;  \)m  <BĆ)n\lXX= 
Bart  —  osmalić  wąsy ;  2)  vn. 
(l'ein)  przypalić  się. 

5l'U=fc$CU,  I.  m.  (l)aben) 
1 )  przystawić,  przyprawić, 
przytknąć;  ben  STifd^  an  bie 
SOBanb  —  przystawić  stół  do 
ściany;  ben  "i^cdcl  an  ben 
^rug  —  wieko  do  dzbanka 
przyprawić;  ha^  ©łaś  an  ben 
9Jiunb  —  przytknąć  szklankę 
do  ust;  bie  ^lóu  an  ben 
äßunb  —  przytknąć  flet  do 
ust;  Slutegel  —  przystawić, 
postawić  pijawki;  einen  2(r= 
met  —  przyszyć  rękaw ;  bcn 
^infel  —  rozpocząć  malować ; 
ba§  SEReffer  —  rozpocząć  kra- 
jać; jmnbm.  'oa^  SKeffer  an 
bie  Äel^Ie  —  przyłożyć  komu 
nóż  do  gardła;  bic  SIrbciter 
—  postawić  robotników  do 
pracy ;  bie  ©poren  —  ścisnąć 
ostrogami;  id^  f)abc  Dbflbrant- 
tüein  angefe^t  nastawiłem  na- 
lewkę; 2)  umieścić  w  rachun- 
ku, zarachować;  ©ie  !önnen 
mir  baö  —  możesz  mi  pan 
porachować  to,  możesz  pan 
wstawić  to  na  mój  rachunek ; 
man  l)at  if)m  bie  ^roce[ś!o[ten 
angelegt  zaliczono  mu  koszta 
procesu;  feine  SQ3aren  (f)otf)) 
nifbrig    —     kłaść     (wysoką) 


nizką  cenę  towarów;  bie 
(Steuern  —  nakładać  podatki; 
3)  wyznaczyć,  oznaczyć,  usta- 
nowić; ben  %aQ  ber   öodi^eit 

—  ustanowić,  oznaczyć  dzień 
ślubu;  II.  rn.  (^aben)  1)  za- 
pędzać się;  usiłować  dokonać 
czego,  próbować;  es  auf  etro. 

—  zabrać  się  do  czego ;  gum 
«Springen  —  rozpędzić  się  do 
skoku;  2)  ber  S3aum  fe^t  an 
drzewo  puszcza  pączki;  bic 
Kartoffeln  fe^en  gut  an  zie- 
miaki  dobrze  się  zapuszczają ; 
bie  ©tute  fe^t  an  klacz  na- 
biera ciała;  bie  ©r^c  fe^en  an 
kruszce  nie  wyczerpują  się; 
rozpoczynać  grę;  ber  ©en)in= 
ner  fe^t  an  wygrywający  roz- 
poczyna; III.  vn.  \xó),  1)  — 
osiadać,  osadzać  się;  bet 
SBeinftein  fe^t  fid§  in  ben  gäf* 
fern  an  kamień  winny  osiada 
(osadza  się)  w  beczkach;  ber 
©taub  fe^t  fid^  an  kurz  osia- 
da; 2)  =  anfiebeln. 

5rn=fenf5cu,    m.    (l^aben) 

jmnbn.,  wzdychać  do  kogo. 

5l'ltfttljl)altcn,  sn.  =g,  hamo- 
wanie n.  sie,  powściągliwość 

^t'nfidjt,  sf.  pi.  =en,  i)  wi- 
dok m.,  okazanie  n.,  okaz  m.) 
bei  ber  —  biefer  ©egenb  na 
widok  tej  okolicy ;  Bet  —  beś 
$ffiedf)f e(ä  za  okazaniem  wekslu ; 
58üd^er  jur  —  fd^idfen  książki 
na  okaz  posłać;  fid^  aus  ei= 
gener  —  überzeugen  przekonać 
się  naocznie  (na  \Yłasne  oczy); 
2)  sposób  m.  widzenia,  mnie- 
manie n.,  zdanie  n.,  wyobra- 
żenie?«., pogląd  w.;  id^  bitte  urn 
^^re  —  über  biefe  21ngelcgen* 
l^eit  proszę  o  pańskie  zdanie 
w  tej  sprawie;  barübcr  l^abe 
id)  meine  eigene  —  mam  o  tem 
własne  zdanie  (wyobrażenie, 
mniemanie);  über  etnj.  t)er= 
fd^iebener  —  fein  różnić  się 
w  mniemaniu  o  czem  ;  id^  l^abe 
feine  red;te  —  von  ber  ©ad^e 
nie  wyrobiłem  sobie  w  tej 
sprawie  właściwego  mniema- 
nia; eine  miffenf^öftlid^e  — 
pogląd  naukoAvy. 

^l'llfidjtin,  cidi.  (używane 
tylko  z  rcerbcn)  —  merben 
jmnbn.  (albo  jmnbö.)  ujrzeć 
koffo. 


5(nfteödei' 


73 


5l'n=f^rcd)cn 


Slnfiebelct',    sf.    id.    -en, 

osada  /.  (kolonia  /.), 

5l'n=ficbclu,  va.  i  vr.  (I^a* 
Ben)  osiedlić  (się),  usadowić 
(się). 

3l'nftcb(c)I«ng,  sf.  pi.  -en, 

osiadanie  /.  (kolonizacya  /.); 
osada  /.,  kolonia  /. 

5l'n4icöcn,  va.  jott  an, 
l^aBe  angefotten  zagotować, 
zacząć  gotować;  (w  farbiar- 
stwie)  materyę  (przed  farbo- 
waniem) z  solą  gotować; 
(w  górnictwie)  żużlować  (rudę 
z  ołowiem  topić). 

3l'nfict)Icr,  sm.  =§,  ^^Z.  —, 
(4n  sf.  ])l,  -innen)  osadnik  m. 
(kolonista  m.),  (osadniczka  /. 
[kolonistka  /.]). 

^'n=|icocIn,     va.     (^aßcn) 

lakiem  przylepić,  przyla- 
kować. 

5l'n=fiKcn,  va.  (Mafien)  ben 
Sodföogel,  przywiązać  ptaka 
(wabia). 

51'nr^finticn,  va.  fang  an, 
l^abc  angefungen,  jmnbn.,  śpie- 
wać do  kogo. 

5l'n=finncu^  va.  fann  an, 
l^abe  angefonnen,  jtnnbm.  etro., 
żądać,  wymagać  od  kogo  czego 
(niemożliwego  lub  złego). 

5l'nfinnctt,  sn.  =§,  lü.  —, 

żądanie  n,,  wymaganie  n. 
(rzeczy  niemożliwej  lub  złej) ; 
nieusprawiedliwiona  preten- 
sya  /. 

Sl'n=)intCrn,  vn.  (fein)  ska- 
mienieć (na  czem,  t.  j.  przy- 
lgnąwszy do  czego). 

5l'nfi^,  sm.  ^  =eö,  pi.  =e, 
miejsce  n.  zamieszkania,  po- 
byt m.  (stały). 

5l'u=fi^cn,  [a^  an,  bin  (^a= 
Be)  angefeffen,  1)  vn.  (fein) 
być  osiadłym;  et  tft  mit  gmei 
Käufern  f)ier  angefeffen  po- 
siada tu  dwa  domy;  trzymać 
się  czego;  ber  ©d^mu^  fi^t 
feft  an  brud  mocno  się  trzy- 
ma ;  (w  górnictwie)  zacząć 
kopanie  (üon  einem  Orte 
z  pewnego  miejsca);  2)  va. 
(I^aben)  (Sier  —  zaladz  jaja; 
fid^  etn).  —  nabawić  się  czego 
(einen  ©d^nupfcn  kataru  itp.). 

5l'n|i$cr,  sm.  ;§,  pi.  —, 

górnik  m.,  który  rozpoczyna 
kopać;  górnik,  który  wkopuje 
aię  w  cudzy  grunt. 


2l'n=f^«Itcn,  1)  va.  {)abe 
angefpaltet  nadłupać;  2)  vn. 
bin  angefpalten  zacząć  się 
łapać. 

5l'nf^rtnn,  sm.  --i^,  pi.  =e, 

1)  zaprząg  m. ;  2)  pańszczyzna 
/.  (robocizna)    z    zaprzęgiem. 

3l'n=f^auneu,    va.   (^aben) 

1)  wyprężyć,  wyciągnąć,  na- 
ciągnąć; ben  S3ogen  —  na- 
ciągnąć łuk;  2)  natężyć,  wy- 
tężyć; alle  Gräfte  — wytężyć 
wszystkie  siły;  fein  ®eift  ift 
immer  angefpannt  jego  umysł 
jest  zawsze  wytężony;  3)  bic 
^ferbe,  ben  SBagen  —  za- 
przęgać konie,  powóz ;  jmnbn. 
gU  ettt).  —  zaprządz  kogo  do 
czego;  4)  \iin.  Xeid^  ~  na- 
puścić staw,  puścić  wodę  do 
stawu. 

^ruf^üuuer,  sm.  =§,  pi.  ~, 
poddany  m.  odrabiający  pań- 
szczyznę z  zaprzęgiem. 

5('nf^auucrn«t,  W.  '{^^,pl. 

^güter,  posiadłość/.,  na  której 
cięży  obowiązek  odrabiania 
pańszczyzny  z  zaprzęgiem. 

5l'n=f^cicn,  va.  fpie  an, 
l^abe  angefpie(e)n,  gorzej  fpeite 
an,  l^abe  angefpeit,  jemanben, 
etro.,  pluć  na  kogo,  co;  er 
liat  i^n  angefpien  plunął  mu 
w  oczy. 

5l'n=f^JCiIcnt,  va.  (§aben) 
=  anpfiöcEen. 

5ru=f^itfcu,  va.  (^aben) 
nadziać  (naszpikować);  ein 
angefpidftcr  ^afe  nadziany 
zając;  ein  angefpid^ter  Seutel 
pełoa  sakiewka. 

3l'nf^icl,  sn.  -(e)§,  pi.  -z, 

(w  kartach)  zagrywanie  n., 
zagranie  n. ;  id^  l^abe  baä  — 
jestem  na  zagraniu,  na  ręku ; 
mer  l^at  baä  —  kto  na  ręku? 
5l'u=f Rieten,  vn.  i  m.'(^a« 
hzx\)  1)  (w  muzyce)  rozpocząć 
grać,  pierwszy  grać ;  ein  (Sias 
oier  —  próbować  fortepian ; 
2)  (w  różnych  grach)  rozpo- 
cząć grać,  być  na  ręku;  ^v- 
que  —  zagrać  pik;  3)  auf 
etro.  —  przymówkę  do  czego 
czynić  (robić  alluzyę) ;  id^  meifl 
nid^t,  morauf  ©ie  —  nie  wiem, 
co  pan  masz  na  myśli;  i:^ 
glaube,  bafg  er  auf  mic^  an« 
fpielt  zdaje  mi  się,  Ż3  to  do 
mnie  pije. 


3ruf^telmtg,  sf.  pi.  sen,  i) 

(w  kartach)  zagranie  n.,  za- 
danie n.\  2)  przymówka /., 
przytyk  m.  (alluzya  /.). 

5rn=j^ic)]cn,     va.    (^aben) 

wsadzić,  zatknąć  na  rożen: 
(w  myśliwstwie)  przebić 
(zwierzynę)  oszczepem. 

5rtt=f  Rinnen,  fpann  an, 
l|abe  angefponnen,  1)  va. 
'/.^Q,'L2^Q,  prząść  (einen  D^odfen 
kądziel),  przyprząść ;  bie 
©pinne  l^at  i{)r  ©eroebe  an 
ba§  ^ilb  angefponnen  pająk 
przyprządł  przędzę  do  obrazu; 
OXK  ein  ®ceigni§  eine  ©rjäl^^ 
lung  —  do  zdarzenia  nawią- 
zać opowiadanie;  t\x\.  '>iXthtk* 
t)erpuniś  —  rozpocząć  ro- 
mans; 2)  vr.  fid^,  eä  fpinnt 
fid^  ein  ^rieg  an  zanosi  się 
na  wojnę;  ba  fpiunt  fid^  eine 
Sieb[d^aft  an  romans  się  roz- 
poczyna. 

5t'u=f^t^cn,  m.  (^abcn)  za- 

strugać,  zaostrzyć  koniec. 

5l'nf^orn,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

zachęta  /.,  pobudka  /.,  bo- 
dziec m.\  öie  Siebe  gur  SJłuts 
ter  mar  i^m  ein  —  jur  2lr= 
beit  miłość  ku  matce  była 
mu  bodźcem  do  pracy. 

5rn=)^orucn,    va.    i^o^Un) 

1)  spiąć  ostrogami  (ba§  ^ferb 
konia) ;  2)  zachęcać,  pobu- 
dzać, podniecać  (gu  etil),  do 
czego). 

5l'nf^racf;c,  sf.  pi.  -n,  i) 
przemowa  /. ;  eine  —  l^aWen 
mieć  przemowę;  2)  dźwięk 
m.,  głos  m.,  ton  m.;  bie  @ei« 
ge  l^at  eine  gute  —  skrzypce 
mają  dobry  dźwięk. 

5ru=f^i^cdjcit,  fprid^ft  an, 
fpric^t  an,  fprac^  an,  tiaht  an- 
gefprod^en,  I.  va.  1)  jmnbn. 
przemówić  do  kogo,  zwrócić 
się  do  kogo,  zagadnąć  kogo; 
bie  angefprod^enc  ^erfon  za- 
gadnięta osoba;  2)  j|mnbn.  urn 
etm.  —  prosić  kog,">  o  co; 
jmnbn.  um  feine  Xod^ter  — 
prosić  kogo  o  rękę  córki;  3) 
(rzadko  używane)  oskarżać, 
posądzać,  nagabywać,  prze- 
śladować; jmnbn.  ouf  einen 
©iebftal^t  —  posądzić  kogo  o 
kradzież;  jmnbn.  megcn  einer 
©d^ulb  —  nagabywać,  prze- 
śladować kogo  o  dług;  4)  osą- 


5l'nf^rc^cni) 


74 


3l'nftanb 


dzić,  mieć  (za  co),  nazwać; 
ta^  SöilD  richtig  —  dobrze 
osądzić  wiek  zwierzyny;  im 
brftten  ^a\^xe  rcirb  ein  jungeg 
©d^roein  nic|t  mef)r  g-rifc^Iing 
angejproc^en  w  trzecim  roku 
nie  nazywa  się  już  maciory 
warchlakiem ;  5)  domagać  się 
czego,  odwoływać  się;  biß 
©erec&tigfeit  ber  kation  — 
odwoływać  się  do  sprawie- 
dliwości narodu;  6)  podobać 
się  komu,  mieć  powab  dla 
kogo;  bie  ^aiv.x  fprirf)t  mid^ 
mäd^tig  an  natura  ma  dla 
mnie  ogromny  powab;  iin 
anfprerfienbcö  SBefen  powabna 
istota;  II.  vn.  (I^aben)  (rzadko 
nżywane)  bei  jmnbm.  —  od- 
widzić  kogo  (=  t)orfpred)en). 

2l'n)>rcrfjcnb,  adi.  =  an» 
mut^ig. 

5rii=l>rei5Cn,  l)  va.  (I^aben) 
podeprzeć;  eine  3Jtauev  — 
podeprzeć  mur;  2)  vr.  fid^, 
oprzeć  się  (o  co);  ftc^  an  bie 
SKauec  —  oprzeć  się  o  mur 
(nogami). 

bcn)  i  va.  1)  rozpocząć  wy- 
sadzać (minę);  2)  auf  jmnbn. 
—  spiąć  konia  na  kogo; 
angejprengt  !ommen  przyga- 
lopować;  II.  va.  1)  zlać,  skro- 
pić, pokropić  (=  befprengen); 

2)  nakrapiać;  feine  §aare 
finb  fd^on  ange[prengt  zaczyna 
siwieć,  ma  już  szpakowate 
włosy. 

2l'ii=f^rcnfclu,  va.  (^abcn) 
(rzadko  używane)  =  anfprcn» 
gen  II.  1  i  2. 

5l'n=l>nnocn,  I.  vn.  fptang 
an,  bin  angejprungen,  1)  przy- 
skoczyć, w  skok  przylecieć, 
(ange[prungen  !ommen);  2)  nn 
etn).    —    wskakiwać    na    co; 

3)  zacząć  pękać;  ba§  ©łaś 
ift  angesprungen  szklanka 
jest  cokolwiek  pęknięta;  (z  |a= 
ben)  rozpocząć  skakanie, 
pierwszy  skoczyć;  II.  va.  (^a= 
ben)  jemanben,  skoczyć  na 
kogo  (w  nieprzyjaznym  za- 
miarze), napaść,  opaść  kogo; 
ein  Släuber  ^at  mid^  ange= 
fprungen  rabuś  mnie  napadł; 
baś  SJitb  fpringt  ben  ^äger 
an  zwierzyna  zbliża  się  do 
myśliwego. 


5rn=]>rt^cn,  i)  va.  (§a6en) 

sikać,  siknąć,  pryskać,  bry- 
zgać (na  kogo,  co);  2)  vn. 
(fein)  an  etm.,  bryzgać  na  co; 
ber  ^ot^  ift  an  bie  Treiber 
angefpri^t  błoto  bryznęto  na 
suknie. 

^X'nfpni^,     sm.    se§,   pi. 

=fprüd^e,  1)  wymaganie  n., 
pretensya  /.,  uprawnienie  n., 
prawo  n.  (do  czego),  uro- 
szczenie  n. ;  ben  älteften  — 
auf  ctn).  l^aben  mieć  do  czego 
najstarsze  prawa;  auf  etn). 
—  mad^en  rościć  sobie  do 
czego  pretensyę ;  —  auf 
©c^önl^eit  mad^en  mieć  pre- 
tensyę do  piękności,  rościć 
sobie  prawo  do  piękności; 
feine  «fprüd^e  auf  etro.  ge(= 
tcnb  marfien  podnosić  uro- 
szczenia  do  czego  ;  =fprüd^e  er= 
lieben  znieść  prawa  (preten- 
syę; etra.  al§  fein  (gigentl^um 
in  —  nel^men  rościć  sobie 
prawa  do  własności  (czego) ; 
gro^e  =fprüd|e  ma^en  mieć 
wielkie  pretensyę;  auf  ben 
2:^ron  —  erl^eben  rościć  so- 
bie prawo  do  tronu  (być  pre- 
tendentem do  tronu ;  jmnbn. 
in  —  nel^men  korzystać  z  czy- 
ich usług,  zatrudniać  kogo; 
er  nimmt  mid^  ju  t)iel  in  — 
zanadto  z  moich  usług  ko- 
rzysta, zanadto  mnie  zaj- 
muje, zatrudnia ;  btefe  2lrs 
beit  nimmt  niel  3«it  in  — 
ta  robota  wymaga  wiele 
czasu;  id^  mili  3^re  ©üte 
(®ebu(b)  nid^t  ju  fe^r  in  — 
nel^men  nie  chcę  nadużywać 
pańskiej  dobroci  (cierpli- 
wości); biefe  ©telle  nimmt 
mid&  fel^r  in  —  ta  posada 
bardzo  mnie  zatrudnia,  bar- 
dzo wiele  daje  mi  do  czy- 
nienia ;  2)  (rzadko  używane) 
jmnbn.  über  etio.  in  —  nel^= 
men  ścigać  kogo  za  co,  oskar- 
żać kogo  (=  anfpred^en  I.  3.). 
^rnfjjrudj^frei,  adi.  wolny 
od  wszelkich  roszczeń  (pre- 
tensyi) ;  se§  ©igeut^um  przez 
nikogo  nie  zaprzeczona  wła- 
sność. 

5rnf)jrn(f)^f(noc,  sf.pl  *n, 

skarga  /.  (akcya  /.  sądowa) 
o  przyznanie  prawa  posia- 
dania. 


5l'nf^ni(i^^(0^,  adi.  skromny, 
niewymagający,  bezpretensyo- 
nalny. 

3rnf^rud)§Ü0tt,  adi.  wyma- 
gający, pełen  pretensyi. 

5l'n-fł)rubeln,  i)  va.  {f)ahm) 

jmnbn.,  etro.  tryskać  na  kogo, 
co;  2)  fłi.  (fein)  an  etro.  — 
tryskać  do  czego. 

5rnf|)runn,  stn.  =eg,  pi. 
=fptünge  =^  2ln(auf. 

Wn=\pndtn,  va.  {{jobtn) 
jmnbn.,  etro.  plunąć  na  kogo, 
co. 

5l'ii=f^ulcn,     va.     (^abcn) 

zwijać    na    cewkę    (szpulkę). 

5l'U=f^üIen,  1)  va.  ^  (^aben) 
naspfawiać,  nanieść;  baś 
ilBaffer  ^at  mti  ©anb  ange» 
fpiilt  woda  naniosła  wiele 
piasku;  2)  vn.  (^abeni  an 
etro.,  podpływać,  ba§  2öaffer 
fpütt  an  baä  Ufer  an  woda 
podpływa  pod  brzeg. 

W\\'\M)t\\\,  va.  (^aben) 
podniecać,  pobudzać,  zachę- 
cać. 

5l'n=ftä^Icn,     va.    (^aben) 

postalować  (stalą  wyłożyć). 

^rnftatt,  sf.  pi.  --en,  l)  przy- 
rządzenie n.,  przygotowanie 
n.  ;  =en  machen,  treffen  czy- 
nić przygotowania;  td^  ma(^e 
—  ju  einer  9ieife  przygoto- 
wuję się  do  podróży;  zakład 
m.  (instytut  m.)\  ©r^iebungä« 
zakład  wychowawczy ;  SSers 
forgungś*  zakład  zaopatrze- 
nia ;  ^ranf enanftatt  zakład 
dla  chorych,  szpital  w.;  Ii=» 
t^ograpl^ifc^e  —  zakład  lito- 
graficzny; anatomifd^e  —  in- 
stytut (zakład)  anatomiczny; 
2)  (w  górnictwie)  wyznacze- 
nie robotnikom  pracy. 

3rn=ftommcn,    va.   (^abcn) 

(używane  tylko  w  pat't.)  an« 
geftammt  dziedziczny,  od 
przodków  nabyty;  ber  se  ^err« 
fd^er  dziedziczny  władca;  bic 
--en  9łed^te  dziedziczne,  od 
przodków  nabyte  prawa. 

5rn-ftämmcn  va.  {\^a^tn)  = 
anftemmen. 
9ru4tamłJfcn,   va.  (§abcn) 

udeptać,  ubić. 

5ruftanb,     sm.    .eś,     {pi. 

•ftänbe  nie  we  wszystkich 
znaczeniach  używane),  1)  do- 


{ 


31'nftänMg 


75 


5l'n=ftc^cn 


bre  ułożenie  n ,  wdzięk  m., 
przyzwoitość  n. :  fid^  mit  — 
Benehmen  dobrze  się  zacho- 
wywać; fic^  mit  —  öetoccien 
poruszać  się  z  wdziękiem 
(z  graeyą);"  ber  —  crfor= 
bert  es  przyzwoitość  tego 
wymaga;  fie  pit  ftc^  in  ben 
©rf)ranlen  be§  meiblid^en  =cś 
pilnuje  granic  niewieściej 
przyzwoitości;  ba§  üerle^t  ben 

—  (oerftöp  gegen  ben  — ) 
to  narusza  przyzwoitość,  wy- 
kracza przeciw  przyzwoitości ; 
2)  odwłoka  /., .  zwłoka  f., 
przewłoka/.,  odroczenie  n. ; 
bic  2lngelegen^eit  bulbet  feinen 

—  rzecz  nie  cierpi  zwłoki ; 
bic  ©ad^e  mu[§  —  |a6en  rzecz 
musi  pójść  w  odwłokę;  3) 
wątpliwość  n.,  trudność  /., 
przeszkoda  /,,  wahanie  n. 
się;  tc^  ne^mc  feinen  —  e§ 
S|nen  gu  fagen  nie  waham 
się  powiedzieć  panu;  bie 
©ad^c  unterliegt  feinem  — 
rzecz  nie  napotyka  trudności ; 
ein.  ol^ne  —  t^un  zrobić  co 
bez  trudności ;  eä  ftnb  t)ie(e 
sftänbe  bagegen  erhoben  mor« 
ben  podniesiono  przeciwko 
temu  wiele  wątpliwości;  4) 
(w  myśliwstwie)  stanowisko 
n.;  auf  hm  —  gelten  pójść 
na  stanowisko. 

5l'nftänbig,  adi.  przyzwo- 
ity, przystojny;  adv.  przy- 
zwoicie, przystojnie;  eine  «e 
^vau  przyzwoita  kobieta ;  ein 
«=er  SJienfd^  przyzwoity  czło- 
wiek; ein  seś  §au§  machen 
prowadzić  przyzwoity  dom ; 
er  l^at  fein  «eg  SÜuöfommen  ma 
przyzwoite  utrzymanie;  e§  tft 
mir  nid^t  —  to  mi  nie  przy- 
stoi ;  etm.  —  besagten  zapłacić 
za  co  jak  sie  należy. 

5l'nftänbt9fctt,  sf.  i)  = 
SKnftanb  i ;  2)  pi.  =en,  uczci- 
wość/, (to  co  nakazuje  przy- 
zwoitość) ;  (ironicznie)  jmnbm. 
einige  -en  fagen  nagadać 
komu  grubiaństw,  powiedzieć 
komu  ostrą  prawdę. 

5('n[tanb'^firief,  sm.  *e§,  pi. 

•C,  list  m.  dozwalający  na 
zwłokę  w  spłacie  długu 
(moratoryum). 

5l'nftanb^bamc,  sf.  pi  -.n, 

dama  /.  dla  reprezentacyi. 


3l'nftanb§gefüp,  sn.  .-(e)g, 

pi.  fC,  uczucie  n.  przyzwoi- 
tości, takt  m. 

Sruftaubśl-Olf,  sm.  (-e)§, 
pi.  'VÖde,  (u  mężczyzn)  sur- 
dut m.  paradny,  galowy, 
(u  kobiet)  suknia  /.  spodnia, 
halka  /. 

^l'uftnitbÖÖoK,  adi.  pełen 
przyzwoitości;  adv.  jak  naj- 
przyzwoiciej. 

5a'nftanbŚtDibng,  adi.  nie- 
przyzwoity, przyzwoitości 
przeciwny ;  adv.  nieprzyzwoi- 
cie. 

5l'n=ftänoeIu,    va.    (^aBen) 

przywiązać  do  tyczki  (ben 
^opfen  chmiel  itd.) 

5l'n4ta^^eln,  i)  va.  (^aben) 

ułożyć  przy  czem  (|)Olj  an 
bie  3Banb  drzewo  przy  ścia- 
nie) ;  '2)  vn.  (fein)  angeftoppelt 
fommen  nadejść  posuwistym 
krokiem. 

5l'n=ftärfcn,    va.     (^aben) 

nakrochmalić. 

5l'n=ftarrcu,     va.    (^aben) 

wytrzeszczyć  oczy  (na  kogo), 
wlepić  wzrok  (jmnbn.  w  kogo). 
91'nftatt,  1)  praep.  (naj- 
częściej z  gen.)  zamiast, 
miasto,  za;  er  t^at  C§  — 
meiner  (albo  an  meiner  ©tatt) 
uczynił  to  za  mnie_,  zamiast 
mnie;  —  ber  3o^tW"g  («« 
3af)tunggftatt)  fam  ein  93rief 
w  miejsce  (zamiast)  zapłaty 
nadszedł  list;  2)  cołii.  —  bafś, 

—  gU  zamiast  by,  zamiast 
żeby ;  anftatt  bafä  er  un§  ptte 
l^elfen  foUen  zamiast  iżby  nam 
pomódz  ;  —  unś  JU  l^elfen  za- 
miast nam  pomódz. 

Wn=JtmUn,   i)  vn.  (fein) 

osiadać  w  postaci  kurzu,  po- 
krywać się  kurzem;  2)  va. 
(^aben)  okryć  kurzem. 

%'n=^tanń)tn,    va.    {^ahm) 

układać,  przytykając  do  czego. 

5l'n=ftaucn,  va.  {^aben)  'öa^ 

SBaffer  nagromadzić  wodę 
(przez  wstrzymanie  upustów), 
zatrzymać  wodę. 

3l'n=ftaimcn,  va.  (^aben)  pa- 
trzeć ze  zdziwieniem;  jmnbn. 

—  otworzyć  (wytrzeszczać) 
na  kogo  oczy,  gapić  się  na 
kogo. 

3l'n=fted)cn,  va.  \i\ć)%  ftid^t, 
ftic^,  ftad^  an,  l^abe  angeftocfien, 


1)  nadkłać,  nakłuć;  bic  an= 
geftod^enc  ©teHe  miejsce, 
w  które  ukłuto;  2)  =  an= 
ftad^efn,  anfpornen;  3)  nad- 
począć;  ein  Ś«fo/ eine  ^fafd^e 

—  nadpocząć  beczkę,  butelkę; 
4)  jmnbn.  —  wyłudzić,  wy- 
dobyć co  od  kogo;  5)  ange=» 
ftod^en  fein  być  podchmielo- 
nym, mieć  w  czubku. 

Wn-^ttütn,  va.  (^abcn)  i) 

przypiąć,  przytwierdzić  (szpil- 
ką), SSćinber  wstążki;  2)  we- 
tknąć, wsadzić,  osadzić;  'ocn 
33raten  —  wetknąć  pieczeń 
na  rożen;  ein  dtah  —  osadzić 
koło  na  osi;  3)  zapalić;  einc 
^erje  —  zapalić  świecę;  ein 
§auä  —  podpalić  dom;  4)  za- 
razić, zakazić ;  jmnbn.  mit 
einer  ^ranf^eit  —  zarazić 
kogo  chorobą;  jmnbn.  mit 
feiner  ^raurigfeit    (^eiterfeit) 

—  zarazić  kogo  smutkiem 
(wesołością);  bic  jungen  @e= 
mutier  mit  fc^Iec|ten  ®runb= 
fä^en  —  zakazić  młode  umy- 
sły złemi  zasadami ;  5)  cin 
j^afä  —  rozpocząć,  odbić  be- 
czkę (=  anfted[)en) ;  6)  w  gór- 
nictwie) etmaä  kołami  ogro- 
dzić. 

5l'nftCtfcnb,  adi.  zaraźliwy, 
zakaźny. 

3l'nftC(fung,  5/  pi.  =m,  za- 
rażenie n.,  zakażenie  n. 

Sl'iiftediingggtft,  sn.  =e§,  pi. 

=e,  zarazek  w.,  materya  /. 
zarażająca ;  (w  powietrzu) 
miazmat  m. 

5l'nftC(fun9§ftoff,  sm.  =e§, 
pi.  =6,  =  2ln|tetfungśgift. 

^'U=ftcI)Cn,  vn.  ftanb  an, 
bin  i^ahe)  angeftanben,  1)  stać 
blizko  czego,  stać  przy  czem; 
ber  %i\ć)  fte^t  an  ber  2Banb 
an  stół  stoi  przy  ścianie;  2) 
(zamiast  angefd^rieben  fielen) 
10  3iubel  fielen  nod^  von 
ig^nen  an  10  rubli  jeszcze  się 
od  pana  należy,  winieneś  pan 
jeszc-se  10  rubli;  3)  być  sto- 
sownem,  wypadać,  dobrze  się 
wydawać;  eś  fte{)t  bir  nid^t 
an,  mit  fo[d)en  Seuten  ju  t)er« 
feieren  nie  wypada  ci  wdawać 
się  z  takimi  ludźmi;  e§  fte^t 
einem  ©ol^nc  nic^t  an,  mit 
bem  SSater  gu  ftreiten  nie  wy- 
pada   synowi    sprzeczać    się 


2('n=ftcincn 


76 


%'nm 


z  ojcem ;  biejcö  Äteib  ftefjt  i^r 
fe^r  gut  an  bardzo  jej  dobrze 
w  tej  sukni;  ba§  ^an3en 
ftel^t  i^m  fd^terfit  an  źle  się 
wydaje  (wjgjąda)  w  tańca; 
bag  äürnen  fte^t  bir  fc^tec^t 
an  nie  do  twarzy  ci,  kiedy 
się  gniewasz;  einem  anftän= 
bigen  üJJenfd^en  ftetjt  bag  ^lu* 
Ć)m  nić)t  an  przyzwoitemu 
człowiekowi  nie  wypada  kląć ; 

4)  być  odpowiedniem,  odpo- 
wiadać ;  baś  ftep  mir  nid^t  an 
to  mi  nie  odpowiada;  biefeö 
§aug  raiirbe  mir  n30§l  —  ten 
dom  byłby  mi  odpowiednim ; 

5)  opóźnić  (się),  mieć  czas ; 
biefe  ©ad^e  !ańn  nod^  einige 
^eit  —  ta  rzecz  może  się 
jeszcze  na  czas  jakiś  opóźnić, 
ta  rzecz  ma  jeszcze  czas;  go 
roirb  nod^  lange  —  bis  .  .  . 
długo  jeszcze  potrwa  aź  .  .  ; 

6)  wahać  się,  mieć  wątpli- 
wości; id^  [te^e  nidit  an,  Sf)nen 
gU  er!(ären  nie  waham  się 
oświadczyć  panu;  7)  (w  gór- 
nictwie) być  na   powierzchni. 

5l'n=ftcigcn,  m.  ftieg  an, 
bin  angefttegen  podnosić  się, 
wznosić  się;  ber  Serg  beginnt 
fd^arf  —  góra  zaczyna  ostro 
się  wznosić;  baä  SBaffer  fteigt 
an  woda  podnosi  się,  przy- 
biera. 

3rn4tcKcn,  I.  va.  (^aben) 
1)  imnbn.  umieścić  kogo,  dać 
komu  posadę,  miejsce;  mia- 
nować; jmnbn.  alś  S^ii^ter  — 
mianować  kogo  sędzią ;  jmnbn. 
alä  SBebienten  —  dać  komu 
miejsce  służącego,  wziąć  kogo 
za  służącego ;  2lrbeiter  — 
przyjąć  robotników;  er  ift  bei 
©erid^t  angefłeUt  ma  posadę 
przy  sądzie;  er  i\t  feft  ange= 
fteKt  ma  stałą  posadę ;  2)  po- 
stawić przy  ozem,  przystawić 
do  czego;  ben  2;i[c6  an  bie 
Sßanb  —  przystawić  stół  do 
ściany;  bie  ^äa,n  —  rozsta- 
wić myśliwych  na  stanowi- 
skach; 3)  nastawić;  3!Jiörber 
—  nastawić  morderców;  \aU 
fd^e  ^eugen  —  nastawić,  pod- 
stawić fałszywych  świadków ; 
4)  nastawić  co  (==  an[e^m) 
©ffig,  5tinte  —  nastawić  ocet, 
atrament;  5)  urządzać,  ukła- 
dać, sprawić  co;  ein  tlnglüdf 


—  sprawie  nieszczęście;  eine 
Unterfud;ung  —  wdrożyć  śledz- 
two; 33etrarf)tungen  —  roz- 
ważać; mie  |aft  bu  ba§  an= 
gefteHt?  jak  zabrałeś  się  do 
tego  ?  jakim  sposobem  to  ci 
się  udało?  ba  l^aft  bu  maS 
©c^öneä  angefteUt  toś  dopiero 
nawarzył  piwa,  a  toś  dopiero 
zbroił  coś  pięknego;  6) (w  han- 
dlu) zaofiarować  (towar  po 
pewnej  cenie);  irf)  'i)ah^  iljm 
^Ä^eijen  gu  15  fronen  per 
SRetercentner  angefteUt  zaofia- 
rowałem mu  pszenicę  po  15 
koron  za  metryczny  cetnar; 
II.  vr.  1)  fid^  —  brać  się,  za- 
chowywać się ;  er  ftellt  fid^ 
gut  babei  an  dobrze,  zgrabnie 
się  do  tego  bierze ;  er  [teUt 
[i^  mie  ein  ?iarr  an  zacho- 
wuje się  jak  głupiec;  2)  uda- 
wać, grać  rolę ;  er  fteHt  fid) 
unj(|)ulbig  an  udaje  niewin- 
nego, gra  rolę  niewinnego; 
fid^  !ranE  —  udawać  chorego; 
[id^  —  al§  ob  .  .  udawać  że, 
udawać  jakoby  ...  3)  umie- 
ścić się;  fid^  —  laffen  dać  się 
umieścić,  przyjąć  posadę. 

Srilftcilig,  adi.  zręczny, 
zgrabny,  sprytny,  obrotny. 

^ruftcttnug,  sf.  pi.  -en,  i) 

posada  /.,  miejsce  n.,  urząd 
m. ;  eine  —  f ud^en  szukać  po- 
sady; o^ne  —  fein  być  na 
bruku ;  2)  (w  handlu)  zaofia- 
rowanie n.,  oferta  /.  (=  an= 
ftellen  I.  6.);  ^na6)in  ©te  mir 
eine  —  in  ilaffce  proszę  pana 
o  zrobienie  oferty  co  do  kawy. 
5ru=ftCmmCU,  va.  i  rr.  (^a* 
ben)  oprzeć  się  o  co ;  fid^  mit 
ben  gU^en  gegen  {an)  bie  äßanö 

—  opierać  się  nogami  o  ścia- 
nę; (przenośnie)  fic^  gcgen  bie 

©eroalt  —  opierać  się  prze- 
mocy. 

5rn=ftcrbcu,nł.ftirbftjlirbt, 
fłarb  att,  bin  angeftorben,  (bar- 
dzo rzadko  używane  zamiast 
anl)eimfallen)  spaść  prawem 
dziedzictwa;  angefłorbene  ©ii» 
ter  dobra  spadkowe. 

9rn=ftcncni,    va.    (^aben) 

przysterować;  \)a%  ©d^iff  an 
öaä  Ufer  —  przysterować 
okręt  do  brzegu, 

5ril|tirfj,  sm.  =(e)ö,  1)1.  't, 
1)  nakłucie  n.,  uszkodzenie  n. 


(np.  eines  2lpfel§  jabłka); 
2)  —  eineS  ?yaffeä  rozpoczę- 
cie n.,  nabicie  n.  beczki ;  |eute 

—  t)on  Äulmbad^er  Sier  dziś 
wyszynk  kulmbachskiego  pi- 
wa; ein^^afś  in  —  nefimen 
rozpocząć  beczkę. 

5t'u=fticf)dn,  va.  i  i-n.  (^aben) 

auf  jmnbn.,  przymawiać  komu. 

5('n=ftitf cn,  va.  {\:jahzn)  przy- 
haftować. 

5('n=fttCfcIn,    l)    va.    obuć; 

2)  vn.  (fein)  angeftiefelt  !om= 
men  nadejść  wielkim  krokiem. 

^'ufticg,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 

wyjście  na  górę ;  wzniesienie  n. 

%'\\'\xmn\,i:a.  (^aben)  je« 
manben,  =  anftarren. 
5t'n=jtiftcn,  va.  (^aben)  i) 

sprawić,  sprowadzić,  zrządzić, 
wzniecić,  narobić,  spowodo- 
wać; üiel  Unl^eit  —  sprowa- 
dzić wielką  klęskę,  wielkie 
nieszczęście;  einen  Ärieg  — 
sprowadzić  wojnę ;  einen  S9ranb 

—  wzniecić  pożar;  2)  jmnbn. 
ju  etir.  —  podmówić,  podżegać, 
podszczuwać  kogo  do  czego; 

3)  przybić  sztyfcikami. 

5rnftiftmtg,  sf.  pi.  =cn,  = 
2lnftiften  1  i  2. 

^Ciiftifter,  sm.  =§,  pi'  —, 
{An,  sf.  pi.  =innen)  podżegacz 
m.,  spraw  ja  m.  (moralny); 
(podżegaczka   /.,     sprawczy- 

5ru=ftłmmcn,  va.  (J^aben) 
zaintonować,  zacząć  śpiewać ; 
ein  Sieb  —  zaintono\vać  pieśń; 
(przenośnie)  nun  ftimmt  er 
roieber  ba§  alte  Sieb  an  znów 
zaczyna  starą  piosnkę;  einen 
anberen  5ton  —  zacząć  z  in- 
nej beczki,  zmienić  ton  mowy. 

5l'n=ftiufcn,  va.  ftan!  an, 
babę  angeftunfen,  jmnbn., 
śmierdzieć  komu ;  (przenośnie) 
baś  2cbtn  ftin!t  mic^  an  ży- 
cie mi  się  przykrzy. 

5ru=ftOrfCU,  rn.  (fein)  za- 
cząć butwieć. 

tCn^ftoIpcru,  m.  (fein)  an 

etn).,  potknąć  się  o  co,  zawa- 
dzić o  co. 

5rn=fto^fcn,  va.  (fjaben)  na- 

pchać,  napełnić ;  fid^  —  ob- 
jeść się. 

H'llftOl),  sm.  =e§,  pi.  =ftö&e, 
1)  początek  ?«.,  inicyatywa/. ; 
ben   erften   —  ju  etro.  geben 


5l'n=ftoj^cn 


77 


%'ix4nätn 


pierwszy  co  poruszyć,  dać  do 
czego  inicyatywę;  2)  uderze- 
nie n.,  potrącenie  ?i.  (gegen  etlD. 
o  co);  3)  przeszkoda  /,  (to 
o  co  się  uderza  lub  potrąca) ; 
jmnbm.  einen  —  in  ben  2Beg 
iegen  stawiać  komu  przeszko- 
dy; ol^ne  —  bez  przeszkód; 
o|ne  —  lefen  czytać  biegle, 
czytać  bez  zająknięcia  się; 
4)  zgorszenie  n.,  obraza  f.; 
feine  ^anbtunggroeife  l^at  — 
erregt  jego  sposób  postępo- 
wania wywołał  zgorszenie ; 
ein  ©tein  be§  *eś  przeszkoda  ; 
jmnbm.  ein  ©tein  be§  ^i^  fein 
być  komu  solą  w  oku;  — 
erregen  wywołać    zgorszenie ; 

—  an  etro.  nel^men  gorszyć 
się  czem;  5)  (w  rzemiosłach) 
miejsce,  gdzie  co  o  co  uderza. 

5i'n=ftofKn,  I.  va,  ftöBeft, 
ftö|t,  ftie^  an,^a6e  angeftofen, 
1)  uderzyć,  trącić,  szturchnąć; 
mit  i^m    ®Itenßogen    jmnbn. 

—  potrącić  kogo  łokciami ; 
mit  hen  (S5rä[ern  —  trącić  się 
kieliszkami;  fto^en  roir  an! 
trąćmy  się!;  angefto^eneS 
Dbft  owoc  obtłuczony;  2)  ble 
^agb  —  dać  sygnał  do  roz- 
poczęcia polowania ;  3)  przy- 
prawić, wbić,  osadzić;  ben 
©tiel  an  bic  2lEt  —  osadzić 
siekierę  na  toporzysku;  ein 
©tue!  %uĄ  an  ein  anbereś  — 
zeszyć  dwa  kawałki  sukria; 
eine  Slö^re  an  eine  anbere  — 
spoić  dwie  rury;  4)  (w  pie- 
karstwie)  ben  Xeig  —  zarobić 
ciasto;  5)  (o  chorobach)  na- 
paść; bog  ^ie6er  ^at  i^n  an« 
gefto^en  febra  go  napadła; 
6)  podpalić,  zapalić;  ba^  §ol5 

—  podpalić  drzewo;  II.  vn.{^a= 
ben  i  fein)  uderzyć,  zawadzić, 
trącić  o  co;  baö  ?ßferb  l^at 
mit  ben  ^ufen  angeflogen  koń 
trącił  kopytami ;  fie^  2)i(^  DOr, 
baf§  'on  im  fjinftern  nic^t  an» 
ftö|t  uważaj,  byś  pociemku 
nie  zawadził;  2)  im  S^lcben 
(mit  ber  3w"fl0  —  jąkać  się, 
bełkotać;  er  lügt  o^nc  =3U- 
kłamie  bez  zająknienia  się; 
3)  Bei  jmnbm.  —  (2lnftoB  er« 
regen)  wywoływać  u  kogo 
zgorszenie;  4)  gegen  etro.  — 
grzeszyć  przeciwko  czemu; 
baä    ftö^t    fd^on    gegen    bte 


SSernunft  an  to  już  grzeszy 
przeciwko  zdrowemu  rozsąd- 
kowi; 5)  =  angrenzen. 

5l'UftÖ|]ig,  acli.  gorszący, 
nieprzyzwoity;  adv.  nieprzy- 
zwoicie; "C  die'Oin  fül^ren  mó- 
wić w  sposób  gorszący;  fid^ 
—  Betragen  nieprzyzwoicie 
się  zachowywać;  ein  «er  3Sor= 
fall  gorszący  wypadek. 

5l'n=ftrafjlcn,    va.  ^  (^aBen) 

promieniami  oświecać;  (prze- 
nośnie) angeftra^lt  eon  feiner 
3Bei§§eit  opromieniony  jego 
mądrością. 

5ru=ftrlinöen,    va.   (öaBett) 

postronkiem  przywiązać;  bie 
^ferbe  —  zaprządz  konie. 

^ripftrcBcit,  1)  vn.  (OaBen) 
starać  się  wznieść;  j^od^  — 
wysoko  mierzyć,  do  wielkiego 
celu  dążyć;  gegen  etra.  — 
walczyć  przeciwko  czemu 
(gegen  baś  ©d^idEfal  przeciw 
losowi);  2)  va.  etn).  —  starać 
się  o  co. 

Wn-^itńajtln,   va.   (^aBen) 

przygładzić,  przymuskać. 

5ä'n=ftrcitfjcn,  ftric^  an,  ^aBe 
angeftri^en,  I.  va.  l)  posma- 
rować, natrzeć;  ben  ^ufe  mit 
einer  ©alBe  —  wysmarować 
nogę  maścią;  bie  ©tim  mit 
®ffi9  —  (lppi«'j  einreiben) 
natrzeć  skroń  octem;  2)  po- 
malować, pociągnąć;  rotl^  — 
pomalować  na  czerwono ;  mit 
g'irniö  —  pociągnąć  pokostem, 
pokostować;  (przenośnie)  je= 
manbem  ben  ^ütfen  B(au  — 
zbić  kogo  na  kwaśne  jabłko ; 
3)  zakreślić,  zaznaczyć;  eine 
©teHe  in  einem  Sud^e  —  za- 
kreślić ustęp  w  książce;  einen 
Sag  im  Äa^enber  rot^  — 
uważać  jaki  dzień  za  radosny; 
bag  mi  ic^  bir  fc^on  —  po- 
pamiętam (odpłacę)  ci  to;  II. 
vn.  (^aben)  an  etro.  —  otrzeć 
się  o  co;  III.  vr.  1)  fid^  an 
jmnbn.  —  otrzeć  się  o  kogo; 
bie  ^a^e  flreid^t  fid^  an  mtd) 
an  kot  ociera  się  o  mnie;  2) 
malować  się ;  biefe  ^rau  ftreitfjt 
fid|  an  ta  kobieta  maluje 
się. 

'3l'nftrcW)cr,  sm.  =§,pl—, 

lakiernik  m.,  malarz  m.  (ale 
nie  artysta,  tylko  rzemieślnik); 
(ironicznie)  bazgracz  m. 


5i'n=ftrctfcu,  vn.  {^aUn  i 

fein)  an  etro.,  otrzeć  się  o  co; 
an  bie  SBanb  —  otrzeć  się 
o  ścianę. 

WnAvtlkn,  ftriłt  an,  ^aBc 
angeftritten,  l)  vn.  (|aBen) 
gegen  etro.,  walczyć  przeciwko 
czemu,  opierać  się  czemu;  2) 
va.  jmnbm.  etro.  —  wpierać 
co  w  kogo. 

5rn=ftteugcn,  i)va.  (^aBen) 

naprężać,  natężać,  męczyć; 
ein  ©eil  —  naprężyć  linę; 
bie    Gräfte   —    wytężyć    siły; 

feinen  Sßerftarb  —  wytężyć 
rozum;  bie  2lugen  —  zmęczyć 
oczy;  angeftrengte  SCrBeit  wy- 
tężona praca;  einen  ^rocefä 
gegen  jmnbn.  —  wdrożyć 
(rozpocząć)  proces  przeciw 
komu;  2)  vr.  \xć)  —  wytężać 
się,  natężać  się,  męczyć  się; 
fict)  über  bic  Gräfte'—  wytę- 
żać się  ponad  siły;  fid^  — , 
urn  fin  eingebilbeteg  §inber= 
ni§  gu  überroinben  wybijać 
otwarte  drzwi;  (przenośnie) 
er  l^at  fid^  angeftrengt  szar- 
pnął się. 
3l'ufticugung,  sf.  x>l.  =en, 

natężenie  n.,  wysilenie  n.; 
mit'  ber  grij^ten  ~  z  naj- 
większem  wysileniem ;  atte 
«en  roaren  frud^tloä  wszystkie 
usiłowania  okazały  się  bez- 
owocnemi. 

W\\=\ixn\t\\,  va.  (fjahin) 
posypać ;  ©alg  —  posypać  solą. 

^'llftrirf),  sm.  ==(e)ö,  2^^-  =c» 
1)  pomalowanie  n.,  powlecze- 
nie n.,  (także  masa,  którą 
pomalowano  lub  powleczono); 
elfter  —  gruntowanie  n. ;  — 
für  ben  ^upoben  masa/,  do 
zapuszczenia  posadzki;  2) 
(=  21'rtfd^ein)  pozór  m.-,  bie 
©adje  |at  einen  gefä^rlid^cn 
—  rzecz  ma  niebezpieczny 
pozór;  feiner  j^^iöi^^i^  ^^"  — 
von  3Sorfid§tig!eit  geben  nada- 
wać tchórzostwa  pozór  przezor- 
ności; einer  ©ad^c  "ozn  — 
ber  SOßa^r^eit  geBen  nadać 
czemu  pozór  prawdy;  er  l^ot 
einen— t)on  einem  ^^ilofopl^en 
zakrawa  na  filozofa;  3)  (w  my- 
śliwstwie)  ślad  m.  na  rosie, 
trop  m. 

Wn'4ńdtn,  va.  (^aben) 
dorobić  pończoszkową  robotę. 


^'n=ftne9eln 


78 


Wn'-mn 


2l'n=ftvtencln,    va.ßjahzn) 

zgrzebiem  przygładzić  (einem 
^ferbe  bie  §aarc  koniowi 
sierść). 

3l'n4trömeii,  1. 1)  m.  (fein) 
napływać;  angeftrömt  !ommen 
płynąc  przybliżać  się;  ba§ 
Sßaffcr  ftrömt  an  woda  przy- 
pływa, wzbiera;  ba§  SSol! 
!ommt  angeftrömt  lud  gro- 
madzi się,  napływa  tłumnie; 
2)  va.  =  anflö|en. 

Sl'«=ftürfc(I)it,  va.  (^aben) 
nadsztukować,  przyłatać. 

5l'n=ft«M(c)rcu,  va.  (Ęiaben) 
długiem  uczeniem  się  nabyć 
jakich  wiadomości;  eine  an= 
flubiertc  Tlune  wyuczona 
(sztuczna,  afektowana)  mina. 

Sl'nfturm,  sm.  =(e)ś,^?.  =ftür:= 
mc,  natarcie  w.,  atak  m. 

Śl'n=fturmcu,  vn.  (fein)  (an 
albo  gegen  etro.)  szturmować, 
natrzeć;  an  bte  %f)üv  —  wa- 
lić w  drzwi;  gegen  bie  3^e= 
ftung  —  przypuścić  szturm 
do  fortecy;  angeftürmÜontmen 
nadejść  z  hukiem  (jak  do 
szturmu). 

2l'nftur5,  sm.  =i^,pl  =fłurje, 

szybkie  i  gwałtowne  zbliża- 
nie się,  gwałtowny  napływ 
m.;  —  ber  Sßogen  gwałto- 
wny napływ  fal. 

Sl'n^türsen,  i)  vn.  (fein) 
angeftürjt  fommen  gwałtownie 
nadbiedz ;  auf  jmnbn.  —  gwał- 
townie rzucić  się  na  kogo; 
2)  va,  (l^aben)  etra.  an  etit).  — 
sypać  co  na  co,  do  czego; 
bie  ®rbe  an  ben  B^un  — 
ziemię  rzucać  pod  płot. 

%'n=\in^tn,  va.  (^aben)  je^ 

manben,  z  zdziwieniem  patrzeć 
na  kogo. 

5('n=ftü^cn,  va.  (^aben)  an 

etro.,  oprzeć  o  co. 

2l'n=fiirf)eu,  vn.  (^aben)  pro- 
sić (bei  jmnbm.  urn  etro.  kogo 
o  co),  podać  się  (o  posadę); 
urn  @el|altśerf)o|ung  —  pro- 
sić o  podwyższenie  płacy; 
wm  bie  (Srtaubnig  —  prosić 
o  pozwolenie ;  2)  va.  (==  erfu« 
d^en)  prosić,  wzywać;  aUc  Se« 
f)örben  werben  angefud^t  wzy- 
wa się  wszystkie  władze. 

5rn-fud)Cn^  sn.  «§,  żądanie 
M.,  prośba  /.,  wezwanie  n. ; 
auf  inftänbigcö    (bringenbeS) 


—  na  usilną  prośbę;  ein  — 
rid^ten  wnieść  proślDę,  we- 
zwanie. 

9('nfub,  sm.  =(e)§,  ])l.  »e, 
(w  farbiarstwie)  nawarzenie 
n.  wełny  przed  farbowaniem ; 
płyn  m.  w  którym  się  wełna 
warzy. 

5l'n;fllbtln,  va.  (Eiabcn)  po- 
babrać  (bie  ffianb  ścianę). 

5l'n=fumnien,  i)  vr.  (^aben) 

ftd^  (od  ©umme)  nagroma- 
dzać się,  rość  w  znaczne 
sumy;  2)  va.  (I^aben)  (od 
fumtnen)  jmnbn.,  brzęczyć  na 
kogo;  3)  vn.  (fein)  ange« 
futnmt  fommen  nadlecieć, 
zbliżać  się  brzęcząc. 

5l'n;füj^in  va.  (tiaben)  przy- 
słodzić,  zasłodzić. 

5lntagoni'§mu^,  sm.—,pl. 

''Xmn,  przeciwieństwo  n.,  an- 
tagonizm m. 

5lntagoni'ft,  sm.  «en,  pi. 
»en,  (-in  sf.  pi,  =innen)  prze- 
ciwnik m.,  antagonista  m. 
(przeciwniczka  /.,  antagonist- 
ka  /.) 

5('n'ta!eln,  va.  (^aben)  eitt 

©d^iff,  okręt  oporządzić,  ubrać 
w  liny. 

5rn=tait3cn,  l.   i)  vn.  (^a- 

htx\)  tańczyć  pierwszy,  roz- 
począć taniec;  2)  (fein)  <XX\. 
ełn).  —  tańcząc  zawadzić  o  co ; 
angetanjt  fommen  zbliżyć  się 
tańcząc;  II.  va.  \\6)  (dat.) 
etro.  —  przez  tańczenie  na- 
bawić się  czego  (bie  <Sd)iöinb= 
fucbt  suchot). 

5X'u=ta^^cu,     va.    (^aben) 

macając  trafić  na  co. 

5rh4o|fett,  va.  (^aben)  an 

etro.,    ułożyć    co  przy    czem. 
5l'U=taftCU,  va.  (^aben)  po- 
macać,   dotknąć    się;    (prze- 
nośnie) naruszyć;  jmnbä.  ©l^re 

—  naruszyć  czyj  honor;  id^ 
l^abe  t§n  gar  nic^t  angetaftet 
wcale  go  nie  dotKnąłem,  nie 
zrobiłem  mu  żadnej  krzywdy. 

5l'«=tnnmcln,  vn.  (fein)  ati 

etro.,  zataczając  się  zawadzić 
o  co;  angetaumelt  fommen 
nadejść  zataczając  się. 

5lutcboti'(c)rcn,  va^.  {^ahm) 

etro.,  wcześniejszą  datę  poło- 
żyć na  czemś,  antedatować. 

5lnteccbc'nticu,  s/.  pi.  prze- 
szłość  /.,    antecedencye   /. ; 


gute  —  i^aben  mieć  dobrą 
przeszłość,  dobre  anteceden- 
cye. 

%l\tttt'^OXf  sm.  =§,  p>l.  =en, 
poprzednik   w.    (w    urzędzie). 

5lntebtluöia'nii(^,     adiect. 

przedpotopowy. 

Wtt4i)ttxtn,    va.    (^aben) 

dziegciem  wysmarować. 

5l'nt^cU,  sm.  =(e)§,  pi.  »e, 

1)  udział  w.,  dział  m.,  część 
/.  z  podziału  przypadająca; 
mein  —  an  ber  ©rbfd^aft  moja 
część  schedy,  mój  udział 
w  spadku;  er  |at  an  ber  (Srb* 
fc^aft  groet  =e  ma  dwa  działy  ze 
spadku ;  —  om  ©efd^ftft  W.  udział 
w  interesie;  —  am  ©eroinn 
udział  w  zysku ;  er  l^at  gar  fei» 
nen  —  baran  nie  ma  w  tem  ża- 
dnego udziału;  ^ranf  Reiten 
ftnb  ber  —  be§  2llterä  cho- 
roby   są    udziałem    starości; 

2)  —  nehmen  współczuć,  mieć 
współczucie;  i^  nel^me  an 
feinem  Unglüd  lebhaften  — 
współczuję  żywo  z  nim  w  nie- 
szczęściu ;  id^  ne^me  baran  gar 
feinen  —  nic  mnie  to  nie 
obchodzi. 

5l'ntI)eUI)abcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  biorący  udział,  wspólnik 
m. 

Sl'ut^eilfdjctn,  sm.  =c§,  pi. 
=e,  (Slnt^eilsoeric^reibung  sf.) 
udział  m.,  list  m.  udziałowy 
(akcya  /.). 

Slutijologtc',    sf.  pi.  -(e)n, 

wybór  m.  poezyi,  antologia  f 
^l\t\}XUxt',  sm.  =§,  pi.  =e, 

rodzaj      węgla     kamiennego, 

antracyt  9n. 

5lntl)r0^0l0gte'  sf.  nauka/. 

o  człowieku,    antropologia  /. 

5(nt^ro^omor^^i'^mii^,  sm. 

indecl.  wyobrażenie  Boga 
w  postaci  ludzkiej. 

5lntI)vo)JO^l)a'g,    sm.    =en, 

pi.  =en,  ludożerca  m. 

5lntfK0)J0^I)0biC',  sf.  obawa 
f.  przed  ludźmi. 

^rntljUn,  va.  i  vr.  il)ai  an, 
l^abe  anget^an,  1)  ubrać  się 
w  co,  wdziać  ;  einen  3^odf  — 
wdziać  surdut;  ic^  roerbe  mid^ 
rcd^t  fc^bn  —  ubiorę  się  bardzo 
pięknie;  2)  wyrządzić;  jmnbm. 
!  eine  ®^re  (einen  (Schimpf)  — 
'  wyrządzić  komu  zaszczyt 
(zniewagę);  ber  ©pracze  @c- 


Sl'n=tprmcu 


79 


Wn=ittttn 


XOCtlt  —  zadawać  gwałt  ję- 
zykowi; id^  mufś  mir  ©eroalt 
— ,  um  il^n  nid^t  ju  Befeibigcn 
muszę  gwałt  sobie  zadawać, 
-by  go  nie  obrazić;  tf)Un  ©ie 
mir  t>a§  nid^t  an  nie  uczyń, 
nie  zrób  mi  pan  tego  (t.  j. 
przykrości);  3)  e§  imnbm.  — 
oczarować  kogo,  oślepić  kogo; 
fic  f)at  e§  i§m  angeti^ti"  ocza- 
rowała go  ;  4)  (w  żeglarstwie) 
einen  §afen  —  schronić  się 
do  portu. 

napiętrzyć. 

5litticf)ant6ne'ren,  vn.  (^a= 

Ben)    w   przedpokoju   czekać. 
3lntic^n'ft,  sm.  «en,  pi  =en, 
wróg  m.  chrześcijaństwa,  an- 
tychryst m.,  szatan  m. 

2lnttci^ie'ren,   va.   (^aben) 

czynić  co  z  góry,  uprzedzać, 
antycypować. 

$[ntibo'tiim,  sn.  =§,  pi  4a, 
=  ©egengift. 

2lnti'!,  adi.  starożytny, 
bedacy  w  duchu  (w  stylu) 
starożytnym  (wyrazy  anti!, 
2lntife  odnoszą  się  wyłącznie 
do  klasycznej,  t.  j.  do  greckiej 
i  rzymskiej  starożytności). 

5lnti1'e,  sf,  pi  =n,  l)  sta- 
rożytna sztuka  f.,  starożytna 
oświata/.;  2)  dzieło  n.  sztuki 
starożytnej. 

SlntUogtc',    sf.   pi    =en, 

sprzeczność  /.,  przeciwień- 
stwo n.  sprzecznych  zdań. 

5lnttuomie',  sf.  pi   <e)n, 

sprzeczność   ustaw. 

mxüpaiW,  sf.  pi  =(e)n, 
wstręt  m.  (naturalny),  anty- 
patya  /. 

^uti^^ouic',  5/.  i;Z.  =en, 
śpiewanie  n.  naprzemian, 
antyfona  /. 

^nti))o'bc,  sm.  =n,  pl^^n, 

antypoda  m.  (przeciwnośnik 
m.). 

5l'n=tt^Jł)Cn,  va.  (^abcn) 
etro.,  lekko  się  dotknąć  czego. 

%n"ti(\m'Xf  sm.  =ä  (--en), 
pi  =e  (*e'n),  1)  znawca  m. 
(badacz  m.)  starożytności, 
starożytnik  m. ;  2)  handlarz 
m.  starych  książek,  han- 
dlarz starożytności  (antyków), 
antykwarz  m. 

2lnttq«te'rcn,  i)  vn.  (fein) 
przestarzeć;   ein  antiquierter  I 


©tanbpun!t  przestarzałe  sta- 
nowisko; 2)  va.  uznać  co  za 
przedawnione,   wa  nieważne. 

^ntife'^ttftf),  adi.  prze- 
szkadzający gniciu,  przeciw- 
gnilny,  antyseptyczny. 

5lntif^aÖmO'btf(^,  adiectiv 
uśmierzający  kurcze. 

5lntU|e'f C,  sf.  pi  =en,  prze- 
ciwstawienie  n,,   antyteza  f. 

3l'ntlt^,  sn.  =e§,  pi  't, 
(w  wyższym  stylu  zamiast 
©efid^t)  oblicze  n.,  lice  n. ;  »or 
©otteg  —  finb  alle  2)ienfc^en 
g(eic^  wszyscy  ladzie  równi 
są  w  obliczu  Boga. 
'  2l'n=ti)6cn,  vn.  (fein)  an« 
getobt  fommen  gwałtownie 
nadejść,  nadlecieć  jak  burza. 

2l'n=traben,  w.^  (fein)  roz- 
począć kłusować;  kłusem 
nadjechać. 

5l'ntrag,  sm.  =e§,  pi  ==ttäge, 
1)  wniosek  m.\  einen  — 
ftcilen  (einbringen)  uczynić 
(wnieść)  wniosek;  auf  feinen 

—  na  jego  wniosek;  ein 
bringlidjer  —  wniosek  naglący 
(pilny);  einen  —  guc  Slbftim» 
mung  bringen  poddać  wniosek 
pod  głosowanie ;  2)  propo- 
zycya/.,  ofiarowanie  n.,  ofiara 
/. ;  imnbm.  einen  —  mad^en 
uczynić      komu     propozycyę. 

id^  !ann  ^^ren  —  nid^t  an= 
nel^men  nie  mogę  przyjąć 
pańskiej  propozycyi. 

3l'n=traöcn,  trägft,  trägt, 
trug  an,  Cabe  angetragen,  I. 
va.  1)  nadnieść;  2)  nałożyć; 
SSIattgolb  —  nałożyć  po- 
złótkę;  3)  ofiarować,  propo- 
nować; IL  vn.  (I^aben)  auf 
iixQ.  wnieść  co ;  auf  6d^eibung 

—  wnieść  rozwód,  zażad&ć 
rozwodu  ;  auf  eine  (Strafe  — 
wnieść  karę;  proponować, 
domagać  się  kary. 

Wntia^^itńjt,  sn.  «eg,  pi 

't,  prawo  n.  czynienia  wnio- 
sków, prawo  proponowania. 

^il'ntragftcöcr,  sm.  «§,  pi 

— ,  wnioskodawca  m. 

5l'n=train^)eln,  vn.  (fein) 
angetrampelt  !ommen,  przy- 
być tupając  nogami. 

9l'n=traicu,  va.  (^aben) 
złączyć  ślubem ;  mer  l^at  fte 
angetraut?  kto  dawał  im 
ślub? 


3l'n=triiufclll,  vn.  (fein)  ka- 
pać (na  co). 
5l'n=träufcn,    va.    (f^aben) 

lać  na  co  kroplami. 

5l'n=trcffcu,  triffft,  trifft, 
traf  an,  ^abc  angetroffen,  1) 
va.  zastać ;  jmnbn.  gu  |>aufe  — 
zastać  kogo  w  domu;  auf 
frifd^er  Xl^at  —  złapać  na 
gorącym  uczynku ;  2)  vn, 
(fein)   axK   etm.    trafić   na   co. 

5l'ntretbeIjol3,     sn.     =eö, 

(w  hutnictwie)  drzewo  n. 
podpalane  pod  tyglem. 

5l'n=tretbcn,  i.  va.  trieb  an, 
l^abe  angetrieben,  pędzić,  po- 
pędzać, napędzać;  1)  etn). 
an  etro.  —  zapędzić  co  na  co ; 
bet  SBinb  i^at  ba§  ©d^iff  <m 
ba§  Ufer  angetrieben  wiatr 
zapędził  okręt  do  brzegu; 
2)  wbić ;  einen  3'?ager  —  wbić 
gwóźdź;  jmnbn.  ben  §ut  — 
wbić  komu  kapelusz  (na  gło- 
wę) ;  ein  SSrett  —  przybić 
deskę  (do  drugiej  deski);  3) 
napędzać,  zachęcać,  pobudzać ; 
jmnbn.  jurSlrbeit  —  napędzać 
kogo  do  pracy;  ber  (Si^rgcij 
^at  i|n  baju  angetrieben 
ambicya  pobudziła  go  do 
tego;  ber  Steiter  treibt  fein 
^ferb  an  jeździec  popędza 
konia  ;  II.  vn.  (fein)  1)  nadejść, 
nadjechać  (płynąć);  an  bie 
^iiftc  —  nadpłynąć  do  brzegu ; 

2)  (^aben)  (o  roślinach)  bie 
^ftanjen  treiben  an  rośliny 
zaczynają  wyrastać;  3)  ber 
§irt  !ommt  mit  ber  C»erbe 
angetrieben  pasterz  zbliża  się 
popędzając  trzodę. 

5l'ntrcibcr,  sm.  »§,  pil.  —, 
(=in,  sf.  =innen)  naganiacz  w., 
napędzać  m.  (naganiaczka  /.). 

rn=trctcn,  tritlft,  tritt, 
trat  an,  bin  (^abe)  angetre« 
ten,  I.  vn.  (fein)  1)  przystąpić, 
zbliżyć  się;  an  \iah  ^aul  — 
przystąpić,  zbliżyć  się  do 
domu ;  2)  stanąć  w  szeregu 
(ażeby  co  rozpocząć) ;  gum 
Spange  —  stanąć  do  tańca ; 
(przy  wojsku)  — !  do  szeregu ! ; 

3)  rozpocząć  stąpać;  mit  bem 
Unlen  %\x^  —  rozpocząć  stąpać 
lewą  nogą;  II.  va.  (I^aben) 
1)  ugnieść,  udeptać ;  ®rbe  an 
einen  33aum  —  udeptać  ziemię 
koło    drzewa;     2)     {an    etn). 


Wntxkh 


80 


5l'n=tt)acOfcit 


l| erantreten)  bie  Mangel  — 
wejść  na  kazalnicę ;  jmnbn. 
um  ©rtaubniä  —  przystąpić 
do  kogo  prosząc  o  pozwolenie ; 
ber  ^ob  tritt  ben  3Jienfc^en  an 
śmierć  nachodzi  człowieka; 
3)  rozpocząć,  wstąpić  (do  służ- 
by,  urzędu) ;  bte  3legierung  — 
rozpocząć  panowanie;  ein 
Slmt  —  objąć  urząd;  eine 
3ici[c  —  rozpocząć  podróż; 
einen  Seraeiä  —  podjąć  się 
dowodu;  eine  (Srß[(|aft  —  ob- 
jąć spadek. 

Wnitkbf  sm.  =e§,  yl.  =e, 

pobudka  /.,  popęd  m.,  pod- 
nieta /.,  zachęta  /.,  namowa 
/.,  natchnienie  n.\  auf  cige= 
nen  —  z  własnego  natchnie- 
nia, z  własnej  woli ;  au§ 
freiem  —  l^anbeln  działać 
z  własnej  chęci ;  er  l^at  ba§ 
SSerbred^en  auä  frembem  — 
begangen  dopuścił  się  zbrodni 
z  obcej  namowy;  auä  inne= 
rem  —  z  wewnętrznego  po- 
pędu;  bie  58etoE)nung  ift  ein 

—  gur  weiteren  2lrbeit  na- 
groda jest  bodźcem  (podnietą) 
do  dalszej  pracy. 

WW'ixnxitM,  tran!  an,  l^aBe 
angetrunfen,  i)  vn.  nadpić, 
zacząć  pić;  2)  vr.  ftd^  {dat.) 
einen  3fiaufd^  —  podchmielić, 
podpić  sobie ;  fid^  ©ourage  — 
podpić  sobie  na  odwagę; 
fid^  {accus.)  —  opić  się  (ru- 
basznie :  ożłopać  się). 

5rutritt,  sm.  =(e)ö,  pi.  =e, 

1)  (od  antreten)  zajęcie  miej- 
sca w  szeregu ;  2)  objęcie  n. ; 

—  eines  2)ienfłe§  objęcie  służ- 
by? —  fii^^i^  (Srbfd^aft  objęcie 
spadku;  —  ber  S^iegierung  ob- 
jęcie rządów;  3)  rozpoczęcie 
«.;  beim  —  be§  neuen  ^al^rea 
z  początkiem  (z  rozpoczęciem 
się)  nowego  roku;  —  ber 
Steife  rozpoczęcie  podróży ; 
gum  —  na  początek,  dla  roz- 
poczęcia; 4)  schód  m.,  sto- 
pień m.  (zazwyczaj  pierwszy 
i  szerszy  schód);  5)  u  jeźdź- 
ców) krok  m.  koński,  człap 
w.,  kłus  m. ;  6)  w  drukar- 
stwie) oporka  /.  (przy  prasie 
drukarskiej). 

5l'ntrittök[u(fj,  sm.  «e§,  yl. 

=C,  pierwsza  wizyta  /. 


^Cntritt^mal)!,  sn.  =(e)§,  pi. 
=e,  (=jd^mauś,  sm.  =e8,  pi. 
=fd^mäufe)  biesiada  /.  (ban- 
kiet 771.)  Z  powodu  rozpoczę- 
cia czego    (np.  urzędowania). 

3I'ittritt§^rcbigt,  V-  V^-  =«", 

kazanie  n.  wstępne  (próbne). 

Srntritt^rebe,'  sf.  pi.   ^n, 

mowa  /.  wstępna  (przy  ob- 
jęciu   jakiego    urzędowania). 

'  5rntntt§roKe,  sf.  pi.  =en, 

pierwsza  rola  /.,  pierwszy 
występ  m.  (debiut  m) 

Wix'4xiimoxU\nm,  sf.  pi. 

sen,  odczyt  m.  wstępny, 
pierwszy  odczyt. 

3l'u=troifncn,  vn.  (fein)  za- 
cząć schnąć;  an  etw.  —  przy- 
schnąć do  czego. 

5rn=trommc(n,  vn.  (^aBen) 

1)  an  etra.  bębnić  (walić, 
pukać)  w  co!  2)  zacząć  bę- 
bnić. 

3l'n=tu^fcit,  va.  (^a6en) 
dotknąć   się  końcem   palcem. 

5rutti)0rt,  sf.  pi.  «en,  od- 
powiedź; gur  —  Be!ommen 
otrzymać  odpowiedź,  otrzymać 
w  odpowiedzi,  in  —  auf  ^l^r 
©eel^rteä  w  odpowiedzi  na 
szanowny  list;  —  geben  dać 
odpowiedź,  odpowiedzieć; 
jmnbn.  o|ne  —  laffen  pozo- 
stawić kogo  bez  odpowiedzi; 
!eine  —  fd^ulbig  bleiben  mieć 
na    wszystko  odpowiedź;  um 

—  n)trb  gebeten  (abrev.  u.  21.  ro. 
g.)  uprasza  się  o  odpowiedź; 
n)ie  bie  ?^rage  fo  bie  —  jakie 
pytanie,  taka  odpowiedź;  af)- 
fc|lägige  —  odmowna  odpo- 
wiedź, odmowa  /. ;  er  ift  nie 
urn  eine  —  üetlegen  nie  za- 
zapomina  nigdy  języka  w  gę- 
bie, ma  na  wszystko  gotową 
odpowiedź ;  erfd^öpfenbe  — 
wyczerpująca  odpowiedź ;  feine 

-  ift  auc^  eine  —  milczenie 
jest  także  odpowiedzią ;  auf 
eine  l^öjlid^c  g^rage  gel^ört 
eine  J^öflid^e  —  na  uprzejme 
zapytanie  godzi  się  uprzej- 
mie odpoAviedziec ;  n)ie  bie 
^rage  fo  bie  —  jakie  pyta- 
nie taka  odpowiedź  ;  er  mufa 
mir   bariiber   SRebe    unb    — 

fteTjen  musi  wytłumaczyć  mi 
się  (zdać  sprawę)  z  tego. 

'^rntlDOrtCU,  m.  i  vn.  {^a^ 
ben)  odpowiedzieć,    odpowia- 


dać; auf  etro.  na  co;  auf  ei* 
nen  ©ru^  —  odpowiedzieć 
na  pozdrowienie,  ukłonić  się  ; 
(w  żeglarstwie)  einem  ©d^iffe 
—  odpowiedzieć  na  salwę  po- 
witalną. 

5('ntbortnd),  adv.  w  od- 
powiedzi. 

2l'ntti)ortftf)retbcn,  sn.  =§, 

pi.  — ,  odpowiedź  w.,  list  m. 
z  odpowiedzią. 

SCnttDortfd/rift,  5/.  pi.  =en, 

(w  sądownictwie)  replika  f. ; 
jroeite  —  duplika  /. 

5rn=Ü0en,  vr.  fid^,  nabyć 
(czego)  przez  wprawę. 

%'\\'Ux\n^tn,  va.  (I^aben) 
=  anproben. 

W\\-Uxixmt\\,  va.  i  vr. 
(I^aben)  1)  powierzyć;  jmnbm. 
ettt).  —  powierzyć  komu  co; 
fid^  jmnbm.  —  powierzyć  się 
(swoją  osobę)  komu;  2)  zwie- 
rzyć się ;  er  |at  fid^  feinem 
33ater  anoertraut  zwierzył  się 
ojcu. 

^rnöertüaubt,  adi.  krewny, 
pokrewny,  spokrewniony;  er 
ift  mir  —  jest  ze  mną  spo- 
krewniony. 

5ruöcrtt)anbtc(r)  sm.  =n,  pi. 

=n,  ( —  5/.  pi.  <=n  ;  rzadko  : 
=in  sf.pl.  =innen)  krewny  m. 

(=  Cl.,  f) 

5rnöcrtt)anbtfcf)aft,  sf.  pi. 

*en,  pokrewieństwo  n. 

5rnöja(l)§,    sm.    =e6,    pi. 

=n)äd)fe,  przybytek  m.  ;  — 
beö  ŚBaffero  przybytek  wody, 
biefeä  ©tüdE  Sanb  am  Ufer 
ift  frifd^er  —  ten  kawał 
gruntu  na  brzegu,  to  świeży 
osep ;  (także  to  co  dorasta 
np.  ber  —  eines  S5orfeä  mło- 
dzież wsi). 

5rn=üjatfjfcu,  vn.  raäc^ft, 
wächst,  rcucfjö  an,  bin  angc« 
rcaĄien,  l)  przyróść;  bic  Sun» 
ge  ift  an  bie  Siiüpen  ange=' 
n)adĘ)fen  płuca  przyrosły  do 
żeber;  er  fi^t  im  ©attel  mi 
angercad^fen  siedzi  na  siodle 
jak  przyrośnięty;  2)  powięk- 
szać się;  bie  ^(i^l  ber  (Stn= 
rool^ner  ift  bebeutenb  angeirad^» 
fen  liczba  mieszkańców  zna- 
cznie się    powiększyła;    feine 

©d^ulben  road^fen  an  jego 
długi     zwiększają     się;     ber 


Wtt=toaMn 


•81 


Wn-mnht\t 


3^Iuf§  n)äcf)St  an  rzeka  wzbiera; 
3)  (J^cranroad^fcn)  dorastać. 

Wn^Voadtin,  vn.  (fein)  na- 
dejść chwiejąc  sie  (angetüttdfelt 
fommen). 

^rntualt,  sm.  =t^,pl.  =n)ä(te, 
rzecznik  w.,  obrońca  m.  (są- 
dowy), adwokat  m. 

5l'nttialtftf)aft,  sf.  pi.  =en, 

obrona  /.  (jako  instytucja), 
korporacya  obrońców ;  adwo- 
kactwo. 

5l'n=ltt)al3Cn,  \)  va.  (^abcn) 
ugnieść,  przygnieść  (biß  ®rbe 
ziemię);  2)  vn.  (I^aben)  zacząć 
walca  tańczyć,  (fein)  zbliżyć 
sie  tańcząc  walca. 

5l'n=tDÖJ3Cn,  va.  (paben) 
przytoczyć  einen  ^Uxw.  aw, 
bie  2Wauer   kamień  do    muru. 

5l'tt=tt)ant)Cllt,  1)  vn.  (fein) 
powoli  nadejść  (angeroanbelt 
fommen);  2)  vn.  (fein)  i  va. 
(^aben)  eine  DEmmad^traanbelt 
i^n  (il^m)  an  mdłości  go  opa- 
dają, robi  mu  się  mdło;  eä 
roanbelt  mic^  Vxi  Suft  an 
zbiera  mnie  ochota;  3)  (fein) 
uderzyć  kulą  o  ścianę  krę- 
gielni. 

^'nuiauMung,  sf.  pi.  =en, 

napad  m  ,  przystęp  m. ;  eine 
—  t)on  3otn  napad  złości; 
in  einer  —  oon  guter  Saune 
w  przystępie  dobrego  humoru. 
9l'n=tt)anfcn,  vn.  (fein)  (an^ 
geroanft  fommen)  nadejść 
chwiejnym  krokiem. 

5l'n=tt)ärmCtt,  va.  lekko 
ogrzać. 

3l'nti)iirtcr,  sm.  =§,  pi.  ~, 
(=in  5/.,  pi.  »innen)  kandydat 
m.  (kandydatka  /.);  —  auf 
einen  *Coften  kandydat  (upra- 
wniony) na  posadę;  —  auf 
eine  ßrbfd^aft  przyszły  spad- 
kobierca m. 

Sl'ntoartfcfjaft,  sf.  pi.  =en, 

widoki  (uzasadnione),  preten- 
sya  /.,  nadzieja  /,  (upra- 
wniona); —  auf  ein  2lmt  E)a« 
ben  mieć  widoki  na  otrzyma- 
nie urzędu;  —  auf  eine  (Srb? 
fc^aft  nadzieja  na  spadek. 

Sl'ntiJÖfdjC,  sf.  (w  hutnic- 
twie) płukanie  potłuczonej 
rudy. 

^'n=Ö)afdjC«,  va.  {^Un) 
lekko  wyprać,  wypłukać. 


5ru=ü)äffcru,    va.    (^aben) 

cokolwiek  wodą  rozcieńczyć, 
dolać  wody. 

5l'ii=it)cben,  m.  raob  a.\\, 
i^abe  angewoben  dorobić, 
przyrobić  (przez  tkanie). 

5i'n=ti)et;cln,     va.    (^aben) 

wachlować  kogo;  ber  §unb 
roebett  mid^  an  pies  łasi  się 
do  mnie  (vide  raebeln). 

5l'tt=ÖJC^en,  va.  (^aben)  wiać, 
wionąć  na  kogo,  co;  nawiać; 
ein  lieblicher  2)uft  rce^t  mic^ 
an  miły  zapach  wionie  na 
mnie  (zalatuje  mnie);  ber 
SBinb  \)(xi  ciel  «Sd^nee  ange« 
roe^t  wiatr  nawiał  wiele 
śniegu;  e»  wel^t  mid^  f)ier 
l^cimalli(^  an  przypomina  mi 
się  tu  kraj  rodzinny. 

'5l'n=Ö)CtbClt,  (rzadko  uży- 
wane) va.  (t)aben)  zaślubić; 
id^  bin  i^m  nic^t  angeroeibt 
nie  jestem  mu  zaślubioną. 

5l'n=ttiCtrf)en,  va.^  (^aben) 
namiękczyć,  zwilżyć. 

5l'ń=tijcinen,  i)  va.  (^aben) 

jmnbn.,  lamentować,  płakać 
przed  kim;  2)  vn.  (fein)  an= 
gemeint  fommen  z  płaczem 
nadejść. 

5l'n=tt)eifen,  va.  roieg  an, 
l^abe  angemiefen,  1)  pouczać, 
radzić,  polecić;  id^  |abe  il^n 
angemiefen,  auf  meiere  2lrt  er 
e§  tl^un  fott  pouczyłem  go, 
w  jaki  sposób  to  uczynić; 
id|  ^abe  ben  S)iener  angeroie* 
fen  poleciłem  służącemu;  \ti 
manben  gu  etro.  —  zachęcać, 
przynaglać  kogo  do  czego 
(sum  gleite,  jur  Slrbeit  do 
pilności,  do  pracy) ;  2)  ieman= 
ben  mit  einer  ©c^ulbforberung 
an  jmnbn.  —  odesłać  kogo 
do  kogo  z  pretensyą;  jmnbm. 
etm.  anroeifen  przekazać,  wy- 
znaczyć, wydzielić  komu  co; 
ber  S3atcr  l^at  mir  in  ber  S3anf 
@elb  angeraiefen  ojciec  prze- 
kazał mi  w  banku  pieniądze; 
imnbm.  einen  Drt  a(ś  2ßo^n= 
ft^  —  wyznaczyć  komu  jaką 
miejscowość  na  mieszkanie; 
auf  jmnbn.  ©elb  —  przeka- 
zać u  kogo  (w  handlu  także: 
na  kogo)  pieniądze;  id^  bin 
nur  auf  biefe  Summe  ange= 
miefen  oprócz  tej  sumy  nic 
więcej   nie   mam;    er  ift   auf 


S  ni  en  ber,  Seutf(f)=^)oImfd^e§  SOSortetBuĄ. 


'atn  ®rtrag  feiner  fc^riftfteKes 
rifc^en  2;ptigfeit  angeraiefen 
utrzymuje  się  z  pracy  lite- 
rackiej ;  id^  mar  nur  auf  mid^ 
felbft  angeraiefen  mogłem  li- 
czyć tylko  na  siebie  samego. 

5l'ntt)cifer,  sm.  -g,  pi.  —, 

{An  sf.,  pi.  =innen)  ten,  który 
wyznaczM,  przekazuje  co;  — 
DOn  ^[ä^en  ten  który  wyzna- 
cza miejsca;  —  einer  ©elb= 
fummc  przekazujący  pienią- 
dze, wystawiciel  m.  przekazu 
na  pieniądze. 

Wn-mi^tn,  va.  (pben)  po- 
bielić. 
5t'ntt)eifun9,  sf.  pi.  «en,  i) 

pouczenie  n.,  zarządzenie  n. ; 
jmnbm.  in  etra.  —  geben  dać 
komu  wskazówki  w  czem, 
pouczyć  kogo,  jak  ma  co  ro- 
bić;  id^   l^abc  eä   nad^  ^firer 

—  getl^an  zrobiłem  to  według 
pańskiego  zarządzenia,  we- 
dług pańskich  wskazówek; 
2)  przekaz  m.,  przekazanie 
n.;  —  oon  ^otj  przekazanie 
drzewa;  —  auf  ©elb  przekaz 
na  pieniądze;  id^  l^abe  i^m 
eine  —  auf  bie  S3anf  gefd^idft 
posłałem  mu  przekaz  na  bank 
(do  banku) ;  eine  —  auf  1000 
9lubel  przekaz  na  1000  rubli ; 
eine  —  auf  jmnbn.  auäfteßen 
wystawić  przekaz  na  imię  czy- 
je ;  eine  nad^  (Sic^t  ga^lbare  — 
przekaz  płatny  po  okazaniu 
(po  prezentacyi) ;    gegen   biefe 

—  ga^en  ©ie  8  Xage  nad^ 
6idE)t  bie  ©umme  uon  500 
3Jiarf  za  ten  przekaz  zapła- 
cisz Pan  w  8  dni  po  okazaniu 
sumę  500  marek;  3)  (w  hut- 
nictwie) ba§  3Kinera(  l§at 
gute  —  ruda  zdaje  się  zawie- 
rać wiele  kruszcu. 

WnmMt,  sf.  pi.  ^n,  (w  tech- 
nice) podkład  m.  kołowrotu. 

5l'ntöCUbbar,  adi.  dający 
się  użyć,  dający  się  zastoso- 
wać; biefe  Sieget  ift  im  gege^ 
benen  '^aVit  nid^t  —  ta  reguła 
w  danym  wypadku  nie  daje 
się  zastosować. 

'3l'n=ti)cnbcn,  raanbtc  an, 
pbe  angeraanbt  (raenbete  an, 
^abe  angeraenbet)  użyć;  etra. 
3U  etra.  —  użyć  czego  do 
czego,  na  co;  fein  (Selb  ju 
unnü^en  2lu§gaben  —  użyć 

6 


^'ntDcnbimg 


82 


5l'n=3a:|jfen 


pieniędzy  na  niepotrzebne 
■wydatki;  atte  3Kittcl  —  użyć 
wszystkich  sposobów;  2)  za- 
stosować; eine  Spiegel  auf  etto. 

—  zastosować  do  czego  re- 
gułę; ein  aJiittel  Bei  einer 
^ranf^eit  —  zastosować  le- 
karstwo w  jakiej  chorobie ; 
ein  ©prid^raort  —  zastosować 
przysłowie;    ein    SOBort   tal[c^ 

—  mylnie  użyć  wyrazu ;  an« 
geroanbte  Äunft  zastosowana 
sztuka,   sztuka   przemysłowa. 

^'imenbituo,  sf.  pl^  =en, 

1)  użycie  n-,  zastosowanie  n. ; 
jur  (in)  —  bringen  zrobić 
użytek;  bie[e  Flegel  finbet  — 
ta  reguła  ma  zastosowanie; 
bie  —  ber  ©l^emie  auf  bie 
§eil!unbe  zastosowanie  chemii 
w  medycynie. 

5l'n=»er^ett,  wirBft,  roirBt, 
xoaxb  an,  t)aDc  angeworben, 
1)  vn.  starać  się;  um  ein 
3)ŹabcI)en  —  starać  się  o 
dziewczynę ;  2)  va.  ©olbaten, 
zbierać  zaciągi,  werbować ; 
fid^  jum  SJJilitäu  —  taffen  dać 
się  zaciągnąć  (zwerbować)  do 
wojska;  2lrBeitcr  —  przyj- 
mować, Averbowac  robotni- 
ków. 

%'nmtUt,  sm.  =§,  pi.  —, 

1)  werbownik  m. ;  2)  dziewo- 
słąb  w.,  swat  m. 

5l'n=öjcrfen,  rairfft,  wirft, 
raarf  an,  Ijabe  angeworfen,  1) 
vn.  (t)a6en)  pierwszy  rzucić, 
rozpocząć  rzucanie,  (w  grze 
w  kręgle)  mieć  pierwszy  rzut ; 

2)  va.  (I^aben)  (xxk  etw.  — 
rzucić  na  co,  o  co;  \itx\.  S3att 
an  bie  SOßanb  —  rzucić  piłką 
o  ścianę,  piłkę  na  ścianę; 
ben  Äal!  —  narzucić  wapno ; 
ben  3}iantel  —  zarzucić 
płaszcz. 

^l'nttjefeit,  sn.  =§,  pi.  — , 

1)  (rzadko  używane  zamiast 
21'nroefenl^ett)  obecność/.;  2) 
Avłasność  /.  (nieruchoma  np. 
dom  z  polem  lub  ogrodem), 
gospodarstwo  n. 

5l'tttt)Cfcnb,  adi.  obecny, 
przytomny. 

5l'Utt)C|enTjCit,  sf.  l)  obe- 
cność /.,  przytomność  /. ;  in 
meiner  —  w  mojej  obecności ; 

2)  (rzadko  używane)  istnienie 
w,  (=  SSorl^anbenfein). 


5l'n=tt)Cttcrn,  ^  va.    (^a6en) 

jmnbn.     hukoąć     na     kogo, 

wpaść    na    kogo  z  krzykiem. 

5l'n=ti)C^CU,  va.  (I^aben)  na- 

szlifować ;  öie  ©pi^e  am  SDieffer 

—  naszlifować  koniec  u  noża. 
5l'n=ti)tbcnt,     va.     (^aben) 

budzić  wstręt,  obrzydzenie, 
brzydzić;  biefe  2lngelegenl)eit 
wibert  mic^  fc^on  an  ta  sprawa 
wstręt  już  we  mnie  budzi. 

3l'n=ti)iet|crn,  va.  i  vr.  (^a* 

ben)  rżeć  do  kogo,  na  kogo; 
ber  §engft  raiel^ert  bie  ©tute 
an  ogier  rży  do  klaczy;  bie 
^ferbe  roiel^ern  fid§  an  konie 
rżą  do  siebie. 

^Ä'n=ttiimmcni,  i)  va.  (^a= 

ben)  jmnbn.  lamentować  przed 
kim;  2)  vn.  (fein)  angeroim» 
mert  !ommen  nadejść  z  pła- 
czem, z  lamentem. 

^iru=U)iufen,  m.  (^aben)  je» 

manben  wzrokiem  przywołać 
kogo,  mrugnąć  na  kogo  (by 
go  przywołać). 

5rn=ü)irbcln,  i)  m.(^aben) 

przykręcić,  zakręcić;  baŚ 
3^enfter  —  zamknąć  okno 
przycisnąwszy  zasuwkę ;  2) 
vn.  (fein)  angewirbelt  !ommen 
nadejść  kręcąc  się  w  koło. 

5rn=ti)trfeU,  m.^(^aben)  do- 
robić pończoszkową  robotą. 

5rit=lD{tteni,  1)  m.  (Ijaben) 
obwąchać;  ber  §unb  wittert 
mid^  QiXK  pies  obwąchuje  mnie ; 
2)  vn.  (fein)  (w  górnictwie) 
zwietrzeć  na  powierzchni, 
nad  wietrzeć ;  angewitterteś  (Srj 
nad  wietrzała  ruda. 

5lnti)0',  ado.  =  no. 

%'n'm\)\\tn,  vn.  (fjaben) 
mieszkać  obok  ;  ein  «ber  ©d^U= 
fter  szewc  obok  mieszkający. 

l>rnü)0()nClirf)aft,  sf.  są- 
siedztwo n.,  sąsiedzi  m.  pi. 

5rmiind)^,    ^sm.    =e§,   pi. 

=WÜd^fe,  wzrost  m.,  wzrasta- 
nie n.  (ber  ^f(an3en  roślin); 
wyrosi  /.  (auf  einem  33aum 
na   drzewie);    przybytek    in.j 

—  ber  S3eoÖt!erung  przyby- 
tek ludności,  przyrost. 

^ll'u=Uiiif)lcii,  va.  (^aben) 
naryć;  baś  öc^wein  l)at  @rbe 
an  bie  DJZauer  angewül^It 
świnia  naryła  ziemię  pod  mur. 

5rii=üJÜufd)en,   va.  (§aben) 

na  winszować ;     jmnbm.    aUeÖ 


(3\xtt  —  nawinszować  komu 
wszystkiego  dobrego;  jmnbm. 
itxoa^  —  wyrażeniem  życze- 
nia sprawadzić  co  na  kogo. 
^rniDUrf,  sm.  «e§,pZ.=würfe, 
1)  pierwszy  rzut;  (w  grze 
w  kręgle)  ić)  ^abe  ben  — 
mam  pierwszy  rzut;  2)  rzu- 
cenie n.  o  co,  narzucenie  n. ; 
ber  —  oon  ^alt  an  bie  2J?auer 
narzucenie    wapna    na    mur; 

3)  (to  co  narzucono)  tynk  m. ; 
—  »on  ©rbc  nasyp  m.  ziemi; 

4)  (w  tkactwie)  krajka  /"., 
szlak  m. ;  5)  skobel  m.  (do 
zawieszenia  kłódki) ;  6)  w  kra- 
wiectwie) przyszywka  (kawa- 
łek doszyty  do  sukni,  ko- 
szuli itd.). 

Wn^tonr^dn,  vn.  (fein)  i  vr. 

wróść,  wkorzenić  się,  zako- 
rzenić się;  er  blieb  wie  ange* 
wurjelt  ftel^en  stanąłjak  wryty. 
W^aj}l,  sf  liczba  /.,  pe- 
wna ilość  /. ;  bie  —  ber  ^äu= 
fer  liczba  domów;  eine  —  eon 
Sudlern  pewna  ilość  książek. 

Wn=^af}itn,     va.     (I^óben) 

zapłacić  pierwszą  ratę,  za- 
płacić na  rachunek;  id^  l^abc 
auf  biefeś  §auś  10.000  Slubet 
bereits  angejal^lt  zapłaciłem 
(upłaciłem)  na  ten  dom  już 
10.000  rubli;  id^  l^abc  ben  oier« 
ten  2;§eil  beś  ^reifeä  beim 
^aufe  ange^aiilt  przy  kupnie 
wypłaciłem  gotówką  czwartą 
część  ceny. 

5l'n3a^Imig,    sf.    pi.  =en, 

pierwsza  rata  /. ;  część  ceny 
kupna  g^otówką  zapłacona; 
btefe§  §auä  !oflet  100.000 
ąjiar!,  unb  erfotbert  eine  — 
oon  20.000  2Rar!  ten  dom  ko- 
sztuje 100.000  marek,  z  czego 
gotówką  20.000. 

Wn=^ä\^ltn,  va.  {{)Q.ht\\)  1) 

zacząć  liczyć;  2)  perlen  — 
liczyć  perły  nawlekając  je. 

^ril^ja^fcn,  va.  (^aben)  na- 
począć, zacząć;  ein  3^afś  Sier 

—  napocząć  beczkę  piwa ; 
Säume    3ur    Harzgewinnung 

—  nakłuwać  drzewa  dla 
otrzymania  żywicy ;  (przeno- 
śnie) jmnbn.  —  naciągnąć 
kogo,  wyłudzić  od  kogo  pie- 
niądze; jmnbn.  mit  (Sti^el= 
reben  —  naciągać  kogo 
uszczypliwemi  słowami. 


5l'n=5<»tlicnt 


83 


%'\\M 


Wn-^anUtn,    va.    (E)aben) 

jmnön.  związać  kogo  czarami, 
zaczarować  kogo;  jemanbem 
etto.  —  przez  czary  nabawić 
kogo  czego  (eine  ^ranf^eit 
choroby). 

9l'n=3äumcn,    va.    (^aben) 

ein  ^ferö  pi  zy wiązać  konia 
za  uzdę. 

%'rX'iti)tn,  vr.  (fid^)  podpić, 
podchmielić  sobie,  upić  się. 

Sl'njcidjen,  sn.  -g,  p?.  — , 

znak  m.,  oznaka  /.;  wróżba 
/.,  przepowiednia/.;  ein  gu« 
teö  (bojeś)  —  dobry  (zły) 
znak,  dobra  (zła)  wróżba;  biiś 

—  eon  ctro.  fein  być  oznaką 
(przepowiednią)  czego  ;  bie  — 
ber  itranfl^eit  oznaki  (sympto- 
maty)  choroby. 

3i'n=sei(^ncn,    m.    (^aben) 

zaznaczać,  zakreślić,  zanoto- 
wać. 

^l'nSCtgC,  sf.  pi.  =n,  l)  do- 
niesienie n.;  denuncyacya /. ; 
gerid^tlic^e  —  doniesienie  są- 
dowe; münblid^e  (protofoUa» 
rifc^e)  —  doniesienie  ustne 
(protokolarne);  firafgcrid^tüc^C 

—  doniesienie  karnosądowe; 
bie  pflic^tgemä&e  —  crftotten 
zrobić  obowiązkowe  doniesie- 
nie ;  etro.  gur  —  bringen  zro- 
bić doniesienie  o  czem ;  2) 
ogłoszenie  n.,  doniesienie  w., 
zawiadomienie  n. ;  bie  — 
einer  SSorfteUung  ogłoszenie 
przedstawienia;  DOrläufige  — 
tymczasowe  doniesienie  (za- 
wiadomienie); 3)  =  9ln5eirf)cn; 
4)  wskazanie  n.  (w  medycy- 
nie). 

^'nscigcMatt,  sn.  =eg,  jpl. 

■^blatter,  gazeta  /.  ogłoszeń. 
Sl'nactöCn,  va.  (^aben)  1) 
donieść,  zrobić  doniesienie, 
(denuncyować) ;  einen  2)ieb  — 
zrobić  doniesienie  o  złodzieju; 
jmnbn.  gctid^tUcfi  (bei  ©erid^t) 

—  zrobić  na  kogo  doniesie- 
nie sądowe  (do  padu);  einen 
SSerluft  —  zrobić  doniesienie 
o  zgubie;  2)  zawiadomić, 
ogłosić,  podać  do  wiadomo- 
ści; irtnbm.  feine  Slnfunft  — 
zawiadomić  kogo  o  s  wem  przy- 
byciu; jeine  2)rauung  —  po- 
dać do  wiadomości  swój  ślub; 
3)  deklarować,  oświadczyć; 
fein  SSermögen  —  deklarować 


(zeznać)  swój  rnajątek;  äöa= 
ren  gur  Sßergottung  —  dekla- 
rować towary  do  oclenia;  4) 
wskazywać;  ba§  jeigt  niditi 
©uteś  an  to  nie  wróży  nic 
dobrego. 

^l'ngctgcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

1)  donosiciel  m. ;  2)  (tytuł 
gazety  mniej  więcej  tyle  co :) 
Kuryer  w.,  Goniec  m. 

3l'n=5CttcIn,  va.  (t)aben)  1) 
(w  tkactwie)  zaciągnąć  i^Oi^ 
%tXQtht  osnowę);  'l)  uknuć; 
eine  SSerfd^raörung  —  uknuć 
spisek;  e§  roirb  \)\tx  etw).  an* 
gC/iettelt  coś  tu  się  knuje. 

5rn5Ctt(c)kr,  sm.  =^,pi.  —, 
(=in  «/.,  ■pi.  sinnen)  1)  (w  tka- 
ctwie) ten  (ta),  co  osnowę 
zaciąga;  2)  sprawca  m.,  kno- 
wacz  m. ;  sprawczyni  /. 

5l'n=3tc|icn,  %\Ą\i,  i\t^\  aog 
an,    ^ttüe    angezogen,    I.    va. 

1)  wdziać,  oblec,  ubrać;  ein 
Äleiö  —  wdziać  suknię;  bie 
<Łtiefet  —  wzuć  buty;  ba§ 
^emb  —  wdziać  koszulę; 
fiĄ  anjiefjen  ubrać,  ubierać 
się;  er  ^at  nid^tś  anju^ief)en 
nie  ma  się  w  co  ubrać;  ein 
^inb  anüel^en  ubrać  dziecko; 

2)  zacząć  ciągnąć,  pociągnąć; 
"iiXt  ©lotfe  —  zacząć  dzwonić, 
poruszyć  dzwon;  bie  ^ferbe 
\)Qi^tx[.  ben  Söagen  angezogen 
konie  ruszyły  wóz;  3)  przy- 
ciągnąć (do  siebie);  bie  Xt)Ür 
—  przymknąć  drzwi;  ber  3}iag= 
net  jiel^t  baś  ©ifen  an  ma- 
gnet  przyciąga  żelazo  ;  (prze- 
nośnie) bitfe  grau  jietjt  mid^ 
an  ta  kobieta  przyciąga  (zaj- 
muje) mnie ;  4)  wciąg-ać  w  sie- 
bie, przyciągać;  ben  2Itt)em  — 
wciągaćoddech ;  ber  ©d^iuamm 
giel^t  baö  2Baifer  q^xk  gąbka 
wciąga  w  siebie  wodę ;  5) 
fid)  n)a§  —  (gu  ^ergen  nel^= 
tnen)  smucić  się  czem,  brać 
sobie  co  do  serca;  6)  do- 
chować się,  wyhodować,  wy- 
pielęgnować; ©C^afc  —  wy- 
hodować owce  ;  7) przytoczyć; 
eine  ©telle  auö  einem  33urf)e  — 
przytoczyć  ustęp  z  książki; 
bie  angebogene  93eflimmung 
be§  ©efe^eś  przytoczone  posta- 
nowienie ustawy  ;  II.  vn.  (I^a^ 
ben)  1)  (w  szachach)  pierw- 
szy pociągnąć,  rozpocząć  grę ; 


2)  naciągnąć;  ber  %\)tt  l^at  gu 
ftar!  angezogen  herbata  za 
mocno  naciągnęła;  3)  ber 
^fitigel  giel^t  <vn.  gwóźdź  dobrze 
włazi;  ber  Seim  gietjt  an  klej 
dobrze  chwyta;  bie  ^rüget 
^ie^en  an  plagi  dają  się  czuć; 
bie  greife  jiel^en  an  ceny  idą 
w  górę;  4)  bie  ^ättc  gie^t  an 
(e§  gi''t)t  ^\\)  mróz  bierze,  robi 
się  zimno;  5)  (fein)  angego=> 
gen  fommen  nadciągnąć,  na- 
dejść; bie  Xruppen  fommen 
angezogen  wojsko  zbliża  się  ; 
6)  (rooi^in  jiefien,  um  fic^  nies 
ber^Ulaffen)  naciągnąć;  7)  (eis 
nen  2)ien[t  antreten)  wstą- 
pić do  służby;  bic  ^nec^te 
pflegen  gu  ^otianni  an5U3ie^en 
parobcy  wstępują  do  służby 
na  Św.  Jan. 

5l'n5tCl)enb,  adi.  pociąga- 
jący; t\x\.  rer  SJienfc^  czło- 
wiek pociągający,  pizyjemny, 
zajmujący ;  etnc  «e  ^^ectüre 
zajmująca,  wdzięczna  lektura. 

^l'njiel^er,  sm.  =§,  'pi.  —, 

(=in  sf.,  pi.  =innen)  1)  służą- 
cy (służąca  /.),  który  (która) 
pomaga  przy  ubieraniu  się, 
szatny  m.  (szatna/.);  2)  przy- 
rząd m.  do  wdziewania  (np. 
butów);  3)  (w  anatomii)  mu- 
szkuł  m.  przywodzący. 

^l'njicliung,    s/.  '  pi.    =en, 

przyciąganie  n.  ;  przytacza- 
nie n. 

5l'n3ic^ungś!raft,    sf.    pi. 

=fräfte,   siłn  f.    przyciągania. 

5l'n5te^unnöfrciö,  s?n.  -e§, 

pi.  =e,  obięb  m.  (stera  /.)  przy- 
ciągania. 

Ilnsic^uitg^^imft,  sm.  -e§, 

pi.  se,  punkt  m.  (środek  m.) 
przyciągający. 

3l'nsVfditIn,  va.  (i^aben)  jes 
manben  szeptać  do  kogo. 

5ru=3ifd)Cn,  va.  (^abcn)  je* 
manöen  sykać  na  kogo. 

5l'n5U(i)t,   sf.  pi.    -3iirf)te, 

hodowaniem  (oon^iel^  bydła); 
rozkrzewienie   n.    (oon   ^-öäu= 
men  drzew). 
%'n=^\idtvn,     va.    (^aben) 

ocukrzyć. 

1)  odzienie  W.,  odzież  f, 
suknie  /,  ubiór  w.,  ubra- 
nie n.  ;  2)  garnitur  m.  przed- 
miotów należących  do  ubra- 

6* 


5l'«siiöüd) 


84 


9H)o'fteIt^uttt 


nia  (np.  ein  —  ©pi|en  gar- 
nitur koronek)  ;  3)  przy- 
bywanie «.,  zbliżanie  się  n. ; 
ber  geinb  ift  im  —  nieprzy- 
jaciel zbliża  się;  ein  ©erott* 
ter  ift  im  —  zbliża  się  bu- 
rza; e§  ift  eine  ^cirat  im  — 
zanosi  się  na  małżeństwo, 
kojarzy  się  małżeństwo  ;  4) 
objęcie  n.  służby;  5)  (w  sza- 
chach) rozpoczęcie  gry,  pierw- 
sze posunięcie. 

5l'njüöltä),  adi.  uszczypli- 
wy, dokuczliwy,  obraźliwy, 
dwuznaczny;  adv.  uszczypli- 
wie, dokuczliwie,  obraźliwie, 
dwuznacznie;  ein  =er  ©d^erj 
uszczypliwy  żart. 

$l'ltsünli(l)feit,  sf.  pi  =en, 
uszczypliwość  /.,  dwuznacz- 
ność n.  ;  uszczypliwa  (dwu- 
znaczna) mowa  /. 

zapalić;  baö  §euer  (ba§  Sid^t) 
—  zapalić  (rozniecić)  ogień, 
zaświecić  świecę;  podpalić; 
ein  §auö  —  podpalić  dom; 
(przenośnie)  bie  Ariegśfadfet  — 

wzniecić  wojnę. 

9rtt5iinber,  ^sm,  :§,  pi  —, 

ten,  który  zapala  ogień  lub 
światło ;  przyrząd  m.  do  zapa- 
lania (np,  ogni  sztucznych). 

%'n'^\oüitn,    va.    (^aben) 

nadskubnąć,  nadszczypnąć; 
(przenośnie)  dokuczyć  komu 
uszczypliwością. 

z  trudnością  wdziać  (wcią- 
gnąć); er  miU  bie  ^anbfd^ulje 
burd^auä  —  gwałtem  nacią- 
goąć  chce  rękawiczki. 

5rn=jtt)e(fctt,     va.    jfiaUn) 

przykołkować,  przyćwieko- 
wać. 

5ru=Jti)inocn,  va.  {f)aUn) 
jmnbm.  etro.  —  gwałtem 
(siłą)  narzucić  komu  co. 

5rn=3ttJitf(I)Crn,  va.  (^aben) 

świergotać  do  (ua)  kogo. 

^l^apgifd;,  adi.  ein  =er 
S3en)ei9  dowód  apagogiczny, 
pośredni. 

5l^ana'9C  (wym.:  apanaż), 
sf.  pi  =n,  apanaż  m.,  pensya 
f.  roczna  wydzielana  człon- 
kom domów  panujących. 

5li|J(l'rt,  adi.  osobny,  od- 
dzielny ;  szczególny,  osobliwy ; 

ein  aparteö  ^intmer  oddzielny 


(osobny)  pokój ;  ein  =eś  SuĄ 
osobliwa  książka;  ein  =er  ®e« 
fd^mad^  osobliwszy,  oryginalny 
gust;  adv.  osobno,  oddzielnie; 
szczególnie,  osobliwie. 

'$ipati}it',  sf.  apatya  /., 
obojętność  f. 

Sl^a'tljifd),  adi.  apatyczny, 
obojętny ;  adv.  apatycznie, 
obojętnie. 

5l^ati't,  sm.  =§,  pi  ^i,  (mi- 
nerał) apatyt  m.,  fosforyt  m. 

3l'^fel,  sm.  *g,  pi  tpfel, 
jabłko  n. ;  in  einen  fauren  — 
beifien  (tyle  co)  imać  się 
przykrej  rzeczy,  poddać  się 
przykrej  konieczności ;  ber 
2lpfel  fättt  nirfjt  roeit  »om 
«Stamme  jabłko  pada  nie  da- 
leko od  jabłoni;  jaki  ojciec 
taki  syn  —  jakie  drzewo 
taki  klin,  (albo)  rodem  kurki 
czubate,  (albo)  jaka  mać,  ta- 
ka nać  ;  jmnbn.  mit  faulen 
2tpfeln  beroerfen  obrzucić  ko- 
go zgniłemi  jabłkami ;  biefe 
©arf)e  gilt  feinen  faulen  — 
me^r  ta  rzecz  nie  warta  już 
złamanego  szeląga;  ca  ift 
^ier  fo  ooll,  baf§  fein  —  jur 
Śrbc  faKen  fönnte  (tyle  co) 
tłok  tu  taki,  że  możnaby 
jabłka  po  głowach  taczać; 
rollte  5äpfel  pflegen  auc^  faul 
JU  fein  (tyle  co)  robak  się 
lęgnie   i    w  bujnym    kwiecie. 

'  ^r^jfclboimi,    sm.    't%,  pi 

sbäume,  jabłoń  /".,  jabłonka/, 
^r^fctbrci,  Sł7z.  =(e)ś,  (także 

=muä  sm.  =feg)  marmolada  /. 

z  jabłek. 

5('^fclf«d)CIt,  sm.  .-§,  pi  —, 

placek  m.  z  jabłkami. 

5r^feImoft,  sm.  »e§,  pi  =e, 

moszcz  w.  jabłczany,  jabłecz- 
nik m. 

^r^felfÖltrC,  sf.  kwas  m. 
jabłczany. 

^l'^fdfdjalC,  sf.  pi  ',n,  łu- 
pina /.  z  jabłek. 

^rjifclfrfjimmcl,  sm.  =§,  pi 

— ,  koń  m.  bułany. 

5l|lfdfi'«C,  5/  pi  =n,  po- 
marańcza f. 

W^^ńmin,  sm.  «eö,  pL  ^t, 
=  „Slpfelnioft. 

Vf^jfclrfjCIt,  sn.  :§,  pi  —, 
jabłuszko  n. 

!?l)Jl)Ori'^muÖ,  sm.  gen.  —, 
pi  =en,  aforyzm  m.\  zdanie  n. 


urywkowe,  myśl  /.  treściwie 
wyrażona. 

5l^:^0n'ftif^,  adi.  afory- 
styczny, urywkowy,  treściwy; 
adv.  aforystycznie,  urywkowo, 
treściwie. 

5l:|)iriC',  sf.  brak  m.  do- 
świadczenia, 

5r^iöa))fcl,  sm.  =§,  pi 
=äpfei,  jabłko  n.  apisa. 

3l:|)0bi'ftifd),  adi.  apody- 
ktyczny, stanowczy ;  adv. 
apodyktycznie,  stanowczo. 

5lpofaIl)'Mc,    sf.   pi    =n, 

objawienie    n.,    apokalipsa  f. 

3l^0!aÜ)'^tiftf),  adi.  tajem- 
niczy, zagadkowy,  apokali- 
ptyczny ;  adv.  tajemniczo,  za- 
gadkowo,   apokaliptycznie. 

5lł)0'!oijC,  sf.  pi  »n,  skro. 
cenie    n.    wyrazu    na    kcńcu. 

5l^)0!rl)'^^Cn,  sn.pl  apokryfy 
m.  (biblijne  książki  nie  przy- 
jęte do  kanonów). 
^  3l^)0frt)'^^(tf^),  adi.  pod- 
sunięty, nieprawdziwy ;  eine 
=e  §anbfcfirift  fał-^zowany 
(podsunięty)  rękopis. 

3l^oIo'g,  sm.  =g,  pi  --e, 
bajka  /.  moralna. 

Sl^ofogc't,  sm.  =en,  pi.  -iw, 
apologetm.,  obrońca  m.  wiary. 

5l^0l0ne'ttf,  sf.  nauka  /. 
o  obronie  wiary  (chrześcijań- 
skiej), 

^l^OlogCttfrl),  adi.  apolo- 
giczny,   broniący, 

^l^oiogtC',  sf.  pi  -(e)n,  apo- 
logia  /,,  obrona  /.  na  pi- 
śmie, 

5l^0^jIC'ftifrf),  adi.  apople- 
ktyczny.   udarowy, 

'5l^oilcjic',  sf.  pi  --(e)n, 
apopleksya  /,,  udar  w,,  po- 
raż»^nie  n. 

5l^orc1ifer,  sm.  -§,  pi  —, 

niedowiarek  m.  (powątpie- 
wacz  w.). 

5l^0nC',   sf.  chwiej QOŚć  /. 

9lpOftfifiC',  sf.  odstępstwo  n. 
(od   wiary),  apostazya  f, 

5l^0fta't  (Stpo'ftata),  sm. 
sen,  pi  -tw,  odszczepieniec 
m.,  odstępca  m.,  apostata  m. 

9(^0 'fth,  sm.  =0,  pi  —, 
apostoł  w?.,  krzewiciel  m. 
(jakichkolwiek  zasad). 

51^0'ftclt^um,    sn.   (=fc^aft 

s/.)  apostolstwo  n.,  krzewie- 
nie n.  (jakichkolwiek  zasad). 


5I)JOfto'Ufd) 


85 


Wv 


Sl^OftO'Iif  rfj,  adi.  apostolski, 
pochodzący  od  apostołów ;  in 
apoftoüj^etn  %om  jprec^cn 
przemawiać  po  apostolska, 
w  tonie  apostolskim;  =e  3J?as 
jeftät  apostolska  mość  (tytuł 
królów  węgierskich,  a  stąd 
cesarzy  austryackich). 

5l^0fti'U,  sm.  =§,  pi.  ^t, 
dopisek  m.  ;  najwyższe  roz- 
strzygnięcie umieszczone  na 
prośbie. 

5l^oftro'^I),  sm.  =(e)ś  pi.  =e, 

apoHtrof  m. 

apostrofa  jf.,    zagadnięcie   n. 

1)  apostrofować  (umieścić 
apostrof);  2)  zaapostrofować, 
zagadnąć;  er  apoftrop^ierte 
\\)XK  mit  ben  3öortcn  —  zaga- 
dnął g-o  słowami .... 

'it^JOt^Cle,  sf.  pi.  =n,  apte- 
ka/. 

5l^ot^e1ci*,  sm.  =§,  pi.  — , 
aptekarz  w. ;=ins/.,p?,  »innen, 
1)  żona  f.  aptekarza,  apte- 
karzowa  /. ;  2)  aptekarka  /, 
(tj.  wykonująca  zawód  apte- 
karski). 

3l^Ot{jC'fCl*0Cl)ilfC,  sm.  =n, 
pi.  =n,  pomocnik  7n.  (asystent 
m.^  aptekarski. 

5l^ot|!C'!crIc^rIinö,  sm.  =§, 

pi.  =e,  uczeń  m.  (praktykant 
m.)  aptekarski. 

3l)JotI;c'fcrrcrfjnmtö,  sf.  pi. 

»en,  rachunek  m.  apteczny ; 
rachunek  aptekarski  (słony, 
wysoki). 

5l^J0t^C0'f C,  sf.  pi.  »n,  apote- 
oza /.,  ubóstwienie  n.,  uzna- 
nie n.  za  bóstwo. 

%^^üxa't,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

aparat  m.,  narząd  m.,  przy- 
rząd m. 

^ł)^artcnte'nt,  (wym. :  apart- 
män)  sn.  =ś,  pi.  =§,  apar- 
tament 7n.,  ubikacya  /.,  po- 
kój m. 

%)ßpt'U,  sm.  *§,  pi.  -e,  1) 
apel  m>.f  zwołanie  w.;  gum 
— !  do  apelu !  ;  —  blafen 
(trommeln)  trąbić  (bębnić)  na 
apel,  do  apelu  ;  jum  —  gelten 
iść  do  apelu  (na  apel);  2) 
zwoływanie  n.  (i  odwoływa- 
nie n.)  psów  myśliwskich ; 
3)  odwoływanie    się    n. ;    ein 

—   an  bie  bffenUid^e  3JiUb= 


tl^ätt(]!eit  odwoływanie  się  do 
dobroczynności  publicznej. 

5l^^cöa'nt,  sm.  ^tx\,pl.  *en, 
{ńnsf^pl.Ąnmw.)  apelant  m., 
apelujący  m.,  odwołająoy 
się  m.  (apelantka  /.,  apelu- 
jąca /.,   odwołująca  się  /.). 

apelacya  /.,  odwołanie  n. ; 
eine  —  überreichen  zanieść 
odwołanie,  założyć  apelacyę. 

^Ä^^cüatto'nöocntfjt,  sn.  --el, 

pi.  >t,  sąd  m.  apelacyjny, 
sąd  wyż-^zy,  sąd  odwoławczy. 

'  5l^)Vföi^'l'C«f  '^^^'  (^aben) 
odwołać  się,  apellować,  za- 
łożyć apellacyę;  gegen  ein 
Urtöetl  (®r!enntniś)  —  od- 
wołać się  od  wyroku  (orze- 
czenia). 

5l^^)C'nbuv  sm.  —,  pi.  =e, 
dodatek  m.  =  Slnlöang. 

'il^ptü't,  sm.  =(e)ś,  pi.  =e, 
apetyt  m.,  —  l)aben  mieć 
apetyt;  gesegneten  —  l^aben 
mieć  dobry  apetyt;  —  erre= 
gen  wzbudzać  apetyt;  —  nad^ 
etn).  \)0.htx\.  mieć  na  co  apetyt 
(ochotę);  eö  t)ergel^t  einem 
ter  —  traci  się  ochotę  (apetyt). 
^^^Cti'tlid),  adi.  apetytny, 
ponętuy;  adv.  apetytnie,  po- 
nętnie. 

'3l^^Ct'mofigfCtt,6/.brakm. 
apetytu. 

wyrównać,  pogodzić,  aplano- 
wać;  tmtn  ©trcit  —  pogo- 
dzić spór. 

3l:|j^Iaubic'rcu,  m.   i   vn. 

(^aben)  przyklaskiwać,  aplau- 
dować. 

5I^J^Iau'^,  sm.  -e§,  pi.  =e, 

poklask  w.,  aplauz  m. 

5I^^Iicatu'r,    sf.   pi.   =en, 

aplikatura  /. 

zastosować,  przystosować, 
aplikować;  jmnbm.  ńn  3JZe- 
bicament  —  zadać  komu  le- 
karstwo ;  jmnbm.  eine  Dl^tfeige 
—  dać  komu  w  twarz,  wy- 
rżnąć komu  policzek. 

5l^^0i'nt  (wym.:  apoę)  s§, 
pi.  =§,1)  trata  /.,  weksel  m. ; 
einen  Selrag  per  —  traf« 
ficren  ściągnąć  kwotę  za  po- 
mocą traty;  2)  część  akcyi 
(udziału). 


Sl^^ortie'rcit,   va.   (^aben) 

aportować. 

3(^^ofiti'{m,    sf.   pi    =en, 

przydawka  f. 

3(^^)rCtC'Ur  (wym.:  apreter) 
SłJi.  =0,  2^1'  =C^  ten,  który  przy- 
rządza, apreter  m. 

^pptttn'V,  sf  pi  *en,  przy- 
rządzenie n.j  apretura  f 

%^)jitoUt'Vtn,  va.  {f)aUn) 
zatwierdzić,  pochwalić,  uznać, 
aprobować;  ein  =te§  Seörbud^ 
podręcznik  zatwierdzony,  po- 
lecony przez  władzę;  ber 
(Sanbttat  rourbe  bei  ber  ^rü= 
fang  =t  kandydat  złożył,  zdał 
egzannin. 

5l^^rO'd)ett  (wym.:  aproszen) 
sf.  pi.  (przy  fortyfikacyach) 
przykop  m..  aprosza  /. 

3(:p^roötftotttc'ruiig,  sf.  pi 

=en,  aprowizaeya  /.,  zaopa- 
trzenie n.  (w  żywność). 

5t^rifO'fC,  sf.  pi  itn,  apry- 
koza  /,  morela  /. 

^il^Ci'l  sm.  =§,  kwiecień  m. ; 
jemanöen  in  tan  —  jcftirfen 
zwieść  kogo;  am  erften  — 
[d^itfi  man  ben  3^arren  rool^in 
man  tüill  (tyle  co)  na  pierw- 
szego kwietnia  Cprima  aprilis) 
wolno  z  każdego  zażartować 

^^nlblumc,  sf.  pi   =en 

(rośl.)    zawilec    niestrętek    m 

%)^X\'\^\M,  sn.  =eö/przerai 

jające  (nietrwałe)  szczęście  n 

^il^jrilttiettCr,    sn.    --^,    nie 
trwała  (kwietniowa)  pogoda/, 
(por.  kwiecień  plecień). 

5l^tie'mi,  va.  (l;aben)  = 
anpaffen. 

^Iquäbu'ct,  sm.  '{i)^,  pi 
-e,  wodociąg  w».  =  Sffiaffer« 
(eitung. 

5lquarc'ö,  sn.  ^§,  •  pi  -e, 

akwarela  /.  (wodnemi  barwa- 
mi malowany  obraz). 

5tqita'riitnt,  sn.  =§,^j/.  »rien, 

akwaryum  n. 

fl(\m'tOt,  sm.  »Ö,  równik 
m.,  ekwator  m. 

%(\xmi't,  sm.  =§,  pi  «e, 
okowita  /,  spirytus  m. 

Siquiöalc'nt,  sm.  'ie%pl  --t, 

1)  równoważnik  m.,  ekwiwa- 
lent m. ;  2)  (w  chemii)  ==  3}li- 
fd^ungSgerotcl^t  n.  drobina  /. 

%'Xf  sm.  (także  sw.)  i^,pl  «=e, 
(miara  powierzchni)  ar  m. 


5l'ra 


86 


^t'rbeit^jiinmcr 


Wxa,  sf.  2)1  Stren,  era  /., 
okres  m.  (czasu). 

5lrak'öfC,  sf.  xä.  »n,  ara- 
beska /. 

5lröome'tcr,  sn.  -ś,  ])l.  —, 

ar  PO  metr  m. 

Sira'r,  sn.  *§,  pl.  »C,  skarb  m. 
publiczny  (państwowy),  era- 
ryura  n. 

%'x1^txi,  sf.pl.  -en,  l)  praca/, 
robota  /.,  zatrudnienie  n. ; 
axK  bie  —  gc^en,  ftd)  an  bie 

—  mad^en  zabrać  się  do  pracy; 
auf  —  gc^cn  (o  najemnikach) 
chodzić  na  robotę;  bic  —  ein« 
ftellen  zastanowić  pracę;  bei 
jemanbcm  in  —  ftefien  być 
w  robocie  (mieć  zatrudnienie) 
u  kogo;  ol^nc  —  fein  być  bez 
zajęcia,  być  na  bruku;  Q§r 
Slocf  ift  in  —  pański  surdut 
znajduje  się  w  robocie;  bie 
ajłofc^ine  ift  in  —  maszyna 
jest  w  ruchu ;  etro.  in  — 
nel^men  rozpocząć  co  robić, 
zabrać  się  do  czeg-o;  bie  — 
fcfieuen  mieć  wstręt  do  pracy; 
ron  feiner  ^änbe  —  leben 
żyć  z  pracy  rąk ;  eine  —  über« 
nel^men  podjąć  się  roboty; 
roie  bie  Slrbeit  fo  ber  So^n 
jaka  praca  taka  płaca;  nad^ 
get^aner  —  ift  gut  rul^en  po 
pracy  miły  spoczynek ;  2) 
(przedmiot  pracy)  wyrób  m., 
dzieło  «.,  praca  /.,  robota  /. ; 
eine  fd^öne  —  piękny  wyrób; 
eine  naĄIaffige  —  niedbała 
robota;  ^auślic^e  —  domowe 
zajęcie,  domowa  robota;  (w 
szkolnictwie)  domowe  wypra- 
cowanie ;  fc^riftlid^e  —  piśmien- 
ne wypracowanie;  3)  natęże- 
nie n.,  praca  /. ;    cergeblid^e 

—  daremne  natężenie,  dare- 
mna praca;  faure  —  ciężka 
praca;  ein  fd^roereö  ©tue!  — 
ciężka  (popularnie:  bycza, 
końska)  praca;  unter  ber  — 
erliegen  upadać  pod  brzemie- 
niem pracy ;  4)  (rodzaj  pra- 
cy) wykonanie  w.,  robota  /. ; 
bie  —  aw  biefer  %\a,\xx  ift 
rounberbar  wykonanie  tej  figu- 
ry jest  przedziwne,  ta  figura 
jest  przedziwnej  roboty;  5) 
fermentacya  /.,  kiśnienie  n. ; 
ber  9Bein  ift  in  —  wino  fer- 
mentuje;   6)    (w  rzemiosłach 

i  satuce  stosowanej)  er^aben^  ' 


—  wypukła  robota;  l^alb  cr» 
l^obene  —  wypukło  wklęsła 
robota;  geftoc^ene —  ryta  ro- 
bota; getriebene  —  kuta  ro- 
bota. 

21'rbcitcn,  I.  vn.  (^aben)  l) 
pracować;  im  %ti'fii,  in  ber 
©lube  —  pracować  w  polu, 
w  pokoju;  2;ag  unb  S^łac^t  — 
pracować  dniem  i  nocą;  an 
etra.  —  pracować  nad  czem; 
er  arbeitet  an  einem  ^-8uc^e, 
an  einem  Silbe  pracuje  nad 
książką,  nad  obrazem;  für 
bas  allgemeine  SBol^l  —  pra- 
cować dla  publicznego  dobra ; 
CLW  jmnbS.  Untergange  —  pra- 
cować nad  czyją  zgubą;  2)  ro- 
bić; bei  einem  ^elfter  —  ro- 
bić u  majstra;  biefer  ©efeUe 
arbeitet  am  beften  ten  czela- 
dnik robi  najlepiej;  3)  (prze- 
nośnie) mit  ber  SBruft  —  ro- 
bić piersiami,  ciężko  oddy- 
chać; baś  ^ferb  arbeitet  mit 
ben  Seiten  koń  robi  bokami ; 
ber  Sßein  arbeitet  wino  fer- 
mentuje, burzy  się;  ber  2ie(e= 
grapf)  arbeitet  telegraf  jest 
w  ruchu ;  jmnbm.  in  bie  §anb 

—  pomagać  komu;  (w  my- 
śliwstwie)  ber  ^unb  arbeitet 
pies  szuka  tropu ;  4)  auf  iivo. 
ioä=  (^ins)  —  dążyć  do  czego, 
pracować  nad  czem;  er  ar= 
beitet  barauf  bin,  bafö  dąży  do 
tego,  by;  5)  (w  handlu)  er 
arbeitet  in  Kaffee  prowadzi 
handel  kawą;  bie  ©rebitOCr« 
^ältniffe  im  bfłen  erfc^roeren 
baś  —  stosunki  kredytowe 
na  Wschodzie  utrudniają  han- 
del; id^  ^abe  mit  biefer  g^irma 
oiet  gearbeitet  miałem  z  tą  firmą 
znaczne  interesa;  er  arbeitet 
mit  einem  ju  fleinen  (Sapitate 
prowadzi  interes  z  niedosta- 
tecznym kapitałem ;  II.  va. 
{^(i.hix()  ein  Sud^,  ein  3)enfmat, 
einen  9iodf  —  pracować  nad 
książką,  nad  pomnikiem,  nad 
surdutem;  eine  gut  gearbeitete 
Ul^r  dobrze  wykonany  zegar; 
ein  ^ferb  gu  ©c^anben  — 
zniszczyć  (zapracować)  konia; 
III.  vr.  i  V.  imp.  ftrf)  burd^ 
ben  ©d^nee  —  przekopać  się 
przez  śnieg;  eä  arbeitet  fi(^ 
fĄlec^t,  roenn  man  hungrig  ift 
źle  pracować  o  głodzie;   fid^ 


ju  Sobe  —  zapracować  sie 
na  śmierć. 

5l'rbcUcr,  sm.  =g,  iji.  —, 

robotnik  n.,  pracownik  m. 
(sin  5/.,  pl.  =innen,  robotnica 
/■.,  pracownica  /.). 

5i'rbcitcrau§ftonb,  sm.  =e§, 

pl.    =ftänbe,      bezrobocie    (= 
airbeitöetnftellung). 
5l'rbciterfontmcr,  sf.  pl.  =n, 

izba  f.  robotnicza. 

5l'rbeiterf(^0ft,  sf.  l)  robo- 
tnicy m.  pl. ;  2)  stan  m.  ro- 
botniczy. 

Srrbett^but^,   sn.  =eg,  pl. 

:biic^er,  książka/,  robotnicza. 

91'rbcit^cinftcttuiig,  sf.  pl. 

=en,  bastówka  /,  zastanowie- 
nie n.  pracy  (strejk). 

21'rbcit^fä^tg,  adi.  zdolny 
do  pracy. 

5l'rbcit^fclb,  sn.  «e§,  pl.  »er, 

pole  n.  do  pracy. 

%'xlt\ii\)m^,  sn.  «e§,  i>Z. 
=l^äufer,  dom  m.  pracy  (przy- 
musowej). 

%'xMMxa\t,  sf.pl.  -fräfte, 
siła  /  do  pracy;  ic^  l^abe 
feine  —  me^r  nie  mam  już 
siły  do  pracy;  eine  tüchtige  — 
zdolny  robotnik  (pracownik). 

Sl'rbcttöloljn,  sm.  =eg,  pl. 

slöbne,  płaca  /.  robotnicza. 

%'xitiMü^,  adi.  nie  ma- 
jący pracy  (zajęcia);  mel^rere 
l^unbert  Seute  finb  —  geblie= 
ben  kilkaset  ludzi  straciło 
zajęcie. 

5i'rbctt^^)fcrb,  sn.  =e§,  pl 

=e,  koń  771.  roboczy. 

5l'rbeitśft^CU,  adi.  unika- 
jący pracy,  leniwy. 

i   '  5l'rbcit^ftube,   sf  pl   =n, 

i  pokój    m.    do   pracy    (zazwy- 
czaj do  umysłowej). 

i     5rrbcit^tog,  sm.  -e§,  pl.  -t, 

dzień  7n.  roboczy;  ac^tfiün= 
biger  —  ośmiogodzinny  dzień 
roboczy. 

^l'rkit^Unfäljig,  «rf«.  nie- 
zdolny do  pracy;  er  ift  in 
fCoIge  beś  Unfalls  arbeitśun= 
fäf)ig  geroorben  wskutek  wy- 
padku stał  się  niezdolnym 
do  pracy. 

5rrbcit?5Cit,  5/  pl  =en, 
czas  m.  pracy;  je^nftiinbigc 
—  dziesieciogodzinna  praca, 

5rrbeit?3immcr,  sn.  =0,  pl 
— ,  =  Slrbeitsftubc. 


WxMiiam 


87 


5rrnu«fatter 


9l'r6ettfani,  adi.  pracowity, 
adv.  pracowicie. 

Sl'rÖCttfamICtt,  sf.  praco- 
witość /. 

%'xUttX,  sm.  =§,  pl.  —, 
rozjemca  m.^  pośrednik  w., 
sędzia  m.  polubowny,  arbi- 
ter 7n.\  świadek. 

5trca'mtjn,  sn.  *g,  ^Z.  %t- 

cana^  l)  tajny  środek  leczniczy; 

2)  pi.  arkana  ».,  tajemnice  /. 
flrca'k,  sf.  yl.  "Xl,  arkada 

/.,  łęk  w.,  sklepienie  n.  łą- 
kowe. 

Slrfiitra'gC  (wym. :  arbitraż) 
1)=  ©c^ieböfprud^ ;  2)  (w  han- 
dlu) arbitraż  m, 

%xUtxa'x,  adi.  =  n)iU!ür= 
lic^. 

Slrc^ai'gmug,  sm.  — ,  pi. 

«men,  archaizm  m. ;  staroświec- 
czyzna  /. 

5lr(i)ai'[ttfr^,  adi.  archa- 
istyczny,  przestarzały,  staro- 
świecki. 

2lr^äoIo'g(e),  sm.  -en,  pi 

sin,  archeolog  m.,  badacz  m. 
starożytności. 

5{r{|äoIO0i^'f  ^f'  archeolo- 
gia /.,  starożytnictwo  n. 

3l'rd)C,  sf.pl  *n,  1)  skrzynka 
/.  przy  organach;  2)  rodzaj 
skrzyni  do  spuszczania  wody; 

3)  (w  myśliwstwie)  wiązadła 
n. ;  4)  (w  biblii)  arka  /.  (ko- 
rab m.)  Noego;  arka  przy- 
mierza. 

Slrc^iMa'conuS,  sm.  —,pl 

«e,  najstarszy  duchowny  przy 
biskupie,  archidyakon  m. 

Slr^tbiiJce'je,    sf.  pi  -w, 

arcybiskupstwo  n.,  archidye- 
cezya  /. 

^Jlrdjtmanbn't,  sm.  ^^n,pl 

»en,  archimandryta  m.  (prze- 
łożony klasztoru  wschodniego 
obrządku). 

Slidjitcit,  sm.  »en,  pi  «*n, 

architekt  m. 

5lrdjttcIto'ni!,  sf.  sztuka  /. 

budownicza,  architektonika/l 

5lrrf)tte!tu'iv  sf.  pi  «en, 
architektura/.,  budownictwo 
n.',  kształt  m.  budowli. 

3lr^Ura'ti,  sm.  «ä,  pi  =t, 

podbelcze  n.,  nadsłupie  n., 
architraw  m. 

5lr(^i'i),  5W.  »g,  pi  -t,  ar- 
chiwum n.  (zbiór  m.  ważnych 
ksiąg,  dokumentów  itp.). 


5lr^ttialifc^,  adi.  doku- 
mentarny,  archiwalny ;  adv. 
dokumentarnie,  archiwalnie. 

^Ird^iöa'r,  sm.  «g,  pi  =e, 

archiwaryusz  m. 

51 'rc,  sm.  {sn.)  =0,  pi  —, 
=  %x. 

5lrea'l,  sn.  Ȥ,  pi  ^e,  ob- 
szar w.,  areał  m. 

5(re'na,  sf.  pi  =en,  arena/, 
(miejsce  igrzysk,  walk,  ćwi- 
czeń itd.). 

^Ireo^a'g,  sm.  *eg,  pi  -c, 

areopag    m.    (najwyższy    sad 
w      starożytnych     Atenach) ; 
zgromadzenie    n.    dostojnych 
osób  wyrokujących,  sąd  m. 
%X%,   adi.   (ärger,    ärgfte), 

1)  zły,  złośliwy  {fl,dx>.  źle, 
złośliwie);  ein  =cr  g^einb 
ciężki  wróg;  i=e§  ftnnen  kno- 
wać co  złego,  przemyśliwać 
nad  czem  złem;  id)  feije  nid^tś 
=eä  babei  nie  widzę  w  tem 
nic  złego;  bie  9BeIt  liegt  im 
=en  źle  się  na  świecie  dzieje; 

2)  ciężki,  wielki  {adv.  ciężko, 
strasznie);  ein  =cr  geE)lev 
ciężki  błąd,  wielka  wada; 
jmnbn.  —  oerunglimpfen  cięż- 
ko kogo  obrazić ;  bag  ift  benn 
bod^  3U  —  tego  już  przecież 
za  wiele ;  3)  eg  ift  nid^t  fo  — 
nie  tak  to  strasznie;  fo  — 
ift  eg  nod^  nic^t  tak  źle  je- 
szcze nie  jest;  raag  gU  —  ift, 
ift  gU  —  czego  za  wiele,  tego 
za  dużo;  4)  (=  ärgcrli^) 
ctn).  —  empfinben  mocno  co 
odczuwać;  eine «e  3Sertegenl^eit 
wielki  ambaras;  eine  *e  <Sad^C 
przykra  rzecz ;  5)  nadmierny 
{adv.  nadmiernie);  jmnbn.  — 
beftrafen  nadmiernie  kogo 
ukarać;  id^  !am  —  er§i^t  nac^ 
§aufe  wróciłem  do  domu  nad- 
miernie zgrzany. 

5lrg,  sn.  =eg,  złe  n. ;  cg  ift 
fein  —  babei  niema  w  tem 
nic  złego;  fid^  (jmnbm.)  ein 
—  antl^un  zrobić  sobie  (komu) 
co  „złego. 

W'rgcr,  sm.  sg,  zmartwie- 
nie n.,  gniew  iw.,  złość  /. ; 
aug  —  ze  złości;  id^  l^obe 
oie(  —  mam  wiele  zmartwie- 
nia; \it)\  —  cetbeificn  poha- 
mować (stłumić)  gniew. 

5i'rgerli^,  adi.  l)  skłonny 
do  gniewu,  gniewliwy,  opry- 


skliwy; 2)  rozgniewany,  za- 
gniewany, markotny;   jmnbn. 

—  mad^en  rozgniewać  kogo; 
marum  l^aft  bu  eine  fo  =e 
äJiiene  dlaczego  taki  jesteś  mar- 
kotny; auf  jmnbn.  —  fein 
być  na  kogo  zagniewanym ; 
3)  przykry,  niemiły,  nieprzy- 
jemny {adv.  przykro,  niemile, 
nieprzyjemnie);  ein  «er  S}or= 
fali  przykre  zajście  (wyda- 
rzenie); 4)  (=  ^rgernig  er= 
regenb)  gorszący. 

Si'rgcrn,  va.  i  vr.  (^abcn) 

1)  (fic^)  martwić  się,  złościć 
się,  gniewać  się;  bag  ärgert 
mid^  fef)r  bardzo  mnie  to 
gniewa  (martwi),  bardzo  mi 
to  jest  przykrem;  id^  j^abe 
miĄ  ^alb  tobt  geärgert  my- 
ślałem, że  umrę  z  złości;  cr 
^at  il^n  tjerbammt  geärgert 
dyabelnie  mu  dokuczył  (go 
zmartwił);  2)  gorszyć;  jmnbn. 
burc^  feinen  fc^lec^ten  Sebeng» 
rcanbei  —  gorszyć  kogo  złem 
prowadzeniem  się,  fid^  an  etrö. 

—  gorszyć  się  czem. 

^i'rgentig,  sn.  Ą\t^,  pi  Ą\t, 

1)   zgorszenie  n. ;    öffentltc^eg 

—  geben  dawać  publiczne 
zgorszenie;  2)  zmartwienie  m., 
przykrość  /. 

5('rglift,  sf.  chytrość  /., 
podstęp  m. 

5l'rgUfttg,  adi.  chytry,  pod- 
stępny; adv.  chytrze,  pod- 
stępnie. 

^l'rglO^,  adi.  szczery,  pro- 
stoduszny, niewinny;  adv. 
szczerze,  prostodusznie,  nie- 
winnie. 

5l'rgIofigfeit,  sf.  szQz&rokQf., 

prostoduszność  /.,  niewin- 
ność /, 

5lrgonau't,  sm.  «en,  pi  =en, 

łódź  /.  (rodzaj  muszli  mor- 
skiej). 

5lrgumc'ut,  sn.  =(e)g,  pi  -e, 

argument  m.,  dowód  m. 

^(rgumcntie'ien,  vn.  (^aben) 

argumentować,  dowodzie. 

5l'rgU^augeu,  pi  sn.  argu- 
sowe oczy,  oczy  bacznie  śle- 
dzące; jmnbn.  mit  —  über= 
roać^tn  strzedz  (śledzić)  kogo 
bacznie. 

5l'rgu^faltcr,  sm.  »§,  pi  —, 

argus  (rodzaj  motyla). 


5lroǤfafa'n 


88 


Vl'nutt(^ 


=e,  bażantopaw  m.  (rodzaj 
ptaka). 

^(rguttÖ'?,  adi.  przebiegły, 
obrotny. 

^irrgiDO^n,  sm.  =(e)§,  podej- 
rzenie n.,  nieufność  /. ;  auf 
jmnbn.  roegen  einer  ©ac^e  — 
l^aben  podejrzywać  kogo  o  co, 
mieć  kogo  o  co  w  podejrze- 
niu; bei  jemanbem  —  erregen 
wzbudzić  w  kim  nieufność, 
podejrzenie;  ben  —  auf  jmnbn. 
Ien!en  skierować  na  kogo  po- 
dejrzenie, podać  kogo  w  po- 
dejrzenie. 

"5l'rgtt)ö^nctt     (argwöhnen), 

vn.  (t)aben)  i  va.  podejrzywać, 
mieć  podejrzenie;  man  l^at 
S5erfd)iebeneś  geargroötjnt  różne 
miano  podejrzenia;  er  arg* 
n)öl^nt  nichts  niczego  sie  nie 
domyśla,  nie  ma  żadnego  po- 
dejrzf-nia 

5lribitä't,   sf.  posucha  /. 

Wńt,  sf.  jpl.  =n,  arya  /., 
pieśń  /.,  śpiew  m. 

5lnfto!ra't,  sm.  ^en,  pi. 
=en,  (=in  sf.,  pi.  sinnen)  ary- 
stokrata m    (arystokrfitka /.). 

5(riftD!ratie',   sf.  pi.   =en, 

arystokracya/. ;  możnowładz- 
two n 

5(riftOfra'tiftf),  adi.  arysto- 
kratyczny ;  eine  -e  iHegierung 
możnowła^czy  rząd. 

5lrit^me'tif ,  sf  arytmetyka 
f,  nauka  /.   rachunków. 

5lritl)mc'tifer,  sm.  -^,2)i.  —, 

arytmetyk   m.,    rachmistrz  m. 

%X\\\^\\\t'i\\i\),  adi.  arytme- 
tyczny, rachunkowy;  adv. 
arytmetycznie,  rachunkowo. 

5l'r!tifdj,  adi.  arktyczny, 
północny. 

5rrk§6ccrc  (Slrlcśurfc^e, 
(Sberefd)^.  sf.  pi.  -n,  jarzę- 
bina /.  (drzewo  i  owoc). 

5lrnt,  sm.  *eö,  pi.  «e,  1) 
bark   m.,   ramię  w.,   ręka  /. ; 

—  in  —  ge^en  iść,  prowadzić 
się  pod  ręce;  einen  —  bred^en 
złamać  rękę;  mit  offenen  ;en 
empfangen  przyjąć  otwartemi 
rękami;   einen   raettreid^enben 

—  I^aben  mieć  daleko  się- 
gający wpływ;  fo  roeit  reidjt 
fein  —  nid)t  tak  daleko  wpływ 
jego  nie  sięga;  ber  —  ber 
©ercd^tigfeit    ramie    sprawie- 


dliwości; ber  ftrafenbe  — 
©otteś  karząca  ręka  boska; 
fic^  jmnbm.  in  bie  =e  roerfen 
rzucić  się  komu  w  objęcia; 
jmnbm.  unter  bie  -t  greifen 
dopomódz  komu;  ein  —  tJoH 
(^olj)  naręcze  n.  (drzewa) ; 
2)  —  eines  ^tuffeś  ramię  n. 
(odnoga/.,  uboczne  koryto  n.) 
rzeki;  ber  —  eine§  Sßanb* 
IeuĄter§  (einer  Sampc)  ramię 
świecznika  (lampy);  ber  — 
eines  ©effelö  poręcz  u  krzesła 
(w  ogóle  część  przedmiotu, 
za  którą  się  trzyma,  np.  ramię 
u  nożyc,  piły  itd.). 

5lrm,  adi.  ärmer,  ärmft,  1) 
ubogi  {adv.  ubogo);  —  an 
®eift  ubogi  na  duchu;  eine 
-C  ©prad^e  ubogi  język;  er 
ift  ärmer  an  ®e(b^  aber  rei* 
d^er  an  ®rfaf)runj  gemorben 
stał  się  uboższym  w  pienią- 
dze, ale  bogatszym  w  doświad- 
czenie ;  biefeö  2i<if)J^f)""bert  ift 

—  (m  Śid^tern  to  stulecie  ubo- 
gie jest  w  poetów;  —  mie 
rine  Airdjenmauś  ubogi  jak 
mysz  w  kościele;  —  ober  retd), 
ber  Siob  mac^t  alle  gleid^ 
ubodzy  i  bogaci  równi  są 
w  obec  śmierci ;  beffer  —  Unb 
qefunb  als  reid^  unb  franf, 
mil.«ze  zdrowie  od  bogactwa; 

—  aber  reinlid^  ubogo  ale 
chędogo;  2)  liiedny  {adv. 
biedno,  biednie);  --§  Äinb! 
biedne  dziecię!  =er  %t\x\t{ 
biedak  w.,  biedaczysko  w., 
chudy  pachołek  di.,  chuda- 
czek  m.',  arm  (armfelig)  ge= 
fleibet  biednie  (biedno)  odzia- 
ny; =er  Sünber  a)  pokutujący 
grzesznik  m.,  b)  delikwent  m. 
na  śmierć  skazany. 

Slrma'bn,  sf.  pi.  -ben  flota/. 

wojenna. 

iVxwxt  (ein  =r)  sm.  =x\,pl.  =n, 
biedak  m.,  biedaczysko  »w., 
biedny  (mężczyzna);  ^ll'lttC, 
sf.  pi.  '=n,  biedaczka  /,  bie- 
dna (kobieta);  ber  —  mufo 
ftets  §aare  laffen  biednemu 
zawsze  wiatr  w  oczy. 

5rrttibanb,    sn.    »eś,    pi. 

=bänber,  naramiennik  ;».,  na- 
ramiąf^zko  n. 

Srrmbein,  sn.  -eś,  _/^?.  =e, 

kość  /.  barkowa,  piszczel  ra- 
mienny. 


^^rrmMnbe,  sf  pii.  =n,  tem- 
blak m.,  naręczuik  m. 

^rrmbruft/  5/    kusza  /. 

(strzelba  f.  łuczna). 

5lnueC',  sf.pl.  -.w,  armia/., 
sił« /.  zbrojna,  wojsko  n. 

5i'rme(,  sm.  :S,  pi.  —, 
rękaw  m.,  toeitc  (enge)  — 
szerokie  (wązkie)  rękawy; 
bas  lafśt  fic^  nic^t  aug  bem  — 
fd^ütteln  tego  z  rękawa  nie 
wy^rzęsie. 

5i'rmclauffdjlag,  sm.  .-(e)§, 

pi.  ='f(^Iäge^  wyłóg  m.  u  rę- 
kawa. 

5('nnclanöf(^nitt,  sm.  =eg, 

pi.  »t,  rozpór  m.  u  rękawa. 

5l'nUCn,  va.  (^abeń)  ubo- 
żeć; 2llmo[en  geben  armt  nie« 
manben  przez  jałmużnę  nikt 
nie  zubożeje. 

^rrmenanftalt,  sf.  pi.  =t\\, 

dom  m.  ubogich,  dom  przy- 
tułku, przytulisko  n.  dla 
ubogich. 

5('rmciibü(f)fc,  sf  pi.  =n, 

skarbonka  /.,  puszka  /.  na 
jałmużny 

^rrmcnctb,  sm.  se§,  pi.  =e, 

przysięga  /.  na  dowód  ubó- 
stwa. 

%'xmtni}ai\^,  sn.  .-e§,  p>i. 
=^äufer,  =  ilrmenanftalt. 

^rrmcn^flcge,  sf  opatry- 
wanie n.  ubogich,  urządzenie 
n.  publicznej  dobroczynności. 

5l'rmcnrc(i^t,  sn.  -eö,  pi.  -e, 

prawo  n.  ubóstwa  (ul?i  przy- 
słuffnjące    z  tytułu  ubóstwa). 

3rrmcnfd)«ic,  sf  p>i.  -en, 

szkoła  /.   dla  dzieci  ubogich. 

5rnnenüater,   5?«.   =§,  pi. 

^oater,  opiekun  m  ubogich 
(osoba  wyznaczona  do  rozdzie- 
lania wsparć  dla  ubogich). 

^('rmgefTedjt,  sn.  --t^,  pi.  «e, 

splot  m.  lainienny. 

5rrmpljlc,  sf  pi.  -n,  ko- 

bielistość  /.  kości  ramiennej, 
pacha  /. 

5rrmIcI)nC;  sf.  pi.  -n,  po- 
ręcz /.  u  krzesła. 

21'rmlcudjtcr,  sw.  '^,pl.  —, 

świecznik  m.  z  ramionami  (ży- 
randol 7«.,   kandelabr  tw.). 

5rrmlid),  adi.  biedny,  bie- 
dniuchny,  nędzny,  ubogi,  ubo- 
żuchny; adv.  biednie,  bie« 
dniuchno,      nędznie,     ubogo, 


Slnnoria'I 


89 


%'titn 


ubożuchnie;  — ge!teibet  ubogo 
ubrany. 

^Irmoria'I,  sn.  s§,  pi  te, 

księa^a  /.  herbów. 

Sl'rm^olftcr,  sn.-§,pl  ^i^öU 

[ler  poduszka/,  pod  ramiona. 
5rrni|cltg,  adi.  nędzny, 
biedny,  mizerny,  marny;  adv. 
nędznie,  biedno,  mizernie, 
marnie;  er  tjertDCtgectc  \xn^ 
felbft  ein  -cö  ©lag  SQBaffer 
odmówił  nam  nawet  biednej 
szklanki  wody;  ein  *eä  3Kit= 
łagmai^t  biedny,  mizerny,  mar- 
ny (chudopacholski)  obiad; 
—  auśjel^en  nędznie,  biedno, 
mizernie  wyglądać. 

%'x\\\\t\\^Xt\i,  sf.  1)1.   =en, 

1)  bieda  /.,  ubóstwo  n.\  2) 
marność  w.,  biednostwo  n.\ 
wegen  einer  —  jürnen  gnie- 
wać się  o  biednostwo, 

3l'rmilt,  sf.  1 )  ubóstwo  n. ; 
in  —  leben  żyć  w  ubóstwie ; 
in  —  gerat^en  popaść  w  ubó- 
stwo, zubożeć;  —  beś  ®ei» 
fteś  ubóstwo  ducha;  —  fd)än* 
bet  nid^t  ubóstwo  nie  plami; 

2)  mein  bifäc^en  —  mój  bie- 
dny dobytek,  moja  chudzizna ; 

3)  ubodzy  (zbiorowo). 
^rmtca,  sf.  (rośl.)  arnika/., 

pomornik  m.  górny;  (także 
nastój  czyli  tynktura  arni- 
kowa). 

5lro'm,  sn.  :§,  pi.  -t,  (2lro'* 
ma  sn.  -ś,  pi.  »o,  albo  =ta), 
aroma  w.,  aromat  w.,  zapach 
wz.,  woń  / 

3(rüma'tif(^,  adi.  aroma- 
tyczny, pachnący,  wonny ; 
adv.  aromatycznie,  wonnie. 

toan9CmC'nt.(wym. :  aran- 
żmaun),  sn.  =g,  yl.  ;g,  urzą- 
dzenie n.^  przysposobienie  w., 
układ  m.,  ułożenie  n. 

Slrrangic'ren,  va.   (^«Ben) 

(wym. :  arrauzi'ren)  urządzać, 
porządkować,  przysposabiać, 
rozporządzać,  układać  (aran- 
żować). 

5(rre'ft,  sm.  ^ei,  pi.  -t,  i) 
areszt  m. ;  einfad^er  —  zwy- 
kły areszt ;  ftrenger  —  ścisły 
areszt;  t)er[c|ätf  ter  —  obostrzo- 
ny areszt;  2)  zajęcie  w.,  areszt 
m. ;  er  forbert,  bafś  meine  §a6= 
jeligfeilen  mit  —  belegt  mer* 
ben  domaga  się  zajęcia  moich 
ruchomości;  er  f)at  meine  ©in» 


fünfte  mit  —  Belegt  położył 
areszt    na    moje    ruchomości. 

5lrrefta'«t,  sm.  =en,  pi,  =en, 

aresztant  m.,  więzień  m. 

%\xxti\t'lt\\,  va.  (^aben)  are- 
sztować, uwięzić. 

5(rretie'niU9,  sf.  pi.   -m, 

aresztowanie  n.,  uwięzienie  n. 

5ltl*0g(l'nt,  adi.  zarozumiały, 
pyszałkowaty  (arrogancki) ; 
adv.  zarozumiale,  pyszałko- 
wato  (arrogancko). 

SlrrogCl'llJ,  sf  zarozumia- 
łość /.,  pyszałkowatość  /., 
(arrogancya  /.). 

5lrrouMe'rcit,   va.    (^aben) 

zaokrąsrlić  (arondować). 

5lrrofic'rcn,     m.    (^aben) 

1)  skropić,   zwilżyć,    podlać ; 

2)  dopłacić. 
5lr'rOti)=rODt    (wym.:    arro- 

rut)   krochmal  m.  z  maranty 
trzcinowatej. 
%viń}f  sm.   --eS,  2^^-  2(t[c^e, 

1)  tyłek  m.,  zadek  w.,  dupa/., 
pośladek    m.,   stara   pani  /. ; 

2)  (w  budów.)  dolna  część  słu- 
pu  w  ziemi  pozostająca. 

3l'rf djbaif c,  sf  pi.  '=n,  pod- 

dupek  m. 

Sl'rfdjlekiv  sn.  =§,  pi.  —, 

fartuch  górników. 

3l'rfd)Iüd),  sn.  »e§,  pi.  =Iö= 

d^er  otwór  m.  zadkowy. 

Wx\i))^mitX,sm.i^,pl.  —, 
bakałarz  m.  (pogardliwie  za- 
miast wyrazu  nauczyciel). 

5l'rftfj^rcKcr  (Slrfdjprügel), 
sm.  .-ś,  pi.  —  (zwykle  w  pi.) 
kije  m.  pi. 

%X\Ü}i'nt,  .*/.  pi.  =n,  arszyn 
m.  (miara  długości  rosyjska 
równa  około  71  centymetrom). 

5(rfcnal,    sti.   -g,  pi.  --e, 

zbrojownia  /.,  cekauz  7n., 
arsenał  m. 

5lrfC'n,  sn.  s§,  arsen  m. 
(pierwiastek  chemiczny). 

5lrfe'nif,  sm.  «ś,  arszenik 
m.  (w  chemii :  trójtlenek  ar- 
szenu). 

5l'lfi§,  sf.  (w  muzyce)  słaba 
część  taktu. 

^xt,  sf.  pi.  «en  (od  äl^ren 
=  adf ern)  l)  orka/. ;  bie  erfic, 
jroeite  —  tl^un  pierwszy,  drugi 
raz  orać;  2)  =en,  pi.  odgrani- 
czona część  roli. 

5llt,  sf.pl.  «en,  1)  sposób  m, 
zwyczaj  m.,  tryb  m.,  obyczaj 


m. ;  auf  bicfe  —  w  ten  sposób, 
tym  trybem;  auf  aUc  möglid^e 

—  w  każdy  możliwy  sposób; 
nad^  meiner  —  moim  zwycza- 
jem, według  mego  zwyczaju; 
nad^  —  ber  SSoreltern  zwy- 
czajem przodków;  ber  —  (albo 
berart)  bafS  .  .  .  tak  że,  w  ten 
sposób,  że  ... ;  baś  ift  fd^on 
fo  feine  —  taki  to  już  jego 
zwyczaj  (obyczaj);  eŚ  tcar 
ein  (Soncert  von  ber  2lrt  baj§ . . . 
był  to  koncert  tego  rodzaju, 
że  .  .  .  feine  —  unb  2Beife  gu 
fpred^en  jego  sposób  mówie- 
nia ;  maś  ift  bag  für  eine  —  ? 
cóż  to  za  sposób  ?  2)  forma 
/.,  zachowania  się  (odpowie- 
dnia) ;  bie  —  ift  babei  bie  §aupts 
fadie  najważniejszą  jest  przy 
tern  forma;  baś  l^at  gar  !einc 

—  to  do  niczego  niepodobne, 
(to  nie  uchodzi,  nie  wypada); 
er  fc^reibt,  bafś  eg  nur  fo  eine 

—  I^at  pisze  doskonale,  pisze 
że  aż  miło ;  er  l^at  il^n  burd^= 
geprügelt,  bafg  eS  eine  —  l^atte 
obił  go  że  aż  lubo  (że  aż  ha!) ; 

3)  rodzaj  m.,  gatunek  m. ;  biefe 

—  von  33üc^ern  mag  ic^  nid^t 
nie  lubię  tego  rodzaju  ksią- 
żek; ©egenftänbe  aller  — 
wszelkiego  rodzaju  przedmio- 
ty; ein  SJiann  feiner— człowiek 
w  swoim  rodzaju;  er  ift  einc 

—  ©elc^rter  jest  on  pewnego 
rodzaju  uczonym  (w  swoim 
rodzaju  ucz.nym);  er  ift  auä 
ber  —  gefd^Iagen  wyrodziłsie; 

4)  gatunek  m.  (wchodzący  w 
skład  rodzaju),  rasa  /.;  eö 
gibt  üiele  ;en  von  biefer  ^flan= 
Jengattung  istnieje  wiele  ga- 
tunków tego  rodzaju  roślin; 
bag  ift  ein  §unb  von  fc^öner 

—  to  pies  pięknej  rasy.  (W  lo- 
gice niemieckie  2lrt  oznacza 
pojęcie  ciaśniejsze,  polski  ga- 
tunek, a  ®attung  pojęcie 
obszerniejsze,  polski    rodzaj). 

WxtaätX,  sm.  =§,  pi.  -ätfcr, 
1)  pole  n.  orne;  2)  grunt  m. 
podzielony  na  pola. 

WxtHx,  adi.  orny. 

Slrtcfa'ct,  sn.  --eö,  pi.  'C, 

wytwór  m.  sztuki. 

Wxttll,  1)  vn.  (fein)  uda- 
wać się;  ber  Sßeijen  artet 
nic^t  inbiefem  SBoben  pszenica 
na  tym  gruncie  nie  udaje  się; 


^rte'rte 


00 


^iljfc'fc 


nad^  jmnbnt.  geartet  jein  być 
do  kogo  podobnym;  2)  va. 
(I^aben)  ukształtować,  uformo- 
wać, nadać  pewien  przymiot; 
eine  üernünfttge  ©rgie^ung  foU 
ben  ©eift  unb  ben  Körper 
gleichmäßig  —  rozsądne  wy- 
chowanie koztałcić  powinno 
zarówno  ducha  jak  ciało. 

%Xtt'xit,  sf.  pi  '-n,  tętnica 
f.^  żyła  /.  tętna,  arterya  /. 

%tft^xi'M,  sf.  zapalenie  n. 
stawów,  gościec  m.  stawowy, 
denność  /.,  artryza  /. 

Slrticnlatiü'n,  sf.   pi   -en, 

wymawianie  «.,  artykulacya/. 

SlrticuItCrcn,   va.    (6aben) 

wymawiać,  artykułować. 

2l'rtig,  adi.  l)  grzeczny, 
uprzejmy;  adv.  grzecznie, 
uprzej  mie ;  ein  -=0  Äinb  grzeczne 
dziecko,  tin  =er  ajienfd^  grze- 
czny, uprzejmy  człowiek ;  ftd^ 
imnbm,  gegenüber  —  16enet)= 
men  zachować  się  wobec  kogo 
grzecznie;  2)  ładny,  miły, 
zgrabny,  wdzięczny,  ładniutki, 
milutki,  zgrabniutki,  ein  «es 
9J?äbcf)en  milutka  dziewczyna; 
biefe  3eicf)nung  ift  fe^r  artig 
to  wcale  ładniutki  rysunek; 
fic  łanjt  —  wcale  zgrabnie 
(wdzięcznie)  tańczy;  (ironicz- 
nie) er  l^at  i^m  einen  =en 
<Btvńć)  gejpielt  !  porządnie  go 
wykierował,  dobry  urządził 
mu  kawał!  3}  z  poprzedza- 
jącym rzeczownikiem  lub 
przymiotnikiem :  na  sposób, 
w  rodzaju,  podobny;  flu(^t= 
artig  do  ucieczki  podobny ; 
flud^tartiger  Stütfjug  cofanie 
się  podobne  do  ucieczki ; 
filberartig  w  rodzaju  srebra, 
podobny  do  srebra. 

5l'rtiofeit,  sf  pi  -en,  i) 

grzeczność  f,  uprzejmość  /.  ; 
nur  3^1^^  —  löfst  ©ie  baä  fa= 
gen  mówisz  pan  to  tylko  przez 
grzeczność;  er  l^at  mir  gegen- 
über große  —  beroiefen  okazał 
mi  wiele  grzeczności;  2)  =en 
pi  grzeczności;  jmnbm.  — 
jagen  prawić  komu  grzecz- 
ności; 3)  zgrabność/.  v.  ar- 
tig 2. 

%Vil'fÜ,  sm.  s§,  pi  —,  1) 
artykuł  m.\  ustęp  w.;  punkt 
m.\  biefeä  ©eje^  befielt  auä 
10  «n   ta  ustawa  składa  się 


z  10  artykułów ;   im   britten 

—  be§  SBcrtrageä  w  trzecim 
artykule  (ustępie)  układu ; 
2)  artykuł  w.,  przedmiot  m., 
towar  m.\  ic^  f)abc  biefen  — 
nid^t  auf  Sager  nie  mam  tego 
towaru  (artykułu) na  składzie; 
er  f)at  bie  tjerfd^iebenartigften 

—  jufammenpe!auft  skupił 
najróżnorodniejsze  przedmioty 
(artykuły) ;  ?ßarifer  —  pa- 
ryskie towary;  3)  artykuł  rw., 
rozprawa  /. ;  biefe  S^itu^g 
pflegt  gute  —  %\x  bringen  ten 
dziennik  miewa  dobre  arty- 
kuły; ein  rciffenfc^aftlic^er — 
(=  'ilb^anbtung)  naukowa  roz- 
prawa /.;  4)  {■=  ®e[rf)lec^tö- 
roort)  rodzajnik  m, 

Slrtiücric',  sf.  pi  =n,   ar- 

tylerya  /. ;  geftungg-  —  ar- 
tylerya  forteczna;  gelb*  — 
artylerya  polowa ;  reitenbe  — 
artylerya  konna  ;  -parł  sm. 
park  m.  (tabor  w.)  artyle- 
ryczny. 

5lrtittcri'ft,    sm.    -en,  pi 

sen,  artylerzysta  m. 

2lrtif(^ü'(f"c,  sf  pi  =n,  kar- 
czoch m. 

5lrti'ft,   sm.  =cn,  pi  -en, 

artysta  m.  ( —  w  powsze- 
dniej mowie  zwany  jednak  naj- 
częściej :  sztukmistrz  m.,  ku- 
glarz m.  itp.). 

9lr5(c)nei',  sf.  pi  -en,  le- 
karstwo n.\  eine  —  einnef)- 
mtw.  zażywać  lekarstwo;  eine 

—  üerorbnen  zapisać  lekar- 
stwo; eine  —  bereiten  spo- 
rządzić lekarstwo  (w  złożo- 
nych wyrazach  —  tłumaczy 
się  przez  aptekarski,  apteczny 
lub  leczniczy,  n.  p.  -!unft 
sztuka  aptekarska,  -mittel 
środek  leczniczy  itd.). 

%Xli,  sm.  *e§,  pi  %ąit, 
lekarz   w.,   doktor  w.;    einen 

—  Idolen  wezwać  (przyzwać) 
lekarza. 

VK'rjtin,  sf.  pi  -innen,  le- 
karka /.,  doktorka  /. 

Si'rjifitcf),  ac^i.  lekarski ;  adv, 
po  lekarsku;  «e  ^ilfe  pomoc 
lekarska;  —  bel^anbeln  le- 
czyć. 

512»,  m.  I.  ind.  (w  muzyce) 
a  z  bemolem;  II.  =  2lfä. 

5l'faut;  sm.  =-g,  pi  -e,  ber 
ftinlenbe  —   dyable  łajno  w., 


asafetyda  /. ;  bcr  rool^lrie- 
^enbc  —  benzoes  m. 

%mt'M,  sm.  *(e)§,  pi  -e, 
azbest  m.  (minerał). 

5lfcettbc'nt,  sm.  *en,  pi  -en, 

krewny  m.  w  linii  wstępnej 
(ascendent  w.), 

^iljCCnfiü'n,  sf.  sen,  wznie- 
sienie n.  się,  ascenzya  f. 

%\^f  sm.  =e§,  pi  Üt'fc^e,  do- 
niczka/, (na kwiaty);  donica/", 
(do  tarcia  maku  itd.),  maku- 
tra  /. ;  donica  do  rąk  (mie- 
dnica /.). 

5l'fd)bo«m,  sm.  --eś,  2)1 
-bäume  =  @jd^e. 

5rf(I)bIci,   sn.  =  SCBiömut. 

5l'fd)bIonb,  adi.  płowy. 

3l'fd)grau,  adi.  (ajd^fa^l) 
płowo-szary ;  seä  (Sefic^t  twarz 
blado-żółta. 

^il'fdje,  sf  pi  -n,  1)  po- 
piół m. ;  in  —  üerroanbeln 
obrócić  w  perzynę;  fic^  ba§ 
^aiipt  mit  —  beftreuen  po- 
sypać głowę  popiołem ;  jmnbn. 
mit  ungebrannter  —  firmieren 
nalać  komu  sadła  za  skórę, 
wsypać  żarzących  węgli  do 
cholewy ;  2)  (fterblid^c  Über- 
refte)  griebe  feiner  —  pokój 
jego  popiołom ;  feine  —  tüutbe 
auf  bem  grieb^ofe  beigefe^t 
pochowano  jego  zwłoki  na 
cmentarzu  ;  3)  kurz  m. 

W\ń)tnUń}tx,  słn.  -§,i>?.  — , 

popielnik  m.,  popielnica  /. 

^4'f^enbröbel,  sn.  =§,pl  —, 

kopciuszek  771. 

W^ńjtnUot,  sn.  »eö,  j^^-  '^ 

podpłomyk  m.,  placek  m. 
(pieczony  w  popiele). 

5rfd^cnl)cvb,  sm.:{t)%,pl  =e, 

popielisko  n. 

5l'f^enfa(3,  sn.  «eS,  pi  »e, 

pot^'iz  m. 

5t'frf)Cr,  sm.  =S,  pi  — ,  1) 
kadź/,  garbarska;  2)  wyłu- 
gowany popiół  m. 

5('fdjcrmitttt)odj,  sm.  -g,  pi 

«e,  popielec  w.,  środa  /.  po- 
pielcowa. 

21'fdjig,    adi.  popiołowaty. 

5i'fcn  (äßen),  va.  (^aben) 
żerować,  paść  się,  żreć. 

5lffC'fC,  s/.  pZ.  »n,  asceza/., 
wstrzemięźliwość  n.;  ćwicze- 
nia duchowne  dla  zwalczenia 
zmysłowości. 


mtt't 


91 


^il'tl)cm 


3lfle't,  sm.  -m,  pl.  -en, 
asceta  m.,  pokutnik  m. 

%\lt't\\^,  adi-  ascetyczny, 
surowy,  twardy. 

5lfi|)C'Ctcn,  5m.^?,  widoki  m., 
aspekta  m. 

%^\)^'li,  sm.  =C§,  pl.  --i, 
asfalt  m. 

m^^inixt'XtW,  va.  (^aben) 
asfaltować,  asfaltem  wybru- 
kować. 

%\^W\t',  sf.  pl.  ^ri,  le- 
targ- m.,  pozorna  śmierć  /. ; 
uduszenie. 

3lf^tra'ut,  sm.'cn,pl  --tri, 
aspirant  m.  (ubiegający  się 
o  co). 

^4f;cine'ren,  va.  (^aBen)  aspi- 
rować, ubiegać  się. 

2lf§,  sn.  =c§,  pl.  2lffe  (w  pl. 
także  inv.)  as  m.,  tuz  w.; 
bie  2lffc  gelten  in  biefem  ^"^'id 
nid^tö  asy  w  tej  grze  nic  nie 
znaczą,  id)  l^abe  jraei  2ljä  mam 
dwa  asy. 

5lffccura'ut,  sm.  -en,  lü.  *cn, 

ubezpieczający  7n. 

3lffccura'n3,    sf.    pl.   -en, 

ubezpieczenie  w.,  asekuracya 
/.;  —  gegen  geuer,  §agfl, 
Unfall,  ©lementarfd^äben  ubez- 
pieczenie od  ognia,  od  gra- 
dobicia, od  wypadku_,  od  szkód 
elementarnych ;  —  auf  (Sr^ 
leben,  auf  2lblcben,  auf  Über= 
leben  ubezpieczenie  na  do- 
życie, na  wypadek  śmierci, 
na  przeżycie ;  einc  —  ein* 
ge^en  ubezpieczyć  się. 

3lffecura'n3öefeIIf(^aft,    sf. 

pl.  sen,  towarzystwo  n.  ubez- 
pieczeń, towarzystwo  aseku- 
racyjne, asekuracya  /. 

^Iffccura'ns^otisje,   sf.  pl. 

»en,    polica  /.    asekuracyjna. 

3lffccura't,  sm.  »en,  pl.  *en, 

ubezpieczony  w. 

^ilffeairie'rcn,    va.   (^aben) 

ubezpieczyć,  asekurować. 

%'\\tl,  sf.  pl.  sn,  stonóg  m., 
mokrzy  ca  /.,  wątornik  m. 

5lffenttc'rcn,     va,    (l^aben) 

1)  zaciągać,  brać  (do  wojska), 
asenterować;  2)  zezwolić, 
przyzwolić,   przystać. 

5lf[cnttc'ruug,  sf.  pi.  «en, 

pobór  m.  (do  wojska),  bran- 
ka /.  asenterunek  m. 


^ffe'ffor,  sm.  ''^,  pl.  «en, 
asesor  m.  (podsędek  m., 
wspóoawnik  m.). 

%\\\\H\Wi,  sf.  pl.  -en,  wy- 
trwałość /.,  pilność  /. 

5lffiC'ttC  (wym. :  asjete),  sf. 
pl.  =n,  talerz  m.,  nakrycie  n. 

5Jfftgttatio'u,   sf,  pi.  ^en, 

przekaz  m.,  asygnacya  /. 

5lfftgnte'ren,    va.  ^  (i)aben) 

przekazać,  asygnować. 

5lfftnttIatio'u,  sf  pl.  *en, 

przyswojenie  n.,  upodobnie- 
nie n.,  asymilacya  /. 

SlffimUiCrcn,   ya.  {l^(xUx() 

przyswajać,  asy  miłować. 

5iffi'fcn,  sf.  pl.  publiczne 
posiedzenia  sądu  karnego, 
sąd  m.  przysięgłych;  eine 
SUgelegen^eit  üor  bie  —  oer* 
roeifen  odesłać  sprawę  do  sądu 
przysięgłych. 

^ilffiftCnt,  sm.  *en,  pl.  »en, 

asystent  m.,  pomocnik  m. 

SlfftftCna,  sf  pomoc  /., 
asystencya  /.,  asysta  /. 

5lffoctattö'n,    sf   pl.   --en, 

zespolenie  w.,  asocyacya  /, 

^iffOCić'  (wym.:  asosje),  sm. 
s§,  pl.  =S,  spóluik  m. 

5lffOCnC'rcn,  \x^,vr.  połączyć 
się  w  spółkę  handlową. 

'^IffOna'nj,"  sf  pi.  »en,  po- 
dobieństwo n.  dźwięku,  aso- 
nancya  /. 

^ilffortie'rcn,    va.    (^aben) 

wybierać,  zaopatrywać  się 
w  wybór  towarów,  asortować; 
ein  gut  affortierteä  Sager  do- 
brze zaopatrzony  (asortowany) 
skład. 

5lft,sm.-e§,2>Z.^fte;l)  ga- 
łąź /,,  konar  m.,  (przenośnie) 
odnoga  /. ;  bie  Ślfte  unb 
3n)eigc  eineS  33aumeö  gałęzie 
i  konary  drzewa ;  2)  sęczek 
m.  miejsce  na  drzewie  (gdzie 
przedtem  osadzoną  była  ga- 
łęź);  ein  33rett  üoUer  —  de- 
ska pełna  sęków. 

91'ftcn  (ä'ften,  ä'fteln)  1)  vn. 
i  vr.  (l)aben)  wypuszczać  ga- 
łęzie, rozgałęziać  się;  2)  va. 
obierać  z  gałęzi. 

Sl'ftcr,  sf^pl.  =n,  (rośI.) 
aster  ?w.,  astra  /. 

5l[tCrOt'bcn,  sm.  pi.  a  ste- 
roidy m.  (małe  płanety  po- 
między Marsem  a  Jowiszem). 


5lftf;enie',  s/.  astenia  f., 
bezsilność  f. 

%\i^t'm,  sf  estetyka  /., 
nauka  /.  o  pięknie. 

Sift^e'tifcr,  śm.  »g,  pl.  — , 
est^,tyk  m. 

5iftI)C'tifcf),  adi.  estetyczny, 
odpowiadający  pojęciom  o 
pięknie;  adv.  estetycznie. 

3l'ft()ma,  sn.  -^.pl.  smen, 
astma  /.,  duszność  ».,  dy- 
chawica /. 

5lftlima'ttfer,  sn.  =§,  pi.  — , 

astmatyk  m. 

5lft^ma'tifd),  adi.  astma- 
tyczny, dychawiczny. 

2l'Pol5,  =e§,  pl.  Ąhktt, 
drzewo  n.  gałązkowe,  gałę- 
zie,,/*. 

^iifttg,  adi.  1)  gałęzisty, 
pełen  gałęzi;  2)  sękaty,  pe- 
łen sęków. 

^rftlod),  sn.  «eg,  pl.  »löd^er, 
dziura/,  z  wypadniętego  sęka. 

2l[tra'lif(^,  adi  mający 
kształt  gwiazdy,  gwieździsty. 

5l[tra1Iam^c,    sf  pl.  .n, 

lampa  z  próżnym,  cylindrycz- 
nym knotem. 

5l[troIa'b(5lftröIa'btuui),s«j. 

t%,  pl.  «e,  kątomierz  m.  (przy- 
rząd do  oznaczania  wysokości 
gwiazd  i  ich  ruchów). 

^ftrolo'g,  sm.  »en,  pl.  =en, 
astrolog  m.  (człowiek  snujący 
wróżby  z  gwiazd). 

SlftroIogiC,  sf.  astrologia/. 

^ilftrono'ni,  sm.  -en,  pl.  --en, 

astronom  m. 

SlftronomiC,  sf.  astronomia 
/.,  nauka  /,  o  gwiazdach. 

5lftrOUO'mif(|,  adi,  astro- 
nomiczny. 

SlftUtiÖ'Ö,  adi.  chytry. 

3ltl)'t,  sn.  =(e)§,  pl.  =e,  przy- 
tułek m.,  przytulisko  n., 
schronisko  n.,  schronienie  n., 
azyl  m. ;  jmnbm.  ein  —  ge= 
toäbtcn  dać  komu  przytułek. 

äfi^mC'tttftl,  adiectio.  nie- 
symetryczny, nierównomiernie 
ukształtowany. 

5ltcliC'r  (wym. :  atelje)  pra- 
cownia /.,  warsztat  m. 

%i\)t\'^mVi^,  sm.  — ,  bez- 
bożność «.,  ateizm  m. 

%'i\)tm,  sm.  =§,  oddech  m., 
dech  m. ;  einen  fc^roeren  — 
j^aben    mieć    ciężki    oddech; 

einen  furgen  —  l^aben  mieć 


^'tl^tmklt^toerbc 


92 


3lu(^ 


krótki  oddech,  mieć  astmę ; 
au^er  —  anfommen  nadejść 
zadyszany,  zasapany;  bcn  — 
verlieren  stracić  oddech;  ben 
—  an  fiĄ  galten  wstrzymać 
oddech;  in  einem  —  jednym 
tchem,  bez  odetchnięcia;  — 
^oten,  fc^öpfen  odetchnąć;  j|e= 
manben  nic^t  ju  —  !ommen 
loffen  nie  dać  komu  odetchnąć; 
fic|  au^er  —  laufen  stracić 
oddech,  zmęczyć  się  (biega- 
niem); imnbn.  in  —  ermatten 
nie  dać  komu  wytchnąć. 

%'t\}m\)t\(i)tOtXt\t,  sf.  >n, 
duszność  /. 

%'tf}m\}Ok\\,  sn.  =§,  oddy- 
chanie 11. 

Wtt}CnÜO§,  adi.  1)  zady- 
szany, nie  mający  tchu;  =e 
©tiKe  głęboka  cisza;  2)  bez 
życia,   nieżywy. 

9t'tf)cmäug,   sm.  =(e)§,  jjI. 

=jüge,  tchnienie  n.,  dech  m.; 
bis  gum  legten  —  aż  do  osta- 
tniego tchnienia  (do  śmierci) ; 
in  „einem  —  jednym  tchem. 

%%tXf  sm,  =g,  pi.  — , 
(w  chemii)  eter  m..,  lotnik  ni.\ 
(poetycznie)  przestrzeń  nie- 
bieska (^immetfatl^er). 

%i^t'X\\i),  adi.  1)  lotny; 
=e§  Ot  lotny  olej;  2)  powie- 
wny, eteryczny,  lekki. 

%{\)\t'if  ani.  =in,pl.  =en,  za- 
paśnik m.,  atleta  m.,  siłacz  w. 

9ltI|IC'ttfrfj,  adi.  atletyczny, 
silny. 

5rt^mClt,  r».  (^abcn)  1)  od- 
dychać, dychać,  (przenośnie) 
żyć;  fc^roer  (leidöt)  —  ciężko 
(lekko)  oddychać;  er  at^met 
faum  ledwie  dysze;  SKUeś  ma§ 
at^met  wszystko  co  żyje ; 
9iofenbu[t  at^mete  ringsum 
w  około  rozchodziła  sie  woń 
róż;  2)  va.  i  vr.  (§aben)  gute 
Suft  —  oddychać  dobrem 
powietrzem;  alle§  at^mete 
g^reube  wszystko  oddychało 
radością;  §ter  atl^met  e§  fic^ 
(eid^t   tu   lekko   sie   oddycha. 

9l'üai%  sm.  =ffcö,  pi.  4fe, 
1)  {pi.  zwykle  Sttla'nten),  zbiór 
m.  kart  (map),  atlas  w.; 
geograp^ifc^er,  anatomifc^er, 
aftronomifĄer  —  atlas  geo- 
graficzny, anatomiczny,  astro- 
nomiczny ;  2)  pierwszy  kręg 
m,  szyjny;    3)   figury   męskie 


podpierające  gzymsy  budowli ; 
4)  rodzaj  jedwabnej  materyi, 
atłas  m. 

9(tmoi>]^ä'rc,    5/.    yl.   >n, 

atmosfera    /.,     powietrze    n. 
otaczające  ziemię ;  otoczenie  ii. 
Sttmof^p'nfc^,  adi.  atmo- 
sferyczny, powietrzny. 

5ltO'm,  sn.  ^{e)^,pl.  =e,  nie- 
działka  /.,  atom  m. 

UtOnit',  sf.  =n,  niemoc  /., 
bezsilność  f.  (w  szczególno- 
ści muszkułów),  atonia  /. 

9ltrDcitä't,     sf.    2)Z.    =en, 

okrucieństwo  n. 

'}Ut0^l)it' ,  sf.  pi  =n,  za- 
nik m.,  wyschniecie  n.,  atro- 
fia/. 

Sitta'pC  (wym.  :  atak),  sf. 
— ,  pi  sen,  napad  w.,  atak  m. 

SUtaquie'reu,    va.   (^aben) 

napadi.ć,  atakować. 

munta'i,  sn.  =(e)§,  pi  -t, 

zamach  m.,  atentat  m. 

5Utcntä'tcr;  sm.  ^ś,  pi  —, 

sprawca  m.  zamachu,  napast- 
nik m. 

5ütC'ft,  sn.  -'C§,  pi  *C, 
(^Jlttefta't,  sn.  =e§,  pi  =e)  świa- 
dectwo  n..,   zaświadczenie   n, 

5UtCftiC'rCn,  ta.  (fjaben)  po- 
świadczyć, potwierdzić, 

5(ttitn'tlC  (wym. :  atiti'd)  sf. 
pi.  =n,  postawa  /. 

9tttro'ction,    sf.   pi.    --tw, 

przyciąganie  n.,  powab  w., 
pociąg  7w.,  atrakcya  f. 

5lttrit)u't,  sn.  -(e)ö,  pi  =e, 

przymiot  tw.,  własność  /. 

5i't;ammoniaf,  sn.  =§,  amo- 
niak m.  żrący. 

%'%tVi,  va.  (^aben)  wyże- 
rać (cieczą  żrącą),  trawić 
(np.  kruszce);  wypalać  (cie- 
czą np.  brodawkę). 

5i'^flüfiig!cit,  5/.  pi  -en, 

płyn  m.  żrący,  ciecz/,  żrąca. 
5t'^falt,  sn.  ind.  potaż  m. 
żrący. 

5('^falf,  sm.  se§,  wapno  n. 
żrąr»e. 

5i'ljIau9C,  sf.  pi  -tn,  ług 

m. , żrący. 

5r^ung,  sf.  pi  -en,  wypa- 
lanie n. ;  napuszczanie  n.  pły- 
nem żrącym. 

5('$tt)0)|'er,  sn.  -^:>,p>l.  -'Xo'i\'' 

fer,  woda  f.  żrąca. 


%\\,  1)  interi.  au  roel^I  ojaj  ! 
oj  joj ! ;  2)  sf.  pi,  =en,  błoń  /. 

%\\^,  coni.  1)  także,  i,  też; 
er  bef)auptet  eä  unb  i^  —  on 
tak  twierdzi,  a  ja  także;  c§ 
fann  ftc^  bet  '^hntn  —  baśfetbe 
ereignen  pana  także  może  to 
samo  spotkać;  (Sie  finb  — 
fo  einer  Pan  także  należysz 
do  tych,  i  pan  jesteś  jednym 
z  tych ;  m<:^t  nur .  .  fonbern 

—  nie  tylko  .  .  lecz  także  .  .; 
foTOO^I  ^eute,  alś  —  geftern 
zarówno  dziś  jak  i  wczoraj; 
©ic  tf)un  eś  ja  —  pan  także 
czynisz  to  samo,  i  pan  to 
samo  czj-nisz;  eś  ift  aber  — 
(Srunb  baju  ale  jest  też  po- 
wód po  temu;  ber  ^^atcr  ift 
gut,  bafür  roitb  er  aber  —  ge= 
liebt  ojciec  jest  dobry,  dla- 
tego też  kochają  go;  id^  fenne 
i^n  —  nic^t  i  ja  go  nie  znam, 
ja  także  g-o  nie  znam;  ic^  — 
nid^t  ja  także  nie;  2)  nawet, 
i,  też;  —  ber  ßleinfte  fann 
bir  [d^aben  nawet  (i)  najmniej- 
szy  może   ci   szkodzić;    o^ne 

—  nur  ju  fragen  nie  pytając 
się  nawet;  —  nid^t  ©iner 
ani  jeden  nawet;  aber  — 
biefe  nur  ale  też  tylko  ta; 
aber  —  biefe  roar  fd^tec^t  ale 
i  ta  była  zła ;  3)  chociaż, 
chociażby,  nawet,  jakkolwiek; 
glüdft  i§m  —  aUe§  chociaż 
mu  się  wszystko  udaje;  — 
roenn  i§m  atteś  glürfen  fotttc 
nawet  gdyby  wszystko  miało 
mu  się  udać;  inenn  man  — 
mit  Äanonen  fd^öffe,  id^  roürbe 
nid^t  auftrac^cn  gdyby  nawet 
(chociażby  nawet)  z  armat 
strzelano,  nie  obudziłbym  się; 
roenn  er  —  ciel  ^at  jeżeli 
nawet  wiele  posiada ;  unb 
roenn  er  —  groB  ift,  fo  fürd)tc 
ic^  i^n  bennod^  nid^t  jakkol- 
wiek (chociaż)  jest  wielkim, 
ja  nie  boję  się  jego ;  mag  er 
— ■  nod^  fo  grofe  fein  .  .  .  cho- 
ciażby był  bardzo  wielkim  .  . .; 
roenn  ©ie  —  g^rauen  finb  . . . 
jakkolwiek  jesteście  kobie- 
tami ;  4)  . . .  kol  wiek ;  iDcr  eś  — 
immer  fei  ktokolwiekby  to 
był;  n?ag  er  —  fagen  irürbe 
cokolwiekby  powiedział;  fo 
acm  fie  —  finb  jakkolwiek 
są    ubogimi;    fo    fe§r    er    — 


$luctio'n 


93 


5lit'f 


(ad^tc,  tl^at  eg  i^m  we^  jak- 
kolwiek się  śmiał,  jednakże 
go  to  bolało;  wk  bettl  — 
immer  fei  jakkolwiekby  się 
rzecz  miała;  5)  (allerbingś) 
w  istocie,  co  prawda,  też; 
ba§  ift  —  roa^r  to  też 
prawda;  il^r  jeib  —  baran 
unfd^ulbig  wy,  co  prawda, 
(w  istocie)  nie  winniśeie  te- 
mu; [o  ift'ö  —  tak  też  jest, 
tak  jest  w  istocie;  baä  lüerbe 
id^  —  tak  też  uczynię;  er  bat 
urn  il^re  ^anb,  toeld^e  er  — 
crt)ie[t  prosił  o  jej  rękę,  którą 
też  (w  istocie)  otrzymał;  6) 
też;  !ann  ic^  mic^  —  barauf 
tjerlaffen?  czy  mogę  też  po- 
legać na  tern  ? ;  SBer  täfSt  fi(^ 
—  fo  etroag  gefallen?  któż- 
by też  zniósł  coś  podobnego? 
7)  (dla  umotywowania  poprze- 
dzającego zdania)  toteż;  ber 
3Beg  roar  gefä^rlid^,  — 
fiatten  loir  un§  üorgefefjen 
droga  była  niebezpieczną,  to- 
też zaopatrzyliśmy  się ;  man 
mufg  banfbar  fein,  —  ift  er 
eś  trzeba  być  wdzięcznym, 
toteż  on  nim  jest;  8)  ben 
Xz\x\d  —  tam  do  dyabła! 
gum  SBetter  —I  tam  do  pio- 
runa ! 

SlltCtiO'n,  sf.  pi  =en,  sprze- 
daż /.  publiczna,  przetarg  m., 
licytacya  /.,  aukcya  /. 

Slllbie'nj,  sf.  pi  ==en,  po- 
słuchanie n.,  audyencya  /. ; 
eine  —  ^ahen  mieć  posłu- 
chanie; eine  —  erl^a(tcn  uzy- 
skać posłuchanie. 

5lllbtl0l*,  sm.  =§,  pi  =cn, 
słuchacz  m.  =  §örer  m. 

5l«bitO'lV  sm.  =g,  pi  :i, 
sędzia  m.  wojskowy,  audy- 
tor m. 

5l«bito'i*tum,    sn.   =§,  pi 

=rien,  1)  sala  /.  wykładowa; 
2)  słuchacze  m. ;  ein  ga^I* 
reid^eä  —  liczne  grono  słu- 
chaczów. 

5lu'e,  sf.  -pi  -n,  =  2Iu. 

5lu'Cr,  sm.  =g,  pi  — ,  żubr  m,, 
tur  m. 

Wtl^aijll,  sm.  -(e)g,  pi 
=l^äl^ne,  głuszec  m. 

5lu'ero(J|§,  sm.  «en,  pi  *cn, 

żubr  m.,  tur  m. 

5lu'f,  I.  praep.  (z  dativ. 
na  pytanie   n)0  ?  z  accus.,  na 


pytanie  rool^in?)  1)  na;  — 
\itm  %\\ć)t  na  stole ;  bie  ŚUtfe 

—  jmnbn.  rid^ten  zwrócić  na 
kogo  spojrzenia;  einen  2Bed)s 
fel  —  jmnbn.  gießen  wysta- 
wić na  kogo  weksel  (trasować 
na  kogo);  —  ber  ©telle  mufśt 
bu  eś  t§un  natychmiast 
(z  miejsca)  musisz  to  uczynić; 
(Sinflufg  ^a'btn  —  jmnbn. 
mieć  wpływ  na  kogo;  =ö 
Sßort  na  słowo ;  —  Xreu  unb 
©laubentia  sumienie;  —  einen 
3f?eid^en  i^ommen  »iele  2lrme 
na  jednego  bogatego  przy- 
pada wielu  ubogich;  2)  na, 
w,  do,  przy,  z,  po,  o;  —  "Dtn 
33aII  ge^en  iść  na  bal;  — 
bem  Saile  fein  być  na  balu; 

—  ber  ©tfjUle  w  szkole;  — 
bie  ©c^ule  (gelten)  do  szkoły 
iść;  —  Der  ^oc^jeit  na  we- 
selu; —  bie  §orf)jeit  na  we- 
sele ;   —   bem  Sanbe  na  wsi ; 

—  bag  (aufś)  Sanb  na  wieś; 

—  ben  ^^anjboben  (ge|en) 
(iść)  na  tańce;  —  bem  ^anj« 
boben  na  tańcach ;  —  jmnbl. 
®efunbf)eit  trinfen  pić  na 
czyje  zdrowie;  —  bem  ^\\.d= 
roege  z  powrotem;  bie  S^reppe 

—  auf  bem  §ofe  schody 
w  podwórzu ;  —  meine  33itte  na 
moją  prośbę;  einen  ^rei§  — 
etro.  fe^en  wyznaczyć  cenę 
na  co;  —  bem  ^etbc  na 
(w)  polu,  —  bem  ^ofe  na 
(w)  podwórzu ;  —  ber  ©trafie 
na  ulicy;  —  bie  ©tra^e  na 
ulicę;  —  ber  treppe  na 
schodach;  —  bie  treppe 
na  schody;  —  fein  ^m^ 
mer  gelten  pójść  do  swego 
pokoju;  —  feinem  ßimmer 
fein    być    w    swoim    pokoju ; 

—  feine  ©üter  reifen  wyje- 
chać do  swoich  dóbr;  —  fei» 
nen  ©ütern  raol^nen  mieszkać 
w  swoich  dobrach;  —  feiner 
2lnftd^t  Bel^arren  obstawać 
przy  swojem  zdaniu;  —  3^^^'' 
gefd^irr  cffen  jeść  na  cynowem 
naczyniu  (z  cynowego  na- 
czynia); —  33efurf)  fein  być 
na  wizycie;  —  Śefud^  !ommen 
przyjść  na  wizytę,  z  wizytą ; 

—  beibe  2lugen  blinb  ślepy 
na  oba  oczy;  —  biefe  (jene) 
©eite   na   tę    (tamte)    stronę; 

—  biefer  (jener)  ©eite  na  tej 


(tamtej)  stronie ;  —  ber  ©eite 
her  |)äufer  po  stronie  (ze 
strony)  domów;  —  beiben 
©eiten  po  obu  stronach,  z  obu 
stron;  ber  SDßeg,  —  roeld^em 
id^  gefommen  bin  droga,  którą 
przyszedłem;  —  bem  äßege 
fein  być  w  drodze;  —  bem 
Sßege  liegt  ein  ©tein  na  dro- 
dze leży  kamień;  fid^  —  ben 
aSeg  mad^cn  wybrać  się 
w  drogę;  —  n)el(^em  SBege 
fommt  er?  którą  droga  przy- 
bywa? —  roeld)em  SBege 
njirft  S)u  ba§  erreichen?  na 
jakiej  drodze    osiągniesz    to? 

—  bQ§  ©d^lofä  na  zamek ; 
3)  —  etro.  antroorten  odpo- 
wiedzieć na  co;  —  jmnbn. 
bi}fe  fein  gniewać  się  na 
kogo;  —  jmnbn.  eiferfüd^tig 
fein  być  o  kogo  zazdrosnym ; 

—  etro.  I^offen  spodziewać  się 
czego;  —  etroaä  toägel^en 
(w  nieprzyjaznym  zamiarze) 
uderzyć  na  co,  iść  przeciw 
czemu,  (w  innym  zamiarze) 
dążyć  do  czego;  4)  fein  S3er= 
mögen  roirb  —  100.000  9iu* 
bet  bered^net  majątek  jego 
obliczają  na  100.000  rubli; 
e§  entfallen  10  fronen  —  ben 
SJlann  przypada  10  koron 
na  głowę;  —  eine  'JJiar!  ge= 
l^en  100  ^Pfennige  marka  ma 
100  feników;  atte  biS  —  "Utn 
legten  wszyscy  aż  do  osta- 
tniego, (albo)  wszyscy  z  wy- 
jątkiem ostatniego;  5)  po,  na, 
do;  —  baś  ®ffen  fct)tafen  spać 
po  jedzeniu;  —  einen  Slugen« 
Mid  na  chwilę;  ic^  bin  — 
"ütv.  crften  2Jj'ai  üorgelaben 
wezwany  jestem  na  pierwszego 
maja;  —  morgen  alfo  a  więc 
do  jutra  (do  widzenia  jutro); 

—  äßiebetfe^en  do  widzenia; 
=§  ganje  ^zhtn  na  całe  ży- 
cie; eä  ge^t  —  9  U^r  jest 
około  dziewiątej;  bret  SSiertet 

—  9  trzy  kwadranse  na  dzie- 
wiątą; 6)  na,  wobec;  —  Se« 
fe^l  na  rozkaz;  —  ^§rc 
^-Bitte  na  pańską  prośbę  ;  — 
ein  folc^cä  Setragen  l^in 
wobec  takiego  zachowania 
się;  —  ba§  ^in,  jie^e  ic§  oor 
mi(|  gu  entfernen  wobec  tego 

wolę  oddalić  się;  7)  w  (przed 
sw^^erL  jak),  na,  o;  =ä  ^öd^fte 


5lu'f 


94 


9lirf:=Mcte« 


erjürnt  w  najwyższym  sto- 
pniu rozgniewany,  jak  naj- 
mocniej rozgniewany ;  ic^ 
raerbc  e§  •'^  Beftc  orbnen 
załatwię  to  jak  najlepiej ;  ©ie 
TDcrben  bic  S'^it  «=ś  ange« 
nefimfte  oerbringen  przepędzisz 
pan  czas  jak  najprzyjemniej ; 

—  biefc  SBcife  w  ten  sposób; 

—  aUe  ^ällc  na  każdy  spo- 
sób, na  wszelki  wypadek; 
=§  @erałf)erDO^I  na  chybił 
trafił;  tc^  fenbe  bic  SGBarc  nur 

—  ^^re  Sflec^nung  unb  iś)efa§r 
wysyłam  towar  tylko  na 
pański  koszt  i  niebezpieczeń- 
stwo; erfommtbabeinic^t—  bie 
5lofteit  to  mu  się  nie  opłaca; 
fid^  —  Sä5el  fcfiragen  bić  się 
na  pałasze;  —  einmal  nagle, 
niespodziewanie;  (albo)  za  je- 
dnym razem,  od  razn,  od  je- 
dnego razu;  —  einmal  erfd^ien 
er  nagle  zjawił  się;  er  tran! 
bic  glafc^c  —  einmal  a\x§  wy- 
pił butelkę  od  razu ;  —  einen 
3ug  au§trtn!en  wypić  du- 
szkiem; —  ©d^eibung  f lagen 
skarżyć  o  rozwód ;  8)  po,  do ; 

—  jmnbn.  folgen  następować 
po  kim;  5öricf  —  Sr ief'f (Riefen 
posyłać  list  po  liście;  ©tunbc 

—  ©tunbc  t)erge[)t  godzina 
po  godzinie  mija;  6i§  —  btC 
§älftc  aż  do  połowy;  9)  CS 
l^at  nid^tä  —  fic^  nic  nie 
szkodzi,  nic  nie  znaczy;  e§ 
l^at  etnjaś  —  fid^  to  ma  pewne 
znaczenie;  II.  adv.  1)  —  unb 
ab  gelten  chodzić  tam  i  na- 
powrót;  —  unb  nieber  w  górę 
i  na  dół;  er  nat  fd)on  — 
unb  baoon  już  go  nie  było; 
2)  bic  %f)iXT  ift  —  drzwi  sa 
otwarte;  bic  2lugen  — !  patrz! 
otwórz    oczy!;    3)    cr   ift  noc^ 

—  jeszcze  czuwa,  jeszcze 
nie  spi;  er  ift  rco^l  —  jest 
zdrów,  dobrze  się  ma;  4)  S3erg 

—  pod  górę;  ©trom  —  pod 
rzekę,  pod  wodę,  pod  prąd; 
»on  3>"96"^  — ^  od  młodo- 
ści; »on  unten  — ,  oon  ber 
^ife  —  bienen  służyć  od  naj- 
niższego szczebla;  er  f)at  t)om 
©emcinen  —  gebient  dosłu- 
giwał się  od  prostego  żoł- 
nierza; —  \,  frifd^  — !  nuże! 
dalejże!;  — I  (zamiast:  auf- 
fielen)!   wstawać!   na  nogi!; 


er  mad^te  fic^  —  unb  baoon 
czmychnął;  je^t  —  unb  baoon! 
teraz  w  nogi!;  III.  coni.  — 
bafö  =  bamit  żeby,  ażeby, 
aby. 

3l«'f=äd)äCU,  vn.  (^aben) 
westchuąć  (głośno),  jęknąć, 
stęknąć. 

5lir'f=a(fcrn,     vn.     (^aBen) 

1)  wyorać  co    (np.  pieniądz); 

2)  zorać,    pługiem   poruszyć ; 

3)  (u  rytowników)  eine  platte 
—  schrupowacić  blachę. 

5ltt'f=arkttcn,  l)  va.^  wy- 
robić, odrobić,  wyczerpać;  bie 
9iürfflänbe  —  odrobić  zale- 
głości ;  bie  2BoIIe  —  wyrobić 
wełnę;  z  trudem  otworzyć; 
eine  Źl^ure  —  z  trudem  (siłą) 
drzwi  otworzyć;  2)  vn.  (j^abcn) 
skończyć  pracę;  3)  vr.  ftc^  — 
z  trudem  podnieść  się  w  górę. 

5lu'f=öri)men,    vn.^  (tiabeń) 

odetchnąć;  je^t  crft  fann  id^ 
freier  —  teraz  dopiero  mogę 
wolniej  odetchnąć. 

3ltt'f=ä^Cn,  va.  (^aben)  gry- 
zącą cieczą  otwór  zrobić. 

'5lu'f=fiörfcn,  I.  va.  bätfft, 
bädft,  buc!,  gebatfen^  albo: 
bac!ft,  bad^t,  badte,  gebadfen, 
odpiec,  na  nowo  upiec;  "öa^ 
3J?et)l  —  spotrzebować  mąkę 
na  pieczywo ;  II.  vn.  {\t\ń)  auf 
ettt).  —  przylepić  się  do  czego. 

5lu'f=bäl)en,     va.^    (^aben) 

otworzyć  (zmiękczyć)  za  po- 
mocą kataplazmów. 

5lu'f=bal)rcn,  m.  (^oben) 
(ben  ©arg,  Die  Seid^e)  umie- 
ścić na  katafalku  (trumnę, 
trupa). 

5ht'f=fi(tI(CU,  va.  (^aben) 
układać  w  bale. 

5ln'f=banfcn,    va.    (^aben) 

(©etreibe)  w  sąsieku  (zboże) 
na  kupę  zsypać. 

5ln'f6'au,   sm.  -eś,  pi  -e, 

budowa  /.    (konstrukcya  f.). 
5lU'f=tiailCn,  va.  (fiaben)  wy- 
budować, wystawić. 

5lu'f=baumcn,   V7u   (^aben) 

(w  myśliwstwie)  na  drzewo 
wieść,  wskoczyć,  wdrapać  się. 

5ln'f=I)nnmen,  i)  va.  nawi- 
jać na  nawój  (w  tkactwie)  ; 
2)  fid^  vr.  stanąć  dęba;  fein 
©tolj  bäumte  fi(i  bagegen  auf 
jego  duma  obruszyła  (obu- 
rzyła się)  na  to. 


3(u'f=baufd)en,  va.  napu- 
szyć; bas  Äletö  baufd^t  fit^ 
auf  suknia  pnie  się;  aufge« 
baufd^te  Ślrmel  napuszone  rę- 
kawy; eine  ^leinigfeit  ju 
einer  ©taatgangelegen^eit  — 
z  drobnostki  robić  sprawę 
ogromnej   wagi. 

5lu'f=bcfinben,  m-.  (ftc^)  be- 
fanb  fiĄ  auf,  i)at  ftc^  aufbefun= 
ben,  już  nie  spać;  er  befinbet 
fic^  fd)on  auf  wstał  już  z  łóżka. 

5lirf=öcgc^rcn,  vn.  (^aben) 

unifść  się. 

5lu'f=BĆI;aUcn,  va.  (^aben) 
1)  ben  §ut  —  nie  zdjąć  ka- 
pelusza, zatrzymać  kapelusz 
na  głowie;  bie  Slugen  — 
trzymać  oczy  otwarte;  2) 
przestarzałe  =  aufberoa^rcn. 

3lu'f=bci^cn,  va.  bif§  auf, 
^iibe  aufgebiffen  przegryźć^  roz- 
gryźć. 

5Iu'f=bc!ommcn,  va.  be!am 
auf,  babę  aujbefommen,  zdo- 
łać otworzyć;  ic^  f)ahe  baä 
©d^tofś  enblid^  —  wreszcie 
zdołałem  otworzyć  zamek; 
włożyć;  id^  fann  biefen  §ut 
nic^t  —  nie  mogę  tego  kape- 
lusza włożyć;  dostać  zadanie; 
roir  ^aben  l^eutc  biefe§  ©api= 
teł  —  zadano  nami  dziś  ten 
rozdział. 

Sln'f-bCttcn,  vn.  (^abcn)  za- 
szczekać, szczeknąć. 

5üt'f=berftcn,  vn.  birft,  birft, 
barft  (borjt)  auf,  bin  aufge= 
borften,   pęknąć,   rozpaść  się. 

5lirf=bcfj'crn,  va.  (^abcn) 
poprawić,  polepszyć,  podnieść ; 
baä  ©ctiait  —  podnieść  płacę; 
bic  Beamten  finb  aufgebeffert 
roorben  urzędnikom  podnie- 
siono płacę. 

5lu'f=bcttcn,  va.  (ifaUn)  po- 
słać, rozścielić  łóżko. 

^lu'f^lJCtDal^rcn,  m.  (^aben) 

zachować,  przechować,  scho- 
wać. 

9lll'f=tjicncn,  va.  bog  auf, 
l^abe  aufuebogen,  odgiąć. 

%l\'^=iiütn,  va.  bot  auf, 
l^abe  aufgeboten,  1)  oznajmić, 
zapowiedzieć,  ogłosić;  ein 
^Bräutpaar  —  ogłosić  zapo- 
wiedź; 2)  zwołać,  powołać, 
zgromadzić  (bic  ©otbatcn  żoł- 
nierze) ;  man  l^ot  bie  ganje  5|3o= 
It3eimad^t    gegen  bic  9läuber 


m'^^Unhtn 


95 


^Äit'f=t)rtttöett 


aufgeBotcn  wysłano  całą  siłę 
policyjną  przeciwko  rozbójni- 
kom ;  3)  alle  feine  Gräfte  — 
wytężyć  wszystkie  siły;  alleö 
—  czynić  co  tylko  można, 
użyć  wszelkich  sposobów. 

9lu'f=lJinbcn,  va.  6anb  auf, 
l^abe  aufgebunbcn,  rozwiązać, 
odwiązać  (einen  ©atf  worek 
itd.);  wyżej  związać,  wyżej 
przy  twierd zi ć  (b  te  §  aare  włosy, 
bttö  Äleib  suknię);  przytwier- 
dzić przez  wiązanie  (bte  Sßein» 
rcben  winne  krzewy);  jmnbm. 
itto.  —  ubrać  kogo  w  co, 
opowiedzieć  komu  nieprawdę ; 
imnbm.  einen  33ärcn  —  ubrać 
kogo  w  co ;  er  l^at  tf)ttt  einen 
tüd^tigen  Saren  aufgcbunben 
porządnie  go  ubrał. 

3lu'f=Hä^en,  m.i  vr.  nady- 
mać, nadąć;  Öttä  ^leib  blä^t 
fid^  ttUf  suknia  nadyma,  pu- 
szy się;  ber  ©ieg  ^at  xf)n  auf= 
geblöl^t  zwycięstwo  wzbiło  go 
w  dumę,  nadęło  go;  (lUfgC^ 
btii^t,  part.  i  adi.  nadęty,  na- 
puszony. 

5lu'f-fiIafen,m.Mäfeft,Brä§t, 
blies    auf,    l)abe    aufgcblafen 

1)  nadąć,  nadymać  (eine  93Iafe, 
bie  Sadfen  pęcherz,  policzki); 

2)  rozdmuchać,  rozdąć;  baś 
gcuer  —   rozdmuchać  ogień; 

3)  otworzyć  przez  rozdmu- 
chanie ;  4)  trąbieniem  obudzić ; 
5)  (także  vn.  z  l^aben)  zatrą- 
bić, zagrać;  gum  ^ange  — 
trąbą  oznajmić  rozpoczęcie 
tańców;  zagrać  do  tańca. 

3lu'f=blättcrn,  vn.  {\^o.Un)  i) 

przerzucać,  przewracać  kar- 
tki, rozcinać  kartki  (w  ksią- 
żce); eine  (Stelle  in  einem 
SSud^C  —  przerzucać  książkę, 
by  znaleźć  jaki  ustęp;  2)  ob- 
rywać listki;  eine  0lofe  — 
obrywać  listki  z  róży. 

3lu'fb(attmig,  5/.   pi.  -en, 

(w   ciesielstwie)   nakładka  /. 

5(u'f=6Ieibcn,  vn.  blieb  auf, 
bin  aufgeblieben,  1)  stać  otwo- 
rem; bie  Xl^üre  ift  ben  gan^ 
jen  ^ag  aufgeblieben  drzwi 
stały  otworem  cały  dzień; 
2)  czuwać,  nie  spać,  nie  iść 
spać;  ic^  bin  brei  ^<x6)it  auf* 
geblieben  przez  trzy  noce  nie 
kładłem  się  spać,  czuwałem. 


5lu'fbltcf,  sm,  .^eä,  pi.  =e, 

1)  spojrzenie  n.  w  górę;  mit 
einem  —  gum  §immel  z  spoj- 
rzeniem ku  niebu ;  2)  błysk  m. 
błyśniecie  n. 

%vC\ĄMtrx,  I.  vn.  (^aben) 

1)  spojrzeć  w  górę  wznieść, 
wzrok  ;  gro§  —  podnieść 
z  dziwieniem  oczy;  2)  (rzadko 
używane)  zabłysnąć;  ukazać 
sie  na  chwile;  II.  va.  (w  ma- 
larstwie)  eine  ^arbe  —  dac 
barwie  silniej  wystąpić. 

5lu'f=blinfcn,  vn.  (^aben) 
=  aufbitden  1.  2. 

^lil'f'tJli^eu,  vn.  (fein  i  ^a- 
ben)  =  aufbltden  I.  2. 

5lU'f=btÜI)C«,  vn.  (fein)  roz- 
kwitnąć, zakwitnąć ;  «be  Śd^On» 
l^eit  rozkwitająca  piękność ; 
ber  §anbel  blü'^t  auf  handel 
rozkwita. 

5lU'fbIÜtC,  sf.  pi  =n,  roz- 
kwit m. ;  jur  —  bringen  dopro- 
wadzić do  rozkwitu. 

5lu'f--böl|reu,     va.  ^  (^abcn) 

wywiercić,  otworzyć  przez 
wywiercenie  ;  Den  Jöoben  — 
zbadać  ziemię  przez  wierce- 
nie. 

Slu'f=IJoiCll  (=  bot)cn),  va. 
(^aben)  baö  6(i)iff,  ująć  okrę- 
towi ładunku. 

5lu'f=borgen,    va.    (^abcn) 

napożyczać. 

5(u'f=braffcit,    va.    (^aben) 

(w  żeglarstwie)  tak  reję  usta- 
wić, by  jedne  żagle  dosta- 
wały wiatr  z  przodu,  drugie 
z  tyła. 

5ln'f=bratcn,  va.  brätft,  brät, 
briet  auf,  l^abe  aufgebraten, 
odpiec,  powtórnie  wypiec. 

5lu'f=braucf)cn,  va.  (^aben) 

wypotrzebować,  spotrzebować. 

5ln'f=braufcn,  vn.  (^aben 
i  fein)  burzyć  się;  ha^  3J?eer 
brauöt  auf  morze  burzy  się; 
(przenośnie)  gniewem  się 
unieść. 

5lu'föraufenb,  adi.    popę- 

dliwy,  gwałtowny,  prędki. 

5lu'f=brcd)cn,  bxić)%  bricht, 
brad)  auf,  fiabe  (bin)  auf» 
gebrod^en,  I.  va.  (^aben)  1)  wy- 
łamać (eine  Xtjüv,  ein  ©^lofö 
drzwi,  zamek);  2)  (w  my- 
śliwstwie)  wypatroszyć  (np. 
ein  S^e^  sarnę);  3)  baä  ^flas 
fter    —    wyłamać     chodnik ; 


4)  ba§  SSier  —  chłodzić  piwo 
(mieszając  łyżką) ;  II.  vn.  (fein) 

1)  pękać,  otwierać  się  (przez 
pękanie) ;  bic  Sippen  bred^en 
auf  wargi  pękają;  btc  Sßunbe 
brid^t  auf    rana   otwiera   się; 

2)  ruszyć,  wyruszyć  w  drogę; 
eŚ  ift  S^it  — gU —  czas  w  dro- 
gę ;  gegen  ben  |Ceinb  —  ruszyć 
na  nieprzyjaciela. 

5lu'f=brcttcn,    va.    (^aben) 

rozłożyć,  rozpostrzeć  (baś 
5;i)'ct)tuc^  obrus). 

5lirf=brcnncn,  brannte  auf, 
l^abe  (bin)  aufgebrannt,  I.  vn. 
(fein)  1)  zapłonąć,  zająć  się; 
(przenośnie)  unieść  się;  2) 
(auf  ctra.  brennen)  wenn  bic 
2Jitttagöfonne  aufbrennt  kiedy 
południowe  słońce  pali ;  II.  va. 
{i)af>en)  1)  (=  verbrennen) 
spalić;  2)  wypalić  (tj.  przez 
palenie  wypotrzebować);  groei 
©entner  AoĘjlc  ^abe  i(|  fc^on 
aufgebrannt  wypaliłem  już 
dwa  cetnary  węgla;  3)  (bic 
§aare  —  włosy  przypiec); 
4)  jmnbm.  ein§  (eine  ^u^ 
gel)  —  wpakować,  wsadzić 
komu  kulę;  auf  etn).  ein 
3eid^en  —  wypalić  na  czem 
znak. 

5lU'f=brtU9en,  va.  brad^te 
auf,  ^abe  auTgebrad^t,  1)  otwo- 
rzyć (z  trudnością) ;  2)  wznieść 
(einen  S9au  budowę,  ein 
©erüft  rusztowanie) ;  einen 
Äran!en  —  postawić  chorego 
na  nogi;  ein  ^inb  —  wykar- 
mić,  wyhodować  dziecię;  3) 
podnieść,  do  dobrego  stanu 
doprowadzić  (ein  @ejd)äft, 
eine  ^^abrif  interes,  fabrykę); 
4)  wynieść,  zanieść,  umie- 
ścić; bag  ©etreibc  auf  ben 
93oben  —  wynieść  zboże  na 
strych ;  5)  wprowadzić;  eine 
SJJobe    —  wprowadzić   modę; 

6)  wydostać,  wystarać  się; 
©elb  —  wydostać  pieniądze, 
wystarać  się  o  pieniądze ; 
SSemeife  —  wystarać  się  o  do- 
wody; eg  lafśt  fic^  gegen  i^n 
ntd)tö  —  nie  można  prze- 
ciwko niemu  żadnego  zna- 
leźć zarzutu;  roer  l^at  biefeS 
©crüc^t  aufgebracht?  kto  pu- 
ścił  w   obieg   tę    pogłoskę?; 

7)  rozłościć,  rozgniewać;  je^ 
manben   —   rozłościć    kogo; 


5Iirf=l)rol)cIn 


96 


5lu'fcnt^aU^baucr 


ha^  wirb  t^n  orbentlid^  —  to 
go  Tozłości  należycie. 

5lu'f=t)robeIn,  ^  tn.     (fein) 

zawrzeć,  zakipieć. 

^lu'fönid),    sm.    =e§,   pl 

=BrÜC^e,  1)  pęknięcie  (=  auf= 
bredjen  II.  1) ;  2)  wyruszenie  71., 
wymarsz  m.]  gum  —  btafejx 
trąbić  na  wymarsz ;  3)  (w  my- 
śliwstwie)  wypatroszenie  n. 
(zwierzyny). 

3lu'|=BrÜ^CIt,  va.  {f)ahen)  za- 
parzyć. 

^iln'f=6riittcn,  rn.  (l^aBen)  ry- 
knąć, zaryczeć. 

5lu'f=firiiftcn,  l)  va.  (^aben) 
(w  rzeźnictwie)  baö  5talb 
rozciąć  cielęciu  piersi;  2)  vr. 
(ftdi)  =  brüften, 

5lu'f=I)nbbeIn,  va.  (^aben) 
=  aufgraben. 

5lU'f=bÜ0Cln,  va.  (^aUn)  od- 
prasować. 

^lu'fsbuKcni;,  v7i.  (I^aben)  za- 
wrzeć, zakipieć. 

5lu'f=biirbcn,  va.  (I^aben) 
obarczyć,  obciążyć,  narzucić ; 
jmnbnt.  eine  Saft  —  obarczyć 
kogo  ciężarem ;  eine  ^fli^t 
—  narzucić  obowiązek;imnbm. 
ein  SSerbrec^en  —  posadzić 
kogo  o  zbrodnię. 

5Iu'f  =  biirftcn,    va.   (Ijoben) 

1)  szczotką  do  góry  podcze- 
sać  (baś  §aar  włosy);  2)  wy- 
szczotkować,  szczotką  wyczy- 
ścić. 

5lu'f=öämmcit,    va.  (^aben) 

usypać  groble. 

5lu'f=bämmcrn,    vti.  ^  (fein 

i  l^aben)  zacząć  świtać,  za- 
świtać; ber  Sag  bämmert  auf 
świta,  robi  się  dzień,  dnieje ; 
in  mir  beginnt  eine  ^bee  auf= 
gubämmern  zaczyna  mi  świ- 
tać myśl,  pomysł. 

3tu'f--bam^fcn,  i)  la.(^oben) 
ulotnić;  eine  ©igarre  —  wy- 
palić cygaro;  2)  vn.  (fein) 
wznosić  się  w  kształcie  pary. 

5lu'f=bC(feIn,  va.  (I^aben)  od- 
kryć, zdjąć  przykrywkę. 

9lu'f=be'tfeu,  va.  {\)aben)  1) 
rozpostrzeć,  rozciągnąć  (t)aŚ 
3;ifĄtU(^  obrus);  ben  X\\ii)  — 
nakryć  do  stołu;  2)  odkryć 
(baä  S3ett  łóżko;  bie  Aorten 
karty)  ;  3)  wyjawić,  odkryć  ; 
ein    ©c^eimniś    —    wyjawić 


tajemnicę ;  ein  58erbredf;en  — 
odkryć  zbrodnię. 

5ln'f=bcł(^cn/  va.  (^aben) 
podnieść  groblę. 

5lu'f=btcnen/t?w.  i  vr.  (^a= 

ben)  dosługiwać  się;  et  ^at 
fid^  bi^  jum  J^öd^ften  Ścamten 
aufgebient  dosłużył  się  naj- 
wyższej rangi. 

5lu'f=bingcn,  va.  bingte  auf, 
l^abe  aufgebingt  (aufgcbun? 
gen),  einen  Sefirling,  przyjąć 
chłopca  na  naukę,  do  ter- 
minu. 

^lii'fbtugcgelb,  sn.  =c§,  pi. 

=er  opłata  za  ucznia  (termi- 
natora). 

5ln'f=bi(fcn,  va.  (^aben)  na- 
winąć na  wałek  (przy  maglo- 
waniu). 

5(u'f=bonncrn,  i)  vn.  (§a= 

ben)  zagrzmieć;  eś  l^at  auf-- 
gebonnert  zagrzmiało;  2)  va. 
i  V7\  (§aben)  wystroić,  fic^  — 
wystroić  się;  3)  va.  jmnbn. 
obudzić  kogo  z  trzaskiem, 
z  łoskotem. 

5Ül'f=b0^))Cln,  va.  (^aben) 
(w  szewstwie)  Die  ©O^Ie,  przy- 
szyć podeszew. 

9(u'f=bräU9CU,  l)  va.  i  vr. 
(^aben)  przez  naciskanie  otwo- 
rzyć (eine  %^ür:  drzwi);  2)  je* 
manbem  etro.  narzucić  komu 
co;  eg  brängen  ftc|  mir  t)er= 
fc^iebene  ©ebanfen  auf  nasu- 
wają mi  się  rozmaite  myśli ; 
fidö  jumbrn.  —  narzucać  się 
komu. 

5lu'f=brc^Clt,  va.^  0aben) 
1)  rozkręcić,  rozpleść  (ein  ©eil 
linę);  2)  kręcąc  otworzyć, 
odkręcić  (einen  ^a\)n,  eine 
©c^raube  kurek,  śrubę) ;  3) pod- 
kręcić; zakręcić  pod  górę. 

5tu'f=bref(!j'cu,  va.  brif^eft, 
brifrfjt,  brofc^  auf,  l^abe  auf; 
gebrofc^en,  wymłócić  (całe 
zboże),  skończyć  młócić. 

5lu'f=briugcn,  i)  vn.  brang 
auf,  bin  aufgeörungen,  ju  etro., 
wznieść  się  do  czego ;  2)  va. 
l^abe  aufgebrungen  =  auf^ 
brängen. 

5tn'fbnnnHtf),  adi.  natrętny, 
uprzykrzony;    adv.  natrętnie. 

5lirfbrtugltrf)fcit,  sf.pl  -en, 

natręctwo  n. 

SliVfbvinnliug,  sm.  ^g,  pi  .-e, 

natretnik  in. 


5Ju'f=bnit!cn,  va.  (^aben)  na- 
drukować (auf  etro.  na  co). 
5tu'f-briitfcn,    va.    (I^aben) 

1)  wycisnąć;  einen  Aufś  —  wy- 
cisnąć całus ;  bas  ©ieget  — 
wycisnąć  pieczęć;  2)  przyło- 
żyć, przycisnąć;  ein  ^flafłer 
auf  bie  3Bunbe  —  przyłożyć 
plaster  do  rany;  bie  %ehtv  auf 
ha^  papier  —  przycisnąć  pióro 
do  papieru;  3)  przez  naciśnię- 
cie otworzyć,  wycisnąć;  ein 
©efd^roür  —  wycisnąć  wrzód ; 
baö  ©d^lof§  —  otworzyć  za- 
mek (przez  naciśnięcie). 

2lu'f=bimfcn,  va.  i  vn.  (fein) 
nabrzmieć,  nabrzmiałem  uczy- 
nić; ein  aufgebunfeneo  ©efi^t 
nabrzmiała   (obrzękła)  twarz. 

9(u'f=bimftCn,  vn.  (fein)  wy- 
parować (się). 

5iu'f=C9gcn,  va.  (^aben)  bro- 
ną na  wierzch  wydobyć. 

'5lufCtna'nbCr,  ac?y.  jeden  (-a, 
-o)  za  drugim,  jeden  po  drugim, 
po  sobie,  jeden  na  drugiego; 

—  folgen  następować  po  sobie; 

—  fügen  zespoić;  —  legen 
złożyć  jedno  na  drugie;  -  - 
Tpia^in  uderzyć  jedno  o  drugie. 

5lufcina'nberfoIgc,    5/.  jj?. 

-en,  następstwo  n. ;  bie  Drb- 
nung  ber  —  porządek  następ- 
stwa (sukcesyi). 

5(ll'f=Cifen,  l)  va.  wyrębać 
lód;  einen  Żeid^  —  wyrębać 
lód  na  stawie ;  2)  it.  (ftd^) 
odtajeć. 

5(n'fcnt^alt,  sm.  -eg,  ^j?,  =e, 

1)  zwłoka/.,  opóźnienie  m. ; 
o^ne  —  bez  zwłoki;  einen  — 
^aben  mieć  opóźnienie;  (na 
kolejach)  5  SJUnuten  —  5  minut 
postoju,  przestanku  (błędnie: 
zatrzymania);  2)  pobyt  m., 
bytność  /,,  mein  —  in  Son* 
bon  bauertc  5  Siage  mój  po- 
byt w  Londynie  trwał  5  dni; 
3)  miejsce  n.  pobytu,  mie- 
szkanie n.,  schronienie  n.; 
er  ^at  feinen  (ftönoigen)  —  in 
SSerlin  jego  miejscem  pobytu 
jest  Berlin;  fein  —  ift  je^t 
in  ber  .  .  .  ©tra^e  mieszkanie 
jego  jest  teraz  przy  ulicy  .  .  . ; 
bie  Siäuber  f^aben  if)ren  —  im 
©ebirge  rozbójnicy  mają  w  gó- 
rach schronienie. 

'Jlii'fcntfjalt^bnucr,  sf.  czas 

m.  trwania  pobytu. 


i 


5ru'feut^alt^!arte 


97 


5(irf=nattcrn 


karta  /   pobytu. 

(na  kolejach)  czas  m.  postoju, 
przestanku. 

3lu'fcntIjaItöort,  sm.  =t^,jpl. 
-e,  =  2lufent^alt  3). 

3lu'f=CrlC9Cn,  va.  nałożyć, 
jmnbm  eine  ^flid^t  —  nało- 
żyć na  kogo  obowiązek ; 
jmnbm  eine  ©träfe  —  nało- 
żyć na  kog-o  karę,  zadać  ko- 
mu karę;  ftd^  ^^^IJ^S  —  na- 
dawać sobie  przymus. 

5lu'fefftanknc(i*),  sm.  =en, 

X^l.  =en  (Sluferftanbene,  sf. 
pi.  sn),  zmartwychwstały  m. 
(-a  /.). 

3(U'f*CrftC^en,f  w.  (fein)  zmar- 
twychwstać. 

5Iu'ferftc^itnn,  sf.  pi.  .-en, 

zmartwychwstanie  n. 

5lu'f=crtt)a^tn,    vn.    (fein) 

obudzić  się;  Dom  ^obc  — 
=:  auferftel^en. 

2lu'f=ei'tt)eifcit,  va.  (^aben) 
obudzić;  oom  %o'tiZ  —  wskrze- 
sić. 

%Vi'\=txi\t\)t\t,  va.  erjog  auf, 
j^abe  auferjjoaen  wychować. 

%\\\'H\\tn,  va.  iffeft  (ifgt), 
if§t,  a^  auf,  l^abe  aufgegeffen, 
zjeść;  jmnbn  oot  Siebe  — 
rooffen  chcieć  kogo  połknąć 
z  miłości. 

5lu'f=fal)ren,  i.  vn.  fäi^rft, 
fäl^rt,  ful^r  auf,  bin  aufgefa[)= 
ren,  l)  nagle  się  otworzyć; 
(bie  %\)VLt  u.  f.  n).  ift  auf  gef  afireu 
drzwi  itd.  nagle  się  otworzy- 
ły); 2)  jechać  w  górę;  bie 
SŚergleute  fafiren  auf  górnicy 
jadą  w  górę,  wyjeżdżają;  3) 
raptownie  się  podnieść,  pod- 
skoczyć, zerwać  się;  auä  bent 
©d^lafc  —  zerwać  się  ze 
snu;  4)  rozłościć,  rozgniewać, 
unieść  się;  5)  zajechać  (uro- 
czyście) bie  ^oĄgeitśgafte  finb 
aufgefal^ren  goście  weselni  za- 
jechali; 6)  najechać  na  co; 
ba§  ©d^iff  ift  aufgefal^ren 
okręt  najechał  na  mieliznę; 
II.  \a.  (I^aben)  1)  bie  Äuts 
fd^en  —  laffen  kazać  powo- 
zom zajeżdżać;  ©efd^Ü^  —  za- 
toczyć działo;  ß^ampaguer  — 
raffen  wystąpić  z  szampanem, 
postawić  szampana;  2)  na- 
wieźć ((Srbe  ziemię) ;  3)  (przez 


jeżdżenie  zużyć)  wyjeździć 
(eine  ©tra^e  drogę). 

2lU'ffal^rCUb,  adi.  popędli- 
wy,  prędki. 

5(u'ffaljrt,   sf.   vi.  «en,  i) 

jazda,  wyjazd  pod  górę;  in 
einem  Suftballon  eine  — '  un« 
ternel^men  przedsięwziąć  wzlot 
balonem;  —  auf  einen  58erg 
wyjazd  na  górę;  2)  uroczysty 
zajazd  m. ;  3)  zajazd  m., 
(miejsce  urządzone  dla  zaje- 
żdżania powozów),  rampa  /,, 
wjazd  m. ;  4)  wjazd  m.  do 
nowo  nabytej  posiadłości. 

5lu'f=fatten,  i.  vn.  fäaft, 
faßt,  fiel  auf,  bin  aufgefaEen, 
1)  paść  na  co  (padając  uderzyć 
o  co);  2)  padając  otworzyć 
się;  bie  S)ofe  ift'  aufgefaEen 
puszka  upadła  i  otworzyła 
się;  3)  uderzać,  dziwić;  biefer 
Umftanb  ift  mir  aufgefallen 
ta  okoliczność  uderzyła  mnie; 
ic^  liebe  eg  nic^t  aufgufatten 
nie  lubię  zwracać  na  siebie 
uwagę;  11.  va.  {{)ahtx()  \ić) 
ben  Äopf  —  padając  uderzyć 
się  w  ffłowę. 

SlU'ffäöig,  adiec.  uderza- 
jący, zadziwiający,  wpadający 
w  oczy;  ein  ser  ^Ingug  niezwy- 
kłe (śmieszne)  odzienie;  ein 
=e§  Söenef)mcn  uderzające  za- 
chowanie się. 

5(u'f=fangcit,  va.  fängft, 
fängt,  fieng  auf,  r;abe  aufge= 
fangen,  pochwycić,  schwytać, 
podchwytywać,  złapać,  wy- 
łapać, połapać,  przejąć,  przy- 
łapać; id^  l^abc  bie  ^pfel  in 
meinen  §ut  aufgefangen  wy- 
łapałem jabłka  w  kapelusz ; 
33riefc  —  przejmować  listy; 
id^  f)abe  bie  ^'itbt  aufgefan- 
gen przyłapałem  (pochwyci- 
łem) złodziei;  jmnbä  2ßorte 
—  podchwytywać  czyje  słowa ; 
?iad^rid^ten  — wyłapywać  wia- 
domości. 

5ln'f=färben,  va.  (I^aben)  od- 

farbować,  na  nowo  zabarwić. 

2lu'f=fafcni,  va.  (l^aben)  po- 

wyciąirać  włókna. 

5tujf=faffen,  m  (^aben)  na- 
bierać, pochwycić,  ująć,  po- 
jąć, zrozumieć;  ben  Äot^  mit 
ber  ©d^aufel  —  nabierać  błoto 
łopatą;  Iperlen  —  nawlekać 
perły;  feine  3floEe  rid^tig  — 


dobrze  pojąć  rolę ;  ben  ©inn 
einer  ^łebe  —  zrozumit^ć  zna- 
czenie, sens  mowy;  baä  Z^h^)^ 
ernft  —  poważnie  zapatry- 
wać się  na  życie;  alleŚ  t)on 
ber  tragifc^en  ©eite  —  brać 
wszystko  ze  strony  tragicz- 
nej; etn).  falfd^  —  fałszywie, 
mylnie  co  pojąć. 

^lu'ffaffnng/  sf   pi.   .en, 

1)  pojęcie  n.^  zapatrywanie  n. 
nad)  meiner  —  według  mego 
pojęcia;  e§  gibt  bieäbegüglid^ 
jtüei  Derfd^iebene  ^en  w  tym 
względzie  istnieją  dwa  odmien- 
ne zapatrywania;  2)  punkt  m. 
widzenia,  sposób  m.  pojmo- 
wania; \n  biefer  —  z  tego 
punktu  widzenia;  3)  =  2luf= 
faffungśfraft;  er  befi^t  eine 
rafd^e  —  szybko  się  oryen- 
tuje,  łatwo  pojmuje. 

Slu'ffaffimoSJraft,   5/.  pi. 

=Iräfte,  władza  /.  pojmowa- 
nia, władza  umysłowa;  feine 
—  ift  gejc^roäd^t  ma  władzę 
umysłową  przytępioną. 

Slu'ffaffttug^bermögcit,  sn, 
'§,  =  ^ilufraffungśfraft. 
Slu'f=fcilen,  va.  {^abtn)  od- 

piłować,  przez  piłowanie  od- 
świeżyć; przepiłować,  przez 
piłowanie  otworzyć, 

%\\'\']t\\i)it\Xf   va.  (l^aben) 

odwilżyć. 

^lu'ffinbbar,  adi.  dający  się 
znalfcźć. 

2lu'f=fiubcit,  va.  fanb  auf, 
l^abc  aufgefunben,  odnaleźć, 
znaleźć;  id^  !ann  hk  ©telle 
nid^t  —  nie  mogę  znaleźć  tego 
miejsca;  id^  f)abc  il^n  roieber 
aufgefunben    odnalazłem   go. 

5tu'fffifdjen,  va.  (^aben)  wy- 
ciągnąć z  wody,  wyłowić 
(iim  Seid^e  trupa);  pochwy- 
cić, schwycić,  wyłowić;  too 
^aft  bu  biefe  ^ieuigfeit  aufge« 
fifd^t  ?  gdzie  pochwyciłeś  (skąd) 
wyłowiłeś)  tę  nowinę. 

5lU'f=f(atf erit,  vn.  (fein)  mi- 
gając się  wzlatywać. 

5iu'f=pnintfW,  1)  vn.  (fein) 
zapalić  się  płomieniem,  za- 
płonąć; ha^  §ol3  flammt  auf 
drzewo  zapala  się;  2)  va.  = 
entflammen. 

5lu'f=f(«ttei*U,  in.  (fein)  wzle- 
cieć. 


^nlenber,  ©eutfĄ^łJoImfĄcS  Söörteröud). 


Slii'f=flerf)tctt 


98 


3lu'f=9c5en 


fUd^t,  flocht  auf,  l^abe  aufge- 
ftod^tcn,  1 )  rozpleść,  2)  spleść 
pod  górę. 

5lil'f=fńc9en,  vH.\log,  auf,  Bin 
OUfi^eflogen,  J)  wzlecieć,  ule- 
cieć; 2)  wylecieć  w  powietrze; 
pójść  z  dymem ;  3)  raptem 
otworzyć  sie;  OOIX  [einem 
©i^c  —  zerwać  się  z  miej»ca. 

5lu'f=flimmcrn,  W.  (^aben) 

zaV>łysi  ąć,  luiguąć  się. 

5lu'ff(iig,  sm.  4ö,  pi.  -flüge, 

wzlot  m. 

3l«'f=fOI'bern  (zestarzałe: 
auffoDern),  va.  (I^aben)  jmnbn 
gU  etro.  —  wezwać,  zawezwać, 
żądać,  prosić,  zaprosić^  wy- 
zwać; jmnbn  jum  Xanjc  — 
prosić  kogo  do  tańca ;  jmnbn 
(gerid^tlid))  —  eine  ©c^ulb  gu 
bejol^ien  wezwać  kogo  (są- 
downie) do  zapłacenia  długu; 
einen  3iebner  —  bei  ber  ©ad^e 
gu  bleiben  przywołać  mówce 
do  rzeczy;  jmnbn  gum  35ueÜ 

—  (forberti)  wyzwać  kogo  na 
pojedynek;  iĄ  bitte  ©ie  unb 
im  3'iotl)fatte  fotbere  ic^  @ie 
auf  proszę,  a  w  potrzebie  wzy- 
wam pana;  eine  ^Ceftung  gur 
Übergabe  —  wezwać  twierdzę 
do  poH dania  się. 

5lu'fforberung,  sf.  pi  «en, 

wezwanie  w.,  wyzwanie  «.,  żą- 
danie n.,  zaproszenie  w.;  eine 

—  an  jmnbn  ergef)en  laffen 
wezw«ć  kogfo;  =  aufforbecn. 

9lu'f=fonUCn,  va.  (t)aben) 
włożyć  na  formę  (einen  §ut 
kapelusz). 

5lu'f =f  Itff  en,  va.  f  rifśt,  frifSt, 
frafj  auf,  {)abe  aufgetreffen, 
zeżreć,  pożreć,  wyżreć;  »on 
SKotten  aufgefreffm  wyżarte 
przez  mole;  er  t^ut  atś  TOOUte 
er  mic^  —  sroży  się  tak,  jakby 
mnie  chciał  pożreć;  er  mÖd)te 
fte  t)or  Siebe  —  chciałby 
pożreć  ją  z  miłości. 

5ln'f-fHcrcn,  vn.  fror  auf, 

Bin  auigejroren  przymarznąć 
(do  czeg"<i). 

5lu'f=fnfd)Cn,  I.  va.  odświe- 
żyć, wztiowić,  pobudzić;  ein 
©emälDc  —  odświeżyć  obraz; 
eine  (Srinnetung,  baö  2lnben« 
!en  an  jmnbn  —  odświeżyć 
wspomnienie,  pamięć  o  kim ; 
eine  alte  ©efc^id;te  —  wzno- 


wić stare  dzieje,  starą  histo- 
ryę;  htn  3Jiutl^  —  pobudzić 
odwagę;  einen  ©Ąmerj  — 
wznowić  ból;  bie  Steife  l^at 
mid^  aufgefrifc^t  podróż  od- 
świeżyła mnie ;  II.  vn.  (J)Ci= 
ben)     ber    Sßinb    frifcf)t    auf 

wiatr  się  wznosi. 

5Iirffn|rf;«ng,  sf.  pi.  *en, 
odświeżenie ;  meine  ^leroen 
bebüifen  einer — moje  nerwy 
potrzebują  odświeżenia;  = 
auffri|rf)cn  I. 

5lu'f=fligcn,  va.  (^aben) 
osadzić  na  czem  ;  (wkołodziej- 
stwie)  bie  iJetgen  auf  bie  ©pet* 
Ąen  —  osadzić  dzwono  na 
sprycbao.b. 

5iu'ffÜ||rbar,  adi.  nadająoy 
się  do  przedstawienia,  mogący 
być  przedstawionym. 

5tU'f=fÜl|rcn,  I.  va.  (fiaben) 

1)  wystawić,  wybudować  (eis 
nen  93au,  eine  ajłauer,  einen 
(Srbroatt  budowlę,  mur,  wał 
ziemny) ;  2)  nawieźć  ;  ©rbe  — 
nawieźć  ziemię;  3)  wyprowa- 
dzić; bie  SBaĄe  —  wyprowa- 
dzić wartę;  jmnbn.  im  Ś^rium» 
p^C  —  wyprowadzić  kogo 
w  tryumfie  ;  einen  fjreunb  in 
einem  befannten  ^aufe  — 
wprowadzić  przyjaciela  u  zna- 
jomych ;  4)  przedstawić,  wy- 
stawić (ein  2)rama,  eine  Dper, 
ein  Söallet  ufro.  dramat,  operę, 
balet  itd.);  II.  vr.  ficf)  —  pro- 
wadzić się ;  er  füfirt  fid^  gut 
(fc^lerf)t)  auf  prowadzi  się 
dobrze   (źle). 

5ln'ffül|nmg,  sf.  pi  =en,  i) 
=  aufrühren  I.  1.;  2)  =  33or= 
fü^rung ;  —  non  Reugen  przed- 
stawienie świadków;  3)  = 
auffübren  I.  4.  ein  2)rama  jur 

—  bringen  wystawić  dramat; 
4)  =  aufiübren  II. 

5l«'f=fiiüCU,  va.  (baben)  1)  do- 
pełnić, dolać;  ein  gało  ^ein 

—  dopełnić  beczkę,  z  której 
ubyło  wino  (przez  trawienie); 

2)  zlać  w  butelki;  ©uppe  — 
podać  zufię  (do  stołu). 

5lu'f=füttcrn,  va.  (Reiben) 
1)  wylioduwać,  wykarmić;  2) 
pod-zyć,  dać  podszewkę. 

5Cu'fnabC,  sf.  pi  =n, 'l)  od- 
danie, nadanie  (eines  Sriffes 
listu) ;  —  unb  2lbgabe  oon  Srie* 
fen  nadawanie   i    wydawa*iie 


listów;  2)  zadanie  n.,  wypra- 
cowanie n.;   icb  l^abe  mir  bie 

—  geftellt  wziąłem  sobie  za 
zadanie;  (w  szkole)  §juŚ= 
»n  wypracowania  domowe; 
©cbulaufgaben  wypracowania 
szkolne;  3)  poniechanie  n., 
zwinięcie  n. ;  bie  —  eines  ^ro= 
ceffeś  poniechanie  (zaniecha- 
nie) procesu;  megcn  —  beS 
Öefrfjäfteä  z  powodu  zwinięcia 
handlu. 

5lu'f9ab§amt,  sn.  -e§,  pi 

=ämter  (ua  pocztach,  kolejach 
itd.)  urząd  nadawczy,  Śluf» 
unb  Slbgabśamt  urząd  nada- 
wczy i   odbiorczy. 

^lufgaböfd^ctn,  sm.  =e§,  pi 

=C  {=recepiffe  n.)  kwitm.  (rece- 
pis  m.)  nadawczy. 

5lu'f  =  gabeln,    va.   (^aben) 

1)  wziąć,  nadziać  na  widły 
(na  widelec) ;  2)  jmnbn,  etro.  — 
wynaleźć,  wyszukać;  nJO  bfl== 
bin  ©ie  fid^  benn  fo  einen  ee= 
bienten  aufgei^abelt?  skądże  to 
wyrwałeś  pan  takiego  służą- 
cego? 

^lu'fgang,    sm.    -c§,   pi 

»gäiige,  l)wchodzenien.  (czyn- 
ność wchodzenia  i  miejsce, 
przez  które  się  wchodzi) ;  ber 

—  liber  bie  treppen  ermübet 
mic^  wchodzenie  po  scho- 
dach nuży  mnie;  t)on  bi»^fer 
©eite  befinbet  fid^  ein  leichte- 
rer  —  z  tej  strony  znajduje  się 
lżejsze  wejście;  2)  wejście  n., 
wchód  m.,  wschody  m.  pi]  3) 

—  ber  ©cftirne  wschód  m.; 
nom  —  biś  jum  ^^iiebergang  od 
wschodu  do  zachodu;  4)  roz- 
chód m.,   wydatek  m. 

5lu  fsgattcrn,  va.  (^aben)  = 
aufgibeln. 

5lu'f=9ebcn,  va.  gibft,  gibt, 
gab  auf,  f)abe  aufgegeben,  1) 
oddać,  nadać  (einen  Śrief 
list,  eine  ©enbung   posyłkę); 

2)  podać  do  stołu :  baö  ®ffen 
i[t  aufgegeben  podano  do 
stołu ;  3)  zadać ;  ein  diät^\ei  — 
zadać  zagadkę;  ber  iiebrer 
bat  unś  biefe  Über[e^ung  aufs 
gegeben  nauczyciel  zadał  nam 
to  tłóraaczenie;  4)  zaprzestać, 
zaniechać,  poniechać,  zrzec 
się;  ein  Unternel)men  —  po- 
niechać (zaprzestać)  przedsię- 
biorstwa; fein  Siecht  — zrzec 


m'^^tut 


99 


5lu'f=Ijatfett 


się  swego  prawa;  einen  ^ro= 
<:ef§  —  zaniechać  procesu;  ein 
2Imt  —  zrzec  się  urzędu;  bie 
Hoffnung  —  stracić  nadzieję; 
einen  ^ran!?n  —  stracić  na- 
dzieję uzdrowienia  chorego; 
bie  itr^te  l^aBen  ben  Patienten 
aufgegeben  lekarze  odstąpili 
chorego;  ben  ©eift  —  wyzio- 
nąć ducha;  5)  (w  hutnictwie) 
węffle  i  rudę  do  pieca  sypać. 

'Slu'fgekr,  sm.  .§,  pi.  —, 

1)  wysyłający  m.,  oddającym., 
oddawca  m.,  podawca  m. 
(powszechnie,  ale  błędnie : 
nadawca  m.)]  2)  (w  hutnic- 
twie) ten,  co  węgiel  i  rudę 
do  pieca  podaje  (także  :  poda- 
wacz  m.) ;  3)  zadający  m.  eines 
0iätf)fel§  zag-adkę. 

Slufgefilafen,  W^.  nadęty, 
napuszony ;  ein  =^er  SKenfc^ 
człowiek  nadęty,  napuszony; 
—  raić  ein  ^ro[4  nadęty  jak 
żaba. 

5lu'f9CB0t^   sn.   «p§,  pi  'i, 

1)  zapowiedź  /". ;  bttś  —  Be= 
ftellcn,  dać  na  zapowiedzi  ;  2) 
powołanie  n. ;  bas  —  beö  ^ee« 
re§  (Der  Sanbroel^r,  beg  Sanb- 
ftutmcś)  powołanie  wojska 
(obrony  krajowej ;  pospolitego 
ruszenia) ;  3)  natężenie  w., 
wytężenie  n.,  wysilenie  n. ; 
mit  —  aller  Äräfte  z  wytęże- 
niem wszystkich  sił. 

5lU'fgckadjt,  adi.  rozgnie- 
wany. 

^lii'fgcbingc,  sn.  >%,  pi.  —, 

przyjęcie  n.  terminatora  (chłop- 
ca do  nauki). 

Slufgcbunfen,  adi.  na- 
brzmiały,   obrzękły. 

3lu'f  =  gc^cn,  'l.  vn.  gicng 
<xuf,  bin  aufgegangen,  1)  iść 
w  górę;  ber  SOßfg  ge^t  auf 
droga  wznosi  się,  idzie  w  górę; 

2)  rość,  wznosić  się  (przez 
pęcznienie;  ber  3:eig  gel^t  auf; 
ciasto  rośnie;  3)  wznosić  się, 
podnosić  się  (twoiząc  się)  eś 
^e^t  ein  ftat!er  ©toub  auf  silny 
kurz  się  wznosi,  podnosi; 
4)    wschodzić    (ukazywać    się 

wschodząc)  bie  ©onne  gcl)t 
auf  słońce  wschodzi;  bie 
©aat  get)t  auf  zasiew  wscho- 
dzi; bie  8aaten  finb  nic^t 
•aufgegangen  zasiewy  nie  ze- 
Bzły,    chybiły;    eä    ge^t    mir 


ein  Sid^t  auf  zaczyna  mi  świ- 
tać, zaczynam  rozumieć;  5) 
otworzyć  się;  bie  %\)Ül  ift 
aufgegangen  drzwi  się  otwo- 
rzyły; bie  Süunbc  ge^t  auf 
rana  się  otwiera;  lia.^  ®i§ 
ge^t  auf  lód  pęka,  puszcza; 
bag  ^alśtud^  ift  aufgegangen 
chustka  na  szyi  rozwiązała 
się;  bie  2lugen  gelten  mir  jt^^t 
auf  teraz  oczy  mi  się  otwie- 
rają, teraz  jestem  w  domu ; 
6)  rozwinąć  się,  rozkwitnąć; 
'tiiz  Slumen  ge^en  auf  kwiaty 
zakwitają;  7)  znosić  się,  nie 
zostawiać  reszty,  schodzić; 
5  üon  5  gel^t  auf  pięć  od  pięciu 
schodzi,  nic  nie  zostaje;  un= 
fere  gegenfeitigen  9?ecl^nungen 
ge{)en  auf  nasze  wzajemne 
rachunki  znoszą  się;  8)  tonąć; 
er  ge^t  in  feiner  Siebe  (in 
feinem  S3erufe)  auf  tonie 
w  swej  miłości  (w  swej  pracy), 
in  2;^ränen  tonąć  w  łzach; 
9)  wj^chodzić;  eś  gel^t  mir 
üiel  ©elb  auf  wychodzi  mi 
wiele  pieniędzy;  2)  va.  (^aben) 
schodzić;  ic^  l^abe  mir  bie 
^ii^e  aufgegangen  schodziłem 
sobie  nogi  (tak  że  mi  się 
rozraniły). 

5lirf=gei9Cn,  l)  vn.  (I^aben) 
zagiąć  na  skrzypcach;  er  t)at 
if)m  fd^on  aufgegeigt  pięknie 
go  ubrał;  2)  va,  zbudzić  kogo 
grając  na  skrzypcach, 

^lu'fgcflärt,  adi.  oświecony, 
świMtły. 

^lu'fgclb,  sn.  "t^,  pi.  -ev, 
1)  naddatek  m.,  laże  n.,  laża 
/.,  ażyo  n.;  2)  =  ^ilngelb. 

5lU'fgClCöt,  adi.  usposo- 
biony; ic^  bin  öttju  nic^t  — 
nie  jestem  usposobiony  do 
tego;  gut  (frf)lerf)t)  —  w  do- 
brym (w  złym)  humorze,  do- 
brze  'źle  usposobiony). 

3lU'fgCrämnt,  adi.  l)  we- 
soły; 2)  zoh.  aufräumen. 

StU'fgcrcgt,  adi.  niespo- 
kojny, buizliwy,  podniecony; 
ein  =er  Wlm\Ć)  człowiek  nie- 
spokojny, burzliwy,  podnie- 
cony (»*fale  zirytowany). 

5(u'fgcfd)mttcnc(§),  sn.  ^n, 

(JletjĄ)    zimne  mięso  ».,  wę- 
dlina f.y   mieszanina  /. 

^lufgCtDCtft,  adi.  żywy, 
rześki. 


5l'nfgcö)orfeit,  adi.  i)  za- 

da»t,y;  =e  S^aie  zadarty  nos; 
"C  Sippen  wywrócone,  wydęte 
usta;  2)  zob.  aufiuerfen. 

5lu'f=gic^cn,  va.  gof§  auf, 
l^abe  aufgegoffen,  nalać  (na 
co),  polać;  ben  Sfiee  —  za- 
parzyć  herbatę. 

5lu'fgic^cr,  ^sm.  s§,  pi  — , 

(w  hutmciwie)  polewacz  m. 

5lu'f=gifd)Cn,  vn.  Jein)  za- 
syczeć. 

Hu'f^glänjeti,  vn.  (fein  i  ^a- 

ben)  zatiłysi  ąć. 

5lu'f=giättcn,    va.    (l^aBen) 

wygładzić;  bie  ©time  —  wy- 
poo-odzić  czoło. 

5lu'f=gÜ!|!Cn,  l)  vn.  (fein) 
rozżarzyć  się;  2)  va.  (^abcn) 
wyżarzyć  (przez  żarzenie  od- 
świf^żyć). 

5lu'f=gra6eit,  va.  gräbft, 
gräbt,  grub  auf,  ^abe  auf« 
gegraben;  1)  odkopać  (ein 
(5)rab  grób);  2)  wykopać;  bie 
®rbe  3  iÖUtev  tief  —  wyko- 
pać ziemię  na  3  metry  głę- 
boko ;  3)  wyryć  na  czem 
(=  eingraben). 

2lu'f=greifcn,  griff  auf,  \)aht 
aufgegriffen;  i)  va.  pochwy- 
cić, uchwycić,  schwytać;  2) 
vn.  (w  myśliwstwie)  ber  §unb 
greift  aut  pies  dobrze  łowi. 

3lu'f;gc«ncn,  vn.  (fein)  za- 
zielenić się,  odżyć. 

5tll'f=gÜrtClt,  ^  va.    (^aben) 

1)  przymocować  popręgi  (oem 
^ferbC  koniowi);  2)  podpasać, 
wyżej  przypasać  (ein  ^leib 
suknię);  3)  odpasać,  odwią- 
zać pas, 

5lil'f  guf  0/  sni.  'ffe§,i??.  =güff  e, 
nalew  w.;  i)ti^er  —  napar  m.', 
burdo  —  (auf  Obft)  bereiteter 
Srantroein  nalewka  /. 

5lu'fgufötl)icrd)cn,   sn.   >=g, 

pi.    — ,   wymoczek  m. 

5ln'f4akn,  va.  ijait,  Cat, 
battc  auf,  t)abc  aufgehabt;  1) 
mieć  na  sobie ;  ben  ^ut  — 
mieć    kapelusz     na     głowie; 

2)  mieć  otwarty;  er  i)at  ben 
3JŹunb  immer  auf  ma  zawsze 
otwartą  gębę;  3)  mieć  za- 
dane; mir  ^aben  öeute  nictitg 
auf  nie  mamy  dziś  nic  zada- 
nego. 

5lu'f=|^atfClt,  va.  (^aben) 
rozrębać  (oaö   @iö   lód),   roz- 

7* 


%ix'U\}(iitn 


100 


5(u'f4c^cn 


kopać,  skopać  (bie  ®tbe  zie- 
mię). 

2lU'f=^a!en,  m.  {f)aUn)  od- 
haczyć, odpiąć  (co  zahaczo- 
Bego). 

2lu'f=I)aIfen,  m.  (^aBen)  ie= 
manbem  etrc.,  obarczyć  kogo 
czem,  narzucić  komu  co. 

2l«'f4)aUen,pI[t,plt,^iert 
auf,  ^abe  aufgehalten,  I.  va. 
1)  trzymać  otwarte  (bie  §anb 
rękę)  ;  2)  trzymać  ku  górze, 
w  górę  ;  3)  zatrzymać,  wstrzy- 
mać; bie  'lijül^tc  —  wstrzymać 
młyn;  bie  ^vferbe  —  zatrzy- 
mać konie;  eine  ©aĄe  ßuf- 
jul^alten  fuc|en  starać  się  o 
przewleczenie  jakiej  sprawy; 
id^  voxü  «Sie  nidCit  länger  — 
nie  będę  pana  dłużej  zatrzy- 
mywał; II.  vłi.  (ficfe),  1)  =  I. 
3;  2)  bawić,  przebywać;  id) 
l^abe  mić)  14  2;age  in  3Ó3ar= 
fd^au  aufgehalten  bawiłem  14 
dni  w  Warszawie;  fld^  im 
freien  —  przebywać  na  avo1- 
nem  powietrzu;  3)  ftc^  Über 
imnbn,  liber  etro.  —  przyga- 
niać  komn,  czemu. 

5lu'f=I;äntmern,  va.  (^aben) 

1)  otworzyć  za  pomocą  młota ; 

2)  przymocować,  przybić  mło- 
tem. 

5lu'f4(inöcn,  pngft,  pngt, 
pngte  (^ieng)  auf,  l)a6e  auf= 
gelängt  (aufgebangen),  va.  i 
vr.  zawiesić  (eine  ©lorfe,  ein 
ałilb,  einen  diod  dzwon,  obraz, 
surdut);  fid^  —  obwiesić  się; 
einen  SRörber  —  powiesić  mor- 
dercę; jmnbm  ctro.  —  ubrać 
kogo  w  co  (=  aufbinben). 

5lu'f=I;arfen,    va.^   (fiaben) 

wyerrabić;  rozgrabić. 

5lu'f=I)örtcn,  va.  (^aben) 
1)  nadać  na  nowo  dawną 
twardość;  2)  (w  powroźnic- 
twie)  linę  mocniej  skręcić; 
ben  ©tabl  —  zmniejszyć  twar- 
dość stali. 

5lu'f4|afdjett,  va.  (I^aben) 
schwycić,  pochwycić ;  eine 
9Jad^ricbt  —  pochwycić  nowinę. 

5ltt'f=^af^cllt,  i)m.(fiaben) 
rozmotać;  na  motowidło  na- 
winąć ;  2)  vr.  ficb  wygramo- 
lić się,  dźwignąć  się  (np. 
z  choroby). 

Vlu'f=I;audjCU,    va.   (Eiaben) 

1)  poddmuchnąć  (przez  chuch- 


nięcie wznieść  w  górę) ;  2)  roz- 
winąć, otworzyć  przez  chuch- 
nięcie, przez  powiew;  bie 
g-rü^ling§luft  l^auct)t  bie  33Iu= 
men  auf  powiew  wiosenny  roz- 
wija kwiaty. 

5lu'f-^aucn,  I.  va.  fiieb  auf, 
l^abe  aufgehauen  (rzadziej:  l^aute 
auf,  \)abe  aufgel^aut)  l)  wyrą- 
bać ;  baö  ®iś  —  wyrąbać  lód ; 

2)  przez  rąbanie  wypotrze- 
bować,  wyrąbać  ic^  fjabe  fd^on 
bag  gange  ^olj  aufgehauen, 
wyrąbałem  już   całe  drzewo; 

3)  (w  ślusarstwie)  ein  2oć)  — 
porobić  w  dziurze  wyrżnięcia; 
(w   ciesielstwie)    ein   ©ebäube 

—  wiązanie  na  budynek 
zrobić  w  samym  lesie;  eine 
^eile  —  pilnik  na  nowo 
naciąć ;  II.  vłi.  (baben)  1)  walić ; 
mit  ber  §anb  auf  ben  %i)(i) 

—  walić     pięścią     w     stół; 

2)  (w  artyleryi)  mit  ber  Sunte 

—  przytknąć  lunt  do  zapału ; 

3)  pokazywać  się,  szafować 
pieniądzmi,  trwonić. 

5ln'f=I)äufen,  va.  l  tJr.  sypać 
na  kupy;    nagromadzać;    ficb 

—  nazbierać,  nagromadzać 
się;  bie  Slrbeit  bot  fid^  ftatf 
aufgehäuft  nazbierało  się 
wiele  roboty. 

5lu'f=IjClien,  I.  va.  f)oh  auf, 
l^abe  aufgeboben,  1)  podnieść; 
»on  ber  (Srbe  —  podnieść 
z  ziemi;  2)  podnieść  w  górę, 
zdjąć;  (baś  %i\ć)ina)  vom  %iid^ 
obrus  ze  stołu,  eine  Saft  ciężar, 
bie   ^änbe  ręce);   baś   ^leib 

—  unieść,  podnieść  suknię 
(w  górę) ;  bie  ^anb  (ben  ©tod) 
gegen  jmnbn  —  podnieść  na 
kogo  rękę  (laskę);  jmnbn  — 
podnieść  kogo  (leżącego) ;  3) 
schować,  przechować;  jmnbm 
etroaś  aufjufieben  geben  dać 
komu  co  do  przechowania; 
jmnb  (etro.)  ift  gut  aufgehoben 
ktoś  (coś)  znajduje  się  w  do- 
brych rękach;  (Sie  ujcrben 
in  meinem  §aufc  gut  auf= 
gehoben  fein  będzie  pa- 
nu  w    moim    domu    dobrze; 

4)  schwytać,  pojmać,  znieść, 
eine  yiäuberbanbe  —  schwytać, 
znieść  bandę  zbójecką;  5)  za- 
niechać, znieść,  zerwać,  za- 
przestać, unieważnić,  bei  OUf^ 

gel^obenem  2l5onnement  przy 


zniesionym  abonamencie ;  bie 
^Belagerung —  zaprzestać  oblę- 
żenia; bie  ^afet  —  powstać 
od  stołu  ;  ein  ©efe|  —  znieść, 
unieważnić  ustawę;  bie  ©i^ung 

—  zamknąć  posiedzenie;  bai 
Sager  —  zwinąć  obóz;  eine 
SJerfammlung  —  zamknąć, 
rozwiązać  zgromadzenie;  auf= 
gefcboben  ift  nic^t  aufgehoben 
co  się  odwlecze,  to  nie  ucie- 
cze;  6)  znosić;  einä  l^ebt  ba& 
anbere  nid^t  auf  jedno  nie 
znosi  (nie  wyklucza)  drugiego; 
7)  (w  arytmetyce)  einen  S3cud^ 

—  zmniejszyć,  zredukować 
ułamek ;  plus  a  unb  minus  a 
bebt  ficb  auf  plus  a,  minus  a 
znosi  się;  II.  vr.  ficb,  powstać, 
podnieść  sie. 

3lU'f^CbCU,  sn.  =§,  1)  = 
aufgeben  I.;  2)  t)iel  =§  »on 
etro.  mad^en  robić  z  czego 
wielką  sprawę,  przesadzać 
znaczenie  czeg^o. 

Slu'fljebimgSbcf  cl;l,  sm.  <e)g, 

pi.  »e,  rozkaz  m.  znoszący 
dawne  postanowienie. 

2lu'f4;cftclrt,    va.    (baben) 

rozpiąć  (co  było  zapięte  na 
haftki). 

5lu'f;I|Cftcn,  1)  va.  (I^abcn) 
podpiąć  w  górę;  2)  przymo- 
cować; 3)  imnbm  ńma^  — 
ubrać  kogo  w  co  (=  auf* 
binben);  4)  =  auf^efteln. 

2lu'f=I)eitcrit,  ya.  i  vr.  (^a= 
hin)  wypogodzić  (się),  roz- 
weselić (się);  bie  ©tirne  — 
wypogodzić  czoło;  baś  2öet= 
ter  i^eitert  fid^  auf  wypogadza 
się. 

'9lU'f=:^ClfClt,  vn.,  va.  i  vr. 
^ilfft,  bitft,  balf  auf,  babę 
aufgebolfen,  dopomólz,  we- 
sprzeć, podźwignąć,  porato- 
wać; jmnbm  —  dopomódz 
komu;  jmnbm  eine  Saft  ■— 
zarzucić  komu  ciężar  na  plecy ; 
fid^  —  poratować  się. 

9(u'f=i)eüen,  va.  i\r.  (ba- 
bę n)  wyjaśuić,  rozjaśnić,  wy- 
pogodzić (się);  bie  ©ad^e  l^eHt 
ficb  auf  rzecz  wyjaśnia  się; 
baś  aöetter  bat  fiĄ  aufgebeUt 
wypogodziło  się. 

%\\'\Ąt\\\t\if '  va.     (^aben) 

obwiesić. 

5lu'f=I)Cijcn,  va.  (baben)  wy- 
szczwać     (baö     SBilb     zwie- 


Sln'f^c^cr 


101 


5tirf=!ontmcit 


rzycę);  podszczuć,  naszczuć, 
podbeehtać,  podżegać;  baö 
58oIf  —  podżegać  lud;  bie 
^unbe  —  poszczuć  psy. 

Slu'f^d^cr,  sm.  -§,  pi.  —, 
podszczuwacz  m.^  podże- 
gacz m. 

%VL'\^t^tX\\6)f  adi.  podże- 
gający, podburzający;  ==e  3lebe 
podburzająca  mowa. 

2lU'fI)ilfc,  sf.  pomoc  /.,  po- 
ratowanie n. 

'^M'\Ą\\\t\\,  va.  (§06cn)  wy- 
wiesić, podciągnąć  do  góry 
(cmc  placie  flagę). 

5lU'H0lfen,  l)  va.  (§aBen) 
jjmnbn  wziąć  kogo  na  plecy, 
wziąć  na  barana;  2)  vn. 
([ein)  wyleźć  komu  na  plecy. 

5lu'f4öljcn,  va.  (Ejaben) 
(w  malarstwie)  uwydatnić  (co 
w  obrazie  za  pomocą  farb). 

5lu'HoIcn;  ^  va.  '(^aben) 
podnieść  do  góry. 

3lu'f=^orcf)Cn,  vn.  (FjaBen) 
wytężyć  słuch,  nadstawiać 
uszu,  uważnie  się  przysłu- 
chiwać. 

5lu'f=prcn,  l)  vn.  (^abcn) 
=  auft)orc^en;  2)  przestać, 
zaprzestać,  ustać;  l^örcn  ©ic 
boc^  mit  ^^xm  klagen  auf 
przestań  pan  już  raz  skarżyć 
się,  zaniechaj  pan  już  raz 
skarg;  ^ier  ^ört  ber  SBeg  auf 
tu  kończy  się  droga;  eä  l^ört 
nid^t  auf  gu  regnen  deszcz 
nie  ustaje;  ^örcn  ©ie  mir 
bamit  auf  daj  mi  pan  z  tem 
spokój;  ba ^ört  a6er  aueś  auf! 
tu  już  świat  się  kończy!  in 
©elbfac^en  prt  bic  ®emüt^= 
lid^feit  auf  (mniej  więcej 
tyle,  co)  kochajmy  się  jak  bra- 
cia, rachujmy  się  jak  Żydzi. 

^u'f=I|utfcn,  =  auf^odfen. 

5lU'f=P)Jfcn,  vn.  (fein)  pod- 
skoczyć, ba5  ^erj  t;üpft  auf 
cor  ^reube  serce  skacze  z  ra- 
dości. 

Slu'f4«ften,  1)  vn.  (^aben) 
kaszlnąć,  zakaszlać;  2)  wy- 
kaszlać  (SBlut,  ©d^leim  krew, 
flegmę). 

5lil'^itlÖCn,  I.  vn.  (fein) 
ben  Söerg  —  popędzić  w  górę; 
auf«  unb  baoonjagen  uciec, 
dać  drapaka;  II.  va.  (^aben) 
wypłoszyć  {t>a^  äßilb  zwie- 
rzynę). 


5lu'f=iftit^Stn,  1)  m.  (^aben) 
wykrzyknąć  z  radości;  2)  va. 
jemonbcn,  okrzykami  radości 
obudzić  kogfo. 

5lu'f=jnöcln    (=iucl^en)    vn, 
(^aben)  =  aufiaud^3en. 
2lu'f=!ämmen,  va.  (^aben) 

podczesać   do  góry;  przycze- 
sać. 

5ln'ffauf,  sm.  ^t^,pl.  =!äufc, 

zakupieni«  n.)  nakupienie  n. 
^U'fsfaufen,  va.  (tiabcn)  na- 
kupić,  znkupić,  wykupić. 

3lii'f=!e^rcri,  va.  (^aben)  wy- 
mieść, zmieść. 

5lU'f=fcimcn,  vn.  (fein)  za- 
kiełkować; ein  sbeä  %aitn\. 
kiełkujący,  budzący  się  ta- 
lent. 

3ltt'f=Mtern,  va.  (^aben) 
bie  beeren,  wytłoczyć,  wyci- 
snąć jagody  (wszystkie). 

5lu'f=!i^]pcn,  1)  vn.  (^aben) 
podnieść  się  do  góry;  (prze- 
nośnie) umrzeć;  2)  va.  prze- 
chylić (jeden  koniec  w  górę), 
przeważyć. 

3lu'f=!iüen,     va.     (^aben) 

przykitować  (na  wierzch). 

9lu'f=Haffcn,  vju  (§a6en)  od- 
stawać,  niedomykać  się. 

5ln'f=naftern,   va.   ('§aben) 

ustawiać  w  sagi  (baŚ  ^olj 
drzewo). 

5tn'f=!(a^^cn,  i)m.(^aben) 

einen  §Ut  odgiąć  brzegi  u  ka- 
pelusza, otworzyć  kapelusz 
(składany);  einen  Xifd^  — 
wysunąć,  otworzyć  (składany) 
stół;  'ein  2;afd^enmeffcr  — 
otworzyć  scyzoryk;  2)  vn. 
(fein)  otworzyć  się  z  szelestem 
(kłapiąc);  auf  etn).  —  spaść 
na  co  z  szelestem. 

5ltt'f=!tärcit,  va.  i  vr.  (^a= 
ben)  wyjaśnić,  rozjaśnić,  wy- 
pogodzić się,  oświecić;  baś 
SBetter  flärt  fic^  auf  wypo- 
gadza  się;   jmnbn  Über  etn). 

—  wyjaśnić  komu  co;  einen 
!3rrtf)um  —  wyjaśrić,  spro- 
stować omyłkę;  "no,^  SSolf  — 
oświecać  lud. 

5lu'f!(ärung,  sf.  »en,  i)  ^ 
auf  floren;  2)  oświata/.,  wy- 
kształcenie n. 

5lu'f=Kaukn,  va.  (^aben) 
1)    wydłubać;   einen   knoten 

—  rozwiązać  węzeł;  2)  na- 
zbierać, wyszperać,  wyszukać. 


3lu'f=flcklt,  1)  vn.  (I^abcn) 
być  przylepionym;  2)  va. 
przylepić. 

5lu'f=!(ej!feit,  va.  (|aben) 
namazać,  nasmarować. 

Slu'f=!(ettcni  (aufflimmen) 
vn.  (fein)  wdrapać  się,  wy- 
leźć; einen  33aum  — '  leźć, 
drapać  się  na  drzewo. 

3lu'f=fHnlCtt,  va.  (rjabcn) 
otworzyć  (za  pomocą  klamki). 

2lu'f=Wi)^fen,  i)vn.  (l^aben) 
auf  etro.,  zapukać,  zastukać 
o  co;  2)  va.  stłuc  (eine  3fiufś 
orzech);  wy  trzepać;  eine  3}Za= 
tra^c  —  wytrzepać  materac; 
przyklepać,  przybić;  obudzić 
stukając. 

%\x'i=lmWtx\x,  va.  (^abcn) 

rozgryźć. 

5lu'f=fna(fcn,  va.  (^aben) 
stłuc,  zgnieść  (eine  3'iufś 
orzech);  i\n  'Siäi^d  —  roz- 
wiązać zagadkę. 

5lu'f4itei^cn/  va.   (^aben) 

obcęgami  otworzyć. 

3lU'f=fnirft^Cn,  vn.  zgrzy- 
tnąć; üor  ałiutt)  —  zgrzytnąć 
zębami  ze  złości. 

2llt'f=lnÖ^fClt,  m.  i  vr.  od- 
piąć (guziki) ;  fic^  —  rozpiąć 
się;  aUyii  aufgefnöpft  nadto 
otwarty,  nie  krępowany. 

5lu'f4nuł)fcn/  va.    (Caben) 

1)  przywiązać  w  górę;  jmnbn 
—  powiesić  kogo;  2)  odwią- 
zać, rozwiązać  (einen  knoten 
węzeł), 

5lu'f=fotf)ett,  1)  yn.  (fein) 
zagotować  się;  bie  ©uppa 
foU  nur  einmal  —  rosół  ma 
raz     tylko      zagotować     się ; 

2)  va.  (^aben)  zagotować, 
odgotować;  fod)e  bic  <Suppc 
auf  zagotuj  rosół;  spotrze- 
bować  przez  gotowanie;  bic 
gan}e  SŚutter  ift  fc^on  aufs 
geifod^t  całe  masło  już  spo- 
trzebowane. 

5lit'f4ommcn,  vn.  fam  auf, 
bin  aufgcfommen,  1)  podnieść 
się,  powstać,  (przenośnie)  wy- 
zdrowieć, dźwignąć  się,  wyjść, 
powstać;  man  glaubt  nid)t 
bafś  er  auffommt  (oon  einer 
kran!^eit)  nie  sądzą,  żeby 
mógł  jeszcze  wyjść,  dźwigoąć 
się,  powstać  (z  choroby);  nacö 
biefer  S^iebcrlagc  ift  Słom  nic^t 
me^r    aufge!ommen     po    tej 


^lirffömmling 


102 


5tu'f=IC9cn 


klęsce  już  Rzym  więcej  nie 
powstał;  2)  uchować  się,  wy- 
róść; üon  aUen  Äinbern  ift 
!eineg  aufgefonmien  z  wszyst- 
kich dzieci  żadne  się  nie 
uchowało;  3)  powstać,  zja- 
wić się,  okazać  się;  eine  neue 
3J?obe  ift  aufi^ebmmcn  po- 
wstała nowa  moda;  ca  lominen 
3iDeifcl  in  mir  auf  nasuwają 
mi  się  wątpliwości ;  ettt).  n\Ć)t 
—  laffen  nie  dać  czemu  roz- 
winąć się;  niemanb  neben 
fid^  —  laffen  nie  dać  nikomu 
istnieć  obok  siebie;  gegen 
ben  !ommt  man  nid^t  auf 
temu  nikt  nie  da  rady; 
4)  imnbm  für  etn).  —  ręczyć 
komu  za  co;  icft  !omme  ^I)nen 
für  jeben  auö  biefem  ©efcfiäfte 
enłflefienben  Serluft  auf  biorę 
na  siebie  każdą  szkodę,  któ- 
rąby  pan  w  tym  interesie 
ponieść  miał;  5)  pękr.ąć, 
otworzyć  się;  bttś  ©ejc^raür 
ift  aufc^-^^fommen   wrzód  pękł. 

5lu'ffömmUng,  sw.  -g,  'pi. 

tt,  dorobkiewicz  m.,  parwe- 
niuf^z  m. 

%Vi'\'i'mu\\,  vn.  !onnte  auf, 
l^abe    aufgefonnt,    módz    się 

podnieść. 

5lu'f=fiJ^fcn,  va.  (^a6en) 
główkę  d»  szpilki  przyprawić. 

5lu'f=fo^:|Jdn,  va.  (^aben) 
odczepić  (=  ab!oppetn). 

5lu'f=foJten,  va.  (^aben)  wy- 

kosztowMĆ. 

3lu'f=fränt^cn,  va.  (^abcn) 

ben  ^Ut  —  podnieść  do  góry 
brzegi  u  kapelusza. 

5Iu'f=frot5eu,    va.    (^aben) 

1)  zdrapać,  rozdrapać;  eine 
Sbunbe  —  zdrapać  ranę  ;  2) 
obdrapać  (eine  aj?auer  mur); 
baö  ^ud^  —  rozczesać  sukno ; 
3)  auf  ber  SSioIine  etro.  — 
zarzępobć  co  na  skrzypcach, 

5lÜ'f=fräufcIn,  va.  i  w.  za- 
karbować  pod  górę  (baś  §aar, 
ben  ©d)nurrbart  włosy,  wąs). 

5lu'f=frcif(Ijen,  vn.  (fiaben) 
zaskrzeczeć,  przeraźliwie  krzy- 
knąć. 

5lu'f-fnC9Cn,  va.  (^aben) 
zdołać  otworzyć;  ic^  fonnte  bie 
^f)Üre  niĄt  —  nie  zdołałem, 
nie  mogłem   drzAvi  otworzyć. 

2lu'f=fri^eln,    va.    (tjaben) 

nabazjrrać. 


3lu'f=f«nben  (2lu'ffünbigen), 
va.  (^aben)  wypowiedzieć;  ie= 
manbcm  bie  SBo^nung,  ben 
2)ienft,  bie  i^ac^t,  ba§  (Sapital 

—  wypowiedzieć  komu  mie- 
szkanie, fłużbę,  dzierżawę, 
kapitał;  j|mnbm  bie  3^reunb= 
fd^aft,  3Bof)nung  —  wypowie- 
dzieć komu  przyjaźń,  mie- 
szkanie. 

Slu'ffiinbigimg,  sf.  pi.  ;en, 

wypowiedzenie  n. 

5lu'f=füffcn,  1)  va.  (Robert) 
całując  w  siebie  wciąsfnąć; 
bie  xVänen  ron  ben  2lugen 

—  całusami  łzy  z  twarzy  ob- 
cierać;  łzyscałować;  2)  jmnbn 
üom,  schlafe  —  obudzić  kogo 
całusami;  3)  bie  grufjlingśluft 
fufśt  bie  Änofpen  auf  powiew 
wiosenny  otwiera  pączki. 

5Iirf;Iod)en,  l)  vn.  (fiaben) 
zaśmiać  się,  parsknąć  śmie- 
chem ;  2)  va.  (w  leśnict.)  einen 
33aum  naciąć  kory  drzewa. 

5lii'f4oben,  va.  rabft,  labt, 

lub  auf,  babę  aufgelaben,  na- 
łożyć, włożyć,  naładować; 
äl^aren  auf  einen  3Bagen  — 
naładować  towary  na  wóz ; 
jmnom.  etn).  —  włożyć,  na- 
łożyć co  na  kogo,  obarczyć 
kogro  czem, 

5Iu'Habcr,  sm.  :§,pl.  —, 

ładowniczy  m. 

3lU'f=IagC,  sf.pl.  «n,  l)  po- 
datek 771.,  danina/,,  oplata/.; 
(Steuern  unb  =n  podatki  i  da- 
niny; 2)  (przestarzałe)  rozkaz 
ni.\  3)  zgromadzenie  M.  (cechu 
lub  korporacyi);  4)  wydanie 
n.,  nakład  m. ;  bie  crfte  — 
ift  fc^on  «ergriffen  pierwsze 
wydanie  (pierwszy  nakład)  już 
jest  rozkupione(y);  roie  ftart 
ift  bie  —  ?  jak  wielki  jest 
nakład?;  5)  (w  tokarstwie) 
podstawka  m.  u  tokarni. 

5lu'f=Iangcn,    va.    (§aben) 

podawMĆ  do  góry. 

5IU'f4a^ł)Cnt,  vr.  ftd^,  ze- 
brać (się),  uzbierać,  uciułać; 
Don  einjeinen  ©rofd^e«  l^at 
fic^  borf)  eine  T^übfc^e  «Summe 
aufgcläppert  groszami  zebrała 
(uciułała)  się  przecież  piękna 
sumka. 

5lU'f=l0ffCn,  va.  räffeft,  lafśt, 
lie^  auf,  ^abe  aufgelaffen,  1) 
dać   komu    wstać;    2)    zosta- 


wić otworem  (bie  %^vixt,  baä 
^enfter  drzwi,  okno);  3)  ustą- 
pić, zrezygnować  (z  czego); 
4)  rozwiązać,  zwinąć  (ben 
§au§^alt,'  ba§  ©efc^'öft  go- 
spodarstwo, interes). 

5lu'f=laften,  va.  (^aben)  na- 
łożyć, narzucić. 

5äu'f4auern,  vn.  (^aben) 
czatować;  jmnbm  —  czato- 
wać na  kogo. 

^u'flauf,  sm.:{tß, pi. »laufe, 

1)  powiększanie  n.  się,  na- 
rastanie n.  (ber  soften,  ber 
^infen   kosztów,   procentów); 

2)  zbiegowisko  n.,  zgiełk  m.  ; 
einen  —  erregen  wywołać, 
spowodować  zbiegowisko;  3) 
(w  kucharstwie)  rodzaj  lek- 
kiej leg-uminy. 

2lu  Houfcn,  I.  vn.  läufft, 
läuft,  lief  auf,  bin  aufgeiau^» 
fen,  1)  biedz  pod  górę; 
2)  nabiegnąć,  narosnąć,  we- 
zbrać; bie  siugen  finb  il^m 
ausgelaufen  oczy  krwią  mu 
nabiegły;  aufgelaufene  ^\X{= 
fen  narosłe  procenta ;  ber  Xeig 
läuft  auf  ciasto  rośnie  ;  ber 
Jlufä  ift  aufgelaufen  rzeka 
wezbrała;  II.  vr.  i  va.  (^aben) 
fic^  bie  ^-üfie  —  bieganiem 
noffi  sobie  poranić. 

5tu'f=Iailfd|CU,  (^aben)  l)vn. 
nasłuchiwać,  wytężyć  słuch ; 
2)  va.   podsłuchać,   podchwy- 


cie. 


3lu'f=Iäutcn,  va.  ^  (^aben) 
dzwonieniem   obudzić  (kogo). 

5ln'f=Icbcn,  (fiaben)  l)  vn. 

odżyć,  ożjć;  2)  va,  (w  ma- 
larstwie) odświeżyć,  ożywić. 

5lu'f4cgcu,  I  i)m.  (^aben) 
przyłożyć,  nałóż jć,  położyć, 
ein  ^ftafier  —  przyłożyć 
plaster;  rot^e  «Sd^minfe  — 
nałożyć  róż;  ein  Xifc^tuA  — 
położyć    obrus ;    ben     ©attel 

—  włożyć  siodło ;  jmnbm  bie 
^änbe  —  położyć  koma  ręce 
na  głowę;  2)  (=  auferlegen, 
aufbütben)  nałużyć;einei?aft, 
eine  SSerbinbIicf)!eit  jemanbetn 

—  nałożyć  na  kogo  ciężar, 
obowiązek;  jmnbm  eine  ©tra* 
fe,  eine  33u§e  —  wyznaczyć 
komu  karę.  pokutę;  3)  wy- 
łożyć, rozłożyć  ;  bie  3^^^"*^* 
gen  im  Sefe3immer  —  wyło- 
żyć gazety    w  czytelni;  ^<xi=' 


mi'H^Wn 


103 


^ln'f=muntcrii 


ten  —  wyłożyć  karty;  ein 
aufgelegtes  ©piet  wyłożona, 
niezawodna  gra;  4)  ein  ©ct)iff 
—  okręt,  do  portu  na  zimo- 
wanie wprowadzić;  5)  uspo- 
sobić, jmnbn  311  etro.  —  uspo- 
sobić kogo  do  czego ;  6) 
nabierać,  przybierać;  baŚ 
©d^roein  fiat  uiel  gett  aufge= 
legt  świnia  przybrała  wiele 
tłuszczu;  ber  SBaum  f)at  t)iel 
^olj  aufgelegt  drzewo  ma 
wiele  gałęzi ;  II.  vr.  fic^,  oprzeć 
się,  podeprzeć  się. 

"Ślu'f=lclinen,  va.  i  vr.  (^a= 

Ben)  oprzeć  (się)  o  co;  ftd^ 
gegen  imnbn  —  zbuntować 
się  przeciw  komu,  oprzeć  się 
komu,  targnąć  się  na  kogo; 
fid^  gegen  bie  red^tmafiige 
(Seroalt  —  targnąć  się  na 
prawą  władzę. 

5lu'fIel!nuno,   sf.  pi.  =en, 

bunt  7W.,  nieposłuszeństwo  n. 
Slufslcttneit,  1)  va.  (^aben) 
nakleić,  przykleić   na  co;   2) 
vr.  fid)  —  odkleić  się. 

5lu'f4cfcn,  va.  liefeft,  liest, 
(aś  auf,  f)abc  aufgeltfen,  zbie- 
^       rać  (z  ziemi). 

5lu'f=Icud^tcn,   W.  (^a6en) 

zaświecić,  zabłyszczeć. 

Sluf^iegcit,  I.  vn.  lag  auf, 
Bin  aufgelegen,  1)  leżeć  na 
czem  ;  2)  imnbm  —  ciężyć 
komu;  3)  być  czyim  obowiąz- 
kiem, ciężyć  na  kim;  4)  być 
wyłożonym ;  (w  kartach)  roaś 
liegt  aur?  co  leży?  co  jest 
wyłożone?  II.  va.  i  vr.  od- 
leżeć, (ftd^)  ben  Stüdfen  —  od- 
leżeć (sobie)  plecy. 

3lu'f  Modern,  m.  (^aBen)  roz- 
kopać, rozpulchnić,  wzruszyć. 

3lu'fIoi!entng,  sf.  pi  -en, 

])  =  aufloctern;  2)  rozlu- 
źnienie n.  (ber  ©itten  obycza- 
jów). 

5lU'f=l0bCrn,  vn.  (fein)  pło- 
mieniem się  zapalić  ;  bie 
flamme  lobert  auf  płomień 
bucha. 

SlU'flÖSBar,  adi.  l)  roz- 
puszczalny,  dający  się  roz- 
puścić, rozczynić  ;  2)  dający 
się  rozwiązać;  ein  ^eä  3f{ät^= 
fei  zagadka  dająca  się  roz- 
wiązać, łatwa  do  odgadnięcia. 

5lu'f=l0fcil,  va.  (^abcn)  i  fid) 
iT.  1)  rozwiązać;  aufgelöstes 


§aar  rozpuszczone  włosy;  2) 
rozwiązać,  odgadnąć,  zga- 
dnąć; eine  2lufgabe  —  rozwią- 
zać zadanie;  ein  S^ät^fet  — 
odgadnąć  zagadkę;  3)  einen 
Räuber  —  zrljąć  czary;  aufs 
gelöst  roerben  umrzeć  ;  4)  roz- 
łożyć, rozebrać;  bie  SOBärme 
löst  baö  SBaffer  in  2)ünfte 
auf  ciepło  przemienia  wodę 
w  parę ;  einen  ©a^  —  roze- 
brać zdanie;   fid^  in  ^^räncn 

—  rozpływać  sio  w  łzach ; 
bie  ©ad)e  rottb  fic^  in  2ßobt= 
gefallen  —  sprawa  zakończy 
się  wesoło  (ku  zadowoleniu); 
fi(|  in  SOöonnc  —  tonąć 
w  rozkoszy ;  eineSSerfammlung 
(baś  parlament,  ben  ©emein» 
berat^)  —  rozwiązać  zgro- 
madzenie (parlament,  radę 
gminną);  ein  ®eje^  —  unie- 
ważnić ustawę ;  eine  (Som= 
pagnie  —  rozwiązać  spółkę  ; 
fili)  in  ettö.  —  rozpnszczać 
się  w  czem  ;  5)  =  auf laffcu  4. 

SrnflÖfcnb,  adi.  rozpusz- 
czający, rozwalniający  ;  »eS 
•Drittel    środek  rozwalniający. 

5l'uflijfung,  sf.  pi.  =en',  i) 

rozwiązauie  n.  (czego  zawią- 
zanego); 2)  rozwiązanie  n. 
(eines  9iätl)felS,  einer  Slufgabe 
u.  f.  XO.  zagadki,  zadania  itd); 
3)    osłabienie   n.,    śmierć  /. ; 

—  ber  ©lieber  osłabienie  człon- 
ków; er  ift  ber  —  nal^e  bliz- 
kim  jest  śmierci;  4)  rozkład 
m,,  rozłożenie  n.  (in  %\]t\U  na 
części);  5)  zwinięcie  n.,  roz- 
wiązanie (eineS  Unternel)menS 
przedsiębiorstwa),  rozpuszcze- 
nie n.,  rozczynienie  n. ;  — 
ber  ©ittcn  rozluźnienie  oby- 
czajów; —  eines  ©algeS  in 
SBaffer  rozpuszczenie,  rozczy- 
nienie soli  w  wodzie;  6)  (za- 
miast Sof ung)  rozczyn  m. ;  eine 
gefättiqte  —  nasycony  rozczyn. 

5lu'f=ma(f)en,  I.  va.  (^aben) 
otworz^'c  ;  eine  ^^ür  —  otwo- 
rzyć drzwi;  einen  knoten  — 
rozwiązać    węzeł;    baS    feaar 

—  rozpuścić  włosy;  'jRüffc  — 
tłuc  orzechy;  eine  ^lofc^e  — 
odkorkować  butelkę;  i\n  ®e= 
fd^äft  —  otworzyć  handel  ; 
bie  Äaufteutc  machen  l^cute 
nid^t  auf  kupcy  nie  otwierają 
dziś    sklepów ;    II.    vr.     fic^, 


wstać,  podnieść  się,  zabierać 
się  do  odejścia;  wybrać  się 
w  drogę;  fid^  auf*  unb  baüon 
mad^en  uciec,  drapnąć. 

5tu'f=ma^Icn,   va.^  (^aBen) 

zemleć. 

5lu'f=malen,     va.    (BaBen) 

1)  namalować;  2)  odświeżyć 
(co  malowanego) ;  3)  bie  gar« 
Ben   —   wy  potrzebować  farby. 

5lu'f=mangcln,  va.  (^aben) 

odmaeJować,     przemaglować. 

5lu'fmarf(^,    sn.    *es,   pi. 

=märfc^e  maszerowanie  w., 
zachodzenie  n.  rzędami, 

5lu'f=marfd)tcrcn,  vn.  (fein) 

zachodzić  w  marszu;  wyma- 
szerować,  wystąpić  w  marszu  ; 
(komenda)  in  2)oppelreil)en 
marfrf)iert  auf !  w  podwójnych 
rzędach  marsz! 

'5ln'f^mäften,    va.    (l^aBen) 

utuczyć,  wykarmić. 

2lu'f=mauern,    va.   (i^aBen) 

wymurować. 

5lu'f=ntet:fcn,  i)va.  (i^aBen) 

notować,  znaczyć ;  2)  vn. 
uważać;  jmnbm  —  słuchać 
kogo  z  uwayą. 

ilU'fmcrffattl,  adi.  l)  uwa- 
żny; adv.  uważnie;  ein  ser 
©i^iiler,  ^\x\)öiiX  uważny 
uczeń,  słuchacz ;  jmnbn  auf 
etn).  —  mad^en  zwrócić  czyją 
uwagę  na  co ;  2)  uważający,* 
grzeczny ;  adv.  uważająco, 
grzecznie ;  gegen  jmnbn  — 
fein  być  w  obec  kogo  grzecz- 
nym, uważającym. 

5lu'fnterffamfeit,  sf.  pi.  »en, 

1)  uwaga/.;  bie  —  ablenfen, 
erregen  uwagę  odciągać,  zwra- 
cać; jmnbS  —  auf  fiĄ  len= 
fen  zwrócić  na  siebie  czyją 
uwagę;  mit  gefpannter  — 
3Ul)Ören  przysłuchiwać  się 
z  wytężoną  uwagą;  2)  uprzej- 
mość/- ;  grzeczność/. ;  wzgląd 
m. ;  jmnbn  mit  großer  — 
bel^anbeln  okazywać  komu 
wiele  grzeczności,  wiele  wzglę- 
dów ;  jmnbn  mit  =en  über= 
pufcn  obsypać  kogo  grze- 
cznościami. 
5lu'f=mif^cn,    va.    (l^aBen) 

zamieszać,  zakłócić. 

2lii'f=nnmtern,  va.(f^abeń)  i) 

rozweselić,  wypogodzić,  roz- 
budzić; 2)  zachęcić,  dodać 
ochoty. 


5lit'fmuntcrnb 


104 


5(ii'f=^jräncii 


5lu'fmunterttb,  adü  zachę- 
cający, adv.  zachęcająco. 

Slu'fmuntcnmg,  sf.pl.  -en, 

zachera  /. 

5lu'f:=jnu^CU,  va.  (^aben) 
podchwycić  (jaki  czyn  lub 
słowo  i  prześladować  tem 
koero). 

przybić  gwoździami,  przy- 
gwoździć. 

5lu'f=nä^Clt,  va.  (I^aben) 
naszyć,  przyszyć  na  co;  wy- 
szyć  (wypotrzebować  szyjąc). 

3lu'fna^mc,     sf.    pi    -n, 

1)  przyjęcie  n.  (in  bie  ©d^ule, 
in  einen  '^Berein  ufro .  do  szkoły, 
do  stowarzyszenia  itd.) ;  gute, 
fc^ted^te,  gaftlic^e,  feiertid^e  — 
dobre,  złe,  gościnne,  uroczy- 
ste przyjęcie;  2)  (JBieberauf* 
nal^me)  podjęcie  n.  (beä  ®e= 
fpräd^eS  rozmowy) ;  3)  —  t)on 
Kapitalien  pożyczka/. ;  4)  spo- 
rządzenie M.;  —  von  flauen 
sporządzenie  planów  ;  —  einer 
^noentuc  sporządzenie  inwen- 
tarza;  —  eineö  ^rotofollś 
sporządzenie  protokołu;  5) 
•wziętość  n.f  powodzenie  w.; 
in  —  !ommen  przyjść  do  wzłę- 
tości;  6)  (w  fizyologii)  przy- 
swojenie n.j  asymilacya  /. 

5ln'fuaI)Uicfd)eiu,    «w.   =e§, 

pl.^e,  świadectwo  n.  przyjęcia. 

5lu'fna:^m?^rüfnng,  sf.  pi 

=en,  effzamin  m.  wstępny. 

5lu'fnal)ntö5cnnni^,  sn.  =ffeg, 
pi,  sjfe  =  3lufnal)mefd)ein. 

5l«'f=nä^rcu,  va.  (§aben) 
wykarmić,  wyhodować. 

3lu'f=ncl)men,  va.  nimmft, 
nimmt,  nat)m  auf,  l^abe  auf* 
genommen,  1)  podnieść,  pod- 
jąć; (do  góry);  ba§  ^leib  — 
podnieść  suknię;  ec  TOUtbe 
in  ben  §immel  aufgenommen 
wywyższony  (przyjęty)  został 
do  nieba;  »om  SBoben  —  pod- 
nieść z  ziemi ;  ben  Äampf  — 
podjąć  walkę;  eä  mit  jmnbm 

—  stanąć  z  kim  do  walki,  do 
współzawodnictwa,  2)  pod- 
jąć  (na  nowo);    ein  ©efpräc^ 

—  podjąć  (na  nowo)  rozmo- 
wę; bie  ©pur  —  odszukać 
trop ;  H)  przyjmować  (w  siebie) ; 
M  2Baffer  nimmt  t)ie(  ©alj 
ouf  woda  przyjmuje  wiele 
soli;  biefeö  3i"i"t^^  ^«nn  100 


^erfonen  —  ten  pokój  zmie- 
ścić (przyjąć)  może  100  osób; 
eine  marme  ©tubę  nal^m  unś 
auf  ciepła  izba  przyjęła  nas; 
4)  przyjąć  (do  czego) ;  in  einen 
Jöerein,  eine  ©c^ute,  ein  Äloftec 

—  przyjąć  do  stowarzyszenia, 
do  szkoły,  do  klasztoru;  5) 
przyjąć  (jako  gościa),  gościć, 
podjąć ;  jmnbn  bei  fid^  — 
przyjąć  kogo  u  siebie ;  fiirftlid^ 

—  podejmować  po  książę- 
cemu ;  eg  freut  mic^  eine  folc^e 
^erfönlid)!eit  bei  mir  —  gu 
tonnen  cieszę  się,  że  mogę 
gościć  u  siebie  taką  osobi- 
stość ;  6)  wziąć,  prz}-jąć  (w  du- 
chu) etn).  alŚ  Seleibigung  — 
przyjąć  co  za  obrazę,  a(ś 
©d^erj  —  wziąć  co  za  żart; 
7)  ©etb  —  pożyczać  pienią- 
dze, zaciągać  pożyczki;  8) 
sporządzić ;  ein  ^rotofott,  eine 
^noentur,  ein  SCcftament  spo- 
rządzić protokół,  inwentarz, 
testament;  ben  ^tan  —  spo- 
rządzić, wyrysować  plan;  eine 
©egenb  —  sporządzić,  wyry- 
sować mapę  okolicy;  fid^  — 
podźwienąć  się,  podnieść  się, 
lepiej   się  mieć. 

5lM'f=ueftcIlt,  va.  (^aben) 
odwiązać  Die  §aare  włosy. 

5lu'f=ni)J^CU,  va.  (^aben) 
wypić,  zwolna  popijając. 

'Ślii'f=notl)igcu,  va.  (tiaben) 

imnbm  ełro.,  narzucić  komu 
co,  zmusić  kogo  do  przyjęcia 
czego. 

5lu'f=uoticrcn,   va.   (Fjaben) 

zanotować,  zapisać. 

5ln'f=o|ifcrn,  va.  l  vr.  (^a= 
ben)  poświęcić  (fic^  się) ;  jmnbm. 
etn).  —  poświęcić  komu  co; 
ftd^  für  jmnbn  —  poświecić 
się  za  koffo. 

3ln'fO^)fCrnb|  adi.  poświę- 
cający. 

^iufo^fcntng,  sf.  pi  =cn, 

poświecenie  n.,  ofiara  f.\ 
burd^  —  feines  ganjen  33ermö= 
genś  ofiarą  całego  mienia. 

5ln'f=))0rfcn,  va.  (^aben)  1) 
wpakować ;  etn).  auf  ben  Śoa» 
gen  —  wpakować  co  na  wóz; 
2)  rozpakować,  wypakować, 
(einen  Koffer,  eine  ^ifte  kufer, 

skrzynię). 

5lu'f='^n))|)Cln,  va.  (()aben) 
ein   Äinb    wykarmić   dziecko. 


5lu'f=:^a))Cn,  va.  l)  zjeść; 
2)=  auffleiftern;  3)  =  auf- 
päppeln. 

3lu'f=^offcn,  vn.  (laben)  I. 

uważać,  uważnie  się  przysłu- 
chiwać ;  aufgepafät  1  baczność ! ; 
czatować;  jmnbm  —  czato- 
wać na  kogo !  II.  va.  przypaso- 
wać, przystosować;  einen 
2)edfe[  auf  eine  ©d^ad^tel  — 
przypasować  wieczko  do  pu- 
dełka. 

^ilu'f^affcr,  sm.  =§,  pi  — , 
(sin  sf.,  pi  sinnen)  strażnik  m., 
dozorca  m.  (strażniczka  f., 
dozorczyni  /.) ;  szpieg  m. 

5tu'f=^aufcn,  (fiaben)^  i)  vn. 

auf  etn).,  bić,  uderzać  w  co 
gwałtownie;  2)  va.  obudzić 
(stukając  w  drzwi), 

5lu'f=^eit|djCn,  va.  (Robert) 
biczem  zmusić  do  powstania 
(np.  konia). 

3Ju'f=^fcifcn,  pfiff  auf,  l|abe 
aufgepfiffen;  zagwizdać,  je= 
manöem  gum  %anh  —  zagwi- 
zdać komu  do  tańca. 

5In'f =^f(au5cn,  (baben)  i)  va. 

zatknąć;  bie  ^a^ne  —  za- 
tknąć sztandar,  chorągiew ; 
nasadzić ;  ba§  SBajonnett  zasa- 
dzić, osadzić  bagnet;  2)  vr. 
ftc^,  stanąć;  er  l^at  fic^  DOr 
mir  aufgcpftanjt  stanął  prze- 
demną  jak  wryty. 

5ln1=^f(aftcrn,  va.  (^aben) 
eine  ©traße,  przebrukować 
ulicę. 

5Üt'f=)Jf(Ügcn,  ^  va.  wyorać 
(orając  wydobyć  co  na  po- 
wierzchnię) ;    zaorać    (grunt). 

5lu'f=^frojpfcu,  va.  (^aben) 
zaszczepić  ;  einer  roilben  .^ir- 
fd^e  ein  ed^teö  0leiä  —  na 
dzikiej  wiśui  zaszczepić  pra- 
wdziwą. 

2lu'f=^itfcn,     m,     (^aben) 

przedzióbać;  wydziobać. 

5lu'f  =  ^IimUJCtt  (aufplumps 
fen),  vn.  (fan)  auf  etro.  ca- 
łym ciężarem  spaść  na  co, 
zwalić  się  na  co. 

5lu'f-^Ó^cn,  tn.  (laben) 
1)  zapukać;  ba§  ^erj  ^at  mir 
aufgepod^t  serce  mi  zabiło, 
zapukało;  2)  =  aufCIopfen  1. 

5ln'f-:>Jräncn,    va.    (|aben) 

1)  wycisnąć,  wybić;  ein  Si(b- 
ni§  auf  einer  9)Jün5e  —  wy- 
cisnąć,   wybić   wizerunek  na 


M'i'ptaUtn 


105 


5(n'f=rctscit 


monecie;  cr  l^at  burd^  bicfe 
^anbfung  feinen  früheren  X§a= 
ten  baä  ©ieget  bcr  Unfterb* 
Ud^feit  aufgeprägt  tym  postęp- 
kiem na  dawnych  czynach 
swoich  wycisnął  pieczęć  nie- 
śmierteliiości. 

5Jii'f=:|jraUcn,  «jw.  (fein)  ude- 
rzyć o  co  i  odbić  się;  od- 
skoczyć, otworzyć  się  gwał- 
townie. 

Slu'f^^raffeln,    vn.    (fein) 

z  trzaskiem  wznieść  się  do 
góry;  bie  ^rammc  praffelte 
auf  płomień  buchnął  z  trza- 
skiem. 

3tu'f=:|jrcf(en,    va.    (^aBen) 

1)  wycisuąć    (co    na    czem); 

2)  wygładzić  w  prasie;  H) 
przez  naciśnięcie  otworzyć. 

5lu'f=^l'0l^CU,  va.  (^aben) 
(w  artyleryi)  ein  ©efd^Ü^,  przy- 
czepić działo  do  jaszczyka. 

3lu'f=^uni^eu,  va.  (^aben) 
pompować  do  góry;  wypom- 
pować; (SJelb  —  napożyczać 
pieniędzy. 

3lu'f^il^,  sm.  *c§,  pi  -e, 
1)  sTró.i  m.;  2)  ozdoba/. 

5lu'f=ł)u^cn,  va.  (Mm)  1) 

wyczyścić,  odświeżyć,  odno- 
wić; 2)  wystroić  (i  vr.  się). 

5lu'f=(|ueöcn,  quiaft,  qukt, 

quoH  auf,  bin,  ^abe  aufge» 
quollen,  1)  vn.  (fein)  pęcznieć, 
napęcznieć ;  wytrysnąć ;  2)  va. 
(f)aben)  sprawić,  aby  co  na- 
pęczniało. 

'5lU'f=(|Uetf(l)Cn,  va.  (r^aben) 
wycisnąć,  wygnieść,  przez 
gniecenie  otworzyć. 

5lu'f=raffCtt,  i)  va.  (^aben) 

szybko  pozbierać;  2)  vr.  fid^, 
podnieść  się  szybko;  wygrze- 
bać się;  fid^  nad^  einer  ^ran!-- 
I)Cit  —  podźwignąć  się  z  cho- 
roby; (przenośnie)  opamiętać 
się. 

'5(u'f=ran!cn,  vr.  (§aben)  wić 

się  do  góry. 

Sln'f=ranc^cn,  i)  va.  (^aben) 

wypalić,  wykurzyć;  2)  vn. 
w  kształcie  dymu  wznosić  się 
do  ffóry. 

2ln'f=ränmcn,  m.  (^aben)  i) 

uprzątnąć,  sprzątnąć,  posprzą- 
tać; mit  einer  SCBarc  —  wy- 
sprzedać  towar;  ein  3^"^"^^^ 
(in  einem  3iwmer)  —  posprzą- 
tać w  pokoju;  2)  przerzedzić, 


oczyścić,  uprzątnąć ;  unter  ben 
Beamten  ftarf  —  usunąć 
wielu  urzędników;  um  bamtt 
einmal  — JU—  żeby  już  raz 
skończyć  z  tem;  bie  Äran!« 
Reiten  l^aben  im  ^eere  |tar! 
aufgeräumt  choroby  przerze- 
dziły woj'^ko;  mit  feinen  fiü= 
leeren  3lnfic^ten  gan§  —  zmie- 
nić z  gruntu  przekonania ;  3) 
partie,  aufgeräumt  w  dobrym 
humorze,  wesół. 

5lu'f=retf;ncn,  va.  i  vn.  (^a* 
hen)  1)  =  anrechnen;  2)  za- 
liczyć jedno  przeciw  drugie- 
mu, porównywać  wzajemne 
rachunki. 

5(ll'frCCl)t,  adi.  prosty;  adv. 
prosto;  se  ©teHung  prosta, 
wyprostowana  postawa ;  er 
fann  fic^  nid^t  —  erhalten 
nie  może  utrzymać  się  na 
nogach;  ben  Äopf  —  J^atteu 
mieć  głowę  podniesioną  do 
góry;  bie  ®|rc  feineS  ©tan- 
beä  —  l^alten  stać  na  straży 
honoru  swego  stanu,  podtrzy- 
mywać honor  swe^o  stanu; 
ić)  l^alte  meine  2lnfic^t  — 
podtrzymuję  moje  zdanie; 
biefe  Hoffnung  ^ätt  mtc^  nod) 

—  ta  nadzieja  krzepi,  pod- 
trzymuje  mnie  jeszcze. 

5lu'frc^tcrl^altmtg,  5/.  pi. 

=en,  utrzymanie  n.  w  dawnym 
stanie;  podtrzymanie  n. 

5lU'f=rCCfClt,  va.  (§aben)  wy- 
ciągnąć do  góry  (np.  ben 
§a(ś  •''zyje). 

3lu'f=rC0Ctt,  va.  i  vr.  (^aben) 
1)  poruszyć,  wzburzyć;  baś 
3)leer  ift  aufgeregt  morze  jest 
wzburzone;  ben  ©taub  — 
wzniecić  kurz;  ben  2lppetit  — 
wzniecić  apetyt;  eine  §off= 
nung,  einen  ^^^erbad^t  — 
wzniecić  nadzieję,  podejrze- 
nie; 2)  wzruszyć;  jmnbg  ^erg, 
©emütl^  —  wzruszyć  czyje 
serce,  czyj  umysł;  ba§  SSolf 
jur  Śmporung  —  pobudzać 
lud  do  buntu;  fid^  über  etro. 

—  złościć,  gniewać,  irytować 
się  z  jakiego  powodu. 

3lU'fregenb,  adi.  porusza- 
jący, wzruszający, 

'  ^lu'frcgung, '  sf.  pi.    «en, 

poruszenie  n.y  wzburzenie  n., 
wzruszenie  m.,  niespokój  m. ; 

ein  Sanb  in  —  bringen  wzbu- 


rzyć kraj;  ftd^  in  l^cftiger  -- 
befinben  znajdować  się  w  sta- 
nie wielkiego  wzburzenia ; 
feine  —  nid)t  bemeiftern  !ön= 
nen  nie  módz  ukryć,  opa- 
nować swego  wzburzenia, 
niepokoju;  bie  ganje  ©tabt 
in  —  üerfe^en  zaniepokoić, 
wzburzyć  całe  miasto. 

5lu'f=rtifien,  I.  va.  {^aheń) 
1)  wytrzeć,  wyszurować  (ein 
^immer  pokój);  2)  zetrzeć, 
obetrzeć  (fid^  bie  §aut  sobie 
skórę);  3)  trąc  spotrzebować; 
bie  ^arbe  ift  fd)on  aufgerie* 
ben  cała  farba  już  jest  wy- 
tarta; 4)  (także  vr.)  zetrzeć, 
niszczyć,  wyniszczyć  (się) ;  er 
reibt  fid^  burd^  übermäßige 
2lrbeit  auf  niszczy  się  przez 
nadmierną  pracę;  ber  §ungcr 
^at  bie  3lrmee  aufgerieben 
głód  starł  (wyniszczył)  woj- 
sko;  II.  vn.  (faben)  auf  etm. 

—  nacierać;  bie  3flaDcr  reiben 
auf  koła  nacierają. 

5lit'f=rci^en,    va.    (l^aben) 

rzędem  nawłóczyć. 

5lu'f=rci^cn,  rifg  auf,  f)aU, 
bin  aufgertffen,  I.  va.  {fiahen) 

1)  gwałtownie  otworzyć,  sze- 
roko otworzyć;  bie  2lugen  roeit 

—  wytrzeszczyć  oczy ;  ben 
2Jiunb    —    rozdziawić    gębę; 

2)  podrzeć,  przedrzeć,  roze- 
drzeć,  oderwać,  wyrwać;  ben 
4ldEer  —  podrzeć,  zorać  zie- 
mię; fid^  bie  §anb  an  einem 
S'lagel  —  zadrzeć  sobie  rękę 
o  gwóźdź;  bie  ©ifenbal^nfc^ie» 
nen  —  oderwać  szyny;  baö 
^ftafter  —  wyrwać,  oderwać 
bruk;  3)  (w  budownictwie) 
odrysować;  II.  vn.  (fein)  pę- 
knąć, rozpruć  się;  bie  ^fia^t  ift 
aufaeriffen   szew  rozpruł  się. 

9in'f=rciteit,  ritt  auf,  bin, 
l^abe  aufgeritten,  I.  vn.  (fern) 
auf='  unb  abreiten  jeździć 
konno  tam  i  napowrót;  bie 
ßaüallerie  ift  aufgeritten  kon- 
nica zajęła  stanowisko,  sta- 
nęła w  szeregu;  II.  va.  i  vr. 
(£)aben)  obetrzeć,  zetrzeć  (jeż- 
dżąc konno);  id^  l^abe  mir  ben 
©c^enfel  aufgcritten  starłem 
sobie  udo  (przy  konnej  je- 
ździe). 

5lll'f=rci5en,  w.  (^aben)  pod- 
burzyć;  pobudzić;    baö   SSolf 


3lu'frei5cnb 


106 


5lu'ffa^ 


—  podburzyć  lud;  jmnbn  gu 
ctro.  —  podburzyć  kogo  do 
czego. 

3lU'frCi5Cnb,  adi.  podbu- 
rzający; tine  «e  9lebc  podbu- 
rzająca mowa, 

3lü'frei3«ng,    5/.  pi.   =en, 

podburzanie  n.,  podjudzanie 
n.\  pobudzanie  n. 

5Iu'f =rennen,  rannte  auf,  Vxw, 
^abe  aufgerannt,  1)  vn.  (fein) 
auf  etn).  biegnąc,  wpaść  na 
co,  wlecieć  na  co;  2)  va. 
(f)aben)  eine  %^\ix  —  wpaść 
na  drzwi  i  otworzyć  je,  wy- 
bić drzwi  (biegnąc);  3)  vr. 
fid),  w  biegru  uderzać  się  o  co. 

5lU'f=ndjtCU,  I.  va.  (t)aben) 
1)  podnieść  (coś  leżącego  lub 
zwieszonego);  ben  ^opf  — 
podnieść  głowę  do  góry;  2) 
pokrzepić,  pocieszyć;  jmnbn 
in  feinem  Kummer  —  pocie- 
szyć kogo  w  strapieniu;  je» 
manbeg  3Jłut^  —pokrzepić, 
podnieść,  podniecić  czyją  od- 
wagę;  3)  (=  errichten)  wy- 
stawić, postawić;  ein®ebäube, 
ein  2)enfma(  —  wystawić 
budynek,  pomnik ;  einen  53unb 

—  zawrzeć  przymierze;  II. 
vr.  \\ć),  podnieść  się;  pokrze- 
pić sie;  dźwignąć  sie. 

2lu'fnd)ttg,  adi.  l)  H  ec^O 
prawdziwy,  niefaiszowany;  2) 
(=  roal)r)  szczery,  otwarty; 
adv.  szczerze,  otwarcie;  — 
gefaxt  szczerze  mówiąc. 

9lu'fnrf)tt9!cit,  5/. '  otwar- 
tość /.,  bzczerość/. ;  prawdzi- 
wość /. 

5luf=ncgeln,    va.    (^abcn) 

odsunąć  zasuwy;  otworzyć 
(odryylować). 

5lu'f=ringcn,  fic^,  rang  auf, 
l^abe  mic^  aufgerungen,  vr. 
piąć  się  do  góry,  wydostać 
się  w  górę;  er  l^at  fid^  oom 
S3oben  aufgerungen  z  trudem 
podniósł  się  w  górę;  er  {)at 
fic^  gu  (S^re  unb  3^eic^t^um 
aufgcrungen  zdobył  sobie  za- 
szczyty i  bogactwa. 

9lu'frif§,  sm.  *e§,  pi.  -e, 

rys'.int'k  w.,  plan  m. 

2ln'f=n^Cn,  va.  (fiaben)  za- 
drasnąć ;  przez  draśnięcie 
przeciąć. 

5lu'f=toĄeIn,  vn.  (^abcn) 
jęknąć. 


5(u'f=rO(fcn,  va.  (^aben)  na 
kądziel  nawinąć. 

'5lu'f=roficn,  I.  vn.  (fein) 
zwijać  się  pod  górę  (podno- 
sząc się) ;  II.  va.  i  vr.  (^a* 
htn)  1)  zwijać,  nawijać  (?BoIIe 
włóczkę);  2)  zawijać,  zakrę- 
cać; fi^  bie  Sotfen  —  zakrę- 
cać sobie  loki;  3)  rozwuać 
(öa§  papier,  bic  3sic^nw"(} 
papier,  rysunek);  4)  zwij^ić 
w  górę;  'biXl.  SSor^ang  —  pod- 
nieść zasłonę;  5)  przema- 
glować,  odmaglować. 

5(u'f=rülfcn,  l)  vn.  (fein) 
posunąć  się  (awansować);  er 
ift  5um  Dberft  aufgetiicEt  zo- 
stał pułkownikiem,  posunął 
się,  awansował  na  pułkowni- 
ka; 2)  va.  (^aben)  posunąć 
(kogo);  jmnbm  etra.  —  wy- 
mawiać komu  co. 

5tu'f=rubcrn,  vn.  (fein)   i) 

wiosłować    przeciw  prądowi  ; 
2)  wiosłując  napłynąć  na  co. 

$(u'fnif,  sm.  =eä,  1)1.  '-t,  1) 
głośmy  wykrzyk  m.]  2)  we- 
zwanie «.,  odezwa  /.,  powoła- 
nie n. ;  einen  —  ertaffen  wy- 
dać odezwę  ;  3)  wywołanie  n. 

5lu'f=rufCU,  va.  rief  auf, 
^abe  aufgerufen  1)  wezwać, 
powołać  (jur  SSerttieibigung 
do  obrony);  2)  wywołać;  ber 
©(f)üler  ift  ^eute  groeimal  auf* 
gerufen  roorben  uczeń  wywo- 
łany został  dzisiaj  dwa  razy. 

5lU'fni^r,  sm.  =§,  porusze- 
nie n.,  wzburzenie  n.,  zamie- 
szanie M.;  e§  entftanb  in  fei* 
ner  ©eele  ein  —  w  duszy 
jego  powstało  wzburzenie; 
zgiełk  m.,  rozruch  m.,  buntm  , 
powstanie  n. ;  einen  —  an= 
ftiftcn  wzniecić  rozruch,  bunt; 
einen  —  crftirfen,  befänftigen 
stłumić,  uśmierzyć  rozruch. 

5lu'f=rÜ^l*en,  t^a.  (^aben)  1) 
poruszyć,  zamieszać,  zakłócić 
(eine  ^lüffigfeit  płyn) ;  2)  od- 
nowić, odświeżyć;  er  ^at  ben 
aften  Streit  roieber  aufgerührt 
odnowił  (wzniecił  na  nowo) 
dawny  spór;  3)  podżegać; 
jum  SBiberftanb,  jur  empo-^ 
rung  —  podżegać  do  oporu, 
do  buntu. 

5lirftül)vcr,  sm.  =§,  pi.  — , 
(«in  sf.,  pi,  sinnen)  podżegacz 


m. ;  buntownik  m.  (podżega- 
czka  /..  buntowniczka  /.). 

5lu'frül^rcnf(^,  adi.  bun- 
towniczy, podżegający;  adv. 
buntowniczo,  podżegająco, 

5lU'f=niftCn,  va.  (faben)  po- 
stawić rusztowanie;  urządzić. 

9lu'f=rüttcln,  va  (^aben)  i) 
wstrząsnąć  (np.  einen  ©trol^» 
fad  siennik);  2)  jmnbn  ttUä 
bem  ©d^Iafe  —  obudzić  kogo; 
jmnbn  gur  %^Cii  —  pobudzić 
kogo  do  czynu. 

Slitfö,  auf's  =  auf  ba§. 

3lu'f  =  fabeln,  ^  va.    (§aben) 

przeciąć,  rozciąć  pałaszem. 

5lU'f=fotftn,  va.  (^aben)  wło- 
żyć na  barki;  (przenośnie) 
jmnbm    eine    fc^raerc   2lrbeit 

—  zaprządz  kogo  do  ciężkiej 
pracy. 

5lu'ffage,  sf.  pi.  -n,  wy- 
mówienie n.,  wypowiedze- 
nie n. 

Slii'f=fagcn,  va.  (baben)  i) 

wypowiedzieć;  jmnbtn  bie 
2ßol^nung,  bic  ^reunbfd^aft  — 
wypowiedzieć  komu  mieszka- 
nie, przyjaźń;  2)  eine  Section 

—  wyrecytować  lekcyę. 
3lU'f=fä9Cn,  va.  (§aben)  piła 

otworzyć,  rozpiłować. 

5lu'f=fttl5en,  va.  (^aben)  na 
nowo  itosolić. 

^lu'f^fantmcln,  va,  (^aben) 

pozbierać,  nazbierać. 

5lU'ffäffig,  adi.  nieprzyja- 
zny, niechętny;  adv.  nieprzy- 
jaźuie,  niechętnie;  jmnbm  — 
fein  być  niechętnym  komu, 
mieć  żal  do  kogo;  2)  krnąbr- 
ny, hardy;  jmnbn  —  machen 
podburzyć  kosro. 

^lufjäffigfcit,  sf.  pi.  »en, 

1)  niechęć  /.     (animozya  /.) ; 

2)  krnąbrność/.,  zuchwałość/. 
5lu'f=fattel«,     va.    (§aben) 

osiodłać. 
5(u'ffa^,  sm.  «e§,  pi.  =fä^c, 

1)  nadstawa  /.,  nasada  /., 
nasadzka  /.  (w  ogólności 
wszystko  co  się  na  wierzch 
wsadza  np.  galeryjka  na  szafie, 
ozdoba  nad    gzymsem    itd.) ; 

2)  stroik  m.  na  głowę;  3)  za- 
stawa /.  (serwis  m.)\  4)  arty- 
kuł ?«.,  rozprawa  /.,  wypra- 
cowanie n. ;  einen  —  über  ctro. 
fd^ieiben  napisać  o  czem  arty- 
kuł. 


5lu'ffö^t0 


107 


5Iu'f=ftl)(ürfeii 


SlU'ffÖ^ig,     adi.     (przesta- 
rzałe) =  auffäfjig. 
2lu'f=fäut)ern,   va.   (^aben) 

oczyśoć,  wyczyścić. 

Slu'f^öugen,  jog  auf,  l^abe 
aufgefogcn,  va.  1)  wssać,  wcią- 
gnąć; bie  g^eud^tigJeit  —  wcią- 
gnąć wilgoć;  2)  przez  ssanie 
otworzyć. 

5lu'f=fäuncttf  ^■«-  (Mafien) 
wykarmić  (em  ^inb  dziecko). 

3lu'f=f(J|at)Cn,  va.  (^a6en) 
przez  skrobanie  otworzyć ; 
nadskrobać. 

%Vi'\'\^UUn,  va.  (öaben) 
1)  wygi  ze  bać;  odgrzebać;  roz- 
grzebać; 2)  (przenośnie)  na- 
gromadzić, nazbierać  (©djaCe 
skarby). 

2lu'f=f^?«Clt,  ^  va.  (^aben) 
1)  spojizeć  w  górę,  podnieść 
oczy ;  2)  uważać ;  auf gefd^aut ! 
baczność! 

5ltt'f=fd)aufcln,  vn.  (l^aBen) 

nabrać  na  szuflę;  wygrzebać 
szuflą. 

5lu'f=frf)äumcn,  yn.  (fein) 
zapienić  się,  zakipieć. 

2lU'f=f(^CUC{)Cn,  va.  (^aBcii) 
wypłoszyć,  !<płoszyć  {pa^  SBiló 
zwierzynę). 

2lu'f=f<5cwcrn,  va.  (paben) 
wyczyścić,  wyszurować,  wy- 
trzeć (oa§  ®efc{)trr,  ben  SBoben 
naczynie,  podłogę);  fic^  bie 
§anb  —  wytrzeć  sobie  skórę 
na  ręce. 

5lu'f=[tf)t(^tcn,   va.   (^aben) 

warstwami  układać ;  nagro- 
madzić. 

9tu'f=fc^ieben,  va.  fd^ob  auf, 
l)CLbt  aufi^efc^oben,  1)  odsunąć, 
otworzyć  przez  odsunięcie;  2) 
odroczyć,  odłożyć  ;  aufgefd^o« 
"bzxK  ift  mcl)t  aufgehoben  co  się 
odwlecze,  to  nie  uciecze;  bie 
^oĄjeit,  bie  ?{eife  —  odro- 
czyć wesele,  podróż;  biä  J|um 
na(Ąften  Xag,  ^aljr  —  odło- 
żyć do  następnego  dnia,  roku; 
auffc^iebenbe  äßirfung  skutek 
odraczający. 

5lu'fffljtcl)ling,  s^n.  =^,pl  -z, 

(w  budownictwie)  przypuśnica 
/.,przysuwniczka/.,  przypust- 
nia/.  (kliny  do  wierzchu  kro- 
kwi na  dachu  przybite  dla  na- 
dania im  potrzebnej  spławi« 
stości). 


Slu'f'fJ^ie^cn,  I.  va.  fd^ofś 
auf,  ^abe  aufgefrfioffen,  1) 
strzelając  spłoszyć  (D0§  2ßilb 
zwierzynę);  2)  wystrzałem 
otworzyć;  3)  ba§  ^i^au  —  zwi- 
nąć linę;  II.  vn.  (fein)  1)  ra- 
ptownie wznieść  się  w  górę; 
bie  ^ifd^e  fd^ie^en  auf  ryby 
rzucają  się  ku  powierzchni ; 
oon  feinem  ©i^c  —  zerwać 
się  z  miejsca;  2)  nagle  uróść, 
wybujać;  ber  ^unge  ift  un« 
gen)öl)nlid^  lang  aufgefrf)offen 
chłopak  nie  zwykle  urósł, 
w  górę  wystrzelił. 

5(u'f=ftf)in-cn,  m.  (^aben) 
ein  ^ferö  włożyć  uprząż  na 
konia. 

5lu'ff(!^Iag,    sm,    =e§,   pi. 

=fd)läge,  i)  uderzenie  n.  (i  miej- 
sce, w  które  uderzono);  —  bes 
2ßaffer§  uderzenie  wody;  2) 
uderzenie  n.  w  górę,  podnie- 
sienie n.  w  górę;  mit  einem 
reijenben  -.t  ber  Slugen  z  uro- 
czera  podniesieniem  ócz;  3) 
urządzenie  n. ;  —  eine^  2a= 
gerö  urządzenie,  rozłożenie 
obozu;  4)  —  cine§  Sudjeg 
otworzenie  książki;  5)  wyłogi 
m  pi.,  rabaty  m.  pi.  (w  ogóle 
wyłożona  czyli  ofigięta  część 
odzienia,  kapelusza  itp.);  6) 
podwyższenie  n  ,  podwyżka/., 
dodatek  m. ;  mit  einem  »e  »on 
5  procent  z  dodatkiem  5  pro- 
cent; einen  —  ber  greife  be= 
roirfen  spowodować  podwyż- 
szenie cen ;  7)  podniesienie 
taktu  (wskazywane  przez  pod- 
niesienie ręki) ;  8)  (w  kartach) 
wyświęcenie  n.,  wyłożenie  n., 
odkrycie  n.  (kart) ;  9)  (w  le- 
śnictwie) młoda  zarosi/",  (po- 
wstała z  opadającego  nasie- 
nia); 10)  (w  medycynie)  okład 
m.,  kataplazm  m. 

^u'f =f  d)Iagett,  i.  va.  fc|tägft, 
fĄlagt,  fct)lug  auf,  f)abc  aufge= 
fĄIagen,  podnieść  (w  górę); 
bag  2Iuge,  ben  ©c^feier  — 
podnieść  oko,  zasłonę;  2)  za- 
giąć (pod  górę),  odgiąć,  za- 
łożyć bie  §utfrämpe,  ben 
fragen  brzegi  u  kapelusza, 
kołnierz;  3)  ein  ©eläcftter, 
eine  Sad^C  —  wybuchnąć  śmie- 
chem, roześmiać  się;  4)  usta- 
wić, urządzić;  ein  S3ctt  — 
ustawić  łóżko;    bie  ^^^^^e  — 


rozbić     namioty;    baś    Sager 

—  rozłożyć  się  obozem;  5) 
otworzyć  (za  pomocą  uderze- 
nia) ten  ^äc^er,  ein  93uĄ  — - 
otworzyć  wachlarz,  książkę; 
eine  Äifte  —  odbić  skrzynię; 
'J^Üffe  —  tłuc  orzechy;  eine 
2!t)ur  —  wybić  drzwi;  ba§ 
SBörterbud^  —  szukać  w  sło- 
wniku; 6)  przybić,  przymoco- 
wać, przytwierdzić;  ein  ^uf= 
eifen  —  przybić  podkowę; 
7)  podnieść  cenę;  er  \)at  5  ^ro* 
cent  aufgefc^lagen  podniósł 
cenę  o  5  procent;  8)  bić,  walić 
w  co;  mit  ber  g^auft  auf  ben 
%i\(i)  —  walić  pięścią  w  stół; 
II.  vn.  (fein)  1)  wzbić  się, 
wznieść  się  w  górę',  2)  in 
flammen  —  buchnąć  pło- 
mieniem; 3)  ein  (5JeIädt)ter 
fd)(ug  auf  śmiech  wybuchnął. 

5ln'f=frf)Icif^n,  va.  fc^liff 
auf,  t)abe  aufgefd^Hffen,  l)  wy- 
szlifować,  wyrżnąć,  (na szkle); 
2)  fd)lciftc  auf, 't)abe  aufge^ 
f(^[eift  zawiązać  w  kluczkę; 
wl^c  pod  górę. 

3lu'f=f(^Hc^'en,  va.  i  vr. 
f(Ąlufś  aur,  l)abe  aufgefc^Iof^ 
fen  otworzyć;  rozwinąć  (się); 
wyjaśnić  (się);  eine  %\)\kX, 
ein  Sd^lofö  —  otworzyć  drzwi, 
zamek;  jmnbm  lein  §erg  — 
wyjawić,  wywnętrzyć  się  przed 
kim;  jmnbm  btn  ®inn  einer 
©telle  —  wyjaśnić  komu  zna- 
czenie jakiego  ustępu. 

5lu'f  f  djUe^er,  sm.  =ś,  pi.  —, 
(sin  sf.,  pi.  =innen)  odźwierny 
m. ;  odźwierna  /. 

5lu'f=fd)Iingcn,    va.   i  vr. 

frfjlang  auf,  l^abe  aufgefcbtun* 
gen,  1)  oddziergnąć,  odpętlać; 
2)  przez  owijanie  dostać  się 
w  górę;  fid)  an  einen  S3aum 

—  wyleźć  po  drzewie  ;  3)  (oer* 
fd^ring?n)  połknąć. 

^In'^finß^tn/ va.  (^aben) 
rozpruć,  rozerznąć,  rozciąć; 
imnbm  ben  33auc^  —  rozpruć 
komu  brzuch;  ein  Äleiö  — 
zrobić  w  sukni  rozpór. 

5IU'ffd)lt^er,  sm.  «Ö,  pi.  —, 
(=in  sf.,  pi.  sinnen)  rozpru- 
wacz m.  (rozpruwaczka  /.). 

^u'f=fd)Iud;scu,  vn.  (f)aben) 

załkać. 

5lu'f=frf)Iürfcn,  va.  (^aben) 

wychłeptać,  wychlipaó. 


Slu'ffdjlitf^ 


108 


^lu'tfdjtoingcn 


5lu'ffcfjlufö,  sm.  =ffe§,  x>l. 

cfdölüffe,  1)  wyjaśnienie  m., 
objaśnienie  n. ;  jmnbtn  Über 
etil).  —  geben;  obj^łśuić,  wy- 
jaśnić komu  co;  2)  otwarcie 
n.,  otworzenie  n.  (beś  %\)QXt^ 
bramy). 

Sl«'f=f djmauf cn,  va.  (^aben) 

przebiesiadować,  przejeść. 

fd^mitäft,  jĄmilat,  fd^molj  auf, 
^abe  aufgefc^molsen,  1)  przy- 
topić,  przymocować  przez 
przytopienie;  2)  otworzyć 
przez  roztopienie;  3)  rozpu- 
ścić, roztopić;  II,  vn.  ([ein) 
1)  przylgnąć  topiąc  się;  2) 
otworzyć  się  topiąc  się.  (Jako 
czasownik  przechodni  od- 
mienia się  także  słabo.) 
5l«'f  fcfjmtcrcn,  m.  (^aben) 

1)  nasmarować  (np,  SSutter, 
masło)  ;  2)  wysmarować  (sma- 
rując wypotrzebować)  ;  3)  na- 
bazgrać  (niedbale  napisać). 

5Iu'f=fd)ntorcn,  va.  (^aben) 

odsmażyć,  przesmażyć. 

5ln'f=frf)ntüden,    va.  i  vr. 

(I^aben)   wystroić  (się). 

5lu'f=fd)naKcU;  va.  (^aben) 

1)  przytwierdzić    sprzączką; 

2)  rozpiąć  (co  sprzączką  spię- 
tego ;  3)  podpiąć  w  górę  (za- 
pomocą  sprzączki). 

2lU'f=ftf)na^łJCll,  I.  va.  (^a= 
ben)  pochwycić,  podchwycić, 
(eine  ^a6)x\6)i  wiadomość); 
II.  vn.  (fiaben)  1  =  aufatfimen ; 
2)  (fein)  odskoczj^ć  (w  górę). 

5i«'t=fdjncibcn,  I.  va.  fd^nitt 
auf,  f)abe  aufgefc^nitten,  1)  ro- 
zerznąć,  rozciąć,  (np.  einSud^, 
ein  ^^ädfd^en,  eine  haftete 
książkę,  paczkę,  pasztet) ; 
2)  nakrajać  (np,  äßurft  kieł- 
basy) ;  3)  krając  spotrzebo- 
wać;  II.  vn.  (^aben)  zmyślać, 
przesadzać,  chwalić  się. 

3lu'ffrfjncłbcr,  sm.  «g,  'pl. 
—,  (=tn  s/,,  'pl.  =innen)  samo- 
chwał w.,  samochwalca  7»,, 
samochlubca  w.,  zmyślacz  w., 
fanfaron  w.,  kłamca  m.,  (bla- 
gierw.);  (samochwalczyni/,, 
zmyślaczka  /.,  kłamczyni  /., 
blagierka  /.). 

5l«ff(l)neibciti',  sf.  pl.  «en, 

samochwalstwo  w,,  przesada/., 
fanfaronada  /.  (blaga  /.). 


5ln'f=f^nc((en,  i)m,  (^aben) 

szybko  wzbić  w  górę;  2)  vn. 
(fein)  prysnąć  do  góry;  od- 
skoczyć. 

5ln'f=fff!ntC9Cltt,  va.  i  vr. 
(I^aben)  wystroić  (się). 

5ln'ff{l)Uitt,  sm.  =0,  pl.  =e, 

1)  nakrój  m,,  nacięcie  n., 
rozkrajanie    n.,   rozcięcie   n, ; 

2)  miejsce  rozcięcia;  rozpór 
m. ;  3)  !alter  —  mieszane 
zimne  mięso  n,,  mieszanina 
f.    wędliny  f. 

5lu'f4rf)«t^tli,  va.  (baben) 
wyrzeźhić  (co  na  czem). 

2lu'f=fdjttüffelit,  va.  (^aben) 

wywąchać,  wytropić. 

5lu'f=fd)nüren,^  va.  (^abcn) 

1)  przysznurować  (co  na  co); 

2)  zasznurować. 

3lu'f=fd)okrn,   va.  (fjaben) 

układać  w  sterty. 

3lu'ff^öf§Iittg,  sm.  >§,pl.  =e, 

1)  wyrostek  vi.  nagle    wyro- 
sły człowiek  lub  roślina) ;  2^ 
=  ©mporfömmling. 
5lu'f=f^rttntmcn,  va.  (^aben) 

zadrasnąć  Coie  §aut  skórę), 

5lu'f=f(f)ranlJcn,  va.  (^aben) 

1 )  przyśrubować  (co  do  czego) ; 

2)  odśrubować;  3)  w  górę 
śrubować,  (przenośnie)  prze- 
sadzać. 

5lirf=fdjrctfcn,i.t;w.fc^vltfft, 

fd^ricft,  fd^raf  auf,  bin  auf^^ 
aefc^rotfen,  przestraszyć  sie; 
id^  bin  aus  tiefem  ©d^lafe 
aufgefd^rotfen  przerażony  prze- 
budziłem się  z  głębokiego 
snu;  II.  va.  f^redEte  auf,  l^abe 
GUfgefd^redEt,  wystraszyć,  prze- 
straszyć, zastraszyć. 

5lu'ffd)rct,  sm.  «(e)§,  pl.  «e, 

wy  krzyk  m. 

^lu'Hdjrciöcn,  va.  fd^rieb 
auf,  i)ahi  aufgefd^rieben,  na- 
pisać; zapisać,  zanotować. 

5tu'f=fd)rcieii,  l)  vn.  feerie 
auf,  l^abe  aufgefd^rien,  za- 
krzyknąć, krzyknąć,  wydać 
okrzyk;  2)  va.  ([)aben)  krzy- 
kiem obudzić. 

5lii'ffrfjrłft,  sf.  2)1.  =en, 
napis  m. ;  —  auf  einem  Sriefe 
adres  m.  na  liście;  —  eines 
(S^apitelö   tytuł  m.   rozdziału. 

5lirf=ft(jrottcn,  va.  (baben) 
'  1)  ześruto  wać  ((betreibe  zboże) ; 
2)  (o  mięsie)  rozłożyć,  rozrę- 


bać;  3)  (w  rzemiosłach)  roz- 
dłabać;  rozświdrować. 

5lu'ffd)ub,  sm.  -'^,pl.  «fd^lłbe 

odwłoka  f.,  przewłoka  /,, 
zwłoka  f.\  bic  <Sad^e  leibet 
feinen  —  rzecz  nie  znosi 
zwłoki;  für  eine  3ä§'""9 
um  —  bitten  prosić  o  prze- 
dłużenie terminu  wypłaty, 

5tn'f=fd)iiltcnt,  va.  (^aben)     » 

włożyć  na  barki.  fl 

5ln'f=fcf)iircu,    va.    (^aben) 

podniecić   (Daś  ^euer  ogień). 

5lil'f=fdjiil-fcil,    va.  (I^aben) 

zadrasnąć    (Die   Öaut  skórę), 

5lu'f=f(^«r5en,  'va.  l  vr.  (I|a= 
ben)  podkasać  (się). 

5lu'f=frfjiittcln,  m.  (^abcn) 
1)  =  aufrütteln;  2)  zakłócić, 
zamieszać, 

5lu'f=fc^iittcn,    wa,   (^aben) 

1)  zsypać    ((SJetreibe    zboże) ; 

2)  usypać  (einen  §ügel  pagó- 
rek) ;  3)  nasypać  ((Stbe,  ©anb 
ziemię,  piasek);  4)  nalać  (auf= 
giefeen), 

5lu'f=f(^üttcrn,  ya.  (^aben) 

zamiesz>ić,  zakłócić. 

5tn'f=fcl)ü^cn,    va.   (^aben) 

(w  młynarstwie)  bo§  Sßaffer, 
zastawić  wodę, 

5lu'f=f(^ti)0^"cn,  va.  (^aben) 
wmówić,  jinnöm  eine  9Bare  — 
namówić  kogo,  by  jaki  towar 
kupił, 

5lu'f=fdjtDCl)cn,  ^  vn.    (fein) 

wznosić  się  do  góry. 

2lu'f=fc^ü)Cil]cn,  va.  (^aben) 

przykuć  (spoić  przez  przy- 
kucie). 

5lu'f4d)U)ciren,    i.    vn. 

fd^raittft,  fc^roiUt,  fc^ioott  auf, 
hin  aufgefd^rootten,  napuch- 
nąć,  nabrzmieć;  wezbrać;  II. 
va.  fd^roettft,  fc^roettt,  fc^roellte 
auf,  l^abe  aufgefc^n)eüt,  roz- 
dymać,  nadymać ;  powiększać. 

3lu'f|djtticmntc,  sf.  pl.^  -n, 

miejsce,  gdzie  spławiane 
drzewo  na  ląd  wyciągają. 

5(irf=f  d)ü)cinmcii,  m.(^abcn) 

1)  przypławić  do  brzegu;  2) 
nanieść,  namulić;  ber  ^^lufś 
^at  oiel  ©anb  aufgefd^rocmmt 
rzeka  namuliła  wiele  piasku. 

5lu'f|djU)cmmcr,  stn.  =g,  pl. 

— ,  robotnik,  który  spławiane 
drzewo  na  brzeg  wynosi. 

5lu'f=fdjü)iuocii,  1)  va. 
fd^roang     auf,     ^abe    aufge= 


5lu'ffdjtti«uo 


109 


3Iu'f=f^nngen 


fd^tüungen,  wznieść  do  góry; 
2)  vn.  (ffin)  i  vr.  \\6)  wznieść 
się,  wzbić  się,  osiągnąć;  ber 
JBogcl  fd^toingt  fic^  auf  ptak 
wznosi,  wzbija  się;  fid^  mit 
feinen  ©ebanfen  —  wznieść 
sie  myślami ;  fic^  JU  ttxo.  — 
wznieść  się  do  czego,  osią- 
gnąć co. 

^U'ffc^tDltnn,  sm.  -(e)§,  pi. 
sfĄrounge,  wzlot  m.,  polot  m.^ 
wzniesienie  n.  się ;  (w  gimna- 
styce) wymyk  m. 

2lU'f=ftÖ^(tt,  vn.  (fein)  że- 
glując napłynąć  na  co  (auf 
eine  Sanbban!  na  mieliznę). 

^U'f^cljcn,  vn.  fie^ft,  fie^t, 
faö  auf,  ^abe  aufgefetien,  1) 
spoglądać  w  górę;  2)  uwa- 
żać. 

Slu'ffel^Cn,  sn.  s§,  wraże- 
nie n. ;  —  erregen  wywoływać 
wrażenie,  zwracać  uwagę ; 
ärgerlid^eg,  unliebfameg  — 
przykre,  niemiłe  wrażenie; 
fic^  o^nc  —  entfernen  odda- 
lić się  niepostrzeżenie. 

2lu'ffcl;cr,  sm.  '§,  pi.  —, 
(4n  sf.,  pi.  =innen)  dozorca 
m.,  nadzorca  m.  (dozorczyni/., 
nadzorczyni  f.). 

5lu'f=fcin,  v7t.  bift,  ift,  roar 
auf,  bin  aufgercefen,  1)  być 
otwartym,  stać  otworem;  bie 
%f)ixv  ift  auf  drzwi  są  otwarte; 
2)  nie  spać,  nie  być  jeszcze 
w  łóżku;  er  raar  noc^  auf 
jeszcze  nie  spał. 

Slu'f=fc^Cn,  I.  va.   (Caben) 

1)  nałożyć,  włożyć,  wdziać; 
przyłożyć,  położyć,  postawić, 
przystawić,  nastawić ;  eine 
SriUe,  einen  §ut  —  włożyć 
okulary,  kapelusz;  ben  %U^ 
leicht  —  stawiać  lekko  nogę; 
fid^  bic  Ärone  —  włożyć  so- 
bie koronę;  bie  (Sd)üffefn  — 
stawiać,  podawać  półmiski ; 
Sßaffer  jum  Äoc^en  —  przy- 
stawić  wodę   do    gotowania; 

2)  ein  anbereś  ©eftc^t  —  przy- 
brać inną  minę,  zmienić 
twarz;  feinen  Äopf  —  uprzeć 
się  na  swojem,  wziąć  na 
kieł;  3)  ułożyć,  spisać,  na- 
pisać; einen  ^-örief  —  napisać 
list;  ein  ®e^id^t  —  ułożyć 
wiersz ;  ein  S^eftament  —  spo- 
rządzić testament;  4)  posta- 
wić, nałożyć;  umieścić;  Äegel 


—  postawić  kręgle;  einen 
%Uä  —  umieścić  łatkę;  II. 
vn.  I^aben  1)  =  auffi^en;  2) 
ber  ^irfc^  fe^t  auf  jeleniowi 
wyrastają  rogi;  III.  vr.  ftĄ, 
siąść,  usiąść,  dosiąść,  wsiąść; 
fi^  aufś  ^f erb  — ^  wsiąść'  na 
konia,  dosiąść  konia;  fic&  im 
58ełte  —  usiąść,  podnieść  się 
w  łóżku. 

2l«'f=feuf5Cn,  vn.  (^aben) 
westch'  ąć. 

5lu'ffiäjt,  sf.  dozór  m.] 
nadzór  m.;  unter  —  ftel)en 
być  pod  dozorem. 

3(u'ffi(^töbC5ir{',    sm.    h^, 

pi.  =^e,  okręg  m.  dozorczy  (in- 
spekcyjny). 

Slu'fftdjt^ratf;,    sm.    s(e)§, 

pi.  «rätbe,  rada  f.  nadzorcza. 

5l«'f=fteben,  i.  vn.  fott  auf, 

bin  aufgeiotten  zawrzeć,  za- 
kipieć;  II.  va.  (^aben)  zago- 
tować. 

5lu'f=fiC9Cln,  va.  (Fjaben)  1) 
przypieczętować  (co  na  co)  ; 
2)  odpieczętować. 

2lu'f=fin0^ttf  fö«3  öwf/  ^aöc 
aufgefungen,  1.  va,  obudzić 
śpiewaniem ;  ettt).  —  recyto- 
wać co  śpiewając ;  II.  vn. 
{Ija'btn)  jemanbem  zaśpiewać 
komu. 

5lirfft^,  sm.  «e§,  wsiadanie 
n.  na  konia. 

9lu'f=fi^cit,  fa^  auf,  l^abe 
(bin)  aufgefeffen,  vn.  1)  sie- 
dzieć   (im    SBette    w   łóżku); 

2)  wsiąść  (ju  ^f erbe  na  koń); 

3)  auf  etil).  —  być  do  czego 
przymocowanym. 

Hu'ffi^e«,  sn.  =g,  1)  = 
aujftCen;  2)  (wyraz  gimna- 
styczny) wsiad  m. 

5lu'f=foKen,  vn.^  (Caben)  być 

zmuszonym  wstać. 

5lu'f=fiäI)CIl,  va.  (fjaben) 
wyszperać,  wyszpiegować. 

5lu'f=f^atteu,  1)  va.  (l^aben) 

rozłupać;  2)  vn.  i  vr.  (fein) 
fid^,  rozłupać  się. 

5lu'f=f:|janncn,  va.  (^aben) 

1)  rozpuścić  (bte  ©egel)  żagle; 

2)  anberc  «Saiten  —  śpiewać 
z  innego  tonu;  milbere  ©ai= 
Ux\.  —  spuścić  z  tonu;  3)  wy- 
prężyć, naciągnąć,  rozciągnąć 
bie'  Seinroanb  auf  ben  '9ia^«> 
mttl  —  naciągnąć  płótno  na 


ramy;  4)  'uzn  ^al^n  —  nacią- 
gnąć kurek. 

^lt'f=f^arcn,  va.  (^aben) 
zachować  na  później;  fid^  bie 
2lnłn)ort  auf  eine  §ragc  — 
zachować  (zostawić)  sobie  na 
później  odpowiedź  na  pytanie. 

5lu'f=f^cicfjCnt,  va.  (^aben) 
zsypać  do  spichlerza;  nagro- 
madzić. 

3lu'f=f^^ifc«/  «^»»  (fjaben) 
=  aufeffen. 

'ä\\\=\^tXXt\\f  va.  (I^aben) 
otworzyć  (szeroko);  bie  X^Ü» 
ren  roeit  —  otworzyć  drzwi 
na  oścież;  baö  Waui  —  roz- 
dziawić gębę;  bte  Stugcn  — 
wytrzeszczyć  oczy. 

5lu'f=f^i^Ifn,  va.  i  vn.  (^a« 
ben)  zagrać;  (einen  SBaljer 
walca;  gum  5Can3  do  tańca); 
2)ir  werbe  trf)  fd^on  — !  po- 
każę ja  ci  już !  dam  ja  ci 
bobu! 

5lu'f=f^ief^e«,    va.    (^aben) 

1)  wsadzić  na  rożen,  wziąć 
na  widelec;  2)  przeszyć  spisą, 
lancą,  piką. 

5liVf=f^tnucn,  va.  fpann  auf, 
l^abe  aurgefponnen,  1)  wy- 
prząść  (przez  przędzenie  Avy- 
potrzebować) ;  2)  fid^  bie  ^in* 
ger  —  zranić  sobie  palce 
przez  przędzenie. 

5lu'f=f^^et3e«,  va.  (§aben) 
rozciągnąć. 

5tu'f=f^rcnncit,  va^  (^aben) 

1)  gwałtownie  otworzyć,  wy- 
łamać, wyważyć,  wysadzić 
(eine  2:r)ür,  ein  ©d^Iofö  drzwi, 
zamek);  2)  pokropić  na  co, 
SBaffer  auf  ben  |)of  —  pokro- 
pić podwórze  wodą, 

5lu'f=f^ncf?e«,  vn.  fprofä 
auf,  bin  aufgefproffen,  wy- 
dobyć się  z  ziemi,  wyróść. 

5iu'f=fi)nnoeit,  vn.  fprang 
auf,  bin  aufgefprungen,  1) 
zerwać  się,  porwać  się,  sko- 
czyć; t)om  ©tulcie  —  zerwać 
się  z  krzesła;  t)or  ^reube  — 
skoczyć  z  radości ;  2)  rapto- 
wnie się  otworzyć,  odskoczyć; 
baä  ©c^IofS  ift  aufgefprungen 
zamek  odskoczył;  3)  pękać; 
baö  ^relt  ift  aufgefprungen 
deska  pękła;  aufgefprungene 
Sippen  popękane  wargi;  4) 
(wyraz  gimnastyczny)  wysko- 
czyć. 


m'M^ńi!^tn 


110 


5lu'f=fttcficn 


5l«'f'f^rt^cn,  1)  va.  (^abeii) 

strzykać,  sik?ić  (czem)  w  gó- 
rę; ein  ©efc^TOÜr  —  otwo- 
rzyć wrzód  przez  wystrzyki- 
wanie;  2)  vn.  (jein)  tryskać; 
ba§  SBaffer  fpri|t  auf  woda 
tryska. 

5lu'f=f^)roffcn,  vn.  (fein)  = 
auffptif^ł-n. 

51«'ff^rö[§nnfl,  sm.  -§,  pi. 

«e,  niłude  (iizfwko  n. 

5l«'f=f)JnibeIu,  ^  vn.  (fein) 
zakipieć,  zawrzeć;  (przeno- 
śnie) nnieść  sie  gniewem. 

5lu'ff))r«ng,  ^  sm.   se§,  pi 

»fprünge,  skok  m.  w  górę; 
(wyraz  gimnastyczny)  wy- 
skok m. 

5lu'ff)jrunöftcllc,  sf.,pi'n, 

(wyiaz  gimnastyczny)  miejsce 
n.  do  pkoku. 

9lu'f=f)J«Icn,  f«.  (IjaBen)  na 
cewicę  nawinąć. 

5lir'f=f:CuIcn,  va.  (^aben) 
wypłukać. 

5lu'f«f^Üubcn,  «;«.  (I^aben) 
odbić  (beczkę),  (odszpunto- 
wać). 

5lU'f=f<)ÜrCU,  va.  (^aben)  wy- 
tropić; wyszukać,  wyszperać. 

5lu'Mt<}rf)Ctn;  va.  (^aben) 
podburzać,  podniecać  (eine 
fieibenfc^aft  namiętność);  j[e= 
manben  gu  etro.  —  podburzyć 
kogo  do  czee'O. 

5ltt'f4tam^[cn,  i)  vn.  (^a= 

ben)  tupnąć  no?ą ;  2)  va. 
(I^aben)  przydeptać,  wydeptać; 
rozdeptać. 

5lu'fftanb,    sm.    .=e§,    pi 

«»ftänbe,  powstanie  w.,  bunt 
m.,  rokosz  m. 

m'^imhm  (aufftänbtg), 
adi.  powstańczy,  buntowni- 
czy; =e  S3cit)e9Ung  ruch  po- 
wstań«-zy. 

5lu'f4ta^JCtu,  va.  (^aben)  u- 
stawiaćw  kupy;  Dagroma'^zać. 

5lu'Mtäuben,  i)  vn.  (fdn) 

wznosić  się  jako  pył;  2)  va. 
(I^aben)  napruozyć  (czego  na 
co). 

5lU'f'ftaMd)Cn,m.(^ib?n)  za- 
wadzie, szturchnąć;  (bic  ^anb 
auf  ben  ^ifc^  lęką  o  stół); 
ben  ^"faĄś  —  len  na  sztory 
ustawiać;  ba§  SBaffcr  —  za- 
tamować worlę. 

SlM'f=ftailcn/  va.  (I^aben) 
składać  na  kupę,  nagromadzać 


(gtf)ä^e,  ©elb  skarby,  pienią- 
dze); ha^  SBaffer  burc^  ein 
2BeE)r  —  wstrzymać  bieg  wody 
za  pomocą  grobli,  zatamować 
wodę. 

'2li'f=fte^en,m,ftic^ft,ftid)t, 

ftac^    aut,    i)abQ   aufgeftoc^en, 

1)  otworzyć  przez  kłucie,  prze- 
kłuć   (ein   ©cfĄroiir  wrzód); 

2)  =  aufartbetn  i  auffpiefien. 
3lu'f=ftctfen,  va.  if^aben)  1) 

podnieść,  po'ipiac  (baś  ^aar, 
baś  Äleib  włosy,  sukłiię);  ein 
©efid^t  —  nasrożyć  minę, 
twarz;  2)  na  wyższem  miej- 
scu umieścić,  osadzić,  zatknąć; 
ein  Cid^t  —  zaprawić  świecę ; 
jmnbm  ein  8ic|t  —  objaśnić 
komu  co,  rozjaśnić  komu 
w  głowie;  ba§  Safünnett  — 
osadzić  bagnet;  bie  g^lagge  — 
zatknąć,  wywiesić  flagę;  3) 
(aufgeben)  zaniechać;  4)  (ge= 
roinnen)  ©ie  werben  babei 
nic^t  t)te[  —  nie  wiele  pan 
na  tem  zyskasz. 

5lu'f=ftet|Cn,  I.  vn.  ftanb 
auf,  f)abe  autgeftanben,  1)  stać 
otworem;  bie  X^üre  fianb  auf 
drzwi  stały  otworem;  2)  stać 
na  czem;  3)  stać  (sterczeć) 
do  góry;  II.  vn.  btu  aufge« 
ftanben,  1)  podnieść  się,  wstać, 
powstać;  öom  ©effel  —  po- 
wstać z  krzesła ;  auś  bem 
Seite  —  wstać  z  łóżka;  roer 
mirf)  anfüt)ren  rciU,  mufg  frü^ 
—  (fyle  co)  mnie  nie  lada 
kto  oszuka;  t)om  2;ifcl^  — 
wstać  od  stołu;  2)  powstać, 
pojawić  się;  eö  ftnb  in  jener 
^ett  t)iele  ^ropi;eten  auf9e= 
fianben  pojawiło  się  w  owym 
czasie  wiele  proroków;  3) 
zbuntować  się,  pow^tać. 

5ln'f=ftCifen',  t-a.  (^aben)  od- 
nowić, odświeżyć;  nakroch- 
malić. 

5lU'f=ftCtnen,  vn.^  ftieg  auf, 
bin  aufgeftiegen,  iść  pod  górę, 
wstępować;  auf  ben  S3aum  — 
wdrapać  się,  wy  leźć  na  drzewo; 
auf  baö  ^ferb,  in  ben  2Ba= 
gen  —  wsiąść  na  konia, 
do  powozu,  na  wóz;  ber 
2)ampf,  ber  9iaud^  fteigt  auf 
para,  dym  wznosi  się;  baś 
iJietüitter  fteigt  auf  zano«<i  się 
na  burzę;  ju  einer  Fjö^eren 
«Stellung    —    dojść   do   wyż- 


szego stanowiska,  wznieść  się 
na  wyższe  stanowisko;  in 
einem  Suftballon  -  wzlecieć, 
wznieść  się  balonem;  (bttś 
Sluffteigen  in  einem  SaHon 
wzlot  w  balonie);  ein  ©ebanfe, 
ein  Sßcrba^t  fteigt  mir  auf 
nasuwa  rai  się  myśl,  podej- 
rzenie. 

5lu'ffteigcnb,  adi.  i)  =  auf- 
fteigen;  2)  wstępny;  «c  Sinie 
linia  wstępna;  bie  SBerioanb« 
ten  in  =er  Sinie  krewni  w  linii 
wstępnej,  ascendenci. 

5lu'f=fteöcn,  va.  i  vr.  (öaben) 
1)  umieścić  (się),  ustawić  (się) ; 
©rfiilbroactien  —  rozstawić 
straże;  ein  Sett  —  ustawić 
łóżko;  eine  "^aUe  —  nasta- 
wić łapkę;  slaren  gum  SBer= 
fauf  —  wyłożyć  towary  na 
sprzedaż;  eine  ^DiafĄinc  — 
ustawić  maszynę;  2)  Xiuppcn 
jum  ©efec^t  —  uszykować 
wojsko  do  bitwy,  w  szyku 
wojennym  ustawić;  3)  posta- 
wić, przytoczyć,  ułożyć,  na- 
prowadzić; ^Öetoeife  —  przy- 
toczyć, naprowadzić  dowody; 
eine  3^rage  —  zadać  pytanie ; 
eine  S3ef)auptung  —  twier- 
dzić wystąpić  z  twierdzeniem; 
jmnbn  af§  2Jiufłer  —  po- 
stawić kogo  za  wzór;  4)  ttlit 
jemaiibem  etro.  —  przedsię- 
wziąć, począć  z  kim  co;  eS 
läfst  ft4  mit  il^m  ni^tś  — 
niema  z  nim  co  robić. 

5lu'fftcßnng,    sf.  pi  -en, 

umieszczenie  n.,  ustawienie 
n. ;  wzniesienie  n.  (eines  2)en!- 
mala  pomnika);  wyłożenie  «. 
(üon  Sßaren  towarów) ;  —  ber 
93ilanj  ułoż-^nie  bilansu;  — 
einer  ©anbibatur  ustanowie- 
nie, postawienie  kandydatury. 
5lu'f=ftcmmcn,  va.  i  vr.  (^a« 

ben)  oprzeć  (się)  (na  czem); 
eine  %i)ÜV  —  wyważyć  drzwi; 
(wyraz  gimnastyczny)  wspie- 
rać się. 

%n'i=^ttmptUx,  va.  (baben) 

wystemplować,  wycisnąć  stem- 
pel. 

5lu'f4tijf Cn,  va.  (^aben)  wy- 
haftować (co  na  czem). 

5lirf=ftic6cn,  vn.  ftob  ouf, 
(etroas)  ift  aufgeftoben)  ule- 
cieć w  górę. 


3lu'f=ftiere« 


111 


5(u'f=ti^^cit 


5lit'f'fticren,    vn.    (^a6en) 

wytrzeszczyć  oczy  w  gore. 

2lu'f4tiftcii,  vn.  (^aben)  =- 
Ołifttftcn. 

wyśledzić,    wyszukać,    wytro- 
pić, wygrzebać,  wyszperać. 

5lu'f=ftodjCrn,  va.  ^  (^aben) 
przeHłubać,   wydłubać. 

5lu'f=ftiJI)ncn,   vn.    (^aben) 

jęknąć,  wy.)«ć  jęk. 
'  5lli'Htö^feIn,  \a.    (^abcn) 
odkorkować. 

tUu'f'ftÖrcn,  va.  (baben)  1) 
jmnon,  pizeszkodzić  komu, 
obudzić  kogo;  2)  poruszyć, 
spłoszyć  (ein  2ße[penneft  gnia- 
zdo os). 

5lu'Hto^cn,  I.  va.  fto^t, 
fło^i,  ftiefe  auf,  l^abe  aufgc= 
ftofeen,  1)  pchnięciem  otwo- 
rzyć; baö  i^afg,  bie  S^bürc  — 
wybić  dno  u  beczki,  drzwi; 
2)  pchnąć  w  górę;  einen  ^unb 
—  kopnąć  psa  (żeby  się  po- 
dnió.^-ł) ;  wypłoszyć  (==  auf ja= 
gen);  vn.  (baben)  i)  kwaśnieć, 
fermentować  (o  piwie  i  wi- 
nie); 2)  odhijać  się  (o  potra- 
wach); 3)  (fein)  wydirzyć  się, 
trafić  się,  spotkać;  io  etroaö 
ift  mir  noc^  nie  aufgtfło^m 
nigdy  jeszcze  nie  wydarzyło 
mi  się  coś  podobnego;  eä  ftie^ 
mir  babei  ber  ßroeifet  auf  na- 
sunęła mi  się  przy  tern  wąt- 
pliwość; 4)  uderzyć,  potrącić 
o  co;  bag  ©Ąiff  ift  auf  eine 
stippe  aufgefto^en  okręt  naje- 
chał na  skałę. 

5lu'fp^ig,  adi.  1)  (o  wi- 
nie) uadpsury,  kwaskowaty; 
2)  niezdrowy,  nie  mający  ape- 
tytu. 

2lirf=ftrarjlcn,  vn.  (^aben) 
zajaśiiit^ć  promieniem;  \iin 
©eftcbt  f)at  aufgeftrafjlt  twarz 
mu  się  rozpromieniła. 

5lu'Mti'äuticn,  va.  l  vr,  (ba* 

ben)  najrżyć  (się);  bie  caare 
l^aben  fic^  aufgefträubt  włosy 

naj  żyiy  się. 

5lu'f-ftrcben,    vn.    (baben) 

usiłować  się  podnieść;  gu  etO). 
dążyć  do  czego  (wyższego). 

5lu'f=ftrdd^cit,  I.  va.  ftric^ 
auf,  t)abe  aufgeitricben,  1)  na- 
smarować, posmarować;  ^uU 
ter  auf  ^rot  —  nasmarować' 


masło  na  chleb;  2)  (głaskając 
podnieść  do  góry);  öaä  ^aar 
—  włosy  podczesać,  do  góry 
podnieść;  3)  jmnbm  einS  — 
ściągnąć  kogo  (np.  laską) ; 
U.  vn.  (fein)  suwać  się  (np.  po 
ziemi). 

5lu'f=ftretfcn,  I.  va.  (baben) 
podnieść,  podk-isać,  podwinąć, 
założyć  (np.  bie  krmel,  b'aś 
^teiD  rękawy,  suknię) ;  2)  za- 
drasnąć, obetrzeć;  fic^  ben 
(SßboqCrt  —  zadrasnąć  sobie 
łokieć;  II.  vn.  (fein)'=  auf= 
ftreicben  II. 

5Ju'f=ftrc«cn,  va.  (baben) 
nasypać  (na  co);  ©anb  auf 
'^^n  ^Upoben  —  posypać  po- 
dłogę piaskiem. 

Sllifftni^,  sm.  ^§,  pi.  «e, 
1)  pociągnięcie  smyczkiem 
w  ffórę;  2)  =  2lufftreicl^en  I. 

5Iu'f=ftnifcu,    va.    (^aben) 

wyrohić  nici. 

2lu'f=ftnegcln,   va.  (|aben) 

zgrzebłem  podczesać  (baś 
^ferb  konia) ;  fid^  —  wymu- 
skać się. 

31u'f4tütfcn,  va.  (I^aben)  na- 
szMikować. 

3tU'f=ft«ftn,  m.  (baben)  sto- 
pniami ułoż)ć;  bie  SlusbrücEe 
—  stopniować  wyrazy. 

3lu'f=ftMl^Clt,  va  (^aben) 
odgiąć,  podgiąć  do  góry;  eine 
aufg-^UÜtpte  'Jiafe  zadarty  nos; 
etn).  auf  ein),  (imnbn)  —  wsa- 
dzić, włożyć  co  na  co  (kogo). 

^lit'fsftürmcn,  i)  m.  (ftin) 

z  łoskotem  wzlecieć;  II.  va. 
(^aben)  z  łoskotem  otworzyć, 
wybić,  wyłamać  (eine  ^^üre 
drzwi). 

3lu'f=ftür5Cn,  I.  (^aben)  1) 
=  auiftülpen;  2)  (jur  ©d^au 
auffletten)  wystawić,  wyłożyć; 
II.  vn.  (fein)  uderzyć  o  co; 
mit  bem  ^opf  auf  einen  ©tein 
— •  zawadzić,  uderzyć  głową 
o  kamień. 

3lu'f=ft«^en,  I.  vw.  (§aben) 
zdziwić  Się,  podnieść  wzrok 
z  zdziwieniem;  II  va.  {^ahin) 
i)  z=  aufftütpcn;  2)  upiększyć, 
przyozdobić,  przystosować,  od- 
nowić; eine  iHebe  mit  fdjönen 
ätebenöarten  —  upiększyć  mo- 
wę pięknymi  zwrotami;  III. 
vr.  ficb,  wykrygować,  wymu- 
skać, wyelegantować  się. 


5lu'f=ftÜ^Ctt,  va.  i  vr.  (ba= 
hen)  opierać  (się),  podpierać 
(się). 

3lu'f-fucf)cn,  va.  (^aben) 
szukać,  poszukać,  wyszukać, 
odszukać;  ic^  j^abe  i|tt  f)eüte 
aufqefucbt  byłem  dziś  u  niego. 

5lu'f=fummcn,  fidi,  vr.  (|a= 

ben)  uzbierać  się,  uróść. 

5lu'f=fü^cn,  m!  (I^aben)  osło- 
dzić. 

5lu'f=tafcln,  va.  (^abcn)  = 
auftifcben. 

%n'i4atdn,  va.  (I^aben)  ein 
©c^iff,  opatrzyć,  zaopatrzyć 
okręt. 

5lu'f=tan3Cn,  l)  vn.  (^aben) 
zatańczyć;  Die  SBeßen  tan3en 
auf  fale  skaczą,  raptownie  się 
podnoszą;  2)  tr.  fiĄ  bie  ©d^u^c 

—  zniszczyć   w    tańcu   trze- 
wiki. 

5lU'f-taffcn,  va.  {l)a.htn) 
w  kupy  układać  (©etreibe 
zboże). 

3lU'f=tatt(!)ett,  vn.  (fein)  wy- 
nurzyć się,  wypłynąć  na 
wierzch;  nagle  się  pojawić. 

%\\\A\)mtn,  1)  vn.  (fein) 
odrajfcć,  puścić;  (przenośnie) 
er  ift  enblid^  aufgetbaut  wresz- 
cie rozgrzał  się,  przemówił ; 
2)  va.  (baben)   ein  ©türf  ®iä 

—  rozpuścić  kawał  lodu. 
Slu'f=tIjcUcn,     va.    {^aUn) 

rozdzielić    (tak,    by    nic    nie 
zostało). 

5lu'f=t^mt,  va.  i  vr.  t^at 
auf,  E)abe  aufqet^an,  1)  otwo- 
rzyć (bie  2;pr,  ha^  ^^^"ftf'^/ 
bie  2lugen  drzwi,  okno,  oczy); 
enblid^  ^at  er  ben  3Jiunb  auf* 
petbcin  wreszcie  przemówił; 
2)  nałożyć,  włożyć  (ben  ^Ut 
kapelusz) ;  3)  ukazać  się 
w  dali ;  ba  tbut  fid^  etroas  ©d^ö- 
neś  auf  piękne  rzeczy  tu  uj- 
rzymy ! 

2ln'f=tprmcn,  va.  i  vr.wj- 
soko  ustawiać;  einen  Sd^eiter* 
baufen  —  wysoki  stos  ułożyć; 
ficb  —  piętrzyć  się;  bie  3Bij[= 
len  tbürmen  fid^  auf  bałwa- 
ny piętrzą  się. 

Slu'f=ttcfcil,  va.  (baben)  wy- 
kuć młotem  wypukłość  {a\x^= 
tiefen). 

9lU'f=tt^^ert,  va.  (^aben)  do- 
tknąć lekko  końcem  palca. 


5ai'f=ti(rf)cn 


112 


5(n'f=ü)anbclit 


^U'f=tifrfjCn,  va.  (^aben)  po- 
dać do  stołu;  (przenośnie)  po- 
dać, ofiarować,  er  l^at  un§ 
gang  unqfaubltdie  ®e[c^id)ten 
aufgetifd)t  opowiadał  nam 
niestworzone  rzeczy. 

5Iu'f=tokn,     vn. .   (l^aben) 

wzburzyć  się  (nagle). 

%n'^4xaptn,  vn.  (fein)  kłu- 
sem jechać  (iść)  pod  gore. 

3tu'f  trag,  s/w. -(e)§,  2?Z.  =  träge, 

1)  zlecenie  M.,  polecenie  w.; 
sprawunek  vi.  (komis  m.), 
zamówienie  n. ;  nakaz  m. ; 
l^ö^erer  —  wyższe  polecenie 
(misya);  gerirf)tlid^er  —  nakaz 
sądowy;  im  =e  z  polecenia; 
-=träge  für  jmnbn  Beforgen 
załatwiać  czyje  sprawunki ; 
einem  ^abrüanten  =träge  gc* 
Ben  czynić  zamówienia  u  fa- 
brykanta; 2)  —  »on  g^arbcn 
nałożenie  n.  kolorów. 

3lu'f=ti;ageit,  trägft,  trägt, 
trug    auf,    tjabe    aufgetragen, 

I.  va.  1)  wnieść,  podać  (Spei* 
fen  potrawy) ;  2)  nakładać 
(SSergolbung,  g^arbc  pozłótke, 
farbę);  3)  ©rbe  —  =  auf» 
f (flutten;  4)  zlecić,  polecić, 
poruczyć ;  ©ic  ^ahin  mir  nid^tä 
=3U=  nie  masz  pan  prawa 
rozkazywać  mi;  5)  zanieść 
pod  górę  (emportrageu);  6) 
znosić,  zużyć  (przez  nosze- 
nie) ;  II.  vn.  przesadzać  (auf= 
baufĄen). 

5lu'f=tram:|jeln,    vn.  (fein) 

mocno  nastąpić  (na  co). 

5lU'f=träufeIu,  va.  (§aben) 
i  vn.  (fem)  nakapać  (na  co); 
kroplami  na  co  nalać. 

5(U'f=tltiI)Clt,  I.  va.  trieb 
auf,  t)abe  aufgetrieben,  l)  gwał- 
townie otworzyć;  eine  %t)nv  — 
wybić,  wywalić  drzwi;  2)  roz- 
dymać,  rozpierać ;  3)  spędzić, 
wypłoszyć,  spłoszyć;  4)  wy- 
szukać, znaleźć,  wymyszko- 
wać;  \ć)  !ann  fein  ®elb  mel^r 
—  nie  mogę  już  znaleźć 
(dostać)  pieniędzy;  roo  ^a^t 
bu  bcnn  biefel  feltcnc  SBud^ 
aufgetrieben?  gdzie  wymysz- 
kowałeś   tę   rzadką  książkę? 

II.  vn.  (fein)  1)  dostać  się, 
wjechać,  być  wpędzonym  baś 
©rf)iff  ift  auf  eine  ©anbbanf 
aufgetrieben  okręt  zapędzony 
został    (dostał    się)    na    mie- 


liznę; 2)  auf«  unb  ah"  wznosić 
się  i  spadać  (kołysząc  się 
np.  na  wodzie);  3)  rozdy- 
mać  się,  nadymać  się;  4) 
(o  roślinach)  schodzić. 

9lu'f=trCttnCtt,  va.  i  vr.  roz- 
pruć (się). 

5tu'f=trctett,  l.  vn.  trittft, 
tritt,  trat  auf,  bin  aufaetreten, 
1  (stąpać,  kroczyć;   feft,  leife 

—  stąpać  mocno,  lekko;  2) 
(przenośnie)  felbftberoufst  — 
występować  z  pewnością  sie- 
bie, śmiało;  cnergifd^  —  wy- 
stępować energicznie ;  alä 
Ctro.  —  występywać  jako  co, 
w  jakiej  roli;  al§  Kläger, 
©d^aufpieler,  2)id^ter  występo- 
wać jako  oskarżyciel,  aktor, 
poeta  (w  roli  oskarżyciela, 
aktora,  poety);    af§  ©anbtbat 

—  przedstawić  się  jako  kan- 
dydat; mit  Slnfprüd^en  — pod- 
nieść roszczenia,  pretensye, 
wystąpić  z  roszczeniami  ; 
eine  fd^retflid^e  Äran!^eit  ift 
im  Sanbe  aufgetreten  strasz- 
liwa choroba  rozszerzyła  się 
(ukazała  się)  w  kraju;  II.  va. 
(I^aben)  1)  przydeptać,  udeptać 
(Sanb,  (Śrbe  piasek,  ziemię); 
2)  przez  nastąpienie  otworzyć; 
eine  %'i)üv  —  kopnięciem 
drzwi  otworzyć. 

5lu'f=triufcn,  va.  tran!  auf, 
l^abe  aufgetrunfen,  wypić 
wszystko,  wypotrzebować  pi- 
jąc. 

5ltt'ftritt,  sm,  =(e)§,  pi  =e, 

1)  stąpanie  n.,   kroczenie  n. ; 

2)  występ  m.,  wystąpienie  n., 
ukazanie  n.  się;  3)  (w  dzie- 
łach dramatycznych  i  w  te- 
atrze) występ  7n.,  scena  /. ; 
einen  —  mit  jmnbm  t)ahm 
mieć  z  kim  scenę,  sprzeczkę ; 
4)  stopień  m.  (w  ogólności  to, 
na  co  się  stąpa,  np.  u  powozu, 
próg  w  drzwiach  itp.). 

9lu'f=łrocfnen,  i)  vti.  (fein 
i  l^aben)  wyschnąć;  bic  Jłu^ 
ift  aufgetrocfnet  krowa  prze- 
stała mleka  dawać;  2)  va, 
(fjaben)  wysuszyć,  obetrzeć. 

5Iu'Hi'ommcltt,  i)  vjt.  (§a» 
ben)  zabębnić  (jum  Xan^i  do 
tańca);  2)  va.  obudzić  gwał- 
townie, obudzić  praez  bę- 
bnienie. 


9(u'f=tri;pfc(n,    (auftropfen) 
=  aufträureln. 
5lu'f=tnmt^fcn,   (Cabcn)  i) 

vn.  jmnDm  wyrazić  w  obec 
kogo  stanowczo  swe  zdanie, 
zagrać  komu  porządnie;  2) 
va.  (w  kartach)  zagrać  kozerną 
kartę. 

5lu'f=tünd)en,    va.   (^aben) 

pobielić  (eine   SBanb  ścianę). 

2lu'f'tunfen,     va,     (^aben) 

wymaczać;  bic  3J?il(ft  mit  SBrot 

—  chlebem  wymaczać  mleko. 

9lu'f=tU)f^cn,    va.    (^aben) 

zatu8z<iwać,  wytuszować. 

2lU'f=tDad|en,  vn.  (fein)  obu- 
dzić się,  zbudzić  się,  prze- 
budzić się. 

9l«'f=lüddjfcn,  vn.  roäd^ft, 
mächst  auf,  bin  aufgeroac^fen, 
wyróść,  wzróść,  wychować 
się;  er  ift  in  einer  fc^Ied^ten 
Umgebung  aufgeroadifen  wy- 
rósł, wychował  się  w  złem 
otoczeniu. 

9lu'f=tiJagen,  fic^,  vr.  odwa- 
żyć się,   podnieść  (wstać). 

5tu'f=U)ägcn,  roägft,  roägt, 
rcog  auf,  t)ahe  aufgewogen, 
va.  1)  odważyć;  (przenośnie) 
zrównoważyć;  etro.  mit  @o(b 

—  zapłacić  co  na  wagę  złota ; 
ben  SSerluft  —  odbić,  zrówno- 
ważyć stratę;  2)  podnieść, 
podważyć  (np.  za  pomocą  dźwi- 
gni). 

5lU'f=U)at(en,  va.  (fein)  za- 
wrzeć, zakipieć;  baS  Slut 
toaUte  in  mir  auf  krew  we 
mnie   zawrzała. 

2lu'f=ti)ätteil,  va.  (^aben) 
(w  kucharstwie)  dać  zakipieć. 

2lu'f=tt)al5cn,    va.    (^aben) 

nawinąć  na  wałek. 
9lii'f=toäI$cn,    va.    (I^aben) 

1)  zatoczyć,  wtoczyć  na  górę ; 

2)  =  aufbürbcn. 
5lU'füJanb,    sm.    =e§,     wy- 
datek  m.,  koszt  m.,   nakład 
m. ;  zbytek  ni. ;  mein  täglid^er 

—  beträgt  faum  5  fronen 
mój  dzienny  wydatek  wynosi 
ledwie  pięć  koron ;  grofien  — 
treiben  wydawać  wiele,  żyć 
zbytkownie,  uprawiać  zbytek; 
er  beroeiät  cä  mit  einem  grofien 

—  an  ©elebrfamfeit  bardzo 
uczenie  dowodzi  tego. 

5liif=HjanbcInj   i)  vn.  (fein) 

wznosić  się,  iśc  pod  górę ;  2) 


5lu'f=ö>ärmcii 


ii; 


3lu'f=ö)ül)kn 


va.  (I§a6en)  ben  Eelcl^  —  pod- 
nosić kielich  (przy  mszy). 

2lii'f=U) armen,  ^  va.   (^aben) 

odgrzać;  odnowić,  odświeżyć'; 
alte  ©cjcfiici^ten  —  wznawiać 
dawne  historye,  odgrzewać 
stare  bajki. 

^n'^mtkUf  vn.  (^a6cn)  1) 

usługiwać  (6ei  Xifd^  do  sto- 
łu); 2)  jemanbem  —  złożyć 
komu  wizytę,  złożyć  czoło- 
bitność, przedstawić  się;  3) 
jmnbm  mit  etn).  —  poczęsto- 
wać kogo  ozem;  roomit  lann 
id^  i^i^nen  —  ?  czem  mogę  panu 
służyć?   4)   (o  psach)  służyć, 

2lu'ftt)ärtcr,  sm.  =§,  pi-—, 
{An  s/.,  pi.  =^innen)  posłu- 
gacz m.,  usługujący  m.  (po- 
sługaczka  /.,  usługująca  /.). 

Stu'ftoärtÖ,  adverb.  w  górę, 
pod  górę;  SBaffer  —  fc^n)im= 
men  płynąć  pod  wodę;  Śtrom 
— ,  ben  3fi^ein  —  rzeką  pod 
wodę,  Renem  pod  wodę ;  — 
gelten  iść  pod  górę. 

5lu'fti)art«ng,  sf.  pi  --en, 
1)  usługa/.,  służba/.;  bie 
—  bet  jmnbm  l^aben  być  u  kogo 
na  usłudze,  w  służbie  ;  2) 
wizyta  /. ;  id^  möd^te  il^m 
meine  —  mad^en  chciałbym 
złożyć  mu  moje  uszanowanie. 

5(u'f=toaftf)cn,  va.  tüäfc^eft/ 
roäfc^t,  rouf(|  auf,  l^abe  auf= 
geroaj^en,  l)  pomyć,  wymyć; 
ben  ^Upoben  wymyć,  wy- 
szurować  podłogę;  baö  @e= 
fd)irr  —  pomyć,  obmyć  na- 
czynie ;  2)  zużyć  przy  myciu 
(bie  ©eife  mydło);  3)  fid^  bie 
§änbe  —  zranić  sobie  ręce 
przy  myciu. 

5lu'ftt)äf rfjcn«,  sf.  pi  «innen, 

pomywaczka  /. 

Slu'ftijajdjfaf^,  sn.  =e§,  pi 

»fäffer  raiśnik  w.,  pomywadło 
n. 

5lu'fU)aft()tt)affcr,  sn.  =g, 
{pi  »roaffer)  i)  woda  /.  do 
mycia  (np.  naczynia);  2)  po- 
myje pi  f. 

%ll'imć)^tl,  sm.  =§,  = 
3lufqelb. 

^3lu'f=tt)eden,^  va.  (fiaben) 
obudzić;  ocucić,  ożywić;  auf: 
geroedEten  ©eifteä  fein  posiadać 
bystry  umysł. 

^\\'\'m\)t\\f  I.  vn.  (fein) 
1)   wiać    w  górę;    (o    kurzu) 


wznosić  się  w  górę;  2)  siłą 
wiatru  się  otworzyć;  II.  va. 
(I^aben)  1)  dmuchnięciem  pod- 
nieść w  górę,  wzwiać ;  2)  otwo- 
rzyć przez  dmuchnięcie ;  3)  roz- 
dmuchać, rozdąć;  4)  odwiać, 
zwiać  z  wierzchu. 

3lu'f=tDCid)en,  i)  vn.  (fein) 

rozmięknąć;  2)  va.  (I^aben) 
rozmiękczyć. 

3(u'f=ti)cife«,     va.    (^aben) 

rozmotać. 

2lu'f=tt)C{ncn,  vn.  (^aben)  za- 
płakać. 

2lirf=tt)Ctfcn,  va.  mieś  auf, 
l^abe  aufgeroiefen,  okazać,  po- 
kazać, przedstawić  (einen 
^of§,  eine  SSoHmad^t  paszport, 
pełnomocnictwo);  fic^  —  alś 
wykazać,  wylegitymować  się 
jako. 

5lu'f=tt)Ci§en,  va.  (I^aben) 
na  nowo  pobielić. 

9Iu'f=tt)Cnbcn,  manbte  (raen= 
bete)  auf,  l^abe  aufgeroanbt 
(aufgeroenbet)  va.  1)  zwrócić, 
wznieść  w  górę  (Den  33Iid^ 
wzrok);  2)  zużywać,  łożyć, 
wydać. 

5lu'f=tt)ci:fen,  mirfft,  roirft, 
roarf  auf,  ^abe  aufgeroorfen, 
I.  va.  1)  gwałtownie  otworzyć, 
wybić  (drzwi  np.  kamieniami); 
2)  wyrzucić,  wyłożyć  (bie 
Äarten  karty);  3)  postawić; 
zadać,  rzucić  (eine  ^rage  py- 
tanie); 4)  (auf  tixoa%  merfen) 
rzucić  na  co  ;  5)  rzucić  w  górę 
{\itn  $8aa  piłkę) ;  oielStaub  ~ 
narobić  wiele  kurzawy;  bie 
5nafe  —  zadzierać  nos;  auf=-- 
geroorfene  Sippen  wyrzucone, 
wydęte  wargi;  6)  usypać 
(einen  2ßaK  wał);  II.  vr.  fid^, 
1)  narzucać  się  (jum  9?id^ter 
na  sędziego),  Śiont)fiu§  marf 
fid^  'atn  @i)racufanern  gum 
^errfd^er  auf  narzucił  się 
na  panującego;  2)  fic^  gegen 
jemanben  —  zbuntować  się 
przeciw  komu ;  3)  paczyć  się, 
ba§  SBrett,  bie  X§ür  roirft 
fid^  auf  deska  się  paczy, 
drzwi  się  paczą. 

5tu'f=uiid)fen/  va.  (^aben) 
wysmarować;  ben  iSd^nurr= 
bart  —  wypomadować  wąs 
i  pod  górę  zakręcić;  fid^  — 
wystroić  się;  jmnbm  etro.  — 
poczęstować  kogo  czem. 


5lu'f=UjijfcIit,  va,  (^aben) 
1)  nawinąć  (na  co);  2)  od- 
winąć, zwinąć  (coś  nawinię- 
tego). 

5liifiDiegcIct',  sf.  pi  »en, 
(2lufroiegeiung)  podburzanie 
w.,  podżeganie  m.,  podmawia- 
nie  n.  do  buntu. 

5ln'ftDieoIer,  sm.  --g,  pi 
— ,  {An  sf.,  pi  »innen)  pod- 
żegacz in.,  agitator  m.  (pod- 
żegaczka  /.,  agitatorka  /.). 

3lu'f=tt)iC9Cln,  va.^  (^aben) 
podburzać,  podżegać,  bunto- 
wać. 

5lu'ftoteoeliing,  sf.  pi  =en, 

=  aiufroiegelei'.  [roägen. 

3lu'f=lDiegcit,    va.   =    auf- 

5tu'f=ö)tc^eni,   vn.   (^aben) 

zarżeć     (jak     koń);      dzikim 

śmiechem  wybuchnąć. 

5ü(f=ö)tnbe(ii,   va.  (l^aben) 

ein  Jltnb  dziecko  z  pieluch 
wyjąć,  rozpowić. 

3lu'f=tt)ittt)cu,  va.  roanb  auf. 
I^abe  aufgeraunben,  1)  zwijać 
na  co,  nawijać;  2)  windować 
do  góry;  3)  fid[|,  piąć  się  do 
góry. 

5lu'f=ti)i^^CU,  vn.  (fein)  auf 
unb  abtüippen  huśtać  się. 

5lu'f=ti}trbcln,  i.  vn.  (fein) 

wznosić  się  kłębami;  II.  va, 
(l^aben)  ben  ©taub  —  wznie- 
cić kurz  (tak,  że  się  wznosi 
w  górę);  biefe  2lnge(egenl^eit« 
^at  ciel  ©taub  aufgeroirbelt 
ta  sprawa  narobiła  wiele 
wrzawy. 

5lu'f=U)ir!en,  va.  (^aben)  i> 

baś  ©arn  tkając  wypotrze- 
bować  przędzę;  2)  Śrot  — 
formować  chleb  (z  ciasta) ; 
3)  ba§  2Bi(b  rozpruć  zwie- 
rzynę. 

2ln'f=ü)tfd)cu,    va.    (^aben) 

zetrzeć. 

2lu'ftiiifcl)cr,  sm.  ^^,pl  — , 
(2luftt)if^lappen)  ścierka  /. 

^W^mc^tn,  vn.  (fein)  wzno- 
sić się  falami;  ba§  SJłeer  roogt 
auf  unb  nieber  morze  faluje, 
morze  burzy  sie. 

5lu'f=tt)öttcn, '  roittft,  rota, 
rooltte  auf,  ^abc  aufgerooKt, 
(aufftel^en  rootten)  chcieć  po- 
wstać, chcieć  się  podnieść. 

5lu'f=tt)ü^Icn,  '  m.    (^aben) 

wyryć,  ryjąc  podkopać,  (prze- 
nośnie) podburzyć. 


Snicnbcr,  2)cutf^=^otnifdCc8  SSörterBud^. 


5lu'fn)urf 


114 


eilige 


etoürfe,  1)  narzucanie  (ziemi, 
wapna  itd.);  2)  to,  co  narzu- 
cono, nasyp  m. 

2lu'f=toürocn,    i-a.   (^aben) 

pożreć  (ein  <Bć)a\  owcę). 

5lu'f=3äl)Ien,  va.  (fiabcn) 
wyliczyć;  er  f}at  itjtn  25  ^rü» 
ge[  aufgejäfitt  wsypał  mu  25 
kijów. 

5lu'f=5ärtcln,  va.  (^aben) 
w  pieszczotach  wychować,  wy- 
pieścić. 

3lu'f=saut)Ciu,   m.   (^abcn) 

1)  za  pomocą  czarów  otwo- 
rzyć; 2)  imnbm  etra.  —  na- 
bawić ko2:o  czego  przez  czary. 

2lu'f=sä«nien,  va.  (Jaben) 
1)  okiełzać,  okiełznać  (ein 
^ferb  konia);  2)  (w  kuchar- 
stwie)  baö  ^ul^rt  kurczęciu  nogi 
zakładać  (do  pieczenia). 

mu'f=3Cd^CU,  va.  (^aben)  wy- 
pić do  dna,  wydoić,  wycią- 
gnąć (ben  SEein  wino). 

^«'fsjc^ren,  i)  va.  (^aben) 

zjeść,  spotrzebować,  strawić, 
wypotrzebować ;  2)  vr.  fid^, 
zagryźć  się,  strawić  się. 

5lu'f=3eid^ncn,  va.  (|aben) 
1)  narysować;  einen  ^tan  — 
wyrysować  plan;  2)  zapisać, 
zanotować. 

5lu'f=5etgcn,  va.  (()aben)  = 
aufraeifen. 
5lu'f=5crreU;  va.  (fiaben)  i) 

wlec  pod  górę,  szarpiąc  cią- 
gnąć pod  górę;  2)  rozerwać, 
szarpiąc  rozwiązać,  roztwo- 
rzyć; ba§  ^emb,  ben  fragen 
koszulę,  kołaierz. 

^n'f'^k\)tii,  I.  va.  jog  auf, 
fiabe  autgejogen,  1)  pociągnąć 
do  góry;  2)  podnieść  (ben 
SSorl^ang  zasłonę) ;  3)  wydobyć 
z  ziemi,  odgrzebać  (np.  ^lai^ś 
len) ;  4)  zważyć,  na  wagę 
włożyć  (einen  2)ucaten  dukat; 

5)  ciągnąc  otworzyć  (także 
vr.  \ić));  ben  stieget  —  odsu- 
nąć zasuwkę;  bie  Sorl^änge  — 
podnieść,  podciągnąć  firanki; 

6)  naciągnąć,  zaciąsrnąć,  na- 
snuwać,  nakręcić;  ben  ^af)n 
—  naciągnąć  kurek;  i^arten 
auf  Seinraanb  —  naciągnąć 
mapy  na  płótno ;  (Saiten  — 
naciągać  struny;  anbere  (3ai= 
ten  —  zmienić  ton,  zacząć 
z  innego  tonu,  zacząć  z  innej 


beczki;  (Sarn  —  nasnuwać 
przędze;  7)  hodować,  chować, 
pielęgnować,  wychować,  wy- 
hodować, wypielęgnować;  ein 
Äinb  —  wychować  dziecię; 
ein  SSiel^  —  wyhodować  by- 
dlę; ^p[an;icn  —  hodować, 
pielęgnować  rośliny;  8)  jeman-- 
ien  —  drwić  z  kogo,  brać 
kogo  na  fundusz,  drwić,  kpić 
z  kogo,  naciągać  kogo;  II. 
VII.  (fein)  1)  auf=  uub  ab3ie= 
l^en  iść  tam  i  napo  wrót;  auf= 
unb  baüonjiel^en  wynieść  się, 
wyjechać;  2)  aufgejogen  fom= 
men  wyruszjć  (w  pochodzie); 
bie  SBadie  3iel^t  auf  warta 
zaciąga;  3)  naciągać,  uka- 
zywać się,  zbierać  się;  bas 
©eroittet  giel^t  auf  burza  na- 
ciąga, zbiera  się  na  burzę; 
bie  ©eftirne  Stellen  auf  gwiazdy 
ukazują  się. 

5lu'f3tc:^cret,    sf.  pi.   »en, 

drwinkowanie  n.,  kpinko- 
wanie  n. 

9lu'f=gifrljcn,    vn.    (^aben) 
syknąć,  zasyczeć. 

nn'Unm,     sf.     (o    bydle) 
hodowla  /",  hodowanie  n. 

5ln'f=3U(!eu,  vn.  (§aben)  za- 
drzeć, wstrząsnąć  się. 

Slu'f^ug,  sm.  '=C§,  pl.  *güge, 
1)  uroczysty  pochód;  2)  spo- 
sób wystąpienia,  (niezwykły) 
strój    7W.;    3)   podnoszenie    n. 
do    góry    (t)on    Saften    cięża- 
rów);   (przyrząd  do    wyciąga- 
,  nia   pod  górę)  wyciągacz  w., 
elewator    m. ;    4)    drążek   m. 
1  u   wagi;    5)    (w   teatrze)    od- 
I  słona  /.,   akt  m. ;    6)   (w   gi- 
j  mnastyce)  wy  dźwig  in. 

'     5lu'][5U9§gcIb,  sn.  =eś,  pl. 

\  =er,  opłata/,  od  przejechania 
I  mostu,  podniesienia  śluzy  itp. 

I     3lu'f=3U^fcn,  va.  (^aben)  i) 

\  wyskubać ;  2)  skubiąc  roz- 
wiązać. 

5lu'f=5tt>angeit,  va.  (^aben) 

!  1)  imnbm  etro.  wcisnąć,  na- 
rzucić  komu  co ;   2)  siłą  na- 

i  łożyć  co  na  co  (np.  kapelusz 

!  na  głowę,  wieko  na  garnek); 
3)  siłą  otworzyć. 

I  5lu'f=5lüitfcu,  va.  {[)aUn) 
1)  szczypiąc  (np.  obcęgami) 
otworzyć;  2)  jinubm  eins  — 
uderzyć  kogo;  mit  ber  ^eit« 

I  fd^e  ściągnąć  batem. 


5lirf=5tt»iiigcn,  va.  jiuang 
auf,  l^abe  aufgejroungen,  1)  = 
aufjroängcn;  2)  zmusić  kogo 
do  czego;  jmnbm  bag  offen 
—  zmusić  kogo  do  jedzenia. 

9lirf=5tt)inicu,  va.  (§aben) 
1)  wyskubać  nici;  2)  rozwi- 
jać (nici). 

2lirga:pfef,  sin.  =ś,  źrenica 
/.,  gałka/,  oczna;  jmnbn  nńe 
feinen  —  t)üten  strzedz  kogo 
jak  oka  w  głowie;  biefeä  Äinb 
ift  bes  33ater5  —  to  dziecię 
jest  ulubieńcem  ojca. 

3liige,  sn.  =§,   pl.  =n,  I. 

(w  znaczeniu  właściwem  i 
przenośuem,  ale  odnośnie  do 
oka  cielesnego)  oko  n.  {pl. 
oczy),  wzrok  m.\  ein  blaues 
(blaugefc^tagenei)  —  ^aben 
mieć  podbite  oko;  mit  einem 
blauen  —  baoonfommen  wyjść 
jako  tako,  nie  wiele  stracić; 
mit  biosem  —  feigen  widzieć 
gołem  okiem;  mit  eigenen  »n 
fetten  widzieć  na  własne  oczy; 
gro^e  —  mad^en  zdziwić  się, 
wy  trzeszczeć  oczy;  bie  «n 
nieberfd^lagen  spuścić  oczy; 
imnbm  au§  hm  —  ge^en 
ustąpić  się  komu,  zejść  komu 
z  ócz;  id^  f)abe  i§n  mit 
!einem  —  gefe^en  nie  widzia- 
łem go  na  oczy ;  ein  — 
gubrütfen  udawać,  że  się 
nie  widzi;  einem,  ©terbenben 
bie  —  j^ubriidEen  konającemu 
zamknąć  powieki;  bie  =n  ge= 
l^en  mir  liber  na  płacz  mi 
się  zbiera,  łzy  cisną  mi  się 
do  ócz;  gute  -^n  l^aben  mieć 
dobry  wzrok;  baś  fd^abet  ben 
-n  to  psuje  wzrok;  ein  fc^ar= 
feś  —  l^aben  mieć  bystry 
wzrok;  in  bie  ^n  faHcn  wpa- 
dać w  oczy;  in  bie  =n  ftec^cn 
być  solą  w  oku;  jmnbm  ©anb 
in  bie  «n  ftreuen  zamydlić 
komu  oczy;  baö  fpringt  ja  in 
bie  =n  to  jest  przecież  jasnem. 
to  samo  bije  w  oczy;  in  mei« 
nen  ^n  ift  er  ein  SSelriiger 
w  moich  oczach  to  oszust ; 
baS  —  ber  Sßorfe^ung  oko 
opatrzności;  unter  üier  =n 
w  cztery  oczy;  ein  —  auf 
etiuaö  ijahtn  uważać  na  co; 
ein  —  auf  jemanben  roerfen 
mieć  zamiary  na  kogo  (mał- 
żeńskie); für  nichts  nieiter  «n 


5(u'södn 


115 


5lu'ficn5CU9ui§ 


l^abcn  nie  troszczyć  się  o  nic 
więcej;  ntd)t  au§  ben  =n 
Oerlieren  nie  tracić  (nie  spu- 
szczać) z  oczu;  jmnbn  inä  — 
faffen  uważnie  się  komu  przy- 
patrywać; jmnbm  über  dw. 
bie  =n  öffnen  oświecić  kog-o 
o  czem,  wyjawić  komu  prawdę ; 
bie  sn  iiberatt  l^aben  uważać 
na  wszystko,  mieć  na  wszyst- 
ko baczne  oko;  fein  —  t)on 
jmnbm  toenben  nie  spuszczać 
kogo  z  oka;  baö  —  be§  §errn 
mać)t  baś  ^ie^  fett  oko  pań- 
skie konia  tuczy;  auś  ben  =n 
au§  bem  ©inn  co  z  oka  to 
i  z  pamięci;  jmnbm  ein  2)orn 
im  —  fein  być  komu  solą 
w  oku;  er  ift  feinem  3?ater 
me  auś  ben  =n  gefd)nitten 
wykapany  ojciec;  ber  ©efa^r 
ino  —  feigen  zajrzeć  w  oczy 
niebezpieczeństwu;  baö  pafśt 
n)ie  bie  3^auft  aufä  —  podobne 

(stosowne)  jak  pięść  do  nosa; 
II.  (w  znaczeniach  innych) 
bie  (3^ett=)  =n  auf  ber  ©uppe 
oczka  na  rosole;  ba§  —  an 
©eroäd^fen  pączek  m. ;  w  ar- 
chitekturze itd.  —  znaczy 
częato  tyle  co  otwór  np. :  baä 
— '  eines  ^Soljenś,  eines  3Rüf)U 
fteineä   itp.;    (w    żeglarstwie) 

—  im  Xau  kluczka  /.,  węzeł 
m.  na  linie;  —  (alö  ^ßid^'iuttg 
Quf  ^l^icren)  centki  /. ;  bie  m 
auf  hm  ©d^mansfebern  be§ 
^fauä  (przy  grze  w  kostki) 
er  l^at  üier  =n  geraorfeu  rzu- 
cił „cztery  oka. 

5Ul'=gcllt,  1)  vn.  (^aben) 
strzelać  oczyma;  2)  va.  (^a= 
ben)  oczkować,   okulizować. 

^lu'gcnarjt,    sm.   =e§,  pi 

=ärgte,  okulista  m.,  lekarz  m. 
chorób  ocznych. 

5lu'öcni)kubc,  5/.  pi  n., 

zasłona  /.  na  oczy. 

^u'genliUtf,  sm.  =e§,  pi  =e, 

okamgnienie  w.,  chwila  f., 
moment  m.]  ben  —  w  tej 
chwili,  w  okamgnieniu;  aUe 
»e  co  chwila;   er  iann  jeben 

—  fommen  może  nadejść  lada 
chwila;  im  entfd^eibenben  -e 
w  rozstrzygającej  chwili;  in 
feinen  legten  sen  (cor  bem  ©ters 
ben)  w  ostatniej  chwili  (przed 
śmiercią);  günftiger  —  po- 
myślna chwila ;  li^te  =e  l^aben 


mieć  chwile  przytomności;  bet 
redete  —  właściwa  chwila. 

5l«9CnbIt'tfItd),  adż.  chwi- 
lowy ;  adv,  chwilowo ;  w  oka- 
mgnieniu. 

^lu'gCltbogCU,  sm.  =§,  błona 
f.  tęczowa. 

Slu'ßenöraue  («braune)  s/ 

pi  =n,  brew  / ,  pi  brwi. 

5lu'gcnötcnciv  ^^-  ''^,pi  — 

obłudnik  m. 

^lugenbicncrct',  sf.  pi  *en 

obłuda  /. 

^lu'genbrüfc,  sf.  pi  =n,  gru 

czółek  m.  w  kąciku  oka. 

Stit'gencntsünbnng,  sf.  pi 

=en,  zapalenie  n.  ócz. 

Stu'gcnfCÄ,  sn.  pi  -t,  błon- 
ka  /.  na  oku,  bielmo  n. 

5lu'9enfiii:mtg,  adi.  kształt 

oka  mający. 

^lu'gengtag,    sn.    ==eg,  pi 

=gläfer  okulary  pi  m.,  lor- 
neta /. 

5l«'gcnputc^cn,  sn.  »g,  pi 

— ,  błona  oczna. 

Slu'gcnp^Ic,    sf.  pi    =n, 

jama  f.  oczna. 

2ln'genfram)jf,  stn.  =e§,  2^1 

'!rämpfe  kurcz  m.  oczny,  spa- 
zmy m.  oczne. 

5lu'gcn!ranH)Cit,  sf.  pi  =en, 

choroba  /.  oczna. 

5lit'gcnleber,  sn.  =§,  pi  —, 
=  2lugenblenbe. 
Slu'gcultb,  sn.  «eg,  pi  ax, 

powieka  /. 

5lU'gcnÜtft,  sf  rozkosz  /. 
dla  oczu. 

3lu'9cnmafj,  sn.  .e§,  pi  =e, 

miara  /.  w  oku;  ein  ricl^ti= 
ge§  —  l^oben  mieć  dobrą 
miarę  w  oku. 

5lU'geumcr!,  sn.  -e§,  uwaga 
/.;  fein  —  auf  iixo.  rid^ten 
zwrócić  na  co  uwagę. 

^u'gcurct5,  sm.  =el,  pi  =e, 

1)  drażnienie  n.  w  oku;  2) 
powab  m.  dla  oczu. 

5tu'gcnnng,  sm.  -e§,  pi  sc, 

siność  n.  pod  okiem,  pier- 
ścień m.,  podkowy  pod  okiem. 

5lu'9cnfdjei«,  stn.  «eö,  pi 

=t,  oglądanie  n.,  spojrzenie  n. 
na  co;  etm.  in  —  nel^men 
oglądać  co;  fid^  burd^  —  über^ 
jeugen  przekonać  się  przez 
oglądnięcie;  nad^  bem  —  ur« 
tl^eiien  sądzić  na  oko,  sądzić 
według  zewnętrzych  pozorów ; 


gericEitrid^er  —  alg  iSeraeiś 
oględziny  sądowe  jako  do- 
wód. 

5lU'gcnft^CtUli{^,  adi.  wi- 
doczny, jawny,  oczywisty; 
adv.  widocznie,  jawnie,  oczy- 
wiście. 

5lirgcnf(f)irm,  sm.  =eg,  pi 

=e,  daszek  m.  na  oczy. 

3lu'gcn|  rfjmau^,  sm.  =e§,  pi 
=fd^mäufe,  rozkosz/,  dla  oczu. 

Slu'gcnf^erre,  sf.  pi  =n, 

kurcz  m.  nie  dopuszczający 
otwierania  oczu, 

5lu'gcnf^iegcl,  sm.  Ȥ,  pi 

— ,  wziernik  m.  oczny  (przy- 
rząd używany  przez  okuli- 
stów). 

5lu'gcuf^icl,  sn.  =c§,  pi  -c, 
(SKugenfprac^e/.)  strzelanie  n. 
oczyma,  porozumiewanie  się 
wzrokiem.  « 

5lii'genftetn,  sm.  se§,  pi  =e, 

wilczook  m.  (minerał). 

Slu'genftern,  sm.  «eg,  pi  «e, 

=  Stugapfet. 
^lu'gcntrdft,  sm.  ^e§,  (rośl.) 

świetlik  m. ;  (przenośnie)  po- 
ciecha /.,  rozkosz  f.  (dla 
wzroku,  dla  serca). 

5lu'geutroftgra§,  sn.  --eg,  pi. 

=grä)er  gwiazdnica  /.   leśna. 

3(u'geubörfaÄ,  sm.  «eg,  pi 

=fäUe,  wystąpienie  n.  oczu  na 
wierzch  (choroba  oczna). 

3(u'gcntt)af|cr,   sn.  *g,  pi 

=n)äffer  woda  /.  na  oczy,  do 
ócz. 

5lu'gcnU)etbe,  sf.  =  2Iugen= 
fd^mauö. 

2lu'gcimeitc,  sf  pi  =n,  i) 

odległość  /.  jednego  oka  od 
drugiego;  2)  oddalenie  n.,  na 
jakie  wzrok  sięga. 

^u'gcnü)im))eiv  sf  pi  -n, 

rzęsa  /. 

'5lirncniDinf,  sm.  «c§,  pi  =c, 

mrugnięcie  n.  (okiem),  ski- 
nienie n.  (okiem). 

3(u'9cntt)urscl,  sf.  pi  =n, 

(rośl.)  świniak  w.,  oleśnik  m., 
pietruszeczka  /. 

Slu'gcnsaljit,   sm.   »-eö,  pi 

'^'di)nt,  ząb  m.  podoczny;  kieł 
m. 

Slu'gcujcitgc,   sm.   -n,  pi 
—    (=3eugin   sf,  pi  binnen) 

świadek  m.  naoczny. 

5lM'gcnscitgiitg,  sn.  =ffeö,  pi 

=ffe,   świadectwo  n.   naoczne. 
8* 


3(u'nlciu 


116 


'ün'^'M^tn 


%ii'(^\m,   sn.  s§,  pl  —, 

oczko  n. 

5lugnte'nt,  sn.  *e§,  :pl.  --e, 
augment;  \i(n^  friHabijcCe  — 
zgłoskowy  — ;  baä  temporale 
—  iloczasowy  — . 

5l«gmcntati'on,  5/  ^z.  =en, 

pomnożenie  n.,  wzmocnienie 
n. ;  augment  m. 

aiigur  w.,  wróżbita  w?. 

5lllOU'ft,  s»i.  — ,  sierpień  m. 
(miesiąc). 

5l«öufti'ner  [Won^),  sm.  =§, 

pl. — ,  Augustyanin  m.  (mnich); 
=in  (!Äugufti'ncrnonne)  sf.  pl. 
=innen,  Augustyanka/.;  «oroen 
5m.  '^,  pl.  — ,  zakon  m.  au- 
gustyański. 

^ilu'^trfd),  sm.  =m,  pl.  *e, 
jeleń  m.  pospolity. 

^«rt^jigmcut,  5«.  =§, pl  -t, 

(minerai)  rodzaj  arszenikii, 
aurypigment  m. 

%ll^f   I.    praep.    (z  dativ.) 
(w    znaczeniu    {)erauö)   z;   — 
Sarjc^au     !ommen    przybyć 
z  Warszawy ;  —  bcmSanbcsie- 
j^en  wyprowadzić  się  z  kraju;  — 
i^ralau  gebürtig  fein  być  ro- 
dem z  Krakowa;     ba§  §auś 
ftammt   —  ber  §interlaffen* 
fd^aft  uon  .  .  .   dom  pochodzi 
ze  spadku  po  ,  .  .;  jmnbm  — 
bem  SBege  ge^en  zejść  (ustą- 
pić)   komu    z    drogi,    omijać 
kogo;  —  bem  Oebac^tniś  fpre» 
(^en    mówić    z    pamięci ;    bie 
ai^otjnung  befielet  —  '6  ^m= 
mern   mieszkanie  składa   się 
z  3   pokoi;  (przy  oznaczeniu 
materyału,  z  którego  co  zro- 
bione) —   ^olj,  ©tfen,  ©eibe 
u.  j.  m.  z  drzewa,  żelaza,  je- 
dwabiu itd.;  (dla    oznaczenia 
przejścia  w  inny  stan)  —  %o.^ 
!Jfład^t    mad^en    robić    z    dnia 
noc ;   —  i^m  Toirb  nie  etro. 
merben    z    niego    nigdy    nic 
nie   będzie;   (w  jaki   sposób) 
—  aUen  Gräften  z  wszystkich 
sił;     —     eigenem    3lntriebe 
z  własnego  popędu;  —  3J?angeI 
an   3^at)tung   fterben   umrzeć 
z  braku  pożywienia ;  (ustanie 
jakiego    stanu)   —    ber   SJer- 
legen^eit  jein  wyjść  z  kłopo- 
tu; —  ber  3Kobc  fein  nie  być 
już    "W    modzie ;    (szczególne 
wyrażenia)    —    bem    ^^enftcr 


feigen  patrzeć  przez  okno;  — 
einer  pfeife  raud^en  palić  faj- 
kę ;  ic^  erfel^e  —  itjrem  Sriefe 
widzę  z  pańskiego  listu;  — 
bem  ^ebäc^tniä  !ommen  wyjść 
z  pamięci;  et«).  — bem  ©runbe 
oerftel^en  rozumieć  co  grun- 
townie; —  i^m  fprid^t  bie 
Sflad^C  zemsta  z  niego  prze- 
mawia ;  II.  adv.  ^al^r  — 
^al^r  ein  rok  w  rok;  t)on 
biefem  ©tanbpunfłe  —  z  te- 
go punktu  widzenia,  z  tego 
stanowiska ;  »on  ©runb  — 
z  gruntu;  Don  §auä  —  arm 
fein  urodzić  się  ubogim ;  bie 
©tunbe  ift  —  godzina  już 
minęła;  eö  ift  —  mit  if)m 
nic  już  z  niego  nie  będzie, 
już  jest  stracony;  ber  3Sor= 
rat^  ift  —  zapas  już  wyczer- 
pany; ein  unb  —  wchodząc 
i  wychodząc;  nid^t  —  Unb 
ein  miffen  nie  wiedzieć,  co  ro- 
bić, nie  wiedzieć,  w  którą 
stronę  się  obrócić, 

^u'g=a(f cm,  va.  (^aben)  wy- 

orać  (co). 

%\\%-MtXVi,  va.  (^aben)  wy- 
żyłować. 

5Ju'§=Öffcn,  va.  (^aben)  wy- 
śmiać, wydrwić  (kogo). 

5lu'ö=anttt)orten,  va.  (^aben) 

wydać. 

5lM'^=arbettcn,  l.  vn.  (^oben) 

skończyć  robić;  ber  3Bein  l^it 
ausgearbeitet  wino  już  wy- 
fermentowało ;  II.  va.  {^^oibzn) 
1)  wykończyć,  wypracować 
eine  3flebe,  ein  ©ebid^t,  eine 
Slufgabc  —  wypracować  mo- 
wę, poemat,  zadanie;  ein 
2ßerf  forgfältig  —  dzieło 
starannie  wykończyć;  2)  wy- 
robić (dłutem,  rylcem  itd.). 

^lii'^aröettmtg,  sf.  pl.  *en, 

wypracowanie  n.,  wyrobie- 
nie n. 

3lu'^=artcn,  vn.  i  vr.  (fein) 
wyrodzić  się;  bie  Kartoffeln 
finb  ausgeartet  kartofle  nie 
udały  się;  biefe  unfc^ulbige 
9ieigung  fann  aud^  in  eine 
Seibenft^aft  —  ta  niewinna 
skłonność  zamienić  się  może 
w  namiętność. 

5Iii'^artuun,    sf.    pl.   =en, 

zwyrodnienie  n.,  wyrodz3nie 
n.  sie. 


2lu'^=öftcn,  va.  (^aben)  einen 
33aum  poobłamywać  z  drzewa 
gałęzie,  oczyścić  z  gałęzi. 

2l'ii§=atlimen,  i)  vn.  (^abcn) 

(=fterben)  wydać  ostatnie 
tchnienie,  zakończyć  życie ; 
2)  va.  bie  Suft  au§  unb  ein= 
wdychiwać  i  wydychiwać  po- 
wietrze; 3)  vr.  (I^aben)  fld^, 
wydychać  się,  wypocząć. 

3lu'ö=barfcn,  bödEft/  hMi, 
bu!  auś,  l^abe  auSgebacfen  va. 
i  v7i.  (I^aben  i  fein)  1)  wy- 
piec (93rot  chleb;  2)  wypiec 
się;  przestać  piec. 

%\\'i'HUr[,  1)  vn.  (^aben) 
skończyć  kąpiel;  2)  va.  wy- 
płukać; (przenośnie)  bu  TOirft 
eö  —  muffen  będziesz  musiał 
beknąć  za  to,  będziesz  musiał 
wypić  coś  nawarzył. 

3(u'^=ba(gen,    va.    (^aben) 

1)  obedrzeć  ze  skóry;  2)  wy- 
pchać (np.  einen  33ogeI  ptaka). 

3lU'Öb0lt,  sm.  «e§,  pl.  =e, 
1)  wybudowanie  n. ;  2)  bu- 
dowa /.  (wysunięta  t)Or= 
fprtngenber  ^clu);  3)  —  beö 
2idfer§   wycieńczenie    n.    roli. 

5lu'^=baucit,  I.  va.  (^aben) 

1)  wybudować  (ein  §au§  dom) ; 
wykończyć  ^m  ^dU^  im  ^E"' 
nern  —  wykończyć  wnętrze 
domu ;  2)  (oorfpringenb  'ba.yxiw) 
wystająco  budować;  3)  einen 
3ldfer  wycieńczyć  rolę;  II.  vn. 
(I^aben)  skończyć   budowanie. 

5lu'^=bcbingcii,  va.  bebingtc 
(bebang)  auö,  l^abe  auäbe:= 
bungen,  zastrzedz,  zawarować, 
wymówić  (sobie  co). 

5lu'§=bcidjtcii,  va.  (^aben)  l) 
wyspowiadać  się  z  czego ;  2) 
skończyć  spowiedź. 

5lu'^=betncn,  va.  (r)aben)  i) 

powyjmować  z  czego   kostki; 

2)  wyłożyć  kością  (słoniową); 
part.  auśgebeint  nienaturalny, 
wymuszony  np.  auśgebeintc 
SBortfoIgc  nienaturalny  szyk 
słów. 

9lu'^=bci|)eu,  bif§  au§,  'i)(ibt 
auśgebiffen,  va.  l)  wygryźć, 
wyrwać,  wyłamać,  za  pomocą 
zęba ;  ftd^  einen  ^a^w  —  wy- 
łjimać  sobie  ząb;  2)  jmnbn 
—  wygryźć  kogo. 

2ln'^=bci5Cn,  va.  (^aben)  i) 
oczyścić   za  pomocą    żrącego 


5lu'«=kffcrn 


117 


9ltt'g=6rc(^ctt 


płynu;    2)   wypalić  (np.  eine 
SBar^e  brodawkę). 
Slu'^-lJCffent/  va.    (^a6en) 

naprawić,  poprawić. 

kn'^'htkn,  vn.  (§a5en)  skoń- 
czyć modlitwę. 

^n'^=htüt\X,  ^  ta.  (^aöen) 
©äflc,  umieścić  gości  poza 
domem  na  nocleg;  wyrzucić 
z  mieszkania  ;  wypędzić  z  po- 
ścieli. 

5lu'gkute,  5/.  pi  -n,  plon 

w.,  zysk  m.,  wydatek  w.; 
bicfe§  9to{)öt  liefert  nur  eine 
geringe  —  an  Petroleum  ten 
surowiec  daje  tylko  mały  wy- 
datek nafty;  ba§  Sud^  geiüäl^rt 
nur  geringe  —  nie  wiele  z  tej 
książki  skorzystać  można. 

^n'^=Ui\itltt,  va,  (^aöen)  l) 

wysypać  (z  worka),  wytrząść; 

2)  jmnbn  —  zabrać  komu 
pieniądze,  wypróżnić  kieszeń; 

3)  imnbn  natargać  komu  uszy, 
naszturkać  kogo. 

5lu'§  =  6cutcn,    va.   (Ijaben) 

wyzyskać,  wykorzystać;  fein 
2lmt,  ba§  SSertrauen,  bie  Un= 
erfaE;renl^eit  —  wyzyskiwać 
swój  urząd,  zaufanie,  brak 
doświadczenia. 

5lu'§öc«tcr,  sin.  =§,  pi.  —, 
wyzyskiwacz  tn. 

'9lu'^=k5a^Icn,  va.  (§aBen) 

wypłacić. 

%\\%Ą\t%t\\,  Bog  au§,  ^a6e 
aufgebogen,  1)  va.  wygiąć; 
2)  vn.  (fein)  ustąpić;  mit 
einem  SBagen  —  skręcić  wo- 
zem w  bok. 

5ln'ö=Mcteu,  bot  au§,  l^abe 
ausgeboten,  va.  (jum  S3er!auf), 
wystawić  na  sprzedaż,  ogło- 
sić sprzedaż  {tm  §auś,  t\x\. 
Sßarenlager  domu  składu 
towarów);  i3ffenttic^  —  na 
publiczną  sprzedaż  wystawić ; 
jmnbn  —  wykupić  komu  co 
(przez  podanie  wyższej  ceny); 
(przestarzałe)  jmnbn  —  wy- 
zwać kogo  na  pojedynek. 

2lu'§=litlbcn,  va.  i  vr.  (^a= 
6en)  wykształcić,  wydoskona- 
lić (się);  in  ben  äliiffenfcl^aften, 
im  ©efang  w  naukach,  w  śpie- 
wie ;  (w  znaczeniu  fizycznem) 
wyćwiczyć,  wyrobić,  rozwi- 
nąć (się). 

%^^Miit\\,  va.  bat  auś, 
l^abe  auägebcten ;  fid^  etm.  t)on 


jmnbm  —  wyprosić  sobie  co 
u  kogo;  bag  bitte  id^  mir  auä 
zastrzegam  się  przeciw  temu, 
wypraszam  sobie  to;  id^  bin 
^eute  auggebeten  (eingelaben) 
jestem  dziś  zaproszony. 

5(u'§=blafcn,  bräfeft^,  bläst, 
blieä  aus,  j^abeauśgeblajen,  va. 

1)  (przez  dmuchanie  wypróż- 
nić) wydmuchać  (ein  ®i  jaje); 

2)  (przez  dmuchanie  uformo- 
wać) wydmuchać  (eine  ^uget 
kulę);  3)  (przez  dmuchanie 
zgasić)  ein  £irf)t  —  zgasić 
świecę;  jmnbm  baś  SebenśUd^t 
—  zdmuchnąć  kogo;  4)  otrą- 
bić, przez  trąbienie  obwieścić; 

5)  ograć    (eine    ?^[öte    flet); 

6)  dokończyć  grać  (na  dętym 
instrumencie). 

5lii'^=blct6c«,  vn.  W.tl  auś, 
bin  ausgeblieben,  1)  nie  przy- 
chodzić; zabawić;  er  ift  ^eute 
ausgeblieben  nie  przyszedł 
dziś ;  bie  ^oft  ift  ausgeblieben 
poczta  nie  nadeszła ;  tcb  roerbe 
nid^t  lange  —  nie  zabawię 
długo;  bas  !ann  nid^t  —  to 
musi  nastąpić,  to  się  nie  da 
ominąć;  2)  (w  drukarstwie) 
eine  ^i\\i  ift  ausgeblieben 
wiersz  został  opuszczony;  bie 
2lufträge  finb  bieśmal  au5ge= 
blieben  zlecenia  tym  razem 
nie  nadeszły,  chybiły ;  mit  ber 
3al)lung  —  nie  zapłacić  na 
czas. 

5lu'§=blctrf)eu,  1)  vn.  (fein) 

wyblichować  się,  zblakować, 
spełznąć;  2)  va.  {\)a\i'ivi)  wybli- 
chować co. 

5lu'^blttf,  sm.  ==eś,  pi.  =e, 

widok  m. 

9lu'§=öli^en,  vn.  (^aben)  e§ 
f)at  auSgebliCt,  błyskawice 
ustały;  (fein)  nagle  odejść, 
uciec,  drapnąć,  ulotnić  się. 

5ltt'^=bUiI|en,  vn.  (^aben) 
okwitnąć,    przestać    kwitnąć. 

$lu'^=blntcn,  i)  vn.  (^akn) 

przestać  krwawić;  —  laffen 
dać  krwi  upłynąć;  2)  va. 
(^aben)  fein  Żeben  —  z  krwią 
życie  oddać,  umrzeć  w  krwi. 

2lu'g=böben,  va.  (§aben)  ein 

^af§  zapuścić  dno  do  beczki. 

5lu'ś=bo^len,  va.  (^aben) 
położyć  podłogę,  wyłożyć  de- 
skami. 


Stii'^-bo^rcn,    va.    (^aben) 

wyświdrować,  świdrem  wy- 
wiercić. 

9lu'§=boröCu,    va.    (^aben) 

wypożyczyć. 

5tu'g=bratfcit,    va.   (Eiaben) 

wybrakować  (oddzielić  i  wy- 
łączyć to,  co  niepotrzebne). 

'  2lu'g=brctcn,  brätft,  brät, 
briet  auä,  l^abe  aufgebraten, 
va.  wypiec,   wysmażyć, 

5lu'^=braiidjcn,  va.  (§aben) 

wypotrzebować. 

5lu'ü=brancn,   va.    (^aben) 

dobrze  wywarzyć;  przez  wa- 
rzenie wyciągnąć. 

5iu'ö=braufen,  m.^  i  w.  (^a; 

\itxC)  przestać  szumieć,  przestać 
się  burzyć;  wyszumieć  się, 
uspokoić  się. 

9ln'^=örc(fjcn,  i.  va.  brid^ft, 
6rtd)t,  brad^  auS,  l^abe  au§ge= 
bro(^en,  1)  wyłamać,  wyrwać, 
wyciągnąć;  einen  Sö^ti  — 
wyłamać,  wyrwać  ząb ;  §onig 
aus  ben  58ietienftödfen  —  wy- 
brać miód  z  ułów;  ben  SBaum 

—  oczyścić  drzewo  z  gałęzi; 
ba§  S3ier  —  piwo  z  kadzi 
przelewać;  ©teiue  —  wyła- 
mywać kamienie  (z  łomu) ; 
2)  wymiotować,  womitować, 
oddać  (ba§  ©ffen  jedzenie); 
(o  koniach,  owcach  i  t.  d.) 
bie  ^äl^ne  —  tracić  (pierwsze) 
zęby;  II.  vn.  (fein)  1)  wyła- 
mać się;  au§  bem  ©efängnis 

—  wyłamać  się  z  więzienia ; 
ber  :ööroe  ift  auS  bem  ^äfig 
auögebrod^en  lew  wyłamał  się 
z  klatki;  ^a^  Sßaffer  ift  burc^ 
bie  (Sd^leufe  auögebrod^en  wo- 
da wyłamała  się  (wydostała 
się,  wybuchła)  przez  śluzę;  ber 
3al^n  brtd^t  auś  ząb  wykława 
się;  2)  pojawić  się,  wybuch- 
nąć; ein  ©eroitter  ift  auśgebros 
(Ą en  burza  powstała;  bie  ©I^Os 
lera  ift  auśgebrod^en  pojawiła 
się,  wybuchła  cholera;  ber 
^rieg  ift  auSgebrod^en  wy- 
buchła wojna;  z\m  ^euerS« 
brunft  ift  auSgebrod^cn  pożar 
wybuchł;  3)  in  etro.,  in  X^rä= 
nen  —  wybuchnąć  płaczem, 
zalać  się  łzami ;  in  ^(agen  — 
skarżyć  się,  narzekać;  in  tiv. 
fc^allenbeä  @eläc^ter  —  wybu- 
chnąć śmiechem,  parsknąć 
śmiechem. 


5lu'§=6rcłtcu 


118 


5lii'^=bcutcit 


5lU'Ö=6rcUcU,ta.  i  rr-  1)  roz- 
postrzeć, rozłożyć,  rozciągnąć ; 
baś  2;i|4twc^  —  rozpostrzeć 
obrus;  bie  |)änbe  —  rozłożyć 
ręce;  2)  rozszerzyć,  rozstawić, 
rozprzestrzenić;    feine    SRad^t 

—  rozszerzyć  swoją  władze; 
baS  Sager  —  rozprzestrzenić 
obóz;  3)  szerzyć,  rozgłaszać, 
rozszerzać;  ein  ©erü^t  — 
szerzyć  pogłoskę;   eine  Se^re 

—  szerzyć  naukę ;  4)  ftd^  Über 
etn).  —  rozwodzić,  rozszerzać 
się  nad  ozem. 

'5lu'ö6rciter,  sm.  =g,  j>7.  — , 

(=in  sf.,  pi.  =inncn)  krzewi- 
ciel m.,  propagator  m ,  roz- 
siewacz  m.  (krzewicielka  f., 
propagatorka  /.,  rozsiewa- 
czka  /.). 

^M'S'hxtmtn,  l)  ta.  Brannte 
auB,  ^ahe  ausgebrannt,  wy- 
palić; Riegel,  eine  ŚBunbe 
u.  f.  VD.  —  wypalać  cegły,  ranę, 
itd. ;  bie  ©onne  |at  ha^  ©rag 
ausgebrannt  słońce  wypaliło 
trawę;  2)  vn.  (fein)  przestać 
się  palić,  wypalić  się;  ba§ 
^euer  —  laffen  dać  się  ognio- 
wi wypalić;  bie  ^erje  ift  auä= 
gebrannt  świeca  się  wypa- 
liła; ein  ausgebranntes  §erj 
serce  martwe,  pozbawione 
wszelkiego  uczucia. 

9Iu'§=Iinn9Cn,  va.  brarfite 
au§,  )^abe  auSgebrad^t,  usu- 
nąć, oddalić  (t)erau§bringen, 
fortbringen)  wydostać;  einen 
fjlecfen  —  usunąć,  wydostać 
plamę  ;  jmnbg  ©efunbl^eit  — 
einen  Xoaft,  ein  Sebe^od^ 
wnieść  (czyje)  zdrowie ;  ein 
(Sel^eimniä  —  tajemnice  wy- 
dostać (i  rozszerzyć);  einen 
^eid^  —  wyczyścić  staw ; 
Sunge  —  wysiedzieć,  wylę- 
gnąć pisklęta. 

iUl'i'WoMn,  va.  i  tr.  (^a= 
hin)  wykruszyć  (się) ;  ber 
5l'alf  f)at  fid^  auśgebrotfelt 
wapno  wykruszyło  się. 

^U'^initf),  sm.  '-t%,  pi. 
=brüc^e,  1)  wyłamanie  n. 
się;  —  au§  bem  ©efängniffe 
wyłamanie  się  z  więzienia;  — 
beS  Söafferä  wylew  m.  wody 
(przez  zerwanie  tamy);  2) 
powstanie    n.,     wybuch    m.; 

—  einer  ^^ucrbrunft  wybuch 
pożaru ;  —  einer  Äranfl^eit  wy- 


buch, powstanie  choroby;  — 
ber  fCreubc  wybuch  radości ; 
ein  l^eftiger  —  be§  §uftenś 
gwałtowny  napad  kaszlu; 
in  einem  =e  übrer  Saune 
w  przystępie  złego  humoru ; 
tn  einem  —  oon  ^aĘinfinn 
w  przystępie  szaleństwa;  gum 
=e  gelangen  (fommen)  wy- 
buchnąć, powstać ;  e§ nic^t  gum 
=e  !ommen  (affen  nie  dopu- 
ścić do  wybuchu;  3)  (o  winie) 
wyskok  m.  (wino  z  wybra- 
nych naj dojrzalszych  gron). 

5lu'ö=brüi)cn,    va.    (l)aben) 

wyparzyć. 

5lu'^=Örmiftcn,  vn.  (^aben) 
(o  bydle)    przestać   się  gonić. 

2lu'^=I)rÜftcn,  va.  ^fiaben) 
(w  rzeźnictwie)  einen  Drfjfen) 
wypróżnić  klatkę  piersiową 
wołu,  wypatroszyć  pierś. 

5(u'g=I)rüten,  va.  {ł^aUn)  l) 

wylęgnąć,  wysiedzieć  (jaja); 
2)  wymyślić,  uknuć  (einen 
^lan  projekt. 

2lU'ö=bÜgcIn,  va.  (I^aben)  wy- 
prasować. 

^tu'öbunb,  S7n.  t^,  pi.  -c, 
to,  co  jest  w  swoim  rodzaju 
najcelniejsze,  kwiat  w.;  wzór 
m.;  —  t)on  ©d^i3n^eit  kwiat 
piękności;  —  Don  ^^leif;  wzór 
pilności;  —  DOn  ^Tugenb  wzór 
cnoty,  wcielona  cnota. 

9(u'§=biirften,   va.    (^aben) 

wyszczotkować,  szczotką  wy- 
czyścić, 

2Iu'§=bufd)cn  (^büfd^en),  va. 

(fiaben)  oczyścić  z  krzaków 
(einen  SDalb  las). 

2lu'^=büj?cn,  I.  va.  (^aben) 
1)  odpokutować  co,  odbyć  za  co 
pokutę,  karę;  2)  (w  rękodzie- 
łach) naprawić,  połatać;  II. 
n.    (I^aben)   skończyć    pokutę. 

%n'i-hitkxn,  va.  (^aben) 
au§  ber  3}iilc^  ciel  (wenig)  — 
wydostać  z  mleka  wiele  (mało) 
masła. 

5lM^c«Ita'nt,  sm.    »en,  pi. 

*en,  urzędnik  przesłuchujący; 
auskultant  m.  (niższy  urzę- 
dnik sądowy)    (5luścutta'tot). 

Slii^cultatto'u,  sf.  pi.  =en, 

(w  medycynie)  obsłuchiwanie 
;j.,  auskultacya  /. 

5(it'§=bant^fcn,  i.  vn.  (^obcn) 
1)  (außbünften)  wyparować, 
ulotnić   się;    2)   przestać    pa- 


rować; II.  va.  (^aben)  (au§= 
bämpfcn)  eine  f^Iüffigfeit  od- 
parować, wyparow^ać  płyn. 

5llt'^=bäm^feit,  va.  (^aben) 
1)  =  auśbampfen  II. ;  2)  uga- 
sić, przytłumić  (.^O^ten  węgle) ; 
3)  za  pomocą  pary  usunąć 
(wykurzyć). 

•;JIir§baucr,  sf.  wytrwałość 
/.,  cierpliwość  /. ;  wytrzyma- 
łość /. 

5lu'§=baucrn,  (^aben)  I.  vn. 
1)  wytrwać;  im  Kampfe,  in 
ber  2lrbeit  —  wytrwać  w  walce, 
w  pracy;  bei  jmnbm  —  wy- 
trwać przy  kim ;  2)  przetrwać 
(przy  roślinach  np.  przetrwać 
przez  zimę) ;  II.  va.  wytrzy- 
mać; ben  ©c^merj  —  wy- 
trzymać ból. 

5l«'§be^nbar,  adi.  dający 
się  rozciągać,  rozciągliwy. 

9Ut'ö=beI)ncn,  va.  \  vr.  (^a* 

ben)  1)  rozciągać,  wyciągać, 
rozszerzać  (się);  ein  ©efe^  — 
rozszerzać  zastosowanie  usta- 
wy; einen  Segriff  —  rozsze- 
rzyć pojęcie;  in  auggebel^nter 
33ebeutung  beg  2Borte§  w  roz- 
szerzonem  znaczeniu  wyrazu ; 
feinen  2Beg  bi§  gu  einem  Drte 

—  zapuszczać  się  aż  do  ja- 
kifj  miejscowości;  eine  au^= 
gebel^nte  ^rajig  befi^en  mieć 
rozległą  praktykę;  eine  roeit 
auögebe^ntc  ©tabt  rozległe, 
szeroko  rozłożone  miasto;  2) 
wyciągnąć;  eine  ©el^ne,  eine 
2lber  —  ścięgno,  żyłę;  3)  roz- 
prężać się;  bie  @afe  bel^nen 
ftd&  au§  gazy   rozprężają  się. 

51u'^bcljming,  //.'  i)  (bez 

plur.)  rozszerzenie  n.,  rozwój 
m.,  zwiększenie  n.,  rozciągłość 
/.  (=  auśbel^nen);  2)  plur. 
sen  (w  zastosowaniu  do  prze- 
strzeni) rozciągłość/.,  rozmiar 
m.;  szerokość  /.,  objętość  f. 
5lu'?=beirf)Cn,  va.  \^oben) 
groblą  odłączyć. 

5Ut'^=bcnfcn,  backte  aii§, 
f)abe  auögebad)t,  va.  (^aben) 
wymyślić;   zmyślić;    fic^    etro. 

—  wymyślić,  wmówić  w  sie- 
bie co  ;  baś  roar  gut  auśge= 
bad^t,  to  było  dobrze  zmy- 
ślone; baś  l^abe  id^  auśgebarfit 
to  ja  wymyśliłem. 

9lu\^  beuten,  va.  (^aben)  wy- 
tłómaczyć,     wyjaśnić     (einen 


I 


i 


5l«'^bi^tcn 


119 


5itt'g=crüjä|ilen 


2;raum,  eine  unDcrfianbtid^e 
^UUe  in  einem  SBud^e  sen,  nie- 
zrozumiały ustęp  w  książce). 

2lu'^^bi^teu/i)  vn.  (^aben) 
przestać  uprawiać  poezje;  2) 
va.  zmyślić,  wymyślić  co. 

2lU'^=l)ieIcn,  va.  (^a6en)  wy- 
łożyć deskami. 

^u'^=bicncn,  vn.  (IjaBcn) 
wysłużyć ;  ein  auggebienter 
©olbat  wysłużony  żołnierz; 
biefer  'Siod  ^at  fc|on  au§gc= 
bient  ten  surdut  już  się  wy- 
służył. 

2lu'^=bifleln,  va.  (^aBen) 
misternie,  drobiazgowo  wy- 
jaśnić; dowcipnie  wymedyto- 
wać. 

^2(u'^=l)tnöcn,  bingte  (bang) 
au^,  j^o&e  ausgebungen  (auś= 
gebingt),  va.  1)  =  auSBebin= 
gen  ;  2)  wytargować  co ;  3) 
fid&,  wynająć  się. 

iin'^=hdmtxnivn.{^ahzn)  1) 
c§  l^at  auägebonnert  przestało 
grzmieć,  grzmoty  ustały;  2) 
(także  va.)  piorunując  ogła- 
szać; glii^e  gegen  bic  ^e^er 

—  ciskać  przekleństwa  (pio- 
runować)  przeciw   kacerzom. 

%n'f4üXXtn,  vn.  (fein)  wy- 
schnąć. 

%n'^'hmtn,  va.  (^aben) 
wysuszyć,  wypalić;  bie  gro^c 
§i|e  f)at  bag  Sanb  aufge= 
bont  wielkie  upały  wypaliły 
ziemię. 

2lu'g;bl*Crf)fcIn,  va.  (^aBen) 
utoczyć,  wytoczyć;  eine  S^tebc 

—  utoczyć,  sztucznie  ułożyć 
mowę. 

%ń'^=hxt^tn,  1)  t'a.(^aBen) 
wykręcić;  jmnbm  et».  —  (aug 
ber  §anb  breiten)  wyrwać 
komu  co ;  eine  Sampe  —  zga- 
sić lampę  ;  eine  ©c|rauBe  — 
wyciągnąć,  wykręcić  śrubę; 
2)  vr.  (l|aBcn)  wykręcić  się, 
wyłgać  się. 

"^lu'^^brcfrfjen,  va.  brifd^cft, 
btifc^t,  brofc^  au^,  l^aBe  an§= 
gebrojd^en,  wymłócić;  (prze- 
nośnie) obić. 

5lu'śbrutf,   sm.    -(e)§,  pi 

=brüdEe,  1)  wyraz  m.,  wyra- 
żenie n.,  słowo  n. ;  beleibi= 
genber  —  obelżywy  wyraz; 
Mlblid^cr  —  obrazowe  wyra- 
żenie; gerid^trid^er  —  wyraz 
sądowniczy   (w  sądownictwie 


używany) ;  2)  sposób  m.  wy- 
rażania się  ;   wymowa  /. ;   3) 

—  l^aBen  być  wyrazistym  ; 
in  feinem  ©efid^te  liegt  oiel 

—  w  twarzy  jego  jest  wiele 
wyrazu,  ma  wyrazistą  twarz  ; 
(w  malarstwie  i  rzeźbiarstwie) 
baś  Äunftraerf  l^at  üiel  — 
dzieło  ma  wiele  życia,  wiele 
wyrazistości;  ec  fingt  mit  — 
śpiewa  wyraziście,  z  uczu- 
ciem. 

%ll'^'hxi\dtn,  va.  {^OibtxC) 
1)  wydrukować;  ba§  3ßer!  ift 
fc^on  auśgebrudft  dzieło  już 
jest  wydrukowane ;  2)  wy- 
drukować bez    skrócenia. 

^ilU'^  =  bnicfCIt,    va.    (^aBcn) 

1)  wycisnąć  (einen  ©d^rcamm, 
eine  ©itronc  gąbkę,  cytrynę); 

2)  (także  vr.)  wyrazić  (się) ; 
urn  mid^  beutlid^  'ivi=  mówiąc 
wyraźnie;  öaä  läföt  fic^  mit 
2Borten  nid^t  —  nie  można 
oddać  (wyrazić)  tego  w  sło- 
wach ;  bie  2lrt  ftd^  =2Us  sposób 
mówienia;  jmnbm  fein  33eis 
leib  —  wyrazić  komu  współ- 
czucie; fein  ©efid^t  brüdft 
(Sd^merj  auś  w  twarzy  jego 
przejawia  się  (wyraża  się)  ból ; 

3)  przygasić  (przez  ściśnienie, 
bie  ?Ctamme  płomień). 

5lU'§brädn(^,  adi.  wyra- 
źny ;  umyślny;  adv.  wyraźnie; 
umyślnie. 

5iu'§brUtfÖlO^,  adi.  nie  ma- 
jący wyrazu;  ein  *e§  ©eftd^t 
twarz  bez  wyrazu. 

5lU§'brU(f^l)0tt,  adi.  wyra- 
zisty, pełen  wyrazu;  dosadny, 
dobitny;  adv,  wyraziście;  do- 
sadnie; dobitnie. 

Slu'ÖbrucfSUJCtfc  (.-art),  sf. 
pi.  sn,  sposób  m.  wyrażania 
się. 

'2(U'^bniftf),sm.-eg,  1)  młó- 
cenie n. ;  2)  wydatek  w.  z  młó- 
cenia, to  co  wymłócono,  omłot. 

3lu'ś=buftcln,  va.  (^aBen)  = 
auöbifteln. 

3Iu'«f=buftcn,  1)  va.  (fjaBen) 
wyziewać,  wydawać  woń;  biefc 
S3lumcn  buften  3Bol^Igeruc^ 
aug  te  kwiaty  wydają  miłą 
woń;  2)  vn.  (t)afcen)  wypa- 
rować; ber  ©pirituś  l^at  au^^ 
gebuftet   spirytus   wyparował. 

3lu'g=bulbcn,  (f)aBen)  l)  va. 
wycierpieć,  znieść,  wytrzymać 


(co);  2)  VII.  przestać  cierpieć» 
(przenośnie)  umrzeć. 

5tu'^=bimften  (augbünften), 
1)  vn.  (Ę)aben)  wyparować, 
ulotnić  się;  2)  va.  (^aben)  etro. 

—  wyziewać  co. 

5lu'^büiiftung,  sf.pi.  *en,  i) 

wyziewanie  n.,  ewaporacya/.; 
transpiracya/. ;  2)  to,  co  przez 
wyziewanie  powstało;  para/. 
2lit'^=eifcn,  va.  (fjaben)  po- 
wyrzynać  kąty. 

^u'^^cggcn,     va.    (ijaUń) 

wybronować,  przy  bronowa- 
niu wydobyć. 

3lU§eina'nbcr,  l)  adv.  odda- 
lone jedno  od  drugiego,  roz- 
łączone: td^  l^obe  bic  beibcn 
SBriefe  urn  eine  ©tunbe  —  er* 
fjalten  otrzymałem  te  dwa  li- 
sty, jeden  w  godzinę  po  dru- 
gim; fte  finb  nod^  raeit  —  są 
jeszcze  daleko  od  siebie,  (prze- 
nośnie) wiele  im  jeszcze  bra- 
kuje do  zgody;  mv  finb  fd^on 

—  jużeśmy  się  rozeszli;  ju- 
żeśmy  się  poróżnili;  2)  — 
w  połączeniu  z  czasownikiem 
tłómaczy  się  zazwyczaj  przez 
roz-  np.  =gel^en  rozejść  się; 
=jagen  rozpędzić  itd. ;  sf^l^^ 
wyjaśnić,  wytłómaczyć. 

äu^eina'nbcrfe^ung,  sf.  pi. 

'-zn,  wyjaśnienie  n. ;  porozu- 
mienie n.  się. 

5lu'§=Ctf  Clt,  va.  (f)aben)  uwol- 
nić od  lodu;  wydobyć  z  pod 
lodu. 

%\\'^'tx\\t\i\Xf  va.  er!or  au§, 
l^abc  auöerforen,  wybrać. 

3lu'ö=crfiireu,  va.  (r)aBen)  = 
auäetüefen;  auöerforen  yart. 
i  adi.  wybran}^ ;  przeznaczony. 
%\\'htxit\t\\,  ertaś  au§,  ^abc 
auäerlefen,  va.  wybrać;  -z 
©peifen  wyszukane  potrawy. 

%\X'^  =  ZX\Ü\t\i,  va.  erfie^ft, 
erftef)t,  erfaf)  aus,  {)(xht  a\x^' 
erfef)en,  wybrać;  przeznaczyć; 
er  ift  gu  großen  2)ingen  — 
wybrany,  przeznaczony  jest 
do  (spełnienia)  wielkich  rze- 
czy;  fid^  {dat.)  ein).  —  upa- 
trzyć sobie  co. 

5lu'^=crti)öl)k«,  va.  (^aben) 
=  auścrfffjen;  »iele  finb  be* 
rufen,  aber  roenige  finb  (x\x^^ 
erroäfjlt  wiele  jest  powoła- 
nych, ale  mało  wybranych. 


5In'?=er5ä^Icn 


120 


5lu'^f(iif^ 


opowiedzieć  do  końca;  prze- 
stać opowiadać. 

5lu'ö  =  C)fen,  iffeft,  ij§t,  ajś 
auö,  ()a&e  auöjjegeffen,  wyjeść, 
wszystko  zjeść;  bu  mufśt  nun 

—  loaö  bu  bir  eingebrocft  ^^aft 
musisz  wypić  piwo,  któreś 
nawarzył. 

5tn'^=fatIjCU,  va.  (ijahen)  eig- 
nen ©d^iranf  porobić  prze- 
gródki w  szafie. 

Sln'ö^fäbCln,  ra-  i^aben)  wy- 
snuć (powyciągać)  nici;  per- 
len —  perły  ze  sznurka  zdjąć. 

3lu'^=faln-en,  i.  vn.  fäljtft, 
idl)Vi,  ful;r  auś,  bin  auggefal).- 
ren,  l)  wyjechać  (im  SJagen, 
im  ^a^n  u.  f.  it).  w  powozie, 
w  czółnie  itd.;  2)  »on  einem 
Drte  —  wyjechać  z  jakiego 
miejsca;  bie  <5eele  falirt  il^m 
<iu§  oddaje  ducha  (umiera); 
ber  Teufel  ift  au^  i^m  «ge=  zły 
duch  wyszedł  z  niego;  3) 
szybko  jakie  miejsce  opuścić; 
mit  einem  <Sa|  au§  ber  ©tuBe 

—  jednym  susem  drapnąć 
z  izby;  II.  va.  ((jttben)  1)  wy- 
jeździć (einen  äßeg  drogę), 
przez  jeżdżenie  zniszczyć;  2) 
(przestarzałe)  wywozić  (®e* 
treibe  zboże). 

5lu'v3f a^rt,  sf.  ])l.  «en,  i)  wy- 
jazd m.y  wyjeżdżanie  n.;  2) 
miejsce,  którędy  się  wyjeżdża 
((Einfahrt,  2luśfal)rt  wjazd,  wy- 
jazd). 

Slu'Öfaü,  sm.  =e§,  pi.  =fäae, 
1)  wynik  m.\  ber  —  ber 
Prüfung  wynik  popisu;  2) 
brak  w.,  niedobór  m.,  uby- 
tek w.;  gegen  baö  SSorjafjr 
l^abe  id^  in  meinen  ©innal^men 
einen  —  t)on  1000  Äronen 
w  porównaniu  z  rokiem  ubie- 
głym mam  1000  koron  uby- 
tku w  dochodach;  3)  wypa- 
danie n.  (beS  ©etreibeś  auö 
ben  ^^ren  zboża  z  kłosów) ; 
4)  wycieczka  /. ;  bie  33elagers 
Un  l^aben  einen  —  unternom« 
men  oblężeni  urządzili  wy- 
cieczkę;'feine  JRebe  enłl)ielt 
fc^arfe^fäUe  gegen  V\t  3iegie= 
rung  w  jego  mowie  znajdo- 
wały się  ostre  wycieczki  prze- 
ciw rządowi;  5)  (2lu§fattö= 
l^or)  furtka  /.,  przez  którą 
robi    się   wycieczki    (z  twier- 


dzy); 6)  (w  gimnastyce  i  szer- 
mierce) wypad  m. ;  7)  (w  me- 
dycynie ==  S3or[aE)  opadnię- 
cie n.,  usunięcie  n.  się ; 
©d^Iag  unb  — !  uderzenie 
i  wypad!  (©ommanbo). 

5Ui'^=fattcn,  i.  ^n.  ]m% 
fällt,  fiel  auö,  bin  auägefaHen, 
1)  wypadać;  bie  §aare  fallen 
auä  włosy  wypadają ;  2)  (un= 
terbleiben,  üerloren  geljen)  od- 
paść, stracić  się;  Ijeute  mufś 
bie  2ection  —  lekcya  musi 
dziś  odpaść;  3)  (fallenb  r}erau§= 
!ommen)  wypaść;  au§  einem 
2;f)or  —  wypaść  z  bramy;  in 
fieftigen  SCßorten  gegen  jmnbn 

—  gwałtownie  na  kogo  ude- 
rzyć; 4)  (ein  (Ergebnis  l)aben) 
wypaść;  bie  Prüfung  ift  gut 
auägefatten  popis  wypadł  do- 
brze;  ba§  ©efc^äft  muf§  gut 

—  interes  musi  udać  się;  ba§ 
So§  ift  luiber  iljn  auggefallen 
los  zwrócił  się  przeciw  niemu  ; 
II.  va.  (I^aben)  fic^  {dat.)  etro. 

—  złamać  (wybić,  nadwerę- 
żyć) sobie  co  padając. 

5(u'^faögattcr,  sn.  «§,  pi. 

— ,  furtka  /.  (w  fortecy)  do 
wycieczek. 

5lu'ö=f nitcu,  va.  (^aben)  roz- 

fałdować. 

5lir^=f al^Cn,  ra.  (§aben)  wy- 
gładzić; (w  stolarstwie)  wy- 
fugować. 

5lu'^=fafent,  va.  i  w.  (l)a= 

ben)  strzępić  (się),  suszyć  (się). 

5Ui'ö  =  faften/  vn.    (^aben) 

skończyć  post.  [gnić. 

5lii'^=faulcn,  vn.  (fein)  wy- 
3lii'0=fcdjtcn,  va.  fic^ft,  fid^t, 
foc^t  auö,  l)abe  auśgefoc^* 
ten,  1)  walkę  stoczyć,  roz- 
strzygnąć ;  eine  ©d^lad^t  — - 
stoczyć  bitwę;  einen  ©treit 
cor  ©erid^t  —  rozstrzygnąć 
spói"  przed  sądem;  2)  skoń- 
czyć walkę. 

%\\'i=\tit\\,  va.  (Ijaben)  wy- 
mieść, wyczyścić. 

5lu'^  =  feiern,    vn.^    (l)abcn) 

przestać  świątkować  (święto- 
wać), przestać  próżnować;  eine 
SBoc^e  —  muffen  być  zmuszo- 
nym do  zastanowienia  pracy 
na  tydzień. 

5ln'§=feUen,  va.  (^aben)  wy- 

piłować,  okrzesać,  wygładzić; 
wykończyć. 


5lu'ö=ferfeln,  vn.  {{joiUn) 
baö  ©c^raein  l^at  au§gcfer!elt 
świnia  przestała  prosić  się. 

5tu'^=ferttgen,   va.  (^aben) 

wygotować,  wystawić ;  eine 
Ur!unbe  —  sporządzić  doku- 
ment. 

5(ir^=feiieru,  i)  va.  (l)abcn) 

dobrze  ogrzać,  opalić  (ein  3ii^^= 
mer,  ein  ^af§  pokój,  beczkę); 
2)  vn.  (^aben)  przestać  palić. 
5lU'^finbtg,  adi.  używane 
tylko  z  maĄen;  etro.  —  ma=» 
c^cn  wyszukać,  odkryć  co. 

2tu'^=fif(|en,    va.    (^aben) 

wyłowić;  (przenośnie)  wydo- 
być, wydostać. 

5lu'$=f(attent,  vn.  (fein)  = 
ausfliegen. 

5lu'i^=f(ed)ten,  flic^ft,  fliegt, 
flod^t  auś,  'tiO.ht  auśgeflod^ten, 

1)  wypleść  (einen  SBagen  wóz); 

2)  rozpleść  (auffled^ten). 
3lii'^=f(etf^en,  va.  (^aben) 

oskrobać  z  mięsa;  oddzielić 
z  czego  mięso. 

5lu'?=ftitf^«f  ^«-  (^a&«n)  po- 
łatać, załatać. 

5lu'^=f(ie9en,  vn.  flog  au§, 
bin  ausgeflogen,  wylecieć,  po- 
lecieć; er  ift  ausgeflogen  po- 
leciał (w  znaczeniu  wyszedł). 

5lu\^=ftte^en,  vn.  (fein)  flofś 
au§,  bin  auśgefloffen,  wycie- 
knąć, wypłynąć  (au§  bem 
gafä  z  beczki). 

5lU'^=P^en,  va.  i  vr. 
z  pcheł  wyiskać. 

3lu'?f(iidjt,  sf.  pi.  ^flüc^te, 
1)  miejsce  do  wyjścia  (do 
ucieczki);  2)  wybieg  m.,  wy- 
kręt w.;  er  l^at  immer  eine 
— '  bei  ber  ^anb  nigdy  nie 
zbywa  mu  na  wybiegach. 

5lu'^flug,  sm.  c=eg,  pi.  'flü= 
ge,  1)  —  ber  Sienen  wylot 
m.  pszczół;  2)  wycieczka  /. 
(krótka  podróż  /.);  3)  otwór 
m.  w  ulach  (przez  któr\'  pszczo- 
ły wylatują). 

5lir^fluf^,  sm.  »eg,  pi.  =flüf^ 
fe,  1)  wypływ  m.  (np.  bcś 
SBafferg  wody);  bie  ©eele  ift 
ein  —  ©otteö  dusza  jest  wy- 
pływem Bóstwa;  2)  to,  co 
wycieka,  wyciek  m..,  wydzie- 
liny /.;  3)  miejsce  n.  wypły- 
wu, ujście  n. 


9lu'«=foInen 


121 


5rit'§=ncöcit 


5lu'Ś=f0lgen,  va.  (^aben)  ic= 
manbem  ctro.,  wydać  (wręczyć) 
komu  CO. 

3(u'ö=forbcrn  (lepiej  ^eraug-- 
forbern)  (f)aben)  wyzwać  (ua 
pojedynek). 

2lu'g=forfd)Cn,  va.   (^aben) 

etn)v  wyśledzić,  wybadać,  wy- 
kryć co ;  jmnbn  —  odszukać, 
wyśledzić  kogo;  ctn).  üon  ie« 
manbm  —  wyciągnąć,  wydo- 
stać co  z  kogo. 

5lu'«=fragcn,  i) «;«.  (fiaben) 

wypytywać ;  imnbn  —  badać, 
wypytywać  kogo;  2)  vn.  (I^a= 
6en)   skończyć    wypytywanie. 

5lU'§=franfCtt  (ousfrangcn) 
va.  i  ftc^  vn  wystrzępić  (sie). 

^U'g=frcffcn,  1)  m.  friffeft, 
frifśt,  fra^  auö,  l^aBe  auSgefref* 
jen,  wyżreć,  wyjeść;  ber  ^UTtb 
i)at  bic  oollc  ©(|üfjet  =ge=»  pies 
wyżarł  pełuą  miskę  ;  bte  3Kau§ 
l^at  ba§  Srot  =gc*  mysz  wy- 
gryzła chleb;  bic  ©äure  l^at 
baö  Xud^  =ge==  kwas  wyżarł 
sukno ;  2)  vn.  bic  ^ferbe  l^aBcn 
auśgefrcffen  konie  już  zjadły. 

5lu'ö=fncrcn,  w.  fror  au§, 
bin  auśgcfroren,  wymarznąć; 
ber  Xeid)  ift  au^gefroren  staw 
wy  marzł  (tj.  zamarzł  aż  do 
spodu);  CÖ  l^at  auggefroren 
przestało  marznąć,  mróz  ustał. 

3l«'§=fucfjtel»/  va.  (^aben) 
jmnbn  wypłazować  kogo. 

5lu'^=füIj(CU,  va.  (paben)  do- 
macać  sie  czego;  jmnbn  — 
wybadać  kogo. 

2lU'^fltI)r,  sf.  wywóz  m. 

%n'^'[nl}Xtn,  va.  (^aben)  1) 

wyprowadzić  (co  z  czego); 
wywozić  (©ełreibe  zboże);  2) 
wykonać;  eincn  2luftrag  — 
wykonać  zlecenie;  eine  2tr= 
beit,  ein  SBilb  —  wykonać 
pracę,  obraz;  eine  forgfältig 
auägefü|rte  2lrbeit  starannie 
wykończona  praca ;  einen  33ors 
)a|  —  wykonać,  urzeczywist- 
nić zamiar;  3)  wywodzić, 
rozwijać,  wykładać;  eine  ^bee 
qenauer  —  dokładniej  rozwi- 
jać pomysł;  feine  2lngelegcn= 
l^eit  in  einem  ^Briefe  genau  — 
sprawę  swoją  w  liście  dokła- 
dnie przedstawić. 

5l«'§fnI)rI)ani)Cl,  sm.  =§,  han- 
del m.  wywozowy  (ekspor- 
towy). 


5lU'^fÜf|rUdj,  adi.  obszerny, 
dokładny;  einen  =cn  S3cri(|t 
erftatlen  przedłożyć  obszerne, 
dokładne  sprawozdanie;  adv. 
obszernie,  dokładnie. 

5lU'ÖfÜ(jrIi(^!ctt,  sf.  obszer- 
ność  /.,  dokładność  /. 

5ln'öfiil)nin0;  sf.  pi.  =en, 
=  auśfubren. 

Jttll'^fll^rsoÄ,  sm.  =e§,  pi. 
sjöHe,  cło  n.  wywozowe. 

9l«'§=fütten,  m.  (^aben)  i) 

wypełnić,  napełnić,  zapełnić 
(einen  (SJraben  mit  6rbe  rów 
ziemią);  (przenośnie)  feine 
^Üt  —  zapełnić  swój  czas; 
eine  Üuittung  —  wypełnić 
kwit;  feine  (Stellung  roürbig 
—  godnie  wypełniać  obo- 
wiązki swego  stanowiska;  2) 
^iin  au§  bem  fCaffc  —  prze- 
lać wino  z  beczki. 
5tu'^=fnttcrn  (auffüttern),  va. 
(liaben)  1)  napaść,  wypaść, 
wyhodować  (bie  Dc^fenwoły); 
einen  <Bad  §afer  —  wypotrze- 
bować  worek  owsa;  2)  pod- 
szyć, dać  podszewkę. 

5lu'^gabe,  sf.  pi  -n,  i) 
wydawanie  n.  (ber  ^Briefe,  ber 
^al^rfarten  listów,  biletów  ja- 
zdy); 2)  wydatek  m.;  feine 
»n  einf(i)rän!en  ograniczyć  się 
w  wydatkach ;  feine  «=n  fd^euen 
nie  wzdrygać  się  przed  wy- 
datkami; id^  !ann  meine  =n 
mit  'Cien  (Sinnal^men  nid^t  in 
®in!fang  bringen  nie  schodzą 
mi  się  końce;  3)  wydanie  n., 
nakład  m. ;  eine  neue  —  oer= 
anftalten  wydać  nowe  wyda- 
nie. 

Stn'^sgöl^rcu,  vn.  (^abcn)  i) 

przestać  kisnąć  (fermentować) ; 
2)  wykisnąć,  wyrobić  (wyfer- 
mentować). 

5tu'^gan9,  sm.  =e§,pl.  =gän= 
ge,  1)  wyjście  w.;  ber  erfte  — 
nad)  ber  Äran!I)eit  pierwsze 
wyjście  po  chorobie;  bie  3Ööa= 
ren  werben  beim  —  üerjottt 
cło  od  towarów  opłaca  się  przy 
wyjściu  (przy  wywozie);  2) 
miejsce,  przez  które  się  wy- 
chodzi, wejście  n.,  wychódm. ; 
ba§  §au§  'i)ai  blo^  einen  — 
dom  ma  tylko  jeduo  wyjście; 
am  «=e  ber  ©trafie  u  wylotu 
ulicy;  3)  koniec  m.,  zakoń- 
czenie n.]  bte  Slngetcgen^eit 


l^at  einen  traurigen  —  genom* 
men  zakończenie  (koniec) 
sprawy  było  (był)  smutne 
(-y);  am  =c  be§  SebcnS  pod 
koniec  życia;  ber  —  be§  S!)ta= 
ma§  ^at  ba§  publicum  nid^t 
befriebigt  rozwiązanie  (zakoń- 
czenie) dramatu  nie  zadowo- 
liło publiczności ;  4)  wynik  w., 
rezultat  m. 

%n'^anQ^pmiti,   sm.  «es, 

pi.  =e,  punkt  m.  wyjścia. 

^^u'^gang^joK,  sm.  =e§,  pi. 

s^öHe,  cło  n.  wywozowe. 

2lirö=gätcu  (także  augjäten), 
va.  (liaben)  wyplenić  (baś  Un= 
fraut  chwasty). 

5lu'^=gcbcn,  i.  va.  gibft, 
gibt,  gab  aus,  l^abe  au§gege= 
ben,  1)  (zamiast  ju  ®nbe  ge= 
Un)  bo§  <BtM  fonnte  nt(J)t 
ausgegeben  raeröen  nie  można 
było  doprowadzić  sztuki  do 
końca;  2)  wydawać;  ba§  ©elb 
mit  t)olIen  §änben  —  wyda- 
wać pieniądze  pełnemi  gar- 
ściami; feine  ^raft   vorjeilig 

—  marnować  przedwcześnie 
siły;  3)  wydawać,  puszczać 
w    obieg,    (emitować)    Slctien 

—  wydawać  akcye;  eine 
Slnleil^e  —  emitować  po  - 
życzkę;  fatfc^eś  @elb  — -  pu- 
szczać w  obieg  fałszywe  pie- 
niądze; 4)  wydawać,  rozdzie- 
lać (Briefe,  2Untofen  listy, 
jałmużny) ;  bie  i?arten  —  dzie- 
lić karty;  Sefet)Ie  —  wyda- 
wać rozkazy;  5)  takżs  vn. 
(^aben)  baś  ^orn  gibt  in  bie» 
fem  igal^re  fc^lec^t  au§  żyto 
źle  w  tym  roku  wydaje;  6) 
(także  vr.)  fid^  für  etio.  — 
wydawać  (podawać)  się  za 
co ;  er  gibt  fic^  für  einen  ©e* 
leierten  an^  podaje  się  za 
uczonego;  eine  3^ad^rid)t  für 
roal^r  —  wiadomość  za  pra- 
wdziwa podawać;  II.  vn.  (t;a* 
ben)  1)  =  I.  5 ;  2)  ber  ^unb 
gibt  aus  pies  gra  (szczeka); 
bas  ^orn  gibt  auä  trąba  gło- 
śno gra;  III.  vr,  (liaben)  1) 
=  I.  6;  2)  fic^,  wyszastać 
się,  ogołocić  się  (z  pienię- 
dzy); (przenośnie)  ba§  ift  ein 
©^riftfteUer,  ber  fic^  nid^t  fo 
balD  —  toirb  to  jest  pisarz, 
który  nie  prędko  się  wyczer- 
pie. 


5(u'§geber 


122 


%n'^=0ii}tn 


^Itt'^gekr,  sm.  =g,  pl  —, 
(=m  sf.,  pl.  =tnnen)  wydawca 
m,  (wydawczyni/.);  (w  go- 
spodarstwie) szafarz  m.  (sza- 
farka  /,), 

%n'^tbot,  s?t.  =eg,  _?;?.  =e, 

1)  wystawienie  n.  na  sprze- 
daż; 2)  podaż  /.  (2lngebot). 
9lu'^gciurt,  s/.  płód  m., 
wytwór  m.;  —  öer  ^l^antafie 
wytwór  fantazyi ;  —  ber  ^ÖHc 
płód  piekła. 

3tu'^gebinnc,  sn.  .-cg,  pl.  -e, 

to,  co  sobie  kto  zastrzegł  (np. 
sprzedając  wieś  lub  dom);  im 
—  fi^en  mieszkać  w  zastrze- 
żonem    sobie    mieszkaniu. 

9lu'^=nc]^cn,  I.  vn.  gienq 
auö,  bin  ausgegangen^  1)  wyjść, 
wychodzić  (z  domu);  id^  gel^e 
raenig  auä  mało  wychodzę 
(z  domu);  fic  gieng  ^hi](^ 
j^ofen  ano  wyszła  po  mięso; 
ni(^t  —  nie  opuszczać  mie- 
szkania, nie  wychodzić  z  domu; 
aug  unb  ein=  Bfi  imnbnt  być 
u  kogo  częstym  gościem ;  2) 
(w  znaczeniu  wydostać  się 
z  czego)  jmnbn  frei  —  laffen 
dać  komu  spokój,  przebaczyć 
komu;  o^ne  ©träfe  —  wyjść 
bez  kary;  3)  wyjść,  zabra- 
knąć; ber  2ltl^em  gel^t  mir  auä 
tchu  mi  brak;  bie  ^letfen 
geĘ)en  au§  plamy  ustępują; 
bie  ©ebulb  gel^t  mir  au§  urywa 
mi  się  cierpliwość;  ba§  ©elb 
ift  mir  ausgegangen  zabrakło 
mi  pieniędzy,  wyszły  mi  pie- 
niądze; bie  §aare  gelten  mir 
au§  włosy  rai  wypadają;  ber 
Kaffee  ift  mir  ausgegangen 
kawa  wyszła  mi,  zabrakło  mi 
kawy;  bic  ©cele  gfl^t  il^m  au§ 
dusza  z  niego  ulatuje;  4) 
skończyć  się;  ba§  gel^t  fd^ief 
auä  to  się  źle  skończy,  to 
zły  weźirie  obrót ;  baä  fann 
bir  unmogliĄ  gut  —  to  nie 
może  ci  wyjść  na  dobre  (na 
korzyść);  5)  bic  ^bee  gel^t 
»on  mir  au§  to  mój  pomysł, 
(albo)  ten  pomysł  pochodzi 
ode  mnie;  ein  SSerbot  —  laffen 
wydać  zakaz  ;  6)  —  (z  auf, 
au§,  in,  über,  t)on)  auf  einen 
'^ocal  —  kończyć  się  na  sa- 
mogłoskę; auf  2lbcnteucr  — 
szukać  awantur,  puszczać  się 
na  awantury;  auf  58etrug  — 


zakroić  na  oszustwo,  zamie- 
rzyć oszustwo;  au§  einer 
(Sd^ufc  —  wyjść  ze  szkoły;  in 
einen  ^OietaUbefd^Iag  —  mieć 
na  końcu  okucie  metalowe; 
Über  ełnj.  —  rozszerzyć  się 
na  co ;   ba§  roirb  über  mid) 

—  to  się  na  mnie  skrupi; 
Dott  bem  ©tanbpunfte  au§= 
ge^enb  wychodząc  ze  stano- 
wiska ;  biefe  2)umml^eit  ift  von 
i^m  ouśgegangen  to  głupstwo 
wyszło  od  niego;  7)  schodzić, 
dać  się  zdjąć;  ber  ©tiefet  gel^t 
nid^t  au§  but  nie  schodzi 
(z  nogi);  II.  va.  (^aben)  1)  bie 
©d)ul^e  —  rozchodzić  buty ; 
2)  chodząc  wyszukać  (einen 
2Beg  drogę);  ba§  3Birb  —  wy- 
tropić zwierzynę;  III.  vr.  ftd§ 
redbt  —  do  syta  s:ę  nachodzić. 

5(u'§gel0ffCIt,  I.  part  we 
wszystkich  znaczeniach,  inf. 
=  augfaffen;  II.  adi.  1)  nad- 
miernie wesoły;  er  mar 
geftern  ganj  —  (luftig)  był 
wczoraj  nadmiernie  wesoły; 
=C  ^tnber  rozpustne,  swawolne 
dzieci;  2)  rozwięzły,  rozpust- 
ny; ein  «eä  Seben  fül^ren 
wieść  rozwiązłe  życie. 

5lu'śgemna)t,   i.  part.  = 

ausmachen;  11.  adi.  pewny, 
niezawodny,  niewątpliwy;  baś 
ift  eine  =e  ©ad^e  to  sprawa 
załatwiona,  ukartowana;  to 
rzecz  pewna,  pewnik;  er  ift 
ein  =er  2)ummfopf  jest  skoń- 
czonym durniem ;  adv.  pe- 
wnie, niezawodnie,  niewąt- 
pliwie. 

9lu'^genommeu,  i.  part.  = 

auöne{)men ;  II.  praep.  i  adv. ; 
alle,  !einer  — ,  ftnb  cerpftid^tet 
wszyscy,  nikogo  nie  wyjmu- 
jąc, zobowiązani  są ;  er  fagte 
eg  feinem,  —  mir  nie  po- 
wiedział nikomu, oprócz  mnie; 
III.  coni.  —  bafś  wyjąwszy  że. 

5lu'^=9erkn,  va. '  (^aben) 
wygarbować  ;  jmnbm  ba§  ^eÜ 

—  wygarbować  komu  skórę. 
9(ll'^=neftaltcn,   va.  (^aberi) 

ukształtować;  wydoskonalić. 
5llt'^gcfllrfjt,  I.  part.  = 
ausfud^en;  II.  adi.  wykwin- 
tny, wyszukany;  eine  :e  ©träfe 
kara  nadzwyczaj  ostra,  wy- 
rafinowana; ein  ser  ©ti(  styl 
nienaturalny. 


Slir^gcgcit^nct,  I.  part.  = 
augjeidinen;  II.  adi.  znako- 
mity, wyborny,  celujący ;  adv. 
znakomicie,  wybornie,  celu- 
jąco. 

2lu'^giebtg,  adi  (ergiebig) 

wydatny;  obfity. 

2lu'§=gtc^cn,  va.  gof§  aug, 
r;abe  auögegoffcn,  1)  także  vr. 
rozlać,  wylać  (się);  (przeno- 
śnie) rozszerzyć  się  ;  ba§  Äinb 
mit  hem  SBabe  —  (tyle  co) 
za  daleko  się  posunąć,  (dosło- 
wnie :  razem  z  kąpielą  wylać 
i  dziecko);  giefien  ©ie  biefcn 
2Bein  au^  wylej  pan  to  wino; 
bie  ©c^ate  feines  ^orn§  über 
jjmnbn  —  wylać  na  kogo 
złość  swoją;  Släffc  gof§  fid5 
über  fein  ©eftd^t  au^  bladość 
pokryła  twarz  jego,  pokrył 
się  bladością;  2)  wypełnić 
nalewając,  nalać;  etroal  mit 
93lei   —    nalać    co    ołowiem; 

3)  odlać;  eine  gtgur  in  ©rj 
—   odlać    figurę    w    bronzie; 

4)  zalać  (bog  ^euer  ogień). 

5lu'ö=giötten,    va.   (^aben) 

wygładzić. 

5tir§9kicf),  sm.  =(e)§,  pl.  =e, 
ugoda/.,  kompromis  m.',  ber 
öfterreid^if{^=ungarifc^c  —  ugo- 
da austryacko-węgierska. 

9lu'^=nlei^en, '  va.  i  vr. 
0ć)  auh,  ^abe  auägegtid^en, 

1)  wyrównać,  wygładzić,  zni- 
welować; einen  ©trcit  — 
zażegnać,  załagodzić  spór; 
eine  ©d&roierigfeit  —  usunąć 
trudność;  bie  ©cfeflfd^aft  — 
zniwelować  społeczeństwo ; 
fid^  —  ugodzić  się;  eine  9ted^= 
nung — wyrównać  rachunek; 

2)  wyrównać  się,  znosić  się; 
baś  gfeid^t  ftc^  au§  to  się  znosi; 
ber  ©eroinn  gleid^t  ben  SSer= 
[uft  auś  zysk  Avyrownywa,  po- 
krywa stratę. 

2ln'§=nJcUcit,  vn.  glitt  auö, 
bin  ouegeglttten,  pośliznąć  się  ; 
bic  Seiter  glitt  unter  feinen 
^ü^en  auS  drabina  wysunęła 
mu  się  z  pod  nóg. 

9lir^=gIimntCll,  m.  glomm 
aus,  bin  aufgeglommen,  wy- 

tlić  się. 

9lir^=glitfrf)en,  vn.  (fein)  = 
ausgleiten. 

9lirv^=nlii^cn,  I.  vn.  (fein) 
1)  przestać  się  żarzyć;  (prze- 


5lu'^=Öi^aku 


123 


%n'M}tUix 


nośnie)  stać  się  wytrawniej- 
szym,  stracić  zapał;  2)  wy- 
palić, wyżarzyć  się ;  II.  va. 
(l^aBen)  wypalić,  wyżarzyć  co. 
5(u'^=0ra5cn,  va.  grabft, 
gräbt,  grub  qu§,  l^ahe  auśge* 
graben,  1)  wykopać,  wygrze- 
bać, odgrzebać,  wydobyć; 
eine  Seiche  —  odgrzebać  trupa, 
einen  ©cfia^  —  wydobyć,  wy- 
kopać skarb;  eine  alte  ©e= 
fd^id^te  —  odgrzebać  starą 
historyę;  2)  (przez  kopanie 
pogłębić)  einen  Srunnen  — 
wykopać  studnię;  einc  ^'tgur 
in  ©olb  —  wyryć  w  złocie 
figurę. 

2lu'§=grafcn,  ^  va.    (^aBen) 
ein  3^elb,  skosić  pole. 
^u'^'-gräten,    va.    (^aben) 

einen  %\)di,  ości  z  ryby  po- 
wyjmować. 

5lu'§=9reifClt,  I.  vn.  griff 
au§,  ^abi  aufgegriffen,  daleko 
sięgać,  daleko  rozciągnąć, 
szeroko  stąpać;  roeit  au6gret= 
fenbe  ^been  daleko  sięgające 
pomysły;  ba§  ^ferb  greift 
roeit  aug  koń  szeroko  stąpa, 
posuwiście  idzie;  II.  va.  (f)a= 
ben)  wybrać  (chwytając)  ([)er= 
aufgreifen). 

3ln'g=9nebf cn  («gröbfen)  va. 
(^aben)  eine  33trne,  einen  2(pfet, 
wyciąć  z  gruszki  lub  jabłka 
skorupę,  w  której  się  pestki 
mieszczą. 

5lu'^=9riłbcln,  va.^  (^aben) 

wyszperać;  wydumać,  wymy- 
śleć. 

5lu'^=Ön(fcn,  I.  vn.  (I^aben) 
patrzeć  przez  okno;  II.  va, 
\\ä)  bic  2(ugen  —  wypatrzyć 
sobie  oczy. 

5lu'§=9UröeIn,  va.  (I^aben) 
ben  ^alś,  wypłakać  gardło. 

5lu'^gilf^,  sm.  =ffeg,  pi. 
=güffe,  1)  wylanie  n. ;  2)  (miej- 
sce, którędy  się  wylewa),  wy- 
lew m. 

5lu'Haarert,    va.   (^aben) 

oczyścić  z  włosów. 

"^iM'MjaUn,  f)a%  f)at,  f)atU 
aug,  ^obe  auögel^a&t,  zamiast 
l)a.f)en  w  połączeniu  z  cza- 
sownikami :  ausleeren,  auö» 
trin!en,  augfefen,  au^jic^en 
itd.  np.  ic^  f)ahi  baä  ^uć)  \d)on 
au§   (gelefen)  już    przeczyta- 


łem książkę;  id^  j^abc  ben 
Stiefel  fc^on  au^  (gebogen) 
już  zdjąłem  but;  id^  l^abe  baś 
®Ia§  fd^on  auä  (getrunfen, 
geleert)  już  wypiłem  (wypró- 
żniłem) szklankę. 

%n'f 4}(iätn,  (laben)  i)  va. 

wydziobać,  wydłubać,  wy- 
drapać;  bie  2tugen  —  oczy 
wydrapać,  wydziobać,  !einc 
£rä^e  l^adt  ber  an'ozvzn  bie 
Slugen  au^  kruk  krukowi 
oka  nie  wydzióbie;  2)  wy- 
kopać, wydostać  (za  pomocą 
rydla,  motyki  itd.  np.  ^artof= 
fein  kartofle);  3)  =  auśgacfen; 
4)  (w  bednarstwie)  bie  ^af§= 
bauben  —  klepki  wyciosać; 
(w  rzeźnictwie)  baä  ^leifd^  — 
mięso  na  sprzedaż  rebać ;  5) 
vn.  skończyć  rębanie,  sieka- 
nie. 

3lu'ś=I)agcIn,  vn.  (^aben)  e§ 
l^at  auśgefiagelt,  grad  przestał 
padać. 

5lu'g=pfclu,  va.  (^aben) 
wyhaczkować,  szydełkową  ro- 
botą wyrobić. 

Wu'g=^al(cn,  vn.  ^  (^aben) 
przebrzmieć;  przestać  dźwie- 
czyć. 

5tit'Höltcn,pttft,prt,^iert 

auö,  l)abe  aufgehalten,  I.  va. 
1)  wytrzymać;  einen  Xon,  c. 
3'iote  —  przedłużyć,  wytrzy- 
mać ton,  nutę;  2)  wytrzymać 
(do  końca),  wytrwać;  bie  Atolle 
jal^relang  —  utrzymać  się 
w  roli  przez  długie  lata; 
3)  znieść,  wytrzymać;  einen 
©d^merj,  bic  5t;ortur  —  znieść 
(wytrzymać)  ból,  torturę; 
baä  ift  nid^t  =äU=  to  nie  do 
wytrzymania;  id^  !ann  eö  t)or 
junger  nitf)t  meljr  —  nie 
mogę  już  wytrzymać  z  głodu ; 
Dor  3Jiübig!eit  nic^t  —  fönnen 
upadać  ze  znużenia;  4)  jmnbn 
—  utrzymywać  kogo  (także 
erl^alten) ;  5)  (rzadko  używane) 
jmnbn  —  przetrzymać  kogo, 
wystawić  czyją  cierpliwość 
na  próbę;  6)  (rzadko  używane) 
fid^  ettt».  —  zarezerwować, 
wymówić  sobie  co  (raczej 
oorbel^alten);  II.  vn.  (^aben) 
wytrzymać,  trAvac;  ber  9iO(J 
mufa  noc^  über  ten  Sßinter  — 
surdut  wytrzymać  jeszcze  musi 
przez    zimę;     bei    jmnbm    — 


wytrwać  przy  kim,  wytrzymać 
u  kogo;  bti^  feiner  9}Jeinung 

—  wytrwać  przy  swojem 
mniemaniu;  einen  3JJonat  an 
einem  Orte  —  przez  miesiąc 
wytrzymać  na  miejscu. 

3{u'ś=Iianimcrn,  va.  {f^ahzw) 

wyklepać,  młotem  wykuć. 

5lu'HönÖiO^»f  ^«-  (flauen) 
jmnbm  etro.,  wręczyć  komu  co. 

Slu'g^^angen'  (auspngen), 
I.  vn.  pngft,  Ijćingt,  l)ieng  aug, 
l^abe,  bin  ausgegangen,  być 
wywieszonym  na  zewnątrz, 
być  wystawionym;  baś  §au§ 
mo  baś  «Sc^ilb  aushängt  dom 
z  wywieszonym  szyldem;  II. 
auslaugen,  pngte  (f)ieng)  an^, 
^ab«  auSgepngt  (auśge^an* 
gen);  va.  wywiesić;  eine  Sl^ür 

—  wyjąć  drzwi  (z  zawiasów) ; 
wystawić,  wywiesić. 

5tu'Ö=^arfcn,  va.  (^aben) 
wygrabić. 

5(n'^=^arrcn,    vn.    (l^aben) 

wytrwać. 

%H'M)ättm,  va.  wyharto- 
wać. 

%n'^-^a^^tn,  va.  (J)aben) 
eine  %f)Üv,  wyjąć  drzwi  z  za- 
wiasów. 

5tu'Śl)au,  sm.  'e§,  pi  «e, 
1)  wycięcie  n.  drzewa ;  2)  wy- 
rąb m.  tj.  wyrębane  drzewo 
i  miejsce,  gdzie  drzewo  wy- 
rębano  (zrąb  m,), 

'  5Iu'śI)aud^,  sm.  «e§,  l)  wy- 
ziewanie n. ;  2)  to  co  się  wy- 
ziewa, wyziew  m. 

'^n'^Amäjtn,  va.    (^aben) 

wyziewać,  wyzionąć ;  )3K  ©eele 

—  oddać  duszę,  umrzeć. 

%n'^=^^antn/va.  (^aben)  i) 

wyciosać;  einen  Srog  —  wy- 
ciosać koryto;  2)  wyrąbać; 
ben    3Batb    —    wyrąbać   las ; 

3)  eine  ^5^9"^  i«  3Jiarmor  — 
figurę  wyciosać  w  marmurze; 

4)  (w  górnictwie)  wyczerpać ; 

5)  (w  rzeźnictwie)  einen  Dd^= 
fen  —  wyrębać  woła  na 
sprzedaż;  6)  jmnbn  —  obić 
kogo,  wytrzepać  komu  skórę. 

^n'^=ffmkn,  va.  i  t>r.  (ftd^) 

ściągnąć  skórę ;  fid^  —  zrzucić 
z  siebie  skórę. 

2lu'^=licben',  l.  va.  l^ob  a\x^, 
l^abc  auägelioben,  1)  wyjąć, 
wydobyć;  33äume  —  wydo- 
bywać drzewa  (z  ziemi);  eine 


?Iii'^!)e6nnn 


124 


9lii'^=!eUcrn 


2;f)ür  —  wyjąć  drzwi  (z  za- 
wiasów); SSier,  Sßein  —  ścią- 
gać (lewarem)  piwo,  wino ; 
(Sier  —  wyjmować  jaja 
(z  gniazda);  baś  ganje  5Jieft 
lüurbe  auögeljoBen  areszto- 
wano, schAvytano  wszystkich ; 
2)  ®rbe  —  wykopać  ziemię 
(np.  przy  budowie);  3)  ©oI= 
baten  —  zaciąg-ać  żułuierzy, 
brać  rekruta;  II.  vn.  (^aben) 
bie  U^r  ^ebt  auä  zegar  wnet 
uderzy  (francuskie :  va.  son- 
ner);  III.  vr.  M  —  ^(au§: 
SeicÖnen)    odszczególniać     się. 

5lu'^I)et)iiuo,  sf.  pi  'tn,  — 
avi^'^^hixi  I.  i  II. 

Wi\x'iA)tA]tU,  va.  (r)aBen) 
wyczesać  (len,  konopie) ;  (prze- 
nośnie) drwić  z  kogo,  brać 
na  fundusz. 

W^ĄtdtW,  I.  vn.  (^aben) 
bie  Siögel  fjaben  auśgefiedft 
ptaki  przestały  wylęgać  pi- 
sklęta; 11.  ra.  wylęgać  (aui= 
ßrütett);  'oa^  f)at\v  fic^  au§= 
gel^edEt  wyssał  to  sobie  z  palca; 
3łan!e  —  knuć  intrygi. 

"äll'^AtÜtn,  va.  ivn.  (^a= 
Ben)  wyleczyć,  wygoić. 

5ln'^=I)CUcrn,  ra.  i  rr.  (j^a* 
ben)  wypogodzić;  fid^  —  wy- 
pogodzić się. 

3lU'Hf^Cn,  va.  (ijaUn) 
(eine  ©tubę  pokój)  wygrzać. 

5lu'^=lKlfcn,  I.  v7i.  (^aben) 
!)ilfft,  Ijilft,  ^alf,  t)abe  auäge» 
f)Olten,  imnbm  dopomódz  ko- 
mu; jmnbm  mit  100  Stubet 
— f  dopomódz  komu  100  rubla- 
mi; II.  va.  imnbm  ben  9iotf  — 
dopomódz  komu  zdjąć  surdut. 

5lii'^=I)cmmcrn,  va.  (fjaben) 
hen  Sßagen  zdjąć  hamulec 
z  woza. 

5lU'^I|UfC,  sf.,  pi  'U,  po- 
moc f.,  wsparcie  n. 

3lu'^=pIjICtt,  va.  (f;aben) 
wydrążyć. 

5l«'Hö^«cn,    va.    (l^aben) 

jmnbn  wyszydzić  kogo. 

5lit'^=pfe(r)n,  ra.  (j^ahin) 
rozsprzedać  w  drobnej  sprze- 
daży. 

%n'^Ąoitn,  I.  rn.  (^abcn) 
zamierzyć  się;  mit  bet  ^ttub, 
mit  ber  21  jt  —  zamierzyć  się 
ręką,  toporem;  jum  ©prungc 
—    zasadzić    się    do    skoku; 


(przenośnie)  roeit  —  z  daleka 
rzecz  prowadzić,  za  daleko 
się  zapuszczać;  II.  va.  jmnbn 
—  badać  kogo. 

5lir^=:^0l3CU,  va.  (^aben)  1) 
=  abljotjen;  2)  jmnbn  obić 
kogo. 

5ln'?=pl5cn,     ra.    (Ijabcn) 

(w  szewstwie)  hk  Slbjä^C,  wy- 
strugać obcasy. 

5tu'^=^or(^cn,    ra.   (^aben) 

podsłuchać,  podsłuchując  wy- 
badać. 

5tu'^=pren,  l)  va.  (^aben) 
wysłuchać  do  końca ;  2)  vn. 
(^aben)  przestać  słuchać. 

5(«'^^ub,  sm.  =(e)§,  pi  =^ü= 
be,  wybór  m.,  pobór  m.;  ein 
neuer  —  ber  S^eccuten  nowy 
pobór  rekrutów. 

Stu'v4)UiicIn,  ^  ra.  (^aUn) 
nabrać,  zbesztać  kogo. 

5lir§=I)ÜIfeu,  ra.  (^aben) 
wyłuskać;  —  ®rb[en  wyłu- 
skać groch. 

3lu'?=l)uugcrn,  ra.  (r)aben) 

wygłodzić,  wymorzyć  głodem : 
eine  jjeftung  —  głodem  zmusić 
twierdzę  do  poddania  się. 

^H'^^f}\\\ń}tn,  rn.  (fein) 
uciec  niespostrzeżenie,  wy- 
mknąć  się. 

%n'i4}\l\ttn,  (f)aben)  I.  ra. 
wykaszlać  co ;  II.  vłi.  przestać 
kaszlać. 

5tu'^=iagcn,  i.  va.  (fiaben) 

wygnać  kogo  (skąd) ;  jmnbm 
ben  2lngftfcl^n)eij5  —  wielkiego 
strachu  kogo  nabawić ;  ben 
ganjen  SBalb  —  wytępić  zwie- 
rzynę w  lesie;  II.  vn.  (baben) 
przestać  polować,  skończyć 
polowanie. 

5hr^  jnmmeru,  i.  m.  (|a= 

ben)  przestać  lamentować; 
II.  vr.  (§aben)  ulżyć  sobie 
płaczem,  lamentacyą. 

2Iu'^=iÖtCll,  rn.  (Ijaben)  wy- 
plenić. 

5lu'^=iaud)5cn,  i.  rn.  (^a= 

ben)  przestać  krzyczeć  z  ra- 
dości; II.  rr.  vy krzyczeć  się 
zupełnie  z  radości. 

2lir^-jO(^cn,  va.  (^a'cn)  wy- 
prządz  z  jarzma. 

2lit'^4arfcn^  I.  m.i  rr.  (^a= 
ben)  skończyć  kakać;  II,  va. 
(f)aben)  wyrzucić  coś  przez 
stolec. 


5lu'^= falben,   m.    (f^abcn) 

przestać  cielić  się. 

%n'f^UUtn,    V-a.    (^aben) 

oziębić,  wychłodzić. 

^iiu'^fämmefamm,  sm.,  -.(e)ä, 

pi  =!ämme,  grzebień  do  cze- 
sania grubych  futer. 

2lu'5=fäntmcn,  ra.  (^abcn) 
wyczesać;  ben  ©d^mui  au§ 
ben  §aaren  —  wyczesać  brud 
z  włosów. 

2lir^=!äm:))fcn,  I.  rn.  (fjaben) 

przestać  walczyć;  (przenośnie) 
cv  f)at  auśgetdmpft  umarł; 
II.  ra.  (I^aben)  skończyć  walkę. 

5lu'^  =  !orren,   ra.    (§aben) 

wywieźć  na  taczkach. 

5lu'§-faftcten,  V7\  (^aben) 

wycieńczyć  się  przez  dręcze- 
nie się;  ra.  (f)abcn)  wyzuć  co; 
eine  3^rud)t  —  wyżąć  owoc. 

5tn'v'!oiif,  sm.,  -e^fpl  =Iäufe, 
1)  zakupienie  n.  całości;  2) 
wykupno  n. ;  —  au§  bet  ©e« 
fangenjd^a[t  wykupno  z  nie- 
woli. 

3lu'?=fOufcn,  I.  ra.  {l)aUn} 
wykupić,  zakupić :  einen  £a= 
hen  —  zakupić  cały  towar 
z  sklepu ;  jmnbn  —  uprzedzić 
kogo  w  kupnie;  II.  vr.  {l)a= 
ben)  fid^,  wykupić  się. 

5iln'^=!cgcln,  I.  va.  (^aben) 

1)  wygrać  co  w  grze  w  kręgle ; 

2)  wykręcić,  wywichnąć  n.  p. 
ben  2Irm,  ben  gu^  ftc^  — ; 
II.  rn.  (l)aben)  przestać  grać 
w  kręsrle. 

5Iu'^=!cI)(cn,  ra.  {{jabin)  wy- 
żłobić, eine  ©aule  —  słup 
wyżłobkować. 

5tu'^  =  teuren,  t-a.  (fjaben) 
wymieść,  zamieść;  ba§  3i'^^= 
mer  —  zamieść  izbę. 

Sln'^fc^ridjt,  sn.  =(e)6,  pi 

=e,  śmiecie  w.,  wymieciny/.  pi 
3lu'ö pfeifen,  va.  (fjiben)  wy- 
łajać  (kogo). 

5lu'?4eUcn,  va.  (J^aUn)  l) 
opatrzyć  klinami,  przybijać 
kliny ;  2)  jmnbn  —  obić,  wy- 
walić (kogo). 

5lu'?  =  !cimcn,    /«.   (liabtn) 

wypuścić   kieł,   wykiełkować. 
5lu'^-feücn,  ra.  (f)aben)  wy- 
próżuić  łyżką. 

5ln'^  fcltcrn,  l.  ra.  (I^aben) 
wycisnąć:  bie  Strauben  —  wy- 
tłoczyć  sok   z    winogron;  II. 


5lu'ö=fennen 


125 


5lu'^=fomnten 


fW.  (l^aben)  skończyć  wyciskać, 
wytłaczać. 

2lu'^=femicit,  i.  va.  fannte 
QUO,  l^abe  =gefannt,  rozpoznać; 
IL  vr.  ftd^  —  znać  się  na  czem, 
być  obeznanym  z  czem;  fic^ 
in  ber  Siteratur  —  być  obe- 
znanym z  literaturą;  ftd|  Dor 
g^reube  nid^t  mef)r  —  nie  po- 
siadać się  z  radości. 

5lu'ö  =  fcrkn,  va.  (^aben) 
opatrzyć  karbami,  wykarbo- 
wać. 

5lu'^=terncn,    va.   (§a6en) 

wyjąć  jądro  z  czego;  einen 
2lptel  —  wyjąć  pestki  z  ja- 
błka. 

5Ju'^=fcud;en,  m.  (^aben) 

wysapać,  wydyszeć;  f  einc  ©eele 
—  oddać  ducha. 

2l«'^=!tcfcn,  m.  (I^abcn)  wy- 
brać, wyszukać. 

5lu'^4inbbctten,   vn.   (r)a= 

'btxC)  skończyć  połóg. 

3lu'g=!i^<jen,  va.  (^aben)  i) 

wybrać  podług  wagi;  2)  wy- 
lać, wysypać. 

%\x'^4\iitVif  va.^  (^aben)  wy- 
kitować,  opatrzyć  kitem, 

5lu'ś=naftcrn,  va.  (^aben) 

wymierzyć  na  sążnie. 

*4u'Ś!(a0bar,  adi.  zaskar- 
żalny  (w  drodze  prawa). 

5lu'§=f(aocn,  I.  va.  (^aben) 

pozwać  przed  sąd,  dochodzić 
czego  w  drodze  skargi;  eine 
©d^ulb  —  pozwać  o  zapłace- 
nie długu;  II.  vn.  (^aben)  1) 
przestać  dochodzić;  2)  prze- 
stać żalić  się ;  IIE.  vr.  (I^aben) 
fid^,  ulżyć  sobie  żaleniem  się. 

"Hänge,  koniec  głosu;  (prze- 
nośnie) koniec  m,,  epilog  m. 
^n'MläxZHf  va.  (^aben)  wy- 
klarować; bie  ^rüffigfeit  — 
wyklarować,  ocedzić  płyn ; 
ben  äßeijen  —  przeczyścić 
pszenicę. 

%n'^4lati(i}tn,  I.  va.  (babcn) 

1)  wyklaskać  kogo,  klaska- 
niem w  ręce  wyszydzić;  2) 
wygadać,  wypaplać,  zrobić 
plotkę;  3)  wychlastać,  wy- 
bić; II.  vn.  (I^aben)  przestać 
klaskać. 

9llt'§=fIatf(ljCl*,  sm.  =^,  pi 
— ,  plotkarz  w.,  gaduła  m. 

%n'MlmUn,  va.   (^aben) 

1)  wydłubać  (orzech);  2)  wy- 


naleźć przez  skrzętne  poszu- 
kiAvanie. 

5lu'^=flcbc«,  va.  (f)aUn)  wy- 
kleić,  wylepić;  einen  haften 
wit  Capieć  —  wykleić  skrzy- 
nię wewnątrz  papierem;  eine 
äßanb  —  oblepić  ścianę  pa- 
pierem. 

5lu'Ö=fIctt)CU,  I.  va.  (fjaben) 
1)  rozebrać,  zwlec  szaty;  2) 
ozdobić,  upiększyć,  ein  Ś^m^ 
mer  mit  %ä'\dvoevt  ozdobić  po- 
kój ornamentyką;  II.  vr.  fid^ 

—  (fiaben)  rozebrać  się,  zdjąć 
suknie  z  siebie. 

5lu'^neibC5imttter,   s?t.   =§, 

pi.  — ,  pokój  m.  do  rozbie- 
rania się,  szatnia. 

5lu'ś=!(etftent,  va.  (^abcn) 

wyklajstrować,  wylepić. 

5tu'§4ItnoeI«,  l.m.  (§abcn) 
wydzwonić,  ogłosić  (kogo  co) 
przez  dzwonek;  II.  vn.  (^aben) 
przestać  dzwonić. 

5lu'ö=!Ungen,  vn.  !Iang  au§, 
^ahe  auögeflungen,  przestać 
wydawać  dźwięk;  ber  2^on 
Hingt  au^  dźwięk  gubi,  zatra- 
ca się;  baö  ©ebic^t  Hingt  aus 
poemat  kończy  się. 

5lu'^=!Io^feit,  va.  (I^aben) 
wytrzepać,  wytrząść;  ben 
©taub  au§  'oen  ^feibern  — 
wytrzepać  kurz  z  odzienia ; 
bie  pfeife  —  wytrząść  fajkę; 
ba§  93led&  —  wyprostować 
blachę  (za  pomocą  młotka). 

3lu''g=flügclit,    va.    (baben) 

wykoncypować,  subtelnie  wy- 
myślić; er  'i)at  zin  ©cftem 
auägcflügelt  sztucznie  (mister- 
nie) ułożył  system. 

%n'MntMn,  va.  (^aben) 
uwolnić  z  więzów;  einen  §unb 
t)on  ber  ^ctte  —  spuścić  psa 
z  łańcucha. 

5lu'ö=fncifcn,  I.  va.  fniff  au§, 
l^abe  auśgefniffen,  szczypiąc 
wyrwać  co ;  II.  vn.  (fein)  uciec, 
uchylić  się  od  czego. 

5(il'Ö=fttCten,  I.  va.  (§aben) 
wygnieść,  wymiesić;  ben  S^eig 

—  wymiesić  ciasto;  II.  vn. 
(baben)  skończyć  wygniatanie. 

3ltt'§4niecn,  i.  w.  {f)aUn) 

klęcząc  wydrążyć  (wygnieść); 
II.  vn.  (baben)  przestać  klę- 
czeć, odklęczeć  swoje. 

2lu'^=!niftcrn,   vn.  (^aben) 

przestać  trzeszczeć. 


5lu'^=fmtrrctt,  i.  va.  (baben) 

powiedzieć  co  mrucząc  (zgry- 
źliwie); II.  vn.  (baben)  prze- 
stać mruczeć. 
5lu'Ö=!od)Cn,  I.  vn.  {f)aben) 

1)  przestać  gotować  (warzyć); 
er  |at  auśge!ocbt  przestał  zaj- 
mować się  kuchnią,  porzucił 
kucharstwo;  2)  wygotować, 
wywarzyć  się  dostatecznie; 
bie  <^UT(>T()i  l^at  auśgc!od^t  rosół 
jest  dostatecznie  wywarzony; 
II.  va.  (^aben)  1)  wygotować 
co  z  czego;  er  f)at  öen  ©aft 
au§  ben  g=rücbten  auśgefocbt 
wygotował  sok  z  owoców;  2) 
er  bat  ben  S^opfauggefod^t  oczy- 
ścił garnek  wrzącą  wodą. 

5lu'g=fontmcn/tn.  !am'au§, 
bin  auägefommen,  1)  wyjść, 
wychodzić  (z  jakiego  miejsca) ; 
icb  bin  ^eute  nod^  nid^t  auä= 
ge!ommen  nie  wyszedłem  je- 
szcze dzisiaj  z  domu;  er  fommt 
ba§  ganse  Qa^r  nid^t  aug  nie 
rusza  się  z  domu  jak  rok 
długi;  roie  rciEft  bu  ba  —  ? 
jak  wybrniesz  z  tej  sprawy? 

2)  wyłazić,  wylądz  się;  bie 
Äüd^lein  finb  ausgenommen 
pisklęta  wylęgły  się;  3)  po- 
wstać, wszcząć  się;  ia^  ^euer 
ift  im  §aufe  auśgefommen 
ogień  powstał  w  domu  (po- 
żar wybuchnął) ;  4)  donieść 
się,  roznieść  się,  rozgłosić  się; 
bie  5Rad^rid^t  ift  auśgefommen 
rozeszła  się  wiadomość;  burd^ 
mid^  foli  es  nid^t  —  ja  tego 
nie  rozniosę,  nikomu  tego  nie 
powiem;  5)  wypróżnić  się, 
skończyć  się;  baä  ^afä  roirb 
beute  nod^  —  beczka  jeszcze 
dziś  się  wypróżni;  6)  wystar- 
czyć; ber  ©(^neibęr  roirb  mit 
bcm  ^euge  nid^t  —  nie  star- 
czy sukna  krawcowi;  id^  !ann 
mit  fo  roenig  (Selb  nii^t  — 
nie  mogę  wyżyć  tą  odrobiną 
pieniędzy;  mit  üiefem  pit 
man  l^auö,  mit  menigem  fommt 
man  au^  kto  wiele  ma,  wiele 
wydaje,  kto  mało  ma,  i  tem 
się  obejdzie,  (lub  tyle  co) 
według  stawu  grobla;  7)  mit 
jmnbm  dojść  z  kim  do  ładu, 
wytrzymać  z  kim;  mah  fann 
mit  ibm  nid^t  —  nie  do  wy- 
trzymania z  nim  (to  człowiek 
nieznośny). 


5lu'?fontutcn 


126 


Slu'^Iabuitß 


5lu'^f0mmcn,  sn.  Ǥ,  do- 
chód m.,  wyżywienie  n.)  er 
i^Ctt  fein  —  ma  z  czego  żjć; 
et  ^at  ein  fnappeö  —  ledwie 
starczy  mu  na  życie;  er  j^at 
ein  reid^lic^eś  —  ma  spore 
dochody;  eö  ift  fein  —  mit 
i^m  nie  masz  z  nim  ładu. 

5lu'^fÖmmUd),  adi.  star- 
czący na  utrzymanie ;  mein 
®infommen  ift  —  dochody  mi 
wystarczają. 

%\\'i'Umt\\,  vn.  fannft, 
fann,  Jonnte  au^,  l^abe  aue= 
gefonnt,  módz  wyjść ;  nicf)t 
a\x^  unb  nid^t  ein  fönnen  nie 
wiedzieć  co  począć. 

wyprządz,  wysforować,  ze  smy- 
czy puścić. 

2lu'§=!ünicn,    va.     (^aben) 

wyjąć  jądra,  ziarna. 

5rn'^=foftClt,  va.  (f)aben)  1) 
wykośztować,  kosztując  wy- 
próbować (wino),  kosztując 
wybrać;  2)  ic^  l^abe  biefeś 
SSergnügen  ausgetoftet  wy- 
Icoszto wałem  tę  przyjemność 
do  syta  (do  ostatka). 

5lu'v=fo^cn,  va.  i  vr.  (^oBen) 
wyżygać,  wywymiotować. 

5lir^=!raocn,    va.    (^aben) 

dać  g-zyras  (w  budownictwie). 

5lil'f={räöcu,  I.  ta.  (^aben) 
wypiąć,  pianiem  ogłosić;  ber 
§a^n  frä[;t  ben  Sageśanbrucl^ 
ttu§  kur  pieje  z  brzaskiem 
dnia ;  II,  vn.  (^aben)  przestać 
piać,  krzyczeć;  III.  vr.  (I^abeti) 
fid^,  wypiąć,  wykrzyczeć  się 
do  syta. 

5lu'^=framcn,    ta.   (fiaben) 

1)  rozkładać,  wystawiać  na 
widok  (towary) ;  2)  popisywać 
się  czem,  chlubić  się;  jein 
SBiffcn  —  popisywać  się  eru- 
dycyą;  ?pu|  —  stroić  się. 

5lu'^=fi:nufdn,  vn.  (^aben) 

przestać  chorować. 

5lii'^=fröiifen,  va.  (fjaben) 
wy  martwić  (kogo);  jmnbm 
bie  ©eele  —  srodze  kogo 
zmartwić. 

%\\'i'U{[%t\\,  I.  va.  (I^aben) 
w^yskrobać,  wydrapać;  jmnbm 
bie  3litgen  —  wydrapać  komu 
oczy;  bie  (Sd^iiffel  —  zdrapać 
brud  z  misy  (oczyścić  misę); 
bie  ©C^rift  —  wyskrobać  (no- 


żem) pismo;  II.  vn.  (fein) 
uciec,  dać  drapaka. 

9ln''^=!rcbfcit,  va.  (^aben) 
ben  5Öad^  wybrać,  wyłowić 
raki  ze  strumienia. 

5tir^'=freifd)cn,  i.  va.  wy- 

piszczeć,  wyskrzeczeć ;  II. 
vn.  (§aben)  przestać  piszczeć, 
skrzeczeć;  III.  vr.  (§aben) 
fi(j§,  napiszczeć,  naskrzeczeć 
się  do  syta. 

5Iir^=frCtfCn,  m.  (fein)  roz- 
szerzyć się,  rozprzestrzenić 
się. 

5ln'^=fnc(Ijcn,  i.  vn.  frod^ 
auś,  bin  auśgetrod^cn,  wyleźć, 
wykłuć  się,  wylądz  się;  II. 
va.  (^aben)  alle  SBinfel  —  prze- 
trząść (przeszukać)  wszystkie 
kąty. 

'5iu'^=frie0Clt,  I.  vn.  (^aben) 
przestać  wojować,  skończyć 
wojnę;  II.  va.  (^aben)  ^vyjąć, 
wydobyć,  zdjąć;  id^  fann  ben 
^anbfc^u^  nic^t  —  nie  mogę 
zdjąć  rękawiczki ;  id^  fricge 
bieś  @e|eimnig,  bieś  9iät^fe( 
bod^  auś  przecie  dojdę  tej  ta- 
jemnicy, zgadnę  tę  zagadkę; 
er  \)xi  ben  SÖein  mit  2)Zü^e 
auögcfriegt  z  przymusem  wy- 
pił wino. 

^(u'i'^frümeln,  va.   (^aben) 

pokruszyć,  rozdrobić  w  okru- 
chy; ben  ^iil^nern  33rot  —  po- 
sypać kurom  okruchy  chleba. 

5lu'^=!l!0Cln,  va.  (f)aben)  roz- 
strzygnąć przez   balotowanie. 

5in'^=fiiI)Ien,  I.  va.  (^aben) 

wystudzić,  wychłodzić,  ozię- 
bić; II.  vr.  (^aben)  [id^,  orze- 
źwić się  ochłodzeniem. 

%\\'i=\\\\\U\\,  ra.  (^aben) 
wywiedzieć  się,  wybadać,  wy- 
śledzić. 

5Jiry=!üubcn,  va.  i^aUn) 
ogłosić,  rozgłosić. 

2lu'^=fuiibf(l)aftcii,  va.  (^a- 

ben)  wyszpiegować,  wybadać, 
wyśledzić,  wytropić,  zasięgnąć 
języka;  dowiedzieć  sie  przez 
skrzętne  badanie. 

5lii'^fmibfri)nftcr,  5w.,=§,  ph 
— ,  (=in  5/.,  yl.  =innen)  szpieg 
wysłany  na  zwiady  (osoba 
Avysłana  na  zwiady). 

"5(n'i^hmft,  sf.  pi  =!iinfte, 

wiadomość  f.,  objaśnienie  ??., 
wyjaśnienie  n.;  von  jninbm 
—  »erlangen  żądać  od  kogo 


objaśnienia;  ic^  !ann  barüber 
feine  —  geben  nie  mogę  dać 
w  tej  sprawie  wyjaśnienia  (in- 
formacyi) ;  über  jmnbn  —  cer* 
langen  żądać  wiadomości  (in- 
formacyi)  o  czyich  stosunkach ; 
id^  l^abe  über  biefe  g^irma  eine 
günftige  —  erl^alten  otrzyma- 
łem o  tej  firmie  korzystną 
informacye. 

2Iii'^funftć'biircau,  sn.  -,%, 
pl.  =§  (2(ugfünfte!)  biuro  n. 
wywiadowcze,  biuro  informa< 
cyjne. 

9(n'^!imft(^)crt^cilung,   5/. 

pl.  -ix\,  udzielenie  n.  wyja- 
śnienia (informacyi). 

5tn'^funft(*?)mittel,  sn.  =s, 

pl.  — ,  środek  m.,  sposób  m. 
wyjścia;  ju  Derjroeifelten  =n 
feine  3ufl"c^t  nehmen  chwycić 
się  ostatecznych  środków  ra- 
tunku. 

3ln'tf={ünfteln,   va.   (§aben) 

sztucznie  wykombinować, 
sztucznie  utworzyć. 

2lu'^=fürcn,  va.  (^aben)  wy- 
brać, wyszukać,  obrać. 

5lll'^4Ü)ien,  I.  vn.  {^ahtn) 
przestać  całować;  II.  vr.  (^a« 
ben)  ftd^,  wycałować  się  do 
syta. 

%\\'i4ci6)t\\,  I.  vn.  (^aben) 
przestać  się  śmiać;  II.  va. 
(^aben)  jmnbn  —  wyśmiewać, 
wyśmiać  kogo,  drwić  z  kogo; 
fid^  —  laffen  na  pośmiewisko 
się  wystawić,  śmiech  z  siebie 
zrobić;  laffen  Sie  ftd^  nic^t 
—  nie  mów  pan  głupstw,  nie 
wystawiaj  się  pan  na  śmiech; 
III.  vr.  (^aben)  fic^,  naśmiać 
się  do  syta. 

'5lu\^4nbcn,  labefl  (läbft), 
labet  (S'älii),  lub  aus,  l^abe 
auägelaben,  I.  va.  wyładować, 
wypakować;  bie  Sßaren  auŚ 
oem  ©c^iffe  —  wyładować 
towary  z  okrętu;  eine  ©c^ufö* 
rcoffe,  einen  (Sd^ufS  —  wyjąć 
nabój  z  broni  palnej;  i{x\t 
eleftrifd^e  SBatterie  —  wyła- 
dować baterye  elektryczną ; 
II.  n\  fic^,  pozbyć  się  ciężaru, 
ulżyć  sobie. 

^iir^Iabmig,    sf.    pl.    =en, 

opróżuienie  n.  (okrętu,  wago- 
nu itd.);  wyjęcie  n.  (ciężaru, 
naboju). 


5lu'«labcr 


12' 


3lu'^4etfcn 


'ün'^UHv,  stn.  *§,  yl.  -,  ten, 
CO  sie  trudni  wyładowywa- 
niem, wypakowaniem  towa- 
rów; (w  fizyce)  rozbrajacz  m. 

Slu'^Iage,   sf.   'pl.    «n,  i) 

wydatek  w.;  ic^  l^abe  für  bid^ 
€ine  —  gemad^t  zrobiłem  za 
ciebie  wydatek;  ic^  rcerbc  bir 
bie  —  5urü(Jerftatten  zwrócę 
ci  wydatek;  2)  towary  wy- 
stawione na  okaz,  wystawa/., 
3)  —  beg  §ettlbeS  przód  ko- 
szuli; 4)  (w  gimnastyce)  — 
be§  ©tabeś  postawa  do  skoku 
o  tyczce. 

$lU'§4a9Cl*n,  l)  va.  wyła- 
dować; 2)  vn.  (fein)  wyleżeć 
się,  wystać  się  (o  winie). 

iKu'ilanb,  sn.  »eg,  zagra- 
nica /.,  kraj  m.  zagraniczny, 
cudzy,  obcy;  inä  —  reifen 
jechać   za  granicę;    au§  bcm 

—  jurÜÖ!e|ren  wrócić  z  za- 
granicy. 

^tu'^Iönbcr,  sm.  =g,  fi.  —, 

cudzoziemiec  m. ;  (-in  s/.,  'pl. 
=innen  cudzoziemka  /.). 

5tU'^Iänbif(^,  adi.  cudzo- 
ziemski, obcy,  zagraniczny 
(towar,  mowa,  wino). 

5tu'§4an9cn,  vn.  (^aben)  i) 

starczyć,  wystarczyć ;  bas 
©elb  njirb  nic|t  —  nie  star- 
czy  pieniędzy;  mit  roenigem 

—  nie  wiele  potrzebować; 
2)  bie  ^anb  gum  ©trcic^c  — 
podnieść   rękę   do   uderzenia. 

Slu'Mängcn,    va.    (^aben) 

przedłużyć. 

3tu'Mä:>j^cni,  ^  va,   (^aben) 

wychłeptać  (napój). 

5lu'ö4ärmcn,  l.  vn.  (i^aben) 
przestać  hałasować;  II.  vr. 
(E)aben)  fid^,  wyhałasować  się 
do  syta. 

5lu'g=Iaffcn,  I.  va.  lie^  m^, 
l^abe  auśgelaffen,  i)  opuścić, 
wypuścić,  przeoczyć,  opuścić 
przez  zapomnienie,  z  umysłu ; 
ein  2Bort  im  33rief  —  opuścić 
wyraz  w  liście;  2)  pozwolić 
wyjść,  puścić,  dać  uciec  ko- 
mu; laffen  ©ie  mid^  auS  zo- 
staw mnie  pan  w  spokoju;  er 
rooUte  mid^  nid^t  —  nie  chciał 
mnie  puścić ;  bas  SSiel^  auä 
bem  ©tatt  —  wypuścić  (wy- 
gnać) bydło  ze  stajni;  3)  ob- 
jawić, wynurzyć;  feinen  3orn 
gegen  jmnbn  —  wywrzeć  swój 


gniew  na  kim;  feine  ©rau= 
famJeit  an  jmnbm  —  pastwić 
się  nad  kim;  einen  ©c^reł, 
einen  ©eufjer  —  krzykuąć, 
westchnąć;  4)  (w  kuchar- 
stwie)  rozpuścić,  roztopić  (ma- 
sło, wosk) ;  5)  (w  krawiectwie) 
napuścić,  rozszerzyć  (suknię 
przez  rozprucie  szwu);  II.  vr. 
(^aben)  fid^,  wynurzyć  się, 
objawić  myśli;  fid^  g^gen 
imnbn  in  l^arten  Sßorten  — 
ostro  powstać  na  kogo;  fidE) 
über  etra.  umftanblid^  —  roz- 
wodzić się  obszernie  nad  czem ; 
roir  rcoHen  unś  barüber  nic^t 
roeiter  —  nie  wdamy  się 
w  szczegóły  tej  sprawy. 

5lu'öIaffung§5Cic()cn,  sn.  -^, 

pl.  — ,  znak  m.,  że  coś  opu- 
szczono, apostrof  m. 

%\\'Üm\,  sm.  '>e^,pl.  4äufe, 
wybiegnięcie,  szybkie  wyjście ; 
ber  —  beś  2Baffer§  ujście  n. 
wody ;  ber  —  beś  ©d^iffeś  wy- 
płynięcie n.  okrętu  (na  morze), 
odbicie  n.  od  lądu ;  (przenośnie) 
zakończenie  n.,  koniec  m.; 
am  =c  beś  Scbenö  u  schyłku 

życia. 

'  3lu'ö4aufcn,  i.  vn.  A.  läufft, 
(äuft,  lief  aus,  l^abe  auSgctau« 
fen,  przestać  biegać ;  B.  (fein) 
l)  rozpocząć  bieg,  puścić  się 
biegiem,  oddalać  się  biegiem 
od  punktu  wyjścia;  baś  ©d^iff 
ift  au§  bem  ^afen  auśgelau= 
fen  okręt  wypłynął  z  portu; 
ic^  fi^e  nod)  ba,  roo  id^  au§ge= 
(aufen  bin  jestem  tam,  gdzie 
byłem  u  samego  początku, 
nie  ruszyłem  z  miejsca;  2) 
wybiegać,  wychodzić;  er  läuft 
alle  2lugcn6lic!e  auf  bie  ©tra^e 
auö  wybiega  co  chwila  na 
ulicę ;  3)  wyciekać,,  wybiegać ; 
ber  äßeirt  rcirb  auö  biefem 
j^affc  —  wino  wycieknie  z  tej 
beczki;  bie  Wü(5)  läuft  auä 
mleko  wybiegło;  bic  (grbfen 
laufen  auh  groch  wypada  z  łu- 
pin; bie  ©anbul^r  ift  auöge* 
laufen  av  zegarze  piasek  się 
przesypał;  4)  kończyć  się 
czem,  wbiegać,  wj^biegać ;  baö 
SSorgebirge  lauft  ino  2Keer  auä 
przylądek  zapuszcza  się  w  mo- 
rze; bie  ©ebirgsfette  läuft  l^üs 
gelig  au§  pasmo  gór  kończy 
się   pagórkami;  ba§   ©d^roert 


läuft  fpi^ig  auä  miecz  kończy 
się  szpiczasto;  5)  rozbiegać 
się,  rozpraszać  się,  rozciągać 
się;  bie  SBurgeln  biefeö  Śau= 
mes  laufen  raeit  auä  drzewo 
to  szeroko  rozciąga  (roz- 
puszcza) korzenie;  bic  ©trai^* 
ten  laufen  auö  promienie  roz- 
praszają się;    II.  va.  (^aben) 

1)  przebyć,  odbyć  biegiem 
(przestrzeń);  er  l^at  ben  2ßeg 
ausgelaufen  pędem  odbył  dro- 
gę;  2)  w  biegu  rozszerzyć ; 
er  ^at  bie  ©d^u^e  ausgelaufen 
rozszerzył  trzewiki  (nosząc 
je);  III.  vr.  ft(^,  1)  nabiegać 
się  do  syta;  2)  bieganiem  siły 
wycieńczyć. 

Slu'ötäiifcr,  sm.  =§,  pl.  ■—, 
{Ą\\  sf.,pl.  =innen)  i)  służący 
m.    (służąca  f.)   do   posyłki; 

2)  w  (botanice)  latorośl  z  ko- 
rzenia wyrastająca;  wypustka 
/. ;  3)  —  ber  ©ebirge  pagórki 
i  góry  tworzące  zakończenie 
znaczniejszego  pasma  gór. 

5lU'€!=iaU9CU,  va.  (öabcn)  wy. 
ługować,    ługiem   wywarzyć. 

5lu'g=Iaufcn,^  va.  (^aben) 
wszy  wyszukać,  wyiskać. 

Siu'^Iaut,  sm.  =eś,  pl.  c:e, 

końcówka  /.,  zakończenie  n. ; 
baś  Sßort  l)at  einen  t)ocaIifc^cn 
—  słowo  kończy  się  samo- 
głoską. 

%n'%4anttn,  vn.  (^aben) 
kończyć  się;  confonantifc^  — 
kończyć  się   spółgłoską. 

5lu'ö4äittCU,  I.  vn.  (^aben) 
przestać  dzwonić  ;  bic  ©lodEcu 
l^aben  ausgeläutet  dzwony 
przestały  dzwonić;  einem  3Ser= 
ftorbenen  —  dzwonić  umar- 
łemu, dzwonić  na  pogrzeb ; 
II.  va.  {i)abin)  dzwonieniem 
co  oznajmić,  ogłosić;  bie  SKcffe 

—  dzwonić  na  koniec  mszy; 
(na  giełdzie)  jmnbu  —  wy- 
dzwonić kogo  (tj.  ogłosić  czy- 
ja niewypłacalność). 

*2lu'MebClt,  I.  va.  (iiahen) 
przeżyć;    feine    ^ugenbjal^re 

—  przeżyć  młode  lata;  er 
l^at  feine  ä^it  aufgelebt  prze- 
żył swoje  lata ;  II.  vn.  (I^aben) 
przestać  żyć,  umrzeć;  111.  vr. 
(§aben)  fid^,  wyczerpać  siły  ży- 
wotne. 

5lu'^4eÄett,  I.  vłi.^  (fein) 
wyciec  (o  płynie);  e§  ift  t)iel 


%n'Mthtxn 


128 


5(ii\^=Io6cn 


SGßein  auśgelecft  wyciekło  dużo 
winta;  II.  va.  {[)aben)  wylizać; 
oblizać;  ber  öunb  l^at  ben 
XeU^T  auögelecft  pies  oblizał 
talerz. 

2lu'ö=Icbent,     va.    {^abm) 

wylepić  co  (wewnątrz)  skórą. 

5lu^4ecrcii,  I.  t-a.^  (^aben) 

wypróżnić,  opróżnić;  ben 
Äelc^  —  wypić,  wychylić 
kielich;  ben  Śrieffaften  — 
wyjąć  listy  z  skrzynki;  bie 
(Sd^Üffel  —  (jedząc)  opróżnić 
misę;  fin  ßiw^o^C'^  —  zabrać 
meble  z  pokoju;  II.  rr.  {i)a= 
ben)  fic^,  wypróżnić  się,  od- 
być potrzebę  naturalną,  ulżyć 
sobie  (przez  jej  odbycie);  \ić) 
ben  SJiagen  —  wypróżnić  so- 
bie żołądek  (za  pomocą  środ- 
ków przeczyszczających). 

5üi'^Iccrung,    5/  pi  =en, 

wypróżnienie  n. ;  opróżnienie 
n.,  ewakuacya  /. 

5lu'^Iccrun9^mitteI,  sn.  =§, 

pi.  — ,  środek  m.  przeczyszcza- 
jący, środek  rozwalniający. 
^  2lu'ö4egcn,  I.  la.  (I^aben)  1) 
Avykładać,  wyłożyć,  wysta- 
wić; bie  SeinTOanb  in  ber 
©onne  —  bielić  płótno  na 
słońcu;  bie  SBaren  —  roz- 
kładać towary ;  tüie  jd)ön  biefe 
3Baren  ausgelegt  finö  co  za 
piękna  wystawa;  etroaä  mit 
(Slfenbein  —  wyłożyć  co  ko- 
ścią słoniową;  2)  tłómaczyć, 
objaśniać,  interpretować ;  ©i? 
ceroä  3^ebe  —  objaśniać  (ko- 
mentować) mowę  Cycerona; 
Xräumc  —  tłumaczyć  sny; 
jmnbm  etn)a§  übel  —  wziąć 
komu  co  za  złe;  atteś  jum 
fd^timmften  —  tłómaczyć 
wszystko  jak  najgorzej ;  3) 
wyłożyć,  wydać;  id)  l^abe  ©elb 
füc  bid^  ausgelegt  wydałem 
za  ciebie  pieniądze;  O^elb  auf 
3infen  —  wypożyczyć  pie- 
niądze na  procent ;  4)  (w  że- 
gludze) ba§  ©d^iff  —  wypro- 
wadzić okręt  z  portu ;  ba§ 
©(^iff  legt  aus  okręt  wypływa 
z  portu;  5)  (w  armii)  einen 
©olbaten  —  żołnierza  Avy- 
kwaterować ;  II.t*r.  (I^aben)fi(f), 
(w  szermierce)  składać  sie. 

9Ur^Iener,  sm.  '-^,  pi.  — , 

(•in  sf,  pi.  =innen)  wykłada- 
jący, komentator   m.,  tłóma- 


czący  (wykładająca,  komen- 
tatorka  /.). 

Sln'^Icgiing,  sf.  pi.  =en,  i) 

wyłożenie  n. ;  2)  wykład  w., 
objaśnienie  n.  (pism  autora); 
eine  falfd^e,  ge^roungene  — 
fałszywa,  naciągana  (sztuczna) 
interpretacya. 

5lu'^(egmto^!mtft,    sf.  j^^- 

=i\Xxi\ii,  sztuka  /.  interpreto- 
wania, hermeneutyka  f. 

9lu'§=](c^ncn,  i.  va.  {IjclUw) 

pożyczyć,  wypożyczyć ;  II.  vr. 
l^ahin)  fid^,  wychylić  się,  na- 
chylać się. 

5lu'^  =  lcf)rcit,  va.  (r)aben) 
wyuczyć,  nauczyć,  skończyć 
z  kim  naukę;  einen  Se()rling 
ein  ^anbiüerf  —  wyuczyć 
chłopca  rzemiosła. 

5llt'^4cibcn,  I.  vn.  ritt  aw^, 
fiabe  ausgelitten,  wycierpieć, 
skończyć  cierpienia;  er  f)at 
ausgelitten  przestał  cierpieć, 
umarł;  II.  va.  (fjaben)  prze- 
cierpieć do  końca,  znieść  cier- 
pienia do  końca;  er  f)at  "ta^ 
ajJa^  feiner  Seiben  ausgelitten 
odcierpiał  swoje. 

%\H'i-4t\\)t\\,  va.  lie^  auś, 
l^abe  auśgeiie^en,  pożyczyć, 
wypożyczyć;  @e(b  auf  Ijofje 
3infen  —  pożyczać  pieniądze 
na  wysoki  procent. 

%\X'i\t\\ftX,  sm.  -§,  pi.  —, 
(=in  sf.,  pi.  =innen)  osoba  /. 
W3''pożyczająca. 

9(u'^4ei"ftcn,  I.  va.  (I^aben) 

opatrzyć  listewką;  II.  vn. 
(l)aben)  przestać  tworzyć,  prze- 
stać pracować;  er  i^at  auige= 
teiftet  wyczerpał  siły  (pracą). 

^Ül'^i-icutCU,  va.  i  vn.  zbo- 
czyć (z  drogi);  er  fjat  ben 
22agen  <xx\%  bem  (SJeleifc  auä= 
gelen!t  wykoleił  wóz. 

9(U'^  =  icrneU,  l.  vn.  wy- 
uczyć się,  skończyć  naukę ; 
man  fanu  nie  —  człowiek 
się  nigdy  nadto  nauczyć  nie 
może;  er  fjat  fein  öanbroer! 
ausgelernt  wyuczył  się  swego 
rzemiosła ;  ic^  f)abe  ba§  ganje 
Sud^  ausgelernt  przestudyowa- 
łem  całą  książkę;  II.  2lu'ös 
o^ł\^XX\X,part.  i  adi.  wyuczony, 
nauczony ;  ein  auägelerntcr 
j-ucbö  szczwany  lis. 

Slu'iMefc,   sf.  pi.  =n,  wy. 

bór  m. ;  Sofajer  —  najprzed- 


niejsze wino  tokajskie  (wino 
wyciśnięte  z  wybranych  gron). 
5Uii'^  =  Icf cit,  va.  liegt,  laS 
auö,  l^abe  auśgelefen,  1)  wy- 
brać, przebierać,  odłączyć 
lepsze  od  gorszego  (owoce, 
towary);  2)  przeczytać  do 
końca. 

9lu'^=Icu(^ten,  l.  va.  (^aben) 

poświecić  komu  wychodzą- 
cemu; (przenośnie)  wyprosić, 
wyrzucić,  wyświecić  kogo; 
II.  vr.  (i^aben)  fid^,  wyczerpać 
swe  światło;  bie  ©onne  leuc&s 
tet  fidb  nic^t  au€  słońce  nie 
przestaje  świecić, 

%\\'iA\^tt\\,  va.  (^aben) 
(w  leśnictwie)  einen  Sßalb  — 
przerzedzić  las. 

9lii'Miebcn,  l.  vn.  (^aben) 

przestać  kochać;  II.  vr.  (l)a= 
ben)  fidf),  wyczerpać  siły  mi- 
łostkami ;  nakochać  się  do 
syta. 

5^11'*?  =  liefern,  va.  (fjabcn) 
wydać;  eine  in  SSerroa^rung 
gegebene  ©ad^e  —  wydać  rzecz 
daną  do  przechowania;  einen 
Überläufer  —  wydać  zbiega; 
'tiixi  Sßerbred^er  ber  Dbrigfeit 
jur  $8eftrafung  —  wydać  zbro- 
dniarza zwierzchności  do  uka- 
rania; einen  ©ngpafS  'iizm 
^einbc  —  oddać  zdradziecko 
wąwóz  nieprzyjacielowi. 

ku'^Iicferiing,  sf.  pi.  =en,     i 

wydanie  w.,  oddanie  n.  w  czyje 
ręce. 

^5lu'^Itefenntgi^öcrtrag,  sm., 
i[t)%,  pi.  =oertiäge,  traktat  m. 
odnoszący  się  do  wzajemnego 
wydawania  przestepcovy^. 

9lu'ö=ncgen,  l.\n.  i  rr. 
lag  auö,  f)abe  aufgelegen,  wy- 
leżeć  się,  wystać  się;  auśge= 
Icgener  ŚSein  wystałe  wino; 
fic^  —  wyleżeć  się,  należeć 
się  do  syta;  II.  va.  (^aben) 
leżeniem  pozbyć  się  czego; 
ber  Jaba!  fjat  atte  ^-eud^tigfeit 
aufgelegen  tytoń  wyleżał  się 
z  wilgoci. 

5lu'^=Iokn,  (f)aben)  1. 1)  va. 
wychwalać;  jmnbm  etioag  — 
wychwalać  komu  co;  2) 
(u  prawników)  obiecać,  wy- 
znaczyć; auf  bie  ©ntbedEung 
beg  Sßerbrcc^erä  rcerben  100 
Äroncn  auggelobt  za  odkrycie 
zbrodniarza  wyznacza  się  sto 


WMMjttn 


129 


nn'^mdkrt 


koron;  II.  vn.  skończyć  po- 
chwałę; ^aft  bu  'ń)\\  no(^  nic^t 
auögelobt?  czyś  nie  skończył 
jeszcze  z  jego  pochwałą  ? 

3(u'^  =  IÖ(^cnt,  va.  (Ijabm) 
dziury  w  czem  porobić,  wy- 
wiercić. 

Vlu'ś40(!cn,  m.  (^aben)  1) 
rozpuścić  loki;  2)  wywabić; 
jmnbn   au^  bem  3i»"»ic^  — 

wywabić  kogo  z  pokoju;  tJOn 
jiunbnt  etwas  —  wyłudzić  co 
od  kogo;  ein  ©el^eintniä  von 
jmnbm  —  wyciągnąć  z  kogo 
tajemnicę. 

5lu'Ö=tot)Cnt,  vn.  i^aUn) 
wypalić  się,  wyżarzyć  się 
(o  ogniu). 

31«'^= löffeln,  va.  (IjCiUn) 
wypróżnić  za  pomocą  łyżki; 
'i)u  mufśt  nun  —  raaä  bu  bir 
eingebrodft  l^aft  musisz  wypić 
coś  nawarzył ;  (medyc.)  wy- 
ły żkować. 

Slu'ö  =  (o^ncn,   va.  i^aUn) 

dać  zapłatę,  wypłacić  komu, 
wynagrodzić;  id^  J)a6e  bie  2lr= 
beiter  auggetol^nt  wypłaciłem 
robotnikom  najem, 

5lu'^=IÖf(^Cn,  I.  va.  (pabm) 
1)  zgasić,  wygasić  (świecę, 
ogień);  2)  zmazać,  wymazać, 
zetrzeć;  bie  %a\ei  —  zmazać 
(gąbką)  co  na  tablicy  napi- 
sano; ein  Sßort  —  przekre- 
ślić wyraz ;  3)  zmazać,  zatrzeć, 
zgładzić;  einen  ©d^anbflec! — 
zmazać,  zmyć  hańbę;  ba§ 
2lnben!cn  an  etn3ag  —  zatrzeć 
pamięć  o  czem ;  eine  ©d^ulb 
—  umorzyć  dług;  II.  vn.  Ii* 
fd^eft,  lifc^t  auś,  bin  auSgelo» 
fc^en,  1)  zgasnąć  (o  świecy), 
zatrzeć  się;  2)  nagle  i  lekko 
umrzeć. 

5j(«'^lÖfrf)Cr,  Słn.  =§,  pi  —, 
1)  ten,  co  świece  gasi;  2)  ka- 
pturek m.  do  gaszenia  świec. 

5lU'M0f eu,  va.  (^aben)  wy- 
losować, losem  wyciągnąć. 

5lu'Möfen,  I.  m.' (öa5en) 
1)  wyjąć,  powyjmować;  bie 
Änod^en  au§  bem  ^leifd^e  — 
wyjąć  kości  z  mięsa ;  bic  S5Ö« 
gel  auä  ben  3Re^en  —  powyj- 
mować ptaki  z  sideł;  2)  wy- 
kupić, uwolnić;  einen  ®efan= 
genen  —  wykupić  jeńca;  einen 
ücrpfänbctcn  (Segenftanb  — 
wykupić  co  z  zastawu;  II.  vr. 


(l^aDen)  fid^,  okupić  się,  uwol- 
nić się,  wywiązać  się  (poda- 
runkiem); fid^  von  ber  3Jiin= 
tärpfli(^t  —  uwolnić  się  od 
służby  wojskowej, 

Slu'^löfung,    sf.    pi   .-en, 

wykup  m.,  wykupienie  n., 
okup  m. 

%n'Moti)tnf  va.  (^^aBen) 
(w  żegludze)  zmierzyć  głę- 
bokość (zarzucaniem  sznurów 
z  ciężarkami  ołowianymi). 

S(iV§4i)t^cn,  va.  (^aben) 
wy  lutować. 

WMll^tn,  I.  ta.  (^abcn) 
wywietrzyć,  przewietrzyć,  wy- 
stawić na  przewiew  (suknie, 
pościel);  II.  vr.  (^aben)  ftd^, 
wyjść  na  wolne  powietrze, 
zaczerpnąć  powietrza. 

5lu'§4ugen,  vn.  (^aben)  pa- 
trzeć (za  czem),  pilnie  baczyć, 
śledzić. 

3lu'§=IÜ9en,   vtt.   tog  au§, 

l^abe  aufgelegen,  przestać  łgać. 

5lu'Mutf(!|en,   vn.   (^aben) 

przestać  ssać. 

5lu'ö=ma(^cn,    va.   (|aben) 

1)  wyjąć,  wydobyć  (co  z  cze- 
go) ;  eine  9^ufś  —  wyjąć  orzech 
z  łupiny;  @rb[en  —  wyjąć 
groch  ze  strączków;  ^rebfe 
—  wyjąć  mięso  z  raków; 
%U^e  —  wywabić  plamy ;  2) 
ukończyć,  zakończyć ;  einen 
(Streit  —  zakończyć  spór;  baä 
mögen  fie  unter  einanber  — 
to  jest  ich  rzeczą;  "Oa^  XOlU 
id^  fd^on  —  biorę  to  na  sie- 
bie; fie  raerben  e§  mit  \)^n 
25?affen  —  muffen  bronią  będą 
się  musieli  o  to  rozprawić; 
eä  ift  noc^  nid^t  au§gemad^t 
jeszcze  nie  koniec  na  tem ; 
ein  ©piel  —  zakończyć  grę; 
id^  l^abe  i)a^  ©piel  ausgemacht 
wygrałem  partyę;  3)  wypró- 
żnić, zgasić;  ben  ŚBetn  im 
@[afc  —  wychylić  szklankę 
wina;  ba§  StC^t  —  zgasić 
światło;  4)  ułożyć,  postano- 
wić; id^  j^abc  e§  mit  il^m  au§« 
gemad^t  ułożyłem  się  z  nim 
o  to;  roir  l^aben  e§  fo  auöge= 
mad^t  takeśmy  się  ułożyli; 
e§iftau§gemad|t,  bafg  pewnem 
jest  że;  roaS  auägemad^t  ift, 
brandet  nic^t  erft  Beroiefen  gu 
roerben  nie  potrzeba  dowodzić 
tego,   co   się  wie   na  pewne; 


5)  wyrobić  co,  wystarać  się 
o  co;  jmnbm  einen  greitifc| 

—  wystarać  się  komu  o  wolny 
stół;  imnbm  ©elb  -^  postarać 
się  o  pieniądze  dla  kogo ;  6) 
wynosić,  czynić  razem,  sta- 
nowić; ha^  mad^t  im  ^al^re 
l^unbert  Äronen  aus  to  czyni 
(wynosi)  sto  koron  rocznie; 
bie  SSeraterungen  maclien  me^r 
aug  alö  baä  §auä  felbft  ozdoby 
kosztują  więcej  niż  dom;  jroci 
^immer  malc^en  bie  äßo^nung 
an§  pomieszkanie  składa  się 
z  dwóch  pokoi;  baö  ©elb 
mad^t  in  blefem  galie  nid^t§ 
auö  w  tym  wypadku  pienią- 
dze nic  nie  znaczą;  baö  mad^t 
nod^  nid^t  bie  S^ugenb  auä  to 
jeszcze  nie  stanowi  cnoty,  to 
jeszcze  nie  jest  cnotą;  baś 
mac^t  nichts  au§  to  nic  nie 
znaczy,  na  tem  nic  nie  za- 
leży; baö  mad^t  eä  nod^  nic^t 
auö  to  jeszcze  nie  wszystko, 
jeszcze  nie  koniec  na  tem; 
7)  przystroić  czem  (zewnątrz), 
przyozdobić;  ńn  mit  @0lb 
au^gemad^teS  Äteib  suknia 
złotem  wyszywana,  szamero- 
wana. 

^lii'ö^ntagcrn,  l.  vn.  (fein) 

wychudnąć;  II.  va.  (l^aBen) 
wychudzić  (kogo,  co). 

9lu'§=ma^Icn,  mahlte  an§, 
f)ahe  auśgemal)ten,  I.  va.  1) 
wymieć;  baä  ©etreibe  gu  fe^r 

—  wymieć  zbyt  zboże  (za 
mało  zostawić  otrębów);  2) 
ha^  SBaffer  auä  bem'  ^eid^e  — 
wyczerpać  wodę  ze  stawu  za 
pomocą  młynka;  II.  vn.  prze- 
stać mleć. 

5l«'§=ma(cn,  I.  va.  (^aben) 

1)  wymalować,  pomalować, 
farbami  pociągnąć;  ein  Sl^" 
mer  —  pomalować  pokój;  2) 
ukończyć  malowanie,  całkiem 
pomalować;  ein  ©emälbe  — 
ukończyć  (wykończyć)  obraz ; 
3)  opisywać,  przedstawiać, 
określać;  er  l^at  mir  bie  ©ad^e 
gang  anberś  ausgemalt  przed- 
stawił mi  rzecz  w  zupełnie 
innem  świetle;  id^  i^obe  mit 
baö  anberä  ausgemalt  wyobra- 
żałem sobie  to  inaczej;  4) 
opatrzyć  rycinami,  illustro- 
wać;  II.  vn.  (I^aben)  przestać 
malować. 


3f  nie  über,  ®eutfĄ=VoInifĄe§  SJöörterDuA. 


5(u'§=manneln 


130 


5lu'^=nafd)ert 


9ltt'g=tttangcln,  ya.  (^aben) 
wymaglować  (bieliznę);  wy- 
wałkować  (ciasto). 

9lu'^=mar!eit,    va.  {l)aUn) 

wytknąć  granice ;  einen  ^la^ 
für  einen  ©arten  —  wytknąć 
plac  na  ogród. 

5lir?Mnarfrf!,    sm.  ^c§,  pi 

«märfd^e  wymarsz  m.,  wyma- 
szerowanie  n.,  wyruszenie  n. 

3Iu'§=maiidjicrcn,  vn.  (fein) 

wymaszerować,  wyruszyć,  ru- 
szj-ć  z  miejsca,  puścić  się 
w  drogę ;  jum  Kampfe  —  ruszyć 
do  boju ;  \)a^  Sftegiment  ift  für 
längere  ś^it  ausmarfc^iert  pułk 
wyruszył  na  dłuższy  czas. 

5Iirö=nmrtern,  va.^  (^aben) 

wymęczyć,  wy  dręczyć,  wy  tra- 
pić. 

5ln'Ö=mäfte«,  m.  (^aben) 
wypaść,  wy  tuczyć  (wołu,  wie- 
prza). 

5lit'^=tnatra^en,  va.  (fja&en) 

wypchać,  nabić  wełną,  wło- 
sieniem wysłać. 

2lu'$=utaiicrn,    va.   (^abcn) 

wymurować,  wykończyć  mu- 
rowanie, murem  wyfutrować, 

5jlu'ö=ntaiifcn,   ta.   (^aben) 

1)  wyłapać,  wyłowić  myszy  ; 
bie  Äa^e  l^at  ba§  ganje  §aug 
ausgemaust  kot  wyłapał 
wszystkie  myszy  w  domu  5  2) 
(przenośnie)  wykraść,  ob- 
kraść;  jmnbm  bie  S^afd^en  — 
wypróżnić  komu  kieszenie;  3) 
vr.  ^xć),  (o  ptakach)  pierzyć 
się. 

3lu'§=mcttellt,  va.  (^aben) 
dłótem  wydłubać,  dłótem 
wyjąć,  dłótem  usunąć,  dłótem 
wyciosać;  (przenośnie)  sta- 
rannie  wykończyć. 

5lu'^=ntclfctt,  va.  meüte 
au§,  l^abe  auśgemolfen  (auś* 
gemeüt)  wydoić ;  eine  ^u^  — 
wydoić  krowę. 

5lu'§-mcrgclu,  va.  (^aben) 

wyniszczyć,  zniszczyć  kogo 
(co  do  sił  lub  majątku);  au^' 
gemergelt  wycieńczony,  wy- 
niszczony, przeżyty. 

?lu'^=merjcn,  va.  (^aben) 
wybrakować,  wyplenić;  bie 
räubigen  ©d^afc  au^  ber  ^erbe 
—  wyłączyć  ze  stada  spar- 
Bzywiałe  owce  ;  eine  ©telle  in 
einer  ©d^rift  —  usunąć  miej- 


sce jakie  z  pisma ;  jeine  ©d^anbc 

—  zmyć  hańbę. 

2Iu'?-ntcffen/  l.  va.  miffeft, 
mif»t,ma^au§,  l^abe  auggemef- 
fen,  1)  mierzyć,  wymierzyć; 
mit  ber  ©ttc  etro.  —  wymie- 
rzyć (odmierzyć)  co  łokciem; 
einen  ^ege(  —  obliczyć  obję- 
tość stożka  ;  2)  rozdzielać  po- 
dług miary,  sprzedawać  po- 
dług miary;  eine  SOßare  — 
sprzedawać    towar  częściami. 

5Iu'öme)fnng,  sf.  pi.   ^^en, 

wymiar  m.,  pomiar  m.,  wy- 
mierzenie n. 

Slu'ömcffcr,  sm.  «§,  pi.  —, 

miernik  m.,  mierniczy  m. 

5lu'Ö=micten,^  va.  (^aben) 
nająć,  wynająć  (pomieszka- 
nie, siłę  roboczą);  jemanben 

—  wyrugować  kogo  z  pomie- 
szkania, wykwaterować  kogo, 
zmusić  kogo  do  wyprowadze- 
nia się,  wypowiedziawszy  mu 
komorne  (o  właścicielu  domu); 
obiecawszy  wyższy  czynsz 
(o  najmującym  mieszkanie); 
einen  2)ienftboten  —  odstrę- 
czyó,  odmówić  służącego,  słu- 
żącą. 

'5lu'Ś=miubCl*n,  ra.  (^aben) 
ofiarować  najmniej  żądające- 
mu (dostawę  bydła) ;  burd^ 
2lu§minberung  etro.  »erbingen 
wypuścić  co  przez  licytacyę 
in  minus. 

^ilu'^=ntiftcu,  I.  va.  (^aben) 

oczyścić  z  gnoju,  wywieźć 
gnój,  wyrzucić  nawóz;  ben 
©tali  —  oczyścić  stajnię  z  gno- 
ju; eine  ©d^rift  —  poprawić 
grube  błędy  pisma ;  II.  vn. 
(^aben)  skończyć  wywóz  gnoju. 

Slu'^miftung,  sf.   yi.  -en, 

oczyszczenie  n.  z  gnoju. 

^U'Ö=mttteIn,  va.  (f)aben) 
dojść  czego,  wynaleźć,  wy- 
kryć co;  jmnbg  SBol^nung  — 
dojść,  gdzie  kto  mieszka;  bie 
soften  —  dojść,  jakie  są  ko- 
szta. 

5lu'§=morbcn,  I.  va.  ^^aben) 
wyniszczyć,  w^ytępić,  wymor- 
dować; II.  vn.  {J)a!btx\)  prze- 
stać mordować,  zabijać. 

5lu'Ö=mÜnbClt,  tn.  (§aben) 
upływać,  wpadać  w  co ;  ber 
j^lttfś  münbet  in§  3)?eer  au§ 
rzeka  wpada  do  morza;  koń- 
czyć się  czem. 


5lu'g=mün3Cn,   va.   (^aben) 

wybić  na  pieniądze;  ber  ©taat 
|at  baö  ©olb  ausgemünzt  pań- 
stwo wybifo  złoto  na  monetę. 

5lu'^=inüffcn,  vn.  muf ć  te 
auö,  \)o.hi  ausmüffcn,  musieć 
wyjść  (z  domu,  z  kraju), 

5(u'Ö=mMftcru,  va.  (^aben) 
wymusztrować,  dobierać,  od- 
łączać, mniej  zdatnych  odrzu- 
cać (o  żołnierzach,  o  koniach). 

Stu'^muftcnmg,  sf.  pi,  -en, 

dobif^ranien.,  musztrowanie«. 

5lu'ö=nagen,  I.  va.  (^abcn) 
wygryzać;  baś  G'id^fiÖrnc^en 
nagt  bie  Diufś  au§  wiewiórka 
wygryza  orzech  z  łupiny; 
gryząc  wywiercić;  ein  2oc^  in 
iixo.  —  gryząc  co  przedziura- 
wić; II.  vn.  (^aben)  przestać 
gryźć, 

5lir^=nnl^cn,  va.  (^aben)  1) 

skończyć  szyć;  2)  wyszywać 
co,  wyszywaniem  ozdobić ; 
ein  Äteib  mit  ®olb  —  wyszyć 
suknię  złotem  ;  ein  3Jiufter  — 
wyszyć  (wyhaftować)  wzór; 
3)  (przenośnie)  ftd^  bie  2Iu* 
gen  —  osłabić  wzrok  przez 
nadmierne  szycie. 

5lii'?nal)mc,    sf   pi.  =en, 

wyjątek,  wyjęcie,  wyłączenie, 
odstąpienie  od  reguły,  ano- 
malia; eine  —  inad^en  zrobić 
wyjątek  ;  alle  oT^ne  —  wszyscy 
bez  wyjątku;  feine  3łege(  ol^ne 
—  niema  reguły  bez  wy- 
jątku; biefer  @a^  Iäf§t  2Iuś= 
nafimen  gu  to  prawidło  ma 
swoje  wyjątki  (wyłączenia). 

5lu'önaljm^gefe^,    sn.   .-e§, 

pi.  =e,  ustawa  f.    wyjątkowa. 

^iTii'^unljm^gci'idjt,  sn.  =c§, 

pi.  'C,  sąd  m.  wyjątkowy, 
forum  n.  uprzywilejowane. 

Slu'^naljm^fteüimn,  sf  pi. 

sen,  stanowisko  «.,  położenie 
n.  wyjątkowe. 

5lu'^nQljm^lDCifC,  adv.  wy- 
jątkowo, przez  wyjątek. 

5lu'§=narrcn,    vn.   (^aben) 

przestać  szaleć,  wyszaleć  się ; 
loer  in  ber  $5u9^"b  auśnarrt, 
ift  flug  bei  ^a^rfn  kto  z  młodu 
się  wyszaleje,  na  starość  zmą- 
drzeje. 

I     5ln'^=nof(^cu,  i.  va.  {{)(iU\\) 

■  wyłasować  co;  II.  rn.  {f)af>in} 
i  przestać  łasować. 


W^'-mätn 


131 


5lu'g=łiflutfert 


draŻDJć,  zaczepiać  kogo;  II. 
vn.  (^aben)  przestać  drażnić, 
nag:abywać. 

2(il'g=nc^mcn,  I.  va.  nimmft, 
nimmt,  na^m  au§,  f)abe  auś= 
genommen,  1)  wyjąć,  wydobyć, 
wyjmować,  wybrać ;  ^unge  auä 
bcm  S^eftc  —  pisklęta  z  gniazda 
wybrać;  fic^  einen ^a^n—  la[=- 
fen  kazać  sobie  wyrwać  ząb ;  2) 
wyjąć  wnętrzności,  wypatro- 
szyć; einen  %i\ć),  einen  §ajen 
—  sprawić,  wyprawić  rybę,  za- 
jąca ;  3)  wykluczyć,  wyłączyć ; 
błe  Ślumefenbcn  finb  auśgc« 
nommen  wyłączając  (wyłącza 
się)  obecnych;  ausgenommen 
finb  üon  biefer  3teget  wyłą- 
czają się  od  tego  prawidła; 
4)  Śolbatfn  —  rekrutować 
żołnierza;  5)  S?aren  —  brać 
towary  na  wybór;  SBaren  auf 
93org  —  brać  towary  na  kre- 
dyt; II.  vr.  (I^abcn)  fid^,  1) 
wyjąć  się,  wyłączać  się;  ić) 
ne^mc  mic^  üon  biefer  S<^^ 
nid^t  au§  nie  wyjmuję  się 
z  tej  liczby;  2)  wyglądać, 
wydawać  się,  w  oczy  uderzać; 
bic  garbe  nimmt  ficf;  gut  an^ 
ten  kolor  dobrze  się  wydaje ; 
in  blefem  <BaaU  nimmt  fidĘi 
ber  ©efang  nirfit  fonberlic^  au§ 
w  tej  sali  śpiew  nie  szcze- 
gólnie się  wydaje  (sala  nie 
jest  akustycznie  zbudowana); 
er  nimmt  fid^  in  biefem  2ln* 
guge  fdf)lcd)t  au§  nie  do  twa- 
rzy mu  w  tern  odzieniu. 

3lu'gUC^ttlCnb,  part.  i  adi. 
nadzwyczaj  ny,  wyborny,  szcze- 
gólny, przedni,  wyśmienity ; 
adv.  nadzwyczajnie,  niezwy- 
kle; ba§  gefaßt  mir  —  gut 
to  rai  się  nadzwyczaj  podoba. 

5lu'g=nctöCn,  va.  (^aben)  1) 
wygiąć;  2)  Avychylic,  wysą- 
czyć, do  dna  wyciągnąć. 

5lu'ö=ncnncn,  va.  nannte 
auö,  l^abe  auögenannt,  przestać 
wyliczać,  (kogo,  co)  wyliczyć 
do  końca,  wyliczyć  wszystkich, 
wszystko. 

21u'^=neftelii,    va.    (^aben) 

rozsznurować,  rozwiązać. 

5(u'g=nttf  en,  vn.  (I^aben)  skoń- 
czyć drzemkę,  wydrzemać  się. 

3lu'g=mcfcń,  I.  va.  (^abeii) 
wykichać  cu  (np.  groch,  który 


utkwił  w  nosie);  II.  vn.  i  vr. 
(I^aben)  ficJi,  wykichać  się,  naki- 
chać  się  do  syta. 

9lu'^=ni^^eit,  va.  (^aben) 
wypić  po  troszce,  wychłeptać. 

5lu'ö=nötl^igcn,  va.  (§aben) 
=  abnöt^igen. 
9lii'§=nittfd)cn,  va,  (^aben) 

wyssać. 

5lu'^=nü^Clt  (au§nu|en),  va. 
(§aben)  1)  wykorzystać,  wy- 
zyskać, wyciągnąć  korzyść; 
eine  ©elegenl^eit  gut  —  sko- 
rzystać dobrze  z  sposobności; 
ba§  ^ud^  —  oszczędzać,  wy- 
zyska materyę;  2)  =abnÜ^erT. 

5lu'ŚUU^Ung,  sf.  wykorzy- 
stanie w.,  wyzyskanie  n., 
exploatacya  /. 

5lU'^=Men,  va.  (^oBen)  olejem 
wysmarować,  wlać  olej  do 
wnętrza. 

5i[u'§=0^fent,  va.  (^aben) 
przestać  dawać  w  ofierze,  dać 
wszysrko  w  ofierze;  er  f)at 
atte  feine  ©d^afe  \>m  fööttern 
ausgeopfert  wszystkie  owce 
dał  bogom  w  ofierze. 

5lu'ś=orgcIn,  l.  va.  (r)aben) 

grać  na  organach  do  końca; 
II.  vn.  (I^aben)  przestać  grać 
na  organach. 

5tu'§=Jpac()tcn,^  I.  va.  (Caben) 

1)  wydzierżawić  co;  2)  jmnbn 
—  wyrugować  kogo  z  dzier- 
żawy; II.  v)i.  (^aben)  prze- 
stać dzierżawić. 

5lU'§=)ja(fcn,  va.  (^aben)  wy- 
pakować, odpakować  (książki, 
kufer);  feine  SBaren  —  rozło- 
żyć  towary;    3fieutg!eiten   — 

opowiadać  nowiny. 

5IU'^^atfung,  sf.  wypako- 
wanie M.,  wyładowanie  n. 

5l«'ś))a(fcr,  sm.  =§,  pi.  —, 
(Ans/.,  pi.  =innen)  osoba,  która 
wyładowuje,  wypakowuje. 

5lu'ö=))anf(l)cn  (^pantfc^cn), 

va.  (f)aben)  1)  przelać  co,  wy- 
lać; 2)  wygadać  się  z  czem, 
wypaplać. 

5ltt'§=^a^)^cn,    va.  (^obeti) 

1)  tekturą   wylepić,    obkleić; 

2)  (o  dzieciach)  spapać,  zjeść. 

kn'^'^xkmx,  va.  (^oben) 

odbić  cios,  obronić  się  od  razu. 

3lU'f=^aMfeit,  va.  lijaUw)  1) 
ogłosić  co  przy  odgłosie  ko- 
tłów; 2)  einen  ©treit  —  roz- 


strzygnąć spór  rapierami;  3) 
jmnon  —  obić,  wywalić  kogo. 
5lU'§=^Cttfd)Cn,  va.  (^aben) 
1)  wybiczować,  wybatożyó, 
okładać  biczem;  jmnbm  baś 
2luge  —  biczem  wybić  oko; 
bem  Äinbc  ben  @igenfinn  — 
odzwyczaić  dziecko  od  uporu 
(chłostą);  2)  wygnać,  wypę- 
dzić okłaflając  biczem. 

5(u'ö==^fäi;Icn,   va.  {i)aUn) 

pale  powbijać,  wytknąć  pa- 
lami. 

5lu'ö=:>)fänben,  va.^  (f^alen) 

zagrabić,  zafantować,  -wy- 
egzekwować (ben  ©d)ulbner 
dłużnika) ;  jmnbn  biś  aufä 
^emb  —  zafantować  komu 
wszystko  aż  do  ostatniej  ko- 
szuli. 

5ln'ö^)fänb«ng,  sf.  pi.  =en, 

zagrabienie  n.,  zafantowanie 
n. 

5lu'§=^farrcn,  va.  (§aben) 
ctne@emeinöe,  dysmembrować. 
dyslokować  parafię  (utworzyć 
nową,  złączyć  z  inną). 

5lu'§^firntng,  sf  pi.  «en, 

dysmembracya  /.,  dy sieką- 
cy a  /. 

5lu'§=MeifCU,  I.  va.  pfiff 
au§,  i^ahi  ausgepfiffen,  1)  wy- 
gwizdać (piosnkę);  2)  jmnbn 
—  wygwizdać  kogo,  gwizda- 
niem zadrwić,  szydzić  z  ko- 
go; man  l^at  bieleń  ©änger 
ausgepfiffen  wygwizdano  tego 
śpiewaka ;  II.  vn.  (tjaben) 
przestać  gwizdać,  kończyć 
gwizdanie. 

5llt'Ö-^ferrf)C«,  va.  (fjahen) 
hurty,  koszary  rozstawiać  na 
polu;  bie  ©d^afe  —  owce 
w  hurtach  zamykać  na  polu. 

5lit'g=^f(an5cn,  i.  va.  (^a= 

ben)  wysadzać,  przesadzać 
(rośliny  z  doniczki);  II.  vn. 
(^aben)  przestać  sadzić,  za- 
sadzać (kwiaty,  drzewa). 

^u'^=^flaftcrn,  i.  va.  (|a* 

ben)  wybrukować,  brukiem  wy- 
kładać (podwórze,  ulicę);  II. 
vn.  (I^aben)  skończyć  bruko- 
wanie. 

%n'ß^p^Mtn,  va.  {i^dhtn) 
wy^>ić  kołkami. 

5lu'g=^ptfcit,  I.va.  (^aben) 
obskubać,  oberwać  (kwiaty, 
owoce);  II.  vn.  (I^aben)  prze- 
stać skubać,  rwać, 

9* 


$[u'§=^flnöeit 


132 


5lir^=^iił?cn 


3lu'§=^f(iigen,  i.  va.  (^a= 

Ben)  zorać  grunt,  zagon); 
wyorać  (kamitń,  skarb);  II. 
vn.  (E)aben)  skończyć  orać. 

5lu'ö=:|jfii^cn,  va.  {f)ahen) 
wyczerpać  wodę  z  kałuży, 
osuszyć  kałużę. 

2tn'§=^i(l)Cn,  va.  (^abeu)  1) 
wysmarować  smoła;  2)  zrobić 
nieczułym  na  co;  ein  au§ge= 
pid)ter  ^rinfer  zawodowy  (sta- 
ry) pijak;  er  f)at  einen  au§= 
cjepiĄten  3Jiagen  ma  strusi 
żołądek. 

3lll|^i'ciClt,  s.  pi.  obserwo- 
wanie lotu  ptaków ;  znak, 
przepowiednia;  unter  ben  — 
pod  opieką,  ochroną,  pod 
skrzydłami. 

5l'n^=^ttfcn,  va.  (^aben) 
wydziobać;  bie  izomer  au9 
ben  styren  —  wydziobać  ziarna 
z  kłosów  ;  dzióbiąc  wypróżnić. 

5lu'Ö=))in[cIn,  ra.  (^aben)  1) 
wysmarować  pędzlem  (gar- 
dło); 2)  skończyć  pędzlować. 

5l«'§--=^if(cn,  vr.'wn.  (Reiben) 
ft^,  wyszczać  się ;  skończyć 
moczyć. 

9lu'§=^ta^^crn,  va.  (^aben) 
wypaplać,  wybajać,  wypleść 
co. 

3Iu'ö-^Iärrcit,  i.  va.  (fjaben) 

wyskrzeczeć,  wybeczeć;  11. 
vn.  (I^aben)  przestać  skrzeczeć, 
beczeć. 

tMu'^^Iattcu,    va.   (l^aben) 

pokryć  płytami. 

5lu'§=i)liittcn,    va.    (^aben) 

wyprasować. 

5ln'§-4Jta^CU,  va.  (I^oben) 
pęknąć  wokoło  i  wypaść;  ein 
©tÜtf'53ro[e  i[t  auägepla^t  wy- 
padł kawał  pęcherza;  in  ein 
®eläcl[)ter  —  parsknąć  śmie- 
chem. 

5lir^-^laubcni,  i.  va.  (f)a= 

ben)  wygadać,  wypaplać,  wy- 
pleść; 11,  vn.  (fjaben)  prze- 
stać paplać,  bajać;  III.  rr. 
(I^aben)  fid^,  napaplać  się  do 
syta. 

5lu'ö=:))Iaufd)cn,  va.  (^aben) 
i  vn.  (t)aben)  =  auśpiaubern. 

5lu'^=^Iünbcrn,  i.m.  (f)a- 

ben)  zrabować,  złupić  (miasto, 
kościół);  rein  —  zrabować  do 
szczętu;  II.  vn.  (I^abcn)  skoń- 
czyć rabować,  plondrować. 


5lit'^=^odjen,  I.  va.  (^aben) 
1)  wypukać  kogo,  pukaniem 
zmusić  do  oddalenia  się,  pu- 
kaniem dać  znak  niezadowole- 
nia ;  2j  pukaniem  wypłoszyć, 
wystraszyć;  3)  ettO.  —  przez 
upór  osiągnąć  co ;  II.  vn. 
{\:j<xbi\\)  przestać  pukać. 

3In'^=i)0licrcn,  va.  (^aben) 

wypolerować. 

5ln'^=)J0lftcrn,    va.  (^aben) 

wypchać,  wytkać  czem ;  wy- 
ścielać (kanapę,  siedzisko 
w  powozie). 

5ln'^=^oItcrn,   vn.^   (^aben) 

przestać  hałasować,  wyhu- 
łasować  się  ;  (affet  il^n  —  daj- 
cie mu  się  wykrzyczeć. 

5Iii'^=)J0fauncn,  va.  (^aben) 

wytrąbić,  roztrąbić,  ogłosić 
co;  feine  ©el^eimniffe  —  wy- 
gadać się  z  sekretami;  ie= 
manbeö  ^ob  —  wychwalać 
kogo,  głosić  czyją  sławę  ; 
eine  ^'ladEirid^t  —  rozgłosić 
wiadomość. 

5lU'^=^räOCn,  I.  «;«.  wybić 
(monetę),  wycisnąć ;  in  fei= 
nen  ^ügen  ift  SKitbe  au§ge= 
prägt  łagodność  przebija  z  je- 
go oblicza;  ein  Sruftbilb  in 
3JietaII  —  wycisnąć  popiersie 
na  kruszcu;  II.  vr.  (^aben) 
ftd^,  odznaczać  się,  charakte- 
ryzować się  (czem) ;  in  biefent 
@ebid)łe  prägt  fł^  eiit  li)ri= 
jd^eś  5talent  au^  z  tego  poe- 
matu przebija  talent  liryczny; 
ausgeprägt,  part.  i  adi.  wy- 
bitny, charakterystyczny  ;a(?y. 
wybitnie,   charakterystycznie. 

Slii'^^rägimg,  sf.  pi.  =cn, 

wybijanie  n.  (monety),  wy- 
ciskanie n. 

5lu'§=:jjrcbigen,  I.  vn.  (^aben) 

skończyć  kazanie,  przestać 
kazać;  II.  va.  {\)(\.htx[.)  w  ka- 
zaniu co  oznajmić;  er  [)at  eine 
neue  Se^re  auśgeprebigt  w  ka- 
zaniach głosił  nową  naukę. 
5ln'ći=^rcifcn,  va.  ptieö  aus, 
Ijabe  auśgepriefen,  wychwalać, 
zachwalać. 

5lu'^^rc)^mafd)inc,  sf.  j^i- 

«n,  maszyna  /.  do  wyciska- 
nia, wytłaczania,  tłocznia  /. 
5lirÖ=^rcffcn,  I.  va.  l)  wy- 
cisnąć, wytłoczyć  (sok  z  owo- 
ców);  2)  jmnom  ©elb  — 
wydusić  od   kogo    pieniądze; 


imnbm  ein  ©el^eimniä  —  wy- 
drzeć komu  tajemnicę ;  jtnnbm 
ein  ©eftanbniś  —  wymusić  na 
kim  zeznanie;  II.  vn.  (^aben) 
przestać  wyciskać,  wytłaczać. 

5ln'ii^rcf(nnö,  sf.  ^ń.  =en, 

wyciskanie  n.,  wytłaczanie  n. 

5lu'^-^robcii,    va.    {j;)Q.hix() 

wypróbować. 

3lu'^=J)riifcn,  l.  ra.  (l^abcn) 

wybadać,  wyegzaminować; 
etraaS  —  doświadczyć  czego ; 
II.  vn.  (^abcn)  zakończyć  ba- 
danie, dochodzenie,  egzamin. 
5lir§=^l*itgcltt,  I.  ra.  (^aben) 
1)  wychłostać,  wybić,  obić, 
wytłuc;  jmnbn  —  wyłatać 
komu  skórę ;  2)  kijami  wy- 
pędzić, wyrzucić;  II.  V7i. 
ausgeprügelt  \^(xhzxi  przestać 
okładać  kijami. 

5lü'^=^nffen,    va.     (^aben) 

wyszturkać  kułakami. 

5In'Ś=^iim^cn,  I.  va.  (^aben) 

1)  wypompować,  pompą  wy- 
ciągnąć, wyczerpać  (wodę 
z  studni);  2)  wyciągnąć  mo- 
żliwą korzyść  z  czego;  3) 
wypożyczyć. 

Slu'^^nm^uiig,   sf.  pi.  »en, 

wyczerpanie  n.,  ewakuacya/. 

3lu'^=ł)unfticrcn,m.  (^óben) 

1)  wypunktować,  pokryć  co 
punkcikami ;  2)  dojść  czego 
przez  wróżbę;  3)  subtelnie 
co  ułożyć. 

5tu'^^^uften,  va.  (tjaben)  = 
aueblafen. 

5lir^:|Jii^Öcgcuftonb,  sm.  sc§, 
pi.  »gegenitänöe,  przedmiot  do 
ozdoby. 

5lu'^=^n$cn,  l.  va.  (^aben) 

1)  wyczyścić,  oczyścić,  wy- 
chędożyć;  2)  bie  B^eige  — 
poobcinać  gałęzie;  ein  ^leib 
—  odświeżyć  suknię;  einen 
alten  §ut  —  odnowić  kape- 
lusz; 3)  wewnątrz  wyczyścić 
(strzelbę);  4)  przystroić,  przy- 
ozdobić; einen  G^rifibaum  — 
ubrać  drzewko;  5)  ostatecznie 
wykonać,  wykończyć;  6)  wy- 
próżnić; eine  ©d)üffe( —  zjeść 
wszystko  z  misy;  7)  nabesztać, 
wyłHJać;  II.  vr,  (^aben)  fiel;, 
ubrać  się,  wystroić  się,  upię- 
kszyć się;  er  f}at  fic^  aulge- 
putjt  wystroił  się  (wysztyfto- 
wał  się  na  ostatni  guzik);  III. 
vn.  (tjaben)  przestać  czyścić. 


wm^^^ 


133 


3ln'ö=rcitictt 


%n'^pi\i^tt,  sm.  =s,  pl.  —, 

1)  czyściciel  m. ;  2)  (przeno- 
śnie) bura  /.,  wyłajanie  n.; 
einen  —  befommen,  jmnbm 
cjeben  burę  dostać,  oberwać, 
dać  komu  burę,  wyiajać  kogo. 
2(u'Ö=(|Uälcri,  I.  va.  (^a6en) 
wydręczyć,  wymęczyć,  wytra- 
pić ;  imnbn  —  zamęczyć  kog^o ; 
er  l^at  ftd^  bie  ©eele  auägequätt 
zamęczył  się,  wymęczył  się 
na  śmierć;  l^aft  bU  i^n  fd^OU 
auögequält?  czy  przestałeś  go 
już  trapić? 

2lu'ś-palntcn,  va.  i  im.  {i)a'' 
Ben)  =  auśbampfen. 

5lll'Ö=aucüCU,  vn.  quittft, 
quillt,  quoll  auä,  bin  auöge* 
quotlen,  wytrysnąć,  wysączyć 
się,  wycieknąć. 

5lu'^=qiietfd^cn,  i.  va.  (^a= 

ben)  wygnieść,  wydusić,  wy- 
tłoczyć; II.  vr.  (^aben)  firf), 
(przenośnie)  z  trudnością  się 
wysłowić,   wyrazić. 

5lu'Ö=qutcfcUj  vn.  (^aben) 
piszcząc  wydać  głos,  wypo- 
wiedzieć; przestać  kwiczeć, 
piszczeć. 

5lu'ö-rabtcrcn,  va.^  (^aben) 

wyskrobać,  wydrapać,  wyma- 
zać (plamę). 

3lu'ö=ra|mcu,  l.  va.  (^aben) 

wyjąć  z  ram  (obraz,  haft); 
II.  vłi.  (fein)  bie  'Mić)  ift  au^= 
gerai^mt  mleko  zgęstniało  na 
śmietankę. 

5lu'§-ränbclu  (Sluśranben, 
2lu§ränbern),  ^  va.  (^abenj 
brzegi  porobić,  powyrzynać 
brzegi,  wykarbować;  auśge» 
ranbet^  part.  i  adi.  (w  bota- 
nice) karbowany. 

3lU'^=ran0ieitU,  (wym. :  ran- 
żiren)  va.  (j^aben)  wybrako- 
wać,   wymusztrować. 

2(u'ö=rantcn,  i.  yn.  (fein) 

wypuszczać  gałązki,  latorośl ; 
H.  va.  (I|abm)  wycinać  ga- 
łązki. 

'  3lii'ö=rafeit,  i.  vn,  i  vr. 
(Ejaben)  fic^,  1)  wyszaleć  się, 
uspokoić  się,  wyszumieć;  2) 
puścić  wodze  szałowi;  II.  va. 
(^aben)  feine  ®U\t  —  ukoić 
szał. 
Slu'ś=raften,    vn.    ((jaben) 

spocząć,  wypocząć. 

9lu''ö=raubcn,  m.  i  vn.  (^a« 
ben)  =  auśpliinbern. 


5lu'^=raud)cn,  l.  va.  (ijahen) 

wykurzyć,  wypalić  (fajkę); 
dymem  wygnać;  bie  g'Üclfe 
auä  bem  Sau  —  wykurzyć 
lisy  z  jamy;  II.  vn.  (Ijaben) 
wydymić  się;  baä  g^euer  l^at 
QU§geraud^t  ogień  przestał  się 
dymić;  przestać  palić  (fajkę). 
2ln'g=räuc(jcrii,  l.m.  (^aben) 

wykadzić,  nakadzić  (pokój) ; 
uwędzić  (szynkę);  II.  vn.  (I^a-- 
ben)  przestać  kadzić,  wędzić. 
5tu'Ö=railfen,  I.  va.  (ifaben) 
wyrywać,  pienić  (kłosy,  chwa- 
sty); fid^  bie  §aare  oor  S3er= 
jraeiflung  —  rwać  sobie  włosy 
z  rozpaczy;  II.  vn.  (I^aben) 
przestać  bić  się,  czubić  się ;  111. 
vr.  (^aben)  fid^,  naczubić  się, 
wyczubić  się  do  syta. 

5lu'ź=raumc«,   va.  (öaben) 

1)  wynieść,  powynosić;  bic 
Wóha  au§  bcm  ^i"^"^^»^  — 
wyprzątnąć  pokój ;  bie  SBäfd^e 
au§  bem  ©d^ranJe  —  wyjąć 
bieliznę  z  szafy;  eine  SBo^-- 
nung  —  wyprowadzić  się 
z  mieszkania;  (o  złodziejach) 
ba§  ^au^  —  okraść  dom;  2) 
sprzątając  wyczyścić,  wysprzą- 
tać; ben  ^ofraum  —  zamieść 
podwórze;  einen  (Sanal  — 
wyczerpać  kanał;  ben  pfeifen« 
!opf  —  wyskrobać  fajkę  (wy- 
trząść z  niej  pozostałości). 

5iu'^räumer,  sm.  s§,  pi 
— ,  (ńn  sf.,pl.  =innen)  osoba, 
która  sprząta,  czyści. 

5lu'^=ra«^c«,   vn.    (§a6en) 

oczyścić  z  gąsienic. 

5iu'ö=raufrf)Cit,  va.  (^aben) 

przestać  szumieć. 

3lu'Ś=ra«f^ent,  l.va.  (öaben) 
wycharkać,  wykrztusić  fle- 
gmę ;  II.  vr.  (I^aben)  ficl^,  wy- 
charkać się. 

^n'^^xt^tn,  va.  {^ahm)  = 
auswarfen. 

%\l'^-Xtń)m\,  va.  (^aben) 
wyrachować,  wyliczyć;  fidd 
etro.  —  ułożyć  sobie  co  z  góry; 
id^  fjabe  mir  ba§  fo  auśge« 
red^net  tak  to  sobie  wykom- 
binowałem. 

^lu'öredjiiung,  sf.  pi.  -en, 

obrachowanie  w.,  obliczenie 
n.y  kalkulacya  /. 

5{u'ö=re(fen,  l.va.  i  vr.  (^a= 

ben)  fid^,  wyciągnąć  (rękę) ;  fid^ 
—    wyciągać    się;    baS    (Sifert 


—  wyciągać  żelazo  (na  ko- 
wadle młotem);  ben  §ut  — 
rozciągać,  rozprzestrzeniać  ka- 
pelusz;  ben  ^alś  —  szyję 
wyprostować;  II.  vn.  (^a&etl) 
ber  §irfc^  E)at  auśgeredt  ro- 
gacz (jeleń)  wyrósł  zupełnie. 

5lU'k*CbC,  sf.  pi.  =n,  wy- 
mówka, wybieg,  wykręt;  baä 
finb  faule  2lu€reben  to  kiep. 
skie  (słabe)  wykręty;  ba  l^ilft 
!eine  —  tu  ci  wymówka  nie 
pomoże. 

5lu'ö=rcben,  l.  vn.  (§aben) 

1)  skończyć  mówić;  jmnbn 
nid)t  —  laffen  nie  dać  komu 
skończyć;  i)ahtn  ©ie  auöge= 
rebet?  czyś  pan  skończył?  2) 
er  ift  fo  l^eifer,  bafä  er  nic^t 

—  fann  ocihrypł  tak,  że  tru- 
dno go  dosłyszeć;  3)  otwarcie 
wyrazić  zdanie  ;  II.  va.  (I^aben) 
1)  wypowiedzieć,  skończyć; 
er    l^at   ben   ©a^   auśgercbet 

I  skończył  zdanie ;  2)  wypo- 
wif-dzieó  (zdanie,  opinię) ;  3) 
obszernie,  szczegółowo  omó- 
wić; roir  l^aben  gar  mand^eS 
mit  einanber  =äu»  mamy  wiele 
spraw  do  omówienia  (zała- 
twienia) ;  4)  fein  §erj  —  wy- 
gadać się,  ulżyć  sobie,  oma- 
wiając, co  komu  dolega;  5) 
wyrazić  co  należycie,  w  od- 
powiedniej formie,  nazwać 
rzecz  po  imieniu ;  6)  wymówką 
usprawiedliwiać;  feine  j^^l^^'^^' 
l^eit  —  uniewinniać  lenistwo; 
7)  jmnbm  etro.  —  wyperswa- 
dować komu  co,  wybić  komu 
co  z  głowy,  odwieść  go  od 
czego ;  "aa^  roerbe  id^  mir  nid^t 

—  iaffen  nie  dam  się  odwieść 
od  tego;  III.  vr.  {ijaUń)  fx^, 
1)  nagadać  się  do  syta;  fid^ 
mit  jmnbm  —  rozmówić  się 
z  kim  obszernie;  rair  l^tttten 
un§  au§gerebet  nie  mieliśmy 
sobie  nic  więcej  do  powiedze- 
nia; 2)  wymawiać  się  od  cze- 
go, szukać  wybiegów,  tlóma- 
czyć  się. 

3lu'ö=rcgttcn,  I.  vn.  i  vr. 
(^aben)  fid),  eg  ^at  auśgeregnet, 
deszcz  przestał  padać ;  II.  va. 
(^aben)  ber  Stiegen  ^at  bicfeä 
2od^  auśgeregnet  deszcz  wy- 
drążył  tę  dziurę. 

2tu'^=rei6en,  va.  rieb  au§, 
^abe    aufgerieben,    wycierać, 


^tu'^=reiĄen 


134 


5lu'§=robcn 


wytrzeć,   wyszurować;   fCIcdc 

—  wywabić  plamy  (tarciem); 
ben  ©c^mu^   auś  bem  ^Eopfe 

—  wyskrobać  brud  z  garuka; 
fic^  ben  ©cf)Iaf  auö  ben  2lugen 

—  przecierać  sobie  oczy;  bie 
Śil^ren  —  wytrzeć  ziarna  z  kło- 
sów ;  einen  33abenben  —  na- 
cierać koö^o  po  kąpieli. 

5lu'Ś=rcid)en,  V7i.  (^aben) 
1. 1)  wystarczyć ;  bag  ^Olg  wirD 
für  ben  2Binter  —  starczy 
drzewa  na  zimę;  2)  mit  etro. 

—  wystarczyć  cz^m;  er  fflnn 
nut  feinem  ©e^attc  nici^t  ,— 
nie  może  wystarczyć  (wyjść  z) 
swoją  pensyą ;  II.  auśreid^enb, 
part'  i  adi.  1)  starczący,  wy- 
starczający, dostateczny;  2) 
roeit  ausreic^enbe  ^läne  szero- 
kie, daleko  sięgające  plany; 
adv.  wystarczająco,  dostatecz- 
nie. 

%\\'Mtl^tn,  I.  V7i.  (fein) 
zupełnie  dojrzeć;  II.  va.  (I^a* 
ben)  wyżłobkować,  wybru- 
zdować. 

5tu'§=rctmcn,   vn.    (r^abcn) 

skońi-zyć  rymowanie. 

W^-n\\tn,  vn,  (^aben) 
skończyć  podróż,  nie  podró- 
żować więcej. 

3Ju'g=rci^cn,  l.  va.  reip 
a\x§,  rif§  auö,  fiabe  auggeriffen, 
wyrwać  (ząb,  roślinę);  einc 
«Pflanje  mit  ber  SOBurjcl  — 
wyrwać  roślinę  z  korzeniem, 
wykorzenić;  er  rei^t  fic^  ba= 
bei  fein  S3ein  auö  nic  mu  się 
przytem  nie  stanie;  eö  ift 
gum  ^aare*  to  nieznośne,  to 
nie  do  wytrzymania;  Un= 
fraut  —  wyplenić  chwasty; 
II.  vn.  (fein)  1)  przerwać  się; 
ber  2)amm  ift  auśgcriffen  prze- 
łamała się  grobla;  bie  S^ä^te 
reiben  auä  szwy  pękają;  meine 
©ebutb  reifet  aus  cierpliwość 
moja  się  kończy;  2)  umknąć, 
uciec,  ujść;  fiel)  roie  er  auä» 
reifit  patrz,  jak  zmyka;  ber 
geinb  reifet  auS  nieprzyjaciel 
uchodzi,  pierzcha;  bic  ^ferbe 
finb  auggeriff  en  konie  się  spło- 
szyły; bie  ©olbaten  finb  au§» 
geriffen  żołnierze  opuścili  cho- 
rągiew. 

'  5lu'^rci|?cr,  sm.  .§,  pi  —, 
(*in  s/.,  pi.  sinnen)  l)  osoba, 
l^ióra   wydziera,   wyrywa;   2) 


zbieg  m.,  dezerter  m.  (ucie- 
kinier m). 

%n'Mt\itn,  l.  vn.  i)  ritt 
au§,  bin  ausgeritten,  wyjechać 
konno;  łjon  einem  One  — 
wyjechać  konno  skąi  ;  2)  (^a* 
bin)  przestać  jeździć  konno; 
II.  va.  (^aben)  1)  ein  ^ferb  — 
przejechać  konia,  2)  ujeździć 
konia,  zrobić  go  zdatnym  pod 
wierzch ;  3)  einen  9iaum  — 
przebyć  konno  przestrzeń. 

Slu'öreitcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

osoba  wyjeżdżająca  konno, 
strażnik  m.  konny. 

5tu'ö=reufcn,  va.  (^aben)  wy- 
jąć członek  z  stawu;  jmnbm 
ben  3lrm  —  wykręcić  komu 
rękę;  id^  l^abe  mir  ben  e^^ufe 
ausgerenft  zwichnąłem  nogę. 

Siu'Ö=rcunen,  I.  ^vn.  rannte 
CLM^,  bin  ausgerannt,  1)  skoń- 
czyć bieg;  2)  oon  einem  Drte 

—  wybiedz  skąd;  II.  va.  (^a= 
ben)  1)  eine  33af)n  —  przebyć 
pędem  przestrzeli;  2)  jmnbm 
bo§  2luge  mit  ber  Sanje  — 
dzidą  wykłuć  komu  oko;  fid) 
ein  Śluge  —  wybić  sobie  oko 
uderzając  o  co;  III.  vr.  (I^a= 
ben)  fiĄ,  nabiegać  się  do  woli. 

5lu'g=rcuten,    m.[   (§aben) 

wykorzenić,  wyrwać,  wyple- 
nić; einen  2ldEer  —  oczyścić 
pole  z  chwastów. 

5lu'ö=nc^tcn,  «;a.  (^aben)  i) 

sprawić,  sporządzić,  wprawić 
w  dobry  stan;  bie  ©lieber  — 
wprawić  członki  (w  stawy) ; 
2)  odkryć,  wyszukać;  (w  gór- 
nictwie) einen  ®ang  —  odkryć 
zrobisko;  3)  jmnbm  ettoag  — 
oznajmić  komu  co;  einen  2lufj 
trag  —  wykonać  zlecenie ; 
jmńbm  einen  ©rufe  Don  jmnbm 

—  złożyć  komu  ukłon  od 
kogo;  id^  werbe  eö  —  sprawie 
to;  4)  dokazać  czego,  wyko- 
nać, uskutecznić;  fe^r  eifrig 
tt)un  unb  nichts  —  robić  wiele 
hałasu,  a  nic  nie  wskórać; 
ba§  roirft  bu  nic^t  —  nie  do- 
każesz tego;  5)  osięgnąć;  mit 
©elb  !onn  man  t)iel  —  pie- 
niądzmi  daleko  zajść  można 
(można  wiele  osiągnąć);  er 
fann  bei  feinem  ^errn  oiel  — 
znaczy  wiele  u  swego  pana ; 
mit  ^Bitten  roirft  bu  mefir  — 
alź    mit   2)ro^ungen    więcej 


sprawisz  prośbą  niż  groźbą; 
meine  ©rmal^nungen  richten 
bei  i^m  nichts  au§  napom- 
nienia moje  u  niego  nie 
skutkują;  auc^  bu  roirft  bei 
if)m  nidjt^  —  i  ty  u  niego 
nic  nie  wskórasz;  bamit  ift 
e§  nic^t  ausgerichtet  to  nie 
dosyć,  nie  na  tern  koniec;  id^ 
fann  gegen  i^n  nic^tä  —  nie 
mogę  mu  dać  rady;  6)  wy- 
prawić co,  urządzić;  ein  ©aft  =» 
ma^l  —  wyprawić  ucztę;  einc 
glänjenbe  |)od^3eit  —  sprawić 
sute  wesele;  7)  einen  ©treit  — 
załagodzić  spór;  8)  (w  gim- 
nastyce) równać  się;  (w  dya- 
iekcie  auatryackim)  jmnbn  — 
obmawiać  kogo. 

2ln'§=ncd)en,  l.  va.  xo6)  au§, 
^abe  auśgero(Ąen,  1)  napełnić 
wonią;  2)  wy  wąchać  co,  od- 
kryć węchem;  U.  vn.  (§aben) 
przestać  pachnąć,  stracić  za- 
pach, woń. 

Slu'ö=ncfcln,    yn.    (I^aben) 

wyciec,  wypłynąć,  wysączyć 
się, 

Slu'ö^ringcn,  I.  va.  rang 
au§,  ^abe  auśgerungen,  1)  wy- 
kręcić; bie  SCßäfd^s  —  wykrę- 
cić bieliznę,  skręcając  wyci- 
snąć wodę;  2)  ftĄ  Den  slrm 
—  zwichnąć  rękę;  3)  jmnbm 
etroaä  —  wydrzeć  komu  co; 
4)  einen  ©treit  —  skończyć  spór 
walką;  II.  V7i.  (I^aben)  przestać 
walczyć,  skończyć  zapasy; 
(przenośnie)  er  ^at  au§gerun= 
gen  skończyły  się  jego  cier- 
pienia (umaił). 

5lu'^=rinncn,  vn.  rann  aus, 
bin  auögeronnen,  wyciec,  wy- 
sączyć się;  ber  2ßein  rinnt 
auö  bem  ^^affe  aus  wino  wy- 
cieka z  beczki. 

5lU'^=ri)J)JCn,  va.  {^aUn)  żył- 
kami, rynienkami  opatrzyć; 
bie  Ślattcr  —  wyżyłować 
liście. 

5lu'^ritt,  sm.  -(e)3,  pi.  -e, 

przejażdżka  konna. 

%\\'i^xM]t[\\,  I.  va.  (I^a- 
ben)  wychrząknąć,  wykrztusić 
(krew);  bie  ©eele —  umrzeć; 
II.  vn.  (fjaben)  er  l^at  auśge= 
röd^elt  skończył,  umarł. 

5lu'^-roticu,  va.  (^aben)  wy- 
karczować  (pole,  las). 


3l«'ś=ro^ren 


135 


5lu'g=fä9Cit 


3lu'g=ro^rcn,^  va.^    (l^aöen) 

trzcina  wjłożyć  (ścianę). 

2lM'l=rofieit,  I.  vn.  przestać 
toczyć  się;  hcv  S)onnet  l^at 
ausgerollt  przestało  grzmieć, 
grzmoty  ustały ;  II.  va.  ({)abcn) 
rozciągnąć,  rozprzestrzenić ; 
ben  XtiQ  —  rozwałkować  cia- 
sto; S)ucaten  —  otworzyć 
rulon  dukatów;  (Setretbe  — 
przesypać  zboże  przez  przetak ; 
III.  vr.  (I^aöen)  fic^,  roztaczać 
się, 

'3lu'^=tÖftCn,  va.  (^abcn)  wy- 
smażyć, przysmażyć. 

5lu'g=rottC«,  va.  (f)a\)m) 
wykorzenić,  z  korzeniami  po- 
wyrywać (o  roślinach);  li«= 
fraut  —  wyplenić  chwasty ; 
zniszczyć,  wyniszczyć,  wytę- 
pić, zgładzić;  einen  SSol!ś= 
[tantm  —  zgładzić  szczep; 
bie  SPfiäufc  —  wytępić  myszy; 

[eine  SSorurtl^eile  —  uwolnić 
się  od  przesądów;  er  l^at  aUe 
©efü^lc  in  feinem  ^er^en  au3= 
gerottet  zgniótł,  wytępił  wszel- 
kie uczucia  w  swem  sercu. 

5ln'śrottung,  sf.,  pi.  =en, 

wykorzenienie  w.,  wyniszcze- 
nie n.,  wytępienie  n.,  zgła- 
dzenie n. 

5lu'^=ntdcn,  I.  va-  (^abett) 

wyciągnąć,  wysunąć,  powyj- 
mować; eine  3}lauer  —  wy- 
sunąć mur;  II.  vn.  (fein) 
wyruszyć,  wyjść,  wymaszero- 
waó;  in  ben  ^ampf  —  wy- 
ruszyć do  boju. 

5lu'grücfuug,    sf.  pi.  *en, 

wymarsz  m.,  wyruszenie  n. 

5lu'gruf,  sm.  «eg,  pi.   *e, 

1)  wykrzyk  m.,  okrzyk  m. ;  2) 
wykrzyknik  m. ;  3)  ogłosze- 
nie n.,  obwieszczenie  n.  (pro- 
klamacya  /.),  obwołanie  w.; 
burd^  —  befannt  mad^en  ob- 
wołać, ogłosić  co;  4)  przetarg 
w.,  aukcya  /,,  licytacya/, ; 
im  —  tjetfaufen  sprzedać 
w  drodze  licy tacyi,  zlicytować. 
2lu'§=rufcn,  I.  vn.  rief  auö, 
l^abe  aufgerufen,  krzyknąć, 
wykrzyknąć,  wydać  okrzyk; 
»errounbert  —  wydać  okrzyk 
zdziwienia;  t)or  ©ntjüd^en  — 
krzyknąć  z  zachwytu ;  II.  va. 
(^aben)'  1)  bie  SBaren  gum 
SSerfaufe  —  wywoływać  to- 
wary na  sprzedaż;  bie  greife 


bei  ber  SBerfteigerung  —  wy- 
woływać ceny  na  licytacyi; 
2)  ogłosić,  rozgłosić,  obwieścić 
publicznie;  ein  ^Bräutpaar  — 
ogłosić  zapowiedzi;  gum  ^0= 
nige  —  obwołać  królem. 

'5lu'gntfcr,  sm.  sg,  pi  —, 
(=in  sf.,  pi.  =innen)  ogłosiciel 
m.,  obwoływacz  m.,  herold  m.; 
(ogłosicielka  /.);  —  üon  3ei= 
tunflen  kolporter  m. 

3iu'§=ruffdn,  va.  (^aben) 
dać  burę,  wyłajać. 

^tu'örifunn^töort,  sn.  .e§, 

pi.    sioorter,    wykrzyknik  m. 

9lat'§rufung§3Ctcf)cn,  sn.  --§, 

pi.  — ,  wykrzyknik  m. 

5lu'^=ru^cn,  I.  va.  (§aben) 
feine  ©lieber  —  dać  wypo- 
cząć członkom,  wypocząć  sobie 
członki ;  II.  vn.  i  {vr.)  (I^aben) 
(fic^)  odpocząć,  wypocząć,  wy- 
tchnąć sobie,  wywczasować 
się;  auf  einer  3fieife  —  zrobić 
przystanek  w  podróży ;  üon 
ber  Slrbeit  —  wypoczywać  po 
pracy;  er  lie^  bie  2(rmee  brci 
Xage  —  trzy  dni  dał  wojsku 
do  wypoczynku;  Tjttben  <Sie 
genügenb  ausgeruht?  czyś  pan 
wypoczął  dostatecznie? 

5lu'g=rü^mcn,  va.  (§aben) 
=  auśpreifen. 

3(u'^=runbC«,  I.  m.  (^aben) 
wyokrąglić,  wydrążyć  okrą- 
gło; II.  vr.  (^aben)  fic^,  zao- 
krąglić ;  fid^  ju  einer  ©efammt= 
l^eit  —  stać  się  zaokrągloną 
całością. 

^lu'örunbuug,  sf  pi.  -en, 

zaokrąglenie  n.,  okrągłe  wy- 
drążenie n. 

2lu'^=r«n5Clit,  va.  (^aben) 
usunąć  zmarszczki. 

%^'hX^\tXi,  va.  wyskubać, 
powyrywać  (pióra,  włosy). 

5lu'§=rÜftcn,  va.  i  vr.  \x6) 
(l^aben)  opatrzyć  we  wszystkie 
potrzeby ;  «Solbaten  —  uzbroić 
żołnierzy;  eine  flotte  —  wy- 
stawić flotę;  fid^  —  wyekwi- 
pować się,  przygotować  się, 
uzbroić  się;  üon  ber  SfZatur 
reidE)(id^  auśgcriiftet  hojnie  upo- 
sażony przez  naturę;  mit 
^^at!raft  auögcrüftet  dzielny, 
energiczny. 

Slu'^rüftung,   sf.  pi.  «en, 

uzbrojenie  n.,  uposażenie  w., 
wyekwipowanie  n. 


Slifgriiftungggcgcnftanb,  sm. 

=e§,  =ftänbe,  przedmiot  m.  słu- 
żący do  uzbrojenia  (do  wy- 
ekwipowania). 

5lu'^=nitf(ljcn,  vn.  (fein)  i) 

wyśliznąć   się,  pośliznąć   się; 

2)  zrobić  małą  wycieczkę. 

%\x'^'^x\\iitUf    va.    (^aben) 

wytrząść,  wypróżnić  przetrzą- 
sając;' bie  Körner  au§  bem 
©trol^  —  wytrząść  ziarna  ze 
słomy. 

5IU'^faat,  sf  pi.  sen,  wy- 
siew m.,  zasiew  m. 

Wh^adtn,  va.  (I|aben)  wy- 
jąć, wysypać  z  worka;  ba§ 
3Jiel^t  —  wysypać  mąkę 
z  worka. 

%n'ß=[atn,  I.  m.  wysiać, 
zasiać,  posiać,  rozsiać;  3tt)ic=* 
trac^t  —  rzucić  ziarno  nie- 
zgody; II.  vn.  (I^aben)  prze- 
stać siać,  skończyć  zasiew. 

^Itt'Öfage,  sf  pi.  =n,  l)  ze- 
znanie n.,  opowiedzenie  n., 
relacya /.,  opowieść/.,  świa- 
dectwo n. ;  nad^  —  ber  <Sad)5 
üerftänbigen  wedle  zdania  bie- 
głych (ekspertów);  eine  nid^t 
errotef  ene  —  niczem  nie  stwier- 
dzona relacya;  auf  bie  — 
anberer  l^ln  nad^reben  powta- 
rzać ślepo  za  innymi;  einc 
—  beeiben  stwierdzić  zezna- 
nie przysięgą;  2)  orzeczenie 
(w  gramatyce)  =  ^räbicat. 

5lu'§=fa9en,  va.l^ab^n)  l) 

powiedzieć  do  końca,  wypo- 
wiedzieć; 2)  powiedzieć  wy- 
czerpująco, omówić  obszer- 
nie; feine  ^elbent^aten  fann 
man  nid^t  —  niepodobna  wy- 
liczyć jego  czynów  bohater- 
skich ;  eg  ift  nic^t  auSjufagen 
roie  niepodobna  wyrazić,  jak; 

3)  in  einer  6ad^e  —  z«znać 
w  jakiej  sprawie  (jako  świa- 
dek) ;  gegen  jmnbn  —  zeznać 
obciążająco  dla  kogo,  zeznać 
przeciw  komu;  4)  opowiadać, 
głosić;  nad^  bem,  raaä  bie  2ln» 
raefenben  —  wedle  tego,  co 
opowiadają  (mówią)  obecni ; 
5)  üon  imnbm  etro.  —twier- 
dzić co  o  kim,  przypisywać 
komu  co. 

5lu'^'fÖ0Cn,  I.  va.  (^abcn) 
wypiłować,  piłą  co  wyrżnąć; 
ein  £od^  im  Srełte  —  wy- 
rżnąć piłą   dziurę    w    desce 


5lu'^=fttlöcu 


136 


%n'^=\ń}tątn 


II.  vn.  (^aben)  skończyć  piło- 
wanie. 
3lu'§=falöcn,    va.    (tiaben) 

wysmarować  olejem,  wy  ma- 
ścić. 

SlU'^fa^,  sm.  -eg,  pi.  =jäfec, 
1)  (w  grze  bilardowej)  wysta- 
wienie się;  2)  (w  grze)  staw- 
ka; 3)  trąd  m. 

%n''^[ä^\(i,  adi.  trędowaty. 

3ln'ö=ffi«t)Crn,  va.  (I^aben) 
wyczyścić  wewnątrz,  oczyścić 
zupełnie. 

5lu'^=f(lMff«/ 1-  ^«-  foff  au§, 
l^abe  auśgcjoffen,  wypić,  wy- 
żłopać;  (o  zwierzętach)  wy- 
chleptać;  II.  vn.  (Jjabcn)  prze- 
stać pić;  er  Ę)at  aufgefoffen 
porzucił  pijaństwo. 

5(u'ö=fauocn,  l.  va.  fog  au§, 
l^abe  auögejogen,  wyssać;  baä 
ajiar!  aug  einem  Änod^en  — 
wyssać  szpik  z  kości  j  (prze- 
nośnie) wyniszczyć,  złupić; 
ben  Sidei*  —  wyniszczyć  rolę 
(przez  zbytnie  zasiewy,  przez 
złą  uprawę);  baä  Sanb  — 
wyniszczyć  kraj  (przez  po- 
datki, kontrybucye) ;  jmnbn 
big  au|ä  2Jiar!  —  wyciągnąć 
z  kogo  ostatni  grosz;  baö 
SSolf  —  tuczyć  się  krwią  ludu ; 
II.  vn.  (bciben)  przestać  ssać. 

2lu'Ö=|äiigcit,  I.  m.  (^aben) 
wykarraić;  ein  Äinb  —  wy- 
karmić  dziecko  piersiami;  II. 
■vn.  przestać  karmić. 

5lu'ö=f(I)aben,  va.  (Jaben)  l) 

wyskrobać,  wydrążyć  skroba- 
niem; 2)  usunąć  skrobaniem 
(plamę). 

5lu'Ś=frf)ac[)tcIn,  va.  (I^aben) 
wyjąć  z  puriła. 

3lit'Ö=ftI)affCU,  va.  (^abcn) 
1)  wyrzucić,  wypędzić,  wy- 
gnać; 2)  wypróżnić;  eine  %\(!i' 
jid^C  —  wypić  flaszkę. 

^)lu'$=frf)älcn,  I.  va.  (^aben) 

1)  wyłuskać,  wyjąć  z  łupiny 
(orzechy,  groch);  ein  6c|n)eln 
—   wyciąć  sadło    z   wieprza; 

2)  (przenośnie)  jemanben  — 
złupić  kogo;  II.  vr.  (I^aben) 
fid^,  wypadać,  wyskakiwać 
z  łupiny;  bic  ©rbfen  [djaten 
ftd^  auö  groch  wyskakuje 
(wypada)  z  łupiny;  III.  vn. 
(^oben)  przestać  łuszczyć. 

l^obe  ouggef(§oUen  ([c^aCte  quo, 


l^abe  auogefd^allł)  przestać 
dźwięczyć;  bte  Śaute  fd^oll 
au§  ucichły  dźwięki  lutni. 

3lu'§=ftfjä«tf«r  1-  ^-  (^aben) 
fid^,  1)  przestać  się  wstydzić, 
stać  się  bezwstydnym ;  2)  ft(^ 
red^t  —  nabrać  się  wstydu; 
II.  va.  (I^aben)  id^  tnöd^te  mir 
bie  2lugen  —  menn  ...  nie 
śmiałbym  nikomu  spojrzeć 
w  oczy,  gdyby  .  .  , 

2lirs=fä)änbcn,  va.  (^aben) 

1)  okryć  hańbą,  zbezcześcić ; 

2)  zbesztać  kogo. 

5Iu'öf(J)anf,  sm.  =(e)g,  pi. 

sjd^änfe,  1)  prawo  w.  wyszynku; 
2)  miejsce  n.  wyszynku,  wy- 
szynk m, 

lKu'?=fcf)ärfcn,  va.  (^aben) 
(u  myśliwych)  wyjąć  wnę- 
trzności, sprawić. 

5lu'ö=fdjßrrc«,  I.  m.  (f)a= 

ben)  1)  wygrzebać  co  (ziarno 
ze  śmieci);  bie  ^of)(en  auö  bem 
§euer  —  wyjąć  węgle  z  ognia; 
2)  szurując  nogami  naigrawać 
się  z  kogo,  zmusić  go  do 
wyjścia;  II.  vn.  (^aben)  auś» 
gefd^arrt  l^aben  zrobić  ukłon 
(szurując  nogami). 

3Ju'^=f(l)arteu,  va.  (^aben) 

wyszczerbić;  b(l§  Seber  — 
wyciąć  skórę  ząbkowato. 

ben)  wycieniować. 

5lu'ö=ftf)ö^5nf  I-  ^^'  (^öben) 

(u     prawników)     wyrugować 
kogo    z    posiadłości,    exmito- 
wać;  II.  vn.  (I^aben)  skończyć 
szacowanie. 
5lirö=ftl)aiicn,    va.    (I^aben) 

wyglądać,  wyjrzeć;  in  bie 
^infternis  —  zatopić  wzrok 
w  ciemności;  nod^  jmnbm  — 
patrzeć  za  kim,  wyglądać 
kogo. 
5ln'^=fdjaufcln,  va.  (^aben) 

1)  wyjąć,  wyrzucić  czerpaczką 
(wodę  z  czółna);  2)  wygrze- 
bać łopatą ;  ein  ©rab  — 
wyerzebać  grób. 

Slu'§=f(^ämtten,   i.  vn.  i) 

(Fiaben)  przestać  się  pienić, 
(przenośnie)  ostygnąć  z  złości  ; 

2)  (^ein)  i  vr.  (baben)  fic^, 
gwałtownie  wybuchnąć  i  uspo- 
koić się,  wyszumieć ;  er  ift 
auggefd^Qumt  ostygł  w  zapale 
(młodzieńczym);  II.  va.  (bd- 
ben)    w  kształcie  piany  wy- 


rzucać na  wierzch  ;  (prze- 
nośnie) Säfterungen,  @d^mäl^= 
roorte  gegen  jmnbn  —  szka- 
lować kogo. 

5l«'^=fd)CibCIt,  I.  va.  fd^ieb 
(x\x^,  l^abe  auggejd^ieben,  od- 
dzielić, wydzielić,  wyłączyć, 
odłączyć  (kruszec  przy  anali- 
zie); jmnbn  au^  ber  (SejeII= 
fd^aft  —  wykluczyć,  wyłączyć 
kogo  z  towarzystwa;  einen 
©otbaten  au§  bem  S^tegtmente 
—  wyrugować  żołnierza  z  puł- 
ku; (w  chemii  i  medycynie) 
wydzielać  (np.  szkodliwe  pier- 
wiastki); II.  vn.  (fein)  wy- 
stąpić, wyjść;  au§  bem  SSer= 
banbe  ber  2lrmee  —  wystąpić 
z   związku  armii. 

^lu'lfdjctbung,  sf,  pi  -en, 

wydzielanie  n.,  wyłączenie  n., 
wykluczenie  n.,  oddzielenie 
n.  ;  wydzieliny  /.  pi. 

%ll'^ń}tMn(\^o^am,  sn. 

pi.,  części  (ciała)  służące  do 
wydzielania. 

^n'^^^njtmn,  vn.  fc^ien 
au§,  b^be  auśgefdjienen,  prze- 
stać się  świecić. 

^\i'Mń}ti^tl[,  m.fd^ifä  aus, 
babę  auśgefdjijfcn  =  a\\^= 
fadfen. 

5lu'?=fri)eitclu,  va.  (baben) 
bie  §aare  —  zrobić  przedział 
we  włosach, 

5lU'^=frf)CÜen,  va.  i  vn.  (^a= 
Ben)  =  auśHingcIn. 

mi'H^litn,  I.  va.  jcbtttft, 
fd^ilt,  fcbalt  aug,  b^be  auśge* 
jd^olten,  wyłajać,  wybesztać; 
jmnbn  gebörig  —  zelżyć  kogo 
ostatniemi  słowy,  zmieszać  go 
z  błotem;  II.  vn.  (Ijobcn) 
przestać  łajać;  III.  it.  (ba» 
ben)  fid^,  nałajać  się  do  syta, 
łajaniem  gniew  uśmierzyć. 

5lu'^=frfKnfcn,  va.  (baben) 
1)  nalewać  z  naczynia  ;  2) 
szynkować,  sprzedawać  płyn 
na  miarę;  jffiein  —  sprzeda- 
wać wino  na  szklanki, 

9üt'§=frf)crcn,  va.  fd^or  axi§, 
habe  auögejcboren  wystrzydz; 
(w  sukiennictwie)  bie  %Ü= 
dber  —  ostatni  raz  postrzygać 
sukna. 

5lU'^=fdjCr5en,  va.  (I^aben) 
przestać  żartować,  skończyć 
żarty. 


5lir^=frIjCiitl)Cii 


137 


^i(u'ö=frfjla9cii 


wypłoszyć,  wystraszyć. 

3lM'^=fd)CMcrn,  I.  va.  (^a= 

Ben)  wyszorować  (naczynie, 
podłogę) ;  einen  %i\ć^  —  wy- 
szurować  stół;  II.  vn.  {\)a.= 
Ben)  skończyć  szurowanie ; 
III.  vr.  (§a6en)  fid^,  wytrzeć 
się,  zniszczyć  się  przez  częste 
tarcie. 

2lu'f=frf)itof  ^»-  (l^aBen) 
wysłać,  posłać,  posyłać,  wy- 
prawić; nad^  jmnbm  —  po- 
słać po  kogfo, 

2lu'Ö=fd)i^ÖCU,  va.  [d^oB  a\x^, 
l^aBe  auśge[rf)oBen,  wysuwać, 
wysunąć;  ben  Xi[c^  —  roz- 
ciągnąć stół;  \)a^  93rot  — 
chleb  z  pieca  wysadzać;  einen 
SSagaBunben  —  wyszupaso- 
wać  włóczęgę;  er  l^at  ben 
erften  ^reiś  auäge[d|oBen  wy- 
grał pierwszą  nagrodę  w  krę- 
gle. 

5lirś-f(^tC|)cn,  I.  va.  fd^ofö 
a\x^,  ^abc  auägefc^offen,  1) 
wystrzelić  (kulę  z  lufy);  je* 
manbem  ba§  Sluge  —  wy- 
strzelić komu  oko;  baö  SÖßilb 
a.\x^  einem  Söalbe  —  wybić 
zwierzynę  w  lesie  ;  ein  ®e= 
roel^r  —  wystrzelać  (nową) 
strzelbę ;  baś  ^ünbfoc^  ift  fd^on 
au§gefc|offcn  zapał  u  strzelby 
już  się  nadwerężył;  ein  2id^t 
—  zgasić  światło  strzałem  ; 
2)  strzelać  o  nagrodę;  eś 
löirb  ein  ^ferb,  ein  ^ec^er 
auśgefd^offen  strzelają  o  ko- 
nia, o  puhar  ;  3)  ©tral^ten  — 
rzucać  promienie;  S3(idfe  — 
strzelać  oczyma ;  SSern)ün= 
fd^ungen  —  miotać  przekleń- 
stwa; 4)  wypuszczać,  roz- 
puszczać; ber  ©tamm  fc^ie^t 
XrieBe  aus  pień  wydaje  od- 
roślą; ber  ^voł\(^  jd^ie^t  ^no= 
fpen  auä  gałąź  wypuszcza 
pączki;  5)  przebierać;  SBaren 
auśfd^iefien  przebierać  towary, 
oddzielać  złe  od  dobrych  ; 
wyrzucać,  wybrakowywać  złe 
towary;  6)  einen  ©raBen  — 
wykopać  rów;  II.  vr.  (^a= 
Ben)  |id^,  wystrzelać  naboje; 
III.  vn.  (fein)  1)  bie  gunfen 
finb    auögefd^offen    posypały 

się  iskry;    ba§  Stut   ift  auS- 
gefd^offen  krew  trysnęła;    bie 

^no[pen    finb    auggefc^offen 


wystrzeliły  pączki ;  2^rieBe 
fd^ie^en  auś  wyrastają  od- 
roślą ;  bie  ©e&äubetl^eilef  (liefen 
aus  części  budynku  wystają; 
2)  przestać  strzelać,  skończyć 
strzelanie. 

Sllfśf^frfjiffcu,  I.  vn.  (fein) 
odbić  z  portu,  wypłynąć  na 
morze;  II.  va.  (^aBen)  z  okrętu 
wysadzić  na  ląd  (wojsko,  po- 
dróżnych), wynieść,  powyno- 
sić  z  okrętu  (towary);  III.  vr. 
(^aBen)  fid^,  opuścić  okręt. 

Slu'sfdjiffmtg,  sf,  i)^.^en, 

odbicie  n.  od  portu;  wylą- 
dowanie n. 

5lu'^=ftfjUfen,  va.^  (§aBen) 
einen  Xeirf),  wyciąć  szuwar 
w  stawie, 

3lu'^=ftljim^fcn,  i.  va.  (^a* 

Ben)  zbesztać,  wyłajać,  ze- 
lżyć ;  II.  vn.  (^aBen)  przestać 
łajać. 

3lu'ö=f<^i«öen,  I.  va.  fd^in* 
bete  (ft^anb,  fc^unb)  au§,  l^aBe 
auögef(|unben,  zdjąć  skórę  (ze 
zwierzęcia);  (przenośnie)  baś 
S3oIf  —  wyniszczyć^  złupić 
naród;  imnbn  —  ze  skóry 
kogo  obedrzeć;  er  l^at  fein 
©eireibe  auśgefc^unben  sprze- 
dał zboże  po  cenach  li- 
chwiarskich; II.  vn.  (l^aBen) 
przestać  obdzierać,  łupić. 

5lu'ö=frfjii^i*^tt/    «^«;  (§aöen) 

wyprządz,  odprzęgać. 

5lu'^=frf){tit)Bcrn,  va.  (^aBen) 

wychłeptać  (o  psie). 

5lu'^=frfjlttd)ttn,  va.  (^aBen) 

(w  rzeźnictwie)  oprawić  (wo- 
łu), sprawić;  bie  ©üter  — 
rozparcelować  dobra. 

5lu'f=fc()Iacfcn,  va.  (^aBen) 

oczyścić  kruszec  z  żużli. 

5lu'ö=frf)Iafen,  i.  vn.  fc^iäfft, 
fd^täft,  fc^Uef  auö,  ^aBe  aug= 
gefc^tafen,  i  vr.  (I^aben)  fid^, 
wyspać  się,  skończyć  drzem- 
kę; II.  va,  (l^aBen)  przespać 
co,  spiąć  pozbyć  się  czego; 
feinen  ^aufd^  —  wyspać  się 
po  pijatyce;  er  ^at  feinen 
S^laiifd^  auSgefc^fafen  wytrze- 
źwił się  (przespawszy  się). 

Slu'öft^Iag,    sm.    -§, '  pi. 

=fd^Iäge,  1)  pierwszy  rzut  m., 
pierwsze  uderzenie  n.  (w  grze 
w  piłkę) ;  2)  puszczenie  n. 
latorośli,  pierwsza  latorośl/,  j 


3)  wyrzut  m.,  wysypka  /. 
(na  ciele);  4)  obicie  n.  ścian, 
(pokoju),  tapety  /.  ;  5)  prze- 
ważanie n. ;  bie  SCagc  l^at  ben 

—  Befommen  waga  się  prze- 
chyliła, poszła  w  dół;  eä 
wiegt  5  ^{fo  mit  —  waży 
pięć  kilo  dobrej  wagi,  waży 
przeszło  pięć  kilo;  (przeno- 
śnie) rozstrzygnienie  n.,  prze- 
waga /.;  bie  9teiterei  gaB  bem 
Xreffen  ben  —  konnica  roz- 
strzygnęła potyczkę ;  feine 
©timme  gaB  ben  —  jego  głos 
rozstrzygnął;  bie  «Sad^e  neigt 
fid^  gum  Sluśfc^fage  rzecz  jest 
bliska  rozstrzygnienia. 

5(ii'ö=f  iJjIagen,  i.  va.  fc^lägft, 
fd^lägt,  fc^tug  au§,  J^aBe  aug= 
gefd^Iagen,    i)  wybić;   jmnbn 

—  obić  kogo ;  2)  uderzeniem 
odwrócić,  odbić;  ben  SSall  — 
odbić  piłkę  ;  (w  szermierce) 
ben  |)ieB  —  odbić  cięcie;  3) 
bie  f^Iamme  —  uderzeniem 
zgasić  płomień ;  4)  rozciągnąć, 
rozpostrzeć;  bie  Śrme  —  wy- 
ciągnąć ramiona;  ein  Slblcr 
mit  au§gefd^lagenen  gtligeln 
orzeł  z  rozpostartemi  skrzy- 
dłami ;  5)  auśgetungene  3ßä* 
fd^e  —  przetrząść  wykręconą 
bieliznę;  bie  »ermid^etten 
©d^nüre  —  roztrząść  powi- 
kłane sznury;  (w  introliga- 
torstwie) eine  Äupfertafel  — 
poprzylepiać  ryciny  do  wy- 
ciągania; 6)  wytrząść,  wybić, 
trzęsąc  wydostać;  tin  ®i  — 
wybić  jaje;  Äom  auä  ben 
styren  —  wymłócić  zboże 
z  kłosów ;  auś  Seinfamen  baä 
Öl  —  wytłaczać  olej  z  na- 
sienia lnianego  ;  7)  jmnbm 
ein  2luge  —  wybić  komu  oko  ; 
einem  gaffe  ben  93oben  — 
wybić  dno  z  beczki;  (prze- 
nośnie) baä  fd^lägt  bem  ^affe 
ben  Soben  au§  to  dopełnia 
miarę;  8)  ubrać  czem  (w  co), 
wybić  czem;  ben  Sßagen  mit 
%\XĆ)  —  wybić  powóz  su- 
knem; ein  ^immtt  mit  %aipi'' 
ten  —  wytapetowaó  pokój; 
9)  nie  przyjąć  czego,  wymówić 
się  od  przyjęcia,  nie  chcieć 
przyjąć;  einen  2lntrag  — 
odrzucić  propozycyę;  ein  ©e« 
[d^enf  —  nie  przyjąć  poda- 
runku ;  ein  Sltnt  —  wymówić 


5lu'g=fd)lömmcn 


138 


%n'M^rnUtn 


się  od  przyjęcia  urzędu;  10) 
wybić,  wydzwonić;  bie  Uf)r 
l^at  bie  elfte  ©tunbe  au§c5e= 
f dalagen  zegar  wybił  (wydzwo- 
nił) jedenastą;  hin  au§ge= 
fd^lagenen  %a%  od  rana  do 
wieczora  ;  11)  bie  SSäutre 
fcEiIagen  ©tfiöföllnge  auä  drze- 
wa puszczają  latorośle ;  bie 
SBanb  f dalägt '^eud^tigfeit  au6 
wilgoć  występuje  na  ścianie; 
II.  vn.  A.  ({)aben)  1)  pierwszy 
uderzyć,  dać  pierwsze  ude- 
rzenie; 2)  skończyć  bić,  ude- 
rzać; fein  §er^  fiat  QU§ge= 
fd^togen  serce  jego  przestało 
bić,  umarł;  fie  f)ab(n  ausge^» 
fd)Iagen  skończyli  bójkę;  ber 
©ingoogel  l^at  au§gefd)lagen 
ptaszek  przestał  śpiewać;  bie 
©tunbc  $at  auggefc^lageit  wy- 
biła  godzina;    el^e   eä   ncun 

auSfd^Iägt  przed  dziewiątą; 
3)  mit  ber  |)anb  —  wyma- 
chiwać ręką;  Tüütl^enb  mit 
§änben  unb  gü^en  —  rzucać 

się  jak  wściekły;  (o  koniach) 
wierzgać,  bić  kopytami,  ko- 
pać; 4)  (o  wadze)  przechylić 
się,  przeważyć  się,  iść  na 
dół;  B.  (fein)  1)  wydostać 
się,  wybuchnąć;  bie  flammen 
fd^'tagen  gum  'S)ad^e  au§  pło- 
mienie buchnęły  dachem;  bie 
S3äume  fd^tagen  aug  drzewa 
puszczają  pączki,  latorośle ; 
bie  §aut  fd^Iägt  aus  występują 
wyrzuty;  bie  ^rä^e  fd^lägt  au^ 
świerzb  występuje,  pokazuje 
się  na  ciele;  bie  ^eud^tigfeit 
fd^'lägt  auf  ben  SQBänben  auö 
wilgoć  pokazuje  się  na  ścia- 
nach ;  bie  MIU  frf)Iägt  an  ben 
Sßänben  au§  zamróz  wychodzi 
na  ściany;  2)  wypaść  (dobrze 
lub  źle),  skończyć  się ;  gu 
jmnbcS  Śeftem  —  wyjść  komu 
na  dobre;  eś  fd^lug  für  i^n 
gliitfiic^  au§  szczęśliwie  dla 
niego  wypadło;  e§  fd^lug  mU 
ber  ©rroatten  au§  rzecz  wzięła 
niespodziewany  obrót;  III.  vr. 
(^aben)  fid^,  1)  bić  do  syta; 
2)  przestać  się  bić,  skończyć 
bójkę. 

Slu'Ö=f  (J)Iämmcn,  va.  (^aben) 
wyszlamować,  z  mułu  i  błota 
oczyścić  (staw) ;  einen  ßanal 
—  oczyścić  kanał  (z  nieczy- 
stości). 


3lu'^=fd)l^if|)fnf  vn.  fd^Iid^ 
au§,  bin  ausgefallenen,  wysu- 
nąć sie  ukradkiem,  uchodzić 
ukradkiem, 

2lu'Ś=frf)IetfCU,  I.  va.  A. 
fd^ltff  auś,  l^abe  ausgefd^liffen, 
wyszli fować,  wyostrzyć,  wy- 
toczyć; B.  1)  fd^leiftc  au§,  l^abe 
auśgef^teift,  wyciągnąć,  wy- 
wlec (towary,  zbrodniarza 
z  kryjówki;  2)  eine  3Jiafd^e  — 
rozwiązać  kokardę;  II.  vr. 
(^aben)  fid^,  zużyć  się  przez 
ostrzenie. 

5lu'Ö=fc^IcnttC«,  va.  (^aben) 
wyszlamować  (jelita,  kiszkę). 

5ln'§=fd){cubern,    va.    (ba= 

bin)  wyrzucać,  ciskać,  mio- 
tać (z  czego);  jmnbm  ein 2luge 
—  wybić  komu  oko  pociskiem 
z  procy;  bcr  Sßulcan  fc^leubert 
j^lammen  aug  wulkan  zieje 
ogniem ;  eine  g^adfel  —  zgasić 
pochodnię,  ciskając  ją  o  ziemię. 

^In'SsfrfjIic^'^n/  va.   i   vr. 

fd^Iojś  auö^^abe  auśgefc^loffen, 
l)  zamknąć  co  i  nie  wpuścić 
tam  nikogo;  jmnbn  auś  Dem 
§aufe  —  zamknąć  dom  przed 
kim;  jmnbn  auö  ber  ®efett= 

fc^aft  —  wykluczyć,  wyłączyć 
kogo  z  towarzystwa;  Don  ber 
^ird^engemeinf^aft  —  eks- 
komunikować;  einen  ©d^üler 
ron  ber  Seljranftolt  —  wy- 
kluczyć ucznia  z  zakładu 
naukowego;  id^  fd^Uefie  nie= 
manb  auś  nie  wyłączam 
nikogo ;  fid^  —  wyłączać  się, 
nie  brać  udziału  w  czem, 
usunąć  się  od  czego,  wyma- 
wiać się  od  czego;  man  barf 
ftd)  «on  ben  öffenttid^en  Sei= 
ftungen  nid^t  —  nie  wolno 
usuwać  się  od  ciężarów  (pre- 
stacyi)  publicznych ;  bu  foHteft 
bid^  eon  blefem  2lmte  nlc^t  — 
nie  powinienbyś  się  wymó- 
wić od  przyjęcia  tego  urzędu ; 
bie  ©ütergem'einfd^aft  jiülfc^en 
)))lann  unb  grau  —  przepro- 
wadzić rozdział  dóbr  między 
małżonkami ;  2)  einen  ©efan* 
genen  —  rozkuć  więźnia, 
zdjąć  z  niego  kajdany;  auś* 
fd^liefeenb,  part.  i  adi.  wyklu- 
czający, wyłączający ;  ein  jebeś 
anbere  auöf^lic^enbeä  Siedet 
prawo  wyłączające  wszelkie 
inne    prawa;    auögefd^loffen, 


parł.,  adi.,  adv.,  praep.,  wy- 
łączony, wyłączając,  wyjąw- 
szy ;  feinen  auggefd^loffen  ni-  ^ 
kogo  nie  wyjmując;  alle,  !ei=  M 
nen  auśgefcbloffen  wszyscy 
bez  wyjątku,  wszyscy,  nikogo 
nie  wyjmując. 

2(u''öfdjUe|ung,  sf.  pi  =en, 

wykluczenie  n.,  wyłączenie  n, 
Slu'Sfd^IiC^Iidj,  l.^adi.  wy- 
łączny, wyłątznie  przysługu- 
jący; ba§  auefd^liefilic^e  3fied^t 
prawo  wyłączne,  przywilej ; 
bag  auśfdjlie^lid^e  9ied^t  mit 
etroaS  gu  banbeln  monopol; 
er  »erlangt  bie  auäfd^lie^lic^e 
greunbfd^aft  domaga  się  nie- 
podzielonej  przyjaźni; ein  auä* 
fct)lie^lid^er  Seberl^anbel  spe- 
cyalny  handel  skór;  II.  praep. 
(gen.  i  acc.)  wyłączając,  wy- 
jąwszy; atte  2lnroefcnben  — 
ber  ó^rauen  wszyscy  obecni 
wyjąwszy  kobiety,  z  wyjąt- 
kiem kobiet. 

5lu'Ź=f(^nu9Cn,  va.  fd^lang 
auö,  ^abe  ausgejd^lungen,  ei« 
nen  knoten  —  rozwiązać  (roz- 
motać)  węzeł, 

5lu'Ö=f(^IU(fcn,  va.  (baben) 
wyłykać,  chciwie  wypić. 

5lu'^=ftf)t«nin\^^nf  ^^-  (^?= 

ben)  1)  drzemać  dostatecznie, 
dosyć  się  przedrzemać;  2) 
skończyć  drzemkę. 

^n'^=\ń)\\ip\tn/vn.  i^aUn) 

1)  wysunąć  się,  wydobyć  się; 
bie  Äüc^lein  fd^lüpfen  fc^on  auä 
pisklęta  już    się   wykłuwają; 

2)  wymknąć  się,  wypaść;  baś 
3ńeffer  fc^lüpftc' mir  auS  wy- 
mknął roi  sie  nóż. 

5(ii;ö4djlürfen,  va.^  (^aben) 
wypić  pomału,  wypić  cedząc, 
wycedzić. 

5IU'§fd)Illf§,  sm.  =fcl^tuffe§, 
wykluczenie  n.,  wyłączenie  n. ; 
mit  —  icbeś  anberen  wyłą- 
czając wszystkich  innych ; 
(u  prawników)  —  ber  ®üter= 
gemeinfd^aft  zniesienie  wspól- 
ności majątkowej,  rozdział 
dóbr ;  S3erl^anblung  mit  —  ber 
Dffentlid^feit  rozprawa  tajna 
(przeprowadzona  z  wyklucze- 
niem jawności). 

5lu'^=fd)mn^en,  va.  i  vn. 
(baben)  =  auäfc^elten. 

5lir^=fd)mnlcn,  va.  i  vn. 
=  auśfdjelten. 


5lu'«=f(^ma^cii 


139 


^lu'g^^tttukn 


9lu'§4(^ma^cn,  va.  i)  = 
abfüffen;    2)  =  auöfc^Iürfen. 

bcn)  =  ausrauchen;  II.  vn. 
avi§ą,e^d}mauó)i  fjahen  skoń- 
czyć palenie. 

*^ilU'Ö4rf)tttaufcn,  I.  va.  (f)a' 
Ben)  zjeść  CO  z  wielkim  gu- 
stem; I£.  vn.  (^aben)  1)  skoń- 
czyć zajadać;  2)  er  l^at  auś= 
gefc^mauöt  przestał  być  sma- 
koszem. 

5l«'Ö=ftf)me(!cn,  va.  (I^aben) 
=  auefoflen. 

3lU'§=ftI)mct§cn,  va.  fc^mi[ö 
auä,  I)abe  auśgcfc^mifjen,  wy- 
rzucić (wyraz  pospolity). 

5lu'ö=fimcl5cn,  i.  va. 
fc^metjłc  aus,  l^abe  au§cie= 
jc^melät  (fd^mir^ft,  fd^molsft 
aw^,  ^abe  auSpcjrfimoIjen)  wy- 
topić, roztopić,  rozpuścić  (ru- 
dę, sadło);  ba§  ®olb  auö 
ben  SIreffen  —  wytopić  złoto 
z  galonów;  II.  vn.  fc^mitjft 
auS,  jc^molj  au§,  bin  augge« 

fd^motjen,  wytopić  się,  wy- 
skwarzyć  się,  roztopić  się, 
znikoać  roztopiwszy  się;  ber 
©c^nce  ift  auSgcfc^mofjen  śnieg 
stopił  się. 

Slu'§4tf)niettcrn,  i.  va.  {^a- 

ben)  ogłosić  trąbą,  wytrąbić 
co,  roztrąbić;  bie  S^rompeten 
jc^mettern  ein  ©d^lad^tlieb  au§ 
trąby  grają  pieśń  do  boju;  II. 
vn.  (baben)  1)  bie  trompeten 
fd^metlern  au§  trąby  grają; 
2)  bie  |)örner  l^aben  auśge  = 
f^mettert  rog^i  przestały  grać. 

5lu'g=fd)micbcn,  i.  va.  (^a* 

ben)  1)  wykuć,  wykować, 
ukuć;  einen  ©ifenfłab  —  roz- 
ciągnąć sztabę  żelazną  na 
kowadle;  2)  rozkuć,  uwolnić 
z  kajdan  (więźnia);  II.  vn. 
(I^aben)  ic^  l^abe  auigefd^miebet 
skończyłem  kucie. 

$(u'§=f^ttitcren,  va.  (^aben) 

wysmarować,  wylepić  we- 
wnątrz; einen  Dfen  mit  Sel^m 

—  wylepić  piec  gliną;  einen 
XOTß\  mit  g^ett  —  wysmarować 
garnek  tłuszczem;   ben   §a(Ś 

—  wypędzlować  gardło. 

5lu'g^|d)mofien,  vn.  (f^aUn) 

przestać  dąsać  się. 

%Vi'Mń)i{OXtn,va.  (§aben) 
1)  dobrze  wysmażyć;  2)  wy- 
skwarzyć,  wytopić  (sadło). 


5l«'^=fd)mücten,  va.  (^aben) 
i  vr.  \\ć),  wystroić,  przystroić, 
przyozdobić, upiększyć,  ubrać; 
ein  3iwi"^^^  wit  ©emälben  — 
ozdobić  pokój  obrazami;  eine 
S3raut  —  przystroić  narze- 
czoną do  ślubu ;  [id^  —  ubrać 
się  pięknie,  wystroić  się;  ńn 
(greignig  bid^terifdö  —  okrasić 
poezyą  zdarzenie,  przedstawić 
poetycznie;  bie  SBal^rl^eit  in 
ber  (Srjäfllung  —  czynić  ujmę 
prawdzie,  uchybiać  prawdzi- 
wości w  opowiadaniu  (kolo- 
ryzować). 

5tit'^fd)niü(fitng,  sf.  pi  »en, 

ozdoba  /.,  upiększenie  n., 
przystrojenie  n.,  strój  m., 
okrasa  f.,  ornament  m. 

5lu'Ö=fd[jnaßeu,  va.  (^aben) 
odpiąć  sprzążki,  porozpinać 
sprzążki. 

ben)  wychwytać,  wychapać ; 
II.  vn.  (I^aben)  wychwycić  się, 
wymknąć  się;  ber  ^feit  |at 
auögefd)nappt  wymknęła  się 
strzała. 

5lu'g=ftf)narc()cn,  vti.^  i  vr. 

(^aben)  [icf),  wycbrapać  się. 

5lu'g=ftf)ntt«5^n,  I.  vn.ßa- 

ben)  i  vr.  fid^,  l)  wysapać  się, 
wydyszeć  się,  wytchnąć;  bie 
^ferbe  —  laffen  dać  koniom 
wytchnąć;  2)  ber  2Binb  f)at 
auöflefdjnaubt  wiatr  przestał 
dąć ;  II.  va.  (f)a'ben)  fid^,  mocno 
sapiąc,  nosem  co  wyrzucić 
(krew);  bie  3^a[e  —  wysmar- 
kać  (sobie)  nos. 

5lu'g=fd)naufen,  vn.  (^aben) 
=  auśfrf)nauben  I. 

5lu'ö=fd)«öMä^n,  va.  (^aben) 
=  auöfinauben  II. 

5lu'§=fdjnciöcn,  va.  fd^nitt 
aus,  Ijahi  auögefd^nitten,  wy- 
rżnąć, wyrzynać,  wyciąć,  wy- 
kroić; ein  Sratt  auä  bem  Su* 
d^e  —  wyciąć  kartkę  z  książki; 
ein  a)iufter  in  papier  —  wy- 
ciąć wzór  z  papieru ;  einem 
©tar  bie  ^ungc  —  uciąć  szpa- 
kowi język ;  33äume  —  drzewa 
okrzesywać,  obcinać  zbytecz- 
ne gałęzie;  ein  ©d^wein  — 
wymniszyć  wieprza ;  einen  93ie» 
nenftodE  —  podbierać  pszczoły ; 
ein  ^teib  —  zrobić   wycięcie 

w  sukni ;  ein  ttuSgefd^nitteneg 


^reib  dekoltowana  suknia  j 
mit  ber  ©d^ere  —  wystrzydz, 

wystrzygiiąć;    jadEig    —    wy- 

ząbkować;  äßaren  eUtnroeifc 

—  sprzedawać  na  łokcie  to- 
wary; eine  3lal)i  —  wypruć 
szew;  bie  (Seilen  —  wywała- 
szyć,  kastrować. 

2lir^=fdjttCtClt,  vn.  (Ijaben) 
es  l^at  auögefd^neit  śnieg  prze- 
stał padać. 

%n'^^\ń}ntUtn,  i.  va.  (^a- 
ben)  wyrzucić;  II.  vłi.  (fein) 
wylecieć,  wyskoczyć;  ber  ©tein 
ift  au§  ber  ©d^teuber  an^^ 
gefd^neUt  kamień  wyleciał 
z  procy. 

5lu'§fd)uitt,  sm.  =cś,  pi.  =e, 

1)  wycinanie  w.;  2)  wycięcie 
n. ;  ber  2luśfd^nitt  am  5?ragen 
wycięcie  n.  w  kołnierzu ;  ber  — 
am  bleibe  wygorsowanie  n.] 
einen  —  an  einem  bleibe  ma= 
d^en  dekoltować  suknię,  wy- 
gorsować,  wyciąć  gors  w  su- 
kni;   3)  (w  matematyce)   ber 

—  beä  Ärei[eö  wycinek  m. 
koła,  sektor  w.;  4)  (u  kupców) 
sprzedawanie  n.  na  łokcie ; 
Sluśfd^nitt^anbel  handel  na 
łokcie. 

5tu'öfdjuUtIiug,  sm.  =§,  pi 

==e,  dziecko  n.  wydane  na 
świat  przez    cięcie    cesarskie. 

3tu'Ö=fc|tti^^In,  va.  (öaben) 
wystrugać,  wyrżnąć,  wyciosać. 

Slu'f-fdjniiffelu,  va.  (^aben) 

odkryć    węchem,    wywąchać. 

5lu'ö=fd)nMJ^C«/  ^»-  (^oben) 
odsznurować,  rozsznurować; 
fid^  —  zdjąć  sznurówkę;  eine 
©d^ad)tel  —  zdjąć  sznury 
z  pudła. 

wyczerpać,  wypróżnić ;  einen 
Srunnen  —  wypompować  stu- 
dnię; einen  ^a^n  —  wyczer- 
pać wodę  z  czółna;  II.  vn, 
(^aben)  "auögefd^öpft  ^aben 
skończyć  czerpanie. 

5lu'§=ftfjOtcn,    va.    (r^abcn) 

wyjmować  ze  strączków,  łu- 
skać (groch). 

5lu'§=frfjraubcn,^  i.  va.  (§a- 

ben)  wyśrubować,  rozśrubo- 
wać,  wyjąć  z  pod  prasy;  II. 
vr.  (^aben)  fic^,  zużyć  się; 
III.  vn.  (I^aben)  skończyć  śru- 
bować. 


mi'H^jvtdai 


140 


^ilu'^ffljüjcifitnn 


wystraszyć,  wypłoszyć,  stra- 
chem wypędzić. 

5lu'^fd^rći,  sm.  =§,  :pl.  =e, 

wykrzyk  m.,  okrzyk  m. 
%\\'i''\ń)Xt\UXi,  I.  va.  i  vr. 

jd)rieb  aug,l^abcau§ge[d^rieBen, 

1)  wypisać;  feinen  3'iamen  — 
wypisać  (wyraźuie)  swoje  na- 
zwisko; eine  ^itUt  auö  einem 
S3ud^C  —  wypisać  ustęp  z  książ- 
ki ;  fid^  —  wypisać  się ;  bie= 
fet  ©c^riftfteüer  Tjat  fic^^fc^neE 
auögefd^rieben  ten  pisarz  pręd- 
ko wypisał  się,  wyczerpał  się; 

2)  napisać,  skończyć  pisać; 
einen  Śrief  —  napisać  list  do 
końca;  3)  ogłosić,  rozpisać; 
eine  ©telle  —  rozpisać  posa- 
dę, rozpisać  konkurs  na  po- 
sadę; ben  Sanbtag  —  zwołać 
sejm;  eine  33erfammtung  — 
zwołać  zofromadzenie ;  auf 
SKorgen  ift  bie  ©i^ung  be§ 
©emeinberat^eś  auśgefd^rieben 
na  jutro  rozpisane,  zwołane 
jest  posiedzenie  rady  miej- 
skiej ;  n.  vn.  skończyć  pisa- 
nie. 

2lu'öfd^rcikr,  sm.  =ä,  pi. 

— /  wypisywacz  m. ;  kompila- 
tor m. 

%\\'h\^)Xtm\f  I.  va.  feerie 
au§,  i^abe  auśgefd^rieen,  1) 
wywoływać,  ogłaszać,  obwo- 
ływać; Leitungen  —  wywo- 
ływać gazety  (na  sprzedaż); 
2)  jmnbn  —  okrzyczeć  kogo 
(za  co);  eine  auggefd^neene 
©d^öntjeit  okrzyczana  pięk- 
ność; 3)  feine  Stimme  —  stra- 
cić, nadwerężyć  głos  (przez 
śpiewanie);  II.  vr.  (i^aben)  ftd^, 
wykrzyczeć,  nakrzyczeć  się; 
III.  vn.  f^aben)  zakrzyknąć, 
skrzyknąć. 

%\X'i-i^Xt\it\\f  vn.  fc^ritt 
a\x%,  bin  auśgefcf)riłten,  1)  wy- 
sunąć nogę  naprzód,  posta- 
wić krok,  zacząć  iść;  2)  zbo- 
czyć, zejść  z  drogi;  za  dale- 
ko się  posunąć,  przekroczyć 
miarę. 

%\h  =  \^Xiiit\\,  va.  (fiaben) 
1)  wyśrutować,  wygryźć  ze 
środka;  ctto.  ^\x  feinen  @un= 
ftcn  —  wyzyskać  co  na  swoją 
korzyść;  2)  wytoczyć;  boś 
gafś  auä  bem  Äeller  —  wyto- 
czyć beczkę  z  piwnicy. 


3(u'Ö=[(^n^en,  va.  (^aben) 
wyzuć  kogo,  zdjąć  mu  trze- 
wiki. 

?^«'^=fc^ulcn,  va.  (fjaben) 
eine  ©emeinbe,  wyłączyćgminę 
z  okręgu  szkolnego. 

5lu''ö=f(f)U^^cu,  va.  (^aben) 
wycinać  w  formie  łusek. 

m'm^\\^,  sm.  =frf)uffe§, 
pi.  sfdtltlffe,  1)  wybieranie  n., 
sortowanie  n. ;  2)  wydział  m., 
komitet  w.,  komisya  /. ;  ftän= 
biger  —  komisya  /.  nieusta- 
jąca ;  leitenber  —  komitet  m. 
naczelnie  kierujący ;  gefe|= 
gebenber  —  komisya  prawo- 
dawcza ;  —  ber  Sürgerfd^aft 
delegacya  /.  obywatelska. 

5lU'^=f(IjiittcIn,  va.  (^aben) 
i  vr.  ({)aben)  fic^,  wytrząść; 
"litn  <^ia\xh  (x\x§,  ben  Äleiöern 
strzepać  kurz  z  odzienia. 

5ln'^=f djiittcn,  l.  va.^  (^aben) 

wysypać  (zboże),  wylać  (płyn) ; 
feinen  ^oxn  über  jmnbn  — 
wywrzeć  swój  gniew  na  kim ; 

fein  §er3  üor  jmnbm  —  zwie- 
rzyć się  przed  kim,  serce 
swoje  przed  kim  otworzyć; 
feinen  Kummer  in  ben  33ufen 
eines  g^reunbeś  —  zwierzyć 
się  przyjacielowi  z  utrapień; 
baä  ^inb  mit  bem  ^abe  — 
odrzucić  dobre  wraz  z  złem ; 
II.  vr.  (I^aben)  fłd^,  l)  zwierzyć 
się,  serce  swe  otworzyć;  2) 
fi(|  cor  Sachen  —  pękać  ze 
śmiechu,  do  łez  się  uśmiać, 
brać  się  za  boki  od  śmiechu. 
5tu'^=fdjti)nrett,  vn.  l)  f  c^roierft 
<x\x^,  fc^roor  auś,  bin  au§ge= 
fd^rooren,  wypłynąć  wskutek 
ropienia  się;  eS  ift  oiel  (Siter 
auśgefd^raoren  wyszło  dużo 
materyi;  2)  (f)aben)  przestać 
się  ropić. 

5l«'ö=fd)tt)iinncn,  vn.  i)  (fein) 

rojem  wylecieć  (z  ula  o  pszczo- 
łach); 2)  (§aben)  przestać  się 
roić ;  (przenośnie)  wyhulać  się, 
przestać  hulać;  l^aft  bu  enb= 
lief)  auśgefd^raarmt?  czy  się 
wreszcie  ustatkujesz? 

5l«\^=frf;tt)öi'scn,  va.  (^aben) 
1)  wysmarować,  wymalować 
na  czarno ;  2)  wywieźć  kontra- 
bandę, jako  towar  przemy- 
cony. 

i\\\'i'\^)XSS^^t\\,  I.  va.  (^a* 
ben)  wygadać,  wypaplać,  wy- 


pleść; imnb§  ©el^eimniä  — 
zdradzić  czyją  tajemnicę ; 
unaufgeforbert  rcirb  er  aUeä 
—  nie  czekając  AvezAvania 
wygada  się  z  wszystkiem; 
II.  vn.  (^aben)  skończyć  ga- 
dać, paplać;  III.  vr.  (^aben) 
ft(!^,  wygadać  się,  napaplać 
się  do  syta;  er  l)at  fid^  auś= 
gefd^roat^t  nie  miał  już  o  czera 
gadać. 

%vi'i  =  \ü)m%iVi  =  2lug  = 
fd^raa^cn. 

5lu'ö=frf)totfcln,  va.  (^aben) 
wykadzić  siarką;  ein  2Öefpen= 
neft  —  wypłoszyć  osy  z  gnia- 
zda dymem  siarki. 

3(u'§=|tf)tt)eifcn,  i.  va.  (l^a= 
'btn)  1)  wygiąć;  bie  gü^e  beä 
Setteö  —  zrobić  wygięte  nogi 
u  łóżka ;  2)  wypłukać,  wymyć 
(bieliznę);  II.  vn.  (^aben,  fein), 
i)  wyboczyć,  wykroczyć,  od- 
dalić się  od  celu;  ber  Siebner 
fd^roeift  auś  mówca  odstępuje 
od  rzeczy ;  in  jmnbg  Sobe  — 
zbyt  wychwalać  kogo;  2)  od- 
dawać się  rozpuście,  rozpasać 
się ;  im  (Iffen  unb  irin!en  — 
przebierać  miarę  w  jedzeniu 
i  piciu;  im  ©piele  —  zanadto 
oddawać  się  grze;  in  G)aft= 
mäl^lern  —  zbytkować  w  bie- 
siadach. 

2(u'^f(fjtöeifeub,  vart.  i  adi. 
1)  przebierający  miarę,  prze- 
sadny; ein  auśfd^roeifenber 
^icbner  mówca  rozwlekły;  auś= 
fd^roeifenbe  Sobeśerljebungen 
przesadne  pochwały;  QUś= 
fc^iüeifenbe  (Sl^renbejeigungen 
zbyteczne  honory;  auSfd^roei* 
fenbc  ^lad^t  nadzwyczajny 
przepych;  auSfd^roeifenbe  Su= 
ftigleit  szalona  wesołość ;  2) 
rozpustny,  rozwięzły  (życie, 
człowiek);  adv.  1) rozwlekle, 
przesadnie ;  2)  rozpustnie, 
rozwiezie. 

5lu''^fdjti)cifnng,  sf.  pi.  --tn, 

1)  wygięcie  n. ;  2)  odstąpie- 
nie n.  od  materyi ;  3)  rozpu- 
sta /.,  rozwięzłość/.,  zbytko- 
wanie  n.,  wybryk  m.;  zdro- 
żność/. ;  jmnbn  nor  2luöfd)iueis 
f  ungen  bewaljren  uchronić  kogo 
od  rozpusty ;  bie  gröfiten  2luś= 
fd^roeifungen  begeben  dopu- 
szczać się  największych  zdro- 
żności;  i^  lie^  mid^  ju  einer 


mrH^mi^tn 


141 


mv^tln 


!(etnen  2lu§[d^n)eifung  rerlei* 
ten  dałem  się  nakłonić  do 
małego  wybryku;  bie  2luö« 
fd^roetfungen  ber  cr^i^ten  @in« 
bilbungśJraft  wybryki  rozpa- 
lonej wyobraźni. 

9lu'^=frf)tt)ett]cn,  r.  va.  (^a= 

6en)  wyszwajsować  żelazo,  ku- 
jąc oczyścić;  II.  vn.  {i)abin) 
=  ausbluten;  ber  §irfc^  ^at 
au§ge[d^n)ei^t  z  jelenia  wszyst- 
ka krew  odeszła. 

5ltt'§=fd)Uicl0Ctt,  vn.  (l^aBcn) 
przestać  hulać;  przestać  żyć 
w  dostatkach. 

au§,  hin  auśgejc|n)oIIen,  wy- 
płynąć, przelać  się. 

ben)  1)  płynąć  zabrać  z  sobą, 
wydrążyć;  ber  gfuf§  f)at  baä 
Ufer  auägefd^rüemmt  rzeka  po- 
rwała kawał  brzegu;  ber  3^egen 
^at  ben  2ßeg  auśgefc^roemmt 
deszcz  porobił  dziury  w  dro- 
dze ;  2)  bie  SBoHe  —  przepła- 
kać wełnę,  wypłukać  brud 
z  wełny, 

Ben)  l)  przepłukać,  wypłukać ; 
2)  jmnbn  Beim  ^ange  —  tań- 
czyć z  kim  do  upadłego ;  II. 
vn.  (I|aben)  zwrócić  się  w  bok, 
wyminąć. 

3Iu'ö=frfjiüimme«j  i.  vn.  i) 
fdjroomm  au§,  Bin  auśge= 
fd^WOmmen,  wypłynąć  skąd, 
płynąc  oddalić  się  skąd;  2) 
(l^aben)  skończyć  pływanie. 

5lu'§=fd)ti)inncn,      i.     m. 

fd^roang  auś,  ^aBe  au§ge[d^n)un* 
gen,  1)  roztrzepać  (chusty 
w  powietrzu);  2)  trzęsąc  oczy- 
ścić, otrząść  z  czego  (len  z  pa- 
ździerzy) ;  II.  vn.  (^aBcn)  prze- 
stać drgać,  poruszać  się,  bie 
(Saite  Ę)atau§gefc^n)ungen  stru- 
na przestała  drgać;  ta^  ^en= 
bel  ^at  ausgefd^roungen  waha- 
dło przestało  się  poruszać. 

5lu'^=frf)tt)i^cn^^  I.  vn.  (^a= 
Ben)  1)  przestać  się  pocić; 
2)  wyciec  przez  poty  (zwła- 
szcza o  drzewach) ;  e§  fd^lüi^t 
§ar3  an§  ben  Säumen  au§ 
żywica  sączy  się  z  drzew;  II. 
va.  (^aben)  1)  wypocić  co, 
wydawać   z  siebie  przez  poty 

(truciznę);  eine  ^ran!§eit  — 


wyleczyć  się  z  słabości  przez 
poty;  bie  33äume  fd^mi^en 
^arj  au§  drzewa  wydają  z  sie- 
bie żywicę;  2)  @rlernte§  — 
zapomnieć  całkiem,  co  się 
umiało. 

Mn'f'iatln,  vn.  ([ein)  wy- 
płynąć statkiem. 

5lu'Ö  =  fe^Ctt,    I.   va.    fie^ft, 
fielet,  fa^  aus,  ^aBe  auägefe^en, 
1)  patrzeć  do  końca;  i^  mufś 
juerft  bieg  ©c^aufpiel  —  mu- 
szę   wprzód    widzieć    koniec 
tej   sztuki;    ein  nic^t  auäjus 
fei^enber     SBeg     nieprzejrzana 
droga;    2)   upatrzyć,  wybrać; 
jmnbm  eine  ^vau  —  wybrać 
komu  żonę,   wyswatać  kogo ; 
jmnbn  gum  §üter  —  powie- 
rzyć komu  pieczę ;  3)  ftd^  bie 
Slugen     —    wypatrzyć    sobie 
oczy;  II.  vn.  (|aBen)  1)  gum 
g^enfter  —  patrzeć  przez  okno ; 
nact)  jmnbm  —  patrzeć  za  kim, 
wyglądać  kogo;  oon  l^ier  !ann 
man  toeit  —  stad  jest  daleki 
widok;    2)   wyglądać,    przed- 
stawiać widok ;  er  fielet  fd^Ied^t, 
gut  aus  wygląda  źle,  dobrze; 
er  fie§t  el^rlicl  auä   ma   po- 
czciwą  minę;    bu    ftel^ft    auś 
alś  raenn  bu  gefĄlafen  ptteft 
wyglądasz,   jak    gdybyś    był 
spał ;  er  fielet  rote  ein  SlBroif^- 
fappen  aus  jest   brudny,  jak 
ścierka;    er  fielet  nad^   ńroa^ 
3Sornel^mem  auä  wygląda  na 
pana;   er  fte^t  nic^t  barnad^ 
auś  nie  poznać  tego  po  nim, 
nie  patrzy  mu  to  z  oczu;  eä 
fifr)t  um   t^n   gefäl^rlid^    au§ 
niebezpiecznie    z    nim;     roie 
fie^t  eg  mit  bir  aug?  jakże 
tam  z  tobą?  bieg  fielet  nad^ 
nid^tg  aug  to  do  niczego   nie 
podobne ;  er  fie^t  ganj  batnad^ 
aug    zupełnie    po    temu    wy- 
gląda; ifjr  fe§t  mir  gang  bar« 
nac^    aug   po   was  się  można 
tego   spodziewać;   fo  fie^t  er 
aug   taki   z    niego   człowiek; 
bie   ©peifen   fe^en  appetitlich 
aug  potrawy    dobrze  się  pre- 
zentują; fein  ®e[id^t  fielet  fri[c^ 
unb   gefunb   aug  jego  twarz 
to  krew  i  mleko;  ba  fel^e  tc^ 
gut  OUg   dobrze  się   wykiero- 
wałem;  biefeg  SBeiB  fie^t  nod^ 
immer  [eiblic^  aug  ta  kobieta 
zachowała    ślady    piękności ; 


biefeg  3Wäbd^en  fte^t  nic^t  übel 
aug  to  przystojna  dziewczyna; 
er  fte^t  Derbrie^lic^  aug  robi 
kwaśną  minę;  fte  fie^t  aug,  alg 
roenn  fte  60  ^aEire  alt  roärc 
rzekłbyś,  że  ma  60  lat,  wyglą- 
da na  60  lat;  bie  ©ad^e  fie^t 
fcl^Iimm  aug  rzecz  wzięła  zły 
obrót;  eg  fie^t  um  it)n  oer* 
groeifett  aug  jest  w  rozpaczli- 
wera  położeniu;  eg  fie|t  faul 
mit  i^m  aug  psują  się  jego 
interesa;  roie  fielet  eg  'bamit 
aug?  jakże  z  tem?  cg  fielet 
nac^  einer  ^oc^geit  aug  pach- 
nie weselem;  eg  fielet  nad^ 
Dtegen  aug  zbiera  się  na  deszcz ; 
biefe  ©ac§e  fie^t  nad^  (SJefäng- 
nig  aug  sprawa  ta  pachnie 
kryminałem ;  augfel^enb,  part. 
i  adi.  gut  —  o  dobrej  minie; 
roeit  —  daleki,  daleko  sięga- 
jący; nid^t  auggufe^enbe  ^länc 
plany  w  dalekiej  przyszłości 
się  gubiące;  ec  j^at  roeit  aug- 
fel^enbe  ^^läne  zamysły  jego 
wysoko  sięgają. 

SlU'^fe^eU,  sn.  »g,  wyglą- 
danie n.  (oknem);  zewnętrzna 
postać/.;  fein  —  oerrät|  bafg 
er  franf  ift  poznać  po  nim, 
że  chory;  ber  3J?ann  ^at  ein 
roilbeg  —  człowiek  ten  dziko 
wygląda;  fte  l^atte  nid|t  bag 
—  einer  ©clooin  nie  zdawała 
się  być  niewolnicą;  bie  SBaren 
^aben  ein  fc^ted^teg  —  Befom^- 
men  towary  są  zeszpecone ; 
bie  ©ad^e  l^at  ein  anbereg  — 
geroonnen  sprawa  przybrała 
inną  postać. 

Slu'g=fei^eit,  va.  (^aBen) 
przecedzić,  przefiltrować. 

2lu'§=f  eittien,  va.  ben  ^onig, 

wycedzić  patokę  z  plastrów. 
%n'i=^tmf  vn.  Bin,  Bift, 
roar  aug.  Bin  auggeroefcn,  l) 
nie  być  obecnym,  nie  być 
w  domu;  id^  Bin  i^twit  nod^ 
nid^t  aug  geroefen  nie  wycho- 
dziłem jeszcze  dzisiaj  z  do- 
mu ;  2)  roir  finb  aug  skończy- 
liśmy, wygraliśmy  partyę  ; 
biegmal  roirb  eg  mit  it;m  aug 
fein  tym  razem  będzie  z  nim 
koniec;  bie  9Jie[fe  i[t  fd^on  aug 
już  po  mszy;  eg  ift  aug  mit 
feinem  SeBen  już  po  nim,  już 
koniec  jego  życia;  3)  nad^ 
imnbm  —  wyjść  szukać  kogoj 


5lu'^cn 


142 


^Tu'^er 


auf,  über  ctra.  —  zajmować 
się  czera. 

2(U't]CIt,  adv.  zewnątrz; 
was  fte^ft  bu  \o  lange  —  cze- 
muż tak  długo  stoisz  na  dwo- 
rze, za  drzwiami ;  —  DOr  bem 
^aufe  przed  domem ;  innen 
unb  —  »ergolbet  wewnątrz 
i  zewnątrz  pozłocony;  ein  DOn 

—  t)erf(^ro[fcneä  ^auöt^or  bra- 
ma od  ulicy  zamknięta;  bie 
©inbriidfe  Bekommen  roir  oon 

—  wrażenie  odbieramy  z  ze- 
wnątrz; atlc  meine  33ebürf= 
niffe  ttiu[§  id^  —  Befriebigen 
wszystkie  moje  potrzeby  mu- 
szę zaspokajać  poza  domem; 
baś  ^auśt^or  ge^t  nad)  —  auf 
brama    otwiera    się   na  ulicę. 

5tn'f?citlinic,  sf.  pi.  =n,  linia 

f.  zewnętrzna,  obwódka  f, 

Slu'f^eii^oftcn,  sm.  pi  —, 

pikieta/.,  ostatnia  forpoczta/. 
5lU'j)Cn|cttC,  sf.  pi.  »n,  strona 
zewnętrzna. 

Slu'f^entre^j^je,  sf.  pi.  »n, 

schody  m.  od  ulicy. 

5Iu'DcntöCW,  5/.  świat  m. 
zewnętrzny,  zmysłowy. 

5lu'Ö=f^nben,  m.  fenbcte  au§, 
l^abe  ausgefenbet,  fanbte  auś, 
I^a6e  auśgefanbt,  wysłać,  wy- 
syłać, rozsyłać,  wyprawić;  bie 
©onnc  fenbet  i^re  ©Iral^Icn  auś 
słońce  rozsyła  promienie ;  tcf) 
fenbe  einen  S3oten  aug  wypra- 
wiam posłańca. 

3lirg[cnbling,  sm.  =§,  pi.  *e, 

wysłaniec  m.,  emisaryusz  m. 

2lu'g=fcngcn,  va.  (^aben) 
wypalić,  spalić  do  szczętu,  wy- 
niszczyć ogniem. 

5lU'i^Cr,  I.  praep.  1)  ze- 
wnątrz, poza;  fic^  —  bem 
^au[c  aufhalten  bawić  poza 
domem;  —  ber  ©tabt  mo^nen 
mieszkać  za  miastem ;  jmnbn 

—  bem  ©efe^e  erüären  wyjąć 
kogo  z  pod  prawa;  etm.  — 
(\Xi<iX\  ^XQi\\t{  fe^en  wynieść 
ponad    wszelkie  wątpliwości ; 

—  ßanbeä  ge^en  udać  się  za 
granicę;  —  ber  "^txi  nie  w  po- 
rę; —  2ltF)em  fein  nie  mieć 
tchu ;  —  2)icnft  fein  być  wol- 
nym od  służby;  ein  §aupt* 
mann  —  S)ienft  spensyono- 
wany  kapitan:  —  fid^  fein 
być  bez  przytomności,  stracić 
kontenans ;  —  fid^  uor  i^reube 


fein  nie  posiadać  się  z  ra- 
dości; —  fic^  Dor  3orn  fein 
szaleć  z  gniewu;  —  fic^  nor 
©d^redfen  fein  od  zmyełów  od- 
chodzić z  strachu;  id^  roar 
ganj  —  mir  cor  SSerjweiflung 
z  rozpaczy  nie  wiedziałem 
co  się  ze  mną  dzieje;  jmnbn 

—  fid^  Bringen  zmysłów  kogo 
pozbawić  (radością,  gniewem) ; 
oburzyć,  nadzwyczajnie  roz- 
gniewać kogo;  —  ©tanbe 
fein  nie  być  w  możności ;  er 
ift  fd)on  —  Oiefo^r  już  wy- 
szedł    z     niebezpieczeństwa; 

—  ©d)Ulb  fein  być  wolnym 
od  winy;  —  (Sorgen  fein  nie 
mieć  trosk;  etn).  =ad^t  laffen 
spuścić  co  z  uwagi,  zanie- 
dbać czego;  2)  oprócz,  prócz; 

—  feinem  ©el^alte  f)at  er  nod) 
eine  SBof^nung  oprócz  pensyi 
ma  (wolne)  pomieszkanie;  — 
in  ©panien  aud^  nod^  in  an» 
beren  Säubern  nietylko  w  Hi- 
szpanii ale  i  w  innych  kra- 
jach; er  gtaubt,  baf§  e§  — 
il§m  !einc  9?eic^en  gibt  sadzi, 
że  prócz  niego  (poza  nim)  nie 
ma  bogatych;  —  einigen 
mürben  alle  lebenbig  gefangen 
wszystkich  schwytano  żyw- 
cem prócz  niewielu;  II.  coni. 
1)  wyjąwszy,  prócz;  alle  lie= 
fen  fort  —  ein  einziger  wszy- 
scy pierzchnęli  prócz  (z  wy- 
jątkiem) jednego;  2)  er  geEjt 
nid^t  (Ji\x^  —  bafś  nie  wycho- 
dzi, wyjąwszy,  że ;  id^  gel^e 
nirgenbö  l^in  —  roo  id^  mufś 
nie  idę  nigdzie  wyjąwszy  tam, 
gdzie  musze;  id)  fc^reibe  nic^t 

—  rcenn  nie  pisze,  wyjąwszy 
kiedy;  au^eramtlic^,  adi.  nie- 
urzędowy,  nie  mający  cechy 
urzędowej,  nie  należący  do 
urzędu ;  aufierd^riftüc^,  adi. 
niechrześcijański,  nie  wyzna- 
jący wiary  chrześcijańskiej ; 
auierel^elid^,  adi.  pozamał- 
żeński;  ein  au^ere^elic^eöÄinb 
dziecię  z  nieprawego  łoża; 
au^ergerid)tUc^,  adi.  pozasą- 
dowy; auBergemo^nlicI,  adi. 
wyjątkowy,  rzadki ;  ein  au^er: 
gCtOÖt)nÜd^er  2Kenfc^  nadzwy- 
czajny człowiek;  aufeerirbifc^, 
adi.  nie  z  tego  świata,  nad- 
ziemski; au^erlird^Iid),  adi. 
za  kościołem  zostający ;  au|er« 


ürd^lid^e  2(nbad^t  nabożeń- 
stwo prywatne ;  2luBercu'r§= 
je^ung  sf.  pi.  =en,  wycofanie 
n.  z  obiegu;  au^eroröentlit^, 
adi.  l)  nadzwyczajny;  ein 
aufierorbentlid^er  ©efanbte  po- 
seł umyślnie  wysłany;  ein 
ou^erotbentüd^er  SWenfc^  czło- 
wiek niepospolity ;  2)  dziwny, 
zadziwiający,  baidzo  wielki, 
uwagi  godny;  er  [)at  ein  au» 
^erorbentlic^eö  ®Iüd£  gemad^t 
poszczęściło  mu  się  ogromnie  ; 
ba§  ©tüd  l^at  einen  aufeer= 
orbentlic^en  (grfolg  gel^abt 
sztuka  miała  zadziwiające  po- 
wodzenie; au^erfinnlic^,  adi. 
nadzmysłowy;  au§ern)efent  = 
Uc^,     adi.    nie    należący    do 

istoty. 

5(U'f)cr,  I.  adi.  tylko  jako 
attrib.y  comparat.  brakuje, 
superlat.  äu^erft  na  powierz- 
chni leżący,  zewnętrzny ;  bie 
äußeren  Urfad^en  przyczyny 
zewnętrzne,  na  zewnątrz  le- 
żące; II.  Sltuf;cre(Q)  sn.  =n, 
1)  wygląd  m.  zewnętrzny,  po- 
wierzchowność /. ;  ein  iJJann 
oon  angenel^mem  sSufieren  czło- 
wiek o  przyjemnej  powierz- 
chowności; er  l^at  !ein  gutes 
—  nie  robi  dobrego  wra- 
żenia; ein  geroinnenbeś  — 
ujmująca  powierzchowność; 
er  i)at  ein  trauriges  —  robi 
smutne  wrażenie;  fein  —  üer= 
rćitl^  einen  ^^iIofop£)cn  wy- 
gląda na  filozofa;  2)  pozór  m.\ 
baś  —  trügt  oft  pozory  czę- 
sto mylą;  auf  ba§  —  ©emid^t 
legen  zważać  na  pozory;  me* 
nigftenś  bag  —  beraa^rcn  za- 
chować przynajmniej  pozory ; 
3)  sprawy  zewnętrzne ;  ber 
3Jiini[ter  be§  kuflem  minister 
spraw  zewnętrznych  ;  III.  ^(u* 
^erft,  1)  adi.  superlat.  osta- 
tni, najodleglejszy;  an  ber 
äufierften  ©renje  Hegen  leżeć 
na  samej  granicy;  bie  äu^erftC 
©pi^e  sam  koniuszek;  im  äu= 
feerften  (Stenb  leben  żyć  w  osta- 
tniej nędzy;  baS  äu^erfte  SDiit- 
lei  mäl^leu  chwycić  się  osta- 
tniego środka;  im  öu^erften 
jyalle  w  ostatecznym  razie; 
eine  ©ac^e  oon  äu^erfter  äöic^s 
tig!eit  rzecz  największej  wagi; 
bie    äu^ctfte    2lufregung    ber 


Stu'gerbem 


143 


mm¥ 


©emütl^ei;  najwyższe  rozdra- 
żnienie umysłów;  bcr  äufierftc 
^reiä  ostatnia  cena;  2)  adv. 
w  najwyższym  stopniu,  nad- 
zwyczaj oie,  niezmiernie;  bic 
©ac|e  fdöeint  mir  —  üerbäd^* 
tig  sprawa  wydaje  mi  się  na- 
der podejrzana;  baö  ift  — 
niebertrac^tig  to  ostatnia  po- 
dłość; IV.  1)  ^(uf[cr[te  sm. 
«11,  pi.  =^n,  człowiek  m.  o  skraj- 
nych zapatrywaniach,  dą- 
żnościach ;  2)  sn.  to,  co  jest 
na  samym  końcu,  na  ostatku; 
e§  ift  auf  baö  —  angekommen 
przyszło  do  ostateczności;  baś 
ift  fd;on  baś  —  świat  się  koń- 
czy; bic  ©ad^e  auf  ba§  — 
treiben  posunąć  rzecz  do  osta- 
teczności! er  ift  auf  i>a^  — 
aufgebracht  jest  doprowadzony 
do  ostatniej  pasyi. 

5lU'^Crbcm,  I.  adv.  prócz 
tego;  roiffen  ©ie  mir  —  nid)tś 
me§r  gu  fagen?  czy  nie  mo- 
żesz mi  pan  prócz  tego  nic 
więcej  powiedzieć?  unb  — 
nod^  a  do  tego  jeszcze,  a  nad- 
to; II.  coni.  —  baf§  prócz 
tego  że. 

^lU'fjCr^alll,  l.praep.  z  gen. 
zewnątrz,  poza;  —  beö  @ar« 
ten§,  beä  §aufeä  za  ogrodem, 
za  domem;  II.  adv.  zewnątrz, 
poza  pewnym  obrębem,  za- 
kresem; biefer  S3aum  raad^śt 
—  drzewo  wyrasta  poza 
ogród;  S8ie^  »on  —  Besiel^en 
sprowadzić  bydło  z  zagranicy. 

5lu'^crlidj,  i.  adL  i)  = 
aufien  I ;  adv.  =  auf;er§al5 
JI;  er  ift  nur  —  fromm  jest 
tylko  Hh  pozór  pobożny ;  er 
fd^ien  —  rui^ig  na  pozór  był 
spokojny;  2)  na  powierzchni 
leżący ;  3)  nie  należący  do 
istoty ;  II.  Śtu^erlid^e,  sn.  »n 
=  „aufeer  II. 

5(u'icrUd)fett,  sf.  pi.  =en, 

z«- wnętrzność  f.,  powierzcho- 
wność /. ;  forma  /.,  formal- 
ność /.;  ta§  ftnb  blo^  leere 
=en  to  są  jeno  czcze  iformal- 
noś,ci. 

äu'j?ent,  I.  m.  (^aben) 
objawiać,  okazać,  oświadczyć ; 
feine  2Wcinung  über  etraaä  — 
objawić  zdanie  o  czem;  je* 
manbem  feinen  ^afö  —  oka- 
zać komu  nienawiść;  ieman= 


bcm  fein  53citeib  —  wyrazić 
komu  współczucie;  II,  vr. 
(I^aben)  \\d),  1)  okazać  się, 
wyjść  na  wierzch ;  biefe  ^ran!« 
^eit  äußert  fic^  burd^  gieber* 
fd^auer  ta  choroba  objawia 
się  przez  dreszcze,  zaczyna 
się  od  dreszczów;  2)  oświad- 
czyć zdanie,  dać  poznać  my- 
śli, wynurzyć  się,  wyrazić 
się,  oświadczyć;  er  l^at  fid) 
barüber  nid^t  geäu^ett  nie 
powiedział  o  tera  swego  zda- 
nia; er  l^at  fid^  über  bie  ©ad)e 
ungünftig  geäufiert  wyraził 
się  niekorzystnie  o  tej  spra- 
wie; er  l^at  fic^  ba^in  geäu« 
§ert  wyraził  opinię  w  tyra 
kierunku. 

mi'^enmg,    sf.  pi.    =en, 

oświadczenie  n.',  uwaga  f., 
opinia/.,  deklaracya/.,  ozna- 
ka /.;  bośl^aftc  —  złośliwa 
uwaga;  le^te  30ßillenä=  testa- 
ment m.;  naiöe  —  naiwna 
uwaga;  ba§  ift  bie  —  einer 
großen  g^reunbfd^aft  to  jest 
oznaką  wielkiej  przyjaźni; 
aud^  ic^  '^ahe  biefe  —  von  i^m 
gel^Ört  i  ja  to  słyszałem  z  ust 
jego ;  er  lie^  fid)  eine  —  ent= 
falten,  bie  dał  się  słyszeć  ze 
słówkiem,  które. 

5lu'Ö-fC^C«,  I.  va.  (^aben) 
1)  wewnątrz  wyłożyć  czem, 
obić  czem  wewnątrz;  2)  wy- 
sadzić, wyrzucić ;  ^flangen  — 
przesadzać  rośliny;  bie  ä)?ann« 
fd^aft  —  wysadzić  załogę 
z  okrętu ;  ein  ^inb  —  podrzu- 
cić dziecko  ;  einen  ®e[ange= 
mn  —  porzucić  jeńca;  bie 
©eget  —  rozwinąć  żagle ; 
3)  wystawić ;  bie  Śfumen  — 
wystawić  kwiaty  na  deszcz, 
na  słońce ;  bie  Sparen  —  wy- 
stawić towary  na  widok ;  einer 
©efal^r  —  narazić  na  niebez- 
pieczeństwo; fein  2chen  —  na- 
razić życie  (na  szwank);  4) 
wyznaczyć,  oznaczyć;  jmnbm 
ein  jä^rlic^eö  ©el^alt  —  wy- 
znaczyć komu  roczną  płacę ; 
iä^rlic^  fooiel  für  bie  Slrmen 
—  przeznaczyć  rocznie  tyle 
na  biednych;  einen  ^rei§  — 
wyznaczyć  nagrodę ;  jmnbm 
eine  S^lentc  tefłamentarifd^  — 
zapisać  komu  rentę;  5)  opu- 
ścić, zaniedbać  ;  id^  §abe  meine 


©tunbc  eine  3eit  Tang  aug» 
gefegt  zaniedbałem  moje  lek- 
cye  przez  jakiś  czas;  bie  @e= 

f^äfte  für  einen  Xag  —  za- 
niechać interesów  na  jeden 
dzień;  id^  l^abe  bie[c  Arbeit 
üorläufig  auggefect  odłoży- 
łem na  razie  tę  pracę;  6) 
zarzucić,  naganić,  przyganić; 
an  biefer  ©ad^e  ift  ntd)l§  aug* 
gufe^en  tu  nie  ma  nic  do 
zarzucenia;  an  allem  etlü. 
auägufc^en  l^aben  wszystko 
ganić;  er  f)at  an  jebem  etrcaä 
auSjufe^en  każdemu  coś  wy- 
tknie ;  7)  (w  muzyce)  rozło- 
żyć na  głosy;  8)  (w  drukar- 
stwie) einen  Sogen  —  uło- 
żyć, złożyć  arkusz;  II.  vr. 
(Ijaben)  fic^,  wystawiać  się, 
narażać  się;  fid^  bem  ©eläd^= 
ter  ber  Seute  —  wystawić  się 
na  pośmiewisko  ludzkie;  fid^ 
bem  @erebe  —  wystawić  się 
na  języki;  fid^  ber  ©efa^r  — 
narazić  się  na  niebezpieczeń- 
stwo ;  bcm'  fe^e  id^  mtd)  nic^t 
löieber  auä  nie  narażę  się 
więcej  na  to;  III.  vn.  (^aben) 
1)  (w  grze)  zrobić  pierwsze 
posunięcie  (szachy);  njer  fe^t 
auś?  kto  kładzie  pierwszy 
kamień?  2)  ba§  ^ieber  l^at 
auśgefe|t  febra  ustała;  3) 
(w  górnictwie)  ber  @ang  fe^t 
au§  zrobisko  kończy  się  na 
powierzchni  ziemi ;  4)  w  dru- 
karstwie) bie  ^reffe  fe^t  gut 
au^  prasa  wyciska  dobrze 
(znaki). 

Slu'gfc^ung,  sf.  pi.  =en,  i) 

wykładanie  n.;  2)  wystawie- 
nie n.,  narażenie  n.  ;  3)  wy- 
znaczenie n,,  assygnacya  /"•» 
przekazanie  M. ;  4)  przerwa/., 
zaniedbanie  n.,  zaniechanie 
w.;  5)  nagana/.,  wytykanie  n.; 
6)  podrzucenie  n. 

5tu'ö=feitfjeii,  I.  va.  {f)aUn) 

powiedzieć  co  wzdychając; 
II.  vn.  (^aben)  przestać  wzdy- 
chać. 

mi'mjtf  5/  p?. -en,  1)  wi- 
dok w.,  prospekt  m, ;  üon 
biefem  Serge  ^at  man  eine 
fc^öne  —  auf  bag  3Jieer  z  tej 
góry  jest  piękny  widok  na 
morze;  biefe  ©arten  geroä^rcn 
eine  l^errlid^c  —  te  ogrody 
przedstawiają  śliczny  widok ; 


mi'Hń)Un 


144 


mi'M\^kUn 


2)  (przenośnie)  nadzieja/. ;  ba 
finb  für  mid^  !cine  2luöfic^ten 
für  bie  3"^""t*  niema  ta 
dla  mnie  żadnych  widoków 
na  przyszłość;  id^  l^aBe  — 
auf  bie§  2lmt  mam  nadzieje, 
że  otrzymam  ten  urząd  ;  ić) 
};)ahe  Slugftd^ten  auf  eine  gro^e 
Śrbfc^aft  spodziewam  się  wiel- 
kiego spadku ;  er  f)at  aUe  — 
eine  glängenbe  i^aufbal^n  gu 
tnad^en  ma  wszelkie  widoki 
na  świetną  karyerę;  er  l^at 
bie  ^öifd^ofltüürbe  in  —  stara 
się  o  biskupstwo;  eine  9Ün= 
füge  —  geroäl^ren  przedsta- 
wiać się  w  korzystnem  świe- 
tle; ftc^  etrcag  in  —  nel^men 
przedsięwziąć  sobie  co ;  je= 
manbem  etroa^  in  —  ftellen 
obiecać  komu  co. 

3l«'f=firf;tCn,  va.  (^a6cn)  od- 
dzielać gorsze  od  lepszego, 
przeczyszczać,  brakować. 

'iün'^'^dmi,  vn.  (fein)  wy- 
ciec, wysączyć  sie. 

m'^^^ithtn,  folt  (ftet)ete) 
auö,  f)a&e  auśgefotten,  I.  va. 
(^aben)  wygotować,  wywa- 
rzyć; II.  vn.  (^aben  i  fein)  = 
auśfoĄen  I. 

auś,  l^abe  aufgefangen,  prze- 
stać śpiewać,  skończyć  śpiew ; 
II.  va.  (I^aben)  wyśpiewać; 
ein  2ieb  —  skończyć  piosnkę  5 
ben  j^rü|ling  —  śpiewem  ogło- 
sić, że  wiosna  nadeszła;  feine 
©timme  —  wyrobić  sobie 
głos  śpiewaniem;  eine  aVL^= 
gefungene  ©timme  a)  głos 
wyrobiony  (śpiewem),  b)  głos 
nadwerężony,  zniszczony  nad- 
miernem  śpiewaniem ;  III.  vr. 
(I^aben)  fid^,  l)  naśpiewać  się 
do  syta;  2)  fid^  ouögefungen 
l^aben  nie  mieć  więcej  głosu. 

5lii'^=fntncn,  m.'fann  aus, 
l^a&e  auögefonnen,  wymyślić, 
zmyślić ;  er  f)at  bafür  ein  gutes 
SKittel  auSgefonnen  wymyślił 
na  to  dobry  środek ;  er  l^at 
bie  gan^e  ©rjäl^Iung  auśgefon^ 
nen  zmyślił  całą  opowieść; 
er  l^at  eine  2Jiiffetf|at  au§« 
gefonnen  uknuł  zbrodnię. 

3lu'Ö=fi^eu,  I.  vn.  fa^'au§, 
l^abc  auSgefeffen,  mit  $L'aren 
—  siedzieć  na  ulicy  i  sprze- 
dawać towary;  fjeute  fi^en  bie 


Krämer  nic^t  auö  dziś  kra- 
marze nie  siedzą  z  towarami; 
II.  va.  (i^aben)  1)  (o  więźniach) 
feine  S^it —  odsiedzieć  karę; 
(o  ptakach)  przestać  siedzieć 
na  jajach;  bie  £)enne  f)at  bie 
Äuglein  auśgefeffen  kura  wy- 
siedziała pisklęta;  2)  einen 
©tul^t  —  wysiedzieć  dziurę 
w  krześle. 

3lu'^=föl;ncn,  m.  i  vr.  fid^ 

(l^aben)  pojednać  się;  fic^  mit 
imnbm  —  pojednać  się  z  kim; 
jmnbn  —  przejednać  kogo; 
©Ott  burdCi  (lebete  —  prze- 
błagać Boga  modłami;  ber 
^e^er  ^at  fic^  mit  ber  ^irc^e 
mieber  au§geföf)nt  heretyk 
wrócił  na  łono  kościoła. 

3lu'^[ö^uer,  sm.  =§,  pi  —, 

pojednawca  m.,  pogodzicie! 
m.  (=in  5/.,  pi.  sinnen,  poje- 
dnawczyni  /.). 

5lu'^fö^mtng,  sf.  pi.  «en, 

pojednanie  n.,  przebłaganie 
w.;  er  brachte  groifc^en  ifincn 
bie  —  guftanbe  przywiódł  ich 
do  pojednania  się. 

5lu'^=fonöctn,  m.  (I^aben) 
oddzielać,  odłączać,  wyłą- 
czać (odkładać  na  bok  jako 
gorsze). 

^lu'^fonbennig,  sf.  pi.  =en, 

wyłączenie  w.,  odłączenie  n., 
odłożenie  n. ;  wydzieliny. 

5lu'§=for9Cn,  vn.  (^aben) 
przestać  się  troszczyć;  für 
jmnbn  auägeforgt  fjaben  prze- 
stać się  troszczyć  o  kogo ;  er 
^at  auögeforgt  skończyły  się 
jego  troski. 

5Itt'ö4otttcrcn,  va.  (^aben) 

wysortować. 

^lu'ö^lJäljen,  I.  vn.  {^aUw) 
1)  nad^  tivaa.^  —  śledzić  za 
czem,  patrzeć  za  czem ;  2) 
auögefpä^t  l^aben  przestać  śle- 
dzić, przestać  szpiegować,  II. 
va.  (^aben)  wyszpiegować;  wy- 
śledzić; ben  Ulufentfjaltśort 
eineä  ^tüd)ttingä  —  wyśle- 
dzić   miejsce   pobytu   zbiega. 

5lU'Öf^äI|Cr,  sm.  -§,  pi.  — , 
(=in  sf.,  pi.  «binnen)  osoba  /., 
która  szpieguje,  szpieg  m. 

5X«'^f^ann,  sm.  =(e)§,  pi 

=fpänne,  miejsce  n.,  gdzie 
się  zmienia  konie  zaprzęgowe; 
zajazd  w.,  oberża  f. 


5lu'g'f))annen,  va.  (^abcn)  i) 

wyprządz  (konie);  2)  wyprę- 
żyć (powróz,  linę);  wycią- 
gnąć (sukno  na  krosnach,  ma- 
teryę  do  haftowania);  hic 
>3egc(  —  rozpiąć  ż:4gle;  bie 
2lrmc  —  otworzyć  ramiona; 
bie  ^ܧe  —  rozstawić  nogi  ; 
bie  ^lügcl  —  rozpostrzeć 
skrzydła;  3)  jmnbm  etto.  — 
zabrać  komu  co  ukradkiem ; 
4)  wyjąć  z  krosien  (haft);  5) 
feinen  (Seift  —  dać  wypocząć 
umysłowi. 

3lu'^=f))a5ieren,  vn.  (^aben) 

1)  wyjść  na  przechadzkę;  auś 
unb  einfpa;;ieren  wchodzić 
i  wychodzić;  2)  ausf pariert 
l^aben  skończyć  przechadzkę. 

fjahe  auśgefpie(e)n,  wypluć, 
splunąć ;  er  fpeit  Slut  auś 
pluje  krwią;  ©ift  unb  (Satte 
—  pienić  się  ze  złości;  ber 
SSulcan  fpeit  ©teinę  auö  wul- 
kan wyrzuca  kamienie;  ber 
Dfen  fpeit  flammen  aus  piec 
zieje  ogniem;  II.  vn.  prze- 
stać spluwać;  ein  au§ge= 
fpieener  33ulcan  zgasły  wul- 
kan. 

3IU'§=f^CttbClt,  va.^  (^aben) 
rozdawać,  rozdzielać,  hojnie 
obdzielać  czem. 

^\\'^'-\^tVtl\,  va.  (^aben)  1) 
rozkraczyć,  rozstawić  (nogi); 

2)  =  auśfd^lie^en,  jmnbn  — 
zamknąć  drzwi  przed  kim. 

5lu'ö=f^irf(^n,    va.    (^aben) 

wyszpikować  (pieczeń,  za- 
jąca). 
'  5lu'S=f^icIcu,  I.  va.  (§aben) 
1)  skończyć  co  graćf  er  l^at 
feine  Atolle  au§gefpielt  skoń- 
czyła się  jego  rola;  er  f:)at 
bie  ©i)mpf)ome  auśgefpielt  do- 
kończył symfonii ;  2)  (w  grze) 
zadać,  zagrać  co;  bie  ^arbe 
roieber  —  wrócić  do  koloru; 
(przenośnie)  feinen  legten 
^riumpl^  —  zrobić  ostatni 
wysiłek  ;  3)  postawić  jako  wy- 
grane w  grze;  eine  lUjr  in 
ber  Aiotterie  —  puścić  zega- 
rek na  loteryę;  4)  eine  (Seige, 
ein  (^laoicr  ograć  skrzypce, 
fortepian;  II.  vn.  (^aben)  1) 
©ie  fpielen  auö  pan  zagrywasz, 
zadajesz,  pan  zaczynasz,  pan 
jesteś  na  ręku  (w  grze  bilrr- 


5lu'^=f^inncu 


145 


2lu'^=f^niöelit 


dowej) ;  2)  przestać  grać,  skoń- 
czyć grę;  III.  vr.  (loBen)  fid^, 
1)  nagrać  się  do  syta;  2) 
fid^  auSgefpielt  ^aben  nie  wie- 
dzieć już  w  co  grać. 

3lU'^=f^in«<^tt,  I.  va.  [pann 
auś,  ^abe  auśgeiponnen,  i)  wy- 
prząść,  uprząść,  prząść  do 
końca;  er  l&at  bic  ganjc  äßollc 
auögefponnen  uprzadł  cała 
wełnę ;  ber  fCaben  jeineä  Se= 
ben§  \\i  auśgefponncn  kończy 
się  pasmo  jego  dni ;  2)  (prze- 
nośnie) wysnuć,  wykoncypo- 
wać;  er  l^at  bic  ©rgä^Iung  fc^ön 
auśgefponnen  pięknie  wysnuł 
opowieść;  II.  vn.  (§aben) skoń- 
czyć prząść. 

ben)  wyszpiegować,  wyśle- 
dzić, wybadać ;  II.  vn.  (I^aben) 
przestać  szpiegować,  skoń- 
czyć szpiegowanie. 

zaostrzyć,  ostro  zastrugać, 
ostro  przyciosać;  bic  Dl^ren  — 
nadstawić  uszu,  przysłuchi- 
wać się  z  ciekawością. 

5lU'^'=f^0ttcn,  va.  (^aben) 
szydzić,  drwić,  naigrawać  się 
z  kogo. 

Slu'^f^jra^e,  sf.  pi.  -n,  1) 

wymowa  /.,  wymawianie  n. ; 
eine  (eichte,  [c^were  —  l^aben 
wymawiać  z  łatwością,  tru- 
dnością (ciężko  wymawiać); 
eine  frembartige  —  l)aben 
mówić  obcym  akcentem,  wy- 
mawiać jak  cudzoziemiec ; 
man  er!ennt  an  feiner  —  von 
VOO  er  ift  poznać  po  jego  wy- 
mowie, skąd  rodem;  eine  gi- 
fd^elnbe  —  l^abcn  szeplenić; 
2)  rozmowa  f.,  porozumienie 
7».;  roir  f)ahm  mit  einanber 
eine  —  gehabt  porozumieliśmy 
się  z  sobą. 

^%n'^'^)^Xtń)tn,  I.  va.  [prid^ft 
auä,  fprad^  au§,  l^abe  auäge« 
fprod^cn,  l)  wymówić  co;  id^ 
!ann  biefeä  Sßort  nid^t  —  nie 
mogę  wymówić  tego  słowa; 
naS'ber  ©ilbencintfeifung  — 
sylabizować;  bte  3^^^^^"^^ 
fd^Ied|t  —  szeplenić;  ein  nid^t 
auggefprod^ener  Su^ftabe  li- 
tera, której  się  nie  wymawia, 
którą  opuszcza  się  w  wymo- 
wie ;  bie  2lrt  ouggufpred^en 
wymowa,  akcent;   2)   wymó- 


wić do  końca,  wypowiedzieć; 
einen  ©O^  —  skończyć  zda- 
nie; 3)  wyrazić,  wypowie- 
dzieć; feine  3Jieinung  —  wy- 
razić zdanie;  feine  ©ebanlen 
!lar  —  jasno  sformułować 
myśli;  ić)  !ann  meine  Sanf« 
barfeit  nid^t  —  wdzięczność 
moja  nie  da  się  słowami  wy- 
razić; eś  läföt  fic^  nic|t  — 
me  oiet  er  gelitten  l^at  nie 
da  się  opisać,  wiele  wycier- 
piał; fein  Urt^eil  ijffenłlid^  — 
ogłosić  sąd;  II.  vn.  (§aben) 
przestać  mówić;  laffen  ©ie 
mid^  — .  daj  mi  pan  skończyć; 
III.  vr.  (^aben)  fiiĄ,  1)  wy- 
razić się;  wypowiedzieć  zda- 
nie,   myśli ;    fid^    über    etn). 

—  wyrazić  zdanie  o  czem; 
fic^  für  jmnbn  —  stanąć  po 
stronie  kogo;  imnbn  über 
etn).  fic^  —  Ififfen  zapytać 
kogo  o  co;  fid^  fein  3""^^^^^ 

—  wylać  swe  serce;  2)  ob- 
jawiać się;  malować  się, 
przemawiać;  in  biefen  2ßor» 
ten  fpric^t  ftc^  ein  ftatfeä  @e= 
fü^l  aus  w  tych  słowach 
objawia  się  silne  uczucie ;  in 
feinem  2lnt(i|  fpric^t  fi^ 
^reubc  auś  w  minach  jego 
maluje  się  radość;  in  biefem 
3J?ufi!ftüdfe  fpric^t  fid^  ein 
großes  2;a[ent  an^  z  tego 
utworu  muzycznego  wielki 
przebija  talent;  in  bcm  SCBefen 
biefeS  3J?enfd^en  fprid^t  M 
Öerjenägütc  aus  człowiek  ten 
tchnie  dobrocią  serca ;  IV. 
auggefprod^en,  ^part.  i  adi. 
wyraźny,  wybitny. 

3lu'^=f^rfn9cn,'  va.  (^aben) 

1)  wysadzić;  ein  iCelSftüdf  — 
wysadzić  odłam  skały  w  po- 
wietrze (prochem,  dynami- 
tem); 2)  ein  ^ferb  —  konia 
w  cwał  puścić;  3)  (przeno- 
śnie) ein  ©crüd^t  —  rozpu- 
ścić wieść,  rozsiewać,  roznosić 
pogłoskę;  man  l^at  auSge« 
fprcngt  bafg  puszczono  po- 
głoskę, jakoby;  er  l^at  ein 
unüerbürgteS  ©erüd^t  augge« 
fprcngt  rozsiał  płonną  wieść. 
5lu'§=f^nC^Cn,  vn.^  fprofS 
au§,  bin  auggefproffen  =  auä* 
fproffen. 

2lu'g=fłJnn9Cttf   i-   «'«•   '^• 
fprang  auś,  \)abe  auśgefprungen 


^  ni  en  ber,  ®cutyĄ*ł)oInifc^e§  Sffiórterfiud^. 


przestać  skakać ;  (o  fontannie) 
przestać  tryskać;  B.  (fein) 
wyskoczyć,  wyskakiwać ;  auŚ 
bem  Werfer  —  wyłamać  się 
z  więzienia;  aug  bemSSerufe  — 
porzucić,  zmienić  zawód;  ein 
auggefprungener  WónĄ  du- 
chowny, który  zrzucił  suknię 
zakonną;  ein  ©lieb  ift  aug  ber 
^ette  au§gefprungen  ogniwo 
wyskoczyło  z  łańcucha  (od- 
łączyło się);  H^  aWeffer  ift 
auägefprungen  nóż  się  wy- 
szczerbił; II.  va.  (I^öben)  fic^ 
ben  fjufl  —  skacząc  zwichnąć 
nogę;  fic^  baö  2luge  —  ska- 
cząc wybić  sobie  oko;  III. 
vr.  (^aben)  fid^,  1)  naskakać 
się  do  sytu ;  skakać  do  znu- 
żenia; 2)  skakaniem  członki 
gibkimi  uczynić. 

9lu'ö=f^jn^cn,  l.  va.  (I^abcn) 
1)  wysikać ;  ber  Springbrun- 
nen fpri^t  äßaffer  aug  fon- 
tanna tryska  wodą;  bie  fCeber 
an^  ber  2;intc  —  strząść  atra- 
ment z  pióra;  2)_  g^euer  — 
zgasić  ogień  sikawką;  bie 
©trafie  —  skropić,  polać  uli- 
cę ;  3)  zrobić  injekcyę,  za- 
strzyknąć  (gardło,  ranę);  II. 
vn.  1)  (fein)  tryskać;  2)  auś« 
gefpri^t  '^aben  przestać  skra- 
piać;  przestać  wstrzykiwać. 

5lu'źf^n$un9,  sf.  pi  »en, 

skrapianie  n.,  sikanie  n.,  try- 
skanie n.;    wstrzykiwanie  n. 

3lu'^=f^roffcn,  vn.  l)  (fein) 
kiełkować,  wyrastać;  2)  (l^a= 
ben)  przestać  kiełkować. 

3lu'§f^ru(^,  sm.  =e§,  pi. 
»fprüd^e,  zdanie  n.,  opinia  /. ; 
ber  —  eineä  SBeifen  senten- 
cya  /.  mędrca ;  ber  —  eitteä 
5iiĆ)Uv^  wyrok  m.,  orzeczenie 
n.  sędziego;  ber  —  ber  ®e«^ 
fd^n)orenen  werdykt  m.  przy-^ 
sięgłych;  id^  untertucrfe  mic^, 
beinem  2lugfpruĄe  poddaję 
się  twemu  sądowi  m. ;  ber  — 
beö  ^riliferö  ift  l^art  zdanie  n. 
krytyka  jest  surowe,  ostre ; 
ber  —  jupitera  wyrocznia  /. 
Jowisza;  einen  —  fällen  wy- 
dać sąd;  eine  ©ad^e  bem  fd^tcbSs 
rid^tertic^en  aiusfpruc^e  an= 
l^eimfłeUcn  zdać  sprawę  na  sąd 
polubowny. 

5lu'g=f^rubcln,  l.  va.  {^a- 

hen)  tryskając  wydawać,  wy- 
10 


2(u'§=)*^rü^cu 


146 


5lii'^=ftc^cu 


rzucać;  (przenośnie)  ©d^mäl^» 
tüorte  —  miotać  obelgi;  II. 
vn.  ([ein)  1)  tryskać,  wy- 
tryskać; an  biefer  ©teUe  iit 
eine  Duette  au^gefprubelt 
z  tego  miejsca  trysnęło  źró- 
dło ;  2)  przestać  wrzeć,  prze- 
stać tryskać. 

2lu'^=f)jrüljen,  i.  va.  (^a= 
ben)  l!cc  S3erg  fprül^t  ^iam= 
men  auö  z  góry  buchają 
płomienie;  ber  §erb  fprül)t 
^un!en  auö  z  ogniska  sypią  się 
iskry;  II.  vn.  (fein)  1)  tryskać, 
buchać  (o  płomieniach) ;  2) 
(^aben)  przestać  buchać;  prze- 
stać się  sypać  (w  iskrach). 

^n'f'^pudtn,  vn.  (tiaben) 
=  ausjpeien. 

2lu'^4^«Jcn,  va.  (^aben) 
(o  upiorach,  duchach)  prze- 
stać się  ukazywać,  przestać 
nawiedzać  miejsce;  (prze- 
nośnie) ba§  (SJerud^t  |at  au§s 
gefpuft  pogłoska  przestała 
krążyć;  cg  f^at  l^iec  auöge= 
fpuft  niema  już  upiorów 
w  tem  miejscu. 

Slu'§=f)jiÜcn,  va.  (r^aben)  1) 
wymulić,  podmulić  ;  ber  ^lufś 
l^at  ha^  Ufer  tief  auśgefpiirt 
rzeka  znacznie  podmuliła 
brzeg;  baä  ^od^raaffer  f)at 
eine  Seid^e  auśgefpiiU  powódź 
wyrzuciła  trupa  na  ląd 
(brzeg) ;  "ba^  Sßaffer  l^at  einen 
S3aum  auśgefpult  woda  ob- 
nażyła korzenie  drzewa;  2) 
wypłakać  (szklankę,  usta), 
popłakać;  mit  etma^^—  czem. 

Slu'Öf^iiluno,  sf.  pi.  =en, 
wymulenien.j  podmuleriie  m.; 
wypłakanie  n.  [pomyje  /. 

2lu'^[^iili(f;t,  sn.  i  słn.  -.§, 

3lll'Ö=f^inibeit,  va.  (^aben) 
obić  deskami;  emen  Srunnen 
—  wycembrować  studnie. 

3lu'ö-=f^iircu,    va.    (^aben) 
=  oufipüren. 
5lu'ö^=ftäbcn,     va.    (^aben) 

porobić  rynieuki,  rynienkami 
opatrzyć. 

5lu'^4ta(ficrett,   va.  i  vr. 

(^aben)^  fic^,  przystroić,  przy- 
ozdobić; mit  ©olb  —  ubrać 
w  złoto;  imnbn,  fid^  —  wy- 
ekwipować kogo,  się ;  fel^r  au^s 
ftaffiert  wystrychnięty;  auÖ= 
ftaffiett  me  ein  ©pa^mac^er 
ubrany  iak  arlekin. 


2(u'^=ftommeIu,  i.  va.  (^a* 

ben)  wj^bełkotać,  powiedzieć 
co  nieśmiało,  jąkając  się ;  II. 
vn.  (I^aben)  przestać  bełkotać, 
przestać  się  jąkać, 

9(u'^=ftam^fcn,  va.  (^abcn) 

wydeptać,    wytłuc  stępą. 

3(U'śftOnb,  sm.  =(e)§,  pi. 
sflänbe,  1)  pieniądze  m.  na 
długach,  należytość  /.,  wie- 
rzytelność / ;  mć)t  einjutrci= 
benbc  2luöftänbe  pretensye  /. 
nieściągalne;  2)  termin  m.] 
3)  ber  —  aug  bem  2)ienfle 
wystąpienie  n.  ze  s  tuż  by;  4) 
bezrobocie  n.,  bastówka  /,, 
strajk  w.;  in  ben  —  treteti 
rozpocząć  bezrobocie. 

5lu'^ftiinbig,  adi.  należący 
się;  ausftänbige  ©c^ulbett  nie- 
spłacone długi. 

5lu'^=ftän!crit,   va.  (^aben) 

1)  uwolnić  od  smrodu;  ein 
3intmcr  —  wypędzić  smród 
z  pokoju,  przewietrzyć  pokój; 

2)  zasmrodzić,  smrodem  na- 
pełnić; 3)  (przenośnie)  wy  wą- 
chać,   wyśledzić. 

5lu'^=ftotten,  va.  (I^aben)  1) 
wyposażyć  czem,  wyekwipo- 
wać ;  einen  ©o^n  —  urzą- 
dzić synowi  gospodarstwo  ; 
eine  Xod^ter  —  dać  córce 
odprawę;  dać  córce  posag;  2) 
jmnbn  mit  einem  Siedete  — 
nadać  komu  prawo;  t)on  ber 
3latnv  freigebig  auśgeftattet 
hojnie  uposażony  od  natury; 
mit  porgüglid^en  ©eifteśgaben 
auśgeftattct  nadzwyczajne  po- 
siadający zdolności ;  mit 
<Sc^ön|eit  au§geftQttet  pięk- 
nością obdarzony;  3)  ozdo- 
bić, przyozdobić. 

2lu'gftattiinn,  sf.  pi.   =en, 

wyposażenie  n.,  wyprawa  /., 
opatrzenie  w.,  wystawa  /., 
upiększenie  n. ;  (o  sztuce  tea- 
tralnej) mit  ganj  neuer  — 
z  zupełnie  nową  wystawą. 

3l«'^ftatt«ng^fo[ten,  i??.'ko- 

szta   wyprawy. 

5lu\^ftatt«no^ftü(f,  sn.  =e§, 

pi.  ie,  sztuka/.,  w  której  głó- 
wnie chodzi  o  wystawę  (deko- 
racye  i  kostyumy). 

5(u'ö=ftQnbcn,    va.   (^aben) 

oczyścić  z  kurzu,  wytrzepać, 
omiatać  kurz. 


2IU'0=ftäu^Cn,  va.  okładać 
kijami,    smagać,    wychłostać. 

5lu'^^[tCdjCn,  ra.  ftic^ft  ans, 
ftac^  an^,  f)abe  auśgeftoc^en, 
1)  wykłuć;  jmnbm  bie  3lugen 

—  wykłuć  komu  oczy;  2lu» 
ftcrn  —  wyjąć  ostrygi  z  mu- 
szli; ben  3^a[en  —  wycinać 
kawałki  trawnika ;  2)  einen 
©raben  —  wykopać  rów ;  ha^ 
^af§  —  wj'pompowac  beczkę ; 
ein  ©laä'Sßein  —  wychylić 
szklankę  wina;    btc   g^tafd^en 

—  odkorkować  flaszki ;  3) 
einen  ^ag  ju  etroaS  —  wy- 
znaczyć dzień  na  co  ;  4)  eirod^ 
in  §oIj  —  wyrzeźbić  co  na 
drzewie;  ein  SKuftcr  —  wy- 
sztychować  wzorek ;  5)  beim 
2!urnier  —  w  turnieju  zrzu- 
cić z  siodła;  einen  9?eben= 
butler  —  wyrugować,  wy- 
sadzić rywala;  jmnbn  — 
przewyższyć  kogo  (zdolno- 
ściami), zaćmić  go;  bem  2lns 
fer  mc^r  Xau  —  spuścić  wię- 
cej liny  u  kotwicy. 

5lu'ö=ftccfen,  m.  (^aben)  l) 

wywiesić,  wystawić  na  widok ; 
eine  ^^^al^ne  —  wywiesić  cho- 
rągiew; 2)  ubrać  czem,  przy- 
ozdobić; einen  2:ifc^  mit  solu* 
men  —  ubrać  stół  kwiatami; 
3)  odgraniczyć  (łąkę);  4)  ©rb- 
fen  —  posadzić  ?roch. 

3lu'?=ftc^cn,  if  vn.  ftanb 
aug,  bin  i  t)abe  auägeftanben, 
1)  stać  z  towarami ;  mit  3ßaren 
—  sprzedawać  towary  na  uli- 
cy; 2)  być  wypożyczonym, 
należeć  się;  auäfte^enbe  ®eU 
ber  pieniądze  należące  sie; 
er  'i)at  cief  au§fte^cnb*e  ©c^uU 
ben  ma  wiele  pieniędzy  na 
długach  ;  er  bat  bunbert  Äro= 
nen  —  należy  mu  się  sto 
koron;  feine  '(Stimme  'fte^t 
nod^  an^  nie  oddał  jeszcze 
głosu;  bic  33er^anblung  fteljt 
biä  5um  näc^ften  2;ermine  auś 
rozprawa  jest  odroczona  do 
następnego  terminu;  3)  bie 
^rebigt  — -  stać  podczas  całe- 
go kazania;  II.  va.  (fjaben) 
1)  znieść,  wytrzymać,  wycier- 
pieć; er  !ann  junger'  unb 
2)urft  —  potrafi  znieść  głód 
i  pragnienie;  er  t)at  bie  Strafe 
auśgeftanben  odbył  karę;  er 
l^at  ^arte  girobcn  ausgcftanben 


5lu'§=ftel)(cu 


147 


5lu'^=fto^ett 


przebył  ciężkie  koleje;  id^ 
fte^e  otel  »on  feinen  Saunen 
auö  znoszę  wiele  przez  jego 
kaprysy;  er  fielet  ^öllenqua= 
len  au2  wije  się  w  strasznych 
męczarniach,  przechodzi  męki 
piekielne;  2)  id^  !ann  biefen 
2Jien[cl^en  nic^t  —  nie  cierpię, 
nienawidzę    tego    człowieka. 

3ltt'§=ftC^Ien,  I.  va.  ftieEitft 
au§,  [tat)l  aug,  l^aöe  au§ge= 
fłol^len,  okraść  zupełnie;  tin 
^auS  —  okraść  cały  dom ; 
II.  vn.  (I^aben)  auggeftol^Ien 
l^aben  zaniechać  kradzieży; 
ber  l^at  auśgefto^ten  nie  bę- 
dzie on  już  więcej  kradł, 

5lU'^ftCl)ltl^,  adi.  dający  się 
znieść,  do  wytrzymania. 

5lu'^=ftctfcn,     va,    (fiaben) 

1)  sztywną  materyą  podszyć ; 

2)  einen  S3cunnen  —  wycem- 
brować  studnię  (deskami). 

5(u'Ö=ftCtoen/  vn,  l)  ftieg 
auö,  bin  auśgeftiegen,  wysia- 
dać (z  powozu),  wyjść  (z  łód- 
ki, z  okrętu) ;  a\x^  bem  ©d^iffe 

—  wylądować;  2)  (l^aben) 
przestać  się  wspinać. 

3lu'g=ftCtiicn,  va.  (^aben) 
1)  kamieniami  wyłożyć;  2) 
powyjmowaćpestki;  bie  ^flau» 
nten  —  wyjąć  pestki  z  śliwek. 

5lU'^=ftCÜcn,  va.  (^aben) 
1)  wystawić;  3^e^e  —  zało- 
żyć siecie;  eine  Sßad^e  —  po- 
stawić straż;  2)  wystawić  na 
widok;  SGBaren  —  wykładać 
towary ;  l^aben  @ie  auśgeftettt  ? 
czy  wziąłeś  pan  udział  w  wy- 
stawie? eine  Seid^c  —  poło- 
żyć trupa  na  katafalku;  3)  na- 
razić, wystawić  (na  szwank, 
niebezpieczeństwo);  4)  ganić, 
przyganiać,  wytykać;  5)  wy- 
stawić, spisać;  einen  SGBed^fer 
a\x]  imnbn  —  wystawić  we- 
ksel na  kogo;    eine   Ur!unbc 

—  spisać  dokument;  jmnbm 
eine  Duittung  über  bie  bejal^lte 
©umme  —  wydać  komu  kwit 
w  dowód,  że  zapłacił  kwotę; 
6)  odłożyć  na  później,  odro- 
czyć; etro.  gan;|  —  całkiem 
czego  zaniechać,  odstąpić  od 
czego. 

^ilu'^ftcÄUttg,  sf,  pi.  -en, 
wykładanie  w.,  wystawianie 
n. ;  wystaway^.;  wystawienie  «., 
wygotowanie  n.  (dokumentu). 


spisanie  n.;  zaniechanie  n., 
odroczenie  n. 

Slu'^ftcüer,  sm.  =§,  2Ü.  —, 
(--in  s/.,  yl.  =innen)  wystawi- 
ciel  m.j  wystawca  w.,  wysta- 
wicielka  /.  (wekslu,  rewersu). 

Slu'öftettungögcbäube,     sn. 

=^,pl.  — ,  budynek  w.,  w  któ- 
rym mieści  się  wystawa,  pałac 
m.  wystawowy. 

5lu'öfteöung^9cgenftanb,  sm. 

=eś,  pi.  =flänDe,  przedmiot  m. 
przeznaczony  na  wystawę, 
wystawiony. 

5lu'öftcömtö§raum,  sm.  «e§, 

pi.  =räume,  plac  m.  przezna- 
czony na  wystawę,  plac  wy- 
stawowy. 

^lu'öftcttung^tag,  sm.  »e§, 

pi.  =e,  data  /.  wystawienia 
(dokumentu). 

2lu'^=ftcmmcn,  va.  (^aben) 

wyważyć  dłótem. 

%\x'^itxUtiüi,  sm.  =§,  auf 

ben  —  gefegt  przeznaczony 
na  wymarcie,  na  zagładę, 
usunięcie. 

%Vi'i'\iixU\X,vn.  ftirbft  au§, 
ftarb  auö,  bin  auSgeftorben, 
1)  wymrzeć;  biefeś  ©efd^led^t 
ift  mit  i^m  auśgeftorben  na 
nim  wygasł  ten  ród;  biefe 
^^iergattung  beginnt  a.\x%i\x- 
fterben  ten  rodzaj  zwierząt 
zaczyna  się  zatracać;  2)  stać 
się  pustym,  opustoszeć;  bie 
gange  (Stabt  ift  role  augge^ 
fłorben  miasto  jakby  wy- 
marło; ba§  Sanb  ift  burc^ 
bie  ©eud^e  faft  au§gcftorbcn 
kraj  przez  zarazę  opusto- 
szał; (przenośnie)  au§geftor= 
bene  ©tra^e  odludna,  pusta 
ulica. 

5lU'§ftCUCr,  5/.  pi.  =n,  wy- 
prawa /.,  wyposażenie  n. ; 
gur  —  geprig  posagowy; 
ba§  ift  bie  einjige  —  bie  il^m 
bie  ?iatur  mitgegeben  to  je- 
dyne bogactwo,  którem  go 
natura  uposażyła. 

5lu'§=ftcucrn,  i.  va.  (^a* 

ben)  wyposażyć,  dać  wypra- 
wę; II.  vn.  (fein)  1)  wyru- 
szyć z  portu;  2)  auögefteuert 
l^aben  przestać  sterować. 

5lu'^fti(i^,  sm.  -e§,  v^  '^, 
najlepszy  gatunek  w.,  wyskok 
m.  wina;  S^ofajer  —  najlepszy 
gatunek  tokaj  skiego  wina.       I 


2lii'§ftid)ti)are,  sf.  pi.  -n, 

towar  m.  doborowy. 

9lu'§=ftirfen,  m.  (I^aben) 
wyhaftować,  wyszyć. 

5lu'^=ftiüen,  I.  m.  (^aben) 
nakarmić  dziecko;  II.  vn.  (I^a» 
htx()  przestać  karmić. 

5lu'^=ftimmctt,  va.  (§aben) 

nastroić. 

3lu'ö=ftöberit,   va.   (^aben) 

1)  äBtlö  —  wypłoszyć  zwie- 
rzynę; 2)  wyszukać,  wyszpe- 
rać, wygmerać. 

^u'gsftodjcrn,  va.  {^(x^txC) 

wyjąć  wykłuwaczem  ;  fid^  \At 
ßäl^ne  —  wykłuwać  zęby. 

äu'Ö=ftOtfen,  va.  i^iCQtxC) 
einen  9BaIb,  wykarczować  las. 

5lu'^=ft0^fe«,  va.  (^aben) 
napchać,  wypchać ;  ein  Äiffen 
mit  SBolIe  —  napełnić  wełną 
poduszkę ;  2;i^iere  —  wypchać 
zwierzęta  (słomą,  kłakami) ; 
nabić,  natykać  czem;  na- 
pełniać, nadziać. 

5Iu'^ftoł)funo,  sf.  pi.   »en, 

wypchanie  m.,  napełnienie  n., 
nadzianie  n. 

3lu'ŚftO^,  sm.  =e§,  p?.  »fło^e, 
(w  szermierce)pierw3ze  pchnię- 
cie n. 

5lu'g=fto^cn,  I.  vn.  A.  ftöfet 
(ftö^eft),  ftö^t,  ftie§  au§,  ^Q,\>t 
au§gefto|;en,  1)  pchnąć,  pierw- 
sze pchnięcie  uczynić;  2) 
przestać  pchać;  B.  (fein)  feine 
Sitterfeit  ftieB  auś  żółć  z  niego 
buchnęła;  II.  va.  (I^aben)  1) 
wypchać,  wysadzić,  wypchnąć, 
jmnbm  ein  2luge  —  wybić 
komu  oko ;  bem  ^affe  ben 
SBoben  —  wybić  dno  u  beczki; 
(przenośnie)  dopełnić  miary; 
%\x[.  g=enfter  —  stłuc  okno ; 
auś  bem  §aufc  —  wygnać 
z  domu  ;  au§  ber  ©efeöfc^aft 
—  wykluczyć  z  towarzystwa; 
au§  bem  Sanbe  —  wywołać 
z  kraju;  au§  bem  «Senate  — 
wyrugować  z  senatu;  ino 
6lenb  —  pogrążyć  w  nędzy; 
(w  matematyce)  eine  unbe»= 
fannte  ®röf[e  —  eliminować 
niewiadomą ;  2)  wyrzucać, 
wydawać  z  siebie ;  ber  %\3X= 
can  ftö^t  9laud^  unb  ^(ommen 
au§  wulkan  bucha  dymem 
i  ogniem;  einen  ©c^rei  ber 
SSecrounberung  —  krzyknąć 
ze  zdziwienia,  wydać  okrzyk 

10* 


5l«'^ftoj)itn9 


148 


3ltt'^=fMbcItt 


podziwu;  ©d^mä^ungen  unb 
SSerroünjd^ungen  —  miotać 
obelgi  i  przekleństwa ;  einen 
©eufjer  —  westchnąć ;  klagen 
—  żale  rozwodzić;  3)  ben 
§Ut  —  kapelusz  na  formie 
wygładzić. 

2lu'§ftopng,   sf.    pi.  -en, 

wybicie  n.,  wypychanie  w.; 
wyrzucenie  w.,  wyrugowanie 
n. ;  eraisya  f. 

5lu'§4tottcrn,  I.  va.  (^aben) 

wyjąkać,  powiedzieć  co  ją- 
kając sie;  II.  vn.  (I^aben)  prze- 
stać się  jąkać. 

3lu'g=ftra^Ieit,    i.    vn.  A. 

(fein)  promienić  się ;  Don  beut 
i^euc^ter  ftra{)U  baś  Sic^t^  aug 
z  świecznika  rozlewa  się  świa- 
tło; fein  ©lang  [tra^lt  über 
bic  S^iation  aug  chwała  jego 
opromienia  naród;  B.  (f)aben) 
przestać  lśnić;  II.  va.  (f)aben) 
ein  Sid^t  —  wydawać  światło, 
wydawać  promienie. 
5lu'§=ftrctfen,  va.  i  vr.  (^a* 

ben)  fic^,  wyciągnąć,  rozcią- 
gnąć; bie  §änbe  gum  ^immel 
—  wyciągnąć  ręce  ku  niebu; 
bie  ^änbc  nad)  etmag  —  się- 
gnąć po  co  ;  bie  §änbc  naĄ 
frembcm  ®ute  —  zapragnąć 
cudzej  własności ;  jtttnbn  — 
rozciągnąć  kogo  (na  ławie  do 
bicia);  bQ§  ©ifen  —  rozcią- 
gnąć żelazo  (młotem  na  ko- 
wadle); ben  §Ut  —  rozsze- 
rzyć kapelusz ;  ftd^  —  roz- 
ciągnąć się,  rozwalić  się ;  fic^ 
im  ©rafc  —  położyć  się 
w  trawie ;  fic^  auf  baS  93ett  — 
wyciągnąć,  rozwalić  się  na 
łóżku;  bie  ^uuQt  —  poka- 
zać, wystawić  język. 

2lu'§=[trei(^cn/  i.  va.  fttid^ 
auö,  f)abe  auśgeftric^cn,  1)  wy- 
kreślić, wymazać;  jntnbn  auś 
einem  Śerjeic^niffe  —  skreślić 
kogo  w  spisie;  jmnbn  auö 
einer  gefeüfc^aftlid^en  Stellung 

—  wyrugować  kogo  ze  stano- 
wiska społecznego;  2)  wy- 
gładzić; baä  gerfnitterte  ^ud^ 

—  wygładzić  zmięte'  sukno  ; 
(w  garbarstwie)  baö  Sßaffer 
aus  ben  naffcn  Rauten  — 
dać  ściec  wodzie  ze  skór ; 
3)  eine  ^Jorm  gum  93acfen  — 
formę  do  wypiekania  tłusz- 
czem   posmarować ;    4)   3^ur« 


d^en  —  porobić  brózdy ;  5) 
bie  jRi^en  in  ber  ajiauer  mit 
^alt  —  rysy  w  murze  wa- 
pnem zalepić ;  (w  garncar- 
stwie) bie  fc^lerl^aften  ©tcHen 
—  zakleić  części  nadwerę- 
żone ,'  6)  pomalować  ;  (prze- 
nośnie) wychwalać,  zalecać  ; 
II.  vn.  A.  (fein)  1)  ciągnąć 
się,  rozciągać  się ;  (w  gór- 
nictwie) ber  ©ang  ftreirf)t  gu 
^^age  au^  zrobisko  kończy 
się  na  powierzchni  ziemi ;  2) 
włóczyć  się,  wiłęsać  się;  auf 
ben  ^ang  —  puścić  się  na 
łowy;  einen  SBogel  —  laffen 
el^c  mon  fc^ie^t  dać  ptakowi 
ulecieć  przed  strzałem  ;  B. 
(Ęiaben)  auśgeftric^en  l^aben,  1) 
przestać  trzeć ;  2)  przestać  się 
włóczyć. 

5lu'§=[tretfcn,  vn.  I.  (fein) 

wyruszyć  na  wycieczkę,  prze- 
chadzkę; II.  va.  (I^aben)  ©rb* 
fen  —  łuskać  groch. 

m\'i'-\Utlttn,  I.  va.  ftritt 
aug,  t)Qbe  auggeftritten,  1) 
einen  ©treit  —  zakończyć 
spór,  wieść  spór  do  końca ; 
2)  jmnbm  etro.  —  wybić  komu 
co  z  głowy ;  er  läfgt  ftd^  bag 
nic^t  —  nie  da  sobie  tego  wy- 
perswadować; II.  vn.  (^aben) 
przestać  się  sprzeczać. 

5lu'^=ftrcuen,    va.    (^aben) 

rozsypać,  wysypać;  ben  ©a= 
men  —  rzucać  nasienie;  ben 
Solinger  auf  bem  g^elbe  — 
gnoić  pole;  ©erüd^te  —  roz- 
nosić wieści;  3fieuig!eiten  — 
rozgłaszać  nowiny;  3^tug= 
fd^riften  —  rozpowszechniać 
broszury;  ^X0lttva(S)t  —  siać 
niezgodę. 

Slu'öftrcuung,  sf.  pi  -en, 

rozsypywanie  n.,  siejba  /. ; 
=en  pogłoski  /.,  plotki  /.,  roz- 
głaszane wieści  f. 

5lu'§=ftntfen,  l.  va.  (i^aben) 

einen  ©trumpf  ukończyć  poń- 
czochę; II.  vn.  (§aben)  prze- 
stać robić  na  drutach. 

'ün'Mttk0i\,I.  m.  (laben) 
ben  ©taub,  oczyścić  z  kurzu 
zgrzebłem;  ein  ^ferb  —  wy- 
czesać  konia;  II.  i>n.  (baben) 
przestać  czyścić  zgrzebłem. 

3lu'^=ftriJmeu,  l.  m.  (fein} 

1)    wylewać    się    obficie,    lać 


się  strumieniem;  ber  ^lufg 
ftrömt  in  bag  2Jieer  aug  rzeka 
wpada  do  morza;  2)  wytry- 
skać, wybuchać;  bie  ©crüd^c 
ftrömen  aug  zapachy  się  roz- 
chodzą; aug  bem  geuer  ftrbmt 
bie  Söärme  aug  z  ognia  bucha 
ciepło ;  aug  Dem  Heller  ftrömt 
übelried^enbe  Suft  aug  z  pi- 
wnicy wydobywa  się  smro- 
dliwe powietrze ;  (przenośnie) 
SBobltl^aten  auf  jemanben  — 
laffen  obsypać  kogo  dobro- 
dziejstwami; ibre  2)an!bar!eit 
ftrömt  in  Sobeg|i;mnen  aug 
ich  wdzięczność  wynurza  się 
w  hymnach  pochwalnych ;  II. 
va.  (öaben)  wylewać,  obficie 
wydawać;  bag  ^tmv  ftrömt 
Sic^t  aug  ogień  rzuca  światło; 
ber  ©umpf  ftrömt  fd^abtiĄe 
S)ünfte  aug  bagnisko  wyziewa 
szkodliwe  gazy ;  bet  3Üng= 
ling  ftrömt  feine  ®mpfinbun= 
gen  aus  młodzieniec  wynurza 
swe  uczucia. 

2lu'ö=ftMötcrcn,  l.  va.  (§a^ 

ben)  zgłębić  co  nauką,  poznać 
dokładnie,  przestudyować  co ; 
II.  vn.  (laben)  1)  przestać  się 
uczyć;  2)  skończyć  studya. 

2iu'§=ftürntcn,  m.  l)  (|aben) 
i  vr.  ftd^  (baben)  przestać  się 
burzyć,  pienić;  bag  9)ieer  |at 
auggeftürmt  morze  się  uspo- 
koiło; ber  Sßinb  ^at  ausge» 
ftürmt  wicher  przestał  szaleć; 
eg  |at  auggeftürmt  burza 
ustała;  er  |at  auggeftürmt 
wyszumiał;  2)  (fein)  wyjść 
pędem,  wylecieć. 

^lu'^sftürjcn,    va.    (laben) 

przewrócić  (naczynie)  i  wylać; 
einen  ^Ühti  —  wylać  cebrzyk ; 
ein  ©lag  2Bein  —  wychylić 
szklankę  wina. 

^n'^=]uń}tn,  I.  va.  (laben) 

1)  wyszukać,  wybrać;  fic^ 
einen  9iu|epla^  —  wyszukać 
sobie  miejsce  do  spoczynku; 
bag  SBefte  —  wybrać  co  naj- 
lepsze; 2)  przeszukać,  prze- 
szperać;  ben  ganjen  Äoffet 
nad^  etn).  —  przewrócić  cały 
kufer  szukając  czego;  jmnbm 
bie  Xafc|en  —  przeszukać 
komu  kieszenie;  II.  vn.  (|a= 
ben)  skończyć  szukanie. 

5lu'^=fubcln,  I.  va.  (laben) 
zabazgrać,  nabazgrać  (zeszyt); 


Sltt'«4äfetn 


149 


5lu'^=trancn 


II.  vn.  (^aÖen)  przestać  ba- 
zgrać. 

%n'Mä^tln,  va.  (^aBen)  wy- 
taflować,  taflami  wyłożyć. 

5lu'§=tan3cn,  l.  va.  (^aben) 
tańczyć  do  końca ;  einen  2ßar=- 
ger  —  skończyć  walca;  II. 
vn.  (I§a6cn)  przestać  tańczyć. 

%vCMti)^ąmt\\,  va.  (^aben) 
obiciami  (tapetami)  wylepić ; 
obicia  pozawieszać. 

2lu'§=ta))^cn,  va.  (^aben)  1) 

macając  zmierzyć;  2)  macając 
znaleźć. 

2lu'^=taften,  I.  va.  (^a6en) 
wymacać,  obmacywać,  poznać 
przez  macanie;  II.  przestać 
macać. 

3lU'g=taU^Clt,  I.  va.  {\)0.lin) 
zanurzać;  II.  vn.  (fein)  wydo- 
bywać się  na  powierzchnię, 
wynurzać  się. 

2lu'ö=taumeln,  vn.  i)  (fein) 

wyjść  taczając  się;  2)  (§a5en) 
przestać  się  taczać. 

5lu'gtauf^,  sm.  se§,  pi.  =e, 

wymiana  /.,  zamiana  /. ;  — 
ber  3ßaren  wymiana  towarów ; 
—  ber  ©eban!en  wymiana 
myśli;  —  t)on  ©d^tmpfreoen 
obrzucanie  n.  się  wzajemne 
obelg-ami. 

2lu'^=taufd)Cn,  I.  va.  (fjaBen) 
zamienić,  wymienić;  jmnbttt 
etn).  —  przemienić  komu  co 
(kupiony  towar);  man  \)ai  mir 
\i^n  §ut,  bie  ©allofc^cn  clm^- 
getaufd^t  przemieniono  mi  ka- 
pelusz, kalosze;  93eo5acl^tun= 
gen  —  udzielać  sobie  spo- 
strzeżeń; er  ift  raić  auöge= 
tauftet  jakby  nie  ten  człowiek, 
jakby  nie  ten  sam;  II.  vr. 
(I^aben)  fid|,  zmienić'  się ;  er 
|at  ftc^  auśgetaufc^t  zmienił 
się  całkiem. 

5lu'^=te^^tcf)en,  va.  (^aben) 
kobiercami  okryć,  obwiesić 
(pokój,  ścianę). 

SlU'ftClV  sf.  pi.  -n,  ostryga/. 

5lu'ftcri)anf,  5/  pi.  «bän!e, 

łożysko  n.  ostryg. 

jäu'ftcnifang,  sm.  =e§,  pi. 
=fänge,  połów  m.  ostryg. 
^ilu'ftcrnfänocr,  sm.  *g,  pi. 

— \  łowiący  ostrygi. 

5lu'ftcrnf(^ale,   sf.  pi.  ^n, 

skorupa  f.  ostrygi. 


%n'MptiUn,  va.  (^aben) 
rozdawać, rozdzielać;  baś©etb 
unter  bie  2lrmen  —  rozdzielać 
pieniądze  między  ubogich; 
33rot  —  rozdawać  chleb;  t)ielc 
SOBoi^ttl^aten  —  obsypywać  do- 
brodziejstwami ;  bie  ©acra= 
mentc  —  rozdzielać  sakra- 
menta;  SBürben  —  obdzielać 
godnościami;  Ohrfeigen —  po- 
liczkami  częstować;    ©c^täge 

—  plasri  wydzielać. 

rozdział  m.,  podział  w.,  wy- 
dzielanie n.,  obdzielanie  n. 

%n'^i^tikx,  sm.  =§,  pi.  —, 
(=tn  s/.,  pi.  =innen)  rozdający 
(-a),  obdzielający  (-a). 

Ślu'§=t{j«n,  ^va.  t|at  m^, 
^ahi  auśgett)an,  1)  zdjąć,  ro- 
zebrać; bie  ^anbfd^uöe  — 
zdjąć  rękawiczki ;  ein  ©oftüm 

—  zdjąć  kostyum ;  2)  wy- 
jąć, wydobyć;  bie  iS^ren  — 
wypróżnić  źdźbła;  bie  SBein* 
trauben  —  wytłoczyć  sok 
z  winogron;  3)  ein  Std^t  — 
zgasić  świecę;  4)  jmnbn  auä 
bem  .t)aufe  —  oddać  kogo 
z  domu;  einen  Knaben  —  dać 
chłopaka  na  pensyę;  5)  za- 
rzucić, odrzucić  kogo;  6)  wy- 
gnać, wypędzić  kogo;  7)  ie=» 
manbem  etro.  —  pożyczyć 
komu  co ;  @etb  auf  B^nfen  — 
ulokować  kapitał  na  pro- 
centach. 

5lU'^=tiefcn,  va.  (I^abcn)  wy- 
drążyć; roeiter  —  pogłębić. 
3lu'^tic[«nn,    sf.  pi.   =en, 

pogłębienie  n.,  wydrążenie  n. 

%ń'Mi\c^tn,  va.  (1^'aben)  i) 
wyniszczyć,  wytępić  ;  2)  wy- 
mazać; bie  ©^macf)  —  zmyć 
hańbę;  ben  SWafel  —  zetrzeć 
skargę. 

M^-toUn,  1.  vn.  (^aben) 
wyszaleć  się,  wyszumieć;  ^U* 
genb  mufa  —  młodość  musi 
wyszumić,  wyszaleć  się;  II. 
va.  (I^abcn)  feinen  ©coli  gegen 
jmnbn  —  wywrzeć  gniew  na 
kim;  feine  3=reube  —  szaleć 
z  radości;  feine  SSerjttjeiflung 

—  szaleć  z  rozpaczy. 
5lu'g=tot(en,  I.  va.  (^aben) 

(w  kapelusznictwie)  einen 
^ut,  ubierać  kapelusz  w  fałdy; 
II.  vn.  (§aben)  przestać  sza- 
leć. 


2lu'^=töncn,  I.  vn.  (^aben) 

przestać  dźwięczeć;  II.  va. 
(I^aben)  wydawać  dźwięk; 
Etagen  —  jęczeć. 

5lu'Ö=tonn«t,  va.  (^aben) 
wyjmować  z  beczki  (śledzie). 

Ślu'o=tofcn,     vn.     (^aben) 

przestać  szumieć,  przestać 
wyć  (wicher) ;  (przenośnie) 
uspokoić  się. 

2lu'ö=ti-abcn,  vn.  A.  (fein) 

wyjechać  kłusem ;  B.  1)  (l^a* 
ben)  ein  ^ferb  —  laffen  pu- 
ścić konia  kłusem  ;  2)  prze- 
stać pędzić  kłusem. 

5lu'dra9,  sm.  =§,_pZ.  =träge, 
decyzya  /.,  (u  prawników) 
wyrok  m.;  güttid^er  —  zała- 
godzenie n.  sporu;  biö  gum 
2lu§trage  ber  ©ad^e  aż  do 
zakończenia  sprawy ;  einen 
©^reni^anbet  gum  2lu§trage 
bringen  załatwić  sprawę  ho- 
norową; eine  ©ad^e  gcri^Uid^ 
jum  2luötrage  bringen  oddać 
sprawę  na  drogę   sądową. 

3lu'l=traoett,  i.  va.  trägft, 
trägt,  trug  auö,  l^abe  auäge« 
tragen,  1)  wynosić ;  ein  ^inb  — 
wynosić  niemowlę  na  po- 
wietrze ;  S3rot  —  roznosić 
chleb  do  odbiorców;  bie  33ricfe 

—  roznosić  listy;  2)  einen 
soften  au§  bem  ^uc^c  —  wy- 
kreślić konto  z  księgi;  3)  za- 
brać, wynieść  ukradkiem;  4) 
ben  2Rift  au§  ber  3JJiftgrubc 

—  wyjąć  gnój  z  jamy,  oczy- 
ścić jamę  z  gnoju;  5)  roznieść 
(wiadomość),  rozpowszechnić ; 
it)a§  er  im  §aufe  prt,  ba§ 
trägt  er  au§  co  w  domu  usły- 
szy, wynosi  między  ludzi; 
jmnbn  —  źle  mówić  o  kim, 
obmawiać  kogo;  6)  nosić  do 
końca;  ein  Äleib  —  zużyć 
suknię  noszeniem ;  ein  auS* 
getragenen  Äleib  zużyte,  zno- 
szone odzienie;  ein  Äinb  — 
donieść  dziecko  do  czasu ; 
ein  ausgetragcneöÄinb  dziecko 
urodzone  w  należytym  cza- 
sie ;  fein  Seib  —  znieść  cier- 
pienia do  końca;  7)  rozstrzy- 
gnąć, załatwić  (sprawę,  spór), 
zadecydować,  zawyrokować ; 
II.  vn.  (l^aben)  wynosić,  czy- 
nić; bag  trägt  gcl^n  Äronen 
auä  to  wynosi  (czyni)  dzie- 
sięć  koron;    ba§    trägt   üiel 


5lu'^ti-äner 


150 


^u'^-üöcn 


auö  to  dużo  wynosi;  (prze- 
nośnie) to  wiele  znaczy;  baä 
trägt  bie  Äoften  nid^t  au§  to  nie 
pokryje  kosztów;  111.  vr.  (f)a= 
Beit)  fid^  (o  drzewach)  wyczer- 
pać soki    rodzeniem  owoców. 

5lu'^trägcr,  sin.  *§,  pi  —, 
(«in  5/,  pi.  -innen)  1)  rozno- 
siciel    m.     (roznosicielka  /".); 

—  Don  ^Briefen  listowy  w.  (li- 
stonosz m.)\  2)  plotkarz  m. 
(plotkarka  /.). 

5lnöträgcrei',  */.  pi.  *en, 

1)  plotkarstwo  w.,  zwyczaj  m. 
rozgadywania;    2)    plotka  /. 

5ln'^trauer,  sf.  i)  czas  m. 

pod    koniec    żałoby;    2)  strój 
m.  napół  żałobny. 
%\\'Mxmtxvi,  vn.  (^aben) 

1)  nosić  żałobę  przez  czas 
oznaczony;  2)  zrzucić  strój 
żałobny;  3)  przestać  się  smu- 
cić, porzucić  smutek. 

Ślu'^=tramncu,  i.  vn.  ßa^ 

ben)  przestać  marzyć,  śnić; 
II.  va.  (fjoben)  1)  śnić  do  końca 
ber  fd)i3ne  5:raum  raar  balb 
ausgeträumt  piękne  marzenie 
wnet  się  skończyło ;  2)  fid^ 
ettt).  —  wymarzyć  sobie  co, 
wyobrazić  sobie  we  śnie. 

^n'Mxtihtn,  i.  va.  ireibft, 
treibt,  trieb  aus,  l^abe  auśge= 
trieben,  1)  wypędzić,  wygnać; 
ben  S^eufcl  —  wypędzić  dya- 
bła,  odprawić  exorcyzm  nad 
kim;  2)  baö  SSicI^  —  pognać 
bydło  na  paszę;  3)  ^time  — 
wypuszczać  odrośle;  ©d^roeif; 

—  sprawiać  poty;  4)  etro.  auSs 
getrieben  ^aben  przestać  się 
zajmować  czem,  porzucić  co; 
II.  vn.  (fein)  bie  ^nofpen  trei= 
htn  auä  pączki  wyrastają; 
ber  Sd^raeife'  treibt  (xw^  pot 
występuje. 

5lu'śirciImno,  sf.  pi.  «en, 

wypędzenie  n.,  wygnanie  7«., 
exorcyzm  m. 

^lu'^treibcr,  sm.  =§,  pi.  — , 

wypędzający,  wyganiacz  m., 
exor cysta  m. 

%\\'Mxt\\\m\f  va.  (^abcn) 
wypruć;  baö  j^utter  auö  bem 
Äleibc  —  odpruć  podszewkę 
od  sukni. 

%\X'Muit\[,  I.  vn.  A.  trittft, 
tritt/  trat  auö,  bin  auśgetre» 
ten,  1)  wystąpić,  wyjść;    auö 


Słei^  unb  ®Ueb  —  wyjść 
z  szeregu;  2)  a\x%  bem  ric^= 
tigen  SBege  —  zboczyć  z  drogi; 
au^  bem  ©eleifc  —  w}koleić 
się;  3)  odłączyć  się,  wystą- 
pić; au§  einer  (§onbeIś=)  ®e= 
jellfd^aft  —  wystąpić  ze  spółki; 
auś  ber  Äitc^engemeinfd^aft  — 
porzucić  społeczność  kościel- 
ną; au§  bem  S)ien[te  —  wy- 
stąpić ze  służby,  porzucić 
służbę;  4)  uciec,  zdezertować, 
porzucić  co ;  5)  baś  Sffiaffer 
tritt  aw^  woda  się  przelewa; 
ber  %l\x\^  tft  ausgetreten  rzeka 
wystąpiła  z  koryta,  rzeka 
wylała;  B.  (I^aben)  auśgetre» 
ten  fiaben  przestać  deptać, 
przestać  kopać ;  II.  va.  (^aben) 
1)  wydeptać,  deptaniem  wy- 
dobyć; bie  ^l^rcn  —  wydep- 
tać ziarna  z  kłosów ;  bie  ^rau= 
hiXl  —  wytłoczyć  (deptaniem) 
sok  z  winogron;  jmnbm  bic 
3äl^nc  —  wybić  komu  zęby 
kopnięciem ;  fid^  etn).  —  zwi- 
chnąć co;  2)  bie  ^^ür  —  wy- 
sadzić drzwi  kopnięciem;  3) 
bic  S^reppen  —  wydeptać 
schody;  öie  <Srf)Ul^e  —  rozcho- 
dzić trzewiki;  ausgetretene 
©d^ul^e  zniszczone,  stare  bu- 
ciki; er  l^at  bie  ^inberfd^ul^e 
auegetreten  wyrósł  z  dzie- 
ciństwa;  imnbm   bie  ^ä)Vi\)t 

—  (przenośnie)  wyrugować 
kogo,  ubiedz  kogo;  4)  einen 
^Unfen  —  zadeptać  iskrę;  ben 
©peidEiel  —  wytrzeć  ślinę  nogą; 
III.  vr.  (^aben)  fic^,  rozsze- 
rzyć się,  zużyć  się. 

2l«'ö=tnefen,  vń.  A.  triefte 
aus,  bin  auögetncft,  troff  auö, 
bin  auägetroffen,  kapać,  wy- 
ciekać; B.  {i)Q.^tx()  przestać 
kapać. 

9lu'^=triüern,  I.  va.  (^aben) 
nucić  do  końca,  wynucić; 
II.  vn.  auggetriUert  l^aben 
przestać  nucić. 

Slu\^=tniifcn,  va.  tran!  auS, 
l^abe  auägetrunfen,  wypić;  bic 
^lafd^e  —  wypróżnić  flaszkę; 
baS  ©łaś  —  wychylić  szklan- 
kę; bis  auf  ben  legten  2;ropfcn 

—  wypić  do  ostatniej  kropli; 
wychylić  do  dna;  (przenośnię) 
ben   i^etd^    V\%   auf   bie   ^efc 

—  wychylić  do  dna  puhar 
(goryczy). 


5Iu'ßtritt,  sm.  =(e)§,  pi.  «e, 
1)  wyjście  «.,  wystąpienie  n. ; 

—  QuŚ  bem  Seben  rozstanie  n. 
się  z  światem;  —  au§  bcr 
Äirc^C  porzucenie  n.  kościoła; 

—  eines  2;§cilnel^merś  wystą- 
pienie n.  spólnika;  —  bcr 
©onne  auś  bem  Ärcbfc  wyj- 
ście słońca  z  znaku  raka;  2) 
ganek  w.,  balkon  m. ;  3)  przed- 
sionek m. 

3lu'^=trocfncn,  l.  va.  (f>aben) 

wysuszyć  (bagno);  einen  %t\Ó^ 

—  spuścić  staw;  eine  Sc^üf= 
fei  mit  einem  Xud^e  —  wy- 
trzeć misę  ścierką;  II.  vn. 
(fein)  wysuszyć  się  ;  wyschnąć ; 
ber  ©d)tamm  ift  auśgetrodfnct 
bagno  wyschło;  auśgetrotfnet 
part.  i  adv.  wyschły,  zeschły, 
suchy,  wysuszony. 

51u'^trocfnung,  sf.  pi.  .en, 

wysuszenie  n.,  osuszenie  n,, 
wycieranie  n.  do  suchości; 
wyschnięcie  n.,  zeschnięcie  n, 

5Iu'^=trommeIn,  i.  va.  (^a* 

ben)  1)  ogłosić,  oznajmić  przy 
odgłosie  bębna;  (przenośnie) 
rozpowszechnić,  rozgadać,  roz- 
nieść między  ludzi ;  einen  t)er= 
torenen  ©egenftanb  —  wybę- 
bnić  zgubę ;  2)  bębnieniem  wy- 
straszyć, wygnać  (pszczoły 
z  ula);  II.  vn.  (I^abcn)  prze- 
stać bębnić. 

5lir§=tronH)Ctcn,  I.  m.  (l^a* 

ben)  1)  ogłosić  przy  dźwięku 
trąb,  wytrąbić  co;  (przeno- 
śnie) =  austrommeln;  2)  ode- 
grać na  trąbie  (pieśń);  II.  vn. 
(^abcn)  przestać  trąbić. 

9lu'^^trö))feln,  l.vn.  A.  (fein) 

wyciekać  kroplami;  B.  (^abcn) 
przestać  kapać;  eS  ^at  clw^^' 
getri3pfelt  deszczyk  ustał;  II. 
va.  (^aben)  wylewać  kroplami. 
5lu'^=trO^)fcn,  vn.  (fein)  wy- 
ciekać w  dużych  kroplach. 

9liri^=tuufcit,  I.  va.  (§abert) 
wymaczać,  maczając  wypró- 
żnić (szklankę  kawy);  II.  vn. 
(^aben)  przestać  maczać. 

5ln'(^=tnfrf)cn,    va.    (^aben) 

wytuszować  (rysunek). 

5lu'^=iibClt,^  I.  va.  (l^abcn) 
1)  wykonywać;  einc  Äunft  — 
Wykonywać  sztukę,  trudnić 
się  sztuką;  ein  ^anbioerf  — 
wykonywać    rzemiosło,     tru- 


^u'^ü^ung 


151 


5lu'^=ttjaf^en 


dnić  sie  rzemiosłem ;  eitlC  ffti" 
Ugion  —  odbywać  praktyki 
religijne;  2)  graufamc  ^atlbs 
lunc^en  —  popełniać  okru- 
cieństwa; Siodle  —  mścić  się, 
zaspokoić  żądzę  zemsty,  wy- 
wrzeć zemstę;  S3crbre(|cn  — 
popełniać  zbrodnie;  ©aft* 
frcunbfc^aft  an  jmnbm  — 
okazywać  komu  gościnność; 
ein  dieć)t  —  wykonywać  pra- 
wo;  3)  i  vr.  fid^,  wprawić, 
wydoskonalić  się ;  feinen  ®eift 

—  wydoskonalić,  wykształcić 
umysł;  II.  vn.  (I^a&en)  prze- 
stać wykonywać,  praktyko- 
wać ;  (także  va.)  przestać 
ćwiczyć ;  au§ü6enb  part.  i 
adi.  wykonujący,  praktyczny, 
praktykujący  (lekarz). 

2lu'?ÜÖUng,  sf.  pi  =en,  peł- 
nienie n.f  wykonanie  n.,  tru- 
dnienie n.  się  czem;    etn).  in 

—  bringen  wykonać,  usku- 
tecznić co;  eine  SSorfd^rift  in 

—  Bringen  wykonać  przepis; 
eine  iRegel  in  —  bringen  za- 
stosować prawidło. 

Slu'ööcrlauf,   sm.  <e)§,  pi 

"fäufe,  wysprzedaż/. ;  —  m= 
gen  ©efd^aftśaufgabe  wysprze- 
daż z  powodu  zwinięcia  han- 
dlu; (przenośnie,  o  kobietach) 

—  I^alten  gonić  ostatkami 
piękności. 

3lu'§=t)er!aMfcn,  va.  i  vn.  (§a* 

ben)  1)  wysprzedawać  towary 
(z  powodu  zwinięcia  handlu, 
dla  likwidacyi) ;  2)  biefe  SDBare 
ift  auäoerfauft  towar  ten  jest 
wyczerpany,  niema  go  już 
na  składzie;  (o  teatrze)  Sag 
§auś  ift  auśoerfauft  teatr  jest 
wysprzedany,  zapełniony  do 
ostatniego  miejsca. 

5lu'g=ttjad)fcn,  i.  w.  a.  raädift, 
n)ärf)öt,  TOud^g  an^,  bin  auś= 
geroad^fen  i  vr.  (fiahen)  fic^,  1) 
wyrosnąć,  uróść;  er  ift  nod^ 
nic^t  ooüfiänbtg  auögenjad^fen 
to  jeszcze  nie  dorosły  czło- 
wiek ;  ber  33aum  l^at  fid^ 
l^errlid^  auögeroad^fen  drzewo 
wspaniale  się  rozwinęło;  2) 
auggcmadöfeneö  Äorn  żyto  zro- 
słe,  porosłe;  ün  auśgen)ad^= 
fener  SHenfd^  człowiek  gar- 
baty, ułomny ;  B.  (i^oben)  prze- 
stać rosnąć;   II.   va.   (|aben) 


ein  ÄIeibung§ftüd^  =  wyróść 
z  ubrania;  auögen)ad)fen  part. 
i  adi.  wyrosły,  dorosły,  roz- 
winięty. 

5lii'^=tt)agcn,  ur.  (^aben)  ftc|, 

odważyć  się  wyjść. 

2lu'i=ti)ä9en,  I.  m.  roog  au^, 
l^obe  auögeroogen,  1)  na  wagę 
sprzedawać    (cukier,    masło) ; 

2)  wybierać  według  wagi ; 
eine  ^age,  bie  (SJramme  auś= 
n)ägt  waga,  która  podaje  (ozna- 
cza) gramy;  (przenośnie)  etlt). 
richtig  —  ocenić  co  należycie; 

II.  vn.  (I^aben)  przestać  ważyć. 
2llt'§tt)aI)I,   sf.   pi  .en,   1) 

wybieranie  n.,  wybór  m.',  2) 
ilość  f.  rzeczy,  z  których 
można   wybierać,   wybór   m. ; 

3)  rzeczy  /.  wybrane,  wybór 
wj.;  er  befi^t  eine  reicfce  — - 
jest  u  niego  z  czego  wybrać, 
ma  wielki  wybór;  —  beś 
2ibe[ä  kwiat  m.  szlachty;  id^ 
l^abe  fc^on  bie  —  getroffen 
zrobiłem  już  wybór ;  mit  gro* 
§er  —  ber  SSorte  z  wielkim 
doborem  wyrazów. 

5lu'§=ö)ä^Icn,  I.  va.  (^aben) 
wybierać,  wyszukać ;  unter 
etiDaö,  auö  ettnaö  —  wybrać 
z  pomiędzy  czego,  wybrać 
między  czem  ;  fid^  jmnbn  ^um 
3J?ufter  —  obrać  sobie  kogo 
za  wzór ;  jmnbn  —  laff en  po- 
zostawić komu  wybór;  II.  vn. 
(I^aben)  skończyć  wybieranie, 
przestać  wybierać, 

^n'^=mUtn,  vn.  l)  (fein) 
wyruszyć  w  pielgrzymkę,  udać 
się  na  pielgrzymkę;  2)  au§= 
gcraattt  l)ahen  przestać  odby- 
wać pielgrzymki,  skończyć 
pielgrzymkę. 

2lu'Ö=U)al5Cn,  I.  va.  (^aben) 
©etreibe  —  wałkiem  wydobyć 
ziarna  z  zboża;  II.  vr.  (1)0« 
ben)  fid§,  natańczyć  się  walca; 

III.  vn.  auögeroaljt  l^aben 
przestać  tańczyć  walca. 

Slu'öttanbcrcf,  sm.  «§,  pi 

~,  (=in  sf.,  pi  =innen)  wy- 
chodźca m.,  emigrant  m. 
(emigrantka  /".). 

Slu'öttjanbcrcrfc^iff,  sn.  «e§, 

pi  «e,  okręt  m.  dla  wychodź- 
ców. 

2lu'ö=tt)anbcrn,  vn.  i)  (fein) 

wyemigrować,     wywędrować. 


wynieść  się  z  kraju;  er  ift 
auf  immer  au^geroanbert  opu- 
ścił kraj  na  zawsze,  już  wię- 
cej nie  wróci;  2)  (l^aben) 
przestać  podróżować,  wędro- 
wać. 

5lu'ött)attbcntng,  sf.  pi  >en, 

wychodźtwo  m.,  emigracya/., 
wyniesienie   n,    się    z    kraju. 

5lu'§tuaubcrung§gcfc^,    sn. 

*eö,  pi  =e,  ustawa  /.  o  wy- 
chodźtwie. 

5lu'g=U)anfen,     vn.    (fein) 

wyjść  chwiejnym  krokiem. 

5lu'ö=tt)änucn,  va.  (l^aben) 
i  vr.  (I^aben)  fid^,  wygrzać, 
ogrzać  się;  ba§  Śett  —  wy- 
grzać łóżko ;  fid^  bie  §ü^e  — 
ogrzać  sobie  nogi. 

5lu'ś=tiJartcit,  l.  va.  (I^aben) 
czekać  do  końca;  bie  ^rebigt 

—  zostać  do  końca  kazania, 
przeczekać  kazanie;  II.  vn. 
(I^aben)  przestać  czekać. 

Slu'Ötoärtig,  adi.  zagranicz- 
ny, obcy,  cudzy;  auöroärtige 
2lngelegenl^eiten  beforgen  za- 
wiadować  sprawami  zagra- 
nicznemi;  3Winifter  bcr  aug* 
märtigen  2lngelegenl^eiten  mi- 
nister spraw  zewnętrznych ; 
auäroärtiger  S3eric^terftałtcr 
sprawozdawca  m.  (korespon- 
dent m.)  pism  zagranicznych; 
auśmartige  §ilfe  erroorten  spo- 
dziewać się  pomocy  z  zagra- 
nicy ;  in  bie  ©efd^id^te  aud^  au§« 
roärtige  ^Begebenheiten  aufne^s 
men  umieścić  w  historyi  także 
zagraniczne  wypadki. 

2lu'ßtt)ärtÖ,  adv.  1)  zewnątrz, 
od  siebie;  bie  i^ü|e  —  fe|ren 
wykręcać  nogi  od  siebie ;  etm. 

—  biegen  wygiąć  co  na  ze- 
wnątrz; 2)  za,  poza;  —  üor 
ber  ©tabt  raobnen  mieszkać 
za  miastem ;  —  fpeifen  jadać 
poza  domem ;  3)  zagranicą, 
w  obcym  kraju. 

2(u'^=ti)af(^cn,  I.  va.  roäfd^ft, 
roäfc^t,  roujc^  au§,  tiabe  auS* 
geroafc^en,  l)  wyprać,  wymyć; 
ben  <S^mu^  auä  etn>.  —wy- 
prać brud  z  czego;  ein^n 
(Sd&anbftedf  —  zmyć  skazę, 
hańbę;  ba§  Äleib  ift  auäge» 
roafd^en  suknia  straciła  kolor ; 
auśgen)af(^eneś  ^eu  przemokła 
siano;  mir  metbeu   un§   ten 


5lu'gtt)aff^nttj| 


152 


5lu'«=tDcrfcn 


?ßclj  —  raffen  zleje  nas  deszcz ; 
(przenośnie)  jmnbn  geprig  — 
zbić,  złajać  kogo  należycie; 
2)  ^äringe  —  wymoczyć  śle- 
dzie ;  3)  wymyć  wewnątrz ;  eine 
SBunbC    —    wypłukać    ranę; 

4)  ba§  Ufer  —  wymulić  brzeg-; 

5)  wygadać,  wypaplać;  jmnbn 

—  puścić  kogo  na  języki; 
II.  vn.  (^aben)  przestać  prać ; 
przestać  obgadywać. 

3l«'^tDafdjun0,  5/,  pi  =m, 

Avypranie  n.,  wymycie  n. ;  wy- 
mulenie  w.,  miejsce  wymu- 
lone. 

%n'^=mtütxtn,  m.  (^aBen) 

wywatować,  wyłożyć,  wy- 
pchać watą. 

^n'^-mitn,  i.  va.  roeBte 
au^,  \)abi  auśgeroeBt  i  roob 
au^,  f)abe  ougęjeraoBen  utkać, 
skończyć  tkać  (sztukę  płó- 
tna) ;  (przenośnie)  zręcznie 
ułożyć,  uknuć;  II.  vH.  (Ijaben) 
przestać  tkać. 

3lu'§=toCrfjfdtt,  m.  {^ahen) 
wymienić,  zamienić;  guteś 
©elb  gegen  fc^led^teö  —  wziąć 
złe  pieniądze  za  dobre ;  et  ift 
roie  auggeroecfifelt  to  nie  ten 
sam  człowiek  ;  tin  ^inb  — 
podsunąć  dziecko. 

5lu'śtt)Crfjśtmto,  sf.  pi.  =en, 

wymiana  /.,  zamiana  f. 

oczyścić  wachlą;  ein  Sid^t  — 
zgasić  świecę  wachlą. 

3lU'ÖttJCg,  sm.  =§,  pi.  «e, 
1)  wyjście  n.,  droga  /.  do 
wyjścia;  ber  —  gur  ^l\XĆ)t 
fte^t  bir  offen  otwartą  masz 
drogę  do  ucieczki;  fi^  einen 

—  mad^en  zostawić  sobie  furt- 
kę ;  2)  (przenośnie)  sposób  m. 
wyjścia;  er  rairb  einen  — 
finben  potrafi  się  wywinąć; 
id^  fel^c  leinen  —  mef;r  nie 
znam  już  rady;  oergebenö  fud)e 
id^  einen  —  au§  biefer  Sage 
napróżno  szukam  sposobu  wy- 
dobycia się  z  tej  matni. 

^n'^=mi)tn,  I.  vn.  (^aben) 
1)  ber  SBtnb  Tjat  auögen)el)t 
wiatr  ustał;  2)  baś  Sic^t  lüe^t 
aVL^  świeca  gaśnie  (od  po- 
wiewu); II,  va.  .(^aben)  1) 
(o  wietrze)  zgasić;  2)  wydy- 
mać; ber  SBinb  f)at  bie  ©egel 
auSgeroel^t    żagle    nabrzmiały 


od  wiatru;  ber  SOBinb  l^at  hk 
flaggen  auśgerael^t  wiatr  roz- 
winął (rozpostarł)  chorągwie; 
bie  g^laggen  ftnb  auśgeroel^t 
chorągwie  powiewają. 

'üi'^-miüjtn,  l.  vn.  m^ 
au§,  hin  auögeroid^en^  1)  uni- 
kać, ominąć;  jmnbm  —  uni- 
kać spotkania  z  kim;  er  raid^ 
bem  |)iebe  aug  uniknął  cię- 
cia; er  ift  ber  ©efal^r  auśge* 
roid^en  ominął  niebezpieczeń- 
stwo ;  uergebenś  fud^te  id^  bte= 
fec  fCrage  auś^uroeid^en  na- 
próżno starałem  się  uniknąć 
tego  pytania ;  einem  ©cfpräd^c 
—  unikać  rozmowy;  2)  oor 
jmnbm  —  usunąć  się  i  puścić 
kogo;  mit  bem  3Bagen  — 
skręcić  z  drogi  wozem;  3) 
usuwać  się;  ber  (^anb  töcid^t 
unter  ben  g^üfien  au§  piasek 
usuwa  się  pod  nogami  ;  4) 
(w  muzyce)  przejść  w  inną 
tonacyę;  II.  va.  lüeid^te  au§, 
Ijabc  au§gen)eid)t  miękkiem 
uczynić;  ben  §äring  —  wy- 
moczyć śledzia, 

2lu'§tt)etd|iing,  sf.  pi.  =en, 

wyminięcie  n.,  wymijanie  n., 
ominięcie  n. ;  (w  muzyce)  mo- 
dulacya  /.,  (w  fizyce)  elon- 
gacya  /. 

%n'^'m\hm,  I.  va.  (I^aben) 
1)  wypatroszyć;  ein  SBilb  — 
sprawić  zwierzynę;  2)  objeść 
całą  paszę;  II.  vii.  (§aben) 
przestać  się  paść. 

^ilu'§=tuct|cn,  va.  (fjaben) 
einen  ©eiftltd)en,  udzielić  naj- 
wyższych święceń  ducho- 
wnemu. 

^ll'^=toCtnen,  I.  va.  (^aben) 
1)  fid^  bie  Slugen  —  wypłakać 
sobie  oczy;  auśgen)eintc2lugen 
oczy  zniszczone  od  łez ;  2)  pła- 
cząc "wyczerpać;  id^  l^attc  alle 
meine  ^l^ränen  auägeroeint  wy- 
płakałem wszystkie  łzy;  fein 
Seben  —  przebyć  życie  wśród 
łez ;  3)  feinen  ©c^merj  —  wy- 
płakać żal,  uśmierzyć  żal  pła- 
czem; II.  vr.  (I^aben)  ftd^,  na- 
płakać .się  do  syta,  ulżyć  so- 
bie płaczem;  toeine  bid^  an 
meinem  33ufen  au§  wylej  twój 
żal  na  mojem  łonie ;  III.  vn. 
(I^aben)  przestać  płakać. 

9lU'ÖU)CtS,  sm.  .e§,  pi  -e, 
1)  (über  etro.)  wykaz  m.,  ze- 


stawienie «.;  ftatiftifc^er  — 
wykaz  statystyczny;  nad^  — 
ber  9lec^nung  według  wykazu 
rachunkowego;  2)  dowód  m., 
legitymacya  f.,  wykazanie  n. 
się. 

UW^mi^Uttt,  sf.  pi  *n, 
karta  /.  legitymacyjna. 

5lu'§=tDCifcn,  I.  va.  wieś 
an^,  l^abc  au^geroiefen,  wy- 
dalić, wygnać  {au^  ber  Stabt, 
au§  bem  Sanbe  z  miasta, 
z  kraju);  wyprowadzić,  wy- 
rzucić (aui  einem  Śocatc 
z  lokalu);  II.  va.  i  vr.  ([jaben) 
wykazać  (się);  bic  3^it  roirb 
eś  —  czas  to  udowodni,  wy- 
każe; eä  roirb  fid^  f^on  — 
już  to  się  wykaże ;  fid^  über 
ctn).  —  wykazać  się,  wyle- 
gitymować się;  fid^  alś   2lrjt 

—  wylegitymować  się  jako 
lekarz. 

Slu'ÖttJCifung,  sf.  pi  sen, 

1)  wydalenie  n.,  wywołanie  n. 
(z  kraju),  wygnanie  n.,  bani- 
cya  /.;  2)  wykazanie  n.,  wy- 
legitymowanie się;  udowo- 
dnienie n. 

%n'§tOU^iń),  adi.  wykazu- 
jący, dowodzący. 

äu'ötteifunö^öcfe^I,  sm.  «c§, 

pi,  =e,  nakaz  m.  wydalający, 
nakaz  wydalenia  się. 

2lu'ö=tt)et^en,  i.  va.  {^aUn) 

wybielić;  II.  vn.  (^abcn)  skoń- 
czyć bielić. 

5lu'^=ü)eitcn,  va.  i  w.  (^a» 

ben)  rozprzestrzenić,  rozsze- 
rzyć, rozciągnąć;    bie  ©tiefel 

—  rozbić  buty. 
5lU'öttJenbig,    adi.     l)    ze- 
wnętrzny,   adv.  zewnętrznie; 

2)  —  lernen  nauczyć  się  na 
pamięć;  etro.  —  rolffen  wie- 
dzieć co  na  pamięć;  baS  !ennt 
er  in=  unb  —  zna  to  dosko- 
nale, gruntownie;  jmnbn  in« 
unb  —  !ennen  znać  kogo  na 
wylot. 

%\X'^'\Otx\tWf  I.  va.  roirfft, 
roirft,  roarf  auö,  \)a.bt  au§gc= 
roorfen,  1)  wybić  (przez  rzut); 
jmnbm  ein  2luge  —  wybić 
komu  oko  (rzuciwszy  ozem); 
eine  genftecfd^eibe  —  wybić 
szybę  w  oknie ;  2)  zarzucić, 
rozrzucić;  bie  9ie^e  —  zarzu- 
cić sieci ;  ©elb  unter  'ak  Seute 


5lu'g=tt)Cttern 


153 


5lu'ś=U)ur5CIn 


—  rozrzucać  pieniądze  pomię- 
dzy ludzi;  3)  (^erWśroetfen) 
etrna^  burc^  bag  genfter  — 
wyrzucić  co  przez  okno;  4) 
wyrzucać    (z    wnętrza)    SBlut 

—  pluć  krwią;  bag  3Jiecr  f)ai 
einige  Seichen  auögeroorfen  mo- 
rze wyrzuciło  kilka  trupów; 
ber  33ulcan  loirft  ^^euer  au§ 
wulkan  zieje  ogniem,  wyrzuca 
o2ieó;  5)  einem  Ż^ier  bie 
^obcn  —  zwałaszyć  zwierzę; 
6)  (beim  ©raben  przy  kopaniu) 
wyrzucać,  wykopać;  7)  zrzu- 
cić; bic  ©tiefel  finb  fo  raeit, 
bafś  ic^  fie  bequem  —  !ann 
buty  tak  są  szerokie,  że  wy- 
godnie zrzucić  je  mogę  (z  no- 
gi); 8)  odrzucać;  bie  jc|lecl^ten 
3)JÜn5en  —  odrzucać  złe  sztuki 
monety;  9)  einen  ^often  für 
etn).  —  preliminować,  wy- 
znaczyć na  co  jaką  kwotę; 
jmnbm  eine  Slente  —  wyzna- 
czyć komu  rentę;    10)   'j^euer 

—  stłumić  ogień  (narzucając 
nań  ziemię);  II.  vn.  (I^aben) 
1)  =  I.  3. ;  2)  zakończyć  rzu- 
tem grę;  3)  skończyć  rzucać; 
(o  zwierzętach)  skończyć  rzu- 
cać młode";  4)  baä  ?ßferb  wirft 
aus  koń  wyrzuca  nogi  na- 
przód. 

5lu'^=tDCttCrn,  vn.  i  vr. 
(I^aben)  eś  l^at  auggeroettert 
burza  ustała;  er  l^at  au§ge= 
roettert  przestał  się  złościć, 
gniewać,  piorunow^ać. 

3lu'Ö-ö)C^cn,  va.  (Caben) 
wygładzić,  wytrzeć,  wyrównać 
(wywecować) ;    eine    «Sporte 

—  wygładzić  szczerb;  (prze- 
nośnie) zemścić  się,  zapłacić 
pięknem  za  nadobne;  einen 
geinter  —  naprawić  błąd. 

3lU'§=tt)idj|cn,  va.  (i^ahen) 
wywoskować;  jmnbn  —  obić 
kogo,  sprawić  komu  lanie. 

2lu'g=toitfeIn,  I.  va.  (^aben) 
rozwinąć;  rozmotać,  rozpla- 
tać; ein  Äinb  —  wyjąć  dzie- 
cko z  pieluch,  rozpowić;  II. 
vr.  fid^,  wykręcić  się. 

5lu'^  =  toicgcn,  i.  W  roog 
au^,  l^abe  auägeroogen  =  au§= 
wägen;  II.  vn.  roiegte  au§, 
l^abe  ttuögeroiegt  (ein  Äinb) 
skończyć  kołysać  dziecko. 

3tit*g=tt)inbeln,  va.  (^abcn) 

ein  ^inb  rozpowić  dziecko. 


5lU'§=tt)tnbCtt,  I.  va.  raanb 
auś^  l^abc  auggerounben,  1) 
wykręcić;  jmnbm  etw.  auś  ber 
§anb  —  wykręcić,  wyrwać 
komu  co  z  ręki;  bem  ©egner 
"ben  SDcgen  —  wytrącić  prze- 
ciwnikowi szpadę;  2)  odśru- 
bować ;  3)  wywindować,  wy- 
dobyć; II.  vr.  fid^,  wykręcić 
się,  wykręcić  się  sianem. 

'3lit'^=ti)infcln/l.  vn.  (l^aben) 

przestać  jęczeć;  II.  va.  (]^a== 
ben)  fein  2ehcn  —  w  jęku 
życie  oddać. 

Slu'g=tt)tntent,  l.va.  (^aben) 

1)  wystawić  na  mróz;  2)  prze- 
chować przez  zimę,  przezimo- 
wać co ;  II.  vn.  (fein)  bie  ©aat 
ift  auśgeratntert  zasiew  ucier- 
piał przez  zimę. 

5lu'§=tt)irlcn/ 1.  vn.  (§aben) 
przestać  działać;  II.  va.  (I^as 
btn)  1)  jmnbm  (fic^)  ttro.  — 
wyrobić,  wyjednać  co  komu 
(sobie);  iĄ  |cibe  bei  il^m  nic|t§ 
auigeroirft  nic  u  niego  nie 
uzyskałem;  2)  skończyć  tka- 
ninę; einen  «Stoff  mit  Slumen 

—  przetkać  materyę  kwia- 
tami; 3)  (w  piekarstwie)  ben 
Xelg  —  wyrobić  ciasto  ; 
(w  myśliwstwie)   einen  ^irfcl^ 

—  oprawić  jelenia;  (u  pod- 
kuwaczy) baś  ^ferb  —  wy- 
strugać koniowi  kopyto. 

5lu'^=tt)trrcn,    va.    (^abcn) 

odpętać,  odmotać. 

5lu'^=ti)tf(!^en,  I.  va.  (^aben) 
1)  wytrzeć;  ben  ©taub  au§ 
bem  ©lafe  —  wytrzeć  kurz 
z  szklanki;  fid^  ben  ©c^Iaf 
auS  ben  2lugen  —  przecierać 
sobie  oczy  ze  snu ;  (przenośnie) 
jmnbm  bie  2lugen  —  oszukać, 
okpić  kogo;  2)  zmazać,  wy- 
mazać, zetrzeć;  bie  2^afel  tnit 
bem  Śd^roamme  —  zmazać 
gąbką  co  na  tablicy  napisano ; 
II.  vn.   (fein)  uciec,  umknąć. 

2lu'§=tiJittern,  I.  va.  (^aben) 

1)  zwietrzyć  co,  zwąchać, 
wywąchać  (zwierzynę) ;  2) 
wywietrzyć  co,  wystawić  na 
powietrze ;  3)  zniszczyć  co 
wystawiwszy  na  powietrze, 
wystawić  na  działanie  powie- 
trza; II.  vn.  (fein)  1)  wywie- 
trzeć, zwietrzeć,  zniszczyć  się, 
zepsuć  się  na  powietrzu ;  ba§ 
33ier    ift  '  auSgeroittert    piwo 


zwietrzało,  wywietrzało;  2)  c§ 
^at  ausgewittert  burza  ustała. 

3lu'Ö  =  Ö)ÖIÖen,  va.  (^aben) 
wysklepić,   zrobić  sklepienie. 

5lu'§=U)Ölfcn,    vr.    (^aben) 
fid^,  wypogadzać  się ;   au§ge=     • 
mölfter  2lbenb  wieczór  pogo- 
dny. 

^n'^-mUtn,  vn.  (Caben) 
roilffft,  miß  auś,  chcieć  wyjść. 

5lu'§=töud)ern,  l.  va.  (l^aben) 

wyniszczyć  lichwą;  II.  vr. 
(I^aben)  fid^,  szeroko  się  roz- 
przestrzeniać; nt.  vn.  (I^aben) 
przestać  trudnić  się  lichwą. 
5lU'^tt)U(!^§,  ^  sm.  =e§,  pi. 
=n)ÜC^fe,  wyrośnięcie  n.,  wy- 
rastanie n. ;  narośl  /.,  naro- 
stek  w.,  wyrostek  m.  (na  ro- 
ślinach, na  ciele);  (przenośnie) 
ha^  ftnb  bie  Sluświic^fc  feiner 
©ittUIiiungSfraft  to  są  mrzonki 
jego  wyobraźni. 

2lu'§=ü)ül^Iett,  I.  va.  (J^aben) 
1)  wykopać,  wygrzebać,  wy- 
ryć; 2)  przeszukać,  przegme- 
rać;  II.  vn.  auśgerou^W  l^aben 
przestać  ryć,  grzebać. 

5lit'ö=ti)unbcrn,  i.  vr.  (^a= 

ben)  fict),  nadziwić  się,  prze- 
stać się  dziwić;  II.  va.  (I^aben) 
ein  3ßunDer,  ba§  nie  auäge= 
töunbert  toirb  dziwo,  któremu 
nadziwić  się  nie  można. 

5lu'^tt)urf,    sm.    -e§,    pi 

=n)ürfe,  l)  wyrzucanie  n.;  — 
beS  Śruteo  plucie  «.  krwią; 
«würfe  beä  ŚReereś  to,  co  mo- 
rze na  brzeg  wyrzuca;  2) 
wyrzutek  m.,  wymiotek  m., 
wybiorek  m. ;  er  gab  mir  lau* 
ter  2lu§würfc  same  mi  dał 
wybiórki;  ein  —  ber  ©efeH" 
fc^aft  wyrzutek  społeczeństwa. 

5lu;^=toürfcIn,  l.  va.  (l^abcn) 

puścić  na  wygraną  w  kostki; 
wyrzucić  w  grze  w  kostki; 
II.  vn.  (^aben)  przestać  grać 
w  kostki. 

5lu'§=töürgcn,   va.    {^aUń) 

1)  oddać  przez  gardło  z  wiel- 
kiem  natężeniem,  wykrztusić ; 

2)  eine  Śtabt  —  wymordo- 
wać, wydusić  mieszkańców 
miasta. 

5lu'^=töur3eln,  I.  va.  (l^aben) 

wykorzenić,  wytępić,  wyni- 
szczyć;   II.   vn.   (fein)   wyko- 


rzenić Sie. 


%n'^''tDMm 


154 


^n'^']xt\^tn 


przestać  się  srożyć;  berŚturm 
t)at  auggctüütl^ct  burza  ustała; 
er  f)at  auigeroułl^ct  przeszedł 
mu  gniew,  uspokoił  się;  II. 
va.  (Ę)a6en)  feinen  Sotn  an 
jemanbem  —  wywrzeć  swój 
gniew  na  kim;  III.  vr.  (I^aben) 
fic|,  nasrożyć  się  do  syta. 

5Śfu'^=Sactcn,  va.  (^aben)  wy- 
ciąć co  w  rąbki,  rąbki  w  czera 
powycinać ;  ausgejodet,  part. 
i  adi.  rąbkowauy,  w  rąbki. 

2Iit'^5a(fung,    sf.  pi   »en, 

wycinanie  n.  w  rąbki,  rąbko- 
wanie  w.;  rąbek  m. 

^lu'^jatfcr,  sm.  =g,  2^^'  — / 
(=in  5/.,  pi.  =inncn)  wycina- 
jący (-a)  rąbki. 

wypłacić,  spłacić;  jmnbm  baś 
il)m  ^u'^ommenbe  —  wypłacić 
co  się  komu  należy;  fie  tooU= 
ten  i^m  fein  (Srbt^eil  — 
chcieli  spłacić  mu  schedę; 
bte  2ltbeiter  —  wypłacić  ro- 
botników; roarte,  ic^  raili  biet) 
—  obliczę  ja  się  już  z  tobą. 

5lu'^SaI)Iung,   sf,  pi   =en, 

wypłata/.,  spłacenie  n.,  spła- 
ta/. 

W^'0}Un,  I.  va.  (^aben)  1) 
obliczyć,  wyrachować;  2)  roz- 
kładać sztuka  za  sztuką; 
sprzedawać  na  sztuki;  II.  [vn.) 
przestać  liczyć. 

5lu'§SÖ()(mtn,   sf.  pi  =cn, 

wyliczenie  n.,  wyrachowanie 
71. j  obliczenie  n. ;  ber  ^räfibent 
'i)at  bie  -—  beg  Kaufes  ange» 
orbnet  prezydent  zarządził 
skonstatowanie  liczby  obe- 
cnych w  izbie. 

2lu'^=50l|ncn,  I.  vn.  (^aben) 
dostać  wsKysikie  zęby;  bas 
^inb  f)at  nod^  nid^t  aüögcjal^nt 
dziecię  nie  ma  jeszcze  wszyst- 
kich zębów;  II.  va.  =  auś= 
gadfen. 

5lu'^=jaufcn,  I.  m.  (^aben) 
jmnbn  —  wyłajać,  zbesztać 
kogo;  II.  vr.  (I^aben)  fid^,  1) 
przestać  się  kłócić ;  2)  nakłó- 
cić  się  do  syta. 

5lu'§=3a^fcn,  va.  (Caben) 
1)  natoczyć,  utoczyć;  ben 
SBein  au§  bent  f^^affe  —  nato- 
czyć wina  z  beczki;  2)  trunki 
na  miarę  sprzedawać. 


5lu'^=50^^cl«,  vn.  1)  (Fjttben) 
przestać  trzepotać  się,  dygo- 
tać ;  2)  (fein)  w}^ść  trzepocąc 
się. 

3l«'^=3ÖUUen,  va.  (I^aben) 
otoczyć  parkanem,  płotem, 

3lu'^=Sau}en,  l.  va.  (^aben) 
jmnbm  t)k  §aare  —  wytargać 
komu  włosy;  II.  vn.  auśge= 
^auśt   l^oben  przestać   targać. 

5lu'§=5erfjCn,  l.va.  (^aben) 
wychylić,  wygolić,  wyłykać; 
II.  vn.  auśgejed^t  ^aben  prze- 
stać odprawiać  biesiady. 

^n'^'^tijXtn,  I.  va.  ^  i  vr. 
(^aben)  fid|,  wyniszczyć,  wy- 
cieńczyć; ein  £anb  —  wy- 
niszczyć kraj;  jmnbn  —  wy- 
niszczyć kogo,  wyssać  kogo; 
bie  ©teuern  l^aben  ben  ditić)' 
tl^um  beg  Sanbeś  auśgegetirt 
podatki  wyssały  bogactwa 
kraju,  kraj  zubożał  wsku- 
tek podatków;  fid^  —  wy- 
niszczyć się,  wyczerpać  siły; 
er  l^at  fid^  burc^  übermäßige 
2lrbeit  auśgegc^rt  nadmierną 
pracą  wyczerpał  siły;  ein 
burd)  Äummer  unb  2(rbeit 
auśgejel^rter  SDlann  człowiek 
wyniszczony  chorobą  i  zgry- 
zotami; II.  vn.  1)  {^ahtń) 
przestać  zajadać;  2)  (fein) 
i  vr.  (fiaben)  fid^,  er  ge^rt  fort= 
n)ät)renb  ouś  bezustannie  opa- 
da z  ciała;  er  geirrt  fid^  feit 
brei  aWonaten  au^  od  trzech 
miesięcy  usycha;  auśgel^renb, 
part.  i  adi.  niszczący,  tra- 
wiący. 

5ln'^3el)nmg,  sf.  pi  =en, 

schnięcie  n.,  chudnienie  n. ; 
suchoty  /. 

^n'^'^tiä^ntn,  1.  m.  (l^a= 

f>tn)  1)  wyrysować,  skończyć 
rysunek;  2)  oznaczyć;  bie 
fd^önften  ©teilen  in  einem 
93urf)e  —  wynotować,  wypisać 
najpiękniejsze  ustępy  z  książ- 
ki; bie  roic^tigften  gel)ler  — 
wytknąć  najważniejsze  błędy ; 
feine  ^Regierung  burd^  ©iege 
—  zaznaczyć  panowanie  zwy- 
cięstwami;  fic|  einen  2ßeg  — 
wytknąć  sobie  drogę;  burd^ 
Sluffd^riftcn  —  oznaczyć  na- 
pisami (etykietami);  burc^ 
^af)Un  —  liczbować;  S)  je= 
manben  —  odznaczać  kogo; 
jmnbn  ganj  befonbcrś  —  szcze- 


gólną cześć  komu  oddawać, 
szczególne  komu  okazywać 
uszanowanie ;  jmnbn  unter 
aUen  —  dawać  komu  pierw- 
szeństwo przed  wszystkimi  ; 
4)  dystyngować,  wyszczegól- 
niać; II.  vr.  (Iiaben)  fid^,  od- 
znaczać się,  wyszczególniać 
się ;  er  geic^net  fic^  unter  allen 
burd)  j^^Ieif;  auö  celuje  pilno- 
ścią nad  wszystkimi;  biefcö 
^a^r  geic^nete  fid^  burc^  ben 
Xob  t3ieler  g^ürftcn  au§  rok 
ten  zaznaczył  się  śmiercią 
wielu  książąt;  III.  vn.  {^a= 
ben)  skończyć  rysowanie. 

2Ju'^jci(^nung,  sf  pi  sen, 

oznaczenie  n.,  wynotowanie n  ; 
wsławienie  n. ;  wytknięcie  n., 
odszczególnienie  w.,  odzna- 
czenie w.,  oznaka  /.  czci, 
dystynkcya  /.,  jmnbn  mit 
gro&er  —  be^anbcln  okazy- 
wać komu  wielkie  uszano- 
wanie; eine  folc^c  —  ift  nur 
wenigen  jut^cil  geworben  taki 
zaszczyt  spotkał  nie  wielu ; 
ber  Äaifer  l^at  eine  größere 
2In3aI)t  von  =en  ertljeilt  cesarz 
nadał  wielu   osobom   ordery. 

2ln'ö=3Citigen,  l.  vn.  (fein) 

dojrzewać;  II.  va.  (^aben) 
dojrzałym  czynić. 

Slu'^=SCrrcn,     m.    (l^abcn) 

wyciągać,  wydzierać. 

W^'^kljtn,  I.  »'a.  i  vr. 
fid^,  gog  auö,  l^abe  auśgepgen, 
1)  zdjąć,  ściągnąć;  bie  ^anb* 
fd^Ul^e  —  zdjąć  rękawiczki; 
jmnbm  bie  .tleiber  —  ścią- 
gnąć z  kogo  ubranie ;  jmnbm 
bie  ©tiefet  —  zdjąć  komu  trze- 
wiki ;  fid^  —  rozebrać  się ; 
ftd^  gang  —  rozebrać  się  do 
naga;  bie  Uniform  —  (prze- 
nośnie) porzucić  służbę  woj- 
skową; er  t)at  aHe  ©d^am 
auśgejogen  pozbył  się  wszel- 
kiego wstydu;  jmnbn  (plün= 
bernb)  —  obedrzeć,  złupić 
kogo;  jmnbn  ganj  —  zabrać 
komu  cały  majątek ;  fie  ]^a=» 
hen  i^n  beim  ©piele  ausge- 
sogen zgrali  go  do  nitki,  cał- 
kiem go  ograli;  bie  Äinber= 
fd^ul^e  ausgesogen  l^aben  wyjść 
z  Avieku  dzieciństwa;  2)  wy- 
dobyć co;  baä  ©d)n)ert  aug 
ber  ©d^eibe  —  dobyć  mie- 
cza ;  einen  3<t^"  —  wyrwać 


^W^'^mtn 


155 


5l5u'rn 


ząb;  Unfraut  —  wykorzenić 
chwast;  bie  ^^ifd^ptatte  — 
rozciągnąć  stół;  einen  ©d^ufä 

—  wyjąć  nabój  z  broni  palnej ; 
3)  ©äfte  auS^^anjcn  —  wycią- 
gnąć, wycisnąć  soki  z  roślin  ; 
©teilen  auä  einem  ^uć)e  — 
zrobić  wyciąg  z  książki ;  ein 
©laä  —  wychylić    szklankę; 

eine  Quabratrourjet  —  w}'- 
ciągnąć  drugi  pierwiastek ; 
eine  Partitur  für  ßlacier  — 
ułożyć  wyciąg  z  partytury 
na  fortepian;  4)  bie  ©onne 
giel^t  bie  färben  auö  słońce 
wyciąga  kolory;  ^UC^,  beffen 
^axbt  Don  ber  ©onne  an^^' 
gebogen  ift  sukno  zblakowane; 
5)  wyciągnąć,  rozciągnąć;  bciś 
6i[en  —  rozciągnąć  żelazo 
(na  kowadle) ;  bie  §anbfcl|ul^e 

—  rozciągnąć  rękawiczki;  6) 
pociągnąć,  ciągnąć  do  końca ; 
eine  Öinie  —  pociągnąć  linię; 
7)  einen  Sücfifenlauf  —  wy- 
gwintować  lufę ;  II.  vn.  (fein) 
1)  V/yprowadzić  się,  opuścić 
pomieszkanie,  jmnbn  augju» 
iliel^en  nöt^igen  wyrugować 
kogo  z  pomieszkania;  id^  jiel^e 
an^  (nie  mid^  aus!)  wypro- 
wadzam się;  er  ift  ausgesogen 
(nie  er  l^at  fic^  ausgesogen 
=  rozebrał  się  !)  wyprowadził 
się;  2j  au§  bem  Sanbe  — 
opuście  kraj,  wyemigrować; 
3)  in  ©döaren  —  udać  się 
w  procesyi;  in  'oen  Ärieg  — 
wyruszyć  na  wojnę;  er  gog 
mit  ber  ganjen  2lrmce  auö 
wyruszył  z  całą  armią;  4) 
drapnąć,  uciec,  szybko  wy- 
biedz. 

9lu'^=5tcren,  va.  (^aben)  = 
auöfc^mütfen. 
^ilu'gsjimmern,  i.  va.  (^a= 

ben) obciosać,  wyciosać;  II.  vn. 
(§aben)  1)  wycembrować;  2) 
przestać  ciosać. 

5lu'Ö«5tr!cIn,  va.  (^aben) 
cyrklem  odmierzyć,  wymie- 
rzyć. 

W^=^i\ń)tn,  va.  (^aben) 
wysykać,  sykaniem  wyśmiać, 


wyszydzić  (sztukę  teatralną, 
aktora,  mówcę). 

5lu'^=5ittcrn,  vn.    i)   (^a- 

ben)  przestać  się  trząść ;  2) 
(o  dźwiękach)  ucichnąć  drga- 
jąc 

2lu'^=3«cfcn,^  vn.  (^aben) 
przestać  drgać. 

Slu'^Sitg,  sm.  =§,  pi  =»jüge, 

1)  wyjście  w,,  emigracya  /., 
wyjazd  m.]  —  in  ben  5lrieg 
wyruszenie  n.  na  wojnę;  — 
au§  einer  2ßol^nung  wypro- 
wadzenie n.  się  z  pomiesz- 
kania; 2)  szuflada/.;  3)  to 
co  wylosowano  (na  loteryi) ; 
4)  wyciąg  m.-,  —  auś  einem 
SBuc^e  wyciąg  z  książki ;  stre- 
szczenie n. ;  kwintesencya  f. 
^n'^'^Wpitn,  I.  va.  (I^aben) 
skubać,  wyrywać  (włosy,  pie- 
rze) ;  aug  2:reffen  bie  golbcnen 
graben  —  wyciągać  złote  nici 
z  galonów;  II.  v7t.  (Ijaben) 
przestać  skubać, 

3lu'^=3iirncn,    vn.^  (^aben) 

przestać  się  gniewać. 

5lu'?-3ö)angcn,  va.  (^aben) 

z  wielkiem  natężeniem  wydo- 
być. 

3lu'^=5U)CifcIn,  vn.  (^aben) 

przestać  wątpić. 

5lu'ś=5tt)ingcn,  va.  jroang 
aug,  ^abe  auśgegraungen  = 
ab^toingen. 

5lu'ö=5töttf(j^crn,  i.  vn.^  (^a* 

ben)  przestać  świergotać;  II. 
va.  1)  (l^aben)  ein  Sieb  —  wy- 
śpiewać  piosenkę;  2)  (prze- 
nośnie) ==  auśfd^roa^en. 

3lut|c'nttf^,  adi.  wiary- 
godny, prawdziwy;  autl^enti= 
fc^c  Interpretation  interpre- 
tacya  (ustawy)  wychodząca 
od  władzy  ustawodawczej. 

3lutf|CnttCitä't,  sĄ  auten- 
tyczność /.,  prawdziwość  /., 
wiarygodność  f.,  tożsamość  /. 
(dokumentu). 

2lut0(^tl)0'nc,  sm.  -n,  pi.  «n, 

krajowiec  w.,  tubylec  m. 

%\\toh(l^t',  sn.  spalenie  n. 
(kacerza,  pism  kacerskich, 
zabronionych). 


2(«tobit)a'!t,  sm.  =m,pl.*in, 

samouk  m.   (autodydakt  m.). 

Sditogra'^I),  sn.  Ǥ,  pi  =e, 

pismo  n.  własnoręczne. 

Sliitofra't,  sm.  kn,  pi  =en, 
samowładca  m.,  samodzitrż- 
ca  m. 

3lutoma't,  sm.  .-en,  pi  ^en, 
automat  m.,  samoruch  m. 

SlUtoma'tifd),  adi.  mimo- 
wolny, niewłasnowolny,  auto- 
matyczny. 

^ilutOnOUt,  adi.  samorzą- 
dny,  autonomiczny. 

5Iutonomie',  sf.  pi  =(e)n, 

autonomia  /.,  samorząd  m. 

5lu'tor,  sm.  =ä,  pi.  =to'ren, 
autor  m.,  twórca  m.,  wyna- 
lazca m. 

2liitori|ic'rcn,    va.    (^abcn) 

upoważnić. 

Stutoritä't,  sf.  pi.  =en,  po- 
waga /.,  znaczenie;  er  ift 
eine  —  auf  biefem  ©ebiete 
jest  znakomitością  na  tem 
polu. 

5lu'torfdjaft,  sf.  pi  -en, 
autorstwo  n. ;  bie  —  ift  nod^ 
unbefannt  niewiadomo  jeszcze 
kto  jest  autorem. 

5lujUia'rtru^ł)cn,  sf.pl  po- 
siłki m. 
%unumt'ntf  sn.  =g,  (frj. 

wym.:  awansman)  awans  w., 
posunięcie  n.  naprzód,  posu- 
nięcie na  wyższy  stopień. 

3lüancte'rcn,  vn.  (fein)  awan- 
sować, postąpić  naprzód,  po- 
stąpić na  wyższy  stopień. 

'^(öa'ntgarbC,  sf.  przednia 
straż  /. 

5löific'rcn,      m.      (^a6en) 

ostrzedz,  uprzedzić  o  czem. 

%lt,  sf.  pi  %te,  siekiera  /. 
topór  w.,  bie  —  an  bie  äöur^el 
legen  podciąć  korzfń. 

2l'i't()Clm,  sm.  sg,  pi  =e, 
obuch  m.  u  siekiery,  topo- 
rzysko n. 

WXti)itfi,  sm.  =e§,  pi  =e, 
uderzenie  n.  siekierą. 

Sl^u'r,  sm.  pi  =e,  lazur  m. 

Sl^U'rit,  adi.  lazurowy. 


^ 


156 


^aW^t 


95. 


f8f  druga  litera  w  alfabe- 
cie; (w  cedułach  g-iełdowych) 
ahhrev.  =  SSrief ;  j.  33.  ahhrev. 
=  S^um  Scifpiet  na  przykład. 

^a'al§bicner,  sm.  c^,pi.  —, 

słuffa  Baleama  (pasibrzuch  m.). 
^ar,  adi.  I.  gotowy,  adv. 
gotowo,  gotówką ;  ^co  @elb 
gotowe  pieniądze,  gotówka; 
—  feciial^ten  płacić  gotówką; 
ic^  üerfaufe  nur  gegen  —  sprze- 
daję tylko  za  gotówkę;  jein 
SBerlpred^en  ift  fo  Q,\xi  roie  =e§ 
®elö  jego  obietnica  stanie  za  i 
gotówkę  ;  etn).  für  =e  äRünjc  \ 
ncf)men  brać  co  za  prawdę; 
aUeä  für  «=c  9)iünje  nel^mcn 
wierzyć  wszystkiemu ;  —  (Selb 
lad^t  niema  to  jak  gotówką; 
II.  nagi,  goły;  mit  -tm  £)auph 
z  gołą  głową;  =er  Unfinn 
czyste  głupstwo ;  —  j[cbe§ 
men[c^[ic^en  ©cfu^fcś  pozba- 
wiony ludzkiego  uczucia. 

Söa'rfieftanb,    sm.  =e§,  pi. 

»ftänbc,  stan  m.  kasy   w   go- 
tówce, zapas  m.  gotówki. 

^a'rft^aft,  sf,  pi  =en,  go- 
tówka /.,  gfotowizna  /. 

55a'rfcnbimg,  5/.  pi.    ^m, 

posyłka  f.  w  gotówce. 

iöa'rDorf(^«f^,  sm.  «ffeś^^^Z. 

sjdbüffe,  zaliczka/,  w  gotówce. 

^(l'bCl,  sf.  (w  języka  dzieci) 
łóżeczko  n. 

^abklei',  sf.  pi  =en,  pa- 
planina /.  [wy. 

^a'Öklftoft,    adi.    gadatfi- 

löa'bbcln,  vn.  (^a6en)  pa- 
plać. 

Jöaccalaurco't,  sn.  =e§,  pi' 

=e,  (stopień  akademicki)  baka- 
laureat  m. 

^accalaii'rcii^,  sm.  —,  pi 

=  rei,    rodzaj    stopnia   akade- 
mickiego. 

^ac^a'ntin,  sf.  pi  »innen, 

bachantka  /. 

^acdjantifrf),  adi.  bachan- 
cki;  rozwięzły,  rozpasany, 

3^a'cd)u^brubcr,  sm.  ^^,pl 
•brüöer,  p'jak  m.,  popij sła  m. 

!öadj,  sm.  »e§,  pi.  SBäc^e, 
strumień  m.,  potok  m.,  fleine 
5Bäc^e    machen    gro^e    grlüffe 


(tyle  co)  ziarnko  do  ziarnka, 
a  będzie  miarka. 

33Vd)amfcI  (Sa'd^ftelse),  sf. 
pi  =n,  pliszka  /.,  pasterka  /. 

Sa'd)C,  sf.pl  =n,  maciora/, 
(dzika  świuia). 

^a'd)tx,   sm.   =§,  pi   —, 

warchlak  m. 

^a'djforcöc,    sf.   pi    =n, 

pstrą?  in. 

5Sti'd)^oIbcr  (Sa'd^tjolunber), 
sm    =ś,  pi  — ,  kalina  /. 

^a'djfrcffe,  sf.  pi  =n  (rośi.) 

rzeżucha  /  wodna. 

^a'djftcljc,  sf.  pi  =n,  = 
Sadjamfel. 

^a'd)tDCibC,  sf  pi  m,  wierz- 
ba f.  wodna. 

^aci'ÜC,  sf  2)1  -n  (8a  = 
ccUuś  sm.  — ,  pi  =Ien)  ba- 
cyl  m.,  lasecznik  m. 

J8a'tf,   I.   sf   pi   =en,    l) 

wspólna  misa  /.  dla  załogi 
okrętowej;  2)  przedni  szaniec 
m.  na  okręcie;  II.  adv.  (w  że- 
glarstwie) ein  ©<^iff  —  fegen 
okręt  w  tył  obrócić ;  bie  <Sc=« 
gel  —  l^aben  mieć  żagle  w  tył 
zwrócone. 

S^a'ffDorb,  sn.  =(e)g,  pi  -t, 

lewy  bok  m.  okrętu. 

^a'tförctt,  sn.  'seś,  pi  -ex, 

łopata  /.  do  wsuwania  pie- 
czywa do  pieca. 

*^0'ttbiJfe,  sf  pi  ^n,  dzieża 
/.  na  ciasto. 

Söa'tfC,  5/  pi  «n  (także 
Sa'cfen,  sm.  -o,  pi  —)  1)  po- 
liczek; rotl^e  =n  l^aben  mieć 
różowe  policzki,  różową  bu- 
zię; bie  =n  t)olI  nel^men  mówić 
z  emfazą ;  2)  poręcz  /.,  bo- 
czna ściana  /. ;  ramię  n.  (np. 
u  młotka) ;  3)  przykład  m. 
u  strzelby. 

Söa'tfcn,  I.  vn.  (fein  i  ^a= 
ben)  1)  zlepić  się,  zbić  się 
(wskutek  zimna  lub  gorąca); 
2)  (Ęiaben,  imperf  także  buf) 
piec  się;  ba?  !örot  bac!t  (bacft) 
fd^on  chleb  się  już  piecze; 
baś  53rot  l^at  nid^t  genug  ge- 
barfen  chleb  nie  dopiekł  sie ; 
II.  va.  1)  badfft  (badft),  bädt 
(badtt),  bu!  {badii),  fjaüe   gc» 


badfen,  smażyć;  etr».  in  S3utter 

—  smażyć  co  na  maśle;  ge= 
bacfeneś  Cbft  suszone  owoce; 
3iegelfteine  — wypalać  cegły; 
2)  piec;  Srot,  Huc^eu  —  piec 
chleb,  ciasta;  ©ttt^I  —  sta- 
lować żelazo ;  eine  ©peife  in 
33utter  —  smażyć  potrawę 
na     maśle ;     gebacfene    %i\ćit 

;  smażone  ryby  ;gebac!ener3lpfel 
,  pieczone  jabłko;  gebatfcneś 
§uĘ)n  smażona  kura;  ein  neu= 
;  gebatfener  ©öelmann  świeżo 
'  upieczony  szlachcic. 

^a'cfcnbart,   sm.   =eö,  pi. 

i  =bärte,  faworyty  pi.  tant.,  bo- 
kobrody. 

^a'tfenbcin,  sn.  =g,  pi  »e, 

kość  /.  licowa,  jarzmowa. 

'Matn^tYtiń),  sm.  -{e)^,pl 
■  =e,  policzek  m.,  uderzenie  n. 
I  w  twarz. 

I     ^atfcnjalin,  sm.  .(e)ś,  pi. 

«jäbne,  ząb  m.  trzonowy. 

^ii'ier,'  sm.  =ä,  pi  —, 
piekarz  w.;  baś  ift  roie  beim 

—  bie  ©emmci  to  ma  stałą 
cenę;  beffer  gum  —  alś  gunt 
Slpot^efer  lepiej  do  piekarza 
niż  do  aptekarza. 

^ä  (fcröurfd;(e),  sm.  *n,  pi 

»u,  chtopak  m.  piekarski, 
piekarczyk. 

^äderei',   sf  pi  «en,   i) 

piekarstwo  n. ;  2)  piekarnia 
/. ;  3)  pieczywo  n. 

Jöö'tfergcfcö,   sm.   »en,  pi. 

=en,   czeladi)ik   m.   piekarski. 

^ä'rfcr3unft,  sf.  pi  -fünfte, 

cech  m.  piekarzy. 

Söa'tfftfdj,  sm.  *e§,  pi  =e,  i) 

ryba  /  do  smażenia;  2)  ryba 
smażona;  3)  młode  dziewczę 
n.,  podlotek  m. 

5Pa'(ffonn,  sf.  pi  -en,  for- 
ma /.  do  pieczenia. 

iöa'rfgclb,  sn.  -c§,  1)1  -cr," 

zaplata  /.  od  pieczenia. 

!^o'(fgerQtl),  sn.  --eś,  pi  jc, 

przyrząd  in.  do  pieczenia. 

:!^a'(f gcred^tiflf cit,  sf.  pi  »en, 

przywilej  ni.  piekarski. 

!ii>a'cf^i^C,  sf.  pi  =n,  gorąco 
n.  z  pieca;  eś  ift  eine  —  ^icc 
gorąco  tu  jak  w  piecu. 


^a'mmw 


157 


«a^n 


^a'df)vĄn,  sn.  '•§,pl  sl^ül^ner, 

1)  kura  /.  do  smażenia;  2) 
kurczę  n.  smażone. 

^a'dofcit,  sm.  »g,  pi  =öfen, 

piec  m.  piekarski. 

S3a'tfftein,  sm.  =§,  pi  ^t, 

cegria  /.  palona. 

^a'rfftUk,  s/.  p?.  =tt,  pie- 
karnia /. 

^a'tftag,  sm.  =e§,  ?)?.  «e, 

dzień   do   pieczenia   przezna- 
czony, 
^a'jftrog,  sm.  «§,  ^Z.  »tröge, 

dzieża  /'.  do  zarabiania  ciasta. 

S3a'dftt)crf,  sn.i^^,  yl  sroerfe, 

pieczywo  7i. 

Sob,  SM.  <=eö,  p?.  S3äbcr, 
1)  kąpiel  /.;  im  93abe  fein 
k^pać  się;  jmnbm  ein  —  be« 
reiten  przygotować  kąpiel  dla 
kogo ;  ein  —  wärmen  zagrzać 
wodę  na  kąpiel ;  (przenośnie) 
jmnbm  ein  SSab  jurid^ten  spra- 
wić komu  nieprzyjemności ; 
er  rotrb  baS  —  ausgießen  na 
nim  się  skrupi ;  bas  Äinb  mit 
bem  93abe  ausgießen  dobre 
wraz  z  złem  odrzucić;  2)  jbaö 
—  ber  SGßieöergeburt  chrzest 
m. ;  3)  zdrojowisko  n.,  uzdro- 
wisko w.,  wody/.,  kąpiele  /. ; 
ino  —  reifen  jechać  do  wód; 
auSlänbifc^c  SBäber  befuc^en 
jeździć  do  wód  (zdrojowisk) 
zagranicznych. 

Sa'bcanftaW,  «/.  pi  -en, 

zakład  m.  kąpielowy,  łazienki 
/.  yl  kąpiele  /.  pi 

^a'bccur,  sf.  pi  =cn,  ku- 

racya  /.  kąpielowa,  zdrojo- 
wa; —  gebraud^en  leczyć  się 
u  wód  (kąpielami). 

^^a'bcgaft,  sm.  'Z^,pl  *gäfte, 

gość  m.  u  wód  bawiący,  gość 
kąpielowy. 

Sa'bcgclb,  sn.  =e§,  pi  *er, 

zapłata  /.  za  kąpiel. 

^a'begeft^irr/sM.  =(e)§,  pi 

naczynia  n.,  sprzęty  m.  uży- 
wane w  łazienkach. 

^a'bcliau^,    sn.    =c§,  pi 

=l^äufer,  łaźnia/.,  łazienki/,  ^Z. 

^a'bcmaittcl,  sm.  Ǥ,  pi 

«mäntel,  płaszcz  m.  do  ką- 
pieli. 

^a'bcttteiftcr,  sm.  Ǥ,  pi 

— ,  kąpielowy  w.,  przełożony 
w  łazienkach. 

^a'bemutter,  sf.plimxiiUx, 

akuszerka  /, 


^a'ben,  I.  va.  (^abcn)  ką- 
pać; (przenośnie)  feine  |)änbc 
im  Slute  —  broczyć  w  krwi ; 
II.  vn.  (I^aben)  i  vr.  (^aben)  fid^, 
kąpać  się;  |oben  @ie  f^on 
gebabet?  czyś  się  pan  już 
kąpał?  (przenośnie)  id^  bin  in 
©^roeif;  gebabet  pot  się  ze 
mnie  leje;  (fidb)  in  2:i^ränen  — 
rozpływać  się  w  łzach;  mer 
baS  ŚSoffer  fürd^tet,  muf§  ftd) 
nid^t  —  kto  się  wilka  boi, 
niech  do  lasu  nie  idzie. 

^a'bcort,  sm.  =e§,  pi  =e, 

zdrojowisko  n.,  miejsce  n.  ką- 
pielowe. 

SSa'bcr,  sm.  «§,  pi  —,  i) 

kąpielowy  m.y  łaziebnik  m. ; 
2)  felczer  w.,  cyrulik  m, 

^a'berin,    sf.  pi   «innen, 

kąpielowa  /.,  łaziebna  /. 

'^abcft^tuamm,  sm.  ^t^,pl 

=frf)lt)amme,  gąbka  /    do   ką- 
pieli. 

^^a'bcftubc,  sf.  pi  =n,  po- 
kój m.  do  kąpieli,  łazienka  /. 

^a'bcjcug,'  sn.  =(e)g,  pi  =e, 

przyrządy  m.  kąpielowe. 

Sa'bcsimmct'/sw.  -^rpl  — , 

pokój  m,.  kąpielowy. 

^Hff^Cn,  5W.  -§,  pi  — ,  pła- 
tek płócienny  u  szyi  przy 
ornacie  duchownych. 

35  ag  (l' ge,  5/  1)  pakunek 
w.,  bagaże  /.,  ładunek  m. ; 
2)  hołota  /. 

^aga'gc^ferb,  sn.  *e§,  pi  «c, 

koń  m.  juczny. 

^agatCtt'C,  sf.  pi  »n,  drob- 
nostka /.,  bagatela  /.,  rzecz 
/.  małej  wagi;  baö  ift  leine 
—  to  rzecz  wielkiej  wagi,  to 
nie  bagatela. 

^agatcllfat^e,  sf  pi  =h, 

sprawa    drobiazgowa,     baga- 
telka /. 

^agate'ttücrfa^rcn,  sn.  =§, 

postępowanie      n.      (sądowe) 
w  sprawach  drobiazgowych. 

S3a'gger,  sm.  =§,  pi  —, 

narzędzie  n.  do  oczyszczenia 
rzek  z  błota. 

^a'ggcrn,  m.  (^aben)  oczy- 
szczać z  błota^  szlamu, 

^ä'I;cfraut,  sn.  »eg,  pi 
=!räut€r,  zioło  n.  do  napa- 
rzania. 

^ä'l^en,  I.  va.  {^(xlzvi)  1) 

§ol3  —   drzewo    prażyć    (by 
się  stało  twardszem);   ^flan* 


jen  —  przyspieszać  rozkrze- 
wianie  się  roślin  sztuczną 
ciepłotą;  2)  Srotfd^nitte  — 
robić  z  chleba  grzanki;  3) 
fran!e  ©lieber  —  naparzać 
chore  członki;  II.  vn.  (^aben) 
(o  owcach)  beczeć. 

S5al^n,  sf  pi  «en,  l)  tor  m., 
droga  /.  utorowana;  —  ma^ 
d^en,  bred^en  torować  drogę; 
jmnbn  auf  bie  rechte  —  füfiren 
wyprowadzić  kogo  na  wła- 
ściwą drogę;    2)    jmnbm    bie 

—  abgewinnen  przegonić,  wy- 
przedzić kogo;  auf  ber  einmal 
betretenen  —  bleiben  trzymać 
się  drogi  raz  obranej,  jednym 
postępować  torem ;  bie  —  ber 
Xugenb  betreten  wstąpić  na 
drogę  cnoty;  oon  ber  —  db" 
fommen  zejść  z  toru,  zboczyć 
z  drogi ;  bie  ©arf)C  ift  auf  ber 

—  rzecz  jest  w  toku;  bie 
©ad^e  auf  bie  —  bringen  pod- 
dać rzecz  pod  dyskusyę;  3) 
(=  ©iśba^n)  bie  —  ift  gefegt 
oczyszczono  ślizgawkę;  ^eute 
ift  bie  —  gut  dziś  dobra  śliz- 
gawka; 4)  bie  —  eineS  ^lane« 
ten  droga,  którą  planeta  prze- 
biega ;  5)  bie  —  gum  Kampfe 
eröffnen  otworzyć   arenę;    bie 

—  betreten  wstąpić  na  arenę ; 

6)  bie  —  beś  Hmboff  eg  wierzch 
m,  kowadła;  bic  —  be§  §am= 
merä    bruszle  m.    u    młotka; 

7)  kolej  /.  (droga)  żelazna; 
per  —  fc£)idfen  wysłać  koleją; 
boppelgeleifige     (sroeigeleifige) 

—  kolej  dwutorowa;  ©igen« 
tl^um§=  kolej  macierzysta ; 
eingereiftge  (einfpurige)  —  ko- 
lej jednotorowa;  (gifen-  kolej 
żelazna,  droga  żelazna;  elef« 
trifd^e  —  kolej  elektryczna; 
^elbeifen*  kolej  polowa;  glü= 
ger=  (©etten=)  kolej  boczna, 
szlak  boczny;  ©ebirg6«  kolej 
górska;  ©iirtet«  (3ling*)  kolej 
obwodowa;  ^afen«  kolej  przy- 
staniowa; ^aupt=  (SBoC(=)  kolej 
główna,  kolej  pierwszorzędna ; 
^Otj*  kolej  o  drewnianym 
torze;  ^nbuftrie-  kolej  prze- 
mysłowa; Socol«  kolej  miej- 
scowa, lokalna;  Suftbrutfetfen« 
(pneumatifd^e  — )  kolej  tubowa 
(rurowa),  kolej  pneumatyczna ; 
3KiIitär=  (ftrategifd^e  — )  kolej 
wojskowa,  strategiczna;  '^O.^-- 


^a'^nnulonen 


158 


«a'Iocr 


bar»  (2lnfcf)Iujś=)  kolej  łączna; 
obericbifc^e  —  (^oci^=)  kolej 
nadziemna;  ^ferbe=  kolej  kon- 
na; 0rf)lepp=  kolej  dojazdo- 
wa; (Srf|mal]purige  —  kolej 
wazkotorowa;  ©ecunbär*  (35i' 
cinal=)  kolej  drugorzędna ; 
©eir*  (5)ra{)tfeit=)  kolej  li- 
nowa; ©taatö«  (,'Heid^§=)  ko- 
lej państwowa;  (Stabt==  kolej 
miejska;  ©traflcn*  kolej  dro- 
gowa; %f)a['  kolej  w  równi- 
nie; transportable  —  kolej 
przenośna ;  Xxan§r)ix\aU  ko- 
lej   poprzeczna;    unterirbifd^C 

—  kolej  podziemna;  ^^erbin- 
bung§*  kolej  łącząca,  łącznica 
kolejowa ;  5>erein§s  kolej  związ- 
kowa; ^'^'^"^tl^'  ^olej  zarę- 
bioua. 

^a'^nanlagen,  sf.  pi.  urzą- 
dzenia koleji  żelaznej. 

^a'^nauffcfjcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  szlakowy  m.,  dozorca  m. 
szlaku  (kolejowego). 

^M'f)nbuń)tnt\f  adi.  toru- 
jący drogę;  er  ift  in  bie[er 
2Biffcnfc|aft  —  geraefen  on 
założył  podwaliny  tej  nauki, 
ugruntował  tę  naukę. 

^a'I)nbnitfc,  sf.pi%n,  most 

m.  kolejowy,  wiadukt  m. 

^a'^ncrl)altunn,  sf.  utrzy- 
manie w.  koleji;  »gd^cf  sm. 
naczelny  inżynier  m.  utrzy- 
mania koleji;  =3bien[t  sm. 
służba  f.    utrzymania   koleji. 

^a'^ngcbiet  (öa^nbereic^), 
sn.  =cs,  'pl.  tz,  doszlacze  n. 

^a'ljngclcifc,  sn.  =ś,  pi.  —, 

tor  n.   kolejowy. 

33o'^n^Of,  sm.  =(e)§,  pl. 
sj^öfe,  dworzec  m.  kolejowy 
(foksal  w.);  —  für  abgcl^enbc 
©iiter    dworzec     wj^wozowy ; 

—  für  anfommenbe  ©üter 
dworzec  główny;  3fiangier= 
dworzec  zestawowy;  ^äl^alle 
wiata  /.  dworcowa. 

^a'l;niiif^ictcnt,    sm.   =en, 

pl.  »en,  zawiadowca  m.  szla- 
ku ;  inżynier  m.  szlakowy. 

^a'^nlimc,  sf.pl.  =n  (Sal^n* 

ftrede)  szlak  m.  kolejowy. 

^a'^nmcifter,  sm.  «g,  yi. 
— ,  =  23at)nauf|ei)er. 

5^a'l)n)Jlnnum,  sn.  =g,  to- 
rowisko n,  plant  m.  koleji 
żelaznej. 


S^a'^nfdjienc,   sf.  pl.  =en, 

szyna  f.  kolejowa. 

JBa'ónf(^ti)cttc,   sf  pl.  -n, 

próflr  m.  kolejowy. 

33a1|uttJärf|tcr,   sm.  *§,  pl. 

— ,  strażnik  m.  kolejowy,  bu- 
dnik  m. 

^a'ljntUf  va.  (^abcn)  einen 
2Beg,  torować  drogę;  er  bal^nte 
i§r  ben  2Beg  jum  9iuf)mc  usłał 
jej  drogę  do  sławy;  fid^  einen 
3Beg  burd^  ba§  ©ebrängc  — 
przepchać  się  przez  tłum  ;  ge= 
babnłer   SB  eg  gładka   droga. 

^a'IjrC,  sf.  pl.  =n,  nosze, 
^Z.  nosidłan. ;  mary/.,  trumna 
/.;  bt§  gur  —  aż  do  grobo 
wej  deski;  «on  ber  siBiege 
biś  jur  —  od  kolebki  aż  do 
trumny. 

^a'ijirtlK?^,  sn.  =(e)ä,  pl. 
=tüc^er,  całun  m. 

^ai,  sf.  pl.  '-tn,  zatoka  /. 
morska. 

Sai'ffC,  sf  pl.  =n,  zniżka/., 
zniżenie  się,  opadanie  (zwła- 
szcza kursów  na  giełdzie);  auf 
—  fpeculieren  spekulować  na 
zniżkę. 

^aja'SJO,  sm.  pl.  "^f  bła- 
zen m.,  trefniś  m.,  śmieszek 
m.,  pajac  m. 

iöaionnc'tt,  sn.  «e§,  pl.  -e, 
bagnet. w.;  ha^  —  aufpftan* 
jen  osadzić  bagnet;  mit  33a= 
jonnetten  angreifen  iść  na  ba- 
gnety. 

SBaionnc'ttfr^cibc,  sf.pl.  =n, 

pochwa  /.  bagnetu. 

S3alancic'rcn,  va.  i  vn.  (^a= 

ben)  balansować. 

^öölb,  adv.  1)  wkrótce,  w  kró- 
tkim czasie;  feljr  —  zaraz,  nie- 
zadługo; —  barauf  wkrótce 
potem,  po  chwili;  man  IDirb 
öie  X^ürc  —  öffnen  zaraz 
otworzą  drzwi;  er  TOirb  — 
Dierjig  ^a^re  alt  blisko  mu 
do  czterdziestki;  er  wirb  eś 
nod^  genug  —  bcmer!en  jeszcze 
to  w  czas  spostrzeże;  id)  Ę)a5e 
eö  fc^r  —  bemeift  zaraz  to 
spostrzegłem;  er  !ommt  nid^t 
fo  —  roieber  nie  tak  prędko 
powróci;  fo  —  alś  möglich, 
mögüd^ft  —  jak  najprędzej; 
2)  bift  bu  —  ftm?  czy  prędko 
się  już  uciszysz?  3)  łatwo, 
z  łatwością;    baŚ    ift    —    ge= 


fagt  aber  fd^roer  getl^an  łatwo 
to  powiedzieć  ale  trudno  wy- 
konać ;  4)  prawie,  omal ;  ic^ 
n)äre  —  gefallen  małom  nie 
upadł;  ić)  ptte  —  gefagt 
już  miałem  powiedzieć ;  5) 
szybko,  prędko;  ein  3at)r  gef)t 

—  bal^in  rok  prędko  minie; 
2ßein  ber  —  getrunfen  roer» 
ben  mufa  wino  które  długo 
stać  nie  może;  boppelt  gibt 
raer  —  gibt  dwa  razy  daje 
kto  szybko  daje;  6)  batb  .  .  . 
balb  to . . .  to,  raz . . .  drugi  raz  ; 
balb  fo,  balb  anberö  to  tak, 
to  owak;  raz  tak,  drugi  raz 
inaczej;  balb  fd^läft  er,  balb 
bat  cc  feine  Qnt,  balb  ift  cc 
ausgegangen  raz  spi,  (drugi) 
raz  nie  ma  czasu,  to  znowu 
nie  ma  go  w  domu. 

^alba(^i'n,  sm.  «0,  pl.  ^e, 

baldachin  w.,  zasłona  / 

^(l'Ibig,  I.  adi.  prędki,  ry- 
chły; id)  fceue  mid^  auf  feine 
balöige  ^üdfel^r  cieszę  się,  że 
niebawem  powróci ;  auf  bal* 
bigcö  3Bieberfel^en  do  rychłego 
zobaczenia  się ;  II.  adv.  =ft, 
najszybciej,  najrychlej  ;  id^ 
raerbe  aufś  balbigfte  mieber- 
fommen  powrócę  jak  najspie- 
szuiej. 

^albrian,  sm.  ^%,  pl.  =c, 

(rośl.)  kozłek  m..,  baldryan  m. 

^alg,  sm.  =eä,  pl.  '33ä(ge, 

1)   łupina  /.,    skórka  / ;    — 

oon   Śrbfen   łupiny    grochu; 

—  oon  berauben  skórka  wi- 
nogron; 2)  skóra/  (zwierząt); 
einem  §afen  ben  —  ab5ie|)en 
ściągnąć  skórę  z  zająca;  skóra 
ludzka;  (przenośnie)  jmnbm 
ben  —  ftreid^eln  schlebiać  ko- 
mu ;  3)  miech  m. ;  4)  wy- 
pchana figura  /.,  wypchane 
zwierzę  «.;  5)  (wyraz  łajania) 
bu  —  !  ty  bębnie ! 

Balgen,  l.va.  (babcn)  zdjąć 

skórę,  ściągać  skórę;  II.  vr. 
fic^  (^aben),  l)  skórę  z  siebie 
zrzucać  (o  wężu);  2)  szamo- 
tać się,  za  łby  się  wodzić, 
pasować  się. 

Söii'Igcn,  I.  va.  (l)aben);  II. 
vr.  fic^  (\)ahixi)  =  balgen  I. 
i  II.  1. 

3^a'Igcr,   sm.   =§,  P^-,—' 

zapaśnik  m.r,  lubiący  bójki, 
kłótnie. 


Balgerei' 


159 


58onauTif^ 


Balgerei',  sf.  pl.  "tn,  mo- 
cowanie n.  się,  szamotanie  n. 
się,  bójka  /.,  bijatyka  f. 

'^a'IjC,  sf.  pl.  ^n,  balia  /. 
(do  prania). 

halfen,  sm.  »§,  pl  —, 
belka  /.,  belek  m.;  bierwiono 
«. ;  ben  «Splitter  im  fremben, 
ben  —  im  eigenen  Sluge  nid^t 
feigen  źdźbło  widzieć  w  oku 
bliźnifeg^o  a  w  swojem  nie  wi- 
dzieć belki ;  er  lügt,  ba j§  fic^ 
bie  —  biegen  kłamie,  że  aż 
się  kurzy;  er  flud^t,  ba[§  bie 

—  f radzeń  klnie  że  aż  belki 
trzeszczą ;  —  ber  3Bagc  drą- 
żek m.  u  wagi. 

'^alfcnioaoc,   sf.   pl.   =n, 

przezmian  m. 

^aI!o'n,   sm.   =§,    pl.   =e, 

balkon  w;  g-anek  m. 

^alfontljure,    sf.  pl.   -n, 

drzwi/,  prowadzące  na  balkon. 
^all,  sm.  =el,  pl.  33äae, 
1)  piłka  /.  (do  grania);  — 
fpielen  grać  w  piłkę ;  ben  — 
fangen  złapać  piłkę;  ben  — 
gurüdf dalagen  odbić  piłkę;  2) 
(przenośnie)  2ßinb  unb  SBellen 
fpielcn  —  tflit  bcm  3Kenfc^cn 
człowiek  jest  igraszką  wiatru 
i  fal;  er  ift  ein  (©|)iel)ball 
beö  ©d^irffalä  jest  igrzyskiem 
losu;  3)  kula  /.  (bilardowa); 
ic^  ^abe  noc^  feinen  —  gemad^t 
nie  zrobiłem  jeszcze  kuli ;  ben 

—  ino  Sod^  ma^^tn  wpędzić 
kulę  do  dziury;  4)  ((SrbbaK) 
kula  ziemska;  5)  bal  m. ; 
einen  —  geben  wyprawić  bal ; 
einem  Satlc  beiroo^nen  być 
na  balu;  33älle  befud^en  by- 
wać na  balach. 

^attabe,  sf.  pi.  =en,  ballada 
/.  (rodzaj  poezyi  opisowej). 

S^a'Kanjug,    sm.   --cg,   pl. 

»JÜge,  strój  ni.  balowy. 

^aüa'ft,  sm.  =eg,   pl.  «e, 

balast  m.,  ładunek  m.  (okrę- 
tu); —  einfc^ief;en  obładować 
okręt;  —  au§fä)ief;en  wyrzu- 
cać balast;  ilberflüffiger  — 
(in  SBüd^ern)  zbyteczne  do- 
datki m. 

Satta'ftcn,  va.  (I^aben)  ein 
©d^iff,  kłaść  balast  w  okręt, 
naładować  okręt. 

S3a'Kbein,  sn.  «e§,  pl.  =e, 

kość  słoniowa  do  kul  bilar- 
dowych. 


iÖaltbamC,  sf.  pi.  ^n,  dama 
/.  w  stroju  balowym;  kobieta 
lubiąca  bale. 

^a'öctnlobunnf  sf.  pl.  «en, 

zaproszenie  n.  na  bal. 

^a'ttcu,  sm.  -g,  pl.  —,  1) 
dłoń  /. ;  wypuklina  /.  mię- 
sista pod  wielkim  palcem 
u  nogi ;  2)  bala  /.  (paka  to- 
warowa); 3)  bela  (10  ryz  pa- 
pieru). 

J8a'ütn,  I.  va.  (^aben)  1) 

bie  jCaufte  —  zaciskać  pięście ; 
2)  ben  «Sd^nee  —  ugniatać 
śnieg;  II.  vn.  i  vr.  (^aben) 
ber  ©d^nec  ballt  fic^  śnieg  zle- 
pia się. 

^attciittjare,  pi.  =n,  towar 

m.  w  bele  zapakowany. 

^a'UcnWCifC,  adv.  belami, 
na  bele  (kupować). 

^a'Kcnt,  vn.  (^aben)  ha- 
łasować, wyprawiać  krzyki; 
strzelać;  gegen  bie  Xl^ürc  — 
walić  w  drzwi. 

SBaßC'tt,  sn.  Ke)ö,  pl  -e, 
balet  m. 

^aßc'ttmeiftcr,  sm.  »o,  pl 

— ,  baletmistrz  m. 

^aüt'tt'm^u,  sm.  »§,  pl 
—,  (An  sf,  pl  =innen),  ba- 
letnik  m.  (bałetnica  /.). 

^a'öfcft,  sn.  -eg,  pl  =c, 
uroczystość  f  balowa,  bal  m. 

^a'dgaft,  stn.  't^,pl  =gä[te, 

gość  m.  balowy,  na  bal  za- 
proszony. 

^a'ßgebcr,  sm.  «§,  pl.  —, 

wyprawiający  bal. 

^a'öf^orn,  sm.  '{t)^,pi  *e, 

(Jan  Ballhorn,  drukarz  nie- 
miecki w  XVI.  stul.)  1)  kor- 
rektor  m.  niezręczny;  2)  ten 
co  psuje  chcąc  poprawić. 

^a'tocib,  sn.  =eg,  pl  =cr, 
suknia  /.  balowa,  strój  m. 
balowy. 

^a'öüJnigitt,  sf.  pl  «innen, 

królowa  /.  balu. 

^a'ümeiftcr,  sm.  »§,  pl  —, 

dyrygujący  balem. 

^aöi'fm,  sf.  nauka/,  o  li- 
niach jakie  zakreślają  poci- 
ski. 

58aÄo'n,  sm.  «§,  pl  *e,  i) 

balon  m.\  (przenośnie)  id^ 
la[fe  mit  mir  nic^t  —  fpielen 
nie  dam  zrobić  z  siebie  co 
się  komu  podoba;  2)  flaszka 
f.,  bomba  /. 


^attota'gc,  sf.pl  =n,  baio- 

towanie  n. 

58aKo'ttc,  sf.  pl  =n,  kula/, 
do  balotowania. 

^attotiCrcn,  va.  i  vn.  (^a= 
ben)  balotować;  über  jmnoś 
2lufnal^me  —  rozstrzygać  ba- 
lotowaniem  o  przyjęciu  kogo; 
jmnbn  l^inauś»  wykluczyć  kogo 
przez  balotowanie. 

^allf  aal,  sm.  "{^)^,pl  4äle, 

sala  /  balowa. 
^aHf^iel,  sn.  <e)§,  pl  -e, 

gra  /  w  piłkę, 

33a'öf^iclcr/sm.  =g,  jpZ.  — , 
(=in  s/.,  pl  =innen)  grający 
(grająca)  w  piłkę. 

^^  alf  ant,  sm'  -%  pl  =e, 

balsam  m. ;  maść/ 

^alfambaiim,  sm.  *eS,  pl 

sbäuinc,  drzr^wo  n.  balsamowe. 

^a'lfambüd)fc,  sf.  pl  »n, 

puszka  /.   balsamowa. 

^alfambiift,  sm.  =e&,  pl 

=büfte,  woń  /.  balsamiczna. 

5?a1fam^ol5,   sn.   »eś,  pl 

=l^öl3er,  drzewo  n.  balsamowe. 

^a'Ifamfraut,  sn.  «e§,  pl 

(rośl.)  «fräutcr,  balsamina  f., 
niecierpek  m. 

^alfamie'rcn,   va.   (^.iben) 

balsamować. 

^-öalfa'mifC^,  adüc  balsa- 
miczny. 

^alfamöl,  sn.  =§,  pl  =c, 

olej  m.   balsamowy. 

^alfam^a^^cl,  sf.  pl.  *n, 

topola  /  balsamowa. 

SatS,  sf.  pl  =en,  parzenie 
n.  się,  łączenie  n.  się  w  pary. 

^aljcn,  vn.  {^(sJotxC)  1)  pa- 
rzyć się,  łączyć  się  w  pary; 
2)  skakać. 

Sa'mb«^,  sm.  pl  *ffe,  bam- 
bus m. 

Jöa'mbu^ro^r,  sn.  =e§,  pl 

=e,  trzcina  /.   bambusowa. 

^a'mbU^JUdcr,  sm.  *§,  cu- 
kier m.  z  trzciny  bambu- 
sowej. 

^ä'mmC,  sf.pl  =n,  głonka 
/.,  skibka/.,  kromka/  chleba. 

^a'mmcln,  vn.  (^aben)  i) 

wisieć,  dyndać;  2)  bić,  dzwo- 
nić (o  dzwonie). 

^ana'1,  adiec.  codzienny, 
oklepany,  pospolity,  banalny. 

^öanO'ne,  sf.  pl  «n,  banan  nir. 

^ananfifc^,  adi.  prosty, 
pospolity. 


5Banb 


160 


S8an! 


S3anb,  I.  sm.  =(^,pl.  SBänbe, 

1)  (=  ©inbanb)  oprawa  /. 
książki,  okładzinka /. ;  (ebers 
tier  —  oprawa  w  skórę;  2) 
tom  7w. ;  baS  SBerf  befielet  aus 
brei  Sänbcn  dzieło  składa  sie 
z  trzech  tomów;  II.  sn.  =e§, 
pi.  Sänber,  1)  wiązadło  w., 
wstążka/.,  taśma/.,  tasiemka 
/.;  jmnbn  am  Sanbe  führen 
prowadzić    kogo    na    pasku ; 

2)  (w  anatomii)  wiązadło  n.; 
powrósło  n.  (do  wiązania  sno- 
pów) ;  obręcz  /.,  wstęga  /. ; 
III.  Śanb,  sn.  pi.  1)  więzy  m. 
pi.,  węzły  m.  pi. ;  okowy ;  in 
Sanben  liegen  leżeć  w  oko- 
wach; bie  ©eele  ift  ^tn  93an= 
ben  be§  Äörperö  enlfloljen 
dusza  uleciała  z  ciała ;  jmnbn 
in  =c  fd^Iagen  włożyć  okowy 
na  kogo;  feine  =e  jerreifeen 
rozerwać  kajdany;  2)  ió)  bin 
mit  ifjm  burd^  =e  ber  ^reunb= 
fd^aft  Derbunben  łączy  nas 
węzeł  przyjaźni;  bic  =C  ber 
3=reunbfcl^aft  an!nüpfen  spoić 
węzeł  przyjaźni;  bic  el^clic&en 
=  e  gerreifien  zerwać  związek 
małżeński;  fic  finb  burd^  enge 
=  e  »erfniipft  ścisły  między 
nimi  zachodzi  związek;  @e= 
fc^roifter  »on  jroei  ^cn  rodzeń- 
stwo z  tycbsamych  rodziców. 

^anba'gC,  sf.  pi.  -n,  ban- 
daż m.,  owiązanie  w.  rany. 

^anbagiCrcn,   m.  (l^abcn) 

bandażować,  owiązać. 

S3ä'nb(f)cn,  sn.'  =§,  pi.  —, 

{dim.  od  SBanb)  1)  tomik  w.; 
2)  wstążeczka/.,  tasiemka/. 

S3a'nbC,  sf.  pi.  =n,  banda/.; 
eine  —  S)iebe,  2anbftrei(|er 
banda  złodziei,  włóczęgów ; 
(w  grze  bilardowej)  bie  — 
berühren  uderzyć  kulą  o  ban- 
dę; bie  —  l^alten  nie  wysunąć 
ciała  za  bandę. 

S3äubclci',  sf.  pi.  >cn,  mi- 
łostka /. 

^anbdtCr,  sm.  =§,  pi.  =e, 

bandoiet  w.,  rzemień  m.  w  któ- 
ry się  pałasz  zawiesza. 

^^a'ubcnfrCt,  adi.  wolny  od 
więzów;  (przenośnie)  rozpa- 
sany,  rożki ełzany. 

^a'nbcufiifjrcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  herszt  m.  bandy. 

^tt'nbcrleljrc,  sf.  nauka/, 
o   wiązadłach,   desmologia  /. 


^äubeiöCifC,  adv.  na  tomy, 
w  tomach. 

^ä'nbcril,  va.  (I^aben)  na- 
dawać czemu  kształt  wstążki ; 
malować  w  paski. 

^Ü'nbigcn,  m.  (^aben)  ©gła- 
skać, obłaskawić  (dzikie  zwie- 
rzę); tm  ^ferb  —  ujeździć 
konia;  einen  ^ijraen  —  po- 
skromić lwa;  bie  ^einbc  — 
pogromić  nieprzyjaciół;  bie 
SSermeffen^eit  —  ukrócić  zu- 
chwałość ;  \mx\,  3orn  —  uśmie- 
rzyć gniew;  fic^  —  pohamo- 
wać się. 

^ä'nbigcr,  sm.  »g,  pi.  —, 

poskromiciel  m. 

^ä'nbigiing,   sf.    pi.    «en, 

ułaskawienie   n.,    poskromie- 
nie w.,  uśmierzenie  n. 

^anbi't,  sm.  =en,  pi.  «en, 

baudyta  w.,  opryszek  m. 

S3onbi'tcnfü^rcr,  sm.  -§,  pi. 

— ,  herszt  m.  bandytów. 

^a'nbfrfjlcifc,  sf.  pi.  «en, 

kokarda  /.,  fontaź  z  wstążek. 

^a'nbttjcbcr,  sm.  ^^,pi.  — , 

tkacz  m.  wstążek. 

5öanbtt)cbcrei',  5/  pi.  sen, 

fabrykacya  /.  wstążek. 

^a'nbtijurm,  sm.  =(e)§,  pi. 

smürmer,  tasiemiec  w.,    soli- 
ter  m. 

^d'ngc,  adi.  (i  adv^  com- 
par.  banger,  bänger,  superl. 
bangft,  bängft,  tęskny,  tę- 
sknotą przejęty,  niepokój  spra- 
wiający;  ein  bangeg  ^erj  serce 
stęknione,  tęsknotą  przejęte; 
bie  —  ©tunbe  ber  ©rraartung 
pełna  niepokoju  godzina  ocze- 
kiwania; —  klagen  smętne 
żale;  —  2lf|nungen  smutne 
przeczucia;  —  9?od^rid^t  wia- 
domość niepokojąca;  id^  bin 
—  trwożę  się ;  niepokoję 
się;  mir  n)irb  —  trwoga, 
niepokój  mnie  ogarnia,  tę- 
skno mi  się  robi;  mir  n)irb 
immer  bänger  niepokój  wzra- 
sta ;  eä  roirb  il^m  angft  unb  — 
strach  go  przejmuje;  il^m  ift 
für  fein  Zthtn  —  drży  o  ży- 
cie swoje;  il^m  ift  —  baf§  er 
ftirbt  boi  się  śmierci;  bafür 
ift  mir  nic|t  —  nie  obawiam 
się  tego;  laffc  bir  nid^t  — 
fein  nie  bój  się;  jmnbm  Dor 
etro.  —  marfien  straszyć  kogo 


czem ;   e§   ift   mir  —  babei 
boję  się  tej  sprawy. 
^a'ugcn,    I.    va.    (§abcn) 

niespokojnym  czynić,  trwo- 
żyć, trwogi  nabawiać ;  f d^rcdf* 
lid^e  Xräume  —  mic^  okropne 
I  mary  mnie  dręczą ;  II.  vn. 
(§aben)  i  vr.  (^aben)  1)  oba- 
wiać się  czego;  lękać  się 
czego;  tc^  bange  für  mein 
ieben  drżę  o  życie  moje;  eä 
bangt  mir  lękam  się,  trwożę 
się,  jestem  w  trwodze;  e§ 
bangt  mir  um  bic  3"^u«tt 
obawiam  się  przyszłości !  2) 
nad^  etroag  —  tęsknić  do 
czego. 

^a'ngigfcit,  5/  pi.  =en,  1) 

obawa/,  niepokój  m.\  gro|c 

—  empfinben  doznawać  wiel- 
kiego niepokoju;  2)  tęsknota 
/.,  teskność  /. 

mwl,  sf.  pi.  i8än!e,  I.  1) 
ława/.,  ławka/.;  fic§  auf  bie 

—  fe^en  usiąść  na  ławce;  bic 
33än!e  im  '  ©ifenba^nroagen 
siedzenia  n.  w  wagonie;  nor 
leeren  Sćinfen  f pieleń  grać 
w  obec  pustego  amfiteatru; 
(o  ciałach  reprezentacyjnych) 
bie  roeltlid^C  —  stany  świeckie; 
bie  —  ber  ©otteggele^rten 
wydział  m.  teologiczny ;  (w  że- 
gludze) auf  eine  (©anb=)  — 
auffal^ren  ugrząźć  na  mieli- 
źnie (płaszczyźnie);  2)  feinen 
Äinbern  auf  ber  —  ft^en  żyć 
na  łasce  dzieci;  etn).  auf  ber 
unabgefel^rten  —  finben  zwę- 
dzić co,  ukraść  co;  auf  bie 
lange  —  fd^ieben  przeciągać 
w  nieskończoność,  odkładać 
na  przyszłość;  burd^  bic  — 
bez  wyjątku,  wszyscy  za  po- 
rządkiem'; l)inter  bie  —  roer« 
fen  puścić  w  niepamięć;  unter 
ber  —  j^eroorsie^en  odnowić 
pamięć  czego;   fid^    Unłcr  bie 

—  faufen  spić  się  do  nie- 
przytomności ;  oon  ber  — 
faUen  urodzić  się  dzieckiem 
nieślubnem;  3)  ława/,,  stół 
m.  dla  rzemieślników;  Cl^eif^« 
ban!  jatka/.,  ława  rzeźnicza; 
auf  bie  —  fc^lac^ten  rżnąć 
na  sprzedaż  na  cząstki;  II. 
pi.  Sanfen  bank  m.\  (Selb  auf 
bie  —  tragen  umieszczać  pie- 
niądze w  banku;  @elb  bei 
ber  —  fielen  l^aben  mieć  kre- 


^a'ntacttc 


161 


^ar^arcf 


dyt  w  banku;  (w  grze  w  kar- 
ty) —  geben  dawać,  trzy- 
mać bank;  bie  —  fprcngen 
rozbić  bank. 

^a'nfactie,  s/.  pi  =n,  ak- 

cya  f.  bankowa. 

^Ba'nfantoetfung,  sf.pl  .-en, 

przekaz  m.  na  bank,  czek  m. 

SBa'nf6ctn,   sn.    <e)ś,   pi 

fi,  noga  /.  u  ławki. 

«a'nföiaet,  sn.  --ś,  yi  ■-%, 

banknot  m.,  asygnata  /".,  bi- 
let m.  bankowy. 

33a'nföruc(),  sm.  -(c)ś,  pi 
•brücke,  =  Śanferott. 
58ä'nfd)cn,  sn.  =g,  pi  —, 

ławeczka  /. 

Sa'nfbircctor,  sm.  -^,  pi 

»en,  dyrektor  m.  banku. 

^ä'nfcloefong,  sm.  »eg,  pi 

»gefänge,  pieśń  /.  śpiewaków 
włóczących  sie  (ulicznych, 
szynkownych). 

53ä'nMJän(icr,  sm.  -§,  pi 

— ,  śpiewak  m.  uliczny  (kar- 
czemny, szynkowny). 

'^a'nfcrott,  i.  sm.  i(e)^,  pi 

-e,  bankructwo  w.,  niewypła- 
calność / ;  betrügerifd^er  — 
podstępne  bankructwo ;  — 
machen  zbankrutować;  imnbś 
—  j^etbeifül^ren  stać  się  przy- 
czyna czyjego  baDkructwa, 
przyprowadzić  kogo  do  ban- 
kructwa; ben  —  erflärcn  ogło- 
sić bankructwo;  II.  ad  i.  zban- 
krutowany, niewypłacalny. 

^anfcrottic'rcn,  vn.^  (^aben) 

zbankrutować,  popaść  w  nie- 
wypłacalność. 

^*^au!ciottic'rcr,  sm.  =§,  pi 

— ,  bankrut  m. 

'^a'nitxtf  sm.  =g,   pi  =i, 

dziecko  n.  nieślubne,  bękart  m. 

BanWit,  sn.  =eś,  ^pl  =e, 

bankiet  m.,  uczta  /. 

33'a'ufgcnt^t,  sn.  --eg,  pi  se, 
sad  m.  handlowy. 

'^^a'nlgcft^äft,  sn.  --{t]^,  pi 

?e,  dom  m.  bankowy,  interes 
m.  bankowy. 

^a'n!I)altcr,  sm.  *§,  pi  —, 

(przy  grze)  bankier  m. 

^0'nf^au^,    sn.    =i^,   pi 

spufer,  dom  m.  bankowy. 

^a'uff)etr,  sm.  ^en,  pi  -en, 

właściciel  ?w.,  szef  m.  banku. 
^auÜC'r  (33anquie'r),  sm.  «§, 
pi  «e,  bankier  w.,  właściciel 
m.  kantora. 


33a'ufnOtC,  sf.  pi  sn,  bank- 
not w.,  bilet  m.  bankowy. 

^anfnotcnumlauf,  sm.  »ś, 

pi  iläufe,  obieg ?w.  banknotów, 

^a'njf^olfter,  sn.  -ä,pl  —, 

poduszka  f.  na  ławkę. 

iöa'nfrid)tciv  sm.  ^§,pl  —, 

członek  m.  sądu  handlowego. 

^^a'nlf^ciu,  sm.  <e)g,i?^.  -e, 
=  Jbanfnote. 
^a'nftt) Urning,  5/.  pi  =en, 

waluta  /.  bankowa. 

^a'ltfjCttcI,  S7n.  -§,  pi  —, 
=  33anfnote. 

^am,  sm.  «e§,  pi  =e,  1) 
więzy,  oczarowanie  n. ;  2) 
okręg  m.  w  którym  prawo 
wykonywać  można;  3)  wła- 
dza /,  w  okręgu ;  4)  ogół  m. 
władzy  podległych ;  5)  wygna- 
nie n.j  wywołanie  n.  z  kraju ; 
jmnbn  in  ben  —  t^un  wy- 
gnać kogo,  skazać  kogo  na 
wygnanie;  6)  klątwa/.,  wy- 
klęcie n.,  anatema  n.,  eks- 
komunika/.; jmnbn  in  ben  — 
tl^un  rzucić  klątwę  na  kogo; 
jmnbn  mit  bem  33anne  belegen, 
über  imnbn  ben  —  auś[pre^en 
ekskomunikować  kogo ;  jmnbn 
aug  betn  Sannę  t^un,  tjom 
33anne  befreien  zdjąć  klątwę 
z  kogo,  uwolnić  kogo  od 
klątwy, 

^a'nnbncf,  sm.  =eg,  pi  -e, 

list  7n.  zawierający  klątwę. 

iöa'nnbuttc,  sf.  pi  >ń,  hula 

/.  wypowiadająca  klątwę. 

Sa'nneu,   va.    (pab^n)   i) 

uwięzić,  oczarować,  czarami 
w  miejscu  osadzić;  er  ift  wie 

an  fie  gebannt  nie  możua  go 
od  niej  oderwać,  oczarowała 
go;  er  ift  raie  ing  §auä  ge= 
bannt  siedzi  w  domu  jakby 
zamknięty;  ic^  bin  l^tel^er  ge« 
bannt  siedzę  tu  jak  zaklęty ; 
2)  wyganiać;  böfc  ©elfter  — 
zaklinać  złe  duchy  (do  wyj- 
ścia) ;  ben  Xeufel  —  wygonić 
czarta,  egzorcyzm  odprawić 
nad  opętanym;  auö  ber  ^ir= 
Ąengemeinfd^aft  —  wykluczyć 
z  społeczności  kościelnej,  eks- 
komunikować. 

^a'nncr,  i.  sm.  =6,  pi  —, 

odprawiający  praktyki  nad 
opętanymi,  egzorcysta  m. ;  II. 
sn.  «=§,  pi  — ,  chorągiew  /., 
sztandar  m. 


Snicnber,  Seutfcfi-łJoImfcfieS  SBorterBuĄ. 


Sa'nitcrftüdjttg,  adiec.  de- 
zerter m. 

^a'nncrträgcr,  sm.  -g,  pi 

— ,  chorąży  m. 

^d'mjind),   sm.  =(e)g,  pi 

=flüd^e,  ekakomunikacya  /., 
anatema  n.;  ben  —  gegen 
jmnbn  auśfpred^en  ekskomu- 
nikować kogo. 

^a'nngerccfjttgfett,   sf.  pi 

=en,  prawo  n.  zakazowe. 

^a'nnn(i)t,  sn.  Ke)§,  pi  =e, 
=  33anngerec^tiö!eit. 

^a'nnfdjICUbCrnb,  adi.  rzu- 
cający klątwę;  bonnfcl^(eubern= 
beś  Urtl^etl  wyrok  orzekający 
klątwę, 

^a'nnf^nid),  sjn.  «(e)ä,  pi 

=fprücf)e,    ekskomunikacya  /. 

^a'nnftra^t,  sm.  ■-^,pl  --en, 
grom  klątwy;  ben  —  gegen 
jmnbn  fc^Ieubern  klątwę  rzu- 
cić na  kogo. 

Sa'nfe,  sf.  pi  »n,  sasiek 
m.,  samsiek  m.,  przedział  m. 
w  stodole  do  zsypywania  ró- 
żnych gatunków  zboża, 

^(l'nu#,  sm.  sing,  indecl, 
pi  =e,  ban  m.,  namiestnik  m. 

^ac  =  baar. 

"^'iXf  sm.  =s  i  =en,  pi  sen, 
(=irt  sf,  pi  »innen)  i)  nie- 
dźwiedź m.,  niedźwiedzica/,; 
(konstelacya)  ber  groBe,  ber 
Jteine  —  wielki,  mały  nie- 
dźwiedź; 2)  (przenośnie)  einen 
53Qren  abbinben  zapłacić  dług ; 
einen  Saren  anbinben  zacią- 
guąć  dług;  jmnbm  einen  Sa- 
ren aufbinben  a)  ubrać  kogo 
w  co,  nieprawdę  komu  opo- 
wiedzieć ;  b)  pieniądze  od 
kogo  wydostać;  —  bleibt  — , 
fü^rt  man  i^n  auc^  überä 
3Jieer  i  w  Paryżu  nie  zrobią 
z  owsa  ryżu;  3)  baba  /.,  kloc 
m.  do  wbijania  palów. 

Sara'tfe,  sf.  pi  »n,  barak 
m.,  szałas  m.,  buda  /, 

33ara'n!c,  sf.  pi  *n,  futro  w. 

z  baranków  astrachańskich. 

Sarba'r,  sm.  »en,  pi  »en, 

(»in  sf.,  pi  »innen)  barba- 
rzyńca m.,  kobieta  /.  barba- 
rzyńska ;  człowiek  m.  dziki, 
nieokrzesany,  okrutny. 

Sarbarcl',  5/  pi  »en,  dzi- 
kość/., okrucieństwo  w.,  nie- 
okrzesaność  /^;  (wobec  sztuk) 

11 


s^aröa'rcn^aft 


162 


^arric'rc 


wandalizm  m  ;  ber  —  entreb 
^cn   cywilizować. 

53arl)a'renI)Oft,  adi.  w  ro- 
dzaju barbarzyńcy,  barba- 
rzyński. 

i^aröa'rcutljum,  i)  sn.  -f, 

ogół  m.  krajów  barbarzyń- 
skich; 2)  2^7.  =e,  barbarzyń- 
stwo n. 

^aröa'lifrf),  adi.  barba- 
rzyński, dziki,  okrutny;  Bar^' 
fcarif^e  '3:;§at  barbarzyństwo, 
okrucieństwo ;  batbarifc^er 
2luöbruc!  barbaryzm. 

5^0'rt)C,  sf.  pi.  "tn,  bar- 
wena  /.,  brzanka  /. 

5^a'rt»CtfńfJ,  adi.  opryskliwy, 
mrukliwy. 

sn.  =eś,  pi.  »fcäuter,  g-orczy- 
cznik  m.,  rzeżucha y.  zimowa. 

'^arMCr,   sm.  =§,   pi.  =e, 

cyrulik  vi.,  golarz  m.,  goli- 
broda  m  ,  balwierz  m. 

58orMc'rkrfcn,  sn.  =§,  pi. 

— ,  miednica  /.  golarska. 

5ynrtite'r6urfd)c,  sm.  =n,  pi. 

sU,  chłopiec  m.  balwierski. 

'^nrlitc'rcit,  va.  (Ęiaben)  i  vr. 
(Ijaben)  \\i),  golić,  golić  się; 
(przenośnie)  jmnbn  — ,  jmnbn 
über  ben  Söffet  —  oszukać 
koRO,  okpić  kogo. 

'^arbte'rocfeü,  sm.  -tn,  2>l- 

sen,  pomocnik  ?>?.  balwierski. 

'>i^ort»ic'rmeifcr,  sn.  «g,  i?;. 

— ,  brzytwa  /". 

■  S^ardiCrricmcn,  sm.  -q,  pi. 

— ,  rzemień  m.  do  ostrzenia 
brzytew. 

^aröic'rftubc,  sf.  pi.  =n,  po- 
kój m.  balwierski,  fryzyerski. 

üj^aröie'rtu^,  sn.  =(c)g,  pi. 

stuĄcr,  ręcznik  m.  do  golenia. 

^arbic'rjcitn,  sn.  =e5,  ^j/.  =e, 

narzędzia  n.   balwierskie. 

^>(t'r(f|Cn,  adi.  barchanowy, 
z  barchanu. 

^^ä'rrfjcn,  sn.  =§,  pi.  —, 
mały,   młody    niedźwiedź   m. 

^n'rdjant,   sm.  .g,  pi.  =e, 

barchan  m. 

JJ^rt'rbC,  sm.  sn,2>l'  -n,  bard 
m.,  śpiewak  m.,  poeta  m.  opie- 
wający czyny  rycerskie. 

M'rcnnrtiO,  adi.  w  rodzaju 
niedźwiedzia,  niedźwiedzio- 
waty. 

^ii'KnbcifJcr,  sm.  '§,2)1  —, 

buldog  m. 


S^ä'rcnbCtfe,  s/.  2)1.  *n,  okry- 
cie n.  z  niedźwiedziej  skóry. 

'^(i'rcnfaug,   sm.   =e§,   pi. 

=färtqc,  połów  m.  niedźwiedzi. 

5ł^a'rcnfctt,  sn.  -eg,  2)1  =e. 

niedźwiedzie  sadło  n. 

5J^ii'rcnfii]^rcr,  sm.  :^%,pl.  —, 

niedźwiednik  /».,  skomoroch 
m. 

ij^tt'rcnfcitdjcl,   sm.  =§,  pi. 

— ,  (rośl.)  blekot  m.  polny. 

'^ä'rcnfiaH;  sf.  pi.  =en,  po- 
lowanie n.  na  niedźwiedzie 
z  nagonką. 

'^n'rcuftaut,  sf.  pi.  -^äute, 

skóra/,  niedźwiedzia;  er  liegt 
Den  ganjea  'Ha^i  auf  ber  — 
próżnuje  cały  dzień. 

5i^ii'rcnputfr,  sm.  --^^pl.  —, 

próżniak  w.,' leniuch  m. 

'^ä'rcn^c^e,  sf.  pi.  =n,  = 
^ärenf)a^. 
'^ä'rciiptcr,  sm.  «§,  pi.  —, 

dozorca  m.  niedźwiedzi. 

JÖÜ'rCUJagb,  sf.  pi.  =tX\.,  po- 
lowanie n.    na  niedźwiedzie. 

s^ö'rcujiigcr,  sm.  ^q,  pi.  —, 

myśliwy  m  polujący  na  nie- 
dźwiedzie. 

'^ä'rcnHan,  sf.  pi.  =en,(rośl.) 

niedźwiedzia  łapa  f,  barszcz 
m.  polski. 

^fl'rcnfraiit,    sn.   sf§,  2^?. 

(rośl.)  =Iräuter,  dziewanna  /. 
l^n'rcnmiiptnf  adi.  jak  nie- 
dźwiedź; bärenmäfiiqc  Um= 
gangSformen  grubiańskie  ma- 
niery; id^  Ijabe  bärcnm öligen 
junger  jestem  głodny  jak 
niedźwiedź  (jak  wilk). 

^^ä'rcitmüt^c,  sf.  2)1.  =n,  koł- 
pak in.,  futrzana  czapka  /. 
^^ä'rcn))cl5,  sf  =eä,  2^Z.  =e, 

futro  n.  z  niedźwiedziej  skóry, 
szopy  pi. 

'^ä'rcuf^rndic,  sf.  2^1-  =en, 

mowa  /.  (język  m.)  dzikich 
ludzi. 

'^iircufprung,  sm.  ^eś,  j>l. 

«fptüuge,  (w  gimnastyce)  prze- 
wrót m.  na  barku. 

^-J^ii'rClI^^Otttn,  adi.  kosmaty, 
kudłaty  jak  niedźwiedź. 

'i>arć'tt,  sn.  '§,pl.  =e,  biret 
7)1..  kaszkiet  m. 

'■i^n'riton,   sm.   --§,  _?>;.    ^e, 

(w  muzyce)  baryton  m.:  f)of)er 
—  baryton  tenorowy. 

^-J^ariovolc,  s/.;;?.  »n,  barka- 
rola f,  pieśń  /.  gondolierów. 


'^a'rfC,  sf.  pi.  »n,  barka/., 
łódź  /,,  strug  m. 

^öä'rittC,  sj.  drożdże  2^1- 

^^arm^C'nig,  adi.  miłosier- 
ny, litościwy;  jeib  —  mit  mir 
zlitujcie  się  nademną;  barms 
^erjige  ©ruber  bracia  miło- 
sierdzia, bonifratrzy;  barm=» 
f)er;;iger  ©ott  1  litościwy  Boże ! 

'^armlK'r^igfcit,  sf  miło- 
sierdzie n. ;  —  geigen  okazy- 
wać miłosierdzie; — aueÜben 
pełnić  uczynki  miłosierdzia ; 
auś  —  z  miłosierdzia;  na 
mił  ść  boską,  przez  litość. 

^^(i'rnibrot,  sn.  ^es,  pi.  «e, 

chleb  m.  na  drożdżach. 

'^ä'rmtcig,  sm.  .(c)ä,  ;;/.  «e, 
ciasto  n    drożdżowe. 

^^(irO'tf,  adi.  dziwaczny, 
dziwny,  cudacki. 

'-ł^nromCtcr,  sn.  (m.)  =5,  pi. 

— ,  barometr  m. ;  ha^  —  fte^t 
auf  t)eränbcrlic^  barometr 
wskazuje  na  zmienną  pogodę. 
5!^arO'n,  sm.  =g,  pi.  -t,  ba- 
ron w.;  («in  sf.,  pi.  =innen) 
baronowa  /. ;  jum  —  mad^en 
wynieść  do  godności  barona  ; 
alś  —  leben  prowadzić  życie 
wystawne,  próżnować. 

'^orona't,  sn.  5(e)§,  pi.  -t, 

godność  /.,  tytuł  m.  barona; 
posiadłość  /.  barona. 

"i^nronc'fiC;  */.  pi.  -n,  i) 

baronowa  /.;  2}  córka  /.  ba- 
rona, [ronat. 
'^^aroniC,  sf.  pi.  -en,  =  ^a-- 
'^nrontficrcn,  l. va.  (f)aben) 

wynieść  do  godności  barona; 
nadać  tytuł  barona;  II.  tn. 
(I^aben)  żyć  wystawnie  (jak 
baron) ;  próżnować. 

'^n'ron'?titd,  sm.  =§,  ?;?.  — , 

tytuł  7n.,  godność  /.   barona. 
'-J^a'rrC,  sf  2)1-  «n,  sztaba/, 
(złota,    srebra);     (w    gimna- 
styce) poręcz  /. 

J^a'rrcngolb,  sn.  «c&,  złoto 

m.  w  sztabach. 

'^a'rrcnfrfiiüingcn,    sn.   =g, 

(w  gimnastyce)  wywijanie  ii. 
na  poręczach. 

'^nrrica'be,  sf  pi.  m,  bary- 
kada /. ;  S3arricaben  bauen 
wznosić  barykady;  fic^  I)inter 
53arricaben  »erfctianjcn  schro- 
nić się  za  barykady. 

^^arricrc  sf  2>l-  *«"/  ba- 
ry era  /,  poręcz  /",  wspora  /. 


^at\ń) 


163 


58au 


okoń;  11.  adi.  1)  ostryg,  przy- 
kry (smak,  zapach);  2)  (prze- 
nośnie) szorstki,  ostry;  er  Q,o!b 
i^m  eine  barfc^c  2lntroort 
szorstko  mu  odpowiedział, 
ostro  g'o  odprawił;  barfd^c  Um» 
gangöformen  szorstkie  zacho- 
wanie się;  fid^  —  ges^tt  jntnbn 
Benel^men  szorstko  się  z  kim 
obchodzić. 

^a'rfd)^ctt,    5/.    pi.    -en, 

szorstkość  f,  w  obejściu  się, 
grubiaństwo  n. 

^art,  sm.  «eö,  pi.  SBärte, 
broda  /.;  — ,  ber  ac§t  Sage 
ftsl^t  broda  od  ośmiu  dni  nie 
golona;  ftd^  ben  —  toadifen 
laffen  zapuścić  brodę;  (prze- 
nośnie) imnbm  einen  —  ma= 
d)Cn  ogolić  kogo,  okpić  kogo; 
ficf)  ben  —  feieren  laffen  spu- 
ścić brodę;  fiĄ  ben  —  ab= 
nehmen  laffen  kazać  się  ogo- 
lić; (przenośnie)   jtnnbm   ben 

—  ftreic^en,   jmnbni  urn  ben 

—  gelten  nadskakiwać  komu, 
głaskać  kogo  po  brodzie,  przy- 
milać  się  komu;  etn).  in  ben 

—  murmeln  mruczeć  co  pod 
nosem;  fic^  in  "tizw  —  l^inein 
lachen  śmiać  się  pokryjomu; 
in  ben  —  l^inein  lügen  kła- 
mać, że  aż  się  kurzy ;  kłamać 
co  się  zmieści ;  lim  be§  Ä'ai= 
fer§  —  ftreiten  spierać  się 
o  skórę  z  niedźwiedzia;  (u  zwie- 
rząt) wą«y  m. ;  (u  klucza) 
ząb  m. 

^a'rtöürfte,  sf.  pi.  =n,  szczo- 
tka /.  do  brody   (do  wąsów). 

J8ä'rt(f)cn,  sn.  =g,  yi.  —, 

bródka  /. 

33a'rtocrfte,  sf.  pi.  *n,  jęcz- 
mień m.  ryżowy. 

^^a'rtljafciv  sm.  «§,  jąl.  — , 

owies  m.  głuchy. 

^a'rt^aar,  sn.  =e§,  x>^-  '^, 

włos  m.  z  brody. 

^ä'rtig,  adi.  brodaty. 

S3(l'rl(0^,  adi.  bezbrody; 
ein  *er  Qunge  gołowąsy  mło- 
dzik w.,  gołowąs  m. 

S3a'i1ncl!c,  sf.  pi.  =n,  (rośl.) 

gwoździk  m.  dziki. 

^artfdi,  sm.  =e§,  pi.  =c,  = 
aSarenflau. 
^a'rtf(i^e,  sf.  ^ń.  -en,  drag 

m.  flisacki. 


^^o'rtfdjcrcr,  sm.  »g,^;/.  — , 

=  33arbier.  [czka  /. 

S3anrtfrf)C,  sf.  pi.  sen,  bry- 

^a'rtujci^cn,  sm.  -g,  pi.  —, 

(rośl  )  pszenica  /.  kosmata. 

^ä'rttiiir*,,  sf.  pi.  =en,  = 
33ä'renfenct)el. 

^arij't,  sm.  «g,  baryt  m. 
(minerał). 

S3afa'lt,  sm.  s§,  pi.  =c,  ba- 
zalt m.  (minerał). 

^n|d)i='i^ofdjuf^,    sm.   pi. 

indecl.  baszy boźyki  m.pl.  (nie- 
regularne wojsko  tureckie). 

^a'ft^lif,  sm.  =g,  pi.  =0, 
szal  m.  (kobiecy)  na  głowę, 
baszlik  m. 

^a'fc,  sf.  2)1.  ^n,  I.  (dim. 
SBäsctien,  sn.  =§,  ^j?.  — )  1) 
ciotka  /.  {dim.  cio teczka  /., 
ciotunia  /.);  2)  kuzynka  /. 
{dimin.  kuzyneczka /.) ;  eine 
tt)al)re  g^rau  33ofe  prawdziwa 
plotkarka  /.;  U.  l)  (oafiś) 
podstawa  /. ;  2)  (w  chemii) 
zasada  /.;  <2äurcn  unb  =n 
kwasy  i  zasady. 

^afie'reit,  va.  i  vn.  (liaben) 
auf  etro.,  opierać  (się)  na  czem, 
polejiać  na  czem. 

^ofilia'ncr,  sm.  =§,  ^;?.  — , 

bazylyanin  m. 

^afi'Iicitfraut,  sn.  =§,  (rosi.) 

bazylia  /'.  zwyczajna. 

^afi'Iifa,  (także  =fe),  sf.pl. 

=fcn,  bazylika  /. 

^l^afili'£if,  sm.  =m,  p>^-  =^"/ 
bazyliszek  m. 

^a'jKS  sf.  =  Söafe  II.  l. 

S3(l'ftftfj,  adi.  (w  chemii) 
zasadowy. 

^a'^rclief,  sn.  wypukło- 
rzeźba  /. 

^af^,  sm.  »ffcS,  _?;Z.  93äffe, 
1)  bas  m.  (głos  basowy);  b^n 
—  fingen  śpiewać  basem ; 
einen  fctjönen  —  l^aben  mieć 
piękny  głos  basów;)';  2)  basy 
(instrument  muzyczny)  'Hiw  — 
fpieten  grać  na  basach. 

^^\^f  adi:  bardzo,  nadzwy- 
czaj. 

^a'fögcigc,  sf  pi.  =n,  ba- 

setla  /.,  wiolonczela  /. 

^O'ffermanift^,  adi.  (wyraz 
utworzony  z  nazwiska  93aff er« 
mann,  używanj'  tylko  w  zwro- 
cie) =e  ©eflalten  podejrzane 
indywidua,  proletaryat  m. 
uliczny. 


^affilt,  (wym.:  basę'),  ba- 
sen 7W.,  zbiornik  m.  na  wodę, 
sztuczny  staw  m. 

53affi'ft,  sm.  =cn,  pi.  =en, 
basista  m.  (śpiewający  basem, 
grający  na  basach). 

^aft,  sm.  {sn.)  =c§,  pi.  =c, 

1)  łyko  n. ;  ben  —  abfd^älen 
drzeć  łyko ;  mit  —  an6inben 
przymocować  łykiem ;  2)  gruba 
skórka  zewnętrzna;  3)  (w  ana- 
tomii) przyskórek  m. 

^^a'fta,  interi  dość!  bamit 
— !  na  tera  koniec! 

5öa'ftarb,  sm.  =en,  pi.  =e, 
(także  gen.  :^,  ^;/.  se)  1)  nie- 
ślubne dziecko  n.,  bękart  w.; 

2)  (u  zwierząt)  mieszaniec  m.; 

3)  (w  botanice)  nieprawdziwy 
gatunek,  np. :  =^lee  koniczy- 
na /.  nieprawdziwa. 

^yflftci',  sf.2)l.  =en,  baszta/., 
baszt  m. 

5önfti1lc,  sf.  pi.  »n,  ha- 
sty I  a  /. 

5öaftona'be,  sf.  pi.  =n,  ba- 

stonada  f.  (bicie  w  pięty). 

33atnillo'u,  s)n.  =s,  pi.  «c, 

batalion  w. 

«ati'ft  {^aiii\i),  =.§,  pi  .t, 

batyst  m.  (rodzaj  tkaniny). 

Batterie',  sf.  pi.   =en,    l) 

baterya  /.  (oddział  artyleryi 
o  pewnej  liczbie  dział);  imXi 
brei  =en  anrütfen  przybyć 
z  trzema  bateryami;  2)  ro- 
dzaj zamku  przy  karabinie; 
3)  eleftrifd^e  —  baterya  elek- 
tryczna. 

5öa'ttcrn,  vn.  (§aBcn)  strze- 
lać. 

^attn'te,  sf.  pi.  =n,  (w  mu- 
zyce) uderzenie  n.  taktu;  pa- 
łeczka /.  dyrektorska. 

^a'0Clt,  sm.  =ś,  pi.  — ,  grosz 
m.,  srebrnik  m. ;  —  l^aben  mieć 
pieniądze. 

^m,  sm.  =eS,  2^^-  =^  i  "*€»/ 
1)  budowanie  n.,  wystawie- 
nie n.  budynku ;  ben  —  ei= 
neg  ©ebäubeö  leiten  kierować 
budową  gmachu,  domu;  2) 
styl  m.,  sposób  m.  budowa- 
nia; ber  —  biefeś  ^alafteś 
ift  mittelalterlich  pałac  ten 
zbudowany  jest  w  stylu  śre- 
dniowiecznym; 3)  budynek 
w.,  budowla  /.;  er  fü^rt  ^err« 
lic^e  Sauten  auf  wystawia 
wspaniałe    budynki;    ber    — 

11* 


^au'Qmt 


164 


^aii'cn 


biefeS  Körpers  ift  ^armonifd^ 
uklad  m.  tego  ciała  jest  har- 
monijny;  bieje  Äird^e   ift  ein 

—  Äaifer  ^ufłinianś  ten  ko- 
ściół budował  cesarz  Justy- 
nian; 4)  robota  /.  przymu- 
sowa, roboty  za  karę;  gum  — 
rcruttl^etft  fein  być  skazanym 
na  roboty  więzienne ;  5)  —  beś 
g^elbcä,  fce§  ®arten§  uprawa/. ' 
roli,  ogrodu;  6)  nora/.,  jama  j 
(zwierząt),  kryjówka  / ;  bet 
junger' treibt  ben  guc^ś  QU§ 
feinem  —  wywabia  głód  wilka 
z  nory. 

^aii'omt,  sn.  =e§,  pi.  «^äm» 

ter,  urząd  m.  budowniczy. 

^au'onft^Iag,  sm.  -eś,  jol. 

sfd^läge,  kosztorys  w?.,  obli- 
czenie n.  kosztów  budowy. 

3?au'ar{)citer,  sm.  *^,pl.  —, 

robotnik  m.  zajęty  przy  bu- 
dowie. 

3^au'art,  sf.  pi  ^en,  sposób 

m.  budowania,  styl  m.,  struk- 
tura /.,  układ  m.  budowli. 

^au'ouffe^cr,  sm.  =§,  pi.  —, 

dozorca  m.  budowli. 

^au'Ocbarf,  sm.  =(e)§,  ma- 

teryał  m.  do  budowania  po- 
trzebny. I 

^nu'bcprbc,  sf.  pi.  =n,  =  I 
33auamt.  I 

3?au(l),  sm.  =e5,  pi.  33äud^e,  | 
1)   brzuch  m, ;   fic^   auf   ben  ! 

—  [ec^en  położyć  się  na  brzuch;  i 
er  befommt  einen  —  brzuch  j 
mu  rośnie;  bem  SBoud^e  frö^*  j 
nen  brzuch  paść;  eś  ift  fc^rocr  ; 
bem  Saucfie  ju  prebigen,  ber 
feine  C^ren  l)at  trudno  mó- 
wić do  brzucha,  który  nie  ma 
ucha;    fauler   —   gnuśny,    le- 
niwy,   próżniak;    fic^    ben  — 
f)Qlten  Dor  Sachen  za  boki  się 
trzymać  od    śmiechu;    larfjen, 
bajś  ber  Saud)  plal^t  (roadfelt^ 
śmiać  się  do  rozpuku,  pękać 
z  śmiechu;  ftcf)  ben  —  füllen 
napchać  sobie  brzuch,  objeść 
się;   jmnbm  ben  —  ftreid^eln 
nadskakiwać    komu,    przymi- 
lać  się  komu;    ooller  —   ftu= 
biert    nid^t    gem    kto   brzuch 
nazbyt  tuczy,  nie  bardzo   się 
uczy,  kto  myśli  o  brzuchu,  ten 
słaby  Ba  duchu ;  2)  wypukłość 
/.  (u  beczki,  butelki),  brzuch 
w.,  głąb  m..  wnętrze  n.  (okrę- 
tu). 


^QU'diauffdjü^ung,  sf.  pi. 

sen,  rozprucie  n.  brzucha, 

^au't^binbC,  sf.pA.  --n,  opa- 
ska/., obwiązka/  na  brzuch. 

^au'rfjbicitcr,  sm.  =ś,  pi.  —, 

pasibrzuch  m. 

5?airdicn,  I.  vr.  fic^  (^aben) 
=  fid^  auśbaud^cn;  II.  va. 
(^aben)  Süäfc^e  —  prać  bie- 
liznę ;  III.  gebaud^t,  piart.  i  acli. 
=  auggebaud^t  i  bauchig. 

'-Pairrf^fCÜ,  sn.  =§,  2^^-  =^ 
błona/,  brzuszna,  otrzewna/. 

'^au'^floffC,  sf.  pjl.  =n,  płe- 
twa /.  brzuszna. 

^ttU'rflfioffcr,  sm.  pA.  (gatu- 
nek ryb)  ryby  mające  płe- 
twy na  iarzuchu. 

^au'^flnf^,  sm.  .ffeS,  pi. 

=f[üffe,  biegunka  /. 

*öau'(*^gcgcnb,  sf.  okolica/. 

brzucha. 

'^out^grimmcn,     sn.     =§ 

rznięcie  n.  w  brzuchu. 

53äu'rf)gurt,  sm.  =e§,  pi.  «c, 

poprąg  m.  u  siodła. 

'^an'd)pl)(C,  sf.  jama  / 
brzuszna. 

^dU'dlig,  adi.  brzuchaty, 
(o  naczyniach)  pękaty. 

'^au'dlfette,  sf' pi.  =n,  łań- 
cuch, którym  obwiązują  towa- 
ry wystające  z  boków   wozu. 

^au't^fnet^t,  sm.  -es,  pd.  =e, 
=  53auCt)btener. 

'^aiirfjfncipen,  sn.  -g,  = 
Bauchgrimmen. 

'^audjfram^f,  sm.  *e§,  pi. 

sfcämpfe,   kurcz    m.   żołądko- 
wy. 

$Pau't^frnnf^eit,  5/  pi.  -en, 

choroba  /.  brzuszna. 

'^nu'd)Iing,  sm.  «g,  _?>?.  =e, 

=  5iaucbt)tcner.  [chu. 

^ÖU'dlÜng^,  adv.  na  brzu- 

^^aii'riinaiicl,    sm.   *ö,   pi. 

»nobel,  pępek  m. 

•^au'rfjncrtjcngcfrfjlec^t,   sn. 

=CS,  splot  m.  nerwów  brzusz- 
nych. 

'^au't^öffnmig,  sf.  pA.  =en, 
=  S8aud)|(^nitt. 
'^au'djreöncr,  sm.  «ä,  pi.  —, 

brzuchomowca  m. 

'^audircbucrci',  sf.  pi.  «en, 

brzuchomowstwo  n. 

'^flu'd)ncntcn,  sm.  ■■^,pl.  — , 
=  35au(igurt. 
'^au'diid)mer5,  sm.  -eä,  p>l. 

»en,  ból  m.  brzucha. 


iPau'(^f(^nitt,  sm.  '.t^,pl.  '.e, 
cięcie  n.  w  brzuch ;  (przy 
sztucznera  wyjęciu  płodu)  cię- 
cie cesarskie. 

5^au'rf)fctl,  sn.  :eś,  j>?.  -e, 
=  33aud)fetie. 

'^au'C^ÖJÜrmcr,  sm.  pi.  pa- 
sożyty brzuszne. 

Sou'be,  sf.  pjl.  :n,  buda  /• 

iPaubenfmal,   sn.   -§,  pi. 

smäler,  pomnik  m.  architekto- 
niczny. 

'-8ou'en,  l.  va.  (fjaben)  i  vr. 
(^aben)  fid^,  1)  budować;  ein 
§aug  —  budować  dom;  (prze- 
nośnie) aut  Sanb  —  budo- 
wać na  piasku,  na  słabych 
fundamentach,  na  niepewne 
rzeczy  się  puszczać;  ©^löfier 
in  bie  Suft  —  budować  zamki 
na  lodzie ;  fic§  arm  —  puścić 
majątek  cały  na  budowle  :  2 
wznieść,  wystawić;  einen  2lltar 

—  wznieść  ołtarz ;  bie  SSöget 

—  fid^  ein  ^fieft  ptaki  ścielą 
sobie  (robią  sobie)  gniazdo ; 
bie  Slbter  —  fic^  in  bie  |)ö^e 
orły  robią  gniazda  wysoko  na 
skałach;  bie  Slmeifen  ^aben 
^ier  gebaut  mrówki  zrobiły 
sobie  tu  mrowisko;  (o  lu- 
dziach) §  od)  gebaut  rosły,  wy- 
smukły; auf  i\in  fannft  bu 
^äufer  —  możesz  na  nim  po- 
legać jak  na  Zawiszy;  fein 
Urt^eil  auf  etro.  —  wyrobić 
sobie  (opinię)  zdanie  na  pod- 
stawie czego,  powziąć  zdanie 
z  czego;  3)  baS  Sanb  —  upra- 
wiać rolę;  ©etreiöe,  Sabaf  — 
uprawiać  (zasiewać)  zboże,  ty- 
toń; eg  mirb  in  biefem  Sanöe 
öiel  Sßein  gebaut  w  kraju  tym 
są  wielkie  winnice,  kwitnie 
uprawa  wiua;  ^onig  —  ho- 
dować pszczoły;  (w  górnic- 
twie) bie  ^cAe  baut  ftĄ  frei 
zyski  z  miny  pokryją  koszta; 
4)  (przenośnie)  ben  2öeg  — 
być  ciągle  w  drodze ;  bie  ©ee 

—  jeździć  po  morzu;  bie  9)ieffc 

—  uczęszczać  na  targ;  bag 
(Slenb  —  żyć  w  nędzy;  5) 
(w  stylu  biblijnym)  bie  bag 
§aug  ^i'rael  gebaut  ^aben  ktć»- 
rzy  dali  początek  rodowi  Izra- 
ela ;  auf  btejem  %tl\tXK  mili  ic^ 
meine  Äir(^e  bauen  na  tej 
opoce  ugruntuję  kościół  mój ; 
II.  vn.  (f)aben)  \)  an  etro.  — 


S3au'er 


165 


^oum 


pracować  nad  czem;  man  baut 
)Ąon  brei  ^af)vc  an  bicfem 
§auä  już  trzy  lata  budują  ten 
dom  (pracują  nad  domem): 
2)  auf  jmnbn,  auf  ettoaä  — 
zdać  się  na  kog-o,  na  co,  po- 
leg-ać  na  kim,  na  czem;  auf 
fein  gutes  dieć^t  baucnb  ufuy 
w  swe  prawo;  barauf  i[t  nid^t 
JU  —  nie  można  liczyć  na  to, 
na  tern  nie  można  polegać; 
auf  fein  SBort  bauenb  ufny 
w  jego  słowo. 

SBaii'cr,  sm.  I.  =§,  pi  —, 

ten,  co    buduje,  budowniczy; 

—  be§  ©rbreid^ś  uprawiający 
rolę;  II.  sm.  sä  i  =x\,  pi.  m 
(33äuertn  sf.  pi.  *  innen)  i) 
chiop  m.,  włościanin  m.,  wie- 
śniak m.,  kmieć  in.,  właści- 
ciel m.  małej  posiadłości  wiej- 
skiej (chłopka  f.,  włościanka 
/.,  wieśniaczka  /.);  üeiner  — 
chłop  na  małym  zagonie  sie- 
dzący, chałupnik  m.]  fcib  = 
eigener  —  chłop  w  poddań- 
stwie; an  bic  ©d^oUe  gebun? 
bener  —  chłop  przywiązany 
do  gleby;  (przenośnie)  czło- 
wiek nieokrzesany,  grubiań- 
ski;   er  fprid^t   ganj  roić  ein 

—  wyraża  się  jak  prosty 
chłop;  bu  bift  ein  red&ter  — 
prawdziwy  cbłop  z  ciebie;  — 
bleibt  —  smaruj  chłopa  mio- 
dem a  on  śmierdzi  dziegciem; 
poznać  chłopa  choć  panem 
zostanie ;  zrób  chłopa  królem, 
to  on  na  sobie  kobiałkę  po- 
wiesi; rcaś  tjerftefit  ein  —  t)om 
@ur!enfa[at  nie  pojmie  tego 
chłopskim  rozumem;  2)  w  kar- 
tach) walet  m. ;  (w  szachach) 
pion  w.;  3)  ciężki  koń  m. 
wierzchowy ;  III.  sn.  (rzadziej 
sm.)  =§,  pi.  — ,  klatka  /. 

^ou'crarbcit;   sf.    pi.  -n, 

praca  /.  chłopska,  ciężka. 

^au'Crort,  sf.  sposób  m. 
chłopski,  maniery  f  chłop  - 
skie. 

Jöaii'crburfc^c,  sm.  =n,  2^^- 

— ,  młody  chłop  m.,  wyrostek 
m.  wiejski. 

^au'crbirne,   sf    pi.   -n, 

chłopianka  /.,  dziewucha  /. 

^au'crfrou,    sf   pi.    =en, 

chłopka  /. 

^au'cr!ncd)t,  sm.  =e§,  pi 

=e  parobek  m.  chłopski. 


^äu'crin,  sf  pi  sinnen,  = 
SBauer  II. 

^äu'Crifd),  adi.  l)  chłopski, 
wiejski;  bäuerifd^cr  Xanj  ta- 
niec chłopski;  2) (przenośnie) 
prostacki,  nieokrzesany;  ed^t 
—  reben  mówić  jak  prosty 
chłop;  bäuerifd^eS  Senefimen 
maniery  prostackie. 

33äu'er(i(^,  adi.  wiejski, 
chłopski ;  —  geüeibet  ubrany 
w  chłopski  strój,  po  chłopsku; 
bäuerliche  ©infalt  prostota 
wiejska;  er  ift  üon  bäuerli- 
d^er  ^erfunft  pochodzi  z  chło- 
pów; bäuerlid^c  Saften  ciężary 
chłopskie. 

5öail'CrnabC(,  sm.  =§,  szlach- 
ta /.  chodaczkowa,  zaścian- 
kowa. 

^au'ernaufftanb,  sm.  <e)ś, 

pi  sftanbc,  bunt  m.  chłopski. 

^au'crngut,  m.  «e§,  pi.  sgü= 

ter,  grunt  m.  rustykalny,  po- 
siadłość /.  włościańska. 

Jöau'crn^auö,  sn.  =c§,  pi. 

=l|äufer,  domostwo  n.  chłop- 
skie, chałupa  /. 

^au'ernöodj^eit,  sf  pi  =en, 

chłopskie  wesele  n. 

^au'crnljof,  sm.  =(e)ö,  pi 

=l^öfe,  obejście  n.  chłopskie. 

33au'cni!ittcl,    sm.  Ǥ,  pi 

— ,  gunia  /. 

^au'crnfricg,  sm.  =e§,  pi. 

=e,  wojna  f.  cnłopska, 

^auerniieb,  sn.  =eö,  pi  -er, 

śpiewka  /.  chłopska. 

^au'ernmagb,  sf  pi  -mägbe, 

dziewucha  /.  chłopska;  bei 
Sid^t  ift  eine  —  fd^ön  genug 
przy  świetle  i  chłopka  piękną 
się  wyda. 

löau'ernmufi!,  sf.  chłopska 

muzyka  /. 

^au'ernfcf;icnfc,  sf  pi  =n, 

gospoda/,  wiejska, karczma/. 

^ait'crnfdjinbcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  człowiek,  który  zdziera 
chłopów. 

^au'crnf^rad)C,  sf.  pi  =n, 

gwara  /.  wiejska,  narzecze  n. 
ludowe,  chłopskie. 

^au'ernftonb,  sm.  =e§,  stan 

m.  włościański,  chłopski,  wło- 
ściaństwo  w.,  chłopstwo  n. 

^^aircnitan3,  sm.  =e3,  pi 

stänje^  taniec  m.  chłopski. 

^öau'ernücrftanb,   sm.   =e§, 

chłopski  rozum  m. 


^au'crnbülf,  sn.  =e§,  chłop- 
stwo M.,   chłopi   m. 
^aii'ernttJCib,  sf.  =eä,  pi.  »er. 

chłopka  /. 

^^ou'crn))ferb,  sn.  ^i^,pi  ^e, 

koń  m.  chłopski. 

33aii'ei*^frau,   sf.  pi   -en, 

chłopka  /.,  włościanka  /,, 
wieśniaczka  f. 

^m'txMmn,  sm.  =c§,  pi 
=leute,  chłop  m. 
55au'ertDirtf(i^aft,  sf.2)l  ^en, 

gospodarstwo  n.  włościańskie, 
chłopskie,  obejście   n.   chłop- 
skie. 
5ßau'fatf),  sn.  ^i§,pl  =fäd^er, 

architektura/., budownictwo  n. 

^au'fäüig,  adi.  upadkiem 
grożący ;  ein  baufälliges  |)auä 
dom  ffrożący  zawaleniem. 

^au'fcft,  adi.  mocno,  do- 
brze zbudowany. 

^au'gcrüt^,  sn.  -e§,  ^jZ.  =c, 

przybory  m.  budownicze. 

^^au'gcnift,  sn.  :=eg,  _?;?.  =e, 

rusztowanie  n. 

^^au'gninb,  sm.  *eś,  pi 
=grünbe,  grunt  m.  pod  bu- 
dowę. 

33au'I|0(5,  sn.  -t^,2^l-  «Ijöljer, 
drzewo  n.  budowlane,  budu- 
lec m. 

33au'flinft,  sf.  architektura 
/.,  budownictwo  n. 

S>au1uftig,  adi.  chętnie  bu- 
dujący. 

^aiim,  sm.  =e§,  2^^'  Säume, 
1)  drzewo  n. ;  einen  Drt  mit 
Säumen  bcfe^en  miejsce  drze- 
wami zasadzić;  wie  ber  — 
fo  bie  ?^ruc^t,  an  ber  ^rudf)t 
ccfennt  man  ben  —  godne 
drzewo  owocu,  godzien  owoc 
drzewa;  jaki  ojciec  taki  syn; 
auf  ben  erften  ^ieb  fäfft  !ein 

—  jednem  cięciem  nie  oba- 
lisz drzewa;  nie  od  razu  Kra- 
ków zbudowano;  c§  ift  bcffer 
ftd^  an  ben  —  gu  l^alten,  al§ 
an  ben  B^eig  lepiej  imać  się 
drzewa  niż    gałęzi ;    liegt  ber 

—  fo  !taubt  jcbermann  ^olj 
gdy  się  drzewo  obali,  każdy 
wióry  zbiera;  e§  ift  bafür  ge« 
forgt,  bafś  bie  Säume  ntc^t  in 
ben  §immel  mac^fen  drzewo 
nie  wrośnie  w  niebo ;  wszystko 
ma  swoje  granice;  e§  ift  fein 

—  fo  ftarf,  bie  %ii  bringt 
i^m  inä  2Rarf  od  wielu  razów 


58au'ntarm 


166 


^au'öcrftönbtgcr 


najsilniejsze  drzewo  padnie ; 
er  fie^t  üor  lauter  Säumen 
ben  Sßalb  nid^t  nie  widzi  lasu. 
bo  mu  drzewa  przeszkadzają; 
szczegóły  przeszkadzają  mu 
okiem  objąć  całość;  gi^bi  się 
w  szczegółach;  ba§  gel)t  über 
bie  33äume  tego  już  za  wiele ; 
2)  drąg  m.  (do  zakładania), 
wrzeciądze  m,  pi.  (zapora  przy 
wrotach),  baryera  /.,  koby- 
lica  /.  [w  drzewa, 

^^numarm,     adiec     ubogi 
^^au'mnrtin,  cidi.  w  rodzaju 
drzewa,  jak  drzewo. 

'^nn'matcrial,  sn.  '§,  pi. 

=ten,  materyał  budowlany. 

'i^nu'mDaft,  sn.  =eg,  pi.  =e, 

łyko  n.  z  drzewa. 

^au'mbliitc,    sf.    pi.    -n, 

kwiecie  7i.  na  drzewach;  3^it 
ber  —  czas,  w  którym  drzewa 
kwitrą, 

i8äu'ntd)cn,  sn.  =§,  pi.  —, 

drzewko  n. 

'^au'ntcifter,  sm.  =§,  i>?.  — , 

budowniczy  w.,  architekt  m. 
is^au'mcln,  m.  (^aben)  dyn- 
dać, dygotać;  mit  ben  Ślrmen 
—  wymachiwać  rękami ;  mit 
ben  Söeineu  —  dyndać  noga- 
mi; ber  Äerl  foU  —  na  szu- 
bienicę z  nim! 

^nu'nicn,    l.   va.    (f)a6en) 

przycisnąć  (siano  drągiem); 
II.  rr.  (f)a6en)  fid^,  wznieść  się, 
wspiąć  się ;  baś  ^ferb  bäumte 
jid^  koń  stanął  dęba ;  baö 
^ferb  bäumt  fid^  koń  się  na- 
rowi ;  (o  koniach,  wołach)  gc= 
bäumt  rozwścieczony. 

'^^au'nifalfc,  sm.  -n,pl.^n, 

kobuz  m.,  drzewczyk  7)i. 

ii^au'mfnU,  sm.  =^,pl.  =fäae, 

drzewa  wykorzenione  (przez 
burzę),  wywroty. 

ii^an'mfnrn,  sm.  =§,  pi.  =e, 

paproć  /.  pospolita. 

iJ^au'lUfcft,  cidi  mocno  wko- 
rzeniony,  silnie  wbity,  wmu- 
rowany. 

^an'mförmto,  adi.  kształt 

drzewa  mający. 

'^nu'mfrciiel,  sm.  =g,  pi.  —, 

szkoda  f.  w  lesie. 

^\fllt'mfroftI),  sm.  -g,  pi. 
^fröjc^e,  żaba  /.  zielona. 

il^aumnnnfl,   sm.   =eä,   pi. 

*gänge,  chodnik  m.  drzewami 
wysadzony,  alea  /. 


'^ou'mnan§,  sf.  pi.  =gän]e, 

dzika  gęś  /. 

^^nu'nifli^fcl,  sm.  =§,  pi.  —, 

szczyt    m.i     wierzchołek    m. 
drzewa. 

'^au'ml^an,  sn.  =e§,  pi.  =e, 

żywica  f. 

'^nu'ml)eimt()en,  sn.  =g,  pi. 

— ,  8wier.«zczyk  m. 

'^OU'mlang,  adi.  długi  jak 
drzewo,  rosły,  sążnisty;  baum« 
tanaer  ^erl  chłop  jak  dąb. 

'-J^OU'mlciter,  sf.  pi.  ^n,' dra- 
bina /.  składaua. 

^aummnrber,  sm.  -ą,  pi.  —, 

kuna  /.  leśna. 

'l^au'mmmt^f)c,  sf.  pi.  =n, 

nimfa  /.  leśna,  dryada  ./. 

'^au'mÖI,  sn.  =0,  oliwa/., 
ol..)  m. 

^öaii'm^fa^I,    sm.   =§,  pi. 

=p[ät)le,    pal  m.,    do    którego 
drzewo  przywiązują. 

'!Bau'm))il5,  sm.  =e§,  pJ.  =e, 

grzyb  m.  na  drzewie  rosnący, 
hubka  /.  [ra  /. 

•sl^au'mrinbc,  sf.  pi.  =n,  ko- 
'^nu  mfngc,  sf.  p>l.  =n,  piłka 

f.  do  obrzynania  gałęzi. 

!i^au'mjälbc,    sf    pi.    =n, 

maść/,  sokiem  z  dizewa  przy- 
prawiona. 

5^0U'mfrfjCrC,  sf.pl.  =n,  no- 
życe /.  do    obcinai  ia   gałęzi. 

'^au'mfd) röter,  sm.  =g,  'jd. 

— ,  jelonek  m. 

'Mii'm\ń)mamm,   sm.   =eg, 

p>l.  =|Ąronmme,  =  Saumpih. 

^au'mf))ecf)t,  sm.  =[t)^,  jA. 

=e,  dzięcioł  m. 

3.^aii''mt>i^c,  sf.  pi.  =n,  = 
33aumgłpTel. 

53au'mftnmm,  sm.  =e§,  pi. 
sflämme,  pitń  m.  drzewa. 

'^^nil'mftarf,  adi.  silny  jak 
dąb. 

'-J^airmitiił^c,  6/.  pA.  =«,  = 
S3aumpfal)l. 
'^Uu  mtijicr,  sn.  =eö,  pJ.  =e, 

zwierzę  n.  na  drzeAvach  żyjące. 

'^oii'nman^c,   sf.  pi.  '=n, 

pluskwa  /.  na  drzewach   ży- 
jąca. 

' 'i^an'mujcibc,    5/   pi.   -n, 

wierzba  /.  biała. 

Ü^nunitüinbc,   sf.    pi.   =\\, 

bluszcz  m. 

'-ł^OUmUJOUc,  sf.  pi.  =n,  ba- 
wełna /. ;  ctroaö  mit  —  auä= 
[topfen    wypychać    bawełną ; 


ein  ^inb  in  —  roidfcin  zbyt 
pieścić  dziecko;  er  fpudft  — 
kiepsko  z  nim  (z  jego  zdro- 
wiem). 

^^au'muioücnbflit,  sm.  =(e  §, 

uprawa  /'   bawełny. 

^aumttjotlcnbaum,  sm.  =cś, 

p>l.  =bäume,  drzewo  n.  baweł- 
niane. 

53ou'mu)oHeiigorn,  sn.  =e§, 

fi.  'l,  przędza/,  bawełniana. 

5?aii'mu)bücuftQube,  sf  pi. 

't\,  drzewo  n.  bawełniane. 

'^au'miDOÜcnftoif;  sm.  =e§, 

pjl.  =e,  materya/.  bawełniana. 

iöairmiDotfcnjroirn,  sm.  s(e)§, 

2)1.  't,  nić  /.  z  bawełny. 

53au'm51ld)t,  sf.  hodowla/., 
kultura  /  drzew. 

iöQu'orbmmfl,  5/  pi.  «en, 

ustawa  /  budownicza. 

'^nu'^Ifl^,  sm.  '-t%,  pi.  splä^£, 
miejsce  n.  przeznaczone  pod 
budowę. 

'^au'rtf*?,  sm.  =ffe§,  pi.  =\\t, 

plan  m.  budowy. 

'JÖaU^battC,  sf.  pi.  -n,  na- 
dęty policzek  m. 

*33air^3(»adfcii  (bauSBocfig), 
adi.  pucołowaty. 

S^aufd),  sm.  ^eś,  pi.  Säufc^e, 
1)  buchastość/,  puszystość/. 
u  snkni ;  2)  kompres  m.  chi- 
rurgiczny; 3)  irt  —  unb  So« 
gen  hurtem,  ryczałtem;  in  — 
unb  Sogen  oerbammen  w  czam- 
buł potępić. 

Snu'fd)ärmc(,  sm.  =ö,  pi.  —, 

rękaw  m.  buchasty. 

Snu'fdien,  l)  vn.  (^aben)  i 
vr.  (Reiben)  ficb,  nadymać  się, 
odstawać  (u  sukni);  2)  ra. 
(fjaben)  nadymać,  układać 
w  fałiiy. 

Sou'fd)in,  adi.  buchasty, 
puszysty, 

Sau'fdjfauf,   sm.   =eö,  pi. 

=fäufe,  kupno  n.  hurtem. 

Sau'fdjuk,  sf.  pi.  =n,  szko- 
ła /.  budownicza. 

Śau'fd)Utt,  sm.  =(e}ö,  gru- 
zy pi. 

SauftnttC,  sf.  pi.  =n,  = 
Saupla^. 

Sanftcin,  sm.  -(e)§,  pi.  -t, 

kamień  in.  do  budowy. 

SnuitcIIc,  5/.   pi.   «n,   = 
Sauplac. 
Sauucrftniibigcr,    sm.    -n, 

pi,  *e^  biegły  w  budownictwie. 


33au'tt)Cfcu 


167 


5^c6au'cn 


^au'UJCfen,  sn.  -^,  budo- 
WDi'ctwo  n. 

^ail'UJltt^,  sf.  namiętność  /. 
budowania. 

3?au'öerctn,  sm.  =(e)§,_p?.  =e, 

spółka  f.  budownicza. 

5^au'5CU(J,  sn.  *(e)g,  2;?.  =e, 
=  Saumateyialien. 

'öau'^icra't,  sm.  =eö,  pl.  =e, 

ozdoba  /.  architektoniczna. 

^a'j*Cll,  va.  (l^aben)  i  vr. 
(Ijaben)  [td),  kułakować  sie,  iść 
na  kułaki. 

^i^a^a'l*,  Sin.  =§,  pl.  =i,  ba- 
zar m. 

^CO'6ftrf)ti9Cn,  m,  (^aben) 
zamierzać  co,  mieć  zamiar  co 
uczynić;  id^  16ea6[icl§ttge  l^inju» 
gelten  mam  zamiar  się  tam 
udać;  ic^  beabfid^tige  gar  nid^t 
nie  zamyślam  wcale;  id^  bc= 
abftd)ttgc  nid^tS  ööfeä  nie  mam 
złych  zamiarów;  öie  beabfid^= 
ttgte  SWeifc  zamierzona  podróż; 
ca  Uegt  barin  tixo^^  SSeabfid^; 
tigłe§   widać  w   tem   zamiar. 

^Sca'^tcn,  va.  (^abcn)  zwra- 
cać uwagę  na  co,  uważać  na 
co,  pilnie  patrzeć;  |mnbn  — , 
etroaS  bead^ten  brać  wzgląd  na 
kogo,  co  ;  przestrzegać  czego, 
pilnować;  beadjte  feine  Diat^* 
jd^Iäge  przestrzegaj  jego  rad ; 

—  ©ie  ba§  rao^r  zważ  pan  to 
dobrze;  bie  9^ec^t§t)0tfc$riften 

—  przestrzegać     przepisów 
prawa, 

S3ca'rljtCtt?tt)Crt,  adi.  godny 
uwagi,  zasługujący  na  uwzglę- 
dnienie; cc  machte  bead^tens= 
tücrtc  Scmerfungen  czynił 
uwagi   uwzględnienia   godne. 

3?ca'd)tnttg,  sf.'pl.  «en,  uwa- 
ga /.,  wzgląd  we.,  uwzględnie- 
nie n. 

'■Bca'cfcnt,  va.  (^abcn)  zorać 
(pole),  uprawiać. 

^ca'mtcn^crrf(i^aft,  sf.  pl. 

-tn,  panowanie  ?i.  urzędników, 
biurokracyi. 

3.^ca'mtenmacf)t,  sf.  władza 

f.  urzędnicza. 

!!Bea'mten^erfona(,  sn.  =g, 

pl.  «=6,  personal  m.  urzędniczy. 

iöea'mtcnrangorbnung,    sf. 

pl.    =cn,    hierarchia  /.  urzęd- 
nicza. 

^ca'mtenffljaft;  sf.  biuro- 

kracya  /.,  stan  m.  urzędniczy. 


J8ea'mtc(r),  sm.  *n,  pl.  =n 

{An  sf,  jj^.  =inncn),  urzędnik 
m.  (urzędniczka  f.). 

^cä'ngfttgcn,    va.    (^aben) 

trapić,  niepokoić,  dręczyć,  do- 
kuczać; beängftlgenb,  part.  i 
adi.  niepokojący,  sprawiający 
niepokój,   dręczący,    trapiący. 

S^cä'nofttouug',  sf.  pl.  Un, 

utrapienie  ń.,  dręczenie  n. 

^ca'nf^ni(t)cn/ia.  (^aben) 

wymagać,  stawiać  pretensye, 
wymagania ;  [ein  @igcnł^um 
—  domagać  się  własności;  bie 
©acTjc  beanfpruc^t  »iel  ^ńi 
sprawa  wymaga  wiele  czasu ; 
bieg  erforbert  gefpanntc  2luf= 
merffamfeit  to  wymaga  wy- 
tężenia (skupienia)  uwagi ; 
ben  Äoftcuetfa^  —  dochodzić 
zwrotu  kosztów. 

33ca'nf^nit()nug,  sf  pl.  ?cn, 

roszczenie  n.  pretensyi,  do- 
chodzenie  «.,    reklamacya  /. 

5^ca'nftänben  (bcanftanben), 

ca.  (f)aben)  podnieść  zarzuty, 
oponować,  wnieść  reklama- 
cyę;  kwestyonować;  btC  ncu 
aufgelegten  •  ©teuertt  tüurben 
beanfiänbct  nowe  podatki  wy- 
wołały reklamacye ;  bie  2Bare 
tüurbc  t)on  ber  33e^örbc  als 
oerborben  beanftänbet  władza 
zakwestyonowała  towar  jako 
zepsuty. 

'^ca'ntragcn,    m.    (i^aben) 

wnieść,  uczynić  wniosek, 
zaproponować;  er  beantragte 
iibergartg  jur  ^agcśorbnung 
wniósł  przejście  do  porządku, 
uczynił  wniosek  na  przejście 
do  porządku  dziennego. 

^ca'ntüjortcn^  va.  (§a6en) 

odpowiedzieć,  dać  odpowiedź 
na  co;  einen  SSricf  —  odpi- 
sać na  list;  einen  (Sinrourf  — 
odeprzeć  zarzut. 

^ca'nttDortnng,  sf  pl.  -en, 

odpowiedź  /. ;  odparcie  «.;  m 
—  i^reś  ©d^reiben^  w  odpo- 
wiedzi na  list  pański. 

^^ca'nttöortitn9^fr^rcibcn,s^i. 

=§,  pl.  — ,  pismo  n,  zawiera- 
jące odpowiedź,  pismo  z  od- 
powiedzią. 

^ca'rbeitcn,  va.  (fiaben)  i) 

pracować  nad  czem,  obrabiać 
co,  nadawać  kształt,  (w  górni- 
ctwie) eiploatować;  (przeno- 
śnie) jntnbn  —  obrabiać  kogo, 


starać  się  wywrzeć  wpływ  na 
kim,  czynić  starania,  by  uzy- 
skać co  od  kogo;  id^  ^abe  ifjit 
fd^on  geprig  bearbeitet  po- 
rządnie go  już  obrobiłem;  2) 
ein  ^l^ema  —  opracować  te- 
mat; einen  «Stoff  bramatifc^ 
—  opracować  temat  w  formie 
dramatycznej,  opracować  dla 
sceny;  eine  SBtffcnfd^aft  — 
zgłębiać  naukę;  ber  otoman 
ift  tiad^  bcm  ^ranji^fifc^en  be^ 
arbeitet  powieść  przerobiona 
jest  z  francuskiego ;  er  ^at  eine 
neue  Stuffage  bearbeitet  spo- 
rządził nowe  wydanie*  ncu 
bearbeitete  Stuflage  przerobione 
wydanie;  3)  uprawiać  (rolę, 
ogiód);  mit  bem  SDłeifeel  — 
ociosać;  bic  ^appe  mit  ber 
©d^erc.  -—  wycinać  karton  no- 
życami; mit  bem  §atnmer  — 
kuć  młotem. 

^ca'rbcttung,  sf.  pi.  =cn, 

opracowanie  n.,  obrobienie  w., 
uprawa/.;  freie —  swobodne 
opracowanie ;  parafraza  /. 

^ea'rgtDOpncu,  va.  (^aben) 

podejrzywać;  jmnbn  —  mieć 
podejrzenie  na  kogo. 

^^cau'ffidjtigcu,  va.  (§aben) 

nadzorować,  czuwać  nad  czem, 
kontrolować,  mieć  oko  na 
kogo,  co ;  er  roirb  non  ber  ^o» 
lijei  beauffidjtigt  zostaje  pod 
nadzorem  policyjnym. 

^ean'ftragcii,   va.   (^aben) 

poruczyć,  zlecić,  dać  zlecenie; 
er  tourbe  beauftragt  ^rieben 
l\X  fct)lie^en  otrzymał  zlecenie 
zawarcia  pokoju  ;  jmnbn  mit 
ber  ©efc^äftgfübrung  —  dać 
komu  zlecenie  (mandat)  spra- 
wowania interesów. 

^eau'ftvagtc(r),  sm.  'n,pl. 

=n,  pełnomocnik  m.,  manda- 
taryusz  m. 

Jßcau'ftragung,  sf  pl.  ^tx\, 

zlecenie  n ,  mandat  m.,  dele- 
gacya  /. 

^Cäu'gcllt,  va.  (^abcn)  pa- 
trzeć na  co,  oglądać. 

^cau'gcnfdjcinigen,  va.  (l^a-- 

ben)  zrobić  oględziny. 

^cbä'nbcrn,  \a.     (l^aben) 

okryć,  ozdobić  wstęganii,ubrać 
w  wstążki. 

^cbau'cn,  va.  (^aben)  i) 
uprawiać  (rolę);  2)  zabudo- 
wać. 


^t'btn 


168 


^cbc'nfcn 


^t'htn,  vn.  (^a6en)  drżeć, 
trząść  się,  dygotać;  id^  bebe 
VOV  ^älte  trzęsę  się  z  zimna; 
id^  bcht  VOV  ^urd^t  drżę  z  stra- 
chu; id^  beb^  nid^t  »or  ber 
©efa^r  nie  lękam  się  niebez- 
pieczeństwa; id^  htbt  an  allen 
©liebem  wszystkie  członki  mi 
się  trzęsą ;  für  jmnbn  —  drżeć 
o  kogo,  lękać  się  o  kogo;  bte 
©timnte  bebt  »or  ©rregunci 
głos  drga  z  wzruszenia ;  baś 
§erj  bebt  cor  g^reube  serce 
skacze  z  radości. 

^Cbi'nbC«,  va.  (^aben)  ob- 
wiązać, owiązać  wokoło. 

^cblättern,   va.  i  rr.  (^a= 

Ben)  ftiĄ,  okryć  (się)  liśćmi. 

^^ChO'vUllf  va.  (^aben)  ozdo- 
bić, obszyć  galonami. 

^Cbri'Ucn,  va.  (^aben)  ubrać 
w  okulary. 

^edriirfcn,  va.  (§aben)  dać 

most,  położyć,  zbudować,  rzu- 
cić most  przez  (rzekę). 

söcbrii'tcu,  va.  (^aben)  (Ster, 
siedzieć   na   jajach,    wylęgać 

^tW\ń}tn,ra.  (^aben)  (miej- 
sce) zasadzić,  ozdobić  krza- 
kami. 

iöC'tfKr,  sm.  =§,  pi.  —,  pu- 
har  w.,  kielich  w.,  kubek  m. 
(do  picia  i  gry  w  kostki);  — 
be§  ^t^ił^^t^l^^  kielich  goryczy; 
jroifd^en  —  unb  ©aum  ift  ein 
tüeiter  9łaum  w  krótkim  cza- 
sie wiele  się  rzeczy  stać  może; 
im  —  erfaufen  mel^r  aB  im 
3Kcer  w  kieliszku  więcej  ludzi 
utonęło  niż  w  morzu;  (o  żo- 
łędziach) miseczka  /. 
'  5Pc'd)Crarttö,  adi.  w  rodzaju 
kielicha,  kubka. 

!öc'd)crblumc,   sf.  pi   «n, 

(rosi.)  krwiściag  m. 

^t'(i}ań)t\\/s7i.  «g,  pi.  —, 

kubeczek  «?.,  kubek  m. 

^CdjCrfOrmig,  adi.  w  kształ- 
cie kielicha,  kielichowaty. 

^c't^crflanji,  sm.  =c§,  pi. 

«•flänc^e,  dźwięk   m.  puharów. 

sedier«,  vn.  (I^aben)  pić. 

5^e'tfcn,  sn.  =§,  pi.  —,  mie- 
dnica/.,  misa/.;  kotlina  /. ; 
(w  muzyce)  kotły  pi.  m. 

^C'tfeufÖnuiö,  adi.  w  for- 
mie kotła. 

^Ctfcnft^Iäflcr,  sm.  «§,  pi. 

— t  grający  na  kotłach. 


^cba'dicn,  va.  (^abcn)  po- 
kryć dachem. 

^Cbo'djUng,  sf.  pi.  =en,  po- 
krycie n.  dachem;  dach  m. 

^Cba'(|t,  I.  sm.  =e§,  roz- 
waga y.,  zastanowienie  w,, 
namysł  w.,  rozpatrzenie  n. ; 
mit  (gutem)  —  po  (dobrej) 
rozwadze;  ol^nc  —  bez  na- 
mysłu; —  nefimen  nuf  etro. 
zważyć  na  co,  uwzględnić  co ; 
mit  —  fianbeln  działać  z  roz- 
wagą; II.  adi,  rozważny, 
baczny;  auf  tivo.  —  fein  ba- 
czyć na  co,  zamierzać  co;  auf 
feinen  Sorłl^eil  eifrig  bebad^t 
fein  pilnie  baczyć  na  własną 
korzyść. 

^CbÖ'djtig,  adi.  1)  baczny, 
rozważny;  adv.  bacznie,  roz- 
ważnie; ein  bebäd^tiger  2Kann 
mąż  pełen  rozwagi,  rozważny; 
—  ju  2Ber!e  gelten  jąć  się 
czego  z  rozwaga,  rozważnie ; 
2)  powolny,  miarowy;  adv. 
powolnie,  miarowo;  —  einher» 
fc^reiten  iść  miarowym  kro- 
kiem. 

^ebä'd)tififeit,  sf.  rozwaga 
/.,  baczność  /. 

3?Cb(l'rf)tlo§,  adi.  bez  roz- 
wasri;  adv.  nierozważnie. 

^cbadjtiia^me,  sf.  wzgląd 

w.,  uwzględnienie  n. 

^Cba'djtfQm,  adi.  —  a3e= 
bärtig. 

sPcba'nfcn,  vr.  (^aben)  fic^ 

bei  jmnbm,  podziękować  komu 
za  co;  feib  beban!t  dzięki 
wam ;  (iron.)  id^  beban!e  mid^ 
bofür  pięknie  dziękuję;  für 
foldze  g^reunbe  bebanfe  id^  mic^ 
nie  chcę  mieć  takich  przy- 
jaciół. 

^kba'rf,  sm.  Ąi)^,  potrzeba 
/. ;  nac^  —  wedle  potrzeby ; 
e§  ift  —  aw  biefer  SBare  bardzo 
się  dopytują  o  ten  towar,  ten 
towar  cieszy  się  wielkim  po- 
pytem; ber  —  ift  geftiegen 
konsumcya  zwiększyła  się; 
ic^  l^abc  meinen' —  (gebedtt) 
mam,  ile  mi  potrzeba ;  baś 
ift  genug  für  meinen  —  to 
wystarczy  na  moją  potrzebę. 

iPcbOUCrli^,  adi.  pożało- 
wania godny. 

^CbOUCrn,  I.  va.  (^aben) 
jmnbn,  żałować  kogo,  lito- 
wać  się   nad  kim;   jcmonbeg 


©d^idffal  —  litować  się  nad 
czyim  losem ;  ben  SSerluft  oon 
etnj.  —  żałować  straty  czego; 

—  baf§  eine  ©elcgen^eit  ent= 
fc^lüpft  ift  żałować,  że  się 
wymknęła  sposobność;  ic^  be= 
bauere,  il^n  nid^t  gefe^en  ju 
f)aben  żałuję,  że  go  nie  wi- 
działem; II.  syi.  sg,  pożało- 
wanie n.,  litość  /.;  jmnbm 
fein  —  äufiern  wyrazić  komu 
pożałowanie;  gu  meinem  gro» 
|en  —  mocno  żałuję,  ku 
memu  wielkiemu  pożałowa- 
niu. 

^öebau'Crn^mcrt,  adi.  poża- 
łowania ffodny. 

^Cbcrfcn,  va.  i  vr.  (^abcn) 
fid|,  nakryć,  okryć,  przykryć ; 
ben  Äopf  —  okryć  głowę; 
fic^  —  nakryć  głowę,  wdziać 
kapelusz ;  ben  ^opf  mit  einer 
üJiii^e  —  wdziać  czapkę  na 
głowę;  ben  SQ3eg  mit  Slumen 

—  usłać  drogę  kwiatami; 
feinen  2ßeg  mit  Seid^en  — 
zaznaczyć  pochód  trupami; 
mit  ^-taggen  —  ubrać  w  cho- 
rągwie; jmnbä  %t^Ux  —  za- 
krywać czyje  błędy ;  mit  Słafen 

—  obsadzić  trawą;  mit  ©tro^ 

—  okryć  słomą ;  eine  g^ftung 

—  pokryć  fortecę;  mit  einem 
2}?auern)er!e  —  okolić  murem; 
btXiidi,  part.  i  adi.  okryty, 
zakryty;  mit  SBolfen  bebedter 
Cimmel  pochmurne  niebo. 

^cbc'tfung,    sf.    pi.    ren, 

okrycie  n.,  przykrycie  n. ; 
biefer  alte  SKantel  bient  il)m 
gur  —  ten  stary  płaszcz  &łuży 
mu  za  okrycie;  konwój  »n., 
straż  /.,  eskorta  /. ;  er  reiöt 
mit  —  podróżuje   z   eskortą; 

—  eine§  Planeten  zaćmienie  n. 
płanety. 

33cbc'(f«ng§moiinf(^oft,   sf. 

pi.  =cn,  eskorta/.,  konwój  m. 
'^Cbc'nfcn,  I.  va.  bebad^te, 
l^abe  bebad[)t,  1)  zważyć,  roz- 
ważyć, zastanawiać  się  nad 
czem;  id^  f)abe  reif  lico  aUeö 
bebad)t  dokładnie  wszystko 
rozważyłem ;  bie  (jolgen  — 
zastanowić  się  nad  następ- 
stwami ;  bebenfe  bod^  roai  bu 
tl^ufł  zastanów  się  nad  tern, 
co  czynisz:  unb  lüenn  man 
bebenft,  bafö  a  gdy  sie  zważy, 
że ;  2)  jmnbn  —  myśleć  o  kim ; 


^cbc'nfcn 


169 


^ßebi'ngcn 


jmnbn  mit  etro.  —  zaopatrzyć 
kogo  w  co ;  jmnbn  im  2;e[ta= 
inentc  —  zapisać  komu  co 
w  testamencie;  er  ^dt  iĘ)n  mit 
taufenb  SJiat!  bebac^t  zapisał 
mu  tysiąc  marek;  ßei  bcr 
©rbid^aft  am^  roenigften  bebad^t 
fein  otrzymać  najmniejszy  dział 
w  spadku,  najmniejszą  schedę ; 
CC  ift  t)om  ©c^iäfaf  fd^lec|t 
bcbac^t  los  upośledził  go;  er 
ift  von  ber  5Ratur  ftiefmütters 
(ic^  bebac^t  natura  po  maco- 
szemu obeszła  się  z  nim;  II. 
tr.  (^aben)  ficö,  1)  zastanowić 
się,  rozważać,  rozpatrywać; 
ic^'  mili  mic^  barüber  —  zasta- 
nowię się  nad  tem;  fi^  cincö 
anberen  —  powziąć  inny  za- 
miar, zmienić  zamysły;  2) 
namyślać  się;  mentt  er  fid^ 
lattge  bebenft,'  ift  aüe§  t3ertorcn 
jeśli  długo  się  będzie  namyślał, 
wszystko  będzie  stracone. 

^ebCnfen,  sn.  «g,  ^^z.  — , 

1)  rozwaga  f.,  zastanowienie 
n.,   rozpatrzenie   n. ;    ettu.   in 

—  gießen  rozważyć,  rozpatrzyć 
co ;  2)  wątpliwość  /. ;  —  tragen 
namyślać  się,  mieć  wątpli- 
wości co  do  czego;  boi  f)at 
!ein  —  niema  wątpliwości 
w  tej  sprawie;  bei  jmnbtn  — 
erregen  wzniecić  w  kim  wąt- 
pliwość;   er   mad^t   fid^   !eine 

—  nie  robi  sobie  skrupułów; 
or)nc  —  in  eine  gaüc  gefjcn 
wpaść  ślepo  w  zasadzkę;  t)Ol= 
ler  —  pełen  skrupułów,  pe- 
łen wątpliwości. 

^Cbe'nlÜC!^,  adi.  1)  dający 
powód  do  zastanawiania  się; 
wzniecający  obawę,  krytyczny, 
fatalny,  niebezpieczny;  bie 
<2ad^e  ift  —  sprawa  źle  stoi; 
e§  bleibt  mir  nod^  einiges  — 
mam  jeszcze  niektóre  wąt- 
pliwości; bie  ©ttc^c  fommt 
mir  —  t)or  sprawa  wydaje 
mi  się  podejrzaną;  feine  Sage 
ift  —  położenie  jego  jest  kry- 
tyczne; c§  fie^t  urn  i^n  — 
au§  źle  z  nim ;  2)  zamyślony, 
niespokojny;  bU  fie^ft  —  auä 
masz  minę  zafrasowana,  nie- 
spokojną. 

^^cbc'ünit^fcit,  sf.  pi.  =en, 
=  a3ebenfen;  jmnbn.   wegen 

—  üerl^aften  aresztować  kogo 
jako  podejrzanego. 


^Cbcu'ten,  va.  (^aben)  1) 
znaczyć,  oznaczać;  roaś  be= 
beutet  bicfeä  SBort  ?  co  znaczy 
ten  wyraz?  roaä  bebeutct  bieg 
33cne^men?  co  znaczy  to  za- 
chowanie się?  bie  33reltcr,  bie 
bie  2BeIt  bebeuten  scena  /., 
teatr  m.  (dosłownie:  deski, 
które  świat  oznaczają) ;  2) 
znaczyć,  mieć  wagę  ;  bie  ©ad^e 
l^at  t)ie(  jU  —  to  rzecz  wielkiej 
wagi;  ber  Biaxin  bebeutet  oiel 
to  mąż  o  wielkiem  znaczeniu; 
baö  |at  nichts  gu  —  to  nic 
nie  znaczy;  biefer  ^el^Ier  be* 
beutet  nic^t  oiel  to  błąd  ma- 
łego znaczenia,  małej  wagi ; 
baś  roirb  nid^tg  gu  bebeuten 
l^aben  to  nie  pociągnie  ża- 
dnych skutków;  bag  fiat  roenig 
ju  —  to  mało  znaczy;  3) 
oznaczać,  zwiastować,  przepo- 
wiadać; baś  bcbeutet  nichts 
(SJutcÖ  to  nie  oznacza  nic 
dobrego;  ©d^roalben —  fCrii^- 
ling  jaskółki  zwiastują  wio- 
snę; ba§  l^at  etroaś  gu  —  pod 
tem  się  coś  kryje;  4)  jmnbm 
i  jmnbrt  —  dać  komu  znak, 
oznajmić  komu,  dać  zlecenie, 
polecić,  uprzedzić  kogo ;  fu» 
c^cn  @ie  il^n  gu  —  staraj  się 
pan  przyprowadzić  go  do  ro- 
zumu; er  lafśt  fid^  nid^tś  — 
nie  daje  sobie  czynić  żadnych 
uwag;  5)  objaśniać,  pouczać 
o  czem;  6)  bebeutenb,  part. 
i  adi.  znaczący  ;  gleic^ — b 
równoznaczący,  synonimowy; 
bebcutenbeg  Säckeln  znaczący 
uśmiech ;  wiele  znaczący ; 
pokaźny,  znaczny,  ważny ; 
er  geigte  bebeutenbeS  Xalent 
okazał  znaczny  talent ;  er 
nimmt  eine  bebeutenbe  Łui= 
lung  ein  zajmuje  poważne 
stanowisko;  er  mitb  etroaS 
öebeutenbcö  werben  dojdzie 
wielkiego  znaczenia;  er  fjält 
fic^  für  etmaä  33ebeutenbeg 
uważa  się  za  wielką  figurę; 
fein  didć)if)nm  ift  fo  — ,  bafg 
bogactwa  jego  są  tak  znaczne, 
że. 

^ebCU'tfam,  adi.  ważny, 
znaczący;  adv.  znacząco. 

^CbCU'tultg,  sf.  pL  "Cn,  zna- 
czenie n.,  waga  /. ;  oświad- 
czenie n.,  oznajmienie  n. ; 
in   beä   SBorteś   roeitcfter   — 


fw  uajobszerniejszem  słowa 
znaczeniu;  —  gewinnen  stać 
się  znacznym;  von  —  fein 
mieć  znaczenie;  bie  ©ad^e  ift 
oon  grof;er  —  sprawa  ma  wiel- 
ką wagę;  übertragene  —  eines 
SöorteS  znaczenie  przenośne 
słowa;  SBorte  t)on  gleid^er  — 
synonimy ;  bie  —  eineä  ©a= 
^eś  t)erbre^en  przekręcać  sens 
zdania ;    t)on    fd^Iimmer    — 

zwiastujący  coś  złego. 

^CbCUlung^IO^,  adi.  bez 
znaczenia,   nie   mający  wagi. 

^CbCU'tungÖÜöU,  adi.  pełen 
znaczenia,  wielkiej  wagi; 
feine  2ßorte  finb  —  słowa 
jego  zawierają  głęboką  myśl. 

^^cbiCnen,  i.   m.  (Vben) 

1)  obsługiwać  kogo,  usłagi- 
wać  komu;  bei  Xifd^e  — 
usługiwać  przy  stole;  feine 
©äfte  gut  bebienen  dobrze 
podejmować  gości;  2)  (iron.) 
id^  l^abe  i^n  tüchtig  bebient 
dobrze  go  oporządziłem;  3) 
(w  grze  w  karty)  bie  ^^arbe 
—  dodać  do  koloru;  bie  ^arbe 
nid^t  —  zrobić  renons  ;  II.  vr. 
(baben)  fic^,  posługiwać  się; 
fic^  einer  śad^e  —  posługi- 
wać się  czem;  fid^  eines  SJłit« 
id%  mit  ©rfolg  —  używać 
jakiegoś  środka  ze  skutkiem; 
bitte,  —  ©ie  fid^  proszę,  racz 
pan  wziąć. 

^^cbiciite  (ein  »r),  sm.  «n, 
pi.  =n,  sługa  m,,  służący  w., 
lokaj  n. 

^cbiCntcnltcibung,  sf.  pi. 

=en,  liberya  /. 

^ebiCnteufcelc,  sf.  pi.  =n, 

lokaj ska,   służalcza   dusza  /. 

^cbtCnmtg,  sf.  pi.  *en,  i) 

usługa  /".,  obsługa  /. ;  in  bie« 
fem  SOBirtś^aufe  ift  fd^Iec^te  — 
w  tej  gospodzie  jest  zła  usłu- 
ga ;  2)  służba  /. ;  posługa  /. ; 
ludzie  do  usługi;  meine  — 
moja  służba;  er  b^t  eine  — 
angenommen  przyjął  posługę. 
SBcbi'ngcn,  A.  bebang,  l^abe 
bebungen,  va.  i  vr.  (babcn) 
ficb,  1)  zgodzić,  ułożyć  się; 
eine  SŚare  —  stargować  to- 
war; bebungener  ^rciö  cena 
umówiona;  Kaffee  bebang  mit 
100  fronen  kawę  sprzeda- 
wano po  100  koron;  2)  wy- 
mówić sobie,  zastrzedz  sobie 


5^ci)i'nflunii 


170 


^eei'nfluffcit 


bag  bebinge  ic^  mir,  bafö  ©ie 
nichts    baoon    erraä^nen    za- 
strzegam sobie,  że  paa  o  tam 
nic  nie  wspomniesz ;  bcbunpen, 
baj'ä  pod  warunkieci,  że;  |ic^ 
jU  etroaś  —  zaangażować  się 
do  czego,  zgodzić  się  do  cze- 
go; B.  bebingte,  ^afce  bebingt 
uczynić  co  zawisłem  od  czego, 
zawaruiikować;    burĄ    cltraś 
bebingt  fein    zależeć  od  cze- 
go,  być   zawisłem  od  czego ; 
(u  prawników)   ein  bebingttS 
3fiec|łige[cf)aft    czynność    pra- 
wna pod  warunkiem  zawarta ; 
eö  ift  burc^  bie  ©ac^e  felbft 
bebingt  jest  nieodzownym  wy- 
nikiem  rzeczy    samej ;    burd^ 
etioaś   bebingt   fein    być   nie- 
chybnym    skutkiem      czego; 
fid^   gegcnfeiłig   —  nawzajem 
zależeć  od    siebie ;    bebingenb 
l^art.  i  adi.  warunkowy;  be= 
bingenfce   2(rt    tryb    łączący; 
bebingt,  part.   i  adi.   zslwr- 
runkowany,  warunkowy,  z  re- 
strykcya,  z  zastrzeżeniem. 

^cbingnug,    sf.    pi.   =en, 

warunek  m.,  reatrykcya  /., 
ograniczenie  n. ;  unter  ber  — 
bofä  pod  warunkiem,  że;  mit 
ber — , bafś  z  tem,  że;  unter 
ber  — ,  bafś  oon  ber  anbcren 
6eite  baśfelbe  gefcfiie^t  pod 
warunkiem  wzajemności  (od- 
wzajemnienia się) ;  35ebin= 
gungen  ftelTen,  corfc^reiben  sta- 
wiać, przepisywać  warunki; 
unter  ieber  —  na  wszelki 
wypadek  ;  Unerlafślic^e  —  wa- 
runek nieodzowny;  bic  33:= 
bingungen  fcftftetten  ułożyć 
się  o  warunki;  unter  ber  — 
fe(|§monatric^er  Sluffünbigung 
zastrzegając  sobie  sześcio- 
miesięczne wypowiedzenie. 

^ebi'ngiingv^Iov^,  adi.  i  adv. 

bez  zastrztżtń,    bezwarunko- 
wy (-o). 

)8ebi'ngmtg^[atj,  sn.  -t^,pi 

«fäöe,    zdanie  n.    warunkowe. 

iPcbi'liflUug^mcifc,  adv.  pod 
warunkiem,  warunkowo. 

^CbO'rncn,  va.  {\)Cihi\\)  cier- 
niami obsadzić;  (przenośoie) 
ber  bebornłe  Sebcnemeg  dro- 
ga   życia    cierniami   zasłać  a. 

^Cbriilinen,  va.  (^aben)  tra- 
pić, dręczyć,  uciskać,  męczyć, 
nagabywać;    pon  ©laubigem 


I  bebrangt  nagabywany  od  dłuż- 
I  ników;  bie  ?iot^  bebrängt  i^n 
nędza  mu  dokucza,  prześla- 
duje go;  er  ift  in  fe^r  bebiäng= 
ter  Sage  jest  w  wielkich  kło- 
potach, w  opłakanej  sytuacyi, 
w  wielkiej  biedzie;  baś  be= 
brängtc  ^er^  serco  utrapione; 
bebrängfe  8eiten  ciężkie  czasy. 

^^cbrä'ngiii^,  sf.pi.>i\t,  1 5Pc= 
bröngtljcit,  sf.  pi.  =en,  3?e= 
bräitgimg,  sf.  pi.  «en)  kłopo- 
ty sn.,  ucisk  m.,  bieda  /., 
ciężkie  położenie  n.,  zmar- 
twienie n.,  zgryzota  /. 
J^ebro'fjClt,  va.  (^aben)  gro- 
zić, zagrażać;  jmnbn —  gro- 
zić, zagrażać  komu;  un§  be= 
bro^t  ber  5«inb  zagraża  sam 
nieprzj-jaciel ;  bie  ^eftung  ift 
bebrol^t  twierdza  jest  zagro- 
żona, znajduje  się  w  niebez- 
pieczeństwie. 

'^eörol^'Iid),  adi.  groźny; 
adv.  groźnie. 

'^Cbril'tfeu,  va.  (^aben)  za- 
drukować. 

'Mrü'tfen,  va.  (§aben)  uci- 
skać, gnębić,  dręczyć;  j^ol^e 
«Steuern  bebrücfcn^bte  ^rooinj 
wielkie  podatki  ciążą  na  kra- 
ju; bic  ©panier  —  bie  @in= 
geborenen  Hiszpanie  gnębią 
krajowców;  bebrüdfenb,  part. 
i  adi.  dokuczliwy,  ciężki, 
uciążliwy,  dokuczliwie,  cięż- 
ko, uciążliwie. 

'^eh'il'cflinn,  «/•  V^-  =«"/  gnę- 
bienie n.,  dręczenie  n. 

^.^ebü'ufcn/ y.  imp.  {^UrCj 
Cś  mili  mić)  —  zdaje  mi  się. 

^ebii'rfcn,  va..,  vn.,  v.  imp. 
bebarjft,  bebarf,  beburfte,  ^abe 
beburft  potrzebować ;  id^  be= 
barf  einer  ©ac^e  potrzeba  mi 
pewnej  rzeczy;  e§  beburfte  nur 
eines  SSorteö  trzeba  było  tyl- 
ko słowa,  jedno  słowo  było- 
by wystarczyło;  baä  bebarf 
einer  (grflärung  to  wymaga 
objaśnienia;  maś  —  mir  (an^ 
ger  3?cben?  po  co  mamy  dużo 
mówić? 

'-J^cbü'rfniv%  sn.  -ffeg,  2)1.  .ffe, 
potrzeba/.;  ic^  cmpfinDe  bao 
—  nac^  einem  ^reunb  czuję, 
że  mi  potrzeba  przyjaciela; 
id^  farbie  baö  —  nac^  ^itU 
pragrę  miłości;  bie  Śebiirf» 
niffe   be§   2tUn^    befriebigen 


zaspokoić  potrzeby  życia;  na(^ 
—  w  miarę  potrzeby. 

^cbü'rfni^Iofigfeit,  sf.  brak 

m.  potrzeb. 

^ebü'rftig,  adi.  l)  biedny, 
w  niedostatku  żyjący ;  2)  einer 
©ad^e  —  potrzebujący  pewnej 
rzeczy. 

^^ebu'fcllt,  vr.  (I^oben)  upoić; 
bcbufelt  fein  być  pijanym; 
fid^  bebufeln  opić  się. 

5?ee'ggen,  va.  (^aben)  bro- 
nować, rolę  włóczyć. 

^Ce':^rcn,  I.  va.  (^aben)  za- 
szczycić: jmnbn  mit  feiner 
(Segenmart  —  zaszczycić  kogo 
obecnością  swoją;  in  ^eant= 
roortung  cer  ^^rage,  mit  ber 
©ie  mić^  beel^rt  fiaben  w  od- 
powiedzi na  zapytanie,  którem 
raczyłeś  mnie  pan  zaszczycić; 
er  l^at  mic^  mit  ^errHc^cn  ®e= 
f(^en!en  beel^rt  obdarzył  mnie 
wspaniałymi  podarunkami ; 
II.  vr.  (^aben)  fic^,  mieć  za- 
szczyt; id)  beehre  mic^  ^^ncn 
mit^utl^eiten  mam  zaszczyt  za- 
wiadomić pana. 

"^CCibcn  (Seei'bigen),  va. 
(^aben)  zaprzysiądz,  przysięgą 
stwierdzić;  eine  2lu5fage  — 
stwierdzić  zeznanie  przysięgą; 
einen  S^m^tn  —  odebrać  przy- 
sięgę od  świadka;  beeibigt, 
part.  i  adi.  zaprzysiężony. 

'sPeci'bigimg,  sf.  pi.  =en,  za- 
przysiężenie n.,  stwierdzenie 
n.  przysięgą;  bie  —  cineö 
Beamten  zaprzysiężenie  urzęd- 
nika, odebranie  przysięgi  od 
urzędnika. 

'-i^'cci'fern,  vr.  (^aben)  fic§, 
starać  się  usilnie;  ic^  rocröe 
mic^  beeifern  i^m  ju  gefallen 
dołożę  starań,  by  mu  się  po- 
dobać. 

'beeilen,  I.  va.  (^aben)  przy- 
spieszać; er  beeilte  feine  ©d^rit^- 
te  przyspieszył  kroku  ;  II.  vr. 
(^aben)  fid^,  pospieszać,  spie- 
szyć; id^  beeile  mid^  mitju- 
tl)eilen  spieszę  z  doniesieniem; 
ic^  mufo  mic^  —  muszę  spie- 
szyć się,  spieszno  mi. 

5i^cct'nf(u||Cit,    va.    (^aben) 

wpływ  wywierać,  wpływać; 
bie  JKenbung  ber  3lngelegen» 
l)eit  ift  burd)  i^n  bccinflufot 
obrót,  który  wzięła  sprawa,  jest 


53cci'uträd)tincn 


171 


Scfa'ffcn 


jego  dziełem ;  on  wpłyaał  na 
obrót  sprawy. 

Ben)  pokrzywdzić,  skrzywdzić, 
krzywdę,  szkodę  wyrządzić, 
szkodzić,  ukrócić;  jmnbn  in 
feiner  9iuöc  —  przerwać  ko- 
mu spokój ;  imnbeś  Słed^te  — 
uchybić  czyjemu  prawu,  ukró- 
cić czyje  prawo;  jmnbe^  ®e* 
funbl^eit  —  uszkodzić  zdro- 
wie czyje. 

^cct'nträdjtipng,    sf.   pi 

«en^  uszkodzenie  n.,  pokrzy- 
wdzenie n.,  wyrządzenie  n. 
szkody,  uchybienie  n.,  ukró- 
cenie n. 

^CCi'fcn,  1)  vr.  (^aben)  fid^, 
pokryć  się  lodem ;  2)  va.  {^a= 
Ben)  obić  żelazem. 

Scc'nbcn  (33ee'nbigen),  va. 
(I^aben)  skończyć,  zakończyć, 
doprowadzić  do  końca;  einen 
©treit  —  zakończyć,  zała- 
godzić spór;  bie  ©i^ung  — 
zamknąć  posiedzenie;  nac^ 
beenbi.^tem  ©d^aujpiel  po 
przedstawieniu;  bie  2)rcffur 
eineä  ^^JferbcS  —  wytresować, 
ujeździć  konia. 

^cc'nt)(tg)itng,  sf.  pi  =en, 

zakończenie  n.,  załatwienie  n. 

S3CC'nnen,  va.  (^a6en)  ście- 
śniać; id^  füE)Ie  mić)  auf  ber 
SBruft  beengt  ciężko  mi  na 
piersi ;  fein  9ltf)em  ift  beengt 
oddycha  z  trudnością,  ciężko; 
(przenośnie)  ograniczyć,  ukró- 
cić (władzę,  oddech) ;  er  ift  in 
feinen  ©cfd^äften  burd^  ®etb= 
tnangel  beengt  brak  mu  go- 
tówki do  interesów,  brak  go- 
tówki utrudnia  mu  prowa- 
dzenie interesów. 

58cc'r(ien,  va.  (^aben)  jmnbn, 

wziąć  spadek  po  kim;  beerbt 
fein  mieć  spadkobierców. 

SSce'rbtgcn,  va.  {^aUw)  po- 
grzebać, pochować. 

^Ce'rC,  sf.  pi  =n,  jagoda 
/. ;  in  bie  58eeren  getien  pójść 
na  jagody;  ^n  Bred^cn,  pfliicfen 
rwać,  zbierać  jagody;  (prze- 
nośnie) SBeeren  auśt^eilen 
mówić  złośliwie. 

^Ce'rcnfÖrmtg,  adiectivum 
w  kształcie  jagody. 

'^ttif  sn.  =e§,  pi.  «e,  grzęda 
f.,  grządka  /. 


^CCtcn,  va.  (f^aben)  bie  %zU 
ber,  uprawiać  rolę  wedle  za- 
gonów. 

^Cfä'(i^eln,  va.  i  vr.  (I^tt' 
tili)  fid&,  wachlować  (się). 

^cfä'^igcit,  I.  va,  (f)aben) 
uzdatnić,  uzdolnić,  zdolnym 
uczynić;  jmnbn  für  ein  Slmt 
—  nadać  (udzielić)  komu 
kwalifikacyę  do  urzędu ;  II. 
vr.  (§aben)  fid^,  być  zdolnym 
do  czeg-o;  er  befähigt  ficf)  für 
biefeä  2lmt  posiada  kwalifika- 
cyę do  tego  urzędu;  befähigt, 
part.  i  adi.  zdolny,  nadający 
się;  er  ift  fel^r  bejäfiigt  jest 
bardzo  uzdolnionym,  ma  wiel- 
kie zdolności ;  er  ift  red^tlic^ 
nid^t  »oflfommen  befäbigt  nie 
posiada  pełnej  zdolności  pra- 
wnej. 

^^cfä'^igung,  sf.  pi^^en, 

uzdolnienie  n.,  zdolność  f., 
kwalifikacya  /. ;  —  gu  einer 
Äunft  talent  m.  do  sztuki; 
red}tlid)e  —  zdolność  prawna. 

'■Pefä'^igung^nadjttJCt^,  sm. 

=e§,  pi.  «=e,  dowód  m.  uzdol- 
nienia; ben  —  führen  wy- 
kazać kwalifikacyę. 

JPcfäljtgimg^'jCngni^,     sn. 

=ffeö,  1)1  -"W^r  świadectwo  n. 
uzdolnienia. 

5.^cfa'I)ren,  I.  va.  befa^rft, 
befäE)rt,  befu^r,  i^abe  befal^ren, 
1)  objeżdżać,  jeździć  po  czem; 
einen  2öeg  —  jechać  po  dro- 
dze (drogą);  eine  fetjr  befa^= 
renę  ©trafie  ulica  bardzo 
uczęszczana;  ein  2Beg,  ber  fid^ 
tetrfjt  —  läfst  dobra,  gładka 
droga;  ein  SJeg,  ber  fid^ 
fc^raer  —  (äf^t  droga  uciąż- 
liwa; biefc  Śal^n  roirb  uoc^ 
nic^t  —  tej  kolei  nie  oddano 
jeszcze  do  użytku ;  2)  einen 
XeiĄ  —  wio^^-łować  po  sta- 
wie; bie  ©ee  —  płynąć  po 
morzu;  3)  (w  górnictwie) 
einen  ©d^ad^t  —  spuścić  się 
do  szybu;  4)  ben  2Idfer  mit 
S)unger  —  nawozić  rolę  guo- 
jem ;  II.  va.  vn.  i  vr.  befa^rte, 
^abe  befal^rt  obawiać  się, 
narażać  sie  na  co,  ryzykować. 

3?Cfa'ÖCn,  va.  befäUft^befüttt, 
befiel,  ^^aht  befaUen,  jmnbn, 
na  kogo  napaść,  opaść;  er  ift 
üom  §ieber  —  dreszcze  go 
przejmują;  bie  ^urc^t  befällt 


mid^  strach  mnie  bierze;  bie 
^unbe  befielen  il^n  psy  ga 
opadły;  e§  befällt  mid^  bie 
Suft  zbiera  mnie  chętka;  roir 
ftnb  oon  einem  großen  ©türme 

—  tüorben  zaskoczyła  nas 
wielka  burza;  bie  ^^amiüe  ift 
oon  fd}n)erem  Ungtüd^  —  ro- 
dzinę spotkało  wielkie  nie- 
szczęście; e§  befiel  il^n  plö^= 
lid^  bie  2tngft  nagle  strach  go 
przejął;  tio,^  "^ü^i  ift  mit 
©d^nec  —  pole  pokryte  jest 
śniegiem. 

S^cfa'ngcn,  va.  befängft,  U^ 
fängt,  befieng,  l^abc  befangen, 
1)  poplątać,  zawikłać  w  co; 
in  etnj.  —  fein  być  zajęty 
czem;  xn  einem  Unterneljmen 

—  fein  być  zaangażowanym 
(mieć  udział)  w  przedsiębior- 
stwie; et  ift  »on  3Sorurt|eilen 

—  tkwi  w  przesądach,  jest 
pełen  przesądów;  bU  bift  in 
einem  großen  i^^rtljum  —  je- 
steś w  wielkim  błędzie;  er 
ift  in  biefer  2lngelegenl^eit  — 
jest  wplątany  (wmieszany) 
w  tę  sprawę;  i^  roili  bein 
Utt^eit  nic^t  —  nie  prze-ą- 
dzam  twego  zdania;  2)  baö 
ift  mit  barunter  —  to  się  już 
w  tem  mieści;  in  ber  3ied^=» 
nung  ift   biefc   2luggabe   mit 

—  w  rachunku  umieszczony 
jest  i  ten  wydatek  (figuruje); 
3)  — ,  part.  i  adi.  zalękły, 
nieśmiały,  zaambarasowany, 
stronniczy;  er  ift  gegen  un§ 

—  jest  stronniczy  wobec  nas; 
ein  befangener  ^opf  umysł 
ograniczony;  feine  ©egenmart 
mac^t  mid^  —  obecność  jego 
czyni  ranie  nieśmiałym. 

^efa'ngcn^cit,  sf.  pl.=tn, 

nieśmiałość ż'j  bojaźliwość /., 
trwożliwość  /. 

^Cfaffcn,  I.  va,  (^aben) 
etro.,  dotykać  się  czego, 
macać;  II.  vr.  (§aben)  fid^, 
fic^  mit  etro.,  mit  jmnbm  — 
zajmować  się  czem,  kim,  mieć 
z  kim  do  czynienia;  id^  rcilt 
mic^  bamit  nld^t  —  nie  chcę 
się  mieszać  w  tę  sprawę;  ic^ 
befaffe  mic^  mit  bcm  ©tubium 
ber  5pf)ilofop^ie  zajmuję  się 
filozofią;  er  bcfttföt  fic^  mit 
Unternel^mungcn  trudni  się 
przedsiębiorstwami. 


^cfc'Pcn 


172 


Scfi'nbmig 


Sefc'Pen,  va.  jmnbn,  wojnę 

komu  wypowiedzieć,  wojnę 
z  kim  prowadzić;  fie  —  ftc^ 
wojnę  z  sobą  prowadza,  wo- 
jują z  sobą. 

tt^t'f)i,  ^sm.  Ke)§,  pi  =e,  1) 
rozkaz  m.;  auf  —  beö  Königs 
z    rozkazu    króla;    auf    einen 

—  na  rozkaz;  jmnbm  —  ge« 
6en  dać  komu  rozkaz,  roz- 
kazać komu;  —  JU  etlD.  I^a= 
ben  mieć  rozkaz  do  czego; 
gum  2lngritf  —  geben  dać  ko- 
mendę do  ataku;  unter  ie= 
tnanbeś  58efef)(en  flehen  być 
pod  czyim  rozkazem ;  ben  — 
Über  bie  Strmee  fül^rcn  dowo- 
dzić armią;  ben  —  übeme^; 
men  objąć  dowództwo;  ńm. 
gU  —  l^aben  mieć  co  do  dy- 
spozycyi ;  idf)  [tef)e  ^^mn  ju  — 
jestem  na  rozkazy  pańskie; 
gu  —  §erc  Hauptmann  we- 
dług rozkazu  panie  kapitanie; 
maS  fłe^t  gu  — ,  gu  ^^rem  —  ? 
co  pan  rozkaże?  czem  mogę 
służyć?  2)  nakaz  w.,  edykt 
m,,  dekret  m.  (władzy  pań- 
stwowej,  duchownej), 

^cfe'lilen,  va.  befiel^rft,  be= 
fiel)lt,  befatil,  l)abe  befofilen,  1) 
rozkazać,  nakazać;  id^  betef)te 
bir  eś  gu  tE)Un  rozkazuję  ci 
to  uczynić;  fc^riftlid^  —  dać 
rozkaz  na  piśmie;  jmnbm  JU 

—  i^aben  mieć  prawo  rozka- 
zywania komu;  roaä  l^aft  bu 
mir  5U  — ?  co  mi  masz  do 
rozkazu?    id^  laffe  mir  nifi^łś 

—  nie  dam  sobie  rozkazy- 
wać; mir  f)ai  ntemanb  ju  — 
nie  mam  pana  nad  sobą;  ba 
roili  jeb  er  —  w  to  każdy  się 
wtrąca;  (Sic  Ijaben  nur  3U  — 
czekam  tylko  rozkazu;  roenn 
©ie  —  jeżeli  pan  rozkaże; 
roić  ©ic  —  jak  pan  rozkaże; 
roa§  —  ©ie  co  pan  rozkaże? 
czem  mogę  służyć?  ©ie  baben 
befoJ^Ten  raczyłeś  mnie  pan 
zaprosić,  powołałeś  mnie  pan 
do  siebie;  roić  —  ©ic?  co 
pan  każe?  feine  ^ferbc  — 
kazać  zaprzęgać;  jmnbn  JU 
fic^  —  kazać  przyjść  komu; 
ber  ^önig  ^atte  i^n  jur  §of= 
tafer  befohlen  król  zaszczycił 
go  zaproszeniem  na  obiad 
dworski;  2)  polecić,  zalecić; 
jmnbm   ctroaŚ    —    powierzyć 


komu  co;  in  bcinc  ^anbe  be« 
fcl^Ie  id^  meine  ©cele  w  ręce 
Twoje  oddaję  ducha  mego ; 
@ott  befohlen  (zamiast  fei 
©Ott  befohlen  bądź  Bogu  po- 
lecony) niech  cię  Bóg  pro- 
wadzi; unb  bamit  ©Ott  befo^* 
len  a  na  tem  koniec;  er  befal^l 
mir  oiele  ©rü^e  für  ©ie 
alecił  mi  wiele  ukłonów  dla 
pana;  befef)lenb,  part.  i  adi. 
rozkazujący;  befcf)(enbe  2lrt 
tryb  rozkazujący. 

5?efc'I|Itncn/  va.  (laben)  i) 
jmnbn  gu  etroaś,  nakazać  ko- 
mu co,  dać  rozkaz  do  czego; 

2)  eine  2lrmec  —  dowodzić, 
komenderować,  mieć  dowódz- 
two nad  armią. 

^cfe'^I^I^aöcr,  sm.  :^,pl.  —, 

dowódzca  rw.,    komendant  m. 

S^CfC'llIö^abcnf r^,  adi.  l  adi\ 
rozkazujący,  w  tonie  rozka- 
zującym. 

^cfeiien,  va,  (|abcn)  opi- 
łować. 

S^efctn'bcn,  va.  (laben)  je* 

manben,  żyć  z  kim  w  nie- 
przyjaźni,  napastować  kogo, 
prześladować  kogo. 

SsBcfCfttgen,  va.  i  w.  (|a= 
ben)  1)  ctroaä  an  etroaä  — 
przymocować  co  do  czego, 
przytwierdzić;  in  ber  3Kauer 
befeftigt  fein  trzymać  sie  (sie- 
dzieć) w  murze;  ein  93rett 
an  ber  SQßanb  —  przytwier- 
dzić deskę  do  muru;  groei 
Sleclftücfc '  mit  Stei  an  ein= 
anber  —  zlutować  dwa  ka- 
wałki blachy ;  baä  ©d^iff  burd^ 
2ln!er  —  przytwierdzić  okręt 
kotwicami;  eine  ©d^nur  an 
bem  §afen  —  przywiązać 
Bznur  do  haka;  einen  ^fa|[ 
in  ber  @rbe  —  wbić  pal  w  zie- 
mię; 2)  obwarować;  baä  Sa= 
ger  burĄ  SBöIIc  —  obwaro- 
wać obóz  wałami ;  eine  bcfc« 
ftigte  ©tabt  miasto  warowne ; 

3)  ugruntować,  ustalić;  fic^ 
im  ©lauben  —  ustalić  się 
w  wierze;  ba§  ©crlid^t  befe* 
ftigt  fid^  pogłoska  się  potwier- 
dza; bie  greife  l^aben  ftd^  be- 
feftigt ceny  się  ustaliły;  bic 
93onbe  ber  j^reunbfd^aft  — 
ścieśnić  węzły  przyjaźni;  je= 
manbcn  in  feiner  3J?einung 
—  utwierdzać  kogo   w   prze- 


konaniu; bie  2ßo|(fa|rt  bc§ 
£anbe§  —  zapewnić  dobrobyt 
kraju;  leinc  ©eiunb|eit  — 
wzmocnić  zdrowie. 

SBcfc'ftigung,    sf.  pi   «en, 

przymocowanie  n.,  przytwier- 
dzenie «.;  obwarowanie  «., 
fortyfikacya  /. ;  ugruntowa- 
nie n.,  ustalenie  n.,  utwier- 
dzenie n. 

^cfc'ftiöung^bautcn,i>Z.  bu- 
dowie /.  do  fortyfikacyi  słu- 
żące, warownie  f. 

'^cfCftigimg^raaiicr,  sf.  pi 

•n,  mur  m.  warowny. 

58cfeu'(^tcn,     ya.     (|aben) 

zwilżyć,  odwilżyć. 

33eftc'bcrn,  va,  i  yr.  (|obcn) 

fid^,  w  pierze  ubrać,  pierzem 
przystroić;  ben  ^feil  —  strzałę 
piórami  oblepić;  fic^  —  pierza 
dostawać,  pierzem  obrastać ; 
ber  SSogel  ift  fd^ön  befiebert 
ptak  ma  piękne  pióra. 

SefiCbcruitg,   sf.  pi  =en, 

pierze  n.,  pióra  n. 

^cfin'ben,  I.  va.  befanb, 
|abe  befunben,  znaleźć,  uznać, 
skonstatować ;  id^  |abe  tt'^ 
tunben,  bafś  skonstatowałem, 
uznałem,  że;  bie  9kd^rid^t  ift 
alś  roafir  befunben  roorben 
uznano  wiadomość  za  pra- 
wdziwą, przekonano  się,  że 
wiadomość  jest  prawdziwą, 
wiadomość  okazała  się  pra- 
wdziwą; für  gut  —  uznać  za 
dobre,  właściwe;  je  nad^bcm 
id^  bie  ©adE|e  befinbc  wedle 
mojego  upodobania;  II.  vr. 
(laben)  ftcb,  1)  znajdować  się, 
być;  unter  ii)nen  befinbct  fic| 
mein  Sruber  między  nimi  znaj- 
duje się  (jest)  mój  brat;  er 
befinbct'  fic^  je^t  in  ^ari§ 
przebywa  obecnie  w  Paryżu; 
2)  mieć  się  (pod  względem 
zdrowia,  położenia);  id|  bc» 
finbe  mtc|  rco|l  babei  dobrze 
mi  z  tem;  rote  —  ©ie  fic^?  jak 
się  pan  masz?  jakie  pańskie 
zdVowie?  tc|  befinbc  mi(^  fe|r 
rooll  mam  się  bardzo  dobrze; 
er  befinbet  fic|  oon  ^ag  ;;u^ag 
fd|(editer  z  dnia  na  dzień  ma 
się  gorzej;  bcr  Sronfc  befin- 
bct fic^  fd|lc(^t  chory  ma  się 
źle. 

^Cfi'ttbung,  sf.  znalezienie 
n.,  położenie  «.;  nad^  —  ber 


33cn'nbltd) 


173 


SBcfrci'cn 


Cad^C  stosownie  do  stanu 
rzeczy;  nać)  —  ber  Umftänbe 
stosownie  do  okoliczności. 

^Cfi'nblit!^,  adi.  znajdujący 
się;  Der  neben  bem  ^auje  be= 
fińbficl^e  (Sarten  ogród  obok 
domu;  bic  in  feiner  SBibliotl^c! 
befinblic^en  Śud^er  książki 
w   jego    bibliotece ;    oberl^alb 

—  położony  powyżej. 

33eti'rniffcn,  ta.  (^aben)  po- 
kostować,  oblekać  pokostem. 

^Cfle't^tcn,  va.  (^aben) 
opleść;  einen  ^opf  mit  2)ra^t 

—  odrutować  garnek. 
S3cflC'rfen,  i.va.  {f)af)tn)  po- 
plamić, splamić,  zawalać;  ftd^ 
ba§  ©cftc^t  —  posmarować 
sobie  twarz;  bie  ^änbe  mit 
95lut  ~  zbroczyć  krwią  ręce; 
(przenośnie)  splamić,  skalać, 
zhańbić;  feinen  guten  9iuf  — 
skazić,  splamić  dobrą  sławę; 
feinen  S^iamen  —  zhańbić  na- 
zwisko ;  burc^  Safter  befledtcr 
3Kcnfcb  człowiek  występkami 
skażony;  II.  vr.  (baben)  fid^, 
powalać  się,  posmarować  się. 

*^cf(ci'^cii,  vr.  bu  beflei^eft 
bid^,  er  öeflei^t  fic|,  tcb  bc= 
flifś  mid&,  id^  I)abe  micb  be= 
fliffen,  i  ^tiitV^i^tUf  vr.  {f)a- 
ben)  fid^,  przykładać  się  do 
czego,  uprawiać  co;  er  bef(ei= 
^tgt  ftc^  ber  frfiönen  fünfte  od- 
daje się  sztukom  pięknym  ;  er 
bejieifeigt  fid^  ber  Śfiaturmiffen-- 
fd^aften  przykłada  się  do  nauk 
przyrodniczych, uprawia  nauki 
przyrodnicze;  er  befleifligt  fid^ 
ber  S^ugenb  żyje  cnotliwie; 
ic^  l^abe  mid^  ftetö  befleißigt 
il^m  ju  gefallen  zawsze  stara- 
łem    się     mu     przypodobać; 

—  ©te  ftd^  ber  Äür^c  staraj 
się  pan  o  zwięzłość;  bu  muj§t 
bid^  ber  Älacfieit  im  2luäbrucfe 

—  musisz  się  starać  o  jasność 
wyrażenia;  bie  ^reunbe,  bie 
fid^  urn  i^n  —  przyjaciele, 
którzy  go  otaczają;  befliffen, 
part.  i  adi.  einer  ©ad^e  przy- 
kładający się  do  czego,  pilny. 

^cfticgcn/  va.  beftog,  ^abc 
beflogen,  wzlecieć,  wylecieć 
na;  ber  SSoget  befliegt  bie 
©ipfel  ber  Säume  ptak  siada 
na  wierzchołkach  drzew;  bie 
5|5feile  beftogen  ba§  feinblic^c 
^eer  strzały  posypały  się  na 


nieprzyjaciół;  beflogen,  part. 
i  adi.  umiejący  latać. 

ScfliC^cn/  va.  beflofg,  l^abe 
befloffen,  płynąć  tuż  obok ;  ber 
glufä  befließt  Ue  «Stabt  rzeka 
okala  miasto. 

^t^Vi^tl\Üi(i},adv.  1)  umyśl- 
nie, z  rozmysłu;  2)  starannie, 
z  uwagą. 

^t^O'Un,  va.  (I^aben)  w  kre- 
pę ubrać;  fid^  —  przywdziać 
krepę  (na  znak  żałoby). 

^CflÜ'gCln,  va.  (^aben)  skrzy- 
dłami opatrzyć;  ben  ą^uf;  mit 
©tal^l  —  ubrać  łyżwy ;  (prze- 
nośnie) bie  3lngft  beflügelte 
feine  ©d^ritte  trwoga  dodała 
ma  skrzydeł,  unosiła  go 
w  biegu;  beflügelt  skrzydlaty; 
beflügelte  ©tunben  przelotne 
godziny. 

befolgen,  va.  (^aben)  iść 
za,  słuchać  czego  ;  jmnbö 
9łatl^  —  pójść  za  czyją  radą, 
słuchać  czyjej  rady;  bie  SSor« 
fd^rift  beö  Slrjteä  — -  przestrze- 
gać przepisu  lekarza,  stoso- 
wać się  do  przepisu;  jmnbä 
33eifpiet  —  iść  za  czyim  przy- 
kładem; jmnbä  Scfcble  — 
wykonywać  czyje  rozkazy ; 
bie  ©efe^e  —  stosować  się  do 
ustaw,  przestrzegać  ustaw. 

Scfolgung,    sf.   pi.    »en, 

przestrzeganie  n.,  stosowanie 
się  M.,  wykonywanie  n.,  po- 
słuszeństwo n. 

S3cfö'rbcrcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

(sin  5/.,^?. «innen)  ten,  który(a) 
wspiera,  rozkrzewia,  pomnaża ; 
krzewiciel  m.,  krzewicielka  /. 
(nauk);  pomuożyciel  w. (chwa- 
ły Bożej) ;  mecenas  m.  (sztuki). 

^efÖ'rbCdid),  adi.  pomocny, 
służący  do  czego;  jmnbm  bei 
etil).  —  fein  pomagać  komu, 
wspierać  kogo  w  czem,  przy 
czem;  id^  raerbe  bir  burd^ 
meine  (Empfehlung  —  fein  do- 
pomogę  ci  mojem  poleceniem; 
er  mor  mir  fel^r  —  bardzo 
mi  się  przysłużył. 

^efö'rbcrn,  va.  (^aben)  1) 
przysłać,  posłać;  einen  33rief 
—  odesłać  list;  jmnbn  inś 
^enfeitś  —  wysłać  kogo  na 
drugi  świat;  2)  przyspieszyć; 
bic  ^erbauung  —  przyspieszyć 
trawienie;  ben  2lppetit  — 
wzniecić  apetyt;  3)  wspierać, 


dopomódz;  bie  löilbung  — 
krzewić   oświatę;    bic  fünfte 

—  wspierać  sztuki ;  ba§  att= 
gemeine  SBol^l  —  przykładać 
się   do    powszechnego  dobra; 

4)  przenieść,  transportować; 
ber  3w9  befi3rbect  feine  ©üter 
ten  pociąg  nie  przyjmuje  to- 
warów;  ®üter   burd^  ©d^iffe 

—  przesłać  towary  okrętem; 

5)  jmnbn  —  wynieść  kogo, 
posunąć  kogo  na  wyższe  sta- 
nowisko ;  befiirbcrt  werben  po- 
sunąć się  na  wyższy  stopień, 
awansować ;  er  ift  gum  §aupt= 
mann  beförbert  roorben  za- 
awansował na  kapitana,  zo- 
stał kapitanem. 

SBcfö'rbcniug,  sf.  p?.  »en, 

wysłanie  n.,  przyspieszenie  n. ; 
krzewienie  n.,  wspieranie  n.', 
transport  m.;  awans  m. 

^cfö'rbcrung^!oftcit,  pi.  ko- 
szta przesyłki,  transportu. 

^cfö'rbcrung^mittcl,  sn.  *g, 

pi.  — ,  środek  m.  do  trans- 
portu, przewożenia ;  środek 
pobudzający,  wzniecający; 
biefe  S3a|n  ^at  !einc  genügen» 
ben  —  ta  kolej  nie  ma  dość 
środków  transportowych,  wa- 
gonów; —  ber  Sßerbauung  śro- 
dek   pobudzający    trawienie; 

—  be§  ©d^tafeś  środek  do 
snu;  —  be§  Stuhlganges  śro- 
dek przeczyszczający;  mädlti« 
geä  —  ber  Xugenb  silna  po- 
budka /.  do  cnoty;  —  beä 
g^riebenäfd^Iuffeä  okoliczność 
/.  wpływająca  na  zawarcie 
pokoju. 

^Ćfra'cf)ten,  va.  (^aben)  ob- 
ładować; einen  SBagen  —  wy- 
ładować wóz  (towarami). 

S5cfra'gcn,  l.  va.  (l)aben) 
pytać,  wypytywać;  jmnbn  über 
etroaS  —  interpelować  kogo 
o  co;  jmnbn  um  etm.  —  wy- 
pytywać kogo  o  co,  żądać 
(zasięgać)  informacyi  od  kogo, 
co  do  czego;  II.  vr.  (l^aben) 
ftc^,  fid^  nac^  etm.  —  dopyty- 
wać się,  zasięgać  informacyi; 
ftd^  mit  jmnbm  über  etm.  — 
konferować  z  kim  względem 
czefifo, 

^efrci'cn,  va.  l  vr.  (l^aben) 
fi(^,  uwolnić,  oswobodzić;  jes 
manben  auś  bem  ©efängniffe 

—  wypuścić  kogo   z   wiezie- 


Befreiung 


174 


S3cga'ffcn 


nia;  au§  jmnbś  2}iad^t,— 
oswobodzić  z  czyjej  władzy ; 
er  Befreite  fic^  auö  bcm  ^er= 
fer  umknął  z  wiezienia;  er 
befreite  [ic^'  au§  b'en  öanben 
zerwał  więzy;  fid^  üon  einer 
Caft  —  zrzucić  ciężar;  fein 
©eroiffen  —  ulżyć  sumieniu; 
fid^  tjon  einer  ©d^mac^  — 
zraazać  hańbę;  aus  ber 'S  das 
üerei  —  wypuścić  z  niewoli; 
ein  üerfc^ulPetes  @ut  —  uwol- 
nić dobra  od  hipotek;  fld§  auö 
ber  ©efafir  —  ujść  niebezpie- 
czeństwa; oomWititärbienfte — 
uwolnić  od  służby  wojskowej. 
SpCfrei'img,  sf.  pl  =en,  uwol- 
nienie n.,  oswobodzeiiie  n. ; 
—  üon  2lbc^al6en  uwolnienie  n. 
od  ciężarów,  podatków;  — 
oon  ben  ©efe^en  wyjęcie  n. 
z  pod  ustaw ;  —  t)on  ber 
üäterlid^en  ©eroalt  wypuszcze- 
nie z  (emancypacya  f.  z  pod) 
władzy  ojcowskiej. 

S3cfrci'iino§gnittb,  sm.  -e§, 

pi.  «grünbe,  powól  m.,  przy- 
czyna /.  uwolnienia. 

"^cfrcfimg^fricg,  sm.  =eg, 

2)1  't,  walka  /.  o  niepodle- 
głość, o  wolność. 

!!pcfrc'nibcn,  va.  (^a6en) 
dziwić,  zastanawiać;  baś  De* 
frembet  mid^  dziwi  mnie  to, 
dziwnem  mi  się  to  wydaje  ; 
fie  bürfen  fic^  baburc^  nid^t  — 
iaffen  nie  powinieneś  się  pan 
temu  dziwić;  ju  meinem  gro=' 
^en  —  ku  memu  wielkiemu 
zdziwieniu. 

^efre'mbcnb  (55efre'mbncl^), 

adi.  zadziwiający,  dziwny ; 
adv.  zadziwiająco,  dziwnie  ; 
unb  roa§  bag  Sefremblid^fle  ift 
a  co  najdziwniejsza. 

5iUfrc'ffcn,  va.  befrifśt,  Be= 
fra^,  !)abe  befreffen,  obżerać, 
obgrryzać. 

^i^cfrCiinbcn,  va,  \vr.  (i^a* 
hin)  fid^,  zaprzyjaźuić;  jmnbn 
mit  imnbm  —  zaprzyjaźnić  ko- 
go z  kim;  ftd^  mit  jmnbm  — 
zaprzyjaźnić  sio  z  kim,  za- 
wrzeć z  kim  przyjaźń;  fllelc^e 
©efiunung  befreunbete  unś  je- 
dnakie zapatrywania  zrodziły 
przyjaźń  między  nami;  ein  ftdE) 
IćiĄt  befreunbenbeö  ^er^  serce 
skłonne  do  przyjaźni;  fic^  mil 
einem  ©ebanfen  —  oswoić  się, 


pogodzić  się  z  myślą;  mir 
iönnen  un§  mit  biefer  2lnftd)t 
nic^t  —  nie  możerny  się  zgo- 
dzić z  tem  zapatrywaniem. 

^^efricbigcn,  va.  (^a6en)  i) 

zaspokoić,  zadowolić;  er  ifl 
fc^roer  JU  —  trudno  mu  dogo- 
dzić; feinen  9iaĄeburft  —  na- 
sycić żądzę  zemsty;  bie  för=- 
perüc^cn  ^ebürfniffe  —  za- 
spokoić potrzeby  ciała;  ben 
©laubiger  —  uiścić  się,  za- 
płacić wierzyciela;  (u  pra- 
wników) ;  jmnbnö  Stnfprüc^e  — 
zaspokoić  czyje  pretensye;  2) 
uspokoić,  załagodzić;  bie  ftrei« 
tenben  Parteien  —  pogodzić 
stronnictwa  spór  wiodące;  fein 
©eroiffen  —  uspokoić  sumie- 
nie; ©Ott  befriebige  bic^  po- 
kój Boży  z  tobą. 

^^cfnCbigimg,'  sf.  pi.  =eit, 

zaspokojenie  n.,  zadowolenie 
n.,  nasycenie  n. ;  uiszczenie  n. 
się,  zapłata/.;  gur  —  atter 
ku  zadowoleniu  wszystkich ; 
uspokojenie  n.,  załagodzenie  n. 
'^cfri'ften,  va.^  (Ijaben)  j|e= 
manben,  odroczyć  termin  dla 
kogo;  (u  prawników)  ein 
Stec^tśgefc^aft  —  dodać  czaso- 
kres   do    czynności    prawnej. 

53cfni'djten,^    va.     (^aben) 

użyź  lić,  zrobić  płodnym;  be= 
fruĄtet  werben  począć. 
S^cfru'djtung,   sf.  lü.  =en, 

użyźnienie  n.,  zapłodzenie  n.^ 
poczęcie  n. 

^iHfn'gcn,  va.  (^aben)  umoco- 
wać, upo^Yażnić;  i^re  Staaten 
befugen  \\\\^  %\\  biefer  ŚluBe* 
rung  ich  czyny  upoważniają 
mnie  do  tego  oświadczenia. 

33cfugt,  J>^^'^-  ^  ^^^-  unio- 
cowany,  upoważniony  ;i.id^  bin 
nidjt  —  e§  ju  tl^un  nie  jestem 
mocentego  uczynić;  id^  glaube 
mic^  —  eś  bir  ju  fagen  sadzę, 
że  mam  prawo  ci  to  powie- 
dzieć; befugter  Sfiid^ter  sędzia 
kompetentny,  właściwy. 

'i^Cfll'gni^',  sf.2)l-  'ffe,  umo- 
cowanie n.,  upoważnienie  ti., 
kompetencya  /.,  właściwość 
/.,  jmnbm  bie  —  ert^eilen 
umocować,  upoważnić  kogo; 
roeitge^enbe  S3efugniffe  jmnbm 
einräumen  nadać  komu  peł- 
nomocnictwo daleko  idące; 
feine  Sefugniffe  übcrfd^reiten 


przekroczyć  mandat,  wykro- 
czyć poza  uprawnienia. 

^CfÜ'^lcn,  va.  (^aben)  ma- 
cać, obmacywać;  jmnbm  ben 
^u[§   —   brać   kogo  za  puls. 

^^Cfu'nb,  sm.  =eś,  ^jZ.  =e, 
1)  stan  m.  w  jakim  co  znaj- 
dujemy; 2)  skonstatowanie  n. 
tego  stanu;  3)  zapatrywanie 
11.,  widzimisię  n. 

^^efu'nbtUK^,  sn.  <e)§,  2^^' 
=büc^cr,  księs^a  /.  inwentarza. 

J^efn'rc^cn,  va.  (^aben)  bró- 

zdami  opatrzyć. 

'^CfiirdltCn,  va.  obawiać  się, 
lękać  się;  id)  befürd^te,  bafä 
iO)  hant  roerbc  obawiam  sie, 
że  zachoruję,  obawiam  się 
choroby;  ic^  bcfürd^te,  bafä  er 
nid)t  fommt  obawiam  się,  że 
nie  przyjdzie;  (iron.)  ic^'  be= 
fürd)te  nid^t,  bajś  er  roieber 
fommt  niema  obawy,  żeby 
wrócił;  cś  ift  baś  ©c^Iimmfte 
JU  —  należy  być  przygoto- 
wanym na  wszystko;  —  ©ie 
nid^tS  t)on  unö  nie  obawiaj 
się  pan  niczego  z  naszaj  stro- 
ny; ic^  befüv^te,  bu  roirft  eä 
mć)t  ausl^alten  obawiam  się, 
że  nie  wytrzymasz  tego. 

53cfü'rd^tung,  sf.  pi.   =en, 

bojaźń /.,  obawa/.;  leere  — 

płocha  obawa,  płonna  trwoga. 

Ü^efii'moi'teu,    va.    (^aben) 

pizemawiać  za  czem ;    jmnbn 

—  polecić  kogo;   eine  33itte 

—  wspierać  prośbę. 

^^cga'öcn,  va.  (baben)  ob- 
darzyć, wyposażyć;  fein  9Sa» 
ter  'l)at  i^n  retc^lid^  begabt 
ojciec  hojnie  go  obdzielił; 
bie  9ktur  ^at  i^n  reic^lic^  be= 
gabt  natura  hojnie  go  uposa- 
żyła; er  ^at  bie  Äirc^e  begabt 
obdarzył  kościół;  btQabi,part. 
i  adi  uposażony,  obdarzony; 
fefir  begabter  2Jienfd^  człowiek 
bardzo    zdolny;    er    ift    niĄt 

—  nie  ma  zdolności;  er  ift 
mit  großer  2:apferfeit  —  po- 
siada wielką  odwasfę. 

'^Cna'bmig,  sf.  pi.  «en,  upo- 
sażenie n.,  dotacya/. ;  uzdol- 
nienie n. ;  ein  ^?ann  oon  gro« 
^er  —  człowiek  o  wielkich 
zdolnościach. 

^i^egO'ffCn,  t^a.  [Ijahm)  cie- 
kawie oglądać,  przypatrywać 
się,  gapić  się  na  cu. 


Scfia'ttcn 


175 


^cnic'rtg 


Bpbikowv'dc,  obcować  cieleśnie, 
parzyć  się  (o  zwierzętach). 

^ega'ttung,  sf.pi  »en,  spół- 

kowanie  w.,  obcowanie  n.  cie- 
lesne, parzenie  n.  się. 

^-öcgc'Öcn,  I.  vr.  ficb,  BegiBft, 
feegibt,  begab,  ^abe  begeben,  1) 
udać  się,  pójść  dokąd;  fid) 
auf  ben  Drt  —  udać  się 
na  miejsce;  ftd5  JU  jmnbm  — 
pójść,  pojechać  do  kogo;  2) 
fic^  an  bic  Slrbeit  —  wziąć 
się  do  pracy,  jąć  się  pracy; 
ft^  auf  bie  g^Iuc^t  —  uciec; 
fic^  auf  bie  SfJeije  —  puścić 
się  w  podróż;  ftd^  QUŚ  bem 
S3ette  —  wstać  z  łóżka;  fid^ 
au§  bem  Sanbc  —  opuścić 
kraj;  fic^  ino  Sluätanb  — 
w^yjechać  za  granicę;  fłcft  in 
jmnbeä  2)ienft  —  wstąpić  do 
czyjej  służby;  ftd|  in  ben  (£l^e- 
ftanb  —  zawrzeć  związki 
małżeńskie;  jtd^  in  ©efa^r  — 
wystawić  się,  narazić  się  na 
niebezpieczeństwo;  fid^  in 
jmnbeä  ©d^uC  —  schronić  się 
pod  czyją  opiekę;  fic^  nad^ 
^aufe  —  wrócić  do  domu; 
ficf)  irt  ben  Stuöeftanb  ~  pójść 
na  emeryturę,  przejść  w  stau 
spoczj^nku;  porzucić  zajęcie; 
ftd^  von  einem  Drte  roeg  — 
opuścić  miejsce;  ftd^  gU  $öet<e 

—  położyć  się  do  łóżka;  3) 
V.  imp.  zdarzyć  się,  wydarzyć 
się;  e§  —  ft^  feltfame  2)inge 
dziwne  dzieją  się  rzeczy;  e§ 
begab  ftd^,  baf€  stało  się,  że; 
4)  fic^  einer  <Sad^e  —  porzu- 
cić co,  opuścić,  zrzec  się  cze- 
go; ftc^  einer  ©rbfd^aft  — 
wstrzymać  się  od  przyjęcia 
spadku;  fid^  ber  g^reuben  bie» 
fer  Sßelt  —  wzgardzić  ucie-< 
chami  tego  świata;  II.  va. 
(I^aben)  JBaren  —  sprzedać 
towary;   einen  SBed^fel  weiter 

—  puścić  weksel  w  obieg. 

S3cgc'bcn;^cit,   sf,  pi  =m, 

zdarzenie  n.,  wypadek  m., 
i(S)  xüiU  ;3^nen  eine  —  tv^äljUn 
opowiem  panu  przygodę  /. ; 
ba^  ift  eine  feltfame  —  to 
dziwne  zdarzenie;  baö  ift  eine 
tl^atfä^lid^c  —  to  prawdziwe 
zdarzenie,  to  fakt  m. 

^kge'gnen,    i.    vji.    (fein) 

mniej  dobrze  «Ja.(l§aben)  1)  spo- 


tkać; id^  bin  i^m  begegnet 
spotkałem  go,  spotkałem  się 
z  nim;  fid^,  cinanber  —  spo- 
tkać się ;  2)  wydarzyć  się  ; 
mir  begegnet  ein  Unglüdf  spo- 
tyka mnie  nieszczęście ;  ba§ 
fann  ^ebem  —  to  się  każdemu 
zdarzyć  może;  ba§  ift  mir 
nod^  niemals  begegnet  to  mi 
się  jeszcze  nigdy  nie  zdarzyło ; 
baś  !ann  nur  bir  —  tylko 
tobie  może  się  coś  takiego 
zdarzyć;  3)  obchodzić  się 
z  kim ;  jmnbm  l^öf  lid^  — uprzej- 
mie się  z  kim  obchodzić,  być 
uprzejmym  wobec  kogo;  \t= 
manbem  eE)rfurd^l§üott  —  oka- 
zać komu  uszanowanie;  er 
begegnet  mir  mie  einem  j^rent» 
ben  traktuje  mnie  jak  obcego; 
eś  ift  if)m  übel  begegnet  roor« 
ben  źle  się  z  nim  obeszli ; 
II.  vji.  (^aben)  einem   j^cJ^Ier 

—  zwalczać  błąd ;  einer  ©ac^e 

—  zapobiedz  czemu;  bem 
©d^idEfal  —  stawić  czoło  prze- 
znaczaniu. 

Begegnung,    sf.   pi   «en, 

spotkanie  n. ;  obejście  w.; 
freunblid^e  —  uprzejme  zna- 
lezienie n.  się. 

^ege'I)en,  va.  begieng,  t)abe 
begangen,  l)  obchodzić,  cho- 
dzić (po);  biefer  2Deg  roirb  ftar! 
begangen  po  tej  drodze  wiele 
chodzą;  mv  l^aben  baś  gange 
^-elD  begangen  obeszliśmy  całe 
pole;  rair  i^abett  bie  ^obrif 
begangen  oglądnęliśmy  fa- 
brykę; 2)  obchodzić,  święcić; 
jmnbeö   9?amenśtag  (feierlid^) 

—  obchodzić  (uroczyście)  czy* 
je  imieniny;  3)  popełnić  co, 
dopuścić  się  czego;  ein  SSer^ 
brecfjer  —  popełnić  zbrodnię 
'er  l)at  einen  Śiebftaljt  began» 
gen  dopuścił  się  kradzieży; 
er  l^at  eine  2;E)orl^eit  begangen 
zrobił  głupstwo;  benjelben 
g=el)ter  nod^  einmal  —  popaść 
w  ten  sam  błąd. 

^egC'!^r,  sm.  =§,  żądanie  w., 
życzenie  n.;  raa§  ift  ^^x  — 
czego  pan  żądasz;  nac^  i^r 
allein  ift  mein  —  jej  tylko 
pragnę;  nad^  biefer  Süarc  ift 
immer  —  na  ten  towar  zawsze 
jest  popyt. 

^cgC^ren,  va.  (l^aben)  i  vn. 
na(S)  itroa^,    l)   żądać,    pra- 


gnąć czego;  ein  3)läbd§en  gur 
(gl)e  —  żądać  dziewczyny 
w  małżeństwo;  mel^r  begef)re 
id^  ttid^t  to  wszystko  czego 
pragnę;  begel^rt  jein  być  po- 
za'lanym;  Dl  roirb  mef)r  be'= 
gel)rt  popyt  za  oliwą  się  zwięk- 
szył; 2)  życzyć  sobie,  pożą- 
dać czfgo;  bu  follft  niĄt  — 
beineö  S^łac^ften  2Seib  nie  bę- 
dziesz pożądał  żony  bliźniego 
twego;  bec^ebrenber  33lid^  spoj- 
rzenie pożądliwie. 

^CgC'(Kcil^U)ert,  adi.  godny 
pożądania. 

5ß'cge'I)rit(^,  adi.  1)  =  be- 

ge^renśraert;  2)  pełen  żądzy, 
pożądliwy. 

^Ägc't)rUd)fcit,  sf.  pi  =en, 

pożądliwość  f.,  żądza  f. 

Jö'egci'fcrn,  va.  (^aben)  ośli- 
nić. 

5öcgci'Icn,  va.  (§aben)  na- 
wozić, mierzwić  (pole). 

'^cgeiftcni, va. (liaben)  i  vr. 
\ić),  natchnąć,  zapał  obudzić; 
ber  SSein  t)at  i^n  begciftert 
wino  wzbudziło  w  nim  zapał; 
er  fprad^  raie  begeiftert  mówił 
jakby  natchniony;  bid^terlfd^ 
begeiftert  w  zachwycie  poety- 
ckim ;  biefe  2>6)onl}ńt  bat  mid^ 
begeiftert  ta  piękność  mnie 
oczarowała  (zachwyciła);  fid^ 
Über  etiü.  in  begeifterten  äßor= 
ten  äußern  mówić  o  czem 
z  zachwytem. 

^^cgciftcnuig;  sf  pi  =en, 

natchnienie  n.,  zapał  m.,  za- 
chwyt m.;  Don  —  für  etra. 
erfüllt  fein  mieć  zapał  do 
czego. 

^CgiC'rbe,  sf  pi  «n,  żądza 
/",,  pragnienie  n.,  chęć  /". ;  hii 
—  nad^  9łul^m  żądza  sławy; 
bie  —  naci  ®elb  chciwość 
pieniędzy;  finulid^e  —  pożą- 
dliwość; feine  33egierben  gü^ 
ąein  żądze  trzymać  na  wo- 
dzy; er  brennt  üor  —  su  !äm= 
pfen  pała  żądzą  walki;  er  mirb 
oon  ber  —  be^errfc^t  opano- 
wała go  żądza. 

^CgifriOf  adi.  chciwy,  żą- 
dny, pragnący  czego;  nad^ 
Sfiuf^m  —  żądny  sławy;  nac^ 
Siebe  —  pragnący  miłości; 
nad^  ©elb  —  chciwy  pienię- 
dzy; nad^  9ta^rung  —  łaknący 
pożywienia;  id^  bin  auf  feine 


5?eflie'^cn 


17G 


^cnra'bcti 


3tebc  jel^r  —  bardzo  jestem 
citkawy  na  jego  raowe;  ić) 
bin  ff^r  —  ju  roiffen,  ob  bar- 
dzobym  chciał  wiedzieć,  czy; 
imubn  auf  ctroaś  —  machen 
wzniecić  w  kim  żądzę  czego ; 
no^  ettt).  —  rccrben  zapragnąć 
czego ;  —  effen  zajadać  chciwie, 
łapczywie. 

^cgic'j)cn,  va.  begof§,  ^abe 
begoffen,  oblać,  polać;  mit 
SBaffer  —  oblać  wodą;  bie 
33Iumcn  —  podlewać  kwiaty; 
fid^  bie  ^leiöer  —  zlać  sobie 
ubranie;  ftd^  bie  5Ra[e  —  zalać 
pałkę,  podochocić,  podpić  so- 
bie; roić  ein  begoffencr  ^unb 
bauonge^en  odejść  jak  zmyty, 
z  nosem  spuszczonym  na 
kwintę. 

Jßcgi'nn,  sm.  =e§,  zaczęcie 
M.,  początek  m. ;  bei  —  ber 
SSorfłeUung  na  początku  przed- 
stawienia. 

33C9i'nncn,  ta.  l  m.  begonn, 
l^abc  begonnen,  rozpocząć,  za- 
cząć; ben  5łampf  —  rozpo- 
cząć walkę ;  bie  9Irbeit  —  jąć 
się  roboty;  baö  Sd^aufpiel  be« 
ginnt  widowisko  się  zaczyna; 
alg  bie  SBett  begann  kiedy 
świat  powstał;  bie  ©i^ung 
beginnt  posiedzenie  otwarte ; 
ber  g^rü{)ling  beginnt  wiosna 
nastaje;  frifc^  begonnen^  fialb 
gewonnen  kto  dobrze  zaczął 
jakby  połowę  zrobił;  roer  üiel 
beginnt,  toentg  2)anf  gcrcinnt 
kto  wiele  rzeczy  zaczyna,  ża- 
dnej  dobrze  nie  zrobi. 

33Cöi'ttcrn,  va.  (^aben)  opa- 
trzyć kratą. 

S^CglÖ'n^'cn,  va.  (^abcn)  rzu- 
cać światło  na  co. 

©COla'fcn,  va.  (^aben) 
oszklić;  bas  ^cnfter  —  wsta- 
wić szyby  w  okno. 

^cglaubincu,   va.   (^aben) 

uwierzytelnić,  wiarygodnym 
uczynić;  ber  Śorgang  ift  burc^ 
giugenjeugen  beglaubigt  o  zaj- 
ściu zeznali  świadkowie  na- 
oczni, zajście  stwierdzili  świad- 
kowie naoczni ;  beglaubigte 
Slbfd^rift  odpis  wierzytelny ; 
burc^  Unter[4i^ift  —  stwierdzić 
podpisem ;  einen  ©efanbten  — 

dać  akredytywę  posłowi. 

Söefilou'bipnn,  sf.  pi  »en, 

uwiersytelnienie    n.,     stwier- 


dzenie n.,  poświadczenie  )i. ; 
jur  —  beffen  unterzeichne  ic^ 
norliegenbe  ©rflärung  co  po- 
świadczam (stwierdzam)  przez 
podpisanie  niniejszego  oświad- 
czenia. 

^cglaubtgung^ft^rcibcn,«». 

=§,  pi.  — ,  akredytywa  /. 

^eßlci't^cn,  va.  beglidi,  ^abe 
beglichen,  wyrównać;  «Sd^tBie« 
rigfeiten  —  usunąć  trudności ; 
einen  ©treit  —  załagodzić 
spór;  ftreitenbe  ^erfonen  — 
poerodzić  powaśnionych. 

begleiten,  va.  (^aben)  to- 
warzyszyć, odprowadzać;  je» 
mauben  mit  ben  beften  2ßün= 
fd^en  —  najlepsze  życzenia 
dać  komu  na  drogę;  jmnbn 
mit  bcm  ßlaoiere  —  towarzy- 
szyć, akompaniować  komu  na 
fortepianie ;  jemanben  gum 
©d^u^C  —  eskortować  kogo ; 
jmnbn  bi§  an  einen  Ott  — 
odprowadzić  kogo  do  miejsca; 
ber  Srief,  ber  "öu  ©enbung 
begleitet  list  wysłany  z  prze- 
syłką; 31^r  ©d^reiben  roar  oon 
einem  Sßed^fel  begleitet  do  listu 
przyłączj^łeś  pan  weksel;  er 
begleitete  ba§  ©efd^en!  mit 
freunblid^en  Sßorten  do  poda- 
runku przydał  uprzejme  wy- 
razy; mer  mirb  mic^  —  kto 
obejmie  akompaniament;  be- 
gleitenbe  ©timme  głos  wtóru- 
jący, drugi  głos. 

iöcglci'tcr,  sm.  =g,  _?;?.  — , 
(sin  sf.,  pi.  sinnen)  towarzysz 
m.,  towarzyszka  /. ;  er  ift 
mein  fteter  —  ciągle  mi  to- 
warzyszy; bie  —  beö  dürften 
orszak  w.  księcia;  ber  —  bes 
(Sifenba^ngugeś  konduktor  m. 
pociągu;  ber  —  am  (Slaoiere 
akompaniator  m.,  wtórujący 
na  fortepianie;    @ott  fei  bein 

—  niech  cię  Bóg  prowadzi. 
33cglei'tUUg,  sf.  pi  =cn,  to- 
warzystwo 11.,  odprowadzenie 
n.,  wtórowanie  M.;  bie  —  bc§ 
5'ütften  orszak  (świta)  księcia; 
in  jmnbö  —  w  czyjem  towa- 
rzystwie; jemanbcm  —  jum 
Sc^u^e  mitgeben  przydać 
komu  straż  (eskortę);  fie  j^at 
meine  —  angenommen  pozwo- 
liła, bym  jej  towarzyszył;  bic 

—  be§  Drd^ffterś  towarzysze- 
nie, akompaniament  orkiestry. 


'^eglO'^en,  va.  (§aben)  wy- 
trzeszczyć oczy  na  co,  gapie 
się  na  co. 

^Bcglü'rfen,  va.  (^abcn) 
uszczęśliwić;  3Renfd^en  — 
uszczęśliwić  ludzi;  mit  ©iitem 
reic^  beglüdft  hojnie  uposa- 
żony ;  —  (Sie  mic^  mit  ^i)vem 
33efud^C  racz  pan  łaskawie 
zaszczycić  mnie  odwiedzinami; 
bieä  SBeib  l^at  mic^  aufś  l^öd^fte 
beglUdEt  kobieta  ta  dała  mi 
najwyższe  szczęście;  fie  f)at 
mic^  mit  einem  ©o^ne  begludft 
obdarzyła  ranie  synem. 

^eglü'tfcr,  sm.  =g,  pi  —, 
(sin  sf.,  pi  *innen)  uszczęśli- 
wiający (-a),  dający  szczęście. 

^ćgliit!tt)unf(j^cn/  va.  (^aben) 

życzyć  szczęścia,  gratulować; 
jmnbn  ju  feiner  ^od^jeit  — 
składać  komu  życzenia  z  oka- 
zyi  zaślubin;  ic|  beglütfioün^ 
f^e  ©ie  ju  ^^rem  ^-Berufe  ży- 
czę panu  szczęścia  w  zawo- 
dzie. 

:^egn'abcn,  va.  (^aben)  ła- 
skę wyświadczyć;  er  ift  ^oĄ 
begnabet  wiele  łask  spłynęło 
na  niego. 

'^egnabigcn,  va.  (^aben) 
ułaskawić;  Den  S^erbrec^er  — 
ułaskawić  zbrodniarza;  jmnbn 
roieber  —  przyjąć  kogo  na- 
powrót  do  łask;  ein  jugenb^ 
litfer  SBerbrec^er,  ber  ju  — 
ift  młodociany  przestępca  za- 
sługujący na  przebaczenie. 

'^egnobigung,  sf.  pi  »en, 

ułas^kawienie  n.,  przebacze- 
nie n.,  amnestya  f. 

ilUguabigungźbticf,  5m.=eś, 

pi  =e,  pismo  n.  ułaskawiające. 

^cgnabigungćgcfudj,    ^sn. 

=e?,  pi.  't,  prośba  /.  o  uła- 
skawienie. 

Ükgna'btgung^ret^t,  sn.  =eś 

p)l  »e,  prawo  n.  łaski,  uła- 
skawienia. 

'-Pcgnii'geit,  I.   w.  {^<x\itxC) 

fid^,  zadowołnić  się,  konten- 
tować  się;  ft(^  mit  menigeiu 
—  przestawać  na  małem;  \iQ.= 
mit  roili  er  fic^  nic^t  —  to 
mu  nie  wystarcza,  tego  mu 
nie  dosyć ;  bu  foUteft  bid^  ba» 
mit  —  to  ci  wystarczyć  po- 
winno. 

5Pcgra'bcn,  va.  begräbft,  6e= 
gräbt,  begrub,  ^^^^t  begraben. 


^egrä'öni^ 


177 


^C(|cü'^unö§formel 


pogrzebać,  zagrzebać;  in  bcn 
Söcttcn  —  zatopić  w  falach; 
—  fein  leżeć  w  grobie ;  er 
rourbe  oon  'ötn  Xtümm^vn  — 
zasypały  go  gruzy;  cv  fi^t 
unter  Söüc^ern  —  zagrzebał 

się  w  książkach;    fein    SRamc 

ift  in  SSergefjenr)eit  —  imię 
jego  poszło  w  niepamięć;  (a)ä 
bic^  —  daj  się  wypchać;  ba 
licfjt  ber  §unb  —  w  tem  sęk. 
^cgrä'Imi^,  sn.  -ffeg,  pi. 
sffe,  1)  pogrzeb  m. ;  einem  SSe» 
gräbniffe  belroo^neu  być  na 
pogrzebie;   2)    grobowiec    m, 

^axä'hnii^tittUä)U\t,    sf. 

pi.  «en,  obrzędy  m.  pogrze- 
bowe. 

^cgrä'Imtginfdjrift,  sf.  pi. 

»en,  napis  m.  na  grobowcu. 

^cgrä'üni^Ioftcn,  a.  pi.  ko- 
szta pogrzebu. 
^eßrtt6ni^:t)Ia^,  sm.  »eg,  pi. 

«plä^e,  cmentarz  m. 

^cgra'fcn^   i.   m.  (^aBen) 

trawę  objeść  (o  zwierzętach); 
miejsce  jakie  darniną  pokryć; 
II.  tr.  fidö,  okryć  się  trawą. 
33C9rci'fcn,  I.  m.^  Begriff, 
l|aBc  Begriffen,  1)  macać,  ob- 
macywać; 2)  zawierać,  mie- 
ścić w  sobie,  obejmować;  bar« 
unter  mit  Begriffen  w  czem 
się  już  mieści ;  etu).  in  einer 
Siec^nung  —  wstawić  co  w  ra- 
chunek; bicfe  SBeftimmung  ift 
im  ©ontractc  Begriffen  to  po- 
stanowienie jest  objęte  kon- 
traktem; bag  ©anjc  ift  in 
einem  S3anbe  Begriffen  całość 
mieści  się  w  jednym  tomie, 
całość  jest  objęta  jednym  to- 
mem ;  3)  pojmować,  zrozu- 
mieć; er  Begreift  leicht,  fd^roer 
z  łatwością,  z  trudnością  poj- 
muje; cś  ift  (cic^t  ju  — -  łatwo 
zrozumieć;  id^  J^aB'ä  Begriffen 
rozumiem ;  ba§  ift  nid^t  ju  — 
to  niezrozumiałe;  id^  Begreife 
feine  @raufam!elt  nic^t  nie 
pojmuję  jego  okrucieństwa 
(jak  można  być  tak  okru- 
tnym); 4)  auf  bem  3JJarfd^c 
Begriffen  fein  maszerować;  auf 
ber  Sieife  Begriffen  fein  bawić 
w  podróży ;  im  Sefen  Begriffen 
fein  czytać;  id^  war  eBen  im 
3luśgc^en  Begriffen  właśnie 
chciałem  wyjść;  bic  2lrmee 
war  thin  im  SfiüdE^ug  Begriffen 


armia  właśnie  gotowała  się 
do  odwrotu;  im  SScrben  Be- 
griffen fein  powstawać;  fein 
JRul^m  ijl  im  SBerben  Begriffen 
sława  jego  szerzyć  się  za- 
czyna; i^  voat  in  ber  2luś= 
fü|rung  Begriffen  zajęty  by- 
łem wykonaniem ;  II.  vr.  ba^ 
Begreift>  fid^  to  się  rozumie. 

^egrei'fUdj,  adi.  łatwy  do 
pojęcia,  do  zrozumienia;  baö 
ift  mir  nid^t  —  nie  rozumiem 
tego;  eg  ift  leicht  —  bafg 
łatwo  wyobrazić  sobie,  że; 
jmnbm  etro.  —  mad^en  wy- 
jaśnić komu  co;  adv.  jak 
łatwo  zrozumieć;  unb  ba  id^, 
raie  — ,  eg  nic^t  tl^un  fonntc 
agdy  ja,  jak  zrozumiesz,  uczy- 
nić tego  nie  mogłem. 

^CgrCnjCn,  va.  (^aBen)  od- 
graniczyć, granicami  ozna- 
czyć ;  (przenośnie)  ścieśnić, 
ograniczyć;  ber  ^oVi  begrenzt 
ben  augroärtigen  ^anbel  cło 
ścieśnia  handel  zagraniczny; 
feine  3Jiac^t  ift  Begrenzt  roor» 
ben  ograniczono  władzę  jego. 

Scgre'njung,   sf.  pi.  »en, 

odgraniczenie  «.,  granica  /., 
ścieśnienie  n. 

!iöcgct'ff,  sm.  =(e)ä,  pi.  =e, 
1)  pojęcie  n.,  wyobrażenie  n. ; 
feinen  —  oon  etro.  ^aBcn  nie 
mieć  wyobrażenia  o  czem; 
fic^  einen  —  t)on  ełro.  mad^en 
mieć  pojęcie  o  czem;  nac^ 
unferen  S3egriffen  z  naszego 
punktu  widzenia;  ba§  gel^t 
üBer  alle  ^Begriffe  to  przecho- 
dzi wszelkie  pojęcie;  mo  Se* 
griffe  fehlen,  ba  flcllt  ein  2Bort 
W,x  rechten  ^i\i  fic^  ein  gdy 
myśli  braknie,  słowo  ją  na 
czas  zastąpić  zdoła;  2)  zdol- 
ność/, pojmowania;  fd^rocren, 
leichten  Segriffeö  fein  pojmo- 
wać z  łatwością,  z  trudnością; 
3)  im  S3egriffe  fein  etm.  ju 
tl^un  zajętym  być  przygotowa- 
niem czegoś,  zamierzać  co 
uczynić;  roir  Waren  eBen  im 
Segriffe  aBjureifen  właśnie 
mieliśmy  odjechać. 

Scgri'ff^befttmmung,  sf.  pi. 

=en,  określenie  n.  pojęcia, 
definicya  /. 

Segri'Penttt)i(fcI«ng,  sf.pl. 

=  en,  wyprowadzenie  n.  po- 
jęcia. 


3nlenber,  Deutfc^'^otnifAcg  Sßörtcrbu^. 


^cgti'ff^ljermijgen,  sn.  =g, 

pl.  — ,  zdolność  /.  pojmo- 
wania. 

^egrü'ubcn,  i)  va.  (^aBen) 

ugruntować,  ustalić,  założyć; 
ein  (Scfd^äft  —  założyć  in- 
teres; feinen  Srebit  —  ugrun- 
tować kredyt;  feinen  3łuf  — 
ustalić  sławę;  eine  äßiffen« 
fd|aft  —  ugruntować  naukę, 
stworzyć  umiejętność;  einen 
eigenen  ^auSI^aft  —  założyć 
własne  gospodarstwo  ;  ein  @c* 
fd^ted^t  —  dać  początek  rodowi ; 
eine  ©ad^e  —  ustanowić  jaką 
rzecz ;  2)  uzasadnić,  poprzeć 
argumentami ;  eine  Śel^aup« 
tung  —  poprzeć  twierdzenie; 
einen  Slntrag  —  umotywować 
wniosek;    3)    fic^    in   einer 

SBiffenfd^aft  —  zgłębić  umie- 
jętność, pogłębić  się  w  umie- 
jętności; jmnbn  in  einer  3ßif=» 
fenfc^aft  —  wykształcić  kogo 
w  umiejętności;  Begrltnbcnb, 
part.  i  adi.  stanowiący  istotę 
uzasadniający;  bie  ba§  ®ig€n= 
t^um  Begriinbenbc  X^atfac^c 
zdarzenie,  na  którem  się  opiera 
prawo  własności ;  Begriinbet, 
part.  i  adi.  ugruntowany, 
ustalony;  Begrünbete  2)agei= 
orbnung  motywowany  porzą- 
dek dzienny;  feft  Begrünbeter 
Siuf  ustalona  sława. 

^cgni'nber,  sm.  -§,  pl.  — , 
(«in  sf.,  pl.  =innen)  założyciel 
m.f  założycielka  /.,  fundator 
m.,  fundatorka;  —  eines  @9» 
ftemg  autor  m.,  twórca  sy- 
stemu, 

Scgrü'nbung,  sf.  pl.  -en, 

ugruntowanie  n.,  ustalenie  n. ; 
uzasadnienie  n.,  umotywowa- 
nie n. 

Segni'ncn,  i.  va.  (^aBen) 

pokryć  zielenią;  II.  vr.  fid^, 
okryć  się  zielenią. 

S8cgrü'l?cri,  va.'(^aBen)  po- 
witać kogo;  imnbn  a(ä  Äönig 

—  powitać  kogo  królem ;  fic 

—  fic^  freunbfc^aftUd^  witają 
się  uprzejmie ;  bic  g^einbe  mit 
©d^üffen  —  powitać  nieprzy- 
jaciół strzałami. 

^egni'png,    sf   pi.   *en, 

przywitanie  n.,    powitanie  n. 

^cgrü'pnggfömcl,  sf  pi. 

=n,  formuła  /.  używana  przy 
powitaniu. 

12 


^egrit'^ung^fi^uf^ 


178 


^cöa'nblung 


S3cgrii'pnfiöf(^uf?,  sm.  =ffe§, 

pl.  «fc^Üfle,  stiza-f  7W.  na  powi- 
tanie, powitalny. 

^cgutfen,  ta.  (^aben)  oglą- 
dać. 

Scgü'nftigcn,    va.    (paUn) 

sprzyjać  koma,  wspierać  kogo, 
faworyzować,  protegować; 
er  ift  t)om  (Stüdfc  begünftigt 
fortuna  sprzyja  mu;  burc^  bie 
SflaĄt  begünftigt  przy  pomocy 
ciemności  nocnej ;  bcgünftigtc 
©laubiger  wierzyciele  uprzy- 
wilejowani ;  tpir  rocrben  ©te 
bei  ber  ^a^Iung  rorjugSnjeife 

—  szczególnie  uwzględnimy 
pana  przy  zapłacie. 

S3cnii'nftigung,  sf.  pl.  =en, 

sprzyjanie  n.,  pomaganie  n., 
wspieranie  n.,  protekcya  /. ; 
bei  —  ber  Untftänbe  przy 
sprzyjających  okolicznościach; 
bei  —  ber  ytaĄi  pod  zasłoną 
nocy. 

^cgu'rten,  va,  (^aben)  opa- 
sać. 

S3cgu'tad)ten,    va.  ^  (^aben) 

etlDttŚ,  wypowiedzieć  zdanie 
o  czem,  osądzić  co. 

^cgu'tad)*tmig,  sf.  pl  =en, 

einer  ©ad^e,  wydanie  n.  orze- 
czenia, opinii  o  czem. 

ScgÜ'tcrt,  adi.  1)  bogaty 
w  dobra  ziemskie;  reid^  — 
posiadający  rozległe  dobra ; 
2)  bardzo  bogaty,  opływający 
w  dostatki. 

JBegii'tigcn,  va.  (^aben) 
uśmierzyć,  udobruchać,  uspo- 
koić. 

^e^aa'ren,  vr.  (^aben)  ftd^, 
porastać  włosami;  bel^aart, 
part.  i  adi.  obrosły,  włocha- 
ty, okryty  włosami. 

Sclia'tfcn,  va.  (^aben)  bie 
SBöume,  ociosać,  obcinać  (gałę- 
zie z  drzew) ;  mit  bem  ©d^nabet 

—  odzióbać;  (w  rolnictwie) 
obsypać,  okopać  (ziemię  mo- 
tyką). 

^Cl^aftCt,  parł.  od  bef)aften 
i  adiec.  obarczony,  obcią- 
żony; mit  ©d^ulben  —  obcią- 
żony długami ;  mit  einer  ^ran!« 
I^cit  —  zarażony,  nawiedzony 
chorobą;  mit  ^ifjUtn  —  fein 
mieć  wady. 

85cl)a'gclt,  part.  od  nieu- 
żywanego bel^ageln,  zasypany 
gradem. 


^cba'gcn,  I.  m.  (^abcn) 
elroaś  besagt  mir  podoba  mi 
się  co,  lubię  co;  e§  besagt 
mir  f)ier  podoba  mi  się  tu; 
bie  ©peife  befjagt  il^m  nic^t 
potrawa  nie  przypada  mu  do 
smaku;  wie  besagt  ^l^nen  ba§ 
jak  pan  to  znajdujesz,  jak 
się  panu  to  podoba;  bie  ?Ruf)t 
be'^agt  ifim  nid^t  nie  lubi  spo- 
koju; II.  sn.  Ǥ  upodobanie 
n.,  przyjemność/.;  —  an  etn). 
finben  znajdować  upodobanie 
w  czem ;  nad^  feinem  —  (eben 
żyć  wedle  swego  upodobania  ; 
finnlid^eś  —  empfinben  do- 
znawać przyjemności  zmysło- 
wych. 

^^C^a'gltt^,  adi.  i  adv. 
miły(-o),  przyjemność  sprawia- 
jący, przyjemnie ;  machen  ©ie 
fic^'s  —  urządź  się  pan  wy- 
godnie; id^  fü^te  mid^  —  przy- 
jemnie, dobrze  mi;  bel^aglid^Cö 
@efüf)l  miłe  uczucie;  eśmo^nt 
fid^  F)ier  —  przyjemnie  się  tu 
mieszka. 

iöc^a'glir^fctt,  s/.  j)l.  =en, 

przyjemność/,  miłe  uczucie  n. ; 

—  lieben  lubić  wygodę. 

^e^alftcrn,  tn.'^ab'en)  ein 
^ferb,  tręzlę  włożyć  na  konia. 

^C^olten,  va.  'bepaft,  be- 
hält, bef)ielt,  l^abe  bĄalUn, 
zatrzymać;  auf  Sager  —  za- 
trzymać na  składzie;  prüfet 
alles  unb  bel^altet  baś  Öefte 
badaj  wszystko  a  zachowaj 
co  najlepsze;  ba§  3Keer  be= 
l^ielt  i^n  nic^t  wyrzuciło  go 
morze;  fd^enfen  unb  bann  — 
gilt  nid^t  najpierw  darować 
a  potem  zatrzymać  nic  nie 
znaczy;  benfelben  SEBeg  — 
trzymać  się  tej  samej  drogi, 
iść  tą  samą  drogą ;  jmnbn  tn 
gutem  2lnben!en  —  zachować 
o    kim     dobre    wspomnienie; 

—  ©ie  mid^  lieb  zachowaj 
mi  pan  przywiązanie;  jmnbn 
im  2lnbenfen  —  zachować 
kogo  w  pamięci,  pamiętać 
o  kim;  etn).  im  ©ebac^tniS  — 
zapamiętać;  er  fann  bie^fiamen 
nid^t  —  nie  może  spamiętać 
nazwisk;  id^  l^abe  t)on  feiner 
3tebe  njenig  —  mało  pamię- 
tam z  jego  mowy ;  tüir  beJöicI- 
ten  ba§  %ilt>  utrzymaliśmy 
się  na  placu;  er  bel^ielt  einen 


:  |)uften  oon  biefer  ßran!^eit 
został  mu  kaszel  po  tej  cho- 
robie;    roenn  mir  boś  SBetter 

—  jeżeli  się  pogoda  nie  zmie- 
ni ;  ba§  Seben  —  zostać  przy 
życiu;  bie  Oberbanb  über  bie 
anberen  —  wziąć  górę  nad 
innymi ;  Siedet  —  wygrać  spra- 
wę, mieć  słuszność;  ben  ©ieg 

I —    odnieść    zwycięstwo;     lĄ 
b,ahe  je^n  fronen  baüon  übrig 
I  —  zostało  mi  z  tego  dziesięć 
'koron;    ic^   behalte  bie§  noc^ 
'  JU  gut   to  mi  się  jeszcze  na- 
,  leży;  bag  behält  immer  feinen 
;  SBert    to    zawsze    ma    swoją 
!  wartość;    roo^l  —  dobrze  za- 
!  chowany,    w    dobrym    stanie, 
'  w  pełnem  zdrowiu;  n)0§I  be* 
'  ^altencś  ©c^iff    okręt,    który 
uszedł  niebezpieczeństwa. 
I     ^d)ö'Itcr,  sm.  =ä,  2^^'  —' 
'^tljä'Unx^,  sn.  =ffeg,  pl.  «=ffe, 
miejsce  n.  lub  naczynie  n.  słu- 
żące do  przechowania  czego; 

—  für  SEaffer  stok  7«.,  ściek  7«. 
na  wodę,  rezerwoar  7n. ;  — 
für  Söaren  magazyn  m.,  skład 
m.  towarów;  —  für  ^ifd^e 
sadzawka  /.  na  lyby. 

i8cl)0'nbcln,  va.  (Vben)  i) 

obchodzić  się,  traktować  ko- 
go,  co;    jmnbn   al§   §reunb 

—  obchodzić  się  z  kim  jak 
z  przyjacielem;  jmnbn  (är5t= 
li4)  —  leczyć  kogo;  etm.  er« 
fd^öpfenb  —  obszernie  co  tra- 
ktować, rozwodzić  się  nad 
czem;  jemanben  grob  —  być 
grubiańskim  wobec  kogo ;  jcs 
manben  fc^impflit^  —  zelżyć 
kogo,  ubliżyć  komu;  jmnbn 
graufttm  —  pastwić  się  nad 
kim ;  aud^  id^  f^abi  biefen  @e= 
genftanb  be^anbelt  i  ja  zajmo- 
wałem się  tym  przedmiotem, 
traktowałem  o  tym  przed- 
miocie; in  biefem  93anbe  be« 
^anbelt  er  bie  ^^^ilofop^ie 
w  tym  tomie  wykłada  filo- 
zofię ;  2)  wytargować,  zgodzić. 

^"^clm'nbtgcn,    ra.    (fiaben) 

oddać  do  rąk. 

'^cba'nblung,  sf.  pl  »en, 

traktowanie  n.,  obejście  n.  się; 
ic^  erfuhr  »on  lĘim  eine  gute 
33el^anblung  dobrze  się  zemną 
obszedł;  ber  5!ran!e  ftarb  in« 
folge  fd^lec^ter  —  chory  umarł 
.  wskutek  złego  leczenia. 


^c^a'nblung^art 


179 


^c^c'rrfdjcit 


spo«ób  traktowania,  leczenia. 

^e^a'nbf^Mlicn,  va.  (fiaben) 

\ihrf\c  w  rękawiczki. 

SScIiü'ngcn,  I.  va.  (^aben) 
1)  poob wieszać;  ba§  ^immer 
mit  SBirbern  —  zawiesić  obrazy 
w  pokoju ;  ein  ^iw^wtc'^  fd^ioarj 
—  ubrać  pokój  na  czarno;  bie 
©trafeen  feftlid^  —  świątecznie 
przystroić  ulice;  2)  (u  my- 
śliwych) bie  §unbe  f)abtn  ba§ 
3Bilb  behängt  psy  obsiadły 
zwierzynę ;  II.  vr.  (l^aBen)  fic^, 
fid^  mit  35änbcrn  —  ubrać  się 
w  wstążki,  okryć  się  wsląż- 
katni ; '  bie  Sruft  mit  Drben 
bei^nncit  pierś  okryta  orderami. 

33c!^a'rfen,  m.  (^aben)  zgra- 
bić, pograbić  (g^rzędę). 

^c^a'rntfd^cn,  va.  \  vr.  (^a» 

ben)  ftd^,  ubrać  w  pancerz, 
przywdziać     zbroję ;     fd^warj 

be^arnifc^ter     S'litter     rycerz 

w  fzarnej  zbroi. 

^C^a'rmi,  vn.  (^aben  i  fein) 
trwać,  wytrwać  przy  czem ; 
auf  einer  ©ad^e  —  obstawać 
przy  czem ;  er  bef)arrt  im  ^rr« 
tf)U\m  trwa  w  błędzie;  er  be» 
l^arrt  auf  feiner  2lugfagc  trwa 
przy  zeznaniu,  nie  cofa  ze- 
znania ;  er  be^arrt  l^artnädtig 
ouf  feiner  älieinung  uparcie 
trwa  przy  swojem ;  ba  er  bei 
feinem  ©d^iüeigen  be^arrte  gdy 
uparcie  zachowywał  milczenie. 

Sc^a'rrlid),  adl  stały,  wy- 
trwały; —  bet  ber  Slrbeit  fein 
być  wytrwałym  w  pracy ; 
adv.  stale,  wytrwale;  —  leug« 
nen  przeczyć  uporczywie;  — 
©erlangen  domagać  się  upar- 
cie. 

Selia'rrti(^fett,  sf.  stałość 

/^.,  wytrwałość/.;  —  im  ®(au* 
ben  stałość  w  wierze ;  jäl^e  — 
upartość  /.;  —  fü^rt  jum 
3iete  wytrwałość  do  celu  pro- 
wadzi; —  überroinbet  affeö 
wytrwałość  wszelkie  trudno- 
ści pokona. 

SSclja'rjen,  va.  (baben)  1) 
żywicą  powlec;  2)  93äum^  — 
zaciąć  drzewa,  by  otrzymać 
żywicę. 

Scjau'bcn,  va.  (^abcn) 
ubrać  w  czepek. 

^c^au'djen,  va.  (^aben)  dmu- 
chać na  co. 


^cljau'eit,  va.  bel|ieb  (be» 
l^aute),  ^abe  bel^auen  ociosać 
(kamień),  obcinać  (drzewa, 
gałęzie),  cyzelować  (kawał 
kruszcu);  eine  SEBanb  —  wy- 
gładzić ścianę. 

S8c!^au'^tcn)  va.  (^oben)  i  vr. 
fld^,  1)  utrzymać,  zachować; 
fidd  —  utrzymać  się;  feine 
SGßurbc  —  zachować  godność; 
bie  Surfe  —  ftd^  kursą  są 
stałe;  baś  g^elb  —  zostać  pa- 
nem bojowiska;  baś  ^Celb  ift 
nic^t  JU  —  niepodobna  do- 
trzymać placu;  bie  ^errfd^aft 
—  utrzymać  się  przy  pano- 
waniu; er  fonńte  fid^  nic^t 
länger  —  nie  zdołał  utrzy- 
mać się  dłużej;  2)  wypowie- 
dzieć, orzec  stanowczo,  twier- 
dzić; er  bcl^auptete,  bafś  bag 
SBerl^altniś  nic  beftanben  l^ättc 
twierdził,  że  stosunek  nigdy 
nie  istniał;  er  bel^auptet  tro^ 
ber  ©inmürfe,  ba|§  mimo  za- 
rzutów utrzymuje,  że;  burd^ 
©cünbe  nid^t  ju  —  nie  dający 
się  poprzeć  argumentami ;  be= 
l^auptenb,  part.  i  adi.  twier- 
dzący; ber)auptenber  6a|  zda- 
nie twierdzące. 

S3c^au')Jtung,   sf.  pi.  -en, 

1)  utrzymanie  się  przy  czem, 
zachowanie  n.  czego;  bie  — 
ber  ^efłung  roar  fc^roer  tru- 
dno   było    obronić    twierdzę; 

2)  twierdzenie;  ba§  ift  eine 
blo^e  —  to  tylko  proste  twier- 
dzenie, mniemanie  n. 

Sc^an'fcn,   l.  va.   (l^aben) 

imnbn,  przyjąć  kogo  w  go- 
ścinę; II.  vr.  (I^aben)  ftd^,  osie- 
dlić się,  osiąść;  bel^auöt,  2>«^^- 
i  adi.  zaniieszkały,  osiedlony. 

33e^au'fung,    sf.  pi.    »en, 

1)  przyjęcie  n.  w  dom,  w  go- 
ścinę ;  2)  dom  m.,  mieszka- 
nie n.;  ©ie  roerben  mid^  in 
meiner  —  finben  zastaniesz 
mnie  pan  w  domu. 

Sepu'ten,   l.  va.  (^aben) 

pokryć  skórą;  II.  vr.  (I^abcn) 
fid^,  bie  SBiinbe  f^at  ftc^  be= 
Ę)autet  rana  porosła  skórką, 
okryła  się  skórką. 

^^C^et'^Cn,  va.  (§aben)  opa- 
lać, ogrzować. 

^C^lf,  sm.  =e§,  pi  »e, 
środek  m.,  przyrząd  m.,  po- 
moc/.; wybieg  m.,  wykręt  m., 


pozór  m.,  pretekst  m.]  le^ter 

—  środek  ostateczny;  —  für 
ben  Slugenblidf  pomoc  chwi- 
lowa. 

S3c^c1fen,  vr.  fid^,  be^itfft, 
belauft,  be^atf,  fiabi  be^olfen, 
radzić  sobie,  dać  sobie  radę, 
pomódz  sobie;   fic^  ol^ne  ctro. 

—  obejść  się,  obyć  się  bez 
czego;  fid^  fel^r  !napp  — 
muffen  żyć  bardzo  skromnie; 
ftd^  mit  tuenigem  —  przesta- 
wać na  małem;  fid^  fümmer* 
Ii(^  —  żyć  w  niedostatku; 
er  !onn  fic^  mit  SOBorten  nid^t 
gut  —  trudno  mu  się  wysło- 
wić; rocnn  man  eä  nic^t  bef= 
fer  ^aben  fann,  mufa  man  fid^ 

—  roie  eä  ih^n  gel^t  kogo 
bieda  dusi,  ten  wszystko  mu- 
si, w  biedzie  każde  jedzenie 
smakuje. 

S5c^e'ttigcn,  va.  (^aben)  je» 

manben,  nagabywać  kogo,  na- 
przykrzać się  komu. 

^C^elmcn,'  va.  (§aben)  szy- 
szak wdziać,  włożyć  komu. 

^C!^e'nb(C),  adi.  i  adv.  rą- 
czy(-o),  żwawy  (-o),  zwinny(-ie), 
chyży ;  —  auf  ^m  ^ü^en  fein 
być  chyżym  w  nogach. 

Sc^e'nbigfCtt,  sf.  zręczność 
/*,,  zwinność  /.,  ehyżość  /. 

S5c^c'rbergcn,   va.    (^aben) 

przyjąć  w  gospodę,  w  go- 
ścinę. 

SĆ^c'rrf(Ccn,  I.  va.  (^aben) 

1)  panować  nad  kim,  czem, 
władać;  er  be^errfd^t  »ielc 
33i)I!er  panuje  nad  wielu  naro- 
dami ;  bie  2lnfiebrer  bel^errfd^en 
bie  (Eingeborenen  koloniści 
panują  nad  krajowcami;  2) 
(przenośnie)    feine   S3egicrben 

—  poskromić  chuci,  powścią- 
gnąć żądze;  feinen  ©egenftanb 

—  owładnąć  swym  tematem ; 
feine  3"ngß  —  trzymać  język 
na  wodzy;  bie  iJff entließe  2Jłeis 
nung  be^errfd^t  bie  3ße(t  opi- 
nia publiczna  włada  światem; 
er  ift  von  Seibenfc^aften  be- 
l^errfc^t  opanowały  go  namię- 
tności; er  be^errfc^t  i^n  üoö* 
ftänbig  zawładnął  nim,  opa- 
nował go  zupełnie,  robi  z  nim 
co  mu  się  podoba;  er  mirb 
com  ß^rgeij  be^errfc^t  powo- 
duje się  ambicyą;  Ś)  góro- 
wać, mieścić  się  ponad  czem ; 

12* 


^c^c'rrfrf)cr 


180 


58ci' 


ber  ^ügel  Be§err[c^t  bic  ©tabt 
pagórek  wznosi  się  po  nad 
miasto;  bie  iJ^eftung  bc^errfc^t 
bie  (SBcnc  twierdza  górnje  nad 
płaszczyzna;  II.  vr.  (f^ahin) 
]\Ć),  panować  nad  sobą,  być 
panem  siebie ;  ic^  fonnte  mid^ 
t\XĆ)t  —  nie  mogłem  sie  po- 
wstrzymać, powściągnąć. 

(-in  sf.,  pi.  »innen)  pan  w., 
wJadca  m.  (pani  /.,  wład- 
czyni /.);  (Sott  ift  ber  —  ber 
2ßclt  Bóg  rządzi  światem. 

SBc^Ctrfdjimg,  sf.  pi  an, 
imnb§,  einer  ©ad^e,  władanie 
n.,  panowanie  w.,  poskromie- 
nie n.j  górowanie  n. 

33c]^c'rgi9en,     va.    (|a6en) 

wziąć  sobie  do  serca,  wziąć 
pod  uwagę,  rozważyć,  zasta- 
nowić się  nad  czem;  bel^er=« 
jigc,  roaä'  id^  bir  gefagt  ^aBe 
zważ,  com  ci  powiedział;  — 
©ic  meine  JRat^jd^täge  usłu- 
chaj pan  moich  rad. 

tDCrt,  adi.  godny  zastanowie- 
nia, rozwagi. 

^Sc^c'rsißiing,  sf.  pi.  «en, 

rozwaga  /".,  zastanowienie  n. 

'^ttft'X^if  adi.  i  adv.  śmiały 
(-o),  odważny(-ie);  bieS  machte 
mi(^  —  to  dodało  mi  odwagi. 

^eljCrjt^Cit,  sf  odwaga/., 
śmiałość  /. 

^Cl)e'^Cn,  va.  (^aBen)  ocza- 
rować, rzucić  czar   na   kogo. 

^ef)i'Iflt(^,  adi.  pomocny 
do  czego,  w  czem;  —  fein 
pomagać,  wspierać;  blcfer  Um= 
ftanb  roar  i^m  befonbcrg  — 
ta  okoliczność  najwięcej  mu 
pomogła;  id^  roar  il^m  bei  ber 
Slrbeit  —  pomagałem  mu 
w  pracy ;  jum  ©elingen  einer 
iSad^e  —  fein  popierać  spra- 
wę; jmnbm  ju  feinem  (Srfolge 
—  fein  przyłożyć  się,  przy- 
czynić się  do  czyjego  powo- 
dzenia. 

5BcIń'mmdt,  part.  od  nie- 
używanego bel^immeln  pod- 
pity, pijany. 

Sc^i'nbcrn,  va.  (^aben) 
przeszkadzać;  \iai  be^inbert 
mid^  nic^t  to  mi  nie  prze- 
szkadza; jmnbn  an  etroaś  — 
przeszkodzić  komu   w   czem; 


er  bcl^inberte  mid^  an  ber 
2Ir6eit  nie  dał  mi  pracować. 

^clji'nbcntug,  sf.  pi.  =tn, 

przeszkodzenie  n.,  prze- 
szkoda f 

Sc^o'kln,  va.  (l^aben)  ohe- 

blować,  heblem  wyrównać, 
wygładzić;  (przenośnie)  einen 
linüfc^en  Süienfd^en  —  nie- 
zgrabnego człowieka  okrze- 
sać, ogładzić. 

^C^O'Ijnlä(!^Cln,  va.  (^aben) 
szyderczo  się  uśmiechać,  na- 
igrawać  się. 

^tWktń,  I-  va.  (^aben) 
drzewami  zasadzić;  (u  pieka- 
rzy) ben  Dfcn  —  zaopatrzyć 
piec  w  drzewo;  einen  SOBalb 
—  drzewo  w  lesie  wycinać; 
II.  vr.  fid^,  1)  zarastać  drze- 
wami ;  2)  rozpuszczać  gałę- 
zie; beJ^ofjt,  part.  i  adi.  le- 
sisty (okolica),  rozgałęziony 
(drzewo). 

^clolgungörcrfjt,  sn.H^,pi. 

=C,  prawo  n.  rąbania  drzewa. 

^e^O'rc^Cn,  m.  (^aben)  pod- 
słuchiwać. 

^ep'rbC,  sf  pi.  "Xi,  zwierz- 
chność/., urząd  m.,  magistra- 
tura  /.;  fłabtifd^e  —  urząd 
miejski;  ©emeinbe«  urząd 
gminny;  rid^terlid^e  —  sąd; 
^öd^fte  —  najwyższa  instan- 
cya;  aU  Ui^ie  —  entfc^eiben 
rozstrzygnąć  w  najwyższej 
instancyi. 

^e()Ö'rbli(^,  adi.  i  adv.  urzę- 
dowy (-nie),  oficyalny  (-ie). 

^CljU'f,  sm.  -eg,  pi.  «e,  uży- 
tek m.,  pożytek  m.,  potrzeba 
/. ;  ju  meinem  SBe^ufc  dla  mo- 
jej potrzeby,  dla  mego  użytku; 
jum  Sel^ufc  w  celu,  aby;  ju 
biefem  Śctiufe  w  tym  celu. 

^l^CÖÜ'IfItd),a(?i.=  be^ilflic^. 

^e|ii'^)fcn,  va.  (^aben)  ska- 
kać na  czem,  po  czem. 

Scl^üten,  va.  (^aben)  l)  ein 
^elb  —  paść  bydło  na  polu; 
2)  bronić,  ochronić,  strzedz ; 
imnbn  »or  etro.  —  ochronić 
kogo  od  czego;  bel^üt*  euc^ 
(Sott  Bóg  z  wami;  (Sott  be= 
Julitę  niech  Bóg  broni;  (Sott 
bel^üte  bid^  Dor  fold^em  Un- 
glildf  Bóg  niech  cię  strzeże 
od  takiego  nieszczęścia. 

SBe^Ü'tCC,  sm.  4,  pi.  —, 
(«in  sf,  pi.  »innen)  ten  co 


strzeże,  broni,  obrońca  m.f 
stróż  m. 

^C|u'tfam,  adiec.  i  adverb. 
uważny  (-ie),  ostrożny  (-ie), 
rozważny;  —  juroerle  ge^en 
ostrożnie  brać  się  do  rzeczy- 

—  mit  etraai  umgel^en  ostro- 
żnie, delikatnie  się  z  czem 
obchodzić;  bel^Utfam!  uwa- 
żnie, ostrożnie! 

$8c^U'tfom!cit,  sf  uwaga 
/.,  ostrożność  /.,  roztrop- 
ność /. 

^Ci',  praep.  rządzi  3cim 
przypadkiem,  przy,  u,  koło, 
obok;  —  jmnbm  fi^en  sie- 
dzieć przy  kim;  id^  roar  ba- 
malś  —  i^m  bawiłem  wtedy 
u  niego;  —  bem  ^aufe  be* 
finbet  ftd^  ein  (Sartcn  przy 
domie,  koło  domu  znajduje 
się  ogród;  —  bcm  ©arten 
befinben  fic^  bic  ^Celoer  obok 
ogrodu  są  pola;  bic  ©d^tac^t 
rourbe  —  Sßien  gefd^lagcn 
bitwę  stoczono  pod  Wiedniem ; 
fie  rool^nt  —  il^ren  ®ltern 
mieszka  u  rodziców;  er  fi^t 
unmittelbar  —  il^m  siedzi  tuż 
obok  niego,  bezpośrednio  przy 
nim;  —  jmnbm  3wtritt  ^aben 
mieć  przystęp  do  kogo;  et 
f)ai  miĄ  —  Ś^nen  ocrleumbet 
oczernił  mnie  przed  panem; 
in  grofiem  Slnfel^en  fte^en  ~ 
bem  SSoIfe  mieć  wielkie  zna- 
czenie u  ludu;  —  bem  9iid^= 
ter  ^ilfe  fud^en  szukać  po- 
mocy u  sędziego,  wezwać  sę- 
dziego o  pomoc;  etn).  —  ber 
^anb  ^aben  mieć  co  pod  ręką ; 

—  3^if c^e  przy  stole,  u  stołu ; 

—  §ofe  u  dworu;    id^    fani> 

—  biefem  ©c^tiftfteHer  bie 
3Jieinung  oertrcten  znalazłem 
u  tego  pisarza  zdanie,  wyczy- 
tałem w  tym  pisarzu  zdanie; 
ganj  roie  —  unä  tak  samo 
jak  u  nas;  —  unä  ^u  Sanbe 
w  naszym  kraju;  gebrudtt  — 
z  drukarni ;  baś  fommt  feiten 

—  i^m  oor  to  mu  się  rzadko 
zdarza;  ic^  roar  —  ^^mn  by- 
łem u  pana,  odwiedziłem 
pana;  id^  f)ahe  fein  (Selb  — 
mir  nie  mam  pieniędzy  przy 
sobie;  er  trägt  immer  Söaffen 

—  fid^  zawsze  nosi  broń  przy 
sobie,  nosi  się  z  bronią:  t^ 
^attc  bomalś  einen  ©to'rf  — • 


^et' 


181 


^ci't^tcr 


mir  miałem  wtedy  laskę 
{w  ręce,  przy  sobie) ;  er  f)attc 
einen  aSebienten  —  fic^  miał 
służącego  z  sobą ;  id^  bin  gleic^ 
roieber  —  bir  wrócę  natych- 
miast do  ciebie;  —  roem  l^a=» 
Jben  @ie  ©tunben  u  kogo  bie- 
rzesz pan  lekcye,  u  kogo  się 
pan  uczysz;  er  bient  —  ber 
2inf anterie  służy  w  piechocie ; 

—  ©Ott  ift  atteä  möglich  Bóg 
wszystko  może;  e§  ftc|t  — 
mir  ode  mnie  zależy,  zawisło ; 

—  feiner  ^llBreife  odjeżdżając, 
gdy  odjeżdżał;  beim  2lnbttcfe 
ber  SeiĄe  na  widok  trupa, 
ujrzawszy  trupa;  id^  werbe 
mlĄ  —  bem  33ater  beflagcn 
poskarżę  się  ojcu;  —  feinem 
iKufentl^atte  podczas  jego  po- 
bytu; beim  erften  SU(f  na 
pierwszy  rzut  oka;  — ©elegen« 
|eit  przy  sposobności,  gdy  się 
sposobność  nadarzy;  —  2eb= 
geiten  jeineä  33atet§  za  życia 
ojca;  —  jebem  ©^ritte  na 
każdym  kroku;  —  l^eUem 
Sage  w  biały  dzień ;  —  Xtt» 
geSanbrud^  o  brzasku,  o  świ- 
cie ;  —  Xoge,  —  ^a<S)t  w  dzień, 
w  nocy,  dniem,  nocą;— fold^em 
SBetter  w  takiem  powietrza, 
w  taką  pogodę;  beim  erften 
3ełcf)en  na  pierwszy  znak;  — 
3citen    wcześnie,     zawczasu ; 

—  rechter  3^it  ^^  dobry  czas; 
id^  bac|te  —  mir  felbft  my- 
ślałem sobie;  —  2tppetit  fcin 
mieć  apetyt;  —  guter  Saune 
fein  być  w  dobrym  humorze; 

—  ber  2lrbeit  fein  być  zajęty 
pracą;  —  allen  Söätten  fein 
chodzić  po  wszystkich  balach; 

—  näherer  ®r!unbigung  po 
zasiągnięciu  bliższych  infor- 
macyi;  —  @elöe  fein  mieć 
pieniądze;  —  ©träfe  pod  karą, 
pod  rygorem  kary;  tuieber  — 
5łrafti?n  fein   wrócić  do   sił; 

—  Sid^t  przy  świetle;  —  fei« 
ner  aJieinung  bleiben  wytrwać 
w  zdaniu;  —  feinem  Sl^ema 
bleiben  trzymać  się  tematu; 
«nb  n)a§  —  ber  ganzen  ©ad^e 
iia^  93efte  ift  a  co  z  wszyst- 
kiego najlepsze;  mir  ift  nid^t 
rcofl  —  biefer  ©ad^e  niepo- 
koi mnie  ta  sprawa;  —  ber 
gegenwärtigen  ©ad^lage  przy 
obecnym    stanie    rzeczy;    — 


fid^  fein  panować  nad  sobą; 
nid^t  —  fid^  fein  nie  posia- 
dać się,  stracić  przytomność; 

—  SBaffer  unb  S3rot  fi^en  sie- 
dzieć o  chlebie  i  wodzie;  beim 
hinauf  fteigen  wychodząc,  wstę- 
pując na;  —  biefen  Serben 
fteft  ber  ©onjunctio  po  tych 
słowach  kładzie  się  tryb  łą- 
czący; jemonben  —  ber  §anb 
l^aften  trzymać  kogo  za  rękę; 
einanber  —  ben  paaren  ^er- 
um^ie^en  za  łby  się  wodzić; 
jmnbn  beim  fragen  faffen 
wziąć  kogo  za  kołnierz ;  je^ 
manben  —  feinem  S^amen 
nennen  nazwać  kogo  po  imie- 
niu; jmnbn  beim  Söort  neC= 
mett    wziąć   kogo    za   słowo ; 

—  beiner'  ©efd^idflic^feit  ^aft 
bu  nichts  ju  fürchten  przy 
twej  zręczności  nie  masz  się 
czego  obawiać,  biorąc  na 
uwagę  zręczność  twoją,  niema 
obawy;  '—  btefen  '3Jiitte[n 
z  tymi  środkami,  przy  tych 
środkach;  —  feiner  ©d)ürf)» 
tetnl^eit  !annft  bu  baś  leicht 
begreifen  gdy  zważysz,  jak  jest 
nieśmiały,  łatwo  to  zrozu- 
miesz; —  fo  mti  ©d^roierig« 
hiitn  entfage  icf)  zrzekam  się 
wobec  tylu  trudności;  —  aU 

•feiner  ^lug^ett  ift  er  betrogen 
roorDen  mimo  całej  jego  roz- 
tropności oszukano  go;  — 
aHe  bem  mimo  to  wszystko, 
niemniej  przeto;  beim  ^upi* 
ter  na  Jowisza;  —  ©ott  na 
Boga;  ic^  fc^iDÖre  —  ©ott 
przysięgam  na  Boga;  —  Seibe 
nid^t  niech  Bóg  broni,  żadną 
miarą;  SWeitc  —  3J?ei(e  mila 
za  milą;  er  ift  ~  weitem 
reicher  jest  znacznie  (o  wiele) 
bogatszy;  er  ift  —  weitem 
nic^t  fo  reid^  jest  o  wiele 
mniej  bogaty,  daleko  mu  do 
takiego  bogactwa. 

^Cta'n,  adv.  tuż  obok. 

Sci'=bC^aUcn,  va.  be^äUft, 
U^äit,  behielt  bei,  l^abe  beibc* 
l^otten,  zatrzymać,  zachować; 
bie  ölte  Drbnung  —  zacho- 
wać dawny  porządek;  ben* 
felben  Slrjt  —  zatrzymać  tego 
samego  lekarza. 

^Ci'bC^altung,  sf,  zacho- 
wanie n. ;  unter  —  zachowu- 
jąc, zatrzymując. 


^Cl'=btcgcn,  va.  biegft,  biegt 
bog  bei,  Ijabe  beigebogen 
(w  stylu  kancelaryjnym)  do- 
łączyć, załączyć;  ber  93erid^t 
ift  bem  ©d^reiben  beigebogen 
sprawozdanie  jest  dołączone 
do  pisma. 

^öct'blatt,  sn.  -eg,  pi  »blat* 
ter,  dodatek  m.  (do  gazety) ; 
wöd^entlid^eä  —  dodatek  ty- 
godniowy. 

^ci'=  bringen,  va.  bringft, 
bringt,  brachte  bei,  l^abc  bei= 
gebraut,  1)  znosić,  przynosić; 
2)  33  e weife  —  przedłożyć  do- 
wody; Urfunben  —  przedło- 
żyć dokumenta;  ©rünbe  — 
przytoczyć  powody;  ©ewäl^rö* 
männer  —  zacytować,  odwołać 
się  na  powagi  (autorów) ;  neue 
S^atfad^en  —  przytoczyć  no- 
we fakta;  ^en^en  —  stawić 
świadków;  3)  jmrtbm  ©ift — 
zadać  komu  truciznę ;  jnmbm 
f^urc^t,  3"3eifel  —  wzniecić 
w  kim  obawę,  wątpliwości; 
iemanbem  gute  ©runbfä^e  — 
wpoić  komu  dobre  zasady; 
jmnbm  einen  töötli($en  <BtĄ 

—  zadać  komu  cios  śmier- 
telny; hen  jjeinben  eine  S'Jie* 
berlagc  —  zadać  klęskę  nie- 
przyjaciołom; jmnbm  hen  Xoh 
feineö  3Sater§  —  zawiadomić 
kogo  o  śmierci  ojca;  4)  wy- 
tłumaczyć, wyjaśnić;  jmnbm 
eine  ©prad^c  —  naupzyć  kogo 
języka;  er  fann  i^m  bieś  ni^t 
beibringen  nie  potrafi  mu  tego 
wyjaśnić;  man  wirb  i^m  Se- 
benäart  —  nauczą  go  obcho- 
dzić się  z  ludźmi. 

$Bci'^te,  sf.  pi.  fin,  spo- 
wiedź /. ;  bie  —  ablegen  od- 
być spowiedź;  jur  —  gelten 
iść   do   spowiedzi;   jemanbeś 

—  ^ören,  jmnbm  bie  —  at= 
nel^men  spowiadać  kogo,  słu- 
chać spowiedzi  czyjej. 

^^Ci'^tcn,  I.  va.  (§aben) 
spowiadać  się  z  czego;  feine 
©Ünben  —  spowiadać  się 
z  grzechów;  er  l)at  il)m  atteS 
gebeid^tet  z  wszystkiego  mu 
się  wyspowiadał,  wyznał  mu 
wszystko ;  II.  vn.  (I^aben)  spo- 
wiadać sie. 

i&ti'ć)ttt,  Sct'^tiger,  sm. 

«§,  pi.  — ,  1)  =  »eic^tuater, 
2)  =  Seid^tfinb. 


t\  ormd 


182 


'^ci'ncfdimatf 


SBei'djtformcI,  sf.  pl  -n, 

formuła  /.  używana  przy  spo- 
wiedzi. 

JBct't^toöngcc,  sm.  sä,  pi 

— ^,  idący  do  spowiedzi, 

5Sct'd)tnc^etmni^,  sn.  »ffe§, 

pi.  sffe,  tajemnica/,  spowiedzi. 
^Ci'j^tOdb,  m.  -cśj  pi.  'tt, 
ofiara  /.  za  spowiedź. 

^ct'djtfinb,  sn.  "t^,  pL  'cr, 

kontitent  m.y  spowiadający  się. 

Sci'ditf djcin,  sm.  «eS,  pi.  »e, 
(33ci'(^t5CttcI,  sm.  =g,  pi.  — , 
33ci'(^t3CUnni^,  sn.  »ffeö,  pi. 
<=fje)  poświadczenie  n.,  świa- 
dectwo n.  odbytej   spowiedzi. 

«ftüf)le,  konfesyooał  w. 

5?ct'rf)tüater,  sm.  «§,   i>z. 

' räter,  spowiednik  m. 

^tlht,  num.  pi.  obaj,  oby- 
dwaj, obie,  obydwie,  oboje; 
beibeg,  sing,  jedno  i  drugie, 
oboje;  auf  Betben  ©eitcn  po 
obu  strooach ;  ba§  ©acrament 
unter  beiber  ©eftait  sakrament 
pod  obiema  postaciami;  einer 
rsn  beiben  jeden  z  dwóch, 
dwojga;  feiner  eon  beiben  ani 
jeden  ani  drugi,  żaden  z  dwóch, 
dwojga ;  mir  finb  —  nid^t  reid^ 
obaj  nie  jesteśmy  bogaci;  roir 
roerben  —  fiinge^cn  pójdziemy 
tam  razem  (obaj);  groifd^en 
unś  beiben  między  nami  (dwo- 
ma); fie  taugen  —  nid^tä  wart 
jeden  drugiego,  wart  Pac  pa- 
łaca,  a  pałac  Paca;  mit  beiben 
^änben  gugreifen  chwycić 
obiema  rękami;  man  roirb 
beibeö  tl^un  zrobi  się  jedno 
i  drugie;  non  beiben  eineä 
tüäi^ten  obrać  jedno  z  dwojga. 

SBci'bcrkt,  adi.  obydwaj, 
obaj,  obydwie,  obie;  auf  — 
2lrt  na  oba  sposoby;  unter 
—  ©efłalt  pod  obiema  posta- 
ciami;  von  —  ©attung  obu 
gatunków ;  —  ©efc^led^teä 
obu  rodzajów. 

58ei'i)Clfcitig,  adi.  obustron- 
ny, dwustronny,  wzajemny; 
beiberfeitige  jjurc^t  obustronna 
obawa;  i[;re  beiberfeitige  SJiei« 
nung  obustronne  zdania; 
nad^  beiberfcitiger  (Srflärung 
po  deklaracyi  stron  obu ;  nad^ 
beiberfeitiger  53egrü^ung  po 
wzajemnem  powitaniu. 


5ßei'bCrfcit§,  adv.  po  obu 
stronach,  wzajemnie ;  ber  6on* 
tract  tft  —  genel^migt  kontrakt 
przyjęły  obie  strony;  nod|= 
bem  man  fid^  —  »erftänbtgt 
l^atte  po  wzajemnem  porozu- 
mieniu się;  —  ber  Serge  po 
obu  stronach  gór;  fic  ftnb  — 
jufrtcben  obaj  są  zadowoleni. 

Sei'=bru(fcn,     va.    (^aben) 

przydrukować,  przyłączyć  do 
druku. 

$8ci]ijrÜtfcn,  va.  (^aben)  przy- 
cisnąć (pieczęć). 

S3eicina'ubĆr,  adv.  jeden 
z  drugim,  razem. 

58ci'crbe,   sm.  »n,  pi.  -n, 

dziedzic  m.  podstawiony. 

Sei'CffCU,  sn.  =g,  potrawa 
/.  dodatkowa. 

^ti'^üUfSm.  s§,  poklask  m., 
przyklaskiwanie  n.,  oklaski 
m.  pi.,  uznanie  n.,  pochwała 
/. ;  jmnbm  —  Üatfd^en  przy- 
klaskiwać  komu;  er  rourbe 
mit  raufd^enbem  —  aufge- 
nommen przyjęto  go  rzęsisty- 
mi oklaskami;  —  finben  zy- 
skać poklask,  mieć  powodze- 
nie; baö  (StüdE  l^at  oiel  — 
gefunben  sztuka  podobała  się 
bardzo;  biefc  Xl^eorie  finbet 
feinen  —  mel^r  teorya  ta  nie 
ma  już  wziętości;  id^  i^offe, 
baf§  biefe  ©enbung  ^fixm  — 
finbet  spodziewam  się,  że  bę- 
dziesz pan  zadowolony  z  tej 
przesyłki ;  einem  3lntrage  fci« 
nen  —  geben  aprobować  wnio- 

^Ci'foUCU,  vn.  m%  fant, 
fiel  bei,  bin  beigefotten,  przyjść, 
wpaść  na  myśl;  fein  9iame 
roili  mir  nid^t  —  nie  mogę 
sobie  przypomnieć  jego  na- 
zwiska, nie  wpada  mi  na  myśl, 
jak  się  nazywa;  laffen  ©ie 
fic^  ni(|t  —  bie§  ju  t^un  nie 
odważ  się  pan  tego  zrobić, 
niechaj  panu  nie  przyjdzie  na 
myśl  to  uczynić;  jemanbem 
—  przychylić  się  do  czyjegoś 
zdania,  przystąpić  do  czyje- 
goś stronnictwa. 

53ei'fälttg,  adi.  i  adv.  przy- 
chylny (-ie),  zadowolenie  wyra- 
żający ;  fid^  über  etto.  —  äußern 
wyrazić  o  czem  zdanie  ko- 
rzystne; baś  beifällige  Urłl^eil 
beS  Äritiferö    przychylny  sąd 


krytyka;  feine  SJZeinung  rourbe 
—  oufgenommen  opinia  jego 
doznała  przychylnego  przy- 
jęcia. 

'  Jöci'faüÜatfc^en,  sn.  -§,  po- 
klask m.,  oklaski  m. ;  bejami« 
teś  —  klaka  /. 

33ci'faKfIotft^cr,  sm.  >§,  pi. 
— ,  (>in  sf.,  pi.  »innen)  okla- 
8kujący(-a);  (pogardliwie)  kla- 
kier  m. 

^Ci'faü^bcbÜrfttg,  adi.  żą- 
dny oklasków. 

SScifoU^bcjcigung,  sf.  pi. 

-en,  okazanie  n.  zadowolenia. 

^ci'faöögcmurmcl,  sn.  =§, 

szmer  m.  zadowolenia. 

33ei'faIIśruf,  sm.  >e^,pl.  .e, 

okrzyk  m.  zadowolenia. 

Sßci'faüöfturm,  sn.  «c§,  pi. 

sjUlirme,  burza  /.  oklasków. 

SSeifrau,  sf.  pi.  »en,  l)  na- 
łożnica/.,  konkubina  /. ;  2) 
pomocnica  /.  akuszerki. 

33ci'=fügcn,va.(^aben)  przy- 
dać, załączyć;  bem  SBetid^te 
eine  23cmerfung  —  dopisać 
uwagę  do  sprawozdania;  bem 
©efudjc  Urfunben  —  załączyć 
dokumenta  do  podania;  bem 
Sriefe  ein  3^i^cn  —  położyć 
znak  na  liście. 

33ei'fÜgung,  sf.  dołączenie 
n.,  przydanie  w.;  unter  — 
3|l^reö  5Jiamenä  z  dopisaniem 
pańskiego  nazwiska;  unter  — 
ber  2)ocumente  załączając  do- 
kumenta ;  (w  gramatyce)  przy- 
da wka  /. 

SBci'fu^,  sm.  --e§,  pi.  «füBe, 

(rośl.)  byiica  /. 

58ci'gnbC,  sf,  pi.  =en,  doda- 
tek m.,  dołączenie  n. 

33ci'gebcn,  va.  gibft,  gibt, 
gab  bei,  ^abe  beigegeben,  przy- 
dać, dodać;  jmnbm  einen  ®e» 
l^ilfeu  —  przydać  komu  po- 
mocnika; eine  ^arte  —  dodać 
kartę;  flein  —  spuścić  z  tonu, 
ukorzyć  się. 

^ci'9Cor6nctc(r),  sm.  «n,  pi. 

=en,  urzędnik  m.  przyboczny, 
przydany. 

Söci'gcrit^t,  sn.  =eS,  pi.  -e, 

sąd  771.  dodatkowy, 

'i^ci'gcrud),  sm.  *^,  pi.  --ge^ 

riidje,  zapach  m.  drugi,  obcy. 
5Pci'ncfd)marf,  sin.  .eä,smak 
tn.  drugi,  obcy;  einett  —  fia- 
ben  tracić  czem. 


S3ci'=9cfeücn 


183 


«ct'n 


35ei'=9Cfettcn,  l.  va.  (paben) 

przyłączyć,  przydać ;  jmnbn 
feinen  g^reunben  —  wliczyć 
kogo  w  poczet  przyjaciół;  je- 
manbcn  einem  SSercine  —  za- 
pisać kogo  do  stowarzyszenia ; 
n.  vr.  (I^aben)  fid^,  przyłączyć 
sie,  przystąpić ;  fid^  einer  §ttma 
—  przystąpić  do  spółki,  wstą- 
pić, przystąpić  do  firmy;  id) 
gefeilte  mic|  il^nen  beim  (Śpa= 
jicrgange  bei  przyłączyłem  sie 
do  nich  na  spacerze. 

^ci'^giic^cn,  va.  gof§  bei, 
l^abe   bfigegoffen,    dolać,   do- 

^alf  bei,  {^aht  beige^olfen,  ie= 
monbem,  wspierać  kogo,  po- 
magać, asystować  komu. 

^Ci'^ÜfC,  sf.  pi.  'Xi,  pomoc 
/.  wsparcie  n. 

^ctjagb,  sf.  pi.  «en,  małe 
polowanie  n.,  wycieczka  /. 
myśliwska. 

^et'!arte,  sf.  pi.  =e,  młódka 

/".,  karta  /.  do  obsady  wyż- 
szej służąca, 

Śei'=!IcbCn,  va.  (^aben)  przy- 
lepić, dolepić. 

Sci'fnct^t,  sm.  =e§,  pi.  «e, 
pomocnik  m.  parobka. 

^ci'=fDmmcn,  vn.  fam  hń, 
bin  beigffommen,  l)  dać  radę 
komu;  iCm  ift  nic^t  beiju!om= 
men  nie  można  mu  dać  rady, 
z  nim  nikt  nie  poradzi,  nie 
wskóra ;  2)  zbliżyć  się ;  biefem 
Drle  ift  nid^t  beigufommen  do 
tego  miejsca  niema  przy- 
stępu ;  bic  ^'einbe  !ommen  ber 
©tabt  bei  nieprzyjaciele  zbli- 
żają się  do  miasta;  (przeno- 
śnie) dorównać  komu,  czemu ; 
bic  6opie  fam  bem  Original 
an  ©c^ön^cit  nic^t  bei  kopia 
nie  dorównała  oryginałowi 
pięknością;  3)  einer  ©acbc — 
osiągnąć  rzecz;  feinem  <Śc§a* 
ben,  SSerluftc  —  powetować 
szkodę,  stratę. 

^tllf  sn.  =e§,  pi.  'C,  topór 
m..  siekiera  /. ;  ba§  —  ber 
©uittotine  ostrze  n.  gilotyny. 

S3ci'IobC,  sf.  pi.  »n,  szuflada 
/.  ukryta,  skrzyneczka/. ;  btt§ 
!ommt  an^  ber  Äiftc  in  bic  — 
z  jednej  kieszeni  przejdzie 
w  dragą. 


Beilage,  sf.  pi.  =n,  doda- 
tek m. ;  załącznik  m.,  za- 
łączka/.;  baä  ©cfuc^  ^at  brei 
»n,  podanie  ma  trzy  załącz- 
niki; bitte  ibm  bic  —  biefc§ 
S8riefe§  abzugeben  proszę  mu 
oddać,  co  załączono  do  tego 
listu ;  bic  —  ber  SGÖod^enfd^rift 
dodatek  do  tygodnika;  ja- 
rzyna /.  (dodana  do  sztuki 
mięsa,  do  pieczeni)  n.  p. 
S^iinbabrałen  mit  —  pieczeń 
wołowa  z  jarzyną. 

^ci'Iagcr,  sn.  =§,  pi.  — , 

wesele  w.,  pokładziny;  —  ^at= 
ten  odprawiać  gody  weselne 
(o  osobach  dostojnych). 

^ctläufcr,  sm.  *ś,  pi.  —, 
chłopak  m.  do  posyłki. 

beiläufig,  adi.  uboczny, 
okolicznościowy;  beiläufige 
^ragc  pytanie  uboczne,  oko- 
licznością  nastręczone:    adv. 

—  gcfagt  mówiąc  nawiasem, 
nawiasem  powiedziawszy  ;bod^ 
roili  ic^  —  crroäl^nen  chcę  je- 
dnak wspomnieć  okoliczno- 
ściowo (skoro  już  o  tern  mowa); 
ic^  ^abc  —  l^unbert  Äronen 
oerloren  przegrałem  około 
(mniej  więcej)  sto  koron. 

S3ct'Ibricf,  sm.  »eg,  pi.  =e, 

układ  m.  o  budowę  okrętu. 

^ei'4cgen,  va.  (Vben)  i) 

dodać,  dołączyć;  bie  S^iatur 
l^ttt  i^m  glligel  beigelegt  przy- 
roda opatrzyła  go  skrzydłami, 
dała  mu  skrzydła;  fiĄ  einen 
neuen  ^Ut  —  sprawić  sobie 
nowy  kapelusz;  2)  fid^  ein 
SGBetb  —  ożenić  się;  3)  przy- 
pisywać; einem  SBorte  gro|e 
33ebeutung  —  przywiązywać 
wielkie  znaczenie  do  wyrazu; 
jmnbm  einen  9^amen  —  dać 
imię  komu,  nazwać  kogo; 
einen  2;itel  —  nadać  tytuł; 
fid^  einen  falfc^en  DRamen  — 
przybrać  fałszywe  nazwisko ; 
jmnbm  bie  ©iulb  an  etroaä 

—  przypisywać  komu  winę 
w  ozem,  obwiniać  kogo  o  co; 
id^  lege  bem  grofic  Sebeutung 
bei  przywiązuję  do  tego  wielką 
wagę;  fic^  frcmbeS  SSerbienft 

—  przyznawać  sobie  obce  za- 
sługi;^ 4)  einen  «Streit  —  za- 
łatwić, zakończyć  spór;  eine 
©ad^e,  eine  2lngelegen^eit  gut» 
lid^    —    załagodzić    sprawę ; 


eine   ©ac^e  jum   ©c^eine  — 
zawrzeć  zgodę  pozorną. 

Sci'leib,  sn.  «g,  pożałowa- 
nie n.,  politowanie  n.;  jmnbm 
fein  —  auöbrürfen  wyrazić 
komu  współczucie,  politowa- 
nie, złożyć  komu  kondolencyę. 

^eilcib^abrcffc,  sf.  pi.  sń, 

list  m,.  kondolencyjny. 

^ci'Ictb§bc5cigung,  sf.  pi. 

•en,  okazane  współczucie  n. 

53ct'Ictfcn,  sn.  =g,  pi.  — , 
ostrze  w.,  żelazo  m.  u  sie- 
kiery. 

^eilfertig,  adi.  (o  okręcie) 
zupełnie  wykończony. 

keilförmig,  adi.  w  kształ- 
cie siekiery. 

^cil^ieO,  sm.  *e§,  pi.  SC, 
uderzenie  n.  toporem. 

33ei'4tcgen,  vn.  liegfł,  liegt, 
lag  hń,  t)abc  beigelegen,  le- 
żeć, znajdować  się  przy  czem, 
być  dołączonym  do  czego; 
beiliegcnb,  part.  i  adi.  załą- 
czony, dołączony. 

^ci'Ifraut,  sn.  «eS,  pi.  :fräu» 

ter,  (rośl.)   podkówka  /. 

S3ci'magb,  sf.  pi.  =mägbe, 

dziewka  f.  do  pomocy. 

^ei'=mengcit,  va,  {^a.u)  = 
beimifd^cn. 

^ci=mef|en,  t- «.  miffeft,  mifst, 
ma^  Iti,  ^obe  beigemeffen,  je^ 
manbem  etro.,  przypisywać 
komu  co;  jmnbm  bie  ©d^ulD 
an  etro.  —  przypisywać  komu 
winę  w  ezeni ;  er  l^at  il^m  6igen- 
fd^aften  beigemeffen,  bie  er  nic^t 
bcfi^t  przypisywał  mu  przy- 
mioty, których  nie  posiada; 
jcmanbem  ©lauben  —  dawać 
wiarę  komu,  wierzyć  komu; 
id^  meffe  biefer  ©ad^c  feinen 
©laubcn  bei  nie  wierzę  w  to. 

JBci'-mifd)Cn,  va.  (^aben) 
przymieszać  co  do  czego;  bem 
XranJc  etroaś  ^\xdtx  —  przy- 
mieszać (dodać)  trochę  cukru 
do  napoju;  ber  ßrjäljlung  ełro, 
Saune  —  przeplatać  opowia- 
danie żartami ;  bem  Sobe  etnj. 
^abel  —  z  pochwałą  naganę 
połączyć, 

S3ct'n,  sn.  =e§,  pi.  ^c,  1) 
kość  /. ;  eä  ift  nichts  an  i^m 
alg  |)aut  unb  —  taki  chudy 
że  tylko  skóra  i  kości;  biefe 
aKufif  gc^t  mir  burc^  2Jłatf 
unb  —  ta  muzyka  do  żywe- 


^cino'I)C 


184 


Seifa'mmeu 


go    mnie     przejmuje;     bicfcr 
©c^rei  gicng  mir  burcfi  9Äar! 
unb    —    okrzyk    ten    przejął 
mnie     zgrozą;     2)     eä    friert 
©tein  unb  —  mróz  siarczysty ; 
©tein  unb  —  fd^roören  zakli- 
nać się  na  wszystko;  3)  noga 
■f.\   lange  Seine   i^aben  mieć 
długie  nogi;  chodzić  jak   na 
szczudłach;   (przenośnie)   bas 
l^at  lange  Seine  do  lego  jeszcze 
daleko;  er  \jOX  bünne  Seine 
ma   nogi  jak   bocian;    fjurd^t 
mac^t  Seine  trwoga  pospiechu 
dodaje;  ein  —  bred^en,  t)er= 
rcn!en  złamać,  wywinąć  nogę ; 
an  ben  Seinen  anfangen  po- 
wiesić  za    nogi;    auf   einem 
Seine  ftel^en   stać   na  jednej 
nodze;  4)  ba§  magft  bu  an^ 
—  binbfU  możesz  to  uważać 
za    stracone;    auf  bie    Seine 
bringen    postawić    na    nogi ; 
in  bie  Seine  fal^rcnber  ^anj 
taniec  skoczny;    Seine  l^aben 
być  lekkim,  zwinnym;  jmnbm 
auf  bie  Seine   l^elfen  na  no- 
gach kogo  postawić,  dopomódz 
komu;  mieber  auf  bie  Seine 
lommen     odzyskać    utracone 
zdrowie,  polepszyć  sobie  stan 
majątkowy;  jmnbm  Seine  ma» 
^en  nóg  komu  dodać;  id^  reiß 
bir  Seine  mad^en  nauczę  ja 
cię    pospiechu;    (ange  Seine 
mad^en    szybko    chodzić;   fic^ 
auf  bie  Seine  machen  puścić 
się,    wyruszyć    w    drogę;    bie 
Seine    in   bie   §anb   nehmen 
wziąć  nogi  na  plecy,  szybko 
uchodzić ;  er  ift  f(|on  auf  ben 
Seinen  już  wstał;  gut  ouf  ben 
Seinen   być    dobrym    piechu- 
rem;   nod^    auf    ben    Seinen 
fte^en    trzymać     się    jeszcze 
(mimo     strat    wielkich);     bie 
©ac^e  fłe^t  auf  fc^roac^en  Sei« 
nen  sprawa  kiepsko  stoi,  nie 
ma  nadziei  w  tej  sprawie;   er 
!ann  auf  !eincm  Seine  me^r 
ftc^en  upada  z  znużenia,  tak 
jest    zmęczony   że   ledwie   go 
nogi   niosą;    jmnbm    ein    — 
fteÖen  nogę  komu  podstawić; 
über  feine  eigenen  Seine  fłol- 
pern  być  bardzo  niezgrabnym ; 
Seine   roeg   precz    z   nogami. 
S3eina1)e,  adv.  prawie,  nie- 
mal, omal;  baö  SDBcr!  ift  — 
UOttenbet  dzieło  prawie  skoń- 


czone; fte  finb  —  in  bemfel= 
ben  2llter  są  mniej  więcej 
w  tym  samym  wieku;  ic^ 
märe  —  gefallen  omal  nie 
upadłem ;  ber  ©tein  ptte  i^n 
—  getöbtet  kamień  mało  co 
że  go  nie  zabił,  omal  go  nie 
zabił;  eź  l^ätte  if)n  —  baä 
Seben  ge!oftet  omal  życiem 
nie  przepłacił;  id^  l^ätte  eä 
ij^r  —  gefagt  nie  wiele  brakło 
a  byłbym  jej  powiedział. 

JBcinamc,  sm.  -n§,  yl.  =n, 

przydomek  m. ;  Seliuś  mit 
bem  Seinamcn  ber  SBeife  Le- 
liusz  z  przydomkiem  Mądre- 
go; jmnbm  einen  Seinamen 
geben  przydomek  komu  na- 
dać; Soleślauo  mit  bem  Sei* 
namen  ber  ^ül^ne  Bolesław 
Śmiałym  zwany  ;  mit  bem  üer= 
bienten  Seinamen  słusznie 
zwany. 

SBei'nafdje,  sf.  popiół  m. 

z  kości. 

Sci'nktDcgung,  sf.  yl.  «en, 

poruszanie  n.  nogą. 

Jßci'nbrud);    sm.     «§,   pi. 

=brüd^e,  złamanie  n.  kości, 
nogi. 

a3ci'nÖrÜ(I)ig,  «f^*.  mający 
kość  złamaną. 

JBei'nc^en,  sn.  •§,  ^l.  —, 

kostka  /.,   kosteczka  /.,  nóż- 
ka f.  [ściany. 
S3ci'UCrn,  adi.  z  kości,  ko- 
*öei'nfällIniÖ,  sf.  próchnie- 
nie n.  kości. 

«öci'ngcn^^c,  sn.   -eä,  v^. 

tt,  szkielet  m. 

Sci'nl)arnifrfj,  sm.  =e§,  pi. 

ii,  nagoienice  /.  ^jZ. 

Jöet'nfiau?,    sn.    «e§,   2)1. 

=  l§äufer,  kostnica  /. 

Sei'nliaiit,  sf  pi.  -pute, 

błona  /.  przykostna. 

Sci'ntg,  adi.  mający  nogi; 
tjier«  czworonożny. 

Sci'uflcib,  sn.  seS,  pi.  =er, 
spodnie  ^:)?.,  majtki  pi. 

Sct'nneibcrttägcr,  sm.  pi. 

szelki  pi. 

Sei'nfno^jf,   sm.    =eś,    pi. 

sfnöpfe,  guzik  m.  z  kości. 

Sci'nfrclbö,  sm.  «eg,  pi.  =e, 

(w  medycynie)  rak  m.  w  kości. 
Sci'ntO?,  adi.  1)  bez  kości, 
2)  bez  nóg. 

Sci'nmnrf,  sn.  »s,  szpik  m. 

kości. 


Sci'nna^t,   sf.  pi.  -no^U, 

szew  /,  kości. 

Sci'iirü^rc,  sf  2)1.  -n,  go- 
leń /.,  piszczel  f,  kość  /. 
goleniowa. 

Sci'nrüftitng,  sf  2>l  -en,  = 
Seinl^arnifd).  ' 
Set'nf(t)cttcn,  sf  pi.  pęta 

pi.  na  nogi. 

Sci'nfdjicnc,  sf  pi.  «n,  i) 

nagoleuica  /. ;  2)  forma  /., 
w  którą  się  wstawia  nogę 
złamacą. 

Sci'nfrf)rot,  słt.  -c§,  pi.  =e, 

odłamek  m.  kości. 

Sci'nf^at,  sm.  se§,  ochwat 
m.,  choroba/,  łamania  w  sta- 
wach (u  koni). 

Sci'nwe^,   sn.  =•§,  ból  m. 

w  no?ach. 

Sci'ntourj,  sm.  *e§,  pi.  *e, 

(rośI.)  żywokost  m. 

Set'=orbncit,  m.  (§aben)  i) 

przydzielić,  przydać  do  czego, 
przeznaczyć  do  czego;  er  ift 
bem  2(usf(§uffe  6eig«orbnet 
morben  przeznaczono  go  do 
wydziału;  2)  uczynić  współ- 
rzędnym. 

Set'orbming,   sf  2)1-   -en, 

przydzielenie  n.;  koordynacya 
/.,  współrzędność  /. 

f8ti'=paütn,  ra.  (f)abtn)  do- 
pakować,  dodać  do  pakunku. 

^Ct'^fcrb,  sn.  *eS,  pi.  't, 
koń  m.  luźny,  luzem  idący, 

Sci'=^f(i(^ten,  vr.  {f)af>en) 
einer  ©ad^e,  zgadzać  sięzczera; 
id)  pflichte  beinem  Sorl^aben 
bei  zgadzam  się  z  twoim  pla- 
nem; jmnbm  —  zgadzać  się 
z  kim;  podzielać  zdanie  czyje; 
ic^  pflichte  feiner  ä)icinung  bei 
podzielam  jego  zapatrywanie. 

Scirat^,  sm.  l)  «=§,  rada/, 
przyboczna  ;  2)  pi.  »rätl^C  czło- 
nek m.  rady  przybocznej. 

Sei''rcil)cn,  f  a.(f)aben)umie- 

ścić  w  tym  samym  rzędzie. 

SBct'rrcn,  va.  (^abcn)  zba- 

łaraucić,  wprawić  av  kłopot; 
fl(j^  —  laffen  dać  się  zbić 
z  tropu;  ftcf)  nic^t  --  faffcn 
nie  dać  się  odwieść  od  celu; 
ofjne  fid^  —  ju  laffen  krokiem 
śmiałym,  pewnym,  nie  waha- 
jąc się  ani  chwilę. 

Scifa'ntmcn,  adi.  razem, 
w  kupie ;  man  fiebt  fic  immer 


fQti'm 


185 


S3ei'^en 


—  zawsze  widać  ich  razem ; 
jeib  il^r  aUi  —  czy  jesteście 
w^szyscy  w  komplecie. 

JBei'f afö,  sm.  =ffcn,  _2;Z.  »flen, 
mieszkaniec  m.  miasta  nie 
mający  pełnych  praw  obywa- 
telskich. 

a3ei'fa^,  «m.  «cS,  pi  =fä|e, 
dodatek  m.;  er  »ertraute  mit 
ba§  ©cl^eitnniś  an  mit  bem 
IBeifa^e  powierzył  mi  tajem- 
nicę z  dodatkiem,  dodając. 

SBci'=f (Raffen,    va.^  (^abcn) 

dostawić,  dostarczyć  czego 
brakuje. 

S3ci'=f(Carrcn,   va.   (§a6en) 

zagrzebać,  zakopać. 

^ti''Wt^tn,  va.  fc^ofä  Bet, 
l)ahe  beigejd^offen,  etto.  für  ben 
gemeinjamen  ^raetf,  przyczy- 
nić się  czem  do  osiągnięcia 
wspólnego  celu. 

S^ei'ff^Iaß,  sm.  =(e)§,  pi. 
sfc^Iäge,  1)  fałszywa  moneta/.; 

2)  dziecko  n,  nieprawego  łoża; 

3)  (w  budownictwie)  podwyż- 
szenie n.  przed  domem. 

^et'=f^Iaocn,  va.  fc^lagft, 
fc^Iagt,  fc^tug  bei,  l^abe  bei» 
gefcölagen,  dodać,  dołączyć. 

tki''^\^\it^tn,  va.  fcIrieMt, 
fd^tte^t,  fc^Iofś  bet,  ^abe  bei* 
gefrf)loffen,  przydać,  załączyć ; 
au§  bem  betgefd^loffenen  33riefe 
tüerben  ©ie  bie  CSin^ell^eiten 
erfal^ten  z  załączonego  listu 
dowiesz  się  pan  o  szczegółach. 

^ei'frfjlufö,  sm.  -ffe§,  2^^' 
«fd^lüfje,  to  co  jest  przyłączone, 
załącznik  m.,  załączenie  n. ; 
unter  —  ber  Slcten  z  załą- 
czeniem aktów. 

S3cl'f djliiffel,  sm.  »§,  pi  — , 

klucz  m.  dorobiony,  dobrany. 

S^et'fc^mad,  sm.  -§,  =  S3ei* 
gefc^macf. 

fcl()mtl3t,  fc^molj  bei,  l^abe  bei« 

gefĄmotjen,stopiwszy  dolewać. 

S3et'=fdjmtercn,  va.  (i^aben) 

dosmarować. 

^ct'sf^reibcn,  va.  fc^reibft, 
fd^reibt,  jc^rieb  hei,  l^abe  beiges 
jd^rieben,  dopisać;  bem  SBriefe 
etroaö  —  dopisać  uwagę  do 
listu. 

^^Ct'ft^rtft,  sf.  pi  -en,  do- 
pisek m.,  uwaga  /. ;  —  einer 
2lbbilbung  inskrypcya  /.,  na- 
pis m.  na  rycinie. 


^Ct'ft^ÜffCl,  sf.  pi  »n,  da- 
nie n.  dodatkowe. 

^ei'=fcfjüttcn,  va.  (^aben) 
dosypać,  dolać. 

^ci'fcgcl,  sn.  =§,  pi  — , 
żagiel  m.  mniejszy. 

^Ci'fcin,  sn.  =S,  obecność 
/.;  in  feinem  —  w  jego  obe- 
cności, przy  nim ;  ol^ne  je» 
manbeś  —  bez  świadków,  gdy 
nikt  obecnym  nie  był;  im  — 
beś  9iotai§  wobec  notaryusza. 

^Ctfci'tC,  adv.  na  bok,  na 
stronę;  etmaS  —  fe^cn  odsta- 
wić co,  odłożyć  na  bok;  bie 
®r;rfurd^t  jmnbm  gegenüber  — 
f ef  en  uchybić  komu ;  bie  ©d^am 
—  fe^eit  pozbyć  się  wszelkie- 
go wstydu;  —  fte^en  trzymać 
się  na  uboczu;  ftd^  —  tüenben 
odwrócić  się  na  bok;  bie  SLr« 
beit  —  fe^en  zaniechać  pracy; 
©d&er^  —  bez  żartów. 

^cifet'tclegimg,    sf.  odło- 
żenie n. 
^etfcitcfc^ng,  sf.  pi  --en, 

zaniechanie  «.;  mit  —  ber  ur* 
fprünglic^en  2lbfic^t  z  zanie- 
chaniem pierwotnego  zamiaru. 

S8ct'=fcnbcn,  va.  (^aben) 
fanbte  bei,  ^abe  beigefanbt,  po- 
słać wraz  z  czem,  dołączyć 
do  posyłki. 

^Ci'sfCi^cn,  va.  (^aben)  1) 
pochować,  do  grobu  włożyć; 
2)  einen  ^opf  —  garnek  przy- 
stawić (do  ognia);  3)  dodać, 
dołączyć;  er  fe|te  bem  ©d^rei* 
ben  feinen  ^amm  bei  położył 
podpis  na  piśmie;  4)  bie  ©e^ 
gel  —  rozwinąć  żagle,  roz- 
puścić żagle. 

^Ci'fi^,  sm.  =e§,  asesorstwo 
n.,  zasiadanie  n.  w  trybunale. 

S8ct'=ft^cn,  vn.  fa^  bń,  l^abe 
beigefeffen,  einem  ^roceffe  — 
być  asesorem  w  procesie. 

^ci'fiijcr,  sm.  »g,  pi  —, 

asesor  m. 

^Ci'fi^Cramt,  sn.  »e§,  ase- 
sorstwo n. 

©ci'=f^anncn,   va.    (^aben) 

przy  prządź. 

^Ct'f^'icl,  sn.  •(€)§,  pi  -e, 
przykład  m. ;  gum  —  na  przy- 
kład; ein  —  anfül^ren  przy- 
toczyć przykład;  tima^  burd^ 
SBeifpiefe  belräftigen  przykła- 
dami co  poprzeć,  stwierdzić; 
biefeS  SSol!  gibt  tin  rü^mHc^eä 


—  ber  2;ttpferfeit  naród  ten 
daje  chlubny  przykład  wale- 
czności;  alś  —  ber  2;uqenb 
aufgefteilt  merben  uchodzić  za 
wzór  cnoty;  ein  quteS  —  ge* 
ben,  mit  gutem  SBeifpiefe  Doran- 
gel^en  dawać  dobry  przykład; 
fic^  an  imnbm,  an   etraog  ein 

—  nehmen  brać  przykład  z  ko- 
go, z  czego;  al§  —  bienen 
służyć  za  pizykład ;  jmnbö 
33eifpiele  folgen  iść  za  czyim 
przykładem ;  er  gab  ein  — 
feiner  ©trenge  dał  przykład, 
próbę  swej  surowości;  Sei* 
fpiele  beroeifen  nid^tg  przy- 
kłady niczego  nie  dowodzą  ; 
böfe  S3eifpiele  cerberben  gute 
©ttten  złe  przykłady  psują 
dobre  obyczaje;  z  jakim  się 
wdajesz  takim  się  sam  stajesz. 

^Cif^tcHo^,  adi.  bezprzy- 
kładny; adv.  bezprzykładnie. 

^et'fiitel^üjeif  e,  adv.  =  gum 
Seifpiel. 

^ef^fłJnitgcn,  vn.  fprang 
bei,  bin  beige]prungen,  jmnbm, 
pospieszyć  komu  w  pomoc, 
dać  szybką  pomoc. 

^Ci'lcn/  va.  bei^eft,  bei^t, 
bifś,  ^abe  gcbiff  en,  kąsać,  gryźć ; 
an  bie  2lnge(  —  złapać  się  na 
wędkę;  fi§  auf  bie  3w»9C  — 
ukąsić  się  w  język ;  in§  @ra§ 

—  umrzeć;  tobt  —  zagryźć 
na  śmierć;  bel^t  er  ni^t  fo 
fra^t  er  bod^  gdy  nie  ugryzie 
to  podrapie ;  fid^  in  bie  i^ippen 

—  przygryzać  wargi ;  um  fid^ 

—  kąsać  naokoło;  baä  jCfeifd^ 
ift  ju  l^art,  id^  fann  e§  nid^t 

—  mięso  jest  tak  twarde,  że 
go  przegryźć  nie  mogę;  e§  ift 
im  §aufe  nic^tö  gu  — 'noc^  gu 
bred^en  niema  w  domu  ani 
kęsa  chleba,  niema  co  w  gębę 
włożyć;  fid^  mit  imnbm  um 
tixo.  —  drzeć  się  z  kim  o  co; 
iemonben  l^inaug*  wykurzyć 
kogo;  ein  tobter  §urtb  beifet 
niĄt  zdechły  pies  nie  ugryzie; 
ben  Seiten  —  bie  ^unbe  bie- 
dnemu zawsze  wiatr  w  oczy 
wieje;  roenn  er  fd^täft,  bei^t  er 
nid^t  gdy  spi  nie  kąsa;  er  ift 
fo  öumm,  bofś  i^rt  bie  ©änfe 

—  głapi  jak  stołowe  nogi ; 
bie  3ä^nc  jufammen*  zacisnąć 
zęby,  zgrzytać  zębami ;  bie 
S3iene  ^(xi  il^n  gebiffen  ukłuła 


58ci'^cr 


186 


33ci'tDOtt 


go  pszczota;  bic  ^iö'i)^  —  i^n 
pchły  go  gryzą;  bie  9?alter 
i)at  if)n  gebiffen  ukąsiła  go 
żmija;  ber  Pfeffer  bet^t  auf 
ber  3uttgc  pieprz  piecze  na 
języku;  biefe  (Vtüffigfeit  bci^t 
im  §alfc  płyn  ten  drapie 
w  gardle ;  ber  diauć)  bei^t  mir 
bic  9(ugen  dym  gryzie  mnie 
w  oczy;  fein  ©erciffen  beifit  ifin 
ma  wyrzuty  sumienia;  feine 
©ünben  —  ifjn  dolegają  mu 
grzechy;    (pizenośnie)  jmnbn 

—  dogryzać,  docinać  komu  ; 
er  ift  ein  ^Un\d)  von  bei^en= 
bem  Sffii^e  ma  gryzący  dowcip ; 
beifienb,  part.  i  adi.  gryzący, 
uszczypliwy,  dokuczliwy. 

^ci'^cr,  sm.  =§,  pi  —, 
('-in  sf.,  pi.  =innen)  człowiek 
m.  kłótliwy  (kłótliwa  kobie- 
ta  /.). 

kaganiec  m. 

3?ci'^5aI)U,  sm.  =§,pl  sjä^ne, 

kieł  7n. 

^Cf^jailfiC,  sf.  pi.  =n,  kle- 
szcze m.  pi. 

^Ct'ftöUb,  I.  sw.»(e)g^pomoc 
/. ;  jmnbm  —  leiften  być  po- 
mocnym komu;  jmnbś  — •  ans 
rufen  wezwać  pomocy  czyjej ; 
imnbm  beroaffneten  —  leiften 
zbrojno  komu  na  pomoc  po- 
spieszyć; fie  finb  gum  39ei' 
ftanbe  bereit  są  gotowi  dać 
pomoc;  mit  ©otteS  —  z  po- 
mocą boską ;  II,  pi.  »fläube 
asystent  7».,  pomocnik  m. ;  ad- 
wokat m. ;  eine  ©od^e  ofjne  — 
fül^ren  wieść  spór  bez  adwo- 
kata ;  III.  świadek  (przy  ślubie) 
m.,  sekundant  m. 

«CiWtet^Clt,  va.  fti(^ft,  flicht, 
ftac^  bet,  fjabe  beigeftodjen,  wy- 
ryć u  boku. 

^Ci'=ftC(!en,  ta.  (^aben)  etro., 
włożyć    co    w    kitszeń;    ®elb 

—  wziąć  pieniądze  z  sobą ; 
imnbmein).  —  włożyć  komu  co. 

S3ei'=ftC^cn,  vn.  [te^ft,  fte^t, 
ftanb  bei,  ^abc  (bin)  beipeftan« 
ben,  jmnbm,  pomagać  komu, 
użyczać  komu  pomocy,  ująć 
sie  za  kim;  ben  2Irmen  — 
wspierać  ubogich;  jmnbm  t)Or 
®ericf)te  —  bronić  kogo  przed 
sądem;  ©ott  fte^e  mir  bei 
pomóż  mi  Boże;  einanbcr  — 
pomagać  sobie  nawzajem. 


^ei'ftCUCr,  sf.  pi.  -.n,  wspar- 
cie n.  pieniężne,  składka  /. ; 
eine  —  für  jinnbn  oeranfta(= 
ten  składkę  na  kogo  zrobić; 
—  für  ftaatlic^e  Qmeäe  kon- 
trybucya  /.  dla  celów  pań- 
stwowych; Seifteuern  fammeln 
zbierać  składki,  chodzić  po 
kweście. 

^eł'=ftcucrn,     vn.    (§aben) 

przyczynić  się  datkiem;  gu 
ttroa^  —  składać  się  na  co. 
^Ci'=fttmmcit,^  vn.  (^abcn) 
jmnbm,  zgadzać  się  z  kim, 
przyznawać  mu  słuszność; 
jmnbä  SReinung  —  zgadzać 
się  z  zdaniem  czyjem ;  id^ 
fti'mme  Syrern  ^lanc:  bei  przy- 
staję na  projekt  pański. 

^et'ftimmung,  sf.  pi.  «en, 

przyzwolenie    w.,     zgadzanie 
n.  się,  przystawanie  n.  na  co. 
^ei'ftrirf),  sm.  *(e)S,  pi.  se, 
przecinek  m. 

^tx'ittom,    sm.     -c§,    pi. 
'ftröme,  rzeka  /.  poboczna, 
^ci'trag,  sm.  -{cii, pi.  «träge, 

pi  życzy  nek  m.,  dodatek  m, 
składka  /.,  kontyngent  m. 
(wojska);  bie  Äird^c  n)urbe 
au^  freiroittigcn  Beiträgen  er» 
baut  kościół  wybudowano 
z  składek  dobrowolnych; 
il^re  Seittägc  finb  fd^on  be= 
flimmt  już  oznaczono  ile  każ- 
dy ma  złożyć;  er  f)at  blefem 
Statte  üiele  Beiträge  geliefert 
gazecie  tej  dostarczył  wiele 
artykułów;    einen   —   geben 

datkiem  się  przyczynić;  jju 
einem  3Ößerfe  Seiträge  liefern 
być  współpracownikiem  dzie- 
ła; gef(^id^tlid^e  ^Beiträge  gum 
breifiigial^rigen  Äriege  przy- 
czynki do  dziejów  wojny  trzy- 
dziestoletniej ;  intereffantcr  — 
sur  ®efrf)ic^te  ber  ^ol^enftaufen 
zajmujący  przyczynek  do  hi- 
storyi  Hohenstaufów. 

S3ci'=tragcu,  va.  trägft,  trägt, 
trug  bei,  t)abe  beigetragen,  ju 
etro.,  przyczynić  się  do 
czego;  gu  ben  9luägaben  — 
przyłożyć  się  do  wydatków; 
ber  (Spaziergang  trägt  jur 
SSerbauung  bei  przechadzka 
pobudza  trawienie;  biefer  Um* 
ftonb  ^at  jur  (Srreic^ung  beś 
3iclcä  beigetragen  okoliczność 


ta  pomogła  mi  do  osiągnięcia 
celu. 

^ci'=trciben,  va.  treibft, 
treibt,  trieb  bei,  ^abe  beige«= 
trieben,  Steuern  —  ściągać 
podatki. 

S3ei'=trctcn,  vn.  trittft,  tritt, 
trat  bń,  bin  beigetreten,  1) 
Imnbm  —  przejść    na   stronę 

i  czyja;  jmnbä  SWeinung  — 
I  przyjąć  zdanie  czyje,  zgodzić 

się  z  czyją  opinią;  einem  SSor« 
i  fd^foge  —  przyjąć  propozy- 
icyę;  2)  einer  ©efeüfc^aft, 
^  einem  $8creine  —  przystąpić 
I  do  spółki,  do  stowarzyszenia; 

ber  !atl^oUf(^en  ^irc^c  — 
j  przejść  na  łono  kościoła  kato- 
,  lickiego. 

1     S3ei'trttt,  sm.  .eg,  pi,   •«, 

i  przystąpienie  n.  (do  spółki, 
towarzystwa),  przyłączenie  n. 
się  (do  zdania,  wywodów), 
przejście  n.  (na  wyznanie). 

Söcitrttt^crftäruno,  sf.  pi. 

=en,  oświadczenie  n.  przystą- 
pienia, przejścia. 

S^ci'roagcn,  sm.  .g,  pi.  —, 

wóz  w.  dodatkowy. 

S3ei'ttco,  sm.  »eg,  pi.   =c, 

droga  /.  uboczna. 

^ci'=n)crfen,v«.  »irfft,  mirft, 
roarf  bet,  f)abe  beigeroorfen 
przyrzucić,  dorzucić,  dodać 
do  czego. 

33ci'=lDl)^UCll,    vn.    (^aben) 

1)  einem  Vorgänge  —  być 
obecnym  przy  zajściu,  być 
świadkiem  zdarzenia;  ber 
DJieffe  —  wysłuchać  mszy; 
ben  sßorträgen  fleißig  —  uczę- 
szczać   pilnie    na    wykłady; 

2)  i^m  roo^nt  oiel  SSerftanb 
bei  posiada  wiele  rozumu; 
mit  aller  il^r  beiroofjncnben 
^raft  z  całą  silą,  którą  po- 
siada; 3)  mir  roo^nt  fein  iBei- 
fpiet  bet  nie  przychodzi  mi 
na  myśl  żaden  przykład;  4) 
jmnbm  spółkować  z  kim. 

^ci'ö)Ol)ming,  sf.  pi.  'tn, 

asystencya    /.,    obecność   /., 
przytomność    /. ;     spótkowa- 
nie  n. 
'dü'moxt,  sn.  'ti,pl.  -roötter, 

1)  przymiotnik  w.,  epitet  ni. ; 

2)  tytuł  l/ł.,  przydomek  m. ; 
@e^eimrat§  mit  bem  ^öeiroorte 
©jcellenj  tajny  radca  z  tytu- 
łem  ekscellencyi. 


^ti'VDÖVtÜC) 


187 


«cfa'nnt 


^ti'tDÖtüifi},  adi.  i  adv. 
przymiotnikowy  (-o);  —  ge= 
brttUd^t  używany  jako  przy- 
miotnik. 

33ci'=5ä^Icn,  va.  (r)aBen) 
zaliczać;  man  jä^lt  il^n  ben 
@ele{)rten  bei  zaliczają  go 
między  uczonych;  ic^  yi-\)lt 
il^n  meinen  j^reunben  Bei  za- 
liczam go  w  poczet  mych  przy- 
jaciół, 

SBei'jfirÜflC,  5/  pi.  »n,  ciecz 
f.  gryząca. 

%i\'{t,  sf.  pi.  sn,  1)  bejca 
/.,  bejcowanie  n.,  wytrawia- 
nie n.,  macerowanie  n.;  bic 
^äute  in  btc  —  legen  włożyć 
skóiy  do  bejcy;  ber  ©d^infen 
liegt  in  ber  —  szynka  leży 
w  zaprawie,  marynuje  się; 
2)  środek  m.  do  bejcowania 
służący ;  3)  polowanie  n.  soko- 
łami. 

^ei',5Ci(I)cn,  sn,  =ś,  pi.  —, 

znak  m.  dodatkowy;  (w  mu- 
zyce) znak  przed  nutą. 

3?ei'=5ei(^ncn,    ta.  '(i^aben) 

dopisać  znak,  dopisać  uwagę, 
notę. 

^ei'seifcii,  sn.  •§,  pi.  —, 

(w  snycerstwie)  dłuto  n.  do 
gładzenia. 

53ci5Ci'ten,  adv.  w  czas, 
na  czHR,  nim  będzie  za  późno. 

3?Ci'5CU,  va.  (^aben)  1)  bej- 
cować, wytrawiać,  macero- 
wać;  ber  ^laud^  beijt  in  bie 
2lugcn  dym  żre  oczy;  ber 
(Sffig  bei3t  baś  greifd)  mürbe 
ocet  czyni  mięso  kruchem ; 
ber  ©rf)infen  foli  gebeigt  n)er= 
ben  należy  szynkę  zamary- 
nować; 2)  polować  ptakami 
drapieżnymi;  ben  S^ieiöer  mit 
Ralfen  —  polować  na  czaple 
sokołami;  beigenb,  'part.  i  adi. 
gryzący,  piekący,  palący. 

5?ci'5^unb,  sm.  -ca,  pi.  «C, 
pies  m.   myśliwski. 

5Pci'=3tClicn,  va.  gic^ft,  Sie^t, 
30g  \it\,  t)abe  beigejogen,  przy- 
wołać; einen  Slrjt  —  przy- 
wofać  lekarza. 

^ci'ätmincr,  sn.  -o,  pi.  —, 

pokój  m.  przyboczny. 

53ci'smittcl,  sn.  --§,  pi.  —, 

=  ^ei^e  2). 
Söci'5toaf(cr,  sn.  .§,  pi.  —, 

rozczyu  m.  do  bejcowania. 


33cia'gen,   m.  (^abcn)  ein 

9leüiec,  poJować  w  okręgu. 

^C|a'^Cn,  va.  (^aben)  pota- 
kiwać, potwierdzić;  er  bejafite 
bie  5^age  odpowiedział  na 
pytanie  twierdzące ;  ber  eine 
bejal^t  cś,  ber  anbere  oerneint 
e§  jeden  twierdzi,  drugi  prze- 
czy; bejatienb,  part.  i  adi. 
twierdzący;  ein  SSerbum  sb 
abroanbeln  odmieniać  słowo 
w  formie  twierdzącej. 

^eja'^Ung,  sf.  pi.  =en,  po- 
twierdzenie n.,  potakiwanie  w., 
odpowiedź  /.  twierdząca. 

^ejaljuitg^fa^,  sm!-^^,  pi. 

*faCe,  zdanie  n.  twierdzące. 

^Cja'fjrt,  adiec.  w  pode- 
szłym wieku ;  er  ift  ein  beial^r= 
ter  2ßann  to  człowiek  już 
w  latach. 

^cja'mmcni,    va.    (^aben) 

imnbd,  etro.,  ubolewać  nad 
kim,  czem;  fein  UtiglüdE  — 
żalić  się  na  swoje  nieszczę- 
ście, 

^cja'mmcni^ujert,  adi.  go- 
dny pożałowania. 

^CJau'(^5Cn,  va.  (^aben) 
wydawać  okrzyk  radosny  z  po- 
wodu czego;  er  bcjauc^gte 
meine  2lnfunft  gdym  przybył, 
przywitał  mnie  okrzykiem 
radosnym. 

Jöeju'bcln,  va.  (^aben)  = 
bejaudjjen. 
^cfd  Ibcrn,  vr.  {^^aUn)  fi(^, 

zanieczyścić  się  żygając. 

ißefaltCU,  va.  (^aben)  wa- 
pnem obrzucić. 

^Cfü'm^fen,  va.  ^  (^aben) 
imnbn,  etro.,  walczyć  z  kim, 
czem;  SSorurlJ^eile  —  zwal- 
czać przesądy;  eine  3Ketnung 
—  wystąpić  przeciw  opinii, 
zbijać  zdanie;  feine  fräftige 
3flatur  befämpfte  bie  Äran{t)eit 
silna  jego  natura  przemogła 
chorobę;  jmnbn  mit  el^rlic^en 
3Baffen  —  uczciwą  walkę  z  kim 
prowadzić. 

S?efä'm^fung,  sf.  pi.  =en, 

zwalczanie  m.,  walka  f.,  po- 
konanie n. 

58c!ä'm;ifcr,  sm.  --g,  pi.  —, 

walczący,  zwalczający,  prze- 
ciwnik m.,  antagonista  m. 

^Cfa'nnt,  I.  part.  yerf.  od 
betennen;  U.  adi.  i  adv.  1) 
znany,  wiadomy  (-0);   baś    ift 


eine  =e  »Sad^e  to  znana  rzecz; 
(przenośnie)  er  ift  —  roie  ein 
bunter  §unb  znany  jak  zły 
szeląg;  biefcr  aJienfc^  ift  mic 

—  ten  człowiek  jest  n  i  zna- 
jomy, znam  tego  człowieka; 
er  ift  alg  2ügner  —  znają  go 
jako  kłamcę,  to  zaany  kłamca ; 
allgemein  bcfannte  X^atfa|^. 
fakt  notoryczny,  powszechnie *i^ 
wiadomy;  rüt)m(ic^  »e  ^eriön= 
lid^Feit  osobistość  o  wielkiej 
sławie,  zaszczytnie  znana ; 
=er  Slrgt  wzięty  lekarz;  =er 
^reiś  cena  oznaczona;  eä  ift 
— ,  bafS  wiadomo,  że;  eś  ift 
aller  2Belt  —,  bafg  wszyscy 
wiedzą,  że ;  mie  eś  Qi^nen  mofjt 

—  fein  bürftC  jak  panu  za- 
pewne będzie  wiadomo;  je« 
manbem  etro.  —  mad^en  oznaj- 
mić komu  co,  zawiadomić 
kogo  o  czem;  ein  ©cfe^  — 
mad^en  ogłosić  ustawę ;  offent- 
lid^  —  machen,  ll^un  powszech- 
nie oznajmić,  podać  do  wiado- 
mości publicznej,  obwieścić, 
obwołać;  cin®e^eimnig  —  ma» 
d^en  wydać  tajemnicę,  rozgło- 
sić; imnbm  etro.  —  machen  po- 
dać komu  co  do  wiadomości; 
fid^  —  mad^en  zrobić  sobie  imię, 
zdobyć  sławę;  feinen  9?ameii 
Überuli  —  machen  rozgłaszać 
chwałę  swoją;  baä  roitb  ba(b 

—  roerben  o  tem  się  nieba- 
wem ludzie  dowiedzą;  roenn 
baö  —  roürbe  gdyby  się  o  tem 
dowiedziano;  —  loerDcn  zy- 
skać sławę,  rozgłos,  wyjść 
na  jaw,  wydać  się ;  2)  mit  etro. 

—  obznajomiony  z  czem ;  mit 
ber  9J?anipuIalion  —  obzna- 
jomiony z  manipulacyą,  zna- 
jący się  na  manipulacyi ;  in 
einer  ©tabt  —  fein  znać  miasto; 
jmnbn  mit  etro.  —  machen  ob- 
znajomić  kogo  z  czem ;  er 
machte  i^n  mit  ben  ^aupt= 
ftrömungen  ber  Literatur  — 
zaznajomił  go  z  głównymi 
prądami  literatury;  fid^  mit 
einer  ©prad^e  —  mad^en  na- 
uczyć się  języka,  obznajomić 
się  z  językiem;  ]inb  ©ie  per- 
fonliĄ  mit  i^m  —  czy  znasz 
go  pan  osobiście;  mit  jmnbm 

—  roerben  zawrzeć  znajomość 
z  kim ;  mit  jmnbm  —  fein  znać 
się  z  kim ;  jmnbn  mit  jmnbm 


«cfa'nntc(r) 


188 


^^efla'tfdjcn 


—  mad^etl  zaznajomić  kogo 
z  kim;  —  t^un  zdawać  się 
obznajomionyra,  udawać,  ja- 
koby sie  kogo  lub  co  znało; 
»C§  ©eftc^t  znajoma  twarz. 

Sefa'nnte(r),  sm.  =Tt,  fi.  -n, 

znajomy  m.  (-a  /.);  ein  — 
t)On  mir  mój  znajomy;  ein  QU' 
ter  —  Don  ntir  dobry  mój 
znajomy;  unter  Sefannten  fein 
bawić  między  znajomymi; 
Diele  93efannte  l^aben  mieć 
wiele  znajomości. 

^clonntcrnta^cn,  adv.  jak 

wiadomo. 

^efa'nnt^ett,  sf.   i)  noto- 

ryczność  /. ;  2)  znajomość  /. 
czego,  wiadomość  f.  o  czem. 
Scfa'nntltd),  adv.  jak  wia- 
domo; —  ift  er  fcCon  tobt  już 
umarł  jak  wiadomo,  wszyscy 
wiedzą,  żejuż  umarł;  —  l^abe 
id^  ^l^nen  c^efagt  jak  pan  wiesz, 
powiedziałem  panu. 

ogłoszenie  n.,  obwieszczenie 
«.,  publikacya/, ;  feiet  (id^e  — 
proklamacya  /". ;  —  ber  9^e* 
gierung  deklaracya  /.  rządu ; 

—  ber  2Käcl^te  notyfikacya  /., 
nota  /.  mocarstw;  —  ber  ®e= 
faf)r  ostrzeżenie  n.  przed  nie- 
bezpieczeństwem; —  in  ber 
Rettung  ogłoszenie  n.  w  gaze- 
cie, anons  m.]  gerid^tlid^e  — 
edykt  m.  sądowy;  —  ber  93c=> 
l^i)rbc  rozporządzenie  w. władzy. 

93c!a'nntfrf)'aft,  sf.  pi.  =en, 

znajomość  /". ;  jmnbä  —  ma* 
d^en,  mit  jmnbm  —  mad^en 
zawrzeć  znajomość  z  kim,  za- 
poznać się  z  kim ;  mit  jmnbm  — 
|aben  mieć  z  kim  znajomość, 
być  z  kim  zaznajomionym; 
f^led^te  —  \)abzx\.  bywać  w  złem 
towarzystwie;  üiele  33efannt= 
fd^aften  fiaben  mieć  rozległe 
stosunki;  certrautc  —  zaży- 
łość /.,  poufałość  /. ;  meine 
weitläufige  —  a)  liczne  moje 
znajomości,  b)  moja  daleka 
znajomość;  crft  burc^  längere 

—  lernt  man  bic  2Renfc|en 
Jennen  zjesz  beczkę  soli  nim 
poznasz  do  woli. 

Sclö'ntcu,  va.  (ftaben)   i) 

ubrać  koronkami ;  2)  ociosać. 

JBcfo'^^Clt,  va.  (^aben)  ubrać 

w  czepek,  kapturek ;  bie  ©d^U^C 

—  dać  kapki  na  buciki. 


^efc'^rbar,  adi.  dający  się 
nawrócić. 

ScfC^rcn,  va.  (I^aben)  i  vr. 
fid^,  nawracać;  bie  ^eibcn  — 
nawracać  pogan;  jmnbn  jum 
©^riflcnt^um  —  nawrócić  kogo 
na  wiarę  cbrześcijańską;  je» 
manben  gu  feiner  EReinuńg  — 
pozyskać  kogo  dla  swej  opi- 
nii; ftc^  nac^  einem  lafter* 
^aften  2ibtn  —  nawrócić  się 
po  grzesznym  żywocie. 

2^cfc'^rte(r),  sm.  .-n,^Z.  m, 


nawrócony    m., 


neofita    m. 


Sefe'^rte,  sf.   pi.   »n,   nawró- 
cona /.,  neofitka  /. 

aSefC^ruug^onftaU,  sf.  pi. 

-en,    zakład    m.    misyonarski, 
propaganda  f. 

33efe'I;ning^etfer,    sm.   =%, 

gorliwość  f.  w  nawracaniu. 

Jöcfc'l^rungööcrfut^,  sm.  ^eo, 

pi.    =e,   usiłowanie   n.  nawró- 
cenia. 

^Cfc'nncn,  I.  ta.  befennft, 
belennt,  befannte,  l^abe  be!annt, 
wyznawać;  ba§  Śf)riftenll^um 
—  wyznawać  wiarę  chrześci- 
jańską; wyznać,  przyznać  się; 
feine  ©Ünben  —  wyznać  grze- 
chy;  feine  ©d^ulb  —  przyznać 
się  do  winy;  befannt  ift  l^alb 
gebüßt  grzechu  wyznanie  jest 
zgładzenie;  dwakroć  grzeszy, 
kto  za  grzach  nie  żałuje; 
einen  einzigen  ®ott  —  wierzyć 
w  Boga  jedynego;  brelE)unbert 
SWarf  erhalten  ju  ^aben  be= 
fennei(^  poświadczam,  że  otrzy- 
małem trzysta  marek ;  (w  grze 
karłowej)  ^^arbc  —  dodać  do 
koloru;  nid^t  —  zrobić  re- 
nons;  (przenośnie)  belcnnen 
©ie  ^ötbc  bądź  pan  otwartym, 
mów  pan  otwarcie;  II.  vr. 
(^aben)  ber  SKerbrec^er  l§at  nic^t 
befannt  zbrodniarz  nie  złożył 
zeznania  ;  III.  vr.  {\)ahtx\)  ftd^, 
1)  fid^  ju  einer  Religion  — 
wyznawać  religię;  id^  befenne 
mid^  ju  biefer  iie^rc  idę  za  ta 
nauką;  er  be!ennt  ftd^  ju  bie= 
fem  Serbrec^cn  przyznaje  się 
do  tej  zbrodni,  przyznaje,  że 
popełnił  tę  zbrodnię;  2)  fic^ 
alö  fc^ulbig  —  przyznać  się 
do  winy;  id^  befenne  mic^  für 
einen  ©ünber  wyznaję,  żem 
grzesznik;  er  ^at  ft^:^  alś 
©c^ulbner  befannt  uznał  dług; 


ftc^  atS  S3ater  cine§  ^inbeä, 
fic^  gu  einem  Äinbe  —  uznać 
dziecko  za  swoje,  przyznawać 
się  do  dziecka. 

JBcfcnncr,  sm.  «§,  pi.  —, 
(sin  5/.,  pi.  «innen),  wyznawca 
m.  wyznający  (wyznawczyni 
/.) ;  —  beś'  d^riftlic^en  ®Iau= 
htw^  wyznawca  wiary  chrze- 
ścijańskiej; —  einer  Seljrc 
uznający  naukę;  —  biefcś 
^^ilofop^en  uczeń  m.  tego 
filozofa;  —  ber  l^etoetifc^en 
ßonfeffion  fein  należeć  do  wy- 
znania helweckiego. 

58cfc'nntnt§,  sn.  =ffe§,  lii. 
=ffe,  wyznanie  m.,  przyznanie 
n.  się;  ein  —  abfegen  uczy- 
nić zeznanie,  zeznać,  przyznać 
się ;  eibfic^eŚ  —  zeznanie  pod 
przysięgą;  ein  ®lauben§=  ab- 
legen złożyć  wyznanie  wiary; 
jmnbn  ju  einem  —  bringen 
skłonić  kogo  do  zeznania. 

^^cfidjcrn,  va.  (^aben) śmiać 

się,  szydzić  z  czego. 

5?e!te'fcn,  ta.  (|aben)  żwi- 
rem posypać. 

^eüa'ocu,    I.    va.   (^aben) 

żafować  kogo,  czego,  ubole- 
wać nad;  ein  Unglüdf  —  ubo- 
lewać nad  nieszczęściem;  je* 
manben  —  żałować  kogo ; 
jebermann  beffagt  fein  Unglüdf 
wszyscy  litują  się  nad  jego 
niedolą;  er  beflagt  bitter  fein 
©c^idfiaf  gorzko  użala  się  na 
swój  los;  II.  vr.  (\:^o.\itxC)  fi(^, 
uskarżać  się,  żalić  się  na  cu; 
fid^  bei  jmnbm  über  etro.,  über 
jmnbn  —  żalić  się  przed  kim 
na  co,  na  kogo;  er  beflajt 
fid^  über  bic  Ungered^tigfeit 
beś  Schief falś  skarży  się  na 
niesprawiedliwość  losu ;  ©ie 
fönnen  fid^  nic^t  —  nie  masz 
pan  powodu  się  uskarżać ; 
biś  je^t  fann  id^  mic^  niiĄt 
über  ibn  —  dotychczas  nie 
mam   mu    nic  do   zarzucenia. 

Jöcna'gcii^ujcrt,  bc!Ia'ncn^= 

tDÜrötg,  adi.  godzien  pożało- 
wania, politowania. 

S^cflagtcr,  sm.  -n,  t^I.  -n, 

(S^CflogtC  /.)  obżałowany  (a), 
obwiniony  (-a),  pozwany  (-a), 
podsadny  (-a). 

^Cflo'tfdjcn,  t'a.  (§aben)  1) 
oklaskiwać;  feine  Słebe  rourbe 
lebhaft  beffatfc^t   mowę  jego 


Sßcflc'öcn 


189 


^cfo'mmcn 


przyjęto  żywymi  oklaskami ; 
2)  obgadywać  kogo,  plotki 
o  kim  rozsiewać. 

^ttWhtn,  va.  (I^aben)  ob- 
lepić, wylepić;  bie  SBatib  mit 
papier  —  ścianę  oblepić  pa- 
pierem ;  ntit  Slnjeigcn  btiUhit 
SWauer  mur  pokryty  afiszami. 

«cfICtfen,  «eflCrffcn,^  va. 

i  vr.  (i^aben)  fid^,  powalać,  po- 
smarować, obmazać;  powalać 
się,  poplamić  się;  etluaś  mit 
^inte  —  powalać  co  atramen- 
tem, plamy  z  atramentu  na 
czem  porobić;  CC  htiUdi  blof; 
baS  papier  psuje  tylko  papier. 
^cHciÖcn,  va.  i  vr.  (Vöen) 
ftd^,  ubrać,  ubierać  się;  fid^  mit 
ÄönigSgcroänbcrn  —  wdziać 
szaty  królewskie  ;  fd^mürf cnb 
—  przyozdobić  w  co ;  mit 
2)łarmor  —  wytaflować  mar- 
murem ;  mit  3ia[en  —  wysiać 
murawą;  mit  %a'ctiin  —  po- 
kryć obiciami;  mit  jTud^  — 
obić  suknem;  mit  Se^m  — 
powlec  gliną;  ben  ©aat  mit 
©emälbeit  —  przystroić  salę 
obrazami;  ber  53aum  befleibet 
fic^  mit  Ślattern  drzewo  li- 
ściem się  pokrywa ;  bie  SOBicfe 
6e!(cibct'fid^  mit  ©raS  łąka 
porasta  trawą ;  (przenośnie) 
ein  2lmt  —  sprawować  urząd ; 
eine  l§oI)e  Sßürbc  —  piastować 
godność  wielką;  eine  ©telle 
bei  ^ofc  —  piastować  urząd 
dworski, 

S3cnct'iłu«o,  sf.  pi  =en, 
odzienie  n.,  ubranie  n.,  ubiór 
m.,  strój  w.,  dekoracya  /, 

ScHeiftCrn,  va.  {^^abtrC)  klaj- 
strem  oblepić;  ctro.  mit  einem 
^iixdt  —  przykleić  kawałek 
do  czego. 

^cHc'mmcn,  va.  (^aben)  i 
l^abe  be!tommen,  ścisnąć;  ba§ 
BcÜemmt  mir  ben  2lt|em  to 
mi  oddech  zapiera;  ba§  be« 
!lcmmt  mir  bag  §erj  to  mi 
serce  ściska;  biefe  3'lac^rid^t 
beltemmte  i^m  bag  ^etj  serce 
mu  się  ścisnęło  na  tę  wiado- 
mość; mir  ift  fo  beflommen 
tak  mi  ciężko  na  sercu;  be» 
llemmenb^  part.  i  adi.  ciężki; 
beflemmcnbe  Suft  duszne  po- 
wietrze. 

^cHc'jimtung,  sf.  pi.  -en, 

duszność  /.,  ciśnienie  n. 


33ef(o'mmen,  part.  od  be- 

ffemmen  i  adi.^  ściśnięty ; 
bef(ommener  2ltl^em  zaparty, 
duszny  oddech, 

^Cflü'^fCn,  va.  {l!^<xUn)  pu- 
kać w  co, 

öcfna'bbcrn,    va.    (i^aten) 

ogryzać  co, 

^efnaiifcrn,    va.    (^aben) 

uskąpić  czego,  uszczuplić  co. 

^dnci'fen,  va.  befneifft,  be« 
!neift,  befniff,  ^abc  befniffen, 
szczypać. 

53cfnci'łJCtt,  I.  va.  ==.  be= 
Jneifen;  II.  vr.  (I^aben)  fic^, 
upić  się,  podchmielić  sobie. 

^Cfni'Cn,  va.  (^aben)  klę- 
czeć na  czem;  einen   Ś^eppic^ 

—  klęczeć  na  kobiercu;  bie 
«Steinplatten  finb  l^o^l  befniet 
płyty  kamienne  są  wydrążone 
od  kolan, 

^c!no'f|ien,  vr.  (l^aben)  fid^, 

pokryć  się  pączkami. 

^clnu'rrcn,'  va.  (^aben)  mru- 
czeć na  kogo,  na  co. 
^cfü'bcrn,  va.  (l^aben)  eine 

5ln(^el  —  założyć  żer  na  wędkę. 

Scfo'mmcu,  i.  va.  befommft, 
befommt,  be!am,  i^abe  befom* 
men,  otrzymać,  dostać ;  morgen 
roerben  @ie  ba§  —  jutro  pan 
to  otrzymasz;  mir  merben  'Sit- 
gen  —  będziemy  mieli  deszcz ; 
bu  mirft  trüget  —  dostaniesz 
w  skórę;  iĄ  l^dlt  bcn  Sefel^l 

—  otrzymałem  rozkaz ;  er  be^ 
fommt  einen  33art  broda  mu 
rośnie;  er  befommt  einen  üBaud^ 
dostaje  brzucha,  tyje;  etmaŚ 
roieber  in  93e[iö  —  odzyskać 
posiadanie  czego,  odzyskać 
co;  ic^  befomme  junger  zaczy- 
nam być  głodny ;  id)  be!omme 
2)urft  dostaję  pragnienia ;  bie 
«Stabt  beifommt  iä^rlic^  mel^r 
©inmoi^ner  liczba  mieszkań- 
ców miasta  wzrasta  co  roku; 
er  [)Qt  etroaä  auf  bie  ^'i'^ger 
bekommen  dostał  po  palcach; 
^urd^t  —  przestraszyć  się;  id^ 
^alt  j^urc^t  —  strach  mnie 
ogarnął;  er  l^ot  JReue  —  zdjęła 
go  skrucha ;  er  befommt  aRut^ 
nabiera  odwagi;  er  l^at  naffe 
j^üffe  be!ommen  zmoczył  sobie 
nogi;  ic^  ^abe  au§  bie[em  ©e« 
jc^äfte  nur  mein  auggelegte§ 
@elb  mieber  —  wydostałem 
z  tego  interesu  tylko  to,  com 


włożył;  er  befam  unoermutl^et 
©efc^äfte  zaskoczyły  go  nie- 
spodziewane interesa ;  ©e=« 
fd^matf  an  etro.  —  nabierać 
upodobania  w  czem;  id^  be=» 
Jommc  ©cfd^madf  an  biefer 
©peife  potrawa  ta  zaczyna  mi 
przypadać  do  smaku;  er  be= 
fommt  immer  gute  Äarten  ma 
zawsze    dobre    karty;    Äinber 

—  dostać  dzieci ;  bie  %t(X\X  l^at 
ein  Äinb  —  kobieta  powiła 
dziecię;  jmnbn  in  feine  (ŚJeroalt 

—  dostać  kogo  w  swoje  ręce, 
owładnąć  kim;  bie^Üubin  ^at 
Sungc  —  suka  miała  szcze- 
nięta; eine  Äranfl^eit  —  na- 
bawić się  choroby ;  er  l^at 
ftarfeś  ^ieber  —  dostał  silnej 
gorączki;  bttüon  ^at  er  g^icbcr 

—  z  tego  dostał  gorączki ;  er 
belam  ^^ieberfd^aucr  zdjęły  go 
dreszcze ;  jU  ©eftd^t  —  ujrzeć, 
zobaczyć;  ^OLuh  —  dostawać 
liści ;  iJöd^er  —  przedziurawić 
się;  er  ^at  £uft  —  zebrała  go 
chętka,  nabrał  ochoty;  einen 
SÖiann  —  dostać  męża,  wyjść 
za  mąż;  roie  oiel  —  Śie  für 
^i^re  aWül^e?  wiele  się  panu 
należy  za  fatygę  ?  ic^  befomme 
nod^  gujanjig  fronen  należy  mi 
się  jeszcze  dwadzieścia  ko- 
ron; baä  Seber  ^at  ©prünge  — 
skóra  popękała;  er  l^at  einen 
frummen  ^łiitfcn  —  grzbiet 
mu  się  zgiął ;  er  befommt 
SBol^nung  unb  Äoft  ma  mie- 
szkanie i  wikt;  ber  33ad^  be=» 
fommt  fein  Sßaffer  aug  bem 
IJtuffe  rzeka  zasila  strumień 
wodą;  er  l}ai  einen  ßa^n  — 
wyrósł  mu  ząb;  ctro.  fertig  — 
skończyć,  ukończyć  co;  er  l^at 
eg  fertig  —  baS  gangc  9?er« 
mögen  burd^^ubringen  znalazł 
sposób,  aby  roztrwonić  cały 
majątek;  i^  l^offe  i§n  fo§  JU 

—  mam  nadzieję,  że  się  go 
pozbędę ;  ic^  l^abć  biefe  ©peife 
fd^on  fatt  —  już  mi  się  sprzy- 
krzyła ta  potrawa;  er  i^at  eS 
nid^t  guriidf  —  nie  zwrócono 
mu  tego;  id^  ^abe  eg  geborgt 

—  pożyczono  mi  to;  id^  TOCrbe 

ben  2lnaug  jugefd^łcft  —  przy- 
ślą mi  ubranie ;  id^  l^abe  bie 
3fleifefoften  vergütet  —  zwró- 
cono mi  koszta  podróży  ;  baä 
ift  in  biefcm  Sabcn  nic^t  ju  ~ 


^cfö'ftigcn 


190 


^^cla'no 


nie  można  tego  dostać  w  tym 
sklepie,  niema  tego  w  tyra 
handlu ;  id^  l^abe  »on  $^l^nen 
eine  ©umtnc  JU  —  należy  mi 
się  od  pana  kwota;  tüir  tper« 
^m  tttc^tö  JU  feigen  —  nie  bę- 
dziemy nic  widzieli;  er  fonnte 
mt(^  ric^t  gu  fprec^en  —  nie 
mógł  się  ze  mną  rozmówić ; 
baüon  rcirb  er  nichts  ju  feigen 

—  figę  z  tego  dostanie;  UBinb 
von  etro.  —  zwąchać  co;  bie 
©ecłCt  —  äßinb  wiatr  dmie 
w  żagle;  enbuĄ  betamen  vo\v 
Sanb  i\u  ©efid^t  nareszcie  uj- 
rzeliśmy ląd ;  II.  vn.  (fein) 
etro.  befommt  mir  fc^Iec^t,  c^ut 
coś  mi  na  złe,  na  dobre  wy- 
chodzi ;  n)ie  ift  \l)m  biefe  2lr3nei 
Befommen  —  jak  mu  posłu- 
żyło to  lekarstvvo;  bie  Śtrgnct 
ift  ii^m  no^i  —  lekarstwo 
dobry  mu  zrobiło  skutek;  bie 
33äber  —  mir  gar  nid^t  gut 
kąpiele  nie  służą  mi  wcale; 
biefer  ©d^erg  wäre  mir  bcinaije 
fd^led^t  —  ten  żart  omal  że 
mi  na  złe  nie  wyszedł;  e§  ift 
il^m  fd^Ied)t  —  baf§  er  l^in«= 
gegangen  ift  nie  wyszło  mu 
na  dobre,  że  się  tam  udał ; 
rool&I  befomm'ö  euc^  niech  wam 
wyjdzie  na  zdrowie,  na  zdro- 
wie, podług  życzenia ;  III.  vr. 
(I^aben)  ficf),  fte  l^aben  fid^ 
enblic^  —  nareszcie  się  po- 
brali. 

ScfiJ'ftigcn,  va.  i  vr.  (^aben) 
fid^,  wikt  dawać,  stołować  się; 
jmnbn  —  dawać  wikt  komu ; 
płacić  wikt  za  kogo  ;  fid^  felbft 

—  zaopatrywać  się  samemu 
w  wikt,  wiktować  się,  goto- 
wać w  domu. 

^cfiJ'ftiöMiiO/  sf.  pi.  -en, 
jedzenie  n.,  wikt  w.;  id^  gebe 
\\)m  Quartier  mit  —  daje  mu 
mieszkanie  z  wiktem ;  id^  f)a'bi 
Quartier  mit  —  mam  mie- 
szkanie z  wiktem. 

^Mlxa'pMn,  va.  (^aben)  ob- 
macywać. 

^efrä'ftigcn,    va.    (^aben) 

stwierdzić,  umocnić ;  butd^ 
SBeiüeife  —  stwierdzić  dowo- 
dami ;  jmnbö  ^iluöfage  burd^ 
fein  ä^ugniä  —  poprzeć  ze- 
znanie czyje  świadectwem  swo- 
Jem;  burd^  @tb  —  stwierdzić 
przysięgą;  ben  SSertrag  bur(^ 


ein  Stngelb  —  umowę  zada- 
tkiem umocnić. 

^efrä'ftigung,  sf.  pi.  «en, 

stwierdzenie  n.,  poparcie  n.; 
gur  —  meineä  Śeiueifeś  celem 
wzmocnienia  mojego  dowodu. 

^cfra'ucn,ta.(^aben)uzbroić 

w  pazury. 

^ctrh'njen,  va.  i  vr.  (^aben) 
(ftd^)  uwieńczyć;  jmnbm  ba§ 
Öaupt  —  wieniec  komu  wło- 
żyć na  głowę ;  bie  ©d^läfen 
—  uwieńczyć  skronie. 

^cfra'^cn,  va.  (r^aben)  dra- 
pać po  czem. 

betreffen,  va.  (j^aben)  cho- 
dzić naokoło. 

S5c!rcu'3Cn,  I.  va.  (l^aben) 

krzyżem  oznaczyć ;  II.  V7\ 
(^aben)  ftd&,  przeżegnać  się, 
zrobić  znak  krzyża  świętego ; 
befreujt,  ^^ar^.  i  adi.  krzyżem 
odznaczony,  udekorowany. 

^cfrcu'jigeit,  vr.  (l^aben)  \\ć), 
=  be!reu,;en  U. 

^^ttmń)tn,  va.  be!ried^ft, 
befriedet,  befroc^,  l^abe  befro= 
C^en,  łazić  (po  czem). 

^cfrie'gcn,  m.  (l^aben)  je* 

manben,  wojować  z  kim,  pro- 
wadzić przeciw  komu  wojoę. 
^Cfri'tteln,  va.  {l^aUn)  kry- 
tykować; alle§  —  w  wszyst- 
kiera  znajdować  wady. 

^cfn'ttelMng,  sf.  pi.  «en, 

krytykowanie  n. 

53cfn'^elit,  va.  (I^aben)  ba- 
zgrać Cpo  czem). 

iöefrö'nen,  va.  (^aben)  uko- 
ronować, uwieńczyć. 

^Ctni'ftcn,  va.  i  vr.  (^aben) 
fic^,  okryć  (się)  powłoką,  sko- 
rupą; ba§  S3rot  l^at  fid^  be= 
!ruftet  clileb  stwardniał. 

58cfii'ntmcrn,  l.va.  (fiaben) 

1)  kłopot  sprawiać,  trosk  na- 
bawiać ;  er  I)at  feinen  S3ater 
flar!  befümmert  ciężko  za- 
smucił swego  ojca;  2)  baö 
befümmert  mid^  nic^t  to  mnie 
nie  obchodzi,  nie  mieszam  się 
w  tę  sprawę ;  maö  befümmert'ö 
eud^  co  wam  do  tego ;  beflim* 
merę  bic^  nic^t  barum  niech 
cię  o  to  nie  boli  głowa;  II.  vr. 
(f)aben)  fic^,  1)  martwić  się, 
gryźć  się ;  2)  firf)  um  etm.  — 
troszczyć  się  o  co ;  firf)  um 
aUeÖ  —  wtrącać  się  do  wszyst- 
kiego;  er  befümmert  fid^  um 


nid^tö  nic  go  nie  obchodzi ; 
befümmert,  part.  i  adi.  skło- 
potany,  zafrasowany,  stroska- 
ny; mit  befümmertcm  §erjen 
z  ciężkiem  sercem;    um   etiD. 

—  fein  kłopotać  sie  o  co. 
^efu'nbcn,  va.  (fiaben)  wy- 
jawić, oświadczyć;  Dor  ®eri^t 

—  zeznać  wobec  sądu  ;  fo 
befunbete  er  feine  2)umm^eit 
w  ten  sposób  okazał  swoją 
głupotę. 

S8clä'(l)ein,  va.  (^aben)  etro. 
uśmiechać  się  na  co. 

^Cla'(^en,  va.  (^aben)  śmiać 
się  z  czesfo,  szydzić  z  czego. 

löcIa'rfjen^tDCrt,  adi.  śmie- 
szny, śmiechu  godny. 

^Cla'bcn,  va.  i  vr.  fic^,  be* 
tabeft,  hdaMt,  i  beläöft,  be= 
labt,  belub,  l^abe  belaben,  nała- 
dować, obładować ;  übermä= 
feig  —  przeładować ;  jeman- 
ben  mit  ©epäd  —  dać  ko- 
mu pakunki  do  dźwigania; 
imnbn  mit  Letten  —  skuć 
kogo  w  kajdany  ;  jmnbn  mit 
fc^rcerer  3lrbeit  —  zaprządz  ko- 
go do  ciężkiej  roboty;  jmnbu 
mit  3Q3of)lt^aten  —  obsypać  ko- 
go dobrodziejstw}';  mit  ©C^ul« 
ben  belabeneś  SScrmögen  ma- 
jątek obciążony  długami. 

'  ^Claburig,  sf,  x^l-  ^^^,  ob- 
ciążenie «.,  ładunek  m. 

'^ela'gcrer,  sm.  «s,  pi.  —, 

oblegający. 

^^Cla'flcru,  va.  (Ęiaben)  oble- 
gać. 

S^cla'genmo,   */•    pZ.   »en, 

oblężenie  n. 

^ela'gcnmgögefdjül;,      sn. 

:e§,  p>l.  =e,  działa  n.  do  oble- 
gania twierdz,  działa  oblęż- 
nicze. 

Jöcla'gcrungehmft,  */.  sztu- 
ka /.  oblegania,  zdobywania 
fortec. 

Sdo'ncning^juftanö,     sm. 

»g,  stan  m.  oblężenia;  ben  — 
»errängen  zawiesić,  ogłosić 
stan  oblężenia;  ben  —  auf- 
l^eben  znieść  stan  oblężenia. 
ÜÖClfl'ng,  sm.  »g,  ważność/., 
waga  /.,  znaczenie  n.;  eine 
©ac^e  »on  großem  —  rzecz 
wielkiej  wagi;  Bon  geringem 

—  małego  znaczenia,  nie- 
znaczny; nid^tS  eon  —  Die 
szczególnego,  ważnego. 


Scio'ngen 


191 


^Belegen 


^ela'ngcn,  va.  {f)af>en)  \i> 
mannen  gcrid^tlic^  —  pozwać 
kogo  do  sadu;  jmnbtt  wegcn 
einer  ©c^ulb  —  pozwać  kogo 
o  dłag;  jmnbn  ftrafgerid^tlid^ 
—  zaskarżyć  kogo  do  sądu 
karnego. 

^Cla'ngrCidl,  adi.  wielkiej 
wagi. 

SScIa'ftCn,  va.  (^oBen)  cię- 
żyć na  czem,  obciążać  co; 
eine  Äönigöfronc  bclaftet  baö 
§aupt  korona  królewska  jest 
wielkim  ciężarem;  baä  ^fcrb 
gu  fel^r  belaftcn  włożyć  za 
wiele  ciężarów  na  konia;  ein 
^auä  mit  §i)pot^e!en  ütermä« 
f;ig  —  przeciążyć  dom  hypo- 
tekami;  id^  belaftc  il^r  ©onło 
mit  l^unbert  fronen  obciążam 
konto  pańskie  stu  koronami; 
wofür  ©ic  mid^  —  rootten  co 
pan  zechcesz  wpisać  na  mój 
rachunek;  f>tla\Ut, part.  i  adi. 
obciążony,  obładowany ;  mit 
©d^anbe  —  okryty  hańbą;  mit 
©d^ulben  —  obarczony  dłu- 
gami; er  tft  mit  »iclen  SSer* 
pflid^tungen  —  cięży  na  nim 
wiele  obowiązków. 

^Cla'ftUng,  sf.  pi  -.tn,  obcią- 
żenie n.,  ciężar  w.;  dłag 
(hipoteczny);  ładunek  m. 

^elä'Ctgcn,  va.  (l^aBcn)  na- 
gabywać, fatygować,  trudzić; 
roenn  ©ie  ba§  nid^t  Beläftigt 
jeżeli  to  panu  nie  sprawia 
trudności;  biefer  3)?enfci^  be^ 
läftigt  mid^  entje^ltd^  ten  czło- 
wiek okropnie  mnie  trapi; 
er  rcirb  forłraal^renb  von  ©läu* 
bigern  beläftigt  wierzyciele  na- 
gabują go  bezustannie;  er  te=> 
läftigt  il;n  burd^  lange  Śricfe 
naprzykrza  mu  się  długimi 
listami. 

^elä'ftioung,   5/.  pi   -en, 

naprzykrzanie  n.  się,  naga- 
bywanie n. 

^tWtttn,  va.  (^aben)  obić 
gontami. 

^claii'bcn,   va.  i  w.  (§a» 

ben)  fid^,  okryć  (się)  liściem; 
betäubt,  part.  i  adi.  okryty 
liściem. 

Sciau'ern,  va.  (i^aben)  cza- 
tować,  czyhać  na  kogo,   co. 

^elail'f,  sm.  =(e)S,  kwola/., 
suma    / ;  '  ganjer    —    einer 


Sied^nung  cała  wysokość  ra- 
chunku; ©ummen  im  S3elaufc 
oon  taufenb  fronen  kwoty 
wynoszące  tysiąc  koron; 
imnbm  SSoifc^üffc'mad^en  big 
gum  ^Belaufe  t)on  |unbert 
fronen  dawać  komu  zaliczki 
do  wysokości  stu  koron. 

^clau'feii,  I.  va.  beläufft, 
beläuft,  belief,  "ijaht  belaufen, 
obiegać ;  einen  SRaum  —  obie- 
gać przestrzeń;  ber  9łaud^ 
beläuft  bie  S3orl^änge  dym 
smoli  firanki ;  (o  zwierzętach) 
gonić  się,  parzyć  się;  ^F)r 
|)unb  beläuft  meine  §ünbin 
pański  pies  parzy  się  z  moją 
suką;  II.  vr.  (I^aben)' fic^,  1) 
parzyć  się,  spółkować;  2)  ft(^ 
fo  Unb  fo  l^od^  —  wynosić, 
czynić  tyle ;  fic^  auf  bie  ^um^ 
mc  —  czynić  tę  kwotę;  n)te 
l^oc^  beläuft  fid^  §^re  9iecl^nung 
wiele  wynosi  pański  rachunek ; 
feine  Sluśgaben  —  ftd^  p^er 
alg  feine  ^innal^men  jego  wy- 
datki przekraczają  dochody. 
^elau'ft^cn,fa.  ('^aben)  pod- 
słuchiwać;-ein  ©c^eimnig  — 
podchwycić  tajemnicę. 

^ele'bcn,  va.  i  vr/(§aben) 
fid^,  ożywić  (się);  ©ott  be= 
lebt  alles  Bóg  wszystkiemu 
daje  życie;  nid^tä  fann  i^n 
—  nic  nie  wróci  mu  życia; 
fic  htUli  bie  ganse  2öirtf(|aft 
jest  duszą  całego  gospodar- 
stwa; burd^  feine  Suftigfeit 
belebt  er  bie  gange  ©efeUf^aft 
wesołością  swoją  ożywia  (ba- 
wi) całe  towarzystwo;  jntnbn 
neu,  mieber  —  przywrócić  kogo 
do  życia,  życie  komu  przy- 
wrócić; belebenb,  ^arif.  i  adi. 
ożywczy,  ożywiający;  ber  be« 
lebenbe  §auc^  i^rcr  a"9^"t> 
tchnienie  ożywcze  jej  mło- 
dości ;  belebt,  ^jar^.  i  adi. 
żj^fj,  wesoły;  belebter  93rief- 
roed^fel  ożywiona  korespon- 
dencya;  biefc  ©tra^e  ift  fe^r 
belebt  na  tej  ulicy  panuje 
wielki  ruch ;  belebte  ^anblung 
akcya  pełna  życia;  bicfeS 
©emälbe  ift  fel^r  — jest  wiele 
życia  w  tym  obrazie. 

ScIC'btl^Ctt,  sf.  ożywienie  n. 
JöelC'bnng,  sf.  pi.  »en,  oży- 
wienie n.y  przywrócenie  n.  do 
życia,  pokrzepienie  n. 


83cle'bnng§mittcl,   sn.    =8, 

pi.  — ,  środek  m.  ożywiający, 
orzeźwiający. 

^elc'biino^ücrfu^,  sm.  =e§, 

pil.  se,  usiłowanie  n.  przywró- 
cenia do  życia;  -e  aufteilen 
starać  się  przywrócić  kogo  do 
życia,  orzeźwić. 

ScIC'tfCn,  va.  (liaben)  obli- 
zywać; bie  ßultur,  meiere  alle 
3Belt  beledft  cywilizacya,  która 
świat  cały  ogarnia. 

^Cle'bcrit,  va.  (^abcn)  skórą 
obić,  wyłożyć. 

Scle'g,  sm.  se§,  pi  --i,  do- 
wód m.,  poparcie  n.\  bie§ 
bient  jum  —  meiner  Se^aup* 
tung  to  służy  na  poparcie 
mego  twierdzenia  ;  biel  finb 
bie  33elege  %\x  meiner  S3itt« 
fd^rift  oto  alegata  do  mojej 
prośby. 

^ClCgC«,  va.  (baben)  wyło- 
żyć czem,  obłożyć;  mit  ^lat= 
iin  —  wyłożyć  płytami;  ben 
Xifd^  mit  ©Ifcnbein  —  wyło- 
żyć stół  kością  słoniową; 
mit  S^afen  —  wysłać  mura- 
wą; mit  ©ilber  —  wyłożyć 
srebrem;  ein  95rot  mit  ©d^in» 
fen  —  dać  szynki  na  chleb; 
belegtes  Butterbrot  kanapka ; 
feinen  ^la^  —  oznaczyć,  że 
miejsce  zajęte  (kładąc  co  na 
nie);  einen  ^la^  —  zająć 
miejsce;  ein  ŚoHeg  —  wziąć 
poświadczenie  wpisu  na  wy- 
kład; einen  ^la^  im  ^^ea? 
ter  — kupić  miejsce  w  teatrze; 

—  ©ie  mir  biefen  ^la^  zatrzy- 
maj (zarezerwuj)  mi  pan  to 
miejsce;  bie  ©timme  ift  be= 
legt  głos  jest  ochrypnięty; 
bie  ©timme  beS  ©ängerS  ift 
l^eute  belegt  śpiewak  dziś  nie 
jest  przy  głosie;  imnbn  mit 
ctto.  —  włożyć  co  na  kogo, 
obarczyć  kogo  czem;  jmnbn 
mit  bem  aSannfluc^e  —  obło- 
żyć kogo  klątwą,  rzucić  klą- 
twę na  kogo;  jmnbn  öffent« 
lid^  mit  'btm  S3anne  —  eksko- 
munikować  kogo  publicznie ; 
bie  ©tabt  mit  bo^en  ©tcucrn 

—  nałożyć  wielki  podatek 
na  miasto;  ©etreibc  mit  2lu§s 
fu^rpllen  —  nałożyć  cła  wy- 
wozowe na  zboże ;  jmnbn  mit 
©rfjimpfroorten  —  przezywać 
kogo;  jmnbn  mit  2lrrcft  — 


^ödcljntcn 


192 


Sclic'öcti 


skazać  kogo  na  areszt;  ein 
33uc^  mit  33ef(^[ag  —  skon- 
fiskować książkę;  bic  ^oß^^^* 
l^örbe  ^at  bic  2Baren  ber 
Schmuggler  mit  S3efc^(ag  be- 
legt urząd  cłowy  odebrał 
towary  przemytnikom ;  eine 
©tat)t  mit  Xtup|)en  —  osa- 
dzić załogę  w  mieście;  ein 
SSergroerf  —  wysłać  robotni- 
ków do  kopalni;   bie   «Straże 

—  zamknąć  ulicę;  mit  @tel=» 
len  —  poprzeć  cytatami ;  eine 
Dted^nung  —  wykazać  pra- 
wdziwość rachunku;  belegte 
Sluślagen  zlikwidowane  ko- 
szta; belegte  S^n^e  jeżyk 
nieczysty,    biały;    eine    OituU 

—  wskoczyć  na  klacz. 
33clc'^mcu,  va.  (^aben)  gli- 
ną oblepić. 

'SclC^ncn,  va.  (l^abcn)  i)  je- 
manbcn  mit  etn?.,  dać  komu 
co  w  lenno;  jmnbn  mit  einem 
Slmte  —  nadać  komu  urząd; 
|ic§  üon  einem  ^errn  —  loffen 
wziąć  lenno  od  pana;  jmnbn 
mit  ©ütern  —  oddać  komu 
dobra  w  lenno;  2)  pożyczyć 
na  zastaw;  id^  l^abe  meine 
SBertpopiere  —  laffen  wzią- 
łem pożyczki  na  moje  walo- 
ry, zastawiłem  moje  papiery 
wartościowe;  biefe§  ^auś  ift 
^Od^  belcl^nt  na  tym  domie 
cięży  wielka  pożyczka. 

'S3cle'^nun9,  sf.  pi.  =en,  in- 
westytura /.,  nadanie  71. 
w  lenno;  lombard  m.,  pożyczka 
/.  na  papiery  wartościowe. 

^dtljxtn,  va.  i  vr.  (§aben) 
ft(^,  jcmanben,  uczyć,  na- 
uczać kogo ;  fid^  —  nabrać, 
powziąć  wiadomości;  jmnbn 
Über  ctlD.  —  objaśnić  komu 
co,  pouczyć  kogo  o  czem, 
zawiadomić  kogo  o  czem ;  ftd^ 

—  laffen  przyjmować  rady, 
słuchać  rad;  jmnbn  cineä 
befferen  —  naprowadzić  ko- 
go na  lepszą  drogę ;  oczy 
komu  otworzyć ;  belcl^rcnb, 
jyart.  i  adi.  pouczający, 
naukowy;  belel^renbeS  S3uc^ 
książka  pouczająca,  naukowa. 

^ClClinmg,  5/.  pi.  -en,  pou- 
czanie n.,  nauczanie  n.;  er 
nimtnt  gar  feine  —  an  ani 
sposób  do  rozumu  go  przy- 
prowadzić. 


^cle'Ijirung^fudjt,  sf.  chęć/. 

nauczania. 

^Clctben,  va.  (^aben)  wciało 
co  oblec;  tłustym  zrolaić,  wy- 
paść; beleibt,  ^jar^  i  adi.  tłu- 
sty, otyły;  —  roetben  nabie- 
rać tuszy. 

Beleibtheit,  sf.  dobra  tusza 
/.,  otyłość  /. 

S3elei'bi9en,  va.  (l^aben)  obra- 
zić; jemanben  mit  SDBortcn  — 
słownie  kogo  obrazić;  jmnbn 
gröblid^  —  dotkliwie  obra- 
zić, zelżyć  kogo;  e§  l^at  il^n 
empfinblic^  beleibigt  ubodło 
go  do  żywego ;  jemanben 
burd^    3Wanget    an    (g^rfurd^t 

—  ubliżyć  komu  brakiem 
uszanowania;  er  fü^lt  ftd^  ba- 
burc^  beleibigt  czuje  się  tem 
dotknięty;  ftc^  burd^  '  aHeŚ 
beleibigt  fül^fen  obrażać  się 
o  wszystko;  biefe  SJJufif  belei» 
bigt  mein  O^r  ta  muzyka  razi 
moje  ucho;  2lbn)e[enbc  unb 
SSerftorbene  mufa  man  nic^t  — 
o  nieobecnych  i  umarłych 
tylko  dobrze  mówić  wypada 
(de  mortuis  nil  nisi  bene); 
baburd^  airb  mein  ©d^amge* 
fül^l  —  to  obraża  moją  wsty- 
dliwość;  belei'bigenb,  part. 
i  adi.  obrażający,  obelżywy, 
rażący. 

^elei'biger,  sm.  =§,  pi  — , 
(sin  sf.,  pi.  «innen) obrażający, 
obrażająca. 

Belei'btgunfl,   sf.  pi  «en, 

obraza/.,  obelga/.;  t^ätlic^e 

—  czynna  zniewaga  / ;  S3e=» 
leibigungen  rcerben  alt,  ŚBo^ls 
traten  oergifśt  man  balb  obelgi 
się  długo  pamięta,  o  dobro- 
dziejstwach rychło  się  zapo- 
mina. 

3^elei'Iien,  va.  belei^ft,  bc= 
leil)t,  beließ,  l^abe  beliehen  = 
§8elcl^nen. 

33cIei'mett,Ł"a.  (^aben)  okleić. 

Jöele'fen,  l.  va.  belieśt,  be== 
lieät,  belaä,  ^abc  belefen,  wy- 
bierać, obierać;  II.  adi.  oczy- 
tany ;  er  ift  in  ben  alten  ©c^rift* 
fteHern  fel^r  —  gruntownie 
jest  obznajomiony  z  staro- 
żytnymi pisarzami;  in  feinem 
gad^  fe^r  —  gruntownie 
wykształcony  w  swoim  fachu. 

Belefen^eit,  sf.  wykształ- 
cenie n.,  wiadomości  f.  przez 


lekturę  nabyte;  feine  QVO^f 
—  in  ber  franjöfifc^en  Site» 
ratur  jego  gruntowna  znajo- 
mość francuskiej  literatury ; 
er  bat  oiel  —  czytał  wiele. 

Beleu't^ten,  va.  (^aben) 
oświecić;  beleud^tete  genfter 
okna  oświetlone;  (przenośnie) 
wyświecić,  wyjaśnić ;  eine 
©ac^e  nä^er  —  dokładnie 
sprawę  wyświecić;  beleuc^tenbe 
©d^ärfe  ber  Äriti!  wyświetle- 
nie przez  krytykę. 

Seleudjtuug,   sf.  pi.  =zn, 

oświetlenie  n.;  freie  —  oświe- 
tlenie bezpłatne;  id^  ja^le  fo= 
Diel  für  eleftrifd^e  —  tylepfacę 
za  światło  elektryczne. 

S3e'Ifern,  vn.  (i^aben)  szcze- 

kać;    (o  ludziach)   pyskować. 

Beli'd^ten,  va.  (^aben)  wy- 
stawić na  słońce. 
BeUc'bäugcIu,  va.  (^aben) 

zakochaoem  okiem  patrzeć  na 
koffo,  co. 

Belie'ben,  1.  m.  i  vn.  (§a« 

ben)  chcieć,  żądać,  życzyć  so- 
bie; roaS  —  <Sie  co  pan  każe, 
czego  pan  żąda;  —  (5ie  noc^ 
etro.  czy  pan  sobie  jeszcze 
czego  życzy;  id^  beliebe  nid^tä 
nic  nie  chcę;  —  Sie  Ceute 
fpajieren  ju  gelten?  czy  masz 
pan  ochotę  pójść  dziś  na  prze- 
chadzkę; ' —  ©ie  il^n  ya  em* 
pfangen  czy  raczysz  pan  go 
przyjąć;  v.  imperf.  e§  beliebte 
i^r  nid^t  ju  antroorten  nie  ra- 
czyła mi  odpowiedzieć ;  njennS 
beliebt  jeśli  łaska,  kiedy  się 
panu  spodoba;  ganj  roie  eŚ 
^l^nen  beliebt  całkiem  po  woli 
pańskiej;  nad^  ©id^t  —  ©ie 
biefen  ^rimaroec^fel  ju  ja^^len 
po  okazaniu  zapłacisz  pan 
za  ten  weksel  pierwotny ;  ©ie 
—  ju  fc^erjen  pan  chyba  żar- 
tujesz; —  ©ie  einzutreten 
chciej  pan  wejść;  —  ©ie  mir 
y\X  folgen  zechciej  pan  udać 
się  za  mną;  alleä  TOCŚ  ^bnen 
beliebt  wszystko,  co  pan  chcesz; 
t^un  ©ie  rooś  ^l^nen  beliebt 
rób  pan,  co  się  panu  podoba; 
bu  fannft  fommen  fo  oft  c8 
bir  beliebt  możesz  przychodzić, 
ilekroć  ci  się  podoba;  II.  S3e* 
lie'ben,  sn.  «o,  upodobanie  n. ; 
nad^  —  wedle  upodobania ; 
bie  Ausführung  ift  ganj  3^rem 


Sclic'fitö 


193 


Scmc'ilcn 


—  ü6erlaffen  możesz  pan  to 
wykonać  wedle  własnego  uzna- 
nia; ić)  fteUe  baS  ganj  in  ^i)V 

—  oddaję  to  w  zupełności  do 
woli  pańskiej ;  III.  beliebt, 
part.  i  adi.  lubiony,  miły; 
fid^  bei  jemanbem  —  mad^en 
wejść  w  łaskę  u  kogo,  zyskać 
względy  czyje;  beliebter  ©d^au* 
fpielec  lubiany  aktor;  fid^  — 
5U  machen  jucken  nadskaki- 
wać, przymilać  się,  starać  się 
przypodobać  komu;  er  i[t  hń 
§ote  fef)r  —  bardzo  jest  lu- 
biony u  dworu;   beim  33ol!e 

—  popularny;  jid^  beim  SSolfe 

—  3U  mad^en  jucken  gonić  za 
popularnością;  beliebte  äßare 
towar  wzięty,  poszukiwany ; 
biefe  Rapiere  toerben  immer 
beliebter  te  papiery  ciągle  idą 
w  górę;  jmnbn  bei  jmnbm  — 
machen  zjednać  komu  czyją 
przychylność. 

ŚcIiCbid,  adi,  dowolny ;  ©ie 
!önnen  ju  beliebiger  ©tunbc 
f ommcn  możesz  pan  przyjść 
o  każdej  godzinie;  auf  jebe 
beliebige  SBcife  jakimkolwiek 
sposobem ;  jeber  beliebige 
pierwszy  lepszy;  jeber  tt)irb 
eine  beliebige  ©ummc  beitra= 
gen  każdy  przyczyni  się  da- 
tkiem dowolnym ;  in  beliebiger 
9iic^tung  w  dowolnym  kie- 
runku. 

'Mik'U]}tlt,  sf.  łaska  /., 
wziętość  /.,  popularność  /. 

^cU'flcn,  va.  (i^aben)  okpić, 
oszukać  kogo. 

^C'fiCn,  vn.  (^aben)  szcze- 
kać; nic^t  ieber  ^unb,  ber  bellt, 
bei^t  pies,  który  szczeka,  nie 
ugryzie;  (o  ludziach)  skrze- 
czeć, skowyczeć. 

S3cIo'bcn,  va.  (f)aben)  chwa- 
lić, wychwalać. 

SSclO'^UUg,  sf.  pi.  =en,  po- 
chwała /. 

33clo'żttno?frI)reibcn,  sn.  .§, 

pi.  — ,  pismo   n.   pochwalne. 

S5eIo'I)ncn,ta.  {baben)nagro- 

dzić,  wynagrodzić;    id^   werbe 

btr  beine  Tlixijt  —  nagrodzę 
cię  za  trud;  er  l^at  mic^  mit 
Unban!  belol^nt  odpłacił  mi 
niewdzięcznością;  id^  l^abe  ii^n 
nad^  ©ebiir  belohnt  zapłaci- 
łem mu,  ile  mu  się  należało; 
Xugenb  belohnt  ftc^  cnota  znaj- 


dzie zapłatę;  feinc  SSerbienftc 
finb  mit  @olb  nid^t  %\x  — 
zasług  jego  złotem  nie  zró- 
wnoważysz; tc^  i^abe  feine 
JCred^^eit  gehörig  belo[)nt  odda- 
łem mu  za  jego  bezczelność. 

SBclo'fjmmg,    sf.    pi.    .en, 

wynagrodzenie  n.,  nagroda/., 
zapłata/.;  eine  —  ausfegen 
nagrodę  wyznaczyć;  ziwt  — 
ir^  alten  otrzymać  nagrodę, 
zapłatę. 

^eUl'gcn,  va.  belügft,  belügt, 
belog,  \)Cibt  belogen,  okłamy- 
wać, kłamać  przed  kim. 

^duftigen, va. i  vi\  (tiaben) 

fid^,  bawić  kogo,  zabawiać 
się;  fid^  mit  etro.  —  bawić 
się  czem;  fid^  lärmcnb  — 
hałaśliwie  się  bawić;  bie  ©e» 
IcUfc^aft  mit  SBi^en  ■—  bawić 

towarzystwo    dowcipami;   be« 
luftigenb,    part.    i    adu    za- 
bawny, ucieszny. 
Sciufttguug,   sf.  pi.  «en, 

zabawa  /.,  uciecha  /. ;  gur  — 
bicnen  służyć  do  zabawy. 

^Bcmä'djtigen,    vr.   (§aben) 

fid^,  ująć  co  w  władzę  swoją; 
fid^  jemanbeS  —  ująć  kogo, 
schwytać  go;  fid^  einer  ©ac^e 
mieber  —  odzyskać  władzę 
nad  rzeczą;  fic^  einer  ©ad^e 
löiberred^tlid^  —  bezprawnie 
zawładnąć  rzeczą;  er  bemäd^= 
tigte  fid^  il^rer  ^anb  ujął  ją 
za  rękę;  fic^  einer  ©tabt  — 
zdobyć  miasto;  fid^  ber  S3efi^ 
jungen  —  zająć  posiadłości; 
ber  g^eitib  l^at  fid^  ber  '^eftung 
rcieber  bemächtigt  nieprzyjaciel 
odebrał  twierdzę;  bie  ^urc^t, 
ber  3orn  bemäd^tigte  fid)  feiner 
strach  go  zdjął,  ogarnęła  go 
trwoga,    gniew  go  opanował. 

S5cmä'ljttcn,  va.  (tjaben) 
grzywę  przyprawić. 

^Cma'feln,  va.  splamić;  be* 
mofelt,  part.  i  adi.  spla- 
miony; fein  SSorleben  ift  — 
na  przeszłości  jego  cięży 
plama. 

^cmä'fcltt,  va.  (^aben)  = 
befritteln. 

^cmalcu,  va,  i  vr.  (^aben) 
fid^,  pomalować  (się). 

58cmä'«geln,     va\    (^aben) 

krytykować,  (wady)  wytykać. 

^cma'nncn,     va.    (^aben) 

w  ludzi  opatrzyć  (okręt). 


Snlenber,  2)eutfd^»poImf(f)e3  SBörterbu(|. 


^ema'nnung,   sf.  pi.  »en 

załoga  / 

^Cmä'ntcltt,  va.  (baben)  1) 
płaszczem  okryć;  2)  (prze- 
nośnie) upiększyć,  upozoro- 
wać, uniewinnić;  d^riftlic^  — 
pokryć  miłością  chrześcijań- 
ską; feinen  ©etg  mit  «Spar»» 
famfeit  —  nadać  skąpstwu 
pozór  oszczędności;  feine 
©cbulb  —  ukrywać  winę. 

^Cma'ftCU,  va,  (^aben)' ma- 
sztami opatrzyć. 

^cmau'fcn,     va.     (§aben) 

okradać, 

^cmci'cni,^  va.  (^aben)  z\n 

©Ut,     osadzić    czynszownika 
we  wsi.  [ociosać. 

85cmci')]clu,  va.  (^aben) 
^emctftcru,  va.  (l^abcn)  i 
vr.  fid),  1)  feine  Setbenjd^aftcn 
—  opanować  namiętności; 
feinen  ^oxn  —  pohamować 
gniew;  er  !ann  ftd^  nic^t  — 
nie  posiada  się,  nie  jest  pa- 
nem siebie;  bie  ^jrurd^t  |at 
il)ji  bemeiftert  zdjęła  go  trwoga ; 
2)  fid^  einer  ©a^e  —  zawła- 
dnąć rzeczą,  zająć  co,  po- 
chwycić rzecz. 

^CmCrfbar,  adi.  dająpy  się 
spostrzedz,  widzieć,  widoczny ; 
burd^  etro.  —  odznaczający, 
wyróżniający  się  czem;  öaä 
ift  mit  bem  2luge  nic^t  —  to 
okiem  jest  niedostrzegalne ; 
fic^  —  tnad^en  odznaczać,  od- 
szczególniać  się;  er  mad^t  be« 
merfbare  gortfĄritte  robi  wi- 
doczne postępy ;  eä  madCjte  fid^ 
eine  ^bnal^me  ber  Gräfte  — 
dał  się  spostrzegać  upadek  sił. 
^cmc'tlCU,  va.  (^aben)  1) 
spostrzedz,  zauważyć ;  faum 
5U  —  ledwie  dostrzegalny ;  er 
betnerfte,  baf^  er  bintergangen 
rourbe  spostrzegł  się,  że  go 
oszukiwano ;  2)  znakiem  opa- 
trzyć; 3)  zapisać,  zanotować 
sobie  co;  ic^  mufo  mir  biefe 
©telle  —  muszę  sobie  zapisać 
to  miejsce ;  4)  zauważyć,  zro- 
bić uwagę;  er  \)ai  babet  nichts 
bemetlt  nie  uczynił  do  tego 
żadnej  uwagi;  eś  ift  bereitg 
bemerft  luorben,  bafä  już  za- 
uważono, zwrócono  uwagę,  że ; 
^ieju  ift  nid^tä  roeitcr  au  be- 
merfen  to  nie  potrzebuje  ża- 
dnych wyjaśnień,  komentaczy. 

13 


^cme'rfctt^tDcrt 


194 


S3cncT^mctt 


^CmC'rfcnöUJCrt,  adi.  goday 
uwagfi, 

^mxt'xUx^,  adi.  =  tcmerf* 
tax. 

^emc'rfitng,    sf.  ^^z.   -cn, 

spostrzeżenie  n.,  uwag-a  /. ; 
id^  f)abe  bie  —  gcmad^t  spo- 
strzegłem, zauważyłem  ;  ic^ 
iroUte  3f)nen  btc  —  tnad^en 
chciałem  zwrócić  panu  uwa- 
gę; ic^  rota  nod^  bie  —  l^m= 
gufÜgen  chciałbym  zauważyć 
jeszcze. 

^cmCffcn,  va.  Bemiffefł,  Be= 
mifst,  bcma^,  \)(i.h^  bemeffen, 
feine  2luśgaben  nad)  ben  ®in= 
nafjmen  —  zastosować  wydatki 
do  dochodów ;  SSerbienfte  n)er= 
'btn  nad^  3;i^aten  —  zasługi 
wedle  czynów  się  osądza ; 
meine  ^t\i  t[t  furj  —  mało 
mam  czasu;  fetnc  6in!ünfte 
finb  !napp  —  dochody  jego 
są  nieznaczne. 

^Cmiftcn,  va.    (^aben)  za- 
g-noić. 

^cmi'tleibcn,   m.  ^  (baben) 

żałować  kogo,  litować  8ię  nad 
kim. 

^eniillCibcn^toert,  adi.  po- 
żałowania g-odny. 

^Cmi'ttdt,  adi.  zamożny, 
majętny, 

Semo'ncllt,  va.  (^abcn)  oszu- 
kać, okpić,  ocyganić. 

Söemoo'fen,  "i.  va.  (fiaben) 

mchem  pokryć;  II.  vn.  (fein) 
okryć  się  mchem,  mchem  po- 
rastać; bemoost,  part.  i  adi. 
mchem  porosły;  (przenośnie) 
Btary,  wiekowy ;  bemoosteś 
^aupt  student  dług-oletni ;  be= 
moośt  fein  (wyraz  studencki) 
tyle  co  \)t\  ©elb  fein  mieć 
pieniądze. 

SScniii'^cn,   l.   va.   (I^aben) 

trudzić,  męczyć,  fatygować; 
t)arf  id^  ©ie  gu  mir  —  czy 
mogę  poprosić  pana  do  siebie; 
td^  mili  bid^  bamit  nic^t  —  nie 
chcę  cię  tem  trudzić;  II.  vr. 
(I^aben)  ftd^,  trudzić  się,  sta- 
rać się  usilnie;  er  bemiit)t  fidE) 
tl|m  JU  Ijelfen  stara  mu  się  po- 
magać; fidb  boppelt  —  zdwoić 
wytężenie;  er  bemüf)t  fłd^  eif-- 
rigft  gu  robi,  co  może,  aby  ; 
er  bemüf)t  fic^  »crgeblid^  if;n 
511  befel^ren  darmo  się  sili  go 
nawrócić;  ftd^  für  jmnbn  urn 


etro.  —  starać  się  o  co  dla 
kogo;  fid^  um  imnb§  ^«reunb: 
fd^aft  —  starać  się  pozyskać 
przyjaźń  czyją;  fid)  um  jmnbś 
@unft  —  starać  się  o  względy 
czyje;  ftd^  \m\  einen  ^ranfen 

—  pielęgnować  chorego ;  mx^W, 
©ic  ft4  gefälligft  gu  mir  — 
motten  jeśli  łaska  przyjść  do 
mnie;  —  ©ie  ftd^  l^crein  chciej 
pan  wejść;  —  ©ie  fid^  mrf)t 
niech  się  pan  nie  fatyguje. 

^^cmü'Ijiiitg,    sf.    pi   «en, 

trud  m. ;  staranie  w.,  zachody 
m.,  zabiegi  m. ;  »ergeblic^e  — 
próżne  starania. 

^cmü'ffigcn,  ■ya.  (^aben)  ju 
ctmaś,  zmusić,  przymusić, 
zniewolić  do  czego;  td^  finbe 
mid^  bemüffigt  bieś  ju  t{)un 
widzę,  że  będę  musiał  to  zro- 
bić. 

^emu'ttern,  va.  (Ijabcn)  ota- 
czać kogo  pieczołowitością 
macierzyńską. 

^cua't^nd/ttgcn,  va.  (^aben) 

zawiadomić,  podać  do  wiado- 
mości, donieść;  jmnbn  Don  ber 
@efa{)r  im  uorauś  —  uprze- 
dzić kogo  o  niebezpieczeń- 
stwie ;  ic^  benarf/rid^tigte  Ujn 
DOn  bem  Xo'Oe  doniosłem  mu 
o  śmierci. 

^Ctta't^ridjttgunfi,    sf.    pi 

=en,  zawiadomienie  n.,  donie- 
sienie n. ;  ju  ^l^rer  —  fd^reibe 
id)  S^^nen  zawiadamiam  pana 
niniejszym  listem. 

Söcna'djrtdjtigimg^fdjrcibcn, 

sn.  =§,  pi  — ,  list  m.  zawia- 
damiający. 

^Cna'd)tet,  part.  i  adi.  po- 
grążony w  ciemnościach. 

J8ena'd)tf)ci(tgcn,f«.  {ijahin) 

szkodę  komu  wyrządzić,  po- 
krzywdzić kogo;  einen  ®rben 

—  uszczuplić  schedę  dziedzica. 

^cna'djt^ciliguitfj,   sf.   p?. 

=en,  pokrzywdzenie  n.,  wy- 
rządzenie n.  szkody. 

'^cna'gcln,  va.  {i^ahtn)  obić 
gwoździami;  bena'gelt,  part. 
i  adf.  obity  gwoździami,  zbroj- 
ny w  pazury,  szpony. 

SScnn'gcn,  va.  (fjaben)  ogry- 
zać. 
^4^enn'I)cn,  va.  (^aben)  ob- 

szywać. 

^^cnomcn,  li^cun'mfcn,  va. 

{i)abtn)  nazwać,  nadać  imię  ; 


mon  benannte  i§n  ben  Äül^nen 
nazwano  go  śmiałym ;  ^arl 
ber  ®rof;e  benamfet  Karol 
Wielkim  zwany,  z  przydom- 
kiem Wielkiego. 

^tm'Vht,  part.  i  adi.  bli- 
znami okryty. 

^cno'f(^cn,  va.  (f^abcn)  ła- 

sować  co. 

benebeln,  va.  i  vr.  (^aben) 
fid),  zamglić,  mgłą  pokryć; 
benebelte  2lugen  zamglone 
oczy  ;  (przenośnie)  jmnbm  ben 
SSerftanb  —  odurzyć  kogo ; 
pomieszać  mu  rozum;  fid^  — 
upić  się;  podchmielić  sobie; 
bmcbelt  fein  być  w  stanie 
podchmielonym ;  er  f d^cint  be; 
nebelt  JU  fein  zdaje  się  mieć 
w  głowie. 

^encbei'Cn,  va.  {{)a.h^Vi)  bło- 
gosławić, chwalić,  sławić;  be* 
nebeit  feift  3) u  Matm  błogo- 
sławionaś  Mary  o. 

S^cnCIjmcn,  I.  va.  Benimmft, 
benimmt,  benahm,  i)^bt  bcnom« 
men,  zabrać,  odebrać ;  ba§ 
benimmt  mir  ben  Slppctit  to 
mi  odbiera  apetyt ;  eä  benal^m 
mir  ben  2lt^em  zaparło  mi 
oddech;  bie  2luÖfid^t  —  za- 
słonić widok;  bie  ś^urd^t  be= 
nal^m  il^m  bie  Urt^eilöfraft 
trwoga  odebrała  mu  zdrowy 
sąd;  jmnbm  feine  ©inbilbun« 
gen  —  wybić  komu  urojenia 
z  głowy;  jmnbm  feine  ©orgcn 
—  uwolnić  kogo  od  trosk ; 
jmnbm  einen  ^rrti^um  ~  wy- 
prowadzić kogo  z  błędu;  e§ 
|at  if)m  bie  Suft  benommen 
odjęło  mu  chęć;  ba§  Unglüd 
benimmt  il^m  ben  2Jiutl§  nie- 
szczęście odbiera  mu  odwagę ; 
biefcg  ©reigniś  benahm  ibm 
ben  9laufc^  to  zdarzenie  wy- 
trzeźwiło go;  bie  ©pracbc  — 
odjąć  mowę;  jmnbm  feinen 
iibermutb  —  oduczyć  kogo 
zuchwalstwa ;  jmnbm  feine 
^meifel  —  uchylić,  usunąć 
czyje  wątpliwości;  jmnbm  bie 
g^rei^eit  —  pozbawić  kogo 
wolności;  er  \)ai  mir  bie  ®e* 
Icgen[)eit  benommen  odebrał 
mi  sposobność ;  bicś  benimmt 
«nferen  Alanen  nid^tö  naszym 
planom  to  wcale  nie  uchybia ; 
jmnbm  ben  Kopf  —  odurzyć, 
oszołomić  kogo;  id^  mor  ganj 


^ciiei'bcit 


195 


Sc^fTü'gcn 


benommen  byłem  zupełnie 
odurzony ;  II.  vr.  (ijahen)  flć}, 
sprawować  się,  obchodzić  się, 
postępować,  zachowywać  się ; 
er  roeif^  fi^  nid^t  gu  —  nie 
umie  się  znaleźć ;  er  Benimmt 
ft(f)  feinem  2llter  gemä^  za- 
chowuje się  odpowiednio  do 
sweg'o  wieku;  er  ^at  ftd^  feige 
benommen  okazał  się  tchó- 
rzem, stchórzył;  fid^  freigebig 

—  okazać  się  wspaniałomyśl- 
nym; er  f)at  ft(^  ebel  gegen 
mid^  benommen  szlachetnie  się 
ze  mną  obszedł ;  er  l^at  fld^ 
fd^Iimm  QiQtn  euć)  benommen 
źle  sobie  z  wami  postąpił;  er 
benahm  fid^  babei  fe^r  unge= 
fc^idt  wziął  się  do  tego  bardzo 
niezgrabnie;  III.  S3enef)men, 
sn.  =0,  postępowanie  n  ,  obej- 
ście n.  się;  burcf)   fein  ebleö 

—  ^at  er  fic^  aHe  ^erjcn  ge« 
n)onnen  szlachetnem  postępo- 
waniem zjednał  sobie  wszyst- 
kie serca;  et   ^at   ein  giiteś 

—  ma  dobre  znalezienie;  l)öf* 
lid^eś  —  uprzejmość;  unl)öf= 
nd)e§  —  szorstkość,  gburowa- 
tość;  er  ^at  ein  Itnfifc^eś  — 
zachowuje  się  niezgrabnie ; 
fonberbareä  —  dziwne  ma- 
niery. 

Senci'bCU,  va.  (§aben)  za- 
zdrościć; jmnbn  —  zazdrościć 
komu;  um  etm.  —  zazdrościć 
czego;  beffcr  bcneibet  al§  be= 
mitleibet  lepiej  zazdrość  niż 
litość  wzbndzać. 

^tnti'htnmni,  adi.  godny 
pozazdroszczenia. 

^mt'mttt,  va.  benennft, 
benennt,  benannte,  ^abe  be= 
nannt,  nazwać,  nadać  imię  ; 
jmnbn  mit  ?iamen  —  na- 
zwać kogo  po  imieniu;  be=» 
nannt  rcerbcn  dostać  imię; 
ein  Äinb  • —  nadać  imię  dzie- 
cięciu; benannt,  part.  i  adi. 
nazwany,  oznaczony ;  (w  aryt- 
metyce) benannte  ßa^len  licz- 
by oznaczone,  mianowane. 

^cne'nnmigr   sf.    pi.  »en, 

nazwa  /,,  oznaczenie  n.,  imię 
n. ;  (w  arytmetyce)  SSrüd^e  auf 
gleid^e  —  bringen  sprowadzić 
ułamki  do  wspólnego  miano- 
wnika. 

^Cnc'^n,  va.  (^aben)  zmo- 
czyć, zrosić,  zwilżyć;  bie  SBtu» 


men  —  podlewać  kwiaty ;  mit 
2;i^ränen  —  zrosić  łzami ;  mit 
X^ränen  hemi^te  2lugcn  oczy 
pełne  łez,  wilgotne. 

Jbtn^d,  sm.  »g,  TpL  — ,  1) 
kij  w.,  drąg  m.\  2)  serce  n. 
dzwonu;  3)  (przenośnie)  pro- 
stak w.,  gap  m.,  dureń  m.] 
ein  fteiner  —  mały  bęben. 

^Cngdf^nft,  adi.  \  adv. 
gburowaty  (-o),  prostacki,  po 
prostacku;  \\ć)  —  benel^men 
zachowywać  się  jak  gbur. 

^Ctti'Cfeu,  m.'(^aben)  skinąć 
głową  na  co. 

35cniC'fCn,  va.  (^oben)  ki- 
chnąć na  co,  kichnięciem 
stwierdzić. 

^cni'^^cn,  m.  {^abin)  einen 
^Sedier,  dotknąć  się  ustami 
puharu.   <,^ 

^enö't^igcit,  va,  (^aben)  po- 
trzebować czego;  baä  benö* 
tilgte  ©elb  pieniądze,  których 
potrzebuję. 

Jöcnu'mmcrn,   va,   (§aben) 

ponumerować,  liczbami  opa- 
trzyć. 

^CUU'^bOr,  adi.  dający  się 
użyć. 

^CnU'^barfeit,  sf.  użytecz- 
ność /. 

^euu'^cn,    5öcnü'$cn,    va. 

(I^aben)  używać  czego,  mieć 
z  czego  użytek;  bie  ©etegen* 
beit  —  korzystać  z  sposobno- 
ści ;  man  muf§  bie  ©elegenl^eit 
■ —  kuj  żelazo  póki  gorące  ; 
imnbS  ^e^ler  —  korzystać 
z  błędów  czyich;  er  benu^te 
i^n  a(ś  (Si3ion  użył  go  do 
szpiegostwa ;  er  benu^t  il^n  alä 
S)iener  posługuje  się  nim  jak 
służącym ;  er  benu^te  bie  ©in» 
fünfte  ywt  Tilgung  ber  <Sc^uI« 
ben  użył  dochodów  na  umo- 
rzenie długów. 

^CilÜ'^Ung,  sf.  pi.  «en,  uży- 
wanie n  ,  użytfk  w.,  korzyść  /. 

^cn'ü^ungöretf^t,    sn.   =eg, 

pi.  "e,  prawo  n.  używania. 

^CO'badjtCn,  va.  (i^aben)  ob- 
serwować, uważać ;  bie  Śal^n 
beś  ^lancten  —  obserwować 
bieg  płanety;  ben  ®ang  einer 
©ad^e  —  śledzić  przebiegu 
sprawy ;  jmnbn  auf  ©d^ritt 
unb  2;ritt  —  nie  spuszczać 
oka  z  kogo,  śledzić  kogo  bez- 
ustannie; eine  S)iät  —  zacho- 


wywać dyetę;  feine  ©d^ulbig« 
feit  —  przestrzegać  obowiąz- 
ku; ©tidfc^roeigen  —  zachować 
milczenie;  Orbnung  —  pilno- 
wać porządku;  a(te  ©ebröud^e 

—  przestrzegać  starych  zwy- 
czajów ;  bag  @efe^  —  stosować 
się  do  ustawy;  ^Ka^  —  za- 
chować miarę;  ein  ^erfpred^cn 

—  dotrzymać  przyrzeczenia  ; 
bie  e{)eli^e  2:reue   —  docho 
wać  wiary  małżeńskiej. 

^co'badjter,  sm.  -§,  pi.  — , 

(4n,  s/.,  pi.  =innen)  dostrze- 
gacz  m.y  obserwator  m.,  ba- 
dacz m.  (obserwatorka  /.). 

^^eobat^tuiig,  sf.  pi.  '^tx\, 

obserwacya  /.,  śledzenie  n , 
kontrola  /.,  pilnowanie  n., 
przestrzeganie  w.,  zachowa- 
nie n. 

^co'bad)t«ng?gobe,  sf.  pi. 

«n,  dar  m.  spostrzegania. 

^CiJlCll,  va.  (I^aben)  oliwą 
po."^marować. 

a3co'rbCi;tt,  va.  (I^aben)  dać 
rozkaz;  ^um  2lbmarfc^  beor* 
bert  raerben  otrzymać  rozkaz 
wymaszerowania ;  er  würbe 
gu  mir  beorbect  wystano  go 
do  mnie;  gu  fic^  —  przywo- 
łać do  siebie. 

Sc^a'tfen,  va.  (^aben)  ob- 
ładować, objuczyć. 

aSc^a'Hjcni,  ^  va.    (^aben) 

i  vr.  ]ic^,  ubrać  (się  w)  pan- 
cerz;  bepanjert,  part.  i  adi. 
pancerny. 

33c^a'^|JCU,  va.  (^ibm)  ob- 
lepić, okleić. 

S^C^Cljcn,  va.  i  vr.  (^aben) 
fid^,  okryć  futrem,  porosnąć 
sierścią. 

^tpC'rlcn,  va.  (I^aben)  ozdo- 
bić perłami. 

Se^fä'^ICtt,  va.  (I^aben)  oto- 
czyć palami. 

SSc^fla'njen,  va.  (^aben) 
zasadzić;  einen  ©arten  mil 
ÄOl^I  —  kapustę  w  ogrodzie 
zasadzić;  mit  Db^ihäwmm  — 
zasadzić  drzewami  owoco- 
wemi;  hit  ©trafień  mit  ®al= 
gen  —  wznieść  szubienice  po 
ulicach;  ber  ©ber  ift  mii 
Pfeilen  bepflanjt  dzik  strza- 
łami jest  najeżony. 

S3cJ)fla'ftcrtt,  va.  (§aben) 
brukować.  [rać. 

33c|jftü'gcn,  va.  {^aUv)  zo- 

13* 


tBc^frü'nbcn 


196 


^crau'teit 


^c^frü'nbcn,    va.   (F)a6en) 

konferować  beneficyum. 

^e^i'nfcln,  va.  (^aben)  i  tr. 

fid^,  obszczać  (się). 

Se^i'nfeln,  va.  ßabm)  pę- 
dzlem posmarować. 

^C^i'fjcn,  va.  i  vr.  (^aöcn) 
fid^.  obszczać  (się). 

^e^Ia'itfcn,     va.     (^abeti) 

parkanem  otoczyć,  oparkanić. 

^^e^lau'bern, "  va.    (fiaben) 

gawędzić  o  czem. 

^ć^olftern,     va.     (I^aben) 

wyścielić. 

^e^rä'gen,^  va.  (^aben)  wy- 
cisnąć, wybić  na  czem. 
a^'e^ju'bern,  va.  (|abcn)  opu- 

drować. 

33eł)u'^cn,  va.  (I^aben)  oczy- 
ścić, ocLędożyć. 
^cqualmcn,     va.    (^abcn) 

osmolić,  zadymić. 

33cquartic'ren,  va.  (IjaWn) 

1)  ©olbalcn  —  zakwatero- 
wać żołnierzy ;  2)  einen  S3ür= 
c^er  mit  brei  Ttann  —  za- 
kwaterować trzech  żołnierzy 
u  obywatela. 

^cqiiartic'runo,  sf.  2>l-  *en, 

zakwaterowanie  n.,  kwate- 
runek m. 

S^CqilC'ttt,  adi.  i  adv.  wy- 
godny (ie);  —  njol^nen  mieć 
wygodne  mieszkanie;  tttOC^ett 
©ie  eß  fid^  bei  tnir  —  chciej 
się  pan  rozgościć  u  mnie;  ie= 
tnanbem  ^eine  ?lr5eit  —  ma* 
^cn  ułatwić  komu  pracę; 
imnbm  feine  Sage  —  mad)en 
polepszyć  położenie  czyje; 
fünf  ^erfonen  ^aben  —  barin 
^la^  pięcioro  osób  wygodnie 
się    tu  pomieści  ;    e§  lebt  ftcf) 

—  mit  il^m  dobrze  z  nim 
można  wyżyć;  ber  9iodt  liegt 

—  surdut  jest  wygodny;  ber 
äöeg  ju  biefem  Drte  ift  feljr 

—  droga  do  tego  miejsca 
jest  bardzo  dobra;  roeun  eä 
^fl^rten  —  ift  jeżeli  panu  do- 
godnie, jeśli  się  panu  po- 
doba; jeśli  łaska;  biefer  ®ar= 
ten  mürbe  mir  fc^r  —  fein 
ogród  ten  przydałby  mi  się 
bardzo;  —  fein  lubić  wy- 
godę; er  fam  ju  bequemer 
3eit  przyszedł  w  dobrą  porę, 
w  dogodny  czas. 

S^cquCmcn,  w.  (l^aben)  ftdf), 
zastosować  się  do  ceego,  fid^ 


gU  etm.  —  zgodzić  się,  przy- 
stać na  co;  fic^  nad)  jmnbś 
SffiiUen  —  zastosować  się  do 
woli  czyjej ;  ic^  metbe  mid^ 
't^a^U  —  muffen  będę  musiał 
to  zrobić,  się  na  to  zgodzić; 
er  mufśte  fic^  rool^l  ober  übel 
baju  —  chcący  czy  niechcący 
musiał  przystać  na  to;  er 
bequemt  fid)  zgadza  sie. 

5öeqne'mlicl)feit,  sf.  pi.  -en, 
1)  wygoda/.;  er  liebt  bic  — 
lubi  wygody;  nad^  ^firer  — 
jak  panu  dogodnie  ;  2)  leni- 
stwo «.,  bezczynność  /. ;  fic^ 
ber  —  l^ingeben  próżnować; 
au§  —  z  lenistwa ;  3)  =  216= 
tritt. 

^cquc'ntli(^fcit§ftuljl,     sm. 

=t%,  pL  =ftül;le,  krzesło  n.  do 
odbywania   potrzeby  służące. 

^cra'^mcn,  I.  va.  (^aben) 

w  ramki  oprawić;  II.  vr.  fi^, 
bie  5Rild^  l§at  fid^  beral^mt 
mleko  zgęstniało  na  śmie- 
tankę. 

^cra'ubcn,  :bcrä'nbcrn,  va. 

(I^aben)  brzegami  opatrzyć, 
brzegi  porobić  do  czego  ; 
beranbet,  jxo'^.  i  adi.  z  brze- 
gami. 

^era'iifcn,  va.  (l^aben)  po- 
kryć strączkami,  liśćmi;  ber 
3Bein  beranft  bie  3)?auer  lato- 
rośl pokrywa  mur. 

S^crn'^^cn,      va.     (fiaben) 

(w  mularstwie)  bic  flauet, 
obrzucić  ścianę  wapnem  i  pia- 
skiem; (w  ciesielstwie)  SBäume 
—  ociosać  drzewa ;  (w  języ- 
ku studenckim)  w  pieniądze 
zaopatrzyć. 

^crftfcn,    I.    va.    (l^aben) 

pokryć  murawą ;  I.  vr.  fidt), 
okrywać  się  murawą,  porastać 
w  trawę. 

S3era'tl)cn,  berät^ft,  berate, 
berietl),  l)abc  beratfien,  va.,  vn., 
vr.  \\ć),  radzić,  doradzać,  na- 
radzać się;  jmnbn  —  radzić 
komu,  dawać  komu  rady ; 
er  ift  roop  —  dobre  ma  in- 
formacye  ;  ®ott  bcratl^e  z\xć) 
niech  was  Bóg  opatrzy;  fic^ 
mit  etroaä  —  zaopatrzyć  się 
w  co;  übel  —  fein  źle  wyjść 
(na  czem);  ba§  ^auö  — 
opiekować  się  gospodarstwem 
domowem  ;  jmnbn  —  radzić 
się  kogo,  pytać  kogo  o  radę; 


über  ełraaś  —  myśleć  nad 
czem,  przemyśliwaó,  medy- 
tować nad  czem;  ftc^  Über 
etO).  naradzać  się  nad  czem, 
radzić  o  czem,  debatować, 
konferować  o  czem  ;  ber  @e» 
meinberat^  beriet!^  in  ber  Ie^= 
ten  ©i^ung  roid^tige  Slngele» 
genl^eiten  rada  miejska  zaj- 
mowała się  ważnemi  sprawa- 
mi na  ostatniem  posiedzeniu; 
beratl^enb.^flr^  i  adi.  radzący, 
doradzający;  beratfjenbe  ©tim* 
me  głos  doradczy;  berat^enbe 
35eri'ammlung  ciało  doradcze, 
^cratfjcr,  sm.  =8,  pi.  — , 

{Ąx\.sf.,pl.  =  innen)  radzący  (-a), 
doradca  m.,  doradczyni  /. ; 
opiekujący  (-a)  się  czem,  pro- 
tektor m..  protektorka  f, 

5ßcr0'tl)f(^l0ÖCn,  \vn.  i  vr. 
(fiaben)  fict),  mtt  imnbm  über 
etto.,  radzić  z  kim  o  czem;  ftc^ 
mit  jirnbm  —  naradzać  się 
z  kim. 

^cm't^fc^lanuug,    sf.   pi. 
=en,  =  S^erat^ung. 
^ŚcratOung,    5/    pi.    =en, 

rada/.,  narada/,  obrady/.  ; 

—  ber  Śirjte  kousultacya  / 
lekarska ;  etm.  jur  —  bringen 
podać   pod    obrady;    lebhafte 

—  żywa  dyskusya  /. ;  — 
ber  JRid^ter  narada  trybunału. 

5^tra  tljnnnefaal,   sm.  «eś, 

pi.  =fäle,  sala  /.  obrad. 

S^era't^uitfl^ftimrat,  sf.  pi. 

=en,  głos  m.  doradczy. 

SBcrou'bcii,  I.^  va.  (F>abcn) 
zrabować,  złupić;  jmnbn  auf 
offener  ©tta^e  —  obedrzeć 
ko?o  przy  drodze ;  bie  ^i(i<xi^* 
caffe  —  złupić,  okraść  skarb 
państwa ;  jmnbn  einer  ©aĄc  — 
pozbawić  kogo  czego,  zabrać 
komu  co;  burd)  (^croalt  — 
wydrzeć  przemocą;  butc^  öe= 
trug  —  wyłudzić  oszustwem; 
ec  ^at  ifjn  beä  Sefi^eä  be= 
raubt  wyzuł,  wyparł  go  z  po- 
siadania; jmnbn  eines  Sied^teś 

—  pozbawić  kogo  prawa; 
td^  rourbe  meiner  SJiutter  be- 
raubt straciłem  matkę;  ber 
9öinb  beraubt  bie  93ä«me  ber 
93lättcr  wiatr  obnaża  drzewa 
z  liści  ;  II.  vr.  (^aben)  fi(^, 
pozbawić  się;  fic^  eincź  S5er« 
gnügenö  —  odmówić  sobie, 
wyrzec  się  przyjemności;  um 


^crau'djen 


197 


^rci'tfdiaft 


ber  (^uUn  ©ad^e  roiUen  l^at 
ec  M  ^i^f^^  SSort^eilö  beraubt 
dla  dobrej  sprawy  poświęcił 
tę  korzyść ;  beraubt,  part. 
i  a(i«.  pozbawiony,  ogołoco- 
ny; aücr  SDiittet  —  ogołocony 
e  wszelkieb  środków;  ber 
2ltme  unb  S3eine  —  bez  rak 
i  nóg. 

^ttm'6)tn^     va.     (^aben) 
osmolić,  zadymić. 

^txan'ń)tm,    va.    (§abcn) 

kad/Jć,  wykadzić. 

^tvaii'^tttf  va.  (§aben)  sku- 
bać, oskubać. 

'  ^Cratt'f(f)Cn,  va.  i  ^'r.  (la- 
bert) \\Ć),  upoić  ;  «pić  się ;  pod-  j 
chmielić  sobie;  berau[^t,p«^^- 
i  adi.  upojony,  odurzony,  spi- 
ty; t)om  ©iege  —  upojony  zwy- 
cięstwem. 

^ere'(^Crtbar,  adi.  obliczal- 
ny, dający  się  oszacować, 
w  liczbach  wyrazić. 

^cre'(^UCn,  I.  m.  (^aben) 
obliczyć,  wyrachować;  auf 
ben  Pfennig  —  wyrachować 
co  do  cęata ;  bet  il^m  ift  alles 
bered^net  wszystko  u  niego  jest 
wyrachowane;  alleg  i\t  auf 
t>m  ©f^ect  bered^net,  wszystko 
jest  obliczone  na  efekt;  einen 
^lan  —  rozważyć  plan ;  bie 
ŚSirfung  toar  im  Dorauś  be= 
red^net  skutek  z  góry  był 
przewidziany;  bet  ^erluft  ift 
nod^  nid^t  ju  —  strata  nie  da 
się  jeszcze  oszacować;  alś 
©C^Ulb  —  zaliczyć  jako  dług; 
II.  vr.  (laben)  fid&,  [lĄ  mit 
jmnbm  —  obliczyć  się  z  kim. 

S3crc'rf)imng,   sf.   pi   .en, 

obrachowauie  w.,  obliczenie  w., 
oszacowanie  n. 

öcre'tfitigcn,  va.  (I^aben) 
upoważnić,  nadać  prawo  ;  aU8* 
fd^lie^lid^  —  nadać  wyłączne 
prawo;  pr  ^agb  berecf)tigt 
fein  mieć  prawo  polowania; 
bered^ttgt  roerben  dostać  upo- 
ważnienie ;  Töuä  berechtigt  ©ic 
5U  biefer  SHeinung  na  czem 
opierasz  pan  zdanie;  roaä  be* 
tecfttigt  bic^  gu  fold^n  SEßorten 
jakiem  prawem  używasz  ta- 
kich wyrazów ;  bered^tigt  pat-ł. 
i  adi.  uprawniony,  upoważnio- 
ny; 3ur  Erbfolge  —  uprawnio- 
ny  do  spadku;   fid^  ju  ettOv 


für  —  Fjalten  rościć  sobie 
prawo  do  czego.       -    .,.. 

^ cre'tOtigimg,  «/.  pi.  «en, 

upoważnienie  n.,  uprawnie- 
nie w.,  prawo  n.,  przywilej  m. ; 
baś  ©eriid^t  entbel^rt  jebec  — 
pogłosce  brak  wszelkiej  pod- 
stawy. 

^eit'(|tigung§gruni),  sm. 
seś,  pi.  --griinbe,  tytuł  m. 

^tutitn,  I.  va.  (laben)  1) 
etro.  —  mówić  o  czem,  oma- 
wiać co;  2)  jmnbn  gu  ettu. 
— ,  jmnbn  —  etn».  gu  i'^un 
namówić  kogo  do  czego,  na- 
kłonić, spowodować  kogo;  II. 
vr.  (laben)  fic|,  fic|  mit  imnbm 
—  naradzać  się  z  kim. 

^CrC'bfamfCit,  sf.  wymowa 
/.,  łatwość/",  wysłowienia  się. 

Verebt,  adi.  i  adv.  wy- 
mowny (-ie);  er  brürft  fid^  — 
(i\X^  wyraża  się  krasomowczo; 
ber  .3orn  mad^t  —  złość  słów 
dodaje. 

^crc'gncit,  m.  (|aben)  zmo- 
czyć deszczem;  jmnbn  mit 
33lumen  —  obsypać  kogo  kwia- 
tami; raenn  mir  nid^ł  beregnet 
roerben  jeżeli  nas  deszcz  nie 
skropi, 

^crci'beit,  va.  bereibft,  be= 
reibt,  berieb,  |abe  berieben, 
trzeć,  nacierać. 

^crci'rf;,   sm.  =e§,  pl.  =e, 

okręg  w.,  obwód  m.,  zakres  m. ; 
ba§  liegt  nic|t  im  93ereid^e 
meines  2lmte§  to  nie  wchodzi 
w  (przekracza)  zakres  mej 
władzy  urzędowej;  baś  liegt 
nic|t  im  93eteic|e  meiner  ?ßi)* 
fcnfd|aft  to  nie  należy  do 
zakresu  mej  nauki,  mej  wie- 
dzy; —  beS  ®eri(^teä  okręg 
sądu. 

^crei'^crn,  va.^  i  w.  (|a^ 

ben)  fiel),  zbogacić  (się) ;  bie 
«Sprad^e  burd^  eine  neue  Sßen= 
bung  —  zbogacić  język  no- 
wym zwrotem;  fid|  auf  soften 
ber  2lrmen  —  zjadać  chleba 
ubogim. 

^crei'(^cruno§Hagc,  sf.  pi. 

=n,    skarga  f.   o   zbogacenie. 

S3crci'fcn,    va.   (|aben)    l) 

włożyć  obręcz  na  co;  2)  po- 
kryć szronem, 

^erei'men,  va.  (|aben)  uło- 
żyć co  w  rymy. 


.  ^Crei'fcn,  va.  {ijaUn)  ob- 
jeźiżać,  podróżować  po;  bie 
3Jieffen  —  jeździć  na  targi; 
bereist,  pat-t.  i  adi.  który  po- 
dróżował; bereister  ^a-an 
człowiek,  który  bywał  po 
świecie.  _, .  ,.. 

'^tXti'i,  adi.  gotowy f  przy- 
gotowany; fic|  —  lalten  trzy- 
mać się  w  pogotowiu;  ba§ 
©clb  ift  —  pieniądze  są  przy- 
gotowane; fid^  gur  3ieife  — 
machen  gotować  się  do  po- 
dróży; er  finbet  fic|' —  mei* 
nem  SÖunfc^  nad)5u!ommen 
jest  skłonny  spełnić  moje  ży- 
czenie; id  hin  §u  allem  — 
gotów  jestem  do  wszystkiego; 
etro.  —  galten  mieć  co  w  po- 
gotowiu. 

^crei'ten,  l.  va.  (|aben)  go- 
tować, przygotowywać,  przy- 
sposabiać; ein  älUttaqma|t — 
przygotować  obiad;  jmnbn  gU 
etm,  —  przysposobić  kogo  do 
czego,  nakłonić  kogo  do  cze- 
go; eä  bereitet  fic|  etro.  jest 
coś  w  toku;  baś  Sager  — 
wysłać  łoże;  eine  Slrjnei  -- 
sporządzić  lekarstwo ;  jmnbm 
Ü'ummer  —  sprawiać  komu 
przykrości;  jmnbm  eine  Über» 
rafct)Ung  —  zrobić  komu  nie- 
spodziankę; eź  rourbe  mir 
eine  gute  2lufna|me  bereitet 
doznałem  dobrego  przyjęcia; 
II.  va.  bereiteft,  bereitet,  beritt, 
|abc  beritten, objeżdżać  konno; 
(im  ®egenb  —  objeżdżać 
konno  okolicę;  ein  ^ferb  — 
ujeżdżać,  tresować  konia ;  be= 
ritten,  part.  i  adi.  ujeżdżony ; 
konny,  mający  konia;  berit* 
tcner  ©olbat  żołnierz  na  ko- 
niu, należący  do  konnicy; 
fic|  beritten  mad^en  sprawić 
sobie  konia;  er  ift  gut  berit» 
ten  ma  dobrego  konia. 

^nti'ittf  sm.  .§,  pi.  —, 
(dn  sf,  pi.  =irtnen)  l)  przy- 
sposabiający (-a),  sporządzają- 
cy (-a);  2)  ujeżdżacz  m. 

^Cl'ei't^,  adv.  już;  cä  if)t 
—  gefd)e|en  już  się  stało. 

S3crci'tfd)aft,  sf  gotowość 
/. ;  etm.  in  —  ^ahtn  mieć 
co  w  pogotowiu;  (Selb  in  — 
laben  mieć  pieniądze  do  dy- 
spozycyi;  etroaś  in  —  fc^en 
przygotować,  przysposobić  co; 


tBcrci'timg 


198 


58c'rnfii^fel 


fic^  für  etiraS  in  —  fe^en 
przysposobić  się  do  czego, 
przygotować    się    na    co ;    in 

—  ftel&en  być  gotowym. 
Bereitung,  sf.pl.  >cn,  przy- 
rządzenie n.,  przysposobienie 
n-,  przygotowanie  n. 

^crcVtiingöart,  sf.  pi.  sen, 

sposób  m.  przyrządzenia. 

^CtCi'tlöiüin,  adi.  i  adv, 
chętn)(-ie),  ochoczy(-o),  usłu- 
żny; etro.  bcreitrciaigft  łf)un 
bardzo  chętnie  co  zrobić. 

^crci'ttoifiiöfeit,  sf.  goto- 
wość /.,  ochota/.,  usłużność; 
@ie  fennen  unferc  —  ^^ncn 
gU  Dienen  wiesz  pan  jak  chęt- 
nie jesteśmy  na  pańskie  usługi. 

ŚerClfCn,  va.  (^aben)  żało- 
wać czego ;  id^  bereue  eä  gc« 
fagt  3U  f)aben  żałuje,  żem  to 
powiedział;  feine  ge^tcr  — 
żałować  swoich  błędów. 

$8c'rg,  sm.  -t^,  pi.  ''t,  góra 
/, ;  (przenośnie)  golbene  Serge 
»erfprecf)en  złote  góry  obie- 
cywać; er  ift  \ć)oxK  über  alle 
SBergc  jest  już  Bóg  wie  gdzie  ; 
33erge  üerfe^en  zwalczać  nie- 
pokonane trudności ;  l^ol^C 
SBcrge,  tiefe  SEpler  po  wyso- 
kiej górze  głęboka  dolina ; 
3u  S3erge  fa|ren  jechać  pod 
górę;  am  58erge  fielen,  Italien 
napotkać  na  trudności;  ba 
fte^t  ber  ^6)^  am  33ergc  otóż 
w  tem  sęk,  otóż  to  trudność 
największa;  l^inter  bem  33erge 
roo^nen  aud^  "oc^  Seute  myśli, 
że  całą  mądrość  łyżkami  zjadł; 
mit  etro.'  I^inter  bem  S3erge 
Italien  kiyć  się  z  czero,  nie 
chcieć  wyjawić  czego ;  er  ift 
fd^on  ienfeitś  beä  S3ergeś  już 
jest  w  drugiej  połowie  swego 
żywota;  i^r  feib  nod^  nid^t 
Über  ben  —  jeszczeście  nie 
u  końca,  jeszcze  nie  wygra- 
na, nie  na  tem  koniec;  über 
ben  —  fd()n)a^en  pleść  piąty 
przez  dziesiąty ;  baS  ^aar  [tel)t 
il^m  3U  iöerge  włosy  mu  się 
najeżyły. 

33crga'Il,  adv.  na  dół,  z  góry ; 
je^t  ge^t  eä  —  teraz  droga 
jest  pochyła;  e§  gef)t  mit  it)m 

—  poczyna  mu  iść  gorzej, 
zbliża  się  ku  końcowi. 

S3croa'bUjnrt?,  adv.  =  berg» 
ab. 


^e'rgabct;  sf.  pi.  =n,  żyła 

/,  kruszcowa. 

^crgafabcmk,  ^f  pi.  -n, 

akademia  f.  górnicza. 

iBc'rgamt,  sn.  --e§,  pi.  »am» 

ter,  urząd  m.  górniczy. 

^Crga'll,  adv.  w  górę,  pod 
górę. 

18c'rgarbeit,    sf.    pi.   «en, 

robota  /.   w    górach,    kopal- 
niach. 

^e'rgarbctter,  sm.  •§,  pi. 

— ,  górnik  m. 

^crgau'f(ttJäi't^),  adv.  pod 
górę,  w  góię;  eś  get)t  immer 
—  unb  bergab  droga  to  pod 
górę  idzie,  to  pochyło;  in  ber 
grembe  fliegt  baä  äßaffcr  — 
same   cuda  w   obcym   kraju ; 

^C'rgbaU,  sm.  «eö,  górni- 
ctwo n. 

^Crgbaiibcrcdjtiguug,     sf. 

pi.  «en,  prawo  n.  eksploatacyi. 
^CrgbauJunbC,  sf.  umiejęt- 
ność f  górnictwa. 

Söc'röbou!unMgc(r),  sm.  -n, 

pi.  •e(nj,  znający  się  na  gór- 
nictwie. 

^c'rgbaiifrfjiilc,  sf.  pi.  *n, 

szkoła  f.  górników. 

33c'rnbamiuternc^munö,  sf. 

pi.    =en,    przedsiębiorstwo    n. 
górnicze. 

SBc'rgbcamtc(r),  sm.  ^n,  pi. 

=n,  urzędnik  m.  górniczy. 

^c'roDcprbc,  sf.  pi.  m,  = 
Sergamt. 

^c'rgbefdjretbuun^    sf  pi 

sen,  opisanie  n.  gór,  orografia/. 

^^c'rgbctt)oI;ncr,  sm.  -.%,  pi. 

— ,  (sin  s/.,  pi.  =innen)  zamie- 
szkujący (-a)  góry. 

^c'rgbo^rci*,  sm.  *g,  pi.  — , 

świder  m.  górniczy. 

Söc'rgbud),  sn.  --eg,  pi.  «bu» 

d^er,  księga  /.  górnicza. 

vergebene,  s/  pi.  -■%  pła- 
szczyzna f.  górska. 

S3c'r9egc(b,  sn.  -c§,  pi.  =er, 

zapłata    /.     za     wyratowane 
z  rozbitego  okrętu  towary, 

^Crgctfcn,  sn.  =§,  pi  —, 

dłuto  71.  górnicze. 

S3c'rgcn,  va.  i  vr.  fic^,  btigft, 
birgt,  barg,  t^ahc  geborgen,  fid^ 
Dor  einer  (Ścfa^r,  uchronić 
się  od  niebezpieczeństwa;  je« 
manben  oor  jmnbm  —  ochro- 
nić kogo  przed  kim ;  nim  finb 
roir  geborgen  teraz  jesteśmy 


bezpieczni;  er  !ann  fid^  Dor 
il^m  nictit  retten  unb  nid^t  — 
nie  potrafi  się  uchronić  przed 
nim ;  ba§  <Sege[  —  zwinąć 
żagiel;  er  ift  geborgen  wyszedł 
z  niebezpieczeństwa,  jest  mu 
dobrze,  nie  ma  się  czego  oba- 
wiać. 

Sc'rgers,  sn.  «eä,  pi  *e, 

ruda  /.  surowa. 

^Be'rgeulc,  sf.  pi  =n,  pu- 

hacz  m. 

^c'rgfo^rt,  sf  pi  »en,  wy. 

cieczka  f  w  góry;  podróż 
rzeką  przeciw  jej   biegowi. 

S3e'rgfaII,  sm.  s(e)§,^?.  =fäEe, 

zapadnięcie  n.  się  góry, 
szychtu. 

^c'rgfcft,   sn.  «e€,  pi  se, 

uroczystość  f.  w  górach. 

Se'rofcftuug,    5/  pi  =en, 

twierdza  /.  na  górze  poło- 
żona. 

^e'rgfcuer,  sn.  =g,  pi  — , 

ogień  m.    na  górze  zapalony. 
^t'XQfian^^f  sm.  »eś,  len  m. 
dziki. 

Sc'rgffufö,    sm.   »ffeg,   pi 

'flüffp,  rzeka  /.  górska. 

^Crgforcttc,  s/.pi  -n,  pstrąg 

m.  z  rzeki  górskiej. 

S3c'rgfrait,    sf.    pi    =en, 

nimfa  górska,  oreada  f. 

58c'rgfrci^cit,   sf  pi.  --en, 

1)  prawo  f  eksploatowania 
min;  2)  przywilej  m.  nadany 
górnikom. 

33c'rggang,    sm.   «e§,   pi 
-gänge,  =  Jöergober. 
Söc'rggebnubc,  sn.  «e§,  pi 

— ,  budynek  m.  przynależny 
do  kopalni. 

SBcrggcgcnb,   sf.  pi   »en, 

okolica  f  górzysta. 

SBcrggeift,  sm.  =eä,  pi  »er, 
duch  m.  w  górach  mieszka- 
jący. 

'  33c'rngcftft(cĄt,  sn.  sc§,  pi. 

=er,  ród  in.  z  gór  pochodzący. 

^c'rggcridjt,  sn.  ^t^,pi«e, 

sąd  m.  górniczy. 

'Sc'rflflcfrt^,  sn.  ^eä,  pi  »e, 

ustawa  f  górnicza, 

^c'rggcfc^gcbuiig,  sf.pl.  .en, 

ustawodasiwo  n.  w  sprawach 
górniczych. 

58e'rnnctt)ärf)^,  sn.  *eś,  pi 
*e,  roślina/,  w  górach  rosnąca. 

Söc'rggi^fcl,  sm.  '&,pl-, 

wierzchołek  ni.  góry. 


Serggolb 


199 


WrQöoH 


z  kopalni. 

ter.  bóstwo  n.  gór. 

Se'rggrottc,  5/  j??.  =n,  pie- 
czara /'.  górska. 

^?.  =leute,  przełożony  m.  ko- 
palni. 

SSc'rg^auö,  sn.  't^,:pi.  «pu* 

jer,  dom  m.  w  górach, 
właściciel  m.  miny. 

^ei'oOnm'ö,  adv.  =  bergab. 
^crgl)ina'n,  adv.  =  bergan. 
Se'rg^Od),  adi.  wysoki  jak 
góra,  bardzo  wysoki. 

^e'rgp^c,  sf.  pi  m,  wy- 
sokość /.  góry. 

S5c'rgIji3l)(C,  5/.  pi  =n,  pie- 
czara /".  w  górze. 

Sc'rg:^uitb,  sm.  »e§,  pi  =e, 

pies  m.  góralski. 

^"Bc'rgfiüttc,  sf.  pl-n,  chata 
y.  ^óralwka. 

^c'rgjäger,  sm.  *g,  i;?.  — -, 

strzelec  m.  w  górach. 

^c'rgfamm,  sm.   -t^,  pi 

sjamme,  grzbiet  m.  góry. 

S5c'rgfa^e,  */.  pi  =n,  dziki 

kot  w. 

5öc'rg!cßer,  «m.  »g,  p?.  — , 

piwnica  /.  w  skale  wydia- 
żona. 

^c'rgfdtc,  sf.  pi  -n,  pasmo 
'$8c'rg«uft,  s/.  c?.  ^f lüfte, 

przepaść  /.,  otchłań  /.  w  gó- 
rach. 

S3c'rgfna^^c,  sm.  »n,  pi  m, 

młody  górnik  m. 

33c'rg!obolb,  sm.  »(e)3,  2?^. 
se,  =  ^erggcift. 
^e'rgfrijftaü,  sm.  -.%,  pi  *e, 

krysztaf  m.  górski. 

^e'rglanb,  sn.  *cś,  pi  4än= 

ber,  okolica  f.  górzysta,  kraj 
m.  górzysty. 

SBc'rgitcti,  sw.  «eS,  pi  --er, 

pieśń  /.  górników. 

^c'rgman«,    sm.  «eg,  j??. 

•leute,  górnik  m.;  —  Dom 
{^CUer  górnik  do  topienia  kru- 
szców używany ;  —  oom  Seber 
gójrnik  z  skórzanym  farta- 
chem. 

^c'rgmänndjcn,  sn.  ■■%,  pi 

— ,  =  ^ergtietft. 

^e'rgmättnijd),  adi.  górni- 
czy, po  górniczemu. 


S3c'rgmaitn^außbrutf,     sm. 

"ś,    pi    =brüc£e,     wyraz     m. 
w  górnictwie  używany. 

^c'rgmciftcr,  sm.  »g,  pi—, 

przełożony  nad  górnikami, 

Sc'rgnpt^fjC;   sf.  pi   »n, 

nimfa/',  górska,  oreada  /, 

Sc'rgiJI,   sn.  <e)§,  pi  «c, 

olej  m.  mineralny. 

^Crgojbnung,  sf.  pi  «en, 

ordynacya  /.,  ustawa  /.  gór- 
nicza. 

^Crg^fab,  sm.  =eg,  pi  =e, 

ścieżka  /.  przez  górę. 

^CrgJlattC,  sf.  pi  »n,  pła- 
szczyzna /.  w  górach. 

^c'rg^rebigcr,  sm.  =§,  pi 

— ,   kaznodzieja  m.    dla   gór- 
ników. 

S3c'rg^iim))C,    sf.   pi    -n, 

pompa  /.  górnicza. 

5ßc'rgrat(),  sm.  --eä,  pi  *rät^e, 

1)  rada/,  górnicza;  2)  radca 
m.  górniczy. 

SCrgrcdjt,  sn.  --c§,  pi  «e, 

a)  prawo  n.  górnicze ;    b)  = 
33erqfrei^cit  1)  i  2). 

S3c'rgrCC()tUdj,  ac?«;.  stoso- 
wny do  przepisów  prawa  gór- 
niczego. 

^c'rgregal,  sn.  sg,  pi  ^e, 

regale  n.  górnicze. 

^Crgreigcn,  sm.  =§,  p?.  — , 

śpiew  m.  górników. 

^e'rgrci^c,  s/.  pi  »n,  = 
Sergfette. 

Se'r greife,  sf,  pi  ^n,  po- 
dróż /.  w  góry. 

^e'rgcidjter,  sm.  -g,  2?^.  — ; 

sędzia  w.  górniczy. 

^e'rgrüden,  sm.  -s,  2)Z.  — , 

grzbiet  m.  góry. 

^e'rgrutft^,  s/w.  «eS,  p?.  «e, 

usuwanie  n.  się  góry. 

a3e'rgfa(lje,  sf  pi  -n,  spra- 
wa /.  górnicza. 

Söe'rgfalj,  sn.  pc§,  i?Z.  =e, 

sól  /.  kamienna. 

Sc'rgf(!^td)t,  sf.  pi  =en,  po- 
kład m.  góry. 

«e'rgf(^Iof§,  sn.  .[feg,  i??. 

sfö)lö[fer,  zamek  m.  na  górze 
położony. 

^e'rgf^I«d)t,  sf.  pi  «en, 

przepaść  /.    położona  między 
górami. 

^e'rgfcfjmicb,  sm.  -eg,  pi 

ee,  kowal   m.  który   robi  na- 
'  rzędzia  dla  górników. 


^e'rgftfjotte,  sm.  =n,  pi  =n, 

mieszkaniec  m.  u  gór  szko- 
ckich. 

^crgfrfirciber,  sm.  «g,  pi 

— ,  pisarz  m.  urzędu  górni- 
czego. 

Se'rgfdjulc,  sf.pl  *n,  szkoła 

/.,  akademia/,  górnicza;  er 
befuc^t  bie  —  uczy  się  gór- 
nictwa. 

Se'rgfdjüler,  sm.  sg,  pi  — , 

uczeń  m.  górnictwa,  szkoły 
górniczej. 

Se'rgfd)üffig,  adi.  bergfd^uf« 

figeg  l^tg  kruszec  z  ziemia 
zmieszany,  ruda, 

^e'rgfd)U)efeI,  sm.  =^,pl  — , 

siarka  /*.  górska. 

^e'rgfee,   sm.  »g,  pi  =n, 

jezioro  n.  w  górach. 

Se'rgf^i^e,  sf  pi  »n,  szczyt 

m„  wierzchołek  m.  góry. 

Söe'rgftabt,  sf  pi  -ftäbte, 

miasto  n.  w  górach  położone. 

^e'rgfteigeiv  sm.  ^g,  pi  — , 

wspinający  się  po  górach,  tu- 
rysta zwiedzający  okolice  gó- 
rzyste. [/.  w  górach. 

iBc'rgftrafjc,  sf.  pi  »n,  droga 
^e'rgftrom,    sm.   =eg,    pi 

iftrönie,  potok  m.  z  gór  spa- 
dający. 

^e'rgfturs,    sm.    «eg,   pi 

•fłurje,  usunięcie  n.,  zapadnię- 
cie n.  się  góry. 

a3e'igf U^t,    sf.    choroba  / 

górników. 

^e'rgtl)a(,  sn.  -eg,  pi  -t^ä^ 

ler,  dolina  /.  między  górami, 

S3e'rgtf)eer,  sm.  =g,  pi  -t, 

smoła  /.  ziemna. 

^e'tgtief,  adi.  niezmiernie 
głęboki. 

Ś3e'rgtradjt,  sf.  pi  .-en, ubiór 

m.  górnika. 

$8e'rgtrümmcr,  s.  pi  od- 
łamy m.  gór. 

^ergü'ber,  adv.  przez  góry. 

^e'rgübüd),  adi.  l  adv. 
u  górników  w  zwyczaju  bę- 
dący, wedle  zwyczaju  górni- 
ków, po  górniczemu. 

Sergit'ntcr,  adv.  =  bergab. 
Söe'fgurtljcif,  sn.  -.f,  pi  *e, 

wyrok  m.  sądu  górniczego. 

^C'rgüevftailbig,  adi.  zna- 
jący się  na  górnictwie. 

'  Se'rgUülf,  sn.  =eg,  pi  -vöi 

fer,  1)  ludność  góry  zamie- 
szkująca; 2)  =  Serggciifter. 


«c'rötua^S 


200 


Sc'rftcn 


Sc'rgtöOf^^,  sn.  =e§,  wosk 

m.  minerali>y. 

iBc'rgtiJonb,  sf.  j)l  «roänbe, 

bok  m.  góry. 

'  S3c'rgti'ttnbercr,  sm.  =§,  t>^- 

— ,  turysta  m,  zwiedzający 
okolice  górzyste. 

^t'TQtoanhtxnnfi,  sf.  2)1-  -en, 

wycieczka  /.  w  góry. 

^e'rötünrt?,  adv.  pod  górę, 
ku  górze,  ku  górom. 

Jßc'rßtDaffcr,  sn.  »a,  pi. 
=(^eitiäfjer  i  — ,  woda  /.  z  gór 
płynąca,  górska. 

^C^nttlCg,  sm.  «e§,  pi  "i, 
droera  /.  przez  górę  wiodąca. 

S3e'rotticłbc,  sf.  pi.  »n,  pa- 
stwisko n.  w  górach. 

^CTgtöCrf,  sn.  =(e)§,  pi  «e, 
kopalnia  /.;  jmnbn  gum  — 
cerurt^eilett  skazać  kogo  na 
roboty  w  kopalniach. 

^c'rntijerJöaögalie,   sf.  pi 

fn,  podatek  m.  od  kopalni. 

^tt^mtUUttiti),  sm.  -(e)g, 
pi  =e,  eksploatacya  f.  min. 

^flt^milmń),  adi.  obfity 
w  kopalnie. 

^t'X%mtU%t\tt\i)^]i  fSf.pl 
'=en,  towarzystwo  «.  eksplo- 
atacyi  min. 

S3c'rgü)Crf^fUnbC,  sf.  nauka 
f.  o  górnictwie,  znajomość  f. 
górnictwa. 

^c'rgu)cr!śunterncl^mcr,5m. 

=§,  pi  — ,  przedsiębiorca  m. 
górniczy. 

^C'rOtDCfen,  sn.  «§,  gór- 
nictwo n. ;  im  —  angefteHt 
urzędnik  górniczy. 

SCrgwirfjt,  sm.  =eś,  pi  =e, 
=  33ergqcift. 
^CrntDübni?,  sf.,  pi  .ffe, 

pustka/".,  dzika  okolica  w  gó- 
rach. 

^c'röscljcnt,  sm.  »§,  jp?.  --e, 

dziesięcina  /.  z  kopalni. 

SBCfnsicnc,  sf.  pi  =n,  dzika 
koza  /. 

SBeTgjiJgling,  sm.  =§,  p?.  *e, 
=  Sberpfc^üler. 

doniesienie  n.,  zdanie  n.  spra- 
wy, relacya  /. ;  —  über 
einen  3SorfoIl  sprawozdanie  n. 
o  wypadku;  —  über  cinc  ^f)e-' 
ateroorftcHung  recenzya  /. 
o  przedstawieniu  teatralnem; 
—  Über  ben  gegenmärtigen 
©tanb    ber     ©ad^e     relacya 


o  obecnym  stanie  rzeczy,  po» 

titifcf)er  Xageö«  —  wiadomości 
polityczne;  —  über  muftJa« 
lifcie  2luffül^rungen  kronika 
muzyczna;  furjen  —  Über  ctro. 
geben  udzielić  niektórych  wia- 
domości co  do;  id^  l^abe  if)m 
barüber  —  ert^eilt  zdałem  mu 
sprawę  z  tego;  —  über  eine 
9łebe  streszczenie  n.  mowy;  =e 
über  parlamentarifd^e  SSer* 
f)anblungen  protokoły  z  dy- 
8kn"«yi  parlamentarnych. 

^en'd)tcn,  va.  (I^aben)  je- 
manbem  ctiuaś,  zawiadomić 
kogo  o  czem,  zdać  sprawę 
komu  z  czego ;  etroaś  auÖ= 
füfjrlid^  —  dać  wywód  ob- 
szerny o  czem;  über  bert 
©tanb  beś  2ßilbe§  —  zdać 
raport  o  stanie  zwierzyny; 
oben  berid^tet  wyżej  wspo- 
mniany; man  l^at  ©ie  falfd^ 
berid^tet  źle  pana  poinformo- 
wano; mie  man  fragt,  fo  roirb 
man  berichtet  jak  się  pytają, 
tak  odpowiedź  dają;  i^  bin 
nod^  nid^t  genug  berid^tet  nie 
mam  jeszcze  dostatecznych 
wiadomości ;  jemanben  eineä 
beffern  —  wyprowadzić  kogo 
z  błędu ;  td^  laffe  mirf)  —  daję 
się  nauczyć  rozumu,  słucham 
rozumn<'j  rady. 

^cridjtcrftottcr,  sm.  =§, pi 

— ,  sprawozdawca  w.,  repor- 
ter m. ;  auśroartiger  —  einer 
Rettung  korespondent  m.  za- 
graniczny gazety. 

S3crł'd)ttrftattung,  sf.  pi. 
«en.  =  33crid3t. 

Sert'rtjtlUäffig,  adi.  w  for- 
mie sprawozdania. 

S3cri'd)tiflCn,  va.  {łfa-Un)  po- 
prawić; einen  igrrtl^um  — 
sprostować  błąd;  feine  SJiei- 
nung  —  poprawić  zdanie;  bic 
Slufgabe  —  poprawić  zadanie; 
ein  ©efd^äft  —  uregulować 
interes;  eine  3led&nung,  eine 
©c^ulb  —  zapłacić  racliuuek, 
wyrównać  dłag;  er  \)Cii  fcine 
3łerf)nung  mit  un§  beridEjtigt 
wyrównał  nasz  rachunek. 

^cn'd)tigung,  sf.  pi  =en, 

poprawienie  n..,  sprostowanie 
n.,  wyrównanie  n.,  zapłace- 
nie n. 

SPeric'dien,  ra.  beriec^ft,  be« 
rieĄt,    bcroc^,  l^abe   berod^en, 


obwąchiwać;     einc     SWofe    — 
wąchać  różę. 

'^CriCracri,  va.  (§aben)  pa- 
skami opatrzyć. 

^eriCfcIn,  va.  (l^abcn)  pły- 
nąć po  czem,  zraszać  co, 

'^cri'nben,  vr.  (fiaben)  fic^, 

pokrywać  się  korą. 

^erfngcń/  va.  fiaben)  wło- 
żyć pierścień  na  co;  ben  Rin- 
ger —  włożyć  pierścień  na 
palec;  beringter  Ringer  palec 
z  pierścieniem ;  ift  ber  j^tnger 
beringet,  fo  ift  bie  Jungfrau 
bebinget  gdy  ci  pierścień  na 
palec  włożono,  jużeś  stracił 
wolność. 

S3en'niTcn,  va.  berinnft,  be- 
rinnt,  berann,  ^a^t  beronncn, 
ciec  po  czem. 

SScri'^Cn,  va.  {^^Cibtv)  oskro- 
bać. 

83c'rnftctn,  sm.  *(f)ä,  pi  -e, 

bursztyn  m. 

^c'rnftciuarttg,  adi.  w  ro- 
dzaju bursztynu. 
S5c'ni[tetnetnfd)(uf?,sm.^ffe§, 

pi  sf(^lüffe,  owad  m.  skamie- 
niały w  bursztynie. 

^c'rnftcinfark,  5/  pl^  -n, 

kolor  m.  bursztynowy. 

^c'rnftcinftff^crci,   5/.   pi 

sen,  połów  m.  bursztynu. 

S8c'rnftCtnI)0lttg,  adi.  bur- 
sztyn zawierający. 

S3c'niftcinfourć,  sf.  pi  --n, 

kwas  m.   bursztynowy. 

^Crnftcinf^i^c,  sf.  pi  «n, 

cygarniczka  f.    bursztynowa. 

^cro'ben,  va.  {\!)ix\itn)  wy- 

karczować;  okopywać,  ocinać. 

^Cro'^rcn,  va.  (§aben)  trzci- 
ną wypłać. 

^Cro'ftfn,  vn.  (fein)  okryć 
się  rdzą. 

'^crö  tlieln,  va.  (baben)  ozna- 
czyć czerwonym  ołówkiem. 

^Crfcrfcmutl),  sf.  wście- 
kłość, eniew  szalony. 

5ł^c'r)tcn,  vn.  birft  (berfłeft), 
birft  (berftet),  barfł  (borfl), 
bin  geborftcn,  pękać,  rozstąpić 
się;  (przenośnie)  t)or  Ślrger, 
BOr  Sadzeń  —  pękać  ze  śmie- 
chu, ze  złości;  ror  SadEien  — 
moUen  za  boki  się  trzymać 
od  śmiechu,  do  łez  sie  uśmiać; 
eä  friert,  bofä  bie  ©teinę  — 
möchten  mróz  siarczysty;  bie 
^aut  an  ben  ^änben  ift  i^m 


SBcrii'^tiQt 


201 


^txii'f)un 


geborften  popękała  mu  skóra 
na  rękach. 

©erit'd^ttöt,  a<f«.  osławiony; 
iłbcl  berüchtigter  3Jłenfc^  czło- 
wiek złej  sławy;  berüd^tigUr 
^teb  znany  złodziej. 

Ś3eru'cfcn,  m.  (^abcn)  po- 
dejść,   oszukać,    okpić   kogo; 
.  ftc|    —   (affen   wpaść    w   pu- 
łapkę, zasadzkę;  ein  Wdtć)m 

—  uwieść  dziewczynę;  einen 
SJogf  I  —  złowić,  złapać  ptaka; 
fte  ^at  fein  ^erj  beriicft  ocza- 
rowała, podbiła  jego  serce. 

S3cnt'(fftrf)tt9cn,  va.  (^aben) 

cłroao,  uwzględnić  co,  brać 
wzgląd  na  co ;  —  bajo  uwzglę- 
dnić że;  —  ©te  feinen  guten 
Sßitten  chciej  pan  rozważyć, 
że  ma  dobrą  wolę;  ić)  tnu[ä 
babci  meine  5!J?itteI  —  muszę 
się  przy  tem  liczyć  z  moimi 
środkami. 

^erü'ifftt^tigung,  sf.  pi.  sen, 

wzgląd  m.,  uwzględnienie  n. ; 
in  —  feiner  Sage  ze  względu 
na  (uwzględniają^^)  jego  po- 
łożenie; tn  —  ber  ?iebenum= 
ftänbe  z  uwagi  na  okoliczno- 
ści towarzyszące. 

^ern'bcrn,  va.  (i^aben)  wio- 
słami opatrzyć. 

^cru'f,  sm.  -(e)§,  pi  *c, 
powołanie  n. ;  id^  fül)(c  feinen 

—  baju  nie  czuję  się  powo- 
łanym do  tego ;  fid^  für  einen 

—  vorbereiten  przysposabiać 
się  do  zawodu;  Det^fe^lter  — 
chybiona   egzysteneya;   eitlen 

—  tt)ä{)len  obrać  zawód;  fci* 
nem  33erufe  nac^gel^en  spełniać 
obowiązki  zawodowe;  fin  ©e« 
Icl^rłer  oon  —  uczony  z  za- 
wodu; er  tüibmete  ftd^  bem 
Serufe  eines  S?.id^terö  poświę- 
cił się  służbie  sędziowskiej, 
wstąpił  do  stanu  sędziow- 
skiego. 

Seru'fCtt,  I.  va,  berufft,  be» 
tuft,  berief,  f^aff^  berufen,  1) 
wezwać,  zawezwać,  przywo- 
łać; ic^  l^abe  i^n  gu  mir  — 
zawezwałem  go  do  siebie; 
\)a^  ^orlament  —  zwołać, 
zgromadzić  parlament;  2)  je« 
tnanbcn  ju  ettu.  —  powołać 
kogo  do  czego;  jmnbn  ju  el« 
nem  Sel^rftul^fe  —  zamianować 
kogo  na  katedrę;  3)  okrzy- 
czeć co,    rzucić  czar  na  co; 


II.  vr.  (^aben)  fid^,  jtd^  auf 
etroaś  —  powołać  się  na  co; 
fic^  auf  eine  Autorität  —  od- 
wołać się  do  powagi;  tc§  bc« 
rufe  mic^'  auf  ^^r  SSorge^en 
odnoszę  się  do  pańskiego  po- 
stępowania; fidö  auf  jemanbeö 
Unheil  —  zdać  się  na  czyj 
sąd;  fic^  auf  jmnb^  3^"S"iä 
—  powołać  się  na  świadectwo 
czyje;  fic^  auf  einen  ©c^iebö» 
ric^ter  —  żądać  rozstrzygnię- 
cia przez  sędziego  polubo- 
wnego ;  id^  berufe  mid^  auf  ^^rc 
©Ute  wzywam  pańskiej  do- 
broci; berufen,  parL  i  adi. 
powołany,  mający  powołanie, 
kompetentny,  właściwy;  ber 
berufenfte  3ftid)ter  sędzia  naj- 
bardziej kompetentny. 

^cntf^arbeit,  sf.,  pi.  «en, 

praca  /.  zawodowa. 

S^cru'fögcuoffc,  sm.  =n,  pi. 

=-n,  koleora  m.  z  zawodu. 

S5eru'fśma|)ig,  adi.  i  adv. 
zawodowy  (-o);  ettt).  —  betret« 
hen  zajmować  się  czem  z  za- 
wodu. 

Scru'fö^fltdjt,  sf.,  pi.  -en, 

I  obowiązek  m.  zawodowy,  z  za- 
wodu,   który  nakłada  zawód. 

S3cni'fötj)"ätigf  cit,  sf.  pi.  =cn, 

czynność  /.  zawodowa, 

^CrU'fÖtrCUC,  sf.  wytrwa- 
łość f  w  zawodzie,  poczucie 
n.  obowiązku. 

^CrU'fÖtDn^I,  sf  obranie  n. 
zawodu. 

^CrU'f§tt)ibrtg,  adi.  prze- 
ciwny   obowiązkom    zawodu. 

^CrU'fnng,  V-  P^-  "^"/  we- 
zwanie n.,  powołanie  n.,  zwo- 
łanie w;  reklamacya /■,,  od- 
wołanie n.  się ;  gegen  ein  Ur« 
tl^eit  —  einlegen  odwołać  się 
od  wyroku;  apelacya  f;  — 
auf  fc^ieb^rid^terlic^en  <6prud^ ! 
kompromis  m. 

^cru'fiingöfdjrctbcn,  sn.  =§, 

pi.  — ,  dekret  m.  nomina- 
cyjny, 

^cru'^cn,   vn.  {f)ahen)  auf 

ettt).,  zależeć  od  czego,  być 
zawisłym  od  czego,  polegać 
nä  czem:  cS  berul^t  btofl 
auf  3^"^"  tylko  od  pana 
zależy;  bic  ganje  ^unft  be» 
rul^t  auf  ©efojidlid^feit  cała 
sztuka  polega  na  zręczności; 
e§  bleibt  babei   —  pozostaje 


przy  tem;  etroa§  auf  fid^  — 
laffen  zostawić  co  tak  jak 
jest,  w  niezmienionym  stanie; 
roir  TOoUen  bie  ©a^c  auf  fic^ 

—  laffen  nie  będziemy  się 
zajmować  więcej  tą  sprawą'; 
eine  ?Croge  auf  ftc^'—  laffen 
nie  troszczyć  się  więcej  kwe- 
styą;  taffen  n)iif  baä  auf  fi:^ 

—  nie  mówmy  więcej  o  tem. 

^cru'l^igcit,  m/i  vr.  {f)as 

ben)  fiĄ,  uspokoić  (się);  baś 
berul)igt  baś  ©emüt^  to  uspa- 
kaja umysł;  ftc^  burd^  bie 
Öeicöte  —  ulżyć  sumieniu 
przez  spowiedź;    fid^  bei  ettt). 

—  poprzestać  na  czem ;  je« 
manben  in  betreff  feiner  gurc^t 

—  uspokoić  trwogę  czyją. 

^cniljiguitg,   sf  pi.'  «en, 

uspokojenie  w.,  uśmierzenie  n. ; 
ha^  l^at  t)iel  jur  —  beigetra« 
gen  to  przyczyniło  się  zna- 
cznie do  uspokojenia;  —  be§ 
©eiöiffenä  ulżenie  n.  sumie- 
niu; —  be§  «Sd^merjeg  uśmie- 
rzenie boleści,  bólu. 

^eruljigung^mittcl,  sn.  »g, 

pi.  — ,  środek  m.  uspokaja- 
jący. 

^cru'Ijigung^tro^fcti,  sm.  Ȥ, 

pi.  — ,  krople/,  uśmierzające, 
uspokajające. 

^crü'Ijmcn,  vr.  (^aben)  ftc^, 
fid^  einer  ©ad^e,  chełpić  się 
czem,  chwalić  się  czem, 

^erii'^mt,  adi^  sławny ;  — 
fein  być  sławnym;  fid^  — 
mad^en  wsławić  się,  zyskać 
sławę ;  jmnbn  —  mad^en 
zjednać  komu  sławę;  feine 
Stegierung  rourbe  —  rządy 
jego  zyskały  rozgłos;  be^ 
rü^mter  5flame  znane,  głośne 
imię;  feinen  9]amen  —  mad^en 
zyskać  imię. 

S3crü'I)mtI)cit,  sf  pi.  =en, 

sława  /.,  rozgłos  m. 

^tin't)VHVf  adi.  którego 
się  można  dotknąć. 

'^crii'l^rcn,  va.  \  vr.  (baben) 

ftd^,  dotykać,  dotknąć  się 
czego ;  t)it  Käufer  —  fid^ 
kamienice  się  stykają;  et 
berül^rt  hie  ®rbe  faum  ledwie 
dotyka  ziemi;  etm.  mit  ben 
Ringern  —  dotknąć  czego 
palcami;  (przenośnie)  do- 
tknąć czego  w  mowie;  wspo- 
mnieć   o    czem,    napomknąć ; 


^trüljninn 


202 


33ef(^ä'mcn 


id^  werbe  eö  —  rcenn  i<i)  i^n  j 
fe^e  wspomnę  o  tem    gdy  go 
zobaczę;  einen  ©egeuftanb  — 
naporakcąć    o     czem;     ettoaś 
oben^in  —  dotknąć  się  czego 
po  wierzchu,    z    lekka ;    etn). 
leidet   —    prześliznąć    się    po 
czem;    ber    bcriil^rtc    ©cgen»  i 
fłanb     przedmiot     o    którym  , 
mowa ;     SSerleumbungen     — 
mid^    nid^t    oszczerstwa   mnie 
nie  dotykają ;   bte  ©inne  an=  | 
genel^m   —  rozkosz   sprawiać 
zmysłom ;   baö   Dl)X  unange* 
n(t)tn  —  razić  ucho. 

^erü'^timg,    sf.,  pi   -en, 

dotknięcie  n.  (się),  dotykanie 
n,,  styczność  /.,  mit  jmnbm 
in  —  !ommen  zetknąć  się 
z  kim. 

^crii'^ninge^unft,  sm.  =e§, 

2)1.  »e  punkt  m.  styczny. 

^Cru'^fcn,  va.  (^aben)  osku- 
bać, obedrzeć  z  piór,  włosów. 

53cnt'^Cn,  va.  (I^aben)  sadzą 
osmolić. 

^efa'cfen,   tr.  (I^aben)  ft^; 

napchać  się  czem,  objeść 
się,  napełnić  kieszenie  pie- 
niędzmi. 

löefä'Clt,  vci.  (^aben)  zasiać, 
obsiać  czem ;  baä  ?^elb  tnit 
SBeisen  —  zasiać  pole  psze- 
nica; mit  S)ornen  befäet  na- 
jeżony kolcami;  mit  ©temen 
befäet  zasiany  gwiazdami. 

^cfa'gcn,    m.   pa  ben)    i) 

orzekać,  oznajmiać;  bic  2ln« 
fc^tagsettel  —  ba§  3fiäf)cre 
ogłoszenia  podają  szczegóły; 
Slbfa^  5n)ei  beö  Jöertrageä  be* 
jagt  ustęp  drugi  kontraktu 
stanowi,  orzeka;  2)  znaczyć, 
oznaczać;  beibe  2luśbrudfe  — 
ba§felbe  oba  wyrażenia  ozna- 
czają tosarao;  baś  l^at  ciel 
JU  —  to  ma  wielkie  znacze- 
nie ;  be[agt,  part.  i  adi.  wspo- 
mniany, wymieniony,  w  mo- 
wie będący. 

S3efai'ten,  va.  (^aben)  stru- 
nami opatrzyć;  bic  Oeige  — 
naciągnąć  struny  na  skrzypce; 
jart  befaitełea  ©emüt^  umysł 
czuły,  tkliwy. 

^Cfa'mCll,  va.  i  vr.  (^aben) 
fic^,  zasiać,  przez  nasienie 
się  rozkrzewić. 

'^Cfa'llben,  va.  (^aben)  pia- 
skiem posypać. 


^efanftigen,  va.  i  tr.  (^a- 

ben)  \\ć),  uspokoić,  udobruchać, 
załagodzić;  ben  Sd^merj  — 
uśmierzyć,  złagodzić  ból;  er 
lief;  [id^   nic^t  —  nie  dał  się 

ułagodzić. 

^efäuftitjiing,  sf.  pi.  «en, 

złagodzenie  n.,  uspokojenie n., 
uśmierzenie  n. 

Sßefa'0,  sm.  =e§,  «fä^e,  ob- 

szewka  /*.,  ozdoba  f. 

^efa'^nng,  sf.,  pi  ==en,  za- 
łoga/,, garnizon  m.  ;  e§  ift  — 
in  biefem  Drte  w  tem  miej- 
scu leży  załoga;  in  eine 
©tabt  —  legen  dać  załogę 
miastu. 

^Bcfau'fcn,  vr.  fłd^,  befaufft, 
belauft,  befoff,  babe  mi^  be= 
foffen,  spić  się,  upić  się, 
urżnąć  się;  befoffen  fein  być 
pianym. 

53cfau'öcn,  va.  befaugft, 
bejaugt,  befog,  l^abe  befogcn, 
ssać  co, 

^efd|a'bcn,     va.     (l^aben) 

skrobać,  oskrobać;  ben  ÄU= 
d^en  mit  Qudev  —  cukru 
naskrobać  na  placek, 

^cfdiä'biflcn,    va.    (^aben) 

i  vr.  \ić),  uszkodzić  (się),  po- 
psuć, pogorszyć  (się);  jmnbn 
—  uszkodzić,  zranić  kogo; 
er  t)at  fid^  felbft  befd^äbigt 
sam  sobie  wyrządził  szkodę ; 
ein  Äleib  —  podrzeć,  zni- 
szczyć suknię ;  befc^äbigt,  part. 
i  adi.  nadpsuty,  uszkodzony  ; 
butc^  biegen  —  przemokły  od 
deszczu;  burc^  l>cigel  befd^ä« 
bigteä  ©etreibe  zboże  gradem 
zbite;  befc^äbigtcö  Sd^iff  nad- 
werężony okręt. 

Scft^ä'bigitng,  sf.  pi  «en, 

uszkodzenie  w,,  pogorsze- 
nie n.,  zepsucie  n.,  nadwe- 
rężenie 71. 

^efd)a'tjen,  i.  va.  (^aben) 

dostarczyć  czego,  sprawić  co ; 
e§  ift  fein  Ö0I3  ju  —  nie 
można  dostać  drzewa  ;  idf) 
roetbe  mir  bie  Äfeiber  felbft  — 
sam  sobie  sprawię  suknie; 
11.  adi.  gut  —  dobry,  w  dobrym 
stanie ;  fc^Ied^t  —  zły,  w  złym 
stanie;  bic  ©ad^e  ift  ganj 
anbcrä  —  rzecz  ma  się  cał- 
I  kiem  inaczej ;  mie  bie  Um= 
1  ftćinbe  batnalö  —  moren  wedle 


zachodzących  wówczas  oko- 
liczności ;  er  ift  fo  oon  3^atur 
—  taka  jego  uroda,  takie 
jego  usposobienie;  mie  ift  e§ 
bamit  —  jak  rzecz  się  ma;  ca 
i\i  übel  mit  if)in  —  źle  z  nim. 

^^efdjaffcnljeit,  sf.  pi  =en, 

stan  m.,  przymiot  m.  ;  natur« 
tidie  —  natura  /.,  uroda  /,; 
roefentlid^e  —  istota  /. ;  t)on 
gleicher  — jednakiego  rodzaju  ; 
nac^  —  ber  Umftänbe  wedle 
okoliczności;  bie  Äranf^eit  ift 
non  befonberer  —  choroba 
jest  szczególnego  rodzaju. 

^cfdjä'ftigcn,  va.  i  vr.  (^a* 
ben)   iidi,    ftd)  mit   etro.,    za- 
trudniać,   trudnić    się    czem; 
I  zajmować   się  czem;    id^  mar 
1  gerabe  mit  ©d^reiben  befrf)äf=» 
tigt  właśnie  pisałem  ;  id^  mar 
I  mit  S^ren  2lngelegen^eiten  be* 
'  fct)äftigt  sprawowałem  pańskie 
I  interesa ;     fid^     auöfc^Ue^Iic^ 
!  mit    etroaś   —   poświęcić    się 
:  wyłącznie  czemu  ;  ftd^  mieber 
mit   etma^   —  wrócić   do   za- 
jęcia; biefer®ebanfe  befd&äftigt 
il^n  myśl  ta  go   zaprząta;    er 
,  befrf)Qftiate  [ic^  mit  nic^tö  an« 
berem    alä  nie   zajmował  sie 
niczem   innem  jak  tylko ;    er 
i  mar  fo  fc^r  mit  feinen  ®e= 
banJen  befc^äftigt  tak  był  za- 
przątnięty myślami ;  jmnbn  — 
zatrudniać  kogo,  dawać  komu 
zajęcie;  er  befrf)afłigt  tiunbert 
Slrbeiter  stu  robotnikom  daje 
zajęcie,      pracę ;      befc^äftigt, 
part.   i  adiec.  zajęty,    zatru- 
dniony. 

Sef(^ä'ftiouug,  sf.  pi  ^en, 

j  zajęcie    n.,    zatrudnienie    n., 

praca  /. 

I  ^cfcl)0'lcit,  va.  (^aben)  1) 
.  ein  2Ji4f^'^  —  rączkę  dorobić 
'  do    noża ;    2)    deskami    obić, 

parkanem  z  desek  otoczyć. 
^efi^ä'Icn,    va.   (^aben)   1) 

skórę     złupać;     2)    stanowić 

(o  ogierach). 

I     ^efdmlei;,  sm.  .§,  pi  — , 

ogier  m.  do  stanowienia. 

^Cfdjä'mcn,  m.  (()aben)  za- 
wstydzić ;  3^re  ©Ute  bei(^äiut 
mic^  zbyt  łaski;  baś  ŚBcib 
bef^ämt  i§n  an  Xapferfeit 
kobieta  przewyższa  go  od« 
wagą;  bejc^ämt,  pari,  i  adi. 
zawstydzony,  zmieszany. 


S3cfrf)a'ttcn 


203 


Scftfji'm^jfimri 


Scf^a'ttcn^     va.    (i^abtn) 

ocienić,  pokryć  cieniem. 

^Cfrfjau'Öar,  adi,  co  można 
oglądać. 

^'cfdjau'cn,     va.     (^aben) 

oglądać,  obejrzeć. 

SScft^au'Cn^ttJert,  adi.  go- 
dny widzenia. 

feefcf)au'fe(n,    va.    (^a6en) 

ziemię  rzucać  łopalą  na  co. 
S3cftl^au'Utfj,  adu  bogo- 
bojny ;  bc)Ąau[ic^eś  Seben 
życie  poświecone  rozmyśla- 
niom   religijnym,   ascetyczne. 

^cf(3^nu'mcii,    va.    (^aben) 

okryć  pianą. 
^t\6)ti'hf  sm.  =e§,  pi.  =e, 

1)  rozstrzygniecie  n.,  decy- 
zya  /.,  rezolucya  /. ;  Biś  auf 
weiteren  —  aż  do  dalszej 
decyzyi;  2)  wyrok  m.,  roz- 
»trzygnięcie    w.;    tid^terlid^ei: 

—  orzeczenie    n.     sędziego ; 

—  geben  zawyrokować;  3) 
odpowiedź  /.;  auf  alleS  — 
roiffen  mieć  na  wszystko  go- 
tową odpowiedź;  4)  znajo- 
mość /. ;  imnbm  —  geben 
udzielić  koma  wiadomości, 
informacyi;  in  einer  2lnge= 
legen^eit  —  rciffen  być  ob- 
znajomiony  z  sprawą;  im  eige= 
nen  SSaterlanbe  nic^t  —  roiffen 
być  obcym  w  ojczyźnie;  in 
etroaS  genau  —  reiffen  znać 
dokładnie;  id^  rcei$  bamit 
feinen  —  nie  wiem  co  z  tem 
zrobić;  5)  jmnbm  —  t^un 
odpowiedzieć  komu  na  wnie- 
sione zdrowie. 

Scf^Cibcn,  A.  I.  va.  Be= 
fc^tibeft,  bef(^eibet,  befd^ieb, 
l^abc  befd^iebett,  1)  jmnbm 
CłroaS  —  naznaczyć,  wyzna- 
czyć komu  co ;  mein  befd^ic:» 
bencr  2;f)eil  część  na  mnie 
przypadająca;  ben  <SłerbIicf)en 
morb  üon  (Śott  fein  fefteö 
©tütf  befd^ieben  nie  użyczył 
Bóg  śmiertelnikom  stałego 
szczęścia  ;  e§  mar  ba6  ©liirf 
mir  nid^t  befd^iebcn  nie  było 
mi    przeznaczone     szczęście  ; 

2)  jmnbn  über  ctroa^  udzie- 
lić komu  informacyi,  wia- 
domości co  do,  obznajomić 
kogo  z  czem ;  jmnbn  ab« 
fd^lägig  —  dać  komu  od- 
mowną odpowiedź,  odmówić 
komu  czego ;  jmnbn  auf  [eine 


2lnfragc  —  dać  komu  odpo- 
wiedź na  zapytanie;  jmnbn 
eincä  befferen  —  otworzyć 
komu  oczy;  er  ift  ba§in  be« 
fd^ieben  morben  odpowiedziano 
mu,  że;  3)  jmnbn  TOofjin  — 
zawezwać  kogo  do;  jmnbn  JU 
fic^  —  przyzwać  kogo  do  sie- 
bie; jmnbn  oor  ©eric^t  —  za- 
wezwać kogo  do  sądu;  id^  bin 
^iel^er  befd^ieben  morben  ka- 
zano mi  tu  przyjść;  II.  vr. 
(^aben)  ftc^,  fic^  mit  etmaS  — 
zadowalać  się  czem,  prze- 
stawać na  czem ;  man  mufa 
fic^  ju  —  roiffen  należy  prze- 
stawać na  małem ;  fi(^  einer 
©ac^e  —  zrzec  się  dobrowol- 
nie czego ;  B.  adi.  i  adv. 
skromny  (-ie),  umiarkowany 
(-ie) ;  in  feinen  Slnfprüd^cn 
skromny  w  wymaganiach. 

^CfdjCibenljett,  sf.  skrom- 
ność /.,  umiarkowanie  n. 

S3cf(f)Ci'ncU,  va.  befc^einft, 
befd^etnt,  befctiien,  ^abe  befd)ie« 
nen,  oświecać,  rzucać  światło 
na,  opromieniać;  bie  ©onne 
befc^eint  bie  ®rbe  słońce  rzuca 
światło  na  ziemię. 

SJcfdjeinigcn,    va.   (I^aben) 

poświadczyć,  potwierdzić;  ben 
(Smpfang  einer  6umme  — 
pokwitować  odbiór  kwoty ;  id^ 
befd^einige  l^iemit  em;)fangen 
5U  l^aben  poświadczam  niniej- 
szem  odbiór. 

S8ef(^Ci'nigiing,  s/.i>?.  =en,  po- 
świadczenie n.,  świadectwo  n. 
S3efd)Ci'^Cn,  va.  i  vr.  fic^, 
befc^eifet,  befd^ei^t,  befd^ifg, 
habe  befrf)i[fen^  obesrać  (się); 
befd^iffenes  §cmb  zasrana  ko- 
szula; (przenośnie)  oszukać, 
okpić;  baś  ift  befcf)iffen  to  nic 
nie  warto. 

JBcfd)C'öcn,  va.  ^  (l^aben) 
dzwonkami  obwiesić. 

^CfdjCufCU,  va.  (^aben)  ob- 
darzyć, udarować;  jmnbn  mit 
etn).  —  obdarzyć  kogo  czem; 
jmnbn  reid^Ud^  —  obsypać 
kogo  podarunkami ;  bef^enf t 
merben  otrzymać  podarunki ; 
er  ift  fcamit  befd^enft  morben 
otrzymał  to  w  podarunku. 

23efd)C'n!tc(i%  sm.  -n,pl.  m, 

33e|djC'nftC,  sf.  pi.  -n,  ob- 
darzony (-a),    obdarowany  (-a). 


^tińjtttUf  va.  A.  obdarzyć 
czem,  użyczyć  czego;  maä  t)a= 
htn  @ie  ,^u  SBei^nac^ten  befeuert 
befommen  coś  pan  otrzymał 
na  gwiazdkę;  ©ott  ^at  il^m 
einen  So^n  befd^ert  dał  mu 
Bóg  syna;  ©ott  l^at  mir  t)ie( 
O^reubc  befd^ert  Bóg  mi  uży- 
czył wiele  radości ;  B.  befd^erft, 
befeuert,  befd^or,  (jabe  befc^oren, 
obcinać  włosy,  strzydz. 

5ßefd)e'nuig,  sf.  pi.  «en,  dar 

m.,  podarunek  m. ;  baś  raar 
bie  ganje  —  już  po  całej  pa- 
radzie; 'aa  l^aben  mir  bie  — 
masz  babo  redutę;  ba  liegt 
bie  ganje  —  wszystko  leży  na 
ziemi. 

^cfd)i'dcn,  I.  va.  (§aben) 

posłać  na;  ^tx\,  Sieid^ßtag  — 
wysłać  posłów  na  sejm;  eine 
Sluäftellung  tnit  ©emälben  — 
posłać  obrazy  na  wystawę, 
wystawić  obrazy ;  II.  vr.  fid), 
fid^  ju  einer  3ieife  —  czynić 
przygotowania  do  podróży. 

^Cfd)ie'lcn,  va.  (^aben)  ze- 
zem patrzeć  na. 

S3efd)ic'ncn,  va.  (i^aben)  szy- 
ny położyć. 

^cfdjiC^cn,  I.  va.  befc^iefeeft, 
befc^ie^t,  btfc^ofś,  t^abc  befc^of= 
fen,  strzelać  do ;  mit  Somben 
—  bombardować;  oon  ber 
?Ceftung  faun  man  bie  ganje 
(Sbene  —  twierdza  panuje  nad 
całą  równiną;  ein  Sleöier  — 
polować  w  okręgu;  II.  vn. 
(fjaben)  pokrywać  się  czem. 

S3cfi^ic'j)img,   sf.^pl.  =en, 

ostrzeliwanie  w.,  kanonada/"., 
bombardowanie  n. 

^Cfd)ł'ffcn,  w.  (^aben)  pły- 
wać po  czem;  ein  SDieer  — 
pływać  po  morzu. 

Scfd)ilft,  part.  okryty  si- 
towiem, [opleśnieć. 

S5cfd)i'mmcln,  vn.  (fein) 
^Cfd)i'mł)fc«,  l.va.  (^aben) 
znieważyć,  zhańbić ;  man  fann 
i^n  nic^t  ärger  —  atö  voinn 
man  if)n  bei  feinem  S^amen 
nennt  nie  można  go  bardziej 
znieważyć  jak  nazywając  go 
po  imieniu ;  II.  vr.  fid^,  zhań- 
bić się,  okryć  się  sromotą; 
befd^impfenb,  part.  i  adi.  hań- 
biący, lżący. 

iBcfdjim^fmig,  sf-  pi.  =en, 

shańbienie  n.,  zelżenie  n. 


Scft^i'rmcn 


204 


5?cf(^nci'bung 


^CffJ^i'rmen,  va.  (^aben)  za- 
słaniać, bronić;  jctttanben  — 
chronić  kogo;  bie  Si^ättc  — 
bie  j^eflung  wały  chronią  for- 
tecę; er  befd^irmte  if)n  mit 
feinent    ©djilbc    zasłonił    go 

*8c(d)lo'fcn,  I.  va.  befc^Iäfft, 
befAläjt,  btjd)lief,  ^abc  be« 
jc^lafcn,  1)  ein  Sager  —  spać 
na  łożu ;  2)  ńn  ^rauengimmer 

—  spółkować,  obcować  cie- 
leśnie z  kobieta;  II.  va.  i  vr. 
(fiaben)  fic^,  fic^  über  «troaś  -- 
zdecydować  się  na  drugi  dzień; 
id^  roiU  bicfe  2tngelegenf)ett 
befd^Iafen  zastanowię  się  nad 
ta  sprawą. 

'^cf  (l)Ia'g,  sm.  =(e)§,pZ.  =fcl^Iä= 

ge,  1)  okucie  n.,  obicie  n.) 
eijerner    —    żelazne    obicie; 

—  einc§  ^ferbe§  podkowa  koń- 
ska; —  eines  $8ucl^eg  klamry 
książki;  2)  zajęcie  n.  sądowe, 
sekwestracya  /. ;  —  aut  ^ab 
unb  (.^Ut  grabież  na  majątek ; 
gerichtlicher  —  unb  S3erfauf 
egzekucya  /. ;  etn).  in  —  nef)= 
men,  et»,  mit  —  belegen  za- 
jąć co,  zagrabić  co,  zasekwe- 
strować;  auf  beraeglid^e  ^abe 

—  legen  zagrabić  ruchomości. 
S3cf^la'ncn,  I.  va.  befc^Iägft, 

befd)lägt,  befclitug,  l^abc  be:= 
fd^iagen,  1)  obić,  okuć;  mit 
®ifen  —  obić  żelazem ;  bie 
^^Ür  —  dać  okucie  na  drzwi; 
ein  $ferb  —  podkuć  konia; 
ben  Xijc^  mit  ©olb  —  ozdo- 
bić, wyłożyć  stół  złotem;  bie 
SCßanb  mit  S^eppid^en  —  ob- 
wiesić ścianę  kobiercami;  mit 
9łageln  —  obić  gwoździami; 
2)    (przenośnie)    in    etro.    gut 

—  fein  znać  się  na  czem, 
nmieć  co;  in  ełra.  fd^led^t  — 
feitt  nie  być  obznajomiony 
z  czem,  nie  umieć  czego  do- 
brze; 3)  zająć,  zagrabić,  za- 
sekwestrować ;  4)  einen  ^aum 

—  obciosać  drzewo;  II.  vn. 
(fein)  i  vr.  d^aben)  fid^,  okryć 
się  czem;  bie  SBonb  befd^lägt 
(ftd^)  mit  ^euc^tigleit  ściana 
pokrywa  się  wilgocią,  wilgoć 
występuje  na  ścianę. 

a3c}rfjlQ'nIcnnnfl,  śf.  pi.  »en, 
=  93efcblapna{ime. 

Söcfrtila'nualjmc,  5/  j)l.  ^n, 
5Bc[d)lnonci|ntiin0,  sf,  pi.  -en, 


zajęcie  n.,  grabież/.,  sekwe- 
stracya /. 

^eff^Ia'gjCUg,  sn.  -§,  na- 
rzędzia n.  do  podkowania 
koni. 

^eirfjlä'ntntcn,  va.  (I^aben) 
pokryć  namułem;  (w  mnlar- 
stwie)    bie  Söänbe    mit   Äalf 

—  pobielić  ściany. 
33cf(fjlci'(^cn,  va.  Befc^letd^ft, 

befct)lticf)t,  befc^lic^,  l^abc  be= 
fd[)üct)en,  skrycie  podejść,  ci- 
chaczem się  zbliżyć;  einen 
Drt  —  zakraść  się  do  miejsca; 
bie  ^urd^t  bef^leic^t  mid)  trwo- 
ga mnie  ogarnia. 

JBcfiJIcu'niöCn,  va.  (r)aben) 
przyspieszyć;  bert  (Sd^ritt  — 
przyspieszyć  kroku ;  hd'^  fjat 
feinen  2!ob  befc^leunigt  to  mu 
śmierć  przyspieszyło ;  bef(^leU; 
nigt,  X)art.  i  adi.  przyspie- 
szony ;  beic^leunigte  Sieroegung 
ruch  przyspieszony. 

^efdjlcu'nigunfl,  sf.  pi.  =en, 

przyppieszeme  n. 

Ścf(l)Iie'f5en,  va.  befc^riefeeft, 
bejc^Iit^t,  befi^lofś,  ^abe  be« 
fc^Ioffcn,  1)  po.'^tanowic;  er 
befd^lofś  ab,^ureifen  postano- 
wił odjechać;  bie  SSerfamm-^ 
lung  befd^lofś  jur  Xageśorb= 
nung  über3ugel^en  zgroma- 
dzenie uchwaliło  przejść  do 
porządku  dziennego  ;  bie  (Sarf)e 
ift  feft  befdf)loffen  rzecz  jest 
pewna;  bie  ©ringlid^feit  be§ 
Slntrageö  —  uchwalić  nagłość 
wniosku;  einftitnmtg  —  posta- 
nowić, uchwalić  jednomyśl- 
nie; (w  stylu  urzędowym) 
rair  l^aben  befdtjloffen  mle  folgt 
stanowimy  co  następuje;  2) 
zakońf^zyć,  skończyć;  bamit 
befcblofś  er  feine  Siebe  zakoń- 
czył w  te  słowa. 

3?Cf(^Iu'f§,  sm.  =ffc§,  pi. 
cfd^liiffe,  1)  uchwała/.,  posta- 
nowienie m.,  deoyzya/;  einen 

—  faffcn  uchwalić,  postano- 
wić; bie  Söefc^lüffe  beś  ^im= 
melś  wola  niebios;  2)  gum 
33efcbtuffe  na  końcu,  na  za- 
kończenie; ben  —  mad^en  być 
ostatnim,  na  końcu ;  3)  etn). 
unter  feinem  Selc^luffe  tiaben 
mieć,  chować  co  pod  kluczem ; 
etn).  in  —  nel^men  wziąć  co 
pod  klacz,  Eamknąć  co. 


^cfdjluf^fnljigfcit, sf.  zdol- 
ność/, do  uchwały  prawomo- 
cnej (komplet  w.);  bie  — beä 
^aufeś  conftałieren  skonsta- 
tować czy  Izba  jest  w  kom- 
plecie. 

S3cf(l)Iu'f^faf)img,  sf.pl.  «en, 
^cfd)Urf£inal)mc,   sf.  pi.  *n, 

ucliwała,  decyzya  /. 

^cf  f^luf  ^f  rei^cit,  sf.  pi.  ^en, 

wolność  /.  deryzyi. 

^Cfdllu'f^rcif,  adi.  dosta- 
tecznie omówiony,  dyskuto- 
wany. 

^efd^maufeu,  I.  va.  (Ijaben) 

jmnbn,  podjeść  sobie  u  kogo; 
II.  vr.  (^aben)  fic^,  zjeść  za 
wiele. 

^cfdjmiCrcn,  va.  i  tr.  (ha- 
ben)  1'cb,  posmarować; baöS5cot 
mit  Butter  —  posmarować 
chleb   masłem;   fic^   mit   gett 

—  powalać  się  tłuszczem ; 
papier  —  psuć  papier;  9flar= 
renbänbc  —  Slfc^  unb  Sßänbe 
głnpi  po  ścianach  pisze. 

^cfdjmii'geln,   va.   (^aben) 

okazywać  zadowolenie  na  twa- 
rzy. 

^Cfc^mil'^cn,  va.  i  vr.  (^a^ 
ben)  ft:b/  posmarować,  powalać 
się;  baś  Äleib  —  powalać 
suknie;  zmazać,  skazić. 

^cfdjna'ttcrn,   va.   (^aben) 

skrzeczeć  na  co;  (przenośnie) 
obgadywać,  robić  plotki. 

S5cfd)nan'bcii^   va.   (f/aben) 

obwącbać. 

^^cid)UCi'bcn,  va.  befc^neibeft, 
bef^neibet,  bejd^nitt,  Ijabe  be= 
jd^nitten,  obrzynać,  obcinać ; 
öie  3iäget  —  obcinać  paznog- 
cie;   jmnbm  baś   ßinfonimen 

—  zmniejszyć  dochody  czyje; 
jmnDm  feinen  2of)n  —  ukró- 
cić komu  peosyę;  ein  ^l^eater= 
ftiidf  —  skrócić  sztukę  tea- 
tralną; bie  feaarc  —  spuścić 
włosy;  3?äume  —  ściąć  ga- 
łęzie drzew;  obrzezać;  einem 
Ätnbc  bie  SSorl^aut  —,  ein  J^inö 

—  obrzezać  dziecko;  33e)C^nit  = 
tener  sm.  »n,  2^.  ==n,  obrzeza- 
niec m. 

ikfdmctbcr,  sm.   =§,   pi. 

— ,  obrzezacz  m. 

^c[(^ttfi'bnnfi,  sf  2)1.  =«n, 

obcinanie  /!.,  obrzynanie  n.; 
obrzezanie  n. 


Scf(j^nci'cn 


205 


53efrf)ti)ci'^en 


^Jßtjä^nti'tn,     va.     (^aben) 

okryć,  zasypać  śniegiem. 

$Cln,  f«.  (t)aben)  poobgryzać 
krawędzie. 

SBcfdjno'IJcrn,  va.,  I)cfdjnüf= 
fein,  va.,  kfdinu'^^crn,  t^a. 

(j^ttben)  obwąchać. 
SBcf(i^nüreii,    va.    (^abcn) 

sznurami,  galonami  opatrzyć, 
sznnrami  obwiązać. 

SBeft^ö'ntoen,'    va.    (i^aben) 

upiększać,  pozorem  usprawie- 
dliwić. 

^cfr^o'ttern,    va,    (^aben) 

szutrem  wykładać. 

^eft^ran'fen,  va.  i  i?r.  (^a- 

ben)  fic^,  ograniczyć,  ścieśniać ; 
fid^  auf  iivo.  —  ograniczyć 
się  do  czego;  er  mufśtc  \z\\i 
9?eicl^  auf  bie  frül^ercn  ©renken 

—  musiał  ścieśnić  swe  pań- 
stwo wedle  dawnych  granic ; 
id^  befc^ränfe  mid^  auf  baś 
3^otl^ioenbige  przestaję  na  tem 
co  jest  koniecznie  potrzebne ; 
etro.  auf  bic  einfac^fte   gorm 

—  sprowadzić  co  do  najprost- 
szej formy;  bcjd^ränlt,  part. 
i  adi.  ograniczony,  ciasny ; 
głupi;  ein  befd^tänfter  Wenfd) 
ciasna  głowa;  in  einem  be= 
fc^ränften  ©inne  w  ograniczo- 
nym umyśle,  w  ciasnej  głowie ; 
w  pewnych  względach  tylko, 
w    ograniczonem    znaczeniu ; 

—  rool^nen  mieć  szczupłe, 
małe  mieszkanie;  in  befd^rönf^ 
ien  93erpltntffen  leben  żyć 
w  skromnych  stosunkach;  er 
l^at  befc^ränlte  2lnfic|ten  ma 
ciasne  poglądy;  meine  3fil  i[t 

4*t*    ''~"  naam    bardzo    mało 
ezasu. 

^cfd)rH'nft^cü,  5/.  jp?.  =en: 

—  eines  ^la^eö  ciasność  /. 
miejsca;  —  ber  3eit  brak  m. 
czasu;  —  beä  <Siufommeng 
skromne  dochody;  —  beś 
©elftes  ciasność  /.,  ograniczo- 
ność /.  umysłu. 

^efdjr'änfimfi,  sf.  pi.  «en, 

ograniczenie  w.,  ścieśnienie  w., 
zredukowanie  n.,  redukcya  /. 
S3cfd)rci'6cn,  ra.  bcfc^reibft, 
befĄreibt,  befirieb,  Ijabe  be= 
fd^rieben,  l)  znakami  pisma 
opatrzyć,  zapisać;  befcQriebe= 
nfg  papier  papier  zapisany; 
.2)  opisać,  opisywać,  określać; 


nid^t  ^u  —  nie  do  opisania  ; 
auöfüj^rlid^  —  opisać  szcze- 
gółowo ;  bic  (Sigenfctiaften  einer 
^erfon  —  określać  przymioty 
osoby;  einen  2)ieb  —  podać 
rysopis  złodzieja;  3)  einen 
^reiś  —  zakreślić  koło;  ein 
2)reiedf  —  wykreślić  trójkąt; 
bic  Äuget  bef treibt  einen  33o' 
gen  kula  zakreśla  łuk. 

»öcfrfjrci'bcr,  sm.  »§,  pi.  —, 

opinujący. 

S^efd)i'ci'biino^  «/•  v^-  -en, 

opis  w.,  opisanie  w.,  określe- 
nie n.,  zakreślenie  w.,  wy- 
kreślenie n.;  eine  %\)^X,  bie 
jeber  —  fpołtet  czyn  nie  do 
opisania;  über  aUc  —  fd^ön 
piękny  nad  wyraz;  roiffen* 
fĄaftlid^e  —  eineg  einzelnen 
©egenftanbeś  monografia  nau- 
kowa. 

Scfdjrct'Clt,  va.  befc^reift, 
bejrfireit,  befc^rie,  l^abc  be= 
fd^rlen  okrzyczeć;  (o  nowo- 
narodzonym) bie  oier  2ßänbe 

—  dać  znak  życia  krzykiem; 
jmnbn  —  okrzyczeć,  osławić 
kogo;  urzec,  rzucić  czar. 

©efdjrci'tClt,  va.  befd^reiteft, 
befc^reitet,  befd[)ritt,  f)abe  be= 
fd^ritten,  wstąpić  na  co;  er  l^at 
meine  ©c^meUe  nid^t  raicber 
befc^ritłen  nie  przestąpił  wię- 
cej mojego  progu;  ben  2lltar 

—  stanąć  przedołtarzem  ;  CaS 
^ferb  —  dosiąść  konia;  ten 
9ted)l§iDeg  —  udać  się  na 
drogę  sądową. 

^cf^ro'tcn,     va.     (r^aben) 

obgryźć,  oberznąó. 

^efdjru'mjjen,  t'?t.,  bcfdjru'm^ 

^fCU,  vn.  (fein)  zmarszczyć  się. 
ScfdjU'^Cn,    va.    i   vr.  (^a= 
ben)  fic6,  obuć  (się),  opatrzyć 
w  obuwie. 

^efdjulMgeu,  va.  (^abcn) 
obwiniać;  jmnon  einer  ©ac^e 

—  obwiniać  kogo  o  co  ;  oskar- 
żać kogo  o  co ;  er  roirb  eines 
SSergefienś  befc^utbigt  zarzu- 
cają mu  przestępstwo;  man 
befc^ulbtgt  i^n  beö  3}leineibeg 
obwiniają  go  o  krzywoprzy- 
sięstwo; befd^ulbigenb,  part. 
i  adi.  obwiniający. 

^öcfdjulbigcr,  $m.  =g,  pi. 

— ,  (=in  5/.,  fi.  =innen)  obwi- 
niający (-a),     oskarżający  (-a). 


^cf(i^u1Mgte(r),  sm.  »n,  pi. 

=e(n)  obwiniony,  oskarżony, 
obżałowany. 

^cfc^ulbigimg,  sf.  pi.  =en, 

oskarżenie  n.,  obwinienie  n. 
^cft^U'^^cn,  va.  (^aben) 
łuską  okryć;  nid^t  aUe  gifd^e 
finb  befc^uppt  nie  wszystkie 
ryby  mają  łuski. 

^cfdj|u'ńeln,    va.    (§aben) 

obsypując  okryć;  jntnbn  mit 
^ebern  —  obsypać  kogo  pie- 
rzem. 

^Cfd^Ü'ttcn,  va.  i  vr.  (^a= 
l^en)  fic^,  posypać,  obsypać ; 
jmnbn  mit  etro.  —  obsypać, 
oblać  kogo  czem ;  mit  Slumen 
—  obsypać  kogo  kwiatami  ; 
ftc^  mit  einer  glüffigfeit  — - 
oblać  się,  poplamić  się  pły- 
nem ;  mit  ©rbe  —  obsypać, 
posypać  ziemią;  mit  Ätefet= 
fteinen  —  wyszutrować;  einen 
Ät?ßer  mit  gcüc^ten  —  zsypać 
owoce  do  piwnicy. 

5öefd)ü'$eil,  ^  va.  (^aben) 
chronić,  bronić;  jmnbn  — 
opiekować  się  kim;  jmnbn 
gegen  jmnbn  —  bronić  kogo 
przed  kim;  eine  SDame  — 
wziąć  damę  pod  swoją  opiekę ; 
bie  ©tabt  —  bronić  miasta, 
^cft^ü'^er,  sm.  =ś,  pi.  —, 
(=in  sf.,pl.  =innen)  obrońca  m,, 
opiekun  m.,  chroniący  (-a); 
ftd^  jum  —  aufroerfen  narzu- 
cać opiekę, 

^cfdjü'^uug,    sf.  pi.   =en, 

opieka/.,  obrona/., ochrona/. 

Scfd)tt)ä'gcni,  va.  l  vr.  (f)a* 
ben)  )\ć),  ftc^  mit  jmnbm  — 
spowinowacić  się  z  kim;  be= 
fc^roagert,  part.  i  adi.  spowi- 
nowacony, powinowaty. 

^cfdjüiä'ngent,  va.  (§aben) 

zapłodnić,  brzemienną  uczy- 
nić. 

^efd^tüä'n^eii,   va.  {tjahm) 

ogon  przyczepić  do  czego; 
befd^roänjt,  part.  i  adi.  ma- 
jący ogon. 

'  ^efdjtta'^cit,  va.,  ^efdjttJä'= 

^en,  va.  (^aben)  1)  etro.  — 
omawiać  co,  mówić  o  czem; 
2)  jmnbn  —  namówić  kogo; 
jmnbn  ju  etro.  —  nakłonić 
kogo  do  czego. 

5öcfd)tt)ei'^cn,  va.ßahm)  i) 

potem  zlać,  zwilżyć,  skropić; 
2)  (u  myśliwych)  zlać  krwią^ 


58cfrf)tt)e'rbc 


206 


'^cfc'ffcnlictt 


^cf i^iDC'röe,  sf.  pl.  =n,  1) 

ciężar  m.,  uciążliwość  /.. 
dolegliwość  f.,  kłopot  ?». ; 
imnbm  33eic^n)erben  bereiten 
sprawiać  komu  kłopot,  troski, 
nieprzyjemności;  bU  {)aft  iTtici^ 
ror  einer  großen  -—  bcptet 
uchowałeś  mnie  od  wielkiego 
zmartwienia;  er  fü^It  bie  Se= 
fd^rcecben  bes  2l(tcrö  odczuwa 
dolegliwości  podeszłego  wie- 
ku; bie  5oef(^it)erbenbeś  Ztlzn^ 
troski,  kłopoty,  dolegliwości 
życia;  2)  zażalenie  n.,  żal  m., 
żałoba/.;  —  führen  über  etro. 
żalić  się,  wnieść  zażalenie 
o  co. 

^ef^ttiCrbcButf),    sn.    =e^, 

j)l.  =büct)Cr  księea  /.  zażaleń. 

^cfc^ujc'rbcfnljninn,  5/.  pl. 

=en,  wniesienie  n.  zażalenia, 
reklamacya  /. 

^Cf(i)ttJC'tbcf(!^nft,  5/.  pl. 
«en,  zażalenie  n.    na   piśmie. 

^CfdjtOC'rbCtJOtt,  adi.  kło- 
potliwy, uciążliwy. 

^CfäjlDC'rc'n,  va.  i  vr.  (^a= 
ben)  jtrf),  1)  ciężyć  na  czem ; 
biefc  ©peifc  befd^roert  ben 
SRagen  ta  potrawa  leży  w  żo- 
łądku; obciążać  czem;  beu 
9}{agen  —  obciążyć  żołądek; 
fic^  mit  etro.  —  obładować 
się  czem;  tnit  S3eute  befc^roert 
fefjrten  ftc  Ijeitn  z  wielką  zdo- 
byczą wracali  do  domu  ;  2) 
fic^  Über  etro.  —  wnosić  za- 
żaleoie,  żalić  się  o  co;  fid) 
über  imnbn  —  żalić  się  na 
kogo;  \\<S)  [aut  über  etro.  — 
głośno  powstawać  na  co. 

58efd)tt)e'rli(l),  adi.  ciężki, 
uciążliwy,  kłopotliwy,  dolegli- 
wy ;  biefe  ©peife  ift  —  ta  po- 
trawa jest  niestrawna;  boś 
2llter  ift  für  if)n  —  starość 
jest  mu  dolegliwą;  biefc  2lr= 
bcit  ift  fe^r  —  ta  praca  jest 
bardzo  uciążliwa;  ber  2ltl^em 
ift  if)in  —  oddycha  z  tru- 
dnością; jmnbm  —  fein,  fallen 
naprzykrzać  się  komu;  tru- 
dzić kogo;  jmnbm  mit  feinen 
Sitten  —  fallen  męczyć  kogo 
prośbami. 

^eftl)tDC'rnc^!cit,  sf.  pl.^^en, 

uciążliwość  /.,  przykrość  f., 
trud  m. ;  roenn  ca  ;3l§"cn  feine 
—  mac^t  jeżeli  to  pana  nie 
trudzi;  baś  finb  bic  Śefc^roer= 


lid^feiten  meines  95erufeś  oto 
przykrości  mego  zawodu. 

$8ef(3^ttit'd)tigcn,  ta.  (^aben) 

uciszjx,  ukoić,  uspokoić;  fein 
©eroiffen  —  uśpić  sumienie ; 
jmnbś  S^i^^  —  rozbroić  czyj 
gniew;  bie  Sc^mergen  —  ukoić 
boleści;  bie  ©e^nfuc^t  — 
uśmierzyć  tęsknotę;  ein  ^inb 

—  uspokoić  dziecię. 

^e|d|ti)i'd)tinimj|,V.  ^?.  *en, 

uspokojenie  n.,  ukojenie  t»., 
uśmierzenie  n. ;  gur  —  beö  ®e= 
roiffcnś  dla  ulżenia  sumieniu. 

ii^cfd)tDi'mmcn,  ra.  be- 
fd^roamm,  l^abe  bcfd^roommcn, 
pływać  po  czem. 

^CfdjltDiubcIn,  va.  (^abcn) 
oszukać,  okpić. 

^Cfd)ti)t'ugcu,  m.  (Ejaben) 
skrzydłami  opatrzyć,  ubrać 
w  skrzydła;  fid^  —  dostać 
skrzydeł;  befd^rotngt,  part. 
i  adi.  skrzydlaty. 

^cfdjtDÄ'rcn,  va.  befrfiroörft, 
befci^robrt,  befctiroor,  ^abe  bc^ 
fc^raoren,  1)  zaprzysiądz,  przy- 
sięgą stwierdzić;  ben  ^^rieben 

—  zaprzysiądz  pokój;  einen 
SSertrag  —  przysięgą  stwier- 
dzić układ;  2)  zaklinać;  ©ei= 
fter  —  zaklinać  duchy;  einen 
Sefeff enen  —  odprawiać  egzor- 
cyzm  nad  opętanym;  ben 
<Śturm  —  zaklęciem  odwrócić 
burzę;  3)  błagać,  zaklinać; 
id^  befc^roiire  bid^  bei  ®ott  za- 
klinam cię  na  Boga. 

^cfdjttJÜ'rcr,  sm.  =s,  pl  — , 

czarodziej  m.,    egzorcysta  7n. 

^cfdjtDiJ'ning,  sf.  pl.  -en, 

zaprzysiężenie  «.,  zaklęcie  n. 

SScfdjtó()'rung§fonncC5/.j;Z. 

«e,  formuła  f.  zaklęcia. 

^cfdjUiiJ'ruugefunft,  sf  pl. 

;!Ünfte,  sztuka  /.  zaklinania 
duchów,  czarodziejstwo  n. 

^cfcCkn,  va.  (^aben)  oży- 
wić, duszą  obdarzyć;  befee'It, 
part.  i  adi.  ożywiony;  rom 
t)eiligcn  (Sifer  —  przejęty 
świętym  zapałem. 

S3cfc'ncln,  va.  (§abcn)  1) 
jeździć  okrętem  po;  noc^  nie 
bcfcgciter  Drt  miejsce,  do  któ- 
rego żaden  jeszcze  okręt  nie 
dotarł;    2)  żaglami    opatrzyć. 

Q^CfC'bCU,  va.  i  vr.  fiti),  be= 
ftel)[t,  befielt,  befa^,  ^abe  be= 
fe^en,  oglądać,  obejrzeć;  prü» 


fenb  —  zbadać ;  fid^  im  Spie« 
gel  —  przeglądać  się  w  zwier- 
ciadle; fid^  bie  ©tabt  —  oglą- 
dać miasto;   ctroaś  bei  Sichte 

—  dobrze  się  w  czem  rozpa- 
trzeć. 

JPcfc'I;cn§tDcrt,    bcfe'^cnö  = 

töiirbig,  adi.  godny  obejrze- 
nia. 

ScfC'^ncn,  va.  (^aben)  opa- 
trzyć cięciwą  (łuk). 

Scfci'fcn,  W  (^aben)  na- 
mydlić. 

'^Cfci'ttgen,  va.  (§aben)  usu- 
nąć, uchylić;    ein   ^inbemiö 

—  usunąć  przeszkodę;  Tlan-- 
gel  —  uzupełaić  braki;  eine 
^ać^t  —  pozbyć  się  sprawy, 
zakończyć,  załatwić  sprawę; 
bic  3tt)eifel  —  uchylić  wątpli- 
wości ;  (Streitigfeiten  —  zała- 
godzić spory. 

^cfcittgung,    sf.  pl.  =en, 

usunięcie  «.,  uchylenie  n., 
załatwienie  n. 

^Cf  C'ligCn,t;a.  (§aben)  uszczę- 
śliwić, najwyższem  szczę- 
ściem obdarzyć;  il^r  83litf  be« 
fcligt  if)rt  jej  spojrzenie  uszczę- 
śliwia go;  befeligenb  mar  if)re 
9lä^e  jej  obecność  upajała 
szczęściem. 

ioćfcn,  8m.^^,pl.  —,  mio- 
tła /.;  fleiner  —  miotełka; 
neue  —  f  e^ren  gut  miotła  póki 
nowa  dobrze  zamiata;  —  auś 
g=ebern  piórko  n. 
^e'fcnbinbcr,  sm.  '^,pl.  —, 

miotlarz  in. 

'^cfcnftiel,  sm,  -(c)S,  pl.  -t, 

kij  m.  u  miotły. 

J^CfCnbcn,  ra.  befcnbcft,  bc-- 
fenbet,  befanbt«,  babę  befanbt 
posyłać  do;  einen  9Jiarft  mit 
3Barcn  —  posłać  towary  na 
targ. 

^Cfc'ntjcn,  va.  (j^aben")  opa- 
lić, osmalić;  fitb  boS  j^lcib  — 
spalić  sobie  suknię. 

^Cfc'tfcn,  I.  part.  od  beft= 
^en;  II.  adi.  opętany;  er  ift 
oom  Seufcl  —  dyabeł  go  opę- 
tał; »om  ©eiftc  ber  3erft(3rung 

—  owładnięty  duchem  zni- 
szczenia; er  lief  vM  —  baoon 
uciekf  jak  oparzony. 

!i^cfc'f|CllC(r),  sm.  .n,  pl. 
«e(n),  JJ^ffCffcne,  */.  pl.  «n, 
opętany  (-a). 

!Öcfc'ffCUt)Cit,  sf.  opętanie  n. 


SBefc'^cn 


207 


sscfi'^ett 


S3cfC'^Clt,  va,  (^aBcn)  1)  ob- 
sadzić; ńmx\.  %\i^  mit  Spei» 
fcn  —  zastawić  stół  potra- 
wami; ble  ^lä^e  am  %\\i^t 
—  zająć  miejsca  u  stołu ;  am 
Silanbe  mit  ctiuaS  —  oblamo- 
wać czem;  bo§  ^tcib  mit 
©treifcn  —  obszyć  suknię  pa- 
skami; ein  Sonb  mit  ©inroo^s 
nem  —  zaludnić  kraj  mie- 
szkańcami; einen  ^^eid^  mit 
g^ifd^en  —  zarybić  staw;  c;ut 
befe^te  ^afer  \)(x{itn  dobrze  ja- 
dać; mit  ^ći^l^cn  —  ząbko- 
wać; 2)  ein  2lmt  —  zamia- 
nować na  urząd;  bie  3łoIIcn 
be§  S)rama§  —  rozdzielić  role 
dramatu;  meine  Stunben  finb 
^befe^t  godziny  moje  są  za- 
jęte ;  (w  muzyce)  jebc  ©timme 
war  breimal  befe^t  każdy  głos 
trzykrotnie  był  obsadzony; 
3)  zająć,  objąć  w  posiadanie; 
eine  ©egcnb  —  zająć  okolicę; 
f)ier  ift  aUeS  befe|t  niema  tu 
więcej  miejsca ;  ber  ^einb  l^ält 
bie  fjefłung  befe^t  nieprzyja- 
ciel zajął  twierdzę;  Bcibe  Ufer 
finb  befel^t  oba  brzegi  są  za- 
jęte; 4)  (w  grze)  eine  Äarte 
mit  jel^n  Äronen  —  postawić 
dziesięć  koron  na  kartę;  bie 
beiben  Marten,  womit  berkönig 
befe^t  Tüar  obie  młódki  (karty, 
służące  do  obsady)  króla;  be= 
fe|t,  part.  i  adi.  obsadzony, 
zajęty,  pełny,  przepełniony; 
t)om  @ife  befe^teä  ©(^iff  okręt 
osadzony  w  lodach. 

^cfeufjcn,  va.  (^aben)  wzdy- 

cbać  nad  czem, 

^Cft'd)ttgcn/m.  (l^aBcn)  oglą- 
dać, zwiedzać ;  ein  äRufeum  — 
zwiedzać  muzeum;  )itxi  Xl^at« 
ort  —  oglądać  miejsce  wyda- 
rzenia; bte  ©ac^oerftänbigen 
—  znawcy,*  biegli  oglądają, 

58e[ł'd)tipng,  sf.  pi.  4n, 

oglądanie  w,,  zwiedzenie ;  oglę- 
dziny pi. ;  bie  —  btefer  <Samm» 
Tung  erforbcrt  3  ©tunben  3fit 
zwiedzenie,  oglądanie  tych 
zbiorów  wymaga  trzech  go- 
dzin czasu;  bie  —  burd^  ©acl^= 
oerftänbige  ergab  oględziny 
dokonane  przez  biegłych  (rze- 
czoznawco w)  wykazały. 

^cfte'bclung,   sf,  pi.   =en, 

osiedlanie  n.,  kolonizacja  /., 
kolonizowanie  n. 


S5tflC'gBar,  adi.  mogący  być 
zwyciężonym, 

^ciiCgbarfcit,  sf.  bie  — 
be§  getnDeä  ift  fi^er  możli- 
wość zwyciężenia  nieprzyja- 
ciela nie  ulega  wątpliwości. 

S^CftC'gcIn,  va.  (Öaben)  za- 
opatrzyć w  pieczęć,  przypie- 
czętować, położyć  pieczęć  (na 
czem);  (przenośnie)  mit  einem 
Äuffe  ben  Siebeśfd^mur  — 
przypieczętować  całusem  przy- 
sięgę miłosną;  bie  ^reue  mit 
feinem  93  lut  —  krwią  wier- 
ność przypieczętować;  ettcaś 
mit  einem  ^anbfc^fag  —  dać 
rękę  na  co, 

'  ^'efiC'gcn,  va.  (I^aben)  zwy- 
ciężyć, pokonać,  zwalczyć,  po- 
bić; ben  ^einb  —  zwyciężyć 
(pokonać,  pobić)  nieprzyja- 
ciela; ^inberniffe  —  pokonać, 
zwalczyć  trudności;  fid^  felbft 
—  przezwyciężyć  się;  fid&  für 
beftegt  erüären  uznać  się  zwy- 
ciężonym. 

'^CftC'OtC  (ein  =r),  sm.  =n, 
pi.  =n,  zwyciężony  m.  (-a  /.), 

S3cfte'gmtg,V.  pi  -en,  zwy- 
ciężenie n.,  zwycięstwo  n.; 
nac^  —  be§  g^einbeä  po  zwy- 
ciężeniu nieprzyjaciela,  po 
zwycięstwie  nad  nieprzyjacie- 
lem. 

SScfiCgcr,  sm.  =g,  pi.  —,  («in 
sf,  pi.  =tnnen)  zwycięzca  m. 

^cfi'nge«,  «?«.  befang,  l^abe 
befungcn,  opiewać  (kogo),  gło- 
sić wierszami  czyją  sławę; 
einen  SSerftorbenen  —  śpiewać 
nad  umarłym. 

^eft'UUCn,  befann,  f)aU  be- 
fonnen,  fitf),  1)  namyślać  się, 
starać  się  przypomnąć  sobie; 
id^  befinne  mic|  fortroä^renb 
auf  ben  Sfiamen  staram  się 
przypomnąć  «obie  nazwisko ; 
2)  przypomnąć  sobie;-  id^  l^abe 
mii  eben  auf  feinen  3larmn 
befonnen  przypomniałem  sobie 
właśnie  jego  nazwisko;  id) 
!ann  mic|  auf  ben  Sfiamen 
nid^t  —  nie  mogę  przypo- 
mnieć sobie  nazwiska;  ic^  be= 
finne  mid)  nid^t,  bafä  id^  i£)n 
gefeben  ^obc  nie  przypominam 
sobie,  bym  go  widział;  id^ 
befinne  mid^  nur  nod^  ganj 
bunfel  barauf  przypominam 
to  sobie  t)4ko  jakby  we  śnie; 


roenn  id^  mic^  red^t  befinne 
jeżeli  nie  Łwodzi  mnie  pa- 
mięć; feit  3JJenfd^en  ftd^  — 
jak  daleko  sięga  pamięć  lu- 
dzka ;    3)  fic^  auf  ein  ^Rittet 

—  popaść  (wpaść)  na  sposób; 
ftd^  eines  befferen  —  rozmy- 
ślać się,  namyślić  się ;  l^aft  bu 
bidb  enDtid^  befonnen?  czy  zde- 
cydowałeś się  wreszcie  ?  4)  (na- 
myślać się,  zastanawiać  się ; 
fi^  Über  etm.  —  namyślać  się 
nad  czem ;  er  befinnt  fid^  nirf)t 
icroeimar  nie  waha  się;  ficb 
^tn=  unb  l^erbefinnen  wabać 
się,  chwiać  się;    ot)ne    fid^  3U 

—  bez  namysłu,  bez  waha- 
nia, bez  zastanowienia;  5)  (za- 
miast częściej  używanego :  jur 
Sefinnung  fommen)  uprzyto- 
mnieć,  przyjść  do  przytomno- 
ści, odzyskać  przytomność. 

^Cft'nniing,  sf  przytomność 
/.;  bte  — -  verlieren  stracić 
przytomność;  bie  —  erlangen 
przyjść  do  przytomności;  er 
ift  ntd^t  bei  —  nie  jest  przy 
przytomności ;  tommen  ©te 
bod^  jur  —  zastanów  się  Pan!' 
bie  —  verlieren  stracić  zmysły. 

S8cft'nnimg^l0§,  adi.  nie- 
przytomny, pozbawiony  zmy- 
słów. 

^efi'nnung§Iofig!ctt,  sf.  bez- 

przytomność  f,  brak  m.  przy- 
tomności; er  tran!  biä  gur  — 
pił  aż  do  bezprzytomności. 

^Cfi'^,  sm.  =e§,  pi.  =e,  (po- 
siadanie i  to  co  się  posiada) 
posiadanie  w.;  posiadłość  y. ; 
etroaS  im  —  l^aben  mieć  co 
w  posiadaniu;  in  ben  —  ge= 
langen  wejść  w  posiadanie; 
t)on  etroaä  —  nef^men  wziąść 
co  w  posiadanie;  jmnbn  tn 
ben  —  fe^en  wprowadzić  kogo 
w  posiadanie ;  im  —  fein  być 
w  posiadaniu ;  jmnbn  au§  bem 

—  bringen  wywłaszczjć kogo, 
wyrugować  z  posiadłości;  ge- 
liehene ©apitalten  im  =e  l^aben 
być  w  posiadaniu  wypoży- 
czonych kapitałów. 

^efi'^eit,  va.  befa§,  j^abc 
befeffen,  1)  posiadać,  mieć;  er 
befi^t  ein  §auä  posiada  dom  ; 
er  befi^t  ein  gutes  ^erj  ma 
dobre  serce ;  2)  einen  ^la^  — 
zasiąść,  zająć  miejsce;  3)  (prze- 
starzałe) (Sicr  —  zalęgać  jaja. 


^cfi'^cr 


208 


^cfłja'nnen 


^^efi'^cr,  sm.  «§,  2^^'  — / 
(»in  /.,  pl.  -innen)  poaiadacz 
m.  (posiadaczka  /.). 

^efi'^eromfuno, s/i^^  -tn, 

wzięcie  71.  w  posiadanie,  wej- 
ście n.  w  posiadanie,  zajęcie  n. 

^efr^ualpue,  sf.  pi.  ^n,  — 
S3cfi^erqreitimg. 

^cfi'^uel)mci;,  sm.  *§,  :pl. 
—,  (--in  sf.,  pi.  =innen)  biorący 
(-a)  w  posiadanie. 

Söefi'^rcd)t,  sn.  »ca,  pi.  «c, 

prawo  n.  posiadania,  prawo 
na  którem  posiadanie  się 
opiera. 

5Befi'l)ftonb,  sm.   »co,  pi. 

sflänbe,  stan  m.  posiadania, 
stosunek  m.  posiadania;  fei= 
nen  —  raal^ren  stizedz  swego 
stanu  posiadania. 

^efi'^ftörmig,  sf.  pi.  -en, 

naruszenie  n.  posiadania, 
w  posiadaniu. 

Stfi'^tljUm,  SM.  ^  =(c)g,  pi. 
stl^ütncr,  posiadłość  /. 

^cfi'^uun,  sf.  pi.   *en,  1) 

=  S3e[i^;  2)  własność  /.,  po- 
siadłość /.  ziemska,  gospo- 
'  darstwo  n.  ziemskie. 

^efotfen,  ta.  (^aben)  l)  bie 
^ü^e  wdziać  szkarpetki  na 
nogi ;  2)  ©trumpfe  —  =  an« 
ftricfcn. 

^Cfo'ffeu,  adi.  i  part.  =  Be* 
jaufcn. 

JBef  o'ffentjcit,  s/.  opilstwo  w. 

^cfoljlen,  va.  (f)aben)  <Bik' 
fel,  @Ąut)e,  podzelować  buty, 
trzewiki,  dać  nowe  podeszwy. 

^Cfolbeu,  va.  (§aben)  wy- 
płacać żołd,  płacę;  er  ift  DOm 
(Staate  befolDet  pobiera  płacę 
od  pausłtwa;  bcfölbct,  part. 
i  atói.  płatny;  befolDete  Xrup* 
pen  wojsko  płatne;  bejolbeteś 
2lmt  urząd  płatny. 

^efolbuntj,  sf.  pi  «en, 
żołd  m.,  płaca  /.,  pensya  /., 
pobory  służbowe. 

Scfff'Ibunööltcucr,    sf.   pi. 

»n,  podatek  od  płacy,  od  po- 
borów służbowych. 

^CfO'nbcr(c),  I-  adi.  (jako 
afZtJ.befonöerÖ)  osobliwy,  szcze- 
gólny ;  osobny,  oddzielny ; 
dziwny,  dziwaczny ;  nadzwy- 
czajny er  l^ot  jeine  »n  3Kei= 
nungen  ma  swoje  szczególne 
zapatrywania;  =g  3''^*"^'^ 
osobny,    oddzielny  pokój  ;   er 


ift  in  biefem  -n  gracigc  ber 
Śo(f§n)irtfc^aft  fe^r  beroonbert 
obeznany  jest  bardzo  z  tą 
szczególną  gałęzią  gospodar- 
stwa społecznego;  baś  ift  eine 
gauj  —  Xugenb  to  szczegól- 
niejsza cnota;  eine  — öc^ön«» 
l^eit  osobliwa  piękność;  bie 
©ad^e  ift  nid^t  gerabe  befon* 
bero  rzecz  to  nie  szczególna; 
eine  —  ^Bejeid^nung  szczegó- 
łowe określenie  ;  in  einer  =n 
3eire  w  odrębnym  wierszu ; 
jebem  befonberś  fc^reiben  pi- 
sać do  każilego  z  osobna ; 
ic^  mad^e  ©ie  ganj  befonberś 
aufnierffam  szczególnie,  mia- 
nowicie zwracam  uwagę  pań- 
ską; id^  mufś  ca  befonberg 
betonen,  bafö  . . .  szczególnie, 
przedewszystkiem,  mianowicie 
położyć  muszę  nacisk  na  to, 
że...  eg  befriebigt  mid^  nid^t 
befonberś  nie  bardzo  (nie 
szczególnie)  zadowalnia  mnie, 
nie  bardzo  jestem  zadowolony; 
Ca  ge[)t  nid^t  befonberś  nie 
szczególnie  idzie ;  im  attge^ 
meinen  unb  im  «n  w  ogól- 
ności i  w  szczególności;  co 
ift  nid^tö  «g  nie  jest  to  nic 
szczególnego;  ic^  finbc  nid^tś 
«ä  baran  nie  widzę  w  tem 
nic  osobliwego ;  II.  bttś  i8e= 
fonberc  sn.,  sn,  szczególność 
f,  specyalność  /. 

^c)o'«bcrI)Cit,  sf.  pi.  «en, 
(S8efonbernf)eit,    S3efoubec!eit) 

1)  szczegół  m.  bicfe  -n  inter- 
effieren  miĄ  nic^t  te  szcze- 
góły    nie    interesują     mnie; 

2)  osobliwość  /. ;  alś  eine  — 
t)erbient  erjä^lt  ju  roerben 
jako  osobliwość  opowiedzieć 
warto ;  3)  właściwość  sf. ; 
bicfe  Sffienbung  ift  eine  — 
feines  ©titeö  ten  zwrot  jest 
właściwością  jego  stylu. 

S3cf0'nberŚ,  adv.    zob.    be« 
fonber. 
SBefo'nucn,  l.  va.  (I^abcn) 

świecić  na  co,  oświecać  co, 
blask  rzucać  ;  II.  sn.  =ś  (83e«= 
fonnung  sf. ;  oświetlenie  n. 
przez  słońce. 

ScfonitCH,  adi.  (i  partie. 
od  befinnen)  przytomny  ;  roz- 
ważny, rozsądny,  roztropny ; 
adv.  przytomnie,  rozważnie, 
rozsądnie,  roztropnie. 


^cfo'nncnI)eit,    sf.    przy 

tomność  f.  umysłu ;  rozwaga 
/.,  zastanowienie  n.,  roztro- 
pność/.; ol^ne  — reben  mówić 
bez   zastanowienia. 

^cfo'rgcn,    l.   va.   (I^abcn) 

1)  (także  tn.  z  l^aben)  oba- 
wiać się,  bać  się  (by  się  co 
nie  stało,  lub  że  się  co  stało); 
rair  —  bafś  unö  Unrecht  gc= 
irf)el^C  obawiamy  się,  by  nie 
stała   się  nam  krzywda ;   nil 

—  niĄt,  bafä  unö  Unrecht 
gefd^e^e  nie  obawiamy  się, 
by  nam  się  stała  krzywda;  id^ 
beforgte  gar  nid^tś  ŚofeS  nie 
obawiałem  się  niczego  złego; 
mir  beforgten  für  fein  2thtx\. 
obawialiśmy  się  o  jego  życie; 

2)  mieć  staranie  ;  dbać  o  co, 
zajmować  się  czem,  dozoro- 
wać; bic  Äran!en  —  mieć 
staranie  o  chorych ;  3)  za- 
łatwić, wykonać,  sprawić  co; 
einen  2luftrag  —  załatwić 
zlecenie;  id^  roerbc  3^"^" 
Daś  —  załatwię  to  panu; 
ein  ©cfd^äft  —  załatwić  in- 
teres; einen  33cfe^t  —  wyko- 
nać rozkaz ;  id^  fann  bicfe 
2lrbeit  gans  aUein  —  dam 
sobie  sam  jeden  z  tą  robotą 
radę ;  4)  jmnbm  etro.  —  zała- 
twić, sprawić,  wykonać  komu 
co;  wystarać  się  o  co  dla 
kogo;  ic^  roerbc  Q^nen  einen 
SQßagen  —  wystaram  się  panu 
o  powóz;  er  ))ai  mir  W^  ®clb 
beforgt  wystarał  mi  się  o  pie- 
niądze;    II.     beforgt,    adi. 

i  2)(i^'i^C'  1)  niespokojny;  ba§ 
moc^t  mid^  —  to  napełnia 
mnie  niepokojem;  mir  finb 
urn  feine  ßiefunb^eit  beforgt 
niepokoi  nas  stan  jego  zdro- 
wia; 2)  dbały,  troskliwy;  III. 

Scforguug,  sf.  pi.  «en,  i)  == 
beforgen,  112;  —  »ou  Sanf* 
gcjd^äften,  załatwienie,  wyko- 
nywanie interesów  banko- 
wych; 2)  =  gur(|t. 

^cforgcr,  sm.  '^,  pi.  — , 

ten  co  ma  staranie  o  co. 

23cfo'rgtic^,  adi.  i)  =  be- 

forgcn  11;  2)  niepokojący, 
obawę  budzący. 

33cf))a'micii,     va.    (^aben) 
1)  einen  äüagen  mit  ^ferbcn 

—  zaprządz  konie  do  powo- 
zu; 2)  eine  ©eige,  eine  JSeier 


53cfłJa'nnmt9 


209 


33c'ft 


u.  ].  to.  —  naciągnąć  struny 
na  skrzypce. 

Sef^a'junmg,  sf.  pi.  =cn, 

zaprząc  m. 

SBcf^et'cn,  va.  befpeite  (Be* 
fpie),  f)aU  Befpeit  (befpieen), 
opluć,  opluwać;  obżygać. 

^ef)Ji'rfCU,  va.  (f)abcn)  na- 
szpikować ;  ben  Ścutel  — 
naładować,  napchać  sakiewkę. 

Sef:piC'9Cln,  vr.  \\ć),  prze- 
glądać się  w  zwierciadle. 

iBef^i'nnctt,  va.  öefpann, 
labe  befponnen,  oprząść  co, 
osnuć. 

öcf^o'rncn,  vr.  (|a6en)  fiel, 

przypiąć    ostrogi    i   bcf^Omt, 
adi.  i  partie,  w  ostrogach. 

Sef^ö'tteln,  va.  (|aben)  je« 
manben,  etro.,  drwić,  kpić 
z  kogo,  z  czego,  żarty,  drwiny 
stroić. 

SBcf^O'ttcn,  va.  (laben)  ie== 
manben,  etn?.,  naigrawać  się 
25  kogo  z  czego,  urągać  komu, 
czemu,  wyśmiewać. 

S3efi)rc'{|en,  befpric|ft,  be- 
fpriclt,  be[prac|,  |abe  befpro» 
c|en,  I.  va.  1)  omawiać,  oga- 
dywać;  ernfłe  2)inge  —  oma- 
wiać poważne  sprawy ;  2) 
umówić  się  (co  do  czego) 
eine  ^eirat  —  umówić  się 
co  do  małżeństwa;  3)  zama- 
wiać, zażegnać;  eine  ^ranf: 
|eit  zażegnać  chorobę  (cza- 
rami) ;  II.  vr.  fiel  mit  ie^ 
tttanbem  a)  rozmawiać  z  kim ; 
b)  umawiać  się  z  kim;  c) 
naradzać  się  z  kim. 

^t\^n'ń}iv,  sm.  =■§,  pi.  —, 
(=in  sf.y  pi.  --innen)  =  befpte» 
d^en  \,  '6. 

^efijrc'djimn,  sf.  pi.  =en, 
=  befprec|en. 

Sef^jrCngcu,    m.    (|aBen) 

pokropić,   skropić;   mtt   ©alj 
—  posypać  solą. 

S3cf^rt'^CU,  va.  (laben)  obry- 
zgać, opryskać,  pokropić;  bie 
§änbe  mit  SSIut  —  ręce  krwią 
zbroczyć, 

S3efiu'if  en,  t'a.(|aben)  opluć, 

opluwać. 

^Cf^itlCtt,  va.  (laben)  ob- 
lewać; ber  %lvi\^  befpiilt  ha.^ 
Ufet  rzeka  oblewa  brzeg. 

SBe'ffcr,  I.  adi.  i  ac^t?., 
compar.  od  gut  i  mo|l  1) 
lepszy,   lepiej;    eine   *c    @e* 


funb|eit  lepsze,  pomyślniejsze 
zdrowie ;  -t  '^ńitn  lepsze, 
szczęśliwsze  czasy;  e§  ift  — 
3U  fc|raeigen  lepiej  milczeć; 
bu  t|äteft  e§  —  nic|t  lepiej 
dałbyś  temu  pokój;  ber  eine 
ift  nic|t  —  a(ź  ber  anbere 
wart  pałac  Paca,  a  Pac  pa- 
łaca;  werben  ©ie  nun  — 
tiCLtaw.  fein?  czy  teraz  będzie 
panu  lepiej  ?  befto  —  tern 
lepiej!  je  e|er  befto  —  im 
prędzej,   tem  lepiej;    2)    ein). 

—  mad^en  poprawić  co;  e§ 
ift  —  ju  fd^reiben  lepiej  na- 
pisać; baS  !ommt  ja  immer  — 
to  coraz  lepiej ;  3)  więcej, 
silniej;  er  fd^reit  immer  — 
krzyczy  coraz  to  silniej  ; 
fomm  —  |er!  zbliż  się  wię- 
cej (bardziej);  II.  ^C'ffcrC  (I) 
sn.  in  Ermangelung  emeä  =n 
w  braku  czego  lepszego  ;  s§ 
gibt  e§  nid^t  nic  lepszego  nie 
istnieje!  ba§  —  ift  be§  ®uten 
jjeinb  lepsze  jest  wrogiem 
dobrego. 

S3c'f[Crn,  I.  va.  (|aben)  po- 
prawie ;  feine  ©efunb|eit  — 
polepszyć  zdrowie;  einen 
j^e|Ier  —  poprawić,  sprosto- 
wać błąd;  einen  Stdfer  — 
ameliorować  grunt;  II.  vr. 
(laben)  ftd^,  poprawić  się,  stać 
się  lepszym;  ber  Äranfe  |at 
fi(^  gebeffert  choremu  się  po- 
lepszyło ;  ber  @(|ürer  |at  fid^ 
im  <Śd|reiben  gebeffert  uczeń 
już  lepiej  pisze,  robi  postępy 
w  pisaniu;  'aa^  SBetter  |at 
fid^  gebeffert  powietrze  się 
wypogodziło. 

S3e'ffcniU0,  sf.  pi.  «en,  po- 
prawa /.,  polepszenie  n., 
amelioracya  /.;  beim  Äran« 
fen  ift  —  eingetreten  u  chorego 
nastąpił  zwrot  ku  lepszemu ; 
id^  Dergraeifte   ganj  an  feiner 

—  juzem  całkiem  o  nim 
zwątpił ;  er  ift  auf  bem 
Sßege  jur  —  zaczyna  przy- 
chodzić do  siebie. 

58c'ffcninö^anfta(t,  sf.  pi. 

"tn,  dom  m.  poprawy. 

93c'ffcrUUn^fä|ifJ,  adi.  da- 
jący się  poprawić. 

'  SSe'ffcrunggmittcI,  sn.  =§, 

pi.  — ,    środek   m.    poprawy. 

söc'ffcmiffcr,   sm.  =§,  pi. 

— ,  który  wszystko  wie  lepiej. 


3  ni  en  ber,  ScutfĄ-j^oIuifĄeS  SBortecbuĄ. 


Sc'ft  {superl.  od  gut  i  töo|1) 
I.  adv.  najlepiej,  jak  naj- 
lepiej; —  mögUdl  możliwie 
najlepszy;  mir  werben  bag 
befteng  beforget»  załatwimy  to 
jak  najlepiej;  ber  Slnfang  ift 
fd^on  beftenS  gemad^t  początek 
jest  już  bardzo  dobry;  id^ 
ban!e  beftenä  bardzo  dziękuję ; 
id^  cmpft|(e  mid^  —  upadam 
do  nóg ;  jmnbn  aufä  beftc 
empfangen  przyjąć  kogo  jak 
najlepiej;  ^|ce  2lngelegen|eit 
fte|t  nic|t  am  beften  pańska 
sprawa  nie  najlepiej  stoi; 
id^  roeif;  eg  am  beften  wiem 
to  najlepiej ;  eä  ift  am  beften, 
bu  t|uft  e§  felbft  najlepiej 
bę3zie,  jeśli  sam  to  zrobisz; 
er  |at  eö  unter  oSitn  am  be=» 
ften  gemad^t  zrobił  to  -lepiej 
niż  wszyscy  inni;  II.  adi. 
najlepszy  (-a,  -e);  ber  befte 
j^reunb  najlepszy  przyjaciel; 
mein  Scfter!  kochany;  bic 
beften  ©d^iiler  najlepsi  ucznio- 
wie; mit  bem  beften  SBillen 
przy  najszczerszej  chęci ;  ba§ 

ift     üom    S3eften     to     jest 

w  najlepszym  gatunku;  im 
beften  2lfter  w  sile  wieku ; 
er  !am,  alä  ic|  im  beften 
Slrbeiten  toar  nadszedł  gdym 
pracował  w  najlepsze;  e§ 
mar  aUea  im  beften  ©ange 
wszystko  szło  jak  najlepiej, 
doskonale;  er  gab  i^m  bic 
beften  SBorte  przemówił  do 
niego  jak  najuprzejmiej ; 
befte  SBacen  towary  wybrane, 
wyszukane;  §unger  ift  ber 
befte  ^Od^  głód  najlepsza  przy- 
prawa; aud|  ber  befte  |at 
feine  fclmad^en  Seiten  każdy 
ma  swoje  słabostki ;  ber  erfte 
befte  pierwszy  lepszy,  pierw- 
szy który  się  nawinie,  który 
bądź,  lada  który;  roä|te  'Ha^ 
erfte  befte  wybierz  co  ci  w  rękę 
wpadnie,  co  ci  się  nadarzy; 
jmnbn  gum  beften  |aben  drwić 
z  kogo,  naigrawać  się  z  kogo, 
okpić;  ec  mili  mid^  jum  beften 
laben  szydzi  ze  mnie;  jcmatt^ 

bem  etma§  3um  beften  geben 
uraczyć,  poczęstować  kogo 
czem;  jmnbm  2Beln  gum  beften 
geben  poczęstować  kogo  wi- 
nem; er  |at  un3  ein  grü|- 
\iM  jum  beften  geaeben  wy- 

14 


^t]t'ä'l)ltn 


210 


^cftc't^cn 


prawił  nam  śniadanie ;  er  Ijttt 
iin§  bieä  ©ebid^t,  bic§  Sieb 
gum  beftcn  gegeben  zadekla- 
mował nam  ten  wiersz,  za- 
śpiewał nsir  te  pieśń;  III. 
S3efte(:ś),  sn.  «n,  najlepsze; 
CC-  "tóirb  ba§  —  jein,  roenn  er 
najlepiej  zrobi,  gdy;  tüir  rooU 
len  baś  —  Iioffen  miejmy  na- 
dzieje, że  wszystko  pójdzie 
jak  najlepiej;  er  trei|5  am 
beftcn  §el^ter  auśjufinbeu  wi- 
dzi plamy  na  słońcu;  fic^  ba§ 

—  bis  jule^t  auffparen  scho- 
wać sobie  na  ostatek  co  naj- 
lepsze; id^  tf)ai  mein  SScfteś 
zrobiłem  co  mogłem,  co  było 
w  mej  mocy;  bag  allgemeine 

—  dobro  publiczne,  powsze- 
chne ;  3um  allgemeinen  93eftcn 
dla  dobra  powszechnego,  dla 
dobra*  ogółu;  jum  33e[ten  ber 
2lrmen  dla  biednych ;  id^  tl^ue 
baś  ju  beinem  beften  robie 
to  dla  ciebie,  w  twoim  inte- 
resie ;  id^  roili  bein  S3e[te§ 
życzę  ci  jak  najlepiej ;  ®ott 
möge  aUeS  jum  befłen  roenben 
daj  Boże,  by  wszystko  wyszło 
na  dobre;  bag  —  für  fic^  neb= 
tnen  wziąć  sobie  lwią  część  ; 
ha^  —  ift  gerabe  gut  genug 
für  il^n  najlepsze  zaledwie 
dobre  jest  dla  niego. 

33cftö']^Icn;  va.  (^aben)  okryć 
stalą. 

^efta'Kcn,  va.  (fjaben)  za- 
instalować kogo,  wprowadzić 
kogo  w  urząd,  zamianować 
kogo  na  urząd. 

Scfta'fiung',  sf.  pi  »en,  za- 
mianowanie n,  nominacya/., 
dekret  m.  nominacyjny. 

SBcfta'nb,  sni.  =i^,pi  =ftänbc, 

1)  istnienie  n.,  egzystencya/., 
trwałość/.;  »on  —  fein,  — 
l^al&en  trwać;  ber  jjriebe  roirb 
feinen  —  l^aben  pokój  nie 
potrwa  długo,  nie  będzie 
trwały;  ba§  ®IM  Ijdt  leinen 

—  szczęście  nie  jest  trwałe; 
t)a^    3Eetter   roirb    nid^t   eon 

—  fein  pogoda  się  zmieni ; 
e§  l)ai  nxć)t§  eroigen  —  nie 
masz  nic  wiecznotrwałego  ;  2) 

—  einer  ©rbfd^aft  stan  m. 
spadku ;  —  eincö  Sßalbcä  drze- 
wostan m. ;  —  ber  Gaffa  stan 
kasy  ;  —  einer  9?ed^nung  kwo- 
ta /.  którą  wynosi  rachunek ; 


3)  in  —  nel^men  wydzierża- 
wić,  wziąć   w  dzierżawę;  in 

—  geben  wypuścić  w  dzie- 
rżawę. 

^^cfta'nbgdb,  sn.  =e§,  pi. 

=er,  najem  m.,  czynsz  m.  dzie- 
rżawny. 

Scfta'nbgiit,   sn.    -eS,   2^?. 

jgüter,  dobro  n.  wydzierża- 
wione. 

^cfta'nbjagt),  sf.  x>^-  =e«/ 

polowanie  n.  wydzierżawione. 
^eftO'nbltftC,  sf.  pi.  =n,  in- 
wentarz m.  spisany. 

^cfta'nbt|ieU,  sm.  Ȥ,  ^^z. 

=e,  część  /,  składowa,  skła- 
dnik m. ;  't)Oi^  Sßaffer  in  feine 
©efianbt^eite  auflöfen  rozło- 
żyć wodę  na  pierwiastki,  skła- 
dniki; ba§  Sud^  bilbet  einen 

—  meiner  33ib(iołl^ef  książka 
należ}^  do  mojej  biblioteki. 

^cfta'nbbcrtrog,  sm.  se§, 
pi.  =oertiäge,  kontrakt  m.  naj- 
mu, dzierżawy. 

^Cftä'nbig,  adi.  i  adv.  stały, 
stale,  trwały,  trwale,  ciągły, 
ciągle ;  bcftänbigeä  Slfetter 
niezmienna  pogoda;  baä  S3a=» 
rometer  fielet  auf  —  barometr 
wskazuje  trwałą  pogodę ;  ba§ 
SBełter  ift  roieber  —  geróorben 
pogoda  się  ustaliła ;  e3  finb 
befłanbigc  3änfcreien  unter 
i^nen  ciągłe  są  między  nimi 
kłótnie;  er  Wlhi  l^ier  —  stale 
tu  zostaje;  beftänbige  -Rente 
renta  dożywotnia;  ca  gibt 
nichts  33eftänbige§  unter  ber 
©onne  nie  masz  nic  trwałe- 
go pod  słońcem. 

^cftä'nbtglcit,  sf.  pi.  «en, 

stałość  /.,  trwałość  /. 

Scftä'rfcn,  va.  i  w.  (Caben) 

fid^^  umocnić,  utwierdzić ;  alleö 
beftär!t  uns  in  ber  tiberjeu« 
gung  wszystko  utwierdza  nas 
w  przekonaniu;  jmnbn  im 
©lauben  —  umocnić  kogo 
w  wierze;  er  beftärfte  fid^  in 
bem  ©ntf^luffe  utwierdził  się 
w  zamiarze;  einen  3"'^^f^^  ^" 
jmnbm  —  zakorzenić  w  kim 
wątpliwość. 

'^cftö'ttgcn,  va.  i  vr.  (i^aben) 

fic^,  potwierdzić,  zatwierdzić; 
eine  9?ad^rid)t  —  potwierdzić 
pogłoskę ;  ba§  erftric^terlid^c 
Urti^cil  —  zatwierdzić  wyrok 
pierwszpj    instancyi;     jmnbś 


2Bal^l  —  zatwierdzić  czyj  wy- 
bór; bie  Se^auptung  burc| 
S3eifpie[f  —  stwierdzić  twier- 
dzenie przykładami;  eiblic^  — 
stwierdzić  przysięgą ;  eä  Be= 
[tätigt  fic^  ba§  potwierdza  się, 
sprawdza  się  wiadomość;  ben 
©mpfang  eincä  SriefcS  — 
potwierdzić  odbiór  listu ;  bie 
^rci^eitcn  —  zatwierdzić  przy- 
wileje; ein  ©efe^  —  sankcjo- 
nować ustawę ;  burd^  ben 
©ebraud^  beftätigt  uświęcony 
zwyczajem. 

^cftä'ttgung,  sf.  pi.   =en, 

zatwierdzenie  n.,  potwierdze- 
nie n.,  stwierdzenie  n.,  spraw- 
dzenie n.,  sankcya  /. 

Scftä'tigung^rctl^t,  sf.  =e§, 

pi.  =e,  prawo  71.  zatwierdza- 
nia, sankcyonowania. 

^eftä'ttgungvurfunbc,  sf.  pi. 

sn,  dokument  m.  zatwierdza- 
jący. 

'  ^cftä'tigung^urt^cil,  sn.  =§, 

pi.  -e,  wyrok  m.  zatwierdza- 
jący. 

^Cfta'ttCn,  va.  (^abcn)  po- 
grzebać, pochować. 

^Cfta'ubeU,  vn.  (fein)  oku- 
rzyć się,   pokryć   się  kurzem. 

^cftä'ubcn,  ra.  i  vr.  (^aben) 

ftd^,  kurzem  okryć,  posypać; 
mit  SDiel^t  —  obsypać  mąką; 
fid^  ba§  §aar  mit  ^uber  — 
napudrować  sobie  włosy;  he= 
[täubt,  befłaubt,  ^^ai-i.  i  adi. 
okryty  kurzem,  zakurzony. 
^Cftbtetcnb,  adi.  najwięcej 
ofiarujący, 

^cftc'd^cn,  beftid^ft,  be[tid^t, 
be[tac^,  ^abe  beftoc^en,  1)  ben 
dlanh    eines    Änopfroc^eä    — 

obszyć  dziurkę  od  guzika; 
baS  Seber  —  przekłuwać 
skórę;  2)  (przenośnie)  jmnbu 
—  przekupić  kogo,  zjednać 
sobie  łaskę  czyją;  [ic^  —  laffen 
zaprzedać  się;  feinc  Siebenś« 
roürbigfeit  l^at  alle  ^erjen  be* 
ftod^cn  jego  uprzejmość  zje- 
dnała mu  wszystkich;  er  ^at 
ein  beftcc^cnbeö  2(u|ere  ma  uj- 
mującą powierzchowność;  ić) 
taffe'  mid^  nic^t  burĄ  fc^bne 
Slebenöarten  —  nie  dam  się 
uwieść  pięknym  słówkom ; 
er  läfät  ftc^  burd^  niditä  —  nic 
go  nie  nęci,  niczem  go  nie 
zwabisz. 


«cftc'djci- 


211 


Söcfteu'cnt 


^eftc't^cr,  sm.  >^,  pl  —, 
(=in  sf.,  pl.  sinnen)  przekupu- 
jący (-a),  ten  (ta)  co  przeku- 
puje. 

S3eftC'^Iirf),  adi.  sprzedajny, 
dający  się  przekupić. 

^CftC'd)ItC^fCtt,  sf.  sprzedaj- 
ność  f.  (pospolicie:  łapowni- 
ctwo n.). 

ScftCt^ung,  sf.  pl  »en,  ob- 

szywanie  n. ;  przekupienie  n. ; 
przekupstwo  n.;  rzecz  użyta 
do  przekupienia;  er  gaB  il^m 
10  Äronen  alä  —  dał  mu  lo 
koron  łapówki;  zjednanie  n., 
ujęcie  n.  sobie;  ber  —  wiber« 
[teilen  nie  dać  się  przekupić. 

^Cfte'tt,  sn.  -e§,  pl  «e,  1) 
skrzyneczka  /.,  futerał  m. 
(etui)  z  instrumentami ;  (l^irur= 
gifd^eS  —  garnitur  instrumen- 
tów chirurg-icznych ;  —  mit 
2J?cf[ern  unb  ®abeln  futerał 
z  nożami  i  widelcami;  2) 
©fj"  łyżka,  nóż  i  widelec 
(bez  futerału);  filBerneg  — 
srebrne  nakrycie;  3)  (w  ma- 
rynarstwie)  a)  plan  do  budo- 
wy okrętu;  b)  oznaczenie  na 
karcie  morskiej  punktu,  gdzie 
okręt  się  znajduje, 

S3eftc'tfcn,  va.  (l^aben)  etro. 

mit  Ctro.,  obsadzić  co  czem; 
ba§  ©rab  mit  33 lumen  —  ob- 
sadzić grób  kwiatami;  bcn 
ginger  mit  Stingen  —  po- 
wkładać na  palce  pierście- 
nie; bie  ^euć)Uv  mit  ilerjen 

—  powtykać  świece  do  lich- 
tarzy; bie  3'eli>pi^nci^  —  po- 
obstawiać  kuropatwy  siecia- 
mi; bie  33ergeifen  mit  ©tiefen 

—  osadzić  dłuta  górnicze  na 
trzony. 

S3c[tC']^Cn,  I.  va.  bcftanb, 
l^abe  beftanben,  l)  (tyle  co 
©tanb  l^alten)  utrzymać  się; 
wytrzymać,  zdzierżyć;  2)  prze- 
być, odbyć;  eincn  Äampf  — 
przebyć  walkę;  ein  gcfä§r= 
(ic^eä  9l6enteuer  glüdlic^  — 
wyjść  cało  z  niebezpiecznej 
przeprawy;  eine  ^roBe  — 
odbyć,  przebyć  próbę;  nadf 
beftanbener  Prüfung  po  zło- 
żonym egzaminie,  po  złoże- 
niu egzaminu;  Slrmut  — 
znieść  ubóstwo;  3)  mit  (Se= 
[traueren  beftanben  fein   być 


porosłym  krzakami;  mit  ^otj 
beftanbeneS  Sanb  zalesiony, 
lesisty  kraj;  II.  vn.  (^aben 
i  fein)  1)  (o  płynach)  za- 
marznąć, ściąć  się;  2)  trwać, 
utrzymać  się,  stale  istnieć; 
obstać;  wyżyć;  er  tann  bei 
[einem  ®c()atte  nid^t  —  nie 
może  wyżyć  z  swej  pensyi; 
bei  biefem  greife  fann  ber 
Kaufmann  nic^t  —  przy  tej  ce- 
nie kupiec  nie  może  obstać;  3) 
in  einer  ^robc  —  wytrzymać 
próbę,  wyjść  zwycięsko  z  pró- 
by; im  Śampfc  gegen  jmnbn 

—  dać  komu  w  walce  radę; 
Dor  bem  Słid^ter  —  usprawie- 
dliwić się  przed  sędzią;  4) 
auf  etro.  —  obstawać  przy 
czem;  auf  feinem  Äopfe  — 
uprzeć  się  przy  swojem ;  auf 
feinen  jCorberungen  —  upie- 
rać się  przy  swych  żądaniach ; 
5)  a)  auś  etro.  —  składać  się 
z  czego;  bie  Söo^nung  be* 
fielet  an^  10  3i"ll"Ci;tt  mie- 
szkanie składa  się  z  dziesięciu 
pokoji;  ber  3Jienf(l^  beftel^t  auä 
Seib  unb  (Seete  człowiek  skła- 
da się  z  ciała  i  z  duszy ;  b) 
in  etro.  —  opierać  się  (za- 
sadzać się),  tkwić,  polegać; 
ber  Unterfd^ieb  befte^t  barin 
różnica  tkwi  w  tem;  feine 
Äranf^eit  beftel^t  blo^  in  ber 
©inbilbung  jego  choroba  po- 
lega tylko  na  wyobraźni; 
III.  =b,  adi.  i  partie.  1)  = 
befielen  II;  2)  --eä  Siecht  po- 
zytywne prawo;  atteö  *e 
wszystko  co  istnieje. 

^CftC^Icn,  va.  (^aben)  be- 
ftie^lft,  beftie^lt,^  befta^t,  J^abc 
beftol^Ien,  okraść,  ograbić. 

^eftCt'gcn,  va.  beftieg,  l^abe 
beftiegen,  1)  wejść,  wstąpić 
(na  coś  wyżej  położonego); 
bic  Äanjel  —  wejść,  wstąpić 
na  kazalnicę;  ben  ^l^urm  — 
wejść    na    wieżę;    baö   'Cfetb 

—  wsiąść  na  konia,  dosiąść 
konia ;  2)  einen  SBerg  —  wspiąć 
się  (wydrapać  się,  wykźć)  na 
górę. 

SBcftct'gung,    sf    pl   =m, 

(Seftcigen  n.)  wspięcie  n.  się, 
wyjście  w.,  wdrapanie  n.  się; 
bie  —  ber  Somni^er  ©pi^e 
ift  befdlroerlid^  wyjście  na 
Łomnicę     (Łomnicki    szczyt) 


jest  uciążliwe;  —  beS  X§roneS 
wstąpienie  n.  na  tron. 

f8t\tt'UpaVf  adi.  i  adv.  mo- 
gący być  zamówionym,  do- 
ręczonym. 

'  S3cfte'Ucn,  va.  l.  (^aben)  1) 
zastawić;  ten  ^ifd^  mit  ©pei= 
fen  —  zastawić  stół  potra- 
wami ;  2)  przygotować,  utrzy- 
mywać w  porządku;  fein  ^a\X^ 

—  uporządkować  swoje  inte- 
resa;  eg  ift  fc^Iec^t  befteüt  mit 
il^m  jego  interesa  źle  stoją; 
ift  eä  fo  befteEt?  tak  wiec 
ma  się  rzecz?  3)  uprawiać; 
baä  fj'elb  —  uprawiać  pole; 
4)  wykonać,  załatwić,  oświad- 
czyć; einen  Sluftrag  —  wy- 
konać zlecenie;   einen  93rief 

—  doręczyć  list;  einen  ©ru^ 

—  oświadczyć  ukłon;  l^aben 
©ie  nichts  an  Q^ren  k>o'i)n 
JU  beftetlen?  czy  nie  masz  pan 
żadnego  zlecenia  do  pańskie- 
go syna?  5)  zamówić,  obsta- 
lować;  <Bć)Uf)C,  Äleiber  —  za- 
mawiać trzewiki,  odzienie; 
einen  Sßagen  —  zamówić  po- 
wóz; 6)  jmnbn  raol^in  bcfteU 
len  zamówić  kogo  w  jakie 
miejsce;  id^  l^abe  if)n  inä 
^affeef;auä  beflellt  zamówiłem 
go  do  kawiarni;  id^  f)abe  il^n 
auf  ©onntag  bcfteUt  zamówi- 
łem go  na  niedzielę;  7)  usta- 
nowić; jmnbn  gum  SSormunb 

—  ustanowić  kogo  opiekunem; 
II.  ^CftC'ttcn,  sn.  »g  (S3eftel* 
lung,  sfpl  sen),  =  ein  33e= 
ftellcn;  auf  —  arbeiten  pra- 
cować na  zamówienie;  bei  ie=» 
manbem  =ungen  macCen  za- 
mawiać u  kogo,  dawać  zle- 
cenia. 

iöcftcßer,  sm.  =g,  pl  — , 
który  zamawia. 

^eftCnt^cJn,    va.    (^iben) 

ostemplować. 

^tftCrnt,  part.  i  adi.  gwia- 
zdami okryty  (niebo) ;  gwiazd- 
kami, orderami  ozdobiony. 

öeftcu'crn,  va.  l  vr.  (^a« 
hin)  \ić),  nałożyć  podatek;  fo 
unb  fo  l^od^  —  nałoź>ć  po- 
datek tak  wielki,  wynoszący 
tyle  a  tyle ;  eine  äßare  —  na- 
łożyć podatek  na  towar;  fid^ 
freitüillig  —  dobrowolnie  na- 
łożyć sobie  podatek ;  befteuert 
fein  być  opodatkowanym. 

U- 


^cftcu'crte(r) 


212 


SBcftra'I)lcn 


S3cftcu'crte(r),  sm.  -n,  pl. 

«(e)n,  podatnik  n. 

S3cftcu'crung,   sf.  pl  ^cn, 

nałożenie  n.  podatków,  opo- 
datkowanie n. 

SBcftcu'eruitööort,  sf.pl.  -cn, 

sposób  m.  opodatkowania. 

Scftcu'crunö§rc(^t,  sn.  pl. 

st,  prawo  n.  nakładania  po- 
datków. 

SÖC'ftgeköCn,  adi.  najlepiej 
położouy. 

S3c'ft9CntCint,  adi.  w  naj- 
lepszym zamiarze  powiedzia- 
ny, zrobiony, 

SBcftialifti^,  adi.  zwierzęcy, 
brutalny. 

Scfttalüö't,  5/.  yl.  -en,  bru- 
talność /.,  zwierzęcość  /. 

SBcfti'jfcn,  m.  (^aben)  ha- 
ftem ozdobić. 

iöe'ftte,  sf.  pl.  '-n,  dzikie 
zwierzę  n.,  bestya  f. ;  (prze- 
nośnie) człowiek  m.  brutalny. 

^Cftie'fcln,  m.  (^aben)  obuć, 
wdziwć  trzewiki. 

^Cftt'mmliar,  adi.  ^  dający 
się  oznaczyć,  określić,  obli- 
czalny. 

S3efti'mmen,  va.  (^abcn)  i 
vr.  ^ić),  1)  jmnbn  511  etro.  — 
skłonić,  nakłonić  kogo  do 
czego;  fid^  ;|u  etro.  —  laffen 
dać  się  nakłonić  do  czego ; 
bic  Umftänbe  f)a5en  ł§n  baju 
beftintmt  okoliczności  zmusiły 
go  do  tego;  2)  zadecydować, 
pewnem  uczynić;  fein  ©d)id£» 
jal  łft  ttoc^  niĄt  beftimttit  los 
jego  jeszcze  niepewny,  nie- 
rozstrzygnięty; 3)  oznaczyć; 
3eit  unb  Drt  —  oznaczyć, 
podać  czas  i  miejsce;  ben 
^rciś  —  oznaczyć,  ustanowić 
cenę;  einen  33egriff  —  okre- 
ślić pojęcie,  podać  definicyę; 
4)  przepisać,  oznaczyć;  baä 
tom  ©efeC  beftimntte  3llter 
wiek  ustawą  przepisany,  ozna- 
czony; feinen  Sfiad^folger  — 
wyznaczyć  następcę,  zamia- 
nować; ben  ^rciś  für  etrcaś 
—  oszacować,  ocenić  co ;  bie 
©d^roere  bet  ©träfe  nad)  ber 
©d^ulb  —  zastosować  karę  do 
winy;  einc  Äran!f)eit  —  roz- 
poznać chorobę,  poznać  się 
na  chorobie,  postawić  dya- 
gnoze;  5)  przepisać,  rozpo- 
rządzać;   über    jmnbn    nad^ 


^Belieben  —  dowolnie  kim  roz- 
porządzać; bie  SSerorbnung  be- 
fiimmt  rozporządzenie  stano- 
wi ;  ba§  ®efe^  beftimmt  ustawa 
przepisuje ;  eö  ift  beftimmt  in 
©otteö  9łatl^  nieba  chcą;  6)  fi^ 
311  etto.  —  poświęcić  się  cze- 
mu; anfänglich  gu  ntd^tś  an= 
berem  beftimmt  nie  mający 
pierwotnie  innego  przeznacze- 
nia; fein  SSater  l^at  i^n  jum 
Kaufmann  beftimmt  ojciec 
przeznaczył  go  do  zawodu 
kupieckiego,  chce  go  mieć 
kupcem;  für  biefe  §o^e  2luf= 
gäbe  beftimmt  upatrzony  do 
tego  podniosłego  zadania ;  eine 
©ummc  ju  einem  ^wtde  — 
przeznaczyć  kwotę  na  cel ; 
für  bie  Slrmcn  —  ofiarować 
dla  biednych;  baä  ift  nur  für 
mid^  aUein  beftimmt  to  jest 
tylko  dla  ranie;  id^  beftimme 
bieś  auöf^Iie^lic^  für  i^n  cho- 
wam to  wyłącznie  dla  niego ; 
beftimmenb,  part.  i  adi.  decy- 
dujący; bas  mar  —  für  if)n 
to  go  zdecydowało;  oznacza- 
jący, określający;  beftimmcn* 
ber  9^ebenfa^  zdanie  uboczne 
określające. 

SScfti'mmt,  part.  i  adi.  sta- 
nowczy, zdecydowany;  fid^ 
auf§  beftimmtefte  meigern  od- 
mówić stanowczo ;  er  be^arrt 
auf  bem  beftimmten  ©ntfc^luffe 
trwa  przy  powziętym  zamia- 
rze; beftimmter  Sbegriff  poję- 
cie określone ;  beftimmte  ^al)[ 
liczba  oznaczona;  pewny;  ic^ 
mei^  e§  —  wiem  na  pewno, 
jestem  pewny,  że;   ©ie  irren 

—  stanowczo  pan  się  mylisz; 

—  anłmotten  odpowiedzieć 
stanowczo,  dokładnie;  be* 
fiimmte  greife  ceny  stałe;  be* 
flimmte  3^it  czas  oznaczony ; 
fic^  am  beftimmten  ^age  oerfam- 
mein  zgromadzić  się  w  dzitń 
umówiony;  er  l^at  bajür  einen 
beftimmten  ^ag  ma  na  to 
swój  dzień;  ^u  beftimmten 
©tunben  o  pewnych  godzinach; 
auf  ein).  —  rechnen  liczyć  na 
co  z  pewnością. 

$8cfti'rarat^Ci't,  .<?/•  dokła- 
dność/'., pewność/,;  —  beö 
2Iuśbrudeo  dokładność  wyra- 
żenia; id^  bringe  barauf  mit 
aUer  —   żądam   tego   z  całą 


stanowczością;  id^  redEjue  bar- 
auf mit  —  liczę  na  to  z  pe- 
wnością. 

SBcfti'mmung,   sf  pl.  =tn, 

oznaczenie  n.,   określenie  w.; 

—  eines  33egriffe§  określenie 
pojęcia,  definicya  /. ;  —  bes 
^reifeä  oznaczenie  ceny;  — 
beö  3'ład^folger§  zamianowa- 
nie n.  następcy,  wskazanie 
n  ;  —  bc§  2Becte§  oszacowa- 
nie n.,  ocenienie  n.  wartości; 

—  beä  SßermögenS  dyspozycya 
/.,  rozporządzenie  n.  mają- 
tkiem ;  —  be§  ®efe^e§  przepis 
m.  ustawy ;  —  über  ctro.  tref* 
fen  rozporządzić  czem;  —  bt§ 
SUienfc^en  przeznaczenie  n. 
ludzkie,  los  w.;  feine  —  cr= 
füUen  spełnić  przeznaczenie; 
jur  näheren  —  dla  bliższego 
określenia;  bie  S3eftimmungen 
be§  S^eocrtragS  postanowie- 
nia kontraktu  małżeńskiego. 

^cfti'ntmunnögnmb,  «m.  seś, 

pl.  «^grünbe,  powód  m.  skła- 
niający do  czego,  przyczyna 
/.  decydująca.  ,J 

S3efti'mm«nggort,  sm.  «e§,     ^ 

pl.  se,  miejsce n.  przeznaczenia. 

^cfti'rnt,  adi.  =  befternt. 

^ÖC'ftmiJglid^,  adv.jak  można 

najlepiej. 

iöcftö'bern,  va.  (^aben)  1) 

pokryć  śniegiem;  2)  przeszu- 
kać, szukając  przerzucić. 

^cftocfcn,'  I.  vr.  (^ben)  ftd^, 
rozrastać  w  krzewy;  II.  vn. 
(fein)  dostawać  plamy  z  -wil- 
goci. 

^Cftö'^jfcln^  va.  (^aben)  za- 
tkać korkiem. 

^^CftO'^en,  va.  beftö&eft,  be= 
ftö^t,  befüe^,  babę  befło&en, 
uderzyć  o  co,  poobijać;  uszko- 
dzić uderzeniem, 

^Cftra'fcn,  va.  (fiaben)  uka- 
rać; jmnbn  mcgen  eines  SJer* 
bred^enö  —  ukarać  kogo  za 
zbrodnię;  mit  bem  Xobe  — 
ukarać  śmiercią;  cjemplarifd^ 
—  ukarać  przykładnie;  be* 
ftraft,  part.  i  adi.  ukarany; 
oielfod^  —  wielokrotnie  ka- 
rany. 

JÖCftra'fCU^tDCrt,  adi.  zasłu- 
gujący na  karę. 

^cftrn'Ijlcn,  va.  (^oben)opro- 

mieniać,  oświecać  promienia- 
mi, rzucać  promienie  na  co. 


S3eftre'üeu 


213 


^c)u'(f)öfartc 


starać  się;  er  beftrebt  fi^  um 
feine  @unft  stara  się  o  jego 
względy;  et  Beftcebt  fic^  urn 
biefe  ©telle  dobija  się  o  tę 
posadę;  fid^  ber  äßiffenfd^aft 
—  przykJadać  się  do  nauki; 
beftrebt,  part.  i  adi.  —  fein 
=  ficft  beftreben. 

Scftre'bunö,  sf.  pi  -en,  sta- 
ranie n.,  usiłowanie  n. ;  tro^ 
■aEer  Seftrebungen  mimo  wszel- 
kich usiłowań;  eś  roirb  ftetś 
meine  —  fein  zawsze  będę  się 
starał;  rciffenfc^aftlic^e  33eftre= 
bungen  studya;  bie  3int>uftrie 
jeigt  bie  —  fic^  gu  erroeitern 
przemysł  okazuje  dążność 
(dąży  do)  rozszerzenia  się. 

^eftrci'd^en,  va.  beftreic^ft, 
beftreic^t,  beflric^,  ^abe  beftri« 
d^en,  posmarować;  mit  33ut» 
ter  —  posmarować  masłem, 
omaścić;  mit  ©ummi  —  po- 
ciągnąć gumą;  etm.  mit  ber 
.Öanb  —  pogłaskać  co;  ein 
^auć)  beftrid)  öen  ©ee  powiew 
przeleciał  nad  jeziorem;  baS 
©c^iff  beftreic^t  bie  Äüfte  okręt 
jedzie  wzdłuż  brzegu ;  bie 
geftung  beftreic^t  bie  (ihtm 
twierdza  panuje  nad  równiną; 
ein  rom  anbeten  beftric^eneö 
^ort  forteca  opanowana  przez 
drugą;  ber  9iorbTr>inb  befireid^t 
bie  ^üfte  wiatr  północny  wieje 
nad  wybrzeżem;  baä  ^an^ 
rairb  »om  äUinbe  befiric^en 
dom  wystawiony  jest  na  wiatr. 

Söeftrci'fcn,  va.  (Eiaben)  i)  po- 
ciągnąć, ozdobić  w  paski;  2) 
poruszyć,  dotknąć  czego. 

^Cftrei'tbar,  adi.  któremu 
zaprzeczyć  można,  o  którym 
dałoby  się  jeszcze  dyskuto- 
wać. 

Söeftrci'tcn,  va.  bcftreiteft, 
beftteitet,  beftritt,  t)abe  be» 
ftritten,  l)  powstawać  na  co, 
walczyć  przeciw ;  2)  przeczyć 
czemu,  zbijać  co;  tc^  beftreite 
bic[e  Sluśfage  przeczę  temu 
zeznaniu;  baS  läjSt  fid^  noc^ 
—  przeciw  temu  jeszcze  za- 
rzuty podnieść  można,  to  nie 
jest  wolne  od  zarzutów;  baS 
roili  id^  nid^t  —  nie  przeczę 
temu;  baä  beftrittenc  Siecht 
prawo  zaprzeczone,  w  sporze 
będące;   3)  bie  2luśgaben  — 


pokryć  wydatki;  er  roirb  bie 
Koften  —  zapłaci  koszta;  id) 
fann  bie  Seblirfniffe  "oc^  §auäs 
fjalteö  nic^t  —  nie  mogę  opę- 
dzić potrzeb  gospodarstwa. 

^eftrci'tung,  sf.   pi.  =en, 

zaprzeczenie  n.,  zarzut  m., 
zaczepienie  w.,  zapłacenie  n. ; 
gur  —  ber  2(u§gaben  dla  za- 
płacenia wydatków. 

^tjivtn'tn,  va.  (fiaben)  po- 
sypać czem;  ben  Śoben  mit 
©anb  —  posyppć  ziemię  pia- 
skiem; beti  &eg  mit  Sfumcn 
—  u^łać  drogę  kwiatami ;  mit 
SBein  —  zrosić,  skropić  wi- 
nem. 

öeftri'tfcn,  va.  0a6en)  1) 
powrozami  obwijłzać;  2)  (prze- 
nośnie) złowić  w  sidła,  wło- 
żyć pęta  na  kogo;  fie  bot  aUc 
if)re  Wi^t  auf,  um  i^n  5U  — 
użyła  całej  mocy  swych  wdzię- 
ków, aby  go  oczarować;  bie 
©d^lange  beftridft  ben  S3oqet 
burc^  ben  53lidE  waż  ubezwła- 
dnia  ptaka  spojrzeniem ;  fie 
^at  fein  §erj  beftridft  opano- 
wała jego  serce. 

^cftri'tfuug,   sf.,  pi.   =en, 

obwiązanie  n  ;  opanowanie 
n.,  oczarowanie  n.,  usidlenie. 

^CftrÖ'tttCn,  va.  (fiaben)  ob- 
lewać; 2:^ränen  beftrömten 
ilöre  äßangen  łzy  zrosiły  jej 
oblicze. 

^eftU'fCU,  va.  (§Qben)  scho- 
dami opatrzyć. 

^cftü'nncn,  va.  (f)ahin)  i) 

szturmować,  szturm  przypu- 
ścić; bie  geftung  —  szturm 
przypuścić  do  twierdzy;  2) 
(przenośnie)  jmnbn  mit  33e= 
fud^en  —  naprzykrzać  się 
komu  odwiedzinami;  jmnbn 
mit  Sitten  —  męczyć  kogo 
prośbami ;  jmnbn  mit  ©riefen, 
mit  e^ragen  —  nagabywać 
kogo  listami, pytaniami;  jjurd^t 
unb  S3fgierbe  —  bag  ^er^ 
obawa  i  żądza  cisną  się  do 
serca. 

©eftü'rmung,  $/.,  pi  =en, 

szturm  m.',  nagabywanie  n., 
naprzykrzanie  n.  się,  dręcze- 
nie n. 

^eftü'rjcn,  va.  (I^aben)  i) 
=  beftiirjt  mad^en;  2)  nakryć 
pokrywką  (garnek);    beftiirjt, 


part.  i  adi.  zmieszany,  zdu- 
miały, oszołomiony,  przelękły, 
bezradny;  jemanben  beftürjt 
marf)en  zmieszać  kogo,  oszo- 
łomić; er  rourbe  beftürjt  zmie- 
szał się,  przeląkł  się,  stracił 
kontenans. 

58eftii'r*5ung,   sf.,   pi   =en, 

zmieszanie  n.,  oszołomienie  n,, 
odurzenie  w.;  in  —  gerat^en 
zmieszać  się,  przelęknąć  się. 
JÖCfu't^,  sm.  =eg/_pZ.'=e,  1) 
odwiedziny  p?.,  wizyta  /. ;  je« 
manbcm  einen  —  mad^en  od- 
wiedzić kogo ;  ben  —  bei 
jmnbm  erroibetn  oddać  komu 
wizytę;  ju  SSefud^e  !ommcn 
przj^'ść  w  odwiedziny;  er  l)at 

—  ma  gości  u  siebie;  är^tli»» 
C^er  —  wizyta  lekarska;  ic^ 
crroartc  —  oczekuję  gości; 
2)  zwiedzanie  «.,  odwiedza- 
nie n. ;  —  ber  3)ieffen  jeżdże- 
nie po  jarmarkach ;  —  ber 
9lu5ftellung  zwiedzenie  wy- 
stawy; —  ber  ©d^ule  chodze- 
nie n.,  uczęszczanie  n.  do 
szkoły;  —  beä  ^^eaterö  by- 
wanie n.  w  teatrze;  3)  (u  my- 
śliwych) szukanie  n.,  śledze- 
nie n.  zwierzyny. 

©efudjCn,  va.  (fiaben)  l)  od- 
wiedzać; ic^  tüerbC  it)n  —  od- 
wiedzę go,  złożę  mu  wizytę; 
id^  befuc^e  i^n  juroeilen  widuję 
go  od  czasu  do  czasu;  bem 
S]orgefe|ten  einen  —  machen 
złożyć  uszanowanie  przełożo- 
nemu; jmnbn  oft  —  uczę- 
szczać do  kogo ;  2)  einen  Ort 

—  zwiedzić  miejsce;  l^aben 
©ie  geftetn  baś  %f)caUv  be= 
fuc^t  czy  byłeś  pan  wczoraj 
w  teatrze;  —  ©te  bie  S3or=» 
lefungen  czy  chodzisz,  uczę- 
szczasz pan  na  wykłady;  be* 
fud^f,  part.  i  adiec.  odwie- 
dzany, zwiedzany ;  baS  ift  ber 
befuc^tefte  ©arten  ten  ogród 
jest  najbardziej  uczęszczany; 
bic  2luefteIIung  mar  geftecn 
fel^r  —  wiele  publiczności 
było  wczoraj  na  wystawie. 

^t\Vi'i)tX,  sm.  -3,  pi  — 
(sin  sf.,  pi  =inncn)  odwiedza- 
jący (-a),  uczęszczający  (-a) ; 
er  ift  ein  l^äufiger  —  beä  2;^es 
aterś  cze>^to  bywa  w  teatrze. 

©cfu'(|«fartc,   sf,  pi  -n, 

bilet  m.,  karta/,  wizytowy(-a). 


SBcfu'(i^uno 


214 


55cti'tdn 


33cfit'(^ung,  sf.  pl.  =cn,  = 

lQt\\\^  1)  i  2). 

S3cfu'tl)§5immcr,  s».  =ö,  pl. 

— ,  ealou  m. 

S3cfu'bcln,  va.  (^aben)  i  vr. 
\\Ć),  powalać,  posmarować; 
zbrukać,  splamić;  bie  §änbc 
mit  33lut  —  ręce  krwią  zbro- 
czyć; rocr  %ićj  anfaföt,  Ł)cfu«= 
belt  fid^  z  jakim  sie  wdajesz 
takim  się  stajesz. 

^CtO'gt,  V^rt.  i  adi.  w  po- 
deszłym wieku,  w  latach. 

^eta'IflCn,  va.  (^abcn)  ło- 
jem posmarować. 

^Cta'ftClt,  va.  (^aben)^  do- 
tknąć ręką  czego,  macać,  ob- 
macywać. 

^CtäU'bcn,  va.  (I^aben)  ogłu- 
szyć, zagłuszyć ;  ba§  fortroäl^s 
renbe  @e[c^rei  betäubt  mid^ 
ciągły  krzyk  mnie  zagłusza ; 
ber  SBein  l^at  iE)tt  betäubt  wino 
go  odurzyło,  pozbawiło  go 
przytomności;  X>zn  S^lero  — 
zatruć  nerw;  alle  roaren  »om 
©d^redfcit  betäubt  wszyscy  osłu- 
pieli, odrętwieli  ze  strachu; 
ba§  ©eroiffen  —  zagłuszyć 
sumienie ;  betäubenb,  xmrt. 
i  adi.  odurzający,  zagłusza- 
jący; betaubenbeś  a}iittel  śro- 
dek odurzający,  narkotyk ; 
bctäubenber  ©ctimerj  ból  po- 
zbawiający przytomności. 

^ctäu'bmig,   «/,   pi.  ^^n, 

odurzenie  n.,  zagłuszenie  n., 
uśpienie  m.,  letarg  m.',  dXX^ 
ber  —  3U  fid^  tommen  obu- 
dzić się  z  letargu. 

^etau'mcln,    va.     (^aben) 

głowę  komu  zawrócić. 

58t't6ruber,  sm.  =§,  pi.  sbrü= 

ber,  bigot  m.,  przesadnie  po- 
bożny. 

^c'tbrübcrei,    sf.    bigota - 

rya  f. 

S3e'ten,  I.  vn.  (^aben)  mo- 
dlić się;  JU  Oott  —  modlić 
się  do  Boga,  modły  zasyłać; 
Sfiotl^  (el)rt  —  głód  wypędzi 
wilka  z  lasu;  er  toar  im  — 
begriffen,  im  (^t\>ti  oerfunfen 
był  pogrążony  w  modlitwie; 
II.  va.  (Ejabcn)  ein  SSatcrunfer 
—  zmówić  ojczenasz;  ben  9io» 
fenfranj  —  odmawiać  róża- 
niec; jmnbn  in  ben  ^immel 
• —  zyskać  dla  kogo  niebo 
przez  modlitwę;  jmubn  UhiW- 


big   —    wskrzesić    kogo    mo- 
dlitwą. 

SetO^it^cn,    va.    (laben) 

wysłać  kobiercami. 

Sc'tCr,  sm.  =§,  pi.  —,  (=in 
sf.,  pi.  =  innen)  modlący  (-a) 
się. 

^^t't]a\}VtX,  sm.  -ś,  pi.  —, 
pielgrzym  m. 

Se'tfaljrt,  sf  pi.  «en,  piel- 
grzymka /. 

^C'tnoun,  sm.  't^,pl.  sgänge, 
procesy  a  f. 

^c'tncmat^,  sn.  =e§,  pi. 
-gemäßer,  pokój  m.  do  mo- 
dlitwy, oratoryum  n. 

^e'tglorfe,    sf     pi.     -en, 

dzwon  m.  wzywający  do 
modlitwy. 

83ct^ä'tinen,     va.    (|abcn) 

i  vr.  fid^,  uczynkiem  okazać, 
czynem  udowodnić;  feinc 
j5reunbfd)aft  —  dać  dowody 
przyjaźni;  fid^  — okazać  się; 
fid^  bei  etra.  —  brać  czynny 
udział  w  czem,  współdziałać 
przy  czem. 

SSctljä'tipng,  sf.  pi.  =en, 

okazanie  n.  czynem,  czynny 
współudział. 

S8ctl)au'cn,    l.    vn.    (fein) 

okryć  się  rosą;  II.  va.  (|a- 
ben)  zrosić,  skropić;  (prze- 
nośnie) mit  ^C^ränen  zrosić 
łzami;  betfjaut,  part.  i  adi. 
zroszony,  skropiony,  wilgotny ; 
mit  ^^l^ränen  b?tl^aut  wilgotny 
od  łez ;  mit  SBUlt  betraut  zbro- 
czony krwią, 

$8c'tl)nu^/  sn.  se§,  pi.  =pu= 
jer,  kaplica/.,  dom  modlitwy. 

!ÖetI)Ci'kn,  va.  (f;aben)  ob- 
dzielić cz**m. 

^etl)ei'ltncn,  l.  va.  (fjaben) 

an  etro.,  dać  udział  w  czem; 
ic^  l^abe  i^n  jur  ^älfte  an 
bieiem  ©efc^äfte  betfjeiligt 
dałem  mu  połowę  udziału 
w  tym  interesie;  an  einem 
^roceffe  —  uwikłać  w  pro- 
ces; II.  vr.  (^aben)  fic|,  fiĄ 
bei  einem  ©ef^äfte  —  przy- 
stąpić do  interesu :  id^  be* 
ttjeilige  mic^  on  ber  (Sollecte 
mit  fünf  fronen  przyczyniam 
się  do  składki  pięciu  koro- 
nami; betbeiligt,  part.  i  adi. 
mający  udział,  biorący  udział, 
interesowany  w  czem;  i(^ 
bin  bei  biefem  QJcfc^äfte  mit 


einem  2)rittel  bet^eiligt  udział 
mój  w  tym  interesie  wynosi 
jedną  trzecią;  id^  bin  baran 
gar  nid^t  bet^eiligt  wcale  nie 
jestem  w  tem  interesowany, 
zaangażowany;  er  ift  bei  bie« 
fem  Sanferott  bet^eiligt  przy 
tem  bankructwie  ponosi  stratę. 

^etl)ci'Hgte(r);  sm.  =n,  pi. 

=f(n),  interesent  m. ;  Ca  mirb 
allen  Setl^eiligten  !unb  gege= 
ben  podaje  się  do  wiado- 
mości wszystkim  interesen- 
tom. 

S8ctl)ei1igiing,  sf  pi.  «en, 

udział  m.,  branie  n.  udziału. 
S5ett)eu'Cru,  va.  (^aben)  uro- 
czyście zapewniać,  zaręczać 
święcie,  poprzy sięgać;  er  be=» 
t^euertc  feine  Unf^ulb  zakli- 
nał się,  że  jest  niewinny  ; 
id^  bet'^euere  3^"^"»  ^^f^  ^^ 
roal^r  ift  zapewniam  pana,  że 
to  prawda. 

ŹctiKucruiig,  sf.  pi.  -en, 

zapewnienie  n.,  zaręczenie  n., 
przysięga  /. 

JBctöcu'cruug^formcI,  sf.  pi. 

sn,  formuła  /,  przysięgi. 

^CtI)iJ'rCn,  m.  (^aben)  odu- 
rzyć, omamić,  uwieść ;  fie  Iief{ 
fid^  uon  il^m  —  dała  mu  się 
uwieść;  jmnbn  über  etro.  — 
wprowadzić   kogo  w  błąd  co 
do    czego;    bełl^orenb,    part. 
i    adi.    czarujący,     olśniewa- 
!jący;     betl^orenbe     ©döönl)eit 
I  czarująca    piękność;    betl^ört, 
part.  i  adi:  oczarowany,   ol- 
I  śniony. 

I     SBetöö'rcr,  sm.  --ś,  pi.  ~, 
(«in  sf.jpl.  »innen)  uwodziciel 

I  m.,  uwodzicielka  /. 

^CtljiJ'rtljCit,  sf.  oczaro- 
wanie n.,  olśnienie  n. 

^ct!)ö'r«nn,  sf.  pi.  =en, 
I  uwiedzenie  n.,  omamienie  n., 
I  oczarowanie  n. 

^ctlirü'ncu,     va.     (i^aUn) 

'łzami    oblać,    zrosić;  mit  be« 
I  t^ränten  Slugen   z   załzawio- 
I  nemi    oczami ;    baS    bet(}ränte 
I  SBrot  chleb  łzami  oblany, 
^ctbü'rmcn,     ta.    (|aben) 

wieżami  ozdobić;  betl^iirmt, 
part.  i  adi.  ozdobny  w  wieże, 
mający  wieże. 

^ititcln,  'va.  (I^aben)  na- 
dać tytuł;  jemanben  @raf 
—    tytułować    kogo   hrabią; 


«cti'tctung 


215 


^ctici'kn 


roie  Betitett  man  i^n  jaki  jego 
tytuł;  er  betitelt  fi§  ^cr^og 
nosi  tytuł  książęcia;  betitelt 
fein  mieć  tytuł;  'betitelt,  par^. 
i  adi.  mający  tytuł,  nazwany ; 
bag  S3u(^  ift  „®rinnerungen" 
betitelt  książka  ma  tytuł 
„Wspomnienia*'. 

S3cti'tcl«ng,    sf.    pi    =en, 

utytułowanie  w.,  nadanie  n. 
tytułu. 

^ttó'iptin,va.  (^aben)okpić, 

odrwić;  ftc^  —  laffett  wpaść 
w  pułapkę,  dać  się  wziąć  na 
kawał. 

^tio'ntn,  ya.  (^aben)  na- 
cisk położyć  na  co;  eine 
@tlbe  —  wymówić  zgłoskę 
z  naciskiem,  nacisk  położyć 
na  zgłosce;  (przenośnie)  pod- 
nieść, zwrócić  uwagę  ;  gang  be« 
fonberS  roili  i d^  —  z  naciskiem 
podnoszę ;  betonte  ©ilbe  zgło- 
ska, na  której  nacisk  leży. 

^eto'nung,  sf.  pi.  =en,  na- 
cisk w.,  przycisk  w.,  pod- 
niesienie w.,  akcent  m.,  wy- 
mowa /. ;  frembe,  fd^lec^te  — 
obca,  zła  wymowa. 

^cto'nung^rcgcl,  sf.  pi.  =n, 

reguła  /.  wymawiania. 

Sctra'r!^t,  sm.  «e§,  uwzglę- 
dnienie n.,  wzgląd  w.,  zapa- 
trywanie n.  (używa  się  tylko 
w  pewnych  zwrotach)  etroaS 
au|er  —  laffen  zaniedbać  co, 
nie  zwrócić  uwagi  na  co;  in 

—  fommen  zasługiwać  na 
uwagę  ;  id^  !omme  babei  nic^t 
in  —  nic  przytem  nie  znaczę ; 
etroa§  in  —  nel^men,  jie^en 
wziąć  co  pod  uwagę,  uwzglę- 
dniać, brać  wzgląd  na  co ; 
in  geroiffem  —  pod  pewnym 
względem;  in  iebem  —  pod 
każdym  względem ;  in  feinem 

—  pod  żadnym  względem; 
in  —  bofS  ze  względu  że, 
z  uwagi  na  to,  że. 

53ctra'(^tcn,  va.  (^aben) 
przypatrywać,  przyglądać  się 
czemu;  osądzać;  atteS  rcd^t 
betrachtet  rozważywszy  do- 
kładnie wszystko ;  bie  ©c= 
ftirne  —  obserwować  gwiazdy, 
»erftol^lcn  —  rzucać  okiem 
na  co;  ^erauśforbemb  —  pa- 
trzeć, spoglądać  wyzywająco 
na;    fein    Sßcr!   roo^lgefäEi(^ 

—  z  zadowoleniem  spoglądać 


na  dzieło  swoje;  [id^  felbft* 
gefällig  —  podziwiać  się  sa- 
memu; etro.  nad^  atten  ©eiten 

—  oglądać  co  na  wszystkie 
strony;  eine  SBa^r^cit  — 
rozmyślać  nad  prawdą;  com 
l^ö^eren    ©efic^tSpunft'e     au§ 

—  patrzeć  z  wyższego  punktu 
widzenia ;  alg  gute  SSotbe« 
beutung  —  wziąć  za  dobry 
znak,  dobrą  wróżbę. 

S8etra'(^tcn§tt)crt/  »öjürbig, 

adi.  godny  uwagi,  rozpatrze- 
nia. 

^ctra't^tcr,  sm.  --^%,  pi.  —, 
(=in  «/.,  pi.  =tnnen)  spogląda- 
jący (-a),  rozważający  (-a),  śle- 
dzący (-a). 

fecträ'tf^tUc^,  adi.  znaczny, 
wielki;  ber  2lbfa^  roar  fel^r  — 
odbyt  był  bardzo  znaczny; 
beträd^tlid^c  ©ummc  znaczna 
kwota. 

^ctra'(l)tnng,  sf.  pi.   =en, 

przypatrywanie  n.  się;  spo- 
glądanie n.;  rozważanie  w., 
rozmyślanie  n.,  zastanawianie 
się  nad  czem;  ettoaS  in  — 
gießen  wziąć  co  pod  rozwagę, 
zastanowić  się  nad  czem, 
rozpatrzeć  co;  «en  aufteilen 
über  etroaS  rozważać  co,  ro- 
bić uwagi,  spostrzeżenia;  33e» 
trad^tungen  eine§  SBeifen  myśli 
mędrca;  geiftlid^e  S3etrad^tun» 
gen  rozmyślania  nabożne;  in 
Betrachtungen  »erfunfen  po- 
grążony w  dumaniach. 

^ctra'rfjtungSart,     sf.    pi. 

■=cn,  sposób  m.  rozpatrywania, 
zapatrywanie  n. 

^etra'g,  sm.  -eg,  pi.  -träge, 
1)  kwota/. ;  —  erl^alten  kwotę 
otrzymałem;  2)  suma  (z  ob- 
rachunku) ;  au§  ber  3fłcc|nung 
refultiert  ein  —  oon  100  Aro» 
ncn  ju  ^'i)xtx{  ©unften  z  ra- 
chunku wypada  suma  100  ko- 
ron na  pańską  korzyść. 

^ctra'gcn,  beträgft,  beträgt, 
betrug,  l^abe  betragen,  I.  vn. 
wynosić;  roie  üiel  beträgt 
beine  ©d^ulb?  ile  wynosi 
twój  dług?  ba§  ^orto  beträgt 
10  ^ope!en  portoryum  wynosi 
10  kopijek;  II.  vr.  fid^,  spra- 
wować się,  zachowywać  się, 
znajdować  się;  er  beträgt  fid^ 
f c£)lec^t  gegen  'feine  ©Item  ob- 
chodzi   się    źle    z  rodzicami. 


zachowuje  się  źle  wobec  ro- 
dziców; er  roeifi  ftd^  in  ©e» 
feUfdjaft  nid^t  ju  —  nie  umie 
znaleźć  się  w  towarzystwie  ; 
er  beträgt'  fid^  toie  ein  S3c=- 
trunfener  zachowuje  się  jak 
pijany. 

^Ctra'gcn,  sn.  =§,  sprawo- 
wanie n.  się,  zachowanie  n. 
się;  znalezienie  n. 

'^ctrau'cn,  va.  (^aben)  \t= 
manben  mit  etro.,  powierzyć, 
poruczyć  komu  co. 

^ctrau'crn,  va.  (^aben)  je» 
manben,  l)  nosić  żałobę  po 
kim ;  2)  być  pogrążonym 
w  żalu  (w  żałobie,  w  smutku), 
po  czyjej  stracie  opłakiwać 
kogo. 

Scträit'fcln,  va.  (Caben)  po- 
kąpać, pokropić. 

^Ctrt'ff,  sm.  (używane  tylko 
w  formie    przysłówkowej)   in 

—  (także  betreffs)  odnośnie, 
w  odniesieniu,  co  się  tyczy ; 
in  —  feiner  S^rlid^feit  co  się 
tyczy  jego  uczciwości. 

betreffen,  betriffft,  betrifft, 
betraf,  ijabc  betroffen,  I.  va. 
1)  jmnbn  —  zejść,  złapać, 
schwytać  kogo  (na  czem,  przy 
czem);  jmnbn  beim  2)iebftal|l 

—  schwytać  kogo  na  kra- 
dzieży; jmnbn  auf  frifd^er 
Xi^at  —  złapać  kogo  na  go- 
rącym uczynku;  2)  wydarzyć 
się,  spotkać;  eä  l^at  il^n  ein 
Ungtürf  betroffen  spotkało  go 
nieszczęście;  3)  tyczyć  się, 
dotyczyć,  obchodzić;  baS  be« 
trifft  ©ie  to  tyczy  się  (ob- 
chodzi) pana;  roa^  mid^  be* 
trifft  co  do  mnie  (co  się  mnie 
tyczy) ;  II.  »b,  partie,  i  adi. 
właściwy  (odnośny) ;  bie  =C 
^el)örbe  właściwa  władza 
(w  języku  kancelaryjnym 
często :  odnośna) ;  adv.  pod 
względem,  co  się  tyczy  (=  in 
«Betreff) ;  III.  betroffen,  part. 
p.  i  adi.  1)  =  betreffen,  1, 
2,  3 ;  2)  zmieszany,  zdziwiony, 
skonfundowany. 

^etcei'ben,  betrieb,  l|abe 
betrieben,  va.  1)  bie^  fjelber 
mit  S3ie|  —  wpędzić  bydło 
na  pole;  2)  etro.  —  chodzić 
około  czego;  czynić  zabiegi; 
przynaglać;  er  betreibt  feine 
2lngelegen|eit  fel^r  eifrig  bar- 


^tixti'btn 


216 


Söe'ttel 


dzo  gorliwie  krząta  sie  około 
swej  sprawy;  eine  Sac^c  ge= 
rid^tlid^  —  sądownie  docho- 
dzić sprawy;  3)  ettD.  —  zajmo- 
wać sie  czem,  wykonywać  co; 
fin  ^anbroer!  —  wykonywać 
rzemiosło;  eine  §Qbrif  — 
prowadzić    fabrykę;    bie    2lrt 

ber  t)on  unö  Betriebenen  ®e= 
fd^äfte  rodzaj  prowadzonych 
przez  nas  interesów ;  mit 
S)amp[  —  pędzić  parą. 

Setrci'kn,  sn.  =ä  (SBclrei» 
Bung  /.)  =  Betreiben. 
^ctrc'ifen,  va.  (Caben)  uga- 

lonować. 

f&ttxtitl\,va.  bettittft,  Betritt, 
betrat,  l^abe  Betreten,  1)  wstą- 
pić, stąpić,  (na  co)  stanąć, 
wejść;  bieiłangel —  wstąpić  na 
kazalnicę;  ić)  werbe  biefe 
©tabt  nie  mel^r  —  nigdy  więcej 
noga  moja  nie  stanie  w  tern 
mieście ;  er  barf  meine <Sd^n)eIIe 
nid^t  —  nie  śmie  przestąpić 
progu  domu  mego;  2)  jmnbn 
—  =  Betreffen  I.,  1. 

^etrC'tenilCit,  sf,  zmiesza- 
nie n.,  konfuzya  /.,  zdziwie- 
nie n. ;  bezradność  /. 

^ctre'timg^faß,  sm.  ==eg, 
pi.  sfaKe;  im  =falle  w  ra- 
zie schwytania  na  gorącym 
uczynku. 

^Ctreu'Clt,  va.  (^aBen)  pie- 
lęgnować. 

^titxt'b,  sm.  =e§,  pi.  »c, 

prowadzenie;  —  eineS  ©e- 
fd^äfteö  prowadzenie  interesu; 
(w  kolejnictwie)  ruch  m.,  za- 
wiadowstwo  m.,  zarząd  m. 
ruchu;  commercicUer  —  wy- 
dział handlowy,  zawiadowstwo 
handlowe;  le^uifd^er  —  wy- 
dział techniczny,  zawiadow- 
stwo techniczne, 

S3etnc'B^amt,  sn.  =c§,  pi. 

»ämtcr,  urząd  m.  kolejowy. 

33ctrie'B^bicnft,    sm.    =e§, 

służba  /,  ruchu. 

58etrtc'böfoftcu,  pi.  koszta 

ruchu. 

^ctric'b^mittcl,  sn.  =g,  pi. 

— ,  środek  m.,  przyrząd  tn. ; 
1.  mn.  tabor  m.  kolejowy. 

JÖetnC'b^reolCmCnt  (wyma- 
wiaj: reglman),  sn.  -%,pl.  «3, 
regulamin  m.  ruchu. 

^ctric'Döftörung,  sf.  pi.  =en, 

przeszkoda  /.  w  ruchu. 


S3ctriC'bfam,  adi.  zapobie- 
gliwy, pracowity ;  einc  »e 
©tabt  miasto  n.  przemysłowe. 

Setric'bfamfcit,  sf.  praco- 
witość. 

^Ctri'nten,  Bełran!,  l^oBe  Be= 
trunfen,  vr.  fic^,  upić  się;  !Dc= 
tntnfen,  partie,  i  adi.  pijany, 
zalany  ;  tolal,  !nüp:pelbid  — 
pijany  jak  szewc,  pijany  jak 
cztery  dziewki;  etrooŚ  — 
podpity,  podochocony,  zapró- 
szony; bie  =en  l^aben  il^ren 
eigenen  §errgott  Pan  Bóg 
strzeże  pijanego. 

^etrO'tfUCn,  vn.  (fein)  obe- 
schnąć   z    wierzchu,  oschnąć. 

SBetro'^fcn,  va.  (Vben)  = 
Beträufetn. 

^ctrü'bcn,  l)  va.  i  vr.  (^a» 
Ben)  zasmucać  (fid^,  smucić 
się),  martwić  (się),  gryźć  (się) ; 
jemanben  aw]^  ticffte  —  głę- 
boko kogo  zasmucić;  2)  va. 
(trüBen)  erfie^t  au§,  afg  raenn 
er  !ein  SBaffer  —  fönntc  wy- 
gląda jak  niewiniątko. 

Sttru'g,  sm.  =eä,  oszustwo 
n.\  einen  —  Begeben  po- 
pełnić oszustwo ;  eg  ftedEt 
ein  —  bal^intcr  jest  w  tem 
jakieś  oszukaństwo;  —  i[t 
feiten  flug  oszustwo  zawsze 
się  wyda;  O^ne  —  jU  »er* 
mutigen  zupełnie  bez  podej- 
rzenia ;  (przenośnie)  złudze- 
nie w.;  —  im  ©piele  fał- 
szywa gra;  jum  —  ge^eid^nete 
Aortę  znaczona  karta. 

Jöctrü'gc«,  Betrügft,  Betrügt, 
Betrog,  l§abe  Betrogen,  va.  i  vr. 
fid^,  oszukać  (się);  jmnbn  um 
jel^n  Äronen  —  oszukać  kogo 
o  dziesięć  koron;  jmnbn  — 
wziąć  kogo  na  kawał,  okpić 
kogo  ;  fid^  —  omylić  się,  za- 
wieść się;  im  ©piele  —  grać  fał- 
szywie; er  rouroe  \xk  feiner 
Hoffnung  Betrogen  zawiodła 
go  nadzieja ;  bie  Sßelt  n)iE  Be= 
trogen  rocrben  ludzie  chcą,  by 
im  mydlono  oczy. 

Sctrü'ger,  sm.  -g,  pi.  — , 
(=in  sf.,  pi.  binnen)  oszust  w., 
szalbierz  wt.,  oszustka  /. ; 
raer  ben  —  uBcrIłftet  unb  ben 
JDIeB  Beftiel^U,  erroirbt  fic^  ein 
n)Qi)reg  ^erbienft  zasłuży  się, 
kto  oszusta  oszuka,  a  zło- 
dzieja okradnie. 


Betrügerei',    sf  pi.    -en, 

oszustwo  n.,    oszukaństwo  n. 

SBetrii'gerif(^,  adi.  i  adv. 

oszukańczy  (-o),  podstępny(-ie); 
Bettügerifc^er  S3an!erott  oszu- 
kańcza kryda;  Betrügerifd^e 
SBorte  zwodnicze  słowa. 

^etnrg§^rocef§,  sm.  =ffeg, 

pi.  =ffe,  proces  m.  o  oszustwo. 

Setninfen,  adi.  pijany  V. 
Betrinfen. 

S3etru'nfeii!^eit,  5/  stan  m. 

pijaństwa. 

SBetfdjttjefter,    sf   pi.  «n, 

dewotka  /. 

S3e'tftll|l,  sm.  '^,pl.  »ftül^le, 
klęcznik  m. 

iBe'tftUnbe,  sf  pi.  --n,  go- 
dzina /.  nabożeństwa. 

§8e'tt,  sn.  «eg,  pi.  »en,  łóżko 
n. ;  tag  —  mad^en  posłać 
łóżko;  3U  —  Bfingen  położyć 
do  łóżka;  ing,  ju  —  ge|en,  ftd^ 
ing  —  legen  położyć  się  do 
łóżka;  bag  —  Eliten,  ani  — 
gefeffelt  fein  leżeć  w  łóżku ; 
bie  ^ranTl^eit  ^at  i^n  ang  — 
gefeffelt  choroba  przykuła  go 
do  łoża;  jmnbS  —  entehren 
uwieść  żonę  komu;  ^^^QU 
§oIIe  fc^üttet  i^re  Settm  aug 
śnieg  pada;  aug  bem  33ette 
fein  wstać  z  łóżka;  mit  bem 
linfen  jJuBc  aug  bem  —  ge» 
ftiegen  fein  wstać  na  lewa 
nogę,  być  w  złym  humorze; 
oon'S^ifd^  unb  —  gefc^ieben 
fein  być  rozwiedzionym  od 
stoła  i  łoża;  —  eineg  (5^Iuffeg 
łożysko  n.,  koryto  n.  rzeki; 
ber  ©trom  ift  aug  bem  *e 
getreten  rzeka  wystąpiła 
z  koryta;  (u  myśliwych)  — 
beg  Sßilbeg  legowisko  n. 
zwierzyny ;  (w  górnictwie) 
pokład  m. 

Sße'ttng,   sm.  »eg,  pi.  =e, 

dzień  m.  do  modlitwy  prze- 
znaczony. 

S^e'ttbnnf,   */.  pi.  -BSnfe, 

ślaban  m. 

^  '^tUĄtn,    sn.  =g,  pi.  ^— , 
łóżeczko  n. 

^tttMt,  s/.  pi.  -n,  koł- 
dra/. 

S?C'ttcI,  57«.  =§,  żebranina 
/.,  lichota  /".,  drobnostka  /.; 
roag  rooUcn  ©ie  mit  bem  — 
co  chcesz  pan  zrobić  z  tej 
lichoty;  tc^  Uun  nic^t  an  je- 


S3e'ttclai:ni 


217 


S3cu'gcn 


htn  —  bcnlen  nie  mogę  pa- 
miętać o  każdej  drobnostce. 
^t'ittiaxm,  adi.  ubogi  jak 
żebrak,  w  ostatniej  nędzy 
żjjący. 

^c'ttcldnef,  sm.  ^t§,pL'-c, 

list  m.   o  jałmużnę  proszący. 

^t'tttlbVOt,  sn.  '=eä,  chleb 
m.  żebraczy ;  —  effcn  żyć  z  że- 
braniny. 

Bettelei',  sf.  pi.  >tx\,  że- 
bractwo M.,  Żebranina  /. 

^e'ttclgclb,  sn.  =cä,  pi.  »er, 

pieniądz  m.  żebraniną  uzbie- 
rany; id^  l|abe  e§  für  eiit  — 
6e!ommen  dostałem  to  pół 
darmo. 

^Cttclgefinbel,  sn.  »s,  ho- 
łota /.  żebracka. 

^e'ttel^aft,  adi.  I  adv.  że- 
bracki  (po  żebracku),  nędzny 
(-ie),  dziadowski. 

SCttCl^aubttJCrf,  sn.-^,  rze- 
miosło n.  żebrackie ;  ftd^  aufś 

—  legen  puścić  się  na  żebra- 
ctwo. 

^e'ttcl^crficrgc,  sf.  pi.  =n, 

gospoda  /.  żebracka. 

33 c'ttel junge,  sm.  ^n,  pi-  -n, 

chłopak  m.  żebrzący. 

^e'ttclfiJnig,  sm.  =§,  pi  =e, 

królik  m. 

^^c'ttelmöncfj,  sm.  =e§,  pi. 

-c,  mnich  m.  z  zakonu  że- 
braczego. 

^tittln,  I.  vn.ßaUn)  że- 
brać; —  gelten  iść  na  żebry; 
»on  Caua  ju  §au^  —  gc^en 
chodzić  po  żebrach  od  domu 
do  domu;   um  jmnbi   ®unft 

—  żebrać  o  łaskę  czyją;  bef« 
fcr  gebettelt  afä  geftollen  le- 
piej wyżebrać  niż  ukraść; 
]xĄ  aufś  —  legen  puścić  się 
na  żebry ;  u.  vr.  f\^,  fid^  burĄ 
2)eut[d^(anb  —  przejść  żebrząc 
Niemcy;  jtd^  burc^  bie  Sßett 

—  o  proszonym  chlebie  przejść 
świat. 

^Cttclorben,  sm.  =g,  pi.  —, 

zakon  m.  żebraczy. 

IBCttcIłiatf,  sn.  ^§,  ==  S8et= 
tefaeftubef. 

!Öc'tteIfa(f,  sm.  '%,  pi.  ĄMt, 
torba  /.  żebracza;  —  njirb 
nic  üott  niemasz  dna  w  torbie 
żebraczej. 

^c'ttelftab,    sm.    =e£i,   pi. 

»ftöBe,    kij    m.    żebraczy ;    ie= 

manben   an  ben  —   bringen 


do  ostatniej  nędzy  kogo  przy- 
prowadzić, zniszczyć;  an  ben 
—  !ontmen  zejść  na  dziady. 

ScttClftOlj,  sm.  «»es,  pycha 
/,  żebracka. 

^CttelUon,  sn.  »e§,  =  23et= 
telc^efinbel. 

iße'ltclujcib,  sn.  *t^,pl.  Hx, 

żebraczka  /. 

^e'ttClt,  I.  vn.  (^aben)  po- 
słać, usłać;  jmnbm  —  usłać 
komu  łoże;  id^  bette  mir  in 
ber  5Tammer  ścielę  sobie  łoże 
w  pokoju;  roie  man  fid^  bettet, 
fo  [d^Iaft  man  jak  sobie  po- 
ścielisz tak  się  wyśpisz;  II. 
va.  i  vr.  (§aben)  fid),  imnbm 
ein  Sager  —  =  jmnbm  — ; 
jmnbn  —  położyć  kogo  do 
łóżka ;  fid^  —  położyć  się  do 
łóżka;  |art  gebettet  fein  spać 
na  twardem  łożu;  auf  (Stro§ 
gebettet  fein  leżeć  na  słomie; 
er  ift  nic^t  auf  tiofen  gebettet 
jego  życie  nie  jest  różami 
usłane;  fid^  jufammen  —  spać 
razem;  ba  l^aben  n)ic  unä  fd^ön 
gebettet  dobrześmy  się  wykie- 
rowali. 

^e'ttgcftctt,  sn.  =§,  2jl.  »P, 
łóżko  n.  (bez  pościieli). 

SBc'ttI;imracI,  sn.  ?§,  pi.  —, 

kotara  /.  nad  łóżkiem. 

^CttifammCr,  sf.  pi.  -n,  sy- 
pialnia f. 

^C'ttliigCl'ig,  adi.^  obłożnie 
chory ;  —  fetn  być  złożony 
chorobą. 

Se'ttler,  sm.  =§,  pi.  —  (-in 
sf.,pl.  =inncn)  żebrak  m.  (że- 
braczka/.);  jum  —  machen 
o  torbę  przyprawić;  ein  — 
ge^t  nie  irre  żebrak  nie  za- 
błądzi, [bettet^aft. 
^Cttlerifd),  adi.  i  adv.  — 
'^C'ttpiflcn,  sn.  =§,  mocze- 
nie n.  w  łóżku. 

S3c'tt^tf[er,  sm.  .§,  pi.  —, 

ten,  co  moczy  w  łóżku. 

53c'ttftcüe,  sf.  pi.  =n,  = 
Settgeftell,  ^^ett. 

ißc'ttftoüeuj  sm.  =§,  pi.  —, 
no^a  f.  u  łóżka. 

^Cttftro^,  sn.  =§,  słoma/, 
z  łóżka. 

^t'itnä),  sn.  =c§,  pi.  =tü= 

d^er,  prześcieradło  n. 

Bettüberzug,  sw.  .(e)§,  pi. 

=jüge,  powłoka  /.  na  pościel, 
poszwy  /.  pi. 


53e'ttUUg,  sf,  posłanie  n., 
usłanie  n. ;  bie  —  für  einen 
gremben  beforgen  usłać  łóżko 
obcemu. 

Be'ttuorl^ang,  sm.  =(e)§,  pi. 

=^änae,  firanka  /.  u  łóżka. 

33e'ttöorIeger,  sm.  =g,  pi. 

— ,  kobierzec  m.  przed  łóż- 
kiem. 

a3e'ttU)an3e,  5/.  pi.  »n,  plu- 
skwa f.  pospolita. 

Be'ttU)äfdje,  sf.  bielizna  /. 
do  łóżka. 

Be'ttjeug,  sn.  *(e)g,  bielizna 
i  sprzęty   do  łóżka  należące. 

^t'niUä)t,  sf.  pi.  =n/  = 
SBettüberjug. 

Betündjeu,  va,  (^aben)  otyn- 
kować. 

Setu':|)fen,  va.  i  Betü'^fetn^ 

va.  {[jabtn)  dotykać,  zwi  żyć 
miejscami. 

^etttJOtfje,  sf.  pi.  =n,  krzy- 
żowy tydzień  m. 

Bc'^e,  sf  pi.  =n,  suka  /., 
wilczyca  f. 

Beu'gbar,  adi.  dający  się 
zgiąć,  (w  gramatyce)  dający 
się  odmieniać. 

Beu'ge,  sf.  pi  sn,  zgięcie 
n.,  miejsce  n  ,  w  którem  się 
00  zgiua,  zginanie  n. ;  —  beö 
Ä'niei  zgięcie,  zginanie  ko- 
lana; auś  ber  5lcummc  in  bie 

—  fommen  poprawić  się  z  pie- 
ca na  łeb,  poprawić  co  na 
gor."  ze. 

Beu'gen,  va.  i  vr.  (^aben) 
fid^,  zginać,  zgiąć;  fic^  unter 
ber  Saft  —  uginać  się  pod 
ciężarem;  bie  ^niee  —  zgiąć 
kolana;  bie  Brocig^  —  fić§ 
unter  bfr  Saft  ber  ^rüc^tc  ga- 
łęzie uginają  się  pod  ciężarem 
owoców;   jmnbm  ttn  3'iadfen 

—  ugiąć  kogo  pod  jarzmo, 
przełamać  opór  cz}-j;  jmnbä 
Stofg  —  ukrócić  czyją  dumę; 
ba§  J)łec^t  —  pogwałcić,  na- 
kręcać prawo;  bie  S3ecnunft 
unter  ben  ©tauben  —  poddać 
rozum  wierze;  biefeś  UnglÜdE 
§at  i^n  tief  gebeugt  to  nie- 
szczęście bardzo  go  zgnębiło; 
(w  gramatyce)  odmieniać,  de- 
klinować,  konjugować;  fid^ 
Über  bie  Seic^e  —  nachylić 
się  nad  trupem;  fid^  cor  je* 
manbem  —  schylić  głowę 
przed    kim;     gebeugt,     part. 


53cu'nefatt 


218 


^Bcüo'rmiinbcn 


i  adi.  zgnębiony,  znękany ; 
uom  Unglücf  gebeugt  zgnę- 
biony nieszczęściem;  burcf)  bic 
Safire,  »or  SUtcr  gebeugt  po- 
chylony wiekiem, 
^eii'gcfaU,   sm.  *(e)§,  pl. 

=  fälle,  (w  gramatyce)  przy- 
padek m. 

^eu'gcr,   sm.  ==§,  pl.  —, 

zginacz  m.  (muszkuł). 

^ÖCU'gunn,  sf.  pl.  =en,  zgi- 
nanie n.,  zgięcie  n. ;  odmie- 
nianie n. 

S3eu'9Un9sfäI)ig,  adi.  dający 
się  odmieniać. 

fBtn'lt,  sf.  pl.  *n,  guz  w.; 
ftd^  eine  —  an  ber  ©tirn 
fc^Iagen  zrobić  sobie  guz  na 
czole;  eine  —  i[t  aufgelaufen 
guz  wyskoczył. 

^CU'Uö,  adi.  pełen  guzów. 

^cu'nru^igcu,  va.  i  vr.  (f)a» 

ben)  fid^,  trwożyć,  niepokoić 
(się);  jmnbn  —  niepokoić  ko- 
go; fic^  raegen  etro.  —  być 
niespokojnym  z  powodu  czego; 
jein  ©d^roeigen  beunrufiigt  mić) 
zatrważa  mnie  jego  milczenie; 
beunru^igenb,  part.  i  adi.  nie- 
pokojący, zatrważający ;  beun« 
ru()igenbe  S'lac^ric^ten  avL^= 
ftreuen  rozsiewać  niepokojące 
wieści. 

Scu'nrul^tgung,  sf.  pi.  «en, 

zaniepokojenie  n.,  zatrwoże- 
nie n. 

^cu'rfitubcn,    va.    (^aben) 

udowodnić,  poprzeć  dokumen- 
tami. 

Scu'rfiinbitug,  sf.  pi.  =en, 

poparcie  n.  dokumentami;  — 
beś  ^erfonenftanbes  prowa- 
dzenie n.  rejestrów  stanu  cy- 
wilnego. 

^cu'rlaubcit,  l.  va.  (^aben) 

puścić  na  urlop,  dać  urlop, 
pożegnać ;  II.  vr.  (^aben)  ft^, 
wziąć  urlop,  pożegnać  się. 

58cn'rlaubte(r),  sm.  -n/  pl. 

se(n),  puszczony  na  urlop,  ur- 
lopnik  m. 

58cu'rIaubmio,  sf  pl.  =en, 

puszczenie  n.  na  urlop,  danie 
n.  urlopu,  pożegnanie  n. 

Seu'rt^cilcu,  va.  (§aben) 
osądzić,  ocenić;  jmnbn,  ctn). 
—  osądzić  kogo,  co;  jmnbn 
nad^  bem  Slusfel^en  —  osądzić 
kogo  wedle  wyglądu,  powierz- 
chowności; biefe  Seraeggriinbe 


fönnen  ©ie  nid^t  —  tych  mo- 
tywów nie  potrafisz  pan  ocenić; 
jmnbn  fc^arf  —  ostro  kogo 
osądzić;  ein  93uc^  —  kryty- 
kować, ocenić  książkę,  zdać 
sprawę  z  książki. 

^cir'rtl)ciler,  S7n.  '^,pl.  —, 
(=in  s/.,  pl.  «innen)  oceniają- 
cy  (-a),  sądzący  (-a),  krytyk  m. 

Sßcu'rt^eilung,  sf.  pi.  »en, 

ocenienie  n.,  ocena/.,  sąd  »w., 
krytyka  /. ;  ber  —  untermor« 
fen  podlegający  krytyce. 

5Bcu'rtI)CtIung§art,   sf.  pl. 

=en,  sposób  m.  oceniania,  są- 
dzenia. 

^cu'rt^eiUing^ücrmiJgcn,  sn. 

=§,  pl.  — ,  zdolność  f.  osa- 
dzenia. 

^CU'te,  sf.  zdobycz  /.,  łap 
m. ;  reirf)e  —  mad^en  pochwy- 
cić bogate  łupy;  bcm  ^einbc 
bie  —  luieber  abjagen  odebrać 
zdobycz  nieprzyjacielowi ;  bie 
©olbatcn  giengen  auf  —  aus 
żołnierze  poszli  szukać  zdo- 
byczy; bie  ©tabt  iDurbe  eine 

—  ber  flammen  miasto  stało 
się  pastwą  płomieni ;  er  luirb 
eine  gute  —  machen  dobrze 
się  obłowi. 

'^Bcit'tcantfjcü,  sm.  '{z)^,pl. 

it^  udział  m.  w  zdobyczy. 

SÖCU'tenicrig,  adi.  żądny 
zdobyczy. 

^CU'tCl,  sm.  ^%,pl.  — ,  wo- 
rek m.;  —  uoll  (Selb  worek 
pieniędzy;  —  mit  taufenb 
fronen  worek  zawierający 
tysiąc  koron;  gefpldfter  — 
pełna  sakiewka  /. ;  leerer  — 
próżna  kieszeń/.;  au§  einem 

—  jel^ren  żyć  wspólnym  ko- 
sztem ;  ben  —  jiel)cn  otworzyć 
sakiewkę ;  ftd^  nać)  feinem  — 
ridE)tcn  zastosować  wydatki 
do  dochodów;  in  feinen  cige* 
nen  —  tilgen  zbogacić  się 
kłamstwem;  er  %\t\)i  ben  — 
nic^t  gern  nie  lubi  płacić;  au§ 
feinem  eigenen  —  jel^ren  żyć 
własna  m  kosztem ;  nad^  bem 
a)ia|e  feineg  33eutel§  wedle 
kieszeni;  arm  am  —  ubogi, 
biedny;  —  einer  ©łabt  kasa 
miejska;  ber  eine  l^at  ben  — 
ber  anbere  l^at  bag  ®elb  ma 
jeden  worek  a  drugi  pienią- 
dze ;  auś  anberer  Seutc  —  ift 
gut  jel^ren  lekko  żyć  kosztem 


drugich ;  jmnbm  ben  —  Teeren 
wypróżnić  komu  kieszenie. 

5i8cu'tClfiirmig,  adi.  w  kształ- 
cie worka. 

_  33cirtC(n,  I.  vn.  (^aben)  i  vr. 
fid^,  odstawać,  buchasto  leżeć; 
baä  f^utter  b?ufelt  fic§  pod- 
szewka odstaje;  II.  va.  (^tt= 
ben)  pytlować,  trząść,  targać. 

^cu'tdfd)ncibcr/.ym.  '^,pl. 

— ,  wydrwigrosz  w.,  rzezi- 
mieszek m. 

33cntelfcljncibcrci',   sf   pl. 

«en,  oszukaństwo  n. 

Scöa'tcrn,  va.  (^aben)  ota- 
czać opieką  ojcowską. 

^cöö'Ifern,  va.  i  t?r.  (^a== 

ben)  ftd^,  zaludnić  (się);  burd^ 
Slnftebler  —  zaludnić  osadni- 
kami; einen  %t\^  mit  fCifd^» 
brut  —  zarybić  staw;  bic|t 
beoölfert  gęsto  zaludniony. 
SBcUö'Ifcrung,   sf  pl.  «en, 

zaludnienie  n.,  Indność  /. 

^cbölfcrung^bit^tc,  5/  pl. 

=n,  gęstość  /.  zaludnienia. 

^cüij'lfcrung^liftc,   sf  p,i. 

«n,  spis  m.  ludności. 

Seüülfcrung^t^coric,  sf.pl. 

-en,  zasady  /.  o  wzroście  lu- 
dności. 

^eüo'ttmäc^ttgcn,  va.  (^a= 

ben)  upoważnić,  umocować, 
dać  pełnomocnictwo;  beooll« 
mäd^tigt  fein  mieć  pełnomoc- 
nictwo, być  umocowanym. 

SBcDo'ümäj^tigcr,    sm.  =§, 

pl.  — ,  dający  pełnomocnic- 
two, upoważniający. 

^eöo'Umä(^tigtc(r),  sm.  -n, 

pl.  =n,  pełnomocnik  m.,  umoco- 
wany, upoważniona^;  ber  öfter* 
reiĄifd^e  —  poseł  m.  austry- 
acki;  ber  papftli(Ce  —  legat, 
nuncyusz  papieski. 

58ct)0'ümnd|tinnng,  sf.  pl. 

«en,  upoważnienie  «.,  umoco- 
wanie n. ;  pełnomocnictwo  n. ; 
burd|  —  przez  umocowanie, 
przez  pełnomocnika. 

®eüo'ümQ(^tiflung§dcrtrog, 
sm.  ''{i)^,pl.  «oerträge,  umowa 
/.  o  zastępstwo  prawne. 

S3et)0'r,  coni.  wprzód,  nim, 
zanim,  przed ;  fagc  mir  —  bu 
gel^ft  powiedz  mi,  zanim  odej- 
dziesz; —  ber  3w9  abgebt 
przed  odejściem  pociągu. 

iöcüo'rmunbcn,  ra.'J^aben) 

1)  jmnbn  —  sprawować  opiekę 


gjcöo'rmuii&unri 


219 


iöetna'ubtntS 


nad  kim,  być  czyim  opie- 
kunem ;  2)  wyznaczyć,  nadać 
komu  opiekuna. 

^cuo'rntunbuuö,  sf.  pi  *en, 

sprawowanie  n.  opieki  nad 
kim,  opieka  /. 

Scöo'rredjtcn,  va.  (^aben) 

uprzywilejować,  nadać  przy- 
wileje, prerogatywy;  beüOr=- 
red|teter  ©tanb  stan  uprzywi- 
lejowany. 

^ei)o'rred)tung,  sf.  pi  ^tn, 

1)  udzielenie,  w.  przywilejów; 

2)  przywilej  m. 

SBcüo'rftcl^cn,  vn.  fte^ft  Bcoor, 
fłe^t  beöor,  ftanb  beuor,  l^abe 
icuorgefłanbcn  czekać  kogo, 
zagrażać  komu;  cS  ftel^t  i^m 
ein  grofeeö  @Iüd^  beoor  czeka 
go  wielkie  szczęście ;  ca  fielet 
il^m  ein  Unglücf'beöor  zagraża 
mu  nieszczęście;  e§  fte^t  ein 
^rieg  beoor  zanosi  się  na 
wojnę;  toaö  für  ein  Unglütf 
ftel^i  uns  beoor  cóż  za  nie- 
szczęście ma  nas  spotkać; 
beoorfte^enb,  part.  i  adi.  za.- 
grażający,  mający  się  zdarzyć; 
fein  bcoorftei^enbcś  ©lüd£  szczę- 
ście, które  go  czeka ;  nal^e  — 
mający  bezpośrednio  nastąpić ; 
bie  beoorfłeoenbe  Steife  podróż, 
która  ma  nastąpić;  bie  beDor= 
fte^cnbe  Aałaftropl^e  katastrofa 
zagrażająca. 

^tWti^ńkii,  va.  (^aben) 
ukrzywdzić,  zbogacić  się  z  czy- 
ją szkodą. 

'  Söcöo'mortcn,  va.  (^aben) 

1)  ein  33uc^  —  napisać  przed- 
mowę do  książki,  poprzedzić 
przedmową;  2)  zastrzedz,  za- 
bezpieczyć z  górj. 

^cDor'pgcn,    va.    (l^aben) 

jemanben,  dawać  pierwszeń- 
stwo komu,  wyszczególniać, 
uwzględniać  przed  innymi; 
cr  beDorjugt  nugfc^Ue^lid^  bie= 
fen  2)id)ter  lubi  tylko  tego 
poetę;  ben  ©o^n  bei  ber  ®rb= 
fd^aft  —  odznaczyć  syna  przy 
podziale  spadku;  beoorgugt, 
part.  i  adi.  ulubiony  ;  bfoor« 
jugter  <Bof)n  ukochany  syn; 
beoorjugter  ©räubigcr  wierzy- 
ciel uprzywilejowany. 

SBeöo'rsugung,  sf.  pi  ^in, 

odazczególnienie  n ,  przeno- 
szenie n.  nad  innych,  wyró- 
żnianie n. 


^tm'njtii,  va.  (^aben)  pil- 
nować, strzedz ;  er  beroaĄt 
jebe  iĘ)rer  ^anblungen  śledzi 
każdą  jej  czynność. 

^Ctoa'rfjfcu,  I.  va.  beraäd^ft, 
beroac^śt,  beroud^S,  f)ah^  be= 
roac^fen,  pokrywać;  baä  ^oo§ 
beroac^śt  ba§  S)ad^  mech  ro- 
śnie na  dachu,  pokrywa  dach ; 
II.  vn.  (fein)  mit  dJloo^,  mit 
paaren  —  porastać  mchem, 
włosami,  okrywać  się  mchem, 
włosami;  mit  2)ornen  beroacf)» 
feneg  ©rab  grób  cierniami 
zarosły. 

Sctija'djnng,   sf.  pi    =en, 

strzeżenie  w.,  pilnowanie  «., 
śledzenie  n. 

S3cü)a'ffncn,  va.  i  vr.  (i^a* 

ben)  fic^,  uzbroić  (się);  ba§ 
§cr8  gegen  bie  3JerfüI)rung  — 
uzbroić  serce  przeciw  poku- 
sie; ein  §eer  —  uzbroić  woj- 
sko; ben)affnet  part.  i  adi. 
uzbrojony,  zbrojny ;  bewaffnete 
3Kadöt  siła  zbrojna. 

S3ctt)a'ffmmg,   5/.  pi  =en, 

uzbrojenie  n. 

5öctDa1)rcn,  va.  i  vr.  (^a= 
\itx()  fid^,  zachować,  ochronić, 
uchować;  geuer  unb  Sid^t  — 
uważać  na  ogień  i  światło; 
jmnbn  oor  etro.  —  zachować, 
ochronić  kogo  od  czego;  fid^ 
oor  etn).  —  uchować  się  od 
czego;   fid^   oor  bem  ©c|uffe 

—  zasłonić  się  od  strzału ; 
biefc  3Jiauer  beroafirt  un§  oor 
bem  Sßinbe  ten  mur  chroni 
nas  od  wiatru;  er  bemal^rte 
fein  §erj  oor  ber  ©tinbe 
ustrzegł  serce  od  grzechu ; 
er  bemalirte  i^n  oor  feinem 
^orne  zasłonił  go  przed 
jego  gniewem;  ©Ott  betoal^re 
mic^  baoor  niech  mnie  Bóg 
strzeże  od  tego ;  ei  betoal^re 
ale  gdzie  tam ;  ®ott  foU  mid^ 

—  niech  mnie  Bóg  broni ; 
©Ott  beroal^re  wcale  nie; 
©ott  beraa^re  mic^  oor  mel= 
nen  ^reunben  niech  mnie  Bóg 
strzeże  od  moich  przyjaciół ; 
grüd^te  für  ben  SBinter  — 
schować,  przechować  owoce 
na  zimę;  im  S3ufen  —  zam- 
knąć w  sercu;  —  ©ic  unö 
S^r  93Bol^[n)oIIen  zachowaj 
nam  pan  życzliwość;  fid^  rcln 

—  zachować  czystość  swoją; 


ba§  S3ertrauen  in  fic§  felbft 

—  nie  stracić  zaufania  do 
siebie,  ufać  sobie. 

^Ctoa'^rung,  sf  zachowa- 
nie n.,  przechowanie  w.,  ucho- 
wanie n.,  strzeżenie  n. 

Scti)ä'|ren,  va.  i  vr.  (^a= 

ben)  fic^,  udowodnić,  wyka- 
zać ;  eine  93cl^auptung  —  udo- 
wodnić twierdzenie;  bie  SSer= 
mutl^ung  beroä^rt  ftd^  domysł 
stwierdza  się;  ba§  9KitteI  be= 
wä^rt  fid^  lekarstwo  okazuje 
się  skutecznem;  ftd^  alś  mu= 
tbig  —  dać  dowody  męstwa; 
bie  ©od^e  beroä^tt  fid^  fd^Ied)t 
rzecz  nie  okazuje  się  dobrą, 
jest  nieodpowiednią;  fid^  alś 
beflänbig  —  okazać  się  sta- 
łym, okazać  stałość;  betoa^rt, 
part.  i  adi.  stwierdzony,  do- 
wiedziony, doświadczony;  be= 
roäl^rte  ^reunbfd^aft  doświad- 
czona, wypróbowana  przyjaźń; 
ein  2Jiann  oon  beroä^rter  2^u= 
genb  mąż  doświadczonej,  zna- 
nej cnoty. 

^cti)a'I)r^cttcn,  va.  {[^o.'btn) 
=  bewähren. 

JßCUJä'ijrtljCtt,  sf.  pewność/, 
(wypróbowana). 

Śetoalbcn,  va.  i  vr.  (^aben) 
zalesić. 

SetDalbrałJ^cit,  va.  {^altn) 

ein  ^ferb  włożyć  czaprak  na 
konia. 

^eöa'üen,  va.  (§abcn)  oko- 
pać (chmiel). 

SSctiJältigcn,  I.  va.  (^aben) 
pokonać;  eine  2lrbeit  —  do- 
konać pracy,  doprowadzić 
pracę  do  końca;  aKe  <öd^njie= 
rigfeiten  —  pokonać,  zwy- 
ciężyć wszelkie  trudności; 
jmnbn  —  pokonać  kogo; 
II.  «b,  part.  i  adi.  =be  20ßir= 
fung  silne,  potężne  wrażenie. 

S3eti)a'nbcrt,  adi.  (\akżepart. 
od  nieużywanego  beraanöem) 
biegły  (w  czem),  obeznany 
(z  czem). 

$8ett)a'nbt,  adi.  bei  fo  «en 
Umftänben  przy  takiem  po- 
łożeniu;   e§   ift  «m   etro.   fo 

—  tak  się  z  czem  rzecz  ma. 

SBcüja'nbtnig,  sf  pl^  -ffe, 

stan  m.  rzeczy,  położenie  «. ; 
mit  biefer  Slngelegenl^eit  f|ot 
e§  folgenbe  —  stan  tej  spra- 
wy jest  następujący,  sprawa 


^ma'^pntn 


220 


Scttjc'nbcn 


ta  ma  się  tak;  e^  l^at  bamtt 
eine  eigene  —  jest  to  rzecz 
szczególna;  eś  l^at  mit  i^m 
feine  eigene  —  znajduje  on  się 

w  pzczególnem  położeniu. 

^cU)a'|)jjncn,  va.  (Ijaben) 
=  bcn)aTfnen. 

SÖCUJÖ'ffcrn,  va.  (^aben)  wo- 
dą oblać,  nawodnić  (bie  '^iU 
ber  pola). 

Sciue'gbnr,  adi.  dający  się 
poruszać. 

^etuCgcn,  I.  va.  i  vr.  (^a* 
ben)  1)  (ic^)  poruszać  (się), 
ruszać  (się);  bie  '^t'biv  beruegt 
bie  9)?Q|c^ine  sprężyna  poru 
sza  maszynę;  bie  (Srbe  beraegt 
fi(§  ziemia  się  porusza;  §im- 
niel  unb  ©rbe  —  poruszać 
niebo  i  ziemię;  fid^  auf  itro. 
j^in  —  skierować  s'.e  na  co  ; 
er  beroegt  fic^  nid^t  vton  ber 
©teUe  nie  rusza  się  z  miejsca; 
ftc^  urn  bie  2lc^fe  —  obra- 
cać się  około  osi  ;  fic^  im 
Greife  —  kręcić  się  w  koło; 
fid^  in  gebildeten  Hteifen  — 
obracać  się  w  wykształconych 
kołach ;  2)  wzburzyć,  poru- 
szyć; ber  SBinb  beroegt  ben 
©ee  wiatr  wzburza,  porusza 
jezioro;  bie  <See  ift  ^eftig 
beroegt  morze  jest  mocno 
wzburzone;  ein  beroegteś  Seben 
burzliwe  życie;  3)  wzruszyć, 
zaniepokoić;  feine  ©rjätilung 
beroegt  mic^  opowiadanie  jego 
wzrusza  mnie;  biefer  SŚrief 
i)at  i^u  beroegt  ten  list  zanie- 
pokoił, wzruszył  go;  fic^  — 
laffen  a)  dać  się  skłonić;  b) 
dać  się  wzruszyć ;  gu  X^ränen 
Jberoegt  wzruszony  do  łez;  II. 
vti.  beroog,  l^abe  beroogen, 
jmnbn  gu  etroaś  —  skłonić 
kogo  do  czego;  roaö  beroog 
biĄ  ju  biefem  Schritte  co  skło- 
niło cię  do  tego  kroku?  id) 
füt)(e  mic^  baju  beroogen  czuję 
(widzę)  się  spowodowanym  do 
tego. 

Scöjc'ggnmb,  sm.  h^,  pi. 

=grünbe,  powód  m.,  przy- 
czyna f. 

f&mt't^üd)  adi.  1)  =  be= 
roegbar;  2)  poruszający  się; 
-e  5^9*^'^^'^  poruszające  się 
figury;  ein  =eś  Äranfen^aul 
ruchomy  szpital;  se  ©iitec 
ruchomy  majątek ;  3)  ruchliwy ; 


4)  wzruszający,  czuły ;  in  =?n 
SĆorten  fdjilDern  opisać  w  spo- 
sób wzruszający. 

^eUJC'gltC^teit,  sf.  l)  ruch- 
liwość/.; bie  —  ber  B^ng^/ 
ber  fjüße  ruchliwość  języka, 
nóg;  2)  =  beroeglid^  4. 

i8ett)C'ot^eit,  sf.  =  beroegen 
1,3. 

SctoCguitg,  sf.  pi.  »en,  i) 

ruch  m.,  poruszanie  n.  się; 
—  beś  Körpers  ruch  ciała; 
fc^roingenbe  —  ruch  waha- 
dłowy; rotierenbc  —  ruch 
kulisty;  er  ift  fd^roer  in  — 
3U  fe^en  trudno  w  ruch  go 
wprawić ;  etro.  roieber  in  — 
bringen  rozruszać  co  na  nowo; 
aCle  ^ebet  in  —  fc^en  poru- 
szyć wszystkie  sprężyny;  bte 
'treffe  in  —  fe^en  poruszyć 
prasę  ;  baś  ^eer  fe^te  fic^  in  — 
wojsko  wyruszyło;  eś  gibt  bei 
Xi^ieren  eine  fceiroiUige  unb 
eine  unfreiroiHige  —  u  zwie- 
rząt istnieje  ruch  dowolny 
i  ruch  mimowolny ;  eŚ  entftanb 
eine  allgemeine  —  powstało 
powszechne  poruszenie ;  2) 
wzruszenie  n.  (duchowe)  eś 
ergriff  mid^  eine  tiefe  — 
opanowało  mnie  głębokie 
wzruszenie;  eine  grofe  — 
bemächtigte  fic^  ber  ©eifter 
wielkie  wzburzenie  opanowało 
umysły. 

$ÖCU)C'gU«n^l0^,  adi.  nie- 
ruchomy, bezwładny;  adv. 
nieruchomo,  bezwładnie. 

^ CroC'nunn^IoftOf tit,  sf.  nie- 
ruchomość/l,  bezwładność  f. 

^tm'ljXtll,  va.  (fjaben)  i  vr. 
(ficö)  =  beroaffnen. 

^mti'hcn,  va.  (tjaben)  i  vr. 

(ficö)  ożenić  (się). 

SÖCttJCi'bt,  part.  i  adi.  oże- 
niony, 

ScttCibc«,  va.  (^aben)  ein 
^elö,  spasać  (pole,  łąkę). 

^cioei'^raudjcn,  va."  (^aben) 

okadzać;  jmnbn  —  kadzić, 
pochlebiać  komu. 

i8cü)Ci'iicn,  va.  (^aben) 
opłakiwać;  feine  GItern  — 
opłakiwać  rodziców,  płakać 
nad  stratą  rodziców. 

ISÖflDCi'^,  sm.  -co,  pi  -e, 
dowód  VI. ;  ein  —  für  bie 
UnfterbliĄteit  ber  ©eele  do- 
wód   nieśmiertelności    duszy; 


5um  =e  beffen  na  dowód  tego ; 

—  beffen  czego  dowodem; 
fd^Iagenber  —  uderzający  do- 
wód ;  burc^  =e  roiDerlegen 
zbijać  dowodami;  einen  — 
führen  prowadzić  dowód;  alś 

—  ber  greunbfc^aft  w  dowód 
przyjaźni. 

JöetDCi'^ort,    sf.  pi    «en, 

sposób  m.  dowodzenia. 

®CU)Ci'§bor,  adi.  dający 
się  udowodnić;  biefer  58or=» 
rourf  ift  nid^t  fd^roer  —  ten 
zarzut  łatwo  się  daje  udo- 
wodnić. 

^cmei  fcu,  beroieś,  ^abc  U- 
roiefen,  1.  va.  1)  dowodzić, 
dowieść,  udowodnić ;  eine 
©C^ulb  —  udowodnić  winę; 
einen  Se^rfa^  —  dowieść 
prawidła;  2)  okazać,  dać 
dowód;  fmnbm  2lc^tung  — 
okazać  komu  (w  obec  kogo) 
uszanowanie ;  feine  ©cfennt« 
lid^feit  —  dać  dowód  wdzięcz- 
ności; feinen  ä)iut§  —  dać 
dowód  odwagi ;  II.  vr.  fic^, 
fid^  alä  mut^ig  —  okazać 
się  odważnym  ;  ftd^  oernünftig 

—  dać    dowód    roztropności. 

^eu)ei'?fü^runfl,  sf.  pi  -en, 

dowodzenie,  prowadzenie  do- 
wodu. 

S3cu)ei  egrunb,  sm.  =eö,  pi. 

=griint)e,  argument  m.  dowo- 
dowy. 

^VtDci'ö!raft,  sf    moc  /. 

dowodowa;  biele  Stuśfage  t)at 

!eine  —  to  zeznanie    nie  ma 

mocy  dowodowej.  [bar. 

üöeiDCi'öUd),  adi.  =  bcaieiś» 

Jöenjci'^mittcl,  sn.  «g,  pi 

— ,  środek  m.  dowodowy. 

^cmci'öfd^rift,  sf.  pi  -en, 

1)  (Seroeiśftiid)  dokument 
m.     (służący    jako     dowód); 

2)  pismo  n.  dowodowe  wnie- 
sione do  sądu  w  obronie  ja- 
kiej sprawy. 

S3cUJCi'^Ćn,  va.  (§aben)  po- 
bielić. 

^ctocnbcn,  l)  vn.  (fein)  ei 
bei  etro.  —  laffen  poprzestać 
na  czem,  poniechać  dalszego 
dochodzenia;  zadowolić  się 
czem;  ograniczyć  się  do  czego; 
II.  sn.   1)   babei   f)at  eS  fein 

—  niechaj  tak  pozostanie, 
koniec  na  tern ;  2)  =  83e« 
roanbtniś. 


SBetBC'rkn 


221 


^cja'^leii 


^tm'thtn,  betoirbft,  6e« 
mitbt,  bemavb,  'i)abe  bcroorben, 
fid^,  1)  fid^  um  etro.  — 
starać  się  o  co;  czynić  o  co 
zabiegi,  ubiegać  się,  współ- 
ubiegać  się;  (aspirować  do 
czego) ;  ficfi  um  eine  ©teCfc  — 
starać  się,  ubiegać  się  o  po- 
sadę; fi^  urn  bic  ©ttmmen 
—  starać  się  o  głosy;  fid^ 
um  ein  3Wanbat  —  starać 
się  o  mandat  (kandydować); 
fi(|  urn  ein  3)?äbcl^en  —  starać 
się  o  rękę  panny  (o  pannę); 
fi^  urn  einen  ^rei^  —  ubie- 
gać, wspófubiegać  się  (kon- 
kurować) o  nagrodę. 

^etöc'rkr,  sm.  =§,  pi  —, 

(»in  sf.,  pi.  «innen)  sta- 
rający (-a)  się,  konkurent  m. 
(konkurentka  f.),  kandydat 
(kandydatka/.),  kompetent  w. 
(kompetentka  /.). 

SSctöC'rÖMitg,  sf.  pi  «en, 
(Seroerben  sn.)  staranie  n. 
się,  ubieganie  n.  się,  konku- 
rowanie   n.,    kandydatura   /, 

^CttiC'rfcn,  va.  beroirlft, 
bewirft,  beroarf,  l^abc  bewor- 
fen, mit  etro.,  obrzucić  ozem ; 
jmnbn  mit  ©teinen  —  obrzu- 
cić kogo  kamieniami;  eine 
SGBanb  mit  ^alt  —  narzucić 
ścianę  wapnem. 

^cijC'rfftCÜifJClt,  va.^  (^aben) 
uskutecznić,  wykonać;  spra- 
wić (bewirken);  ba  l^aben  <Sie 
etroaS  ©c^öneS  BeioerffłeUigt 
wykonałeś  pan  coś  pięknego ; 
id^  ^abe  e§  beroerfftetligt  ja 
to  sprawiłem. 

SBctoi'djfcn,  va.  (^aben)  po- 
woskować. 

^mVMrtf  va.  (^aben)  ob- 

winąć,  obwiązać  czem. 

^CtDi'IbCrt,  adi.  zdziwiony, 
zmieszany  (nerbu^t). 

SBetDi'ütflen,  va.  (^aben)  i) 

zezwolić,  dać  pozwolenie,  zgo- 
dzić się;  2)  uchwalić;  bie 
Hammer  ^at  bie[e§  ®efe^  be= 
UJiHigt  Izba  uchwaliła  tę 
ustawę. 

a^etüt'Mtpno,  sf.  pi  ten, 
1)  (także  SBeraiUtgen,  sn.) 
uchwała  f. ;  2)  zezwolenie 
n.,  pozwolenie  n. 

^miUUmmtn,  (beroi'ir» 
fommnen)  va.  (§aben)  przy- 
witać, powitać,  przyjąć. 


93ctt)i'nbcn,  va.  beroanb,  1 
f)abe  berounben,  =  beroidfeln. 

f8ttoi'tUn,  va.  (^aben)  spra- 
wić co,  dokazać  czego  ;  wy- 
wołać co. 

SBcUJi'rten,  va.  (^aben)  je- 
manben,  przyjąć,  ugościć, 
uczęstować  kogo;  jmnbn  mit 
©peife  unb  Xran!  —  przyjąć 
kogo  jadłem  i  napitkiem. 

ScttJi'rtung,  sf.  —  beroir* 
ten ;  bie  —  in  biefem  §oteI  ift 
nid^t  befonberS  gut  usłaga 
w  tym    hotelu  nieszczególna. 

^ctoi'rtfd)aften,  va.  (faben) 

ein  ®ut,  gospodarować,  pro- 
wadzić gospodarstwo. 

^etDi'^Cln,^  va.  ąabm)  etw., 
dowcipkować,  drwić  z  czego, 

S3etD0'I)nbar,  adiec  mie- 
szkalny (mogący  być  zamie- 
szkanym); biefeS  §au§  mufg 
erft  —  gemacht  werben  ten 
dom  trzeba  naprzód  uczynić 
mieszkalnym,  doprowadzić  do 
stanu  mieszkalnego. 

^tm'f)nttt,  va.  (^aben)  za- 
mieszkiwać (ein  Śanb,  ein 
^au§  kraj,  dom). 

J8mo'i)ntx,  sm.  -.§,  pi  —, 

(•in  /.,  pi  «innen)  mieszka- 
niec m.  (mieszkanka  f). 

58ett)o'^ncrfrfjaft,  sf  ogół  m. 
mieszkańców  (eines  2anbe§, 
einer  ©egenb  krają,  okolicy). 

^CttJÖ'ifeit,  I.  va.  i  vr.  (^a= 
ben)  fid^,  zachmurzyć  (się), 
chmurami  zasłonić  (się);  (prze- 
nośnie) zasępić  (się);  II.  be= 
VOÖltt,  part.  i  adi.  pokryty 
chmurami,  zachmurzony;  =e 
©tirn  zasępione  czoło. 

JBctOO'ßcn,  va.  (l^aben)  wełną 
okryć;  btc  ©d^afe  finb  bitf 
bewoUt  owce  mają  na  sobie 
gęstą  wełnę. 

'^cmu'nbcrer,  sm.  Ȥ,  pi 
—,  {Ąxi  sf,  pi  «innen)  po- 
dziwiacz  m.,  admirator  m. 
(admiratorka/.),  wielbiciel  m. 
(wielbicielka  /.). 

Scttiu'nbcru,  va.  (^aben)  po- 
dziwiać, 
S3cto«'nbcni^ttiett  (-mürbig), 

adi.  i  adv.  podziwienia  godny. 

^ctöu'rf,  sm.  =eö,  swürfe, 

obrzucenie  n.  (narzut  m.). 

SctDU'r^Cln,  vn.  (fein)  i  vr. 
wkorzenic  się,  zapuścić  ko- 
rzenie. 


^CttJU'fÖt,  a<^e.  1)  świadomy; 
adv.   świadomie;   ic^   f)abe  eŚ 

—  get^an  uczyniłem  to  świa- 
domie ;  id^  bin  mir  feiner 
Sd^ulb  —  nie  poczuwam  się 
do  żadnej  winy;  2)  wiadomy; 
adv.  wiadomo;  bic  ©ac^e  ift 
mir  —  rzecz  jest  mi  wiado- 
mą; e§  ift  jebermann  —  wia- 
domem  jest  każdemu. 

^Ctölt'fÖtlO^,  adi.  nieprzy- 
tomny, bezprzy  tomny ;  adv.  nie- 
przytomnie, bezprzytoranie. 

^etou'fötlofigfcit,  sf  bez- 

przytomność  /.,  nieprzyto- 
mność /. ;  omdlenie  n. 

SBctDU'f^tfein,  sn.  Ȥ,  i) 
przytomność/. ;  er  üerliert  haß 

—  odchodzi  od  przytomności, 
traci  przytomność;  gum  — 
gurütfrufen  przyprowadzić  do 
przytomności;  2)  przeświad- 
czenie n.,  przekonanie  n. ;  e§ 
bieibt  mir  ba§  —  meiner  Uns 
fdiutb  pozostaje  mi  przeświad- 
czenie o  mej  niewinności. 

Söeja'Ijlbar,  adi.  i  adv.  i) 

mogący  być  zapłacony;  2) 
(jaflbar)  płatny. 

^ąa'\}ltn,  va.  (^aben)  za- 
płacić, wypłacić;  jmnbm  ctw. 

—  zapłacić  komu  co;  etw.  JU 
łl^eucr  —  przepłacić  co;  aUeS 
bei  §eller  unb  Pfennig  — 
zapłacić  co  do  grosza ;  jmnbtt 

—  zapłacić  kogo;  er  i^ot  mid^ 
gut  bejal^lt  dobrze  mnie  (mi 
zapłacił;  er  f)at  fid^  felbft  be- 
l(Ą\t  gemad^t  sam  sobie  za- 
płacił, sam  wziął  sobie  za- 
płatę; etiD.  mit  @oIb  —  za- 
płacić co  na  wagę  złota;  fic 
fprid^t,  alö  ob  fie  bafür  bejal^lt 
mürbe  mówi,  papla  jak  za 
pieniądze,  jak  gdyby  jej  kto 
za  to  płacił;  neue  ©c^ulben 
mad^en,  um  alte  ju  —  łatać 
nowymi  długami  stare,  łatać 
jedne  dziurę  drugą;  (^UU^ 
mit  Śofem  —  płacić  niewdzię- 
cznością (dobre  złem);  be^al^It 
unb  quittiert  zapłacono  i  po- 
kwitowano (w  handla  także 
z  francuskiego :  pouracquit); 
id^  mitt  bid^  fd^on  bafür  — 
zapłacę  ja  ci  za  to;  jmnbn 
mit  gleid^er  3Jiünje  —  oddać 
wet  za  wet,  oddać  piękne  za 
nadobne. 


Scja'lilung 


222 


Sc5i'rf 


^eja'^Iung,  sf.  pl.  »en,  i) 
zapłata  /, ;  (^a^rung)  gegen 
bare  —  za  gotówkę;  2)  (SoĘ)n) 
płaca  /. ;  trie  bie  — ,  fo  bic 
Slrbeitjaka  płaca,  taka  praca; 
3)  (SSergcItung)  zapłata,  od- 
płata /.,  odwet  m. 

^C^ä'liüUCn,  va.  i  vr.  (^a= 
6en)  fic^,  ugłaskać,  ułaskawić; 
poskromić;  ukrócić;  powścią- 
gnąć; fid^  {dat.)  et«).  —  po- 
zwolić sobie  cOj  nie  pożałować 
sobie  czego. 

^öC^a'ljncu  (bej^af^nen),  va. 
(I^aben)  ein  2Kafci^inenrab,  po- 
robić zęby  przy  kole  u  ma- 
szyny. 

^c^au'öcnt,  I.  va.  (^aben) 
1)  (belegen)  zaczarować;  2) 
(entjüdf en)  oczarować,  zachwy- 
cić; IL.  be^Qubernb,  adiec  i 
part.  czarujący,  zachwycający. 

^ejäu'men,  va.  (§a5cn)  okieł- 
znać. 

Scjäu'ncn,  va.  (§aben)  pło- 
tem ogrodzić. 

^C'iC'djCn,  va.  i  vr.  (^aben) 
ftd^,  upić  (się). 

^cjei't^nen,  va.  (^aben)  I. 
va.  (fjaben)  1)  nacechować, 
naznaczyć,  napiętnować;  mit 
einem  siccent  —  naznaczyć 
akcentem,  dać  akcent;  bic 
SBäumc  im  3BaIb  —  nacecho- 
wać drzewa  w  lesie;  jmnbn 
al§  einen  SSerbred^er  —  na- 
piętnować kogo  jako  zbro- 
dniarza; {vr.  fid^  mit  bem 
Äreuje  —  przeżegnać  się,  zro- 
bić znak  krzyża  świętego);  2) 
oznaczyć,  określić,  opisać ; 
einen  Scgriff  mit  einem  2Borte 
—  określić  wyrazem  pojęcie; 
etn).  nä^er  —  określić,  opisać 
co  bliżej;  trcffenb  —  trafnie 
określić;  nid^t  gu  —  nie  do 
opisania  (określenia) ;  3)  ozna- 
czać, być  oznaką;  biefe  Xl^at 
bejeic^net  feine  Śefferung  ten 
postępek  jest  oznaką  jego  po- 
prawy; 4)  pokryć  rysunkami 
(eine  Sßanb  ścianę);  II.  vr. 
\x6^,  przedstawiać  się;  %\xć:^ 
unb  Soben  —  fid^  be'm  2luge 
flanj  »erfc^ieben  sukno  1  sza- 
raczek  przedstawiają  się  oku 
zupełnie  różnie;  III.  bejeid^» 
ncnb,  adi.  i  part.  1)  =  bc* 
,^eid^nen;    2)  znamienny,  cha- 


I  rakterystyczny ;  adv.  znamien- 
I  nie,    charakterystycznie;    IV. 

L93c5Cidjnunn,   5/.  pi.  =en,  i) 
j=   bejeid^nen;   2)   napis  w., 
!  (etykieta  /".);  nazwa  /, 
I      ^e^ei'gcu,    I.    va.    (^aben) 
okazywać;  jmnbm  2ld^tung  — 
I  okazywać  komu  uszanowanie ; 
i  II. t'r.fid^,fid^ gegen jmnbnt^eil« 
nefjmenb     —     okazać     komu 
współczucie,  okazać  się  współ- 
czującym. 

^ejCttCln,  va.  (^aben)  ozna- 
czyć kartkami,  poprzylepiać 
kartki. 

S3e3CU'geit,  I.  va.  (tiaben) 
1)  poświadczyć,  zaświadczyć; 
i^  bezeuge  eś  »or  ©ott  wobec 
Boga  poświadczam;  2)  udo- 
wodnić (przez  świadków,  przez 
dowody);  id^  l^abe  e§  butd^ 
feine  eigenen  Śrtefe  bezeugt 
udowodniłem  to  jego  własny- 
mi listami;  eś  ift  burd^  Ur= 
funben  begeugt  roorben  doku- 
mentami, za  pomocą  doku- 
mentów stwierdzono;  3)  j[e= 
manbem  —  świadczyć,  za- 
świadczyć komu;  II.  vr.  fid^ 
(rzadko  używane)  ftd^  jjmnbm 
—  ofiarować  się  komu  jako 
świadek. 

SBcji'd^t,  sm.  =eg  (93c)c^ut= 
bigung)  podejrzenie  n.,  zarzut 
w.,  obwinienie  n. 

Se^i'J^tcn  (bejid^tigen)  va. 
(^aben)  =  befc^ulbigen. 

^C5ic'^cn,  I.  va.  i  vr.  be= 
gog,  f)abe  bejogen,  1)  eine 
äüo^nung  —  sprowadzić  się 
do  mieszkania ;  bic  3)2är!te  — 
objeżdżać  targi,  jarmarki,  kier- 
masze; eine  ©c^ule  —  wstąpić 
do  szkoły;  2) (w wojskowości); 
ein  Sager  —  rozłożyć  się  obo- 
zem; bie  2ßad^e  —  zaciągnąć 
wartę;  bie  2Binterquartiere  — 
zająć  zimowe  kwatery;  baä 
9legiment  Ijat  bie  ©arnifon  \xi 
^rjempśl  belogen  pułk  stanął 
załogą  w  Przemyślu  (przybył 
na  załogę  do  Przemyśla);  3) 
mit  etro.  —  pokryć  (się)  czem ; 
4)  etro.  mit  etro.  —  (überi^ie- 
^en)  ein  S3ett  —  pokryć  łóżko 
(kapą) ;  ein  ^olfter  —  nawlec 
na  poduszkę  podszewko;  ber 
(Salgen  roar  fd^roarj  bf3ogcn 
(überwogen)  szubienica  powle- 
czona była  kirem ;  eine  ©eigc 


mit  Saiten  —  naciągnąć  stru- 
ny na  skrzypce;  5)  (w  han- 
dlu) jmnbn  —  (einen  Sßec^fel 
auf  jmnbn  jiel^en)  trasować 
na  kogo ;  6)  sprowadzać  (zu- 
pełnie mylnie:  pociągać);  roo= 
^er  bejici^en  ©ie  bicfen  Śoein  ? 
skąd  sprowadzasz  pan  to  wino  ? 
7)  pobierać;  rcieoiet  ®e^alt 
—  ©ie?  jaką  płacę  pobierasz 
pan?  8)  etro.  auf  etw.  — ;  l^a* 
\itn  ©ie  biefe  SBemerfung  auf 
mid^  belogen?  czy  stosowałeś 
pan  do  mnie  tę  uwagę?  eine 
Siegel  auf  etro.  —  stosować 
do  czego  regułę;  II.  vr.  fid^, 
fic^  auf  etro.  —  ściąg-ać,  od- 
nosić się  do  czego;  fid^  auf 
jmnbn  —  odwoływać,  powo- 
ływać się  na  kogo;  rca§  meine 
^•äl^igfeiten  anbelangt,  begiel^c 
ic^  mid^  auf  meinen  friif^eren 
(S^ef  co  się  tyczy  moich  zdol- 
ności, odwołuję  się  (powołuje 
się)  na  mego  dawniejszego 
pryncypała. 

^c^icljung,  5/.  yl.  sen,  1) 
=  begießen;  2)  stosunek  m. 
(wzajemny) ;  id^  ftel^e  mit  il^m 
in  =en  zostaję  z  nim  w  sto- 
sunkach; id^  ftel^e  mit  biefer 
Slngelegen^eit  in  Jcinerlei  — 
nie  mam  z  tą  sprawą  nic  wspól- 
nego; in  biefer  —  pod  tym 
względem;  in  morafifd^er  — 
pod  względem  moralności, 
z  moralnego  punktu  wid2enia. 

JBejiC'^Ung^lDCifC,  adverb. 
wzerlędnie,  odnośnie. 

SeVefcu,  va.  (ijaUn)  etro., 
zamierzać  co,  zmierzać  do 
czego. 

Sc*3t'ffcrn,  I.  ^  va.  (^aben) 
cyframi  oznaczyć,  ponumero- 
wać; II.  vr.  [ić)  (także  rn,) 
wynosić;  fein  ©noinn  beziffert 
fid^  auf  3JHIIionen  zysk  jego 
wynosi  miliony. 

S3cji'nimcrn,  ta.  (^aben)  ob- 

ciosać. 

SBeji'nitcn,  va.  (i^aUn) 
^t]i'xf,  sm.  =.e§,  pi.  -c,  1) 

okręg  m.,  obwód  ;;?.,  dzielni- 
ca /.  (dowolna  część  kraju 
lub  miasta);  2)  powiat  m. 
(część  kraju  pod  WBgledem 
administracyjny  m  jedną  całość 
stanowiąca);  baS  ift  ein  in»- 
buftrieUer  —  to  jest  okręg 
(dzielnica)  przemysłowy  (-a); 


SSeji'rfcn 


223 


58ie'ncnfo^:|)e 


im  =e  ^rgemcśl  ift  eine  3Siet)= 
feud^e  auSgebrod^en  w  powie- 
cie przemyskim  wybuchła  za- 
raza na  bydło. 

^ax'tltn,  va.  (l^ciBcn)  ozna- 
czyć (granicę),  określić. 

JSeji'rfSauftalt,  5/.  pi.  =cn, 

zakład  powiatowy,  okręgowy, 
obwodowy. 

S&ąVxU^x^i,  sm.  =e§,  pZ. 
^ärgtc  (w  Austryi)  lekarz  m. 
powiatowy;  (ogólnie)  lekarz 
okręgowy,  obwodowy. 

^'c5t'rf^au§f(^«fź,  sm.  =c§, 

pi.  =fci^üffe,  1)  wydział  m.  po- 
wiatowy, okręgowy,  obwodo- 
wy ;  (w  Austryi :  wydział  Eady 
powiatowej);  2)  członek  wy- 
działu powiatowego. 

Sc5i'r!öfclt)«)cöel,   sm.  =g, 

pi.  — ,  sierżant  m.  powiatowy. 
^tyi'xUx^i\)f  sm.  =eä,  pi. 
=rätl^e,  1)  rada  /.  powiatowa, 
okręgowa,  obwodowa;  2)  czło- 
nek m.  rady  powiatowej  itd, 

^cji'rfSöorftcIjcr,  sm.  '.^,pl. 

— ,   1)   naczelnik  m.,   przeło- 
żony VI.  powiatu;   2)  (w  Au- 
stryi czasem  zamiast  Śe5ir!o= 
l^auptmann)  starosta  m. 
SSejoa'r,  sm.  =§,  pi.  --t,  be- 

zoar  m.  (kamień). 

SBtjoItcn,  va.  (^aBcn)  etio., 
cło  na  co  nałożyć. 
S3c5Ü'(^tigcu  =  Bejic^ttgen. 
S^cju'rfern,  va.  (^aben)  ocu- 

krzyć,  pocukrować,  cukrem 
posypać. 

^CJU'g,  sm.  »e§,  pi.  =aü9e, 
1)  związek  w.,  ściąganie  n., 
odnoszenie  się  do  czego ;  baS 

l^at   meiner  /.    aingelegen^eit 

feinen  —  to  niema  związku 
z  moją  sprawą;  auf  etlD.  — 
l^aben  odnosić  się  do  czego; 
ic|  nel^me  —  auf  mein  (Schrei- 
ben t)om  . .  .  odwołuję  się  na 
list  mój  z  dnia  . .  .;  in  —  auf 
odnośnie  do;  2)  (Überzug)  po- 
włoka /.,  obicie  n.  (ber  3Jiö«= 
bel  mebli);  3)  zajęcie  n.,  in- 
stalacya;  beim  —  ber  neuen 
SEßol^nung  przy  zajęciu  nowego 
mieszkania;  —  ber  SBad^e  za- 
ciągnięcie warty,  sprowadza- 
nie M.;  ber  —  ber  SOBare  aug 
crfter  ^anb  sprowadzenie  to- 
warów z  pierwszej  ręki;  4) 
(SSejüge)  dochody  (regularne 
z  płacy). 


^CSii'glid),  I.  adi.  odpowia- 
dający, odnoszący  się,  wzglę- 
dny; adv.  względnie,  odpo- 
wiednio, odnośnie ;  II,  praep. 
(z  gen.)  odnośnie,  co  się  tyczy. 
^CJU'gnal^mC,  sf.  odnosze- 
nie się,  odwołanie  się  do  czego; 
unter  (mit)  —  auf  baS  ©efe^ 
oom . .  w  myśl  ustawy  z  dnia . . 

^^csu'flöquellc,   sf.  pi.  =n, 

źródło  n.  nabycia;  id^  l^abe 
eine  billige  —  berSBäfc^egefum 
ben  znalazłem  tanie  źródło 
dla  (nabywania)  bielizny. 

^cjtna'cfeu,  va.  {^abtw)  po- 

obrywać  (po  kawałku). 

Se^üJCtfcn,  va.^  (^aben)  i) 

zamierzać,  chcieć  osięgnąć, 
mieć  na  celu;  njaä  —  ©ie? 
do  czego  pan  •  zmierzasz  ?  2) 
ćwieczkami  obić  (einen  ©d^ul^ 
trzewik), 

SßcstiJCt'fel«,  va.  (f)a6en)  etra., 
powątpiewać  o  czem,  w  wąt- 
pliwość co  podawać;  baś  ift 
nid^t  3 u  —  to  nie  ulega  wąt- 
pliwości; eä  roirb  allgemetn 
bejroeifelt  powszechnie  podają 
to  w  wątpliwość,  (przysło- 
wie) kościół  boży  wątpiotem. 

^CJttli'ngbar,  adi.  do  zdo- 
bycia, do  zwalczenia. 

Scjujj'ugctt,  I.  va.  (I^aben) 

pokonać,  zwalczyć,  przeraódz 
kogo;  zawojować  {i'm  Sanb, 
ein  3SoI!  kraj,  naród);  poskro- 
mić er  ^at  feinen  ^oxn  be= 
jroungen  poskromił,  pohamo- 
wał, powściągnął  swój  gniew; 
er  lann  ein  $funb  ^teifc^  felbft 

—  potrafi  sam  jeden  zpała- 
szować  funt  mięsa;  bie  ^^rgen 

—  podbijać  serca;  II.  vr.  fid^, 
pohamować,  powściągnąć  się. 

SSejttJtngcr,  sm.  h,  pi.  — , 

poskromiciel  m. ;  zwycięzca  m. 

S3i'bbcru,  vn.  {\)(i.Un)  = 
beben. 

Wx'Ulf  sf.  pi.  =n,  biblia  /,, 
pismo  n.  święte.  [blii. 

^i'bcIfCft,  adi.  biegły  w  bi- 

Si'bclf^radjC,  sf.  język  m. 
(styl)  biblijny. 

S3i'bel^ufar,   sm.  pi.   =en, 

(»reitcr)    ten    co    ustawicznie 

odwołuje    się    na    biblię    lub 

z  biblii  cytoje.  \m. 

S5i'bcr,  sm.  '%,pl.  -^,  bóbr 

^i'bcrbau,  sm.  «eS,  pi.  a, 

bobrowy  dom  m. 


^i'bcrgcil,  sn.  sg,  strój  m. 
bobrowy ;  «eff  enj  bobrowa  esen- 
eya  /.,  bobrowe  krople  /. 

^i'bCrflCC,  sm.  =ä  (rośl.) 
bobrek  m.  trójlistny. 

^ibliogra'))]^,  sm.  *cn,  pi. 

«en,  bibliograf  m. 

^ibliOt^e'f,  sf.pl.^  en,  księ- 
gozbiór m.,  biblioteka  f. 

^tbUotfjcfa'r,  sm.  =§,  pi.  se, 

bibliotekarz  m. 

JSi'tfbeerc,  sf.  pi.  =n,  bo- 
rówka /.,  czernica  /.,  czarna 
jagoda  /. 

^it'bCt,  adi.  zacny,  po- 
czciwy, godny. 

^ic'bcrmanu(bieberer  2Jiann) 
sm.  =i^,pl.  =männer  uczciwy, 
rzetelny,  prawy,  zacny,  go- 
dny człowiek,  poczciwiec  m. 

^iCbCrftnU,  sm.  ^e^,  pra- 
wość /.,  zacność  /, 

StCgc,  sf  pi.  *n,  =  śBeugc. 

58ic'gctn  =  bügeln. 

^ic'gcn,  l.  w.  (fein)  bog,  bin 
(^abi)  gebogen,  1)  =  heu= 
gen ;  2)  um  bie  @dfe  —  skręcić 
o  róg;  II.  va.  (^aben)  i  vr. 
zgiąć,  wygiąć,  przegiąć;  — 
ober  brechen  zgiąć  albo  zła- 
mać; er  l^at  fid^  fo  oft  gebo= 
gen,  baf§  er  nic|t  me^r  auf= 
red§t  fielen  fann  tak  wiele 
się  kłaniał,  że  mu  się  aż  grzbiet 
skurczył;  III.  gebogen,  part. 
i  adi.  wygięty;  gebogene  3Kö= 
bel  meble  gięte. 

^te'gf ant,  adi.  giętki ;  adv. 
giętko;  ein  =er  (Si^arafter  ule- 
gły charakter. 

^iC'ltC,  sf.pl.  sn,  pszczoła 
/. ;  man  mufa  bie  —  mit  bem 
©tadlet  nel^men  kto  lubi  róże, 
znieść  musi  i  ciernie. 

S3te'ncnbrot,  sn.  =eS,  pi.  *e, 

chleb  m.  pszczelny,  miód  m. 
z  woszczynami. 

Sic'ncnfftngec  (*frcffer)  sm. 

«§,  pi.  — ,  żołna  (ptak  poże- 
rający pszczoły). 

Stc'itcugartcn,  sm.  Ȥ,  pi. 

»gärten,  pasieka  /, 

^tc'ncu^arg,  «n,  »eg,  pi.  =e, 

zasklep  m. 

S3ic'ncnfjaug,  sn.  =eg,   pi. 

»I^äufer,  pszczelnik  m. 

^tCnenf a^^c  (^aube),  ^  sf 

pi.  =n,  czapka/,  pszczelnicza 
(od  pszczół  chroniąca). 


58tc'ncnfitt 


224 


Silben 


^it'ntnliü,  sm.  --es,  = 
33iencn()an. 

Sic'ncnfönig,  sm.  ^t%,  ph 
»e,  («in  sf.,  pl.  =innen)  król 
m.  (królowa  /.,  matka  /.) 
pszczół, 

^itntnUń,  sm.   =eg,  pl 

'i'ovte,  kosz  m.,  pudło  n.  na 
pszczoły;  ul  m. 

33ic'ncnrcrf)t,   sn.   «c8,  pl 

»e,  prawo  n.  pszczelne. 

SiCnenfnug,  sm.  *eö,  (rośi.) 

głucha  (biała)  pokrzywa  f. 

Sic'nenftfjauer,  sn.  =g,  pl 
— ^  =  S3tenenf)au8. 

Sic'ncnfdjttiarm,  sm.  »e§, 
pl  =\ć}mavmc,  rój  m.  pszczół. 

Sie'uenftanb,  sm.  --eg,  ?)Z. 
=[tänbe,  I.  =  Sienen^auö;  II. 

ilość  pszczół  (rojów). 

Sicncnftit!^,  sm.  «eś,  pl  --e, 

ukąszenie  n.  pszczoły. 

ŚiCUCnftOff,  sm.  =c§,  i??. 
■=[töcfe,  ul  m.,  pieniek  m.  na 
pszczoły. 

Sic'nenöatcr  (»rcärter),  ^m. 

=§,  2^?.  =Däter,  bartnik  m., 
pszczelnik. 

Stc'uentoolf,  sm.  =e0,  pl 
sroölfe,  pszczołojad  m. 

StC'nenjeöC,  5/  ???.  sn,  ko- 
mórka /.  w  pszczółce  miodu. 

^Xtntn]nĆ)tf  sf.  hodowla/, 
pszczół,  pszczelnictwo. 

Witt,  sn.  »e§,  pl  =e,  piwo 
n. ;  botrifcfieg  —  bawar  m., 
piwo  bawarskie;  2)Ünnbicr 
(Slbjugbier)  podpiwek  m.-,  ju 
=c  gelten  iść  na  piwo;  SÓBetn 
auf  —  taif)  id)  btr,  —  auf 
Sßcin,  baä  lafś  fein  dobre  wino 
po  piwie,    ale  nie    odwrotnie. 

Stc'rbonf,  5/  pl  =bän!e, 

I.  ława  /.  w  piwiarni ;  II.  pi- 
wiarnia/.; immer  auf  ber  — 
liegen  nie  wychodzić  z  pi- 
wiarni; -politif  polityka  kar- 
czemna. 

^\t'xH\^,sm.  -e§,pl  »bäffe, 
zapity,  od  pijatyki  ochrypły, 
pijacki  głos  m, 

SöiCröraucr,  sm.  «§,  pl  —, 

piwowar  m. 

Siciöraiicrci',  sf.  pl  =en, 

1)  browarnictwo;  bie  —  er= 
lernen  nauczyć  się  browar- 
nictwa ;  2)  browar  m. ;  3)  pi- 
wiarnia /. 

SiCrlinibcr,  sm.  *ä,  pl 
^briiber,  piwosz  m. 


58ic'rfaf^,5n.  »e§,  pl  =fäffer, 
I.  beczka  /.  na  piwo;  II. 
grubas  m. 

Sic'rgdb,  sn.  .e§,  pl  »er, 

1)  opłata  /  od  piwa;  2)  na- 
piwek m.  (tryngielt). 

f&Xt't^a\l^,  sf  't%,pl.  Ą'i\x- 
fer,  piwiarnia  /. 

SiCrfti^nn!,  sm.  =eg,  pl 
=fd^änfen  (=fĄen!e  sf.)  szynk 
m.  piwny,  piwiarnia  /. 

53ic'rtriu!cr,  sm.  =g,  yl  —, 

piwosz  m. 

S3icft,  I.  sn.  :§,  (zamiast 
SSeftie)  bydle  w.;  tjerbammteS 

—  przeklęte  bydlę;  II.  sm. 
«eś,  pierwsze  mleko  po  ocie- 
leniu krowy. 

S3iC'ten,  va.  i  vr.  bieteft, 
bietet  (także  beutft,  beut)  bot, 
l|obe  geboten,  1)  przedstawiać, 
nasuwać,  nastręczać;  baö  bte= 
tet  t)ic(e  ©d^roterigfeiten  to 
przedstawia  wielkie  trudno- 
ści; e§  bietet  fid^  eine  ®ele» 
genf)eit  nastręcza,  nasuwa  się 
sposobność;  2)  podać,  ofiaro- 
wać; jmnbm  bie  ^anb  jum 
©ruf;  —  podać  komu  na  przy- 
Avitanie  rękę ;  feiner  3^rau  ben 
2lrm  —  podać  ramię  żonie; 
er  bot  i^m  einen  freunbUclen 
dJru^  pozdrowił  go  uprzejmie ; 
er  bot  i^m  bafilr  1000  ffintń 
ofiarował  mu  za  to  1000  rubli ; 
mteoiet  bieten  ©ie?  ile  pan 
dajesz  (ofiarujesz);  jmnbm  bie 
^anb  gur  §ilfc  —  podać  ko- 
mu pomocną  rękę;  jmnbm  bie 
3ett  —  pozdrowić  kogo  (po- 
wiedzieć dzień  dobry,  dobry 
wieczór  itd.);  jmnbm  '!)endlü= 
cfen  —  odwrócić  się  do  kogo 
plecyma;  auf  etjü.  —  ofiaro- 
wać cenę  za  co ;  bietet  feiner 
mel^r?  nikt  więcej  nie  daje? 
er  fann  if)m  nid^t  ba§  2Baffer 

—  nie  godzien  jest  rozwiązać 
mu  rzemyk  u  trzewika;  3) 
(w  kartach)  zapowiadać;  4) 
baä  barf  mir  niemanb  —  nie 
zniosę  tego  od  nikogo;  er 
(äföt  fic^  olIe§  —  znosi  wszy- 
stko, pozwala  tańczyć  sobie 
po   głowie;  5)  jmnbm  ^ro^ 

—  oprzeć  się  komu ;  er  bietet 
i^m  mutl^ig  bie  ©tirn  odważnie 
mu  się  opiera,  odważnie  się 
z  nim  mierzy,  odważnie  mu 
się     stawia;      (w     szachach) 


©d^od^  bem  Könige  —  zasza- 
chować króla. 
SBigomiC,  sf  pl  »en,  dwu- 

źeństwo  n.f  bigamia  /. 

Sigo'tt,  adi.  przesadnie  po- 
bożny (pobożny  z  odcieniem 
przesądności);  eine  «e  ^rau 
bigotka  /.,  pobożnisia  /. 

ißila'nj,  sf  pl  -en,  zam- 
knięcie n.  rachunków,  bilans 
m.;  rol^e  —  bilans  prowizo- 
ryczny, tymczasowy;  bie  — 
giel^fn  (bilangieren)  bilansować. 

Si'It^raaiiö,  sf  pl  -mäufc, 

popielica  /.,  bielka  /. 

S8i(b,  sn.  =e§,  pl  =er,  obraz 
m. ;  portret  m. ;  posąg  m. ;  prze- 
nośnia /. ;  wyobrażenie  n, ; 
ein  frommes,  l^eiligeS  —  obraz 
pobożny,  święty;  baä  —  beś 
S3ater§  portret  ojca;  e§  ift 
baö  fc^önfte  —  auf  ber  gan= 
jen  SluŚfteHung  to  najpiękniej- 
sze płótno  na  całej  wystawie; 
lebenbe  «er  żywe  obrazy;  fic 
ift  ein  —  ol^nc  ®nabe  piękna 
ale  głupia;  ein  93irb  in  (grj, 
in  9)Jarmor  portret  z  brązu, 
z  marmuru;  ein  ^rama  in 
ó  2lcten  unb  6  »cm  dramat 
w  3  aktach  i  sześciu  obra- 
zach;  e§   ift   fd^toer   ftd^   ein 

—  oon  biefer  SSerroitfłung  ju 
mad^en  trudno  zrobić  sobie 
wyobrażenie  o  tera  spuszto- 
szeniu;  in  ^em  reben  mówić 
w  przenośniach,  w  obrazach; 
ein  trübeä  —  geroä^ren  przed- 
stawiać  smutny   widok;    ein 

—  Don  ftro.  cntroerfen  opisy- 
wać co;  td^  E)abe  fein  lebenbi» 
ge§  —  gefe^cn  nie  widziałem 
żywej  duszy. 

fÖllhtttf  I.  va.  i  vr.  (l)aW\\) 
fid^,  tworzyć,  utworzyć,  ufor- 
mować, kształcić,  rozwijać, 
sposobić;  einen  5łrei3  —  utwo- 
rzyć koło,  ustawić  się  wkoło; 
eine  ?^igur  au8  3öa(^ö  —  ule- 
pić z  wosku  figurę;  tt)ir  bil» 
beten  ben  redeten  '^•iü^d  two- 
rzyliśmy prawe  skrzydło;  fei* 
nen  ®eift  —  kształcić  się; 
eine  (SJefeflfd^aft,  einen  SJerefn 

—  utworzyć  towarzystwo,  sto- 
warzyszenie ;  6  ^etfonen  bil* 
beten  ben  9Ui§f(^ufS  wydział 
składał  się  z  sześciu  osób; 
er  l^at  ftc^  'felbft  gebilbet  sam 
się  wykształcił;  ftd)  JUtn  JReb-- 


Silijcrpttenc 


225 


m'nhtn 


neu  —  Avykształcić  się  na 
mówcę;  e§  f)at  fic^  ein  ®e* 
fd^roür  gcbilbet  utworzył  się 
wrzód;  bie  ©prad^e  bilbet  fid^ 
język  rozwija  (kształci)  się ; 
II.  «b,  adi.  i  part.  =  bilben; 
*e  Äunft  sztuka  plastyczna; 
^erg  łinb  ®ei[t  »e  ©rjicl^ung 
wychowanie  kształcące  serce 
i  rozum;  III.  gebilbet,  adi. 
i  part.  p.  =  Bilben;  ein  =er 
3Kcnfcl^  wykształcony  człowiek; 
in  ber  gangen  *en  SBelt  w  ca- 
łym świecie   wykształconym. 

^ilbcrgaücrtc,  sf.  pi  «en, 

galerya  /.  obrazów. 

SBi'IbcrrötMel,  sn.  -g,  pi. 

— ,  zagadka  f.  obrazkowa, 
rebus  m, 

^i'ihtXUin),  adi.  iadv.  obra- 
zowy; eine  =C  3iebe  mowa  ob- 
fitująca w  obrazy,  kwiecista. 
.  Śl1bCrf^ra(!^C,  sf.  mowa  /. 
allegoryczna,  przenośna. 

Söi'Ibcrftürmer,  sm.  «g,  pi. 

— ,  obrazobórca  w.,  ikonokla- 
sta  m. 

^irb|lä(i^C,  sf.  pi.  =XX,  po- 
wierzchnia /. ;  auf  ber  —  er» 
jd^einen  ukazać  się  na  po- 
wierzchni, na  horyzoncie. 

S8i'Ib(;auer,  sm.  =s,  pil.  —, 

rzeźbiarz  m. 

S3i'IbI)aucrai*bcit,  sf.  pi.  --en, 

rzeźba  /• 

^ilMjauerfmift,  sf.  sztuka 

/.  rzeźbiarska,  rzeźbiarstwo 
n.  (93ilbl^auerci). 

^i'lblitfjl,  adiec.  i  adverb. 
obrazowy  (-wo),  allegoryczny 
(-nie),  przenośny  (-nie). 

^i'Ibncr,  sm.  =g,  pi.  —, 
(«in  5/.,  pi.  »innen),  nauczy- 
ciel m,  (-ka),  kształciciel  m. 
(-ka),  twórca  m.  (-czyni)  bie 
=in  Statur  erreicbt  lein  Äünft« 
ler  żaden  artysta  nie  dorówna 
twórczyni  (mistrzyni)  naturze. 

S3ilbni§,  sn.  sffeö,  pi.  «ffe, 
obraz  »».,  wizerunek  m.,  por- 
tret m.  (konterfekt  m.). 

SilbfaiU,  adi.  dający  się 
wykształcić,  ukształtować,  na- 
ginać; giętki,  miękki. 

^i1b[(^'lU$Cr,  sm.  s§,  pi. 
— ,  snycerz  m. 

S3t'Ibf(^Ön,  adi.  piękny  jak 
obraz,,  jak  malowanie;  ein  -1% 
SRftbd^en  prześliczna  dziewczy- 
na. 


^ilbftCdjCr,  sm.  '^,pl.  — , 
sztycharz  w«.,  rytownik  m. 

Silbung,   sf.  pi.  »en,  1) 

tworzenie  n.  (formowanie  n., 
formacya/.);  bie  —  ber  3KiIe^ 
tworzenie  się  mleka;  2)  wy- 
kształcenie n.,  oświata/.,  kul- 
tura/., kształcenie  n.\  bic  — 
beg  Źot!eg  oświata  ludu ;  l^ö= 
l^ere  —  wyższe  wykształcenie; 
er  befofśt  fid^  mit  ber  —  ber 
^ugenb  zajmuje  się  kształce- 
niem młodzieży;  er  be[i|t  cine 
allgemeine  —  posiada  ogólne 
wykształcenie;  \i\t  allgemeine 
—  ftc^t  in  2lmeri!a  fe|r  l§od^ 
oświata  ludowa  stoi  w  Ame- 
ryce bardzo  wysoko ;  politifd^e, 
roiffenfc^aftlic^e,  !ünft(erifd^e, 
faufmannifd^e,  l^öfjerc  —  wy- 
kształcenie polityczne,  nauko- 
we, artystyczne,  handlowe, 
wyższe;  ein  fDfłann  DOn  —  wy- 
kształcony człowiek;  3)  (pod 
względem  kształtów  fizycz- 
nych) kształt  «?.,  wzrost  w., 
figura/.;  er  ^at  eine  jc^öne  — 
beg  ^örperg  ma  piękne  kształ- 
ty. 

^i'Ibungganftalt,  sf.pi.  *en, 

zakład  m.  wychowawczy  (edu- 
kacyjny). 

^i'lbliugöfäljig,  adi.  zdolny 
do  wykształcenia  się,  poję- 
tny, utalentowany,  zdolny. 

58i1bung^niOł'^  ^^-  ^^^,  v}- 

=e,  stopień  m.  wykształcenia. 

^ilbuug^^roccfg,  sm.    *eg, 

pi.  =e,  przebieg  m.,  proces  m. 
tworzenia  się. 

^tlbunggftatte,  sf.  pi.  -en, 

miejsce  n  kształcenia  sie,  szko- 
ła /. 

^i'Ibunggftufe,  sf.  pi.  -en, 
=  SSilbungggrab. 

^ilbtoef!,  sn.  =eg,  pi.  =e, 
dzieło  n.  plastyczne. 

Söiö,  sf.  bil  7W.,  projekt  m. 
ustawy  (wniesiony  w  angiel- 
skim parlamencie). 

Sitta'rb,  sn.  =g,  pi.  «e  (także 
eg)  bilar  m.;  —  jpielen  grać 
w  bilar. 

55iüarbic'reit,   vn.    (^aben) 

bilardować, 

^iüa'rbfitgcl,   sf.  pi,  =n, 

bila  /.,  kula  /.  bilardowa. 

SBitlC't,  sn.  =3,  pi.  =g,  (także 
«te)  bilet  m.  (bilecik  w.), 
liścik  m.\   ein  —  an  jmnbn 


Snicnbcr,  ®cutfdf|'poIntfĄe§  S335rterBuĄ. 


fd^reiben  napisać  bilecik  do 
kogo;  ein  —  arociler  (Staff c 
!aufen  kupić  bilet  drugiej 
klaay. 

35i'ttig,  adi.  i  adv.  1) 
słuszny  (-nie),  sprawiedliwy 
(-wie);  eg  ift  —  bafg  słusznem 
jest,  by;  eg  ift  rec^t  unb  — 
słuszność  wymaga;  bag  ift 
—  to  sprawiedliwie;  »eriüeife 
foUte  er  oiel  mel^r  galten  we- 
dług słuszności  zapłacić  po- 
winien o  wiele  więcej ;  n)ag 
bem  einen  rec^t  ift,  ift  bem 
anberen  —  równa  miarka  dla 
każdego;  —  ben!enb  spra- 
wiedliwie myślący;  2)  tani 
(-0),  mierny  (-ie);  «er  ^reig 
cena  tania,  mierna,  umiarko- 
wana; äu^erft  —  bardzo  tanio, 
jak  najtaniej ;  id^  !ann  ^^X^tXK 
bie  Sßarc  nid^t  =er  laffen  nie 
mogę  dać  panu  tego  towaru 
taniej ;  bag  «fte  ift  gar  oft  bag 
S;^euerftc  tanie  mięso  psy 
jedzą. 

^i'ßiqeu,  va.  (I^aben)  etro., 
pochwalić  co,  uznać  co  za 
słuszne,  zezwolić  na  co. 

SStüigcrma'^en  (-töei'fe)  adv. 

słusznie,  po  słuszności,  po 
sorawiedliwości. 

'^i'öigfcit,  5/ (=bimg)  1) 

sprawiedliwość/.,  słuszność/; 

2)  taniość  /.  [w. 

SBißio'Jt,  sf.  pi.  "tn,  bilion 

JBilfcntraut,   słi.    =g,    pi. 

=!räuter  (rośl.)  lulek  m.,  sza- 
lej m.,  blekot  w.,    bieluń  m. 

35i'mmcl,  5/.  pi.  *n,  dzwo- 
nek m. 

Wl'n\mtln,vn.  (^aben)  dźwię- 
czeć (cienko);  dzwonić. 

S5i'mSftCin,  sm.  sg,  pumeks 
m.,  bimsztajn  m. 

^i'UbaljlC,  sf.  pi.  =n,  szydło 
n.  rymarskie. 

$Bi'nbe,  sf.  pi.  m,  1)  opaska 

/.,  obwiązka  /.,  temblak  m.; 
ben  2lrm  in  ber  —  tragen 
nosić  rękę  na  temblaku;  je* 
manbem  bie  —  eon  ben  2lu- 
gen  nel^men  otworzyć  komu 
oczy;  2)  (^atg«)  chustka  /. 
na  szyję,  krawatka  /. ;  ein 
©lag  SBein  ^inter  bie  —  gießen 
wychylić  kielich  wina;  3) 
wazki  belek  m. 

Ißi'ubCU,  I.  va.,  vn.  i  vr, 
banb,  l^abe  gebunben,  wiązać, 

15 


58t'iibcr 


226 


m^ 


związać,  zawiązać ;  1)  et  l^flt 
bie  §änbc  gcBunben  ma  zwią- 
zane rece;  fid^  binben  (»er* 
bidfen)  gęstnieć;  fic^  ein  %uĄ 
lim  ben  §alö  —  obwiązać 
sobie  szyję  chustką,  włożyć 
krawatkę;  SSefen  —  wiązać 
miotły;  &avben  —  wiązać 
snopy;  einen  ©tvau^  —  wią- 
zać, układać  bukiet;  jmnbm 
etro.  auf  bie  ©eele  —  gorąco 
co  komu  zalecić,  zaprzysiądz 
kogo  na  co;  jemanbcm  nid^t 
aUeS  auf  bie  3la\e  —  nie  po- 
wiedzieć komu  wszystkiego ; 
5^0ten  —  wiązać  nuty;  2)  ein 
%a\i,  einen  53ottic^  —  pobijać 
beczkę,  kadź;  3)  fid^  —  zwią- 
zać się  (zaangażować  się) ; 
jmnbn  an  etio.  —  zmusić  kogo 
do  czego,  związać  kogo;  id^ 
l^alte  tttic^  für  gebunben  uwa- 
żam się  za  związanego;  4)  = 
anbinben;  II.  »b,  adi.,  adv. 
i  part.  obowiązujący,  nieod- 
wołalny (-nie),  stanowczy 
(-czo);  re§  SSerfpred^en  nieod- 
wołalna, stanowcza  obietnica; 
bie  Sufoge  meines  ©ol^neś  ift 
für  mic^  niĄt  —  przyrzecze- 
nie mego  syna  mnie  nie  wiąże; 
III.  gebunben  adi.  ipart.^  an 
bie  ©C^oUe  gebunben  przywią- 
zany do  gleby;  id^  bin  an§ 
§auö  gebunben  nie  mogę  ru- 
szyć się  z  domu;  man  ift  — 
fobalb  man  ju  groeien  ift  we 
dwójkę  traci  się  własną  wolę; 
et  Śicbe  mowa  /.  wiązana, 
wiersze  m.  1.  mn. 

^t'nbcr,   sm.   «s,  pi.  —, 

(ogólnie)  wiązacz  w. ;  ({^af§=) 
bednarz  m. 

^i'nbcrf^jarrcn,  sm.  .^g,  p?. 

— f  (w  ciesielstwie)  spójnik 
m.,  krokiew  /.  spajająca. 

^^t'nbctt)ort,    sn.   «e§,   pi. 
sTOörter,  spójnik  m. 
^^t'nbe5cid)cn,  sn.  =§,  fi.  —, 

łącznik  w  ,  znak  m.  łączenia. 

*  ^i'nbcjcug,  sn.  -cS,  =  S8er= 
banb^^eug. 
SBi'nbfabcn,  sm.  =§,  pi.  = 

szpagat  m. 

^i'ngclfraiit,   sn.  «eS,  pi. 

siräuter  (rośl.)  szczyr  m. 

^i'nncn,  I.  praep.  (z  gen. 
i  z  dat.)  eine§  Sanbcś,  w  obrę- 
bie kraju,  wewnątrz  kraju; 
—    etneä    ^a^reS    w    prze- 


ciągu roku,  do  roku;  —  l^eute 
unö  morgen  z  dziś  na  jutro; 
—  furjem  wkrótce;  II.  adv. 
wewnątrz  (w  żeglarstwie)  — 
laufen  wpłynąć  do  portu. 

^t'nncitncU)n[fcr,    sn.    pi. 

wody  f.  śródziemne. 

^i'iincnlanb,   sn.  --e§,   pi. 

slanber,  kraj  m.  śródziemny 
(otoczony  tylko  lądem). 

S3t'nnenfcc,  sm^  »§,  p»^-  ="/ 

jezioro  n.  śródziemne. 

S3i'llfC,  sf.  pi.  «n,  sitowina 
/.,  sitowie  n. 

^t'nfcnblnme,  sf.  pi.   »n, 

(rośl.)  sitowiec  m.  okó-łkowy. 

^t'nfcngra?,   m.   -e§,  pi. 

»gtäfer  (rośl.)  sitowie n.  błotne, 
błotnica  f.  pospolita. 

^i'nfcnforb,  sm.  «eS,  pi. 
=!örbe,  koszałka  /.,  kobiałka 
f.,  kosz  m.  z  sitowia. 

Söi'nfenfcibe,    sf.    pi.  -n, 

(rośl.)  wełnica  /.  wielokło- 
sowa. 

^t'«ft(!^t,  sn.  ?e§,  pi.  't, 
zarosłe  z  sitowia. 

^i'uftrfjt  (binftg),  adi.  sito- 
wiasty. 

S5iOörtt':|jT),  sm.  -en,  pi.  -en, 
autor  m.  życiorysu,  biograf  m. 

^iogro^^iC,   sf.    pi.   -en, 

żywot  w.,  opis  m.  żywota, 
biografia  /. 

83tO(ogiC',  sf.  biologia  /. 

^iOJł)''b,  sn.  =§,  pi.  ^e, 
(w  chenaii)  dwutlenek  m. 

S3i'rfC,  sf  pi.  «n,  brzoza/., 
brzózka  /. 

$8i'r!CH,  adi.  brzozowy. 

^i'rlenbiifc^,  sm.  se§,  pi. 

=büfc^e,  brzezina  /. . 

SBi'rfcnljOlj,  sn.  =eg,  pi.  401« 

jer,  drzewo  n.  brzozowe,  la- 
sek wi.  brzozowy,  brzezina  /. 

5Bi'r!cnül,  sn.  =eö,  =e,  (Sir* 

fent^eer)  dziegieć  m.  brzo- 
zowy. 

$8i'i!enfaft,  sn.  -eś,  sok  m. 
brzozowy,  oskuła  f. 

^i'rfcuumlb,  sm.  «e§,  pi. 

«mälber,  las  m.  brzozowy, 
brzezina  /. 

^i'r!l;aljn,  sm.  =eö,  pi. 
-I^äl^ne  (:^enne  sf.)  cietrzew  m. 

(rośl.)  jaskier  m.  kosmaty. 

^i'r!l)itl)n,  sm.  ^t^,pl.  ■■{)^'' 

ner,  cieciorka  /. 


^i'rlmitr^el,  sf  pi.  =n,  (rośl.) 

kurze  ziele  w  ,  drzewianka/. 
prosta,  siedmlist  m. 

^i'rne  (iSirn),  sf  pi.  «n, 

1)  gruszka  /.  (owoc);  2)  l^öl* 
gerne  —  gruszka  drewniana 
(narzędzie  tortury);  3)  (33irn= 
baum)  grusza  /.,  gruszka  /. 
^i'rn]^ol3,  sn.=e§,pl.  ^fiörjer, 
drzewo  n.  gruszkowe,  gru- 
szczyna  /. 

m'm  mm  sf  i)  po. 

lowanie  n.  (w  pojedynkę),  auf 
ber  —  na  polowanitt  ;  2)  okręg 
m.  myśliwski  (w  którym  do- 
zwolono polować);  3)  prawo 
n.  polowania. 

^i'rft^eu  (iSirfc^en),  va.  (^a« 

ben)  1}  polować;  2)  ubić  zwie- 
rzynę; einen  ^afen  —  ubić, 
upolować  zająca. 

^i§,  I.  praep.  1)  (w  zasto- 
sowaniu do  cz?i8u  i  miejsca) 
aż,  do;  —  ba^ia  aż  dotąd, 
aż  do  tego  czasu;  — njo  do- 
kąd; —  l^eute  do  dzisiaj;  — 
|e|t  dotąd;  —  an  bie  5łnie 
aż  do  kolan  ;  —  auf  weiteres 
na  razie;  aEe  — auf  bie  2)ie» 
nerfc^oft  a)  wszyscy  nie  wy- 
łączając służby;  b)  wszyscy 
z  wyjątkiem  tylko  służby;  — 
nac^  Petersburg  aż  do  Peters- 
burga; er  fłecft  —  über  ben 
^opf  in  ©c^ulben  siedzi  w  dłu- 
gach   powyżej    uszu,    głowy; 

—  (urn)  10  U^r  aż  do  dzie- 
siątej; —  üor  ttjenigen  ^a^rcn 
aż  do  kilku  lat  wstecz;  — 
jum  (Sommer  do  lata ;  2)  fle= 
hm  —  ad^t  ^age  siedm  do 
ośmiu  dni;  fed^ä  —  fieben  ^er-' 
fonen  sześć  do  siedmiu  osób ; 

—  on  l^unbert  ©olbaten  do 
stu  żołnierzy ;  3)  man  l}at  i^Ul 
aae§  —  aufś  ^emt  gepfän= 
bet  sfantowano  go  do  koszuli 
(to  jest:  pozostawiając  mu 
tylko   koszulę);    er   l^at   aUeś 

—  aufś  ^auS  rerfauft  a) 
sprzedał  wszystko  z  wyjąt- 
kiem domu;  b)  sprzedał 
wszystko  nie  wyłączając  do- 
mu ;  id^  bin  —  auf  W  5Covf= 
fd^merj  gcfunb  jestem  zdrów, 

tylko  boli  mnie  głowa;  4)  (T 
fommt  —  ©onntag  przyjdzife 
do  niedzieli ;  er  voixb  —  Slpril 
jurüdffel^rcn  wróci "  na  kwie- 
cień,   wróci    około    kwietnia, 


«i'fnm 


227 


m'tttxli6) 


do  kwietnia ;  II.  coni.  —  (bafś) 
dopokąd  nie,  aż,  aż  dopokąd; 
warten  ©ic  —  (oafś)  er  fommt 
czekaj  pan  aż  wróci,  póki 
iiie  wróci;  fommen  ©ie  nid^t 

—  (ba[5)  ©ie  SZad^rid^ten  f)a= 
Iben  nie  przybywaj  pan,  do- 
póki nie  otrzymasz  wiado- 
mości. 

^ifftllt,  sm.  "§,  piżmo  n. 
m\a\m^ttl,sf.  pi  =n{rośl) 
oset  m.  piżmowy. 

S5i'fam!na(icn!raiit,  sn.  =c§, 

jpZ.  =fräuter'  (rośl.)  storczyk  m. 
waniliowy. 

^ifamfraiit,   sn.  *e§,  pi 
=!täuter,  piżmaczek  w. 
^i'fnmtljicr,  sn.  *eg,  jpZ.  «e, 

piżmowiec  m. 

^i'\^ii)tHf  adv.  indećl.  i  adv. 
(także  suhstant.)  cokolwiek, 
trochę,  odrobina;  tiw.  —  3ßein 
cokolwiek  wina;  ein  —  ©eife 
kawałdczek  mydła ;  ein  — 
33rot  kąsek  chleba ;  t'm  — 
©trolÖ  trochę  słomy;  mein  — 
Sßermögen  to  trochę,  co  po- 
siadam, moja  chodzizna;    ein 

—  oiel  trochę  zawiele. 
S3if(^of,  •sw.  «'S,  2)7.  «fd^öfe, 

1)  biskup  m. ;  2)  rodzaj  trunku 
z  czerwoneg-o  wina,  cukru  itd. 

5ötf  d^Öfliäj,  a<f^.  biskupi ;  bie 
se  SBiirbc  gfodność  biskupia. 

S^ifdjOf^lut,  sm.  «CÖ,  pi. 
4üte,  1)  infuła/.;  2)  (rośl.) 
bezkwiat  m. 

^ift^ofźftao,  sm.  -e§,  yl. 
eftäbe,  pastorał  m. 

S?ift^oft^um,  sn.  -§,  pi. 
«tbünter,  =  SBiśtl^um. 

^i^Cltt't,  (czytaj :  biskwi) 
sm.  =g,  pt.  '§,  biszkopt  m., 
sucharek  m.,  suchar  m. 

^i'fC,  sf.  pi.  «n,  wiatr  m. 
północny. 

S3i§I|e'r,  adv.  dotal,  dotych- 
czas. 

Sßi^!^C'rig,  adu  i  adv.  do- 
tychczasowy (-wo);  bie  biś- 
I)erigen  3Kinifter  dotychczasowi 
ministrowie. 

.  03  iśla  lig,  adv.  —  Bioder. 

Śi'?mutfj,  sn.  (sm.)  -§,  (mi- 
nerał") wizmut  m. 

S5if§,  5w.  »eś,  ?;?.  -e,  1) 
ukąszenie  n. ;  2)  rana  /. 
z  ukąszenia;  3)  miejsce  w., 
w  które  ukąszono  ( —  beö 
SCpfclg). 


^i'f^töUUbC,  «/.  p7.  =tl,  rana 
/.  z  ukąszenia. 

^i^djen  —  bi[śd^cn. 

^i'ffcl  =  bifäd^en  (w  dya- 
lekcie). 

SBiffCtt,  sm.  =8,  pi.  —,  (je- 
dzenie, które  sie  na  raz  w  usta 
wkłada,  więc:)  kęs  m,,  kąsek 
m.,  kawałek  m.j  ein  —  SÖrot 
kęs  chleba ;  er  liebt  einen  gu=» 
ten  —  lubi  smaczne  kąski; 
baś  ift  ein  fettet  —  to  smaczny 
kąsek;  id^  j^abe  !einen  —  im 
§aufe  nie  mam  co  w  gębę 
włożyć;  fid^  feinen  —  gönnen 
żałować  sobie  każdego  kęsa; 
baä  ift  ein  l^arter  —  to 
ciężki  kawałtr^k  chleba;  ben 
legten  —  mit  imnbni  tl^eilcn 
podzielić  się  z  kim  ostatnim 
kawałkiem  chleba. 

^i'ffenüJCife,  adv.  kąskami, 
po  kawałeczku. 

S3i'ffin,  adi.  kąsający,  lu- 
biący kąsać;  zjadliwy,  zgry- 
źliwy. 

S3i'^tIjUnt,  sn.  =§,  pi.  =ii)ü- 
mer,  biskupstwo  n.  (godność 
biskupia  i  posiadłość  bisku- 
pia). 

33t^lüet'Icn,  adv.  niekiedy, 
czasHmi,  od  czasu   do   czasu. 

^i'ttöricf,  sm.  «e§,  pi.  *t, 

list  m.  z  prośbą,  prośba  /. 
(suplika  f.). 

idViit,  sf.  pi.  tn,  prośba 
/.;  ic^  l^abe  an  ©ie  eine  — 
mam  do  pana  prośbę,  mam 
pana  o  coś  prosić;  bringenbc 

—  usilna,  prośba;  inftänbige, 
bemütl^ige  —  gorąca,  pokorna 
prośba  (suplikacya);  er  geijött 
in  bie  fiebentc  —  (aluzya  do 
7.  prośby  ojczenaszu)  zachowaj 
nas  Panie  od  niego!  od  po- 
wietrza, głodu  ognia,  i  od  ta- 
kiego człowieka,  zachowaj 
nas  Panie ! 

^Bitten,  va.  bat,  ^abe  gebe- 
ten, 1)  prosić;  jmnbn  —  etro. 
JU  łbun  prosić  kogo,  by  co 
zrobił;  jmnbn  «m  etmaś  — 
prosić  kogo  o  co;  für  jmnbn 

—  prosić  za  kim,  wstawiać 
się  za  kim ;  er  lafśt  fid^  gem 

—  lubi,  by  go  proszono,  chę- 
tnie daje  się  prosić;  ju  2;ifd^c 

—  prosić  do  stołu ;  jmnbn  ju 
Slbcnb  —  prosić  (zaprosić) 
kogo    na    wieczór;    ic^     bitte 


Um§  SBorfc  proszę  o  głos;  in- 
[länbtg,  ftej^entli^  —  prosić 
gorąco,  błagalnie;  jmnbn  — 
bag  ©efjeimniś  p  beroa^ren 
prosić  kogo  o  zachowanie  ta- 
jemnicy, o  sekret;  2)  jmnbn 
frei  —  wyprosić  komu  wol- 
ność; 3)  bitte!  bitte!  bardzo 
proszę!  geben  ©ic  mir,  bitte, 
^0.%  ^UC^  proszę,  podaj  mi 
pan  książkę;  ic^  bitte  ©ic  um 
alles  in  ber  Sljelt  zaklinam 
pana;  hiiU,  bie  ©ac^e  oerl^ält 
fic^  anberä  przeprasznm,  rzecz 
ma  się  inaczej;  bitte,  mein 
^err  za  pozwoleniem,  łaskawy 
panie;  bitte  taufenbmal  «m 
ÜBerjei^ung  przepraszam  ty- 
siąckrotnie; (jako  wyraz  zdzi- 
wienia) id^  bitte  ©ie!  proszę! 
czyżby?  czy  to  możliwe?  nod^ 
ein  ©las  93ler,  roenn  ic^  — 
barf  jeszcze  szklankę  piwa, 
jeśli  wolno  prosić. 

Jöi'ttcr,  adi.  i  adv.  gorzki 
(-ko);  =c  SSormürfc  gorzkie 
wyrzuty;  «C  %\)XäMXi  ttJCtnen 
płakać  gorzkiemi,  rzewnemi 
łzami;  i(|  böbe  =e  ©tunben  er« 
lebt  przeżyłem  ciężkie  chwile; 
er  ^at  mir  =e  2!Borte  gegeben 
powiedział  mi  cierpkie  słowa; 
«=e  Sßal^ri^cit  gorzka,  cierpka, 
przykra  prawda;  bie  »ftc  9iot^ 
ostateczna  nędza;  «e  5^otl^tt)en« 
big!eit  ciężka  konieczność;  «»e 
Äälte  straszliwe  zimno;  ba§ 
ift  nid)t  —  to  wcale  nie  źle; 
einen  ^bitteren  (zamiast  «en 
©d^napS)  trinfen  napić  się 
gorzkiej  wódki;  —  metben 
zgorzknieć. 

S5ittCrbÖ'fC,  adi  bardzo  zły, 
oburzony,  okropnie  zagnie- 
wany. 

S3i'ttCrerbC,  sf.  magnezya/. 

^łttCr^Olj,  sn.  -e§,  pi.  '^01' 
jer,  gorzkie  drzewo  w.,  kwa- 
sya  /. 

Wx'iitxUMf  sf.  pi.  «en,  gorz- 

kość  /".,  gorycz  /.;  przykrość 
/.,  dokuczliwość  /.,  zjadli- 
wość  /. ;  mit  —  erfüllt  prze- 
pełniony goryczą. 

^t'ttCrflCe,  sm.  =§,  (rośl.) 
bobrek  m.  trójlistny. 

^i'tterlitffc,s/.^7*n,(rośi.) 

rzeżucha  /.  gorzka. 

W\'itU\\^)t  adi.  i  adv.  gorz- 
kawy   (-wo);    »er    ©efrfimadE 

15* 


«i'ttcrfals 


•228 


matt 


gorzkawy    smak;    —   tücineu 
płakać  gorzkiemi  łzami. 

Si'ttcrfal5,  sn.  »cö,  pi  =t, 

sól  /,  gorzka,  angielska. 

58i'ttcrfÜ^,  adi.  i  adv.  gorz- 
ko (gorzkawo-)  skłodki  (-ko); 
seS  Säckeln  uśmiech  złośliwy, 
wymuszony,  gorzkawo- słodki. 

JBttterfiij^,  sn.  —,  pi  =e, 

(rośl.)     psianka    /.     słodko - 
gorzka. 

$8i'ttertt)a)fci*,  sn.  =ś,  pi 
=n)äffer,  gorzka  woda  /. 
^i'ttemcibc,   sf.   pi    -n, 

wierzba  /.  krucha. 

S3i'ttcrlöciu,  sm.  «co,  i^Z.  =e, 

wino  n.  piołunowe. 

^i'ttcmurj,  sf.  —,  pi  »e, 

goryczka  /. 

S3i'ttU(^,  adi.  i  adv.  (öitt- 
röeije)  w  sposób  proszący; 
(w  języku  biurokratycznym 
błędnie)  —  werben  prosić, 
wnieść  prośbę. 

$8tÜ0Ua'!  (wym.:  SBioua!), 
sn.  =§,  pi  "i,  biwak  m., 
obóz  m. 

StUOUafiC'ltn,  vn.  (§a5cn) 
biwakować,  koczować,  pod 
gołem  niebem  nocować. 

^ßijtt'rr,  adi.  i  adv.  dzi- 
waczny (-nie). 

33Ia(l^,  adi.  płaski,  równy; 
ba§  -e  3felb  (Slac^fetb)  pła- 
szczyzna f.  • 

!ö(a'c^froft,    sm.    »cg,    pi 

»fröfte,  sucby  mróz  m. 

^la'ffcn^  vn.  {H^aUvi)  ^  po- 
szczekiwać, naszczekiwać. 

iÖlä'llCll,  I.  va.  i  vr.  na- 
dymać, wzdymać;  ber  SCBinb 
bläl^t  bic  ©egel  (auf)  wiatr 
nadyma  żagle ;  II.  vn.  (^aben) 
nadymać,  wzdymać;  ber  2Ra= 
gen  ift  gebläfjt  brzuch  jest 
wzdęty. 

Söiö^Unö,  sf.  pi  =cn,  wzdę- 
cie n.,  wiatr  m.\  bie  ©peife 
uerurfad^t  =en  potrawa  pędzi 
wiatry,  wzdyma.  [dymić. 

Sla'fcn,  vn.  (Ijttben)  kopcić, 

SÖIama'gC  (wym.:  blamaż), 
sf.  ośmieszenie  n.  (kompro- 
raitacya /.,  blamaż  m.)\  fld^ 
eine  —  jujiel^cn  ośmieszyć  się. 

'^imm'XtW,  va.  i  vr.  (^a» 
ben)  ośmieszyć  (się),  (skom- 
promitować, zblamowaó  [się]). 

ii^Inilf,  adi.  1)  błyszczący, 
połyskujący;   —   ge[c^euerter 


i  3^u|6oben      połyskująca     po- 
sadzka;   —    reiben    wytrzeć, 
żeby  aż  połyskiwało ;  je^n  ^e 
i  ®ulben     dziesięć     guldenów 
jw  srebrze;    =c    SBaffen   biała 
broń;    2)  goły,    nagi;    ba§  =e 
]  Änie   gołe    kolano ;    in    =em 
j  ^embe    tylko  w    koszuli ;    — 
I  jie^cn  wyciągnąć  pałasz  z  po- 
chwy;   mit  =em  Säbel  z  ob- 
I  nażonym  pałaszem ;  er  ift  fd^on 
i  —  nic  już   nie   posiada,   już 
jest  goły ;  «er  3^eib  czysta  za- 
jzdrość;  je^t  |ab'  ic^'ä  —  te- 
j  raz    rozumiem;    3)    =:   b(a(i^; 
'  4)  czysty;  mein  =er  3^Qme  moje 
czyste    nazwisko;     meine    -c 
6^rc  mój  nieskazitelny  honor ; 
5)  błyszcząco  biały ;  =e§  Wö.\i- 
c^en  ładna  dziewczyna;  6)  mit 
jmnbm  —  fielen   być  z  Idm 
w  jawnej  nieprzyjaźni. 

mWwXt  (S3tä'n!e),  sf  pi 
=n,  1)  półka  /.  w  kuchni 
(na  oczyszczone  naczynie);  2) 
szeroka  płaszczyzna  w  lesie, 
zrąb  m. 

^lanfe'tt,  sn.  =e§,  pi  -e, 

blankiet  m. 

SSIa'fC,  sf  pi  =n,  [dim. 
$8(ü§(^en,  sn.  «o,  pi  —),  1) 
bańka  /.,  bąbel  w.;  mit  ©ei» 
fenroaffer  =n  roerfen  puszczać 
bańki  mydlane ;  2)  pęcherz  m. ; 
id^  l^abc  sn  auf  ben  ?}ü|en 
mam  pęcherze  na  nogach ; 
3)  —  auf  Xabaf  pęcherz,  kap- 
ciuch  m.  na  tytoń ;  4)  —  jUm 
S)eftiIIteren  retorta  /.,  alem- 
bik  m. 

Söltt'fcöafg  (33ra8bar9),  sm. 
=Cä,  pi  «=bälge,  miech  m. 

^la')Cl;oni  (93taśr)orn)  sn. 
=e§,  pi  =börner,  fagot  m. 
^(a'fciuftnimeut     (Slawin» 

ftrument)  sn.  =eś,  pi  »t,  in- 
strument m.  dęty. 

SBIa'fdo^  (Slaslodö),  sn.  «eä, 
pi  *löc^er,  dziurka,  w  którą 
sie  dmucha  (u  fletu  itd.). 

'33Ia'fcu,  bläft  (blnfeft),  bläöt, 
blieä,  ^a5e  geblafcn,  va.  1) 
wiać,  dąć;  bcr  SBinb  bläst 
wiatr  wieje,  dmie ;  id^  roeif; 
fc^on,  roo^er  ber  Sßinb  bläst 
wiem  już,  z  której  strony  wiatr 
wieje;  2)  dmuchać;  ino  g^U^^ 
w  ogień;  auf  bie  ©uppc  na 
rosół;  3)  bie  glöte  (u.  f.  ra.)  — 
grać  na    flecie;   jum   Eingriff 


—  trąbić  do  ataku;  3^euer= 
lärm  —  trąbić  na  pożar ;  ben 
3apfenftrei4  —  trąbić  cap- 
strzyk; fic  —  au§  bemfelben 
2:on  (in  basfelbc  §orn)  grają 
z  tego  samego  tonu  (są  w  po- 
rozumieniu); ic^  xo\U  'Ąm  mag 

—  wykieruję  go,  może  długo 
czekać,  aż  się  to  stanie;  id^ 
h[a\t  i^m  brauf  kpię  sobie 
z  tego. 

^Slafencnt^unbung,  sf.  iń. 

=en,  zapalenie  n.  pęcherza. 

Sla'fcngang,  sm'  »=es,  pi 

=gänge,  przewód  m.  pęche- 
rzowy. 

S^Iafenfatarr^,  sm.  =g,  pi 

=t,  nieżyt  m.  (katar  m.)  pę- 
cherza. 

S31a'fenflcc,  sm.  «g,  (rośl.) 

koniczyna  /.  poziomkowa. 

Slafcii^ftaftcr,  sn.  ^%,  pi 

— ,  wezykatorya  f. 

^ta'fcnfcggc,   sf.    pi   -n, 

(rośl.)  turzyca  /.  nadęta. 

^lafcnfteiit,  sm.  -el,  pi  =e, 

kamień  m.  pęcherzowy. 

^la'fcnjinC  *'^-  '^^,  pi  -i, 

opłata  /.  od  palenia  wódki 
(od  alembika). 

Slä'fcr,  sm.  =§,  pi  — , 
(w  fabrykach  szkła)  dmu- 
chacz  we.,  wydmuchiwacz  m.\ 
(w  muzyce)  grający  na  dę- 
tych instrumentach. 

^la'fcroljr,    sn.    »eg,   pi 
»robre,  dmuchawka  /. 
iöta^^j^emiC,   sf.   pi  «en, 

bluźnierstwo  n. 

!ö(n(^,  adi.  i  adv.  blady  (-do) 
bla'ffer  (blä'ffer),  »laffeftc 
(S3Iäffefte) ;  —werben  zblednąć. 

Ölä'lfC,  sf.  pi  »n,  1)  bla- 
dość /. ;  2)  biała  łatka  /., 
strzałka   na    czole  (u  konia). 

Slnffcltt,  vn.  (^aben)  być 
bladawym,  źle  wyglądać. 

^-öla'ffcn  (blä'ffcn)/rn.  (l^a» 

\it\C)  zbladnąć. 

^lä'f^Iic^,  adi.  i  adv.  bla- 
dawy  (-wo). 

mm,  sn.  -e§,  pi  SBIä'tter, 
{dim.  ^lattĄen),  l)  liść,  bie 
SBäume  befommen  Slätter 
drzewa  pokrywają  się  liśćmi, 
wypuszczają  liście;. 2)  gazeta 
/.;  3)  kartka  /,;  ein  —  ^a» 
pier  kartka  papieru;  dwie 
stronice  książki;  fi(^  !ein  — 
Dor  ben  SWunb  nel^men  mó- 


ma'iitn 


229 


mti 


wić  bez  ogfródek;  bog  gel^iJrt 
auf  ein  anbereä  —  to  znów 
inna  sprawa,  to  nie  należy  do 
rzeezy;   \>a^   ift  baś   fd^önfte 

—  in  ber  (Sefd^id^tc  biefeä  Sans 
be§  to  najchlubniejsza  karta 
w  dziejach  tego  kraju;  4)  ry- 
sunek m. ;  5)  płyta/. ;  6)  karta 
/.;  gute,  jc^Ied^te  Slätter  (albo 
ein  guteg,  fc|Iec|teö  — )  Ejabcn 
mieć   dobre,    złe   karty;    baś 

—  tiat  fid^  gerccnbet  szczęście 
się  odmieniło;  7)  miękkie 
miejsce  na  czaszce  dziecięcia, 
cieminczko  n.  (fontanella  /.), 

^lalten,  va.  (^a6en)  obry- 
wać z  liści. 

^Id'tttX,  sf.  pi.  =n,  krosta 
/. ;  j^;Z«r.  tant.  ospa  /. ;  bie  =n 
impfen  ospę  szczepić;  (jako 
choroba  owiec)  ospica  /. 

^lO'tlerngtft,  sn.  pi  =e,  za- 
razek m.  ospowy. 

ma'ittx%oih,sn.=e§,(ßlaiU 
golb)  złoto  n.  w  listkach. 

SBla'tteriß,  adi.  krostawy, 
ospowaty. 

^JBIä'ttCrig,  adi.  1)  liściasty, 
liśćmi  pokryty;  2)  łopny,  łup- 
kowaty. 

S3Iä'ttCrf0fjI,  sm.  =g,  jar- 
muż 7n. 

S3Iä'ttcrl0§,  adi.   bezlistny. 

SÖIüttcrn,  I.  m.  {l)ab^n) 
kartki  przerzucać  (in  einem 
S3utl§e  w  książce);  II.  va. 
z  liści  obrywać;  III.  vr.  fic^, 
rozdzielać  się  na  listki,  łu- 
szczyć się. 

^la'tternarüc,  sf.  ph  -n, 

znak  »w.,  dzióbek  m,  po  ospie. 
^la'ttcrnarftig,    adi.    dzió- 
baty, ospowaty. 

^lä'ttcrfdjtDomm,  sm.  =e§, 
pi.  »fdfinjamme,  bedłka  /.  li- 
ściowa. 

^lä'ttertuerf,  sn.  =c§,  pi. 

-t,  ozdoba  /.  (ornament  m.) 
w  kształcie  liści. 

«la'ttlau?,  sf.  pi.  4äu]c, 

motylica/.,  mszyca/,  roślinna. 

SÖIa'ttftlkr,   sn.  -§,  srebro 

n.    w   listkach,    w   kartkach. 

^lattfttel,  sm.  se§,  pi.  «e, 

szypnłka  /.  liścia. 

^la'ttftiirf,  sn.  *e§,  pi.  --t, 

nadsłupie  n.  \m. 

S3Ia'tt5tnn,  5«.  «e§,  staniol 

^Init',  adi.  i  adv,  niebie- 
ski (-sko);  (odcienia)  ^eUblau 


błękitny;  bun!el61au  modry; 
fd^roargbrau granatowy;  braum 
biau  siwy  itd.;  «=e  2lugen  nie- 
bieskie oczy;  —  angelaufenes 
2luge  podbite  oko,  siniec  pod 
okiem;  einen  Karpfen  —  fo= 
d^en  gotować  karpia  na  szaro; 
fid^  —  färben  niebieszczeć; 
=e  9iinge  nm  bie  2lugen  I)aben 
mieć  sińce  pod  oczami;  ^t 
Sträuben  czarne  winogrona ; 
in  «er  j^ernc  ftc^  ocrUeren  gu- 
bić się  w  nieokreślonej  prze- 
strzeni; mit  einem  =en  2luge 
baüonfommen  wyjść  obronną 
ręką,  wyjść  z  niewielką  stra- 
tą; c§  rourbe  mir  grün  unb 

—  uor  ben  2lugen  głowa  mi 
się  zakręciła,  w  oczach  mi 
pociemniało,  stanęły  mi  świe- 
czki w  oczach;  jmnbn  braun 
unb  —  fc^lagen  zbić  kogo  na 
kwaśne  jabłko;  ba§  =e  Slut 
błękitna  (szlachecka,  arysto- 
kratyczna) krew;  <=e  §(edfen 
sińce,  guzy;  -C§  ^om  kula/, 
karabinowa ;  jmnbm  einen  sen 
S)unft  (Giebel)  »ormad^en  na- 
kłamać komu  co;  ftc^  einen 
*en  SWontag  mad^en  świą- 
tkować  w  poniedziałek,  urzą- 
dzić sobie  poprawiny  (33fau= 
montag);  V\t  SBod^e  —  machen 
próżnować  cały  tydzień;  fein 
=e§  Sßunber  feigen  dożyć  cudu. 

^tait,  sn.  -e§  (SBlaue)  1) 
farbka  /.  (niebieska),  błękit 
w.,    krochmalik    w.;    2)    bas 

—  be§  §imme[§  błękit  nie- 
bieski; ba§  =e  üom  ^immcl 
l^erunterlügen  kłamać  aż  się 
kurzy;  inś  --t  l^inein  reben 
pleść  koszałki  opałki,  mówić 
na  ślepo  o  rzeczy,  której  się 
nie  rozumie. 

^(au'Clt,  I.  vn.  (fein)  nie- 
bieszczeć; II.  =  bläuen. 

^län'cn,  I.  va.  (^aben) 
raodrzyć,  farbować  bieliznę 
(w  krochmaliku),  zob.  bleuen; 
II.  vr.  ber  ^immet  bläut  fic^ 
niebo  się  wyjaśnia. 

5BIau'ente,  sf.  pi.  =n,  dzika 

kaczka  /. 

SSIau'fu^,  sm.  «e§,  pi.  "füfie, 

(ptak)  raróg  m, 

^laU'OCbliimt,  adi.  w  nie- 
bieskie kwiaty  przystrojony; 
seS  %\X^  chustka  w  niebieskie 
kwiaty. 


^lau'niait,  adi.  siwy. 
^lOU'flrÜn,  adi.  niebiesko- 
zielony. 

^lau'f;ol3,  sn.  >e^,pi.-f)oU 

jer,  brazylia  /.  (drzewo  kam- 
peszowe). 

^ian'U^injtiXf  sn.   Ǥ,  ^;?. 

— ,  pliszka  /.  (z  niebieską 
piersią). 

f8im'UiXf}tf  sf.  pi.  =n,  (ptak) 
kraska  /. 

^lÖuitrfjl,  adi.  i  adv.  nie- 
bieskawy (-wo). 

^laiimeifc,  sf.  pi.  -n,  si- 
kora /  niebieska, 
^lau'f äiire,  sf.  p>l.  -n,  kwas 

w.  sinowodorowy,  kwas  pru- 
ski. 

^lau'fdjimincl,  sm.  .§,  p>i. 

— ,  bułany  m.  (koń). 

^laWftcIjc,  5/  pi.  -n,  = 
33laufeblc^en. 

Sled^,  sn.  =§,  pi.  sc,  1) 
blacha  /.,  płyta  /.  blaszana ; 
2)  pieniądze;  3)  instrumenta 
muzyczne  z  blachy;  4)  er 
fd^roa^t  —  mówi  od  rzeczy, 
mówi  głupstwa. 

^Ic'(^abf(i^mtt,  sm.  ^t§,p>i. 

=e,  okrawek  m.  blachy. 

S3IC'(^bicnC,  sf  pi  m,  ko- 
wadło do  zginania  blachy. 

^Ic'rf)en,  va.  i  vn.  (^aben) 
brzęczeć  pieniędzmi;  er  n)irb 
—  muffen  będzie  musiał  za- 
płacić. 

S3IcrfjC(r)n,  adi.  blaszany, 
z  blachy;  głucho  dźwięczący; 
=c  SBeiśl^eit  pusta,  jałowa 
mądrość. 

mt'nj^mmtt  (S3led|]^ütte), 
sm.  ==§,  pi.  — ,  blachownia  /., 
blacharnia  /. 

^k'ti)X(if  adi.  (o  skórze) 
twardy. 

S8Ic'd)fff)Iäoer,  sm.  -§,  ^)?. 

— ,  blacharz  m. 

'^It'ntlXf  I.  va.  (przestarzałe, 
zamiast  bltdfen  laffen)  bie^ö^nc 
(mit  ben  3ä^nen)  —  wy- 
szczerzyć zęby;  II.  vn.  (I^a« 
hin)  \xć),  przecierać;  menn  bie 
§aut  bur^  ©d)u^  unb  ©triim« 
pfe  bledft  jeżeli  skóra  przeziera 
przez    trzewiki   i    pończochy. 

^Ic'rfja^u,  sm.  st%,  pi 
sjä^ne,  wystający  ząb  m.  (kieł 
m). 

^(Ci,  I.  sm.  (JBleilje)  =e§, 
pi.  =e,   bleja  /.,   biała   ryba ; 


s^Iei'nönann 


230 


mid 


II.  sn.  se^,  ołów  in. ;  er  fpric^t 
wie  toenn  er  —  im  aJiunbc 
l^ätte  mówi,  jak  gdyby  miał: 
kluski  w  gębie;  eś  liegt  mir 
loic  —  in  ben  ©licbern  jestem 
ociężały,  jak  gdyby  mnie  kto 
ołowiem  nalał. 

$8lci'at)oang,  sm.  »e§,  pi. 

=gän(^e,  żużle  f.  ołowiane. 

^Ici'aber,  sf.  pi  :n,  żyła 

f.  ołowiana. 

mti'a\ń)t,  sf.  pi.  -n,  po- 
piół m.  z  ołowiu. 
S31ci'aufli)iunn,  sf.  pi.  *z\\, 

rozczyn  m.  ołowiany. 

^lei'klt,  I.  vn.  blieb,  bin 
geblieben,  1)  pozostać;  er  ift 
Sroei  50lonate  in  ^ofen  gebtie= 
ben  pozostał  dwa  miesiące 
w  Poznaniu;  er  i[t  bort  ge- 
blieben pozostał,  został  tam; 
gefunb  —  pozostać  zdrowym; 
eä  bleibt  nod^  übrig,  bafö  po- 
zostaje jeszcze,  by;  U^tw  — 
pozostać  przy  życiu;    f)ängen 

—  pozostać  zawieszonym ; 
raollen  6ic  liegen  —  ?  czy 
chcesz  pan  dalej  leżeć;  er 
blieb  im  33ett  liegen  pozostał 
w  łóżku;  ber  ©d^lüffct  blieb 
in  ber  Xt)ür  fteden  klucz  po- 
został w  drzwiach;  roobei 
finb  roir  \U^tn  geblieben  na 
czem  stanęliśmy;  aw]  l^albem 
2ßege  fielen  —  pozostać,  za- 
trzymać się  wpół  drogi;  im 
^Ot^C  ftetfen  —  ugrzęznąć 
w  błocie;  einen  Slugenblic! 
fłe§en  —  przystanąć,  zatrzy- 
mać się  na  chwilę;  2)  pozo- 
stać jako  reszta ;  4  uon  10=6 
cztery  od  dziesięciu  pozostaje 
sześć;  e§  bleibt  nod^  ju  roiffen 
trzebaby  jeszcze  wiedzieć; 
3)  zginąć,  poledz;  er  blieb 
in  ber  ©^lad^t  poległ  w  bi- 
twie; er  blieb  auf  btm  ^la^e 
poległ,  zginął,  padł  na  miej- 
scu; 4)  (Sic  lönnen  mit  ^fjren 
SBi^cn  ju  §oufe  —  daj  się  pan 
wypchać  z  takimi  dowcipami; 

—  «Sie  mir  öom  Seibe  odczep 
się  pan  odemuie,  daj  mi  pan 
spokój;  er  bleibt  bod^  immer 
l^ijr  SSoter  mimo  wszystko,  to 
pański  ojciec ;  er  ift  unb  bleibt 
ein  Slarr  jest  i  będzie  głup- 
cem; ernft^oft  —  zachować 
powagę;  Quf  einem  33alle  fi^en 

—  sprzedawać  pietruszkę,  nie 


tańczyć;  ba§  SDiäbd^en  ift  ft^en 
geblieben  dziewczyna  osiadła 
na  koszu,  została  starą  panną ; 
bie  ll^r  ift  fielen  geblieben 
zegar  stanął;  bleibe  im  Sanbe 
unb  nä^re  bid^  reblic^  (tyle 
co)  na  miejscu  kamień  po- 
rasta; nirf)tś  bleibt  eroig  wszy- 
stko mija;  5)  (bel)arren)  ob- 
stawać; er  bleibt  bei  feiner 
erften  2luöfage  obstaje  przy 
pierwotnem  zeznaniu;  —  (£ie 
bod^  bei  ber  Sad^c  nie  odstę- 
puj pan  od  przedmiotu ;  cS 
bleibt  bei  unferer  2lbmacl)ung 
pozostaje  przy  naszej  umowie; 
möge  aüe§  beim  alten  — 
niech  będzie  jak  bywało;  bei 
fi^  —  zapanować  nad  sobą; 
zachować  przytomność;  6) 
(ausbleiben)  ©ie  finb  lange 
geblieben  długoś  pan  zaba- 
wił; roo  bleibt  benn  ba§  3^rü§= 
ftiidE?  co  jest  z  śniadaniem? 
gdzie  śniadanie?  7)  (unterblei* 
ben)  lafg  eö  —  daj  temu  spo- 
kój, nie  czyń  tego;  bergleid^cn 
laffen  ©ie  fünftig  —  wypra- 
szam sobie  podobnych  rzeczy 
na  przyszłość;  II.  «b,  adi. 
i  part.  =  bleiben;  stały, 
trwały;  »ber  ©inbrudf  silne, 
trwałe  wrażenie;  III.  93leiben 
sn.  =§,  l^ier  ift  meines  =S  nic^t 
me^r  nie  mogę  tu  już  pozo- 
stać, nie  masz  już  tu  dla 
ranie  miejsca. 

^ICi'blumCn,  sf  pi.  kwiat 
m.  ołowiany. 

mü'Ajt,  sf  pi.  -n,  1)  bla- 
dość n.,  2)  bielnik  m.  (gdzie 
się  płótno  bieli). 

SIci'(I)Cn,  1)  ^  va.^  (liaben) 
bielić,  blichować;  bie  Äranf» 
^eit  ^at  fein  ^aar  gebleicht 
posiwiał  wskutek  choroby; 
2)  vn.  blic^,  bin  geblid)en  ble- 
dnąc, siwieć. 

i\t\'^n,  sm.  '.§,  pi.  —, 
blichownik  m. 

^(et'rf)fU(^t,  sf.  blednica  /. 

S3ICt'bC(fcr,  sm.  =^,  pi.  —, 
dacharz  m.  (pokrywający  do- 
my blachą  ołowianą). 

SIei'Clt,  va.  (Ijaben)  plom- 
bować, ołowiem  pieczętować. 

^Ici'crbe,  sf.  pi.  n\,  mi- 

niura  «.,  minia  f. 

'^(Cicril,  adi.  ołowiany. 


^lei'cffig,  sm.  =g,  pi.  =e, 

(w  aptekarstwie)  ocet  m.  oło- 
wiany (płynny  octan  ołowiu). 

^Ici'feber,  sf  pi.  =n,  ołó- 
wek m. 

^ICi'glättC,  sf  pi.  ^n,  bia- 
łokrusz  w.,  glejta  /.,  tlenek 
m.  ołowiu. 

J3lcilK/  */•  vi-  =n,  bleja/., 
biała  ryba. 

^Ici^iittc,  sf.  pi.  =n,  huta 

f.  ołowiana. 

^Icifammcr,   sf.   pi.   -n, 

(w   fabrykach   kwasu  siarko- 
wego) komora  /.  ołowiana. 

S5lei'niil(^,  sf.  woda/,  oło- 
wiana, woda  gulardowa. 

33(ei'ftift,  sm.  =eö,  pi.  =e, 
=  ^-öleifeber. 

^IcilöOffcr,  sn.  =S,  =  SBIeis 
mitcb. 

S3Iei'ti)Cif?,  sn.  =e§,  blaj- 
was  w.,  węg-lan  ołowiu. 

^leijUCtcr,  sm.  --s,  octan  7n. 
ołowiowy,  sól  m.  saturna. 

^iCnbc,  sf.  pi.  =n,  1)  (Slenb- 
loerf)  widziadło  n.;  2)  zasło- 
na /. ;  kapturek  m. ;  3)  ślepe 
okno,  drzwi  itd. ;  framuga  /. ; 
4)  ekran  m.,  parawan  m. ;  5) 
(w  górnictwie)  blenda/.,  bły- 
szcząca ruda;  6)  =  S3uc^» 
loei^jen. 

S3Ic'libcn,  I.  ta.  (^aben)  1) 
oślepić,  wzroku  pozbawić;  2) 
razić;  ber  ©(^nee  blenbet  mtc^ 
śnieg  (białość  śniegu)  razi 
mnie ;  3)  oczarować,  olśnić ; 
fic  l^at  i^n  burc^  i^re 
^e\^c  geblenbet  oczarowała  go 
wdziękami;  4)  ein  ^ferb  — 
zasłonić  koniowi  oczy ;  eine 
Sampe  —  dać  na  lampę  za- 
słonę; 5)  (w  myśliwstwie)  ba§ 
SCBilb  blenbet  ben  Qäger  zwie- 
izyna  robi  fałszywy  trop;  6) 
bie  (Sd^eiben  —  szyby  pobie- 
lić (zamalować);  II.  »b,  adi. 
i  part.  olśniewający;  —  locife 
lśniąco  biały.  [nić. 

^ölcffic'rcn,  va.  (^aben)  zra- 

^Icij,  sm.  *i^,pl.  -e,  (w  gór- 
nictwie) klin  m.  żelazny. 

JölCU'Cl  (SlüUel),  sm.  ^§,  pi. 
— ,  kijanka/.;  pralnik  in.  (do 
bielizny);  międlica  (do    Inn). 

^^leu'cii  (bläuen)  va.  (^oben) 
bić,  walić. 

ÜBIirf,  sm.  *e§,  pi.  'i,  1) 
spojrzenie  n.,  rzut  w.  oka;  tr 


mväc 


231 


^^lijö(c) 


rcarf  einen  —  auf  mic^  spoj- 
rzał na  mnie,  rzucił  na  mnie 
okiem;  bm  —  »on  etro.  ab-- 
roenben  odwrócić  wzrok  od 
czego;  alle  *c  ftnb  auf  i^n 
gcrld^tet  oczy  wszystkich  skie- 
rowane sa  na  niego ;  auf  'öitt 
erften  —  na  pierwszy  rzut 
oka  ;  od  pierwszego  spojrze- 
nia; er  fc^outc  i^m  nac^  mit 
naffem  —  patrzał  za  nim 
wiJgotnemi  (łzawemi)  oczami ; 
einen  umfaffenben  —  l^aöen 
mieć  wyższy,  szerszy  pogląd; 
2)  (2lnfalid)  ein  fiöner  — 
auf  ba§  ©ebirge  piękny  widok 
na  góry;  3)  blask  7n.  (szcze- 
gólnie w  metalurgii). 

^Ü'dt,  sf.  pi.  *n,  (ryba) 
płotka  /.,  bielizna  /. 

mi'dtn,  I.  t;n.  (^a6en)  1) 
auf  etro.  spoglądać,  spojrzeć; 
fo  njeit  baS  2luge  Uidt  jak 
daleko  wzrok  sięga;  in  bie 
3ufunft  — -  patrzeć  w  przy- 
szłość; 2)  wyglądać,  patrzeć; 
fanft  —  łagodnie  patrzeć; 
jinfter  —  ponuro  wyglądać, 
patrzeć;  33etad^iung  hiidt  auś 
feinem  2luge  spogląda  pogar- 
dliwie,   z    pogardą;    3)    (fic^) 

—  laffen  ukazać  (się);  too  er 
fid^  nur  —  lafśt  gdzie  się 
tylko  ukaże  ;  4)  świecić, 
połyskiwać ;  II.  va.  1)  fein 
äluge  blxdt  ^o^n  oko  jego 
wyraża  szyderstwo ;  j^riebc  in 
jmnbö  ©eetc  —  napełnić  du- 
szę czyją  spokojem  (przez 
wzrok);  2)  eine  (Steße  in 
einem  ©emälbe  —  uwydatnić 
miejsce  na  obrazie. 

^linb,  adi.  i  adv.  1)  ślepy 
(-po),  ciemny;  —  geboren 
ślepy  z  urodzenia;  »er  ©laube 
ślepa  wiara;  —  roerben  oślep- 
nąć, ociemnieć;  eö  ift  W> 
ner  fo  — ,  ol§  roer  nid^t  feigen 
roili  najbardziej  ślepym  jest, 
kto   umyślnie  zamyka    oczy ; 

—  barauf  rosfcl^lagen  bić, 
walić  na  ślepo;  ba  l^at  eine 
=e  ißennc  ein  ^orn  gefunben 
trafiło  się  ślepej  kurze  ziarnko ; 
2)  niewidzialny,  ślepy,  ciemny ; 
=e  SRacCt  ciemna  noc;  3)  nie 
mający  blasku,  ciemny,  przy- 
ćmiony ;  =eÖ  ®Iaś  przyćmione 
szkło;  eine  «Sd^eibe  —  maUn 
przyćmić    szybę;    4)    ukryty, 


ślepy;  =e§  ©d^lofś  ukryty  za- 
mek ;  =eä  ^enfter  ślepe,  fał- 
szywe okno  ;  5)  nie  mający 
ujścia,  zamknięty;  «e  ®affe 
zamknięta  ulica;  6)  próżny, 
niepotrzebny,  płonny;  =ec 
Särm  próżny,  niepotrzebny 
hałas;  =er  ^affagier  ukryty 
pasażer  ;  =er  ®if<;r  id^abet  nur 
zbyteczna  gorliwość  szkodzi. 

^liubbornt,  sm.  -e§,  pi. 
=bärme,  ślepa  kiszka  /. 

^iinbeful)',  sf.  (gra  towa- 
rzyska) ciuciubabka  /. 

^n'nbc(r),  sm.  »n,  pi.  =n, 

(=  sf.)  ślepy  (-a),  ciemny  (-a) ; 
bei  i)en  «=n  ift  ber  ©inäugige 
^önig  między  ślepymi  jedno- 
oki królem, 

^linbljcit,  sf.  pi.  ?m,  a\e- 
pota^,  zaślepienie  n. ;  mit  — 
gefdölagen  zaślepiony. 

^H'nbfoIjlC,  sf.  pi.  -n,  wę- 
giel m.  nie  zupełnie  wypa- 
lony. 

^li'nbling»,  adv.  na  ślepo, 
na  oślep. 

^Ii'nbfd)Ieid)c,  sf.  pi.  =n, 

padalec  m. 

^Ultf,  adi.  błyszczący, 
lśniący  (blin!  unb  blanf). 

Sü'nten,  vn.  (^aben)  1) 
błyszczeć  (się),  połyskiwać ; 
bie  ©d^roerter  —  pałasze 
połyskują  ;  2)  mit  ben  2lugen 
—  (blinjeln)  mrugać   oczami. 

33Iili5Ctn,  vn.  (^aben)  = 
blinlen  2. 

^U'njcr,  sm.  =g,  pL  — , 
(ptak)  mrugacz  m. 

^U^,  sm.  »eś,  ^;?.  =e,  bły- 
skawica /. ;  piorun  m.  ;  grom 
w.;  ber  —  ^at  eingcf^iagen 
piorun  uderzył ;  eö  jeigen  fic^ 
am  ^immet  =e  ukazują  się 
błyskawice  na  niebie  ;  fc^nell 
roie  ber  —  ift  e§  gefommen 
spadło  jak  piorun ;  feine 
2lugen  fd^ie^en  =e  z  ócz  jego 
strzelają  pioruoy,  biją  gromy, 
padają  błyskawice  ;  »om 
Sli^e  be§  <Bd)id]ali  getroffen 
rażony  gromem  losu. 

SU'^ablcitcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  odgrom  m.,  konduktor  m. 

33U'^bIail,  adi.  siny  ;  je» 
manben  —  fd^Tagen  zbić  kogo 
na  kwaśne  jabłko. 

^li'^Cn,  vn.  i  V.  imp,  1) 
błyskać  (łyskać)   się ;   co  f)at 


gebaut  błysnęło;  2)  =  U\X\^ 
fen;  3)  gegen  etro.  — -  piorun 
nować  przeciwko  czemu  ;  4) 
eS  bli^te  mir  ber  ©ebante 
burd^  bie  <2cere  przeleciała 
mi  myśl  przez  głowę;  er  ift 
baöongebli^t  uciekł,  ulotnił 
sie,  dał  drapaka. 

m^ątWt  sf  (Sri^d^ncEe) 
szybkość  /.  błyskawiczna. 

S3U'^ftra()l  =  Sbli^. 

33Iorf,  sm.  =eä,  pi.  Slijrfe, 
kłoda  /.,  kloc  m.j  pień  m., 
pniak  m.  (ogółem  sztuka 
grubego  drzewa) ;  bryła  f. 
(soli,  marmuru  itp.) ;  jmnbn 
m  t)zn  —  legen  zamknąć 
kogo  w  kij,  wziąć  kogo 
w  dyby. 

S3iod[a'bC,  sf.  pi,  =n,  blo- 
kada /.,  (zamknięcie  jakiego 
miejsca  przez  opasanie). 

SölO'dcn,  t-a.  (l§aben) (w szew- 
stwie) rozbić  na  kopycie, 

^(0't!^OU§,  sn.  »eg,  pi. 
=r)äufer,  dom  drewniany  (z  gru- 
bych kłód). 

^ÖJo'jJfcöer,  sm.  -§,  pi.  —, 

piwnica/,  pniakami  sklepiona. 

^lo'rfmiJrfciv  sm.   =ä,  pi. 

— ,  moździerz  m.  (na  kłodzie 
osadzony. 

Slo'rf^feifc,    sf.    pi.    =n, 

piszczałka  /.  (z  jednego  ka- 
wałka drzewa  wyrobiona). 

$8l0'(!l*ab,  sn.  =eg,  pi.  <ä^ 
ber,  koło  n.  z  pniaka  wycięte. 

SlO'tfÖberg,  sm.  -eg,  (wła- 
ściwie najwyższy  szczyt  gór 
Harcu,  w  podaniu  ludowem) 
góra,  na  której  przebywają 
czarownice,  (tyle  co  w  pol- 
skiem)  Łysa  góra. 

fSWdiiil],  sn.  -eg,  sól  /. 
w  bryłach. 

5ölo'(ffrf)iff,  sn.  =eg,  pi.  =e, 
tratwa  /. 

^lo'tftaubc,  sf.  pi.  =n, 
grzywacz  m. 

Slo'tföjagctt,   sm.    -g,    pi. 

=n)ageii,  wóz  m.  ciężarowy 
na  niskich  a  grubych  kołach. 

SBIOrfjinn,  sn.  *g,  cyna  /. 
w  bryłach. 

S3(Ö'b(e),  adi.  1)  (o  wzroku) 
słaby  ;  2)  głupkowaty,  idyo- 
tyczny;  *r  ^erfłanb  słaby  ro- 
zum ;  3)  nieśmiały,  bojaźliwy, 
wstydliwy;  er  ift  —  roie  ein 
3J?äötf)en  nieśmiały  jak  dziew- 


«lij'btfifeit 


232 


^lu'mcnftiltf 


czyna;  ein  =r  f)unb  lüirb 
jclten  fett  nieśmiały  pies  nie 
utyje. 

^(ö'Mgfctt,    sf.   =  Blöbe 

1)  i  2). 

^lö'bfinn,  sm.  =§,  l)  nie- 
dołężność  /.  umysła,  głupo- 
watość     f.     (idyotyzra      m.)  \ 

2)  bezsens  w.,  głupstwo  w.; 
pl^crer  —  ostateczne,  skrajne 
głupstwo. 

S3IÖ'bfinnig,  adi.  niedołężny, 
głupowaty,  niespełna  rozumu 
bedacy,  idyotyczny. 

'SBIofa'bc  =  33loc!abe. 

^lö'fen,  vn.  (^aben)  beczeć, 
ryczeć. 

^loub,  adi.  i  adv.  Btonb; 
=eö  §Qac  blond  włosy;  imper- 
tinent —  jasno  blond. 

SlO'nbe,  I.  sf.  fi.  -n,  ko- 
ronka /.  z  jedwabiu,  blondyna 
/. ;  II.  sm.  (i  sf.  pi.  4mn) 
blondyn  m.  (blondynka  /.). 

^loiibi'uc,  sf  pi.  =n,  = 
^lonbe  II. 

^lof),  adi.  i  adv.  1)  sam 
tylko,  jeno,  nie  więcej  jak; 
bie  =e  ®r5är)lung  l^at  genügt 
samo  tylko  opowiadanie  wy- 
starczyło; ic^  ^abe  i^m  — 
gefagt  powiedziałem  mu  tylko, 
jeno;  ber  =e  ©ebanfe  baran 
mac^t  miĄ  frfiaubcrn  sama 
myśl  o  tem  przejmuje  mnie 
strachem ;  —  um  Ś^nen  5U  ge» 
faUen  jedynie  w  celu  podo- 
bania się  panu ;  =er  9^eib  czy- 
sta zazdrość;  —  unt  gU  la= 
d^cn  tylko  dla  śmiechu  ;  auf 
=em  Strof)  liegen  leżeć  na 
samej  (gołej)  słomie;  2)  nagi, 
bosy,  goły,  odkryty;  mit 
=em  2tuge  gołem  okiem  ; 
mit  =en  ^ü^en  I)crumgel^en 
chodzić  boso,  bosemi  nogami ; 
mit  =em  Äop[  bez  kapelusza 
(czapki),  z  gołą  głowa;  auf 
«er  ®rbe  fd^Iafen  spać  na 
gołej  ziemi;  3)  ogołocony, 
pozbawiony;  »on  oUer  ^ilfc 
—  pozbawiony  wszelkiej  po- 
mocy ;  alle§  *J}Zut|eg  —  po- 
zbawiony odwagi ;  4)  ftc^  =be= 
den  obnażyć,  odkryć  się;  fid^ 
«geben  zdradzić  się,  zdradzić 
swoje  zamiary ;  =fegen  ob- 
nażyć; «=ft«tt«n  jmnbn  skom- 
promitować, wystawić  kogo 
na  wstyd. 


iSió\^t,  sf  pi.  =n,  1)  nagość 
/. ;  feine  —  mit  ^e|en  be= 
betfen  pokryć  szmatami  na- 
gość; 2)  ftc^  eine  —  geben 
odsłonić  się ;  skompromitować 
się,  na  wstyd  się  narazić; 
(szczególnie  w  szermierce) 
bic  —  be§  ©egnerg  benu^en 
skorzystać  z  odsłonięcia  się 
przeciwnika;  3)  (w  garbar- 
stwie) golizna  /.,  łysina  /. 
(w  skórze). 

mon'^t,sfpl.'r\,  =  mn\i. 

^lii't}t\\,  I.  vn.  (^aben) 
kwitnąć;  bicSäume—  kwiaty 
kwitną;  ber  §anbc(  blül^t 
bandel  kwitnie;  eś  bltil^ten 
il^m  oicr  Äinber  miał  czworo 
dzieci ;  fie  blüE)t  wie  eine 
S?ofe  kwitnie  jak  róża;  eö 
blü^t  i^m  ba§  fc^önfte  ©lud 
uśmiecha  mu  się  najpiękniej- 
sze szczęście;  il^m  hlül)t  !ein 
^eil  niemasz  dla  niego  szczę- 
ścia, ratunku;  je^t  blüf^i  fein 
3Beijen  ma  teraz  żniwo;  II. 
adi.  i  part,  kwitnący;  »bc 
©efid^tśfarbe  czerstwa  cera; 
im  blü^enbften  Sllter  w  kwie- 
cie wieku;  «er  <StiI  kwiecisty 
styl;  =cr  Unfinn  napuszyste 
głupstwo. 

^lÜ'nirfjCM,  sn.  =§,  pi.  =n, 
(dim.  ad  ^lume)  kwiatuszek 
m. ;  =!affee  lekka  kawa  /., 
Iura  /.  (to  jest:  kawa  tak 
lekka,  że  widać  przez  nią 
kwiaty  na  dnie  filiżanki). 

^hi'mc,  5/  pi.  «n,  1)  kwiat 
m.,  kwiatek  m.  (kwiecie,  pi. 
kwiecie  n.  collectivum) ;  «n 
gießen  hodować  kwiaty ;  =n 
pflüden  zrywać  kwiaty;    cinc 

—  abbred^en  uszczknąć  kwia- 
tek ;  ben  Sieg  mit  *n  beftreucn 
słać  drogę  kwiatami;  2) 
(przenośnie)  baś  @e]cf)n)ür  l^at 
eine  --C  be!ommen  wrzód  zaczął 
zbierać;  ba§  ©ifber  geljt  in 
=n  srebro  zaczyna  się  pienić ; 
ber  SSein  l^at  —  wino  ma 
zapaszek;  (w  chemii)  ber 
©(^roefef  fe^t  =n  an  siarka 
osiada  w  formie  kwiatu, 
tworzy   kwiat    siarczany;   bie 

—  beö  9lbeI3  kwiat  szlachty; 
bie  —  »on  etro.  ^aben  mieć 
z  czego  pierwszyznę  ;  (przy 
piwie)  bie  —  trinfen  pierwszy 
łyk    z    pełnej    szklanki ;    id^ 


fomme  bir  meine  —  pije 
pierwszy  łyk  w  twoje  ręce, 
na  twoje  zdrowie;  burd^  bie 
—  fprec^en  mówić  ogródkami, 
dać  do  zrozumienia;  ber  g^Ud^Ś 
^at  eine  meifie  —  lis  ma  biały 
ogon. 

^ni'm(c)Ictn,  sn.  -g,  pi.  —, 
=  Slümd^en. 

^lü'mctu,  vn.  (I^aben)  1) 
zbierać  kwiatki;  2)  (o  pszczo- 
łach) bujać  po  kwiatach  miód 
zbierając;  3)  silić  się  na  kwie- 
cisty styl. 

^hl'mcn  (częściej:  blümen) 
I.  va.  i  vr.  zdobić  kwiatami 
(głównie  haftowanymi  lub  ma- 
lowanymi); II.  geblümt,  adi. 
i  part.  w  kwiaty;  =e  ©eibc 
jedwab  w  kwiaty. 

53Iit'mcnait,  sfpl.  =en,  błoń 

/.  kwiecista,  kwiatami  porosła. 

^üt'mcnbcct,  sn.  =t^,pl.=t, 

grzęda  f.  (grządka)  kwiatów. 

58(u'ntcnbinfc,   sf.  pi.  =n, 

(rośl.)  sitowi  ec  w, 

^lu'incnbiifdjcl,  sm.  =ś,  pi. 

— ,  kiść  /.  kwiatowa. 

^Iii'nicncrjcngcr,  sm.  =§, 
pi.  —,  (=in  sf.,  pi.  «innen), 
kwiaciarz  m.  (kwiaciarka  /.). 

^Iirmcnfol;!,  sm.  Ǥ,  kala- 
fior w. 

^In'mcntefc,  sf.pi.^v.,  zbiór 

in.  kwiatów;  (przenośnie)  wy- 
bór rti.  (np.  pięknych  ustępów 
z  książek),  antologia/. 

^lu'mcnrcit^,  adi.  i  adv. 
kwiecisty;  eine  »^e  3łebe  kwie- 
cista mowa. 

55I«'mcnfdKit'^/  */"•  v^-  •". 

(w  botanice)  pochewka/.,  ko- 
szulka /. 

^lu'ntcnfcttc,    sf.  pi.   =n, 

(w  garbarstwie)  wierzchnia 
strona  skóry. 

S3Iu'mcnfVroff)e,  sf.  pi.  =n, 

mowa  /.  kwiatów  (za  pomocą 
kwiatów). 

Sllintcnftänbifl,  adi.  z  kwia- 
tu wyrastający. 

^In'mcnftnitb,  sm.  =e3,  py? 

m.  kwiatowy. 

^Iit'iticitftrrtiif^,  sm.  -e§,  pi. 

sftrnufjc,  bukiet  m. 

^^urmcnftittf,  sn.  -es,  pi.  -t, 

1)  cześć  ogrodu  na  kwiaty 
przeznaczona;  2)  (w  malar- 
stwie) obraz  przestawiający 
kwiaty;    3)    (w   kacharstwie) 


ÖIu'mcutoM 


233 


mwtmi 


kawał  polędwicy  obramowany 
tłuszczem  (filet  de  boeuf). 

S5Iu'niento))f,  sm.  -eö,  pi. 

«topfe,  wazon  w.,  doniczka  f. 

ŚlU'tttCU5Ud)t,  sf.  hodowla 
f.  kwiatów. 

^lU'mig,  ndiec.  kwiecisty; 
=  e  ©eibe  jedwab  w  kwiaty 
tkany. 

^lU'fC,  sf.pl.=n,  bluza/., 
marynarka  /. 

fdlnt,  sn.  =eś,  1)  krew  /. ; 
fid^  im  *e  baben  pławić  się 
w  krwi ;  eś  fliegt  —  krew  się 
leje;  mit  —  unb  ©ijen  krwią 
i  żelazem ;  in  mir  beginnt  baä 

—  ^U  fod^en  krew  się  we  mnie 
burzyć  zaczyna;  —  fptien 
plwaó  krwią;  !alte6  —  betoarj* 
ren  zachować  zimną  krew; 
l^ci|e§  —  gorący  temperament, 
gorąca  krew;  mit  feinem  -e 
für  etro.  einftc^en  bronić  czego 
do  upadłego,  do  ostatniej  kro- 
pli krwi;  ®ut  unb  —  opfem 
poświęcić  krew  i  mienie;  (Ctcifd^ 
unb  —  krew  i  kości;  c§  ift 
mein  eigen  %Ux\6i  unb  —  to 
krew  z  krwi  i  kość  z  kości 
mojej;  bic  SSanbc  beä  =eö 
wspólność  krwi,  pokrewień- 
stwo w.;  auś  eMcm  »e  szla- 
chetnego rodu;  fid^  mit  — 
beftcdfen   krwią  ręce  zmazać; 

—  laffen  (jur  2lber  laffen) 
puścić  krew;  —  laffen  (^aare 
laffen)  ponieść  stratę ;  ein  %t= 
fic^t  roie  SWilc^  unb  ~  twarz 
jak  krew  z  mlekiem  ;  ba§  mad)t 
bÖfe§  —  to  czyni  złe  wraże- 
nie, wywołuje  oburzenie;  2) 
sok  m.,  krew/.;  fd&leĄte§  — 
crjeugen  wytwarzać  złe  soki, 
złą  krew;  3)  jungen  —  młoda 
osoba;  4)  —  ber  'Sitbtn  sok 
m.  2  winogron,  wino  m.;  5) 
ÄoraHc  t)om  erften,  äwetten, 
britten  —  koral  pierwszego, 
drugiego,   trzeciego   gatunku. 

^lll'tabClV  sf.  pi.  'n,  żyła 
/.  krwionośna,  krwawnica  / 

SSIU'tarm,  adi.  ubożuchny, 
bardzo  biedny;  niedokrewny, 
anemiczny. 

SlU'trtimut,  5/  niedokrew- 
ność  /.,  anemia  /. 

^Itt'taugc,  sn.  i%,  2^1-  =n, 

(rośl.)  pałecznik  m.  błotny. 

SBIu'tau^lccrung,  sf.  pi.  «en, 

odpływ  m,,  upust  m,  krwi. 


^lu'tnn^uiurf,  sm.  =e§,  2?i- 

«mürfe,  l)  plwanie  krwią;  2) 
krwawe  plwociny. 

^(it'tbnb,  sn.  >i^,pl.  =bäbcr, 

(krwawa  kąpiel)  rzeź  /;  ein 
—  anrichten  sprawić  rzeź. 

^Itt'tbrcrf)Cn,  sn.  Ȥ,  krwa- 
we wymioty  pi. 

^lu'tbUVft,  sm.  «e§,  krwio- 
źerczość  f.\  żądza  /  krwi. 

^lu'tbürftig,'  adi.  krwiożer- 
czy, krwi  łaknący. 

mn'it  (95Iüt^e),  5/  pi.  -n, 

(=  S3Iume)  kwitnienie  n., 
rozkwit  m.;  kwiat  m,  kwie- 
cie M.;  bie  Seit  ber  —  czas 
kwitnienia;  in  ber  —  beś 
äöo^lftanbeö  w  kwiecie  do- 
brobytu, w  największym  do- 
brobycie; bic  —  (Slutejeit) 
ber  Stteratur  rozkwit  pi- 
śmiennictwa; bie  —  ber  3^= 
genb  kwiat  młodości. 

^üitcnbobcu,  sm.,  *§,  pi. 

«böben,  dno  n.  owocowe. 

SSIÜ'tCUlJÜfdjCl,  sm.  5§,  pi. 
— ,  wiązka  /.  kwiatów. 

^lü'tcubctfc,  sf.,  pi.  sn, 
obwijka  /.,  okwiat  m. 

SBüi'tcnboIbc,  sf.  pi.  =n,  = 
93rütenbüfcöer. 

^lülciiljiiöc,  sf,  pi.  =n,  = 
95[ütenberfe. 

Slii'tenfii^tljcn,  sn.,  =g,  — , 

bagniątko  n.,  baranek  m.  (n.  p. 
kwiecia  wierzbowego). 

Slü'teitfnof^c,  sf,  pi.  *n, 

pączek  m. 

'^üt'tcnfo^f,  sm.,   --e§,  pi. 
=!öpfc,  główka  /. 

5ölü'tenfntf)cn,  sm.,  =§,  pi. 

— ,  placuszek  m. 

5BIü'ten(|utrI,  sm.,  «§,  pi. 

^e,  kreżołek  m. 

S8Iii'tcurif))C,  sf  pi.  =n,  = 
331ütenfäcd)en. 
«lii'tcnf^cibc,  sf,  pi.  =n, 

pochewka  /. 

^liitcnftanb,  sm.,  =e§, 
«fłanbe,  kwiatostan  m. 

^lü'tcnftanb,  sm.,  ^eS,  py- 
łek m. 

^lü'tcnftcngcl,  sm.,  «§,  pi, 

— ,  szypułka  /. 

SBlü'tcntottflcr,  sin.,  -§,  pi 

— ,  liściowij  m. 

^(Ü'tCSCit,  sf  czas  m.  kwi- 
tnienia, rozkwitu. 

^tu'tcgcl,  sm.  «§,  pi  —, 
pijawka  /. ;   —   anfe^en  sta- 


wiać pijawki;  biefer  3Jienfd^ 
ift  ein  —  to  pijawka  (w  zna- 
czeniu lichwiarz,  wyzyski- 
wacz). 

^lU'tCn,  I,  vn.  (^aben)  krwa- 
wić, krew  wypuszczać;  id^ 
blutc  au§  ber  3ftafe  krew  mi 
z  nosa  idzie  (puściła  się) ;  er 
b tutet  mie  ein  ©d^mein  krwa- 
wi jak  świnia,  krew  się  z  niego 
leje  ciurkiem;  baś  ^erj  blu= 
tet  mir  beim  2lnblid^  biefcś 
®(enbä  serce  mi  się  krwawi 
na  widok  tej  nędzy ;  für  feine 
Überjeugung  —  krew  przelać 
za  swe  przekonanie;  er  mirb 
—  muffen  będzie  go  to  wiele 
kosztowało,  poniesie  wielką 
stratę ;  II.  va.  i  vr.  baś  gan;5C 
Sett  DOtt  —  zakrwawić  całe 
łóżko;  fid5  5U  Sobe  —  na 
śmierć  się  zakrwawić. 

^Iit'tfeinb,  sm.  »eö,  pi.  -t, 

śmiertelny  wróg  m. 

^Iit'tgcfäf?,  sn.  "t^,  pi  «=e, 

naczynie  n.  krwionośne. 

^Ill'tgclb,  sn.  =e§,  pi  ser, 
1)  zapłata  /.,  odszkodowanie 
n.  za  przelaną  krew;  2)  pie- 
niądz nabyty  za  zdradę,  zdo- 
byty przez  morderstwo ;  pie- 
niądz wyciśnięty  za  pomocą 
lichwy,  przez  krwawy  wy- 
zysk itp. 

SSlii'tgcnrf)t,  sn.  «eg,  pi  ^t, 

sąd  m.  gardłowy. 

'  ^lu'tgcnift,  sn.  =e§,  pi  »e/ 

rusztowanie  n.  (szafot  m). 

mvi%\tx,  sf.  =  SBtutburft. 

^lu'tgicrig,  adi.  =  blut- 
bürftig. 

^(n'tl)irf  c,  sf  pi  =n,  (rośl.) 

czerwone  proso  n. 

S3I«'t^ocisfit,  sf  pi  -en, 
krwawe  wesele  n.,  krwawe 
gody  (noc/,  św.  Bartłomieja). 

Siu'tljuub,  sm.  «eg,  pi  =e, 
krwiożerca  m.,  okrutnik  m. 

^in'i\}l\\ttn,  sm.  -§,  kaszel 
m.  z  wyrzucaniem  krwi,  plu- 
cie n.  krwią. 

S5Iu'tłg,  adiec.  skrwawiony, 
krwawy;  jemanben  —  fd^Ia^^ 
gen  zbić  kogo  do  krwi ;  =cr 
^rieg  krwawa  woj  aa;  mit  =er 
«Śd^rift  per^cidönet  zapisano 
krwawerai  głoskami;  =e  Xi)Xäi 
nen  meinen  płakać  krwawemi 
łzami. 


«lu'tjmin 


^34 


Sßo'&eii 


^lu'tjUUO,  adi.  młodziu- 
chny,  bardzo  młody,  młodziu- 
tki, młodziuteńki, 

Slu'tfraiitujiira,  sf.  (rośl.) 

krwiściąg  m. 

^Ju'ticcr,  adi.  bezkrwisty, 
niedokrewny. 

^lu'tmof,  sn.  -t%,  pi.  =e, 
krwawe  znamię  n. 

58Iu'tmeuf(^, '  sm.  =en,  pi. 

jfn,  krwiożerca  m. 

ŚhftmilrfjCn,  sn.  -g,  (cho- 
roba krów)  krwodój  m. 

33(u'tra(^C,  sf.  vi.  «n,  krwa- 
wa zemsta  /. 

^lU'trcinigCnb,  adi.  prze- 
czyszczający (krew). 

M\X'tńĆ)itX,  sm.  -§,  pi.  —, 
1)  sędzia  m.  kryminalny;  2) 
kat  m.  [jak  krew. 

^lU'tl'Otlj,     adi,    czerwony 

^iu'trÜnftiö,  adi.  zakrwa- 
wiony, zraniony  do  krwi. 

93hrtfoi!flcr,  sm.  =g,  pi.  —, 
pijawka  /. ;  wyzyskiwacz  w., 
lichwiarz  m. 

^(U'tfd)a«be,  sf.  kazirodz- 
two n. ;  —  t)cgel^en  dopuścić 
się  kazirodztwa. 

lölu'tfdjönbcr,  sm.  ''§,pl.  —, 
(=in  sf.,  pi.  =innen),  kazirodzca 
in.  (kazirodczyni  /.). 

^(U'tfd;CU,  I.  sf.  wstręt  m. 
do  krwi;  II.  adi.  brzydzący 
się  krwią,  mający  wstręt  do 
krwi. 

58hrt[(^Ulb,  sf.  krwawa 
zbrodnia  /,,  morderstwo  n. ; 
eine  —  auf  bcm  ©eraiffen  fja-- 
Öen  mieć  na  sumieniu  mor- 
derstwo. 

^IU't)(!^tiJCt|f,  sm.  ''C§,  krwa- 
wy pot  m. 

^Iii't^freunb,  «w.  «eS,  pi. 

»z,  blizki  krewny  m.  (pobra- 
ły mieć  m.). 

58lirtöfrcmibfrf)aft,   sf  pi. 

itW,  blizkie  pokrewieństwo  n. 
(pobrały mstwo  w.). 

JÖIu'tftcill,  sm.  =eS,  pi.  •(, 
krwawnik  m. 

^lU'tftOtfullÖ,  sf  pi.  «en, 
zatamowanie  n.  obiega  krwi. 

^Ill'tftnCmC,  5/  pi.  'U, 
desa  f,  krwawy  znak  m. 

;ölirtftitr5,  5»».  »eS,  pi. 
=ftüne,  krwiotok  m. 

^lUt^UCmanbt,  adi.  kre- 
wny, spokrewniony  (»[(^oft,  sf. 
pi.  ;cn,  pokrewieństwo  n.). 


lÖIu'JU)at,  sf.pl.  =cn,  mor- 
derstwo n.,  zabójstwo  n. 

S3IU't«miauf,  sm.  »cg,  obieg 
m.  (cyrkulacya  /.)  krwi. 

JÖIu'turtljicÜ,  sn.  =cg,  pi.  't, 
wyrok  f)i.  śmierci. 

^lU'tüerfliC^CU,  sn.  .§,  roz- 
lew m.  krwi;  Dem  —  ©inl^alt 
gebieten  wstrzymać  rozlew 
krwi,  przeszkodzić  rozlew^owi 
kiwi. 

^lu'ttoeiuCU,  sn.  '^,  ciecze- 
nie n.  krwi  z  oczu. 

SÖIu'llPeiUfl,  adv.  bardzo 
mało. 

Slu'ttiJiirft,  sf.  pi.  «löürfte; 

krwawa  kiszka  /. 

iölu'tjcugc,  sm.  sn,  pi.  -n, 

(«gin  sf.,  pi.  ■^innen)  męczen- 
nik m.  (męczennica  /.). 

SßO'a,  sf  pi  =Ś,  (wąż) 
boa  /.,  wąż  m.  dusiciel  (tak- 
że rodzaj  futerek  damskich 
na  szyję). 

Ü^okre'We,  sf.  pi.  m,  psia 

wiśnia  /. 

5B0(f,  sm.  =eg,  pi.  ^ode,  1) 
kozioł  m.  (w  ogóle  samiec 
zwierząt  rogatych  z  wyją- 
tkiem wołów  i  im  pokrewnych); 
cap  m. ;  ben  —  gum  ©ättner 
mad^cn  (tyle  co)  wpuścić 
wilka  do  obory ;  2)  (o  oso- 
bach) alter,  geiler  —  stary 
lubieżnik  ?«..;  ftreitjüd^tiger  — 
uparty  kozioł  m.;  j^ofä  ber 
—  pal  dyabełl  3)  taran  tn. 
(do  rozbijania  lodu,  murów 
itd.),  izbica/,  (przed  mostem) ; 
baba  /.  (do  wbijania  palów); 

4)  einen  —  machen,  fd^iefien 
palnąć  głupstwo,  poszkapić 
się;  5)  (w  gimnastyce)  kozioł 
771. ;  6)  koziołek  m.,  kozioł 
(siedzenie  dla  woźnicy);  7) 
koza  /.  (maszyna  do  podno- 
szenia ciężarów);  8)  narzędzie 
tortury,  kara  /.;  jmnbn  in 
ben  —  jpannen  zamknąć  kogo 
w  kije,  wziąć  kogo  w  dyby; 
9)  (3)ubelfacf)  dudy  pi,  ko- 
bza /. 

SBö'rfcii,  I.  vn.  (§aBen)  1) 
(o  kozach)  parkotać  się,  bie- 
gać za  kozłem  ;  2)  śmierdzieć 
jak  cap  ;  3)  (o  oki  ecie)  ko- 
łysać się,  kiwać  się;  4)  ba§ 
^'.ferb  fcodft  koń  wypręża  się 
naprzód  dla  zrzucenia  jeźdźca ; 

5)  (o    ludziach)    upierać    się 


przy  czem;  II.  va.  uderzać 
głową  jak  kozioł, 

^O'tffcU,  s)i.  »e§,  2^Z.  =e, 
kozłowa  skóra  f. 

^OtfptC,  sf.  pi  *n,  fu- 
jarka/.,  fujara/.,  czekan  w. 

^O'rffÜj^ig,   adi.  kozionogi. 

^orfgcrut^,  sm.  ^iQ,  pi 
jgeriidK,  parkoł  m. 

SÖO'tffalO,  sn.  H§,  pi 
=!atber,  młody  kozioł  m. 

^ü'tflamm,  sn.  -eg,  ?;?. 
klammer  koźlątko  n. 

So'rfkbcr,  sn.  -g,  pi.  -— , 
kozłowa  skóra  /. 

So'tf^fcifC,  sf.  pi  -n,  dudy 
pi,  koza/.,  gajdy  pi 

^orf^fcifcr,  sm.  =g,  pi  —, 
dudziarz  m.,  dudarz  m.,  ko- 
ziarz  m.,  gajdziarz  m. 

^o'cf^auge,  sn.  =g,  pi  *n, 

koziook  m.  (mający  jedno 
oko  większe  od  diugiego). 

iöo'rfiöart,    sm.    .-eg,    pi 

=bäcte,  1)  kozia  bródka  /. ; 
2)  (rośl.)  kozibród  m.,  kozia 
broda  /. 

^O'rföbcere,  sf.  jerzyna  /, 
smrodynia  /. 

^0'rf^beutcl,  sm.  *g,  pi  —, 
1)  worek  m.  u  kozła;  2)  spła- 
szczona flaszka/,  (w  kształcie 
koziego  worka) ;  3)  gatunek 
wina  reńskiego;  4)  śmieszny 
i  przestarzały  zwyczaj  m. 

So'tf^bo(jnc,  sf.pl  -n^kozi 

groch  m.,  łyszczyca  /. 

^Ott^biftel,  sf.  pi  «n, 
(Sodgöorn  sm.  »eg,  pi  »e) 
ciernie  pi  m.  koźle. 

^o'tfö^oni,  sn.  -eg,  pi 
sĘjumer  1)  koźli  róg;  2)  ie= 
nianben  ing  —  jagen  przy- 
przeć kogo  do  muru,  zastra- 
szyć kogo,  zapędzić  kogo  do 
mysiej  dziury,  napędzić  komu 
strachu;  3)  (rośl.)  Boża  trawa/. 

!öo'rfö|>ninn;  5w.  -eg,  pi 

=fprünge,  niezgrabny,  dzi- 
waczny skok  m.\  «fpiünge 
mad^en  skakać  jak  koza;  wy- 
prawiać z  swą  osobą  gry- 
masy. 

SÖO'bCU,  sm.  •'§,  pi  S3öbcu, 
1)  ziemia  /.  (to,  co  znajduje 
się  pod  nogami)  fi(^  auf  ben 
—  legen  położyć  się  na 
ziemię;  unter  bem  —  be- 
graben pochowany  pod  zie- 
mią ;  auf  ©otteg  —  na  ziemi, 


5Ö0'ticncitbit 


235 


^oJ^ren 


na  Bożej  ziemi;  auf  frcmbem 

—  Da  obcej  ziemi,  —  w  obcym 
kraju,  feftcn  —  fciffen  stanąć 
na  ziemi;  ber  —  brennt  il^m 
unter  ben  ^üfeen  ziemia  się 
pod  nim  pali,  niema  spokoju; 
bem  —  gleich  mad^en  zrównać 
z  ziemią;  auf  bem  bloßen  — 
jd^Ufen  spać  na  gołej  ziemi; 
fic^  auf  ben  —  beä  ®e|eije§ 
fteEen  stanąć  na  gruncie 
prawnym  ;  2)  ziemia,  grunt  w., 
gleba  /.  (własność  ziemska) ; 
auf  meinem  ©runb  unb  — 
na  moim  gruncie;  ein  guter, 
frud^tbarer  —  dobra,  uro- 
dzajna gleba,  ziemia;  3)  dno 
71. ;  podłoga  /.,  posadzka  /. 
bem  gaffe  ttw  —  auöfto^en 

a)  wybić  dno  z  beczki ;  b)  (tyle 
co)  zaostrzyć  położenie,  ze- 
psuć do  reszty,  dolać  oliwy 
do  ognia ;  ber  Tltn\ć)  l^at 
feinen  —  to  marnotrawca; 
to  bezdenna  beczka;  ber  — 
einer  ąjfafd^e  spód  m.  butelki ; 

—  eine§  3^'^^"2i^^  podłoga 
w  pokoju;  ein  geregter  — 
parkietowa  podłoga,  posadzka 
/.;  4)  ein  —  SCÖac^ö,  Sialg 
u.  f.  X0.  krąg  m.  wosku,  łoju 
itd. ;  6)  punkt  m.  widzenia; 
podstawa  /. ;  auf  bem  — 
ber  ©rfal^rung  na  podstawie 
doświadczenia ;  ^anbroer!  I^at 
golbenen  —  (tyle  co)  rze- 
miosło stanie  za  folwark; 
6)  tn  @runb    unb    —    vix= 

borgen  zepsuty  do  szpiku 
kości;  3U  ->  brüdfen  zni- 
szczyć, zdusić,  3U  —  fallen 
upaść   na    ziemię;    jmnbn   gu 

—  f^Iagen  a)  obalić  kogo  ; 

b)  pozbawić  kogo  wszelkiej 
nadziei ;  jmnbn  gu  —  trinfen 
spoić  kogo,  tak  że  nie  może 
ustać  na  nogach;  7)  strych 
w.,  poddasze  n. 

^obeucrcbit,  sm.  «es,  pi 

•e,  kredyt  m.  ziemski;  »Sin- 
ftalt  zakład  m.  kredytowy 
ziemski. 

^obcnerjciigui^,  sn.  =i§,pi. 

e=e,  ziemiopfód  m. 

S30'bcn!ammer,  sf.  pi.  -n, 

izdebka/,  na  poddaszu;  ko- 
mora f.  na  strychu. 

SobCUlO^,  adi.  bez  dna, 
bezdenny;  <c  j^reigebigfeit  bez- 
graniczna szczodrobliwość;  =e 


3^red^r)eit  niesłychane  zuchwal- 
stwo. 

S3o'beufa^,  sm.  se§,  pi.  »föi^e, 

osad  m.,  męty  pl.^  fusy  pi. 

^obnicrei',    5/.    pi.    =en, 

(w  żeglarstwie)  bodmorya  /., 
pożyczka  w  obcym  porcie  za- 
ciągnięta na  naprawę  okrętu. 

Sßofi'ft,  stn.  *8,  pi  =e,  (rośl.) 
purchałka  /.,  purchawka  /. 

^OgCU,  sm.  s§,  plur.  naj- 
częściej :  Sogen,  także  33Ögen, 
1)  łuk  w.,  ben  —  fpannen 
naciągnąć  łuk;  2)  łuk,  krzy- 
wizna /.,  kabłąk  m. ;  ber 
SOßeg  mad^t  einen  —  droga 
tworzy  łuk,  idzie  w  kabłąk; 
geraber  — łuk  prosty;  Äorb= 
łuk  owalny;  @en)i)tb==  łuk 
sklepienia:  fd^iefer  —  łuk 
skośny;  3)  smyczek  m.;  gut 
ben  —  fül^ren  dobrze  grać 
na  skrzypcach ;  4)  arkusz  m. 
(papieru) ;  (w  Austryi)  ben 
blauen  —  befommen  zostać 
spensyonowanym. 

S3o'9enOaum,  sm.  «ca,  pi 

=  bäume,  cis  m.  pospolity. 

^o'gcnborffäfer,    sm.    «g, 

pi  — ,  drabiniarz  m. 

^ogcnbetfe,  sf.  pi  =n,  pu- 
łap m.y   sufit  n.  obłąkowaty. 

^o'gcufcnftcr,  sn.  -.h,  pi  — , 

okno  n.  łukowe. 

330'9CnfDrmtg,  adi.  łuko- 
waty, obłączyisty,  kabłąko- 
waty. 

SSo'genöong,   sm.   «co,   pi 

*gänge,  arkada  /. 

löo'gcitgclcifc,  sn.  *g  pi  — , 

tor  m,   łukowy. 

^o'gcntit^t,  sn.  =eg,  pi  =er, 

światło  n.  łukowe. 

^o'gcnf(^enfcI,  sm.  »g,  pi 

— ,  ramię  n.  łuku. 

^o'9cnfd)il^e,  sm.  *n,  pi  =n, 

łucznik  m. 

SSo'gcntrögcr,  sm.  =§,pl  — , 

dźwigar  m.  łukowy. 

^0'f}ttf  sf.  pi  =n,  tarcica/., 
dyl  m  ,  gruba  deska  /. 

^0'^leu,  va.  (^aben)  dylo- 
wać, wykładać  deskami,  kłaść 
podłogę. 

Sö!(iut,  sm.  ftn,  pi  *en, 
czeski  m.  (grosz). 

W\^mxt,  sf.  pi  «äjfc,  to- 
pór m.  ciesielski. 


^oTjiibiirftc,    sf.    pi    =n, 

szczotka  /.  do  woskowania, 
froterowania. 

^0'ljne,  sf.  pi  =en  (dim. 
33ö^nct)en)  1)  fasola  /.,  groch 
m.,  gro|c  «n  (także  <iau'= 
bovinen)  bób  m.;  baä  ift  feine 

—  tüert  to  nie  warto  funta 
kłaków ;  2)  (to,  co  ma  kształt 
fasoli)  Kaffee  in  »n  kawa 
w  ziarnkach;  btauc  =n  kule 
karabinowe ;  3)  groch  na  zę- 
bie u  konia  (plama  po  której 
wiek  się  poznaje), 

^Oijim,  va.  (r^aben)  (ben 
f^ufjboben)  woskować,  polero- 
wać (posadzkę). 

33o'rjncnl)Iatt,   sn.  --eg,  pi 

'blätter,  (rośl.)  zajęcza  kapusta 
/.,  wronie  masło  w.,  rozcho- 
dnik  m. 

33o'^ncn!iJiu9,  sm.  =c§,  pi 
*e,  (=in  5/.,  pi  =innen)  król  m. 
(•owa)  migdałowy  (-wa). 

^ol^ncnlraiit,  sn.  »eg,  pi 

'fräuter  (rośl.)  cząbr  ogro- 
dowy. 

^o'^nenmcI)I,  sn.  =c§,  pi 

se,  mąka  /.  grochowa,  faso- 
lowa. 

^öoTjncnftangc,  sf.  pi  =n, 

tyczka  /.  do  grochu. 

^0'IjnCUftroIj,  sn.  ^eg,  gro- 
chowiny /.  pi 

^i)'(l))nl)afe,  sm.  -.w,  pi  m, 

partacz  m.,  fuszer  m. 

S50'I)n5eug,  sn.  «eg,  narzę- 
dzia do  woskowania. 

^Ol^Tf  sm.  -eg,  pi  «e,  = 
33ol^rer. 

^o'Iiröon!,  sf.  p)l  «bänfe, 

(w  rzemiosłach)  ławka  do 
świdrowania,  do  wiercenia. 

3^o'Iircifcn,  sn,  »g,  pi  =n, 

żelazko  n.  u  świdra. 

^0'^ren,  I.  va.  (^abcn)  świ- 
drować, wiercić;  ein  ©d^iff  in 
ben  ©runb  —  zatopić  okręt; 
jmnbm  ben  2)egen  burd^  'Oin 
Seib  —  przeszyć  kogo  szpadą; 
er  mag   feine  garten   Srettcr 

—  (albo)  er  bo^rt  gern  wo 
bag  S3rett  am  bünnften  ift  nie 
lubi  ciężkiej  roboty;  nad^  ^e« 
troleum  —  szukać  nafty,  wier- 
cić (szukając  nafty);  II.  vn. 
(t)a6en);  in  ber  3Ra)e  —  dłu- 
bać w  nosie;   an  jmnbm  — 

męc/yć,  nudzić  kogo,  urzą- 
dzić \omu  piłę. 


«o'^rcr 


236 


S^o'rfttg 


fdd'ijXtV,  sm.  =%,  pl.  —,  1) 
świder  w.,  świderek  m. ;  2) 
ten,  co  świdruje  5  wiertacz  m. 

^Bo'^ntng,  sf.  ph  --en,  = 

bol^ren;  tiefe  —  głębokie  wier- 
cenie; (w  nafciarstwie)  ian<X= 
bifd^e  —  wiercenie  kanadyj- 
skim sposobem, 

ißo'^rfifdj,  sm.  ee§,  pi  ^t, 

(ryba)  włóczeń. 

95o'^rmeI)(,  sn.  ^eg,  2)1.  --e, 

pył  m.  od  świdra,    opiłki  pi, 

S5o'I)nuuft^ct,  sf.  pi.   -n, 

skamieniała  muszla  f. 

^ö'l^rfipäUC,  sm.  pi.,  tro- 
ciny pi.,  wywierciny  pi. 

^0'f)rf)Ji^C,  sf.  pi.  ^n,  pióro 
n.  u  świdra. 

^o'I)rftanöc,    sf.   iń.    -n, 

trzonek  m.,  drag-  7n.  u  świdra. 
$ÖOt,  sm.  SÖ,  pi.  =t,  baja/, 
(rodzaj  sukna). 

^oja'r,  sm.  iiXK,  pi.  «=en 
(=in  sf.  pi.,  sinnen)  bojar  m. 
(bojaryni  /.). 

%t\f  sm.  =§  (SoTarcrbe)  bo- 
lus  m.  (rodzaj  ziemi). 

Sßo'Kc,  sf.  pi.  ^n,  główka/, 
u  roślin,  cebulka. 

m'Un  (Sö'tter),  sm.  -§, 
pi.  — ,  moździerz  m.  do  strze- 
lania; jmnbn  mit  =fc^üffen 
empfangen  przywitać  kogo 
wystrzałami  z  moździerza. 

'^ß'Umxt,  sn.  »§,  pi.  =e, 
baszta  /.,  ostróg  m.,  wał  m. 
ochronny;  twierdza  /. ;  bec 
©laube  ift  ein  —  gegen  bie 
S^ersirelflung  wiara  jest  wałem 
ochronnym  przeciw  rozpaczy. 

^ül3,  sm.  =eö,  pi.  "i,  — 
SBoIjen. 

33ol5Cn,  sm.  =§,  pi.  —,  1) 
strzała/,  (z  łuku),  pocisk  m.) 
piórko  n.  (do  strzelania  z  dmu- 
chawki); imnbm  aEe§  gu  — 
breiten  wszystko  komu  brać  za 
złe;  2)  dusza  /.  do  żelazka; 
3)  żelazny  kołek  m. 

5Somliai*bemC'ut  (wymaw.: 
z  francuska  bombardeman), 
sn.  =0,  pi.  =%,  bombardowanie 
n.,  ostrzeliwanie  n. 

^omöarbic'r,  sm.  »§,  pi.  ==e, 

artylerzysta  m. 

Öomöarbtc'vcu,  va.  (^oben) 

bombardować,  ostrzeliwać. 

^-öomlmrbic'rtnfer,  sm.   ^§, 

pi.  bombardyer  (chrząszjz). 


^omba'ft,  sm.  =e§,  pi.  sc, 

nadęta  mowa,  napuszystość 
/.,  buffonada  /.,  szumne  wy- 
razy. 

^ü'mU,  sf.  pi.  =n,  bomba 
/,,  pocisk  m.',  =n  werfen 
rzucać  bomby,  pociski. 

^0'mbcnfCft,  adi.  i  adv. 
wytrzymały  na  bomby;  eś 
ftef)t  —  nie  ulega  najmniej- 
szej wątpliwości. 

^On,  sm.  =g,  pi.  =§,  bon 
m.,  przekaz  m.,  kwit  n. 

S3onifictc^ren,    va.   (^aben) 

bonifikować,   odszkodować. 

S3onttä't,  sf.  pi.  «en,  einer 
2Bare,  dobroć  (stopień  dobroci) 
towaru;  über  bie  —  einer 
j^irma  2Iu§funft  einloten  wy- 
wiadywać  się  o  dobroci  firmy. 

^0'nnC,  sf.  pi.  ^n,  bona  /. 
1)  nauczycielka  /.  do  dzieci, 
nauczycielka  niższego  sto  - 
pnia ;  2)  panna  służąca  /.  do 
dzieci. 

^OOt,  sn.  =e§,  _2^Z.  =e,  łódź 
/.,  łódka  /.,  mały  statek  m., 
czółno  n  ,  czółenko  n. 

^O'rOJV  ^^-  indecl.  boraks 
m. 

^Orb,  sm.  {słi.)  =eś,  2^^'  '^1 

1)  brzeg    7W.,    wybrzeże    n. ; 

2)  kraj    m.    (brzeg)     sukni; 

3)  burta/.,  pokład  m.,  brzeg 
okrętu;  bttö  ©d^iff  ^at  100 
^aff agiere  an  —  okręt  ma 
100  podróżnych  na  pokładzie ; 
über  —  fallen  spaść  z  okrętu 
(z  pokładu)  do  morza ;  bie 
Sabung  über  —  rcerfen  wy- 
rzucić ładunek. 

^0'rbbrctt,  sn.  *e§,  pi.  =er, 

deska  /.,  półka  /.  umiesz- 
czona pod  oknem. 

^orbCU,  sn.  =0,  pi  =i,  dom 
m.  nierządu. 

SSo'rbCU,  va.  (^aben)  obra- 
bić,  obszyć,  oblamować. 

33orbii'rc,  sf  pi.  =n,  ob- 

szywka  /,  lamówka/,  szlak 
m.  (bordiura  /). 

JBorg,  sm.  se§,  ^j?.  =e,  i) 

zwałaszony  wieprz ;  2)  bez  1. 
mn.  pożyczka  /.,  kredyt  m. ; 
auf  —  nel^men  brać  na  kre- 
dyt, na  kredkę. 
*  ^O'rgcn,  ra.'(l^abcn)  1)  (auf 
93org  nehmen)  pożyczać,  brać 
na  kredyt;  mer  mili  —  ber 
fomme  morgen  (tyle  co)  dziś 


za  pieniądze,  jutro  na  kredyt ; 
2)  (auf  93org  geben)  wypoży- 
czać, kredytować;  ber  3J2ann 
befommt  nid^tg  mel^r  geborgt 
temu  człowiekowi  nikt  już 
nie  kredytuje. 

^0'rgcr,  sm.  =§,  pi.  —, 
(=in  sf.,  ^??.  «^innen)  1)  ten 
(ta),  co  pożyczkę  bierze,  po- 
życzający (-a);  2)  ten  (ta),  co 
pozj'czki  udziela. 

^O'rgttJCifC,  adv.  pożycza- 
nym sposobem,  sposobem  po- 
życzki; id^  l^abc  biefeś  (Selb 
—  be!ommen  otrzymałem  te 
pieniądze  sposobem  pożyczki, 
jako  pożyczkę. 

^0'rfe)  sf.'pl.  sn,  l)  kora 
f. ;  2)  strup  m.,  skorupa  / 
na  wrzodzie. 

^o'rtentöfcr,  sm.  =^,pl  —, 

korka  /.  (chrząszcz). 

^ont,  sm.  '.eś,  _?>?.  «e,  1) 
studnia  /. ;  2)  źródło  n. ;  — 
ber  ^reube  źródło  radości ;  3) 
(w  salinach)  5U  ■=€  gelten  iść 
czerpać  słouą  wodę. 

33orniC'rt, "  adi.  ograni- 
czony, głupi. 

^ontic'rt^cit,  sf.  pi.  =en, 

głupota  /.,  ograniczoność 
umysłu.  \rii. 

^Ör?,  sm.  — ,  pi.  cfe,  okuń 
^Ö'rfe,  sf.pl  =n,  1)  kieska 
/.,  sakiewka/;  2)  giełda/.; 
auf  ber  —  fpietcn  grać,  spe- 
kulować na  giełdzie. 

^ö'rfcnbcfudjcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,    gfiełdzista  m.,  giełdziarz. 

^b'rfenmäflcr,  sm.  -ś,  pi. 

— ,  pośrednik  m.,  ajent  m. 
giełdow3^ 

^-Börfia'ncr,  sm.  -s,  p^-  —, 
=  58örfenbe)ud^er. 

^orft,  sm.  =c§,  pi.  =e, 
(33Örfte)  pękniecie  n.,  rya  m. 
(w  murze). 

^0'rftC,  sf.  pi  «n,  1)  szczeć 
/.,  szczecina  /.  (w  ogóle  ster- 
czący, ostry  włos). 

^0'rftcn,  f>w.  (^aben)  i  w. 

fid^,  najeżyć  (się). 

So'rftCnartifl,  adi.  saczeci- 
nowatr. 

Sorftcngra?,  sn.  -es,  ^^^ 

=gräfer,   (rośl.)   nazduszek  m. 

^o'rftgrn?,  sn.  «eä,^^?.  sgrö* 

fer,  (rośl.)  turzyca/,  rziiiączka. 
^O'rftig,  adi.  szczecinowaty, 
szorstki. 


«o'rftU)tfrfj 


237 


«ra'(j^ 


(33orft6efen)  szczotka  /.  do 
obmiatania  ścian. 

f8oxt,  sm.  =c§,  pl.  =e,  = 
SBorb  1)  i  2). 

SÖD'rtC,  sf.  pl.  'U,  burt  m., 
taśma  /. ;  mit  =n  t)ei'e^t  ob- 
szyty taśmami. 

^Ö'^artirj,  ac?*.  i  adv.  zło- 
śliwy (-wie),  zły,  zjadliwy 
(-wie);  eine  =e  ^ratl!^eit  nie- 
bezpieczna choroba. 

S3Ö'f(!^Cn,  «'a.  {f)C^h^n)  nadać 
spadzistość. 

Sö'fdjjtng,  5/.  pl  =en,  spa- 
dzistość /.,  skarpa  /. 

Sij'fc,  I.  adi.  i  adv.  zły 
(źle) ;  2)  ein  sr  2JJcnf d^  zły  czło- 
wiek ;  «g  Sßcttec  niepogoda, 
słota;  =eä  ©eroiffen  złe  su- 
mienie; ber  —  ©eift  (także 
ber  93i)[e)  zły  duch,  dyabeł; 
id)  l)aH  eg  nic^t  —  gemeint 
powiedziałem  (uczyniłem)  to 
bez  złego  zamiaru;  2)  id^  ^abe 
einen  =n  Ringer  palec  mnie 
boli,  palec  mi  obrał;  3)  — 
^ßad^rid^t  zła,  przykra  wiado- 
mość; »r  2Beg  ciężka  droga; 
—  ß^it^J^  ciężkie  czasy;  4) 
jmnbn  —  mad^en  rozgniewać 
kogo ;  mit  imnbm  —  fein  gnie- 
wać sie  z  kim ;  II.  S3.  =  (r)  sni. 
(58öfcs/,)=n,pZ.  =c,  l)zły(-a); 
2)  zły  duch  w.,  dyabeł  m.] 
III.  93.  =  (g)  sn.  =n,  złe  n.;  *g 
beabfid^tigen  mieć  złe  zamiary; 
jmnbm  «a  mit  ©utem  oergeI= 
ten  płacić  dobrem  za  złe ;  «g 
mit  =m  ücrtreiben  klin  klinem 
wybijać;  id^  al^nc  «g  mam  złe 
przeczucie. 

S3Ö'fen,  va.  i  vr.  fid^,  gnie- 
wać, złościć  (się). 

Sii'feni,  va.  (f^aUn)  pogor- 
szyć. 

SSÖ'fctoi^t,  sm.  =(e)§,  pl. 
=e,  złoczyńca  m. 

^0'^^aft,  adi.  złośliwy. 

^0'^tit,  sf.^  pl.  =en  (S8o§- 
l^aftigfeit)  złość/.,  złośliwość; 
er  ftetft  OOH  —  pełno  w  nim 
złości;  t)or  —  roeinen  płakać 
ze  złości. 

S3i)'§Hd^,  adi.  i  adv.  złośli- 
wy (-wie);  se  Sßerlaffung  beS 
©Regatten  złośliwe  (umyślne) 
porzucem'e  małżonka. 

58o§!e'tt,  sn.  >§,  pl.  se,  bo- 
skiet  w.,  gaik  m. 


^Offic'rcu,  va.  ßaUri) 
(boffelieren)  wyrabiać,  for- 
mować (lepić)  w  wosku,  gli- 
nie itd. 

^offic'rcr,  sm.  s§,  pl.  —, 

formiarz  m. 

fBot,  sn.  (m.)  *eg,  pl.  =e, 
(przestarzałe  zamiast)  Wnhot, 
3u'6ot. 

^Oia'nit,  sf.  botanika  /. 

Sßota'uücr,  sm.  '%,  pl.  —, 

botanik  m. 

^öta'uifdjl,  acZi.  botaniczny ; 
«er  ©arten  ogród  botaniczny. 

^otauiftCrcn,    vn.   (^aben) 

1)  zbierać  rośliny,  botanizo- 
wać;  2)  studyować  rośliny. 

^otaniftCrtronimcI,  sf.  pl. 

»n,  puszka  /.  botaniczna. 

^0'tc,  sm.  sn,  pl.  «^n  (^tin 
sf->  pl'  =innen),  posłaniec  m. ; 
burc^  einen  eigenen  -n  etroaS 
fd^irfen  wysłać  co  przez  umyśl- 
nego posłańca;   ber  f;infenbe 

—  fommt  nod^  nad^  (tyle  co) 
nie  cieszmy  się  przedwcześnie, 
bo  smutna  wiadomość  może 
jeszcze  nadejść. 

Jßo'tcuöängcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  posłaniec  m. 

^0'tculo^n,   sm.  =e§,   pl. 

=Iöl^ne,  zapłata  /.  posłańcami, 
zapłata  za  drogę;  gib  il^m 
ben  —  daj  mu  za  drogę. 

S30'tmä^tg,  adi.  l)  (upra- 
wniony do  rozkazywania) 
zwierzchny;  2)  (do  posłuszeń- 
stwa obowiązany)  podwładny; 
3)  lenny. 

^i)'tmä|]tnfCit,  sf.  zwierzch- 
nictwo n. ;  fmnbn  unter  feine 

—  bringen  podbić  kogo, 
narzucić  komu  swoje  pano- 
wanie. 

«o'tfdjaft,  sf  pl.^  ^tn,   1) 

auf  —  ge^en  chodzić  na  po- 
syłki; 2)  wiadomość  /.,  do- 
niesienie ;  fd^Ied^te  —  zła  wia- 
domość; traurige  —  smutne 
doniesienie;  3)  ambasada  /. 
(najwyższy  stopień  poselstwa 
zagranicznego  i  gmach,  w  któ- 
rym się  to  poselstwo  mieści) ; 
bie  faiferli^  ruffifc^c  —  ce- 
sarsko rosyjska  ambasada ; 
er  njol^nt  in  ber  beutfc^en  — 
mieszka  w  gmachu  ambasady 
niemieckiej. 

^O'tfc^aftCr,  sm.  -ä,  am- 
basador   m.    (najwyższy   sto- 


pień posła  zagranicznego) ; 
er  ift  —  am  englifc^en  Jofe 
jest  ambasadorem  na  dworze 
angielskim,  u  dworu  angiel- 
skiego ;  päpftlidier  —  legat  m. 
papieski,  nuncyusz  m. 

^0'ttitfj,  sm.  *(e)§,  pl.  =e, 
kadź  /. 

^Ö'ttt(^Cr,  sm.  =§,  pl.  —, 
(SBöttd^er)  bednarz  m. 

^OUboi'l*  (wymawiaj:  So» 
bo'at)  sn.  =^,  pl.  cg,  budoar  m. 

^OUiUo'n  (wymawiaj:  93uU 
jo'n)  sf  *g,  bulion  m. 

^ÖUqUC't  (wymawiaj:  93u= 
W)  sm.  =g,  pl.  =%,  bukiet  m. 

5Ö0U(iuc'tti)icfc,  sf  pl.  =n, 
(rośl.)  groszek  m.  szeroko- 
listny. 

SouffolC  (wymawiaj :  «Buf« 
fo'(e)  sf.  pl.  n»,  busola  /., 
kompas  m. 

^O'tolcl  (wymawiaj:  bo'le) 
sf.  pl.  iXi,  1)  napój,  najczę- 
ściej zimny,  z  wina,  cukru 
i  owoców  (według  rodzaju 
owoców  nazwy:  §imbeerbon)ie, 
z  malin,  ©rbbeerbomle,  z  po- 
ziomek i  t.  d);  2)  naczynie, 
w  którym   się   poncz  miesza. 

^0'fC«,  vn.^  (§aben)  i  vr. 
ftd),  boksować  się,  bić  się 
na  pięści. 

^ratfj,  adi.  nieuprawiony, 
odłogiem  leżący;  —  liegen 
laffen  zostawić  ugorem,  od- 
łogiem ;  biefc  Äunft  liegt  — 
ta  sztuka  leży  odłogiem. 

^i'a'rf)a(fcr,  sm.  =g,  pl. 
=ädEer,  ugór  m. 

^^m'tfjC,  sf.  pl.  =n,  l)czas 
ugorowania  ;  2)  =  33rac^ac(er ; 
3)  ugorowanie,  zostawianie 
ugorem, 

^ra'c^cu,  va.  (^aben)  i) 
=  brad^  liegen  laffen ;  2)  orać 
ugór. 

S3ra'c^cr,  sm.  -§,  pl.  —, 
==  33rac^öoael. 

^ra'(^fclb,  sn.  *e§,  2ü.  =er, 
=  Sra^arfer. 

Söra't^fäfcr,  sm.  =0,  pl.  —, 

krówka  /.  [adfer. 

^ra'AIaub,  sn.  =eg,  33rac§= 
^xa'a)Ux(i}t,    sf    pl.    --n, 

skowronek  m.  polny, 

35ra'rf)monat,  sm.  =eg,  pl. 

=e,  czerwiec  m. 

^ra'd^^,  sm.  =eg,  pl  ==e, 
leszcz  m.  (ryba). 


Söva'djüofld 


238 


^^ra'nbfoIUc 


=übgc(,  l)siemka/.;  2)  dżdżo- 
vrnik  m. 

S3r(ltf,  sn.  =§,  brak  t?i., 
wybiórki  /.  'pl.,  (np, :  -^l^olj 
drzewo  wybrakowane  do 
sprzedaży;  cjd^ofe  owce  wy- 
brakowane itd.). 

Sro'tfe,  I.  sm.  sen,  :pl. 
=in,  rodzaj  psów  myśliwskich ; 
II.  sf.  1)  komisya,  która 
badać  ma  towar  i  wyłączać 
braki;  2)  C^[ad)^=)  międlenie 
n.,  tarcie  (lnu). 

^ra'dcn,  va.  (^aben)  l)  bra- 
kować, przeliczać;  2)  mię- 
dlić, trzeć. 

S5ra'(fcnlja«Jpt,  sn.  -e§,  pi 
^-Ijäupter,  (rośl.)  wyżlin  m. 
większy. 

^xa'ütt,  sm.  -g,  pi  —, 
brakarz  w.,  przebieracz  m. 
(członek  komisyi,  która  bra- 
kować ma  owce  itd.). 

^rü'ßcn,  sm.  t%,  (w  ku- 
charstwie)  mózg  m. 

S5rä'9cnttiurft  (ötägcrourft), 
sf.  pi.  =roür|'le,  serwelatka  /. 
S3ra'!c  =  S3ratfe. 
^ramartia?,  stn.  —,  vi. 

«fe,  fanfaron,  junak  w.,  gę- 
bacz  w.,  udający  śmiałka. 

^romarl) öfteren,  vn.  (^a' 

6en)  udawać  junaka,  fanfaro- 
nować. 

Srä'mC,  sf.  pi.  =n,  l)  ob- 
lamowanie n.,  obszycie  (z  fu- 
tra, kożaszek  itd.);  2)  = 
SBrcmfe. 

^romi'ne,  sm.  =n,  pi.  »n, 
(©ra!)mane)  bramin  m.  (ka- 
płan indyjski). 

^ranb,  sm.  se§,  pi.  93ränbe, 
1)  palenie  się,  pożar  w.;  ber 
Sßorfjang  geriete  in  —  zasłona 
zajęła  się,  płomień  objął  za- 
słonę; in  —  ftetf en  podpalić; 
mit  2ßorb  unb  —  Derrciiften 
zniszczyć  ogniem  i  mieczem; 
auf  ben  —  betteln  ge^en  zbie- 
rać, żebrać,  kwestować  na 
pogorzelców;  2)  wypalanie  n. 
(bec  3i^9^l/  beś  Äalfeä  cegieł, 
wapna);  3)  (w  chirurgii)  kau- 
teryzacya  /.,    wypalanie  n. ; 

4)  oparzelizna/.,  rana  z  opa- 
rzenia; 6al6e  gegen  ben  — 
maść    przeciw     oparzeliźaie; 

5)  (®lut)  wielkie  gorąco  n., 
skwar  w?.,  posucha  /.;  (prze- 


nośnie) zapał  7«.,  ogień  m.\ 
im  -e  ber  ©onne  w  skwarze 
słonecznym;  icl|  f)abc  einen 
förmlld^en  —  beg  2)ur[teS  pali 
mnie    formalnie     pragnienie; 

—  ber   Siebe   ogień  miłości; 

—  ber  ®iter[ud)t  ogień  zazdro- 
ści; 6)  głownia  /,  (tlejący 
przedmiot);  7)  miejsce, na  któ- 
rem  spalono  drzewo  (w  lesie) 
lub  trawę  (na  łące);  8)  śniedż 
/.  (choroba  roślin);  9)  gan- 
grena /.,  zgorzelina  f. 

^ra'nbnber,  sf.  pi.  --w,  i) 

żyła/,  udowa,  goleniowa;  2) 
=  SBranb  7). 

S3ra'nbbeiile,  sf.  pi  ^n,  wę- 
glik m.,  karbunkuł  m. 

^rn'nbbrief^  sm.  =e§,  pi 

=p,  1)  świadectwo  wydane 
pogorzelcom;  2)  list  z  groźbą 
podpalenia  (a  w  ogóle  każdy 
list  z  pogróżkami). 

^ra'nben,  vn.  (§aben)  (o  bał- 
wanach morskich)  rozbijać 
się,  uderzać  o  brzegi ;  (prze- 
nośnie) zżymać  się,  pienić  się. 

^ro'uberj,  sw.'^eS,  pi  -i, 

ruda  /.    palna,   zgorzelica  /. 

^ra'nbfarfel,  sf.  pi  ^n,  pło- 
nąca pochodnia/.;  bte  —  beg 
Krieges  entsünben  rzucić  za- 
rzewie wojny. 

Sra'nbfietf,  sm.  se§,  pi  »e, 

1)  =  «Branb  7);  2)  znak  po- 
chodzący z  opalenia. 

^ra'nbfiid)?,   sm.^  =e§,  pi 

>\ixć)\e,  1)  rodzaj  lisów  o  sza- 
rym grzbiecie  i  czarnym  ogo- 
pai«;  2)  koń  karogniady;  3) 
(w  języku  studentów  niemie- 
ckich) student  z  drugiego  pół- 
rocza. 

^ra'nbgoffe,    sf.   pi    ^n, 

uliczka  pomiędzy  domami  dla 
powstrzymania  pożaru. 

^ra'nbgecur^,  sm.  ^e§,  pi 

=gerüt^e,  swęd  m.  spalenizny. 

^Ua'nbgetreibe,  sn.  -§,  zboże 

n.  śniedziste. 

^ra'itbl)aden,  sm.  =§,  pi 

— ,  osęk  m.  do  ognia. 

^ra'nbl^irfd),  sm.  'Z%,pl  «e, 

jeleń  m.  brodaty. 

^ra'nbig  (^ranblc^t),   adi 

i  adv.  1)  spalenizną  tracący; 
biefe  ©peifc  l^at  einen  =cn 
®e[ct)madf  tę  potrawę  czuć 
spalenizną;  2)  śaiedzisty;  »eS 


llorn  śniedziste  żyto ;  3)  gan- 
grenowaty. 

^ra'ublegung,  sf.  pi  ^en, 
=  Sranbftiftung. 
^ro'nbmal,  sn.  *eg,  pi  't, 

znamię  n.,  piętno  n.,  znak  vi. 
wypalany;  ba5  —  bcr  ©d^anbe 
piętno  hańby. 

'^ra'nbmorten,  va.  (^aben) 

napiętnować,  rozpalanem  że- 
lazem naznaczyć;  jmnbn  al§ 
SSerbred^et  —  napiętnować 
kogo  jfiko  zbrodniarza. 

S^ra'iibmauer,   sf.  pl^  »n, 

mur  m.  od  pożaru  chroniący, 
mur  graniczny  między  do- 
mami. 

53ra'nbmei|e,    sf   pi   »n, 

sikora  / 

^ra'nbo^fcr,  sn.  =§,  pi  —, 

całopalenie  w.,  ofiara  całopa- 
lenia. 

S3ra'nborbnnn9,  sf.  pi  =en, 

regulamin  m.  pożarny,  porzą- 
dek m.  ogniowy. 

^ranbpfo^I,  sm.  -e§,  pi 

=pfä^le,  pal  ?n.,  do  którego 
przywiązywano  złoczyń  ?ę  ska- 
zanego na  spalenie. 

SBranb regen,  sm.  *§,  pl^  —, 

deszcz  sprowadzający  śniedź 
na  zboże. 

^ra'nbrö^re,  sf.  pi  --n,  za- 
palniczka /.,  brantka  /. 
S^ranbrofe,  sf  pi  =n,  róża 

/.  ff  andren  owa. 

33ra'nbrut]^e,    sf   pi   =n, 

wilk  m    (na  ognisku). 

^Brn'nbfdjaben,  sm.  -?,,  pi 

j^d)äben,  1)  rana  z  opalenia 
(oparzenia)  pochodząca ;  2) 
szkoda  /.  wyrządzona  przez 
pożar. 

^ra'nbfd»o^en,  ra.,  ^  eine 
6tabt,  ein  iianö,  nałożyć  kon- 
trybucyę  na  miasto,  kr^j,  splą- 
drować; jmnbn  —  wymusić 
co  na  kim  (gwałtem). 

2^ra'nb[(^i|f,  sn.  *e§,^?.  «c, 

statek  m.,  oki  et  m.  pożimy. 

^ra'nbfd^Iange,  sf  pi  »n, 

(=otter)  czarna  ż  nija  /.,  łbie- 
niec  m. 

5öra'nbfd;utt;  sw.«e8,  gruzy 

pozostałe   po  pożirze. 

JBranbfilber,  sn.  •§,  wypa- 
lone srebro  n. 

^ro'nbfo'dle,  sf  pi  «n,  we- 
wnętrzna podeszwa  /.  (bran- 
zolä  /.). 


«öra'nbftättc 


239 


^^rou'en 


^ra'nbftöttc,  sf.  pi.  =n,  i) 

pogorzelisko  n.,  zgliszcze  n., 
miejsce  pożaru;  2)  (g^euer* 
ftättc)  dom  m.,  dym  m. ;  ba§ 
2)orf  [;at  50  «tt  wieś  ma  50 
dymów. 

^ra'nbfteucr,  sf.  pi.  -n,  i) 

kontrybucya  /.  (obacz  branb« 
fd^a^en);  2)  naleźytość  za 
ubezpieczenie  od  ognia;  3) 
jałmużna  dla  pogorzelców. 

S5ra'nbftifter,  sm.  =g,  2>^- 

— ,  podpalacz  m. 

^ra'itbfttftimg,  $f.  pi.  -en, 

podpalenie  n.,  wzniecenie  n. 
pożaru. 

Sra'nbuno,  sf.  pi.  --en,  i) 

rozbijanie  się  bałwanów  o 
skały;  2)  skała,  o  która  się 
bałwany  rozbijają. 

58ra'nbt)crfid|crung,  sf.  pi. 
«ren,  =  fyeuer-. 
^ra'nbtt)a(S^e,  sf.  jü-  -n,  i) 

straż  /.  pożarna;  2)  straż 
strzegąca  jeńców  w  obozie; 
3)  okręt  strzegący  floty. 

fi,  wódka/.,  gorzałka/.;  — 
brennen  wódkę,  gorzałkę  pa- 
lić, pędzić. 

Srd'nttPCtitBlofc,  sf.  pi  -n, 

alembik  m.  (w  gorzelni). 

^xa'nimMttnntt,  sm.  Ǥ, 

pi.  — ,  gorzelnik  m.  (także: 
właściciel  gorzelni). 

^ra'nttDCtn^rcnncrct,     sf. 

?en,  gorzelnia  /. 

^ra'uttt)cmcf|in,  sm.  t^,pl. 

't,  ocet  wódczany,  spirytuso- 
wy, wyskokowy. 

"Sra'nttticincr,  sm.  =§,  pi. 
— ,  1)  =  ^rantroeinBrcnner; 
2)  właściciel  wyszynku  wódki. 

Jöröfi'Hcn^oIj,  sn.  !t%,  p)l- 

t\)'t{^tv,  brazylia,  drzewo  bra- 
zylijskie. . 

Söra'ffe,  sf  p)l.  --n,  (w  że- 
glarstwie) lina  /  żejowa. 

JBra'ffClt,  I.  va.  (I^aben) 
(w  żeglarstwie)  kierować  (ża- 
giel); II.  sm.  iś,  pi.  — ,  leszcz 
m.  (ryba);  »farpfen  karpio- 
leszcz. 

S3ra't50rf,  sm.  .-e§,  pi.  »Ude, 
wilk  w.,  na  którym  obraca 
się  rożen. 

^Bra'tcn,  i.  vn.  i  m.  6rätft, 
brät,  briet,  Ijabc  gebraten,  piec, 
smażyć;  ic^^  'i)atc  ba§  g^leifc^ 
gebraten  upiekłem  mięso;  bie 


Kartoffeln  —  fd^on  ziemniaki 
już  się  pieką;   in  ber  ©onne 

—  piec  się  na  słońcu ;  bic 
Xauben  fliegen  ntcfit  gebraten 
in  ber  Suft  l^erum  pieczone 
gołąbki  nie  lecą  do  gąbki ; 
gebratene  3Burft  smażona  kieł- 
basa ;  gebratene  2(pfel  pieczone 
jabłka;  gcbratcneS  ^Ul^n  pie- 
czone kurczę  (smażone  kurczę 
nazywa   się  gcbadfene§   ^uf)n 

—  taż  różnica:-  S3ratl|ul^n, 
93atf§uf)n);  bas  fannft  bu  bir 

—  możesz  oprawić  sobie  to 
w  ramki;  II.  ^mtClt,  sn.  =Ś, 
pieczenie    71.,     smażenie     n.; 

III.  Straten,  sm.  .§,  pi.  — , 
{dim.  S9rä'td)en,  S3rä'tlem)  pie- 
czeń/.,  pieczyste  n.;  ber  — 
ift  nod^  rol^  pieczeń  jeszcze 
surowa,  nie  dopieczona;  baä 
ift  ein  fetter  —  to  tłusty  ką- 
sek; 'ben  —  riechen  (tyle  co) 
z  wąchać  pismo  nosem;  jmnbttt 
ben  —  üerfafgen  zepsuć  komu 
przyjemność. 

SSra'tcitHcib,   sn.   ^c§,  pi. 

i^t,  odświętna  suknia  /. 

^ra'tenrorf,    sm.  =e§,  pi. 
«röcfe,  =  SratenJreib. 
S3ra'tftfd),  sm.  =e§,  2^1-  '^, 

1)  ryba/,  pieczona;  2)  ryba 
dobra  do  pieczenia. 

S3ra't^u^n,  sn.  ^z^,pl.  ^ui^» 

ner,  kura  pieczona. 

Bratling,  sm.  =§,  pi.  ^t, 

(Sratpitj)  syrajeszka  /. 
(grzyb). 

S3ra'tofcn,  sm.  Ǥ,  pi.  ǚfen, 

piec  do  pieczystego. 

^ra't^jfamtc,    5/.   pi.    m, 

rynka  /.  (brytfana  /.). 

SBra'trö^rc,  sf.  pi.  =n,  rura 

/.  do  pieczenia. 

^ta'i\ä)t,  sf  pi.  =n,  altówka 
/.,  wiola  /.  (instrument  mu- 
zyczny). 

53ra'tf^icjj,  sm.  .c§,  pi.  *e, 
rożen  m.;  an  ben  —  ftetfen 
włożyć  na  roź^ń. 

aSra'ttiJurft,  sf  pi  «roürfte, 

pieczona   kiełbasa  /.    (i  kieł 
basa  do  pieczenia). 

^rau'berecl)ttgt,  adi.  upra- 
wniony do  warzenia  piwa. 

^rait^bottif^,  sm.  *(c)§,  pi. 

*e,  kadź  /.  browarna. 

Srau(^,  sm.  --c§,  pi  — 
SBräud^e,  1)  =  ©cbrauc^,  93e* 


użyć; 


nti^ung;  2)  zwyczaj  m.,  oby- 
czaj m. ;  e§  ift  bei  xin^  ein  alter 

—  stary  to  u  nas  obyczaj. 
^Xm'Ć}i}at,  adi.  dający  się 

ber  ^ut  ift  niĄt  mer)r 
kapelusz  nie  jest  już  do 
użycia;  in  *cm  ^«ftanbe  w  do- 
brym, w  uży walnym  stanie; 
ein  =er  2)iener  obrotny,  uży- 
teczny służący. 

^rau'djbaileit,  sf  użytecz- 
ność; —  fineö  aJienfd^en  obro- 
tność, zręczność  człowieka. 

S3raii'd)cn,  i.  va.  1)  (gc= 
braurf)cn)  etro.,  używać  czego, 
posługiwać  się  czem;  SSor* 
fid^t  —  postępować  ostrożnie, 
z  ostrożnością;  ©eroalt  —  użyć 
przemocy,  siły;  man  f)ai  Slttcś 
gebrandet  wyczerpano  wszyst- 
kie  środki;    ben    9lrm    nic^t 

—  !önnen  nie  módz  ruszyć 
ręką;  baä  fann  id^  nid^t  — 
nie  mam  z  tem  co  robić;  eine 
2Jiebicinbraud^en  używać  lekar- 
stwa; gcbraud^tc  Sucher  używa- 
ne książki;  2)  potrzebować;  id^ 
brauche  @elb  potrzeba  mi  pie- 
niędzy; baS  ift  ein  3J?ann  rcic 
<5ie  i^n  —  to  człowiek  ja- 
kiego panu  potrzeba;  id^  brau= 
d^e  noc^  100  9iubel  potrzeba 
mi  jeszcze  stu  rubli;  ©ie  — 
eö  nic^t  JU  wtffen  nie  potrzeba 
panu  tego  wiedzieć;  ic|  braild^e 
baju  ńnt  ©tunbe  ^eit  po- 
trzeba mi  na  to  godziny  czasu; 
td^  f)ahi  n)0§  ©ic  brauchen 
mam  czego  panu  potrzeba; 
ba§  fönnte  ic^  gerabe  — !  tego- 
by  mi  właśnie  potrzeba !  bief e§ 
Dbft  braud^t  feinen  S^div  ten 
owoc  nie  wymaga  cukru;  3) 
potrzebować,  wypotrzebować, 
spotrzebować  (üerbraud^en) 
öiel  ^olj  —  potrzebować 
wiele  drzewa;  id^  j^abe  in  bicfcr 
SBoc^c  Diel  Śutter  gebrandet 
wy  potrzebo  wałem  w  tym  ty- 
godniu wiele  masła;  er  braud^t 
JU  t)ie(  (Selb  wydaje  za  wiile 
pieniędzy;  II.  v.  impers.  (c§ 
ift  nö'tbig);  raaB  braucht  eg  fo 
üieler  Umftänbe?  Na  co  tyle 
ceregieli?  eg  braud^t  l^unbert 
^al^re,  urn  .  .  stu  lat  potrze- 
ba, by  .  . 

^xm't,  sf,  pi.  =en  brew. 
^rau'cn,    l.    va.    (^aben) 
S3ler,  warzyć  piwo;  ^unfd^  — 


Srau'cr 


240 


^tta^t 


przyrządzić,  zmieszać  poncz; 
roaö  fjaben  ©ie  benn  ba  ge= 
braut?  cóżeś  pan  tu  nawa- 
rzył? II.  vn.  boa  2ßa[fer  Braut 
woda  kipi;  ber  ^a^e  (ber 
gud^g)  braut  auf  ber  SDöiefc 
mgła  się  unosi. 

^xaii'tx,   sm.   «=§,   pi.   — , 

1)  browarnik  w.,  piwowar  w.  j 

2)  właściciel  m.  browaru. 

S3rauerci',  sf.  pi.  »en,  i) 
(93rau'^aus)  browar  m. ;  2) 
piwowarstwo  n.,  browarnic- 
two «. ;  bie  —  erlernen  nauczyć 
się  piwowarstwa. 

ÜBramt,  I.  adi.  l)  brunatny; 
=eö  §aar  brunatne  włosy; 
=eä  Sier  ciemne  piwo;  =eS 
2JJäbd^en  brunetka  /.;  2)  — 
unb  biau  fi^fagcn  zbić  na 
kwaśne  jabłko;  eon  bcr©onne 
—  njerben  opalić  się;  »ca 
^ferb  gniady  koń;  =e  Śutter 
zrumienione  masło  ;  in  ber 
Butter  —  braten  zrumienić 
na  maśle;  II.  93raun  sn. 
indecl.  brunatny  kolor  w., 
brunatność  /. ;  III.  se(r)  sm. 
=n,  pi.   «n    (=c  sf.,  pi.    =n) 

a)  brunet  m.   (brunetka  /.) ; 

b)  (o  koniach)  gniady  m.  {-a.f. 
[klacz]). 

Srau'nÖUöinr  cidi.  ciemno- 
oki,  brunatnooki. 

Srau'nbicr,  sn.  =e§,  pi.  *t, 

ciemne,  brunatne  piwo. 

^räu'ne,  sf.   i)  =  braun 

II. ;  2)  (zapalenie  n.  gardła) 
angrina  /,,  ślinogórz  m, 

^raune'ßc,  sf.pl.  =n,  (rośl.)^ 

głowienka  pospolita;  2)  bru-  ' 
nelka   /.    (prunelka)    rodzaj 
śliwki    (z    drzewa    Prunella 
vulgaris). 

SSräu'ncn,  I.  t-n.  i  vr.  bru- 
natnie (się),  rumienić  się ;  II. 
va.  zrumienić,  brunatnić;  bie 
ioułter  —  zrumienić  masło. 

$8raU'nfo:^I,  sm,  --e§,  czer- 
wona kapusta  /.  [tnawy. 

SBräu'uIit^,    adiec.    bruna- 

Sßrau'ufrfjctfc,  sfu.  -n,  pi. 

•n,  koń  kasztanowato  plamisty. 

5Srairn[d|tmmcI,    sm.    »g, 

pi.  — ,  koń  m.  pleśniwy,  ry- 
dz y  ;  brunak  m. 

'^van'ntodv^,  sf,  pi.   »en, 

(rośl.)  trędownik  m. 

!örairfrf)C,  sf.2^l.  «n,  siniak 
m.,  guz  7n.;  fi^  eine  —  fal» 


len  laffen  nabić  sobie  guza 
(przez  upadniecie). 

S^rou'fe,  sf  pi.  '.n,  i)  fer» 

mentacya/. ;  ber  2ß«in  tft  in 
ber  —  wino  znajduje  się 
w  stanie  fermentacyi ;  2)  sitko 
n.  przy  konwi ;  natrysku 
itd.;  ä)  natrysk  m.  (tusz  »».). 

JBrau'fcfojpf,   sm.   «eg,  pi. 

=IÖpfe,  zapaleniec  m.,  szalona, 
zapalona  głowa;  jungc  *!öpfe 
młodzi  zap.aleńcy. 

55rau'fcn,  I.  vn.  (^aben)  1) 
szumieć;  eś  braust  mir  in 
ben  D^ren  szumi  mi  w  uszach ; 

ba§  3Keer  brauet  morze  szumi ; 
2)  kipieć;  ba§  SBaffer  braust 
f^on  woda  już  kipi;  3)  (fein) 
z  szumem  się  poruszać;  'iio.^ 
^fcrb  ift  über  'tan  (graben 
gebrau§t  koń  przesadził  rów; 
II.  va.  bag^ferb  brauöt  Stampf 
auö  ber  ?iafe  koń  parska  parą. 

^i*au'fc))uH)er,  sn.  =§,  pi. 

— ,  szumiący,  burzący  pro- 
szek m. 

^rau'fcujinb,  sm.  -e§,  pi. 

=e,  pędziwiatr  171.,  paliwoda  m. 
^tani,  sf  pi.  ^Bräute, 
narzeczona  f,  oblubienica ; 
(w  dzień  ślubu)  panna 
młoda;  —  be§  ^immelä  za- 
konnica /. ;  rocr  ba§  ®lixd 
l^at,  fül^rt  bie  —  l^eim  komu 
szczęście  sprzyja,  ten  zdo- 
będzie narzeczoną. 

'Sörau'tbcü,  sn.  '=e§,  pi.  sen, 

łoże  dla  nowożeńców. 

^rau'tfü^icr,  sm.  =g,  pi 

— ,  drużba  m. 

^rau'tocmati^,  sn.  «eg,  pi. 

»mäc^er,  łożnica  /.,  sypialnia 
f  dla  nowożeńców. 

33rairtocf^enf,  sn.  -eS,  pi. 
=e,  1)  (33rautgabe)  podarunek 
n.  narzeczonego  dla  narze- 
czonej ;  2)  podarunek  ślubny. 

58rairtgcttjaub,  sn.  »eg,  pi. 

sroänber,  suknia  /.  ślubna. 

JBräu'tigam,  sm.  -§,  2^1-  =?, 

narzeczony  m.,  oblubieniec; 
(w  dzień  ślubu)   pan  młody. 

^ran'tjunnfcr,  sf.  pi.  =n, 

druchna  /.,  drużka  /. 

23rau'tfammcr,  sf  pi.  =n, 
=  SSrautqemad^. 
SPrau'tünb,  sn.  «id,  pi.  »er, 

dziecko  n.  przedślubne. 

^rautflcib,  sn.  »e§, pi.  -er, 
=  Srautgeroanb. 


^rou'Ürauj,   sm.  =e§,  pi. 

^JraUjC,  wieniec  m.  ślubny. 

Sräutlid;,  adi.  i  adv.  1) 
jak  narzeczona ;  —  getleibet 
w  stroju  ślubnym;  2)  dzie- 
wiczy ;  «e  ©C^üd^ternl^eit  dzie- 
wicza nieśmiałość. 

Sörau'tm«ttcr,  sf  pi.  =müt' 

ter,  matka  panny  młodej. 

33rau'tnarfjt,  sf.  pi.  mächte, 

noc  /.  poślubna. 

SBrau't^aar,  sn.  «cś,  pi.  =e, 

narzeczona    para;    (w    dzień 
ślubu)  państwo  młodzi. 

^rau'tf4)a^,  sm.   =eg,  pi. 

=fcbä^e,    wiano   n.,   posag   m. 

^rnu'tftoot,  S7i.  --eg  (iBraut* 

fd^mucf)  strój  m.  panny  młodej, 
^örau'tftaub,  sm.  -eś,  czas  po 
zaręczynach;  fie  l^at  roä^renb 
beg  =eg  fc^fec^t  auśgefe^en  źle 
wyglądała  jako  narzeczona; 
ber  —  besagt  if)v  podoba  jej 
się  w  roli  narzeczonej. 

'Srftu'ttang,    sm.   --e§,   pi. 

»tänje,  taniec  tn.  ślubny. 

^raii'tiDcrbcr,  sm.  -§,  pi. 

— ,  dziewosłęb  m.,  swat  m. 
(ńn  sf.,  pi.  =innen  swatka  /.) 
SBrnl),  adi.  i  adv.  uczciwy, 
godny,  zacny ;  dzielny,  śmiały, 
odważny,  waleczny;  ein  «er 
3Jiann  zacny  człowiek;  eS  ift 
—  »on  31*^^1^  zacnie  to  z  pań- 
skiej strony;  ©ie  I^aben  — 
ge^anbelt  postąpiłeś  pan  za- 
cnie, uczciwie;  ein  =er  ©otbat 
dzielny,  odważny,  waleczny 
żołnierz ;  jmnbn  —  burd^prü= 
geln  porządnie  kogo  obić; 
-er  (Sljemann  dobry  mąż;  ^e 
Äinber  grzeczne  dzieci;  łparft 
bu  —  in  ber  ©d^ule  czy  by- 
łeś grzecznym  w  szkole;  er 
lernt  —  uczy  się  dobrze ;  —  ! 
wybornie ! 

Sra'ö^cit,  sf  pi.  *en,   1) 

zacność  /.;    2)    odwaga    /., 
śmiałość  f 

Sra'UO,  intei'i.  brawo! 

JSrabo,   «w.    -ä,   pi.   •§, 

(także:  Öraoi)  najemny  mor- 
derca m. 

33raUOU'r  (czytaj :  btatDU'r), 
sf.  pi.  =en,  śmiałość  /.,  od- 
waga /.,  brawura  /. 

S3l'e'rfjbnr,  adi.  łomny,  ło- 
misty,  dający  się  łamać. 

SrCf^c/s/.  pi.  «n,  cier-^ 
lica  /.,  międlica  /. 


^xt'nm 


241 


58rti'tc 


^Vt'njtU,  I.  va.  vn.  i  vr. 
bric^ft,  bricht,  hxac),  l^abc  (jako 
i'a.  i  vr.,  bin  jako  ijh.)  ge= 
brod^en,  1)  łamać,  złamać; 
połamać,  załamać,  zerwać ; 
ben  ^U^  —  złamać  nog-ę;  icf) 
roerbe  i|m  bie  ^einc  —  po- 
łamie mu  nogi;  ber  SBaum 
htić^i  faft  unter  ber  Saft  ber 
^rüd^tc  drzewo  załamuje  się 
prawie  pod  ciężarem  owoców; 
ber  Hrug  gefit  jo  lange  jum 
SBaffer  big  er  bricht  tak  długo 
dzban  wodę  nosi,  aż  się  ucho 
urwie;  3loti)  brid^t  ®ifen  to- 
nący brzytwy  się  chwyta; 
einer  Clafd^e  ben  ^alö  brechen 
wydoić  butelkę;  mir  bred^en 
bie  Änie  kolana  (nogi)  się  po- 
de mną  załamują;  baś  bricht 
il^m  ben  §al§  to  przyprawi  go 
o  zgubę,  na  tem  kark  skręci ; 
jmnbm  ba§  ^erj  —  skrwawić 
komo  serce;  baS  ^iXj  brid^t 
mir  serce  mi  się  krwawi;  fte  ge-- 
l^ord^te  mit  gebrochenem  ^n^in 
z  skrwawionem  sercem  pod- 
dała się;  (w  drukarstwie)  eine 
3eile  bred^cn  przełamać  wiersz ; 
mit  jmnbm  —  zerwać  z  kim ; 
bie  :iiid^tftraf)ren  —  fid^  pro- 
mienie światła  łamią  się ;  2) 
bie  2lugen  —  i^m  oczy  mu 
gasną;  brec^enbeö  2luge  ga- 
snące oko,  gasnący  wzrok; 
mit  »ber  ©timme  omdlewają- 
cym, zamierającym  głosem ; 
am  gebrod^enen  ^erjcn  fterben 
umrzeć,  bo  serce  pękło;  er 
fpcid^t  ein  gebrochenes  ^o(* 
nifd^  mówi  łamaną  polszczy- 
zną; er  l^at  nichts  ju  beiden 
nod^  gu  —  niema  co  w  gębę 
włożyć ;  ben  <Stab  über  jmńbn 

—  a)  orzec  na  kogo  karę 
śmierci;  b)  potępić  kogo; 
ber  53feil  ift  an  mir  gebro^en 
strzała  ześliznęła  się  po  mnie  ; 
bie  @^e,  bie  e^elic^e  2;rcue  — 
złamać  wiarę  małżeńską;  baä 
®cfe^  —  złamać  ustawę; 
jmnbm  bie  ^reue  —  złamać 
komu  wierność,  wiarę;  Äauf 
brid^t  3Jiieti^c  sprzedaż  znosi 
najem;  bie  Sßogen  —  fid^  fale 
rozbijają  się;  3)  ben  gładka 

—  trzeć,  międlić  len  {part. 
p.erf,  gebred^t);  4)  kończyć  się, 
urywać  się;  bie  ©cbulb  brid^t 
mir  brak  mi  już  cierpliwości, 


cierpliwość  mi  się  już  urywa ; 
5)  złożyć,  składać;  einen 
Srief  —  złożyć  list;  6)  bie 
^älte  l^at  fid^  gebrod^en  zimno 
przełamało  się;  tk  ÄranlF)eit 
bricf)t  fid^  choroba  się  przesila, 
przełamuje  się;  baŚ  i  brid^t 
fid^  in  e  i  przechodzi  w  e ; 
ber  SGBein  ift  gebrod^en  wino 
zmętniało,  złamało  się;  7) 
ein   ©c^rofś   oon    ber   ^f)üre 

—  wyłamać,  oderwać  zamek ; 
33lumen,  griic^te  —  zrywać 
kwiaty,  owoce;  einen  «Streit 
üom  3aune  —  z  błahego  po- 
wodu wszcząć  sprzeczkę;  (Srge 

—  wydobywać  kruszce ;  8) 
{vn.  praep.f  często  w  towa- 
rzystwie adv.)  (auS  etro.)  I^er- 
oor —  wypaść  nagle  z  czego ; 
©tröme  Don  X^l^ränen  brecfen 
au§  il^ren  2lugen  potoki  łez 
potoczyły  się  z  jej  oczu ;  a\x§ 
bem  ©cfängniffe  —  wyłamać 
się  z  więzienia  (także  aus- 
brechen);   burc^    baä   ©ebüfd^ 

—  przedzierać  się  przez  za- 
rosłe; S)iebe  finb  in  ba§  ^au§ 
gebrodćjen  złodzieje  włamali 
się  do  domu;  9)  ba§  ^ferb 
brid^t  bie  Sö-f^nt  koń  traci 
mleczne  zęby;  10)  (erbred^en) 
womitować,  zżygać;  II.  93re= 
d^en,  sn.  =ś,  i  S3rcc^ung,  sf. 
pi.  =en,  =  bred^en  1). 

jBre'tljburtf^faü,  sm.  =cä,  pi 

«fälle,  biegunka  /.  połączona 
z  womitami;  choleryna  f. 

S5rc'(^inct^cl,   sm.   -§,  pi. 

— ,  dłóto  n.  do  wyłamywa- 
nia, odrywania  itd. 

^Xt'n^miütl,  sn.  'Ą,  pi.—,  le- 
karstwo na  womity,  emetyk  m. 

SBrCrf^niifg,  sf.  pi.   =nüffe, 

(środek  leczniczy)  wronie 
oko  n. 

^rc'rf)))unft,  sm.  --e§,  pi.  «e, 

punkt  m.  załamywania  się 
(np.  światła). 

örc'öiftaugc,    sf.  pi.    »n, 

drąg  m.  do  wyważania,  wy- 
łamywania. 

!ötc'd)tt)cinftcin,    sm.    -eś, 

pi.  =e,  (środek  leczniczy)  eme- 
tyk tn. 

Öre'r!^tt>nr3,   sf.    (środek  le- 
czniczy) ipekakttana  /. 

^rt'dj^autti,    sm.   «eä,  pi. 

«gäume,  uzda  /.  krygowa  (na 
narowiste   konie). 


3ntcnbet,  Deutfc^^ł^oInifĄeS  SSSöttetbm^. 


^re'c^jcug,  sn.  --eg,  pi.  -e, 

narzędzie  n.  do  wyłamywania 
lub  odrywania. 

'^XtXf  sm.  =eä,  pi.  «e,  gęsta 
zupa  /.,  kaszka  /.  dla  dzieci, 
lemieszka  /.;  bag  '^lt\\^  ift 
JU  —  gefoc^t  mięso  jest  rozgo- 
towane; —  oug  Äpfeln  mar- 
melada   z  jabłek;    jmnbn   jU 

—  fc^Iagen  zbić  kogo  na 
kwaśne  jabłko;  einen  —  an* 
rühren  nawarzyć  piwa;  er 
ipric^t,  al§  ob  er  einen  ^ei^cn 

—  im  SWunbe  ptte  mówi  jak 
gdyby  miał  kluski  w  gębie; 
er  ge^t  um  bie  ©ac§c  ^erum, 
raie  bie  ^a^e  urn  ben  ^ci|en 
--  kręci  się  koło  tej  sprawy, 
jak  kot  koło  gorącego  sadła; 
roer  "iitn  —  gefo(|t  ^at,  foli 
i^n  auc^  oufeffen  kto  piwa 
nawarzył,  niech  je  wypije; 
oiele  ^ötf)c  »erberben  (uerfal* 
jen)  ben  —  (tyle  co)  gdzie 
wiele  nianiek,  tam  dziecko 
bez  ręki,  gdzie  kucharek  sześć, 
tam  niema  co  jeść. 

^rci'arttg  (breiig,  brciic^t) 
adi.  kaszowaty,  gęsty  jak  le- 
mie.ezka. 

^ItWf  adi.  szeroki,  adv. 
szeroko ;  groei  3Jieter  —  sze- 
roki na  dwa  metry;  »er  ma= 
d^en  rozszerzyć;  -t  ©tim  sze- 
rokie czoło;  5n)ci  Ringer  — 
na  dwa  palce  szeroki;  feinen 
3^inger  —  nad^geben  nie  ustą- 
pić ani  na  włos;  feinen  3ott 
-^  ®rbc  abtreten  nie  ustąpić 

ani    piędzi    ziemi;     etU).     — 

'brüdfen  rozpłaszczyć  co;  etm. 

—  treten  rozmazać,  rozwlec 
co;  roeit  unb  —  berühmt 
sławny  na  cały  świat;  ftd^  — 
mad^en  a)  przechwalać  się, 
popisywać  się ;  b)  wygodnie 
się  rozsiąść. 

fQnx'iif  1)  sf  p)l'  »n,  sze- 
rokość /.,  rozwlekłość  /. ;  bie 

—  beg  Xuc^cä  beträgt  2  Ure- 
ter sukno  ma  2  metry  szero- 
kości; in  bie  —  geben  roz- 
szerzać się;  gengrap^ifd^e  — 
szerokość  geograficzna;  unter 
bem  gtt)ö(ften  (Srabe  norblic^er 

—  pod  dwunastyrn  stopniem 
szerokości  północnej ;  bie  — 
feiner  S'lebe  rozwlekłość  jego 
mowy ;  2)  Sreiłe  (S),  sn.  «=n, 
pi.   «n,   szerokość  /. ;   inä  — 

16 


örci'tcorab 


242 


Brennerei' 


gelten  rozszerzać  sie ;  ein  £ans 
geß  unb  «ö  erjäl^Ien  opowia- 
dać rozwlekle,  rozpowiadać 
długo  i  szeroko;  [td^  beś  >=n 
Über  etro.  auslaffen  szeroko 
o  czem  rozprawiać. 

Srci'tegrab,  sm.  *cö,  i>/.  *e, 

stopień  szerokości  (geogra- 
ficznej). 

^rci'tctfcn,  sn.  --s,  pi.  —, 

szerokie  dłóto  n. 

S3rci'tcn,  va.  i  vr.  (f)aben) 
rozpostrzedz,  rozpościerać,  roz- 
ciągnąć, rozłożyć;  ein  %\xń) 
Über  ben  ^ifc^  —  rozpostrzedz 
obrus  na  stół. 

Srcitnoftg,  adiec  mający 
szeroki  nos.  [czysty. 

SrCt't)(^UItCrtg,    adi.    bar- 

^rei'tf^Urig,  adi.  l)  szeroko- 
torowy; 2)  rozwlekły;  ein 
=er  5Sottrag  rozwlekły  odczyta 

^rc'ntc,  sf.  2^1  -.n,  = 
aSremfe  l). 

^re'mfC,  sf.  X)l.  -n,  l)  bak 
m.  (owad  =  SJreme);  2)  ha- 
mulec m.;  93anb —  hamulec 
pasowy;  continuierlid^e  —  ha- 
mulec sprzężony ;  einfeitige, 
cinflö^ige  —  hamulec  jedno- 
stronny, jednokłodowy  ;  ^anb= 

—  hamulec  ręczny;  |)ebe — 
hamulec  dźwigniowy;  l^t)bro= 
ftatifd^e  —  hamulec  wodny; 
Äei( —  hamulec  klinowy; 
AloC —  hamulec  kłodowy ; 
pneuwatijc^e,     atmofp^ärif^e 

—  hamulec  powietrzny,  pneu- 
matyczny; <Sd;litten —  ha- 
mulec sankowy;  fclbfttptige, 
jelbftroirfenbe  —  hamulec  sa- 
modzielny, automatyczny ; 
SSacuum —  hamulec  próżnio- 
wy, ssący;  3)  kleszcze  (które 
zakłada  się  przy  podkuwa- 
niu koniom  na  nos). 

SBrCmJcn,  va.  (^aben)  1) 
hamować;  2)  wziąć  konie 
w  kleszcze  (przy  podkuwaniu). 

^örc'nifenbnitfftangc,  sf.  pi. 

iX\,  tłocznik  m.  hamulcowy. 

^rcmfengclänbct,   sn.  =ä, 

pi.  — ,  poręcz  dla  hamulczego. 

Sörc'm(cnl)öngeifcn,  sn.  »g, 

pi.  — ,  łubki  hamulcowe. 

Jörc'mfcnljebet,  sm.  »o,  pi. 

— ,  drążek  m.  hamulcowy. 

hamulczy  w.,  hamownik  ?«., 
hamulcowy  m. 


öre'm^ft^ii^,   sm.   »ś,  pi. 

=6,  sanki  hamulcowe. 

^rCm^f^iinbcI,  sf  pi.  =n, 

wrzeciono  n.  hamulcze. 

^rCm^iuagen,  sm.  =ä,  pi. 

=n)äqen,  wóz  m.   hamulcowy. 

^xt'm^mät,    sf.    pi.  *n, 

wał  m.  hamulcowy. 

^le'möiDcKciiträgcr,  5w.=g, 

pi.  — ,  wieszar  m.  wału  ha- 
mulcowego. 

^rc'm^iöinfelfolbcn,  sm.  =5, 

pi.  — ,  zawias  m.  dźwignika 
hamulcoweg'o. 

^ttm^mnlti,  sm.  =ś,  pi. 

— ,  połąg  m.  do  śruby  hamul- 
cowej,   kolanko    n.    hamulca. 

S3rc'm^5ug^ftangc,    sf  pi. 

==n,  cięgiel  m.  hamulcowy, 
pręt  hamulcowy. 

brennbar,  adi.  palny. 

Jörc'nnbarfcit,  sf.  palność/. 
^rc'nncifcn,  sn.  =^,pi.  —, 

1)  żelazko  n.  do  zapiekania 
włosów;  2)  żelazko  do  wypa- 
lania ran  ;  3)  żslazko  do  pię- 
tnowania bydła;  4)  (u  siodla- 
rzy  itd.)  wyladło  n.  (do  wy- 
palania ozdób  na  skórze). 

SrC'nncn,  I.  vn.  i  impers. 
brannte,  l^abe  gebrannt,  palić 
(się),  gorzeć;  baś  g^euer  roili 
ni^t  —  ogień  nie  chce  się 
palić;  eä  brennt  im  Dfen  pali 
się  w  piecu;  baś  2)orf  brennt 
U(^tertol^  cała  wieś  stoi  w  pło- 
mieniach; eä  brennt!  gore! 
pali  się!  ber  Äopf  brennt  mir 
głowa  mi  płonie;  ber  33oben 
brennt  mir  unter  ben  g^ü^en 
ziemia  się  pali  pode  mną;  fie 
brennt  t)or  Verlangen  i^n 
njieberjufe^en  pała  żądzą  uj- 
rzenia go;  er  brennt  »or  Söe= 
gierbe  pała  żądza;  »or  Un= 
gebulb  —  drżeć  z  niecierpli- 
wości; für  imnbn  —  pałać 
miłością  ku  komu,  szaleć 
z  miłości  do  kogo;  eö  brennt 
mir  auf  bem  ^erjen,  auf  ber 
©eele  cięży  mi  na  sercu,  na 
sumieniu;  (w  dziecinnej  za- 
bawie) eö  brennt!  gorąco! 
(t.  j.  blizko  celu);  II.  va. 
brannte,  l^abe  gebronnt,  palić; 
^olj  —  palić  drzewo ;  id) 
I)abe  mid^  am  Ofen  gebrannt 
spiekłem,  popiekłem  się  koło 
pieca;  ein  %\im  (mit  einem 
®ifen)    —  piętnować   zwierzę 


(żelazem);  eine  3Bunbe  —  wy- 
palić ranę;  gebrannte  Äinber 
fc^euen  baś  %z\xix  kto  się  na 
gorącem  sparzy,  dmucha  na 
zimno  ;  bie  ©onne  brennt  mid^ 
słońce  mi  dopieka  ;  bie  äßunbe 
brennt  mid^  rana  mnie  pali ; 
ber  Pfeffer  brennt  mir  (miĄ) 
a\X\  ber  3w"gc  pieprz  gryzie, 
piecze  mnie  w  język  ;  bie  ÄU= 
gen  brennen  mir  oczy  mnie 
pieką;  ba§  @ef)eimni§  brennt 
mir  auf  ber  3""^^  tajemnica 
nie  daje  mi  spokoju,  język 
mnie  świerzbi,  żeby  wyga- 
dać tajemnicę;  n)O0  mid^ 
brennt  co  mnie  gryzie;  maŚ 
bicb  nic^t  brennt,  ta§  Uait 
nicf)t  nie  mieszaj  się  w  nie- 
swoje rzeczy,  nie  kładź  palca 
między  drzwi,  byś  go  nie 
przyskrzynił;  jmnbm  eins  auf 
ben  ^^elj  —  postrzelić  kogo; 
ficf)  eine  Äugel  oor  ben  Rot^\ 
—  w  łeb  sobie  palnąć;  Öolg 
gU  21fc^e  —  drzewo  na  węgiel 
spalić;  bie  öaare  —  zapiekać 
włosy;  Srantroein  —  wódkę, 
gorzałkę  palić,  pędzić;  ^\t%t\, 
Äalf  —  wypalać  cegły,  wa- 
pno;  Äof)Ien  —  wypalać  wę 
gle;  SJiebl  —  prażyć  mąkę; 
III.  vr.  \\ć),  ber  %'ijon  brentit 
fiĄ  tceif;  glina  wypala  się  na 
biało;  ba  wirft  bu  bic^  aber 
oer—  sparzysz  się  na  tern,  zła- 
piesz się  na  to;  fic^  rein  — 
uniewinnić,  oczyścić  się. 

^rc'nncnb,  adi.  (i  'pan.) 
palący  się ;  brennenbe  £»i^e 
okropne  gorąco,  wielki  żar; 
=e  Siebe  gorąca  miłość;  pło- 
mieńczyk  m.  (kwiat) ;  *  er 
2)urft  dokuczliwe,  palące  pra- 
gnienie ;  »eS  5ßerlangen  gorące 
życzenie;  »e  ^'cage  paląca 
sprawa,  kwestya;  «eś  Std^t 
płonąca  świeca  (światło) ;  »t 
*ilugen  chore,  zapalone  oczy 
(także  płonące,   gorące  oczy). 

üörc'nucr,  sm.  4,  yl.  — , 
1)  (Srantnjeinbrcnner)  gorzel- 
nik  wi. ;  2)  palnik  tn.  (©a9»= 
brenner  palnik  do  gazu,  ga- 
zowy); 3)  (Äaffeebrenner)  pie- 
cyk 7)1.  do  palenia  kawy. 

Jörcnncrei',  sf.  pi.  -en,  1) 

miejsce,  gdzie  co  palą  lub  wy- 
palają; 2)  gorzelnia  t'.,  desty- 
larnia  /. 


^xt'nmM 


243 


Sönc'f^oft 


^rc'iuig(o§,  sn.  -eö,  pl. 
=glä|er,  szkło  n.  palące,  so- 
czewka dwawypukła, 

SBrc'nnlioIg,    sn.    =c§,   pi. 

»fjöl^tv,    drzewo   n.    opałowe. 

^xt'mitoUtn,  sm.  -'i^,pi.  —, 

alembik  m.  (w  gorzelni). 

58rc'nnfraut,    sn.   *e3,   pl. 

»fräuter,  (rośl.)  przvszczeniec 
m. 

Q^rC'nncffCt,  sf.  pl.  -n,  po- 
krzywa /. 

^rc'mtmatcnal,  sn.  =e^,pi 

cien,  paliwo  «.,  opał  m. 
Brennofen,  sm.  *ś,  pl.  *öffen, 

piec  ?«.  do  wypalania  (wapna 
itd.) 

^xt'möl,  sn.  ci§,  pl.  »e, 

oliwa  (olej)  do  palenia,  do 
oświetlenia, 

Src'nu|junft,  sm.  =e§,  pi.  -i, 

(w  fizyce  i  przenośnie)  ognisko 
n. ;  biefe  ©tabt  ift  ein  —  ber 
Sßiffcnfd^aft  to  miasto  jest 
ogniskiem  nauki;  s§a6[łanb 
odległość  ogniska  od  środka 
osi. 

58re'nn)>icöcl,  sm.  =§,  pl. 

— ,  zwierciMdło  n.  palącej 

^rC'nuf^jintU^,  sm.  —,  spi- 
rytus m.  do  palenia. 

S3re'miftoft,  sm.  =g,  pi.  *e, 

1)  ciało  «.  palne,  materya 
palna;  2)  materyał  m.  opa- 
łowy, 

^rCnnJDurj,  sf.  =  a3renn= 
fraut. 

^SrCnscin,  tn.  (I^aben)  trą- 
cić spalenizną. 

^rcn^ltdl,  adi.  zanoszący 
spalenizną;  biefe  ©peije  l^at 
einen  =en  ©ejd^macf  ta  potra- 
wa zanosi  spalenizną,  t^  po- 
trawę czać  spalenizną. 

SBrCfc^C,  sf.  pl.  .^n,  wyłom 
m.,  szczerb  w.;  einc  —  in  bie 
SRauer  jc{)ief;en  zrobić  wyłom 
w  murze  (strzałami). 

58rC'ftl|aft,  adi.  chorowity, 
ułomny, 

äörctt,  sn.  «eä,  pl  =cr,  1) 
deska  /.;  »er  fdjneiben  rznąć, 
robić  deski ;  (przenośnie) 
chrapać;  bie  «er,  bie  bie  22elt 
bebeuten deski  teatralne,  teatr; 
bie  »er  betreten  wystąpić  na 
scenie,  ukazać  się  na  deskach 
(teatralnych);  über  bie  =er  ge» 
t|Cn  być  przedstawionym  (na 
scenie);  baö  StüÄ  ift  ^unbert» 


mai  über  bie  *er  gegangen 
sztuka  przedstawioną  była 
sto  razy;  ein  —  VOX  ben 
2lugen  l^aben  ślepotę  mieć 
na  oczach;  ein  —  x)or  bem 
2)łunbe  l^aben  być  zmuszonym 
do  zachowania  tajemnicy;  mit 
=ern  üernagelt  fein  mieć  za- 
gwożdźoną  głowę;  bott  ift 
bie  SBelt  mit  »ern  Dcrnagelt 
świat  tam  deskami  zabity, 
jmnbtn  baä  —  unter  ben  gü|en 
roeg^iel^en  usunąć  komu  grunt 
z  pod  nóg;  2)  taca  /. ;  ba§ 
f5^rü^ftücf  rourbe  auf  einem  — 
l^erumgereid^t  na  tacy  obno- 
szono śniadanie;  3)  jĄraargeO 

—  tablica  do  wypisywania 
obwieszczeń;  4)  półka  /. ;  5) 
stół  m.  (także  grüneö),    DorŚ 

—  !ommen  przyjść  przed  sąd, 
przed  stół  sądowy;  (im.  auf 
einem  =e  bejal^len  zapłacić 
wszystko  na  raz ;  l^od^  am,  =e 
fein  być  u  władzy,  mieć  wiel- 
kie wpływy ;  6)  warzelnica 
/.;  bd  imnbm  einen  ©tein 
im  =e  l^aben  być  w  czyich 
łaskach. 

^rcttc^Ctt,  sn.  -§,  i;Z.  — , 
deszczułka  /. 

^XtütxHn},  sn.  =eä,  pl. 
sbäc{)er,  dach  m.  z  desek. 

Brettern,  adi.  l)  z  desek 
zrobiony;  2)  płaski  jak  deska, 
(przenośnie)  jednostajny,  nu- 
dny. 

Ś3rc'tteriDonb,  sfpl.  ^rcänbe, 

ściana  /.  z  desek,  przepierze- 
nie n.  z  desek. 

^Xt'ütxmxtf  sn.  *eä,  pl. 
-e,  budowla  /.  z  desek ;  ró- 
żneffo  rodzaju  deski. 

^rCttmii^tc,   sf.    pl    -n, 

tart-łk  m. 

^re'ttnagel,    sm.    Ǥ,  pl 

•nägel,  gwóźdź  n.  do  przy- 
bijania desek  (bretnal  m.). 

^re'ttfäqc,  sf  pl  ^n,  piła 

/.  do  rznięcia  desek;  tar- 
tak m. 

^rc'ttfd)uetbcr,  sm.  •§,  pl 

— ,  deskarz  m. 

^Xt'üipkl,  sn.  «e§,  pl  «e, 
gra   w  warcaby    (i  deska   do 

gry). 

^xt'ti\ttin,  sm.  seg,  pl  »e, 

warcab  m.,  figura  warcabowa. 
SSre'^cI  (SSrejel),  sf.  pl  «n, 
(precel  m.)  obwarzanek  m. 


^rCbC,  sn.  =^fpl. «n,  brewe 
w.,  pismo  n.  papieskie. 

^rcöie'r,   sn.    =s,  pi  -e, 

brewiarz  m>. 

SBci'tfC,  sf.  pl.  >n,  minóg  m. 
marynowany. 

S3ricf,  sm.  se§,  pl  ^e,  i) 
list  m.\  mit  jmnbm  -e  roed^» 
fein  korespondować  z  kim ; 
offener  —  list  otwarty;  ein=' 
gefĄriebencr,  recommanbierter 
—  list  polecony,  rekomendo- 
wany; einfad^er  —  list  zwy- 
kły (pojedynczy);  einen  — 
auffegen  ułożyć,  wystylizować 
list;  2)  pismo  służące  jako  do- 
wód, dokument  m. ;  eifemer  — 
(©eleitsbriej)  list  żelazny;  ie« 
manbem  —  unb  (Siegel  über 
etn).  geben  poręczyć  komu  co, 
dać  komu  co  na  piśmie ;  3)  we- 
ksel w. ;  4)  (coś,  co  ma  kształt 
listu  np.)  ein  —  ©tedfnabeln 
koperta  szpilek  ;  ein  —  Xtt» 
ba!  paczka  tytoniu. 

^rtCfaufft^nft,  sf.  ph  »en, 

adres  m.  na  liście. 

^ne'fabgak,  sfpl.  =n,  wy- 
dawanie listów,  biuro,  gdzie 
się  listy  wydaje. 

'^riCfaufgabc,  sf  pl  -n, 

oddawanie  listów,  biuro,  gdzie 
się  listy  oddaje  (nadaje). 

'^nCfbotc,  sm.  «n,  pl  »n, 

posłaniec  m.  z  listem,  listowy. 

JBrie'fd^cn,  sn.  =§,  pl  —, 

liścik  W2.,  bilecik  w. 

SnC'ffartC,  5/.  pl  =n,  karta 
/.  korespondencyjna,  karta 
pocztowa,    korespondentka  /. 

Srieffaftcn,   sm.    -8,   pl 

=!äften,  skrzynka/,  (na  listy). 
SBrie'flir^,  adi.  listowny; 
-'t  Slntroort  listowna  odpo- 
wiedź; adv.  listownie;  bie 
SIntroort  erl^alten  ©ic  —  od- 
powiedź otrzymasz  pan  listo- 
wnie; mit  jmnbm  —  cerfel^« 
ren  utrzymywać  z  kim  kore- 
spondencyę. 

SBriCfmarbcr,  sm.  =•§,  pi 

—,  urzędnik  pocztowy,  który 
wyjmuje  z  kopert  zawartość 
listów  (wogóle  złodziej  na  li- 
sty). 

^Bricfmarfe,    sf.    pl    =n, 

znaczek  m.  pocztowy,  marka 
f.  (listowa). 

^ricfłJOft,  sf.  pl  -n,  poczta 
/.  listowa. 

16* 


SBric'ffii^rcitici* 


244 


Sn'ngcn 


^rie'ffdjrciöcr,  sm.  •§,  pl. 

— ,  1)  autor  m.  listu;  2)  pi- 
sujący listy;  id^  bin  lein  cifris 
ger  —  nie  jestem  gorliwym 
korespondentem,  nie  jestem 
gorliwym    w    pisaniu   listów. 

^rtc'f [teuer,  sm.^^^fpl—, 

pisarz  m.  listów;  (przenośnie) 
książka  z  wzorami  listów,  se- 
kretarz m. 

)©ne'ftaf(^e,  sf.  pl  »n,  pu- 
gilares m.,  pulares  m. 

SBrie'ftanbe,  sf.  pl  m,  pocz- 
towy gołąb  m. 

^rie'fträoer,  sm.  <=§,  pl  —, 

listowy  m.  (listonosz  w.). 

S3ne'finttfd;Ian,    sm.    ^cs, 

pl  sjd^läge,  koperta/,  (wogóle 
papier,  w  który  list  zawinięto), 
ferie'ftuecfjfel,  sm.  Ȥ,  wy- 
miana /.  listów,  korespon- 
dencya/. ;  im  —  mit  einanbcr 
fteSien  zostawać  z  sobą  w  ko- 
respondencyi. 

^ne§,    sn.   -e§,    pl>    ^z, 

mleczko  n.  cielęce. 

Söriga'be,  sf^  pi  =n,  bry- 
gada /. 

S3noaMe'r,  sm..  -g,  pl  «e, 

1)  brygadyer  w.,  komendant 
m.  brygady ;  2)  (tylko  w  wojsku 
francuskiem)  podoficer  w  ka- 
waleryi.  [okrętu. 

^Briöö,  sf.  pl  «en,  rodzaj 
^riita'nt,  l.  sm.  -en,   pl 

«en^  brylant  m.,  szlifowany 
dyament  m.  \  II.  adi.  =  gfän« 
jenb,  l^errlirfj. 

^n'tte,  sf.  pl  =n,  okulary 
pl  tant. ;  eine  —  auffegen  za- 
łożyć okulary;  burd^  eine 
eigene  —  ftel^t  man  nä^er  als 
burd^  frembe  Slugen  (tyle  co) 
pańskie  oko  konia  tuczy  ; 
ettö.  burd^  eine  anbere  —  an« 
feigen  widzieć  co  z  innego 
stanowiska;  jmnbm  eine  — 
auffegen  oszukać  kogo,  wziąć 
kogo  na  kawał. 

Srt'üenfiitteiol,  sn.  =f(§), 

pl  et,  futerał  m.  na  okulary. 

iönlleitglag,   sn.  =eg,  pl 

«glafer,  szkło,  szkiełko  n. 
okularowe. 

^^ri'öeufdjlangc,  sf.  pl  m, 

okularnik  ni.  (wąż  m,). 

!iönUie'ren,     vn.     (^aBen) 

błyszczeć,  jaśnieć. 

'öri'iigen,  r«.  brad^te,  Cabe 

gcbvni^t  (do  jakiego  miejsca, 


do  jakiej  osoby)  1)  (od  mó- 
wiącego dalej)  odnieść,  za- 
nieść, (z  miejsca  na  miejsce) 
przenieść,  przewieźć,  odwieźć, 
zawieźć;  |)ilfe  —  przynieść 
pomoc,  pospieszyć  z  pomocą; 
bie  2lnttt)ort  —  przynieść  od- 
powiedź ;  Opfer  —  nieść  ofiary ; 
jmnbm  eitt  ©tao  —  pić  na 
czyje  zdrowie  ;  roaś  —  bie 
Leitungen?  co  przynoszą  (do- 
noszą) gazety?  ^im,  voa^  — 
(Sie?  co  u  pana  nowego?  co 
pan  przynosisz  nowego?  je= 
manbem  ein  ©tänbd;en  — 
urządzić  komu  serenadę  ; 
jmnbm  eine  Äa^enmufif  — 
wyprawić  komu  kocią  mu- 
zykę; 2)  (l^eroorbringen)  przy- 
nieść; jmnbm  ©liicf  —  przy- 
nieść komu  szczęście  ;  feiner 
familii  ©l^rc  —  przynosić 
zaszczyt  rodzinie;  9iuCen  — 
przynieść    korzyść,  zysk ;    bie 

^abri!  bringt  mir  10  procent 
fabryka  przynosi  mi  10  pro- 
cent; bu  bringft  mir  (Bd^anbe 
robisz,  przynosisz  mi  hańbę ; 
ein  äßort  bringt  baä  anbere 
słowo  po  słowie;  ^^it  bringt 
9latl^  (tyle  co)  z  czasem  na 
wszystko  znajdzie  się  rada; 
3eit  bringt  SKofen  w  swoim 
czasie  wszystko  dojrzewa;  3) 
(gebären)  ^unge  —  rzucać 
młode  (zwierzęta  itd.);  (o  lu- 
dziach) gur  SÓelt  —  wydać 
na  świat,  porodzić;  4)  (w  po- 
łączeniu z  adverh.)  jmnbn 
bal^in  —  bafö  er  doprowadzić 
kogo  do  tego,  że;  ca  bal^in  — , 
bofś  doprowadzić  do  tego,  że ; 
etrD.  auf —  otworzyć  co;  etm. 
cntjraei  —  złamać  co;  ein), 
fertig  —  dokonać,  dokazać 
czego;  gleid^  —  wyrównać; 
^eim —  doprowadzić,  zapro- 
wadzić do  domu ;  tuaś  bringt 
(Sie  l|er?  co  pana  sprowadza? 
bring  einmal  l^cr  pokaźno 
tu;  [jeraug—  wynieść  (na 
dwór) ;  l^inauf —  wynieść  (na 
górę,  l^incin —  wnieść;  toS — 
zdołać  odłączyć,  oderwać ; 
nal^e  —  przybliżyć,  zbliżyć; 
OOtraiirto  —  czynić  postępy, 
posuwać  dalej ;  meit  —  do- 
prowadzić daleko;  jufantmen 
—  zebrać;  6)  (w  połączeniu 
z  praep.)  an;  etro.  an  fic^  — 


nabyć  co ;  tivOQ.%  an—  pozbyć 
się  czego;  fein  ®elb  an — stra- 
cić pieniądze ;  eine  Xoc^ter  an 
ben  2)iann  —  wydać  córkę 
za  mąż ;  umieścić;  SBaren  an — 
umieścić,  sprzedać  towary; 
SBilber,  ©pteget  u.  f.  m.  an— 
umieścić,  porozwieszać  obrazy, 
zwierciadła  itd. ;  eine  ^laqe  an 
(ben  S^tid^ter)  —  wnieść  skargę 
(do  sędziego) ;  an  ben  Xag  — 
wyjawić,  na  jaw  wyprowadzić ; 
auf;  auf  ben  (Heinften)  ge= 
meinfc^aftüdien^icnner-  spro- 
wadzić do  (najmniejszego) 
wspólnego  mianownika;  auf 
bie  33eine  —  postawić  na  nogi; 
auf  ben  @eban!en  —  naprowa- 
dzić na  myśl;  auf  bie  gä§rte 

—  naprowadzić  na  ślad;  je= 
manben  auf  aubcre  (Sebanfen 

—  podsunąć  komu  inne  nayśli ; 
fein  £eben'(albo  e§)  auf  a^tjlg 
'^ai^ce  —  doprowadzić  do 
ośmdziesięciu  lat;  eä  auf  eine 
2Äittion  —  doprowadzić  do 
miliona;  etroa§  auf  bie  3^ad^= 
melt  —  przekazać  co  potom- 
ności;  etm.  auf  bie  ©eitc  — 
usunąć  co,  odłożyć  co;  je«' 
manben  auf  feine  Seite  —  po- 
zyskać kogo  dla  siebie;  auf 
bie  @pur  —  naprowadzić  na 
ślad;  etro.  aufö  Siapet  —  na- 
prowadzić rozmowę  na  co, 
wprowadzić  co  na  porządek 
dzienny;  auä;  jemanben  au§ 
bem  §aufe  —  pozbyć  się  ko- 
go z  domu;  jmnbn  au§  ber 
Raffung  (au§  bem  ^äu?(^en) 

—  wyprowadzić  kogo  z  równo- 
wagi; jmnbm  etroaä  auä  ben 
©ebanfen  —  wybić  komu  co 
z  głowy;   aug  bem  ^^rt^ume 

—  wyprowadzić  z  błędu ; 
bei;  bei  »Seite  —  usunąć, 
oszczędzić;  biS  (^u);  er  ^at 
eś.  bil  3um  ©eneraf  gebrad^t 
doprowadził  do  jenerała,  do- 
służył się  jeneralskiej  rangi ; 
^inter;  man  roirb  it;n  Ginter 
Sd^rofŚ  unb  ^\ti}tl  -—  zamkną 
go  pod  klucz;  in;  iemanben 
in  5(d^tung  —  wyrobić  dla 
kogo  poważanie;  in  93[nn)en= 
bung  —  zastosować,  wprowa- 
dzić w  użycie;  in  ^lufregung 

—  =  aufregen;  in  feinen  ^e- 
fi^  —  posiąść,  zdobyć;  in  S3e« 
trad^t  —  poddać  pod  rozwagę ; 


^nnflcr 


245 


^ro'fom 


bm  9Bein  in  i^  äff  er  —  ścią- 
gnąć wino  do  beczek;  in  @r» 
fal^VUng  —  dowiedzieć  sie; 
in  Erinnerung  —  przypo- 
mnieć; in  (Sang— w  ruch  wpro- 
wadzić; inö  ®efängni§  —  do- 
prowadzić do  więzienia;  ie= 
ntanben  tn§  ©erebe  —  obmó- 
wić kogo;  in§  ©teid^e  — 
pogodzić,  wyrównać ;  jmnbn 
in  ^arnifd^  —  rozłościć,  roz- 
gniewać kogo ;  Sid^t  in  eine 
aingelcgen^eit  —  wyjaśnić, 
rozjaśnić  sprawę ;  in  Drbnung 
—  uporządkować,  uregulować; 
<tnj.  in  ©id^er^eit  —  zabez- 
pieczyć co,  zapewnić  sobie  co, 
umieścić  w  bezpiecznem  miej- 
scu; in  Sßerfegenl^eit  —  zaam- 
barasować,  wprowadzić  w  am- 
baras; ettt).  in  Sßegfall  — 
usunąć  co,  unieważnić;  (es) 
mit  ftd^  — ,  bafs;  meine  ®r= 
fat)rung  bringt  e§  mit  fic^,  bafś 
id^  tnifśtrauifd^  bin  doświad- 
czenie powoduje  mnie  do  nie- 
ufności, doświadczenie  każe 
mi  być  nieufnym;  bie  2J?obc 
bringt  e§  mit  M,  baf§  moda 
sprawia,  że  .  .  . ;  mie  e§  bie 
Umftänbe  mit  fid^  —  wedtug 
okoliczności,  stosownie  do 
okoliczności;  nod^;  jeman* 
ben  nad^  §Qufe  —  zapro- 
wadzić kogo  do  domu;  nad^ 
ber  <Stabt  —  wprowadzić  do 
miasta;  liber;  etro.  über  bie 
®reti5e  —  przenieść,  prze- 
wieźć, przetransportować  co 
przez  granicę;  Ungltidf  über 
imnbn  —  sprowadzić  na  kogo 
nieszczęście,  przyprawić  kogo 
o  nieszczęście;  etm.  Überö 
^etj  —  przezwyciężyć  się,  żeby 
co  uczynić;  id^  !ann  eö  nid^t 
überä  ^crj  ~  i^m  baä  gu 
f  agen  nie  mam  odwagi,  nie  mam 
serca,  by  mu  to  powiedzieć; 
urn;  jmnbn  urn  etro.  —  po- 
zbawić kogo  czego;  ftc^  urn 
bie  2ld^tung  —  stracić  powa- 
żanie; jmnbn  um  fein  ^ab 
unb  ©ut  —  pozbawić  kogo 
mienia,  zniszczyć  kogo;  je= 
manben  umś  Seben  —  pozba- 
wić kogo  życia,  zabić  kogo; 
fiĄ  um§  kibin  —  popeł- 
nić samobójstwo;  unter;  ein 
$auS  unter  2)ac^  —  dopro- 
wadzić   budowę    domu    pod 


dach;  jmnbn  unter  bie  ®rbe 

—  stać  się  przyczyną  czyjej 
śmierci;  feine  Łoditer  unter 
bie  §aube  —  wydać  za  mąż 
córkę;  ein  ©erüc^t  unter  bie 
fieute  —  rozpuścić  pogłoskę; 
ein  2anh  unter  feine  ^err* 
fd^aft  —  podbić,  zdobyć  kraj  ; 
uon;  Don  ber  ©teHe  —  ru- 
szyć z  miejsca;  er  ift  nid^t 
DOm  '^Ud  JU  —  niema  spo- 
sobu  ruszyć  go  z  miejsca; 
Dor;    jmnbn   not  ba§  |)auś 

—  zaprowadzić  kogo  przed 
dom;  jmnbn  t)or  ©eric^t  — 
postawić  kogo  przed  sąd;  gu; 
jmnbn  ju  ^[nfel^en  —  zje- 
dnać komu  poważanie ;  JU 
33ette  —  położyć  do  łóżka; 
jmnbn  jum  33en)ufśtfein  — 
ocucić  kogo;  jmnbm  etil»,  jum 
Seroufśtfein  —  doprowadzić 
kogo  do  świadomości  o  czem; 
jmnbn  roieber  gu  (Sl^ren  — 
zrehabilitować  kogo;  ju  @nbe 

—  doprowadzić  do  końca; 
jmnbn  ju  ^aUe  —  doprowa- 
dzić kogo  do  \ipadku;  etU). 
jum  ©efd^en!  —  dać  w  darze; 
jmnbn  gum  Sadzeń  —  dopro- 
wadzić kogo  do  śmiechu ;  etro. 
5U  SKorfte  —  wyprowadzić, 
wynieść  co  na  targ;  jmnbn 
roieber  3U  fid^  —  doprowadzić 
kogo  do  przytomności;  etro. 
jur  (Sprad)e  —  sprowadzić  na 
co  rozmowę,  wprowadzić  co 
do  rozmowy  ;  jmnbn  ^ur  ©teUe 

—  schwytać  kogo;  jmnbn  gur 
SBerjroeiflung  —  doprowadzić 
kogo  do  rozpaczy;  etro.  §u 
fjo^er  SBoUenbung  —  dopro- 
wadzić co  do  doskonałości; 
ein  Äinb  jur  2BeIt  —  wydać 
dziecię  na  świat;  groifc^en; 
ben  ^einb  groifc^en  jroei  ^euer 

—  wziąć  nieprzyjaciela  w  dwa 
ognie. 

^ri'nger,  sm.  =§,  pi  —, 
(=>in  s/.,  pi.  =innen),  ten  (ta), 
co  przynosi;  bu  —  bitterer 
Sd^merjen  ty,  co  przyczyną 
jesteś  srogiego  bólu. 

^ri'fc,  sf.  pi.  =n^  świeży 
powiew  w.,  wiatr  m.;  eS  n)et)t 
eine  frifc^c  —  wieje,  dmie 
chłodny  wiatr. 

S8rod)C,  sf.pl.  ^n,  =  Srofd^e. 

^tB'dń)tn,  sn.  =g,  pi    —, 

okruszynka  /.,   okruszyna  /. 


58ro'(fe,  sf.  pi  ;n,  =  58iO' 
dfen. 

^tö'dtU  sf.  (33rödEeIc^en) 
sn.  -g,  pi  —,  =  33rödt4en. 

^rij'tf(e)ng,  adi.  kruchy, 
kruszący  się. 

^ro'tfen/^w.  sg,  pi  — , 

kawałek  m.,  odłamek  w., 
okruch  m. ;  übrig  gebliebene 
—  resztki  (jedzenia);  jmnbm 
einen  guten  —  juJommen 
laffen  dać  komu  tłusty  kąsek ; 
er  rcirft  mit  lateinifd^en  — 
um  fid^  popisuje  się  łaciną, 
^ro'lfeu,  va.  (^aben)  dro- 
bić, kruszyć;  SSrot  in  bic 
2Jliid^  —  nakruszyć  chleba 
do  mleka;  er  ^at  nid^tö  ju 
beiden,  nod^  ju  —  (bred^en)  nie 
ma  co  za  ząb  włożyć,  nie 
ma  co  do  gęby  włożyć, 

Srob  =  Srot. 

^ro  betn,  ^w.  (^aben)  wrzeć; 
baś  SBaffer  brobclt  woda 
wre,  gotuje  się,  kipi. 

^ro'bcm  i^Sroben),  sm.  s§, 
gorąca  para  /.,  wyziew  m., 
dym  m. 

^roni,  sn.  ■■%,  brom  m. ; 
(w  połączeniach  chemicznych : 
bromowy,  bromek  np.  «fäure 
kwas  bromowy;  =!alium  bro- 
mek potasu  itd.). 

58rO'mbCCrC,  sf.  pi  -n,  je- 
żyna /.,  ostrzeżnica/.,  obrze- 
żyna  /.,  niedźwiedzina  /. ;  bi[= 
lig  roie  *n  tani  jak  barszcz. 

^rontfjłalfatarr^,  sm.  *%, 

pi  't,  nieżyt  m.  (katar) 
oskrzeli. 

SrOttdjt'ti^,  sf.  zapalenie  n. 
oskrzeli. 

Söro'nncu,  sm.  =g,  pi  — 

(w  mowie  poetycznej)  ==  SBrun« 
nen. 

SSro'njC,  sf.  pi  =n,  bronz  m. ; 
et^te,  nad^gemac^te  --w  pra- 
wdziwe, naśladowane  bronzy. 

58ro'njCn,  adi.  bronzowy; 
z  bronzu. 

^ronjiCrcn,    va.    (^aben) 

bronzować;  na  bronzowo  po- 
malować. 

Söroujic'rcr,  sm,  «§,  pi.  —, 

bronzownik  m. 

aSro'fam,  sm.  --§,  pi  =e, 
(Srofame,  sf,  pi  »n)  1)  okru- 
szyna/. ;  2)  ośrodek  m.  chleba, 
miekisz  m. 


»w'ft^c 


246 


5önt'(iöf(^oben 


SBro'ft^C,  s/.^Z.»n,  szpilka/, 
piersiowa,  brosza/., broszka/. 

©roft^ie'rcn,    va.    (^abcn) 

broszurować  (zeszyć  książkę). 

SBwf^ü'rc,   sf.  pi.  -n,  1) 

broszura  f.,  broszurka  /, 
mała  książka/  ;  2)  pismo  n. 
ulotne. 

SBrÖ'fetn,  va.  (^abcn)  kru- 
szyć, drobić. 

^tot,  sn.  «e§,  pi.  *c  iplur. 
tylko  w  niektórych  znacze- 
niach) 1)  chleb  w.;  altbadfc« 
neä  —  czerstwy  chleb ;  frifd;eö 

—  świeży  chleb;  grobeS  — 
surowy  chleb;  fd^roarjeg  — 
chleb  żytny;  toe'fjeö  —  chleb 
biały,  pszenny,  bułka  / ; 
ungefäuerteä  —  chleb  nieki- 
szony,  (u  Żydów)  maca  /. ; 
ju  —  unb  Sßaffcr  oerurt^eilen, 
auf  —  u«b  äßaffer  fe^en  ska- 
zać na  chleb  i  wodę ;  osadzić 
o  chlebie  i  wodzie;  2)  bo- 
chenek w.;  ein  —  ^näex 
głowa  /.  cukru  ;  3)  utrzyma- 
nie n.,  zarobek  m.,  chleb  m.  ; 
unfer  täg(id;e§  —  nasz  chleb 
powszedni;  fein  ftd^ereS  — 
^aben  mieć  pewne  utrzyma- 
nie; cc  ift  auf  ber  Śud^e 
nad^  —  poszukuje  zarobku; 
in  jmnbg  —  ftel^en  być  u  kogo 
w  służbie,  mieć  u  kogo  za- 
robek; frember  Seute  —  effen 
być  na  cudzej  łasce;  bttS  ift 
ein  faureö  —  to  ciężki  ka- 
wałek chleba,  ciężki,  przykry 
zarobek;     imnbń     um     fein 

—  bringen  pozbawić  kogo 
chleba,  zarobku;  TOCffen  — 
id^  effe,  beffen  Sieb  ić)  finge 
(tyle  co)  każdy  swego  pana 
chwali ;  bie  Äunft  gel^t  na^  — 
(tyle  co)  sztuka  zarobku 
szuka. 

Sro'tbäöcr,  sm.  -g,  pi.  — , 

piekarz  m.  (chleba). 

S3ro'tbn(fcrei,  sf.  pi.  «en, 

piekarnia  /.  chleba. 

SBro'tbanf,  sf.  pi  --Unh, 

stragan  in.  z  chlebem ;  tar- 
gowica /.  na  chleb. 

58rot'6aiim,    «w.    »e§,  pi. 

-bäume,   chlebowe  drzewo   n. 
Sro'tbitb,  sm.  -e§,  pi.  =e, 
ten    co    drugiego     pozbawia 
chleba. 

S3to'tcrttierb,  sm.  seś,  pi.  tt, 

źródło  n.   zarobku,    praca  /. 


która  chleb  daje;  id^  betreibe 
biefe  $8efd^äftlgung  alä  —  zaj- 
muję się  tem  dla  chleba. 
SBro'tfrudjt,  sf,  pi,  *früc^te, 

1)  owoc  z  drzewa*  chlebo- 
wego; 2)  (wyraz  używany  na 
targach  zbożowych)  plur. 
gatunki  zboża,  z  których  się 
chleb  wypieka,  pszenica 
i  żyto;  bie  «früd^te  f)ahen 
pl^ere  greife  erhielt  pszenica 
i  żyto  zyskały  na  cenie. 

^rotgcklirfamfcit,  sf,  na- 
uka /.  dla  chleba. 

23fo'tgcIeI)rtc,  sm.  -n,pi  =n, 

uczący  się  tylko   dla   chleba. 

^xo'tl}tttf  sm.  >n,  pi.  »n, 
chlebodawca  m. 

^tO'tUtb,  sm.  ^t^,pl.  =förbe, 
kosz  m,  na  ch'eb ;  jemanbem 
ben  —  l^o^er  pngen  ukrócić 
komu  zarobek. 

^ro'tforit,  sn.  =e8,  pi.  »tor« 
ner,  =  Srotfrud^t. 

^rotfninic,    sf.    pi    =n, 

ośrodek  m.  chleba. 

^ro'tfruftc,  sf.  pi.  *n,  = 
Srotrinbe. 

S3rO'tlO^,  adi.  1)  bę:5ący 
bez  chleba,  bez  zarobku,  bez 
zajęcia ;  2)  nie  przynoszący 
zarobku;  «e  Äunft  niewdzię- 
czny zawód,  niewdzięczne  za- 
jęcie. 
'  ^rotlofigfcit,  sf.  brak  m. 
chleba,  nędza  /.,  głód  m. 

S3ri)'tmangCl,  sm.  -g,  nie- 
dostatek  m.  chleba,   głód  m. 

^rO'tneib,  sm.  =eg,  za- 
zdrość f.  zarobku  (szczególnie 
pomiędzy  ludźmi  wykonują- 
cymi tę    parną   zarobkowość). 

SBro'trinbc/s/  pi.  -n,  skór- 
ka f.  z  chleba, 
©ro'tfaif;  sm.  «eg,  pi.  «fätfe, 

torba  /  na  chleb. 

^ro'tfd)aufcI,   sf.   pi.   -n, 

łopata  /  do  pieca  piekar- 
skiego, kociuba  / 

^ro'tftl)Cibc,    sf.    pi.    -n, 

kronaka  /.  chleba ;  gerofłete 
—   grzanka  /.  chleba. 

Sßro'tfdjnittc,    sf.  pi.    m, 

kromka  chleba;  beichte  — 
kanapka  /.  [banf. 

^ro'tfdjtüamm,  sf.  =  Srot» 
5Bro'tfi$cr,  sm.  »§,  pi  — , 
(=in  sf.,  pi,  »innen)  przeku- 
pień m,  (przekupka  /.)  sprze- 
dający (-a)  chleb. 


58ro'tftubium,   sn.  =§,  pi 
ien,  =  Srotgciebrfamfeit. 
iBro'tfu^j^c,  sf^ pi  -n,  zupa 

/.  chlebowa. 

^rottof^e,  sf.  =  5Brotfadf. 
SBrottrog,    sm.     <e§,   pi, 

4röge,  niecka  /.,  dzieża  do 
zaczyniania  chleba. 

^ru'dj,  sm.  =e§,  pi  Śrucie, 

1)  złamanie  n. ;  —  eines 
^UBeö  złamanie  nogi;  einfa^ 
§cr,  comp licier ter  —  złamanie 
zwyczajne,     skomplikowane  ; 

2)  (w  patologii)  przepiiklina 
/■,,  ruptura  /,  kiła  /;  3) 
wyłom  m. ;  einen  —  \x\  ba§ 
©eje^bud^  ma:^en  zrobić  wy- 
łom w  ustawie;  ber  2)amm 
f)at  einen  —  w  grobli  po- 
wstał wyłam;  4)  naruszenie 
n.,  złamanie  n.  (czegoś  świę- 
tego, czegoś  co  powinno  być 
dotrzymanem);  —  beś  ^Jrie» 
beng  naruszenie  pokoju;  — 
beś  ©aftredjtś  naruszenie  pra- 
wa gościnności ;  —  be§  ©ibeś 
złamanie  przysięgi ;  5)  zer- 
wanie; eś  ift  jroifc^cn  '<^mxi 
jum  =e  geJommen  zerwali 
wzajemne  stosunki;  —  mit 
ber  SSergongenf)eit  zerwanie 
z  przeszłością :  G)  zgięcie  n. 
fałd  w.;  biefer  ©toff  befommt 
Ieid)t  Śrucie  ta  materya  łatwo 
dostaje  fałdy;  7)  (w  arytme- 
tyce) ułamek  m. ;  bag  gf l^t 
in  bie  S3tüd^e  to  się  zupeł- 
nie nie  udaje,  rozbija;  8) 
miejsce  w  którem  się  co  zła- 
mało; glasartiger,  glän^enber 

—  łam  szklisty,  błyszczący; 
9)  (miejsce  gdzie  się  wydo- 
bywa kruszce  lub  kamienie) 
łam  m.,  kopalnia  / ;  10) 
(w  myśliwstwie)  gałęzie;  ber 

—  ber  grünen  (Sic^e  ift  ba§ 
^Ib^eicfeen  beS  S^S^i^^  gałąź 
dębowa  jest  odznaką  myśli- 
wego. 

^nrd)banb,    sn.    .-eö,    pi. 

=bänbcr,  opaska  f.  przepukli- 
nowa. 

^ru'(!^i0,     adi     parowisty, 
łękowaty. 

^riidlig,  adi.  łomn>,  kru- 
chy. 

!öru'd)fraiit,   sn.    -eö,    pi 

jfrauter,  (rosi.)  żaba  gruszka. 

^nt'(^fd)oöcn,  sm.  -s,  pi. 
-fd^äöen,   1)  szkoda  powstała 


S3nt'Ąf(^mtt 


247 


35rü'ttcn 


przez  tłuczenie;  ber  3l6fcnber 
|aftct  nirfit  für  ben  —  wy- 
syłający nie  odpowiada  za 
szkodę  przez  stłuczenie  po- 
wstałą; 2)  =  SruĄ  2). 

ißru'c^fd^nitt,  sm.  ^t^,pl.  --z, 

operacya  /'.  przepukliny. 

S3ru^(^ftcin,  sm.  «e§,  pi.  »e, 

kamień  m.  łamany,  pocho- 
dzący z  kamieniołomu. 

^ru't^ftütf,  5».  =»e§,  p?.  »c, 

urywek  w.,  fragment  w. 

Sru'd^UJCtbc,    sf.     yl.    m, 
wierzba  /.  krucha.  [wo. 

SBrUC^lOCtfC,   adv.    urywko- 

^in'ń)toidt,  sf.pl.  '-n,  (rośJ.) 

groszek  m.  błotny. 

^ru'(|ö)urg,    sf.    pi.    =en, 

(rośl.)  rzepik  m. 

S3rü'rf e,  sf.  pi.  'n,  most  w. ; 

2l(|uäbuct —  most  wodocią- 
gowy ;  S9anbeifen —  most  taś- 
mowy; beroegltd^e  —  most 
zwodzony ;  Sogett —  most  łu- 
kowy; 33ogcn —  mit  pfjer* 
nett  Sanbpfeirern  most  o  przy- 
czółkach drewnianych ;  — 
mit  oerbübetten,  oerja^nten 
2;rogbäumen  most  o  belkach 
klinowanych,  zarębionych; 
2)ral^łfetl—  most  drutowy ; 
2)re^ —  most  obrotowy;  ©ifen» 
ba^n —  most  kolejowy;  flie« 
genbe  —  most  samolot;  gc= 
berfte  —  most  kryty;  ©ef)— 
kładka  /.,  ława  /. ;  ©ittcr— 
most  kratowy;  |ängenDe  — 
most  wiszący;  ^eb —  most 
podnoszony;  ^OC^ —  most  jarz- 
mowy; i^etłen —  most  łańcu- 
chowy; ponton —  most  czaj- 
kowy,  pontonowy,  łyżwowy; 
9^ot^ —  most  tymczasowy; 
(Sattel—  mit©treben  most  bel- 
kowy z  zastrzałami;  (Schiebe — 
most  suwany;  ©c^iff —  most 
łyżwowy;  ©eit—  most  linowy; 
DCrfĄolte  —  most  opierzony; 
3u0»  (2ßipp«,  5ffiag=)  —  most 
zwodzony;  etnc  —  über  einen 
^lufö  fd^tagen  wystawić  most 
na  rzece;  jmnbm  gofbenc  =n 
bauen  budować  komu  złote 
mosty,  ułatwiać  drogę  do  po- 
wrotu. 

S5rü'rfcnauffe^cr,    sm.    =§, 

pi.  — ,  mostowuiczy  w.,  mo- 
stowy m. 

^riłttcnougc,  sn.  «§,  pi.  «n, 

otwór  m.  mo»tu,  rozpięcie  n. 


iBrii'tfenba^ngeri^^c,  sn.  •§, 

pi.  — ,  pokład  m.  mostu. 

^rü'tfcnbau,  sm.  *cg,  bu- 
dowa f.  mostu, 

SBrü'tfcnbogcn,  sm.  «§,  pi 

— ,  łuk  m.  mostowy,  arkada 
/■   mostowa. 

S5ni'tfcnfctb,    sn.   »eS,  pi. 

=er,  przęsło  n.  mostu. 

Srü'dcitgelänber,  sn.  >%,pl. 

— ,   poręcz  f.  mostu. 

^Brü'tfengclb,   sn.   -e§,  pi. 

=er,  opłata  /.  mostowa,  myto 
n.  mostowe. 

lörü'tfenjor^,  sn.  ^eö,  pi.  =c, 

jarzmo  n.  mostowe. 

Srü'tfcnfo^f,   sm.  'e§,  pi. 

»föpfe,  szańce  mostowe, 

^rü'tfcn^fcilcr,  sm.  =s,  pi. 

— ,  filar  m.  mostowy. 

SBni'denf^tenc,  sf.  pi.  =n, 

(SBrunelfcbune)  szyna  /.  Bro- 
nela. 

^rü'tfcntoagc,  sf.  pi.  *n, 

wag'a  pomostowa. 

Srü'rfcnjott,  sm.   «eg,  pi. 
=gbüe,  =  ;öiücfengelb. 
^ßru'bcl,  sm.  .s,  pi.  -n,  1) 

gorącH  para  /. ;   2)  bajura  /. 
^'ru'bcln,  vn.  (^aben)  kipieć, 
musować,   burzyć  się. 

58nt'ber,  sm.  ^§,  pi.  95rü= 
ber,  1)  brat  w.;  teiblid^er  — 
rodzony  brat;  ^alb —  brat 
przyrodni  (uwaga :  brat  stry- 
jeczny i  cioteczny  nie  tłóma- 
czy  się  na  niemieckie  przez 
Sruber  jeno  przez  ©efd^tüifter« 
finb,  SSettcr  itd.) ;  biefeś  ^auś 
ift  unter  SBrübern  10000  3flu« 
bel  UJert  ten  dom  wart  mię- 
dzy braćmi  10000  rubli; 
(Orbenś*)  S3rüber  bracia  za- 
konni; 2)  —  in  Stpoll  brat 
poeta,  brat  po  ApoUinie; 
gteid^e  Srübcr  gteid^e  Wappen 
(tyle  co)  szczurkowie  z  jednej 
mąki,  osłowie  z  jednej  łąki; 
3)  —  ^erj  serdeczny  bracie; 
—  3tOnat[)an  brat  Jonatan 
(Amerykanin);  —  Sieberlicf) 
lampart;  tcattc  nur  — !  po- 
czekaj no  brachu!  luftiger  — 
wesoły  towarzysz;  —  ©tubio 
student  m. 

S3ru'bcrb«nb,  sm.  =eg,   pi. 

»bünbe,  związek  m.  braterski. 

S5ri!'bcr(^ćn,  sn.  «=§,  pi  — , 
(Srüberlein,  sn.  --%,  pi.  — ) 
laraciszek   m. 


^ru'bcrünb,    sn.   =e§,  pi. 

ser,  bratanek  m.  (bratanica/.); 
mir  finb  93rüberftnber  jesteś- 
my dziećmi  stryj ecznemi,  stry- 
jecznem  rodzeństwem. 

iBru'bcrfufg,  sm.  «ffeg,  pi 

=.!üffe,  pocałunek  m.  brater- 
ski. 

58rÜ'bcrIiC^,  adi.  braterski ; 
adv.  po  bratersku. 

^BrÜ'bCrltC^fCtt,  sf.  brater- 
stwo n. 

^ru'bcrliebc,  sf.  miłość  /. 

braterska. 

S3ru'bcrl0§,  adi.  nie  mający 
braci. 

öru'bcrmorb,  sm.  =c§,  pi 

'■t,  bratobójstwo  n. 

SBru'bcrmörbcr,  sm.  ?§,  pi. 

— ,  bratobójca  m.  (»in  sf., 
pi.  binnen  bratobójczyni  /.). 
^ru'bcrn,  vn.  (fein)  bratać 
się;  mit  il)m  ift  nid^t  gut  — 
niebezpiecznie  żartować  z  nim. 

53ni'berft^oft  («rüberfc^aft), 
sf.  pi  .-en,  1)  braterstwo  w., 
koleżtństwo  n.;  mit  jmnbm 
—  trinfen  pić  z  kim  na  znak 
braterstwa,  przyjaźni ;  2)  bra- 
ctwo n.  ^Jiitglieb  einer  —  fein 
należeć  do  bractwa,  kongre- 
gacyi,  konfraternii. 

JBrÜ'l^e,  sf.  pi  »n,  1)  zupa 
/. ;  ^leifd^brül^e  rosół  m.\  po- 
lewka /.;  2)  sos  w.;  baö 
^füi  in  bie  -^'tun!en  maczać 
chleb  w  sosie;  bie  —  fommt 
t^eurcr  al§  ba§  fCleifd^  (tyle 
co)  nie  stanie  skórka  za  wy- 
prawę; in  ber  —  fłecEcn  (fi^en) 
(tyle  co)  wleźć  w  błoto;  eine 
lange  —  über  etiuoä  macfien 
rozwodzić  się  nad  czem  sze- 
roko. 

^rÜ'^eit,  va.  (^aben)  opa- 
rzyć, wrzącą  wodą  polać,  na- 
parzyć. 

^rÜ'l^'^Ct^,  adi.  =  brü^- 
roorm. 

^rü'I)fartoffeIn,  sf  pi  ugo- 
towane ziemniaki. 

iBrÜ'l^ttarm,  adi.  właśnie 
co  ugotowany,  gorący;  jmnbm 
etm.  —  erjagten  donieść  komu 
co  za  świeża;  -t  5Reuigleiten 
najświeższe  nowości. 

Srü'^ttjaffer,    sn.    -§,  pi 

*tt)äffcr,  ukrop  m.,  war  m. 

S^rÜ'ÜCn,  I.  vn.  (l)aben)  ry- 
czeć;   t)or    SButl^    —    ryczeć, 


«tü'Uorfig 


248 


33ru'ftfcttc 


wyć  z  gniewu ;  II.  va.  jmnbn 
auö  bem  ©c^Iafe  —  wrze- 
szcząc obudzić  kogo  ze  snu; 
ba§  publicum  brüUtc  iöm  Seis 
fall  publiczność  aż  ryczała 
z  zachwytu. 

5örü'Ü0(^ö,  sm.  -en,  ?/?.  -en, 
buhaj  w.,  byk  w. 

JfBru'mmOär,   sm.  nw,  pi. 

't\\,  mruk  w.,  burczymucha 
w.,  zrzęda  m. 

Sru'riimbafö,  sw.  -ffc^,  pZ. 

-bäjfe,  gruby  bas;  (przy  orga- 
nach) bombardon  m. 

Srummeifcu,  5«.  =8,  p?.  — 

drumla  /.  (drumla,  dromla); 
alteś  —  stary  burczymuch?), 
zrzęda. 

^ru'mmeln  (brümmetn),  vn. 
i  i^a.  (^aben)  pomrukiwać. 

Sru'mmcn,  vn.  (^aben)  1) 
mruczeć;  etiD.  in  ben  Śart 
—  mruczeć  co  pod  nosem; 
mir  V  brummt  ber  Hopf  we 
łbie  mi  szumi;  (o  muchach, 
komarach  itd.)  brzęczeć;  2) 
siedzieć  w  areszcie ;  er  rairb 
bafür  —  muffen  przesiedzi  on 
się  za  to  w  kozie. 

^ru'mmci*,  sm.  *§,  pi.  —, 
1)  =  35rumnibär ;  2)  mruczące, 
brzęczące  zwierzęta. 

^'ru'mmig,  a^^i!  (btummifc^) 

mrukliwy;  adv.  mrukliwie. 

58rune't(c,  5/.  yl.   -n,   1) 

(rośl.)  głowienka/.;  2)  rodzaj 
śliwki. 

93rÜnC'tt,  I.  adi.  ciemny, 
brunatny;  »e§  ^Oi^X  ciemne 
włosy ;  II.  93rünette  sf.  pi.  =n, 
brunetka  /. 

^ru'ltft,  sf.  (u  zwierząt) 
popęd  m.,  parzenie  się,  go- 
nienie się;  ber  §irfcl^  tritt  in 
(auf)  bie  —  jeleń  zaczyna  się 
gonić,  bekać. 

^ru'nftdirfd),  sm.  =eö,  pi. 

•C,  jeleń  goniący  się. 

S3ru'uftjeit/5/.  pl%zn,  czas 

bekotauia  (parzenia)  się  dzi- 
czyzny. 

Srunicreu,      va.     (^aben) 

bronzować. 

Srii'nn,  sm.  =  SBrunnen. 
^ru'nncn,  sm.  :§,  pi.  — , 

1)  źródło  n.  (Ductte),  zdrój  7?i. ; 
(także)  woda  try.skająca  ze 
źródła;  2)  studuia /.;  mętne 
2lbfic^ten  finb  in  ben  —  ge» 
foUen    7.aniiary   moje    spełzły 


na  niczem;  ben  —  jubecfen, 
vo^nn  baä  Hinb  ertrunfen  ift 
zrobić  co  po  niewczasie;  30Qf= 
fer  in  ben  —  tragen  robić  co 
niepotrzebnego,  przetakiem 
wodę  mierzyć;  3)  źródło  mi- 
neralne,   woda  /.    mineralna. 

S3ru'nncnabcr,  sf.  pi.  =n, 

żyła  f  wodna. 

JBni'nneuar^t,  sm.  :=eś,  jp^ 

--ärjte,  lekaiz  m.  zdrojowy. 

^rn'nneubcrfen,  sn.  -^\  pi. 

— ,  łożysko  n.  studzienne,  ba- 
sen m. 

SBru'nucncur,   sf.  pi.  =en, 

leczenie  się  wodami  mineral- 
nemi. 

^ni'nncnöecfc,  sf  pi.  =n, 

pokrywa  /.,  wieko  n.  u  sta- 
dni. 

Sru'niicnciufaffung,  sf  pi. 

=  en,  oparkanienie  n.  studni, 
balustrada  f.  naokoło  studni, 

jßru'nucnQflft,  sm.  =eś,  pi. 

•gäfte,  gość  m.  zdrojowy,  ką- 
pielowy. 

^ru'imcngröbcr,  sm.  *§,  pi. 

— ,  studniarz  m. 

Jöru'nncufnftcn,  sm.  «g,  pi. 

sfäften,  cembrowina  /.  w  stu- 
dni. 

^ru'nneuficffc,  sf.  pi.  -n, 

(rośl.)  rzeżucha  /.  wodna. 

Sru'nncnmciftcr,    sm.    =g, 

pi.  — ,  1)  studniarz  w.;  2) 
zarządca  m.  (inspektor  m.) 
zdrojowy. 

a3ru'nucnfal5,  sn.  »eS,  ^jZ. 

=e,  warzonka  /. 

Söru'mtcnf(()tticngcl,  sm.  §, 

pi.  — ,  żóraw  m.  studzienny. 

SBrunncnujaffer,  sn.  =^,pi. 

•lüäffer,    woda  /.    studzienna. 

öru'nft,  sf.  pi.  «rünfte, 
1)  zapał  7n.  (miłosny);  2) 
(o  zwierzętach)  =  93tunft. 

S^rÜ'nfttg,  adi.  l)  pełen 
zapału;  adv.  brünftlic^  z  za- 
pałem ;  2)  czujący  popęd 
płciowy. 

Sru'nftjeit  =    »runfłgeit. 

SBrunjcn,  t'H.  (^aben)  szczać, 

sikać. 

©ruft,   sf.  pi.   «rü'fte,   i) 

pierś  /.,  piersi  /.  pi.]  eine 
breite  —  l^aben  mieć  szerokie 
piersie;  eine  gute  —  \)Qhtx\. 
mieć  zdrowe  piersie ;  er  ^at 
eä  auf  ber  —  ma  piersie 
(właściwie     płuca)    nadwerę- 


żone; bie  —  ift  mir  be!(emmt 
mam  ściśnięte  piersi,  dusi 
mnie  w  piersiach;  jmnbn  an 
feine  —  brürfen  przycisnąć 
kogo  do  piersi;  jmnbm  bie 
^iftole  an  bie  —  fe^en  za- 
grozić komu,  przyłożyć  komu 
sztych  do  gardła;   fic^  in  bie 

—  roerfen  dumnie  się  stawić; 
2)  tm  Äinb  an  bie  —  legen 
dać  dziecku  ssać,  dać  piersi ; 
üon  ber  —  entroö^nen  odłą- 
czyć (od  piersi);  3)  (przenośnie 
jako  siedziba  uczuć)  serce  n. 
piersi/.;  frei  oon  ber  —  votą,= 
rcben  mówić  tak  jak  się  czuje; 
in  feiner  —  lüoljnt  je|t  bie 
@IüdEfeIig!eit  nosi  szczęście 
w  sercu,  w  piersiach;    4)  bie 

—  bfä  ^embeä  przód  m.  ko- 
szuli. 

Sru'ftbcerc,    sf    pi.    =n, 

włoska  głażyna  /.,  jujuba  /. 

S5ru'ftbcin,  sn.  =eö,  pi.  =e, 

kość  /.  piersiowa,  mostkowa. 

©ru'ftbcncmmiing,   sf  pi. 

itXK,  ciśnienie  n.  w  piersiach. 

S3ru^ftbefd|tt»cii)c,    sf.    pi. 

ciężkość  /.  na  piersiach,  du- 
szność /. 

^rn'ftbitb,  sn.  -e§,  pi.  «er, 

popiersie  n. 

©ruftbiatt,    sn.    -es,   pi. 

=blätter,  podpiersień  m.  (rze- 
mień koniowi  pod  piersiami 
leżący). 

^ru'ftbo^rer,   sm.  -e,  pi. 

— ,  świder  m.  który  naciska 
się  przy  świdrowaniu  pier- 
siami. 

83i;u'ftbrüfe,  sf.  pi.  »n,  gru- 
czoł m.  piersiowy. 
©rii'ften,   vr.  (^abcn)  ftc^, 

chwalić  się,  chełpić  się. 

^^ni'ftfcti,  sn.  «eś,  pi.  -e, 
błona/,  piersiowa/.,  opłucna. 

SnrftfcUcntjiinbung,  sf.,pl. 

sen,  zapalenie  n.  opłucnej. 

^rujtljorntfd),  sm.  'Cä,  pi. 

't,  napierśnik  m.,  pancerz  na- 
pierśny. 

^ru'ftl)aut  =  »ruftfeK. 
^ruft^ijfjlc,  sf.  pi  -n,  jama 
f.   piersiowa. 

üöru'ftfQftcn,    sm.    ««8,  pi. 

'fäften,  klatka  /.  piersiowa. 

Öru'ftfcttC,  sf  pi.  sn,  na- 
szelnik  m,  (łańcuch  do  cho- 
mąt przyczepiony). 


33ru'ft!ranfljcit 


241) 


^ü'rf)crü)nntt 


Jßru'ftfrauf^cit,  sf.  pl.  «en, 

•choroba  /.  piersiowa. 

S^nt'fttraitf,  adi.  chory  na 
piersi,  (błędnie)  piersiowy. 

^ru'ftla'^,  sm.  -eg,  pl.  *e, 
gorsecik  m.,  kaftanik  m., 
serdaczek  m. 

^X\i'\iU\)\\t,  sf.pl.  »n,  opora 
f.,  mur  oporny  (pod  oknem); 
kobylica  /.  (p»zy  moście). 

Söru'ftmaucr,    sf.   pl.   =n, 
=  Sruftlel^ne. 
^ni'ftnabcl,    sf   pi.    =rt, 

szpilka  do  noszenia  na  pier- 
siach. 

Sru'ftft^ilb,  sn.  =eg,  pl  -it, 
=  Sruft^arnifd^. 
S3ni'ftfd)mcrs,  sm.  «c§,  pl. 

=»en,  ból  m.  w  piersiach. 

Söru'ftftimmc,    sf  pl.   =n, 

glos  m.  piersiowy  (z  piersi 
wychodzący). 

^ru'ftftüt!,  sn.  H^,  pl.  »e, 
1)  =  »ruft^arnifc^;  2)  = 
Sruftbilb;  3)  kawał  mięsa 
od  piersi  bydlęcia. 

^ru'ftt^eC,  sm.  =ä,  ziółka 
w.  pl.  na  piersi,  ziółka   pier- 


siowe. 


^rÜ'ftimö,  sf  pl.  »en,  ba- 
lustrada/., galerya  (=  SBruft* 
lel^nc). 

Srufttoarje,    sf   pl.    *n, 

brodawka  /.  u  piersi,  sutka/. 

JBru'fttiJC^r,  sf  pl.  =en,  (w 

forty  fika  cyach)    przedpiersień 
m.,  przywałek  m. 

^ru'fttocr!,  sn. ^i§,  pl.  =e, 

1)  przednia    część    organów; 

2)  (żartobliwie)  piersie  u  ko- 
biet, 

S5ru'fttDtrkI,  sm.  .-§,  pl.  — , 

kręg  m.  piersiowy. 

^nt'ftimtrj,    sf    pi    »en, 

(roś!.)  dzięgiel  m. 

S3rilt,  sf.  1)  wylęganie  n., 
wysiadywanie  n.  piskląt;  bie 
^ü^ner  finb  in  ber  —  kury 
siedzą  na  jajach;  2)  wylęgłe 
pisklęta,  wyląg  m.,  młodzizna 
/. ;  (u  pszczół)  nowy  rój  m. ; 
(u  ryb)  narybek  m.]  hołota/., 
zgraja/.,  baä  ift  bie  rechte  — ! 
a  to   ród  niegodziwy. 

brutal,  adi.  dziki,  bydlęcy 
(brutalny). 

^rutalitä't,    sf    lü.    -en, 

dzikoić  /.,  bydlęcość  /  (bru- 
talność /.). 


^rÜ'tanftalt,  5/.  pl  -en,  wy- 
lęgarnia /. 

'  Srü'ta^^arat,  sm.  *e§,  pl. 

=e,  przyrząd  m.  do  wylęgania. 

'pxiX'iWu,  sf.  pl  =n,  tru- 
teń 7W.,  trzmiel  m. 

^rü'tei,  sn.  =eS,  pl  «er,  1) 
jaje  n.  przeznaczone  do  wy- 
lęgania; 2)  jaje  zapłodnione. 
'  Srü'tcn,  vn.  i  va.  (^abenj 
1)  wylęgać,  siedzieć  na  ja- 
jach; bie  |>enne  brütet  kura 
siedzi    na  jajach;    2)    Unt)eil 

—  knować,  układać  co  złego  ; 
Über  einem  SSei'bred^en  —  kno- 
wać zbrodnię;  über  fein  ©e» 
fd^idf  —  zastanawiać  się  nad 
swym  losem. 

^ru'tCntC,  sfpl  -n,  kaczka 
f.  na  jajach  siedząca,  wy- 
siadka / 

^rii'tganö,  sf.  pi  --gänfe, 

gęś  /.  na  jajach  siedząca, 
wysiadka  /. 

^tn'ÜJtmt,  sf  pl  *n,  ko- 
koszka /.,  kwoka  /,  na- 
siadka  /.,  kura  /.  na  jajach 
siedząca. 

SrÜ'ttg,  adi.  1)  zdolny  do 
wysiedzenia  (jaje) ;  2)  zapło- 
dniony. 

SBrü'tofcn,  sm.  =§,  pl  »öfen, 
piec  m.  wylężny. 

^xn'itO,  l.  adv.  bruto;  ber 
S\idev  wiegt  100  Kilogramm 

—  cukier  waży  bruto  100 
kilogramów;  II.  5».  (Srutto* 
gen)irf)t)  waga  /.  bruto  (t.  j. 
wraz  z  opakowaniem). 

Sft!  interi.  (pfł)!  pst!  psyt! 

SÖÜ'bd)Cn,  sn.  ''%,pl  —,  [dim. 
od  S3ub)  chłopczyk  m.,  chło- 
paczek m.,  chłopczyna  m. 

^U'bc  (Sub),  sm.  =n,  pl  =n, 

1)  chłopiec  w.,    chłopak  m.\ 

2)  chłopak  do  posługi,  pa- 
chołek m. ;  3)  (w  kartach) 
walet  m.,  niźoik  w.;  4)  hultaj 
m.,  łotr  m.,  niegodziwiec  m., 
łajdak ;  (S3übin  sf.,  pl  =innen, 
łajdaczka  /".,  hultaj ka/.). 

^u'benftretdj,  sm.  «e§,  pl 

;e,  1)  kawał  w.;  2)  łajdactwo 
n.,  czyn  m.  nie  honorowy. 

Jöübcrct',  sf.  pl  »en,  = 
S3ubenftretd^. 

85Ü'bifd|,  adi.  łajdacki,  ło- 
trowski. 

Su'bo,  sm.  =§,  pl  «nen,  bu- 
bon  m. 


^utf;,  sn.  =eä,  pl  »ü'd^er, 
1)  książka  /. ;  e§  liefie  fid^ 
ein  —  barüber  fd^reiben  tomy 
możnaby  o  tem  napisać;  über 
ben  Sudlern  fifeen  ślęczyć  nad 
książkami ;  2)  rozdział  (więk- 
szy jakiego  dzieła);  3)  księga 
/.  handlowa;  in  imnbä  — 
ftel^en  być  czyim  dłużnikiem  ; 
bie  S8ü^er  führen  prowadzić 
księgi ;  4)  ein  —  papier  libra 
papieru. 

^«'c^au^pg,   sn.  =e§,  pl. 

=jüge,  wyciąg  m.  z  księgi  han- 
dlowej, rachunek  m. 

^u'djbinöcr,  sm.  --^,pl—, 

introligator  m. 

^u'^brutfer,  sm.  =%,pl.  — , 

1)  właściciel    m.     drukarni; 

2)  drukarz  m. 

S3uii^bntcfem',  sf  pl  -en, 

1)    drukarnia  /;    2)  drukar- 
stwo n. 

^u'^brurfcrfunft,  sf  sztuka 

/.  drukarska. 

SU'C()C,  sf  pl.   -n,  buk  m. 

Su'(^Ci^eI,  sf  pl  -n,  bu- 
czyna /,  bukiew  /. 

Sü'd^elt^en,  sn.  =ä,  pi  —. 

książeczka  /. 

5ßu'd)Cn,  adi.  bukowy. 

Su't^Cn^DlS,  sn.  »e§,  2^^' 
spt^er,  buczyna/.,  drzewo  n. 
bukowe. 

^u'djcntoalb,  sm.  »e§,  pl 
«roätöer,  las  m.  bukowy. 
S3ü'(!^crbrctt,   sn.   =e§,  pl 

=er,  półka  /.  na  książki. 

^uĄcrfrcunb,  sm'  «cś,  pl 

=e,  miłośnik    m.    książek,  bi- 
bliofil m. 

S3Ü'cf)CrfunbC,  sf.  ksiego- 
znawstwo  n. 

Südjcrmadjcrci',  sf  (wyraz 

ironiczny)     fabrykacya    ksią- 
żek. 

S5ü'd)crnarr,  sm.  »en,  pl 

«en,  ślepy    miłośnik   książek. 

S3ü'c^crfammlnn9,   sf^  pl. 

=en,    księgozbiór    m.,    biblio- 
teka /. 

Sti't^crfdiranf,  sm.  »e§,  pl 

»fc^ränfe,  szafa  /.  na  książki, 
szafa  biblioteczna,  biblioteka 

/ 

SSÜ'f^Crf^ra^C,  5/.  język  w. 
książkowy,  język  literacki. 

5öu'(i^crti)unn,  sm.  =e§,  pl. 
=>n)ürmer,  mól  m.  książkowy, 
biblioteczny. 


58ii'dicrtt)«tfj 


250 


3?ii'nclfcft 


JBÜ't^CrttJUtl),   sf.   namiętne 
zamiłowanie  do  książek. 
^U'C^CfdjC,  sf.  pi.  -ń,  grab  w. 
S8u'(^finf,  sm.  =eu,  pi.  «en, 

bukawka  /. 

SBu'd)füi)niiig,  sf.  pi.  =en, 
prowadzenie  ksiąg  handlo- 
wych, buchalterya  /. 

Su'rfj^altcr,  sm.  '^,  pi.  — , 
buchalter  m.y  prokvadzacy 
księgi  handlowe. 

Śu't^:^aItuno,   sf.  pi.  «en, 

=  SJu^füIjrung ;  buchalterya 
f.  (urząd). 

^n'njpanMf  sm.  =g,  handel 
Ä^i  k^^iCiCSiTski ;  księgarstwo 
n. ;  biefeś  S3uc^  ift  im  —  nid^t 
^u  f)Cihen  ta  książka  nie  znaj- 
duje się  w  handlu  księgarskim. 

Ś3ii'(jllcin,   sn.  =g,'  pi.  —, 

książeczka  f. 

«u't^nuf^,  sf  pi.   «nüffe, 
=  53u^8iĄe(. 
S3u'djg{iauin,  sm.   -e§,  pi. 

sfeäume,  bukszpan  m. 

^u'^fr^iilb,  sf  pi.  'tn, 
dług  m.  książkowy  (zapisany 
w  księdze  handlowej). 

Sii'^fc,  5/.  pi.  -ett,  1) 
pusżka/.;  in  bie  —  blafen 
muffen  zapłacić  grzywnę;  2) 
karabin  w.,  fuzya/.,  strzelba/. 

Sü'd)fcnöo^rcr,  «w.  *ś,  i?Z. 

— ,  świder  m.   rusznikarski. 

^ü't^feufugd,   s/.  pi.   -n, 

kula  /.   do  strzelby. 

53ü'(!)fcnmacl)er,  sm.  :§,pl. 

— ,   rusznikarz   m,  (puszkarz 

m.). 

33ü'difcnfd)aft,  sm.  »c«,  pi. 

=fcfiäfte,    kolba  /.  u  strzelby. 

Wdjfeiifdjiif^,  sm.  «eg,  pi. 

ifc^Üffe,  strzał  karabinowy; 
einen  —  roeit  oddalony  o  strzał 
karabinowy,  na  odległość 
strzału. 

Sü'(^)"cnf;)onncr,  sm.  =ś,  pi. 

— ,    służący    podający    fuzye, 

S3u'r^ftobc,  sm.  '^n,  pi.  'n, 
litera/.,  gło>ka/. ;  mitgro&cm 
(!(einem)  =n  f^reiben  pisać 
przez  dużą  (małą)  literę ; 
ft(^  an  ben  =n  beö  ©efe^eś 
f)a(ten  trzymać  się  litery 
ustawy. 

Su'djftabcnvötljfcl,  sn.  -ś, 

pi.  — ,  zagadka  /.  głoskowa, 
logogryf  w. 

^ud)ftnMc'rcn,  va.  (f)a6en) 
zgłoskować  (sylabizować). 


JBu't^ftÖMit^,  adi.  i  adi: 
literalny;  (literalnie),  do- 
słowny (dosłownie),  co  do 
litery  ;  eö  ift  —  roa^r  jest 
to  ścisła  prawda;  —  über« 
fe^en  dosłownie  (niewolniczo) 
tłómaczjó. 

58ut^t,  sf  pi  -en,  l)  zato- 
ka /.  morska;  2)  komórka 
/.,  kącik  m.;  bleibe  rul^ig  in 
beiner  —  siedź  spokojnie 
w  kąciku. 

^n'njitn,  [xdj,  vr.  tworzyć 

zatokę,  tworzyć  zgięcie. 

^U'd^ÜJCtjCn,  sm.  =0,  pi.  —, 
tatarka/.,  hreczka/., gryka/. 

S8u'(fcl,  I.  sm.  =g,  pi.  —, 
1)  garb  7«.;  er  ^at  einen  — 
ma  garb,  (albo  mniej  dotkli- 
wie) ma  wypukłe  plecy;  2) 
grzbiet  m. ;  ic^  ^a6e  aHeś  auf 
j  meinem  —  wszystko  cięży  na 
moim   grzbiecie;   jmnbm   ben 

—  DoU  fc^lagen  wygarbować 
komu  skórę;  etro.  auf  ben  — 
befommen  dostać  po  grzbiecie; 
i^n  judft  ber  —  skóra  go 
świerzbi;  3)  garbus  w.,  czło- 
wiek garbaty ;  II.  sf.  pi.  »n 
1)  wypukła  blaszka  /.,  wy- 
pukła ozdoba/. ;  mit  filbernen 
m  befd^tagen  wybity  srebmemi 
ozdobami;  2)  sprzączka  /. ;  3) 
*n  loki  m.  pi.  (pukle  włosów). 

S3u'rf(C)Iig,  adi.  garbaty; 
?eś  iianb   nierówny   grunt  m. 

Sn'(fclü(^§,  sm.  «fen,  pi. 
=)en,  żubr  m. 

^U'(f  elu,  1. 1)  vn.  (^abcn)  gar- 
bić się;  2)  va.  (^aben)  przy- 
twierdzać wypukłe  ozdoby, 
blaszki  (=  Sbucfet  II.,  1). 

SÜ'tfen,  I.  va.  ugiąć;  baś 
^aupt  cor  jmnbm  —  ugiąć 
głowę  przed  kim ;  II.  vr.  \\i), 
pochylić  się,  ugiąć  się;  fid^ 
nac^  ctiü.  —  schylić  się,  żeby 
co  podnieść;   fid^  oor  jmnbm 

—  pochylić,  uniżyć  się  przed 
kim;  fic|  unter  etro.  —  pod- 
dać się  czemu. 

^u'rfcrl,    sn.    sg,   pi.    —, 
(w  dyalekcie  austryackim)  = 
«iicfling  1. 
i     iöü'rfling,  sm.  =§,  pi.  »t, 

\  1)  uizki    ukłon  m. ;   einen  — 
i  oor  jmnbm  machen  nizko  się 
komu     pokłonić;     2)     (także 
'  SBÜcfing)  wędzony  śledź  m. 


ißu'be,  sf.  pi.  =n,  1)  budka 
/.,  kramik  w.,  sklepik  m.  -; 
bie  —  fc^lie^en  zwinąć  han- 
del; 2)  domek  m.y  chałupa 
f. ;  3)  (w  żargonie  studenckim) 
mieszkanie  n. 

33ubgC't,  sn.  -§,  pi.  ^t  (wym. : 
budżet)  budżet  w.,  prelimi- 
narz m.  wydatków  i  docho- 
dów. 

S3ubgc'tberatöiing,  sf.  pi. 
=en,  (SubgetDebatte)  narada 
/.  o  budżecie  (rozprawa/,  bu- 
dżetowa). 

Subgc'tcommiffion,  sf.  pi. 

=cn,  wydział  m.  budżetowy, 
(komisya  /.  budżetowa). 

Subge'trcdjt,  sn.  =e§,  pi.  -e, 

prawo  n.  uchwalania  budżetu. 
^Ubi'fC,  sf.  pi.  sn,  kram  m. 

(butyka  /.). 

^ubi'fcr,  sm.  «§,  pi.   — , 

kramarz  m.  (butykarz  m.). 

W\\t\,  sm.  =S,  pi.  — ,  ba- 
wół m.  (także  jako  obelga 
w  znaczeniu:  gbur  m.). 

^«'ffelfu^,  sf  pi.  »ffi^e, 
bawolit'a  /. 

SÜ'ffcIn,  vn.  (öaben)  praco- 
wać jak  wół;  (w  żargonie 
studenckim)   uczyć  się  (kuć). 

SBü'ffcIod)^,  sm.  -fen,  pt. 
.fen,  =  ^iJüffel. 

58u'ffcr,  sm.  -ś,  pi.  — , 
(iPuffer)  zderzak  7«.,  odbijak  m. 

Söu'ffcrfdicibc,    sf.  pi.   -n, 

talerz  m.  buforowy. 

^öu'ffcrftongc,   sf.  pi.  «n, 

trzon  m.  tłuczka  zderzako- 
wego. 

Büffet  (wym.:  bife),  sn.  =g, 
pi.  «5,  bufet  m,,  kredens  m. ; 
falteö  —  stół  zastawiony 
zimnemi  przekąskami. 

Sug,  sm.  »eg,  pi.  «e,  zgię- 
cie n. 

Söü'gcl,  sm.  «g,  pi.  —,  1) 
kabłąk  m.,  łuk  w.,  łęk  m. 
(z  kruszcu  lub  drzewa) ;  2)  (= 
Steigbügel)  strzemię  n. ;  feft 
in  ben  ^^n  fiCen  mocno  trzy- 
mać się  w  strzemionach;  3) 
zasiek  m.  do  nadziewania 
ki^łbasy. 

iöü'gdbrctt,  sn.  -e3,  pi.  «er, 

deska  /.  do  prasowania. 

58ü'gtlcifcn,  sn.  -g,  pi.  »n, 

żelazko  n.  do  prasowania. 
Jöii'gclftft,    cidi.  =  fattel« 


m'c^tin 


251 


«ü'rbc 


^Ü'öeln,  va.  (^aben)  pra- 
sować. 

SBü'QClofcn,  sm.  -§,pL  söfeti, 
piecyk  w.,  w  którym  grzeje 
się  duszę  do  żelazka. 

Sü'öclnemen,  sm.  ■-^,  pi. 

— ,  puślisko   n.  (rzemyk,    na 
którym  wisi  strzemię). 

JÖU'glal^m,  adl  kulawy  na 
barki  (koń). 

SBü'gier,  sm.  ^i,  pi.  —, 
(sin  s/.,  pi.  »innen),  prasownik 
m.  (prasowniczka  /.). 

SugfiCrcn,  m.  (fiaben)  bas 
©Ątff,  ciagDąć  okręt  linami, 
holować. 

S3u'9f^nct,  sm.  «eg.  pi.  «c, 

maszt  m.  z  przodu  okrętu. 

^U'Oftiitf,  sn.  =eś,  pi.  't, 
kawał  mięsa  od  pachy. 

^\\%^\xm,  sf.  pi.  ^n,  wsze- 
tecznica /. 

33«'I)lC,  sm.  «n,  pi.  «n,  ko- 
chanek m. ;  sf.  pi.  «^n,  ko- 
chanka/, (wyrazy  poetyczne). 

^U'^Jcn,  vn,  (^abcn)  mit 
jmnbm,  romansować  z  kim, 
utrzymywać  z  kim  miłostkę; 
um  etiP.  —  usilnie  się  o  co 
starać. 

^n'f}itX,  sm.  «g,  pi.  —,  = 
93u^le. 

^u'^Icriit,  sf.  pi.  »innen, 
zalotnica  /. 

Sl^lt'l^Icnfdj,  adi.  zalotny, 
rozwięzły. 

^U^ICrCi',  sf.  pi  sen,  nie- 
przyzwoite zaloty. 

^n'^nt,  sf  pi.  »n,  i)  (w  in- 

żynieryi)  tama  /.,  jaz  m.; 
2)  przedziurawiona  skrzynka 
na  ryby. 

Jßü'^nC,  sf  pi.  5n,  1)  scena 
/. ;  fic^  bec  —  rcibmen  poświę- 
cić się  teatrowi,  scenie;  üon 
ber  —  abtreten  ustąpić  z  sceny, 
usunąć  się  z  widowni;  ein 
©tüÄ  auf  bie  —  bringen  wy- 
stawić sztukę;  über  bic  — 
gc|en  (o  aktorach)  przejść 
przez  scenę,  (o  sztuce)  być 
wystawioną ;  2)  wzniesienie 
n.,  estrada  /. 

©ulbo'ggc,  sf  pi.  »n,  bul- 

dog  m. 

wat,  sf.  pi.  -n,  1)  pie- 
częć /.  na  dokumencie;  2) 
dokument  w.  (na  którym  się 
ta  pieczęć  znajduje;  |)ä:pftltd^e 


—  bulą  /.  papieska);  3)  bu- 
telka /. 

^uńe,  sm.  =n,  pi.  =n,  bu- 
haj m. 

^u'ücnbeitcr,  sm.  »§,  pi. 
— ,  =  58ulbogge. 

^u'üenfaiö,  sn.  -eg,  pi.  MU 

ber,  byczek  m.,  cielak  m. 

^u'mntcl,  sm.  =g,  pi.  — , 
=  bag  S3umme(n  (zwłaszcza 
u  studentów). 

58u'mmcln,  vn.  (^aben)  włó- 
czyć się,  wałęsać  się;  chodzić 
bez  celu. 

^u'mmlcr,  sm.  =g,  pi.  —, 
(»in  s/.,  pi.  »innen)  włóczęga 
m.,  próżniak  m.  (wałęsający 
się  bez  celu)  (próżniaczka/«). 

löunb,  I.  sn.  »eg,  pi.  =e, 
wiązka  f. ;  ein  —  ^eu  wiązka 
siana,  pęk  m.\  ein  —  ©c^Iüf* 
fei  pęk  kluczów,  motek  f?i.; 
ein  —  (Sarn  motek  nici ;  ein 

—  3fleifig  brzemię  chróstu; 
II.  sm.  ^t^,pl.  99Ünbe,  l)  zwią- 
zek »w.,  traktat  w.,  przymie- 
rze n.,  sojusz  m. ;  einen  — 
fd^Iiefien  zawrzeć  przymierze 
itd.;  —  3um  gegenfeitigen 
©d^u^e  (tyle  co)  konfederacya 
/.,  liga/.,  koalicya/;  ©dĘjtoei" 
jer  —  konfederacya  szwaj- 
carska, związek  szwajcarski ; 
ber  beutfd^e  —  związek  nie- 
mieckich państw(l  815— 1866); 
2)  zawój  m.  (turban  m.),  wę- 
zeł m. 

SBü'nbel,    sn.   -g,  pi.   — , 

{dim.  od  *iiunb  I.)  snopek  w., 
brzemię  w.,  paczka/.,  plik  m. 
(papierów),  tłumoczek  «,,  za- 
winiątko n.;  fein  —  fdC^niiren 
zebrać  manatki,  .wynieść  się. 
^^Ü'nbCln,  va.  (^aben)  ukła- 
dać w  wiązki  (np.  bag  ^eu 
siano). 

SSu'nbeöfcft,  sn.  seg,  pi.  »e, 

uroczysty  obchód  zawarcia 
związku. 

Su'nbc^genoffc,  sm.  m,  pi. 

»n,  sprzymierzeniec  m.,  so- 
jusznik m. 

S5tt'nbe^genoffcnfd)aft,    sf. 

pi.  »en,  przymierze  n.,  sojusz. 

S3u'nbcglabe,    sf    pi.    -n, 

arka  /.  przymierza. 

^«'nbc^ftoat,  sm.  »eg,  _?>?. 

=en,    państwo   n.    związkowe. 

^«'nbcgftabt,  sf  pZ.^ftabłe, 

miasto  n.  związkowe. 


^u'nbcötag,  sm.  -cg,  pi.  «e, 
sejm  m.  związkowy,  zjazd  m. 
(wiec  m.)  związkowy. 

S3u'nbc§tjcrfammlung,  sf 
pi.  sen,  =  Sunbestag. 

Su'nbfuttCr,  sn.  »g,  pasza 
/.  w  wiązkach,  słoma  /. 

SÜ'nbig,  adi.  l)  obowiązu- 
jący; 2)  przekonywający;  ein 
»er  Seroeig  niezbity  dowód; 
3)  zwięzły;  furj  Unb  —  krótko 
a  węzłowato. 

^ü'nbigf  eit,  sf.  i)  ważność  f., 

moc  obowiązująca ;  2)  siła  prze- 
konywająca;   3)   zwięzłość  n. 

^ü'nbfcr,  sm.  »g,'  pi.  — , 

związkowiec  w.,  spiskowiec  m. 

^ö'ünblcrci',  sf  pi.  =en,  ko- 

teryjność  /.,  skłonność  /.  do 
zawiązywania  koteryi. 

Sit'nbni^,  sf  pi.  »e,  = 
93unb  II,  1. 

SJ3ltnt,  adi,  i  adv.  1)  pstry 
(pstro);  »er  2;eppic]^  pstry, 
wielobarAvny  kobierzec ;  2) 
barwny,  kolorowy  (w  prze- 
ciwstawieniu do  białego  i 
czarnego  koloru) ;  =eg  papier 
kolorowy  papier;  morgen  gel^e 
id^  roieber  —  jutro  powrócę 
do  kolorowego  odzienia,  jutro 
znów  nosić  zacznę  kolory;  3) 
mieszany  ;  =e  ©efettfd^oft  mie- 
szane towarzystwo ;  eg  ge^t 
—  JU  in  btefem  §aufe  niemasz 
ładu  w  tym  domu  ;  er  mac^t 
(treibt)  eg  mir  ju  —  za  wiele 
mi  już  broi;  bag  ift  mir  benn 
bod^  JU  —  tego  to  mi  już  za 
wiele;  4)  przeplatany;  se  9fleif)e 
oon  ^erfonen  towarzystwo 
usadowione  parami. 

SBu'ntfarbig,  adi.  pstry. 

Su'ntflCtftg,  adi.  pstro-pla- 
misty.  [kąty. 

^U'ntfdjerfig,     adi.     pstro- 

^U'ntf^JCt^t,  sm.  »eg,  pi  »e, 
dzięcioł  m. 

Su'ltJC,  sf  m  {sm.  sn,  pi 
— ),  znak  m.  na  złocie,  sre- 
brze itd.,  punc  m. 

^«'njet,  sf  pi  »n,  =  SBunje. 

^Ü'rbC,  sf  pi  =n,  1)  brze- 
mię n.,  ciężar  w.;  jemanbem 
eine  —  auflegen  nałożyć  na 
kogo  ciężar;  2öürbe  bringt — 
godność  bywa  ciężarem;  2) 
(o  kobiecie  brzemiennej)  fic 
ift  t)on  il^rer  —  glüdElic^  ent» 
bunben  porodziła  szczęśliwie. 


Bureau' 


252 


5Bii'rflft^oft 


SÜrCOU'  (wym. :  biro'),.  sn.  ; 
»§,  pl.  SŚ,  biuro  n.  | 

Süreau'biener,  stn.  =§,  pl.  \ 

— ,  służący  m.  biurowy,  wo- 
źny m. 

^d'mtmtva'i,  sm.  ^tn,  pl. 

»en,  biurokrata  m. 

^iircaufratie',  sf.  pl.  -en, 

biurokratyzm  m.;  biurokra- 
cja /. 

S3ürcau'mcnf(^,  sm.  -en,  yl. 
=en,  =  Sureauf  rat. 
^ürcau'üorfteljcr,   sm.  =ä, 

2??.  — ,  naczelnik  m.  biura. 

^MfOf  sf-  P^'  -'«»/  1)  za- 
mek m.,  pałac  m. ;  fefte  — 
zamek  obronny ;  2)  obrona/., 
schronienie  n.;  eine  fefte  — 
ift  unfer  ©ott  w  Bogu  obrona 
nasza. 

^u'rgbann,  sm.  =eä,  obręb 

m.  jurysdykcyi  zamkowej. 

Su'rofrci^ett,  sf.  =  a3urg= 
6ann. 
^öu'rflöf ttf,  sm.  »en,  pl.  *en 

(=gräfin  s/.,  pl.  «innen)  bur- 
grabia  m.  (burgrabina  /.), 
kasztelan  m.  (kasztelanowa). 

Su'rgttiat^e,    sf.    pl.    =n, 

straż  /.,  warta  /.  pałacowa, 
zamkowa. 

JBiirgc,  sm.  =n,  pl.  =n  (33ür« 
gin  sf.,  pl.  =innen)  reczyciel 
m.,  poręczyciel  m.  (-ka  /.); 
einen  =n  ftetten  dać  poręczy- 
ciela; ic^  6ln  —  bafUr  ręczę 
za  to;  einen  ^n  foU  man  roür» 
gen  kto  poręczył,  niechaj 
płaci. 

SÜ'rgcn,  I.  vn.  (Eiaben)  po- 
ręczyć,   zaręczyć;   für    jmnbn 

—  poręczyć  za  kogo ;  id^  bürge 
nid^t  bafür,  bafö  .. .;  nie  ręczę 
za  to,  że  ... ;  II.  va.  jemanben 
frei  (toö — )  —  przez  porękę 
kogo  uwolnić. 

Sü'rger,  sm.  =ö,  pl.  —  (=in 

sf.,  pl.  binnen)  1)  mieszka- 
niec m.  (mieszkanka  /.);  er 
ift  ein  —  biefer  ©tabt  to 
mieszkaniec  tego  miasta;  2) 
mieszczanin  m.,  obywatel  m. 
miejski  (mieszczanka/.,  oby- 
watelka/.); —  werben  nabyć 
prawo  obywatelstwa  (w  mie- 
ście); 3)  mieszczanin  (w  zna- 
czeniu należący  do  stanu  mie- 
szczańskiego);   ber   Slbel,  bie 

—  unb  bie  Śauern  szlachta, 
mieszczanie  i  chłopi;  bie  2lr= 


beiter  führen  einen  ^ampf  ge= 
gen  bie  —  (francuskie:  bour- 
geois)  robotnicy  walczą  prze- 
ciwko mieszczaństwu;  4) 
(«Staats — )  obywatel  m.  (pań- 
stwa) ;  — !  Obyvyatele!  2CßeIt— 
człowiek,  któremu  ojczyzną 
świat  cały;  a!abemif(^ec  — 
student  m. 

^ii'röcrau^fdjufö,  sm.  =e§, 

pl.  =]ć)\x\\i,  wydział  m.  oby- 
watelstwa. 

SSü'rgcrcib,  sm.  =e§,  pl.  =e, 

przysięs^a  f.  obywatelska. 

^ü'rgcrfrau,  sf.  pl.  =en,  i) 

mieszczanka/.,  obywatelka/, 
(miejska);  2)  żona  mieszcza- 
nina. 

*S3ii'i:9crfrcimb,  sm.  =t^,pl. 

=e,  (analogicznie:  =feinb)  przy- 
jaciel m.  (nieprzyjaciel)  miesz- 
czaństwa; przyjaciel  ludu. 

Sßü'rgci'gartic,  sf.  pi.   =n, 

gwardya  /.  obywatelska. 

^ü'rgcrgcrcdjtfamc,  sf.  pl. 

przywileje  m.  pl.  mieszczań- 
skie. 

^ü'rgerl^auS,  sn.  =e§,  pl. 

=l^äufer,  1)  dom  m.  mieszcza- 
nina; 2)  rodzina/,  mieszczań- 
ska. 

S3ü'rgcc!rau5,  sm.  --c§,  pl. 

^hcinje,  wieniec  m.  obywa- 
telski. 

Sii'rgcrfrieg,  sm.  =e§,  pl. 

=e,  wojna  /.  domowa. 

^ü'rgcrli^,  adi.  i  adv.  1) 
mieszczański,  należący  do 
stanu  mieszczańskiego  (po 
mieszczsńsku);  in  =er  ^rad^t 
w  stroju  miejskim,  (ale  też 
w  przeciwstawieniu  do  stroju 
wojskowego)_  w  stroju  cywil- 
nym; ein  —  geficibeter  Officier 
oficer  przebrany  po  cywil- 
nemu; 2)  -er  2iob  śmierć  cy- 
wilna, śmierć  obywatelska ; 
SSerluft  ber  =en  ^łed^te  utrata 
praw  obywatelskich;  utrata 
przywilejów  stanu  mieszczan 
skiego;  =cg  ©efe^jbudi  ustawa 
/.  cywilna. 

^ii'rgennöDti^cn,  sn.  =§,  pl. 

— ,  dziewczyna  /.  z  miesz- 
czańskiej rodziny. 

©ü'rgermeiftei:,  sm.  -o,  pl. 

— ,  burmistrz  tn.  (uwaga: 
burmistrzom     miast     Lwowa 

[  i  Krakowa  przysługuje  tytuł: 

1  prezydent). 


^ü'rncrmeiftcramt,  sn.  -eś, 

pl.  =ämter,  1)  funkcya/.  bur- 
mistrzowska ;  2)  urząd  m. 
burmistrzowski,  urząd  miejski, 
magistrat  m. 

Sü'rgcrmilij,  sf.  pl.  «en, 
Sürgergarbc. 

^ü'rgermut^,  sm.  -cö,  od- 
waga   /.     cywilna,    odwaga 

obywatelska. 

Sii'rgcr^jarf,  sn.  =e§,  (wyraz 

używany  tylko  jako  obelga) 
motłoch  m.  mieszczański. 

^ü'rger^fütfit,  sf.  p)l.  «en, 

obowiązek  m.  obywatelski. 

33ü'rgcrrc(!^t,  sn.  =eä,  pl.  «c, 

(w  mieście)  prawo  n.  mie- 
szczaństwa, obywatelstwo 
miejskie;  (w  państwie)  prawo 
obywatelstwa,  obywatelstwo 
«.;  utu  ba§  —  m  Dfterreic^ 
3u  erlangen,  ntufśte  ic^  oor« 
erft  mid^  urn  ba§  —  in  Ärafau 
beroerben  ażeby  zostać  oby- 
watelem austryackim,  musia- 
łem pierwej  starać  się  o  obywa- 
telstwo (o  prawo  mieszczań- 
stwa) w  Krakowie. 

S3ü'rgcr)d)aft,  */.  pl.  -en, 

obywatelstwo  n.,  mieszczań- 
stwo; bie  —  ber  «Stabt  be= 
grüßte  il^n  obywatelstwo  miej- 
skie  przywitało  go. 

Sü'rgcrfdmie,   sf.  pl.  =n, 

szkoła/,  miejska  (w  Galicyi : 
szkoła  wydziałowa). 

^ü'rgerfinn,  sm.  -ei,  po- 
czucie n.  obywatelskie. 
S^ü'rgciftahb,  sm.  =e§,  stan 

m.  mieszczański. 

SSü'rgcrftcig,  sm.  =eö,  pl.  =e, 

chodnik  m.  (trotoar  m.). 

^ßü'rgcrftois,  sm.  «eö,  duma 
/.  obyAvatelska;  (w  złem  zna- 
czeniu) pycha  /.  mieszczań- 
ska. 

^ii'rgcrftunbc,5/.  godzina/. 

spoczynku  (godzina  zamyka- 
nia bram  i  gospód). 

^ü'rgcrtngcnb,  sf.  pl.  -en, 

cnota  /.  obywatelska. 

^ü'rgcrtöoc^c,  sf.  pl.  -w, 
(33ürgern)e^r)  =  Sürgcrgarbe. 

^li'rgljanptmann,  sm.  «eö, 
=»männer,  starosta  m.  na 
zamku. 

Söu'rgljerr,  sm.  «n,  pl.  «en, 

pan  m.  zamku. 

83Ü'rg(d)aft,  */.  pl.  »en,  rę- 
kojmia /. ;  poręka/.;  — [teł» 


mtU'^ft 


253 


^^Ü'^Ctt 


len  dać  porękę;  —  Iciften  po- 
ręczyć. 

'  ©iirlCśfe,  s/.  pi.  »n,  kroto- 

chwila  /.,  farsa  /. 

S3urfäj,  sm.  len,  pi  «en, 
(Su'rfd^e,  »n,  _pZ.  sn)  rf*m. 
S3ürfcl^d)en,  1)  młody  czło- 
wiek ;  chłopak  m.  (do  posługi), 
pachołek  m. ;  2)  towarzysz  m. ; 
3)  student  m.  należący  do 
stowarzyszenia  studenckiego 
(iBurfd^cnfci^aft);  4)  chłopak  m. 
w  terminie,  ucz-ń  m.  (u  ręko- 
dzielnika); 5)  służący  m. 
oficerski;  6)  eitx  fcjc^er  — 
tęgi,  chwacki  chłopak ;  ein 
j^anbfefter  —  silny,  setny 
chłop;  7)  SBürfd^d^en  (drwiąco) 
©ie  finb  mir  ńn  fau6erc§  — 
dobre  z  pana  ziółko. 

^ürfd)  =  SBitfc^. 

Su'rfdjenfd^aft,  sf.pl.  =en, 

zwifizek  m.  studencki  (niemie- 
cki)'. 

^«'rfte,  sf.  pi.  -n  {dim. 
93ü'rftd)en  sn.)  szczotka  /. 
{dim.  szczoteczka  /.). 

^ü'rftCU,  I.  va.  (^aben)  l) 
czyścić,  chędożyd,  szczotko- 
wać; 2)  jmnbm  ben  Äopf  — 
zmyć  komu  głowę;  II.  vn. 
(fein)  über  etro.  I^in—  przele- 
cieć przez  co;  er  burftet  gut, 
dobrze  zmyka. 

^iirftenafijuo,  sm.  -2§,  ^l. 

sgiige,  odbitka  /.  szczotkowa 
(w  drukarstwie). 

Sü'rftenMnbcr,  sm.  «g,  pi. 

— ,  szczotkarz  m. ;  er  fauft 
wie  ein  —  (tyle  co)  pije  jak 
szewc,  pije  jak  gąbka,  ciągnie 
jak  żóraw  studzienny. 

^ü'rscl,  sm.  »§,  pi  — , 
ogonek    m.,   kuper  m. 

S3u'r5elöaum  (^urüetboum), 
sm.  »e§,^?.  =bäume,  kozioł  m. 
koziołek  m.  (tyle  co  prze- 
wrócenie się  przez  głowę); 
einen  —  fc^Iagen,  einen  — 
tnad^en  przewrócić  koziołka, 
przewrócić   się   przez   głowę. 

Su'rjclfraitt,  sn.  =eś,  pi 

=fräuter,  (rośl.)  kurza  noga/. 

^u'rjclmaiiu,  sm.  =e^,  pi 
»ttiänner  {dim.  SBurgelmdnn- 
d^en),  figurka  /.  przewraca- 
jąca koziołki,  skoczek  m.  chiń- 
ski. 

iött'rjCln  (pur  je  In)  vn.  (fein) 
upaść,   powalić   się,  przewró- 


cić się  przez  głowę,  przewró- 
cić koziołka. 

^U'fd),  sm.  "i^,  pi  Süfd^e, 

1)  krzak  m.,  kierz  m..  krzew 
m.  fic^  in  bie  33üfc^c  fc^lagen 
umknąć  między  krzaki,  dać 
drapaka ;  2)  pęk  m.  (kwiatów), 
bukiet  m. ;  3)  czub  m.  (wło- 
sów na  głowie);  bei  jmnbm 
auf  ben  —  fd^lagen  badać  kogo. 

S5u'fd)artig,  adiec  i  adv., 
krzakowy,  krzewiasty  (-o). 

^Ü'frfjCl,  sn.  =§,  pi  —, 
{dim.  od  Śujd^)  1)  pęczek  jw.; 

2)  czub  m.  (u  ptaków  i  u  lu- 
dzi), kosmyk  m. ;  3)  snopek 
m. ;  4)  kiść  /. 

^Ü'fdjClartig,  adi.  i  adv. 
krzakowy,  krzewiasty  (-o). 

^Ü'fd^ClfÖnnig,  adi.  i  adv. 
=  ^üf(^elartig. 

JBii'ft^CltiJeife,  adv.  kitko- 
wato. 

Söü'fdjelttJur^el,  sf.  pl  =n, 

korzeń  m.  wiązkowy. 

$Bu'fd)gaug/  sm.   *e§,  pl 

«gänge,  droga  /.  między  krza- 
kami, ścieżka/,  między  krza- 
kami. 

^ufdjgra^,  sn.  -feg,  pl. 
=gräfec,  (rośl.)  sit  m.  włosisty. 

^U'fdj^olj,  sn.  *eä,  pl 
=|(jl3er,  chróst  m. 

^U'frf)irf)t,  adi.  i  adv.  krza- 
czysty,  krzakowaty  (-o). 

^U'fd)ig,  adi.  i  adv.  krza- 
czysty  (-o),  zarosły  krzakami ; 
bufd^ige  2lugenbraucn  krza- 
czyste  brwi. 

^u'fd^nc^^cr,  sm.  =§,  pl. 
— ,  drapichrust  /w.,  łotr  m., 
rozbójnik  m  ,  drapieżnik  m., 
opryszek  m. 

SBit'fdjmcnfdj,  sm.  =en,  pl 

=en,  dziki  człowiek  m. 

S5u'fd)ncWe,    sf.    pl    »n, 

gwoździk  m.  pyszny. 

^u'friiujcibc,    sf.    pl.    m, 

wierzba  /.  łoza, 

a3u'f(^ujcrf,  sn.  =(e)§,  pl  -t, 

zarosłe  «.,  krzewina  /, 

^u'fen,  sm.  =ś,  pl  —,  1) 
pierś  /.,  gors  w.,  łono  n. ; 
eine  ©d^lauge  olx\  feinem  — 
näl^cen,  liegen  karmić  węża 
u  swej  piersi,  świadczyć  dobro- 
dziejstwa niewdzięcznemu  ; 
feinen  ©i^merj  an  jmnba 
—  ausweinen  wypłakać  się 
przed    kim;    2)    pazucha  /., 


zanadrze  n. ;  bie  §anb  in  ben 
—  ftecfen  wsadzić  rękę  za 
pazuchę;  etroaS  im  —  tra= 
gen  nosić  coś  za  pazuchą; 
(przenośnie)  nosić  się  z  ja- 
kim zamiarem,  żywić  jakie 
życzenie  ;  3)  wybrzeże  n. 
(^ieerbufen),  zatoka/,  morska, 
odnoga  /.  morska;  4)  serce 
«.;  imnbä  33ilb  im  —  tragen 
nosić  czyj  obraz  w  sercu, 
kochać  się  w  kim,  er  trägt 
einen  ©d^alf  im  —  to  figlarz. 
^u'fcufreunb,  sm,  =e§,  pl 
=c,  (=in  5/.,  pl  »innen) 
przyjaciel  m.  od  serca,  przy- 
jaciel serdeczny,  powiernik 
m.  (przyjaciółka/,  serdeczna, 
przyjaciółka  od  serca,  po- 
wierniczka  /.). 

^u'fenfrcunbfrfjaft,  sf.  pi 

=en,     przyjaźń   /.    serdeczna, 
przyjaźń  ścisła. 

^u'fcnfinb,  sn.  -eä,  pl  'er^ 

dziecko  n.  serdeczne,  dziecko 
najmilsze. 

^u'fcnfraufe,   sf.  pl  -n, 

kryza  /.,   gors  w.,    żabot  r,i, 
(u  koszuli). 

S3u'fcnuabel,    sf.   pl   -n^ 

szpilka  /.   do  krawatki. 

58u'fenft^tctcr,  sm.  *ś,  pi 

— ,  welon  m.  osłaniający  gors. 

^u'fcnfitnbc,    sf.  pl    =n, 

grzech  tw.  ulubiony. 

58u'|CUturf),  sn.  <e)§,  pl 
studier,  chustka  /.  osłania- 
jąca gors. 

'^u'f^aar,  sm.  =§,  pl  =e, 
(Öu'^acb,  sm.  »e§,  pl  =e)  my- 
szołów m.  (gatunek  małego 
orla). 

^U'^e,  sf.  pl.  «n,  pokuta  /., 
kara  / ;  jmnom  eine  —  auf* 
legen  wyznaczyć  komu  karę; 
ft(|  eine  —  auferlegen  udać 
się  na  pokutę;  —  ti^un  od- 
prawiać pokutę,  być  na  po- 
kucie, pokutować;  jur  —  na 
(za)  karę. 

^ü'^cn,  I.  va.  i  vn.  (I;aben), 
etwas  —  i  für  ti\o^%  —  po- 
kutować, cierpieć  za  co,  od- 
powiadać za  co;  für  jmnbn 
—  cierpieć  za  kogo;  für  bie 
(Sünben  anbcrer  büfeen  cier- 
pieć za  grzechy  innych;  etra. 
tl^eucr  —  ciężko  co  odpo- 
kutować; mit  bem  Sit^txK  — 
życiem    przepłacić;     II.    va. 


S3u'^cr 


254 


S^u'jböum 


(^aben)  i)  łatać;  alte  5l(eibfr 
—  łatać  stare  suknie;  äße 
Sütfett  —  muffen  ełużyć  do 
zatykania  wszystkich  dziur, 
(tyle  co)  być  używanym  do 
czynności,  których  nikt  pod- 
jąć nie  chce;  ev  ift  gut  geitug 
jum  Surfen  —  do  zatykania 
dziur  ujdzie;  2)  feine  Suft  — , 
(tyle  co)  jeine  Suft  befriebi* 
gen  dogodzić  swym  chuciom. 

S5ii'^cr,  sm.  -g,  pi.  —,  (=in 
s/.,  'pl.  =inuen)  pokutnik  m. 
(pokutnica). 

^U'^fertig,  adi.  skruszony, 
przejęty  skrucha,  gotowy  do 
pokuty. 

Su'Mcrtigfcit,   sf.  yl.  =cn, 

skrucha  /. 

53u'^9Ct)Ct,  sn.  =e§,  yl.  =e, 
modlitwa  /.  pokutna. 

Sir^gclb,  sn.  =c§,  pi.  =er, 
grzywna/.,  kara/,  pieniężna. 

SBu'f^getoanb;   sn.  «eś,  :pi. 

«raanber,  ubiór  m.  pokutny, 
suknia  /.  pokutna. 

Su'^^cmb,  sn.  =eö,  pi.  =en, 
koszula  /.  pokutna. 

SBu'^faftciung,  sf.  pi  =en, 

raartwiecie  n.  ciała  dla  po- 
kuty. 

Sirpleib,  5«.  =e§,  pi-  =er, 
=  SSu^ąeraanb. 

^U'j^Iieb,  sn.  =e§,  i;Z.  =cc, 
pieśń  /'.  pokutna. 

^u'i?p|arre,  sf.  pi.  -w,  pro- 
bostwo n.  za  karę  dane. 
^u'f?^rcblgcr,  sm.  =ä,  pi. 

— ,  kaznodzieja  m.  skłania- 
jący do  pokuty. 

S3u'i)^rcbigt,    6/.  pi.   »en, 

kazanie  n.  pokutne. 

S3u'f?Mnlm,  sm.  =(e)§,  pi. 
"tX^.,  psalm  m.  pokutny. 

^U'^tag,  sm.  =:§,  pi.  =e, 
dzień  m.  pokuty. 

^u'^tag^^rcbtgt,  sf.  pi  ^cn, 

kazanie    n.    w    dniu   pokuty. 

^U'^tei't,  sm.  =eÖ,  pi.  -i, 
tekst  m.  pokutny. 

^U'Ht^räUC,  5/.  pi.  'W,  łza/, 
pokuty,  łza  /.  skruchy. 

5?ii'jjUUg,  sf.  pi  -en,  po- 
kutowanie. 

Jöu'f^Seit,  5/  2)1'  *en,  czas  m. 
pokuty. 


«irttc  {mttt),  sf  -,  pi. 

"XX,  1)  faska/.,  kadka/.,  dzierż- 
ka/. ;  2)  płaszczka/,  (ryba) 
(także  Steinbutte)  fladra  /. 

SÖU'ttcl,  sm.  =§,  pi  —,  = 
SBouteiUe. 

fSWiiń,  sm.r.^,  pi.  -,  1) 

stróż  m.  więźniów,  siepacz  m. ; 
2)  hycel  w.,  oprawca  m., 
kat  m. 

S5it'ttclfncd)t,  sm.  =eö,  pi. 
=e,  pomocnik  m.  kata. 

S3ÜttClCi',  sf  pi  =en,  wię- 
zienie n  ,  koza  /. 

^U'ttCr,  5/".  masło  n. ;  fein 
^cr5  tft  tretd^  raie  —  ma  serce 
miękkie  jak  masło,  ma  słabe 
serce ;  er  l^at  —  auf  bcm  Äopfe 
ma  masło  na  głowie,  (tyle  co) 
ma  coś  na  sumieniu. 

8u'ttcrom^fcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  (rośl.)  szczaw  m.  tępoliści. 
Su'ttcrartig,  adi.  maślany, 
masłowaty. 

S3M'ttcrbIiime,   sf   lü.   *n, 

(rośl.)  mlecz  ???.,  kaozyuiec  m. 

SBiiltcrörcjcI,   5/   pi.  »n, 

obwarzanek  m.  maślany,  ob- 
warzanek m.  z  masłem. 

^u'tterbrot,  sn.  =łe§,   2)i. 

-te,  1)  kawałek  m.  chleba 
z  masłem;  belegtes  —  ka- 
napka /. ;  ba§  ift  für  il^n  nur 
ein  —  to  dla  niego  zabawka ; 
2)  wieczerza  /.,  kolacya  /. 

Sii'ttcrbriil^e,    sf.    pi.   sn, 

sos  m.  maślany. 

SBu'ttcrbiidjfc,    5/  pi.   =n, 

maślniczka  /.,  jaszczyk  m. 
na  masło. 

^n'tterfaf?,  sn.  >\\t^,  pi. 

=|äffer,  1)  taska/  do  masła; 
2)  maślnica  /.  (do  robienia 
masła). 

^U'ttcrljanbcl,  sm.  «S,  han- 
del m.  masłem. 

^u'ttcrljänblcr,  sm.  =g,  lü. 

— ,  (=in  s/.,  pi.  =tnnen)  maślarz 
»n.,  handlujący  masłem  (ma- 
ślarka  /,,  handlarka  /.  ma- 
słem). 

33u'ttcrfräntcr,  sm.  -§,  pi. 
—,  =  ibutterl)änbler. 

iBu'tterfroiit,  sn.  =eä,  2^^ 
=!räuter,  (rośl.)  tłustosz  m. 
zwyczajny. 


53u'ttcr!ii(^cn,  sm.  .g,  pi. 

— ,  placek  m.  maślany,  pla- 
cek m.  na  maśle. 

^u'ttermann,  &m.  =(c)g,  pi 
-männer,  =  Sutterpnbler. 
^u'ttcrmorft,  sm.  -eö,  pi 

^mätfte,  targ  m.  na  masło, 
targ  ;«.  masła. 

Śuttermild;,  sf  maślanka/. 

kultem,  vn.  (^aben),  ma- 
sło n.  robić;  co  roirb  gebut= 
tert  robią  masło ;  bie  ©afine 
buttert  nic^t  śmietana  się  nie 
krupi  na  masło,  nie  chce  się 
zrobić  masło. 

^uttcrft^nilt,  sm.  ;(e)§,  pi 
=c,  =  Sutterbrot  1). 

^u'ttcrf(^nittc,  sf  pi.  =n, 
=  ^^utterlcftnitt. 

S3ii'tterftänbcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  faska  ua  masło,  czarka  /.* 
na  masło. 

S^M'ttcrftcm^cI,  sm.  =g,  pi 

— ,  tłoczek  m.  w  maślnicy. 

^u'ttcrfticl,  sm.  =S,  pi  5C, 
=  SSutterftempel. 

33n'ttcrtftg,  sm.  =(e)§,  pi  «e, 

dzień  m.,  w  którym  się  masło 
robi. 

$8u'ttertctg,  sm.  .(e)g,  2^1  -^ 

ciasto  n.  zarobione  masłem, 
ciasto  n.  francuskie. 

S3u'ttcrto^f,    sm.    'es,  ^j/. 

stopce,  g;iruek  m.    na    masło. 

^irtteröogel,  sm.   ^§,  pi. 

sDO.Jjel,  biały  motyl  m. 

Su'ttcriDCrf,  sm.  =§,  pi,  =e, 

osełka  /.  masła ;  bułka  /. 
z  masłem. 

^U'ttcnUCid;,  adi.  miękki 
jak  masło. 

^ü'ttncr,  sm  =g,  pi  — , 
bednarz  m. 

^n'^,  Sin.  =eö,  pi  ■=«,  1)  ko- 
niec 7n  ,  koniuszek  7«. ;  2) 
smark  w?.,  glut  m.,  otręby 
(w  nosie) ;  3)  ropa  /".,  mate- 
rya  /.  z  oczu  płynąca  ;  4)  ser- 
duszko m.,  pępek  m.,  golan- 
ka  f.  (w  owocu);  5)  zalany 
druk  m. 

^n'^tn,  sm.  iś,  pi  — ,  — 

^«'tłCIlfdjetbe,  sfpl  -n,  szy- 
ba kolorowa  oprawna  w  ołów. 

^ii'^-boiim,    sm.    -eg,    pi 

=bäitme,  =  S3u^gbaum. 


(£ 


255 


(Tamalbulc'ufcrfloftcr 


(Wyrazów  nie  znajdujących  się  pod  literą  ^  należy  szukać  pod  literą  ^.) 


(J,  trzecia  litera  alfabetu, 
wymawia  się  przed  a,  O,  U 
i  przed  spółgłoskami  jak  t, 
przed  e,  i,  1),  jak  3. 

kabale,  sf.  pi  ^n,  kabała 
/.,  spisek  m.,  intryga/.,  pod- 
stęp m.,  wykręt  m.]  =n  ma= 
c^en,  -n  fc^miet)cn  knować,  spi- 
skować ;  ą€Q,en  jmnbn  eine  — 
fpielen  ożyć  kabały,  podstępu 
łub  zdrady  przeciw  komu ; 
gegen  jemanben  »n  anroenben 
używać  na  kogo  podstępnych 
sposobów,  intrygować  przeciw 
*komu. 

(£a'6Öala,s/.  kabała/,  (ży- 
dowska nauka  tajemna). 

(£abbaU'ft,  sm.  *en,  pi  sen, 

kabalista  m.  [ka  /. 

gotiöali'ftif,    sf.  kabalisty- 

(faböali'ftifrf),  adi.  i  adv. 
kabalistyczny  (-ie). 

ßabi'ne,  sf.  pi.  »n,  kabina/. 

(iabinc't,  sn.  Ke)ś,  pi-  -te, 

1)  gabinet  m.,  pokoik;  fid^ 
in  jein  —  einj^lie^en  zam- 
knąć się  w  swoim  gabinecie; 

2)  gabinet  m.,  ministerstwo  n. ; 
in  bie  =te  blidfen  śledzić  ta- 
jemnice rządowe. 

(^aUttfŚUW,  sm.  =(e)§, 

pi.  =e,  rozkaz  m.  gabinetowy, 
rozkaz  vt.  rządowy. 

Sabine't^juftij,  sf.  wpływ 

rządu  na  wymiar  sprawiedli- 
wości. 

(JaMnc'töfnfc,  sf.  pi  =n, 

przesilenie  n.  gabinetowe. 

^obinCtgminiftcr,  sm.  =§, 

pi  — ,  minister  m.  gabine- 
towy. 

Ca6tnc't§orbrc,  sf  pi  =n, 
=  (Sabtnetöbefel^I. 
(^^afiiuCt^rat^,  sm.  =(e)«,  pi 

=rät^e,  1)  radca  m.  gabine- 
towy; 2)  rada  /.  gabinetowa. 

^ahm'ti\d)ttiUn,  sn.  =^, 

pi  — ,  pismo  n.  gabinetowe. 

^atm't^ictxtidx,  sm.   sg, 

pi,  =c,  sekretarz  m.  gabine- 
towy. 

(£atJtnc't^fi^ttng,  sf  pi  »en, 

posiedzenie  n.  gabinetowe. 


6;aöinc't^ficgcl,  sn.  =§,  pi 

— ,  pieczęć  /.  gabinetowa. 

(iaöinc't^ftürf,  sn.  Ąe)^,pl 

=e,  1)  sztuka  /.  godna  gabi- 
netu, (tyle  co)  rzecz  mądrze 
wymyślona;  2)  baS  tft  ein  —  1 
to  śliczna  rzecz,  to  wspaniała 
rzecz. 

(iobinCt^ftrei^,  sm.  *(e)§, 
pi  =e,  1)  =  eabtnetśfłiicl  1); 
2)  zamach  m.   gabinetowy. 

Cabri'ole   (ß^o^ri'olc),    sf 

pi  =n,  sus  m. ;  grymas  m. ; 
skok  m.j  gest  dziwaczny,  =n 
tnad^en  stroić  grymasy,  skakać 
jak  koza. 

(lafiriotc't,  sn.  =§,  pi  »g, 

kabryolet  m.,  lekki  wózek  m. 
o  dwu  kołach. 

da' tao,  sm.  =§,  iiZ.  «3,  1) 
(rośI.)  kakao  n. ;  2)  kakao  n., 
napój  m.  kakaowy. 

(Ta'caobaiitn,  sm.  *e§,  ^;Z. 

«bäume,  drzewo  n.   kakaowe, 
ga'caobuttCr,  sf    masło  n. 
kakaowe, 

(^abCOU'  (wym.:  kado'),  sn. 
=§,  pi  "5,  prezent  m.,  poda- 
runek m. 

i£aH't)tV,  sm.  «g,  pi  —,  1 ) 
trup  m. ;  2)  ścierwo  n.,  zdech- 
lina  /.,  padlina  /. 

ßabc'ns,  sf.  pi  =en,  ka- 
dencya/;  ©efd^roorenen—  ka- 
dencya  /.,  roki  sądu  przysię- 
głych ;  Segiśfałur —  okres  pra- 
wodawczy, [det  m. 
(£abc't,  sm.  ==§,  pi  =ten,  ka- 
Gabe'ttcncor^^  (wym.: -kor), 

sn.  — ,  pi  — ,  korpus  m.  ka- 
decki. 

(£abc'ttcnl)aii§,  sn.  =fe§,  pi 

==l^äufer,  szkoła  /.  kadetów, 
instytut  m.  kadetów. 

gabc'ttcnfd)ulc,  sf.  pi  »n, 

szkoła  /.   kadetów. 

ßabu'I,  adi..,  kaduczuy, 
przypadły  skarbowi  prawem 
kaduka. 

(£afä',  sn.  =3,jpZ.  -g  (Äaffee- 
l^auö)  kawiarnia  /. 

(£afCttC'r  (wym..-  -łje),  sm. 
=  §,  pi  =»g,  kawiarz  w.,  wła- 
ściciel m.  kawiarni. 


ß^alamitä't,  sf  pi  =en,  klę- 
ska /. ;  szkoda  /. ;  bieda  /.. 

ßaictnic'rcn,  i)  va.  (Iiabcn) 

kalcynować,  spopielać,  metal 
przez  ogień  w  popiół  obrócić, 
zwapniać;  2)  vr.  (ftd^)  zwa- 
pnić się. 

Caictnie'rofen,  sm.  =§,  pi 

«Öfen,  piec  m.  do  zwapniania. 

Calcinic'ntng,  sf.  pi  =en, 

zwapnienie  n. 

Calcul  (wym. :  -kul),  sm.  «g, 
pi  =g,  wyrachowanie  n.,  ob- 
Jiczenie  n.,  kalkulacya  /. 

6^aIcit(a'tor,  sm.  *g,  pi  «en, 

kalkulator  m.,  rachmistrz  m. 

Salcultc'ren,  va.  (^aben)  kal- 
kulować, obliczać;  obmyślać 
fic^  t)er —  przeliczyć  się,  prze- 
rachować  się. 

(JoICCU't,  sm.  «eg  i  »en,  pi 
=e  i  =en,  (calecutifd^er  ^al^n) 
indyk  m. ;  calecutifd^e  ^ennc 
indyczka  /. 

(f  atcmbOU'r  (wym. :  Kalam- 
bu'r),  sm.  «g,  pi  =g,  kalem- 
bur  m.,  dwuznacznik  m. 

(^aix'htX,  sn.  '^,pl.  —, 
1)  kaliber  w  ,  wielkość  otworu 
broni  palnej;  bie  ©efd^Ü^e  finb 
oon  einem  —  działa  te  są 
jednego  kalibru  ;  2)  Beibc  finb 
t)on  einem  —  obydwa  są  z  je- 
dnej mąki,  jeden  wart  tyle  co 
drugi. 

Calumnta'nt,  sm.  =en,  pi 
»en,  =  ^45erleumber. 

Mu 'mnie,  sf.  pi  «en,  = 
Sßerleumbung. 

(£alöi'ni|^,  adi.  kalwiński; 
=cg  (i^Iaubenśbefenntnig  wy- 
znanie/, kalwińskie;  —  WCV^ 
ben  przejść  na  kalwinizm. 

G'alDini'^mU?,  S7n.  kalwi- 
nizm m. 

(ittltiini'ft,  S7n.  -en,  pi  «en 
kalwin  m. ;  (:=tn  sf,  pi.  «innen 
kalwinka  /). 

Camalbulc'nfer,  sm.  «g,  pi 

— ,  Kameduł  (a)  w. 

(i^amalbulc'nfernoftcr,    sn. 

«g,  pi  'Uö\iev,  klasztor  m. 
Kamedułów. 


(JamcC 


256 


C\a^ito'I 


Üamtt'f  sf.  XÜ.  =n,  kamea 
/.  (karuień  drogi  rznięty  wy- 
pukło). 

(fomelo't,  sm.  «g,  pi.  »§, 
kam]  ot  7«.,  materya  /.  z  wło- 
sów kozy  angorskiej. 

(£^ajncrałi'ft,  sm.   =m,  pi. 

=en,  1)  kameralista  m.,  czło- 
wiek biegły  w  naukach  ka- 
raeralistycznych ;  2)  urzędnik 
kameralny. 

(?ameralt'fti(,  sf.  pi.  =en, 

kameralistyka/.,  nauka  o  do- 
brach skarbowych. 

S^amci'o'Itocfcn,  sn.  =§,  pi. 

— ,  admiuistracya/.  skarbowa. 

(S;amcra1tt)iffenfd)aft,  sf.  pi. 

=en,  nauka/,  o  administracyi 
skarbowej. 

ß^am^a'.qne  (wymaw. :  kam- 
^Siń),  sf.pl.  »n,  1)  pole  n. ;  2) 
wyprawa/,  wojenna,  wojna/ ; 
3)  kampania  /.  (tyle  co  czas 
roboczy  w  roku  w  fabrykach) ; 
bie  biesjä^rige  ^udtt—  tego- 
roczna kampania  cukrowa. 

(Jam^tc'rcn,  vn.  (§abcn)  obo- 
zować, koczować;  im  freien 
—  obozować  pod  gołem  nie- 
bem. 

.CatiafllC,  (wym.:  kanaj),«/ 
pi.  =n,  1)  kanalia/.,  łajdak  w., 
niegodziwiec  m.  \  2)  motłoch 
m.,  hołota/,  podła  tłuszcza  / 

Sana'1,  sm.  =(e)§,  pi.  6a= 
näle,  1)  kanał  m.\  einen  — 
anlegen,  graben  założyć,  ko- 
pać kanał  w.;  jroei  %{^\t 
burd^  einen  —  »erbinben  po- 
łączyć dwie  rzeki  kanałem; 
2)  (=  2Wecrenge)  cieśnina  /. 
morska. 

(J^ona'IarOeitcr,  sm.  =§,  pi. 

— ■,  robotnik  m.  pracujący 
przy  czyszczeniu  kanałów. 

^analiftC'lClt,  va.  {^Q.\itxC)  ka- 
nalizować,   zakładać  kanały. 

Conitltfatto'n,  5/  pi.  »en, 

kanalizacya  /. 

^ann^JCC',  sn.  =g,  pi.  =g,  ka- 
napa /. 

ßanbcla'öcr,  sm.  =^,pi.  —, 

świecznik  m.,  kandelaber  w., 
żyrandol  m.,  lichtarz  m.  na 
kilka  świec. 

(£anbibtt't,  sm.  =cn,  pi.  »en, 
kandydat  m.  ubiegający  się 
o  urząd  lub  mandat  (n.  p. 
Steid^śratljo—  kandydat  do  Ra- 
dy państwa). 


(^niibiöatu'r,   sf.  pi.   =en, 

kandydatura  / 

(£nnbłbic'rcn,  l.  w.  (^aben) 

kandydować,  ubiegać  się  o  co, 
starać  się  o  co  ;  in  ben  3^ei(|§s 
ratl)  —  kandydować  do  Rady 
państwa  ;  II.  va.  imnbn  —  po- 
stawić czyją  kandydaturę, 
popierać  kogo. 

(£a'ltbi^5Ut!cr,  sm.  »§,  cukier 
m.  lodowaty,  cukier  kandyzo- 
wany. 

(£anbiC'ren,  va.  kandyzo- 
wać, polewać  cukrem;  can* 
bierte  grüc^te  kandyzowane 
owoce. 

(£ancc1,  sm.  =(c)§,  i)l.  =c, 

1)  cynamon  m.\  2)  =  ((&aneel= 
rinbe)  kora  /.  cynamonowa. 

Cancelnube,  sf.  pi.  -n,  = 
Saneel  2). 
(Ja'ncba^,  sm.  —,  pi.  —, 

kanwa/.,  dyma/,  kanafas  m., 
tkanka  /  bawełniana. 

CannCliC'rcn,  va.  rowkować. 

(iannclic'nmg^mafdjinc,  sf. 

pi.  =n,  maszyna/  do  rowko- 
wania. 

ßanuiba'lc,  sm.  =en,  pi.  «en, 

1)  ludożerca  m. ;  2)  człowiek 
m.  dziki,  okrutny;  («in  s/, 
pi.  =innen,  1)  ludożerczyni /. ; 

2)  kobieta/  dzika,  okrutna). 

(fannitia'Ufd^,  adi.  i  adv. 

okrutny  (-ie),  dziki  jak  zwierz. 

CTnuniOaU'ömu^,  sm.  —,pi. 
ßannibaliämen,  kanibalizm  m., 
ludożerstwo  n. 

(£a'non,  sm.  =g,  pi.  »eg,  i) 

kanon  w.,  prawidło  n.,  we- 
dług którego  postępować  na- 
leży, szczególnie  prawidło  ko- 
ścielne; 2)  (w  muzyce)  śpiew 
m.,  którego  melodyę  wszystkie 
głosy  powtarzają;  3)  okupne 
n.  (w  prawie  rzymskiem). 

Cononica't,  sn.  «(e)ä,  pi. 

»e,  kanonia/.,  godność/,  ka- 
nonika, urząd  m.  kanonika. 

(£ano'«icuö,  sm.  — ,  pi.  »ci, 

kanonik  m. 

^aitjnifie'rcn,  ta.  kanoni- 
I  zować,  policzyć  w  poczet  świę- 
'  tych. 

C^nnonifiCnuig,  sf.  pi.  «en, 

kanonizacya  /.,   kanonizowa- 

[  nie  n. 

(ianO'ltifd),  adi.  i  adv.  ka- 
noniczny (-ie);  =e§  ditć)t  prawo 

I  n.  kanoniczne,  kościelne ;  -=eö 


§inbecni€  przeszkoda  /  ka- 
noniczna. 

(£anoni'f|inr  sf.  pi  Anmn^ 

kanoniczka  f. 

t£anoni'ft,  sm.  «en,  pi.  »en, 
kanouisla  w.,  zuawca  in.  pra- 
wa kanonicznego,  zajmujący 
się  prawem  kanonicznem. 

(tantale,  */.  pi  =en,  kan- 
tata / 

(Cantö'n,  sm.  «§,  pi  «e,  kan- 
ton m.,  obwód  m.j  pewna  okre- 
ślona okolica  kraju. 

(^aiitontc'ren,  i)va.  (^aben) 

wybierać  rekrutów,  popiso- 
wych;  2)  vn^  (fjaben)  kanto- 
nować,  być  na  kwaterach,  na 
leżach,  być  rozłożonym  (o  woj- 
sku). 

(^antonic'rung,  sf.  pi.  «cn,^ 

1)  podział  m.  na  kantony,* 
dzielenie  n.  na  kantony;  2) 
pobór  m.  rekrutów ;  3)  rozło- 
żenie 71.  wojska  na  leże. 

(fanto'nltfte,  sf.  pi  =en,  li- 
sta /  popisowych. 

(iantoni'ft,  «en,^^?.  =en,  kan- 
tonista  m.,  rekrut  m.,  popi- 
sowy w. 

(£anto'nfi)ftem,  sn.  =g,  2)i- 

=e,  system  m.  kantonalny. 

(sa'ntor,  sm.  =%,  pi  =eM, 

kantor  w.,  śpiewak  m.  w  ko- 
ściele lub  w  synagodze. 

(N^antora't,  sn.  =g,  pi  «e, 

kautorsiwo  ».,  miejsce  w.  kan- 
tora. 

(^autorci',  sf.  pi  «en,  = 
(Santorat. 

^a'^,  sn.  =^,  pi  *g,  przy- 
lądek m.,  cypel  »n.;  —  ber 
guten  Hoffnung  przylądek  Do- 
brej  Nadziei. 

Sa^acitä't,  sf.  pi  -en,  l)  po- 
jemność /.  (w  ficyce,  np.  po- 
jemność naczynia);  2)  poję- 
tność/,  zdolność/,  zdatność 
/. ;  3)  (=  Slułoritat)  powaga/ 
naukowa. 

(in^ic'rcn,  va.  i  vn.  (=  be- 
greifen, faffen,  oerfłe^en)  poj- 
mować, rozumieć. 

Cn))tttt'I,  sn.  =5,  pi  -ten, 

kapitał  m. ;  suma/  pieniędzy; 
ein  —  ttuślei^en  wypożyczyć 
sumę  pieniędzy;  ein  —  auf'= 
nel^ntcn  sumę  wziąć  na  pro- 
cent; auś  etroaä  —  fc^lagcn 
mieć  z  czego  korzyści,  ko- 
rzystać z  czego. 


eałJttal 


257 


daxxt' 


ß^O^JÜa'I,  adi.  (używany  tyl- 
ko w  wyrazach  złożonych)  1) 
wyborny,  świetny,  kapitalny; 
er  ift  ein  «menfĄ  to  wyborny 
człowiek ;  ein  =pferb  kapitalny 
koń  m. ;  ein  ■»rcein  kapitalne 
wino  n. ;  2)  główny,  począ- 
tkowy ;  -bud^fłabe  litera/,  po- 
czątkowa ;  =rerbre^cn  główna 
zbrodnia  f.,  zbrodnia  /.  karę 
śmierci  za   sobą   pociąg^ająca. 

6;a|)ita'lanlage,  sf.  pi  =en, 

umieszczenie  w.,  ulokowanie 
n.  kapitału. 

^apXiä'l,  sn.  "§,  pi  «e,  ka- 
pitel m.,  hłiipogłów  m. 

(ia^iiä'n  (©apitain),  sm.  «§, 

pi  't,  kapitan  m. 

6!a^ttali'ft,  sm.  -en,  pi  --en, 

kapitalista  w.;  (ńn  sf.,  pi 
«innen  kapitalistka  /.). 

ga^ji'tel,  sn.  «s,  pi  —,  1) 

rozdział  m.  (w  dziele);  baö 
ift  baä  roic^tigfte  —  to  naj- 
ważniejszy przedmiot;  jmnbm 
baŚ  —  lefen  wyrżnąć  komu 
kapitułę;  jommen  n)ir  auf  ein 
anbereä  —  mówmy  o  czem 
innem;  2)  kapituła/,  (tyle  co 
zbiór  osób  należących  do  ja- 
kieg-o  zgromadzenia) ;  baä  — 
jufammenvufen  zwołać  kapi- 
tułę, 
dapi'ttli^an^,  sn.  =fe§,  pi 

»l^öufer,  dom  m.  kapitulny. 

G^a^ifula'r^err,  sm.  »n,  pi 

sCn,  członek  m.  kapituły,  ka- 
nonik m.  mający  udział  w  ka- 
pitule. 

Ca^ÜMlatio'tt,  sf.  pi  -en, 
kapitulacya/.,  poddanie  się  n., 
ug-oda  /.,  umowa  /. ;  eine  — 
abfd^lie^cn  zawrzeć  kapitula- 
cyę;  fłc^  auf  feine  —  einlaffen 
nie  wdawać  się  w  żadne  ka- 
pitulacye,  układy,  umowy. 

^o^itultc'rcn,   vn.   (^abcn) 

kapitulować,  poddawać  się. 

düptVct  (wym. :  kapris),  sf. 
pi  =n,  kaprys  m. 

^aptim'^f  adi.  i  adv.  ka- 
pryśny (-ie). 

(^a^XkitXtn,  vn.  l  vr.  ka- 
prysić; fic^  auf  cttt).  —  mieć 
na  co  chętkę. 

ga^riole,  sf.  pi  sen,  = 
©abriolc. 
(£a^jttt'r,  sf.  pi  «en,  areszt 

m.,  wzięcie  n.  pod  areszt. 


ea^u'cc,  sf.  pi  =n,  ka- 
puza  /.,  kaptur  m. 

Sa:pÜrf;0'n  (wym.:  kapuszą), 
słn.  =0,  pi  =0,  kapiszon  m., 
kapuza  /". 

(ia^itci'itcr,  sm.  *§,  pi  —, 

Kapucyn   m. 

(ja^itci'nerörot,  sn.  *brole§, 

pi  =brote,  chleb  m.  kapucyń- 
ski, tort  VI.  czekoladowy. 

^a^Jitci'ncrfircf^c,  s/.  pi  -n, 

kośfiół  m.  kapucyński. 

(£a^juci'ncrflö[tcr,  sm.  =§,  pi 

sflijfter,  klasztor  rn.  kapucyń- 
ski. 

Ca^uci'ncrmönd),  sm.  •§, 
pi  =e,  ==  (Eapuciner. 

(^(Ipll'tf  adi.,  zniszczony, 
zrujnowany;  et  ift  — już  po 
nim,  przepadł,  zginął;  jtnnbn 
—  ntad^en  zniszczyć,  zgubić 
kogo. 

ga^u'trotf,   sm.   <e)§,  pi 

sröcfe,  kapota  /.,  surdut  m. 
podróżny. 

(£arabi'iter,  sm.  t%,  pi  — , 

karabin  w. 

garabiniCr,  sm.  *§,  pi  »e, 

karabinier  m.,  kawaleizysta 
m.  z  karabinem. 

(^ara'ffC,  sf.  pi.  ^n,  ka- 
rafka /,  flaszka  f. 

^araffi'nc,  sf.  pi  -n,  ka- 

rafinka  /.,  mała  karafka  /. 

garambol,  sm.  =§,  =  ©a* 
rainbolape. 
garambola'oe  (wym.:  ka- 

rambolaż),  sf.  pi  =n,  karam- 
bol  m.,  spotkanie  n.;  —  groetcr 
§ul^rn)Ctfe  spotkanie  się  dwóch 
pojazdów;  =partie  partya  /. 
karambolu  (przy  grze  w  bi- 
lar);  auf  —  fpielen  grać  na 
karambol. 

gorftmboIiCrcn,  vn.  (^aben) 

spotkać  się,  karambolować. 

ß^atljona'öc,  sf.  pi  =n,  kar- 

bonada/.,  kotlet  m.  pieczony 
na  ruszcie. 

^arbu'nfct,  sm.  =g,  pi  —, 

karbunkuł  m.,  wrzód  m. 

€a'rccr,  sn.  «§,  pi.  —,  kar- 
cer m.,   areszt  m.   studencki. 

ß^arbmal,  l.  sm.  *§,  pi 

»ale,  kardynał  m. ;  II.  adi. 
kardynalny,  główny;  (używa- 
ny najczęściej  tylko  w  wyra- 
zach złożonych  np.  =tugen= 
ben  cnoty  kardynalne;  ^}^(Ą\tn 
liczby  kardynalne). 


Snlenbcr,  S)cutfA«^joInifciöcS  SBorterBuĄ. 


6ai-bina'ibifrf)of,  sm.  =g,  pi. 

=bit'ct)öre,   biskup  kardynał  w. 

^arbina'Igcoücgtiim,  sn.  =g, 
pi  =conegien,  kollegium  n. 
kardynałów. 

(£arbtna1§^ut,  sm.  =e§,  pi 

=büte,  kapelusz  m.  kardynal- 
ski. 

(iaröina'I^toiirbc,  sf.  pi  =n, 

godność  /  kardynalska,  kar- 
dynalstwo  n. 

^are'ffe  (wym. :  kare's),  sf. 
pi  =n,  kares  m.,  umizg  m., 
pieszczota/.,  zalecanie  n.  się. 

SarefftCrcn,  va.  (fiaben) 
jmnon,  karesować  kogo,  pie- 
ścić się  z  kim,  umizgać  się, 
podchlebiać  się,  przymilać  się 
komu. 

(^ancatU'r,  sf.  pi  ^tn^  ka- 
rykatura /. 

(<;aitcatii'rncmälbc,  sn.  =§, 

pi  — ,  obraz  m.  karykatu- 
ralny, obraz  m.  przedstawia- 
jący karykaturę. 

'  gancatu'rcnsitd)ner,sm.  =§, 

pi  — ,  karykaturzysta  m. 

(Jartcaturi'ft,   sm.  =tn,  pi 
=en,  =  (Sartcaturengeid^ner. 
ganfiCrcn,  va.  (t)aben)  ka- 

rykaturować,        przedstawiać 
w  karykaturze,  przedrzeźniać. 
(S:ano'Ie  (ßarrioTe),  sf.  pi 
=en,  karyolka  /. 

Sarmeli'tcr,  sm.  =§,  pi  —, 

Karmelita  m. 

garmcli'tcrürdje,  sf.pi  =n, 

kościół  m.  karmelicki. 

(£armeIi'tcrnoftcr,   sn.  -§, 

pi  =flöfter,  klasztor  m.  kar- 
melicki. 

(laxmtIVttxm'ond),  sm.  =§, 
pl  =e,  =  Sarmeliter. 
Sarncfll,  sm.  =§,  pi  =e, 

karneol  m.,  karniol  m.,  krwa- 
wnik m.  (kamień). 

(s;a'rnctjal,  sm.  *g,  pl  =§, 

karnawał  »?.,  mięsopust  m., 
zapusty,  kulig  m. 

6:arO'ffC,  sf  pl  =n,  ka- 
reta /, 

earü'tte,  sf.  pl  «n,  (rośi.) 

1)  marchew  /.  ogrodowa;  2) 
karota  f.,  gatunek  m.  gru- 
bego tytoniu. 

^ÜXXt',  sn.  =%,  pl  *§,  czwo- 
robok m.,  wojsko  n.  usta- 
wione w  czworobok ;  ńn  33a* 
taili  on  im  —  formieren  usta- 
wić batalion  w  czworobok. 

17 


Karriere 


258 


6tóe'nt 


(Jarri^re,  sf.  yl.  =n.  i)  ka- 

ryera /.,  zawód  w.,  los  w.; 
eine  gute  —  mad^en  zrobić 
dobra  karvere ;  in  meiner  — 
w*  «loim  zawodzie;  2)  en  — 
(po  francusku,  wym.:  anka- 
ryer)  w  cwał. 

(JarrOUffe1(wym. :  karaael), 
5»,  =ä,  pi.  =0,  karuzel  m. 

(Corto'u,  sm.  =ś,  pi.  ^^,  1) 
kartön  w«»,  gładka  tektura  /. ; 
.2)  pudełko    n.    z  tektury;  3). 
*  karta  f.  przedrukowana  (ma- 
jąca zastąpić  błędnie  wydru- 
kowaną). 

^Oriona'ge  (wym.:  karto- 
na'ż),  sf.  pi.  =^x\,  oprawa  f. 
w  tekturę,  tektura  /. 

(iartOttiCrCn,  va.  kartono- 
wać, oprawić  w  tekturę. 

ß^artOU'djC  (wym. :  kartu'sz), 
5/.  pi.  "W,  nabój  m. 

6a§C0'bC,  sf.  pi.  =n,  ka- 
skada /.,  wodospad  m. 

(iafcmaltC,  sf.  pi.  =n,  ka- 
zamata y.,  piwnica  /.  pod 
wałami  twierdzy. 

G^aft'no,  sn.  =§,  pi.  =§,  ka- 
syno n.,  resursa  /. 

ßa'ffa  ((Eaffe),  sf  pi.  eay= 
fen,  1)  kasa  /.,  skarbnica  /., 
skład  VI.  pieniędzy;  e§  ift 
l^cute  fein  ©elb  in  ber  —  nie- 
ma dziś  pieniędzy  w  kasie; 
bte  —  fül^ren  zawiadywać 
kasą;  2)  kasa/,  (w  zoacze- 
niu  pieniędzy  znajdujących 
się  w  niej);  id^  bin  l^eute  ntc^t 
bei  —  nie  mam  dziś  pieniędzy; 
per  —  bejal^ten  płacić  go- 
tówką; 3)  kasa  /,  (na  ozna- 
czenie instytutu  pieniężnego); 
©pa'rcaffa  kasa  oszczędności. 

(Ja'ffenaiittjcifuug,   V-  v^- 

«en,  bon  m.  kasowy,  przekaz 
m.  kasowy. 

Sa'ffcubcftonb,  sm.  *ä,  p?. 

=ftänbe,  stan  w.  kasy,  ilość/, 
pieniędzy  znajdujących  się 
w  kasie. 

(ia'ifcnbtttct,  sn.  =§,  pi.  =§, 

bilet  m.  kasowy. 

Ca'ffenbut^,  sn.  =(c)§,  pil. 

«bücf)er,  księga  /.-  kasowa, 
księga  f.   kasy. 

Ca'ffenbicb,  sm.  =(e)§,i??.  =e, 

złodziej  m.    okradający   kasę. 

Ca'ffcn&icbftoljl,  sm.  -g,  pź. 

=fła^le,  okradniecie  n.  kasy, 
kradzież  f.  w  kasie. 


G*a'f|cngclb,  sn.  =eg,  pi.  =er, 

pieniądze  kasowe. 

6a'ffcnf(]^ein,  sm.  =(e)ś,  pi. 
=e,  =  Stoffen  bittet. 
Ca'ffcntDefen,  sn.  '^,pi.  —, 

kasowość  /. 

(i'affntto'n,   5/.  pi-  =cn,  1) 

kasacya  /.,  skasowanie  »i.; 
—  cineS  Urtfieitś  skasowa- 
nie wyroku;  2)  złożenie  n. 
z  urzędu. 

Caffotio'n^gcrtdjt,  sn.  =(c)§, 

pi.  =e,  pąd  m.  kasacyjny,  try- 
bunał m.  kasacyjny. 

Gaffotion^Öof,  sm.  =eö,  pi. 
=pfe,  =  ©affationśgerid^t. 

Caff Cro'ÜC,  sf.  pi.  «n,  ron- 
del  7)1. 

(^affC'tte,  sf.  pi.  «n,  kase- 
tka /.,  pudełko  n. 

(TaffiCr,  sm.  =g,  pi.  *e,  ka- 
syer  m. 

ßaffie'rcn,  va.  (fiabcn)  l)  in- 
kasować, odbierać  pieniądze 
(=  eincaffiercn) ;  2)  skasować, 
znieść;  ein  Utt^eil  —  skaso- 
wać wyrok ;  3)  złożyć  z  urzędu ; 
einen  Beamten  —  złożyć  urzę- 
dnika z  urzędu;  4)  zniszczyć, 
skreślić,  zmazać;  einen  ^often 
in  ber  Sied^nung  —  skreślić 
pozycyę  w  rachunku. 

6:af[tVrung,  sf.  pi.  *en,  = 
(Saffation. 

ĆaftCK,  sn.  *5,  pi.  =e,  za- 
mek m.,  warownia  /.,  twier- 
dza /.,  kasztel  m. 

(£aftctta'n,  sm.  =§,  pi.  -e, 

1)  kasztelan  ;w.,  burgrabia  m. 
(murgrabia);  2)  zarządca    m. 
gmachu,  dozorca   r)i.   zamku. 
CaftCttanci',  sf.  pi.  =en,  ka- 
sztelania   /.,     urząd     /.     ka- 
sztelana,  godność  /.    kaszte- 
lana, [m. 
(>a'ftOr,  sm.  -§,  pi.  =9,  bóbr 
l^aftra't,  sm.  =tn,  pi.  =en, 
kastrat  m.,  rzezaniec  m.,  trze- 
bieniec 7n.,  eunuch. 

(?aftratto'ii,  sf.  ptl-  =en,  ka- 

strarya  /.,  kastrowanie  n. 

Criftne'rCIt,  va.  (eiabcn)  ka- 
strować, czyścić,  rzezać,  wy- 
mniszyć,  trzebić,  wałaszyć.      i 

(jQftric'riing,  sf.  pi.  -en,  = 
6a*^tration. 

(^  aftro'U,  sn.  =»ä,  pi.  =§,  = 
ßafferotte. 

(>  a'fiiar,  sm.  «s,  pi.  -e,  ka- 

zuar  m.  (ptak). 


Cafui'ft,  sm.  =en,  pil.  =en, 
kazuista  m. 

Gafmftif,  Sf,  pi.  =en,  ka- 

zuistyka  f. 

Gäfu'r,  sf.  pi.  =cn,  śre- 
dniówka /.,  cezura  f. 

Ca'fuö,  (z  łacińskiego,  in- 
decl.)  1)  przypadek  m.  (w  gra- 
matyce); 2)  przypadek  w.,  zda- 
rzenie n.;  bag  ift  ein  fc^Ummer 
—  to  brzydka  rzecz,  przykry 
wypadek. 

(jnta'ftcr,  sm.  -=§,  pi.  —, 

kataster  m. 

(TöMfa'I,  adi.  i  aäv.  powo- 
dowy (-o),  przyczynowy  (-o); 
biefe  ©ad^en  Rängen  —  g-ar 
nid^t  miteinanber  jufammen 
między  temi  sprawami  niema 
żadnego  związku  przyczyiie- 
wego. 

§aMf alitä't,  sf.  pi.  =eti,  po- 

wodowość  /'.  ~T  ^' 

Caufa'InCfU§,  sm.   (z   łac) 
— ,  związek  m.  przyczynowy, 
ßaMtCl,   sf.  pi.  *en,  ostro- 
żność /.,  przezorność  /. 

(sautio'n,  sf.  pi.  =en,  kau- 

cya/.,  rękojmia/.,  poręka  f., 
ręczenie  n. ;  —  ftetten,  leiften 
stawić,  złożyć  kaucyę;  —  l)er= 
langen  żądać  kaueyi. 

eautio'n§Iciftung,   sf.   pi. 

=»en,  złożenie  n.  kaueyi. 

(?outto'n?fitmme,  sf.  pi.  =n, 

kaucya  m,.,  suma/,  pieniędzy 
służąca  za   porękę,  poręka. 

CÖöalca'bC,  sf.'pl.  -ti,  ka- 
walkada /. 

Gaualic'r,  sm.  =%,  pi.  «e, 

kawaler  t.  j.  mężczyzna  szla- 
chetnego rodu  (nie  zaś  kawa- 
ler, mężczyzna  nieżonaty). 

feao'oUc'rmii^ig,  adv.  po  ka- 

walersku,  po  pań^łku. 

cabaKcric',  sf.  pi.  =cn,  ka- 

walerya  /.,  konnica/.,  jazda, 
leidste  —  lekka  kawalerya; 
fd^roere  —  ciężka  kawalerya. 

daboücric'gcfcc^t,  sn.  Ke)ź, 

pi.  =e,  hitwa  /.  konna. 

Cabnff  cri'ft,  sm.  »en,  pi.  »en, 

kawalerzysta  m.,  jeździec  m. 

Caue'nt,  sm.  -en,  pi.  =en, 
kawent  m.,  ręczyciel  m. 

(>a'Ötar,  sm.  »=S,  kawiar, 
kawior.  [czyc. 

CabiCrcn,  va.   (^aben)  rę-- 

(scbcnt,  sm.  =en,  pi.  ^n, 
cedent  w.,  cedujący  m. 


Scbe^ntin 


259 


€f)ai'fe 


(icbe'iitiit,   sf.  pl.  binnen, 

cedentka./.,  cedująca/. 

(iC'ber,  sf.  pl.  =n,  cedr  in. 
{drzewo). 

Cc'bcrntiars,  sm.  =c§,  p?.  ^e, 

żywica  /.  cedrowa. 

^^e'bcniljolj,    sn.  =c§,  ^^z. 

il^etj^  i  '^ol^i,  drzewo  n. 
cedrowe. 

^t^htxmi,  sn.  -(e)ś,  pl.  «e, 
olejek  in.  cedrowy. 

&e'btvntDaIb,  sm.  «e§,  jpl. 

»ipctiber,  las  wi.  cedrowy. 

ig^eJ^e^rcn,  m.  i  vn.  (^aben) 
cedować,  ustąpić ;  imnbtti  ein 
9ied^t|  —  cedować  komu  ja- 
kie .prawo,  zlać  na  kogo  ja- 
kłA"  prawo, 

.  Cebie'rung,  sf.  pi.  »en,  = 
©efitpn. 
felebra'nt,  sm.  ^tUrpl.  =en, 

kfjfepd^  m.  celebrujący  mszę, 
od^Tyaiwiający  mszę. 

(iclcbric'ren,  t^^^!  (fiaßen)  i) 

olłchodzić  uroczyście;  2)  od- 
d^ać  komu  cześć,  witać  kogo 
tafenie ;  3)  eine  3Wcffe  — ,  baś 
§OThnit  —  celebrować  mszę, 
o5a«ra^viać  mszę. 

.Äleöritä't,  sf-  v^-  =e"/  i) 

urwszystość;  2)  wziętość/. ;  3) 
sławna  osoba;  er  ift  eine  —  to 
sławny  człowiek. 

CeKo  (wym. :  czelo),  sn.  =g, 
pl.  =8,  wiolonczela  /.,  basy. 

(ictti'ft,  sm.  =en,  pl.  «en, 
czelista  m.,  grający  w.  na  ba- 
sach. 

(iCme'nt,  sm.  i  sn.  '{<i)%,pl.  -e, 
cement  m. ;  mit  —  auöftrei= 
djen  wyceraentować. 

Gemcntic'rcn,  va.    (^aben) 

cementować. 

(Jcmentie'ritng,  5/  pl.  -en, 

1)  cementowanie  n. ;  2)  miej- 
sce n.  wycementowane  (np. 
ściana  wycementowana). 

de'nfor,  sm.  =8,  pi.  -jo'ren, 

1)  cenzor  w.;  2)  (przenośnie) 
ostry  krytyk  m.,   ganiciel  m. 

.(£cn[ie'rcn^  va.  {\)abtrC)  cen- 
zurować, krytykować,  cenzurę 
dawać  na  co,  osądzać,  wyty- 
kać błędy;  ein  S5uci^  —  pod- 
dać książkę  cenzurze. 

(£enfu'r,  V- 1>^-  =«".  l)  cen- 
zura /.  t.  j.  urząd  cenzorski 
(w  starym  Rzymie);  bie  — 
befleiben  sprawować  cenzurę ; 

2)  cenzura  (sąd  o  dziele  ma- 


jącem  iść  do  druku)  'ao.^  93ud^ 
l^at  bie  —  paffiert  ta  książka 
przeszła  przez  cenzurę;  3) 
(w  znaczeniu  ogólnem)  tyle  co 
krytyka/.,  wytknięcie  n.  błę- 
dów ;  4)  świadectwo  n.  (szkol- 
ne); eine  fc^led^te  —  bei^om= 
tnen  dostać  złe  świadectwo; 
5)  cenzura  (w  znaczeniu  kary 
kościelnej). 

genfu'rtDibrig,  adi.  i  adv. 

przeciwny  cenzurze,  przeciw 
cenzurze. 

(icntau'r,  sm.  »en,  pl.  =en, 

centaur  m. 

(ientau'icn^aft,  adi.  i  adv. 

na  kształt  centaura. 

Ccntifo'Iic,  sf.  pl.  =n,  cen- 
tyfolia  /.,  pełna  róża  / 

ß^enttmc'ter,  5??^.  -s,  pi.  — , 

centymetr  m. 

^t'Viimx,  sm.  =§,  pl.  —, 
cetnar  m.,  centnar  m. 

(JCittnerlaft,  sf.  pi.  =en,  cię- 
żar m.  cetnarowy,  ciężar  nie- 
zmierny. 

^C'ntncrf(!^n)Cr,  adi.  i  adv. 
ważący  cetnar,  niezmiernie 
ciężki  (-o);  bag  liegt  mir  — 
auf  bem  §erjen  to  mi  cięży 
jak  cetnar  na  sercu. 

G^Cntral,  adi.  i  adv.  cen- 
tralny (-ie),  środkowy,  w  środ- 
ku się  znajdujący. 

gcntro'lkttjcpng,  sf.  pi. 

=en,  ruch  m.  centralny,  ruch 
m.  około  punktu  centralnego. 
gcntralfCMCr,  sn.  =§>  ogień 
m.  w  środku  ziemi  (znajdować 
się  mający). 

'(icntraüfatio'n,  sf.  pl.  =en, 

centralizacya  /.,  ześrodkowa- 
nie  n.,  ściągnięcie  ku  środ- 
kowi ;  baö  ©9ftem  ber  —  sy- 
stem m.  centralistyczny, 

gcntraUfic'rcn,  va.  (§a6en) 

centralizować,  ześrodkować, 
skupić  w  punkt  środkowy. 

(ScnttaU'ömu§,  sm.  — ,  cen- 
tralłzm  m. 

ßcntraUtä't,  5/  pl.  «en,  je- 
dność /.  punktu  środkowego. 
(£cntra'Ifraft,  sf.  pl.  *fräftc, 

siła  /.  centralna. 

€cntra1:|jun!t,  sm.  =e§,  pl. 

=C,  pankt  m.  centralny,  środ- 
kowy. 

gcntra'lf^itlc,  sf.  pl.  -n, 

szkoła/,  centralna,  szkoła  niż- 
sza, początkowa. 


(£CUtrifuga'I,  adi.  i  adv.  od- 
środkowy   (-0),    odśródpędny 

(-if ). 

(Jcntrifuga'Ifraft,    sf.   pl. 

=fräfte, siła/  odśrodkowa,  od- 

śród  pędna.  '  '  " 

Gciitn^etal,  adi.  l  adv.  do- 

środkowy    ( -o),    dośródpeduy 

(-ie)..  '     , 

(Jcntrl^etft'llraft,    sf.   pi. 

*!räfte,  siła/,  dośrodkpwa,  d<p- 
śródpędna.  ,  . 

(£e'htium,  sn.tß,  pl.  gcn^i 

tren,  centrum  *i.,  środek  m., 
punkt  m.  środkowy. 

(£crcmomc',  sf  pl.  -n,  1) 

ceremonia  /,,  obrząd  m.  uro- 
czysty, obrząd.w. ;  firĄItd^e  »tl 
obrzędy  kościelne;  2)  cere- 
giele, korowody ;  tjiete  ^n  ma= 
d^en  robić   wiele    korowodów. 

gcremoniCtt^  sn.  sä,  pl.  se, 

I.  ceremoniał  m.,  zwyczaj  m. 
obrzędowy;  ba§  —  bringt  e§ 
mit  fid^  zwyczaj  (obrzędowy) 
tego  wymaga;  u.  adi.  =  (Se= 
remoniöö. 
geremo'mcnmeifter,  sm.  »8, 

2)1.  — ,  mistrz  m.  ceremonii, 
ceremoniarytisz  m. 

ßeremOItiÖ'Ö,  adi.  l  adv.  ce- 
remonialny (-ie),  obrządkowy; 
ein  ceremoniöfer  SKenfc^  cere- 
moniant  m. 

ßernie'rert,  va.  (^aben)  oto- 
czyć, osaczyć,  zamknąć. 

(N  crntc'nmg,  sf  pl.  »en,  oto- 
czenie n.,  zamknięcie  n. 

^ttüt'xtn,  w.  (§abcn)  mit 

jmnöin,  certować  się  z  kim, 
współabieofać  się. 

Gcrtiftca't,  5w.%(e)8,  pl  -e, 

certyfikat  m.,  zaświadcafenie  «., 
świadectwo  n. 

(icrtifictCren^   va.    (^aben) 

certyfikować,  poświadczyć. 

ßcrbcla'tujurft,  sf.  pl.  »roür* 

[te,,  salceson  m. 

(it\\iSi%  sf.pl.  sen,  cesya/., 
przelaaie  n. 

(£cf(tonä'r,  sm.  ^^,  pl  -e, 

cesyonaryusz  w. 

d^agri'n  (wym.:  szagrę), 
sm,  *=6,  pl.  =8,  szagryn  m. 
(rodzaj  skóry). 

(S^agn'itleber,  sn.  *8,  pl  — , 

szagryn  w.,  skóra  /  szagry- 
nowa. 

ß^ai'fe  (wym.:  szęz),  sf  pl. 
Jtt,  półkaretek  m.,  kolaska/, 

17* 


e^olccbo'n 


260 


(£I)iffnc'rcit 


S]^aIcr:bo'n  (wym. :  kalce- 
don),  sn.  =ö,  pl.  -e,  chalcedon 
m.  (kamień). 

Sl^ama'be  (wym.:  szama'd), 
sf.pl:=n,  szamada/.,  bicie  n. 
w  bebny  na  znak  poddania  się, 
zn.ak  ?w.  poddania  się;  bie  — 
I  dalagen  bić  w  bębny  na  znak 
pf  ddania  się. 

g^amä'Icon,  sn.  =§,  pi.  -0, 

cl^ameleon  n.  (g-atunek  ja- 
ss^iczurki);  przenośnie:  czło- 
;<viek  m.  zmienny,  niestały. 

/    ß^amü'Iconarttg,  adi.  i  adv. 

zmienny  (-ie),  niestały  (-le), 
fałszywy. 

j         (Er^amH'Iconnatur,    sf.   pl. 

/        "Cn,  usposobienie  n.  zmienne, 
■^/^         niestałe,  fałszywe. 
^  S^ant^a'Oncr  (wym. :  szam- 

\  panier),  $m.  »Ö,  pl.  — ,  szam- 

pan w.,  wino  n.  szampańskie. 

g^am^a'oncrfa^rif,  sf.  pl. 

«en,  fabryka/,  win  szampań- 
skich. 

(^I)ant^a'pcrf(af(^c,  sf.  pl 

sn,  szampanka  /, 

g^om^a'gncrtDCin,  sm.  <e)ś, 
pl,  =e,  =  is,{)anipagtier. 

g^a'm^ipon  (wym.:  szam- 
pinion),  sm.  »o,  pl.  »§,  szam- 
pinion  m.,  pieczarka/,  (rodzaj 
grzybów). 

S^a'ttl^ion  (wym.:  szam- 
pion),  sm.  =%,  pl.  =§,  rycerz  m. 
walczący  za  kogo,  poplecz- 
nik m. 

(?!^a'nCC  (wym.:  szans),  5/ 
pl.  iXK,  szansa  /.,  widoki 
(plur.) ;  er  f)at  gute  m  on  ma 
dobre  widoki. 

g^anoiCren  (wym.:  szan- 
żiren),  va.  i  vn.  (^abcn)  od- 
mienić,   zmienić,    przemienić. 

S^anfonCttc,  sf  pl.  ^n, 

szansonetka/'.,  szansonistka/. 

(£l^a'OÖ  sn.  — ,  1)  chaos  w., 
zamęt m.  pierwotny;  2) (w zna- 
czeniu ogólnem)  zamęt  w.,  mie- 
szanina /.,  plątanina  /.,  nie- 
porządek m. 

6l)ao'tifd),  adi.  i  adv.  chao- 
tyczny (-ie). 

(?l)ara'bC  (wym. :  szaradę),  sf. 
pl.  =n,  szarada/,  zagadka  /. 

(f  ^ara'hcr,  sm.  =?,  pl.  «tc're, 

charakter  m.,  cecha  /;  ein 
3Jiann  »on  feflem  —  mąż  sta- 
łego charakteru;  feinem  — 
treu    bleiNn    zachować   swój 


charakter,  nie  zmienić  się  pod 
względem  moralnym;  baß 
Tt)iberfpric^t  meinem  —  to 
sprzeciwia  się  memu  chara- 
kterowi (sposobowi  myślenia); 
tm  SJienfLt)  ol^ne  —  człowiek 
bez  charakteru,  człowiek  nie- 
uczciwy; bie  2lffaire  nai^m 
einen  —  an  sprawa  przybrała 
inny  charakter;  er  !am  im  — 
eine§  ©efanbten  przybył  w  cha- 
rakterze posła;  charakter  tw., 
zawód  m.,  stanowisko  n. ;  tt)ie 
i[t  3i)l^  —  jakie  pan  piastujesz 
stanowisko?  czem  pan  jesteś? 

6^ara!tcrific'rcn,  ya.  (^a- 

6en)  charakteryzować,  cecho- 
wać, znamionować;  bieferUm« 
[tanb  c{)aroEtcriftert  i^n  am 
beften  to  go  najlepiej  cha- 
rakteryzuje. 

(Jfjaraftcri'ftü,  sf  pl.  =en, 

charnkterystyka  /. 

g^araftert'fttfer,  sm.  .g,  pi. 

— ,  charakterystyk  m, 

Paraftcri'fttfd),  adi.  \  adv. 

charakterystyczny  (-nie),  zna- 
mionujący (-0);  er  l^at  etrcaś 
=eä  in  feinem  ©eftd^te  on  ma  coś 
charakterystycznego  w  swej 
twarzy. 

g^ara'fterlo^,  adi.  i)  bez 

charakteru ;  er  l^at  ein  d^araf= 
terlofeö  ©efid^t  twarz  jego 
nie  ma  żadnego  wyrazu ;  2)  bez- 
czelny, podły. 

g^araltcrloftgfeit,  sf.  pi. 

=en,  brak  m.  charakteru,  bez- 
czelność /. 

e^ara'fterfdjUJad^,  adi.  nie- 
dołężny. 

g^aro'ftcrf^toä^c,  5/  pl. 

=n,  niedołężność  /. 

(C^ara'ftcrpöf  *^-  =^r  P^- 

=jüge,  rys  m.  charakteru,  ce- 
cha/ charakteru;  ba§  ift  ein 
fdtjbner  —  t)on  il)m  to  pięknie 
świadczy  o  jego  charakterze. 

gljarfrci'tng,  sm.  =(e)ä,  pl. 

=e,  Wielki  Piątek  m. 

G^lja'rgC  (wym.:  szarże),  sf. 
pl.  =n,  szarża  /,  stopień  7w,, 
urząd  tw.,  godność  /. 

ßliariQtO'n  (wym.:  szarla- 
tan), sm.  "ś,  pl.  «§,  szarlatan 
w.,  szalbierz  m,,  kuglarz  w., 
wietrznik  m.,  figlarz  m. 

^I^arlatancriC,  sf  pl.  -n, 

szarlatanerya  /,  szarlatań- 
stwo  n.,  kuglarstwo  n. 


(S;|^Orma'llt  (wym. :  szarmant), 
adiec.  i  adverh.  przyjemny 
(-ie),  miły  (mile),  zabawny 
(-ie). 

(J^arnie'r  (wym.:  szarnir), 
sn.  =0,  pl.  "Z,  nit  w.,  wy- 
cięcie n. 

fe^ar^tC  (wym. :  szarpi),  sf. 
pl.  itw,  szarpie  {plur.),  sku- 
banka  /. ;  —  gupfen  skubać 
szarpie. 

(?i)a'rti)Ot^C  (wym.:  karwo- 
che),  5/  pl.  'U,  Wielki  Ty- 
dzień m.  (ßfjarfrei'tag  m.  «^ö, 
Wielki  Piątek;  ß^atfa'mstag 
m.  =§,  Wielka  Sobota). 

ß^^auffCC'  (wym.:  szosę),  sf 
pl.  =n,  szosa/,  droga/,  żwi- 
rów«, gościniec  m.  kamienny. 

(J^auffcc'gelb,  sn.  «e§,  j^?. 

«er,  szosowe  n. 

ß^autJini'ömii^  (wym. :  szo- 

winizmut«),  sm.  — ,  pl.  =men, 
szowinizm  m. 

ß^^auötnt'ft,    sm.   =en,  pl. 

=en,  szowinista  m.. 

(ł^auoint'ftif(^,  adi.  i  adv. 
szowinistyczny  (-ie). 

6^Cf  (wym.:  szef),  sm.  =S, 
pl.  =0,  szef  m.,  naczelnik  m. 

iiiitmtt',  sf.  chemia  /. 

6!)cmica1tcn,  5/  (tylko  vrpl. 

używane)  chemikalia  pl.,  pre- 
parowania chemiczne. 

gde'mifcr,  sm.  «g,  pl.  —, 

chemik  m. 

Gl^C'mtfd^,  adi.  i  adv.  che- 
miczny (-ie). 

(£;^Cmif'CtłC(wym. :  szmiz^t), 
sf.  pl.  »n,  półkoszulbk  m. 

(s^C'ruÜ,  sm.  =%,  pl.  ©^e'=» 
rubim,  cherub  m. 

(£^CÖaliC'r  (wym.:  szwalie), 
sm.  cg,  pl.  "8,  =  ©aoalier. 

G^ica'nC,  sf.  pl.  =n,  szy- 
kana /.,  wykręt  m.  (prawni- 
czy) matactwo  n.,  pieniactwo  n. 

S^icaneu'r  (wym.:  szlka- 
nör),  sm.  ''^,pl-  «e,  pieniacz»»., 
krętacz  m.,  matacz  m. 

(J^icantC'tCU,  va.  (I^aben) 
szykanować,  złośliwie  naga- 
bywać. 

ßfji'ffrC  (wym.:  szifr),  sf. 
pl.  =n,  cyfra/,  (tyle,  co  znak 
używany  do  tajemniczego  pi- 
sma), szyfra  /. 

e^iffrie'rcn,  va.  i  m.  (^a- 

ben)  pisać  cyframi;  ein  ^/'ff* 


e^iöflö'n 


261 


eijiiftat^ 


turter  33rief  Hst  pisany  cy- 
frami. 

(JltpO'n  (wym.:  szinia'), 
^m.  =Ö,  'pl.  =S,  szenion  m., 
warkocz  m.  kobiety. 

Sljimä'rC,  sf.  jii-  ""»  chi- 
mera /.,  urojenie  n.,  kaprys 
m.,  zły  humor  m.,  dziwactwo  n. 

(£I)tmä'rif(I),  adiec.  i  adv. 
<;himeryczny   (-is). 

ß^^i'na  (wym. :  kina),  5«.  *§, 
china  f,  (lekarstwo). 

€I)t'nartnbe,  sf.  =  ©i^ina. 

(i^i'ragra,    sn.    =ä,     chira- 

c^iroma'nt,  5w.  =en,  pl  ?cn, 

cbiromaricisTa  w. 

(£]^tromanttc',  5/.  pl.  sen, 

chiromancya  /.,  sztuka  /. 
wróżenia  z  rąk. 

gl^troma'ntin,  sf.  pl.  sinnen, 

chiromancistka  f. 

ci^iru'rg,  sm.  *en,  ^?.  «en, 

])  chirurg  w.;  2)  lekarz  m. 
dyplomowany  (nie  gnaduowa- 
ny). 

(>()inirgtC',  sf.  pl.  ==en,  chi- 
rurgia /. 

(5]^tru'r9tf(^,  adi.  i  adv. 
chirurgiczny  (-ie);  baS  ift  nur 
auf  *cm  SBecje  heilbar  to  tylko 
przez  operacye  da  sie  wyle- 
czyć. 

(Sl^lo'r,  sn.  =§,  chlor  m. 

^^lO'r^altig,  adi.  zawiera- 
jący chlor. 

'  (t\)WxMinm,  sn.  Ȥ,  chlo- 

rek  m.  potasowy. 

(?I)Io'rnatriunt,  sn.  *g,  chlo- 
rek m.  sodowy. 

C^Io'rfÜurC,  sf.  kwas  m. 
chlorowy. 

C^IO'rfCifC,  sf  pl.  »n,  my- 
dło m.  chlorowe. 

cillo'rücrbtnbung,  5/.  2>Z.  -en, 

połączenie  n.  chlorowe. 

g^Io'rttiaffcrftofffäurc,    sf 

— ,  kwas  m.  chlorowodorowy. 
6f)0CöIa'te  mocoWhe,  wy- 
mawiaj :  szokolade),  sf.  pl.  «n, 
czekolada  /. 

e^ocola'tefaöri!,  sf  pl.  -en, 

fabryka  /.  czekolady. 

(£I|ücoIa'tctortc,  sf.  pl.  »n, 

tort  m.  czekoladowy. 
(i^Olcra,  sf.  cholera  /. 

(E^olcrae^tbemic,  sf.  pi.  »en, 

epidemia  /.   choleryczna,   za- 
raza /.  choleryczna. 


6I)0'lerofrattf,  adi.  chory 
na  cholerę. 

(?l)0lerafend)e,  5/.  pl.  -n, 
=  (S.t)oleraepiDemie. 
(£^oIc'rifcr,  sm.  =§,  pl.  —, 

cholery k  m.,  człowiek  m.  go- 
rąceg-o  temperamentu. 

(^^Ole'rift^,  adi.  i  adfy.  cho- 
leryczny (-ie). 

(J||Or,  5m.  (niekiedy  sn.) 
=(e)ś,  ^/.  (Sf)öre,  chór  m.  (we 
wszystkich  znaczeniach  słowa 
polskiego) ;  im  —  fingen  śpie- 
wać w  chórze;  §um  —  gehörig 
przynależny  do  chóru. 

(ił)oral,  sm.  =(e)ö,  pl.  6^0= 

röte,  chorał  m. 

(s^oralöu^,  sn.  =(e)§,  pl. 

=6Ü(^cr,  księga  /.  śpiewów 
chóralnych. 

C()oraIi'ft,  sm.  «en,  pl.  «en, 

choralista  m. 

täre,  wielki  ołtarz  m. 

6I)0'ramt,  sn  =fe)S,  pl.  *äm= 
ter,  nabożeństwo  n.  na  chórze. 

S^o'röifAof,  sm.  =S,  pl. 
*bifd3Öfe,  biskup  m.  sufragan. 

C^OrCOgra^^iC',  sf  choreo- 
grafia /.,  opisanie  n.  okolic 
krajn. 

(iOorCOgra'^I^ift^,  adi.iadv. 
choreograficzny  (-ie). 

6()0'rfrau,  sf.  pi.  =en,  ka- 

noniczka  /. 

61^0'röcfang,   sm.  »eä,  pl. 

«gefancic,  śpiew   m.    chóralny. 

^^0'rlicntb,  sn.  «eg,  pl.  -en, 

komża  /,  komeszka  f. 

^\)ts't\)txXf  sm.  =n,  pl.  *en, 

kanonik  m. 

6^||0n'ft,  sm.  ^tn,  pl.  «en, 
chórzy-łta  m. 

(^^üri'fttn,  s/,  ^;?.  «innen, 

chórzystka  f. 

6I)0't!na6e,  s»^.  «n,  pl.  =n, 

chłopiec  w.  do  mszy  służący. 

6^^0'rfängcr,  sm.  ^^,pL—, 

śpiewający  w  chórze. 

(£l)0[rftimmc,  sf  pl.  -n,  glos 

m.  chórowy,  głos  przydatny 
do  chóru. 

cijrcftomat^tc',  sf  pl.  ^en, 

chrestomatya  /.,  antologia  /., 
wyjątki  z  dzieł  dla  nauki. 

pd'C,  sfpl.>n,  chryja/., 
krótka  rozprawa  /.  szkolna, 
mowa  f.  szkolna. 

C^n'fam,  sn.  .-g,  chrzyżmo 
n.,  olejek  m.  święcony. 


g^rlft,  sm.  sen,  pl.  «en, 
chrześcijanin  m. ;  —  U)erben 
chrześcijaninem  zostać ;  jmnbn 
jum  sen  machen  zrobić  kogo 
chrześcijaninem ;  ber  f)eUige  — 
Jezusek,  Bozia;  ber  ^eilige  — 
l^at  mir  ba§  gefpenbet  otrzy- 
małem to  na  gwiazdkę,  jako 
podarunek  na  Boże  narodzenie. 

6i)ii'ftal)enb,  sm.  »§,  pl.  «e, 

wilia  /.    Bożego    Narodzenia. 

g^ri'ftbaum,  sm.  Ke)^,  ph 

sbäumc.  Hoże  drzewko  n. 

(£Ijn'ftOcfcf)erung,  sf.  pl.^tw, 

kolenda  /.,  podarunek  m.  na 
Boże  Narodzenie. 

(£^n'ftenl)eit,  sf  chrześcijań- 
stwo n.,  świat  m.  chrześcijań- 
ski. 

6^n'ftCnttCt)C,  sf  miłość/, 
chrześcijańska. 

(£^n'ftcit^flid)t,  sf  pL  «en, 

powinność  /    chrześcijańska, 

(s^ri'ftcnfccle,  5/.    pl.   =n, 

dusza/,  chrześcijańska,  chrze- 
ścijanin m.\  eä  roar  !einc  — 
ba  nie  było  żywej  duszy. 

g^ri'ftcnfintt,  sm.«eś,  duch 

m  chrześcijański,  sposób  m. 
myślenia    chrześcijański. 

C^rtftCnt^Um,  sn.  sg,  chrze- 
ścijaństwo n.,  chrystyanizm  w., 
wiara  /.  chrześcijańska;  fic^ 
§um  —  be!e^ren  przejść  na 
wiarę  chrześcijańską;  ftĄ  jum 
—  bćfennen  wyznawać  wiarę 
chrześcijańską;  feine  Äinber 
im  —  erriet) en  wychowywać 
swoje  dzieci  w  chrześcijań- 
skiej wierze. 

g^n'ftcnücrfolgung,  sf  pl. 

=cn,  prześladowanie  n.  chrze- 
ścijan. 

iS^ri'ftfeft,  sn.  «es,  pL  »e, 
święto  n.  Bożego  Narodzenia. 

eVi'ftfctcr,  sf  pl.  sn,  = 

(Sl)riftfeft. 
g^ri'ftgcf  (^cn!,  sn.  «(e)g,  pl. 

»e,  gwiazdka/.,  podarunek  m. 
na  Boże  Narodzenie. 

g^ri'ftitt,    sf   pl.   --innen, 

chrześcijanka  /. 

(£l|n'ft!intl,  sn.  »eś,  dziecią- 
tko n.  Jezus;  jmnbm  etroag 
gunt  —  fdienfen  podarować  co 
komu  na  Boże  Narodzenie. 

(£^rt'ftftnbcl,sn.-§,=  e^rifl* 
linb. 

eijtiftlłd),  adi.  chrześcijań- 
ski;  adv.   po  chrześcijańsku. 


g^ri'ftmartt 


262 


(NttiD'ncumcUffc 


(S^ri'ftmarft,  5»».  -eä,  pl. 

«mätfte,  targ  m.  przed  Bożem 
Narodzeniem,  jarmark  m. 
przed  Bożem  Narodzeniem. 

(E^ti'ftmeffc  (©^riftmettc),  sf. 

pl.  :r\,  jutrznia  /. 

(£I)rł'ftmonal,  sm,  »i^)^,pl.  =e, 

grudzień  m. 

^^rtftnad^t,  sf.  pl  -nadiłe, 

noc  /.  Bożegfo  Narodzenia. 

(^ji'i'ftfc^cin,  sm. '%,  pl.  it, 

nów  m.  grudnia. 

(S^ri'fttag,  sm.  •(e)§,  pl.  =e, 

dzień  m.  Bożego  Narodzenia. 

(N^ri'fttDOC^C,  sf.  pl.  *n,  ty- 
dzień Bożego  Narodzenia. 

ß^rO'm,  sn.  «(e)§,  chrom  m. 

e^ronta't,  sn.  Ke)§,  pi.  =e, 

chromian  m.  [ka  /. 

g:^roma'tłf,    sf.    ehromaty- 
(£^roma'tif(^,  adi.  chroma- 
tyczny. 

Sl^rO'metfcn,  sn.  -S,  żelazo 
M.  chromowe, 

g^ro'mcifcnftciit,  sn.  <e)§, 
=  6i)romeifen. 
(E^iomoIit^DOra'^I),  sm.  -en, 

pl.  »en,  chromolitograf  m. 

g^rotttolit^ogro^^ic',«/.  pi. 

»en,  chromolitografia  /, 

i  adv.  chromolitograficany  (-ie). 

^^romott)^09ra|Jl)tc',  sf.  pl. 

ttn,  chromotypogratia  f. 

^IjrO'nÜ,  sf.  pl.  -en,  kro- 
nika /. 

(f^ro'nifcnfdjrciöcr,  sm.  »g, 

pZ.   — ,  kronikarz  m. 

ß^ro'nif^,  adi.  i  «cZy.  chro- 
niczny (-ie);  =e  i^ranf^ett  chro- 
niczna choroba;  =  przewlekły. 

c^roni'ft,  sm.  -en,  pl.  «en, 
=  iś.t)ronifeuf^rei6er. 
ßljronolo'g,  sm.  sen,  pl.  *en, 

chronolog  tm.,  czasopis  w. 

Cfjroiioloflie',  «/.  pl.   »en, 

chronoloijiH  /. 

6|ronoIO'nif(^,  adi.  i  acZt;. 
chronologiczny  (-ie). 

(^^roiiömc'ter,  sm.  i  «w.  sg, 

pl.  — ,  chronometr  m.  (czaso- 
miar  m  ). 

6Örl)(oU't^,  sm.  *(e)8,  pl.  »e, 
chryzoiit  w.,  złotokamień  w. 

»|c,  chryzopraz  w. 

ßiÖC'ÖC,  s/.  i??,  m,  rodzy- 
nek m.,  rozenek  w. 

6iCQ'be,  sf.  pl.  x^n,  konik 
w.  polny. 


G^iccrD'nc,  5w.  =n,  p?.  «n, 

przewodnik  «?.,  oprowadzi- 
ciel  171. 

(?ttf)0'ric,  s/.  2)?.  'n,  (rośi.) 
podróżnik  w.;  gemeine  — 
podróżnik  pospolity,  cykorya/. 

gibcr,  5W.  «=§,  ^Z.  — ,  cy- 
der  m.,  jabłecznik  w.,  wino  n. 
z  owoców. 

gi'öertiJCin,  sm.  »(e)§,i)?.  *e, 
=  ©ibcr. 

ßtga'rrc,  s/.  pl.  »n,  cy- 
garo  n. ;  bie  —  im  aJJunbe 

z  cyerarera  w  ustach. 

(£iöa'rrenairf)C,  »f.  pl.  «=n, 

popiół  m.  z  cygrar. 

giga'rrcnbüdjfc,  sf.  pl.  -n 

puszka  /.  na  cygara. 

(£tga'i'renfal)rłf,  sf.  pl.  -en, 

fabryka  /.  cygar. 

ßiga'rrcnfnkifant,  sm.  =en, 

pl.  «en,   fabrykant  m.    cygar. 

(Siga'rrenfQöncottön,  sf.  pl. 

-en,  fabrykacya  /.  cygar. 

giga'rrcnlager,  sn.  «0,  pZ. 

— ,  skład  m.  cygar. 

(£tga'rrcnf^i^e,  sf.  pl.  -n, 

cyffarnica  /. 

(Siöa'vrentaf^c,  s/.  _p?.  -n, 

puszka  y.  na  cygara. 

ßigarrc'ttc,  s/.  pl.  -n,  pa- 
pieros w. 
Sigarrc'tteit^ülfc,  sf.pl.  -n, 

tutka  /.  do  papierosów. 

(?tgan*e'ttcn^aVier,  sf  Ǥ, 

pl.  =e,  bibułka  /.  do  papie- 
rosów. 

ßi'l'CÖ  (wym. :  cirka),  adv 
około;  ev  tft  —  giüangtg  ^oi^te 
alt  on  liczy  lat  około  dwa- 
dzieścia. 

(£ircula'r,  sn.  -§,  ^z,   «e, 

cyrkularzm.,  okólnik  m.,  ein  — 
erfaffen  wydać  okólnik,  ro- 
zesłać okólnik. 

giicula'iftfjrctoen,  sn.  Ȥ, 
pl.  —,  =  Sircular. 
(?ircuIatto'n,   sf.  pl.   -en, 

cyrkulacya  /.,  obieg  m.,  krą- 
żenie n.,  —  beg  SSIuteä  cyr- 
kulacya krwi. 

circulic'ren,    vn.^    (l^aben) 

cyrkulować,  obiegać,  krążyć, 
być  w  obiegu ;  biefe  SJiiinje 
circuttert  nid^t  mel)r  ta  moneta 
już  wyszła  z  obiegu. 

ßircumfcrttiic'rcu,  va.  (l^a- 

Ben)  =  Umfrfjreißen. 

Gii'cumiciivtlo'n,  sf. pl  »en, 
=  Umfc^reibung. 


(ii'rCMg,  sm.  —  lub  'ffe§,  i?Z. 
=ffe,  cyrk  m. 

ßifCiCU'r  (wym.:  cizelör), 
sm.  =0,  pl.  «e,  cyzelier  w. 

6i|cltc'ren,  va.  (^aben)  cy- 
zelować. 
(£ifelte'rfunft,  s/.,  sztuka/. 

cyzelowania. 

ßifclic'rung,    s/.   pl   -en, 

cyzelncya  /". 

(Ei'ftenrofc,  sf.  pl  -n,  (rośl.) 

czystek  m. 

(£iftercie'nfer,  sm.  =9,i>?.  — ^ 

Cystt^rs  m. 

(Jiftercie'nferin,  sf  pl  =nen, 

Cysterka  f 

6i[tercic'u[cr!toftcr,  sn.  --§, 

2)1.  =floł'tfr,  klasztor  m.  Cy- 
stersów. 

(siftcrcic'nfcrorbcn,  sm.  -§, 

23l.  — ,  zfikoa  m.  cysterski. 

ßiftC'rilC,  sf  pl  »n,  cy- 
sterna/., krynica/.,  rząp  m., 
stok  w.,  rów  m.  na  wodę 
deszczową  wymurowany. 

(Sitabe'Üe,  s/.^Z.  =n,  cyta- 
dela / 

(ftta't,  sn.  -(e)§,  pZ.  -e,  cy- 
tat m.,  miejsce  n.  przytoczone, 

ßitatio'ii,  sf.  pl.  »en,  cyta- 
cja />  pozew  m.,  zapozwa- 
nie  n. 

(iittc'ren,   m.   (^ab  en)   1) 

cytować  (tyle  co  przytoczyć) 
eine  ©telle  au^  ^omet  — 
przytoczyć  miejsce  z  Homera; 
2)  cytować,  pozwać,  zapozwać ; 
imn^n  t»or  ©eti^t  —  zapo- 
zwać kogo  przed  sąd  ;  ©elfter 
—  zaklinać,  przywoływać 
duchy.  [(Sitation. 

ßttic'rmig,  sf  pl  =en,  = 
ßttro't,   sn.  -(e;g,  pl  -e, 

cytrynian  m. 

Gitroim't,  am.  i  sn.  «=(e)g, 
pl.  »e,  skórka  /.  cytrynowa 
smażona  w  cukrze. 

6itrO'ne,  sf.  pl  -n,  cy- 
tryna / 

6itio'ncnboum,  sm.  -es,  pl 

-bäume,  cytr  w.,  drzewo  u. 
cytro  we,    drzewo    cytrynowe. 

SitrD'ncngclb,   adi.    żóity 

jak  cytryna. 

ßitro'henfraut,  sn.  -(e)3, 
pl  -fräuter,  (rośl.)  ziele  n. 
cytrynowe. 

eitro'ncnmcUffc,  sf.  pl  -e, 

(rośl,)  melissa  /.  cytrynowa, 
rojownik  m. 


(litco'ncnöl 


263 


eiuüi'ft 


(Sttro'ncnöl,  sn,  =^,  iJ?.  =e, 

olej  m.  cytrynowy. 

ßttro'ncn^rcffe,  s/.  ?>/.  *n, 

prasa  f.  cyuyuowa. 

(iitrD'ucnfaft,  sm.  =e«,  sok 

m.  cytrynowy. 

(£ itro'ncnfäurc,  sf.  kwas  w. 

cytrynoAvy. 

6itro'nen|d)aIc,  5/.  jpl.  =n, 

skórka  /.  cytrynowa. 

(sürD'ncntD  affer,    sn.    =g, 

woda  /.  cytrynowa. 

(sitJt'I,  adi.  i  adv.  1)  cy- 
wilny (-ie),  po  cywilnemu ; 
er  tuar  —  gef  leibet  był  ubrany 
po  cywilnemu;  2)  grzeczny 
(-ie);  3)  mierny  (-ie),  umiar- 
kowany (-ie);  =e  greife  ceny 
umiarkowane. 

(ittJi'Iantt,  sn.  »cś,  pi.  »äm= 

łer,  urząd  m.  cywilny. 
(Ctoilkamtcr,  sm.  -beamlen, 

pi.  »beamten,  urzędnik  m.  cy- 
wilny. 

(SttJtlbtcnft,  sm.  *eS;  pi.  «e, 

służba  /.  cywilna. 

^itiile^C,  sf.  pi.  -n,  mał- 
żeństwo m.  cywilne. 

(iiöilgcridjt,  sn.  ■{^)^,  pi. 

ii,  sąd  m.  cywilny. 

SiiilflCfC^,  sn.  =C§,  pi.  =C, 
ustawa  /.  cywilna. 

(iM'l%t\ti)bnń},sn.  Ąt)^,pl. 

»fcüc^er,  księga  /.  ustaw  cy- 
wilnych,   kodeks  m.  cywilny. 

€it)Uifatio'u,   sf.  pi.  =en, 

cywilizacya  /. 

^tüUtfatO'rift^,  adi.  \  adv. 
cywilizujący  (-o),  cywiliza- 
cyjny (-ie);  bie  »en  ©inflüffe 
wpływy  cywilizacyjne. 

Ctt)iItftC'rcn,  va.  (fiaBen)  cy- 
wilizować, uobyczaić,  okrze- 
sać. 

giöUtfic'ruiig,  sf.  pi.  =en, 

cywilizowanie  n.,  uobyczaje- 
nie  n.,  okrzesanie  n. 

ßiötli'ft,  sm.  *en,  pi.  »en, 
cywilista  m.  1)  człowiek  m. 
stanu  cywilnego ;  2)  znawca  m. 
prawa  cywilnego. 

giUilUfte,  sf.  pi.  'Xi,  lista/, 
cywilna. 

eiUi'incibuuö,  sf.  pi.  =en, 

ubiór  m.  cywilny. 

ßiöi'l^jctfon,  sf.  pi.    *en, 

osoba  /.  cywilna. 

(Niüt'I^OftCH,  sm.  s§,  pi.  —, 
posada  /.  cywilna. 


(Siüi'f^jrucefö,  sm.  =ffeg,  pi. 

sffe,  proces  TH.  cywilny. 

(n  tüil^i-Dcef^orbiiuiig,  sf.  pi. 

=en,  postępowanie  n.  w  pro- 
cesie cywilnym. 

(Siöi'Iredjt,  sn.  <e)§,  pi.  --t, 

prawo  n.  cywilne. 

(£iöi'Ircd)tHd),  adi.  i  adv. 
według  prawa  cywilnego. 

(NtUilftanb,  sm.  *e§,  pi. 
sftänbe,  stan  m.  cywilny. 

(iiöi'Iocrfaljrcu,  sn.  -s,  pi. 

— ,  postępowanie  n.  cywilne. 
(ilaiinCtte,  sf.  pi.  =n,  klar- 
net m. 

ciarinctti'ft,   sm.  =en,  pi. 

•en,  klarnecista  m. 

gla'ffc,  sf.  pi.  =n,  klasa/., 
(we  wszystkich  znaczeniach 
polskiego  wyrazu)  rząd  w., 
oddział   m.\   in    eine   l^ö^ere 

—  fommen  dostać  się  do  wyż- 
szej klasy;  ©d^üter  ber  eiften 

—  uczeń  m.  pierwszej  klasy, 
pierwszoklasista  m.\  etn).  nad^ 
=n  orbnen  uporządkować  co 
według  klas ;  bie  üorne^mcn 
=n  ber  ©efeEfd^aft  wyższe 
klasy  społeczeństwa;  -DJen« 
fd^en  ber  niebtigften  —  ludzie 
najniższej  klasy;  ba§  Sßerf 
ift  gugänglic^  für  aUe  «n  üon 
^efern  to  dzieło  jest  dostępne 
dla  wszystkich  klas  czytel- 
ników. 

(^la'ffcngcift,  sm.  --eS,  ka- 

stowość  /. 

(£la'ffciilc^rcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  nauczyciel  m.  klasy,  go- 
spodarz m.  klasy. 

eia'ffcniottcric,  sf.pl.  -en, 

loterya  /  klasowa. 

(Jla'ffenftClICr,  sf.pl.^n,  po- 
datek m.  klasowy, pogłówne  n. 

6f  a'ff  cnf  tjftcm,  sm.  =ä,  pi.  *e, 

system  m,  klasowy,  kastowy. 

(£Ia'ffenöorftanb,  sm.  =(e)ö, 
pi.  =t)orftänbe,  =  ßfa[fen(ef)rer. 

(£Ia'ffCnU)eife,  adv.  klasami, 
podług  klas,  [/. 

ßlafftcitä't,  sf.  klasycznosć 

(£laffificatto'n,  sf.  pi.  =en, 
klasyfikacya  /.,  rozdział  m. 
na  klasy,  ułożenie  /  podług 
klas. 

ßlaffificie'rcn,  va.  (l^aBen) 

klasyfikować,  dzielić  na  klasy. 
(£Ia'ffłfcr,   sm.  =§,  pi.   —, 
klasyk    m.,    pisarz    m.    kla- 
syczny. 


(£la'ffifrfj,  adi.  i  adv.  kia- 
syczny  (-ie),  wzorowy  (-o),  ba§ 
ift  —  to  wyborne,  to  pyszne. 

Slau'fel,  sf.  pi.  -n,  klau- 
zula /.,  zastrzeżenie  n.,  wa- 
runek m. 

eiaufu'r,  sf.  pi.  «en,  klau- 
zura /.,  zamknięcie  n. 

(italJtatU'r,  sf.  pi.  =en,  kla- 
wiatura /. 

(slaütC'lV  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 
fortepian  m.,  klawikord  w.; 
—  fpielcn  grać  na  fortepianie. 

(^laDie'rkgleitung,  sf.  pL 

*en,    akompaniament    m.    na 
fortepianie. 

(Jlaüic'rftimnier,  sm.  ^§,pl. 

— ,  stroiciel   m.   fortepianów. 

(£(aüie'rf^ie(,  sn.  =(e)ä,  gra 

/  na  fortepianie. 

ßlauic'rf^ickr,  sm.  =0,  pi 

— ,  pianista  m. 

(£laüic'rf^iclcnn,  sf.  pi. 
=innen,  pianistka  / 

6Ia'Öi§,  sm.  indecl.  pi.  ®[as 
oeś,  klucz  m.  (=  ber  ©äilüffet). 

Ćterical,    adi.  i  adv.   kle- 
rykalny  (-ie);  biefeś  58latt  l^ttt 
=  e  ^ärbung  ta  gazeta  ma  barwę 
klerykalną;  bie  —  ^attei  stron 
nictwo  n.  klerykalne. 

(ilcrica'Icr,   sm.   Am,  pi 

=Ien,  klerykał  w. 

(ilc'ricii^,  sm.  —,  pi.  »ci 

kleryk  m. 

iilt'ÜUt,  sm.  »g,  pi.  — 
kleryk  m. 

(sic'ruö,  stn.  — ,  kler  m. 
duchowieństwo  n. 

(ilcrifci',  sf.  =  ©leruä. 

(ilic'iit,  sm.  =en,  pi.  «en 
klient  m. 

(£IicntC'I,  pi.  *cn,  klientela/ 

(Clie'ntilt,  sf.  pi.  «innen 
klientka  /. 

6lic'ntf(^aft,  sf.  pi.  «en,  = 
(Srienłel. 

(lli'qUC  (wym.:  klik),  sf.pl. 
=n,  klika  /,  banda  /,  cze- 
reda m. 

ßU'gucttjefcn,  sn.  =§,  kote- 
rya/. 

(£Ioa'!c,  sf.  pi.  *n,  kloaka 
/,  ściek  m.,  odściek  m.,  wy- 
chodek m.,  prewet  m. 

ßtu'Ö/  sm.  '-§,  pi.  ■=§,  klub 
m.,  towarzystwo  n.,  związek  w?. 

(sluöi'ft,  sm.  =en,  pi  -en, 
klubista  m.,  członek  m.  klub'\ 


(slu'bgait 


264 


Coüifto'nofatt 


(s  lu'ögoft,  sm.  =eö,  pl.  «gäfte, 
gość  m.  do  klubu  wprowa- 
dzony. 

G^oabju'tor,  sm.  *^,pl  sto'ren, 
koadjator  7n.,  pemocuik  m. 
(np.  biskupa)  z  prawem  na- 
stępstwa. 

(^OaÜÜO'n,  sf.  pl.  =en,  ko- 
alicja /.,  związek  m. 

GüCa'rbCj  sf.  pl.  =n,  ko- 
karda /.,  fontaź  m. 

(?0(^eui'Uc  (wym. :  koszenil), 
sf.  pl.  "tx,  kokcynela  /.,  czer- 
wiec m.,  robaczki  (jjI.)  szkar- 
łatowe ;  barwa  szkarłatna 
(także  bie  Goc^eniHefarbe). 

ßoCC'n,  sm.  i  sn  =ś,  pl.  »o, 
orzech  m.  Jedwabniczy. 

(£o'co§6aiim,  sm.  =(e)g,  pl. 

=Bäume,  drzewo  n.  kokosowe. 

(jD'co^nufö,  5/  ^;?.  -nüffe, 

orzech  m.  kokosowy. 

(so'CO^bl,  sn.  =0,  pl.  =e, 
olei  m.  kokosowy. 

6D'co?paImc,  sf.  pl.  =en, 
=  Socosbaum. 
(io'co§fd)aIc,    sf.   pl.   =n, 

skórka  /.  kokosowa. 

(£o'bCJ,  sm.  — ,  2)1-  Gobiceś, 
kodeks  m  ,  księga  /.  ustaw, 
(up.  ©traf —  kodeks  karny, 
księg-a  ustaw  karnych). 

ßobic'iü,  sn.  «Ö,  pl.  =e,  ko- 
dycyl m.,  dodatek  m.  testa- 
mentowy. 

6r)btciKa'rif(!),  adi.  i  adv. 
kodycylaruy  (-le) ;  jiTinbm  ctO). 
—  Cetmad^en  zapisać  co  komu 
kodycylarnie. 

(sobificatto'u,  sf  pl.  nn, 

kodyfikacya  f. 

(jobifica'tör,  sm.  =§,  pl. 

•=to'ten,  kodylikator  m. 

ßobificic'rcn,    m.   (^obcn) 

kodyfikować. 

(iflbifictc'rung,  sf  pl.  =en, 

kodyfikacya  /.,    kodyfikowa 
nie  n. 

CoefficiC'nt,  S7n.  ^in,  pl. 
^en,  spótczyunik  m.  (w  alge- 
brze i  przenośnie). 

CoCUr  (wym.:  kör),  sn.  =g, 
pl.  =0,  serce  n.  (przy  grze  w  kar- 
ty) np.  boś  6oeura'[ś  as  m. 
sercowy. 

(£o'gnac  (wym. :  jak  po  pol- 
sku), sm.  =ä,  pl.  «g,  koniak  m. 

Cogna't,  «;n.  ^en,  pl.  -en, 

kognat    m ,    krewny    m.    po 
matce. 


(iOÖäiiO'n,  5/.  spójność  /. 

gölefti'nciv  sm.  =g,  2^^-  —, 

Celestyn  m. 

Gökfti'iienuönd),  sm.  ^%,pi. 
;e,  =  CSöleftiner. 
Gölefti'ncrorbcn,  sm.  -§,  pl. 

— ,  zakon  m.  Celestynów. 

(SÖIiÖO't,  sm.  -§,  celibat  w., 
bezżeństwo  n.,  bezżenność  f. 

(NO'IiÖn,  sm.  —  lub  =ś,  2^^- 
=S,  kolibryk  m. 

(£oltaDora'tor,  S7n.  *g,  ^?. 

»to'rett,  kolaborator  7«.,  nau- 
czyciel tn.  pomocny. 

(£0ttatCr0'I,  adi.  i  adv.  ko- 
lateralny  (-ie),  poboczny  (-ie). 

(iOttatCra'Icn,  sm.  uży^^ane 
tylko  w  pl.:  krewni  poboczni. 

(Nottatera'Uinic,  sf.  pl.  =n, 

linia  /.  poboczna, 

goilotio'n,  sf.  pl,  «en,  kol- 
lacya/.,  odkład  m.,  porówny- 
wanie n.  (np.  kopii  z  orygi- 
nałem); (dawniej  też)  wie- 
czerza /.,  kolacya  /. 

(ioüationic'rcn,  va.  (^abcn) 

kollacyonować,    porównywać. 

Cottattona'tor,  sm.  =ö,  pl. 

s^to'rcn,  koUacyonator  m.,  po- 
równywacz  m. 

(s  oila'tor,  sm.  =g,  pl.  =to'ren, 

kolUtor  m.  (probostwa). 

(ioUatn'tf  sf.  pl.  =en,  kol- 

lacya  /.  (probostwa),  prawo  n. 
udzielenia  beneficyum  kościel- 
nego. 

(sOÜCCtO'nCCn,  pl.  wypiski 
pl .,  zbiór  m.  uwag,  raptu- 
larz m. 

(iOlIcctO'nt,  sm  =en,pl.  =en, 
kollektant  7n.,  zbierający  m. 
składki. 

iSoüt'tit,  sf  pl.  *n,  1)  kol- 

lekta  /.,  składka  /. ;  eine  — 
»eranftatten  zrobić  kollektę; 
2)  modlitwa  f  przy    ołtarzu. 

(^oücctio'n,  sf.  pl.  "tn,  kou 

lekcya  f. 

(iOÜCCti'Ö,  adi.  i  adv.  zbio- 
rowy (-o\ 

(NOÜccti'üöcgriff,  sm.  Ke)ä, 

pl.  -C,  pojęcie  n.  zbiorowe. 

(NOUecti'i)ifd),  adi.  i  adv. 
=  ßoUectio. 

l>oÜccti'üum,   5».  =8,   p^. 

©oUectioi,   imię  n.  zbiorowe. 

(^  OÜC'g,  A^n.  *ö,  i;/,  »ien,  = 
6oIlc(^ium. 

(£oUc'gc  (©oUega),  sm.  -n, 
;;/.  -n,  kolega  m. 


(ioUegia'1,  ac?».  i  arfr.  1) 
koleżeński,  po  koleżeńsku ; 
etiraś  —  ent[c6eiben  rozstrzy- 
gnąć co  po  koleżeńsku;  2) 
kolleo^ialny. 

(ioücgto'Igcri^t,  sn.  =rö,  pl. 

=e,  sąd  kollt^erialny. 

Gollegia'lift^,  adi.  i  adv. 
=  (SoUenial.  [żeństwo  n. 

(Joücgialitä't,  sf  =en,  kole- 
(ioUcgialfir^c,  sf  »n,  ko- 
ściół   w.    koliegiacki,    kolle- 
gial a  f. 

CoKcgialfjjftcnt,  sn.  -ä,pl. 

=C,  system  rw.  koliegiacki. 

(>oKcgia't,  sm.  »en,  ^?.  »en, 
członek  m.  kollegiaty. 

Coüc'gtcn^cft,  sn.  h^,  pl. 

«C,  kajet  m.  akademicki, 
skrypta  pl.  z  prelekcyi. 

(iottc'gicngclb,  sn.  -eg,  ^^z. 

=er,  czesne  n.  (akademickie). 

(ioüc'gium,  sn.  =5,  i>^.  6ot= 

[egien,  kollegium  n.  (we  wszyst- 
kich znaczeniach  polskiego 
wyrazu)  1)  koło  n.  osób  np. 
baś  ©acbinal —  kollegium  kar- 
dynałów; bag  ^rofefforen — 
kollegium  profesorów;  2)  od- 
czyt m.,  prelekcya  f.,  wy- 
kład m. ;  ein  —  belegen  wpi- 
sać się  na  jaką  prelekcyę; 
ing  —  gelten  pójść  na  wykład  ; 
ein  —  über  ©efd^ic^te  Ratten 
wykładać  historyę;  ht\  je« 
mantem  ein  —  l^ören  słuchać 
czyich  wykładów. 

(>0Uc't^  sn.  =g,  pl.  =e,  ko- 
let  m.,  kołaierz  m.,  kurtka^. ; 
jmnbn  beim  —  faffen  wziąć 
koofo  za  kołnierz. 

Collibic'rcn,  va.  (§aben)  sty- 
kać się,  być  w  sprzeczności, 
przeszkadzać  sobie;  vo\x  coQt< 
bieten  miteinanber  jesteśmy 
sobie  wzajemnie  na  przeszko- 
dzie; xotnxK  bag  D^ü^tic^e  mit 
bem  ©uten  collibiert  kiedy 
użyteczne  jest  w  sprzeczności 
z  dobrem. 

Goüifio'n,  6/.  pl.  -en,  koUi- 

zya  /.,  spór  m.,  przeciwień- 
stwo n.;  mit  imnbm  in  — 
gerat^en  wejść  z  kim  w  kolli- 
zyę,  pokłócić  iię  z  kim;  — 
bet  Qntcreffen  sprzeczność  /. 
intere'»ów. 

l^oUifio'n^fatt,  sm.  <e)d,  pl 

=fäUe,  powód  m.  do  sporu; 
im  —  w  razie  koUizyi. 


(£o'Uo 


265 


(ioutmi'f^öi'ot 


60'ttO,  sn.  =ä,  pl.  ©oUi, 
pflka/.,  przesyłka/,  kolejowa. 

goßD'timuni,  sn.  '^,pl.  squien 

albo  *quia,  kollokwiura  n. 

gOÜubiC'ren,  vn.  (fiaben)  być 
w  zmowie,  być  w  potajeranem 
porozumieniu. 

(Eöloma'l,  adi.,  kolonialny, 
osadniczy,  z  osad,    z  kolonii. 

gülonia'lljanbcl,    sm.    =0, 

handel  m.    kolonialny. 

golöittalntinifter,  sm.  =g, 

pl.  — ,  minister  m.  spraw  ko- 
lonialnych. 

gotonialminiftcrium,  sn.  *ö, 

pl.  =ft^tien,  ministerstwo  n. 
spraw  kolonialnych. 

golönial^olitt'f,  sf.  pl.  sen, 

polityka  /.  kolonialna. 

(Sólonialf^ftCm,  sn.  «g,  pi. 

ft^  system  m.  kolonialny. 

(Solonialtoarc,  sf.  pl.  =n, 

towar  m.  kolonialny. 

gotoniC  sf.  pl.  «n,  osada/., 
kolonia  /. ;  eine  —  anlegen 
założyć  kolonię. 

gobnifatto'n,  sf.  pl  "tn, 

kolonizacya  /. 

(foIoniftCrcu,   va.   (^abcn) 

zakładać  osady,  zasiedlać  kraj 
(ein  Sanb),  osadzać  kraj  ko- 
lonistami. 

(£üIoili'ft,  sm.  =en,  pl.  =en, 
kolonista  w.,  osadnik  m. 

gOlOnna'bC,  sf.  pi.  -n,  ko- 
lumnada /. 

goIO'unC,  sf.  pl.  =n,  1)  ko- 
lumna (wojska);  ftd^  in  sn  for- 
mieren ustawiać  się  w  ko- 
lumny (szeregi) ;  2)  kolumna/ 
tyle,  co  karta  /.  złamana 
(w  sztuce  drukarskiej). 

ßoIoJp^O'nium,  sn.  >%  kala- 
fonia /. 

€0(i)ratU'r,  sf.  koloratura/. ; 
trele,  ozdoby  śpiewu. 

goloratu'rfängcrin,  sf.  pl. 
«=innen,  śpiewaczka  /. 

golorie'rcn,  va.  (|aben)  ko- 
lorować, malować. 

(iolori'ft,  sm.  «en,  pl.  =cn, 

kolorysta  m.  [koloryt  m. 

golori't,  sn.   =(e)8,  pl.  =e, 
SoI^Orta'jiC  (wym.:  kolpor- 
ta'ż),     sf.    pl.    =n,    kolporto- 
wanie n.,  roznoszenie  n. 

ßol^ortcu'r,  sm.  •=^,  pl.  «=e, 

kolporter  m.,  roznosiciel  m. 

^olportie'rcu,  va.   (^aben) 

kolportować,  roznosić. 


Solu'nittC,  sf.  pl.  =n,  1)  ko- 
lumna /,  słup  m.,  posąg  m.; 
2)  kolumna  /  =  ©otonne  2). 

(?oml)iuatio'n,  sf.  pl.  =en, 

kombinacya  /.,  wyrachowa- 
nie n.,  przypuszczenie  n. 

^nntöinatio'n^gaöc,  sf.  pl. 

=n,  dar  m.  kombinacyi,  dar 
kora'iinowania. 

(kombinieren,  va.  i  vn.  (^a= 

ben)  kombinować,  wyracho- 
wać, przypuszczać. 

ßomfO'rt,  sm.  =0,  komfort 
m.,  przepych  m. 

ßomfOlta'bct,  adi.  i  adv. 
wspaniaty  (-  le),  przepyszny 
(-ie),  urządzony  z  przepychem ; 

—  sm.  'h,  pl.  =0,  (tylko  w  dy- 
alekcie  wiedeńskim)  jedno- 
konka  /.,  dorożka  /. 

(Somita't,  sn.  =(e)ś,  pl.  -e, 
1)  towarzystwo  n.,  orszak  m., 
świta/;  2)  komitat  m.  (tyle 
co  prowincya  /.). 

gömitC,  sn.  =ś,  pl.  =g,  ko- 
mitet w.,  wyd/iał  m. 

gomitCmitgIicb,  sn.  =(c)g, 

pl.  =er,  komitetowy  w.,  wy- 
działowy m. 

(£ümmonba'nt,  sm.  ^en,  pl. 

iCn,  komendant  ?w.,  dowódca  w. 

^ommanbantn'r,  sf.pl.  =en, 

komendantura  /. 

(£ommanben'r,  sm.  =g,  pi. 
=:g,  =  ©omtnanöant. 
Sommanbic'rcn,  va.  i  vn. 

(^aben)  komenderować,  dowo- 
dzić, przywodzić;  ber  comman» 
bierenbe  ©eneral  albo  ber  ©om« 
manbierenbe  komenderujący 
m.  (generał  w.). 

(Jommanbitä'r,  sm.  =§,  pi. 
=ä,  =  (Sommnnbitift. 

ßommanbi'tc,  sf  pi.  »n,  = 
©ommanDitqc?eUfĄaft. 

(Sommanbi'tgcfcttfd^aft,  sf. 

pl.  =en,  spółka  /  komandy- 
towa; —  auf  2lctien  spółka 
komandytowa   na  akcye. 

(£ommanbiti'ft,  sm.  ^tn,pl. 

=en,  komandytnik  m. 

Somma'nbo,  sn.  *ä,  pl.  =s, 

l)  komenda/,  dowództwo  n., 
wodza  /.,  przywództwo  n. ; 
bag  —  antreten,  übernel^men 
objąć  dowództwo ;  jmnbm  baś 

—  anoertraucn,  übergeben  po- 
wierzyć komu  dowództwo ; 
jmnbm  baś  —  nehmen  złożyć 
kogo    z    dowództwa;    baS    — 


führen,  fjaben  mieć  komendę, 
dowodzić;  unter  meinem  — 
pod  moją  wodzą;  jmnbn  beim 
—  t)er!(agen  zaskarżyć  kogo 
do  komendy;  2)  oddział  w. 
żołnierzy;  ein  —  »on  taufenb 
9teitern  abfc^itfen  wysłać  od- 
dział tysiąca  jeźdźców. 

gomma'nboftab,  sm.  ^t^,pl. 

^\i'aht,  buława  /". 

(£ommcnba'nt,  sm.  »en,  pl. 
«en,  =  (Eomrnanba'nt. 
(£ommc'nbc,  sf.  pi.  =n,  i) 

komenda  /  (tyle,  co  zakres 
majątku  zakonu  rycerskiego) ; 
2)  komenda  /  (tyle,  co  zawia- 
dowanie  wakującem  probo- 
stwem). 

(£ommcnfnra'bc(,   adi.  da- 
jący się   porównać. 

'  (£ömAtcnfni-abilitä't,  sf.  pl. 

«en,  możność  /.    porównania. 

(iomme'nt,  sm.  =§,  pl.  =g, 

zwyczaje  m.  pl.  studenckie, 
kodeks  m.  studencki. 

gommcnta'r,  sm.  «(e)g,  x)l. 

=e,  komentai/,  m. 

(£omuicnta'tor,  sm.  «s,  pl. 

=to'ren,  komentator  m. 

(^ommcntiCitn,  va.  {ljai>tx{) 

komentować,  wykładać,  wy- 
jaśniać. 

(iommercie'K,  adi.  i  ««fy.  ko- 
mercyjny (-ie),  handlowy  (-o). 

ßommc'rcicnrat^,  sm.  <c)?, 

pl.  =rätt)e,  radca  m.  komer- 
cyjny, radca  handlowy. 

(iommc'rö,    sm.  =feö,  pl. 

=fe,  komers  m.,  bankiet  m. 
studencki. 

commCrobnrf),  sn.  ={Ą%,pi. 

=bücl^er,  zbiór  m.  pieśni  stu- 
denckich. 

(£ommcrfic'rcn,  vn.  (paben) 

komersować,  pić,  hulać  (wy- 
raz studencki). 

6:omme'r5,  sm.  =e§,  handel 
m.,    sprawy  /.  pl.    handlowe. 

6ommiIito'nc,  sm.  =n,  pl. 

=n,    kolega  m.    (akademicki). 
feommi'8  (wym. :  komi'),  ÄW. 
indecl.  komisant  m.,  subjekt 
m.  handlowy,  kupczyk  m. 

6ommi||aria1,  sn.  ^{i)^,pL 

=e,  komi-iaryat  m. 

gommiffii'r,  sm.  =ä,  pl.  »e, 

komisarz  m. 

(£ommi'f^brot,  sn.  »eg,  pl. 

=e,,  chleb  m.  komiśny,  chleb 
razowy  (dla  żołnierzy). 


(>*ommi'f§I)cmb 


2GT3 


(Tom^ctc'nt 


^ommi'f^^cmb,  sn.  =eg,  j>l. 

sCn,  koszula  /".  komiśna. 

(iommi'fiJflclbnng,   sf.  pl 

=Cn,  ubranie  n.  komiśne,  mun- 
dur m.  komiśny. 

Commiffio'tt,  sf.  pl  =en,  i) 

komis  m.,  zlecenie  n.;  in  — 
nehmen  przyjąć  w  komis;. eine 
9^ac^ricf)t  in  —  nel^men  puścić 
nowiuę  w  obieg:;  2)  komisya 
/.,  wydział  m.,  komitet  m. ; 
eine  —  ernennen  wyznaczyć 
komisję,  zamianować  człon- 
ków komisyi, 

(Jommiflio'u^öiiieau  (wym. : 

-börro),  sn.  ;§,  pi,  =5,  biuro  n. 
komisowe. 

6ommiffio'n§f)anbcI,  sm.  =§, 

handel  rn.   komisowy. 

(£ommi[|io'n§Ia9ei-,  sn.  =ś, 

p)l.  — ,  skład  m.  komisowy, 
dom  m.  .«kłodowy,  komisowy. 

^ontmiffionö'r,  sm.  =§,  pi. 

^tf  1)  komisant  m.,  kupiec  m. 
sprawujący  interesa  na  zle- 
cenie; 2)  komisyoner  t)i., 
sprawnik  m.,  posłaniec  m. 
(ekspres  m.). 

(^ommiffo'rium,  sn.  =§,  2^?. 
©ommiffotia  i  ©ommiffotien, 
komis  m.,  zlecenie  w.,  sprawa 
/.  pornczona. 

Sümmitte'nt,  sm.  =cn,  pi. 

«en,  komitent  w.,  dający  ko- 
mis, dający  zlecenie. 

(iontnuttiCrcn,  va.  (^aben) 

dać  komis,  dać  zlecenie. 

Gommo'öe,  I.  adi.  i  adv., 
wygodny  (-le),  leniwy  (-ie), 
opieszały  (-le);  II.  5/.  pi.  «n, 
komoda  /". 

Comniobttä't,  sf.  pi.  =cn, 

wygoda/.;  opieszałość/.,  le- 
nistwo n. 

(Commu'lt,  adi.  i  adv.  zwy- 
czajny (-ie),  ordynarny  (-ie), 
szorstki  (-o),  gminny  (-ie), 
prostaczy ;  ein  -ev  SWenjd^  ordy- 
narny człowiek  m. 

(?Ommnna'I,  adi.  komu- 
nalny, gminny,  miejski. 

(£ommnna'Ifrf)uIc,  sf.j^l  »n, 

szkoła/',  gminna,  szkoła  utrzy- 
mywana przez  gminę. 

Comnnina'Iftcncr,  sf.pi.  -n, 

podał ek  ni.  gminny. 

(^'ommuim'lttjco,  sm.^e^,pl. 

«e,  gościniec  m.  gminny. 

Commn'llC,  sf.  pi.  «n,  ko- 
muna /.,  gmina  /. 


Oiommuinca'nt,  sm.  »en,  pi. 

«en,  komunikant  m.,  przyj- 
mujący m.  komunię. 

(N'ommunicn'ntin/  sf.    pi. 

snen,  komunikantka/.,  przyj- 
mująca /.   komunię. 

Commimlcn't,  sn.  -(e)§,  pi. 

=e,  komunikat  m.,  zawiado- 
mienie n. 

gommiinicatio'n,  sf  pi.  --en, 

komunikacya /. ;  Die  —  un= 
terbred^en  przerwać  komuni- 
kacyę;  bie  —  abfc^neiben  prze- 
ciąć komunikacyę;  fic^  —  oer» 
fĄaffen  zrobić,  otworzyć  so- 
bie komunikacyę;  mit  jmnbm 
in  —  fte|en  zostawać  z  kim 
w  komunikacji. 

(s'ommiinicatto'nöltnic,    sf. 

pi.  =n,  lima/,  komunikacyjna. 

(Commiuiicntio'n^nnmftcr, 

sm.  =ś,  pi.  — ,  minister  m. 
komunikacyi. 

(£ommimicic'rcu,  i)  va.  (^a= 

ben)  komunikować,  donieść  ; 
2)  vn.  (I^abcn)  być  w  związku; 
biefe  ©offen  —  miteinanber  te 
ulice  są  w  związku  z  sobą, 
komunikują  z  sobą ;  3)  przyj- 
mować komunię. 

Communto'n/  sf.  pi.  *en, 

komunia  /. 

Gommuni'^mUÖ,  sm.  inded. 
komunizm  m. 

Communi'ft,   sm.  =en,  pi. 

=en,  komunista  m. 

^m\\\\mx'\i\\^,  adi.  i  adv. 
komunistyczny  (-ie). 

(Jommunitä't,  sf.  pi.  *cn, 

1)  komuna  /.,  gmina  /. ;  2) 
łączność  /.,  wspólność  /. 

COJtt^ft'Ct,  ar?^.  gęsty, jędrny, 
nabity. 

(N  Om^nöltie'  (wym. :  kompa- 
ni'), 5/  pi.  =cn,  1)  kompania 
/.,  spółka/.,  towarzystwo  M. ; 
mit  jmnbm  in  — treten  zawrzeć 
z  kim  spółkę;  jmnbn  in  bie  — 
aufner)meri  przyjąć  kogo  do 
spółki;  in  —  l)anbeln  wspólny 
handel  prowadzić;  bie  jCirma 
3?.  unb  —  firma  N.  i  spółka ; 
er  gehört  niĄt  ju  unfercr  — 
on  nie  należy  do  naszego  to- 
warzystwa; 2)  kompania  /. 
tyle,  co  oddział  m.  wojska;  bie 
Dongäf)lige  —  cała  kompania. 

6om^Qnnic'fiłI)rcr,  sm.  -s, 

pi.  — ,  naczelnik  m.   kompa- 
nii, kapitan  m. 


(Som^aguiCgcfc^äft,  sn.  -eS, 

pi.  =e,  spółka  /.  kupiecka. 

(ConUjagniC^onbcI,  sm.  =§, 

handel  m.  na  spółkę,  spółka 
/.  kupiecka. 

(sompngno'n  (wym.:  kom- 
panio'n),  sm.  =ś,  pi.  *g,  spól- 
nik  m  ,  towarzysz  m. 

(>omi)aratto'n,  sf.  pi.  »en, 

komparacya/,  porównanie  n. 

(iom^arati'ö,  5m.  »§,  pi.  =c, 

(ßomparatlouö)  stopień  m. 
wyższy,  stopień  drugi. 

(N0'm:|)Of^,  sm.  =paffe§,  pi. 
=paffe,  kompas  w.,    busola  /. 

(?o'm^of§nabcI,  sf.  pi.  =n, 

igła  /.   magnesowa. 

cd'm^aförofc,  sf  pi.  =n, 

róża  /.  kompasowa  (wskazu- 
jąca kierunek  wiatrów). 

Gom^att'bCl,  adi.  połączal- 
ny,  goflny. 

6oni)jatłbtItta't,  sf  pl.^en, 

połączą iność  /".,  zgodność  /. 

(font^jcnbia'rtfd),  adi.  i  adv. 
=  Gompenöiö^. 

(iom^enbii)'^,  adi.  i  adv. 
treściwy  (-ie),  krótkozebrany, 
podany  w  skróceniu. 

6ont))c'nbium,  sn.  -8,  pi 
Sompenbien  i  ©ompenbia, 
kompendyum  71.,  krótki  rys  m. ; 
ein  —  ber  SBeltgefc^t^łc  pod- 
ręcznik m.  historyi  powszech- 
nej. 

(£om^Cnfa'bCl,  adi.  potrą- 
calny,  dający  się  kompenso- 
wać; biefe  gorberungen  ftnb 
nid)t  —  te  wierzytelności  nie 
dają  się  kompensować. 

(>omiicnfatio'n,  sf  pi.  -en, 

kompensacya  /.,  kompensata 
/.,  wyrównanie  n.,  wynagro- 
dzenie n. 

(^om))cnftc'rcn,  i)  va.  (^a= 

ben)  kompensować,  zapłacić 
przez  potrącenie,  zwrócić  przez 
potrącenie;  2)  tT.  znosić  się; 
bie  Koften  —  fid^  koszta  zno- 
szą się  nawzajem. 

feompCtCltt,  I.  sm.  «en,  pL 
=en,  kompetent  »».,  kandydat 
m.,  spółabiegający  się;  eä  finb 
einige  =en  ba  jest  kilku  kan- 
dydatów; II.  adi.  właściwy, 
przynależny;  ber  «e  Sticktet  sę- 
dzia m.  właściwy;  bie  2ln=» 
geige  an  bie  =e  33e^örbe  er- 
fłotten  zrobić  doniesienie  do 
właściwej  władzy. 


(?om^ete'n5 


267 


conctl 


k 


(Jom^etc'nj,  sf.  pl.  =en,  i) 

kompetencja  /.,  przynale- 
żność /. ;  bie  —  be§  ©eric^tcä 
przynależność  sądu ;  2)  współ- 
ubieg-anie  n. 

(som^etc'nsconflict,  sm.  =c§, 

pl,  »e,  spór  m.  o  kompeten- 
cye,  sp6r  kompetencyjny. 

^Dnt^ctt'nsfragc,  sf.  pL^^n, 

kwestya  /.  przynależności. 

gom^tiatio'n,  sf.  pl  =en, 

kompilacya  /.,  zbieranina  /"., 
zestawienie  n.  (z  różnych 
dzieł). 

gom^ila'tor,   sm.  =§,  pl. 

*to'rcn,  kompilator  m. 

60m))iltc'rcn,   va.   {t)aUn) 

kompilować,  zbierać,  zesta- 
wiać (z  obcych  dzieł). 

^^Dm^lcme'nt,  sn.  =§,  pl.  ^e, 

uzupełnienie  n. 

(sont^tementä'r,  adl  uzu- 
pełniającym, dopełniający. 

cont^Iemcntä'rfarljin,    sf. 

pl.  farby/,  pl.  uzupełniające 
sie. 

'(^Om^Ie't,  adi.  i  adv.  kom- 
pletny (-ie),  zupełny  (-ie). 

(£ont^Ictic;rcn,  va.  {^aUn) 

kompletować,  uzupełniać. 

Coitt^lctte'rung,  sf  pl.  -en, 

uzupełnienie  n. 

6ont))tC'f,  sm.  seS.pl.  «c, 
1)  kompleks  m.,  całość  /". ;  2) 

—  oon  ©ütetn  obszar  m.  dóbr, 
obszar  gruntów,  klucz  m. 

(£ont^iejio'n,  sf.  pl.  sen, 

kompleksya  /'.,  budowa  /. 
ciała;  ein  3Wenfc^  von  ftarfer 

—  człowiek  silnie  zbudowany. 

(Jom^Iicatio'n,  sf.  pl  =en, 

komplikacya  /.    (np.  chorób). 

üom^H'ce,  sm.  =n,  pl  =n, 

1)  wspólnik  m.;  2)  współ- 
winny m. 

6om^lictc'rcn,  ta.  (^aben) 

komplikować,  g-matwać. 

Som^UciC'rt,  adi.  skompli- 
kowany, zagmatwany;  bie  ©i« 
łuation  ift  fc^r  —  położenie 
jest  bardzo  skomplikowane, 

eom^lime'nt,  sn.  -(e)§,  pl 

"t,  komplement  m.,  pozdro- 
wienie n.,  ukłon  m.,  pokłon 
m.]  ntcin  —  moje  uszanowa- 
nie; ic^  mad^e  i^^nen  mein  — 
batÜBer  wyrażam  panu  za  to 
moje  uznanie;  mad^en  ©ie 
feine  =e  nie  rób  pan  cere- 
gielów. 


(foni^Io't,^  sn.  =(e)§  pl.  =t, 
spisek  m.,  zmowa/.;  ein  — 
ge(^en  jmnbn  fd^mieben  zmó- 
wić się  na  kogo,  spiskować 
przeciw  komu. 

^^om^Iotie'rcn,  vn.  (fiaben) 

spiskować,   knuó  spiski. 

^om^onCute,    sf.  pl  =n, 

(siła)  składowa  /. 

(iom^onie'rcit,    va.    i  vn. 

(^aben)  komponować,  składać, 
tworzyć. 

gom|ioni'ft,  sm.  ^m,pl  =en, 

komponista  m.,  kompozytor  m. 

Cont^ofitto'n,  sf.  pi  -en, 

kompozycya  /.,  składanie  n., 
składanina  /. 

(Cont))0't,  sn.  =§,  pl  =e,  kom- 
pot m. 

(Soni^rCf^,  adi.  i  adv.  gę- 
sty (-o),  ścieśniony. 

*(£om^rC'f(C,  sf.  pl  =n,  kom- 
pres m.,  okład  m. 

6om^romi'f§,  sm.  i  n.  =ffeö, 

pl.  =[fe,  kompromis  m.,  ugoda 
/.  zawarta  przed  sądem  po- 
lubownym. 

6ontpromitttc'rcn,    i)  m. 

kompromitować ;  2)  vr.  kom- 
promitować się. 

^Om^JtOi'r  (wym.:  katoa'r), 
sn.  =8,  pl.  :§,  kantor  m., 
biuro  n. 

(£om^toirt'ft,  sm.  =en,  pl 
=en,  kantorzy  sta  m. 

Śom^JUtatio'«,  5/   pl  »en, 

obliczenie  n.  (czasu,  stopni, 
pokrewieństwa). 

(?OnttC'ffC,  sf.  pl  =n,  hra- 
bianka /. 

(?omt^u'r,  sm.  =§,  pl  =e, 

komtur  m.,  komandor  m. 

Somt^uret',    s/.   pi    *en, 

komturstwo  n.,  komandor- 
stwo  n. 

(£omtI)u'rfrcus,  sn.  »e§,  i?Z. 

=e,  krzyż  w.  komandorski. 

(Sonca'U,  adi.  i  arfü.  wklę- 
sły (-śle),  kulistowklęsły. 

6;Dnca'ö=conca'ö,  ac?*.  i  adv. 

obustronnie  wklęsły  (-śle). 

gonca'ÜsCOnöe'j,  adi.  i  ac?i;. 
wklęsło-wypukły  (-Ie). 

Conca'öf^icgcl,  sm.  =§,  p?. 

— ,  lustro   n.    kulistowklęsłe. 

(£onccntratio'n,  sf  pl  =en, 

koncentracya  /.,  skupienie  n. 
(w  jedno),  sprowadzenie  n. 
(do  jednego  punktu). 


(sonceiitriCieK,  1)  va.  (ija»» 

bin)  koncentrować,  skupiać, 
sprowadzać  w  jeden  punkt; 
bie  S^ruppen  —  skoncentrować 
wojsko ;  feine  (SJeban!en  —  sku- 
pić swoje  myśli ;  2)  vr.  skupić 
się,  (figf.)  mówić  treściwie, 
pisać  treściwie,  pisać  zwięźle. 

gonccntriCrung,  s/.^?.  =en, 
=  ©oncentration. 

Sonce'tltrifl^,  adi.  spółśrod- 
kowy ;  =e  itreife  koła  spół- 
środkowe. 

(£once'ł)t,  sn.  =e§,  pl  =e, 

1)  koncept  m.,  pomysł  m.,  po- 
jęcie n.;  auö  bem  — ■  fommen 
stracić  koncept;  jmnbm  ba§ 
—  üerrürfen  koncept  komu  po- 
psuć, pomieszać  komu  szyki; 

2)  koncept  m.  (tyle  co  bru- 
lion m.);  auö  bem  —  lejm 
czytać  z  konceptu. 

(£oncc'^tbeamtc,  sm.  =n,pl 

=n,  urzędnik  m.  konceptowy. 

(^md'^ipa^itVf  sm.  -g,  pl 

=e,  papier  m.  konceptowy. 

ßonce'rt,  sn.  =eö,  pZ.  =e, 
koncert  w?.;  ein  —  geben  dać 
koncert. 

Süncc'rtfliigel,  sm.  =g,  pl 

— ,  fortepian  m.  koncertowy. 

ConccrtiCren,  va.^  (i^aben) 

dawać  koncert,  brać  udział 
w  koncercie. 

Sonccrti'ft,  sm.  =en,  pl  »en, 

koncer cista  m.,  dający  m.  kon- 
cert. 

goitcc'rtfaal,  sm.  =eg,  pl 

=fäle,  sala  /.  koncertowa. 

Concc'rtfnugcr,  sm.  =§,  p?. 

— ,  śpiewak   m.   koncertowy. 

concc'rtföngcrtu,    sf.   pl 

»innen,  śpiewaczka  /.  kon- 
certowa. 

Sonccffto'n,  sf.  pl  ^tn,  i) 

koncesya  /.,  przyzwolenie  n., 
przywilej  m.\  bie  —  ju  ei= 
nem  ©eroerbebettiebe  ertl^eiten 
udzielić  koncesyi  na  prowa- 
dzenie przemysłu;  2)  konce- 
sya/ (tyle  co  ustępstwo  w.); 
i^  ma^e  ^l^nen  biefe  —  robie 
panu  to  ustępstwo. 

ConceffioniCren,  va.  (^^aben) 

udzielić  koncesyi,  nadać  przy- 
wilej; ein  4eS  ©eroerbe  prze- 
mysł za  konsensem. 

(£onct'I,  sn.  ■'(e)§,  pl  «lien, 
sobór  m.,  ba§  tribenłinifc^e  — 
sobór  trydencki. 


''JSW^^W??.: 


(Eonci^iCnt 


268 


(ioufirnta'nb 


dondp'it'nt,   sm.   -cn,  pl. 

=en,  koncypient  m. ;  2lbooca= 
tur§ —  koacypient  adwokacki, 
kandydat  m.  adwokacki. 

(£oncł^ie'ren,  (i^a&en)  i)  va. 

koucypować;  2)  vn.  zajść 
w  ciążę. 

(Eonci^i'ft,  sm.  «en,  pl.  »en, 

koncypista  m.  [n. 

(JoucIa'ÜC,  5M.  «=8,  konklawe 

(Sonclaüi'ft,  «w.  =cn,  pl.  «en, 

konhlawista  m. 

Concinbic'rcn,  va.  (fjaben) 

konkludować,  wnioskować, 
wnosić. 

li^onclufi'on,    sf.   pl.   =en, 

konkluzya  /.,  wniosek  in. 

(£oncIu'fum,  sw.  ^§,  ;?Z.  Son= 

ctufa,  konkluzum  m.,  uchwa- 
ła /. 

ßoncorba't,  sn.  =(e)§,  pl.  «e, 

konkordat  m.,  traktat  m.  za- 
warty z  papieżem. 

G^OncrC't,  a«^*'.  i  adv.  złącz- 
ny  (-ie),  konkretny  (-ie),  po- 
szczególny (-ie);  im  =en  '^aUc 
w  konkretnym  wypadku;  in 
(concreto  w  szczególności. 

(Soncuöina't,  sn.  =(e)s,  pl 

?e,  małżeństwo  n.  nieślubne, 
konkubinat  m.,  życie  n.  na 
wiarę. 

€lfnCUl)i'nC,  «/.  pl.  -n,  na- 
łożnica/., konkubina/.,  żona 
/.  nieślubna. 

(£oncurre'nt,  sm.  =en,  pl. 

«en,  konkurent  w.,  współubie- 
gający  m.  się  o  co. 

^oncurre'nj,  sf.    pl.   =fn, 

konkurencya  /.,  współzawod- 
nictwo n. ;  t^""^'"  —  maĄcn 
konkurować  z  kim ;  et  ftel^t 
auf;erf)al6  ber  —  on  z  nikim 
nie  konkuruje;  illoyale  — 
nierzetelna  konkurencya. 

(£onCMrrC'U3fÖI)in,  adi.  mo- 
gący konkurować,  zdolny  do 
konkurencyi. 

(£oncurnc'rcn,  vn.  (^ahen) 

konkurować,  współzawodni- 
czyć, w^półubiegać  się  o  co. 
(£oncu'r§,  sm.  »fcg,  pl.  =fe, 
1)  konkurs  m.  (wierzycieli), 
upadłość  / ;  ben  —  anmelbcn 
jsgłosić  konkurs ;  eä  wirb  jum 
—  fommen  przyjdzie  do  kon- 
kursu ;  ber  —  ift  eröffnet  roor« 
ben  został  konkurs  otwarty, 
ogłoszony;  2) konkurs  m.  (tyle 
<  o  ubieganie  n.  się  o  posadę); 


ber  —  für  eine  'SteUe  ift  auf= 
(^ejd^rieben  jest  rozpisany  kon- 
kurs o  posadę. 

eonni'röau^ft^rctöung,  sf. 

pl.  =en,  rozpisanie  n.  kon- 
kursu, ogłoszenie  n.  konkursu. 

(£ouc«r^commiffä'r,  sfn.  «g, 

pl.  =e,  komisarz  w.  konkur- 
sowy. 

6onc«'röeriJ|fming,  sf.  xü. 

«en,  otwarcie  n.  konkursu. 

(łoncu'r§otaii6i.qcr,  sm.  =§, 

pl.  — ,  wierzyciel  m,  konkur- 
sowy. 

(£oncu'r§niaf[c,  sf.  pi.  =n, 

masa  /.  konkursowa,  masa 
upadłoś«!. 

ß^oncu'rö^rüf  ung,  sf  pl.  *en, 

egzamin   m.  konkursowy. 

(Conöcmnatio'n,  sf  pl.  =en, 

kondemnata/.,  wyrok  w.  ska- 
zujący. 

(£onbcmntc'ren,  va.  (i^aben) 

skazać,  zasąrlzić. 

gonbenfatio'n,  sf.  pl.  =en, 

zgęszczenie    n.,    skupienie  n. 

^oubeiifn'tor,  sm.  =g,  pl. 

=to'ren,  kondenzator  m.  (elek- 
tryczny), zwęszczacz  m. 

6onbcnftc'Vcn,   va.  (l^aben) 

kondenzować,  zgęszczać,  sku- 
piać; conbenfiertc  SJJitd^  zgę- 
szczone  mleko. 

GonbcnfiCrung,  sf  pl.  ^tn, 

kondenzowanie  w.,  zgęszcza- 
nie  n. 

^onbitiü'n,  sf  pl.  «en,  i) 

warunek  w.,  kondycya  /.  = 
53ebingung',  2)  kondycya  /. 
(tyle  co  miejsce  n.,  służba/.); 
—  fud^en  szukać  kondycyi ; 
bei  jmnbm  in  —  ftel^en  być 
u  kogo  w  kondycyi ;  in  — 
tret»'n  wpjśó  w  kondycyę. 
(JonbitioiiiCrcn,  vn.  (^aben) 

kondycyonować,  być  w  kon- 
dycyi, 

(^onbi'tor,  sm.  =g,  pl.  «to'ren, 

cukiernik  m.  [kiernia  /. 

(Joiibttorei',  sf  pl.  «en,  cu- 
(i^onbitoilabcn,  sm.  «s,  pl. 
=I(iben;  -=  ©onbitorei', 
(ionbDiCnj,  sf.  pl.  -en,  kon- 

dolencya  /.,  współubolewa- 
nie  n. 

l^onboICnjbrtcf,  sm.  «eg,  pl. 

«e,  list  m.  kondolencyjny,  list 
z  wyrazami  współczucia, 

Coubole'n5fcl)rcibcn,  sn.  -g, 
pl.  — ,  =  (S-onbolenjbrief. 


(ionbolic'rcn,    vn.   (^aben) 

wyrazić  wapółubolewanie. 

(ionbu'Ct,   sm.   «eg,  pl.   «c, 
1)  kondukt   m.,  wyprowadze- 
I  niew.  (zwłok);  2)  list  m.  bez- 
I  piefzeństwa. 

(£onbUCteu'r  (wym. :  konduk- 
tor), sm.  «ś,  pl.  *g  i  =e,  kon- 
duktor m.  ^prowadzący  pociąg) 
(^  onbu'ctor,  sm.  '■^,  pl.  sto'reti, 

1)  konduktor  m.  (elektryczny) ; 

2)  najemca  m. 

ßonbui'tC  (wym.:  kondiiit), 
sf.  pil.  =n,  konduita/.,  sprawo- 
wałiie  n    się. 

(£onbui'teńliftc,  sf.  pl.  =n, 

lista  /.   konduity. 

ßonfc'ct,  sn.  <e)g,  pl.  «e, 
konfekty  n.  pl.,  cukry  n.  pl., 
konfitury  f.  pl. 

(£onfectio'n,  sfpl.  «en,  kon- 

feki-ya  /. 

(ionfcctio'n^oefrfjäft,  sn.  *eg, 

pl.  «e,  skład  m.  konfekcyi, 
masrazyn  m.  mód, 

(ionfcre'nj,  sf  pl.  «en,  kon- 

ferencj'a  /.,  narada  /.,  sesya 
/". ;  eine  —  abmatten  odbyć 
konferencyę,  naradę. 

CoufcriCkn,  l)  vn.  (^aben) 
konferować;  mit  jmnbm  Über 
etro.  —  naradzać  się  z  kim 
nad  czera ;  2)  va.  (^aben)  kon- 
ferować komu  co  (tyle  co  prze- 
lać co  na  kogo,  nadać  komu 
co  np,  probostwo,  urząd). 

(£0nfCfft0'n,  sf.  pl.  «en,  wy- 
znanie n.,   wiara  /. ;    roetd^er 

—  finb  <Sie?  jakiego  pan  je- 
steś wyznania?  fic^   ju  einer 

—  benennen  być  jakiego  wy- 
znania. 

GonfeffionCtt,  adi.  wyzna- 
niowy; bic  «e  (Schute  szkoła/, 
wyznaniowa. 

(£onfcf)io'n§bnibcr,  sm.  .g, 
plur.  «brüöer;  =  ©(aubenä- 
genoffe. 

C0nfCffi0'ttŚl08,  adi.  bez- 
wyznaniowy. 

(lOllfCffiO'nÖlofiofCit,  sf  bez- 
wyznaniowość /". 

(^onfcffio'it^üjed^fcl,  sm.  -s, 

pl.  — ,    zmiana  /.   wyznania. 
(Coiifibe'nt,  sm.  -en,  pl.  «en, 

powiernik   ni. 

(ionfibCUtiC'K,  adi.  i  adv. 
poufny  (-ie). 

(£onfinit(i'nb,  sm.  «en,  pl. 

-en,  przystępujący  m.  do  kon- 


x^^- 


gonftrma'nbin 


269 


(Jonfü'rte 


firmacyi,  odbierający  konfir- 
macye. 

(Eonfirma'nöin,  sf.pl.  -innen, 

przystępująca  f.  do  konfir- 
macyi,  odbierająca  f.  konfir- 
macye. 

gonftrmatio'n,  sf.  pl  ^en, 

konfirmacya  /. 

konfirmieren,  va.  (^aBcn) 

konfirmować,  dać  konfirmacyę 
kościelną. 

(?onft§catio'tt,  sf.  pi.  «en, 

konfiskata  /.,  konfiskacya  /., 

zabranie  n.  na  rzecz  skarbu. 

gonfiScic^rcn,    va.   (^aben) 

konfiskować,  zabrać,  zagra- 
bić; bie  3^it"tt9  ^ft  ^^^^^  co"= 
fiściert  gazeta  jest  dziś  skon- 
fiskowana. 

gonfi^ctcrnnji,  sf.  pi.  =en, 
=  ©oufiścation. 
ßünfli'ct,  sm.  *(e)§,  pi.  -e, 

konflikt  m.,  spór  m.,  starcie 
n,  się,   zetknięcie  n.   się;    in 

—  gerat l|en  wejść  w  spór, 
stanąć  wrogo. 

g^unföbcratio'n,  sf.  pi.  «en, 

konfederaeya  /.,    związek  m. 

(^onföbcric'rcn,  vr.  (^aben) 

kontederować  się,  zespolić  się. 
ß^Onfo'rm,  adi.  l  adv.  zgo- 
dny (-ie),  stosowny  (-ie),  zga- 
dzający się. 

gonformitä't,  sf.  pi.   »en, 

zgodność  /".,  stosowność  /. 

Confrontatio'n,  sf.  pi.  »en, 

kontrontacya  /.,  stawienie  n. 
dwóch  osób  naprzeciw  siebie. 

ßonfronttc'rcn,  va.  (^aben) 

konfiontować. 

g^onfronttCntng,  sf.  pi  -en, 
=  ©ontrontation. 
(E;onfnnbte'rcn,  va.  (I^aben) 

zmieszać,  pomieszać,  zabała- 
mucić,  zbałamucić. 

(£onfu'^,  adi.  i  adv.  pomie- 
szany (-ie),  bałamutny  (-ie), 
niejasny  (-o),  ciemny  (-o) ;  eine 
-e  3^ee  bałamutne  wyobraże- 
nie; id)  bin  ganj  —  jestem 
całkiem  zbałamucony;  jmnbn 

—  mad)en  zabałamucić  kogo. 

gonfnfio'n,  sf.  pi.  =cn,  kon- 

fuzya  /.,  zabałamucenie  w., 
pomieszanie  w.,  bałamuctwo  n. 

gonfnfio'uSrat^,  sm.  =(e)§, 
pi.  «tät^e,  (icon.)  bałamut  m., 
ten,  co  robi  zamieszanie. 


(Jongcftio'n,  sf  pi  =en,kon- 

gestya  /.,  uderzenie  n.  kiwi 
do  głowy. 

gonglomera't,  sn.  =(e)§,  pi 

=e,  kong-hmerat  m.,  zlepek  m. 

(S:ongregatio'n,  sf.  pi  «en, 

kongrejracya  f 

(?^ongrc'f§,  sm.  »ffcö,^?.  --ffe, 

kongres  m.,  zjazd  m.,  zebra- 
nie n. ;  einen  —  fjalten  od- 
bywać kongrps. 

gongrc'fömttglteb,  sn.  =(e)§, 

pi  =ev,  członek  m.  kongresu, 
biorący  m.  udział  w  kongresie. 

ßongrue'nt,  adi.  i  adv.  i) 

stosowny  (-le),  odpowiedni  (-o), 
zgodny  (-ie);  2)  w  geom.: 
równy  i  podobny,  przystający, 

ß^ongruc'n^,  s/.   i)   stoso- 

wuość  /.,  zgodność  /. ;  2)  ró- 
wność /.  i  podobność  /. 

(ionjcctu'r,  sf  pi  =en,  kon- 

jektura  /.,  domniemanie  w., 
przypuszczenie  n.,  wniosek  m, 

(£oniugatio'n,  sf.  pi  «en, 

konjuj^acya  /.,  czasowanie  n. 

(słowa). 

ß^onjugic^rcn,   va.    (^aben) 

konjugować,  czasować. 

^ünjunctiü'n,  5/.  pi  «en, 

konjuiikcya  /.,  spójnik  m. 

Sonjuncti'ö,  sm.  »§,  pi  »c, 

tryb  m.  warunkowy. 

ßonjunctn'r,  sf.pl  =en,  kon- 

junUtura  f.,  zbieg  m.  oko- 
liczności. 

ß^ünnc'f,  sm.  «e§,  pi  «e, 

konueksya  /.,  związek  m, 

(iDnncjto'n,  sf  pi  «en,  = 
(Sonnej;  er  |at  einflu^śreid^e 
=en  on  ma  wpływowe  konne- 
ksye,  znajomości. 

SonnitJC'nj,  sf.  pobłażanie 
n.,  patrzanie  n.  przez  szpary. 

(£0nn0ffCmC'nt  (wym.:  ko- 
nossma'j,  sn.  =S,  pi  =ä,  ceduła 
f.  morska. 

ConfcribiCrcn,  va.  (^aben) 

1)  koiiskrybować,  spisywać 
ludność;  2)  wybierać  popiso- 
wych. 

gonfcri|Jtio'n,   sf.  pi  -en, 

1)  konskrypcya  /.,  spisywa- 
nie n.  ludności ;  2)  spisywa- 
nie n.  do  wojska. 

6^onfcn^tt0'ng^flid^ttg,  adi., 

do  kouskrypcyi  należący,  kou- 
skrypcyonistam.,  popisowy  m. 

^onfecratio'n,  sf  pi  »en, 

konsekraeya/.,  poświęcenie  n. 


(£onfccric'rcn,   va.   (^aben) 

konsekrovvac,  poświęcać, 

(£önfc'n§,  sm.  =[el,  pi  =fe, 
konsens   m.,  pozwolenie  n. 

gDnfcntic'ren,  vn.  (i^aben) 

pozwolić,   przyzwolić. 

6!onf epe'nt,  adi.  i  adv.  kon- 
sekwentny (  ie);  —  l^anbelu 
konsekwentnie  działać. 

(Jonfcqne'ns,  sf  pi  «en,  i) 

konsekwencya /. ;  2)  następ- 
stwo n.,  skutek  m. 

ß^Onfcrüalt'Ö,  adi.  konser- 
watywny ;  bie  «e  ^artei  stron- 
nictwo n.  konserwatywne. 

^onfcröato'riunt,  sn.  =^,pl 

=nen,  konserwatoryam  n., 
szkoła  f.  muzyki  i  deklama- 
cyi. 

^m\t'xU,  sf.  pi  «n,  kon- 
serwa /. 

ConfcrotCrcn,  va.  (Caben) 

konserwować,  zachować. 

(£onfcröic'rnng,  sf.  pl.^tn, 

konserwacyay.,  zachowanie  n. 

(£on[tgnatto'n,  sf.  pi  ««»n, 

kousygnacya  /.,  spis  m. 

gonfigntc'rcn,   va.   (^aben) 

1)  konsygnować,  spisać,  opie- 
czętować; 2)  ba§  3Jiilitär  — 
trzymać  wojsko  w  pogotowiu. 

feonfiltum,  sn.  «s,  pi  Son- 
filia  i  (SonfiUen,  konsylium  n.y 
rada  /. 

(iünfiftC'ng,  sf  konsystencya 
/.,  trwałość  /.,  gęstość  /.,  tę- 
gość  /. 

(?:onfiftoria1rat|i,  sm.  «(e)ä, 

pi  «tät^e,  radca  m.  konsy- 
storski. 

6:onftfto'rtum,   sn.  Ǥ,  pi 

— ,  ©oujiftoria  i  (Sonfiftorien, 
konsystorz  m,. 

(£ottfoIatio'n,   sf.  pi  ^en, 

konsol acya  /.,  pocieszenie  n. 

ß^onfoUbatio'n,  5/.  pi  «en, 

konsolidacya  /.,  zabezpiecze- 
nie n. 

gonfoItbiCrcn,  va.  (f)aUn) 

konsolidować,  zabezpieczyć. 

günfolibie'rung,  sf  pi  -en, 
=  ©onfolibation. 
6;onfona'nt,  sm.  «en,^?.  ten, 

spółgłoska  /. 

(£onfDna'nj,  sf  pi  «en,  kon- 

sonancya  /.,  zgodność  /. 
dźwięku. 

gonfo'rte,  sm.  «n,  pi  «n, 

spólnik  m.,  towarzysz  w.;  er 
unb  «n  on  i  spólnicy. 


(sonfn'rtium 


270 


(vontra^ic'rcn 


(^onfö'rtiiim,    sn.    «=§,  pi. 

t=tien,  kousorcyum  n.,  spółka 
/".,  klika  /.,  koterya  f. 

6flnf|Jiiati'ou,  s/.  pl.  «=en, 

konspiracya  /.,  zmowa  f.j 
sprzysiężenie  n. 

6onfi)irte;ren,  vn.  (^aben) 

konspirować,  zmówić  się, 
knuć  spiski,  spiskować. 

güitfta'Mcr,  sm.  =0,  j?jZ.  — , 

1)  policyant  m.,  sługa  m.  po- 
licyjny; 2)  puszkarz  m.,  ar- 
matnik  m. 

gonftatic'rcii,    va.   ąaben) 

skonstatować,  sprawdzić,  za- 
pewoić  się  o  czem,  stwierdzić. 

(fouftatiCrung,  sf.  pi.  =en, 

skonstatowanie  n.,  stwierdze- 
nie n.,  potwierdzenie. 

(sonfteüatio'n,  sf.  pl  ==en, 

konateiacya  f. 

(£onftcruotio'n,  sf.  pi.  =en, 

koLSlernacya  /,,  zatrwożenie 
w.,  przerażenie  w.,  zmiesza- 
nie n. 

(C;onftcrnic'rcn,   va.  (i^abcn) 

zatrwożyć,  przerazić,  zmie- 
rzać. 

SonftUute'rcn,  va.  i  vn.  (^a* 

6en)  konstytuować,  ustano- 
wić; bie  liicrfammlung  l^at 
fid^  conflituiert  zgromadzenie 
ukonstytuowało  się;  eine  COn= 
ftiłuierenbeJl^crfammlung  zgro- 
madzenie konstytuujące. 
^ouftituic'ruug,  sf  pi.  »en, 

konstytuowanie  7i. 

(£önftitutio'n,   sf.  pl.   sen, 

1)  konstytuiya  /,  (tyle,  co  stan 
ciała),  eine  gute  —  l^aben  mieć 
dobrą  konstytucyę ;  2)  konsty- 
t.ucya  /.  (tyle,  co  ustawy  od- 
noszące się  do  ustroju  pań- 
stwa), bem  Saube  bie  —  geben 
nadać  krajowi  konstytucyę. 

(?on[titutionaIi'ömuö,    sm. 

— ,  rządy  sm.  pl.  konstytu- 
cyjne. 

(^OnftitUtiOUC'K,  adiec.  kon- 
stytucyjny. 

(sonftitutio'n§tt)ü)iiö,  adiec. 

przeciwny  konsłytucyi. 

(^onftructio'n,  sf.  pl.  »en, 

1)  konsirukcya  /.,  skład  m., 
układ  m.,  uporządkowanie  n. 
i  spojenie  w.;  2)  (w  gram.) 
składnia  f. 

(ionftrute'rcn,   va.   (fjaben) 

konstruować,  składać,  ukła- 
dać, ustawiać,  budować. 


(so'ltflll,  sm.  =§,  pl.  "XK,  kon-  \ 
sul  m. 

(sonfula't,  sn.  =(e)§,  pl.  =e, 

konsulat  m.,  konsulostwo  n. ; 
unter  bem  =e  ©iceroö  za  kon- 
sulostwa  Cycerona. 

(ionfuk'nt,  sm.  =en,  pl.  ^tn, 

konsulent  m.,  doradca  m. 

(iüufnltatio'n,  sf.  p>l'  =en, 

konsuitacya  /.,  narada  f. 

(ionfnltoti'üftimmc,  sf.  pl. 

=n,  głos  m.  doradczy. 

GonfuÜic'rcu,   va.   (^aben) 

konsultować,  radzić  się  kogo, 
zasięgać  czyjej  rady. 

(ionfumCut,  sm.  'en,pl,  *en, 

konsument   w.,    spożywca  m. 

gonfumiCren,  va.  ([)aben) 

konsumować,  spożywać,  po- 
trzebować. 

(?on|nmtli)'u,  sf  pl.  =en, 

spotrzebowanie  n. 

(Nonfumtio'nöfteiicr,  sf  pl. 

=n,  podatek  7n.  konsumpcyjny, 
podatek  spożywczy. 

(ionfu'muercin,   sm.  ==(e)ś, 

2)1.  'i,  tOAvarzystwo  n.  spoży- 
wcze. 

(Jonta'ct,  sm.  =(e)ś,  pl.  =e, 
kontakt  w.,  zetknięcie  n.  się; 
it)łr  jinb  in  täglichem  —  mit« 
cinanber  my  codziennie  mamy 
ze  sobą  do  czynienia. 

(iOUtttgiÖ'^,  adi.  zaraźliwy. 

GontagiofitÖ't,  sf.  zaraźli- 
wość /. 

(^ontem^Iati'u,  adi.  —  33e« 
fd^auliĄ. 
(konterfei',  sn.  -(e)g,  pl.  =e, 

konterfekt  m.,  portret  m., 
obraz  m. 

Contcrfcfcn,    va.^  (i^aben) 

przekopiować,  zdjąć  kopię 
z  czego,  przemalować;  malo- 
wać. 

ColttC'jt,  sm.  *f§,  pl.  =e, 
związek  m.,  osnowa  /.  (mowy). 

kontinent,  sm.  Ȥ,  pl.  -t, 

kontynent  m.,  ląd  m. 

ContinCUta'1,  adi.  lądowy, 
kontynentalny. 

^outincnta'(fi)ftcm,  sm.  -g, 

pl.  -e,  system  m.  kontynen- 
talny, system  m.  lądowy. 

(NOUtinöC'ut,  sn.  '{t)^,^  pl. 
^Z,  kontyngeus  >w.,  ilość  f. 
(wojska  lub  pieniędzy). 

(NOiitiiigcnttcTcit,    va.  (^a=» 

ben)  oznaczyć  kontyngens. 


ßontingeiitie'rung,   sf.  pl. 

=en,    oznaczenie    n.    kontyn- 
gensu. 

(iöntinuatio'n,  sf  pi.  =en, 

kontynuacya  /.,  ciąg  m.  dal- 
szy. 

Continuic'rcn,   va.  (^abcn) 

kontynuować. 

Gontinuic'rlid),  adi.  i  adv. 
ciągły  (-le) ;  ustawiczny  (-ie), 
bez  przerwy. 

(iontinuitä't,  sf.  ciągłość/. 

(sontO,  sn.  ^Q,pl.  s§  i  ©onti, 
rachunek  m.,  konto  n.,  re- 
jestr m.;  k  —  ä  konto,  na 
rachunek ;  jmnbtn  ein  —  er= 
öffnen  udzielić  komu  kredytu, 
otworzyć  komu  kredyt ;  ba§ 
—  regulieren  rachunek  spra- 
wdzić i  zamknąć;  baS  —  ]clU 
bieren  rachunek  zamknąć  i  po- 
kwitować. 

Contocorrc'nt,  sn.  >§,pl.  »ś, 

rachunek  m.  bieżący. 

gontOU'r  (wym. :  kontu'r),  sf. 
pl.  =tn,  kontur  m.  (tyle,  co 
granice  rysunku) ;  bie  *en  einer 
3eicf)nung  entwerfen  naszki- 
cować rysunek. 

(£ontraba'nbc(©ontrebanbe), 
sf  pl.  -n,  1)  kontrabanda/., 
handel  m.  przemycany,  prze- 
mycanie n.  towarów;  2)  to- 
war m.  przemycony. 

ßö'ittrabafö,  sm.  *ffcg,  pl. 

=ffe,  kontrabas  m. 

(contra'ct,  i.  sm.  «cś,  pl. 
•e,  =  äiertrag;  II.  adi.  skur- 
czony, pokrzywiony. 

(iontra'ctltd^,  adi.  i  adv. 
ustanowiony  w  kontrakcie, 
wedle      kontraktu,      według 

umowy. 

(iontra'ctm(i|)tg,  adi.  i  adv. 
=  nettra'g&tttä^ig. 
(yontrabictio'n,  sf.  kontra- 

dykcya  /,  sprzeczność  /. 

(Nontrabicto'rifd),  adi.  kon- 

tradykcyjny,  sprzeczny;  eC§ 
Sßerfal^ren  postępowanie  spor- 
ne, naoczne;  ba§  *=e  5ßerfa^- 
ren  einleiten  zarządzić  postę- 
powanie naoczne. 

(!?ontroI)e'nt,  sm.  »en,  pl. 

«en,  zawierający  in.  kontrakt, 
kontraktujący  m.,  kontrahent. 

(yontrai;ic'rcn,  vn.  (^^aben) 
kontraktować,  zawierać  kon- 
trakt« 


Co'ntra^itnft 


271 


(Toi-^julc'n^ 


do'ntxa^mift,  sm.  'i§,pl.  =e, 

kontrapunkt  in. 

(^Unträ'r,  adi.,  przeciwny, 
sprzeczny. 

gontrafipic'ren,  va.  (^a= 

ben)  kontrasygnować,  wspól- 
nie podpisać. 

(Jontra'ft,  sm.  *c§,  pi  =e, 

kontrast  m.,  wielka  różnica; 
fie  bitben  einen  —  różnią  sie 
mocno  od  siebie. 

^ontraftiCren,  vn.^  (tjaben) 

kontrastować,  odbijać. 

(Jontroöentto'n,  sf.  pi.  =en, 

kontraweueya  /.,  przestąpie- 
nie n.  prawa. 

(?^ontrcobmira1,  sm.  -^,pl. 

t«e,  kontradmirał  m.,  wicead- 
mirai  m.,  namiestnik  m.  ad- 
mirała. 

(iontrcmi'ne,    sf.   pi.  =n, 

kontrmina  f. 

eontrcrcöolutio'n,   sf.  pi. 

^en,  kontrarewolucya  f. 

(£ontrcfca'r^c,  sf.  pi.  =n, 

przeciwskarpa  f. 

(^ontdöue'nt,  sm.  «en,  ^z. 

»en,  kontry buent  m.,  przykła- 
dający m.  się  do  czego,  bio- 
rący udział  w  składce. 

ßontriöuie'rcit,  vn.  (§aben) 

kontrybuować,  przyczynić  sie 
do  składki. 

Gontriöutio'n,  sf  pi.  =en, 

kontrybucya /.,  podatek  m.\ 
eine  —  auferlegen  nałożyć  po- 
datek, kontry  bucyę. 

(£ontrO'le,  sf.  pi.  «n,  kon- 
trola /. ;  über  etiüaö  —  l^alten 
utrzymywać  nad  czem  kon- 
trolę. 

ÖntroUc're«,   va.    (^aben) 

kontrolować, 

G^ontrolo'r,  sm.  Ǥ,  p/.  =en, 

kontrolor  m. 

(Jontroöc'rf  e,  5/.  yl.  -n,  kon- 

trowersya  /. 

(Contuma'j,  sf  l)  zaoczność 
/.,  niestawiennictwo  «.,  nie- 
stawienie n.  się  na  terminie 
sądowym;  jmnbn  in  —  üerur» 
tfjeiten  skazać  kogo  zaocznie ; 
2)  kwarantana  /". 

ßontumajic'itH,  va.  (^aben) 

skazać  zaocznie. 

(^ontumttjie'rung,    sf.  pi. 

=en,  skazanie  n.  w  zaoczności. 

(łontuma'3urt^ctI,  sn.  .(e)ö, 

p>l.  »e,  wyrok  m.  wydany  w  za- 
oczności. 


(?öUtiifio'it,  sf.  1)1.  »en,  kon- 
tuzya  /.,  nailtłiiczenie  n. 

ßonöalibatio'n,  sf.  pi.  =en, 

konwalidacya  /.,  uwaźnienie 
n.,  uznanie  za  ważne  (małżeń- 
stwa). 

(sonüeuie'nj,  sf.  pi.  =en, 

konwenans  m.)  au§  =rü(i[ic^= 
ten    z  przyczyn    konwenansu. 

(JonöCniC'ren,  vn.  (fiaben)  od- 
powiadać, konweniować;  'b(X^ 
conocniert  mir  mc|t  to  mi  nie 
odpowiada. 

(£ontJC'nt,  sm.  ==(e)g,  pi.  =e, 
1)  konwent  m.  (w  znaczeniu 
ogólnem  tyle,  co  zebranie  n., 
zgromadzeniem.);  2)  konwent 
m.  (zakonników). 

(£otti)enti'fci,  sn.  =§,  pi.  —, 

schadzka  /.  tajemna. 

6;onDcnti'feImefcn,   sn.  =§, 

sektarstwo  n. 

(lonücutio'n,   sf.  pi.    =en, 

konweucya/.,  układ  m.,  ugo- 
da /*. 

gonucntiona'lftrafc,  sf.  pi. 

=n,  kara  /.  umowna. 

(^onücntio'nöfu^,  sm.  «eS, 

stopa  f.  konwencyjna. 

Zonücutio'nömünjc,  sf.  pi. 

sn,  moneta  f  konwencyjna. 

gonüentionc'ü,  adi.  i  ać^r. 

kouweucyonalny  (-ie),  ogól- 
nie używany,  utarty. 

ß^onucrfatio'u,  sf.  pi.  =cn, 

kouwersacya  /.,  rozmowa  /., 
dyskurs  m. 

(TonDerfatto'nölcfifon,    sn. 

'^,pl.  =lejifa,  encyklopedya/. 
powszechna,  leksykon  m. 

(^onöcrfic'rctt,  vn.  {f)ahcn) 

konwersować,  rozmawiać. 

ßonücrfio'n,  sfjyl.  -en,  kon- 

wersya  /.,  przemiana  f. 

ß^onücrtie'rcn,  m.  i  vr.  (§a« 

ben)  konwertować,  przemienić. 

Sonuerti't,  sm.  -en,  pi  «en, 

nawrócony  m.,  nawróceniec  m. 

(£ont)erti'tin,  6/.  pi  =innen, 

nawrócona  /. 

SOttDC'f,  adi,  i  adv.  wy- 
pukły (-kle). 

€onöe'j=concaD,  adi.  i  arf«?. 

wklęsło-wypukły  (-kle). 
(SinUCf  itä't,  sf.  wypukłość/. 

ß^onöi'ct,  sn.  =(e)g,  pi.  »e^ 

konwikt  w.,  peusya /.      ti 

gonüolu't,  6'n,  -eä,  i?/,  »c, 


plika  /.,    zwOj 
zwój  aktów. 


m.',   Slcten— 


^OttÜUlfiO'n,  sf  pi.  =en,  kon- 
wulsja /. 

(söttÖUtfi'Öif(3^,  adi.  i  adv. 
konwulsyjny  (-ie). 

6oo^cra'tor,  sm.  ^g,  pi.  4o'- 

ren.  kooperator  w.,  wikary  m. 

(>ooibinatio'n,  c>/.  pi  «en, 

współrzędność  /'. 

(JoorMnic'rcn,  va.  (l^aben) 

zrównoważyć  w  stopniu;  coor= 
biniert  współrzędny,  zrówno- 
rzędny,  zrównany  w  stopniiT. 
teo^JlC',  sf.  pi  =n,  kopia  /., 
odpis  m. 

So^te'rbuc^,  sn.  =(e)ś,  pi 

«büdaer,  księga  f.  kopii. 

6ö:pic'ren^  va.  (^aben)  ko- 
piować, przepisywać. 

(io^i'ft,  sm.  =en,  pi  =en, 
kopista   w.,   przepisywacz  m. 

ß^O'^JUla,  sf.  łącznik  m. 

(i^o^ulatio'n,  .<?/.  pi  =en,  ko- 

pulacya  /.,  dawanie  n.  ślubu. 

(iopulatio'nöfi^cin,  «w.  'C§, 

^?.  =e,    świadectwo   m.    ślubu. 

(lo^lllte'rcn,  va.  (^aben)  da- 
wać ślub,  łączyć. 

ß^Orbitt'I,  adi.  i  adv.  kor- 
dyalny   (-ie),    serdeczny   (-ie)^ 

Corbtalitd't,  s/.  kordyalność 
/.,  serdeczność  f 

(s:orbo'n,  «m.  =§,  pi.  =§,  i) 

kordon  m.  (tyle,  co  sznurek  m. 
skręcany) ;  2)  kordon  m.  (tyle, 
co  osadzenie  n.  granic,  ob- 
saczenie  n.  granic);  einen  — 
jie^en  zaprowadzić  kordon. 

6orbiia'n,  sm.  '^,pl.  ^e  i  ^g, 

kurdwan  m.,  kordyban  m. 

ßona'nbcr,  ^m.  =§,  ^?.  — , 

(rośl.)  koryauder  w.,  koleń-- 
der  m.,  kolędra  f.  ogrodowa. 
(£0rnC't,  5m.  ?§,  pi  ==g,  kor- 
net m.,  podchorąży  m.  w  kon- 
nicy. 

Cor^joral,  5w.  »8,  i?/.  =e, 

kapral  m. 

tor^oratto'n,  5/.  2?^-  =«"/ 

korporacya  _/. 

(?0t^?  (wyra. :  kor),  sn. 
indecl  1)  korpus  m.  (wojska); 
2)  bas  bip^omatifd^e  —  ciało  n. 
dyplomatyczne ;  3)  związek  m. 
studencki. 

(^OtpnWnt,  adi.  gruby,  opa- 
sły, dobrej  tuszy. 

60IpUlC'«5,  sf  opasłość  /., 
tusza  /. 


(^ortt'tt 


272 


Crebi'tBne 


ddXXt'Ü,  adi.  poprawny ; 
ein  '^  Stnel^men  honorowe  za- 
chowanie sie.  [/. 

(itSXXt'ii%t\i,  sf.  poprawność 

(s;orrectio'n,  sf.  pl.  =en,  po- 
prawa /. 
6^orrcctio'n§anftaIt,  sf.  pl. 

«er,  dom   m.   poprawy. 

gorrcctto'n^Iiau^,  sn.  -fe§, 
pl.  =I)äufer,  =  &orrcclton§= 
anftalt. 

ren,  koi  rektor  771.  (w  drukarni). 
SorrectU'r,  «/•  P^-  '^"/  kor- 
rekt a  /. 

dBxxcptiit'xm,    va.   i   «?M. 

(I^aben)  korrepeiować,  powta- 
rzać. 

^orrc^cti'tor,  sm.  ^^,pl.  -to'- 

=ren,  korrepetytor  W.,  nauczy- 
ciel m.  domowy. 

ß^orre^ctitio'n,  sf.  pl  =cn, 

korrepetycya  /. 

(Torref^onbCnt,  sm.  «en,  2??. 

=en,  korrespondent  m. 

Sorrcf^onbic'rcn,  vm.  (^a= 

Ben)  l)korresp()udować(zkim); 
2)  odpowiadać  sobie  (co  do 
podobieństwa,  stosunku  itp); 
bie  =ben  2ßin!cl  odpowiednie 
kąty. 

'gürrcf^onbe'ns,  sf.  pl.  -en, 

korrespondericya  f. 

gorrcfłJonbCnstartc,  sf.  pl. 

=n,  korrespoudentka  f. 

(Jorribo'r,  sm.  =§,  pl.  =§, 

i  =e,  korytarz  ?n.,  kurytarz  m., 
galerya  /. 

(^orrigte'rcn,    va.    (^abcn) 

korrytiować,  poprawiać. 

korrumpieren,  m.  (^a6en) 

korrumpow«ć,  psuć,  fałszo- 
wać, przekupić. 

ß^Orru'^t,  adi.  skorrumpo- 
wany,  zepsuty,  fałszywy,  sfał- 
szowany. 

gOrrU^tiO'U,  sf.  korrupcya 
y.,  zepsucie  n.,  przekupienie  n. 

6^orfa'r,  sm.  =en,  pl.  «en, 

korsarz  w.,  rozbójnik  morski. 

e^orfa'renfdjiff,  sn.  '^,pi.  -e, 

okręt  tn.  korsarski. 

(£orfe't,  5W.  *8,  pZ.  «e,  gor- 
set w.,  stanik  ??i. 

CorÖC'tte,  5/.  pl  -n,  kor- 
weta /,  okręt  w.  szybki. 

(foftü'm,  sn.  -§,  pl  't,  ko- 
styum  w.,  strój  w.,  ubiór  w. 

(^oftiimic'ren,    va.    (^aben) 

kostyumować,  stroić,  ubierać. 


^tsitWii,  sn.  =§,  _?j?.  =§,  ko- 
tlet m. 

(koterie',  sf  pl  =n,  kote- 

rya  /.,  klika  /. 

^OttttD'n,  svi.  =§,  pl  =§, 
kotylion  m. 

(JOUla'nt  (wym.:  kula'nt), 
adi.  płyLuy,  łatwy;  er  ift  in 
feinen  Saf)lungen  —  wypłaty 
załatwia  w  terminie,  bez  po- 
trzeby upominania. 

(^OnWn^f  sf  pl  =en,  grzecz- 
ność, uprzejmość,  łatwość  /., 
akuratność  f.  co  do  spełnia- 
nia obowiązków,  zwłaszcza 
co  do  wypłat. 

Couleu'r  (wyro. :  kulö'r), 
sf.  pl  =0,  =  ^arBe. 

CouH'ffe,  sfpl  =n,  kulisa/. 

6^011^  (wyro.:  ku),  sm.  ==0/ 
pl  =5,  =  ©treic^. 

(J^DU^e'(wym. :  kupę'),  5n.s§, 
pl  =ś,  przedział  m.  (w  wa- 
gonie kolejowym). 

^ou^jie'ren,  m.  (f^aben)  i) 

przeciąć,  odciąć;  2)  (w  grze 
w  karty)  zabić  i  zebrać, 

CüU^Ie't  (wyro. :  kuple'),  «n. 
=S,  pl  =ś,  kuplet  m. 

ß;ou;|JO'n  (wym. :  kupą'),  sm. 
■=§,  pl  =§,  kupon  m.,  od- 
cinek m.  odsetkowy  (przy  pa- 
pierach obiegowych). 

(£on'r,  sf  pl  =en,  =  $of. 

^OUra'gC  (wym. :  kura'z),  sf. 
odwaga  f. 

(Jouragie'rt,  adi.  odważny, 
męski,  śtniały. 

(£OUra'nt,  adi.  kursujący, 
będący  w  obiegu;  «c  2)iÜnjC 
kursująca  moneta  /. 

^ourte'r,  sm.  -g,  pl  *s  i  «e, 

kury  er  m  ,  goniec  m.,  posła- 
niec m.  gończy. 

(£Durie'r3U9,  sm.  <e)ö,  pl 

=jüge,  kuryer  m.,  pociąg  m. 
pośpieszny. 

(foiir§  (©ur§),  sm.  =fe§,  pl 

=\i,  kursm.  (pocztowy  i  pienię- 
żny); aufier  —  !ommen  wyjść 
z  obiegu;  aufier  —  fe^en  wy- 
wołać a  obiegu;   bie  «e  finb 
gefallen  kursą  upadły ;  bie  "t  I 
finb    gefłiegen    kursą    poszły  I 
w  górę ;  ben  —  ocriieren  stra- 1 
cić  kierunek  (o  okrętach).        j 
(£ourfie'ren,  t?n.  (Jaben)  kur- 
sować, obiegać,  być  w  obiegu, 
krążyć;  oiefe  'J)Uinje  courfiert 
nic^t  me(|r  ta  moneta  już  nie 


jest  w  obiegu ;  e§  —  t)erf(^te* 
bene  ©erüd^te  krążą  rozmaite 
pogłoski. 

(Joifr^toert,  sm.  -e§,  pl  =e, 

wartość  f.   obiegowa. 

(iou'röjcttel,  sm.  =§,  pl  —, 

ceduła  /.  kursu. 

(^OUrli'ne,  sf.  pi  =n,  kor- 
ty na  /.,  kurtyna  /. 

ßOUrtoifte'  (wym.:  kurtoazi'), 
sf.  pl  =n,  kurtoazya  /., 
grzeczność  f. 

^OUfi'n  (wyro.:  kuzę'),  sm. 
e§,  pl.  =0,  kuzyn  m. ;  krewny 
m,  brat  m.  (cioteczny  alba 
stryjeczny). 

feoufi'ne,  sf.  pl  «»n,  ku- 
zynka/., krewna/.,  siostra  f. 
(cioteczna  albo  stryjeczna). 

ß^OUbe'rt  (wym. :  kuwe'r), 
sn.  =S,  pl  =g,  1)  koperta  /. 
(na  lidt);  2)  nakrycie  n.  (na 
osobę,  do  jedzenia) ;  ein  S)iner 
%\X  jTOanjig  =§  obiad  na  dwa- 
dzieścia osób, 

g^ojibertte'ren,   va.  i^altrCf 

einen  SSrief,  włożyć  list  w  ko- 
pertę. 

Srtt'f^,  adi.  i  a(?r.  jaskra- 
wy (-o),  dobitny  (-ie),  rażący 
(-o);  «e  ^gnoranj  rażąca  nie- 
wiadomość;  ba§  tritt  —  JU 
^age  coś  występuje  bardzo  do- 
bitnie. 

e^raöa'tte,  sf.  pl  -n,  kra- 
watka /.,  fontaź  tn. 

ßreatU'r,  sf.  pl  -en,  kre- 
atura /.,  stworzeuie  n. ;  nie=» 
brige  —  nikczemna  kreatura. 

e^rebe'nS,  sf.  pl  -en,  kre- 
dens w  ,  bufet  w. 

(^'rebe'njen,  va.  (^aben)  na- 
lewać komu  napój,  usługiwać. 

(£rebt't,  sm.  -(e)§,  pl  «e, 
kredyt  w/.,  wiara  /".,  poważa- 
nie n.  (w  znaczeniu  ogólnem); 
fiuf  —  geben  dawać  na  kre- 
dyt; auf  —  nehmen  brać  na 
kredyt;  jmnbm  —  Derfd^affen 
wyrobić    komu    kredyt;    bet 

—  beginnt  ju  fmfen  kredyt 
zaczyna  się  chwiać;  er  fielet 
in  —  bei  ^ofe  on  jest  u  dwora 
poważany ;  ben  —  »erliercn 
stracić  kredyt;   jtnnbm  einen 

—  eröffnen  otworzyć  komu 
kredyt. 

^rebi'tbrief,  sm.  -es,  pl  =e, 

list  m.  kredyt  zapewniający, 
list  dany  dla  kredytu. 


gvcbi'lcaffc 


273 


ei)'nif(^ 


ßltÖi'tcaffe,  sf.  pl  =n,  kasa 
f.  kredytowa. 

ßrcbi'tfü^tg,  adi.  zasługu- 
jący na  kredyt. 

(txthitit'xtn,    va.     (^aben) 

kredytować,  dać  na  kredyt. 

(i^rcM'tinftttut,  sn  «(e)ś,  x>^- 

=e,  zakład  m.  kredytowy. 

Crcbiti'ö,  sn.  «ś,  pi.  *ś, 

list  m.  uwierzytelniający. 

(irc'bitor,  sm.  =g,  j?^.  =to'rcn, 

wierzyciel  m. 

(ireöi't^ja^jier,  sn.  «g,  pi.  «e, 

papier  m.  kredytowy. 

(ircbt'tfi)ftcnt,  sn.  "%,  pi.  =e, 
system  m.  kredytowy. 

^Xt\si'tUXt\W,  sm.  =(e)g,  pi. 
cC,  towarzystwo  n.  kredytowe. 

ürcbi'ttocf cn,  «n.  =§,  xü.  —, 

kredytowość. 

(£rciC'rcn,  va.  (I^aben)  kreo- 
wać, stworzyć,  wybrać,  mia- 
nować. 

^Xt\t'X\X\X%  sf.  kreacya  /., 
stworzenie  n.,  wybór  w.,  za- 
mianowanie n. 

(£rc^ic'rcn,  vn.  (fein)  zde- 
chnąć. 

^XtiX'Xi,  sm.  «=0,  pi.  =S  (wym.  : 
kretę')  kretyn  m>.,  matołek  m.., 
charłak  w. 

(<^rctłttł'^mu§,  sm.  —,  kre- 
tynizm wi.,  matolstwo  w.,  char- 
łactwo n. 

(£n'ba,  Ä/.,i>/.  ©ribcn,  kry  da 

/.,  upadłość  /.,  niewypłacal- 
ność /.;  —  anfagen  zgłosić 
niewypłacalność. 

(iribata'r,  sm.  =§,  pi.  »e, 

krydataryusz  w.,  dłużnik  m. 
nie  wypłacający. 

grimina'I, '  sn.  =ś,  pi.  *e, 

kryminał  m. 

«e,  sąd  m.  kryminalny. 

ßnminali'ft,  sm.  «en,  lü. 

=en,  kryminalista  m. 

(iriraina'tpröcef^,  «w,  *ffeä, 

j;/.  -ffe,  proces  m.  kryminalny. 

Snmina'luntcrfuti^unö,  sf. 

pi.  »en,  śledztwo  n.  krymi- 
nalne. 

ß^rimine'tt,  adi.  kryminalny. 

(£ructfi'f,  sn.  =eö,  pi.  »e, 
krucyfiks  m.,  krzyż  m. 

<£uÖi'fs,  adt.  kubiczny,  sze 


(£ul)i'fma^,  sn.  --co,  pi.  --t, 

miara/,  kubiczna,  sześcienna. 

(iUÖi'lrourjCl,  sf.pl.  «n,  pier- 
wiastek m.  kubiczny,  trzeci. 

Gu'ÖUÖ,  sm.  — ,  pi.  Ąi,  ku- 
buś m,.,  sześcian  w.,   kostka. 

ßUJO'U,  sm.  =g,  pi.  »g  lub  «e, 
szuja  w.,  szubrawiec  m.,  po- 
dły człowiek  m. 

(^ujonic'rcn,  (^aben)  kujo- 

nować,  męczyć,  sekować,  pa- 
stwić się  nad   kim. 

(£«lmtnatiO'lt,  sf.  kulmina- 
cya  /.,  górowanie  n. 

6^iilutiuatto'n§)Jun!t,5m.  =cś, 

pi.  =e,  punkt  m,  kulminacyjny, 
punkt  m.  najwyższy. 

(kulminieren,   vn.  (^aben) 

górować,  być  u  szczytn. 

(suit,  sm.  '.(§,  pi.  «=e,  = 
(Sultu?*. 

ßultiöic'reu,     va.    (§aben) 

kultywować,  uprawiać. 

^uUu'r,  sf.  pi.  =en,  1)  kul- 
tura /.,  oświecenie  m.;  2) 
uprawa  /.  (roli). 

(iultU'r9C(f^itijtC,  sf  histo- 
rya  /.  oświaty. 

Sultu'rmcnfd),  sm.  ^en,  pi 

=en,    człowiek    w.     cywilizo- 
wany. 

(£u'Uu^,  sm.  —,  pi.  (Sulte, 
kult  m.,  obrządki  m.  pi.  reli- 
gijne, cześć  /.  religijna. 

(fu'Ituöncmcinbe,  sf.  pi.  --n, 

gmina  /'.  wyznaniowa. 

(?unniIatio'n,  sf  pi.  »en, 
kumulacya  /. ;  —  ber  ^mter 
kumulacya,  łączenie  urzędów. 

kumulieren,  va.  (^abcn)  ku- 
mulować, razem  posiadać,  ró- 
wnocześnie piastować. 

&X,  sf.pl.  -en,  kuracya/., 
leczenie  n. ;  eine  —  gebraudjen 
brać  kuracyę;  eine  —  Über« 
nel^men  podjąć  się  kuracyi; 
eine  —  Dorfc^reiben  przepisać 
sposób  leczenia. 

Cura'nb,  sm.  --en,  pi.  «en, 
zostający  di.  pod  kuratelą. 

(Jura'uMn,  sf  pi.  =nen,  zo- 
stająca /.  pod  kuratelą. 

zuratet,  sf.  pi.  «en,  ku- 
ratela /. ;  unter  —  fielen  być 
pod  kuratelą ;  jnmbn  unter 


ścienny,  np.  bcr  (5ubi![u^,  ber   fteUen   przydać   komu   kura- 
(Eubifmctcr  itd.  torą. 

ßttii'finl^alt,  sm.  ==eg,  pi.  »e,       (sura'tDr,  sm.  >§,pl.  -to'rcn, 
objętość  m.  i  kurator  m. 

S  n  I  c  u  b  e  r,  3)cittfĄ=^ł)oInifcf)Cl  2Börterbiirf). 


j     eurialftit,  sm.  «(e)§,  pi.  «e^ 

styl  m.  kuryalny. 

^n'rie,  sf  x)l.  >n,  kurya  /. 
(iurie'ren,  i^a.  (l^aben)  ku- 

rować,  leczyć. 

(£uriO'§,  adi.  i  adv.  dziwny 
(-ie),  ciekawy  (-o),  osobliwy 
(-ie);  baö  ift  —  to  dziwna 
rzecz. 

guriofitä't,  sf  pi.  .-en,  cie- 
kawość/., rzecz  dziwna,  rzecz 
osobliwa;  ber  —  l^alber  dla 
osobliwości. 

(Ju'r^fnfdjcr,  sm.  =ä,  pi.  —, 

lekarz  m.  nieupoważniony, 

(£urVfufct)erei',  sf.  pi.  »en, 

nienpoważuione  leczenie  n. 

^urre'nbc,  sf.  pi.  =n,  ku- 
renda/.;  eine  —  ergeben  taffen 
wydać  kurendę. 

(£urre'nt,  adi.  bieżący. 

^urrC'Utien,  sn.  pi.  sprawy 
/.  pi.  bieżące. 

(i^urrc'ntftljrift,  sf.  pi.  =en, 

pismo  n.  zwyczajne,  kursywa/. 

(5ur^,  sm.  "feś,  pi.  =fe,  kurs 
m.  (nauk). 

(JnrfO'rift^,  adi.  i  adv.  kur- 
soryczny  (-ie);  pobieżny  (-ie); 
tiXQd.^  —  lefcn  czytać  co  kur- 
soryoznie,  pobieżnie. 

(£u'rfu^,  sm.  —,  pi.  ©ur[e, 
=  (Suro. 

Su'rüe,  sf.  pi.  =n,  krzywa 
linia  /. 

(iU'ftoS,  sm.  — ,  pi.  ©ufto'be 
i  ©ufto'öen,  kustosz  m.  (w  bi- 
bliotece). 

(£l)a'ne,  sf.  pi.  -n,  bława- 
tek »».,  modrak  m.,  modrze- 
niec  m. 

(£l)!t0'^,  sm.  »en,  pi.  «en, 
cyklop  w.,  jednooki  m. 

(£l)'flu^,  sm.  — ,  2^1.  (Si;f(en, 
cykl  m. 

gt)li'nbcr,  sm.  *ś,  pi.  —, 
cylinder  tw.,  walec  i«.,  wa- 
łek m. 

(Ci)li'nbcr^ut,  sm.  *eö,  pi. 

sj^Ütc,  cylinder  7n. 

(s^ti'nbrifC^,  cylindryczny, 
walcowaty,  wałkowaty,  okrą- 
głosłupiasty. 

(^t)'mbat,  sn.  «ä  (©i)mb<;t  sf., 

pi.  -n),  cymbały  n.  pi.,  cym- 
bałki n.  pi. 

aX)'xäUXf  sm.  »g,  pi.  —, 
cynik  m. 

(s^'nift^,  adi.  cyniczny, bez- 
wstydny, sprośny. 

18 


(Nimi'^miiö 


274 


^a^ 


niömen,  cynizm   m.,  bezwsty- 
dność  f.  [prys  m. 

(iii^rCffe,    s/.  2^1-    '".  cy- 
(n  D^rCffenOoI^,  ^n.  -eö,  drze- 
wo n.  cyprysowe. 


7n.  cyprysowy. 

(iD^it'fieimalb,  sin.  -.z^,  pi 

=H)älDcr,  las  m.  cyprysoAvy. 

6^3al0,  .v>2,  =§,  ^>Z.  jg,  cza- 
ko n.,  kask. 


Ś,  olejek  !      (i^ft'r,  -sw.  =en,^>/.  »en,  car  m. 

»tl^ümer,  carstwo  w. 

G^ja'rtn,  -*</.  j»^?.  »innen,  ca- 
rowa /.  [?». 

(ijd'rba^',  .ww.  — ,  czardasz 


^,  sn.  czwarta  litera  alfa-  , 
betn. 

S'a,   I.   cidv.    1)   dia  ozna- 
czenia miejsca:  tu,  tam  ;  tu  er 
geP   —   kto  tu   (tam)  idzie? 
rt)ag  mad^en  ©ie  —  ?  co  pan  tu 
robifz?  oon  f)ier  biö  —  stad  do-  j 
tąd ;  l^ier  unb  —  tu  i  tam ;  — 
unb  bort  tu  i  tam ;  —  oben  tam 
na  górze;  —  bin  ic^  otóż  je- 
stem;  ic^   bin    —   jestem  tu; 
er  ift  nod^  nid)t  —  a)  jeszcze  i 
nie    przybył,    nie    wrócił;    b) 
jeszcze  go  tu  niema;  tt)Cr  — ? 
kto  tam?  —  ift  er  oto  (otóż)  \ 
jest,  otóż  i  on;  bec  3Jiann  —  i 
ten   oto    człowiek;    —  tüürbe 
id)  fd^ön  au!ommen!   pięknie 
bym    się    wybrał!     —    l)aben 
n)ir  eś  !  a)  otóż  mamy !  b)  (ty-  '\ 
le  co)   ot   i  gotowe  nieszczę-  I 
ście,     ot    i     wykierowaliśmy 
się;  id^  bin  fogleid^  roieber  —  ! 
zaraz   (niebawem)    wrócę ;    2)  ' 
jako   wykrzyknik ;    fie^e    — ! 
patrz !    popatrz    no !    bu   — ! 
ty  tam !  nid^tś  — !  nic  z  tego !  i 
iJ)    dla   wzmocnienia  wyraże- 
nia:   —    ift    feiner,    ber  .  .  . 
niemasz  (tu)  nikogo,  ktoby . . . ;  ! 
roer  —  wiÓ.  ktokolwiek  chce; 
alg   —  finb  jakoto;   •—   f)aft 
bu   bcin   ©elb    oto  twoje  pie- 
niądze;  4)   (zamiast  loo)    ber 
Ort,  —  baö  S3erbred^en  ge^dEie^ 
l^en   ift  miejsce,  gdzie  popeł- 
nioną została  zbrodnia;  5)  dla 
oznaczenia       obecności      lub 
istnienia  :    —    fein    być   obe- 
cnym ;  er  ift  für  mid^  nid^t  — 
dla    mnie    on     nie     istnieje; 
lüäre  er  nic^t  —  geioejen,  fo 
\]äiU  id^  ben  ^rocefä  geroon* 
nen    gdyby    nie    on,    b>'łbym 
proces    wygrał;    "^Oii   ift  noc^ 
nic  —  gercefcn  tego  jeszcze 
nie    bywało,    to    do    niczego 
niepodobne;  alleö  ift  fc^on  — 
gcroefen!     nic    nowego    pod 


słońcem!  wszystko  to  już 
bywało !  G)  dla  oznaczenia  ! 
czasu  :  —  fprad)  er  wtedy,  na  j 
to  przemówił;  —  lief  aUe§  j 
fort  na  to,  wówczas,  wtedy 
wszyscy  uciekli;  7)  dla  ozna- 
czenia okoliczności:  —  fann 
tnan  fagen,  bafś  ...  w  tym  wy- 
padku powiedzieć  można, 
że  ... ;  toaö  !ann  id^  —  ma= 
d^en?  cóż  mogę  wobec  tego 
(w  tym  razie)  uczynić?  — 
braud^t'ö  SRutfj  w  takim  wy- 
padku trzeba  mieć  odwagę; 
unb  —  wagt  man  nod^  ^u 
behaupten  i  wobec  tego  śraią 
jeszcze  twierdzić;  II.  cotti. 
skoro,    kiedy,    podczas    gdy : 

—  id^  mit  bir  rebe  podczas 
gdy  z  tobą  mówię,  kiedy  z  to- 
bą mówię;  —  aüeö  beenbigt 
tuar  kiedy  wszystko  było  skoń- 
czone; —  fie  fitf)  oetijeiratete 
z  okazyi  jej  zamążpójścia, 
wychodząc  za  mąż;  —  bem 
fo  ift  skoro  rzecz  tak  się  ma; 

—  ©ic  ein  Kenner  finb  zwa- 
żywszy, że  pan  jesteś  znawcą. 

2^abci',  (także  ba'bei)  adv. 
1)  w  odniesieniu  do  miejsca: 
obok,  blizko;  mir  finb  gang 
nal^e    —   jesteśmy  tuż  obok; 

—  fein  być  obecnym  przy 
czem,  być  przy  czem;  iĄ  bin 

—  biorę  w  tem  udział;  — 
ftel^en  stać  obok;  eś  ift  ein 
©arten  —  jest  obok  (przy 
tem)  ogród;  ein  ^au§  unb 
!ńn  ©arten  —  dom  bez  ogro- 
du ;  2)  w  odniesieniu  do  czasu  : 
id^  bin  thtn  —  an  \\)n  gu 
fc^reiben  mam  właśnie  pisać 
do  niego,  zabieram  się  wła- 
śnie do  napisania  mu;  ic^  tüor 
na^c  —  ben  9>erftanb  ju  Der« 
liercn  byłem  blizkim  szaleń- 
stwa; :>)  przy  tem:  id^  fjabe 
nid^tö  —  geioonnen  nic  przy 
tem   nie  zarobiłem;   er  bleibt 


—  zostaje,  obstaje  przy  tem; 

eö  ift  loo^t  etioaś  9icib  —  i  za- 
zdrość odgrywa  przy  tem  pe- 
wną rolę;  n)a§  ift  benn  —  ? 
cóż  w  tem  złego?   eś  bleibt 

—  przy  tem  zostaje,  na  tem 
koniec;  ic^  \)aht  mir  nid^tö 
Söfeö  —  gebaut  nie  miałem 
przy  tem  nic  złego  na  myśli; 
raas  foltte  ic^  —  t^un?  cóż 
miałem  wobec  tego  czynić? 
4)  przytem,  nadto,  oprócz 
tego;  er  ift  !Iug  unb  fc^led^t 

—  jest  mądry,  a  przytem  zły ; 
fie  ift  fd^on  unb  —  gcbilbet 
jest  piękną,  a  nadto  i  wy- 
kształconą;  er   ift   arm,   unb 

—  unterftü^U  er  noc^  anbcre 
mimo  że  eam  jest  biednym, 
udziela  jeszcze  innym  wspar- 
cia. 

ii^aöei'sfitjcn,  vn.  fa|  babei, 
fjabe  (bin)  babci  gefeffen  sie- 
dzieć obok. 

^abei'=ftc^cn,  vn.  flanb  ba- 
bei,  \^aht  (bin)  xuxlzi  geftanben, 
stać  obok,  być  obecnym  przy 
czem. 

^dCd'^O^  m.  powtórzenie  n.. 
dakapo. 

^ad;,  sn.  *e§,  pi.  ©äd^er, 
dach  m.,  poszycie  n.  domu. 
strzecha/". ;  unter  einem  *e  mo()= 
nen  mieszkać  w  jednym  domu. 
pod  jednym  dachem;  unter 
bem  =e  loofinen  mieszkać  na 
poddaszu ;  ein  |>au§  unter  — 
bringen  doprowadzić  dom  (bu- 
dowę) pod  dach;  ein  Sper= 
ling  in  ber  |)anb  ift  beffcr 
alś  eine  Xaubc  auf  bem  »e 
lepszy  wróbel  w  garści,  niż 
gołąb  na  dachu;  jmnbm  — 
unb  {^oc^  geben  dać  komu 
przytułek;  ctn).  unter  —  unb 
?füd^  bringen  skończyć  co ;  er 
bat  weber  —  nod^  ^ac^  nie  ma 
I  przytułku,  niema  gdzie  głowy 
'■  położyć. 


i 


rrt'tüiOoncu 


275 


S^al^ct'm 


^a'djboncu,  sm.  =ö,  2^^-  — / 

kaW^k  m.  dachu. 

ijd'rflliunb,  sm.  «=eś,  wiąza- 
nie n.  (więźba  /.)  dachu. 

^a'rfjbctfer,  sm.  =§,  pi.  —, 

pukrywacz  m.,  dekarz  m. 

3'a'd)fenftcr,  sn.  -§,  pl  —, 

okno  n.  w  dachu. 

2^a'd)firft,  sm.  «eö,  pl.  =e, 
grzbiet  m.  dachu. 

S'a'd)!!)!'!!!!!!,  adi,  daszko- 
waty,  spadzisty. 

^a'rf^gcbinbe,  sn.  je§,  pl 
— ,  :==  2)acl)bunb. 

^a'(^ncf(()0jv\  sn.  -ffe§,  pl. 
•ffe,  poddasze  n. 

^a'^tanxmtx'f   sf.   pl.  «n, 

komora  /.  pod  strzechą;  iz- 
debka f.  na  poddaszu. 

^a'fljfcl^ie,  sf.  pl.  =n,  kosz 

m.  dachu,  kąt  m.  raięday  da- 
chami. 

5^a'd)^a^)JC,  sf.  tektura/, 
dachowa ;  aspf|alticrtc  —  smo- 
łowiea  /. 

^n'd^^fannC,  sf.  pl.  'X\,  da- 
chówka /. 

3)fl'(^^fettC,  sf.  pl.  *n,  pła- 
tew /.,  leżnia  /. 

^a'^rö^m,  sm.  --B,  pl.  *e,  i 
=  2)ad^pfette.  I 

S^a'tfjriunC,  sf.pl.  -n,  rynna  i 
f.  na  dachu. 

S'aÖ)^,  sm.  =c§,  pl.  't,  borsuk 
m.,  jaźwiec  m.  j 

^'O'rfjgÖau,  sm.  -c3,  pl.  -i, ! 
jama  /.  borsacza.  [m.  I 

S^a'(^f(l^icfcr,  sm.  *§,  łupek  I 

S'a'djff^möcl,    sf  pl.   =n,  I 

gont  m.  { 

S'a't^^faße,  sf.  pl.  -.n,  pu- 
łapka f.  na  borsuki. 

S'a'dj^fctt,  sn.  ^eö,  sadło  n. 
borsucze. 

^a'C^^^Jtnb,  sm.  't^,pl.  't, 
jamnik  m. 

^ti'ń)ipavvtn,  sm.  *g,  pl.  — , 
krokiew  /.  dachu. 

^a'CÖfWfJef  sf.pl.  «n  (tak- 
że: -fpliiie)  =  2)ac^jc^inbel. 

)^a'ń)^itu\}f  sn.  s(e)g,  słoma 
f.  do  pokrycia  dachu. 

^a'^ftitüdjcn,  5».  -g,  pi.  —, 

izdebka  /.  na  poddaszu. 

2)a'd)ftU^I,  sm.  .C8,j??.  sp^- 
\t,  stolec  m.  dachowy;  liegen» 
ber,  fłel^enbcr  —  leżący,  sto- 
jący stolec  dachowy. 

5^a'djftul)Ifettc,  sf.  pi.  ^-n, 

podpora  j^.  krokwi. 


^n'ri)ftu()lfäulc,  sf.  pl.  ^n, 

słup  7)1.  stolcowy  dachu. 

^a'rfjtel,  sf.pl.  -n,  policzek 
m.]  imnbm  ńm  —  oerfe^cn 
dać  komu  w  twarz. 

^rt't^tcllt,  va.  (§a6cn)  je» 
manbeii  wypoliczkować  kogo. 

^a'd)ti*aufc,  sf.  pl.  =n,  = 
2)acl^tinne. 

^'a'rfjWnn,  sf.  pl.  -en,  opa- 
trzenie n.  (pokrycie  n.)  da- 
chem. 

Xa'd)UinIiu,  sm.  =e§,  pl.  --e, 

naczołek  m.  dachu. 

2)a'd)tt)oI)mutg,  sf  pl.  ^m, 

mieszkanie  n.  na  poddaszu. 

^a'djjiegcl,  sm.  .-§,  pl.  —, 

dachówka  /.;  ^o[)Ier  —  da- 
chówka staśkowa. 

3^abu'rrf),  adverh.  1)  tędy, 
tamtędy;  —  mujet  bu  gelten 
tędy  musisz  przejść;  2)  przez 
to,  w  ten  sposób;  —  !annft 
bu  i^r  gefallen  w  ten  sposób, 
przez  to  możesz  się  jej  podo- 
bać; —  ba[ś  .  .  .  przez  to, 
wskutek  tego,  że  ... ;  —  bafŚ 
bie  (Sifenöa^n  gebaut  würbe, 
Ijob  ftd^  ber  ^anbel  ber  ©tabt 
przez  wybudowanie  kolei 
podniósł  się  handel  w  mieście. 

!^afü'r,  adv.  1)  za  to;  er 
ift  geftraft  roorbcn  — ,  bafś 
er  .  .  .  ukarany  został  zato, 
że ... ;   id^   l^abe   5   ajiar!   — 


gegeben  dałem  za  to  5  marek ; 
feine  3=rau  ift  ^äfölid^,  aber  — 
reid^  jego  żona  jest  brzydka, 
ale  zato  (w  zamian  zato) 
bogatą;  id^  üerbiene  2)anf  — 
zasługuję  zato  na  podzięko- 
wanie; 2)  er  rairb  —  ge^al= 
ten  mają  go  za  takiego  (np. 
za  bogatego);  er  gilt  —  ucho- 
dzi za  to,  za  takiego;  3)  — 
unb  bagegen  fpred^en  przema- 
wiać za  i  przeciw;  ftnb  ©łe 
—  ?  czy  jesteś  pan  za  tem? 
ic^  bin  — ,  baf^  bu  ^ier  bleiben 
foUft  jestem  za  tem,  byś  tu 
pozostał;  —  gibt  eg  fein  SJJit- 
tel  na  to  niema  sposobu,  temu 
nie  można  zaradzić;  eś  fte^t 
nid)t  —  nie  warto,  nie  opłaci 
się;  4)  tc^  bürge  !3^uen  -- 
ręczę  panu  za  to;  ic^  fc^TOÖre 
nid^t  —  nie  przysięgam  na 
to ;  —  forgen,  baf ä . .  postarać 
się  o  to,  by  . . ;  B)  —  fi)nnen; 
idf)  !ann  nid^tS  —  to  nie  moja 


wina;  fann  id^  — ?  czy  moja 
w  tem  wina?  czy  to  ja  wi- 
nien temu?  6)  —  tjalten  są- 
dzić, mniemać;  (także  rze- 
czownikowo) nac^  meinem 
SDafiirl^alten  według  mego 
zdania;  7)  mir  ift  nic^t  bange 

—  nie  mam  o  to  strachu. 
^'aoCgcn,    I.  adv.  l)  prze- 
ciw temu;  id^  l^abe  ©riinbc  — 
mam   powody    przemawiające 
przeciw  temu;  id^  l^abe  nic^t^ 

—  nie  mam  nic  przeciw  temu; 
raenn  ©ie  nid^tś  —  l^aben 
jeśli  nie  masz  pan  nic  przeciw 
temu;  maś  l^abcn  ©ie  —  ^u 
fagen?  co  masz  pan  przeciw 
temu  powiedzieć?  —  fctn 
sprzeciwiać  się;  l^at  jmnb  tixo. 

—  ?  czy  kto  się  sprzeciwia? 
czy  ma  kto  co  przeciw  temu  ? 
er  ftrftubt  fid^  —  opiera  się 
temu;  er  ftie|  —  (5.  33.  gcgett 
bie  Xl^ür)  uderzył  o  co  (np. 
o  drzwi);  2)  wobec,  w  po- 
równaniu, przeciw;  er  ift  fel;r 
reic^,  mein  Vermögen  ift  nichts 

—  on  jest  bardzo  bogatym, 
mój  majątek  w  porównaniu 
nic  nie  znaczy;  bein  Unglütf 
ift  nid^tS  —  twoje  nieszczę- 
ście jest  wobec  tego  niczem; 

—  Italien  porównywać;  II, 
coni.  ic^  i^\xł  bir  @ute§,  bu 
t^uft  mir  —  nur  ©c^led^teS 
czynię  ci  dobrze,  ty  przeci- 
wnie (zaś)  czynisz  mi  tylko 
źle;  er  ja^tt  glct(^,  —  t)er= 
langt  er  billigere  greife  płaci 
gotówką,  ale  w  zamian  do- 
maga się  niższych  cen. 

^agg,  sn.  =eg,  pi.  Ȥ,  lina 
z  węzłem  do  chłosty  służąca 
(w  marynarce). 

^ag«crr(c)oti)>,  (wym.:  ba= 
geroti'p)  sn.  =ö,  pl.  =e,  obraz  m. 
utrwalony  na  płycie  metalo- 
wej, dagerotyp  m. 

ŻagitCrr(C)Otl)^iC',  (wymaw. : 
bagerotipi')  sf  dagerotypia  /. 
(utrwalenie  obrazów  na  pły- 
tach metalowych). 

^af)Ct'nt,  I.  adv.  w  domu, 
u  siebie,  w  mieszkaniu;  n)0 
ftnb  ©ie  —  skąd  pan  jesteś  ? 
ic^  fü^le  mic^  bei  bir  tpte  — 
czuję  się  u  ciebie  jak  w  do- 
mu;'er  ift  Überall  —  czuje 
się  (zachowuje  się)  wszędzie 
jak  u  siebie;  in  blef  er  ?>-rage 

18* 


2af^t'x 


276 


S!a'me 


bin  id^  —  tę  sprawę  znam 
doskonale;  —  ift'S  am  beften 
wszędzie  dobrze,  a  w  domu 
najlepiej ;  II.  '^al)dm,  sn.  =»0, 
ognisko  n.  domowe,  dom  m. 
'^alft'V,  I.  adv.  1)  stamtąd, 
stąd;  —  fann  er  nid^t  anfoni= 
men  stąd  nadejść  nie  może; 
er  lommt  eben  —  właśnie  nad- 
chodzi ;  er  f ä^rt  —  jedzie  so- 
bie; biś  —  a)  aż  dotąd;  b) 
aż  do  tego  czasu ;  2)  z  tego, 
stąd;  —  !ommt  eö  stąd  po- 
chodzi; icl^  !enne  il)n  —  meil 
id^  il^n  einmal  bei  einem  g^reun* 
be  getroffen  l)abt  znam  go  stąd, 
żem  go  raz  zastai  u  przyja- 
ciela; —  bie  2;i^ränen  stąd, 
z  tego  powodu  łzy;  II.  coni. 
więc,  przeto,  zatem ;  —  roar 
er  oorftd^tig  gemorben  stał  się 
przeto  ostrożnym ;  er  Ödt  bic 
©c^ulb  bejal^lt,  i^  fann  i()n 
—  nid^t  !lagen  zapłacił  dłag, 
nie  mogę  go  więc  (przeto,  za- 
tem) skarżyć. 

^a^e'r=faljrcn,  vn.  fä^rft, 
faĘirt,  fu^r  bat)er,  bin  ba^er= 
gefafiren  nadjechać,  przejeż- 
dżać się  (z  pewną  paradą). 

2)oI)C'\=f(iegcn,  ^vn.  ftog'ba= 
l^er,  bin  batiergefłogen,  przele- 
cieć, przelatywać. 

^ai)t't=:^ti)ti\,  vn.  gieng  ba= 
[)er,  bin  batiergegangen,  prze- 
chadzać się  z  powagą. 

bal^er,  bin  baljergefommen,  na- 
dejść (zwolna);  mcr  ift  bie[er 
ajienfe^,  ber  ba^er!ommt  co  to 
za  człowiek,  który  tu  nad- 
chodzi? [ry). 

^ai^Cra'b,  adv,  tedy  (z  gó- 

2)a^Crau'f,  adi.  tedy  (pod 
górę). 

S)a]^Crau'Ś,  adv.  tędy  (na 
zewnątrz);  fommt  man  — -  auf 
ben  ^of  ?  czy  można  tędy  wy- 
dostać się  na  podwórze? 

^ai^Cl'Ct'tt,  adverb.  tedy  (do 
wnętrza). 

ŚaI)CrU'bcr,  adv.  tędy  (prze- 
chodząc); ge^en  ©ie  —  ino 
3immer  przejdź  pan  tędy  do 
pokoju. 

^al^Cnrail,  adv.  tędy  (na- 
około); gefjen  ©ie  —  obejdź 
pan  tędy. 

S'ftIliC'V,  adv.  tu,  w  tem 
miejscu. 


l:a\)i'n,  adv.  l)  tam;  ift  eä 
meit  biś  — ?  czy  daleko  aż 
tam?  er  ift  geftern  —  gefal^» 
ren  pojechał  tam  wczoraj ; 
ber  äi?eg  —  ?  droga  tam  ?  2) 
w  połączeniu  z  czasownikami 
najczęściej  się  nie  tłómaczy 
np.  «braufen,  =eilen,  «fliefien 
pędzić,  spieszyć,  płynąć  itd. ; 
3)  do  tego,  tak  daleko,  do- 
tąd; eś  —  bringen  doprowa- 
dzić do  tego;  eś  ift  mit  il^m 

—  gefommen,  bafś  er  aUeö 
oerJaufen  mufśte  doszło  z  nim 
tak  daleko,  tak  dalece  pod- 
upadł, że  musiał  wszystko 
sprzedać;  man  l^at  fid^  —  ge= 
einigt,  baf§  . . .  zgodzono  się, 
ułożono  się,  by  ... ;  4)  — 
fein  umrzeć,  zginąć;  il^re  ^U= 
genb  ift  —  jej  młodość  już 
minęła,  już  po  jej  młodości; 
meine  3fiu§e  ift  —  jaż  po  moim 
spokoju,  utraciłem  spokój. 

^a|iua'b,  adv.  tędy  (na 
dół);  ge{)en  <Sie  — zejdź  pan 
tęJy  na  dół. 
'^a^ina«'§,  adv.  tędy  (na 
zewnątrz);  gelten  ©ie  — wyjdź 
pan  tędy. 

2)a^1nci'll,  adv.  tędy  (do 
wnętrza);  gelten  ©ie  —  Avejdz 
pan  tędy. 

S!a!^i'ngabC,  sf.  zupełne  od- 
danie się. 

2)al)inöC'fieU,  adv.  przeci- 
wnie. 

3)ai^i'llten,  adv.  za  sobą, 
w  tyle ;  maśj  —  ift,  ift  gemäbt 
(tyle  co)  co  się  stało,  już  się 
nie  odstanie. 

!^ai^i'lttcr,  adv.  poza,  poza 
tem,   za    tem;    ić)   loeife,   TO  ag 

—  ftcdEt  wiem,  co  się  poza  tera 
kryje;  e§  !ann  bod^  ctiu.  — 
fein  coś  przecież  może  być 
poza  tem ;  —  f ommen  wykryć 
tajemnicę;  id^  njerbe  nocb  — 
!ommen  wydostanę  ja  to  je- 
szcze; eä  fłedEt  nic^t  »iet  — 
nic  w  tem  niema,  nie  wiele 
to  warto. 

^aljiniiber,  adv.  tędy;  gc« 
'  l^en  ©ie  —  in  ben  ^of  przejdź 
pan  tędy  na  podwórze. 

^a^inu'ntCr,  adv.  tędy;  ge- 
^en  ©ie  —  in  ben  Äettcr  zejdź 
.  pan  tędy  do  piwnicy. 

I     S^alllboib,  Am.  ^eä,  pi  »e, 

I  poręcz  /.  galeryi  okrętowej. 


^a'^lcit  (bauen),  vn.  (t)a» 
ben)  figlować,  bzdurzyć;  mit 
jmnbm  —  gzić  się  z  kim, 

2)alj(erci',  sf.  pi.  «en,  figle, 
gzy. 

2)a'^Iig  (ba^t,  ba^lifc^),  adL 
figlarny,  rozpustny. 

'^aU\)üoÜ)tt,   sf.  pi.   -en, 

zbiór  m.  kamieni. 

2)aftt)1ifrf),  adi.  =er  SSer§ 
daktyl  m. 

^a1tt)Iu?,  sm.  —,pl.  S)af= 
Iglen,  daktyl  m.  (stopa  wier- 
szowa). 

2)a'lbcrn,   vn.   (^aben)   = 

2^a'Icn,  1)  vn.  (^aben)  = 
S)ablen;  2)  vn.  (fein)  zacho- 
dzić, zapadać ;  bie  ©onne  balt 
słońce  zachodzi. 

2>alfCt,  adi.  (dyalekt)  nie- 
zręczny, niezgrabny,  głupi. 

2)a'nialig,  adi.  ówczesny; 
bic  -e  20?obe   ówczesna  moda. 

^fl'ntftl'^,  adverb.  wonczas, 
w  owym  czasie,  naonczas. 

^amagcCncr,  adi.  (w  zło- 
żeniach) damasceński;  »arbeit 
robota  damasceńska,  robota/', 
damaszkowa;  =f(inge  głownia 
f.  damaszkowana  (damasceń- 
ska); —  ©tal^t  stal  m.  dama- 
sceńska. 

2)ama«fcc'ncr^flaumc,  5/.^?^ 

t=n,  śliwka  f.  damascenka. 

S'ama^cic'rcn,  va.  (l^aben) 

damapzkować,  dziwerować. 

S)ama'ft,  sm.  »cg,  pi.  *e, 

adamaszek  m. 

Sanifl'ftai'^cit,  sf.  pi.  -en, 

robota  /'.  adamaszkowa. 

^'Omaftartig,  adi.  na  spo- 
sób adamaszkowy. 

^anta'ftCn,  ac?i.  adamaszko- 
wy. 

^ama'ftmöbel,  sti.  2jI-  me- 
ble m.  pi.  adamaszkowe. 

^nma'ftftaöl  =  5)amaecc- 
ner  ©ta^l. 

Sa'lUborf,  sm.  -6,  pi.  =»bödfe, 
=  2)ambirtd^. 

^ambrctt  (3>amjpiel),  sn. 
se§,  pi.  =er,  wareabnica  /. 

3(i'«id)cn  (2)ämlein)  sn.  =0, 
i  2^1'  — ,  damulka  /.,  dame- 
I  czka  /. 

I  S^tt'me,  sf.  pi.  .n,Jl>dama 
i/.,  wielka  pani;  einc  junge  — 
i  młoda  dama,  panna  f.;  bie 
I  corncijme  —  fpiclen  bawić  się 


*<XN 


2^ä'nicl 


277 


5a'iiiUffcffcl 


w  wielką  panią;  2)  =n  (2)a- 
menjpiel)  warcaby  pl.\  3) 
(w  kartach)  dama  /. 

S^ä'mel,  sm.  =g,  ph  —,  głu- 
piec. 

^^a'mcnf^icl,  sn.  .e§,  pZ.  -e, 

=  3)ame  2). 
2:a'ntenftcin,  «m.  >e§,i??.  -e, 

kamyk  m.  warcabny,  warcab 
fw.,  arcab  wi. 

3)a'mentijclt,    sf.    płeć  /. 

piękna,  kobiety;  eine  ^t'\i= 
fd^rift  für  bic  —  czasopismo 
dla  kobiet. 

sf,  pl.  =en,  danielica  /.,  danie- 
liczka  /. 

2^a'm^irf(^r    sm.   ^t§,  pl. 

*e,  daniel  m. 

3)ä'mifc^  (także:  ba'mifd^), 
adi.  nieprzytomny  (zatuma- 
niony),  eiupi. 

S^ami't,  1.  adv.  (=mit  biefcr 
©ac^e)  tera,  z  tem,  przez  to; 
lüaö  mac^t  et  —  ?  cóż  on  z  lem 
robi?  lafjen  ©ic  mic^  —  in 
dinf)t  daj  mi  pan  z  tem  spo- 
kój;  \ć)  hin  —  einoerftanbcn 
zgadzam  się  z  tem ;  baä  fielet 

—  in  33erbinbung  to  ma  zwią- 
zek z  tem;  raie  ftef)t  eg  — ? 
co  z  tem  si:3xhać?  ro O  roili  er 

—  I^inauś?  do  czego  on  tem 
zmierza?  —  ^at  Cä  nid^tS  JU 
bebeuten  to  niema  żadnego 
znaczenia;  —  roirb  er  nichts 
ausrichten  przez  to,  w  ten 
sposób  nie  dojdzie  do  cela; 
unb  —  bafta!  i  koniec  na  lem ! 

—  ift  mir  nic^t  gcbient  na  nic 
mi  się  to  nie  przyda,  to  mi 
nie  pomoże;  roaś  rooQcn  ©ie 

—  fagen?  co  pan  chcesz  przez 
to  powiedzieć?  ic^  fisng  — 
an  rozpocząłem  od  tego ;  icj^ 
gc^e  —  urn  mam  zamiar;  II. 
coni.  aby,  żeby,  ażeby ;  —  icb 
wei^  żebym  wiedział;  fomme 
ing  3*^1^'««^/  —  wir  ru^ig 
fprec^en  fönnen  wejdź  do  po- 
koju, ażebyśmy  sie  spokojnie 
rozmówić  mogli;  w  ift  ein 
SSerleumber,  —  bu  eö  nur 
łt>€i^t  żebyś  wiedział,  że  to 
oszczerca. 

^d'niütfj,  adi.  =  bämifd^. 

2^amm,  sm.  "^^,^1.  ^ämme, 
grobla  /.,  tama/.,  nasyp  w.; 
jmnbn  auf  ben  —  bringen  na- 
prowadzić   kogo    na    dobrą 


drogę;  roicber  auf  ben  — łom* 
men  a)  przyjść  znów  do  zdro- 
wia, b)  odzyskać  znaczenie 
(powodzenie),  odbić  się. 

2)a'ntmbntc^,  sm.  se§,  pl. 

«brudne,  przerwanie  grobli, 
tamy. 

^ä'mmen,   i.   va.   (^aben) 

wznieść  groblę,  tamować;  II. 
vn.  (^abcn)  (f^lämmen)  zby- 
tkować  (obficie  jeść  i  pić). 

^a'mmerbc,  sf.  i)  ziemia/. 

ogrodowa ;  2)  ziemia  na  nasyp. 
2)ä'mmcr^aft,  adi.  l)  przy- 
ćmiony, wpółciemny;   2)  nie- 
jasny, fantastyczny. 

2)ä'mmci*n,  vn.  (^aben)  i) 

półświaiłem  świecić ;  ber  Sßor* 
gen  bämmert  fc^on  już  świta 
poranek;  ber  »ilbcnb  Dämmert 
zmierzcha,  zachodzi  wieczór; 
roitm  eä  bämmert  a)  gdy  świta, 
b)  gdy  zmiei-zcha;  2)  id)  l^abe 
eine  =be  Hoffnung  mam  pro- 
mień nadziei;  es  bammelt  mir 
in  ber  ©eete  mam  przeczucie. 

3)ä'mmcning,  sf.  pi.  «en, 

1)  zmierzch  m.  (wieczorny); 
in  ber  (2lbents)  —  o  zmierzchu, 
o  szarej  godzinie;  2)  świt  m. 
(poranny),  świtanie  n.,  brzask 
m. ;  in  ber  (ajiorgcn»)  —  o  świ- 
cie; 3)  in  ber  —  w  ciemności, 
po  ciemku. 

^ä'mmcruiig^f alter,  sm.  =§, 

pl.  — ,  wilczomleczek  m. 

^a'mm()ii*fd),  sm.  =e§,  pt^- 
=»e,  =  ^amljtrfc^. 
2)a'mmftra^c,   5/  ^;Z.  =n, 

szeroka  droga/.,  gościniec  m. 
(szosa  /.). 

^a'mmiDcg,  sm.  *c§,  pl.  «e, 
=  SDimmftra^e. 

2)a'ntOU,  sm.  -§,  pl.  ^0'nen, 
demon  w.,  (zły)  duch  m.,  nie- 
zwykły  i  niebezpieczny  czło- 
wiek;  er  ift  fein  —  to  zły 
duch  jego. 

2)ämO'Ut(rf),  adi.  demonicz- 
ny; eine  =c  (Sd^änl^eit  demo- 
niczna piękność. 

^ain^f/sw.  -e§,^r2)ämpfe, 

1)  para/.,  wyziew  m. ;  ca  gel^t 
mit  —  idzie  jakby  parą;  2) 
dym  fw. ;  3)  einen  -—  ^abcn 
mieć  w  głowie,  w  czubku; 
4)  astma  /.,  dychawica  /. 

^ft'm^jfn^^arat,  sm.  't%,pl. 

=e,  przyrząd  m.  (aparat  m.) 
parowy. 


2)a'm^f bab,  sn.  -e§,  pl.  *bä« 

ber,  łaźuia  /.  parowa,  parnia 
/.,  kąpiel  /.  parna,  rosyjska 
łaźaia  /. 

^a'm)łfboot,  sn.  -eS,  pl.  -c, 

łódź  /.  parowa,  statek  m.  pa- 
rowy, parostatek  m. 

^a'm^jfcn,  i.  vn.  (^aben) 
1)  parować;  bie  @rbc  bampft 
ziemia  paruje;  bic  ©uppe 
bampft  fc^on  auf  bem  3^ifd^ 
gorący  rosół  już  na  stole; 
bampfenbe  ^ferbc  zziajane 
konie;  2)  poruszać  się  za  po- 
mocą pary;  ber  3^9  bampft 
pociąg  pędzi;  über  titx\,  ©ee 

—  przejechać  parowcem  przez 
jezioro;  II.  va.  i  vn.  (I^aben) 
eine  pfeife  —  ćmić,  kurzyć, 
palić  fajkę;  ein  ßi^^^^^i^  ^^^ 

—  nadymić,  zakopcić  pokój. 
S^ä'nt|jfen,    va.   (^aben)    1) 

przytłumić,  pohamować,  stłu- 
mić, osłabić,  przyciszyć;  mit 
gcbämpfter  ©timme  fpred^cn 
mówić  przytłumionym,  przy- 
ciszonym głosem,  mówić  pół- 
głosem; "iitn.  ©lang  beg  Sid^= 
teä  —  przytłumić  światło ; 
ben  ^arbenton  —  osłabić, 
przytłumić  barwę;  einen  33tanb 

—  przytłumić  pożar;  bert 
©d^merg  —  przygłuszyć  ból ; 
bie  Scibenfd^aft  —  powścią- 
gnąć, przytłumić  namiętność; 
ben  Ślufru^r  —  stłumić  roz- 
ruch; 2)  gebämpfteö  gleifd^ 
duszone  mięso. 

Sa'm^fcri  sm.  =s,  pl.  —, 

parowiec  m.,  okręt  m.  paro- 
wy, parostatek  m. 

^ä'm^fciv  sm.  «g,  pl.  —, 
1)  osoba,  która  powściąga,  po- 
wstrzymuje (=bämpfen  1);  2) 
einer  ©ac^e  einen  —  auffegen 
przytłumiać,  poskramiać  co ; 
bie  Suftigleit  erhielt  einen  — 
wesołość  się  przerwała,  po- 
psuła; 3)  kapturek  m.  do 
gaszenia  światła;  4)  (przy 
instrumentach  muzycznych) 
tłumik  m,  (przyrząd  do  przy- 
tłumiania dźwięku). 

2)ä'm))fiaf  ac^i.  1)  dycha- 
wiczny,  astmatyczny  (także 
bampfig);  2)  wydymający; 
bampfigeä  ^^utter  wydymający 
obrok. 

^a'itt^ffeffd,  sm.  ^^,pl.  —, 

kocioł  m.  parowy. 


^a'm)jf!oIDcn 


-'>79 


Tara'if 


— ,  tlok  m.  maszyny  parowej. 

^a'm^fmafrfjine,  s}\  2^1-  *n, 

maszyna  /.  parowa;  ^od^» 
brudf —  maszyna  parowa  o 
Wysokiem  ciśnieniu;  9?icber= 
brucf —  maszyna  parovva  o 
nizkiem  ciśnieniu  ;rotiercnbe  — 

—  obrotowa, 

żegluga  /.   parowa. 

^a'm:|iftt)agcn,  sm.  =ä,  pi 

=n)ägen,  parowóz  m.,  lokomo- 
tywa f. 

^ana'(^  (także:  barna'c^), 
adv.  1)  (=  nać)  biefer  ©a^e) 
za  tem,  po  to,  o  to,  do  tego; 
iĄ  ftre6e  —  dążę  do  tego; 
\ć)  raetbe  nidEit  —  laufen  nie 
będę  za  tem  biegał;  id^  tiabi 

—  gefragt  pytałem  o  to;  2)  — 
i^anbetn  postępować  wedlng 
tego,  stosownie  do  tego;  bte 
3eitcn  finb  nid^t  —  czasy  nie 
sa  po  temu;  er  fielet  —  aus 
wygląda  po  temu;  ber  S^łorf 
foflet  billig,  ift  aber  aud^  — • 
surdut  kosztuje  tanio,  ale  jest 
też  po  temu;    3)  (=  töonad^) 

—  bic  Slrbelt,  —  ber  So^n 
jaka  praca,  taka  płaca;  — 
fid^  einer  füfirt, — roirb  einem . . . 
jak  sobie  kto  pościele,  tak 
się  wyśpi ;  4)  (=  j^emod^)  po- 
tem, później. 

:j^O'nbl),  sm.  —,  pi.  Xan» 
bieś,  dandys  m.,  fircyk  m. 

l:am'htn,   adv.    i)   obok, 

tuż  obok,  podle,  przy  tem, 
tuż  przy  tem;  —  gef)en  przejść 
mimo,  cbybić  celu ;  2)  oprócz 
tego,  nadto,  obok  tego;  er  ift 
faul,  —  aber  aud^  ntcf)t  el^rlici^ 
jest  leniwy,  a  nadto  i  nie- 
uczciwy. 

TflniCbclt,  adv.  1)  na  dole, 
tam  na  dole,  tam  niżej;  2) 
(l^ienicben)  na  tej  ziemi,  na 
tym  świecie. 

S^anic'bcr  (barnic'ber),  adv. 
1)  na  dole,  nadół,  na  ziemi, 
na  ziemię;  —  fallen  upaść  na 
ziemie;  — fSmpfen  zwalczyć, 
powalić  o  ziemio;  2)  er  Hegt 
(Iranf)— leży  chory ;  bie  ^ranf * 
leit  ^at  il^n  —  gcroorfen  choroba 
go  zwaliła ;  er  Hegt  f)offnungś= 
[oä  —  1' ży  śmiertelnie  chory. 

^Ollf,  sm.  .eö,  1)  dzięki^;/., 
wdzięczność  /. ;    ic^   bin  t^m 


—  fd^ulbig  jestem  mu  wdzięcz- 
ność winien;  ić)  roei^  i^m  — 
bafiir  wdzięczny  mu  jestem 
za  to;  ©Ott  fet  — !  Bogu 
dzięki!  2)  podziękowanie  n., 
podzięka    /.,    dzięki  pi.]    ben 

—  abftatten  złożyć  dzięki, 
podziękowanie;  beften  — !  ser- 
deczne dzięki  1  fd^önen,  oielen 

—  bafiir  uprzejme  dzięki  za 
to;  taufenb  — !  tysiąckrotne 
dzięki  1  3)  dank  m.,  nagroda/, 
na  turnieju;  4)  jmnbm  etra.  ju 

—  niad^cn  zrobić  komu  co 
według  jego  życzenia,  zado- 
wolić kogo;  b)  praep.  dzięki; 

—  Ql^rer  ^emü^ung  dzięki 
pańskiemu  zachodowi. 

2^a'nfbnr,  adL,  l)  wdzięcz- 
ny; id^  bin  ^fjnen  fe^r  — 
jestem  panu  bardzo  wdzięcz- 
my» ft(^  —  S^igcn  okazać 
wdzięczność;  2)  eine  «e  2luf* 
gäbe  wdzięczne  zadanie;  ein 
=eś  @efd)äft  korzystny  interes. 

^'a'ntbarfcit,  sf.  wdzięcz- 
ność/., dziękczynność/, ;  feine 

—  bejcigen  okazać  wdzięcz- 
ność. 

S'o'nf  bcjcigiing  («bejeugung), 

sf.pl.  =en,  okazanie  n.,  objaw 
m.  wdzięczności;  er  er^ieU 
jal^lreic^C  =en  otrzymat  wiele 
objawów  wdzięczności. 

^'a'nfeil,  I.  vn.  (fjaben)  dzię- 
kować, podziękować;  jjmnbm 
für  etro.  —  dziękować  komu 
za  co;  banfe  fd^Ön!  pięknie 
dziękuję !  SBiinfd^en  ©ie 3öein  ? 
(odpowiedź)  banfe !  czy  mogę 
panu  służyć  winem?  (odpo- 
wiedź) dziękuję!  (to  jest: 
nie  chcę);  ic^  banfe,  (odpo- 
wiedź) fetnellrfat^el  dziękuję, 
(odpowiedź)  niema  za  co; 
für  biefe  ©^re  banfe  id^  jc^ön 
za  taki  zaszczyt  pięknie  dzię- 
kuję; @ott  fei'ä  gebanft!  Bogu 
dzięki!  Bogu  chwała!  II.  va. 
odwdzięczyć  się,  nagrodzić; 
er  ^at  mir  fd^tec^t  bafür  ge« 
banft  "Ag  mi  się  zato  odwdzię- 
czył; banfe  e3  bir  ®ott!  Bóg 
ci  zapłać!  er  f)at  i^m  baś  2ebcn 
§U  —  winien  mu  życie;  i^m 
banfe  icfi  mein  ®Iüd  jemu  za- 
wdzięczam me  szcze^łcie. 

Ta'nfcn<<UiCrt,  adi.  godny 
podziękowania,  godnv  wdzięcz- 
ności. 


3^a'nfcrfÜltt,  adi.  przejęty 
wdzięcznością. 

^a'nfgefiil/l,  sn.  =e§,  jd-  ^^^ 

uczucie  n.   wdzięczności. 

Ta'nfgottc^Dicuft,  s?^.  =cś, 

pi.  «e,  nabożeństwo  n.  dzięk- 
czynne. 

^^a'nffagitiig,  sf.  pi.  =en, 
=  2)anf. 

Trtnn,  adi\  1)  wtedy,  w  tym 
razie,    w  tym  w^ypadku;    xo\t 

—  ?  cóż  wtedy  ?  cóż  w  tym 
wypadku?  felbft  —  rccnn  eg 
rca^r  roäre  nawet  w  tym  razie 
gdyby  to  było  prawdą ;  2)  na- 
stępnie, potem,  dalej ;  erft  p» 
ren,  —  reben  nasamprzód  słu- 
chać, a  potem  mówić;  3)  nad- 
to, oprócz  tego;  —  roiü  ic^ 
nod^  bemerffn  nadto  chce  je- 
szcze zauważyć;  4)  —  unb 
roann  od  czasu  do  czasu;  — 
unb  —  wtedy  a  wtedy. 

Ta'nnen,  adv.  oon  —  ge= 

f)en  pójść  precz,  odejść. 

^a'imcnljer,  adv.  =  bal^er. 

^dVf  adv.  =  ba  (w  zło- 
żeniu z  przyimkami  rozpo- 
czynającymi się  od  feamogłoski 
np.  baran). 

Tnra'U  (i  ba'ran),  adv.  (skró- 
cone: bran)  1)  przy  tem,  na 
tem,  koło  tego,  o  tem,  w  tem; 
ber  Änopf  ift  fcf)on  —  (am 
9łode)  gazik  jest  już  przy 
tem  ;  id^  benfe  —  myślę  o  tem; 
bic  2:i^eilna^me  —  ud«iał 
w  tem ;  ic^  rocrbe  mid^  —  nic^t 
floren  to  nie  będzie  dla  ranie 
przeszkodą;  2)  po  tem;  — 
fann  man  \i)n  erfennen  po  tem 
można  go  poznać;  ein  ^emb 
mit  finem  Äragen  —  koszula 
z  kołnierzom ;    ic^    j^abe    nic^t 

—  gebadet  cö  3^"^"  mit^ut^ei- 
Un  nie  przyszło  mi  na  myśl 
opowiedzieć  to  panu ;  ©ie  tl^im 
tüobl  —  dobrze  pan  czynisz ; 
ein  Öau^  mit   einem  ©arten 

—  dom  z  ogrodem ;  ic^  hin 
eben  — -  e5  '^\^  tbun  wtaśnie 
zabieram  się  do  tego;  ic^  roar 
na^e  —  ben  3>erftanb  5u  uer«= 
lieren  omal  nie  straciłem  ro- 
zumu; ic^  bin  je^t  —  teraz 
kolej  na  mnie;  ed  njor  brauf 
unb  bran,  baf§  et  bie  ©telle 
oerliereit  foQte  o  włos  byłby 
stracił  posadę;  otteö  TOöS 
brum  unb  bran  f)ängt  wszy«tko 


^arou'f 


279 


^axi'n 


CO  ma  z  tem  związek;  3)  ^ut 

—  fein  być  w  dobrem  poło- 
żeniu; ba  bin  ic^  fd^ön  — ! 
a  tom  się  ubrał;  man  lucifl 
nif^t,  n)ic  man  mit  if)m  —  ift 
z  nim  to  nie  wiedzieć,  czego 
się  trzymać;  er  Qel^t  ungem 

—  niechętnie  się  do  tego 
zabiera;  —  glauben  wierzyć 
w  to;  er  t)at  cnblidö  —  !om= 
men  muffen  wreszcie  i  na 
niego  przyjść  musiała  kolej; 
imnbn  —  frtegen  złapać  kogo 
na  co;  mad^en  <bie  fid^  — 
zabierz  się  pan  do  tego;  er 
mufś  —  a)  musi  się  do  tego 
zabrać;  b)  i  na  niego  przyjść. 
musi  kolej ;  mer  ift  —  ?  na 
kogo  kolej?  (S§  ift  nid^t§  — 

a)  niema  w  tem  słowa  prawdy; 

b)  to  nic  nie  warte;  aUeÖ  — 
fe^en  usilnie  się  starać,  poru- 
szać wszelkie  sprężyny;  \ć) 
f)abt  gut  —  gelljon,  baf§  do- 
brzem  zrobił,  żem;  er  roili  nid^t 
gem  —  niechętnie  się  do  tego 
zabiera,  ociąga  się. 

^rtraii'f,  'ba'rauf    (brauf), 

adv.  1)  na  tem,  do  tego,  w  to, 
o    to,    przy    tera;    ba    ift    ein 

i8ett,  —  !annft  bu  rul^en  oto 
łóżko,  na  niem  możesz  ppo- 
cząć;  marum  fommft  bu  rote« 
ber  —  3UlÜdf?  dlaczego  znów 
wracasz  do  tego  przedmiotu? 

—  !ann  man  ftolg  fein  na 
to  (z  tego)  moŻDa  być  dum- 
nym ;  ein  2;tfd^  unb  baä  Sifc^= 
tud^  —  stół  nakryty  obrusem; 
tcE)  fann  mid^  —  nid^t  ein= 
laffcn  nie  mogę  wdawać  się 
w  to,  nie  mogę  się  na  to  zgo- 
dzić; eö  fommt  mir  —  nid^t 
an  nie  zależy  rai  na  tem,  nie 
przywięzuję  do  tego  wagi ; 
laffen  Śie  c8  nic^t  —  an!om= 
men  nie  dopuść  pan  do  tego; 
id^  gebe  üiel  —  przywiązuje 
do  tego  wielką  wagę;  ic^  bin 
ncugteri(^  —  jestem  tego  cie- 
kaw ;  —  ftel^t  eine  l^ol^c  «Strafe 
to  zagrożone  jest  wielką  karą; 
ber  Xob  ftCl)t  —  pod  karą 
śmierci  niewolno  tego  czynić ; 
id^  roarte  —  czekam  na  to; 
id^  roełte  —  zakładam  się 
o  to;  id^  fd^rcöre  —  przysię- 
gam na  to ;  ic^  bel^arre  —  ob- 
staję przy  tem ;  2)  potem,  na- 
stępnie, na  to;   ein  ^i^'^''  — 


w  rok  potem;  —  erhielt  id^ 
bie  2lntroort  na  to  otrzymałem 
odpowiedź;  3)  =l^in^  -loŚ,  =3U^ 
ber  2Beg  fü^rt  gerabe  =3u 
droga  prowadzi  wprost  do 
tego  (do  celu);  er  gel^t  =lo§ 
zmierza  do  tego;  =loä  ar= 
beiten  dążyć  do  tego,  starać 
się  o  to ;  —  rooUte  id^  fńnauś 
do  tego  właśnie  zmierzałem ; 
4)  •—  au§  fein;  er  ift  —  au§ 
dąży  do  tego;  —  fallen  po- 
paść na  to;  —  roirb  S^iemanb 
fallen  na  to  nikt  nie  popadnie ; 

—  geben  a)  dać  zadatek ; 
roieuiet  lioben  <5ie  il^m  —  ge= 
(^ihen"?  ile  dałeś  mu  pan  za- 
datku; b)  ic^  gebe  nid^tö  — 
nie  przywiązuję  do  tego  ża- 
dnego znaczenia,  żadnej  wa- 
gi ;  fein  ganjeö  33etmögen  roirb 
=gel^en  straci  (przy  tem)  cały 
majątek ;  eä  finb  Dicle  3Jien= 
fd^en  —  gegangen  wiele  ludzi 
zginęło ;  ber  Slrjt  fagt,  bafś  er 

—  geljen  mufS  lekarz  mów', 
że  on  musi  umrzeć;  roenn  ©ic 
ficf)  nid)t  erinnern,  fo  roerbe 
ic^  ^f)nen  oiclleic^t  —  f^elfen 
jeśli  pan  sobie  nie  przypo- 
minasz, to  może  ja  naprowa- 
dzę pana  na  to;  ić)  fann  nid^t 

—  !ommen  nie  mogę  sobie 
tego  przypomnieć. 

3'(a)rairfgabc,  sf.  pi  =n, 

zadatek  m. 

^atan'^,  ba'rauä  (braus), 
adv.  stąd,  z  tego,  c§  folf:it  — 
z  tego  wynika;  —  roirb  nłrf)t§ 
nic  z  tego  nie  będzie;  roa§ 
roirb  —  roerben?  co  z  tego 
będzie?  co  z  tego  wyniknie? 
mad^en  @ie  —  roas  ©:e  rool= 
len  zrób  pan  z  tego  (z  tem) 
co  zechcesz;  id^  ma^e  mir 
nichts  —  nic  sobie  z  tego  nie 
robię;  ic^  !antt  nid^t  —  flug 
roerben  nie  mogę  się  w  tem 
rozeznać;  iia^  Saub,  —  (za- 
miast: rooraus)  bu  un§  ge= 
fü^rt  f)aft  ziemia,  z  której  nas 
wyprowadziłeś;  —  ift  cin 
33ianb  enlftanben  z  tego  po- 
wstał pożar;  eś  ift  fcf)on  ein 
©prid^roort  —  geroorben  to 
przeszło  już  w  przysłowie;  eś 
genügt,  roenn  bu  eine  <SłeEe 
—  anfül^rft  wystarczy,  jeśli 
przytoczysz  z  tego  jeden 
ustęp. 


i^a'vbcn,  vn.  (^aben)  cier- 
pieć niedostatek,  klepać  biedę. 

^a'X'bkitn,  va.  i  vr.  (fiĄ) 
bot  bar,  f)abt  bargeboten,  ofia- 
rować, podać,  nastręczyć;  e§ 
^at  fic^  mir  bie  ©elegenl^eit 
bargeboten  nastręczyła  rai  się 
sposobność. 

4)a'rbictiing,   sf.  pi   =en, 

ofiara  f.,  ofiarowanie  n. 

^a'r=briii9eu,  va.  brad}te 
bar,  l)abe  bargebrad^t,  przy- 
nieść, ofiarować,  przynieść 
w  ofierze. 

2)arci'n,  ba'rein  (brein), 
adv.  (=  in  ein  S)ing)  firf)  — 
ergeben  (fügen,  finben,  fc^idfen) 
poddać  się  czemu;  icl^  fann 
midönid()t —  finben  a)  nie  mogę 

się  do  tego  przyzwyczaić ;  b)  nie 
mogę  tego  zrozumieć;  ic^  roi[= 
ligę  —  zgadzam  się  na  to; 
er  blitfte  finfter  —  patrzył 
ponuro  przed  siebie,  miał 
ponurą  minę;  id^  gebe  '^f)mn 
norf)  ein  2)u^enb  Sadftüd^er 
—  dam  panu  jeszcze  tuzin 
chustek  w  dodatku  (w  przy- 
czynku); ficf)  —  legen  wmie-- 
szać  się,  wdać  się,  pośredni- 
czyć; —  reben  (fprec^en)  wmie- 
szać się  w  rozmowę  ;  ©i^  '^abm 
nichts  —  ju  reben  nie  mieszaj 
się  pan  w  to;  —  fd^lagen  bić 
na  wszystkie  strony;  id)  roil= 
ligę  —  zezwalam  na  to,  zga- 
dzam się. 

!?(irn,  S7n.  =§,  pokład  m. 
torfu  pod  warstwą  czarno- 
ziemu. 

Ta'rgC,  sf.  pi  =n,  haczyk 
m.  mosiężny  do  wędki. 

Ta'rgcn,  va.  (Ijaben)  łowić 
ryby  na  wędkę. 

Tari'u,  ba'rm  (brin),  adv. 
(==  in  einer  ©ad^c)  w  tem,  we- 
wnątrz, w  środku;  er  ift  — 
jest  wewnątrz  (np.  w  pokoju); 
bie  ^Ictber'finb  fc^on  —  (j.  0. 
im  Äoffer)  suknie  są  już  we- 
wnątrz (up.  w  kufrze);  —  ir= 
ren  'Bie  fic^  w  tem  się  pan 
mylisz;  e§  ift  fetnäßeiume^r^ — 
niema  już  wina  wewnątrz 
(np.  w  butelce) ;  ein  Seutel  mit 
©elb  —  sakiewka  z  pieniądz- 
mi;  eä'ift  fein  ©inn  —  nie- 
masz  w  tem  sensu;  bie  roal^re 
(5Jri3|;e  beftel^t  —  prawdziwa 
wielkość  polega  na  tem;   ber 


Sa'r4cflCH 


280 


3:arum 


Untcvfd^ieb  befielt  —  różnica 
jest  w  tern  (polega  na  tern). 
^a'r-Icgen,  va.  wykazać, 
przedstawić,  wystawić,  wy- 
łożyć, przedłożyć,  przełożyć; 
feine  ©rünbe  offen  —  otwar- 
cie przedstawić  powody. 

2a'rleflunij,    sf.   pi.    =en, 

wywód  m.,  przedstawienie  n., 
przełożenie  n. 

pożyczka  /. ;    alö  —  ij'tuiem 
pożyczki. 

^'a'MctlKn,  va.  riet)  bar, 
fiabe  barc^clie^en,  pożyczać. 

^a'rlcif)er,  sm.  =g,  pi.  —, 
(=in  sf,,  pl.  =innen),  pożycza- 
jący (-a),  wierzyciel  (-ka). 
'  ^arm,  sm.  =e§,  pl.  2)ärme, 
kiszka  /'.,  jelito  n. 

"^a'imitiHf  sn.  =eg,  i>?.  =p, 

kość  /'.   biodrowa. 

^a'rmbnic^,   sm.   ;eö,  2^^- 

=brüd)e,  kiła  /.,  ruptura  /. 

^a'rmcnt^ünbunnf  sf.  pl.  -en, 

zapalenie  n.  kiszki  (jelita). 

^a'rmemcitcninn,  sf.  pl 

i-cn.  rozdęcie  n.  kiszki. 

^a'nufeü,  sn.  =eg,  pl  =e, 

otrzewna  /.,  osierdzie  n. 

S^n'rmfiebcr,  sn.  -§,  2)1  —, 

febra  /.  jjastryczńa. 

3'a'rmcaiial,    sm.  Ǥ,   pl. 

=nä(e,  przewód  m.  kiszkowy. 

2'a'rmfaite,ą/'.jt)Z.=n,  struna 

/.  (z  kiszki   baraniej). 

^a'rmucrfrfjltnflunnf  f^f-  pl- 

sen,  splątanie  n.  kiszek. 

^Ta'rnitDurm,  sm.  -eg,  pl 
■=raürmer,  g-lista  /. 

^a'rmjlPaun,  sm.  =c§,  za- 
tkanie n.  żofądka,  zatwardze- 
nie n.  (obstrukcya  /.). 

^nrna'dj  (Da'rnact)),  adv.  = 
banac^. 

^'Qvnic'bcr,  ade.  =  banie» 
ber. 

2^aro'0,  adv.  =  barüber. 

^^n'rrbobcn,  sm.  =s,  pl  =bö= 

bcn,    suszarnia  /.,    strych  m. 
do  suszenia. 

To'rrC^  sf.  pl  «n,  1)  su- 
szarnia /. ;  2)  susza  /.,  wy- 
schnięcie n.  (choroba  głównie 
u  ptaków  polegająca  na  wy- 
pchnięciu soków). 

^a'rrtii,  I.  va.  (^aten)  su- 
szyć;  II.  sn.  -Ö,  suszenie  n. 
2^a'rrofCH,  sm.  -g,  pl  »öfen, 

piec  m.  do  suszenia. 


^a'r=ffi>cn,t'rt.  =  barbieten. 
Xa'r=[tcüen,   i.   va.  i  vr. 

przedstawić,  wystawić,  opisać; 
etnj.  a(§  g^el^lec  —  przedsta- 
wić co  jako  błąd ;  er  liat  i^n  in 
feiner  ganjen  5yerfel^rtf)eit  bar= 
gefłeHt  przedstawił  go  w  całej 
jego  przewrotności ;  er  ^at  mir 
błc  ©ac^e  fo  bargefteßt,  bafś 
przedstawił  mi  sprawę  tak, 
że;  in  furgen  Umriffen  ctro. 
—  opisać,  przedstawić  co 
w  ogólnych  zarysach ;  eine 
Flotte  —  grsć»  przedstawić 
rolę;  ba§  ©tütf  TOUrbe  gut 
bargefteHt  sztuka  byfa  dobrze 
przedstawioną  (graną);  idf 
[telle  mi^  nicöt  als  2}lufter  bar 
nie  podaję  siebie  za  wzór; 
II.  =b,  adi.  »e  ©eometrie  wy- 
kreślnageometrya/".;  =e  fünfte 
sztuki  plastyczne. 

3^a'rftcücr,  sm.  =g,  pl  —, 
(«in  sf,  pl.  =innen),  (w  sztuce 
dramatycznej)  artysta  m.  (ar- 
tystka /.),  przedstawiciel  w. 
(-ka  /.);  Der  —  ber  $aupl= 
rode  przedstawiciel  głównej 
roli,  artysta  grający  główną 
rolę. 

3:a'rftel(unn,   sf.  pl   «en, 

opis  m.,  przedstawienie  n. 
(sprawy);  er  gab  nnś  eine 
furje  —  ber  SBegebenl^eit  przed- 
stawił nara  krótki  opis  zajścia; 
eine  übcrfid^tücöe  —  przeglą- 
dowy opis ;  gebrancite  —  krótki, 
zwięzły  opis;  bilbUc^C  —  obra- 
zowe przedstawienie,  obraz  m., 
rycina  f. ;  (w  teatrze)  wysta- 
wienie n.,  wystawa/.,  gra/., 
przedstawienie  n.  •  eine  gelun- 
gene —  ndałe  przedstawienie. 

2^a'rftcUung^gabe,  6/.  dar 

m.  (talent  m.)  przedstawienia 
rzeczy. 

^Ta'rftcüung^ujcifc,  sf.  pl 

*n,  sposób  in.  przedstawienia; 
(w  sztuce  także)  styl  m. 

l:a'x-t])im,  va.  tl)atbar,  babę 
barget^an,  wykazać,  dowieść, 
udowolnić. 

^arü'bcr,  ba'rüBer(Drü'ber), 
adverb.  1)  nad  tern,  na  tem, 
ponad  tera ;  eine  2:rjür  mit  einer 
Sluffd^rift  —  drzwi  a  nad 
niemi  aapis;  er  marf)te  fi(^ 
fc^neU  —  rzucił  się  szybko 
na  to;  ic^  bin  —  binittcg  a) 
jestem  wyższy  nad  to,  b)mam 


to  już  za  sobą;  eś  ge^t  aUeś 

—  unb  barunter  wszystko 
w  nieładzie,  w  zamieszanie; 
ic^  bin  —  (g.  93.  über  baS 
^-elb)  gegangen  przeszedłem 
przez  to  (np.  przez  pole) ; 
gefie  mir  niĄt  —  a)  nie  ru- 
szaj mi  tego,  b)  nie  idź  tęiy ; 
er  ift  —  J^inauśgegatigcn' po- 
szedł dalej,  poszedł  poza  cel; 
er  ift  —  ^inroeggcgatigen 
pominął  to  (milczeniem);  2) 
ic^  freue  mic^  —  cieszę  się 
z  tego;  ic^  benfe  —  nac^ 
myślę  o  tem,  rozmyślam  nad 
tem ;  er  beflagt  ftd^  — ,  bafs  . . 
skarży  się,  że .  . ;  3)  foli  id^ 
benn  —  gugrunbe  ge^en? 
mamże  z  tego  powodu  zni- 
szczyć się  (zginąć)?  —  ift  ber 
©treit  entftanben  o  to  (z  tego 
powodu)  powstał  spór ;  id^ 
laffe  mir  —  feine  grauen  |)aare 
roacbjen  nie  bardzo  się  z  tego 
powodu  martwię;  4)  —  oer= 
ge^t  bte  3eit  wśród  tego 
upływa  czas;  ba§  2öet!  ift 
unoollenbet,  benn  ber  SScrfaffer 
ift  —  geftorben  dzieło  jest 
nieskończone,  bo  autor  pod- 
czas pracy  umarł;  5)  i(^  ja^le 
nichts  —  nie  zapłacę  nic  po- 
nad tę  cenę;  —  ge^t  nichts 
to  już  nie  da  się  prześcignąć; 
eś  gieng  i^m  ntdito  —  nie 
miał  nic  milszego. 

S^aru'm,  ba'rum  (brum), 
adv.  1)  oicoło  tego,  naokoło 
tego;  ^a^  ^afś  ^at  geronnen, 
iĄ  liefe  alfo  no<^  einen  3łeifen 

—  legen  beczka  ciekła,  ka- 
załem więc  nałożyć  jeszcze 
jedną  obręcz;  njir  ^aben  33Iu« 
men  —  gelegt  (j.  SŚ.  urn  bas 
25enfmal)  ułożyliśmy  kwiaty 
naokoło  (np.  pomoika);  er 
fptic^t  —  (urn  bie  ©ac^e  ^e= 
rum)  omija  sprawę,  chodzi, 
jak  kot  koło  gorącego  sadła; 
ic^  ge^e  ^ierum,  bu  getje  — 
ja  pójdę  tędy,  idź  ty  tam- 
tędy; 2)  o  to;  iĄ   bitte   bic^ 

—  proszę  cię  o  to;  \ć^  babę 
ir)n  —  gefragt  pytałem  go 
o  to;  e^  ^anbelt  fic^  —  idzie 
(rozchodzi  się)  o  to;  i(^  Ijabe 
mic^  —  bemüf}t  starałem  się 
o  to;  (ofen  mir  —  losujmy 
(ciągnijmy  losy)  o  to;  eź  fte^t 
fc^tef   —    źle   z  tem  stoi;   eś 


)aru'nter 


281 


2)a'tum 


ift  mir  —  ju  tl^un  zależy  rai 
Ba  tern ;  er  lüei^  —  wie  o  tern ; 
eä  ^anbelt  fic^  —  ju  wiffcn 
idzie  o  to,  by  wiedzieć;  id^ 
gäbe  oiel  —  dałbym  wiele  za 
to,  by . .  zależy  mi  wiele  na 
tem,  by  . . ;  3)  dlatego,  z  tego 
powodu;  bic  ^hee  ift  !ü^n  unb 
eBen  —  rci^t  [te  mid^  pomysł 
jest  śmiały  i  właśnie  dlatego 
nęci  mnie;  id^  łl|uc  eS  --  tueit 
e§  mir  fo  gefällt  czynię  to 
dlatego,  że  mi  się  tak  podoba; 
4)  ^k  finb  —  nid^t  t)«r[tän= 
biger  geroorben  przez  to  nie 
stałeś  się  pan  bynajmniej 
mędrszym;  e§  ift  —  nid^t 
minber  waljt  mimo  to  prawdą 
jest,  niemniej  jest  prawdą;  5) 
jmnbn  —  bringen  pozbawić 
kogo  czego;  ić)  hin  —  ge= 
lommen  straciłem  to. 
2)aru'ntCl*   (bru'ntcr),   adv. 

1)  pod  tem,  pod  to;  ein  Srett 

—  legen  położyć  pod  to  deskę; 
id^  roerbe  meine  Unterfd^rift 
nić)i  —  fe^en  nie  położę  pod 
to  mego  podpisu;  —  ftctft 
ctn)a§  pod  tem  coś  się  kryje ; 

2)  niżej,  poniżej ;  Äinber  von 
10  Sauren  unh  —  dzieci  lat 
dziesięciu  i  poniżej  (tego  wie- 
ku); ic^  fann  eä  ui^t  —  geßen 
(laffen)  nie  mogę  dać  tego 
taniej  (niżej);  3)  pomiędzy, 
między;  c§  finb  einige  Seute 

—  znajduje  się  pomiędzy  nimi 
kilka  ludzi;  ba  finb  oerfd^ie= 
benc  SSüc^er,  ©ic  lönnen  — 
roäl^ren  oto  są  różne  książki, 
możesz  pan  między  niemi  wy- 
brać; 4)  pod,  przez;  er  Teibet 

—  cierpi  pod  tem,   przez  to. 
^aö,   I.    rodzajnik,  to;  II. 

pronom.    1)     (zaimek    wska- 

t  żujący);  —  fagc  ic^  nid^t  tego 
nie  mówię;  —  ift  tüol^r  to 
prawda;  —  alTeS  geprt  mir 
to  wszystko  jest  moją  wła- 
enością;  roić  —  ?  jak  że?  jak 
to?  —  l^ei^t  to  znaczy;  — 
finb  meine  ©rünbe  oto  moje 
powody,  to  są  moje  powody; 

—  ift  ja  fd^ön!  a  to  pięknie! 

—  roäre !  (tyle  co)  czyżby ! 
roenn  bem  (dał.  od  bas)  fo  ift 
jeśli  tak  się  rzecz  ma;  er  l^at 

gearbeitet,  ^  r)aft  bu  nic^t 
on  pracował,  ty  zaś  nie;  bu 
16tft  fc^iJn,  —  bin  ic§  nid^t  ty 


jesteś  pięknym,  ja  nim  nie 
jestem  (ja  zaś  nie);  —  finb 
unfere  ©äfte  oto  nasze  goście ; 
ein  braoer  aWann  —,  ber  eö 
get^an  f)at  dzielny  to  czło- 
wiek, co  tak  postąpił;  fd^Ied^ter 
g^reunb  — !  zły  to  przyjaciel ! 
2)  (zaimek  względny) ;  ba§ 
§auä,  —  i^m  gehört  dom, 
który  jest  jego  własnością. 

3)a'=feiU,  vn.  być  tu,  być 
na  miejscu  (=  fein). 

2)a'fCtn,  sn.  '.§,  1)  istnie- 
nie w.,  byt  m.  (egzystencya 
/.);  unjer  —  ift  furj  życie 
nasze  jest  krótkie;  fein  — 
fciften  opędzać  swój  byt  (ży- 
cie); 2)  =  3lnroefen§eit. 

2)afc'IlDft,  adv.  w  temże 
miejscu,  tamże;  id^  ^a6e  il^n 
ja  —  gefeiten  wszak  widzia- 
łem go  tamże. 

35a'fig,  1)  adi.  tamtejszy; 
2)  (w  dyalekcie  wiedeńskim) 
głupi,  tumanowaty. 

!raf§,  I.  coni.  1)  Ż3;  id^ 
glaube, —  er  abgereist  ift  zdaje 
mi  się,  że  odjecbał;  aufier  — 
er  reic^  ift,  ift  er  auc^  gefeiert 
oprócz  tego,  że  jest  bogatym, 
jest  on  także  uczonym;  id^ 
roeif;  nid^tś  neueä  au^er  —  . . 
nie  wiem  nic  nowego  prócz; 
że..;  id^  bin  ^^mn  ban!6ar 
(bafür),  —  ©ie  bie  ©üte  Ratten 
jestem  panu  wdzięczny  (za 
to),  żeś  pan  był  łaskaw;  2)  że 
(albo  tryb  bezokoliczny) ;  id^ 
fiird^te,  —  id^  falle  boje  się,  że 
upadnę,  boję  się,  bym  nie 
upadł;  id^  erlaube  bir,  ~  bu 
auśgel^ft  pozwalam  ci  wyjść, 
pozwalam,  żebyś  wyszedł; 
roaś  ift  benn  gefĄeljen,  —  <Sie 
lachen?  cóż  się  stało,  że  się 
pan  śmiejesz?  3)  babuid^,  —  er 
fortgel^t,  cerliert  er  .  .  .  przez 
to,  że  odchodzi,  traci  (odcho- 
dząc traci) ;  f o  —  tak  że;  4)  by, 
ażeby;  er  ift  gu  mad^łtg  alś  — 
bu  i^m  fĄaben  fönnteft  jest 
nadto  możnym,  ażebyś  ty 
mógł  mu  zaszkodzić;  5)  auf 
—  ażeby,  żiby;  auf  —  ić) 
e§  Jurg  mad^e  krótko  mówiąc; 
6)  —  bod^  alle  erfennen  mö« 
gen  aby  wszyscy  poznali;  — 
bu  hlĄ  nic^t  rü^rft!  żebyś 
mi  się  nie  ruszył!  nid()t  — 
id^  CŻ  roüföte  ja  przynajmniej 


nic  o  tem  nie  wiem;  —  ©ołt 
erbarme!  pożal  się  Boże!  — 
©ie  aud^  gar  nid(|t  l^örcn!  że 
też  pan  nic  nie  słyszysz !  — 
man  auc^  fo  bumm  fein  !annl 
Ż3  też  można  być  tak  głu- 
pim! 7)  ber  3Kann,  Don  bem 
mir  glauben,  —  er  ein  el^r» 
lid^er  3JJenfd^  ift  człowiek,  któ- 
rego mamy  za  uczciwego;  II. 
sn.  indecl.  eś  !ommt  babei 
roeniger  auf  baä  2Bie,  als  auf 
ba§  —  an  idzie  przytem  mniej 
o  sposób,  jak  o  sam  fakt. 

2)tt^fC'IbC,  pron,  I.  rodzaj 
nijaki  słowa  berfelbe;  II.  (w  for- 
mie rzeczownikowej)  eś  ift  ein 
unb  —  to  wszystko  jedno. 

2)a§fe'Ibigc  =  baśfelbc. 

2)a'=ftCljen,  V7i.  ftanb  ba, 
l^abe  (bin)  oagefłanbcn,  1)  znaj- 
dować się,  być,  stać  gdzie;  2) 
er  ftel)t  je^t  gans  anberä  ba 
położenie  jego  zupełnie  się 
zmieniło ;  er  ftel)t  mafeHoS  ba 
nie  cięży  na  nim  żadna  plama. 

S'ötie'rcn,  l.  va.  (^aben) 
datować,  datę  położyć;  einen 
93rief  —  położyć  datę  na  liście ; 
II.  vn.  i  vr.  (I^aben)  rozpo- 
czynać rachubę  czasu;  bie 
9lngelegcnljeit  batiert  (fid^)  nod^ 
oon  ber  ^eit .  .  .  sprawa  da- 
tuje się  jeszcze  z  czasu  . . . 

2)a'tiU,  sm.  *g,  pi.  -i,  trzeci 
przypadek  w  deklinacyi;  bie* 
feś  äiJort  ftetjt  im  —  ten  wy- 
raz jest  w  trzecim  przypadku. 

2)ö'tO,  adv.  (wyraz  używany 
w  handlu);  biś  —  aż  do  tego 
dnia,  aż  dotąd ;  a  —  od  tego 
dnia  licząc. 

2)a'tou)erf)fe(,  sm.  =ś,  pi.  —, 

weksel  m.  płatny  w  oznaczo- 
nym terminie, 

2)a'ttcl,  sf.  pi.  =n,  daktyl 
m.  (owoc  drzewa  palmowego). 

S)a'ltcl(jaum,  sm.  «eg,  pi. 

»bäume,  drzewo  n.  daktylowe, 
^a'ttelöl,   5n.  -eś,  olej  m. 
daktylowy. 

^attcliatmc,   sf.  pi.  =n, 

palma  ./.  daktylowa. 

^a'ttel^flöume,  sf.  pi.  -n, 

śliwka  /.  daktylowa. 

2;a'tum,  sn.  :0,  pi.  SDaten 
i  2)ata,  1)  datum  n.,  data/, 
(oznaczenie  czasu  i  miejsca 
na  listach,  dokumentach  itd.) ; 
ba§  —  fe|en  położyć  datum ; 


3^au'be 


282 


I^aüo'u^fvreiigcu 


2)  (określenie  czasu  jakiegoś 
wydarzenia);  er  dat  baŚ  — 
auf  biefem  Śocumente  guriic!« 
gefegt  cofLał  datę  na  tym  do- 
kumencie; er  fiarb  post  Chri- 
stum natnm,  id^  mt\^  ni(^t 
mel^r  baś  —  (tyle  co)  nie 
pamiętam  daty  jego   śmierci; 

3)  dzień  w  miesiącu ;  tuclc^eś 

—  I)a&en  roir  |eutc  którego 
dziś  mamy. 

"^m'bC,  sf.pl.  -tl,  klepka/., 
wanczos  in.,  wanszos  m. 

3!'äU'djtCn,  (uboczna  forma 
ód  bünfen)  vn.  (fjaben)  mir 
bnudf)t  zdaje  mi  się. 

^(lU'CV,  sf.  I.  trwanie  n., 
przeciąg  m.;  etüige  —  wie- 
czność /. ;  ba§  ift  auf  bie  — 
nid^t  gu  ertragen  tego  na 
dłuższy  przeciąg  czasu  znieść 
nie  można;  ba§  roirb  X)0\\  fur= 
jer  —  fein  to  nie  potrwa 
długo;  II.  trwałość  /. ;  bie 
Srf)u^e  finb  auf  bie  —  ge* 
arbeitet  trzewiki  robione  są 
na  trwałość. 

^au'CrljOft/  adi.  trwały. 

^^au'crl^aftigfett,  sf.  trwa- 
łość /. 
^'oit'crlauf,  sf.  pi.  =  raufe, 

bieg  m.  do  celu. 

S'ait'ent,  I.  m.  (fiaben)  1) 
trw«ć;  CÖ  bauert  nur  !urje 
3eit  trwa  tylko  krótki  czas; 
eine  ganj^c  ©ił^ung  —  trwać 
przez  całe  posiedzenie;  Icingcr 

—  laffen  przedłużyć;  eroig  — 
trwać  wiecznie;  bie  ^rebigt 
^at  lange  gebauert  kazanie 
trwało  długo;  2)  e§  baucrte 
nid^t  lange,  fo  fam  er  nieba- 
wem przyszedł;  baö  fott  nid)t 
lange  —  to  nie  potrwa  dłogo; 
mie  fange  bauett  es*,  biś  ©  e 
mit  ber  2lrbeit  fettig  fłnb? 
ile  czasu  potrzebujesz  pan  na 
skończenie  tej  roboty?  II.  va. 
i  V.  imperf.  1)  żałować;  fidf) 
tDeber  bte  SKüfie  noc^  ba§  ®elb 

—  laffen  nie  żałować  trudu 
ani  pieniędzy;  eS  bauert  mirf) 
jcbcr  ©rofc^en  żal  mi  każdego 
grosza;  2)  ubolewać;  bu  bau-- 
crft  mic^  żal  mi  ciebie,  ubo- 
lewam nad  tobą;  t%  baucrt 
m\^,  bafä  id^  eä  get^an  f;abc 
żal  mi  (ubolewam),  żem  to 
uczynił;  roic  baufrt  micC  fein 


©cöidffal!  jakżeż  ubolewam 
nad  jeg'o   losem ! 

Taultiig,   sm.  -g,  pi.  =e, 

surowiec  m.  żelazny,  żelazo 
n.  w  gęsiach. 

Taiint,  sm.  =e§,  pi.  Sü)äume; 
=  Daumen. 

^äu'mrfjtii,  sn.  =ś,  pi.  —, 

dim.  od  Śaumen,  wielki  pa- 
luszek m. 

^au'mtit,  sm.  -ä,  pi.  —, 
wielki  palec  wz.,  kciuk  m., 
kucik  w.;  jmnbm  ben  —  bre= 
^en  schlebiać  komu;  jmnbm 
ben  —  auf  \i<x^  ^ilugc  brüdfen 
wziąć  kogo  w  kluby. 

S^nirniCnbreit,  adi.  na  pa- 
lec szeroki. 

^'aii'mcnlebcr,  sn.  =§,  pi. 

— ,  paluch  m. 

Tnu'mcnfrfirnubcn,  sf.  pi. 
kluby;  jmnöm  bie  —  anlegen 
wziąć  ko^o  w  kluby. 

^äu'iuliitfl,  sm.  =§,  pi.  *e, 
paluch  w.  (u  rękawicy);  ka- 
rzełek m. 

^ttU'UC,  sf.  pi.  -n.  puch  m. 

:?au^l)i'n,  sm.  '%,  pi.  sS 

(wym. :  dofę  ;  =e,  sf.,  wym. :  do- 
fin)  francuski  następca  (na- 
stępczyń') tronu. 

^m^,  sm.  =eś,  1)1.  2)äufe, 
tuz  w,,    as  m.)   baö    ift  ein 

I  3uugen)ie  ein  —  zuch  chłopak. 

I      "Talnb^Ofrftf^   sf.  jęczmień 

'  m.  ryżawy. 

I     Ta'iitb^^arfc,   sf.  pi.  =n, 

arfa  /.  dawidowa. 

iTabO'll  (ba'Don),  adv.  o  tem, 

,  z  tego,    od  tego;  —  ift  nic^t 

I  bie  9tebc  o  tem  niema  mowy; 
eö  ift  nic^t  —  bie  atebc  nie 

I  o  tem  mowa;  id^  f)ibc  —  nic^tS 
genommen  nic  z  tego  nie  wzią- 

j  łem ;   —  fpäter  o  tem  potem ; 

I  er  ift  —  gefunb  geroorbcn  z  tego 
wyzdrowiał;  nid,t  TOelt  —  nie 
daleko  stamtąd;  man  fprid^t 
—  mówią  o  tem;  abgefffien 
— ,  bafś  .  .  .  pominąwszy  to, 
że ... ;  er  ift  auf  unb  — 
uciekł,  drapnął,  dał  drapaka. 

^ntio'n=tifetl(icn,  m.  blieb 
baüon,  bin  baoongebfieben, 
wstrzymać  sio  od  czego,  po- 
niechać co. 

Tntio'n=brinncu,  m.  brad^te 
baoon,  Ijabe  baoongcbra^t, 
unieść,  odnieść,  wynieść;  ic^ 
^a'bt    nicf)ł^    alś    baä    Scben 


;  baoongebrad^t  uniosłem  jeno 
życie. 

I  ^nHO'n-eilCU,  yn.  (fein)  spie- 
sznie się  oddalić,  ujść. 

^aüo''n=faI)rcn,  vn.  fu^r  ba* 
oon,  bin  baoongefaiicen^  uje- 
chać, odjechać. 

Tnuo'n^fliegcn,  vn.  f(og 
baoon,  bin  baoongeflogen,  ule- 
cieć, odlecieć. 

^auo'n=f(itl)cn,  vn.  f(o^  ba« 
Don,  bin  baoon  geflogen,  uciec, 
umknąć. 

Taüo'u=fii^rcit,  m.  (^aben) 
jmnön,  uprowadzić  kogo. 

Taüo'n=gc^cn,    m.    gieng 
baoon,    btti    baoongegangen, 
I  odejść;    auf    ViX\.\)    —    uciec, 
:  drapnąć. 

^at)o'n=fjcffcn,  va.  ^alf  ba= 

oon,   f)abe  baoongeborfen,  ie= 

i  manbem,  a)  pomódz  komu  do 

j  ucieczki ;  b)  ulżyć  komu,  odjąć 

\  komu  ciężaru. 

^at)0'n=|agCH,  I.  va.  (I^aben) 

1  jmnbn,     napędzić,    wypędzić, 

j  odpędzić,     przepędzić     kogo* 

,  II.  vn.  (fein)  szybko  ujechać^ 

odjechać. 

I    ■:rnU(j'n=fomincn,   m.  fam 

'  baoon,    bin    baoongefommcn, 

'wymknąć   się,    wybrnąć;    mit 

einem  blauen  2luge  —  wykpić 

się  jako  tako;  mit  Reiter  §aut 

i  —  wyjść  cało;   n)ir  finb  mit 

\  bem    bloBen    Sc^redf    baoon= 

gefommen    skończyło    sie    na 

strachu. 

TatJO'u=I(tnfcit;  vn.  lief  ba- 
oon, bin  baoongclaufen,  uciec; 
c§  ift  um  baoonjulaufen  (5um 

\  2)ooonlaufen)  to  r  ie  do  wy- 
trzyńiania. 

'  2'flliO'lt=mnfllClt,  er.  ficf)  (l^a^ 
ben)   wymknąć  się,  zemknąć. 

TttiłO'n=miłficn/rn.  muiäte 
baoon,  l^abe  Daoongemufot,być 
zmuszonym  oddalić  się  od 
cze^o  (porzucić  coś). 

!raüo'n=rcitcn,  vn.  ritt  ba= 
;  oon,  bin  baoongeritten,  odje- 
cbać  konno. 

Taiio'u=fd)leid)cn,  m.  fc^Iic^ 
:  baoon,  bin  baoongefd^fid^cn 
I  {vr.  liabe  mi(f)baDongef(^IiĄen) 
i  wymknąć  się  cichaczem,  wy- 
'  krsść  się,  wymknąć  się. 

I^nuCn^fprcnncn,  i'«.'fprcng« 
i  te  baoon,  bm  booongefprengt, 
\  =  baooniagen  H. 


l:a))o'tt=tlnin 


283 


Teccrne'ut 


von,  ^abe  baDonqet^an,  odjąć, 
odsunąć,  odenvac. 

^ttöVu=tl-aocu,  va.  trug 
baoon,  ^abe  baoongetragen, 
unieść,  nabyć,  odnieść;  er  f)at 
eine  Sungenentjünbung  baoon« 
getragen  nabawił  sie  zapale- 
nia płuc;  einen  ©ieg  —  od- 
nieść zwycięstwo;  nid^tä  al§ 
©d^änbe  —  nie  zyskać  nie 
krom  wstydu,  tylko  wstydu 
się  najeść. 

'2'aöo'n=öJoi(cU;  vn.  raitt, 
rooUte  baoon,  §abe  baoon« 
geroollt,  cticieć  odejść,  chcieć 
coś  porzucić. 

2'nüo'n=5ic^en,  m.  §og  ba= 
oon,  binbaoongejogen,  oddalić 
się  (zupełnie),  odjechać. 

'^aöO'r  (ba'üor),  adverb.  1) 
przed  to;  (teilen  ©ie  einen 
©effet  —  postaw  pan  krzesło 
przed  to;  2)  przed  tem,  od 
tego;  be|üt'ün§  ©ott  —  niech 
Bóg"  ochroni  nas  przed  tem, 
od  tego;  id)  f]abe  einen  Slbfc^eu 

—  mam  wstręt  przed  tem 
(do  tego). 

S'ttlDCi'I,  coni.  podczas  że, 
podczas  kiedy. 

^ftttJt'ÖCl*,  adverb.  przeciw 
temu;  \Ą  t)abe  nid^lś  —  nie 
mam  nic  przeciw  temu;  bafür 
nnb  —  za  i  przeciw. 

^ajU'  (ba'ju),  adv.  1)  do 
tego;  man  fann  nic^t  —  fom» 
men  nie  można  dostąpić  (zbli- 
żyć się)  do  tego;  2)  do  tego, 
w  tym  celu,  na  to ;  er  f)at 
mid)  —  berebet  namówił  mnie 
do  tego;  idb  bin  —  bered^tigt 
jestem  do  tego  uprawnionym; 

—  müföte  ic^  if)n  beffer  !ennen 
lernen  w  tym  oelu  (na  to) 
musiałbym  go  lepiej  poznać; 
eś  roirb  —  nic^t  fommen  nie 
przyjdzie  do  tego;  id^  !ann 
niäjt  —  fommen  nie  mogę 
znaleźć  czasu  do  tego;  nie 
mogę  się  tam  dostać;  tuaś 
fagft  bu  — ?  co  mówisz  o  tem 
(nie :  do  tego !)  man  mufs  — 
tl^un,  bajo  . .  trzeba  postarać 
się  o  to,  by  . . ;  3)  nadto,  po- 
nadto, oprócz  tego ;  er  bat 
taufenb  -Hubel  ©e^alt  unb  freie 
2öcf)nung  —  ma  tysiąc  rubli 
płacy  a  iiadto  (oprócz  tego) 
bezpłatne    mieszkanie;     arm 


unb  !ranf  —  ubogi  a  nadto 
i  chory  ;  4)  przyf  em,  obok  tego ; 
er  arbeitet  unb  fingt  —  pra- 
cuje, a  przytem  śpiewa;  er 
rvav  ganj  ftitt  —  zachował 
przytem  milczenie. 

^^ajU'gcpvig,  adi.  należny, 
przynaUżny  do  tego. 

ZajU'fommClt,  sn.  =§,  do- 
łączenie «.,  przyłączenie  n. 
(się);  burd^  baś  —  ber  '^urd^t 
przez  dołączenie  się  do  tego 
obawy. 

^a'5uma(,  adv.  =  bamatö. 

^'ngtöi'frf^Cn,  adv.  między 
tem,  pomiędzy  tem,  wpośród 
tego;  ©ie  fönnen  —  rcä^len 
możesz  pan  wybrać  pomiędzy 
tem;  —  tft  bcr  UntetfĄieb, 
baf6  .  .  to  jest  pomiędzy  tem 
różnica^  że . . ;  gelber  unb  ein 
9Bafb  —  pola  a  wpośrodku 
las;  einige  ^ügel  unb  —  fliegt 
ein  S3a^  kilka  wzgórz,  a  po- 
między niemi  płynie  strumyk, 

'S'ajuji'f  (^cn-!ommcn,     vn. 

fam  bujrotfc^en,  bin  ba^roifd^cn^ 
gekommen,  przeszkodzić,  wejść 
w  drogo;  ić)  roerbe  ©ie  be- 
fachen,  wenn  nichts  ba^rcifcfien» 
fommt  odwiedzę  pana,  jeśli  mi 
nic  nie  przeszkodzi  (jeśli  mi 
co  nie  wejdzie  w  drogę). 

S^ajttJift^enntbeit,  tv».  (f)a= 

ben)  przerywać,  odzywać  się, 
podczas  gdy  drugi  mówi, 

2)a5tDi'fdjen=tretcn,  vn.  trat 
ba3U)tfcf)en,  bin  bajroifc^en* 
getreten  pośredniczyć  (interAve- 
niować),  wmieszać  się  (w  co). 

S'ajtDt'fdjenfimft,  sf.  pośre- 
dnictwo n.,  wdanie  się  ;  burd^ 
bie  —  ber  SSermanbten  przez 
wdanie  się  krewnych. 

2)Cba'tte,  sf.  pi  =n,  roz- 
prawa /.,    dyskusya  /, ;    gur 

—  bringen  poddać  pod  dysku- 
syę  (rozprawę) ;  bie  —  eröffnen 
zagaić  rozprawę;  eine  lebf)afte 

—  ożywiona  i^żwawa)  roz- 
prawa, 

^cbattic'rcit,  vn.ßahen)  roz- 
prawiąc  (debatować),  über  etrö. 
o  ozem. 

^C'bet,  sn.  pi.  2)e'bita,  ind. 
debet  w.,  dług  m.  (konto  bier- 
ne) ;  bringen  ©ie  ben  betrag 
auf  mein  —  wciągnij  pan  1ę 
kwotę  jako  mój  dług. 


^ebi't(vvym,:  dębi'),  sm.  =%, 
pi.  ^^,  sprzedaż  m.,  debit  m. : 
imnbm  ben  —  entjie^en  ode- 
brać komu  prawo  sprzedaży 
(debit). 

3)Cbitit'rCU,  va.  l)  rozsprze- 
dawać,  zbywać;  2)  jemanben 
mit  etn).  —  obciążyć  czem, 
czyj  rachunek. 

2^ebölldjiC'reu  (wym.,-  debu- 
szi'renj  vn.  (§aben)  otworzyć, 

)^tWt  (wym.rdebü),  sn.  *§, 
pi.  '^,  początek  m.,  pierwszy 
występ  m.  (debiut  m.). 

l:th'M}\{,  sm.  =en,  pi  ^en, 
(=in  sf.,  pi  'inmn)  pierwszy 
raz  występujący  fnp.  aktor, 
pisarz  itd.),  debiutant  m.  (dę- 
bin tan  tka  /.). 

2)cbiitic'i*eu,  vn.  (fjaben)  po 
raz  pierwszy  występować,  de- 
biutować, 

:^ecam^ie'rcii,  vn.  (^aben) 

zwijać  obóz. 

Zcca'n,  sm.  <e)§,  ^?.  =e, 

dziekan  m. 

^ttdmt,  .sn.  =(e)ä,  1)  sto- 
pień m.,  godność/,  dziekana; 
2)  okręg  m.  władzy  dziekana. 
iJeca'nblia,  sf.  klasa  roślin 
dziesięciopręcikowych, 

Xcc'antic'fcit,    va.    (^aben) 

zcedzić,  odlać  płyn. 

^ccailic'ren,    va.    (^aben) 

stemplować   przedmioty  zare- 
gestrowane, 

^TCCOrtiCning,  sf  regestro- 
wanie. 

2)ccat!fic'rcu,    m.    if)aben) 

zstępować,    dekaryzow^ać    su- 
kno. 

S^CCatifiC'rUlig,  sf  dekatyzo- 
wanie  n.  sukna. 

2)ecc'inbcr,    sm.   =g^   gru- 

dzini  m. 

^ttt' nmmn,    sn.    =§,  pi 

=c?nnien,  dziesięciolecie  n. 

^CCC'llt,  adi.  i  adv.  przy- 
zwoity, przystojny. 

^^CCCUtröttfatiO'U,  sf  decen- 
tralizacya  /.,  samorząd  gmin 
i  prowincyi  w  państwie. 

iTCCC'nj,  sf  prjsyzwoitość/., 
przystojność  /'. 

^'ccerua't,  6-?*.  -'(e)«,  i>?.  =e, 

1)  biuro  n.  naczelnika;  2)  wy- 
dział m.  administracyi. 

^'cccnic'iit,  sm.  --en,  j;?.  =en, 
naczelnik  m.  biura,  trybu- 
nału. 


^ccigra'mm 


184 


S^ccornteu'r 


^ccigra'mm,  sn.  -§,pl  *e, 

decygram  m.,  jedna  dziesiąta 
grama. 

^ccililcr,  sm.  =§,  pl.  —, 
decylitr  m.,  jedna  dziesiąta 
litra. 

2)CCima'I,    adi.    dziesiętny. 

Zccima'lönitfj,    sm.    <c)ś, 

pl.  »brücke,  ułamek  m.  dzie- 
siętny. 

'2)ectma1ciiit^ci(iuin,       sf. 

skala  f.  dziesiętna. 

2)ccima1maH',     sn.    <e)g, 

miara/,  dziesiętna,  system  m. 
dziesiętny. 

S^cdma'IrcdjlIUnn,  sf.  ra- 
chunek in.  dziesiętny. 

2)ccima1)i)ftcm/ *n.  =ö,  ?j?. 

te,  system  m.  dziesiętny  albo 
metryczny. 

2^ccimn1ttmnc,  sf.  waga  /. 

dziesiętna. 

2!CCłmC'tClV  Sin.  =§,  miara: 
decymetr  m.,  dziesiąta  część 
metra. 

^'cctmiCrcu,  va.  (Ijaben)  i) 

dziesiątkować;  2)  sprzątać, 
zabierać  ;  3)  wyludniać. 

2)C(f)0ud',   sf  pl.  -en,  i) 

dziekania/.;  2)  urząd  _  dzie- 
kana. 

3)cd)a'ut,  sm.  =en,  pl.  «en, 

dziekan  m.  [c^anei. 

^ci^antci',  sf.j^l.  -en,  =  2)c= 

2!Cdja'rQC  (wym. :  desza'rz), 
sf.  pl.  *en,  uznanie  n.  rachun- 
ków ;  jmnbm  —  ertf)eileu 
uznać  czyje  rachunki  (udzie- 
lić komu  absolutoryum  z  ra- 
chunków). 

^C'djCr,  sm.  i  sn.  ==§,  pi. 
— ,  (także  Sec^enb)  dziesiątek 
tn.,  techer  vi.  (szczególnie 
w  garbarstwie  dziesięć  skór 
pospołu  złożonych). 

^CdjiffVtC'ltn  (wym. :  deszi- 
fri'reu)  va.  (Ijaben)  odcyfrować, 
odczytać,  odgadnąć  (deszyfro- 
wać). 

^täjümt'njtt,  .sn.  .ś,  pl.  —, 
tajemne  porozumienie ;  ein  — 
mit  inmbm  l^abeu  mieć  z  kim 
sekret,  mitć  z  kim  potajemny 
stosunek. 

^C'(f,  sn.  :ä,  pl.  'ł,  pokład 
m.y  pomost  7«.;  alle  SKonn 
auf  — !  cała  załoga  na  po- 
kład!   • 

2^C'(fl)Ctt,  sn.  ce§,  pl.  «P, 
kołdra  /.,  pierzyna  /. 


^'C'dtJlatt,  sn.  ^eä,  pl.  'blät= 
ter,  wierzchni  liść  (np.  przy 
cygarze). 

^C'cfbttr,  adi.  możliwy  do 
zakrycia,  dający  się  zasłonić. 

^etfbrett,  śn.  ĄtYo,pi.  =er, 

tarcica  /.  dębowa  gruba,  uży- 
wana przy  pontonach  woj- 
skowych. 

^C'rfC,  sf.  pl.  =n,  nakrycie 
n.,  zasłona  /.,  kołdra  /,  su- 
fit ?n.,  okładka  /. ;  fic^  nac^ 
ber  —  ftrcdEen  przystosowywać 
się  do  okoliczności;  fic^  nad^ 
feiner  —  flredEen  ograniczać 
się  w  wydatkach  stosownie 
do  dochodów;  unter  ber  — 
fpielen  ukrywać  swe  zamiary 
lub  czyny;  unter  einec —  mit 
imnt)m  ftfdfen  porozumiewać 
się  (zazwyczaj  nie  w  dobrych 
celach),  knoć  konszachty. 

2)C'tfcI,  sm.  c§,  pl.  _, 
wieko  M.,  nakrywka  /. 

2)c'rfet6cdjer,  sm.  =g,  pl.  — , 

puhar  m.  z  nakrywką,  za- 
zwyczaj bez  ucha. 

^c'cfelforb,  sm.  =(e)ö,  ;;Z. 
=Tötbe,  kosz  m.  z  nakrywa, 
z  wiekiem. 

^'C'rfcln,  va.  (^aben)  zao- 
patrzyć w  wieczko. 

S)C'tfC(uI)r,  sf.  pl.  =en,  ze- 
garek m.  o  dwóch  kopertach. 

^C'(fcn,  va.  (liaben)  zasło- 
nić, zakryć  (np.  widok),  okryć ; 
mit  B^^S^l"  2)acl^  —  pokryć 
dach  dachówką;  beu  2;ifc^  — 
nakryć  stół  obrusem;  2luś= 
tjaben  —  pokryć  wydatki ; 
ein  2)cficit  —  zmazać  nie- 
dobór; fic^  —  zasłonić  się 
(np.  przed  uderzeniem),  uciec 
przed  pościgiem,  wykręcić  się 
z  niebezpieczeństwa  lub  z  za- 
targu;  ftc^  ben  Slild^en —  za- 
bezpieczyć sobie  tyły  (np. 
podczas  odwrotu  wojsk);  bie 
g^igurett  —  fid^  figury  przy- 
stają do  siebie  (w  geometryi). 

^c'tfciinemälbc,  sn.  =ś,  pl. 

— ,  obra;^  m.  na  suficie,  na 
plafonie. 

^C'rfcr,  sm.  -§,  pl.  —,  bla- 
charz »«.,  pokrywający  dachy. 

3)CCt'fonnCII,  sf.  pl.  formy 
/.  pl.  wydrążone  do  odlewa- 
nia świec,  robót  broozowni- 
czvch. 


^ecf'gcfim^,  sn.  »(e)§,  pl.  =c, 

róg  m.,  kant  m.  (piedestału). 

^etf'garii,  sn.  =(e)ö,  pl.  =e, 

sieć  /. 

2^C(f'mOUtCl,  sm.  =g,  plur. 
=mäntel,  pokrywka  /".,  pła- 
szczyk m.,  pozór  m.,  maska 
/.  (np.  poczciwości);  unter 
bem  —  bei  ^J^cunbfĄaft  pod 
pozorem  przyjaźai ;  al§  —  für 
et®,  brauchen  używać  czegoś 
za  pozór. 

2)cct'ofticier,  sm.  .§,  pl.  »e, 

oficer  m.  niższego  stopnia 
w  marynarce  przeważnie  wo- 
jennej. 

2^e(!'^tattc,  sf  pl.  »n,  tafla/. 

do  polirywauia  murów,  ścian, 
dachów. 

;i'ec!'f(^itb,  sn.  =(e)ä,  pl.  ^cr, 
skorupa/,  mięczaków,  tarcza 
/.  żółwia. 

^'Ccfuiig,  sf  pl.  «en,  osłona 
/.  (przed  burzą  lub  przed  nie- 
bezpieczeństwem), rękojmia 
/. ;  pokrycie  n.  (na  jakieś 
długi);  —  (be)fc^affen  dać  rę- 
kojmię (zapłacenia  długów). 

S^c'iiinö^üntc,  sf  pl.  =en, 
linia  /.  oddziałów,  zasłania- 
jacvcti  odwrót  armii. 

'  2)c  rfung^mittcl,  sn.  =ś,  pl. 

— ,  fundusz  m.  do  pokrycia 
długów,  niedoboru. 

^CClomatiOU,  sf.  deklama- 
cya  /■.,  recytowanie  n. 

2^CClaratiO'tt,  sf  oświad- 
czenie n.,  zeznanie  n. 

)^t(\ax(iti"0f  adt.  zawiera- 
jący oświadczenie, 

S^CClaric'rCH,  ra.  (f)aben) 
oświadczyć,  oznajmić,  ogłosić. 

^CClillQtiO'll,  sf  dekiinacya 
/.,  odmiana  /.  rzeczowników. 

2)CCltniC'rbai',  adi.  odmie- 
niająt-y  się    przez    przypadki. 

:i^cclinie'rcn,    vn.    (ijabeu) 

i  va.  odmieniać  przez  przy- 
padki ;  fic^  —  laffen  odmie- 
niać się. 

iTcCü'ct,  ón.  =(c)g,  pl.  'i, 
odwar  m.  z  ziół. 

2^ccoUctic'ren,  va.  (Ijabcn) 

I.  dekoltować,  odkrywać  szyję, 
gors;  II.  tr.  fic^  —  dekolto- 
wać się. 

2'OCOrOtCU'r  (wym.;  dekora- 
tor), sm.  »=ö,  pl.  -e,  dekora- 
tor  7??. 


Ł 


^ccoiatio'u 


285 


2^ci'rf)öaub 


Sccorotio'n,  sf.  pl.  -tn,  i) 

dekoracja  /.  teatralna;  2) 
ozdoba/.,  order  w.;  3)  od- 
znaczenie n. 

2)ccoi*atio'n^ftii(f,  sn. '{t)^, 

pl.  =e,  utwór  m.  sceniczny, 
oparty  na  efektach  dekora- 
cyjnych. 

SCCOrati'Ö,    adi.   zdobiący. 

SccoriCrcn,  va.  (^aben)  i) 

zdobić,  przyozdabiać;  2)  od- 
znaczyć, nadać  order. 

2)ccottic'reii,    va.    (^a6cn) 

l)  odciąg-nąć;  2)  opowiadać; 
3)  wyciągać  wnioski. 

^CCO'rum,  sn.  «^,  pozory, 
przyzwoitość  /. ;  um  beä  =§ 
roittcn  celem  zachowania  po- 
zorów. 

S>ccre't,  sn.  Ąt)^,  pl.  ^e, 

dekret  m.  nominacyjny. 

^ttuta'k,  sn.  pl.  4alien, 
list  7n.  papieski  w  przedmio- 
tach wiary. 

^ccrctie'ren,  va.  i  vn.  (i^a- 

bcn)  postanowić,  zawyroko- 
wać, nakazać. 

3)cbicoti'on,   sf.    pl.    »en, 

dedykacya  /.,  przypisanie  łi. 
(dzieła),  poświęcenie  n.  (świą- 
tyni). 

SebiciC'ieit,  va.  (^aUn)  de- 
dykować, przypisać  (dzieło), 
poświęcić  (świątynię). 

^cbOuMifrcit,  va.  (^aben) 
odpruć  podszewkę,  rozdzielić 
(oddział    na    dwa    mniejsze). 

S^CbllCtiU'n,  sf.  pl.  =ett,  od- 
ciąganie w.,  rozpowiadanie  n. ; 
wywód  m.f  wysnuwanie  n. 
wniosków. 

^ebucti'on^ucrfa^rcn,    sn. 

•§,  metoda  /.  dedukcyjna 
w  filozofii. 

2)CbUCiC'rcn,  va.  (^nben)  od- 
ciągać, opowiadać;  wywodzić, 
wyciąsrać  wnioski. 

2)efC'ct,  sm.  =(e)ś,  _p?.  *e, 
brak  m.,  ułomność/,  cielesna. 

^CfC'Ct,  adi.  uszkodzony, 
niezupełny;  *e§  33ucl^  uszko- 
dzona książka. 

^efCnfi'i,  adiec.  obronny, 
odporny;  ŻffenfioaUiatlg  sf. 
przymierze  n.  odporne. 

Żcf enfi'ÖC,  sf.  stanowisko  n. 
obrony,  ochrony. 

S)CfCnfil)'n,  sf  obrona  /., 
zasłona  /. ;  bie  —  ergreifen 
stanąć  w  postawie   odpornej. 


3)efcrc'nt,  sm.  =en,  pl.  «en, 
kanał  m.  sekrecyjny,  oddzie- 
lający nasienie. 

3)cfcrc'U5,    sf.     pl.     -en, 

wzgląd  m.,  względy  pl.  dla 
kogoś,  uważanie  n. 

^Cftctc'nt,  sm.  =en,  pl.  -en, 
ksiądz  emerytowany  (wyraże- 
nie, wyłącznie  używane  w  Au- 
stryi). 

2)CtiCt't,  sn.  =(c)§,  pl.  't,  nie- 
dobór m.  kasowy;  —  bedfen 
pokrywać  niedobór. 

^Jefile',  sn.  =§,  pl.  =g,  wą- 
wóz 7».,  kłopot  m.  (obrazowo). 

^cftUe'rcu,  vn.  {\)o^>i\\  unb 

fein),  przejść,  przemaszerować 
w  paradzie,  defilować. 

2)CfiniC'rbaV,  adi.  dający 
się  zdefiniować,  możliwy  do 
określenia. 

2)cfinie'i'Cit,  va.  (^aben) 
oznaczyć,  określić  (wyraz  co 
do  znaczenia),  opisać  (wła- 
ściwości). 

^cfinitio'it,    sf.    pL    -en, 

określenie  n  cech,  definicya/ 
^Cfintti'Ü,  adi.  i  adv.  osta- 
teczny np.  wyrok,  stanowczy; 
ostatecznie,  stanowczo. 

2)cf(orie'rett,    va.    (^aben) 

odebrać  dziewictwo,  zgwałcić. 

SJefrauba'nt,  sm.  =en,  pl. 

«en,  defraudant  w.,  sprawca 
niedoboru  kasowego. 

^cfraiibatto'n,  sf  pi.  =en, 

sprzeniewierzenie  n.  kasowe, 
kradzież  /.  pieniędzy  powie- 
rzonych. 

^cfraubic'reit,    va.  i    vn. 

(l^aben)  sprzeniewierzyć,  prze- 
mycać. 

•^COaotCrCIl  (wym.:  degażl'- 
ren),  va.  (Ęjaben)  wykupić,  wy- 
dostać. 

^C'gCtt,  sm.  =§,  pl.  —, 
szpada/ ;  gum  —  greifen  chwy- 
tać za  szpadę,  jąć  się  broni; 
alter  —  stary  wojak  m. ;  ©e« 
gen  unb  —  ^aben  cieszyć  się 
powodzeniem.  [żony. 

2)C'9tUfCft,   adi.  niezwycię- 

2)c'gcnflä(ic,    sf.   pl.   =ń, 

płaz  /.  szpady. 

^c'gcngcfät?f  *^»-  '-^^,  P^-  '^, 

rękojeść  /  szpady. 

'  ^c'gcnflctb,  sn.  «eg,  pl.  =er, 

ubranie  n.  paradne. 

S^Cgcnfltngc,   sf.  pl.  *n, 

głownia  /.  szpady. 


2)c'gcnfuo))f,    sm.   -eg,   pl. 
=fnbpfc,  główka  /   u  szpady. 

Xc'genfo^^cl^   sf    pl.  «n, 

pas  m.  u  szpady,  bandolet  m. 

2)e'genfi*aut,   sn.  =e§,  pl. 

=!räuter,  (rośl.)  wilczy  bób  m. 
prosty,  wstężyniec  m.  prosty. 

S)c'gcnriciitcn,  sm.  =g,  pl. 

— ,  tęblak  m. 

2)e'geuf(^cibc,   sf.  pl.  «n, 

pochwa  /  szpad}". 

^e'gcnf^t^c,    5/    pi.    »n, 

ostrzą  n.,   koniec  m.  szpady. 

^c'gcnfticf),  sm.  ^ś,  pl.  -e, 

pchnięcie  n.  szpadą. 

2)egorgie'reu  (wym.:  degor- 
zi'ren),  1.  va.  f)abe  begorgiert, 
wyczyścić;  II. v«.  wylać  (o  ka- 
nale). 

2)cgrnbic'icu,  va.  |^abe  be= 

grabiert,  zdegradować,  pozba- 
wić stopnia;  einen  Ćfficier 
jum  ©emeinen  —  oficera  zde- 
gradować na  prostego  żołnie- 
rza. 

^cnrabie'ritug,  sf.  pl.  «en, 

degradowanie  n.,  ceremonia/, 
degradowania. 

^e'^nbar,  adi.  rozciągliwy, 
ciągły  np.  metal. 

'^C^nbarfCtt,  sf  rozciągli- 
wość. 

5)C'^nc«,  ^  va.  (^aben)  1) 
=  wyciągać;  2)  rozdąć,  roz- 
dymać;  3)  przedłużać;  4)  ftd^ 

—  ciągnąć  się,  wyciągnąć  się, 
przeciągnąć  się;  ft(^  in  bic 
Sänge  —  ciągnąć  się  w  nie- 
skończoność; bie  ©tunben  — 
fid^  mir  nudzę  się;  bie  Sßörter 

—  cedzić  słowa;  gebefjnte 
(Stimme  głos  jednostajny. 

2)C'I)nfraft,  sf  siła  /.  roz- 
szerzania. 

^C'^nmtg,  sf,  pl.  =en,  roz- 
ciągłość/, rozszerzanie  się  n. 
nadanie  n.  obszerniejszego 
znaczenia,  przewlekanie  n. ;  — 
eines  58oca[§,  einer  ©ilbe  prze- 
dłużanie samogłoski,  zgłoski. 

^Ci'rf),  sm.  -(e)§,  pl.  =e,  1) 
grobla/,  tama/.;  2)  zawada 
/.;  einen  —  auffül^ren  sypać 
groblę. 

^ci'c^amt,  sn.  Ke)§,  -ämtcr, 

urząd  m.  dozorujący  tamy. 

"^tX'^mltX,  sm.  '%,  pl.  —, 
podnóże  tamy. 

2^ei'(^battb,    sm.   «c§,   pl. 

^'^'ö.XK^t,  1)  terytoryum  n.  bro- 


^ei'rijDnid) 


286 


Temornüfic'rcn' 


nione    tamami ;    2)    towarzy-  j 
stwo  n.  obowiązane  do  sypa- 
nia tam. 

^ct'djöntri),  S171.  ■■{(%  pi 

=örücöe,  przerwa  /.  tamy. 

2)ci'djbamm,  sm.  <e)ś,  ^^z. 

«bämme,  forwerk  171.  zasłania- 
J3.cy    groblo    przed    naporem 
fal. 
2^ci'(^cibijic(i-),  sm.  -n,  pi 

=n  ( — ),  dozorca  m.  tamy. 

^Ci'rf)C(,  sm.  =ö,~j|j/.  — , 
rura  f.  podziemna,  np.  wodo- 
ciągu. 

^'ci'cfjCn,  va.  (Ejaben)  sypać, 
bić  tamy. 

Sei'djfricbC,  -^^m.  =n§,  re- 
gulamin m.  dla  robotników 
przy  tamach. 

S'ei'djgrof,  sm.  =en,  pi  =en, 

kurator  w.tam  w  całj^m  okręgu. 
2)ei'rf)f cl,    sf.   2jl    =  n,  'dy- 
szel m 

S^ei'd)fc(onu,  sm.  =(e)g,  pi. 

=e^  ramię  dyszlowe, 

^ei'djfclgaöcl,  sf.  pi  =n, 

drąg  m.  hołobli,    bołoble  pi. 

2^ci'rf)fd()atcn,  sm.  =§,  pi 

— ,  hak  m.  na  końcu  dyszla 
do    zakładania    naczelników. 

Xei'rfjjelfettc,  5/.  pi  -n,  na- 

szelnik  m. 

^Ci'(f)fcI^)fClb,  sn.  =e§,  pi 
«e,  koń  dyszlowy. 

obręb  m.  sądu,  wyrokującego 
w  sprawach  tam, 

^cin,    I.    zamiast   bcincr, 

gen.  od  „bu" :  ciebie ;  er  flC= 
backte  —  wspomniał  o  to- 
bie; id^  bin  — jestem  na  twoje 
usługi;  II.  adi.  i  pron.  bcin, 
»e,  bein  twój,  twoja,  twoje. 
2^ci'iicr,  bcinc,  bciiicö,  pro- 

nom.  twój,  twoja,  twoje;  zwy- 
kle używany  z  ber,  bie,  baä 
— ;  etüig  ber  beine  wiecznie 
twój, 

^CfUCrfcit^,  adv.  z  twojej 
strony, 

^CiueÖgki'rfjCn,  adi.  równy 
tobie. 

^Ct'uetI)aUiCn,  z  twojej  przy- 
czyny, 

:?Ci'netU)eöCn,  dla  ciabie. 

2)ci'nct»iUcu,  urn  —  aby 
ci  aię  przypodobać. 

2*Ci'fin,  adi.  mglisty,  za- 
mglony. 


5^ei'ft,  sm.  =en,  pi.  ^en, 
deista  m.,  wierzący  w  Boga 
po  odrzuceniu  wszelkich  reli- 
gii, 

2)CiftCm',  sf.  deizm  m. 

Tci'i'Cl,  sm.  dyabeł;  jum  — 
do  dyabła. 

2)elcctic'rcn,  vn.  (^aben)  fic^ 
an  etnjaö  —  zachwycać  się. 
rozkoszować  się. 

^Clcp't,  sm.  »en,  p»^-  =^"/ 
delegat  m  ,  wysłaniec  m. 

^clcfiatto'u,   sf.    pi   =en, 

poselstwo   n.,    przedstawiciel- 
stwo n.,  pełnomocnictwo   w.; 
bte  =cn  delogacye  /. 
2)clepto'rifd);  adi.  im  =fn 

SBe^e  drogą  poselstwa,  przed- 
stawicielstwa. 

^denic'rcn,  ^  ra.  (^aben) 
wysłać,  dawać  pełnomocni- 
ctwo. 

^ClibCiatiO'lI,  /.  narada/., 
postanowienie  n. 

S^clikric'rcii;    vn.   (l)ciben) 

obradować,  postanowić, 

^idiCtt't,  adi.  cienki,  deli- 
katny, wykwintny,  wątły, 
czuły,  wrażliwy. 

^cltcnte'ffc,  sf.  pi.  'en,  1) 

czułość  /.,  delikatność  /., 
wrażliwość/.;  2)  przysmak  w., 
łakocie  /,   pi,   delikatesy  pi 

^ellcate'ffcnlinnblcr,  sm.  :^, 

2)1   — ,  kupiec  delikatesów. 

2^dł'Ct,  sn.  «(C)§,  pL  =e, 
przestępstwo    «.,    zbrodnia  /. 

^dinpe'nt,  sm.  =(cK  P^- 

=en,  winowajca  m.]  (»in  .v/., 
pi  «innen)  przestępczyni  / 

^eU'rium,  sn.  -.§,  pi  =en, 
szał  m.,  szaleństwo  «.,  gada^ 
nie  n.  od  rzeczy. 

^^d^Jl)!'!!,  <^m.  <e)§,  pi  -e, 
1)  ryba  deltin,  z  rodziny  wielo- 
rybów; 2)  tytuł  książąt  del- 
iinatu ;  3)  tytuł  następcy  tronu 
francuskiego  aż  do  roku  1830, 

^^CIU,  pronom.  dał.  od  „ber" : 
temu;  roie  —  audi  fei  niech 
będzie,  jak  chce;  bei  alle  — 
przy  tem  wszystkiem,  z  tem 
wszystkiem;  tro^  alle  —  jak- 
kolwiekbądź. 

^cmop'n,  -^w-  »en,  pi  »en, 

wichrzyciel  m.  tłumów,  de- 
magog m. 

^cma(|o'!\cnrieri)er,  sm.  •§, 

szpieg  wi.,   grzeszący  zbytnią 


gorliwością;  strachajło  m.  (wie- 
trzący wszędzie  ruch  dema- 
gogiczny). 

^e'nittllt,  ŚW.  ='^,  pi  =e, 
(rzadko  i  poetycznie  zamiast 
S)iamant)  dyament  m. 

^i^cmflrcatio'n^Iiutc,  sf  pi 

=n,  linia  /".    graniczna. 

^cma^'tie'rcu,  I.  va.  (r)aben) 

zedrzeć  maskę,  odsl'onic;  II, 
fid)  —  odsłonić  się,  zdjąć 
maskę. 

^'Cntenti'  (wym.:  demanti), 
sn.  =ä,  pi.  =0,  zaprzeczenie  n. 

I^emeutie'rcn,    va.   (^aben) 

zaprzeczać. 

Tcmcri'tenouftnlt,   sf.    pi 

=en,  zakład  m.  poprawczy  dla 
duchownych, 

^C'mncmnfv  adv.  stosownie 
do  tego. 

l'emi^lUonöC  (vvym.:  dmi- 
raąd)  f.  (m),  półświatek  m. 

^Cnti'|\5,  adi.  zniechęcony, 
uniżony.         . 

^cmt||io'it7-'/-  pi-  -en,  dy- 

misya  /.,  zrzeczenie  n.  się  po- 
sady lub  władzy, 

^cmiffionle'rctt,  m.  (^aben) 

ustąpić,  podać  się  do  dymisyi, 
•^Cmun'rf),    adv.    1)"  stoso- 
wnie  do    tego;    2)  następnie, 
więc,  przeto- 

^'Cmnä'rfjft,  adr.  1)  nasam- 
przód;  2)  następnie. 

SemnliCrcn/   vn.    (^obcn) 

niszczyć,   burzyć. 

^^emOliCrunn,  sf.pl  -en,  ni- 
szczenie n.,  burzenie  n. 

^emonftratiO'lt,  sf.  dowo- 
dzenie n.,  przedstawienie  n., 
wykazanie  h.  ;  demonstracya 
/.  mająca  na  oku  wywarcie 
nacisku. 

^'CmOUftrati'lV  adi..  dowo- 
dzący, wyraźoy;  demonstra- 
cyjny. 

^emouftrtc'rcn,  va.  (Oaben) 

wykazać,  pokazywać  przy  do- 
świadczeniach, dowieść. 

3^cmoutic'rcn,  va.  (liabcn) 
zrzucić  z  konia;  rozebrać  ma- 
chinę; wyjąć,  zmieszać. 

^'cmoraitfrttio'n,  sf  demo- 

ralizacya  /. ;  postradanie  n. 
moralności ;  szerzenie  n,  nie- 
moralności. 

'5'eutoralific'rcn,  va.  (baben) 

szerzyć  niemoralność,  demo- 
ralizować. 


^Tcmo'tifti) 


287 


3)c'ufU)ürbi9fcit 


3^Cma'ti)dj,  adi.  demotyczny 
(rodzaj  hieroglifów  egipskich 
do  użytku  luda). 

^cmu'nocarfjtct,    adv.    je- 

dnakz-",  przecież, 

^C'mut^,  sf.  pokora/.,  pod- 
danie pię  n. 

^C'miit^tO,  adi.  pokorny, 
układny ;  .^rt  Öerjeng  skromny. 

^C'mÜt^tgfcit,  sf.  pokora/. 

^S^c'mütjinen,    va.   (^aben) 

upokorz}x,  poniżyć;  fic§  — 
upokorzyć  sie,  uniżyć  się;  fid^ 
tief  —  tarzać  się   w    prochu. 

^C'lUiittltnUUö/  .</.  upoko- 
rzenie n.,  poniżenie  n. 

^Cmjltforne^  adv.  stoso- 
wnie do  tego,   wskutek  tego. 

^Cn,  I.  accus,  sing,  od 
„t)er":  tego;  II.  dat.  x>^-  od 
„ber,  bie,  ba5":  tym. 

^cuntionalifiCrcit,  va.  (^a* 

Ben)  wynarodowić,  pozbawić 
narodowości. 

denaturieren,  va.  (^aben) 

zmienić  naturę,  skrzywić,  prze- 
istoczyć; denaluralizować. 

^Tenaturie'rnng,  5/  zmie- 
nienie n.  natury,  przeistocze- 
nie n. ;  denaturalizacya, 

^enbrt't,  sm.  =(e)n,  2)1.  »en, 
dendryt  m.,  odcisk  drzewa  lub 
roślin  na  kamieniach. 

Te'nen,  praep.,  dat.  pi.  od 
„ber,  bie,  'ön^":  tym;  którym. 

^e'nneH^nmmer,  sm.  -^^pi. 

sj^animer,  młot  m.  do  ostrze- 
nia.   ■•-■■•;;''  ■■ 

^c'nfietüni^of^,  sm.  =eg,  pi. 

=e,  kowadło  n.  dla  ostrzenia 
kos. 

^'c'ngeljenn/  ^«-  "^/  Przy- 
bory kosfiiza. 

S'e'nneln,  in.  (^aben)  klepać 

młotkiem  celem  ostrzenia, 
ostrzyć. 

Tc'nfart,  sf.  sposób  m.  my- 
ślenia; bas  ift  meiner  —  gu« 
raibec  to  jest  przeciwne  mo- 
jemu sposobowi  myślenia;  nie« 
brige,  fditec^te  —  zły,  mamy 
charakter. 

^e'nfbar,  adiec.  przypu- 
szczalny, możliwy  do  wyo- 
brażenia, dający  się  rozumieć. 

^c'nfbarleit,    sf.   przypu- 

szezalność  /. 

S'e'nfölatt,  sn.  >(ä,pl.  --btät^ 

ter,  kartka  pamiątkowa,  pa- 
.miątka  /. 


3^e'nfen,  benfft,  benft,  badete, 
l^abe  gebaut,  vn.  1)  myśleć, 
rozumować;  j^in  unb  l§er  — 
rozważać ;  baś  gibt  einem  ju 

—  trzeba  się  nad  tem  zasta- 
nowić;    bei    fid^    —     myśleć 
w  duchu;    2)   zamierzać;    er 
benftmtc^  ju  betrügen  zamierza  j 
mnie  oszukać;  roa§  benlen  <Sic  I 
JU  tl^un  jak  pan  chcesz  postą-  ! 
pić;   ber  9JJenf<l^   benft,   Öott ; 
tentt   człowiek  z'imysla,   bóg  1 
rozporządza;  człowiek  strzela,  ! 
pan  Bóg  kule  nosi;  3)  wspo- | 
minąć,   zapamiętać;   fo   lange  i 
id^  —   o   ile  sięgam  pamięcią 
w  lata;  4)  postanowić;  mad^en 
@ie  eś,  roie  ©ie  —  niech  pan 
zrobi  wedle  woli  własnej ;  5) 
ebel  —  mieć  wzniosły  chara- 
kter;  fd^arf   —  być  bystrym; 
I^Od^   [jinauä   —   żywić   plany 
ambitne ;  ben!t  nur  I  zastanów- 
cie się!  id^  backte  takiem  by- 
łoby moje  zdanie;  6)  ftd^  {dat. 
sing.)  —  przedstawiać  sobie, 
w3'obrażać;   id^  tann  if)n  mir  i 
nidjt  —  a[§  ©orbaten  nie  mogę 
go  sobie  wyobrazić  jako  żoł- 
nierza; eź  la[śt  fid^  —  można 
wyobrazić  sobie;  7)  on  jmnbn 

—  pamiętać  o  kim;  —  (Sie 
an  S^te  6e[unb^eit  niech  pan 
pilnuje  swojego  zdrowia,  niech 
pan  nie  marnuje  sił;  benft  an 
mid^  pamiętajcie  o  mnie;  er 
benft  an  nicf)tö  on  się  nie  tro- 
szczy o  nic,  wszystko  lekce- 
waży; \ć)  roerbe  an  ^l^re  3ln* 
getegen^eiten  —  zajmę  się  pań- 
skiemi  sprawami ;  8)  auf  d)liU 
Ui  —  szukać  sposobów;  er 
benft  borauf  ma  w  projekcie; 
auf  S3o[eś  —  knuć  złe  za- 
miary; 9)  roie  benift  bu  gegen 
mid^  jak  zamierzasz  ze  mną 
postąpić;  10)  n)ic  —  ©ie  Über 
bie  @ad|e?  jaki  pański  sąd 
w  tej  sprawie?  11)  von  einer 
^erfon  —  mieć  opinię  o  jakiejś 
osobie;  ©ic  werben  fiĄ  loaä 
Qć)om^  t)on  mir  —  nabierze 
pan  o  mnie  złego  wyobraże- 
nia. 

2^e'nfCr,  sm.  »g,  pi.  —  my- 
śliciel m.-y  fd^arfer  —  umysł 
m.  bystry,  filozoficzny. 

^'enferei',  sf.  wykręty  sm. 
2)1.,  rozumowanie  n.  nielogi- 
czne. 


2)e'n!fanl,  adi.  nie  lubiący 
myśleć. 

^e'uffOUl^eit,  sf.  wstręt  do 
myślenia. 

3)e'nffreiljeit,  sf.  wolność/. 

myśli. 

^e'nfgef  e^C,  sn.pl.  prawidła 
n.  2)1-  myślenia. 

^Cn'ffraft,  sf.  siła/,  umy- 
słowa, inteligencya  f. 

^e'nffunft,  sf.  i)  umie- 
jętność/, myślenia;  2)  metoda 
/.  ćwiczenia  pamięci,  mnemo- 
technika  /". 

2^e'n!Ie^re,   sf.  logika  /. 

nauka  /.  prawidłowego  my- 
ślenia. 

2e'nfmal,  sn.  =§,  j??.  =mäter 

i  =ma(e,  pomnik  m.;  gum  — 
na  pamiątkę. 

^e'nfmnnjc,    sf.  pi.   «n, 

medal  in.  pamiątkowy,  numi- 
zmat m. 

^e'nfrebe,  sf.  pi.  »n,  mowa/. 

ku  uczczeniu  (np,  poprzednika 
na  urzędzie  lub  nieboszczyka). 
.  S'e'nffäute,  sf.  pi.  «n,  po- 
mnik m.  ku  czyjejś  pamięci, 
kolumna  /.  pamiątkowa. 

2^e'u!ft()rift,    sf,  pi.   =en, 

1)  zdanie  n.  ?prawy;  2)  pa- 
miętnik w.;  3)  napis  m. 

3)e'nff^ruc^,    sm.   =e9,   pi 

sfprüc^e;  l)  zdanie  n.  moralne; 

2)  napis  m.,  epigraf  m. 

2^e'n!|>rÜ(()U(^,  adi.  i  adv. 
pełen  maksym,  zdań  moral- 
nych. 

S'e'nfftctn,  sw.  =(e)g,  pi.  »e, 

pomnik  m. 

^c'nf Übung,    sf.   pi.   «en, 

ćwiczenie  n.  pamięciowe. 

^e'nfung^art,  sf.  bez  pi., 

sposób  m.  myślenia,  chara- 
kter m. ;  non  ebler  —  szlache- 
tnego charakteru. 

'5'e'nlöermögen,  sn.  =§,  zdol- 
ność /.  myślenia,  inteligen- 
cya /. 

^e'nftjer^,  sm.  =fea,  pi-  =c, 

1)  wiersz  m.  wypowiadany 
z  pamięci ;  2)  sentencya  /. 
wierszem. 

Se'nf  tDÜrbig,  adi.  pamiętny, 
godny  pamięci. 

^^e'nlttjürbigfeit,  sf.  pi,  nn, 

powaga/.;  ważność/,  np.  ja- 
kiegoś zdarzenia;  osobliwość 
/.,  zdarzenie  n.   godne  zapa- 


Tc'nfjcitfjen 


288 


^c'cmalÄ 


raiętania;  S)enfrr)ücbigfeUen  pa- 
miętniki, wspomnienia,  spi- 
sane z  życia. 

2t'niit\d)tn,  sn.  =g,  pi  —, 

1)  przypomnienie  n. ;  2)  znak 
m.\  3)  pamiątka  /. 

^c'nfjcttcl,  sm.  =S,  pi.  —, 
1)  przypomnienie  n,,  zawiado- 
mienie n.\  2)  pamiątka  y. ; 
ic^  raerbe  bir  einen  —  geben 
dam  ja  ci  pamiątkę! 

^Cnn,  I.  adv.  =  at§,  niż, 
aniżeli;  fein  anberer  —  ic^ 
nikt  inny  prócz  mnie ;  mel^r 
fjreunb  —  przyjaciel  raczej, 
niż;  mel^r  —  einmal  więcej  niż 
raz;  II.  coni.  bowiem,  albo- 
wiem; tedy;  njo  tft  et  — ? 
gdzież  się  tedy  podziewa?  nun 
— !  a  zatem !  dobrze !  nako- 
niec !  c§  feł  — ,  bafS  chyba  że. 

3)C'nnO^,  coni.  atoli,  prze- 
cież, jednakże,  wszelako. 

^cniincta'nt,  sm.  =en,  ^?. 

«•en,  donosiciel  m.,  denun- 
cyant  m. 

^cmmcic'rcn,  va.  i  vn.  (fia^ 

ben)  donosić,  denuncyować. 

2)e))artamc'nt,  sn.  -§,2)1.  -§, 

wydział  m.,  oddział  m.,  de- 
partament m. 

^t^twH'll^,  sf.  pi.  =en,  1) 
zależność/.;  2)  uległość  /. ; 
3)  grunt  ni.  należący  do  pe- 
wnej całości. 

2)eł>C'f(^C,  sf.  pi.  -n,  de- 
pesza /.  przez  posłańca  Inb 
telegraficzna. 

2;e^cf(f)ic'ren,  vn.  va.  (^a= 

ben)  depeszować,  przesyłać  te- 
legram. 

'^t^io\}\t'xtn,  va.  (^aben) 
rozwinąć  kolumnę  wojska. 

!5!c;po'nen^,sn.  — ,iJ?.  =ne'n» 

iia,  słowo  n.  czynno-bieme. 

2!C^l)nc'nt,  sm.  -en,  pi.  »en, 
1)  świadek  m.  składający  ze- 
znania ;  2)  składający  w  prze- 
chowanie czyjeś  np.  pieniądze. 

SC|iOnic'rbar,  adi.  możliwy 
do  przechowania. 

^e^oniCrcit,  va.  (^aben)  i) 

zeznawać,  świadczyć;  2)  od- 
dawać w  przechowanie. 

2;c^J0iiic'runn,  sf.  pi.  «>en, 

1)  zeznanie  n.;  2)  depozyt  m., 
przedmiot  m.  będący  w  prze- 
chowaniu. 


2^c))ortntio'n,    sf.  pi.  =en, 

zesłanie  n.  za  karę  do  odle- 
głych miejscowości. 

2)c^oi1{c'rcu,    va.    (^aben) 

wysłać,  zesłać  z  kraju  za  karę. 
2;c^J0fitä'r,  sm.  c§,  pi.  Ą, 
ten,  komu  powierza  się  de- 
pozyt, poufnik  w.,  depozyta- 
ryusz  m. 

2)c^ofi'tcnamt,  sn.  =e§,  pi. 

:=ämter,  urząd  depozytowy. 

"J^e^ofi'tcnbetua^rer,  sm.  *%, 

pi.  — ,  przełożony  m.  nad  de- 
pozytami, 

2)c^ofi'ten|(^ein,  sm.  =(e)§, 

pi.  =e,    kwit  m.    depozytowy. 

2)cł)i)fito'riiim,  sn.  -0,  pi. 

=ien,  skład  w.,  magazyn  m. 

ii)c^o)|cbic'rcn,  va.  '(^aben) 

wywłaszczać,  wyrugować  z  po- 
siadania. 

2)c^)o'tcomł)apte,    sf.   pi. 

=n,  kompania  /.  uzupełnia- 
jąca pułk  świeżymi  rekru- 
tami (co  odpowiada  obecnym 
komendom  powiatowym  uzu- 
pełniającym). 

2^e^rcffio'n,    sf.  pi. ^  -en, 

1)  zgniecenie«.,  zniżenie  «.; 

2)  przygnębienie  n.  duchowe. 

i)c)jrecic'i*cn,    va.    (^aben) 

1)  przepraszać,    uniewinniać; 

2)  nizko  szacować,  obniżać 
wartość. 

1)  zniżyć,  uczynić  wklęsłem; 

2)  poniżyć  kogoś,  przygnieść, 
przerazić. 

^e^liratO'rift^,    adiec.  czy- 
szczący krew. 

5^c)juta't,  sn.  -(e)^,  pi.  -e, 

dochody    wydzielane    w    na- 
turze, ordynarya  /, 
:iei)iitotio'ii,    sf.   pi.   ^t\\, 

1)  wysyłka/. ;  2)  poselstwo«., 
deputacya  /.,  wydział  m. 

2)e^utie'rcn,  m.  (^abcn)  wy- 
syłać, wyprawić  posłów. 
2)c^utic'rtcufammcr,      sf. 

izba  /.  poselska,  ciało  n. 
prawodawcze. 

2)e^utic'rtc(r)^   sm.  -u,  pi. 

=n,  poseł  m.,  deputowany  m. 
^Cr,  biC,  bO^,  I.  przedimek, 
który  nie  ma  w  języku  polskim 
odpowiednika;  l\.  pronom.  1) 
ten,  ów;  tenże;  2)  który;  bie 
^ame,  mit  bet  it^  fprec^e  ta 
pani,  z  którą  mówię. 


^^CranoiC'rCn  (wym. :  -zi'ren) 
va.  (^aben)  wprowadzić  nie- 
ład, popsuć,  rozstroić. 

'J^C'rarf,  adv.  tego  rodzaju, 
tak  dalece,  tyle. 

^C'rartig,  adiec.  taki,  po- 
dobny. 

Serb,  adi,  i  adv.  1)  stały, 
trwały,  silny;  krzepki,  jędrny ; 
2)  szorstki,  rubaszny;  berbe 
2Ćal^rl^eitcn  ostra  prawda ;  mit 
jmnbm  —  reben  mówić  z  kim 
rubasznie,  szorstko. 

%t'M)t\i,  sf  pi.  =cn;^  1) 
tęgość/.,  moc/. ;  krzepkość/. ; 
2)  szorstkość/.;  rubaszność/. 

Sciti'nft,  adv.  1)  z  czasem, 
pewnego  dnia;  2)  niegdyś, 
ongi. 

2^C'rcn,  pronom.  I.  gen. 
sing,  od  „bie":  tej;  której; 
II.  gen.  pi.  od  „ber,  bie,  bas" : 
ich,  tych;  których. 

2)creutl)albcn,  ze  względu 

na  którą,  których;  dla  tej, 
dla  tych,  ze  względu  na  tę, 
tych, 

2^cientti)e'9Cn  =  2)crent» 
f)alben. 

S^citiittüi'ücu,  um  —  =  2)c« 
rentf)alben. 

^t'XtXf  pronom.  gen.  pi.  od 
,,bet'':  tych,  owych. 

i^e'rgcftait,  adv.  tym  spo- 
sobem, 

2)Clö(Ci'rfjCU,  adv.  1)  jaki; 
'S^im'ii  —  id^  nimmec  \<Ą 
rzeczy,  jakich  nigdy  na  oczy 
nie  oglądałem;  2)  podobny, 
taki,  tego  rodzaju ;  unb  — 
i  tym  podobne. 

!Scribati'b,  I.  adv.  odciąga- 
jący, odprowadzający,  np.  le- 
karstwo odprowadzające  za- 
jątrzenie;  II.  sn.  «g,  pi.  *Da, 
słowo  pochodne. 

^'c'ricninc,  bie'jcnigc,  ba'§s 

itnigc,  pronom.  ten,  ta,  to; 
ów,  owa,  owo. 

'iJ'C'rUi,  adi.  taki,  tego  ro- 
dzaju. 

2)CnnnICt'nft,  adv.  kiedyś, 
kiedykolwiek, 

iJc'rmaleit,  adv.  obecnie, 
teraz. 

Sc'rmalifl,  adi.  l)  obecny, 
teraźniejszy;  2)  tymczasowy. 

Sc'rmal^,  adv.  obecnie,  te- 
raz. 


^e'rnta^en 


289 


^etouie'ren 


S^C'rma^Cn,  adv.  tyle,  do 
tego  stopnia,  tak  dalece. 

^C'ro,  pronom.  gen.  pi.  od 
„bet":  Wać  Pana,  Wać  Pani, 
Pański;  id;  bin  —  2)iener  je- 
stem sługą  Wać  Pana,  pań- 
skim ;  ©e.  SKajeftät  l^a&en  — 
3)Unifter  fiefo^Ien  Wasza  Kró- 
lewska Mość  raczyła  rozka- 
zać Swemu  ministrowi. 

^C'rOl^alÖCU,  adv.  przeto, 
więc,  zatem. 

\t'Vitf pronom.  tensam,  tenże; 
ein  unb  basfelbe  jedno  i  to- 
samo,  tosamo  w  kółko. 

fClOif^C,  j)ronom.  tensam. 
Xc'rjCit,    adv.    1)   obecnie; 

2)  tymczasowo- 
ść?, gen.  sing,  od  „ber": 

teę-o. 

2;e?aniuc'rcn,  va.  ^  (i^aben) 

1)  rozbroić;  2)  ukoić,  pocie- 
szyć'. 

^C^aiimtie'rcn  (wym.:  de- 
zawui'ren),  va.  (^aben)  1)  za- 
przeć, nie  przyznać  się;  2)  od- 
wołać (wiadomość),  przedsta- 
wiać kog-o  jako  kłamcę. 

^cfcenbent,   sm.  =eń,  pi 

-»en,  potomek  m. 

3^efccnbc'U5,  sf.  pi.  =en,  i) 
pochodzenie  n. ;  bie  männlid^e 
—  po  mieczu;  bic  weibUd^e  — 
po  kądzieli ;  2)  potomstwo  n. 

S'CfertCU'r  (wym.:  -tor),  sm. 
=■§,  pi.   =c,  zbieg',  dezerter. 

^Cfertie'ltltr^  vn.  (fein), 
zbiedz,  opuścić  szeregi,  zde- 
zerterować. 

^CfCrtiO'n,  sf.  pi.  ^m,  opu- 
szczenie n.  stanowiska,  de- 
zercya  /. 

S'C'Öfaüin,  adi.  mogący  się 
zdarzyć,  ewentualny. 

^C'?f Oll§,  adv.  1)  w  tym  wy- 
padku ;  2)  dlatego,  ze  względu 
na  to. 

SJC^fllci'djCU,  I.  adi.  taki, 
jaki;  podobny ;  II.  coni.  także, 
tudzież. 

^e^tia'Ib,  I.  adv.  dlatego, 
z  powodu ;  ibzw  —  właśnie 
dlatego;  II.  coni.  także. 

^cfiöuic'reu,  va.  (f)abcn)  1) 
naznaczać,  mianować;  2)  opi- 
sać. 

^CÖinfCCtiö'H,  sf.  pi.  -in, 
przewietrzenie  n ,  oczyszcze- 


nie n.  z  wyziewów,  desynfek- 

2^e§ittfc'ctor,    sm.  ^  i=§,  pi. 

*to'ren,  l)  osoba/.,  która  oczy- 
szcza ;  2)  przyrząd  m.  do  oczy- 
szczania. 

2)e§tnticic'mt,  t;«.  (^aben) 

oczyszczać  z  wyziewów,  prze- 
wietrzać. 

2)ef0lU't,  adi.  1)  spusto- 
szony, podupadły,  marny ;  2) 
zmartwiony. 

S^cöoiganifatio'n,  sf.  dezor- 

gauizacya  /.,  rozprzężenie  n. 

^e?Üi1)btC'rCn,  I.'m.  od- 
kwasić, oddzielić  tlen;  II.  vr. 
ftc^  —  odkwasić  się. 

S^Cf^ectietlirfj,  adi.  i  adv. 
pogardliwy,  dumny. 

S'Cf^era't,  adi.  i  adv.  roz- 
paczliwy, desperacki ;  zrozpa- 
czony. 

2^ef|)ci*atio'n,  sf.  rozpacz/. 

iScjpO't,  sm.  «en,  pi.  *en, 
władca  nt.,  tyran  m.,  okru- 
tnik  nt.,  despota  m. 

2^Cf^0tiC',  sf.  pi.  1)  rząd 
m.  despotyczny;  2)  państwo 
n.  despotyczne. 

S)Cf^OłiC'rCU,  m.iun.  1)  rzą- 
dzić lub  działać  despotycznie; 
2)  va.  tyranizować. 

^^Cf^O'tifc^,  adi.  i  adv.  ty- 
rański,  despotyczny;  —  re= 
gieren  rządzić  despotycznie. 

2)C§,  be'ffcn,  gen.  sing,  od 
„ber":  1)  tego;  ic^  ^abc  —  ge- 
nug mam  tego  dosyć;  2)  któ- 
rego ;  ber  3Äann,  —  |)auö  iĄ 
faufc  człowiek,  którego  dom 
kupuję. 

2)e|(eUU'U9CQd)tCt,  adv.  po- 
mimo to,  przecież,  w  każdym 
razie. 

2)tffC'tt  (wym. :  desser),  sn. 
«(e)S,  deser  m.,  wety. 

^cftittatio'n,   sf.  pi.  >en, 

1)  destylacya/.,  przekraplanie 
n.,  przepędzanie  n.  gorzałki; 

2)  gorzelnia /. ;  desty lamia/. 

S'cfttUic'ra^j^arat,  sm.  <e)g, 

pi.  =e,  alembik  m.,  przyrząd 
m.  do  pędzenia  wódki,  doprze- 
kraplania. 

2^CftittiC'rÜar,  adi.  nadający 
się  do  dystylowania. 

'^cfttütc'rölafc,  sf  pi.  =n, 

część  dolna  alembika,  kukuTr 
bita  /, 


3  ni  en  ber,  S)cut[Ą''poImfcf|C§  SBortcrBuĄ. 


^eftittiCrcu,  va.  (^aben)  de- 
stylować, przekraplać,  przepę- 
dzać (przez  alembik). 

^cftittiCrcr,  sm.^^,pi.  — , 

desitylator  m.)  gorzelnik  m. 

S^cftiüte'rgcfü^,  sn.  ?eö,  pi. 

=e,  waza/,  alembika. 

^eftiöie'r^dm,    sm.  -(«)§, 

pi.  =e,  czapka/,  alembikowa. 
^cftiüic'ilotbcii,  sm.  =g,  pi. 
— ,  gąsior  m,.  alembikowy. 

^^cfttütc'rofcn,  sm.  >§,  ^öfen, 

piec  w.  destylatorski. 

^C'ftp,  adv.  tern ;  —  fd^Hm* 
mer  tem  gorzej;  —  mel^r 
tem  więcej ;  czem  więcej ;  — 
raeniger  tem  mniej;  nichts  — 
roeniger  jednak,  mimo  to. 

2^eftntctto'tt,    sf.  pi.  ^en, 

zniszczenie  n.,  zguba  /. 

^CftrUCti'U,     adi.    psujący, 
niszczący;   =e  3!enbengcn  roz- 
kładcze  dążności. 
.    S;cSU)C'giu,     adv.    dlatego, 
z  powodu  tego. 

^eöÜJi'Kcu,  adv.  um  —  dla- 
tego, z  powodu  tegQ. 

2'Ct(ld)iC'rCll(wym  :  detaszi'- 
ren)  va.  (^aben)  odsunąć,  od- 
osobnić, oddzielić. 

3^Ctai'l,  sn.  =^,pl.  »S,  szcze- 
gół w. ;  im  —  »erfaufen  sprze- 
dawać na  sztuki. 

2)Ctat'Ifjanbe(,  sm.  Ȥ,  han- 
del m.  detaliczny,  drobiaz- 
gowy. 

5)ctaiUic'rcu,^  va.   {\)<xltn) 

1)  porozkrawać    na    sztuki ; 

2)  sprzedawać    drobiazgowo ; 

3)  wyszczególnić,   opowiadać 
szczegółowo. 

■^^Ctaiöic'rt,  adi.  iadv.  szcze- 
gółowy, ze  wszystkimi  szcze- 
gółami. 

2:ctatüi'ft,  s7n.  =n,  pi.  .-en, 
kupiec  m.  sprzedający  drobia- 
zgowo, kramarz  m. 

SJctcrntinicrcn,  va.  (^aben) 

1)    postanowić;    2)    określić; 
3)  namówić;  4)  ustalić. 

^'ctcrminie'rt,  i^«r^  i  aidi., 

zdecydowany,  gotów  na  wszy- 
stko, śmiały.  . 

Sctouatio'u,    ąt.  p^'  "tn, 

wystrzał  w.,  huk  m. 

^"^ttowitttw,  vn.  (^tóen)  i) 

wystrzelić;    2)    zmylić    autę, 
fałszywie   śpiewać;    3)  wyjść 

19 


Seut 


290 


diametral 


z  tonu  sobie  właściwego,  wyjść 
z  równowagi. 

^tnt,  sm.  '{i)^,pl.  it,  dawna 
moneta  holenderska. 

SiCUtCici',  »f.  objaśnienie  n. 
naciągane,  drobiazgowe  mędr- 
kowanie. 

2!CU'tCln,  va.  i  vn.  mędr- 
kować, tłómaczyć  niedorze- 
cznie. 

beulen,  I.  vn.  (^a6en)  1)  na- 
znaczyć, wskazywać;  mit  bem 
g^inger  auf  jmnbn  —  wska- 
zać na  kogoś  palcem;  mit 
ben  2lugen  —  pokazać  kogoś 
oczyma;  2)  znaczyć,  wróżyć, 
zapowiadać;  baś  beutet  auf 
ntd^tg  @uteg  to  nie  zapo- 
wiada nic  dobrego,  to  źle 
wróży;  (iSit^  beutet  barauf, 
bafś  .  .  .  wszystko  zapowiada 
że  ... ;  auf  eine  ©ef^i(f)te  — 
robić  do  czegoś  aluzye ;  II.  va. 
wykładać,  tłómaczyć;  y^fed^t, 
Übet  —  brać  za  złe,  przypi- 
sywać złe  zamiary;  alleS  %yxvx 
^yxitw.  —  brać  wszystko  w  do- 
brem znaczeniu. 

2)eu'tc^faI)I,  *m.  Ąt)^,  pi. 

epfä^le,  żerdź/.,  tyczka/,  do 
wytknięcia  linii   prostej. 

S)eii'tcr,  sm.  -?,  pi.  —,  1) 
tłómacz  w.,  wykładacz  m.; 
2)  wskazówka  /. 

^Ctt'tlcr,  sm.  '%,  pi.  —,  mę- 
drek m. 

^leu'JIiti^,  adiec.  i  adv.  wy- 
raźnj',  jasny,  czysty ;  zrozu- 
miały; =c  2lu§bru(fśn)eife  styl 
prosty,  jasny;  =er  Segttff  po- 
jęcie zrozumiałe,  jasne;  — 
reben  mówić  otwarcie. 

^CU'tItd|)fcit,  sf.  jasność/., 
wyrazistość  /. 

5)CUtf(!^,  adi.  i  adv.  nie- 
miecki ;  er  oerfte^t  —  rozumie 
po  niemiecku;  ba^  2)eutfc^e 
niemczyzna;  —  reben  mit  je» 
manbem  pomówić  z  kimś 
otwarcie;  mit  bem  werbe  ic^ 
cinmat  —  reben  natrę  ja  temu 
jegomości  uszu;  -eŚ  Scrj^ 
dzielny  charakter;  c=er  SRid^el 
chłop  nieotarty. 

t5;cu'tfrfKn,  va.  (^abch)  niem- 
czyć. 

2)cu'tf(^mcifttr,  sm.  -8,  pi. 

— ,  wielki  mistrz  tn.  krzyża- 
ków. 


3)ett'tf(^t^um,  sn.  =(e)8,  nie- 
mieckość/.,  żywioł,  charakter 
niemiecki. 

^CUtfc^tpmcICt',  sf.  prze- 
sada  /.  w  niemczyźnie. 

^eu'tft^tljümcln,    vn.   (^a= 

ben)  przechwalać  się  niem- 
czyzną. 

^^cu'tf^ti^ümlcr,  sm.  «§,  pi. 

— ,  szowinista  m.    niemiecki. 

2)Cn'tfd^tpmIi(^,  adi.  i  adv. 

mający    charakter   niemiecki. 

2)'eu'tnng,  sf.pi.  »en,  i)  wy- 

tłómaczenie  n.,  wyjaśnienie  n. ; 
2)  znaczenie  n.;  3)  sens  m.) 
ju  aHer^anb  =en  SSeranlaffung 
geben  dawać  powód  do  roz- 
maitych komentarzy. 

^Cbalutatio'n,  sf.  odjecie  n. 
wartości  monecie. 

2)CÖiatiO'n,  sf.  pi.  tn,  zbo- 
czenie n. 

5)CÖt'fC,  sf.])l.  'tn,  1)  figura 
/.  allegoryczna  z  napisem 
u  spodu;  2)  napis  w.,  godło 
n.,  epigraf  m. ;  3)  weksel  m. 

Seüt'fcnbtnbc,  sf.  pi.  =n, 

wstęga,  na  której  się  pisze 
godło  herbowe. 

2)cbi'fcnfcitc,  sf.  pi  =n,  ta 

strona  /  monety,  na  której 
jest  herb  monarchy. 

^cboliitio'n,  sf.  pi.  «en, 
przeniesienie  n.  prawa  na  ko- 
goś. 

^CbOtbic'rbar,  adi.  dający 
się  rozwinąć. 

^CbO't,  adi.  1)  nabożny, 
żarliwy,  przesadny  w  religij- 
ności; 2)  oddany;  ^f)v  beoo* 
tefter  2)iener  pański  słaga 
i  podnóżek. 

^'CÖOtlO'lt,  sf  1)  nabożność 
/.,  żarliwość/.,  przesada  w  mo- 
dlitwie ;  2)  poświęcenie  n.,  od- 
danie się  n. 

^Cjtri'n,  sn.  dekstryna  /, 
wyciąg  z  krochmalu. 

^iabCtC«',  sm.  diabetis  sf, 
choroba,  polegająca  na  obfi- 
tem  odlewaniu  urjny  z  ma- 
teryą  słodką. 

Ttaboltft^,  adi.  dyabelski. 

^iocoil,  sm.  «en,  pi.  =en, 
dyakon  m.,  duchowny  m., 
stopniem    niższy  od  kapłana. 

S'inbc'm,   sn.  »§,  pi.    »c, 

1)  dyadem    ;w..    przepaska  /. 
na  głowie;  2)   korona   f. 


StagnO'fC,  sf.  pi  »n,  dya- 
gnoza/.,  rozpoznanie  n.  cho- 
roby. 

^iagno'ftil,  sf.  dyagnosty- 
ka/,  nauka  o  rozpoznawaniu 
chorób. 

2)ia9no'ft!fdÖ,  adi.  i  adv. 
dyagnostyczny,  będący  zna- 
mieniem odróżoiającem. 

^iagoita'1,  adiec.  ukośny, 
przekątny,  poprzeczny. 

Siiopńale,  sf.  pi  =n,  prze- 

kątnia  /. 

'^iogonalltntc,  sf  pi.  -en, 

linia/  przekątna,  przekątnia/. 

2^tagra'mm,  sn.  «ä,  pi  «e, 

diagramma  /.,  szkic  w.,  ry- 
sunek m.,  figura  /.  geome- 
tryczna. 

'2^inlc'ct,  sm.  =(e)§,  pi  «e, 

dyalekt  m.,  narzecze  n. 

2^iaIC'cttf,  sf.  dyalektyka 
/.,  umiejętność  /  rozumowa- 
nia, biegłość  /  w  rozumo- 
waniu. 

^iolc'ctifcr,  sm.  =§,  j??.  — , 

1)  dyalektyk  ?n. ;  2)  krętacz  m. 
S^tolo'g,  sm.  =§,  ^pl  —, 
dyalog  tn.,  rozmowa  /.,  pro- 
wadzenie n.  rozmowy;  ber  — 
in  biefem  ©tü(f  ift  gut  gehalten 
w  tej  sztuce  rozmowę  autor 
zręcznie  poprowadził. 

'^ialogific'rcn,  ra.   (^aben) 

1)  wprowadzić  rozmawiają- 
cych np.  w  dramacie;  2)  ukła- 
dać dyalog  w  sztuce. 

^iama'nt,  sm.  =en,  ^??.  «en, 
dyament  m.;  falfc^er  —  fał- 
szywy dyament. 

2'iamd'ntartig,  adi.  i  adv. 

dyamentowy. 

^iama'ntau^gobc,  sf.  ksią- 
żeczka drobnie  wydrukowana, 
jak  cacko. 

^'iama'ntgrubc,  sf  kopal- 
nia /.  dyamentów. 

2)iama'ntf(^Icifcr,  stn.  »g, 

pi  — ,  szlifierz  tn.  dyamentów. 

^iama'ntftrau^,  sm.  't^,pl 

sfträu^e,  kita/,  z  dyamentów. 
^'lama'lttfptfeC,  sf  dyament 
m.     oprawiony     do     rznięcia 
szkła. 

3^iarac'tcr,  sm.  -§,  pi  —, 

średnica  /. 

S'iamctra'I,  adi.  i  adv.  1) 
przerzynający    środkiem;    2) 

przeciwległy;  —  cntgegenge* 

fe^t  wręcz  przeciwny. 


2)ia'nenam)c( 


291 


2)itf 


2)ta'ltCnamfCl,  sf.  pl  ^n,  od- 
miana  kosa, 

^iap\}OXt'Ü\ii),  adi.  spra- 
wiający poty. 

2)iatrp'e,  sf.  pl.  «en,  dya- 

i-ya  /.,  rozwolnienie  n.,  bie- 
gunka /. 

2)tart^ro'fc,    sf.    pl.   -tn, 

rozwiedzenie  sie  n.  stawów 
w   członkach. 

2)ia'(^0ra,  5/.  rozsypanie  n., 
rozpierzcbnienie  sie  n, 

2)iä't,  sf.  dyeta  /.,  pewny 
regularny  sposób  m.  życia, 
wstrzymywanie  sie  n.  od  po- 
karmów; —  Ratten  być  na 
^yecie;  ftd^  einer  ftrencjen  — 
untcrroerfen  poddawać  sie 
ostrej  dyecie. 

5)iäta'r,  sm.  =§,  pl.  =e,  i) 

nadliczbowy  urzędnik  m.;  2) 
dyetaryusz  m.,  dyurnista  m., 
pisarz  m.  najmowany  i  płatny 
dziennie. 

2)iä'tCn,  5/.  pl.,  zapłata  / 
dzienna,  zwrot  tn.  kosztów 
podróży,  obliczony  na  dni, 
dyety. 

^iäte'tü,  8f.  dyetetyka  /., 
nauka  f.  o  utrzymywaniu 
zdrowia. 

^iatljCttfĄ,  adi.  stale  uspo- 
sobiony  do    pewnej   choroby. 

^iatO'lttfc^,  adiec.  diatoni- 
czny,  postępujący  tonami  ga- 
my. 

^iatri'fie,  sf  pl.  »n,  kry- 
tyka/, złośliwa  i  gwałtowna. 

^i'öklmaft^inc,  sf.pl  -n, 

«iewnik  m.,  rzucający  nasie- 
nie rzędowo,  w  różnych  od- 
stępach. 

2)i'6kln,  va.  (|Q6en)  siać 
rzędowo  w  równych  odstę- 
pach. 

2)iĄ,  pronom.f  accus,  sing. 
od  „3)u"  cię,  ciebie. 

2)iĄ0t0'nttfd),  adiec.  dwu- 
dzielny; 2)t(iotomie'  sf.  1) 
podział  m.  na  dwie  części; 
2)  połowiczne  oświetlenie  n. 
tarczy  księżyca. 

Xin^i,  I.  adiec.  1)  zbity, 
masywny,  skupiony,  gęsty ; 
bid^ter  werben  zgęszczać  się; 
•»es  Xndi  sukno  n.  dychtowne ; 
2)  ciasny,  ścieśniony;  =€§©€* 
]|ö[3  las  gęsty,  podszyty  krza- 
kami; fd^reiben  ©ic  ni^t  |o  — 
proszę   nie   pisać   tak   ściśle ; 


3)  szczelny,  dobrze  spojony, 
dobrze  wymierzony;  —  an= 
Hegen  leżeć  jak  ulany  (o  su- 
kniach) ;  II.  adv.  —  bet  je* 
manbem  tuż  przy  kimś;  — 
baneben  tuż  u  boku  czyjegoś, 
tuż  obok;  —  an  2lrm  ramię 
przy  ramieniu. 

Sll'^tbCbufdlt,  adiec.  pod- 
szyty; «eu  ^elm  hełm  m.  o  su- 
tym pióropuszu, 

^X'ä^tMjaaxt,  adiec.  cały 
obrosły  włosem,  kosmaty. 

Jpi'ditbelaubt,  adiec.  gęsto 
liśćmi  pokryty  (np.  las). 

2;id)tC,  sf  pl.  «n,    gęstość. 

^irtjteki',  sf  rymowanie 
n.  wierszydeł. 

^Vä)tt\n,  vn.  (^obcn)  klecić 
wiersze. 

2)i'(^ten,  I.  va.  (^aben)  i) 

robić  coś  gestem,  zgęszczać, 
ubijać;  2)  zatkać,  zaszpun- 
tować,  zapchać;  bie  eCu9^n  — 
pozalewać  szpary  ołowiem ; 
II.  va.  i  vn.  (I^aben)  1)  auf 
etroaä  —  myśleć  nad  czemś; 
2)  pisać  wiersze,  tworzyć  po- 
ezye ;  3)  zmyślać ;  baß  —  ©te 
[)in;\u  to  pan  tylko  tak  zmyśla. 
ii'ń\ttX,  sm.  -ä,  pl.  —,  po- 
eta m.,  wieszcz  m. 

^i'd)terborn,  sm.  5(e)§,  pi. 

»e,  źródło  n.  poezyi,  natchnie- 
nia. 

S)irf)terci',  sf  rymowanie 
sn.  wierszydeł. 

2^i'djtccfiug,  sm.  »(e)§,  pl. 
»flüge,  polot  m.  poetycki. 

^i't^tcröökf  sf  dar  w. 
poetycki,  muza  /. 

S)i'(^tcnn,  sf.  pi.  «innen, 

poetką  /.,  wieszczka  /. 

2)i'd;tcnfd),  adi.  i  adv.  poe- 
tycki, poetyczny. 

Si'rfjtcriing,  sm.  «(e)§,  pl. 

'■Z,  poecina  w.,  wierszokleta  w. 

2)i'd^tCr))fcrb,  sn.  .(e)S,  Pe- 
gaz m. 

5)i'l^tertJ0lf,  sn.^  <e)ä,  ple- 
mię n.  ryraotwórców. 

2)i'(^tcrtDaIb,  sm.  =(e)§,  Par- 
nas m.\  wybór  m.  poezyi. 

"^M^MSfixi,  sf,  S)i'(^ti9fcit, 

sf.  1)  zgęszczenie  n. ;  2)  gę- 
stość/., szczelność/.;  3)  moc 
/.,  trwałość/.  ;  —  beś  ©toffeö 
miąższość  f.  n^ateryj,  mate- 
ryału. 


S)i'(^ti9fcitömcffcr,  sn.  »§, 

pl.  — ,  gęstomierz  m.,  mano- 
metr m.,  przyrząd  do  mierze- 
nia   prężności  gazów  i  pary. 

2)i'(^ł!imft,  sf  l)poezya/.; 
2)  poetyka  /.,  sztuka  /.  ry- 
motwórcza. 

2)t'^tttn9,  sf  1)  poezya  /., 
wiersze  m.  pl. ;  2)  zmyślenie  n., 
fikcya  /.,  łgarstwo  n. 

2)i'(^tun9?art,  sf  pi.  =en, 

1)  rodzaj  m.  poezyi,  charakter 
m.  poezyi;  2)  metoda /.  poe- 
tycka, wierszowanie  n.,  wer- 
sy fi  kacya,  [ka  /. 

"  2)i'd)tun9MeI)re,  sf  poety- 
^i'djtungöücrmögcR,      sn. 

zdolność/,  układania  wierszy. 

2)i'(^tttjcrg,  «n.  =(e)^,  mate- 
rya  /.  do  zatykania  szpar 
okrętu. 

2)id,  adi.  i  adv.  1)  otyły, 
opasły,  gruby,  obszerny,  wiel- 
ki ;  =er  Saum  grube  drzewo ;  «C 
©ud^ftaben  machen  pisać  wiel- 
kiemi  literami;  *er  Äopf  tępy 
umysłowo;  ein  3Keter —  fein 
mieć  metr  grubości;  =er  IDCt» 
ben  tyć;  -c  ^rau  kobieta  cię- 
żarna; ein  9Jiäbc|en  —  mad^en 
zapłodnić  dziewczynę,  zrobić 
dziewczynie  dziecko;  "2) odęty, 
nabrzmiały,  pękaty;  «getnetnte 
2tugen  Fiaben  mieć  oczy  za- 
puchłe  od  płaczu;  eine  »c 
Sadfe  ^aben  mieć  napuchnięty 
policzek;  3)  pełny;  fid^  — 
effen  najeść  się  do  syta;  — 
l^aben  mieć  dosyć,  obrzydzić 
sobie;  4)  znaczny,  silny;  fc^roe« 
ret  —  Śauer  zamożny  chłop; 
-C  jCreunbc  zażyli  przyjaciele; 
eä  roirb  bod^  tüo^l  nic^t  fo  — 
auSfefjen  ta  historya  nie  będzie 
tak  rozgłośną,  jak  straszną; 
fid^  —  mad^en  pysznić  się, 
dąć ;  mit  tiwa^  —  tl^un  chwalić 
się  czemś ;  er  f)ai  e§  —  §inter 
ben  D^ren  to  człowiek  pod- 
stępny; baä  "ite  (^nbe  fommt 
nad^  koniec  dopiero  wykaże 
całe  złe ;  5)  spoisty,  szczelny ; 
er  l^at  eine  -e  §aut  to  bez- 
czelny człowiek;  6)  liczny, 
obfity;  =»eä  ^aar  bujna  czu- 
pryna; in  =en  «Strömen  leje 
jak  z  cebra  (o  deszczu);  «=e 
2!l^ränen  rzęsiste  łzy;  im  *ften 
2ßalb  w  gąszczy  leśnej ;  7) 
uciążliwy,    przykry;    »e    Suft 

19* 


^t'tfä^ng 


292 


^tc'b§f|C^Icr 


ciężkie  powietrze;  -er  ^'icbel 
mgła  gęsta;  =c  ^aci^t  ciemna 
noc;  8) "gęsty;  «=c§  $blut  krew 
zgęszczona  ;  bie  ^intc  ift  JU  — 
atrament  jest  za  gęsty;  <=C 
3Jiilcl^  mleko  zsiadłe,  zwarzone ; 
«er  rcerbcn  zsiadać  się,  skrze- 
pnąć; 9)  burd^  —  unb  bünn 
na  łeb  na  szyję;  mit  jmnbtn 
burd^  —  unb  bünn  gelien  pójść 
za  kim  w  ogień. 

^i'tfä^rig,  adi.  grubokło- 
sisty. 

^i'rftiatfig,  adiec.  pucoło- 
waty, pyzaty. 

"^i'dbanä),   sm.   -(0^/  P^- 

»Bäud^e,  brzuchacz  w.,  brzu- 
chal  w.,  sadło  n. 

^i'rfdäu^tg,  adiec.  otyły, 
brzuchaty.  [udo  w. 

^ftfkin,  sn.  ={t)%,  pi.   «e, 

^t'rfllCinig,  adi.  o  grubych 
nogach. 

^t'cft)tut,  sn:  »(e)§,  krew/, 
gęsta. 
'^t'rförüfttg,   adi.  piersisty. 

"i^i'cfbarm,   sm.   «(c)ö,   pi 

»bättttc,  kiszka/,  wielka,  gruba, 
^t'(fC,  sf.  1)  grubość  /., 
otyłość  /. ;  2)  objętość  /. ;  3) 
gęstość  /. ;  4)  nabrzmienie  n., 
napuchłość  /. 

'Ti'tfcanfa^,  5/w.=»(e)3,  skłon- 
ność /.  do  otyłości. 

^i'dfarHg,  adiec.  zagwa- 
zdany,  grubo  nałożony  farba- 
mi (obraz). 

^i'tffeüig,  adi.  l)  grubo- 
skórny ;  2)  twardy,  nieczuły 
(na  drwiny  lub  uderzenia) ; 
er  ift  —  nic  sobie  nie  robi 
z  drwin  lub  z  nagany. 

2)i'tff(Ctfrf)in,  adi.  cielisty, 
mięsisty,  otyły. 

^i'ÖfliifftOf  adi-  gęsty,  za- 
wiesisty (sos,  atrament). 

2)i'(!tU^,  sm.  =(e)g,  pi. 
»füBc,  grubonóg  w.,  o  gru- 
bych nogach,  uogal  m. 

^i'Öncfcocit,  adi.  -er  ^unb 
pies  m.  umiejący  się  wysta- 
wiać do  zwierzyny. 

^i'rfnefOttCIt,  adi.  1)  stę- 
żały; 2)  tęgi,  uporczywy. 

J'i'rfl^aarin,  adiec.  gęsto- 
włosy. 

S't'rfl^Ol^,  sm.  -[c§,  pi. 
-I^älfe,  o  grubej  szyi. 

^i'(f!)nHtcr,  stn.  =?,  p?.  — , 

gróboskórzec  m. 


^i'd\}'anÜQ,  adi.  1)  grubo- 
skórny;  2)  twardy,  nieczuły. 

Tldi^tU,  sf,  =  S)irfe. 

:?l'tftjül]itj,  adi.  1)  obfity 
w  strączki ;    2)  strączkowaty. 

'^Vi\ń)t,  sn.  =(c)^/  pi-  =f/ 
gąszcz  m.,  gęstwina  /.,  zarosi 
/. ;  im  tiefften  —  w  głębinach 
lasu;  ino  —  l^ineinfpringen 
puścić  się  galopem  (na  polo- 
waniu) w  głąb  lasu. 

2^i'lff0^f,  ^sm.  «(e)§,  pi. 
=!öpfe,  1)  o  grubej  głowie; 
2)  uńaysł  m.  ograniczony, 
głupiec;  3)  uparciuch  m.',  er 
ift  ein  —  to  człowiek  uparty. 

Ti'cfkibig,  adi.  otyły,  kor- 
pulentny, obszerny;  -er  ^anb 
spoiy  tom. 

^i'äüä^,  adi.  gęstawy,  grn- 
bawy. 

^i'tflt^^tg,  adi.  o  grubych 
wargach,  z  obwisłą  wargą 
dolną. 

"^{'ttniilć^,  sf.  mleko  n. 
zsiadłe. 

^i'cfmtttcl,  sn.  -§,  pi.  —, 
zaprawa  /.  sosu  z  jaj  itd. 

^i'rfnafig,  adi.  l)  o  dużym 
nosie,  nosal  w.,  nosacz  m,; 
2)  nadęty,  próżny. 

3^i'c!i)I;ng,  adi.  l)  o  wiel- 
kich UHzach ;  2)  głuchy. 

"Ti'rfrÜlfig,    adi.    pleczysty. 

2:i'rf]aft/6w.  Ąt)%,pl.Ąa\it, 

syrop  7».,  sok  m.  gęsty,  wy- 
gotowany z  owoców. 

^t'dft^nokl,  sm.  Ȥ,  pi. 
-fdinäbel,  grubołusk  m. 

^i'tffrfjlinÖClig,  adi.  o  gru- 
bym, dużyni  dzióbie. 

^i'tffj^il^^ig,  adi.  o  gru- 
bych łuskach. 

^i'ttfd)tt>Ona,  sm.  =(e)Ö,  pi. 
=fc6n)änj;e,  cap  m. 

l)iü\tm,  .sm.  -(e)ś,  pi.  'Cr 
dyament  tn.  oszlifowany  na 
raut. 

^i^i'lftOlt,  stn.  =(0^/  pi'  '^> 
lina  /".  okrętowa. 

^irft^UCrei',  sf.  fanfarona- 
da /.,  nadymanie  sie  n. 

ti'tftud;,  sn.  -(e)§',  pi.  -tu- 
rfjer,  baja  /.,  kuczbaja  /., 
materya  /.  z  kutnerkiem. 

^i'rfumnft,   s^n.   -(e)ä,   pi. 

-Tüänfte,  1)  brzuchacz  w.;  2) 
kałdun  m. 

'I'i'tfttJiilftig,  adi.  grubo, 
silnie  nabrzmiały. 


^icta't,  sn.  «eä,  'pi.  =e,  dy- 
ktowanie «.,  dyktat  m.,  dy- 
ktando n. 

^icta'tor,  sm.  -g,  pi.  -to'= 

ren,  dyktator  w.,  najwyższy 
urzędnik  tymczasowy  państwa 
z  władzą  nieograniczoną. 

2^ictic'rea,  va.  (^a&en)  i) dy- 
ktować ;  in  bic  ^eber  —  kazać 
pisać;  2)  zadyktowad,  rozka- 
zać, natchnąć  myśl  jaką;  biefe 
©ad^cn  (offen  fi^  nid^t  —  tych 
rzeczy  nie  można  zrobić  na 
poczekaniu,   od  ręki. 

^ictiO'n,  sf.  dykcya  f.,  wy- 
słowienie n.,  wymowa  f. 

^t'ctltm,  sn.  =§,  pi.  =a,  1) 
słowo  n.  niegdyś  wyrzeczone 
przez  kogo,  dyktum  n. ;  2) 
zdanie  n.  moralne,  senten- 
cya  /. 

Tibn'fttf,  sf.  dydaktyka  /., 
umiejętność  /.  nauczania, 
część  pedagogiki,  podająca 
prawidła  nauczania. 

2^iba'!t!fc^,  adi.  i  adv.  dy- 
daktyczny, nauczający. 

^iC,  liczba  poj.  rodź.  żeńs. 
i  liczba  mn.  od  ,,ber". 

"^Xth,  sm.  =(e)ś,  pi.  >t,  1) 
złodziej  w.,  hultaj  m.\  ^a(tet 
ben  — !  trzymajcie,  łapcie 
złodzieja ;  2)  ©cif genf)eit  mac^t 
=e  sposobność  robi  złodzieja ; 
bie  fleinen  «=e  pngt  man,  bie 
großen  lafśt  man  laufen  mucha 
uwięźnie,  a  tak  się  przebije; 
gefĄłdfter,  liftigcr  —  szczwany 
hultaj. 

Tte'bCM,  va.  i  vn.  (§a&en) 
1)  kraść,  rabować;  2)  polo- 
wać ukradkiem  na  cudzym 
gruncie. 

"^tCbcrci',  s/.  pi.  »en,  zło- 
dziejstwo n.,  kradzież  /. 

^ic'li?banmcn,  sm.  -§,  pi. 

— ,  wielki  palec  m.  powie- 
szonego złodzieja,  używany 
jako  talizman  szczęścia;  einen 
—  bei  fid^  tragen  mieć  szalone 
powodzenie. 

:?ic'l)^gc)inbcl,  sn.  ==ä,  pi. 

— ,  hałastra  /.  złodziejska. 

^ie'll^glütf",  sn.  -(e)§,  nie- 
zasłużone szczęście  n.,  powo- 
dzenie n.  bez  miary. 

TiC'l)ff^C()ICr,  sm.  .§,  pi. 
— ,  paser  m.^  kupujący  zawo- 
dowo od  złolziei  rzeczy  kra- 
dzione. 


Stc'6§^clfcr 


293 


3)icttft 


2)ic'ö^^clf er,  sm. "%,  pl.  —, 

pomocnik  m.   w  kradzieży. 

^iC'I)^pI)(e,  sf.  pl  =n,  go- 
spoda /.  złodziejska,  skrytka 
f.  złodziejska,  jaskinia/,  ło- 
trów. 

2)ic'Matcrnc,    sf.  pl  =n, 

ślepa  latarka  /'. 

2)it'b^f(^üif(cl,  sm.  =§,  pl. 
— ,  wytrych  m.,  klucz  m.  zło- 
dziejski. 

'^It'MfläjtX,  adi.  zabezpie- 
czony od  złodziei,  przed  wła- 


mauien). 


5^ie'ö§finn,  sm.  =eö,  pl.  *e, 

popęd  m.  do  kradzieży. 

Sk'Ö^f^icI,  sn.  =(e)g,  gra/. 
w  tryk  trak  (rodzaj  gry  bi- 
lardowej, jeden  przeciw  wielu). 

2)ie'ööftrei(^,  sm.  »(e)g,  pl. 

=e,  sztuczka  w.  łotrowska, 
psi  figiel  m. 

stryczek  w. 

ä^ic'üin,  sf.  pl.  »innen,  zło- 
dziejka /. 

^Xt'V\\^f  adi.  i  adv.  \)  zło- 
dziejski, lubiący  kraść,  skłon- 
ny do  kradzieży;  2)  ukrad- 
kowy, rzucony  lub  wzięty 
ukradkiem;  paar  »e  %\)xäntn 
kilka  łez  ukradkowych;  =eÖ 
(Slürf  powodzenie n.  bezmiary. 

2^ic'6fta^I,    5?w.   .(e)ś,  pl. 

«ftä^le,  1)  kradzież/, ;  — mit 
©inörud^  kradzież  z  włama- 
niem; 2)  rzecz  /.  skradziona; 
liteiarifd^er  —  plagiat  m., 
kradzież  literacka. 

^iCJC'ntge,  liczba  poj.  rodź. 
żeńs.  od  ^^bcrjenige"  tasama. 

Stiele,  sf.  pl.  ^n,  1)  deska 
/.,  tarcica  /.,  dyl  m. ;  2)  po- 
dłoga/.  ;  auf  bloßer  —  jd^tafen 
sypiać  na  gołej  podłodze;  3) 
powała/.,  pułap  m. ;  4)  przed- 
sień  /.,  przedpokój  m. 

fielen,  va.  (^aöen)  wyło- 
^  żyć  tarcicami,  dać  podłogę 
z  desek. 

2)ie1en(amłJe,   sf  pi.  =n, 

lampa  /.  w  przedsionku. 

2)tclcntöanb,    sf    -mäubc, 

1)  zagroda  /.  z  desek,  ogro- 
dzenie ». ;  2)  przepierzenie  n., 
przeforsztowanie  n. 

3)iC'(cr,  sm.  =§,  pl.  —,  ukła- 
dający posadzkę. 

3)te1ttU9,  sf.^pl.  ^en,  pod- 
łoga /  z  tarcic. 


2)iC'mC,  sf.  pl.  *tt,  kamień 
m.  młyński,  toczydło  n. 

3^ic'iten,  sf  I.  vn.^  (^abcn) 

służyć,  usługiwać;  być  w  służ- 
bie; @ott  —  Bogu  się  ofiaro- 
wać ;  bem  §etrn  —  być  na  czy- 
jeś rozkazy;  (bel)  einem  §errn 

—  pozostawać  w  czyich  usłu- 
gach; niemanb  i^nn  jraeicn 
§erren  —  nie  można  nosić 
płaszcza  na  dwóch  ramionach ; 
bei  ber  SlrtiUerie  —  służyć 
w  artyleryi;  jmnbm  mit  [einer 
33Örfe  —  wygodzie  komuś 
w  potrzebie;  roomit  fann  id^ 
^il^ncn  —  czem  panu  mogę 
służyć;  ift  3»^"f"  bamit  ge^ 
bient?  czy  to  się  panu  przyda? 
pm  3Jiu[ter,  gum  SJorraanbe  — 
służyć  za  wzór,  za  pozór,  za 
wymówkę,  za  płaszczyk;  je« 
manbem  ju  zivoa^  —  służyć 
do  czegoś,  służyć  za  coś;  baä 
bient  ju  (gar)  nld^tś  to  się  na 
nic  nie  przyda;  bcn  ©ö^en  — 
służyć  fałszywym  bogom ; 
ben  Süften  —  oddawać  się 
wyuzdanym  namiętnościom, 
chuciom;  in  ber  ^iid^e,  im 
©talie  —  być  za  kucharza, 
za   stajennego;    feine    Xoc^ter 

—  raffen  oddać  córkę  na  służbę ; 
bie  bienenbe  ©(affe  służba ;  »on 
unten  auf,  tjon  ber  ^i!e  auf 

ftd^  §inauf —  wzbić  się  w  górę, 
począwszy  od  najniższych 
stopni,  wzdźwignąć  się  w  górę 
ze  skromnych  początków;  \t= 
manbem  mit  etroaś  —  oddać 
komuś  usługę;  bamit  fann  id^ 
3[E)nen  —  tem  mogę  panu 
służyć,  mogę  panu  tego  do- 
starczyć; gu  —  na  pańskie 
u?ługi,  służę;  bamit  ift  mir 
nic^t  gebient  to  mi  się  na  nic 
nie  przyda;  mit  ©d^meic^ereien 
ift  mir  nid^t  gebient  obejdzie 
się  bez  pochlebstw;  alö  S9e* 
becfung  —  towarzyszyć,  ochra- 
niać, eskortować;  II.  va.  (I^a* 
htn)  bie  SDieffe  —  służyć  do 
mszy;  gut  gebient  dobra  ob- 
sługa. 

SiCucr,  sm.  »g,  pl.  —, 
sługa  w.,  służący  m. ;  służa- 
lec m.)  ^\)t  ge^orfamfter  — 
sługa;  podnóżek;  ^[^r — sługa 
pana  dobrodzieja,  żegnam;  — 
beä  göttlichen  SBorteö  sługa 
Boży;  öffentlid^er  — ,  ©taatö= 


I  biener  urzędnik;  jmnbm  einen 
—  mad^en  ukłonić  się,  uchy- 
lić kapelusza. 

I     ^tciterei',  sf.  i)  służba/. 

w  domu,  domownicy;  2)  uni- 
żoność  /.,  służalczość  /. 

^ic'ucrf)aft,      ^iCncrifti^, 

2)iC'JlCdirfj,  adi.  i  adv.  1)  usłu- 
żny; 2)  służalczy;  fid^  —  be« 
ne|men  płaszczyć  się,  lizać  się. 
2)iC'ncr^afti9fett/  sf.  l)  za- 
chowanie się  n.  sługi;  2)  sła- 
żalczość. 

3:ic'nenn,  sf.  pi.  -innen, 

służąca  /,  służka  /. 

^le'UCni,  vn.  (^aben)  l)  kła- 
niać się,  bić  pokłony;  2)  pła- 
szczyć się. 

3^ie'ncrfrfjaft,  sf.  pl.   -en, 

służba  /.,  czeladź  /. 

3^ic'nert^um,  sn.  =(e)ä,  i) 

należenie  do  czyjego  domu, 
służba/.,  czeladź/;  2)  słu- 
żalczość /. 

"^xt'wW^f  2)ie'nfam,  adiec. 

i  adv.  użyteczny,  przydatny, 
dobry  do  czego;  odpowiedni; 
yw  ńxo(x^  —  fein  służyć  do 
czegoś,  przydać  się;  tüenn  Sic 
e§  für  —  erachten  jeżeli  pan 
uważa  to  za  trafne. 

2)ie'nlt(f)!feit,  sf.  użyteczność 
/.,  zdatność  /. 

Sicnft,  sm.  «(e)ä,  pl.  -e, 
1)  służba  / ;  bem  Staate 
©ienfte  erracifen  państwu  od- 
dawać usługi  lub  służyć  pań- 
stwu, urzędować ;  2)  usługa/., 
sposób  m.  służenia;  2)ienfte 
nel^men  przyjąć  obowiązek;  in 
ben  3)ienft  treten  wstąpić  do 
służby,  zaciągnąć  się;  in  je- 
manbeś  35icnfte  ftelen  być 
w  czyjej  służbie;  3)  urząd  m., 
stanowisko  n. ;  S)ienft  tl^un  być 
dyżurnym;  ber  bienftt^uenbe 
^ammerl^err  dyżurny  szambe- 
lan;  4)  nabożeństwo  w.,  egze- 
kwie 5.  pZ.,  posiługa/ ;  5)  cześć 
/.,  przysługa/.;  jmnbm  einen 

2)ienft  leiften  oddać  przy- 
sługę; mag  fte^t  ^^mn  gu 
2)ienfłen?  czem  można  panu 
służyć?  id^  fte^e  3^"««  5« 
3)ienften  jestem  na  pańskie 
rozporządzenie ;  au^er  —  fein 
być  bez  miejsca,  stracić  po- 
sadę; ben  —  !ünbigen  wy- 
mówić miejsce;  ben  —  Teiften 
być    czyimś    lennikiem;     im 


^ic'nftobel 


294 


^ie'nfttt)o^nung 


S)tcn[te  berSßQ^cl^eit  (teilen  ełu-  j 
żyć  prawdzie,  bronić  prawdy. 
S!iC'nft(lbcl,  sm.  szlachectwo  \ 
n.  otrzymane  za  służbę  urzę- 
dową. 

2)ic'n§t09,  sm.  *(e)ś,  pi.  ^e, 

wtorek  m. 

2)tC'nft0ttcr,  sn.  ^%,  star- 
szeństwo n.,  lata  sn.pl.  służby. 

S'ic'nftaugclcgcn^eit,  sf.  in- 
teres m.  urzędowy,  służbowy. 

2^tC'nftanCr6iCtung,  sf.  za- 
ofiarowanie n.  służby,  usług. 

^iC'nftÖar,  adi.  l)  służebny ; 
2)  poddany,  podległy,  hoł- 
downiczy; 3)  serwilistyczny ; 
»et  ®eift  sługra  m.,  zausznik  m. 

2)ic'nftl)arfcit,  sf.  pi.  =»en, 

1)  usłuŻDość/. ;  2)  służba/., 
usługiwanie  n.;  3)  hołdo- 
wnictwo  n.,  poddaństwo  n., 
niewola  /. ;  4)  służebność  /., 
serwitut  m. 

3)ic'npcfltf|en,  adi.  gotów 

do  usług,   uczynny,    usłużoy. 

^ic'nftbcf(tffenl;ctt,   sf    i) 

ochota  f.  do  przysłużenia  się, 
uczynność  /.,    usłużność  /. ; 

2)  zabiegi  sm.  pi. 

2)ie'nfttieoier,  sf  uniźoność 

f.,  czołobitność  f 

2)te'nftfiote,  sm.  »(c)n,  pi. 

"tWf  sługa  ł«.,  służebny  w., 
służący  m. ;  (najczęściej)  słu- 
żąca f. 

2)iC'nftCifcr,  sm.  »g,  gorli- 
wość f  w  ełużbie. 

2)iC'n[tCifrin,  adi.  l)  uczyn- 
ny, usłużny ;  2)  gorliwy  w  służ- 
bie ;  er  ift  \itjx  —  gegen  rnic^ 
oddaje    mi    tysiące    przysług. 

S'iC'nfteigcn,  adi.  poddany, 
niewolniczy,  niewolny. 

2)ic'nftentlaffung,  sfpl.  »en, 

dymisya  /.,  uwolnienie  n.  ze 
służby,  odprawa  /. 

^iCnftergctien,  adi.  do  usług 

gt)tÓW. 

2)ie'nftfatl|,   sn.    -(e)ev  pi. 

-fad^cr,  gałąź  /.  służby,  wy- 
dział in.,  departament  m. 

2^łC'nftfhI)ig,  adi.  zdatny  do 
służby. 

S^iCnftfCrttg,  adi.  l)  usłu- 
żny, ochoczy  do  usług;  2) 
uprzejmy;  ben  2)ien[tfetti9en 
jpielen  nadskakiwać. 

2)ie'nflf ertigfeit,  sf  i)  usłu- 

żność/. ;  u)  uprzejmość/.    [/. 
^Ttcnftfrnu,  sf.  posłagaczka 


S^iC'nftfrCi,  adi.  l)  wolny 
od  służby;  2)  wyzwolony  od 
pańszczyzny. 

^iC'nftfll|rCn,  sf  licz.  mn. 
podwody,  dawane  obowiąz- 
kowo. 

2)te'nftgcftcr,  sm.  -^,pl.  —, 

chlebodawca  m. 

S^iCnftgcfoIlig,  adi.  grzecz- 
ny, uprzejmy,    nadskakujący, 

2)iC'ltftgeIb,  sn.  okup  m\  za 
pańszczyznę. 

^ic'nftgercditigfcit,  sf  pra- 
wo m.  pańszczyźniane. 

S^ic'nftgetrcibc,  sn.  dostawa 

/  obowiązkowa  zboża. 

^tCnftlicrr,  sm.  *n,  pi.  --«n, 

1)  pan  m. ;  2)  służbodawca  w., 
pryncypał  m. 

S^iC'nftÖUfC,  sf.  łan  m.  pań- 
szczyźniany. 

^ie'nftfiicc^t,  sm.  -(e)§,  pi. 

'Z,  parobek  m. 

S^iC'nftlöMf/  sm.  -(e)ä,  ka- 
ryera  /.,  przebieg  m.  służby. 

2)ic'nftle^cn,>n.  "§,  pi.  ~, 

lenno  n. 

2)tc'nftlciftimg,  sf  pi  an, 

1)  służba/.,  usługiwanie  n. ; 

2)  powinność  /.,  posługa  /. 

^te'nftleutc,  s.pl  służba/., 

czeladź  /. 

2)ie'nftIo^n,  sm.  »(e)§,  pi. 

=lö^ne,  płaca  /,  za  służbę. 

S'iC'nftIO?,  a(?z.  pozbawiony 
służby,  bez  miejsca. 

2)ic'nftmäbdjcn,  sn.  -g,  pi. 

— ,  służąca  /".,    pokojówka  /. 

2)ie'nftmogb,  s/i>?.  »mägbe, 

służąca  /.,  dziewka  /. 

2^ic'nftmanu,  sm.  -(e)ö,  i. 

pi.  »en,  wasal  m.,  lennik  tw.; 
II.  (używane  tylko  yf)pl.  «leute 
służba  / ;  III.  pi.  «männer 
posługacz  m.,  komisyoner  m., 
ekspres  m. 
Sic'nftmäj^ig,   adi.  i  adv. 

zgoduy  z  przepisami,  objęty 
regulaminem. 

2;ie'iiftorbnmig,  sf  pi.  -en, 

regulamin  vt.  służbowy,  pra- 
widła n.  pi.  służby. 

2:ic'nft^fltri)t,   sf  pi.  =en, 

1)  obowiązek  łw.  służbowy, 
wynikający  z  dauego  urzędu; 

2)  obowiązek  m.  służenia, 
służba/.,  lenno  n.]  allgemeine 
—  powszechna  służba  woj- 
skowa. 


2^iC'Kft^f(it^tig,  adi.  l)  pań- 
szczyźniany; 2)  do  służby 
obowiązany;  3)  popisowy, 

^tC'nftrcd)t,  sn.  -(e)8,  pi.  «e, 

1)  prawo  n.  wymagania  służb; 

2)  prawo  n.  wymagania  pań- 
szczyzny, daremszczyzny. 

2^ie'nftreglcment  (wym.rre- 

glmą)  sm.  =ś,  pi.  *ö,  regula- 
min m.  służbowy,  przepisy  m. 
pi.  służbowe. 

2)iC'nftf  ad^C,  sf  pi.  «n,  spra- 
wa /.  służbowa  (urzędowa). 

2^!C'Uftfdjaft,  sf.  1)  należe- 
nie do  czyjego  domu,  służba 
/.;  2)  zależność  /.  w  służbie, 
poddaństwo  n. 

Xie'nftft^ctn,  sm.  Ke)s,  pi. 

»e,   świadectwo   w,    służbowe, 
SiCnftfdjCU,    I.    sf   wstręt 
m.  do  służby;  II.  adi.  mający 
wstręt  do  służby,  leniwy. 

2)ic'nftftanb,  sm.  -(c)ś,  pi. 

»ftänbe,  1)  stan  m.  służących ; 
2)  płużba  /'.,  czeladź  /. 

^^iC'nftftCÜC,  sf.  służba  /. 

2)iC'n(tt^UCnb,a<^*.  l)  w  czyn- 
nej służbie,  sprawujący  obo- 
wiązki; 2)  dyżurny;  -et  Dffi* 
cier  oficer  dyżurny;  »er  ^rie» 
fter  oflficyant,  duchowny  słu- 
żący przy  mszy. 

'5)iC'n|tMntaugIidj,  adi.  nie- 
zdatny do   służby. 

Sic'nftDcr^öUni^ ,  sn.  *ffe§, 

pi.  -ffe,  1)  służba/.;  2)  sto- 
sunek m.  iśłużbowy. 

^ic'nfttJcrlMft,  sm.  .(e)ä,  pi. 

»e,  1)  utrata/,  służby;  2)  zło- 
żenie n.  z  urzędu. 

2^te'nftbcrtrng,  sm.  '(t%pl. 

pi.  »łtape,  umowa/,  służbowa, 
kontrakt  m. 

:r^ic'nftt)Ol!,  sn.  -(e)g,  słu- 
żba /.,  czeladź  /. 

2)ic'nftüorf (^rift,  sf  pi.  »en, 

przepis  m.  służbowy,  instruk- 
cja /. 

^iC'nftUJlbrig,  adi.  prze- 
ciwny przepisom,  nieregula- 
minowy. 

2)iC'nftU)tlIig,  adi.  ochoczy, 
uprzejmy. 

2"iC'nftUJ0d|C,  sf  obowiązki 
służbowe;  feine  —  l^aben  mieć 
służbę. 

S^ienftttJOljnMng,  sf  mie- 
szkanie n.  przywiązane  do 
służby  lub  urzędu. 


^ic'nftseit 


295 


2)ing 


S^it'nftSCit,  sf.  czas  m.  słu- 
żby; ieinc  —  au§f)alten  prze- 
służyć naznaczony  okres  cza- 
su; einjäl^rigc  —  służba  woj- 
skowa jednoroczna. 

Siic'nftjiBanq,  sm.  ^(t)^,  i). 

obowiązek  służbowy  ;  2)  przy- 
mus m.  wypełniania  obowiąz- 
ków służbowych,  karność  f.'j 
3)  pańszczyzna  /. 

^ie§,  pronom.  n.  =  biefeS 
od  „bicfer". 

2)iC'0ÖeäÜ5lid;,  adi,  i  adv. 
odnoszący  się,  należący  do 
czego  (tego),  odnośay,  wzglę- 
dny, [fcr". 

Siie'fC,  pronom  f.  od  „bie* 

2)ÜfC'IbC,  pronom.  /.  od 
„berfclbe". 

2)ic)e'Iöiöfeit,  */.  tożsa- 
mość /. 

%\t'\iXf  pronom.  m.,  biefe/., 
biefeä  n.  ten,  ta,  to ;  —  3Wann 
ten  oto  człowiek ;  biefer  S'ac^e 
tymi  dniami;  bicfet  tncin  2luf* 
trag  rozkaz  dany  przed  chwilą ; 
biefer  unb  jener  wszelakiego 
rodzaju  ludzie;  l^ol'  bicę  biefer 
unb  jener  niech  cię  dyabli 
porwą,  niech  cię  licho  weźmie ; 
biefeö  unb  jeneä  rozmaite  rze- 
czy ;  ftnb  bieś  nic^t  gute  Seute? 
czyż  to  nie  dobrzy  ludzie? 

^ic'fcr^alö,    bicfertocoe«, 

adv.  z  tego  powodu. 

2>iC'fcr(Ct,  adv»  podobnego 
rodzaju. 

2)te'fcrfctt^,    Me'fcmärt^, 

adv.  z  tej  strony,  z  tejże 
strony. 

^tC'Öfäöig,  adi.  taki  sam. 

2)iC'^fan^,  adv.  w  tym  wy- 
padku, w  takim  razie,  w  tej 
mierze.  [ny. 

^ic'^jä^^rig,  adi.  tegorocz- 

2!iC'źmaI,  adv.  tym  razem, 
teraz,  na  ten  raz;  fo  t)ie(  für 
bieämal  tyle  na  teraz,  tym 
razem  wystarczy. 

^iC'^malig,  adi.  tym  ra- 
zem, odbywający  się  tym  ra- 
zem ;  fein  »er  SSefuc^  roar  nur 
furj  jego  odwiedziny  tym  ra- 
zem trwały  króiko. 

2)tC'Źfcttig,  adi.  1)  z  tej 
strony  leżący;  2)  należący  do 
nas,  nasz;  bie  ''ta  Xruppen 
nasze  wojska;  bie  »en  SSer« 
luftc   straty  z    naszej    strony. 


2)ie'gfCitigfcit,  sf.  przywią- 
zanie n.  do  rzeczy  światowych, 
usposobienie  n.   światowe. 

%\t'^t\i^f  I.  adv.  i  pronom. 
z  gen.    1)   z   tej    strony,   tu ; 

—  beä  tJtwff^^  ^^  *y™  brzegu 
rzeki;  —  unb  jenfettś  z  tej 
i  z  tamtej    strony,   tu  i  tam ; 

—  ber  Śeit^a  przedlitawski 
(na  oznaczenie  krajów  austrya- 
ckich  w  odróżnieniu  do  Wę- 
gier); 2)  z  naszej  strony;  II. 
sn.  baä  —  ten  padół;  baö  — 
unb  ^enfeit»  życie  doczesne 
i  przyszłe. 

%'\ti{t)ńń)f  sm.  *g,  pi.  =e, 
wytrych  w.,  haczyk  m. 

%'\t'i{t)X\^tVi,  va.  i  vn.  (^a» 
ben)  otworzyć  drzwi,  zamek 
wytrychem,  haczykiem. 

%\VS^t\lf  (przestarzałe)  I. 
adv.  póki,  dopokąd;  II.  coni. 
ponieważ,  że,  iż. 

2)iffamati0'n  (wym.-.  -cyon), 
sf.  pi.  »en,  dyfamacya  /., 
oszczierstwo  n. 

2;ifferCtttia'l  (biffcrenjial), 
adi.  różniczkowy;  »rec^nung 
rachunek  różniczkowy;  —  unb 
^ntegralted^nung  rachunek 
różniczkowy  i  całkowy, 

2)iffcre'n5,  sf.  pi.  *en,  róż- 
nica /,,  dyferencya  yi,  prze- 
wyżka  f.  po    potrąceniu. 

2)iffCrC'tta8Cf(^äft,  rodzaj  gry 
giełdowej,  spekulującej  na  róż- 
nicę kursu  papierów. 

2)iff  crc«äia1rc(^nung,  sf.  ra- 
chunek m.  różoiczkowy. 
2)iffcrengic'ren,  va.  (^aben) 

różniczkować. 

^differieren,  vn.  (^a^en)  lóż- 

nić  się  w  czera. 

Siffo'rUl,  adi.  niekształtny, 
brzydki.    ...      ;v 

l)łffiifio'n§t>ertttogen,  sn.  ■■%, 

dyfuzya  /.,  wzajemne  przeni- 
kanie się  i  mieszanie  rozmai- 
tych cieczy  i  gazów. 

^igcrie'ren,  va.  przetrawić 
chemicznie,  przerobić. 

2)igerie'rmaf(^ine,  sf.  ko- 
ciołek m.  Papina  do  rozgoto- 
wywania. 

2)igC'ften,  s.  pi.  dygesta, 
zbiór  m.  praw,  zebrany  z  da- 
wnych prawoznawców  z  roz- 
kazu   cesarza  Justyniana. 

2)łgefttO'n,  sf.  macerowanie 
chemiczne. 


^igefti'Ö,  adi.  ułatwiający 
trawienie ;  «»mittel  lekarstwo 
rozwalniąjące. 

^ifafte'rium,    sn.  =ä,  pi. 

=«rien,  oddział  m,.  zarządu  pań- 
stwowego, biuro  n.   rządowe, 

2)ili)ti)lebo'nen,  s.  pi.  ro- 
śliny /.  dwuliścieniowe. 
2)ifotl)tebo'nifc^,  adi.  dwu- 

liścieniowy ;  «e  ^ifföUge  roślina 
dwuliścieniowa. 

S'itötiO'U,  sf.  odroczenie  n. 
terminu  w  sprawach  sądo- 
wych. 

2)ilat0'rif{^,  adi.  zwleka- 
jący, odraczający. 

'  Sile'mma,  m.  =§,  pi.  =g, 

lub  »men,  dylemat  m.,  wnio- 
sek m.  podwójny,  wybór  m. 
pomiędzy  dwoma  zdaniami 
sprzecznemi. 

2)üetta'nt,  sm.  ^en,  pi.  =cn, 

dyletant  w.,  miłośnik  m.  sztu- 
ki, nie  poświęcający  się  jej 
z  zawodu;  człowiek  m.  po- 
wierzchownie wykształcony. 

2)i'tt,  sm.  =§,  koper  m. 

2)i'ae,  sf.  pi.  'Xi,  1)  ko- 
per m.'j  2)  ucho  n.  przy  na- 
czyniu, rurka  /.  w  lampie  na 
knot,  tulej/.,  macica/,  u  stę- 
pia. 

2)Uuöia1(if(^),  adi.  dylu- 
wialny,  napływowy,  powstały 
z  nawodnienia. 

SiHubia'nift^,  adi.  potopo- 
wy, z  czasów  potopu. 

i)tlu'bt«m,  sn.  potop  m. 

^tntenfio'n,  sf.  pi.  =en,  roz- 
ciągłość /.,  wymiar  m. 

itmtnnti'tJ,  adi.  zdrobniały. 

^iniiff  0'rtum,  sn.  =g,  pi.  -tn, 

pozwolenie  n.  biskupa  na  świę- 
cenie kleryka  przez  innego 
biskupa. 

Silte'r  (wym.:  dine'),  sn. 
=§,  pi.  -ś,  obiad;  feincä  — 
wystawny  obiad. 

S)ing,  I.  sn.  seö,  pi.  =e  (wy- 
jątk.  »er),  1)  rzecz  /. ;  im  2(n= 
fange  ber  —  na  początku  rzeczy ; 
aUcn  -en  auf  ben  ©runb  ge= 
l^en  zgłębiać  wszystkie  rzeczy, 
sprawy  do  dna;  cor  aUen  — 
nadewszystko,      nasamprzód ; 

2)  przedmiot  m.;  rocrtrofeä 
—  przedmiot  bez  wartości ; 
unbebeutenbeä  —  drobnostka; 

3)  sprawa  /.  j  al§  er  baS  — 


2^i'no6nnf 


296 


^trecto'niim 


»ernommen  t)atłc  skoro  do- 
wiedział się,  o  co  chodzi ;  tDO§ 
ift  baś  für  ein  —  ?  co  to  za 
sprawa?  er  t)erfłef)t  ba§  —  on 
rozumie  tę  sprawę,  zna  się  na 
rzeczy ;  xć)  j^abe  ba§  —  lange 
genterft  oddawna  już  widzia- 
łem, co  się  święci;  ba§  ift  cin 
üb(cÖ  — !  a  to  fatalna  histo- 
rya!  c§  ift  il^m  ein  —  to  go 
ani  grzeje,  ani  ziębi;  fo  ein 
—  coś  w  tym  rodzaju;  ges 
fd^el^ene  ==e  klamka  zapadła, 
fakt  dokonany;  mit  grofien 
*en  utngei)en  stawiać  zamki 
na  lodzie;  man  l^ot  mir  fd^önc 
•=e  von  S^ncn  erja^tt  ładnych 
historyi  dowiedziałem  się  o  pa- 
nu; alle  »e  l^aben  ein  ©nbe 
wszystko  mija  na  świecie;  je« 
be§  —  l^at  gmei  «Seiten  od- 
wrotna strona  medalu;  ttEer 
guten  -e  finb  brei  do  trzech 
razy  sztuka;  ba§  —  ift  nid^t 
Übet  ta  sprawa  wcale  mi  się 
podoba,  ta  rzecz  nie  jest  do 
odrzucenia;  4)  materyał  m.) 
be§  ==C§  \XKiV  genug  materyału 
nie  brakowało ;.  gerüftet  mar 
aU  unfer  —  gum  ©treit  co  do 
jednego  żołnierza  wyprowa- 
dziliśmy w  pole;  5)  e§  ge^t 
nidfit  mit  redeten  «en  gu  tutaj 
coś  straszy,  to  coś  nadnatu- 
ralnego; guter  =e  fein  być  do- 
brej myśli,  nie  tracić  humoru ; 
unüerrici^teter«=e  nie  dopiąwszy 
celu;  6)  istota/.,  stworzenie 
n. ;  =e  jestestwa;  coś  nieozna- 
czonego ;  bie  üeinen  =er  te 
małe  stworzenia;  bie  artigen 
•=er  grzeczne  maleństwa  (o  dzie- 
ciach); ba§  —  knirps,  dzie- 
ciak; baSarme  —  niebożątko; 
©ie  albernes  —  osioł  z  cie- 
bie kwadratowy!  ba§  lofe  — 
trzpiotka;  §err  =§  bo  pan 
N.  N.;  ba§  —  an  ficl§  (w  filo- 
zofii Kanta)  byt  zasadniczy 
bez  wzfi[Iędu  na  postacie  po- 
jawu;  II.  sm.  sąd  w,,  roki; 
posiedzenie  n.  sądowe;  zgro- 
madzenie n.  ludowe. 

2)ł'nobfln!,  sf.  pi  =5än!e, 
izba  /.  sądowa. 

^i'llObnr,  adi.  1)  dający  się 
nająć,  najemny;  2)sprzedajny, 
przekupny. 

^i'ngbricf,  sm.  =c§,  pi  »e, 

kontrakt  »w.  służbowy. 


^i'ngfCft,  adi.  oznaczony 
wyrokiem  sądowym ;  jmnbR 
—  mad^en  uwięzić  kogoś. 

^t'npf(Üd)tio/  «^»-  zbiegły 
z  więzienia. 

2)i'nnfnCbC(n),  sm.  -na,  nie- 
tykalność f.  sądu. 

^i'nggelb,  śn.  =eg,  zada- 
tek m.  służbowy. 

Si'ngf)of,  sm.  *eg,  pi  4öfe, 

1)  sąd  771.]  2}  dzierżawa/. 

2)l'nnprcr,  sm.  =8,  pomo- 
cnik m.  burmistrza,  adjunkt 
sm. 

2)i'nn)jfcnnig;  sm.  =c§,  pi 

«e,  zadatek  m.  dawany  od- 
dźwiernemu,  gdzie  się  najmuje 
mieszkanie. 

2)i'ltnftnfte,  sf.  siedziba  /. 
sądu. 

'S)t'n9toort,  sn.  ^t%,pl  .roör« 

ter,  rzeczownik  m. 

Si'ngeleljvc,  sf.  ontoiogia 

/.,  nauka  o  bycie,  cześć  me- 
tafizyki. 

2)t'n9en,  i.  btngft,  bingt, 
bingte  (bang),  ^abc  gebungen, 
va.  1)  wynajmować ;  er  mar 
gebungen  był  wynajęty.  WÖX» 
ber  —  zbirów  nasyłać;  2)  za- 
trzymać, pojmać,  schwytać ; 
II.  vn.  (l^aben)  targować  się; 
genau  —  targować  się  do 
upadłego. 

S)i'ngcr,  sm.  =%,pl.  — ,  przed- 
siębiorca w.,  werbownik  m. 

'^in'gltcf),  adi.  ])  do  rze- 
czy  należący,  rzeczowy;  -e8 
S^ied^t  prawo  rzeczowe ;  2)  re- 
alny. 

2)i'nnli(^fcit,  sf.  istota  /. 
rzeczy. 

2^inic'rcu,  m.  (^aben)  obia- 
dować. 

^i'nfcl,  sm.  =§,  pszenica/., 
orkisz  m. 

^töccfa'u,  sm.  -m,  pi  »en, 

1)  mieszkaniec   m.   dyecezyi; 

2)  djecezyalny. 

^iÖCC'fC,  sf  pi  =n,  dyece- 
zya  /. 

^ionö'n,  sf.  jjI  =en,  żywo- 

list;  7».,  muchołówka  /. 

S'iO'^tcr,  sf.  celownik  m., 
narzędzie  miernicze. 

^i'o'^trif,  sf.  nauka/,  o  ła- 
maniu światła,  dyoptryka. 

ii'iorn'ma,  sn.  .g,  pi  -en, 

dyorama  m.,  obraz  przedsta- 
wiający optycznie  przedmioty, 


oświecone  ruchomem  świa- 
tłem. 

S^i^^t^Crt'ti?,  sf.  d;>-fteryt 
m.,  błonica  f. 

2*i^^t^o'iig,  sm.  «e§  (=en), 

pi  't  (=en),  (iyftong  m..  dwu- 
głoska  /.,  zlanie  się  dwóch 
samogłosek  w  jeden  ^łos. 

^'i^JlO'm,  sn.  =eś,  pi  =e,  dy- 
plom m.,  patent  tw.,  nadanie  n. 

^i^Ioma't,  sm.  «en,  pi  *en, 

dyplomata  m. 

^i^IOlUattC',  sf.  dyploma- 
cya  /, ;  1)  nauka  o  stosun- 
kach między  państwami ;  2) 
osoby  działające  w  interesach 
wzajemnych  państw. 

2)i^IontC'ttf,  sf,  dyploma- 
tyka/., nauka  o  dawnych  do- 
kumenCach. 

^i^Ioma'tifrf),  adi.  1)  na- 
leżący do  dypiomacyi ;  2)  chy- 
try, dwuznaczny;  3)  należący 
do  dyplomatyki ;  bag  =C  6orp§ 
ciało  dyplomatyczne. 

S)i^)bmatiftc'nn,  vn.  (^a= 

ben)  dyplomatyzować,  bawić 
się  w  dyplomatę,  nie  być 
szczerym. 

2)i))ta'in,  sn.  =e§,  pi  -e, 

jesieniee  «m.,  jesionka  /. 

S^i^jtcra'Ucm^jfl,  sm.  .-g,  21I 

'  ■ — ,  świątynia  /.  o  dwóch  rze- 
j  dach     kolumn     na      każdem 
skrzydle. 

I     2^i'^t^(^on,  sn.  »S,  pi  »a, 

I  lista  /.  imienna  urzędników, 
lista    koUatorów    lui)    dobro- 

I  czyńców  klasztoru. 

^\x,  2^>'onovi.,  dat.  sing,  od 

I  „bu" :   lobie,   ci ;   id^  fage  eö 

{  —  powiadam  ci ;  id^  überlaffe 
mt(|  —  oddaję  się  pod  twoją 
opiekę,  spuszczam  się  na  cie- 

'  bie. 

I  2^il*C'ct,  adi.  i  adv.  1)  pro- 
sty, w  prostym  kierunku;  2) 
wymierzony  wprost,  wręcz  j 
3)  bezpośredni;  SBarcn  — 
besicl^en  sprowadzić  towary 
z  pierwszej  ręki. 

^ircctio'n,  V-  2^^-  =p"'   ') 

kierunek  ?»,  strona  /,  zwró- 
cenie n.  czegoś  ku  czemu; 
2)  zarżą  i  m.,  dyrekcya  /. 

^irc'hor,  sm.  =g,  j)/.  «to'ren, 

przewodnik  ?«.,  kierownik  w., 
zawiadowca   m.,   dyrektor  m. 

S^irccto'riiim,    sn.  =§,  jiL 

«'ńen,  dyrektoryat  7n. 


S^inge'nt 


297 


)iffciitic'rcnb 


dyrygent  m.  chórn,  orkiestry, 
kierownik  m. 

^iriöic'rcn,  va.  (Eiobcn)  dj- 

ryorować,  kierować. 

2)i'rnC,  sf.  2^1-  =="/  1)  sma- 
żąca/.; 2)  dziewka/. ;  gemeine 
— ,  iicöcrlid^c  —  szurgot  w., 
ladacznica  /. 

^t'rren,    va.    (^abcn)    pi- 

szcz«=ć,  krzeczyć. 

^iöca'nt,  am.  =cg,  i>L  =e, 
dyszkant  m.,  sopran  m. 

i^  2)i^canti'ft,  sm.  =en,  ^L  =cn, 

dyskancista  m.,  sopranista  w«. 
5)i§ccł)tic'rc«,    va.   (^abcn) 
roztrząsać,  dyskutować. 

S;tfci:|iU'n,   sf.  pl.  -en,   l) 

dyscyplina  /.,  gałąź  nauki, 
wiedzy  ;  2)  dyscyplina/.,  kar- 
ność/., karby  pl.,  kluby  pl.:, 
axK  —  gercöfinen  nagiąć  do 
posłuszeństwa;  bie  —  betref* 
fenb  dyscyplinarny,  tyczący 
się  kary  lub  zgromienia;  — 
l^alten  mieć  twardą  rękę,  trzy- 
mać w  karbach. 

S)ifci^lina'nf(^,  adi.  dyscy- 
plinarny, tyczący  się  kary 
lub  karności;  jemanben  —  be» 
ftrafen  ukarać  kogo  dyscy- 
plinarnie, w  drodze  dyscy- 
plinarnej. 

5)if  ci^üna'runterfitc^nng,  .9/ 

pl.  »en,  śledztwo  n.  dyscy- 
plinarne. 

2)ifci^lintC'rbar,  adiec.  da- 
jący się  ująć  w  karby,  karny. 

'  2^1] ci^Itnic'rcn,  va.  (^abcn) 

wprawić,  wyćwiczyć,  wziąć 
w  karby,  wymustrować, 

2)i§co'nt,  sm.  =(e)§,  pl.  *e, 

dyskonto  w.,  potrącenie  n. 
przy  zapłacie. 

2)t^C0'ntfu^,  sm.  =e§,  stopa 
/.  dyskontowa. 

^i^conttc'rbar,  adi.  i  adv. 
możliwy  do   zdyskontowania. 

2)i^ci)nttc'rcn,  va.   (^ibcn) 

eskontować,  potrącić  przy  za- 
płacie, zapłacić  przed  termi- 
nem. 

2)i^conöcnic'n5,  sf.  pl.  »en, 

iiiezo'odnosc  / 

2)i§CrCbt't,  sm.  =eś,  l)  stra- 
cenie n.  wziętości,  zaufania; 
2)  obniżenie  n.  wartości;  tn 
—  bringen  psuć  komuś  sławę, 
czernić;  \xx  —  !ommen  utracić 
dobre  imię. 


5)t§crcöitic'rcn,  i.  va.  (^o^ 

ben)  dyskredytować,  szarpać 
kogoś,  czernić;  II.  vr.  fid^  — 
dyskredytować  się,  tracić  na 
opinii  postępowaniem  lekko- 
myślnem. 

^\Uxt'i,  adi.  i  adv.  1)  dy- 
skretny, dochowujący  tajem- 
nicy; 2)  przezorny,  ostrożny; 
3)  odrębny;  »er  ©tngang  tajne 
wejście;  4)  względny,  uprzej- 
my. 

^'xitXtix'm,  sf.  1)  dyskre- 
cya/,  milczenie  n. ;  2)  prze- 
zorność /.,  baczność/. 

2^i§crcttonä'r,  adi.  i  adv. 
dyskrecyonalny,  zostawiony 
do  woli  czyjej,  samowładny; 
«e  ©eroalt  władza  dyskrecyo- 
nalna,  nie  skrępowana  prze- 
pisami. 

^^iścitr(r)ic'rcn,  vn.  (l^aben) 
liber  etioaś,  1)  rozprawiać 
o  czera ;  2)  bajać,  pleść. 

2*i^cu'r^,  sm.  =fe^,  pl.  *t, 

dyskurs  m.,  rozmowa  /. 

2^t^cii)fio'n,  sf  pl.  «en,  dy- 

skusya  /".,  rozprawa  /.,  de- 
baty /.  pl.:,  er  !ommt  jur  — 
zabiera  głos. 

^i^CUtiC'rbar,  adi.  możliwy 
do  roztrząśnięcia. 

^i^cMtic'ren,  va.  i  vn.  (^a* 
ben)  über  etroaä,  1)  dyskuto- 
wać, roztrząsać  co,  rozbierać; 
2)  spierać  się ;  über  einen  frag« 
liefen  ^un!t  —  spierać  się 
w  wątpliwej  kwestyi,  roztrzą- 
sać punkt  sporny. 

2)i§^armonie',  sf.  pl.  =n,  i) 

dysbarmonia/.,dyssonan8  m.; 
2)  niezgoda  /. 

^i^juncti'ü,  adi.  i  adv.  roz- 
łączający, rozjemczy ;  =e  ^ar= 
tifet  spójnik  rozłączający. 

2^i^Iocatto'n,   sf.  pl.  =en, 

dyslokacya/.,  przeniesienie  n. 
z  miejsca  na  miejsce  (zwykle 
o  oddziałach  wojska). 

^i^)janrt't,  adi.  niezgodny, 
sprzeciwiający    się,    nieprzy- 
zwoity, [wny. 
^i^|jenÖtÖ'§,  adiec.  koszto- 
5)i§<je'n^,  sm.pl.  =fe;  ^i^s 

^CnfOtiO'n,  ?•/.  pl  =en,  dy- 
spensa/., zwolnienie  n.;  —  in 
®^e|ad^en  dyspensa  małżeń- 
ska; —  Dom  gefe^lid^en  2llter 
ulga  co  do  wieku  przepisa- 
nego prawem. 


Xi^^JCnfie'rbar,  adi.  dający 
się  uchylić. 

^i^lienfiCrcn,  va.  (I^aben)  roz- 
dzielać; dyspensować,  zwal- 
niać. 

^i^^onCnt,  sm.,  *tn,pl.  *en, 

dysponent  m.,  zarządzającym., 
rządca  m.  domu  handlowego. 
2)i^^0ni'bCl,  adi.  gotowy, 
rozporządzalny,  będący  do 
rozporządzenia;  biśponible 
©ummen  fundusze,  przezna- 
czone każdej  chwili  do  użycia. 

^i^pntbititö't,  sf  pl.  =en, 

urlop  m.  nieograniczony  woj- 
skowych, stan  m.  rozporzą- 
dzaluości;  in  —  oetfe^en  prze- 
nieść w  stan  rozporządzalności. 

^i^^onic'rcn,  l.  va.  (^aben) 

1)  przygotować,  przyrządzić; 

2)  jmnbn  gu  etmaś  —  uprzedzić 
kogo  dla  czegoś,  usposobić; 
II.  vn.  (baben)  über  ein),  roz- 
porządzić, stanowić  o  czem; 
fd^lc^t  bisponiert  fein  być 
w  złem  usposobieniu. 

5)tö^ofttio'n,    sf   pl.   »en, 

1)  rozkład  m.,   porządek  m. ; 

2)  stan  m.,   usposobienie  n. ; 

3)  dyspozycya  /.,  zarządzenie 
n. ;  jur  —  flehen  być  na  roz- 
kazy, na  zawołanie;  —  gu 
^ranfl^eiten  usposobienie  do 
chorób;  —  eines  Sluffa^eś 
układ  m.y  dyspozycya  /.  wy- 
pracowania, artykułu. 

2'i^.^U't,  sm.  't^,pl.  =e,  spór 
m. ;    dysputa  /.,  rozprawa  /. 

S^i^Jintotio'n,   sf.  pl.  =en, 

dysputa  /. ;  rozprawa  /.  ustna 
lub  pisemna. 

^iö^utic'ren,  vn.  (^aben) 
über  etnjaä  spierać  się,  dy- 
sputować,  rozprawiać ;  über 
JłeUgionśfad^en  —  dysputo- 
wać  o  kwestyach  religijnych. 

S^iö^uttc'rcr,  sm.  =$,  pl.  —, 

lubiący  się  spierać,  kłótliwy. 

^iÖ^Utie'rfUIlft,  sf.  dyale- 
ktyka  /. 

^i^^UtiC'rfÜtfjtig,  adi,  kłó- 
tliwy. 

2:i^fe'ctor,  sm.  -^,  pl.  =to'= 

ren,  dyssektor  m.,  pomocnik 
m.  profesora  anatomii, 

3^iffe'utet,  sm.  "%  pl.  '%, 
różnowierca  m.,  innowierca  m, 

^\\\VAi\t'Xtnts,adi.  różniący 
sie  zdaniem,  mniemaniem. 


^ifferlatto'n 


298 


So'ctcrn 


^iffcrtotio'n,  sf.  pl.  -cn, 

dysertacja/,  rozprawa  /,  do- 
ktorska. 

3)t)fona'UJ,  sf.  pl.  -en,  roz- 
diwielc  m.,  dysharmonia  /., 
niezg-odDOŚć  /.  tonów. 

2)!ffDniC'ren,  sn.  (§a6en)  sta- 
nowić rozdźwięk. 

^iftanj,  sf.>m,  odległość/. 

czasu  lub  miejsca,  przestrzeń 
/.,  przedział  w.,  oddalenie  n. 

Siifta'nsmeffcr,  sm.  -g,  pi. 

— ,  narzędzie  n.  do  mierzenia 
odległości. 

Siftanjntt,   sm.   =cś,   pl. 

•e,  długa  i  szybka  jazda  bez 
zmiany  konia. 

2)ifta'n5fd)Q^C«,  sn.  =6,  oce- 
nianie n.  odległości,  zwykle 
na  oko. 

2)i'ftCl,  sf.  pl.  =n,  oset  m., 
bodziak  m. 

2)i'ftClortig,  adi.  ostowaty. 

2)i'ftelfinf,  sm.  «en,  pl  »en, 

szczygieł  m. 

2)i'ftClfarJ)C,  sf.pl.  -n,  przy- 
rząd m.  do  gręplowania  sukna. 

2)i'fteI!o^f/«w.  *eö,  pl.  -f  öpfe, 
1)  kwiat  m.  ostu ;  2)  szyszka 
/.  do  kutnerowania  sukna. 

2)i'ftClinf  adi.  porosły  ostem. 

2!i'fti(fji)n,  sn.  =0,  pl.  =c^en, 

dystych  m.,  dwuwiersz  m. 

2)iftinguiC'rt  (wym.:  distin- 
giit),  adi.  dystyngowany,  wy- 
tworny ;  =6  ^erfon  osoba  zna- 
komita. 

^iftnbuti'U,  adiec.  1)  wy- 
dzielający, rozdający;  2)  po- 
dzielny;  3)  szczegółowy. 

2^tftn'Ct,  sm.  *eö,  pl.  *i, 
obwód  7ii.,  okręg  m.,  powiat m. 

S^iftrictźreitcr,  sm.  =s,  pl. 

— ,  żandarm  m.  powiatowy. 
Sü^|jra'm&,   sm.   =en,  pl. 
»en:  2)itI)l)ra'nil)C,  sf.  pl.  =en; 
2)it^i)ia'mbu^,   sm.pl.  «en, 

dytyramb  vi.,  pieśń  /.  po- 
chwalna, śpiew  m.  pełen  na- 
tchnienia. 

2)t't0, 1.  adv.  dytto,  to  samo ; 
II.  sn.  ■■  Ö,  pl.  -a,  ta  sama  rzecz. 

'^['tińjtW,  sn.  -Ś,  pl.  — , 
ptak  siewka  /. 

^ilirCtifdj,  adv.  diaretycz- 
ny,  pędzący  urynę. 

SJiurna'l,  *«.  =8,  pl  »c; 
2)iurna'Ie,   sn.   -^,   pl   -ia, 

officyum  n.  codzienne,  ki^l^żka 
f.  do  modlitw,  ^,'■^v>-^i^•_-v.  \__ 


^iurni'ft,  sm.  »en,  pl.  "tn, 

dyuniisia  m.,  dyetarynsz  m., 
kancelista  m.  Łajmowany 
dziennie. 

2)iu'rnujn,  sn.  =g,  pl.  «en, 

1)  robota/,  dzienna  przepi- 
sywana; 2)  płaca  /.  dzienna. 

Sii'öaii,  sm.  »ś,  pl  =e,  albo 
■=3,  pl  "S,  1)  rada  /.  stanu 
w  Turcyi ;  2)  sofa  /. ;  3)  zbiór 
m.  poezyi  (na  wschodzie). 

2)iöCrgC'n5,  sf.  pl  -en,  roz- 
chodzenie się  n.  w  różnych 
kierunkach,  różność  /.  zdań, 
rozbrat  m. 

2)iöCröie'rcn,  tn.(l^abcn)  roz- 
biegać się,  rozchodzić  się,  roz- 
strzeliwać się. 

2)iöibc'nJ)/5w.  "tn.pl  »en, 

dzielna  f.  (liczba  do  podzie- 
lenia). 

2)il)ibc'nbC,  sf.  pl  =cn,  dy- 
widenda /.,  część  procentu 
przypadająca  na  każdego  ak- 
cyonaryusza. 

2^tüibie're«,  va.  (fiaben)  i) 

dzielić,  odbywać  dzielenie 
liczb ;  2)  poróżnić,  zasiać  nie- 
zgodę. 

2)ii)inotio'n^gok,  sf  darm. 

j  wróżenia,    wieszczbiarstwo  n. 

!  "^M'^f  sn.  -je«,  pl  =)e, 
łącznik    m.    w    drukarstwie, 

j  kreska/,  w  wyrazie  przedzie- 
lonym na  końcu  wiersza. 

I  2)iüifto'«,  */.  pl  -en,  i) 
podzielenie    n.,    podział    m. ; 

I  2)  dzielenie  n.  (działanie  aryt- 

I  me  tyczne);  3)  dywizya/.  (od- 
dział) w  wojsku,  2lufltettung  in 
einer  —  ustawianie  wojska 
w  dywizyę;  4)  wydział  tn. 
w  administracyi. 

Siütfionä'r,  sm.  =g,  pl  ^e, 

dy wizjoner  m.,  naczelnik  m. 
dywizyi. 

2)iUi'fi)r,  sm.  »9,  pl  =en, 
dzielnik  m.,  liczba/,  dzieląca. 

b.  ^*f  abhreo.  =  biefeś 
^a^reö  =  roku  bieżącego. 

Ö.  M,,  ahhrev.  =  biejeś 
3}ionctś  =  bieżącego  miesiąca. 

i^O'llÖCr,  sm.  -g,  pl  '— , 
kawał  m.  drzewa  lub  wiązka 
pływająca,  celem  wskazania, 
gdzie  zarzucona  kotwica. 

SiJbcI,  sm,  -ś,  pl  —,  1) 
chwast  m. ;  2)  kiełb  m.,  jelec 
m.  (ryba);  3)  klamra/,  spaja- 
jąca tarcice.  Ö5P»<äis*i^Js; 


S^ö'bcltt,  va.  (laben)  wbić 

kołek,  łatać. 

^(K^,  coni.  1)  przecież,  tym- 
czasem; 2)  lecz,  jednak;  ic^ 
^qX  i^n,  —  er  rooUte  nic^t  pro- 
siłem go,  lecz  on  nie  chciał; 
ja  — !  ależ    tak!    roar  mir'^ 

—  alś  l^ätte  ic^  i[)n  ßefe^en 
a  przecież  zdawało  mi  się,  że 
gc  widziałem;   bu  ^aft'ś  i^m 

—  gefagt  powiedziałeś  mu 
jednakowoż,  spodziewam  się; 
baä  ift  —  gar  ju  traurig  to 
doprawdy  smutna  historya! 
lommcn  <Sie  —  chodźże  pan ! 
toäre  icc  —  äroanjig  ^fa^r«  och! 
gdybym  miał  lat  dwadzieścia; 
t)ätte  et  —  geiprod^en  żeby 
chuć  słówko  powiedział. 

2)öC^t,  sm.  *eä,  pl  «e,  1) 
knot  m.\  2)  er  l^at  feinen  —  in 
feiner  iBampe  brak  mu  oleju 
w  głowie ;  einen  frutnmen  — 
im  Sichte  brennen  waryować. 

^0  d)t^altcr,  sm.  'ż,pl  —, 

część  u  lampy,  w  której  jest 
umieszczony  knot. 

2^0 'rf,  sn.  «g,  pl  -e,  (»§, 
pl,  »s)  dok  w.,  warsztat  m. 
okrętowy,  część  portu,  urzą- 
dzona do  budowania  okrętów. 

2)0' tf ban!,    sf.  pl  -b'änfe, 

burta  /.   basenu  dokowego. 

So'rfC,  sf.pl  m,  1)  słup  w., 
słupek  m. ;  2)  sztyft  m.  do 
robienia  dziur  w  podkowie;  3) 
motek  m.  przędzy;  4)  lalka 
/,  sztywna  strojnisia. 

2o'rfeItt (2)öcfeln), \.vyi.  {%(x* 
ben)  bawić  się  lalką;  II.  va. 
i  fid)  —V.  stroić  się,  chełpić  się. 

2o'rfeit,  I.  va.  1)  układać 
w  motki;  2)  ein  ©C^iff  — 
wprowadzić  okręt  do  doków; 
II.  vn.  (^aben)  bawić  się  lalką. 

2)0'tfenft0(l^^,sm.  -fei,  przę- 
dza /.  w  morkach. 

2b'tfcngclönbcr,  sn.  -g,  pl 

— ,  balustrada  /.,  galerya  /. 
z  słup  kii  mi. 

2o  tfcu|d)aft,  sm.  -eś,  pl 

=fc^äfte,  sam  słup  in.  kolumny 
(bez  podstawy  i  kapitelu). 

2o'(fcnfłJini»d,  */.  pl  «n, 

wał  m.  tokarski. 

2o'(fcnujcif,  sn.  -e§,  pl  «e, 

przędziwo   n. 

20'CteiU,  vn.  (^aben)  1)  wy- 
konywać zawód  lekarski ;  2) 
poszukiwać  pomocy  lekarskiej. 


^o'ctor 


299 


3)omäina'l 


^o'tiov,   sm.    »ä,    «to'ren, 

1)  doktor  m.;  —  bft  X^eo= 
logic  doktor  Św.  Teologii ;  ben 

—  mad^en  uzys>kać  stopień  do- 
ktorski ;  jum  —  ntacftcn  nadać 
stopień  doktorski ;  2)  lekarz  w. 

2)0'cti)rM^|)utott(Ht,  sf.  pi. 

»en.  rozprawa  f.  doktorska. 
2)0'ctorin,  */.  pi.  -innen,  i) 
doktorka/.,  kobieta-doktor/. ; 

2)  żona  /.  doktora ;  %X(X\X  — 
pani  doktorowa. 

2)o'ctor^ut,    sm.    =eg,    pi. 

•»l^Üte,  biret  m.  doktorski. 

S)o'ctonnantcI,  sm.  -g,  pi. 

•mäntel,  tog-a  /.  doktorska. 

2)0'CtflnnÖ^t[|,  adi.  i  adv., 
doktorski,  nauczycielski. 

^0'ctotnttcnc,  sf.  pi.  -n, 

pozory  m.  pi.  doktorskie;  eine 

—  annei)men  udawać  doktora. 
2)0'CtürttJÜrbC,  sf,  stopień  w. 

doktorski,    doktorat    t».  ;    bie 

—  erl^olten  otrzymać  stopień 
doktorski,  być  promowanym 
ua  doktora. 

^octoronb,  sm.  »en,  pi.  -en, 
katdydat  m.  do  stopnia  do- 
ktorskiego. 

'^otioxa't,  sn.  *es,  pi.  =c, 

1)  doktorat  m.,  egzamin  m.  do- 
ktorski; 2)  doktorat  m.,  sto- 
pień uniwersytecki,  doktory- 
zowanie się. 

^octoxit'nn,  vn.  (fiaben) 
i  va.  (I^aben)  1)  doktoryzować 
sie;  2)  zrobić  kogoś  doktorem, 

'2^o'ctorfrf)aft,  sf.  pi.    «en, 

ciało  n.  doktorskie. 

Soctrin,  sf.  pi.  «en,  l) 
doktryna  /. ;  2)  nauka  /., 
uczouość  /. ;  3)  zbiór  zasad. 

2)üctrinä'r,  sm.  -§,  pi.  =e, 

doktryner  tw.,  wyznawca  m. 
bezwzględnej  zasady  nauko- 
wej. 

2)0CtnnÜ'r,  adi.  i  adv.  do- 
ktrynerski. 

Zoctnnari'^mU^,  sm.  do- 
ktrynerstwo n. 

2)ocumc'ut,  sn.  -eg,  pi.  -c, 

dokument  w.,   dowód   m.   pi- 
śmienny, pismo  n.  urzędowe; 
»C  auśferticicn  sporządzać  akt. 
Söciimcnta'nf(^,  adi.  i  adv. 

stwierdzony  dokumentami, 
udowodniony  na  piśmie. 

2>ocumentte'rcn,  va.  (^aben) 

stwierdzać  (dowodami  pisem- 
nymi).    . 


2)obcfac'bcr,  sn.  =g,  pi.  — , 

dwunastościan  m. 

2)09C  (wym. :  dożę),  sm.  =n, 
pi.    »n,    doża    m.,    naczelnik  | 
rządu  w  dawniejszej  Wenecyi 

i  Oenui.  j 

2>o'g(je,  sf  pi.  *n,  dog  m.  i 

(gatunek  psa). 

2)0'9ma,  sn.  =0,  pi.  »men, ! 
»mata,     dogmat    m.,    zasada 
pewna   i   niewątpliwa    w   re-  j 
ligii  lub  w  filozofii. 

S^ogma'tü,  «/.  »en,  dogma- , 

tyka  /.,  teologia  /.  pozyty- 
wna. 

5)oonitt'ttfcr,  sm.  =ä,  pi.  —,  I 

dogmatyk  m.,  profesor  m.  do-  | 
gmatyki. 

Scgma'tifd),    adi.   i  adv. 

1)  dogmatyczny,  należący  do 
dogmatu,  oparty  na  dogma- 
tach; tyczący  się  artykułów 
wiary;  2)  nauczycielski,  wy- 
rokujący o  wszystkiem. 

Sogmattftc'rcn,  VW.  (i^aben) 

nauczać  dogmatów  fałszy- 
wych, nauczać  stanowczo. 

2'0'blc,  sf.  pi.  =n,  kawka  /. 

5)o'^nc,  sf.  pi.  «n,  sidło  w., 

potrzask  m.;  -n  fteUen  zasta- 
wiać sidła. 

Xo'i^ncntang,  sm.  «eg,  pi. 

=fänge,  połów  m.  za  pomocą 
sideł. 

^0'lincnf d)neij^c,  sf.  pi  =n ; 
2)o'^ncnftctg,  sm.  *eö,  pi.  »e; 
2)o'^ncnftn3),  sm.  «co,  pl.^^i, 

cały  szereg  m.  sideł,  rozsta- 
wionych po  lesie. 

^Oiń)f  sm.  *cS,  pi.  »e,  szty- 
let m  ,  puginał  m. ;  mit  einem 
se  erftecben  zasztyletować. 

^0'\Ć}tn,  va,  (^a6en)  pchnąć 
sztyletem,  przebić. 

2)0lt^fttC^,  sm.  =e§,  pi.  =e, 
uderzenie  n.  sztyletem. 

2^0'Wlträgcr,  sm.  »§,  p?.  — , 

siepacz  m.,  zbir  w. 

2)o1bc,  s/.  pZ.  m;  2)ii1b(|cn, 

sn.  ■•%,  pi.  — ,  baldaszek  ?/«., 
okołek  m.\  einfache  —  wiązka 
kwiatów. 

^^o'Iöcnerbfe,    sf  pi.  »n, 

groch  m.  baldaszkowaty. 

2)ü'lbcngCtDä(^fe,  n.  pi.  ro- 
śliny /.  pi.  balda»zkowate. 

2)0'Ibcnftänbig,  adiec  albo 
2)0'Ibcntragcnb,  adiec  balda- 
szkowaty. 


2)0lbig,    adiec.   baldaszko- 
waty. 
2)o'tbotfcn,  sm.  '%,  pi.  -, 

przyjemka. 

2^0lC  albo  ^0'I)Ie,  sf.  pi.  »n 
albo  S'O'IlIcn,  sm.  =§,  pi.  —, 
rów  m.,  fosa  /.,  jama  /. 

^fltic'rcn,  va.  (^aben)  he- 
blować, 

^O'üar  (wym.:  doller),  sm. 
--§,  pi.  =g,  dolar  m.  (pieniądz 
amerykański,  służący  za  je- 
dnostkę monetarną). 

^OtlC,  sf.  pi.  «n,  szał  m., 
szalfństwo  n. 

^O'üen,  vn.  (^aben),  szaleć. 

2)o'(ntan,  sm.  -g,  pi.  *§, 

dolman  w.,  kurtka/,  huzarów 
węgierskich,  rodzaj  okrycia 
damskiego. 

2)o'Iincn,   sm.  -g,  pi.  »g, 

dolmen  m.  (dawny  grobowiec 
kamienny). 

2)o1mctf  (^,  sm.  .en,i>?.  -t  (n) 
V.  SDolmetfrt  er. 
2)o'Imctfc^cn,  l.  vn.  (^aben) 

służyć  za  tłómacza;  II.  va. 
(I|aben)  tłómaczyć,  przekładać 
z  jednego  języka  na  inny, 

^olmctfdjci',  sm.  =g,  pi.  — , 
tłómacz  m. 

^olmetf  (^ctiu,  sf.  pi.  »intten, 

tłóraaczka  /. 

2)oImct((^crei',  sf.  pi.  -en, 

liche  tłómaczeuie. 

S)o'lmetf(^ung,  sf.  pi.  »en, 

tłómaczenie  n.,  przekład  m., 
objaśnienie  n. 

S'olomi't,  sm,  *en,  ^jZ,  ^en, 
dolomit  m.  (część  składowa 
wielu  skał). 

2^oIomi'tniergcI,  sm.'^,pl. 

— ,  margiel  m.  magnezyowy. 

^Olü'Ö,  adi.  i  adv.  oszu- 
kańczy, podstępny,  chytry. 

^Olu?,  sm.  pi.  -x,  podstęp  m. 

^0'nt,  sm.  »eg,  pi.  «e,  ka- 
tedra /.,  tum  m.,  kościół  w. 
katedralny. 

3^0mä'ne,  sf.  pi.  =n,  l)  kró- 
le wszczyzna/.,  dobra  królew- 
skie albo  państwowe;  2)  dzie- 
dzina /. 

S^omü'ttcngut,  sn.  -eg,  pi. 

-guter,  dobra  królewskie,  sto- 
łowe. 

2)omänia'l  lub  5)0minia1 

(bominica'1)  adi.  domenialny, 
należący  do  dóbr  królewskich. 


S)o'ntca^itcl 


300 


2^o'^))cInJinntr 


.2^o'mco|jitcI,  sn.  =5,  pl.  — , 

kapituła  /.  katedralna. 

2)o'mco^itular,  sm.  .-g,  pl 

"(,  kanonik  ni.  katedralny, 
dziekan  m.  kapituły. 

S'o'mfiau,  sf.  pl.  -in,  ka- 

noniczka  /, 

S'o'mlicrr,  sm.  =n,  pl.  *en, 

kanocik  m. 

'^O'nÜjtXXiid),  adiec.  kano- 
niczny. 

S'o'in^of,  sm.  =eg,  ph  -^öfe, 

plac  m.  przed  kościołem  ka- 
tedralnym. 

2)0mici'I,  sn.  «c§,  p>^-  '^>  za- 
mieszkanie w  ,  domicylium  n. 

'^mxkxWt'xm,  vn.  (^abcn) 
zamieszkiwać. 

^^omina'nlc,    sf.   pl.    =n, 

kwinta  /.  (w  muzyce). 

2)ominica'ner,  sm.  =g,  yi. 

— ,  dominikanin  m. 

^'ominic'reu,    vn.   (^aben) 

panować  nad  czem,  rozkazy- 
wać, górować. 

2)o'mlno,  I.  sm.  -g,  pl.  *ä, 

domino  n.  (strój  do  przebie- 
rania się  balowy);  II.  sn.  do- 
mino (gra;  tabliczki,  służące 
do  gry  w  domino);  —  luac^cn 
wygrać  partyę  domina. 

^O'mVfölKf  «'"•  ="/  V^-  ="< 
1)  kanonik  w.,  (pogardliwie) 

pop  katedralny;  2)  gil  m. 

^0'mft^oIaftcr,  sm.  ^s,  pl. 

— ,  scholastyk  m.,  duchowny 
m.  przełożony  nad  szkołą  przy 
scholastyce. 

'i)onata'r,  sm.  -es,  pl.  ^e, 

donatarj'usz  m.,  obdarowany. 
S'ennti'ft,  sm.  »en,  pl  -en, 
donatysta  m.  (stronnik   here- 
tyka Do  Data). 

2;o'ntMfiin,  adi.  i  adv.  po- 
chyły, nachylony. 

^'o'iuicr,  sm.  =ä,  pl  —, 
grzmot  w?.,  grom  wj.;  luie  »om 
—  gerUĘirt  jakby  piorunem 
rażony ;  —  beä  ©ejd^ii^eś  huk 
armat;  eä  er^ob  fic^  eiu  — 
unb  äßetter  spadł  na  niego 
grom  przekleństw  ;  bet  —  VoUt 
grzmi,  piorun  huczy. 

^o'iincrI)i*au[enb,  adiectw. 

grzmiący. 

2^0'nnci'ncroüc,  sn.  ^eo: 
^o'uiieröetb)c,  sn.  -g,  huk  m. 
pioruDÓw. 


2^0'nnCrgOtt,    sm.    =eś,    Ju- 
piter m.    gromonośny  (w  mi-  | 
tologii     greckiej),     Thor     m. 
(w  mitologii  skandynawskiej). 

^0'nnerfcil,    sm.   ^^t^,  »e, 

l)  grom  m.,  pęk  m.  piorunów 
w  ręku  Jowisza;  2)  kamień  m.  [ 
piorunowy.  I 

^0'nncrn,   i.   vn.    (^aben) 

1)  grzmieć;  eś  bonnett  grzmi;  j 

2)  ryczeć,  huczeć;  powstać  na  j 
kogo  gwałtownie,  piorunować;  i 
II.  va.  (^aben)  sprawiać  hałas  ; 
mit  Kanonen  bonnett  er  bie 
2lnln3ort  armatami  dał  mu  wy- 
raźną odpowiedź;  jmnbn  auś 
bem  ©c^lafe  —  obudzić  kogoś 
hałaśliwie;  jmnbn  auś  einem 
Drte  —  wypędzić  kogo  ha- 
łaśliwie z  jakiegoś  miejsca. 

2^0'imcrnb,  adiec.  i  adv. 
grzmiący. 

2^0'iincrndfe,    sf.  pl  *n, 

gwoździk  m.  trawny. 

2^o'nnerfd)tog,  sm.  =e§,  pl 

=fd)läge,  1)  uderzenie  m.  pio- 
runu, piorun  m.]  2)  cios  m. 
niebywały,  dotkliwy. 

^0'nncr^tan,  stn.  :e^,pl  *e, 

czwartek  m.',  grüner  —  wielki 
czwartek. 

S'o'nncrfttmmt,  5/.  pl.  ^n, 

głos  m.  piorunujący. 

l'o'nucrftral)!,  sm.  -eg,  pl 

-en,  błysk  7n.  piorunu. 

S'o'nneiwctter,  sn.  •§,  burza 

/. ;  ,^um  —  tam  do  licha. 

To'nuerU)ort,  sn.  *eg,  pl  »e, 

słowo  ł)i.  piorunowe,  wrzask 
»n. ;  bag  raar  ein  —  für  i^n 
to  go  spiorunowało,  przybiło 
do  ziemi. 

^i^o'nucmurj,  sm.  -eg,  pl 

■^mm^f,    kokornak    7n.    powo- 
jowy. [/. 
^0'^)je,  sf.  pl  'W,  skorupa 
2^0'))^)^=  w  wyrazach  złożo- 
nych :    podwójny,    dubeltowy. 

S'o'^jpelablcr,  5w.  »ś,  7;/.  — , 

orze^  m.  dwugłowy,  orzet  m. 
darty. 

S'O'iJ^Clnlirinf  adi.  mający 
po  dwH   kłosy. 

X0';jVClamt,  sn.  «eg,  radle- 
nie n.,  odprawianie  dwóch 
mszy  jednego  dnia  w  dwóch 
kościołach;  urząd  podwójny, 
urząd  dwojaki. 

2^0^ł)Clavtl9,  adiec.  i  adv, 
dwojakiej  natury. 


^'o'^J^elbolg,  sm.  =eg,  pl 

=bälgp,  miech  m.  podwójny. 

^OlßptlHlttn,  sm.  «g,  pl 
— ,  belka  /.  grubsza,  arkada 
/.  wspierająca  płaskiem  prze- 
dłużeniem wewnętrzną  część 
sklepienia. 

2^0'^^clbonb,  I.  sn.  -§,  pl 
sbäüber,  wstęga/,  podwójna; 
II.  sm.  »eg,  pl.  =bänbe,  tom  m. 
podwójny. 

S'O'Jp^ClbOllCr,  sm.  (w  sza- 
chach) pion  podwójny. 

'^o'ppt\btń)tx,  sm.  -g,  pl 
— ,  1)  kubek  m.  na  kości  do 
grania;  2)  kubek  m.  bez  ucha; 
3)  kubek  w.  o  dnie  podwójnem. 

S^o'^J^cIbici:,  sn.  -g,  pl  »e, 

piwo  n.  dubeltowe. 

Xo>VcIiJÜbiinfl,  sf.  p>l  -en, 

kongeminacya/. ;  cg  ifł  eine  — 

to  są  bliźnięta. 

S'o'V^jelblcd),  sn.  =eg,  pl  *e, 

blacha  /.  żelazna. 

2^o')»^cibru(^,  sm.  -eg,  pl 

I  «bciid^e,  podwójne  złamanie  n. 

,     3^o'^^elbü(^fc,   sf.  pl:  ^x[, 

!  dwuruika  /'.,    dubeltówka  /'., 
i  arkebuza  /. 

2^0'^)JClbeutiO,  adi.  i  adv. 
dwuznaczny. 

2:o'V^clbicIe,    sf.   pl   =n, 

gruba  deska  f. 

^o'^|)eIbucatcit,  sm.  '^,pl 

— ,  dublon  in. 

2)0';j^cJcl^£,  */.  pl  =n,  dwa- 
żeń'<two  w.,  bigamia  /'. 

Sio'^^elcr,  sm.  «g,'  pl  — , 

1)    dwie    połówki    kryształu, 

sklejone    z    płatkiem    koloro- 

i  wym  po  środku  dla  naślado- 

!  wania    drogich    kamieni;    2) 

;  szuler  m.y  szachraj  m.  w  grze. 

Xo '^^clfagött,  sn.  -eg,  pl 

j  =e,    1)   grający    m.    na  oboi; 
2joboja/.  (instrument  dęty), 

S^o'iivcIfaU,    sm.   't^/  pl 

-fälle,   alternatywa  /.,   wybór 
m.  jednego  z  dwojga. 

Z^o'^^jelfenfter,  sn.  »^,pl  —, 

okno  n.  podwójne. 

2^o'|(pcIftiutc,    sf.  2)1   -n, 

dubeltówka  /.,  dwururka  /. 

rodzaj  grul)ej  krepy. 

Xo'^VClfÖrmifl,  adi.  dwa- 
kształtny. 

sobowtór  m. ;   baś  ift  fcin  — 
to  jego  sobowtór. 


^o'^j^clneinc 


301 


^o'^^icljüiiglcc 


I 


2)0'^ł)eIgetflC,  sf.  pl.  n,  in- 
strument m.  muzyczny  o  sie- 
dmiu strunach. 

S'o'lJ^cIocfanfi,  sm.  .c§,  pl. 
»gefänge,  duet  m. 

^O'^J^ClnefdjIcdjtifl,  adiec. 
dwupłciowy,  hermafrodyta. 

^O'^J^Clgeft^tig,  adiec.  o  2 
obliczach. 

S^o'^j^clgcf^aun,  sn.  .-eg,  pl. 

=e,  zaprząg-  m.  w  dwa  kouie. 
^0'^^ClgcftaIttg,  adiec.  po- 
dwójnego kształtu,  dwojakiej 
postaci. 

2?o'^^e(gtftirn,  sn.  «e§,  jpZ.  -e, 

gwiazdy  podwójne  ^L/.  (gwia- 
zdy spółchodzace). 

^0'|J^ClgCtt)cilC,  sn.'.^,pl.  —, 
tkanina  ą/*.  podwójna. 

■J^O'^^elglicbcr,  sn.  pi.  cho- 
roba/, angielska;  —  befommen 
zawiązywać  się  (o  podagrze, 
zbierającej  się  w  stawach). 

S^O'i^ijClgltCbcng,  adi.  rachi- 
tyczny, mający  skrzywioną 
kość  pacierzową. 

2)o'ł)^cIg«rfcr,'  sm.  ==§>,  pl. 

— ,  lornetka  teatralna  na  oba 
oczy. 

2^o':|)^jd^a(fc,  s/.  pi.  =n,  i) 

graca  /.;  2)  di  ag  m.  z  oku- 
ciem  do  łamania  kamieni,  ki- 
lof m. 

^To^^CI^afcn,  sm.  *9i  pl. 

— ,  widełka  n.  pl.   '    •'  ' 

^0'^^cItiaucr,  sm.  •>§,  pl. 

— ,  górnik  w.,  zgodzony  na 
szychty  (w  kopalniach  węgla). 

^0'i^Ct^aft,  adiec.  1)  po- 
dwójny; 2)  dwuznaczny. 

2^0'ip^eII)Ctt,  sf.  pl.  «en,  1) 
natura  /.  dwojakiego  rodzaju, 
dwojaka ;  2)  obłuda  /.,  fałsz  m. 

^'O'^^Cl^Crjig,  ddi.  i  adv. 
dwuznaczny,  fałszywy,     [wy. 

^'O'^^Cltöifig,  adi.  dwugło- 

S^O'jjielfiU'Of^,  sm.  4fe§,  pl. 
't,  pancerz  m.  na  piersi  i  plecy. 

^^O'^^JCHÖUfig,  adi.  o  dwóch 
lufach. 

Xo':j)^enaut,  sm.  =eg,  pl.  *e, 

dwugłoska  /. 

2?0'^^cUc(ug,  adi.  wodno- 
ziemny. 

^U'ij^JCUcitCr,  sf.  pl.  —,  dra- 
bina /.  z  podporą,  drabina/, 
składana. 

.  ^'O'^^CdnittcI,  sf.  bez  pl., 
palestyna  /,  (gatunek  czcio- 
nek). 


2^0'^^eln,  I.^  va.  (^abeti) 
dwoić,  podwajać;  II.  vn.  (()a= 
6etl)  1)  grać  w  gry  hazar- 
downe;  2)  szulerować,  oszu- 
kiwać w  grze. 

^0'^^eIOlt,  sm.  *t^,  pl. 
sötte,  szydło  n.  podwójne. 

^o'^^cl^untt,  sm.  't§,pl.  '-e, 

dwukropek  m. 

^o'^^cfointtitng,  sf.  pl.  »en, 

kopia/,  kwitu, aktu  wydanego. 

2^o'^^circiI)e,   sf  pl.   -n, 

szereg  m.,  rząd  m. ;  szereg  m. 
w  czwórkę  w  szyku  wojsko- 
wym. 

'^0'^^tixtit}i(\,  adi.  i  adv. 
czwórkami. 

^o'^^jelfa^,    s?n.   ^e§,  pl. 

=fä^e,  1)  alternatywa  /.,  wy- 
bór m.  jednego  z  dwojga ; 
2)  tonacya  /.  podwójna. 

3)o'^^dfdjetit,  sm.  >t§,pl.  =e, 

światło  n.  podwójne,  opozy- 
cj&f.  w  astronomii,  odległość 
180  stopni  jednego  ciała  nie- 
bieskiego od  drugiego. 

^o'^^cfft^irfjt,  sf.  pl.  »en, 

pokład  m.  podwójny  ziemi 
np.  w  kopalni. 

S'o'^^clftl^log,  sm.  =eg,  pl. 

•fdjläge,  uderzanie  n.  np.  w  bę- 
ben; —  eine8  2^aue§  po-^wójne 
zakręcenie  liny,  podwójny  wę- 
zeł. 

^O'^pClfdjIof^,  sm.  *e§,  pl. 
=fd^löffer,  zamek  m:   otwiera- 
jący się  z  obu  stron. 
'  S^O'^^JClfC^Iuf^,  sm.  =ffe§,i??. 
=fd^[tifje,  dylemat  m. 

^^o'^jjpelfrfjne^fc,  .«/•  2^^  ■="/ 

dübelt  m. 

2)0')J^Clf(^nttj  sm.  ^eö,  pl  -e, 
krok  m.  podwójny,  marsz  m. 
pośpieszny. 

3'o'^:^cifd)«i|)^c,  sf.  pl.  -n, 

samica/,  daniela,  danielica/ 

^0'^^ClfcUtg,  adi.  i  adv. 
dwojaki,  dwoisty,  dwustronny. 

^0'^:|jeIfirf;t!g,  adi.  mający 
wzrok  podwójny. 

3)0':|jijdftnu,  sm.  se§,  p>^-  ''^> 
znaczenie  n.  podwójne,  sensm. 
podwójny;  dwuznaczność/. 

S'O'i^Clftmttg,  adi.  i  adv. 
mający  podwójne  znaczenie; 
dwuznaczny,  niepewny,  wąt- 
pliwy. 

^O'^J^Clf^at,  sm.  it%,pl.  :e, 
spät  m.  (szpat)  islandzki  (kry- 
stalizowany węglan  wapna). 


^0'^^df^icl,  sn.  »e§,  pl.  .e, 
1)  duet  m. ;  2)  gra  /.  hazar- 
downa;  3)  gra  /.  lub  rola  f. 
podwójna,  dwuznaczność  / 

^O'jp^dftOJ^,  sm.  -eś,  pl. 
=fti3^e,  pchnięcie  «ię  sn.  wza- 
jemne jednocześnie. 

3^0'^^dftürf,  sn.  .e§,  pl.  -e, 
duplikat  m.,  kopia  /.,  drugi 
egzemplarz  m.  dzieła. 

^0'^^dftU^Cn,  sm.=^.pl.—, 
dwururka  /. 

^0'i|)i|Jdt,  adiec.  i  adv.  po- 
dwójny, dwojaki,  dubeltowy, 
dwoisty;  dwuznaczny,  cie- 
szczery;  =e  33ucl^fül^rung  po- 
dwójna buchalterya;  —  foüict 
bejaljfen  zapłacić  dwa  razy, 
ile  co  warto;  —  fc^en  1) 
widzieć  dwoiście  tenże  sam 
przedmiot ;  2)  mieć  zapró- 
szoną głowę ;  —  vergelten  od- 
płacić w  dwójnasób ;  in  *tX  Ur« 
fc^rift  ausgefertigt  sporządzony 
w  dwóch  egzemplarzach;  tnit 
'-er  treibe  anfd^retben  pisać  po- 
dwójną kredką,  drogo  racho- 
wać, wystawić  słone  rachunki; 
I  ^  jujammengefe^ter  Äörper 
j  ciało  podwójnie  złożone. 

I     2^0'iiłJdtnft^c,    sf.  pl.   -n, 

;  torba  /.  podróżna,  sakwy  /. 
I  pl.  przewieszone  przez  konia. 
"To'^J^dtCOnüe^,  adiec  wy- 
pukły po  obu  stronach. 
I  ^'O'^^elt^O^I,  adi,  wklęsły 
j  z  obu  stron. 

^o'^^cUfiür,  sf  pl.  «en,  l) 

podwójne  drzwi  pl.  lub  mata 
/.  osłaniająca  od  wiatru;  2) 
drzwi  pl.  dwuskrzydłowe. 

I     2^o'^^dtrn(I|itg,  adi.  (o  ow- 

j  cach)  owca,  dająca  dwoje  ja- 
gniąt za  jednym  pokot«m. 

I     ^'o'^^dujalji,   sf.  pl.  -en, 

1)  głosowanie  n.    podwójne; 

2)  alternatywa  /.,  wybór  m. 
I  jednego  z  dwojga;  3)  wybór 
1  m.  w  dwóch  miejscach. 

i  2^o'|j^dtDilrfd,  sm.  =§,  pl. 
— ,  1)  kostka  /.  o  dwunastu 
ściankach  z  numerami ;  2)  dwu- 
Bastościan  m. 

2)o^^d5ungc,  sf.pl.  =n,  dwa- 

języczność    /'.,    kłamliwość  /. 

'  ^o'i)|)el5imgtgf  eit,  sf.pl.  »en, 

dwujęzyczność  /.,  obłuda  /., 
żła  wiara  /. 

To^^djünglcr,  sm.  -g,  pi. 

— .  obłudnik  m. 


^o'^pcn 


302 


2!ort 


.  'So'^^cn,  va.  (^aben)  oku^ 
lizować  drzewo  celem  szcze- 
pienia. 

2)0ra'bC,  sf.  pi.  «n,  l)  do- 
rada /.  (ryba) ;  2)  nazwisko 
konstelacji. 

S'ora'nt,   sm.  -e§,  pi  «e, 

szanta  /.  (roślina). 

S)0'rf,  sn.  *eä,  pi  2)örfer, 
wieś/.;  baś  finb  if)tn  böf)tnifci^e 
2)Öcfcr  nie  ma  o  tem  najmniej- 
szesfO  pojęcia. 

2)0'rfamoad^§,  sm.  =feg,  mło- 
dzież /'.  wiejska. 

2:o'rfgeiftit(^er,  sm.  =§,  pi 

-^,  proboszcz  m. 

2)o'rffiän|'efii)^,  sm.  4e§,  i?/- 

=fÜ^C,    mączyniec    m.,    gęsia 
stopa  /. 

2)o'rf9cmciiibe,  5/  2)1  ^n, 

gmina  /.,  gromada  /. 

2)0'rffie[djid)tc,  sf.  2^1  —, 

powieść/,  lub  nowela/,  z  ży- 
cia wiejskiego. 

2)ö'rf(^cn,  sn.  «ś,  pi  —, 

wioska  f..,  wioszczyna  /. 

2)0'rfieutC,  sm.  pi.  chłopi 
m.  pi,  chłopstwo  n. 

S'O'rfmä^iO,  adiec.  i  adv. 
wiejski. 

3)(j'rflcr,  sm.  .?,  pi  — , 

wieśniak  m. 

So'rfrid^tci*,  sm.  *§,  pil.  —, 

wójt  w.,  sędzia  m.  wiejski. 

ä)o'rffd)aft,  sf.pl  =ert,  lu- 
dność sf.  wsi  lub  gminy. 

2)0'rtfrf),  adi.  i  ado.  do- 
rycki^  =e  ©autenorbnułtg  ko- 
lumny w  stylu  doryckim. 

2)o'riing,  sm.  »=eö,  pi  «e, 

słowik  m. 

2)orme'nt,  «n.  =eś,  pi.  -e, 
.^ormitfl  rinnt,  5n.  -ä^^^/.-ucn, 

sypialnia  /.  klasztorna. 

Sorn,  «m.  reś,  pi.  «en, 
albo  »CÖ,  _pZ.  25örner,  1)  cierń 
m.,  kolec  m  ,  ościec  w  ,  bo- 
dziec 7W.,  żądło  w.;  trudności 
/.  pl.y  ciernie  i  głogi;  er  ift 
mir  ein  —  im  äijcge  to  za- 
walidroga, stanął  mi  kością 
w  gardle;  ein  —  im  2luge  jest 
mi  solą  w  oku;  feine  9lo|c  o^ne 
=en,  niema  róży  bez  kolców  ; 
2)  krzew  w.,  kierz  m.  kol- 
czasty, 3)  języczek  m,  lub 
ząbek  m.  sprzączki ;  4)  szy- 
dełko n.,  rylec  m.,  sztyft  m. 
,do  robienia  dziur  w  podkowie, 
sztyft    m.    tokarski;    —    im 


©d^Io[fe  języczek  m.  w  zamku, 
wchodzący  w  dziurkę  klucza; 
nit  »i.,  /.nitowanie  n.,  klamra 
/.  spajająca  tarcice. 

2)o'rna^jfcI,  sm..§,^;.=äpfel, 

szalej  m.  wielki. 

3)0'rttartin,  adi.  l  adv.  ma- 
jący foroaę  kolczastą. 

' Sornbnnm,    sm. '  -e§,  pi. 

=»bäume,  tarń  /. ;  tarnina  f. 

2)o'rnbcfäet,  adi.  i  adv.  1) 
najeżony  kolcami;  2)  najeżony 
trudnościami. 

2)o'rnbnd)fc,    sf.    pi    »n, 

strzelba  /.   soplowa. 

S^o'rnbufd^,    sm.   =e§,    pi 

=büfc^e,  krzak  m.  ciernisty, 
ciernie  m.  pi ,  ciernisko  n. 

So'rntmtt,  sm.  »eg,  pi  -e; 
^0'rnbnttc,  sf.  pi  -n,  płaszcz 

m.  (ryba  morska). 

2)o'rncn    (öijrnen),    adiec. 

cierniowy. 

2>o'rncn  (bömen),  va.  (^a* 

hin)  najeżyć  cierniami. 

^o'rncnbalin,  sf.  pi  »en, 

ścieżka  /.  usiana  cierniami. 

2)o'rttenbünbcI,  sn.  =ä,  pi 

— ,  pęk  m.  cierni,  wiązka  /. 
cierni. 

^orncnfronc,   sf.  pi  ^n, 

korona  /.  ciernista. 

So'inenlO^,  adi.  bez  cierni. 

2)o'rncnrełd)    (bornettöott), 

adi.  najeżony  cierniami,  pe- 
łen cierni. 

^o'rncntI)aI,  sn.  =jś,  do- 

lina  /.  i'-z. 

^o'rnfifc^,  sm.  «eö,  pi  -e, 

płoć  /.   (,ryba). 

2)o'rnnct)nf(^,  sn.  .e§,  pi  «e, 

ciernisko  n.,  krzaki  m.  pi 
kolczaste. 

^^o'rnnra^miidc,  sf.  pi  -.n, 

pastereczka/.,  pliszka/.,  trzę- 
siogonek  m.  (ptaszek). 

S^o'rngrunbel,  5/  pi   -n, 

sliz  m.  (ryba). 

2)o'rn^at,  sm.  =3,  pi  se, 

gatunek  psa  morskiego. 

!So'rn^o)jfcn,  sm.»^,pl.  —, 

chmiel  m.  dziki. 

2io'rnid)t,  sn.  =eś,  pi  »e, 

ciernie  f.  pi 

2)0'niid)t  (oornig),  adi.  1) 
ciernisty,  cierniowy ;  2)  trudny, 
uciążliwy. 

^orninfeit,  sf.  pi  *en,  1) 

cierniowatość/. ;  2)  trudność/., 
przeszkoda  /. 


^ö'rnling,  sm.  =eS,  ^jZ.  -e, 

huba  /.  (rodzaj   grzybów). 

2)o'rnnabcl,  sf.  pi  -n,  ro- 
dzaj muszli. 
2)o'rnrciĄ    (Somic^),   sm. 

=e§,  pi  *e,  sikora  /.,  mni- 
szka /  (ptak). 

2)0'rnrÖ^(^Cn,  sn.  •§,  śpiąca 
królewna  /.,  cierniowa  ró- 
życzka. 

So'rnrofc,  sf.pl  >n,  róża/. 

dzika  (krzew). 

2)0'rnf(^erC,  sf.pl  -n,  no- 
życe /.  pi  ogrodowe. 

3^o'rnf(t|Iof^,   sn.  »eä,   i)l 

»fd^löffer,  języczek  w.  w  zamka, 

wchodzący  w  dziurkę  klucza. 

^O'rnfJJi^ig,  adi.  kolczasty. 

S^o'rnftcin^  sm.  »eg,  pi  =e, 

sople  m.  pi  gipsowe  w  ko- 
morach kopalń. 

2>0'rnftift,  sm.  'e^,pl.  'i, 
(w  ślusarstwie)  trzpień  m. 

3)o'ntitran(^,  sm.  =cg,  pi 

sfträuc^er,  ciernisko  n. 

3)o'rn[tri{^,  sm.  <eg,  pi  »t, 

gałązka  /.  z  lepem  na  łapanie 
ptactwa. 

So'rntöanb,  sf.  2)1  -roänbe, 

mur  m.  warstwuj. 

S^OrnoJtrfC,  sf.  pi  --n,  wyka 
/.  płotowa. 

Ż>o'rn5tDcig,  sm.^t^,pl't, 

gałązka  /.  cierniowa. 

30'rrcn,  vn.  (fein)  schnąć, 
więdnąć. 

2)ö'rrcn,  va.  (^abcn)  suszyć, 

uprażyć,  palić  np.  kawę,  ziar- 
na ;  gebörrteg  Obft  owoce  su- 
szone; JCleifc^  —  wędzić  mięso. 

2)ö'rrnnn,  sf.  pi  »en,  'su- 
szenie n.,  upalenie  n.,  wędze- 
nie n. 

2)Ö'rr|f(cifd;,  sn.  »cg,  mięso 
n.  wędzone. 

Xö'rrgattcr,  sn.  «g,  pi  — ; 
2)ö'rrnci:nft,  sn.  «eä,  pi.  —, 

suszarnia  /. 

2)ö'i:r^anö,    sn.   -feg,    pi 

=pufer,  suszarnia  /.  na  ko- 
nopie. 

^orfd),  sm.  »eg,  pi  »e  albo 
•en,  także  2)öcfd^e,  dorsz  »»., 
pomuchla  /.  (ryba). 

^{sti,sm.--t^,pl.  »e;2)o'rtcn, 

sm.  >^,pl — , stokłosa/,  żytnia, 
kostrzewa  /.  żytnia,  lnica  _/. 
lub  chnianka  siewna. 

2)0rt,  ado.,  bo'VtC«,  adv. 
tam,  w  tem  miejscu,  oto;  — 


Sort^e'r 


303 


^ra'^töanl 


łommł  ein  3Wcnfcl^  oto  zjawia 
się  człowiek;  gelten  Sie  — 
l^inaitä  niech  pan  wyjdzie  tam- 
tędy. 

'^OVtf)t'V,  ado.  zowąd,  stara- 
łąd. 
"  Sort^i'n,  adv.  tamtędy;  ba- 
l^in    unD  —    tędy   i  tamtędy, 
z  tej  i  z  tamtej  strony. 

2)0'ttig,  adiec.  tamtejszy, 
tameczny. 

2)0'rtlanb§,  adv.  w  tamtych 
«tronach. 

2)()rtfCl6ft,  adv.  tamże. 

^D'fe,  sf.pl.  m;  5)ö'«^cn, 

^Ö'^iein,  sn.  =^,pl.  —,  puszka 
/.;  2:abaf€bofe  tabakierka;  — 
mit  boppeltetn  5öoben  puszka 
o  podwójnem  dnie;  faule  »n 
mad^en  puszczać  się  na  nie- 
smaczne koncepta. 

2^0'fC,    sf.  pi.  =n,  kadź  /. 

2^0'fcnüilb,  sn.  »ca,  pi.  '.Ui' 
ber,  obraz  m.  na  wieku  od 
tabakierki. 

So'fcnförmig,  adi.  i  adv. 

mający  kształt  puszki. 

Z'ö'fC«,  vn.  (I)Qben)  być 
głupkowatym. 

2^ö(crci',  8f.  pi  .en,  2)ö'fig= 
Icit,  sf.  pi.  i=en,  g-łupota  /. 

^Ofic'rcn,  va.  (^abcn)  wska- 
zać dozę,  oznaczyć  dozę. 

2!0ftC'VmiO,  sf.pl.  -en,  ozna- 
czenie n.  dozy  (lekarstwa). 

2)iJ'ftg,  adi.  i  adv.  głup- 
kowaty. 

^O'fiÖ,  sf.  pi.  -[en,  doza/., 
dawka  (lekarstwa),  ilość  f. ;  — 
tttte  ©tunben  eingunei^men  za- 
żywać lekarstwo  co  godzina; 
eine  fłarfe  —  ©tolj  befi^en 
być  twardego  karku. 

2)ü'ft,  sm.  -.t^.pl.  se;  2)o'fte, 
sf.  pi.  =n;  2)0'ftcn,  sm.  «ś,  pi. 
— ,  lebiotka/.;  gemeiner  — 
lebiotka  pospolita. 

2)O'ftt0,  adi.  tłusty,  brzu- 
chaty. 

Sotaltjelbcr,  sn.  pi.  suma 
f.  posagowa. 

2^0tattO'n,  sf.  pi.  =en,  wy- 
posażenie M.,  uposażenie  n., 
dotacya  /. 

^OttC'rCn,  va.  (I^abcn)  wy- 
posażyć, uposażyć. 

S>0'ttCr,  sm.  i  sn.  «§,  pi.  — 
albo  sf.pl.  =»n,  żółtko  n.  jajka,  j 
zarodek  m.  I 


So'tterblumc,   sf.  pi.  «n, 

majówka  /.,  pełnik  m.  zwy- 
czajny (kwiat). 

2)0'ttcrgclb,  adiec.  koloru 
żółtka.  [żółtka. 

So'ttCrlO^,  adi.  pozbawiony 

lotterig,  adi.  żółtkowaty, 
przypominający  żółtko. 

^OUbla'gC  (wym.:  dublaż), 
sf.  pi.  =n,  obicie  n.  statku 
blacbą  miedzianą. 

2)Dlibló',  sn.  .ä,'  pi.  «8,  dubia 
/.  w  grze   bilardowej. 

3)0UbIe'tte,  sf  pi.  .-n,  dublet 
m.,  drugi  egzemplarz  m.  w  bi- 
bliotece lub  zbiorze,  duplikat 
m. ;  eine  —  machen  zabić  dwie 
sztuki  zwierzyny  jednym  strza- 
łem. 

3)oubite'rcn,  i.  va.  (i^aben) 

dwoić,  dublować;  II.  vn.  (^a« 
ben)  podwójnie  się  odbijać 
(o  literach  w  druku). 

^OUblO'ue,  sf.  pi.  =n,  mo- 
neta f.  złota  hiszpańska. 

^OUCeu'r  (wyra.-,  duser),  sn. 
Ǥ,  pi.  ȅ,  napiwek  w.,  duser  m. 

2)0U'(^C  (wym.:  dusz),«/,  pi. 
»n,  tusz  m.y  naatrzykiwanie, 
strumień  wody  puszczany  na 
ciało. 

2)0ce'nt,  sm.  =en,  pi.  -en, 
nauczyciel  w.,  docent  m. 

2)ućic'rcn,  va.  l  vn.  (^ttben) 

nauczać,  objaśuiać,  używać 
toDU  profesorskiego, 

^ra'd)C,  sm.  =n,  pi.  »n, 
2)ra'djcn,  sm.  -§,  pi.  — ,  i) 

smok  m.;  2)  złośnik  m.,  zło- 
śnica /.,  jędza  / ;  fie  ift  ein 
majorer  —  istna  z  niej  jędza ! 
to  megera;  3)  latawiec  papie- 
rowy; einen  —  ftcigen  taffen 
puszczać  latawca. 

Sra'djenanqjfcr,  sm.  ^g,  pi. 

— ,  szczaw  m. 

^ra't^cnbaum,  sm.  =e§,  pi. 

=bäume,  drzewo  n.  wydające 
żywicę,  zwaną  „krew  smocza". 

2)ra'Ą|CitbIitf,  sm.  scś,  pi.  -t, 

spojrzenie  n.  złośliwe. 

Sra'rfjcnOIut,  sn.  «eä,  szczaw 

m.  krwawy. 

5)ra'(^cribrut,  sf  płód  m. 

smoczy,  łotrowska  hołota  /. 

2)ra'd)cnf(ieiic,   sf  pi.  *n, 

libela  /.  (gatunek  owadu). 

5)m'd)cn!o^f,  sm.  =eö,  pi. 

=föpfe,  1)  smocza  głowa  / ; 
2)  otwór  m.  rynny ;  3)  pszczel- 


nik  m.  (roślina),  smocza  głowa 
/.  okręgowa. 

2)ra'^cnfraut,  sn.  =eö,  pi. 
•frftuter,   gwiazdeczki ,/. . pi. 

(ziele). 

Sra'd)cnitcft,  sn.  -eS,  pi.  *er, 

jaskinia  /'  łotrów. 

2)ra'((/cnfoat,  sf.  posiew  m. 

smoczych   zębów   (Kadmusa). 

2)ra'(^cnfd)laiigc,  sf.  pi.  »n, 

smok  m.  skrzydlaty. 

2)ra'c^cnf(^tt)an5,  sm.  =eś; 
pi.  «fc^roänse,  1)  ogon  m. 
smoczy ;  2)  ogon  m.  latawca. 

2)ra'(|cnfo^n,  sm.  «e§,  pi. 

•föbne,  syn  m.  wyrodny. 

^ra't^cntoagcn,  sm.  -§,  pi. 

— ,  wóz  m.  ciągniony  przez 
smoki. 

2)ra't^cnU)ur5,  sf.pl.  »rofirjc, 

żmijowiec  m.  (roślina). 

2)ra'(!^me,   sf.  pi.  -n,   i) 

drachma/,  (ósma  część  uncyi, 
ćwierć  łuta) ;  2)  drachma  /. 
(pieniądz  srebrny  u  Greków). 

2)ra'8oman,  sm.  -§,  pi.  =ś 

albo  se,  dragoman  w.,  tłó- 
macz  m. 

^ragona'k,  sf.  pi.  sn,*dra- 

gonady  /.  pl.^  prześladowanie 
protestantów  we  Francyi  za 
Ludwika  XLV.  po  odwołaniu 
edyktu  Nantejskiego  w  1685 
roku. 

25rap'nbcifu^,  sm.  -u§e§, 
pl...pVL^ł,  2)ranonc'K,  sm.  »s, 

pi.  »Ö,  traganek  m.  (roślina). 

Srago'ner,  sm.  =ä,  pi.  —, 
dragon  w..;  ein  roal^rer — !  to 
ci  dragon  baba! 

^rago'ncrmäpg,  ać?*.ia^v., 

po  dragońsku,  na  dragoński 
sposób. 

2)ra':^t,  sm.  =e§,  pi.  5)rä^te, 
drut  m.y  dratwa  /;  ciąg  m  , 
wątek  m.]  2)ral|tc  jiel^en  cią- 
gnąć żelazo  na  drut. 

2)ra'^tantttJort,  sf.  pi.  =en, 

odpowiedź  /.  telegraficzna. 

^ra'l^tarbctt,   sf.  pi.   -en, 

robota  /.  filigranowa,  zło- 
tnicza, ażur  m. 

S)ra'^tar6citcr,  sm.  Ȥ,  pi. 

— ,  1)  druciarz  m. ;  2)  zło- 
tnik, wyrabiający  rzeczy  fili- 
granowe. 

5)ra'^t6aucr,  sn.  »8,  pi  •—, 

klatka  /.druciana. 

5)ra'|t6anf,  sf.  pi.  -banie, 

kobylica/.  do  ciągnienia  drutu, 


'^ta'f^httiäjt 


304 


2)rama'tif 


machina  /.  do  oczyszczania 
sztab  metalowych  przed  ich 
biciem  lub  ciągnieniem. 

'^xa't}tbtńń)t,  sm.  -CÖ,  pi.  -e, 

sprawozdanie  n.  telegraficzne, 
telegram  m. 

2)ra'f)tbiiibcr,  sm.:^,pl.  —, 

druciarz  tn. 

^ra'^tfioficii,    sm.   =0,   pi. 

•feögcn,  sprężyua/.  druciana. 

S^ral^tóolirer,  sm.  =§,  pi. 

— ,  świder  m. 

2)ra'I)tci)cn,  sn.  =0,  ^^?.  — , 

kawaiek  m.  stali  ua  ciągnienie 
metali  w  druty. 

2)ra'^tfaltc,  sf.  pi.  =n,  pu- 
łapka /.  druciana. 

5)ra"l)tfebcr,  */.  pi.  -n,  sprę- 
żyna /.  druciana. 

^ra'^tfeuftcr,  sn.  -§,  pi.  —, 

okno  ».,  zaopatrzone  w  siatkę 
drucianą. 

1)ra'I)iflcrf)tcr,  sm.'.§,pl.  — 

wyrabiający  m.  roboty  dru- 
ciane, filigranowe  i  druciarz  m. 

^ra'^tfonu,    s/.  pi.    *en, 

siatka  /.  z  drutu,  służąca  za 
formę  papieru. 

3^ra'ötfiil)rei-,   sm.  =ä,  pi. 

— ,  (w  złotnictwie)  mały  stożek 
m.  przez  który  przeciąga  flię 
drut;  przebijak  m. 

5)ra't|tncfl0d)ten,  adi.  z  kra- 
tką drucianą. 

2)ra'|)tncri^^t,  sn.  -ś,  pi.  —, 

karkasy  /.  pi.  (forma  dru- 
ciana na  kapelusze  i  czapki 
damskie). 

S)ra'^tncftcit,  sn.  s§,  pi  !c, 

wiązanie  n.  druciane. 

S)ra'6tnctt)cl)C,  sn.  '.§,pl.  —, 

tkanina  /'.  metalowa. 

2)l'a  I)tnittCl',  S7i.  --g,  pi.  — , 
krata  /.  dr  uciana. 

ankra  /.,  klamra  /. 

^^roijt^au^,  sn.  =je§,  pi. 
sl^äufec,  klatka  /'. 

^ra'^tl)Cntb,  sn.  *(§,  ^>Z.  ^en, 
koüzulka  f.  druciana. 

2)ra'|>t^iUte,  sf.  pi.  =n,  dru- 

ciarnia  /.,  huta  /.,  wyrabia- 
jąca druty. 

'  3)ra'I)tjatO«|iC  (wym.:  -ża- 
luzi)  sf.  pi.  «n,  zazdrostka/. 
druciana  u  okna;  krata  /. 
w  kominku. 

3^ra'I;ttUnflC,    sf.    pi.   =n, 

miara  /.  na  ciągnienie  drutu, 
kaliber  m.  dmtu. 


]      %X^'\}\Ux\SfSm.-t^,pl.Ąoiht, 
j  (u  szewców)  kosz  m.  druciany. 

j     S^ra'ljtfugel,  sf.  pi.  -n,  dwie 

i  kule  /.    na  druciku   zwitym, 
'  które    go    rozciągają,    gdy  je 

wystrzelimy  z  fuzyi. 

S)ra'I)ttarÜC,  5/.  p?.  =tt,  maska 
!  f.  druciana,  używana  podczas 

fechtunku. 

2)ra'^tlaitf,    sm.   =1%,  pi, 

=Iäufc,  lufa  /.  gwintowana. 

Siralitkicr,  sf.  pi.  =n,  cefka 

'/'.  w  kołowrotku. 

;     ^ra'I)tlcUunn,  sf.  pi.  =en, 

I  przewodnik  m.    telegraficzny, 
drut  /.  teleg^raficzny. 

2)ra'I)tmiiI)Ic,    sf.    pi.   =n, 

fabryka/',  drutu,  druciarnia/. 

S'ra'l/tnct),  sn.  =eś,  pi.  -e, 

tkanina  /.  z  cienkiego  drutu 
metalowego. 

S)ra1)t^Iött(n)CH,  sn.  =ä,  pi. 

— ,  bicie  n.  na  blachy. 

^ra'ljt^iätt(u)cr,  sm.  -ś,  pi. 

— ,  wyrabiający  m.  blachę. 

^Jra'^t^Iätter,  sm.=^,pL—, 

machina  /,  do  ciągnienia  me- 
talu w  blachy. 

Sra'^t^ju^^c,    sf.   pi.    =n, 

maryonetka  /.,  automat  m. ; 
fo  fteif  n)te  eine  —  fein  być 
sztywnym  jakby  kij  połknął. 

2)ra'i)troüc,  sf.  pi.  -n,  bla- 
cha/, żelazna  cienka,  w  trąbkę 
zwinięta. 

i?ra'I)t)ottc,  9f.pi.  -n^stmoa 

/.  druciana,  metalowa. 

2)ra'^tfrf)cre,  sf.  pi.  -n,  no- 
życe /.  pi.  (któremi  wyrabia 
się  wędki). 

2)ra'I)t|t^lcifc,   sf.  pi   =n, 

haftka  /.,  klamra  /. 

2;ra'^tf(^mintc,  sf  pi.  *n, 

śmiałek  m.  pogięty  (roślina). 

2^ra'^t)ctlba^n,  sf.  pi  »en, 

kolej  /.  żelazua  górska  na 
linie  drucianej  (zębata). 

2>ia'l)tfcit  =  3d)iffal)rt,    sf. 

pi.  =»tx\,  żegluga /,  za  pomocą 
promu. 

^^ralitjicö,  sn.  «eś,  pi.  —, 

przetak  w.,  sito  m.,  rzeszoto 
n.  druciane. 

Sra'IjtfilÜCl*,  sn.  -Ö,  drut  7». 
srebrny,  srebro  n.  ciągnione 
na  dmty. 

25ra't)t|^inne«,  sn.  -§,  prze- 

dzeuie  w.  złotem  lub  srebrem. 

^ra'!jt)>irnlfebev,  sf  pi  -n, 

sprężyna  /, 


2:ra'f|tftift,  sm.  «es,  pi  =e, 

maty  szfyfcik  m. 

Xra'^tftretfcr,  sm.  =§,  pi 

— ,  przyrząd  m.  do  wyciąga- 
nia drutu. 

1      l:X^'\}iM],  sn.  .c§,  pi  =tü= 
d^er,  tkanina  /.  metaliczna. 

,     Sra^tocrfci^r,  stn.  »ś,  ko- 

i  munikacya  /'.  telegraficzna. 

i     S^raljtiDurm,  sm.  -eg,  ^;?. 

=roürmer,  rodzaj  robaka  mor- 
j  skiego. 

J     Ira'^tjangc,  sf  pi  =n,  cęgi 

ptl  od  drutu. 

i     2^ra'^t5icl)ctfen,  sn.  »g,  pi 

— ,  kawałek  m.  stali  na  cia- 
gnienie  metali   w  druty. 

'^Xa'i}i]iÜ}tll,  sn.  =0,  cią- 
gnienie n.  drutu. 

2^ra't)t5ic^cr,  sm.  '^,pl  —, 

druciarz  ?«.,  wyrabiający  m. 
drut. 

S^ra^tjic^crci',  sf.  pi.  =en, 

druciarnia/.,  fabryka/,  drutu. 
2^l-a'I)t5Un,  sm.  --e§,  pi  *jüg?, 
warsztat    m.    do    wyrabiania 
drutu. 

^va'fjtjugOornerc,  sf.  pi 

=n,  baryera  /.  kolejowa,  za- 
mykana na  odległość  za  po- 
mocą drutu, 

^rä'I)tern,  adiec.  druciany, 
z  drutu, 

^roilt  (wym.:  dren),  sm.  =§, 
pi  '%,  dreny  pi  do  osuszania 
łąk  wilgotnych. 

^ratua'nC  (wym.:  drenaż), 
sf.  pi.  =n,  drenowanie  n. 

\     ^rainic'rlmr,  adi.  możliwy 

!  do  zdrenowania. 

I      ^ratft'nc    (wym.:    drezine) 

1  5/.  pi  =x\,  dresyna  /.,  plat- 
forma na  kołkach,  poruszana 
na   torze    kolejoAvym    za    po- 

j  mocą  korby  lub  kija. 

^roff,   I.    adiec.    1)  krety, 

I  zbyt  kręcony;  2)  gruby,  tęgi, 
zamaszysty;  =es  ^auentmäö» 
d^en  tęga  dziewka :  II.  1)  —  sm. 
»eg,  pi  =e,  skręt  m.  np.  nici; 
2)  także  Sra'ÜC,  sf.  pi  «n, 
gwint  m.  lufy. 

franta,  sn.  Ȥ,  pi.  =nten, 

dramat  m. 

^rumn'tif,  sf.  l)dramatyka 
/.,  poezya  dramatyczna;  2) 
sztuka  f.  aktorska  drama- 
tyczna; '6)  dramatyczoośe  /. 
w  ruchach  lub  w  mowie. 


^roma'tifcr 


305 


'^xt'dtttl 


2)roina'tifer,  sm.  '-^,pl.  — , 

autor  m.  d>amatyczny. 

S^rama'tifdj,  adiec.  drama- 
tyczny. 

2)rantattfie'reii,  va.  (f^ahm) 

dramatyzować,  pisać  dramat, 
pifać  sztuki  teatralne. 

Sraraatu'rg,  sm.  'tn,pl.  -en, 

dramaturg  /».,  doradca  m.  li- 
teracki w  zarządzie  teatrów, 
krytyk  m.  teatralny,  znawca 
m,  prawideł  sztuki  dramaty- 
cznej. 

^tan,  patrz  2)aratt, 
2)ran9,  sm.  »ce,  pi.  Xvän^e, 

l)  nacisk  w.,  natłok;    bitrd^ 

—  unb  3Jiengc  w  poprzek  tłoku 
i  cisku;  2)  okoliczność /".  na- 
gląca, namiętność  /.,  pochop 
m.,  popęd  m.]  im  —  ber  ©e- 
fd^äftC  w  wirze  interesów;  — 
fiil^len  czuć  pochop  do  czego, 
czuć  popęd;  im  =e  ber  3loii) 
przyciśniony  biedą,  potrzebą; 
er  bat  miĄ  mit  jol^em  »e  tak 
mię  naciskał,  takim  był  na- 
tarczywym; przejęcie  się  n., 
pragnienie  n.  go/ące;  —  nać) 
^reii^eit  zamiłowanie  swobody ; 
toitf  lieber  —  jum  ©uten  istotnie 
dobre  popędy,  dobre  serce. 

Sra'nflabc,  sf.jpl  -n,  2)ra'n= 

gtlb,«n.«e6,^/.»=er^  zadatek  w. 

2:rÖ'n*gÖar,  adi.  dający  się 
ścisnąć,  fkuiić. 

S^rä'nöcln,  vn.  (f)aUn);  va. 
(I^aben),  pchać,  dręczyć;  nut 
nid^t  — !  cierpliwości!  nie 
pcbać  tam! 

^rä'ttöCn,  I.  va.  (§ttben) 
1)  pchać,  ściskać,  tłoczyć, 
przeć;  an  bie  SBanb  —  przy- 
cisnąć do  ściany ;  auf  bie  ©eite 

—  zepchnąć  na  bok;  tnit 
gragen  —  niepokoić  pyta- 
niami, wybadywać;  2)  zmu- 
szać, cisnąć,  trapić,  gnębić, 
dokuczać,  prześladować;  pę- 
dzić przed  sobą,  następować 
szybko  po  czemś;  eS  btängt 
tnid^  pałam  chęcią,  czuję  po- 
trzebę; II.  ftd^  —  verb.  refl. 
pchać  się,  tłoczyć  się,  dusić 
się,  napierać  się  czego,  roz- 
pierać się,  rozbijać  się;  fid^ 
an  tivo.  —  pchać  się  na  coś; 
fi^  burd^  bie  SWcnge  —  ytze- 
bijać  się  przez  tłum;  fid^  in 
eine  (SdEe  —  wcisnąć  się  w  kąt; 
fid^  urn  jmnbn  —    cisnąć  się 


do  kogoś,  być  natrętnym  wzglę- 
dem kogoś;  fid^  ^u  etwoö  — 
współzawodniczyć  o  coś  gwał- 
townie; III.  vn.  (i^aben)  na- 
glić; bie  ^z\i  brängt  czas  na- 
gli; brängenbe  :!öebürfniffe  in- 
teresy nie  cierpiące  zwłoki ; 
auf  etro.  —  nastawać  na  coś; 
IV.  gebrängt,  part.  perf.  i  adi. 
zwięzły;  e§  ift  ba  geörängt 
UOU  pełno,  że  aż  się  trudno 
przecisnąć;  ber  ©ttal  ift  ge= 
brängt  oott  sala  jest  pełną  po 
brzegi;  gebrängt  fd^reiben,  a) 
pisać  maczkiem ;  b)  pisać  zwię- 
złym stylem. 

2)rä'ngcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

(»in  sf.f  pi.  »innen)  dręczy- 
ciel m.,  gnębiciel  m.,  natrętny. 
2)ra'n9fd(,  sf.  pl.^  »e,  utra- 
pienie n.,  dolegliwość/.,  ucisk 
m.y  dopust  m.  ciężki. 

2)ra'ngfalcn,    2)can9falie'= 

ren,  va.  (^abcn)  męczyć,  drę- 
czyć, dokuczać. 

2)ra^ene',  sf.  pi.  =n,  dra- 

perya  /,  przybranie  n. 

2)cojpic'rcu,  va.  (^aben) 
ustroić,  ubrać,  ułożyć  dra- 
peryę. 

^rafg,  sm.  .ffe§,  pi.  -ffe, 

osad  m.  z  oliwy. 

^ra'ftifdj,  adi.  drastyczny; 
«■e§  3Jiittei  środek  gwałtowny. 

2)räu'cn,  m.  (§a6en)  grozić. 

^rauf,  I.  adv.  ==  barouf, 
nad  to,  na  to;  er  (äföt  üiel  — 
ge^en  rozrzuca  pieniądze  na 
prawo,  na  lewo ;  II.  int.  dalej 
chodźmy!  unb  nun  —  łoś 
a  teraz  pędź,  a  teraz  naprzód, 
do  dzieła! 

^rauf ,  srn.  »eg,  pi  a)räufe, 
świder  m  ,  świderek  m. 

Sjrau'fgäugcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  śmiałek  iw.,  zuchwalec  m. ; 
kobieciarz  m. 

2)rau'fgaöc,  sf.  pi.  =n, 
3)rau'f.9Clb,  sn.  »eö,  pi.  -gel» 
ber,  zadatek  m. ;  naddatek  m., 
przewyżka  /. 

5)rttU'^Cn,  adv.  zewnątrz, 
na  dworze,  na  ulicy;  t)On  — 
z  zewnątrz;  na  obczyźnie, 
zdała  od  swoich ;  daleko  stąd. 

2)re't^fcHJan!,  sf.pl.-hanU, 

tokarnia  /'.,  warsztat  m.  to- 
karski, wał  m.  tokarski. 

2)re'c^fclfunft,  «/.  sztuka/. 

tokarska,  tokarstwo  n. 


3nUnber,  2)eutf(!C»^olnifĄe8  SBörterfcuc^. 


SrCC^fCln  (wym.:  -kseln), 
va.  i  vn.  (^a6en)  toczyć,  uto- 
czyć, wykręcić;  TOte  gebced^felt 
jak  utoczony,  zgrabny ;,,ein 
jierlid^eś  (SompUment  —  wy- 
palić gładki  komplement;  er 
^at  lange  baran  gebrec^felt 
długo  się  nad  tem  mozoUł. 

2)re'd)llcr,  sm.  -s,  ph  — , 

tokarz  m. 

2)re'd)źlcrarocit,  sf.  pi.  -en, 

robota  /  tokarska,  wyrób  m. 
tokarski. 

^rc't^§Icröotfc,  sf.  pi.  »n, 

wał  m.  tokarski. 

2)rc(^g{erci',  sf.  pi.  -en,  i) 

tokarsrwo  n. ;   2)  tokarnia  /. 

2)rC^t()^Icr«,  vn.  (^aben)  za- 
bawiać się  tokarstwem,  toczyć 
z  amatorstwa. 

%Xtdf  sm.  <-e§,  błoto  n.,  kał 
w.,  łajno  n.,  gówno  n.,  ekskre- 
menty m.  pi.:,  in  ben  —  fatten 
popaść  w  nędzę;  nieczystość 
/,  plugastwo  n.,  śmiecie/  pl.\ 
sprosność/.,  szkaradzieństwo 
n. ;  baś  ge^t  bid^  einen  —  aw. 
niech  cię  o  to  głowa  nie  boli, 
nie  wtykaj  nosa;  —  in  ben 
^änben  l^abcn  być  niezgra- 
bnym do  śmieszności,  być  nie- 
mrawą; er  ift  au§  bem  »c 
l^erautge!ommen  to  człowiek 
z  gminu,  plebejusz;  ba  fi^en 
roir  nun  im  —  a  tośmy  się 
ładnie  urząd^zili! 

2)rc'ctburfte,    sf.    pi.    »n, 

szczotka  /  od  błota. 

2)re'(fcn,   vn.  (^aben)  być 

brudnym. 

2)rcrferei',  sf.  pi.  »en,  brud 

m.^  plugawstwo  n.    ' 

^re'(f fcger,  sm.  »3,  i>Zr ; --, 

zamiatacz  m. 

2)re'(ffin!(c),  sm.  iin,pl.''(n, 

brudas  m.,  niechluja  m. 

SJre'rfiö,  adi.  brudny,  błotny, 
plugawy. 

2)rc'(tfäfcr,  sm.  »ś,  pi.  — , 

krówka  /.,    żuk    m.,    śmier- 
dziuch  m. 

'^xt'dfaxxtn,  sm.  *«&,  pi.  — , 

gnojownica   /.,    wóz    m.    na 
śmiecie  i  błoto. 

Src'tffarrncr,  sm.  ^^,pl.  — , 

sprzątający  błoto  z  ulicy. 

2)rc'äied,  sm.  -§,  pi.  =e, 

nędznik  m,    hołysz   m.,   go- 
lec m.,  gówniarz  m. 

20 


"^ttdla^ßptn 


306 


^re'lung 


S)rt'tfla:|3^itu,  sm.  -ö,  pi.  —, 

ścierka  /.    (o    kobiecie    upa- 
dłej, uliczaica  /.). 

kałuża  /.,  kadt  m. 

SrCtfncft,  sn.  -CÖ,  yl.  «er, 
bagno  n.,  dziura/,  zakazana, 
miejscowość/,  zabita  od  świata 
deskami,  partykularz  m. 

2^rc'cffCClC,  sf.  pi.  «n,  nik- 
czemnik w.,  podła  gadzina/. 

2)rc'(fftabt,  sf.  pi.  -[lobte, 

smrodliwa   mieścina  /. 

^Xt'dmtitt,  sn.  "%,  psi 
czas  m. 

%xtt\d^f  I.  sm.  =e§,  pi.  =e 
albo  «er,  odłóg  m.,  leżenie  n. 
odłogiem ;  II.  adi.  leżący  od- 
łogiem. 

2)ree'|t^cn,    i.  va.  {^aUn) 

karczować,  wykarczować;  II. 
vn.  (^aben)  hałasować. 

SrC'gCt,  sm.  =§,  pi.  -g,  na- 
rzędzie tkackie. 

2)rc'g(n),   sm.  -eä,  pi.  =c, 

kotwica  /.  o  kilku  gałęziach. 

S^re'ggcn,   va.  (^aben)  bftt 

Slnfer  —  podnieść  kotwicę. 

2)rf'gg^afen,  sm.  -§,  pi.  —, 

hak  m.  o  trzech  lub  czterech 
zębach. 

'S)rc'ggtöu,  sn.  =ca,  pi.  =e, 

lina    /.    kotwiczna,    linka  / 
przy  czółnie. 

2)rc'^0(f)f c,  sf.  pi.  =n,  oś  /. 

obrotowa. 

^rC'Ilba^tt,  sf  pi.  'en,  fa- 
bryka /,  lin,  powrozów. 

2)rc'^lJQitf,   sf.  pi.  -bSnle, 

tokarnia  /. 

2)rC'Par,  adi.  dający  się 
kręcić. 

iiXt'lfHtttXt,  sf.  podatność 
/.  do  kręcenia  się,  do  obra- 
cania. 

2)rc'^l)aum,  sm.  -eg,  pi. 
s'bäume,  kołowrót  w.,  wrota 
n.  pi. 

2)i:e'Pctt)cgiiiig,  sf  pi.  -en, 
ruch  m.  obrotowy,  rotacyjny. 

S)rc'Pogcn,  sm.  -g,  pi.  —, 

kabłąk  m. 

2^rc'Po^rcr,  «m.-g,  pi.  — , 

świder  w. 

S^rC^olgcn,  am.  -g,  p/.  — , 
ruchomy  sworzeń  m. 

2)re'l)l)rftt,  sn.  «cg,  y.  -er, 

koło    m.    tokarskie,    koło    n. 
w  murze   zamykające   otwór. 


2)rc'^örü(tc,  */.i^Z.  =n,  most  { 

t».  Bwodzony.  | 

Srcprunncn,  «m.  -g,  pZ. 

— ,  studnia  /  z  kołem. 

2)rc'^bertt)*ttd),  «m.seg,  j?Z.«e,  i 

derwisz  m.  tańozący.  i 

2)re'^bO(fC,   5/  ^pl.   -n,   ru- 
chomy trzonek  m.  świdra. 

2)re'^etfen,  sn.  «g,  pi.  — , 

dłóto  n.  tokarskie. 

2)re'^cn,  I.  ra.  i  vr.  (^aben) 
fi(^,    kręcić,   obracać,  toczyć; 
fiĄ    —   unb  roenben   miotać 
się  na  wszystkie  strony ;   fid^  | 
urn  feine  2lc^je  —  kręcić  się 
naokoło    swojej    osi;    [tc^    —  | 
wahać   się,    chwiać   się;    ben 
SRantel  nac^   bem  SGßinbe  — 
wiedzieć,    skąd   wiatr   wieje; 
fid^  Don  jemanbem  fort—  ob. 
roeg—  porzucić  kogo,  odbiedz, 
pozostawić    swojemu    losowi ; 
bie  2lU9en  —  przewracać  oczy- 
ma; fiid^  —  unb  roinben  wić 
się;  imnbm  aug  ber  J^anb  bag 
©c^njcrt    —    wytrącić    komu  i 
pałasz   z  ręki;    bal    Sicc^t  —  j 
naginać    prawo,    matać;    fic^  ! 
ju  —  unb  gu  roenben  raiffen 
umieć    się    przystosować;    je« 

manbem  bie  O^ren  —  nakrę- 
cić komu  uszów;  ein  <3eit  — 
kręcić,  skręcać  linę,  zaplatać 
np.  warkocze;  (Saiten  —  na- 
ciągać struny,  stroić;  bag 
<S(^iff  —  zmienić  kierunek 
statku;  II.  vn.  (I^aben)  an 
einem  ©efe^e  —  obchodzić 
prawo ;  an  etn).  —  unb  beuteln 
matać,  wikłać. 

2)re'^er,  sm.  -g,  pi.  — ,  i) 

tokarz  m. ;  2)  oszust  m.y  ma- 
tacz  w». ;  3)  walc  m.  (taniec) ; 
4)  wskazówka  /.  w  zegarku, 
indeks  m.  godzinowy ;  5)  kor- 
ba/. 

2)rC^Crei',  sf  pi.  -en,  wy- 
kręt m.y  wybieg  m,,  sofisterya 
/.,  rabulistyka  /. 

2)rc'^^afcn,  sm.  -g,  pi.  —, 

ruchomy  hak  m. 

2)re'^fraft,  sf  pi.  -!räfte, 

j  siła  /.  rotacyjna. 

2)rc'^franff|cit,  */.  pi.  -en, 

I  zawrót  m.,  motylica  /.,  kofo- 
j  wacizna  /.  owiec. 

I     ^rC^Iabe,  sf  pi.  -n,  koło 

I  ti.  w  murze  po  klasztorach 
I  lab  szpitalach  dla  podawania 
I  czego   z   ulioy  lab   na   ulicę. 


SrCi^Ung,  sm.  »eg,  pi.  =e, 

korba  /.,  rączka  / ;  koło- 
wrotek m. 

2^re'^l0(^,  sn.  *eg,  pi.  -locker, 

wir  m.  wodny. 

2)rc'^raangel,    sf  pi.   =n, 

magiel  m. 

2)rc'^mtt^el,  sm.  .g,  pi.  —, 

ruchome  dłóto  n. 

2)rc'^mii?fel,  sm.  =^,pl.  «n, 

muszkuł  m.  (obracający),  za- 
pomocą  którego  części  ciała 
obracają  się  do  koła. 

2)rC'^'nabĆI,  sf  pi.  »n,  ru- 
choma igła  /. 

^rC'^Orgei,  sf  pi.  »n,  ka- 
tarynka f. 

2)rc1)^ifa^|I,     sm.    -g,    pi. 

-pfähle,  legary  m.  pi.,  na  któ- 
rych stawiają  się  beczki. 

^Ttffpmft,  sm.  =eg,  pi.  »t, 
punkt  m.,  około  którego  się 
coś  obraca,  punkt  m.  główny, 
punkt  m.  oparcia. 

^rC^rab,  sn.  »t^^pi.  -räbct, 

koło  w.,  obracane  ręką,  koło- 
wrót m..  koło  n.  do  toczenia. 
2)rC't|f(^tibC,  sf.  pi.  -n,  krąg 
m.  lub  krążek  m.  garncarski; 
sygnat  m.  kolejowy. 

2)re'^ftt(^e(,  sm.  -g,  pi.  —, 

rylec  m.  tokarski. 

3rc'^ftift,  sm.  =eg,  pi.  -e, 

wrzeciono  n.  w  zegarku, 
^'re'^ftul;!,  sm.  't^,pl.  »ftü§  fe, 

1)  krzesło  n.  do  obracania 
się,    stołek   tn.    do    toczenia; 

2)  zwrotnia  f.,  kofowrót  m. 
kotwicowy. 

^rC^ftunu,    sm.   -eg,  j)l. 

sftürmf,  cyklon m.,  huragan m. 
2)rc'^tif(^,  sm.  -eg,  pi.  *c, 

stół  m.  obracający  się. 

S^rC'^tDOgC,  sf  pi.  -n,  ru- 
choma (kołowrotowa)  waga/. 

^rc'^tocrf,  sn.  «Cg,  pi.  -c, 

1)  wyroby  tokarskie;  2)  to- 
karnia /. 

^rC^tturm,   sm.  -eg,  pi 

-njtimter,  motylica  /. 

3rc'^5arige,    sf    pi.    »n, 

szczypczyki. 
^rc'^ja^jfcit,  sm.  -g,  pi.  — , 

oś/,  żelazna  w  kołach  machina 
j  część  /.  ruchoma  kołowrota 
I  powroźniczego. 

I     2^rc'Ij)Cnn,  sn.  -eg,  pi  -<, 

'  narzędzia  n.  pi.  tokarskie. 

j     S^rV^ung,  sf  pi.  'tn,  obrót 

I  m.,  k/ecenie  n. 


S)rei 


307 


2)rci'mafter 


I 


2)rei,  num.  I.  trzy,  troje; 
fie  waren  ju  breien  było  ich 
4r/ech;  je  ju  —  po  trzech; 
<§  ^at  eben  —  gefc^Iagen  wy- 
hiŁa  właśnie  trzecia;  —  mad^en 
«inen  9latl^  tres  faciunt  Colle- 
gium ;  e^e  man  —  gälten 
fonnte  w  mg^nieniu  oka;  II. 
— ,  sf.  trzy  (liczba),  trójka  /. 

'S)xtia'ń}ttUalt,  sm.  «eö,  pi. 

«C,  takt  m.  trzyósemkowy. 

'^tm'dtmnaf  sf.  pi,  »roürjc, 

żywiec  m.  główkorodny,  babie 
zęby  m.  pi. 

ixti'axmi^f  adiec.  trójra- 
mienny. 

2)rei'äfttg,  adiec.  o  trzech 
gałęziach. 

2)rci'kin,  sn.  -e§,  pi.  «e, 

trójooźrfk  m.,  dynarek  we.,  trój- 
aóg  m.,  z  któreg^u  kapłanka 
Apolina  w  Delfach  wydawała 
wyrocznie. 

^rei'kiniö,  adi.  o  trzech 
noßrach,  trój  nożny. 

2)rci'0latt,  sn.  *e§,  ^Z.  -biot- 

ter,  trój  list  w.,  koniczyna/.; 
tref  m. 
2)rcł'blattcng,  adiec.   trój- 

listny,  trzylistny. 

2)rci'brot,  sn.  «eä,  pZ.  *e, 

podwieczorek  m. 

2)rci'buaö^  äw.  »eS^  i>Z. 
-bünbe,  trój  przymierze  n. 

2)rci'bc(fer,  5w.  =g,  j)Z.  — , 

okręt  w.  o  trzech  pokładach, 
o  trzech  pomostach. 

2)rci'biftel,  5/.  pi.  =n,  dzie- 
więćsił m.  zwyczajny,  krokosz 
m.  leśny,  przęślica  /. 

2)rci'łira^t/  sm.    *eS,   pZ. 

■■braute,  krata  /.  druciana. 

^XtX'tÜ,  sn.  «e§,  pi.  =e,  1) 
trójkąt  we.;  2)  delta  m.,  tryan- 
gnł  m. 

3)rCt'C(fig,  atf*.  trójkątny, 
trójgraniasty;  «=et  ^Ut  kape- 
lusz trójrożoy,  stosowany;  »eö 
©e(:<cl  żajfiel  trójkątny. 

^ret'ctf^Ic^re,  «/,-meffttitö/ 

5/.  trygfonometrya  /. 

^XtVtXitXf  adi.  i  a<fi>.  tro- 
jaki, trojakiego  rodzaju. 

2)rcici'ni0,  ac^^ec.  jeden 
w  trzech  osobach;  ber  *»C  ®ott 
Bóg  jeden  w  trzech  osobach. 

%xm\'Vi\^lt\i,   sf,   J^eilige, 

;Trójca  święta, 

%XtVtXf  sm.  -ä,  pi,  — , 
*rójka  /.;   trojak  w.;   er  J^ot 


feinen  —  goły  jak  święty  tu- 
recki. 

Srci'fat!^,  adi.  i  orft?.  po- 
trójny, trojaki;  w  trójnasób; 
»e  Ärone  tyara  papieska. 

2)rei'fa(^e,  s».  trzy  razy 
tyle,  potrojenie  n.;  um  ba^ 
—  podniesienie  w  trójnasób; 
um  baä  —  oermel^ren  potroić; 
urn  ba§  —  überbieten  przeli- 
cytować trzykrotnie. 

2)m'fa(!^^cit,  sf.  pi.  »=cn, 

potrójność  /. 

2)rci'fäUtg,  adi.  i  a<^y.  po- 
trójny. 

S)rcifa'Itigfeit,  5/.  Trójca. 

2)rcif  altigfcit^blumc,«/.  fio- 
łek m.  potrójny,  ziele  n.  świę- 
tej Trójcy,  bratki  m.  pi. 

2)rci'farbig,  adiec  i  arft?., 

trójkolorowy,  trójbarwny;  «e 
^al^nc  sztandar  trójkolorowy, 
sztandar  narodowy  francuski. 

2)rCtfe'Ibcmii:tfrf)0ft,  «/.go- 
spodarstwo n.  trójpolowe. 

2)rci'filtgcng,  adi.  trójpal- 
ezasty. 

jDreiflaĄ,  adi.  i  adv.,  brci's 

f(ä(^ig^  adi.  i  adv.  o  trzech 
płaszczyznach,  o  trzech  fron- 
tach, o  trzech  ścianach. 

2)rei'fönnig,  adiec.  i  adv. 

trój  kształtny. 

SJrCt'fu^,  «w.  -fif 8,  p?.  cfii^e, 
trój  nóżek  m.,  dynarek  m.,  trój- 
nóg m. 

t)rci'fü^ig,  adiec.  1)  trój- 
nożny;  2)  mający  trzy  stopy 
długości. 

2)rci'gabclig,  adiec.  trójwi- 
dlasty. 

^rei'gcf^anit,  sn.  =eś,  pi.  »e, 

trójka/.,  zaprząg  m.  rosyjski 
w  trzy  konie. 

2)rei'geftaltcl  ober  brcf'gc= 

ftflitig,  adiec.  i  adv.  trój- 
kształtny. 

2)i:ei'gUcbrig,  adiec.  i  adv. 
trójczłoukowaty,  składający 
się  z  trzech  części,  trój  kolan- 
kowaty. 

Srei'^aang  ober  brci'prig, 

adi.  l)trójwłosy;  2) rubaszny; 
=er  Äerr  stary  wojak. 

2)rCi'^Ctt,  sf.  troistość  /., 
Trójca  /. 

2)rti'l^erng,  adi.  i  adv.  na- 
leżący do  trzech  panów. 

i)Xt'\fi^tXX\ä)a^t,  sf.  tryum- 
wirat  m. 


'^XtiWnUxt,  num.  trzysta. 

^rci'jä^ng,  adiec.  trzecio- 
letni,  trzyletni;  trwający  lat 
trzy,  dany  na  lat  trzy. 

2)rci'ltantig,  adi.  i  adv.  trój- 
kanciasty,  o  trzech  bokach, 
o  trzech  krawędziach. 

2)rci'f(ang,  \m.  =eg,  pi 
»flänge,  tryton  m.,  potrójny 
dźwięk  m..  akord  m, 

2)rci1Ii)ber,  sm.  =§,  pi  — , 

naróg  m.,  sosznik  w.,  narzę- 
dzie m.  do  łupania. 

2)rcifri'nig^f  cft,  sn.  se§,  pi  --e, 
3)reif(i'nig^tag,  sm.   *eö,  pi 

«tage,  dzień  m.  Trzech  króli, 
święto  n.  Trzech  króli. 

^'rct!i)'nig^na(l)t,  sf.  noc  po 

święcie  Trzech  króli. 

5)rCi'fÖ^fig,  adi.  trzygłowy, 
trój  głowy. 

2)rci'Iaut,  sm.  't^,pl.  *raute ; 
2)rci'lautcr,  sm.  ^3,  pi  —, 

trój  głoska  /. 

2)rcł'Iing,  sm,  «§,  pi  =e, 

rzecz  /.  złożona  z  trzech  czę- 
ści, trojak  m.,  trójka  f.^  jedna 
trzecia  część  /. 

2)rei1Öt|ig,  adi.  trzyłutowy. 

2)rCi'raai,  acZy.  trzy  razy, 
trzykroć ;  —  f o  t)ier  trzy  razy 
tyle. 

2)ret'malig,  adi.  trzykrotny; 
nac^  =em  S^erfud^c  po  trzech- 
krotnych  usiłowaniach. 

^rcintä'nncrft^aft,  sf.  try* 

umwirat  m. 

S)rctntä'nncmcitt,  sm.  -«l, 

pi  «e,  wino  n.  bardzo  liche 
i  kwaśne  (nazwa  pochodsi 
stąd,  że  jak  mówią  żartobli- 
wie, do  picia  tego  wina  po- 
trzeba pomocy  trzech  ludzi, 
dwóch,  aby  trzymało  pijącego, 
trzeci  zaś  wlewa  mu  je  do 
gardła.) 

2)rci'männig,  adi.  trzypre- 
cikowy;  (Sloffe  ber  -en  ^ftan» 
jen  klasa  roślin  trzypręciko- 
wych. 

2)rei'mämtigfett,  sf.  trzech- 

pręcikowość  /. 

2)rci'mafrf)tg,    adi.    gęsto 

pleciony;  =eö  i^ie^  rodzaj  gę- 
stej sieci  na  ryby. 

^m'ntaftcr^  sm.»%,  pi  —, 

1)  okręt  m.  trójmasztowy, 
trójmasztowiec  m. ;  2)  kape- 
lusz m.  stosowany. 

20* 


2)rci'jnonaüi(^ 


308 


2^re'fd)f(cnel 


'^ttX'V^dmtUti),  adi.  i  adv. 
trzymiesięczny,  co  trzy  mie- 
siące. 

2;rcin,  adv.  (barein)  we- 
wnątrz, do  środka. 

Źrefncrt),  sm.  ^%,  pi  »e, 

rodzaj  muchy  (phora). 

^rct'nfd)ln0cr,  sm.  sg,  pi 

— ,  rębacz  m  ,  zabijaka  m. 

^rei'^fünbtg,  adv.  trzyfun- 
towy. 

2)rei':p«nft,  sm.  *eS,  pi.  -e, 

kabłąk  nt.  sklepienia  goty- 
ckiego. 

2)rCi'raÖCnnf  cidi.  trójko- 
łowy; «er  S5>agen  trycykl. 

^rci'rci^tÖ,  adi.  uszyko- 
wany  w  trzy  8zeregi, 

2)rCi'n)J<JC,  sf.  pi  «n,  ro- 
dzaj pająków  (trogulus). 

S'rci'ribcrcr,  sm.  -g,  pi  — -, 

tryrema  /.,  galera  /.  o  trzech 
rzędach  wioseł,  trójwiosło- 
wiec  m. 

^rciru&crtg,  adi.  trójwio- 

słowy. 

3)tei'faitig,  adiec  o  trzech 
strunach. 

^rCt'f^iffig,  adi.  o  trzech 
nawach. 

2)rci'fdjla9,    sm.    -eg,   pi 

•fd^läge,  l)  młócenie  n.  we 
trójkę;  2)  (w  muzyce)  takt  m. 
8ześcio-Ó8ennkowy. 

2)rci'f(^li^,  sm.  =cS,  pi.  "t, 

tryglif  m.  (ozdoba  architekto- 
niczna). 

2)tCi'fd)ncii>iö,  adiec.  trój- 
aieczny,  z  trzema  ostrzami. 

Srci'fCttig,  adi.  i  adv,  trój- 
stronny, trój  boczny. 

S^rcifilfiig,  adiec.  trójsy- 
labny,  o  trzech  sylabach,  trój- 
zgłoskowy,   trzyzgłoskowy. 

2)rci'fi^iÖ,  adi.  o  trzech  sie- 
dzeniach, mający  trzy  siedze- 
nia. 

2)rci'f^alttg,  adi.  trzyko- 
j)ytkowy,  podzielony  na  trzy 
lamy,  trzyłamowy,  o  trzech 
łamach. 

2)rci'f))änirig,  adi.  w  trzy 
konie,  o  trzech  koniach,  trzy- 
konpy. 

2>rci'fł>i^,  sm.  "ii,  pi  't, 
kapelusz  m.  stosowany. 

2)rei'fpi^i9,  adiec  trójkoń- 
czasty. 

2)rci'f^rn(^t0,  adi.  w  trzech 
językach. 


Svei'^ig,  7ium.  trzydzieści ; 
2)rei^ig  sf.  trzydziestka  /. ; 
itt  ben  «en  fein  mieć  z  górą 
lat  trzydzieści. 

2)rti'^i9Ct,  sm.  ^^,  pi  —, 

(»in  sf.,  pL  =inncn),  trzydzie- 
stolatek m.,  mężczyzna  m.,  ko- 
bieta f.  po  trzydziestce,  ko- 
bieta /.  w  latach  balzakow- 
skich;  breł^łgfte  (ber,  bie,  bag) 

trzydziesty. 

Ś)rct'^i9fa(o,  brcf^igföWig, 

adi.  trz)  dziestny,  trzydisieści 
razy  tyle. 

ŻrCf^iOJO^rig,  adiec  trzy- 
dziestoletni; ber  «e^rieg  wojna 
trzydziestoletnia. 

2)rCi'^tgt«0l,  adv.  trzydzie- 
ści razy. 

^rct'^tgntalig,  adiec  trzj- 

dziestokrotny. 

Srct'^igftcl,  sn.  -§,  pi  —, 

część  /.  trzydziesta. 

2^rCi'|igtogtg,  adi.  l)  ma- 
jący dni  trzydzieści ;  2)  trwa- 
jący dni  trzydzieści. 

Slti'ft,  adi.  i  adv.  śmiały, 
odważny,  nieulękniocy ;  zu- 
chwały, iDezczelny  ;  —  blS  Jur 
Unt)erf4ämtl)eit  człowiek  o  wy- 
tartem,  o  miedzianem  czole ; 
—  ben  f^rauen  gegenüber  bez- 
czelny Don  Juan;  jmnbn  — 
tnodben  ośmielić;  —  roerben 
ośmielać  się. 

2)rci'ftot^cI,  sm.  =g,  pi  »n, 

trójząb. 

2)rci'ftad)cJ!g,  adi.  trójkol- 

czaf^ty,  trzyzębny. 

Srti'fttgfcit,    sf.  pi  -en, 

śmiałość  f,  odwaga  /.,  bez- 
czelność /.,  zuchwałość  /. 

2)rCi'ft(Jdig,  adiec  trzypię- 
trowy, o  trzech  piętrach. 

^rci'ftroi^Iig,  adi.  trójpro- 
mieniowy. 

S^rCi'ftiinÖig,  adi.  trzygo- 
dzinny. 

^Jrei'flÜnbli^,  adi.  co  trzy 
godziny. 

SrCi'tiigig,  adiec  mający 
trzy  dni,  trzydniowy,  tiwa- 
jący  trzy  dni ;  baä  -e  j^iebcr 
tercyana  /.,  trzeciarzka  /. 

2^rei't]^CiUmr,  adi.  podzielny 
przez  trzy. 

^rci'tljCilcnb,  adi.  dzielący 
kąt  na  trzy  kąty  równe. 

'2)rei't^CÜig,  adi.  podzielony 
na  trzy  części,  potrójny. 


2)rci't^cUung,  sf.  pi  =en, 

podział  m.  na  trzy  części 
równe,  podział  m.  kąta  na 
trzy  kąty  równe. 

trci'trtffcr,  sm.  =§,  pi  — , 

terno  n.   w  ioteryi  liczbowej. 

S)rci'5örf,  sm.  »eg,  pi  =e, 
1)  trójząb  w.;  2)  trawa/,  ża- 
bia, błotnica  /. 

^rCi'3a(fig,  adi.  trójzębny, 
trzechpałkowy. 

2^rCt'gÖI)Iig,  adi.  potrójny, 
troisty. 

S^rci'je^ig,  adiec.  trójpal- 
czasty,  o  trzech  palcach. 

Srci'jCl^n,  num.  trzynaście. 

2)tCi'jC^niii^rtg,  adi.  trzy- 
nastoletni. 

2)rci'5C^nmaI,  adi.  po  trzy- 
naście razy. 

2?reł'3tl^ntcl,  sn.  -g,  pi  — , 

jedna  trzynasta  cześć. 

^rCt'5CiIig,  adi."  trzywier- 
szowy,   mający  trzy    wiersze. 

S'rci'jtnftg,  adi.  trójzębny, 
tr6jwidla.«ty. 

^rci'gi^fcltgj  adi.  mający 
trzy  końce,  tiójkoóczasty. 

2)rei'3Üngi9,  adi.  i)  trój- 

języczny;  2)  władający  trzema 
językami. 

i)ttU,   adi.  kręty. 

^Tt'Uf  sm.  '§,pl  »e,  płachta 
/.,  tkanina  /.  lniana  lub  ko- 
nopna, pai'cianka  f. 

^rC'ÜCn,  adi.  parciany. 

Src'fd}l)Obcn,  sm.  -g,  pi 
•böben,  ^rc'f(^btclc,  sf.pl  »n, 
tok  m.,  bojowisko  n.  w  stodole. 

^rC'fd^C,  sf.  młócenie  n. 
zboża,  wycieranie  n.  ziarna 
z  kłosów ;  zboże  n.  wymłóeone. 

2)rc'ft^en,  biifd^ft,  brifd^t, 
brofd^  (brafc^),  gebrofc^en,  va. 
i  rn.  (^aben),  także  brefd^te, 
gebrefd^t,  młócić;  bić,  tłuc; 
leereg  ©tro^  —  pracować  na 
marne;  paplać  bez  celu;  aVL^ 
bftn  l^at  ber  Teufel  (Srbfen  ge« 
brofd^en  mieć  twarz  ospowatą; 
Slcten  —  ślęczeć  nad  aktami; 
feine  Sectioń  —  kuć,  bębnić, 
lekcyę. 

5^rf'fdicr,  sfn.  -g,  pi.  —, 

młocak  m.,  młockarz  m.,  młó- 
cący zborze. 

2*rc'f(^f(cgcl,  sm.  -g,^?.  — ; 
S»rc'fd)iiriigd,  sm.  -g,  pi  — , 

cepy  m.  pi 


Src'ft^forn 


309 


2)iö'^ttcii 


^tt'Woxn,  sn.  >e^,pl  j!öi* 
Viiv,  zboże  n.  do  wjmfócenia. 

2)i*c'f(^maft^inc,  sf.  pl  -n, 

młockarnia  /. 

2)re'f(^tennc,    sf.   pl.   -n, 

boisko  n.,  klepisko  n. 

2)rc'fd)ttjagcn,  sm.^^,pL  —, 

cieriicft  /. 

3)rcfftC'rcn,  va.  (^abcn)  tre- 
sować, wprawić,  wyuczyć,  wy- 
ćwiczyć; einen  Kapaun — opo- 
rządzić kaptona. 

'^tt^itXtX,  sm.  «ä,  pl.  —, 
tresujący  m. 

2)rctfie'r^o(3,  sn.  «e§,  pl. 

«=I^Ö(jer,  przyrząd  m.  do  tre- 
sowania. 

2)reffu'r,  sf.  pl.  «»en,  tre- 
sura/., tresowanie  w.,  ćwicze- 
nie n. ;  einem  ^ferbe  bie  erfte 

—  beibringen  wdrażać,  wkła- 
dać konia  do  regularnego 
bieffu. 

2)rtc'fel,  sm,  -§,  pl.  — , 
przedmiot  wirujący,  wir  m., 
bąk  m.,  cy^n  /.,  wartołka  /. 

'S)ńt'\t\n,  va.  (tjabm)  wpra- 
wić w  ruch  kołowy,  nadać 
obrót  gwałtowny. 

2)rift,  sf.  pl.  *cn,  namuł  m., 
namulona  ziemia  /. ;  (w  geo- 
logii) formacya  /.  czwarto- 
rzędna. 

2)ntt,  sm.  »8,  ćwiczenie  n., 
tresura  /. 

^n'ttbo^rcr,  sm.  -g,  pl  — , 

drylownik  m.  do  wiercenia. 

^n'ßegOC,  sf.  pi.  -n,  brona 
/.  do  włóczenia  roli. 

S)n'öen,  I.  va.  (^aben)  krę- 
cić, wiercić,  drylować ;  ein 
Sod^  —  wiercić  dziurę,  otwór; 
3^ät>en  —  skręcać,  kręcić  nici, 
sznurki;  baä  ®ifen  —  prze- 
piłować żelazo;  rzędowo  siać; 
Slefrutcn  —  ćwiczyć  rekrutów; 
męczyć,  dokuczać;  II.  vr.  ftc^ 

—  obracać  się  szybko  dokoła, 
kręcie  się  dokoła,  wirować; 
III.  vn.  {l)ahen)  mit  bem  9iubcr 

—  wiosłować. 

2)n'Iler,  sm.  ^§,  pl  —,  tre- 
snjący  m. 

^Ci'ttfi({^,  sm.  =c§,  pl  -e, 
węgorz  m.  elektryczny. 

Źri'tt^au§,  sn.  --feg,  pl  =pus 
jer,  kasarnia  /. 

2)ri'Ki(^,  sm.  --g,  pl  --e,  dre- 
lich w.,  drylich  m. 


2)ri't(tng,  sm.  ^ti,  pl.  ^t, 

bliźnię  n.  z  trojga,  trojak  m. ; 
cewa  /,  bęben  m.  w  młynie. 

2)n'üinö'^fcitfter,  «w.  »g,  pl 

— ,    okno   n.    potrójne,   okno 
n.  weneckie. 

2)n'tttng§9cburt,  sf.pi-tn, 

płód  m.  potrójny,  wydanie  n. 
na  świat  trojako  w. 

2)n'ttmaf(^itte,  sf.  pl  »n, 

siewu  i  k  m.  rzędowy. 

'^ti'Umt^itv,  sm.  «g,  i)^.  — , 

instruktor  w.,   nauczyciel  m. 
rekrutów. 

2)ci'tt|jflug,  sm.  »g,  i??. 
»pflüge,  pług  m.  do  siania 
rzędowe.ero. 

äri'ItfäQC,  «/. i)Z.  =tt,  piła/. 

ogrodnicza. 

2)n'ttftan9C,  sf.  pl  »n,  ko- 
łowrót m.  w  poprzek  ścieżek 
lub  ulic,  by  przepuszczać  tylko 
pieszych. 

2)i:i'ngen,  bcang,  gebrungen, 
I.   vn.  (fein);  burc§  etroag  — 
przenikać,    przechodzić  przez 
coj  ber  ^egen  ift  burc^  feine 
bleibet   gebrungen    przemókł 
skutkiem  deszczu  aż  do  kości; 
bag   bringt   burc^  aWar!   unb 
Sein  to  wstrząsa  całem  jeste- 
stwem;   roeit^in    bringt    ber 
i^d^ret    daleko    sięga    krzyk; 
przedrzeć      się ;      przeciekać^ 
wpaść,  wkroczyć,  dobywać  się; 
eg  bringt  mir  burc^g  ^erj  to 
mi    rozdziera    serce;     mitten 
burd^  bia  gcinbe  —  przebić 
się  przez  hufce  nieprzyjaciół; 
Slieganber  ift  big  on  ben  3"^ug 
gebrungen  dotarł  do  rzeki  In- 
dus;   in   ein    ©e^eimnig   — 
przeniknąć  tajemnicę;  (^a6en) 
nalegać    na  kogo,   nastawać; 
auf  etroag  —  nalegać  na  co; 
auf  jmnbg  2l6reife  —  nama- 
wiać  kogoś    usilnie    do    po- 
dróży; mit  fragen  in  jmnbn 
—    zarzucać    kogoś   pytania- 
mi; einen  ju  etroag  —  przy- 
naglać do  czego,   przyciskać, 
wpierać,  wciskać,  nacierać  na- 
co;  »beg  ®efĄaft  sprawa  nie- 
cierpiąca    zwłoki;   «bc  39itten 
natarczywe,  usilne  prośby;  =be 
®efa^r  niebezpieczeństwo  za- 
glądające  w  oczy;   »bc  Um» 
ftänDC    okoliczności    naglące, 
trudne ;  II.  fid^  —  (fein)  v.  ref  I 
takie  same  znaczenie,  co  pod  I. 


Sri'ttgU(i^,  adi.  i  adv.  na- 
glący, gwałtowny,  pilny;  bie 
©ad^e  ift  —  jest  to  sprawa 
niecierpiąca  zwłoki. 

2)n'ngUc^fcit,s/.  nagła  po- 
trzeba /,  nagłość  /. 

2)ri'nglt(^feitganti:ag,  sm. 
«eg,  pl  -antrage,  wniosek  m. 
naglący. 

^rinnCtt,  adv.  wewnątrz. 

Sritt,  num.  ord.  ber,  bie, 
bag  -e,  trzeci;  immer  ben  *en 
%ac(  co  trzeci  dzień. 

2)n'tt^al6,  num.  ind.  pół- 
trzecia,  półtrzeciej;  —  ^al^re 
półtrzecia  roku. 

2)ri'ttcl,  sn.  -g,  pl  —,  trze- 
cia część  /.,  dwie  trzecie; 
eine  um  ein  —  ftärfere  3«^^ 
liczba  o  jedną  trzecią  większa; 
=»gut,  sn.  trzecia  część  morga. 

^»ri'ttcn^,  adv.  po  trzecie; 
jum  britten  (tertio)  po  trzecie, 
na  trzeci em  miejscu. 

2)ci'tt^eUcn,  ya.(^a6en)  dzie- 
lić na  trzy  części. 

2)rO'bCn,  adv.  na  górze,  wy- 
żej, wzwyż,  w  niebie. 

2)ro'get,  sm.  *t%,  pl.  -e, 

rodzaj  materyi  z  wełny  i  lnu 
lub  jedwabią;  drogiet  m.,dro- 
gieta  /.,  materya  /.  półweł- 
niana  i  półjedwabna. 

2)rO'gUC  (wym.:  dróg)  «/. 
pl.  «n,  produkta  naturalne  pl. 
używane  na  leki. 

^ro'geiiöanMung,  sf.  pl  »en; 
S>rogcnc'gcf  diäft,  sn.  «eg,  pl  *e; 

«l^aiibcl,  sm.  =g,  drogerya/., 
skład  m.  materyałów  aptecz- 
nych, 

2)rogt'ft,  sm.  »en,  pl  -en, 
drogista  w.,  właściciel  m.  skła- 
du materyałów  aptecznych. 

^XO'^tn,  t;n.(^aben)  grozić; 
imnbm  mit  etroag  —  grozić 
komu  czem;  roer  brol^t,  mad^t 
bic^  nic^t  tobt  nie  każdy  kąsa, 
co  wąsami  trząsa. 

2)rO'^ne,  sf.  pl  =n,  szerszeń 
m.,  pszczoła  samiec,  truteń  »i., 
leniuch  m.,  nicpoń  m. 

2)r0']^ncnbrut,  sf.  pl  -en, 

plemię  n.  szerszeni,  gniazdo  n. 
nicponiów. 

2)r0']^nen,  vn.  (^aben)  1)  wy- 
dawać odgłos,  huczeć,  grzmieć: 
2)  zachwiać  się,  drżeć,  trząść 

się;   bie  ®rbe'  brö^nt   unter 


^ro'^iino 


310 


2)rü'rfcnJi 


feinen  ©d^titten  ziemia  drży 
pod  jego  stopami. 

^XO't^m%,  sf.pl.  .frt,  groźba 
f.,  pogróżka  /.,  dokazywanie 
się  n. ;  lecrc  »en,  groźby  na 
wiatr;  gefährliche  —  niebez- 
pieczna groźba. 

Srolf,  sm.  =en,  pi.  «en, 
(2)roUe  sf.  pi.  =en)  gbur  »w., 
prostak  m.  (prostaczka  f). 

"^xü'Ut,  sf.  pi  *en;  '^toU 
Ittti',  sf  pi.  'Cn,  figiel  m., 
żart  m. 

2>rO'ötg,  hXO'U\Ć)i,  adiec. 
i  adv.  żartobliwy,  śmieszny, 
ucieszny,  zabawny;  =er  Sizti 
śmieszny  fflcet  ;  id^  fpieU  eine 
»e  ?Cigur,  ośmieszam  się. 

SiP'mebar,  sm.  >^,pl.  »ba're, 

1)  dromedar,  wielbłąd  m.  o  je- 
dnym garbie;  2)  człowiek  m. 
głupi;  bałwan  m. 

^ro'ft^fc,  sf.  pi  -n,  do. 
rożka  /.,  fiakier  m.,  powóz  m. 
do  najęcia;  einfpännige  — 
dorożka  jednokonna,  jedno- 
konka. 

2)ro'f  (^fcn^olte^la^,  sm.  »e§, 

«plä^e,  stacya  /.  dorożkarska. 

2)riJ'ft^!cnfMtfr^cr,  sm.  «=g, 

pi.  — ,  dorożkarz  m. 

2»ro'fdjfentartf,  sm.  *e§,  pi 
»e,  ^taice,  sf.  pi  <^n,  taksa  /. 
dorożkarska  vn. 

S)rii'f(^!cn,  tn.  {f)aUn  unb 

fein),  jechać,  dorożka. 

^räfClei',  5/  pi  -en,  krę- 
cenie n.,  wybiegi  m.  pi, 
wykręty  m.  pi,  finesy  m.  pi 

2)rO'ffCl,  «/.  pi  -n,  1)  drozd 
m. ;  2)  grdyka  /.,  gardło  n., 
krtań  /. 

^ro'ffelöbcr,    sf.    pi    -n, 

żyła  /.  n  krtani. 

^roffelbcerc,    sf.  pi  =n, 

jarzębina  /.  dzika,  leśna,  ja- 
rząb m.  dziki. 

^»ro'ffclfd^nct^c,  sf.  pi  -n, 

sidła  na  ptactwo. 

^^ro'ffeln,  va.  (fjaBen)  du- 
sić, przyduezać. 

^sroft,  sm.  =»e§,  pi  =e,  radca 
fw.  obwodowy,  prefekt  w?., 
naczelnik  m.  powiatu,  sta- 
rosta m. 

2)roftei',  sf  pi  -en,  i)  po- 
wiat m.y  obwód  m.,  dystrykt 
m.;  2)  starostwo  n.,  prefe- 
ktura /. 


Sriibcn,  adv.  tam,  z  tam- 
tej strony,  na  tamtej  stronie; 
l^üben  unb  —  z  tej  i  z  tam- 
tej strony;  £e«te  t)on  brüben 
przybysze  z  za  gór   i    lasów. 

ŚriiJen,  sn.  =g,  życie  m. 
pozagrobowe. 

Prüftet  (barüber),  adv.  nad 
to,  o  tem,  z  okładem,  więcej. 

^XMi,  sm.  »eS,  2>^.  »e,  1) 
ucisk  7w.,  nacisk  m. ;  —  beŚ 
2)ampfe§  nacisk  pary;  ałmo* 
fpl^ärifd^er  —  ciśnienie  atmo- 
sferyczne ;  biefe  3Wa[d^ine  l^at 
einen  —  Don  jroanjig  2ltmo= 
fpl^ären  ta  maszyna  posiada 
ciśnienie  dwudziestu  atmo- 
sfer; einen  —  auf  jmnbn  aus- 
üben wywierać  na  kogo  na- 
cisk; 2)  uścisk  m.,  brzemię  n.; 

—  ber  .Canb  uścisk  m.  dłoni; 

—  einer  Saft  brzemię  ciężaru ; 
unter  bem  .-e  ber  Änec^tfc^aft 
i^alten  trzymać  w  okowach  nie- 
woli; —  im  äWagen  gniecenie 
w  żołądku,  w  dołku;  3)  poni- 
żenie n.,  udręczenie  n.;  im  =e 
Ifben  żyć  w  niewoli,  w  poni- 
żeniu; bag  ^ał  mir  ben  legten 

—  gegeben  to  mię  z  nóg  strą- 
ciło, to  mię  przyprawiło  o  torbę 
dziadowską;  einen  —  ouf  je» 
manben  ausüben  wywierać  pre- 
syę  na  kogo ;  4)  ściskanie  n., 
ściśnienie  n. ;  5)  stłoczenie  n. ; 
6) znaczenie  n.,  ważność/.;  7) 
druk  m.,  drukowanie  n. ;  bunter 

—  drukowanie  kilku  kolora- 
mi; in  —  geben  dać  do  druku, 
ogłosić,  opublikować;  im  *e 
befinblid^  pod  prasą ;  nid^t  im 
"t  erfd^ienen  niewydany  dru- 
kiem; wydanie  n.;  jTOfiłer  — 
drugie  wydanie. 

2^ni'tf6(ir,  adi.  nadający  się 
do  druku. 

i^ru'tfbcritl^tigcr,  sm.  »0,  pi 

— ,  korrekter  m. 

S)ni'dbcn(l^ti9iing,   sf.  pi 

»en,  korrekta  /. 

^Tru  (f beule,  sf.  pi  =n,  guz 

m.  powstały  od  uderzenia. 

3)ru'ttlieü)iü!gun9,    sf.  pi 

•en,  pozwolenie   n.    na  dtuk. 

S^ru'rfboncn,    sm.    =8,   pi 

»bögen,  arkusz  m.  druku. 

2)ru'rfbudjftaben,  m.  pi  »let» 

tern  /.  pi  czcionki  /.  pi  dru- 
karskie. 


2)ru'(f  c^Hnber,  sm.  '^§,pl  —, 

cylinder  m.  tłoczący,  tłok  m^ 
2;ru'(fen,  va.  (Vben)  dru- 
kować, tłoczyć;  gebrudt  mer* 
ben  drukować  się;  farbig  — 
drukować  kolorami ;  —  loff en 
oddać  pod  prasę;  baS  S3u(^ 
roirb  eben  gebiucft  książka 
znajduje  się  właśnie  pod  prasą ; 
er  lügt  roie  gebrucft  kłamie 

jak  z  nut. 

^'rürfen,  l.  va.  (fjaben)  1) 

ścisnąć,  uściskać,  przycisnąć, 
wycisnąć;    jmntm   bte  ^ońb 

—  uścisnąć  czyjąś  dłoń;  feft 
in  feine  SÄrmc  —  uściskać 
serdecznie;  jmnbm  ein  €türf 
©elb  in  bie  ^anb  —  wsunąć 
w  dłcń  czyjąś  datek  pie- 
niężny; ben  |)ut  tief  in  bog 
©efic^t  —  nasunąć  kapelusz 
na  oczy;  feine  Sippen  auf 
ełtuaś  —  wycisnąć  pocałunek 
na  czemś;  fein  Siegel  auf 
ełro.  —  wycisnąć  pieczęć;  ftc^ 
ben  %w^  rounb—  otrzeć  sobie 
nogę  do  krwi ;  2)  miąć,  tłoczyć, 
dławić,  przygnieść,  przywalić, 
obciążyć ;  bie  2aft  brüdft  mic^ 
ten  ciężar  mnie  przytłacza; 
meine  «Stiefel  —  mid)  buty  mi 
dolegają;  3)  uciemiężać,  tra- 
pić, gnębić,  dolegać;  er  btiidft 
feine  Untertl^ancn  uciemiężą 
poddanych;  ber  |)unger  brüdte 
bie  S3elageiten  głód  dokuczał 
oblężonym;  er  ift  non  ber 
2lrmut  gebtüdt  tüorben  bieda 
mu  dolegała;  gebtudłe  Sage 
położenie  opłakane;  II.  tn. 
(^aben)  bie  ©onne  brücft  słońce 
pali,  daje  się  we  znaki;  an 
einer,  auf  eine  geber  —  na- 
cisnąć sprężynę;  auf  eiUim 
^erjen  brücft  ein  Seib  ma 
robaka,  co  go  gryzie;  auf  eln>. 

—  nadawać  czemuś  znacze- 
nie, wagę;  III.  fic^  —  v.  reß. 
1)  cisnąć  się  ;  fic^  an  tixo.  — 
cisnąć  się  do  czegoś,  cisnąć 
się  jeden  na  drugiego ;  ficö 
aegen  bie  2ßanb  —  podpierać 
ściany;  2)  uciec  chyłkiem, 
wynieść  się  cichaczem,  nie- 
postrzeżenie; poniżyć  się;  ftc^ 
in  eine  (Jdfe  —  skryć  się  do 
kąta. 

2^rÜ'tfenb,  adiec.  1)  pilny, 
niecierpiący  zwłoki ;  2)  ciężki; 
3)  dokuczliwy,  przykry. 


^rü'rfcii 


311 


2)tü'feit(eibctt 


XrÜ'tfCll,  sn.  «§,  tłoczenie 
n.,  ściskanie  n.,  ciśnienie  n. 
np.  żołądka. 

2)ru'rfer,   sm.  =§,  ^?.  — , 

1)  drukarz  m,',  2)  wydawca 
w.;  3)  presser  m.  czyli  ma- 
szynista m.  drukarski;  4)  ak- 
cent m.,  przycisk  m. 

2)ni'rfcr,  sm.  »§,  pl.  —, 

1)  cietniężyciel  m.;  2)  klamka 
/.;  3)  klucz  m.]  4)  cyngiel  »i., 
rygr'el  m. 

^XMdtm'f  sf.  pl  -en,  1) 
drukarstwo  m. ;  2)  drukarnia/. 

2)r«ctcrci'afif(|nft,   */.  i>/. 

=en,  kopia  /.  manuskryptu, 
przeznaczona  dla  zecera. 

2>ru'(f  crlc^rling,  sm.  --eS,  pl 

*f,  uczeń  drukarski. 

2)ru'tfcrlü]^n,  sm.  =t%,  pl. 

*lö^ne,  1)  zapłata/,  zadruk; 

2)  wynasfrodzenie  w.    zecera. 

Sru'rfer^reffc,  sf.  pl.  *en, 

prasa  /.  drukarska. 

2)ru'tfcrf^iDärse,  */.  p?.  -n, 

czernidło  w.  drukarskie. 

2)nt'(fer5tmntcr,  sn.  -§,  i??. 

— ,  sala/,  maszyn  drukarskich. 

Snt'tffÖ^tg,  at?«.  i  adv.  na- 
dający się  do  druku,  gotowy 
do  druku. 

^rU'tffCbCr,  sf.  pl.  --n,  sprę- 
żyna /.  do  pociśnięcia. 

2)r«'rffc^Ier,  sm.^^§,pi.  —, 

omyłka  /.  w  druko,  omyłka 
/.  drukarska. 

^ru'rfform,  sf.pl.  »en,  forma 

/.,  kolumna/,  czcionek,  przy- 
gotowana na  maszynę  po  zła- 
maniu szpalt,  pa  gin  a  /. 

^rU'ttfrCtfjCtt,  sf  wolność/ 
prasy,  wolność  /.  słowa  dru- 
kowanego. 

^ni'tfgctöitjt,  sn.  --t^,pl  -e, 

przeciwwaga  /. 

2)ru'(fl;crr,  sm.  ==n,  pl  =en, 

drukarz  m. 

^xn'dtaüm,  sm.  =§,  pi  =e, 

perkal  m.  wzorzysty,  perkal  m. 
w  deseń. 

5)ru  Äfraft,  sf.  pl  =!räfte, 

siła  /.  ciśnienia. 

S)ru'eflcpn8,  */•  oddanie  m. 
do  druku,  drukowanie  n. 

^ni'tfmannfdjOft,  sf  stra- 
żacy w.  pl  przy  sikawkach 
ogniowych. 

2)ru'dmaf(I)ine,  sf  pi  =n, 

maszyna  /.  drukarska. 


Sru'tfmcffcr,  «m.  =§,  _p?.  — , 

bc§  2)ampfeś,  manometr  m. 

^rnrfort,  «m.  »cg,  jo/.  =»otte, 

miejsce  n.  druku. 

'^tn' apCCljiitt,  sn.  -e§,  pl  «e, 
1)  papier  m.  drukowy;  2)  pa- 
pier m.  wodny,  o  wodnych 
znakach. 

2)ru'(f^cr!al,  sm.  -s,  pl  =§, 

perkal  m.  wzorzysty,  perkal 
m.  kolorowy  w  deseń, 

!5)i;U'cf^Iatte,  .<?/  pl  =^,  ma- 
tryca/, do  drukowania, klisza/. 

2)cu'rf|)rD^e,  «/.  i?/.  =n,  1) 
odbitka  /  do  korrekły;  2) 
wzory  m.  pl  pisma  drukar- 
skiego, próba  /.  druku. 

^tWd^nmptf    sf   pl   «n, 

pompa  /.  podnosząca  wodę 
przez  ciśnienie,  pompa  tło- 
cząca. 

a)ru'(f^umłJcn!oIbeit,  sm  =8, 

pl  — ,  wałek  m.  drewniany 
lub  metalowy,  obity  na  końcu 
skórą,  używany  w  pompach, 
w  sikawkach  ręcznych. 

S)ru'tf richtig/ a^ftec.  i  adv. 

poprawiony  z  błędów  drukar- 
skich, skorygowany ;  trafny, 
prawdziwy. 

2)ru'rfriiig,  sm.  «cg,  pl  =c, 

kleszcze  m.  pl.^  cęgi  ^/.,  ob- 
cęgi /.  V^' 

2)rtt'cffatf)C,  sf  pl  -n,  pismo 

n.  drukowane,  druk  vi. 

2)ru'tff(^tift,    sf   pl   =cn, 

druk  7W.,  pismo  n.  drukowane; 
=Cn,  1)  druki;  2)  czcionk«', 

2)ru'(ff^JicI,  sn.  -CÖ,  rodzaj 
gry. 

2)ru'(fftcmłicl,  sm.  «s,  pi  ~, 

1)  stempel  m.,  tłok  n. ;  2) 
piętno  n.,  znak  w.,  cecha  /, 
stempel  m. 

2)ru'dtU(^,  sn.  =e§,  ^Z.  =iü-- 
d^cr,  1)  sukno  n.  nadruko- 
wane; is)  chustka  /.  nadru- 
kowana. 

2)ru'cfücnttf,  sn.  =g,  jp/.  =e, 
klapa/.,  klapka/,  w  pompie, 
czop  m. 

2)rtt'(ftt)agC,  5/  i>?.  »n,  areo- 
metr  m.,  narzędzie  do  mie- 
rzenia gęstości  i  ciężkości  ga- 
tunkowej płynów. 

2)ru'tftta(5C,  sf  pl  *n,  wa- 
lec m.  drukareki, 

2)nt'tftDeifC,  adv,  za  pomocą 
druku,  drukiem. 


^ru'rfttier!,  sn.  =c§,  pi  ^t, 

1)  pompa  / ;  2)  części  skła- 
dowe maszyny  drukarskiej ; 
3)  rzecz  /  wydrukowana, 
dzieło  n.  drukowane. 

3)ru'ctąitkJi(Jr,  sn.  '%,pi  »c, 

ber  ^teffe,  przyrządy  sm»  pl 
należące  do  prasy  drukar- 
skiej. 

2)ntb,  sm.  «CHy  pl.  sen;  »t, 
sf  pl  =cn,  1)  pustak  m.,  pso- 
tnik w.;  2)  czarnoksiężnik  m. ; 
3)  sf  megera  /. 

J5)ni'bcnMmn,  sm.  =e§,  pl 

«bäume,  drzewo  n.,  pod  któ- 
rem  się   zbierają  czarodzieje. 

2)ru'knct,  sn.  «e§,  pl  =er, 

jajko  n.  niezwykle  małe. 
pentagram  w.  magiczny, 

^ru'bcnftunbc,  sf  północ/., 

godzina  /  duchów. 

2)rui'bc,  sm.  »n,  ^?.  =n, 
(-bin  5/.,  p/.  »binnen)  druid  7»., 
druidka/,  kapłani  u  narodów 
celtyckich. 

^ruibcuaUar,  sm.  *§,  pl 
-altäre,  kromlech  w.,  ołtarz  m. 
druidów. 

2)rmn,  skróć,  od  barum. 
3)ru'ntmc,  sf  pl  -n,  ściek 

m.  do  wody  z  tarcic. 

S)rU'ntcn,  arfv.  nizko,  na 
dole,  ze  spodu. 

2)rU'ntCr,  adv.  między  to, 
pomiędzy  tem  (terai);  niżej, 
unb  brliber   werfen. 


niz 


wstrząsnąć,  wzburzyć. 

2)rü'g(^eit,  sn.  =g,  pl.  — , 

gruczołek  m. 

2)rU'fe,  5/  i??.  =n,  l)  kry- 
stalizacya/,  druza/.;  2)  nosa- 
cizna/. ,  sap  m. ,  grypa/.,  zołzy ; 
3J  =n,  pl   fusy,    wytłoczyny. 

^rÜ'fC,  s/.  pl  «n,  gruczoł 
w. ;  !feine  —  gruczołek  m. ;  an 
ben  =n  [eiben  być  skrofulicz- 
nym; gegen  *n  bienenb  anty- 
skrofuliczny ;  mit  gefc^rooHe* 
nen  »n  mający  gruczoły  pod 
gardłem, 

2)rü'fenarttg,  brüfcnförmtg, 

adiec.  i  acfü.  w  kształcie  gru- 
czołu. .' .  ■  '  ■':■[■ 

^»rü'fencntjänbuttg,  sf.  za- 

palenie  n.  gruczołów. 

2)ru'fenformig^  adi.  «kry- 

stalizowany. 

^rü'fenicibc«,  sn.  »s,  «über, 

sn.  *ö,  choroba  /.  gruczołów. 


3)rü'fenmofjen 


312 


3)mnm 


2)ni'f enntagen,  sn.  =§,  pl 

•wägen,  wole  n.  u  niektórych 
ptaków. 

2)rü'fcnf (^Ictnt,  sm.  »cS,  ka- 

prawość  /.,  płynienie  n.,  ciek 
n.  oczu. 

Sńiflti^t,  brü'fig,  adverb. 
i  adi.  gruczołowaty,  w  kształ- 
cie gruczoła;  mający  gru- 
czoły, zołzowaty,  zołznjący. 

2)r^a'bC,  8f.pl.  m,  l)dryada 
/".,  nimfa  leśna ;  2)  nazwa 
rośliny  alpejskiej. 

2)fd()U'nöCl,  sf.  pl.  »n,  dżun- 
gle sm.  pl.  (nazwa  gąszczy 
nieprzebranych  w  Indyach 
Wschodnich). 

2)U,  pron..,  gen.  beiner,  dat. 
btr,  acc.  błc^;  pl.  nom.  il^r, 
gen.  euer,  dat.  i  acc.  eud^,  ty; 
ftcö  —  nennen  tykać  się. 

2)JI0li'grailg,  sm.  —,  pl. 
»men,  dualizm  w.,  uznawanie 
n.  dwóch  przeciwnych  pier- 
wiastków w  rzeczach,  rozdział 
m.  na  dwie  części. 

2)Uali'ftif(^,  adiec.  duali- 
styczny, odpowiedni  dualiz- 
mowi ;  podwójny. 

2)ll(^t,  sf.  pl.  »en,  żebro  n. 
liny,  powrozu. 

Ż>n'(fcn,  I.  m.  (^aben)  schy- 
lać; ben  Äopf  —  uchylić 
czoła;  poniżyć  kogoś;  II.  fid^ 
— -,  vn.  (^abcn),  1)  zgarbić  sie, 
nachylić  się;  2)  skulić  się, 
przytulićsię,  przycupnąć,  ukry- 
wać się,  zbiedz;  3)  jtc^  t)Or 
jmnbm  —  uniżyć  się,  przy- 
milać  się,  płaszczyć  się,  po- 
niżać się. 

2)u'rffcnftcr,  sn.  .§,  pl.  —, 
półokuo  n. 

2)tt'cfmäufer,  sm.  =i,  pl.  —, 

{ĄXK  5/.,;p^.'innen)  obłudnik  ?»., 

iwiętoszek  w.,  z  cicha  pęk  m. 

Su'tfmäufertö,  adi.  i  adv. 

ponury,  ślęczący. 

Rubelet',  6/.  pl.  -en,  du- 
dlenie  n.,  wygrywanie  n.  albo 
wyśpiewywanie  n.  fałszywe 
albo  monotonne. 

S^U'bcln,  I.  yn.  (^aben)  1) 
dudlić,  śpiewać  monotonnie; 
2)  grać  ua  dudach ;  II.  va.  (I^a* 
ben)  ein  iiieb  —  nucić  pio- 
sneczkę. 

2)il'bclfn(!,  sm.  -^^fpl.  -fäde, 
dudy  /.  pl.,  kobza  f. 


^u'bclfacf^fcifcr,  sm.  '^,pl. 

— ,  kobziarz  w.,  dudarz  m. 

^MC'Ü,  sn.  ==e§,  pl.  »C,  po- 
jedynek m. 

ŹuCuforbcrung,  sf.  pi.  *en, 

wyzwanie  n.  na  pojedynek. 

2)uc'ttmanbat,  sn.  *c§,  pl. 

=e,  7.^)s.?i.7.  ni.  pojedynków. 

2)uetta'nt,  sn.  ^-cn,  ;??.  -en, 

mający  pojedynek,  pojedyn- 
kujący się  m.y  pojedynko- 
wicz  m. 

2)uettie'rcn,  ftd^,  verh.  refl. 
(I^aben)  mit  iemanbem,  poje- 
dynkować się. 

2)UC'tt,  sn.  se^,pl.  «e,  duet  m. 

2)uft,  sm.  »eś,  pl.  3)üfte, 
1)  woń/.,  zapach  w.,  aromat 
m.,  bukiet  m.  wina,  zapach 
w.,  wydawany  przez  potrawy, 
mięsiwa,  trunki;  2)  wyziew 
m.,  wapor  m.;  3)  rosa  /.  (na 
świeżych  owocach) ;  4)  le- 
ciuchna  mgła  f.,  pas  po- 
wietrza błękitnawego  (w  dali). 

2>üftclcf  (ttfteleł),  8f  pl. 
"t'n,  subtelności  /.  pl.,  wy- 
kręty m.  pl. 

%]\'^ńn  (tiftertt),t'n.  (^dben) 
wyszukiwać  wykrętów,  wy- 
wodzić w  pole,  oszukiwać. 

2)U'ftCit  (büften),  I.  vn.  1) 
(fein)  wietrzeć,  wywietrzeć, 
parować;  2)  (f^ahen)  wydawać 
zapach,  woń;  nad^  etroaś  — 
pachnąć  czemś;  eö  buftet  nać) 
Dtofen  pachnie  różami;  II.  va. 
(I^aben)  wyziewać,  rozlewać 
woń. 

2)u'ftcffig,  sm.  =?§,  pl.  -e, 

ocet  m.  toaletowy,  aroma- 
tyczny. 

^u'ftgebUbc, sn.  se§,  pl—:, 
2)u'jtgcitaU,  sf.  pl.  *cn,  po- 
stać /.   mglista,   przymglona. 

Su'ftgctDCbt  (bu'ftgerooben), 
adi.  i  adv.  pajęczo  tkany,  nie- 
zmiernie cienko  utkany,  ete- 
ryczny. 

^Uft^oud),  sm.  =e§,  pl.  »e, 
woń  /   balsamiczna. 

2>U'fttg,  adi.  i  adv.  1)  wy- 
dający zapach,  woń,  przepach- 
niały,  woniejący,  aromatyczny, 
pachnący;  2)  parny,  mglisty. 

2^ü'ftUng,  sm.  »eä,  pl.  »e, 

cherlak  m.,  zdechlak  m.,  de- 
likacik  m,  z  marymonckiej 
mąki. 


3)U'ftl0§,  adiec.  i  adv.  bez 
zapachu,  nie  wydający  fetoru. 

2)U'ftrcł(^,  adi.  i  'adv.  uper- 
fumowany,  woniejący. 

2)ll'ftftOff,  sm.  «eś,  pl.  -C, 
zapach  w.,  perfumy  f.  pl. 

S)uca'tcn,  sm.  =s,  pi.  —, 

dukat  m. 

2)nca'tcngoIb,  sn.  «eS,  złoto 

n.  dukatowe. 

2)llCti'I,  adi.  i  adv.  miękki, 
dający  się  ciągnąć,  ciągliwy, 
giętki. 

%VSX\X\ii%  sf  miękkość  /., 
giętkość  /".,  ciągliwość. 

S)Ulbbor,  adi.  i  adv.  do 
zniesienia,  dający  się  znieść, 
znośny. 

2)u'Ibbar!cit,    sf.   wyrozu- 

miał^ość  /.  (toieraucya). 

2)U'Ibcn,  I.  va.  i  vn.  (^aben) 
cierpieć,  cierpliwie  znosić,  zdać 
się  na  wolę  Boską,  tolerować, 
folgować,  ulegać;  U.  fid>  — 
V.  refl.  czekać  cierpliwie. 

^ulbcr,  sm.  *5,  pl.  — ,  (-in 
sf't  pl.  =tnnen)  cierpiący  m., 
biedak  w.,  nieborak,  pacyent 
w.,  męczennik  m. 

2)U'lb)  ant,  adi.  i  adv.  cierpli- 
wy (-ie),  tolerancyjny  (-ie),  to- 
lerant w. 

^U'IbfonifCit,  sf.  1)  cierpli- 
wość/., pobłażanie  n.,  toleran- 
cya  /.;  2)  względy  m.  pl, 
łasica  /.,  grzeczność  /. 

2)u'lbung,  sf.  pi  i=en,  i) 

cierpienie  n.,  ból  m.;  2)  ule- 
głość /.,  rezygnacya  /. ;  3)  to- 
lerancya/.,  pozwolenie  n.,  po- 
błażanie n.,  odpust  m. 

^umm,  adi.  i  adv.  głupi, 
niemądry;  j^erstid^  —  głiipi 
jak  stołowe  nogi;  nierozsądny, 
durny,  ograniczony ;  fo  —  finb 
roit  nid^t  w  ciemię  nas  nie 
bito;  idyotyczny;  *jr  3KenjC^ 
prostak;  ber  ift  [(^on  —  kwa- 
dratowy osieł;  —  machen  przy- 
tępiać władze  umyi^łowe,  ogłu- 
piać; jmnbn  —  macben  roollen 
chcieć  kogo  oszukać,  wywieść 
w  pole;  ben  mac^t  feiner  — 
to  szpakami  karmiony  jego- 
mość; fic^  —  ftcHen  głu- 
piego udawać;  —  bleibt  — 
głupiego  nie  przerobisz;  ba8 
i[t  ein  »er  2>pa^  głupia  histo- 
rya,  fatalny  wypadek;  -er 
©trei(^  psi  figiel;  einen  »en 


Su'mmbrcift 


313 


2)ü'nfc(f)aft 


©trcid^  begeben  strzelić  bąka; 
*eg  3^"9  głupstwa,  banialuki; 
baä  ift  eine  «e  ©efc^ic^te  to 
nieprzyjemna  sprawa ;  ba§  ift 
^ar  ntc^t  —  to  dobrze  po- 
myślane, to  wcale  zręczne  1 
fg  it)itb  mir  gang  —  im  Äopfc 
kręci  mi  się  w  głowie,  kom- 
pletnie zmysły  tracę;  —  mer* 
hen  (o  potrawach)  tracić  smak ; 
»=C  ^axb^  szary  kolor,  jakby 
mgłą  przysłonięty,  barwa  nie- 
wyraźna; zdrętwiały,  ociężały 
(o  członkach  ciała);  głuchy, 
niemy;  bie  =en  merbcti  nic|t 
Otte  głnpich  siać  nie  trzeba. 
Śutttmbrcift,  adiec.  i  adv. 
natrętny,  bezczelny,  niedy- 
skretny, Hupowaty.    '      ■      . 

2)u'nimbrciftipfctt,    sf^  pi. 

»en,  bezczelność  /".,  niedy- 
skrecya/.,  głupowatość  f.,  za- 
rozumiałość f. 

2)u'mm^eit,    «/.   pi,    »en, 

głupstwo  n.,  głupota  /.;  psie 
figle;  cicl^ifcl^c  —  znikczem- 
nienie. 

2)u'inmfi)^f,  sm,  »e§,  pi. 
«löpfc,  głupiec  7».,  dureń  m., 
ciołek  ?w. 

S)tt'mmfö))ftg,   ac?«.  i  adv. 

głnpi. 

2)U'mm!M^n,  adi.  zuchwały, 
śmiałek,  ifiący  na  oślep. 

2)tt'tttmli^  (bümmlic^),  adi. 
\adv.  ghipowaty,  głupkowaty. 

2)u'nim^fifftg,  adi.,  *it  ^erl 
udający  głapiego,  z  głupia 
frant. 

3)U'nttttftOl5,  adiec.  zarozu- 
miały aż  do  głupoty. 

2)U'tn^)Cln,  vn.  (f)aben)  ko- 
łysać się  z  przodu  w  tył 
i  z  tyłu  naprzód. 

2)UnHlf ,  adi.  i  adv.  1)  głuchy, 
tłumiony;  =2  (Stimme  głos 
przytłumiony;  biefe^ird^el^aUt 
—  w  tej  nawie  kościeloej 
głos  ginie,  jest  zła  akustyka; 

2)  tępy,  głuchy  (o  bólu);  =eä 
®efü^(  niewyraźne,  stłumione 
nczucie;  ograniczony,  niekry- 
tyczny; mie  !onnte  id^  fo  — 
jein?  gdzie  ja  miałem  głowę? 

3)  przykry,  ciężki;  *er  «Sinn 
umysł  ponury,  niespokojny; 
•eS  Schweigen  ponure  milcze- 
nie; 4)  duszny,  duszący,  sple- 
śniały, stęchły,  zbutwiały; 
»et    @eruc^    woń    stechlizny, 


ser  ©efd^maif  zatęchnlenie  się 
mięsa. 

2)u'm^f6raufcnb  albo  sto- 

fCltb,  adi,  ryczący,  huczący 
głucho. 

2)U'm^fÖrÜtCnb,  adiec.  po- 
nury, zasępiony. 

Śu'jn|ifcl,  sm.  «»§,  pi.  — , 
kałuża/.,  kotlina/,  w  rzece. 

2)«'in^f^eit,  5/.  jp?.  »en,  i) 

stan  m.  przytłumienia,  odu- 
rzenie n. ;  2)  brak  m.  rozgar- 
nienia,  tępość  /.  umysłowa; 
przytłoczenie  n.,  zahukanie  w., 
nieczułość  /.,  letarg  m. 

2)n'tn^ftg,  adiec.  i  adv.  1) 
głuchy,  tłumiony,  ograniczo- 
ny, nieczuły,  ponury;  2)  za- 
tęchły, stęchły,  duszny,  cu- 
chnący, zbutwiały. 

^»«'ntłJfigleit,  sf.  stechlizna 
/,  wilgoć  / 

S)U'm^ffintt,  sm.  «=eö,  zahu- 
kanie n.,  zamyślenie  n.  się 
ponure,  melancholia  /. 

2)«m^f[inntg,  adi.  i  adv.  za- 
topiony w  myślach,  ponury, 
zahukany. 

2)Ü'nC,  sf,  pi.  "W,  zaspa  / 
piaszczysta  na  przymorzu, 
duny  pi.,  pagórek  m.  pia- 
szczysty, 

2)u'ncn,  sf.  pi.  puch  m, 

2)ü'ncntani),  sm.  -eä,  nasyp 

m.,  ziemia  i  muł,  naniesiony 
wodą. 

2)U'nCn^0ft,  adi.  i  adv.  po- 
dobny do  zasp  piaszczystych. 

2)ling,  sm.  »eö,  pi.  «=e,  na- 
wóz m,,  gnój  m.  na  grunt. 

2)U'npCn,  l.  va.  (^a6en)  gnoić, 
nawozie,  mierzwić;  baś  2lu^e 
beä  §irrn  büngt  baä  ^elb 
pańskie  oko  konia  tuczy ;  II. 
vn.  (I^aben)  posługiwać  się  na- 
wozem, nawozić  ziemie. 

2)U'ngcr,  sm.  ==§,  nawóz  m., 
gnój  w.,  mierzwa  /. ;  —  beä 
®cflüqel§  łajno  ptasie. 

SÜ'ngCrCrbC,  sf  ziemia  /. 
gnojna,  ziemia /.  inspektowa. 

2)ü'nger^aiifc(n),  sm.  >§,  pi. 

— ,  kupa  /.  gnoju;  kupa  na- 
wozu. 

2)Ü'n9CrIC^rt,  sf.  koprologia 
/.,  nauka  /.  o  nawozach. 

^u'nggra^,  sn.  =feö,  pi.  »gra* 

jer,  wełuianka/.  pochewko wa; 
wełnica  /.  jednokłosowa. 


2)U'nggrUk,  sf.  pi  -n,  gno- 
jownią / 

2)u'ngfäfcr,  sm.  =§,  pi.  — , 
«gröber,  sm.  =§,  pi.  — ,  żak 
m.  gnojowy, 

Su^ngfarren,  sm.  «§,  pi.  — , 

wóz  m.  na  gnój,  taczka  /. 
na  gnój. 

2)u'ngmtttel,  sn,  *8,  pi.  —, 

nawóz  m. 

2)u'n9))pöcn,  sn.  -s,  sko- 

pywanie  n.  gruntu. 

2)U'ngftOffC,  m.  pi.  nawóz 
m.,  gnój  m. 

2)U'n!cI,  adiec.  i  adv.  1) 
ciemny,  pochmurny,  posępny; 
ein  SiJnntct  —  machen  za- 
ciemnić pokój;  e§  ift  —  ciemno 
się  zrobiło;  eś  tt)irb  il^m  — 
oor  ben  2lugen  ćmi  mu  się 
w  oczach,  zamroczyło  mu  się 
w  oczach ;  —  merben  ciemnieć, 
zmierzchać  się;  e§  ift  —  noc 
zapada;  2)  nieprzeźroczysty; 
3)  niejasny,  za  wikłany,  po- 
mieszany, zagmatwany ;  »en 
Urfprungö  mizernego  rodu; ein 
*er  ©l^renmann  licha  osobi- 
stość, figura  podejrzana;  4) 
smutny,  ponury;  boö  ift  ein 
^er  gled  in  feinem  Seben  to 
przykre  wspomnienie,  to  czar- 
na karta  w  jego  życiu. 

^U'n!cl,  sn.  '%,  pi.  ciem- 
ność /.,  pomroka  /. 

2)Ü'n!eI,  sm.  »g,  zarozu- 
miałość/, duma/.,  pycha/., 
upodobanie  n.  w  sobie  samym, 
arrogancya  /. 

2)U'n!cIai:rCft,  sm.  »ei,  ciem- 
nica /. 

^It'nfclblatt,  adiec.  i  adv. 
ciemnobłękitny,  granatowy, 
modry. 

Su'nfclbraim,  adi.  i  adv. 

ciemnobrunatny,  guiady  np. 
koń. 

2)u'n!clfarbig,  adi.  i  adv, 

ciemnego  koloru,  ciemno  kolo- 
rowy. 

2)U'n!elfll(^Ö,  sm.  *feS,  pi. 
•  jUĄfe,  koń  m.  bułany. 

Sunfdgtau,  adiec.  i  adv, 
szary,   ciemnoszary,  szarawy. 

2)U'nfcl9rܫ,  adiec  i  adv, 
ciemno  zielony. 

2)Ü'nfel^aft,  adi.  i  adv.  za- 
rozumiały, dumny,  pyszny. 


^ü'nfdtiaftigfcit 


314 


'Ttt'rj^'OrbeUcn 


i^Ü'nfcJ^aftigfeit,  sf.  zaro- 
zumiałość   /.,    głupia   pycha. 

2)U'n!cI^Ctt,  sf.  ciemność/, 
ciemności  /.  pl.\  bie  in  — 
Itegenben  ^t\Un  czasy  za- 
mierzchłe; bei  einbred^enber — 
o  zmroku;  bet  völliger  —  gdy 
sie  już  zupełnie  ciemno  zrobi; 
niezrozumiałość/. ;  niejasność. 

^u'nfelntann,  sm.  ^e?,  pi. 

•ntänner,  ignorant  m.,  Obsku- 
rant w.,  wstecznik  m. 

^'U'nfcllt,  I.  vn.  (l^aben) 
i  fid^,  V.  refl.  ściemniać  sie, 
zmierzchać  się,  ciemno  się  ro- 
bić; II.  va.  (^ttben)  zaćmić, 
zaciemniać,  zamroczyć,  przy- 
gasać blask ;  ogłupiać. 

^Ü'nfeln,  I.  vn.  {\:jaUx\)  zda- 
wać się;  II.  fid^  — ^  V.  rfl.  mieć 
wysokie  o  sobie  rozumienie, 
pysznić  się. 

S'U'nfcIrOt]^,  adiec.  i  adv. 
ciemnoczerwony. 

Fünfen,  i.  va.  i  m.  bu 

iäud)ft,  bünfft,  er  bau^ł, 
bünft;  ic^  bäud^te,  bün!te,  l^abe 
gebäud[)t,  gebünft,  zdawać  sie, 
wydawać  się;  e§  bünft  mid^ 
zdaje  mi  się;  niid^  bün!t,  id^ 
fel^e  tf)n  zdaje  mi  się,  że  go 
widzę;  roie  mid^  bünft  jak  mi 
się  zdaje;  rooä  bünft  '^'i^mxi, 
bQüon  jakież  pańskie  zdanie 
w  tej  sprawie;  baś  bünft  ei* 
rem  nur  fo  to  się  tak  tylko 
śni;  II.  ftc^  —  mniemać,  ro- 
zumitć,  f-ądzić;  id^  bünfe  tnid^ 
glüdli^  uważam  sie  za  szczę- 
śliwego; er  bünft  fic^  ein  ^elb 
Fądzi,  że  jest  bohaterem ;  fic^ 
etroaś  —  mieć  wysokie  wy- 
obrażecie  o  sobie  samym;  III. 
va.  bünfe  boa  nic^t  nie  sądź 
tak;  lafś  bid^  —  wyobraź 
sobie. 

ITÜnil,  adi.  i  adv.  1)  cienki ; 

—  raie  papier  cienki  jak  opła- 
tek; =  eß  3^^g  naaterya  cienka; 
«=er  machen  ścirńczyć,  zestru- 
gać,  zheblować;  —  toerben 
przerzedzić  się,  ścienieć;  2) 
smukły,  delikatny;  chudy ;  \i\jX 

—  rzadki;  er  ift  —  TOie  eine 
^opfenftangecrenkijaktyczka ; 
eine  -c  ©limme  głos  piskliwy; 
3)  miałko  rozrzucony,  posiany ; 
wodnisty;  seś  93lut  krew  ary- 
tokratyczna,błękitna;se  ^arbe 
słaby  kolor. 


S'ü'nnbcil,  sn.  =eä,  pZ.  *e, 

hebel  m. 

S^ü'nitibeinig,  adiec.  i  adv. 

cienkonogi,  laskonogi. 

3^ü'nnbicr,  sn.  =eö,  pi.  =e, 

podpiwek  m.,  cienkie  piwo  n. 
^Ü'nitC,  sf.  cienkość/.,  sub- 
telność/., rzadkość/,  chudość 
/,  suchość  / 

S^ü'nnöarm,    sm.  =c§,  pi. 

»bartne,     cienka     kiszka    /., 
jelita  n.  pi. 

^'H'nnflngcr,  sm.  -§,  pi.  —, 

rodzaj  jaszczurki. 

^'Ü'nnflÜffig,  adiec.  i  adv. 
ciekły,  płynny. 

2)U'nn(eibtgy  adiec.  i  adv. 
cienki,  chudy,  chuderlawy. 

^Ü'nn|JrCffCn,  sn.  =g,  wy- 
klepanie na  cienko. 

S'ü'nnfrijnitg,  adiec.  i  adv. 

z  cienką  skóiką. 

^ü'miftimmtg',  adi.  i  adv. 

piskliwy. 

^^Ü'nnlttl^,  adi.  i  adv.  cie- 
niutfńki,  cherlawy. 

^'ü'nnung,  sf  pi.  =en,  sła- 

bizna  /.,  bok  m. 

^Unft,  sm.  'i^,  pi  ©unfłc, 
1)  paja/,  wapor  rw.,  zaduch 
m.,  wyziew  w?.,  wyziewy  m  pl.^ 
czad  w.;  jd^äblid^e  2)tinfte  wy- 
ziewy szkodliwe;  mit  S^iinften 
befaben  pełen  wyziewów;  alle§ 
würbe  ju  —  wszystko  poszło 
z  dymem,  zmarnowało  się,  prze- 
padło; mit  eurem  Sßiffen  ift 
cS  nur  —  tylko  zHwracacie 
głowę  swoją  wiedzą ;  blauer  — 
blaga  /.,  gruszki  na  wierzbie, 
tuman  m. ;  blauen  —  oormad^en 
tumanić  kogo,  zamydlić  komu 
oczy;  2)  śrut  m.  na  ptaki. 

^U'nftarttg,  adi.  i  adv.  w  ro- 
dzaju pary. 

^«'nftbab,  sn.  >e§,pl.  -bober, 

łaźuia  /,    kąpiel  /    parowa. 

2^«'nftbilb,  sn.  =eS,  pi.  -er, 

widmo  n  ,  upiór  m.,   mara  / 

^u'uftDInMien,  sn.pl.  kulki 

na  powierzchni  gotującego  się 
płynu. 

Tunftfll,  I.  vn.  (fein)  pa- 
rować, ulotnić  się;  eö  bunftet 
czad  cznć;  II.  vrt.  (Ijaben) 
wyziewać,  wydawać  wyziewy, 
transpirować. 

S'ii'uftcfjig,  sm.  -eö,  pi.  »t, 

ocet  m.  aromatyczny. 


S'U'nftfÖrmig,  adiec.  i  adv. 
w  kształcie  pary. 

2^ü'nftCir,  I.  vn.  (fein,  ^aben) 
ulatniać  się,  wyziewać;  u. 
va.  (fiabcn)  gotować  za  pomocą 
pary,  przyrządzać  potrawy 
w  pewien  specyalny  sposób^ 
dusić,  dynstować. 

S^ü'nftgebUöc,  sn.  -eg,  pi. 
—,  «gefłdlt,  sf.  pi.  -en,  ułuda 
/.,  widmo  / 

3^n'nfttg,  adi.  i  adv.  parny, 
wyziewny,  przesycony  wyzie- 
wami. 

2^U'nftfrci^,  sm.  -fe§,  atmo- 
sfera/, przestrzeń,  w  której 
można  oddychać. 

2^uobc'j,  sn.  -eŚ,  pi.  »e, 
dwunastka  /  (format  dru- 
karski). 

2"M0bc'5bQnb,  sm.  *e§,  pi. 
•bönbe,  1)  tom  m.  formatu 
dwunastki;  2)  oprawa  / 
formatu  dwunastki. 

^'UObc'jfÜrft,  sm.  .-ftt,  yl, 
*en,  książątko  n. 

^u))lićo't,  sn.  »eś,  pi.  «e, 

duplikat  w.,  drugi  egzemplarz 
m. ;  podwójny  odpis  m.  doku- 
mentu. 

5)ii<Jli'!j  sf.  pi.  -en,  duplika 
/.,  odpowiedź  otkaiżonego  na 
replikę  skarżącego. 

TlltÄ,  I-  praep.  z  accus. 
przez,  na  przełaj,  wskroś, , na 
wylot;  mitten  —  bic  ©tabt 
przez  sam  środek  miasta;  — 
alle  3iab:f)unbcr(e  po  wszyst- 
kie wieki ;  za  pomocą,  przez 
kogoś,  przez  coś,  —  Dieleö  ®efb 
znacznymi  pieniądzmi,  za 
pomocą  znacznych  pieniędzy, 

—  mt(|  dzięki  mnie,  z  moją 
pomocą;  alleś  —  einanbcr  roer» 
fen,  przewracać  wszystko  do 
góry  nogami;  baś  garje  ^a^c 

—  przez  cały  rok;  II.  adv. 
wskroś;   er  ge^t  ben  @arten 

—  przebiega  cały  ogród;  er 
ift  —  uciekł,  zniknął  jak 
kamfora;  burcf)  unb  burc^  na 
wylot,  od  końca  do  końca ; 
jmnbn  —  unb  —  fte(^en,  prze- 
bić kogoś  na  wskroś. 

2'u'r(^=0(fcrn,    va.   (^aben) 

przeoiać. 

2)u'rrf)=oröcitcn,  l.  va.  (^a- 

ben)  1)  przerobić;  2)  praco- 
wać starannie,  przestudyować^ 
zbadać ;    pracować  bez  odpo- 


2)u'r(^arkttung 


315 


2)ii'r(^=bnn9c« 


czynku;  IL  v.  refl.  fiĄ  — , 
1)  przedrzeć  się,  przeciscać 
sie,  przebyć,  dobić  celu;  2) 
ft4  (dał.)  bie  ^änbe  —  znisz- 
czyć sobie,  namulić  ręce. 

S^u'rdjarbcUunö,  sf/pl.  *en, 

zbadanie  n.  gruntowne,  prze- 
robienie n.,  obrobienie  «. 

'^md^an'^,  adv.  \)  koniecz- 
nie; 2)  całkowicie,  kompletnie, 
ze  wpzystkiem,  wskroś. 

2)U'r(^=6Ql^en,  ta.  (^aben) 
wytartarować,  wygarbować, 
wyłoić  fkórę. 

2)Jtr(^k'6Ćn,  ta.  (^abett) 
wstrząsnąć,  wzruszyć  głęboko. 

S)u'rdj-iiciten,  bciM^  6ei^t, 
H[§  burd^;  ^abe  «gebiffen,  1. 
ra.  (I|a6cn)  przegryźć  ra 
wskroś;  II.  ftc^  — ,  v.  refl. 
przebić  się,  gryząc  na  prawo, 
na  lewo;  pokonać  prztciwni- 
ków,  zjadliwie  się  odgryzając. 

S)U'r(]^=ki^en/ m.  (^aben) 
przebajcowac,  wy  bajcować. 

2)u'i:(3^=k!oramcn,befommfł, 
befommt,  befatn  burc^;  \)Cibi 
-befommcn,  va.  (fjaben),  dostać 
co  przez  otwór,  przecisnąć. 

^u'rdj=bcratkn,  m.  bcrat^fł, 
beräl^,  beriet^  burc^,  l^abe 
butd^beratl^en,  przedyskutować 
punkt  po  punkcie,  poddać 
szczegółowej  naradzie. 

2)urdjbe'ten,  l.  va.  (^abcn) 

bic  5RQCl()t,  spędzić  noc  na  mo- 
dlitwie; II.  bu'r(i^=bcten,  ta. 

(I^abctl)  zmówić  pacierze  do 
końca;  III.  vr.  (I^aben)  burd& 
ciłlC  2lIIee  —  przejść  przez 
aleję,  modląc  się. 

ÜrdjbC'ttcIn,  'l.  va.  (^abenj 
ein  lanb,  wędrować  o  dzia- 
dowskim chlebie;  II.  bu'rd)= 
JcttCtn,  vr.  ftc^  —  żebrać 
przez  cfłe  życie,  ciągle  dzia- 
dować. 

^u'r^=bciifcln,  ta.  (Caben) 

przepytlować. 

S«'r^=btlben,   ra.   (^abcn) 

całkowicie  kształcić,  dać  ko- 
muś skończone  wykształcenie; 
fid^  —  wykształcić  sie  głęboko. 

Tu'r(!^=blafen,  blofeRblaśt, 
blieS  burf^;  I)abe  -^öeblafen,  1) 
va.  przedmuchnąć  przez  co;  2) 
blirti^Ma'fen,  przejmować  po- 
wiewem, pędzić   podmuchem. 

%vi'xüi^  s  Mottem    i   b«rr^= 

MÜ'ttCtn,  va.  (^Qben)  I.  prze- 


glądać, przewracać  karty;  II. 
dzielić  na  arkusze. 

^u'r^=Jlöitcn,  i-a.  (^aben) 
obić,  wygrzmocić;  jmtibn  ge* 
l^örig  —  zbić  kogo  na  kwaśne 
jabłko. 

%Vi'X^ĄMtWf  1)  vn.  (^abcn) 
przeglądać,  pizezierać;  prze- 
bijać się;  2)  HxÜjhM'itVi,  va. 
(ÖClbett)  przenikf.ć,  zrozumieć 
na  wylot;  ic^t  etft  butc^blirfe 
td^  bett  ^anbel  dopiero  teraz 
zrozumiałem  wybornie  tę  hi- 
storyę. 

^u'rrfj=bnnfcn,l.€w.  (f,aben) 

przebłyskiwać;  II.  burd^bli'n» 
!en  t'a.  (I^aben)  przenikać 
swymi  promieniami. 

^u'r(^=bli^cn,  vn.  (^aben) 

przeszyć  jak  błyskawica,  is- 
krzeć  się  na  wskroś. 

Su'rdjsbol^rcn,  i.  va.  vn. 

(^abcn)  przewiercić,  prze- 
szyć, przebić;  fid^  —  prze- 
wierc-ć    się    na    wskroś;    II. 

biirt^bo'Ijre'n,  va.  jmnbn  wit 
einem  25egen —przebić  kogo  na 
wskroś  szpadą;  mit  bem  ^Wdt 
—  przeszyć  wzrokiem,  zmiaż- 
dżyć spojrzeniem;  przerażać; 
ba§  burd^bo^rt  mir  baä  §erj 
to  mi  serce  zakrwawią,  to  mie 
przejmuje  obawą. 

^u'rrf^brotcn/  brałft,  brät 
burdi;  briet  burd^;  bur(^ge= 
braten,  I.  t*a.  (I^aben)  wypiec 
dobrze,  dobrze  usmażyć;  II. 
vn.  (fein)  przepiec  się,  prze- 
smażyć,  spalić  się. 

2^u'r^=broufen,  i.  tn.  (fein) 

przeszumieć,  pizechodzić  szu- 
mem;   II.  öur^brQM'fcn,  ta. 

(I^aben)  przelecieć  z  szumem, 
szumieć  przez    jakie  miejsce. 

2^U'rdj4rC(!^cn,  brid^ft,  bricht 
burd^;  bracg  burc^;  butc^gebro« 
d^en,  I.  t-a.  (I^aben)  prz'  łamać, 
siłą  otworzyć  sobie  drogę;  ein 
Sc(^  —  wybić  otwór;  er  i^ot 
bie  3Banb  burdigebrod^cn  zro- 
bił wyłom  w  murze,  przebił 
ścianę;  II.  fid^  —  przebić  się, 
wyłamać  się,  umknąć  z  za- 
mkniętego miejsca;  o  wodzie: 
zerwać  tamę;  o  kwiatach:  roz- 
kwitnąć; III.  burd|bre'jj^cn,»a. 

przt łamać,  rozbić;  eine  6o* 
lonne  —  złamać  kolumrę  nie- 
przyjacielską. 


'^vCx^ '  brennen,  brennft, 
brennt  burc^;  brannte  burc^; 
but  (^getrennt,  I.  t-a.  (^aben) 
przepalić;  II.  [id^  —  ogniem 
otworzyć  sobie  przejście ;  III. 
vn.  (fein)  uciec  potajemnie, 
zniknąć  jak  kamfora. 

S)u'rd) '  bringen,  brinae, 
bringft,  bringt  burc^;  brachte 
turd^ ;  burc^gebrad^t,  I.  va.  (^a« 
ben)  przeprowadzić,  przewieźć ; 
wydobyć  kogoś  szczęśliwie 
z  niebezpieczeństwa, uratować; 
skończyć,  przetrawić,  prze- 
pędzać; stracić,  sti  wonić,  zmar- 
nować; II.  fic^  —  przedostać 
się ;  szczęśliwie  wywikłać  się ; 
fi^l  fümmerlid^  —  pędzić  życie 
wśiód  niedostatku,  Maciek 
zrobił,  Maciek  zjadł,  zale- 
dwie wiązać  koniec  z  końcem, 
wegetować. 

S^nrdjbro'c^en,  adi.  \part.p. 

dziurkowany,  przebity,  kra- 
tkowany; przejizysty. 

S^nrdjbrnd),    sm.  =eg,  pi. 

«brudne,  przełom  w?.,  przebój 
m.,  przerwa  /. ;  jum  —  fom* 
men  dojść  do  punktu  kulmi- 
nacyjnego, zwyciężyć;  —  ber 
^fli^nc  wyrzynanie  się  zębów. 

^n'rd)brnd;łO,  ac?t.  bagnisty. 

^nrdjba'djt,  adi.  i  part.  p. 
głęboko  pomyślany,  starannie 
rozważony,  z  rozwagą;  ein 
tikf  =eÖ  ŚBerf  głęboko  po- 
myślane dzieło. 

^n'r(^=benfeni  bur(i^be'nfen, 
t-a.  burd^benfe,  benfe  bur4); 
burd[)bad^te;  burc^bac^t,  t-a.  (^a* 
ben)  rozmyślić,  rozważyć  sta- 
rannie, wniknąć  głęboko,  ze 
wszech  stron  ocenić. 

^n'rt^sbröngen,  va.  (^aben) 

przecisnąć;  ftc^  —  przecisnąć 
»ię,  przepchać  się. 

2)u'r(^=brinöen,  i.  vn.  (fein) 
brtrge  burc^;  brong  burc^; 
burd^gebrungen,  przedrzeć  się, 
przecisnąć  się;  roir  fonnten 
faum  —  zaledwie  zdołaliśmy 
się  przecisnąć;  przechodzić, 
przeciekać;  'mit  feiner  3Kei= 
nnng  —  wywalczyć  uznanie 
dla  twego  poglądu;  mit  etru. 
—     dokazać     czego,     dopiąć 

czego;  II.  bnrt^bri'ngen,  ta. 

(I^aben)  przeniknąć,  przejmo- 
wać. 


3)ur^bn'nocnb 


316 


S)u'r(^=fü^ren 


S^ur^bri'ngcnb,  adi.  i  part. 
przeszywający,  przejmujący, 
przeraźliwy;  --i  ©timme  głos 
donośny;  =er  <2>c^rci  wrzask 
przeraźliwy. 

2)urd)bri'naU(^,  adi.  i  adv. 

przenikliwy,  przeraźliwy. 

Surd^bn'ngUc^fcit,  sf.  prze- 
nikliwość /. 

2)u'rd)=brütfcn,  l.  w.  (§abcn) 

przecisnąć,  przeciskać;  za- 
puszczać ;  II.  fid)  — ,  vr.  przeci- 
snąć się,  przedostać  się. 

ä)ur(^bru'ngcn,  partie,  p. 

przejęty,  przenikuiony  na 
wdkróś;   toii   tiefem   Selb  — 

przejęty  głębokim  żalem. 

^urd^=bü'nften,  i.  va.  (^a= 

Ben)     przechodzić    parą;     II. 

bu'rdjbünften,  (()abcn)    paro- 

wać. 

2)urd)Ct'Ien,   l.  va.  (^abcn) 

przebiedz  spiesznie,  przeje- 
chać; ij.  bu'r^-cUen,  vn.  (Ija* 

Ben)  przejść  spiesznie  przez 
coś. 

S)Ur^Cma'nbCr,  I.  adv.  w  nie- 
ładzie, w  nieporządku,  jedno 
z  drugiem,  tłumnie,  bez  wy- 
boru; II.  — ,  sn.  <=%,  gma- 
twanina f.,  groch  z  kapustą. 

2)U'r(f|=Citcru,  vn.  (^aBenj 
ropą  przejść,  ropą  przesiąknąć. 

^'u'rt^=fäbcln/  va.   (la'-c'n) 

przewlec,  przeciągnąć  nitkę; 
jmnbn  —  oszukać,  złapać 
kogo. 

^u'r(!^fo^rBar,  adi.  i  adv. 
możliwy,  podobny  do  prze- 
bycia. 

^u'r(I)=fa^rcn,  i.  vn.  (fein) 
fQ^re,  fä^rft,  fii^rt  burc^;  fu^r 
burd^;  bur^gefal^ren,  prze- 
jechać; II.  va.  (l^aben)  wy- 
żłobić; utorować  drogę;  III. 
blirdjfa'^ren  (l^aBen,  niekiedy 
fein)  szybko  przejść  przez  co, 
przelecieć. 

2)ii'rd)fa^rt,    sf.   pi.   -en, 

przejazd  m.,  przewóz  m. 

2)u'rd)fatt,  sm.  -c^,  pi. 
«=fälle,  1)  biegunka  /.,  dy- 
arya/. ;  2)  niepowodzenie  w., 
fiasko  n. 

SM'rrij=fattcn,  vn.  föaft,  fäat 

burc^;  fiel  Durc^;  burc^gef allen, 
przepaść  przez  co;  nie  utrzy- 
mać się,  doznać  niepowodze- 
nia; im  (Sjomen  —  przepaść 
przy    egzaminie,    nie    złożyć 


egzaminu;  nie  dostać  czego, 
zawi<^ść  się  w  nadziei. 

2)u'rd)-faulcn,  vn.  (fein)  być 

podziurawionym  przez  zgni- 
liznę; przegnić. 

2>u'rd)-fe(^tcn,  va.  i  un. 
fechte,  fic^tfi  fiĄt  bucc^;  foc^t 
burc^;  burc^gefoc^ten,  (|aben) 
przedrzeć  się  z  bronią  w  ręku  ; 
wybić  się,  dokazać  swego ; 
feine  3!Jieinung  —  przepro- 
wadzić swoje  zdanie,  uparcie 
obstawać  przy  swem  zdaniu; 
fid^  —  żebrać;  przejść  np. 
przez  miasto  wśród  ciągłej 
walki. 

2)u'r(^=feUett,   va.   (^oben) 

przepiłować  pilnikiem. 

2)ur(^feu'c^tcn,  i.  va.  (^a= 

hłXK)  zwilgocić,  zrosić^  nakro- 
pić;  II.  vn.  (I^abcn)  na  wskroś 
przejść  wilgocią. 

2)u'r^=fcucrn,  l.  va.  (j^oBcn) 

rozpalić,  dobrze  napalić  np. 
w  piecu;  II.  vn.{\)a'btv)  strzelić 
przez  co. 

2)u'rc^=|tuben,  vn.  Cnbe 
burc^,  fanb  burc^;  buvc^gefun^ 
ben,  (^aben)  i  fic^  —  znaleźć 
drogę,  pomiarkować  się,  zo- 
ryentować  się. 

3)u'rt^=f(attcrn,   vn.   (fein) 

przelatywać,  przelecieć  z  trze- 
potaniem. 

2)u'r(^=f(cd)tcn,  i.  va.  flecistę, 
flic^ft,  flid)t  burct) ;  flocht  burc^ ; 
burĄgeflocl)ten,  powiązać  ra- 
zem; 11.  burdjfle  d)tcn,  prze- 
platać; baś  ^aar  mit  JBlumen 
—  kwiaty  wplatać   w  włosy. 

^U'rd)  fliegen,  I.  vn.  fliege 
burd);  flog  burĄ;  burd^geflo» 
gen     (fein)       przelecieć;     II. 

buri^flie'gen,  va.  (^aben)  szyb- 
ko przebiedz  co,  rysią  iść; 
bie  Silftc  —  przeszywać,  prze- 
rzynać powietrze. 

2)U'r(^=flicl;cn,  fliege  burd^; 
flol^  burc^;  burt^geflo^en,  vn. 
(fein)  schronić  się,  uciec. 

5)u  rd)=flicf)en,  i.  vn.  fliege 
burc^;  flofö  burc^ ;  burc^gcfloff  en 
(fein)    przepływać;     przeciec; 

II.  biu*d)ftie'|en,  va.  (Ijaben) 
przepływać;  öie  ^onau  burc^- 
flie^t  Diele  ^änber  Dunaj  prze- 
pływa wiele  krajów. 

2)u'r(^=flöfjcu,  va.  (^aben) 
przepławić. 


2)U'r(^f(UC^t,  sf.  ucieczka/, 
pospieszna,  ucieczka  w  roz- 
sypce. 

2)K'rc^fliig,    sm.   -c8,    pi. 

»fluide,  przelot  m. 

2)u'r(]^flllf^,  sm.  *ffc3,  pi. 
»ftüffe,  przepływ  w.,  przeciek 
m.,  przechód  m.  przejście  n. 
(np.  wody). 

^u'rc^=forf(^en  i  burt^fo'r« 

ff^en,  I.  va.  (^aben)  badać 
do  głębi,  zgłębiać,  przenikać, 
przetrząsnąć;  II.  fic^  —  ba- 
dać samego  siebie. 

3)u'r(^=fragen  iburt^fra'geu, 

I.  va.  (^aben)  kolejno  się  wy- 
pytywać, wszędzie  się  pytać, 
do  końca  wybadać;  II.  flĄ 
bu' r  erfragen,  vn.  wynaleźć 
drogę,  dzięki  pytaniom  do- 
trzeć do  celu. 

2)irr(^=f reffen,  freffe,  friffeft, 
frifst  bucc^;  fta^  burc^;  bur4* 
gefreffen  va.  (^aben)  prze- 
gryźć, przeżreć,  przeżerać; 
ein  Sod^  —  przegryźć  dziurę; 
wygryzać,  niszczyć. 

2)u'r(^=frieven,  \.vn.  frietcfl, 
friert  burc^;  fror  burd^;  burd^« 
gefroren   (fein),  przemarznąć; 

II.  bnr^frie'ren,  va.  {i)(ihtxC) 

przenikać  zimnem,  robić  coś 
skostniałem,  wprawić  z  zimna 
w  odrętwienie. 

2)n'r(^=fnften,  va.  (^abcn) 
fetn  i^eben  — ;  fld^  —  mieć 
życie  po  grudzie,  z  trudem 
pchać  się  przez  życie. 

^nrd)fro'ren,  adi.  i  part.  p. 

przemarzły. 

'^n'x6)''\ni}tt\n,  va.  (^aben) 

wybić  kijem,  wytrzepać  skórę, 
wygarbować  komu  skórę. 

2)n'rt^=fü^Icn,  l.  va.  (^aben) 

1)  poczuć  przez  jakieś  inne 
ciało,  wymiarkować ;  2)  od- 
czuwać głęboko;  II.  fic^  — , 
vr.  zoryentować  się,  macając. 

2)u'r{^fu^r,  sf.  pi  -en,  i) 

przeprawa/.;  2)  przewóz  m. 
SiU'rt^füirbar,  adi.  możliwy 
do    wykonania,    do    przepro- 
wadzenia. 

2)u'rĄ5ful^ren,  va,  {{^abm) 

1)  przeprowadzić;  2)  wyko- 
nać, wykonać  szczęśliwie, 
przeprowadzić  aż  do  końca; 
3)  postawić  na  swojem,  do- 
kazać. 


2)«'r(^fii]^nin0 


317 


2)u'rt^-neinmctt 


2)u'r^fii^runo,  sf.  przepro- 

war^zenie  n„  w}konatie  n. 

^it'rj^fii^rsDK,  sm.  -e§,  pl 

"löVit,  cło  w.  przewozowe, 
tranzytowe. 

2^n'r(f)=fu«fcln  i  bitrjj^fu'n- 

fein,  in.  i  va.  (I^atcn)  poiy- 
ftkiwać,  iskrzyć  się  przfz  eo. 

2)ii'r(]^=fiitlcrn,  va.  (§aben) 

I.  wyżywiać  przez  czas  pe- 
wien;  II.  podszyć  całkowicie. 

przeziewać,  hpedzać  czas  na 
ziewaniu. 

burĄjgfgptjrui,  vn.  (fein)  prze- 
feimentowac  dostatecznie,  do- 
brze wyrobić. 

^n'rdjßono,  sm.   =c§,  pl. 

»gÖJtge,  pi  zejście  n.,  pizecbód 
m.\  freiet  —  wolne  przejście; 
etiger  —  prze^^myk ;  korytarz  m. 

S^u'rdjßänocr,  sm.  =§,  yl.  —, 

(=in  sf,pl.  =innin)  uciekinier 
jw.,  zbieg:  7«.,  dezerter, 

1)  powszechny,  ogólny;  po- 
wszechnie, wogóle,  ciągle,  na 
wszystkie  strony;  s=c  ©iłle 
zwyczaj  po  wszecbnie  przyjęty; 
■er  $reiś  cena  przeciętna; 
ftc  ftnb  —  gut  ogółem'  bio- 
rąc, pą  dobrzy ;  2)  przecbodni. 

S^u'rdjflano^I^önöel,  sm.  -0, 

handel  w.  tianzytowy. 

2;u'r(^-gel)en,  gieng  burd^, 
burd^gegangen,  1.  «jw.  (fein) 
1)  przejść;  być  przyjętym  np. 
uchwała;  bie  «Bac^e  ift  nic|t 
burd^g' gangen  rzecz  się  nie 
utrzymała;  2)  uciec,  ucho- 
dzić; 3)  (o  koniach)  rozbie- 
gać gię,  unifcść;  biird^gcgam 
geneg    $fetb    koń    spłoszony; 

U.  burrfjn^'^ftt  j  bu'rdjj^gc^en 

(Ęiaben  i  fein)  przebiegać,  prze- 
glądać od  końca  do  końca, 
zbadać;  III.  bu^rt^^gCl^Cn,  va. 
(^oben)  podrzeć  bie  «Scl^len 
—  zedrzeć  podeszwy;  ftd^  bic 
iJÜ^C  —  w  marszu  pokaleczyć 
sobie  stopy,  obetrzeć  sobie 
nogi  chodzeniem. 

^M'X^C^t^tM,  adv.  po- 
wszechnie, ogółem,  przecię- 
tnie, wszędzie,    bez   wyjątku. 

2)ii'rd)=öcrbcu,  va.  (^abcn) 

wygarbować,  przegarhować. 

Su'rä)=gie^en,  gof§  burd^; 
burd^gegoffen,   1.  va.   (I^aben) 


przelewać  przez  eo;  II.  bUICfj« 
giC'^Cn,  napełniać  po  brzegi 
aż  do  przelania  się,  przelać 
poza  bjzegi  naczyniami- :; 

2)u'r(!)so^Änscn,  vn.  {^aUn) 

błyszczeć  pi  zez  co. 

%Xi'xi}'^\üUix,  glitt  butd^; 
burc^gfgiitten;  I.  vn.  (fein) 
prześlizuąć  się;  II.  burdjßlci'» 
ten,  va.  (I^aben)  prześiiznąć, 
przemknąć  się  przez  co. 

2^U'rd^='glÜ^en,  I.  va.  (^aben) 
rozpalić  aż  do  czerwoności, 
przepalić;  II.  burdjglÜ'^Cn,  za- 
palić, rozpalić,  zająć  czem. 

2)u'r(Ij=9rabcu  i  burc(jgra'= 
ben,  ic^  grabe,  bu  grabft,  er 
gräbt  burc^ ;  grub  burc^ ;  burd^» 
gcgroben  i  burc^graben;  I.  va. 
(I^abcn)  przekopać;  ben  S3obcn 
—  poryć  ziemię;  II.  fid^  — , 
burc^  bm  Strg  —  przebić 
drogę  przez  ffórę. 

S^n'rdj^grcifen^  griff  burc^; 
burdigegtiffen,  tn.  (^abcti);  i) 
przetknąć  rękę,  «ęgnąć  ręką 
np.  przez  otwór;  2)  użyć  swej 
powagi,  rozstrzygnąć  mocą 
swej  powagi,  energicznie  po- 
konać trudności,  zastosować 
środki  energiczne;  3)  nie  po- 
błażać, nie  przepuszczać, 

beln,  va.  (^aben)  suszyć  sobie 
głowę  nad  czemś,  wyszperać 
gruntownie. 

2)u'r(^'ÖUÄf«f   ^^'  (l^aben) 

przejrzeć. 

2)U'r(^Önfg,  sm.  =ffeg,  yl. 
»giifff,  przelewanie  n. 

S^u'rd^-ldaden  i  bnrrä^^a'rfen, 

va.  (Ijttben)  przeciąć,  przedzió- 
bać. 

!rMr(3()]^a'Ifen,  i.  va.  (^aben) 

napełnić  odgłosem,  rozlegać 
się;  II.  vn.  (I^aben)  przebijać 
się  (o  głosie). 

'"^vCxn^AtiWtXi,  id^  Italie, 
l^ältft,  t)ältburc^;  Jjielt  burc^; 
burclgel^olten,  va.  (^aben)  prze- 
trzymać. 

Ś)n'r^=pmmern,m.  (^aben) 

1)  wykuć  dobrze;  2)  porobić 
dziury  młotkiem. 

^u'r(l|=^au(^en,  vn.  (^aben) 

dmuchać  przez  co,  przechu- 
chnąć  przez  co. 

2)n'r(^4öMcn,  l^ieb  burd^; 
burc^geCaucn,  I.  va.  (I^aben) 
przeciąć,  pi  zerąbać,  wyrąbać ;  | 


II.  fid^  —  V.  rpr.  przerżnąć 
się,  przerzynać  się;  III.  buf^s 
^ttU'en,  przeciąć  na  dwoje. 

2)n'r(ijl;ang,   sn.  «fe§,  pi. 

=]^äufer,  dom  m.  przechodni, 
dom  m.  wychodzący  na  dwie 
ulice. 

2)a'rdj=^ec^e(n,  va.  (J^aben) 

przeczekać  kochliczką;  prze- 
nicować kogoś  złośliwie,  skry- 
tykować. 

^u'rd;4)ei5en  i  bnrt^l^ei'acn, 

va.    (^aben)  doguać,  rozguać. 

'^n'xd^An^tn,  id)  f)d\e,  bu 
^ilfft,  er  ^iltt  burc^;  ^alf  burd^; 
burc^ge^olfen,  1.    vn.  (^oben) 

1 )  pomagać,  być  pomocnym ; 

2)  przeprowadzić,  służyć,  we- 
sprzeć; II.  fid^  {dat)  —  wy- 
kręcić się  sianem,  wygrzebać 
się  z  biedy. 

'2)u'r(^^tn  i  burdjfji'n,  adv. 

przez. 

2;u'rd)=^t^en  i  burdj^i'^en, 

va.  (l^aben)  rozpalić,  rozgrzać. 

2:u'r(^  =  p^Ien    i     bur(^  = 

p'I;Ien,  va.  (tjaben)  wydiążyć. 
3:u'rdj=I)0len,  va.  (§aben)  1) 
dać  się  we  znaki,  przejąć;  2) 
wyśmiać;  3)  wygrzmocić;  ber 
SKinb  f)at  un§  burd^ge^olt 
wiatr  nas  przejął  do  szpiku 
kości. 

2^u'r(j^=p^jfen,  l.  vn.  (fein) 

przeskoczyć    np.    przez    jaki 

otwór;   II,  bur(!^p'|)fen,  va. 

(fjaben)  przebyć  np. jakąś  prze- 
strzeń, skacząc. 

2)urc^i'rren,  va.  (^aben)  i) 

błąkać  się  przez  jakie  miejsca; 
2)  bujać. 

2;u'rf^=iagen^  l.  vn.  (fein) 

przebyć,  przejechać  galopem; 

II.   bnrd^ja'gen,   va.   (l^aben) 

przegnać,  przepędzić  np.  nie- 
przyjaciela. 

2)u'r(^=lämnten  i  burd)fn'm= 

wen,  va.  (I^aben)  przeczesać, 
dobrze  wyczesać. 

S)n'rd)'!äm^fen,  va.  (^aben) 
=  burc^fcc^ten. 
2)n'rd)=fauen,   4äuen,   va. 

(I^aben)  1)  przeżuć;  2)  dobrze 
pojąć,   przetrawić  umysłowo. 

Zn'r^'fläien,  va.  (l^aben) 

klarować,  oczyścić. 

!^u'rd)=!tcmmen,  va.  (^aben) 

przecisnąć ;  fid^  —  vr.  prz^" 
cisnąć  sie. 


^u'r(5=!Io^fcn 


318 


S>it'r(!^=)jrtffeit 


3)u'r(^=no^fcn,  Vor.  (^abcn) 

przetrzepać,  przetłuc,  prze- 
klepać,  ochłostać. 

2)u'rd)-fnctcn  i  burdjfnttcn, 

«Jo.  (I^aben)  rozczynić,  rozrobić, 
rozmiesić,  dobree  wygnieść. 

2)u'r^=IoclKn,    t'«,    (^aben) 

przegotować,  dobrze  odgoto- 
wać. 

2)u'r(^=!ommcn,  fam  burc^; 
burc^gefornmen;  tn.  (fein)  1) 
przejść;  2)  przebyć,  przeje- 
chać; 3)  wydobyć  się  szczę- 
śliwie; wybrnąć  z  toni,  oca- 
leć, wymknąć  się;  mit  Sügen 
fommen  ©ie  ni^t  burd^  kłam- 
stwa panu  nie  pomogą. 

2)ii'rd|=!i)nncn,  vn.  (^aben) 

módz  przejść. 

2)u'rÄ*!ra^tn,   va.  (fiaben) 

przedrapać,  przeskrobać. 

2)nr(^!rcu'3Cit,  i.  va.  i  vr. 

(^abcn),  1)  na  krzyż  lub  w  zy- 
gzak przebiedz;  2)  pokrzyżo- 
wać, niweczyć;  II.  ftc^  — 
krzyżować  się  nawzajem,  prze- 
szkadzać sobie ;  jmnbö  ^(dne 
—  zniweczyć  czyjeś  zamiary; 
i5)rc  ^ntereffen  —  fic^  ich  za- 
biegi przeszkadzają  sobie  wza- 
jemnie. 

2)u'r(^=f decken,  hoć)  burd^; 
burc^gef rochen;  burt^frie^t^cn, 
I.  vn.  (fein)  przeczotgać  się, 
przeleźć;  II.  va.  (F)aben)  czoł- 
gając się,  wleźć  w.^zędzie. 

^U'r(^laf§,  sm.  =ffe§,  pi. 
■=läfje^  przepuszczenie  n.,  prze- 
pustka /. 

2)u'r(^=Iaffcn,  ic^  laffe,  bu 
läfjeft,  er  läJQt  burc^;  lief; 
burd^;  burd^gelaffen  (^aben) 
przepuścić,  pozwolić  przejść; 
bicfer  gtoff  Iäf§t  fein  SBaffer 
burd^  ten  materyał  nie  prze- 
puszcza wody,  jest  nieprze- 
makalny. 

2)ii'rd^Iau(^t,   sf.   pi.   *tn, 

Wasza  książęca  Mość. 

^«^Iou'(^tit|  i  bu'rd)Ioiid)= 

ttg,  adi.  Jaśnie  Oświecony. 
JSu'rt^Iauf,    sm.    -C8,   pi. 
'lävi\t,  bieg  m. ;    biegunka  /. 

S)u'r(l)=Iaufcn,  id^  laufe,  bu 
lauf ft,  er  läuft  burd^ ;  lief  burc^ ; 
burd^gelaufen,  I.  vn.  (fein) 
przebiedz,  przejść  szybko, 
schodzić  np.  burc^gelaufene 
jjlifie  nogi  zdarte  z  chodzenia ; 


II.  burt^lau'fen,  va.  (l|aben) 

1)  przechodzić;  2)  umknąć. 

Zurt^Iöu'tcrn,  va.  ^  (§a'ben) 

przeczyścić,  wypławić. 

2)u'r(|=Icben  i  burt^ICbcn, 

va.  przeżyć  np.  pewien  czas. 

S)u'r(^4c[cn  i  bur(^tc'fcn,  id^ 
fefe,  liefefł,  lieät  burc^;  lag 
burĄ;  burc^gelefen,  va.  (I^a* 
ben)  przeczytać,  odczytać;  fi(^ 
einen  2lutor  —  rozczytać  się 
w  jakimś  autorze  od  końca 
do  końca.  [tanie  n. 

^«'rt^Icfunrt,    sf.    przeczy- 

^ii'rc^=Icu(^"tcn,  i.  vn.  (^a« 

ben)  1)  przeświecać;  2)  odsło- 
nić się,  zdradzać  się ;  przebi- 
jać się;  II.  hnxnjUn'i^ttn,  va. 

(^aben)  oświetlać,  naokoło  roz- 
lewać światło. 

^H'r(^=Iicgen,  tag  burc^, 
burd^gelegen,  fic^,  vr.  odleżeć 
sobie  np.  ciało. 

^urc^lö'(^crn,    va.  (Eiaben) 

przedziurawić. 

Su'r^-Iiiftcn,   va.   (^aben) 

przewietrzyć. 

^M'rr^^ügcn,  id^  log  mid| 
burd^,  burd^gelogen,  fic^,  vr. 
(I^aben)  wyłgać  się,  uratować 
się  kłamstwem,  wykręcić  się. 

2)u'r(^'nta(^cn,  t'a.'(^abcn) 

1)  odbyć  z  kolei,  przejść  sto- 
pniowo; 2)  nabyć  doświad- 
czenia, nacierpieć  się;  er  ^at 
oiel  burd^gemac^t  przeszedł 
w  życiu  dużo  biedy. 

^u'rt^marfd^,  sm.  -eä,  pi 
«märfd^e,  przechód  m. 
^u'r(^=marf(^icrcu,  vn.(fein) 

przechodzić,  przemaszerować. 

2)u'r(^=mcn9en  i  burt^mc'n= 
(jcn,  va.  (^abcn)  =  burc^mi» 
jc^pn. 

^n'r(^=incffcn,  I.  ic^  meffe, 
miffeft,  mifgt  burc^;  maf|  burc^; 
burd^gcmeffen,  va.  (I^aben) 
przemierzyć;  II.  bur^mt'ffcn, 
va.  przebywać,  przechodzić. 

2)u'r(^me))cr,  sm.  '^,pl.  —, 

1)  przemiar  m.;  2)  średnicay. 

2)M'r(^=nnf(^cn,  va.  {f)aUn) 

przemieszać. 

5)irr(^=müffcit,  vn.  (^abcn) 

być  przymuszonym  przebyć 
co,  musieć  przejść. 

3)u'r(^  =  muftcru    i    biirt^  - 

mu'ftcrn,  va.  (^aben)  przejrzeć, 
oglądać  szczegółowo,  przebie- 
rać w  czemś. 


2)iir^no'(^ten,  vn.  (§aben) 

przenocować,  spędzić  noc. 

2)u'rc^=naöcln/  va.  (^aben) 

przebić  gwoździem  na  wskroś. 

2)u'r(5=iiancn  i  burt^na'gcn, 

va.  (^aben)  przegryźć;  ftc^  — 
przegryźć  sobie  drogę;  bie 
^JJtauä  |at  fid^  burc^genagt  mysz 
przegryzła  sobie  drogę,  zro- 
biła dziurę. 

2)ur(^nä'|fen  i  bu'r(i^=näffen, 

I.  va.  (^aben)  zmoczyć,  ma- 
czać; i^  bin  ganj  burĄnafśt 
zmokłem  do  nitki;  II.  vn. 
(fein)  nasiąknąć,  przesiąknąć. 

^u'xA}ńti^mtn,  ić)  ńc^me, 
nimmjt,  nimmt  Durc^;  na^m 
burc^;  bur  (Ą  genommen,  va. 
(^aben)  zająć  się  czem;  ein 
©apitet  —  wyjaśnić  rozdział; 
ein  Sieb  — uczyć  się  pieśni; 
nod^  einmal  im  ©eifte  —  po- 
wtórzyć sobie  raz  jeszcze 
w  pamięci. 

^ii'r(^'=))eiti(^eit  i  bur(^= 
<jei't)Ącit,  I.  va.  (^aben)  wy- 
bić rózgą,  wychłostać;  jmnbn 
gel^örig  —  ochłostać  aż  do 
krwi;  II.  szybko  przebiegać, 
na  łeb,  na  szyję  przerobić, 
trzepotać. 

2^u'rd)=  pfeifen,  id^  pfiff 
burc^;  burd^gepfiffen,  I.  va. 
(§aben)  świstać,  gwizdać  przez 
co;  ić)  pfeife  mir  ein  Sieb 
burc^  uczę  się  gwizdać  pio- 
senkę; II.  vn.  (^aben)  szumieć 
z  gwizdem  (o  wietrze);  III. 
bur(!^|)fci'fcn,  va.  (^aben)  bie 
Suft  —  przeszywać  powietrze 
z  świstem. 

^n'r(^=^pncn  i  bnrt^pflü'» 

gen,  va.  (baben)  przeorać. 

2^u'rd;=łJt(fcn,    va.   (^aben) 

otworzyć  przedzióbaniem, 

przedzióbać. 

2^irrd)=^i(gcrn,  vn.  (^aben) 
i  burr^^jijgcrn,   va.    (^aben) 

przebywać  jako  pielgrzym, 
odbyć  pielgrzymkę  np.  po 
Ziemi  świętej. 

2>ur(^)jlóu'bcrn,  v«.  (^aben) 

na  pogadance  przepędzić,  prze- 
gawędzić. 

2)i'id)=^rcffcn,  i.  va.  (§abfn) 

1)  przeprasować,  wycisnąć; 
przecisnąć  przez  prasę  albo 
prasą ;  2)  wytłoczyć,  wyciskać ; 

II.  ftd^  —  rr.  przejść  z  wy- 
siłkiem, przetłoczyć  się. 


I 


^n'tc^-ptmtin 


319 


2)u'r(]^=f(^iffctt 


2)u'rc^'^jrÜ9Cln,  va.  (^aben) 

wybić  komu  skórę,  ochłostać; 
lanie,  łaźnię  sprawić;  wyłoić 
komn  skórę. 

S)u'r^=(|ueöcn,queae,  quittft, 
<\mUt,  quott  burc^;  butc^quoj» 
len,    I.   vn.    ([ein)    wyciekać, 

wypływać;  II.  burt^que'Itcn, 

va.  (^aben)  przepływać,  prze- 
ciekać. 

2)ur(i^ra'ffcl«,  l.  va.  (^aben) 

przejechać    z    turkotem;    II. 

iu'rdjvaffcln,  vn.  (fein)  prze- 

turkotać. 

2)u'r(|-räu(i^ern,  i.  va.  (^a» 

ben)    wędzić    np.    mięso;    II. 

hm^tiü'äjtvnf  va.  (^abcn)  wy- 

kadzić  np.  pokój. 

3)ii'rtf)=raufd)en,  l.  vn.  (^a* 

ben)  przelecieć  z  szumem;  II. 

iurt^raufd^en,  oa.(^iben)  prze- 

szumieć,  szumieć. 

Stt'rd)=re(^ncn  i  burĄrc'(^= 

ncn,  va.  (tjaben)  przeliczyć  od 
końca  do  końca,  przeraoho- 
wać;  spędzić  np.  dzień  na 
rachowaniu. 

2)u'r(^=i:e9uen,  i.  ^h.  imp. 

(^aben)  deszcz  przecieka;  II. 
va.  (§aben)  przemoknąć  od  de- 
szczu. 

^u'r(^=mbcn,  ic^rieb  butd^; 
burc^gerieben;  I.  va.  (I^aben) 
przetrzeć,  przecierać;  II.  fid^ 
— ,  vr.  zdrapać  sobie  skórę. 

2)u'r(^=rci(^cn,  I.  va,  (^aben) 
podawać  przez  otwór;  II.  vn. 
(^aben)  sięgać,  być  dostatecznie 
wysokim,  aby  dosięgnąć, 

^U'rc^rCtfC,  sf.  pi.  «n,  prze- 
jazd sm. 

2)u'r^=reifcn,  i.  vn.  (fein) 
przejeżdżać;  II.  bur(^rei'fen, 

va.  (f)aben)  przebiegać  w  po- 
dróży np.  kraj  jakiś. 

^u'r^reifcnbcr,  sm.  -n,  pi. 

«n,  podróżny  tw.,  przejeżdża- 
jący m.,  przejezdny  m. 

'  Ź)u'r(|'rei^cn  i  burc^rci'^cn, 
tifä  burt^,  burc^getiffen,  I.  va. 
(I^aben)  przerwać,  przedrzeć; 
II.  vn.  (fein)  przedrzeć  się, 
złamać  się;  III.  fic^  — ,  vr. 
przedostać  się,  łamiąc  tru- 
dności. 

S)u'rt^=rcitcn,  ritt  burd^, 
burc^geritten;  I.  vn.  (fein)  prze- 
jechać na  koniu ;  II.  va.  (I^aben) 
ein  ^ferb  —  skaleczyć  konia, 
jadąc  wierzchem;  fid^   — ,  vr. 


skaleczyć   się,   jadąc  konno; 

III.  bur^rci'tcn,  va.  (§abcn) 

przebiegać  (np.  kraj)  wierz- 
chem. 

^M'x^ntmtvif  rannte  burc^, 
butd^gerannt,  l.vn.  (fein)  prze- 
biegać, przelecieć ;  II.  bltt^- 

rCnnc«    i  bu'r^tennen,    va. 

(I^aben)  1)  przebiegać  szybko 
przez  jakieś  miejsce;  2)  prze- 
bić, przeszyć,  pchnąć  szty- 
chem; jmnbn  mit  bcm  2)egen 
—  przeszyć  kogo  na  wskroś 
szpadą. 

2)u'rrf)=ne(:^cn,  ic^  rod^  burd^, 
burc^gerod^en,  I.  va.  i  vn. 
(^aben)  trącić  zapachem,  dać 

się  czuć ;  H.  burdjcie'd^en,  va. 

(^aben)  zwąchać,  węchem  od- 
szukać. 

2)tt'rd^ riefeln,  i.  vn.  (fein) 

przepływać  z  pomrukiem, 
z  szelestem;  II.  Ht^X\t'\t\Vif 
va.  (^aben)  przebywać,  prze- 
rzynać z  łagodnym  pomru- 
kiem; eä  burc^riefelt  einen  iaXi 
zimny  dreszcz    kim  wstrząsa. 

Su'rt^srinncn,  rann  burcb, 
burc^geconnen,  vn.{\t\Vi)  i  burd)« 
n'nnen,  va.  (^aben)  przecie- 
kać. 

%\\'X^X\\^,8m.  '\\ł^,pl.  »ffe, 
przedarcie  n.  na  dwoje. 

2)u'rd)ntt,  sm.  *eS,  pi.  -t, 

przejechanie  n.  konno,  prze- 
jazd m. 

2)u'rd)-roften  i  bitrdjro'ften, 

vn.  (fein)  zerdzewieć,  całko- 
wicie rdzą  pokryć  się. 

2)u'i:t^=ri)fteit,    va.  ^oüotxC) 

przesuszyć  przy  ogniu. 

2)u'r(!^=rubern,  \.  vn.  (fein) 

przepłynąć  z  pomocą  wioseł; 
II.  fid^  {dat?)  —  va.  (^aben) 
bie  §5nbe  przy  wiosłowaniu 
pokaleczyć  sobie  ręce;  III. 
fid^  — ,  vr.  przedostać  się,  wio- 
słując; IV.  burt^ru'berit,  va. 

(§aben)    przebiedz,  wiosłując. 

2)u'r(!^=rii^re«,  va.  (§aben) 

przemieszać. 

^u'rc^=nittelni  bur(|[rü'tteln, 

va.  (^aben)  przetrząść. 

S)Mr(^fii'en,  m.(l^aben)  prze- 
siać. 

2)u'r^=fiiöen  i  burt^fä'gen, 

va.  (I^aben)  przepiłować,  prze- 
trzeć piłą. 

2)u'r(^^]a(aen  i  burc^fa'Isen, 

va.  (§aben)  naaolić. 


2)tt'r(^«föuern  i  burt^fdu'ern, 

va.  (^aben)  ukwasić,  nakwa- 
sić, kisić;  ben  Xeig  gut  — 
laffen  zaczynić  dobrze  ciasto, 
by  zakisło. 

2)u'r(!^--fmtfen  i  bur(^fa«'fen, 

vn.  (fein)  i  va.  (^aben)  z  szu- 
mem przewiewać,  przelatywać 
z  szumem. 

2)u'rd)=f(^abeit  i  burd;f(^a'= 

ben,  va.  (^abcn)  przeskrobać. 

2)u'rd)=f (Ratten,    vn.    (fein) 

i    burdjfdja  üen,   m.  (^aben) 

przechodzić  jako  głos,  odbijać 
się  dźwiękiem,  głosem  napeł- 
nić. 

2)u'rdj=f(^aiien^   i.   i)  vn, 

(l^aben)  przejrzeć  na  wskroś; 
2)  va.  (^aben)  okiem  przebić; 

II.    burdjfdjttu'en    i    bit'rd)- 

ft^auen,  va.  (^aben)  przeni- 
kać, przejrzeć,  przez  skórę 
kogo  znać,  aż  do  głębi  spe- 
netrować, odgadnąć;  prze- 
patrzyć; ic^  burd^fc^aue  il^n 
wiem,  co  myśli ;  wiem,  co  za- 
mierza; wiem,  co  się  święci; 
tiefer  —  poznać  kogo  do- 
kładniej. 

3)ttr^f^au'crn,  va,  {\:,^UxC) 

przerażać,  napełniać  strachem. 

^n'r^=f^einen,  ic^  fc^ien 
burc^,  burc^gefc^ienen,  I.  vn. 
(f)aben)  świecić  przez  co,  prze- 
świecać; II.  burĄfd)ei'ne«,  va. 

(^abcn)    przebijać,    przenikać. 

2)u'r(^fd)cłnenb,  yart.  i  adi. 

przeźroczysty. 

2)ur(^f(i^e'rjen,  va.  (^aben) 

nażartować  się,  przeżartować 
się,  na  żartach  spędzić  parę 
godzin. 

3)u'rd)=fd)euern,  va.  {^a^txC) 

przetrzeć,  przeszorować. 

2)u'r(^=f Rieben,  ic^  fc^ob 
burc^,  burĄgefc^oben,  va.  (§a= 
ben)  przesunąć. 

2)tt'rd)=f (liefen,  ic§  fd^ofs 
burc^,  burc^gefc^ offen  i  bur4= 
fc^offen,  I.  1)  vn.  (^aben)  prze- 
strzelić, przeszyć  kulą ;  2)  vn. 
(fein)  szybko  przelatywać  niby 
kula;  II.  burt^ft^iC'^e«,  va. 
(^aben)  przegrodzić,  rozsze- 
rzyć, rozspacyować^  rozstrze- 
lić (w  drukarstwie). 

3)u'rd;=f(^tffett,  l.  vn.  (fein) 

przepłynąć;  II.  böri^ft^t'ffen, 
va.  (^aben)  przepłynąć. 


2)u'rtf)-fd)tnimcrn 


320 


2;u'rc^=f^ä^cu 


2)u'r(!^5f(^ii«mcrn,    i.    vn. 

(I^abcn)  przebłyskiwać,  prze- 
bijać; II.  burrfjfdii'ntmcrn,  va. 

(I^abfn)  oświecać  błyskiem. 

^u'rdjfdjlofen  i  burd)fd)Ia'= 
fen,  i)ur(iic^licf,  burcl;)ilaftn, 
I.  va.  (^aben)  przespać;  II, 
fid^  — ,  Vi\  przebyć  w  śnie  np. 
cały  czas  cłioroby. 

^U'td)f(^Iog,  sm.  «=C§,  pi. 
«fd^röge,  1)  szydło  n.,  kolec  m.; 
2)  druszlak  m.]  3)  otwór  m. 
przebity. 

bu  fc^Iägft,  er  jc^Iägt  burc|; 
fd^Iug   bur(Ą;   burd^gefc^Iagen, 

I.  vn.  (^aben)  przebić;  udać 
się,  mieć  powodzenie;  bicfeö 
©tütf  Cat  burd^gcf dalagen  ta 
sztuka  miała  powodzenie;  II. 
[xć)  — ,  vr.  przebić  sie,  prze- 
bojem iść;  III.  bu'rdbfAtagen 
i  bur^fdjla'gen,   va,' ßaUn) 

przecedzić,  przepuścić  i  zro- 
bić otwór. 

2!u'rd;[d)Ia9tudj,  sn.  «e§,  pi 

•tiid&er,   cedzidło   n.,   filtr  m. 

S^urdjfjJIä'nncIn,  i.  va.  (i^a« 

ben)  przejść  wężykowato;  II. 

bu'rd)=fdjlnnöcln,  [id^  — ,  vr. 

wężykiem  przewijać  się. 

burd^,  bur^gefd^Iid^en,  I.  vn. 
(fein)  i  fid^  —  przekraść  się, 
przemkrąć  sie,  przemycić;  II. 

!)Mrd)fd)Ici'^cn,  va.  (^abett)  ei- 
nen Drt  —  ukradkiem  łazić 
po  jakiejś  miejscowości. 

^ii'rd)=f  djile^j^cn,  va.  (^obcn) 

odwlec,  przewlec;  ftd^  — ,  rr. 
żyć  z  dnia  ra  dzień. 

^^urdifdjlM'ngen,    part.  p. 

(od  burĄfĄIingcn)  i  ad  i.  prze- 
platany, przesany. 

2)u'rd)=fd)H^en  i  bitrdjfd^Ii's 

i^tn,  va.  (l)aben)  przeciąć,  prze- 
rżnąć. 
2)u'rdj=j'djlii^fcn,  vn.  (fein) 

przemknąć  się,  uciec,  wywi- 
nąć się. 

^urd)fd)ntc'ttcrn,  va.  (^q= 

ben)  1)  zmiażdżyć;  przerażać; 
2)  z  trzatkiem  przerzucić;  3) 
bałasem    napełnić    powietrze. 

^u'r(^=fdjnciJicn  i  bur(^= 
fd)nci'ben,  ic^  jd^nitt  bur^ 
burcfefd^nitłen  albo  burd^gc=> 
fd^nltten,  I.  va.  (^aben)  prze- 
rżnąć,   przekrajać,    przeciąć; 

II.  burd^fc^nei'ben  pizejeć  na 


krzyż,  pokrzyżować;  III.  fid^ 
burc^fc^nei'ben,  vr.  skrzyżo- 
wać się. 

3^u'räjfc^nitt,  sm.  'i§,pl.  -e, 

przecięcie  n.,  przekrój  m. ;  śre- 
dnica/., sieczna/.;  profil  w  , 
przekrój  m, ;  oddział  m. ;  śre- 
dnia /.  proporcyonalna;  im 
2)urc^)d^nitt  w  przecięciu,  prze- 
cięciowo,  przeciętnie,  jedno 
z  drug^iem  licząc. 

2)U'rdjfc^ntttIt(!^,  adv.  prze- 
ciętnie, ogółem»  ryczałtem. 

2^u'r(^f  (^nitt^Iciftung,  s/.  pi. 

=en,  praca  przeciętna. 

S^itrdjfdjiiitt^notc,   5/.   pi. 

^n,  postęp  przeciętny,  klasa 
przeciętna. 

pl.  ■'punite,  punkt  m.  prze- 
cięcia. 

2^irrrf)=fd;niiffeln  i  hntä}- 
fd)nii'ffcln,  va.  (^aben)  prze- 

wąchać. 

'2)u'rd)=f<^nu^^crn  i  b«r(|= 
f(^nu'^j)crn,  va.  (l^aben)  prze- 

wąchać. 

'2^Jird)fd)0'ffcn,  adi.ipart.p. 
mit  ^^apier,  przekładany  pa- 
pierem; *c  ©d^rift,  =e  :ßet- 
tern  pismo,  czcionki  rozstrze- 
lone. 

2^u'rt^=fd)rcien,  id^  fc^tie 
butc^,  burclgefc^rien,  I.  vn. 
(I^aben)  przekrzyczeć,  zakrzy- 

czeć;   II.   burd;f(^rct'en,   va. 

(I^aben)  krzyczeć  wszędzie,  ca- 
pełnić  krzykiem. 

2)n'rd)'f  rf)rcitcn,  fc^ritt  burd^, 
burd^fdjtitten,  I.  vn.  (fein)  iść 
w  poprzek ;  II.  jburt^fc^mtcn, 

va.  (^aben)  iść  wolno,  kro- 
kiem miarowym,  wolno  prze- 
chodzić, 

2)u'rdj|=fd)iitteln,  va.  (^aben) 

przetrząść. 

S)u'rd)=fdjüttcn,  va.  (^aben) 

przesypać. 

^u'id)sfd)ti)ärnieit,    i.  yn. 

(jein)  przelatywać  z  miejsca 
na  miejsce;  II.  burcf)fd)tiJä'r* 
men,  przehulać. 

S'iirrijfdjUJCi'fcn,  va.  (i^aben) 

przebiedz,    zjeździć,  schodzić. 

2)nr(^fd)toc1ocit,  i  WiH^^ 
[rijiödgcn,  va.  {^aUn)  prze- 

marnotrawić,  przehulać. 

S'u'rdi«!  diluimmcu,  fc^iDomtn 
burd^,  burc^flt|ct)roommen,  vn. 
(fein)  i  i)urd)|(^ü)i'mmcn,  (fia- 


ben)  va.  przepłynąć,  wpław 
puścić  się  przez  co. 

2)u'rd)=f(^toi^Ctt,  I.  va.  (^a* 

ben)przepucić;  II.  bnr(^fA©t'= 
^Cn,  vr.  być  spoconym,  wil- 
gotnym od  potu. 

Si'r(^  5  f egcln,  vn.  (fein) 
i  burdjf  egcln,  va.  {\ia.htn)  prze- 
płynąć statkiem,  iść  pod  ża- 
glem. 

^u'r^  =  fc^cn,  fo^  burc^, 
burc^gefe^en;  vn.  (^abcn)  1) 
przeglądać,  przezierać,  patrzeć 
przez  co,  przepatrzyć,  zbadać, 
sprawdzić;  2)  przenikać,  zro- 
zumieć, poznać. 

2;u'r(!^=fei9cn,  I.  vn.  (fein) 

pąeząc  się  p>zeciec;  II.  bur(^* 

fri'gen,  »fci'^cn,  va.  (^aben) 

przecedzić. 

S'U'rrf^sfCin,  vn.  przejść, 
ukończyć. 

^u'rd^'fc^en,    va.    (^oben) 

dokazać  czego,  dopiąć,  po- 
stawić na  swojem ;  vn.  (fein 
i  l^aben)  przesadzić,  przesko- 
czyć. 

3)u'r(!^=fe«f3en,   vn.   i  va. 

(^aben)  przestękać. 

"^Vl'XÜ^W,  'sf.  pl.  -en,  1) 
widok  m.  między  dwoma 
przedmiotami  np.  domami; 
2)  przepatrzenie  n.,  przej- 
rzenie n.,  przeglądanie  n. 

^M'rdjfK^tig,  adi.  i  adv. 
przeźroczysty,  przejrzysty. 

2)U'rd;fl^tiöfcit,  5/  prze- 
zroczystość /. 

^  ^U'rdj=rt(!crn,t? w.  (fein)  prze- 
ciekać, przesączać  się. 

2u'r^=fiebctt  i  bur^fiebcn, 

va.  (I^aben)  przesiać  np.  przez 
przetak. 

2^n'rd)=finncn  i  burdjfrnncn, 
fann  burc^,  burĄfonnen,  va. 
(Ijaben)  w  myśli  rozbierać, 
myślą  przebiegać  co. 

2)u'r(^-fi^en,  id^  faf;  burc^, 
burd^geftffen,  va.  (Ijaben)  prze- 
siedzieć; einen  ©effel —  wsku- 
tek długiego  siedzenia  prze- 
bić, wysiedzieć  krzeeło. 

S'urc^jo'uncn,    ta.  (^abcn) 

wygrzać,  przesuszyć  na  słońcu; 
bic   93etten   —   wysuszyć  po- 
ściel. 
2?u'rd;=f)Jä^cni  b«r(^f^n'^tit, 

va.  (^aben)  przeszperać,  do- 
ciekać czego. 


2)tt'r(|i-fł>altcn 


321 


^itrc^tnc'öen 


ten,  va,  (l^aben)  roziupać  na 
dwoje,  na  wskroś,  rozszcze- 
pać. 

odegrać  całkowicie ;  próbować 
grając;  II.  ^Utti^f^iCIcn,  va. 
(I^aben)  spędzić  czas  na  gra- 
niu. 

^u'rĄ '  f^rengen   i    burt^- 

f^rCngCn,  l)  vn.  (fein)  pędem, 
galopem  przejechać,  przesa- 
dzić; 2)  va.  (I^aben)  prochem 
rozsadzić,  przesypać,  pokropić 
czem. 

2)it'rt^  =  f^Jnngen,  fprang 
burdj,  burĄiiejprungcn,  I.  vn. 
(fein)  przeskoczyć;  U.  huić^- 
f^ri'ngcn,  va.  (^afcen)  przebyć 
coś,  skacząc. 

2)u'rc^4^üren  i  bitrt^f^ü'rcn, 

va.  (^aben)  przeszukać,  śle- 
dzić w  danera  miejscu. 

2)u'rt^-ftoubcn,  l.  vn.  (la- 
bert) przesiewać  się  jak  kurz, 
przelatywać  jak  kurz,  prószyć, 
pylić;  U.  blirt^ftau'bc«,  vn. 
(fein)  pokrywać  »lę  całkowicie 
kurzem. 

2)u'rd^=ftäubcn,l.  va.  C^aben) 

przesiewać  coś  w  kształcie 
kurzu;  II.  Jjurt^ftäu'bc«,  va. 
(f)aben)  napełuiać  kurzem. 

^U'r^=ftält|jen,  va.  (I^aben) 
wychłostać,  obić  rózgami. 

S)ur(^=ftt'(^ftt  'öu'rdiftc^cn, 
id^  ftecbc,  bu  ftic^ft,  er  ttic^t 
burcb,  ftad^  burc^,  burd^ftoc^en 
i  burc^geftod^en,  I.  va.  (^a- 
ben)  1)  przebić,  przebić  na 
wylot ;  2)  przekłuć,  przebóść ; 
II.  vn.  (^aben)  bic  ©pi^c  ftic^t 
burd^  koniec  (np.  sztyletu) 
przechodzi  na  wskroś;  prze- 
dostać się,  przebić  się;  III. 
burt^ftC'^Cn,  va.  1)  utopić 
w  kim  np.  miecz  lub  nóż;  2) 
^orn  —  zboże  przerabiać, 
przerzucać. 

Surc^ftet^crci',  sf.  pi  =en, 

intryga  /.,  matactwo  n.,  kon- 
szachty m.  pi. 

2)u'rtf|sftcrfcn,  va.   (I^abcn) 

przetknąć,  przepchnąć. 

25u'r(|ftC^ICli,  fic^'  — ,  id^ 
fłel^Ie  tniĄ,  bu  [ttel^lft  bic^,  er 
\t\tf)lt  fid^  bur(§,  fta^I  mid^  burd^, 
burc^gcftotjlen,  vr.  (I^aben)  prze- 
kraść  się,  ukradkiem  się  prze- 
mknąć. 


2)u'rt^=ftcigcn,  ftieg  burd^, 
burc^(^eüiegen,  I.  vn.  (fein) 
przeieźć,  przełazić;  II.  bUtd}' 
ftei'gcn,  va.  (I^abcn)  przecho- 
dzić górami. 

2)u'rc^ftid),  sm.  "i^f  pi.  "C, 

1)  przekłucie  n.;  2)  otwór  w.; 

3)  przekop  m.,   przeszycie  n. ; 

4)  przeróbka  ^.  zbfża. 

2)u'r(^'fti(fcn  i  buct^fti'cfen, 

va.  (^abcn)  przehaftować,  po- 
wyszywać. 

Surt^ftO'C^Cll,  adi.  gąbko- 
waty. 

2)u't(^=ftöbcrnibur{^ftö'bcrn, 

va.  (Ęjaben)  szperać  po  wszyst- 
kich kątach,  wścibić  się  wszę- 
dzie, wszędzie    wetknąć   nos. 

2)ur(öftö'^ncn,  t?«.  (fiaben) 

przejęizeć,  przestękać. 

2)u'rti^sfto^en,  ić^  fto^c,  bu 
ftöBeft,  er  ftofet  butc^,  ftie^ 
burc^,  burd^gefloßen,  I.  va. 
(^aben)  przepchnąć;  ftd^  — 
przekołatać  się,  z  trudem  prze- 
być; II.  burj^fb'^cn,  va.  (t)tt. 

ben)  przebić,  przoszyć. 

2)u'rt^-ftta^icn,  l.  vn.  (^a- 

ben)  błyszczeć,  rzucać  pro- 
mienie; II.  burc^ftra'l^Ien,  va. 

(I^aben)  przenikać  promienia- 
mi, oświecać. 

Su'rd^-ftreit^cn,  flridö  burd^, 
burc^ftric^cn  albo  butd^^efłn« 
d^en,  I.  va.  (^aben)  1)  prze- 
kreślić, wymazać;  2)vn.  (lein) 
przebiegać,  przelecieć,  prze- 
wiewać, przerzynać;  H.  bUCf^^^ 
ftrci  (^Cn,  va.  (^abcn)  prze- 
biedz,  przewędrować. 

2)urc^ftm'd^ung,  sf.pl.  «en, 

przekrt-ślenie  n. 

2)u'r(^  =  ftreif  en  i  bur(^= 
ftrcifen,  ra.  (^aben)  i  vn.  (jctn) 
1)  przelecieć,  przebyć,  zwie- 
dzić; 2)  krążyć,  grasować. 

2)n'r(^ftnt^,  $m.  »e§,    pi. 

"i,  1)  przemazanie  n.;  2)  — 
ber  SSögel  ciąg  m.,  przelot  m. 
ptaków. 

S)n't(^=ftrömen,  l.  vn.  (fein) 

płynąć  przez  co,  przepływać; 

Ii.  burt^ftrij'men,  va.  (|abcnj 

przepływać. 

2)u'röi4tubtcren,  va.  (^aben) 

przejść  co  z  uwagą,  dokładnie 
się  z  czem  obeznać, 

'Su'rdjftürmen,  vn.  (fein) 
i  burc^ftü'rmen,   va.  (tiaben) 

przelatywać  gwałtownie,  niby 


3  ni  en  ber,  3)ciitfc^*^oInifcf)e8  SBorterouĄ. 


burza,  wzruszyć,  wzburzyć, 
zachwiać,  zawichrzyć,  rozko- 
łysać. 

^U'rt^sftÜrjen,  vn.  (fein) rap- 
tem ruuąć  pi  zez  co,  wpaść, 
zapaść  się  błyskawicznie ; 
przedrzeć  się. 

2)n'td^=fuc^en  i  butc^fu't^en, 

f)a.  (^abenj  przeszukać,  poszu- 
kiwać,   zbadać,    przetrząsnąć, 

2)urdLi|ii'(l^ung,  sf.  pi.  =cn, 

poszukiwanie  >t.,  śledztwo  n., 
rewizya  /.,  badanie  n.,  prze- 
trząsanie n. 

Znrt^fü'^en,    va.    (^abcn) 

osłodzić  na  wskroś. 

^u'r^=tanjen,  l.  vn.  (^aben 

unb  feta)  przetańczyć  w  po- 
przek; II.  va.  (^aben)  aHe 
%äv^t  —  brać  udział  we 
wszystkich  tańcach ;  III.  burd^"* 
ta'n^en,  va.  (^aben)  bie  ^lad^t, 
spędzić  noc  na  tańcach. 

^n'xń)^iotm,  i.  vn.  (fein) 

pędzić  z  szumem;  U.  Öntfä^* 
toben,  va.  (I^aben)  szumieć, 
hałasować  po  jakiemś  miejscu, 
z  hałasem  przepędzić  czas ; 
alle  beine  ©d^merjen  l^abc  id^ 
burc^getobt  wspólnie  z  tobą 
odczuwałem  burze,  jakie 
wstrząsały  twem  sercem. 

2)Urd^tii'ttett,  ra.  (I^aben)  roz- 
legać się,  napełnić  odgłosem^ 

^n'xć)'tt(iQtn,  ic^  trage,  bu 
łragft,  er  tićigt  burc^.  trug 
burĄ,  burd^getragen,  va.  (^a* 
ben)  przenieść,  przenosić. 

2)M'rt(;=tränfeln,  t?n.  (fein) 

przeciekać. 

S)n'rd^=träumcn  ibur(3^trä'n= 

nten,  va.  (^aben)  czas  spędzić 
na  marzeniu,  przemarzyć.  • 

2)u'r^streibcn,  trieb  burd^, 
burc^getrieben,  va.  (^abcn)  1) 
przeganiać,  przepędzić;  2)  do- 
kazać,  dopiąć. 

2)n'r(^=treten,  ic^  trete,  hu 
trittft,  er  tritt  burc^,  trat  burc^, 
burd^getreten,  I.  va.  (^aben) 
przedeptać,  wydeptać,  podrzeć; 
II.  vn.  (fein)  przestąpnąć  na 
wskroś;  III.  hüXäjUtttn,  va. 
(^aben)  ugniatać  stopami  np. 
glinę. 

2>m:(^trie'ben,  adi.  i  adv. 

wykrętny,  chytry,  szczwany, 
frant,  kuty  na  wözystkie  (czte- 
ry) nogi,  lis,  przebiegły. 

21 


2^urĄtnc'I)cn^ctt 


322 


2)ii'rrfurf)t 


^«rr^trie'bcn^eit,  sf.  prze- 
biegłość /. 
2)u'rt^  »triefen  i  bu'rt^=tro= 

p^tU,  vn.  (fein)  przeciekać,  ka- 
pać przez  co. 

2)Ur^  Itni)  blir^,  na  wylot, 
zupełnie,  na  wskroś. 

2)u'r(^=tDa(^en  i  burtl^ioa'- 

C^en,    va.   (^aben)  bie  Diac^t, 

czuwać,  nie  śpiąc,  cała  noc 
przeczuwać. 

35U'r(^Ö)a^Ö,   sn.   albo  sm. 

•■feS,  (rośl.)  zajęcze  uszko  n., 
barwinek  m. 

2)u'rfi^=üjadjfen,  iĄ  wac^fe, 
'b\x  lüäc^feft,  er  wächst  burd^, 
rouc^ö  burt^,  burc^geroad^fcn 
Ober  bui-Ąraac^fen,  I.  va.  yi^a- 
ben)  i  vn.  (fein)  róść  przez  co, 
przerastać;  II.  bUr(^ti)a'(I)fen, 
va.  (I^aben)  rosnąć  to  tu,  to 
tam;  ein  mit  j$ett  burc^wat^- 
fcncä  S^Ieifd^  sztuka  mięsa 
przerastała,  tłustościa  prze- 
rosła. 

2)ur'd)=tDaIfen  i  bur(f)tDa'I= 

fen,  va.  (^aben),  1)  przefolo- 
wać;  2)  przewałkować  kogo, 
wały  komu  sprawić,  wygrzmo- 
cić, 

%Vi'x^^mtt\\,  1.  vn.  (fein) 
przechodzić,    przebiegać ;    II. 

bur(^U)a'üen,  va.   (^abcn)  i) 

przechodzić;  2)  przyprawiać 
o  gniew,  podniecać. 

S)u'rtl)=tt)ätsen,  va.  (^aben) 

przetoczyć. 

2)n'r(^=U)anbern,  vn.  (fein) 
i  burttitoanbern,  va.  (^aben 

albo  fem)    przewędrować. 

;S»u'r(^-ti)ätmen  i  bur^öjä'r= 

xdtVif  va.  (^aben)  rozgrzać,  za- 
grzać. 

2)u'r(^=töaft^en,  i.  va.  (^a- 

ben)  1)  myć  jedno  po  dru- 
giem,  prać  wszystko ;  2)  spę- 
dzić np.  noc  na  praniu;  3) 
zniszczyć  ciągłem  praniem ; 
U.  fic^  {dat.)  —  bie  ^änbe  obe- 
trzeć sobie  ręce  przy  praniu. 

^ur^toä'ffcrn,  va.  (^aben) 

przemoczyć,  namoczyć,  zwil- 
żyć. 

3^tt'rd)=t0(rten,  vn.  (fein) 
i  bnrdjujo'ten,  va.  (^aben)  prze- 
brnąć, w  bród  przejść., 

^u'rd)=uiet»tn,  rcob  burd^, 
burct)gen)oben  i  vothit  burc^, 
burc^geroebt,    I.    va,    (^aben) 


przetkać;  II.  burj^ttt'kn, 
wplatać,  wkręcać. 

^n'rd)ö)erj/»m.  -eS,  pi.  »e, 

przejście  n. 

Surt^tijeg  i  bn'rt^meg,  adv. 

powszechnie,  zawsze,  wszę- 
dzie. 

2)u'rd)=ti)e^en,  I.  vn.  (^a« 

ben)     przewiać,    przewiewać; 

II.  burdjtoe'^en,  i  bu'rc^roel^en, 

va.  (I^abcn)  przeniknąć  powie- 
wem, wiatrem. 

2)u'rd)=öJci(^ett  i  binrc^toei'= 

^en,  I.  rn.  (fein)  przemoknąć, 
zmięknąć;  II.  va.  (I^aben)  wy- 
moczyć, nawilgocić,  zmięk- 
czyć. 

2)tt'rd)=ti)einen  i  bnrt^ttiei'« 

HCn^  va.  (^aben)  na  płaczu 
spędzić,  przepłakać. 

2^u'rd)=tt)crfcn,  ic^  «erfe,  bu 
roirfft,  er  ratrft  burd^,  warf 
burc^,  burd^gerootfen,  va.  (^a» 
ben)  przerzucić. 

2)u'rd;=tDe^en,   va.  (^aben) 

wytrzeć  ostrzeniem. 

2)n'rd)=U)inben,  roanb  burc^, 
burd^geraunbcn,  1.  va.  (I^aben) 
przewindować,  przewić;  II. 
|td^  —  vr.  przeleźć,  wykrę- 
cić się  przez  co,  wywinąć  się, 
pchać  biedę,  wydźwignąć  się 

z   biedy;  III.   burd)tt)i''nben, 

va.  (^aben)  przeplatać,  prze- 
wlec czem. 

^H'rd)=tt)intern  i  bnrd^tiji'n= 

tern,  I.  va.  {^a\>tn)  przezimo- 
wać kogo;  II.  vn.  (i)aben) 
preepędzić  zimę. 

2)nrd^n)i'röclit,  I.  va.  odbi- 
jać się  przez  powietrze,  krę- 
cić się  w  powietrzu,  z  hu- 
kiem   przerzynać    powietrze ; 

II.  bn'rri)ü)irkln,    vn.  (fein) 

przebyć  jakąś  przestrzeń,  wi- 
rując, kręcąc  się. 

ŻMrd)U)i'rfen/l.  ta.  (^aben) 

1)  zagnieść  ciasto,  zamiesić 
chleb;  2)  przerabiać  np.  zfo- 
tem  tkaninę;  przeplatać;  II. 
bn'rd)=U)ivfcń,  vn,  (^aben)  dzia- 
łać w  poprzek,  przeciwdzia- 
łać; baS  Seben  — ,  va.  być 
czynnym  całe  życie. 

^n'rdj=ü)ifd^cn,  I.  va.  (^a«= 
ben)  przetrzeć;  II.  vn.  (fein) 
prześlizgnąć  się,  przemknąć 
się. 

'^n'rd^=ujiil)Iett  i  burriiüwi'I)= 

len,  va.  {\)(x\>tw,)  przenurtować, 


przekopać,  ryjąc ;  przegmerać ; 
przewracać  np.  papiery. 

^u'rd)»urf,   sm.   »eś,  pi. 

-njürfe,   przerzut  m.,    arfa  /., 
przetak  m. 

^u'rt^=n)iit^en  i  burdittii'- 
t^en,  va.  (^aben)  z  wściekło- 
ścią przebyć,  przeszaleć. 

2)u'rdH3al)Icn  i  burt^^ä'^tc«, 
va.  (I^aben)  przeliczyć,  przera- 
chować. 

5)n'rt^=3e(^en  i  bitr(ö5C'(öen, 

va.  (ffaben)    spędzić   na  piciu 
np.  wieczór. 

S)u'rd)=3te^en,  gog  but(^, 
burc^gegogen,  I.  va.  (^abcn) 
1)  przewlec,  przeciągnąć,  prze« 
włóczyć;  2)  nicować,  kryty- 
kować, szydzić,  drwić,  ipić 
z  kogo;  II.  vn.  (fein)  prze- 
chodzić, ciągnąć  przez  co,  bie- 
gać, jeździć  po  kraju. 

Śinrd)3U'(!en,    va.    (^aben) 

drganie  sprawić  przechodząc, 
wstrząsnąć. 

^U''rd)5ug,  sm.  ^t^,  pi  .-jüge, 
przejście  n.,  przechód  w.,  prze- 
jazd m.,  przeprawa  /, 

2)n'rd)=5tt)flngen,  ra.  (t)abcn) 

i  fic^,  vr.  przecisnąć  (się). 

2)u'r^=3tt)ingen,  a^^ng  burd^, 
burc^gegtöungen,  va.  (tiaben) 
przecisnąć,  przeforsować. 

dürfen,  ic^  barf,  tu  barfft, 
er  bart  roir  bürfen,  burfte, 
geburft,  vn.  (^nbcn)  śmieć, 
mieć  pozwolenie  na  co,  mieć 
wolność  zrobienia  czego,  módz ; 
id^  barf  nic^t  nie  wolno  mi; 
barf  iĄ  nac^  ber  Urfad^e  fra« 
gen  czy  wolno  mi  spytać 
o  przyczynę;  barf  idĘ)  czy 
mogę,  czy  wolno  mi ;  er  burfte 
ftd^  bamit  begnügen  prawdo- 
podobnie może  na  tem  po- 
przestanie. 

2)ii'rfttn,  adi.  i  adv.  1) 
bieduy,  niedostateczny,  po- 
trzebujący; 2)  nikły,  chudy, 
nikczemny,  maruy. 

2)Ü'rftig!ctt,  sf.  niedosU- 
tek  m.,  bieda  /.,  potrzeba  /. 

2)Ürr,  adi.  suchy,  chudy; 
mit  biirren  3i>orten  prosto, 
wręcz,  bez  ogródki. 

^ii'rre,  sf.  susza  /.,  po- 
sucha /.  [chudy. 

S'ii'rrleibin,    adi.  wyschły, 

2^ii'rrfuri)t,  sf.  suchoty  2>Z., 

wyschnienie  n.  ciała. 


J 


2)ü'rmur5 


323 


(g'ljcnfotocmg 


^Ü'rrtDUrj,  sf.  chlasta wa/., 
rdest  m. 

3)urft,  sm.  »cS,  pragnienie 
n. ;  ben  —  Xöfc^en,  fttUeti  ga- 
sić pragnienie. 

2)n'rfłen  i  bii'rftcn,  yn-  (^a= 
ben)  pragnąć;  ic^  burfte  lub 
mid^  butftet  pić  mi  się  chce; 
nad^  33Iut  —  pragnąć  krwi. 

2JU'rftig,  adiec.  i  adv.  pra- 
gnący, spragniony;  —  ^i\n 
mieć  pragnienie. 

^U'fel,  sm.  =§,  zawrót  m., 
upojenie  n.,  zachwyt  m.  aż 
do  nieprzytomności. 

2)U'fcItg,  adi.  i  adv.  upo- 
jony, osłupiały,  ogłupiały;  -^ 
tnad^en  rozmarzyć;  —  roerbcn 
być  odurzonym. 


2)Ü'ftcr,  adi.  i  adv.  ciemny, 
ponury,  pochmurny,  posępny, 
smutny. 

SÜ'ftCrl^Cit,  sf.  ciemność/., 
ponurość  /,,  osowiałość  /., 
smutek  m. 

iSÜli^Cn,  sn.  -§,  pi.  —,. 
1)  trojak  m.,  dydek  w.;  2) 
tutka  /.,  trąbka  f. 

S)Ü'tC,  «/i??.  =ttżl)  ładu- 
nek m. ;  2)  trąbka  /.  z  pa- 
pieru, tutka  /. 

25Ü'ten  albo  WitVit  vn.  (^a- 
ben)  trąbić. 

2)u'^brnber,   ^w.  «=0,   p?. 

=brüber,  przyjaciel  m.  poufały, 
z  którym  się  tykamy,  pan  brat. 
2!U'$en,  w.   (^aóen)  tykać 
się,  być  na  ty,  bratać  się. 


2)u'^enb,  sn.  =eg,  _pZ,  -e, 
tuziu  sm. 

^U'^cnböJCifC,  adv.  tuzi- 
nami, robotą  tuzinkową,  nie- 
dbałą. 

2)Uibrubct  zob.  ©upruDcr. 
S)U5Cn  zob.  2)u|en. 
2)t)ntt'OTif,  sf.  dynamika/., 
nauka  o  działaniu  sił. 

2)^tta'mtf^,  adi.  i  adv.  dy- 
namiczny, 

^^na'ft,  ^»».  -en/  jóZ.  *en, 

dynasta  w.,  Władca  w?.,  książę 
w.,  król  m. 

nastya  /.  <i  • 

^^^cntcriC,  sf.  pi.  -n,  dy- 

senterya  /.,  biegunka  f. 


(£. 


©,  piąta  litera  alfabetu. 

®'6bC,  */.  pi'  =n,  opada- 
nie n.  morza,  odwrót  m.  mor- 
ski,   odpływ    m.,    odlew   tw. ; 

—  unb  ^lut  wzbieranie  i  opa- 
danie morza. 

6'bben,  vn.  (Caben)  opa- 
dać; bag  3J?cer  ebbt  morze 
opada. 

(5'bcn,  I.  ac?t.  1)  równy, 
gładki;  ein  »er  SBeg  równa 
droga  /. ;  —  mad^en  równać ; 
cr  roei^  oHe  Serge  —  gu  ma= 
(f)Cn  on  umie  krzywe  drogi 
prostować;  2)  akuratny,  skru- 
pulatny, punktualny;  ein  »er 
^enfc^  skrupulatny  człowiek 
m.]  II.  adv.  1)  właśnie,  do- 
piero, dopiero  co;  cr  ift  — 
angefommen  dopiero  co  przy- 
szedł; er  ift—  abgereist  właśnie 
odjechał ;  baś  rooUte  id^  — 
jagen  właśnie  to  chciałem  po- 
wiedzieć;  roarum   nennft   bu 

—  tttid^?  czemu  właśnie  mnie 
wymieniasz?  baä  i[t  mir  — 
red§t  to  mi  się  właśnie  po- 
doba ;  —  barum  właśnie  dla- 
tego; 2)  koniecznie  ;  man 
miifg  ni^t  ~  reic^  [ein,  um 
glüdfrid^  ju  fein  nie  trzeba 
być  koniecznie  bogatym,  żeby 
być  szczęśliwym;  baś  ift  — 
nid^t  nor^roenbig  to  nie  jest 
koniecznie  potrzebne;  3)  cza- 
sem służy  tylko    do  nadania 


większej  mocy  jakiemu  wy- 
razowi :  gefd^ie^t  bir  —  red^t 
dobrze  ci  tak ;  id^  roiU  mic^ 
—  nic^t  gro^  mad^en  nie  chcę 
się  tern  chlubić. 

'©'bcnbaum,    sm.  «eg,  pi. 

«bäume,  heban  w.,  drzewo  n. 
hebanowe. 

G'bcnbUb,  sn.  «eś,  pi.  ^n, 
obraz  m.,  wizerunek  m.y  por- 
tret m.',  er  ift  baś  —  feines 
23aterS  jest  istnym  obrazem 
swego  ojca;  ber  3Kenfd^  ift 
baS  —  ©Otteö  człowiek  jest 
na  podobieństwo  Boga  stwo- 
rzony. 

CTcnbiirtig,  adi.  równo- 
rodny,  równego  rodu,  równy 
rodem. 

(g'benöüriigleit,  sf.  równo- 

rodność  /. 

(Sbcnba'^C'r,  adv.  l)  właśnie 
stąd;  2)  właśnie  dlatego. 

tebcnba'malS,  adv.  właśnie 
wtenczas,  właśnie  wtedy. 

(CbCnbafcIbft,  adv.  właśnie 
tu. 

S^Cttbcrf  elbe^  =bieferbe,»ba§' 
felbe,  adiec.  i  pronom.  tenże, 
tenże  sam,  właśnie  ten. 

^hVXWxif/  adv.  właśnie 
tara. 

(5'bCnC,  sf.  pi.  =n,  równina 
/.,  równia/.,  płaszczyzna/.; 
fd^iefe  —  płaszczyzna  /.,  ró- 
wnia /  pochyła. 


ß'bcnett,  va.  (^aben)  =  ®b* 
ncn. 

S'tlßlicrbig,  adiec.,  parte- 
rowy, położony  na  samej 
ziemi. 

GbCUfaK^,  adv.  także,  za- 
równo. ;     V       .■\. 

^  S'bcn^cit,  sf. ' pi! '  »en,  i ) 

równość  /. ;  2)  gładkość  /. 

@'bcnljoIj,  sn.  seä,  drzewo 
n.  hebanowe. 

G'öenmaj),  sn.  -eź,  pi.  =c, 

proporcya  f.,^  symetrya  /., 
współmierność  /.,  należyty 
stosunek  m.  poszczególnych 
części  do  siebie  i  do  całości, 

fe'benmä^ig,  i)  adi.  pro- 

porcyonalny,  odpowiedni,  sto- 
sowny; 2)  adv.  =  ebenfoüg, 
również,  podobnież ;  cr  f)Cit 
mic§  —  betrogen  podobnie 
i  mnie  oszukał. 

©'bcnfo,  adv.  tak  samo, 
także  tak,  równie;  cr  ifl  — 
groft  al3  id^  on  jest  równie 
wielki  jak  ja ;  —  geüeibet 
tak  samo  ubrany. 

^'bcnfObiCl,  adverh.  także 
tyle;  baö  iDitt  —  jagen  atś 
roenn  bu  ...  to  znaczy  tyle, 
jak  gdybyś  .  .  .  .,  ł-.r-.-:;' 

g'beöfötocnifl/  adv.  ^  «ta, 

wyraża  się  przez  „tak"  lub 
„równie"  z  negacyą;  bafS  id^ 
baS  nid^t  roeife,  barfft  bu  bid^ 
—  TOunbern,  a(§  menn  ic^  .  . . 

21* 


^'Bcmtng 


324 


S'bclftrtntg 


że  tego  nie  wiem,  równie  się 
temu  dziwić  nie  powinieneś 
jak  erdybym  .  .  , 

(S'öenunft,  sf.  pi.  -en,  = 
©btiung. 

S'ftcnttJett,  adi.  i  adv.  ró- 
wno o(iJef»iy  (-le). 

©'bcnUJeitig,  adiec.  i  adv. 
=  ©benineit. 

S'öcnjettig,  adi.  i  adv.  = 
©Icidigeitig. 

@'t)Cr,  sm.  "^f  pl^TTf  ^zik 
W.,  kiernoz  7».,  odyniec  w. 

@'I)Crc|(!^C,  sf.  pi.  ^n,  ja- 
rząb m.,  jarzębina  f, 

(5'Bcrraute;  «/.  pi  «=n,  boże 

drzewko  w. 

(rosi.)  dziewięćsił  m. 

^'intUf  va.  (^abcn)  równać, 
wyrównać. 

^'dnung,  5/.  pi.  -en,  ró- 
wnanie n.,  wyrównanie  n., 
plantowanie  n. 

@t!|auffte'rcn,  va.  i  vr.iyvy- 
maw. :  eszofiren)   =  ©r^i^en. 

@'(!^0,  ÄM.  »ä,^?.  »ä,  echo  w., 
odgłos  m. 

S'(^f  e,  sf.  pi.  -n,  =  @ibc(|fc. 

(5'^t,  adiec.  prawdziwy, 
istotny,  niesfałszowany,  nie- 
podrzucony,  czysty;  »e§  ©olb 
szczere  złoto ;  =er  SB  ein  nie- 
fałszowane  wino;  «>cr  35eft| 
niewadliwe  posiadanie  ;  «=cr 
^ejt  autentyczny  tekst. 

4'(?^tI|Cit,  5/.  ^?.  -en,  pra- 
wdziwość /. ;  btc  —  einet 
Urfunbc  prawdziwość  doku- 
mentu. 

®'r!,  sn.  -(e)g,  pi.  «en, 
=  &cfe. 

(5'(!banb,  sn.  =eS,  p?.  -Bän- 
ber,  klamra/,  u  krawędzi  (np. 
kufra). 

^'(fd^Cn,  sn.  =J8,  p?.  —i 
rftm.  od  (Sde,  kącik. 

©'dc,  5/  pi.  »n,  1)  kąt  w., 
kant  m.,  krawędź  /.,  róg  m.\ 
in  eine  —  fried^en  wleźć  w  kąt, 
ticiec ;  man  jud^t  il^n  in  allen 
•n  szukają  go  po  wszystkich 
kątach;  um  bie  —  gc^en  gi- 
nąć, przepaść;  eś  fommł  ntd^ts 
urn  bie  —  nic  nie  ginie,  nic 
nie  przepada;  eö  fel^It  tttt 
atten  -n  unb  ®nben  gdzie 
tkniesz,    to   czegoś    braknie; 


hl&^i  ber  SBinb  au§  ber  —  ? 
10  z  tej  strony  wiatr  wieje? 
2)  (w  mowie  posp.)  kawałek 
m.  drogi  ;  eS  ift  nur  eine 
fleinc  —  bi§  bal^in  tylko  mały 
kawałek  drogi  do  tego  miejsca. 

®'rfcn,  va.  (^aben)  zgiąć 
w  kąt,  zagiąć. 

6''tf cnftc^cr,  sm.  "%,  pi. '—, 
narożnik  m. ;  człowiek  m.  na- 
jemny, tragarz  w.,  drążuik  m. 

(g'rfcr,  sf.  pi.  -n,  =  eic^el. 

©'tffCtte,  sf.  pi.  sn,  pilnik 
m.  g-raniastv,  kanciasty. 

(£'tffenfter,  ^n.  ^^^  pi.  —, 

okno  n.  narużue. 

^'ff^ÖMÖ,  sn.  =fc§,  pZ.  -Pu^ 
fer,  dom  m.  narożny,  kamie- 
nica /.  narożna. 

(5'rfi(^t,  adi.  i  at/v.  =  @(!ig. 

@'tfig,  adi.  i  adv.  grania- 
sty (-0),  rugaty  (-o),  kancia- 
sty (-0);  ein  =tr  ^iKenfd^  czło- 
wiek m.  niezgrabny,  niezgra- 
biarz  m. 

(5'(f!^fCtt,  >/.  J)?.  =en,  gra- 
nia stośc  /.,  kańciaatość  f. 

(5'(f!a(|e(,  8}.  pi.  *n,  na- 

rożny  katel  m.,   narożnik  m. 

^'tfl0(]^,  sn.  «eS,  pi  «Ib'c^er, 
dziura/,  narożna  (w  bilarze); 
einen  33att  in§  —  fpielen  grać 
bilę  jaką  do  ostatniej. 

©'(f^jfdlcr,  sm.  -§,  pi.  — , 
=  ©cffäule. 

(?'tf)jla^,  sm.  '.t^,pl.'.^Xö.^t, 
miejsłce  n.  rogu,  w  rogu. 

^'(ff (iule,  sf.  pi.  =n,  słup  m. 
narożny,  filar  m.  narożny. 

^'(ffd^ran!,    sm.  «es,   pi. 

»fcbronfe,  serwantka  /. 

(5'lfftCl|Cr,  sm.  .§,  pi  —, 
=  (Sdtcnueljcr.  | 

(g'rfftcin,  sm.  «(e)§,  pZ.  «e,  [ 
kamitń  m.  narożny,  węgielny,  i 
narożnik  m.  i 

(5'tfftubc,  ąf.  jpZ.  -n,  pokój 
m.  nardżny,  izba  /.   narożna.  I 

(5'lf  ftti^e,  sf  pi  =n,  szkarpa  ; 
/.,  po<lpoia  /.  narożna. 

@'tfttf(^,  sm.  eeö,  pi  -e, 
stół  m.  narożny. 

(g'rf^aljn,  Äwt.  -eö,  ^Z.  «saline, 

ząb  m.  narożny,  kieł  w. 

©Clöta'nt,  adt.  i  arfv.  ude- 
rzający (-0),  bijący  (-o)  w  oczy, 
głośny  (-0),  świetny  (-ie);  ein 
•er  %(l\l  zdarzenie  n.  bijące 
w  oczy;  auf  »e  3Q3etje  w  spo- 
sób uderzający,  świetnie. 


j  G'btl,  adi.  i  adv.  1)  szla- 
checki, szlachetny  (-ie),  szla- 
chetnego rodu;  oon  ebler 
©eburt  szlachetnego  rodu ; 
ebler  §err  szlachetny  panie; 
(Sbler  t)on. . .  szlachcic;  eblen 
©efc^tec^tcS  szlachetnie  uro- 
dzony, szlacheckiego  rodu ;  eblc 
9J?elaÜe  szlachetne  kruszce; 
bie  eblen  5?örpert^eite  szla- 
chetne części  ciała;  2)  szla- 
chetny, znakomity ;  etn  ebler 
SWenfd^  szlachetny  człowiek 
m.',  ebic  ©efinnung  szlachetny 
sposób  myślenia. 

(S'bClbÜrtig,  adi.  szlache- 
tnetro  rodu. 

^'bClbome,  sf  pi  «=n,  dama 
/.  wysokiego  pochodzenia, 
szlachetnego  rodu. 

(5'bclbenfcnb,  adi.  szlache- 
tnie myślący,  szlachetnego 
serca. 

(£'belfrau,  sf  pi  «en,  = 
©belbame. 

©'bcigcborcn,  adi.  =  ©bel» 
bürtig. 

©'belgefmnt,  adi.  =  ©ber- 
benfen^. 

(5  bcl^crjtg,  adi.  ==  ®bel« 
benfe;  D. 

©'bcII^Of,  sm.  -e§,  pi  *l^öfe, 
dwór  m.  szlachecki,  dwór  m. ; 
er  ^at  an  ©bell^öfen  gebient 
służył  po  dworach. 

©'beling,  sm.  »§,  pi  -e, 

szlachcic  m.,  sztachetka  m. 

(S'Mtmht,  sm.  -n,  pi  «n, 
paź  m. 

(?'belfne(fit,  sm.  «eS,  pi  «»e, 

giermek  m. 

©bcllcbcrfrout,  sn.  't^,pl. 

«träuttr  (rośl.)  wietrznica/^ 
przylaszczka /.,  wilcza  stopa 
/.,  zawilec  m.  trojanek. 

(5'bcJmann,    sm.  -e§,  pi 

•leute,  szlachcic ;p?.  szlachta/ 

©'bclmänntf(^,  adi.  i  adv. 

szlacbeeki,  po  szlachecku. 

6'bClmutll,  sm.  «eä,  wspa- 
niałomyślność /.,  umysł  m. 
szlachetny,  wspaniały. 

©bClmÜt^tg,  wspaniało- 
myślny (-nie),  szlachetny  (-i©), 
wspaniały  (Ie). 

fe'bclftnn,  sm.  -(e}§,  wspa- 
niały, szlachetny  sposób  m. 
myślenia. 

©bclfinnig,  adiec.  i  adi\. 
wspaniałomyślny  (-ie). 


g'bclftciit 


325 


(B'\)thmb 


(5'bclftcin,  $m.  =(e)3,  pl.  ^e, 

drogfi  kami^ń  m. 

(S'bclftcinlianbcl,  sm,  »g,  bau- 

del  m.    drog-inii    kamieniami. 

©'öelftcin^änblcr,  sm.  »g, 

j?;.  — ,  handlujący  m,  drogimi 
kamieniami. 

^bclftoff,  sm.  -(c)ä,  jpl.  -e, 
drog-a  materya  /. 

(^'ttiXOti^,   sn.  szarotka  /. 

©ben*  sn.  "ä,  bez  pl.^  eden 
m.,  raj  w. 

edykt  m.,  ukaz  m.,  pismo  n. 
wzywające,  wezwanie  n.  przez 
pisma  pnbljczne. 

ßbi'Ctmä^tg,  adi.  i  adv. 
poHłusr  edy  ktu,  edyktalny  (-ie). 

@biC'rcn,  va.  (t)obcn)  wy- 
dawać (Hziela,  książki). 

©ÖitiO'n,  5/.  pL  "^n,  edy- 
cja /.,  wydanie  n.   (książki). 

(£bitio'n^|)fli^t,  s/.  pi.  «en, 
obowiązek  m.  wydania  (jakiej 
rzeczy). 

@'5Uor,  sm.  -S,  pi  «=to'rcn, 
edytor  w,,  wydawca  m. 

@bucatio'n,  sf.  pi.  -en,  = 

SffCct,  I.  sm.  *eg,  pi.  »e, 
efbkt  m.,  skutek  w.,  wraże- 
nie n.;  II.  bic  Effecten,  Ä». 
^/.  1)  efekta  n.  pi..,  rucho- 
mości f.  pi.,  sprzęty  m.  pi. ; 
2)  efekty  m.  plj  tyle,  co  pa- 
piery kredytowe. 

(£|fc'cten6(Jrfe,  sf,  pi.  -n, 


(ggalifiC'rcn,  va.  zaopatrzyć 
w   wyłog-i. 

©galific'rung,  «/.,  pi  «m, 

wyłog-i  m,.  pi 

©golttä't,  sf.  pi  «en,  ró- 
wność f. 

®'9Cl,  «w.  =g,  i)Z.  — ,  = 
»lutfg.'I. 

(S'gcUraut,  »n.  »eg,p?  «»Mu» 

ter,  (rośl.)  bażanowiec  pienią- 
żnik  m. 

^'mr  «/■  Pl'  =«/  trona  /. 

S'pgcdalfcn,  «w.  -s,  p?.  — , 

bronica  /.,  deska  /.,  w  której 
tkwią  kołki  u  brony. 

©'ggcgartctt,  sm,  »g,  ^?. 

«gärten,  rola  /.  drzewem   za- 
rosła. 

g'ggcn,  va.  (^aben)  bro- 
nować, włóczyć. 

(g'ggcr,    äw.    «g,  jp/.   — , 

bronujący  m. 

ß'gg'eja^K,   «w.   (*e)g,  pi 

-jä^ne,  ząb  u  brony,  ząb  od 
brony. 

(£goi'graug,    «w.    —,   pi 

©gotsmen,  egoizm  /w.,   samo- 

lubstwo. 
ßgol'ft,   sm.   'tn,  pi  »en, 

egoista  m.,  samolub  m. 
I  ®goi'fti[(^,  adi.  i  adv.  ego- 
I  istyczny  (-ie),  samolubny  (-ie). 
1  (^\^f  adv.  (u  poetów  i  w  mo- 
I  wie  posp  )  =  @^e  I. 
I  (£'!^C,  I.  adv.  nim,  wprzód 
j  niż,     zanim;    id^    möchte    i^n 

noc^  \ef)in,  —  ic^  fterbe  chciał 


giełda/,  (na  której  handluje  j  bym  go  jeszcze  widzieć,   nim 


się  papierami  kredytowymi, 
w  przeciwstawieniu  do  :  2Ba= 
renbörfe  g-ieWa  towarowa). 

@ff c'ctcncour§,  sm.  =[eg,  pi 

s\e,  kurs  m.  papierów  kredy- 
towych. 

©ffe'CtCnl^anbcl,  sm.  =g,  han- 
del m.  papierami  kredyto- 
wymi. 

©ffCctenrnarft,  sm.  »eg,  pi 

«=märhc,  targ  m.  papierów 
kredytowych. 

(gjfcct^aftfjcrci',  sf.  pi.  nn, 

uganianie  n.  za  efektem. 

@ffecti'Ö(C),  adiec.  i  adv. 
istotny  (-ie),  rzeczywisty  (-eie). 

©ffcctuie'rcn,   va.  (^aben), 

wykonać,  wykonywać,  egze- 
kwować. 

^Qd'if  adi.  i  adv.  równy 
(-ie),  jednaki  (-o);  baś  łft  mit 
—  to  mi  wszystko  jedno. 


umrę;  compar.  t%tXf  wprzód, 
prędzej,  raczej,   wcześniej;  je 

—  be[to  beffer  (lieber)  im  prę- 
dzej tem  lepiej ;  ec  xo<xx  — 
ba  alg  bu  on  był  wcześniej 
tu  niż  ty ;  —  rolÖ  id^  fłerben, 
alg  bag  t^un  wolę  raczej 
umrzeć,  niżbym  to  miał  uczy- 
nić; ne^mt  mir  —  bag  Scben 
zabijcie  mnie  raczej  ;  bag  löfgt 
fiĄ  —  f)Ören  to  już  prędzej 
daje  się  słyszeć;  ic^  ftc|e  nic^t 

—  auf,  big  er  mit  nic^t  rotber^ 
fpric^t  nie  wstanę,  dopóki  mi 
się  nie  sprzeciwi ;  superl.  flllt 

C^cftcn,  aufg  e'^cfte,  C^cftcag ; 
c^efter  %a^i  lada  dzień;  mit 
bem  el^cften  przy  pierwszej 
sposobności;  id^  roat  am  e^e« 
ften  ^tcr  byłam  pierwszy  tu- 
taj ;  II.  sf.  pi  -n,  małżeństwo 
n.;  eine  —  ftiften  skojarzyć 


małżeństwo;  jemanbem  feine 
^od^tet  jur  —  geben  dać  komu 
córkę  za  żonę;  in  bet  —  le- 
ben być  żonatym,  żyć  w  sta- 
nie małżeńskim;  in  bie  — 
treten  wstąpić  w  stan  mał- 
żeński ;  aufeet  ber  —  leben  żyć 
w  bezżeństwie;  Himl —  mał- 
żeństwo cywilne;  obligatorifd^e 
(Stoil —  małżeństwo  cywilne 
obowiązkowe  ;  Sflotl^ciüit — 
małżeństwo  cywilne  z  koniecz- 
ności;   clanbefłine    (l^eimlid^e) 

—  małżeństwo  potajemne; 
confumterte  —  małżeństwo 
spełnione;  conoalibiette— mał- 
żeństwo uważnione;  gemtfc^te 

—  małżeństwo  mieszane; 
morganatifc^e  —  małżeństwo 
salickie,  na  lewą  rękę;  — 
burd^  ^rocuration  małżeń- 
stwo przez  zastępcę  zawarte ; 
präfumiertc  —  małżeństwo 
domniemane;  pułatit)e  —  mał- 
żeństwo dobrej  wiary;    tDtlbe 

—  pożycie  na  wiarę;  groei« 
fad^e  —  (93igamie)  dwużeń- 
stwo. 

^'^eaufgebut,  «w.  -e^,pl  »e, 

zapowiedź  /.  ślubna,  ogłosze- 
nie n.  małżeństwa. 

(S'l^ebalbigft,  adv.  jak  naj- 
prędzej, jak  najwcześniej. 

fe'^cianb,  sn.  »eg,  pi  »e, 

związek  m.  małżeński,  węzeł 
m.  małżeński. 

©'^ebctt,  sn.  «eg,  pi:  sen, 
łoże  n.  małżeńskie. 

(B'l^cbrc^cn,  vn.^  (^aben) 
cudzołożyć,  popełnić  cudzo- 
łozt.wo. 

(£'^Cblt(^CC,  sm.  »g,  pi  — , 
cudzołożnik  m. 

©'I^cbrc^cn«,  sf.pl  ńnnen, 

cudzołożnica  /. 

(B'l}thtt<i^tń\ń),  adi.  cudzo- 
łożny,  cudzołozki,  cudzoło- 
żący. 

(g'^cbruc^,  sm.  seg,  pi 
^briid^e,  cudzołoztwo  w.;  ein« 
fettiger  — jednostronne  cudzo- 
łoztwo; jroeifeitiger  —  obu- 
stronne cudzołoztwo;  quali=» 
ficierter  —  kwalifikowane  cu- 
dzołoztwo. 

e']^cbrü($tg,  adi.  =  @§e* 
bret^erifc^. 
S'^cbuiib,  sm.  --eg,i)Z.=bünbe, 

związek  m.  małżeński,  przy- 
mierze n.  ndałżeńskie. 


S'I)ebcm 


326 


(?'^cöcrmö(^tni? 


(^'^CbCttt,  adv.  przedtem, 
nieg'dys,  dawniej. 

(5 'fieföljig,  adi.  zdolny  do 
małżeństwa. 

S'l^cfetnb,  sm.  »eS,  pl.  -t, 

człowiek  m.  nienawidzący 
małżeństwa. 

S*'t)Cfcinbin,  sf.  pl.  *innen, 

kobieta/,  nienawidząca  mał- 
żeństwa. 

%'%t\tm,  sf.  pl.  -fit,  mał- 
żonka /.,  żona  /. 

(?'I;cfncbc(n),  sm.  sn§,  po- 
kój m.  małżeński,  jedność  /. 
małżeńska,  zgoda  /.  mał- 
żeńska . 

C'l^egottc,  sm.  -n,  pl.  m, 

małżonek  m.,  mąż  m. ;  bic  =n 
małżonkowie  ^?.,  małżeń- 
stwo n. 

©'^cgattiit,  s/.  pZ.  -innen, 

małżonka  /.,  żona  /. 

S'licgclb,  sn.  *es;  ^jZ.  «er, 
posag-  m. 

S'licgcIüfibC;  SM.  ^s§,  pZ.  — , 

przysięga  /.  małżeńska. 

^'^cgcma^,  sn.  =e§,  pZ. 
smäd)er,  łożnica  /. 

(£'IicgctttaI)I,  s»?.  =(e)§,  j>Z. 
se,  =  (Sl^eaatte. 

(Sljcgcmal^nn,  5/._pZ.  sinnctt, 
:^'  (Sfjegaltin. 

S'^cgcracinf  rfjttft,  5/ 1)^.  »en, 

wspólność  /.   małżeńska. 

'  fe'^cgcnof?,  sm.  «ffen,  i?Z. 
»f[en,  =  6i)ec;atte. 

(5'^cgcnoffiu,  s/.  i??.  *inncn, 
=  ©begattin. 

S'^cgcridit,  sn.  *e§,  ^Z.  -e, 

sąd  ;;?.  małżtński. 

'G'^egcfc^,  sw.  «=c§,  2?^.  -c, 

ustaWa  /.  małżeńska. 

(£'^Cgeftern,  adverh.  przed- 
wczoraj, onegdaj. 

©'^Cgcftrig,  arf«>c.  przed- 
wczorajszy, onegdajszy. 

S'^Cgliicf,  sn.  «(c)8,  szczę- 
ście n.  małżeńskie. 

C'l^cgott,  sw.  .eö,  pZ.  -götter, 
bożek  w?,  małżeństwa. 

(£'I|CplftC,  s/.  i?^.  -n,  po- 
łowica /.,  żona  /. 

(f'l^C^Ctr,  sm.  =n,  i?Z.  -en, 
nóałżonek  w.,  pan  mąż  w. 

€''f)el)in,  ac?t;.  =  ©Vbem. 
(C'liel^iubcmi?,  sn.  -ffcä,  pZ. 

-fje,  przeszkoda  /.  do  mał- 
żeństwa; łrenncnbcś  —  prze- 
szkoda zrywająca;  oerbietctt* 
beS  —  przeszkoda  tamująca; 


auflösbares  —  przeszkoda 
usuwalna;  unauflösbareg  — 
przeszkoda  nieusuwalna. 

S'^cja^r,   sn.  =e§,  pl.  -e, 

rok  m.  małżeństwa,  w  mał- 
żeństwie przeżyty. 

^♦'^Cjot^,  sn.  -e§,  pl,  -c, 
jarzmo  małżeńskie. 

G'IiefCttC,  sf.  pl.  =n,  więzy 
sf.  pl.  małżeńskie. 

(5'^efinb,  sn.  *eä,  Tpl.  =er, 
dziecko  m.  prawego  łoża. 

C-'^ef rCU3,  sn.  =eä,  krzyż  m. 
małżeński,  dolegliwości  sf. 
pl.  stanu  małżeńskiego. 

^'}}tftVtppt\,  sm.  =S,  pl.  —, 
człowiek  m.  do  małżeństwa 
zupełnie  niezdatny. 

S'^ClcibltA,  adiec.  prawy, 
z  prawego  małżeństwa  zro- 
dzony. 

(5'^ClCUtC,  sm.  pl.  małżon- 
kowie m.  pl.j  małżeństwo  n., 
mąż  m.  i  żona  /. 

(^'})tliä^,  adi.  prawy,  ślub- 
ny; ==€  ^tnber,  dzieci  ślubne, 
prawe,  prawego  łoża. 

6'^cli(^en,  va.  ({)aben)  = 
l^etraten. 

(^'f^tidi,  adi.  i  adv.  bez- 
źenny  (-ie). 

(5'l)Cl0ftg!ett,  s/.  bezżeń- 
stwo  n. 

(£'^ClU|ttg,  a^e.  skory  do 
zawarcia  małżeństwa. 

S'I)CtttaItg,  adiec.  dawny, 
były. 

^'])tnxaU,  adv.  dawniej, 
niegdyś,  ongi. 

(g'^emann,    sm,    «eä,   pl. 

=manncr,raałżonek  wi.,mążm. 

^'ijdüiaav,  sn.  =e8,  pl.  =e, 

para  /.  małżeńska,  małżon- 
kowie sm.  pl. 

iB'\)tpatttU,  sm.  pl.  układ 
m.  małżeński,  kontrakt  m. 
małżeński. 

©IjC^fli^t,  sf  2)1.  *en,  po- 
winność /.  małżeńska,  obo- 
wiązek m.  małżeński. 

Ślie^jroccf^,  sm.  «ffeä,  pl. 
=ffe,  proces  m.  małżeński, 
o  sprawę  małżeńską. 

(S'I)Cr,  adv.,  compar.  od 
(S^c,  zob.  e&e  I. 

©'I^crcdjt,  sn.  =eś,  _pZ.  =c, 

prawo  n.  małżeńskie. 

©'^crcgiftcr,  sn.  »s,  pl.  —, 

księgi  sf.  pl.  małżeńskie. 


!      (5'^Crn,  ac?t.  1)  spiżowy  ;  2) 

'  miedziany ;  =c§  3cittl[ter  in 
ber  Siteratur  wiek  miedziany 
w  literaturze  ;  =e  ©tirn  mie- 
dziane czoło,  wytarte  czoło, 
bezwstydne    czoło;    3)    meta- 

i  Iowy,  z  kruGzcu. 

I  (^'l}t\ań^t,  sf.  pl.  »n,  rzecz 
/.  małżeństwa  dotycząca,  spra- 

j  wa  f.  małżeńska. 

j       (Ś'^Cf(^a^,      sm.      =e§,     pl. 

!  ^\óiQ^e,  =  (S^egelb. 

(v^cft^cibung,  sf  pl.  =cn, 

j  rozwód  m.,  rozdział  m. ;  — 
I  Don  X'i\(i)  unb  S3ett  separacya 
j  co  do  stołu  i  łoża. 

I     (5'I)c[(^eibungSnogc,  sf.  pl. 

=^rt,  skarga  /.  rozwodowa, 

!     (5'^cfd|Itcpng,  sf.  pl.  -en, 

;  zawarcie  n.  małżeństwa. 
G'I)Cf(^CU,  sf.  wstręt  m.  od 

I  małżeństwa. 

I     G'^efegcn,  sm.  =§,  błogo- 

I  sławieństwo    n.     małżeńskie, 
j  błogosławieństwo   dane  mał- 
żonkom. 

(£'I)Cftanb,  sm.  =eö,  stan  m. 
małżeński,  małżeństwo  n. 
i      (SljCftCIt^,  adv.,  superl.  od 
I  @l^e,  zob.  ®J)e  I. 

6'^CftCUCr,   s/.   pl.   =n,  po- 
sag w.,  wiano  n. 

^•'^cfttfter,  sm.  -§,  pl.  —, 
swat  m. 

G'^cftiftcrili,  sf.  pl.  sinnen, 
swatka  /". 

^•'^cftiftung,   sf    pl.   =en, 

swatanie  n.,  swatostwo  n. 

jS'IjCftrcttigfcit,  s/  pl.  =en, 

spór  m.  małżeński,  spór  m. 
między  małżonkami. 

fel^Ct^unlit^ft,  adv.  jak  naj- 
prędzej. 

te'^ctrennung,  sf.  pl.  »en, 

rozwód  m.,  rozdział  m.  mał- 
żeństwa. 

S'l^cöcrbot,  sm.  =eö,  2>^.  =e, 

zakaz  m.  zawarcia  małżeń- 
stwa. 

(v'I)cbcrfünbigung,    sf  pl. 

«en,  zapowiedź  f.,  ogłoszenie 
n.  małżeństwa. 

(g'j^cüerlöbni^,  sn.  «ffeg,  pl. 

=ffc,  zaręczyny  n.  pl.,  przy- 
rzeczenie n.  zawarcia  mał- 
żeństwa. 

(v'beücruihrfitni^,  sn.  =f[eS, 

pl.  =ffe,  testament  7/?.  na  prze- 
życie zawarty  między  mał- 
żonkami. 


(^%tt)tx\pvtä)tn 


327 


(S'fjrtnlegion 


6'^cöerf^rct^cn,  sn.  '§,pl. 

(g'^cücrtrag,  sm.  =(e)ä,  jp?. 
»oerlräge,  =  (Sl^epactcn. 

małżonka  /".,  żona  f. 

^'f^mtxhtx,  sm.  -ä,  :pi.  —, 

oblubieniec  w.,  narzeczonym. 

(£'^raöf(^nciber,  sm.  =ś,i)Z. 

— ,  oszczerca  m. 

(£']^rÖ(ir,  adiec.  szanowny, 
uczciwy,  godny  poważania, 
sławetny;  ^er  Scute  Äinb 
dziecko  poważanych  rodziców. 

(g'^rbeötctbe,  «/.  żądza/. 

zaszczytów. 

.©'^rtegierig,  acZiec.  żądny 
zaszczytów,  chciwy  zaszczy- 
tów. 

g'l^rburft,  Am.  «e§,  pragnie- 
nie n.  zaszczytów. 

©'^rburftig,  adi.  pragnący 
zaszczytów,  chciwy  zaszczy- 
tów. 

%%Xtf  sf.  {pi.  ©fj'rcnbegei« 
gungen  zaszczyty),  honor  w., 
zaszczyt  m.,  cześć/.,  godność 
/,  uczciwość  n.,  znaczenie  «., 
dobre  imię  n.;  id^  l^abe  nid^t 
bic  —  il^n  gu  fenncn  nie  mam 
honoru  go  znać;  ic^  ^alte  eö 
für  eine  grofee  —  uważam  to 
za  wielki  zaszczyt;,  id^  rechne 
eä  mir  gur  —  an  poczytuję 
to  sobie  za  zaszczyt ;  baS  ge=> 
teid^t  mir  jut  —  to  jest  dla 
mnie  zaszczytem  ;  —  roctn  — 
ge6ürt  oddajmy  cześć  komu 
należy ;  komu*  cześć,  temu 
chwała;  bei  feitter  —  üerfpre» 
d^cn  przyrzec  na  uczciwość, 
pod  słowem  honoru;  bei  mei* 
ner  —  jakem  uczciwy,  na 
uczciwość;  feine  —  bewahren 
zachować  swe  dobre  imię; 
bu  l^aft  meine  —  ntxU%i  albo 
bcletbigt  obraziłeś,  zhańbiłtś 
mój  honor;  nad^  =n  ftreben 
ubiegać  się  za  godnościami; 
jemanben  ju  »n  ergeben  wy- 
nieść kogo  na  godności;  ein 
SJtann  non  —  człowiek  hono- 
rowy ;  bir  gu  =n  tobie  na  cześć; 
jemanbem  bie  lecte  —  erroei^ 
fen  oddać  komu  ostatnią  cześć; 
jemanbeö  in  »n  gebenfen  wspo- 
mnieć o  kim  zaszczytnie  ;  auf 
—  I^alten  pilnować  honoru; 
in  aßen  =n  przyzwoicie,  uczci- 
wie; —  im  Seibe  ^aben  być 


uczciwym;  einen  Äuf§  in  =n 
lax\.n  niemanb  »erroel^ren  po- 
całunek bez  złej  myśli  nie 
krzywdzi  dziewicy;  eine  — 
ift  ber  anbcrn  racrt  cześć  za 
cześć;  mit  =n  ya  melben  za 
pozwoleniem ;  il^r  äßort  in  =n 
bez  ubliżenia  pańskim  sło- 
wom; bag  ift  aller  =n  mert 
to  rzecz  wyborna,  to  paradne; 
jemanbeś  —  ju  na^e  treten 
obrazić  czyj  honor;  —  oerto» 
ren,  altes  verloren  kto  stracił 
honor,  ten  wszystko  stracił; 
fic^  urn  bie  —  bringen  utracić 
honor;  fie  \:^Q.i  i^re  Jungfrau* 
Ud^e  —  Dertoren  straciła  swo- 
ją dziewiczość;  ju  großen  «»n 

gefangen  dopiąć  wielkich  za- 
szczytów; —  fei  ©Ott  chwała 
i  cześć  Panu  Bogu ;  gu  grÖ^e= 
rer  —  ©ottcś  na  większą 
chwałę  Bogu. 

ß'^rcil,  va.  (^aben)  szano- 
wać, okazywać  uszanowanie, 
czcić;  jemanben  burd^  albo  mit 
ełroao  —    uczcić    czem  kogo. 

%'\]Xtmtit)^tf  sn.  oiä.pl.'^, 
przyjęcie  n.  wyręczne. 

(I'^'renacccjjtant,   sm,  *en, 

pi.  =en,  przyjeraca  m.,  ręczy- 
ciel  m.  honorowy. 

(^'i)xcmtct)jitatm,  sf,  pi. 

sen,  przyjęcie  n.  wyręczne. 

G'iircnaiitt,  sn.  *eö,^Z.-äm- 

ter,  urząd  m.  honorowy,  urząd 
wysoki,  dostojność  /.,  godność 
/.,  zaszczyt  m. 

S'^rcnangclegen^cit,  sf.  pi. 

«en,  sprawa/  honorowa,  spra- 
wa /.  honoru. 

(&'{)xtnannai}mt,  sf.  pi.  =n, 
=  ®^renacceptation. 
®'I)rcnbaI)n,    sf.   pi  -en, 

droga  /.  honoru,  zawód  m. 
honorowy. 

(g'^rcnbclD^itung,  sf  pi  -en, 

nagroda  /.  honorowa. 

(g'^rcnbcfu^,  sm.  »eg,  pi 

st,  Vvizyta  /.  honorowa,  od- 
wiedziny sn.  pi  na  znak  usza- 
nowania. 

©'^renbett,  sn.  -eä,  pole  n. 
sławy. 

©'^rcnbcjcigung,  sf.pl  -en, 

oznaka  /  uszanowania,  c^i. 

(g'^rcnbogen,  sm.  »g,  pi  —, 

brama  /  tryumfalna. 

©Ijreiiburgtr,  sm.  »a,  pi 

— ,  obywatel  m.  honorowy. 


(S'^rcnbürgcrred^t,  sn.  .c§, 

pi  »=e,  obywatelstwo  n.  hono- 
rowe. 

S'^rcnbürgcrt^um,  sn.  .(e)§, 
=  @l^renbürgerred^t. 

S'Iirenbamc,  sf  pi  -n,  da- 
ma /.  honorowa. 

(5'^rcnbcnfntaT,    sn.  -(e)§, 
^?.,»mäler,  pomnik  m. 
fe'I)rcnMeb,  sm.  -eg,  pi  «»e, 

oszczerca  w.,  potwarca  m., 
krzywdziciel  m.  honoru. 

(i'^renbienft,  sm.  *cg,  pi  «e, 

służba  /.  honorowa. 

ß'^rcncrflärung,  s/.  pi  «en, 

oświadczenie  n.  honorowe, 
przywrócenie  n.  do  czci,  od- 
wołanie n.  zarzutu  nadwerę- 
żającego czyją  sławę. 

^'l^rcnfari/^m.  ^z^,pl  »fal- 
le, sprawa/,  honorowa,  sprawa 
dotycząca  honoru. 

S'^rcnfcft,  I.  sn.  »eś,  pi 
«e,  uroczystość/,  wyprawiona 
na  czyją  cześć ;  II.  adi.  sła- 
wetny, człowiek  m.  nieska- 
zitelnego charakteru. 

^'^rcngarbc,    sf.   pi  =n, 

garda  /.  honorowa,  straż  /. 
honorowa. 

(g'Ijrcnocbic^t,  sn.  »cg,  pi 

»C,  wiersz  m.  napisany  na 
czyją  cześć. 

S'^rcngclagc,  sn.  .g,^?.  — , 

uczta/,  wyprawiona  na  czyją 
cześć. 

(S-'^rcngcric^t,  sn.  -eg,  pi 

»e,  sąd  m.  honorowy. 

(5']^rcngcf(^enf,  sn,  »eg,  pi 

=e,  dar  tn..  honorowy,  dar  m. 
dla  uczczenia. 

ß'lrcn^aft,  adi.  l)  zacny, 
honorowy ;  2)  przynoszący 
zaszczyt;  ein  «eg  9lmt  za- 
szczytny urząd. 

(g'^rcn^aitbcl,  sm.  »g,  pi 

»^änbel,  sprawa  /.  honorowa. 
(g'^rCttfettC,  sf.  pi  -n,  łań- 
cuch m:  dany  w  nagrodę  dla 
zaszczytu. 

(g'^rcnfränfung,  sf.  pi.  -en, 

obraza/,  honoru,  obraza  czci. 

(g'^renlrang,  sm.  «eg,  pi 

-fränje,  wieniec  m,  honorowy, 
wieniec  chwały, 

(£'f)rcnIcgioK,s/... legia  /. 

honorowa ;  Drbett  bet  —  order 
legii  honorowej. 


(gl^renlol^n 


328 


Glirlicbeiiii 


@'^rcnlfl^n,    sm.  -es,  pl. 

«lö^ne,  nagroda  /.  honorowa, 
nagroHa  zaszczytna. 

fe'^rcnlügc,  sf.  pl.  -n,  kłam- 
stwo n.  popełuione  dla  ura- 
towania honoru. 

6'^rcnma^I,  sn.  »e§,  pl.  -c 
i  «=niät)ler,  =  (Sl^rengclage. 
^'Ijrenmonn,  «w.  -eö,  pZ. 

einänner,  człowiek  »».  hono- 
rowy, zacny,  godny,  uczciwy; 
iron.  bog  tft  ein  —  to  hul- 
taj !  to  nicpoń;  ein  bunfler  — - 
hultaj. 

(B'ittnmitQüt^,  sn.  »«g,  pl. 

»et,  członek  m.  honorowy. 

droga  /.  honoru. 

Q'f^Xtnp^Dttt,  sf.  pl.  »n, 
brama  /.  tryumfalna. 

(g'^rciUJlo^,    «m.   -eg,  i??. 

•plaCe,  miejsce  n.  honorowe, 
miejsce  zaszczytne. 

(j'l^reiMJrcig,  «m.  *eg,  pl  -e, 

1)  =  (5t)renlo^n;  2)  (rośl.) 
przetacznik  w. 

(i'\}vtnpm^mii>itxn,  sn.  -s, 

2)Z.  — ,  (rośl.)  przełącznica  f. 

(S'^ren^unlt,  sm.  «es,  ^^Z.  «e, 

punkt  m.  honoru,  punkt  do- 
tyczący honoru. 

©'VcnrOUi,  sm.  «cg,  wy- 
darcie n.  honoru,  spotwarze- 
nie n.,  pozbawienie  n.  czci. 

©'^renrüMbcr,  sfn.  "^fpl.  — , 
=  ©E)renbifb. 

@'^rcnrci(!^,  a«?*,  obfitujący 
w  honory,  wielce  szanowny, 
sławetny. 

(5'l^rcnrtttcr,  sm.  «=g,  pl.  ■—, 

obrońca  m.  honoru. 

^-'^renrcttung,  sf.  pl.  ^cn, 

ocalenie  n    honoru. 

(£'^rcnrłd)tcr,  sm.  =g,  pl. 

— ,  sędzia  ni.  honorowy,  sę- 
dzia w  spr«wie  honorowej. 

@':^renrüi[)ri0,  adiec.  obe- 
lżywy, uwłaszczający,  krzy- 
wdzący honor. 

(C'^rcnfa(^e,    sf.   pl.    -n, 

sprawa  /.  honorowa,  sprawa 
honoiu. 

S'^rcufäulc,  sf.  pl.  rn,  po- 
sąg m.,  pomnik  m.  wysta- 
wiony na  czyją  cześć. 

^•'irenfdjnnbćr,  sm.  ^g,  pi 

— ,pütwarca  w.,  oszczerca  W., 
Iżyciel  m. 

G'^rcn  jdjnnberifc^,  adi.  hań- 
biący honor. 


6'^rcnf^onbunn,  sf.  pZ.-cn, 

zhańtienie  n.  honoru. 

©'^rcnfd)nui(I,  sm.  -eg,  strój 

m.   honorowy,  uroczysty. 

(S'^renft^iifg,  sm.^^^tó,pi 

"fc^üffe,  strzał  m.  honorowy, 
wystrzał  na  czyją  cześć. 

(£'^rcnfi^,  »m/-eg,  pl  -e, 

siedzenie  n.  honorowe,  miejsce 
n.  honorowe. 

©'^rcnftanb,  sm.  -eg,  stan 

m.  honorowy,  zaszczytny. 

©'IdrcnftcÜc,  sfpl  -n,  urząd 
m.  zaszczytny,  g  dnokć  f. 

g^renftrafe,  sfpi  «n,  kara 

/.  na  honorze,  kara  pociąga- 
jąca za  sobą  utratę  czci. 

'  (S'^renftrrit,  sml  -eg,  pl 

»igfeiten,  »pór  m.  o  pierwszeń- 
stwo co  do  godności. 

©'^rCnftUfC,  sf.  pl  i=n,  sto- 
pień w.  godności,  zaszczytów; 
bie  ^öc^fte  —  najwyższy  sto- 
pień godności. 

(S'l^rcntag,  sm.  »eg,  pl  »e, 

dzień  m.  uroczysty,  dzień  we- 
selny. 

©'^tent^at,  sf.pi  »en,  czyn 

m.  zaszczytny,  przynoszący 
zaszczyt. 

^'f^nnüttl,  sm.  »g,  pl  —, 
tytuł  m.  łłonorowy. 

@'^rcnt0b,  sm.  -eg,  śmierć/, 
zaszczytna. 

I     (£'^rentninf,   sm.  »eg,  pl 

'  =trünfe,    toast    m.    wniesiony 
na  czyją  cześć. 

(g'^rciiöcrlc^ung,  sfpl  sen, 

obraza  f.   honoru. 

©'l^rCnÖOÖ,  ac?«.  i  örfy.  za- 
szczytny (-le),  chwalebny  (-ie), 
chlubny  (-ie). 

(£-']^rcnttjad^e,    sf.  pl   -n, 

str^ż  /.  honorowa. 

^•'lircnttJcg,  sm.  »eg,  j^z.  -c, 

droga/,  honoru,  droga  sławy. 
(5'lirentDCrt,    arft^c.    godny 
sławy,  godny  czci,  czcigodny, 
szanowny. 

(S'^rcntDort,  «n.  »cg,  pl  «e, 

słowo  n.  honoru;  jemanbem 
fein  —  auf  etroag  geben  dać 
komu  na  co  słowo  honoru; 
ic^  ^abe  fein  —  mam  jego 
słowo  honoru. 

(£-'^rcu5eiri)cn,  sn.  »g,^/.  — , 

ozdoba  /.  honorowa,  oznaka 
/.  godności. 

G'iircrbietig,  l)  adi.  uniżo- 
ny, potulny,  pokorny;  2)  adc. 


z  uszanowaniem,     z     pokorą, 
z  un'żonością. 

f\}ttvhktl%Uii,  sf  uniżo- 
nośó  /.,  uszanowanie  n.,  po- 
kora /.;  jcmanben  mit  —  be» 
^anbeln  okazywać  komu  cześć, 
uszanowanie. 

©'^rerbictung,  sf  pl  »en, 
=  Q:iirtib  etigteit, 

ß'^irfurt^t,  sf.  bez  pl,  głę- 
bokie uszanowanie  n.,  czoło- 
bitność/. ;  er  flöfet  jebetn  —  ein 
wzbudza  w  każdym  uszano- 
wanie; jmnbm  bte  tieffłe  — 
betoelfcn  okazywać  komu  naj- 
głębsze uszanowanie. 

fe'^rfürt^tig,  adi.  pokorny, 
uniżony. 

©'^rfurt^t^boU,  l)  adi.  prze- 
jęty pokorą,  uszanowaniem ; 
2)  adv.  z  najgłębszem  usza- 
nowaniem ;  ftĄ  —  jmnbm  na= 
l^en  zbliżać  się  do  kogo  z  po- 
korą. 

G'^rgcfÜ^l,  sn.  -(c)g,  uczu- 
cie n.  honoru,  poczucie  n.  ho- 
noru. 

(S'^rgcij,  sm.  »eg,  żądza  /. 
zaszczytów,  ambicya  /. 

(S'^rgcijig,  adi.  żądny  za- 
szczytów, ambitny,  chciwy 
sławy. 

(g'^rgiCEj  sf.  =  ®l^tbegietbe. 

6'^rgicrig,  adi.  =  (ä^rbe* 
gierig. 

(^'ifVÜä^,  adi.  i  adv.  1) 
uczciwy  (-ie),  poczciwy  (-ie), 
rzetelny  (-ie);  ein  »er  ^iann 
poczciwy  człowiek ;  ein  »CS 
©cfic^t  poczciwa  twarz  (na 
której  się  poczciwość  maluje); 
ein  »er  Kaufmann  rzetelny 
kupiec;  —  beja^len  rzetelnie 
zapłacić;  »e  ^aut  poczciwy 
człowiek,  poczciwiec ;  —  tDät)ct 
am  Idngften  poczciwością  naj- 
dalej zajdziesz;  2)  (w  mowie 
posp.:)  tyle  co  anfel^nlic^  np. 
bag  f)at  etroas  »es  gefoftet  to 
kosztowało  ładny  grosz. 

(£'^rlid)fcit,  sf  pl  uczci- 
wość /.,  poczciwość  /.,  rze- 
telność /.;  er  ift  bie  —  fclbft 
to  człowiek  z  gruntu  pocz- 
ciwy. 

Q'i^xlithtf  sf.  przywiązanie 
n.  do  honoru,  dbałość  /.  o  do- 
bre imię. 

6-1>rIiCbenb,  adi.  kochający 
honor. 


(g'lrlog 


329 


(gi'ber 


(5'l^rlo^,  adi.  i  adv.  nie- 
cny (-ie),  nieuczciwy  (-ie),  nie- 
godziwy (-ie),  haniebny  (-ie), 
nikczemny  (-ie) ;  eine  =C  ^anb«» 
lung  czyn  nikczemny,  niego- 
dziwy; imtibn  für  —  etllärcn 
odi>ą(izić  koi^o  od  czci. 

(g'^rlofigfcit,  «/.  brak  m. 
honoru,  nikczeroność/. 

S'^rfant,  adi.  i  adv.  uczci- 
wy (-le).  [/. 

(g'^rfamtcit,  sf.  uczciwość 

(S'^rfudlt,  «/.  ubieganie  się 
n.  za  zaszczytami. 

(£'!^rfÜ4)tig,  adiec.  ubiega- 
jący  się  za  zaszczytami. 

©^'riing,  sf.  pi.  ^en,  za- 
szczycenie n.,  oznaka  /.  czci. 

^'^CÖCrgCffcn,  adi.  niepa- 
miętny na  honor,  na  dobre 
imię. 

(g'^rtDibriö,  adiec.  i  adv. 
przeciwny  (-ie)  honorowi,  nie- 
uczciwy (-ie),  niecny  (-ie). 

ß'i^mürbe, «/.  i?z.  ^n,  czci- 

godność  y.,  wielebność,  uży- 
wane przeważnie  jako  tytuł 
duchownych:  @uer  e=n!  wie- 
lebny ojfze!  wielebny  księże! 
^'^röJÜrbtg,  adi.  szanowny, 
czcigodny,  wit^lebny. 

6'^rü)ürbig!eit,  sf.^  szano- 

wność  f.j  czcigodność  f. 

(£i,  I.  inieri.  ej !  ejże !  -i  I 
a!  —  baś  ift  l^crrlicl  a,  to 
wyborne!  —  lafś  baö  fein 
ale  dajże  pokój !  — ,  fel^t  bod^ 
ben  Ilugen  ^eyrn  patrzcie 
jaki  mądry!  — ,  bofS  bid^ 
a  bogdaj  ciel  — ,  roarum  nłc^t 
gar  ale  gdzie  tam!  — ,  — , 
ift  e§  bas?  czy  to  to?  II.  sn. 
"ä,  pi.  =er,  jaje  n. ;  =er  tegen 
jaja  znosić;  =er  beóruten  na 
jajach  siedzieć;  «er  ausbrüten 
wysiedzieć  kurczęta;  einer 
^enne  =ex  unterlegen  jaja  ku- 
rze podłożyć;  er  gc^t  roie  auf 
=ern  chodzi  tak  ostrożnie  jak 
po  jajach;  roie  auś  bem  — 
gefc^olt  jakby  go  z  jaja  wy- 
jąt,  tyle  co  wymuskany,  wy- 
strojony; roir  l^aben  mit  ein= 
anber  ein  —  ju  fĄaten  mamy 
z  sobą  na  pieńku;  baä  — 
roiU  Üüger  fein  al§  bic  ^ennc 
jaje  mędrsze  niż  kura;  ftc^ 
urn  ungeli^gte  »er  üimmern 
kłopotać  się  o  co  przed  cza- 
sem. 


©t'bC,  5/.  pi.  =n,  cis  m. 

(gibcnbaum,  sm.  =eä,  pi. 
«bäume,  =  öibe. 

(£i'bcnl)0l3^  sn.  »eS,  drzewo 
n.  cisowe. 

©i'bif^,  sm.  «eä,  ślaz  m. 
wysoki,  ślaz  pospolity,  zygma- 
rek  m.  If'karski. 

(Si  btft^baum,  sm.  =eä,  pi. 
»bäume,  =  ©berefc^e. 
(£t'bifc^tt)urj,  sf.  pi.  »mur» 

jeln,  korzeń  m:  ślazowy. 

^lń)ap^tl,  sm.  ''^,pl.  'äpfel, 
galas  m.,  gałka  /.  dębowa. 

(^i'ä^t,    sf  pi.   =n/dąb  m. 

^ić}tnHnm,  sm.  «co,  pi. 
«bäume,  =  @t^e. 

mdjtl,  sf. pi.  ^n,  1)  żołądź 
/.  (owoc  dębu);  bie  ©d^metne 
in  bie  »n  treiben  wpuścić 
świnie  na  paszę  żołędzia ; 
2)  żołądź  (kolor  przy  grze 
w  karty,  tyle  co:)  tref  przy 
preferansie;  np.  »lönig  król 
żołędny. 

(gt'^Cl^ä^cr  (©ic^enl^e^er), 
sm.  =ś,  pi.  — ,  dębosiek  m. 

@i'(^Cn,  sn.  =0,  ^pl.  — ,  dim. 
ad  @i  IL,  jajeczko  n.,  jajko  n. 

(Sit^enMatt,   sn    =eö,  pi. 

=blätter,  liść  m.  dębowy. 

©i'd^enl^Olj,  sn.  =eś,  drzewo 
n.  dębowH,  dębina  /. 

©i'djcnfrauj,  sm.  «c§,  pi. 

=fi;änge,  wieniec  n.  dębowy, 
wieniec  z  dębowego  liścia. 

(5i'Ącn(auł,  sn.  -eS,  liście 
m.  pi.  dębowe. 

(gt'djCnmOOg,  sn.  «eö,  mech 
m.  dębowy,  rosnący  na  dę- 
bach. 

(Bi'djtnxinht,    sf.    pi.  =n, 

kora  /.   dębowa. 

6i't^cnfd)tt)amm,  sm.  »eś, 

pi.  »fc^roamme,  dębnik  m.,  dę- 
bo wka  /. 

(Si't^cnftamm,  sm.  «eg,  pi. 

*ftämme,  pień  m.  dębowy. 

St'djcntijalb,  sm/  =eö,  pi. 

•  roätber,  las  m.  dębowy,  dą- 
browa /. 

^t'djgrunb,    sm.    ^eś,   pi. 

«ijrünbe,  dębisko  n.,  parów  m. 
zarosły  dębiną. 

^i'Ć)f}ui^,  sn.  «e§,  pi.  =l^ö(.- 
jer,  =  (S;icł)ent)ol3. 

(gi'r^^orn,  sn.  =(e)ä,  pi.  ^t, 

wiewiórka  /". 

@ł'd)prn(^eii,  sn.  «g,  pi. 
—,  =  (äic^^orn. 


©ic^maft,  sf.  pi.  =en,  pa- 
sza /.  żołędziowa. 

®i'(i^^fa]^(,  sm.  »e§,  plur. 
«pfähle,  pal  m.  dębowy  do 
mierzenia  wysokości  wody 
w  młynie. 

^i't^^Jtlj,  sm.  =eä,  pi.  =e, 
pieczarka  /.  na  pniu  dębów 
rosnąca. 

(gi'l^fc^mamm,  sm.  »eö,  pi. 
=fd^n)ämme,  =  ©ic^pilj. 

©i'^tiJalb,  sm.  ^t^fpl.  «=roät» 
ber,  =  ^tc^enroalb. 

©ib,  sm.  «eg,  pi.  =e,  przy- 
sięga /.,  ślub  m. ;  freiroiUiger 

—  przysięga  dobrowolna; 
notl^rocnbiger  —  przysięga  na- 
kazana (z  urzędu)  ;  miCtUitt'' 
beter  —  przysięga  umowna; 
angebotenec  —  przysięga  ofia- 
rowana ;  oufgetragener  —  przy- 
sięgła wskazana;  gurüdffdjieb« 
barer  —  przysięga  odkazalna ; 

—  be§  2Bif[cng  przysięga  na 
wiadomość;  —  be§  9ltd|t= 
roiffenś  przysięga  na  niewia- 
domość;  einen  —  ablegen 
złożyć,  wykonać  przysięgę; 
einen  —  anbieten  ofiarować 
przysięgę ;  einen  —  abnel^» 
men  odebrać  przysięgę;  je* 
manbem  einen  —  auftragen 
wskazać  komu  przysięgę ; 
einen  —  ?urüdf:^iebcn  odka- 
żać przysięgę;   einen  reinen 

—  fd^mören  przysięgać  szcze- 
rze, rzetelnie;  einen  —  l^at» 
ten  dotrzymać  przysięgi ;  einen 

—  bred^en  złamać  przysięgę; 
burd^  einen  —  beMftigen 
stwierdzić  przysięgą ;  burd^ 
einen  —  gebunben  fein  być 
związanym  przysięgą;  an  «eś 
ftatt  zamiast  przysięgi;  einen 
falfc^en  —  fc^roören  złożyć 
fałszywą  przysięgę. 

(£i'b am,  sm.  =(c)§,  pi.  «e, 

zięć  m. 
Zi'^hxvi^,  sm.=t^,pl.  «brücke, 
złamanie  n.  przysięgi. 

©i'bbCÜd)ig,  adiec.  wiaro- 
łomny, ten,  który  złamał 
przysięgę. 

ŚibCdjfC,  sf.  pi.  =n,  ja- 
szczurka f.  (na  oznaczeinie 
samca  używa  się  także  @i'= 
i)C(i^§,  sm.  =eö,  pi.  »»fe). 

©i'ber,  sf.  pi.  «n,  gęś  /. 

puchowa,  islandzka. 


^i'iicrbauucn 


330 


(£i'9cnbcrc(^tigt 


(gi'bcrbauncn  (@iberbuncn), 

sf.  pl.  puch  m.  z  gęsi  isłandz- 
kięi. 

Gi'bcrgan^,  sf.  pi,  =gän[e, 
=  ßibcr. 

(gi'ijcgalilcgung,  sf.  pi.  ^m, 

wykonanie  n.,  złożenie  n. 
przysięgi. 

(gi'ijeSablc^nung,  sf.pi.  -^tn, 

odmówienie  m.,  nieprzyjecie  n. 
przysięgi. 

(gibc^anüictuno,  sf.pl.  =en, 

ofiarowanie  n.  przysięgi. 

©i'bcöontrctunß,  s/.pl.  =en, 

zgłoszenie  się  n,  do  przysięgi. 
(£i'iJC§[ä^ig,   adiec.   zdolny 
do  przysięgi. 

^fbeźfónucl,   sf.  pl.  -n, 

rota  f.  przysięgi. 

Si'bcölciftuiig,  sf.  pl.  =en, 

złożenie  n.  przysięgi. 

(£i'bc§^fli(f)t,    sf.  pl.  =cn, 

obowiązek  m.  przysięgi,  obo- 
wiązek do  złożenia  przysięgi ; 
jmnbn  unter  —  nehmen  zobo- 
wiązać kogo  przysięgą. 

fe'bc^üemcigcnmg/  sf.  pl, 
=en,  =  @ibeśable^nung. 
(Si'bcg^ufdjtebung,   sf.  pi. 

=en,  deferowanie  n.  przysięgi. 

Ć:i'bgcnof§  ((Sibgenoffe),*^. 

*en,  pl.  =en,  należący  do  przy- 
mierza lub  związku  stwier- 
dzonego przysięgą;  (SĄnjeijec 
—  Szwajcar. 

@i'bgcnof(cnfcf)aft,   sf.  pl. 

=Cn,  związek  m.  stwierdzony 
przysięgą ;  Sdirceijer  —  zwią- 
zek szwajcnrski. 

(£-i'bgCUÖffif(j^,  adi.  związ- 
kowy, na  sposób  związkowy 
urządzony,  do  związku  nale- 
żący. 

(Si'bli^,  adi.  i  adv.  stwier- 
dzony przysięgą,  pod  przy- 
sięgą; ein  «eś  SBcrfpred^en 
przyrzeczenie  pod  przysięgą; 
etroaś  —  erl^ättcn  stwierdzić 
co  przysięgą. 

6ń'bł)ttĆr/  sm.  i  sn.  =S,  pl. 
— ,  żółtko  n. 

(gt'bfdjtiJUr,  sm.  =eg,  pl. 
sfcf)n)ürc,  przysięga/.,  ślub  m. 

GicrMutite,  sf. pl.  -n,  bro- 

dawriik  m.,  nicennica  /. 

(£-i'erbottcr,  sm.  i  sn.  =s, 
p>l.  —,  ==  ®ibotter, 

mtxń)tn,  sn.  »ä,  pl.  — , 
=s=  (Sid^en,  dim.  od  (gi  II., 
jajeczko  n.,  jajko  m. 


©i'crgcrftc, «/.  zupa/,  z  sie- 

kanemi  drobno  żółtkami. 

Gi'CrlCgCUÖ,  adi.  znoszący 
jaja,  jajonośny. 

(Si'crlo^,  sn.  =eś,  pZ.  =15= 
d^er,  dziura  /.,  gdzie  kury 
jaja  znoszą. 

ßi'crntflrft,   sm.    =eö,  i?Z. 

-mär!te,  targr  w.  na  jaja. 

©i'crnö^f  d^cn,  «n.  ^g,  pl.  —, 

czarka  /.  do  jaj. 

(St'CrÖI,  sn.  =e§,  olej  m.  z  jaj. 

©i'ci^jf annc,  */.  pi.  =n,  pa- 

telnia  /'. 

Si'cr^flaunic,  sf.  pl.   =n, 

kobyłocha  /'.,    tarnośliwka  /. 

Gi'cr^unf t^,  sm.  =eś,  pl.  =e, 

poncz  »w.  na  jajach. 

^t'erfalat,  sm.  =(e)€,  pi.  =e, 
sałata  /.  z  siekanemi  jajami. 

(£i'crf(^alc,  5/  i??.  =n,  sko- 
rupa /.  od  jaja. 

fei'crftocf,  sw.  =e§,  _???.  =ftöc!e, 
jajecznik  m.,  jajnik  m.  (u  ko- 
biet). 

©i'crfu^:^c,  5/  pl.  ^,  zupa 

/.  z  jaj,  zupa  z  jajami. 

6i'CrtOnj,  sm.  =eś,  ^/wr. 
«länje,  taniec  »w.  między  ja- 
jami, taniec  z  zawiązanemi 
oczyma. 

di'fcr,  sm.  sg,  1)  gorliwość 
/.,  zapał  m.,  żarliwość  /., 
etroas  mit  —  betreiben  gorli- 
wie się  czem  zajmować;   oon 

—  für  bie  gute  ©ad^c  be[eelt 
ożywiony  zapałem  dla  dobrej 
sprawy;  fid^  mit  bem  größten 

—  einer  'Bacie  loibmen  poświę- 
cić się  jakiej  sprawie  z  naj- 
większym zapałem ;  2)  gniew 
m.,  uniesienie  się  n.  über  etn). 
in  —  gcratl^en  unieść  się,  roz- 
gniewać się  o  co ;  jmnön  in 

—  brinaen  rozgniewać  kogo. 

(5t'fcrcr,  sm.  =§,  pl.   —, 

człowiek  m.  gorliwy,  żarliwy, 
człowiek  okazujący  zapał; 
blinber  —  zapaleniec  m.,  żar- 
liwiec m. 

(f t'fcrgcift,  stn.  ^eg,  duch  7)i. 

żarliwości. 

^♦i'fcrn,  vn.  (Ijaben)  mówić 
żarliwie,  z  zapałam,  unosić  się ; 
für  ettoag  —  z  zapałem  czego 
bronić,  obstawać  za  czem 
żarliwie;  gegen  etmoś  —  z  za- 
pałem powstawać  na  co,  gro- 
mić co;  über  jmnbn  —  unosić 
się  przeciw  komu. 


Gi'fcrfut^t,  sf  zazdrość  /., 
zawiść  /. ;  aug  —  z  za- 
zdrości, 

(Si'fcrfÜ^tig,  adi.  i  adv. 
zazdrosny  (-śnie);  auf  jmnbn 
—  fein  zazdrościć  komu. 

(giform,  sf.  pl.  =en,  kształt 
m.  jaja. 

Gi'fÖrmig,  adi.  jajkowaty, 
jajowaty,  kształt  jaja  ma- 
jacy.^ 

(Si'frtg,  adi.  i  adv.  gor- 
liwy (-ie),  pilny  (-ie),  zapa- 
lony; ein  =»cr  Ś[nl)anger  gor- 
liwy stronnik;  —  einer  ©a(^e 
bienen  bronić  z  zapałem  ja- 
kiej sprawy ;  ein  =eg  ©efpräd^ 
ożywiona  rozmowa. 

(St'gcn,  adiec.  1)  własny; 
bag  ift  mein  =eä  ^aug  to  mój 
własny  dom;  irf)  f;abe  bas 
mit  meinen  =en  Slugcn  ge= 
feigen  widziałem  to  na  wtasne 
oczy ;  baś  fmb  feine  =en  SBorłc 
to  jego  własne  słowa;  jmnbm 
etroaä  ju  —  geben  dać  komu 
co  na  własność;  ftcö  jmbm 
ganj  gu  —  geben  oddać  się 
komu  całkiem;  jein  =er  ^err 
fein  być  swym  własnym  pa- 
nem; bag  ift  beine  =c  «Sd^ulb 
to  twoja  własna  wina;  ein 
=er  Sßec^fel  weksel  osobisty; 
fid^  etroaś  ^\x  —  machen  przy- 
swoić sobie  co,  wprawić  się 
w  co;  2)  osobny;  fein  =eg 
3immer  tiaben  mieć  osobny 
pokój;  baö  ift  u)iebcr  eine  =e 
©ad^e  to  znowu  inna  rzecz ; 
er  bat  barüber  ein  «es  Suc^ 
gefcbrieben  napisał  o  tern  osob- 
ną książkę;  3)  eine  =e  2(rt 
ftd^  ausjubrürfen  właściwy 
sposób  wyrażania  się;  er  er=» 
trägt  eg  mit  ber  i^m'  =en  ®e= 
Iaffenf)eit  znosi  to  z  właści- 
wym sobie  spokojem;  4)  dzi- 
wny, szczególny,  osobliwy; 
er  ift  etroag  —  to  trochę 
dziwny  człowiek;  eg  ift  ein 
=eg  S)ing  baium  to  całkiem 
osobliwa  rzecz ;  bag  ift  — 
a  to  szczególne! 

ci'gcnart,  sf  pl.  -en,  = 
(Sigentl)üinUc^!eit. 

fei'flcimrtig,  adi.  i  adv.  = 
@i«eni(jümUcb. 
6:t'gcnbercd)tigt,arfi.  własno- 

wolny,  własnowładny. 


(Si'genöcrcd^liouuö 


331 


6ilf 


g-i'gcnbcretfjtiöuug,  sf.  pl. 

=en,  własnowolność  f.,  własno- 
władność  /. 

©i'gcnbünfct,  sm.  =g,  zaro- 
zumiałość f. 

Si'gcnbiinflcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  człowiek  m.  zarozumiały. 
©i'ÖCngeprig,    adi.    nale- 
żący koma  na  własność. 

'Si'gcn^änMg,  adi.  i   adv. 

własnoręczny  (.-ie);  td^  l^aÖC 
biefcn  Srief  —  geschrieben 
pisałem  ten  list  własnoręcznie, 
^i'genpnbigfcit,  «/  wła- 
snoręczność/. ;  lie  —  ber  Un» 
terfd^rift  rotrb  begroeifcit  po- 
wątpiewa się  o  własnoręcz- 
ności podpisu. 

®i'gcn^ctt,  sf.  plur.  =m, 

własność  /'.  (tyle  co :)  właści- 
wość /.,  osobliwość/,  szcze- 
gólność/., dziwactwo  n. ;  jcbc 
©pracze  ^^at  i|re  «en  każdy 
język  ma  swoje  właściwości ; 
id^  fenne  bcine  =en  znam  twoje 
dziwactwa. 

(Si'gculicbe,  sf.  miłość  / 

własna,  samolubstwo  n. 

S't'gcnItCbtg,  adiec.  samo- 
lubny. 

(Si'gcnlob,  sn.  =eg,  samo- 
chwalstwo w.;  —  fłin!t  kto 
się  chwali,  ten  się  jjani. 

©t'gcnmadjt,  sf.  samowoi- 

ność  /,  własnowolność  /. 

Si'gcnraät^tig,  adi.  i  adv. 

samowolny  (-ie),  własnowolny 

(-ie). 

@i'gcnnamc(n),  sm.  =n§,  pi. 

=n,  imię  n.  własne. 

©i'geitnu^,  sm.  =c§,  chci- 
wość /,  chęć  /.  zysku,  pry- 
wata /;  ba  ift  —  mit  im 
©piele  widać  w  tem  chęć  zy- 
sku ;  er  t^ut  aUeS  nur  au^  — 
on  wszystko  robi  tylko  z  pry- 
waty. 

Si'gcnnii^ig,   adi.   i  adv. 

interesowny  (-ie),  chciwy  (-ie), 
patrzący  zysku. 

(£i''gcnnÜ^ig!cit^  sf  intere- 
sowność /.,  cbęc  /.  zyska, 
ubieganie  się  n.  za  zyskiem, 
egoizm  m. 

@l'genra^e,  sf  zemsta  /. 

prywatna,   zemsta  /.   własna. 

©i'gcnrul^ni,  sm.  =eä,  = 
©Ipcniob. 

©fgenśi,  adcerh.  osobno, 
umyślnie;  id^  Mn  —  bcöiuegen 


gefommen  umyślnie  dlatego 
przyszedłem ;  jmbm  —  tixoQÄ 
auftragen  osobno  komu  co  po- 
lecić. 

®i'genf(^aft,   sf  pi.   »en, 

własność  /,  właściwość  /., 
przymiot  tw.,  er  l^at  tauter 
gute  »en  on  ma  same  dobre 
przymioty. 

@i'genf^aftli(^,  adi.  i  adv. 

przymiotowy  (o). 

^t'genf(l)aft§ö)ört,  sn.  =e§, 

yl.  «roortcr,  przymiotnik  m. 

©i'gcnfinn,  sm.  -(e)g,  upór 

m.,  upartość  /. 

(gi'gcnfinntg,   adi.  \  adv. 

uparty  (-rcie),  dziwaczny  (-ie). 
(£t'gCnfU(|t,    sf     samolub- 
stwo n. 

(£ł'gcnfu(^tig,   adi.  i  adv. 

samolubny  (-ie). 

@i'gcntljum,  sn.  s(cj§,  włas- 
ność /. ;  befc^ränfteö  —  włas- 
ność ograniczona;  unbefc^ränfs 
teä  —  własność  nieograni- 
czona; Belcl^nteä  —  własność 
lenna;  bag  ift  mein  gangeg  — 
to  mój  cały  majątek. 

(Ji'gcut^ümcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  właściciel  m. 

©t'gcnt^ümcnn,  sf  pi.  *in- 

nen,  właścicielka  /. 

(£i'gentl)üntlt^,  adi.  i  adv. 
własny,  właściwy  (-ie),  oso- 
bliwy (ie);  baś  ^auś  gel^ört 
mir  —  ten  dom  jest  mój 
własny ;  fein  ©lii  ift  gan^  ~ 
styl  jego  całkiem  osobliwy; 
er  brürft  ficb  ganj  —  auä 
wyraża  się  całkiem  osobliwie  ; 
bie  ©acöe  tjat  =e  WUttmaU 
rzecz  ma  właściwe  cechy. 

e-i'gent^ümU(^fcit,  sf  pi. 
«en,  właściwość  / 

(gi'gcnt^umsflagc,  s/.  pi. 

=n,  skarga  /.  o  własność. 

@i'gentljum§redjt,  sn.  ««§, 

pi.  «e,  prawo  n.  własności. 

(Si'gcntlit^,  adiec.  i  adv. 
właściwy  (-ie),  istotny  (-ie), 
prawdziwy  (-ie);  bu  ^oft  — 
^ed^t  właściwie  masz  słusz- 
ność; im  =en  ©inne  biefeg 
äBorteS  we  właściwem  zna- 
czeniu tego  słowa;  id^  barf 
c§  —  nic^t  fagen  właściwie 
nie  śmiem  tego  powiedzieć. 

^i'gcnttittc(n),    sm.     mö, 

upór  m. 


Si'gcnttlittig,  adi.  i  adv. 
1)  uparty,  samowolny  (-ie), 
krnąbrny;  2)  własnowolny 
(-ie): 

(Si'gcftalt,  sf  kształt  m. 
jaja. 

(Si'gucn,  vr.  (I^aben)  1)  być 

do  czego  sposobnym,  zda- 
tnym; er  eignet  fid^  nid)t  jum 
©olbaten  on  nie  jest  zdatny 
na  żołnierza ;  pai't.  ptrf. : 
geeignet  zdatny,  przydatny; 
er  ift  ^\zi\x  fef)r  —  on  jest 
na  to  bardzo  przydatny;  2) 
być  własnością  czyją ;  bieś 
eignet  il^m  jest  to  jego  wła- 
snością, jego  przymiotem. 

St'gncr,   sm.   «s,  pi.  —, 

właściciel  m. 

Si'gncriit,  sf.  pi.  »innen, 

właścicielka  /. 

(gi'gnuitg,  sf.  pi.  =en,  zdol- 
ność /.,  zdatność  /.,  uzdol- 
nienie n.  [spa  /. 

6i1anb,  sn.  =eö,  pi.  =t,  wy- 
(gi'Jänbcr,  sm.  =ś,  pi.  —, 

mieszkaniec  m.  wyspy,  wy- 
spiarz m. 

(Siläubcnn,  sf.  pi.  »innen, 

wyspiarka  /. 

St'IbOtC,  sm.  =n,  pi.  «n, 
goniec  m.,  kuryer  m. 

^i'ltf  sf  pospiech  m.,  in 
— ,  in  aller  —  na  prędce ;  mit 
möglic^fter  —  z  jak  najwięk- 
szym pospiechem;  id^  l^abe 
feine  —  nie  pilno  mi,  nie 
spieszy  mi  się;  fo  grofie  — 
^at'ś  nid^t  to  nie  tak  bardzo 
pilne;  —  ^at  Sßcile  co  nagle 
to  po  dyable. 

^ilen,  1)  vn.  (^aben)  śpie- 
szyć, kwapić  się;  eile  nic^t 
fo  fel)r  nie  śpiesz  się  tak 
mocno;  mit  einer  2libeit  — 
śpieszyć  się  z  jaką  pracą; 
(bilbl.)  bic  ©ad^e  eilt  to  pilna 
rzecz,  ta  rzecz  wymaga  po- 
śpiechu ;  2)  vn.  (fein)  spie- 
sznie dążyć;  tüOl^in  —  ©ic 
dokąd  pan  śpieszysz?  fie 
eilten  gu  ben  SOßaffen  spiesznie 
porwali  za  broń;  ba§  fiebcn 
eilt  życie  prędko  ubiega;  tllt 
mit  iffieile  co  nagle  to  po 
dyable. 

(Stlenb^,  adv.  spiesznie, 
z  pośpiechem. 

6i'if  (©If)  1)  num.  jede- 
naście; —  aJiänncc  jedenastu 


©ilfetf 


332 


(^i'tt=bttucn 


mężczyzo ;  —  Ätnbcr  jede- 
naścioro dzieci ;  —  grauen 
jedenaście  kobiet;  2)  sf.  bez 
pi.  jedenastka  f. 

©ilfctf,  sn.  »(e)§,  pZ.  -e, 
jederiMstokat  m.  [kątny. 

(£i'IfCtfil|,    adi.    jedenasto- 

^\'\\tl,sm.  =g,  ^^.  — ,  je- 
denastka f, 

Eilfertig,  adiec.  i  adv. 
spieszny  (-le),  pośpieszny  (-ie), 
śpieszący  się,  z  pośpiechem  ; 
tnit  einer  Slrbeit  —  jein  śpie- 
szyć się  z  jaką  robotą;  — 
efjen  śpieszyć  się  z  jedzeniem. 

@i'Ifcrtigfcit/»/.  pośpiech. 

®i'Ifftid),  adi.  i  adv.  jede- 
naście razy  wzięty,  jedenasto- 
krotny,  jedenaścioraki,  w  je- 
denaścioro, [letni. 

(grifjä^ng,  adi.  jedenasto- 

(Si'limal,  adv.  num.  jede- 
naście razy. 

^ilfmOUOtlit^,  adi.  jede- 
nastomiesięezny. 

(Si'IftÖgig,  adi.  jedenasto- 
dniowy. 

@i1ftCl,  sn.  »g,  pi.  —,  je- 
denasta część  f. 

Gi'IftcnÖ,  adv.  num.  po  raz 
jedf-nasty. 

(£i1ftr)IJ(^CntIi(^,  adi.  jede- 
nastoty}TO(iuiowy. 

(Si'Igut,  sn.  »eś,  ^Z.  «guter, 
prze"*yika  f.  pośpieszna. 

(Si'Ug,  adi.  i  ado.  spieszny 
(-i«) 

(£'i'Hgft,  SM^.od  eilig,  z  naj- 
większym pośpiechem;  jak 
najśpicszniej,  czem  prędzej; 
bitte  baś  —  ju  beforgen  pro- 
szę to  jak  najśpieszniej  za- 
łatwić. 

Gi'lniQrfd),  sm.  -eg,  pUr. 

»mätfctje,  pochód  m.  pośpie- 
szny, marsz  m.  przyśpieszony, 
marsz  forsowny. 

©i'I^Oft,  sf.  pi.  -en,  szybka 
poczta  /".,   dyliżans  m. 

©i'Ifd)ritt,  sm.  oeg,  i?^.  -e, 

krok    w.    przyśpieszony;    im 
—    przyśpieszonym    krokiem, 
(giljug,  «m.  -eä,  pZ.  *jüge, 
pociąif  m.  pośpieszny. 

^{'mcr,   Am.   -g.  ^^   — , 

wiadro  n.,  ceber  »».,  wębo- 
rek  m. 

(gimcrfaj^,  sn.  -eö,  ^^. 
-fajfer,  beczka  /.  wiadrowa, 
wiadrówka  f. 


(Si'mcrtDCife,  adverb.  wia- 
dra"'!, na  wiadra. 

^in,  *e,  =eö,  @tner,  eine, 
eineö,  ber  eine,  bie  — ,  baö 
— ,  I.  adi.  num.  1)  jeden, 
jedna,  jediio;  jtoanjiq  (Sentner 
unh  nod)  einer  finb  einunb» 
^roan.^ig  (Sentnet  dwadzieścia 
cetnarów  i  jeszcze  jeden  do 
tego  jest  dwadzieścia  i  jeden 
cetnarów;  einmal  eins  ift 
etng  jeden  raz  jeden  jest  je- 
den; ^45unft  einö  z  uderzeniem 
pierwszej  godziny;  eind  OOn 
beiben  jedno  z  dwojga;  einer 
für  oHe  unb  aüe  für  einen  je- 
den za  wszystkich  i  wszyscy 
za  jednego;  2)  bcr  etnc  — 
ber  anbere  jt^deu  —  drugi, 
ten  —  tamten;  einer  ift  fo 
fc^led^t  roie  ber  anbere  jeden 
wart  tyle  co  drugi ;  3)  =  ber= 
fclbe;  rotr  ftnö  von  «em  2lUer 
jesteśmy  w  tym  samym  wieku  ; 
Daś  ift  attee  eins  to  wszystko 
jedno;  eś  fommt  auf  eins  ^er= 
aus  to  na  jedno  wyjdzie;  II. 
art.  indef. ;  np.  einen  njeifeen 
©art  ^aben  mieć  białą  brodę; 
ein  Unbefanntec  nieznajomy; 
III.  pron.  indef. ;  up.  einer 
»on  euc^  jeden  z  was,  który 
z  was;  IV.  adv.  w  przeciw, 
do  aug;  w,  do,  do  środka; 
^al^c  au§  ^at}r:  —  rok  w  rok; 
quer  f^elb  —  poprzek  przez 
pole. 

@i'n=a(fcrn,     va.     (§aben) 

worać;    ben    3J?ift    —    worać 
gnój. 

^tttd'nbCt,  adv.  wzajemnie, 
nawzajem,  jeden  dru^/iego,  je- 
dni drugich ;  fie  unterftü^en 
(fic^)  —  wspierają  się  nawza- 
jem; fie  Uebeit  —  kochają 
się  nawzajem;  fie  !önncn  — 
nic^t  leiöen  nie  cierpią  się 
z  sobą ;  it)r  l^abt  —  nid^tś 
norjuroerfcn  nie  macie  sobie 
nic  do  zarzucenia ;  etn).  burĄ  — 
roecfen  rozrzucić  c»;  groei  *3a= 
c^en  gecjen  —  l)aiten  poró- 
wnywać dwie  rzetrzy  z  sobą; 
fec^ö  %aq,e  l^inter  —  sześć  dni 
z  rzędu ;  fiĄ  mit  —  gut  »er- 
tragen dobrze  znosić  się  na- 
wzajem ;  neben  —  obok  siebie; 
fiĄ  oor  —  fUrdjten  bać  się 
nawzajem  przed  sobą ;  aUe 
mit    —    wszyscy    razem  ;    in 


nietcbem  SSer^ältniffe  fte§en 
fie  ^U  —  ?  w  jakim  stosunku 
stoją  do  siebie  ?  fie  finb  — 
gleid)  są  sobie  równi. 

6i'n4nttt)ortcn,  va.  (baben) 

wręczyć  co,  pi zy znać,  przy- 
sądzić; jmnbm  eine  SSerlaffen» 
fc^aft  —  przyznać  komu  spa- 
dek '^sądownie). 

^i'nantiDortung,  sf.  pi.  -en, 

przyznanie  n.,  przy.-iądzenie  n. 

@i'n=arbcücn,  i)t?a.(i^aben) 

przynieść  komu  zysk  pracą 
swoją;  er  fann  mir  baä  nicbt 
— ,  roaś  er  mic^  foftct  nie 
może  mi  tego  zarobić,  co 
mnie  kosztuje;  2)  vr.  (^aben) 
wprawić  się  w  co,  wpracować 
się,  wdrożyć  się;  ic^  f^abe  mtd^ 
enblic^  in  baö  Üoeife^m  ein- 
gearbeitet nareszcie  wprawi- 
łem się  w  tłómaczenie. 

^t'n=äfc^crn,    va.    (baben) 

spopielić,  spadć,  zamienić 
w  popiół,  obrócić  w  perzynę. 
Ś*t'n= arten,  vn.  (fein)  wro- 
dzić się  w  co;  biefe  S^ieigung 
ift  i§in  eingeartet  ta  skłonność 
jest  mu  wrodzona. 

(Si'n^at^mcn,    va.    (^aben) 

wdychać  w  siebie. 

Si'nat^mung,  sf.  pi.  -en, 

wdychanie  n. 

Si'pä^Cn,  va.  (^aben)  wy- 
trawić co  na  czem  (za  po- 
mocą  erryzącej  cieczy). 

^i'nsäugdn,    va.     i^^aben) 

oknlizować,  oczkować. 

ßi'näugig,  adi.  jednooki. 

(S:i'n=böUcil  (^inbaUie'ren), 
va.  (^aben)  zapakować,  obwi- 
nąć. 

'(5i'n=boIfamicrcn,  va.  (fa- 
belt) nahalsamować. 

(Si'nbalfamtcrunj,   sf.  pi, 

-en,  nal)als^mowauie  n. 

Gi'nbanb,    S7n.    -e«,   pi. 

=bäribe,  oprawa  /.  książki. 

(^i'nbanöbctlc,  sf.  pi.  -n, 

okładka  f.   k«<iążki. 

@i'nbanbbctfcl,  sm.  -g,  pi. 

— ^  =  ^Sinbanööerfe. 

Si'nbdnbig,  adi.  jednoto- 
mowy. 

(Si'ii^banfcn,    va.    (§aben) 

pokłaść    (zboże)     w    sąsieki, 
zwieźć  do  stodoły. 

(£i'n=bOUCU,  va.  (^abcn) 
wbudować  w  co;  wydać  na 
koszta  jakiej  budowli;  er  l^at 


I 


@i'n=6cfc]^Ien 


333 


(£i'n=firc(]^en 


in  baS  ^an§  faufenb  ©ulben 
einflcBaut  włożył  w  ten  dom 
tysiąo!  gulHen/)w. 

(?{'n=t«efcl)Icn,  va.  befel^te, 
befie^ift,  befielt  ein,  fiabc  ein:« 
6efot)ten  wpoić  co  w  kog-o 
przf'Z  rozkaz. 

(gi'n=bcgreifcn,  t«.  begreife, 
begriff  ein,  i^abi  einbegriffen 
"włączyć  w  co,  umieścić  w  czem ; 
einbegriffen  włączony,  razem 
umieszczony,  włącznie,  włą- 
czywszy; bie  ganje  ^^orberung 
bie  früfjerc  ©rfjulD  witeinbe« 
griffen  cała  należytość  mie- 
szcząc w  niej  i  dawniejszy 
dłue, 

@t'n=Bc^aItcn,  va.  bel^atte, 
beböltft,  bet)äU,  beljielt  e\n,f)ahe 
cinbf^alten,  zatrzymać  u  sie- 
bie,   nie  wyHać. 

(Śi'n=6et^cn,  vn.  l  vr.  beifie, 
Bifś  ein,  t)abe  eingebiffen  wką- 
sić  w  co,  wrazić  w  co  zęby; 
fic^  in  etiDać  —  w(żreć  się 
w  co,  wgryźć  się  w  co. 

^i'n^bcijen,  va.  (baben)  i) 

zamarynować,  włożyć  w  ocet, 
w  801;  2)  wypalić  w  czem  za 
pomocą  gryzącej  cieczy ;  S3ud^s 
ftaben  in  bie  ^aut  —  wypalić 
litery  w  skóize. 

@t'n=bcfcnnen,  va.  befenne, 
befannte  nn,  i)abe  einbefannt 
wyznać  co,  przyznać  się ;  fein 
©infontmen  —  wyznać  (wy- 
jawić) wysokość  swych  do- 
chodów. 

©i'nklenntni^,   sn.   »ffeg, 

pi.  =ffe,  wykazanie  n.  (do- 
chodów), wyjawienie  n.,  fa- 
sya  /. 

(5i'n=6efomtticn,  va.  befam 
ein,  ^abe  embefontmen,  do- 
stać; feine  ^oibtrungen  — 
dostać  swe  należytości. 

(St'n-bcnifeit,  va.  betief  ein, 
f^ahe  einberufen,  wezwać,  po- 
wołać, zwoływać. 

@i'nl)crufiing,  sf.  pl.  «en, 

powołanie  n    ("lo  wojska). 

©i'nbcrufung^farte,  sf.  pl. 

•n,  karta  /    powołująca. 

@i'n=öcttel«,  l)  va!  (^aben) 
wyżebrać  co;  2)  vi'.  ({)aben) 
wżebrać  się;  fid^  in  jmnbö 
®unft  —  wżebrać  się  w  czyją 
iaskę. 

(£t'n-^citgen,  va.,  vn.  i  vr. 
(I^aben)  =  (Einbiegen. 


(£t'n=bcgtc^cn,  va.  hąoą  ein, 
l^abe  embłjug  n,  włączyć,  po- 
liczyć w  to;  bie  duften  niłĄt 
ein^(^oaen  nie  licząc  kosztów. 

®i'n=tiicgcn,  l)  Ja.  bog  ein, 
l^abe  cinget)Os:|er>  w^iąć,  zgiąć; 
mit  eingebogenen  Seinen  z  za- 
łożouemi  nogami ;  2)  vn.  wgiąć ; 
urn  bie  Qde  —  skręcić  na 
rogu  (ulicy);  3)  vr.  wgiąć  się. 

(Si'nbicgung,   sf   pL   -en, 

wgięcie  n  ,  zagięcie  n. 

@i'n=bilben,  va  i)  wmówić 

co  w  kogo,  wmówić  co  komu; 
fid^  ein).  —  przed-tawić,  wy- 
obrazić sobie  co;  baS  fann  ic^ 
mir  nid^t  —  tego  sobie  wy- 
obrazić nie  mogę;  2)  f\Ć)  ettt). 

—  uroić  sobie  co ;  bttö  {)aft 
bu  bir  nur  cingebiloet  toś 
ty  sobie  tylko  uroił ;  bilbe 
bir  bas  niĄt  ein  niech  ci  się 
to  nie  roi  po  głowie;  er  l^at 
fic^  bie§  feft  unb  fłeif  einge= 
bilbet  nabił  sobie  tem  głowę; 
eingebilbeteö  ©lüdE  urojone 
szczęście  ;  3)  fic^  niel  —  mieć 
o  sobie  wielkie  rozumienie,  być 
zarozumiałym;  borouf  broucbft 
bu  bir  nid)t  oiel  einjubilben 
nie  masz  się  z  tego  tak  pysz- 
nić; ein  eingebilbeter  aJienfd^ 
zarozumiały   człowiek. 

Si'nbilbiing,  sf.  pl.  -en,  i) 

wyobrażenie  w.,  przedstawienie 
n.  sobie  czego  w  myśli ;  2)  wy- 
obraźnia /. ;  3)  urojenie  n., 
przywidzenie  n. ;  baś  ift  nur 
eine  —  von  bir  to  tylko 
urojenie  z  twej  strony;  in 
ber  —  fronf  fein  chorować 
z  przywidzenia  ;  bein  Ungliicf 
beftefjt  nur  in  ber  —  twe 
nieszczęście  pochodzi  tylko 
z  przywidzenia;  4)  zbytnie 
rozumienie  n.  o  sobie,  zaro- 
zumiałość/., zaroznmienie  n. ; 
er  ift  »oUer  —  on  jest  bardzo 
zarozumiały ;  er  l&at  eine  grof;e 

—  auf  fid^  on  jest  bardzo  za- 
rozumiały. 

©t'nbiibimggfraft,  sf.  wy- 
obraźnia f.,  lantazya  /.,  eine 
fc^tüärmenbe  —  wybujała  wy- 
obraźnia. 

©i'n^binben,  va.  banb  ein, 
l^abe  eingebunden,  zawiązać  co, 
obwiązać  co,  oprawić(książkę). 

(gi'n^Iaf cn,  va.  bläät,'baeä 
ein,  f)abc  eingeblafen,  i)  wdać, 


wdmuchać  w  co;  (btlbf.)  je» 
marbem  etro.  —  szeptać  komu 
co  do  ucha,  podpowiedzieć 
komu  co;  id^  f)abc  it)m  bie 
ganje  S^lebc  eingeblafen  podpo- 

i  wiedziałem  mu  całą  mowę; 
2)  nabechtać  kogo,  aby;  3)  wy- 
wrócić dmuchnięciem  ;  ein  Aar« 
tenłjau^  —  wywrócić  dmuch- 
nię<*iem  domek  z  kart. 

fei'nblQtt,  sn.  «eg,  plur. 
-blätter,  jednolist  w.,  roślina 

/.  m-jąca  jeden  liść. 

©inblottbrutf,  sm.  -eg,  pl 

=e,  pi^mo  n.  ulotne  na  je- 
dnej karcie,  kartka/,  ulotna. 

©t'nblattig,  adi.  =  ®in=» 
bliltttrig. 

@ł'nbIOtt(c)ng,  adiec.  1) 
jeduohsiny ;  2)jeclnokartkowy, 
na  iednej  kartce  napisany. 

(£i'n=bieucu,  va.  (także  ein» 

bläuen)  va.  larbkować  (bie- 
liznę); wbić  komu  co  w  pa- 
mięć (przez  bicie  lub  przez 
częste  powtarzanie);  eö  l^at 
miĄ  Diet  a)?ü^c  gefoftet,  big  ic^ 
il^m  baS  eingebläut  l^abe  ko- 
sztowało mnie  wiele  pracy, 
zanim  mu  to  wbiłem  w  pa- 
mięć. 

©i'nbUd,  sm.  =e§,  pl.  «e, 

rzur,  m.  oka,  wgląd  m.,  wgląd- 
nięcie  w.;  gen)ät)re  mir  einen 

—  in  beine  SBüc^er  pozwól 
mi  wglądtiąć  w  twoje  księgi. 

(gfn-bUctcn,  vn.  (^aben) 
rzucić  w  co  okiem,  wglądnąć, 
zaglądnąć,    popatrzyć   na  co. 

@i'n=boircn,  i)  va.  (fiaben) 
wwiercić ;  ein  ^od^  in  ein  Srett 

—  wwiercić  dziura  w  deska; 
2)  vn.    (öaben)    wwiercić   się. 

(£i'n=brccljcn,  l.  va.  brid^ft, 
briĄt,  braĄ  ein,  [)abe  eingebro* 
döen,  zburzyć,  zwalić,  rozebrać, 
ein  ^auö  —  zburzyć  dom; 
II.  vn.  (fein)  1)  załamać  się, 
zapaść  się;  bie  iörürfe  ift 
plö^lid^  eingebrochen  most  na- 
gle załamał  się;  bag  ®ig  ift 
unter  il^m  eingcbrod^en  albo 
er  ift  auf  bem  ®ife  eingebrochen 
lód  się  pod  nim  załamał;  2) 
wkraść  się  dokąd  (za  pomocą 
wyłamania  drzwi,  okien  itp.) 
bie  2)icbe  finb  in  biefer  ^ać)t 
bei  ung  eingebrochen  tej  nocy 
wkradli  się  do  nas  złodzieje, 
wyłamawszy  drzwi,  (bilbt.)  bie 


(gi'nfirec^cr 


334 


(Cinbrang 


S^ieitcreł  Brad^  in  ben  ^einb  ein 
konnica  wpadła  pomiędzy  nie- 
przyjaciół; 3)  (bitbi.)  nadejść 
niespodziewanie;  bie  S^ac^t 
btid^t  ein  noc  nadchodzi ;  ber 
SBinter  ift  ^euct  oorjeitig  ein= 
gebrod&en  zima  tego  roku  przed- 
wcześnie nas  zaskoczyła;  eś 
fmb  »ietc  Unorbnungen  ein« 
gcbrod^en  wdarło  sie  wiele 
nieporządków, 

Śi'nirc(i)cr,  sm.  ^8,  pi.  —, 

złodziej  w.,  który  zakrada  się 
przez  włamanie. 

Si'nörcdicnn,  sf.pl.  »innen, 

złodziejka  /,,  która  zakrada 
się  przez  włamanie. 

'ßi'nbrennC,  sf.  zaprażka, 
zasmażka  m. 

@i'n-I)rcnncn,  l)va.  brannte 
ein,  t)abe  eingebrannt,  wypalić 
na  ezem;  man  l^at  x\)m  ein 
3eicl^en  in  bie  ©tirn  einge* 
brannt  wypalono  mu  znak 
na  czole;  öa§  ^afä  —  wypa- 
lić beczkę  (siarką) ;  SJZei^t  — 
zasmażyć  mąkę,  zrobić  za- 
smażkę; eingebrannte  ©uppe, 
zupa  zarumieniona,  rumiana; 
2)  vn.  wpalić  się;  bie  ^ol^le 
l^at  f)ier  ein  SoĄ  eingebrannt 
węgiel  tutaj  dziurę  wypalił ; 
vr.  wskutek  palenia  zmniej- 
szyć objętość  swoją;  ber  Kaffee 
brennt  fi^  ein  ubywa  kawy 
przez  palenie. 

(£i'nbrcnnfu:^^c,  sf.  2)1  =n, 

zupa  f.  zarumieniona,  ru- 
miana. 

(Ct'nbringcii,  va.  brad^te  ein, 
l^abc  eingebracht,  1)  wnieść, 
wprowadzić,  wwieźć;  baä  ®e= 
treibe  in  bie  ©cf)eune  —  zwieźć 
zboże  do  stodofy;  eine  %ov* 
berung  —  ściągnąć  należy- 
tość  ;  eine  iftiage  bei  @eri(|t 
—  wnieść  skargę  do  sądu; 
einen  SSerbred^cr  —  dostawić 
zbrodniarza;  n)aö  l^at  limbie 
g^rau  eingebrad^t?  ile  (ma- 
jątku) wniosła  mu  żona?  ein= 
gebrachtes  ®ut  wniosek  ma- 
jątkowy (żony),  posag;  2) przy- 
nosić (zysk),  czynić  dochód; 
baś  %ńh  bringt  mir  iä^rlid^ 
taufenb  ©lUben  ein  pole  przy- 
nosi mi  rocznie  tysiąc  gulde- 
nów dochodu;  baä  bringt  gar 
nicf)tä  ein  to  nic  nie  przy- 
nosi;   3)    powetować,    wyna- 


grodzić stratę,  nagrodzić;  ic^ 
roili  e§  ibm  — ,  roaä  er  burc^ 
mic^  »erloren  f)at  chcę  mu  to 
wynagrodzić,  co  przeze  mnie 
stracił ;  ba§  lofśt  fic^  nid^t  — 
to  się  nie  da  powetować. 

(vi'nbringltl!^,  adiec.  uisz- 
czalny,  pewny,  wypłacalny  ; 
=e  ^orberung  wierzytelność 
uiszczalna. 

Gi'nbrin.qlidjfeit,  sf.  pi.  .-en, 

uiszczalność  /.,  wypłacalność 
/.,  pewność  /. 

Gi'nbrtngünOr  sf.  pi  -en, 

wniesienie    w.,    ściągnięcie  n. 

—  ber  g'orberung  ściągnięcie 
należytości. 

Gi'nbrotfc,  sf.  pi.  =n,  dro- 

bianka  /.,  kruszonka  /.,  to, 
co  się  wdrobiło  (do  zupy). 

6t''n=brii(fcln,  va.  (^aben) 
=  iSinbrodfen. 

(5ł'n=bro(fen,  va.  (i^aben) 
wdrobić ;  Semmel  in  ben  Kaffee 

—  wdrobić  bułki  do  kawy  ; 
etro.  eingubrodfen  l^aben  mieć 
z  czego  żyć;  fi(^  etroaś  — 
nawarzyć  sobie  piwa;  roaś 
er  eingebrotft  l^at,  mag  er 
min  effen  niech  pije  piwo, 
które  nawarzył;  ba  l^aft  bu 
i^m  etroag  ©d^oneś  eingebrotft 
toś  mu  nawarzył  piwa. 

St'nbntc^,  sm.  »eg,  plur. 

«brudne,  1)  załamanie  n.  się 
(lodu,  mostu) ;  2)  wkradnięcie 
n.  się  gwałtowne  (wskutek 
wyłamania  drzwi,  okna  itp.), 
włamanie  się;  3)  wtargnięcie 
n.  gwałtowne;  ber  —  beś 
g^einbeä  wtargnięcie  nieprzy- 
jaciela; 4)  (bilbl.)  ber  —  ber 
2)ämmerung,  ber  9f?ad^t  na- 
dejście zmierzchu,  nocy,  za- 
padnięcie nocy. 

®i''nbnid)^bicbfto]^I,      sm 

=(e)ö,  pi.  ")täf)le,  kradzież  /. 
z  włamaniem. 

^i'nhxnń)\ia)tV,adi.  pewny, 
zabezpieczony  od  włamania. 

^t'n=bni^cn,    va.    {\)abtn) 

zaparzyć. 

(?t'nbn(i)tiinn,  sf.  pi  =en, 
=  93ucf)t. 

(yi'nbng,  sm.  =eä,  pi.  =e, 
=  (Einbiegung. 

(5i'ii=biinbcln,   va.   {[jaUw) 

zawiązać  w  co. 

(?i'n=biirocrn,  I.  va.  (^a» 

ben)  1)   nadać   komu  obywa- 


telstwo; policzyć  kogo  w  po- 
czet obywateli;  er  ift  l^ier 
fd^on  lange  eingebürgert  on 
już  dawno  jest  tutaj  obywa- 
telem; 2)  przyswoić,  przyjąć; 
ein  eingebürgertes  Sßort  przy- 
swojone słowo;  eine  einge= 
bürgerte  ©itte  przyjęty  zwy- 
czaj ;  II.  vr.  (^aben)  przyjąć 
gdzie  obywatelstwo,  zaakli- 
matyzować się. 

©i'nbürgerung,  sf  nadanie 

n.  obywatelstwa. 

(5i'n=biirftcn,    va.   (^aben) 

wetrzeć  szczotką. 

ßi'nbu^C,  sf.  strata  /., 
szkoda  /. 

^t'n-bü|cn,  va.  (^aben)  zgu- 
bić, stracić,  utracić,  postradać. 

Ćfnscofficrcn,   va.  (fiaben) 

ściąsrnąć   do   kasy. 

di'ncafficrmtg,  sf.  pi  -en, 

ściągnięcie  n.  do  kasy. 

Śi'n=biimmctt,  va.  (i^abcn) 

groblą  opatrzyć  (rzekę),  za- 
tamować ;   bie    Seibenfd^aften 

—  położyć  tamę  namiętno- 
ściom, zapanować  nad  namię- 
tnościami. 

(5i'n=bcdcn,  va.  (^aben)  ein 
2)ad^  —  dachówkę  wapnem 
pospajać;  einen  SBeinftodE  — 
wino  ziemią  przysypać. 

(£i'n=beid)Cn,  va.  (^aben)  = 
(Sinöämmen. 

(ginbCUtig,  adi.  i  adv.  je- 
dnoznaczny (-ie),  jedno  zna- 
czenie mający. 

@i'n=birfcV,  va.  (^aben)  wy- 
gotować do  gęstości. 

(5i'n=bicnCtt/  vr.  (I^aben) 
wprawić  się  w  słiżbę;  er  t)at 
fi^  bereits  eingebient  już  się 
wprawił  w  służbę. 

(Ci'n  borrcn,  tn.  ([ein)  ze- 
schnąć, wskutek  schnięcia 
zmniejszyć  swoją  objętość. 

6i'n=börrcn,  va.  (^aben)  na- 
suszyć  (do  przyszłego  uży- 
cia). 

(Śi'n:=branncn,  i)  ra.  (^aben) 

wcisnąć,  wpakować;  2)  vr. 
(^aben)  wcisnąć  się,  wedrzeć 
się,  wkręcić  się,  piąć  się,  wpa- 
kować się ;    fic^   in   ein   9lmt 

—  wedrzeć  się  na  jaki  urząd; 
fid^  in  alleS  —  mieszać  się 
we  wszystko. 

Gi'Jlbrang,  sm.  »eg,  wciśnie- 
bie  n.,  wpakowanie  n. 


ßt'tt-bränpng 


335 


et'n=fäbcln 


Gt'nbtännung,  sf.  pl.  «en, 
=  ©inbrang. 
($i'n=brcd)fcln,  va.  (^aben) 

wytoczyć  co  w  czem,  wyro- 
bić tokarską  robotą. 

(5t'n=orc^ćn,     va.    (^abett) 

wkręcić. 

(gf'nsbritten,  va.  (^aben)  je- 
tnanbetn  etroas,  wyuczyć  kogo 
czego,  wyćwiczyć  kogo  w  czerr ; 
3ficcr,uten  —  wyćwiczyć  re- 
krutów. 

6t'n-briHgcn,  vn.  (fein) 
bringe  ein,  Drang  ein,  bin  ein« 
gcbrungen,  wcisnąć  sie,  wtło- 
czyć się,  wpakować  się;  baö 
SBaffer "  brang  fd^on  in  bcn 
ßafin  ein  woda  już  się  tło- 
czyła do  łodzi;  ber  ^-ełnb  ift 
in  bie  ©tabt  eingebrungen  nie- 
przyjaciel wdarł  się  do  miasta; 
przenośnie:  bie  Stiebe  brang  in 
bie  ©emüt^cr  ber  3uprer  ein 
mowa  głęboko  się  wcisnęła 
do  umysłów  słuchaczy;  in 
bie  ©ebanten  jmnbä  —  wci- 
snąć się  do  czyjej  myśli,  zgłę- 
bić kogo. 

ßi'nbringcnb,  adi.  i  adv. 
=  ^Sinbcinglic^. 
Gfitbringli^,  adi.  i  adv. 

przenikliwy  (-ie),  dobitny  (-ie), 
wskroś  przejmujący  (-o),  usil- 
ny (-ie);  =er  Sßerftanb  prze- 
nikliwy rozum;  =c  9?ebe  do- 
bitna mowa. 

(Si'nbnnölitfjfcit,  sf.  dobit- 
ność /,  przenikliwość/",,  tra- 
fność /.,  siła  /.;  bie  —  ber 
^tebe  siła  mowy. 

^♦i'nbriitgltng,  sm.  =§,  pl  *e, 

intruz  m. 

^i'nbrutf,    sm.    <e)§,  pl 

«brüde,  1)  wciśnięcie  n.,  wy- 
ciśnięcie n.;  2)  wrażenie  n. ; 
'oa^  yjiftbc^en  ^at  auf  i^n  et* 
nen  großen  —  gemacf)t  dziew- 
czyna wielkie  na  niego  zro- 
biła wrażenie;  bcr  erfte  — 
pierwsze  wrażenie ;  ein  fel^r 
günftiger  —  bardzo  korzystne 
wrażenie;  bic  5Tälte  madöt  auf 
tnid^  feinen  grofien  —  zimno 
nie  bardzo  mi  dokucza;  ®in= 
brücfen  leidet  gugänglic^,  für 
©inbrüdfe  (eictit  empfänglich 
wrażliwy, 

($i'n=bnttfen,  va.  (^aben) 
wdrukować;  bie  ^oljfd^nitte 
finb  an  'bin  gehörigen  ©teilen 


im  Sud^e  eingcbrutft  ryciny 
są  w  książce  na  odpowiednich 
miejscach  umieszczone. 

Gt'nbrUÖ^fä^ig,  adi.  wra- 
żliwy. 

(5i'nbnitf§f äl)igfcit,  sf.  wra- 
żliwość /. 

(Si'nbrurffant,  adi.  i  adv., 
=  @inbrü'dElid^. 

(5t'n=brüt!cn,  l.  va.  (^aben) 

1)  wcisnąć,  wtłoczyć;  Śutter 
in  eine  33uĄfe  —  wcisnąć  masło 
do  jaszczyka;  2)  zgnieść;  ein 
®i  —  zgnieść  jaje ;  einem  SSo» 
gel  ben  ^opf  —  zgnieść  pta- 
kowi głowę;  3)  wycisnąć  na 
czem;  ba§  ©ieget  auf  einen 
93rief  —  wycisnąć  pieczęć  na 
liście;  II.  vr.  wcisnąć  się, 
wtłoczyć  się;  bein  33itb  l^at 
fi(^  tief  in  mein  Cerj  ein* 
gebrüdt  twój  obraz  głęboko 
się  wyrył  w  mojem  sercu. 

'(^i'nbrütfung,  sf.  pl  »en, 

wciśnienie   n.,    wtłoczenie  n., 
wrażenie  n. 
6t'nbrüdEti(^,    adi.   i   adv. 

dokładny  {-i*^},  dobitny  (-ie), 
wyrazisty  (wyraziście) ;  je* 
manbem  etro.  —  mad^en  wbić 
komu  co  w  pamięć. 

(5i'n  -  buf cln,     w.     (fein) 

zdrzemnąć  się, 

(5i'n=biitCn,'  «;a.  (^abcn)  za- 
pakować,   zawinąć  w  trąbkę. 

(Bi'nt,  fem.  od  ein,  einer 
=  ®in. 

(£i'n=cb(c)ncn,  va.  (^aben) 

przygładzić,    wyrównać,    wy-  I 
niwelować,  | 

Si'tt'Cgßcn,     va.    (^aben) 

wbronować,  worać  broną.        j 

ßi'ncn,  1)  va.  (^abenf  złą- 1 

czyć,  połączyć,  pojednać,  po-  j 
godzić ;  2)  vr.  (I^aben)  złączyć  ' 
się,  połączyć  się,  pojednać  się, 
pogodzić  się, 

(Ci'n^cngcn,     «a.     {^aUn)  i 

ścieśnić,    zmniejszyć    (co    do 
przestrzeni),  zwężyć;  ein  burd^  i 
fteite  Ufer   eingeengter  g^Iufö  ! 
rzeka  ścieśniona  przez  strome 
brzegi. 

^i'ncngung,   sf.   pl   =cn, 

ściśnienie  «.,  zmniejszenie  n. 
(co  do  przestrzeni),  zwężenie n. 

St'ncr,  I.  sm.  ^^/  pl  — , 

jedynka  /. ;  II,  =  ®in. 

(£i'n=Ci;I)Cn,  va.  (I^aben)  odzie- 
dziczyć, otrzymać  w  spadku. 


^♦t'ncrlci,  I.  adi.  i  adv. 
jednaki  (-o),  jednakowy  (-o); 
biefc  beiben  Söorte  l^aben  — 
SBebeutung  oba  te  wyrazy  mają 
jednakowe  znaczenie;  ba§  ift 
mir  —  to  mi  obojętne;  ba§  ift 
gang  —  to  na  jedno  wyjdzie; 
II.  sn.  =3,  bez  pl  jedno  i  to 
samo ;  mein  Seben  ift  ein  cn5ige§ 

—  moje  życie  jest  wiecznie 
jedno  i  to  samo. 

©i'nCrlci^Cit,  sf  pl  »en,  je- 
dnakowość /. ;  —  beS  Slntlan« 
geä  jednogłośność  /. 

(?i'll=Cl*ntcn,  va.  (^abcn)  ze- 
brać z  pola,  z  ogrodu,  sprzą- 
tnąć, zwieźć;  JReid^tpmer  — 
zebrać,  nabyć  bogactwa;  Sob, 
3iul^m,  ®^re  —  pozyskać 
chwałę,  sławę,  cześć. 

(£i'ncrntung,  sf.  pl  «en, 

zbiór  w,,  żniwa  n.  pl 

(Si'nerfctt^  =  einegtl^eiis, 

(£i'nc§  =  ®in. 

(SiUCŚt^Cil^,  adv.  po  części, 
z  jednej  strony;  er  l^at  — 
rec^t,  anbernt^eirg  nid^t  ma 
po  części  słusznie,  po  części 
niesłusznie. 

ßt'n=ejerciercn,  va.  (^aben) 

wprawić,  wćwiczyć ;  S^lecruten 

—  wćwiczyć  popisowych. 

Si'nfadj,  adi.  i  adv.  1)  po- 
jedynczy (-o)  tj.  nie  podwójny, 
nie  złożony;  =e  Qdiji  liczba 
pojedyncza;  ba§  =e  pojedyn- 
cza ilość ;  —  Körper  ciała  nie 
złożone,  elementarne ;  2)  pro- 
sty (-o),  pospolity  (-cie),  skrom- 
^y  ("iö)>  niewykwintny  (-ie); 
ein  »er  3}ienfd^  człowiek  pro- 
sty, zwyczajny,  skromny, 
szczery,  otwarty;  »c  ©itten 
skromne  obyczaje ;  =e  ÄIsi= 
bung  skromny  strój ;  —  ge« 
Heibet  skromnie  ubrany;  =e§ 
3)l^ema  zwyczajny  temat,  ła- 
twy przedmiot;  «e  Übertre* 
tung  proste  przekroczenie;  bie 
©a(5e  ift  fel^r  —  to  całkiem 
prosta  (jasna)  rzecz. 

©i'nfarfjI^Cit,  sf.  prostota/., 
skromność  /. 

(^['n-fahtirtf  va.  (f)aben)  1) 

nawlec  (nitkę);  2)  (fig.)  mą- 
drze co  ułożyć,  przebiegle 
ukartować;  eine  Äabalc  — 
ułożyć  intrygę;    ein  ©efpröd^ 

—  nawiązać  rozmowę. 


(St'nföbclung 


336 


6i'n-fc^raen 


©i'nföbclung,   sf.  pl.  »cn,  ■  dać;  bie  ^cinbe  finb  in  unfcr 


nawiązanie  n.,  napicanie  n. 
©t'Usfa^ren,  I.  va.  (^aben) 
föEirft,  föt)rt,  fu^r  ein,  ^abe  ein« 
gcfal^ren,  1)  wwieźć,  zwieźć  do 
jakieg-o  miejsca;  baś  ©etreiöe 
in  bic  ©cftcunc  —  zwieźć  zboże 
do  stodoły;  2)  zaprawiać  (ko- 


Sanb  eingefallen  nieprzyjaciele 
wpadli  (wtargnęli)  do  naszego 
kraju;  bic  ©onnenfttal^len 
faden  burd^  bas  genftft  ein 
promienie  słoneczne  wpadają 
przez  okno  do  pokoju ;  imnbm 
in  bic  iHebe  —  przerwać  komu 


nie)  do  jazdy  wozowej,  wpra-  j  mowę;  l^ier  fällt  bi«?  Drgel  ein 
wiać  (konie)  do  pocągu;  gut  j  tu  wpadają  organy,  odzywają, 
eingefahrene  ^ferbe  dobrze  \  się  organy;  2)  zapaść  się,  za- 
wprawione  (wyćwiczone)  ko-  i  walić  się;  ba§  ^au§  ift  ein« 
nie;  3)  zawadzić  wozem  i  prze- I  gefallen  dom  zawalił  się;    ić) 

glaubte,  ber  ^immel  fällt  ein 
myślałem,    że    się    niebo    za 


•wrócić;  ein  Xl)Or  —  przewró 
cić   bramę    przez  najechanie ; 
4)    einen    3ä)eg    —    ujeździć,^ 
ubić  drogę;  II,  vn.  (fein)  fubr 


pada;  eingefaOene  2lugen  za- 
padłe oczy ;  3)  nastawać,  nad- 


ein,  bin  eingefal^ren  wjechać  i  chodzić,  powstać,  zerwać  się 
dokąd;  in  einen  ©^ac^t  —  !  (o  porach  roku  i  zmianach 
spuścić  się  do  kopalni;  in  ben  :  pogody)  ber  ©ommer  fällt  ein 
^afen    —   zawinąć   do  portu.  !  nastaje  lato,   nadchodzi  lato ; 


(£ł'nfa^rcr,  sm.  sg,  pl.  —, 

wjezdnik  m. 

gi'nfal^rt,  sf.pl.  =en,  wjazd 

m.  (tj.  mifjsce,  do  którego  się 
wjeźHża  i  akt  wjeżdżania). 

ßi'nfo^rtojcc^fcl,  sm.  '^§,pl. 

— ,  zwrotnica  f.  wjazdowa 
(na  kolejach). 

©i'nfalÖrtfiönQl,  sn.  =§,  pl. 

•e,  sygnał  m.  wjazdowy,  sy- 
gnał wjazdu. 

(gi'nfatt,    sm.    -(e)§,    pl. 

-fäHc,  i)  wpadnięcie  n.,  wpa- 
danie n.,  ujście  n.;  —  cineä 
gluffeś  inS  ÜJ?eer  ujście  rzeki 
do  morza;  2)  wtargnięcie  n., 
napad 7n.,  najazd  7n.,  zagon  7n.; 
baś  3)ieer  fdiü^t  uns  cor  plö^: 
liĄen  ©infätten  beS  geinbeś 
morze  chroni  nas  przed  na- 
głymi napadami  nieprzyja- 
ciela; einen  —  tl^un,  machen 
wtargnąć  dokąd,  wpaść  do- 
kąd; geroaltiamer  —  in  frem= 
beä  ®ut  najście  na  cudzą, 
własność;  ber  —  beö  Sicfiteö 
wpadanie  światła;  3)  =  (Sin« 
fturj  zapadnięcie  się  n.  np. 
domu;  4)  pomysł  w.,  myśl  /., 
koncept  m.;  ein  fluger  — 
mądry  pomysł ;  ein  roicigcr  — 
dowcipny  koncept;  ein  unfin- 
niger —  niedorzeczna  myśl; 
er  ^at  Einfälle  n)ie  ein  alteg 
^au§  rusza  konceptem  jak 
martwe  cielę  ogonem;  ic^  l^atłe 
ben  —  przyszło  mi  na  myśl. 

(gi'nsfaücn,  vn.  (fein)  fiel 


ein,  bin  eingefallen,  1)  wpa-  i  sadku. 


ber  ?Croft  faßt  ein  bierze  mióz 
es  fiel  ftürmifd^es  SÖBetter  ein 
burza  powstała,  wicher  się 
zerwał;  bie  3iac^t  fäHt  ńn 
noc  zapada,  noc  nadchodzi; 
4)  wpaść  na  myśl,  przyjść  do 
głowy;  eś  fant  mir  gerabe  ein 
właśnie  wpada  mi  na  myśl; 
e§  fiel  mir  ein,  i§n  ?u  fragen 
przyszło  mi  do  głowy  zapy- 
tać go;  eg  ift  mir  ein  gutes 
^Kittel  eingefallen  przyszedł 
mi  na  myśl  dobry  sposób; 
bag  fonnte  i(l|  mir  unmöglich 
—  laffen  o  tem  absolutnie  nie 
mogłem  pomyśleć;  lafg  bir 
bas  ja  nic^t  —  niech  ci  się 
o  tem  nie  roi  po  głowie;  er 
rebet,  roić  eg  il^m  gerabe  ein* 
fflUt  gada  co  ma  przyjdzie  do 
głowy  (co  mu  ślina  na  język 
przyniesie). 

(f i'nfQH(§)I)afcn,  sm.  -g,  pl. 

— ,  haczyk  m.,  który  sprawia 
zapadnięciem,  że  zegar  prze- 
staje bić,  zapadacz  m. 

(Si'nfoH^^jiinft,  sm.  -eg,  pl. 

st,  pankt  7W.  wpadnięcia  (wpa- 
dającego   promienia   światła). 

(f i'nfaü^toinfcl,  sm.  -g,  pl. 

— ,  kat  m.  wpadania. 

^i'nfalt,  sf.  1)  prostota  /., 
naturalność  y.,  naiwność  f.^ 
niewymuszoność  /. ;  2)  głu- 
pota /.,  brak  m.  roznądku, 
ograniczoność/",  rozumu;  et 
^at  Cg  nur  aug  —  getl^an  zro- 
bił  to  jedynie    z   braku  roz- 


(^i'n=faÜCn,  va.  (^aben)  za- 
winąć, zapakować,  sfałdować. 
Gi'nfältig,   adi.  l  adv.   1) 
prosty     (-o),     szczery     (-rze), 
otwarty    (  cie),     dobroduszny 
(-ie) ;  2)  głupi  (-io),  durny  (-o), 
I  głupowaty,    ograniczony;    er 
1  fie^t    fe§r    —    aug    wyglą,da 
I  bardzo  głupio. 

i     @i'nfoIt^:^infcI,  sm.  =g,  pl. 

— ,    człowiek  m.  durny,  głu- 
powaty, półgłówek  m. 

I     ^i'n=fal5cn,  va.  (^aben)  fal- 

'  cować,  wtugować. 

I     ^i'nfaljung,    sf.  pl.   «en, 

I  falcowanie   n.,    fugowanie   n. 

i     Gi'n=fangcn,    va.    (^abcn) 
!  fängft,  fängt,  fieng    ein,   ^abc 
I  eingefangen,  1)  złapać  (i   za- 
I  mknąć);  2i  ogrodzić. 
I      ©i'nfQrbig,arf«.  i  arfp.  jedno- 
kolorowy   (o),    jednobajwny 
(-ie),    jednego    koloru ;    (fig.) 
monotonny   (-ie),  jednostajny 
]  (-ie). 

(5t'nf(irttg!ctt,  jednobarw- 
;  ność/".,  (fig.)  monotonność/"., 
I  jednostajuość  /. 

C'i'n=faffcn,     va.     (^abcn) 
i  fafgtc  ein,  t)abe  eingefafgt,  1) 
j  wsypać  w  co  (zboże  w  worki), 
I  wlać  w  co   (wino    w  beczki); 
!  2)  oprawić;  ein  SSilb  in  einen 
i  9lal)mcn    —     oprawić     obraz 
w  ramę;  einen  ©tein  in  ®olb 
1  —  oprawie  kamień    w  złoto; 
I  er  nerbient  in  ®olb  eitigefafśt 
gu   roerben    zasługuje  na  to, 
by  go  w  złoto  oprawić;  3)  ob- 
lamować,   obszyć;    ein   J^tcib 
mit  33änbern  —  obszyć  suknię 
wstążkami;   4)  obsadzić;    ein 
93cct  mit  Śuc^gbaum  —  ob- 
sadzić   grzędę    bukszpanem ; 
5)  otoczyć,  opasać;  ein  $aug 
mit  einer  9J?aucr  —  otoczyć 
dom  murem. 

gi'nfttffung,    sf  pl.   -en, 

oprawianie  n.,  otaczanie  n., 
obsadzanie  «.,  lamowanie  n., 
lamówka  /.,  obszywka  /. 

Si'nfaffung^bonb,  sn.  -eg, 

pl.  =bänbcr,  oprawka  /.,  ob- 
szywka /.,  lamówka  f. 

(gi'n=fouIcn,  vn.  (fein)  faulte 
ein,  bin  cingefault,  wgnić,  gnić 
od  wierzchu  ku  środkowi. 

6in=fc5mcn,    va.    (^aben) 

wypędzić  wieprze  na  paszę. 


@i'n=feUcn 


337 


(5i'n=frcffen 


(gi'n^fcilcn,  va.  (^a6en)  wy- 

pilować  (pilnikiem  na  czem), 
ein  B^id^en  in  ben  ©d^tüffel 
—  wypilować  znak  na  kluczu. 
@i'n=fe«3Cn,  va.  (^a6en) 
ocieriiić. 

©i'nfcnpng,   sf.  pi  =cn, 

ociernienie  n. 

(5i'n=feffcln,    va.    (^aben) 

okuć  w  kajdany. 

(Si'nfcffclung,  sf.  pi.  *en, 

okucie  n.  w  kajdany. 

^t'pfcttcn,  va.  (^aben)  na- 
puścić tłuszczem. 

©i'nfettung,  sf.  pi.  »en,  na- 
puszczenie n.  tiaszczem, 

(5i'n=feut^tcii,   va.  (^abcn) 

zwilżyć. 

(£i'n=feuern,  w.  (^aBen)  na- 
palić. 
(£i'n=ficbeln,  m.  (^abcn)  ein 

aKufifflüd^,  wyuczyć  sie  jakiego 
kawałka  na  skrzypcach. 

(£t'n=finben,  vr.  (^abcn)  fanb 
mic^  ein,  f^ab^  mtc^  cingefunbcn, 
stawić  się,  przybyć,  przyjść, 
stanąć,  przystąpić;  fic^  Jur 
rechten  ^dt  —  przybyć  na 
czas ;  ftd^  an  einem  beftimmtcn 
Crt  —  stawić  się  w  ozna- 
czonem  miejscu ;  fi^  VOX  (^e* 
tic^t  —  stanąć  przed  sądem ; 
nadö  ber  Slrjnei  fanben  fid^ 
Übelfciten  ein  po  zażyciu  le- 
karstwa przystąpiły  nudności ; 
fid^  in  eine  ©ad^e  —  wprawić 
się  w  co,  przyzwyczaić  się 
do  czego. 

(£i'lt«fi^en,  va.  (I^oben)  wy- 
piło wać  w  czem ;  zrobić  uszko 
u  ifiły. 

^i'n=^tti)itn,  va.  (^aben) 
flct^t  ein,  l^ahe  eingcflod^ten, 
wpUść  w  co,  wplątać ;  Ś3(umen 
in§  §aac  —  wpleść  kwiaty 
we  włosy;  einen  ©dĘierj  in 
feine  3flebe  —  wpleść  żart  do 
swej  mowy;  jmnbn  in  eine 
©OC^C  —  wplątać,  zawikłać 
kog'o  w  jaką  sprawę. 

@i'nf(e(^tuiig,  sf.' pi.  »en, 

wplecenie  n.,  wplatanie  n. 

®i  n=flcden,  va.  (^aben)  po- 
walać, zahrukać,  poplamić, 

föi'n=f(eift^cn,  va.  (^aben) 
używane  tylko  w  part.  perf. 
cingefleifĄt;  ein  eingefleifc^ter 
teufet  wcielony  riyabeł,  istny 
dyabeł ;  ein  eingefleifd^tcr  S3öfe= 
^pid^t  zapamiętały  łotr. 


(5i'nfl[ciff()ung,  sf.  pi  »en, 

wcielenie  n. 

®i'n=flttfcn,  1)  va.  (^aben) 
włatać,  wszyć;  ein  Sößort  in 
[eine  Siebe  —  wtrącić  jaki 
wyraz  do  swej  mowy ;  2)  vr. 
fi^  bei  jmnbm  —  wkręcić  się, 
wściubić  się  do  kogo. 

6i'n=flicgcn,  vn.  (fein)  flog 
ein,  bin  eingeflogen,  wlecieć 
dokąd. 

®Vn=flte^cn,  va.  (fein)  flofä 
ein,  bin  einaefloffen,  1)  wpły- 
wać, wpadać;  ba,  tt)0  ber^il^ein 
in§  3Jieer  einfließt  tam,  gdzie 
Ren  wpada  do  morza;  l^eute 
flofö  !ein  ©e(b  in  bie  ©affen 
ein  dziś  nie  wpłynęły  żadne 
pieniądze  do  kas;  2)  (fig.) 
wywferać  wpływ  na  kogo, 
wpływać  na  kogo ;  auf  imnbn 
ungünftig  —  wywierać  na 
koofo  niekorzystny  wpływ. 

(£i'ttf(Offtg,  adi.  jednople- 
twowy. 

S-i'll=flÖ^CU,  va.  (^abcn) 
Pite  ein,  ^abc  eingeflofit, 
1)  sprawiać,  iżby  co  wpły- 
wało, wlewać;  bcm  ^inbe 
3Jl\ld)  —  wlewać  dziecku 
mleko  do  ust;  2)  wpajać  komu 
co,  wzbudzić  co  w  kim,  na- 
tchnąć kogo  czem ;  icmanbem 
Hoffnung  —  natchnąć  kogo 
nadzieją;  ben  Äinbcrn  2ld^tung 
t)or  ben  (Sltern  —  wpajać 
dzieciom  uszanowanie  ku  ro- 
dzicom; jmnbm  falfd^c  ©runb» 
fä^e  —  napoić  kogo  fałszy- 
wemi  zasadami;  jmnbm  Suft 
5U  etlt).  —  dodać  komu  otuchy 
do  czego;  jmnbm  eine  Seöre 
—  obznajomić  kogo  z  jaką 
nauką;  3)  spławić  (drzewo) 
do  jakiegro  miejsca. 

(gi'nfliJ^ung,   sf.   pi  =en, 

wlewanie  «.,  wlanie  n.,  wpa- 
janie n. 

(£i'n=f(ii(l)tClt,  vn.  (fein)  uciec 
do  jakiego  miejsca. 

Śt'nf(ug,  sm.  ''{^)%,pl  =ftüge, 

wlecenie  w.,  wlot  m. 

jSi'nftuglod;,  sn.  <e)§,  pi 

»löd^er,  dziura  /.  do  wlaty- 
wania (np.  w  gołębniku). 

(St'nflÜgClig,  adi.  o  jednem 
skrzydle. 

(£i'nfluf§,  sm,  »ffcg,  pi 
©inflüffe,  wpływ  m.  (w  zna- 
czeniu  właśc.    i  fig.)    ber  — 


3[nlcnber,  ScutfĄ-łJoInifĄcS  SBorterbuĄ. 


ber  SBarte  in  bie  Ober  wpływ 
Warty  do  Odry;  auf  jmnbn 
einen  großen  —  an^üUn  wy- 
wierać na  kogo  wielki  wpływ; 
ein  3Kann  »on  fel^r  grobem  — 
człowiek  bardzo  wpływowy ; 
er  l^at  nid^t  ben  geringften  — 
on  nie  ma  najmniejszego 
wpływu.  [wu. 

(5t'nf(uf^l0§,  adi.  bez  wpły- 
(gi'nfluförcirf),    adi.    wielki 
wpływ    mający,     wpływowy, 
poważany;  fein  »eg  ŚBort  jego 
słowo  wielką  wagę  mające. 

gi'nflüftcrcr,  sm.  =g,'  pi 

sufler  m.y  ten,  który  podszep- 
tuje. 

@i'n=pftcrn,  va.  (^aben) 
podszepnąć  komu  co,  szepnąć 
do  ucha;  ba§  ift  i{)m  einge= 
flüftert  raorben  to  mu  ktoś  pod- 
szepnął,  tego  go  wyuczono. 

(Si'iifiüftcrung,  sf.  pi  »en, 

szeptanie  n.  do  ucha,  pod- 
szepty pi 

Gi'n=forberu  (©infobern),  va. 
(^aben)  dopominać  się,  żądać, 
wymagać  (zapłaty);  ńn  2lc» 
cept  —  żądać  zapłaty  we- 
ksla; ©teuern  —  ściągać  po- 
datki, wybierać  podatki. 

(vi'iiforbcrung,  sf.  pi  »en, 

żądanie  n.  (zapłaty) ;  dopomi- 
nanie n.  się,  ściąganie  n. 
(podatków),  pobieranie  n.,  po- 
bór m. 

Gri'uförmig,  adi.  i  adv.  1) 
jednakowy  (-o),  jednokształ- 
tny  (-ie);  2)  jednostajny  (-ie) 
mir  führen  ein  fel^r  =e§  ^tttn 
prowadzimy  życie  bardzo  je- 
dnostajne. 

Gi'nfiJnnigfcit,  sf.  pi  »en, 

1)  jednakowość  /.,  jedno- 
kształtność  /. ;  2)  jednostaj- 
ność  /.,  brak  m.  odmiany. 

(gi'n=freicn,  ijr.(i^aben)  wejść 

przez  małżeństwo  w  jaką  ro- 
dzinę. 

(£i'n=freffen,  I.  va.  (^aben) 
freff e,  friföt,  frifat  ein,  fra^  ein, 
^abc  eingefreffen,  (tylko^  fig.), 
Oiel  ©taub  —  nałykać  się 
dużo  knrzu;  oiel  Śtriier  — 
połknąć  wiele  przykrości;  U. 
vn.  i  vr.  fid^  m  ctro.  —  we- 
żreć  się  w  co,  wgryźć  się 
w  co;  bie  ©äure  l^at  fic^  tief 
in  ben  Stalli  eingefreffen  kwas 
wgryzł   się   głęboko    w   stal. 

22 


(£i'n«fricb(tö)en 


338 


^i'ngcfturt 


6i'n=fnct)(ig)cn,  va.  (^obcn) 

ogrodzić,   otoczyć. 

(5t'nfrtcb(ig)ung,  sf.  pl.  =cn, 

ogrodzenie    n.,    otoczeTiie    n 

Gt'nfrłeb(!o)Mn9§ntancr,  sf. 

pl.  "xx,  mur  m.  (otaczający), 
wał  m. 

(5i'n=fncrcn,  l.  va.  (fiaben) 

wprawić  w  stan  zmarznięcia; 
II,  vn.  (fein)  zamarznąć. 

(gi'n=fudjtdn,  va.  (^aben) 
wpoić  CO  w  kogo  częstem  pła- 
zowaniem, nauczyć  go  czego; 
jmnbm  Drbnung  —  nauczyć 
kog'o  porządku. 

(5i'n=fug'cn,  va.  (Fiaben)  wy- 
fugowMĆ,  zaczopować. 

($t'n=f  iigcn,  va.  (^aben)  wpra- 
wić, wstawić. 

(gi'itfüoung,    sf.   pl.    =en, 

wprawiełiie  «.,  wstawienie  n. 

^i'nfünimgSfa^,  s7n.  >c^,pl 

sJQ^e,  zdanie  n.  wtrącone,  pa- 
renteza  f. 

Si'uflll^r,  sf  pl  -ftt,  dowóz 
m.,  wwożenie  n.,  dowożenie 
w.,  import  m.,  importowanie 
n.,  wprowadzanie  w. 

Gi'nfu^rartifcl,  sm.  Ǥ,  p?. 

— ,  artykuJ  m.  dowozowy,  to- 
war m.  dowozowy. 

(5i'nfnl^rgc)d)äft,  sn.  ^t^,pl. 

sZ,  przywoźuictwo  n.,  przed- 
siębiorstwo n.  dowozowe,  han- 
del m.  dowozowy. 

6i'nfut|r^anbct  sm.  =§,  han- 
del m.  dowozowy,  impor- 
towy. 

(ji'nful^röcrtiot,  sm.  =(e)§, 

pl.  =t,  zakaz  7«.  dowozu  (to- 
warów), zakaz  7n.  impoito- 
wanifl. 

Gi'nfu^rtoarc/  sf.  iń.  =n, 

towar  m.  dowozowy,  impor- 
towy. 

(Ci'nfulKJOU,  sm.  =(e)ś,  pl. 
sjölle,  cło  n.  dowozowe,  cło 
importowe. 

fei'nfiiI)rJ)ar,^  adiec  dający 
sie  wprowadzić. 

(vi'nfü^rfiarfeit,  sf  moż- 
ność /.  wprowadzenia,  moż- 
ność/.  dowozu;  id)  bcjtüelflc 
bie  —  bie[er  SBarc  wątpię 
o  możności  wprowadzenia  lego 
towaru. 

Gi'U=fiiI)rcn,  va.  (^abcti) 
wprowadzić  (w  znaczeniu  do- 
fsłownem  i  fig.),  jmnbn  inS 
3intmer  —  wprowadzić  kogo 


do  pokoju;  imnbn  in  eine  ©e« 
feflfrfjait  —  wprowadzić  kogo 
do  jakiego  towarzystwa;  neue 
©itten  —  zaprowadzić  nowe 
obyczaje;  3Baren  —  impor- 
tować, dowozić  towary;  je» 
marbm  in  ein  2lmt  —  wpro- 
wadzić kogo  w  urzędowanie, 
instalować  kog^o;  ein  ©efe^ 
—  zaprowadzić  ustawę. 

(Si'nfü^rcr,  sm.  =§,  pl.  —, 

wprowariziciel   m. 

Ginfii^rung,   sf.  pl.  =en, 

wprowadzenie  m.,  zaprowa- 
dzenie M.,  —  in  ben  Sefi^ 
wprowadzenie  n.  w  posiada- 
nie, intromisya  /. ;  —  eines 
©cfe^eś  wprowadzenie  ustawy. 

(5t'nfiil)rung§feicdi(^fcit,  sf. 

pl.  -^en,  uroczystość  /'.  \^pro- 
wadzenia,  in.stalacya. 

Gi'nfü^rung^gcfetj,  sn.  «e§, 

pl.  =e,  ustawa/;  wprowadcza. 

Gt'nfül^rungö^atcnt,  sn.  ^eś, 

pl.  =e,  patent  m.  wprowadczy. 

(St'nfütiningöücrorbnimg, 

sf.  pl.  »en,  rozporządzenie  n. 
wprowad^ze. 

(gi'n=füHcn,  va.  (l^aBen)  na- 
pełnić, w  naczynia  pozlewać. 

(St'nfüöuitg,   sf.    pl.    =cn, 

wlanie  n,  napełnianie  n. 
(5i'n=furd;cn,    va.    (I^aben) 

pobruździć,  bruzdy  w  czem 
porobić;  bie  ©orgen  l^aBen  i^m 
bie  ©tirn  eincjefur^t  troski 
poorały  mu  czoło. 

(Si'lifÜ^ig,  adi.  jednonogi, 
o  jednej    nodze. 

(gi'ngabC,  sf.  pl.  =n,  poda- 
nie w.,  prośba  /".,  memoryał 
w.,  petycya  /. 

G:i'ngang,    sm.    =(c  §,  pl. 

(Eingänge,  1)  wcliód  w.,  wej- 
ście n.  (tj.  wchodzenie  i  miejsce 
którędy  się  wchodzi);  baä 
'ś^<x\x^  ^at  jroei  (Eingänge  dom 
ma  dwa  wejśiia;  man  ntufś 
ben  3ott  ^tm.  -e  ber  Sffiare 
entrichten  cło  należy  opłacać 
przy  wejściu  towaru ;  2)  wstęp 
m.;  er  ^at  mir  ben  —  cer* 
roeigert  zabronił  mi  wstępu ; 
ic^  t)a6e  feinen  —  gefunben 
nie  znalazłem  przystępu  ;  [eine 
Sitten  fanben  feinen  —  jego 
prośby  nie  doznały  spełnie- 
nia, nie  zostały  wysłuchane; 
im  »e  meiner  9iebe  na  wstę- 
pie  mej    mowy;    3)   =    (5in- 


ge^en  kouiec  m.  (istnienia) 
baä  Slatt  ^at  feinen  —  ge* 
funben  gazeta  przestała  ist- 
nieć; 4)  wpływ  m.,  nadejście 
n  ;  ber  —  beä  ®elbe§  wpływ 
pieniędzy;  ber  —  ber  33ricfe 
nadejście  liftów. 

ßi'ngong^,  adv.  na  wstę- 
pie, u  wstępu. 

Gi'ngongögelb,  ^n.  «eg,  pl. 

»er,  opłata  f.   od  wejścia. 

^iugong^^fotte,  sf.  pl.  «n, 

brama  /.  od  wejścia,  brama 
wchodowa,  furtka  /.,  drzwi 
pl.  od  wejścia. 

Gt'ngong^tftür,  sf.  pl.  =m, 
=  ©ingangśpforte. 

Ci'ngang^t^or,  sn.  »e§,  pl 
«e,  =  tSingangöpforte. 

(Ct'ngang^soU,  sm.  'ie)^,pl 

«•jölle,  cło  n.  wchodowe. 

(5i'n=gcI)Cn,va.  (^aben)  gibft, 
gibt,  gab  ein,  l)abe  eingegeben, 
dać  komu  co,  zadać  komu  co; 
jmnbm  eine  Slrjenei  —  dać 
komu  lekarstwo;  jmnbm  ©ift 
—  zadać  komu  truciztę;  je» 
manbem  einen  ©ebanfen  — 
poddać  komu  jaką  myśl,  na- 
tchnąć kogo  czem;  ta^  ^ttt 
bic  ®ott  eingegeben  Bósr  cię  ta 
myślą  natchnął;  er  gibt  i^m 
immer  ein,  rcaś  er  fagen  foli 
zawsze  mu  podpowiada,  co 
ma  powiedzieć. 

(5i'ligeI)iIbCt,  adi.  l)  uro- 
jony, przywidziany;  «=e  ©(^re? 
(fen  malowane  strachy;  »e 
ilranf^eiten  urojone  choroby; 
2)  zarozumiały;  ein  «er  3JZenjcl^ 
zarozumiały  człowiek. 

Gi'ngebiubc,  sn.  =g,  yl  —, 

podarunek  m. 

©i'ngclborcn,  adi.  l)  jedno- 
rodzony;  2)  w  jakim  kraju 
rodzony;    bie    «=en    krajowcy. 

Ci'ngcbUng,  sf  pl  «=en,  pod- 
dawanie n,,  natchnienie  n., 
inspiracya /. ;  aut  TOcffen  — 
l^aft  bu  baö  getban?  z  czyjej 
namowy  to  zrobiłeś  ?  ben  -en 
beś  ^erjenö  folgen  iść  za  po- 
pędem serca. 

(Eingebürgert,  part.  i  adi. 

przyswojony,  naturalizowany, 
uobywatelony. 

^i'itgeburt,  sf.  rodowitość 
/.;  jninbm  ba§  =5rec^t  ert^ei» 
(en  udzielić  komu  indygenat. 


^i'ngeben! 


339 


(5i'n=ntctfcrt 


(gt'ngeöcnf,  adi.  (fcin,^  einer 
©ac^e)  (dosłownie:  być  pa- 
miętnym na  co)  pamiętać 
o  czem ;  fei  beinc§  Śerfpred^enś 
—  pamiętaj  o  twej  obietnicy; 
id^  roerbe  beincr  SBoJ^ltl^at  im= 
mer  —  bleiBett  nigdy  nie  za- 
pomnę o  twem  dobrodziej- 
stwie. 

©t'ngcflcif(!^t,  part.  i  adi. 
wcielony ;  baś  itt  em  »er  Teufel 
to  istny  dyabeł. 

®i'n=0C^Cn,  I.  vn.  (feilt) 
gieng  ein,  bin  eingegangen, 
1)  wchodzić,  wejść;  er  ift 
burd^  biefe  %f)m  eingegangen 
wszedł  przez  te  drzwi;  bei 
jmnbm  an%^  unb  —  często 
u  kogo  bywać;  einge^enbe 
SBare  wchodzące  towary;  2) 
przychodzić,  nadchodzić ;  bie 
Briefe  finb  noc^  nic^t  einge= 
gangen  listy  jeszcze  nie  na- 
deszły ;  eg  finb  gute  ^Rad^ricl^s 
ten  etngeganqen  nadeszły  do- 
bre wiadomości;  3)  przestać 
istnieć,  upaść,  ustać;  'üü^^ 
§auö  i[t  eingegangen  dom  się 
zwalił;  baś  Sanf^auś  gel^t  ein 
dom  bankowy  przestaje  ist- 
nieć; feine  SCBirtfc^aft  —  laffen 
zarzucić  gospodarstwo;  einen 
©arten  —  laffen  zaniedbać 
ogród;  btefcś  (Sefc^lec^t  gef)t 
ein  ten  ród  wymiera;  4)  wcho- 
dzić, wpływać;  eä  ift  %tVQ  in 
bie  (Eaffa  eingegangen  wpły- 
nęły pieniądze  do  kasy;  5) 
wchodzić  do  głowy;  bte  la« 
|t-  teintfdic  ©prad^e  gel^t  il^m 
9^  fd^roer  ein  łacina  nie  lezie  mu 
do  głowy;  6)  skurczyć  się, 
ubyć;  baö  ^ud^  ift  tn  ber 
Krämpfe  eingegangen  sukna 
w  stępowaniu  ubyło;  7)  — 
auf  etroaä  przystać  na  co; 
II.  va.  (fein  i  f)aben)  ctro.  — 
zgodzić  się  na  co,  przystać 
na  co;  er  TOoUte  bie  5Bette 
ntcfet  — -  nie  chciał  przystać  na 
zakład;  einen  SSertrag  —  za- 
wrzeć umowę;  ft(Ą  mit  etn). 
eingel^cnb  befc^äftiaen  zajmy- 
wać  się  czem  dokładnie. 

©i'ngefiung,  sf.  p?.  «en,  i) 

wejście  n. ;  2)  nadejście  n. ; 
3)  upadek  m.,  koniec  m.  ist- 
nienia; 4)  przystanie  n.  (na 
co),  zgodzenie  n.  sie,  zgo- 
da/. 


^t'ngeletftg,  adi.  jednoto- 
rowy, o  jednym  torze;  einc 
=C  33aön  kolej  jednotorowa. 

©i'ngcnommcit,  part.  i  adi. 
uprzedzony;  gegen  jmnbn  — 
przeciw     komu     uprzedzony; 

für  jmnbn  blinb  —  ślepo  do 

kogo  przywiązany;  üon  fic^ 
fel^r  —  fein  być  o  sobie  bar- 
dzo uprzedzonym,  być  zaro- 
zumiałym ;  mein  .^opf  ift  ^eute 
—  głowa  mnie  dziś  boli. 

@i'ngcnomnten^cit,  sf.  pi. 

=en,  1;  uprzedzenie  n.,  prze- 
sąd m.;  2)  zarozumiałość /I ; 
3)  —  beś  .^'opfeä  ból  m.  głowy. 

@i'ngcrici)te,  sn.  =g,  rejestr 
m.  (w  zamku). 

(Singeft^IOffCnlKit,  sf.  zam- 
knięcie n.,  odosobnienie  n., 
więzienie  n. 

fei'ngcf(^ränft,  part.  i  adi. 

ograniczony. 

ßi'ngcft^rältft^Cit,  sf.  ogra- 
niczoność f. 

©i'ngcf Cff  Cn,  part.  i  adi.  za- 
mieszkała,  osiadły. 

S-i'ugcftänöniö,  sn.  =ffe§,  pi 

=ffe,  wyznanie  n.,  przyzna- 
nie n.  się. 

Sń'n=gcftc^en,  va.  i  vn.  (i^a» 
ben)  geftanö  ein,  l^abc  etn« 
geftanbcn,  1)  wyznać  co,  przy- 
znać się  do  czego;  er  «JOtttc 
ben  2)ie6ftal|t  nid^t  —  nie 
chciał  się  przyznać  do  kra- 
dzieży; einen  ^crtl^um  — 
przyznać  się  do  błędu;  2)  = 
(Einräumen. 

(^i'n^tmibtf  sn.  *t%,pi.  — , 

wnętrzuości  p?.,  trzewy  pi., 
wnętrza  pi. 

(Śingctoeii^tcr,  part.,  sm. 

wtajemniczony. 

6i'ngetDCi^tc,  f.  od  ein» 
geroeitjter. 

(gi'ngctt)0l)ncu,  vn.  (fein) 
używane  tylko  w  part.  ®i'n= 
gCtDO^nt,  przyzwyczajony, 
wzwyczajony,  przywykły. 

(gi'ngeüjö^ncn,  i)  va.  (^a= 

ben)  przyzwyczaić;  2)  vr.  (^a» 
btn)  przyzwyczaić  się,  przy- 
wyknąć. 

(£i'ngctt)ur5eW,  part.  i  adi. 

wkorzeniony. 

©t'ngejOgCtt,  jpar^.  i  adi.  od- 
osobniony, osobny,  samotny, 
odludny,  daleki  od  świata, 
skromny,  cichy;  ein  «Co  Seben 


fül^rcn  prowadzić  samotne  ży« 
cie;  ein  »er  SKenfc^  odludek 
m.,  domator  m. 

^i'ngCgOgen^Cit,  sf.  odda- 
lenie n.  od  świata,  życie  n. 
ciche,  samotne,  skromne. 

@i'n=9ic^en,  m.(^a6en)gofS 
ein,  l^abe  eingegoffen,  nalać, 
wlać;  jmnbm  '$S&ńn  m§  ®la§ 
—  nalać  komu  wina  do  szklan- 
ki; reinen  äßein  — •  mówić 
całą  prawdę;  jemanbctn  Ser* 
ftanb  —  wlać  komu  rozum 
do  słowy. 

(St'ngic^itng,   sf.  pi.  «en, 

wlanie  n.,  nnlmie  n. 

©i'n=gittern,  va.  (^aben)  za- 
kratować, zaopatrzyć  kratą, 

@i'n=glcitcn,  vn.  (fein)  gütt 
ein,  bin  eingeglitten,  wśliznąć 
się  (dokąd). 

'®i'n=gUtfcf)C«,  vn.  (fein) 
=  ^^in^leiten. 

(gi'n=9rakn,  i.  va.  (^aben) 
gräbft,  «räbt,  grub  ein,  ^abc 
eingegraben,  zakopać,  wkopać; 
wryć,  wyryć;  feinen  ^amm 
in  einen  ^Cclfen  —  wyryć 
swoje  imię  na  skale;  II.  vr. 
1)  wkopać  się,  wryć  się; 
biefe  SGBortc  gruben  fic^  tief 
em  in  meinem  ^er^en  te  słowa 
gfęboko  się  wryły  w  mem 
sercu;  ftd^  in  SÜc^etn  —  za- 
kopać się  w  książkach;  2) 
okopać  się,  oszańcować  się. 

(Si'ngrabimg,  sf.  pi.  Ąn, 

1)  zakopanie  w.,  wkopanie  n.; 

2)  skopanie  n.  się,  oszańeo- 
wanie  n,  się. 

(£i'n=greifen,  vn.  (^aben) 
griff    ein,    \)<xbt    eingegriffen, 

1)  zaczepiać,  chwytać;  bic 
3ä^nc  greifen  gut  ein  zęby 
dobrze  zachodzą;  bie©(^raube 
greift  nid^t  ein  śruba  nie 
chwyta,    nje    zapuszcza    się; 

2)  wtrącić  się  do  czego,  za- 
puścić się  w  co,  interwenio- 
wać; ©ie  muffen  ba  —  pan 
tu  musisz  interweniować;  matt 
mufa  Mftig  —  trzeba  się 
chwytać  dzielnych  środków; 
»be    ©träfe     dotkliwa    kara; 

3)  należeć,  do  czego,  zakra- 
wać; baa  greift  in  bie  '■ß^cfi! 
tXXt  to  zakrawa  na  fizykę,  to 
należy  w  obręb  fizyki;  4)  in 
bie  ©aiten  —  uderzyć  w  stru- 
ny;  5)  in   jmnbä  3Je(^tc  — 

22* 


©i'nsgrcnjcn 


340 


(£i'n=^eitotcii 


naruszyć  czyje  prawa;  6) 
ve  myślistwie :  ber  §irfcl^  greift 
ein  jeleń  głęboko  trop  za- 
puszcza; ber  ^unb  greift  ein 
pies  mocno  tropi. 

(fi'n^greirjen,    va.  ßahen) 

ograniczyć,  zaopatrzyć  grani- 
cami. 

©t'ngriff,  sm.  Ąe)f,  pi.  *e, 

najście  n.,  naruszenie  w.,  cin 

—  in  frembe  9led^te  naruszenie 
cudzych  praw;  —  in  jmnbś 
©igentl^um  naruszenie  czyjej 
własności. 

ei'npfö,  sm.  «ff  eä,i)?.  »güffe, 

1)  nalewanie  n.,  wlewanie  n. ; 

2)  nalew  m.,  płyn  m.  na  zioła 
wlewany;  3)  forma/,  w  której 
się  odlewa. 

— ,  wymoczek  m. 

(Si'nguf^trtr^tcr,  sm.  =?,  pi 

— ,  lejek  m. 

@t'n=I)aku,  va.  (^aben)  = 
ignnej^aben. 

Gi'n=5iat!cn,  l)  va.  (I^aben) 
nasiekać  co  do  czego;  2)  vn. 
rąbnąć  w  co. 

(^['n-lja^tln,  va.i  vn.{f)aUn) 
używane  tylko  nieosobiście  ;  e§ 
l^agelt  ein  grad  pada  wewnątrz 
czego  (do  izby);  eö  l^agelte 
üiele  ©d^eiben  ein  grad  po- 
tłukł wiele  szyb. 

(5i'n=I|afcn,  va.  (|a6cn)  za- 
haczyć, założyć  na  hak,  hak 
wbić  w  co. 

(Ci'nspfeln,  va.  ivr. (I^aben) 
zahaczyć,  zahaczyć  się. 

(5i'nl)alt,  sm.  =c§,  bez  pi. 
zatrzymanie  n.,  zatamowanie 
w.,  wstrzymanie  n. ;  einem 
Kampfe  —  tl^un  wstrzymać 
bitwę;  ben  SJJifśbrauc^en  — 
tl^un  położyć  tamę  naduży- 
ciom; ben  Segierbeń  —  tf^un 
pohamować  żądze. 

6i'ii=I)aItcn,  I.  va.  (fiaben) 
pitft,  f)ält,  I)ielt  ein,  ^abe  ein= 
gcl^atten,  1)  zatrzymać,  wstrzy- 
mać ;  jmnbn  —  nie  wypuszczać 
kogo  z  domu;  2)  dotrzymać 
czego,  wypełnić  co;  fein  S3er« 
fpred^en  —  dotrzymać  swego 
przyrzeczenia;  ben  JBoranfc^lag 

—  trzymać  się  preliminarza; 
II.  vn.  1)  wstrzymać  się,  za- 
trzymać się;  im  Sefcn  —  ro- 
bić przestanki  w  czytaniu ; 
l^alt  ein!  stój!  wstrzymaj  się! 


galten  ©ie  mit  ber  SSoUjiebung 
ber  ©träfe  ein  wstrzymaj  się 
pan  z  wykonaniem  kary;  2) 
mit  bem  S^ermin  — ,  mit  ber 
2luega^[ung  —  uiścić  w  termi- 
nie, zapłacić  na  czas. 

(Ci'nljaltimg,   sf.  pi.   =en, 

1)  wstrzymywanie  n.,  wstrzy- 
manie «. ;  2)  dotrzymanie  n., 
dopilnowanie  n. 

{^VnAämmtxn,  va.  (^oben) 

1)  młotem  wbić,  wkuć;  2) 
młotem  rozbić. 

6i'n4ttnbcln,    va.  (^aben) 

1)  zakupić  co,  nabyć  co  w  han« 
diu;  2)  w  handel  włożyć  i  stra- 
cić; er  f)ai  10.000  fronen 
eingebanbelt  stracił  w  handlu 
10.000  koron ;  feinen  guten  SRuf 

—  stracić  swoje  dobre  imię. 

(5i'n4)änbtgen,  va.  (^abeń) 

wręczyć  komu  co,   doręczyć. 

ii'n^änbtger,  sm.  =§,  pi  —, 

wręczyciel  m.,  doręczyciel  m. 
(ii'n\}MiQtm,sf.pl  binnen, 
wreczycielka  /.,    doreczyciel- 
ka/. 

(Ct'npnbiguug,  sf.  pi  -en, 

wręczenie  n.,  doręczenie  n. 

Gi'nl^änbigung^friieiit,    sm. 

=eö,  pi  =e,  poświadczenie  n 
doręczenia,  dowód  m.  dorę- 
czenia. 

(gi'n=^ängcn,  va.  (^abcn) 
gongte  ein,  l)aU  eingef)ängt 
(nie  jak  powszechnie  fałszy- 
wie używane  f)ieng  pochodzące 
od  Eiangen),  zawiesić  w  czem; 
Dl^rringe  —  zawiesić  kolczyki 
w  uszach;  2^^üren  —  po  wsta- 
wiać drzwi ;  ein  9łab  —  za- 
hamować koło ;  bie  ^emmfette 

—  podłożyć  hamulec ;  baö  3)ac^ 

—  ustawić  dach ;  fic^  —  oprzeć 
się  na  czyjem  ramieniu;  fie 
giengen  eingeengt  szli  pod 
ramię. 

(Ci'n=f)afri)cn,  va.  (^aben) 
fiafc^te  em,  Ęiabc  eingeljafc^t, 
schwytać,    złapać,    uchwycić. 

a^i'npaM),  sm  »(e)§,  wdmu- 
chnienie  ?i.,  natchnienie  n. 

^i'n=f}mń}tn,  va.  (^aben) 
wetctmąć,  wzionąć,  wdmu- 
chać ;  bem  S3oIfe  dknif)  —  na- 
tchnąć lud  odwagą;  @ott  l^at 
il)m  biefcn  ©ebanfen  einge» 
j^aud^t  Bóg  go  natchnął  tą 
myślą.  [(ginl^aud^. 

($i'nI)OU(i)ung,  sf.  pi  -en,  = 


(£'i'n=^OMCu,  I.  va.  (^aben) 
l^ieb  ein,  l^abc  cingel^auen,  1) 
wyrąbać  na  czem;  eiu  3^1^^^ 

—  wyrąbać  znak ;  2)  wyrąbać, 
wybić;  bie  X()Ür  —  wyrąbać 
drzwi;  II.  vn.  1)  ciąć,  rąbać, 
siekać ;  in  ben  ^einb  —  ude- 
rzać w  prawo  i  w  lewo  na 
nieprzyjaciela;  2)  (fig.)  sma- 
cznie zajadać;  in  ben  ©c^infen 

—  smacznie  zajadać  szynkę, 
(vi'nsl)cbcn,  va.  (^aben)  ^ob 

ein,  l^abe  eingegeben,  1)  = 
©inpngen ;  bie  2:;i§ür  —  wsta- 
wić drzwi;  2)  ściągać  nale- 
żytość;  bie  ©teuem  —  ścią- 
gać poda»ki,  pobierać  podatki. 

Gi'nljcbunij,  sf.pl  =cn,  po- 
bór m.,  ściąganie  n.,  odbie- 
ranie n. 

(gi'nljcber,  sm-.  -g,  pi  — , 

poborca  m. 

(£'i'n*:^cftcn,    va.    (^oben) 

wszyć ;   włożyć. 

(iinĄt^tn,  t'a.(^aben)  ^egte 
ein,  t)obe  eingelegt,  =  (Stti« 
friebigen. 

(i-tnOcgung,  sf.  pil-  =en,  = 
©infriebtgung. 

(£i'n=^Ct(Ctt,  I.  va.  (§aben) 
eine  Äuget  —  pozostawić  kulę 
w  gojącej  się  ranie;  II.  vn, 
(fein)  lixt  Äuget  ift  in  bie 
4i>unbe  eingel^cilt  kula  została 
w  zagojonej   ranie. 

Gtlt^^etmcn,  I.  va.  (I^aben) 
=  ©in^eimf en ;  II.  vr.  oswoić 
się,  zaaklimatyzować  się. 

^i'n^Cimif^,  adi.  swojski 
(nie  zagraniczny),  rodzinny, 
krajowy;  =e  QnDuftrie  prze- 
mysł krajowy;  id^  bin  l^ier  — 
jestem  tutejszy,  tu  moje  miej- 
sce rodzinne ;  —  roerben  oswoić  A 
się,  zaaklimatyzować  się.  a 

(5i'n=]^cimfcn,   va,  (^abcn) 

zabrać  do  domu,  zwieźć  do 
domu  (np.  zboże);  er  roirb 
bei    biefem    ©cfc^äfte    großen  j 

®en)inn  —  przy  tym  inte- 
resie dużo  skorzysta. 

(£i'n=I)Ciroten,  vn.  (^aben) 

wejśćdokąd  przez  małżeństwo; 
in  eine  (yamilie  —  wejść  wsku- 
tek małżeństwa  w  iaka  ro- 
dzine;  przystać  do  gruntu;  in 
eine  ©tabt  —  wskutek  mał- 
żeństwa dostać  się  do  jakiego- 
I  miasta. 


i&i'n^tlt 


341 


Si'ntgunrj 


(^i'n^tit,  sf.  pl.  -Cn,  1)  je- 
dność f.  (jako  liczba  i  przy- 
miot) ;  jedynka/. ;  bic  S)rei  be-» 
fielet  aug  3  "tn  trójka  składa 
się  z  3  jedności ;  bie  —  ber 
^anblung,  bcś  £>xU^,  ber  ^tit 
jedność  akcyi,  czasu,  miejsca  ; 
2)  =  ©iłigal^t  liczba  /.  poje- 
dyncza; S)  ßl.  monada/. 

(Bi'lÜftlÜin^,  adi.  i  adv.  je- 
dnolity (-cie). 

®i'n|cUIt(ifCit,  5/  jedno- 
litość / 

^t'n^cijfn,  m.  (l^aBen) 
l^eijte  ein,  ^abe  eingel^eiśt,  za- 
palić ;  ben  Dfen  albo  im  Dfen 
—  zapalić  w  piecu;  jmnbm  — 
dogrzać  komu,  dopiec,  nalać 
mu  ukropu;  gel^orig  —  pod- 
pić sobie. 

(Si'n^etjer,  sm.  =§,  pl.  —, 

palacz  m. 

©i'n^etjung,   sf,  pi.  -en, 

palenie  n.,  zapalenie  w.  w  pie- 
cu, opalanie  n.,  ogrzewanie  w. 
@i'n=^clfen,  w.  (^aben)  ^alf 
€in,  l^abe  eingetioljen,  poma- 
gać komu,  poddawać,  podpo- 
wiadać komu,  naprowadzać 
koß'o. 

©i'n^etfcr,  sm.  «§,  pl.  —, 

dopomagacz  m. 

S-fnl^cKig,  adi.  i  at^y.  zgo- 
dny (-ie),  zgadzający  się,  je- 
dnomyślny (-ie) ;  etroaś  —  be= 
fd^Iie^en  jednomyślnie  co  po- 
stanowić. 

^i'nl^ctttgfcit,  sf.  bez  pl. 

zgodność/,  jednomyślDość  /. 

@i'n=]^cmOTen,  va.  (^aben) 
^emmte  ein,  l^abe  eingel^emmt, 
zahamować;  ein  S^lab  —  za- 
hamować koło. 

©i'n^Cnlelig,  adi.  o  jednem 
uchu,  z  jednem  uchem. 

^i'tt=]|cnfcn,  va.  (I^aben)  = 
©itifiängen. 

(Sint)C'r,  adv.  używane 
z  czasownikami  oznaczający- 
mi poruszenie  i  najczęściej 
wcale  się  nie  tłumaczy. 

^in^c'rfa^rcn,  vn.  (fein) 
ful)r  einfier,  bin  ein^ergefal^= 
ten,  jechać  (w  powozie). 

Śtn^c'rf(tegcn,  vn.  (fein) 
ftog  einiger,  bin  ein^ergeflogen, 
lecieć. 

©tnl^c'rgel^en,  vn.  (fein) 
gieng  einher,  bin  ein^ergegan« 
gen,  iść,  przechadzać  się. 


(Sin'^crf^rciten,  vn.  (fein) 
fd^ritt  eintier,  bin  cin^erge= 
fdjritten,  sunąć  sie  poważnym 
krokiem,  przechadzać  się  po- 
ważnie (używane  o  obchodach 
uroczystych). 

(Sinlie'rstclien,  vn.  (fein)  jog 
einiger,  bin  ein^ergejogen  = 
©in^erfd^rciten. 

(5t'n4e^cn,  va.  (^aben)  za- 
prawić do  polowania  (psa); 
(fig.)  er  ift  in  baś  ©efc^aft  ein= 
gel^e^t  jest  obeznany  z  tym 
interesem. 

(£i'n=!^Cil^eIn,  w.  (^aben) 
przez  pochlebstwa  wśliznąć 
się  dokąd;  fid^  hz\  jmnbm  — 
przez  pochlebstwa  ująć  sobie 
kogo. 

Si'nl^teb,  sm.  *(e)ś,  pl.  »e, 

cięcie  n.,  natarcie  n. 

^\'nĄQ\t\i,  va.  (^aben)  1) 
wyjść,  wyjechać  komu  na- 
przeciw, wprowadzić  go  do 
jakiego  miejsca;  2)  dogonić 
kogo,  dognać,  doścignąć,  do- 
równać komu  w  czem ;  einen 
i^IÜd^tling  —  ująć  zbiega ;  je* 
manben  im  iJateinifd^en  — 
dogonić  kogo  w  łacinie ;  S3cr= 
fäumte§  —  powetować  co  się 
zaniedbało,  nagrodzić;  3)  bei 
jmnbm  einen  Siatl)  —  zasię- 
gnąć czyjej  rady;  eine  93eroi(' 
ligung  —  starać  się  o  ze- 
zwolenie; ein  ©utaĄten  — 
zasięgnąć  opinii;  ^unbfd^aft 
—  wysłać  na  zwiady. 

Si'n^olung,  sf.  pl.  -en,  i) 

wyjście  w.,  wyjechanie  n.  na- 
przeciw komu ;  2)  dogonienie 
«.,  doścignienie  n. ;  3)  zasią- 
gnienie  n.  (rady), 

gi'n^orn,  sn.  -(e)§,  pl.  -pr» 
ner,  jednorożec  /w. 

@i'n](lornig      (©inprnig), 

adi.  jedno  rogi. 

©i'n^ufer,  sm.  =§,  pl.  —, 

zwierzę  n.  całokopytowe,  ma- 
jące nierozdwojone  kopyta. 

'©t'n^«fig,  adi.  całokopy- 
towy,  mający  nierozdwojone 
kopyta. 

(£t'n=pttcn,  va.  i  vr.  (^a- 
ben)  füllte  ein,  ^a6e  einge- 
l^liUt,  osłonić,  owinąć;  ben 
Äopf  in  ben  2Wantcl  —  owi- 
nąć głowę  płaszczem;  boS 
©efid^t  in\in  ^uc^  —  osło- 


nić twarz  chustką ;  fid^  in  eine 
'^tdt  —  owinąć  się  kołdrą; 
in  ben  ©c^atten'bcr  9lad^t  ein? 
gel^ÜUt  osłoniony  cieniem  no- 
cy; bie  ©efc^id^te  biefea  S3o[= 
!eä  ift  in  bic^teg  2)unfel  ein- 
gel^üllt  historya  tego  ludu  za- 
ciemniona jest  grubą  po- 
mroką. 

^i'npttung,   sf.  pi,  «en, 

obwinięcie  w.,  pokrycie  n., 
otulenie  n. 

(£i'nig,  I.  adi.  l)  jedyny, 
nie  mający  sobie  równego; 
ber  -e  ©Ott  jedyny  Bóg;  2) 
zgodny;  einig  fein  zgadzać  się; 
Über  ein  ®efd|äft  —  roerben 
zgodzić  się,  dobić  targu  ;  bie 
3Jieinungen  ftnb  l^ierüber  nid^t 
—  zdania  o  tem  nie  sa  zgodne 
ze  sobą;  fte  leben  —  mitein- 
anber  zgodnie  żyją  ze  sobą; 
roir  fönnen  über  ben  ^reiś  — 
roerben  możemy  się  pogodzić 
co  do  ceny;  ic§  bin  barüber 
mit  mir  felbft  noc^  nic^t  — 
jeszczem  się  względem  tego 
nie  zdecydował;  II.  pr,  er, 
^e,  =eś,  nieco,  trochę;  er  l^at 
nod^  «es  @elb  on  jeszcze  ma 
nieco  pieniędzy;  xo'lX  nal^men 
-en  SSorrałl^  mit  wzięliśmy  ze 
sobą  trochę  zapasa ;  -cö  2lnfel^en 
genießen  cieszyć  się  niejakiem 
poważaniem ;  nad^  -er  ^t\i  po 
niejakim  czasie ;  w  liczbie  mno- 
giej używane  jako  pr.  lub 
rzeczownikowo;  -c  ©efangcne 
kilku  jeńców;  -e  ber  ®efan« 
genen  kilku  z  pomiędzy  jeń- 
ców; einige  —  anbete  jedni  — 
drudzy. 

(Si'nigcn,  va.  i  w.  (^aben) 

1)  połączyć  (się);  2)  pogo- 
dzić (się),  zgodzić  (się). 

Si'ntgcr,  sm.  -o,  ^pl.  — , 

pojednawca  m.,  ugodziciel  m. 
@i'ntgcrraaj?cn,  adv.  ponie- 
kąd. 

(St'nigfeit,  sf.   i)  jedność 

/    (jako    własność)     np.    bic 

—  @0łte§     jedność     Boga; 

2)  zgoda  /.;  jwifc^en  mi^ 
^errf^t  größte  —  między  na- 
mi panuje  największa  zgoda ; 

—  mad^t  flar!  zgoda  prowa- 
dzi do  potęgi. 

(gt'nigung,  sf  pl.  «en,  i) 

połączenie  n.,  zjednoczenie  «.; 
2)  zgoda  /.,  ugoda  /. 


©i'ntpnfl^amt 


342 


Gi'nflcibung 


©i'nigung^omt,  sn.  •^s,  pl. 

=ätnter,  urząd  m.  pojednaw- 
czy, rozjemczy, 

©i'nigunflöüertrag,  sm.  =(e)§, 

pl.    "Dfrltäije,    układ   m.    po- 
jednawczy, pakt  m.  ugodowy. 
(gi'nimjpföar,  adiec.  dający 
się  zaszczepić. 

©i'nim^föorfcit,  sf.  moż- 
ność /.  zaszczepienia. 

(Bi'n-mpU^,  va.  (^aben) 
zaszczepić;  jmnbm  bie  33Iat= 
tern  —  zaszczepić  komu  ospę. 

Z't'nim^jfiing,    «?/.  pl.  =eń, 

zaszczepienie  n. 

(£i'n=iagen,  va.  (^abcn) 
jagte  ein,  ^abc  eingejagt,  wpę- 
dzić, napędzić  dokąd;  jemon* 
bem  j^utd^t  —  napędzić  komu 
stracha. 

©i  njä^rig,  adi.  jednorocz- 
ny; =eö  ^ferb  koń  m.  roczniak; 
—  grciroiUiger  jednoroczny 
ochotnik  (wojskowy). 

jodete  ein,  ^obe  eingejod^t,  za- 
prządz  w  jarzmo,  ujarzmić. 

^♦i'n=falfcn,    va.    (i^aben) 

^cUe  —  skóry  wapnem  sma- 
rować; ein  S)acl^  —  dachów- 
kę wapnem  pospajać. 

'(£t'n=fämmcn,  va.  (fjaben) 
wczesać.  [(^infperren. 

(£i'ns!aftcln,  va.  (fiaben)  = 

(li'n=!aucn  (®in!äucn),  va. 
(I^abcn)  faute  ein,  \^ahz  ein= 
gefaut,  pożuty  pokarm  kłaść 
do  gęby ;  jmnbm  etro.  —  kłaść, 
wlewać  komu  co  do  głowy. 

©i'nfouf,  sm.  =(e)g,  pl.  (Sin« 
fäufe,  1)  kupowanie  w.,  za- 
kupywanie M.,  nakupienie  n., 
kupno  n. ;  2)  =  ©infaufägelb. 

©i'n=IOUfcn,  va.  (r)abeti)  1) 
kupić,  zakupić,  nakupić; 
äßaren  —  zakupić  towarów; 
2)  wkupić;  feine  j^rau  in  bie 
SŚitroencaffe  —  wkupić  żonę 
do  kasy  wdów;  jic^  in  einen 
^cnfionśoerein  —  wkupić  się 
do  stowarzyszenia  pensyjnego. 

^i'nfäufer,  sm.  -g,  pl.  —, 

kupujący  m.  (towary),  ten, 
który  zakupuje. 

(gi'nfäuferin,  sf.  pl.  «nen, 

kupująca  /.  (towary),  ta,  która 
zakupuje. 

6i'nio«f^bu(^,  sn.  -ca,  pl. 

•büdjer,  księga  /.  towarów 
zakupowanych. 


(£i'n!auf§gclb,  sn.  .e§,  pl. 

«er,  w  kupne  n. 

6i'n!ouf§^rcig,  sm.  =c§,  pl. 

se,  cena  /.  kupna. 

(Si'nfouföjeU,  5/.  pl.  -en, 

czas  m.  zakupna. 

(£i'nfC^IC,  sf.  pl.  -n,  rowek 
w.,  kory  1  ko  n.,  kąt  m.  wklęsły. 

®i'n=!cl)Ien,    t-a.     (§abm) 

rynienką  opatrzyć, żłobkować. 

(£i'n!cV^  */•  bez  pl.  1) 
wstęp  7W.,  wjazd  w.,  zajazd  w. ; 
id^  raerbe  bei  bir  —  nehmen 
do  ciebie  zajadę;  2)  miejsce 
zajazdu,  popas  w.,  zajazd  m.\ 
3)  (fig.)  wejście  n.  w  siebie; 
in  fi^  felbft  —  nef^men  wejść 
w  siebie,  zastanowić  się  nad 
sobą. 

6i'n=!cl;rcn,  vn.  (fein)  !elörte 
ein,  bin  einge!e^tt,  1)  zaje- 
chać dokąd;  in  einem  §otel 
—  zajechać  do  hotelu;  für 
bie  3'?ad^t  —  zajechać  na  noc- 
leg; 2)  (fig.)  in  ftd^  felbft  — 
wejść  w  siebie,  zastanowić 
się  nad  sobą  samym. 

'(£i'nfc^r^au§,  sn.  =eä,  pl. 
>=l^äufer,  dom  m.  zajezdny, 
hotel  7».,  oberża  /. 

@i'n=!cUcn,  va.  (^abcn)  I. 
klinami  przytwierdzić,  zabić, 
umocnić;  II.  pałką  albo  drą- 
giem wbić;  usilnie  wpajać; 
jmnbm  ©el^orfam  —  nauczyć 
kogo  kijami  posłuszeństwa. 

6:i'nfcilung,    sf.   pl.   =en, 

przytwierdzenie    n.  (klinami). 

Śi'n=!cIIcrn,    va.    (fiaben) 

spuścić  do  piwnicy  (np.  wino). 

(Si'nfcücrung,  sf.  pl.  -en, 

spuszczenie  n.  do  piwnicy. 

©i'ntcrben,  va.  (i)aben) 
!erbte  ein,  Ijabc  eingeferbt,  kar- 
by w  czem  powyrzynać;  eine 
(öC^uIb  —  dług  karbem  na- 
znaczyć, zapisać,  zakarbować 
dłuer. 

Gi'nfcrbung,   sf.  pl.   =en, 

nakarbowanie  n.  wkarbowa- 
nie  n. 

Sń'n=!crfcrn,    va.    (^aben) 

uwięzie,  wsadzić  do  więzienia. 

Si'nfcr!crung,  sf.  pl.  »en, 

uwięzienie  /i.,  wtrącenie  n. 
do  więzienia,  (wsadzenie  n. 
do  lochu,  do  kozy). 

@i'ufcttcn,  va.  (l)aben)  fet» 
Uii  ein,  t)abe  eingefettet,  okuć 
w  kajdany. 


(£i'nfinbf(^oft,  sf.  bez  pl, 

1)  przysposobienie  n.  na  syna 
lub  córkę;  2)  zrównanie  n. 
prawa  do  sukcesyi  dzieci  ró- 
żnego małżeństwa. 

^ł'n=fitten,  va.  (^aben)  na 
kit  wlepić,  kitem  wlepić,  przy- 
kitować. 

Gi'nflagbar,  adi.  zaskar- 
żalny,  dający  się  zaskaiżyć; 
biefe  gorberung  ift  ntc^t  — 
tej  należytości  nie  można  za- 
skarżyć. 

(£i'nfJogbar!cit,  sf.  bez  pl, 

możność  /.  zaskarżenia,  za- 
skarżalność  /. 

@i'n=!lagcn,  va.  (^aben) 
!Iagte  ein,  f)abe  eingejagt,  za- 
skarżyć; eine  ©c^utb  —  są- 
downie dochodzić  zapłacenia 
długu;  fein  3iec^t  —  docho- 
dzić  sądownie    swego  prawa. 

(£i'n=nammcrn,  va.  (i^aben) 

zaklamrowaó;  umieścić  (jaki 
wyraz)  w  nawiasie,  obwieść 
klamrą. 

©innammcrung,    sf.  »en, 

zaklamrowanie  w.;  umieszcze- 
nie n.  w  nawiasie. 

©i'nnang,   sm.  «(e)s,    pl. 

ßinflänge,  zgodność  /.  dźwię- 
ku, zgodny  dźwięk  m.,  zu- 
pełna zgoda  /.,  harmonia/.; 
roir  leben  miteinanber  im  be= 
ften  —  żyjemy  ze  sobą  w  naj- 
lepszej harmonii. 

(£i'nflauig,  adi.  =  ©in» 
^ufia. 

@i'n=flcbcn,  va.  (I^aben) 
ftebtc  ein,  'i^o.^t  eingeflebt, 
wlepić,  wkleić;  ein  Statt  in 
ein  33ud^  —  wkleić  kartkę 
w  książkę. 

gi'iiflcbung,   sf.    pl.   -en, 

wklejenie  n. 

@i'n=ncibcn,  va.  (^aben) 
fleibete  ein,  l^abe  eingefleibet, 
1)  ubrać,  wdziać  suknie;  2) 
(na  oznaczenie  wstąpienia 
w  stan  duchowny)  eine  9?onne 
—  oblec  zakonnicę;  3)  (fig.) 
feine  ©ebanfen  in  SOßorte  — 
nadać  wyraz  swym  myślom, 
oblec  swe  myśli  w  wyrazy; 
eine  (Snlfd^ulbigung  gut  — 
dobry  pozór  nadać  tłóma- 
czeiiiu  się. 

©i'nficibung,  sf.  pl.  -en, 

1)  ubranie  n.,  ubiór  m.,  strój 
m.,  przystrojenie  n.\  2)  obło- 


®i'n=nciftcrn 


343 


®i'n4abcn 


czyny  /.  pi-  (zakonnicy) ;  3) 
(fig.)  przystrojenie  n.,  przy- 
ozdobienie n. ;  bie  —  ber  <ŚQ(^e 
xoax  glänjcnb  przyozdobienie 
sprawy  było  świetne. 

(£i'n4Iciftern,   va,   (§aben) 

wlepić  co  klaj.strem. 

®i'n=!lcmmen,  va.  (^aben) 
Hemmte  em,  f)abe  einfieflcmmt, 
1)  przyskrzyuić;  imnbm  ben 
ginger  groifc^cn  bie  2;f)ür  — 
przyskrzynić  koma  palec 
drzwiami;  2)  (fig.)  wprawić 
kogo  w  nieprzyjemne  poło- 
żenie n. 

(Si'nWemntitng,  sf.  pi.  --en, 

1)  przyskrzynięcie  n.\  2)  (fig.) 
wprawienie  n.  w  nieprzy- 
jemne położenie,  przykre  po- 
łożenie n.;  ic^  befinDe  mid^ 
in  einer  fatalen  —  jestem 
w  fatalnie  przykrem  położeniu. 

(£i'n=tUnten,  va.  (f)a6en)  i) 
ninfte  ein,  ^abc  eingefünü, 
zamknąć  na  klamkę;  2)  vn. 
(I^aben)  zamknąć  się  na  klam- 
kę; bie  Xf)ür  !lm!t  nic^t  ein 
drzwi  nie  zamykają  się  na 
klamkę. 

(£i'n=Hoł)fcn,  va.  (^aben) 
wbić,  rozbić  co  pukając. 

@i'n=noftcrn,  va.    {^(xUn) 

dać  do  klasztoru,  wsadzić  do 
klasztoru. 

ei'n=lncM«,    va.    (^aben) 

wkneblować. 

(£t'n=fnc(^tcn,   va.  (i^aben) 

uja»zmić. 

@i'n=fnetcn,  va.  (§abcn),  i) 

zagnieść,  uguieść;  ben  Xeic; 
—  zagnieść  ciasto ;  'S)  wgnieść, 
gniotąc  przydać;  Siofincn  in 
ben  ^eig  —  wgnieść  rodzyn- 
ki do  ciasta. 

(£i'n!m(f,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 
zgięfie  n. 

Śt'n=!m(Ien,  '^)va.  (^aben) 
zginając  nałamać,  złamać ; 
2)  vn.  (jein)  nałamać  się,  zła- 
mać się. 

ei'n=fniCCn,  va.  (I^aben)  wy- 
gnieść kolanami,  wygnieść 
klęcząc. 

(Si'nlnotttg,  adi.  o  jednej 
główce,  o  jednej  cebuli. 

(£i'n=!nÖ^fcn,  va.  (^aben) 
wpiąć  w  dziurkę   od   guzika. 

©infnof^jig,  adi.  o  jednym 
pączku. 


©i'n^nü^jfcn,  va.  (^aben) 
fnüpfte  ein,  i)abi  eingefnüpft, 
zawiązać  w  co;  @elb  in  baö 
©Ąnupftud^  —  zawiązać  pie- 
niądze w  chustkę  od  nosa. 

©i'ntnü^fung,  sf.  pi  --en, 

wwiązanie  W.,  zawiązanie    n. 

ei'n=!obern,    va.    (^aben) 

włożyć  do  kosza. 

#n=lorf)en,  l)  f«.  (^abcn) 
wygotować  co,  gotować  co  tak, 
by  swoją  objętość  zmniejszyło ; 
ben  Xxani  biä  jum  ^  briłten 
^^eile  —  wygotować  napój 
aż  do  trzeciej  części;  2)  vn. 
(ftfin)  wygotować  się,  w  go- 
towaniu zmniejszyć  swoją  ob- 
jętość; ben  2;ranf  bi§  gur 
^'älftc  —  laffen  dać  się  na- 
pojowi wygotować  do  połowy, 

(£i'n!od)ung,    sf.   pi.   =en, 

wygotowanie  n. 

®i'n=!offern,     va.    (§aben) 

zamkrąć,   schować   do  kufra. 

(£t'n=!ommcn,  vn.  (fein) 
!am  ein,  bin  einge!ommen,  1) 
wchodzić  dokąd,  wpływać; 
^eute  ift  nid;tö  in  bie  6 äffe 
eingefommen  dziś  nic  nie 
wpłynęło  do  kasy;  au^  ben 
^Setgraerfen  !ommt  md  @elb 
ein  z  kopalni  wpływa  wiele 
pieniędzy;  2)  podać  (prośbę), 
wnieść  podanie,  ubiegać  się 
o  co;  urn  eine  ©tette  —  po- 
dać się  o  posadę;  bci  ©etic^t 
mit  einer  SŚefc^meibe  —  podać 
zażalenie  do  sądu;  gegen  ein 
Urtl^eil  —  zrobić  rekurs  prze- 
ciw wyrokowi;  um  ©affation 

—  podać  prośbę  o  zniesienie 
wyroku;   um  etroag  fc^rifllid) 

—  na  piśmie  o  co  prosić;  3) 
przyjść  na  myśl,  do  głowy  ; 
maö  !ommt  bir  benn  ein  co 
ci  wpada  na  myśl? 

©infommcn,  sn.  -g,  l)  po- 
danie n.  (prośby,  skargi)  fein 

—  fanb  {eine  SSerüdi'ic^ligung 
jego  podanie  nie  zostało 
uwzględnione; 2)^?.  ©infünfte, 
dochód  w.;  er  t)at  ein  fet)r 
f.1)öne§  —  on  ma  bardzo  ła- 
dne dochody;  iä)  lebe  nur  »on 
meinem  —  żyję  tylko  z  me- 
go dochodu. 

S'i'nlontmenftcucr,  sf.  pi. 

=n,  podatek  m.  dochodowy, 
podatek  od  dochodu. 


6:i'n=l0^:|Jdn,    va.    (tiaben) 
=  (Einfrieöen. 

gi'n!o)j^ctung,  sf.  pi.  -en, 

=  öinfrieöutig. 
(£t'n=forbcn  (@in!örben),  va. 

(^aben)  włożyć  do  kosza,  wsa- 
dzić do  kosza. 

®i'n=lör^crn,   va.    (l^abcn) 

wcielić,  ucieleśnić. 

g-i'nför^crung,  sf.  pi.  =en, 

wcielenie  n. 

^•in^tattetl,  vr.  (^aben) 
wbić  pazury,  wbić  szpony. 

@i'n=tramcn,  w.  (^aben)  po- 
chować, posprzątać. 
ei'n^ra^cn,  va.  (i^abcn)  wy- 

drapać,  w)' skrobać  w  czem; 
feinen  3flatncn  in  eine  Sßanb 
—  wydrapać  swoje  imię 
w  ścianie. 

(£i'n=!mfcn,  va.  (|abcn) 
otoczyć  w  koło,  obstąpić 
w  koło. 

(ginlreifung,  sf  pi.  -en, 

otoczenie  n.,  obsadzenie  n., 
obstąpienie  n.,  zamknięcie  n. 

(£i'n4ric(l)cn,  vn.  (fein) 
froc^  ein,  bm  cingefroc^en,  1) 
wczołgnąć  się  do  jakiego  miej- 
sca; 2)  skurczyć  się:  ba§  £?= 
ber  ift  ganj  eingefcoc^en  skóra 
się  całkiem  skurczyta. 

'(£i'n=!ncgcn,    va.    (^oben) 

dostać;  fem  ©elb  —  dostać 
swe  pieniądze;  jmnbn  —  do- 
pedzić  kogo,  złapać  kogo. 

'(Si'n^ln^Cl«,  va.  (^aben)  na- 
bazgrać  w  czem;  etroa§  in 
ein  S3uc^  —  nabazgrać  co 
w  książce. 

(5i'ii=frümmen,  va.  (^aben) 

zakrzywić  ku   środkowi. 

(£i'n=fU9eIn,     vr.    (^aben) 

skurczyć  nie  jak  kula. 

©i'nfÜnftC,  sf.  pi  przychód 
m.  dochód  w.,  dochody;  feine 

®in!ünfte  ftnb  fefir  bebeutenb 
jego  dochody  eą  bardzo  zna- 
czna. 

(Si'n^aöen,  va.  (^aben)  rub 
ein,  t)abc  emgelaben,  1)  nała- 
dować, władować;  355aren  in 
ein  ©d^iff  —  wład.ować  to- 
wary na  okręt;  2)  zaprosić; 
jmnbn  ju  %i\d)  —  zaprosić 
kogo  na  obiad;  3)  wezwać, 
zachęcić;  ber  ©Ratten  lub 
ung  gur  5iu^c  ein  citń  nas 
zachęcał  do  spoczynku 


(vi'nlabcnb 


344 


(gi'n4cöcn 


(£i'lll0bcnb,  pa7't.  i  adi.  za- 
praszający, ujmujący,  wabią- 
cy, przyjemny. 

©i'ntdbcr,  sm.  =s,  pi.  —, 

zapraszający. 

(gi'nlaberin,  sf.  pi.  =nen, 

zapraszająca. 

ßi'nlabiing,  sf,  pi.  =en,  i) 

naładowanie  w.,  załadowanie 
n.,  władowanie  n. ;  2)  zapro- 
szenie n.,  zaprosiny  w.  _p?. ; 
eine  —  annefimen  przyjąć  za- 
proszenie; auf  feine  —  na  jego 
wezwanie;  einer  —  folgen 
przyjąć  zaprosiny, 

^i'nlabunfi?ł)la^,  sm.  =e§, 

pi.  »plä^e,  plac  m.  ładunkowy, 
plac,    na   którym    się  ładuje. 

(gi'nlabungöfc^rciöcn,     sn. 

■=§,  pi.  — ,  pismo  n.  zapra- 
szające. 

@t'nlobung§fd)ri[t,  sf.  pi. 
=en,   =    (Stnlabungsfd^reibcn. 

@i'nlage,  sf.  pi,  =n,  l)  za- 
łącznik m.,  to  co  wewnątrz 
czego  jest  włożone  np.  pismo 
załączone,  list  załączony;  2) 
środek  m.,  część/,  wewnętrzna 
(np.  materyi);  3)  wkładka 
/".,  wkład  w.,  stawka  f.\  id^ 
giel^e  meine  —  jurütf  cofam 
moją  wkładkę. 

^1'nIogcca^Ual,  sn.  =;e)§, 
pi.  =capttatien^  kapitał  m. 
wkładowy,  wkładka  /. 

Si'ntogcr,  sn.  =g,  pi.  —,  i) 

obozowanie  n.,  zostawanie  n. 
na  leżach ;  —  galten  być  gdzie 
na  leżach ;  2)  wolny  areszt  m. 
dłużnika ;  3)  kwatera  /.  (żoł- 
nierza) fein  —  luo  ncl^men 
stanąć  gdzie  kwaterą. 

(gi'nlogcrgclb,  sn.  =(e)§,  pi. 

«er,  kwaterunkowe  n. 

Si'n-Iogern,  i)  va.  (^aben) 

wkwaterować;  2)  vr.  (^aben) 
wkwaterować  się. 

(gi'nlageruiig/ s/.  pi.  »en, 

1)  =  (Si'nlager  1);  2)  wkwa- 
terowanie  n. 

@i'nlag§|(^cin,  sm.  =g,  pi. 

se,  certyfikat  m.  wkładu,  po- 
twierdzenie n.  wkładu. 

(Si'nlänbcr,  sm.  =3,  pi.  —, 
=  ^nlänber. 

©t'nlönbifd^,  adi.  ^  S[n= 
(änbifcö. 

(5i'n=Iongcn,  i)  va.  (^aben) 
=  (Einreichen;  2)  vn.  (fein) 
nadejść ;  ber  58rief  ift  eingelangt 


list  nadszedł;  być  podanym  (o 
akcie  urzędowym  lub  o  pro- 
śbie); bic  ®ntfc|eibung  ift  noc^ 
nid^t  eingelangtrozstrzygnięcie 
jeszcze  nie  nadeszło. 

ßi'nlafö,  sm.  =ff eä,  pi.  ©in« 

läffe,  1)  wpuszczanie  n.  do- 
kąd, wpust  łw. ;  2)  wejście  n., 
wchód  m.,  wstęp  m. ;  ber  — 
ift  nid^t  geftattct  wstęp  wzbro- 
niony; |ier  ift  ber  —  tutaj 
wejście. 

igi'n^affcn,  i)  va.  (fiabcn) 
lie^  ein,  {)obe  eingelaffen,  wpu- 
ścić; ben  §einb  in  bie  ©tabt 

—  wpuścić  nieprzyjaciela  do 
miasta;  SBaffer  in  ben  Xeid^ 

—  wpuścić  wodę  do  stawu; 
einen  Salfen  in  eine  SKauer 

—  wpuścić  belkę  w  mur;  2) 
vr.  fid^  in  etro.  —  wdać  się 
w  co ;  id^  l^abe  mid^  ba  in  eine 
frf)led^te  ©peculation  eingetaf» 
fen  wdałem  się  tu  w  złą  spe- 
kulacyę;  fid^  in  einen  «Streit 

—  wdać  się  w  spór;  fid^  mit 
jmnbm  —  wdawrać  się  z  kim; 
przystać  na  co;  barauf  fann 
ic^  mid^  unter  biefen  33ebin= 
gungen  nid^t  —  nie  mogę  na 
to  przystać  pod  tymi  warun- 
kami; id^  l^abe  mid^  auf  bie= 
fen  (Śegenftanb  ju  roeit  ein» 
gelaffen  zanadto  zapuściłem 
sie  w  tę  sprawę. 

S-i'ntaf?geIb/ sn.  ^t^ipi- 

=er,  opłata  f.  od  wejścia, 
wpustne  n  ,  przypustne  n. 

(£i'nlafśfartc,   sf.pl.   =n, 

bilet  m.  do  wejścia,  bilet 
wstępu. 

©i'nlaffung,  sf.  pi.  «en,  i) 

wpuszczanie  n. ;  2)  wdawanie 
się  n.  w  rzecz. 

'(St'nlauf,  sm.  «=(e)g,  pi. 
«laufe,  1)  wbieżenie  «.,  wbieg 
m. ;  —  eineS  ©c^iffeä  przj-- 
płynienie  «.,  zawinięcie  n. 
(do  portu)  okrętu;  2)  (fig.) 
poczta  /.  tj.  pocztą  nadeszłe 
papiery;  ic^  f)abc  ben  —  noc^ 
x\\ć)i  er(ebigt  nie  załatwiłem 
się  jeszcze  z  pocztą. 

'(5i'n4aufcn,  l.  vn.  (fein) 
lief  ein,  bin  eingelaufen,  1) 
wbiedz;  baś  Od^iff  ift  (in 
ben  ^afen)  eingelaufen  okręt 
wbiegł  (zawinął)  do  portu; 
ba§  ©d^iff  roili  —  okręt  ma 
zawinąć  do  portu ;  2)  przyjść, 


nadejść;  e§  finb  feinc  neuen 
?iarf)rid^ten  eingelaufen  nie  na- 
deszły żadne  nowe  wiado- 
mości; 3)  skurczyć  się;  ba3 
^ud^  ift  beim  SBafc^en  'einge= 
laufen  sukno  skurczyło  się 
w  praniu;  II.  va.  (l)aben) 
biegnąc  zawalić;  ein  X^or  — 
zawalić  bramę. 

@i'n4o«gcn,  va.  {\:^<xUxC) 
laugte  ein,  f)abe  eingelaugt, 
naługować,  namoczyć  w  ługu. 

Gi'nlaugung,   sf  pi.  «en, 

naługowauie  n,,  namoczenie 
n.  w  ługu. 

(£i'n=Iäulcn,  va.  (^aben) 
dzwonić  na  co,  zapowiedzieć 
co  przez  dzwony;  bie  SKeffe 
— '•  dzwonić  na  mszę. 

@i'n4cbcn,  vr.  (fydhtn)  wżyć 
się,  przyzwyczaić  się,  zaakli- 
matyzować się ;  ftd)  in  ben 
©eift  eines  2)ic^ter§  —  wżyć 
się  w  ducha  jakiego  poety. 

te'nlcgcgabcl,  sf,  pi.  »n, 

widelec  m.  składany. 

Gi'nicgcmcffcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  nóż  m.  składany. 

(£i'n4egcn,  i.  va.  (^aben) 
legte  ein,  l)abe  eingelegt,  1) 
włożyć  w  co;  ^olj  in  ben 
Dfen  —  włożyć  drzewa  do 
pieca;  @elb  in  bie  Gaffe  — 
włożyć  pieniądze  do  kasy; 
^äringe  —  namarynować  śle- 
dzie; ©urfen  —  zakisić  ogór- 
ki; SCBaren  —  pochować  to- 
wary; bei  jmnbm  SCC^aren  — 
złożyć  u  kogo  towary;  'Sit'btn 

—  zasadzić  szczepki;  33icr 
ober  3Bein  —  wstawić  piwo 
lub  wino  do  piwnicy;  ©olöa= 
ten  —  umieścić  gdzie  żoł- 
nierzy, wprowadzić  gdzie  na 
załogę ;  bttä  SJieff er  —  złożyć, 
zamknąć  nóż ;  2)  załączyć ; 
bie  Originalien  bei  ber  ^nro» 
tulierung  ber  2lcten  —  załą- 
czyć pierwopisma  przy  inro- 
tulacyi  aktów ;  3)  wykładać 
czem;  mit  (Slfenbcin  —  wy- 
kładać kością  słoniową;  ein- 
gelegte 2lrbeit  wykładana  ro- 
bota; 4)  e-ftre,  Sob,  ^uljm — 
zjednać  sobie  zaszczyt,  chwa- 
łę, sławę;  5)  ^roteft  —  za- 
łożyć protest;    bie  Berufung 

—  wnieść  odwołanie;  6)  für 
jmnbn  fein  3Bort  —  wstawić 
się   za   kim;    II.    vr.    (^aben) 


(Si'nlegcr 


345 


6i'n=maifd^ctt 


1)  położyć  się  do  łóżka  (wsku- 
tek choroby)';  2)  ftc^  Öei  je» 
tnanbem  —  eakwaterować  się 
«  kog-o. 

©i'nicgcr,  sm.  =§,  pi  —, 

1)  wkładający  w.,  wnoszący  m. 
wkładkę ;  2)  szczep  m.  w  zie- 
mię wsadzony. 

©i'nicgcnn,   sf.  pi.  =nen, 

wnosząca/,  wkładkę,  wkłada- 
jąca /. 

'  (Si'nlcgung,    sf.   pi    «en, 

włożenie  n.,  wkładanie  n, 

(£i'n=Ic^rcn,  w.  (I|a6en)  je- 
tnanbem  etroaö  —  nauczyć 
kogo  czego. 

©i'n=Ictmcn,    w.    (^aben) 

wkleić. 

(^i'iultittn,  va.  (I^aben) 
•wprowadzić,  rozpocząć,  zagaić, 
wdrożyć,  przygotować,  ułożyć 
co ;  bie  gttebenśoerl^anbrunc^cn 

—  rozpocząć  układy  o  pokój ; 
f  inen  ^t0CC§  —  rozpocząć  pro- 
ces; baö  ©trafoerfal^ren  — 
zarządzić  postępowanie  karne ; 
bie  Unterfuc^ung  —  wdrożyć 
śledztwo;  bie  Debatte  —  za- 
gaić rozprawę;  baä  ©efpräd^ 
über  etro.  —  naprowadzić  na 
co  rozmowę;  e§  ift  bttś  ^l^iöt^ige 
finjuleiten  trzeba  zarządzić 
co  należy. 

(gi'nlcitung,  sf.  pi  *en,  i) 

rozpoczęcie  w.,  wdrożenie  n., 
zarządzenie  n.  (np.  procesu, 
śledztwa);  2)  wstęp  m.  (do 
dzieła  jakiego),  introdukcya 
f.f  zagajenie  n. 

(£i'n=Ienfcn,  l)  vn.  (I^aben) 
wkierować  w  miejsce  należne ; 
mit  bcm  SBagen  in  ben  2ßeg 

—  z  wozem  skierować  na 
drogę,  wjechać  na  drogę; 
itaĄ  'einer  2{b[cl^n)eifung  t)om 
2;^ema  lenftc  er  roieber  ein 
po  zboczeniu  skierował  zno- 
wu mowę  do  tematu;  um 
mieber  eingulenfen  by  wrócić 
do  przedmiotu;  er  war  auS« 
gelaffen,  len!t  aber  roieber  ein 
był  rozpustny,  ale  znów  wraca 
na  dobrą  drogę;  2)  va.  ein 
DerrenÜeä  ©lieb  —  =  ein= 
ten!en. 

Si'nicnfung,  sf.pl  »en,  i) 

wkierowanie  n.  na  dobre 
miejsce,  opamiętanie  w.  się, 
zwrócenie    n.,   nawrócenie  n. 


się,  powrót  m.  na  dobrą  drogę; 
2)'=  (ginren!ung. 
(£i'it=lcrnen,    va.    (l^aben) 

wyuczyć  się  czego  na  pamięć. 

(5i'nlcfebrett(^en,  sn.  -s,  pi 

— ,  nasnuwaczka/.,  deszczuł- 
ka  /.  z  dziurkami,  za  pomocą 
której    przędza   się   nasnuwa. 

Si'n4efcn,  Ia§  ein,  f)aht  ein» 
gelefen,  1)  va.  (t)aben)  zebrać, 
nagromadzić;  2)  vr.  (I^aben) 
wczytać  się  w  co ;  fi(^  in  einen 
^\ć)iev,  inńn  2ßer!  —  wczy- 
tać się  wjakiego  poetę,  w  jakie 
dzieło,  oswoić  się  z  nim  (z  niem) 
przez  czytanie. 

fi'n'ltn^ttn,  vn.  (^aben) 
być  jasnym,  łatwym  do  po- 
jęcia; ba§  fann  mir  nic^t  — 
tego  nie  mogę  pojąć. 

(gi'nICUd)tCnb,  part  i  adi. 
jasny,  zrozumiały,  przekony- 
wujący; «er  SSeraeiä  jasny 
dowód. 

@t'n=UcfCtn,  va.  (^aben) 
dostawić,  przystawić ;  @elb  in 
bie  ©afje  —  wnieść  pieniądze 
do  kasy;  einen  SSerbred^er  — 
dostawić  zbrodniarza. 

©Anlieferung,  sf.  pi  ^tn, 

przystawienie  n.,  dostawienie 
n.,  odfianie  n. 

©i'nlieferunggft^ein,     sm. 

=(c)§,  pi  "i,  poświadczenie  n. 
dostawienia. 

(£i'nUefernng§3eit,   sf.  pi 

=en,  termin  m.  dostawienia. 

Śi'n=Iiegen,  vn.  (fein)  lag 
ein,  bin  emgetegen,  mieszkać 
gdzie. 

(Si'nliegenb,  part  i  adiec. 

załączony,  przyłączony,  umie- 
szczony we  środku. 

©t'nlieger,  sm.  -§,  pi  ~, 

komornik  m. 

(BVn'ii\ptln,  va.  (^abcn) 
podszepnąć,  podpowiedzieć, 
poddać  komu  jaką  myśl, 

©i'n=IOd^en,  va.  (^aben)  zro- 
bić dziurę,  przedziurawić. 

®t'n=Io'gteren  (wym.:  lożi- 

ren),  1)  va.  (I^aben)  wkwatero- 
wać  kogo  gdzie,  dać  mu  mie- 
szkanie; 2)  vr.  (^aben)  wkwa- 
terować  się,  zamieszkać  gdzie. 

©t'nlogierung,  sf.  pi  =en, 

umieszczenie  n.,  wkwatero- 
wanie  w.,  zamieszkanie  n. 

@f n=IÖfen,  va.  (^oben)  za- 
kupić;   wykupić,    ściągać   do 


kasy  (bilety  bankowe);  einen 
9BedÖJeI  —  zapłacić  weksel; 
fein  92ort  —  dotrzymać  słowa; 
ein  ^fanb  —  wykupić  zastaw. 
(St'nlöfer,  sm.  .§,  pi  — 

wykupujący  m. 

©t'ntöfung,  sf.  pi  *en,  wy- 
kup m.,  wykupienie  w.,  od- 
kup w.;  —  be§  ^apiergelbeS 
wymiana  pieniędzy  papiero- 
wych. 

(gi'nlijfung^amt,  sn.  'Z^,pi 

*ämter,  urząd  m.  wykupniczy. 

^i'nlijfung^rcd)t,    sn.  ^c§, 

pi  *e,  prawo  w.  wykupna, 
prawo  odkupu. 

©i'nlöfnng^f^ein,  sm.  <e)3, 

pi  =e,  bilet  m.  wykupny. 

@t'n=löt^en,    va.     (^abcn) 

wlutować. 

©i'nlöt^nng,    sf  pi   -en, 

wlutowanie  n.,  zalutowanie  n. 

(gł'n=Iugen,  l)  va.  (^aben) 
tog  ein,  [^oibt  eingetogen,  je= 
manbem  tivoa^  —  kłamliwie 
wmówić  co  w  kogo;  2)  vr. 
(^aben)  wełgać  się;  fi^  in 
einen  Drt  —  wełgać  się  do- 
kąd, przez  kłamstwo  być  przy- 
puszczonym. 

®i'n=Iutten,     va.     (^abcn) 

uśpić. 

Si'n=ma(^cn,  va.  (^abcn)  i) 

wsadzić,  włożyć,  zawiązać, 
zawinąć  w  co;  2)  2^eig  -r- 
zarobić  ciasto;  ^alf  —  roz- 
robić wapno;  3)  zamaryno- 
wać (np.  ryby),  zakisić  (ogór- 
ki); 4)  usmarzyć  w  cukrze 
(owoce,  konfitury).  ®ingemad^= 
te§  konfitury,  /.  pl\  po- 
trawka /. 

(gi'nntä^big,  adi.  raz  da- 
jący się  kosić;  =e  SBiefc  łąka, 
którą  tylko  raz  kosić  można. 

©t'n=tttä^en,    va.    (^aben) 

kosić. 

(£t'n=nta^Ien,  mahlte  ein, 
l^abe  etngema^len,  va.  (I^aben) 
zemleć  na  zapas. 

©i'n- mahnen,   va.  (^aben) 

upominać  się,  dopominać  się 
czego;  eine  Śd^ulb  —  upo- 
minać się  o  dług. 

(gi'nma^nnng,  sf  pi  «en, 

upominanie  n.  się,  dopomi- 
nanie 71.  się. 

(5t'n=matf(!^en,  va.  (^aben) 

SO^alj  —  zarobić  słód,  zacie- 
rać słód. 


(gi'nmaifdjuug 


346 


(5ł'nsncl)mcn 


(gi'nmaijdjung,  sf.  pl.  =tn, 

zacier  m. 

(Si'nmOl,  ado.  l)  raz,  jeden 
raz;  ict)  l)abe  i^tt  nur  —  ge= 
feigen  widziałem  go  tylko  raz; 

—  eins  ift  eins  jeden  raz  jeden 
jest  jeden;  —  ift  !emma(  raz 
a  nic  to  jedno;  ein  für  aUttttat 
raz  na  zawsze ;  auf  —  naraz, 
nagle,  niespodzianie;  auf  — 
cr()o6  fid^  dn  ©turm  naraz 
zerwała  się  burza;  —  fo  — 
fo  raz  tak,  drugi  raz  inaczej ; 
2)  razu  pewnego,  kiedyś,  nie- 
gdyś, ongi  (o  przeszłości 
i  o  przyszłości)  er  fragte  mid^ 

—  pytał  mnie  kiedyś;  e§  TOar 

—  ein  3J2ann  był  niegdyś  czło- 
wiek; er  rcirb  eś  boĄ  —  er* 
fal^ren  przecież  się  kiedyś 
o  tem  dowie;  nid^t  —  nawet 
nie;  id^  fenne  i§n  nid^t  — 
ja  go  nawet  nie  znam ;  f omm 

—  5U  mir  przyjdź  kiedy  do 
mnie;  roenu  id^  roieber  — 
bei  bir  fein  werbe  jak  kiedy 
znowu  będę  u  ciebie;  fommft 
bu  enblid^  — ?  przecieżeś 
przyszedł  ?  fteUen  ©ic  fic^  — 
t)or  przedstaw  pan  sobie; 
«r  ift  —  fo  jest  już  jaki;  l^öten 
(Sie  —  słuchaj  no  pan. 

©inntaleiltg,  sn.  indec.  ta- 
blica/. Pytagoresa,  tabliczka 
/.  mnożenia. 

@t'n=manntercn,  va.  (^aben) 

zamarynować. 

^inmarfd),   sm.   »eö,   pl. 

«■märfc^e,  wejście  n.  (masze- 
rujących). 

@i'n=marf(!^tcrcn,  vn.  (fein) 

wejść,  wkroczyć,  wmaszero- 
wać. 

©i'nnta^,  sn.  -e§,  bez  pl. 

ubytek  m.  zboża  (np.  przez 
wyschnięcie),  zmniejszenie  n. 
się. 

'©i'nmaftcr,  sm.  -g,  pl.  —, 

okręt  m   jednomasztowy. 

(E-i'nmaftig,  adi.  o  jednym 
maszcie;  ein  =eö  ©d^iff  okręt 
jednomasztowy. 

6i'n=maucrn,   va.   (paben) 

wmurować,  zamurować,  ob- 
murować, murem  opasać. 

^•i'nmoncrung,  sf.  pl.  »en, 

wmurowanie  w.,  zamurowa- 
nie n.,  obmurowanie  w.,  opa- 
sanie n.  murem. 


(£t'n=jnci^cln,  ^  va.  (^abcn)  i 

dłutem      wyrobić,     wyżłobić,  ! 
dłutem  wybić  w  ozem.  | 

Si'n=mcngcn,  va.  i  vr.  (^a* 

hir\)  =  ©mmifc^en.  I 

(Si'nmengf cl^  sn.  •§,  pl.  —,  i 

przymieszauka  /.,  przymie-  j 
szka  /. 

©i'nmcngung,  sf.  pi.  =cnj 

przymieszanie  n.,  wmieszanie  | 
n.  się. 

(gi'n=mcffcn,  i)  va.  (^aben) 
meffe,  nuffeft  (mifśt),  miföt 
ein,  ttia^  ein,  fjabc  ein» 
gemeffen,  odmierzyć,  wmie- 
rzyć,  mierząc  wsypać  lub  na- 
lać; Äorn  in  einen  ^aä  — 
odmierzyć  żyta  do  worka; 
SBier  in  ben  Ärug  —  odmie- 
rzyć piwa  do  dzbanka;  2) 
vr.  (^aben)  w  mierzeniu  ubyć, 
wepchnąć. 

(£i'n=nitct^cn,  i)  va.  (^aben) 

jmnbn  —  nająć  dla  kogo  po- 
mieszkanie; 2)  vr.  (I^aben) 
nająć  sobie  u  kogo  pomie- 
szkanie. 

^inmittf}n,  sm.  *§,  pl.  — , 

lokator  w.,  najmujący  m.  po- 
mieszkanie. 

Si'ntnictliling,  sm.  -§,  pl. 
»e,  =  (Sinmiet^er. 
(£i'n=nitft^en,  I.  va.  (I^aben) 

1)  wymieszać  z  czem,  przy- 
mieszać  do  czego;  SJie^l  gum 
Xeige  —  wymieszać  mąkę 
z  ciastem ;  2)  wmieszać,  przy- 
mieszać  do  czego;  in  btc  3iebC 
frembe  SBorte  —  wmieszać  do 
mowy  obce  słowa;  II.  vr. 
(baben)  wmieszać  się  do  czego; 
fic^  in  ein  ©efpräd^  —  wmie- 
szać się   do  jakiej   rozmowy. 

6i'nmif(^ung,  sf.  pl.  »en 

wmieszanie  n.  się,  wtrącanie  n. 
się  do  czego,   interwencya  /. 

@i'n=niünbcn,^  va.   (^aben) 

wpadać,  wlewać  się. 

Si'nmünbung,  sf.pl.  -en, 

ujście  n.  (rzeki),  miejsce  n. 
wpłynienia  do  drugiej  rzeki 
lub  morza. 

@i'n=müliscn,  ra.  (^aben) 
wybić  na  pieniądze,  wypo- 
trzebować  w  mennicy;  alleö 
©Über  —  wybić  wszystko 
srebro. 

g-i'nmiinsung,  sf.  pl.  «en, 

wybicie  n.  ua  pieniądze. 


^t'nrnut^,  sm.  «(e)g,  bez 
pl.  jednomyślność  /.,  zgo- 
dność /.  (umysłów), 

(gi'nmütljig,    adl    l    adv. 

jednomyśl  riy(.ie),     zgodny(-ie). 

©t'nmüt^iigfcit,  sf.  =  ein« 
mut^. 
(£i'n=nageln,    va.    (§aben) 

przybić  w  środku  gwoździami. 

Śt'n=nagen,  tr.  (^aben) 
wgryść  się;  Der  Kummer  ^at 
fiĄ  in  mein  ^erj  eingenagt 
zmartwienie  wgryzło  się  do 
mego  serca. 

a^ln-m^tn,     va.     (i^aben) 

wszyć,  wyszyć  na  czem;  ®elb 
in  bie  Siafd^c  —  wszyć  pie- 
niądze do  kieszeni;  Ślumen 
in  taś  Äleib  —  wszyć  kwiaty 
do  sukni. 

@i'nnal)mc,  sf.  pl.  »n,  i) 

wzięcie  w.,    zdobycie   «.,    bie 

—  tiner  ^eftung  zdobycie 
twierdzy;  2)  pobieranie  n., 
odbieranie  w.,  (podatków);  3) 
dochód  w.,  przychód  w.;  bic 
2luśgaben  biirfen  bie  «n  nic^t 
übersteigen  wydatki  nie  po- 
winny przekraczać  dochodów. 

(£i'nnalim§6u(^,  sn.Ąt)^,pl. 

=bÜC^cr,  księga  /.  dochodów, 
księga  przychodów. 

@i'nno^m?caffc,  sf.  pl.  =n, 

kasa  /.  poborowH. 

Si'nno^m^gcbü^r,  sf.pl.  *en, 

należ ytość  /.  poborowa. 

@i'nnaI)m§)joftcn,  sm.  «§, 

pl.  — ,  część  /.  przychodu; 
oaś  ift  für  mid^  ein  roic^tiger 

—  to  dla  mnie  ważna  część 
przychodu. 

@i'nncI|mbar,a(Zi.  dający  się 
zdobyć;  Diefe  ^eftung  ift  nid^t 

—  ta  twierdza  nie  jest  do 
zdobycia. 

(?i'n=nc^men,  va.  (^aben) 
na^m  ein,  fiabe  eingenommen, 
1)  wziąć  do  siebie  (w  zn. 
ogólnem);  jmnbn  —  przyjąć 
kogo  w  swój  dom ;  in  baS 
SĄiff  —  wziąć  na  okręt;  baä 
©c^iff  l^at  5Il>affer  eing^nommen 
okręt  nabrał  świeżej  wody; 
eine  Sefa^ung  —  P'zyjąć  za- 
łogę; bas  Dtittageffen —  zjeść 
objad;  icf)l^abe^eute  noc^nic^t^ 
eingenommen  jeszcze  dziś  nic 
nie  jadłem;  eine  Slrjnei  -- 
zażyć  lekarstwo;  2)  wziąć, 
zająć,  zdobyć,  opanować;  eine 


i 


©i'nnc^menb 


347 


(£ł'n=^Tum^(f)cn 


geflung  —  zdobyć  twierdzę; 
3)  zajmować;  eine  <EteÜc  — 
zajmować  y^kie  miejsce  (jaki 
urząd);  nehmen  ©ie  inbeffen 
meinen  ^ia^  ein  zajmij  pan 
tymczasem  moje  miejsce ;  er 
nimmt  bog  cjange  ©todroerf  ein 
on  zamieszkuje  całe  piętro; 
ber  Zi\ć)  nimmt  ciel  3fiaum  ein 
stół  zabiera  wiele  miejsca; 
bic  jjurcfit  l^at  hk  ©emütl^er 
eingenommen  strach  opanował 
umysły;  ber  2Bein  nimmt  ben 
ÄOpf  em  wino  idzie  do  głowy, 
upaja ;  jmnbn  mit  etro.  —  za- 
jąć kogo  czem;  jmnbn  für  fid^ 
—  ująć  kogo  sobie;  jemanben 
gegen  jemanben  —  uprzedzić 
kogo  przeciw  komu;  fic^  t)on 
S8orurll§eilen  —  loffen  dać  się 
opanowaćprzesądom ;  oonSSor= 
uril^eilen  eingenommen  pełen 
przesądów;  für  jemanben  ein* 
genommen  uprzedzony  o  kim  ; 
gegen  jemanben  eingenommen 
uprzedzony  przeciw  komu  ;  4) 
pobierać,  odbierać,  utargować, 
mieć  dochód;  er  nimmt  au§ 
feinen  ©ütern  Diel  @elb  ein 
pobiera  ze  swych  dóbr  wiele 
pieniędzy. 

©i'nnc^ntcnb,  adi.  i  adv. 

ujmujący,  (-o,)  pociągający  ku 
sobie;  er  ^ttt  ein  -eö  Śiu^ere 
ma  ujmujący  wygląd. 

(^\'mtf)mx,  sm.  «§,  pi  —, 

poborca  /.,  akcyźuik  m. 

©i'nncljmcriit,  sf.  pi  =nen, 

poborczyiii/. ;  żona/,  poborcy. 

S't'nnelimung,  sf.  pi  -en, 
=  ©tnno^me. 
@i'n=nitfcn,  t*w.  (fein)  za- 

drzymać,  zdrzemnąć  się  (ki- 
wając głową). 

@Vn=ntCtcn,m.(^aben)  wni- 
tować,  zanitować,  wklepać. 

®i'tt=ntftC«,  vr.  (laben) 
wgnieździć  się  gdzie,  zagnie- 
ździć się,  rozgościć  się;  bie 
©orgc  nifłet  fiĄ  im  teilen 
ein  troska  zagnieżdża  się 
w  sercu;  fid)  fcei  jmnbm  — 
zagnieździć  się  u  kogo,  roz- 
gościć się  u  kogo  wkradłszy 
się  cichaczem. 

'Si'nniftung,    sf.  pi   =en, 

wguieżdzeuie  n.  się,  zagnie- 
żdżenie się. 

^i'n^nöt^tgcn,  m.  (^aBen) 
jmnbm  etm.   —    przyniewolić 


kogo  do  czego ;  jmnbm  baS  (Sff  en 

—  przymusić  kogo  do  jedzenia. 

^i'nÖbC,  sf  pi  -n,  pustynia 

f.j  samotność  f,    osobność  f. 

(Si'noi^r,    sn.   =e§,  pi    -e, 

jednouctiy  m.,  jedno  ucho  ma- 
jący, o  jednem  uchu. 

©i'nöjrtg,  adi.  =  (ginol^r. 

@i'n=iilen,  va.  (f)aben)  na- 
puścić olejem,  nasmarować 
oliwą,  natrzeć  oliwą. 

^i'niilung,  sf.  pi  .-en,  na- 
smarowanie n.  olejem  lub 
oliwą. 

SVn=otbncn,    va.   (^ciBen) 

uporządkować,  wszykować, 
ustawić  na  właściwem  miejscu. 

©i'norbnung,  sf.  pi  «»eii, 

uporządkowanie  n.,  wszyko- 
wanie  n,,  ustawienie  n.  na 
właściwem  miejscu. 

(Si'p^Otfcn,  va.  (^aben)  wpa- 
kować, zapakować;  bie  Kleiber 
in  ben  Koffer  —  zapakować 
suknie  do  kufra;  (fig.)  padfen 
©ie  mit  il^ren  Komplimenten  ein 
zachowaj  pan  dla  siebie  swoje 
komplimenty ;  einen  SSermeiö  — 
dostać  naganę,  dostać  nosa; 
falt  —  zawijać  w  mokre  prze- 
ścieradła. 

^i'n^affung,  */.  pi  *Cn,  za- 
pakowanie n.,  opakowanie  w.; 
falte  »en  zimne  zawijania. 

@i'n-^)0^^en,  va.  (I^aben) 
wlepić,  wkleić. 

@i'n=^afd)en,    va.    (^abm) 

przemycić  (dokąd  towar). 

@i'n=łjaffen,  i)  m.  (^aben) 

wpasować,  wprawić  szczelnie; 
2)  vn.  (I^aben)  pasować  w  co, 
stosować  się,  przypadać,  mieć 
odpowiednią  objętość  do  wsa- 
dzenia szczelnie. 

@i'n=^af|icren,    m.    (fein) 

wejść,  wjechać,  być  wprowa- 
dzonym ;  bie  SŁJaren  finb  fc^on 
einpafficrt  towary  jnż  we-izły. 
(ii'tt=panUn,  va.  (tjaben)  je^ 
manbem  etro.  —  wbić  komu 
co  pałką  do  głowy. 

(ki'n^anUt,  sm.  ■-§,  pi  —, 

nauczyciel  m.,  korrepety  tor  m., 
instruktor  m. 

S'i'n=^)Citftf)en,  va,  (^ab^n) 
jmnbm  etro.  —  biczem  znie- 
wolić kogo  do  czego  ;  z  trudem 
nauczyć  kogo  czego. 

(gi'n^erf  iJnig  ((ginpeifönlid^), 

adi.  jednoosobowy. 


(£i'n=)jfäl)len,    va.   C^at^n} 

ogrodzić  palami,  opasać,  opa- 
lisadować,  dać  sztachety  około 
czeg-o. 

(£i'n^jföl)lung,  sf.  pi  =en, 

ogrodztuie  n.,  opalisadowanio 
w.,  osztachetowanie  n. 

©i'ns^farrcn,   va.  (^aben) 

wcitlić  do  parafii;  ein  ©in» 
gepfartter  wcielony  do  parafii, 
parafianin  m. 

@t'u=^fcffcril,  va.  (I^aben) 
opieprzyć,  obsypać  pieprzem, 
zamarynować  w  pieprzu. 

(£t'n=^fcr^en,  va.  (^aben) 

wtłoczyć,  umieścić  wiele  ludzi 
lub  rzeczy  na  ciasnym  ob- 
szarze. 

Si'ns^jfjanjen,  va.  (^abcn) 
zaszczepić;  öem  (Seifte,  ber 
©eele,  bem  |)ergen  etro.  —  za- 
szczepić co  w  umyśle,  w  duszy, 
w  sercu ;  cingepflangt  wkorze- 
niony,  wrodzony. 

©fn^flanjung,  sf  pi  »en, 

zaszczepienie  n.,  zasadzenie  n. 

(£i'n=ł)ftaftcrn,  va.  (^aben) 

wbrukowMĆ  w  co. 

(Bin-piiMtn,  va.  (Eiaben) 
Slumen  —  nazry  wać  kwiatków, 
(do  kosza). 

@i'u=^fliigen,    va.   (^aben) 

worać. 
@t'n=^fro^fcn,  va.  (^aben) 

zaszczepić,  wszczepić;  einen 
Snjcig  in  einen  roilben  ©tamm 
—  zaszczepić  gałązkę  w  dziki 
pień;  (fig.)  jmnbm  etroaś  — 
wpoić  w  kogo  co,  nakłaść 
mu  co  do  głowy;  eingepfropft 
zaszczepiony  z  natury,  wro- 
dzony. 

©i'n^frö^jfuug,  sf  pi  =cn, 

wszczepienie  n.,  zaszczepie- 
nie n.  [towy. 

(Si'n^fÜnbig,  adi.  jednofun- 

(£i'n=^id)cn,  m.(^aben)  wle- 
pić smołą,    wlepić   na  smołę. 

^•i'n=^il8Crn,  vn.  (fein)  wejść 
pielgrzymką  (w  jaki  kraj  lub 
miasto). 

(£i'n=ł)infeIU,  va.  (^aben)  pę- 
dzlem wsmarować  w  co. 

@i'n--|)lanfe«,    ya.   (^abcn) 

oparkanić,  otoczyć  parkanem, 
ogrodzić  parkanem. 

(£i'u=|)iaubcrn,  va.  (l^aben) 
=  (Sinreben. 
(£i'u=^Ium^(f)cn,  vn.  (fein) 

niezgrabnie  wpaść  w  co. 


(^Vn-'^öltin 


348 


@t'n=rci(l^cn 


nasolić,  w  sól  położyć,  zama- 
rynować. 

*  (Si'n^öfclung,  5/  pi  «en, 

nasolenie  n.,  włożenie  n.  w  sól, 
zamarynowanie  w. 

(Bi'n=)jiÜQtn,  va.  i  w.  (^a» 

fcen)  wycisLąe  co  na  czem, 
wybić;  jmnbm  etiraS  —  wbić 
komu  co  w  pamięć,  wpoić 
w  kogo  co;  bem  ©ebädjtniffc 
—  wbić  w  pamięć;  fcttl  S3ilb 
^ai  fid^  meinem^  ^zt%zn  tief 
«ingeprägt  obraz  jego  głęboko 
utkwił  w  mem  sercu. 

@i'n^räo«ng,   sf.  pi.  -en, 

wpojenie  n.,  wrażenie  n. 

(£i'n=^relńgen,  i)  va.  (§a= 
i6en)  jmnbm  etroaS  —  wmówić 
w  kogo  co,  wbić  komu  co  do 
głowy;  2)  vr.  wprawić  się 
w  kazanie. 

@i'n=ł)reffen,    va.^   (^aben) 

wpracować,  wtłoczyć,  wcisnąć, 
ścisnąć. 

©t'n^Jteffimg,  5/.  pi.  =en, 

wprasowanie  w.,  wtłoczenie  n., 
wciśnienie  n.,  przyciśnienie  n. 

@i'n=:|)rügcln,  va.  {^cjahtn) 
jmnbm  etroaä  —  biciem  nau- 
czyć kogo  czego,  kijem  wbić 
komu  co  w  pamięć,  kijem 
przyzwyczaić  kogo  do  czego. 

(It'n=:|)ubei*n,    va,    (^aben) 

upudrować,  wypudrować. 

©ł'n=^um))cn,    va.   (^aben) 

wpompować,  napompować  (do 
czego). 

Sń'n=Cu^|jen,  vr.  (^aben) 
zamienić  się  na  poczwarkę, 
zapoczwarzyć  się. 

ei'n^u^^ung,  'sf.  pi.  =en, 

zamienienie  n.  się  na  po- 
czwarkę. 

@i'n=quarticrcn,  1)  va.  {^a- 

J6en)  wkwaterować,  zakwa- 
terować, rozlokować  w  kwa- 
tery, stawiać  po  kwaterach; 
cinquortierte  XxuTppen  kwateru- 
jące wojska;  2)  vr.  (I)aben)  za- 
kwaterować się,  wkwatero- 
wać się;  ftd^  hti  jmnbm  — 
rozg-ościć  się  u  kogo. 

(£i'nq«articrung,  sf.  pi.  «en, 

kwateruoek  w.,  rozlokowa- 
nie n.,  wkwaterowanie  n. 
(wojska). 

(^i'n'-()\itiUn,    va.    (§aben) 

namoczyć  aby  napęczniało 
(groch,  nasienie). 


@i'n=qucrlcn,   va.    (§aben) 

wsypać,  wlać  w  co  i  razem 
zamącić. 

©i'n=quet)(^cn,  va.  (I^aben) 
1)  wcisnąć,  wtłoczyć,  wgnieść 
w  co ;  2)  zgnieść  (przez  ciś- 
niecie). 

<gi'n-i|UtrIcn,    va.    (^aben) 
=  ©inquerlen. 
(Bfn^raffen,  ^  va.    (§abcn) 

wsypać,  włożyć  w  co,  nabrać 
do  czego,  nagromadzić  do 
czeg-o. 

©t'n=ra^men,   va.    (^aben) 

oprawić  w  ramy  lub  ramki, 
opatrzyć  ramkami. 

(gt'nralimung,  sf.  pi.  =en, 

1)  oprawienie  n.  w  ramy;  2) 
ramy  pi.  /.,  ramka  f. 

(£i'n=ranimcn,  va.    (^aben) 

wbić  karafem   w  ziemie. 

^i'n=rammcln,  va.  (i^abcn) 
=  (ginrammen. 

®t'n=ran9icrcn,  (wym.:  ran- 
żiren)  va.  (l)aben)  wcielić,  włą- 
czyć, przyłączyć. 

(gi'nrangieruno,  sf  pi.  »en, 

wcielenie  n.  (do  pułku),  włą- 
czenie n.  przyłączenie  n. 

(£i'n=rat|cn,  va.  (^aben) 
riel^  ein,  l)abc  eingerat^en, 
doradzić  komu  co. 

(£i'tt=rau(i^cii,  va.  (^abcn) 
imper.  eś  raud^t  ein,  dymi 
się  do  jakiego  miejsca. 

(Si'n=räud)etn,  va.  (^aben) 

nakadzić  co,  wykadzić. 

(£i'n*räumcn,   va.    (^ahen) 

1)  umieścić  gdzie;  äßaren  ir= 
gcnbtro  —  umieścić  gdzie  to- 
wary; 2)  jmnbm  etroaö  — 
ustąpić  komu  czego;  et  l^at 
mir  einen  guten  ^lac  cinge= 
räumt  dobre  mi  dał  miejsce, 
dobrze  mnie  umieścił;  ić)  fann 
3önen  eine  Stube  gum  SCßofi* 
nen  —  naogę  panu  ustąpić 
jednego  pokoju  na  pomie- 
szkanie ;  3)  fig.  pozwolić  na 
co,  ustąpić,  przystać  na  co ; 
©ie  räumen  i[)m  ju  »ief  ein 
za  wiele  mu  pan  pozwalasz, 
koncedujesz,  pobłażasz,  da- 
jesz wolności;  jmnbm  eine 
33efugni8  —  dać  komu  jakie 
upoważnienie;  eine  $t)pot^e! 
—  zezwolić  na  hipotekę;  ein 
Siedet  —  przyznać  jakie  pra- 
wo;  ein  SKorrcd^t  —  odstąpić 


pierwszeństwa;    ein  ©eroitut 

—  dozwolić  służebności. 

(gi'nräumung,  sf.  pi.  »en, 

1)  umieszczenie  n.,  pomie- 
szczenie w.;  2)  ustąpienie  n., 
koncesya  /.,  pozwolenie  n. 

(gi'n=re^cn,    va.     (^aben) 

wgrabić  co. 

(£t'n=rc(!j)ncn,    va.    (^aben) 

wrachowac,  wliczyć;  id^  l^abe 
bie  2luSIagen  eingerechnet  wli- 
czyłem w  to  wydatki. 

(St'nre^nung,  sf  pi  »en, 

wrachowanie  n.,  wliczenie  n., 
policzenie  n.,  potrącenie;  — 
in  ben  ^flic^ttl^eit  policzenie 
na  zachowek;  —  in  ba^  ®rb» 
tl^eit  wliczenie  w  schedę. 

6i'nrcbe,    sf.  pi.    -ń,    i) 

przeciwienie  n.  się,  kontra- 
dykcya/.;  er  fann  !ńne  — 
»ertragen  nie  cierpi,  kiedy 
mu  się  kto  przeciwi;  2)  pra- 
wna obrona  /.  (przeciw  skar- 
dze) ;  sprzeciw  m. ;  gegen  etmaś 

—  crl^eben  wnieść  sprzeciw 
przeciw  czemu,  wnieść  protest. 

©t'n-rebcn,  i)  va.^  (^abcn) 
jmnbm  etroaś,  wmówić  w  kogo 
co,  namówić  kogo  do  czego; 
jmnbm  3Kut^  —  wzniecić 
w  kim  odwagę;  2)  vn.  {^d' 
hin)  przerywać  komu  (mowę); 
reben  ©ie  mir  nid^t  ein  nie 
przerywaj  mi  pan ;  sprzeci- 
wiać się. 

(£i'n=ieffen,  va.  (l^aben)  bie 
©eget  —  żagle  podwinąć,  skró- 
cić, podciągnąć. 

(Si'n^rcgtftricrcn,  ra  (pabcn) 

zarejestrować,  zaciągnąć  w  re- 
jestr. 

©fn^regnen,  vn.  (^aben) 
impers.  eö  regnet  ein  deszcz 
zacieka. 

S-in=rctben,  va.  (^aben) 
rieb  ein,  l^abe  eingerieben, 
wetrzeć  w  co,  natrzeć  czem, 
nasmarować  czem,  utrzeć  cze- 
go i  wsypać;  JBrot  in  bie 
©uppc  —  utrzeć  chleba  do 
zupy;  ^aibł  \\\  bie  §aut  — 
wetrzeć  maść  w  skórę. 

©i'nretbiino,    sf  pi.   »en, 

nacieranie  n.^  natarcie  «., 
wcieranie  m.,  nasmarowanie  n. 

@i'u=rci(I)en,    va.    (^aben) 

podać,  wnieść,  wręczyć;  eine 
5łiage  bei  ©eric^t  —  podać 
skargę  do  sądu,  wnieść  skargę; 


ßi'nrcidjunn 


349 


(Si'n=foifen 


um  SSerfe^ung  —  podać  sie 
o  przeniesienie,  prosić  o  prze- 
niesienie ;  ein  ©efud^  —  wnieść 
podanie. 

@t'nrci(^ung,  sf.  pi.  =en, 

podanie  w.,  wniesienie  w., 
wręczenie  n. 

©i'nrctt^uitg^^jrotücott,  sn. 

=(e)§,  pi.  =e,  protokół  m. 
podawczy,  dziennik  m.  po- 
dawczy. 

(£t'n=rci^cn,  m.  (^aben)  i) 

umieścić  w  rzędzie,  umieścić 
w  szerepu;  2)  nawlec. 

(Si'nrCtJlig,  adi.  jednorzę- 
dowy, o  jednym  rzędzie. 

@i'nrci^«ng,  sf.  pi.    «en, 

umieszczenie  n.  w  rzędzie, 
w  szereg'U. 

@t'n=rei§en,  i.  va.  (^aöen) 
tif§  ein,  babę  einqeriffen,  1) 
nadrzeć,  nadedrzeć;  2)  wyry- 
sować w  co,  narysować  w  czem  ; 
3)  zburzyć,  rozebrać,  zwalić; 
fin  $auś  —  zburzyć  dom; 
II.  vn.  (fein)  rif§  ein,  \>\n 
eingeriffen,  1)  nadedrzyć  się, 
nałupać  się;  2)  fig.  wkradać 
się,  zagęszczać  się;  roann  ift 
bicfe  üble  @en)o^n|eit  bei  cud) 
eingeriffen  ?  kiedy  ten  zły  zwy- 
czaj wkradł  się  do  was?; 
bie  Äranfl^eit  reifet  immer 
mel^r  in  Der  ©tobt  ein  choro- 
ba coraz  częściej  występuje 
w  mieście;  eä  reifet  lief  in 
ben  SBeutel  ein  dużo  kosztuje 
pieniędzy, 

^i'n=rciten,  i.  vn.  ([ein) 
ritt  fin,  bm  eingeritten,  wje- 
chać gdzie  konno;  II.  va. 
(^aben)  ritt  ein,  j^abe  einge= 
ritten;  1)  ein  ^ferb  —  uje- 
żdżać konia;  2)  jadąc  konno 
obalić  co;  eine  ^lanfe  — 
jadąc    konno    obalić    parkan. 

©i'nrenfbar,    adi.    dający 

się  wprawić,  naciągnąć;  btefe 
§anb  ift  niifit  met)r"  —  ta 
ręka  już  się  nie  da  wprawić. 

©t'n^rettfcn,  va.  (^aben) 
wprawić,  naciągnąć,  wstawić; 
ein  auśgerenfteg  ©Ueb  —  wy- 
winięty członek  wprawić. 

@t'nrcn!ung,   sf.  pi.  «en, 

wstawienie  n  ,  wprawienie  n. 

@i'n=rcnncn,  i)  va.  (^aben) 
rannte  ein,  ^abt  eingerannt, 
wywalić,  wybić,  wysadzić,  wy- 


łamać; 2)  vn.  (fein)  szybko 
wbiedz  gdzie. 

(£t'n=ric^ten,  va.  i  vr.  (^a= 

ben)  1)  urządzić  co,  urządzić 
co  według  czego,  zastosować, 
do  czego;  baś  ^ttuśroefen  — 
urządzić  gospodarstwo ;  je» 
manbem^  eine  S3ibIiot^ef  — 
urządzić  komu  bibliotekę;  bie 
^auä^attung  nac^  ber  '@in= 
nal^me  —  zastosować  gospo- 
darstwo do  dochodu;  fid^  — 
urządzić  się ;  feine  ^^oc^ter  — 
zagospodarować  córkę,  dać 
jej  urządzenie ;  2)  =  (ginrenf en. 

©i'nriti^tung,   sf.   pi.  «en, 

1)  urządzenie  n. ;  bcm  ©taate 
eine  —  geben  nadać  państwu 
nowe  urządzenie ;  in  Der  §auS« 
Haltung  eine  —  treffen  zapro- 
wadzić jakie  urządzenie  w  go- 
spodarstwie ;  2)  c=  ©inren* 
!ung. 
Śi'n=ricgcln,  va.  i  w.  (i^a- 

ben)  zasunąć  rygiel,  zamknąć 
na  rygiel ;  jmnbn  —  zamknąć 
kogo  na  rygiel. 

(Sinnegclung,  sf  pi.  =en, 

zaryglowanie  n.,  zamknięcie  n. 

&'n=ricfeln,  vn.  (fein)  wpły- 
wać, wciekać,  sączyć  się  w  co. 

@t'n=rinncn,  vn.  (fein)  rann 
ein,  bin  eingeronnen,  wpły- 
wać gdzie,  wciekać. 

^i'nrifg,  sm.  =e§,  pi.  »e,  i) 

wdarcie  w,,  naddarcie  n. ;  baś 
papier  l^at  einen  —  papier 
jest  naddarty;  2)  wtargnię- 
cie w.;  baś  i[t  ein  —  in  frembe 
Sefugniffe  to  jest  wtargnięcie 
w  obce  uprawnienia. 

©i'nritt,  sm.  »(e)ś,  pi.  *e, 

wjazd  n.  na  koniu. 

^i'pri^en,  va.  {\^(xUx()  i) 

draśnięciem  otwór  w  czem  zro- 
bić; 2)  wyrysować,  wyrżnąć 
na  czem ;  feinen  Flamen  in  bie 
^linbe  —  wyrysować  swoje 
imię  na  korze. 

(£i'n=roÄcn,     va.^    (^aben) 

wwinąć  w  co,  zwinąć  w  trąbkę. 
(£t'n=rOftCn,  vn^  (fein)'  za- 
rdzewieć; in  iivoa^  —  wrdze- 
wieć  w  co,  przyrdzewieć  do 
czego;  tin  eingerofteteg  Über 
zakorzenione  zło. 

(£i'n=rätfcn,   i)   vn.   (fein) 

wkroczyć  gdzie,  wejść,  sunąć 
się  na  czyje  miejsce ;  bie  ©ot« 

baten  rürften  in  bie  ©tabt  ein 


żołnierze  wkroczyli  do  miasta; 
bu  rcirft  \n  feine  ©teUc  — 
wejdziesz  na  jego  miejsce ;  gu 
9Wt(itär  —  pójść  do  wojska; 
2)  va.  (^abcn)  wsunąć  gdzie, 
umieścić  w  czem ;  einen  2lr= 
ti!el  in  bie  Leitung  —  umie- 
ścić artykuł  w  gazecie;  \t= 
manbeś  2Borte  im  Srief  — 
umieścić  czyje  słowa  w  liście. 

(St'nrütfitng,  sf.  pi.  =en,  i> 

wkroczenie  n.\  —  ber  2^rup« 
pen  wkroczenie  wojska;  2) 
umieszczenie  n.,  zamieszcze- 
nie n. 

©i'nrürfitngggebü^r,  s/  pi. 

"in,  zapłata  /.  za  umieszcze- 
nie (w  piśmie  publicznem). 

(£t'nrubeng,  adi.  o  jednym 
rzędzie  wioseł. 

tei'n=rubcrn,  vn.  (fein)  wpły- 
nąć gdzie  (do  portu)  za  po- 
mocą wioseł. 

(Si'n=r«fen,  va.  (^oben)  rief 
tin,  łjO.\>i  eingerufen,  wzywać 
do  oddania  lub  okazania  cze- 
go, kazać  się  stawić,  wezwać 
do  zgłoszenia  sie  gdzie. 

@i'nrufung,  sf  pi.  «en,  we- 
zwanie n.  (do  stawienia  się, 
do  zgłoszenia  się). 

(£i'n=rü^ren,  va.  (^aben)  i) 

wsypać,  wlać  do  czego  i  wy- 
mieszać; 3JJel^r  in  bie  ©uppe 

—  mąką  zarobić  zupę ;  2)  wy- 
mieszać co. 

(£i'n=runbcn,    va.    (^aben) 

zaokrąglić. 

(£i'n^,  I.  adi.  num.  jedno 
n.)  jako  s.  num.  bie  ®i'nS 
«nrfec.  jednostka /. ;  jedynka 
/.,  jedno  n. ;  ic^  j^abe  bie  —  ge- 
bogen wyciągnąłem  jedynkę; 

—  fe^lt  mir  noc^  jednego  rni 
jeszcze  brak ;  —  für  ba§  anbere 
jedno  za  drugie  —  in§  anbere 
gered^net  jedno  w  drugie  bio- 
rąc; e§  !ommt  auf  —  l^erauä 
to  wyjdzie  na  jedno ;  mir  ift 
affeä  —  mnie  obojętnie ;  — , 
jroei,  brei  jeden,  dwa,  trzy; 
II.  =  @inig,  zgodny,  jedno- 
myślny, jednej  myśli. 

@ł'nfaat,  sf.  pi.  «en,  za- 
siew m. 
Si'n=färfeln,    va.    (^oben) 

włożyć  do  worka,  schować  do 
worka. 

@i'n=f  atfcit,  va.  (l^aben)  wsy- 
pać do  worka. 


($t'n=fäen 


350 


(Ci'n=f(^te§en 


(£i'n=fäcn,  t;a.(^a6en)  wsiać, 
zasiać. 

©t'nfäimg,  sf.  pl  =en,  = 
(ginfaat. 

^i'nfagc,  sf.  pl.  =n  =  ®ln» 
rcbe. 

(gt'n=fa9Cn,  m.  (^aben)  je« 
manbem  etniaś  — ■  poddawać 
komu  co,  podpowiadać,  dyk- 
tować. 

(gi'nf  agitng,  sf.  pl.  =cn,  pod- 
powiadanie w.,  poddawanie  n. 

©i'n=fäoen,  m.  (I^aben)  piła 
narzuąć,  wpiłować,  zapiłować, 
nadpiłow^ić. 

^\'\\'\ti\ht\{,  va.  (fjaben)  na- 
maścić, uabalsamować;  (fig.) 
itnnbm  ben  3fłutfen  —  wybić 
kogro. 

©i'ltf alÖUng,  sf.  pl.  *en,  na- 
maszczenie n. 

@i'n- fallen,  fa.  (^aben)  na- 

solió,  soJić,  osolić. 

(£i'n[al5un9,  sf.  pl.  =en,  na- 

soleme  w.,  posolenie  n. 

@i'nfam,  adi.  samotny;  ein 
=er  3)ienfc^  samotnik;  ein  «»eö 
Scben  führen  prowadzić  sa- 
motne życie. 

©i'nfötnfcit,  sf.  samotność 
f. ;  tjäuslic^c  —  domowa  za- 
cisza; in  ftiCfer  —  w  zacisznej 
ustroni. 

(£i'n=fammcln,  m.  (^aben) 

zbierać,    gromadzić;    ©teuem 

—  podatki  wybierać ;  SBeitcäpe 

—  zbierać  składki;  5lennt= 
niffe  —  gromadzić  wiado- 
mości. 

(gt'nfominlcr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  zbieracz  »w.,  kolektor  w., 
kwestarz  m. 

@i'nfammlcnn,  sf.pi.  =nen, 

kolffktorka  /..  kwestarka  f. 

@i'nfammtun.q,  5/  pl.  »en, 

zbieranie  w.,  zbiór  w.,  kwe- 
sta /. 

(£i'n=fargen,    va.    (^aben) 

włożyć  w  trumnę. 

(Si'nlargiino,  sf.  pl.   =en, 

złoż"^!!!«  n.   w  trumnie. 

©i'nfoffe,  1)  sm.  «n,  pZ.  =n, 
=  Anfalle ;  2)ä/.^?  =n,  wy- 
cięcie w.  (w  belce,  gadzie  koniec 
druffiej   belki  się  wkłada). 

@i'Hfnt5,  *^-  ''^^,  P^'  "|ä^f/ 
1)  stawka  f.  (w  grze,  na  lo- 
teryi);  ein  ©piel  mit  l^ol)cn 
<Sin|ät^cn  gra  z  wysokiemi 
fltawkami;     2)    garnitur     m. 


(rzeczy  jedna  w  druga  wkła- 
danych). 

©t'nfa^bcdjcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  kubek  m.  wkładany,  do 
wkładania, 

Gi'nfa^ÖetiJt^te,  sn.  pl.  cię- 
żarki sm.  pl.  wkładane. 

@t'n=fä«ern,    va.    (^aben) 

zakwasić,   za  kisić. 

6i'n4o«9fn,  l)  va.  (^aben) 
fog  ein,  l^abe  ctngefogen,  wsać 
w  siebie,  ssąc  wciąo-nąć;  eine 
3Jleinung  mit  ber  SJiuttermilc^ 
—  zdanie  jakie  wsać  z  mle- 
kiem matki;  2)  vr.  (baben) 
wsać  się  w  ciało  (pijawki). 

©i'njougung,  sf.  pl.  =en, 

wsauie  w.  się,  wpijanie  n.  się, 
nabranie  n.  w  siebie. 

©i'n=föumen,    va.    (^aben) 

oblamować,  obrąbie. 

(£t'n=fäufcln,  '  m.  (^aben) 
szeleszcząc  uśpić  (dziecko), 
nucąc  uśpić. 

(£Vn=fdjaben,    va.    (^aben) 

wskrobać,  naskrobaćdo  czego. 

(£i'n=fd)a^ern,  va.  (f^aben) 

wyszachrować  co. 

6i'n=fc()ad)tcln,  va.  (rjaben) 

włożyć  do  pudełka,  zapako- 
wać, schować ;  (fig.)  jmnbn  — 
wsadzić  kogo  do  ciupy,  zam- 
knąć koeo. 

6i'nf(lia(3^tclttug,  5/.  pi  «en, 

włożenie  n.  do  pudełka,  za- 
pakowanie n.,  schowanie  n., 
zamknięfie  n. 

(Si'nfdjQlig,  adi.  jednosko- 
rnpowy,  o  jednej  skorupie, 
pojedynczy. 

teilt; f (polten,  va.  (f)abQn) 
wtrącić,  wsadzić,  umieścić 
w  środku;  jroifd^en  bem  ^0= 
nember  uni  Ś)ecember  groei 
SJlonate  —  mięrlzy  listopadem 
i  grudniem  przydać  dwa  mie- 
siące; jmnbś  SBorłc  in  feine 
Fłebc  —  czyje  słowa  wtrącić 
do  swej  mowy;  ein  eingefd)als 
teter  ©a^  zdanie  wtrącone; 
umieścić  w  gazecie,  w  anon- 
sach. 

®i'nfrf)aUung,  sf.  pl  -en, 

wtrącenie  n.,  umieszczenie  «.; 
włożenie  w.,  parenteza^.,  na- 
wias m. 

c-i'n-frfjonjcn,  va.  (traben) 

oszMÓcować.  szańcami  otoczyć, 

(£i'n=fdjnrfcn,  va.    (l^aben) 

obostrzyć,    zalecić,    nakazać; 


jmnbm  ctro.  —  mocno  komu 
zalecić,  pniowo  nakazać. 

(£i'nf(f)ärfung,  sf.  pl  »en, 

obostrzenie  n.,  nakazanie  w., 
pilne  zalecanie  n. 

€i'n=ft()arrcn,  va.   (^aben) 

za^iz-bać,  zakup- ć. 

©i'nfd)orrung,  sf.  pl  *en, 

zagrzebanie   n.    zakopanie  n. 

Gi'n=fd)H^cn,    va.    (t)aben) 

oszacować. 

(gi'nfdjö^ung,  sf.  pl.  =cn, 

oszacowanie  n. 

Gt'nfd)au,  sf.  pl  =en,  == 

@int»licf.  [wglądnąć. 

Gi'n=f(^öUCn,    va.    (^aben) 
Gi'nfd)auunff,  sf.  pl  »en 

=  (ginblłcf. 
^in=fd|aufcln,   va.  (^aben) 

uśpić  koły-ząc,  ukołysać. 

®i'n=fd)cnfcn,  va.  (^aben) 
nalać  np.  äüaffer  in  ba§  ®[a§ 
—  nalać  wody  do  szklanki; 
jmnbm  reinen  allein  —  po- 
wiedzieć  komu  catą  prawdę. 

6:i'n=f(!^eucrn,  va.  (babeń) 

zwieść,  zwozić  do  stodoły. 

(£i'tt'fd)iden,  va.  (Oaben)  po- 
słano, przesłać  dokąd;  eine 
SSoUmacÖt  —  przesłać  pełno- 
mocnictwo. 

(Si'itf djidfung,  sf.  pl  »en,  po- 
słanie n.,  nadesłanie  n.,  prze- 
słanie n. 

^•i'n-fd)iebcn,  i.  va.  (^aben) 
fd^ob    ein,    f)al?e    eingefc^oben, 
wsunąć,  wsadzić;  S3rot  in  bCrt 
Ofen  —  wsadzić  chleb  do  pie- 
ca ;  imnbn  roofjin  —  wkręcić 
kogo,    wściubić   kogo  dokąd 
eine  <Speife  —  przydać  potrawę 
eine  eitigefd^obene  ©p -ife  przy 
stawka/.;  II.  vr.   l)  wsunąć 
się,   wściubić  się;   2)  wprawić 
się  w  ffrę  krę^lową. 

'^•i'nfc^ieöUng,  sm.  ^§,  pl 

ec,  intruz  m.,  człowiek  na 
urząd  jaki  wkręcony. 

teinff^tcbfcl,  sn.  =s,  pl  —, 

1)  rzecz  /.  między  inne  wsa- 
dzona, wtrącona;  2)  zdanie  n. 
wtrącone,   naw'asowe. 

©Vnfdjtebjcidjcn,  sn.  '^,pi 

— ,  nnwia«*  m  ,  klamry  sf.  pl 

(?i'n=fd|ief?cn,  I.  va.  {i^ahin) 
fd^ol'ä  ein,  iabc  cingefdjoffen, 
1)  strzałami  rozwalić,  zbu- 
rzyć, zwalić;  eine  2J?auer  — 
zburzyć  mur  strzałami ;  2) 
ein  ^ferb  —  ostrzelać  konia 


! 


(5i'n=f(!^iffcit 


351 


(Ci'n=f^lie§cn 


przyzwyczaić  konia  do  strza- 
łów; ein  ®erotf)V  —  wypró- 
bować strzelbę,  zaprawić  do 
strzelania ;  3)  (Selb  —  (in  bie 
<5affc)  włożyć  kapitał;  cinge= 
fd^offeneś  ßapitaf  włożony, 
inwestowany  kapitał; 4) (u pie- 
karzy) ;  SBrot  —  =  Sirot  ein= 
jc^ieben  (in  ben  Dfen);  II.  vr. 
wprawić  się  do  strzelania, 
wprawić  się  (w  zn.  ogólnem); 
et  ift  barin  glätijenb  einge* 
fd^ offen  ou  jest  w  to  świetnie 
wprawiony. 

Si'n=fdjtffen,  I.  va.  (^a6en) 

włożyć  na  okręt;  Sßaren  — 
włożyć  towary  na  okręt ;  II. 
vn.  (fein)  wpłynąć  do  jakiego 
miejsca,  zajechać  do  portu ; 
III.  vr.  (i)aben)  wsiąść  na 
okręt. 

^i'nft^tffunö,  sf.  pi.  =en, 

1)  wpłynięcie  do  jakiego  miej- 
sca ;  2)  ładowanie  n.  na 
okręt. 

(Śi'n'[a)ixxtn,   va.    (^aben) 

przybrać  w  szory. 

(^i'n=Wa(i)kttf  va.  (I^aben) 
nabić,  narznąć  na  zapas; 
©änfc  —  narznąć  gę^i  na  za- 
pas; fig.  Sauern^öfc  — wcie- 
lić grunta  włościańskie  do 
tabularnych. 

S-i'n=f(^Iafen,  vn.  (fein) 
fd^ltef  em,  bin  eingefc^Iafen  1) 
usnąć,  zasnąć;  ic^  fonnte  nid)t 
—  nie  mogłem  zasoąć;  bei 
biefer  2)lufi!  fc^Iäft  man  ein 
muzyka  ta  działa  usypiająco; 

2)  cierpnieć,  drętwieć,  mar- 
twieć; mir  ift  ba§  93etn  ein« 
gefd^fafen   zcierpła   mi   nogra ; 

3)  ostygnąć,  ustać;  fein  difcr 
ift  balb  eingefcbfafen  jego  za- 
pał ostygł  niedługo;  bie  ©ad^e 
fdjiäft  ein  rzecz  idzie  w  od- 
włokę,  w  zapomnienie ;  4) 
umrzeć  spokojnie;  im  ^crm 
—  usnąć  w  Panu. 

Sł'n-'f(I)I(ifcrn,  va.  (I^aben) 

uspić,  zrobić  niedbałym,  opie- 
szałym, nie  widzącym  niebez- 
pieczeństwa; jmnbn  burĄ 
fa'.fc^c  5Rad^rid^ten  —  uspić 
kogo  fałazywemi  doniesienia- 
mi; biefer  ©ieg  fd^lafertefei« 
nen  SJluti^  ein  to  zwycięstwo 
uśpiło  jego  odwagę;  ba§  rcitft 
einfc^Iäfernb  to  działa  usy- 
piająco. 


(Si'nfc^läfcruno,  sf.,  uspie-* 

nie  n. 

(gi'nfdjtäfcruuö^mtttcl,  sn. 

•§,  pi.  — ,  środek  m.  usypia- 
jący, lekarstwo  n.  na  sen. 

'  @i'nfd)Iag,   sm.   -(e)g,  pi. 

=»fd^läge,  l)  uderzenie  n.  w  co 
(np.  w  rękę,  w  dłoń  przy 
ugodzie);  '^)  zakładka  /. 
(u  sukni);  3)  wątek  m.,  za- 
snowa/.,  osnowa  /. ;  4)  przy- 
prawa /.,  to  co  się  dodaje 
do  wina  celem  przydania 
smaku. 

6i'n=f  (plagen,  i.  va.  (6aben) 
fd^lug  etn,  l^abe  einge[d^lagen, 

1)  wbić;  einen  ^faE)t  in  bie 
(Srbe  —  wbić  pal  do  ziemi; 
einen  Siegel  in  bie  SCBanb  — 
wbić  gwoźdź  do  ściany;  ^ennt» 
niffe  laffcn  ftc^  nid^t  —  wia- 
domości nie  dają  się  wbić 
w  głowę;  2)  przez  uderzenie 
sprawić,  by  się  co  stłukło  lub 
złamało  np.  jmnbm  bie  ^[mre 

—  wybić  komu  drzwi ;  bem 
j^afś  ben  93oben  —  wybić  dno 
u  beczki;   3)  fig.  einen  SS^eg 

—  udać  się  na  jaką  drogę; 
\>en  2Beg  ber  Xugenb  —  obrać 
drogę  cnoty;  ben  2Beg  !Rec^= 
ten§  —  pójść  drogą  prawa; 
4)  zawinąć  w  co;  SÜBaren  in 
ein  papier  —  zawinąć  towary 
w  papier;  einen  Srief  —  wło- 
żyć list   w   kopertę;    5)    ^o[j 

—  układać  drzewo  w  sążnie; 
6)  (SJetreibe  —  zboże  (odmie- 
rzone) sypać  w  wory ;  7)  einen 
93aum  —  drzewo  ziemią  ob- 
łożyć; @ier  in  bie  ©uppc  — 
wbić  jaja  do  rosołu;  ©ct)n)eine 

—  wypędzić  wieprze  na  paszę; 
einen  SBienenfdöroarm  —  rój 
pszczół  wpędzić  do  kosza;  II. 
vn.  (baben  i  fein)  1)  uderzyć 
w  rękę  na  znak  zgody;  fcbld* 
gen  ©ie   ein   zgódź   się   pan; 

2)  ber  33ti^  l^at  eingejcbla^en 
piorun  uderzył;  3)  alle  ^inber 
finb  gut  eingefd^lagen  wszyst- 
kie dzieci  dobrze  się  udały; 
baś  Dbft  ift  ąut  eingefcbtaąen 
owoce  obrodziły;  4) należeć  do 
czego;  baś  fd)lägt  in  bte  ^a^ 
turlel)ce  ein  to  należy  do  hi- 
storyi  naturalnej;  bttś  fd)lägt 
nid^t  in  mein  ^ać)  ein  to  nie 
wchodzi  w  mój  zakres,  to  nie 
należy  do   mego    powołania ; 


III.  V.  impers.  e§  fd^lägt  ein 
piorun  uderza;  c§  bat  in  ben 
S^burm  eingeschlagen  piorun 
uderzył  w  wieżę. 

(Si'nff^IÖgig,  adi.  styczność 
lub  związek  mający,  właści- 
wy, odnośny;  bie  =en  93e^ör= 
ben  właściwe  władze;  bie  »en 
SSotfd^riften  odnośne  przepisy. 

©i'nf(f)tag§fcibc,  sf.  gruby 

jedwabm.  używany  na  osnowę. 

(Si'nfd)lagung,  sf.  pi.  -en, 

wbicie  n.,  uderzenie  n. 

(£i'n=f(f)Ictd)cn,   vn.  i   vr. 

(I^iiben),  fĄlid)  (mi^)  ein,  bin 
(qabc  mid^)  einge[d)lid^en,  wsu- 
nąć sie,  wemknać  sie  dokąd, 
wśliznąć  się,  wkraść  się;  xxt 
meine  SBo^nung^aben  fi  d^ä)iebe 
eingcfd^lic^en  do  mego  mie- 
szkania wkradli  się  złodzieje; 
uiele  3Jiifebräuc^e  l^aben  ftd^ 
in  bie  SSerraaltung  cingefd^li- 
C^en  wiele  nadużyć  wkradło 
się  do  zarządu. 

'(£i'n=fdjlcicrn,  va.  (^aben) 
zakwetić;  eine  S^ionne  —  welon 
włożyć  zakonnicy. 

(5i'n=f(j^lctfcn,  va.  I.  (fiaben) 
fd^liff  ein,  babę  eingcjd^liffen, 
wyszlifować  na  czem,  wyrżnąć 
szlufierskim  kamieniem;  einen 
9^amen  im  ©lafe  —  wyszli- 
fować imię  na  szklance;  II. 
fc^leiftc  ein,  l^abc  eingfc^leift 
przewlec  co  na  saniach  do 
jakiego  miejsca;  SCBaren  — 
przemycić  towary. 

(£i'n=f^lc^)|)cn,  va.  (^aBen) 

zawlec      dokąd,      przemycić; 
eine  Äranf^eit  —  zawlec  cho- 
robę, 
^i'nfdjlc^^itng,  sf.  pi  «en, 

zawleczenie  n.,  wprowadzenie 
n. 

(St'n=fd)Icubern,  va,  (^aben) 

rozbić  co  mocnem  rzuceniem, 
strzaskać  co, 

®i'n=fd)Uc^cit,  I.  va.  (l^aben) 
fd)lof§  etn,  ^abe  eingefcbloffen, 
zamknąć;  ben  33ogel  in  ben 
^äfig  —  zamknąć  ptaka  do 
klatki;  ein  SBort  —  umie- 
ścić jaki  wyraz  w  nawiasie; 
2)  umieścić  w  czem;  einen 
S3l'ief  —  włożyć  list  w  ko- 
pertę; jmnbn  in  ein  SBünbniä 
—  przyjąć  kogo  do  przymie- 
rza; 3)  otoczyć  czem,  ogro- 
dzić; einen  ©arten  —  ogród 


(£i'nf(J|Ucpi(^ 


352 


Sł'n=f(^numit 


ogrodzić;  ein  e^etb  mit  einem 
^aunc  —  otoczyć  pole  pło- 
tem; eine  ©tabt  mit  3Wauern 

—  opasać  miasto  murami ; 
4)  in  fic^  Hroa^  —  zamknąć 
co  w  sobie,  iiie  powierzyć 
nikomu ;  II.  vr.  zamknąć  sie. 

(Si'nf^IiC^IiC^,  adv.  '  włą- 
cznie. 

ei'nfdjlic^ung,  5/.  pi  =en, 

zamknięcie  w.,  opasanie  n., 
otoczenie  n. 

ei'nfd^Iiepngöjct^cn,   sn. 

s§,  pi.  — ,  nawias  m.,  klamry 
f.pl. 

©i'n^fd^Hngen,  va.  (^a6en) 
fd^Iang  ein,  l^abe  eingefcl^Iun= 
gen,  1)  połknąć,  pożerać  z  chci- 
wością; 2)  zaplątać,  zapęilać. 

@i'n=ft^Ii^cn,    va.   (^aben) 

nacinać,  nadpruć. 

^i'nf^It^ung,  sf.  ph  «en, 

nacięcie  n.,  nadprucie  n. 

@l'n=f(^lU(fcn,  va.  (^aben) 
połknąć,  połykać,  strawić  co; 
eine  ^iHe  —  połknąć  pigułkę. 

®i;n=f  djlummcrn,'  i.  vn.  (fein) 

usnąć,  (fig.)  łagodnie  umrzeć; 
biefe  ©ac^c  ift  eingefd^lummcrt 
ta  sprawa  usnęła,  ucichła; 
II.  va.  (fiaben)  =  ©infd^läfern. 
@i'n=f(J)IÜ^)fen,  vn.  (fein) 
wsunąć  Nie,  wśliznąć  się  dokąd. 

@i'ń=f(|ilurfcn,  m. '(^aben) 

wcmokać  co,  wcmoknąć, 
wchłonąć. 

(£i'nfi^Iuf^,  sm.  =ffeg,  pi. 
cjd^Iüffc;  1)  włączenie  n.,  bie 
©tabt  ijä^lt  mit'  —  ber  33efa= 
^ung  20.000  ©inroo^ner  miasto 
ma  20.000  mieszkańców  li- 
cząc w  to  załogę;  2)  rzecz/, 
załączona  np.  list  lub  pismo 
jakie,  załącznik  m.\  OuŚ  bem 

—  ift  erfirf)tticl^  z  załącznika 
okazuje  się. 

(£t'nfd|üifött)eife,  adv.  za- 
łącznie;  jmnbm   eine  Schrift 

—  überfenbcn  przesłać  komu 
jakie  pismo  w  załączeniu. 

@i'nfd)Iufö5Ct(I)cri,   sn.   «g, 

pi.  — ,  =  (Sintcl)lie|ungö3eid^en. 

@i'n=fd)mal3cn,  va.  (^aben) 

napuścić  tłu><tością,  smalcem. 

(£i'n=f(^mcif^cln,'  va.  i  w. 
(I^ąben)  jmnbm  etro.  —  pochle- 
bnemi  słowy  wmówić  w  kogo 
co;  fid^  bei  jmnbm  —  przy- 
pochlebić  się  komu ;  =bc0  2Befen 
przymilające  się  obejście. 


@i'nf  djmci^clung,  sf.pl.  --en, 

pochlebstwo  m.,  przypochle- 
bianie  n.  się,  przymilanie  n.  się. 

(Si'n=fc^mei^cn,  va.  (^aben) 
fd^mifg  etn,  f)abc  emgefc^miffen, 
potłuc,  obalić,  zgruchotać  co 
rzuceniem ;  jmnbm  bie  j^enfter 
—  powybijać  komu  okna. 

6i'n=fdjntclscn,  va.  (l^aben) 
fc^molg  ein,  E)abe  emgefc^molgen, 
przetopić,  przetapiać,  stopić 
na  metal. 

©i'nft^mclpng,  6/.  pi.  sen, 

przetopierie  n. 

(gt'n=fdjmettern,   vn.  (fein) 

z  trzaski<-m  uderzyć  w  co. 

Si'n^Amicbcn,  va.  (^aben) 

okuć  w  kajdany. 

®i'n=ft^mtcgcn,  vr.  (§abcn) 
=  ©inic^meic^eln. 

(gi'n=fd)mieren,  va.  (^aben) 

1)  nasmarować,  wysmarować; 
ben  ilopf  mit  ©albę  —  na- 
smarować gfowę  maścią;  ba§ 
©c^lofś  mit  Dl  —  nasmarować 
zamek  oliwą;  (fig.)  man  muf§ 
il^m  aKeä  —  wszystko  mu 
trzeba  wykładać  jak  na  ta- 
lerzu ;  2)  bazgrząc  zapisać  co ; 
etn).  in  ein  33ud^  —  nabazgrać 
co  do  książki. 

©fnfĄmicnmg,  sf.  pi.  =en, 

nasmarowanie  n. 

(£i'n=fc^niuggcln,  i.  va.  (i^a* 

ben)  wkręcić,  przemycić;  ein= 
gefc^muggelte  SCare  przemy- 
cony towar;  II.  vr.  (^aben) 
wkręcić  się  dokąd,  wśliznąć 
się  podstępnie. 
'^i'n=f(^mu^cn,  va.  (^aben) 

zabrukać,    zbrukać,  zbrudzić. 

@i'n=f(^nottcn,  va.  (^aben) 
wpiąć  (sprzączkę);  in  einen 
ERiemen  —  opasać  rzemieniem 
i  spiąć  sprzączką. 

Śi'n=f  djimjj^jcn^  i.  va.  (baben) 
fd^nappte  ein,  tjabe  einae= 
fd^nappt,  wciągać  w  siebie, 
chwytać  ustami  i  połykać; 
2uft  —  wciągać,  chwytać  po- 
wietrze; II.  vn.  (fein)  baś 
©d^lofś  fc^nappt  ein  zamek 
zapada,  zamyka  się. 

(£i'tt=fdjnar(^cn,  \a.  (fein) 

chrapiąc  usnąć. 

@i'n=fd;nouben,  va.  (l^aben) 
fc^nob  em,  ^abe  emgefc^noben, 
wciągać  w  siebie  hałaśliwie, 
z  natężeniem  ;  chwytać,  wcią- 
gać przez  nos. 


@i'n=f(^nctbcn,  l.va.(^aben) 
fc^neibe  em,  fc^nitt  ein,  f)aht 
eingefc^nitten,  1)  ctro.  —  na- 
ciąć co,  wcięcie  lub  rowek 
wczem  zrobić;  eingefd^nittene 
33lätter,  liście  nacinane;  ben 
S3oben  —  dno  wyrżnąć  i  wpra- 
wić; (u  szewc.)  bie  ©ol^le  — 
podeszwę  wykroić  i  przyszyć; 
©d^ie^fc^arten —  strzelnice  po- 
robić (w  murze,  wale) ;  2)  @e« 
treibe  —  żnąć  i  zwozić  zboże; 
3)  wyrżnąć  w  czem,  wyrżnąć 
na  czem ;  einen  33uc^ftaben  in 
bie  Saumrinbe  —  literę  na 
korze  wyrżnąć;  4)  nakrajać 
do  czego,  nakroić  coś;  S3rot 
in  bie  ©uppc  —  chleba  do 
zupy  nakroić;  einen  Sraten  — 
nakroić  pieczeń;  II.  vn.  (^abcn 
werznąć  się  w  co  (np.  szkło 
w  nogę,  podwiązka  w  ciało); 
zakroić nożem;  111.  vr.  (^aben) 
wpić  się;  IV.  «=b,  part.  i  adiec. 
stanowczy,  rozstrzygający,  de- 
cydujący. 

@i'li=f  djnetbig,  adi.  ojednem 
ostrzu. 

(Si'nf^ncteu,  i)  va.  (^aben) 

pokryć  śniegiem;  eingefc^neit 
fein  zostać  zawiany  śniegiem, 
śnieżycą  wstrzymany;  2)  vn. 
(^aben)  eö  fc^neit  \)\tx  ein  śnieg 
tu  wpada. 

Si'nfd^nitt,   sm.  =eä  pi.  -e, 

1)  nacięcie  n.,  narznięcie  n., 
rowek  w.  (wyrżnięty), karb  w.; 

2)  (Srb=  parów  w.,  wąwóz  w.; 

3)  (w  gospod.)  zbiór,  sprzęt, 
zwóz  zboża;  ber  —  be§  zo- 
tigen ^al^reś  raar  fd^lec^t  i^przęt 
przeszłoroczny  był  niedobry; 

4)  średniówka  /.,  cezura  /. 
(vi'nfd)nittig,   adiec.  jedno- 

strzyżiiy,  pizewięcisiy. 

(Fi'Usfdjni^Cllt/  «fc^ni^en,  va. 
(^aben)  wystrugać,  wyryć 
w  czem  lub  na  czem. 

(£i'n=fd)nu^)[cn,  va.  (^abm) 

wniuchać,  wciągnąć  w  nos; 
3:;abaf  —  zażyć  tabakę. 

(vi'n=fd)nürcn,  \)va.  (^aben) 
fd^niire  em,  fc^nürte  ein,  fjabc 
eingejd^nürt,  obwiązać  sznur- 
kiem; 2)  vr.  (t)abcn)  zasznu- 
rować się,  włożyć  sznurówj^ę. 

(5i'n=fćonurrcn,  vn.  (fein) 
fd^nurite  dn,  bin  eingefd^nurtt, 
1)  skurczyć  się;  2)  wejść  do- 
kąd pomrukując,  szemrząc. 


(gi'n=fĄu:|)fcn 


353 


Wi'n=\ą\\tn 


@i'n=fd^ö^fcn,  va.  (^aöen) 
f  c^öpfte  ein,  ^abc  cingejc^öpft, 
naczerpać,  nabrać. 

(Bi'tt=\C)ÜttUn,  va.  i  vr. 
(^aBen)  jrfjränfte  (miĄ)  ein, 
|aBc  (mid^)  eingcfd^ränh,  1) 
ograniczyć,  ogrodzić,  otoczyć 
czem  dla  granicy ;  jmnbS  ©e* 
lualt  —  ograniczyć,  określić 
czyją  władzę;  jtttnbś  greil^eit 
—  ograniczyć,  ścieśnić  czyją 
wolność;  feine  SCßünfd^c  — 
ograniczyć  swoje  Ż3'czenia ; 
feine  S3e9ierben  —  żądze  wziąć 
w  karby,  powściągnąć  chuci; 
bie  Sluśgaben  —  umiarkować, 
zmniejszyć  wydatki ;  ci'nge« 
fd^ränft,  part.  i  adi,  ograni- 
czony; eingefd^ränfte  2ibcn^' 
roeife  skromny  sposób  życia, 
życie  skromne  ;  2)  fid^  —  ogra- 
niczyć się  (co  do  wydatków, 
potrzeb);  man  muf§  fid^  — 
trzeba  się  ograniczyć;  fic^  auf 
etroaS  —  ograniczyć  się  na 
czem,  poprzestać  na  czem,  obyć 
się  czem;  3)  ein  Söott,  einen 
Sa^  —  wyraz,  zdanie  umie- 
ścić w  nawiasie. 

^i'nft^ränfung,  sf.  pi.  »en, 

1)  ograniczenie,  otoczenie ; 
ol^nc  —  bez  ograniczenia,  bez 
zastrzeżenia;  mit  biefer  ein» 
äigen  —  z  tem  jednem  (jedy- 
nem)  ograniczeniem  ;  2)  — 
auf .  eine  Begrenzte  Örtlid^feit 
umiejscowienie  n.,  zlokalizo- 
wanie n.'y  3)  ~  ber  petfön* 
lid^en  f^reil^eit  ograniczenie, 
ściśaienie   osobistej  wolności. 

@t'n=f(i^rauBen,  (^aben)  wśru- 

bować,  przyśrubować. 

@i'n=fc^rctfen,   va.  (^aben) 

1)  jmnbn  —  strachem  w  kogo 
co  wmówić,  bem  ^inbe  hie 
SCrgnei  —  strachem  zmusić 
dziecko  do  wzięcia  lekarstwa ; 

2)  baS  3Bilb  n)oöin  —  wpło- 
szyć  zwierza  dokąd. 

(Si'nf tI)rciIicBittf)i  sn.  »eg,  pi. 

=Büc^er,  księga/,  wpisu,  księga 
wpisowa. 

(Si'nf  d)rciB(c)9Clb^  sn.  »t^.pl. 

•  er  opłata/,  od  wpisu,  opłata 
wpisowa. 

@t'n=f(!^reiBcn,  va.  (i^aBen) 
fd^rieb  ńn,  ^aBc  eingefc^rieben, 
wpisać,  zapisać;  ettü.  in  ein 
33ud^  —  zapisać  co  do  książki; 
jmnbn  in  eine  Sifk  —  wpisać 


kogo  na  listę;  fid^  itt  baS 
Journal —  zapisać  się  w  dzien- 
niku; fic^  in  ein  ©tammbud^ 
—  zapisać  się  do  pamiętnika. 

©i'nf^rciögcBür,  sf.  pi.  *en 
=  ®inłĄreibaelb. 
^i'nf^rciBimg,  sf.  pi.  =en, 

wpisanie  w.,  zapisanie  n., 
wpis  m. 

@i'n= ((freien,  va.  (i^aben) 
fd^ric  ein,  f)abe  eingefc^rien, 
jmnbm  etw.  wkrzyczeć  w  ko- 
go co,  wkrzyczeć  komu  co 
do  ucha. 

@i'n=f^tcUcn,  vn.  (fein) 
fd^ritt  ctn,  bin  eingcfd^rittcn, 
1)  wejść  dokąd,  wkroczyć  do- 
kąd, wtargnąć;  bie  Xruppcn 
fc^ritten  in  bie  ©tabt  ein  woj- 
ska wkroczyły  do  miasta;  2) 
wmieszać  się  w  co,  zająć  się 
czem,  interweniować;  ić)  ro\U 
ba  nid^t  —  nie  chcę  się  w  to 
mieszać;  amtlid^  —  wkroczyć 
z  urzędu;  bittttJeife  —  wnieść 
prośbę;  für  jmnbn  —  wsta- 
wić się  za  kim;  in  einer Sied^ta* 
fad^C  —  wmieszać  się  do  spo- 
ru; urn  eine  «Stelle  —  starać 
się  o  jakie  miejsce. 

'^i'nf(i|rUt,  sm.  »eg,  pi.  =e, 

wejście  n.,  wstęp  m.,  najście 
n.,  wkroczenie  w.,  wtargnię- 
cie n. 

(£i'n-fd)rotcn,   va.  (^aben) 

spuścić  do  piwnicy  (np.  wino). 

(5i'n-fdjnim^fcn,  vn.  (fein) 
skurczyć  się;  er  ift  ffcl^r  einge= 
fd^rumpft  on  bardzo  wychudł. 

©i'nfdjUÖ,  sm.  =(e)ä,  ,pl. 
=fd^übe,  wsunięcie  n.,  wsuwa- 
nie M.,  wtrącenie  n. 

©i'n=f(^üd)tern,  va.  (i^aben) 

nastraszyć,  zatrwożyć,  uczy- 
nić kogo  trwożliwym,  odebrać 
komu  odwagę;  fid^  nic^t  — 
faffen  nie  dać  się   zatrwożyć. 

^i'ttfc^iitl^tci'ung,  sf.pl.  «en, 

nastraszenie  w.,  zatrwożenie  n. 

©i'n=f(^«Icn,  va.  (^aben) 
wyuczyć  kogo  czego,  wpra- 
wić kogo  w  co ;  ein  eingefc|u[=» 
ter  2lrbeiter  wprawiony  robot- 
nik ;  eingefc^ulte  Gruppen  wy- 
ćwiczone wojska. 

Si'nft^ulung,   sf.  pi.  «en, 

wyuczenie  n.,  wyuczanie  n., 
wprawianie  n.  w  co. 

®i'n=f(^ürcn,    va.    (^aben) 

wgarnąć  do  czego. 


3nlcnber,  S>cutfĄ=ł)oIntf(f)C§  SBorterbiiĄ. 


^i'nff^Üng,  adiec.  jedao- 
strzyżna  (owca,  wełna);  =S 
©d^af  jednostrzyżka  (owca);  se 
SCßoHe  jednostrzyżna  wełna. 

©i'uf(^«f§,  sm.  -ffeS,  pi 
=fd^üffe,  1)  woda  /.  na  koło 
młyńskie  płynąca ;  2)  wątek  m. 

(Si'n=f(^uftcrn,  ya.  (^aben) 
stracić,  zmarnować;  fein  3Ser= 
mögen  —  stracić  majątek. 

(£i'n=fd)üttcln,  va.  (^aben) 

wtrząsnąć  w  co. 

@i'n=fd)üttcn,   va.   (^aben) 

wsypać  w  co. 

@i'n-f  d)toäräcn,  l.  va.  (^aben) 

1)  poczernić;  2)  przemycić; 
eine  SCßare  —  przemycić  to- 
war ;  II.  vr.  fłd^  wkradać,  prze- 
kradać się. 

(Bi'n\ä}i^äx^tx,  sm.  =§,  pi 

— ,  przemytnik  m. 

(£t'nftf)tDär3ung,  sf  pi.  =cn, 

1)  poczernienie  w.,  zbrudze- 
nie  w.,  2)  przemycenie  n. 

(5i'n=f^tDaj^cn  (einfc^mä^cn), 
va.  (f)aben)  jmnbm  etroaS  — 
wmówić  w  kogo  co,  nagadać, 
napleść  komu  co ;  fid^  bci  je= 
manbem  —  gadanieln  wcisnąć 
się  do  kogo,  przymilić  mu  się. 

'(5i'n=fd)tt)cfcln,  va.  (^aben) 

wysiarkować,  nasiarkować, 
osiarkować. 

©in^fc^tocmmcn,  va.  :(^a= 

ben)  spławić  dokąd. 

®i'n=fd)tt)cnfcn/l.  va.  (^a» 

ben)  skierować  dokąd  (w  bok) ; 
baś  Sootinben  ©trom  —  skie- 
rować łódź  na  rzekę ;  II.  vn. 
(fein)  1)  zachodzić  w  środek 
(o  wojsku);  2)  =  ©infenfen. 
®ł'n=f(^tt)tmnten,  vn.  (fein) 
fd&tüomm  ein,  bin  etngefc^room» 
mm,  wpłynąć. 

(£i'u=f(^tt)inöen,  va.  (^aBen) 
fd^roang  ein,  ^abe  eingefc^roun» 
gen,  huśtając  na  ręku  uśpić 
(dziecko). 

(£i'n=ft^töi^eK,  va.   (l^aBen) 

spoić,  zespoić  co. 

S-i'n=fC9tIn,  vn.  ([ein)  wźe- 
glować,  wpłynąć  gdzie,  zawi- 
nąć do  portu. 

'@i'n-(cgncn,  va.  (l^aBen)  po- 
błogosławić kogo  lub  co ;  einc 
@^e  —  pobłogosławić  mał- 
żeństwo; einen  (SeiftHc^en  — 
wyświęcać  na  kapłana ;  einen 
Sterbenben  —  dać  umierają- 
cemu     ostatnie     pomazanie; 

23 


(sri'nfeöuuno 


354 


(^'{'n^ąmoU 


bie  Äinber  —  konfirmować 
dzieci. 

^♦i'rtf Cnnunn,  sf.  pl  =cn,  po- 
błogosławienie n.j  posvriece- 
nie  n. ;  konfirmacja  /. ;  świę- 
cenie n. 

(£i'n=fC^cn,  va.  l.  m.  (^aben) 
fal^  ein,  i)aU  mQt\(f)m,  pa- 
trzeć, zaglądać  w  co ;  (in)  bic 
33Ü(l^er  —  zaglądać  w  księ- 
gi; bei  jmnbm  —  zaglą- 
dnąć do  kogo,  wstąpić  u  ko- 
go ;  [cl^en  @ie  bod^  bei  mir  ein 
wstąpże  pan  u  mnie;  prze- 
glądać co;  wejrzeć,  wglądać; 
Hi  ^cten  —  przejrzeć  akta; 
bie  3lnfcl^[äge  eineä  33aueä  — 
przeglądać  kosztorysy  budow- 
li; poznawać  co,  przekonywać 
się  o  czem,  pojmować;  ić)  fel^e 
bie  Urfadic  baoon  nid^t  ein 
nie  poznaję  przyczyny  tego; 
er  will  ben'3f?a(^tl)eit  nid^t  — 
nie  chce  się  przekonać  o  szko- 
dzie ;  id^  fe^e  ein,  baf§  td^  ge= 
feljlt  l^abe  poznaję,  żem  zbłą- 
dził. 

(?i'nfC^Cn,  sn.  Ǥ,  l)  wej- 
>  rżenie  w.,  zaglądanie  n.,  —  in 
etro.  l^aben  wejrzeć  w  co ; 
2)  przezorność  f.,  upamięta- 
nie  n.  się;  3)  wzgląd  m.',  j^a« 
ben  ©te  boc^  ein  roenig  — 
miejże  pan  trochę  względu. 

^ii'n\t^tnh,part.  i  adu  roz- 
tropny, rozumny,  wyrozumie- 
wający,  rozsądny. 

(^l'n=fetfcn,  va.  (^aben)  na- 
mydlić. 

(vi'nfCifmiß,  sf.  pl.^^cn,  na- 
mydlenie n. 

(£-i'n|Citig,  dat- i  adv.  je- 
dnostronny (-ie),  jednoboczuy 
(-ie),  z  jednej  strony;  ein  =er 
SJicnfd^  człowiek  jednostronnie 
wykształcony ;  ein  —  terbinbs 
lid^er  SSertrag  kontrakt  jedno- 
stronnie obowiązujący ;  =e  ©e= 
fd^roifter  rodzeństwo  przyrodne. 

(Si'njctttgfcit,  sf.  pi.  *en, 

iednostrooność  f. 

Śt'n=fcnbCtt,  va.  (I^aben) 
fanbte  ein  i  fenbetc  ein,  l^abe 
eingc[anbt  i  eingefcnbet,  po- 
słać, przesłać,  nadesłać;  ie= 
manbem  etro.  —  posłać  komu 
co;  (Singcfenbet  nadesłane. 

(?i'n|cnbcr,  sm.  =s,  pi.  — , 

"posyłający  w.,  ten  który  po- 
syła. 


(^infcnbcrin,  s/.  pl.  =nen, 

posyłająca/.,  ta, która  posyła. 

(linfcnbung,   sf.  pi.  *en, 

nadesłanie  m.,  posłanie  n., 
podanie  n. 

($i'n=fcngcrt,  va.  (^aben)  = 
(Sinbrenneti. 

(£-i'n=fcnifen,  va.  (§aben)  spu- 
ścić do  ziemi,  do  grobu  (trum- 
nę, umarłego) ;  wsadzić  w  zie- 
mię (roślinę);    eine   ©c^raube 

—  wpuścić,  zapuścić  śrubę. 

(5i'nfcn!unn,  sf.  pi.  «en,'i) 

spuszczenie  «.,  pochowanie  w., 

2)  wsadzenie  n.  w  ziemię, 
wszczepienie  n. ;  3)  zapadnię- 
cie n.  się,  wpadnięcie  w.  się; 

—  be§  ^uflbobenö  zapadnięcie 
się  podłogi. 

Gt'nfer,  sm.  =0,  pi.  —,  je- 
dynka /. 

(^•i'n=fcCen,  I.  ra.  (^aben) 
1)  wsadzić;  jmnbn  —  wsadzić 
kogo  do  więzienia;  2)  3^ijc^e 

—  wsadzić  ryby,  zarybić  staw ; 
©onfe  —  wsadzić  gęsi  do 
kojca  na  karmienie  ;  eine  2ln- 
jeige  —  umieścić  ogłoszenie; 

3)  stawić,  postawić;  wieoiel 
fe^en  roir  ein  po  ile  stawiamy? 
iXK  bie  i-otterte  —  postawić  na 
loteryę;  fein  Seben  —  życie 
narazić,;     etm.    jutn    ''^jfanbe 

—  w  zastaw  co  dać;  jein 
(Sljrenroort  3um  ^fanbe  — 
zobowiązać  się  pod  słowem 
honoru;  4)  bie  Alanen  — 
szpony  utkwić,  utopić  w 
czem;  5)  wprawić,  wsta- 
wić, osadzić;  einen  3^1^^  — 
wprawić  ząb;  ben  33oben  — 
wprawić,  osadzić  dno;  etnc 
©treibe  —  wprawić  szybę ; 
einen  j^ledEen  —  wstawić  łatkę, 
załatać;  93lumcn,  ^ftanjen, 
SBäumc  —  (za)sadzić  kwiaty, 
rośliny,  drzewa;  6)  ustanowić, 
postanowić;  einen  fj^iertag  — 
postanowić,  zaprowadzić  świę- 
to; in  ein  9lmt,  eine   SQBürbe 

—  osadzić  na  urzędzie,  dać 
urząd,  godność;  jmnbn  jum 
^Önig  —  osadzić  kogo  na  tro- 
nie, uczynić  kogo  królem ;  je» 
manben  in  feine  früf)cre  Söürbe 

—  przywrócić  kogo  do  daw- 
nej godności ;  jmnbn  jum  ®r= 
ben  —  kogo  dziedzicem  po- 
stanowić, naznaczyć ;  jmnbn 
in  ben  SBefi^  roiebec  —  wpro- 


wadzić kogo  napowrót  w  po- 
siadanie, przywrócić  w  stan 
posiadania;  7)  SBaren  bei  je» 
manbem  —  towary  złożyć 
u  kogo  na  skład;  If.  vr.  fic^ 

—  wsiąść;  ftd^  in  ben  SCBagen 

—  wsiąść  do  powozu. 

©i'nfe^iing,     sf   pl.  »en, 

osadzenie,  wprawienie,  usta- 
nowienie; —  in  "titn  tjorigen 
©tanb  przywrócenie  do  stanu 
pierwotnego,  restytucya ;  — 
be§  ^eiligen  Slbcnbma^lś 
ustanowienie  wieczerzy  pań- 
skiej. 

^i'nfc^uiig^tag,  sm.  pl.^^^, 

dzień  installacyi  (wprowadze- 
nia w  urząd). 

($i'nfc^ung§ti)ürtc,   sn.  pl. 

słowa  ustawy  sakramentalnej, 
słowa,  które  Chrystus  mówit 
ustanawiając  wieczerzę  pań- 
ską. 

Śi'nfi(!^t,  sf.  {pl.  «en,  rzad- 
ko używane);  1)  wejrzenie  n, 
zajrzenie  fi. w  co, przejrzenie  w.; 
jur  gefältigen  —  do  łaska- 
wego przejrzenia;  gur  allge» 
meinen  —  każdemu  do  przej- 
rzenia; na£§  —  ber  gebadeten 
Driginalacten  po  przejrzeniu, 
po  przeglądzie  wspomnianych 
pierwopisów ;  2)  pojmowanie 
n.  czego,  rozumienie  n.,  po- 
jęcie n.  rozum  w.,  znajomość 
/.  rzeczy;  —  nel^men  .uon  Ł 
etro.  pojąć  coś,  poznać  co ;  ^ 
inteligencya/. ;  ein  2)2ann  üon 
tiefer  —  człowiek  głębokiego 
rozumu,  wysoce  inteligentny; 
meiner  —  nac^  o  ile  ja  to 
pojmuje,  według  mego  po- 
jęcia, rozumienia;  meine  — 
reid^t  nid^t  fo  meit  rozum  mój 
tak  daleko  nie  sięga;  feiner 
eigenen  —  folgen  powodować  j 
się  tylko  wlasnem  zdaniem ;  j 
id)  folge  bencn,  meldte  mel^r 

—  liaben  słucham  tych,  któ- 
rzy więcej  rozumu  mają  niż 
ja ;  id^  unterroerfe  eś  3il)rer  — 
poddaje  to  pańskiemu  sądowi ; 
auś  2)Jangel  an  —  dla  braku 
zrozumienia. 

Gi'nfi djt^IO^,  adi.  bez  zro- 
zumienia, nierozsądny,  nie- 
inteligentny. 

(fi'nfi(l)t^boU,  I.  adi.  peł- 
ny wiadomości,  umiejętny, 
rozumny,  roztropny,  rozsądny. 


(C'i'n=fi(fcni 


355 


(£i'u=ftc(^cn 


inteligentny;  II.  adv.  umie- 
jętnie, rozsądnie. 

'  (gi'n=rt(fcrn,  vn,  (fein)  ciec 

w  co,  wciekać,  wsączyć. 

@t'n=ficticn,  va.  (^aben)  siać 
w  co    sitem. 

Sinficbcici',     sf.  pi   =en, 

odosobnienie  w.,  oddalenie  n., 
osobność  n.,  mieszkanie  n.  na 
osobności,  mieszkanie  pustel- 
nicze. 

Si'n^tcöcn,  va.  i  vn.  (^a= 
ben)  =  cinEoc^en. 

St'nfieMcr,  sm.  =ä,  pi.  — 

pustelnik  m.,  człowiek  na 
osobności  żyjący. 

(5t'nftcblcr^au§(^cn,  sn.  =§, 

pi.  —  chatka  pustelnika, 
pustka  /. 

(Si'nfiCÖICnfi^,  adi.  i  adv. 
pustelniczy. 

©i'nfiebterick«,  5h.  =§,  ży- 
wot pustelniczy,  życie  pustel- 
nicze. 

(£i'n=fiegcln,    va.    (§abcn) 

zapieczętować  w  co, 

(vt'nfUbig,  adi.  l)  jedno- 
zgłoskowy;    2)  małomówny. 

(i-i'nfilbiöfeit,    sf.    i)   je- 

dnozgłoskowość  f. ;  2)  mało- 
mowność  /. 

@i'n=fin9cu,  i.  va.  (§aben) 
finge  ein,  lang  — ,  ^abc  ein= 
gefangen,  śpiewaniem  uśpić ; 
II.  vn.  ficf)  —  wprawić  się, 
wprawić  się  w  śpiewanie. 

(£i'n=rin'fćll,  vn.  (fein)  finfe 
ein,  fanf  ein,  bin  einnefunfen, 
zapadać  (się);  inä  SDBaffer  — 
wpaść,  zapaść  do  wody;  in 
ben  d/ioraft  — 'ugrzęznąć, Jw 
bagnie,  ber  Slbenb  finft  ein 
zmrok  zapada. 

C^i'u-.finteru,  tJw.  (fein)  = 
©infitfern. 

®i'n=fi^cn,  vn.  (fein)  fi^e 
ein,  fa^  ein,  bin  eingefcffen, 
siedzieć    w  jakiem     miejscu. 

Si'nfi^tg,  adi.  jedno  sie- 
dzenie mający,  o  jednem  sie- 
dzeniu, na  jedną  osobę. 

(£*i'nfO^Iig,  adi.  o  "jednej 
podeszwie,  jednopodeszwowy. 

(£*i'ii=f^anncn,  va.   (^aben) 

1)  wprządz,  zaprządz;  2)  na- 
ciągnąć, wprawić  i  wyprężyć; 
3«"9  in^  ben  ^alpuń  — 
naciągnąć  materye  na  krosna. 

jSt'uf^Jänncr,  sm.  -§,  pL  — 

pojazd  jednokonny. 


Si'nf^Ünnig,  adi.  jedno- 
konny. 

^i'n\pti(i)ttn,  va.  (^aben) 
do  spichlerza  złożyć,  zamknąć. 

Si'nf^Cläig,  adi.  jedno- 
klapkowaty. 

(Ci'n=fłJcmn,  va.  i  w.  (f^a-- 
ben)  zamkoąó;  in  ein  ®efäng= 
niö  —  osadzić  w  więzieniu, 
uwięzić;  fid^  —  zamknąć  się. 

@t'n=i>icICtt,  va.  i  m-.  (^a- 
f)eń)  1)  graniem  uśpić  kogo; 
2)  fid^  —  wprawić  się  wgranie, 
wćwiczyć  się. 

(N:i'n=f^}tnncn,  va.  i  vr.  (^a= 
ben)  fpinne  cm,  fpann  ein, 
^ab^  eingefponnen,  wprzaść 
w  co;  fic^  —  oprzą  ^  ię, 
osnuć  się. 

(C-i'nfł)rad;e,  sf.  pi.  =n,  = 
1)  ©inrebc  s/.;  2)  =  (gin* 
fptud^  sm 

(£i'n=f^re^cn,  i.  vn.  (^aben) 
fpred^e  fpric^ft,  fpric^t,  fprad^ 
ein,  l^abe  eingefpro^en,  1) 
wmieszać  się  do  rozmowy ; 
ein  Sßort  mit  —  wtrącić  sło- 
wo do  rozmowy;  2)  für  je= 
manben  —  przemawiać  za 
kimś,  wstawić  się  za  kim;  3) 
gegen  etraaö  —  przeciwić  się 
czemu,  oponować,  opierać  się; 
sprzeciwić  się;    4)  bei  jnxnbttt 

—  wstąpić  do  kogo,  odwie- 
dzić kogo,  przyjść  do  kogo  ; 
II.  va.  1)  =  einreben;  2) 
mówieniem  wzbudzić  co  wkim; 
imnbm  3)int^  —  dodać  komu 
odwagi,  otuchy;  jmnbm  Xroft 

—  pocieszyć  kogo. 

(vi'u=f^rengen,  i.  va.  (^a= 

ben)  1)  pokropić,  skraplać, 
popryskać;  mit  ©atj  —  po- 
solić; 2)  wcisnąć,  wtłoczyć; 
II.  vn.  (fein)  siedząc  na  ko- 
niu uderzyć  natarczywie ;  auf 
ben  ^etnb  —  wpaść  z  natar- 
czywością   na    nieprzyjaciela. 

(£i'u=f^nngen,  i.  vn.  (fein) 
fpringe  ein,  fprang  ein,  bin 
ein-gefprungen,  wskoczyć  w  co ; 
wpadać,  wciskać  się,  wmy- 
kać  się;  mit  ©elb  —  wziąć 
udział  w  interesie;  einfprin» 
genbcr  2QBin!er  kąt  wskaku- 
jący; II.  va.  skoczyć  na  co 
i  wepchnąć  lub  złamać. 

(^l'n=\^Xi^tn,va.  (|aben)  wsi- 
kiwać,  wszprycować,  wstrzy- 
kiwać. 


Si'nf^jri^ung,  sf.  pi.   ^en, 

wstrzykanie,      wstrzyknięcie ; 

—  unter  bie  ^aut  wstrzy- 
kniecie podskórne. 

(gi'nf^tu^,  sm.  =(c)§,  pi 
=fprüd^e,  opozycya,  protesta- 
cya,    reklamacya,    zażalenie ; 

—  tl^un  protestacyę  założyć; 

—  gegen  etroaä  ergeben  za- 
oponować (przeciw)  czemuś. 

Sń'nf|irung,   sm.   =eä,   pi 

=fprünge,  wskok  m.,  miejsce 
n.  do  wskakiwania, 

(£i'n=f^imbcn,  =f^ünbcit,  va. 

(^aben)  1)  szpontem  za- 
tkać; 2)  imnbn  —  zamknąć 
kogo. 

(Sittft,  adv.  1)  niegdyś,  kie- 
dyś (o  przeszłości);  2)  kiedy 
(o  przyszłości) ;  !ommen  roirb 

—  ber  %aq,  ba  ...  .  przyj- 
dzie dzień,  kiedy  .... 

(Sinft,  n.  indecl.  1)  prze- 
szłość /. ;  2)  przyszłość  /. 

(5i'n=ft(Jttcn,  va.  (^aben)  do 
stajni,  do  chlewu  wpędzić; 
zamknąć. 

(£-i'uftäutmig,  adiec.  jedno- 
pniowy,  jednopienny, 

(5i'n=ftam^fcnj  va.  (^aben) 

wtłoczyć,  włożyć,  wsypać  w  co 
i  ubić ;  atteä  papier  —  wtło- 
czyć stary  papier,  oddać  pa- 
pier do  stępy,  włożyć  pod  tłok. 

(Ci'n=ftantifcn,    sn.,   (?t'n= 

ftan^jfung,  sf.  wbijanie  n.; 
potłuczenie  n. 

Si'Uftanb,  sm.  l)  wstąpienie 
n.   na   urząd,   do    służby;    2) 

—  =  ®inftanb§rec^t. 
(gi'nftanb^gebür,     sf.    pi 

=en,  opłata  /.  wstępna,  pa- 
tentowa. 

(gi'uftaiibögelb,  sn.  pi  =er, 

=  ©infłanbggebur. 
(Ct'nftanbSi'ed)t,    sn.  <e)ö, 

pi  «e,  1)  prawo  na  bliższem  po- 
krewieństwie oparte;  2)  prawo 
wstępu  w  kupno;  prawo  pier- 
wokupu. 

(5i'n=ftän!crn,   va.  (i^aben) 

zasmrodzić. 

ei'n=ftäubcn,    va.    (^aben) 

zakurzyć. 

eń'U=ftcĄcn,  va.  (^aben) 
ftec^e,  ftic^ft,  ftic^t,  ftad^  ein,  l^aU 
eingeftocfien,  wykłuć  w  czem; 
SÖC^er  —  wykłuć  dziurki; 
przebić  kozerą  (w  grze  kart). 

23*" 


@i'n=ftetfctt 


356 


(yt'nftnr^ 


ei'n=ftetfcn,  va.  {i)ahin)  i) 

wetknąć  w  co,  wściubić,  wsa- 
dzić; ba§  (Sc^raert  —  miecz 
schować  do  pochwy ;  in  bte 
S^ajc^e  —  schować,  włożyć 
do  kieszeni ;  przywłaszczyć 
sobie ;  jmnbn  —  wsadzić  kogo 
do  aresztu;  2)  (Srf)lägc,  Se* 
leibigunc^en  —  kije,  obelgi  scho- 
wać, połknąć,  znieść  cierpliwie. 

et'n=fte^cn,  i.  ^n.  (fcln) 
ftel^c  ein,  ftanb  ein,  bin  ein= 
gcfłanben,  1)  für  jmnbn  — 
stawić  się  za  kogoś,  substy- 
tuować,  zająć  czyjeś  miejsce; 

2)  in  ben  '  S^au]  —  nabyć 
udział  w  kupnie,  przyłączyć 
się  do  kupujących;  in  bie 
SJlietl^c  —  wprowadzić  się 
do  najętego  mieszkania;  in 
ein  2lmt  —  przyjść  do  słu- 
żby,   rozpocząć  urzędowanie ; 

3)  für  jemanben,  etn)a§  — 
ręczyć  za  kogoś,  ręczyć  za  co; 
ii  ftel^e  für  bie  folgen  nirf)t 
ein  nie  ręczę  za  skutki ;  II. 
va.  (^aben)  =  eingefteJ)en,  va. 

©i'n=ftc^Ien,  vr.  (fidi)  fte^lc, 
ftie^lft,  ftłel)lt,  fta^l  mic^  ein, 
iiabe  miĄ  eingefłol^ten,  =  ficf) 
einfd)tei^en. 

©i'nsftctgen,  vn.  fłeige  ein, 
ftieg  ein,  bin  cingeftiegen, 
wleźć  dokąd  ;  wstąpić,  wsiąść, 
wejść. 

igi'n=ftctlen,  i.  va,  (^aben) 

1)  wstawić  do  jakiego  miej- 
sca; 3Sie^  —  =  cinftatlen; 
^ferbe  —  konie  postawić  na 
stajni ;  2)  wstrzymać  co,  od- 
łożyć, zawiesić;  bie  2lrbeit  — 
zaprzestać  roboty,  rozpocząć 
bastówkę  /.;  bie  Ba^^iunfle« 
—  wypłaty  zawiesić,  wstrzy- 
mać ;  baö  ®rf feinen  einer  2)ruÄ« 
fd^rift,  eineö  S3Iatteä  —  za- 
wiesić, wstrzymać  wydawanie 
pisma;  3)  zaniechać;  bic  9]or* 
unterfu^ung  —  zaniechać 
śledztwa ;  4)  in  bie  Stec^nung  — 
wstawić,  wpisać  do  rachunku; 
6)  przerwać,  znieść;  2)Ufä= 
bräud^e  m.  —  znieść  nadużycia ; 
II.  vr.  fid^  —  stawić  się,  sta- 
nąć, nadejść;  fid^  loleber  — 
powrócić,  ponownie  się  stawić. 
©i'nftCtICU,   sn.  «=§/  bez  pi 

=  (£i  nftcüung,  sf.  pi  -en, 

wstawienie  w.,  wstrzymanie« 


odłożenien.,  zniesienie  w.;  — 
be§  Unterfud^ungsoerfal^rcnö 
zaniechanie  postępowania  śled- 
czego; =§,  =6efd^Iuf§  sm.  =ffe§, 
pi.  =befc^lüffe,  uchwała  /.  za- 
niechania. 

@i'n=ftcmmcn,  va.  (^aben)  i) 

oprzeć  o  co ;  bic  2lrme  —  po- 
deprzeć się  pod  (biodra)  boki ; 
2)  ein  2oĄ  —  wyrżnąć,  wy- 
ciąć dziurę;  3)  —  =  Cl'6* 
teufen  va.  wygłębić,  kopać. 

ßt'nfteng,  adv.  =  cinft. 

Si'nftit^,  sm.  =(e)ö/  P^'  "^f 

wkłucie  w.,  przekłucie  n., 
wcięcie  n.,  załom  m. 

(Si'n-iMtn,  m.  (^abcn)  wy- 
szyć, wyhaftować  na  czem. 

(Si'nftig,  adi.  l)  były,  prze- 
szły; 2)  przyszły. 

@i'n=[timineu,  I.  vn.  (^aben) 

1)  zgodzić  się  na  co,  przy- 
stać na  co;  2)  mit  —  przy- 
łączyć swój  głos  do  głosów 
innych;  im  (El^ore  —  odezwać 
się  w  chórze,  zaśpiewać  w  chó- 
rze; 2)  in  ettD.  —  zgodzić  się 
na  co,  przyłączyć  się  do  zda- 
nia; II.  va.  pogodzić  co  z  czem, 
nastroić. 

©i'nftimmtg,  adiec.  i  adv. 
jednogłośny  (-ie),  na  jeden 
głos  m. ;  zgodny  (-ie),  jedno- 
myślny (-ie) ;  jmnbn  —  n)äE)(en 
obrać  kogo  jednomyślnie,  je- 
dnogłośnie, obrać  zgodnymi 
głosami. 

(gi'nftimmi  gteit,  sf.  zgoda/., 

harmonia  /.,  zgodne  zezwole- 
nie n. 

(Si'nftmalig,  adi.  =  einflig. 

S'i'nftmol^,  adv.  —  einft. 

©i'UftÖtfinf  adi.  jednopią- 
trowy,  o  jednem  piętrze. 

Gi'n-fitÖ^fcn,  va.  (^^aben)  1) 
napchać,  napakować;  2^abaf 
in  bie  pfeife  —  napakować 
tytoniu  do  fajki;  2)  napako- 
wać się,  najeść  się. 

ei'n=fto|?cn,  va.  (^oben) 
fłofie,  ftofeeit  (ftöBt),  ftö^t,  ftie^ 
ein,  h(xht  eingeftoficn,  1)  we- 
pchnąć w  co;  fid^  einen  (Splitter 

—  drzazgę  sobie  wbić;  2)  wy- 
bić mocnem  uderzeniem,  we- 
pchnąć; bem  g^affe  ben  Śoben 

—  wybić  dno  u  beczki;  jmnbm 
bie  8ä^ne —  wybić  komu  zęby. 

(Si'n=ftrcirf)cn,  I.  va.  (fjaben) 


zamieszenie  n.,  zaniechanie  n.,   fłreidjc  ein,  ftric^  ein,  f|abc  cin 


geftric^en,  1) —  =  einfd^mieren; 
2)  zgarnąć;  ®etb  —  zgarnąć 
pieniądze  do  kieszeni ;  3)  ben 
©d^Iüjfelbart  —  wypiłować 
zęby  w  piórze  u  klucza;  II.  vn, 
(fein)  zajść  do  jakiego  miejsca. 

g'i'nftrCi(!^Cn,  sn.  «g,  wkła- 
danie n.,  zagarnienie  n. 

^i'nftreu,  sf.  podściółka. 

(£i'n=ftrfMfn,  va.  (^oben)  i) 

wprószyć,  wsypać  do  czego; 
ein  ^uloer  in  bie  SBunbc  — 
zasypać  ranę  proszkiem;  ben 
^ferben  ©tro^  —  koniom  sło- 
mę podesłać;  2)  wmieszać, 
przymieszać ;  Sßerfe  in  bic  @r* 
jä^lung  —  przymieszać  wier- 
sze do  opowiadania ;  Semcr* 
!ungen  —  wtrącać  uwagi ;  3) 
jmnbm  ctraaö  —  podszepnąć 
komu  co. 

(Si'itsftnrfen,    va.    (baben) 

wrobić  (na  drutach) ;  eine  3°^^ 

—  wrobić  cyfrę;  fid^  —  wpra- 
wi(a)ć  się  do  robienia  na  dru- 
tach. 

(gt'n=ftriJmcn,  l.  vn.  (fein) 

tłumnie,  szybko  wchodzić, 
cisnąć  się  do  jakiego  miej- 
sca; in  einen  ^lufö  —  wpły- 
wać do  rzeki;  II.  va.  (^aben) 
jmnbm  JKutl^  —  dodać  komu 
odwagi. 

(£i'n=ftü(fe(I)n,  va.  (Caben) 

wstawić,  wszyć,  włatać  (ka- 
wałek). 

^♦t'n=[tilbtcren,  ya.  (^abcn) 
uczyć  się,  nauczyć  się  na  pa- 
mięć; eine  3lone  —  nauczyć 
się  roli  na  pamięć;  einem  etn). 

—  nauczyć  kogo  czego. 
@i'n=ftulł)cn,     va.    (^aben) 

przewrócić  na  wewnątrz,  za- 
gjać. 

(Si'nftÜnbig,  adi.  trwający 
jedną  godzinę. 

®i'n=ftütmen,  i.  vn.  (fein) 

rzucić  się  na  co,  na  kogo ;  na- 
padać; aUeö  ftürmt  auf  mic§ 
ein  wszystko  się  na  mnie  wali; 
II.  va.  (bQben)'l)  z  łoskotem 
co  zwalić;  ber  Sßinb  fjat  baś 
§auS  cingeftürmt  wicher  roz- 
walił dom;  2)  jemanbem  ben 
©peer  —  przebić  kogoś  oszcze- 
pem. 

©t'nfturj,  sm.  -eś,  y^-  '-^nfr 
zawalenie  n.  się,  zapadnięcie 
n.  się;  ruina  /.;  jum  —  brin= 


®i'n=ftüricit 


357 


®t'n-trct6cit 


gen  zawalić;  mit  —  bto^enb 
zawaleniem  grożący. 

(^in=^tnątn,i.vn.  (fein)  za- 
walić się,  zapaść  się;  II.  vr. 
f\Ą  auf  jmnbrt  —  napaść  na 
kogo;  III.  va.  (^abcn)  zawa- 
lić, zwalić  co. 

abftucen  i  einftemmen. 

SinfttüCi'ICn,  adv.  tymcza- 
sem adv.,  tymczasowo,  chwi- 
lowo. 

©tnfttDCtlig,  adi.  tymcza- 
sowy; =er  3wftcinb  stan  tym- 
czasowy, przejściowy ;  adv. 
czasowo. 

@i'n=fut)eln,  m.  (5a6en) 
zwalać,  pobrudzić,  pokalać, 

@t'n=flim^fcn,  va.  (f)a6en) 
^^on  —  glinę  namoczyć. 

@i'n=füfen/   va.     (fiaben) 

osłodzić.  [ny. 

(Si'ntäfltfl,  adi.  jednodzien- 

(Si'ntag^fltcgc,  sĄ  pi  =en, 

mucha  /'.  jedeu  dzień  żyjąca ; 
jednodniówka  /. 

©i'ntag^t^icrdjcn,    sn.  =§, 

pi.  zwierzątko  w.  jednodzienne. 

©t'ntag'gjcitung,  sf.pi.  -en, 

dziennik  m.  jednodzienuy,  je- 
dnodniówka /. 

®i'n=tan5cn,  va.  i  vr.  (f)a^ 

Ben)  wprawić  się  (kogo)  w  tań- 
cowanie,  wyuczyć   się  tańca. 

©i'n=tau(^cn,  I.  va.\f)aUn) 
zanurzyć;  etn).  in§  SGBafjec  — 
zanurzyć  co  w  wodzie;  bie 
3^eber  —  umaczać  pióro; 
n.  vn.  (fein)  dać  nurka,  za- 
nurzyć się. 

(£i'ntauf(^,  sm.  »e§,  wymia- 
na/".;  nabycie  n.  w  drodze  za- 
miany. 

(5i'n=tQUf^cn,  va.  (^aben) 
nabyć  co  wskutek  zamiany; 
wymienić;  pomieniać  się  na 
co;  etro.  gegen  etraaä  anbereS 
—  zamienić  co  na  co  innego. 

®i'n=tctgcn,  I.  va.^  (^aben) 
ia^  äliel^l  —  zarobić  mąkę; 
baö  äKalj  —  zarobić  zacier  m. 
słód  m. ;  II.  vr.  (fid^)  wleźć 
w  błoto,  wdać  się  w  jaką  rzecz 
kłopotliwą  i  nie  módz  się  jej 
pozbyć. 

(&i'u-i^ttttn,    va.    (l^aben) 

mazią,     dziegciem     nasmaro- 
wać. 

(Si'ntl^eUbar,  adi.  podziei- 

ny. 


(£i'n=tI)CUen,  va.  (^aben)  po- 
dzielić; tn  brei  X^eite  —  na 
trzy  części  podzielić;  et  njcif; 
feine  ^ńi  gut  cin5ut^eiten 
umie  dobrze  dzielić  swój  czas ; 
er  tnufS  fein  ®elb  —  musi 
dobrze  gospodarować  z  pie- 
niędzmi; in  Steigen  —  rozsze- 
regować.  [dziale. 

@i'nt^ eilig,  adi.  o  jednym 

Si'nt^etlung,  sf.  pi.  ^en, 

podział  m. 

(^i'ntf)tümQ^^a%   sf.  pi 

*en,  liczba  /.  podziałowa. 

Śi'n=tfjun,  va.  tr)ue  ein,  tl^at 
ein,  f)abe  etngetl^on,  =  ein= 
tttac^en  włożyć,  wstawić,  wsa- 
dzić w  co;  jmnbn  —  zam- 
knąć kogo,  wsadzić  do  are- 
sztu; SBief)  —  =  einftellen. 

©i'n=t^ürcn,  va.  (Caben)  bie 
2Binbmüt)(enfIügeI  —  skrzydła 
(smigi)  u  wiatraka  pozasu- 
wać  deskami. 

@i'n=t^ürmen,  va.  (^aben) 
=  einftjtfern. 

Si'ntÖnig,  adi.  i  adv.  je- 
dnotonny  (-ie),  monotonny 
(-ie);  równogłośny  (ie),  je- 
dnobrzmiący (-o),  jednym  to- 
nem, bez  zmiany  głosu;  je- 
dnostajnie, bez  odmiany. 

@t'ntiJntgfeit,  sf.  monoto- 
nia /.,  równogłośność  /"., 
jednobrzmienność  f. 

(£i'n=tonncn,  va.  (^aben)  do 

beczki  zlać,  do  beczki  pozle- 
wać. 

@i'ntrod;t,  sf.    zgoda  /., 

jedność  /.,  pokój  m. ;  jedno- 
myślność / ;  in  beftcr  — 
mit  jmnbm  Ubin  w  najlepszej 
zgodzie  z  kim  żyć;  er  f)at 
unter  i^nen  bie  —  geftiftet  on 
między  nimi  zaprowadził  je- 
dność; bie  —  ftören  pokój  za- 
kłócać, 
^i'nträ^tig,    adi.    i   adv. 

zgodny  (-ie),  jednomyślny(-ie). 

(St'nträt^tigfeit,  5/.  1)  zgod- 
ność /. ;   2)  =  (gintrad^t. 
gi'ntrag,    sm.    -(e)§,   pi 

=träge,  l)  wpis  w.,  zarejestro- 
wanie n. ;  2)  uszczerbek  m., 
szkoda  /.;  jmnbm  —  tl^un 
o  szkodę  kogo  przyprawić, 
uszczerbek  przynieść ;  3)  prze- 
szkoda; 4)  =  ©infd^lag. 

®i'n=tragcn,  va.  trägft  ein, 
trägt  ein,  trug  ein,  ^abe  ein- 


getragen, 1)  wnieść,  nanosić 
do  jakiego  miejsca;  ^olj  iii 
bie  Äüd^c  —  nanosić  drzewa 
do  kuchni;  2)  wpisać,  zapi- 
sać; wciągnąć;  jmnbä  3'iamen 
in  ein  SSerjeic^niś  —  zapisać 
czyje  imię  na  liście;  in  bie 
öffenlUdien  SBüd^er  —  wpisać, 
wciągnąć  do  ksiąg  hipotecz- 
nych, intabulować;  eineu 
©c^utbpoften  in§   ©c^ulbbud^ 

—  wciągnąć  dług  do  księgi; 
3)  =  einbringen  przynosić  (do- 
chód). 

©i'ntragung,   sf.  pi  =cn, 

wniesieni«  n.,  wciągnienie  n., 
wpisanie  w.;   gcunöbüd^ertid^e 

—  wpisanie  do  ksiąg  hipo- 
tecznych. 

©i'nträgli^,  adi.  zyskowny, 
intratny,  korzystny. 

^yntv'a0ä}Uit,sf.  zyskow- 

ność  /■.,  intratność  /. 

@i'ntrag(ung)^gcbür,  sf.  pi 

sen,  wpisowe  n. 

Śi'n=tran!en,    va.   (^aben) 

1)  w  płyn  jaki  włożyć ;  w  rozto- 
piony ołów  włożyć;  2)  jmnbm 
etro.  —  odpłacić  komu  za' co, 
oddać  za  swoje. 

(£i'n=träufcin,   va.  (I^aben) 

nakapać  w  co,  kroplami  na- 
puścić; Dl  in  "die  SBunbe  — 
kilka  kropel  oliwy  wpuścić 
do  rany. 

(Si'n=tl'effcn,  vn.  triffft,  trifft 
ein,  traf  ein,  bin  eingetroffen, 

1)  przybyć  gdzie,  stanąć  gdzie ; 

2)  =  in  ©cfüttung  gelten  spraw- 
dzić się,  ziścić  się;  e§  i[t  ein= 
getroffen,  roić  roir  e§  t)orau§= 
gefagt  I)aben  przepowiednia 
nasza  sprawdziła  się,  stało 
się,  jak  przepowiedzieliśmy ; 
eingetroffene  iöebingung  wa- 
runek spełniony,  ziszczony; 
bie  SBebingung  ift  nic^t  ein= 
getroffen  warunek  nie  ziścił 
się;  ber  %raum  ift  eingetroffen 

sen  się  ziścił; 

@i'n=trctben,  l.va.  treibe  ein, 
trieb   ein,    tjabe   eingetrieben, 

1)  wbić;  einen  S^iagel,  einen 
^fil —  wbić  gwóźdź,  wbić  klin; 

2)  wpędzić,  zagonić  do  jakiego 
miejsca;  jcrnubn  —  wprawić 
kogo  w  wielki  kłopot ;  3)  do- 
magać się  zapłaty,  wypłaty, 
oddania;  abgaben  —  ściągać 
podatki;  2lbgabcn  ftrcnge  — 


©i'ntreikr 


358 


ßi'nöcrftänbni^ 


egzekwować  podatki  ;©d^ulben 
—  ściągać  długi,  długi  wy- 
powiadać i  odbierać;  IF.  V7i. 
(fein)  zostać  dokąd  zagnanym, 
porwanym  prądem. 

Si'ntreikr/  sm.  =§,  pi.  — 

egzekutor  m.  poborca  m. 

6i'n=trcilmng,  sf.  x>l,^  -en,. 

wpędzanie  n.,  spędzanie  n., 
zegnanie  n.\  —  bcr  ©tcuem 
pobór  n.,  pobieranie  n.,  ścią- 
ganie n.   podatków. 

(5i'ji=trctcn,  I.  vn.  (fein)  trete 
ein,  tritlft  ein,  tritt  ein,  trat 
ein,  bin  eingetreten,    1)  wejść 
do  jakiego    miejsca,    wstąpić 
gdzie;    i^  bin  foeben  einge= 
treten    dopiero    com    wszedł; 
treten  ©te  gefäUigft  ein    bądź 
pan  tak  łaskaw  wejść,  wstąpić!; 
eingetreten!  proszę  (wejść)!;  in 
ein  2Itnt   —    rozpocząć    urzę- 
dowanie;  2)   in  jmnbg  ^uB= 
topfen    —    wstąpić    w    czyje 
ślady;    an   imnb§   (Stelle   — 
wejść  w  czyje  miejsce,  objąć 
po  kim  urząd ;  in  jmnbś  Siec^tC 
—    wstąpić    w   czyje    prawa; 
in  einen  geifilic^en  Drben  — 
wstąpić  do  zakonu,  przywdziać 
suknię  zakonną ;  3)  für  jmnb, 
für  etrc.  —  ---  einftefjen;    für 
jntnbg  «Sad^c  —   ująć  się  za 
czyją  sprawą;  für  jmnbś  Un« 
fd^ulb  —  ręczyć  za  czyją  nie- 
winność;   tjermittelnb  —    po- 
średniczyć interweniować;   4) 
obstawać;  für  Sßal^rl^eit  unb 
9łed;t  —   obstawać  przy  pra- 
wdzie i  sprawiedliwości;  5)  na- 
stawać,  nadchodzić,  zaczynać 
się,  pokazywać  się,  ziścić  się ; 
eśtrat  einen  ^Ugcnblidt  StiÓe 
ein  nastała  chwila  milczenia; 
eś  trat  eine  heftige  Äälte  ein 
nastało  silne  (dotkliwe)  7ämno ; 
ber  gtül^ling  tritt  ein  wiosna 
nastaje,  zaczyna  się;  bie  ?Jad^t 
tritt  fd)on  ein  noc  już  nad- 
chodzi, zbliża  się;   ben  ^ag 
barauf  trat  \>Qi^  f^^icber  ein  na- 
zajutrz   pokazała    się    (przy- 
stąpiła) gorączka;   ()cute  tritt 
33oilmonb  ein  dzisiaj  przypada 
pełnia;  lüenu  ber  j^'ött  —  follte, 
bafś  .  .  gdyby  się  miało  wy- 
darzyć,  że  ,  .  ;   e§  tritt  nod^ 
ber  Umftanb    ein,    bafS    .    . 
zachodzi   tu  jeszcze   ta   oko- 
liczność, że  .  .  ;  eingetretener 


^inberniffe  l^alber  z  powodu 
przeszkód  nieprzewidzianych; 
=ben  ^oUä  na  wypadek; 
bie  Sebingung  ift  eingetreten 
warunek  nastąpił,  spełnił  się; 
(z  ł^cibtn)  er  l^at  in  ^ołf)  ein= 
getreten  wstąpił  w  błoto;  II. 
va.  (^aben)  1)  Xritte  in  ben 
©d^nee  —  porobić  ślady  w  śnie- 
gu; 2)  wdeptać;  fid§  einen 
Ż)orn  in  ben  ^u^  —  cierń  sobie 
wbić  w  nogę;  3)  stąpić  na 
co  i  wepchnąć  lub  strzaskać; 
ben  Soben  'eines  gaffeS  — 
wepchnąć  dno  beczki,  stą- 
piwszy nań;  4)  bie  Sd^u^e  — 
trzewiki  przydeptać. 

6i'n=tn^tcrn,   va.  (^aben) 

wlać  za  pomocą  lejka,  przez 
lejek;  jmnbm  etrcag  —  wlać 
komu  co  do  głowy;  bieSBiffens 
fd^aften  lafjen  fid^  nic^t  — 
umiejętności  bez  trudu  posiąść 
nie  można. 

(Si'ntritt,  sm.  -(e)ś,  i)  wchód 

m.,  wstąpienie  n.,  wejście  n., 
przystęp  w.;  —  in  ein 
Slint  wstęp  m.  na  urząd, 
rozpoczęcie  n.  urzędowania; 
freier  —  ino  Xtieater  wolny 
wstęp  do  teatru;  —  tn§  Seben 
przyjście  7i.  na  świat;  —  in 
bie  SBelt  wystąpienie  na  świat, 
pierwsze  wystąpienie ;  —  in 
baö  Jünglingsalter  wstęp  do 
młodzieńczego  wieku ;  rozpo- 
częcie młodzieńczego  wieku ; 
— ^  ber  ©onne  in  ben  ©tier 
wstęp  słońca  w  znak  byka; 
2)  nadejście,  przypadniecie  n.\ 
—  beöSOÖinterS  nadejście  zimy, 
początek  zimy;  —  einet  ©on= 
nenfinfterniś  przypadniecie  za- 
ćmienia słońca. 

(Vi'nttittefäljig,  adi.  zdolny 
do  wstąpienia. 

S'iutritt^9Clb,5n.  ^t^,^!.  »er, 
wstppnen.,  opłata  f.  za  wstęp. 

(vVntritt^^fortc, "  sf.  pi  =n, 

bilet    m.     wstępu,     bilet     do 
wejścia. 

e-t'ntntt^f(^cin,  sm.   =(e)§, 

pi.  f e,  poświadczenie  n.  wolnego 
wstępu. 

(Ci'utritt§simmcr,    sn.    =3, 

2)1.  — ,  wstępny  pokój  vi. 

(?i'n=tro(!ncn,  i.  m.  (fein) 

1)  weschnąć  w  co,    wsiąknąć 
i  wyschnąć;   2)  zeschnąć  się, 


stracić   na  objętości;    II.    va. 
{^abtn)  suszyć. 
@i'n=trö^fcln,  =tropfen,  I.  vn. 

(fein)  wpadać  kroplami ;  II.  va. 
(^aben)  wlewać,  napuszczać 
kroplami. 

(£i'n=tunf  Cn,  va.  (^aben)  uma- 
czać w  czem,  zamoczyć;  33rob 
in  bie  S3rü^e  —  maczać  chleb 
w  sosie,  w  polewce;  bie  ^eber 
—  umoczyć  pióro  (w  atra- 
mencie). 

(Si'n=tu))fcn,  va.  (I^aben)  = 
ei'n=tun!en. 

Sń'n=iibcn,  ta.  (baben)  i  ir., 
wprawić,  wćwiczyć;  mit  jntnb 
etro.  —  ćwiczyć  coś  z  kim, 
wprawić  kogo  w  co;  fid^  — 
wprawić  się. 

(vi'nübung,  sf.  wprawienie 
n.  się,  wprawa  /. 

(5i'n=tjcrlctbcn,  ta.  (^aben) 

wcielić,  włączyć  do  czego ; 
in  bie  offenki^en  93üd^er  — 
zapisać,  wciągnąć  do  ksiąg 
hipotecznych,  zaintabulować, 
zahipotekować. 

(SinDcrlcibung,  sf. pi.  »en, 

wcielenie  n.,  włączenie  n.,  po- 
łączenie n. 

'  (gi'nucrleibung^ncl'iirf     «/• 

2)1.  sen,  należy tość  /.,  opłata 
/.  od  zaintabulowania;  wpi- 
sowe n. 

(£i'nbcrno^mc,  sf.  =  SScr? 

I^or      sn.      przesłuchanie     n., 

—  bcr^eugen,  berSad^oerftäns 
bigen  przesłuchanie  świadków, 
rzeczoznawców  (biegłych). 

(5i'n=bcrnc^ntcn,  va.  oer- 
nel^me  =uimmft,  =nimmt,  t)er= 
nar;mein,l^abe  ei'nüernommen, 
przesłuchać. 

(vi'nbcrncljmuiig,  sf.  zgo- 
dność/., porozumienie  n.,  znie- 
sienie się  n.;  bie  3?e^örben 
l^aben  in  —  angeorbnet  władze 
po  zniesieniu  się  wzajemnem 
zarządziły. 

(f  l'llÜCrftällbin,  adi.  w  poro- 
zumieniu będący  z  kim. 

(£i'u=Dcrftnnbigcn,  l  rcr.(r)a* 
hen)  jmiibn  —  powiadomić 
kogo;  II.  vn.  fic^  mit  jmnbm 

—  porozumieć    się  z  kim. 

öri'nücrftänblidj,  adv.  —  mit 

jmnbm  w  zmowie,  w  porozu- 
mieniu z  kim. 

©t'nücrftänbni?,  sn.  =iffes, 
bez^;.  1)  zgoda/. ;  mit  jmnbm 


@i'n«öcrftcl)cn 


359 


(£i'n«|p 


tm  beften  —  Uhm  żyć  z  kim 
w  najlepszej  zgodzie ;  2)  po- 
rozumienie n.  się  z  kim ;  ttltt 
imnb§  —  ctn).  tl^un  zrobić  co 
za  porozumieniem  się  z  kim ; 
mit  betn  gcinbe  im  gel^cimcn  — 
ftel^en  być  w  tajemnej  zmowie 
z  nieprzyjacielem. 

@i'n=tierftc^en,  l.  w.  oer« 
Mc,  »erftanb  midj  ein,  l^abe 
młd^  eintjctftanben ;  l)ftc]^  mit 
imnb  —  żyć  z  kim  w  zgodzie, 
zgadzać  się  z  kim ;  2)  b^jć 
z  kim  w  zmowie ;  fie  finb  mit* 
cinanber  cint)crftanben  poro- 
zumieli się  ze  sobą,  zmówili  się ; 
Über  etrc.  mit  jmnbm  cinoer' 
ftanben  fein  zgadzać  się  z  kim 
co  do  jakiego  przedmiotu;  II. 
va.  (^aben)  =  einbegreifen. 

(£i'«=tt)a(^fen,  vn,  (fein) 
raad^fe,  raad^ft,  road^śt  ein, 
muĄ^  ein,  bin  cingeroad^fen, 
wróść  w  co ;  wkorzenić  się. 

g-i'ntoage,  sf.  ubytek'  m. 
przez  (kilkakrotne)  ważenie. 

©i'n^ttJägeu,  I.  va.  roäge  ein, 
roog  ein,  l^abe  eingewogen,  od- 
ważyć do  czego;  odważyć 
i  wsypać  do  czego ;  II.  vr. 
fid^  —  ubyć  zmniejszyć  się 
przez  ważenie. 

®t'n=ü)aggoniercn,  va.  (^a= 

ben)  umieścić  w  wozach,  w  wa- 
gonach. 

(£i'n=ti)alfcii,    va.    (^aben) 

wwałkować  w  co. 

(Ci'n^ttJaljeit,  va.  (I^aben) 
walcem  wcisnąć  w  co. 

(Si'UtiJanb,  ^sm.  =(e)ä,  pi 
=n)änbc,  zarzut  n.,  odezwa  /., 
przeciwne  zdanie  ii. ;  nid^ttger 

—  błahy  zarzut,  wymówka/.; 
gegen  eine  iłlage  ben  —  ber 
^erjä^rung  ergeben  przeciw 
skardze  wnieść  zarzut  prze- 
dawnienia. 

(gt'ntt)anb(c)rer,  sm.  =g,  pi 

— ,  przybysz  m. 

@t'U=toaubcrn,  vn.  (fein)  przy- 
wędrować do  jakiego  miejsca. 

(gi'utoanberuug,  sf.  pi  =en, 

przywędrowanie  n. ;  immigra- 
cya  /. 

©t'nöJärtÖ,  adv.  na  we- 
wnątrz, wewnątrz,  ku  we- 
wnętrznej stronie;  ełmoś  — 
biegen  nagiąć  co  ku  środkowi ; 

—  gelten  idąc  nogi  ku  sobie 
wykrzywiać;  —  gebogen  wgięty. 


(5i'n=ö)äffcrii,   va.   (^aben) 

namoczyć  (we  wodzie). 

©i'UttJÜffcrung^s/  namocze- 
nie n.,  moczenie  n.^  wmocze- 
nie  n.  -  r "  '<: 

@i'n=UJCbcn,  va.{f)aUń)  roebe 
ein,  roebft  ein,  raebt  ein,  mob 
i  mehU  ein,  l^abe  cingemoben 
i  eingewebt,  l)  wetkać  w  co, 
wytkać  na  czem;  SBlumen  in 
einen  Stoff  —  wytkać  kwiaty 
na  materyi  (wyrobić  kwiaty 
tkacką  robotą);  2)  ctn).  in  ctro. 

—  umieścić  co  w  czem,  wpra- 
wić, wkleić,  wlepić  co  do  czego ; 
©ebid^te  in  bic  ©rjä^tung  — 
wiersze  umieścić  w  powieści, 
zręcznie  je  połączyć  z  treścią. 

(&i'n=mtń)[tińf  va.  (§abcn) 
1)  przez  zamianę  nabyć;   ®olb 

—  zmienić,  wymieniać  na  złoto 
n. ;  2)  Salfcn,  ©äulen  —  dać 
nowe  belki,   słupy    odmienić. 

@i'ntt)cc^§lung,  sf.  pi  =en, 

zmiana  f,  wymiana/.,  zmie- 
nienie n.,  wymienienie  n. 

(£t'nujcd)§Icr,  sm.  =§,  pi  — , 

wekslarz  m.,  wymieniający 
pieniądze. 

(&i'nmń)§Um,  sf.pl  =nen, 

wekslarka  /. 

@i'lt=ü)Cf)CU,  I.  vn.  (^aben) 
wiać  w  jakie  miejsce;  eŚ  n)el)t 
l^ier  ein  wiatr  tu  wieje,  za- 
wiewa  tu;  II.  va.  gwałtow- 
nem  wianiem  wywrócić. 

(^•i'n=tticicf)en,   va.    (^abenj 

namoczyć  co,  aby  zmiękło. 

(5i'n=tiJeil^CU,  va.  (^aben)  1) 
poświęcić;  einc  Mivć)i  —  ko- 
ściół poświęcić;  2)  jemanben 
5um  ^riefter  —  udzielić  komu 
święcenia  kapłańskiego;  3) 
jmnbn  in  ein  @e§eimrti§  — 
przypuścić  kogo  do  tajemnicy; 
jmnbn  in  eine  ^unft  —  za- 
poznać kogo  ze  sztuką;  4) 
eine  ©ad^e  —  rzeczy  jakiej 
pierwszy  raz  zacząć  używać; 
einen  Hiodf  —  suknię  pierwszy 
raz  wdziać. 

(5i'imcif)«ng,  sf.  pi  »en, 

poświęcenie    n.,    święcenie  n. 

^i'utDCi^ung^fciciflit^fcit), 

sf.  pi  =en,  i  »feft  w.,  =eö,  pi 
=e,  uroczystość/,  poświęcenia. 

(5i'nü)ei|unn^Iicb,  sn.  =eä, 

pi  =er,  pieśń  /.  na  uroczy- 
stość poświęcefiia. 


(Si'utDetl^ung^^rebiöt,  S/.15Z. 
=en,  «rebc  sf.  pi  --en,  kh^n. 
nie  n.,  mowa  /.  przy  poświę- 
caniu, 

(5i'ntt)Ci^uitO§fĄniau^,  sm. 
=eg,  pi  =f(^mäufe,  uczta  / 
z  powodu  poświęcenia. 

(£i'ntt)ci^ungtóg,  sm.  =e§, 

=C,  pi  »=e,  dzień  m.  poświę- 
cenia. 

(Si'U'ÜJCifen,  va.  meifeft  ein, 
roeift  ein,  roieö  ein,  ^abe  ein= 
geroiefen,  pokazać  komu  dro- 
gę do  wnijścia;  wprowadzić 
kogo  do  jakiego  miejsca;  je« 
manben  in  ein  2lmt  —  wpro- 
wadzić kogo  na  urząd;  in 
einen  93efi|  —  wprowadzić 
w  posiadanie. 

di'ntoctfuug,  sf.  pi  =en, 
wprowadzenie  n.;    gcrid^łlidle 

—  in  ben  SBefi^  cineä  ®ute§ 
intromisya  /. 

(^{'n-mlkn,  vn.  (fein)  = 

l^inmclfen,  z(a)więdnąć ;  wię- 
dnąć, skurczyć  się. 

Ś-i'u=ti)enbcu,  va.  menbeft 
ein,  roanbte  ein,  l^abe  einge= 
raanbt,  l)  powiedzieć,  na  co 
przeciw  czemu,  zarzut  czynić, 
przeciwić  się  czemu,  przeczyć 
czemu,  być  czemu  przeciw- 
nym ;  bagegen  läföt  fić)  nid^tS 

—  nie  ma  co  na  to  powie- 
dzieć; eg  liefie  fid^  mandE)e§ 
bagegen  —  nie  jednoby  się 
dało  na  to  powiedzieć;  er 
roenbet  mir  ein,  bafś  .  .  .  za- 
rzuca mi  (to  przeciw  memu 
zdaniu  przywodzi)  że.  .  .;  er 
f)at  immer  etro.  einguroenben 
musi  się  zawsze  sprzeciwiać, 
zawsze  coś  znajdzie,  aby  się 
przeciwić;  er  roagt  eg  nic  ii^m 
ełn).  einguraenben  nie  śmie  mu 
się  nigdy  w  niczem  przeciwić ; 
2)  pokierować  ku  środkowi. 

©i'uti)cnbu«8,  sf.  pi  =cn,  i) 

zarzut  m.;  ekscepcya  /  ;  »en 
machen    zarzuty  czynić;    eine 

—  mad^cn  opozycyę  założyć; 

—  beä  nic^t  jugegafjtten  @cr= 
beä  zarzut  nie  wyliczonej  su- 
my; 2)  pokierowanie  n.  Jsiu. 
środkowi. 

Cvi'utiJCnbig,  adi..=  innjcn= 

'(>'i'u=ttjcrfcn,  tJ».  rotrfft  ein, 
wart  ein,  t;abe  cingeraotfen, 
1)  wrzucić   dokąd,    —  w  co ; 


(^i'u-tbirfctn 


360 


^i'«»se^rcn 


2)  =  einfd^mcificn  obalić,  zgru- 
chotać  (rzuceniem)  kamienia- 
mi; 3)  =  einroenben  powie- 
dzieć na  co,  zarzucić  komu ; 
4)  jjmnbn  (in§  ©efängniä)  — 
wrzucić  kogo  do  więzienia, 
uwięzić  kogo. 

^Vn-tDlMn,  va.  i  vr.  {\)a= 
Ben)  1)  zawinąć;  etn?.  in  ein 
%UĆ)  —  zawinąć  co  w  chu- 
stkę; jmnbn  in  einen  5WanteI 

—  owinąć  kogo  w  płaszcz; 
ein  ^inb  —  powijać  dziecko ; 
2)  ftd^  —  zawinąć,  owinąć  się. 

(Si'ittottfclunn,  sf.  pi.  =en, 

zawinięcie  n.,  obwijanie  n., 
powijanie  n.,  zawikłanie  n. 

©i'U=Ü)teoeu,  va.  (fiaben)  1) 
ukołysać,  kołysać  uśpić;  ben 
©C^metj  —  ból  uśpić,  przy- 
tłumić; 2)  roie^ft  ein,  roog  ein, 
fiahe  eingeroogen  =  einroägen. 

(£t'U=U)iütgcn,  vn.  (§aben) 
zezwolić,  przyzwolić;  in  ettt). 

—  zezwolić  na  co,  przy- 
stać na  co ;  in  bie  ^ebingun= 
gen  —  przystać  na  warunki, 
przyjąć  warunki. 

dt'uöjiüigimn,  sf.  pi  -en, 
zezwolenie  n. ;  feine  —  gu  ełio. 
geben  dać  zezwolenie  na  co; 
feine  —  .üerraeigern  odmówić 
zezwolenia. 

(vi'n-ö)tubdu,   va.   (l^aBcn) 

powie,  owinąć  dziecko  w  pie- 
luchy. 

($i'n=ttiinbeii,  va.  i  vr.  mnt 
beft  ein,  roanh  ein,  l^abe  cin= 
gerounben,  1)  =  einraicfeln; 
2)  wciągnąć  za  pomocą  windy. 

(5i'u=ti)iiiteni,  l.  tn.  (fein) 
=  einfrieren,  zamarznąć;  zo- 
stać zaskoczonym  przez  zimę; 
na  zimę  gdzie  zostać;  II.  v. 
inpers.  e§  rointert  ein  zima 
nadchodzi,  nastaje;  III.  va. 
do  zimy  dotrzymać,  docho- 
wać; IV.  vr.  (fid^)  przyzwy- 
czaić się  do  zimyj  opatrzyć 
się  na  zimę. 

(Ct'n=tt)trfcn,  I.  va.  (§aben) 
----  einweben;  II.  tm.  (^abcn) 
aaf  jimnbn,  anf  etro.  —  dzia- 
łać na  co;  wpływać,  mieć 
wpływ  na  kogo,  na  co;  wy- 
wrzeć skutek  na  kim;  nQ(|= 
tljcilig  —  wpływać  niekorzy- 
stnie, mieć  wpływ  niekorzy- 
stny. 


(Ciiitoirfung,   sf.  pi   =en, 

wpływ  m.,  działanie  n. 

(Śi'n=\omtn,  va.  (^aben)  po- 

motać  (nici). 

(gt'n=toif(|cn,  va.  (^aben)  = 
einreiben. 
ßt'ittt)iit^cntli(?^,    einroöc|ig 

adi.  jednotygodniowy. 

(^humi^ntn,  I.  vn.  (I^abcn) 

1)  bei  jmnbm  —  mieszkać,  za- 
mieszkać u  kogo;  2)  einem, 
einer  ©ad^c  —  tkwić  w  kim, 
w  czem,  bie  il^nt  »be  ^ertigfcit 
zręczność,  którą  posiada, 
zręczność,  jemu  właściwa; 
II.  va.  (eine  äßo^nung)  — 
zająć  mieszkanie,  wprowadzić 
się  do  mieszkania;  III.  vr. 
fi^  —  przyzwyczaić  się 
do  pobytu  w  jakiem  miejscu; 
oswoić  się  z  mieszkaniem ; 
rozffospodarować  się  gdzie. 

(Citttool^ncr,  sm.  =§,  jyl  — , 
mieszkaniec  m.,  obywatel  m. 
(kraju,  miasta). 

(gi'ntti0l)ncr!u,  sf.  pi  =ncn, 

mieszkanka  /.,  zamieszkała/". 

©i'ntt)0l;ner5al)l,  sf.pl  ^^en, 

liczba  /.  mieszkańców,  zamie- 
szkałych. 

(Ci'nU)0l)ttei*fd)nft,  sf.pl  «en, 

ogół  m.  mieszkańców,  ludność 
/.  (miasta). 

@i'nti)0l)uuug§rcdjt,  sn.  *e§, 

prawo  n.   (za)üQieszkania. 

(gi'n^toiilbcn,    va.    (tjaben) 

zasklepić. 

(SinttJÄIbmig  sf.pl  =en  za- 
sklepienie n. 

(&i'n=m\U\X,  va.  i  vr.  if}a- 
bm)  obłokiem,  chmurą  osło- 
nić,   zachmurzyć  s;ę. 

Gi'll=tt)OÜcn,  vn.  (^aben)  1) 
chcieć  wejść  dokąd;  au^^  unb 
—  chcieć  wejść  i  wyjść;  2) 
ba§  iDitt  mir  nic^t  ein  nie  chce 
mi  to  wleźć  do  głowy;  nie 
chce  mi  pomieścić  się  w  gło- 
wie, nie  mogę  tego  pojąć,  nie 
mogę  na  to  się  zgodzić,  nie 
mosrę  tes'o  uznać. 

(vi'utt>ii(^fin,  adi.  o  jednej 
odnodze  (o  roślinach). 

(Ci'n=tt)uI|Icit,  I.  va.  (baben) 

wryć  w  co,  wyryć  w  czem ; 
Soc^cr  —  wryć,  wyryć  dziury; 
II.  vr.  fid)  —  wryć  się  w  co ; 
wkopać  sio. 

S-i'ntDUrf,  sm.  =(e)§,  pi 
'TOürfe,    1)  zarzut;   einen  — 


mad^en  zarzut  czynić ;  gntnb« 
lofcr  —  bezpodstawny  zarzut; 
fc^mad^er  —  błahy  zarzut;  2) 
otwór  m,,  do  wrzucania,  n.  ^. 
u  skrzynki  na  listy,  u  auto- 
maiów  i.  t.  p. 

(£i'n=tt)ürgcn,  va.  (babcn) 
=  ^inuntecroürgen,  (pojlykać 
z  trudnością,  mozolnie. 

(5i'n-öjurgcln,  i.  vn.  (fein) 
i  fic^  —  {tjahen)  vr.  wko- 
rzenić  się,  zakorzenić  się ;  II. 
va.  zasadzić  wraz  z  korze- 
niem. 

(vfltgCtOUrjClt,  part.  perf. 
i  adi.  wkorzeoiony,  zakorze- 
niony, zastarzały;  =eä  Übel 
zło  wkorzenione;  er  fłanb 
mie  —  ba  stał  jak  wryty. 

(Si'nmurjcluno,  sf.  pi  -en, 

wkorzenienie  n.,  zakorzenie- 
nie n. 

(Ci'nja^l,  sf.  liczba/,  poje- 
dyncza (w  gramatyce). 

(Si'njal^Ibar,  adi.  wpłatny, 
mający  być  wpłacony. 

fei'U=30t|Icn,  va.  (^aben) 
wpłacić;  płacić,  zapłacić. 

(5i'U=säilett,  va.  (^aben)  1)  li- 
czyć w  co,  licząc  wkładać ; 
@ter  in  ben  Äorb  —  wkładać 
jaja  do  kosza,  licząc  je ;  2)  po- 
liczyć do  jakiej  liczby,  wra- 
chować;  eś  roarenfünfjel^n,  un§ 
eingejä^lt  było  piętnastu  licząc 
i  nas,  wraz  z  nami. 

(Ti'njä^Iung,  sf.pl  »en,  wli- 
czenie w. 
(Ci'n=5al)ncn,  va.  (^abcn)  ząb- 

kowato  wycinać,  nakarbować. 

(5i'n=5a)jfcn,  m.  (^aben)  i) 
natoczyć,  utoczyć;  SBein  in 
^lafd^en  —  natoczyć  wina 
(z  beczki)  do  flaszek ;  2)  za- 
czopować,  na  czop  osadzić. 

(ł-i'n=50ubcru,   va.   (l^aben) 

imnbm  etiü.  —  za  pomocą 
czarów  wmówić,  włożyć  w  ko- 
go, w  co ;  zaczarować  go 
czem. 

(g'in=3ttumcn,  va.  (^aben) 
założyć  uzdę. 

($i'n  saunen,  la.(^aben) ogro- 
dzić płotem. 
Ci'njöunung,  sf.  pi  =cn, 

ogrodzenie  n.  płotem. 

(£-i'n=5C^rcn,    l.    vn.   (fein) 

i  ft(^  w.  zmniejszać  się,  uby- 
wać   przez     wytrawienie   się; 


^i'njc^rung 


361 


^i'nm 


IŁ  va.  (fabelt)  fem  Vermögen 
—  naruszyć  kapitał,  żyć  z  ka- 
pitału, jeść  kapitał. 

©t'nscl^runfi,    sf.  pi.  »en, 

ubytek  m.  przez  wytrawienie 
«ię;  zmniejszenie  n.,  wyschnię- 
cie n.  wskutek  wyparowania. 
^i'n=5Ci^ncn,    va.   (^aben) 

in  etiD.,  wrysować,  wpisać, 
naznaczyć. 

©i'njCiltg,  adi.  o  jednym 
wierszu,  jedno  wierszowy ;  o  je- 
dnym rzędzie.  • 

(Pi'njci,  adi.  =  ei'njcin. 
(Si  njclarrcft,  sm.  «eö  pi,  *e, 

areszt  m.  osobny,  odosobniony. 

(gfngclaufga^lung,  sf.pl.  ^cn, 

wyliczanie  n.  jednej  osoby  lub 
rzeczy  po  drugiej ;  wyszcze- 
gólnienie  w. 

^i'nsclfatt,   sm.  -(e)ä,  pi. 

'fäUe,  wypadek  m.  poszczegól- 
ny; wypadek  rzadki. 

^i'njclgcrit^t,  sn.  '{e)§pl.  -.t, 

s§d  m.  pojedynczy,  nie  kole- 
gialny. 

(gi'nacl^aft,  sf.  =  ©injer^ 
arrcft. 

(£i'U3Cl^Cit,  5/  i)?.  =en,  po- 
jedynczy szczegół  m. ;  od- 
rębność/.; roir  toerben  ttid^t 
auf  sen  eingel^etx  nie  będziemy 
się  wdawali  w  szczegóły. 

^©i'ngcnckn,  sn.  =ś,  i)  ży- 
cie n.  na  osobności,  samotne; 
2)  życie  jednostkj. 

^\'\\%t\X\^\tXism.  i^,pl.  —, 
sędzia  m.  samoistny,  wyro- 
kujący; sędzia  u  sądu  nie- 
kolfgialnego. 

(Sflt^Clftanb,  sm.  seś  celibat 
m. ;  stan  m.  wolny. 

fei'ngclöcrlauf,  sm.  ■-{<i)^,vi. 

=ücr!äufe,  sprzedaż  /.  drobna. 

(Si'nscltDcfcn,  sn.  =b,  pi.  — 

jedna  istota  /. ;  jedna  osoba 
/. ;  osobnik  m. 

(Si'njClIig,  adżec.  o  jednej 
komórce,  jednokomórkowy. 

©i'ngCllt,  adi.  i  adv.  1)  po- 
jedynczy (-o);  osobny  (-o),  sam 
jeden,  po  jednemu,  poszcze- 
gólny (-ie) ;  ein  ser  2Jienf(l^  !ann 
ta^  nić)t  leiften  jeden  człowiek 
sam  tego  zdziałać  nie  może; 
«er  3J2enfcl^,  seś  Sßefen,  jednost- 
ka f.j  osobnik  7w.;  man  !ann 
nur  —  burd^fommen  można 
tylko  po  jednemu  (gęsiorem) 
przejść;  =f*el^^nbeg  ^au§  dom 


odosobniony,  stojący  osobno, 
na  uboczu;  se  SSänbc  poszcze- 
gólne, pojedyncze  tomy;  bie 
=C  3^ummer  foftet  numer  po- 
jedynczy kosztuje;  bie  «en  Urn« 
ftänbe  szczegóły  pi.'  m. ;  "t 
©d^ilberungen  finb  gut  niektóre 
opisy  osobno  uważane  są  do- 
bre; fie  lämpften  —  walczyli 
w  pojedynkę;  fie  giengen  -^ 
l^inauś  wychodzili  po  jednemu; 
—  hhen  żyć  osobno,  na  oso- 
bności; —  etroas  burd^gel^en 
szczegółowo  co  przechodzić, 
każdą  rzecz  z  osobna;  e§  ift 
überflüjfig  in§  (Singelne  ju  gelten 
niema  potrzeby  wdawać  się 
w  szczegóły;  2)  rzadki  (-o); 
CÖ  ftanben  »e  Säume  ba  drzewa 
rzadkie  stały,  drzewa  rzadko 
(tu  i  owdzie)  stały;  3)  =  un^ 
oer^eiratet  nieżonaty  lub  bez- 
dzietny; niezamężna  lub  bez- 
dzietna; 4)  jeber  einzelne 
każdy,  każdy  z  osobna;  5) 
©injelneS  n.  im  ©ingelnen 
w  szczególności,  po  szczególe, 
w  szczegółach. 

gi'n5cl(n)^eftimmung/s/.i??. 

=en,     ustanowienie     n.  szcze- 
gółowe, osobne. 

Gi'nsclit^cit,  sf.  pi  =en,  = 
@i'ni\el^eit. 

(?i'n=5ic^eii,  l.  va.  (^abcn) 
3tel)e  ein,  gtei^ft  ein,  50g  ein, 
|obe  eingebogen  1)  wciągnąć, 
zaciągnąć  co  dokąd;  einen 
graben  (in  bie  Sf^abel)  —  nawlec 
nitkę;  Sat!en  —  zaciągać 
belki;  2)  =  eintreiben  ściągać; 
auśftel^enbe  gorberungen  — 
ściągać  wypożyczone  sumy; 
Steuern  —  ściągać  podatki; 
©Üter  —  zebrać  na  rzecz  skarbu, 
konfiskować  dobra;  S^lefcrüe  — 
powołać  rezerwę,  wojsko  od- 
wodowe; 3)  gefänglid^  —  wziąć 
pod  areszt,  osadzić  w  areszcie; 
4)  zasięgać;  ©rfunbigungen 
über  jmnbn,  ettü.  —  zasięgać 
wiadomości  względem  kogo, 
czego;  5)  wciągać  w  siebie, 
ściągać;  bie  ©egel  —  ściągać 
żagle;  bie  aufgefleUten  3Bac^= 
poften  —  ściągać  porozstawia- 
ne straże;  bie  ©c^necfe  giel^t  bie 
Corner  ein  ślimak  ściąga  rogi; 
Den  $aud^  —  wciągnąć  brzuch; 
ben  ^alä  —  skurczyć  szyję; 
bie  Prallen  —  schować  pazury, 


szpony ;  eine  3ciic  —  (^=  «iw« 
rlidfen)  wysunąć  wiersz;  bie 
^Pfeife  —  zwinąć  chorągiew- 
kę, nie  przeciwić  się  więcej, 
nie  oponować,  siedzieć  cicho; 

6)  zwężać,  zmniejszać;  eine 
3Jiauer  —  zwężać  mur,  stawiać 
mur  ku  górze  co  raz  węziej ; 
einen  ©roben  —  rów  ku  do- 
łowi   co    raz    węziej    kopać ; 

7)  znieść,  skasować;  eine  ©telle 

—  znieść  urząd;  3Kün§en  — 
monety  wycofać  z  obiegu ;  II. 
vr.  1)  kurczyć  się;  bag  Śud^ 
l^at  fid^  eingebogen  sukno  zstą- 
piło się,  skurczyło  się ;  2)  feinen 
Slufroanb  — ,  fii  —  ograniczyć 
się  w  wydatkach;  III.  vn. 
(fein)  1)  wchodzić,  wjeżdżać; 
ber  älionard^  30g  feierlid^  in 
bie  ©tabt  ńn  monarcha  wje- 
chał uroczyście  do  miasta; 
2)  in  eine  S^oi^nung  —  wpro- 
wadzać się  do  mieszkania;  hei 
jmnbm  —  sprowadzić  się  do 
kogo,  zamieszkać  u  kogo;  3) 
wsiąkać ;  bie  Xinte  gietit  (fic^) 
in  ba§  papier  ein  atrament 
wsiąka  w  papier. 

®VngtcI)ung,    sf.  pi.   =en, 

wciągnienie  n.,  wciąganie  n., 
ściąganie  n.,  wpijanie  n.,  bra- 
nie w.  w  siebie ;  konfiskata/.; 

—  einer  ^orberung  ściągniecie 
należytości. 

(gi'nStffClig,  adi.  jednocy- 
frowy. 

ei'njtg,  I.  adi.  1)  jedyny; 
fie  f^abtn  nur  bicfen  «en  (So|n 
mają  tylko  tego  jedynego  syna, 
tego  jedynaka;  id^  l)abe  nur 
einen  =en  ^reunb  mam  jedy- 
nego (tylko  jednego)  przyja- 
ciela;  ha^  ift  mein  =er  S^roft 
to  jest  moja  jedyna  pociecha; 
baś  ift  fein  =er  ©ebanfe  on 
jedynie  (tylko)   o  tem  myśli; 

2)  wyborny,  znakomity,  nie- 
zrównany; er  ift  —  in  feiner 
2(rt  on  jest  jedyny  w  swoim 
rodzaju,  on  nie  ma  równego ; 

3)  jeden  tylko;  fein  »er,  auc^ 
nic^t  ein  ^er  ani  jeden;  II. 
adv.  1)  jedynie;  baś  mar  — 
unb  allein  meine  9lbfi(Ąt  to 
było  jedynie  moim  zamiarem ; 
2)  =  auśgcgcid^net  wybornie, 
prześlicznie,  cudnie;  —  fin= 
gen  śpiewać  wybornie;  baö 
ift  — !  a  to  wybornie  1 


(Si'njiölitl) 


362 


m'H 


(gi'jtjiglidj,  adv.  =  ei'n^jig. 

^ń'u=singcin,  va.  (^abcn)  = 
umzingeln. 

(5i'n=sif(^cln,  va.  (fiaben)  = 
einflüftern.' 

^ń'u=5iltfcrit,  va.  (^a6en) 
w  cukier  włożyć ;  nacukrzyć. 

^i'ujug,  sm.  =(e)§  pi.  =8ügc, 

1)  wchód  m.,  wjazd  m. ;  feinen 

—  I^atten  odbyć  (uroczysty) 
wjazd ;  2)  —  iu  eine  SOBo^nung 
wprowadzenie  sio  do  mieszka- 
nia. 

(5i'nsuntfit{)maii§,  sm.  =eś, 
pi.  =jdt)mäu[e,  uczta  /.  z  po- 
wodu wjazdu;  einen  —  l^altcn 
polewać  og-nisko  n. 

(vi'upgöf^cfen,  5/.  pi.  ko- 
szta m.  pi.  na  wjazd  lub  wpro- 
wadzenie, koszta  wjazdu. 

^•t'u=5tDänöcn,^  I.  va.  (^a= 
ben)  wpakować,  wepchać, 
wtłoczyć;  fid^  eingegwängt 
fül^len  czuć  się  ścieśnionym, 
ograniczony  no,  w  ciasne  gra- 
nice zamkniętym;  II.  fid^  — 
vr.  1)  ciasne  suknie  wdziać; 

2)  ograniczyć  się. 

(gi'ujttiänömigr'  sf.  pi.  =en, 

wtłoczenie  n. 

(£i'u=5töt(feu,  m.  (^aben) 
uszczypnąć,  skubnąć;  fid^  ben 
Ringer  —  przyskrzynić  sobie 
palec;  bie  ^a^t!arte  —  prze- 
dziurawić bilet  jazdy. 

(5t'ii«5tDingcn,  va.  jraingft  ein, 
groang  ein,  Jabe  einge^roungcn, 
1)  etm.  in  ełra.  —  =  eingTOäns 
gen;  2)  przymusić  kogo  do 
czego;  jmnbm  ©ff  en  unb  Xrinf  en 

—  przymusić  kogo  do  jedze- 
nia i  picia. 

^n'niub,  I.  adi.  jajowaty, 
owalny;  II.  sn.  =eä,  owal  m., 
kształt  m.  owalny. 

(CtO,  sn.  =eö,  1)  lód  m. ;  §u 

—  werben  na  lód  się  zamienić, 
z(a)marznąć;  eś  friert  —  taki 
mróz  bierze,  że  woda  zamarza; 
ba§  —  gerge^t,  fd^milgt  lód 
puszcza,  taje,  topnieje;  mit  — 
belegt,  bebetft  werben  ściąć  lo- 
dem; baS  —  ftopftfid^  skupiają 
się  lody;  ba§  —  treibt  lód,  kra 
idzie,  pędzi;  boś  —  bred^en 
pierwsze  lody  złamać,  utoro- 
wać drogę,  usunąć  zawady; 
beö  ^oupteä  —  szron  m.  na 
głowie,  siwizna/.;  bie:^iebef)at 
nie  boö  —  feines  /pergenö  auf= 


getraut  miłość  nie  zagrzała 
nigdy  jego  zlodowaciałego 
serca ;  jmnbn  aufg  —  fül^ren 
podejść  kogo,  wystawić  go  na 
szwank,  na  szkodę,  na  nie- 
bezpieczeństwo; 2)  lody  m.pl. 
(do  jedzenia). 

(Ji'^artig,  adi.  lodowaty, 
do  lodu  podobny. 

(vi'^bab,  sn.  =i§,  pi.  =bä- 

ber.  kąpiel  /.  lodowa. 

^•t'gbal;n,  sf.  pi.  «en,  śliz- 
gawka /. 

($i'?bür,  sm.  =en,  pi.  «en, 
niedźwiedź  m.  północny,  biały, 
lodowaty. 

(5i'§btl5Ctft,  adi.  lodem  po- 
kryty. 

(Si'öbcrg,  sm.  =(e)§,  pi.  «e, 
góra  /.  lodowata. 

c-i'^büintc,  sf.  pi  =n,  kwiat 
m.  lodowaty  (na  szybach 
okna). 

(vi'^bod,  sm.  '(e)§,  pi.  =bö= 
de,  =  ©iśbredier. 

(vi'öbrcrfjcr,  sm.  »§,  pi.  — , 

izbica  /. 

(£ń'§br«cf),  sm.  =(c)g,  pi 
«brudne  (za)łamanie  n.  się  lo- 
dów, pęknięcie  n.  lodów, 

(vi'^biidjf e,  sf.  pi  -n,  pusz- 
ka /.  na  lody. 

(ł-i'Śbctfe,  sf.  pi.  =n,  po- 
włoka/., skorupa/,  (z)  lodu, 
lodowata  pokrywa  /. 

(5i'OenłC,  sf.  ptl-  =n,  nurek 
m.  nadreuski  (ptak). 

(vt'gfaljtt,   sf.  pi  -en,  1) 

jeżdżenie  n.  po  lodzie,  śliz- 
ganie n.  się ;  2)  =  ©iśgang. 
(iT-i'^fcIb,  sn.  =e§,  pi.  =er, 
przestrzeń  /.  lodowata,  lodo- 
wiec m. 

(Ci'^gaug,    sm.    =(e)ś,  pi 

»gonge,  płynienie  n.  kry. 

(s-i'^gcbirge,  sn.  *cö,  pi  —, 

góry  /.  pi  lodowe,  pasmo  n. 
gór  lodowych. 

(vi'^fgrail,  adi.  siwy  jak  lód, 
jak  szron ;  =e  .^aarc  włosy 
siwizną,  szronem  okryte. 

^•i'^gnibC,  sf  pi  =n,  jama 
/.,  dół  m.  na  przechowywa- 
nie loda  w  lecie;  lodownia/. 

(v^t'^fdlt,  adi.  zimny  jak 
lód,  przenikliwie  zimny;  CÖ 
läuft  mir  —  über  ben  ablüden 
zimny  dreszcz  mnie  przejmuje. 

(yi'^tältC,  sf.  lodowe  zim- 
no n. 


^•i'gfeßcr,  sm.  *§,  pi  — , 

piwnica/,  na  lód,  lodownia/. 

(vi'§nuft,  sf.  pi  »Hüfte,  roz- 
padlina /.  drzewa  powstała 
od  mrozu. 

(vi'^flüftig,  adi.  popękany 
od  mrozu. 

C'i'^flunHjen,  sm.  »§,  pi.  — , 

bryła  f.  lodu. 

(yi'^trilftC,  sf.  pi  =n,  po- 
wierzchnia /.  lodu. 

(yfgiailf,  sm.  =(e)§,  biega- 
«ie  n.  po  lodzie;  ślizgawka/. 

G-t'^Iaufücrciit,  sin.  =e§,  pi 

-e,  towarzystwo n. łyżwiarskie. 

(<''i'^maucr,  sf  pi  *n,  mur 

z  lodu ;  szaniec  m.  z  lodu  usy- 
pany. 

(vi'^mccr,  sn.  =(e)§,  pi  -e, 
morze  n.  lodowate. 

(fń'§monat,  sm.  =(e)§,  pi- 
=f)/  =  3<i^»öt  styczeń  m. 

(vi'ÖUCbCl,  sm.  «=§,  pi  —, 
mgła  /.  szron  owa. 

^\^\iĄ\f  sm.  s(e)§,  pi 
=pfäl^le,  izbica  /.,  pal,  słup 
do  wstrzymywania  kry. 

(vi'^^fcilcr,  sm.  »§,  pi  — , 
=  ©iepfa^l. 

(yi'^^Ol,  sm.  «(e)8,  pi  «e, 
bieffun  m.  lodowaty. 

(in'^^Jimft,  sm.  <e)ä,  pi  «e, 
punkt  m.  (za)marznięcia,  zero 
n.  na  termometrze. 

(vi'^rillbC,  sf.  pi  =n,  sko- 
rupa /.  (z)  lodu. 

©i'ÖfdjOttc;  sf.  pi  =n,  bryła 
/  lodu. 

(i-i'^f(!^rQUf,  sm.  =eś,  pi 
=fd^rän!e,  szafa/,  skrzynia/, 
do  przechowywania  lodu,  lo- 
downia /.  (pokojowa). 

(vi§'fd)U^,  sm.  =(e)§,  pi  =e, 
łyżwa  /. 

(vi'^flJOni,  S171.  =(e)g,  pi  =e, 
i  =fporen,  l)  ostroga/,  do  cho- 
dzenia po  lodzie,  raczki  m.pl. ; 
2)  ostre  podkowy. 

(vi'^bogcl,  sm.  =§,  pi  =t)ö- 
gel,  zimorodek  m. 

^•i'^sajfcn,  s}n.  =§,  pi  — , 

sąpel  m.  lodu. 

'  (vt'^50)jfcn,  sm.  =0,  2^^-  —f 
=  =^arfen. 

(yi'^jeit,  sf.  epoka  /  lo- 
dowata. 

(yi'^*,OnC,  sf  pi  =n,  strefa 
/.  lodów,  lodowata. 

(vi'iJ'^lKfcr,  S7n.  =g,  pi  — , 
cukier  m.  lodowaty. 


©i'fcit 


363 


©i'fcufart 


©i'fClt,  I.  va.  (^abcn)  1) 
mrozić,  lód  wytwarzać ;  2)  lód 
przecinać,  lody  rąbać;  II.  v. 
impers.  cS  eiSt,  marznie;  III. 
vn.  (fein)  =  gu  @i§  trerben 
lodowacieć. 

(£i'f Cn,  sn.=  §,  _29Z.  — ,  1)  że- 
lazo w.;  rol^C§  —  surowiec  m '; 
gebtegeneö  —  żelazo  rodzime; 
faltbrüd^igeö  —  zimnokrusz 
m. ;  mii  —  befd^Iagen  okuć 
żelazem ;  in  —  (Steffeln)  legen 
okuć   kogo   w  kajdany;    uon 

—  [ein  być  jakby  z  że- 
laza, mieć  żelazne  zdrowie, 
być  bardzo  zdrowym ;  ?iotl^ 
blid^t  —  potrzeba  (bieda)  pra- 
wo łamie,  nie  zna  prawa; 
man  muf§  baś  —  fd^mieben, 
fo  lang  (Dterceil)  eś  nocf)  raarm 
ift  trzeba  drzeć  łyka  kiedy 
się  dadzą,  trzeba  róże  rwać 
kiedy  się  dadzą,  trzeba  ko- 
rzystać ze  sposobności;  aUeś 

—  stare  żelaziwo  bez  war- 
tości; etroaS  in§  alte  —  n)er= 
fen  zarzucić  co  jako  przesta- 
rzałe, skończyć  z  czera ;  2) 
żelazne  narzędzie  n.,  instru- 
ment m.\  §uf —  podkowa/.; 
einem  ^ferbe  bie  —  auffcl^ra= 
gen  podkowy  koniowi  przy- 
bić,   podkuć    konia;    33renn* 

—  żelazko  n.  do  zapiekania 
włosów;  93üget —  żelazko  do 
prasowania;  2Ijt —  ostrze  n. 
(u)  topora;  bag  —  iemanbem 
burd^  ben  Seib  jagen  przeszyć 
kogo  żelazem  (tj.  sztyletem, 
szpadą  itp.). 

(Ct'feuabcr,  5/.  yi.  -n,  żyia 

f.  żelaza. 

(vt'f  CUaltCr,  sn.  =g,  epoka  /. 
żelazna. 

(£'t'feitarI)Cit,  sf.  pi  »en,  wy- 
rabianie n.  z  żelaza,  wyrób  m. 
z  żelaza. 

(affenartig,  adi.  żelazowa- 
ty  adi.,  żelazisty  adi. 

(Si'\tmą{t)\m,  sf.  pi.  =en, 
lekarstwo  n.  przyprawione  że- 
lazem, zawierające  żelazo. 

ßi'fcnauflijfung,  sf.  pi.  «en, 

rozczyn  m.,  solucya  /.  żelaza. 
K-ł'fCubob,  sn.  =e§,  pi.  ■-M= 
ber,   kąpiel  /.    w    wodzie  za- 
wierającej żelazo. 

(5t'fĆnIioI|n,  sf  pi.  .-en,  kolej 
żelazna ;  mit  ber  —  reifen  je- 


chać koleją  żelazną,  podró- 
żować koleją  żelazną, 

St'fenöa^iiamt,  sn.  -e§,  pi. 

=ämtcr,  urząd  m.  (na)  kolei 
żelaznej. 

(5t'fenbaf)uar]5citer,  sm.  "§, 

pi.  — ,  robotnik  na  kolei  że- 
laznej, robotnik  kolejowy. 

($t'fcnbalinl)eantte(r),     sm. 

=en,  pi.  =en,  urzędnik  kole- 
jowy, kolei  żelaznej. 

(c'i'fcubaljnbeförbcüung,  sf 

pi.  *en,  przesłanie  n.,  odesłanie 
n.,  ekspedycya  /.  koleją  że- 
lazną. 

G'^f'fenba^ubetrieb,  sm.  Ke)ä, 

ruch  m.   na   kolei  żelaznej. 

(5i'fcnl)a^nl)rü(fc,  sf  pi.  >n, 

most  m.  kolei  żelaznej ,  wia- 
dukt m. 

©i'fCUdafjUCOU^e  (wym.:-ku- 
pe)  sn.  =§,  pi.  =g,  przedział  m. 
w  wozie  (wagonie)  osobowym. 

($i'fenbal;nbamm,  sm.  =c§, 
2^1.  =bämme,  nasyp  m.  kolei 
żelaznej. 

(Si'fcubQljiter,  sm.  =§,  pi. 

— ,  kolejnik  m.  (zatrudniony 
przy  kolei). 

Gi'fcnbal)ufal)r^(au,      sm. 

=(e)ö,  pi.  '^pläne,  rozkład  m. 
ruchu  (pociągów). 

S-i'fenbaljitfa^rt,  sf  pi.  »en, 

jazda/,  kolejowa,  na  żelaznej 
kolei,  żelazną  koleją. 

(Si'fculja^ngütcmageu,  sm, 

=§,  pi.  =n)ägen,  wóz  (wagon) 
towarowy  kolei  żelaznej. 

(£i'fcu^QljuI)䫧d)en,  sn.  =g, 

pi.  — ,  domek  m.,  budka  /. 
strażnika  kolejowego. 

(I'i'fciiboljnljof,  sm.  =eg,  pi. 

=I^Öfe,  dworzec  m.,  przystań/, 
kolei  żelaznej. 

©t'fenbo^nitnic,  sf  pi.  =en, 

linia  /.,  szlak  m.  kolei  że- 
laznej. 

(5t'fciibal)nnct^,  sn.  =e§,  pi. 

=e,  sieć/,  kolei  żelaznej  (-nycb), 

($i'f  cuba^n^erfonöl,  sn.  .(e)g, 

personal  m.  kolei  żelaznej, 
ogół  osób  (urzędników,  sług 
i  robotników)  zajętych  przy 
kolei  żelaznej. 

©i'fcnbaliuftf;icue,  sf.pl.  --n, 

szyna  /.    (na)   kolei  żelaznej. 

(St'fcttbo^ntonf,    sm.    =eś, 

pi.  =e,  taryfa  kolei  żelaznej, 
spis  m.  cen  przewozu  na  kolei 
żelaznej. 


(Ci'feubaljutran^^ort,     sm. 

=C§,  pi.  =e,  przewóz  m.,  trans- 
port m.  kolejowy. 

($t'f  enfia^nuntcrne^mmtg,  5/ 

pi.  =cn,  przedsiębiorstwo  n. 
kolei  żelaznej. 

(£-i'fcnbaIinberfe^r,  sm.  =§, 

ruch  m.  kolei  żelaznej. 

(St'fenba^utDagen,   sm.  Ȥ, 

pi.  =U>ägen,  wóz,  wagon  ko- 
lejowy, kolei  żelaznej. 

($t'fenba:^moangon,  sm.  =g, 
pi.  =g  z=  (gifenba{)nnjagen. 
^•i'fcubal^utöärtcr,  sm.  =g, 

pi.  —  strażnik  w.,  stróż  m., 
wartownik  m.,  dozorca  m.  ko- 
lei żelaznej. 

(fi'fcnbal^nsug,  sm.  =e§,  pi. 
=3üge,  pociąg  m.',  =©üter^ug 
pociąg  towarowy;  =^erfonen=» 
3Ug  pociąg  osobowy;  ^^ofljug 
pociąg  pocztowy  (wiozący 
pocztę). 

(Ci'fenbanb,    sn.    -t%,  pi. 

=bänber,  wiązadło  n.  ze  że- 
laza, klamra  /  żelazna. 

(Si'fcnöauei*,  sn.  =g,  pi.  —, 

klatka  /.  żelazna. 

($i'fenbQum,   sm.  =e§,   pi. 

=bäume,   drąg  żelazem   obity. 

(Ct'fcnbeorbcitungöhtnft,  sf. 

sztuka/  przyprawiania  żelaza. 
(Si'fenbCt^C,  sf  pi.  =n,  tra- 
wienie  n.    żelaza   (przed   po- 
bielaniem). 

(vt'feiibergttjcrf,  sw.=(e)§,  pi. 

=e,  kopalnia  /,  żelaza. 

0^ń'f cnbeftl)iag,  sm.  =(e)§,  pi. 

sfd^Iägc,  okucie  n.  z  żelaza. 

C'i'fcnöledj,  sn.  =(e)g,  pi.  --t, 

blacha  f.  żelazna,  blacha 
czarna. 

(vi'fenbrud),  sm.  -(e)^,  pi. 
»brüc&e,  =  (gifenbergroerf. 
Gi'fcnbral;t,  sm.  =(c)§,  pi. 

"bräl^te,  drut  m.  żelazny. 

(i'i'feneibe,  sf.  ziemia/  że- 
lazo w  sobie  mieszcząca,  żelazo 
zawierająca. 

(^•i'fcucrj,   sn.  ^e§,  pi.  =e, 

ruda  /  żelazna. 

(5i'fcnfabrif,   sf.  pi.  -en, 

fabryka  /  żelaza. 

(fi'fen'faönJant,  sm.=%n,pl. 

*en,  fabrykant  m.  wyrobów 
z  żelaza. 

(vi'fCnfarbe,  sf.  kolor  że- 
lazny. 

C<^t'fenf arbig,  adi.  żelaznego 
koloru. 


(£i'fenfcilc 


364 


©i'fcnf(!^melac 


(gi'fcnfcUc,  sf.pl.  «n;  =fel= 
lid^t,  sn.  =(e)§,  j>l.  -e;  *fcit= 
jpäne,  sm.  pl.  opiłki  m.  pl. 
żelaza. 

Si'fcnfCft,  adiec.  mocny, 
trwały  jak  żelazo. 

©i'fenfirni^,  sm.  =ffe§,  j??. 

»Ije,  pokost  m.  na  żelazo. 

Śi'fcnf(ctf,  sm.  ^e§,  ^Z.  «e 
i  cen,  szwedra  /.,  plama  /. 
od  rdzy. 

©i'fcnflctfiö,  adi.  rdzą  spla- 
miony, zardzewiały. 

®i'f  enfrcffcr,  sm.  =§,  pl.  — , 

junak  7W.,  fanfaron  m. ;  ein 
TOal^rer  —  śmiałek  m.,  bra- 
wura m. 

©i'fenfrcffeiifd),  a<?*.  fan- 

faronowaty,  junacki. 

©i'fenfunfe  i  -n,  sm.  -n§, 

jP?.  «en,  zędra  /.,  iskra  /.  od- 
padająca od  rozpalonego  że- 
laza. 

G-i'fengaitg,  sf.  pl.  -gänfc, 

geś/.,  kawał  m.  żelaza  pewnej 
wielkości. 

@i'fengcl|alt,  sm. =(e)§,  pl.  -z, 

zawartość  y.  żelaza  (w  jakiem 
ciele  się  znajdująca). 

sprzęty  in.  pl.,  naczynia  n.  pl. 
żelazne. 

(gi'fengcfdjin*,  sn.  «c§,  pl. 

=e^  =  ^^gerätf). 

Gt'feugctöölöc,  sn.'^,pi.  —, 

sklepienie  w.  żelazne,  z  żelaza; 
sklep  m.  z  towarami  żelaznerai. 

6i'f  cngte^er,  sm.  =§,  ^?.  —, 

żeleźuik  m.,  giser  w.  w  hucie 
żelaznej,  odlewacz  m.  żelaza. 

(gi'fcngtef^erci,  sf.  pl.  =en, 

gisernia/,  żelaza,  fabryka  la- 
nych wyrobów  z  żelaza. 

ßi'fcngittcr,  sn.  =§,  yü.  —, 

krata  /.  żelazna. 

(gi'fcnglanj,  sm.  =e§,  bły- 

skawka  /.  rodzaj  rudy. 

©i'fcuglimmcr,  &m.  -§,  'pi. 
—  =  ©ifencjlang. 

ßi'fengraii,  adiec,  i)  siwy 
jak  żelazo;  2)  =  cifenjarbig. 

^i'fcngnti&c,    sf.    pi.    -n, 

=  =bergnjcrt. 
Si'fcngufg,  sm.  »guffeg,  pl. 

sgüfje,  1)  Innie  n.,  odlewanie  n. 
żelaza;  2)  lane  żelazo,  wy- 
rób(y)  z  lanego  żelaza. 

^i'fcuguffiitijarcn,    */.    pl. 

=  eifengujä  2). 


Cvi'fCItl^aUig,  adiec.  części 
żelaza  w  sobie  zawierający, 
żelazisły. 

©i'fen^ammer,  sm.  =§,  pl 

«l^ämtner,  1)  młot  m.  do  kucia 
żelaza;  2)  hamernia/"., kuźnica 
/.  żelazna. 

©i'fen^Onbel,  sm.  =§,  handel 
żelazny,  żelazem. 

Gt'fcnpnbicr,  sm.  :§,pl.  —, 

kupiec  m.  handlujący  żelazem, 
żelaznemi  rzeczami. 

ßi'fenljänblerin,  sf.  pl.  »im 

nen,  handlująca  żelazem. 

St'fcnlianbiung,  sf.  pi.  »en, 
=  (Sifenl^anbel. 

(Si'fenliart,  adi.  twardy  jak 
żelazo. 

©i'fcn^art,    sm.    ^§,    ko- 

szyszko  71.  (ziele). 

©t'fen^crj,  sn.  .cng,^??.  «en, 

1)  =  iper§  oon  ©ijen  serce 
z  żelaza,  żelazne;  2)  =  ®ijens 
l^art. 

(gifCU^Ut,  sm.  .'C§,  tojad  m. 
(roślina  /'.). 

(5i'fenI)Ütd)en,  sn.  -§,  mni- 
szek m.  zły  (roślina). 

(£i'fen=:^ütte,    sf  pi.   «en, 

huta  /.  żelazna. 

Gi'feul^üttentunbe,  5/.  i  ®i;- 

jentjüttenroefen,  sn.  «ś,  hutni- 
ctwo n. 

Gi'f  CUinbUfłnC,  5/.  przemysł 
m.  żelazny. 

(gi'fcn!alf,  sm.  »(e)§,  rdza 
/,  żelaza,  niedokwas  m.  że- 
laza. 

(fi'fenfitt,  sm.^^t^,  pl.  =e, 

kit  m.  do  spajania  żelaza. 

Qt'i'fcntram,  sm.  Ąt)%  pl. 
»Icäme,    1)    =  6ifen=f)anbel; 

2)  kram  żelazny;  3)  (altcr)  — 
odpadki  m.  pl.  żelaza. 

(Cifcnfrnmcr, sm.  o^,pi.—, 

kramarz  m.   żelazem  handlu-  j 
j'-i^y. 

^i'fcnfcämenn,  sf.  pl.  =in-- 1 

nen,  kramarka/.  żelazem  han-  | 
dlująca. 

(ł-i'fcu!rout,  sn.  «=e§,  żeleź- 
nik  m.  (rosi.). 

G-i'fcnfndjcn,  sm.  *§,  pl.  —, 

andrut  m.,  opfatek  w.  (czworo- 
graniasty) słodzony  do  je- 
dzenia. 

Gi'fciitugcl,  sf.  pl.  »n,  kula 

;".  żelazna. 


(Ci'fcn!ltr,  sf.  pl.  -en,  le- 
czenie n.  środkami  zawiera- 
jącymi w  sobie  żelazo. 

©tfcnlatf,  sm.  pokost  m. 
do  powłóczenia  żelaza. 

6:i'fcnlö§,  adi.  1)  bez  że- 
laza, nie  mieszczący  w  sobie 
żelaza;  2)  pozbawiony  pod- 
kowy. 

(gt'fcnmal,   sn.    =(e)§,  pl. 
«mäler  =  ^ftedf. 
Si'fentnalig,  adi.  =  *fletfig. 

©i'fcnmä^ig,  adi.  twardy 
silny  jak  żelazo. 

(Si'fcnmtttcl,  sn.  =§,  pl.  — 

środek  m.,  lekarstwo  n.  za- 
wierające żelazo,  zaprawione 
żelazem. 

6i'f Cnnuf?,  sf  krwawnik  m. 
(kamień). 

(Si'fcno^cr  i  =orfcr,  sm.  -§, 

ochra  /, 

G'i'fcnofen,  sm.'§,pl.''ó\en, 

piec  m.  do  topienia  żelaza. 

@i'fenojt|b,  sn.  =0,  pl.  =e, 

niedokwas  m.  żelaza,  tlenek 
m.  żelazowy,  rdza  f 

@i'f cnoitjbul,  sn.  Ȥ,  pl.  "t, 
tlenek  m.  żelazawy. 

(Si'fen^cnobc,  sf.  epoka  /. 

żelaza. 

©i'fen^ttte,  sf  pl.  »n,  pi- 
gułka /.  zawierająca  żelazo. 

(5ł'fen^Iatte,  sfpl  =n,  bla- 
cha /.  żelazna. 

(Ci'fcnroft,  sm.  .-eg,  rdza  /. 
żelazna. 

(vi'fcnfofron,  sm.  =§,  rdza 
f.  żelaza,  niedokwas  m.  żelaza 
żółty;  ochra  /. 

©i'fenfalj,  sn.  «e§,  pl.  h, 

solan  m.  żelaza. 

6i'f cnf anb,  sm.  -eś,  pl. « e, 

piasek  m.  zawierający  żelazo. 

6i'fenfć()icnc,  sf  pl.    =n, 

szyna  /.  żelazna. 

G-i'fcufdjimmel,  sm.  =§,  pl. 

— ,  koń  m.  bułany. 

©ifenfdilactc,   sf  pl.  -n, 

zędra  /.,  żużle  m.  pl.  żelazne. 

Gi'fenf(^Iag,  sm.  <e)§,  pl. 

sfd^läge,  zędra  /. 

(Si'jcnff^Iamm,   sm.   =(e)§, 

szlam    m,,    muł    m.    zawiera- 
jący żelazo. 

c-i'fcnfdjmcl3C,  sf  i  ©ifen» 
fd^meljptte,  sf.  pl.  «=n,  huta  /. 
żelazna. 


©t'fcnfe^mclscr 


365 


^i'itvn 


©i'fenft^mcljcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  dymarz  m. 

(Si'fcnff^micb,    sm.    =(c)ä, 

pl.  =e,  kowal  m. 

(Si'fenfdjmicbc,  sf.  pi.  »n, 

kuźnia  /.  kowalska.. 

©i'fen^micöctoarcn,  sf.  pl. 

towary  z  żelaza  kutego, 

(St'fCnfd^tuärSC,      sf.     czer- 
nidło  n.  zrobione  z  żelaza. 

©i'fcnf^tDCin,  sn.  <e)§,  i??. 
=e,  =  ©tacftelfc^toein. 
©i'fenf^jüne,    sm.  pi.   = 

@ifcnfeiltct)t. 

©i'fcnftaO,    sm.    s(e)g,   yl. 
«ftäbc,  sztaba  /.  żelaza. 

(£i'f  cnftangc,  sf.  pl.  =n,  drąg 

żelazny. 

^i'fenftärle,  sf  moc  /.,  gru- 
bość f.  żelaza. 

©i'fcnftein,  sm.  =(e)§,  pi. 

=t,  żelazny  kamień  m.,  kamień 
żelazo  zawierający,  ruda  /. 
żelazna;  l^eUgrauer  —  jasno- 
krusz  m. 

^i'fcnftütf,    sn.    =(e)§,  pl. 

=e,  kawHł  m.  żelaza. 

(Si'fenftufc,  sj.  pl.  =n,  = 
— bcrqroerf. 
©i'fcnt^cil^cn,  sn.  =§,  pl. 

—  cząstki  żelaza  (w  skład 
czesro  wchodzące). 

Si'fcnt^OIt,  '  sm.    =(c)ä,  pl. 
=C,  fflina/.  żelazo  zawierająca. 

(£i'fent^or,  5w.  -(c)^,  pl. 

»C,  brama  /.  żelazna. 

©i'feut^utm,  sm.  =(e)§,  ^?. 

"łl^urnt^,  wieża  /.  żelazna. 

Si'fcntpr,    sf.    pl.    =cn, 

drzwi  żelazne. 

(Stfenton,  sm.    «(e)§,  p?. 

»töne,  dźwięk  m.  żelaza. 

^i'fcnöcrJleibung,    5/   _p?. 

»en,  powłoka  /.  żelazna. 

®i'fentJitnoI,5w.  •(€)§,  siar- 

kan  m.  żelaza,    koperwas  m. 

Si'fcnttjalsc,  «/.  i?;,  -n,  wa- 
łek IW.,  walec  żelazny. 

(gi'fcntDal5tiJcr!,  sn.  =(e)§, 

2??.  »e,  walcownia  /.  żelaza. 

(gifcntoarc,  sf  pi.  =n,  to- 
war żelazny,  towar  z  żelaza. 

©i'fcnfflarcn^anblung,     «/. 

p?.  «en,  handel  w.  żelazny, 
handel  żelaznymi  towarami. 

^i'fcntoaffer,    sn.  -§,  pi. 

sroäffer,  woda/,  żelazna,  woda 
rozpuszczone  żelazo  zawiera- 
jąca, żelazista.        '  * , 


^t'fentocin,  sm.  «(e)ś,  pl. 

»C,  wino  żelazne,  wino  zawie- 
rające rozpuszczone  żelazo. 

di'fcntDerf,  sn.  =(e)s,  pl. 

=e,  1)  fabryka  /.  żelaza,  fa- 
bryka wyrobów  żelaznych ;  2) 
wyrób  m.  z  żelaza ;  3)  wszyst- 
kie części  z  żelaza  u  jakiego 
przedmiotu. 

©i'fcntt)ur3(cl),  5/.  pl.  =cn, 

chaber  żelaźuica,  świerzbnica 
f.  (roślina). 

(Sifensctt,  sf.  =  alUt. 

Si'fCltJCUg,  sn.  1)  żelaziwo 
«.,  różne  sprzęty  i  narzędzia 
z  żelaza;  2)  =n)cr!. 

(Si'fcrn,  adi.  %  żelaza,  że- 
lazny =eŚ  äßetfjeug  narzę- 
dzie żelazne;  »e  ^t\i  żelaz- 
ny czas,  czas  ucisku,  nędzy, 
w  którym  trudno  o  zarobek, 
o  wyżywienie;  =cö  3^^^^^^^^ 
epoka/,  żelaza;  =e  ©efunbl^eit 
żelazne,  mocne  zdrowie,  zdro- 
wie opierające  się  chorobom; 
*e§  ^erj  serce  ze  skały,  bez 
czucia,  nie  dające  się  wzru- 
szyć; «er  (unermüblid^er)  g^Ieif; 
pilność  wytrwała,  niezmordo- 
wana; =er  (unerfd^ütterUd^er) 
2BitIc  wola  niezłomna,  nie- 
wzruszalna; =e  äßunbe  rana 
żelazem  zadana;  niezmienny; 
zawsze  utrzymać  się  mający; 
niesprzedajny;  »er  ^onb  że- 
lazny fundusz,  na  wieczne 
czasy  ustanowiony ;  =§  SSiel^ 
bydło  wieczne,  zawsze  w  tej 
samej  ilości  utrzymać  się  ma- 
jące. 

(£t'[ig,  adi.  lodowy,  lodem 
pokryty;  zimny  jak  lód. 

©itcl,  adi.  próżny;  eiłtec 
3)?enj(^  próżny  człowiek,  lu- 
biący rzeczy  próżne,  błysko- 
tliwe, ubiegający  się  za  mar- 
nemi  rzeczami;  eitle  StuJ^m* 
fud^t  próżna  żądza  chwały, 
sławy;  zarozumiały;  czczy, 
marny;  eitle  2;itel  marne  ty- 
tuły; błahy,  daremny,  próżny; 
eitleä  ©efc^roäl  próżna  ga- 
danina ;  oHe  jetne  üJiül^e  ift  — 
(wszystkie)  jego  usiłowania 
są  próżne,  daremne;  znikomy; 
=e  ©liter  dobra,  bogactwa  zni- 
kome; eg  ift  aUeä —  (auf  ber 
SQBelt)  wszystko  na  świecie 
jest  znikome,  wszystko  prze- 
minie; płochy;  —  fünfte  pło- 


che sztuki ;  błahy ;  bie  =ett 
SBeltfreubcn  błahe  przyjemno- 
ści tego  świata;  =  lauter, 
Blo^;  —  SBrot  effen  jeść  su- 
chy chleb ;  (x\x^  —  @eij  z  sa- 
mego skąpstwa;  —  ®olb  sa- 
mo złoto,  czyste  złoto;  nie- 
dorzeczny; «e  ©cbanlen  nie- 
dorzeczne myśli;  unfer  SBiffen 
ift  —  ©tüdtroer!  wiedza  na- 
sza jest  samą  łataniną. 

(Si/telfcit,  %f.  pl.-en,  pró- 
żność /.;  znikomość  f.;  mar- 
ność/.; błahość/.;  man  tnuf§ 
nid^t  an  fold^en  «en  fangen 
nie  trzeba  się  przywiązywać 
do  takich  próżności;  er  befi^t 
gro|e  —  ma  wiele  próżności 
w  sobie,  jest  bardzo  próżny; 
bie  —  beg  Sebeng  marność, 
znikomość  życia;  bie  —  ber 
Öoffnung  niepewność  nadziei; 
jo  lange  roir  nod^  in  biefer  — 
leben  dopóki  jeszcze  żyjemy 
na  tym  marnym  świecie. 

(£i'telrcbig,  adi.  chełpliwy. 

(SitCr,  sm.  =§,  ropa  /., 
materya  sącząca  się  lub  wy- 
chodząca z  rany;  bic  SOßunbc 
je^t  Diet  —  ab  rana  wydziela 
wiele   ropy;    anftedfenber   — 

ropa  zaraźliwa. 

(Eiterauge,  sn.  -e§,  pl.  ^n, 

otok  m.  śródoczny. 

^i'ttxHnn),    sm.   =e§,  pl, 

«bauche,  otok  m.  śródbrzuszny. 
@i  tCrbCUle,  sf  pl.  =n,  bo- 
lączka /  ;  ropień  m. 

ßi'terbiaf  e,  sf  pl.  =n,  wrze- 

dziennica  /. 

(Si'terblattcr,    sf    pl.  -n, 
=  =blaje. 
(Bi'ttthtnä},  sm.  *(e)§,  pl. 

=bxuć)e,  otok  m.  przyjądrowy. 
©i'tcrfluf^,    sm.   -ffe§,  pl 
=flüfje,  ropienie  n.,    otok  m., 
uchodzenie  n.  ropy. 

©i'tcrfra^,  sm.  »eś,  pruch- 

nienie   ropne. 

@i'tcrgef(^tt)ulft,  5/  pl.  -ge- 

fd^roiilfte,  =  (Siterbcute. 

tertg,  adi.  ropiasty  do  ropy 
podobny,  ropny,  ropę  w  sobie 
mający,  ropę  wydzielający. 

fei'teril,  vn.  {f)aUvi)  ropić 
się,  ropieć;  —  mad^en,  — 
=Iaffen  pojątrzyć,  rozjątrzyć 
(ranę). 


(gi'tcrfarf 


366 


(Slcftricitii'töfaramlcr 


(vi'tcrfatf,    sm.  =(e)g,  i>z. 

=\ädt,  wrzedziennica  /. 

6i'terfd)tt)inbfu(^t,  sf.  su- 
choty ropne. 

jSi'tevftotf,  sm.  =(e)ä,  i^Z. 
»flödc,  rdzeń  m.  ropnia. 

(Si'tCrung,  «/.  pl.  =en,  ro- 
pienie n. ;  äUunben  pr  —  Briit« 
gen  pojątrzyć  rany  ;  eine  SBun« 
be  in  —  erl^attcn  utrzymać 
ranę  w  gnojeuiu. 

^♦i'terungöfieöcr,  sn.  =g,  jp?. 

—  gforaczka  /.  ropna. 

Gi'tciung^mittcl,  sn.  =§,  'pl. 

— ,  środek  ułatwiający,  spra- 
wiający ropienie. 

(Si'tcrüergiftung,  sf.  ß.  *en, 

zakażenie  n.  ropne. 

(Stlcmct^,  a<?i.  biały  jak 
ropa;  obsypany  bolączkami 
ropnemi. 

ß-i'tCrsiCijenb,  adi.  ropiacy. 

föi'ttJei)),  sn.  =e§,  białko  n. 

^♦i'ttjcifj,  citi)ci|)artig,  adi. 

białkowaty. 

e-i'tijcipvtigf  eit,     (SitiJCt§= 

iiljnlitl)fcit,  sf.  białkowatość/. 

(Si'tt)Cif^gci;aU,  sm.  =eä,  pl. 

=e,  zawartość  /.  białka,  biał- 
kowatość /. 

S'!el,  sm.  =§,  1)  ckliwość 
f.,  nudność/.;  baś  ctregt  mir 

—  to  sprawia  mi  nudności, 
nudzi  mnie;  —  ecregenb,  — 
erraedenb  sprawiający  nud- 
ności, nudzący;  2)  znudzenie 
w.,  sprzykrzenie  n.,  wstręt  m., 
odraza  /.;  obmierzliwość /. ; 
obrzydzenie  n. ;  bas  tft  i^nt  ein 

—  obmierzło  mu;  —  oor  bem 
§lei[cf)e  obrzydzenie  do  mięsa; 
jmnbm  —  erregen  oor  etroaö 
wzbudzić  w  kim  wstręt  od 
czego,  obrzydzić  komu  co ;  er 
l^at  fic^    biejeg   ©erid^t    gum 

—  gegeffen  przejadł  sobie  tę 
potrawę,  jadł  tę  potrawę  aż 
do  obrzydzenia;  big  jum  — 
pfślic^  fein  być  wstrętnie 
brzydkim,  odrażająco  brzyd- 
kim ;  bie  SBcIt  i[t  i^m  jum  — 
świat  obmierzł  mu,  życie  mu 
się  sprzykrzyło;  ic^  ^abe  bog 
big  gum  —  gel}i)rt  słyszałem 
to  aż  do  znudzenia;  ic^  !ann 
ba§  nic^t  ol^ne  —  (efen  nie 
mogę  tego  czytać  bez  wstrętu, 
obrzydzenia,  odrazy;  3)  biefer 
ajienfd)  ift  mir  ein  —  ten 
człowiek  jest  dla  mnie  kością 


w  gardle;  er  ift  mir  gum  — 
gercorben  zbrzydził  mi  się. 

(5'!cl,  cidi.  1)  wzbudzający 
obrzydzenie,  obrzydliwy ;  2) 
eg  ift  mir  fo  —  nudzi  mnie, 
jest  mi  nie  dobrze;  3)  wy- 
bredny; —  im  ©ffen  unb 
Xrin!en  wybredny  w  jedzeniu 
i  piciu;  er  ift  \\\  ber  3Ba^I 
feiner  f^^reunbe  fel^r  —  bardzo 
wybredny  w  doborze  przyja- 
ciół; ein  e!(e)rer  ^ritüer  wy« 
bredny  krytyk,  krytyk,  któ- 
rego trudno  zadowolić  ;  4)  — 
tj^un  =  roa^tcrifc^  fein,  fccroer 
%\x  befrlcbigen  fein  przebierać, 
ckliwość  okazywać,  brzydzić 
się;  5)  delikatny,  z  którym 
się  trzeba  ostrożnie  obchodzić. 

g''fel^aft,  adi.  1)  nudny, 
nudności  sprawiający ;  =e  2lrs 
beit  nudna  robota;  2)  obrzy- 
dliwy, obrzydzenie  sprawia- 
jący, przykry  (w  smutku);  =eö 
©eträn!  brzydki  napój ;  ^er 
Slnblid  odrażający,  przebrzy- 
dły widok ;  3)  ein  =er  3)Zenfci^ 
nudny,  nieznośny,  obmierzły 
człowiek. 

($'fenjaftig!eit,  sf.  obrzyd- 
liwość /".,  obmierzłość  /.,  nu- 
dność /.  [^aft. 

(5  fetig,  CfUg,  adi.  =  efet-- 
(S'!cln,  1.  vn.  (r^aben)  biefe 
©peife  e!elt  mir  (micfi)  zbrzy- 
dziła  mi  się,  obmierzła  mi  ta 
potrawa;  II.  v.  imp.  i  vr.  eś 
e!elt  mir  (mid^)  przykrzy  mi 
się;  mir  (mid^)  e!eU  oor  etro., 
iĄ  tlU  mid)  oor  albo  an  etio. 
albo  einer  (Sad)e  sprzykrzyło 
mi  się,  zbrzydził-i  mi  się  ta 
sprawa;  fid)  efetn  oor  jmnbm. 
oor  etraaś  brzydzić  się  kim, 
czem,  mieć  wstręt,  obrzydze- 
nie do  kogo,  czego. 

6^*'fclgerudj,  sm.  =g,  pl.  «gc» 

rUdje,  zapach  nieprzyjemny. 

(żlelnamc,  sm.  -no,  pl.  .n, 

nazwisko  uszczypliwe,  hań- 
biące, na  pośmiewisko    dane. 

ISftö't,  sm.  =ś,  zdziwienie 
n.,  rozgło.s  w.,  skandal. 

Gflata'ut,  adi.  wpadający 
w  oczy,  wywołujący  zdziwie- 
nie ;  widoczny. 

mitim,  sf  =  (Sflelticig- 
muö. 

(vfleltifcr,  sm.  =s,  pi.  —, 

oklektyk  m,  (filozof). 


(ifleftift!^,  adi.  eklektycz- 
ny, wybierający  z  każdego  sy- 
stemu, co  zdaniem  jego  jest 
najprawdziwszem. 

(vncfti'ömu^,  =Icftici§mu^, 

sm.  — ,  pl.  =gmcn,  eklektyzm 
m.,  wybieranie  n.  z  różnych 
systematów. 

mV^ixi,  sf.    ekliptyka  /. 

ß!Ii'ijti[d),  adi.  ekliptyczny. 

(^Ho'ge,  sf  pl.  =n,  ekloga 
/".,  wiersz  sielankowy  w.,  pieśń 
/.  pasterska. 

Gffta'f C,  6?/.  pl.  »n,  zachwy- 
cenie n.,  zachwyt  m. 

(?'f=ftatifd),  adi.  w  zachwy- 
ceniu, w  ekstazie. 

(vlodora't,  sn.  -(e)§,  pl.  «=c, 

memoryał  m.,  wypracowanie 
M.;  zadanie  szkolne. 

(vta'fti)(^,  adi.  elastyczny, 
sprężysty, 

(Slofticitä't,  s/.  elastyczność 
/.,  sprężystość  /. 

(v'Iöing,  sm.  »g,  pl.  =.e,  ro- 
dzaj białych  i  czarnych  wino- 
gron. 

(vicfa'ut,  (=  ©leptjant)  sm. 
*en,  pl.  =en,  słoń  m. 

Gicga'ut,  adi.  i  adv.  ele- 
gancki; elegancko  ubrany; 
strojny,  wykwintny  ;  adv.  stroj- 
nie, wykwintnie. 

Gicga'nt,  sm.  »s,  pl.  -§, 

elegant  m.,  modniś  m.,  stroj- 
niś m. 

(vlcgang,  s/.  elegancya  /., 
wykwintność  /.,  strojność  f., 
przv^pych  we.;  bic  —  btr 
©pca^e  wykwintność  języka, 
mowy ;  język  attycki. 

(ylegie',  sf.  pl.  =n,  elegia 

/.,  treii  m. 

(ytC'gif(i^,  adi.  elegiczny; 
smutny;  płaczliwy. 

(Cleltncitä't,  sf.  pl.  =en, 
elektryczność  f.\  pofitioe  unb 
negatioc  —  dodatnia  i  ujem- 
na elektryczność. 

(vlcftiicitätöcrrcgcr,     sm. 

=§,  pl.  — ,  elektromotor  m. 

(Slcftricitö't^Icitciv  sin.  =0, 

pl.  — ,  przewodnik  wj.  elek- 
tryczności. 

(^•Icftricitä't^mcffcr,  sm.  =g, 

pl.  — ,  elektrometr  w.,  elek- 
tromiar  m. 

(^-Icftficitii't^fammlcr,   sm. 

»§,  j)l.  — ,  kondenzator  w?., 
daplikator  m. 


©kftricittt't^trüöcr 


367 


®'lfettDciit=brc^cr 


©IcftncUä't^lrägcr,  sm.  =§, 

pl.  — ,  elektrofor  m. 

{^itttxuitä't^tDa^t,  sf.  2)1. 
«n,  =  ©leftricitätömeffer. 
&tttti[ä^,  adi.  elektryczny 

(5Icftrift'(e}rcn,  va.  (^aben) 

elektryzować. 

@Icftrifi'(e)rmaf(fjiitc,  sf.pl. 

«n,  machina  /.    elektryczna. 

Gk'ftromagncti'ömu^,  sm. 

— ^  elektromagnetyzm  m. 

(s:le'ftromagnc'tif(j^,      adi. 

elektromagnetyczny. 

(glcltrume'tcr,  sm.  »ö,  pi. 

— ,  elektrometr  m. 

(£Ic!tro))I)0'r,  sji.  =§,  2^1-  =e, 

elektrofor  m. 

(Slemc'iU,  sm.  =(e)ś,  pl.  '-t, 
dement  m.,  żywioi  w.;  bie 
üier  =C  cztery  żywioły ;  in  fei= 
nem  =e  fein  być  w  swoim  ży- 
wiole, znać  się  na  czem  do- 
brze; pierwiastek  w.,  d^emifc|c 
-C  pierwiastki  chemiczne ;  pl. 
=C  pierwsze  początki,  elementa 
(jakiej  nauki). 

©Icmcnta'r,  adi.  elementar- 
ny,   żywiołowy;    początkowy. 

pl.  «büc^cr,  książka/,  elemen- 
tarna, elementarz  m. 

G-Iemcnta'rifd),  adi.  elemen- 
tarny, adv.  -nie;  początku- 
jący*m  właściwy. 

'  (Slcmcnta'rf  cnntniffc,  sf.  pi. 

wiadomości,  nauki  elemen- 
tarne, początkowe. 

(£Icmcnt'adcI)rci\   sm.  =§, 

pl.  — ,  nauczyciel  m.  elemen- 
tarny, nauczyciel  klasy  po- 
czątkowej. 

Glcmcnta'rfi^aben,  sm.  =ö, 

pl.  =fci^äben,  klęska/,  elemen- 
tarna, żywiołowa, 

($Icntcnta'rfc^uIMIbung,  sf. 

wykształcenie  n.  elementarne. 

(Slcmcnta'rfdjitlc,  sf.  pi.  -n, 

.szkota/  początkowa,  elemen- 
tarna. 

(Slcmcnta'runterndjt;    sm. 

e(e)ö,  nauka  /.  początkowa, 
nauczanie  n.  początkowe. 

(&'ltXlf  stn.  i  sn.  =§,  pl.  — , 
łoś  m. 

'  Slcn^irf^,  sm.  se§,  pl.  --t, 
=  ®'Ien. 

©IcnjagiJ,  sf.  pi.  =en,  po- 
lowanie n.  na  łosia. 

(Sicnb,  sn.  =(e)§,  1)  bieda 
/,,  nędza   /". ;    gJänjcnbeS   — 


świetne  ubóstwo;  bieda  upo- 
zorowana dobrobytem ;  na  po- 
zór państwo,  a  w  istocie  bie- 
da; kolczyk  w  uchu,  pustki 
w  brzuchu;  na  ciele  tłusto, 
a  w  kieszeni  pusto ;  üor  ^Unger 
unb  —  fterben  umrzeć  z  głodu 
i  nędzy ;  ing  —  geratl^en  popaść 
w  nędzę,  biedę;  im  äu|crften 

—  fein  być  w  najostateczniej- 
szej  nędzy,  być  pozbawionym 
wszelkich  środków  do  życia; 

2)  graues  —  ^Äa^enjammer; 

3)  wygnanie  n.,  miejsce  n.  wy- 
gnania; imnbn  ino  —  fd^idEen 
wysłać  kogo  na  wygnanie ; 
im  —  (eben  żyć  na  wygnaniu. 

(S'lcnb,  adiec.  1)  biedny, 
nędzny;  ein  =eś  ®nbe  nehmen 
nędznie  zginąć,  zmarnieć;  — 
leócn  nędznie  żyć,  wegetować; 
2)  niegodziwy,  nikczemny,  po- 
dły; man  mufg  ein  fel^r  =er 
3)ienfcl^  fein  um  . . .  trzeba  być 
nikczemnikiem,  by  .  .  . ;  bu 
=er!;  ty  nędzniku!;  3)  ubogi, 
schorzały;  —  aUafel^en  iDiednie, 
źle,  schorzało  wyglądać;   fid) 

—  bereifen  muffen  biedę  klepać ; 
imnbn  um  feine  --t  ^iafjrung 
beneiben  zazdrościć  komu  bie- 
dnego kawałka  chleba;  =e 
Reiten  nędzne  czasy;  4)  zły; 
ńx\,  =eś  S3ud^  zła  książka;  -t 
2}Ja6Iseit  złe  jedzenie. 

(S'Ienbig,  adi.  =  elenb. 
(Sleitbtgfcit,    sf.   pi.   =en, 

nędzny  stan,  ubóstwo  n.\  po- 
dłość /. 

(51cnbigItC^,  adv.  nędznie, 
biedno. 

(Slcn(b§)^aut,5/.i)?..pute, 

łosia  skóra  /. 

(vle^^a'nt,  sm.  «en,  pl.  -en, 

I.  słoń  m.;  auä  einer  3Kütfe 
einen  sen  mad^en  z  igły  robić 
widły,  przesadzać,  z  małej 
rzeczy  zrobić  wielką ;  ba§  ift  ein 
realerer  —  niezgrabny  jak  słoń ; 

II.  (dawniej)  wieża  /.  w  grze 
w  szachy ;  III.  zalotnik  m.  (na 
którego  skierowaną  jest  za- 
zdrość, podczas  gdy  kto  inny 
umizga  się  do  kobiety). 

Gk^Iia'ntcuäljnlidj,    adiec. 

1)  do  słonia  podobny;  2)  = 
«artig. 

(C-lc^^a'ntcnartig,  adi.  z  ro- 
dzaju słoni,  należący  do  ro- 
dzaju (gatunku)  słoni. 


©IC^^a'utcnbitf,  adi.  nad- 
zwyczajnie gruby,  słoniowaty. 

(vlcJp^a'ntcnfui^,   sm.  ąz%, 

pl.  =fü^e,  noga  słonia;  biefer 
äJJcnfd^  fiat  einen  —  ten  czło- 
wiek ma  ogromną  nogę. 

Slc^^a'ntcnlaul,    sf.    pl. 

^läufe,  słonia  wesz  (owoc). 

(£te^^a'ntenorben,  sm.  =g, 

order  m.  słonia. 

(Slc^^a'ntenrüffcl,  sm.  =s, 

pl.  —,  trąba  /  słonia. 

(<-Ic)j^a'ntentöeibcfjcn,sw.  «g, 

pl.  — ,  słonica  /. 

(vlc^^a'ntcttsalju,  sm.  <e)§, 

pl.  =3äl^ne,  ząb  m.  słonia,  ząb 
słoniowy. 

(£(e^Jl)a'utin,   sf.  pl.  =nen, 

słonica  /. 

(£'Ieöatiö'n,  sf.  pl.  =en,  eie- 

wacya  /.,  podniesienie  n. 

©leöatio'netöinfcl,  sm.  =§, 

pl.  — ,  kąt  m.  wzniesienia. 

(yle'DC,  sm.  -n,  pl.  =n,  uczeń 
m.,  wychowaniec  ?w.,  elew  m. 

^•tC'Din,  sf.  pl.  =nen,  uczen- 
nica /.,  wychowanica  /. 

®If,  I.  num.  jedenaście ;  — 
^inber  jedenaścioro  dzieci;  — 
9)?änner  jedenastu  mężów;  bie 
(^al^l)  @lf  (liczba)  jedenaście, 
jedenastka;  II.  ®lf  sm.  ^iX\.,pl. 
=en,  =  Slfe. 

ŚlfC,  sm.  =n,  pl.  =n,  i  — 
sf.  pl.  "JX,  sylf  w.,  sylfida  /., 
geniusz  m.  powietrzny,  ru- 
sałka /. 

(Slfcrf,  sn.  =(e)ä,  pl-  =e, 
jedenastokąt  m. 

6'Ifctfig,  adiec.  jedenasto- 
kątny. 

(&'l\tn,  adi.  =  elfenbeine(r)n. 

(5'ifcnartig,  adi.  podobny 
do  rusałki,  sylfidy;  lekki  jak 
rusałka. 

(Slfcnbctn,  sn.    '(e)§   bez 

pl.  kość  słoniowa. 

(£'Ifenbcinarbeit,    sf    pl 

=en,  wyrób  m.  z  kości  błonio- 

wej. 

(£'(fcnbetuarbcitcr,   =ä,  pl. 

— ,  wyrabiający  z  kości  sło- 
niowej roboty. 

©'ifenbcinartig,  adi.  po- 
dobny do  kości  słoniowej. 

(glfcnbcinbrcdj^lci-,  sm.  --g, 

pl.  — ,  tokarz  m.  obrabiający 
kość  słoniową. 

(Slfenbciiibtc^cr,  sm.  -g,  pl 

— ^  =r  =brecf)gler. 


^1fen6cinc(r)n 


368 


S'Ifebccrc 


©'Ifcn]bcinc(r)n,  adi.  z  kości 

słoniowej 

(£'Ifcnbein|art,  a^?«.  twardy 

jak  kość  słoniowa. 

©'Ifenöcininbuftne,  sf.  prze- 
mysł m.  wyrobów  z  kości 
słoniowej. 

(£'Ifcui)Cinf djin^crci,  sf.  pi. 

sen,  karbowanie  n.,  wyrabianie 
dłótkiem  z  kości  słoniowej ; 
wyrób  m  snycerski  z  kości 
słoniowej. 

©'Ifenócinfditoars,  sn.  kość 

słoniowa  upalona  i  na  proch 
utarta. 

@'IfcnOcinf|)öue,    sm.    pi. 

oskrobiny  sf.  pi.  z  kości  sło- 
niowej. 

®'IfcukinU)arcn,  sf.  pi.  = 

^arbeiten. 
^♦'I[enl)aft,    adi.  =  =artig. 
©ijenfijnig,  sm.  =§,  pi.  =e, 

król  sylfów;  król  olch  ;^  król 
duchów. 

^♦'IfcnfiJnigiu,  sf  pi.  -mn, 

królowa  duchów. 

(Slfcumördjcn,    sn.  =ä,  pi 

— ,  bajka  f,  opowiadanie  n. 
o  sylfacb,  o  duchach. 

^Ifenrctrf),  5^.  <c)§,  pi.  »e, 

królestwo  n.  duchów. 

(g'Ifciircigeu,  sm.  '^,pi.  —, 

taniec  m,.  rusałek,  taniec 
geniuszów  powietrznych. 

(Slfenniig,  sm.  ={eß,pl.  =e, 

koło  czarodziejskie. 

(Slfcutnns,  sm.  =e§,  pi. 
«»tätige,  =  =reigen. 

(glfCr,  sm.  «=§,  pi.  — ,  je- 
denastka ;  —  SBcin  wino 
z  roku  1811;  ©olba't  be§  — 
S^legimentś  żołnierz  jedena- 
stegro    pułku. 

^'IfcrlCt,  adi.  i  adv.  ind. 
jedenastoraki,  -a. 

©'Iffflrfj,  adi.  i  adv.  jede- 
nastokrotny,  jedonaścioraki, 
-a;  jedenaście  razy  wzięty; 
pojedenasty ;  adv.  w  jede- 
naścioro. 

glfin,  sf.  pi.  =ncn,  =  @lfc. 

S'Ifjä^ng,  adi.  jedenasto- 
letni, -a.  [razy. 

©'Ifntal,     adv.    jedenaście 

©'IfntOnOtUdl,  adi.  jedena- 
stomiesięczny,  -a. 

(S'IfftIbig,  adi.  jedenasto- 
zgłoskowy,  -a. 

@'Iftngig,  adi.  jedenasto- 
dniowy,  -a. 


©'Iftc,  ber,  bie,  ba§  — ,  num. 
jedenasty,  -a,  -e. 

G'Ifte^OlÖ,  adi.  i  adv.  ind. 
półjerlenastej. 

m\it\f  syi.  =g,  pi.  —,  je- 
denasta część. 

©Iftcin/  va.  (^aben)  (po)- 
dzielić  na  jedenaście  części. 

(5'Iften^,  adv.  num.  po  je- 
denaste. 

©libic'rc«,  va.  (j^aben)  eli- 
dować,  opuścić  samogłoskę 
(w  czytaniu,  piśmie  lub  mowie). 

ßliminatt'on,  sf.  pi.  =en, 
=  ©timinie'rung. 
(Sltminic'rcn,    va.   (i^aben) 

wyłączyć,    usunąć,    wyrzucić. 

©itmiute'rung,'  sf.  pi.  =en, 
-~  einer  "^(x^^i  wyłączenie  n., 
usunięcie  n.,  wyrzucenie  n. 
liczby;  ©liminieruncioDerfal^^ 
ren,  ©Itminationöoerfal^ren,  sn. 
rozwiązanie  zrównań  zapo- 
mocą  usuwania  pewnych 
ilości. 

@Itfi'On,  sf.pl.  «en,  elizya/. 
wyrzucenie  n. 

(5Ii'tC,  sf.  pi.  =n,  wybór  m. 

iBx'ittn^^,  (wym.  elitkor) 
sn.  — ,  pi.  — ,  korpus  m. 
wybrany,   dobrany,  wyborny. 

©liji'r,  sn.  *(e)§,  23^."=e, 
eliksy  r  w.,  środek  m.  cudowny ; 
odwar  w  ,  krople  sf.  pi. 

6If,  syn.  -(e)ś,  pi.  =e,  =  ©len. 

(g'Übogeu,  sm.  =g,  p>l.  —, 

łokieć  in.  (u  ręki);  ftd^  dvJi 
ben  —  ftii^en  podeprzeć  się 
na  łokciu,  głowę  oprzeć  na 
łokciu. 

^♦'Ubogcnkin,  sn.  =(e)§,  pi. 

«e,  kość  /.   łokciowa. 

G-'IIbogcngcIcnf,    sn.  =(c)§, 

pi.  »e,  staw  m.  w  łokciu,  staw 
łokf^iowy. 

SllbogcnUJi^^Cn,  sn.  =g,  zgi- 
nanie i  prostowanie  n.  ręki 
w  łokciu. 

^'Kc,  sf.  pi.  =n,  łokieć  m. 
(miara);  mit  ber  —  meffen 
łokciem  mierzyć;  jmnbn  mit 
gleidfier  —  meffen  sądzić  kogo 
wedle  siebie  samego;  jmnbn 
mit  ber  —  meffen  zbić  kogo; 
nad^  ber  —  tierfaufen  na  łokcie 
sprzedawać;  »on  brci,  »ier  *n 
trzyłok(  iowy,  czierołokciowy. 

(SUcnbaum,   sm.  »eä,  pi. 

'bäume,  olsza/,  (olcha)  pospo- 
lita. 


^'ttcnbogcn,  sm.  «»§,  pi.  —, 
=  ©'Ubogen. 

(5'üenbrcit,  adi.  l)  Jokieć 
szerokości  mający;  2)  strasz- 
nie szeroki. 

(S'öenbrCitC,  sf.  szerokość 
f.  łokcia,  łokciowa. 

@'ttcngrłff,  sm.  »eä,  pi.  »e, 

chwyt  m.  łokciowy,  paluszko- 
wy. 

(5'Kcngrof?,  adi.  l)  łokieć 
wielkości  mający ;  2)  strasznie 
wielki. 

(5'Itcnl)teb,  sm.  »eS,  pi.  =e, 

cięcie  n.  łokciowe,  paluszko- 
we. 

(g'ÜCnlogC,  sf.  pi.  «n,  po- 
łożenie n.  łokciowe,  palasz- 
kowe. 

(g'Hcnlang,  adi.  l)  łokieć 
długości  mający;  2)  strasznie 
długi,  sążnisty;  ein  =er  33rief 
sążnisty^  list;  mit  einer  =en 
Sfiafe  abgtel^en  z  kwitkiem 
odejść,  nic  nie  wskórać. 

fe'Ücnlftngc, «/.  długość  /. 

łokcia,  łokciowa. 

(C'llcmnaf?,  sn.  =eg,  pi.  »e, 

miara  /.  łokciowa. 

(v'UcnttJarcn,  sf.  pi.  towa- 
ry m.  pi.  łokciowe,  na  łokcie 
się  sprzedające. 

te'KcntDarcn^anbliing,  sf.  pi. 

-en,  handel  m.  towarów 'łok- 
ciowych. 

e-'ßCUlöCife,  adv.  na  łokcie, 
łokciami. 

©'öer,  sf.  pi.  — ,  =  ©rle. 
(f'Uctling,  sm.  =§,  pi.  -c, 
=  ei(0=rt^e. 

(vui'ł)fC,  sf  pi.  "W,  elipsa  /. 

^•Ui^fenartig,  adi.  =  tUiv 
tifcf). 
(£üi'))fcuform,  sf  pi.  =en, 

kształt  m.  elipsy,  kształt  elip- 
tyczny. 

CvlU'^fcnförmig,   adi.  ma- 

i  jacy  kształt  elipsy,  eliptyczny. 

i     eUi'^fcngcftaU,  sf.  pi.  -en, 
=  euipienform. 
!      GUi^foi'b,  sn.  =(0^.  P^'  -^ 
i  elipsoida  f. 
I      (vtti'^tifrf),  adi.  eliptyczny. 

'     (^-lillri^e,   sf  pi.  -en,  i) 

Olszanka  /.  (drzewo) ;  2)  sar- 
dela /.  (ryba). 

mU,sfpl.^n,l.  =  (iTU; 
II.  koza  /.  (ryba). 

glfcbccrc,  sf.  pi  -n,  śliwa 
czeremcha  f. 


elfter 


369 


©nMjfa'ng 


gifter,  sf.  pl  *n,  sroka  /. 
@'Iftcr(n)ncft,  5«.  »e§,  pl 

=cr,  g:niazdo  n.  sroki. 

^'ItCrliC^,  adi.  rodzicielski 
adi.'j  =e  SicBc  miłość/,  ro- 
dzicielska, rodziców. 

(g'Itcrmiittcr,  sf.pl  «müttcr, 

prababka  /. 

(^'litxn,  sm.  pl  rodzice 
m.  pl 

(S'Itcrnfrcubc,  sf.  pl  »n,  ra- 
dość f.  rodzicielska. 

©'Itcnt^aug,   SM.   «=e§,  pl 

=l^äufer,  dom  m.  rodzicielski, 
dom  rodziców. 

(^'UtVnlitU,  sf.  miłość  /. 
rodzicielska,  —   rodziców. 

©ItCrnlOÖ,  adi.  bez  rodzi- 
ców, osierocony. 

©Iternmori),  sm.  -e§,  pl 

=f,  rodzicobójstwo  n. 

S'IternmMcr,  sm.  ^'^,  pl. 

— ,  zabójca  m.  rodziców. 

eitcrnmörbertn,  sf.pl  --en, 

rodzicobójczyni  f. 

@'ItCrf(i^aft,  sf.  stan  m.  ro- 
dzicielski; er  f)at  eure  — 
geleugnet  nie  przyznał  się 
do  was,  jako  do  swych  ro- 
dziców, przeczył  iż  jesteście 
jego  rodzicami,  wyparł  się  was 
jako  rodziców. 

g'Iterüatcr,  sm.  «=§,  pi  =00= 

ter  pradziad  m. 

gmail,  sm.  i  sn.  *g,  pl 
e§,  emalia/.,  szmelcowana  ro- 
bota /. 

©mailarkit,  sf.  pl  =en, 

robota  /.,  wyrób  m.  z  emalii. 

(Smoilgcmälbc,  sw.  »§,  pl 

— ,  obraz  m.  emaliowany,  na 
emalii. 

gmatlte,  sf.  pl,   »n,  = 
®mail. 
@mai'fit(c)rcit,  va.  (^a6en) 

emaliować. 

(Stttat'Imalcrct,  sf.  pl  *en, 

malowidło  w.,  malarstwo  n, 
na  emalii. 

Smai'Iüjaren,   sf.  pl  —, 

wyroby  m.  pl  z  emalii. 

©manatto'n,   sf.  pi   «en, 

emaoacya  /.,  wypływ  m. 

@mauatio'n^fi|ftcm,  sn.  Ǥ, 

2??-  =C/  system  m.  emanacyjny. 

©manci^jati'ön,  sf  pi  .-en, 

emancypacya  /. ;  wyswobo- 
dzenie n. ;  uwolnienie  w.,  usa- 
mowolnienie  w.  z  niewoli, 
z    poddaństwa;    —    au§   ber 


väterlichen  ©eroalt  uwolnienie 
z  pod  władzy  ojcowskiej,  usa- 
mowolnienie  małoletniego. 

(£manct^ati'on§kftrctiun  = 

gCU,  sf.  pl  dążności  /.  pl 
emancypacyjne. 

(£tttonci)jie'rcn,  va.  {\)o.Ux() 

emaucypować,  wyzwolić,  usa- 
mowoluić;  ba§  emanctpierte 
2Bet6  kobieta  /.  emancypo- 
wana,  emancypantka  /. 

Snianci^jic'rung,  sf.  pl 
«en,  =  (śmanctpation. 

(Smauic'rcit,  vn.  (fein)  wy- 
pływać. 

G^mfiaßa'gC,  sf.pl  n.  (wym. 
ambalaż)  ambalaża  /".,  owinię- 
cie n. ;  opakowanie  w.,  płó- 
tno w.,  materya  /.  użyta  do 
pakowania;  pakunek  m. 

Cimfiattie'rcn,  va.  (^ab^n) 

ambalować,  zapakować. 

@m^a'rgo,  sn.  =g,  pl  =§, 

embargo  n.,  areszt  na  okręty 
nieprzyjacielskie  lub  towary 
okrętowe,  zatrzymanie  okrętów 
nieprzyjacielskich ;  mit  —  Öe* 
legen  embargo  położyć  na  co, 
embargo  zarządzić;  ba§  — 
auf  l^e&en  znieść,  zdiąć  embargo. 

(£tttöa'rgDü)ä(^ter,  sm.  »g, 

pl  — ,  statek  7w,,  okręt  wz.  wo- 
jenny, podtrzymujący  embar- 
go, stojący  na  straży  podczas 
embarga. 

©mJarqUCtttC'nt,  (wym.  am- 
barkman)  sn.  =ś,  pl  "§,  1) 
wejście  n.  na  okręt,  wsadze- 
nie w.,  ładowanie  w  na  okręt; 
2)  koszta  m.  pl.  ładowania  na 
okręt. 

(SmMe'm,  sn.  «(e)§,  pi  =e, 

emblemat  m.,  symlDol  m. 

©möknta'tifdj,  adi.  embie- 
matyczny,   symboliczny. 

@'mtir!)0,  s?n.  =g,  pl  @m* 
br^o'nen,  embryo  n.,  zarodek 
m.,  płód  m.  niedojrzały,  płód 
w  żywocie;  alä  —  w  stanie 
płodu  niedojrzałego,  embryo- 
nalny. 

(^mhü}o'ntnltt)xt,  sf.  em- 

bryologia  /.  [nalny. 

©mÖriJO'nifd)  adi.  embryo- 

(Sntenbatio'n,  sf.  pl  »en, 

poprawka/,  (w  dziele  jakiem). 

Smcnbie'ren,    va.    (^aben) 

poprawiać. 

^mcrttic'rcn,   va.  (^aben) 

pensyonować    kogo,   dać   mu 


Onlcnber,  2)eutfd^'^oInif(!^e8  SBiJrterfcuc^. 


emeryturę,  osadzić  go  na  eme- 
ryturze ;  emeritiert  wysłużony, 
pensyonowany. 

gttlCritU'r,  sf.  pl  =en,  eme- 
rytura /.,  wysłużonego  urzę- 
dnika pensya/. 

©migra'nt,  sm.  -tn,pl  =en, 

emigrant  m.,  wychodźca  m. 

(Smtgra'ntcnt^utn,  sn.  =0, 

emigracya/,  wychodźtwo  n. 

gmigratto'n,  5/  pl  «en, 

emigracya  /.,  wychodźtwo  n., 
wyjście  n.  z  ojczyzny. 

femigrte'ren,     vn.  ^  (fein) 

emigrować,  opuszczać  kraj, 
wynosić  się  z  ojczyzny. 

G'ttlittC'nt,  adi.  wzniosły  nie- 
zwykły, wybitny,  dostojny; 
mit  =ter  ©timmenmel^ri^eit  ge« 
roä^it  wybrany  znaczną  więk- 
szością  głosów. 

(SmtitCns,  sf.  pl  sen,  emi- 

nencya/.  (tytuł  kardynałów); 
(Sure  (dn?.)  —  Wasza  Emi- 
nencya. 

®'mir,  sm.  =g,  i  =n,  pl  ^e 

i  =n,  emir  m.  (arabski  dy- 
gnitarz m.). 

(Smiffä'r,   sm.   =§,  pl  =e, 

emisaryusz  m.,  wysłaniec  m., 
tajny  wysłaniec,  tajny  ajent. 
(Sttltffi'fltl,  sf.pl  =en,  emi- 
sya  /. ;  —  von  Sanfnoten, 
2lctien,  ^fanbbriefen  puszcze- 
nie w  obieg  banknotów,  akcyi, 
obligacyi. 

gmtffi'ongcüurg,  sm.  «fe§, 

pl.  =|e,  kurs  m.  emisyjny,  cena 
/.  papieru  jakiego,  w  chwili 
puszczenia  go  w  obieg. 

©mittie'ren,     va.    (^aben) 

emitować,  puścić  w  obieg, 

(SmoIumC'ntC,  sn.  pi  ko- 
rzyści /.  pl,  emolumenta  m. 
pl,  boczne  dochody. 

fein^fa'^eii,    va.    =    em* 
pfa'ngen. 
Sm^fa'ng,     sm.   -(e)§  pl 

»pfänge  1)  odebranie  w.,  odbiór 
m. ;  przyjęcie  w,,  otrzymanie  w.; 
in  —  nehmen  odebrać,  przy- 
jąć; @elb  in  —  nelitttcn  ode- 
brać pieniądze  ;  bcn  —  Obiger 
©umme  befd^einige  id^  ode- 
branie (odbiór)  powyższej  sumy 
poświadczam ;  beim  —  w  chwili 
odebrania,  przy  odbiorze ;  g  leic§ 
nac^  bem  =»e  beä  S3riefe8  na- 
tychmiast po  odebraniu,  po 
otrzymaniu  listu;  2)przyjęciew. 

24 


(Sm^fa'ngen 


370 


(vm^fc'^lunggfd^rciben 


(przybywającego);  man  trifft 
änftalten  {u  feinem  =e  robią 
(czynią)  przygotowania  na  jego 
przyjęcie;  guter  —  dobre, 
uprzejme  przyjęcie;  !ül^Ier  — 
chłodne  przyjęcie. ;  morgen 
finbet  —  i^ei  ^'ofe  ftatt  jutro 
będzie  przyjęcie  u  dworu. 

'^nHjfa'ngen,  i.  m.  (i^a&en) 
empfängft,  empfieng,  J)abe  — , 
1)  otrzymać,  odebrać,  dostać ; 
einen  Srief,  ©elb,  SBore  — 
otrzymać  list,  pieniądze,  to- 
wary; id^  beftätige,obige©umme 
richtig  —  gu  l^aßen  poświad- 
czam, żem  sumę  powyższą  rze- 
telnie (należycie)  odebrał;  @ins 
brüdte  non  au^en  —  odbie- 
rać wrażenia  z  zewnątrz ;  — 
©ie  bie  SSerfid^erung  meiner 
norjüglid^en  ^od^ad^tung  racz 
pan  przyjąć  zapewnienie  głę- 
bokiego szacunku;  etn).  mit 
2)anf  —  przyjąć  co  z  podzię- 
kowaniem; non  jninbm  ^e» 
feilte  —  odbierać  od  kogo  roz- 
kazy, otrzymać  rozkazy;  er 
wirb  ben  :Üol^tt  bafür  —  wy- 
nagrodzą go  za  to ;  otrzyma  za 
to  nagrodę;  2)  przyjąć  kogo; 
bie  gnäbige  g^rau  empfängt 
l^eute  nid^t  pani  dobrodziejka 
dziś  nie  przyjmuje;  jemanben 
gut  —  przyjąć  kogo  dobrze, 
uprzejmie ;  jmnbn  f  ü§l  —  przy- 
jąć kogo  zimno;  II.  vn.  (^a= 
ben)  począć,  zajść  w  ciążę; 
ein  Äinb  —  =  fd^roanger  mer« 
ben  zajść  w  ciążę. 

©mifä'ngcr,'  sm.  =§,  pi.  —, 

odbiorca  tm.,  otrzymujący  co. 

©m^fä'ngcnn,  sf.  pi.  =nen, 

odbiorczym  f.  otrzymująca  co. 
©m^fä'ngtid),  adi.  zdolny 
do  przyjęcia  czego,  przy- 
stępny dla  czegoś ;  für  g^reunb* 
fd^aft  —  zdolny  odczuć  przy- 
jaźń, przystępny  dla  uczuć 
przyjacielskich ;  feine  ©eelc 
ift  für  foldze  Śinbrucfe  nic^t 

—  dusza  jego  nie  zdolna  jest 
do  przyjęcia  takich  wrażeń; 
er  ift  nur  für  finnlic^e  Suft 

—  on  zdolny  jest  tylko  czuć 
rozkosze  zmysłowe ;  für  Siebe 

—  zdolny  odczuwać  miłość ; 
er  ift  für  ^roft  nid^t  —  po- 
ciecha nie  ma  przystępu  do 
niego,  nie  daje  się  pocieszyć; 
für  ilranf^eiten   —  wrażliwy 


na  choroby,  łatwo  zapada- 
jący. 

'  em^fä'ngUc^feit,  sf.  zdol- 
ność /.  do  przyjęcia,  wraż- 
liwość /. ;  —  für  Äranll^eiten 
dyspozycyay.  do  chorób. 

^m^fa'ngna^ttic,  sf.  pi.  »n, 

odbiór  m  ,  wzięcie  w.;  bet  — 
przy  odbiorze. 

©m^fä'ngniö,  sf.  /;Z.  «niffe 

poczęcie n. u  (kobiet), zajście«, 
w  ciążę:  bie  unbefledfte  —  ber 
Jungfrau  SJJaria  niepokalane 
poczęcie  Najświętszej  Panny ; 
baś  3=eft  ber  unbefletften  — 
święto  niepokalanego  poczę- 
cia  Najświętszej  Panny. 

(S-m^fa'ngSaiijcigc,  sf.  pi. 

==n,  poświadczenie  n.  odbioru. 

(Sm^fa'ngöbcf  djcinigung,  sf. 

pi.  =en,  recepis  m.,  kwit  m. 
odbiorczy. 

6-m^)fa'ng§I)cftötigung,    sf. 

pi.  =en,  =  ®mpfangsanjeige. 

(^mp^a'n^^M),  sm.  pi.  »bü= 

d^er  księga  /.  odbiorcza. 

©m^fVngöjourual,    (wym. 

żurnal)  sn.  =ś,  pi.  =e,  dzien- 
nik m.  odbiorczy. 

@m^fa'ug§^oft,  sf.  pi.  -en, 
i  =en,  sm.  =§,  pi.  — ,  pozycya 
f.  wpływu. 

©m^fa'ng^fdjciu,  sm.  'Z^,pl. 

*e,  =  (Smpfangśbefd^einigung. 

(£nHjfa'ng§ftation,   sf.   pi. 

=en,  miejsce  n.  odbioru,  prze- 
znaczenia. 

ßm^fa'nggtag,    sm.  KO^/ 

pi.  »e,  dzień  m.  odbioru; 
dzień  przyjęcia;  dzień  posłu- 
chań, audyencyi. 

(Cm^fa'ugSurfunbe,   sf  pi 

=n,  dowód  m.  odbioru,  dowód 
wpływu, 

(£nt)jf  a'ng^berf  d^rcibung,  sf. 
2)1.  =en,  —  ber  ©ebüren  wzię- 
cie n.  należytości  na  przepis. 

Sm^fa'nggjimmcr,  sti.  -0, 

pi.  — ,  pokój  m.  do  przyjęć, 
salon  m. 

©m^fC^ICn,  va.  i  fid^  —  vr. 
empfie^lft,  empfiel^It,  empfaf)!, 
fiabe  empfol^len,  impet-.  em= 
pfief)!,  1)  polecić,  zalecić  ko- 
mu co;  er  \)at  \l)n  meiner 
jjürforge  empfol^len  polecił  go 
mojej  opiece;  feine  JHed^t« 
fd^affenl^eit  empfiel^It  il^n  überall 
jego  uczciwość  wszędzie  go  za- 
leca; 2)  ftd^  etraal  empfol^len 


fein  laffen  zająć  się  czem, 
mieć   o    co    staranie;     3)  ftd^ 

—  polecać  się;  zalecać  się; 
ic^  empfehle  mi^  S^«nt  gütigen 
2lnbenf  en  polecam  się  łaskawej 
pamięci  pańskiej ;  er  empfiehlt 
ftc^  burc$  feine  3leinlic^!eit  za- 
leca się  czystością;  er  em= 
pfie^It  fid^  felbft  sam  się  za- 
leca; 4)  (po}żegnać  się  z  kim 
(odchodząc) ;  (id^)  empfel^fe 
mid^  (3»l^nen)!  upadam  do  nóg, 
kłaniam  uniżenie,  żegnam 
(pana)  I  5)  kłaniać  się  komu, 
pozdrawiać  kogo  ;  fic^  jmnbm 

—  laffen  kazać  się  komu  kła- 
niać, uszanowanie  mu  za- 
syłać; empfe&Ien  ©te  miĄ 
il^rem  Sruber  kłaniaj  się  pan 
odemnie  bratu. 

6-nt^fC'^ICnb,  part.  i  adi. 
zalecający  pociągający  adi., 
ujmujący,  zaufanie  wzbudza- 
jący; przyjemny  adi.,  miły; 
er  f)at  etiras  =beg  in  feinem 
^U^eren  ma  coś  ujmującego 
w  swojej  postawie. 

Sni>)fe'l()lcn§tDert,  »roürbig, 

adi.  godzien  polecenia,  zasłu- 
gujący  na   zalecenie. 

(Śmp^fl^Ut,  sm.-%,pl.  —, 
zalecający  rekomendujący. 

Sm^jfe'^Iung,  sf.pl.  -en,  i) 

zalecenie  n.,  polecenie  n.,  po- 
ruczenie  n.  czego;  rekomen- 
dacya  /. ;  id^  naf)m  tl^n  über 
beine  —  auf  przyjąłem  go  na 
twoje    zalecenie;  jmitbm    eine 

—  an  jmnbn  geben  dać  ko- 
mu rekomendacyę  do  kogo, 
zalecić  mu  go ;  2)  zaleta  /. ; 
für  ben  ^""g^ins  tft  93efc^ei= 
benf)€it  bie  größte  —  dla  mło- 
dzieńca skromność  jest  naj- 
większą zaletą;  jur  —  ge» 
reirf)en  służyć  za  zaletę;  3) 
ukłon  w.,  uszanowanie  n., 
uniżoność  /. ;  jmnbm  eine  — 
t)on  jmnbm  überbringen  ukłon 
komu  złożyć  od  kogo;   meine 

—  an  S^rcn  |)errn  Sruber 
moje  uszanowanie  bratu  pań- 
skiemu, proszę  bratu  oświad- 
czyć moje  uszanowanie. 

C^m^f  e'I;Iung?bricf ,  5w.  .(e)§, 

pi.  -c,  list  m.  zalecający,  re- 
komendujący. 

(£'m)jfe'^'lung§f(^reibcit,  sn. 

"i,  pi.  —  f  pismo  n.  zalecające, 
list  7n.  rekomendujący. 


I 


(5nt^flc'^Iutt9§tt)ert 


371 


®tti^o'r=fcnngcn 


i)i(|,  adi.  =  empfel^tcnSTOert. 
Sm^Jfi'nbbar,  adi.  dający 
się  czuć,  przystępny  dla  uczu- 
cia ;  zdolny  czuć,  mający  czu- 
cie. 

(Cm^fi'ttb^arfeU,  sf^.  pi  *en, 

własność  /.,  możność  /.  czu- 
cia. 

(Sm^nnbdci',  sf,  pi.  -en, 

przesadzona  czułość  /.,  prze- 
czulenie n.,  pieszczotliwa 
tkliwość  /. 

G^ttH)ft'llb(C)kr,  sm.  '^,  pi. 
— ,  człowiek  m.  pieszczotli- 
wie, przesadnie  czuły. 

Gm^jfi'nbdn,    vn.    (^abcn) 

przesadzać  w  czułości,  być 
pieszczotliwie  tkliwym,  pie- 
ścić się  z  tkliwością. 

©m^frltbeil,  I.  va!\  vn.  (^a» 
ben)  empfinöeft,  empfanb,  l^abe 
empfunöen,  czuć,  uczuć,  po- 
czuć co ;  etroaS  fd^merjlici^  — 
odczuć  co  boleśnie ;  ^reubc  — 
doznawać  radości;  id^  l^abc 
ba§  @ticf)elnbe  feiner  SRebe 
fel^r  empfunben  mocno  uczu- 
łem ostrze  jego  mowy ;  fie 
rccifi  e§  nid^t,  roaś  iĄ  für  fie 
empftnbe  ona  nie  wie,  co  ja 
dla  niej  czuję;  er  fott  eś  fd^on 
— ,  roaä  baä'^ei^t,  mic^  t)er= 
aĄtcn!  poczuje  on  to  kiedyś, 
co  to  jest  mną  pogardzać; 
td^  roili  eg  il^n  fc^''on  —  taffen ! 
poczuje  on  to!  dam  ja  mu  za 
to!  er  ^Qi  eś  fel^r  ü6el  em= 
pf  unben  wziął  to  za  złe,  mocno 
go  to  ubodło;  unfähig  ju  em- 
pftnben  znieczulony;  II,  fid^ 
—  vr.  być  siebie  pewnym, 
mieć  przeświadczenie  o  swej 
wartości ;  ftd^  glüdfltd§  —  czuć 
się  szczęśliwym. 

'(£m^ft'nblt^,  adi.l)  czuły, 
czucie  mający,  czuciem  obda- 
rzony, czujący,  wrażliwy;  er 
ift  gegen  bic  ^älte  fel)r  — 
bardzo  jest  czuły  na  zimno, 
nie  może  znieść  zimna;  baś 
2(uge  i[t  fe^r  —  oko  jest 
bardzo  czułe;  bieSJJagnetnabel 
iftnic^t  ntel^r  —  igła  magne- 
towa  już  jest  znieczulona, 
nie  porusza  się;  2)  drażliwy, 
obraźliwy,  łatwo  się  uraża- 
jący, lada  co  za  złe  biorący; 
gniewliwy,  do  gniewu  skłon- 
ny,   o   lada  co    się  gniewają- 


cy; bariiber  roar  er  —  o  to 
się  rozgniewał;  3)  dokuczliwy, 
przenikliwy;  ^e  kälte  przeni- 
kliwe zimno  n.;  =er  Sd^merj  do- 
tkliwy  ból  w.;  ein  *cr  Śor* 
rourf  zarzut  m.  bardzo  do- 
tkliwy, dojmujący;  jmnbn  — 
beleibigen  obrazić  kogo  do- 
tkliwie; =  er  9^ac^t^eil  szkoda/, 
dotkliwa,   znaczna. 

^m^jft'ubltdjlett,  5/  pZ.  =en, 

1)  czułość  /.,  wrażliwość;  2) 
drażliwość  /".,  obraźliwość  /., 
gniewliwość  f. ;  feinc  —  ift 
!ran!r;aft  geraorben  drażliwość 
jego  stała  się  chorobliwą. 

(Sm^jfi'nbltng,  sm.  =§,  pi.  --e, 
=  ®tnpfinb(e)ler. 

@m)jfi'ubfam,  adi.  zbyt,  do 
przesady  czuły,  tkliwy,  sen- 
tymentalny; ben  '=en  fpielen 
udawać  czułego. 

(£m))fi'nbfam!eit,  «/.zbyt- 
nia czułość  /.,  tkliwość  /. ; 
czułostkowość  /. 

gm^fi'nbung,  sf.  pi.  =en, 

czucie  w.,  uczucie  n. ;  bie  — 
beö  ©d^merjeg  uczucie  bólu; 
bie  —  ber  i^iebe  uczucie  mi- 
łości; biefer  2lnblid^  erfüKt 
mein  §er^  mit  angenehmen  =en 
ten  widok  wzbudza  w  mem 
sercu  przyjemne  uczucia;  mit 
bem  Śeben  l^öct  aud^  bie  — 
auf  z  życiem  i  czucie  ustaje; 
bie  —  üerlieren  stracić  czu- 
cie, znieczuleć. 

®m^ft'nbuu9§ct9enl)cit,  sf. 

pi.  =en,  indyozynkrazya  /., 
przyrodzona  odraza  /. 

Sm^fi'nbungöfö^tg,      adi. 

zdolny  czuć,  odczuć,  wrażli- 
wy. 

emMfnbunggfa^igtcit,   sf. 

pi.  «en,  zdolność/.,  możność 
/.  czucia,  wrażliwość  /. 

em^jft'nbunggfraft;  sf.  pi. 

=!räfte,  władza/.,  moc/,  czu- 
cia. 

©m^jfi'nbuugglaut,  sm.  «e§, 

=Iaute,  wykrzyknik  m. 

©nt^fi'ubUUgÖlOÖ,  adi.  bez- 
czuły,  nieczuły,  nie  mający 
czucia ;  —  mad)en  pozbawić 
czucia. 

©m^ft'nbunggloftQfcit,    sf 

pi.  =en,  bezczułość  /.,  nłe- 
czułość  /.,  brak  m.  czucia  ; 
otrętwienie  n.,  otrętwiałość /. 


©m^fi'nbuuggfil^,  sm.   -e§, 

pi.  =e,  siedlisko  n.  czucia, 
sensoryum  n. 

(Sm^fi'iibmtggbcrmiigcn,  sn. 
=§,  =  iSmpfiiiöunggfraft. 

©m^fi'nbung^öott,  adi.  pe- 
łen czucia. 

©m^fi'nbuugöiöort,  sn.  --e§, 
'Wörter,  =  ©mpfinbungälaut. 

(gmł)W,'fCf  */•  emfaza  /., 
dosadność  /.,  moc  /.  w  mó- 
wieniu. 

@nt^^a'ltf(!^,  adi.  emfatycz- 
ny,  mocny,    dosadny. 

^mł)^l)tcu'ft§,  5/.  pi  =fen, 
emźiteusis  /.,  dzierżawa  /. 
wieczysta. 

C?m^^t)tcu't,  sm.  «en,jpZ.  =en, 
emfiteutca  m.,  dzierżawca  m. 
wieczysty. 

@ni^^t)teu'tifd),  adi.  emfi- 
teutyezny;  =er  Vertrag  kon- 
trakt m.  emfiteutyczny, 
kontrakt  dzierżawy  wieczy- 
stej. 

(Sm^iri'C,  sf  doświad- 
czenie n. 

®m))i'rit,  sf  =  ©mpirie. 

©tnjji'rifcr,  sm.  =g,  pi.  —, 

empiryk  m.,  sztukę  swoją 
z  doświadczenia  tylko,  anie 
z  teoryi  znający. 

©mii'rif d)/  adi.  empirycz- 
ny,  na  doświadczeniu  opar- 
ty; «c  ^eillunbe  sztuka  /. 
leczenia  opierająca  się  na  sa- 
mem doświadczeniu. 

(Sttt^O't,  adv.  ku  górze,  do 
góry,  w  górę;  wysoko  na 
wierzch. 

(Sm^o'r,  sm.  Ǥ,  pi  =e, 
i  (Bmpo'xt,  sf.  pi  -n,  =  ®m* 
porftrcftc. 

(£m^o'r=ar6citcu,  ftd^  —  vr. 

(I^aben)  wznieść  się,  dostać 
się  na  wysoki  lub  wyższy 
stopień,  przyjść  do  znaczenia; 
wybrnąć;  wznieść  się  właa- 
nemi  siły. 

(£m^o'r=bäumcn,  ftd^  —  vr. 

(I^aben)  wspinać  się,  wspiąć 
się  do  góry. 

'(Bmpfs'xMxäat,  vn.  (^a6en) 

spojrzeć,  spozierać  do  góry. 

(Cin^o'r«onngctt,  m.  bringft 
empor,  brachte  empor,  ^  l^aöe 
emporgebrad^t,  wznieść  do 
góry,  podnieść,  dźwignąć;  bie 
fünfte  —  dźwignąć  sztuki 
(z  upadku) ;  jmnbn  —  wznieść 

24* 


^mpd'v=Mn%tn 


372 


(§:mpo't'\tt\(itn 


kogo,  postawić  kogo  na  nogi, 
przyprowadzić  do  majątku, 
do  znaczenia. 

©m^o'r^bröngen,  va.  (fia^ 

Ben)  pchać,  pchnąć,  cisnąć  do 
góry. 

^mpo'x-bxin^tn,  vn.  bringft 
cmpor,  brang  empor,  Bin  cm« 
porgcbrungen,  cisnąć  się  ku 
górze,  w  górę;  wydoby(wa)ć 
się ;  ©eufjec  brangen  au^  łie* 
fer  33ruft  empor  westchnienia 
wydobywały  się  z  głębi 
piersi ;  eine  DueHc  bringt  au§ 
bem  3=elfen  empor  źródło  wy- 
tryska ze  skały. 

^mpö'nn,  va.  i  ftd^  —  vr, 
(^a&en)  l)  jemanben  —  do 
buntu  podżegać,  zbuntować, 
podburzyć,  do  powstania  na- 
kłaniać, do  powstania  skło- 
nić; 2)  oburzać  kogo,  obu- 
rzenie w  kim  wzbudzić;  e§ 
empört  mid^,  roenn  id^  fe^e  .  . 
zgroza  mnie  bierze  na  widok 
.  .  .;hk  SSernunft  empört  fic^ 
batciber  rozum  oburza  się  na 
to ;  3)  fid^  —  zbuntować  się, 
powstać;  fi d^  gegen  imnbn  — 
powstać  przeciw   komu, 

(£ltH)i)'rCltb,  part.  i  adi. 
oburzający;  eine  =e  §anblung 
czyn  oburzający  ;  i)a§  ift  —  ! 
to  zgroza ! 

(gm^ö'rer,  sm.  =g,  pi  ~^, 

1)  burzyciel  w.,  wichrzyciel 
m.,  sprawca  m.  buntu,  pod- 
żegacz m.  buntu ;  2)  =  3^|eil* 
nc|mer  an  einer  (Empörung 
buntownik  w.,  rokoszanin  m., 
spiskowiec  m. 

(Sw^ÜrCrif^,  adi.  buntow- 
niczy, buntowny. 

Sm^o'r=fo^rcn,  vn.  fä^rft, 
fäi^rt  empor,  fu^r  — ,  bin 
emporgefat)ren,  podnieść  się 
szybko,  gwałtownie ;  wyjechać 
w  górę,  wzbić  się. 

(^m^o'r=flicncn,'  vn.  fliegft 
empor,  flog  empor,  bin  em= 
porgeflogen,  wzlecieć;  lecieć 
w  górę. 

em^ü'rgcft^of^,   sn.  =ffeö, 

pi.  äffe,  wyższe  piętro  n. 

^mi^O't=\}aUtll,va.  Fjältft  em- 
por, f)iett  empor,  fiaBe  empor= 
gel^alten,  trzymać  w  górę,  trzy- 
mać wysoko. 

®jn))0'r=^cBe»,  va.  ^e&ft  em* 
por,  ^oB  empor,  l^aBe  empor= 


gel^oBen,  podnieść  do  góry, 
wznieść;  fie  l^oBen  il^n  auf  ifire 
©c^ultern  empor  na  barkach 
do  góry  go  wznieśli ;  mit  cm= 
porge^oBenen  ^änben  ze  wznie- 
sionemi  ku  niebu  rękami. 

(&mWHtlHn,vn.  ^iifft,  ^ilft 
empor,  l^alf  empor,  ^abe  em= 
porgel^olfen,  dopomódz,  dopo- 
magać, ratować;  jmnbm  — 
dopomódz  komu,  wyratować 
kogo. 

(Snt^JO'rimn,  sn.  :§,  pi  »rien, 

miasto  n.  handlowe,  składowe. 

®m^o'r!tr(^e,    sf.  pi  =n, 

chór  m.,  wyższe  siedzenia 
w  kościele  przy  ścianie. 

(Snt^o'r^fltmmen,  vn.  üimmft 
empor,  flomm  empor,  bin  em^ 
porgellcmmen,  drapać  się  w  gó- 
rę, wydrapać  się,  piąć  się  do 
góry. 

^M)iid'x=tümmti\,v)i.lomm\t 

empor,  fam  empor,  bin  empor* 
gefommen,  1)  wyjść,  wydobyć, 
wydostać  się  skąd;  wydobyć 
się  z  przykrego  położenia, 
przyjść  do  majątku,  otrząsnąć 
się  z  biedy,  polepszyć  swój 
los,  swój  byt;  auf  biefem  2öege 
rcirft  bu  nie  —  na  tej  drodze  ni- 
gdy do  niczego  nie  dojdziesz; 
id&  glaube  faum,  bafö  er  auö 
feiner  bürftigen  Sage  je  —  wirb 
wątpię,  aby  się  kiedy  wygrze- 
bał (wydostał)  z  tej  biedy ;  2) 
wznieść  się,  przyjść  do  zna- 
czenia; zakwitnąć,  dźwignąć 
się;  unter  ber  3fłegierung  biefeg 
3)fonard^en  finb  fünfte  unb 
^anbcl  —  za  rządów  tego  mo- 
narchy sztuka  i  handel  za- 
kwitły; i)ö{)ex  —  przyjść  do 
w'.ekszego  znaczenia;  mieber 
—  przyjść  znowu  (napowrót) 
do  znaczenia,  majątku,  podźwi- 
gnąć  się. 

©m^JO'rfömmUiig,  sm.  «§,  pi 

«e,  pan  m.  z  chłopa,  człowiek, 
który  z  nizkiego  stanu  doszedł 
do  znaczenia,  dorobkiewiczów., 
parweniusz  m. 

®m^o'r=nMeöei!,  vn.  quiQft 
empor,  quoll  empor.  Bin  empor» 
gequollen,  wytryskać, 

@m:j)o'r=roffeii,   va.   i    vr. 

(^aben)  poduieść  szybko,  por- 
wać w  górę;  fid^  — podnieść 
sie  z  mozołem. 


@nt^o'r=ra9cn,  vn.  (^aben) 

sterczeć  do  góry;  über  jmnbn, 
über  etttJ.  —  przewyższać  ko- 
go, co. 

6m^o'r=ronfcu,  fic^  —  vr. 
(f)aben)  piąć  się  do  góry 
(o  roślinach);  ber  2Beinftoä 
ranft  fic^  empor  krzew  winny 
pnie  się  do  góry. 

@m^o'r=n^ten,  va.  (^aben) 

podnieść  do  góry;  baś  ^aupt 
—  podnieść  głowę  do  góry; 
fid^  —  podnieść  się,  wypro- 
stować się. 

@nt^o'r»f  (^eurfjcn,  va.  (§aben) 

wypłaszać,  wysiraszać. 

^•m^JO'rft^cuuc,   sf.  pi  =n, 

strzecha  /.  u  stodoły ;  pod- 
dasze 71. 

(^mpo'X'injkf^tn,  l.  va.  fc^ie-- 
^eft,  fĄ)ie|t  empor,  fc^ofś  ems 
por,  i)abe  emporgefd^offen,  wy- 
strzelić w  górę;  II.  vn.  (fein) 
szybko  róść  (w  górę),  wy- 
strzelić; wytryskać  (o  źródle). 

@iiUJO'r=fc^meic^cIn,  M  — 

vr.  (baben)  pochlebstwem 
wznieść  się,  przyjść  do  zna- 
czenia. 

(£m^o'r=f^ncttcn,  i.  va.  (^a* 

hen)  rzucić  szybko  w  górę; 
II.  vn.  (fein)  wznieść  się  na- 
gle w  górę,  podskoczyć. 

@nt^o'r=ft!^tDcbcn,  vn.  (fein) 
=  emporfleigen. 

6  nt^o'r  =  fd)tt)immcn,  vn. 
fd^roimmft,  fi^roamm  empor, 
bin  emporge[d)n)ommen,  wy- 
płynąć, wypłynąć  na  powierz- 
chnię. 

S*m^o'r=fd)toiugcn,  fic^  — , 
vr.  fd^roingft  bic^,  f(Ąroang  mid^ 
empor,  l)abe  mid^  emporge= 
fdiroungen,  wzbić  się  na 
skrzydłach,  do  góry  podlecieć; 
wykierować  się, 

@nH)o'r=f))rinócn,  vn.  fpringft 
empor,  fprang  empor,  bin  em= 
porpefprungen,  podskoczyć. 
(Śm^JoH^roffen,  vn.  (fein) 

wyrastać  z  ziemi,  wschodzić; 
rozwinąć  się. 

(£młjb'r=ftelicn,  vn.  ftc^ft 
empor,  ftanb  empor,  ^abc 
emporgeflanöen,  najeżyć  się 
(o  włosach,  piórach). 

@młJO'r=fteineii,  vn.  fteigft 
empor,  ftieg  empor,  bin  empor« 
geftiegen,  wznosić  się,  wzbi- 
jać się;  przyjść  do  znaczenia; 


Gm^o'rftrcöcn 


373 


S'nbcn 


au§  bem  2B affer  —  wynurzyć 
się  z  wody. 

'©m^o'r=ftrcöcn,  vn.  (^aben) 

usiłować  wznieść  się;  usiło- 
wać się  przyjść  do  znaczenia, 
dostąpić  wysokich  godności; 
*ftrebenber  @eift  umysł 
usiłujący  wznieść  się  nad  po- 
ziom zwykłych  pojęć,  wy- 
obrażeń; wzniosły  duch,  wznio- 
sły umysł, 

®m:|jo'r=ftrctfcn,  va.  (^abcn) 

wznieść,  podnieść  do  góry. 

(£m^o'r=tau(!^cn,  vn.  (fein) 

wynurzyć  się. 

(Sm^JO'r=t^ürmcn,  va.  (§a= 

Ben)  na  kształt  wieży  wzno- 
sić do  góry,  ber  «Sturm  tl^ürmt 
bie  äßeüen  empor  burza  pię- 
trzy bałwany;  bie  SDßeÜen 
tprmen  fic^  empor  bałwany 
się  jeżą. 

'(5mł)i'r=trctBett,  va.  trcibft 
empor,  trieb  empor,  l^abe  em= 
porgetrieben,  1)  =  =örängen; 
2)  sublimować. 

(£nt^ö'rung,  sf.  pi.  =en,  i) 

powstanie  n. ;  2)  bant  m.,  za- 
burzenie 71.,  rokosz  m.,  roz- 
ruch m. ;  eine  —  ftiften  bunt 
podnieść;  mit  einer  —  um= 
ge^en  bunt  knować,  spisko- 
wać ;  3)  oburzenie  n. 

(Sm^ö'rungggctft,   sm.  =e§, 

pi.  *cr,  duch  m.  buntowniczy. 
(gnUJÖ'ningÖfii^tig,  adi.  żą- 
dny buntu,   buntowniczy. 

(gm^o'i'=load)fcn,  vn.  mäd^ft 
empor,  raucbä  empor,  bin  em= 
|)orgcn)arf)fen,  rość  w  górę; 
wzbić  się,  nabrać  większego 
znaczenia. 

(£m^O'r=tiJOttCtt,  vn.  chcieć 
dorobić  się,  chcieć  dojść  do 
czego. 

(im))0'r=sic^Ctt,  va.  gie^ft 
empor,  gog  empor,  l^abe  empor= 
gejogen,  wyciągnąć,  podciąg- 
nąć do  góry;  aug  ber  3^icbrtg* 
fcit  —  wyciągnąć,  wydostać 
z  biedy. 

fmpo'x=im%tln,vn.  (^aben) 

wić  się  wężykowato  w  górę. 
©'mfig,  I.  adi.  pilny,  pra- 
cowity; zaradny;  niestrudzo- 
ny, zabiegły  ;  staranny ;  II.  — 
adv.  pilnie,  starannie,  wy- 
trwale, zaradnie;  ctroaś  — 
betreiben  starannie,  pilnie,  wy- 
trwale ozem  się  zajmować. 


(g'mftgfCit,  sf.  pilność  /., 
staranność  /. ;  skrzętność  f. 

(g'mfigtid),  adv.  =  emfig, 
e-miilfio'n,    sf.    pi.    =en, 

mleczko  n.,  emulsya  f. 

(gnC^lUfa,  5/.  pi  =fen,  en- 
cyklika /.,  pismo  w.,  rozpo- 
rządzenie n.  papieskie, 

tenci)!Io^äbie',  sf.  pi.  =n, 

encyklopedya  /. 

(ŚnCl)fl0^a'blfc^,  adi.  ency- 
klopedyczny. 

(Snc^flo^äbi'ft,  sm.  =en,  pi. 

=en,  encyklopedysta  m.,  obej- 
mujący wszystkie  nauki. 

G-'nbabfidjit,  sf.  pi.  ==en,  za- 
miar m.,  główny  cel  m. 

(£  nbaugttjci^,  sm.  =fe§,  pi. 

=fe,  wykaz  m.  ostateczny. 

©'nbbcfrfjcib,  sm.  ^e§,  pi. 

«e,  ostateczne,  stanowcze  roz- 
strzygnienie  n.,  wyrok  m. 
ostatniej  instancyi. 

(Snbbef^Iufg,  sm.  »ffc§,  pi. 

»bejd^lüffe,  ostateczna  uchwa- 
ła /. 

@'nbbu(J|ftabe,  sm.  =n,  pi. 

=n,  końcowa  głoska  /.,  lite- 
ra/. 

©'nbc^en,  sn.  «§,  pi.  —  ko- 
niuszek m.,  kawałeczek  m. 

^'nbbarm,  sm.  =(e)ä,  pi. 
'bärme,  =  3Jiaftbarm. 

@'ubC,  sn.  =§,  pi  =n,  1)  ko- 
niec m.-j  —    ^^i^   z  końcem, 
pod  koniec   lipca;    —    biefeś 
SKonatŚ  z  końcem   bieżącego 
miesiąca ;  JU  —  näd^ften  5K0--  { 
natś    z    końcem     przyszłego  ' 
miesiąca,     około      ostatniego 
przyszłego    miesiąca;    gu   — 
gelten,  fid^  ju  —  neigen  mieć  j 
się  ku  końcowi,  kończyć  się;  j 
eg  gep  mit  bem  SSorrat^e  gu  ^ 
—    z    zapasem    niedługo  bę-  : 
dzie    koniec,    zapas    już   nie  ] 
na  dłago  starczy;  eä  ge^t  mit 
i^m  (bem  ^ranfen)  gu  —  ko- 
niec jego  (chorego)  zbliża  się; 
eS  ge^t  JU  —  kończy  się ;  ko- 
niec, śmierć  zbliża  się,  nad-  i 
chodzi ;   einer   ©ac^e   ein  — 
mad^en    koniec    czemu    poło- 
żyć; alleś  l^atein  —  wszystko  | 
ma     swój    koniec,     wszystko 
przemija ;  etm.  gu  —  bringen, 
fül^ren  doprowadzić  co  do  koń- 
ca, dokonać  czego  ;  td^  roilrbe 
!ein  —  finben,   roenn ...  nie 
skończyłbym,    gdyby . . , ;  mit 


imnbm  (mit  etra.)  ein  —  mad^en 
albo  gu— !ommen  dojść  z  kim 
(z  czem)  do  końca,  dać  sobie 
z  kim  (z  czem)  radę;  ein  — 
ncl^men    skończyć     się;     ber 
^rieg   ^at   ein   traurigen    — 
genommen     wojna      smutno 
się  zakończyła;  ein  —  l^aben 
koniec   mieć;   ber  3Jlann   f)at 
ein   trauriges   —   genommen 
i  ten    mąż    miał    smutny    ko- 
niec ;  bas  roirb  ein  f c^limmeś 
I  —  nehmen  to  się  źle  skończy; 
\  fein  —  erreidjen  doczekać  się 
;  końca;   er   l^at  fd^on  fein  — 
!  erceid^t  już    mu   przyszło   na 
koniec;  już  się  z  nim  skoń- 
j  czyło :  er  ift  mit  feinem  Sa= 
tein,  mit  feiner  Äunft  gu  — 
I  mądrość  jego  skończyła  się ; 
baś  —  t)om  Sieb  koniec  rze- 
czy, koniec  historyi;  —  gut, 
;  aUeö  gut  kiedy  koniec  dobry, 
to  wszystko  dobre;  etro.  beim 
redeten   —   angreifen  dobrze 
j  wziąć    się   do    rzeczy,    z    do- 
i  brego     końca     zacząć;      Don 
I  einem  —  gum  anbern  od  końca 
:  do    końca;    bie   »iec   =n   ber 
i  Sßelt    cztery    strony    świata; 
am    —  ber  Sßelt  na  końcu, 
i  na  krańcach   świata;    ©oeti^c 
unb    !ein    —    wciąż    Goethe 
i  Goethe ;  2)  cel  m. ;  wynik  m., 
rezultat  m. ;  gu  bem  —  w  tym 
celu;   gu   toelc^em    — -?    w  ja- 
kim celu?    na  co?  dlaczego? 
baä  —  oon  bem  aUen   toirb 
fein  .  .  .    wynik   tego   wszyst- 
kiego    będzie,     że  .  .  .  .,     to 
wszystko  weźmie  taki  koniec, 
że  .  .  .;    3)   am   —   nareszcie 
adv.j   wreszcie  adv.;   am  — , 
ba  er  es  bur^aug  fo   l^aben 
roiff  nareszcie,  skoro  koniecz- 
nie tak  chce, 

^•nbCimC',  sf  pi  =n,  ende- 
mia  /.,  swojskość  /. 

(Jnbe'ltttf^,  adi.  endemicz- 
ny, swojski,  krajowy  ;=e  ^ranf* 
Reiten  choroby/.^?,  endemicz- 
ne, krajowe,  w  całym  kraju 
grasujące. 

©'tibctt,  ßj'nbigen,  i.  va.  i^a« 

l^en)  =  beenben  zakończyć, 
skończyć  co;  er  l^at  geenbet 
skończył  życie,  zmarł;  II.  vn. 
i  fid^  —  vr.  (§aben)  1)  koń- 
czyć, skończyć,  zakończyć  się; 
mitimnbm —  skończyć  z  kim, 


(5'nber 


374 


@'nfl 


dać  sobie  z  kim  radę,  zerwać 
z  kim ;  fid^  auf  er  —  kończyć 
się  tlsl:  er;  f)iet  enbigt  fic^ 
mein  f^^elö  tu  się  moje  pole 
kończy;  2)  ustać;  umrzeć; 
cg  enbet  vimp.  mit  il^m  zbliża 
się  ku  końcowi,  zbliża  się  do 
śmierci ;  nid^t  — rcoHenbeś  39ei« 
faUsf fatfd^en  bezustanne  okla- 
ski. 

^'Ubcr,  sn.  =§,  pi  —,  je- 
leń m.  z  rogami  o  kilku  koń- 
cach. 

(I^'nbcr9c6in§,  sn.  »ffc§,  pi 

=fje,  rezultat  m.,  wynik  m. 

©'nberflöning,  sf.  pi  =en, 

ostateczne  oświadczenie  n., 
ostatnie  słowo  n.;  ultimatum  n. 

®'nbe§ksci'djuctc(r),  (=9e= 
fe'rti0tc(r),  =uutcrfd)nc'k= 
nc(r),  =untcv3ei'^ttctc(r),  sm. 

i  5/.  niżej  podpisany,  -a. 

©'nbßUttg,  adi.  i  adv.  sta- 
nowczy, -o,  ostateczny  -ie 
adv.;  «er  Śergleic^  ugoda  /. 
stanowcza. 

(£ubi't)iC,  sf.  pi  «u,  (rośl.) 
endywia  /•,  szczerbak  m. 
ogrodny  wielki. 

gubt'öienfolQt,    sm.   =(e)g, 

pi  =e,  sałata  /.  z  endywii. 

@n'bltd),  I.  ac^^■.  1)  ogra- 
niczony (co  do  trwania), 
uległy  skończeniu,  doczes- 
ny; ber  3Jienfcl^  ift  ein  =e§ 
2ße[en  człowiek  m.  jest  isto- 
ta doczesną;  2)  ograniczo- 
ny, mający  granice;  ber  ©eift 
be§  aWenf^en  ift  —  duch  m. 
człowieka  jest  ograniczony; 
3)  ostateczny;  bie  =e  ©nt= 
j^eibung  ift  gefallen  decyzya 
ostateczna  zapadła;  4)  = 
—  erfolgt;  feine  =c  9tüdffef)r 
jego  powrót  7W.,  który  przecież 
nastąpił;  II.  adv.  1)  nako- 
niec,  na  ostatek,  nareszcie 
adv.;  —  bemerfe  id^  nod^  na 
ostatek  zauważam  jeszcze;  — 
fam  aud^  er  nareszcie  i  on 
przyszedł ;  ic^  roiU  eS  —  JDol^l 
tl^Un  nareszcie  zrobię  to;  2) 
przecifcż ;  —  !ommt  er  przecież 
idzie;  nun  — 1  nareszcie! 
a  przecież!  er  roirb  eś  -  begrei« 
fen  przecież  kiedyś  zrozumie ; 
3)  ostatecznie  adv. ;  eś  ift  — 
entfcf)ieben  roorbcn  rozstrzy- 
gnięto,   zawyrokowano    osta- 


tecznie;   in  «er    ®ntfc^eibung 
załatwiając  ostatecznie. 

(£n'bli(i^ftit,  sf.  l)  ograni- 
czony czas  m.  trwania,  ogra- 
niczoność /.  co  do  bytu;  2) 
doczesność/,  ziemska;  bie  — 
üerlaffen  opuścić  ten  pobyt 
doczesny. 

(S'nblö^,  adi.  nie  mający 
końca,  trwający  bez  końca, 
nieskończony;  btefe  =fen  ^la«- 
gen  te  skargi  nieskończone. 

©n'blofigfcit,  sf.  nieskoń- 
czoność f. ;  wieczność  f, 

(gn'b^fcilcr,  sm.  =»§,  pi  — 
=  (gnbroiberlager. 

©n'b|)Ulift,  sm.  -e§;  pi  =e, 
punkt  m.  ostateczny. 

6:n'brcim,  sm.  ■.^,  pi  «e, 

rym  m.  końcowy,  końcówka 
/.,  kadencya  f. 

(5'nbftatton,  sf.  pi  «en,  sta- 

cya  /.  końcowa,  stacya  od- 
biorcza, przeznaczenia. 

(S'nbfilk,  5/.  p^  =n,  1)  koń- 
cowa zgłoska  /. ;  2)  =  6n* 
bung. 

©nbmig,   sf.  pi   =en,  i) 

ukoiiczenie  «.,  dokończenie 
w.;  2)  —  eines  2ßorte§  za- 
kończenie w.,  końcówka  /. 
wyrazu ;  3)  ==  SeugefaH,  (Sa* 
fuś  przypadek  m. 

®n'burfa(J^e,  sf.pl  ^n,  osta- 
teczna przyczyna  /. 

(£-n'burtI)CiI,  sn.  =g,  pi  »e, 

1)  wyrok  m.  ostatni,  ostatecz- 
ny, stanowczy;  ein  —  fpre= 
c^en  zawyrokować,  osądzić 
stanowczo  ;  2)  opinia  stanow- 
cza. 

@n'btoibcrIoger,  sn.  =ä,  pi 

— ,  filar  m.  opierający,  krań- 
cowy. 

©llb'tDOrt,  sn.  Ąt)%,  pi  =e, 
wyraz  m.  ostatni,  słowo  n. 
ostateczne. 

Sn'bacUe,  sf.  pi  =n,  wiersz 

m.  końcowy. 

Su'bjicl,  sn.  =(e)§,  pi  =e, 
cel  w.,  kres  w.,  zamiar  m., 
koniec  m.\    zamiar  końcowy, 

cel  główny. 

(gn'biloccf,  sm.  -(e)g,  pi  =>e, 
==  ©nb^iel. 

(Energie',  sf.  energia  /., 
moc  /.,  dobitność  /. ;  sprę- 
żystość /. 

(SllCigiCIO?,  adi.  niedołęż- 
ny, bez  energii. 


(f ncrgie'Iofigfeit,  sf.  brak 

m.  energii,  niedołężność  /. 

@nc'rgtf^,  adi.  energiczny, 
sprężysty,  dzielny;  ^t  3Jiafe= 
regeln  treffen  zarządzić  .środki 
energiczne;  adv.  energicznie, 
sprężysto,  sprężyście,  dzielnie. 

(jug,  adi.  =  enge. 

Sugagemc'iit,    (wym.:  an- 

gażman)  sn.  =s,  pi  =0,  anga- 
żowanie n.  (się),  zobowiązanie 
się;  umowa/.,  ugoda /.,  przy- 
jęcie n.  obowiązku  jakiego 
na  siebie. 

(SngagiC'rCn,  (wym.:  anga- 
żiren)  va.  angażować,  zamó- 
wić, wezwać  do  czego ;  eine 
2)amc  gum  SÜanje  —  prosić 
damę  do  tańca;  fid^  —  zobo- 
wiązać się  do  czego,  przyjąć 
poradę. 

G'ugbcinig,  adiec.  mający 
skupione  nogi. 

S'ligfirüftig,  adiec.  dycha- 
wiczny,  krótki  i  ciężki  oddech 
mający. 

S'ngbrüftigfeit,  sf.  dycha- 
wica /.,  dychawiczność  /., 
ciężki  oddech  m. 

@'ug  ((£'ngc),  adi.  l)  ciasny; 
=er  3lütf  ciasny  surdut  m. ; 
nieprzestronny;  —  äßo^nung 
nieprzestronne,  ciasne  mie- 
szkanie n. ;  etrooś  =r  marfien 
ścieśnić  co;  co  n)irb  il)m  — 
um'ä  §erj,  auf  ber  33ruft  serce 
mu  się  ściska,  ciężko  mu  się 
robi  na  sercu ;  2)  ścisły,  ścieś- 
niony; —  fd^reiben  ściśle, 
ciasno  pisać;  —  greunbfcŁaft 
ścisła,  zażyła  przyjaźń ;  fic 
lebten  miteinanber  tn  ^gftet 
greunbfd^aft  żyli  z  sobą 
w  wielkiej  zażyłości,  w  ser- 
decznej przyjaźni;  im m ©inne 
beä  äßorteö  w  ścisłem  zna- 
czeniu wyrazu,  słowa;  3) 
wazki,  gęsty;  sr  ^amm  gęsty 
grzebień  m. ;  ber  engere  2luśs 
jd^ufś  wydział,  komitet»?,  ściś- 
lejszy, mniejszy,  wyborowy; 
src  älSa^l  wybór  m.  ściślejszy; 
4)  beffer  ein  =•?>  ©eroiffen  al§ 
etn  rceiteö  lepsze  ciasne  (skru- 
pulatne) sumienie,  niżeli  prze- 
stronne; adr.  ciasno,  ścisło, 
ściśle,  gęsto,  wazko;  bie  Sol- 
daten —  jufammenfteUen  gęsto 
ustawić  żołnierzy. 


(B'mt 


375 


©ntä'bcrn 


^'nge,  sf.  pl.  =n,  l)  cias- 
iłość  /".,  ciasnota  f.,  nieprze- 
stronnośćy.,  ważkość;  2)  przej- 
ście n.  wązkie,  wąwóz  m. ; 
2Kecrs  cieśnina  morska,  prze- 
smyk m.;  3)  ucisk  w.,  po- 
trzeba /. ;  in  ber  —  fein  być 
w  potrzebie ;  in  bie  —  Jomttten, 
geratl^cn  dostać  się  w  ciasny 
kąt,  nabawić  się  kłopotu;  je* 
manbcn  in  bie  —  treiben  za- 
pędzić kogo  w  ciasny  kąt, 
w  wielki  kłopot  wprawić,  wbić 
komu  klin  w  głowę. 

(g'ngcl,  sm,  =§,  pi.  —,  1) 
anioł m.;  guter —  dobry  anioł; 
fc^Ied^tcr  —  zły  anioł,  dyabeł 
m.;  gefallener — anioł  upadły; 
2)  ryba/,  chrząstkowata,  żar- 
łoczna (Squatina). 

(g'ngclt^cn,  an.  -§,  'pi.  —, 

aniołek  m.,  aniołeczek  m. 

^'ugel^aft,  adi.  anielski. 

(f 'ngcl(§)=  .  .,  (w  wyrazach 
złożonych)  anielski. 

(£'ngel(g)ä^nlt(^,  adiec,  po- 
dobny do  anioła,  anielski. 

S'ugel(g)ktt,  sn.  =eg,  pi. 

sen,  łóżko  n.  z  kotara,  za- 
słoną. 

®'ngel(§)bilb,  sn.  ^t§,pl  --er, 

postać/,  anielska,  stworzenie 
n.  anielskie,  osoba  piękności 
lub  dobroci  anielskiej. 

(£'ngel(ö)61ume,  sf.  pi  =n, 

=  2)otterbIume,  majówka  /. 
(roślina). 

(£'ngcI(^)firot,  sn.  «e§,  po= 

karm  m.,  chleb  anielski,  man- 
na /. 

(£'nöcI(^)rf)or,  sm.  .-(c)§,  pi. 

=d^öre,  chór  m.  aniołów. 

(£'ugcI(^)gcbMlÖ,  sf.  cierpli- 
wość /.  anielska. 

®'«9d(ö)gcfi(^t,  sn.  =eś,  pi 

ser,  1)  oblicze  n.  anielskie; 
2)  pi  =6;  pojawienie  się  anio- 
łów, widzenie  n.  nawiedzenie 
anielskie ;  er  l^atte  ein  —  na- 
wiedzili go  aniołowie. 

(g'ugd(§)gru^,  sm.  4e§,  po- 
zdrowienie anielskie  n  ,  Anioł 
Pański;  Zdrowaś  Marya. 

®'ngcI(^)niitC,  sf.  anielska 
dobroć  /. 

®'ngcl(^)nta(^cr,  sm.  -%,  pi 
— ,  i  =cin,  sf.  pi  »innen,  ta- 
brykant  m.,  tabrykantka  /. 
aniołków. 


@'n9CU^)rcin,  adi.  czysty 
jak  anioł. 

(£'ngcl(g)f^ar,  sf.  pi  =en, 

=  =cl^or,  zastępy  m.  niebieskie. 

e'n9cl(§)fi{^ü)ur3cl,  sf  pi 
=n,  i  (g'ngel(ś)n)ur§(el),  sf  dzię- 
giel m.  ogrrodny  (roślina). 

©'ngClfdjOft,  sf  l)  anielstwo 
w.,  anielskość/.;  2)  zastępy  pi 
anielskie,  niebieskie. 

S'ngClt,  I.  va.  (^aben)  ścieś- 
niać, zwężać;  cisnąć;  II.  vr. 
\\6)  —  ścieśniać,  zwężać  się. 

©'ngerling,  sm.  '{^)^,pl  «e, 

pędrak  (chrząszcza)  m.,  ro- 
bak m. 

(S'ltg^Crpg,  adiec.  ciasnego 
serca  (umysłu),  nieczuły,  nie- 
ludzki, ograniczony. 

®'ngl)er5tg!eit,  sf  ciasnośó 

f.  serca  (umysłu),  nieczułość 
/.,  nieludzkość  /,  ograniczo- 
ność /. 

(£'«gUfc^,  I.  adi.  1)  angiel- 
ski; —  lernen,  fprecfien  uczyć 
się  mówić  po  angielsku;  nad^ 
•er  2lrt  w  sposobie  angielskim, 
po  angielsku  adv. :  ftd^  —  em» 
pfel^len  pożegnać  się  po  an- 
gielsku, odejść  bez  pożegna- 
nia, wymknąć  się  cichaczem ; 
«eś  3^"^  cyna  /.  pochodze- 
nia angielskiego,  angielska ; 
=z  Äird^e  kościół  m.  angli- 
kański; =e  ^ranfl^eit  angielska 
choroba;  2)  =  engell^aft;  ber 
=e  @ru^  =  (Sngelśgru^  po- 
zdrowienie anielskie,  Anioł 
Pański;  II.  sn.  indecl  język 
m.  angielski;  auf  —  po  an- 
gielsku; bein  biśd^en  —  od- 
robina języka  angielskiego, 
którą  znasz;  ba§  =c  an  etro. 
cecha  angielskajakiegoś  przed- 
miotu; angielszczyzna  /. 

(5'ngmafc^ig,  adiec.  wazko 

oczkowaty;  =eö  3^e|  sieć  /. 
o  ważkich,    gęstych   oczkach. 

(£'ng^af§,  sw.  :ffe§,;?Z.*päffe, 

ciaśnina /.,  cieśnina/.;  prze- 
smyk m. ;  wąwóz  m. 

©ngro'ö^äubkr  (wym.:  an- 

gro  .  .  .),  sm.  =§,  pi  —,  ku- 
piec w.  hurtowny,  hurtownik  m. 

©ngrD'^Iagcr,  sn.  =§,  pi  —, 

skład  m.  hurtowny. 

C^ngro'^Jprci^,  mn.  =fe§,  pi 

fffe,  cena/,  hurtowna,  ryczał- 
towa. 


^ugrofft'ft,  sm.'tn,plHn, 
=  ©ngrośpnbler. 

®U^armO'nif(3^,  adi.  spro- 
wadzony do  jednego  brzmienia, 
lubo  innego  nazwiska;  sc  ^önc 
tony  enharmoniczoe. 

©nfau'ftü,  sf.  enkaustyka 
/.,  sztuka  m.  malowania  przez 
wypalenie ;  malowanie  n.  za- 
pomocą    roztopionego  wosku. 

®'n!c,  sm.  iX\,pl  «n,  1)  pa- 
robczak  w.,  młody  parobek 
m. ;  2)  ablegry  pi,  odkład  m., 
drzewko  n.  roślina/  powstała 
przez  odkładania. 

®'n!el,  sm.  -ś,  pi  —  wnuk 
w.;  pi  wnukowie,  potom- 
stwo n. 

%'Xdi\^t\\f  sn.  =ś,  pi  —, 
wnuczek  m.,  -ka  /. 

@'Uf  Citn,  sf.  pi  =nen,  wnucz- 
ka /. 

^'nUltinh,  sn.  =e§,  pi  -er 
==  =fo^n  lub  «tod^ter. 

(B'nftl^o\)lifSm.''i^,pl'.yóf)ne, 
prawnuk  m. 

(S'nUUoń}ttx,  sf  pi  -töd^ter, 

prawnu(cz)ka  /. 

^'nitlmlt,  sf  pi  »en,  po- 
tomstwo n.,  potomność  /, 

(?nnMt)0'nt(wym. :  annüjan), 
adiec.  i  adv.  =  (angroeiUg, 
nudny,  nużący. 

CunUtCre«  (wym.:  annü- 
iren),  va.  i  vr.  fid^,  (l^abcn) 
nudzić;  nudzić  się, 

(Stld'tVXf  adi.  i  adv.  ogromny, 
-nie. 

(Snorntitä't,  sfpl  =en,  ogrom 

m.,  wielkość  niezwykła. 

(Suragic'rt  (wym.:  anraźirt) 
adi,  rozłoszczony,  rozjuszony ; 

zapalony;   ein   =er  SKnpngcr 

zapalony  zwolennik. 

(SnrOÖtC'ren  (wy  m.:  anro . . .), 
va.  (^aben)  do  kontroli  za- 
pisać, zaciągnąć. 

SltfC'mbie  (wym. :  ansambl), 
sn.  =0,  pi  «Ö,  całość/;  zgro- 
madzenie n. 

(But'  partykuła  nierozłączna, 
wyraża:  1) rozłączenie,  ogoło- 
cenie; 2)  oddalenie  się;  3)  na- 
stanie nowego  stosunku  i  t.  p. 

(gnta'bclii,  va.  (^aben)  odjąć 

komu    szlachectwo ;    upodlić, 
hańbić,  degradować. 

^ntä'bccn,  va.  (^aben)  wy- 
żyłować,  żyły  powybierać. 


Gnta'dcn 


376 


(gnte'^rcu 


(gnta'rtcn,  jn.  (fein)  wyra- 
dzać, wyrodzić  się;  stawać  się 
podłym,  nikczemnym. 

©nta'rtung,  sf.  pi.  ^n,  wy- 

rodzenie  n.  się,  zwyrodnienie 
n. ;  spodlenie  n. ;  —  bcr  ©pra- 
cze zepsucie  języka;  —  ber 
Stieren  zwyrodnienie  n.  nerek. 

(£ntä'u|crn,  va.  i  tr.  fic^ 
— ,  (fiaben)  zbyć,  pozbyć; 
sprzedać;  ficf)  einer  ©atf)e  — 
pozbyć  się  czego ;  fid^  eines 
SHed^teS  —  wyzuć  się  z  prawa, 
zrzec  się  prawa;  fid^  aUcr 
2Jłenf^li(j!eit  —  wyzuć  się 
z  ludzkości. 

©ntäu'^ening,  sf.  pi.  =en, 

pozbycie  w.,  wyzucie  n.,  zrze- 
czenie n.  się. 

(gntöc'^reit,  m.  {^<x\>tx() 
«tro.  —  albo  einer  ©ad^e  — 
nie  mieć  czego,  czuć  niedo- 
statek czego,  musieć  się  oby- 
wać bez  czego;  etro.  (freiraiHig) 

—  obejść,  obchodzić  się  bez 
czego  ;  id§  entbel^re  co  nid^t 
obchodzę  się  bez  tego,  nie 
czuję  braku  tego ;  jmnbn  nid^t 

—  !önnen  nie  módz  żyć  bez 
kogo. 

S-ntbe'^rli(^,  adi.  (rzecz  lub 
osoba)  bez  której  można  się 
obejść ;  zbyteczny,  nie  ko- 
niecznie potrzebny,  mniej  po- 
trzebny. 

(gntk'l)rltcf)!ctt,    sf.    zby- 

teczność  y.,  nieużyteczność  f. 

©utk'lnmg,   sf.  pi.   -tn, 

niedostatek  on.;  znoszenie  n. 
niedostatku,  obywanie  się  bez 
czego. 

@ut{»ic'ten  va.  entbieteft, 
entbietet,  entbot,  J)a6e  entboten 
1)  imnbm  etra.  —  nakazać  co 
komu ;  2)  oświadczyć  co  komu ; 
feinen  ©ru§  jmnbm  —  ukłon, 
pozdrowienie  komu  przesłać; 
3)  jmnbn  gu  fi^  — przyzwać 
kogo  do  siebie;  gu  einer 
SSerfammlung  —  wezwać  na 
zgromadzenie. 

(gnt=I)i'nben,va.,«^n.it;r.  fic^ 
— ,  entbinbeft,  cntbinbet,  ent= 
banb,  ^obe  entbunben  1)  roz- 
wiązać;  2)   jmnbn   »on  ctn). 

—  uwolnić  kogo  od  czego; 
Dom  ®ibe,  oon  ben   ^flid^ten 

—  uwolnić,  zwolnić  od  przy- 
sięgi, od  obowiązków;  jmnbn 
Don  ber   S^ftanj  —  uwolnić 


od  winy,  uwolnić  dla  braku 
dowodów;  3)  einc  grau  — 
rozwiązać  kobietę  z  brzemie- 
nia; dopomagać  przy  poro- 
dzie, babić;  4)  —  i  entbun= 
ben  roerben  rozwiązać  się, 
płód  wydać,  odbyć  poród ; 
oon  einem  Änabcn  entbunben 
łoerben  powić,  porodzić  chłop- 
ca; 5)  bie  Suft  —  oddzielić 
powietrze    od   jakiego    ciała. 

G^ntM'nbung,  sf.  pi.  --en,  i) 

rozwiązanie  n.,  odwiązanie  n., 
uwolnienie  n.  od  czego ;  2)  spra- 
wienie n.  porodu;  urodzcDie 
M.,  wydanie  na  świat  dziecka, 
poród  ?w.,  połóg  m. ;  bie  glü(f= 
lid^e  —  szczęśliwie  odbyty 
połóg, 

(Sntöi'nbung^anftatt,  sf  lü. 

=en,  dom  7K.,  instytut  m.  po- 
łożniczy. 

©utbi'nbuug^arjt,  sm.  =e§, 

pi.  «ärgte,  lekarz  m.  położ- 
niczy, akuszer  m. 

(gntöt'nbuno^funft,  sf  sztu- 
ka /.,  nauka  f.  położnicza. 

6nttJi'nbuug§ti)iffenfrf)aft, 

sf.  =  —  fünft. 
(SntMä'ttcrn,  I.  ta.  (^aben) 

poobrywać  z  liści;  II.  vr.  fid) 
—  stracić  liści. 

©ntÖIiJ'bcn,  vr.  [id^  nic^t  — - 
(^aben)  ośmielić  się,  nabrać 
śmiałości,  śmieć;  er  entblöbete 
fic^  nid^t  mir  baś  ^u^  fagen 
śmiał  mi  to  powiedzieć. 

(gntdlö'f^cn,  va.  i  i;r.  fid^  — 
1)  obnażyć,  odkryć  się,  od- 
słonić; baś  §aupt  —  odkryć 
głowę;  2)  ben  2)egen  —  do- 
być szpady;  bie  SßÖnbe  —  ze 
ścian  wszystko  pozdejmować; 
3)  T30n  ctn).  —  ogołocić 
z  czego ;  bie  3^e[tung  »on  iljrer 
33cfa^ung  —  ogołocić  twier- 
dzę z  załogi;  baö  2an'i)  ron 
ben  Stuppen  —  ogołocić  kraj 
z  wojska;  fid;  »om  ®clbe  — 
powydawać  wszj^stkie  pie- 
niądze ;  oon  allem  @elbc  ent= 
blö[5t  goły,  bez  grosza;  attcr 
©liter  entblößt  ogołocony  ze 
wszystkiego. 

(vntblö'pug,  sf  obnażenie 
n.,  ogołocenie  n.,  brak  m.  rze- 
czy niezbędnych. 

^•nttirc'd)cn,  vr.  fid^  — ,  ent= 
bric^ft  bic^,  entbrictit  fid),  ent= 
brad;  mid^,  §abe  mid^  entbro* 


d^en  1)  wyłamywać  się,  wy- 
łamać się;  fic^  ber  red)imäfei= 
gen  ©eraait  —  wyłamać  się 
z  pod  prawnej  władzy  ;  2) 
powstrzymać,        powściągnąć 


się;   et  fann  fid^  nic^t 


a" 


fc^rciben  nie  może  powstrzy- 
mać się  od  pisania. 

(^ntbtt'mtn,  i.  vn.  ent» 
brannte,  hin  entbrannt  za- 
palić się,  zapłonąć;  in  albo 
oon  Siebe  entbrannt  zapalony 
miłością;  menn  er  im  fĄrcdf= 
Iid)cn  ^oxn  entbrennt  kiedy 
straszliwy  gniew  jego  wspło- 
nie;  ber  ^rieg  entbrannte  woj- 
na rozgorzała;  II.  va.  (^abe 
entbrannt)  zapalić, 

(Sntbe'tfen,  va.  i  vr.  fid^  — , 
(^aben)  1)  odkryć;  einen  neuen 
SBelttÖeiC  —  odkryć  nową 
część  świata;  2)  wykryć;  wy- 
śledzić; ein  ©omplott  —  wy- 
kryć zmowę,  spisek;  ein  @e= 
Ęieimniś  —  odkryć,  wyjawić 
tajemnicę  ;  ftd^  jmnbm  —  od- 
kryć się  komu,  wyjawić  komu 
swoje  tajemnice,  zwierzyć  się 
komu. 

(5ntbc'(fcr,  sm.  =§,  pi.  — , 

odkrywca  m.,  wyśledziciel  m. ; 
(Eotumbuś  ift  ber  —  2lmeri= 
!a§  Kolumb  odkrył  Amerykę. 

(5^ntbc'(fung,  sf  pi.  -eti,  i) 

odkrycie  w,,  wykrycie  n.,  Avy- 
śledzenie  n. ;  cr  [jat  oielc  «cn  gc= 
mad^t  zrobił  wiele  odkryć;  2) 
wyjawienie  n.,  objawienie  ti. 

^•ntbc'ctungörcife,    sf    pi. 

=n,  podróż/.,  wyprawa  w  celu 
robienia  odkryć. 

©utbc'dungöretfenbcr,   sm. 

=ben,  pi.  =n,  podróżnik  vi.. 
odkrywca  w.  nowych  krajów. 

@'ntC,  sf.  pi.  »n,  1)  kaczka 
/, ;  junge  —  kaczątko  n.]  2) 
\ia.§)  ift  eine  —  to  jest  kaczka 
ustrzelona,  wiadomość  nie- 
prawdziwa, zmyślona;  ^tu 
tung§  —  kaczka  dziennikar- 
ska, gazeciarska. 

(Sute'^rcii,  m.  i  vr,  fic^  — -, 
(^aben)  zhańbić,  znieważyć, 
zniesławić;  honor  odebrać, 
na  honorze  skrzywdzić;  za- 
kałę czynić,  przynosić,  nie- 
sławę robić;  burd^  bicfe  ^anb= 
(ung'^at  er  fid^  cntefjrt  czy- 
nem tym  zhańbił  się ;  eine 
ente^renbc  ^anblung  czyn  m. 


(Sntc'^rcr 


377 


S-ntfc'ffctu 


hańbiący;  ein  3Wäbci|en  — 
zhańbić  dziewczynę. 

©nte'^rcr,  sm.  =g,  pi.  —, 

hańbiciel  w.,  znieważyciel  m. ; 
uwodziciel  w.;  —  be§  guten 
3lufeś  jmnbnä  krzywdziciel 
m.  czyjej  sławy. 

^ntCIirung,    sf.    pi.    =en, 

lżenie  w,,  zelżenie  n. ;  znie- 
waga /.,  sromota  /.,  zhańbie- 
nie n. 

(gntei'pcn,  va.  (I^aben) 
wywłaszczyć,  ekspropryować; 
m\  ftc^  — ;  ficfi  einer  ©ac^c  — 
zrzec  się  własności  na  jakiej 
rzeczy. 

föutet'guung,   sf.  pi.  =en, 

ekspropryacya  /.,' wy  wła  szcze- 
nię n. 

Anteilen,  m.  (fein)  szyb- 
ko ulecieć,  ubiedz;  bie  "^txi 
enteilt  czas  ucieka,  prędko 
przemija. 

©ntei'fen,  m.  (^aben)  usu- 
nąć lód,  uwolnić  od  lodu. 

"^'ntCuartig,  adi.  kaczko- 
waty,  kaczy. 

S'ntenbratcii,  sm.  ■^,  pi. 

— f  pieczeń  f.  kacza. 

(g'ntcnbuiift,  sm.  *e§,  śrót 

m.  kaczy,  na  kaczki. 

(5'ntcnci,  sn.  -e§,  pZ.  ^tx, 

jaje  n.  kacze. 

©'ntcnfang,  sm.  <e)§,   = 
^'ntenfcber,  sf.pi.  »n,  pióro 

n.  kacze. 

(£'ntcnf(0tt,  sn.  »(e)§,  dzie- 
rzęg-a  /.,  rzęsa  wodna,  mniej- 
sza (roślina). 

(C'ntcngraö,  sn.  =e§,  proso 

n.  jednostronne,   kurza  stopa 
/.  (roślina). 

^'ntengriin,  sn.  «g,  =  *f(ott. 

^'ntenliagel,  sm.  *§,  = 
sbunft. 

©'ntCnjagb,  sf.  pi.  --en,  po- 
lowanie n.  na  kaczki. 

l$'ntcnf(f)naöcl,  sm.  =§,  pi. 

=[cl^näbel,  kaczy  dziób  m. 

@'ntenf(^rot,  sm.  =(e)g,  = 
»bunft. 

SntC'rkn,  va.  (^aben)  wy- 
dziedziczyć, wyrzucić  z  dzie- 
dzictwa; enterbt  wydziedzi- 
czony, 

@ntC'r6«ng,  sf.  pi.  =en,  wy- 
dziedziczenie w.,  wyzucie  n., 
wykluczenie  n.  z  dziedzictwa. 


@'nter(;afen,   sm.   -^,   pi. 

— ,  bosak  m.,  hak  m.  do  chwy- 
tania okrętów. 

®'nt(c)rt(j^,  sm,  =»§,  pi.  =e, 
kaczor  m. 

©'lltcnt;  va.  (^aben)^  ein 
©c^iff  —  okręt  zahaczyć,  za- 
rzuconym hakiem  zatrzymać. 

@ntfa'd)Cll,  va.  =  anfachen. 

©ntfä'beln,  va.  (§aben)  eine 
?labet  —  igłę  wywlec,  nitkę 
z  niej  wyciągnąć;  bie  ^fiabcl 
l^at  fid^  entfäbelt  nitka  /,  wy- 
wlokła się  z  igły. 

(£ntfa'I)ien,  vn.  entfä^rft, 
entfährt,  entfuhr,  bin  entfahren 
wymknąć  się,  zemknąć  się; 
wyśliznąć,  ześliznąć  się ;  wy- 
padać, spadać;  baö  SRuber 
entfuljr  feinen  §änben  wiosło 
wymknęło  mu  się  z  rąk. 

(Sntfd'ttcn,  vn.  entfäßft,  ent= 
fäHt,  entfiel,  bin  entfallen,  1) 
wypaść;  ber  ©todf  entfiel  fei« 
ner  §anb  laska  wypadła  mu 
z  ręki;  au§  bem  ©ebad^tniś 
—  wypaść,  wyjść  z  pamięci; 
eä  ift  mir  —  wyszło  mi  z  pa- 
mięci; 2)  auf  jmnbn  —  = 
imnbm  jufatten  dostać  w  udzie- 
lę; eg  entfällt  ein  ^^eil  auf 
i^n  część  przypada  na  niego ; 
bie  entfaUenben  ^infen  odse- 
tki przypadające ;  3)  ber 
©runb  ber  SSerorbnung  entfällt 
powód;  przyczyna  rozporzą- 
dzenia ustaje. 

(Sntfaltcn,  va.  i  w.  fid^  — , 
(^aben)  l)  rozfałdować,  fałdy 
rozciągnąć,  wyrównać;  bie 
©egel  —  rozpiąć  żagle;  bie 
©ttrn  —  rozmarszczyć,  wy- 
gładzić, wypogodzić  czoło ;  2) 
bie  Sflofe  entfaltet  fic^  róża 
roztwiera  się,  rozkwita  się; 
ben  33li(f  —  otworzyć  oczy; 
imnbm  fein  ^erj  —  otworzyć 
komu  swoje  serce,  wynurzyć 
mu  tajemnice;  2)  rozwinąć 
(się),  udoskonalić  (się);  feine 
Einlagen  —  rozwinąć  swoje 
zdolności. 

(CntfaltUng,  s/.  rozfałdo- 
wanie  w.,  rozpięcie  w.,  roz- 
winięcie; rozwój  n.,  udosko- 
nalenie n. 

©ntfä'rbcn,  va.  \  w.  fid^ 

— ,  pozbawić  koloru;  fein  ©e« 
fic^t  entfärbte  fid^  stracił  ko- 
lory w  twarzy,  zmienił  kolor; 


zbladł;  biefec  @eban!e  ent= 
färbte  i^n  ta  myśl  spędziła 
kolory  z  jego  twarzy;  bie 
33lätter  —  fic^  liście  źółknieją; 
bie  |)aare  —  fid^  włosy  bie- 
leją. 

Sntfc'rnen,  l.  va.  (^aben) 
oddalać;  jmnbn  t)om  9lmte  — 
oddalić  kogo  od  urzędu ;  einen 
©ebanfen  von  fid^  —  oddalić 
myśl  jaką  od  siebie ;  2)  fCledEe 
—  wywabiać  plamy;  II.  vr. 
fid^  — ,  oddalić  sie,  odejść; 
wyjechać ;  fid^  ju  roeit  t)om 
S|ema  —  za  daleko  odbiedz 
od  założenia. 

g-ntfC'rut,  adi.  i  adv.  1) 
oddalony,  odległy,  daleki ; 
adv.  odlegle,  daleko ;  fid^  oon 
imnbm,  oon  etro.  —  l^alten  uni- 
kać kogo,  nie  mieszać  się  do 
czego ;  «e  Sänber  bereifen 
podróżować  po  dalekich  kra- 
jach; id^  bin  raeit  baoon  — 
jein  Ś3orge^en  ju  tabeln  daleki 
jestem  od  tego,  abym  miał 
ganić  jego  postępowanie :  bie 
sefte  ^f^ad^fommenfd^aft  naj- 
późniejsze, najodleglejsze  po- 
tomstwo n. ;  roeit  «e  ^t\i 
zamierzchłe  czasy;  2)  ==  ab= 
icefenb  nieobecny;  3)  nid^t 
bie  =efle  Urfad^e  l)aben  nie 
mieć  najmniejszej  przyczyny, 
żadnej  przyczyny. 

(Sittfe'rming,  sf.pl.  =en,  i) 
oddalenie  n.;  nad)  feiner  —  t)om 
2lmte  po  jego  oddaleniu  od 
urzędu ;  2)  odległość/. ;  jmnbn 
in  gemeffener  ~  »on  fid^  l^alten 
trzymać  się  od  kogo  w  odda- 
leniu stosownem,  trzymać 
kogo  z  daleka;  bie  —  ber 
©onne  »on  ber  ®rbe  odleg- 
łość słońca  od  ziemi;  — 
eines  ©terneS  oon  ber  ®f* 
liptif  długość  /.  ciała  nie- 
bieskiego, łuk  m.  ekliptyki; 
in   einiger,   geringer,   gleid^er 

—  w  niejakiej,  niewielkiej, 
równej  odległości. 

(Sntfc'rnung^mcffciv  sm.  =§, 

pi.  — ,  telometr  m.,  narzę- 
dzie n.  do  mierzenia  odleg- 
łości, długomierz  m. 

©ntfc'rnungg^unft,  sm.  *e§, 

pi.  =e,    odstęp  m.,  punkt   fn. 

odległości. 

@ntf effeln,  va.  i  vr.  fic^ 

—  (I^aben),  uwolnić  z  więzów, 


(gntf(a'mmcn 


378 


Cut9C'öcn=!ommcu 


zpjąć  kajdany ;  bie  =Itcn  (Sie* 
mente     rozkiełzane    żywioły; 
ent[effeltc   Seibenfd^often    na- 
miętności wyuzdane, 
©ntfla'mmen,  i.  va.  (^aben) 

zapalić,  rozognić,  rozżarzyć; 
imnbn  gumSiufime,  ^ut  3flad^e 
—  zapalić  kogo  do  chwały, 
do  zemsty;  ben  ^rieg  —  weznie- 
eić  wojnę;  II.  vr.  fi(f|  — 
zapalić,  zapalać  sie ;  entflammt 
fein  pałać. 

(gutflo'ttcru,  vn.  (fein) 
trzepocąc  skrzydłami  ulecieć, 
wylecieć. 

(5ntf(ei'ftf)cn,    va.    (^aben) 

obrać  z  mięsa,  mięso  n.  wy- 
jąć z  czego;  cntfletfd^t  pp. 
i  adi.  chudy,  opadły  z  ciała. 

(Sntflic'gen,  vn.  cntfliegft, 
entfliegt,  entflog,  bin  entflogen 
ulecieć,  wylecieć  na  skrzy- 
dłach. 

(SntfliC^cn,  vn.  cntflie^ft, 
sflie^t,  =flol),  bin  =flo^en,  l) 
uciec,  ujść;  auś  bem  ©efängs 
niffc  —  uciec  z  więzienia; 
ber  ©efal^r  —  uniknąć  niebez- 
pieczeństwa; jmnbnö  ^änben 
—  wymknąć  się  komu  z  rąk, 
wyrwać  się  z  rąk,  uciec;  2) 
Die  ^t\i  entflief)t  czas  m. 
ubiega,  uchodź?,  mija. 

entfliegen,  vn.  =flie6eft, 
=flicf\t,  =fIofś,  bin  entfloffen, 
wypływać,  wypłynąć  z  czego ; 
^^ränen  entfloffeni^\cn2lugen 
^2y  jej  puściły  (polały)  się 
z  oczu. 

(^ntfra'Aten,  va.  (fiaben) 
=  ablaben. 

©ntfrCmbcn,  I.  va.  (Caben) 
jmnbm  etro.  — ^odstięczyć  kogo 
od  czego,  wstręt  komu  wpa- 
jać do  czego;  fid^  baś  §cr^ 
jmnb§  —  odstręczyć  kogo  od 
siebie,  zniechęcić  go  sobie ; 
II.  vr.  fic^  —  (fci")  stać  się 
obcym  dla    kogo    lub    czego. 

(5ntfü'I)rcn,     va.     (^abcn) 

uwieść,  uprowadzić;  mit  ©«= 
roaii  —  porwać ;  eine  aJiinber= 
jälirigc  —  uprowadzić,  uwieść 
małoletnią. 

©ntfü'Iircr,  sm.  =g,  pi.  —, 

uwodziciel  w.,  uprowadzi- 
ciel  m. 

(Cntfü'^rnng,   sf.  pi.   »en, 

uwiedzenie    n.,    porwanie  w.. 


wykradzenie    n.,    uprowadze- 
nie n. 

^•ntfü'rften,  va.  (^aben)  wy- 
zuć z  godności  książęcej. 

(Sntfn'feln,  va.,  (^aben)  ben 
Srantroein  —  oczyszczać 
wódkę  z  fuzlu,  rafinować. 

C^ntgC'gen,  l)  adv.  naprze- 
ciw, przeciw,  na  przeciwko ; 
przeciwnie,  na  przekór;  2) 
adi.  przeciwny,  odwrotny. 

®ntge'9cn=arbcttcn,  vn.  (^a= 
ben)  jmnom  —  usiłowaniom 
czyim  opierać  się,  zapobiegać, 
przeciwić  mu  się;  einer  (2)ad)C 
—  starannie  usilnie  czemu 
zapobiegać. 

(£ntge'9en=blttlcn,  vn.  (f)a= 

ben)  spojrzeć  ku  komu,  skie- 
rować wzrok  na  co. 

GntgCgcn^blü^cn,  vn.  (^a« 

ben)  kwitnąc  zbliżać  się  ku 
czemu;  fo  blül^te  ber  l^offnungö: 
DoUe  Jüngling  bem  Xobe  — 
tak  młodzian  pełen  nadziei 
kwitnął  na  blizki  łup  śmierci. 

(£nt'gc'9cn=brtngcn,  va.  (f)a= 
ben)  bringft,  — ,  bringt  — , 
braute  — ,  ^abe  entgegenge= 
i  brad^t,  wyjść  z  czem  naprzeciw 
komu,  zajść  komu  drogę  niosąc 
mu  co. 

@ntge'9en=örön9cn,  w.  fid^ 

— ,  (^aben)  pchać  się,  tłoczyć 
się  naprzeciw  komu,  czemu ; 
md  §inbcrniffe  brängen  fic^ 
mir  —  wiele  przeszkód  gwał- 
tem mi  się  nasuwa,  zapiera 
mi  drogę,  staje  mi  oporem. 

($ntgc'9en=ctlcn,  vn.  (liaben 

i  fein)  spieszyć  na  czyje  przy- 
jęcie, spotkanie, spiesznie  biedź 
naprzeciw  komu ;  er  eilt  feinem 
Untergange  entgegen  leci  oślep 
na  zgubę,  dąży  do  zguby. 

(£nt9C'9cn=fo^ren,  vn.  fä^rft 
— ,  fäl)rt  — ,  fu^r  — ,  bin  ent* 
gegengefal^ren,  (wy)  jechać  na- 
przeciw komu,  na  spotka- 
nie, na  przyjęcie  go ;  bcm 
2Binbe  —  jechać  przeciw  wia- 
trowi. 

©ntgCgcn^flicgcn,  vn.  flicgft, 
— ,  fliegt  — ,  flog  — ,  bin  ent« 
gegen  geflogen,  lecieć  naprze- 
ciw komu. 

6-ntnc'nfn=ftte^cn,  vn.  flic- 
^eft,  fliegt  — ,  flofö  — ,  bin 
cntgegengefloffcn,  płynąć  ku 
czemu,  naprzeciw  czemu. 


(£nt9e'9cn=frcncn,   vr.   fic^ 

— ,  (t)aben)  cieszyć  się  na- 
dzieją czego;  ic^  freue  mic§ 
beiner  Stnfunft  —  cieszę  sie 
nadzieją  twego  przybycia. 

entgc'gen^fü^rcn,  va.  (^a» 

ben)  poprowadzić  naprzeciw 
komu;  bem  g=einbe  ba§  ^eer 
—  poprowadzić  wojsko  na- 
przeciw nieprzyjacielowi; 
bie  Äinber  bem  SSatcr  —  po- 
prowadzić dzieci  na  spotkanie 
z  ojcem. 

(£nt9c'gen=gcl)cn,  vn.  gelift, 
— /  9el)t  — ,  gieng  — ,  bin  ent= 
gegengegangen,  iść,  wyjść, 
pójść  naprzeciw  komu,  na 
spotkanie  czyje,  na  spotkanie 
się  z  kim,  zajść  komu  drogę; 
bem  2;obe,  ber  ©efa^r,  bem 
Untergange  —  iść  na  śmierć, 
na  niebezpieczeństwo,  na  zgu- 
bę, wystawiać  się  na  śmierć; 
bie  3)inge  gel)cn  t^rer  Söfung 
entgegen  sprawy  wkrótce  za- 
kończą, rozstrzygną  się. 

©ntge'gcngefC^t,  ^adl  prze- 
ciwny, niezgadzający  się, 
odwrotny;  in  .-er  9tid^tung 
w  przeciwnym  kierunku. 

^ntgc'gen^ööcn,  va.  i^aft, 
l^at  — ,  l^atte  — ,  l^abcentgegen- 
geliabt,  mieć  co  przeciw  sobie; 
ben  SEinb  —  mieć  wiatr  prze- 
ciwny, z  przodu;  jmnbn  — 
mieć  kogo  przeciw  sobie,  mieć 
w  kim  przeciwnika. 

(fntgc'gen^^alten,  va.  §ältft, 
plt  — ,  fjie It  — ,  f)abe  entgegen» 
gehalten,  1)  trzymać  co  na- 
przeciw komu;  2)  porów- 
nywać jedcą  rzecz  z  drugą; 
3)  przeciwstawić. 

©ntgCgcn^^onbeln,  vn.  (^a= 

ben)  postępować,  działać  prze- 
ciw czemu;  bem  ©efe^e  — 
działać  przeciw  prawu;  jmnbttl 
—  działać  przeciw  komu,  prze- 
ciwić   mu  się. 

(5ntgc'(icn=^infcn,  vn.  (fein) 

kulejąc,  utykając  iść  naprze- 
ciw komu, 

6ntgc'gcn=janc^3en,  vn.  (§0=» 
ben)  jmnbm  —  przyjmować 
kogo  z  oznakami,  okrzykami 
radości. 

(?ntgc'gcn=fe]^rcn,  va.  (^a* 

ben)  zwrócić  to  przeciw  czemu. 

(yntgc'gcn=fommen,        t«- 

fommft,    fommt  — ,   fam  — / 


®nt9c'öcu=lad)cu 


379 


(fntnc'Ijc« 


bin  entgegengefornmen,  przyjść, 
wyjść  naprzeciw  komu;  spot- 
kać się;  i^  fam  i^msufäUig  ent« 
gegen  przypadkiem  się  z  nim 
spotkałem ;  jemanbem  freunb* 
(i^  —  przyjąć  kogo  grzecznie 
adi.,  obchodzić  się  z  kim 
uprzejmie  adv. ;  jmnbm  — 
ułatwić  co  komu,  czynić  mu 
ustępstwa. 

(£ntge'gcn=Iod)cn,   vn.  {f)a- 

Ben)  śmiać  się,  uśmiechać  do 
kogo  (przybywającego) ;  bie 
fcilönften  Hoffnungen  ladeten 
mir  —  najpiękniejsze  nadzieje 
uśmiechały  się  do  mnie, 

gutgc'gen=ldufen,  v7i.  läufft, 
läuft  — ,  lief  — ,  bin  entftcgen» 
gelaufen,  1)  biedz  naprzeciw 
(komu  lub  czemu),  biedz  na 
spotkanie ;  2)  biefe  2Jieinungen 
laufen  einanbcr  —  zdania  te 
są  z  sobą  sprzeczne,  sprze- 
ciwiają się  sobie. 

6ntgc'ncn=Iebcn,  t-n.  (Ijaben) 

żyć  w  nadziei  czego ;  einer 
befferen  3wlunft  —  żyć  w  na- 
dziei lepszej  przyszłości. 

(S:nt9C'9en=tcu(^tcu,  vn.  (^a» 

btn)  świecić  komu  przyby- 
wającemu, ze  światłem  go 
przyjmować;  świecić  na- 
przeciw komu,  czemu. 

(£ntgc'gen=nc^mcn,         va. 
nimmft,  nimmt  — ,  nal^m  — , 
iiabi  entgegengenommen,  przy- 
jąć co. 
'  @ntge'9cn=rcbcn,  va.  i  vn. 

mówić  przeciw  czemu  (opa- 
nować). 

©utgc'9cn=rcifcit,  vn.  (fein) 
bas  ©etretbe  leift  fc^on  ber 
®rnte  entgegen  zboże  n.  już 
dojrzewa  na  przyszłe    żniwo. 

©ntgc'gcnntifen,  V7i.  (fein) 

(wy)jechać  naprzeciw  komu, 
na  jego  spotkanie. 

@ntgc'9cn=rciten,  vn.  ritt  — 
bin  entgegengeritten  (wy)je- 
ehać  naprzeciw  komu  konno, 
wierzchem. 

®  ntgCgeu^rcunen,  t7i.  rannte 
— ,  btn  entgegengerannt  biedz 
naprzeciw  komu. 

(Sntgc'gen^rütfcu,  va.  i  vn. 

(fiaben  i  fein)  posunąć  co  na- 
przeciw komu,  czemu;  bcm 
j^einbe  —  wyruszyć  naprzeciw 
nieprzyjacielowi. 


(5nt9c'9eu=ff^aucn,  vn.  {f)a- 
ben)  =  —  fe^en. 

(SutgCgcn^fc^cn,  vn.  fief)ft, 
fic^t  — ,  fa^  — ,  ^abc  entgegen* 
gefeiten  i)  wyglądać  kogo, 
czego;  ber  Slnfunft  eineö 
^reunbeś  —  wyglądać  przy- 
byciaprzyjaciela ;  bem  fjeutigcn 
Sage  fa^    iĄ    mit   ©e^nfui^t 

—  dnia  dzisiejszego  wy- 
glądałem niecierpliwie;  ber 
3ufunft,  bem  3:obe  getroft  — 
spokojnie  oczekiwać  przy- 
szłości, śmierci;  fie  fieljt  i^rer 
©ntbinbung  entgegen  oczekuje 
rozwiązania;  2)  =  entgegen- 
blitfen. 

©ntge'gcn^fein,  vn.  bift, 
ift  — ,  raar  — ,  bin  entgegen» 
geroefen,    einer  ©ac^e,  jmnbm 

—  być  przeciwnym  czemu, 
komu;  przeciwić,  opierać  się 
czemu,  komu;  przeszkadzać, 
być  na  przeszkodzie;  ber 
SŚinb  mar  un§  —  wiatr  był 
nam  przeciwny;  id^  bin  bir 
batin  nicf)t  —  ja  ci  się  w  tem 
nie  przeciwię. 

I  @ntgc'gcn=fcnbcn,  va.  fen= 
beft,  jcnbet  —,  fanbte  — , 
l)abe  entgegengefanbt,  i  «ge«» 
[enbet,  wysłać  naprzeciw 
komu. 

(SntgCgcn-fc^cn,  i.  va.  (^a= 

ben)  wystawić,  postawić  na- 
przeciw czemu ;  bem  !läge= 
rifcfien  3Begef)ren  ben  ©inraanb 
ber  SSerJQ^rung  —  zasłaniać 
się  zarzutem  przedawnienia 
przeciw  żądaniu  powoda ; 
II.  vr.  fid^  — ,  =  miberfe^en. 
Sntge'gen=ftc|cn,  vn.  fteiift, 
ftcf)t  — ,  ftanb  — ,  bin  entgegen« 
geftanben,  stać  na  prze- 
szkodzie, na  zawadzie;  być 
przeciwnym ;  =ftff)enb  prze- 
ciwny ;  «fte^enbe  ^ntereff  en 
sprzeciwiające  się,  sprzeczne 
interesa. 

(£ntge'9cn=ftetlen,  va.  (fja- 

ben)  stawić  naprzeciw  komu, 
czemu;  er  ftettte  bem  ^einbe 
ein  ftar!e§  §ecr  —  mocne 
wojsko  stawił  naprzeciw 
nieprzyjacielowi;  ic^  fteUte 
biefer  SSe^auptung  mehrere 
@rünbe  —  przeciw  temu 
twierdzeniu  przywiodłem  kil- 
ka powodów;  ein  §inbernt§ 
fteUte    fic§    unś   —   przeciw 


nam  stawiła  się  przeszkoda; 
napotkaliśmy  na    przeszkodę. 

©ntgc'gcn^ftrömen,  vn.  (fein) 

potokiem  płynąć  ze  strony 
przeciwnej ;  eine  äWenge  ajłen= 
fc^en  ftrömte  i^m  —  mnóstwo 
luJzi  wyszło   mu    naprzeciw. 

(£ntgc'8cn=tra9cn,  va.  trägft, 
trögt  — ;trug  -,§abeentgegen= 
getragen,  nieść  naprzeciwko; 
ofiarować;  il^m  murbe  bie 
allgemeine  2l^tung  «getragen 
poważano  go  powszechnie. 

^nt9c'9cn=trcten,  vn.  irittft, 
tritt  — ,  trat  — ,  bin  entgegen« 
getreten,  wystąpić  przeciw, 
sprzeciwić  się;  einer  ©ad^e 
l)inberlid^  —  przeszkodzić 
sprawie,  udaremnić  ją. 

(£nt9e'9Cn=trctbcn,m.  treibft, 
treibt  — ,  trieb  — ,  f)abe  ent- 
gegengetrieben, pędzić  na- 
przeciw komu,  czemu. 

@ntgc'gen=tDC^en,  m.  (^a- 

ben)  wiać  przeciw  komu  z  prze- 
ciwnej strony ;  ber  2Binb  lüeljtc 
uns  —  wiatr  wiał  nam  w  oczy, 
w  twarz. 

Snt9C'9cn=tt)crfcn,  va.  mirfft, 
rcirft  — ,  roarf  — ,  ^abe  ent« 
gegengemorfen,  rzucić  naprze- 
ciw komu,  czemu;  fid^  jmnbm 
—  rzucić  się  naprzeciw  komu, 
wyruszyć  przeciw  komu. 

©ntgc'gcn^tötrfcu,  vn.  (^a« 
ben)  ^=  —  arbeiten,  działać 
przeciw  komu,  czemu ;  prze- 
szkadzać, zapobiegać  czemu; 
ber  ^ranfbcit  —  działać  prze- 
ciw chorobie. 

CCntge'9eu=5icIien;  vn.  jie^ft, 
Sie^t  -,  jog  — ,  bin  entgegen« 
geijogen,  wyruszyć  naprzeciw 
komu;  bem  i^^etnbc  mit  ben 
S^ruppen  —  wyruszyć  naprze- 
ciw nieprzyjacielowi  z  woj- 
skiem. 

Entgegnen,     vn.    {^ahen) 

odpowiadać,  odpowiedzieć; 
replikować. 

Entgegnung,  sf.pl.  -en,  od- 
powiedź f. ;  replika  f. 

Entgc'lcn,  i.  vn.  entgel|ft, 
entgeht,  entgieng,  bin  cnt* 
gangen,  uchodzić,  ujść;  ber 
©efü^r  —  ujść,  uniknąć 
niebezpieczeństwa;  baS  SGBort 
ift  mir  entgangen  słowo  n. 
to  uszło  mojej  uwagi;  eś  ift 
mit     nid^ts    entgangen    tjon 


(vntflci'ftcni 


380 


Gntöü'lJfcn 


beincr  Słebe  nic  nie  uszło 
mojej  uwagi  z  tego,  coś  mó- 
wił; j^eimlid^  —  ujść  pota- 
jemnie, umknąć;  ber  ©träfe, 
öem  Xobe  —  ujść  kary, 
śmierci;  c§  rounbert  mid^, 
roie  bas  feinem  ©^arfftnn  — 
fonnte  dziwi  mnie,  jakto  mogło 
ujść  jego  bystrości  rozumu, 
jak  mógł  tego  nie  spostrzedz, 
nie  uważać;  II.  rimp.  es 
cntgei)t  mir  nic^t,  bafś  . .  nie 
uchodzi  mojej  uwagi;  wiem, 
pamiętam,  że  .  .  .;  ba§  tt)irb 
bir  ni^t  —  to  cię  nie  minie, 
dostaniesz  to;  id^  roerbc  ntir 
bie  (Setegenl^eit  nid^t  —  laffen 
nie  pominę  tej  sposobności, 
niezaniedbam(nie  omieszkam) 
z  niej  korzystać. 

gntgct'ftern,     va.   (^aben) 

pozbawić     ducha,    życia    lub 


czucia. 


(gntöcffttgen,  va.  (^aben) 
zmateryalizować,  pozbawić 
ducha. 

ßntge'It,  sm.  i  sn.  =(e)§, 
zapłata/.,  wynagrodzenie  n. ; 
ol^ne  —  bezpłatnie  ac?y.,  bez 
wynagrodzenia. 

(gntöe'Itcn,  va.  entgiltft, 
^gilt,  entgalt,  ^abe  entgolten, 
zapłacić,  wynagrodzić;  przy- 
płacić (za)  co,  karę  ponieść 
za  co;  rcaä  ein  anberer  t)er= 
feigen  f)at,  bas  mufa  ic|  — 
co  inny  zrobił,  za  to  ja  muszę 
odpowiadać;  baS  foU  cr  mir 
—  zapłaci  on  mi  za  to;  jmnbn 
etm.  —  laffen  mścić  się  na  kim 
za  co,  ukarać  kogo  za  co. 

©ntgeltlic^,  adi.  i  adv.  od- 
płatny, -nie  adv.t  za  wy- 
nagrodzeniem; =er  Vertrag 
kontrakt  m.  odpłatny,  pod 
tytułem  obciążającym. 

(Sutgictfeni  vn.  (fein)  wy- 

koleić  się. 

^ntgkrfung,  sf.  pi.  =cn, 

wykolejenie  (się)  n. 

(vntgici'tcn,  vn.  entgleiteft, 
sgleitet,  »gütt,  bin  «glitten, 
wymknąć  się,  wyśliznąć  się  i 
wypaść;  ber  «Scbel  entglitt 
feiner  §anb  szabla  wyśliznęła 
mu  się  z  ręki. 

Gntgli'mmcn,  vn.  cnt= 
glimmft,  «^lirnwtt,  =glomm, 
bin  <=gIommen,  zatlić  się, 
zwolna  się  zapalić. 


Gntgli'tft^cn,  vn.  (fein)  = 
«gleiten. 

ßntglii'l^en,  vn.  (fein)  roz- 
żarzyć się;  =  erglühen,  ent« 
brennen;  von  Sßein  —  roz- 
palić się  od   wina;  oor  3orn 

—  zapalić  się  gniewem. 

ßntpö'ttcrn,  va.  (^aben)  po- 
!  zbawić  kogo  Boga,  bogów, 
I  znaczenia  i  czci  bo?kiej. 

ßntgrü'ncn,    l.   vn.   (fein) 

zielenić  się,    zazielenieć;    II. 
I  va.  stracić  barwę  zieloną. 

I     ßntgü'rten,  va.  i  fić)  —, 

i  V}'.     jmnbn   fid^    —  odpasać 

kogo,    —    się,  pas(ek)    zdjąć 

komu,    sobie ;    ba§    Cferb  — 

gurt,  poprąg  odpasać  koniowi. 

Gnt^aa'ren,  ^  va.  pozbawić 

włosów,  ogolić,  powyrywać, 
postrzydz  włosy. 

enthalten,  i.  va.  entpitft, 
=l^ält,  =t)ielt,  l^abe  enthalten, 
mieścić    w     sobie,    zawierać; 

—  fein  mieścić  się,  za- 
wierać się,  być  zawartem 
w  czem;  ba§  j^afś  enthält 
jmei  (Simer  beczka  (zawiera) 
mieści  w  sobie,  ma  dwa  wia- 
dra; biefe  ^fJ^l^  ift  i"  "^^^ 
größeren  jmeimal  —  liczba 
ta  (mieści  się)  zawartą  jest 
w  większej  dwa  razy;  II.  vr. 
fid^  — ,  wstrzymywać  się  od 
czego;  id^  fonnte  mid^  ber 
2:^ränen  nic^t  —  nie  mogłem 
powstrzymać  się  od  łez;  er 
fonnte  fid^  nid^t  — ,  i^m  bie 
äBa^r^eit  ju  fagen  nie  mógł 
się  wstrzymać,  aby  mu 
prawdy  nie  powiedzieć,  nie 
mógł  powstrzymać  się  od 
powiedzenia  mu  prawdy;  fic^ 
beg  Umgangs  mit  böfen  Seuten 

—  unikać  obcowania  ze 
złymi  ludźmi;  folc^er  9lebcn 
mufit  bu  bid^  —  nie  po- 
zwalaj sobie  takich  mów,  wy- 
strzegaj się  takich  mów. 

ßnt^a'Itfam,  adi.  i  adv. 
wstrzemięźliwy,  -wie,  po- 
wściągliwy, wstrzymały. 

(f ut^a'Itfamfcit,  sf.  wstrze- 1 

mięźliwość/.,  powściągliwość  j 
/.,  wytrzymałość  f. 

(ynt^a'ltfttmfcit^tjcrcin,  sm.  I 

:(e)Ö,  pi.  «=e,  towarzystwo  »ł.,  j 
stowarzyszenie  n.  wstrzemię-  I 
żliwości.  I 


(Snt^a'Itung,  sf.  powścią- 
ganie n.,  wstrzymanie  w.; 
abstynencya  /. ;  —  eon  Speifen 
dyeta  f.,  post  m. 
'  Qnt\)ą'tttn,  va.  (^aben) 
pozbawiać  twardości,  mięk- 
czyć. 
;     (Snt^au'^tcn,    va.    (^abcn) 

ściąć  kogo,  głowę  mu  uciąć. 

dntfiou'^tung,  V-  P^-  '«"/ 

ścięcie  n. 

Gnt=^äu'ten,    va.    (^aben) 

zdjąć  skórę. 

dniptbttt,  va.  i  vr.  fi(^  —, 
i  ent^ebft,  =§cbt,  ?§ob,  ^abe  ent« 
boben,  l)  jmnbn,  fi(^  einer 
(SaĄe  albo  oon  ctro.  —  uwol- 
nić kogo,  uwolnić  siebie  od 
czego,  oszczędzić  komu  lub 
sobie  co;  2)  jmnbn  feines 
21mteg  —  oddalić  kogo  od 
urzędu,  złożyć  kogo  z  urzędu; 
3)  entfiebe  bid^!  precz  ode 
mnie,  precz  z  moich  oczu! 

^nt^e'bung,  sf.pl.'tn,nwo\- 

'  nienie  n.  n.  p.  t)om  2lmte 
uwolnienie,  złożenie  z  urzędu  ; 
oddalenie  n. 

gntljei'Iigcn,    va.    (^aben) 

profanować ;  bezcześcić  co 
świętego;  poniewierać  rzeczy 
zasługujące  na  cześć;  ben 
jyeiertag  —  gwałcić  dzień 
świąteczny,  nie  święcić,  nie 
zachowywać  święta;  bie  ^ird^e 

—  profanować  kościół. 

Snt^ciltgung,  sf  pi.  -en, 

protanacya  /. ;  poniewierka 
/.,  zbezczeszczenie  rzeczy 
świętej ;  oerbrec^erifd^e  — 
świętokradztwo  »i. 

Cnt^e'rjCn,  va.  (I^abcn)  po- 
zbawić (serca)  odwagi. 

(Sntl^o'Iscn,  va.  (^aben)  wy- 
ciąć, wyrąbać  las. 

•Knttiü'lien,  va.^  i  vr.  fic^ 
— ,  1)  odsłonić,  odkryć ; 
zdjąć  zasłonę;  2)  =  entbedfen  ; 
ein'@e^eimni§  —  odkryć,  w^y- 
jawić    tajemnicę ;    baś  Saftcr 

—  występek  wystawić  w  jego    ^ 
nagości;'  3)  ein   Senfmal  — 
odsłonić  pomnik. 

ent^ii'üung,    sf.  pi.   --m, 

odsłonienie      n.,      odkrycie  ; 
wyjawienie. 
(?nt]^ü'I)cn,     va.     (fjaben) 

łuszczyć,    wyłuskać,   obierać. 

Cüitbü'^Jfcn,  vn.  (fein)  wy- 
skoczyć i  ujść. 


©nł^ufta^mtCrcn 


581 


©ittlau'fcit 


entuzjazmować,    zapalać    do  j 
czeffo. 

@ntliufta'gm«g,  sm.  —,  pi 

sen,  entuzjazm  m.,  zapał  m. ; 
gorliwość  f. 

^nt^ujta'ft,    sm.   =en,  pi 

cen,  entuzjasta  m,,  zapaleniec 
m.,   zagorzalec  m. 

(gnt^Ufia'ftift^,  adi.  i  adv. 
entuz jastjczn j,  -nie ;  zapa- 
lony, gorliwj. 

dntia'gcn,  va.  (^aben)  od- 
pędzić ;  htm  SBoIfc  ba§  ©d^af 
—  odpędzić  wilkowi  owcę. 

©ntjö'C^Cn,  va.  zdjąć  jarz- 
mo; bic  Dd^fcn  —  wjprządz 
wołj  z  jarzma;  ein  SSoI!  — 
uwolnić  naród  z  pod  jarzma, 
od  ucisku. 

©ntju'ngfern,    va.  (^o&en) 

pozbawić  panieństwa,  odebrać 
panień*?two. 

(Snttct'men,  vn.  (fein)  wj- 

kiełkować. 

@ntfe'rnen,  va.  (^a&en)  "oa^ 

Dbft  —  wjbierać  jądra,  pestki 
z  owoców. 

(Bnttki'htn,  va.  i  vr.  fic^  — , 
1)  rozbierać,  —  się,  zdej- 
mować odzienie;  2)  bie  3Bal^r= 
^ett  t)on  allem  ©c^niutf  — 
prawdę  z  wszelkich  ozdób 
obnaźjć,  przedstawić  prawdę 
bez  wszelkich  ozdób. 

©ntni'mmcn,  vn.  entüimmft, 
=!limmt,  =!Iomm,  bin  ent= 
üommen,  wjdrapać  się  skąd  i 
ujść. 

(Sntfno'f^en,  vn.  (fein)  paczki 

rozwinąć,  zakwitnąć. 

@nt!Ó'mmcn,  vn.  ent!ommft, 
=!ommt,  »fam,  bin  entfommen, 
ujść,  uciec ;  au§  bem  ®efäng= 
niffc  —  uciec  z  więzienia. 

^ntto'tttn,  va.  odkorkować. 

©ntfö'r^ern,    va.    (^aben) 

wjzuć  z  ciała;  od  ciele- 
sności uwolnić. 

©ntträ'ftcn,  i  =fräftipcn,  i. 

va.  (^aben)  1)  osłabić;  po- 
zbawić sił,  odjąć,  wjcieńczjć, 
zużjć  siłj;  bic  Śranfl^eit  l^at 
il|n  fel^r  enüräftet  choroba 
bardzo  go  wjcieńczjła;  burd^ 
l^i^ige  @cträn!e  roirö  ber  ©eift 
entfiäftetod  gorącjch  trunków 
dueh  traci  moc  swoją,  sła- 
bnie ;  2)  obalić,  unieważnić ; 
einen  SSergleid^  —  unieważnić 


ugodę;  II.  vr.  ftc$  — ,  osłabić 
się,  wjcieńczjć  siłj;  wjczer- 
pać,  stracić  siłj. 

ßnif Ü'Unm,  sf.  l)  osła- 
bienie n.,  wjcieńczenie  n. ; 
on  üöUiger  —  fterben  umrzeć 
z  osłabienia,  z  utratj  sił;  2) 
anulacja  /.,  unieważnienie  n. 

(£nt!n'cĄcn,  vn.  ent= 
friecl^(e)ft,  =friec^t,  «frod^,  bin 
entfrod^en,  1)  czołgając  się 
ujść;  2)  wjkłuć  się,  wjlądz 
się. 

i^ntlxö'ntn,  va.  (§aben)  po- 
zbawić koronj. 
(£nt!u'^^cln,     va.    (^aben) 

odprzęgać;  rozłączjć  wozj 
przez     odczepienie    sprzęgła. 

®ntla'bcn,  i.  va.  entfäbft, 
=Iäbt,  :Iub,  ^abc  entloben, 
wjładować,  ładunek  z  czego 
wjjąć;  ben  äBogen  —  wóz 
wjładować;  II.  vr.  fid^  — ; 
bie  3Bol!e  bot  fid^  —  chmu- 
ra /.  pękła;  ein  ©craitter 
entlub  fid^  über  bem  %f}al 
burza  szalała  nad  doliną. 

(gntla'bung,    sf.   pi '  «en, 

wjładowanie  /. ;  deszarża  /., 
wjstrzał  m. 

(S^ntla'ltg,  adv.  i  praep. 
wzdłuż;  ben  SBeg,  bem  SBege 

—  albo  —  beg  SOBegeg  wzdłuż 
drogi. 

©ntla'rbcn,  va.  i  vr.  fid^  — , 

(l^oben)      demaskować     kogo, 

—  siebie;  maskę  zedrzeć. 

©ntla'ffcn,  va^.  cntlafśt,  — , 
=Iie^,  tjobe  entloffcn,  1)  puś- 
cić na  wolność;  ouŚ  ber  |)Oft 

—  wjpuścić  z  aresztu,  z  wię- 
zienia; 2)  pozwolić,  kazać 
odejść,  odprawić;  er  ^ot  il§tt 
mit  bie  jen  SSorten  —  od- 
prawił go  temi  słowj;  bie 
©c^iiter  au§  ber  ©d^ule  — 
wjpuścić  uczniów  ze  szkołj; 
eine  SSerfommtung  —  zamknąć, 
rozwiązać  zgromadzenie ;  3) 
jmnbn  bcö  S)ienfte§  (ouä  bem 
S)ienfłe),  beö  2lmteś  (au§  bem 
Slmte)  —  odprawić  kogo  ze 
służbj,  oddalić,  uwolnić 
z  urzędu;  mit  ^enfion  — 
przenieść  w  stan  spoczjnku, 
dać  emerjturę ;  ouS  ber  Sir« 
mec  —  oddalić,  uwolnić  od 
wojska,  służbj  wojskowej, 
dać  djmisję;  4)  au8  bcr 
cäter  Ud^en,  uormunbf  d^oftlic^cn 


©en3a(t  —  usamowolnić; 
einen  ©cfoüen  —  wjzwolić 
niewolnika. 

©ntla'ffung,   sf.  pi  »en, 

wjpuszczenie  n.  na  wolność; 
rozpuszczenie  n. ;  —  ber 
©olboten  rozpuszczenie  woj- 
ska; —  t)om  2(mte  usunięcie  n., 
oddalenie  n.  od  urzędu;  zło- 
żenie z  urzędu;  um  [eine  — 
bitten  prosić  o  uwolnienie 
od  urzędu,  o  emerjturę;  feine 

—  einreid^en  zgłosić  djmisję, 
podać  się  do  djmisji,  djmir 
sjonować ;  odprawa  f, 

©ntlaffungggefurfj,  sn.  =eg, 

pi  =e,  podanie  n.  o  djmisję. 

(Sntla'ffung^^jrüfung,  sf.  pi 

=cn,  egzamin    m.    dojrzałości. 

@ntla'f(un0gf(!^cin,  sm.  =§, 

pi  =e,  świadectwo  n.  uwol- 
nienia. 

(gntta'ffung^fd^rciben,  sn. 
=  §,  pi  — ,  =eineä  ©efonbten 
rekredjtjwa  f. 

©ntla'ffuugöseugniö,      sn. 

=niffeś,  pi  =niffe,  świadectwo 
n.  uwolnienia;  świadectwo 
dojrzałości. 

®nt(a'ftC«,  va.  i  «Jr.  fid^ 
— ,  zdjąć  ciężar,  uwolnić  od 
ciężaru,  od  odpowiedzialności ; 
ein  ®onto  —  odpisać,  wjkre- 
ślić  z  rachunku ;  t)on  ©^ut= 
ben  —  uwolnić  od  długów, 
oczjścić  z  długów. 

©tttla'ftuug,    sf.   pi    «en, 

uwolnienie  n.  od  ciężarów,  od 
odpowiedzialności ;  oczjszcze- 
nie  n.  z  zarzutów. 

©ntla'ftungögrunb,  «w.  =e§, 

pi  =grünbe,  okoliczność  /. 
oczjszczająca,  uniewinniająca, 

^ntla'ftung^jeugc,  sm.  %n, 

pi  »n,  świadek  m.  za  obwinio- 
n jm ;  świadek  uniewinniającj,     f 
odwodowj. 

©ntlou'bcit,  va.  (^oben)  po- 
obrjwać  liście;  entloubt  adi. 
ogołoconj  z  liści,  bez  liścia; 
bie  «=C  3|"3^"^  młodzież  /. 
okwitła,  młodzież,  która  stra- 
ciła swoją  świeżość,  swój 
kwiat. 

©ntlau'fcn,  vn.  entläufft, 
«löuft,  =nef,  Un^  entlaufen, 
uciec,  zbiedz,  ujść;  bcm  albo 
au§  bem  ©efängniffc  —  uciec 
z  więzienia;  OUÖ  bem  2)ienftC 

—  uciec  ze  służbj;  ber  ©c» 


(Sntlc'btgcn 


382 


Gntra'tljcn 


fal^r,  'öixn  ^iobe  —  «jść  niebez- 
pieczeństwa, śmierci;  ent= 
laufenec  ©olbat  dezerter  m., 
zhieg  m.  z  wojska. 

G-ntle'Mgcn,  l.  ra.  (öaBen) 

uwolnić  od  czego;  jmnbn  ber 
geffeln,  einer  Saft  —  uwol- 
nić kogo  z  więzów,  od  cię- 
żaru; II.  vr.  fid^  — ,  ftd^ 
jninbś  ■ —  uwolnić  się  od  kogo, 
pozbyć  się  kogo;  fid^  "bt^ 
^OC^eś  —  zrzucić  jarzmo; 
ftd^  feiner  ©döulben  —  uwolnić 
.się  od  długów,  popłacić  je; 
ft(^  ber  ^Rotl^burft  —  załatwić 
potrzebę;  fid^  ber  S3erbinb= 
lic^feit,  55flid^t,  be§  2ruftraqe§, 
be§  S3eripred^eng  —  dopełnić 
zobowiązania,  powinności, 
zlecenia,  przyrzeczenia ;  fid^ 
feiner  ©efc^äfte  —  załatwić 
interesa;  fid^  ber  ©orgen  — 
pozbyć  się  kłopotów. 

(Sntlc'Mgung,   sf.  pi.  *en, 

uwolnienie  n.,  załatwienie  n. 

©ntlee'rcn,  va.  i  vr.  fic^ 

—  ,  =  ausleeren. 
Entlegen,      adi.     odległy, 

daleki ;  in  =en  ^immelsfttid^en 
w  odległycb  strefacb. 

SntlCIjncn,  va.  (^aBcn)  i) 
üon  imnbm  etro.  —  pożyczyć 
co  od  kogo;  2)  wziąć,  wyjąć, 
zaczerpnąć,  wypisać;  er  l^at 
auś  alten  ©d^riftftelletn  oieleg 
entlel^nt  wyjął,  wypisał  wiele 
ze    starych  pisarzy. 

gntlClincr,  sm.  =§,  ^jL  — ; 

(za)pożyczający  adi.]  wy- 
pisujący z  obcych  dzieł,  pla- 
giator. 

ßntle'^nung,   5/.  pi.   =en, 

pożyczenie  n.,  pożyczka  /. ; 
plagiat  m. 

GntIci'Den,  va.  i  vr.  fic^ 

—  pozbawić  się  życia;  jmnbn 

—  zabić  kogo. 

Gntlei'öitnö,  sf.  pi.  =cn,  za- 
bójstwo   n,    nabicie;    ©elbft 

—  samobójstwo  n. 

entlo'rfcn,  ta.  (Ijaben)  i) 
imnbm  etro.  —  =  ablorfen, 
wywabić,  wyłudzać  co  od 
kogo;  2)  er  fnd^te  i^m  feine 
3)ieinung,  ein  SiJort,  ein 
Säckeln,  X^ränen  ju  —  sta- 
rał się  z  niego  wydobyć, 
wywabić  zdanie,  słówko, 
uśmiech,     łzy;     er     entlodfte 


i>in  ©aiten  fü^c  2:öne  słodkie 
dźwięki  ze  strun  wydobywał 

©ntlo'bcrn,     i     entlo'^cn, 

vn.  (fein)  =  entbrennen, 
(vntlo'^nen,     va.    (^aben) 

wynagrodzić,  zapłacić;  za- 
spokoić. 

gntma'nncn,    va.    (^aben) 

1)  trzebić,  kastrować;  2)  ein 
©c^iff  —  pozbawić  okręt 
ekwipażu,  załogi. 

(vntma'ften,  va.  {Ijaben)  ein 
©d^iff  —  okręt  pozbawić 
masztu  ;  zbić,  zwalić,  ustrzelić 
maszt. 

6-ntme'nfdjcn,  i  =menfc^= 
lidjtn,  va.  (^aben)  czło- 
wieczeństwa, ludzkości  po- 
zbawić; fid^  —  wyzuć  się  ze 
wszelkiej  ludzkości,  wyrzec 
się  wszelkich  uczuć  ludzkich; 
entmenfd^t  zbestwiony  okru- 
tny. 

(vntmii'mnien,    va.  (^aben) 

zdemaskować. 

(vntraii'nbtgcn,  va.  (l^aben) 

wziąć,  oddać,  postawić  pod 
kuratelę. 

©ntmyt^tgen,  va.  (Eiabcn) 

pozbawić  odwagi,  odebrać 
ochotę;  odstraszyć,  zrazić; 
fid^  —  laffen,  entmutig  Igt  n)er= 
ben    stracić   ochotę,    odwagę. 

©ntno'geln,  va.  (i^abetx) 
odgwoźdżać;  ein  ©efc^ü^  — 
odgwoźizić  armatę. 

Gntna'^me,    sf.    pi.    -n, 

wzięcie  w.,  wyjęcie  n. ;  za- 
pożyczenie n. 

©ntnationaltfic'ren,  (czy- 
taj :  —  nacjo  .  .)  va.  (^aben) 
wynarodowić. 

GntnCbeln,  va.  (I^aben)  od 
mgły  uwolnić,  mgłę  roz- 
pędzić. 

'©Utnc'^mcn,  va.  entnimmft, 
»nimmt,  =na^m,  r;abe  ent= 
nommen,  1)  wziąć;  ®elb  oon 
jmnbm  —  wziąć  pieniądze  od 
kogo,  pożyczyć;  einen  SBed^fet 
auf  jmnbn  —  ciągnąć  na  kogo 
weksel :  wziąć,  dać,  przekazać 
weksel  na  kogo;  eine  ©teHe 
(au^)  einem  58u^e  —  wyjąć, 
wypisać  (miejsce  jakie)  co 
z  jakiej  książki;  2)  =  ab« 
nehmen,  erfe^cn  dorozumieć 
się,  pojąć,  wymiarkować ; 
wnosić  z  czego;  barauö 
fannft  bu  —    z    tego   możesz  I 


'wnosić;  man  !ann  baraus  — 
z  tego  się  okazuje ;  barauś  ift 
JU  — ,  bafś  .  .  z  tego  można 
poznać,  że  .  .  . 

Gntne'röcn,  l.  va.  (tiaben) 

deznerwować,  osłabić,  pozba- 
wić sił;  II.  w.  ftc^  —  osłabić 
się,  postradać  siły;  znie- 
wieścieć. 

©ntö'lcn  va.  (^aben)  po- 
zbawić oleju,  wytłoczyć  z 
czego  olej. 

(gntomogro^j^iC,    sf.    en- 

tomografia  /".,  opisanie  n. 
owadów. 

Glitomolit^,  sm.  «en,  x)l. 
=en,  eutomolitm.,  skamieniały 
owad  m. 

Sntomolo'g,   sm.  =en,  ^;Z. 

"tw,  entomolog  ?/?.,  badacz 
m.  owadów. 

(Entomologie',  sf.  entomo- 
logia /.,  nauka/,  o  owadach. 

ßntOmOlO'gtfd^,  adi.  en- 
tomologiczny, tyczący  się 
entomologii. 

(£ntÜ300logiC',  sf  ento- 
zoologia  /.,  historya  f.  na- 
turalna  robaków    jelitowych. 

6iit^C'(^cn,  va.  (^aben) 
oczyścić  ze  smoły. 

(jnt^jfro'^fcu,    va.    (^abcn) 

odkorkować,  odetkać. 

(Snl^rc'ffcn,  va.  (^aben) 
jmnbm  etm.  —  przez  wy- 
muszenie wydostać  co  z  kogo. 
od  kogo ;  wydusić,  wycisnąć 
co  z  czego. 

Gnt:pii'ł)^en,  I.  va.  (f^aben) 

uwolnić  ze  skóry  poczwarki ; 
II.  vr.  ftd^  — ,  l)  zrzucić 
skórę  poczwarki,  wylęgnąć 
się  z  pupki  (zoologia);  "ź) 
okazać  się  w  nowem  świetle; 
zrzucić  maskę ;  er  l^at  ftd^  alś 
ein  SSetrüger  entpuppt  okazał 
się  oszustem. 

Gntnua'Imcu,  vn.  (fein)  ber 
9iau(^,  öer  2)ampf  entqualmt 
dym,  para  wybucha  z  czego. 

(Sntque'ÜCli,  vn.  entquiaft, 
»quillt,  »quoll,  ift  entquollen, 
wytryskać;  SŚei§E)eit  entquoH 
feinem  2)cunbc  mądrość  z  ust 
jego  płynęła. 

©ntra'ffcn,  va.  i  vr.  fic^ 
— ,  (^aben)  =  —  reiben. 

©ntra'tljcn,  ra.  i  vn.  ent= 
rätl)ft,  »ratl),  =riet^,  I)abe  ent= 
rotten,  etm.  albo  einer  ©ac^e 


I 


(Snt'rätMelu 


383 


S-ntfi^ci'öcn 


—  obejść  się  bez  czego; 
id^  tann  ba§ "  nic^t  —  nie 
mogę  się  bez  tego  obejść. 

dnträ't^fcln,    va.    (f)aben) 

odgadnąć,  rozwiązać;  roz- 
wikłać; wyjaśnić. 

^ntXt't,  (wym. :  antre) 
sm.  »Ö,  pi.  =ś,  wstęp  m. ; 
wstępne  n. ;  opłata/,  wstępna ; 
początek  m. ;  pierwsze  danie 
n.;  przedpokój  m. 

(Śntrci'^cn,I.  m.  cntceiBt(eft), 
-rei^t,  'xi\^,  ^abe  cntriffen, 
wydrzeć,  wyrwać,  porwać ; 
jmnbns  §änben  benzole^  — 
wyrwać  komu  z  rąk  puginał ; 
jmnbm  feine  ©üter  —  zabrać 
komu  dobra;  ber  Xch  f)at 
\f)n  un§  enttiffen  śmierć  go 
nam  wydarła,  porwała ;  jttlttbn 
ber  ©efal^r,  bem  2;obe  — 
wyrwać  kogo  z  niebezpie- 
czeństwa, wyrwać  śmierci, 
uratować  kogo  od  niebezpie- 
czeństwa, od  śmierci ;  II.  vr. 
fid^  — ,  wydrzeć,  wyrwać, 
wydostać  się;  [ić)  ben  ^an« 
ben  be§  SSer|orger§  —  wy- 
drzeć, uwolnić  sie  z  rak 
Ścigającego. 

©ntrC^O't,  (wym.:  antrpo) 
sn.  =§,  pi.  =g,  skład  m.; 
spichlerz  m. 

(^nUtpB'iplai^f  sm.  =%,  pi. 

pplä^c,  miejsce   n.    składowe. 

®iltreł)rCnCU'r,  (wym.:antr- 
prener)  sm.  =ś,  pi.  =e,  autre- 
prener  m.,  przedsiębiorca   m. 

@ntre|)ri'f  C,  (wym. :  antr- 
priz)  sf.  pi.  =n,  antrepryza 
/. ;  przedsiębiorstwo  n. 

©ntcefol,  (wym.:  antrsol) 
sn.  "%,  pi.  =0,  przybudowanie 
n.  między  piętrami,  między- 
piętrze  m.,  mezanin  m. 

(£'ntnd),  sm.  «g,  pi.  «e,  = 
©ntertc^. 

©ntr^^tcn,  va.  (|a6en)  1) 
wypłacić,  zapłacić;  ©teuer, 
3ott,  3i«fcn  —  zapłacić  po- 
datek, cło,  odsetki ;  uścić  się 
z  opłaty,  opłacić ;  baś  ©d^u(= 
gelb  —  złożyć  opłatę  szkolną; 
2)  jmnbm  feinen  2) an!  —  zło- 
żyć komu  podziękowanie,  po- 
dziękować. 

Sutne'gcin,    va.  ^   (^aben) 

odryglować,  odsunąć  zasuwę. 

filtrieren,    (wym.:    antri- 

ren)  va.   (f)aben)  tm  ©efĄaft 


—  rozpocząć  interes,  wdać 
się  w  interes,  zainicyować 
sprawę. 

(Sntn'ngcn,  va,  entringft, 
=ringt,  »rang,  l^abe  entrungen, 
=  entroinben. 

(Sntri'uncit,  vn.  entrinnft, 
=rinnt,  =rann,  bin  entronnen, 
ujść;  au^  ber  ©d^lad^t  — 
ujść,  uciec  z  bitwy;  ber  ©e= 
fal^r  —  ujść,  umknąć  niebez- 
pieczeństwa; bie  '^z\i  ent= 
rinnt  czas  ucieka,  szybko 
ubiega. 

^•ntro'Kcn,  vn.  i  vr.  fic^ 
— ,  toczyć  się  (z  czego); 
^l^ränen  entrollten  ii)rem 
2luge  łzy  jej  się  puściły,  po- 
toczyły się. 

^ntrü'tfcn,  va.  (I^aben)  usu- 
nąć co  z  przed  kogo;  ben 
SBliden,  ben  Slugen  —  usunąć 
z  oczu,  z  widowni;  ber  %0't> 
l^at  il^n  cntrildt  śmierć  go 
porwała,  sprzątnęła;  er  ift  fid^ 
felbft  entcüdft  jest  zachwyco- 
ny, przejęty  silnem  zdumie- 
niem. 

(Sntru'njcln,    ya.    (^abcn) 

rozmarszczyć;  bie  <Stirn  — 
rozmarszczyć,         wypogodzić 

czoło. 

(gntrü'ften,  va.  i  «?r.  fid^  — , 

obruszyć,  rozgniewać,  roz- 
złościć; obruszyć,  rozgniewać 

się. 

(Sntfa'gen,  vn.  (^aben)  zrzec 
się;  feinem  S^ied^te,  ber  ^rone 

—  zrzec  się  swego  prawa, 
korony;  'oem  S^runfe  —  wy- 
rzec się  trunków,  przestać 
pić;  ber  SBelt  —  rozbrat 
uczynić  ze  światem;  bem 
©lauben  feiner  SSäter  —  po- 
rzucić wiarę  swych  przodków, 
zaprzeć  się  jej. 

(Sntfa'giing,  sf.  zrzeczenie 
n,  się ;  porzucenie  n. 

(Sntfa'ttcln,     va.     (fjaben) 

zdjąć  siodło. 

(illtfa'^,  sm.  se§  1)  odsiecz 
/.;  einer  f^eftung  2:ruppcn 
gum  —  fc^iden  twierdzy 
woj$ko  posłać  na  odsiecz; 
jum  —  eilen,  !ommen  na 
odsiecz  pospieszyć,  przybyć; 
2)  wojsko  n.  odsiecz  dają- 
ce; einer  ©tabt  —  fd^itfen 
miastu  odsiecz  posłać,  wojsko 
na  odsiecz  posłać. 


©ntfäu'ern,  va.  (^aben)  od- 
kwasić, od  kwasu  uwolnić, 
kwas  z  czego  wydzielić. 

(Slttfd)ä'Mgcn,  l.  va.  (^aben) 

1)  nagradzać  kogo  lub  komu ; 
jmnbn  für  feine  S)ienfte  — 
nagrodzić    kogo     za    usługi; 

2)  indemnizować  kogo,  od- 
szkodować, powracać,  opłacać 
komu  szkodę;  id^  werbe  bid^ 
für  biefen  Serluft  —  nagro- 
dzę ci  tę  stratę ;  II.  vr.  fid^  — , 
nagrodzić  sobie,  powetować 
straty;  id^  werbe  mid^  für 
biefe  Śerlufte  —  powetuję  ja 
te  straty. 

G:ntf(i|ä'biguiig,  sf.pl.  *en, 

wynagrodzenie  szkody, straty; 
zadosyć  uczynienie  n. ;  jmnbm 
etn).  atö  —  geben  dać  komu 
co  na  wynagrodzenie    straty. 

@iitfd)ä'bigungöbürgc,  sm. 

*n,  pi.  -'W,  (po)ręczyciel  m. 
wynagrodzenia,  ręczyciel  re- 
gresowy. 

(gntfc^ä'btgimgsca^ital,  sn. 

t^f  pi.  Men,  kapitał  m.  wyna- 
grodzenia; kapitał  indem- 
nizacyjny. 

(£iitfrf)a'btgungś^a«fc^alc, 

sn.  SÖ,  p)l-  =ien  wynagrodzenie 
ryczałtowe. 

Sntfdiä'bigimg^fuminc,  sf. 

pi.  =n,  kwota  /. ;  suma  /. 
wynagrodzenia,  wynagra- 

dzalna. 

ßittfd^ä'btgimgSücr^aiibs 

lung,  sf  pi.  =en,  rozprawa/, 
w  przedmiocie  wynagrodzenia. 

(£ntf(l)a'rren,    va.    (^aben) 

odgrzebać. 

@ntf C^Ct'b,  sm.  -(e)§,  pi.  =e, 
=  ©ntfrfjeibung. 

©ntfrfjctbcn,  entfd^eibeft, 
«fd^eibet,  =fd^teb,  l^abe  ent^ 
fd^ieben,  I.  va.  1)  zadecydo- 
wać, rozstrzygbąć;  bie  ©ad^e 
ift  noć)  mć)t  entfdiieben  spra- 
wa, rzecz  jeszcze  nie  roz- 
strzygnięta, nie  zadecydo- 
wana; öaburrf)  iDurbe  ber 
©ieg  entfd)ieben  to  rozstrzy- 
gnęło zwycięstwo;  2)  rozsą- 
dzić, rozwiązać,  stanowić,  wy- 
rokować; einen  ©treit  — 
rozsądzić  spór;  bet  ©cnat 
entf(i)ieb  biefe  iCrage  senat 
rozstrzygnął,  rozwiązał  to  py- 
tanie; in  biefen  Slngelegenl^eis 
ten  entfd^eibet  ba§  Dber^eric^t 


(£ntf(^ci'bcnb 


384 


(5ntft^«1bi9un(| 


w  (o)  tych  sprawacü  stano-wi 
sąd  wyższy;  id^  fann  barübcr 
nid^t  —  ja  o  tem  wyrokować, 
sądu  wydać  nie  mogę ;  roer 
red^t  l)at,  mögen  bic  SŚaffen 
—  za  kim  jest  słuszność, 
broń  niechaj  rozstrzygnie ; 
II.  vr.  ftd^  —  zdecydować 
się;  ic^  i)ab^  mic^  noc^  nic^t 
entfc^ieben  jeszczem  się  nie 
zdecydował,  nie  powziął  po- 
stanowienia; rozstrzygnąć  się  ; 
cś  lüirb  fid^  balb  —  wkrótce 
się  rozstrzygnie. 

©ntft^Ct'kni),  ppr.  i.  adi. 
stanowczy,  decydujący,  roz- 
strzygający; =e  ©tininte  głos 
m.  stanowczy;  kategorycz- 
ny ;  niewzruszalny ;  ber  =e 
SlugenblidE  chwila/,  krytycz- 
na; ftd^  entfc^eibenb  erf(ären 
oświadczyć  się  stanowczo. 

©ntf^ci'bung^  sf.  pi  ==en 
1)  decyzya  /.;  eine  —  treffen 
powziąć  decyzyę,  zadecydo- 
wać; 2)  rozsądzenie  n.,  roz- 
strzygnienie  n.,  sąd  m.,  wy- 
rok m. ;  bie  —  ber  ©efd^raorenen 
wer(e)dykt  m.  przysięgłych  ; 
Dorlaufige  —  wyrok  przed- 
stanowczy;  bie  —  biefeś 
©treiteö  würbe  i^m  übcriaffcn 
jemu  poruczono  rozstrzygnie- 
nie  tego  sporu;  nad^  langen 
2)cbatłen  !am  e§  enblid^  gur  — 
po  długich  sporach  (naradach) 
przyszło  nareszcie  do  decyzyi ; 
biefe  33emerrung  gab  ben  Śe^ 
ratf)ungen  bie  —  ta  uwaga 
rozstrzygnęła  narady. 

(gntfc^ci'bungggrunb,     sm. 

»eö,  pi.  »grünbe,  powód  m.  de- 
cydujący, stanowczy;  =grünbe 
eines  Urtl^eilg  motywa  pi, 
powody  wyroku. 

($nt|(Ijei'bung§ł)unft,     sm. 

«=e§,  pi.  =e,  chwila  /.  stano- 
wcza; —  einer  Äranf^eit 
przesilenie    n.  (»'ię)    choroby. 

(Sntf  (I)Ci'bung^oÓff,  adi.  roz- 
strzygający ;  doniosły. 

(£iltf(^iC'ben,  pperf.  i.  adi. 
pewny,  wyraźny,  niewątpli- 
wy; ein  *cr  ©t)arafter  cha- 
akter  m.  wyraźny;  er  l^at 
eine  =e  9łeigung  jur  aJJalcrci 
ma  wyraźną  skłonność  do 
malarstwa;  adv.  —  antworten 
odpowiedzieć  stanowczo,  kate- 
gorycznie. 


@nt|c^ie'bCnI|Cit,  sf.  deter- 
minacya  f.,  rezolutność  f.; 
stałość  /.,  stanowczość  f., 
energia  /. 

(gntf^i'ffcn,  vn.  (fein)  ujść 

na  okręcie. 

©ntfdjia'fen,  vn.  entfd^räfft, 
»fĄIaft,  =fc^lief,  öin  entfc^Iafen, 
1)  usnąć ;  2)  umrzeć ;  im  §errn 
—  usrąć  w  Panu,  umrzeć. 

@nt|(i)Ia'9cn,  vr.  fic^  — , 
entfc^lögft,  =[c^lägt  fid^,  =fd^rug 
fid^,  l^abe  mic^  cntfd^Iagen, 
uwolnić  się  od  czego;  fic^ 
alter  ©orgen  —  uwolnić  się 
od  wszelkich  trosk,  kłopotów. 

(£ntfd)Ici'rfjen,  vti.  =ent= 
fd^leic^ft,  =fd^lei(Ąt,  =f(^Iic|,  bin 
entfd^tid)en,  wymknąć  się,  wy- 
nieść się  ukradkiem,  umknąć. 

(^nt\ć}Ux'txn,    ta.    i.    vr. 

fid^  — ,  odsłonić,  —  się ;  bie 3"' 
funft  —  przyszłość  odsłonić, 
odgadnąć. 

@ntf(i)Iie'tcn,  enłfd^IieBeft, 
»fc^liefet,  =j(^lo)ś,  l^abe  ent= 
fd)lofjen,  I.  va.  =  auf jc&IieBen ; 
II.  vr.  firf)  —  zdecydować 
się  na  co;  i^  bin  entf(^Ioffen 
morgen  abgureifen  jestem 
zdecydowany,  gotów,  mam 
stałe  przedsięwzięcie  jutro 
odjechać. 

@ntf(^Ii'ngcn,  va.  mU 
fd^lingft,  =fc^tingt,  »fd^tang, 
l^abe  entfd^Iungen,  oddzierz- 
gnąć,  rozplatać. 

^ntfd)Io'ffen,  pperf.  i.  adi. 
determinowany,  rezolutny ; 
furj  —  nie  lubiący  się  długo 
namyślać,  prędko  się  de- 
cydujący; śmiały;  odważny; 
bie  (Intfd^loffenften  rourben 
baju  beftimmt  najśmielszych 
przeznaczono  do  tego. 

®ntf(l)lo'ffcn^cit,     sf.     i) 

=  ®nt)c^ieben[)eit;  2)  odwaga 
f.y  Śmiałość  /. 

(gntfcdlu'mmcrn,  vn.  (fein) 

1)    usnąć    łagodnie;    2)    cnt<= 
[c^lafen. 
©ntf(i^lü'^fcn,     vti.     (fein) 

wyśliznąć  się;  ber  2la(  cnt* 
fc^lüpfte  meiner  ^anb  węgorz 
wyśliznął  mi  się  z  ręki ; 
ein  unbebad^tfamcö  2Bort  ent« 
fcf)Iüpft  leicht  nierozważne 
słowo  łatwo  się  wymknie, 
wyrwie  z  ust. 


^ntft^Iu'f^,  stn.  .ffe§,  pi. 
=fd^lüffe,  decyzya  /.,  rezolu- 
cja- /•)  postanowienie  w.; 
przedsięwzięcie  n. ;  myśl  f. 
powzięta  lub  powziąć  się  ma- 
jąca; einen  —  faffen  powziąć 
myśl;  feinen  —  önbem  zmie- 
nić postanowienie;  id)  ^abe 
ben  feften  —  nid^t  rciebergu« 
fommen  mam  stałe  przed- 
sięwzięcie nie  powrócić;  mein 

—  fłe^t  feft  moje  postano- 
wienie jest  niezmienne,  nie- 
wzruszalne ;  id^  !ann  gu  feinem 
feften  =e  fommen  nie  mogę 
się  stale  zdecydować;  auś 
freiem  (eigenem)  -t  z  własnego 
przedsięwzięcia,  z  własnej 
woli. 

(gntff^na'ßcn,  va.  (^aben) 

rozpiąć  sprzączkę. 

©nif^ö'^fen,  'm.    (^aben) 

zaczerpnąć  co  skąd. 

@ntft!)U'Ibbar,  adi.  dający 
się  uniewinnić. 

'©ntfcl)u'lbigcn,  i-  va.  (i^a* 

ben)  uniewinniać,  tłómaczyć; 
usprawiedliwiać,  wymawiać 
kogo;  er  entfd^ulbigte  i^n  bei 
mir  toegen  biefeś  S3erfe^en§ 
mit  feiner  Unerfa^ren^eit 
tłómaczył  go  przedemną  z 
tego  uchybienia  niedoświad- 
czeniem;  rcie  fannft  bu  fo 
einen  geinter  ju  —  fuc^en? 
jak  możesz  uniewinniać  błąd 
taki?  —  ©ie  mid^,  roenn  id^ . . 
wybacz  pan,  jeślim  .  .  . ;  — 
©ie!  przepraszam  (pana)! 
II.  vr.  fic^  —  tłómaczyć, 
usprawiedliwiać,  wymawiać, 
uniewinniać  się ;  fid^  —  laffen 
kazać  przeprosić,  kazać  się 
wymówić  za  nieprzyjście,  nie 
stawienie  się;  er  i[t  einge« 
laben  morben,  lie^  aber  —  był 
proszony,  ale  kazał  przepro- 
sić; fic|  mit  etn).  —  wyma- 
wiać się  czem ;  fic^  roegen  etn). 

—  usprawiedliwiać  się  z  przy- 
czyny jakiej;  baö  löföt  fid^ 
nid)t  — ,  baö  ift  nid^t  gu  — 
to  się  nie  da  uniewinnić,  to 
nie  do  przebaczenia. 

^ntfdju'Ibigung,  sf.  pi.  =en, 

1)  uniewinnianie  n.  się,  tłó- 
maczenie  n.,  usprawiedliwia- 
nie n.  sie ;  um  —  bitten  prosić 
o  przebaczenie;  2)  ekskuza 
/,,  wymówka/.;  alö —  DOr« 


@utfd)u'Iöinunn^Oi^MHö 


385 


(£utftc'f)cn 


Bringen  powiedzieć,  przywo- 
dzić co  na  usprawiedliwienie 
się,  użyć  jakiej  wymówki; 
id^'  Unn  biefc  —  nic^t  gelten 
laffen  nie  mogę  przyjąć  tej 
wymówki;  bu  l^aft  !eine  — 
nie  masz  wymówki,  nie  masz 
powodu  do  wymówienia  się ; 
er  ift  nie  urn  eine  —  Dcriegen 
na  wymówkach  nigdy  mu 
nie  zbywa. 

S-ntft^u'Iöigiingögrunb,  sm. 
=eö,  pi.  «grünbe  powód  7n. 
uniewinniający,  słuszna  wy- 
mówka f. 

Sntfdjü'tteln,  I.  va.  (^aben) 
=  abfĄutteln ;  II.  vr.  ftc^ 
einer  ©ac^e  —  oswobodzić 
się  od  czego. 

(&ni]Ć}tDt'Un,  vn.  (fein) 
ulecieć,  wznosząc  się  w  po- 
wietrzu; oddalić  się,  zniknąć. 

(Siitf t^töi'mmcn,  '  V7t.  eńt= 
fd)n)tmmft,  «fc^raimmt,  ent= 
fd^roamm,  Bin  entfd^raommen, 
ujść,  oddalić  się  pływając. 

Sntfd)tDi'nbcu,  vn.  'ent= 
fd^roinbeft,  .-f'AKiinbet^'fcfiroanb, 
Bin  entfirounben,  ujść,  zni- 
knąć; bie  3Jłufi!tone  ent|rf)n)an= 
ben  dźwięki  muzyki  gubiły 
się  wdał. 

'©ntfrfjtiJt'ngcn,  entfd^raingft, 
=fc^n)ingt,  »fc^roang,  f)abe  ent* 
ńrcungen,  vr.  fic^  — ,  (E)aB(n) 
wzlecieć, 

(£ntfce1cn,  va.  (^aBcn)  po- 
zbawić duszy,  życia. 

(&\\t\tt'lt,  pperf.  bez  duszy, 
nieżywy  adi. 

(£ntfC'9Cl«,  vn.  (fein)  od- 
płynąć, upłynąć,  ujść  na 
okręcie  z  żaglami. 

(Sntfc'nöcn,  m.  enlfenbeft, 
=fenbet,  «fanbte,  ^aBe  cntfanbt, 
wysłać. 

©ntfC^Bar,  adi.  mogący 
być  usuuięty. 

©ntfc'^Barfcit,  sf.  możność 

/'.  usunięcia. 

@ntfc'|cn,  I.  va.  (§aBen) 
1)  imnbn  einer  6ad)e  —  wy- 
właszczyć kogo,  pozbawić 
kogo  jakiej  rzeczy;  jmnbn 
feines  SUmteś  —  złożyć  kogo 
z  urzędu;  iwnbn  für  eine 
3eit  beś  SÜlmteö  —  suspendo- 
wać,  zawieszać  kogo  w  spra- 
wowaniu obowiązków  urzędu; 

imnbn    feiner    äßürben    unb 


©l^ren  —  (z)degradować,  ode- 
brać komu  urzędy  i  godności ; 
2)  eine  ^eftung  —  dać  odsiecz 
twierdzy;  II.  vr.  fid^  — , 
wzdrygać,  przerażać,  lękać 
się;  Dor  bem  %o't>e  entfe^t  fein 
lękać  się  bardzo  śmierci. 

©ntfC^Cn,  sn.  ^§,  zgroza 
/. ;  przerażenie  n. ;  e§  ÜBer= 
fällt  mid^  ein  —  zgroza  mnie 
przejmuje;  ic^  l^örtc  e§  mit 
—  ze  zgrozą  słuchałem. 

(Sntfe'^Iid),  adi.  okropny, 
straszhwy ;  —  Irinfen,  flud^en 
okropnie  pić,  klnąc;  —  reid) 
bardzo,  bajecznie  bogaty;  — 
^od^  fpielen  grać  o  bardzo 
wielkie  sumy;  błeSeBtnśmtttel 
finb  —  treuer  geworben  arty- 
kuły żywności  podrożały  stra- 
szliwie, [ność  f, 

(£ntfc'^Ii^!ctt,   sf.   okrop- 

(gntfC^Ung,  sf.  pozbawie- 
nie n.  czego ;  złożenie  n. 
z  czego  ;  suspensa  /. ;  degra- 
dacya  /. 

©ntfic'gejn,  va.  (^aBen)  od- 

pieczętować ;  otworzyć,  zdjąć 
pieczęć. 

©ntfi'nfcn,  vn.  entfinfft, 
=fłnft,  «f<^"^  ^^^  entfunfen, 
wypaść ;  ben  §änben  —  z  rąk 
wypaść. 

(£utfi'nncn,  vr.  fic^  — ,  ent= 
finnft  bid),  sfinnt  fic^,  =fann 
mid^,  ^aBe  mid^  entfonnen, 
fid)  einer  ©ad^c  —  przypo- 
mnieć sobie  co ;  fo  »iel  id^  mid^ 
entfinnc  o  ile  sobie  przypo- 
minam;   jeśli    się    nie    mylę, 

@ntfi'nnlt(^cn, '  m.  (^aBeń) 

zmysłowości  pozbawić,  uwol- 
nić od  zmysłowości. 

®ntfi'ttUd)Cn,  va.  (^aBen) 
zdemoralizować,  zepsuć  oby- 
czaje. 

dntf^i'nnen,  entfpinnft, 
=fpinnt,  =fpann,  l^aBe  entfpon« 
nen,  I.  va.  wyprząść;  roz- 
począć, wzniecić,  uknować, 
zgotować ;  II.  vr.  \\ć)  — ,  wy- 
snuć się;  fo  entfponn  fic^  ein 
Ärieg^  '  ©treit,  2ßottn)ed)fel 
stąd  zawiązała,  wszczęła  się 
wojna,  kłótnia,  sprzeczka. 

fentf^re't^cn,  w.  entfpnc^ft, 
■«fpric^t,  ^fprad^,  l^aBe  ent«= 
fprod^en,  odpowiadać,  być 
stosownem  do  czego,  zgadzać 
się  z  czem ;  ber  ®tfolg  entfprad^ 


3  ni  en  ber,  SJeittfĄ-łJoInifĄeS  SBörteröutf). 


nid^t  meinen  ©rroartungen 
skutek  nie  odpowiadał  memu 
oczekiwaniu ;  bie  3Jiittet  — 
bem  Qrü<ide  nid^t  środki  nie 
odpowiadają  celowi,  nie  są 
do  celu  stosowne;  bu  ent= 
fprid^ft  nid^t  meinen  §offnun« 
gen  nie  odpowiadasz  mojej 
nadziei,  zawiodłeś  moją  na=» 
dzieję;    einem    2lnfud^en    — 

zadosyć  uczynić  żądaniu. 

(£ntf^rC'djCnb,  ppr.  i  adi. 
stosowny,  odpowiedni;  ana- 
logiczny; e§  gibt  in  unferer 
©pradEie  feinen  =en  SluöbrudE 
niema  w  mowie  (języku)  na- 
szej stosownego  (tę  samą 
myśl  oddającego)  wyrazu. 

(£ntf^rtC'^Cn,  vn.  entfprie« 
^eft,  =fprie^t,  =fprofś,  Bin  ent« 
fproffen,  wyrastać;  bie  ^flan* 
gen  —  ber  ®rbc  rośliny  wyra- 
stają z  ziemi;  pochodzić;  ro- 
dzić się;  wypływać;  auś  abeli» 
gem  SSIute  entfproffen  zrodzo- 
ny, pochodzący  z  szlachetnej 
krwi;  au^  bem  ©eij  ~  ciele 
Safter  ze  skąpstwa  wypływa 
wiele  występków. 

©ntf^n'ngcn,«)^.  entfpringft, 
»fpringt,  »f prang.  Bin  ent* 
fprungen,  1)  wyskoczyć  skąd, 
ujść;  (au§)  bem  ©efängniffe  — 
uciec,  ujść  z  więzienia;  2) 
wytryskać,  wypływać;  bie 
®lBe  entfpringt  in.  SBö^men 
Łaba  wypływa  w  Czechach; 
er  entfpringt  auä  einem  alten 
©efd^led^tc  pochodzi  ze  sta- 
rego rodu,  starej  rodziny; 
barau§  —  oerfc^iebene^flic^ten 
z  tego  wypływają,  wynikają 
rozmaite  powinności;  barauś 
fann  ciel  Unheil  —  z  tego 
może  wyniknąć  wiele  nie- 
szczęścia. 

©ntf^ro'ffcn,  i.  vn.  (fein) 
=  «fpcie^en;  II.  pperf.  cza- 
sownika entfpriefien. 

©ntf^jru'bcltt,  vn.  (fein) 
wytryskać. 

©utf^tü'fjcn,  vn.  (fein) 
gunfen  entfprü^ten  iskry  po- 
sypały się. 

gntfta'mmcn,  vn.  (fein)  = 
abftammen. 

@ntfte'l)en,  vn.  entfteBft, 
=ftet)t,  4tarib,  Bin  enlftanben, 
1)  powstać,  rodzić  się,  wziąć 
początek,  rozpocząć  się,  two- 

25 


(Stttfte'^cu 


386 


(gntöjcnbcn 


rzyć  sie;  etnj.  —  macJ)en  dać 
czemu  początek,  stworzyć  co; 
€g  !onncnbarauś  ©treitigfeiten 

—  mogą  stąd  powstać  niesna- 
ski ;  ber  baraug  »be  ©d^aben 
szkoda  stąd  wynikająca  ;  ein 
©turm  entftanb  burza  po- 
wstała, zerwała  się ;  roaś  aud^ 
baraug  —  mag  cokolwiek  z 
tego  wyniknie;  2)  =  fcf)Ien, 
mongelti;  baś  rairb  bit  nic^t  — 
to  cie  nie  minie,  otrzymasz 
to;  er  roirb  feinem  f5=reunb 
nid^t  —  on  nie  opuści  przy- 
jaciela. 

gutfte'^cn,  sn.  =§.  i  (^nU 

ftCI^Ung,  sf.  pi.  =m  powstanie 
w.,  wszczęcie  n.  się  ;  ein),  in  bem 

—  erftidfen  przytłumić,  zdusić 
co  w  zarodzie;  —  .unb  ®nt= 
tDldfelung  początek  i  wzrost; 
geneza  f. 

©ntftC^ungSart,  sf.  pi.  -en, 

sposób  m.  powstania  czego. 

©ntftc'Ijuuö^firunb,  sm.  =cś, 

pi.  «grünbe  powód  m.,  przy- 
czyna /.  powstania  czego. 

©ntftet'Qen,  vn.  entiteigft, 
=fteigt,  -»ftieg,  bin  entftiegen, 
wydobywać  się  z  czego,  wzno- 
sić się;  wyleźć,  wyjść  z  głębi 
jakiej;  ber  ^öüe  —  wyjść 
z  piekła. 

(£utfte'Ileu,  I.  va.  (fiabcn) 
defigurować,  zmienić  kształty; 
zeszpecić;   jmnbm  "Da^  ©cfi(|t 

—  zeszpecić  komu  twarz; 
ber  ©ram  l^at  i^n  jo  ent= 
ftcttt  zmartwienie  go  tak 
zmieniło  (na  twarzy);  er  l^at 
burc^  feine  ®rjä§Iung  bie 
SD3af)tl^eit  gang  entfteHt  swojem 
opowiadaniem  rzecz  całkiem 
przekręcił;  II.  vr.  fid^  — 
stracić  wygląd  pierwotny, 
zmienić  się,  zbrzydnąć;  ent- 
ftellte  ©efi^tSJÜge  zmieniony 
■wyraz  m.  twarzy,  zbrzydłe 
rysy  pi. 

^i\i\iö'p\th\,  va.  (i^aben) 
odkorkować. 

©ntftri'tfcn,  va.  i  vr.  fid^  — , 
(l^abcn)  uwolnić,  —  się  z 
więzów;  rozluźnić,  —   się. 

fentfttö'men,  vn.  .(fein)  i) 

strumieniem  płynąć  z  czego; 
ha^  Slut  entftrömte  feiner 
Sßunbe  krew  strumieniem 
płynęła  mu  z  rany;  t)iele 
glüffe  entftromen   auä   @een 


wiele  rzek  wypływa  z  jezior ; 
2)  obficie,  tłumnie  wychodzić, 
wydobywać  się  z  czego. 

Sntftii'rmcn^  vn.  (fein)  njść 

z  szybkim  pośpiechem,  wy- 
lecieć, wyrwać  się. 

©ntftÜ'rjCn,  vn.  i  vr.  f\ć) 
— ,  (fein)  l)  z  gwałtownością 
wypaść,  spaść,  lunąć;  ein 
ftarfer  9łegen  entftürgte  ben 
2BoI!en  gwałtowny  deszcz 
puścił  się  z  chmur,  lunął; 
2)  =  —  ftrömen. 

(Sntfii'^ncn,  l.  va.  (paben) 

rozgrzeszać,  odpuszczać  grze- 
chy ;  II.  vr.  fid^  —  oczy- 
ścić się  z  grzechów,  zmyć  z 
siebie  grzechy,  winę. 

©ntfunt^fen,   va!   (§a^cn) 

wybagnić,  osuszyć  bagno, 

©ntfü'nbigcn,  va.  i  vr.  fłc^ 
— ,  (i)abin)  =  —  füEjnen. 

(SnttÖU'f tfjCn,  I.  va.  uczynić, 
komu  zawód,  rozczarować; 
II.  vr.  fid^  — utracić  swe  illu- 
zye,  uwolnić  się  od  błędu. 

(inttöu'f^ung',  sf.  pi.  -en, 

zawód  m.,  rozczarowanie  n. 

©ntt^ro'ncn,^   va.     (^aben) 

(z)detronizować,  złożyć,  zrzu- 
cić, zepchnąć  z  tronu. 

^UttÖ'nCIt,  vn.  (fein)  brzmieć 
skąd. 

fentü'Iingcu,  va.  {^ahcn) 
1)  jmnbn  einer  ©ac^e  — 
uwolnić  kogo  od  czego ;  einer 
<Sad^e  entiibrigt  fein  być 
od  czego  zwolnionym;  2)   ettt). 

—  =  entbehren;  3)  =  er= 
übrigen. 

^Utöö'ncni,  va.  i  vr.  fid^ 
— ,  (l^aben)  wyludnić,  —  się, 
wyplenić  ogołocić  z  ludno- 
ści; cntoölfett  wyludniony, 
pusty. 

Sntüö'Üerung,  sf.  pi.  =en, 

wyludnienie  n. 

(£nttöa'(l)Cn,  tn.  (fein)  =^ 
errcaĄen. 

©nttDtt'c^fcn,  vn.  entroad^śt, 
=n)Ud^§,  bin  entroac^fen;  bem 
lÖoben  —  wyrastać  z  zie- 
mi; ben  ^tetbern  —  wy- 
róść z  sukien;  ber  9łutl^e  — 
wyjść  z  pod  rózgi ;  dojść  do 
wieku,  w  którym  się  już 
rózgą  nie  dostaje;  ber  ©d^Ule 

—  wyjść  z  lat  szkolnych; 
ben  Äinberfdiufjen  —  wyjść 
z  lat  dziecinnych. 


©ntiuä'^rcn,    va.    (^aben) 

wywłaszczyć  kogo. 

6ntti)ti'^rf(^öft  i  (SnU 
tDÖ'I)rung,    sf.   pi.    =en,   i) 

wywłaszczenie  n. ;  2)  ewikcya 

f. 

^nttua'ffncn,  va.  i  vr.  fid^ 

— ,  (^aben)  rozbroić  (się). 

©ntttja'ffnung,  sf.  pi  »en, 

rozbrojenie  n. 

©ntöja'lbcn,    va.     (^aben) 

wytrzebić  las,  wycinać  drzewa. 

©ntttjä'ffcrn,     va.    (^aben) 

1)  ogołocić  z  wody;  2)  dre- 
nować, osuszyć;  3)  rekty- 
fikować, uwolnić  od  części 
wodnych  (technictwo). 

(Snttoä'ffctung,  sf.  pi.  — , 

osuszenie   n.,    drenowanie   n. 
(£nttDC'bcr,  coni.  albo;  lub; 

—  .  .  ober  albo  .  .  albo; 
bądź  .  .  bądź,  to  .  .  to;  — 
bu  ober  id^  albo  ty,  albo  ja; 

—  fo  ober  gar  nitf)t!  albo 
wszystko,  albo  nic ! ;  — ,  ober 
albo  tak,  albo  siak;  albo  się 
uda,  albo  nie. 

(gntti)c'bcr=D't)cr,  sn.   ind. 

alternatywa  /. ;  dylemat  m. 
@nttt)C'I)cn,  I.  vn.  (fein) 
ulecieć  wiatrem;  II.  va.  {f)a= 
ben)  wiejąc  unieść  w  po- 
wietrze; ber  2©inb  -fiat  ben 
SBäumen  baś  Saub  entirel^t 
wiatr  liście  z  drzew  po- 
zwie wał. 

^nim'f}xtn,  i.  va.  i)  = 

entwaffnen;  2)  =  abroe^rcn; 
II.  vr.  ficö   — ,   =  erroe^rcn. 

@nttDCi'ben,  va.  pozbawić 
żony,  uczynić  wdowcem ;  po- 
zbawić natury  niewieściej. 

S'nttoCi'C^cn,  vn.  entroeic^ft, 
«raeic^t,  =n)ic^,  bin  entroid^en, 
1 )  zemknąć,  umknąć,  drapnąć ; 
ber  ©efaljr  —  uniknąć  niebez- 
pieczeństwa; 2)  bie  ^tii  ent« 
roeid^t  rafd^  czas  upływa, 
szybko  bieży;  entmid^ene  3^^=" 
ten  czasy  minione;  baö  iöJaS 
entroetd^t  gaz  m.  ulatnia  się; 
4)  bie  i^infłcrnio  entweicht 
ciemność  znika. 

®ntti)Ci'lKn,  va.  1)  świę- 
cenie zdjąć  z  kogo ;  2)  pro- 
fanować; bezcześcić  miejsce 
święte,  poświęcone ;  skazić 
świętość. 

6nttt)Cnbcn,  va.  enlmenbete 
i  -^roanble,  fiabc  «loenbet  i  ent- 


^ntttie'rfcn 


387 


6:nt5i'ffetunö^funft 


•=XOanht,     zabrać    pokryjomu ; 
ukraść. 

(SnttöC'rfen,  va.  enticirfft, 
«roirft,  «roarf,  l^abe  enłroor» 
fen^  1)  szybko  skreślić;  [eine 
©ebanfen  —  spisać,  skreślić 
swoje  myśli;  2)  nakreślić  co, 
wykreślić;  einen  ^lan  — 
skreślić,  zrobić  rys,  obrys, 
zarys;  ein  Silb  —  skreślić 
obraz;  3)  ułożyć;    eine    9tebe 

—  ułożyć        mowę;       bcn 

^tan  ju  einer  ©c^lac^t  — 
ułożyć  plan  bitwy. 

(^ntm'tttn,  I.  va.  odjąć 
wartość;  zmniejszyć  wartość, 
S3anfnoten,  aJiüngen  —  bank- 
noty, monety  pozbawić  war- 
tości, wycofać  z  obiegu;  II. 
vr.  fid^  —  stracić  wartość; 
spaść  w  cenie,  potanieć. 

©nttoCrtuug,    sf.   pi   -en 

utrata  /.,  zmniejszenie  n. 
wartości ;  spadnienie  n.  ceny  ; 

—  einer  33riefmarfe  zatarcie 
n.  znaczku  listowego,  prze- 
stemplowanie  n, 

©ntwc'rtung^ftem^jel,    sm. 

"§,  pi.  — ,  —  für  33rief= 
ttiarfen  przestemplowanie  n. 
6nttt)i'deln,  I.  va.^  (^a6en) 
rozwijać;  rozwikłać;  roz- 
przestrzenić;    eine     (Sotonne 

—  rozwinąć  kolumnę  (woj- 
ska); einen  ©ebanfen  —  myśl 
jaką  rozwinąć,  wyłożyć,  przed- 
stawić ją  obszernie;  feine 
2ln tagen  —  rozwijać,  ćwiczyć, 
doskonalić  umysł  swój, 
władze  umysłowe;  u.  vr. 
fic^  —  rozwijać,  roz- 
przestrzenić się;  bie  ^flange 
l^at  fic^  fc^on  entwickelt  roślina 
rozrosła  się  już;  bie  SBfumen 

—  fid^  kwiaty  otwierają, 
rozwijają  się ;  fein  Xalent  ent» 
UJicfelt  ftd^  talent  jego  się 
rozwija,  wzrasta;  bte  ^^uppe 
f)at  fi4  jum  ©c^metterling 
entroidfelt  poczwarka  prze- 
tworzyła się  na  motyla;  bie 
©ac^e  mufś  fid^  fialb  —  rzecz 
musi  się  wkrótce  rozwiązać, 
wyjaśnić;  eg  entwicfelten  fic^ 
@afe  wytworzyły  się  gazy; 
ftd^  fortfc^reitenb  —  wy- 
łaniać się. 

@ntti)t'd(c)lung,  sf.  pi.  =tn, 

rozwinięcie  n.,  rozwiązanie 
u.,  rozwikłanie  n.;  rozwój  m., 


wzrost  m. ;  bic  —  ber  ©lieber 
rozwinięcie  szeregów  (woj- 
skowych); bic  ©a(|e  ift  i^rer 

—  nal^e  rzecz  blizka  jest 
rozwiązania;  id^  bin  fe^r  ge= 
fpannt  auf  bie  —  be§  S)rama§ 
jestem  bardzo  ciekawy  roz- 
wiązania akcyi  dramatu. 

©ntttJtlbcrn  I.  va.  (^^aben)  z 
dzikości  wyprowadzić,  cywi- 
lizować; II.  vn.  (fein)  ucy- 
wilizować się,  nabrać  ogłady. 

©nttöi'nbeit,  entrainbeft, 
=n)inbet,  «roanbt,  l^obc  ents 
rounben,  I.  va.  wykręcić 
komu  co,  kręcąc  wydrzeć;  wy- 
drzeć komu  co  z  rąk;  II. 
vr.  fic^  — ,  fid^  imnb§  ^änben 

■ —  wykręcić  się  komu  z  rąk; 
fid^  jmnbä  Umarmung  —  wy- 
drzeć się   z    czyjego    objęcia. 

©ntüjf'rren,  va.  i   w.  'fid^ 

— ,  (^aben)  rozwikłać  (się). 

©ntÖJt'fdjeil,  vn.  (fein)  zem- 
knąć,  umknąć,  drapnąć,  uciec ; 
fic^'bie  (S5ele'gent)eit  —  (affen 
nie  korzystać  ze  sposobności; 
ba§  2Bort  ift  mir  entmifc^t 
słowo  wyrwało,  wymknęło 
mi  się. 

(SntttJÄ'^nCtt,  va.  i  vr.  fid^ 
— ,  (l^abtn)  odzwyczaić; 
jmnbn   albo  fid^    einer  ©ad^e 

—  odzwyczaić  kogo  albo  się 
od  czego;  ein  ^inb  —  od- 
łączyć dziecko  (od  piersi). 

'©ntttJÖlfcn,  I.  m.  (^aben) 

rozchmurzyć,  rozpędzić  chmu- 
ry;   wypogodzić;    bie    ©tirn 

—  =  entrunjetn  rozmar- 
szczyć,  wypogodzić  czoło ; 
II.  vr.  fi(^  — ,  wypogadzać 
się;  ber  ^immel  entioölft  fid^ 
niebo  się  wypogadza,  chmury 
się  rozchodzą. 

(SnttDÜ'rbigen,    va.    i    vr. 

fid^  —,  (^aben)  znieważyć, 
spodlić,  zhańbić  kogo,  siebie, 

©nttou'rf,  sm.  =e8,  pi. 
»mürfe,  l)  rys  w.,  abrys  m., 
plan  m.',  —  eincg  ©ebaubeś 
rys  budowli;  —  einer  Sflebe 
rozkład  m.,  układ  m.  mowy; 
ber  —  gu  einem  ©emälbc 
plan  m.  obrazu  w  głównych 
zarysach,  szkic  m.  obrazu; 
2)  projekt  m.,  koncept  m,, 
brulion  m. ;  —  eines  SSertra* 
geS  projekt  układu,  umowy, 
główne  warunki  pl.^   punkty 


pi.  układu;  3)  projekt  m. ; 
zamiar  m.;  gro^e  ®ntn)ürfe 
mad^en  wielkie  plany  robić, 
wielkie  rzeczy  sobie  układać 
w  myśli,  wielkie  zamiary 
knować ;  jmnbä  (Sntmürfe 
üereiteln  popsuć,  pomieszać 
komu  szyki,  zniweczyć  jego 
zamiary. 

S'titttJU'rjeln,    m.    (§a6en) 

z  korzeniem  wyrwać;  korzeń 
urwać;  wyplenić. 

Sntjau'bcrn,    va.    {^(lUxi) 

odczarować,  rozczarować. 

(Sntjic'^cn,  entjie^ft,  »jiel^t, 
«^og,  \)(ibi  entzogen,  I.  va.  1) 
odjąć,  odebrać,  komu  co,  za- 
brać mu,  pozbawić  go  czego; 
odmówić  komu  czego,  nie  uży- 
czyć; imnbm   ©peife  —   nie 
dać  komu  jadła;  ®ott  enłjog 
i^m  feine   ©nabe  Bóg  cofnął 
od  niego  swoją  łaskę ;  jmnbm 
feinen  SBeiftano   —   odmówić 
komu  pomocy;  jmnbm  bic  ®e«= 
XOdii  —  odjąć,  odebrać  komu 
władzę;  jmnbm  bie  2Kitte(  — 
pozbawić  kogo  możności  utrzy- 
mania  się,    dochodu;   jmnbm 
feinen  ©ei^alt  —  odebrać  komu 
pensyę,  zawiesić  płacę;  jmnbm 
SBIut  —  puścić  komu    krew; 
ber  Giebel  entzog  il^n  meinen 
2lugen  mgła  ukryła  go  przed 
moim  wzrokiem;  fid^  etnj.  — 
ogałacać  się  z  czego;  odejmo- 
wać,    odmawiać     sobie,    po- 
zbawiać siebie  czego ;  2)  uwol- 
nić od    czego,    wyrwać,    wy- 
drzeć; jmnbn  ber  ©efa^r   — 
wyrwać     kogo    z    niebezpie- 
czeństwa;    II.     vr.    fic^    — , 
1)  usuwać  się  od  czego;  fid^. 
bem  ©taatśbienfte  —  usuwać 
się  od  usług  krajowych;  fid^ 
ben  SBliden  —    unikać  wzro- 
ku;   2)   ujść    czego,    uwolnić 
się  od  czego ;  fic^  burd^  %{\x6^i 
ber  ©träfe  —  ujść  kary  przez 
ucieczkę;    3)  fic^  ber   @efeK= 
fc^aft    —    stronić    od    towa- 
rzystwa,    nie     udzielać     się 
towarzystwu, 

©ntpe'lung,  sf.  wstrzyma- 
nie n.,  odjęcie  n.,  zabranie  n. 

(£nt5i'ffcrn,  va.  {^(xbtw)  de- 

cyfrować;  odcyfrowaó;  odga- 
dnąć. 

(gntjfffcrung^funft,        sf, 

sztuka  /.  decyfrowania. 
25* 


©ntjü'dctt 


388 


(g^jiffo^a't 


(gntjü'öcn,  va.  (^a6en)  za- 
chwycić, w  zachwycenie, 
uniesienie  wprawić;  id^  tuor 
(6ig)  in  ben  ^immel  (albo 
gum)  entjüdft  niewymownie 
mię  to  zachwyciło;  zdawało 
mi  się  że  jestem  w  niebie ; 
oor  f^reube,  Serounberung 
enłjudtt  fein  nie  posiadać  się 
z  radości,  zachwytu;  über 
etn).  entgücft  fein  być  w  unie- 
sieniu, unosić  się  nad  czem; 
C§  ift  gum  (Sntjüdfen  to  zachwy- 
cające. 

(SntjÜ'tfung,  sf.  uniesienie 
w.,  zachwycenie  n.,  zachwyt 
m. ;  in  —  gcrot^en  wpaść  w 
zachwycenie;  itt  —  üetfe^en 
wprawić  w  zachwycenie. 

©ntjü'gcln,  vn.  l)  rozkieł- 
znąć,  rozuzdać,  cugle  popu- 
ścić; 2)  cntäügelte  £eiben= 
fd^aften  namiętności  pi.  roz- 
kiełznane,  rozpasane,  wyu- 
zdane. 

©ntp'nbbar,  adi.  zapalny. 

@ttt5Ü'nbbarfeit,  sf.  zapal- 
ność /. 
©ntp'nöen,  i.  va.  {\)^htvi) 

zapalić;  ein  ^au§  —  zapalić, 
podpalić  dom;  ^erjen  —  za- 
palać serca,  wzniecić  w  ser- 
cach miłość ;  fo  enljünbete  er 
einen  SSürgetJcieg  tym  spo- 
sobem wzniecił,  zapalił  wojnę 
domową;  II.  vr.  \\6)  — ,  za- 
palić się,  zapłonąć;  bte  Sßunbe 
ent5Ünbete  ftc^  rana  zapalil'a, 
zaogniła  się;  ber  Ärieg  ent= 
günbete  ftd^  t)on  neuem  wojna 
zapaliła  (wszczęła)  się  na 
nowo.  [günbbar. 

(SntjÜ'nMic^,   adi.  =  ent= 
(Sntjü'nblidjfcit,  sf.  =  @nt= 
jünbbarfeit. 

(gntjü'nbung,  sf.  pi.  «en, 

zapalenie  n. ;  zaognienie  n.,  — 

einer  3Kunbe  zaognienie  rany, 

gntjünbungöficber,  sn. »%, 

gorączka  f.  zapalna. 

©ntStoCi',  adv.  1)  na  pół, 
na  dwie  połowy,  na  dwie  czę- 
ści ;  2)  rozkawałkowany,  roz- 
bity złamany  i  t.  p. ;  baś  Älcib 
ift  —  suknia  jest  rozdarta; 
er  brad^  ben  ©todf  —  rozła- 
mał  laskę. 

(£nt5tt)eł'l)Ci^en,  va.  beifeeft, 
bci^t  entątret,  bifS  — ,  ^abe 
cntjrceigebiffen,  rozkąsić. 


(SntsiDCi'bcrftcn,  birft  ent- 
jroei,  barft  — ,  hm  entjrceiges 
borften,  rozpęknąć  się  na  dwie 


czesci. 


g-ntjttiei'bret^cn,  bric^ft, 
brid^t  — ,  broc^  — ,  ^abe  ent» 
jroeigebrod^en,  I.  va.  rozłamać 
na  dwie  części;  stłuc,  rozbić. 
II.  vn.  (fein)  rozłamać  się 
na  dwie  części;  rozbić  się. 

©ntälDCi'cn,  I.  va.  (fiaben) 
rozdwoić;  poróżnić;  jroei 
^reunbe  —  poróżnić  dwóch 
przyjaciół ;  II.  vr.  \\Ć)  —  mil 
jmnbm  —  poróżnić,  pokłócić 
się  z  kim. 

'©ntstoci'faöen,  vn.  fättft, 
fällt  — ,  fiel  — ,  bin  entjroeige* 
faEen,  spadłszy  rozbić  się  na 
dwie  części. 

©nt^toei'gel^en,  vn.  geitift, 
gel^t  — ,  gieng  — ,  bin  ent; 
jroeigegangen,  rozdzielić  się 
na  dwie  części,  rozpaść  się; 
(roz)łamać  się. 

©ntjttjct'rci^cn,  va.  (^aben) 
i  vn.  (fein)  reifeeft,  rei|t  — , 
rifś  — ,  l^abe,  bin  enłsroeige« 
riffen,  porozdzierać,  rozerwać 
na  dwie  części;  eś  rifä  ber 
frf)öne  2Caf)n  entjroei  piękne 
marzenie  na  wiatr  uleciało. 

©ntjtüei'ft^Iagcu,  va.  fc^lägft, 
fd^lägt  — f  fc^tug  — ,  t)cibe 
enljroeigefcltagen,  rozłamać, 
rozbić  na  dwie  części. 

©ntstDCi'fdjnciben,         va. 

fdfineibeft,  fc^neibet  — ,  fd^nitt 
— ,  E)abe  entjroeigefd^nitten, 
rozkroić  (na  dwie  części). 

©nt^tDCi'fein,  vn.  bitt,ift  — , 
war  — ,  bin  entjroeigeujefen, 
(być)  rozdarty,  złamany. 

©nt^UJCi'f^JOltCn,  I.  va.  roz- 
łupać, rozszczepiać  na  dwoje; 
II.  vr.  fid^  — ,  rozłupać  się, 
rozszczepiać  się  na  dwoje. 

©utjtDci'f^rlitöcn,         vn. 

fpringft,  fpringt  —,  fprong  —, 
bin  cntjioeigefprungen,  (roz)- 
prysnąć,  pęknąć  na  dwoje. 

©nt^ttjei'iing,   sf.  pi.   -en, 

1)  rozdwojenie  n. ;  2)  poróż- 
nienie M.,  niezgoda  /.,  nie- 
porozumienie n. 

@nbClO'^)JC,  (wym.:  anwe- 
lop)  sf.  pi.  =§,  futerał  m., 
okładka  /. 

^♦'n^ifln,  sm.  -Ö,  gencyana 
/.,  goryczka  /.  (ziele). 


^)^tL'l\tf  sf.  pi.  »n,  epakta 

/.,  roczne  n.,  nowica  /. 

©^arrfjiC',  sf.  pi.  «n,  epar- 
chya  /.,  wielkorządztwo  n. 

(^pauWiit,  (wym. :  epolet), 
sf.  pi.  =n,  epolet  m.,  nara- 
miennik m.  (oficerski). 

(S^ent^e'fC,  sf.  pi.  -n,  epen- 
teza  /.,  wtrącenie  n.  głoski 
w  wyraz. 

(^p\)tmt'x,  i  =rifd§  adi. 
efemeryczny,  krótkotrwały, 
jednodniowy. 

(£  .|)I)CII,  sm.  =§,  bluszcz  m. 

^pljo'tf  sm,  =en,  pi.  =en, 
efor  7W.;  (dziś  czasami)  dy- 
rektor szkoły,  seminaryum. 

(g^lIjOra't,  sn.  =e§,  eforat 
m.,  dozór  m.  szkolny  lub 
kościelny. 

(5)JtbemtC',  sf.  pi.  =n,  epi- 
demia /.,  zaraza  /. 

(f^jibC'mifcf),  adi.  epide- 
miczny, zaraźliwy. 

6:^ibC'rmi§,  sf.  epiderma 
/.,  powierzchowna  skóra  /,, 
naskórek  m. 

g^igo'nc,  sfn.  =n,  pi.  =n, 

potomek  m. ;    naśladowca  m. 

(?:pigra'mnt,  sn.  =ś,  pi.  .-e, 

epigramat  m.,  ucinek  m. 

S^igrQmma'tifd),  adi.  epi- 

graroatyezny;  krótki,  zwięzły. 

(C-^igramntatift,    sm.  %en, 

pi.  =en,  pisarz  m.  epigrama- 
tów. 

@^igra'ł)]^,  sn.  =§,  pi.  =cn, 

epigrat  w.,  napis  m.,  nadpis 
m. 

@'^t!,  sf.  poezya/.  epiczna. 

ß^ifurü'cr,  sm.  --%,  pi.  —, 

epikurejczyk  m\  rozpustnik 
m.,  pasibrzuch  w.,  rozkosznik 
m. 

ß^tfurüifd),  adi.  epiku- 
rejski,  po  epikurejsku. 

(S^ilełJftC,  sf.  epilepsya/., 
wielka  choroba  /.,  choroba 
ś.  Walentego. 

©pilog',  sm.  <e)§,  pi.  «e, 
epilog  m. ;  zakończenie  n. 
poematu,  mowy;  domówie- 
nie n. 

©'^ifrf),  adi.  epiczny. 

6:jji|fo)fla'nirrf)e,  sf.  kościół 

m.  episkopalny,  reformowany 
w  Anglii. 

©^iffO^Ja't,  sn.  i  7«.,  .-(e)§, 
biskupstwo  n. ;  godność  /. 
biskupia ;  ogół  in.  biskupów. 


©^ifo'bc 


389 


(£'r6e 


(g^ifü'Öe,  sf.  epizod  m., 
ustep  ?».,  opowieść  /.  przy- 
padkowa. 

^  @ł)i'ftCl,  8/  1)  epistoła  /., 
list  m.,  pismo  «. ;  2)  część/, 
mszy  odmawiana  przed  ewan- 
gelia; jmnbm  bie  —  le[en  wy- 
ciąć komu  kapitułę,  dać  re- 
prymendę, złajać  kog-o. 

@^ita'^!^^  sn.  =§,  pi  =ten, 
napis  w.  na  grobie,  nagro- 
bek m. 

^^\ii}aWm\nm,  sn.  -§,  pz. 

»Qtnien        epitalamium       m., 
wiersz    m.    weselny,    ślubny. 

(^pi't^tton,    sm.    =0,   pi. 

=cta,  epitet  m. ;  przydomek  m. 

^pB'(i)t,  sf.  pi.  ^n,  epoka 
f.,  okres  m.,  oddział;  — 
wad^en  epokę  stanowić. 

^'pO^f  sn.  pi  ©pen  epo- 
pea  /. 

(S^^iJ'e,  sf.  pi  «en,  epo- 
peja f.,  poemat  m.  bohater- 
ski. 

(g'^^icf),  sm.  =§,  =  ©p^eu. 

@)jfi'Ion,  5W.  =§,  grecka 
litera  E. 

©quiltöri'ft,  sm.,  *en,  pi 
*en  i  »in,  «/".  pi',  '=innen  i) 
trzymający,  -a  się  w  równo- 
wadze; 1)  linoskoczek  ni. 

©(|Ut^a'0e,  (wym. :  ekwipaż), 
sf.  pi  '-u,  ekwipaż  w.,  po- 
jazd m.  z  końmi;  mundur 
i  broń  oficera. 

(^(\mpxt'un,  va.  i  vr.  fid^ 
— ,  (^aben)  ekwipować,  mun- 
durować ,  opatrzyć  w  gar- 
derobę; fid^  —  mundurować 
się,  zaopatrywać  się  w  gar- 
derobę. 

(Sr/  p^-on.  fein(er),  tl^m, 
t|n,  pi  fie,  i^rer,  il^nen,  fie, 
1)  on;  —  często  nie  tłoma- 
czy  się  wcale  —  roar  fd^on 
bei  mir  był  już  u  mnie;  nid^t 
er,  fonbern  fie  rcar  bei  ntir 
nie  on,  lecz  ona  była  u  mnie; 
—  lam,  ber  langersehnte 
%aQ  nadszedł  długo  ocze- 
kiwany dzień;  2)  (w  prze- 
mówieniu wyższego  do  niż- 
szego dawniej:)  =  Wy, 
Waszeć,  dziś  =  ty;  t^ue  er, 
n)a§  id^  (il^m)  fage  rób  (rób- 
cie) co  ci  (wam)  każę;  3) 
=  2Wänn(^en  non  X^ieren; 
ift   ba§    ein   (Sr    (sm.    ind.), 


ober  eine  ©ie?  czy  to  samiec 
m.,  czy  samica  f.? 

(£ra'(^ten,  va.  {l)aUn)  = 
ad^ten,  l^alten,  anfc^en;  für 
bienlid^,  für  gut  —  uważać 
za  rzecz  użyteczną,  dobrą; 
=  einleiten;  ba§  ift  leidet  ju 
—  to  łatwe  do  pojęcia, 
zrozumienia,  wyrozumienia. 

©ra'^tcn,  sn.  =g;  meines 
*?,  nad^  meinem  —  podług 
mego  zdania,  mniemania; 
uważam,  sądzę,  że.  .  . 

(^Xa'dtXlX,  va.  (I^aben)  płu- 
giem dorobić  się. 

(Sra'ngcln,     ^va.     (^aben) 

złowić  na  wędkę. 

(Sra'rbcitcri,    m.     (§aben) 

dorobić  się  czego. 

(£tb  =  (w  wyrazach  zło- 
żonych) =  erbfid^  dziedziczny. 

(j'rbajfcr,  sm.=§,pl  »Mev, 

grunt  m.  dziedziczny,  rola 
f.  -na. 

G'rbabcK,  sm.  =§,  szla- 
chectwo n.  dziedziczne. 

(5'rbamt,  sn.  --e^,  pi  =äm« 

ter  urząd  m.  dziedziczny. 

G'rbanfatt,  sm.  =§,  przy- 
padniecie n.  dziedzictwa ; 
otwarcie  n.  spadku. 

^'xHnüjtil,  sm.  =§,  pi 
«e,  część  /'.  dziedziczna, 
scheda  /. 

Srba'1-men,  I.  vr.  fiĄ  — , 

fimp.  (^aben)  fid)  imnb§,  über 
jmnön  —  litować,  zlitować 
się,  zmiłować  się  nad  kim; 
eä  erbarmt  mid^  jmnbs,  feineS 
Ungludfś  —  żal  mi  kogo, 
litość  mnie  bierze  nad  jego  nie- 
szczęściem; bafä  fid^  ©Ott  er« 
barme!  Panie  zmiłuj  się!  er 
fang,  baf§  fid^  ©ott  erbarme 
śpiewał,  pożal  się  Boże,  mizer- 
nie, nędznie;  II.  va.  fein 
(Slenb  erbarmt  mid^  nędza  je- 
go litość  we  ranie  wzbudza, 
pobudza  mię  do  litości. 

^rba'rmcit,  sn.  Ȥ,  i  =mung, 

sf.  litość  f.,  politowanie  n., 
miłosierdzie  «. ;  eś  ift  gUm 
— !  to  politowania  godne! 

(Srbä'rmltdj,  adi.  nędzny, 
mizerny,  biedny ;  podły ;  -nie, 
podle  adv.',  eine  =C  Sügc  nik- 
czemne kłamstwo  n. ;  —  OUö= 
feigen  nędznie  wyglądać. 

(^tWxmM)U\t,  sf.  pi.  =en, 

stan  n.  nędzny,  bieda  /. ;  — 


ber  ©efinnungcn  nizki  spo- 
sób myślenia. 

^rba'rmungölo^,  adi.  bez 

litości. 

(Srbau'en,   i.   va.  (§aben) 

1)  wybudować,  zbudować; 
eine  ©tabt  —  zbudować, 
założyć  miasto ;  3^om  ift  nid^t 
in  einem  ^age  erbaut  nie 
odrazu  Kraków  (Rzym)  zbu- 
dowano; 2)  fein  Setragen 
^at  mic^  toenig  erbaut  jego 
zachowanie  się  nie  bardzo 
mnie  zbudowało,  nie  bardzo 
mi  się  podobało;  II.  tr.  fid^ 
—  an  etra.  budować  się  z 
czego,  brać  dobry  przykład 
z  cz^go ;  polepszać  się. 

ß-rbou'ei*,  sm.  =§,    pi  — , 

ten,  który  co  wybudował, 
wystawił;  założyciel  m. ; 
budowniczy  m. 

^Xban'M),  adi.  budujący, 
do  cnoty  zachęcający;  przy- 
kładny; «eö  Seben  życie 
n.    przykładne;      zbawienne. 

(&xHnTiń)Uit,  sf.  zba- 
wienność   /.,  przykładność  /, 

©'rbauśetnanberfc^uug,  sf 

pi  =en,  podział  m.  dzie- 
dzictwa. 

(Srbau'ung,  sf  l)  wy- 
budowanie n.,  wj'^stawienie 
n.,  założenie  n. ;  2)  zbudo- 
wanie n.  (się);  pr  —  dla  zbu- 
dowania, podniesienia  umy- 
słu. 

ßrbou'unggbuii^,    sn.    «e§ 

pi  «büd^er,  książka  /.  reli- 
gijna, moralna,  budujące 
nauki  zawierająca. 

O^rbau'ung^ftunbc,  sf.  pi 

«n,  godzina  /.  na  pobożne 
rozmyślania  przeznaczona. 

(g'rbbcgtcrig,  adi.  chciwy 
dziedzictwa. 

(5'rbe,    sm.    »n,   pi     =n, 

dziedzic  m.,  spadkobierca  m., 
sukcesor  m.,  następca  m.', 
jmnbn  gum  *n  einfel^en  usta- 
nowić, zrobić  kogo  dzie- 
dzicem, zostawić  komu  schedę, 
(5'rbC,  sn.  -§,  dziedzictwo 
71.,  spadek  m,  (s)puśeizna/. ; 
majętność  /.  oddziedziczona, 
dziedziczna;  ojcowizna  /. ; 
oäterlid^eS,  mütterliches  — 
spadek  po  ojca,  ojczysty, 
po  matce,  macierzyzna  f. 


C^röe'kn 


390 


(it'hxt^t 


(^Xht'bnx,  vn.  ^  (fein)  za- 
trząść sie,  zadrżeć. 

(g'rtietöeit,  a<^«.  własny 
dziedzicznie. 

©'r^eifient^iim,     sn.     -§, 

własność  /.  dziedziczna. 

S'rkinfc^ung,  5/.  pi  -en, 

mianowanie  n  ,  ustanowienie 
n.  dziedzica. 

(£'rkn,  t^a.  (^aben)  odzie- 
dziczyć, dostać  w  spadku 
po  kim;  er  i)at  Vermögen  unb 
3flu^m  »om  SSater  geerbt 
odziedziczył  po  ojcu  majątek 
i  sławę;  vn.  (jein)  i  vr.  \xć) 
—  dziedzictwem,  spadkiem 
przechodzić;  biefe  (SJiiter  — 
(fid^)  auf  i^n  te  dobra  jemu 
się  dostają,  na  niego  prze- 
chodzą; mancie  5łran!l^eiten 
erben  ftd;  auĄ  niektóre  cho- 
roby przechodzą  od  rodziców 
na  dzieci,  są  dziedziczne. 

^xWitn,  va.  (^aben)  1) 
wymodlić  sobie  co;  2)  = 
erbitten. 

^xU'ütin,  va.  (^aben)  wy- 
żebrać co. 

(Srbeu'tcn,     va.     (i^aben) 

zdobyć,  jako  łup  nabyć. 

(g'rbfQ^tg,  adi.  zdolny  do 
przyjęcia  spadku,  do  dzie- 
dziczenia. 

©'rbfä^^iglcit,  sf.  zdolność 

f.,  możność  /.  dziedziczenia. 
(5'rbfOÜ,  sm.  -(e)g,  pi. 
»fälle,  sukcesya  /.,  spadek 
m. ;  zdarzenie  n.  powodujące 
dziedziczenie. 

(£'rbfel)Icr,  sm.  -^,  pi.  —, 

wada  /.    dziedziczna,    od    ro- 
dziców nabyta. 

^'rbfeinb,  sm.  «e§,  pi.  =e, 

nieprzyjaciel    m.    odwieczny, 
od  ojców  i  praojców. 

S'rbfötgC,  sf.  sukcesya  /., 
następstwo  n.,  kolej  /.  na- 
stępowania po  sobie;  butd^  — 
gelangte  er  pr  ^rone  z  kolei 
następstwa  koronę  otrzymał, 
posiadł. 

^'rtjfulgcfricö,  sm.  -eS,  pi. 

»e,     wojna     /.      sukcesyjna, 
o  następstwo  na  tron. 

^'rtjfolgeorbnung,   sf.  pi. 

«en,  porządek  m.  następstwa. 

(S'rbfolgerct^t,  sn.  -eS,  pi. 

«e,  prawo  n.  następstwa. 


^'rbfrou,     sf.     pi.    =en, 

(pani)  dziedziczka  /. 

ß'rbfürft,  sm.  «en,  pi.  =cn, 

książę  m.  dziedziczny. 

(g'rböclb,  sn.  «eg,  pi.  =ev, 

pieniądze  pi.  spadkiem  na- 
byte. 

(g'rbgenof^,  sm.  »ffen,  pi. 
=geno[fen,  spółdziedzic  m., 
udział  w  sukcesyi  mający. 

S'rbgcredjttgfctt,  sf.  pra- 
wo n.  do  sukcesyi. 

(S'rbgraf,     sm.    »m,    pi. 

een,  hrabia  m.  dziedziczny. 

©'rbgrinb,  sm.  =eg,  pi.  «e 

strupień  m.  zjadliwy  (choroba). 

©'rbgriift,  sf.  pi.  -grüfte, 

grób  m.  dziedziczny,  fami- 
lijny. 

^'rlbnut,  sn.  *eś,  pi.  =gü» 
ter,  majątek  m.  dziedziczny, 
majętność  f.  dziedziczna. 

Ś'rb!^cnv  sm.  =n,  pi.  nn, 

pan  m.  dziedziczny. 

®'rb^crrfrf)aft,  sf  pi.  «en, 

panowanie  n.  dziedziczne; 
państwo  n.  dziedziczne;  ma- 
jętność /.  dziedziczna. 

©rbtCten,  v)\  fic^  —,  er* 
bi(teft,  «bietet,  erbot,  l)a\)i 
mic^  erboten,  gu  etroaö  ofia- 
rować się  do  czego,  oświad- 
czyć gotowość  do  jakiej 
usługi. 

@'rbtn,  sf  pi.  men  dzie- 
dziczka f,  sukcesorka  /. 

(grbi'tten,  va.  erbitteft, 
«bittet,  erbat,  l^abe  erbeten, 
1)  prosić  kogo  o  co;  ftd^  ctn). 
DOn  imnbm  —  uprosić,  wy- 
prosić sobie  co  u  kogo ;  2) 
uprosić  kogo;  er  l^at  fic^  — 
laffen  dał  się  uprosić. 

kxWtitxix,  I.  va.  (^aben) 
rozgniewać,  do  gniewu  po- 
budzić, rozjątrzyć,  zawziętość 
w  kim  wzbudzić;  II.  vr.  [\ć) 
— ,  rozgniewać  się,  rozjątrzać 
się,  stać  się  drażliwym. 

(£'rI)JQgb,  =fämmerer,  erb= 
fauf,    i.    t.     p.    obacz     (grbs 
i     Ś^a^/     Äämmerer,     Äauf 
i.  t.  d. 
J^  ©rbla'ffcn,   vn.    (fein)    i) 

zblednąć;  2)  umrzeć, 

@'rbia{fcr,  sm.  »g,  pi.  — , 
i  ®«in,  sf  pi.  =nen,  zmałły, 
-a;  spadkodawca  m.,  — czy- 
ni/. 


(&xhki'ń)tttf  vn.  erbleic^ft, 
«Bleid^t,  erblłc^,  bin  erblid^en 
=  erblaffen. 

^t'bUd^,  adi.  dziedziczny, 
-nie  adv. 

@'rbIi(^fCit,  sf  dziedzicz- 
ność /. 

^xWttttt,  va.  ujrzeć,  spo- 
strzedz,  zoczyć  co;  baä  Strikt 
ber  3Belt  —  przyjść  na  świat, 
urodzić  się. 

©rbU'nbcn,  vn.  (fein)  oślep- 
nąć. 

©rblÖ'bCU,  I.  vn.  wstydzić 
się;  II.  vr.  fic^  — ,  =  fid^ 
entblöben. 

(S'rblOÖ,  adi.  1)  bezdzietny, 
bezpotomny;  2)  =Iofe  @ütcr 
dobra  pi.  bezdziedziczne,  bez 
dziedzica;  3)  wydziedziczony, 
wyłączony  od  spadku. 

(g'rblofung,  sf  =  ißä^er* 
recbt. 

SrblÜ'Iien,  w.  (fein)  za- 
kwitnąć, zakwitać. 

(Sr'bnclimcr,  sm.  =g,  pi.  —, 

spadkobierca  m. 

©rbo'rgen,  va.  (^aben)  po- 
życzyć co  od  kogo. 
(Srbo'fcn,    i.   va.    {f)abit\) 

rozzłościć;  II.  tr.  ]ić)  —  roz- 
złościć, rozgniewać  się;  er- 
bost rozzłoszczony. 

©tbÖ'tig,   adi.   gotowy  do 

jakiej    usługi,    ofiarujący  się 

do  czego;  id^  bin  bajU  — 
ofiaruję  się  do  tego. 

S'rb^adjt,  5/.  i  sm.  ^t§,pi. 

=e  i  «en,  dzierżawa  /.  wie- 
czysta. 

(5'rb^öc^tcr,  sm.  «g,  pi.  —, 

dzierżawca  m.  wieczysty. 

(£'rb:pad)t^crr,  sm.  -r,  pi. 

=en,  wydzierżawiający  m.  wie- 
czyście. 

(Srbra'nben,     yn.      (fein) 

wzburzyć  się;  bic  ©ee  er= 
branbete  morze  wzburzyło  się, 
zahuczało. 

©rbran'fen,    vn.    (fein)   z 

szumem  się  wzburzyć. 

(grbrCdjCn,  erbric^ft,  -bricht, 

erbrac^,  l^abe  erbrochen,  I.  va. 

,  wyłamać;  einen  SBrief  —  list 

rozpieczętować,  otworzyć ;  II. 

vr.  ftd^  —  womitować. 

(£'rbrcd)t,  sn.  -(e)§,  *e,  i)  pra- 
wo 71.  spadkowe  (ogół  norm 
i  nauka  o  nich);  2)  prawo 
dziedziczenia,  prawo  do  spad- 


^x'hvtntt 


391 


fö'ibcuöut 


ku;  3)  prawo  dziedziczne, 
dziedzicowi  służące. 

^'rörente,  «//  pi.  »n,  do- 
żywocie n.  wieczyste,  dzie- 
dziczne. 

(^'th\^ad}t,  sm.  =(c)§,  pi 

^fd^ac^te,  szychta  /.  naj- 
głębsza. 

fe'r5f(!^aft,  sf.  pi  --en,  suk- 
cesya  /.,  spadek  m.,  dzie- 
dzictwo n. ;  nod)  nid^t  angc* 
Ircłcnc  —  spadek  leżący; 
eine  —  Be!ommen  dostać, 
otrzymać  spuściznę;  einc  — 
anttcten,  ahUljnm  spadek 
objąć,  zrzec  się  spadku;  bcr 
—  t)cr luftig  mad^en  wyłączyć 
od  sukcesyi,  wydziedziczyć; 
eine  —  eifd^leid^en  wyłudzić 
sukcesye. 

mmaUmnt,  sf.  pi  =n, 

skarg-a  /.  o  dziedzictwo. 

(£'röff^aft§maffc,  5/.i)Z.  =n, 

masa  f.  spadkowa. 

(£'rbfc^aft§fa(^c,  sf.  pi  »n, 

spór  m.  o  spadek;  sprawa 
/.  sukcesyjna,  spadkowa. 

©'rfifd^aftgt^eilung,  sf  pi 

•en.  podział  m.  spadku. 

(g'rÖf(^ftf tlicie,  adi.  tyczą- 
cy   się  spadku;    dziedziczny. 

®'rfif(^Ici(^cr,  sm.  =g,  pi  —, 

spadkokradea  m.,  wyłudziciel 
m.  sukcesyi,  dybiący  na 
sukcesye. 

@'röfd)(ci(^crct,  sf  pi  «en, 

dybanie  n.  na  sukcesye,  nie- 
godziwe zabiegi  pi  o  sukce- 
sye. 

fe'rBf(^Of^,  sm.  sffeg,  pi 
effe,  czynsz  m.  gruntowy. 

@'l5fC,  sf.  groch  m. ;  ziarn- 
ko n.  grochu;  Srbfcn  pi 
groch;  roilbc  @-n  cholDot  m., 
chobotna  wyka  /.,  powój  m. 
wielki. 

©'tifenarttg,  adi.  grocho- 

waty. 

(5'r^fcnöaum,    sm.    =(e)§, 

sbäumc  groch  m.  sybirski ; 
grochownik  m. 

(5'rfifcnÖret,  sm,  =§,  gro- 
chówka /.,  gąszcz  m.  gro- 
chowy. 

S'rfifCnBrot,  sn.  =e§,  placek 
m.  grochowy. 

©'r^cnfcib,    sn.   =e§,  pi 

cit,  grochowisko  n. 

fe'rÖfCnörO^,  adi.  mający 
wielkość  ziarnka  grochu. 


©'rftfCnntC^I,  5».  =(e)g,  mą- 
ka /.  grochowa. 

^'rÖfCnftrO^,  sn.  «(e)g,  gro- 
chowiny pi 

©'röfcnjö^Icr,  sm.  *g,^Z.  — , 

liczykrupa  w.,  kutwa  m. 

©'rfife^cr,  5w.  »§,  _p?.  —, 

testator  m  ,  spadkodawca  w. 

@'rl)ftüöen,  sm.  ^^,pi  —, 

sztolnia  f.  główna(górnictwo). 

©'rfiftUCf,  sn.  *§,  pi  «e, 
rzecz  /.  odziedziczona  do 
spadku  należąca. 

@'rtlfÜnt)C,  'sf  grzech  m. 
pierworodny. 

^'xU\)t\\f  sn.  =(e)ö,  pi  »e, 
scheda  /.,  część  /.  spadku. 

^'xUQn^itx",  sf.pl  —  töc^ter, 

(córka  /.)  dziedziczka. 

©'röükl,  sn.  =S,  ^?.  — , 
wada  /,,  ułomność  /.  dzie- 
dziczna. 

(SrÖU'^Icn,  m.  (§a6en)  zalo- 
tami, umizgami  co  zyskać, 
osiągnąć;  jmnbS  ©unft  — 
pozyskać  względy  czyje  nad- 
skakiwaniem lub  schlebia- 
niem. 

(S'rfiöcrörüberung,  sf  pi 

«en,  związek  m.  wzajemnej 
sukcesyi. 

@'rööerg(ci(^,  sm.  =(e)§,  pi 

«e,  układ  m.,  umowa  /.  spad- 
kowa, tycząca  się  dziedzi- 
czenia. 

@'r(H)crmä(i^lm§,  sn.  =ffe§, 

pi  =ffe,  zapis  m. 

(S'r^ücrtrag,  sm.  =(c)§,  i?z. 
=t)erträgc  =  «»ergreic^. 

%'X%\\[^,  sm.  *fe§,  pi  '\t, 
czynsz  m.  wieczysty. 

^'röjin^qM^^  f^'  '«^/  P^- 

«guter,  posiadłość  /.  wieczy- 
stoczynszowa,    emfiteutyczna. 

©'rojingmann,  sm.  -eg,  pi 
»männer,  emfiteuta  m. 

S'rt)a(^fe,  sf  oś  f.  ziemi, 
ziemska. 

S'rbarkitcn,  i?z.  roboty  pi 

ziemne,  w  ziemi. 

grba'röcii,  va.  (^aBen)  fic| 
etiD.  —  oszczędzić  sobie  co 
odejmując  od  ust. 

(S'rbörttg,  adi.  ziemisty. 

(g'rböa^n,  sf  orbita/,  zie- 
mi. 

©'rbftaH,  sm.  =§,  1)   kula 


/.     ziemska ;     2) 
wszechświat  m. 


świat     m. 


S-'rbbanf,   5/.  pi  ĄmU, 

bankiet  /.,  ławka  /.  z  ziemi 
(pod  wałem  fortecznym). 

^'rböekn,  sn.  =g,  pi  — 

trzęsienie  n.  ziemi. 

S'rböcere,  sf  pi  =n,  po- 
ziomka /.;  ©arten  —  tru- 
skawka /. 

(S'rböcerfaft,  sm.  =e§,  sok 

m.  poziomkowy. 

^'rböcjdjrciöcr,  sm.  »§.  pi 

— /  geograf  w.,  ziemiopis  m. 

(S'rbkfd^retfiung,    «/.   i>?. 

=en,  geografia  /. 

(ŚrblDirnt,  sf  ziemniak  m., 
kartofla  /. ;  gduła  /.  ziemia, 
słonecznik  m.  główkowy. 

©'rbÖObClt,  sm.  =§,  powierz- 
chnia /.  ziemi ;  grunt  m. ; 
auf   bem  —  na   ziemi;   bem 

—  gleid^  mad^en  zrównać 
z  ziemią  zniszczyć,  spustoszyć. 

@'tbC,  sf.  (formy  poetyckie 
2.  3.  przyp.  ber  ®rben)  ziemia/., 
bie  —  bre|t  fid^  urn  bie  6onne 
ziemia  obraca  się  około 
słońca;  auf  ber  —  liegen  le- 
żeć na  ziemi;  auf  bie  —  faHen 
upaść  na  ziemię;  auf  ber  — 
jc|lafen  spać  na  ziemi;  jtttnbn 
auf  bie  —  roerfen  obalić  kogo 
o  ziemię;  t)on  ber  —  auffieben 
podnieść  z  ziemi;  auf  ber  — 
leben  żyć  na  ziemi;  eine  Sfid^e 
jur  —  beflatłen  pogrzebać 
umarłego;  biefc  —  ift  ein 
^antmert^al  ta  ziemia  jest 
tylko  padołem  płaczu;  ben 
SBlidE  jur  —  fenfen  oczy  spu- 
ścić ku    ziemi,    na    dół;    ber 

—  gleid^  machen  zrównać  z 
ziemią,  zburzyć ;  jmnbn  unter 
bie  —  bringen  pochować,  po- 
grzebać kogo,  stać  się  przy- 
czyną czyjej  śmierci;  er  muföte 
in  bie  —  beifien  musiał  ziemię 
gryźć,  umrzeć;  auf  =n  na  zie- 
mi; bie  ajienfd^en  ftnb  nur  — 
unb  ©taub  ludzie  są  z  ziemi 
i  prochu  (stworzeni);  al!alifcöe 
«n  ziemie  pi  alkaliczne; 
lel^ttlige  —  ziemia  gliniasta. 

(£'rbcibed)fe,    sf   pi    -n, 

jaszczurka  /.  ziemna. 

^'rbcit^ctoo^ncr,  sm.  =§,  pi 

— ,  mieszkaniec  ziemi. 

©'rbcngliitf,  sn.  »g,  szczę- 
ście n.  ziemskie,  tego  świata. 

^'rbcngut,  sn.  '^§,pl  «guter, 

dobro  n.  ziemskie,   doczesne. 


erbc'uföac 


392 


(vrbtü'rfeii 


(Srbe'nfOar,  adi.  =  erben!< 

(vrbe'nfcn,  va.  ecbenift,  er=» 
bcnft,  erbac^te,   i^abe  crbadEjt, 

wymyślić,  zmyślić. 

(£rbe'n!Ii(l),  «rf?.  mogący 
być  wymyślonym;  możliwy, 
jmnbm  aKc§  =c  Unrecht  antĘiun 
krzywdy  komu  wyrządzać 
jakie  tylko  wymyślić  można; 
fic^  aUe  -e  3Jiü§e  geben  dokła- 
dać wszelkich  możliwych 
starań. 

(5'rbcnftnb,  5«.  =e§,  pZ.  «er, 

dziecię  n.  tego  świata,  śmier- 
telnik m. 

ß'rbenflo)],  «m.  Ąt9>,  pi. 

=!IÖ^C,  skiba  /.,  bryła  /,  zie- 
mi. 

(S'rbcnlclieu,  sn.  =g,  życie 
n.  ziemskie,  doczesne,  na  tym 
świecie. 

G'rbenninb,  sn.  =e§,  powierz- 
chnia /.  kjili  ziemskiej. 

G'rbcnfd^ojj,   sm.  =fcCo^c?, 

łcno  01.  ziemi. 

(g'rbcnfol^n,   sm.   «es,  _?;?. 
c[öt)ne,  =  (Srbenfinb. 
S'rbcntanb,  sm.   =0,  zni- 

komość  /.  teffo  świata. 

(g'rbcntoaücn,   sn.   =g,  = 
=Ieben. 
G'rbe^j^eii,  sm.  ;s,  bluszcz 

m.  ziemny. 

ß'rberfdjütterer,    sm.    =§, 

2)1.  — f  wstrząsający  ziemię, 
mogący  ziemią  zatrząść  (bo- 
żek Neptun). 

6'rbci-f(^iitterung,  sf.  pi. 
=eii,  =  (SrDbeben. 

G'rbcrSCUnnifiC  n.  pi.  pło- 
dy ^^Z.  ziemne,  ziemiopłody  ^^Z. 

(S'rbfal^I,  i  =faHl,  adi.  bla- 
dy, ziemnego  koloru. 

S'rbfaß,  sm.  =(e)^,  zapad- 
nięcie n.,  usunięcie  n.  się 
ziemi. 

G'rbfatÖC,  sf.  kolor  m. 
ziemi,  ziemny. 

S'rbfarbeii,  ^bin,  adi.  = 
erbfal)f. 

(v'rbfCrnC,  sf.  dal  /.  ziemi, 
punkt  m.  odziemny. 

(^''rbfCft,  adi.  połączony 
z  ziemią,  nieruchomy. 

(5'rbfeucr,  sn.  h,  pi.  —, 

ogień  m.  podziemny. 
.    (S'rbflnd^c,  sf.  =  *obctfIäd)e. 
(5rbf(ol;,  sm.  ^ei,pl.  'flör;e, 
pchła  /.    ziemna  (chrząszcz). 


^'rbfrii^tc,  fpl.  =  ^ergeug- 
niffe. 

@'rbgaüC,  sf.  goryczka  /., 
żółć  f  ziemna. 

G'rbgang,  sm.  =e§,  pi.  =gän= 

ge,  czach  m..  droga  /.  pod- 
ziemna w  kopalni. 

(g'rbgeborCU,  adi.  zrodzony 
na  ziemi,  ziemski;  bie  ®rb= 
geborenen  dzieci  pi.  tego 
świata,  śmiertelnicy  p?. ;  ber 
=e  ©ott  syn  m.  Boży,  czło- 
wieczy. 

G'rbgegenb,   sf.    pi.    =en, 

strona  /.  ziemi,  świata. 

(v'rbgcift,  sm.  =eś,  p>^-  =9^'= 

fier,  gnom  m.,  duch  m.  ziem- 
ny- 

@'rbgcl6,  I.  sn.  ochra  /. 
żelazna,  ziemista;  II.  adi. 
koloru  ochry. 

©'rbgcrudj,  sm.  =§,  zapach 
w.,  woń  f.  ziemi. 

(5'rbncfdjmatf,  sm.  =§,  smak 
m.  ziemi,  ziemny. 

^'rbgefd|of§,  sn.  =ffe§,  pi. 

=ffe,  dół  m.,  niższe  piętro  n. 
domu. 

G'rbgciöädj^,  sn.  =feg,  pi. 

=[e,  roślina  /.  ziemna. 

G'rbniirtel,  sm.  =5,  ptl.  —, 

strefa  /. ;  klimat  m. 

(£''rb|ialtin,  adi.  ziemię  w 
sobie    zawierający,    ziemisty. 

(S'rb^arj,  sn.  =e^,  pi.  =e, 
żywica  f.  ziemna. 

S-'rbl;oiifen,  sm.  ^s,  p>l.  —, 

kupa  /.  ziemi. 

G'rbp^IC,  s/.  i)Z.  --n,  pie- 
czara f.  podziemna. 

G'rb^iigcl,  sm.  «ś,  pi.  —, 

pagórek  ?«.  ziemny. 

(£*'rbic^l,  rtc?/.  ziemisty. 

(Srbrt^tCU,  ta.  (fjaben)  1) 
zmyślać,  wymyślić  co  nie- 
prawdziwego ;  2)  ficf)  ©elb  — 
pisaniem  wierszy  zarobić  pie- 
niądze ;  erbic^tet  pperf.  i  adi. 
zmyślony,  nieprawdziwy;  ba- 
jeczny ;  eine  ^ran!^eit  —  uda- 
wać chorego. 

Grrbi'djtuiig,    sf.  pi.    --en, 

zmyślenie  /?.,  fikcya  /.,  uda- 
nie n.;  bajka/.,  opowieść  /. ; 
baś  ftnb  lauter  »en,  wszystko 
to  bajki. 

Grbic'neit,  va.  (Ijaben)  fid^ 
ctn).  — ,  wysłużyć  sobie  co, 
zarobić  sobie  na  służbie; 
oszczędzić  ze  służby. 


S'rbtg,  adi.  ziemie  w  sobie 
mający,  ziemisty. 

fe'rbficfCr,  sf.  pi.  «n,  wrzo- 
sowiec m.  (roślina). 

(v'rbfluft,  sf.  p)l.  =!rüfte, 
rozpadlina  /.  (w  ziemi). 

6'rbfo!)IC,  sf.  pi.  =n,  węgiel 
m.  ziemny. 

(5'rbfrCi^,  sm.  «je§,  okrąg 
m.  ziemi,  ziemski;  kula  /. 
ziemska,  ziemiokrąg  m. 

6'rbfugel,  sf.  glób  w.,  kula 
f.   ziemska. 

G'rbfuubC,   sf  geografia/. 

(I'rbfunbige(r),  sm.  =en,  pi. 

=en,  znający  geografię,  geograf 
m. 

S'rblagC,  sf  pi.  -n,  pokład 
7n.  ziemi. 

(5'rblager,  sm.  «§,  pi.  —, 

1)  posłanie    n.  na  ziemi;    2) 
=  =tage. 
(^'rbmcffer,  sm.  '^,pl.  —, 

mierniczy  m,.,   geometra  m. 

G'rbmcf^funft,  sf  sztuka 
/.  miernicza,  geometrya  /. 

ß-'rbnnljC,  sf.  pobliż  m. 
ziemi. 

(5'rbnuf^,  sf.  pi.  =nüife, 
orzech  m.  ziemny,  groszek 
m.  główkowy,  gałucha  /. 

6'rbiil,  sn.  =g,  2)1.  tz,  olej 
m.  skalny,  ziemny;     nafta  /. 

(S'rboberfläAc,  sf.  powierz- 
chnia f.  ziemi. 

(?rbO'l(!^CU,  ya.  i  vr.  fic^  — , 
(l^aben)  przebić  (się)  sztyletem. 

(5'rbpCd),  sn.  '%,  smoła  /. 
ziemna. 

6'rb^Ol,  sm.  =g,  pi.  -e,  bie- 
gun m.  ziemi. 

(S'rbrCidj,  sn.  ;§,  państwo 
n.  tego  świata,  tej  ziemi; 
królestwo  n.  tego  świata; 
ziemia  /. ;  grunt  m. 

(vrbvei'ftcn,  vr.  fic^  — ,  (l|a= 
ben)  ośmielić  się ;  fic^  —  jmnbm 
etn).  gu  fagen  ośmielić  się, 
komu  co  powiedzieć. 

(£*'rbrif^,  sm.  =ffe§,  j^^-  =ff^ 
=  =fruft. 

@rbrii'I)ncn,  vn.  =  brö^nen. 

(S'rbrofe,  sf.  pi.  =\\,  róża 
/.  polna,  azika. 

ß-rbro'ffeln,  va.  i  vr.  ftĄ  — , 
(^aben)  udusić  przez  (ściągnie- 
nie  gardła). 

(vrbrü'tfcii,      va.     (^aben) 

mocno        przycisnąć,       przy- 
gnieść; zgnieść,  zagnieść,  udu- 


(g'rbitrttcu 


393 


(5rfaI)'rmtoöÖcinc()rc 


sic;  bic  Äul)  l;at  burc^  il^re 
Saft  baö  ^al6  erbrücft  krowa 
ciężarem  swoim  zagniotła 
cielę. 

©'rbrütfcn,  sm.  »§,  wzgó- 
rze n. 

^'rbfatf,  sm.  =g,  pi.  =fäc!e 

wór  m.  ziemią  napełniony. 

©'rbfalj,  sn.  =e§,  pi  *e, 

sól  /.  ziemna. 

(5'rbfd)CiÖC,  sf.  okrąg  m. 
ziemi. 

warstwa  f.  ziemi. 

@'rbfd)icrlinn,  sm.  wesz  /., 

świnia   /.  plamista    (roślina). 

^'rbfd)Iönel,  sm.  =0  pi.  —, 

obijak  m.  ziemny. 

^♦'rbff^Iunb,  sm.  =(e)§,  pi. 
«^jd&Iünbe,  =  sftuft. 

e-'rbfdjOttC,  sf.  pi.  =n,  bryła 
f.  ziemi,  skiba  f. 

(g'rbfrfjttjamnt,  sm.  -§,  pi. 

«jc^rcämme,  pieczarka/.,  grzyb 
m. 

®'rbfł)inncn!raut,  s^^.    =0, 

kosatki  ^Z.,  pajęcznica  /. 
liliowa  (kwiat). 

©'rbfjpi^e,  sf.  yl.  =n,  przy- 
lądek m.,  cypel  m. 
/©'rbftOtf,    5w.  =g,  2??.  =ftö- 
rfe  =  =gef(^ofś. 

S'rbftO^,  sm.  Ąi%;  pi. 
=ftöfee,  wstrząśnienie  n.  ziemi. 

(5'rbftnd), '  sm.   ;g,  jp?.  *e, 

strefa  /',  ziemi. 

©'rbftufe,  sf  pi.  »n,  taras 
m.  ziemny. 

S'rbtI)Ct(,  sw.   =eg,  jp?.  =e, 

część  /.  ziemi. 

fe'rbulbcn,  t^«.   (^aben)  = 
bulbcn. 
6:'rbumfcf)tffcr,  sm.  =^,  ^9?. 

— ,  (g'rbumfCglClV  sm.  żeglarz 
m.  naokoło  ziemi,  świata. 

(£'rbumfti)tffuno,     -umfcg= 

lung,  sf.  pi.  =en  żegluga  /', 
podróż  /'.  morska  naokoło 
świata,  ziemi. 

(grbu'rften,  vn.  (fein)  umie- 
rać z  pragnienia. 

(g'rbttJafi,  sm.  «§,  pi.  =n3älte, 
wał  m.  z  ziemi  usypany. 

(S'rbtiJärtÖ,  adv.  ku  ziemi. 

©'rbujcibc,    s/.    pi.    =n, 

wierzba  /.,  łoza  /. 

S'rbtDCUe,  s/.  oddalenie  n. 
ziemi. 

(£'rbtt)iube,  sf  pi.  -n,  i) 

kołowrót  m.  do    windowania 


stojący  na  ziemi;  2)  powój 
m.  dziki  (roślina). 

(S'rbujinfel,  sm.  .§,  ^pZ.  — , 

kącik  m.  na  ziemi. 

'(g'rb^ungc,  s/.  ^?.  -n,  = 
'fpi^c. 

(Srct'fcrn,  fn.  (fein)  i  vr. 
fid^  — ,  1)  =  eifern;  2)  za- 
palić, unosić  się;  wpadać  w 
gniew;  fidĘ)  über  etroaö,  über, 
gegen  jmnbn  —  zgoiewać  się 
z  powodu  czego,  na  kogo. 

(£l*ei'gilClt,  yr.  fid^  — ,  (§a= 
ben)  wydarzyć,  zdarzyć  się; 
odbyć  się. 

(Srei'ömg,  sn.  =ffc§,  pi.  =ffc, 

wydarzenie  ?2.,  zdarzenie  n. 
(SrCt'Icn,  va.  (^aben)  dogo- 
nić, dognać,  doścignąć  ;  ber 
Xob  f;at  il^n  ereilt  śmierć  go 
zaskoczyła. 

©rcmi't,  sm.  =en,  pi.  =en, 
=  ®tnfteb(er. 

©rcmita'gc,  (wym.  eremi- 
taż)  sf.  pi.  =n,  =  (Sinftebelet. 

ercmi'tcnl)aft,  ©rcmi'tifd), 
adi.  =  einfieblecifd). 

Src'rkn,       m.      (I^aben") 

odziedziczyć  co,  w  spadku 
dostać;  t)a^  33etmögeii  l^ot 
er  Don  feinen  SBätern  ererbt 
odziedziczył  majątek  po 
przodkach. 

^Xt'i\)\\i),  adi.  eretyczny, 
rozdrażniający  chorobliwie. 

gret^t'^niuö,      sm.      — , 

eretyzm  m.,  wzbudzona 
czynność  /.  naczyń  krwistych. 

(Srfaktn,      va.      (rjabcn) 

zmyślić  (co  bajecznego). 

ferfal/ren,  va.  erfä^rft,  er= 
fär)rt,  erfut)r,  l^abe  erfal^ren, 
I.  1)  doświadczyć,  przekonać 
się;  id^  l^abe  e§  — ,  roaö 
®lenb  ^ei^t  doświadczyłem 
ja  nędzy;  liO.^  läföt  fid^  burd^ 
bie  ©inne  nid^t  —  o  tem 
nie  można  przekonać  się  za 
pomocą  zmysłów;  2)  do- 
wiedzieć się,  powziąć  wia- 
domość; id^  l^abe  — ,  bafś  .  .  . 
dowiedziałem  się,  że  .  .  .; 
biefe  9^euig!eit  l^abe  id^  üon 
i^m,  au§  feinem  33rief  — 
(tej  nowiny)  o  tej  nowiD-iä 
dowiedziałem  się  od  niego, 
z  jego  listu;  wer  td^  bin,  baś 
rcirft  bu  nie  —  kto  jestem, 
o  tern  się  nigdy  nie  dowiesz; 
id^  \)a^^  —,  rcie  e§  il^m  'gel^t 


otrzymałem  o  nim  wia- 
domości, dowiedziałem  się, 
jak  mu  się  powodzi;  3)  do- 
pytać się,  usłyszeć;  wiedzieć; 
3u(e|t^  erfährt  man  bod^  a\!i^^ 
w  końcu  wszystkiego  dopy- 
tać się  można ;  id^  l^abe  e§ 
DOn  ii^m  —  wiem,  słyszałem 
to  od  niego;  II.  1)  wożeniem, 
furmanką  zarobić;  er  l^at  fid^ 
fc^on  ein  anfel^nlid^eS  33ec= 
mögen  —  zebrał  już  fur- 
manką znaczny  grosz;  2) 
uwieźć  fdiraad^e  ^ferbe  wer« 
ben  biefe  Saft  nid^t  —  słabe 
konie  nie  uwiozą  tego  ciężaru. 
Srfaf)'rcn,  pperf.  i  adi. 
doświadczony  wprawny,  bie- 
gły, doświadczenie  mający, 
sprawny;    in    ben    @cfc|äften 

—  fein  znać  się  na  interesach ; 
tin  =er  Seemann  doświad- 
czony żeglarz;  ein  alter  «er 
9)?ann  stary  praktyk ;  =er 
ift  in  ber  ^oUtt!  fe^r  —  w  po- 
lityce   bardzo    jest     biegły; 

—  rairb  man  nur  mit  ^aijren 
mądrość  przychodzi  z  laty, 
kiedy  życie  pójdzie  w  szmaty. 

Grfafj'rung,    sf  pi.  =en, 

1)  doświadczenie  n. ;  elir. 
au§  —  roiffcn,  lernen  z  do- 
świadczenia co  wiedzieć,  cze- 
go się  nauczyć;  —  ift  bie 
befte  Sel^rmeifterin  doświad- 
czenie jest  szkołą   najlepszą; 

—  gel^t  Dor  Unterricht  lep- 
sze doświadczenie  niż  nauka ; 

—  mad^t  ben  2Keifler  do- 
świadczenie mądrym  czło- 
wieka czyni ;  bie  -  Tel^rt,  bafg . .. 
doświadczenie  uczy,  że  ... ; 
ein  3Kann  üon  grofier  — 
człowiek  z  wielkiem  do- 
świadczeniem ;  ein  3)2onn  o§ne 

—  człowiek  bez  doświad- 
czenia; id^  fpred^e  a\x§>  — 
mówię  z  doświadczenia; 
auf  —  begrünbet  na  do- 
świadczeniu oparty,  doświad- 
czalny; —  mad^t  flug  szkoda, 
przygoda  do  mądrości  droga; 
2)  dowiedzenie  n.  się;  in  — 
bringen  dowiedzieć  się  o 
czem  ;  zasłyszyć,  posłyszyć, 
powziąć  wiadomość   o    czem. 

©rfclj'rungögemä^^      adv. 
=  =mä^ig. 
©rfaö'nmg^I/ciüc^te,     sf 

empiryka     /. ;      -ryzm      m., 


(grfol)'runo^lo^ 


394 


Srfro'nen 


sztuka  /.  leczenia  opierająca 
się  na  samem  doświadczeniu. 

©rfa^'rung^Io^,    adj.  bez 

doświadczenia,  niedoświad- 
czony. 

(grfa^'niitögloriöJcit,       sf. 

brak  m.  doświadczenia. 

@rfal)'rung^ntä^ig,      adi. 

stosowny  do  doświadczenia, 
doświadczalny,  na  doświad- 
czeniu oparty;  —  roiffen  wir, 
bafS  ...  z  doświadczenia 
wiemy,  że  .  .  . 

Srfn^'rung^mct^obc,  sf.  pi. 

iW,  empirya  /.,  metoda  /. 
empiryczna. 

©rfO^rung^mi!^,  adi.  bar- 
dzo  doświadczony,  biegły. 

(SrfoI/runö^fQ^,  sm.    =c§, 

pi.  =jä^C  maksyma  f.  prak- 
tyczna, zdanie  n.  na  do- 
świadczeniu oparte. 

(Srfa'ffen,  va.  (^aben)  i) 
ująć,  uchwycić;  ben  9Ün= 
fügen  SlugenbÜc!  —  wybrać 
dobrą,  stosowną  chwilę; 
Bon  ©raufen  erfofst  przejęty 
zgrozą,  przerażony ;  2)  po- 
jąć, zrozumieć. 

Śrfc'(^ten,  va.  erfid^ft,  er= 
fic^t,  etfo(f)t,  §abe  erfod^ten, 
1)  dobić  się  czego;  einen  (Sieg 
über  jmnbn  —  odnieść  nad 
kim  zwycięstwo;  2)  wyże- 
brać co. 

©i'fi'nben,  va.  etfinbeft, 
crfinDet,  erfanb,  fiabe  erfunben, 
1)  wynaleźć;  er  ^at  baś  ^Ul= 
»er  nid^t  —  prochu  nie  wy- 
nalazł; 2)  znaleźć,  odszukać; 
i^  !ann  eö  nid^t  me§r  — 
nie  mogę  tego  więcej  od- 
szukać; 3)  znaleźć  co  jakiem, 
przekonać  się,  poznać,  że 
takiem  jest;  id^  \:^abt  bicfe 
D^ad^ric^t  alö  falfd^  erfunben 
przekonałem  się,  że  wia- 
domość ta  jest  nieprawdziwą; 
4)  zmyślić;  er  eifinbet  immer 
9ieulg!eiten  zmyśla  zawsze 
nowiny. 

Srfi'nber,  sm.  «g,  pi.  —, 

wynalazca  m. 

^rft'nbcriff^,     crfi'ubfam, 

adi.  zdolny  do  robienia  wy- 
nalazków, płodny  w  wy- 
nalazki ;  przemyślny,  prze- 
biegły, wymyślny ;  Avy- 
nalazczy. 


(grfi'nbfamfett,  sf.  =  er= 
finbungśgabe. 
Grfi'nbung,    sf.   pi.   =en, 

1)  wynalezienie  w.,  wy- 
nalazek m. ;  2)  zmyślenie    n. 

^rftnbungggafie,   sf.   dar 

m.  wynalazczy,  talent  m, 
do  robienia  wynalazków. 

(£rft'nbimg^gcift,  sm.  =e§, 
=  =gabe. 

©rfi'fr^cn,  va.  (^aben)  zło- 
wić. 

grflC^c«,  va.  (^aben)  i) 
etro.  —  wybłagać  co  ;  2)  jmnbn 

—  =  erbitten. 
6rf(tC'^cn,    vn.     erfltefieft, 

erftie^t,  etflofś,  bin  etfloffen; 
eine  ^^erorbnung  ift  etfloffen 
wyszło,  zostało  wydane  roz- 
porządzenie. 

(gffO'Ig,  sm.  =e§,  pi.  *e, 
rezultat  m.,  wynik  m.,  wy- 
padek m.;    guter,    glüd^üd^er 

—  sukces  m.,  szczęśliwe, 
dobre  powodzenie  n. ;  burc|=' 
fd^Iagenbcr  —  zupełne  po- 
wodzenie, sukces  okazały; 
ber  —  gleicfjt  dltć)i  unb  Un= 
red^t  ttUä  powodzeniem  lu- 
dzie sprawy  mierzą;  ba§  ift 
ber  —  fold^er  unbefonnenen 
Unternef)mungen  otóż  to  są 
skutki  takich  nieroztropnych 
przedsięwzięć;  ber  —  wirb 
e§  jeigen  wynik  to  pokaże; 
er  gebraud^te  bie  Slrgnei  mit 
gutem  —  używał  lekarstwa 
z  dobrym  skutkiem;  meine 
j^ürfprad^e  mar  ol^ne  —  moje 
wstawienie  się  było  bez- 
skuteczne; man  fämpfte  mit 
abraerfifelnbem,  t)orübergel^en= 
bem  —  walczono  z  rożnem, 
chwilowem  powodzeniem ;  er 
l^at  in  aücm  —  wszystko,  we 
wszystkiem  mu  się  powodzi; 
ungünftiger  —  złe  powodze- 
nie ;  guten  —  !  życzę  szczęścia, 
powodzenia! 

(grfo'Jocn,  ^  I.    vłi.     (fein) 

nastąpić,  pójść  za  czem,  wy- 
niknąć, wypadać  z  czego; 
roaS  loirb  barauS  —  ?  co  z  togo 
wyniknie?  bic  2lntn)ort  ift 
norf)  nid^t  erfolgt  odpowiedź 
jeszcze  nie  nadeszła,  niema 
jeszcze  odpowiedzi;  co  ift 
nid[)tä  rceitcr  barauf  erfolgt 
sprawa  nie  miała  żadnych 
skutków     dalszych,   nie  było 


dalszych  następstw;  eS  er» 
folgte  tiefeä  Śt^roeigen  na- 
stało, nastąpiło  głębokie 
milczenie;  II.  va.  (^aben) 
wydać;  man  roitt  biej'e  2lr= 
jnei  nic^t  —  nie  chcą  wy- 
dać tego  lekarstwa, 

(5rf0'(gl0^,  adi.  bez  powo- 
dzenia ;  bezowocny,  -nie  adv. 

GrfO'Iglofigfcit,  sf  nie- 
powodzenie n. ;  bezowocność  f. 

©rfolgrcid^,  adi.  obfity  w 
skutki. 

@rf0'rbcrli(^,  adi.  po- 
trzebny, wymagany  (przez 
potrzebę);  bo§  =e  Sllter 
wiek  m.  wymagany,  prze- 
pisany; er  beft^t  bie  =en 
§ä^ig!eiten  nid^t  nie  posiada 
potrzebnych  zdolności;  eś  ift 
baju  Diet  ^eit  —  potrzeba 
na  to  (do  tego)  wiele  czasu; 
«e  2JJaBreaeIn  treffen  sto- 
sowne kroki  przedsięwziąć; 
=  en  3^aIIÖ  w  razie  potrzeby; 
roenn  e§  —  fein  rairb  kiedy 
potrzeba  będzie  wymagać; 
er  ^at  baś  @=e  jum  Sebcn 
ma  z  czego  żyć. 

©rfo'rbcrn,     va.     (^aben) 

wymagać,  potrzebować,  żą- 
dać; bic  ^öflic^fcit  crforbert 
eś  grzeczność  tego  wymaga, 
to  nakazuje;  bie  ©ad^c  er= 
forbert  gro^c  SSorfic^t  rzecz 
ta  wymaga  wielkiej  ostroż- 
ności; rcie  c§  bie  Umflänbe 
—  jak  okoliczności  wy- 
magają; bieg  erforbert  oicl 
Sefiarrlid^fcit  potrzeba  do 
tego  wielkiej  wytrwałości. 

(£rfo'rbcriii^,    sn.     «iffes, 

pi.  «=iffe,  potrzeba  /. ;  wymóg 
m. ;  nad^  —  podłag  potrzeby ; 
na^  —  ber  Umftänbe  jak 
okoliczności  wymagają. 

(Srfo'rfdjcu,     ra.    '(^abcn) 

wybadać,  wyśledzić;  badać, 
śledzić  co,  dochodzić  czego; 
fid^  felbft  —  samego  siebie 
badać ;  wchodzić  w  siebie, 
zastanawiać  się  nad  sobą. 

@rfO'r(d)Ii(l^/  adi.  dający 
się  zbadać. 

©rfra'flcn,  va.  ([}abcn)  do- 
pytać się  czego,  o  co ;  do- 
wiedzieć się  pytając;  id^ 
!onnte  fein  ^auä  ni(^t  — 
nie  mogłem  się  o  jego  dom 
dopytać. 


©rfrc't^eii 


395 


©rgc'kii 


(5rfrc'i|en,^  vr.  ftc^  — ,  (fa- 
belt) ośmielić  się,  zuchwale 
się  odważyć  na  co. 

'©rfrcu'cn,   l.   va.   (^abcn) 

ucieszyć,  uradować,  ukon- 
tentować czem  kogo ;  id^  bin 
barüber  fe^r  erfreut  jestem 
tem  bardzo  uradowany;  roz- 
weselić, zabawić ;  ein  guter 
3:ropfen  erfreut  beö  3Jicnfc^cn 
§etj  dobra  kropelka  (wina) 
rozwesela  serce  człowieka; 
II.  vr.  fid^  —,  fic|  über,  an 
etro.,  einer  ©ad^c  —  radować 
się  z  czego,  cieszyć  się 
czem;  td^  töünfd^e,  bafg  <Sie 
fic^  einer  guten  ©efunbljeit 
lange  —  mögen  życzę  panu, 
abyś  długo  zostawał  w  dobrem 
zdrowiu ;  er  erfreut  fid^  grofier 
Sld^tung  zażywa  wielkiego  po- 
ważania; bu  wirft  bid^  beffen 
nid^t  lange  gu  —  ^aben  nie 
długo  się  tem  będziesz  cie- 
szył, 

(£rfrCUlt(i^,  adi.  radosny, 
radość  sprawiający ;  miły, 
przyjemny;  =e  9?ad^rid^ten 
dobre,  pomyślne  wiadomości ; 
eö  ift  mir  —  ju  f)'óxen,  bafg 
.  .  .  miło  mi  jest  słyszeć  o 
tem,    że  .  .  . 

(Srfrie'ren,  i.  vn.  erfrierft, 
erfriert,  erfror,  hin  erfroren, 
umarznąć,  zmarznąć;  aUe 
S3äumc  finb  erfroren  wszyst- 
kie drzewa  zmarzły,  wy- 
marzły;  id^  bin  gang  erfroren 
zmarzłem  wskroś,  całkiem 
przeziąbłem;  bie  §änbe  finb 
i^m  erfroren  ręce  mu  zmar- 
zły; II.  va.  (^aben)  mrozić, 
zamrozić. 

©rfri'f^en,  l.   va.  (^aben) 

odświeżyć,  orzeźwić,  odżywić; 
bic  ^irfc^en  ^aben  mic^  er= 
frifd^t  wiśnie  mnie  orzeźwiły ; 
II.  vr.  fid^  — ,  orzeźwić, 
otrzeźwić,  ochłodzić  sie. 

erfii'Hen,  l.  va.  (^aben)  i) 
napełnić;  ein  ©efäf;  mit  3Bein 

—  napełnić  naczynie  winem ; 
j[mnb§  iperj  mit  j^^eube,  ©liidE 

—  napełnić  czyje  serce  ra- 
dością, szczęściem ;  mit 
S3itter!eit  —  napełnić  go- 
ryczą; bic  Suft  mit  feinem 
©efd^rei  — ,  napełniać  po- 
wietrze krzykiem;  jmnbn  mit 
3Aułl^,    ^»Öffnung,   ^urc^t    — 


wzbudzić,  wzniecić  w  kim 
odwagę,  nadzieję,  obawę; 
bic  fßelt  mit  bem  3flul^me 
feineä  Sflamcnä  —  napełnić 
świat  sławą  imienia  swego, 
wszędzie  się  rozsławić;  allcö 
mit '  3JZorb  unb  93ranb  — 
wszędzie  roznosić  rzeź  i  po- 
żogi; 2)  spełnić;  doprowadzić 
do  końca,  wykonać;  feine 
SBeftimmung  —  spełnić  swoje 
przeznaczenie;  meine  3^^^ 
ift  nod^  nid^t  erfüllt  czas  mój 
jeszcze  nie  przeszedł,  nie 
mioął;  baś  9Jia^  feiner  (Sün= 
ben  —  dopełniać  miary 
swych  grzechów ;  3)  wy- 
pełniać, wykonywać;  feine 
^flid^ten  —  dopełniać  obo- 
wiązków ;  fdn  SSerfpred^en, 
feine  Buf^ge  —  dopełnić  obie- 
tnicy, przyrzeczenia ;  jmnbś 
SEBunfd^  —  spełnić  czyje 
życzenie;  ben  2luftrag  — 
wypełnić  zlecenie;  ben  S3e= 
\Ąl  —  wykonać  rozkaz; 
imnbś  SBiłte  —  zadosyć  uczy- 
nić czyjej  prośbie;  einen 
S3ertrag  —  wykonać,  spełnić 
umowę;  II.  vr.  fid^  — ,  speł- 
nić, dopełnić  się;  bic  2Bciś= 
fagungen  ^aben  fic^  erfüllt 
przepowiednie  spełniły  się; 
2;räume  —  ftd^  oft  sny  często 
się  sprawdzają, 

'^rfü'ttung/  sf.   pi-    =cn 

1)  dopełnienie  n.,  spełnienie 
n. ;  einet  ^flid^t  dopełnienie 
obowiązku;  —  feines  SBorteö 
spełnienie  słowa;  in  — 
bringen  wykonać,  urzeczy- 
wistnić; 2)  dopełnienie  się, 
sprawdzenie  się;  in  —  ge-- 
f)m  spełnić  się,  sprawdzić 
się. 

'(Srgä'ujcu,  l.   va.  (^aben) 

1)  uzupełniać,  do  zupełności 
przyprowadzać;  ein  ŚOCtf  — 
uzupełnić  dzieło ;  bic  ge= 
fc^molgenen  2;ruppen  burd^ 
neue  3Kannfd^aft  —  ubytek 
w  wojsku  nowymi  żołnierzami 
zastąpić;  2)  restaurować;  na- 
prawić; połatać;  ein  ©emälbe 

—  naprawić,  zrestaurować, 
odnowić    obraz;    II.    vr.    fić) 

—  uzupełniać  się. 

©rgä'njung,   sf.    pi   »en, 

uzupełnianie  n.,  uzupełnienie 
w.,  dopełnienie  n. 


©röä'itpuggbanb,  sm.  »e§, 

pi.  'tän^i,  tom  m.  dodat- 
kowy,   uzupełniające     dzieło. 

©rgä'npngSbejir!,  5w.=(e)§, 

pi.  =e,  okręg  uzupełniający. 

(Srgä'npng^ctb,    sm. '  ^eg, 

pi.  se,  przysięga  /.  uzupeł- 
niająca. 

Srgä'npng^mannfti^aft,  sf. 

pi.  =en  wojsko  n.  do  kom- 
pletu   przeznaczone,    rezerwa 

Srga'npitg^üettrag,  sm. 
=^,  pi.  «oerträge,  umowa  /. 
dodatkowa. 

©rga'tteilt,  va.  (traben) 
uchwycić  co,  wydostać  co. 

©rgc'ben,  ergibft,  ergibt, 
ergab,  J)abe  ergeben,  I.  vr. 
fict)  — ;  1)   fic^   bem    g^einbe 

—  poddać  się  nieprzyja- 
cielowi ;  fic^  alö  (śjefangenen  — 
oddać  się  w  niewolę,  pod- 
dać się;  fid^  auf  @nabe  unb 
Ungnabc  —  poddać  się, 
zdać  się  na  łaskę;  2)  fid^ 
jmnbm  —  oddać  się  komu; 
poświęcić  komu  swoje  usługi ; 

fic^  jmnbm  gu  SlBillen  —  być 
zupełnie  po  czyjej  woli;  er  l^at 
fic^  ganj  ben   Sßiffenfc^aften 

—  oddał  się,  poświęcił  się 
całkiem  naukom ;  fic^  bem 
2itun!e  —  oddać  się  pijań- 
stwu; 3)  ftd^  in  ben  gi)ttlic^en 
2BilIen  —  zdać  się  na  wolę 
boską;  ficb  in    baä  ©d^idfat 

—  poddać  się  losowi,  zdać 
się  na  los;  4)  okazywać  się, 
wynikać;  l^icraug  ergibt  fic^, 
bafś  ...  z  tego  się  oka- 
zuje, wynika,  że  .  .  . ;  II.  va. 

1)  poddać;  bie  ©tabt  — 
poddać  miasto;  feine  Seele 
©Ott    —    polecić    się    Bogu; 

2)  wydać;  ba§  gclb  ergibt 
eine  reiche  ©rntc  pole  (wy-) 
daje  plon  obfity;  3)  bic 
Unterfuc^ung  ^at  feine  Un» 
fd^ulb  —  śledztwo  wykazało 
jego  niewinność. 

ßrgc'bcn,  pp-  i  adi.   i) 

jmnbm  —  fein  być  przywią- 
zanym do   kogo;    ber    HKufif 

—  fein  oddać,  poświęcać  się 
muzyce;  ber  äßoUuft  — 
oddający  się  lubieżności ; 
2)  uniżony  adi.  -enie  adv. 
ic^  bin  3^r  -er,  »fter  3)iener 
jestem      uniżonym,      najuni- 


ßrnc'kuljcit 


396 


(^rgrü'nbcit 


żeńszym  sługą  W.  pana;  id^ 
ban!e  =ft  dziękuję  jaknaj  uni- 
żeniej; ^^r  (Ś=er  (jestem,  zo- 
staję) Wielmożnego  pana 
uniżonym  sługą;  uniżony 
sługa. 

^XO^t'htn\)tit,  sf.  uległość 
f.,  przywiązanie  n.,  przychyl- 
ność /. ;  jmnbm  feine  —  Be= 
geigen  okazywać  komu  swoją 
przychylność. 

(Irge'tint§,    sn.   =ffe§,  pi. 

effe^  1)  rezultat  m„  skutek 
m. ;  2)  wypadek  ?«.,  ba§  — 
einer  ©ubtraction  ^eißt  9ieft 
wypadek  z  odejmowania  zo- 
wie się  resztą,  różnicą. 

GrgC'ÖUng/  sf.  poddanie 
n.  się;  kapitulacya  f. 

(^t^t't}tn,  I.  vr.  ^ić),  er= 
gel^ft,  ergebt,  ergieng,  f)at  er= 
gangen,  l)  przechadzać  się, 
chodzić  dla  przyjemności, 
dla  pokrzepienia  się;  2)  fid^ 
in  «Sd^ilberungen  —  opo- 
wiadać, opisywać  obszernie ; 
fic^  tn  |)offnungen  —  żyć, 
karmić  się  nadzieją;  fid^  in 
SSerraünfc^ungcn  gegen  jmnbn 
—  wypowiadać  przekleństwa 
przeciw  komu,  obsypać 
kogo  przekleństwami;  II. 
vn.  (fein)  1)  wyjść,  zostać 
wydanym,  ogłoszonym ;  eö  ift 
ein  SSefef^l  ergangen  wyszedł 
rozkaz;  "öa^  Urtl^etl  ift  fd^on 
ergangen  wyrok  już  ogło- 
szony; eine  2lufforberung  an 
jmnbn  —  taffen  wydać  we- 
zwanie do  kogo;  2)  ettt).  über 
ftc^  —  laffen  znosić  co  cier- 
pliwie; 3)  eä  ift  fo  ergangen, 
raie  er  fagte  stało  się  jak 
mówił,  powiedział;  III.  vimp. 
iść,  powieść  się;  eä  ergebt 
i^tn  voo\)\,  übel  dobrze,  źle  mu 
się  powodzi ;  ganj  ^\i<iX\.  fo  ift 
e§  mir  ergangen  i  mnie  zu- 
pełnie tak  samo  poszło,  po- 
wiodło się;  niie  wirb  cö 
linö  — ?  co  z  nami  będzie, 
co  się  z  nami  stanie?;  eś 
ergel^t  riel  UnglüdE  über  i^n 
spotyka  go  wiele   nieszczęść. 

(Srgci'scn,      va,     (^aben) 

skąpstwem  zebrać  sobie. 

^rgö'^cu  (erge^en),I.  va.{\^a= 
ben)  bawić,  rozkosz  sprawiać; 
delektować,  pieścić;  tie  2(u= 
gen,  bie  (^tnne   an   ctro.    — 


delektować,  pieścić  czem 
oczy,     zmysły;     II.    vr.    fic^ 

—  bawić  się,  delektować 
się,  rozkoszować;  fid^  an 
etn).  —  bawić  się  czem, 
rozkosz  w    czem    znajdować. 

(vrgö'^Hc^  (erge^ricf)),  adi. 
i  adv.  rozkoszny,  -nie  adv.\ 
zabawny,  -nie  adv. ;  ucieszny, 
-nie  adv. 

Grgö'pdjfeit(®rge^ad)feit), 
5/.  pi.  »en,  rozkoszność  /., 
ucieszność   /. 

©rgiJ'^ung  (©rge^ung),  sf. 
pi.  =en,  bawienie  w.,  delek- 
towanie n. ;  zabawa/.,  roz- 
kosz /'. 

Grgte'btg,     adi.     obfity, 

płodny,  żyźoy,  plenny;  *e 
(Srnte  obfite  żniwo;  =er  Sos 
ben  żyźoa  ziemia,  rola. 

ßrgie'^en,  ergie^eft,  er= 
gic^t,  ergofs,  l^abe  ergoffen, 
I.  va.  wylewać ;  bic  jjlüffe 
ergoffen  i^re  ©ercäffer  über 
bie  gelber  rzeki  wylały  swe 
wody  na  pola;  II.  vr.  fidf) 
— ,  1)  wylać,  wylać  się  w  co ; 
ber  %{\x\%  ergießt  fic^  inś  aJieer 
rzeka  wpada  do  morza;  ber 
33ug  ergiefetfid)  tn  bieSßeic^fel 
Bug  wpada  do  Wisły;  2)  roz- 
lać się  po  czem,  zalać  co,  spra- 
wić powódź;  ber  %l\x\^  l^at 
fid^  über  bie  gelber  ergoffen, 
rzeka  wylała  na  pola,  za 
lała  pola;  bie  ©alte  ^at  fid^ 
ergoffen  żóić  się  rozlała; 
fiĄ  in  Börtlic^feiten  —  czu- 
łość swoją  wylewać  dla 
kogo;  fein  ^erj  —  wylać 
secce,  otwierać  przed  kim 
serce;  unjaĘiUge  ©d^aren  er= 
goffen  fid^  über  baö  ganje 
Śaub  niezliczone  tłumy  lu- 
du zalały  kraj  cały;  fid^  in 
einen    <Sttom    üon    ŚBorten 

—  obszernie  o  czem  mówić, 
rozprawiać;  il^re  ©efü^Ie 
ergoffen  fic^  In  ^ibränen  jej 
uczucia  wynurzyły  się  we 
łzach. 

(grglÖn'jCn,  vn.  (fän)  za- 
jaśnieć, zabłysnąć. 

Grglü'Ijcn,  vn.  (fein)  (roz-) 

żarzyć  się;  für  etiü.  —  za- 
palić się  do  czego,  zapłonąć 
(miłością)  dla  kogo  ;  cor 
(Sd^am  —  spłonić  się  ze 
wstydu. 


Grgrau'cn,    vn.    (fein)    i) 

szarzeć,  mierzchuąć  (wie- 
czorem); 2)  siwieć;  3)  wzdry- 
gać,  się,  przejąć  się  zgrozą. 
G-rgrei'fen,  '  ra.  '  ergreifft 
ergrettt,  ergriff,  l^abe  ergriffen, 
1)  uchwycić;  wziąć;  jmnbn 
bel  ber  §anb  —  uchwycić 
kogo  za  rękę;  2)  schwytać; 
jmnbn  auf  frifd^er  %^(ii  — 
schwytać  kogo  na  gorącym, 
uczynku;  3)  wziąć  się  do 
czego;  chwycić,  się  czego; 
bie  SBaffen  —  porwać  się 
do  broni;  i\n  §anbn)erf  — 
wziąć  się  do  rzemiosła; 
bie  glud^t  —  zwrócić  się 
do  ucieczki,  ratować  się 
ucieczką;    feine     2)ia|regeln 

—  użyć  środków,  poczynić 
kroki,    zarządzić     co;    33efi^ 

—  wziąć  w  posiadanie;  einen 
(Sntfd^luf§  —  postanowić 
co;  jmnbś  ^attei  — przystać 
do  kogo,  przyłączyć  się  do 
c^yj^j  partyi ;  obstawać  za  M 
kim;  eine  Gelegenheit  —  i 
chwycić  się  sposobności,  ko- 
rzystać ze  sposobności;  ba§ 
j^euer  ergreift  bas  ^a\i^ 
ogień   zajmuje    dom,    dostaje 

się  do  domu;  4)  g-urd^t  er« 
greift  midö,  id^  roetbe  t)on 
e^urd^t  ergriffen  strach  mnie 
bierze,  przejmuje,  ogarnia; 
ber  9łebner  ergreift  gcmalt= 
fam  bie  ©emütlier  mówca 
silnie  działa  na  umysły; 
oon  93eraunberung  ergriffen 
merben  wpaść  w  podziwienie; 
oon  Äranf^eit  ergriffen  n)er= 
ben  popaść  w  chorobę,  za- 
chorować. A 

(Srgvei'fcnb,    pp.    i    adi.      f 

czuły,  wzruszający,  do  serca 
przemawiający. 

(Jrgri'ffCn^Cit,     sf.      wzru- 
szenie n. 

Grgri'mmeii,  i.   vn.  (fein) 

rozzłościć,  się,  roryuszyć  się; 
II.  va.  (^aben)  rozzłościć, 
rozjuszyć  kogo;  ergrimmt 
rozzłoszczony,  rozjuszony. 

(yrarü'nbcn,     va.     {^<xUn) 

szukać  gruntu,  badać,  do- 
chodzić głębi,  zgłębiać,  do- 
sięgnąć dna;  bie  S^tefe  be§ 
©eeö  ift  nid^t  ^u  —  jezioro 
jest  tak  głębokie,  że  dna 
dosięgnąć     nie      można;   ben 


4 


(Srgrü'ncn 


397 


Srp'Ije« 


©inn  cinei  SBortcä  —  zna- 
czenie wyrazu  dokładnie 
zbadać,  poznać,  wyśledzić. 

©rqrJi'nClt,  vn.  (fein)  za- 
zielenić się, 

@rp'f^/  5m.  -ffe§,  i?Z. 
*güffc^  wylew  w.,  wylanie 
n.  się;  —  ber  ©alle  roz- 
lanie n.  się  żółci;  —  beS 
fernen  §  wylanie  «.  się  serca. 

^r^a'kn,  ac?^.  l)  wy- 
pukły, wyniosły ;  wzniosły ; 
-er  §ÜgeI  wyniosły  pagórek; 
*C  2lr6ett  wypukła  rzeźba/.; 

2)  =e  ^Denfungśart  wzniosły 
sposób  myślenia;  =ec  ©til 
górny  styl;  «e  Śil^at  wspa- 
niały czyn;  <=er  ©ebanfe 
szczytna  myśl;  «e  §cc!un|t 
dostojne  pochodzenie;  über 
etlD.  —  fein  być  wyniosłym 
ponad  co;  ic^  hin  —  Über 
biefe  33eleibigun3  ta  obraza  do- 
sięgfnąć  mnie  nie  może. 

'©r^a'kn^cit,  5/.  pL  =en, 

wywyższenie  n.  nad  powierz- 
chnią, wzniesienie  n. ;  wznio- 
słość /.,  wypukłość  /,,  gór- 
ność /. ;  szczytność  /.,  wiel- 
kość /.  (charakteru). 

(BiWlkn,  erpift,  erpit, 
erj^ielt,  l^abe  — ,  I.  va.  1)  utrzy- 
mać, udzierżyć;  nimm  eä 
nid^t,  benn  bu   roirft  eä  nid^t 

—  nie  bierz  tego,  bo  nie 
utrzymasz ;  2)  trzymać,  zacho- 
wywać; in  gutem  ©tanbe  — 
utrzymywać  w  dobrym  sta- 
nie; jmnbn  am  2ihm  —  za- 
chować, ocalić   komu    życie; 

3)  wstrzymać ;  bie  ?Pferbe  fonn« 
Un  in  il)rem  ;!3auf  nic^t  me^r 

—  werben  nie  można  było 
wstrzymać  koni  w  biegu;  4) 
utrzymywać,  łożyć  na  kogo, 
na  co;  zaopatrywać  potrzeby; 
eine  familie  —  utrzymywać 
rodzinę;  5)  podtrzymywać, 
dźwigać;  eine  ©aule  erpit 
ba§  ganjc  ©croölbc  jeden 
słup  podtrzymuje,  utrzymuje 
całe  sklepienie;  6)  otrzymać; 
ein  @efd)en!  —  otrzymać  poda- 
rek, dostać  w  podarunku ; 
id^  l^abc  2lntraort  —  otrzyma- 
łem, odebrałem  odpowiedź; 
®elb  Don  jmnbm  —  dostać  od 
kogo  pieniędzy ;  II.  vr.  \\ć)  — , 
utrzymywać  się ;  utrzymać 
się;  er  !ann  fid^  iücgt  auf  ben 


S3einen  —  nie  może  utrzy- 
mać się  na  nogach,  ustać 
na  71.;  er  erhält  fid^  oon  ber 
2lrbeit  feiner  J^änbe  utrzymuje 

się  z  pracy  rąk ;  ba§  2)en!= 
mai  ^at  fid^  Mg  auf  unfere 
3ett  —  pomnik  utrzymał 
się,  dotrwał  aż  do  naszych 
czasów;  biefe  2tpfcl  roerben 
fid^  nic^t  —  te  jabłka  nie 
utrzymają  się,  zepsują  się. 

^xi)a'\itt,  ^ sm.  =g,  'i??.'—, 
żywiciel  w.;  —  ber  gamitie 
utrzymujący  rodzinę;  zacho- 
wawca m. 

©r^a'Umtg^trieö,  sm.  -(e)§, 

instynkt  tn.  zachowawczy. 

Sr^a'nbelu,     va.     (^aben) 

handlem,  przez  handel  zebrać 
grosza;  eine  2ßare  —  wytar- 
gować, nabyć  towar. 

(5i'I)ängen,  va,  i  vr.  fid^  — , 

(^aben)  powiesić,  —  się. 

(£r^a'rten,  vn.  (fein)  stwar- 
dnieć, 

Srp'rtcn,  va.   (^aben)   i) 

czynić  twardem;  2) stwierdzać, 
dowieść;  eibtid^  —  stwierdzić 
przysięo^ą. 

©r^a'ft^en,  va.  (^aben) 
schwytać,  złapać. 

(SrIie'öCtt,  erfjebft,  ergebt, 
erl^ob,  f)abe  erhoben,  I.  va.  i) 
podnieść;  er  etl^ob  bie  §änbe 
gen  ^immel  podniósł,  wzniósł 
ręce  ku  niebu;  bi§  in  ben 
^immel  jmnbn  —  wynosić  ko- 
go pod  niebiosa,  wychwalać; 
bie  ©timme  —  podnieść  głos, 
odzywać  się;  głos  silpiej 
natężać;  zabierać  głos;  bie 
%QS)x\t  ber  ©mpörung  — 
podnieść,  wszczynać  bunt ; 
eine  Älagc  gegen  jmnbn  — 
wnieść  skargę  przeciwko  ko- 
mu ;  2)  wynieść;  jmnbn  JU  ^ol^en 
SÜürben,  in  ben  2lbe(śftanb  — 
wynieść  kogo  do  wysokich 
godności,  do  szlachectwa  ;  3) 
burd^  bunUe  g^arben  werben 
bie  (cbl)aften  nod^  mef)r  er= 
l^oben  przez  ciemne  kolory 
bardziej  się  podnoszą  jasne, 
uwydatniają  się ;  4)  eine 
©umme  —  podnieść,  odebrać 
sumę;  ©teuem  —  pobierać 
podatki;  5)  gerid^tUdl  —  są- 
downie dochodzić,  stwier- 
dzić; II.  vr.  fic^  — ,  podnieść 
się,  powstać;  fid^  oon  ber  ®rbe 


—  podnieść  się ;  powstać  z  zie- 
mi; e§  er^ob  ft(|  ein  ©türm 
burza  powstała,  zerwała  się; 
2)  wznosić  się ;  er  l^at  fid^ 
Über  äße  2)iitben)etber  erfjoben 
wzniósł  się  nad  wszystkich 
współzawodników,  przewyż- 
szył ich;  fic^  miber  jmnbn  — 
powstać  przeciw  komu,  zbun- 
tować się;  3)  wynosić  się, 
wywyższać  się;  (roegen)  il^reś 
3fieid[)t^umä  —  fie  fid)  über 
anbere  podnoszą  się  swem 
bogactwem  przed  innymi, 
nad  innych. 

(£r|)C'bUcfjl,  adi.  ważny,  na 
uwagę  zasługujący. 

Sri^'c'ÖUng,  sf.  pi.  =en,  pod- 
niesienie n.,  wzniesienie  n. 
wyniesienie  n. ;  —  ber  ©łeuem 
pobór  w.  podatków ;  gerirf)tlic^c 
*en  dochodzenia  sądowe;  =en 
pflegen  zasięgać  informacyi, 
dochodzić^  śledzić, 

^r^ci'ratcn,     va.    (^aben) 

żeniaczką  nabyć,  dostać,  zy- 
skać co. 

@rf)Ci'fd)cn,     va.     (§aben) 

żądać. 

(Jri^ci'tern,  va.  i  vr.  ftd^  —, 

(l^aben)  rozweselić  kogo,  — 
się. 

^x\)t\'lt\[f  va.  opalić,  ogrzać. 

(£rJ)C'l(cn,  I.     va.    (^aben) 

rozjaśnić,  wyjaśnić  co ;  ben 
3ucfer  —  cukier  oczyścić 
zupełnie;  II.  vn.  inpers. 
barauś  er^eÜt,  bafö  ...  z 
tego  się  jasno  okazuje,  wy- 
nika, że  ,  .  . 

(£rl)eu'd)clu,     va.     (^aben) 

obłudą,  obładnem  udawaniem 
co  uzyskać ;  obłudnie  co 
udawać;  eil^eud^elte  fyreunb» 
fc^aff  udana  (obłudnie)  przy- 
jaźń. 

(Sr^i'^cn,    l.   va.    (^aben) 

rozgrzać;  (Sifen  —  rozgrzać, 
rozpalić  żelazo;  biefeś  ©e== 
tränf  er^i^t  gu  fel^r  ba§  93lut 
ten  trunek  zanadto  krew  roz- 
pala; er^i^enbe  ©etränfe  trun- 
ki rozpalające,  gorące;  II.  vr. 
]\Ć)  — ,  rozpalić  się,  wpaść 
w  zapał. 

©rp'^en,  I.  va.  (^aben)  1) 
podwyższyć;  ben  ^rei§  — 
podwyższyć  cenę;  ber  ©rfofg 
erl^öf)te  feinen  3)iut§  powo- 
dzenie podniosło  jego  odwagę; 


(5rp'I)unn 


398 


ßrnä'ren 


2)imnbnaug  niebrigem©tanbe 

—  wydobyć  kogo  ze  stanu 
uizkiego;  bic  ©d^ncEigfeit  — 
przyspieszyć;  er|öE)ter  ^UlÖ 
puls  przyspieszony,  prędki; 
erpljte  Sebenäfraft  wzmocnio- 
na, zwiększona  siła  żywotna ; 
3)  jtttnbn  über  Sßerbienft  wy- 
chwalać kogo  ponad  zasługi ; 
eine  ^arbe  —  kolor  podnieść, 
jaśniejszym  uczynić;  II.  vr. 
]ić)  — ,  mer  ftc^  erp|et,  toirb 
erniebrigt  roerben  kto  się 
podwyższa  (wywyższa),  po- 
niźon  będzie. 

©rp'I^img,    sf.   pi    --en, 

podwyższenie  n. ;  wzniesienie 
n.',  wywyższenie  n. 

©rj^o'jen,  vr.  ftd^  — ,  {f)aUn) 

powrócić  do  dawnego  sta- 
nu;   fid^  Dott  einer   ÄranTl^eit 

—  po  chorobie  przyjść  do 
siebie,  do  sił;  [\ć)  nac^  ber 
2(rbcit  —  wypoczywać,  wy- 
począć po  pracy;  fic^  DOm 
SJerluft —  powetować  stratę; 
ficJ)  am  ©pietę  —  odegrać 
przegrane;  naĄ  biefem  Un* 
QiM  fonńte  er  fid^  nic^t  me^r 

—  po  tem  nieszczęściu  już 
się  podźwignąć  nie  mógł; 
bie[e  ^flange  roirb  fid^  nid)t 
mel^r  —  roślina  ta  nie  przyj- 
dzie więcej  do  siebie. 

©r^OlllUÖ,  sf.  pi.  =en,  wy- 
poczynek m.y  wytchnienie  71 , 
rozrywka  /.;  man  mujö  bem 
©eifte  —  gijnnen  umysłowi 
trzeba  dozwolić  wypoczynku; 
gur  —  dla  wypoczynku,  dla 
rozrywki. 

@rp'rcn,  va.  (I^aben)  1) 
(do)sły8zeć;  ba§  tft  unevf)örtl 
to  rzecz  nie  słyszana,  niesły- 
chana!  2)  jmnbn  albo  imnbg 
S3itte  —  wysłuchać  kogo, 
prośbę. 

(Sri'nnedtdj,  adi.  na  pa- 
mięć przychodzący,  dający 
się  przypomnieć;  baä  tft  mir 

—  przypominam  sobie,  mam 
to  w  pamięci. 

Gn'nncrn,  I.  va.  (^aben) 
1)  jemanben  an  etiüaS  — 
przypominać  komu  co;  bie» 
feś  ©ebid^t  erinnert  an  eine 
Sd)iller'fd^e  33aIIabc  wiersz 
ten  przypomina  balladę  Schil- 
lera ;  2)  etn).  —  wspomnieć, 
nadmienić  co;  im  SSorbeigel^en 


raiU  id^  — ,  bafg  .  .  .  nawia- 
sowo wspomnę,  że  .  .  .;  II. 
vr.  [\ć)  —,  einer  ©ac^e,  jmnbS, 
an  ctro.,  an  jemanben  fic^  — 
przypominać  sobie  kogo,  co; 
fo  oiel  ic^  mic^  erinnere  o 
ile  sobie  przypominam ;  id^ 
erinnere  midö,  e§  gel^ört  gu 
^aben  przypominam  sobie, 
żem  o  tem  słyszał. 

Sri'nncrung,   sf.  pi.  =en, 

1)  przypominanie  n ,  wspo- 
mnienie;  —  an  beffere  S^iie^ 
wspomnienie,  pamięć  lepszych 
czasów;  traurige  »en  smutne 
wspomnienia;  fid^  bci  jmnbni 
in  —  bringen  przypomnieć 
się  komu ;  jmnbm  etn?.  in  — 
bringen  przypomnieć  komu 
co,  przywieść  mu  na  pamięć; 
auä   ber   —  fommen  wypaść 

z  pamięci;  gur  —  an  .  .  . 
na  pamiątkę  po  ... ;  2)  prze- 
stroga /.,  upomnienie  n., 
uwaga  /. 

ßri'nucrungöh'aft,  sf.  pi 
=!räfte  i  =öermügen,  sn.  ■.^, 
władza  f.  przypominania; 
pamięć  /. 

(Sriome'tcr,  sm.  =§,  pi  —, 

eryometr  m.,  (narzędzie  n.  do 
mierzenia  delikatności  tka- 
niny). 

©rja'gcn,  va.  (|aben)  l) 
upolować;  2)  dochrapać  się 
czego. 

drfa'Iten,  m.  (fein)  ozięb- 
nąć, ostygnąć;  eiJaltcte  Siebe 
miłość  ostygła,  zagasła. 

(Srfä'ItCn,  va.  i  vr.  ozię- 
bić, ostudzić  co;  fid^  —  za- 
ziębić się. 

'©rfaltUng,  sf.  pi  -tn,  za- 
ziębienie n. 

'(Crfä'm^jfcu,     va.    ([)aben) 

wywalczyć  co,  dorobić  się 
czosro. 

(vrtau'fcn,  va.  l)  kupić  co; 
etro.  nic^t  —  tonnen  nie  módz 
się  czego  dokupić;  2)  etm. 
mit  etro.  —  odkupić,  wykupić; 
3)  przekupić,  zapłacić;  er« 
!aufter  Sobrebnec  chwalca  na- 
jęty. 
'  ©rfäU'flid),  adi.  dający  się 
kupić;   przedajny. 

Ć?vfe'Unbar,  adi.  łatwy  do 
poznania,  znaczny,    wyraźny. 

Grfc'nuen,  erfennfi,erfennt, 
ertannte,  T^abe  erfannt,  I.  va. 


poznać;  rozpoznawać;  id^ 
^abe  i^n  an  ber  ©timme  er« 
fannt  poznałem  go  po  gło- 
sie; ben  Sömen  erfcnnt  man 
an  ben  flauen  znać  lwa  z 
pazura;  an  ber  ©c^reibroeife 
ecfennt  man  ben  ÜJienfc^en 
człowieka  poznać  (można) 
po  stylu;  2)  uznać,  przyznać; 
fic^  für  fc^Ulbig  —  przyznać 
się  do  winy;  jmnbn  a{§>  Äönig, 
a(ö  feinen  ©oi^n  —  uznać 
kogo  za  króla,  za  syna;  id^ 
erfenne  meinen  3=el^ler  uznaję 
błąd  swój ;  3)  er  gab  feine 
jltänfung  nid^t  5U  —  nie  dał 
poznać  po  sobie  zmartwienia; 
4)  ein  3Bcib  —  mieć  do  czy- 
nienia z  kobietą,  poznać  ko- 
bietę (styl  biblijny);  5)  za- 
wyrokować co,  wyrokiem  na- 
kazać, postanowić;  über  ettt). 
albo  in  etro.  —  vn.  wyroko- 
wać w  jakiej  sprawie  ;  boö 
©erid^t  l)a\.  auf  (Sl^efd^eibung 
erfannt  sąd  zawyrokował  roz-  ■ 
wód;  auf  Xobesftrafe  —  ska-  f 
zać  na  śmierć.  II.  vr.  fid^  — , 
poznać  się,  rozpoznać  się; 
fid^  gu  —  fud^en  starać  się 
poznać  siebie  samego;  ftd| 
nid^t  ju  —  geben  zachowy- 
wać incognito,  nie  odsłaniać 
przyłbicy.  [czny. 

©rfe'nntlirfj,     adi.     wdzię- 
Śl1C'nntIid;feit,  sf   wdzię- 
czność f. 

©rfC'nntni^,  sf.  l)  pozna- 
nie n.,  gur  —  feines  '^i\)Ux^ 
fommen  poznać  swój  błąd; 
2)  pojęcie  n.,  zrozumienie  n. ; 
—  beś  SBefenś  ber  ©eele  zro- 
zumienie, pojęcie  istoty  du- 
szy; 3)  uznanie  n. ;  —  beä 
Srrtl^umg  uznanie  błędu, 
przyznanie  się  do  błędu. 

Stfc'nntiiiöi  sn.  Ąt^,  pi 

sffe,  wyrok  m.,  orzeczenie  n. 

^♦rfe'nnung,  sf.  poznanie  M. 

C-rfCr,  sm.  -Ö,  pi  —,  wy- 
kusz 7W.;  ganek  w.,  balkon 
kryty,  zamknięty;  daszek  wy- 
sunięty, wystawa  /. ;  sjinitner 
pokój  m.  nad  wystawą  /., 
z  balkonem  krytym. 

©rllii'rljar,  adi.  dający  się 
wytłómaczyć,  wyjaśnić,  pojąć. 

e^rnä'rcii,  I.  ta.  (^aben) 
1)  wytłumaczyć,  objaśnić;  id) 
fann  mir  fein  ^Betragen  nid^t 


©rflä'rung 


399 


6rtc'6ctt 


—  nie  mogę  sobie  wytłóma- 
czyć,  nie  rozumiem  jego  za- 
chowania się;  ein  SBerf,  einen 
Slutor  —  objaśniać  dzieło, 
autora;  eine  bun!lc  ©teüc 
einer  ©c^rift  —  objaśniać 
niezrozumiały  ustęp  pisma ;  2) 
oświadczyć ;  jmnom  feinc  Siebe 

—  oświadczyć  komu  swoją 
miłość;  jmnbn  gu  feinem ^a^= 
folger  —  ogłosić  kogo  swoim 
następcą,  mianować,  ustano- 
wić kogo  swoim  zastępcą; 
ben  Ärieg  —  wypowiedzieć 
wojnę;  3)  uznać  (przez  oświad- 
czenie) ;  für  fc^ulbig  —  uznać 
winnym ;  jmnbn  für  einen  SSer* 
rät^cr  —  uznać  kogo  za 
zdrajcę,    zdrajcą;    II.  vr.  fłc^ 

—  deklarować  się,  oświad- 
czyć się;  id^  bat  i^n,  fic^ 
nft^er  JU  —  prosiłem  by  ja- 
śniej, bliżej  się  oświadczył, 
wypowiedział  swoją  myśl; 
fi^  für  jmnbn,  für  ein).,  gegen 
jmnbn,  gegen  etro,  über  etro.  — 
oświadczyć  się  za  kim,  czem, 
przeciw  komu,  czemu,  o  czem, 
względem  czego;  fid^  (einem 
3Jłab^en)  —  oświadczyć  się 
(pannie),  prosić  o  rękę;  III. 
Ctflärt  pp.  i  adi.  deklarowa- 
ny; —  geinb  deklarowany, 
otwarty  nieprzyjaciel. 

(grflä'rung,    sf.    pi    -en, 

wytłumaczenie  w,,  objaśnienie 
n. ;  oświadczenie  n. 

(SrllC'dlt^,  adi,  1)  dosta- 
teczny; 2)  znaczny. 

(Srtle'ttern,  va.  wdrapać 
się  na  wierzch  czego. 

©rüi'tttmcn,  va.  et!(tmmft, 
er!limmt,  erJlomm,  f)ahi  er* 
Üommen;  eine  Tlauev  —  wy- 
drapać  się  oa  mur. 

©rHi'ngen,  vn.  er!üngft, 
er!Ungt,erf  tang,  bin  er!tungen, 
zabrzmieć;  ba§  §au§  erflang 
oon  feiner  «Stimme  po  całym 
domu  rozlegał  się  głos  jego; 
bie  ©läfer  ergangen  zadzwo- 
niły kieliszki. 

&r!ra'n!en,  vn.  (fein)  za- 
chorować, zaniemódz. 

(£r!nc'(^cn,  va.  erhied^ft, 
erhtec^t,  er!roc^,  f)aU  crfro» 
(^en;  einen  S3erg  —  wygra- 
molić się  wydrapać  się  na 
szczyt  góry;  jmnb§  @Unft  — 


czołgiem,  płaszczeniem  się 
pozyskać  czyją  przychylność. 
(Srfüyen,  i.  va.  (^aben) 
ochłodzić,  wychłodzić  co;  II. 
vn.  (fein)  i  vr.  fid^  —  ochło- 
doąć ;  zaziębić  się. 

ben)    ośmielić    się,    odważyć 
się;   menn    fid^   jmnb   beffen 
erfül^nte    gdyby    się    kto    na 
to  odważył. 
®r!tt'nbCtt,  va.  (I^aben)  etro. 

—  dowiedzieć  się,  wywie- 
dzieć się  o  czem. 

(grfu'nbigcn,  vr.  fid^  — , 
(l^aben)  fic^  nac^  etro.,  nad) 
jmnbm  —  wywiadywać  się,  do- 
wiadywać się  o  czem,  o  kim; 
bei  jmnbm  nac^  eiro.  ftc^  — 
dowiadywać  się  u  kogo,  od 
kogo  o  czem. 

(Srfu'nbtgung,  sf.  pi.  =en, 

dowiadywanie  n.  się,  wywia- 
dywanie  n.  się;  -en  einjiel^en 
Über  etro.  wiadomości  zasię- 
gać o  czem. 

(Srfü'nfteln,     va.  ^  (f^aben) 

afektować,  przesadzać  w  czem, 
udawać  co;  erfünftelt  pp.  i 
adi.  afektowany,  udany;  =e 
2;raurigfelt  udany  smutek ; 
=C  9Kienen  przybrane  miny; 
=e  ©d^önl^eit  piękność  wymu- 
szona, nienaturalna. 

(Srla'^mcn,  vn.  l)  okula- 
wieć, okuleć;  2)  feine  Gräfte 

—  siły  jego  słabną,  zmniej- 
szają się. 

(Sila'ngcn,   va.  (^aben)  i) 

dosięgnąć,  sięgając  dostać 
czego;  2)  osiągnąć  co;  S^tul^m 

—  osiągnąć  sławę;    ein  2lmt 

—  otrzymać  urząd;  Vermögen 

—  przyjść  do  majątku ;  2lu§* 
!unft  —  otrzymać,  dostać  in- 
forraacyę,  wiadomość. 

©da'{^,  sm.  =ffe§,  pi.  er= 
läffe,  1)  uwolnienie  n.  od 
czego;  —  ber  ©träfe  uwol- 
nienie od  kary ;  2)  wydany 
rozkaz  m. ;  ogłoszenie  n.,  re- 
skrypt m. 

(£rla'ffcn,  va.  erläffeft,  er* 
läföt,  erliefe,  l^abe  erlaffen,  1) 
einen  S3efel^l  —  wydać  rozkaz; 
2)  uwolnić  kogo  od  czego; 
jmnbm  eine  ©(^ulb  —  uwol- 
nić kogo  od  długu;  jmnbm  bie 
©träfe  —  darować  komu  ka- 


rę; 3)  jmnbm  feinc  ©ünben  — 
odpuścić  komu  grzechy. 

S-rlau'bcn,  va.  (^aben)  po- 
zwalać, dozwolić;  i(^  erlaube 
^^nen  c§  511  t^un  pozwalam 
panu  to  zrobić;  roenn  eS  bie 
©efunbl^cit  erlaubt  jeżeli  zdro- 
wie pozwala;  fid^  —  pozwa- 
lać sobie ;  fi(^  gu  Diet  —  za- 
nadto sobie  pozwalać;  erlaubt 
pp.  i  adi.  dozwolony;  eś  ift 
— ,  ej  ift  nicf)t  — ,  wolno,  nie 
wolno. 

(grlOU'bniÖ,  sf.  pozwolenie 
n. ;  er  l^at  ferne  —  bagu  nie 
ma  na  to  pozwolenia ;  bie  — 
bifommen,  geben,  ert^cilen 
dostać,  dać  pozwolenie;  mit 
—  (ju  fagen)  za  pozwoleniem. 

^♦rlauimi^fdjCin,  m.  pozwo- 
lenie na  piśmie;  licencya /. 

ßrlau'd)t,  adi.  dostojny, 
przesławny,  przezacny ;  ber 
»e  ?^Ürft  dostojny  książę. 

(g'rlaut^t,  sf.  dostojność 
/.;  ©eine  —  ber  ©arbinat 
Jego  dostojność  kardynał. 

(griau'ern,  va.  (^aben)  einen 
günftigen  Slugenblid^  upatrzyć 
chwilę,  porę  dogodną;  eine 
9Jlau§    —   uczatować  mysz. 

(griau'fen,  va.  erläufft,  er= 
läuft,  erlief,  ^abt^  erlaufen; 
jmnbn  —  dopędzić,  dobiedz, 
dogonić  kogo;  einen  zeitigen 
2)ieb  erläuft  ein  ^tnfenber 
©d^erge  dojrzałego  złodzieja 
dogna  chudy  pachołek ;  zdo- 
być co  bieganiem. 

(£rlau'fd)cn,    va.    (^aben) 

podsłuchać. 

©rläU'tCrn,  u».  (I^abcn)  wy- 
jaśniać, objaśniać ;  interpre- 
tować. 

(gdüii'tcrung,  sf  pi.  ^en, 

objaśnienie  n.,  komentarz  m. 

^'X\tf  Sf.  pi.  «n,  olsza  /. 
olcha  /. 

(Sde'beit,  va.  (I^aben)  dożyć, 
doczekać  się  czego  za  życia; 
id|  möd^te  el  noc^  —  chciał- 
bym sie  tego  jeszcze  docze- 
kać; er  roirb  ben  3Rorgen 
nifj^t  —  nie  dożyje  do  rana, 
nie  doczeka  rana;  g^reube  atl 
feinen  Äinbern  —  doczekać 
się  pociechy  z  dzieci;  bafä 
id^'  eg  nidit  erlebe!  bogdajem 
tego  nie  doczekał!  foldze 
3eiten  ^abe  td^  nod^  nid^t  er= 


@rlc'6ni^ 


400 


Gnnu'ntcrn 


lebt  takich  czasów  jeszcze 
nie  pamiętam. 

(&xU'bm^,  sn.  »ffc§,  pi.  -e, 

zdarzenie  n.,  którego  było 
się  świadkiem ;  przygoda  /. 
(^xU'hl^tn,  va.  (laben)  1) 
jmnbn  (oon)  einer  «Sadie  — 
uwolnić  kogo  od  czego  ;  2)  etn). 

—  ukończyć  co ;  ein  ©ej d^äf t  — 
załatwić  interes;  einen  ©trelt 

—  zagodzić  spór;  3)  erfebtgt 
pp,  i  adi,  ogołocony  z  posia- 
dacza; =  teg  2lmt,  »te  «Stelle 
wakujący,  nie  zajęty,  nie  obsa- 
dzony urząd,  posada. 

(grlCbtguitg,  sf.  pi.  ^en,  i) 

uwolnienie  n. ;  załatwienie  n., 
zakończenie  n. ;  2)  wakans  m. 

©rtc'gcn,  va.  i)  eine  ®e(b== 

fumme  —  złożyć,  zapłacić 
sumę  pieniężną  ;  2)  połcźyć; 
SCBilb  —  ubić  zwierzynę ;  ben 
©egner  im  S)uen  —  zabić 
przeciwnika  w  pojedynku. 
(Sdci'd)tctn,  I.  va.  (fiaben) 

1)  czynić  Iżejszem;  ba§  ©C^iff 

—  z  okrętu  ująć  ciężaru; 
imnbm  ellü.  —  ułatwić  co  ko- 
mu; 2)  ulżyć  czego  komu; 
imnbś  ©d^merj,  Sf^ot^  —  ulżyć 
komu  boleści,  nędzy;  jjnxnbn 
bc6  ©rameä  —  ulżyć  ko- 
mu zmartwienia;    II.  vr.  ftd^ 

—  ułatwić,  ulżyć  sobie; 
uwolnić  się;  fid^  fein  §erj, 
fein  ©eroiffen  —  ulżyć  sobie 
na  sercu,  na  sumieniu. 

®tlci'd[)tennig,  sf.  pi.  =en, 

ulżenie  n.,  ujęcie  n.  ciężaru; 
ułatwienie  n.;  ulga/.;  baś 
geroäl^rt  —  to  ulgę  przynosi. 
©fici'bcn,  va.  erreibeft,  er= 
leibet,  erlitt,  babę  erlitten,  1) 
SSeränberungen  —  doznać, 
doświadczyć  zmian,  uledz 
zmianom;  Unglürf  —  doznać 
nieszczęścia;  2)  Sd^aben, 
9UeberIage  —  ponieść  szkodę, 
klęskę ;  ©träfe  —  ponieść 
kaię;  3)  znosić  co  cierpliwie. 

^rlCrncn,  va.  (r^aben)  nau- 

czyć  się  czego. 

(^xltn'äjitn,  va.  {l)af}tn) 
oświecić ;  bic  ©onne  erleud^tet 
bie  (Srbe  słońce  oświeca  zie- 
mię; erleud^teter  Äopf  światła 
głowa,  -y  człowiek. 

(^rleirt^tmig,  sf.  oświece- 
nie n. 


(grlte'gcn,  vn.  erlicgft,  er=  | 
liegt,  erlag,  bin  erlegen,  1) 
unter  ber  Saft  —  upadać, 
uledz  pod  ciężarem;  bem 
©c^merge  —  uledz  cierpieniu; 
2)  auf  ber  ?Poft  —  für  bic^ 
SBriefe  na  poczcie  są,  leżą  dla 
ciebie  listy. 

(5diJ'f(3^cn,  erltfc|eft,  crlifd^t, 
erlofd^,    bin   erlofc^en,   I.  vn. 

1)  zgasnąć,  wygasnąć;  feine 
SBegeifłerung  ift  erlofc^en  zgasł 
jego  zapał;  erlofd^eneS  @e= 
fĄlec^t  wygasły  ród;  2)  er 
roirb  balb  —  zgaśnie,  umrze 
wkrótce ;  ber  %aQ  erlifdE)t  dzień 
gaśnie,  niknie,  kończy  się; 
bie  girma  ift  erlofd^en  firma 
istnieć  przestała;  ba§  ^rioi= 
legium  ift  erlofdien  przywilej 
ustał,  zgasł;  3)  biefe  färben 
roerben  rafd^  —  kolory  te 
rychło  zblakują,  spełzną. 

©dÜ'fcn,  va.    1)  wykupić; 

2)  aug  bem  ©efängniffc  — 
wybawić  z  więzienia;  3)  od- 
kupić; ß^üftuö  ^at  bie  2Ken= 
fdöen  erlöfet  Chrystus  odku- 
pił, zbawił  ludzi. 

ferlij'fcr,  sm.  «g,  pi.  — , 

odkupiciel  m ,  zbawca  m. 

(grlÖ'fung,  sf.  wykup  m.-, 
wybawienie  w.,  zbawienie  w., 
odkupienie  n. ;  «śftunbe,  sf. 
godzina  f.  wybawienia. 

(Sdü'ficn,  tja. erlügft,  erlügt, 
erlog,  l^abc  erlogen,  skłamać, 
zmyślić. 

femä'rfjtigcn,  va.  (liaben) 
jmnbn  gu  etro.  —  upoważnić, 
umocować  kogo  do  czego. 

(£-rma'I;nen,  va.  (^aben) 
1)  jmnbn  ju  etro.  —  upo- 
minać kogo  ku  czemu,  zachę- 
cać do  czego;  2)  jmnbn  — 
napominać  kogo,  strofować 
o  co. 

©rmo'^uimg,    sf  pi  =en, 

napominanie  n.,  zachęcenie 
n.;  upomnienie  n.,  nagana/. 

(Crnta'ngclii,  vn.  (i^aben) 
1)  jmnbm  ermangelt  etro.  zby- 
wa komu  na  czem,  niedo- 
staje,  nie  starczy  mu;  eś 
ermangelt  vimp.  mir  an  (Selb 
zbywa  mi  na  pieniądzach; 
id^  rcerbe  eö  an  meinem 
glcific  ni^t  —  laffen  na 
pilności  mojej  zbywać  nie 
będzie;   2)   omieszkać,   zanie- 


dbać; i(f)  roerbe  nic^t  —  mid^ 
etngufinben  nie  omieszkam 
stawić  się;  3)  co  an  ber 
fc^ulbigen  (S^rerbiełung  gegen 
jmnbn  —  laffcn  nie  mieć 
winnego  respektu,  uszano- 
[  wania  dla  kogo. 

'     (5rino'ngcIung,     sf    brak 

m.,  niedostatek  w.;  in  — 
I  oon     etro.     Sefferem,     eine§ 

Sefferen  w  braku  lepszego. 
I  (Srma'nncn,  i.  va.  (^a- 
I  ben)  jmnbn  —  dodać  komu 
1  serca,  odwagi;  II.  vr.  ftd^ 
i  — ,  nabrać  odwagi,  powziąć 
I  męskie      postanowienie;      — 

©ie  fid) !  Odwagi !    nie    bądź 

pan  babą! 

(£rniä'|tgcn,     va.    (^aben) 

umiarkować,  zmniejszyć. 

(vrma'tten,    i.    vn.    (fein) 

osłabnąć,  zmordować  się, 
zmęczyć  się;  II.  va.  i  vi\ 
fic§  —  zmęczyć,  zmordować, 
zmorzyć  kogo;  zmęczyć  się, 
zmorzyć  się. 

(grme'ffcit,  va.  ermiffeft  (er* 
mifßt),  eimijst,  ermafe,  ^abe  cr= 
meffen,  1)  wymierzyć;  2)  wno- 
sić z  czego,  wyrozumieć,  miar- 
kować; pojąć;  baś  lafśt  fid^ 
leidet  —  to  łatwo  wyrozumieć, 
pojąć;  3)  zastanawiać  się 
nad  czem,  rozważać,  wziąć 
pod  rozwagę;  sądzić, 

mniemać;  uważać;  id^  gebe 
bir  gu  —  zostawiam  to 
twej  ocenie;  weź  pod  roz- 
wagę; nac^  meinem  (g —  po- 
dług meffo  zdania. 

Srmi'ttelit,     va.     (^aben) 

wykryć,  wynaleźć,   wyśledzić. 

ermö'gttrfjcn,   va.    (^abcn) 

umożliwić;  ułatwić. 

g-rmo'rben,     va.     (l;aben) 

zamordować. 

(Srmü'bcn,    I.  va.  (^aben) 

(z)meczyć  kogo,  zmordować, 
znużyć,  trudzić;  eine  «be 
2lrbeit  robota  męcząca,  tru- 
dząca; jmnbn  mit  einer  (Sr- 
gäfjlung  —  znużyć  kogo 
opowiadaniem;  II.  vr.  fic§ 
— ,  (z)męczyć  się;  UL  vn. 
(fein)  zmęczyć  się,  zmorzyć 
się;  bie  ^ferbe  finb  fel^r 
ermübet  konie  bardzo  się 
zmorzyły. 

(vrmu'ntcni,  l.  va.  (^oben) 

zachęcać   do    czego ;    II.    rr. 


^rnttt't^ißeit 


401 


©rö'ffttCtt 


ftc^  — ,  (fid§)  aus  bem  ©c^tafe 

—  obudzić  (się),  ocucić  (się); 
orzeźwić  (się). 

fid^  — ,  (^abcn)  jmnbn  — 
zagrzewać  kogo,  dodawać 
odwagi;  ftd^  —  otuchy  ser- 
ca nabrać. 

(5nirt'I)reu,  i.   va.   (^a6en) 

żywić;  utrzymywać;  ^ricbe 
ernährt,  Unfricbe  üerge^rt 
pokój  żywi,  wojna  niszczy ; 
II.  vr.  fid)  —  żywić  się; 
baoon    !ann    id^   mid^    ni(|t 

—  z  tego  wyżyć    nie    mogę; 

ficp  burd^  feiner  §änbe  ^  Sir* 
Beit  —  żyć,  utrzymywać  się 
z  pracy  rak. 

(=in  s/.,  ^?.  =innen,)  żywiciel 
m. ;  -ka  /.,  karmicielka  /. 
knitimtWf  va.  ernentift, 
ernennte  ernannte,  t;abc  er-^ 
nannt,  mianować  kogo  czem ; 
jmnbn  gu  feinem  ®r6en  — 
mianować,  ustanowić  kogo 
swym  dziedzicem. 

(Sntc'nnunö,   s/.  pi    =en, 

mianowanie  «.,  nominacya 
/. ;  —  5Um  ©rbcn  ustanowienie 
dziedzicem,  -ca. 

(£rncu(e)rcr,    sm.    »§,  pi 

— ,  odnowiciel  m.,  wskrze- 
siciel m. ;  nowator  m. 

@rnCU'C(r)n,  I.  va.  l)  odno- 
wić, wznowić;  baS  2lnben!en 
einer  ©adöe  —  wznowić  pamięć 
czego;  bie  e^reunbfc^aft  — 
odnowić  przyjaźń ;  ben 
(Sc^merj  —  ponawiać,  wzbu- 
dzać na  nowo  boleść;  2) 
feine  ©elübbc  —  powtórnie 
ślubować;  3)  poprawiać  co 
tak,  iżby  wyglądało  jak 
nowe,  odświeżać;  bie  3KÖ* 
Bet  —  odnowić  meble;  4) 
ben  ^rteg  —  wojnę  wznowić, 
na  nowo  rozpocząć;  II,  vr. 
fid^  — ,  odnowić  się,  pono- 
wić się,  wzbudzać  się  wszcząć 
się  na  nowo;  fein  ©d^merj, 
feine  SOBunbe  erneut  fic^  ból, 
rana  jego  odnawia  się. 

(grmCbriocn,    i    =niebern, 

I.  va.  (^aben)  1)  zniżyć; 
bie  SJiauer  —  zniżyć  mur; 
2)  poniżać,  upokarzać,  upa- 
dlać; DaS  erniebrigt  bid|  nid^t 
to  cię  nie  upadla;  jmnbn    in 


ber  2ld^tung  anberer  —  po- 
niżać kogo  w  poważaniu 
drugich;  II.  vr.  fid^  — ,  po- 
niżać się,  uniżać  się;  (Sl^ri* 
fiuS  l^at'fid^  felbft  erniebrigt 
Chrystus  sam  się  uniżył;  er* 
niebrige  bic^  nid^t  fo  fe^r  oor 
i^m  nie  upadlaj  się  tak  przed 
nim. 

(gruic'bviouun,  sf.  pi  =en, 

zniżenie  n. ;  poniżenie  n. 
(się),  upadlanie  n.  (się). 

fernft,  sm.  =(e)§,  1)  po- 
waga    /,,       powaźność     /. ; 

—  tl^iont  auf  feiner  «Stirn 
na  jego  czole  maluje  się 
powaga;  2)  seryo;  ift  ba§ 
bein  —  ?  szczerze,  seryo  to 
mówisz?  czy  do  prawdy?; 
im  —  szczerze  mówię,  do 
prawdy,  bez  żartu ;  im  üolten 

—  bez  najmniejszego  żartu; 
eö  raar  bitterer  —  rzecz 
była  bardzo  poważna;  nie 
było  (najmniejszego)  żartu; 
e§  ift  mein  Dotter  —  mówię 
szczerze,  bez  najmniejszego 
żartu;  baö  ift  roo^l  ni^t 
^tfc  — ?  pan  tego  przecież 
na  seryo  nie  mówi?;  3) 
mit  —  arbeiten  szczerze  pra- 
cować; er  geigt  bei  ber  2lr» 
beit  !einen  rechten  —  nie  po- 
kazuje przy  robocie  szcze- 
rej chęci ;  Ł)  surowość  /. ;  er 
raufgte'  —  mit  greunblicf)!eit 

gU  üereinen  umiał  połączyć 
powagę,  z  uprzejmością;    ber 

—  beö  £eben§  ciężkość, 
trudy  życia. 

(£'rnft(I)nft),  adl  i  adv. 
poważny,  -nie;  ein  «eä  ©efidjt 
mad^en  przybrać  poważną 
minę;  surowy,  -o  adv. ;  ctn). — 
betreiben  szczerze,  chętnie,  po- 
ważnie się  czem  zajmować; 
@=öaftig!eit,  sf.  powaźność  /. 

©'rnftiirfj,  adi.  1)  poważny ; 
nie  na  żarty ;  «=e  ^ranll^eit  po- 
ważna choroba ;  2)  szczery, 
prawdziwy  nie  udany;  mit 
=em  ^(ei|e  etn».  betreiben  ze 
szczerą  pilnością  czem  się 
zajmować;  ic^  meine  eS  ernft* 
lid^  szczerze  to  mówię, 
nie  żartuję;  nid^t  —  meinen 
żartować,  nie  mówić  na 
seryo. 

Sr'rittC,  sf.  pi  =n,  żniwo 
n. ;  —  Italien  odbywać  żniwo, 


3fnlcttber,  3)eittfĄ==ł3oInif(i)c§  SBörterbud). 


żniwo  zbierać;  bic  —  ift  gut 
ausgefallen  żniwo  było  dobre. 

S'nttef  Cft,  sn.  ^  »e8,  pi  =e, 
wyżynki  pl.^  okrężne  n.,  wień- 
czyny  pi,  dożynki  pi 

(S'rutCltcb,  sn.  =eg,  pi  er, 
pieśń/,  żniwiarzy,  żniwiarska. 

^'rntcmonöt,  sm.  =§,  sier- 
pień (miesiąc)  m. 

(5'l'Utcn,  m.  (^abcn)  zbie- 
rać, sprzątać;  Lorbeeren  — 
zbierać  wawrzyny;  mer  — 
roitt  mufa  fäen  bez  pracy  nie 
ma  kołaczy;  mt  man  fäet, 
fo  rairb  '  man  —  jak  sobie 
kto  pościele^  tak  się  wyśpi ; 
bic  ^rüc^te  feiner  2lrbeit  — 
zbierać  owoce  swej  pracy; 
g^rcuben  —  doczekać  się 
pociechy. 

®'rntett)Cttcr,  sn.  -§,  po- 
goda /.  żniwom  dogodna. 

©'rittCJtit,  sf.  czas  m.  żniwa. 

@i:mi'(|tCl*n,  I.  m.  otrze- 
źwić, ocucać  kogo;  odjąć  ko- 
mu złudzenie ;  II.  vr.  fid^  — 
otrzeźwieć. 

Sro'bci'cr,  sm.  =§,  pi  —, 

zdobywca  m. 

(Sro'berU,  va.  (^aben)  zdo- 
być; ein  Sanb  ~  podbić, 
zawojować  kraj  ;  SCBaffen  — 
broń  zabrać;  fie  erobert  aUe 
^erjen  podbija  serca  wszyst- 
kich. 

Sro'bentng,    sf.  pi^^tn, 

zdobywanie  n.,  podbijanie 
w.;  podbój  m.,  zdobycz  /. ; 
bei  jmnbm  eine  —  mad^en 
zniewolić  sobie  kogo,  po- 
dobać mu  się;  fie  gep  auf 
>=cn  auö  chce  wszystkich 
podbić,  chce  się  podobać. 

gro'bcnmg^fricg,  S7n.  hB, 

pi  =e,  wojna  /.  dla  zaborów, 
zaborcza. 

Sro'bei'ung^firfjtig,  adi.  chci- 
wy podbojów. 

(SrÖ'ffneU,  I.  va.  l)  otwo- 
rzyć; einen  ©arten  — 
otworzyć  ogród;  eine  ^anb= 
lung  —  otworzyć  handel, 
sklep;  ©rebit  —  udzielić 
kredytu;  jmnbm  fein  §au8 — 
otworzyć  dom  komu,  przy- 
puścić go  do  towarzystwa; 
2)  rozpoczynać,  zagaić;  ben 
S3aII  ~  tańce  rozpocząć;  3) 
objawiać,  oświadczać;  jmnbm 
feine  aKeinung,  fein  ^erj    — 

26 


©rö'ffniittö 


402 


6r|(^a'üen 


objawić  komu  swoje  zdanie, 
wynurzyć  serce;  bie  ©ub* 
jcription  —  ogłosić  sub- 
skrypcyę;  II.  vr.  fid^  —  1) 
otwierać  się;  bie  %f)ÜV  cr= 
Öffnete  fid^  drzwi  się  otwo- 
rzyły; 2)  odkrywać  się, 
zwierzać  się;  3)  ukazywać 
się;  unfcren  2lugen  eröffnete 
fi(|  eine  rei^enbe  ©egenb 
oczom  naszym  ukazała  się 
powabna  okolica, 
^rö'ffiiiinn,    sf.   pi    »en, 

otwarcie  n. ;  zawiadomienie 
M. ;  zagajenie  n.;  jmnbm  eine 

—  mad^Cn  udzielić  komu 
nowinę. 

^töhitxn,  va.  (l^aBen)  roz- 
trząsać, rozbierać  co;  eine 
^rage  —  roztrząsać  jakie 
pytanie,   dyskutować. 

(grÖ'rtCnmO,  5/.  wyjaśnie- 
nie «.,  dyskusya  f. 

©tO'tłf(!^,  adi.  erotyczny, 
miłosny. 

(£l*^i'^ł,  adi.  żądny,  pra- 
gnący, chciwy  czego ;  aufś 
®elb  —  żądny  pieniędzy. 

(£r^Jrc;ffeu,  va.  (^aben)  l) 

wycisnąć  co  z  czego;  2) 
jmnbm  etro.  —  wymusić,  wy- 
módz  co    na  kim. 

(Sr^ire'ffnnn,  sf.  pi  =en,  wy- 
muszenie n. 

^♦r^iro'kn,   I.   va.  (^a&en) 

1)  wypróbować;   feine   ^cäfte 

—  wypróbować    swoje   siły; 

2)  łc^  J^abe  e§  erprobt  do- 
świadczyłem tego,  prze- 
konałem sic  o  tem ;  erprobte 
3fłed^tfd^affenl^eit  doświadczo- 
na, wypróbowana  uczciwość; 
JI.  vr.  fid^  — ,  1)  doświadczać 
się;  2)  ein  raa^rer  ^reunb 
erprobt  fid^  im  Ungtiitf  przy- 
jaciel prawdziwy  daje  się 
poznać  w  nieszczęściu. 

(£l*q«i'rfeit,  I.  va.  (^aben) 
pokrzepić,  posilić;  einen 
hungrigen  mit  8peifc  — 
posilić  głodnego  pokarmem; 
II.  vr.  fic^  — ,  pokrzepić  się, 
posilić  s'e. 

©rqiti'tflid),  adi.  pokrze- 
piający, posilający. 

CvVra'tlicn,  W  erröt^ft, 
errätl),  erriet^,  l^abe  errall^en, 
zgadnąć,  odgadnąć;  ein 
9iötl^fe(  —  odgadnąć,  roz- 
wiązać zagadkę;    |mnbŚ    ©6-= 


banlen  —  odgadnąć  czyje 
myśli. 

(Cn'C'gbar,  adi.  wrażliwy, 
drażliwy. 

(Srrc'gcn,    va.    (^aben)   i) 

wzniecić ;  2)  jmnbn  —  (z)iryto- 
wać  kogo;  3)  wzbudzić;  Se= 
rounberung  —  wzbudzać  po- 
dziwienie;  2Rit(eib  —  wzbu- 
dzać litość;  Slnftof;  —  dać 
powód  do  zgorszenia,  wywo- 
łać zgorszenie;  ben  2lppetit  — 
pobudzić  apetyt. 

6:rrc'gung,    sf.    pi    =en, 

wzniecenie  n.,  wzruszenie  w.; 
pobudzenie  n.,  wzbudzenie  n. 

^ttti'äjHx,  adi.  mogący 
być  dosiągniętym,  osiągnię- 
tym, dopiętym. 

($rtei'd)en,  va.  l)  dosię- 
gnąć; bie  3)edEe  —  dosięgnąć 
(do)  pułapu;  jmnbn —  dogo- 
nić kogo ;  2)  osiągnąć ;  feinen 
Q\mä  —  dopiąć  celu;  ein 
t)0^e§  3llter  —  dojść  do  póź- 
nej starości:  3)  dostać  się 
dokąd,  zajść,  zapłynąć;  bie 
©tabt  —  dojść,  dostać  się  do 
miasta;  ben  9J?eifłcr  —  doró- 
wnać, zrównać  mistrzowi. 

^xm'kn,  va.  crreiteft,  er= 
reitet,  erritt,  l)abe  erritten,  l) 
jmnbn  —  dogonić  kogo  kon- 
no; 2)  zarabiać  jazdą  konną; 
ben  ^reiä  —  wygrać  nagro- 
dę na  wyścigach  konnych. 

(&VXt'tkn,  va.  (^aben)  wy- 
ratować; jmnbn  t)om  Xobe  — 
uratować  kogo  od  śmierci, 
ocalić  komu  życie. 

(Crrc'ttcr,  sm.  ^g,  pi  —, 
(-in  sf.,pl  =innen)  wybawcan., 
wybawicielka  /. 

(Srri'djteit,  va.  l)  założyć; 
ein  §anblimgś()aua  —  zało- 
żyć dom  handlowy ;  ein  S)enf* 
mai  —  wystawić,  wznieść 
pomnik;  2)  einen  ŚSertrag  — 
zawrzeć  układ ;  eine  (Sert)itut 

—  ustanowić  służebność. 
©i'rt'itgcn,  va.  erringft,  er* 

ringt,  errang,  l^abe  errungen, 
osiągnąć  co  wskutek  wielkich 
usiłowań  lub  walk ;  ben  ©ieg 

—  odnieść  zwycięstwo ;  ben 
^reiä  —  wywalczyć,  otrzy- 
mać nagrodę;  fic^  diu^m  — 
pozyskać  sławę. 

©rrÖ'tljCn,  vn.  (fein)  czer- 
wienić   się;    zarumienić    się; 


baoor,  bariiber  braud^ft  bu 
nic^t  gu  —  tego  nie  potrze- 
bujesz się  wstydzić. 

(Crnffcn,  va.  errufft,  er= 
ruft,  errief,  f)aU  —,  imnbn 
—  dowołać  się  kogo. 

(£rru'ngcnf dfaft,  «/.  pi  »en, 

nabycie  w.,  nabytek  m.]  zdo' 
bycz  /. 

6rfa'^,  sm.  «e§,  l)  kom- 
penzatay.,  wynagrodzenie  n. ; 
jmnbm  einen  —  leiften  dać 
komu  wynagrodzenie;  alś  — 
erl^alten  dostać  tytułem  wy- 
nagrodzenia; 2)  zadosyć  uczy- 
nienie 71.,  zwrot  m. ;  jmnbn 
gum  —  be§  ©(pateno  unb  ber 
soften  teruttl^eilen  skazać 
kogo  na  wynagrodzenie  szko- 
dy i  zwrot  kosztów;  gUm  =e 
für  etro.  w  miejsce,  w  zamian 
za  co;  3)  nagroda;  ba§  tft 
ein  Heiner  —  für  meine  SJiü^e 
to  mała  nagroda  za  moje 
trudy. 

(Srfa'^manit,  sm.  »eg,  pi 

=männer,  zastępca  m. 

®rfa'^gef(ljtDorcnc(r),  sm. 
=nen,  pi  =nen,  zastępca  m. 
przysięgły. 

drfnu'fCIt,  vn.  erfaufft,  er= 
fauft,  erfoff,  bin  erfoffen,  1) 
utonąć,  zatonąć;  e§  ift  üiet 
Sßiel^  erfoffen  utonęło  wiele 
bydła;  in  Saftern  erfoffen  fein 
być  zatopionym,  pogrążonym 
w  nałogach ;  2)  ber  'üldex,  bie 
©rube  ift  erfoffen  rola,  kopal- 
nia jest  zatopioną,  stoi  pod 
wodą. 

(yrfnirfcn,    I.   va.   (I^aben) 

1)  utopić;  2)  zawodnić,  wodą 
zalać;   II.  rr.  fid^  — ,   utopić 

się. 

©rfdja'djcru,    ra.    (^aben) 

wy  szachrować. 

e-rfdja'ffcn,  va.  erfc^affft, 
erf(^afft,erfd^uf,  ()abe  erfc^affen, 
stworzyć;  sporządzić, 

(Crfdja'ffcr,  sin.  -g,  pi  — , 

(s)tvvórca  m. 

(£r|d)n'ffiing,  sf.  (s)tworze- 

nie  n. ;  feit  —  ber  SŚelt  od 
stworzenia  świata. 

(?rfd)a'ßen,  vn.  erfd^nüft, 
crfc^aUt,  erfdioll,  bin  er[c^oUen, 
zabrzmieć;  ber  Baal  erfc^oH 
üon  lautem  ©elöc^ter  głośny 
śmiech  rozległ  się  po  sali; 
eg   erfc^ott   ein   (Serüc|t  gru- 


erf(^ci'nett 


403 


©rfC^en 


chnęła,  rozeszła,  rozgłosiła  się 
wieść. 

(£r[ji^ci'nen,  vn.  erfc^einft 
erfc^eint,  crfc^ien,  bin  erfc^ic* 
nen,  1)  ukazać  się,  pokazać 
się ;  e§  ift  ein  kornet  erfc^ienen 
pokazała  się  kometa;  ein 
©eift  ift  i^m "  im  S^raum  er* 
fc^icnen  ukazał  mu  się  we 
śaie  duch;  tjor  jmnbm  —  po- 
kazać się  komu,  przyjść  do 
kogo;  er  raagt  e§  nt^t  Dor 
mir  JU  —  nie  śmie  mi  się 
na  oczy  pokazać;  2)  VOt  ®e* 
rid^t  —  stawić  się  w  sądzie, 
przed  sądem;  3)  nadejść, 
zjawić  się;  cnblic^  ift  ber 
erwartete  Xac^  erfd^ienen  na- 
reszcie nadszedł  dzień  ocze- 
kiwany; plö^lidl  erfd^ien  er 
nagle  się  zjawił;  4)  baś  3Ber! 
ift  foeben  erfd^ienen  dziefo 
właśnie  wyszło  (z  druku) ; 
5)  mir  erfd^eint  baś  unmöglich 
to  mi  się  wydaje,  zdaje  nie- 
możHwem. 

©rfc^ci'nung,  sf.  pi.  -en, 

1)  ukazanie  n.  się,  zjawienie 
n.  się,  wyjście  n,  na  widok; 
in  bic  —  treten   ukazać  się; 

2)  zjawisko  n. ;  ba§  ift  eine 
jeltene  —  to  rzadkie  zjawi- 
sko; fie  ift  eine  lieblid^e  — 
ma  miłą  powierzchowność, 
postać;  an  *en  glauben  wie- 
rzyć w  zjawiska,  w  ukazy- 
wanie się  duchów;  3)  stawie- 
nie n.  się  w  sądzie,  stawien- 
nictwo n. ;  4)  znamię  n.,  symp- 
tomat  m. 

^rft^ie'^en,  erfcCie^eft,  er* 
fcflie^t,  ecfclojä,  f)abi  erfcfioffen, 
I.  va.  zastrzelić;  rozstrzelać 
(za  karę) ;  II.  vr.  fid^  —  za- 
strzelić się. 

(£rfd)Ia'ffcn,  i.    vn.  (fein) 

zwolnieć,  zwątleć,  osłabnąć, 
stępieć,  gnuśoieć;  feine  Gräfte 
er[c|laffen  fc^on  siły  jego  sła- 
bieją,  wątleją  już;  öer  3)?enfd^ 
erf^lafft'  burd^  Unlpttg!eit 
człowiek  w  bezczynności  gnuś- 
nieje;  II.  va.  (^aben)  osła- 
bić kogo,  pozbawić  sił,  mocy. 

©rf^ta'ffev,  sm.  =§,  mu- 

szkuł  m.  zwalniający  bębenek 
w  uchu. 

@rfd)Ia'ffuu9,  sf.  pi  «=cn, 

zwątlenie  n.,  bezsilność  /., 
niemoc  /. 


(Srft^ta'öcn,  va.  erfd^rägft, 
erf^lägt,  erfc^lug,  l^abe  — , 
zabić,  życia  pozbawić. 

(Srffljlct'djeu,  va.  erfd^feic^ft, 
er[cpleici)t,  erfcfilic^;  ^abe  er» 
fd^Iid^en,  podstępnie  wyłu- 
dzić, pozyskać,  osiągnąć,  do- 
stać, 

@rfcf)Iie'^C«,  va.  i  vr.  fid^ 
—,  erfd)Ue^eft,  erfc^Iiefił,  er« 
fc^tofg,  f)ahe  erfd^Ioffen,  otwo- 
rzyć,   otworzyć  się. 

@rf(!^mei'(^cln,  W.  (^aben) 

fid^  etfoaä  —  przez  pochleb- 
stwo co  pozyskać,  pochleb- 
stwem wyłudzić. 

®rf(!^na'^)^cn,   va.   (^aBcn) 
=  auffd^nappen. 
(Srfdjitü'ffeln,    va.   (^aben) 

wywąchać,  zwąchać. 

(f rf(^i)'^fen,  i.  va.  (^aben) 

wyczerpnąć,  wyczerpać;  einen 
Srunnen  —  wyczerpać  stu- 
dnię; bie  6affa  ift  etfc^öpft 
kasa  już  wypróżniona,  ogoło- 
cona z  pieniędzy;  meine 
Gräfte  finb  jd^on'erfc^i)pft  siły 
moje  już  wycieńczone,  już 
mi  sił  nie  staje  ;  jmnbä  ©ebulb 

—  wyczerpać  czyją  cierpli- 
wość; ein  2;i^emci  —  kwestyę, 
temat  wyczerpać,  zbadać,  roz- 
trząsać  dokładnie;    'öa^  ^elb 

—  wycieńczać  pole;  II.  vr, 
fic^  — ,  wyczerpać  się,  wy- 
silić się,  stracić  siły. 

©rf djÖ'^fung,  sf.  wyczer- 
panie w.,  wycieńczenie  n. 

©rfcfjre'den,  i.  va.  (^aben) 

przestraszyć,  nastraszyć,  za- 
straszyć kogo;  vn.  i  vr.  fid^ 
— ,  erfd^ritf ft,  erfd^ridEt,  erfcbra!, 
bin,  l^abc  mic^  etfd^rodfen, 
przestraszyć  się  czem,  prze- 
ląc się,  zląc  się;  üor  jmnbm 
ctn).  —  zląc  się  kogo,  czego. 

(Bx\ä)Xt'dM),^adi.  =  fc^redfs 
ticb. 

(Srf^ro'ten,  va.  (^aben) 
eksploatować. 

©rf^ü'rfeu,     va.    (^aben) 

odkryć    grzebiąc   w    kopalni. 

@rf djü'ttern/ 1.  va.  (^aben) 

1)  trząść,  zatrząść  czem, 
wstrząsnąć  co;  ber  2)onner 
erfd^ütterte  baö  ganje  §auä 
piorun  wstrząsnął  dom  cały; 
ba§  l^at  feinen  ©rebit  erfc^üt= 
tert  to  zachwiało  jego  kre- 
dytem; 2)  biefer  UnglürföfaU 


^at  il^n  genjhttig  erfd^iitłcrt 
ten  wypadek  nieszczęśliwy 
straszliwie  go  wzruszył;  i^ 
bin  ganj  etf^üttert  jestem  na 
wskroś  wzruszony;  II.  vn. 
(fein)  i  vr.  \\ć)  — ,  zatrząść 
się. 

(Scf^ü'tterung,  sf.  pi  =en, 

wstrząśaienie  n. 

(Srf^üja'^cn,    va.    {f)(xUn) 

gadaniem,  bzdurzeniem  co 
uzyskać. 

@rfd)tt)e'rcn,  va.  {^dbrn) 
jmnbm  ettt).  —  utrudniać  co 
komu. 

(£rfd)tt)C'rniö,  sf  pi  »ffe, 
^rft^Uje'ruug,    sf.   pl^  «en, 

utrudnienie  w.,  trudność  /. 

©rfc^tpi'ngeu,  va.  (i^aben) 
erfc^mingft,  erfd^raingt,  er= 
fc^raang,  ^abe  erfc^roungen  1) 
lotem  doścignąć  czego,  do- 
stać się  dokąd;  2)  osięgnąć 
co,  dokazać  czego  przez  wiel- 
kie usiłowania;  3)  zdobyć  się 
na  co,  er  !ann  biefc  Sluggaben 
nid^t  —  nie  może  czynić  tych 
wydatków,  nie  może  zebrać 
na  te  wydatki  dość  pieniędzy. 

(Srf^tüi'ngltl^,  adl  dający 
się  osiągnąć,  uzyskać. 

(?*rfe'I)Cn,  va.  erfie^ft,  er- 
fielet,  erjal^,  l^abe  — ,  l)  do- 
patrzyć się  kogo,  czego; 
doścignąć  wzrokiem;  2)  upa- 
trzyć; bie  ©elcgenl^eit  —  upa- 
trzyć sposobność;  3)  widzieć, 
poznać,  pomiarkować,  prze- 
konać się,  wyrozumieć  z 
czego;  barauä  erje^e  id^, 
bafś  ...  z  tego  widzę,  że  .  .  .; 
4)  jmnbn  gu  etro.  —  wybrać, 
przeznaczyć    kogo  do    czego. 

c^rfc^'ncn,  va.  (^aben)  bar- 
dzo tęsknić  do   kogo,    czego. 

(Srfe'^bar,  adi.  dający  Sie 
wynagrodzić,  zastąpić,  uzu- 
pełnić. 

^•rfe'^Cn,  va.  (^aben)  1)  za- 
stąpić, uzupełnić;  einen  33e= 
amten  —  ustanowić  następcę 
w  urzędzie;  2)  einen  ©c^aben 
—  wynagrodzić  szkodę ; 
jmnbm  ełroaa  —  wynagrodzić 
komu  co,  dać  mu  zadosyćuczy- 
nienie;  bie  lIn!often  —  zwró- 
cić koszta;  bie  ^latente  burd^ 
ijlei^  —  zbywające  zdolności 
nagrodzić,   zastąpić  pilnością, 

20* 


(Srfi'c^md) 


404 


(Srftci'geit 


©rfi'djtlidj,  adi.  widoczny, 
oczywisty;  barau§  tft  —  z 
tego  widać,  że  .   .  . 

©rft'mtcn,  va.  er[inn[t,  er= 
finnt,  erfann,  ^abe  erjonnen, 
wymyślić,  zmyślić. 

(grft'^cn,  va.  erfi^(e)[t,  er-- 
ji|t,  crfafe,  l^abe  crfeffcn,  na- 
Isyć  przez  posiadanie  trwa- 
jące pewien  czas,  zasiedzieć,; 
efn    ^ec^t   burd^    SSetjäl^rung 

—  nabyć  prawo  przez  prze- 
dawnienie. 

©rfi'ijmin,  sf.  preskrypcya 
/.,  dawność/.,  przedawnienie 
M.,  zasiedzenie  n. 

©rfljä'^eu,  va.  (^a6en)  wy- 
szperać, wyśledzić,  wyszpie- 
gować  co. 

(5rf^a'rcn,  va.  (^aben) 
oszczędzić;  jmnbm  etw).  — 
oszczędzić  komu  czego;  fid^ 
Kummer  —  oszczędzić  sobie 
zmartwienia;  baS  !annft  bu  bir 

—  możesz  sobie  oszczędzić  tej 
fatygi;  ^t\i  —  oszczędzić 
Czasu 

oszczędność  /.,  oszczędzanie 
n. ;  oszczędności  jpl.,  to  co 
się  oszczędziło. 

©rf^iclen,  va.  (^aben)  gra 
sobie  co  zarobić,  zebrać.  " 

©rf^iric'l^en,  vn.  etjprie^eft, 
cr[prie^t,  erfprofś^  bin  er= 
jpvoffen  1)  wyrastać  skąd  w 
górę;  2)  być  komu  pożytecz- 
nym, przydać  się,  na  dobre 
wyjść. 

@l*f^VtC'Pi(^,  adi.  użytecz- 
ny;  zbawienny. 

^'rft,  I.  niim.  ber,  bic,  ba§ 
=e  1)  pierwszy;  ^arl  ber  ©— e 
Karol  pierwszy;  im  =en  ©totf 
na  pierwszym  piętrze;  «»e 
Stuśgabe  pierwsze  wydanie ; 
ba§  ift  ba§  =c  Don  feinen 
Äinbern  to  jego  najstarsze 
dziecko ;  t)on  feiner  =en  Äinb= 
t)eit  an  od  swoich  pierwszych 
lat  dziecięcych,  od  swego 
dzieciństwa;  błe  @ — CU  ber 
©tabt  patrycyusze  miasta, 
najznakomitsi  obywatele  mia- 
sta; am  =cn  fommen  przyjść 
pierwszy;  fo  fommt  \}X(x\\  am 
=^en  an'S  '^xtl  w  ten  sposób 
najłatwiej  celu  osiągnąć  mo- 
żna; Quf'§  =e,  für 'g  =t,  najprzód, 
po  pierwsze;  na  początek;  tym- 


czasowo ;  id^  roerbc  il^n  für'ö  =e 
nid)t  feigen  nie  będę  go  wi- 
dział tak  prędko,  tymi  dnia- 
mi; 2)  ber  =e  Siebner  feiner 
3eit  pierwszy,  najznakomitszy 
mówca  swego  czasu;  3)  baä 
® — e  pierwsza  rzecz;  ba§ 
®— e,  rcaś  i^m  einfiel  pier- 
wszą jego  myślą  było;  ber 
e — e  .  .  .  ber  leite  pierwszy 
.  ,  .  ostatni;  ber  erfłere  .  .  . 
ber  le^tere  pierwszy  .  . .  osta- 
tni (jeśli  o  dwóch  mowa); 
ber  «=C  pierwszy  (miesiąca); 
am  =en,  ben  =en  pierw- 
szego (dnia  w  miesiącu); 
II.  adv.  1)  wprzód,  naj- 
przód; man  muf§  —  ben= 
fen,  bann  reben  wprzód 
trzeba  pomyśleć,  potem  mó- 
wić; —  n)ieg'§,  bann  raag'ö 
wprzód  myśl,  zastanów  się,  a 
potem  działaj ;  2)  dopiero  ; 
e§  ift  —  fteben  U^r  dopiero 
siódma  godzina;  id^  l^abe  — 
brei^ig  ©eiten  gelefen  przeczy- 
tałem dopiero  trzydzieści 
stronic;  nun  —  geftanb  er  fein 
SSerbre^en  teraz  dopiero  wy- 
znał zbrodnię ;  —  je^t,  —  bann, 

—  Übcr'ö  3tt6r  dopiero  teraz, 
wtenczas,  za  rok;  id^  folt 
e§  —  bcfommen,  dopiero  mam 
dostać;  bu  follteft  tl^n  — 
feigen  gdybyś  go  dopiero  wi- 
dział ;  id^  roürbc  c§  treffen  unb 

—  er !  jabym  potrafił,  a  cóż 
dopiero  on!  3)  ba§  braud^t 
ni^t  —  beroiefen  gu  raerben 
tego  nie  potrzeba  dowodzić; 
id^  raitt  nid^t  —  mit  il^m 
janfen  nie  chcę,  nie  będę  się 
z  nim  kłócił;  lüenn  id^  —  bei 
eud^  fein  werbe  jak  będę 
u  was;  4)  —  lüollte  er  mir'ö 
fagen,  bann  befann  er  fic^ 
an  bero  z  początku,  zrazu 
chciał  mi  powiedzieć,  potem 
inaczej    się  namyślił;    5)  ber 

—  ©ebac^te,  ©enannte  wyżej 
wspomniany. 

fevfta'r!eil,  vn.  (fein)  stać 
się  mocnym,  nabrać  siły, 
wzmocnieć;  gum  fcäftigen 
Jüngling  —  wyróść  na  silne- 
go młodzieńca. 

(vrfta'rreii,  l.  vn.  (fein)  wor 

^älte  —  zdrętwieć  od  zimna, 
skostnieć;  oor  ©d^rccf  — 
zdrętwieć,    osłupieć    z    prze- 


strachu; bie  ^anbc  ftnb  il^m 
erftarrt,  ręce  zgrabiały  (zgra- 
bieć m/.),skostniały  mu  od  zim- 
na ;  bas  SŚaffer  ift  erftarrt  woda 
ścięła  się,  zamarzła;  baä  93lut 
ift  mir  ror  ©ntfe^en  erftarrt 
z  przerażenia  krew  skrzepła 
mi  w  żyłach;  II.  va,  (E|aben) 
zmrażać,  otrętwiać;  fein  (Sm=' 
pfang  roar  *b  przyjęcie  jego 
było  oziębłe. 

(5rfta'ftcu,   va.  (^aben)  i) 

zwrócić,  oddać  co;  bie  5loften 

—  zwrócić  koszta;  ben  ©d^aben 

—  wynagrodzić  szkodę;  2) 
jmnbm  etw.  —  odpłacić,  od- 
wetować  komu  co;  felnc 
©d^ulb  —  spfacić  dług;  3) 
Öerid^t  —  referować,  zdawać 
sprawę  z  czego;  eine  ^Ingeige 

—  donieść. 
(Srftau'ncn,  vn.  (fein)  über 

ettü.  —  zdumiewać  się  nad 
czera;  osłupieć;  od  siebie  od- 
chodzić z  zdziwienia;  id^ 
erftaunte,  a(§  ic^  bieg  l^örte 
osłupiałem  Uisłyszawszy  to ; 
=aunt  ftanb  er  ba  stał 
zdziwiony,  zdumiony,  osłu- 
piały; II.  va.  (Ejaben)  zadzi- 
wić, zdumiewać  kogo. 

©rftail'ltCU,  5;t.  =§,  podzi-  i 
wienie  n.,  zadziwienie  n. ; 
jmnbn  in  —  »erfet^en  wprawić 
kogo  w  zadziwienie ;  gu  jeber» 
manno  —  ku  ogólnemu  zadzi- 
wieniu, zdziwieniu. 

©rftau'nlit^,  adi.  podziwie- 
nie  sprawiający,  w  podziwie- 
nie  wprawiający;  nadzwy- 
czajny; er  mad^t  — e  gort= 
f^ritte  robi  nadzwyczajne  po- 
stępy; —  oiel  nadzwyczajnie, 
niezmiernie  wiele;  —  fdE|i3n 
dziwnie  piękny. 

(SrftCrfjcn,  va.  crftic^ft,  er» 
ftid^t,  crftadl,  ^a^t  ecftod^en 
przekłuć,  przebić  ;  zasztyle- 
tować ;  jmnbn  mit  bem  2)e^ 
gen  —  przebić,  zabić  kogo 
szpadą 

(yi-ftel)cn,  erfte^ft,  erftel^t, 
erftanb,  Ijabe  erfłanben  I.  va. 
etlD.  —  kupić  co  (na  licy- 
tacyi  jako  najwięcej  dający); 
II.  vr.  (bin  erftanben)  po- 
wstać; zmartwychwstać. 

(vrftci'gcu,  va.  erfteigft,  er« 
fteigt,  erftieg,  Ijabe  erftiegen 
wleźć  na  wierzch    czego,  do- 


erftei'gcnt 


405 


(£rttja'(3^ett 


stać  sie  na  wierzch;  einen 
33 erg  —  wejść  na  wierzchołek 
góry;  2)  bie  ^öc^ften  ©^ren« 
ftetten  —  osiągnąć  najwyższe 
godności,  dojść  do  nich. 

©rftci'gcrn,  va.  ==  erfiei^en. 

S'lftCUÖ,  adv.  po  pierwsze 
num.,  najprzód  adv. 

©rftc'rku,  vn.  erftitbft,  er= 
ftitbt,  erfiatb,  Hn  erftorben 
1)  umierać  (zwolna);  sko- 
nać; ba§  3Bort  erftarb  i^m 
auf  ber  B^nge  słowo  skonało 
mu  na  jeżyku,  w  ustach; 
ttttmal^Uc^  erftarben  bie  Söne 
zwolna  umilkły,  ucichły 
dźwięki;  ba§  Sic^t  crftirbt 
światło  niknie,  gaśnie ;  bie 
^flangen  —  rośliny  więdną,  gi- 
ną ;  baä  ©lieb  ift  erftorben  czło- 
nek obumarł,  utracił  zupeł- 
nie czucie;  2)  er  crftirbt  be= 
ftänbig  »or  feinem  §ercn 
płaszczy  się  przed  swoim 
panem;  (w  listach.)  id^  er* 
fterbe  in  tieffler  ®I)rfur(l^t 
^Tjr  .  .  .  zachowam  dla  Pana 
do  zgonu  najgłębsze  usza- 
nowanie. 

(S'rftgeborcit,  ac^^.,  =e(r),  sm. 

«en  pL^i{n),  pierworodny;  =e 
Xodöter  pierworodna  córka. 

(g'rftgcburt,  sf.  pi  nn,  i) 

pierwsze  dziecię;  2)  pierwo- 
rodność/.,  pierworodztwo  n.] 
pryraogenitui-a  /. ;  *grecl^t^  sn. 
KO^/  P^-  '^t  prawo  n.  pier- 
worodztwa. 

@rfti'tfen,  i.  vn.  (fein)  udu- 
sić się;  an  einem  ^no4en  — 
zadławić  się  kością;  t)or 
§i^e  —  nie  módz  oddychać 
z  powodu  gorąca ;  üor  Śad^cn 
—  dusić  sio,  zanosić  sie  od  śrrie- 
chu;  im^o^Ienbampfe —  dusić 
się  od  czadu  węgli,  zagorzeć 
(od  węgla) ;  II.  va.  i  vr.  fid^  — , 
(^aben)  zadusić,  udusić  kogo ; 
fid^  — ,  udusić  się;  feine 
X^ränen  —  tłumić  łzy;  bie 
flamme  —  przydusić  ogień; 
ba§  Übel  in  ber  SÖßurgel  — 
przytłumić  zło  w  zarodzie ; 
baä  Unfraut  i^at  bie  gan^e 
©aat  erflidEt  chwasty  zagłu- 
szyły cały  zasiew. 

©rftt'nfcii,  vn.  erftinfft;  er= 
ftinft,  erfłanf,  bin  crftun!en 
zaśmierdzić  się;  baä  finb  er* 

ftun!cne   Stigen,   ba§  ift  er« 


ftunfen  unb  erlogen  to  jest 
nikczemne,  szkaradne  kłam- 
stwo. 

^'rftlidj,  I.  adv.  wprzód, 
najprzód;  po  pierwsze;  adi. 
pierwszy,    pierwotny. 

^'rftling,  sm.  =%,  pi.   «e, 

1)  pierwszy  płód  m.  ;  er  ift 
unjer  —  on  nasze  pierwsze 
dziecię;  2)  pierwszy  owoc  m. ; 
-e  pierwsze  zbiory  pi. ;  «e  ber 
^afjreśjeit  nowość  /.,  nowala 
/. ;  s^Iiebe  sf.  pierwsza  mi- 
łość f. 
SrftrCkn,   va.   (I^aben)  l) 

starać  się  o  co;  2)  przez 
usilne  staranie  osiągnąć,  po- 
zyskać. 

©rftre'tfen,  l.  va.  (^aben) 

rozciągnąć,  przedłużyć;  roz- 
szerzyć; II.  vr.  \\ć)  — ,  roz- 
ciągać się,  ciągnąć  się;  fo 
raeit  erftrelit  fi^  m'cine  3Rac|t 
nid^t  tak  daleko  moja  władza 
nie  sięga ;  feine  ^errfc^af t  er= 
ftredft  fid^  liber  oiele  Sänber  jego 
panowanie  rozpościera,  roz- 
ciąga   się  na    wiele    krajów; 

ber  Slitf  erftredft  fid^  über 

wzrok  obejmuje  . . . ;  fo  meit,  fo 
f)od^  erftreätfi^  fein  Vermögen, 
fein  2Biffen  ni^t  jego  majątek 
nie  wynosi  tyle,  wiadomości 
jego  nie  sięgają  tak  daleko, 
wysoko. 

(Srftrci'tcn,  va.  erftreiteft, 
erftreitet,  crftritt,  liabe  cr= 
ftritten  wywalczyć  z  bronią 
w  ręku;  zdobyć, 

(5f  ftürmcn,  va.  {\)G.Un)  sztur- 
mem zdobyć. 

@rfu'djcn,i^a.  (^aben)  jmnbn 

urn  etro.  —  prosić  kogo  o  co. 
@rta'^J)JCn,  va.  (§aben) 
złapać  z  nienacka,  przy- 
dybać;  einen  2)ieb  auf  [rifc^er 
%[^(xi  —  złapać  złodzieja  na 
gorącym  uczynku. 

(5rta'ftcu,  va.  (f^aben)  do- 

macać  się  czego. 

©rtljcilen,   va.  (()abcn)  i) 

dać;  SSefe^le  —  rozdawać  roz- 
kazy; jmnbm  ein  2(mt  —  na- 
dać komu  urząd ;  2)  udzielać 
komu  czego;  imnbm  bicSOSeil^en 
—  udzielać  komu  święceń; 
Unterrid^t  —  udzielać  nauki. 
©rtö'Mcn,  va.  (^aben)  1) 
zabić;  2)  przytłumić,  wyni- 
szczyć; bie  Silfte  —  przytłu- 


mić chuci;  baS  f^leifd^  — 
umartwiać  swe  ciało. 

©rtü'ncn,  vn.  ^  (fein)  za- 
brzmieć, odezwać  się;  feine 
«Stimme  —  (äffen  odezwać 
się;  zaśpiewać. 

'Sctra'g,  sm.  =(e)§,  pi.  »äge, 

1)  plon  w.,  zbiór  m.]  ber 
iä^rlic^e  —  roczny  plon;  2) 
dochód      m.,     przychód     m. 

©rtra'gcn,  va.  erträgft,  er* 
trögt,  ertrug,  l^abe  —  1) 
unieść  co;  eine  Saft  —  udźwi- 
gnąć, unieść  ciężar;  2)  zno- 
sić; ctm.  mit  Ergebung  — 
znosić  co  z  pokorą,  w  po- 
korze; ^älte  —  !önnen  być 
wytrzymałym  na  zimno;  ba§ 
ift  nid^t  gu  —  to  nie  do 
zniesienia. 

^rträ'gltd),  adi.  znośny, 
-nie  adv.,  do  zniesienia, 
dający  się  znieść. 

^rträ'gltti^fcit,    sf.    znoś- 

nośó  /. 

(Srträ'gntö,  sn.   =ffe§,  pi. 

*ffe,  dochód  m.,  przychód  m., 
plon  m. 

^  (Srträ'itfeii,  va.  (^aben)  uto- 
pić. 
(Srträu'mcn,    va.    (^aben) 

wymarzyć,  uroić  sobie  co. 

(£rtri'nfen,  vn.  ertrin!ft, 
ertrinkt,  ertranf,  bin  ertrunfen 
utonąć;  zatonąć, 

(Srtro'^cn,  m.  (^aben)  upo- 
rem co  wymódz. 
(Srü'bngcit,  l.  ta.  (^aben) 

oszczędzić  co,  odłożyć;  njenn 
ic^  fo  ciel  ^t\i  erübrige  jeżeli 
będę  miał  tyle  czasu;  II.  vn. 
(I^abm)  pozostać;  eś  erübrigt 
mir  nur  noc^  bie  S3emer!ung, 
bafä  .  .  .  chcę,  winienem 
jeszcze  tylko  zauważyć,  że  .  .  . 

(SnibitiO'n,  sf.  erudycya/,, 
nauka  /.,  uczoność  /. 

SntiCreu,  va.  {i^afaxi)  wy- 
śledzić. 

ö*nt))tiO'U,  (wym. :  erup- 
cjon)  sf.  pi.  =en,  wybuch  m. 

(g'röe,  sf.  pi.  *n,  gęsia 
wyka  f. 

g'rtjcntoürgcr,  sm.  =g,  pi, 

— ,  zaraza  /.  większa  (ro- 
ślina). 

ßrÖ)a'tf)en,  vn.  {\tm)  obu- 
dzić się,  ocknąć  się;  bic  Siebc 

erroad^tć  in  feinem  ^erjen 
miłość    obudziła   się    w  jego 


(5mm 'd)  fen 


406 


(Cmi'bcrn 


sercu;  ber  SReib  ctroad^te 
»on  neuem  zazdrość  obudziła 
sie  na  nowo ;  bev  XdQ  iX> 
roac^t  dzień  sie  zaczyna, 
świta. 

©rttJa'rfjfClt,  vn.  erroäd^ft, 
erraud^ä,  bin  —  1)  uróść, 
doróść ;  —  fein  urosły ;  =er 
2Kenj(^  dorosły  człowiek ; 
biejeś  (Semüfe  ift  in  meinem 
©arten  —  ta  jarzyna  urosła 
w  moim  ogrodzie;  2)  t)on 
jmnbm  —  pochodzić  od  kogo; 
3)  QUO  ełm.  —  uróść  z  czego, 
wyniknąć;  barauś  fann  für 
błc^  dn  grofier  ©c^aben  — 
z  tego  może  wyniknąć  dla 
ciebie  wielka  szkoda. 

©rton'ocn,  va.  errcägft,  er- 
wögt, crroog,  l^abe  etroogen  1) 
rozważać,  roztrząsać;  reiflid^, 
forgfältlg  —  gruntownie,  sta- 
rannie co  rozważyć ;  2)  uwzglę- 
dnić, wziąć  w  rachubę. 

©tttJä'giing,  sf.  pi  «en,  roz- 
ważanie M.,  roztrząsanie  łi. ; 
rozwaga  /. ;  in  —  gleiten  wziąć 
co  pod  rozwagę;  in  —  feiner 
SSerbienftc  ze  względu  na 
jego  zasługi;  in  —  beffen 
z  uwagi  na  to;  zważywszy, 
że  .  .  . 

(5rtt)ä'^ICll,  va.  (§aben)  wy- 
brać, obrać  kogo,  co;  gum 
^Önig  —  obrać   królem. 

©rUJä'^ncit,  va.  (I^abcn)  ełro., 
einer  <Sac^e  —  wspomnieć 
co,  o  czem ;  wzmiankować, 
wzmiankę      uczynić    o  czem. 

©rtiJa'iibcrn,     va.    (^aben) 

zawędrować  dokąd. 

©ittJa'rmcn,    \n.     (fein) 

roz(e)grzać  się,    zagrzać    się. 

(Srtoä'rmcit/    va.     (^abeń) 

rozgrzać,  zagrzać. 

^ttoa'xttn,  va.  (^abcn)  1) 
oczekiwać;    jmnbä     2lnfunft 

—  oczekiwać  czyjego  przy- 
bycia; 2)  doczekać  się;  er 
!ann  eä  faum  —  ledwo  do- 
czekać się  może;  3)  spo- 
dziewać się;  baä  [jätte  id^ 
Donbirnid^terroartet  nie  był- 
bym się  tego  po  tobie  spo- 
dziewał; id^  eiroarte  baoon 
nid)tä  ©uteä  nie  spodziewam 
się  potem  nic   dobrego;   uiel 

—  laffen  rokować  piokne 
nadzieje;  4)  e3  erwartet  mi(^ 
©d^impf  unb   ©d^anbe   czeka 


mnie,  spotka    mnie    hańba    i 

wstyd. 

S-rtoa'rtung,    sf.   pi.   *en, 

oczekiwanie  n.,  spodziewanie 
n. ;  nadzieja  /. ;    roiber    aller 

—  nad  spodziewanie  wszyst- 
kich; ben  gehegten  =en  ent= 
fprec^en  zaspokoić  oczeki- 
wania, ziścić  je;  in  ber  —  ge« 
töufd^t  zawiedziony  w  nadziei ; 
baś  |at  meine  —  auf's  l^öd^* 
ftc  gefpannt  —  to  moją  cie- 
kawość do  najwyższego  stop- 
nia zaostrzyło. 

(SrtDC'tfcn,  va.  (^aben)  i) 
obudzić;  jmnbn  au§  bem 
©d^Iafc  —  obudzić  kogo  ze 
snu;  Dom  2^obe  —  wskrzesić 
(zmarłego);  2)  jmabn  jum 
^(eifie  —  pobudzić,  nakłonić, 
zachęcić  kogo  do  pilności; 
3)  S3en)unberung  —  wzbu- 
dzić podziwienie. 

©rtne^'rcn,  vr.  fid^  — 
imnbö,  eineg  S)ingeg  opędzić 
się,  ognaćsię  komu,  czemu,  od 
kogo,  czego;  obronić  się;  id^, 
!ann    mic|    ber  ^unbe'nicftt 

—  nie  mogę  psom  się  ognać; 
fic^      be§    '  ®eban!eńa       — 

pozbyć  się  myśli;  man  fann 
fid^  be§  Sad^enö  —  śmiechu 
powstrzymać  się  można. 

(^mti'ä}tn,  I.  va.  (^aben) 
1)  zmiękczyć,  miększym  zro- 
bić; baś  Seber  —  zmiękczyć 

skórę;      2)     jmnbn      burd^ 

33ltten  —  zmiękczyć,  po- 
ruszyć, wzruszyć  kogo  proś- 
bami; II.  vn.  (fein)  i  vr. 
\ić)  —  1)  zmiękczeć,  zmię- 
knąć; 2)  rozczulać  się,  ła- 
godnieć. 

(5rtt)Ci'fcn,  erroeift,  crroieg, 
f)aot  erroiefen  I.  va.  1)  udo- 
wodnić, dowieść,  wykazać; 
baö  ift  erroiefen  to  jest  rzecz 
udowodniona;  2)  wyświad- 
czyć; jmnbm  20Bo[)lt^aten,  olei 
®UteÖ  —  wyświadczyć  ko- 
mu dobrodziejstwa,  wiele 
dobrego ;  II,  vr.  fid^  — , 
okazać  się,  pokazać  się;  fid^ 
ban!bar  —  okazać  się  wdzię- 
cznym; er  erroieś  fid^  immer 
alö  mein  ^fi^eunb  zawsze  się 
okazywał  moim  przyjacielem. 

(5rtDCi'Ölitf),  adi.  dowodny, 
-nie  adv.,  dający  się  do- 
wieść. 


^  (Srtoei'tern,  i.  va.  (i^aben) 

1)  rozprzestrzenić,  rozszerzyć ; 
ein  ^leib  —  rozszerzyć 
suknię;  fein  Steid^  —  roz- 
przestrzenić państwo,  roz- 
szerzyć granice  państwa;  2) 
powiększyć;  ein  ©efd^äft  — 
powiększyć  interes;  feine 
^enntniffe  —  rozszerzyć  za- 
kres wiadomości  swoiph , 
einen  93egriff  —  wyobrażeniu, 
pojęciu  nadać  obszerniejsze 
znaczenie ;  ben  ©tiefet  — 
rozbić  but;  II.  V7\  ft^  — 
rozprzestrzeniać  się,  roz- 
szerzać się;  powiększać  się; 
mein  SBlidf'  erweitert  fic^  im» 
mer  mel^r  wzrok  mój  coraz 
dalej  sięga;  mein  ^er^  er« 
roeiterte  fic^  bei  biefem  2(n= 
blitfe  serce  moje  uradowało  ■ 
się  tym  widokiem.  ■ 

@rtt)Ci'tcning,  sf.  pi.  «en, 

rozszerzenie  n. 

(grtt)e'rb,  sm.  =(e)g,  zarobek 
w.;   zarabianie  n, ;  zysk  m. 

(£rtt)e'rtiCll,  va.  ermirbft,  . 
erwirbt,  erwarb,  l^abe  er=  m 
worben,  zarabiać;  nabyć; 
fid^  feiu  S3rot  —  zarabiać 
sobie  na  chleb ;  5ßermögen 
—  nabyć  majątek;  2)  fid) 
jmnbS  ^-reunbfc^aft  —  pozy- 
skać czyją  przyjaźń;  SRed^te 
auf  itro.  —  nabyć  prawa 
do  czego. 

©rtoe'rkr,    sm.    =§,    j^^- 

— ,  nabywca  m. 

GrtDe'rb(^)fäljin,  adi.  zdol- 
ny do  zarobku. 

®rtt)e'rb§nc«offciifdjaft,  sf 

pi.  =en,  stowarzyszenie  n. 
zarobkowe. 

Grttje'rböftönb,    sm.  =(c)3, 

stan  m.  zarobkowy,  zarobku- 
jący, zarobkiem  się  trud- 
niący. 

fertOC'l'tJ^tljiifigfeit,  sf  za- 
robkowanie n.,  przemysł    m. 

(iTU)C'rb§5tt)Cinr  sm.  =(e)S, 
pi.    =e,    gałąź  f.    przemysłu. 

@nt)i'bcrn,  va.   (fjaben)  ]) 

etro.  —  oddać  co,  wy- 
wzajemniać  się  czem;  jmnbś 
©rufj  —  oddać  ukłon,  wza- 
jemnie powitać,  na  ukłon 
(ukłonem)  odpowiedzieć; 

jmnbS  Siebe  —  odwzajemniać 
miłość;  ©leid^eś  mit  ©leic^em 
—  równo  odpłacić,    zarówno 


Ł 


©rtoi'benmg 


407 


©'rjfdjidjt 


oddać;  2)   auf    etn).    —     od- 
powiedzieć na  CO. 

(gröjt'beruitg,  sf.  pl.  ^m, 

odpowiedź    /. ;    odpłata   /.  ; 
odwzajemnienie  n. 

SrttJt'rfcn,     va.  ^  (^a6en) 

uskatecznić,  wskórać. 

®rtDi'rtfd)aftCn,  va.  zao- 
szczędzić, zebrać  przez  dobre 
gospodarowanie. 

©mi'fd^cn,  m.  (fjaBen) 
złapać,  schwytać;  auf  frifd^cr 
S^l^at  —  schwytać  na  go- 
rącym uczynku. 

'  drjDU'djCrn,      va.      lichwa 
nabyć,  zebrać. 

©rtüü'nfdjcn,    va.    {^ahen) 

życzje  komu  czego;  crn)Ünf(^t 
pp.  i  adi.  pożądany,  ży- 
czeniu odpowiadający,  po- 
dług życzenia;  bu  fommft  — 
właśnie  w  porę  przybywasz; 
ntcl^tg  fonnte  mir  erroünjd^tcr 
fommen  nic  pożądańszego 
mi  się  nie  mogło  wydarzyć, 
©rttiü'röcn,   I.   va.  (^aben) 

udusić  kogo  (przez  sciśnienie 
gardła) ;  gwałtownym  spo- 
sobem życia  pozbawić;  II. 
vr.  (fein)  udusić  się. 

(Bą  sn.  =eS,  pi.  »e,  1) 
ruda  /. ;  2)  kruszec  w.;  3) 
spiż  w.;  üon  —  spiżowy. 

(5r^,  (w  złożeniach)  I. 
ze  spiżu,  spiżowy  ;  II.  arcy- 
(oznacza  najwyższy   stopień). 

(5'raabcr,  sf.  pi.  »n,  żyła 

/.  kruszcowa. 

(Bąa'f)Un,  va.  {f)aUn)  opo- 
wiadać, 
^raä'^tuiiö,    sf.    pi    =en, 

opowiadanie  n.,  powieść  /., 
opowieść  /. 

©'rjarkit,    sf.    pi    »en, 

robota  /.,  wyrób  m.  ze  spiżu. 
(B'X^axt,  sf.  pi  ten,  gatunek 
m.  rudy,  kruszcu. 

©'rjictrüöcr,  sm.   *g,  pi 

— ,  okropny  oszust  m. 
®'rsfiift(jof,    sm.    ^%,    pi 

■=Mfcl^ö[e^  arcybiskup  m. 

fe'rjMft^^Öfltd),  adi.  arcy- 
biskupi. 

(£'rs(itgt()um,    sn.  =3,  pi 

•tl^ümer,    arcy  biskupstwo    n. 
^♦'r^ÖÖfe,     adi.      nadzwy- 
czajnie zły. 

6'rs^öfett)id)t,    sm.    =(c)§, 

pi.  *e  i  »er,  łotr  m.  koronny, 
łotr  nad  łotry. 


©'r^OUmm^Ctt,  sf  nad- 
zwyczajne  głupstwo   n. 

@'r5t)ummfo^f,  sm.    s(e)§, 

pi  «föpfe,  straszny  głupiec  m. 

©rjei'geu,  va.  l)  pokazać; 

2)  wyświadczyć;  j[mnbm  ©UteS 

—  wyświadczyć  komu  co 
dobrego;  jmnbm  2lcl^tung  — 
okazać  komu  uszanowanie ; 
II.  vr.  fid^  — ,  1)  pokazać 
się;  okazać  się. 

©'t^Ctt,  adi.  spiżowy. 

^'r^cngct,  sm.  «s,  pi  — , 

archanioł  m. 

©i'JCU'oe«,  va.  (l^aBen)  1) 
spłodzić;  Don  il^m  crjeugt 
z  niego  spłodzony,  zrodzony; 
t)On  i^l*  erzeugt  z  niej  zro- 
dzony; 2)  ber  2lclcr  |at  in 
blefem  '^o.\)tt  ciel  ©etreibe 
erzeugt  rola  urodziła,  wy- 
dała w  tym  roku  wiele  zbo- 
ża; 3)  SSetgnügen  —  rodzić, 
sprawiać  przyjemność;    ^rteg 

—  zrodzić,  wzniecić  wojnę; 
ba§  l§at  bie  Äunft  erzeugt 
to  sztuka  zrodziła,  utworzyła  ; 
II.  vr.  fid^  — ,  płodzić  się; 
powstawać,  tworzyć  się. 

©rjcu'ger,  sm.  =g,  pi.  —, 

(«in     sf.    pi     «'innen)  ro- 

dziciel  m.,  rodzic  m. ;  ro- 
dzicielka f. 

©rjcu'gni^,  sn.  *ffe§,  pi 

=ffe,  1)  płód  m.,  produkt  m. ; 
•ffc  be§  93oben§  ziemiopłody 
pl\  2)  —  ber  ^unft  utwór 
m.  sztuki. 

(S'l'5faul,  adi.  strasznie 
leniwy. 

(S'rjgang,   sm.    -(e)§,  pi 

=gänge  chodnik  m.  krusz- 
cowy (górnictwo). 

Cc'rjgcMrge,  sn.  't^,pi.  —, 

góra  /.  kruszcowa. 

®'r3gcł5l)al^,     sm.     =feg, 

skąpiec  m.  niesłychany. 

fe-'rjgrUÖe,  sf.  pi  -n,  ko- 
palnia /.  kruszcu. 

(S'rjl^alttg,  adi.  kruszec  w 
sobie  mieszczący. 

S'rsI)cr5og, '  sm.  »(e)§,  pi 
=e;  (=it?  sf.  pi  «innen) 
arcyksiążę  m. ;  arcyksiężna 
/. ;  ®— t|um,  sn,  *g, '  pi 
»l^Ümer,  arcyksięstwo  n. 

(Srste'^cn,  m.'er^iel^ft,  er« 
stellt  erjog,  ^oSit  erlogen  l) 
imnbn  —  wychowywać  kogo ; 

ba§  ift  ein  fc^ted^t  erjogeneS 


^inb  to  jest  źle  wychowane 
dziecko;  er  l^at  ftd^  feine  ®l^rc 
(s.n.  feinen  Äinbern  erlogen 
wychowanie  jego  dzieci  nie 
przynosi  mu  zaszczytu;  2) 
uciągnąć,  ciągnąć,  poruszyć 
z  miejsca. 

(Sr^te'^cr,  sm.  *§,  pi  —, 
(«in  sf.  pi  »innen)  wycho- 
wawca m.,  nauczyciel  m., 
ochmistrz  m.,  guwerner  m.\ 
wychowawczyni  /.,  nauczy- 
cielka /I,  ochmistrzyni  /., 
guwernantka  /. 

®r3iC'f)ltng,  sf.  wychowa- 
nie n. 

(Srste'^ung^anftalt,  sf.  pi 

«en,  instytut  ^.wychowawczy, 
pensya  /. 

Srjic'^unggact,  sf.  pi  sen, 

sposób  m.  wychowania,  kształ- 
cenia. 

©rsiCfimgSIunbc,     «fünft, 

sf.  umiejętność  /.,  sztuka  f., 
nauka  /.  wycho(wy)wania, 
pedagogia  /. 

(Si-siC^ung^toefe«,  sn.   *§, 

wychowanie  n.;  sprawa  /. 
wychowania. 

(Bak'ltn,    va.   (^a6en)    l) 

mierzyć  do  czego ;  2)  zmie- 
rzać do  czego,  osiągnąć  co 
zamierzonego ;  erzielter  @e= 
roinn,  zysk  zrealizowany  w  go- 
towych pieniądzach ;  ®e= 
treibe  —  produkować  zboże; 
er  ^at  bag  eben  —  tooUen  to 
właśnie  zamierzał,  chciał 
osiągnąć. 

drji'ttent,  vn.  (fein)  za- 
drżeć; ic^  ergitterte  am  ganzen 
Seibe  całe  ciało  drżeć  mi 
zaczęło. 

(g'rjfanalcr,  sm.  »g,  pi  —, 

arcykanclerz  m. 

©'rj^ncftcr,  sm.  =s,  pi  —. 

arcykapłan  m. ;  ®-tCum,  sn 
arcykapłaństwo  n. 

g'rsiirok,  sf.  pi  »n,  próba 
f.  kruszcu. 

S'rjrCi^,  adi.  obfity  w  kru- 
szec. 

^'rjfäufcr,  sm.  «§,  pi  — , 

pijak  m.  koronny. 

^'rsftfja^metftci-,    sm.    =§, 

pi  — ,  arcypodskarbi  m. 

6'r3fr^t(f)t,  sf  pi  'en, 
szychta  /.,  pokład  m.  kru- 
szcu. 


(g'rjf^Jiclet; 


408 


©'ffen 


(S'i'5fłJielcr,  sm.  =§,  pl  — , 

gracz  m.  nienasycony,  szuler 
m.,  kostera  m. 

kolleg-iata  /.  arcybiskupia. 

(^rp'rncn,  i.  va.  (|aBen) 

rozgniewać  kogo ;  II.  vn.  (fein) 
i  vr.  fid^  —  rozgniewać  się; 
fic^  mit  imnbm  —  pogniewać 
sie  z  kim. 

^(&'ąMitX,  sm.  =g,  pl  'VäUv, 
patryarcha  m.;  »t)äUxi\<S)  adi, 
patryarchalny,  -nie  adv. 

©rsiüi'nocn,  va.  ergrcinöft, 
erjroingt,  er^roang,  Ijabe  er- 
gtoungen,  etro.  üon  jmnbm  — 
wymusić  co  na  kim;  erjtüun* 

gene  ©inraiKigung  wymuszone 
zezwolenie. 

(£§,  yron.  pers.  n.  to  w., 
ono  w. ;  1)  er  nimmt  —  on  to 
bierze  ;  id^  mei^  —  wiem  (to); 
crroirb  —  bereuen  będzie  żało- 
wał ;  —  gut  mit  jmnbm  meinen 
być  komu  życzliwym;  —  mit 
jmnbm  gu  łl^un  |aben  mieć 
z  kim  do  czynienia;  id^ 
l^ab  —  (l^ab'Ö)  fatt  mam  tego 
do  syta ;  er  ift  arm,  mir  finb 

—  OUC^  on  ubogi  i  my  też ; 
finb  bag  beinc  greunbe?  '^a, 
fie  finb  —  czy  to  twoi  przy- 
jaciele? tak,  to  oni;  id|  bin'ö 
to  ja  (jestem) ;  2)  —  mirb  gc* 
f  lopft  ktoś  puka ;  —  lüurbe  ge= 
läutet  dzwoniono;  —  ift  falt 
geworben  zimno    się   zrobiło ; 

—  fd^läft  fid^  l^ier  gut  tu  się 
dobrze  spi ;  —  fłarben  groei  SSer« 
rounbetc  umarło  dwóch  ran- 
nych;  —  ift  eine  %xa\x  im 
^irnmer  kobieta  jest  w  po- 
koju. 

@§,  sn.  inv.  (w  muzyce 
znaczy :)  ton  m.  o  połowę 
niższy  od  E. 

@^ca'brc,  sf.  pi.  »g  i  »n, 

eskadra/.,  cześć/,  floty  z  kil- 
ku okrętów  złożona. 

(S^CnbrO'lt,  (wym :  eskadrą) 
sf.  pl.  «=0,  szwadron  w.       \f. 

(5§Ca'r))C,  sf.  iń.  --n,  szkarpa 

^•[fdjC,  sf.  pl.  -n,  jasion 
m.,  jesion  m. 

(C'fd)Clt,  adi.  jesionowy,  z 
jesionowego  drzewa ;  ®=l^oIj, 
sn.  jesionowe  drzewo  n. 

(gÖCO'rte,  sf.  pl.  =n,  eskorta 
f.y  straż  f.  przydana. 


g^corttc'rcit,    va.    (^aben) 

eskortować. 

(g'fCl,  sm.  '-§,  pl.  —,  i 
(=in  5/.,  pl.  =innen)  osieł  m., 
osioł  7n. ;  oślica  f. ;  alter  —  ! 
stary  durniu !  bu  —  !  ty  ośle, 
głupcze!  t)om  ^ferb  auf  ben 
' —  fommen  wleźć  z  deszczu 
pod  rynnę;  raenn'ä  bem  — 
n)o[)l  c\if)t,  fo  ge^t  er  auf'ö 
®ig  tangen  kiedy  się  osieł 
ma  dobrze,  idzie  na  lód  ska- 
kać; ein  —  fd^ilt  ben  anberen 
Sangol^r  kocieł garnkowi  przy- 
gania,  a  sam  smoli;  ben  <Sadf 
fd)Iägt  er,  ben  —  meint  er 
(tyle  co:)  o  jednym  mówi, 
a  drugiego  ma  na  myśli. 

(5'fel(f)en,  sm.  -%,  pi.  — , 

osiołek  m. 

^fclci',  sf.  pl.  -en,  osiel- 
stwo  n.,  osłowstwo  n.,  głup- 
stwo n.,  gburstwo  n. 

(S'felfitöcu,  sn.  *g,  pl.  -, 

oślę  n. 

Ś'feII)aft,  adi.  osłowaty, 
-to  adv. 

(g'fdn^  I.  vn.  (f;a6en)  1) 
pracować  jak  osieł;  2)  uda- 
wać osła,  po  głupiemu  po- 
stępywać ;  zrobić  głupstwo 
na  jakie  się  tylko  osieł  zdo- 
być może;  II.  jmnbn  —  osło- 
wać  kogo,  osłom  go  nazywać. 

^'\muU\\,  sf  pl.  «en, 
praca  f.  ośla,  mozolna. 

©'fcBöriiÄe,    sf   pl.    «n, 

ośli  most  m. 

f\m)mi,  sf  pl.  ĄUit, 

ośla  skóra;  pergamin  m. 

^'\t\m)^l  sm.  =e§,  pl. 
=!öpfe,  ośli  łeb  m.,  ośla  gło- 
wa /. ;  głupia,  tępa  głowa, 
głupiec  m.,  nieuk  m. 

^'\t\M)K,  sm.  c(e)§,  pl. 
=en,  ośle  ucho  n.\  «en  pl. 
długie  uszy  pl.,  er  fann  bie 
—  nid^t  uerfłetfeu  ośle  uszy 
wyglądają  mu  z  za  kołnierza, 
jest  głupcem,  nieukiem. 

(^'fcltltikr,  sm.  -'g,  1)1.  --, 
oślarzTW.,  poganiacz  m.  osłów. 

^fOtC'rtfdj,  adi.  ezoterycz- 
ny, wewnętrzny,   tajemniczy. 

g'^^arcc'ttc,    i    ■»fette,   sf. 

sparcetta  /.,  rzęśnia  /.,  ko- 
koszą wyka  /.,  złote  główki 
pl.  (roślina). 

(5'fł)e,  sf  pl.  en,  osika  /., 
osina  /. 


@'f))Cn,  adi,  osinowy,  osi- 
kowy; (ij=6Iatt,  sn.  --eg,  pl. 
=blätter,  liść  m.  osikowy;  er 
gitterte  rcie  ein  —  zadrżał 
jak  liść  osinowy;  (Jslaub 
sn.  liście  pl.  osikowe. 

(£f^,  sn.  sffeg,  pl.  =ffe,  es 
m.,  as  m.  (karta  /.). 

(Cffat)',  (wym.  esse)  sm.  =g, 
pl.  =g,  rozprawa  /.  naukowa, 
artykuł  m. 

S'f^Öar,  adi.  jadalny. 

©'f§Iicgier,   =9tcr,  sf.  u- 

knienie  w.,  pożądanie  n.  jadła, 
apetyt  W2.;  ©isgelage  sn.  uczta 
/. ;  =gef c^irr  sn.  naczynie  n.  do 
jadła;  =for6  sm.  koszyk  m. 
do  noszenia  jadła;  Ą'i>\\i{  sm. 
łyżka/,  stołowa;  alle  ©tunben 
einen  —  Ooß  co  godzinę  łyż- 
kę stołową  (medycyny  zażyć) ; 
=luft  sf.  apetyt  m. ;  =faal 
sm.  i  ''\i\xhi  sf.  pokój  m. 
jadalny,  izba  /.,  sala  /.  ja- 
dalna; jadalnia  /. ;  =ftunbc 
sf.  godzina/,  jedzenia;  =tifc^ 
sm.  stół  m.  do  jedzenia; 
=n)aren  sf.  pl.  arlykuły  pl. 
żywności,  żywność  /. ;  =jims 
mer    sn.    pokój    m.   jadalny. 

@'ffe,  5/  pl.  »n,  kuźnia/., 
komin  m.  kowalski. 

@'ffCU,  va.  iffeft,  iffet  (ifśt), 
a^,  \:^a.ht  gegeffen  1)  jeść; 
für  oier  3Jiann  —  jeść  za 
czterych;  roer  —  miU,  mufg 
aud^  arbeiten  bez  pracy  nie 
będą  kołacze;  fein  S3rot  mit 
2;i^ränen  —  we  łzach  spoży- 
wać swój  chleb;  jmubg  Srot 

—  jeść  czyj  chleb;  bag  ©na« 
benbrot  bei  jmnbm  —  mieć 
u  kogo  pożywienie  z  łaski;  2) 
gU  Slbenb  —  jeść  wieczerzę, 
wieczerzać;  ju  3Jitttag  — 
jeść  obiad,  obiadować;  ^-rül^* 
ftüdE  —  jeść  śniadanie,  śnia- 
dać; SSefperbrot  —jeść  podwie- 
czorek; löflg  toerbeu  lüir  f)eut' 
(JU  3Kittag)  — '?  co  mamy  dziś 
na  obiad?;  i(^  merbc  morgen 
bei  il^m  —  jutro  będę  u  niego 
na  obiedzie;  3)  gern  — jadać 
chętnie;  lubić;    gem  2luftern 

—  lubić  ostrygi;    4)  fid^  fatt 

—  najeść  się;  id^  i)abe  mir 
gifrfie  guroiber  gegeffen  ryby 
przejadły  mi  się ;  meg  93rot 
ic^  effe,  beg  Sieb  ic^  finge  na 
czyim    wózku   jedziesz,    tego 


@'ffe« 


409 


(?;ud)ariftte' 


piosnkę  śpiewaj;  er  l^at  ^X^ 
Sßeiö^eit  mit  Söffein  gegcffen 
pojadł,  posiadł  wszystkie  ro- 
zumy. 

@'ffeit,  sn.  »g,  1)  obiad  w., 
wieczerza  /. ;  ba§  —  toĆ)i\l 
gotować  obiad  czy  wieczerzę; 
ba§  —  ift  fc^on  aufgetragen 
już  dano  na  stół;  üor^  nad^ 
betn  —  przed  obiadem  (kola- 
cyą),  po  obiedzie  (kolacyi); 
2)  jadło  n.,  jedzenie  n. ;   baś 

—  roar  gut  jedzenie  było 
dobre. 

©ffe'nj,  sf.  ph  »en,  esen- 
cya  /.,  wywar  m.,  wyciąg  m. 

^'ffcr,  sm.  =§,  :pl.  —,  i 
(ńn  5/.,  'pl.  »innen)  jedzący 
m.,  -ca  /. ;  jadacz  m.,  -ka 
f.\  ein  ftarfec,  frf)n)ac^er  — 
dobry  zmiatacz,  mało  jedzący. 

@'[ftg,  sm.  <^^,  pi.  it,  ocet 
m.-^  —  an  tixo. tl^un polać, skro- 
pić octem ;  ©pargel  in  —  unb 
Dl  szparagi  w  occie  i  oliwie; 
jU  —  roerben  zamienić  się  na 
ocet;  sartig,  adi.  occiany, 
octowy;  @=brauer,  =fa6rifant, 
sm.  occiarz  w.,  octarz  w.,  ocet- 
nik  m. ;  =fafÖ,  sn.  beczka  /. 
na  ocet ;  *m\xiUx,sf.  gniazdo  n. 
octowe,  macica  f.  octowa. 

tus  m.  octowy. 

ß-'fftggUlle,  sf.  pi.  =n,  kor- 
niszon m. 

^'\M^kf  sn.  =c§,  pi.  -t, 
occian  m. 

©'ffigfauer,  adi.  occiany, 
kwaśny;  =e  ^l^OUetbe  octan 
glinu. 

e-'ffigfäure,   sf.    kwas  m. 

octowy.  [feta  /. 

©ftafC'ttC,  sf.  pi.  ^w,  szta- 
(S'ftrtt^,    sm.    «Ö,    pi.    »e, 

podłoga    /.,      posadzka     /.; 

(kamienna     lub     metalowa)  ; 

bruk  m. 

(Staölic'rcii,  l)  m.  (I^a6en) 

etabl(iz)ować  ;  założyć,  otwo- 
rzyć    handel ;     II.     vr.    fid^ 

—  etablować  sie :  osiąść 
gdzie ;  rozpocząć  handel. 

(StaÖUffeme'nt,  (wym.:  eta- 
blisman)  zakład  m.  sklep  m, 

(Sta'ge,  (wym.:  etaż)  5/. 
pi.  "W,  piętro  n. 

(Sta'^^e,  sf.  pi.  =n,  etap 
m. ;  oddział  m.  straży ;  »nftro^e 
sf.  etapowa  droga  f. 


(Sta't,  (wym.:  eta)  sm.  =§, 
pi.  "§,  etat  m.,  budżet  m. ; 
titn  —  feftfel^en    ułożyć  etat. 

^itt'itXüf  adv.  et  cetera 
inv.j  i  tak  dalej,  i.  t.  d., 
i.  t.  p. 

mf}if,  sf  etyka  /., 
umiejętność  /.  cnoty,  nauka 
f.j  filozofia  /.  moralna  oby- 
czajowa; ell^ifd^  adi.  etyczny, 
obyczajowy,  moralny. 

(5't^nifcr,  sm.  «§,  pi.  —, 

poganin  m.,  bałwochwalca 
m. ;  etnicy  pi.]  et^nifd^  adi. 
pogański,  bałwochwalczy. 

©t^nogra'^Jl;,  sm.  =m,pl. 

»en,  etuograf  m.,  opisujący 
naród  i  jego  właściwości. 

St^nogra^^te',  sf  etno- 
grafia f.,    ludoznawstwo  n. 

©t^nogra'^^ifdj,  adi.  etno- 
graficzny, -nie, 

©t^nolo'ge,    sm.    -n,    pi 

=n,  etnolog  m. 

St^nologie',  sf  etnologia 
/.,  znajomość  /.  ludów  pod 
względem  ich  obyczajów. 

mmtt,  sf  pi.  =n,  1) 

etykieta  /.,  zwyczaj  /,,  for- 
malność /.  ustanowiona ; 
2)  etykieta,  karteczka  /.  (do 
naczynia,  paki,  flaszki  przy- 
klejona lub  przywiązana.) 

©'tlttfj,  num.  iłidef  za- 
zwyczaj tylko  w  pi.  »e,  kilku, 
kilka,  kilkoro;=c  jCreunbe  kilku 
przyjaciół;  *er  ^-reunbe  nje= 
gen  dla  kilku  przyjaciół; 
=en  ^reunben  kilku  przy- 
jaciołom; =e  meiner  SSüdöer, 
öon  meinen  SBüd^ern  kilka 
moich  książek;  eö  raaren 
beren  »e  ba  było  ich  kilku; 
=emal  kilka  razy;  =e  (unb) 
jraaujig  dwadzieścia  kilka; 
@— e  .  .  .  @ — e  kilku  .  .  .  . 
kilku ;    jedni    ....    drudzy. 

©tÜ'bC,  sf  pi.  'U,  ćwi- 
czenie n.  muzyczne,  etiuda  /. 

(BtUi',  sn.  s^,  pi.  .'g,  pu- 
zderko n. 

(&'ttoa,  =n,  adv.  1)  koło, 
około,  prawie,  może  e§  rcaren 

—  je^n  ^erfonen  ba  było  około 
dziesięć  osób,  może  z  dzie- 
sięć osób;  —  jtuoiigig  ^al^re 
około  lat  dwudziestu;  l^at 
er  bid^  —  ßetrogen?  czy  ciebie 
może  oszukał?;  2)    roeun    Ct 

—  fterÖen  joUte  gdyby  przy- 


padkiem    umarł;    wenn    er 

—  nic^t  JU  §aufe  ift  na  wy- 
padek, gdyby  nie  był  w  do- 
mu; l^at  er  birnid^t — etroag 
geftol)lcn?  czy  ci  czasem  czego 
nie  ukradł?  aufeer  —,  bafg 
.  .  .  chyba  może,  że  .  .  . 
3)  —  eine  ©tunbe  z  godzinę; 

—  brei  SBod^en  ze  trzy  ty- 
godnie. 

S*ttDa'tg,  adi.,  ewen- 
tualny, wypadkowy ;  =en 
^aUeÖ  na  wypadek,  ewen- 
tualnie;-  bet  =c  Ü&erfd^ufö 
ewentualna  przewyżka ;  prze- 
wyżka,  jeżeliby  się  jaka 
okazała. 

©'tttJtt^,      pron.      1)^    coś; 

—  feigen  coś  widzieć;  ftd^ 
mit  —  befd^äftigen  zajmować 
się  czem;  id^  l^abe  —  baoon 
gel^ört  słyszałem  coś  o  tem; 
baś  will  —  fagen  to  coś 
znaczy;  —  ©uteö,  ©c^i)ne§ 
coś  dobrego,  pięknego;  er 
meiö  nie  — ■  5Reueg  nigdy 
nie  wie  nic  nowego;  id^ 
metbe  bir  —  fagen  ja  ci 
coś  powiem;  baś  ift  —  2ln= 
bereś  to  coś  innego ;  l^aft 
bu  -— ,  um  3u  begasten?  masz 
czem  zapłacić?;  —  Über 
Serebfamfeit  nieco,  kilka 
słów  o  wymowie  (jako  na- 
pis książki  lub  rozprawy); 
aug  i^m  rcirb  —  z  niego 
będzie  coś;  2)  co;  l|aft 
bü  —  baoon  geprt?  czy 
słyszałeś  co  o  tem?;  fage 
feinem  3}łenfd^cn  —  baoon 
nie  mów  nikomu  nic  o  tem?; 
3)  nieco,  trochę,  cokolwiek; 
ić)  l^abe  —  ©elb  mam  trochę 
pieniędzy;  e§  gc^t  il§m  — ■ 
beffer  powodzi  mu  się  nieco 
lepiej;  er  !ann  —  $oInifc^ 
umie     cokolwiek    po   polsku. 

(StUJClt^,  pron.  indef. 
ktoś,  którykolwiek,  jakiś,  »C 
niektórzy  pi. 

(St^molo'g,    sm.    »en,  pi. 

=en,  etymolog  m. 

©tljttlOlogie',  sf  etymo- 
logia /.,  słowotwórstwo  M., 
słoworód  m.]  =gifd^  adi.  ety- 
mologiczny, -nie. 

(^nbiO'Üf,  sf.  eubigtyka/., 
sztuka  /.  dobrego  życia. 

©u^atiftic',  sf  pi  -n, 
i    «en,    eucharystya  /.,    sa- 


©M^roi't 


410 


©jaltic'rcu 


krament  m.  ciała  i  krwi 
Pańskiej. 

(SUC^tOi't,  sm.  euchroit  m., 
gatanek  m.  rudy  miedzianej. 

(SltbäntOnie,  sf.  eudemo- 
nizm  m.,  nauka  /.  o  szczę- 
śliwości, 

Gu'Ct,  1)  pron.  pers.  — 
finer  jeden  z  was;  — 
ipareu  fieben  było  was  sie- 
dmiu; 2)  pron.  poss.  wasz 
eure  ©Itern  wasi  rodzice; 
—  ©c^reiben  wasze  pismo ; 
ift  bicfeś  S3u(^  —  ?  czy  to 
wasza  książka?;  (©n).)§ol^eit 
Wasza  Wysokość. 

^n'Uf  sf.  pi  =n,  sowa  /. ; 
©uld^cn,  sn.  =ä,  pi.  — .  sów- 
ka/,; soweczka  /. ;  loie  bic 
=n  unter  ben  fträ^en  jein 
jak  sowa  między  wronami, 
nielubiony,  znienawidzony, 
wyśmiewany;  sn  nad^  2ltl^en 
ttagen  wodę  do  morza,  drwa 
do  lasu  wozić;  eine  —  fan= 
gen  sowę  złapać,  stracić  wiatr 
z  tyłu  a  dostać  go  z  przodu. 

©nicnartig,  af^^■.  sowi. 
Śulcnfłiiegct,  sm.  «§,  p?. 

—,  1)  ŹiH  —  Sowisdrzał, 
Sowizrzał  w.;  2)  wietrznik 
w^.,  postrzelona  pałka  /., 
młodzik  m.  niestateczny,  głu- 
ptas m. 

^umciii'bc,  sf.  pi  =n,  Eu- 

raenidy  pi,  boginie  mści- 
cielki  pi 

^üinu'd),  sm.  =en  i  ^§,  pi 
*cn,  eunuch  w.,  rzezaniec  w., 
trzebieniec  m. 

^ü^dtüXi'n,  sf.  eupatoryna 
/.  (chem.)  ^ 

@U^)1^0'ltifd),  adi.  eafonicz- 
ny,  mile  brzmiący. 

©U'rc,  pron.^htv,  bie,  baä 
— ,  wasz,  wasza,  wasze. 

Gu'rCrfCit^,  adv.  z  waszej 
strony. 

fn'nif}aii)tn,  »roegen  (urn) 

'toiUin,  adv.  dla  was,  z  wa- 
szej przyczyny,  dla  waszego 
dobra. 

(git'rig,  pron.  poss.  ber, 
bie,  baö  *e,  wasz,  wasza, 
wasze;  bel^altet  baS  6»c  za- 
trzymajcie co  wasze;  bie  ®=cn 
wasi ;  wasi  rodzice ;  wasi  przy- 
jaciele. 

Gu'ter,  sn,  *g,  pi  — ,  wy- 
mię n. 


(gu'tern,  vn.  (^aben)  do- 
stawać pełne  wymiona;  da- 
wać mleka. 

(göflcuic'ren,    m.    (^aben) 

ewakuować,  wypróżnić;  wy- 
prowadzać wojsko  z  jakiego 
miejsca. 

©röacuic'ruug,  sf.,pi  »en, 
i  ©öacuation,  sf.  pi  =en, 
ewakuacya  /.,  wypróżnienie 
n.,  ustąpienie  n. 

(Sbanatto'n,    sf   pi  ^en, 

ewaluacya  /.,  szacunek  m. 
jakiej  rzeczy,  ocenienie  n. 

^\>aMt'xt\x,  va.  (^abcn) 
ewaluować,  oznaczyć  cenę, 
wartość. 

©öangcltftf),  adi.  l)  ewan- 
geliczny, -nie  adv.,  podług 
ewangelii ;  2)  ewangelicki, 
po  ewangelicku  adv.\  »e 
Äird^C  kościół  m.  ewan- 
gelicki. 

©öangcltfte'ren,  va.  (^aben) 

1)  ewangelizować,  przepo- 
wiadać ewangelię;  2)  na- 
wracać na  wyznanie  ewan- 
gelickie. 

(SöongcU'ft,    sm.   *cn,  pi 

=en,  ewangelista  m.,  ewa- 
nielista  m. 

©üange'Iium,  sn.  =§  i  u, 

pi  »e'lien,  ewangelia,  ewa- 
nielia/.;  ben  Reiben  baä  — 
prebtgen  poganom  opowiadać, 
przepowiadać  ewanielię;  etn). 
role  baS  —  glauben  wierzyć 
w  co,  jak  w  ewanielię. 

(Cöajioratio'n,  sf.  pi  =en, 

ewaporacya  /.,  wyziew  »w., 
parowanie  n. 

(g'öa^todjtcv,  sf.  pi  =töc|= 
ter,  córka/.  Ewy;  kobieta/ 

feöcntimlitä't,  sf.  pi  «en, 

ewentualność/,  wypadek  m., 
możliwość  /. 

^ÖCntltC'H,  adi.  ewentualny, 
wypadkowy,  mogący  się  zda- 
rzyć; -nie  adv.  na  wszelki 
wypadek. 

Süictio'n,  sf.  pi  =en,  ewik- 

cya  / ;  rękojmia  /.,  ubez- 
pieczenie n. 

(SbibC'nt,  adi.  oczywisty, 
-ście,  jawny,   -nie 

(Cbibe'nj,  s/ ewidencya/; 
oczywistość  /,  jawność  / 

dbocatio'n,    sf.   pi    «en, 

ewokacya/ ;  zapozwanie  n. 
strony  do  sądu  niewłaściwego. 


©bolutto'n,  sf.  pi  =en,   i) 

ewolucya  /,  rozwój  w.;  2) 
szykowanie  w.  i  obroty  żoł- 
nierzy; 3)  rozwinięcie  n.  sie 
jakiego  organu  (medyc);  *en 
mad^en  robić  obroty. 

(S'lDig,  I.  adi.  1)  wieczny; 
»e  ©eligfeit  żywot  m.  wiecz- 
ny; jum  «en  2lnbenfen  na- 
wieczną  pamiątkę;  aUf  —  na 
wieczne  czasy,  na  zawsze ; 
«uf  »e  3siten  na  wieczne 
czasy ;  2)  ciągły  nie- 
przerwany; »er  g^riebe  wie- 
czny, ciągły  pokój ;  unfere 
jCreunbfc^aft  roirb  -  roäl^* 
ren  przyjaźń  nasza  ciągle, 
wiecznie  trwać  będzie ;  ber 
*e  !3ube  żyd  wieczny  tułacz ; 
=e  Sampe  wieczne,  bezustanne 
światło;  ber  © — e  Przed- 
wieczny, Wiekuisty,  Bóg;  II. 
adv.  wiecznie ;  bardzo ;  eS 
bauert  immer  — ,  e^e  er 
!ommt  pół  wieku  zawsze  na 
niego  trzeba  czekać,  nim  przyj- 
dzie; ba§  ift  —  fc^abe  bardzo 
szkoda;  immer  unb  —  zaw- 
sze; einmal  für  —  raz  na 
zawsze.  [cznić. 

©'tDtgcn,  va.  (^aben)  UW  ie- 

S'JDigfCit,  pi  -en,  wiecz- 
ność / ;  bie  —  ®otte§  (od)- 
wieczność  Boga;  »on  —  ^er 
od  wieków;  man  \)CLi  bic^  feit 
einer  —  nid^t  gefeiten  od  wie- 
ków nie  było  ciebie  widać; 
in  —  na  wieki;  in  aUe  — , 
»on  —  %\x  — ,  t)on  nun  an 
bi§  in  —  po  wszystkie  wie- 
ki, od  wieków  i  na  wieki, 
na  wieki  wieków ;  baś 
bauert  eine  —  końca  temu 
nie  ma;  ba§  glaube  id^ 
in  —  nid^t  nigdy  w  życiu 
tego  nie  uwierzę;  ba§  wirb 
in  —  nic^t  gefc^el^en  póki 
świat  światem,  nigdy  do  tego 
nie  przyjdzie. 

(S'töigti^,  adi.  wiecznie. 

®|;»  (w  wyrazach  zło- 
żonych) ex-,  były  adi. ; 
•miniftcr  m.  były  minister  m. ; 
sprofeffor  m.  były  profesor  m. 

K'i'tt'ct,  adi.  ścisły,  dokła- 
dny; punktualny. 

CtftltiCrcU,  va.  (Ijaben) 
egzaltować,  unosić,  zapalać, 
zachwycać;  -tiert  egzaltowa- 
ny;   zapalony,  przesadny. 


©ja'men 


411 


Ct^Ucatio'u 


©^a'mcit,  sn.  =§,  pl  -mina, 
egzamin  m. ;  próba  /.,  popis 
m.;  münbli^eä  —  egzamin 
ustny;  fc^tiftlid^ea  —  egzamin 
pisemny,  piśmienny;  eilt  — 
mad^cn  składać  egzamin;  im 
—  befleißen,  burd^faffeit  zdać, 
złożyć  egzamin,  nie  zdać 
egzaminu,  zostać  reprobowa- 
nym. 

(SjCCbe'nt,  sm.  »en,  pl.  ^en, 
robiący  ekscesy,  wybryki. 

@i*cebic'rcn,    vn.    (^abcn) 

robić  ekscesy. 

@JCCttC'nt,  adi.  znakomity. 

©jcctte'nj,  sf.  pl  =en,  eks- 

cellencya  /. ;  dostojność  /„ 
wysokość  /.,  wielmożność  /. ; 
®ure  (®R).)  —  Wasza  Ekscel- 
lencya. 

(gjccttte'ren,    vn.    (^aben) 

celować  w  czem. 

^^ct'nin,  sm.^  =§,  pl.  ~, 

ekscenter  m.^  mimośród  m., 
tarcza  /.  mimośrodkowa. 

(g^ce'ntrtf,  sn.  -§,  pi.  =§, 

ekscentryk  m.,  mimośród  m. 
(gjCC'ntnfC^,  adi.  1)  ekscen- 
tryczny, odśrodkowy;  «e  93e= 
roegungcn  obroty  odśrodkowe ; 
2)  dziwaczny,  oryginalny. 

(gjcentrtcitä't,  sf.  pl  -en, 

ekacentryczDość  /. ;  dziwacz- 
ność  /.,  oryginalność  /. 

©fceijtio'ii,    sf.    pl    «en, 

ekscepcya  f. ;  zarzut  m. 

(^^Ct^tmt'U,  adi.  wyjąt- 
kowy. 

©cccr^tCrcn,    va.   (^a6en) 

wyciągi,  wypisy  robić. 

©JCC'r^t,  sn.  =cö,  pl  -P, 
ekscerpt  m.,  wyciąg  m.,  wy- 
pis m.  (z  ksiąg). 

(gjCC'f^,  sm.  =ffe§,  pl.  =ffe, 
eksces  m. ;  wybryk  m.,  nad- 
użycie n. ;  przestępstwo  n. 

fejcinöic'rctt,    va.   (^aben) 

wyłączyć. 

©jcinbic'runo^flaoc,  sf.  pl 

»n,  skarga  /.  o  wyłączeiiie. 

(B^cipXt'Xtn,  va.  (j^aben) 
ekscypować,  wyjmować;  wa- 
rować sobie. 

(S^cIubtCren,    va.  C^^a^en) 

ekskludować,   wyłączać,   wy- 
kluczać. 
(Sfclufio'n,     sf.    pl    -en, 

ekskluzya  /.,  wyłączenie  n., 
oddalenie  n.,  wykluczenie  n. 


^JClufi'Ö,  adi.  ekskluzyw- 
ny, oddzielny,  wyłączny;  »e, 
adv.  ekskluzywnie,  wyłącznie. 

©jcommuntcatto'n,  śf  pl 

=en, ekskomunika/.,  klątwa/. 

(S^comntuntctc'rcn,  va.  (^a* 

ben)  ekskomunikować,  wy- 
kląć. 

(^^CUmt'ntt,  sn.pl  — ,  eks- 
krementa  pl,  wyrzuty  pl, 
odchody  pl 

^jcurfto'n,    5/   pl    »en, 

ekskursya  /.,  wycieczka  /. 

(g^cuftCren,     va.    (§aben) 

uniewinniać. 

©jCCUttc'rcn,  va.  (^oben) 
egzekwować,  wykonywać, 
wypełnić;  jmnbn  —  wykonać 
na  kim  wyrok  śmierci. 

(gjecutto'n,    sf.   pl    «en, 

egzekucya  /.,  wykonanie  n. 
(wyroku). 

©JCCUtt'U,  adi.  wykonaw- 
czy. 

gfccuti'ögctoalt,  sf.pl  =en, 

i  ©JCCUtt'Öe,  sf.  władza  /. 
wykonawcza. 

(SjCCU'tor,  sm.  =§.  pl  =to'ren, 
egzekutor  m.,  wykonawca  m. 
(wyroku,  testamentu). 

(gcCgCfe,  sf.  pl  "U,  egze- 
gieza  /.,  wykład  (gramatycz- 
ny)- 

(gjc'mł)e(,  sn.  .§,  pl  —, 
przykład  m. ;  ein  —  an  jmnbm 
ftatuieren  ukarać  kogo  dla 
przykładu. 

d^cni^Ia'r,  sn.  -g,  pi  se 

egzemplarz  m. 

SjCm)Jta'rtf(3^,  adi.  wzoro- 
wy, przykładny;  —  beftrafen 
ukarać  dla  przykładu. 

©JC'Onten,  sn.  pi  egzekwie 
pl,  obrządki  m.  pogrzebowe; 
nabożeństwo  n.  żałobne. 

(?jequte'rcu,    va.    (§aben) 

egzekwować,  wykonać. 

ß^fcrctc'rcit,  I.  va,  (^aben) 
egzercerować,  ćwiczyć,  uczyć 
robić  bronią;  II.  vn.  (^aben) 
ćwiczyć  się,  uczyć  się  robić 
bronią. 

^jerci'ttum,  sn.  ,-g,_pZ.  dia 

i  «tten,  ćwiczenie  m.,  zada- 
nie n. 

(BxV^Ut'Xtn,  va.  (^aben) 
podawać  do  urzędu;  okazy- 
wać. 

©j^ibi'teu^jrotolott,  sn.  »s, 

pl  -e,  dziennik  m.  podawczy. 


@cf)0'rte,  sf.  pl  =en,  egzor- 

ta/. 

^ji1,  sn.  =§,  pl  ?e,  wy- 
gnanie n. 

©jimiCreit,  va.  (^aben)  wy- 
jąć, uwolnić  od  czego,  wy- 
łączyć z  pod  władzy. 

'  (£ctfte'n5,  sf.  pl  =en,  egzy- 

stencya  /.,  byt  m.,  bytność 
/.,  utrzymanie  n. 

^jiftte'ren,     vn.     (i^aben) 

egzyslować,  żyć,  być;  utrzy- 
mywać się. 

^tniifP'«/    sf    pl    sen, 

eksmisya  /.,  wyrugowanie 
n.  z  mieszkania. 

(gjorciftc'ren,    va.   (^aben) 

egzorcyzmować,  zaklinać,  za- 
żegnywać  czarta,  wypędzać 
go  z  opętanego  człowieka. 

©^orct'gmu^,   sm.  — ,  pl 

=men,  egzorcyzm  m.,  zakli- 
nanie n.  czarta. 

©jorct'ft,  sm.  «en,  pl  »en, 

egzorcysta  m. 

©JOtC'rifd),  adi.  zewnę- 
trzny. 

(^^0'i\\(i},  adi.  egzotyczny, 
zagraniczny,  obcy. 

©^^anfto'n,    5/    pl   =en, 

rozprężanie    n.  (się);    —  beä 

2)ampfe§    prężliwość  /.  pary. 

(Sj^Qnfi'Ü,  adi.  rozprężliwy. 

(Sy^ccta'nt,    sm.   -en,  pl 

=»en,  ekspektant  n.,  oczekujący 
m.  czego,  kandydat  m.  do 
posady  jakiej. 

©j^ccta'nj,    sf.    pl    --en, 

ekspektanty  wa/.,  oczekiwanie 
n. ;  przywilej  m.  otrzymany 
na  przeżycie. 

(^X^tttovatio'n,  sf.  pl  -en, 

wywnętrzenie  n.  się. 

(Sj^jectoric'rcn,  l.  va.  (fjiaben) 

wykaszleć ;  II.  vr.  ftd^  — ,  wy- 
wnętrzyć    się,  wynurzyć    się. 
©^^CbiCnt,  sm.  Hn,  pl  »en, 
ekspedyent  m. 

©j^crimc'nt,  sn.  '(e)§,  p?. 

=e,  eksperyment  tw.;  doświad- 
czenie n. 

(S^ptvmtllta'i,  adi.  eks- 
perymentalny, doświadczalny; 
«^l^fl!  5/  fizyka  /.  doświad- 
czalna. 

©j^e'rte,  sm.  «n,  p?.  =n, 

znawca  m.,  biegły  m. 

(^0mÜo'n,  ąf.^  pl   =ett, 

eksplikacya  /.,  tłómaczenie 
M.,  wyjaśnienie,  n. 


©^•^lobic'rcn 


412 


Sa'd)ft^ulc 


(g^^Iobie'ren,    vn.  (^abcn) 

eksplodować,  wybuchnąć ;  pę- 
knąć. 

di'^lofto'n,  sf.  pl.  -cn, 
eksplozja,  /.,  wybuch  w., 
pęknięcie  n. 

^^t^mt'wi,  sm.  =tx[,pl,  *en, 
■wykładnik  m. 

(gf^onte'rcn,  va.'wr.  fic^  -, 

(J)aben)  eksponować,  —  się, 
wystawiać,  narażać  kogo  na 
co,  narażać  się  na  co. 

e^-j^JOi-tiCrcuJ  va.  (^aBen) 
wywozić. 

(5^iprC'(§,  adv.  wyraźnie; 
koniecznie ;  jff er  93ote  umyślny 
posłaniec  m.;  per  —  przez 
umyślnego  posłańca. 

Śj))ro))rtatto'n,  sf.  pi.  »en, 

sksproprjacya/.,  wywłaszcze- 
nie n.  [szczyć. 
ßt^Jl'O^JtiiC'rCU,  ta.  wywła- 


©jquifi't,  adi.  wyszukany ; 
znakomity. 

Sfta'fC,  sf.  ekstaza  /., 
uniesienie  n.,  zachwycenie  n. 

(gj:tC'm^OrC,  adv.  naprędce, 
bez  praep.  przygotowania. 

gjtcm^ora'Ic,  sn.,  =ä.   pi. 

=Iien    ćwiczenie    n.    szkolne. 

ekstemporować,  bez  przygoto- 
wania rrówić,  grać,   śpiewać. 

©jtCrnc,  sm.  iW,  pi   -n, 

ekstern  m.,  uczeń  m.  przy- 
chodzący na  pensyę,  nie  stale 
mieszkający. 

(gjterritorialitä't,    sf.   za- 

krajowość  /. 

d'jtra,  adv.  oprócz,  nader, 
arcy,  nadzwyczajnie;  =blatt  sn. 
osobny, nadzwyczajny  dodatek 
m.;  sfełn  adi.  wyborny,  bar- 
dzo cienki,  subtelny. 


(Sjtra'ct,  sm.  =(e)g,  pi.  --t, 

ekstrakt    m.,    sok  m.    wyciś- 
nięty; wyciąg  m. 

(SjtrabiCren,    va.    (i^aben) 

wydać. 

6'jtrOłJOft,  sf.  pi.  =en, 
ekstrapoczta  f.,  szybka,  nie 
zwykła  poczta. 

^^tXt'm,  sn.  =g,  pi.  -e, 
ostateczność/.;  au§  einem  — 
in'ś  anbere  faHen  z  jednej 
ostateczności  wpadać  w  drugą  ; 
bie  =e  Berühren  fid^  zazwyczaj 
jedna  ostateczność  prowadzi 
do  drugiej. 

(gjtrCmttä'tCll,  s/.pl.  osta- 
teczności 2?^.;  członki^?,  ludz- 
kie (ręce  i  nogi) ;  koniuszki 
pL 

(gfultt'ut,  sm.  -en,  pi.  «en, 
egzulant  m.,  wygnaniec  m., 
wywołaniec  m. 


g. 


^a'bti,  sf.  pi.  =n,  bajka 
/".,  baśń  /.,  powiastka  f.\ 
gadka  /. ;  plotka  /. ;  treść  /. 
(utworu  poetycznego);  jur  — 
geprig  bajeczny,  nie  do  uwie- 
rzenia; baS  fommt  mir  tüie 
eine  —  t)or  to  sprawia  na 
mnie  wrażenie  bajki,  zmy- 
ślenia. 

pa'kibtdjtcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

bajkopisarz  m. 

l^aielCi',  sf.  pi.  «en,  ba- 
śnie /.  pi.,  brednie  /.  pi. 

%^\st\\)^\\f  adi.  i  adv.  ba- 
jeczny. 

^•a'6cn)afti(ifcit,     sf    ba- 

jeczność  /. 

'^WU\\)mi,  sm.  =fe3,  pi 
=l^(infe,  bajarz  w. 

^•a'iclICl)rC,  sf.  mitologia/. 

(^•a'tldn,  va.   i   vn.  (S)0.hen) 

1)  powiadać,  opowiadać  bajki ; 

2)  bajać,  bajki  pleść,  klecić; 
roaö  —  ©ie  ba  co  pan  za 
duby  smalone  plecie;  w  ma- 
lignie    bajać,      gorączkować. 

^a'Mcr  (^o'belcr),  sm.  =ä, 

pi.  — /  bajarz  m.,  gaduła  m. 
SatJltl,  sf.  pi  =cn,  fa- 
bryka /.,  zakład  m.  prze- 
mysłowy na  większe  roz- 
miary. 


^al)ri'!mäi^ifi,   adi.  i  adv. 

fabryczny,  po  fabrycznemu 
wyrobiony. 

i^alJrifa'nt,   sm.    »en,    pi 

=en,  fabrykant  m. 

j^-aWiWi,  sn.  «eg,  pi.  =e, 
wyrób  m.  fabryczny,  fabry- 
kat m. 

^akicic'rcit.  va.ßjaUn)  1) 

fabrykować,  wyrabiać  w  fa- 
bryce ;  2)  podrabiać,  fał- 
szować. 

%(ibnjit'xtn,  va.  (^aben)  baj- 
ki pleść,  zmyślać. 

l5-0Ca'bC,  (wym.  fasad),  5/ 
pi  =n,  fasada  /,  front  m. 
budowli,  zazwyczaj  przy- 
strojony w  ozdoby  sztuka- 
torskie. 

l^aCC'tte,  sf.  pi  ==n,  ścianka 
/,  mała  powierzchnia  /  w 
rzniętych  kamieniach. 

S'0'd),  sn.  »e^,  pi  f^äd^cr, 
1)  przedział  m.,  przegroda 
/,  półka/.  —  in  einem  ©Ąranf 
w  szafie  fach  m.,  przedziałka 
/.,  przepierzenie  n. ;  2)  ko- 
mórka f.  w  roślinach ;  3) 
kwatera  /.  w  ogrodnictwie; 
4)  —  im  SBretterjoun  przę- 
sło w.,  przyłaz  m.,  pizeł;iz 
m. ;  5)  fach  wi.,  przegródka  w 


kaszcie  drukarskiej ;  6)  wy- 
dział m.,  zawód  7«.,  spe- 
cyalność  /.,  zakres  m.,  ga- 
łęź  /.  jakiejś  umiejętności, 
profesya  /.,  klasa  /  ;  boö  i[t 
nidit  fein  —  to  nie  jego 
specyalność,  to  nie  w  jego 
mocy,  to  nie  należy  do  nie- 
go; ba§  f dalägt  in  [ein  — 
to  jest  w  jego  zakresie; 
baS  jc^lagt  nic^t  in  mein  — 
nie  znam  się  na  tera,  nie 
zajmuję  się  tern,  to  rzecz 
dla  mnie  obca;  2Rann  »om 
—  specyalista  /.,  człowiek 
m.  powołany  trafnie  do  cze- 
goś; znawca  7n. ;  baä  gctjört  in 
ein  anbereö  —  to  nie  należy 
do  rzeczy,  to  rzecz  zupełnie 
odrębna;  in  allen  gäc^em 
braud)bar  fein  być  pożytecz- 
nym w  wszystkich  umiejęt- 
nościach i  zawodach. 

^-a'd^bogcn,    sm.    =g,    pi 

sbogen,  łuk  m.,  obłąk  m.  (uka- 
peluszników). 

^'(i'ä)(\t\tf)Xttx,sm.  pi,  -ten 
uczony  m.  zawodowy,  spe- 
cyalista. 

(VO'd)orbni!nn,  ^^f  pi-  «f«, 

klasyfikacya  /'. 

iva'tl)fd)ulci    sf.    pi    »en, 

szkoła  /.  specyalna. 


^•a'   fie 


413 


^•ö'Ijiöfeit 


l^a'^fiCÜ,  sn.  se§,  pl  iZ,  ple- 
cionka f.  w  kapelusznictwie. 

%'i'i)t\\\,  va.^  (^aöen)  i  fic^ 
—  vr.  powiewać  (wachlarzem), 
wachlować;     wachlować   się. 

^•a'd)Ctt,  va.^  (^aben)  umie- 
ścić,    usadowić. 

%'ti'^)tXf  sm.  :§,  pl.  —, 
wachlarz  m. 

^ö'rfjcrartig,  adi.  i  adv.  w 
rodzaju  wachlarza,  wachlarzo- 
waty, 

^Ü'^Crig,  adi.  i  ado.  po- 
dzielony na  przegrody,  na 
półki. 

^a'cfjlid),  adi.  i  adv.,  spe- 
cyainy,  zawodowy,  należący 
do  pewnej  gałęzi. 

^•a'j^tiftf),  sm.  ;e§,  i)^.  =e, 

stół  m.,  używany  specyalnie 
przez  kapeluszników  do  wy- 
bijania wełny. 

5Ca'd)ttietfe,  adv.  oddziałami, 
wydziałowo,  podług  prze- 
działów. 

^♦a'djtDCrf,  sn.  =e§,  1)  mur 
m.  praski ;  2)  dzieło  n.  spe- 
cyalne;  3)  przegroda  /.  w 
szafie  pocztowej,  używanej 
do  sortowania  listów. 

^•0'Cit,  sn.  =g,  pl.  =§,  re- 
zultat w.,  wynik  m. 

5vrt'(fel,  sf.  pl.  fa,  po- 
chodnia /. 

pa'tfciöaum,  sm.  =e§,  pl. 

=bäume,  kolina  /. 

^•a'tfeln,  vn.  (l^aBen)  migać 
np.  płomień  świecy;  wahać 
się;  er  facfelt  nic|t  lange  on 
nie  żartuje,  on  dłago  się  nie 
namyśla,  u  niego   nie    kupić. 

^•a'dclftu^l,  sm.  =e§,  'pl. 
=ftüf)le,  kaganiec  w.,  kaganek 
m.  do  oświecenia,  girydon  m. 

jCa'tfcltanj,    sm.    =eg,   pl. 

stängc,  taniec  m.  ministrów 
na  dworze  pruskim,  odbywa- 
jący się  z  pochodnią  w  ręku. 

ia'delträgcr,  sm'  *§,  ^ pl. 

— ,  niosący  m.  pochodnię, 
idący  m.  z  pochodnią  w  ręku. 

J^a'tfctjug,    sm.   '=>(§/ pl. 

«JÜge,  pochód  m.  uroczysty 
z  pochodniami,  wyprawiany 
zwykle  celem  czyjegoś  uczcze- 
nia. 

^•acO'lt,  (wym. :  fasson),  sf. 
pl.  =0,  fason  m.,  kształt  m., 
forma  f.,  sposób  m. 

%üt\\'m\kf  sn.  '§,pl  =milia, 


facsimile,  wierna  kopia  /., 
naśladowanie  n.  podpisu, 
ręki  czyjej. 

l^-a'Ctifd),  adi.  i  adv.  fak- 
tyczny, rzeczywisty,  realny, 
efektywny. 

i5-a'ctor,  sm.  =§,  pl.  '~en,  i) 

faktor  m.,  sprawca  m.]  2) 
czynnik  m.;  3)  zarządca 
(drukarni). 

^öctorc't,  sf.  pl.  =en,   i) 

faktorstwo  n.]  2)  faktorya/., 
osada  /.  kupiecka. 

?5Ja'ctum,  sn.  =0,  pi.  =cta, 
prawda  /.  rzeczowa,  czyn  m., 
fakt  m. 

%atWx,  sf.  pl.  =ert,  fak- 
tura /.,  obrachunek  m.  prze- 
słanych towałów. 

^OCUltä't,  sf  pl.  =en,  fa- 
kultet m.,  wydział  m.]  ju^ 
rifltfdle  —    wydział    prawny. 

iaCUltati'D,  adi.  i  adv.  fa- 
kultatywny, nieobowiązkowy. 

i^acMltä'töftuMum,  sn.  =0, 

pl.  ibicn,  nauki  /.  pl.  uni- 
wersyteckie. 

^•acutti'ft,  sm.  --(n,  pl.  «en, 
członek  m.  wydziału. 

^'ä'bdjCn,  sn.  =g,  pl.  — , 
niteczka  f. 

S*(l'b(C),  adi.  i  adv.  miałki, 
płaski,  nudny,  niesmaczny : 
ckliwy  ;  =e§  3^wg  głupstwo  n., 
rzecz  nudna. 

fCä'bcIll;  I.  va.  (^abcn)  einen 
^aten  in  eine  S^ä^nafcel  — 
nawlec  nitkę  w  igłę;  II.  va. 


m 


vr.    strzępie     się, 


wystrzępić;  III.  vn.  (^aben) 
i  fic^  —  vr.  ciągnąć  się, 
wyciągać  się. 

^•a'beit,  sm.  5§,  pl.  gäben, 
(j^^äöc^en,  sn,  =g,  pl.  — ;  gä= 
b(e)lein,  sn.  =g,  pl.  — )  1)  nić 
/.,  nitka  /■.,  włókno  «. ;  fei= 
nen  trodfencn  —  am  Selbe 
\)Oihzx\,  przemoknąć  do  szpiku 
kości;  ber  —  ber  (gr^af/lung 
wątek  opowiadania;  2)  miara 
długości,  cztery  łokcie  długa; 
ein  graben  ^otj  sążeń  m. 
drzewa,  sag  m.  • 

iCaiJcudkfe,  sf.  pi.  =n,  sit 

m.  nitkowy. 

^a'beitfönuin,  adi.  i  adv. 
niciowaty,  nitkowaty. 

i^a'bcngctiabe,  adi.  i  adv. 
wyprostowany,  całkowicie  pro- 
sty. 


l^a'bcngolb,  sn.  »e§,  bajorek 
m.,  nitki    złote  kręcone. 

l^abeiti^Otj,  sn.  =e§,  drzewo 
n.  sagowe,  w  sagi   układane. 

i^a'bcnig,  adi.  i  adv.  = 
fabcnförmtg. 

^•a'bemtatfcnb,  lub  fabcu= 

tiadtf  adi.  i  adv.  goluteńki, 
naguteuki,    całkowicie    nagi. 

fya'bCUUöfÖ,  adi.  i  adv.  prze- 
moknięty, przemokły  do  cna. 

^•a'bClinCU,  adi.  l  adv.  świe- 
ży, jak  z  igły  zdjęty. 

(Ca'beunubetn,  sf  pi  ma- 
karon włoski,  cienki. 

^a'bCUrCdjt,  adi.  i  adv.  pro- 
sto, jak  po  nitce. 

^•a'benfi^etuig,  lub  fa'bcu= 

ftdjtig,  adi.  i  adv.  1)  rzadki; 
=  eś  %nd)  sukno  rzadkie,  w 
którem  nić  widać,  nić  prze- 
gląda; 2)  wytarty,  goły. 

^•a'bcnfitkr,  sn.  =§,  nić/. 

srebrna,  drut  m.  srebrny. 

iCa'bentDCife,  adv.  po  nitce, 
nitkami. 

^•a'beutourm,  sm.  -e§,  pi. 

-roürmer,  robak  m.  zaskórny, 
rodzaj  glisty. 

^-abljCit,  sf.  pl  =en,  płas- 

kość  /.,  błahość/.  np.  dow- 
cipu. 

^a'big,    fä'big,   fö'benidjt, 

adi.  i  adv.  niciasty,  mający 
nitki,  nitkowy;  fabtge  ąjafctn 
włókno  suchawe ;  jroeifabig 
dwunitny. 

^•ago'tt,  sn.  (sm.)  *eg,  pl 
=e,  fagot  w.,  narzędzie  mu- 
zyczne dęte,  wydające  głos 
basowy. 

^•agotti'ft,  sm.  =en,  pl  fin, 

fagocista  m. 

^'(i'\)tn,  ic^  fo^e,  bu  fal^eft, 
er  taflet,  id^  ficng,  gefa^en,  va. 
(§abcn)  ułapać,  złapać,  uło- 
wić, chwytać. 

l^Ö()tg,  adi.  i  adv.  pojętny, 
zdolny,  sposobny,  zdatny;  gu 
attem  —   g-otów  na  wszystko. 

^ä'ligfcit,  sfpl  'Crt,  zdol- 
ność f,  możność  /. ;  —  gu 
red^tgittigen  §anblungen  moż- 
ność wykonywania  czynno- 
ści, aktów  prawnych;  pojęt- 
ność/.,  gotowość/.,  skłonność 
/.,  sposobność  /. ;  talent  m. ; 
von  geringer  —  nieudolny; 
dary  umysłowe  lub  materyal- 

iie;  fid;  noc^  ittmbä  «en  rieten 


mh  falö 


414 


Sa'I)d 


umieć  się  przystosować  do 
czyichś  zdolności. 

^•al)l,  falo,  adi.  i  adv.^  wy- 
płowiały, bladawy,  przyćmio- 
ny, bez  blasku ;  szary;  bułany ; 
płowy,  spełzły;  =e§  $ferb  koń 
płowy;  \al)[  roerbcn  zblednąć 
niby  trup;  fa^leg  ®c[ic|t 
twarz  trupia. 

^a'Illoron;  adi.  płowosza- 
rawy,  szaraczkowy. 

^•a'^ncbcr,  sn.  «§,  pi  — 

skóra  /.  przyszwowa,  skóra 
faledrowa. 

^•a'^lrotl,  adi.  rudy,  gniady, 
ryżawy. 

^•a'I;Iftcin,  sm.  =c3,  pi.  -e, 

łupek  m.  szary. 

^•oTOeit,  </".  siność  /., 
zsiniałość  /.,  kolor  m.  siny, 
trupi. 

Ś'a'I|Urf)eu,  sn.  *§,  i??.  — , 
chorąo-iewka  /. 

^a'I^nben,  va.  i  «;n.  (r)a6en), 
jmnbn,  auf  jmnbn,  nać)  imnbm 

—  gonić  za  kimś,  usiłować 
schwytać,  ścigać. 

^a'^nC,  sf.  pi.  =n,  chorą- 
giew/., sztandar  w.,proporzec 
m.,  bandera/. ;  bei  ber  —  fein 
służyć  wojskowo;  fid^  gur  — 
ftellen  stanąć  pod  chorągwia- 
mi; bic  —  fliegen  laffen  roz- 
winąć chorągiew;  gut  — 
fc^tüöcen  przysiądz  pod  cho- 
rągwią; ju  ben  =n  rufen  wo- 
łać pod  broń;  ftd^  unter  imnbś 

—  ftellen  stawić  się  pod  czyją 
komendę;  feine  —  »crtaffen 
zbiedz  z  szeregów;  bic  —  auf» 
pflanzen  zatknąć  chorągiew; 
bie  njei^e  —  aushängen  wy- 
wiesić białą  chorągiew  na 
znak  kapitulacyi ;  chorągiew/, 
w  znaczeniu  oddziału  wojska. 

^a'^ucnfuttcr,  sn.  -g,  pi. 

— ,  pokrowiec  m.  na  chorą- 
giew. 

^•a'Ijncnjuufciv  sm.  =§,  pi. 
— ;   ^o'^ucuträoer,  sm.  *ś, 

pi.  — ,  chorąży  m. 

y^flljncufd/micb,  sm.  'Z^,pi. 

==e,  konował  m.  w  pułkujazdy, 
kowal  m.  obozowy. 

'iCa'Ijncnft^uI;,  sm.  =eö,  pi 

-e^  okucie  11.  dolne  chorągwi. 

AOliHCuftongc,  sf.  pL  «n; 
^•oljncnftocf,    sm.    «co,    pi 

-ftöcfe,  drzewiec  m.  chorągwi, 
^ä^nlciii,   sn.   *g,   pi  —, 


1)  chorągiewka/.;  21  oddział 
m.  wojska,  zwłaszcza  konnicy. 

^äl^urirf),  sm.  «§,  pi  =c, 
chorąży  w.,  najniższy  stopień 
oficerski 

J'd'i^lV  sf.  pi  sen,  niebez- 
pieczeństwo n. 

^a'^rba^n,  sf.  kolej  /.,  tor 
jezdny. 

f5'tt'I;rb(ir,  adi.  utorowany, 
nadający  się  do  przebycia, 
bity  np.  gościniec ;  einen  2öeg 

—  mad^en  doprowadzić  gości- 
niec do  porządku;  ujeżdżony. 

%C^'\)xi\\Ć^i'  sn.  =e§,  pi  ==bü» 
d^er,  dziennik  m.  górniczy 
urzędników,  objeżdżających 
kopalnie. 

iCal^rbamm,  sm.  =e§,  pi 

''bämme,  gościniec  m.  bity, 
szosa  / 

i^'O'I^rbcde,  sf.  pi  -n,  koc 

m.  na  konie. 

^Ö^rbcn,  va.  (^a6en)  naba- 
wić szkody,  narazić  na  nie- 
biezpeczeństwo,  nadwerężyć, 
wystawić  na  szwank. 

%'i(\)Xt,  sf.  pi  =n,  prom  m., 
przewóz  m. 

fya'^rcn,  ic^  fa^re,  bu  fäi^rft, 
I  er  fafltt;  ic^  fu^^r;  gefahren; 
I.  vn.  (fein)  jechać,  przejeż- 
dżać; ju  ben  SSätern  —  um- 
rzeć; auf  einanbet  fal^ren 
rzucić  się  na  siebie,  pokłócić 
się  wzajemnie;  (x\X^  bcm  Sette 

—  zerwać  się  z  łóżka;  mit 
ber  §anb  in'  bie  %(x\6)t  — 
wsunąć  reke  do  kieszeni;  in 
bic  §oarc  —  chwycie,  po- 
rwać za  włosy ;  auö  bcr  ^aub 

—  wypaść  z  rąk,  wysunąć 
się  z  rąk ;  üor  Ungebulb  au§ 
ber  ^aui  —  woUcn  dygotać 
z  niecierpliwości,  z  skóry 
wyskoczyć;  ba§  ifł  ifjin  bur^ 
ben  ^opf  gefahren  to  mu  strze- 
liło do  głowy;  in  ben  216= 
grunb  —  lecieć  w  przepaść; 
fa|re  mit  ©ott  ruszaj  z  Bo- 
giem; fafjc  jum  Teufel  ru- 
szaj do  dyabła ;  —  laffen  po- 
rzucić, puścić,  zaniechać;  Ia[g 
ben  Äutnmer  —  wybij  sobie 
kłopot  z  głowy;  Ianc\fam  — 
jechać    stępo;    mit    ber   ^oft 

—  podróżować  pocztą;  fpa= 
gieren  —  najechać  się  powo- 
zem; über  baS  Sßaffer  — 
przeprawić  się  przez  rzekę;  gut 


albo  xoo\)\  bei  etroaS  —  wyjść 
naczemś  dobrze ;  II.  va.  i  vn. 
(^aben)  jmnbn  nacf)  ber  ©tabt 
—  zawieść  kogo  do  miasta; 
bie  ^fetbe  ju  ©d^anben  — 
zochwacić  konie;  fiĄ  feft  — 
zaplątać  się,  uwikłać  się;  III. 
ftci  —  vr.^,  ^ier  fä^rt  cä  ftc^ 
gut  tu  się  dobrze  jedzie. 

^a'J^rerib,  part.  jadący,  wo- 
żący się,  ruchomy;  biefa^renbc 
^oft  poczta  wozowa;  =c  S^abi 
ruchomość/,majątek  ruchomy. 

^•a'^rcnber,  sm.  :§,pl  =ben, 

włóczęga  m.,  wagabunda  w  , 
komedyant  m.,  muzykant  /. 
wędrowny. 

^^a'^rgclb,  sn.  =e§,  pi  =er; 

l^äl^rgclb,  sn.  =eś,  przewozowe 
n.,  zapłata  /.  za  przewóz. 

i^a'jrgclcife,  sn.  -§,  pi  —, 

kolej/  wytłoczona  w  drodze. 

i^a'Ijrgercdjtigfcit,  sf.  pra- 
wo n.  przewozu,  wolność  /. 
przeprawy. 

^*o:^rig,  adi.  niestały, 
chwiejny, 

l^a'^rigfcU,  sf.  niestałość/, 
chwiejność  f. 

lya'^rläffig,  adi.  niedbały, 
gnuśny,  opieszały. 

fya'lrläffiöfcit,  sf.  niedbal- 
stwo n.,  gnuśność  /.,  opie- 
szałość /. 

lya'^rlcbcr,  sn.  =§,  pi  —, 

fartuch  m.  skórzany  górnika. 

f^-a'^rleifc,  sf  pi  =n,  kolej/. 

I^ä'^rlit^fcit,  sf.  niebezpie- 
czeństwo w.,  szwank  m. 

fC'H'^rmann,  sm.  .ö,pZ.  =Ieute, 

przewoźnicy  m.  pi,  ludzie, 
usługujący  na  promie. 

iVO'^rJlOft,  sf.  dyliżans  w.; 
poczta  /.  wozowa. 

i^a'Iirfd)Ciit,  sm.  =e§,  pi  ^e, 

bilet  m.  jazdy. 

iva'^rfcffcl,  sm.  :§,  pi  —, 

krzesło  n.  lub  fotel  m.  na 
kółkach  do  posuwania. 

^•a'^rftrajjc,  sf.pl  -n,  szosa 

/,   bity  gościniec  ?w. 

^•a'^rt,  sf  pi  »en  l)  jazda 
/.,  wożenie  n.  2)  jechanie  n., 
droga/,  podróż/,  przeprawa 
/.,  przewóz  m. ;  einen  SSJagen 
für  eine  —  nel^men  wziąść 
powóz  na  jeden  kurs;  bic  — 
ju  Sßaffer  machen  odbyć  po- 
dróż wodą;  —  machen  (w  gór- 
nictwie)   zjechać   szybem    do 


%ä'l}xk 


415 


^a'ütn 


kopalni;  —  mad^cn  biedz 
(o  statku). 

fCä'i^rtc,  sf.  pl.  =n  ślad  w., 
trop  m. ;  auf  bic  —  !ommen 
trop  odnaleść ;  auf  ber  — 
bleiben  iść  trop  w  trop;  bie 
—  verlieren  trop  zgubić; 
frifd^e  —  beś  SOBilbeś  ponowa/. 

fya'^rttJOffer,  sn.  ■■%,  pi.  — 

albo  .-iräffec,  kanał  w?.,  woda 
/.  spławna,  wody  /.  pi.  ka- 
nałowe, woda/,  nadająca  się 
pod  żegługę. 

iCa'^mcg,'  sm.  se§,  pi.  -t, 

gościniec  w.,  droga  /.  bita. 

galjriuinb,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

wiatr  m.  pomyślny. 

l^-a'^rjCit,  sf.  pi.  itn,  czas 
m.  potrzebny  na  przebycie 
drogi. 

^a'^rjcug,  sn.  =e§,  pi.  --t, 

1)  statek  7w.;  2)  wóz  m.,  po- 
jazd w.,  podwoda  /. 

fCa'^rjOÜ,  sm.  =e§,i??.  »gotte, 
cło  n.  przewozowe,  opłata  /. 
za  przewóz. 

fyalb,  ac?4.  i  adv.  bladawy, 
białożółty,    płowy,      bułany ; 

iC(l'IbC(r)  sm  deresz  sm., 
koń  m.  dereszowaty. 

fyalbel,  sf.pl.  -n,  falbana/. 

^a'lbclll,  m.  (^aben)  mar- 
szczyć, okrywać  zmarszczka- 
mi. 

lya'Ibeu,  I.  vn.  (fein)  stracić 
kolor,  barwę;  II.  va.  (f^aben) 
farbować,  zabarwiać  na  płowo. 

t^albtdjt,  fa'lbtg,  adi.  za- 
barwiony na  płowo. 

%^f  sm.  =en,  pi.  --en,  so- 
kół w.;  er  ^at  ein  9Iuge  raie 
ein  —  ma  wzrok  sokoli. 

iCalfOU'lie,  sf.  sokolnica  /., 
falkoneta  f.  (rodzaj  działa 
z  XVI.  wieku). 

ifalfenauge,  sn,  =§,  pi.  --n 

oko  n.  sokole,  wzrok  m.  by- 
stry. 

^a'\UnUąt,  sf.  pi.  =n,  so- 

kolnictwo  n.,  polowanie  n. 
sokołami. 

^•a'Ifcn^au^,  sn.  ^\t§,  pi. 
«j^äufcr;  ^alfcul^of,  sm.  *c§, 
«I^Öfe^  sokoiarnia  /. 

i^altmt'x,  sm.  =§,  pi.  -e, 

sokolnik  m.,  sokolniczy. 

%alit\\k'xia\ń}t,  sf.  pi.  =n, 

torba  /.  sokolnicza,  sakwy 
/,  pi.,  biesagi  /.  pi.,  tajstra 
f.  sokolnicza. 


l^-alteuiagb,  sf  pi.  *=en,  po- 
lowanie n.  sokołami. 

f^-alfner,  =  ^alfenier. 
^aüncrci',  sf  pi.  sen,  so- 

kolnictwo  n. ;  hodowla  /.  so- 
kołów. 

^(ilUnt'tt,  sn.  =eö,  pi.  =§, 
sokolnica  /.,  falkoneta/.  (ro- 
dzaj   działa    z    XVI    wieku.) 

^aU,    sm.  ^eS,    pi.   %ä\ie 

1)  upadek  m.,  upadniecie  w., 
upadnieuie  n.,  ranienie  n., 
runięcie  n. ;  einen  fd^roeren  — 
lĘ)un  ciężko  upaść;  ber  — 
eincö  ^inbe§  upadniecie  dziec- 
ka ;  ber  —  eineä  ^^tuffeä  spa- 
dek rzeki ;  ber  —  beä  Duec!= 
fttberö  in  ber  3lö^re  opad- 
nięcie rtęci  w  rurce;  §0C^* 
mutf)  fo'mmt  vov  bem  — 
gdy  przyjdzie  pycha,  przyj- 
dzie i  hańba,  pycha  jest  zwia- 
stunem hańby ;  ber  —  3lbamg 
upadek  Adamowy;  fid^  bei 
einem  =e  oerte^en  zranić  się, 
padając;  Änatt  unb  —  nagle, 
w   jednej    chwili;   ^naU   unb 

—  entfaffen  nagle  odprawić, 
wyrzucić  z  służby,  fora  ze 
dwora  wygnać,  wyforować; 
jmnbn  ju  =c  bringen  przy- 
prawić kogo  o  upadek  ;  (o 
kobiecie)  uwieść,  zniesławić; 
ju  «e  fommen  upaść,  utracić 
honor,     do    upadku    przyjść; 

2)  przypadek  m.,  wypadek  m., 
zdarzenie  n.;  auf  ben  —  na 
wypadek,  gdyby  .  .  .  .;  auf 
ben  —  beö  ^obe§  na  wypadek 
śmierci;  id^  befiiibe  mi^  je^t 
in  beut  *e  znajduję  się  wła- 
śnie w  takiem  położeniu,  w 
takich  okolicznościach,  taki 
trafił  rai  się  wypadek ;  im  — 
er  fłerben  fÓHtc  na  wypadek, 
gdyby  miał  umrzeć ;  auf  jebeu 

—  w  każdym  przypadku, 
w  każdym  razie ;  im  f d^  limmften 

—  w    najgorszym    razie;  im 

—  ber  5'lotl^  w  przygodzie, 
w  razie  potrzeby;  im  — 
ber  ©rgreifung  w  razie 
schwytania;  auf  allen  —  dla 
wszelkiego  przypadku;  baä 
ift  ein  ganj  anberer  —  to 
zupełnie  co  innego,  to  zgoła 
inny  wypadek ;  gefe|t  ben  — 
przypuściwszy,  żi;  ba§  ift 
mein  —  to  samo  i  mnie  się 
zdarzyło;  auf[cr    im    -C    wy- 


jąwszy, gdyby  .  .  .  . ;  id^  bin 
im  =e  naogę,  jestem  w  sta- 
nie; alle  mö(:ilid^en  %'dUe  be* 
red^nen  obliczyć  wszystkie 
ewentualności;  3)  nieszczęście 
n.,  przygoda  zła  /. ;  4)  przy- 
padek m.  w  gramatyce;  ber 
erfte  —  pierwszy  przypadek 
w  deklinacyi,  nominativus. 

g-a'llbaum,   sm.    =eä,   pi. 

«bäume,  zapora  /.,  rogatka 
/,  spust  m.  balkowy;  balki 
spustne  w  bramie. 

tya'ööeif,  sn.  =e§,  ^j?.  «e, 

gilotyna  /. 

lya'Kbcuguug,  sf  pi.   =en, 

deklinacya  /.,  odmiana  /. 
przez  przypadki;  przypad- 
kowanie  n. 

^a'übrctt,  sn.  ^e§,  pi.  «er, 

ruchome     drzwiczki,  pułapki. 

lya'Itbviitfc,  sf.  pi.  -n,  most 

m.  zwodzony,  most  m.  na 
łańcuchach  spuszczany. 

^a'Kc,  sf.  pi.  »U;  potrzask 
m.,  pułapka  /.,  zapadka  /, 
zas'awka  /.,  klatka  /.,  łapka 
/,  samołówka  /  ;  einem  eine 
—  [teilen  zastawić  na  kogo 
łapkę;  zasadzić  się  na  kogo, 
podchodzić;  sidła  zastawić; 
in  bie  —  gerat^en  wpaść 
w  sidła,  złapać  się;  bflä  ift 
oielleid^t  eine  —  czy  to  nie 
zasadzka,  pułapka;  ba§  ift 
eine  —  to  wykręt! 

fCa'öeu,  ic^  falle,  bu  fäaft, 
er  täUt,  fiel,  bin  gefallen, paść, 
upaść,  spaść,  ledz,  legnąć, 
zginąć;  über  einen  ©tein  -— 
potknąć  o  kamień;  auä  aUen 
§immcln  —  rozczarować 
się;  er  fiel  in  ber  ©d^lad^t 
padł  na  placu  bitwy,  poległ 
w  boju  śmiercią  walecznych; 
ein  im  Kampfe  Gefallener  po- 
legły ;  raarum  l^aft  bu  baä 
SBucl)  faUen  laffen  dlaczego 
upuściłeś  książkę?  bie  ^off= 
nung  ift  mir  in  ben  SBrunnen 
gefatten  wszystkie  nadzieje 
mię  zawiodły;  e§  ift  biefen 
SBinter  nur  fe^c  roenig  ©d^nee 
gefallen  tej  zimy  spadło  mało 
śniegu;  ber  9ieiter  ift  »om 
^ferbe  gefallen  jeździec  spadł 
z  konia;  ba§  Äinb  fiel  auf 
ebener  @rbe  dziecko  upadło 
na  równej  drodze ;  bie  ^äufer 
fielen  jufammen,  fielen  über 


Sa'ücn 


4l6 


^a'ütlinfe 


ben  Raufen  domy  zapadły  się, 
obaliły  się;  mit  bcr  XFiür  ins 
§ttU§  —  wyrwać  się  z  czem  nie- 
potrzebnie, wyrwać  się  jak 
Filip  z  konopi ;  fid)  TOunb  — 
skaleczyć  się  padając,  potłuc 
się  przy  padaniu,  kontuzyą 
ponieść;  bic  ©timme  —  laffen 
głos  zniżyć,  szeptać,  szeptem 
mówić;  bic  greife  ftnb  ge« 
fallen  ceny  spadły,  ceny  poszły 
w  dół;  ben  Tlnti),  bie  Hoff- 
nung —  (äffen  odwagę,  na- 
dzieję stracić;  ein  ^anbelS» 
r^auö'  fönt  dom  handlowy 
upadł,  zbankrutował;  ein  ©e= 
rechter  fäHt  fiebenmat  siedm- 
kroć  grzeszy  sprawiedliwy; 
feinem  fCreunbe  um  ben  §alä 

—  objąć  przyjaciela  za  szyję, 
uściskać;  t^  faUc  bir  ju 
^ü^en  padam  do  nóg,  do 
nóżek  pańskich;  bem  ^[erbe 
in  ben  SH'^^  ~~  uchwycić 
konia  za  cugle;  einem  in 
bie  §aore  —  porwać  kogo 
za  włosy,  wytargać  za  włosy ; 
einem  in  bie  9łebe  —  przerwać 
komu  mowę;  bem  ^einbe  in§ 
Sanb  —  wpaść  do  kraju 
nieprzyjacielskiego,  wkroczyć, 
najechać  kraj;  einem  anberen 
in  ^auf  —  podkupywać  kogo 
w  targu,  przeszkadzać  komu 
w  targu  ;  einem  inä  2lmt  — 
wtrącać  się  w  cudze  czynności 
urzędowe,  przeszkadzać  komu 
w  urzędowaniu;  gebenfe  n)0= 
non  bu  gefallen  bift  pamiętajże, 
skądes  wypadł ! ;  ńn  2lpfet  f äHt 
ni^t  TOeituom  ©tamme  jabłko 
niedaleko  pada  od  jabłoni ; 
in  eine  ^ran!f)eit  —  wpaść 
w  chorobę;  in  eine  Dl^nmad^t 

—  omdleć;  in  einen  tiefen 
©d)laf  —  zasnąć  twardo,  być 
głębokim  snem  zdjętym ;  auf 
bie  ^nie  —  upaść  na  kolana, 
zgiąć  kolano;  in  Ungnabe  — 
popaść  w  niełaskę;  in  ©träfe 

—  podpaść  karze;  einem  in 
bie  §änbe  —  wpaść  w  czyje 
ręce,  dostać  sie  w  czyje  ręce; 
unter  bie  5!Körber  —  wpaść 
między  zbójców;  wie  formen 
©ic  bod^  auf  ben  ©ebanfen  — 
skądże  się  panu  biorą  te  my- 
śli, skąd  panu  takie  myśli 
przychodzą  do  głowy?;  eŚ 
ift  mir  »oń  ungefähr  ein  S3uc^ 


in  bie  §änbe  gefallen  trafun- 
kiem  wpadła  mi  książka 
w  rękę,  dostała  mi  się  w  ręce ; 
bie  2öa^(  ift  auf  i^n'  gefallen 
wybór  padł  na  niego,  głosy 
padły  na  niego;  baä  fällt  in 
bie  Slugen  to  uderza  w  oczy, 
to  wpada  w  oczy;  baä  fäÖt 
gut  in  bie  2lugen  to  się  dobrze 
wydaje;  baö  %e\t  faßt  auf 
einen  ©onntag  święto  wy- 
pada w  niedzielę;  einem  gur 
8aft  —  naprzykrzać  się  ko- 
mu, stać  się  komu  ciężarem; 
baś  fiel  itjui  befc^roerlic^  przy- 
chodziło mu  to  z  trudnością; 
auf  einen  albo  worauf  — 
wpaść  na  kogo  co;  bas  faßt  in§ 
S^iötljlid^e  to  wpada  w  kolor 
czerwony,  to  mieni  się  czer- 
wonem ;  baö  fällt  in§  i3äci^er= 
lic^e  to  się  wydaje  śmiesznem, 
to  zakrawa  na  głupstwo; 
er  l^at  i^n  —  laffen  nie  dał 
mu  pomocy,  dał  mu  upaść; 
am  greife  —  laffen  ustąpić 
z  ceny,  spuścić  z  ceny;"  er 
ift  nic^t  auf  ben  ^opf  ge* 
fallen  to  mądra  ryba,  to  nie- 
głupi  człowiek,  nie  w  ciemię 
bity;  bag  ift  iljm  in  ben  ©d^o^ 
gefatten  to  mu  z  nieba  spadło ; 
fein  SKeifter  föHt  t)om  |)immel 
wszelkie  początki  są  trudne; 
menn  einer  gefallen  tft,  ftürjt 
alles  über  il^n  nieszczęścia 
zawsze  chodzą  w  parze ;  — 
roie  bie  j^liegen  padać  niby 
muchy;  an  biefer  ©eucce  ift 
»iel  SBiel^  gefallen  ta  zaraza 
wygubiła  wiele  bydła;  fein 
©tnflufg  ift  bcbeutenb  gefallen 
wpływ  jego  znacznie  pod- 
upadł; ein  gefallener  DJJann 
stracony  człowiek;  bie  3(1^ 
beit  fällt  iljm  fd^roer  robota 
przychodzi  mu  z  trudnością  ; 
eś  fiel  ein  ©tf)uf§  padł  strzał; 
eś  fielen  beleibigenbe  Sieben 
oon  bciben  ©eiten  obie  strony 
nie  szczędziły  słów  obra- 
źliwych;  eö  finb  uon  biefer 
^iutf  jroei  giillen  gefallen 
ta  klacz  oźrebiła  się  dwa 
razy;  eine  9Jiafcf)e  —  laffen 
spuścić  oczko ;  ic^  l^abe  mir 
eine  33eule  an  ber  ©tirne  ge= 
fallen  upadfem  i  nabiłem 
sobie  gudza  na  czole. 
^•Üücn,  va.  (fiaben)  rąbać; 


§olg  —  drzewo  rąbać;  einen 
Śaum  —  drzewo  ścinać,  ściąć, 
spuszczać  drzewo ;  obalić,  po- 
łożyć; bie  San5C  —  schylić 
kopię,  dzidę,  lancę;  baö  33as 
jonett  —  pochylić  bagnety  do 
ataku;  2)  przyprowadzić  do 
upadku,  uwieść;  3)  ubić,  za- 
strzelić, zabić,  porazić ;  4) 
ein  Urt^eil  —  wydać  wyrok, 
dekret  ferować,  zdanie  dać; 
baö  Urt^eil  ift  gefällt  wyrok 
zapadł;  eine  ©ntfc^eibung  — 
wydać  opinię. 

^a'Ufenftef,  sn.  -.g,  pi.  —, 

okno  n.  spuszczane. 

^•a'Ugotter,  sn.  =3,  pi.  —, 
'^^'Vi^xiXtx,  sn.  «g,  pi.  —, 
krata  /.  spuszczana,  spust  m., 
krata  /.  z  kolcami  w  bramie, 
zwana  także  brona. 

S-a'IIIjauS,  sn.  Ąt^,pl.  =^äu* 

fer,  dom  oprawcy. 

^•a'ül^üls,  sn.=i^,  pZ.eljöljer, 

1)  drzewo  n.  obalone  wiatrem; 

2)  podstawka  /.,  kołek  m. 
u  łapki. 

i^^-a'ß^Ut,  sm.  =e§,  pi.  Ąnii, 
czapeczka/,  dziecinna,  burlet 
m.,  poduszeczka  f.  wypchana 
kłakami,  nakładana  na  głowę 
dzieciom,  uczącym  się  cho- 
dzić. 

iVä'ütg,  adi.  upłyniony, 
przepadły,  zapadły,  płatny ; 
ber  SBed^fel  ift  —  weksel  jest 
płatny,  termin  zapłaty  we- 
kslu nadszedł;  termin  wekslu 
przypadł;  fällige  3i"^3(t^(wng 
przypadający  termin  procentu; 
—  fein  mający  być  na  zawo- 
łaniu, mający  się  rachować 
od  .  .   .  .  lub  w  terminie. 

JsatÜ(ffC)mC'llt,  (wyra. :  fal- 
liman),  sn.  =e§,  pi.  -i,  ban- 
kructwo n. 

^•aüte'rcii,  vn.  (t^abc  n)  upaść, 

zbankiutować. 

JyaKit,  sm.  «en,  pi.  -en; 
fnUi't,  adi.  bankrut  m.,  zban- 
krutowany. 

iva'üfla^^c,  sf.  pi.  =n,  spust 

w.,  okno  m.  lub  drzwi  pozio- 
me, zamykające  się  z  góry 
na  dóf,  łapka  /'.  zapadająca 
w  dół. 

(S-a'üniufC,  sf.  pi.  »n,  za- 
padka /.,  klamka  /:  samoza- 
padna. 


1 


I 


Sa'öftaiit 


417 


iana'lifer 


^a'ÜUant,  sn.  =e§,  pl  'tväu- 

tcr,  trank  m.  górny,  wierzko- 
wisko  n. 

%a'iiMtn,  sm.  '§,  pl  —, 

okiennica  f.  spustna;  stoi  m. 
spuszczalny  w  sklepach ;  część 
stołu  w  sklepach  na  zawiasach, 
dająca  się  podnosić  celem  wol- 
neg'O  przejścia. 

iCa'ttobft,  sn.  eC§,  owoce  m. 
pl.  spadłe  z  drzewa. 

fC-a'ttrCif,  adi.  dojrzały  aż 
do  spadnięcia,  przejrzały. 

%(i'M,  ej  jeżeli,  kiedy. 

§a'üfd)trm,  sm.  »e§,  pl  =e, 

spadochron  m. 

g-a'üftritf,  sm.  «CB,  pl  »e, 
sidło  w.,  łyko  n.',  einem  =e 
legen  zastawiać  na  kogo  sidła. 
'^a'ttfUC(|t,  sf.  padaczka  /., 
wielka  choroba  /.;  taniec  m. 
Św.  Wita,  epilepsya  /.  [ny. 
fCa'üfÜtfjtig,  adi.  epileptycz- 

§a'iItI)or,   sn.    -^,  pl   -e 
i5a'tttljür(c),  =en,  drzwi  pl 

spustne,  spuszczane,  spust  ?w., 
drzwi  poziome,  zamykające 
się  z  góry  na  dół. 

'^ä'filtng,  sf.  1)  ścinanie  n., 
rabanie  n.  drzew;  2)  —  eineS 
UrłJ^eifś   wydanie  n.  wyroku. 

fC^a'ntöilb,  sn.  =e§,  zwie- 
rzyna /.  zdechła,  padła  z 
głodu. 

^^alfd),  adi.  i  ddv.  1)  fał- 
szywy, obłudny,  nieszczery, 
kłamliwy,  nieprawdziwy;  2) 
imitowany,  podrabiany;  =e 
§aare  włosy  przyprawne;  bie 
s=en  ©Otter  fałszywe  bogi;  »eś 
@e(b  podrabiany  pieniądz; 
e«8  ^eftament  testament  sfał- 
szowany; «eś  ^erg  serce  obłu- 
dne; =eä  ©ilber  nyca. /. 

iCaI|rfj,  sn.  =eg,  fałsz  m., 
obłuda  /".,  fałszywość/.,  nie- 
szczerość  /.,  zdrada  /. 

i^-ä'IfdjCtt,  va.  (6aben)  fał- 
szować, podrabiać,  naślado- 
wać w  celach    oszukańszych. 

g'ä1f(!^Cr,  sm.  '.^,  pl  —, 
fałszerz  m. 

^a1fd)I)Cit,  sf.  fałszywość 
/",,  fałsz  m.,  obłuda  /".,  zdra- 
da /.,  kłamstwo  n. ;  er  ift 
DOlIcr  —  to  człowiek  na 
wskroś  fałszywy. 

l5fä1fd|lidj,  adi.  fałszywy; 
udv.  fałszywie,  niesłusznie. 


podrabiać,  fałszować  monety. 

i$'a'If  dj  münjciv  sm.  -§,pl  —, 

fałszerz  in.  monety. 

f^ä'IfC^Ung,  sf.  pl  =en,  fał- 
szowanie n.,  fałszerstwo  n. 

jCalfe't,  sn.  =§,  falset  m., 
dyszkant  m.,  fistuła  /.  w 
śpiewaniu. 

f^-altbar,  ac?^.  i  adv.  gięiki, 
gnący  się,    dający  się   ugiąć. 

^'öltc^cn,  sn.  =§,  ^pl  —, 
fałdzik  w.,  fałdeczka  /. 

%^'Ut,  sf.  pl  -rx,  fałd  m., 
fałda/.,  zmarszczka/. ;  —  beö 
^er§en§  tajniki  serca;  m  roer* 
fen  robić  fałdy;  bie  «n  gelten 
nid^t  mel^c  au§  bem  bleibe 
sukni  już  nie  można  wypro- 
stować; fic^  in  =n  legen  mar- 
szczyć się,  w  fałdy  się  ukła- 
dać, fałdować;  bopperte  — 
zakątek  m.,  kryjówka  /. ; 
bie  ©lim  in  =n  gießen,  czoło 
marszczyć. 

^'ültcln,  va.  (^aben)  fałdo- 
wać ;  ftd^  —  vr.  fałdować  się. 

i^alten,  va.  (^abm)  fałdo- 
wać, marszczyć;  bie  .^änbe  — 
ręce  złożyć;  bie  ©timc  — 
czoło  zmarszczyć;  fid^  —  fał- 
dować się,  marszczyć  się. 

^alteitmagcn,  sm.  4,  pi 

=mägen,  trzeci  żołądek  u  zwie- 
rząt przeżuwających. 

^a'ItcntDUvf,   sm.  ==e§,  pl 

stDÜcfe,'  skład  m.  fałdów,  dra- 
perya  /.  w  sztukach  rzeźbiar- 
skiej i  malarskiej. 

^-altcr,  sm.  -§,  pl.  —, 
motyl  m. 

l^-a'Ittg,  adi.  i  adv.  fałdzisty, 
zmarszczony,  pognieciony. 

^alttifrf),   sm.  =eg,  pl  =e 

stolik  m.  składany. 

Haltung,  sf.  fałdowanie  n. 
§al5,    sm.    «eä,    pl    =e, 

^•(J'IjC,  5/  I.  parzenie  się  n. 
większych  ptaków.  II.  fale 
m.,  wycięcie  w.,  karb  7»., 
laskowanie  w.,  fuga  /.,  za- 
gięcie w ,  założenie  n. ; 
ryna  /.,  rowek  m.,  brzeg  m., 
kant  m. 

lya'Ijbanf,   sf.  pl  »banfe, 

drewno  w.dowyciągauiaskóry. 

^a'Ijkin,  sn.  »eö,  pi  *e, 

gładyszka  /.,  rozcinacz  m. 

g-aljcifeu,  sn.  =§,  pl  —, 

skrobaczka  /. 


^•al^Cn,  va.  (^aben)  falco- 
wać,  składać,  złożyć,  zakła- 
dać, laskować,  zakrzywiać, 
zaginać;  gładzić,  skrobać. 

%^\ltlf  sm.  =ä,  pl  —, 
falcownik,  ten,  który  falcuje, 
składa. 

lCalj^Okl,  sm.  =§,  pl  —, 
hebel  m.  stolarski  do  la- 
skowania  wstawek,  dłubidło 
n.  do  żłobkowania. 

^a'lm,  %a%ić)t,    adi.   i 

adł).  rynieukowaty  wygięty, 
wygfinany. 

^-a'I^ruf,  sm.  -e§,  pl  -e, 
nawoływanie  n.  parzących  się 
ptaków. 

^ya'nta,  sf.  fama  /.;  po- 
głoska /. ;  (bie)  —  fa^t  jak 
mówią. 

15'amiliii'r,  adi.  i  adv.  pou- 
fały; =er  ©tit  styl  poufały; 
—  t^un  pozwalać  sobie  na 
poufałości. 

^amiimit'a't,  sf  familiar- 
ność  /.,  poufałość  /. 

^•arai'lte,  sf.  pi  =n,  rodzina 
/.,  familia  /.,  ród  m.,  dom  m. 

^amiltcngcttialt,  5/  władza 

/  ojcowska. 

i^amiltcngruft,  sf.pi  --griif* 

te,  grób  m.  rodzinny,  fami- 
lijny- 

i^-amfltcngut,  sn.  -e§;  pl 

=güter,  dobra  n.  pl  rodzinne^ 
fideikomis    m.',     ordynacya  /. 

^yanit'Iienliau^t,  sn.  =e§,  pl 

=l|äupter,  ojciec  m.  rodziny, 
głowa  /.  domu,  naczelnik  m, 
rodu, 

lyamtlicnrat^,  sm.  «e§,  pl 

=rät^e,  rada  /  familijna. 

i^antilienftitd,  sn.  =e§.  pl 

*e,  sprzęt  m.  familijny,  obraz 
m.  familijny. 

iCamiltentafcI,  sf.  pi  =n, 

obiad  m.  w  gronie  rodzinnem. 

^amtlicnttjefen,  sn.  =g,  pl 

— ,  rodzina  /.,  familia  /. 

tfamo'^,  famö'ö,  adi.  i  adv. 

wyborny,  świetny,  doskonały, 
cudowny,  wspaniały  (często 
ironicznie). 

^*a'mulu§,  sm.  pl  'Ii,  sługa 
m.,  fagas  m.,  famulus  m. 

^üna'üUv,  sm.  =g,  pl  ~, 

fanatyk  m.,  zagorzalec  m., 
najczęściej    religijny     zapale- 


niec m. 


Snlenbcr,  Seutfd^-poInifcficS  2BorterbuĄ. 


27 


fCana'ttfd) 


418 


f^äröcm' 


lyana'tifd),  adi.  i  adv.,  fa- 
natyczny, zapalony,  zagorzały, 
pełen  fanatyzmu. 

I>'aufa're,  sf.  pi.  =n,  fanfara 
/.,  muzyka  trąb  i  rogów. 

^•a'Un,  sm.  =eś,  1)  połów 
7W.,  obłów  m.,  łapanie  w., 
chwytanie  w.,  ułowienie  n., 
pojmanie  w.;  einen  guten,  un= 
oerl^offten  —  łl^un  natrafić 
na  dobry,  niespodziewany 
połów;  2)  sztych  m.,  cios  w., 
ukłucie  M.,  zakłucie  w.;  3) 
łapka  /.,  sidfa  n.  pi.,  sieć/. ; 
4)  —  sm.  'i§,  pi.  ^änge 
łapy/,  pi.,  szpony  m.  pi.,  pa- 
zury m.  pi.,  kły  m.  pi. 

^•a'ngdatt,  sm.  ^z^,p)^-  ^BäHe, 

piłka  /. 

lya'ngcifen,  sn.  =§,  p^i.  — , 

1)  rohatyna  /.,  oszczep  m. 
używany  na  polowaniu;  2) 
łapka  /.  żelazna. 

^^a'nggekn,  sn.  =g,  zabi- 
janie n.  oszczepem. 

iva'nggelb,  sn.  *e§,  pi.  =er, 

zapłata  /  za  schwytanie 
zbrodniarza,  zapłata/,  za  za- 
bicie zwierza  szkodliwego. 

S-a'ngcn,  id^  fange, bu  fängft, 
er  fängt,  fieng,  gefangen,  va. 
(^aben)  I.  l)  łapać,  chwytać, 
pochwycić,  łowić,  pojmać; 
^euer  —  zająć  się,  zapalić  się ; 
cr  fängt  gleidj  g^euer  zaraz 
się  zapala;  2)  podejść, 
oszukać;  rcer  ben  —  roili,  muf; 
friifj  aufftel^en  kto  chce  tego 
podejść,  musi  być  szpakami 
karmiony;  mitgefangen  mit» 
gel^angen  razem  pójść  na  ga- 
łęź;  eine  ^ranff)eit  —  nabawić 
się  choroby ;  ©riHen  —  mózg 
sobie  suszyć,  stroić  chimery, 
dziwaczyć,  nabijać  sobie  gło- 
wę dziwnemi  myślami;  Sflaud^ 
—  dym  zapierać,  odwodzić, 
przejąć ;  gefangen  nel^men 
wziąć  w  niewolę;  II.  fi»^  — 
złapać  się;  eś  l^at  fid^  eine 
HJ?au§  tn  ber  jCaUc  gefangen 
mysz  złapała  się  w  pułapce ; 
fid^  —  laffen  dać  się  złapać, 
pozwolić  się  schwytać. 

^'H'ngcr,  sm.  *§,  pi.  -,  i) 

myśliwy  m. ;  2)  wzrok  m. 
zalotny;  3)  kordelas  m. 

pugcrci',  sf.  l)  kokieterya 
/.;  2)  łapanie  n. 


^a'ngljunb,  sm.  =z§,  jyl.  »c,  | 

wyżeł  m.,  pies  7n.  myśliwski. 

fya'ugmeffer,  sn.  =s,  pi.  — , 

kordelas  m. 

^■a'ngftcin,  5w.  =eä,  2^^-  ^^, 

narost  m.  kościsty  na  goleni 
u  konia. 

^-a'ng^a:^!!,    sm.    -e§,  pi. 

sjalme,  kieł  m.,  kły. 

lya'ng^CUg,  sn.  *eö,  przy- 
rządy m.  pi.  do  łowienia  np. 
rybołówcze. 

fyant,  sm.  =e§,  pi.  =e  albo 
^'änte,  młodzieniaszek  m., 
młokos  m.,  młodzik  m.,  nie- 
bożątko  n.,  lekkoduch  m. 

^Vrk,  sf.pl.  =n,  1)  farba 
/^.,  kolor  m,,  barwa  /.,  krasa 
/.;  iĘim  erfcJieint  Saileś  in  ber 

—  ber  Hoffnung  widzi  wszyst- 
ko w  kolorze  różowym ; 
frifd^e  —  l^aben  mieć  zdrową 
cerę,  być  w  kolorach ;  roieber 

—  be!ommen  nabrać  zdrowej 
cery,  przyjść  do  zdrowia;  bie 
«Sac^e  befommt  —  sprawa  na- 
biera wyraźnych  konturów, 
staje  się  wyraźniejszą;  bie  — 
feiner  Źamc  tragen  nosić  bar- 
wy pani  swego  serca;  bt3 
üier  =n  cztery  kolory  w  kar- 
tach ;  —  befommen  dać  w  tym 
samym  kolorze,  zdradzić  się, 
zdemaskować  się;  bie  —  üer» 
änbern  mienić  się  na  twarzy; 
bic  —  l^alten  być  wiernym 
przyjacielem;  bie  —  roed^feTn 
zmienić  zasady,  przejść  z  obozu 
do  obozu;  —  j^alten  zacho- 
wać barwę,  okazać  się  wier- 
nym, uczciwym;  —  be!ommm 
wyjawić  swe  zdanie;  2)  — 
ber  ^ferbe  maść  /. 

lya'rkbriitje,  sf  rozczyn  m. 
farbiarski. 

^va'röcgtnftcr,  albo  5'ä'rt)Cf= 

ginftCr,  sm.  =ś,  pi.  —,  jano- 
wiec m.  farbiarski. 

^•a'rbe^altcnb,      adi.      nie 
farbujący,      nie     puszczający 
I  farby. 

!     ^'n'rl)cl;nn^,  sn.  =feö,   pi. 

j  sfjäufer,  farbiarnia  /.,  zakład 
m.  farbiarski. 

^•ä'rk:^oT5,    sn.   <,e§,  pi. 

j  =r)Öl;;cr,  drzewo  n,  farbiarskie. 
p'l't)C!cffeI,  sm.  '^,  pi.  —, 
kocioł  m.  tarbiarski. 

p'rbefraut,  sn.  =teg,   pi. 

»fröuter,  ziele   w.  farbiarskie. 


5'ä'rkfUUft,  sf.  farbiarstwo 
n.,  sztuka  /.  farbowania. 

lyä'rkfufe,  sf.  pil.  =n,  kadź 

/.  farbiarska. 

lyä'rbcmouot,  sm.  =e§,  maj 
m.  miesiąc. 

i^Ö'rkn,  va.  (^aben)  I.  1) 
kolorować,  barwić,  farbować; 
roieber  —  odmalować,  odno- 
wić; 2)  cttoag  —  ubarwić, 
upiększyć  niezgodnie  z  praw- 
dą ;  fertig  —  zrobić  ostatnie 
pociągnięcie  pendzlem;  ben 
33art,  bic  ^aare  —  czernić 
włosy ;  II.  fid^  —  zabarwiać 
się,  nabierać  barw,  kolorów; 
czernić  się;  lenić  się  (o  zwie- 
rzętach, zwłaszcza  o  jeleniach). 

?{a'rbcnbrctt,  sn.  =e§,  pi. 

«bretter,  paleta  /.,  krążek  m. 
malarzy  do  trzymania  farb. 

lya'röciibudjbruil,  sm.   --c§, 

chromotypografia  /,  typo- 
chromia  f. 

f^arbcnbnttf,  sm.  =§,  pi.  ^e, 

druk  m.  kolorowy,  oleodruk  ???. 

lya'rbengebung,  sf.  koloryt 

m.,  rozłożenie  n.  farb,  wybór 
m.  farb.  [loryt  m. 

fya'röcngrunb,  sm.  =eg,  ko- 
^•a'rbenifaftcn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  albo  =!äften,  pudełko  n. 
z  farbami. 

%^'xU\\UtÜ\U,  sm.  =g,  pi. 
— ,  bazgracz  m. 

fya'rbeumifd;ung,    sf.   pi. 

=en,  zmieszanie  n.  farb,  od- 
miana/jednej farby  w  drugą. 

fya'rbciumift^cf,  sf.  pi.  =n, 

muszla  /.   malarska. 

^•o'rötiircibcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  rozcieracz  m.  farb. 

i>*a'rbenftciii,   sm.  =e§,  pi. 

«=e,  kamień  ni.  do  tarcia  farb. 

f^n'rbeuftift,   sm.   =eś,  pi. 

--e,  pastel  m.,  sucha  farba  /. 
do  malowania ;  2J?a(erei  mit 
łrodfenen  =en  pastel,  obraz 
namalowany  pastelami. 

(Vtt'rbCOfCll,  sm.  ^ś,  pi. 
=öfen,  piec  m.  farbiarski. 

^■ii'rber,  sm.  --0,  pi.  — ; 
^•nrbcriit,  sf.  pi.  -nen,  far- 
biarz m.,  farbiarka  /. 

iVa'rbCVbC,  sf.  pi.  «n,  farba 
/.  ziemna,  glinka  /. 

iS-nrbcrci',  sf.  pi.   -en,   1) 

farbiarstwo  n. ;  2)  farbowanie 
n. ;  3)  farbiarnia/.,  zakład  m. 
farbiarski. 


iCär'öeröefeU 


419 


?Ca'ffeii 


f^ör'ibergefcß,  sm.  ^en,  pl. 

:en,   czeladnik  m.    farbiarski, 
farbiarczyk  m. 

%'a'xUxf)mt^mxt,  sn.   =e§, 

farbiarstwo  n. 

fyä'rkrmoo^,   sn.  »fe§,  pl. 

«fe,  mech  m.  skalny. 

^ä'rktriJt^e,   sf.   pl.    sn, 

marzanua  /.  farbiarska. 

^ü'röerftfjarte,    */.  pi.  »n 
i^ä'röcru) aiö,  sm.  =eö,  szczęt 

TW.,  farbownik  m.  farbiarski. 

i^ä'rkftoff,  sm.  *e§,  ph  -i, 

farbnik  m. 

%'i'xht^tii,  sf.  pora  /  le- 
nienia się  u  jeleni,  lenienie  się. 

^^a'rk'jeug,  5?*.  materyały 
m.  pl.  farbiarskie. 

l^O'rÖig,  adi.  i  adv.  kolo- 
rowy, barwny,  barwisty ;  ber 
farbige,  murzyn,  czerwono- 
skórzec,  człowiek  innej  rasy 
w  przeciwstawieniu  do  człon- 
ka rasy  kaukaskiej. 

l^a'rfilO^,  ac^i.  i  adv.  bez 
koloru,  bezbarwny. 

f5*ä'r6lin9,  sf.  pl.  «en,  far- 
bowanie n.,  zabarwianie  w., 
kolorowanie;  ber  ©ad^e  eine 
anbete  —  geben  nadać  spra- 
wie inne  zabarwienie,  inny 
kolor,  inna  barwę. 

iCa'rce,  '(wym.":  fars),  sf. 
pl.  =en,  1)  nadziewanie  w., 
siekanina/.,  siekanka  /. ;  2) 
fraszka  f.,  wiersze  m.  pl. 
żartobliwe;  .3)  lekka  kome- 
dya /■.,  krotochwila/.,  farsa/. 

l^-arciC'rCIt,  (wym.:  -siren), 
va.  (I^aben)  napcbać,  nadzie- 
wać, faszerować. 

%m'\\f  sm.  =g,  pl.  =i,  fary- 
na  /".,  rodzaj  cukru  w  mączce. 

§avnt,  sf.  pl.  =(n,  farma 
f.,  osada  /.,  kolonia  /. 

i^-armet,  sm.,  -g,  pi.  — 

osadnik  m.  [proc  f 

fyaru,    stn.  =c§,  pl.  *e,   pa- 
§a'ntfi*aut,    sn.    ^z%,   pi. 

=!räuter,  paproć  /. 
i5fa'rtt!raiitmättnlcin,  sn.  j§, 

pl.   — ;    »männd^cn,   sn.    =%, 

pl.     — ,     paproć    /.     samiec, 

strusie  pióro  n 


-ó-arr, 


sm. 


=en,   pl.   =en; 


byk  m.,  wół  m. 

iatfd),    sm.  *eg,    pl.    =e; 
3=arfe    (wym.:    fars),    sf  pl.  , 
«n,  nadzienie  «.,  farsz  m 


i^'ä'rfe,  sf.  pl.  «n,  jałowica 
/".,  jałówka  /. 

0a'rjClt,  vn.  (tiaUn)  pier- 
dzif'c. 

g-a'rjcr,   sm.    =§,   pl   —, 

pierdzioch  m.,  pierdziel  m. 

fCafa'n,    sm.    =e§,   pl.  «e, 

albo  =en,  bażant  m. 

lyafa'nenbeije,  sf.  pl.  =n, 

polowanie  n.  na  bażanty. 

f^afa'nenbettcr,  sm.  =g,  p?. 

— ,  pies  w.,  przyuczony  do 
polowania  na  bażanty. 

i^afa'itcnfraut,  sn.  «eś,  pl 

fräutet:^  groch  m.  zajęczy  wio 
senny,  wołowik  m.  wiosenny 

t^afa'nenmcifter,  sm.  *g,  pl 

— ,  dozorca  m.  bażantarni, 

lyafa'ucntrog,  sm.  *e§,  pl 

»tröge,  skrzynka  /!,  w  której 
dają  w  bażantarni  zboże  ba- 
żantom. 

^afaiterte',  sf.  pi.  =n,  ba- 
żantarnia f 

lyöfdjl,  sm.  albo  sn.  H§,  pl. 
=C,  pas  jn.  poprzeczny  w  polu 
herbowera. 

^•Ofdji'ue,  sf  pl.  =n,  faszyna 
/.,  długi  pęk  m.  chróstu, 
wiązka  /.  chróstu, 

^•afdji'nenujer!,  sn.  -t^,  pi. 

=Z,  wiązanie  n.  z  chróstu, 
faszyny  /.  pl. 

^a'fl^tng,  sm.  -%,  karna- 
wał m.,  zapusty  pl. 

^•a'fC,  sf.  pl.  =n,  niteczka 
/.,  nitka  f.  cienka,  włókno  n. 

^•a'fel,  sf.  pl.  =n,  1)  ni- 
teczka/.; 2)  jutfenbe  —  strącz- 
ka /,  świerzbiączka  /. ;  3) 
sm.  <=g^  pl.  =§^  i  sf.  roz- 
mnożenie n. ;  einen  SBuIten 
3ur  —  [)a(ten  trzymać  woła 
jako  stadnika. 

lya'felbotf,  sm.  =i^,pl.  sbö= 
cfe,   baran  tryk  m. 

%<\\i\i\'f  sf.  pl.  =en,  bania- 
luki /.  pl.,  głupstwo  w.,  so- 
wizdrzalstwo  n.,  facecya  /.  pl. 

%^\t\tXf  ((gastet)  sm.  =g, 
pl.  — ,  człowiek  co  plecie 
koszałki,  opałki,  gap  m.,  ga- 
wron m.,  roztrzepaniec  m., 
świszf^zypała  m. 

S-a'fd^aft,    fa'felig,    adi. 

i  adv.  gapiowaty,  roztrzepany. 
^•a'fcln,  I.  va.  (^^aben) 
nici,  'włókna  wyciągać;  [id^ 
—  vr.  pr,  (^aben)  strzępić  się, 
wysypywać;  III.  vn.  (^aben); 


1)  bredzić,  bzdurzyć,  pleść 
trzy  po  trzy;  2)  bałamucić 
się,  hulać;  3)  zledz  (o  sa- 
micy), owocować,  szczęścić 
się. 

'l^a'fclDiel;,  sn.  =e§,  bydło 
n.  do  chowu. 

^a'fCU,  sm.  »§,  pl.  — ,  nit- 
ka /.,  niteczka  /.,  włókno 
n ,  włosek  m.,  korzonek  m., 
odrobinka  /.,  piórko;  nirf)t 
einen  trodfcnen  —  an  fid[)  ^a= 
ben  przemóc  do  nitki. 

g-a'fcit,  I.  va.  (I^aben)  nitki 
wyciągać;  II.  ftd^  —  vr.  pr. 
strzępić  się,    wysypywać    się. 

^a'fcr,  sf  pl.  --n,  i)  włókno 

n.,  nić  /.;  2)  korzonek  m., 
włosek  m.f  żyłka  /. ;  bic 
sn  tyko  n.,  włochacina  /. ; 
l^anfene  —  nić  konopoa, 
włókno  konopne;  bic  »n  ber 
^ftan^en  włókna  roślinne, 

t5ä'ferd)cn,  sn.  =§,  pl.,  —, 
({^äsd^en  sn.  =§,  p>^-  —)  włó- 
kienko  n.,  niteczka  /. ;  — 
ber  Söurgeln  włochaciny,  ko- 
smaciny  korzeni. 

^-a'fcrtg,    fa'fig,    adi.    i) 

kosmaty,    włochaty;     2)     ty- 
czasty,    żylasty;     3)  rozstrzę- 
piony ;  faftg  raerben  kosmacieć, 
włosem  porastać. 
^•af§,   sn.  «f[e§,  pl.  Raffer, 

1)  beczka  /.,  baryła  /.,  fasa 
/.,  kłoda  /,  baryłka  /".; 
ber  SDBein  ij^medft  mir  nac^ 
bem  — e   wino  trąci    beczką; 

2)  beczka  f.  jako  miara  po- 
jemności    wnętrza    okrętów ; 

3)  fasa  /.,  beczka  /.  na 
oznaczenie  szydercze  osób 
nadmiernie  otyłych ;  bełrun!en 
roie    ein    —    spity   jak    bela. 

g-a'f§baub,  sn.  -i^.pl.  =Un^ 
ber,  obręcz  /  na  beczkę. 

i^a'f^bier,  sn.  *eg,  piwo  n. 

beczkowe. 

^•a'föbiubcr,  sm.  .g,  pl  —, 

bednarz  m. 

^a'\^Mtn,  sm.  *§,  pl.  -, 

dno  n.  w  btczce. 

^•ä'f^tf)Clt,  sn.  =g,  pl.  —, 
beczułka/,  baryłka/,  anta- 
łek m.,  faseczka  / 

^•a'f^baube,  */•  V^- '"/  klep- 
ka/ 

^a'ffen,  I.  «;«•  (paben)  i) 
brać,  uchwycić,  ująć,  imać 
co,  złapać,  pochwycić,  pojąć, 

27* 


Iva'f§l)al)ii 


420 


^aulftedig 


objąć,  porwać  za  co;  bei  ben 
paaren  —  za  włosy  ująć, 
uchwycić;  Bei  ber  .§anb  — 
wziąć  za  rękę;  urn  bcn    £eib 

—  objąć,  chwycić  w  pół; 
bei     feiner     fĄroad^en    «Seite 

—  trafić  w  czyją  czułą  stronę  ; 
32urjel  —  zapuścić  korzenie; 
2Jłut^  —  nabrać   otuchy    od- 
wagi;   2)    osadzić,    oprawić;' 
einen    ©tein    in    ©olb     —  | 
oprawić  kamień  w   złoto;    in  [ 
©Ia§    —    osadzić     w    szkło; 
3)     objąć,     pojąć,     zawierać,  i 
trzymać,  zamykać  w  sobie ;  ba§ 
^immer  fonnte  bie  ©äfte,  nic^t 
atle  —  w  tym  pokoju  nie  mogli 
się  pomieścić  wszyscy  goście ; 
'i)a%  ®efä§  rairb  ben  tóein  nic^t  • 

—  wino     sio     nie    pomieści  ^ 
w      tem       naczyniu;        gute 
Hoffnung    non     jemanb     — 
powziąć  dobrą  nadzieję  o  kim  ; 
ber  5lnabc  ^at    e§    gefd^roinb  | 
gefafśt     chłopiec     prędko    to 
pojął;     einen     2(nfa^,     SSor-- 
fc^Iag     —     ułożyć     co,     po- 
stanowić ;     ^crj     —     nabrać 
serca,  być  dobrej  myśli,   zdo-  j 
być  się    na    co;     einen   ^af§ 
rciber    jemanben   —  powziąć  , 
nienawiść  przeciwko  komu;2ie- 

be.ßuttß'Qwnggu  imnbm  —  na- 
brać przywiązania,  pokochać; 
einen  ©ebanfen  —  wpaść  na  ; 
myśl;  feine  2Jłeinung  flor,  be=  j 
ftintmt    —  jasno,    stanowczo 
wyrazić  swoje  zdanie;  II.  fic^  : 

—  uspokoić  się,  przyjść  do  1 
siebie,  zreflektować  się,  opa-  I 
raiętać  się,  znaleźć,  pomiar-  I 
kować  się;  fid^  furj  —  zwięźle  I 
się  wyrazić;  fid^  gefafśt  ma^en 
przygotować  się  na  co,  być  ; 
gotowym.  I 

ne,  kurek  m. 

i>*a'f?l;ol5,  sn.  --e§,  pi.  '\)'(>U  \ 
5er,  wanczos  m.,  klepka  /.       ' 

lytt'fÖlidj,  adi.  i  adv.  łatwy, 
do  pojęcia,  zrozumiały,  jasny. 

^•a'fÖIic^fCit,  sf.  pojętDość 
f.,  łatwość/.,  jasność  /.,  zro- 
zumiałość. 

S'tt'f^rctf,  sm.  =e§,  pi.  =e, 
albo  sen,  obręcz  /. 

^•n'f^f^Jlinb/  sm.  -e§,  pi.  =e, 
szpunt  7w.,  kołek  m.  do  zaty- 
kania beczki. 

S*a'f|mi.q,  s/.  pi.  -en  l)  osa- 


da /".,  oprawa  f..  osadzenie 
n. ;  —  eines  @bel[tetne§  oprawa 
drogiego  kamienia;  2)  deter- 
minacya  /.  przytomność  /., 
stałość  /.,  upamiętanie  się 
n.,  umiarkowanie  n.,  zreflek- 
towanie się  n. ;  auś  ber  — 
bringen  zmieszać,  przestra- 
szyć, zdekoncertować;  bie  — 
»erlieren  stracić  przytomność, 
stracić  fantazyę,  stracić  na 
humorze;  bie  —  beljaltcn  za- 
chować krew  zimną;  nid^t 
leidet  au§  ber  —  fommen  mieć 
stale  krew  zimną,  hamować 
się. 

'f^CffungStraft,   sf.  pojęt- 

ność  /.,  intelligencya  f.,  po- 
ecie n.,  umiejętność  n. ;  poj- 
mowania; tnit  leidster  ^  hto^^ihi 
pojętny;  ba§  gel^t  Über  meine 
—to  przekracza  moją  intelligen- 
cyę,  to  jest  dla  mnie  niezrozu- 
miałe, ciemne; 

^O'fflingelO?,  adi.  l  adv. 
zdekoncertowany,  zmieszany. 

%^\tf  adv.  prawie,  bezmała ; 
omal,  niemal,  nieledwie; 
—  überall  prawie  wszędzie. 

lya'f^tbötfer,  sm.  ^^^pl.  —, 

piekarz  m,,  sprzedający  chleb 
razowy. 

iVd'ftC,  sf.  pi.  =n;  zwykle 
%^'\tt\{pl.  post  w.;  —  {)alten 
pościć,  nie  jeść, 

fya'ftcu,  vn.  (^aben)  pościć, 

nie  jeść,  wstrzymywać  się  od 
jedzenia  potraw  mięsnych. 

g-a'ftenobenb,  si7i.  .-g,  wto- 
rek m.  zapustny,  tłusty  wto- 
[  rek. 
I     g-a'ftcitmnjjig,   adi.  i  adv. 

postny. 

g-a'ftcn^jrebigt,  sf.  pi.  -en 

kazanie  n.  postne. 

^•a'ftCnf^JCifC,  sf.  potrawa 
/.  postna;  =n  effen  jeść  z  po- 
i  stem. 

;     ^yß'ftcn^cit,    sf.    post   m., 

'  wielki  post. 

l^a'ftCr,  sm.  =0,  ^jZ.  — ,  za- 
chowujący m.  posty,  po- 
szczący. 

'     ^a'ftnadjt,  sf.  pi.  -nackte, 

wilia  /,  postu,  zapust  ?;?., 
zapusty  m.  pi.,  mięsopusty  m. 
pi.,  karnawał  m. 

^•a'[tnn(l;tijauf5ug,  sm.  =>e§, 

pi.  =3Ügf^  maskarada  /.;  po-^ 
chód  Dl.  masek. 


iya'fntad)t«fpicl  sn.  :e§,  pi. 

=e,  farsa  /. 

^-a'fttag,  sm.  =e§,  pi.  =e§, 

post  w.,  dzień  m.  postny. 

I^Ota'I,  adi.  i  adv.  1)  fa- 
talny, nieszczęsny,  złowie- 
szczy; 2)  losowy,  przeznaczo- 
ny z  wyroku  losów;  3)  bie- 
dny z  przeznaczenia,  nieszczę- 
śliwy z  wyroków;  =er  3}ienfc^ 
człowiek  nieznośny,  nudny. 

gatoli'^mu?,  sm.  fatalizm 
m. 

%at(ili'itf  sm.  =en,  pi.  «=en, 
fata  lista  m.,  człowiek,  wie- 
rzący w    przeznaczenie   losu. 

'^atalüä't,    5/.  pi.  -en   i) 

fatalność;/.  2)  nieszczęście  n., 
przygoda  /. 

^a'tum,  sn.  =§,  pi  %a{a, 
przeznaczenie  w.,  los  m.,  traf 
m.,  fatum  n. 

fya'^fe,  sm.  =n,  pi.  sn,  1) 
facecyonista  w;  2)  głuptas  m. 

%an'ć}tn,  faii(|5en,  vn.  (§a= 
ben)  =  pfciuĄen. 

^aill,  adi.  i  adv.  1)  zgni- 
ły, zbutwiały,  spróchniały; 
—  fc^metfen  czuć  zgniliznę; 
=e§  ERItglieb  ber  ©efeÖ= 
fc^aft  wyrzutek  społeczeń- 
stwa; cgg  Sßoffer  woda 
zgniła;  =eś  (Sefc^roät^  mowa 
plugawa;  ein  »eś  (Si  zgniłe 
jajo;  baś  finb  «e  ^^ifd^e,  ko- 
szałki opałki,  wybiegi;  2)  le- 
niwy, opieszały,  gnuśny;  — 
fein  ju  etrcaś  lenie  się  do 
czego;  fic^  auf  bie  =e  ©eite 
(egen  oddać  się  lenistwu. 

^a'ulbaum,  '  sm.    =e§,  pi 

=bäume,  1)  szakłak  kruszyna 
/. ;  2)  śliwa/,  czeremcha;  3) 
kalinu  /. 

g-airibett,  sn.  =eś,  łoże  n. 
na  wypoczynek,  sofa  /.,  dy- 
wan ni. 

%'m'lt,  sf.  zgnilizna  /. 

g-aulen,  m.  (^aben)  gnić, 

próchnieć. 

^•nii'Icnjcn,     m.     (l)aben) 

próżnować,  gnuśnieć,  bąki 
strzelać. 

lyaulcn^cr,  sm.  .-o.  pi  — , 

próżniak  7n,,  leniuch  ?«., 
leniwiec  m.,  nygus  m. 

I>au'lficber,  sn.  -o,  zgniła 
gorączka  f. 

ivairificrfig,  adi.  nadgniły, 
nagniły. 


fCau'I^cit 


421 


5'C'bendjt 


^an'lf)t\t,  sf.  lenistwo  w., 
gnuśność  /. 

5'äultdjt,  fauHg,  adi.  zgni- 
ły, cuchnący  ze  zgnilizny. 

^'äulnil,  sf.  1)  zgnilizna 
.  /.,  rozkład  m. ;  2)  korupcya/. 

leniwiec  m.  (zwierzę). 

%mxa,  sm  'C§,  pi.  ^'äume, 

piana  /. 

^aviit,  sf.  pi.  f^äuftc,  pięść 
/ ,  kułak  m.;  bie  —  gecjen  jmnbn 
ballen  zamierzyć  się  kułakiem, 
wrzeć  gniewem  przeciwko  ko- 
muś; jmnbm  eine  —  maclien 
grozić  komu  pięścią;  eine 
eiferne  —  ]^a6en  odznaczać 
się  energią  żelazną;  baś  |)afśt 
fo,  n)ie  bić  —  aufä  2luge  to 
tak  wygląda,  jak  kwiat  przy 
kożuchu,  jak  pięść  do  nosa, 
wlazł  na  gruszkę,  rwał  pie- 
truszkę; auf  eigene  —  na 
własna  reke,  na  własna  od- 
powiedzialność,  bez  pozwole- 
nia; in  bie  -  (ino  ^äuftd^en) 
lachen  ukradkiem  śmiać  się 
złośliwie;  Don  ber  —  raeg 
byle  jak,  niedbale;  aug  freier 
—  bez  przygotowania. 

i^au'ftbegcn,  sm.  =§,  pi.  —, 

sztylet  m.y  puginał  m. 

§au'ftt)irf,  adi.  gruby  na 
pięść;  er  l^at  eä  —  Ginter  ben 
Dl^ren  udaje  niewinnego, 
obłudnik  nad  obłudnikami, 
arcyszalbierz. 

iCäU'ftCl,  sm.  =§,  pi.  — 
młotek  m.  ręczny. 

^-au'ft^aubftfjnf),   sm.   ^e§, 

pi.  =n,    rękawica  /.  bez  pal- 
ców. 

iCon'ft!attt^f,  sm.  .e§,  pi. 
s!ämpfe,  walka  /.  na  pięści, 
na  kułaki. 

i^QU'ftltug,  sm.  »eg,  pl^-e, 

1)  rękawica/',    bez    palców; 

2)  pięściennik   m. ;   3)  króci- 
ca  /. ' 

SäU'ftlingS,  adv.  z  pomocą 
pięści,  kułakami. 

i^dii'ft^fanb,  sm.  =e§,  pi. 

=pfänber,  zastaw  m.  ruchomy, 
zastawienie  n.  ruchomości. 

l^au'ftrC^t,  sn.  =e§,  prawo 
n.  przemocy,  prawo  n.  silniej- 
szego. 

ivau'ftfäöe,  sf  pi.  >x\,  piła 

f.  ręczna. 

^au'ftfdjlag,    sm:  =e§,  pi. 


-fd^läge,  uderzenie  n.  pięścią, 
kułak  m. 

^au'ftftange,  sfpl.-xK,  kij 

m.  ręczny. 

^aVftDOÄ,  sf.  garść  /.,  to, 
co    się    w  rękę  zmieści. 

i^aöorific'rcri,   va.   (§aBcn) 

popierać,  faworyzować. 

iCabori't,  sm.  =en,  pi.  «-en, 
faworyt  m.,  ulubieniec  m. 

^aiJorilin,  sf.pl.  »nnen,  fa- 
worytka /.,  ulubienica    /. 

l5at)e'nCC,  (wym.:  faja'ns>, 
sf.  =n,  fajans   m.,  far  fary  pi. 

%t'ixmx,  sm.    '-%,   luty  m. 

§e'rf)töobcn,    sm.    =§,    pi. 

=böoen,  szermiernia  /.,  sala  f. 
do  fechłowania  się. 

%t'i)i\sątvi,  sm!'^,  pi.  —, 

rapir  m. 

^e'd)tcn,  id^  fedöte,  bu  fid^ft, 
er  ftcl)t,  fod§t,  gefod^ten,  1.  vn. 
(§aben)  1)  fechtować,  rąbać  się, 
potykać  się  z  kim,  walczyć, 
bić  się;  2)  żebrać,  chodzić 
po  prośbie ;  II.  va.  (^aben) 
ein  ©efed^t  —  wydać   walkę. 

iyc'd)ter,  sm.   =ś,  pi.   —, 

szermierz  m.,  rębacz  m. 

S'C'djtcrgang, '  sm.  »eg,  pi. 
«gange,  spotkanie  n.  szer- 
mierskie. 

i^c'djtcrftrcid),  sm.  -e§,  pi. 

-C,     sztuka    /.     szermierska, 
fortel  m.  szermierski. 

%t'^iU\\\if  sf.  sztuka  /. 
robienia  bronią,  sztuka  /. 
krzyżowa,  sztuka  /.  szermier- 
ska. 

^e'djtmctftcr,   sm.  =?,  pi. 

— ,  fechtmistrz  m. 

%z'6)i\i)\\k,  sfpl.  -n,  szko- 
ła /.  szermierki. 

i^-e'djtftunbc,    sf.   pi.    -n, 

lekcy  a  /.  fechtowania. 

%t'Ux,  sf.  pi.  *n,  1)  pióro 
n.;  erfc^müdftftc^  mit  ftemben 
=n  stroi  się  w  cudze  piórka, 
przypisuje  sobie  cudzą  zasłu- 
gę; 2)  pióro  n.,  do  pisania; 
eine  —  fd^neiDen  zatempero- 
wać  pióro;  bie  —  führen  se- 
kretarzować, prowadzić  pro- 
tokół; feiner  —  freien  Sauf 
laffen  pióra  swego  nie  hamo- 
wać; :^eute  non  ber  —  lite- 
raci, pisarze;  =n  befommen 
opierzyć  się;  3)  sprężyna/,, 
resor  m. ;  gel^eime  —  sprę- 
żyna sekretna. 


iCe'bCl'Oglet,  sm.  rutka  f. 
orlikoliściowa. 

^e'bccolauu,   sm.    -§,   i) 

ałun  m.  pierzasty;  2)  kamień 
m.  pierzasty,  asbest  m. 

^*c'berauj(f)ii[§,  sm.  -ffe§  pi. 

=fc^üffe,  krystalizacya  /.  w 
kształcie  piórek. 

^t'titxMU,sm.  -e§,  pi.  -balie, 
1)  wolent  m.,  piłka  /.  z  pió- 
rami ;  2)  piórnik  m.  włosowy, 
krocień  m. 

^'Cbcrbefeu,  sm.  =§,  pi.  —, 

pierzanka  /.,  kiść  /.  z  piór, 
skrzydło  n.,  do  zamiatania 
kurzu. 

f^c'bcrbett,  sn.  =e§,  pi.  =en, 

pościel/,  wypełniona  pierzem, 
pierzyna  /.,  bety  pi. 

CCberMott,  słi.  «e§,  pi. 
"»blätter,  blaszka  /.,  na  któ- 
rej sprężyna  jest  w  zamku 
osadzona. 

%t'httUnmt,  sf  pi.    =n, 

kwiat  m.    zrobiony  z  piórek. 

lye'bcrbüdjfc,  sf.pl.  »n,  piór- 
nik 77t. 

^•Cberbufd),    sm.    «e§,  pi. 

=büfc^e,    pióropusz    m,,   pióra 
pi.    u    kaszkietu,    kapelusza 
stosowanego,  kita  /.,  czub  m. 
z  piór. 
%t'htxä}tn,  sn.  =?,  pi.  —, 

piórko  n. 

^t'Hxtx^f  sn.  =eö,  pi  '€, 
piórokrusz  m.,  minerał. 

f^Cberfcdjtcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  polemista  m.,  szermierz 
literacki. 

iCe'berfut^fer,  sm.,  =§,pi.  — 

skryba  m.,  nędzny  pisarz. 

iCe'bCrfii^tg^  adi.  z  upie- 
rzonemi  nogami,  włochaty, 
pióronogi. 

^•e'bei-fjflfcn,  sm.  >b,  pi.  —, 

cyngiel  m. 

fCcbcdjnlter,  sm.  =^, pi.  —, 

piórnik    m. ;  rączka/. 

^c'bcr^Qublcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  handlarz  m.  piórami, 
pierzem. 

lyCbcrljart,  adi,  sprężysty, 
elastyczny. 

fCc'berljarj,  sn.  -e§,  pi.  «c 

żywica  /.  sprężysta. 

lye'ber^itt,    sm.    =e§,   pi. 

I^ilte,  kapelusz  m.  z  piórami,, 
%t'^tX\i)if    adi.    pierzasty, 
kształtem  przypominający  pió- 
ro. 


iCc'bcrio 


422 


^e'ljlcr 


'JyC'bCtin,  adi.  opierzony. 

fye'öcrficl,  sm.  'Z^,  pl.  --C, 

dutka  /.,  pieniek  m.  pióra, 
pręcik  m.  pióra,  pióro  n.  sa- 
mo bez  pierza. 

SCbcrfifieu,  sn.  =g,  2^}-  —> 

poduszka  /.  z  piór,  z  pierzy. 

^•Cbcrfraft,  sf.  pi.  Axä\u, 

sprężystość/.,  elastyczność/. 

S'C'berfrant,    sn.   »t^,  pi. 

=!räuter,  piórnik  w.,  krocień  m. 

C-e'bcrtnco,  sm.  »eg,  pi.  =t, 

woj  aa  /.  na  pióra,  wojna  f. 
literacka,  polemika  /. 

i>'C'berICitljt,  adi.  i  adv. 
lekki  jak  piórko. 

lye'berlefcn,  sn.  =§,  ba?a- 
muctwo  n.,  korowody;  üiel 
g^eberlefeng  Xi\<x.^tXK  bałamu- 
cić, ceremoniować  się;  ol^ne 
(oieO  —  bez  ceregieli. 

^•e'bCtlO^,  adi.  i  adv.  goły, 
bez  pierza. 

^*e'knttc[fer,  sn.  ^%,])i.  —, 

scyzoryk  m. 

^yc'bcnuuff,  sm.  :e§,pl.  =e, 

zarękawek  m..  watowany  pie- 
rzem. 

5-c'bermii$c,    sf.   pi    =n, 

czapka  /.,  pierzem  podszyta, 
wyłożona  puchem. 

^e'bcrn,  vn.  (^aben)  l)  (także 
fid))  pierzyć  się,  puszczać  pie- 
rze; pierze  ronić;  2)  być  ela- 
stycznym; ein  »ber  2)ra[;t  drut 
elastyczny. 

.  ^Cb ernänlctii,  sn.  =§,  pi. 

— ,  gwoździk  7«.  piórowy, 
gwoździk  m.  pierzasty. 

l^e'ber^OfC,  sf.  p>l.  -n,  pió- 
ro w.,  całe  pióro  w.,  dutka  /. 
gęsia. 

?Ce'bcrfal5,  sn.  sól  /.  ka- 
mienna, skrystalizowana  w 
kształcie  piór. 

S-e'bcrfc(jIeij)en,  sn.  ^g,  dar- 
cie n.  piór,  pierza. 

5-c'bcrfd)mütfcr,  sm,  «§,  pi. 

— ,  rzemieślnik,  robiący  ozdo- 
by z  piór. 

^•C'bcrfł)iel,  sn.  't^,pl.  »e, 
1)  kardynał  m.  (gra);  2)  po- 
lowanie n.  na  ptaki;  3) sokół 
m.  do  polowania. 

gC'bcrfpnlC,  sf.pl.^^W,  pie- 
niek «i.,  rurka  f.  pióra. 

AC'bcrftaiil),sw.  =eä,puch  m. 
AC'berftöukr,  sm.  -§,  pi. 

— ,  1)  kita/,  z  piór  do  otrze- 


pywania kurzu ;  2)  handlujący 
m.  puchem. 

^•c'berftridi,  sm.  --e§,  pi.  »e, 

pociąg  m.  pióra,  zamach  m. 
pióra. 

/\C'bcrit^r,  sf  pi.  --en,  zegar 
m.  o   sprężynie,    sprężynowy. 

S'C'berötCl),  sn.  {Ay,  drób 
m.,  ptactwo  n. 

^-e'bcrujage,    sf.   x)i.    =n, 

ważka  /.  ze  sprężyną. 

S'C'bemilb^jrctt,    sn.    =e§, 

dzikie  ptactwo  n.,  zdatne  do 
jedzenia. 

S-e'bcr3Cirf)nmig,  sf.  pi.  =en, 

lysunek  m.  piórkiem  robiony. 

fCCC,  sf.  pi.  =n,  wieszczka/. 

S'C'eniauD,  sn.  =t^,p>^-  '^^ans 
ber,  kraina  /.  wieszczek; 
cudna,  rajska  kraina  /. 

lye'cnmärdjcu,  sn.  =g,  pi. 

— ,  bajka/,  o  wieszczkach; 
piękna,  fantastyczna  powiast- 
ka /.,  baśń  /  urocza. 

^'C'enljttft,  adi.  i  adv.  cu- 
downy, fantastyczny. 

iVC'flC,  sf.  pi.  =r\,  czyścidło  n. 

iVCgcfCUCr,  sn.  =§,czyściecn. 

iyC'nenclb,s«.=e6,2??.  =er,  za- 
płata/, za  wycieranie  komina. 

^-e'flCn,  I.  va.  (r;a6en)  wy- 
miatać, zamieść,  oczyścić, 
chędoźyć;  jeber  fege  oor 
[einer  %f)\xxz  niech  każdy 
pilnuje  swojego  nosa;  einem 
ben  Seufet  —  wypróżnić 
komu  kieszeń,  okpić,  odrzeć 
z  pieniędzy;  ben  ©d^omftein 
—  komin  wytrzeć,  sadzę  wy- 
mieść; bag  ©etreibe  —  wy- 
młynkować  zboże ;  II.  vn. 
(^aben  ober  fein)  pędzić  sza- 
leni«^, lecieć  niby  burza. 

^•e'geopfcr,  sn.  .g,  pi.  —, 

omieciny  /.  pi..,  śmiecie  /  pi. 

^'C'l^bC,  sf.pl.  ;n,  sprzeczka 
/.,  zwada/,  spór  m.,  kłótnia 
/.,  niezgoda  /.,  zatarg  m. 

^•c'I)bct)rief,  sm.  »eg,  pi. 
=e,  kartelusz  m.,  list  m,, 
wyzywający  na  pojedynek ; 
list  z  zapowiedzią  wojny. 

iVC'l)bcfjaubfd)u:^,    sm.  =eg, 

pi.  =e,  rękawica  /.,  rzucona 
na  znak  wyzwania. 

(VC'IjC,  sf.  pi.  'W,  popielica 
/.,  wiewiórka  /.    syberyjska. 

iS'C'^If  adv.  daremnie,  błę- 
dnie,   fałszywie,    na    próżno. 

%t\)\f  sm.  (sn.)  »eg,  2)1.    -e 


(tyle  co  ^e^ler),  szwank  vi., 
błąd  m.,  wada  /.,  przywara 
/,  niedostatek  m. 

lyC'l^IÖttr,  adi.  i  adv.  omyl- 
ny, pohopny  do  błędu. 

^•e'^IOar!cit,  sf.  'omylność 
f.,  możuość  f.  popełnienia 
omyłki. 

iSt'fjhUikn,  vn.  (I^a6en) 
(6at,  gebeten)  prosić  na  próżno, 
doznać  odmowy. 

%t'l)lbitit,  sf.  pi.  =n,  prośba 
/  daremna,  odmowa  /. ;  eine 

—  tl^un  prosić  bezskutecznie. 
^tljitn,  I.  va.  (^aben)  chy- 
bić; ben  ^irfd^  —  chybić 
jelenia ;  zmylić,  zabłąkać 
się;  ben  2Beg  —  zmylić  drogę  ; 
II.  vn.  (I^aben)  1)  omylić  się 
w  czem,  (in  etroag)  błądzić, 
wykraczać;  in  ber  2lugfprac§e 

—  wadliwie  wymawiać;  gegen 
feine  ^flid^t  —  naruszyć  swoje 
obowiązki;  2)  an  etroag  — 
zbywać,  brakować,  niedo- 
stawać;  cg  —  riele  Sudler 
brakuje  wielu  książek;  eg 
fel^lt  ung  an  ®elb  brakuje 
nam     pieniędzy;     fid^     nic^tg 

—  (affen  nie  odmawiać  sobie 
niczego,  nie  szczędzić,  nie 
skąpić;  id^  t)abe  gefunben, 
raag  il)m  fel^tt  znalazłem, 
wiem,  czego  mu  brakuje ; 
rceit  gefehlt  bardzo  się  mylisz; 
bag  fefjlte  nod^!  tego  jeszcze 
brakowało!;  eg  fel^Ite  wenig 
mało  brakowało;  eg  feljlte 
nic^t  üiel,  fo  roäre  er  gefallen 
o  mały  włos  nie  upadł;  eg 
fott  an  mirnid^t  —  (mnie  nie 
zabraknie)  uczynię  co  do 
mnie  należy ;  3)  nie  udać  się ; 
bag  niirb  nic^t  —  to  się  nie 
uda;  roenn  alleg  fc§It  jeżeli 
wszystko  zawiedzie,  w  naj- 
gorszym razie;  er  roirb  — 
nie  powiedzie  mu  się;  4) 
in  ber  ©d^ule  —  być 
nieobecnym      w     szkole;    oft 

—  często  nie  przychodzić, 
absentować  się. 

^•c'I)Icr,  sm.  =g,  pi.  —, 
1)  błąd  m.,  omyłka  /.,  uchy- 
bienie n.;  2)  wada/,  przy- 
wara /.,  narów  w.,  niedostatek 
171,  skaza/,  zdrożność;  fein 
2}knfc^  ift  of;ne  —  nikt  nie 
jest  bez  ale,  nikt  bez  wady; 
einen  — •  an  fid^  r;aben   mieć 


ge'ljlerfiei 


423 


iCci'Ifdjcn 


jakąś  wadę;  üeraltete  —  QUö» 
rotten  narowy  zastarzałe 
wykorzeniać;  toegen  eines  =§ 
um  S^etgei^ung  bitten  prosić 
o  wybaczenie  błędu  ;  ©d^reib* 
fel^ler  błąd  pisarski,  błąd 
w  pisaniu;  baä  ift  [ein  — 
nict)t  na  tym  punkcie  nie 
można  mu  robić  zarzutu. 

^•e'^(erfrCt,  adi.  bez  błędów, 
bez  wad;  — e  2lbfd^ri[t  odpis 
poprawny,  bez  zai'zutu. 

^t'l}ltxi}a^,  adi.  niedołęż- 
ny, ułomny,  błędny,  pełen 
wad,  ladajaki ;  =ev  ©til  styl 
niepoprawny,  pióro  niewpra- 
wne ;  =e  ^anbtung  czynność 
wadliwa,  krok  niestosowny. 

^e'^ter^afttgfeit,  sf.  zdroż- 

ność  f.,  wadliwość  /. 

iCc'I^I=fa^ren,  vn.  (fein)  fu^r, 
gefahren  zbłądzić  np.  pod- 
czas podróży,  w  drodze,  popeł- 
nić krok  niewłaściwy. 

ile  prowadzić. 

fVC'I^Incfiurt,6?/.  poronienie  n. 

^'t'\)UQt\}tllf  vn.  (fein),  tc^ 
gelje  fel)!,  tc^  gieng  kf)l,  fel^r« 
gegangen,  zbłądzić,  zejść 
z  drogi. 

g-e'^Igriff,  sw.  «eś,  pi.  =e, 

omyłka  /.,  zawód  w.,  błąd 
m.,   ucbybienie  m. 

%t'f}llai}X,  s.  »e§,  pi  -en, 
rok  m.  nieurodzajny. 

iyC'^I=reiten,  vn.  (fein)  id} 
ritt  fel)I,  fel)lgeiitten  zbłądzić. 
■  '^t'\)UWt\}tn,  va.  (^a6en), 
td^  jc^ofö  fet)l,  fe^tge[c|offen, 
nie  trafić  w  cel,  chybić. 

ober  fein),  ic^  fc^lage  fe^t, 
bu  fc^lägft  fe^I,  er  fct)lägt  fe^t, 
id^  filug  fe^I,  fe^(gefd^(agen, 
omylić  się,  chybić,  doznać  za- 
wodu; fe^lgefd)lagene  §off= 
nungen  zawiedziane  nadzieje. 

lyC^mC,  5/.  1)  sąd  m.,  try- 
bunał m.  tajemny  (średnio- 
wieczny westfalski  w  sprawach 
gardłowych);  2)  kupa/,  zbo- 
ża; 3)  żołędź /.  do  tuczenia 
wieprzów;  żer  m. 

%t'\)VX^n\i)if  sn.  =v'g,  pi. 
=C,  sąd  w.,  trybunał  m.  ta- 
jemny. 

^c'f;ttigraf ,  sm.  =zn,  pi.  =en, 

przewodniczący  m.  sądu  tajem- 
nego. 


^yc'^mridjtcr,  sm.  =^,pl.  — , 

członek  m.   sądu    tajemnego. 

S;Ci'Cn,  va!  (^aben)  obda- 
rzyć nadprzyrodzonymi,  ma- 
gicznymi przymiotami;  uczy- 
nić nieczułym  na  rany. 

%tVtX,  sf.  pi.  =n,  1)  wy- 
poczynek m.  po  pracy;  za- 
wieszenie n.  czynności;  2) 
uroczysty  obchód  m.  (święta, 
imienin) ;  3)  uroczystość  /., 
święto  11. 

jyei'craknb,  sm.  .-§,  pi.  =e, 

fajerabend  m.,  wypoczynek 
m.  wieczorny  po  całodzien- 
nej pracy;  —  mad[;en  wy- 
poczywać po  całodziennej  pra- 
cy, pr,zestać  pracować, 

%t\  CCtid),  adi.  uroczysty ; 
(-ście)  adv.-,  im  =en  %om 
w  tonie  uroczystym;  —  be* 
gcf)en  obchodzić  uroczyście. 

%Zi'txM)it\i,  sf.  uroczy- 
stość f. ;  uroczysty  obrzęd  m., 
ceremonia  /. ;  mit  großer  — 
uroczyście,  z  wielką  wystawą. 

liefern,  i.  vn.  (|aben)  i) 

wypoczywać;  świętować; 

rtac|  ber  2lr6eit  —  odpoczy- 
wać po  pracy;  nic  nie  robić, 
próżnować;  bie  93ä(fcr  —  ^eute 
piekarze  dziś  nie  pieką;  2) 
strejkować,  bastować;  1\.  va. 
(I^aben)  1)  uroczyście  adü.  ob- 
chodzić; święcić;  2)  chwalić, 
cześć  oddawać;  eine  gefeierte 
«Sd^aufpielecin  sławna  śpie- 
waczka. 

^'Cierftunbc,    sf.    pi.  *n, 

godzina  /.  wolna  od  pracy, 
godzina  odpoczynku. 

^•ei'crtng,  sm.  -(§,  pi  *c, 

dzień  m.  od  pracy  wolny,  świę- 
to n. 

^tVtXtä^M),  adi.  świą- 
teczny, -nie  adv. 

%ti'tx{ta^§)tUi^,   sn.   =e§, 

pi  :et,  suknia  /.  świąteczna, 
odświętna. 

procesy  a  f. 

%t\'\t\f  sm.  =§,  pi.  —,  i  sf. 
pi  =n,  gruczoły  pi.  szkapie 
(choroba). 

^tig,  i  =e,  adi,  tchórzliwy, 
pierzchliwy,  bojaźliwy;  =c 
2Rcmme  nikczemny  tchórz. 

%t\%t,  sf.  pi  =n,  1)  figa 
/.  (owoc);  2)  jmnbm  bie  — 
geigen    pokazać,     dać    komu 


figę  (okazać  komu  pogardę 
przez  pewne  złożenie  palców 
ręki). 

'^^ei'gcnljaum,  sm.  -e§,  pi 

»bäume,  drzewo  n.  figowe,  fi- 
ga /. 

^C-ei'gcnblatt,  sn.  :e§,  pi. 
=blätter,  liść  m.  figowy. 

lyet'gcnbroffel,  sf.  {pi  =n) 
=pitfer,  sm.  (=§,  pi  — ) 
.'fc^nepfe,  5/.  {pi  --n)  figo- 
jadka  /.  (ptak). 

i5*ei'oengarten,  sm.  «=§,  pi 
•=gärten,-figownica/.,  ogród?», 
figowy. 

^'Cig'f]ieit,  sf.  tchórzostwo  n. 

i^-ei'g^Crjtg,  adi.  tchórzli- 
wy, tchórzem  podszyty, 
trwożliwego  serca. 

S'Ct'gling,  sm.    *§,  pi  =e 

tchórz  m. 

%t\\,  adi.  1)  przedajny, 
będący  na  sprzedaż;  etvo.  — 
r^abcn  mieć  co  na  sprzedaż ; 
ifjm  ift  alleg  —  wszystko 
gotów  sprzedać ;  » Meten 
dać,  wystawić  na  sprzedaż, 
chcieć  sprzedać;  2)  przekup- 
ny; =e  ®irne  kobieta/,  podła, 
publiczna,  nierządnica/. ;  =er 
©d^riftfteHer  pisarz  w.,  autor 
w.,  co  swoje  pióro  puszcza 
na  handel;  co  ofiaruje  się  za 
każdym,  dla  każdego  pisać, 
co  mn  zapłaci. 

iCeilDictung,   sf.  pi   =en, 

wystawienie  n.  czego  na 
sprzedaż;  öffentlid^e  —  pu- 
bliczna licytacya. 

^ei'(e,  sf.  pi  =n,  pilnik 
m.\  eine  ©d^rift  untec  bie  — 
neE)men  pismo  wziąć  pod  pil- 
nik, zająć  się  jego  poprawą, 
wykończeniem ;  bie  le^te  — 
an  eine  2lrbeit  legen  zająć 
się  ostatecznem  wykończeniem 
jakiej  roboty,  pracy. 

lyCi'IClt,  va.  (§abcn)  piło- 
wać; eine  Siebe,  an  einer  Stebc 
—  mowę  obrabiać,  wykoń- 
czać, kształtnie  układać. 

lycilen^aiicr,  sm.  »g,  pi  — 

piluikarz  m. 

^ei'l^Cit,  sf  przedajność 
/. ;  przekupnośó  /. 

^'Ci'Iid^t,  sn.  «§,  opiłki  pi 

%Ü'l\(i}tn,  ^  l'    va.   (^aben) 

etn».  —  pytać  o  cenę,  chcieć 

co  kupić;  mieć,  wystawić  co 

na  sprzedaż;    II.  vn.  {Ij^hin) 


^m\ti 


424 


^clbflofdjc 


um  ein).  —  targować  CO,  tar- 
gować się  o  co. 

i^Ct'Ifel,  sn.,  ^eitfpäne  sm. 
pi.,  =ftaub,  sm.  opiłki  pi. 

%t\n,  adi.  1)  cienki;  *e§ 
^UC^  cienkie  sukno;  2)  dro- 
bny; *e§^uloer  drobny  proch; 
3)  delikatny,  subtelny;  se 
^fiafe  delikatny  nos,  nos, 
który  łatwo  zapach  poczuje, 
łatwo  zwietrzy;  =er  ©efrf)ntacE 
delikatny  smak;  =cr  2Jiann 
człowiek  przebiegły,  szpaka- 
mi karmiony;  ein  —  burd^» 
bad^ter  ^*Ian  plan  z  sub- 
telna przebiegłością  obmy- 
ślony; «er  Unterfd^ieb  sub- 
telna różnica;  4)  czysty;  «cś 
@oIb  czyste,  szczere  złoto; 
5)  wyborny,  przedni,  w  do- 
brym, najlepszym  gatunku; 
»fteö  3Jiefj(  najprzedniejsza 
mąka;  6)  wykwintny,  wy- 
tworny; należyty;  bie  =C 
SBelt  świat  wyższy,  wyższa 
klasa  ludzi;  ein  =er  2J?ann 
człowiek  o  wytwornych  ma- 
nierach; 7)  ładny,  gusto- 
wny; jld^  —  nia^cn  wy- 
stroić się;  ein  =eś  SSerntiigen 
ładny,  pokaźny  majątek ;  8) 
jei  —  attig  bądź  bardzo 
grzeczny;  fomm  —  fd^nett 
jurütf  wróć  prędko. 

ifcinb,  I.  sm.  .-e§,  pl.^i, 
nieprzyjaciel  m. ;  ba§  l^at  tl^m 
»e  gemad^t  to  mu  narobiło 
nieprzyjaciół;  fte  ftnb  O^bo^i'' 
jagte  =C  najzawziętsi  są  nie- 
przyjaciele; ein  —  ber  Slrbeit 
nieprzyjaciel  pracy;  ben  — 
angreifen  uderzyć  na  nieprzy- 
jaciela; ber  (alte)  bö[e  —  zły 
duch,  czart;  getnbin,  sf.  pi. 
«nen^nieprzyjaciółka/".,  II.  adi. 
nieprzyjaźny;jmnbm  —  werben 
znienawidzić  kogo  ;  jmnbm  — 
jein  nienawidzić  kogo. 

^•ci'nbeölonb,  sn.  «eS,  pi. 

elanber,  kraj  m.  nieprzyja- 
cielski. 

^•Ci'nblirf),  adi.  nieprzyja- 
cielski, nieprzyjazny,  niena- 
widzący kogo;  adv.  po  nie- 
przyjacielsku. 

^•ct'nbfdjaft,    sf.  vl-;try, 

nieprzyjaźu /. ;  nienawiść  /. ; 
in  —  mit  jmnbm  leben  w  nie- 
przyjaźniz  kim  żyć;  fid^  jmnbä 


—  gU3 leiten  nieprzyjaźń  czyją 
na  siebie  ściągnąć. 

i^ct'nbfeltgfcit/  sf.  pi.  -en, 

nieprzyjaźń  /.,  nienawiść  /. ; 
bie  =en  eröffnen  rozpocząć 
kroki  nieprzyjacielskie. 

^ci'nfü^Ienb,  -Wx^,  adi. 

delikalnem  czuciem  obdarzo- 
ny, uczuciowy. 

%t\'U^t\)ix\i,  sm.  «eg;^  — 
einer  ^iünje  zawartość  /. 
kruszcu  szlachetnego  w  mo- 
necie. 

^•ci'nl)eit,  sf.  pi.^^ttr,  i) 

cienkość  f. ;  drobność  /. ;  — 
be§  ©otöCö  czystość/,  złota; 
2)  —  beś  ©efd)marfeä  deli- 
katność/, smaku;  —  ber  (Sit= 
ten  ogładzenie  n.,  wytworność 
/.,  obyczajów ;  3)  przebie- 
głość / ;  4)  bie  =en  eines  ®e= 
bic^teö  subtelności,  piękności 
/.  pi.  poematu. 

§Ci'ttfÖrnig,  adi.  drobny, 
z  drobnych  ziarnek   złożony. 

^ei'nfdjmcdcr,  sm.  =Ȥ,  pi. 

— ,  smakosz  m. 

l5*Ci'nftnn,  sm.  ?(e)§,  czucie 
n.  subtelne;  gust  m.  deli- 
katny. 

^Cift,  adi.  tłusty,  mięsisty, 
jędrny ;  ber  =e  S)onnerftog 
tłusty  czwartek  (w  zapusty). 

1^'Ct'fte,  I.  sn.  =§,  skrom  m., 
tłuszcz  m.  zająca,  sarny;  11. 

—  i  ^ei'ftigfett,  sf.  tłustość  /., 
mięsistość  /. 

§Ci'ftiagcn,  sn.  =§,  polo- 
wanie n.  na  tłuste  jelenie. 

fycl'fiel,  sm.,  =§,  plusz  VI. 

%t\h,  sn.  =eö,  pi.  =ec,  1) 
pole  n.,  ziemia,  /.  do  zasie- 
wów służąca,  grunt  m.',    boś 

—  hibaMen  uprawiać  pole;  2) 
równina/.;  płaszczyzna  /. ; 
auf  freiem  =e  na  wolnem, 
otwartem  polu;  ba§  ift,  fielet 
nod^  im  roeiten  =e  to  jeszcze 
dalekie,  niepewne  rzeczy;  3) 
plac  m.  bitwy;  bitwa/.;  im 
^c   liegen   stać  w    polu;   ino 

—  rüäen,  gießen,  gu  =c  jiel^en 
wyruszyć  w  pole,  na  plac 
boju,  iść  na  wojnę;  baö  — 
tjolten,  fid^  im  =e  I^alten  utrzy- 
mać pole,  zwyciężyć;  ben^einb 
auś  bem  =c  fc^lagen  zmusić 
nieprzyjaciela  do  ustąpienia, 
spędzić  go  z  placu  bitwy; 
bal  —  räumen  ustąpić,  dać, 


stracić  pole,  uchodzić  z  placu 
bitwy;  4)  pole  n.  (w  górni- 
ctwie), część/,  w  której  kopią, 
która  jest  zdatną  do  kopa- 
nia; 5)  pole  działania;  za- 
wód 7??.;  zręczność  /.,  sposo- 
bność /.  do  czego ;  ein  roeiteä 
—  eröffnet  fid^  für  i^n  ob- 
szerne pole  otwiera  się  dla 
niego ;  6)  pole  herbowe;  grunt, 
dno  n.,  tło  m.  tarczy;  brei 
golbene  Silien  im  blauen  — 
trzy  lilie  złote  w  polu  błę- 
kitnem;  7)  kwadrat  w.,  kwa- 
dracik m.,  kwatera  / ;  bie  »er 
be§  (5d/ad()bretteś  pola,  kwa- 
draty na  szachownicy ;  8) 
pole,  miejsce  n.  w  armacie 
między  obręczami  i  obręcz- 
kami. 

f5*e'Ibaltor,    sm.    -§,    pi 

«altare,   ołtarz    m.    obozowy, 
wojskowy. 

^•elbanborn,  stn.  =g,  czyś- 
ciec m.  polny  (roślina.) 

lydb'ö^ot^cfe,   sf.   pi.  =n, 

apteka  /  obozowa. 

^-elbarjt,    sm.     =e§,    pi. 

=ärj\tc,   lekarz    m.    wojskowy. 

g-elbbett,  sn.  «eś,  pi.   =en, 

łóżko  n.  obozowe,    składane. 

S^elbbtcne,    sf.    pi.    =n, 

pszczoła  /.  leśna. 

fyC'Ibbtnbe,  sf.  p)l.  =n, 
szarfa/.,  opaska/,  wojskowa. 

lyc'lbbrufttöcljr,  sf.  pi.  -en, 

stok  m. 

lyCIbbCtfC,  sf.  2)1'  =n,  koł- 
dra /.    żołnierska,    obozowa. 

^ĆlbbtCO,  sm.  =c§,  x)l.  »e, 
złodziej,  m.  który  z  pół 
kradnie. 

i^e'Ibbtcnft,  sm.  .e§,  pi. 
»C,  1)  pańszczyzna /.  na  roli; 
2)  służba  /.  polowa  (woj- 
skowość). 

^'Clbbtcuftfiarfctt,    sf   pi. 

^en,  służebność  /.  wiejska. 

lyelbbiftel,  sf.  pi.  =n,  oset 

m.  polny. 

^•dbci'lt,  adv.  ku  polu,  na 
pole  idąc. 

^•ClbĆnjiaU,  sm.  -§,  go- 
ryczka f.  polna. 

^•dbiflagge,    .«/.    pi.    -n, 

bandera  /.    obozowa,    chorą- 
giewka f. 

fyC'Ibf(aftf)C,  sf  ^  pi.  =n, 
blaszanka  /,  manierka  /., 
flaszka  /.  obozowa. 


^c1bfliid)tifl 


425 


^•e'Ifenpdlc 


l^elbp^tig,  adi.  zbiegły 
z  obozu. 

^♦e'lbfrcölcr,  sm.    =§,   pl. 

—  szkodnik  m.  polny. 

i^'Clbf nickte,  sf.  pi.  owoce 

pl.,  płody  pl.  polne,  zbiór 
m.  z  pól ;  zboża  n. 

?5e'ibgc^Örf,  sn.  =g,  juki 
yl    obozowe. 

%t'\^tXÜ^,  sn.  -(e)§,  pl. 
«e,  1)  sprzęty  pl.  rolnicze, 
narzędzia  pl.  do  uprawiania 
roli;  2)  sprzęty  obozowe, 
działa  pl. 

^•elbgeftfjrct,   sn.    «§,    i) 

okrzyk  m.  wojenny;  2)  ha« 
sło  w.  obozowe. 

^clbglotfc,  sf.  pl.  ^n, 
dzwon  m.  obozowy  jum  ^[öp=» 
pel  ber  großen  —  raerben 
zostać  powieszonym,  dyndać, 
dzwonić  nogami. 

lyclbgott,     sm.     «e§,^  pl. 

«gbtter,  bożek  m.  wiejski. 

S'Clblierr,  sm.  ^n,  pi.  =m, 

hetman  m.,  naczelny  wódz 
m.,  naczelnik  m. 

^db^errnftad,  sm.  ^z^fpi. 

cftäfie  buława  /.    hetmańska. 

iye'Ib!^trt,   sm.  ==en  pl.  -en 

i  g-e'lb^üter,   sm.    =§,  pl.  —, 

stróż  m.  polowy,    polowy  m. 

^•clb^trtcntafdje,    sf.    pi. 

^n,  tasznik  m.  pospolity, 
tobołki  pl.  pospolite  (ro- 
ślina). 

l>'ClbJ)ÜttC,  sf.  pl.  .n,  sza- 
łas w.,  budka  /.  na  polu. 

tCCIbjagcr,  sm.  -ś,  pl.  —, 

1)  strzelec  m.y  myśliwiec  m. 
polowy;  2)  (feld)jegier  m., 
kuryer  w.,  posłannik  m.  obo- 
zowy. 

^c1b!anski,    sf.    pl.  =en, 

kancelarya  /.  wojskowa. 

^'e'Ibfodj,  sm.  =§,  pl.  =!öc|e, 
kucharz  m.  obozowy. 

^'e'lbfrämcr,   sm.   --§,    _p?. 

— ,  markietan  w.;  ?rtn,  s/. 
2?^  «nen,  markietanka  /. 

^•dblagcr,  sn.  =§,  pi.  — 

obóz  w.  na  pola. 

^•dbmarbcr,   sm.  =«,  ?>?. 

— ,  kuna  /.  leśna. 

^dbmarf,  sf.  pi.  «en,  gra- 
nica /.  polna. 

^•clbmarfrfjaK,  sm.  «g,  pl. 

=marfcl^älle,  feldmarszałek  m., 
marszałek  w.,  hetman  m. 
polny. 


iCelbmeffcr,    sm.    =§,  /??. 

— ,  miernik  w.,  mierniczy  w. 
pól,  gruntów. 

Ś^Clbmtnsc  (gelbmünje)  s/. 
mięta  /.  polna. 

Ś-e'Ib^Oft,  sf.  poczta  /. 
obozowa. 

i^'e'Ib|)rcbtger,  sm.  ^%,  pi. 

— ,    kapelan    m.    wojskowy. 

^-cibca^itn^el,  sf.  pi.  -u, 

dzwonek  m.  kolnik,  jedno- 
stronny (rośl.) 

iCcIbrit^tcr,  sm.  '.§,pl.  —, 

sędzia  m.  wojskowy. 

'  lyelbft^abcn,   sm.   =g,  pl. 

=[(j^äben,  szkoda  /.  w  polu 
poniesiona,  zrządzona. 

i5e1bfrf)cr(cr),  sm.  =§,  pl. 

— ,  felczer  m.,  chirurg  m. 
wojskowy. 

^•e1bfdj(acfjt,    sf.  pi.  -en, 

bitwa  /.    na    otwartem    polu. 

^•clbfdjlange,   sf.  pi.   »n, 

1)  wąż  m.  polny;  2)  śmigo- 
wnica  /.,  koluwryna/.  (dzia- 
ło, armata). 

fyc'Ibfdimtcbe,  sf.  pl.  «n, 

kuźnia  f.  obozowa. 

^'Clbfcffcl,  i  -rnjl  sm. 
tś,  pl.  =[tül^[e,  krzesło  n. 
składane,  obozowe. 

j^t'lhixompttt,  sf.   pl.  -n, 

trąba  /.  obozowa. 

%'C'Ibtt)adjC,  sf.  pl.  =n,  straż 
f.  obozowa. 

^^e'IbtiJÜrt^,  adi;.   ku   polu. 

%t'lhmM,  sm.  =»?,  pl. 
— ,  feldwebel  m.,  sierżant  m. 

iCdbuJcibc,     sf.    pl.     'Xi, 

wierzba  f.  rokicina. 

^^elbUJtrtft^aft,  sf  pi  =en, 

gospodarstwo  n.  wiejskie, 
rolnicze,  polowe. 

^clbujunbar^t,  sm.  =e§,  pl. 
sargte,  chirurg  m.  wojskowy. 

^eibjcfjcnt,   sm.    -e§,   pl. 

==e,  dziesięcina  /.  z  płodów 
ziemi. 

f5;*e1b5Cidjcn,    sn.    =§,  pi. 

—  sztandar  m. ;  pendent  m,  u 
pałasza. 

i5c1b5cugniciftcr,    sm.    =§, 

pl.    — ,  generał  m.  broni. 

g'C'Ibsug,  sm.  r(e)ö,  pl. 
■jttge,  wyprawa  /.  wojenna; 
emen  —  mitmad^en  być  na 
wyprawie. 

%t%t,  sf.  pl.  =n,  1)  dzwo- 
no n.  u  koła;  2)  rola  /.  od- 


wrócona ;  kołowrót  m.  (zwrot 
gimnastyczny). 

i^-c'Igcu,  va.  (^aben)  i) 
baö  ika\>  dzwona  dawać 
do  koła  u  wozu;  2)  ben 
2lcfer  —  rolę  odwracać,  przeo- 
rywać. 

^'Clgcnl^aucr,  sm.  Ǥ,  pl. 

— ,  robiący  m.  dzwona,  ko- 
łodziej m. 

%tU,  sn.  *(e)§,  pl.  tt, 
skóra  /.  (na  ciele  ludzkiem 
lub  bydlęcem,  także  skóra 
ściągnięta  z  ciała) ;  jmnbm  'iid^ 
—  gerbm  skórę  komu  wy- 
garbować, wy  trzepać ;  jmnbm 
baś  —  über  bie  Citren  5ie^en 
zedrzeć  kogo,  zedrzeć  skó- 
rę z  kogo,  obłupić  go  ze 
skóry;  ba^  —  im  2luge 
błou(k)a  w  oku;  ein  gutcö, 
el^rlidieä  —  dobra,  poczciwa 
dusza;  lieberlid^eś  —  nicpoń 
w.,  łajdak  m.,  łajdacznica  f. 

^'Cficif Cn,  sn.  '5,  pl.  —,  tor- 
ba /.  skórzana,  tłamoezek 
m.  skórzany,    mantelzak    m. 

^  ^e'ürifg,  syi.  .ffcg,  pl.  Ą\t, 

ślaz  m.  dłoniasty,   pięćlistny. 

iCe'ötöCrf,  sn.  Ąi)^,  kuś- 
nierstwo n. ;  futro  w.,  futra ^?. 

%tM^{i){),  sm.  =g,  pl.  '§, 
fellahm.,  rolnik  m.  w  Egipcie. 

^'Clonie',  sf.  pl.  -n,  felonia 
/.,  wiarołomstwo  n. 

%t'U  i  tycifcn,  sm.  *jeng, 
(=fe£>),  pl.  sfen,  skała/.,  opoka 
/.,  kamienna  góra  f. 

%ti§i(l'b,  adv.  ze  skały 
na  dół. 

^•e'l^oö^ang,  sm.  =§,  pl. 

=  l^äncie,  urwisko  «.,   skała    f. 

iCc'Ioad)at,  sm.  =§,  pl.  -e, 

agat  m.  skalny. 

fyelfcnauf,  adv.  na  skałę, 
pod  górę. 

iCelfcnarttg,  adi.  skalisty. 

^•elfenöein,    sn.  *e§,  pl. 

=e,  kość/,  skalista,  opoczysta 
(w  skroniach). 

iCc'If cngruft,  sf.  pi.  »grüfte, 

grób  m.  w  skale  wyżłobiony. 

^-e'lfeuljart,  adi.  twardy 
jak  skała;  niewzruszony, 
nieubłagany. 

%t'\\i\\))Uh  sn.  >jen§,  pl. 
-en,  serce  n.  jak  ze  skały, 
twarde  jak  opoka. 

%t'\  enp^Ie,    sf.   pl.    -n, 

pieczara  /.  w  skale. 


fyc'Ifcufcücr 


426 


jve'rufirfjttfl 


lycljcnfeüer,   sm.   =§,   pl 

— ,  piwnica  /.  w  skale  wy- 
kuta. 

^•c'Ifenfcttc,    sf.    pl.   *n, 

pasmo  n.  skał,  gór  skalistych. 

fyclfcnfluft,  sf.  pl  =!(üfte, 

rozpadlina  f.  w  skale. 

fye'Ifcnriff,  sn.  =§,  pi  'ffe, 

rata/.,  rafina  /. ;  pasmo  n. 
Łkał  w  morzu  ukrytych. 

fyclfeuttjanb,  sf.pl  ^tüänbe, 

spadzisty  bok  m.  ściany. 

iVC'I^^äfab,  sm.  «CÖ,  pl  =e; 
ścieżka  /.,  droga  /.  między 
skałami. 

skalisty,    do    skały    podobny. 

jSthl'dt,  sf.  pl  —,  statek 
in.  mały  z  wiosłami. 

S'Cmtni'n,  adi.  żeński, 
rodzaju  żtńskiego. 

'^'tllć},  sm.  =§,  dzikie 
proso  n. 

S'C'U^Cl,  S}n.  =Ś,  kopr  m. 
włoski. 

:äpfet  koprówka  /.  (jabłko 
m.  koprem  włoskim  tracące). 

^•Cnc^cnjols,    sn.    «cś,   pl 

=l)bl^ev,  Sassafras  w.,  sassa- 
frzan  m.  (drzewoj. 

%tm,  sm.  i  sn.  =(e)^,  pl 
=C,  łąg  m.,  sapisko  n.,  trzę- 
sawisko w. 

^tmM),   sm.  «§,  proso  «. 

^•e'nfter,  sn.  -§,  ^z.  — ,  i) 

okno  M.;  blinbeä  —  okno 
ślepe,  udane,  malowane;  t)er= 
Cjttterteś  —  okno  kratowane; 

jntnbm  bie  g'^^ft^^Qf^J^i'^ß") 
einfc^Iagen,  einraerfen  potłuc 
komu  okna;  aii^  l^ol^en  =n  feigen 
7.  wysoka  patrzeć,  puszyć  się, 
nadymać  się;  ba§  ©clb  gum 
—  l^inauSroerfen  marnować, 
wyrzucać  pieniądze;  2)runbe§^ 
OCaUS  —  okrągłe,  owalne 
okno,  okienko ;  otwór  w  uchu 
(anatomia). 

^•c'nfterliani),  sn.  =c§,  pi 

=bänber,  klamra  /.  u  okna. 

ivc'nftcriauf,  sf.  pl  .-bänfe, 

deska  f.,  murek  m.  pod  ok- 
nem, stopień  7n.  przed  oknem. 

SCnftcrkfrfjIaij,    sm.    =eö, 

pl  =jrf)läge,  okucie  ii.  u  okna. 

ysCnftcrfatl),  sn.  ^eg,  pl 
«föc^er,  i  -felD,  sn.  =eö,  «felber, 
kwatera  /.  w  oknie. 


^•e'nftCrfuttCr,  sn.  =§,  fu- 
tryna/., główna  rama  f.  okna. 

5c'nftcrj)Io§,  sn.  =fe§,  pl 

=glä|er  szkło  n.  na  szyby  do 
okien;  szyba/, 

^e'«ftcrl;a!cn,  sm.  =g,  2>^- 

— ,  zaszczepka  /.  u  okna. 

lye'nftcrtrciij,   sn.  =e§,  p>l 

■e,  krzyż  m.  w  oknie  (w  który 
się  kwatery  wmykają), 

'S'C'nftcrlaben,  sm.'  =g,  2^^- 

«laben,  okienica  f. 

lyC'nftCrit,  vn.  (^aben)  upa- 
trywać czego  przez  okno; 
przechadzać  się,  stać  pod  ok- 
nami mieszkania    ukochanej. 

iyc'nftcrred)t,  5«.   =eö,  ^;Z. 

■  i,  służebność  /.  nieodbiera- 
nia  światła;  prawo  n.  wycho- 
dzenia okna  na  cudze  po- 
dwórze. 

S'e'uftcr|rf)eibe,  sf  pl  -n, 

szyba  /.  z  okna,  do  okna. 

iye'nftcrfdjirm,  sm.  -^,  pl 

:e,  zasłona  /.  u,  do  okna. 

^•e'nftcrfdjtDalöe,  sf.  pl  =x\, 

jaskółka  /.  oknówka. 

^•c'iiftcrfturs,  sm.  =e§,   pl 

=ftür3e,  nadokienek  m.,  nad- 
prożnik  m.  w  oknie. 

^•e'rien,  /.  pl  ferye  pl, 
wakacye  pl 

S'C'rfCl,  sn.  =0,  ^;Z.  — ,  pro- 
się n. 

%t'xU\lxmt,  sn.  =(e)§,  pro- 
si nka  /".,  wieprzy  u  iec  m,., 
świnie  ziele  n. 

%t'xit\\\,  vn.  (I^aben)  (o)pro- 
sić  się,  prosięta  porodzić. 

lyerni,  adi.  stały;  adv. 
-le;  in  ettt).  —  jem  znać  co 
dobrze,  być  w  czem  biegłym. 

ivc'nunn,  sm.  -§,  pi  »g, 

ferman  m.,  firraan  7».,  ukaz 
m.  sułtański. 

ACrmCllt,  sn.  =(e)§,  pl  -e, 
ferment  »w.,  kisiel  m. ;  droż- 
dże pl 

iVCrn,  adi.  i  adv.  daleki ; 
adv.  -ko;  «e  Sänber  dalekie 
kraje;  ełn).  oon  —  anfeilen 
z  daleka  na  co  patrzeć;  bie[er 
®eban!e  ift  —  t)on  mir  dale- 
ka jest  ta  myśl  odemnie,  da- 
leki jestem  od  takiej  myśli, 
wcale  mi  to  na  myśl  nie  przy- 
chodzi; baś  fei  -=(6)  Don  mir! 
wcale  o  tern  nie  myślę ;  niech 
mnie  Bóg  zachowa  od  tego! 
broń  mnie    Panie   Boże ! ;    er 


ftel^t  mir  —  jest  mi  obcym ; 
bic[e  ^lOiO^t  liegt  nic^t  —  py- 
tanie to   nasuwa  się;   in  tüie 

—  ?  o  ile,  jak  dalece?;  in  jo 

—  o  tyle,  o  ile;  in  roie  —  ift 
baś  unrichtig?  o  ile  jest  to 
nietrafne?;  tc§  rceiB  nid^t,  in 
roie  —  baä  richtig  fein  bürftc 
nie  wiem  jak  dalece,  o  ile  to 
słuszne;  i(f)  erfaubc  eś,  in  fo 

—  eg  non  mir  abl^ängt  po- 
zwalam na  to  (o  tyle)  o  ile 
to  odemnie  zależy;  =er  dal- 
szy; dalej;  erfaffe  mir  bie 
=eren  2tnłroorten  zwolnij  mnie 
od  dalszych  odpowiedzi;  ic^ 
empfel^Ie  mic^  beiner  =erfn 
f^reunbfd^aft  polecam  się  dal- 
szej twojej  przyjaźni;  id^  fann 
{)ier  nic^t  =er  bleiben  nie  mo- 
gę tu  dłużej  zostać;  =er  mufo 
id^  bemerfen  dalej,  prócz  tego 
muszę  nadmienić. 

iyC'rilOÖ,  adv..,  daleko. 

S*cnia'mbu(c)f,  sn.  =§,  fer- 
nsmbuk  m.,  fernambukowe, 
brazylijskie  drzewo  n. 

%t'X\\tf  sf.  pl.^  -n,  odda- 
lenie M.,  odległość  /.,  dal/.; 
in  ber  —  w  oddaleniu,  w  da- 
li, daleko;  auö  ber  —  z  od- 
ległości, z  dala ;  z  dalekich 
stron,  z  dalekiej  drogi,  po- 
dróży; iw.  bie  —  na  dal,  da- 
leko; w  dalekie  strony,  w 
daleką  podróż;  in  ber  — 
w  odległości,  w  oddaleniu, 
w  dali;  in  bie  —  fetjcn  oglą- 
dać się  na  przyszłość. 

^yC'rnCU,  vn.  (f)aben)  wy- 
glądać, wydawać  się  z  daleka 
(dobrze  lub  źle).  2 

l5c'rnerl;in,  adv.  na  potem,      I 
na  przyszłość,   nadal,  potem.      ■ 

Se'ruola^,    sn.    =feś,    pl    " 

•gläfer,  perspektywa  /.,  tele- 
skop w.,  dalekowidz  m. 
^•C'rnlier,  adv.  z  daleka. 

i>*c'rnl;łn(au&),  adv.  wdai, 

w  dalekie  strony.  _ 

Sc'rnlänbifrfj,  arfi.  z  obcych,     I 

odległych  krajów,  stron. 

^ye'rnrolir,  sn.   -o,  pl  =e, 

teleskop  m.,  dalekowidz  m. 

ivc'rnffl)rctbc!iinft,  sf.  teie- 

grafika  /. 

ivc'rnfirfit,  sf.  pl  =en,  per- 

spektywa/.,  widok  771.  otwarty. 
^•C'ritfiriltig,    adi.    zdaleka 
widzący  in.,  dalekowidz  in. 


I 


S-c'rnfidjttQfcit 


427 


fCeft 


i^e'rnfitfjtigfcit,    sf.    daie- 

kowidztwo  n.    (wada  f.  ócz). 

— ,  telefon  m.,  przenośnik  m. 
mowy,  głośnik  m. 

^•c'rnjcidjming,  sf.  pl  --en, 

rysunek  w.  w  perspektywie. 
^C'rfC,  sf.  pl.^n,  pięty./-.; 
jmnbm  auf  ben  =n  ft^en^  [ein 
krok  w  krok  za  kim  postę- 
pować, nie  odstępować  kogo; 
bic  =n  seigen  uciekać;  er  reicht 
il^m  nid^t  on  bic  =n  (ani)  się 
nie  umywał  do  niego ;  wię- 
cej (rozumu)  ma  tamten  w  pię- 
cie niż  ten  w  głowie. 

iCe'rfcnkin,    sn.   .-c§,  pi. 

— ,  kość  /.  piętowa,  ostrogo- 
wa. 

S^e'rfengelt),     sn.     (tylko 

w  zwrocie:)  —  ge6en  drapnąć; 
zemknąć,   dać  drapaka. 

^e'rfcnleber,  sn.  =g,  napie- 

lek  m. 

%t'xi\^f  adi.  1)  fij;  unb  — 
gotowy,  przysposobiony;  ftd^ 
gur  3flei(e  —  Ijalten,  —  madjen 
być  gotowym  do  podróży; 
ix  ift  nie  %\xx  rechten  ^t\i  — 
nigdy  na  czas  nie  jest  goto- 
wy, zawsze  się  spuźoia;  —  ! 
ognia !  (komenda/,  wojskowa); 
2)  ba§  3Jłittageffen  ift  fc^on  — 
obiad  już  gotowy;  baś  ^feib 
ift  nod^  ntc^t  —  suknia  jesz- 
cze nie  skończona,  nie  zro- 
biona; 3)  mit  etro.  —  werben 
odbyć  się  z  czem,  ułatwić 
się  z  czem,  skończyć  co ;  id^ 
i6in  mit  bem  33uc^e  —  skoń- 
czyłem książkę ;  przeczytałem, 
napisałem  całą;  mit  jmnbm 
—  IDerben  odbyć  się  z  kim, 
rozprawić  się  z  kim,  pozbyć 
się  go,  dać  mu  odprawę; 
skończyć  z  kim  interes;  mit 
i^m  werbe  id^  fd^on  —  werben 
z  nim  sobie  dam  radę;  id^ 
!ann  mit  iöm  nid^t  —  werben 
nie  mogę  z  nim  dojść  do  koń- 
ca, dać  sobie  z  nim  rady; 
n  ift  mit  feinem  SSermögen  — 
już  stracił  majątek;  er  Wirb 
mit  feinem  SSermögen  Balb  — 
werben  już  resztą  goni,  nie 
wiele  już  ma  majątku;  mad^e, 
bafś  'i>\x  —  wirft  kończ,  spiesz 
się;  er  arhńtń  nur  urn  —  gu 
werben  robi  byle  zbyć;  td^  f)aht 
ben  33rtef  fd^on  —  gefc^rieben 


list  już  skończyłem,  napisa- 
łem; 4)  zręczny,  wprawny; 
ein  =er  9łebner  wprawny  mó- 
wca; er  fd^reibt  eine  =e  §anb 
wprawnie  pisze;  —  fpred^en 
płynnie,  gładko,  potoczyście 
mówić. 

^•e'rtigcn,    i.   m.  (^aben) 

1)  robić  co,  kończyć,  goto- 
wać; 2)  wygotować  pismo, 
podpisać;  II,  fid^  — ,  vr.  (^a= 
ben)  spieszyć  się,  uciekać. 

%t'xucjti\t,    sf.    pl^  ^  -en, 

zręczność  /;,  zwinność  /. ; 
wprawa  f.,  wprawność  /., 
łatwość  /.;  mit  —  beutfd^ 
fpred^en  potoczysto,  płynnie 
mówić  po  niemiecku;  gro^s 
—  im  Qeio^mn  f)a6en  mieć 
wielką  wprawę  w  rysowaniu. 

%t\ń),  adi.  szykowny,  zgra- 
bny, kształtny, 

^e'ffCl,  sf  pl.  =n,  1)  kaj- 
dany  pl.,  więzy  pl.,  pęta  pl., 
okowy  pl. ;  jmtibm  =n  anlegen, 
jmnbn  in  =n  legen,  fc^lagen 
włożyć  «a  kogo  kajdany, 
okuć  kogo  w  kajdany;  fie 
l^ätt  i^u  in  il^ren  =n  gefangen, 
er  Hegt  in  i^ren  =n  trzyma  go 
w  więzach  (miłości),  noii  jej 
pęta;  2)  pęcina  /.  (u  nogi 
konia  ta  część,  na  którą  mu 
pęta  kładą). 

^t'\^tlniva.  (^aben)  spętać, 
więzy  włożyć  na  kogo;  fie 
feffelt  aUe  ^ergen  zniewala 
sobie  serca  wszystkich ;  jmnbn 
on  ftd^  —  przywiązać  kogo 
do  siebie;  zobowiązać  kogo; 
ber  SfJebnec  feffeite  bic  3luf= 
mer!fam!eit  ber  3uprer  mó- 
wca skupił,  skoncentrował,  za- 
jął uwagę  słuchaczów ;  an^ 
Sager,  Śett  gefeffelt  przykuty 
do  łoża ;  =b  part.  i  adi.  pocią- 
gający, ponętny,  powabny. 

^'Cft,  I.  adi.  stały;  nie- 
płynny;  ba§  «=C  Sanb  stały 
ląd;  *e  58efolbung,  «er  ^reiö 
stała  płaca,  cena;  =er  @nł* 
fd^lufä  stałe,  niezachwiane 
postanowienie;  er  fonnte  JU 
!einem  =en  ©ntfc^Iuffe  fommen 
nie  mógł  powziąć  stałego, 
niezachwianego  postanowie- 
nia ;  nie  mógł  zdecydować 
się  ostatecznie;  id^  bin  ber 
=cn  3Keinung  mam  to  stałe, 
niezachwiane      przekonanie ; 


2)  mocny,  trwały;  twardy; 
*er  ©tein,  ©d^taf  twardy  ka- 
mień, sen;  *er  S3au  mocny, 
trwały  budynek;  =c  ^tä^e 
miejsca  obronne,  warowne; 
II.  adv.  ber  Seim  pit  —  klej 
mocno  trzyma;  ber  9łagel 
ftcdft  —  gwoźdź  mocno  siedzi; 
jmnbn  —  btnben,  l^alten  mo- 
cno kogo  związać,  trzymać; 
bie  ^^iire  —  gumad^en  przy- 
mknąć mocno  drzwi;  —  ban* 
nen  wprawić  w  zachwyt, 
wzadziwienie;  — fal^ren  osiąść 
na  mieliźnie;  etw.  im  (Sicbäct)t« 
niffe  —  bel^alten  dobrze  co 
zachować  w  pamięci;  ełw.  im 
2lugc  —  beJ^atten  nie  spuścić 
czego  z  oczu,  ciągle  na  co 
patrzeć;  etw.  ftcif  unb  —  be» 
Raupten  uparcie,  stale  co  utrzy- 
mywać; etw.  —  J^alten  upar- 
cie się  czego  trzymać;  er  iyHt 

—  am  ®lmbin  feiner  SSäter 
stale  się  trzyma  wiary  swych 
ojców;  jmnbn  —  l^alten  mo- 
cno kogo  trzymać ;  trzymać 
kogo  w  areszcie;  ftd^  —  aW" 
ftammern,  uchwycić  się  silnie; 

—  mad^eii  umocować;  jmnbn 

—  nel^men  wziąć  kogo  do 
aresztu;  in  etw.  —  fein  do- 
brze, gruntownie  być  z  czem 
obeznanym,  umieć  co  grun- 
townie ;  j  innbn  —  f  e^en  wsadzić 
kogo  do  aresztu;  etw.  =fe^en 
postanowić,  ustanowić  co; 
ber  Xag  feiner  S^rauung  ift 
fd^on  *  gefegt  dzień  jego  ślubu 
już  ustanowiony;  fic^  an  einem 
Dctc  =fe|en  obrać  gdzie  stałą 
siedzibę,    osiąść  gdzie    stale; 

—  fi|en  mocno  siedzieć;  er 
fi|t  —  am  ^ferbe  siedzi  pe- 
wnie na  koniu;  ber  33erbre= 
d^er  fi^t  fd^on  —  złoczyńca 
już  siedzi  w  areszcie;  ber 
3al^n  fi|t  —  ząb  mocno  siedzi ; 
in  jmnbä  ©uiift  —  fi^en  do- 
znawać ciągłej  łaski  od  kogo, 
być  pewnym  czyjej  przychyl- 
ności; baö  fi^t  mir  —  im  ®e- 
bäc^tniö  mocno  mi  utkwiło 
w  pamięci;  —  ftcl^cn  stać 
mocno,  nie  zagrażać  upad- 
kiem; ba§  ftel^t  —  to  jest 
pewne,  niewzruszone,  nieza- 
przeczone, to  się  zaprzeczyć, 
obalić  nie  da;  ®rbc  —  treten 
mocno    udeptać    ziemię;     — 


fveft 


428 


?veii'cr 


Derfpred^en  przyrzec  z  naj- 
więkzą  pewnością. 

C'Cft',  sn.  =eś/  pi.  'i,  1) 
święto  n.,  uroczystość/.;  mon 
mufś  bie  =e  feiern,  toie  fie  fallen 
trzeba  korzystać  ze  sposo- 
bn^ości;  —  beg  ^crm  Boże 
Narodzenie;  —  aHer  ©eeten 
Zaduszki,  dzień  zaduszny; 
fein  —  mit  jmnbm  Fiaben  uba- 
wić się  z  kim,  nażartować 
sobie  z  niego ;  2)  uczta  /., 
bankiet  m. 

g-c'ftaknb,   w.  =ś,  ^j?.   =e, 

wilia  /.  jakiego  święta. 

lyC'ftC,  sf.  2>^-  '"/  miejsce 
n.  obronne,  warowne;  twier- 
dza /. 

fye'ftgabe,  sf.  pi.  -w,  po- 
darek m.  z  powodu  uroczy- 
stości. 

^C'ftgclällte,  sn.  -§,  dzwo- 
nienie n.  na  uroczystość. 

I^C'fttgfett,  sf.pl.  *en,  twar- 
dość /.,  staiość  y.,  trwałość 
/.,  moc  /!,    wytrzymałość  /., 

—  bc§  ßl^arafterä  stałość 
charakteru. 

lyCftibttä't,  sf.  pi.  =en,  uro- 
czystość /. ;  zabawa  f. 

^•Cftneib,  sn.  =eg,  fi.  -er, 
suknia/l  świąteczna,  od  święta. 

^'e'ftli(!^,  adi.  uroczysty, 
świąteczny;    adv.   einen    Xag 

—  begel^en  obchodzić  dzień 
uroczyście ;  —  gefleibet  świą- 
tecznie, paradnie  ubrany. 

%t'\i\Wt\i,  sf.  pi.  -en, 
uroczystość  /.;  zabawa  /., 
bankiet  m. 

^e'ftlteb,  sn.  =e§,  pi.  «er, 
pieśń  /.  uroczysta,  na  uro- 
czystość jaką  ułożona. 

S'CftO'n,  sm.^§,pl  =§,  gir- 
landa /.  z  kwiatów. 

lyC'ftlinn,  sf.  pi.  =en,  twier- 
dza /.,  warownia/.,  forteca/ 

tyCftungebaufiinft,  sf.  forty- 

fikacya  /.,  sztuka  f.  budowa- 
nia fortec,  budownictwo  n. 
fortyfikacyjne. 

^•c'ftung^tücrf,  S7i.  =e§,  pi. 

=e,  warownia  /.,  fortyfikacya 
/. ;  «=e  warownie  pi.,  fortyfi- 
kacye  pi.,  szańce  pi.,  wały 
pi.,  wieże  pi.,  okopy  pi. 

^ełiCrcn,  va.  (\)aUn)  fe- 
tować, częstować,  przyjooować 
koffo. 

g-ctt,  adi.  tłusty ;  »er  Od^ä 


tłusty,  wypasiony  wół;  =e§ 
2Intt,  =c  ^frünbe  tłusty  urząd, 
tłuste  probostwo,  przynoszące 
znaczne  dochody;  «e  ^leic 
tłuste  otręby  (w  których  jesz- 
cze jest  mąka);  etro.  —  tna» 
d^en  okraszać,  maścić  co;  po- 
tłuścić  co;  —  trerbcn  tjć, 
utuczyć  się,  upaść  się;  baś 
mad^t  bie  ©uppe,  ba§  Śraut, 
ben  ^ol^l  nic^t  —  to  nie  wiele 
pomoże,  nie  wiele  się  przyda. 

%tü,  sn.  =eś,  pi.  "Z,  1) 
tłustość  /,  tłuszcz  m.,  sadło 
«. ;  ba6  —  abfdcopfen  zbierać 
tłuszcz;  —  anfe^en  sadła  do- 
stawać, tyć,  tuczyć  się;  in 
feinem  —  erftidfen  udusić  się 
w  własnem  sadle,  być  bardzo 
tłustym;  jmnbn  mit  feinem 
eichenen  —  belräufeln  zapła- 
cić komu  z  jego  własnej  kie- 
szeni; 2)  okrasa/,  omasta/ 

^e'ttC,  sf.  1)  tłustość  /., 
tłuszcz  m.,  sadło  n.)  2)  belka 
/.  poprzeczna  w  dachu. 

%t'iit\[,  va.  (§aben)  1)  kra- 
sić, omaścić;  2)  tuczyć. 

1>-C'ttf(C(f(Cn),  sm.  =0,  pi. 
'\Udt,  =ftec!en  plama/ tłusta. 

g-Cttgon^,  sf.  pi.  ^gänfe, 
skocz  m.,  gęś/  magielańska. 

^t'iÜjdni!  sf.  kożuch  m. 
(na  mleku);  błona  /.  tłuszczo- 
wa (anatomia). 

%t'tuń}t,  adv.  tłustawy, 
jakby  z  tłuszczem  zmieszany. 

^'C'tttg,  adi.   potłuszczony. 

i>'C'ttig!eit,  sf.  i)  tłustość  f. 

(jako  przymiot),  ospałość  /., 
otyłość  f. ;  2)  pi.  =en,  tłuszcz 
m.,  sadło  n. 

^•c'ttmagcn,    sm.    =g,  pi 

»mögen,  ślaz  m.,  trawieniec 
m.,  czwarty  żołądek  m.  zwie- 
rząt przeżuwających. 

i>e'ttfäure,  sf.  pi.  -n,  kwas 

m.  tłusty, 

lyCttfudjt,  sf.  otyłość  f., 
skłonność  /  nienaturalna  do 
otyłości. 

%t'ü\)On,  sm.  =?,  ziemia/ 
folarska. 

^•c'ttiyarc,  sf.pl.  «n,  tłuszcz 

m.  (jako  towar). 

?vc'ttuianft,    sm.    »cs,  pi. 

;  »rcanflc,  l)  kołdun    w.,  błona 
f.,  siatka  /  sadło wa,  brzusz- 
i  na ;  2)  człowiek  m.  z  wielkim 
I  brzuchem,  brzuchacz  m. 


S^e'^cn,  sm.  =§,  pi.  — ,  1> 
drobny  kawałek  m.j  strzępek 
m.;  łachman  m.,  szmat  m., 
gałgany  pi. ;  in  —  fd^neibcn 
pokrajać  na  drobne  kawałki; 
2)  pijaństwo  n.,  stan  m.f 
w  którym  pijani  się  znajdują. 

%t'i^tn,  va.  (^aben)  krajać- 
drzeć,  ciąć  na  kawałki;  bem 
^inbe  ben  ^intern  —  dziecku 
orznąć  zadek. 

%i\\^)t,  adi.  wilgotny;  (-no) 
adv.;  —  machen  zwilżyć. 

%t\X'^it,  sf.  wilgoć  / 

^'Cll'djtcn,  va.  (^aben)  zwil- 
żyć. 

S'CU'djtigfcit,  sf.  wilgotność 
/,  wilgoć  / 

^•eilba'1,  adi.  feudalny, 
lenny. 

^-eu'Cr,  sn.  =?,  pi.  — ,  ogień 
m. ;  pożar  m.;  —  anmachen 
zapalić,  rozpalić  ogień;  fe^r 
gro^eä  —  duży  ogień;  —  an«= 
fd^lagen,  anblofen,  ognia  skrze- 
sać,  ogień  rozdmuchać;  — 
anlegen  ogień  podłożyć;  bag 

—  (auś)(ofd^en  gasić  ogień; 
bag  —  Brennt,  leuchtet  ^ell 
ogień  się  pali,  jasno  świeci; 
baś  —  ge^t  aug  ogień  ga- 
śnie;   ber    §imme[  mar    ein 

—  niebo  cafe  było  jak 
w  ogniu;  ba§  —  flieg  i^m  in§ 
©efid^t,  er  rcar  lauter  —  im 
©efic^t  ogień  mu  wystąpił  na 
twarz,  cała  twarz  była  w  ogniu; 

—  brid^t  auś  ogień,  pożar 
wybucha;  bic  <Stabt  fte^t  im 

—  miasto  w  ogniu  stoi,  gore;  J| 
feine   gan^e   fabe  ift  im  —  % 
aufgegangen  całe  jego  mienie 
spłonęło  w    ogniu,   poszło   w 


perzynę; 


.? ! 


pali  się!  gore  I 


ogień!;  bie  öeje  i[t  gum  — 
oerurtl^eilt  roorben  skazano 
czarownicę  na  ogień,  na  spa- 
lenie; mit  —  unb  ©c^raert 
ogniem  i  mieczem;  ba§  — 
beś  Krieges  pożar,  pożoga 
wojny;  —  fangen  zapalić  się; 
zżymać  się,  gniewać  się;  za-  M 
cząć  czuć  miłość;  —  geben  ^i 
dać  ognia,  wystrzelić;  inś 
—  ge^en  iść  w  ogień,  na 
strzały;  bem  feinblic^en  — 
ausgefegt  fein  być  wystawio- 
nym na  ogień  nieprzyjacielski ; 
baä  —  ber  2lugen,  ber  33ril= 
lanten  ogień,  blask  oczu,  bry- 


fycu'cronktcr 


429 


iyen'crfcf)cu 


łantów;  fein  iucjenblid^eä  — 
tft  fd^on  erIo[(ien,  jego  mło- 
dzieńczy ogień,  zapał  już 
ostygł;  er  fprad^  mit  —  mó- 
wił z  zapałem;  jmnbn  ino 
— ,  in  —  unb  g^famme  bringen, 
fe^en  strasznie  kogo  rozgnie- 
wać, do  wściekłości  go  przy- 
prowadzić; ino  —  fommen 
gniewem  się  zapalić;  er  gel^t 
für  mid^  burc^ś  —  gotów 
pójść  dla  mnie  w  ogień;  Det 
in§  —  gießen  olejem  gasić 
ogień;  rzecz  pogorszyć;  grot* 
f^en  graei  —  gerattien  dostać 
się  we  dwa  ognie ;  być  mię- 
dzy młotem  a  kowadłem; 
»!ranfl^eit  zapalenie  (u  by- 
dła), suchoty  (u  koni);  ba§ 
l^eilige  —  gorączka  zapalna 
(u  owiec);  baś  ratlbc  —  róża 
zgorzelinowa  (u  świń). 

%tM'txmMtx,  sm.  -§,  pi 

— ,  czciciel  m.  ognia. 

i5cu'eranftalt,  sf.  pi  -en, 

Tirząd  m.  pogotowia  ognio- 
wego. 

§cu'cran5Ct9cr,  sm.  «g,  pi 

— ,  ognioskaz  m. 

^tn'txüxMt,   sf.  pi  »en, 

robota  f.  z  ogniem,  za  po- 
mocą ognia. 

geue'raugc,  sn.  =§,  pi  =n, 

ogniste  oko  w.,  wzrok  m. 

i^eu'cräugiö/     cidi.     ogni- 

stooki. 

S^eu'erfiale,  sf.  pi  =n,  ogień 

m.  nadmorski,  na  brzegu 
morza  palący  się  na  znak  dla 
okrętów  nocą  płynących. 

%tn'txH%  sm.  ^  -g,  pi 
ih'düe,  kula  /.  ognista. 

^tn'txUütn,  sn.  *§,  pi  —, 

fajerka/.,  naczynie  n.  z  ogniem 
do  ogrzewania  potraw. 

lycu'erkrg,  sm.  es,  pi  =e, 

góra  /.  ogfnista,  wulkaniczna. 

l^CU'Crkftänbig,  adi.  ognio- 
trwały, nie  ulatniający  się 
w  ognia. 

%tn'txUa\t,  sf.  pl'.r\,  bąbel 
m.  od  sparzenia. 

%m'txhM,  sm.  «§,  pi  »e, 

ognisty  wzrok  m. 

^cu'cr^DocE,  sm.  '•^,pl^\)öäe, 

wilk  m.  (przyrząd  m.  żelazny 
lub  kamienny  w  kuchni  lub 
na  kominku). 

l^CU'Crcaffe,  sf.  pi  =n,  kasa 
f.  ogniowa  (k- ora  pogorzelcom 


zaasekurowanym  wypłaca  i 
opłaty  odbiera). 

%tn'txd)tn,  sn.  =§,  pi  —, 

ogieniek  m.,  mały    ogień    m. 

i^cu'crbicncr,   sm.  =g,  pi 

— ,  czciciel  m.  ognia. 

^•CU'erbiCnft,  sm.  «eS,  cześć 
f.  ognia. 

f^'CU'Creifcr,  sm.  =§,  ognisty, 
wielki  zapał  m. 

^tn'txtimtx,  sm.  «§,  pi  —, 

wiadro  n.  do  gaszenia  ognia. 
iCCU'CreffC,    sf.  pi  m,    ko- 
min m. ;  kuźnia  /. 

%tn'tx^at)nt,    sf   pi    »n, 

chorągiewka  /*.  sygnalizująca 
pożar. 

^m'tX\axU,  f  ognisty  ko- 
lor m. 

iCeu'Crf  eft,  adi.  ogniotrwały. 

§cu'crfunfc,   sm.  =n§,  pi 

»n,  iskra  /.  ognista. 

tCeu'ergatiel,  sf  pi  =n,  po- 
grzebacz m. ;  osęk  m.,  hak 
m.,  bosak  m. 

^tn'txQdxU,  sf  pi  »n,  snop 

m.  ognisty. 

S-eu'crgcrät^,  sn.  =(0^.  P^- 

«C,  sprzęt  m.  ogniowy,  do 
gaszenia  ognia. 

%n\'tX^t\ń)XU,  sn.  =§,  krzyk 
m.  oznajmiający,  że  gore. 

Sc«'ci*gett)cl)r,   sn.  »§,  pi 

=e,  strzelba  f.,  broń  /.  palna. 

lycu'crglotfc,    sf    pi    =n, 

dzwon  m.  pożarowy. 

^•eu'crljafcn,  sm.  =g,  pi  — 

osęk  m.,  hak  w.,  bosak  m. 

iVCU'crljCrb,  S7n.  "t^fPl  iZ, 
ognisko  n. 

fycu'cr^orn,  sn.  =§,jp?.  =^ör- 

ner.  trąbka  /.  pożarna. 

lyeu'crfiiäuct,  sm.  «§,  -pi  —, 

ognisty  kłębek  m.  (w  nocy 
w  powietrze  rzucany  dla  wi- 
dzenia, co  się  w  obozie  nie- 
przyjacielskim dzieje). 

^•cu'crfncc(jt,sm.=(f)ä,^Z.  --e, 

posługacz  m.  ogniowy;  pod- 
palacz m. 

g-CU'erfrÖtC,  sf.  pi  »n,  ro- 
pucha /.    płomienista,    ogni- 

czek.  \)n. 

^eu'crfrürfe,  sf.  pi  -n,  ożog 
fCcu'crfugcI,  5/.  pi  =n,  kula 

f.  ognista. 

S'Cu'crianjc,    sf.    pi    =n, 

włócznia  /.  ognista. 

l^-eU'Crliirm,  sm.  -§,  alarm 
m.     pożarowy;    —    machen, 


fc^lagen,  läuten  bębnić,  bić 
we  dzwony  na  pożar,  ogłaszać 
pożar;  ogromnie  hałasować, 
wrzeszczeć. 

^CU'Crleiter,  5/.  pi  =n,  dra- 
bina /.  do  ognia,  do  używa- 
nia podczas  pożaru. 

i^cu'crmal,  syi.  =g,  pi  a, 

oparzeli(z)na  /.,    pryszcz    m. 

^cu'crmalcitt,  sf.  pi  =en, 

malowanie  w.,  malowidło  n. 
na  szkle,  na  porcelanie  ema- 
liowanej. 

^cu'crmann,  sm.  =e§,  pi 

=lcute,   strażnik    m.    pożarny. 

i^cu'crmoucr,  sf.pl  *n,  mur 

m.  od  pożaru  broniący. 

lyeu'crmeffer,  sm.  =g,  pi  —, 

ogniomierz  m.,  pirometr  m. 

t^eu'ermörfcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  moździerz  m.  do  strzela- 
nia. 

iCcu'crn,  va.  i  vn.    (§aBcn) 

1)  palić  co,  czem;  ben  Dfen 
mit  ^otg,  mit  ^oEjlen  —  palić 
w  piecu   drzewem,    węglami; 

2)  dać  ognia,  strzelać;  ber 
Stalli  feuert  gut  stal  dobrze 
ognia  daje. 

i5*eu'crofen,  sm.^^,  pi  ^öfen, 

piec  m.  do  opału;  im  —  ber 
^ÖIIc  w  ogniu  piekielnym, 
w  piekle. 

§cu'crorbnung,  sf.  pi  »en, 

porządek  w,,  regulamin  m, 
ogniowy. 

%tVi'tX)^\t\lf  sm.  =§,  pi  =c, 
pocisk  m.  palący  się,  strzała 
f.  ognista. 

iCcu'cr^toöc,    sf    pi   =n, 

próba/,  ognia,  przez  ogień, 
sąd  m.  boży  przez  ogień. 

'l^'eu'errcgcii,  5»».  =g,  pi  — 

deszcz  ognisty. 

%t\X'tXXfSi\^f  adi.  czerwony 
jak  ogień. 

^cu'crfäulc,    sf    pi    =n, 

słup  m.  ognisty. 

g-cu'cr^Dnmfi,  sf.pl  =örün= 

fte,  (wielki)  pożar  m. 

^eu'crfdjabcn,  sm.  ^%,  pi 

=fd^äöcn,  szkoda  /.  ogniem 
zrządzona. 

ifcu'crfcfjaufel,  sf.  pi  -n, 

łopatka  /.  do  ognia. 

tfCU'Crf  Cucili,  sm.  =(e)§,  blask 
m.  ognia,  łuna  /    od   ognia. 

I^CU'CrfcfjClt,  adi.  bojący 
się  ognia;  nie  lubiący  wą- 
chać prochu. 


?5ett'cr[djtrm 


430 


fyic'kraitfatt 


i^'Cu'erfdjirm,  sm.  =§,  ^^?. 

»e,  ekran  m.,  zasłona  /.  od 
ognia,  zastawa  /.  do  ko- 
minka. 

^eircrfdjüjomm,  sm.  =(e)§, 

pi.  »frfitüämme,  hubka  /. 

S'CU'Crf^Cicnb,  adi.  ogień 
wyrzucający,  miotający,  o- 
gniem  ziejący;  -ec  S3 erg  wul- 
kan m. 

%tVi'tx\)?ń^t,    sf.   jß.   ',n, 

sikawka  /,  do  ognia,  do 
gaszenia  ognia. 

fyCU'CrftaljI,  sm.  =g,  krze- 
siwo n.  ze  stali,  stal  m. 
do  krzesania  ognia. 

jyeu'crftätte,  sf.  pi.  =n,   i) 

miejsce  n.  pożaru,  pogorze- 
lisko n.,  zgliszcze  n. ;  2)  dym 
m.,  dom  m.  z  kominem ;  ba6 
©orf  i^at  l^unbert  =n  wieś 
ma  sto  dymów. 

^cu'crftetn,  sm.  =§,  pi  «e 

krzemień  m.  do  krzesania 
ognia. 

i^cu'crftoff,  sm.  '-§,  pi.   .e, 

materya  /.  ognista. 

^•eu'crftrafe,    sf.  pi.    ^n, 

kara  /.  spalenia. 

^•CM'crftrom,    sm.   .§,  pi 

=[ttöme,  potok  m.  ognisty, 
ogień  m.  strumieniem  się 
rozlewający. 

S-eu'ertaufc,    sf.   _p?.    =n, 

chrzest  m.  ognisty, 

^tn'ttiijnxnXf  sm.  .-(e)§,  pi 

■'if)ixxmi,  wieża  f.,  latarnia 
/.  morska. 

^•CU'Crtot»,  sm.  =e§,  śmierć 
f.  przez  ogień. 

%tn'txiomit,    sf.   pi    =n, 

beczka  /.  na  wodę  do  ga- 
szenia ognia. 

5-CJt'CrtO^f,  sm.  =fg,  2^^- 
»topfe,  garnek  m.   na    węgie. 

^•CU'Crmin,  5/.  1)  palenie 
n.,  ogień  m.  podtrzymywany; 
3ur  —  bienen  służyć  do  pa- 
lenia; 2)  materyał  m.  palny, 
opałowy. 

^•cucrDcrnoIbunn,    sf   pi 

=ett,  pozłacanie    n.    w    ogniu,  j 

lyeu'ci'ücrftdjenmg,  sf  pi 

=en,      asekuracya     /.,    ubez- 
pieczenie n.  od  ognia,  ognio- 
we ;    »gattfłnU,    sf.    pi   =en,  i 
instytut      m.      asekuracyjny,  ! 
zabezpieczający     od       szkód 
pożarem    zrządzonych ;    =§ge»  ! 
jeUfc^Qft,    fi/.'   pi    «en,    to- ' 


pi 
m. 


warzystwo  n.  asekuracyjne 
do  ognia,  ogniowe;  gegenseitige 
=ggefefl[(i)aft  towarzystwo  wza- 
jemnych ubezpieczeń  od  ognia. 

fycircruerfidjcnmg^ttjefcn, 

sn.  =§,  urządzenia  pi  doty- 
czące zabezpieczenia  od 
ognia. 

lycirerioarfje,    sf   pi    :n, 

straż  /.  ogniowa,  pożarna. 

g-eu'cmöd^ter,  sm.  .§,  pi 

— ,  stióż  m.  nocny  pilnu- 
jący ognia. 

'  §eu'erU)cr!,  sn.  =§,  pi  ,-e, 

fajerwerk  m.,  ognie  pi  sztu- 
czne; bag  —  abbreunett'pusz- 
czać,  zapal-ić  ognie  sztuczne. 

S*cu'ei'U)er!er,  sm.   =§,  pi 

— ,  fajerwerkier  m.,  rakietnik 
m.;  podoficer  m.    artyleryi. 

i)-cu'eru)iirm,  sm.  <e)§,  pi 

=tt)ürmer,  ognierek  m. 

^eu'crjange,   sf   pi. 

szczypce  pi  do  ognia. 

lycuer'scitfjcit,  sn.  =§, 

— ,  1)  znak    w.,    sygnał 
ogniem  dany;  2)  oparzelina/. 

Seu'erjeiig,  sn.  =§,  pi  »e, 

krzesiwo  n.,  krzesiwko  n.', 
pudełko  n.  z  zapałkami. 

%mUÜO'n,  (wym.:  fejton), 
sm.  =g,  pi  =g,  felieton  771., 
odcinek  m. 

lyeu'rtg,   a«?^. 

ogniście       adv.', 
ogniste      jeżyki 
eine     »e    SBolfe 
ognista;  2)  podobny   adi.   do 
ognia,  płomienisty;  =er   SBU(f 
ogniste,      płomieniste       spoj- 
rzenie;    3)    unoszący     i    za- 
palający;    ńn     =er     S^tebner 
mówca  pełen  ognia;    4)    ma- 
jący wiele    ognia,   życia;   seö 
I  ^ferb  koń  m.  ognisty, 
I     S'ia'fcr,    sm.    *§,  pi    —, 
[  fiakier     m.,     dorożkarz     m. ; 
dorożka  /.,  fiakier  m. 

1^'i'htl,  sf.  pi  "Tl,  elemen- 
tarz m. 

jSi'btX,  sf.  pi  =n,  włókno 
n.  (vY  ciele,  mięsie);  nitka 
/.,  łyczko  n. 

iyi'(l)tC,  sf.  pi  =n,  sosna 
/.,  choica  /, ;  gemeine  — 
sosna  pospolita;  junge  — 
choina  /. ;  jmnbn  Uni  albo 
l^inter  bie  —  führen  w  pole 
kogo  wyprowadzić. 

^i'djtCU,  adL  sosnowy.         1 


1)     ognisty, 

=e    3«"9en 

(biblijne) ; 

chmura    /', 


fCi'tfjtcun^fel,  sm.  =§,  pi 

säpfel,  szyszka  /. 

iVi't^teiiöQum,     sm.     <e)^^ 
pi  =5äume,  sosna  /. 
Jyi'cfjten^oIS,   sn.   --eö,  2^1- 

«l^ötjer,  sośnina  /.,  sosnowe 
drzewo  n. 

^i'd}ttnkl)ht,  sf  pi  -n, 
grunt  m.  pusty  sośnina 
zasadzony. 

S'i'cljtci^a^fen,     sm.     =g, 

pl  — ,  szyszka  /. 

fvi'tfcn,  va.   (^a6en)   trzeć, 

pocierać;  ocierać  się  o  kogo^ 
o  co;  rózgą  chłostać;  spóf- 
kować. 

S'i'dfatfc«,  rni.  (^aben) 
fertać  się,  kręcić  się,  bez 
cela  tam  i  sam  biegać;  krę- 
cić, matać,  wykręty  robić, 
bałamucić. 

^ytCti'On,  sf.  pl  =ctt,  zmy- 
ślenie n.,  fikcya  /, 

(Cibei'commtf^,    sn.    »ffc§, 

pl  =ffe,  fidei  komis  m.,  po- 
wiernictwo n.,  majorat  m.y 
ordynacya  /. 

^ibci'commif^atttoärtcr^w. 

=§,  pl  — ,  powołany  m, 
wskutek  powiernictwa,  spad- 
kobierca m.  powiernictwa. 

Stbeicommtffa'rifrfj,      adi. 

powierniczy. 

lyibc'l,  adi.  wesoły;  adt). 
wesoło. 

^•i'Mönö,  sm.  =[feg,  pl  — 

i  sife/  fidibas  w.,  zwitek  m. 
papieru  do  zapalania  fajek, 

^•ibll'3,  */•  zaufanie  n. 

5'iC'ÖCr,  fin.  =•§,  gorączka 
/. ;  Qnt)alteube§  —  gorączka 
ciągła;  nad^Iaffenbeś,  ü5er= 
fpringenbeś  —  gorączka 
przerywana;  falteä  —  febia 
/.,  zimnica  /. ;  auo3el^renbeś 
—  gorączka  trawiąca;  bteis 
tägtgeä  —  (gorączka)  trze- 
ciuczka  /, ;  üierlägigeö  — 
(gorączka)  czwartaczka ;  )d^[ei= 
c^enbeä  —  gorączka  powolna, 
ustawna,  tajemna^  prze- 
wlekła; —  Befommen  dostać 
gorączki;  baä  —  nimmt  ju 
gorączka  się  wzmaga;  boś 
—  nimmt  ab,  Ićifśt  nad^ 
gorączka  wolnieje,  ustaje. 

^•ic'öcrnufnU,   sm.   -g,  pl 
^anfalle,    parokzyzm    w.  go- 


I 


(CiCkrfroft 


431 


iCt'nbctt 


rączki,  atak  m ,  napad  m. 
febry,  gorączkowy. 

%\^^tX\h\i,  sm.  =e§,  pi 
•frofte,  dreszcz  w.  gorączkowy. 

§ie'kr()aft,  adi.^  febry- 
czny,   gorączkowy. 

?CiC'6crI)t^e,  5/.  gorączka  /. 

^•ie'Drifdj,  adi.  gorącz- 
kowy; adv.  gorączkowo. 

%it'i}ttt\tt,  sm.  =§,  bobrek 
m.  trójlistny. 

f^'tC'ficrfrauf,  adi.  chory 
na  gorączkę,  febrę. 

%it'Uüxant,    sn.    «§,  pi. 

»Trauter,  zimnicznik  w.,  zim- 
niczne  ziele  n. 

%\t'Hxmiiüf  sn.  =§,  pi. 
— ,    lekarstwo    n.    na    febrę. 

lyiC'ÖCrit,  vn.  (§aBen)  mieć 
febrę,  gorączkę;  mówić  (jak) 
w  gorączce,  w  malignie. 

^•ie'krrtnbc,    sf.  kora  /. 

cbinowa. 

%\t%tx\i)mtx,  sm.  -'g,  pi. 
—,  ogrążka  /. ;  ein  —  ergriff 
midi  dreszcz  mnie   przeszedł. 

iCtc'krfdjIuntmer,  sm.  =g, 

sen  m.  gorączkowy,  niespo- 
kojny, z  marzeniami. 

"i^-ic'krftoff,  sm.  -(e)§,  pi. 

=e,    materya   /.    gorączkowa. 

tCiCkrtag,  sm.  =zk,pl.  =e, 

dzień  m.  gorączkowy. 

^it'^txtxmt,  sm".  =§,  pi. 
stränfe,    trunek   m.  na   febrę. 

^ic'ö erträum,  sm.  =(e)§,  pi 

sttäume,  marzenie  n.  gorącz- 
kowe, w  gorączce. 

l5*tC'bcI,  s/pl.  'Xi,  1)  skrzy- 
pki^?., skrzypce  pi.]  bandura 
f.  2)  dyba/.,  gęsior  m.,  kło- 
da /.,  kuna  /.  żelazna. 

— ,  smyczek  m. ;  trer  bie 
SGßa^r^eit  geigt,  bem  rairft  man 
ben  —  an  ben  Äopf  prawda 

w  oczy  kole ;  kto  prawdę 
głosi,  ten  guzy  nosi;  kto  pra- 
wdą częstuje,  często  żałuje. 

^'tebclci',  sf.   rzępolenie  n. 

^•iC'bcIn,  vn.  (ffaBen)  rzę- 
polić; skrzypić  ozem  (suwa- 
jąc jak  smyczek). 
'  |C'tC'mcIIjl)(5,  sn.  =eg,  pi. 
»I^öljer,  fumel  m.,  u  szewców 
drewienko  n.  wyrżnięte  do 
gładzenia  podeszwy. 

lytera'UtClt,  sm.  pi.  jarmar- 
cznicy  pl.^,  handlarze  pi.  jar- 
marczni. 


l^^igu'r,  sj-,  pi.  =en,  figura 
/. ;  kształt  m,  postać/.;  !Ieine 
—  figurka  /. 

^•igura'Incfang,  sm.  .-(e)§, 
pi.  sgefänge,  figurał  m.,  śpiew 
m.  figuralny. 

lyigura'ut,  sm.  =en,_pz.  =en, 

figurant  m. ;  osoba  /.  w  te- 
atrze występująca  dla  liczby 
ale  nie  mówiąca;  er  gab  in 
ber  D^at^goerfammlung  bfo^ 
einen  =en  ab  był  tylko  figu- 
rautem  w  radzie,  siedział 
w  radzie  jak  malowany;  »in, 
sf.  pi.  =nen,  figurantka  /, 

^ytguriCrcit,    vn.     (i^aben) 

figurować,  być  figurantem ; 
grać  jaką  rolę,  mieć  znacze- 
nie. 

^yigü'rtid),  adi,  obrazowy, 
przenośny. 

%\\t'i,  (wyna.:  file),  sn.  =§, 
1)  pi.  *ö,  polędwica  /.,  pie- 
czeń/.  polędwicowa;  2)  pi. 
=e,  filet  m.  u  introligatora, 
ozdoby  pi.  na  oprawie;  siatka 
/.,  siatkowa  robótka  /.;  na- 
rzędzie n.  do  wybijania  ozdób 
introligatorskich. 

^itia'f,  sn.  =g,  pi.  a,  i  ^—t, 
sf.  pi.  =n,  filia  /. 

lCiU(l'I=,  (w  wyrazach 
złożonych)    filialny  adi- 

%XU\X',  (wym.:  filu),  sm.  =§, 
pi.  =§,  filut  m. 

%x'l)^m,  vn.  (I^aben)  syczeć 
(o  piszczałce  w  organach). 

^-iltrie'rCU,  va.  (f^aben)  prze- 
sączać, filtrować,  cedzić. 

'  i^'iltrtc'rfad ,  sm.  --§,  pi,  =fätf  e, 

cedzidło  n.,  sączek  w.,  kape- 
lusz m.,  worek  m.  do  cedzenia. 

iCiltriCrftciu,  sm.  ^§,  pi.  =e, 

cedzeniec  m.  (kamień  m.) 

%\%f  sm.  =eä,  pi,  =e,  1) 
pilśń  /".,  sier(ś)ć  f,  cielęca  lub 
zajęcza;  wełna/,  zbita;  tkan- 
ka /.  z  sierści  i  wełny;  2) 
sknera  w.,  kutwa  m.,  sma- 
żywiecheć  m.,   liczykrupa  m. 

lyitjbctfe  sf.  pi.  -n,  dera 
/.  (którą  się  koniowi  pod 
siodło  kładzie). 

^'tljcn,  ya.  (Caben)  filco- 
wać, pilśoić,  zbijać  na  pilśń, 
sierść,  wełnę;  jmnbn  — 
burczeć,  łajać  kogo. 

i^'U'5l;ut,  sm.  =eö,  pi.  -pte, 
kapeluis'z  m.   filcowy,  pilśnia- 


lyiTjig,  adi.  strasznie  ską- 
py, brudny. 

iCi'Ipgfcit,  sf.  sknerstwo 
n  jkutwiarstwo  w.,  skąpstwo  w. 

f^'i'Isfraut,  sn,  «g, 'kania/, 
przędza  (roślina), 

%\%i\\6)f  sn.  -g,  wojłak 
m. ;  sukno  n.  filcowe,  pil- 
śuiane,  kapeluszowe. 

^•i'mmct,  sm.  :g,  pi.  — , 
płoskunki  pi.,  suszki  pl.^  ko- 
nop  /.  nienasienna. 

i^f'mmct^o^fcu,     sm.    -§, 

chmiel  m.  zwyczajny,  chmiel 
samiec. 

%im'\tf  sn,  =g,  pi.  .8,  finał 
m.,  zakończenie  n. 

lyiua'njeit,  sf.  pi.  finanse 
pi.,  dochody  pl.*^  kasa  /., 
skarb  m.,  skarbowość  f.\ 

i^iua'nptiniftcr,  sm.  ^%,  pi. 

— ,  minister  m.  skarbu. 

i^nna'njtocfcn,  i  =fac^,  sn. 

=g,administracya  /.  skarbowa; 
skarbowość  /. 

^ina'nstüi'ffcnfrfjaft,  sf.pi. 

.-en,  nauka  /.  o  skarbowości; 
umiejętność  /.  skarbowa. 

^n'ribcgetb,  sn.  *eg,  pi.  «er, 

I  znaleźne  n, 

^ń'nbelf;aug,   sn,  =fea,  pi. 

=l^äufer,  dom  m.  podrzutków. 

^•i'nbeninb,   sn.    =eg,   pi. 
ȟnber,  podrzutek  m. 
^•i'ubclmiittcr,  sf,  pi.  smüt= 

ter,  matka/,  podrzutka,  przy- 
brana; kobieta  /.  dozór  nad 
podrzutkami  mająca. 

^ń'nbc(oI)n,    sm,    =g,   pi. 

=IÖt)nc,  znaleźne  n. 

^•t'nbct^flcgcr,  sm.  *§,  p>i. 

— ,  i  3^— »ater,  sm.  =§,  pi. 
später,  opiekun  m,  podrzut- 
ków. 

i^fi'nbcn,  finbcft,  finbet,  fanb, 
l^abe  gefunben  I.  va.  1)  zna- 
leźć, znajdować;  roie  finbeft 
bu  biefen  SOBein?  jak  znajdu- 
jesz to  wino?  jak  ci  smaku- 
je?; er  finbet  baran  fein 
SSergnügen,  fein  Söo^fgefatlen, 
feinen  ©efd^mod  nie  znajduje 
w  tern  zabawy,  upodobania, 
smaku;  2)-  i^  finbe  cg  fo 
beffer  sądzę,  że  tak  (będzie) 
lepiej;  fid^  burd^  ctro.  befei= 
bigt,  geel^tt,  gefd^metd^ett  — 
uważać  się  za  obrażonego, 
za  uczczonego  przez  co,  uwa- 
żać co  za  rzecz  pochlebną  dla 


iCi'nber 


432 


%i'n\tt 


siebie;  er  fanb  c§  für  gut 
uznał  za  dobre;  3)  fid^  gu 
ein).  rolEig  —  laffen  okazać 
się  gotowym  do  czego;  ©riöbe, 
®epr  bei  jmnbm  —  pozyskać 
czyją  łaskę,  otrzymać  u  kogo 
posłuchanie;  er  fanb  bei  feinen 
3=reunben  ^ilfe  unb  2;roft 
znalazł  u  swoich  przyjaciół 
pomoc  i  pociechę;  ic^  roerbe 
bid^  fd^on  —  znajdę  ja  cię, 
nie  i^jdziesz  mi  ty,  oddam 
ja  ci  za  swoje ;  4)  au§  groei 
^ai^Ien  bie  brlłte  —  z  dwóch 
danych  liczb  wynaleźć  trze- 
cią; id^  fonb,  bafś  .  .  .  widzia- 
łem, przekonałem  się,  uwa- 
żałem, że  . . . ;  II.  fid^  — ,  vr.  1) 
znaleźć  się;  ba§  SSerlorene  l^at 
fid^  gcfunben  zguba  znalazła 
się;  e§  raerben  fid^  fd^on  2kb-' 
l^aber  bafür  —  znajdą  się  ama- 
torowie  na  to ;  2)  fid^  in  etn). 

—  fönnen  módz  sobie  dać 
z  czem  radę;  potrafić  sobie 
z  czem  poradzić;  wyrozumieć, 
pojąć,  pomiarkować  co ; 
oswoić  się  z  czem;  td^  !ann 
mic^  in  feine  Saunen  nic^t  — 
nie  mogę  się  oswoić  z  jego 
humorami;  er  tttufS  fjd^  barein 

—  musi  się  do  tego  zastosować, 
temu  się  poddać,  cierpliwie 
to  znosić ;  er  toti^  fid^  in  alle 
SSerpÜniffe  §u  finben  umie 
sobie  zawsze  poradzić;  fid^ 
in  jmnbn  —  znosić  się,  zga- 
dzać się  z  kim;  stosować  sie 
do  czyjego  humoru,  sposobu 
myślenia;  er  loetfj  fid^  in 
jedermann  gu  —  on  się  z  każ- 
dym zgodzi;  3)  e§  fanb  fidfi, 
bafg  mx  noä)  ©elb  l^atten 
pokazało  się,  że  mieliśmy 
jeszcze  pieniądze. 

i^'i'nbcr,   sm.   •§,  pi.  —, 

znalazca  ?/?.,  znaleziciel  m. 

lyt'nbeiloljit,   sm.    =§,  pi. 
«lötine,  zualtźne  n. 
iyi'nbci'rcrl)t,  sn.  *§,  pi.  =e, 

prawo  n.  zualazcy. 

Si'llblinn,  sm.  =(e)ä^  yl,  tę, 
podrzutek  7n. 

^•inCffC,  sf.  pi  =n,  fines 
m.,  wybieg  m.',  podstęp  m., 
fortel  m. 

^•i'JlflCr,  sm.  -^,pl.  — ,  pa- 
lec m. ;  lüir  l^aben  jiinf  —  an 
jeber  .^anb  mamy  po  pięć 
palców  u  każdej    ręki;    einen 


— ,  eines  sä  breit  szeroki  na 
palec;  mit  =n  auf  jmnbn  jeigen 
palcami  kogo  wytykać;  etm. 
auf,  an  ben  sn  auś=,  ^er^  »or= 
red^nen  na  palcach  co  odli- 
czyć, z  dokładnością,  z  pe- 
wnością wyliczyć,  wykazać  co ; 
ic^  roeil  bie  SRamen  auf  ben 
=n  l^er^ujä^len  mogę  imiona 
na  palcach  wyliczyć,  znam 
je  dokładnie;  man  fann  ii)n 
urn  'btn  —  wideln  koło  palca 
możnaby  go  owinąć,  do  rany 
można  by  go  przyłożyć;  jmnbm 
auf  bie  —  fe^en  na  ręce  ko- 
mu patrzeć;  pilnować  kogo, 
by  czego  nie    ukradł;    lange 

—  madöen,  bie  —  Heben  laffen 
mieć  długie  ręce,  palce;  mieć 
smołę  w  ręku;  jmnbm  burd^ 
bie  —  fd^auen  przez  szpary 
komu  na  co  patrzeć;  er 
flopfte   il^m   gefiörig   auf   bie 

—  mocno  go  skarcił;  etn). 
a\x^  ben  -n  faugen  z  palca 
sobie  co  wyssać,  zmyślić  co; 
ben  —  auf  ben  2Jtunb  legen 
trzymać  język  za  zębami, 
zamknąć  gębę,  milczeć;  er 
lerftc  alle  —  barnad^  wielki 
miał  na  to  apetyt,  połykał 
ślinkę,  bardzo  mu  się  tego 
zachciało;  fid^  bie  —  mx- 
brennen  sparzyć  się  na  czem 
szkodę  ponieść,  oszukać  się; 
gibt  man  il^m  einen  — ,  roili 
er  bie  gangc  ^anb  puść  kurę 
w  grzędy,  ona  chce  wszędy; 
©Otteö  —  palec  boski,  zrzą- 
dzenie boskie. 

^•i'ngcrbrcit,  adi.  na  pa- 
lec szeroki ;  feinen  —  ani  na 
palec,  ani  na  włos. 

S'i'ngcrdjcn,  sn.  =3,  pi.  —, 

paluszek  m. 

S'i'nö^rbitf,  adi.  gruby  na 
palec. 

^yingcrfurmtg,    adi.    pal- 

czasty,  palcowaty. 

^;i'n9cr9ra^,  sn.   -feö,  pi. 

=gräfer,  krwawe  proso  w., 
palcowe  ziele  n. 

^'i'ngcr^ut,    sm,    -eö,  pi. 

=t)lite,  naparstek  m. 

S'i'ligcnt,  vn.  (f)aben)  pal- 
cami przebierać;  er  fann 
mo^l  geigen,  aber  nid^t  — 
umie  grać,  tylko  przebierać 
nie  umie;  zna  rzecz,  ale  nie 
gruntownie. 


S'i'ngcrrcif,  i  ?f— ring,  sm. 
=§,  pi.  =e,  pierścień  m.,  pier- 
ścionek m. 

I^i'ngcrfa^,  sm.  «e§,  sta- 
wianie n.  palców  podczas 
grania;  ben  —  angeben  po- 
pisać palce,  znaki,  którymi 
palcami  każdą  nóte  brać. 

S'i'ngerf^i^c,    sf.  pi.    «n, 

koniec  m.  palca. 

^i'ngcrf^radjc,  sf.  pi.  -n, 

mowa  f.  palcowa,  przez 
znaki  palcami  dawane. 

lyt'ngcrttJurm,  sm.  -e§,  pi. 

«roürmer,  zanokcica:  /".,  za- 
strzał m. 

^i'ngcrseig,    sm.    =§,  'pl. 

«e,  znak  m.  palcem  dany ; 
skazówka  /. ;  jmnbm  einen 
—  geben  dać  komu  znak, 
wskazać  co  komu. 

S'iugte'ren,     va.     (^aben) 

zmyśUć,  wymyślić  co ;  fingiert 
zmyślony, 

§i'n!,  i  *e,  sm.  s(e)n,  yl. 
;(e)n,  zięba  f. 

^•i'nfcuföngcr,  sm.  «§,  p?. 

— ,  ziębołowiec  tw.,  ptasznik  w. 

^•i'nlcnne^,    sn.    -eä,    pi. 

«e,  siatka  /.  do  łapania  dro- 
bnego ptastwa. 

^•t'nfcnfdjlog,     sm.    KO^/ 

śpiew  m.  ziębi. 

^•i'niie,  sj.  pi.  c=n,  i)  płe- 
twa f.  dużych  lyb ;  2)  trędy 
pi.  na  twarzy;  3)  wągry 
pi.  (w  mięsie  wieprzów); 
4)  cienki  koniec  vi.  u  mło- 
tka; ginnl^ammer,  młotek 
m.  mający  jeden  koniec 
cienki. 

S'i'nuin,  adi.  trędowaty; 
wąoTowaiy. 

S'i'UftCr,  adi.  ciemny;  -no 
adv.\  im  %  —  n  ficen  po 
ciemku  siedzieć;  *eö  Soc^ 
ciemnica;  «=er  %^^  dzień 
posępny,  pochmurny;  «e  ^Jite-» 
ne,  =e3  ©efid^t  mina,  twarz 
ponura,  posępna;  czoło  za- 
chmurzone; ein  seö  ©eficfct 
mad^en  zachmurzyć  się,  za- 
sępić się;  »eö  Sßefen  posęp- 
ność,  ponurość;  im  % — n 
tappen  macać  po  ciemku; 
nie  mieć  pewnej  zasady  w  po- 
stępowaniu; nie  znać  rzeczy 
gruntownie ;  eg  fieljt  in  feinem 
Äopfe  noc^  —  ^\\^  w  jego 
głowie    jeszcze    ciemno,    nie 


^i'nftcrling 


433 


%x'\^xtU)n 


ma  jeszcze  nauki,  oświecenia; 
=e  ©ebanfen  ponure  myśli, 
^n'nfterting,    sm.    >§,   pi 

-i,  człowiek  m.  ciemny,  nieo- 
świecony;  obskurant  m.,  prze- 
ciwny oświacie;  ciemna  gło- 
wa. 

^i'nftcrm§,    sf.  pi    =ffe, 

1)  ciemność  /.,  ciemnota  /., 
pomroka  /. ;  niewiadomość 
/,;  2)  zaćmienie  n. 

%i'ntt,  sf.  pi  sn,  finta 
/,,  podstęp  m.,  fortel  m. ; 
figiel  m.,  sztuka/.;  ?n  ma= 
d^etr  fortelu  zażyć,  oszukiwać 
kogo ;  zawód   komu    uczynić. 

§i'Jp^ern,  vn.  (Eiaben) 
trząść  się,  drżeć;  nad^  ettt). 
—  pożądać  czego. 

^i'defan^,    sm.    =eä,   pi 

'Z,  1)  wietrznik  w«.,  trzpiot 
w.,  bałamut  w.,  bzdura    m.\ 

2)  (także  f^i'rfefangerei  sf. 
pi  =eit),  bzdurstwo  n.,  dzie- 
ciństwo w.,  trzpiotostwo  n., 
figlarstwo  n. 

i^i'rma,  sf.  pi  =men,  firma 

/.,  firma  handlowa;  na- 
zwisko n.  (kupca)  na  szyldzie 
wypisane;  er  fül^rt  bcn  ^an» 
bel  unter  ber  früheren  — 
prowadzi  handel  pod  daw- 
niejszą firmą;  bie  —  jeid^nen 
podpisywać  firmę,  firmować; 
eine  [olibe  —  rzetelna  firma; 
jmnbn  in  bic  —  aufnel^mcn 
przyjąć  (wpisać)  kogo  do  firmy. 
iCirnta'nt,  sm.,  =cn,  firmant 
m.,  członek  spółki,  który 
podpisuje. 

i5*i'rntatafel,  sfpl  m,  szyld 

m.,  tablica  /.  firmowa. 

firmament,    S7t.    Ȥ,  pi 

=C,  firmament  m.,  horyzont 
m.,  widnokrąg  m.,  niebo- 
brąg  m. 

%i'xmtn,  i  »ein,  va.  (i^aben) 
bierzmować. 

iCi'rmungj     sf.    pi    «en, 

bierzmowanie  n. 

^ixn,  sm.  «(e)g,  pi  =e, 
gleczer  m.,  lodowiec  m. 

^i'xni^,  sm.  «ffe§,  pi  'ffe, 
pokost  m. 

^t'rniffen,  va.  (^aBen)  po- 
kostować, pokostem  po- 
wlekać, pomalować ;  gefirnifät 
pokostowany. 

^i'rniSfar^e,    sf.   pi  =n, 

farba  /.  pokostowa. 


lCtrft,  sm.  =c3,  pi  =e, 
szczyt  m.,  wierzchołek  m. 

S-i'rftcnstngel,  sm.  ^g,  pi 

— ,  gąsior  m.  (w    dachówce). 

%i^ca'i,    sm.    =§,   pi    --e, 

fiskał  7n.,  urzędnik  m.  skar- 
bu publicznego ;  obrońca  m, 
skarbu,  asesor  m.  prawny. 

^^•tścalifd),  adi.  fiskalny, 
skarbowy. 

i^if^,  sm.  =eś,  pi  =e, 
ryba  /.;  flicgenber  —  ryba 
latająca,  ptaszoryba;  bie  =e 
wollen,  muffen  fd^roimmen  ry- 
by lubią  pływać,  jedząc  ry- 
by trzeba  wino,  wódkę  po- 
pijać; ftumm  fein  roie  ein 
—  niemy  jak  ryba;  ha^ 
finb  faule  «e  to  tylko  wy- 
kręty, to  próżne  wybiegi; 
gifc^e  pi  ryby  pi,  jeden  ze 
znaków  zodyakalnych. 

^i'f(^aar,  i  f^— abler,  sm. 
=§,  pi  =aarc,  «ablcr,  ostrzyż  m., 
rybitw  m.,   orzeł    m.  morski. 

?fi'f(|angcl,    sf    pi    «n, 

wędka  /'.  na  ryby. 

'p'fc^ artig,  adi.  do  ryby 
podobny;  I'ybi. 

tCi'fdjöanb,    sn.   =(e)ä,  pi 

=bänber,  okucie    n.    u    okien 
lub  drzwi. 

ift'ftf)fiefjnlter,  sm.  =§,  pi 

— ,  sadzawka  /. 

^i'fd)6ein,  słt.  --(e)§,  fiszbin 
m.,  róof  m.   wielorybi. 

^i'fdjficufdjd,    sn.   =g,  cy- 

nadra  /. 

^i'fd^filütig,  adi.  mający 
zimną  krew. 

%i']ć)hxttt,  sn.  s(e)§,  pi 
ser,  stolnica  /.  do  wypra- 
wiania ryb. 

i5i'ftf)]Drii^c,    sf    pi    =n, 

sos  m.  rybi,  rybia  podlewa/. 

l^i'ft^Mclb,  sm.  :=(e)g,  pi 
«e,"  rybokradzca  m. 

%i'\d}tn,  va.  i  vn.  (^aben) 
1)  ryby  łowić,  łapać;  im 
Grüben,  im  trüben  SBaffer 
—  w  odmęcie,  w  mętnej 
wodzie  ryby  łowić;  2)  ło- 
wić w  wodzie,  wydobywać 
z  wody ;  złowić  co ;  obłowić ; 
oberwać;  er  ben!t  l^ter  etro. 
gU  —  spodziewa  się  tu 
obłowić. 

%i'\ä}tn^tn,  vn.  (I^aben) 
rybą,  rybami  trącić,  pachnąć, 
sanosić. 


Snlenber,  ®eutfĄ«ł)oInifĄc§  SBörterliudö. 


^i'iĆ)tX,    sm.     =g,    pZ.    — 

1)  rybak  m.,   rybołowca   m., 

2)  rybitw  m. 
%i'iä)txUBt,  sn.    =(c)g,  pi 

=e,  czółno  n.  rybackie. 

^i\a)tXń',  sf.  pi  »en,  ry- 
bołóstwo n.;  prawo  n.  ło- 
wienia ryb ;  miejsce  n.  łowie- 
nia ryb ;  —  treiben  rybołó- 
stwem się  trudnić. 

^i'fd)crgarn,    sm,  -§,  pi 

=e,  sieć/,  na  ryby,  niewód  m. 

%i'^Ó)tx%txatf^,    sn.    =(e)g, 

pi    ''t,    sprzęty  pi   rybackie. 

%x'\ń)txm,    sf    pi    =nen, 

rybaczka  /. 

iCt'fti)cnnnung,  sf.  pi  =en, 

cech  m.  rybacki. 

^t'ftf)Cr!0^It,  sm.  =g,  pi 
=!ä^ne,  łódka  /  rybacka, 
czółno  w,  rybackie. 

^i'fdjCrrtlig,  sm.  s(e)§,  pier- 
ścień m.    (rybacki)    papieski. 

iCff^effcr,  sm.  =S,  pi  — , 
rybojad  m.,  rybojedz  m. 

^i'f^faitg,  sm.  ^§,  rybo- 
łóstwo m.,    łowienie    n.   ryb. 

^i'frfjgräte,  sf  pi  =n,  ość 

f.  rybia. 

p'ftf)plter,    snt.    =g,   pi 

— ,  sadzawka  /. 

fvi'fC^id)t,  adi.  rybny. 

l^i'ftfjfcffcl,  sm.  =g,  pi  — 
kociołek  m.  do  warzenia  ryb. 

^ń'f(^Jtcfern,  sf.  pi  l  =!ie= 

men,    sf.    pi    dychawka    /., 
skrzela  /".,  skrzele  pi 

^i'WÖHx,  sm.  =g,  pi  — , 
neta  f.  na  ryby. 

'gi'f^lai(i^,  sm.  =g,  ikra 
f.  rybia. 

l^-i'f(|Ieim,  sm.  .§,  klej  m. 
rybi. 

iCt'f(^Ictn,  i  gifd^d^en,  sn. 
=^,pl  — ,  rybka/.,  rybaczka/. 

^i'f(^marft,  sm.  =(e)ś,   pi 

smärÜe,  targ  m.  na  ryby. 

^i'fC^raelbC  sf.  pi  m,  gęsia 
stopa  /.,  noga  f.,  mącznik 
m.  (roślina).  [rybi. 

l^i'ftfjmilC^,    sf.    mlecz    m. 

^i'fc^ottcr,  sm.  i  sf.  pi  =n, 

wydra  /. 

%i'\a^XtĆ)t,  sn.  ^^,  pi  -i, 
prawo  n.  rybackie,  łowienia 
ryb. 

^i']Ć)Xtiń^,  adi.  rybny,  obfity 
w  ryby. 

%i'i(i^Xtif)tXf  sm.  Ǥ,  pi 
— ,  czapla  /.  (rybacka)  siwa. 

28 


gi'f(^rcufe 


434 


^la'^^bmhti 


^i'ftf)rcufc,    sf.     pl.    '-n, 

wiersza  /.,  wjęcierz  m. 

%i'\ĆiVO^t\l/sm.  =Ś,  ikra/. 

§i'fd)fd)u;);)c,   sf.    pi.  -n, 

łusk.a  f.,  łaszczka    f.    rybia. 

^i'frflf^JCifC,  sf.  pl.  -n, 
potrawa  /.  rybna,  z  ryby. 

^i'f(!^tän,  sm.  =§,  pl.  4age, 

1)  dzień  m.  przeznaczony  na 
łowienie  ryb;  2)  dzień  su- 
chy, postny;  dzień  rybny, 
w  który  tylko  rybne  (nie 
mięsne)    potrawy     się    jedzą. 

%i'iń}tt\6^,  sm.  »§,  pl.  -e, 
ftanb  m..  staw  m.  na  ryby; 
sadzawka  f 

%i'\ńli^xan,  sm.  =§,  tran 
m.  rybi. 

^ffC^tOatC,  s/.  pl.  =n,  nie- 
wód TM.,  sieć  f.  wielka  do 
łowienia  ryb  na  stawach, 

^^i'ft^loeiö,  sn.  =eä,  pl  «er, 
rybaczka  /.,  kobieta  /.  prze- 
dająca  ryby. 

%i'\ti)mititt,    sm.  '-^,  pl. 

— ,  staw  m,  na  ryby ;  sa- 
dzawka /. 

^i'ft^tuirtft^aft,  sf.  gospo- 
darstwo n.  rybne. 

fCi'f(^5e«g,  sn.  =§,  sprzęty 
pl.  rybackie. 

^i'ft^gug,  sm.  .§,  pl.  »aüge, 
połów  m.  ryb. 

jCi'ÖCU^,  sm.  — ,  skarb  m. 
publiczny;  zarząd  m.  skarbu 
państwa. 

PftCt,  5/  pl.  =n,  1)  fistuła 
/.,  cewa  /.,  cewka  /. ;  wrzód 
m.  cewkowaty    (choroba   /.); 

2)  fistuła  (w  śpiewaniu),  fal- 
set m. ;  burd^  bic  —  fingen 
fistulą  śpiewać. 

fCi'fteUrout,  sn.  =§,  gni- 
dosz  m.  leśny  (roślina  /.). 

iCi'tf(^eIn,      vn.      (§a6etx) 

ruszać  się  tam  i  sam. 
^i'tttt^J  i  -'ig,  sm.  pl.  =e, 

1)  skrzydła  pl.  (ptaka). ;  2) 
se  pl.  poły  pl.  u  sukni. 

^i'^tianb,  sn.=§,pl.^hän'öev, 

nić  /.,  którą  pasmo  motka 
jest  związane. 

%i'^t,  sf.  pl.  «n,  pasmo 
n.  (jako  część  /.  motka);  2) 
zmarszczka  f. 

'  ^i'^fcilC,  sf.    pl.    'U,    piła 
/.  io-larska  do  robienia  uszek. 

^i^,  adi.  1)  szybki;  adv. 
-ko,  skory,  adv.  -ro; 
er  ift   fe^r   —   im   ©d^reiben 


szybko  pisze;  1)  —  unb 
fertig  gotowy  zupełnie;  3) 
stały;  =er  ©eĘialt  stała  płaca, 
pensya;  se  ^bec  urojenie  n., 
myśl  f.  urojona;  myśl,  o  któ- 
rej się  kto  uprzedził  i  nie 
da  jej  sobie  wybić  z  głowy; 
ba§  ift  bei  il^m  eine  «e  ^bcc 
tego  mu  nie  wybijesz  z  gło- 
wy; ta  myśl  go  ciągle  zaj- 
muje. 

^t'jfingcrig,  adi.  szyb- 
kie palce  mający. 

iyt'JOCfd)äft/  sn.  =eö,  pl. 
=e,  interes  m.  z  terminem 
nieprzekraczalnym. 

i^tjic'rcn,  I.  ^  va.  (^aben) 
etiD.  —  ustalić  co;  jmnbn 
—  wyznaczyć  komu  stały 
dochód,  umieścić  kogo  na 
etacie;  2)  jntnbn  albo  etro. 
(mit  ben  2lugen)  —  oczy 
wlepić  w  kogo,  w  co;  uto- 
pić wzrok  w    kim,    w    czem. 

^t'yftcrn,  sm.  =§,  pl.  =e, 

gwiazda  /.  stała,  nieruchoma. 

^t'pm,  sn.  =§,  pl.  gija, 
stała  suma/. ;  stały  dochód  m. 

%l(i(i}f  adi.  1)  płaski;  «=cr 
^43oDen  grunt  płaski,  równy, 
bez  wzgórków ;  «eś  2anb  wieś ; 
auf  bem  =en  Sanbe  na  wsi, 
po  wsiach ;  =eś  ^elb  pole 
równe,  równina;  "CV  SDegen 
płaz,  płagka  szerz  szpady, 
szabli ;  jmnbn  mit  bem  =en 
2)egen  fcölagen  spłazować, 
płazem  kogo  uderzyć;  *e 
^anb  dłoń;  ba§  liegt  auf 
ber  =en  §anb  to  jasne  jak 
słońce,  oczywista  rzecz;  »er 
2BinfeI  kąt  rozwarty;  »eś 
Sic^t  światło  płaskie,  równo 
rozprowadzone,  cieniami  nie 
wzniesione  nad  powierzchnią; 
2)  płytki;  =er  Äopf,  =er 
SJtenfĄ  głowa  pfytka,  słaba, 
niepojętna;  człowiek  płytkiego 
rozumu,  płytkiej  nauki,  po- 
wierzchowny; =eś  Urtl^eil  płyt- 
ki, słaby,  nieugruntowany 
sąd;  —  utt^eilen  płytko 
sądzić. 

'^lä'^e,  sf.  pl.  m,  ró- 
wnina /. ;  płaszczyzna  /. ;  po- 
wierzchnia /. ;  płaska  strona 
/. ;  płaz  w.;  płaskość  /., 
równość  /. 

i5'Ia'(f)cifcn,  sn.  -.%,  pl.  —, 

kowadło   n.  {\x  złotnika). 


^^la't^en,  flächen,  va.(§aben) 

zrównać,  spłaszczyć;  na  ró- 
wninę lub  płaszczyznę  za- 
mienić. 

glo(^enfu^,sw.=fś,  i-fc^u^, 

sm.  «ś,  stopa  f.  kwadra- 
towa. 

^Iö'd)engröi5C,  5/.  pl.  =n, 
i  =inI)Qlt,  sm.  =g,  pl.  =e, 
objętość/.,  rozległość  f.,  ogół 
m.  powierzchni;  ber  =in^att 
beträgt  100  Kilometer  po- 
wierzchnia wynosi  100  kilo- 
metrów. 

i^Id't^cnma^,  sn.  »^es,  pl. 

-fie,  miara  /.  powierzchni; 
miara  kwadratowa. 

^'lä'djcnraum,  sm.   =§,  iń. 

=räume,  powierzchnia  /. 

iVlü't^enja^I,    sf.  pl.   =en, 

liczba  /.  kwadratowa;  bop= 
peltc  —  liczba  sześcienna. 

l'ylä'djCn^Ott,  sm.  r§,  cal 
m.   kwadratowy. 

^la't^fclb,  sn.  =c§,  pl.  =er, 
płaszczy7>na  /,,  równina  /, 

^la'C^fii^ig,  adi.  płasko- 
nog-i, 

5'Ia'd)l)cit,  sf.  pl.  =en,  pła- 
skość /.,  równość  /.;  płyt- 
kość /. 

^la'^fO^jf  sm.  =§,  pl.  «!ö= 
pfe,  głowa  /.  słaba,  płytka, 
mierna,  mizerna;  głowa  do 
pozłoty. 

f^(a'c()nO|ig,  adi.  płasko- 
nosy. 

f^Iad)'?,  sm.  «fes,  len  w.; 
gemeiner  —  len  pospolity; 
fteinfter  —  len  mały,  cztero- 
pręcikowy. 

%\ti^^-  (w  wyrazach  zło- 
żonych)   lniany  adi. 

fy(a'tl^?Qrttg,  adi.  do  lnu 
podobny. 

%Wi)iHxif    sm.    -§,  pl. 

=bärte,  broda  /.  jasnowłosa, 
mech  m.  na  brodzie. 

iyla'd)§bau,  sm.  *§,  uprawa 
/.  lnu. 

iyla'dj^bCrCitung,  sf.  przy- 
prawianie n.  lnu. 

^yla't^^blöucl,   sm.   ^ś,  pl. 

—  ,  kijanka  /.  do  klepania 
lnu;  klepadło  n.;  mię- 
dlica /. 

^•Ia'd)^brafc,  -breche,  sf 
pl.  =n,  cierlica  f.,    tarlica    /. 

tyla'di^biinbcl,  sn.  -§,  pl 

— ^  kita  /  lnu. 


I 


fCla'c^öbanc 


435 


m'm 


^Wńj^tianC,  sf.pl.  =n,  su- 
szarnia/.  lnu;  izba/.,  piec 
m.  do  suszenia  lnu. 

S'Ia'djgbottcr,    sf.  pi  =n, 

Matki  Bożej  len  m.]  Panny 
Maryi  len. 

%la'ä}U'Ü\^,  adi.  płasko- 
boki. 

l5*Ia'd)fCU,  =fern,  lniany; 
ze  lnu  zrobiony. 

lyla'ASfarÖig,  adi,  lnianego 
koloru.  [len. 

^•Ia'd)ŚrjeIO,  adi.  żółty  jak 

^*Ia'd)§^aar,   sn.    =ś,  pi. 

=e,  włosy  pi.  jak  len. 

%W^^\^tA)i\f    sf.   pi.   =n, 

ochlica  /.,  cierlica  /.,  szczot- 
ka /.  (do  czesania)  lnu. 

%W^)m)^l  sm.  =(e)^.  Pl- 
=fÖpfe,  mający  włosy  jak  len, 
blondyn  m. 

^Wn^^txani,  sn,  Ǥ,  lnica 
f.  pospolita. 

§Ia'^f))iegeI,    sm.  =§,  pi. 

— ,     zwierciadło    n.    płaskie. 

t^la'c^^raufc,  =öriffel,  sf. 
pi.  ^n,  dzierzgadło  n.,  dzierz- 
glica  /.   do  lnu. 

Pa'd)§rÖfte,  sf.  moczenie 
n.,  roszenie  n.  lnu. 

S'Ia'^gfi^ük,    sf   pi.   =n, 

paździerze  pi. 

i5(a'(j^öf(^tDtnge,  5/.  pi.  ^n, 

klepadło  n.  do  Jnu. 

%la'Ć)^\tihtf  sf.  kanianka 
f.,  jedwab  m.  polny. 

lCIa'(!^gf:)jinnen,  sn.  =§,  przę- 
dzenie n.  lnu. 

i^Ia'^gftcngel,  sm.  Ȥ,  pi. 

—,  łodyga  /.  lnu,  kistra  /., 
lniany  badylek  m. 

iCIa'rfjgÖJCrg,  sn.  »g,  pa- 
kuły pi.  ze  lnu,  kłaki  pi. 

Pa'^jtcgcl,  sm.  =§  pi,  —, 

dachówka  /.  plaska. 

iCIa'cten    i    %Wütxw,  vn, 

(l^aben)  migać  się;  buzować 
się,  migając  się  palić;  pło- 
nąć; »cferig  adi.  migający. 

i^Ia'bcit,  sm.  «§,  pi.  —, 
placek  w?.,  kołacz  m. ;  wy- 
chopień  w.,  podpłomyk  m. 

i^Ia'ber,   sm.   »§,   pi.   —, 

flader  w.,  słój  m.  (w  drzewie). 
l^Ia'bCrig,  adi.  fladrowaty, 
słój  o  wały     (drzewo);     żyłko- 
waty (kamień). 

fCtageoIe't,  sn.  =§,  pi.  =c, 

flażeolet  m.,  cienka  piszczał- 
ka/. 


^la'gge,  sf  pi.  *n,   flaga 

/".,  bandera  /. ;  bie  —  QUf= 
gicl^cn,  auffterfen  banderę 
zatknąć,  wywiesić;  bic  — 
roel^cn  Taffen  banderę  roz- 
puścić; bic  —  ftreid&cn  ban- 
derę spuścić. 

^la'ggcn,    i.   vn.   ([)aben) 

powiewać  banderą;  II.  va. 
(I^oben)    obwiesić    banderami. 

Pa'ggcnf(^tff,  sn.  -g,  pi. 

=e,  okręt  w.  z  banderą,  ad- 
miralski. 

^taggenftangc,  5/.  pi.  =n, 

drąg  m.  od,  do  bandery. 

§(a'ggcnftot!,  sm.   ^=0,  pi. 

=ftiDdfe,  drąg  m.  banderowy. 
iCIagra'ltt,  adi.  gorący ; 
er  rourDe  \x\.  flagranti  crroifd^t 
przychwycono  go  na  go- 
rącym uczynku. 

'§Iä'^mc,    sf.  pi.   =n,    bok 
m.  konia. 

^tama'nt,  sm.  --etf,  pi.  «en, 
3=(a'mbart,  sm.  --§,  pi.  =e, 
i  g^tami'ngo,  sm.  »g,  pi.  =g, 
czerwonak  m.,  czerwonóg 
m.  (ptak). 

jyla'men,  sm.  -§,  pi.  f^ra« 

mineö,  flamiuy  pl.j  kapłani 
pi.  w  starożytnym  Rzymie. 
iCIä'mif^,  adi.  1)  fla- 
mancki,  flamski;  2)  zrzę- 
dny,  ponury  mrukliwy,  ka- 
pryśny, kwaśny. 

tCta'tnmcf)cn,    i    =Uin,  sn. 

=§,  pi.  — ,  płomyk  m. 

iVla'mmc,  sf.  pi.  ^n,  i) 
płomień  m. ;  in  =n  auśbred^cn, 
gerat^cn  płomieniem  się  za- 
palić ;  in  =n  ftc^en  być 
w  ogniu,  stać  w  płomieniach, 
palić  się;  in  =n  fe|cn  za- 
palić; in  =n  aufgellen  w  pło- 
mieniach spłonąć;  er  getätl^ 
leidet  in  =n  łatwo  się  zapala 
(gniewem,  nienawiścią,  mi- 
łością); bic  —  beö  Äriegeä 
pożar,  pożoga  wojny;  baś 
gange  Sanb  fte^t  in  =n  be§ 
^riege§  kraj  cały  zajęty  jest 
pożarem  wojny;  2)  ba§  ift 
feine  erfte  —  to  pierwsza 
jego  miłość;  3)  skaza /.,  błąd 
m.  w  suknie. 

fCIa'mmen,  i.   vn.  (fiaUn) 

płomieniem  się  palić,  pło- 
mienić  się;  pałać;  feine  2lu* 
gen  flammten  üor  Ś^^n,  vov 
^ac^fud^t    oczy    jego    pałały 


gniewem,  zemstą;  =be  ^arbc 
kolor  płomienisty ;  sbc  Slugen 
oczy  płomieniem  pałające  ; 
=be  Sflad^e  zemsta  pożerająca; 
II.  va.  (I^aben)  1)  opalać, 
osmalać  nad  płomieniem; 
bic  §aut  —  skórę  prażyć, 
nad  płomieniem  trzymać, 
przeciągać;  2)  nadać  ma- 
teryi  barwę  płomienistą, 
rysunek    do    ognia    podobny. 

^la'mmcnauge,  sn.  =§,  pi. 

=n,  ogniste  oko  n.,  ognisty 
wzrok  m. 

%U'mmtnh,  ppr,  i  adi. 
płomienisty,   buzujący  się. 

^•la'mmcnglut,  sf  ph  ^zn 

i  =\)\%t,  sf  żar  w,,  upał 
m.     ognisty ;     żar    płomieni. 

|CIa'mmcnf(i^rtft,  sf  pismo 

n.  ogniste,  płomieniste. 

^la'mmenlob,     sm.     =e§, 

śmierć  /.  (poniesiona)  w  pło- 
mieniach. 

^•(a'mmenjug,  sm.  =§,  pi. 

•jügc,  linia  /.  ognista,  pło- 
mienna; rys  m.  ognisty. 

t^Ia'mmcnpnge,  sf.  pi.  -n, 

język  m.  ognisty. 

'  §Ia'mmt^t,    i     fla'mmig, 

adi.  płomienisty,  do  pło- 
mienia podobny;  płomienny; 
=cr  ©toff  materya  płomie- 
nistego koloru. 

'^iam'U,  sm.    '%,  pi.   =e, 

flanela  /. 

l^IauC'Ucn,  adi.   flanelowy. 

§Ionie'rcn,     vn.     (^abcn) 

przechadzać  się;  chodzić  bez 
celu. 

'^WvXtf  Sf.  pi.  *n,  flank 
w.,  flanka  /. ;  bok  m. ;  bcm 
geinbe  in  bic  «n  fallen  ude- 
rzyć na  nieprzyjaciela  z  flan- 
ku,  z  boku;  bic  --n  bctfen, 
entblöfien  boki  osłaniać,  od- 
słonić. 

I^Ianfic'rcn,  l.  va.   (haben) 

1)  flankierować,  z  boku  za- 
słaniać   z     boku    zachodzić; 

2)  flankować,  flankami,  bocz- 
nicami opatrywać  fortecę; 
II.  vn.  (f^abcn)  przechodzić 
z  miejsca  na  miejsce;  biegać 
tam  i   sam. 

i5Iä'fd)^cn,  i  -fd^lein,  sn. 

«g,  pi.  — ,  flaszeczka  /.,  bu- 
teleczka f. 

%la'\^t,  sf  pi.  '-n,  flasza 
/.,     flaszka     f.,    butelka    /.; 

28* 


i^la'frfjcnöicr 


436 


^Itd 


Bauchige  —  gasiorek;  äßein 
auf  =n  gießen, '  füUen  butel- 
kować wino,  ściąg-ać  wino 
na  butelki. 

Pa'fdjenMcr,   sn.    -§,  pi. 

=e,  piwo  n.  butelkowe. 

l5Ia'f(^CnfÖrntig,  adi.  butel- 
kowaty,   do  flaszki  podobny. 

%\a'^ä)tnUxt,  sm.  ^g,  pi. 

==!ötbe,  kosz  m.  na  butelki. 
i51a'f(^cn!ürlii§,  sm.  =i[feö, 
pi.  nffe,  bania  /.,  bania  ty- 
kwa /.,  korbale  pi.,  dynia 
f.  do  gąsiora  podobna. 

^la'fdjcnfdjanjc,     sf.    pi. 

en,     baterya   /.    elektryczna. 

^'la'fdjcnjug,   sm.  =%,  pi. 

=5Üge,  machina  /.  do  win- 
dowania, winda  f.,    blok    m. 

^tafd)ine'tt,  sn.  «g,  pi.  --t, 

fladżeolet  m. 

%W\tX,  sf.  pi.  'W,  flader  m. 

§Ia'ttcrer,  sm.  =§,  pi.  — , 

trzpiot  w.,   1'oztrzepaniec    m. 

lyla'ttergetft,      sm.     =ę§, 

umysł  m.  roztrzepany,  trzpiot 
m.,  sowizdrzał  m.,  wiercipięta 
m.,  niestatecznik  m.,  pędzi- 
wiatr m. 

i^Ia'ttcrgra^,  sn.  =ieg,  pi. 

=grä[er,  prosownica  /".  roz- 
pierzchła. 

^Ia'tter]^aft,     =erig,     adi. 

roztrzepany,  trzpiotliwy,  wie- 
trzny,   trzpiotowaty,    płochy- 

^'ia'ttC^aftigfeit,  sf.  roz- 
trzepanie w.;  trzpiotostwo 
n.,  płochość  f. 

%{^'iitxlai^\,sm.  -§,  i  ^Iatter= 
!raut,  sn.  =§,  kapusta  /. 
rozpierzchła,  zielona  nie 
składająca  się  w  głowy. 

iCIa'ttcrn,  m.  (Ijaben  i  fein) 

trzepotać  się,  przelatywać, 
bujać  po  powietrzu;  bie  (5e= 
gel  —  im  3Binbc  żagle  po- 
wiewają, poruszają  się  w  po- 
wietrzu; l^in  unb  |er  — 
trzpiotać  się;  cr  flattert  be» 
ftänbtg  um^er  bezustannie 
motylkuje,  trzpiota  się,  żyje 
wietrznie ;  feine  ©cbanfen 
^irt  unb  ^cr  —  laffen  bujać 
myślą  tHm  i  sam. 

^Ia'łtCrruf§,  sm.  »ffcä,  sa- 
dza /.  pyłowa,  latająca,  pe- 
rzynowa. 

I^Ia'ttCrfiun,  sm.  »g,  trzpio- 
towska  płochość  f. ;  lekko- 
myślność f.,  niestałość  f. 


fylattie'rcn,     vn.^    (Ejaben) 

jmnbm  —  schlebiać  komu. 

fytail,  I.  adi.  słaby,  po- 
zbawiony mocy,  siły;  ckliwy, 
nudny ;  oziębły,  leniwy ;  eś 
roirb  mir  —  słabo,  ckliwo  mi 
się  robi;  mir  ift  ganj  —  gu 
3Jłutl^C  nie  do  śmiechu  mi 
teraz;  —  mad^en  spekulować 
na  zniżkę;  3w(fer  ift  je^t  — 
cukier  nie  ma  teraz  pokupu; 
se  2Barc  towar  nie  odcho- 
dzący, nie  pokupny  ;  bie  ®e= 
trtibepreife  ftel^en  —  niepo- 
mj^ślne  targi  na  zboże;  I[. 
adv.  licho,  mizernie,  kiepsko, 
chudo;  ber  SCßinb  bläst  —  in 
bie  ©egel  wiatr  słabo  nadyma 
żagle. 

fylau'en,  l.  vn.  (^aben)  być 

bez  siły;  nie  mieć  pokupu; 
II.  va.  (^aben)  płukać. 

i^-Iaum,  sm.  s(e)^»  v^-  =e, 
i  =en,  puch  m.;  e§  fprofśt  il^m 
faum  ber  erfte  —  urno  Äinn 
zaledwie  pierwszy  mecb,  (mło- 
dy włos)  porósł  mu  na  bro- 
dzie. 

f^Iau'mtiart,    sm.  =g,   pi. 

=BärtC,  1)  mech  m.  na  bro- 
dzie, młoda  dopiero  rosnąca 
broda  f. ;  2)  młody  człowiek 
w.,  młodzik  m.^   gołowąs  m. 

%\mvx'\tUx,    sf.   pi.   =n, 

puch  m. ;  pościel  /.  puchowa, 
^•latt'mig,    adi.    puchowy, 
pucho  waty. 

^•lau'ntlagcr,    sn.  =§,  pi. 

— ,  i  g— bctt,  sn.  pościel  /. 
puchowa,  łoże  n.  puchowe. 

fytau'mncüe,    sf.    pi.   =n, 

g(w)oźdAik  m.  pyszny. 

f^IaU'mtoCt^,  adi.  miękki 
jak  puch  ;  bardzo  adv.  miękki. 

i  ^laufc^,  sm.  ;e§,  pi.  =e,  1) 
kosmyk  m,,  pęczek  m.  wło- 
sów, wełny;  2)  sukno  n.  ko- 
smate z  grubej  wełny;  3)  — 
S^iorf  m.  surdut  m.,  kapota  /. 
z  taniego  sukna. 

lylau'fc,  sf.  pi.  -n,  bała- 
muctwo  w.,  gadanina  /. ;  wy- 
bieg m.,  wykręt  m.)  figiel  m.; 
ba§  finb  »n  to  bałamuctwo, 
frazesy,  ceremonie ;  jmnbm 
=n  rormad^en  robić  komu  ba- 
łamuctwa ;  żartować  sobie 
z  kogo. 


^(QU'fcnmadjcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  bałamut  m.,  figlarz  m.y 
blamier  m.,  ceremoniant  m. 

%iäi,  sm.  se§,  pi.  =en,  pro- 
stak m.,  grubianin  m.,  gbur  m. 

%it'ä}\t,  sf.  pi.  =n,  ścięgno 
n.,  cięciwa  f..  sucha   żyła  /. 

iylc'd)fen|^auk,  sf.  pi.  *n, 

czapka  /.  ścięgoista,  ogłowie 
n.,  czepiec  m. 

^tc'ti)fcnfjaut,  sf.  rozciegna 
f,  apoueurosis/".  (anatomia/.). 

5'lC'(^fid)t,  =)ig,  adi.  żyla- 
sty. 

^IC'djtC,  sf.  pi.  =n,  1)  splot 
?w.,  warkocz  m. ;  2)  plecionka 
/.,  rzecz/,  pleciona;  3)  kosz 
m.,  półkoszki  pi.,  kosz  na 
wozie  z  chrustu  pleciony;  4) 
porost  m.,  porosty  pi.,  porost- 
nica  /.,  liszajce  pi.  (roślina 
/);  5)  liszaj  7n.;  freffenbe — 
liszaj  żrący,  wilk  w.  (choroba 
skórna). 

^Ic'd)teu,flic^ft,fac^t,  flocht, 
Ijabe  geflod^ten,  I.  va.  pleść; 
ein  33anb  inś  $aar  —  wpleść 
wstążkę  we  włosy ;  bie  ^aare 
in  Śopfe,  gu  ßöpfen  —  pleść 
warkocze,  splatać  włosy  w 
warkocze;  ben  2lrm  urn 
jmnbg  ^fiaden  —  objąć  kogo 
za  szyję;  einen  3^""/  Äranj 

—  płot  robić  z  chrustu,  wie- 
niec wić;  einen  Jßetbrec^er 
aufś  3iab  —  złoczyńcę  w  koło 
wplatać;  II.  ficö  —  vr.,  ftĄ  1 
um  ctro.  —  wić  się  w  koło 
czesro. 

%it'ń)tlOX^,  sm.  =g,  pi. 
=förbe,  kosz  m.  pleciony. 

^^'Ic'd)tü)eibc,    sf.   pi.    ^n, 

witwa  /.,  witwina  /.,  łoza  /., 
rokita  /. 

%U'Ć}tmxl,  sn.  =§,  ple- 
cionka /.,  robota  /.  ple- 
ciona, rzecz  /  pleciona. 

^Ic'(^tsaun,  sn.  -§,  pi. 
-gaunc,  płot  in.  z  chrustu. 

fylctf,  sm.  -(e)§,  pi.  =e  i  -en, 
'^,pl.  —  1)  kawał  m.,  kawałek 
m.;  jener  —  ©tbe  ów  kawał 
ziemi;  er  beft^t  fein  »d^en 
eigener  @rbe  nie  posiada  ani 
szczypty  własnej  ziemi;  e§ 
ift  noc^  ein  guter  —  ^in 
jeszcze  spory,  duży  kawał 
drogi  aż  tam,  do  tego  miejsca; 

—  (2;uc^,  3ö"g)  5"  f^"«»^  "^Ui^t 
kawałek  (sukna^  materyi)  na 


fCIe'tft^cn 


437 


^itm 


czapkę;  2)  miejsce  m.;  auf 
biefcm   =e  war  eö  to   tu   na 

tem  miejscu  było;  üom  =C 
lommen  ruszyć  z  miejsca; 
postąpić  naprzód ;  awansować ; 
nid^t'üOttt  =c  ge^cn,  ftd^  nic^t 
t)om  »e  tül^rcn  nie  módz  ru- 
szyć z  miejsca,  nie  postępować 
w  czem,  pozostawać  na  je- 
dnem  miejscu ;  er  gcf)t  mir  nid^t 
»om  sC  nie  odstępuje  mnie; 
ia^  gel^t  !aum  com  =e  powoli, 
nieznacznie  (rzecz)  postępuje; 
auf  bctn  *e  natychmiast,  na 
miejscu;  ein  Äerl  auf  bem  =e 

człowiek  przytomny,  gotowy 
zawsze  do  usług;  ben  redeten 

—  treffen  dobrze  utrafić;  er 
f)at  baś  ^erj  auf  bem  redeten 

—  ma  serce  na  miejscu  wła- 
ściwem,  jest  człowiekiem  ze 
sercem;  ben  ^opf  auf  bem 
redeten  =e  ^aben  mieć  głowę 
na  swojem  miejscu,  być  czło- 
wiekiem przebiegłym,  prze- 
myślnym; ben  TOunben  — 
treffen  dotknąć  kwestyi  dra- 
żliwej ;  ruszyć,  tknąć  (kogo) 
w  sedno;  3)  łata  /.,  łatka 
/. ;  einen  —  ein=,  auf-,  unter= 
fe^en  łatę  wstawić,  załatać 
co,  podłatać  co;  4)  flak  m., 
flaki  pi. ;  5)  plama  /. 

%U'dĆ)m,  sn.  '^,  pi.  —,  ka- 
wałeczek w.;  łatka/".;  plamka/. 

%\t'üz\\\,  m.  '(^aben)  bie 
©C^U^e  —  podkładkę  dać  pod 
obcas  u  trzewika. 

%U'Ütn,  sm.  =g,  pi.  —,  1) 
mała  miejscowość  f. ;  mia- 
steczko n. ;  2)  plama  /.,  skaza 
f. ;  odmiana  /.  w  kolorze ; 
einen  —  in  etro.  bringen  pla- 
mę na  czem  zrobić;  einen  — 
au§  etro.  roeg»,  l^erau^bringen 
plamę  z  czego  wywabić;  er 
|at  gelbe  —  im  ©efid^te  ma 
żółte  plamy  w  (po)  twarzy; 
raeifeeS  ^ferb  mtt  gelben  — 
biały  koń  z  żołtemi  odmia- 
nami; fein  '>ii\>tx\,  ift  o^ne  — 
życie  jego  jest  bez  skazy. 

S'lc'dcn,  I.  va.  (^aben)  pla- 
mić co;  U,  vn.  (I^aben)  pla- 
mić się;  biefer  ©toff  fledt 
leidet  ta  materya  łatwo  się 
plami;  III.  rimp.  eö  miß  mit 
ber  2lrbeit  nic^t  fletfen,  eś 
fletft  nid^t  robota  nie  idzie, 
nie  udaje  się. 


iCIe'tfentraut,  sn.  =§,  mio- 
dunka f. 

^le'tfenlOÖ,  adi.  bez  plamy, 
bez   zmazy. 

iCIc'tfficber,  sn.  *§,  petocie 
w.,  przystudzenice  ^?.  gorącz- 
kowe. 

^•(C'tftg,  adi.  poplamiony; 
srokaty,  pstry,  moręgowaty, 
z  odmianami ;  —  mad^en  spla- 
mić. 

^Ic'bcrmauö,  s/^?.  -mäufe, 

nietoperz  m.^  niedoperz  m., 
latoperz  w.,  gacek  m. 

pe'berttJtf(!^,  sm.  ^t%,pi.  =e, 

skrzydło  n.  do  zmiatania 
kurzu  lub  poddymania  ognia; 
=c  feill^aben  być  wolnych 
obyczajów. 

%\ii>tl,  sm.  =§,  V^'  —,  1) 
cep  m. ;  2)  drąg  m.,  drągal 
m.,  grądal  w.,  prostak  m. 

^IC'gcI^aft,  adi.  prostacki, 
grubiański;  adv.  po  pro- 
stacku. 

iyJe'gdi(ll)rC,5n.młodzieńcze 
lata  pi. 

1^'tc'gctn,  I.  vn.  (l^aben)  po 

prostacku  się  zachowywać, 
prostactwa  popełniać;  II.  va. 
(I^aben)  prostakiem  kogo  na- 
zywać; III.  fid^  — ,  vr.  er 
flegelte  fid^  aufä  ßanapee  ^in 
rozwalił  się  na  kanapie. 

^'(c'I|en,  va.  i  vn.  (I^aben) 
błagać;  gu  @ott  um  feilfe  ~ 
błagać  Boga  o  pomoc;  bem 
§errn,  »or  bem  §errn  — 
błagać  Pana. 

'^\t!\)V\iX\^,  adi.  błagalny ; 
adv.  —  bitten  błagalnie, 
usilnie,  pokornie  prosić. 

^Icifdll,  sn.  =eś,^  1)  mięso 
n. ;  miękka  część  /.  owo- 
ców; geräud^erteS  —  wędlina 
/. ;    milbeś   —  dzikie    mięso; 

2)  ciało  w.;  ł)om  =c  fommen, 
fallen  spadać  z  ciała;  mein 
—  unb  SBlut  moje  ciało 
i    moja    krew,    moje    dzieci ; 

3)  chuci  pi.  bem  =e  leben 
ubiegać  się  za  cielesną  roz- 
koszą, żyć  dla  uciech  ciele- 
snych. 

g'Ici'|d)bant,  sf.  pi.  -bönfc, 

jatka  /.  rzeźnicza. 

^tet'fd)bci(,  sn.  »Cg,  pi.  =e, 
topór  m.  do  rąbania  mięsa. 

^Ici'fd^ölumc,  sf.  ph   »n, 

firletka  kukułka/.,  zawciągw. 


i^;(ei'f^bru^,   sm.   =§,    pi. 

ebrüd^e,  mięsny  rozrost  m. 

%\t\'\i)^X^tf  sf.  pi.  »n, 
rosół  m. 

^Ici'f^ctfcn,  sn.  =ä,  pi.  —, 
żelazo  n.,  na  którem  skóry 
z  mięsa  oskrobują. 

%\ix'\^tX,  sm.  c§,  pi.  — ,  rze- 
źoik  m. ;  =in,  sf.  rzeźniczka/. 

^let'ftljcriiimb,  sm.  =eä,  pi. 

=e,  pies  m.  rzeźniczy. 

^let'fdjCrn,  adi.  mięsny, 
z  mięsa. 

%\i\'\^)t\\tX,  sm.  s§,  pi.  — , 
miesojad  m. 

$lei'f(^luft,  sf.  pi.  4üfte, 

chuci  pi.  cielesne. 

iCIet'f(^farbc,   sf    pi.    =n, 

kolor  in.  cielisty. 

pct'f(f)frcffcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  raięsożer  m. 

%\tV\i)%tiütx,  i  =l§auer,  sm. 
*g,  pi.   —,  rzeźoik  w. 

^ki'fd)tg,  adi,  mięsny, 
z  mięsa;  mięsisty. 

^Ict'fdino^',  sm.  --e§,  pi. 
=e,  ])  pulpet  w.,  pieróg  m., 
zraz  m.  kulisty  z  siekanego 
mięsa;  2)  tłuśeioch  m. ;  tłusta 
łania  /. ;  zbyt  tłusta  dziew- 
czyna. 

l5'Iet'fd)lid),  adi.  cielesny; 
=  e  i^üfte  chuci  cielesne. 

^Ici'fdjinabc,    5/.  pi.  =n, 

pądr    w?.,    robak  m.    mięsny, 
w  mięsie  się  zalegający. 

ffle!'fd)t(xg,  sm.  =^,  pi.  ^t, 

dzień    m.     mięsny,    w    który 
wolno  jeść  mięso. 

^Ici'fd|toagcJ    sf  pi.    »n, 

waffa  f.  do  mięsa. 

%\t\^,  sm.  =eg,  pilność  /.; 
üielen,  oiel  —  auf  etm.,  bei 
etro.  rerracnben  wiele  pilności 
przyłożyć  do  czego,  łożyć  na 
co,  z  wielką  pilnością  do  czego 
się  przykładać;  mit  —  1) 
pilnie,  z  pilnością ;  2)  umyśl- 
nie, z  umysłu. 

iCIetf^tg,  adi.  piloy;  -er 
©c^üler  pilny  uczeń;  «e  Ślrbeit 
robota  świadcząca  o  pilności ; 
—  adv.  pilnie ;  jmnbn  —  bef u« 
d^en   odwiedzać   kogo    często. 

iCIe'nncn,  w.;  płakać,  ma- 
zać się;  —  sn.  płakanie,  ma- 
zanie się. 

%\t'i\fi,  sf.  garść  /.wełny, 
płat  w.,  kosmyk  w.)  wełna 
/.  zgremplowana. 


WIe'tfAeu 


438 


^Itc'^en 


%lt'i\ń}tn,  va.  (Eiaben)  bie 
3ći^ne  —  wyszczerzyć  zęby, 
ba§  2)Jaut  —  gebe  rozdziawić. 

fCICjiO'n,  sf.  pl=tn,  fleksya 
/.,  odmiana  /. 

^'li'itarlJcit,    sf.    pl    -en, 

łatanina  /. 

%\i'dtn,  va.  i  vn.  (I^aben) 
łatać;  an  itw.  —  łatać  co, 
usiłować  przyprowadzić  do 
lepszego  stanu;  bie  ^rgte  — 
fd^on  lange  an  feinem  Körper 
lekarze  długo  już  łatają  mu 
ciało;  baä  ^^^cll  —  wyłatać 
skórę,  poszarpać. 

^li'tfer,  sm.  =§,  pl  — ,  ła- 
tacz  m.;  ■=in  /.  pl.  =nnen  ko- 
bieta łataniem  się  trudniąca. 

%MtXti',  sf.  pl.  -en,  'ła- 
tanina /. 

^•It'dla^j^jcn,  sm.  =g,  pl.  —, 

płatek  m.  na  łatę. 

ll^li'ÖtDCrf,  sn.  =§,  łatanina 
/. ;  zbieranina  f. 

^'liC'IlOOt,  sn.  >c§,  pl.  "i, 
okręt  W2.  dwumasztowy  szybki. 

fCIiC'bcr,    sm.    '-§,  bez  m. 

§iic'gc,  sf.  pl.  =n,  mucha 
/.;  =n  fangen,  Jlappen  muchy 
łapać,  bić ;  fpanifc^e  —  mu- 
cha hiszpańska,  kantaryda; 
i^n  ärgert  bie  —  an  ber  SBonb 
machy  na  ścianie  nie  ścierpi, 
lada  co  go  gniewa;  jraei  »n 
mit  einer  klappe  tobtfd^Iagen 
przy  jednym  ogniu  dwie  pie- 
czenie upiec,  za  jeden  ogon 
dwie  sroki  ułapić,  za  jednym 
zachodem  dwie    rzeczy   spra- 


wie. 


^lie'gcn,  vn.  fliegft,  fliegt, 
flog,  bin  geflogen,  latać,  wzle- 
cieć,  polecieć,  przylecieć;  in 
bie  ^ÖI^C  —  wzlećieć  w  górę, 
do  góry;  eś  foli  feiner  — , 
bie  ^liigel  wären  il|m  benn 
gercad^fen  kto  skrzydeł  nie 
ma,  niech  latać  nie  próbuje ; 
l^in  unb  I^CC  —  latać  tam 
i  sam ;  ber  S3ogel  ift  über  baś 
^ad^,  in  bie  Suft  geflogen 
ptak  przeleciał  przez  dach 
(ponad  dachem),  wzleciał 
w  powietrze;  geflogen  !ontmen 
przylecieć;  fie  flogen  oon  i^ren 
©i^en  zerwali  się,  podsko- 
czyli ze  swoich  miejsc ;  er 
gab  i§m  eine  D^cfeigc,  baja 
er  unter  ben  %\\ä)  flog  wy- 
ciął mu  taki  policzek,  że  aż 


pod  stół  upadł;  ba§  Sd^iff 
flog  in  bie  Suft  okręt  wyle- 
ciał w  powietrze;  fc^nell  VOX- 
bei —  przelecieć  ptakiem, 
szybko;  in  jmnbś  Ślrme  — 
rzucić  się  w  czyje  objęcia; 
bie  g^ol^ne  —  laffen  rozpuścić 
chorągiew;  gebratene  Xauben 

—  feinem  inä  2JJaul  pieczone 
gołąbki  nie  lecą  same  do 
gąbki;   roo   Rauben   finb,  ba 

—  Stauben  l^in  złoto  przycią- 
ga złoto;  flicaenb,  ppr.  i  adi. 
latający,  ruchomy;  =eö  §aar 
włos  rozpuszczony ;  =eö  Sager, 
<=eS  Äranfenl^aug  ruchomy 
obóz,  lazaret;  ^e  33rüdfe  most 
ruchomy,  latający,  na  czaj- 
kach; =c  §it^e  gorąco  prze- 
lotne, chwilowe,  przemijające; 
=eö  Ślatt  pismo  ulotne. 

^•Ue'gcnölume,  sf.  pl.  =n, 

lisie  jajka  pl. 

glic'gcnMftcI,  sf.   pl.   *n, 

muchołowka  /. 

i^Iie'genlaüc,    sf.   pl.   »n, 

łapka  /.  na  muchy. 

^Itc'gcngarn,   i  =ne^,    sn. 

"i^rpl.  »e,  siatka  /.  na  muchy. 

^lic'gcngtft,  sn.  --eś,  pl.  =e, 

trucizna  /.  na  muchy. 

fylic'ncn!la^^e,  i  =flatfd^e, 
sf.  pl.  ==n,  trzepanka  f.  do 
zabijania  much. 

g*Ite'ncnłJftaftcr,  sn.  =g  pl. 

— ,  wezykatorya  f. 

i51ic'9cnfd)immcl,   sm.   *§, 

pl.  — ,  koń  m.  biały  nakra- 
piany. 

fyiic'9cnf(^nä:p^er,  sm.  =§, 

pl.  — ,  muchołowka/.  (ptak). 

i$'IicgenfĄranf,  S7n.  =i^,pl. 

=fd)ränte,  spiżarnia  /. 

^Iie'9cnf(^ö)amm,  sm.  =eg, 

pl.  ■'fd^tDämme,  muchomor  m. 

iylic'neufc()ti)arm,    sm.  «eg, 
pl.  =id)it)Qrme,  rój  m.  much. 
i^Uc'gcuftein,  stn.  =(e)g,  pl. 

=e,  arszenik  w.,  trucizna  /. 
na  muchy. 

^lic'genujebel,  sm.  =g,  pl. 

— ,  oganka  /.  (do  oganiania 
much),    klepaczka  /. 

fC'UC'I)CU,  flielift,  fliel)t,  (poe- 
tycznie fleuc^ft,  fleudit),  flob, 
bin  geflogen,  I.  vn.  uciekać; 
üor  fmnbm  —  uciekać  przed 
kim;  oor  eltt).  —  uciekać  od 
czego;  oor  ber  ©ünbe  — 
strzedz    się,    wystrzegać     się 


grzechu;  gu  jmnbn  —  uciec 
do  kogo,  uciec  się  do  kogo; 
bie  5eit  fliegt  czas  przemija, 
upływa;  II.  va.  (^aben)  jtnnbn 
—  uciekać  od  kogo,  unikać 
go;  etil).  —  unikać  czego; 
wystrzegać  się ;  jmnbn  toie 
bie  ^eft  —  uciekać  od  kogo 
jak  od  powietrza. 

^•IiC'I|!raft,  sf.  siła/,  odśrod- 
kowa. 

%\\t'\tf  sf.  pl.  =n,  flisa  /., 
fliza  /.,  płyta  f,  kamienna, 
tafla  /.  marmurowa  lub  z  ce- 
gły; ben  gupoben  mit  ^n  be» 
legen  taflować  podłogę. 

^Itcfcnfupoben,   sm.   .§, 

pl.  «böben,  posadzka  f.  taflo- 
wana. 

i^-ÜC'^cn,  vn.  flie^eft,  fliegt, 
(poetycznie  fleugt,  fleugt),  flofś, 
bin  (rzadziej  l^abe)  gefloffen;  l) 
płynąć,  ciec,  lać  się;  in  biefer 
©c^lad^t  ift  oiel  S3lut  gefloffen 
w  bitwie  tej  dużo  się  krwi 
przelało;  ber  %l\x\§>  fliegt 
burd^  bie  ©tabt  rzeka  płynie 
przez  miasto ;  ber  %i\\\^  fliegt 
in  "ttn  ©ec  rzeka  wpływa, 
wpada  do  jeziora;  Xl)ränen 
floffen  i|m  auś  ben  2lugen, 
feine  2lugen  floffen  oon  2;^rä« 
nen  łzy  mu  się  z  ócz  lały, 
oczy  jego  we  łzach  tonęły; 
bie  2lugen  —  i^m  über  ciecze 
mu  z  oczu;  ber  ©d^tüei^  flofś 
il^m  Don  ber  «Stirn  pot  mu 
się  lał  z  czoła;  baś  Sanb, 
roo  aJiild^  unb  ^onig  fliefit 
kraj  mlekiem  i  miodem  pły- 
nący; baś  papier,  bie  2;inte 
fliegt  litery  rozlewają  się  po 
papierze ;  papier,  atrament 
przebija  (się) ;  bic  9tebe  fliegt, 
bie  SSerfe  —  il^m  mowa  sama 
mu  płynie,  wiersze  mu  się 
kleją;  2)  topić  się,  rozpływać 
się;'  baś  33lei  fliegt  fc^on 
ołów  już  płynie,  roztopił  się; 
3)  il;re  ^aare  floffen  im  SBinbc 
włosy  jej  powiewały  w  po- 
wietrzu; 4)  auS  etro.  —  wy- 
pływać, wynikać  z  czego; 
ouS  bem  ©efagten  fliegt  oon 
felbft  z  tego,  co  się  powie- 
działo, wypływa  samo  przez 
się;  fliefeenb,  ppr.  i  adi.  pły- 
nący, płynny;  sc8  ©efd^TOÜr 
wrzód  ciekący;  —  rebcn, 
fd^reiben  płynnie  mówić,   pi- 


^•lic'iqolb 


439 


t^Iö'tcn^jfci 


sać;  =e  9?ebe  mowa  płynna, 
gładka;  »eö  SBaffer  woda 
płyuąca,  ciekąca,  żywa. 

^liC'^ÖOlÖ,  sn.  =e§,  piasek 
m.  złoty  (w  rzekach  pływa- 
jący). 

bibiiła  /. 

i^H'inmer,  sm.  -^,  pi.  —, 

blask  m.,  błysk  m.,  błyszcze- 
nie n. ;  błyskotka/. 

^•Ü'mmcrn,  vn.  (|aben)  bły- 
szczeć migającym  blaskiem ; 
es  flimmert  mir  vov  ben  Stugen 
miga  rai  się,  mieni  mi  się  w 
oczach. 

5'Hnf,  adi.  żwawy,  rączy, 
ruchawy ;  adv.  ruchawo ;  flin= 
!eś  SBefen  s«.  =  ^(inf^eit. 

I^U'nf^Cit,  sf.  zwinność  /., 
rączość  /.,  rucbawość, 

'  ^li'nte,  sf.  pi  =n,  strzelba 
f.,  karabin  m.,  fuzya  f. 

^li'nttnMhtn,  sm.  =ś,  pi 

— ,  kolba  /.  u  strzelby. 

i^Hnteniauf,   sm.   *ö,    pi 

=läufe,  lufa  /.  u  strzelby. 

^Ii'ntcnf(^aft,  sm.  =cö,  pi 

=[dbätte,  łoże  n.  u,  do  strzelby. 

^li'utenftcin,    sm.  pi  =e, 

skałka  sf. 

^U'ntcnfc^ufö,  sm.  =ffeg,  pi 

=  ]d^üffe,  strzał  m.  z  broni  rę- 
cznej;  einen  —  roeit  na  od- 
ległość strzała  z  broni  ręcznej, 
na  strzał. 

I^U'ntglag,  S7t.  s[e§,  flintglas 
771,,  szkło  czyste  kryształowe. 

^U'rrcn',  vn.  (^aben)  migać 
się  z  blaskiem;  c§  flftrt  mir 
nor  t^n  2lugen  miga  mi  się, 
mieni  mi  się  w  oczach. 

^U'ttcr,  sm.  =§,  pi  —, 
blaszka  metalowa  cieniutka 
z  dziurką  w  środku;  bły- 
skotka /. ;  blichtr  m. 

Pi'tterOOlb,  sn.  -Ś,  nędza 
/.  złota,  szych  m.,  blaszka/, 
mosiężna  cienka  jak  papier; 
pozorny  blask  m.,  błyskotka/., 
świecidło  n.,  świecidełko  n. 

^li'ttcrgrag,  sn.  =feś,  pi 

=gräfer,  drzączka  /.  (roślina). 

%\x'tttx\Ciix,  sn.  =(e)§,  pi  =e, 
pierwszy  lok  m.  cukrowy, 
miodowy  w  małżeństwie. 

^li'ttcrf ram,  sm.  ^ś,  handel, 
m.  błyskotek. 

^ii'ttermonat,  sm.  =^,pi  »e, 

miesiąc  w.  cukrowy,  miodowy. 


^Ii'ttei*|cl)cin,  sm.  =ä,  próżuy 

blask  m.,  pozorna  świetność/". 

lyU'tterfilkr,  sn.  =g,  nędza 
/.   srebrna,   srebrny    szych  m. 

%Ü'ikxmd,  sn.  -§,  rzecz 
/.  strojnie  zrobiona  dla  oka, 
błyskotka  /. 

i^li'Unmń)t,  sf.  pL  -n,  ty 

dzień  m.  cukrowy,  miodowy. 

iClD'ctaftfje,    sf.    perzyna  /. 

%\0'dtf  sf.  pi  «n,  kosmyk 
m.y  osmyk  m. ;  kłaczek  m. 
(lnu);  ©d^nee«  płatek  m. 
śnieffu. 

^Wdtn,  I.  vn.  (f)abtn)  u- 
kładać  się  w  kosmyki,  w  płat- 
ki ;  II.  va.  (^aben)  zbijać  wełnę, 
pilśń,  kędzierzawić. 

%lo'diiiUnmt,  sf.  pi  -n, 

chaber  m.,  bławatek  w.,  ino- 
drak  m. 

%lBdtnmUtf  sf.  wyczeski 
wełniane. 

I^Iü'cttg,  »Üd^t  adi.  kosmy- 
kowy,  płatkowy,  kosmyko- 
waty. 

iCIö'tffeibC,  sf  pela  /.,  je- 
dwab m.  bękarci,  kłakowaty. 

%lol;},  sm.  '-e^,  pi  %l'ó^e, 
pchła  /. ;  er  l)at  il^m  einen  — 
ino  D^r  gefegt  narobił  mu 
skrupułu,  kłopotu,  zaniepokoił 
go;  er  fiört  bie  ^-löl^e  lauften 
słyszy  jak  pchły  kaszlą,  jest 
przemądry, 

^lö'^ig,  adi.  zapchlony, 
pchlisty. 

%iÖl}'txant,  sn.  =g,  rdest  m. 
pchlany  (ziele),  plesznik  m., 
ołownica  /. 

%iOX,  sm.  -ä,  pi  »e,  1)  flora 
/.,  gaza/,  krepa/,  (żałobna); 
jmnbm  ben  —  von  ben  2lugen 
jie^en  zdjąć  komu  zasłonę  z 
oczu,  uwolnić  kogo  od  myl- 
nego sądzenia  o  rzeczy;  2) 
kwitnienie  n. ;  Mnfłe  unb 
Sßiffenfc^aften  finb  je^t  im 
fc^önften  —  sztuki  i  nauki  są 
teraz  w  najpiękniejszym  roz- 
kwicie. 

%WxHllt,sn.=e§,pl  »bän= 
ber,  g-Iorbtnbc,  sf.  pi  *n, 
przepaska  /.  z  krepy,  prze- 
paska żałobna. 

%lOXt'ü,  sn.  s§,  pi  »e,  floret 
m.  do  fechlowania. 

%io'xiiu%t,  sf  pi  '.n,  zło- 
took  m.  mucha  f. 


^lortC'rClt,  vn.  (I^aben)  kwi- 
tnąć; mieć  powodzenie. 

%Wilt\,  sf.  pi  --n,  kwiatek 
m.,  próżne  ozdoby  (stylu); 
frazes  m. 

%U^f    sn.  =Beś,  pi  ^[öfee, 

1)  woda  /.  płynąca,  rzeka/.; 

2)  tratwa  /. ;    3)    mostek    m. 
pływający. 

"^iD'ffC,  sf  pi  .n,  1)  płetwa 
/  u  ryby;  2)  płyty  _pZ.,  korki 
ply  kora/,  u  sieci  pływającej. 

g-IÖ'^C,  sf.  1)  spław  w., 
spławianie  «.,  spuszczanie  n. 
drzewa,  miejsce  n.  spławu ; 
2)  flisówka  /,  flis  w.,  spław 
m.,  trudnienie  się  spuszcza- 
niem drzewa;  3)  drzewo  n. 
spławiane  ;  4)  tratwa  /.,  płyt 
m.,  mostek  m.  pływający. 

fylö'^cn,  va.  (^aben)  1)  wpu- 
szczać, wlewać  płyn  jaki; 
einem  ^inbe  Slrjnei  in  ben 
SRunb  —  dziecku  wlewać  le- 
karstwo do  ust;  2)  pławić, 
spławiać,spuszczać(drzewo);  3) 
bie  2ßäi(^e  —  bieliznę  płukać. 

S'Iö'tgcrc(3^ttgf  eit,  sf.  prawo 

w.,    prz^^wilej    m.    spławiania 
drzewa. 

^IiJ'^I;ol3,  sn.  *eö,  pi  =I|örjer, 
drzewo  n.  spławiane,  wodą 
spuszczane. 

iflo'^meifter,  sm.  *§,  pi  — , 

przełożony  m.   nad  spławem. 
%U%i\ytd)t,  sm.  =(e)§,  pi  »e, 
flisak  m. 

^lü'^oxhmnQ,  sf.  pi  sen, 

urządzenia  pi  spławu  się  do- 
tyczące, regulamin  m.  spław«. 

%W^Xtń)tn,  sm.  '^§,  pi  —, 
pale  pi.  na  rzece,  na  których 
się  zatrzymuje  spławione  drze- 
wo. 

^lO^ttJCf  Cn,'SW.  pławnictwo  n. 

^Wtt,  sf.  pi  »n,  flet  m., 
piszczałka  /.,  flotrowers  w.; 
bie  — ,  auf  ber  —  blafen  grać 
na  flecie. 

^lö'tcn,  I.  vn.  (^aben)  grać 
na  flecie  ; dźwięcznie  śpiewać; 
cienkim  głosem  mówić;  — 
gelten  zginąć,  przepaść,  pójść 
na  marne  ;  II.  va.  (F)aben)  grać 
co  na  flecie. 

^lij'tenbläf  er,  sm.  =g,  pi  —., 

fletnista  /w.,  flecista  m. 

%Xd'itni^\tx\tf  sf  pi  »n,  flet 
m.  w  organach,  piszczałka/ 


fCIö'tcnftimnie 


440 


^lü'gelobjiitont 


^lö'tenftimntc,  sf.  pi  -n, 

głos  m.  na  flet  (w  partyturze). 

ICtÖ'tenjUg,  sm.  =§,  odmiaua 
/.  fletowa  (w  organach) ;  flet  m. 

'^lütt,  adi.  1)  pływający; 
ein  ©Ąiff  —  mad^en  okręt 
zepchnąć  na  wodę;  —  tüerben 
znowu  płynąć,  znowu  się  do- 
stać na  wodę ;  zoowu  mieć 
powodzenie;  ba§  ©efpräd^  ift 
toiebct  —  getrorben  rozmowa 
znowu  się  rozpoczęła;  2)  — 
leben  żyć  szumno,  używać, 
nie  żałować  sobie,  putać,  hu- 
lać; e§  gicng  —  gu  szło,  było 
hucznie,  wesoło. 

%Wiit,  sf.  pi.  =n,  flota  /. 

%Wii\)Ülf  sn.  -eg,  pi.  ',i^oU 
ger,  drzazgownica  /,  (u  sieci 
rybackiej). 

%Uii\%t,  sf.  pi.  =n,  flotyla 
/.,  mała  flota  /.,   eskadra  /. 

lylD'ttmadjcn,  sn.  =g,  —  eines 
auf  bem  ©tranbe  feftfi^enben 
f^luföfd^iffeä  wydobycie  n. 
osiadłego  okrętu. 

%iń^,  sn.  =eg,  pi.  "t,  war- 
stwa /".,  pokład  m. 

^  lylij'^gcfiirgc,  sn.  =§,  pi.  —, 

góry  pi.    warstwiane,   pokła- 
dowe. 

%\mm^  i  Amm,  sf. 

pi.  =n,  pokład  m.  poziomy. 

iCIÖ'^tDCifC,  adv.  pokłado- 
wo,  pokładami,  warstwami. 

%\Vi^,  sm.  =(e)ś,  pi.  glücke, 
przekleństwo  «.,  klątwa  /. 

'^W^M^UMf  =6eraftet,  i)p. 
i  adi.  przeklęty,  zaklęty,  klą- 
twą obarczony 

%\\\'^)t\\,  I.  vn.  (fiaben)  kląć; 
jmnbm  —  kląć  komu,  kogo ; 
auf  jmnbn  —  kląć  na  kogo ; 
roie  ein  33eot§mann,  ein  §eibe, 
ein  Sanbś!nerf)t  —  kląć  osta- 
tniemi  słowami,  jak  przekup- 
ka; II.  va.  (I^aben)  jmnbm 
etro.  an  ben  |>al§  —  przekleń- 
stwem swojem  sprowadzić  co 
na  kogo, 

%\Vi'ń)tXf  sm.  =g,  pi.  —, 
przeklinacz  m. ;  bluźnierca  m. 

%\\\ii\X,  sf.  1)  ucieczka/.; 
ftd^  burc^  bie  —  retten  ucie- 
czką się  ratować ;  bie  —  nel^« 
men  do  ucieczki  się  wziąć, 
uciekać;  in  bie  —  fc^Iagen 
do  ucieczki  zmusić;  fel^r  in 
ber  —  fein  niezmiernie  się 
śpieszyć;    id^   j^abe   il^n    nur 


auf  ber  —  gefeiten  widziałem 
go  tylko  jakby  w   przelocie; 

2)  bie  —  ^aben  wytropić, 
gdzie    się    zwierz    skrył ;    3) 

—  t)On  ŚOgeln  gromada  we- 
spół przelatujących  ptaków; 
4)  bie  2pre  ^at  ju  t)iel  — 
drzwi  za  wielką  mają  szparę, 
nie  dochodzą;  5)  rząd  tw., 
linia/.;  fünf  g^enfter,  ^in^tner 
in  einer  —  pięć  okien,  pokoi, 
w  jednym  rzędzie. 

^lÜ'^tcn,  i.  vn.  i  \\ć)  — , 
vr.  (fem)  do  ucieczki  się 
wziąć;  ucieczka  sie  ratować; 
gu  jmnbm  —  uciec  do  kogo ; 
II.  va.  (I^aben)  uciekając 
unieść,  schronić  co  dokąd. 

^lü'tfjtig,  adi.  1)   zbiegły; 

—  roerben  zbiedz,  uciec;  2) 
ulotny,  łatwo  się  ulatniający; 
prędko  przemijący ;  nietrwały, 
niestateczny ;  powierzchowny; 
=e  Slrbeit  powierzchowna  ro- 
bota   (w    sztuce,  literaturze) ; 

3)  «eg  ^fcrb  szybki,  rączy 
w  biegu  koń;  4)  spieszny, 
pospieszny,  z  pośpiechem  wy- 
konany, na  prędce  zrobiony; 
ein).  —  burc|fe|en,  burc^Iefen 
przerzucić  co,  na  prędce 
przejrzeć,  przeczytać;  5)  lek- 
ki; =e§  ©eraanb  lekki, 
jakby  w  powietrzu  się  uno- 
szący ubiór ;  einen  =en  5]ßinfel 
l^aben  mieć  lekki  pęzel;  6) 
■=e§  ©at^  lotna  sól. 

S'Iü'djtigfcit,    sf.  pi   =en, 

ulotność  /,  nietrwałość,  nie- 
stałość; szybkość,  rączość; 
pośpiech  m. ;  lekkość  /'. ;  po- 
wierzchowność /. ;  usterki, 
błędy  z  powierzchownej  ro- 
boty wynikające  (w  sztuce, 
literaturze), 

fClÜ'C^tHlig,  sm.  =§,  pi. 
'-t,  1)  zbieg  w.,  wychodziee, 
wychodzień,  uchodzień,  emi- 
grant; 2)  trzpiot  m. 

^'lu'öcrljOlj,  sn.  -(e)ś,  drze- 
wo n.  kanałem  pławione  do 
rzeki. 

lylubcni,  va.  spławiać  drze- 
wo kanałem. 

S-Iun,  sm.  H%,  {pi.  ^'[üge), 
1)  lot  m.)  einen  SSogel  im 
■=e  erfd^ieften  ptaka  w  lot, 
w  locie  zabić ;  ben  S3att  im 
=e  fangen  piłkę  uchwycić 
w     powietrzu;     im    -e,     auf 


bem  =e  na  prędce,  w  mgnieniu 
oka,  w  lot,  jakby  w  prze- 
locie; 2)  ber  —  ber  ©ebanfen 
bujanie  n.,  polot  m.  myśli;  — 
ber^eit  szybki  bieg  czasu;  3j 
stado  w.,  gromada  /.  ptaków 
razem  latających ;  4)  roz- 
piętość   f.    skrzydeł    ptasich. 

%{Vi'^htt\,  sn.  =(e)ś,  pi. 
-en,  podpułap  m,  (w  młynie 
na  którym  pył  mąki  się, 
zbiera). 

§lu'gblatt,  sn.  .(e)§,  pi. 
»blatter,  pismo  n.  ulotne; 
broszura  /. 

I^IÜ'gel,  sm.  jS,  1)1.  —, 
1)  skrzydło  M.,  lotka  /. ; 
'tiu  —  ausbreiten,  l^ängen 
laffen,  fd^roingen  skrzydła 
rozpostrzeć,  zwiesić,  w  lot 
puścić;  ber  Sßogel  fd^Iug 
möd^tig  mit  ben  =n  ptak 
mocno  bił,  trzepotał  skrzy- 
dłami ;  2)  —  eines  ©ebäubeö 
skrzydło  budowy,  pawilon, 
przybudowanie ;  —  eines  '^iw.= 
fterś  kwatera;  —  einer  3Binb= 
mü^te  skrzydło  wiatraka, 
śmiga ;  —  einer  X^üre  skrzy- 
dło u  drzwi,  podwój,  połowa 
drzwi;  mit  ^n  oerfeĘien  skrzy- 
dlaty, skrzydlasty;  —  ber 
9iafe  skrzydło,  bok  nosa;  ben 
redeten  —  be§  ^yeinbeö  an- 
greifen uderzyć  na  prawe 
skrzydło  wojska  nieprzyjaciel- 
skiego; 3)  er  l^at  bie  —  f)än: 
gen  laffen  zwątpił,  stracił  od- 
wagę; bie  —  rcad^fen  if)m 
skrzydła  mu  rosną,  nabiera  si- 
ły; fic^  bie  —  verbrennen  spa- 
rzyć się,  szkodę  ponieść; 
jmnbn  beim  —  erroifc^en,  ne^= 
men  wziąć  kogo  za  kołnierz, 
za  ramię;  bie  Singft  i^atte  ifjm 
—  gemad^t  strach  dodawał 
mu  skrzydeł;  auf  =n  ber 
Siebe  na  skrzydłach  miłości; 
jmnbm  bie  —  befd^neibeti 
obciąć  komu  skrzydła;  4) 
unter  jmnbö  —  flüchten  uciec 
się  pod  czyją  opiekę;  jmnbn 
unter  feine  —  nehmen  wziąć 
kogo  pod  swoją  opiekę,  pod 
swoje  skrzydła;  5)  fortepian 
w.;  auf  bem  —  fpielen  grać 
na  fortepianie. 

^•üi'gclobiutaut,    sm.  -en, 

pi.     =en,    adjutant   m.    przy- 
boczny. 


^Jü'flclbcdc 


441 


golfie 


pti'gelbetfc,  sf.  pi.   nad- 

lotka    /.     (u    owadów    lata- 
jących). 

^lü'gclfürmtg,  adi.  skrzy- 
dłowaty,  skrzydlaty. . 

fCIü'gctfnod)cn,     sm.  ^  =%, 

pl.     — ,     lotka    /.,    kość    /. 
skrzydłowa. 

S'Iü'gcImQnn,  sm.  =e§,  in. 

=männcr,  (żołnierz  W2.)  stojący 
pierwszy  z  rzędu. 

i^lü'gclntcifter,  sm.  --§,  pi. 

— ,  dowodzący  skrzydłem  my- 
śliwców, 

pü'gelnc^,    sn.    =cg,    pl. 

"C,  skrzydłak  m.  » 

iyitt'gel|)ferb,  sn.  =eö,  pegaz 

m.,  lotuy  rumak  m. 

pü'gclft^lag,  sm.   =§,  ^j?. 

»fd^täge,    uderzenie   n.   skrzy- 
dłami,   wzbicie    n,    skrzydeł. 

i^tü'gcltpre,    sf.    pl.    m, 

drzwi    pl.     podwójne,  o   dwu 
skrzydłach,  podwoje  pl. 

^iü'gclüicüc,  sf.  pl.  sn, 
walec  m.,  w  którym  utwier- 
dzone są  skrzydła    wiatraka. 

l^IÜ'ggC,  adi.  mogący  joź 
latać,  zdolny  do  lotu. 

^IU'g!^afer,  sm.  Ǥ,  owies 
m.  g-łuchy. 

^lu'gmc^I,  sn.  =(e)g,  pył  m. 
mączny,  miał  m.,  stocbmal  m. 

%llt%^,  adi.  wskok,  lotem, 
piorunem,  szybko  jakby  na 
skrzydłach, 

pU'gfanb,  sm.  =(e)§,  piasek 
m.  lotny,   ulotny,    powiewny, 

^lu'gfdjrift,    5/   pl.    ^en, 

pismo  n.  ulotne;  broszura  /. 

i^lu'tönm,  sn.  =g,  pl.  =ba, 

płyn  M.,  fluid  m.,  fluidum  n. 

^lu'nbcr,  sm.  =g,  pi.  —, 

flądra  /.  (ryba). 

^'%\mltXt\'f  sf.  chełpliwość 
/.,  samochwalstwo  /.,  fanfa- 
ronada /, 

^i\\'\[ltX\\,vn.  chełpić,  chlu- 
bić się,  fanfaronować. 

^(Ur,  I.  sf.  pl.  =m,  niwa  f., 
pole  n.,  grunta  pl.;  II.  sm. 
«Ö,  pl.  =C,  i  sf.  pl.  *en,  sień 
f.,  dziedziniec  7n. 

%in'tHń},  sn.  s§,  pl.  »biici^er, 
książka  /.,  w  której  granice 
pól  są  opisane;  kataster  m., 
spis  m..  podatków  gruntowych. 

i^Iu'r^iitcr,    sm.    s§,     pl. 

— ,  polowy  m. 

^hi'xiim,  sm.  =s,  pl.  't, 


kamień     m,     graniczny     (na 
polu), 
f^luf«,  sm.  =ffeś,  pl.  %\^x\\^, 

1)  płynienie  w.;  ber 
©trom  [)at  ftar!en  —  rzeka 
silnie  płynie,  raa  silny  prąd ; 
g)?etatt  in  —  bringen  roz- 
topić metal ;  —  ber  !Rebe  tok  m. 
mowy;  —  ber  ©tunben  szybki 
bieg  godzin ;  etu).  tn  — -  bringen 
wdrożyć  co,  na  drogę,  na 
tor  naprowadzić;  btc  Unter^ 
E)altung  icieber  tn  —  bringen 
ożywić  znowu  zabawę,  roz- 
mowę ;  2)  rzeka  /. ;  3)  flus 
m.,  top  w.,  topnik  w.,  top- 
niwo  w.,  ciało  n.  ułatwiające 
topienie  się  twardych  krusz- 
ców; 4)  szkło  n.  farbowane, 
kamień  m.  ze  szkła  na- 
śladowany; 5)  reumatyzm  m.^ 
fluksya  /. ;  tuei^er  —  białe 
upławy;  6)  —  im  ^arten[piel 
sekwens  w.,  następstwo  n. 
kilku  kart  jednego  koloru. 

S'Iu'fÖbCtt,     sn.    =(c)g,    pl. 
=e,  łożysko  n.  rzeki. 

iCtü'fgdjen,  sn.  =§,  pl.  ~, 

rzeczka  /.,  rzeczułka  /. 

S'lH'f^erbe,    sf.    ziemia   /. 
topna. 

iClu'f^ro^rjeug,  sn.  *§,  pl. 

se,  statek  m.  rzeczny. 

lylu'f^fieber,  sn.  =§,    febra 
f.  kataralna. 

g-lu'föfifdj,  sm.  =e§,  in.  =e, 

ryba  /'.  rzeczna, 

lylüfögoÄc,    6/,   opoje  pl. 

(choroba  końska)  nabrzmie- 
nie miękkie  na  zo^ieciu  ko- 
lana. 

^•Ul'fÖgoIb,  sn.    seg,    złoto 
n.  rzeczne. 

fylu'fögott,    sm.  -{t)%,  pl. 

=götter,  bożek  m.  rzeczny. 

i5I«'f^P^nIf»n,     sn.     =ä, 

jaskier  m.  rzeczny, 

^tÜ'fftg,    adi.     1)    płynny, 
ciekły;  —  macf)en  (roz)topić; 

2)  =e  ©elber  pieniądze  pl. 
wypłatne ;  pieniądze,  któ- 
rymi natychmiast  dyspono- 
wać, rozrządzać  można;  fein 
SSetmögen  —  ntad^cn  zreali- 
zować, zmobilizować  ma- 
jątek, zamienić  majątek,  dobra 
na  gotowe  pieniądze ;  baś  ®e= 
^att  roirb  mit  '  i .  ^uli  — 
gemad^t  pensya  będzie  wy- 
płacona    od     1.     lipca;     =e 


©arftettung,  gładkie,  płynne 
przedstawienie  rzeczy. 

^lü'fftgleit,    sf    pl.   =en, 

płyn  m.,  ciecz  /. 

'^(«'pmiinbung,     5/.     pi. 

=en,  ujście  n.  rzäki. 

^lu'f^^ferb,  sn.  =eś,  pl.  =e, 

koń  '))i.  rzeczny,  nilowy, 
hipopotam  m. 

%i\X'\^)^\\\UX,  sn.  =§,  pl. 
— ,  proszek  n.  służący  na 
stapianie  metali. 

^lu'fÖfanb,  vm.  ■{()§,  pia- 
sek m.  rzeczny. 

^(u'[§f(|tffal)rt,     sf    pl. 

=en,  że^Iuo-a  /.  na  rzece. 

S^U'fÖfCttC,  sf  pl.  m,  - 
ber  ©tabt  część  /.,  strona 
/.  miasta  ku  rzece  leżąca, 
obrócona, 

fytu'fgf^atf),  sm.  =(e)§,  pl. 
=e,  flusspat  m.,  topnik  m. 

^In'jttxn,  vn.  i  va.  (^aben) 
szeptać;  inś  Di^r  —  szeptać 
do  ucha. 

%\\i.if  sf  pl.  =en,  l)  wzbie- 
ranie n.,  przypływ  m.  mo- 
rza; 2j  bałwany  pl..,  fale 
pl.  morskie;  wylew  w.,  po- 
top m.;  3)  eine  —  t)on 
3;i^ränen  potok  łez;  eine  — 
t)on  ©efud^en  nawał,  nie- 
zliczona ilość  podań. 

iC-lu'tgraben,  sm.  ^g,  pl. 
sgräben,  rów  m.  do  odpływu 
wezbranej  wody. 

^'Urtgrag,  sn.  4e§,  pl.  «gra* 
fer,  pl.  =gräfer  lisi  ogon  m. 
wodny,  wyczyniec  m,  kolan- 
kowaty. 

^(U'tjttt,  5/.  czas  m.  wzbie- 
rania wody,  przypływu  (mo- 
rza). 

i^O'dntaft,  sm.  =eö,  pl.  *e, 
maszt  m.  przedni  (na  trzech- 
masztowym  okręcie). 

lyo'iffegcl,  sn.  »s,  pl.  —, 

spodni  żagiel  m.  (u  przedniego 
masztu). 

iCo'CU^,  sm.  ognisko  n. 
(w  optyce). 

^Ö'^lcn,  sn.  -^,  pl.  —,  źre- 
bię M. 

t^ij'^rc,  sf.  pl.  =n,  sosna/. 

§OlgC,  sf.  pl.  itl,  1)  kolej 
f.f  następstwo  «.;  nad^  ber  — 
po  kolei;  in  einer  —  ciągle, 
kolejno,  jednym  ciągiem ; 
—  in  ber  ^ertfd^aft  następ- 
stwo w  panowaniu  ;  2)  następ 


f^o'Irjelciftunö 


442 


i^ö'rbcrit 


stwo  n.,  skutek  m.,  wypa- 
dek m.,  wynik  vi.,  wynikłość 
f.]  bie  traurigen  =n  beś  Seid^t« 
ftnnś  smutne  skutki,  następ- 
stwa lekkomyślności;  3)  c/as 
7n.  następny,  przyszłość  /. ; 
in  ber  —  na  przyszłość; 
bie  —  wirb  cö  geigen,  lehren 
pokaże  się  to  w  przyszłości; 
4)  wniosek  m.',  barauś  (äjöt, 
fiĄ  bie  —  jiel^en  stąd  daje  się 
wyprowadzić  wniosek;  ba§  ift 
nic^t  bie  —  baoon  to  z  tego 
nie  wypada,  wynika;  5)  po- 
słuszeństwo w.,  uległość  /. ; 
jmnbm —  teiften  być  komu  po- 
słusznym ;  bem  9tecur[e  rourbe 
nid^t  —  gegeben  odrzucono  re- 
kurs,  odmówiono  rekursowi; 
6)  gW  — /  bemgufolge  wskutek 
tego,  stosownie  do  tego,  we- 
dług tego ;  następnie. 

t^OlgcIciftung,'  sf.  zastoso- 
wanie n.  się  do  czego,  prze- 
strzeganie w.;  posłuszeństwo  n. 

%0'l^tn,  vn.  1)  (fein)  je« 
tnanbem  —  iść  za  kim ;  feinem 
§errn  auf  bem  gu^c  —  iść  za 
panem  krok  w  krok ;  bem 
©arge  — iść  za  trumną;  jmnbö 
Seifpiele  —  iść  za  czyim  przy- 
kładem, naśladować  kogo 
jmnbö  ^u^(f)tapfen  —  wstę- 
pować w  czj'je  ślady ;  ber  ^U' 
n)acf)§  folgt  ber  ^auptfad^e 
przyrost  idzie  za  rzeczą  głó- 
wną, dzieli  losy  rzeczy  głównej; 

2)  (fein)  nastąpić  po  kim;  auf 
ben  3Sałer  folgte  ber  ©oFjn  po 
ojcu  nastąpił  syn;  auf  3^egen 
folgt  ©onnenfd^ein  po  deszczu 
bywa  pogoda;  ein  Unglütf 
folgte  auf  ba§  anbete  jedno 
nieszczęście  szło  za  drugiem  ; 

3)  (l^aben)  słuchać,  usłuchać 
kogo;  bem  2trgte  —  słuchać 
rady  lekarza ;  ber  ©timme  beś 
SSerftanbcś  —  usłuchać  głosu 
rozumu ;  feinem  eigenen  ^opfe 
—  kierować  się  własnem  zda- 
niem ;  rcenn  ic^  bem  3?atl^e 
meines  SöruberS  gefolgt  ^ötte 
gdybym  był  usłuchał  rady  bra- 
ta; 4)  (^aben  i  fein)  aug  etro.  — 
wynikać,  wypływać  wypadać 
z  czego,  być  wnioskiem;  baä 
folgt  aus  bem  ©efagten  to  wy- 
pada, wynika  z  tego,  co  się 
powiedziało ;  barauś  folgt  bafś 
...  z  tego  wynika,    wypada, 


wypływa,  wychodzi,  widać,  że 
.  .  . ;  5)  =b,  =ber,  sbe,  »beś,  ppr. 
i  adi.  następujący,  następny, 
nadchodzący,  -a,  -e;  am  =en 
Xage  następnego  dnia;  ber  =e 
2;ag  dzień  jutrzejszy,  naza- 
jutrz; baś  gefd^al^  auf  =e  2lrt 
stało  się  to  tak,  stało  się  w 
sposób  następujący ;  folgenber= 
ma^en,  =ergeftalt  adv.  w  na- 
stępujący sposób,  jak  nastę- 
puje; folgenbö,  a(^y.  następnie, 
potem;  na  potem,  dalej;  6) 
baś  ©elb  folgt  anbei  załącza 
się  pieniądze;  równocześnie 
przesyła  się  pieniądze. 

l^Olge(n)io^,  adu  bez  skut- 
ków, bez  następstw. 

^0'Ige(n)rCic^,  adi.  obfity 
w  skutki. 

lyo'Igcredjt,  i  «ridjtig,  adi. 

konsekwentny,  konsekwen- 
tnie wyprowadzony,  logiczny. 
^•OlgC(n)reiI|C,  sf.  pi  ^n,  na- 
stępowanie n.,  nas:ęp8two  n., 
sery  a  f. 

^'0'lgerid)tifllcit,    sf.  kon- 

sekwentność  /".,  logiczność  f. 
lyOlgCrn,  sa.  (l)aben)  wnio- 
skować, wnosić,  wnioski  wy- 
prowadzać ;  au§  etro.  —  wnios- 
kować z  czeg-o,  dorozumiewać 
się, 

'Folgerung,   sf.    pi    =en, 

wnioskowania  n.,  wniosek  m., 
dorozumiewanie  m.  się;  ol^ne 
baraug  =en  für  bie  ^uJ^unft  3" 
gtel)en  nie  przesądzając  o  przy- 
szłości, 

g'O'Igcfa^,  sm.  =eö,  pi  <=fä^e, 

następnik  w.,  wniosek  m.,  zda- 
nie n.  wynikające  z  innego. 
I^olgcuiibng,  adi.  niekon- 
sekwentny, nielogiczny ;  -nie 
adv. 

^d'i^atit,  sf.  lü.  =en,  przy- 
szłość /".,  przyszłe  czasy  pl.^ 
potomne  wieki  pi 

iCO'Iglirf),  1)  coni.  a  zatem, 
więc,  przeto;  następnie;  2) 
adi.  następny,  przyszły. 

^0'lgf  am,  adi.  powolny,  po- 
słuszny, słuchający. 

i^Olta'nt,  sm.  sen,  pi  «en, 
foliant  m  ,  książkay,  in  folio. 

g'0'ÜC,  sf.  pi  ',n,  folia  /., 
folga  /.,  podlewa/,  metalowa 
(u  zwierciadła),  podkładka  /. 
z  blaszki  (pod  opraw^ionym 
kamieniem). 


lyO'ItCr,  sf.  pi  »n,  tortury 
2^?.,  katownie  pi,  pytki  pi, 
męczarnie  pi  katowskie,  ka- 
tusze pi ;  jmnbn  auf  bie  — 
fpannen,  wziąć  kogo  na  tor- 
tury, na  męki,  zadawać  komu 
męczarnie, 

'^0'ltcrbanf,  sf.  pi  =bänfe, 

ława  f.  katowska, 

%oittVtt,  sm.  5Ö,  2^1  —,  kat 
m..  kątownik  m. 

i^oltergcröt^,  sn.  >§,  pi  =p, 

narzędzia  pi  do  tortury. 

fyo'üerfaramcr,  sf.  pi  =n, 

katownia  /'. 

'^O'lttvn,  va.  (l)aben)  męczyć 
na  torturach,  katować;  drę- 
czyć. 

fyOnb,  (wym.:  fą)  sm.  «g,  pi. 
Ȥ,  fundusz  m.. 

Jyonb^börfc,    sf    pi    =n, 

giefda  /.    pieniężna,     fundu- 
tzowa. 

%mXmt'\itf  sf.  pi  =n,  ją- 

trznik  m.,  źródełko  n.,  aper- 
tura  /. 

%{^'^)^tW,  va.  (I^aben)  żarto-  - 
wać  sobie  z  kogo,  jmnbn  —  'm 
kpić  z  kogo,  oszukać  kogo, 

^0'rCC,  (wym.:  fors)  sf.  forsa 
/,,  moc  /,,  siła  /. 

%is'x\StX\\^,  adi.  pomocny 
do  czego,  sprzyjający  czemu. 

lyO'rbern,  va.  (^aben)  1)  J 
etro.  oon  jmnbm  —  żądać,  do-  ■ 
magać  się,  dopominać  się 
czego  od  kogo;  erforberte  oon 
il^m  SteĄenfd^aft  żądał  od 
niego  zdania  sprawy,  pocią- 
gnął go  do  odpowiedzialności; 
2)  wymagać;  3)  jmnbn  oor  ©e- 
rid^t  —  pozwać  kogo,  kazać 
się  mu  stawić  przed  sąd,  w 
sądzie;  pozew  komu  wydać; 
5um  S)uett  —  wyzwać  na  poje- 
dynek. 

p'rbent,  I.  va.  (paben)  1) 
wspierać,  wspomagać,  użyczać 
pomocy;  przykładać  się,  przy- 
czyniać się  do  czego ;  baŚ  atl= 
gemeine  SÖol^t  —  przykładać 
się  do  dobra  powszechnego; 
ber  Wonard^'  forberte  fünfte 
unb  SBiffenfc^aften  monarcha 
wspierał  sztukę  i  naukę;  2) 
bie  2lrbeit  —  pośpieszać  z  ro- 
botą; feine  <SdE)ritte  —  iść 
naprzód;  8)  ©rj  ju  Xagc  — 
rudę  wywozić,  dobywać. 


^o'rbenmn 


443 


Wo'rt=fo^rcn 


^o'rbcrung,  sf.  pl.  -en,  i) 

żądanie  n.,  domag-anie  się  ;  2) 
pretensja  /.;  =en  an  jmnbn 
|a6ett  mieć  do  koo^o  preten- 
sje ;  ba§  finb  unbiEige  =en  to 
są  nieuzasadnione  pretensje, 
roszczenia;  3)  należjtość  /. ; 
=en  eingiei^en  ściągać  naleźj- 
tości. 

^'Ore'ÜC,  sf.pL'n,-pstrągm. 

§0'r!e,  sf.  pl.  'Xi,  widłaki. 

^Orni,  sf.  pl.  =cn,  1)  forma 
/.,  kształt  m.;  2)  forma  do 
odlewania;  3)  sposób  w.  prze- 
pisanj,  powszechnie  przjjętj; 
3)  forma  w  gramatyce;  ll^ätige, 
leibenbc  —  strona  czynna, 
bierna. 

^ormolitä't,  sf  pl  =en,  for- 
malność /. 

iCornia't,  sn.  :=eg,  pl.  =e,  for- 
mat m.f  kształt  m.,  wielkość  f. 

%OXmaÜO'nf  (wym.  -cjon) 
sf  pl.  ^en,  formacya/.,  kształ- 
towanie się,  nabieranie  pe- 
wnego kształtu ;  geologifc^c  — 
formacya  geologiczna. 

^O'rniel,  sf  pi.  =n,  formuła 
/.,  formułka  /.;  wzór  m.j  — 
beö  (Sibeö  rota  przysięgi. 

Co'rmcn,  va.  l^aUn)  formo- 
wać, kształcić  co,  tworzyć  w 
pewnym  kształcie;  jmnbś  Śufłe 
aVL^  %i)on  —  ulepić  czyje  po- 
piersie z  gliny. 

%otmit'xtn,  va.  i  fic^  — , 

vr.  (I^aben)  formować  co ;  baś 
§ecr  forirdett  fid^  wojsko  szy- 
kuje się. 

p'rrilltdl,  adi.  formalny; 
—  nie  adv 

%'ö'xmM)Uit,  sf  pl.  *en, 
formalność  /.;  f  ^en  tual^ren 
trzymać  się  form  przyjętych, 
zważać  na  formalności. 

iCo'rmlfl^,  adi.  bezkształ- 
tny ;  —  nie  adv. 

%o'xmxaf)mtn,  sm,  .g,  pi. 

— ,  rama  /.  drukarska. 

^'Dl''mf(JjCik,  sf  pl.  =n, 
okrągły  stół  m.  garncarski, 
na  kiórym  naczynia  formują. 

l^fO'rmftCQ,  sm.  -§,  pl.  se, 
obstawki  pl.,  deszczułki  pl. 
do  obstawiania  i  oddzielania 
ułożonych  stronic. 

i^orntula'r,  sn.  =g,  pl.  «e, 

formularz  7n. 

t^ö'rf^en,  vn.  (^aben)  nad^ 

ełra.   —    dochodzić,    poszuki- 


wać czego,  badać ;  wy wiady- 
wać  się,^  wypytywać  się  o  co, 
śledzić,  szukać  czego. 

^o'rfdjcr,  sm.  =g,  pl.  —, 

badacz  m. 

^o'rf(!OerbU(f,  sm.  =0,  pl. 

't,  wzrok  m.  badawczy,  bada- 
jący, śledzący. 

'  ^ö'rfdjcrgetft,  sm.  =e§,  duch 

m.   badawczy. 

^Orfc^Ung,  sf.  pl.  »en,  ba- 
danie w.,  wywiadywanie  n. 
się,  śledzenie  n.,  dochodze- 
nie n. 

%^X\\,  sm.  =eś,  pl.  ^t,  las 
w.,  bór  m. 

^0'rftamt,  sn.  --§,  pl.  ^ämtei-, 

urząd  m.  leśny. 

^o'i'ftauffeI)cr,  sm.  =g,  pl. 

— ,  dozorca  m.  leśny. 

p'rftcr,  sm.  =g,  pl.  —, 
leśniczy  m.\  Ą\\  f.  żona  /. 
leśniczego. 

i^ijrfterci',  sf.  pl.  =en,  urząd 

m.,  mieszkanie  n.  leśniczego, 
leśniczówka  /.,  leśnictwo  n. 

S'0'rftfrcbei,  5m.  =g,  pl.  —, 

występek  m.  leśny. 

%^'x\i\XJSl)X^tf  sf  pańszczy- 
zna /.  leśna. 

g'O'rftocrctl^ttgfeit,    sf   pl. 

sen,  prawo  n.  do  lasu,  prawo 
używania   lasu. 

Ś'0'rftgefe^,  sn.  .-eg,  pi.  =e, 

ustawa  /.  leśna. 

l^-0'rfti)Ut,  sf.  dozór  m.  nad 
lasem. 

3^0'rftl^ütcr,  sm.  =g,  pl,  —, 
dozorca  »n.,  stróż  m.  leśny. 

^'O'rftfncdjt,  sm.  =§,  pl.  =e, 

gajowy  m. 

%^'X\\\\^,  adi.  leśniczy, 
leśnictwa   się  tyczący. 

iCO'rftmÜ^ig,  adi.  leśniczy, 
po  leśniczemu. 

fCo'rftmciftcr,   sm.  -^,  pl. 

— ,  nadleśniczy  m. 

^0'rftorbnung,  sf  pl.  -en, 

urządzenia  pl.  leśne,  regula- 
min m.  leśny,  ustawa/,  leśna. 

%0'x\tXtÜ)t,  sn.  <=§,  pl.  =e, 
prawo  n.  do  lasu,  używania 
lasn,  ustawa  /.  ieśna. 

iCo'rftrcgat,  sn.  =§,  regale 
n.  leśne. 

^'O'tftrcütcr,  sn.  :g,  2)1.  =e, 

pewna  część,  pewien  ograni- 
czony obszar  m.  lasu,  knieja/. 

tCo'rftfc^uIc,  sf  pl.  *n, 
szkoła  /.  leśna. 


iCo'rftbcrujalter,  sm.  =g,  pi 

— ,  zarządca  m.  leśny. 

^D'rfttoCfen,  sn.  ^g,  leśni- 
ctwo n. 

^0'rfttDirtftfiaft,  sf  go- 
spodarstwo n.  leśne. 

^O'rfttDtffenfAiaft,  sf  nauka 
/.  o  leśnictwie,  umiejętność  /. 
leśnicza. 

^Ort,  (wym.:  for)  sn.  •§, 
pl  SÖ,  forteczka  /.,  mała 
twierdza  /.,  miejsce  n.  wa- 
rowne, warownia  /. 

%BXt,  adv.  1)  dalej,  na- 
przód; e§  roitt  mit  i^m,  mit 
feinem    ©efd^äfte    nic^t    rec^t 

—  rzecz  się  jakoś  zahacza, 
nie  idzie,  nie  dobrze  mu  idzie, 
nie  powodzi  się;  nie  udają  mu 
się  interesa;  er  fd^rieb  rul^ig 

—  pisał  (spokojnie)  dalej ;  2) 

—  unb  —  raz  wraz;    immer 

—  ciągle,  bezustannie;  unb 
fo  —  i  tak    dalej;    in   einem 

—  bez  przerwy,  bez  prze- 
stanku; 3)  precz;  «r  i[t  — 
poszedł,  wyjechał;  niema 
go;  —  mit  bir!  precz  stąd! 
won!  poszedł! 

iCorta'n,  adv.  nadal,  na- 
potem,  odtąd,    od  tej    chwili. 

g'0'rt=brtU9Cn,  bringft  fort, 
bringt  fort,  braute  fort,  ^abe 
fortgebrad^t,  I.  va.  1)  wynieść 
co  z  jakiego  miejsca;  id^ 
werbe  i^n  fd)on  —  wyprowa- 
dzę, wyproszę  ja  go,  poz- 
będę się  go ;  2)  wyhodo- 
wać co,  utrzymać,  uchować, 
doprowadzić  do  wzrostu ; 
jmnbn  —  dopomagać  komu; 
II.  fid^  — ,  vr.  zarabiać  sobie 
na  utrzymanie,  utrzymyjvac 
się;  ficb  fd^rec^t  unb  recjt  — 
utrzymywać  się  jako  tako. 

^ö'rt=bilbcn/  va.    (§aben) 

kształcić  dalej. 

lyO'rtbauCr,  sf  ciągłe  trwa- 
nie n. 

iCottc^Jia'no,  sn.  =§,  pl  =g, 

fortepian  m. 

iCo'rt=fa|iren,  fä^tft  fort, 
fäJ)rt  fort,  fubr  fort,  §abe,  bin 
fortgefahren,  I.  vn.  i)  (fein) 
odjechać;  2)  (l^aben)  konty- 
nuować, nie  przestawać,  dalej 
rzecz  prowadzić;  er  ful^r  olfo 
fort  tak  dalej  rzecz  prowadził, 
mówił;  —  JU  lefen  czytać 
dalej ;  II.  va.  (I^aben)  powieźć, 


fCo'rt=fü^rcn 


444 


t^o'tt=m\ftn 


uwieźćj  wywieźć  co.  wieźć 
dalej,  ciąg-le. 

1)  wyprowadzić  precz;  2) 
prowadzić  dalej ;  3)  unieść 
z  sobą. 

^ö'rtgang,  s?w.  =§,  i)  odej- 
ście n. ;  2)  postępowanie  n.. 
posuwanie  sie,  postęp  w.;  3) 


powodzenie 


dobry    sku- 


tek m.]  bic  ©ac^e  f)at  !einen 
—  rzecz  się  nie  wiedzie. 

klasa  /.  (w  świadectwie),  po- 
stęp m.  (w  szkole);  erfte  — 
pierwsza  klasa. 

%0'xtĄtl^tn,  ^ilfft  fort,  ^tlft 
fort,  I)alf  fort,  l^abe  fortgcl^olfcn, 
I.  vn.  jmnbm  —  dopomódz  ko- 
mu do  wyjścia  skąd,  do  ujścia, 
do  ucieczki ;  dopomagać  ko- 
mu, wspierać  kogo;  II.  fid^ 
— ,  V7'.  radzić  sobie;  er  l^ilft 
ftc^  fort,  toie  er  !ann  radzi 
sobie  jak  może. 

lC0l*t|!t'n,  adv.  nadal,  na 
przyszłość. 

S'Ortificatto'n,  sf.  pi  =cn, 

fortyfikacya  /. 

go'rt^jageu,  (§abcn)  m.  wy- 
pędzić, wygnać,  oddalić. 

^o'rt=!Dmmen,  vn.  !ommft 
fort,  fotttmt  fort,  fam  fort,  bin 
fortgefommen,  1)  wyjść,  ujść, 
opuścić  jakie  miejsce ;  f o  loirft 
iu  mir  nicf)t  —  tak  mi  się 
nie  wykręcisz ;  2)  baö  33uc^ 
ift  mir  fortgefommen  książka 
zginęła  mi,  zatraciła  się;  3) 
postępować,  iść  naprzód;  4) 
gnarować;  chować  się,  utrzy- 
mywać się;  biefe  ^ftange 
fommt  nic^t  fort  ta  roślina 
nie  chowa  się,  nie  prosperuje  ; 
5)  mieć  utrzymanie,  mód  z  żyć, 
wyżywić  się;  fein  g — n,  fin= 
ben  znaleźć  utrzymanie. 

^o'rt=!önncn,  V7t.  f  annft  fort, 
!ann  fort,  fonnte  fort,  fiabe 
fortgefonnt,  f)abe  —  módz 
ruszyć  się  z  miejsca,  iść,  je- 
chać dalej,  wyjść,  odejść,  od- 
dalić się;  nid^t  fortfönnen, 
podupaść  na  siłach,  nic  nie 
wskórać;  fo  fann  ba§  nirfjt 
weiter  fort  nie  pójdzie  tak 
dalej,  to    musi    się  skończyć. 

^o'rt=Iaf)cn,Iäffeftfort,räf€t 
ort,   lie^  fort,   f)af>t   fortge» 


laffen  va.  puścić,  pozwolić 
odejść.  « 

%d'xt-'Uvi^tn,  vn.  läufft  fort, 
läuft  fort,  lief  fort,  bin  fortge= 
laufen,  1)  uciec,  umknąć,  biedź 
dalej ;  2)  ciągnąć  się ;  längs 
ber  ^ilfte  —  ciągnąć  się 
wzdłuż  wybrzeża;  sb,  ppr. 
i  adi,  ciągły,  kolejno  po  so- 
bie idący,  następujący;  =be 
^infen  odsetki  bieżące. 

go'rt-tttadjcn,  (^aben)  I.  va. 
dalej,  ciągle  co  robić;  II.  vn. 
pośpieszać  z  czem,  spiesznie 
robić;  er  lolrb  e§  nid^t  lange 

—  nie  pociągnie  długo;  III. 
fic^  — ,  vr.  zemknąć,  wym- 
knąć się,  drapnąć. 

^•o'rl'=miigcn,  vn.  magft  fort, 
mag  fort,  moĄte  fort,  l^abe  fort« 
gemod&t,  mieć  chęć,  ochotę 
odejść,  oddalić  się. 

^•o'rt=müffcn,  vn.  muf§t  fort 
mufo  fort,  mufstefort,  l^abe  fort* 
gemufśt,  liahz  — ,  musieć  się 
skąd  oddalić,  odejść,  od- 
jechać. 

(^aben)    pójść    precz,    zabrać 

się. 

'^•o'rt=^flan5cn,   (^aben)   I. 

va.  rozkrzewić,  rozmnożyć, 
rozpłodzić;  przesadzić;  fein 
(SJefd^ted^t  —  rozkrzewić  swój 
ród,  swoje  plemię;  eine  Eran!« 
I^eit  —  rozkrzewić  chorobę; 
feine  3;ugenben  auf  bie  ^inber 

—  cnoty  swoje  dzieciom  prze- 
kazać; II.  fidb  — ,  vr.  roz- 
mnażać się,  rozrodzić  się, 
rozplemiać  się;  fein  2lnben!en 
roirb  burrf)  Śirabition  fort= 
gepflangt  pamięć  jego  utrzy- 
muje się  tradycyą,  przez  tra- 
dycję; baś  3inbenfen  an  biefe 
©retgniffe  mirb  fid)  bis  auf 
bie  fpätefte  Sfiad^fommenfc^aft 

—  pamięć  wypadków  tych 
przejdzie  do  najpóźniejszej 
potomności. 

So'rl^jffanjung,  sf,  pi  =en, 

rozkrzewianie  w.,  rozmnożenie 
n.,  rozplemienie  n. 

%0'xi'Xt\^tn,  va.reifeeft  fort, 
reiCt  fort,  rifś  fort,  öabe  fortge» 
rlffen,  porwać  z  sobą  i  unieść ; 
aUe  feine  3wf)örer  mit  — pory- 
wać wszystkich  s  woich  słucha- 
czów; von  SBegcifterung  fort* 
geriffen    uniesiony    zapałem ; 


fid^  t)on  Siebe  —  laffen  dać 
się  powodować  gwałtownej 
miłości. 

%0'xt\a^,  sm.  =e§,  pi.  sfä|e 
dalsz}^  ciąg  tu  ,  nadrostek  m. 

%n'U\^^\\tn,  va.  (^aben) 
wynieść,  wywieźć,  wyrzucić, 
wyprowadzić  kogo,  co;  od- 
prawić, oddalić,  odpędzić  po- 
zbyć się. 

%is'xU\6)Xt\it\\,  vn.  fd^reiteft, 
fort,  f  c^reitet  fort,  fc^ritt  fort,  bin 
fortqefd^ritten,  postępować  na- 
przód; in  ber  2ßiffenfd)aft  — 
robić  postępy  w  nauce;  oon 
einem  ©cgcnftanbe  gum  cl\u 
beren  —  przechodzić  od  je- 
dnego przedmiotu  do  drugiego 

%iS'Xt\6)X\\\,  sm.  sg,  pi.  »e, 
postęp  m. 

%i'xU\t^t}\f  I.  va.  (paben) 
1)  kontynuować,  ciągnąć,  dzia- 
łać dalej  ;  bag  ©efpräd^  —  pro- 
wadzić dalej  rozmowę;  ben  Śau 
—  dalej  budować;  fortgefe^t 
bez  przerwy; burd)  fortgefe^teś 
Semen  przez  ciągłe,  nieprze- 
rwane uczenie  się;  2)  einen 
©tubl  —  odstawić  krzesło; 
II.  fic^  — ,  vr.  (I^aben)  ciągnąć 
się  dalej,  nie  ustawać. 

'i^o'rtic^ung,    sf.   pi.   =en, 

dalsze  prowadzenie  n. ;  dalszy 
ciąg  m. ;  —  unb  ©d)lufö  ciąg 
dalszy  i  zakończenie;  —  folgt 
ciąer  dalszy  nastąpi. 

'iyo'rt=foücn,  vn.  (I^aben)  id^ 

foE  fort  mam,  powinienem 
odejść. 

fyo'rt=trci()cn,  treibft  fort, 
treibt  fort,  trieb  fort,  l^abe  f ortge* 
trieben,  I.  va.  dalej  pędzić,  po- 
pędzić, odpędzić;  2)  dalej,  ciągle 
prowadzić ;  baśfelbe  ©efd^äft  — 
prowadzić  dalej  ten  sam  pro- 
ceder ;  wenn  er  eö  fo  forttreibt 
jeżeli  dalej  to  czynić  będzie, 
nie  zaprzestanie  tego ;  II,  vn. 
(fein)  mit  bem  ©trome  —  być 
niesionym  prądem :  fid|  DOm 
«Strome  —  laffen  dać  się 
unieść  prądowi. 

S'0'rt=ttm^rcn,  vn.  (^aben) 

trwać  dalej,  ciągle;  «nb,  ppr. 
i  adi.  ciągły,  ciągle  adv.,  bez 
przerwy. 

^•o'rt=U)c^cn,  i.  va.  {\)^hix\) 

zwiać  co  precz,  unieść  wich- 
rem, wiatrem  ;  II.  vn.  (^aben) 
ciągle  wiać. 


^o'tt=üJii:!cn 


445 


^rał§ 


%0'tt=^toixUn,  vn.  (^aben) 
ciagJe  być  czynnym,  ciągle 
działać;  fein  ©influfä  roixU 
nod^fort  wply  w  jego  jeszcze  się 
czuć  daje. 

%0'xt=^mUtn,  vn.  (^aben) 
chcieć  odejść,  odjechać. 

^o'rt=tt)ünft()cn,  i.  va  (^a= 
Ben)  imnbn  etro.  —  życzyć 
sobie,  aby  kogo,  czego  nie 
było  gdzie,  aby  odszedł,  od- 
jechał; II.  fic^  — ,  vr.  (tjaben) 
łd^  raünfcfie,  mid^  —  radbym 
tu  już  nie  był,  pragnąłbym 
już  się  oddalić,  wyjechać. 

i5o'rt=3te^cn,  Jie^ft  fort,  gie^t 
fort,  gog  fort,  f^ahe,  bin  fortge= 
gogen,  I.  va.  (^aben)  ciągnąć  da- 
lej, odciągnąć  precz;  II.  V7t. 
(fein)  oddalić  się;  wyjechać; 
wyprowadzić  się. 

^'0'runi,  sn.  =g,  pi.  =ra,  1) 
forum  (w  starożytcym  Rzymie); 
2)  sąd  m.,  władza/. ;  bog  geE)ört 
nid^t  t)or  mein  —  to  nie  należy 
do  zakresu  mego  działania. 

lCoffi'1,  I.  adi.  ciało  n.  ko- 
palne; II.  —  .sn.  =§,  pi.  =e  i 
g^offi'lieu,  fosylie  ^Z.;  skamie- 
niałości pi.  znajdywane  w  zie- 
mi. 

^Ö'tU^f  sm.  pi.  =jfe,  zaród 
m.,  zarodek  m.,  płód  m. 

%mxü'%t,  (wym. :  furaż)  sf. 
furaż  w.,  karm  f.  dla  koni 
wojskowych. 

^•OUreu'r  (wym.:  furor)  «w. 
=§,  pi.  =e,  furażer  m,,  przy- 
stawca  w.,  picownik  m. 

iCouragie'ren,  (wym. :  fura- 

żiren)  vn.  (f)aben)  furaźować, 
picować,  dostawać  karmi  dla 
koni  wojskowych. 

S'ÜUrtC'r,  (wym. :  furir)  sm. 
Ȥ,  pi.  =e,  furjer  m. 

%is\xxmt'Xf  sn.  =g,  pi.   »e, 

fornira  /. 

^OUrnie'rcn,  «;a.(^abcn)  for- 
nirować, wykładać  drzewem. 

^Öije'r,  (wym. :  foaje)  sn.  =0, 
pi.  c^^  miejsce  n.,  bała  /. 
w  teatrze  do  pogadanki,  prze- 
chadzki. 

lCrat^t,  sf.  pi.  «en,  l)  ko- 
szta pi.  przewozowe,  przewo- 
zu; przewoźne  n.;  ilberroiefene 
—  przewozowe,  woźbo we  prze- 
kazane; §u  mci  crl^obene  — 
przewozowe  przecenione,  prze- 
brane, wożbowe   za    wielkie ; 


SU  raenig  erl^obenc  —  przewo- 
zowe niedobrane,  niedobór 
przewozowego,  woźbowe  za 
małe ;  2)  ładunek  m. ;  3)  prze- 
syłka/.  towarowa,  powolna; 
t)0rent|attene  —  towar  wstrzy- 
many; l^interjogene  —  towar 
z  zastrzeźonem  wydaniem. 

^'Xa'njtbxk^,  sm.  ^s,  pi.  =e, 

list  m.  przewozowy,  przesył- 
kowy. 

%xtt'ń)tham^Ut,  sm.  =§,  pi. 

— ,  parowiec  m.  towarowy. 

^•ra'C^ten,  va.  (^abcn)  frach- 
tować, jako  ładunek  (kupie- 
cki) przewozić,  przesyłać. 

i^ra'djtfül^rer,  sm.  =§,  pi. 

— ,  przewoźca  m.,  przewoźnik 
m. 

^ra'd)tgelb,  sn.  --eg,  pi.  -ev, 

i  sgebur,  sf.  pi.  ten,  przewo- 
zowe n.,  woźbowe  n.,  prze- 
woźne n.,  naleźytosć  /.  za 
przewóz, 

l^ra'tfjtgcfdjäft,  sn.  =ś,  prze- 
woźnictwo  n. 

^•ra'djtgut,   sn.  =(e)§,   pi. 

»■guter,  przesyłka  /.  powolna, 
o  małej  chyżości,  przesyłka 
towarowa;  —  in  Stu dfg litem 
przesyłka  tobołkowa;  —  in 
SBagenlabungen  przesyłka  ca- 
łowozowa. 

iCra'tfjtguttran^^ort,  sm.  --§, 

pi.  =e,  woźba  f.  zwyczajna; 
przewóz  m    towarów. 

^Xa'ä^ttaxttf  sf.  pi.  =n,  ce- 
duła /.  frachtowa,  przewoź- 
na. 

S*ra'tfjtf  a^,  sm.  =eg,  pi.  =f  ä|e, 

zasada  /.,  stopa  /.  taryfowa; 
birectcr  —  przewoźne  n.  bez- 
pośrednie ;  ermäßigter  —  za- 
sada taryfowa  zniżona;  prze- 
wozowe n.  zniżone.  I 

iCra'd)tfcnbitng,  sf.  pi.  »en,  i 

przesyłka  /.  towarowa,  zwy- 
kła, powolna. 

j^xa'ń}ttax^,  sm  =g,  pi.  -e, 

taryfa  /!,  cennik  m.  przewozu 
towarów. 

^ra'd)ltöagen,  sm.  =§,  2^1. 
«mögen,  wóz  m.  towarowy. 
ifra'(^tguf^(ag,  sm.  =§,  pi. 

=guf daläge,  naleźytosć/.  dodat- 
kowa. 

lyrotf,  sm.  =§,  pi.  grä(fe 
frak  m. 

%xatüü%  sf.  pi.  «en,  frak- 
cya/. 


f^ractu'r,  sf.  pi.  =en,  frak- 
tura  /.,  pismo  7i.  łamane, 
pfsmo  niemieckie. 

^ra'gc,  sf.  pi.  --n,  (za)pyta- 
nie  n.,  kwestya  /. ;    auf    eine 

—  antraorten  odpowiedzieć  na 
pytanie;  eine  —  an  jmnbn 
rid^ten,  t^un  zapytać  kogo; 
eg  ift  bie  — ,  ob  eś  fic^  roir!= 
lid^  fo  üerplt  to  pytanie, 
kwestya,  czy  rzecz  się  rzeczy- 
wiście tak  ma ;  eg  ift  fcinc  — 
niema  żadnej  kwestyi,  wąt- 
pliwości, to  nie  podlega  ża- 
dnej wątpliwości;  hai,  baoon 
ift  bie  —  nid^t  o  to  tu  nie  idzie ; 
eine  bumme  —  ift  feiner  9lnt= 
roort  roert  głupie  słysząc  py» 
tanie,  nie  odpowiadaj  na  nie; 
mic  bie  — ,  fo  bie  Slntirort 
jakie  pytanie,  taka  odpowiedź. 

^ra'gcu,  i.  va.  i  vn.  fragft, 

fragt  (mniej  dobrze  frägft, 
flagi),  fragte  (mniej  dobrze 
frug),^abe  gefragt,  pytać,  pytać 
się;  imnbn  urn  etm.  —  pytać 
kogo  o  co;  nad^  jmnbm  — 
pytać  się  o  kogo,  szukać  kogo; 
ba§,  barnad^  f)abc  id^  bid^  nid§t 
gefragt  o  tom  się  ciebie  nie 
pytał;    ein§  rciff  ic^  bid^  nod^ 

—  jeszcze  o  jedno  chcę  cię 
zapytać;  id^  frage  nać)  nie»« 
manbem  nie  pytam  się  o  ni- 
kogo ;  er  mirb  ben  genfer  ba« 
nac^  —  dyabła  się  tam  o  to 
będzie  pytał,  nie  będzie  się 
nikogo  pytał;  U.  fic§  — ,  vr. 
fid^  nad^  einem  Orte  l^in  — 
pytać  się  dokąd,  pytać  się  o 
drogę  dokąd;  III.  eg  fragt  fid^, 
vinip.  to  pytanie,  to  rzecz  nie 
pewna. 

^ra'glirf),  adi.  l)  bie  =en 
(Sachen  rzeczy  w  mowie  bę- 
dące; rzeczy,  o  które  się  roz- 
chodzi ;  2)  niepewny,  wątpli- 
wy. 

^ragme'nt,   sn.  =(e)g,  pi. 

=e,  fragment  m.^  ułamek  m. 
fCragmenta'rift^,  adi.  frag- 
mentaryczny, fragmentary- 
cznie a^«;.,  ułamkowy,  ułam- 
kowo. 

iCra'gncr,  sm.  =§,  pi  —, 

przekupień  m.  warzywa,  ży- 
wności, grajzler  m. 

iroi^,  sf.  i  ^rai'fen,  ph 

konwulsya  /.,  konwulsye. 


i^rancatii'r 


446 


iyrci'Oaucr 


^rancatu'r,  sf.  pl.  =en,  na- 

leżytość  /.  przewozowa  (za 
listy  i  pakunki)  opłacoua 
z  góry,  przewozowe  n.  przed- 
płatne,  woźbowe  n.  opłacone 
z  g:óry. 

tyrancatu'rnote,  sf.  pi.  =n, 

karta  /.  przedpłatna,  przed- 
płato a  f. 

^rancatu'rjtoang,  sm.   =g, 

przymus  m.  opłaty  przewozo- 
weg^o  z  góry. 

l^rU'ltCO,  adv.  franko,  opła- 
cono, opłatnie. 

^ylöllf,  adi.  wolny,  szczery; 
id^  fagc  e^  —  unb  frei  mówię 
to  wolno  i  otwarcie. 

^röltl,  sm.  =§,  i  =en,  pl.  -^ 
i  »en,  frank  m.  (moneta). 

I^ranf ie'rcn,  va.  (^aBcn)  fran- 
kować, opłacić  porto,  cenę 
przewozu, 

lyra'nfe,  sf.  pl.  *n,  frenzla 

f.,  frendzla  /. 

i5fra'n5l)anö,   sm.   «e§,  pl. 

•6änbc,  oprawa/,  książki  fran- 
cuska,  w  skórkę. 

^yra'us^jerle,  sf.pl.  =n,  dętka 

/.,  perła  /.  z  masy. 

^rO^^ft'Ht,  adi.  zdumiewa- 
jący, uderzający,  uderzająco 
adv. 

^ra§,  sm.  =fec§,  1)  żarcie 
n.,  żer  m.;  2)  żarłoczność /. ; 
3)  pruchnienie  n.  kości,  wy- 
żeranie n.  ciała. 

^yratcrnifiCrcn,  vn.  (l^aben) 

bratać  się  z  kim,  być  komu 
przychylnym. 

^'ratt,  I.  adi.  obtarty,  prze- 
tarty; ficö  —  reiten  skórę 
sobie  obetrzeć  na  koniu ;  II. 
sm.  =eö,  rana  /.  z  obtarcia. 

^ra^,  sm.  »en,  pl.  ^en, 
dziecko  n.  niegrzeczne,  bę- 
ben m.,  bachor  m. 

^ta'i^t,  sf  pl.  =n;  1)  twarz 
/.  dziwnie  pokrzywiona;  sn 
mad^en     twarz     wykrzywiać 

2)  brzydka  twarz/.,  pysk  m. 

3)  dziwaczna  powieść  /. 
imnbm  =n,  erhallen  prawić 
komu  dziwy,  dziwolągi,  ba- 
nialuki, brednie;  4)  karyka- 
tura /.;  5)  =n,  pl.  ceregiele 
pl.,  ceremonie  pl. 

^ra'^cnftflb,  sn.  =(e)§,  pl. 

»er,-  karykatura  /.,  bohomaz 
m.,  dziwoląg  m,,  dziwaczny 
obraz  m. 


%Xa\l,  sf.  pl  =en,  l)  ko- 
bieta/,  niewiasta/".;  2)  ko- 
bieta /.  zamężna,  żona  /., 
małżonka  /. ;  eine  —  f)aben 
być  żonatym ;  eine  —  nehmen 
ożenić  się;  —  roerben  pójść 
za  mąż,  żoną  zostać;  3)  pani 
/ ;  bie  —  im  itault  pani  do- 
mu; gnäbige  —  łaskawa  pa- 
ni, pani  dobrodziejka ;  bie  — 
©räfin  pani  hrabina ;  4)  unfere 
liebe  —  Najświętsza  Panna 
(Marya);  unferer  liibzn  =en 
%aQ  święto  najświętszej  Pan- 
iny. 

^taWtijtn,  sn.  =§,  pl.  —, 

kobietka,  żonka,  żoneczka  /. 

tC-rau'enötlb;  sn.  »(e)ö,  pl. 

=er,  obraz  m.,  postać  /.  kos 
biety ;  niewiasta  /. 

^rou'cnbiftel,   sf.  pl.  =n, 

oset  m.  miękki. 

lyrau'cnfi'ngcrgra?,  sn.  =[eg, 

komonica  /.  i)ospolita. 

iyrau'cng(a§,  sn.  =)*e§,  szkło 

n.  panieńskie,  kamienne. 

^-rau'cnidaar,  sn.    =§,  pl. 

=e,  1)  włos  m.  kobiecy;  2) 
złotowłos  m.,  wielowłos  m., 
włoski  pl.  Panny  Maryi  (roś- 
lina). 

lyrau'cnmtnse,  sf.  mięta/. 

grecka,  marzy  mięta  / 

^rau'en^ljerfou,  sf.  pl  :en, 

kobieta  /. 

fCrau'enfomnicr,    sm.    =§, 

babie  lato  n. 

lyrau'cnftanb,  sm.  --eś,   i) 

stan  m.  kobiecy;  2)  ławki 
pl.  dla  kobiet  w  kościele. 

^'tau'cntng,  sm.  =§,  święto 

najświętszej   Panny. 

^Crairenjimmcr,  sm.  =ś,  pl 

— ,  1)  pokój  m.  dla  kobiet ; 
2)  kobieta  /.,    białogłowa  /. 

iCräu'Icin,  sn.  =§,  pl  —, 

panna  f. 

%XtA),  adi.  zuchwały,  zu- 
chwale adv.\  =e  ©tirn  wy- 
tarte czoło. 

^-rC'd^l^Cit,  sf.  zuchwałość 
/.,  zuchwalstwo  n.,  bezczel- 
ność /. 

l5rcna'ttc,  sf.  pl.  -n,  fre- 
gata / 

^•rci,  adi.  1)  wolny;  ein 
.-cś  Sßol!  wolny  naród ;  =c 
Überfe^ung  wolne,  nie  do- 
słowne tłómaczenie;  «e  fünfte 


sztuki  wyzwolone;  auś  =en 
©tütfen  z  dobrej,  własnej 
woli;  2)  nie  obiecany,  nie 
zamówiony;  nie  zajęty;  ba§ 
SJiäbd^en  ift  nid^t  me|r  —  ta 
panna  już  nie  jest  wolna, 
jest  obiecana,  zaręczona;  ba 
ift  nod^  ein  ^Ta^  —  tu  jest 
jeszcze  wolne,  nie  zajęte 
miejsce;  3)  wolny,  nie  ogro- 
dzony; bas  ^au§  fte^t  —  dom 
wolno,  na  wolnem,  otwartem 
miejscu  stoi;  =er  Slusblidf 
wolny  widok;  auf  =em  ^elbe 
na  otwartem  polu  ;  unter  =em 
§tttltnel  pod  gołem  niebem; 
4)  wolny,  bezpłatny;  hii 
imnbm  *en  ^ifc^,  «e  2Bo^nung 
l^aben  mieć  u  kogo  wolny 
stół,  wolne  mieszkanie ;  jmnbn 

—  Italien  fundować  komu. 
częstować  go,  płacić  za  kogo 
dawać  komu  bezpłatnie  jeść, 
pić,  swoim  kosztem  kogo  ży- 
wić; 5)  otwarcie  adv.y  bez 
ogródki,  bez  obawy;  6)  śmia- 
ły, śmiało  adv. ;  —  reben, 
f^reiben  śmiało  mówić,  pi- 
sać; id^  raerbe  fo  —  fein,  ©ie 
gu  befud^en  będę  tak  śmiały, 
ośmielę  się,  pozwolę  sobie 
odwiedzić  pana  ;  7)  bie  2Baren 

—  mad^en  towary  opłacić  (aby 
je  módz  wolno  prowadzić); 
8)  jmnbn  —  mad'en,  laffen 
uwolnić  kogo,  wypuścić  na 
wolność;  jemanben  auf  «en 
%u^  fe^en  wypuścić  kogo 
na  wolną  stopę,  z  więzienia ; 
einen  Se^rling  —  fpred^en 
wyzwolić  terminatora;  einen 
9lnge!(aaten  —  fpred^en  uwol- 
nić oskarżonego,  uznać  go 
niewinnym ;  fic^  für  ben  gan= 
jen  2;ag  —  mad^en  uwolnić 
się  na  cały  dzień;  jmnbm 
etra.  —  fteHen  pozostawić  co 
czyjej  woli;  ber  @inbtlbungś= 
!raft  =en  Sauf  laffen  puścić 
wodze  wyobraźni,  pozwolić 
wyobraźni  bujać. 

S-rci'aifcr,  sm.  =§,  pl  säcfer, 

rola  /  wolna,  grunt  m.  wol- 
ny od  czynszów,  od  dania. 

^•rei'batntüon,    (wym:  ba- 

tajon)  sn.  :ś,  pl  =i,  bata- 
lion ?w.   ochotników. 

fyrci'bnucr,  sm.  =0,  i)l.  =n, 

włościanin  m.  wolny,  okupnik 
m. 


^♦rei'öciitcr 


447 


^rcmb 


%ttiUnttt,  sm.  '^,  pl.  —, 

korsarz  m.,  rozbójnik  m. 
morski. 

%ttiUnUxti\  sf.  korsar- 
stwo  n. 

%Xt\'Witi,  sn.  =§,  pl.  —, 
bilet    m.    bezpłatny. 

i^rci'firicf,  sm.  »(e)ś,  fl.  --e, 

świadectwo  w.,  dokument  m. 
nadanej  wolności ;  przywilej 
w.,  patent  m.  wolności ;  glejt 
w.,  list  m.  żelazny. 

^ret'bcnfcr,  sm.  =g.  yl,  —, 

człowiek  m.  wolnomyślny, 
wolnego  sposobu  myślenia, 
wolnoinyślący. 

I^rci'eigc'n,  adi.  allodyalny, 
własnodziedziczny. 

^yrCt'Clt,  va.  (^aben)  starać 
sie  o  co ;  um  ein  älJäbd^cn  — 
starać  się  o  pancę,  konkuro- 
wać o  nia,  zalecać  się  do  niej  ; 
jung  gefreit  l^at  (nod^)  nte= 
manb  gereut  ożenienie  wcze- 
sne rzadko  bywa  bolesne; 
naC^  ©elbe  —  pieniędzy  szu- 
kać, nie  żony. 

^rci'er,  sm.  =§,  pl.  —,  za- 
lotnik m.,  konkurent  m.,  ka- 
waler m.,  starający  się  o  pan- 
nę ;  auf  =g  ^Üfien  ge^en  o  oże- 
nieniu się  myśleć. 

l5;ret'fl-ail,  sf.  pl.  *en,  ba- 
ronowa /. 

^rCt'gcbig,  adi.  bojny,  hoj- 
nie adv  ,  szczodry,  szczodrze 
adv. 

lyrCi'nCÖtglCtt,  sf.  hojność, 
szczodrość,  szczodrobliwość/. 

%Xti'0it,  sm.  =(ej§,  pl.  --er, 
człowiek  m.  (zbyt)  wolnomy- 
ślący,  niedowiarek  w. 

'^rct'gclaffcnc(r),  sm.  *en, 

pl,  =f  (n),  wyzwoleniec  m.,  wol- 
nością obdarowany,  emancy- 
powany. 

iCrct'gcrinuc,  sn.  =§,  pl.  —, 

rynna  do  odpływu  wolnego 
zbytecznej  wody,  upust  m. 

%Xt\'^t\m\i,  adi.  duchem 
wolności  tchnący,  wolnomy- 
ślny. 

tyrci'gut,  sn.  -(c)§,  pl.  --guter, 
majętność,  /.  wołnodziedzi- 
czna,  allodyalna ;  rola  /.  wolna 
od  opłaty,  pańszczyzny. 

%xt\'Y\i,  sf.  pl.  =cn,  1) 
wolność  /. ;  jmnbn  in  —  f e^en 
uwolnić  kogo,  wolność  komu 
przywrócić,  na  wolność  kogo 


wypuścić ;  imnbm  bie  —  (affen 

zostawić  komu  wolność;  ić) 
rocrbe  mir  bie  —  nehmen  8ie 
na(|[łen§  gu  befud^en  pozwolę 
sobie,  ośmielę  się  wkrótce 
paoa  odwiedzić;  er  nimmt 
fid^  gu  Dicl  —  i^eraug  za  wiele 
sobie  pozwala;  2)  śmiałość/.; 
mit  üieler,  grofier  —  reben 
mówić  z  wielką  śmiałością, 
bardzo  śmiało ;  3)  «en,  pl. 
swobody,  przywileje,  prawa, 
wolności ;  einer  (Stabt  =en  cr= 
il^eiten,t)erreirjen  nadać  miastu 
przywileje. 

%xti'^t\t^txią,   sm.   =(e)§, 

pl.  =e,  wojna  /.  o  wolność, 
o  zachowanie,  o  odzyskanie 
wolności, 

%Xti'^tlt^litU,  sf.  miłość 
f.  wolności,  swobody. 

^rci'Ijcitgfang,     sm.    =e§, 

śpiew  m.,  pieśń/,  o  wolności. 

lyrci'fjerr,  sm.  =n,  pl.  «en, 

baron  m. 

%xń'iat}x,  sn.  =g,  pl.  --t, 
rok  m,.  wolności. 

l^rcifartC,  sf.  pl.  =n,  karta 
f.  wolna. 

Freilager,  «w.  ;§,  pl.  —, 

skład  m.  towarów  nieoclo- 
nych. 

Ifreilaffung,   5/  pl.   -en, 

puszczenie  n.  na  wolność, 
uwolnienie  n.,  wyzwolenie  n. 

fyrcilc^cn,   sn.  =^,  pl.  — , 

lenno  n.  wolne. 

^rcili^,  adv.  naturalnie, 
zapewne,  to  się  rozumie, 
a  jużci,  ani  wątpić;  fłc  ift  — 
ni^t  reic^,  aber  pbfd^  wpra- 
wdzie nie  jest  bogata,  ale 
przystojna. 

^rct'niaurcr,   sm.  =0,  pl. 

— ,  wolny  mularz  m.  (mu- 
rarz), mason  m.,  farmazon  m. 

%xtmanxtxti',    sf.^  wolne 

mularstwo    n.,  masoństwo  n. 

Freimaurerloge,      (wym. : 

-loże)  sf.  pl.  sn,  loża  /. 
masońska,  wolnomularska. 

iCret'ttia«rerti)efen,  sn.   =§, 

wolnomularstwo  n. 

I^rei'müt^tg,  adi.  otwarty, 
(-cie)  adv.,  szczery,  szczerze, 
prostoduszny,  (-nie). 

t^-rei'ft^ule,    sf.    pl.     =n, 

szkoła  /.    bezpłatna,    wolna. 

^rei'f(!^Uf^,    sm.    »ffe§,    pl. 

sfd^uffe,  1)  wolny    strzał  m.  ; 


2)  strzał  niechybny,  kulą 
zaczarowaną. 

i5rei'f(^ü^(e),  sm.   =n,   pl. 

=cn,  strzelec  w.  łuczny,  kur- 
kowy ;  strzelec  niechybny, 
czarowny. 

Frei'ftnntg,     adi.     wolno 

myślący,  liberalny. 

i'C-r'ci'f^redjung,  sf  pi.  sen, 

1)  uznanie  n.  za  niewinnego, 
uwolnienie     n.      przez      sąd ; 

2)  nadanie  n.  wolności,  wy- 
zwolenie n.  z  niewoli;  3) 
wyzwolenie  terminatora. 

Frei'ftaM,  sf.  pl.   =fiäöte, 

wolne  miasto  n.;  freiftäbtifd^, 
adi.  do  wolnego  miasta 
należący,  wolnomiejski. 

Frei'ftatt,  i  =ftätte,  sf  pl. 

=n,  miejsce  n.  przytułku, 
schronienia,  ucieczki;  bez- 
pieczne schronienie  w.,  przy- 
tułek m. 

%Xtit(lQ,  sm.  =Ś,  pl.  =c, 
piątek  m.;  fiiUer  — ,  ®^ar — 
wielki  piątek. 

iCrei'ttf^,  sm.  =e§,  pl.  =e, 
stół  m.  wolny,  wikt  vi.  bez- 
płatny. 

i^rei'ttjeriber,   sm.    =§,    pi. 

— ,  swat  m.,  dziewosłąb  m. ; 
=in,  sf.  pl.  =nnen,  swata  /. 

^rci'U)it(tg,  adi.  dobro- 
wolny, (-nie)  adv. ;  ber  (ein-- 
jährig)  {C — e,  sm.  (jednoro- 
czny) ochotnik  m. 

^rei'settel,  sm.  =§,  pl.  —, 

świadectwo  w.  uwolnienia  od 
czego. 

^rei'sügtgfeit,    sf    prawo 

n.,  możność  /.  wolnego 
przesiedlania  się. 

I^remb,  adi.  l)  obcy, 
cudzoziemski;  =e  Sänbcr  obce 
kraje;  2)  obcy;  nie  nale- 
żący do  rodziny;  er  ift  mir 
ntd^t  —  nie  jest  mi  obcym ; 
bie  3)(ufif  ift  i^m  —  muzyka 
jest  mu  obcą,  nie  zna  mu- 
zyki; bicfc  äBenbungen  finb 
ber  beutfc^en  ^piad^c  —  te 
zwroty  obce  są  językowi 
niemieckiemu;  3)  cudzy; 
fic^  in  «»c  2lngereqen^eitcn 
mengen  mieszać  się  do  cu- 
dzych spraw;  4)  in  itxo. 
—  fein  być  z  czem  nie  obe- 
znanym, nie  wiedzieć  o  czem  ; 
fid^  —  ftellen  udawać  jakoby 
się    czego     nie      znało,     nie 


i^re'mbortig 


448 


i^rcuub 


wiedziało,  o  tem  nie  słyszało  ; 
ba§  ift  mir  ganj  —  to  rzecz 
dla  mnie  zupełnie  obca; 
nowa ;  5)  dziwny,  niezwykły, 
uderzający;    ba§    fommt    mir 

—  cor  dziwnem  mi  się  to 
wydaje;  6)  (jegcn  jmnbn  — 
nieprzychylny  komu;  fid^  — 
ftcHen,  —  gegen  jmnbn  ll^un 
niechęć  komu  okazywać, 
ozięble  z  kim  się    obchodzić. 

l^rC'mbartin,  adi.  obcy  co 
do  gatunku,  właściwości; 
dziwny,  niezwykły;  biefe 
Sluśbrucfśroeije     fommt     mir 

—  oor  to  wyrażenie  wy- 
daje mi  się  jakby  obce, 
cudzoziemskie. 

l^rC'mbC,  sf.  obczyzna  /., 
zagranica  /". ;    obce   kraje  'pl. 

^rc'mbltng,    sm.    =§,  pi. 

=e,  obcy  w.,  cudzoziemiec  m. 

^rc'mbling^rcc()t,  sn.  =(e)§, 

pl.  -i,  prawo  n.  kadukowe, 
prawo  kaduka. 

l^rCmbnantig,  adi.  cudzo- 
ziemskie, obce  nazwisko  ma- 
jący. 

'  §re'mbö)ort,  sji.    ^e§,   yl. 

=it>orte  i  =iDÖrter,  wyraz  m. 
obcy,  cudzoziemski. 

i^re'ntbtDörtcrfiurf),  sn.  =eg, 

pl.  ebüc^er  słownik  w.  wyra- 
zów obcych. 

l^reguC  \\i,  adi.  licznie 
adv.  odwiedzany;  częsty; 
ludny. 

^•rcgucnta'ut,  sm.  *en,  pl. 

=en,  uczęszczający  na  wykła- 
dy, słuchacz  m. 

^rcqucntatio'ngsciigui^,  sn. 

=ffeö,  yl.  =ffe,  świadectwo  n. 
uczęszczania  na  wykłady. 

iCrcgucntłCrcn,  va.  (fiaben) 

uczęszczać  gdzie,  na  co. 

lCrCrłUCnj,  sf.  Üczae  zgro- 
madzenie n. 

%xt'<iifs\\m\txt\f  sf.^  pl.  -m, 

malowanie  n.  na  świeźem, 
mokrem  wapnie. 

^1'C'ffcn,  va.  i  vn.  friffeft 
(frifśt),  frifst,  fraf;,  l)abe  gc- 
f  reff  en,  żreć,  jeść;  bie  Staupen 
f)aben  ben  S3aum  ta^l  gefreffen 
gąsienice  objadły  drzewo ; 
etro.  in  fid^  —  pochłonąć 
co,  z  chciwością  pożreć; 
feinen  Kummer  tń  fic^  — 
w  sobie  tłumić  zmartwienie, 
w  sobie  się    dręczyć;    jmnbn 


t)or  Siebe  —  mollen  chcieć 
zjeść  kogo  z  miłości;  ber 
^fieib  frifśt  il^n  zazdrość  go 
dręczy,  pożera;  er  l^at  an 
i^m  einen  3^arren  gefreffen 
zaślepił  się,  zakochał  się 
w  nim,  przylgnął,  przywiązał 
się  do  niego;  bie  Sffieiś^eit 
mit  Söffetn  —  pojeść  wszyst- 
kie rozumy;  frifś  33oget  ober 
ftirb  ptaka  leź  do  klatki 
lub  pójdziesz  do  jatki;  daj 
się  złapać,  albo  cię  zastrzelę ; 
niema  ratunku,  czy  tak,  czy 
siak,  trzeba  zginąć. 

lyrCffen,  sn.  ='§,  żer  m., 
jadło  n.,  żarcie  w.;  baö  mar 
für  il^n  ein  gefunbeneś  — 
to  dla  niego  była  gratka, 
był  bal. 

lyrCffcr,    sm.  =§,  pl.  —, 

żarl^ok  m. 

^rc'f^gtCr,  sf.  żarłoctwo  n. 

^ui^iDt\)t,    sf.    pl.  ^  m, 

ochwat  m.  (choroba/,  końska 
z  obżarcia). 

^xtü,    'ä)tn,    i    =ü)icfel, 

sn.  =ö,  pl.  %xeite,  łasica 
/.  leśna. 

^ttnht,    sf.   pl.    ^n,    1) 

radość  /. ;  zadowolenie  n., 
ukontentowanie  n. ;  —  über 
etrc.  empfinben  czuć  radość, 
doznawać  radości  z  czego; 
jmnbm  —  moc^en  zrobić 
komu  radość,  sprawić  komu 
przyjemność;  er  fonnte  fid^ 
Bor  —  nid^t  faffen  nie  po- 
siadał się  z  radości ;  2)  po- 
ciecha /.,  an  ben  Äinbern  — 
erleben  doczekać  się  pociechy 
z  dzieci;  3)  rozkosz  /.,  ucie- 
cha /. 

%xtn'\itnUń}tt,     sm.     =§, 

kielich  m.  rozkoszy. 

1^-rcu'bcnfeft,   sm.  =e§,  pl. 

=t,  uroczystość  /.  radosna. 

t^reu'bcnfcuer,  sn.  »g,  pl. 

— ,  ogień  m.  radosny,  na 
znak  radości  zapalony. 

^•reii'bcn^aug,     sn.     -fe§, 

pl.  'fjäuf er,  dom  m.  rozpusty ; 
dom  pełen  radości. 

i^-rett'bcnlcben,  sn.  -g,  ży- 
cie n.  pełne  uciech,  roz- 
koszne. 

?Crc«'bc(n)Iecr,  ifC*reu'be(n)= 

lO^,  adi.  bez  uciech. 

^rcu'bciimnbrf;en,    sn.    =>§, 

pl.  — ,  wszetecznica  /. 


i^reii'bennac^rir^t,    sf.   pl. 

=en,   wieść  /.  radosna. 

^rCU'benrCtt^,  adi.  ob£ty 
w  uciechy,  rozkosze. 

tyrcu'bcnfdjuf^,  sm.   =ffcä, 

2)1.    =fc^Üffe,    wystrzał  m.    na 
znak,    na    okazanie    radości. 

lyreu'bcnftörer,  sm.  =§,  pl. 

— ,    niszczyciel     m.    wesela, 
radości,  uciech. 

^yreu'bentog,    sm.  =g,  pl. 

»tage,  dzień  m.   radości,    we- 
sela, uciechy. 

i^reu'bcntoumcl,     sm.    =g, 

szał  m.  radości. 

^-rcu'bcnti^ränc,  sf.  pl.  *n, 

łza  /.  z  radości. 

S-rCU'bcnöOÜ,  adi.  pełny 
radości,  rozkoszny. 

l^rCU'betrunfcn,  adi.  upo- 
jony radością. 

lyrCU'btg,  adi.  wesoły, 
(-ło)  adv.f  radosny,  (-śnie) 
adv. 

^yrcu'btgfcit,  sf.  wesołość 

/.,  ochoczość  /.,  ochota  /. 

%XtVi'Zi\f     I.    va.    (^aben) 
cieszyć,  ukontentowanie  spra- 
wić; eg   freut  mid^,  bafg  .  .  . 
cieszy  mnie,  że  .  .  . ;  II.  fid^ 
— ,  vr.    (I^aben)    cieszyć    się; 
fid^  über  etro.  —   cieszyć  się 
z  czego ;  ficö  fel^r  —   bardzo, 
mocno      radować      się;      fid^ 
ünblid^,  mie   ein   ^inb  —  ra- 
dować   się  jak   dziecko;   fic^ 
unauśfprec^Iid^  —  niewypowie- 
I  dzianie,     nadzwyczajnie      się 
I  cieszyć;  id^   freue   mid^,   biĄ 
I  Tjier  ju   feigen   cieszę  się,   że 
!  cię  tu  widzę;  ic^    freue    mic^ 
!  auf  feine  2lnfunft   cieszę   się 
już     nadzieją,    oczekiwaniem 
i  jego  przybycia;  fic^   bcg    Se- 
j  beng  —  używać  życia. 

i  1)  przyjaciel  m.;  fid^  jmnbn 
gum  =e  mad^en   zrobić   sobie 

I  kogo  przyjacielem,  przywiązać 
kogo  do  siebie;  «e  in  ber 
9łot^  gef)cn  fünf^eljn  auf  ein 
2ot^  jak  zła  przypadki,  przy- 
jacieł  rzadki ;  kiedy  się  bieda 

I  do  domu  przypyta,  ze  stu 
przyjaciół  jeden  nie  zawita; 
przyjaciel  w  przygodzie  rzad- 
ki; bic  '^ać:}i  ift  niemanbg  — 
noc  nikomu  nie  świeci;  ein 
—  ber  äi^afjtr^eit  przyjaciel 
prawdy;    ein  —  üom   Sefen, 


^rcunbd)en 


449 


Wnfd) 


bc§  Sefcnf^  lubiący  czytać;  2) 
krewny  m. 

%XtU'\M)tn,  sn.  s§,  pl  —, 
(raiły,  luby)  przyjaciel. 

fCreu'nbiu,    sf.    pl.   =nen, 

przyjaciółka  /. 

^rCU'nblicl),  adi.  uprzejmy, 
uprzejmie  adv.)  jmnbrt  — 
empfangen  przyjąć  kogo  uprzej- 
mie; —  gegen  jmnbn  [ein, 
imnbm  ein  =e§  ©eftd)t  mad^en 
wesołą,  pogodną,  wdzięczną 
twarz  komu  pokazać;  =eö 
^au§  uprzejmy,  wesoły  dom. 

^rcu'nbfdjttft,  sf.  pl.  »en, 
I)  przyjaźń  /. ;  mit  jmnbm 
fd^liefien  przyjaźń  z  kim  za- 
wrzeć; in  —  w  przyjaźai; 
au§  —  z  przyjaźai;  2)  po- 
krewieństwo n.)  ec  gef)ört  ju 
meiner  —  jest  moim  krew- 
nym. 

^rCU'nbf(fjaftIt(^,  adi.  przy- 
jacielski ;  po  przyjacielsku 
adv. 

^reu'ub|tfjOftlt(l)!eit,  sf.  pl. 

«en,  przyjacielskość  /'. 

i^rcu'nbftf)aft§öant),  sn.  =e§, 

/?/.  =banbe  węzeł  m.  przyjaźni. 

iCrcunbfdjaft^k^cigiing      i 

=tlC5CUpng,  sf.  pl.  -en,  oka- 
zywanie n.,  oznaka  /.  przy- 
jaźni. 

iCrcu'nbf(^aft^bienft,      sm. 

=e§,  pl.  =e,  usługa  /.  przy- 
jacielska. 

^rc'öcl,  sm.  s§,  pl.  —,  1) 
czyn  m.  lekkomyślny,  lekko- 
myślność /".  karygodna;  2) 
czyn  bezczelny,  zuchwały; 
występek  w.,  zbrodnia  /. ; 
bezwstydny  postępek  m.,  zu- 
chwalstwo n.\  3)  —  gegsn 
©Ott,  bie  ^ird^e  bluźoierstwo 
w.,  profanacya  /. 

lCrc'DeU)aft,  adi.  i  adv.  1) 
lekkomyślny,  lekkomyślnie 
płochy,  płocho,  rozpustny, 
rozpustnie;  2)  bezczelny,  bez- 
czelnie; zuchwały,  zuchwale, 
szkaradny,  szkaradnie;  niecny, 
niecnie;  zbrodniczy  zbrodniczo. 

i^tc'öelu,  vn.  (I^aben)  dzia- 
łać, postępować  zuchwale, 
bezczelnie,  zbrodniczo;  do- 
puszczać się  czynów  zuchwa- 
łych, niecnych,   szkaradnych. 

l^rc'öeutlidj,  adi.  lekko- 
myślny, zuchwały;  zbrodni- 
czy. 


g-re'öler,  sm.  »§,  yl.  —,  i) 

rozpustnik  m. ;  2)  zuchwalec 
w,,  bezczelnik  m.\  zbrodniarz 
m.\  bezbożnik  m. 

^-rtcaffc',  sn.  -§,  yl.  =§, 

frykas  m.,  potrawa  /.  z  róż- 
nego mięsa  białym  sosem 
zaprawiona,  potrawka  /. 

iCncafftc'tcn,    va.   (^aben) 

frykasować,  potrawkę  z  czego 
robić. 

I^rie'be,  i  =n,  sm.  »no,  po- 
kój m.  (pl.  ^riebenö|c£)Iüffe); 
spokojność  /,,  zgoda  /. ;  =n 
fd^lielen  zawrzeć  pokój ;  — 
ernährt,  Unfriebe  »erje^tt, 
jerftört  co  pokój  zbuduje, 
wojna  zrujnuje;  zgoda  budu- 
je, niezgoda  rujnuje;  jemtn* 
iien  in  m  laffen  dać  komu 
pokój,  nie  napastować  go ; 
jmnbn  in  =n  gleiten  laffen 
puścić  kogo  spokojnie;  mit 
jmnbm  =n  l^aben,  mit  jmnbm 
in  =n  leben  żyć  z  kim  w  po- 
koju; «n  l^olten  zachować 
pokój  zachowywać  się  spo- 
kojnie; gum  eroigen  m  eingc» 
j^cn  umrzeć. 

fyrtc'bcn^aöfd)Iuf§,        sm. 

=  ffeö,  pl.  «abfc^lüffe,  zawarcie 
n.  pokoju. 

^ne'ben^antrag,  sm.  =g, 
pl.  santräge,  projekt  tn.,  pro- 
pozycya  f.  (do)  zawarcia  po- 
koju. 

i^rie'bcusbebingung,  sf.  pi 

=en,  warunek  m.  pokoju. 

griCbenśbote,  sm.  =n,  pl 

»n,  posłannik  m.,  zwiastun  m. 
pokoju. 

fCriCbeu^brcdjer,  sm.  =^,pl. 

— ,  gwałciciel  m.  pokoju, 
zrywaj ąf*y  pokój. 

g^rlc'knöbnidj,  sm.  =§,  pl 

ebrüd)e,    zerwanie  n.   pokoju. 

^ric'benöcngcl,  sm.  =§,  pi 

— ,  anioł  m.  pokoju. 

i^-riebcn^f«^,     sm.    =^e§, 

stopa  /.  pokojowa;  auf  ben 
—  fe^en  zdemobilizować, 
zredukować,  urządzić  na  stopę 
pokojową. 

^ric'bćnśgcnd)t,  sn.  =(e)§, 

pl  =e,  sąd  m.  pokoju. 

iCne'bcuögott,  sm.  .-e§,  pl 
»götter,  (=göttin,5/.,  p/.  *innen) 
bóg  7n.y  bogini  /.  pokoju. 

g-ric'ben^fuf§,  sm.  4fe§,  pl. 

=!üffe,    pocałowanie  n.    poje- 


3nlcnbcr,  SDeutfĄ*łJoIni[Ąc§  SSörterBuc^. 


dnawcze,    na  znak   zawarcia 
pokoju. 

^•ne'ben^nt^tci:,  sm.  =g,  pi 

— ,  sędzia  m.  pokoju. 

fCriVbcnöfttfter,  sm.  =§,  pl 

— ,    sprawca   m.  pokoju,   po- 
średnik m.  pokoju. 

t^ricbcn^ftörer,  sm.  ^§,  pl 

— ,    wichrzyciel    m.    pokoju, 
spokój  oości. 

^rie'ben§«nterl;anblungcn, 

sf.  pl  układy  pl    pokojowe. 

^rie'bfcrttg,  adi.  lubiący 
(s)pokój,  zgodę;  skory,  skłon- 
ny do  pokoju,  do  zgody. 

l^nC'blidj,  adi.  spokojny; 
=eö  2)ac^  spokojna  strzecha, 
spokojne  mieszkanie. 

f^-rtC'bfCltg,  adi.  niezmier- 
nie adi).  pokój,  spokojność 
lubiący. 

i^tiCrcn,  frierfł,  friert,  fror, 
gefroren,  I.  va.  i  vimp.  (I^abcn) 
eö  friert  mid^,  mic^  friert 
zimno  mi ;  eö  fior  it)n  an  ben 
j5^ingcvn  w  palce  zimno  mu 
było;  eś  [)at  bie  3^ac^t  ftat!gc« 
froren  tej  nocy  tęgi  był  mróz ; 
II.  vn.  (I^aben)  i^  friere  zimno 
mi,  ziębnę,  marznę;  meine 
Öänbe  "— '  mic^,  mir  —  bic 
§änbe  zimno  mi  w  ręce,  ręce 
roi  marzną;  mi  zziębły;  Ilf. 
e§  friert,  vimp.  (fein)  marznie, 
mróz  bierze;  IV.  fid^  — ,  vr. 
(tjaben)  ic^  ^abc  mir  bie  f^ingcr 
gefroren  odmroziłem  sobie 
palce;  fid^  gu  ^obe  —  za- 
marznąć. 

^rie^,  sm.  =fe§,  pl  =fe,  1) 
kuczbaj  m.,  kuczbaja  /.,  kos- 
mata wełniana  materya  /. ; 
2)  fryz  m. 

fCriCfC,  sf.pl  *n,  fryz  w., 
średnia  część  f.    belkowania. 

^rif(5^,  adi.  świeży,  świe- 
żo adv.]  :C  Suft  świeże  po- 
wietrze; ein  =e§  gafo  anfted^en 
napocząć  świeżą  beczkę;  «e 
^ferbc  świeże,  niezmęczone 
konie;  ic^  f)af)e,  Begatte  eö 
im  =en  Ślnben!en  mam,  za- 
chowuję to  w  świeżej  pamięci; 
auf  *2r'3:;i^at  ertappen  złapać, 
przydybać  na  gorącym  uczyn- 
ku ;  2)  żywy,  rzeźki,  dziarski, 
żwawy;  —  gu!  —  auf!  nur 
— !  dalej  żywo!;  —  barauf, 
—  baran !  dalej,  żywo  się  do 
tego  bierzmyl  dalej  póki  ciepłe, 

29 


lyri'ff^öatfcn 


450 


iCromm 


póki  czas!;  —  raeg  bez  wa- 
hania, bez  namysłu. 

^ri'fdjöatfcrt,  adi.  =e§  33rot 

świeży,  świeżo  upieczony 
chleb. 

lCri'f(^C,   sf.  świeżość  /. 

lyri'ftljCifClt,  sn.  ^§,  żelazo 
n.  fryszowaue,  oczyszczone. 

fCri'fdjcn,   J.  va.  i  fid^  -, 

vr.  (^aben)  odświeżać,  orze- 
źwić; orzeźwić  się;  ba§  6i[en 
—  żelazo  fryszowjić,  przeta- 
piać, czyścić  w  piecach,  fry- 
szerkach;  bie  §Unbe  —  psom 
dać  na  przeczyszczenie;  II. 
vn.  (l^aBen)  «ś  frifd^t  świeżo 
jest;  bie  ^au  Ijat  gefn[c^t 
świnia  oprosiła  się. 

fCri'fc()cr,  sm.  =§,  pi  —, 

fryszer,  m.,  fryszerz,  fryszo- 
wnik. 

fCri'fd)^Ctt,  sf.  świeżość  /. 

§n'fti)ltug,  5m.  =§,  pi  =e, 

warchlak  m.,  prosię  w.  dzikiej 
świni,  młody  dzik  m. 

%vi'\ń)fi\tn,  sm.  '^,pl  jöfen, 

fryszerka/.,  piec  w.  fryszerski. 
I^rtf CU'r,  (wym. :  frizör)  sm. 
Ȥ,  jpl  't,  fryzyer  m. 

iCrifiCrc«,  va.  (tjaben)  fry- 
zować. 

^rift,  sf.  pi.  =en,  l)  czas 
w.,  czasokres  w.,  termin  m. ; 
gU  bicfer  —  w  tym  czasie,  w 
tej  chwili;  in  feiner  —  nigdy; 
%\x  jeber,  alter  —  w  każdym 
czasie,  w  (o)  każdej  porze;  in 
^afjresfrift  w  przeciągu  roku, 
od  dziś  za  rok ;  2)  pewien 
przeciąa:  m.  czasu ;  gal^lbar  in 
fed^ä  =en  płatny  w  sześciu  ra- 
tach; —  geben,  beftimmen, 
fe^en  wyznaczyć  termin;  bie 
Ie^te,unoer[äuni6are  —  termin 
ostatni,  ostateczny,  zawity ; 
umSBerlängcrung  ber  —  bitten 
prosić  o  przedłużenie  terminu, 
o  odwłokę. 

lyrt'ftbricf,  sm.  =(e)ö,  v^.  -e, 

list  m.  żelazny,  (zabezpiecza- 
jący dłużnika  aż  do  pewne- 
go czasu),  moratoryum  n. 

%xX\iV\,  {%(iht\\)  I.  va. 
dozwolić  odwłoki ;  jjmnbm  baä 
'iit^ZXK  — •  przedłużyć  komu 
życie;  fein  Seben  —  utrzy- 
mać się  przy  życiu  ;  fein  Seben 
mül^fam  —  wlec  życie,  biedę 
klepać;  II.  ficf)  — ,  tr.  wyra- 
tować sie. 


lyri'ftcrftretfung,  sf.  pi  =en, 

przedłużenie  n.  terminu. 

S-nftgefuc^,  sn.  =g,  pi  *e, 

żądanie  n.  przedłużenia  ter- 
minu, prośba  /.  o  delacyę. 

lyri'fttog,  sm.   =g,  yl '  =e, 

dzień  w.  przedłużenia  terminu, 
dzień  do  terminu  przydany. 

lyri'ftUUg,  sf.  pi  -en,  l)  od- 
wleczenie n.,  przedłużenie  w.; 
2)  —  be§  8fbenś  utrzymanie 
n.  (życia). 

^rift(CU)tt)Cife,  adv.  w  ter- 
minach, ratami. 

f^rifu'r,  sf.  pi  "ZW,  fiyzura  f. 

%'Xi'ttt,  sf.  pi  =n,  fryta/., 
zacier  m.  na  szkło,  na  flus 
szklany. 

^riUOl,  adi.  lekkomyślny, 
lekkomyślnie  ad».;  zuchwały, 
zuchwale  adv. ;  płochy,  pło- 
cho adv. 

^XlMität,  sf  lekkomyśl- 
ność /.,  płochość  /.,  zuchwa- 
łość /. ;  sm,  pi  bagatele  pi, 
bzdury  pi.',  fatataszki  pi; 
koronki  f.  ręką  robione. 

^tOl)f  adi  1)  kontent,  za- 
dowolony; über  etro.  —  fein 
być  czem  uradowanym;  einer 
©ad^e  —  fein,  raerben  ukon- 
tentowania doznawać  z  czego ; 
ber  ©eijtge  rcirb  feineä  S?ebeng 
nimmer  —  skąpiec  nigdy  nie 
ma  uciechy  ze  swego  życia ; 
2)  wesoły;  wesołość  sprawu- 
jący; ein  =e§  Öefid^t  wesoła 
twarz;  —  unb  munter, —  unb 
guter  2)inge  wesoły  i  swobo- 
dny, rozradowany,  w  złotym 
humorze;  =e  9?ad^rid[;t  radosna 
wieść;  =6  S3otfd^aft  pomyślne 
poselstwo. 

f^rö'fjli^,  adi.  wesoły,  ra- 
dosny; —  unb  rooj^lgemut^ 
wesoły  i  radosny. 

%XĆ'\}M)U\t,sf.  wesołość/, 
wesoły  humor  m. 

%X0l)\0'(ttn,  vn.^  (^aben)  ra- 
dować się,  skakać,  wyskaki- 
wać, wykrzykiwać  z  radości; 
über  etnj.  —  głośno  radować 
się  ?,  czego. 

'^ro'I)narfcr,   sm.    »g,   j;^ 

=äcfer,  rola  /.,  za  którą  się 
odrabia  pańszczyznę. 

iCro'I)naItor,  sm.  ■.^,pl.  .al* 

łare,  wielki  ołtarz  m. 

^*ro  l^narbcit,  sf.pl  »en  ro- 
bota /.  pańszczyźniana. 


%X^'\)\\^iXXfadi.  obowiązany 
do   paiiszczyzny. 

%Xt^'l)\[HViiXf  sm.  -§  i  m, 
pi  tW,  chłop  m.  do  pańszczy- 
zny obowiązany,  pańszczyznę 
odrabiający, 

S-ro^'iibienft,  sm.  ^e§,  pi  =e, 

pańszczyzna  /. 

l^rO'I^nC,  sf.  pańszczyzna/. ; 
i  er  arbeitet  roie  jur  —  robi  jak 
za  pańszczyznę. 

%XÖ'^mn,  vn.  (tjttben)  pań- 
szczyznę robić,  odrabiać;  bem 
Saud^e,  ben  Śiiflen  —  brzu- 
chowi, chuciom  służyć,  doga- 
dzać. 

S'rO'I)nfeftC,  sf.  pi  =n,  wię- 
zienie n.,  kryminał  w. 

lyro'Ijnfoftcn,  sf  pi  suche 

dnie  pi 

^ftO'^nfrCt,  adi.  wolny  od 
pańszczyzny. 

S-ro1)ufuiiren,  sf  pi  pod- 
wodni f.,  fura/  szarwarkowa. 

^rolingelb,  sn.  .-eś,  opłata 
/.  pańszczyzny. 

^ro'Iinpt,  sw.  =^,  ??^=güter, 

wieś  /  z  pańszczyzną. 

iyro'I)ul)äuöIcr,  snt.  =§,  pi 

— ,  chałupnik  m.  pańszczyznę 
odrabiający. 

%XO'iń\}tXX,  sm.  =n,  pi  sen, 
pan  m.,  u  którego  pańszczy- 
znę odrabiają. 

§ro5nIci'(i/nam,  sm.  =§,  cia- 
ło n.  Chrystu-sowe;  Boże  Ciało. 

gro^nlci'djnam^feft,  5??.  i 

jC— tag,  sm.  =eö,  święto  n, 
dzień  w.  Bożego  Ciała. 

S-rü'I|n^flitf)tt9,  adi.  obo- 
wiązany do  pańi^zczyzny,  pod- 
legły pańszczyźnie. 

j^XO\}n'tDti\t,  adv.  jakby  za 
pańskie,  za  pańszczyznę. 

lyroI^Ttnit,  sm.  =g,  umysł 
wesoły,  swobodny;  wesołość 
/.,  dobry  humor  m. 

^•rO^finnig,  adi.  wesołego 
umysłu,  swoi)odnej  myśli,  do- 
brego humoru. 

lCromm,  adi.  1)  pobożny, 
pobożnie  adv. ;  2)  skromny, 
układny,  cichy,  potulny ;  3) 
spokojny,  nie  szkodzący  ni- 
komu, niewinny ;  —  wie  ein 
2amm  niewinny  jak  baranek; 
baranek,  niewiniątko;  er  ift 
ein  -cä  ©C^af  Bogu  duszę  wi- 
nien; nie  Ezkodzi  nikomu, 
ograniczony  ma  rozum;  kon« 


Frömmelei' 


451 


fCru'(^tü)ef()fettoii'tfd)aft 


tent,  że  żyje,  ledwo,  ledwie, 
że  żyje. 

^^römmctci',  sf.  pi.  -en,  świę- 
toszko wstwo  n.,  bigoterya  /., 
udawanie  n.  pobożnego. 

%Ü'VXVXZ\n,vn.{^(iUx\)  uda- 
wać nabożnego,  świętego. 

g-ro'mmeii,     vn.  '  (^a6en) 

imntitn  — •  być  konau  pożyte- 
cznym; gu  etnj.  —  przydać,  zdać 
się  na  co. 

fCrö'mmiofcit,  sf.  pobożność 

/.,  dewocya  /. 

^rö'mmlcr,  sm.  =§,  fi.  ~, 

świętoszek  7W.,  nabożniś  rn. 

^ronMe'rcn,  t?w.(§aben)  być 

niezadowolonym,  przeciwić 
się. 

^%imif  i  i^— e,  sf.  pi.  sten, 
front  m.  (kolumny  wojska, 
budowli),  przód  m.,  przednia 
strona/.;  in  ber  —  ftel^en stać 
na  pizodzie. 

%Xti\i),  sm.  =e§.  IÜ.  %xö\^^, 
1)  żaba/.,  ropucha/. ;  żabka 
/. ;  2)  żaba/.,  nabrzmienie  n. 
pod  językiem. 

lyro'fti^abcr,  sf  pi.  =n,  żabie 

żyłki  pi.,  podjęzykowe. 

iCrofdjiDif^,  sm.  =iffc§,  ża- 
biśoiek  m.  (roślina). 

fCrOfd^C^^ic^,  sm.  marek  m., 
potocznik  wązkoliściowy. 

%Xfi'Wt\\lZf  sf.  pi.  Ml,  ud- 
ko n.  żabie. 

j5tO'f(^fraut,  sn.  *§,  żabie- 
niec  m.,  babka  /.  wodna 
(ziele). 

ifro'fc()Iaid|,   sw.  =§,  żabi 

(s)krzek  ?w.,  żabi  płód  m. 

%XtS'W^\\t\,sm.  :g,żabi(e)- 
niec  m.  (ziele). 

iCrO'fdj^feffer,  sm.  =§,  ja- 
skier m.  jadowity  (roślina). 

i^ro'fdjftcin,  sm.  (^e)ś,  jpl.  se, 

żabieniec  m.,  żabinek  m. 
(kamień). 

CrO'f(f)tOUl'ttl,  sm.  =a,  ]^l. 
=n)ütmer,  żaba  /.  z  ogonkiem. 

groft,  sm.  «e§,   pi.  {^röfte, 

1)  mróz  w.,  zimno  w.;  bie 
Kräuter  finb  t)om  =e  bcfd^äbigt 
zieła  mrozem  są  powarzone; 
id^  gittere  uor  —  trzęsę  się  ze 
zimna ;  —  ertragen  !önnen  być 
wytrzymałem  na  zimno;  2) 
zima/.;  3)  dreszcz  w.,  zię- 
bienie n.)  —  burd^räiift  mir 
bie  ©lieber  zimno  mnie  prze- 
chodzi,   dreszcz    mnie   przej- 


muje; mróz  mię  przechodzi  po 
ciele;  5)  odmrożenie  n.  (ja- 
kiego członka). 

^'tOftOCUle,  sf.  pi.  «n,  od- 
mrożenie «.,  odmróz  w.,  od- 
zięblina  /.,  guz  m.  od  mrozu 
powstały. 

iCriJ'fteln,  (^aöen)l.  va.  prze- 
nikać zimnem;  II.  e§  fröftett, 
vimp.  marznie  trochę;  midt) 
fri)fteU  (es)  trochę  mnie  zimno 
przejmuje,  zaczyna  mi  być 
zimno ;  III.  vn,  id^  fröftfe  = 
mid^  fröftelt. 

l^rO'ftfieDcr,  sn.  *§,  zimnica 
/.,  mroźnica  /,  febra/,  trzę- 
sąca. 

'  iCro'ftig,  adi.  1 )  zimny ;  =eg 
SBetter  zimne  powietrze;  «^er 
(Smpfang  przyjęcie  zimne,  obo- 
jętne, niechętne;  jmnbn  — 
empfangen  przyjąć  kogo  zimno, 
obojętnie;  er  |at  —  gefprod^en 
mówił  zimno,  bez  uczucia,  za- 
pału; =er  ©d^erj  zimny,  ja- 
łowy żart;  2)  ein  ^er  Ślenfd^ 
zimolągm.,  piecuch  m.,  zmar- 
zlakw.,  człowiek  m.  na  mrozy 
zbyt  czuły. 

^CrOftmonat,  sm.  -.§,  gru- 
dzień m. 

^ro'ftft^aiier,  sm.  «g,  pi  —, 

zimny  dreszcz  m. 

fCrO'fttoetter,  sn.  =§,  mroźny 
czas  m. 

%XtSiit\\'X  (wym. :  frotör), 
sm.  =§,  pi.  =e,  froter. 

%xisii\z'xtWf     va.     (^aben) 

szczoikami  trzeć,  wycierać, 
nacierać,  froterować. 

%Xts'^t\n,va.  (^abcn)  jmnbn 
—  żartować,  szydzić  z  kogo. 

%xm,  sf  pi.  ^rüc^te,  1) 
owoc  w.,  płód  w. ;  ^rüd^te  be§ 
^elbeS  owoce  ziemne;  bic  oer= 
botene  —  fc^medft  am  beften 
owoc  zakazany  najlepiej  sma- 
kuje ;getrodEnete  g^riid^tc  owoce 
suszone;  ^rüd^te  tragen  owoce 
rodzić,  wydawać;  bic  ^rüd^tc 
[teilen  fd^ön  owoce  stoją,  zna- 
cza  ładnie ;  unjeitigc  —  nie- 
wczesny owoc,  płód ;  S)  korzyść 
/".,  plon  m.,  dochód  m. ;  bie 
^rüc^te  ber  2(rbeit,  beS  ^lei^eS 
korzyści,  zyski,  owoce,  plony 
pracy,  pilności. 

iCru'd^tacfcr,    sm.    *§,  pi. 
=ädEer,  rola  /.  zbożowa, 
x^ru't^tonfa^,  sm.  =e§,  pi. 


'\ä.%i,  zawiązek  m.  owocu, 
owocowanie  n. 

^ru'd)taft,  sm.  -e§,  pi.  =äfte, 
gałąź  /.  z  owocem. 

^ni'rfjtaiigc,  sn.  =g,  pi.  »n, 

oczko  w.,  pączek  w.,  zawiązek 
m.  owocu. 

tCnf^tbalg,  sm.  -  (e)§,  «bälge, 

torebka  /.  nasienna. 

%XVi'A)iHx,  adi.  płodny, 
urodzajny;  ^er  biegen  płodny 
deszcz,  upłcdniający  rolę. 

'^xn'ń)thaxU\i,  sf  płodność 

/.,  urodzajność  f. 

%xn'Ć)tMnqtnh,  ppr.  i  adi. 
przynoszący  owoce,  korzyść, 
zysk;  zyskownie  adv. 

^xvi'd)tć)tn,  ^'xMjÜtin,  i 
i^nidjtel,  sn.  =5,  pi.  — ,  =teln, 

mały  owoc  m.,  owocek  m.', 
ein  faubereö  —  to  mi  kawaler, 
to  młodzieniaszek  jak  rzadko, 
nicpoń. 

^ru'rtjtcn,  vn.^  (^aben)  skut- 
kować; przydać  się  na  co; 
przynieść  pcżytek,  korzyść. 

S'tu'djtgcliäufe,  sn.  =§,  pi.  — 

okrywa  /.,  torebka/,  nasien- 
na. 

i5ru'd)tgott,  sm.,  (=göttin  sf) 

bożek  m.,   bogini  /.  owoców. 
^nt'd^t^aubcl,  sm.  -g,  han- 
del m.  owocami;  handel  zbo- 
żem. 

^ru'rf)tplfe,    sf    pi.    sn, 

plewka  /.,  łuska  /. 

^ru'(|t!cim,  sm.  =§,  ^Z.  .-e, 

zaród  w.,  zarodek  w.  owoców. 

gru'djtfnof^c,  sf  pi.   =n, 

pączek  dk  owocowy. 

'^ni'djtlefe,  sf^  zbiór  m., 
zbieranie  n.  owoców. 

l^nt'C^tlO^,  adi.  1)  bez  owo- 
ców; 2)  bezowocny,  bezsku- 
teczny, daremny,  próżny. 

^rU'djtloftnfeit,  sf^  bez- 
owocność /.,  daremność  /. 

^xn'äjtimxit,  sm.  «(e)ö,  pi. 

=märfte,  targ  m.  na  zboże, 
zbożowy. 

^ru'd^tntej^cr,  5m.  *§,  pi. 

— ,  użytkowca  m.,  użytko- 
wnik m. 

^ru'rfjtnte^img,  sf  pi.  =en, 

użytkowanie  w. 

^Xlt'Ć)iXt\a),  adi.  obfity  w 
owoce. 

^nt'djttticdjfcltüittff^aft,  sf 

pi.  »en,  gospodarstwo  n.  płodo- 
zmienne,  przemienne. 

29* 


S-ru't^tjtn? 


452 


^«'(^tcln 


fCrU'd^t^ing,  sm.  .jeä,  czynsz 
m,,   danina  /.  w  zbcźu. 

i^ructificati'on,  sf.  pl  -.en, 

fruktylikacya  /. 

^rup'l,  adi.  skromny, 
skromnie  adv. 

%xmt),  J)  öc^z.  wczesny; 
—  morgenö  wcześnie  rano, 
z  rana;  am  ^en  SKorgen  zaraz 
z  rana;  von  «=er  ^ugenb  an  od 
wczesnej,  pierwszej  młodości ; 
einige  ^a^u  ser  kilka  lat 
wstecz  bie  U§r  gcl^t  JU  —  zega- 
rek wcześnie,  za  prędko  idzie, 
śpieszy  się;  ein  ^erŚ^ob  przed- 
wczesna, zawczesna  śmierć; 
2)  adv.  rano ;  morgen  —  jutro 
rano;  von  —  Bio  in  bie  9?ad^t 
od  rana  aż  do  nocy ;  —  inś 
33ett  unb  —  l^erauś,  frommt 
bem  Seib,  bem  (Seift,  bem  §au§ 
kto  rano  wstaje,  temu  Pan 
Bóg  daje;  von  =efter  Sugenb 
an  od  najwcześniejszej,  pier- 
wszej młodości ;  3)  »er,  comp. 
dawniejszy,  dawniej  adv. ;  — 
rvav  es  anbet§  dawniej  Ina 
czej  bywało ;  «eftenś  jak  naj- 
ranniej,  najwcześniej. 

f^rÜ'IjbCCt,  sn.  »(e)g,  2^^'  =^ 
inspekt  m.  (na  którym  się 
wcześniej  jarzyny  rodzą). 

^-rÜ'l^C,  sf.  rauna  pora  /. ; 
in  ber  —  z  rana,  rano  adv.) 
in  aUer  —  zaraz  z  rana,  ra- 
niuteńko,  jak  najranniej. 

lyrü'^gcöct,  sn.  =(e)§,  pl.  »e, 

modlitwa  /.  poranna. 

i^riiljgcöurt,   5/.   pl   »en, 

poród  771.  przedwczesny. 

lyni'^ja^r,  sn.  -§,  pl.  =e, 

wiosna  /. 

^'rii'l)fllig,  adi.  zawcześnie 
adv.  zmądrzały. 

wiosna  /. ;  2)  wcześniak  m., 
zwierzę  wcześnie  urodzone, 
dziecko  n.  przed  czasem  po- 
wite. 

iC-ru'I)Itng§t)Iiimc,  sf.  pl  =n, 

kwiat  m.  wiosenny. 

iCru'I)linfl§fcier,  sf.  obchód 

m.  wiosny,  uroczystość  /. 
wiosenna,  majówka  /. 

^tii'I)Iingöniorncn,  sm.  -ä, 

pl  — .  poranek  m,  wiosenny. 

S'Hi'IiHnn^faat,  sf.  pl  =en, 

siew  m.  wiosenny. 

f^rii'ljling^tücttcr,    sn.   =ä, 

pogoda  /.,  pora    f.  wiosenna. 


fyrü'Iimcffc,   ;5-mette,   5/. 

2)1  =n,  prymarya  /.,  pierwsza 
msza  /.  ranna. 

l5rÜ1;ot)ft,  sn.  «(e)§,  owoc 
m.  wczesny,  wcześniej  niż 
inny  dojrzewający. 

^•rÜ'I)rCtf,  adi.  wcześnie 
adv,   dojrzały. 

I^rü'^faot,  sf.  pl  =en,  wcze- 
sny (za)^iew  m. 

%m'f}\tM,  sn.  =(e)§.  2^^'  ''^, 
śniadanie  n.\  \i(X^  wäre  nur 
ein  —  für  il^n  to  on  zjadłby 
na  śniadanie,  ledwo  to  poczuł- 
by w  żołądku,  to  ślinka  dla 
niego. 

^•rü'^ftüden,  (^aben)  I.  vn. 

śniadać,  jeść  śniadanie ;  II. 
va,  jeść,  pić  co  na  śniadanie. 

i^rü'Ijftunbc,    sf.   pl    *n, 

ranna  godzina  f. 

l^rÜ'lscitiö,  adi.  wczesny, 
zawczesny. 

%\\^)^,  sm.  =feś,  pl  pd^fe, 

1)  lis  m. ;  ber  —  Hofft  lis  skom- 
li, szczeka;  ber  —  łrabt  lis 
dynduje,  biega;  fd^tauer  —  to 
lis,  stary  lis,  lis  szczwany, 
chytry,  przebiegły  człowiek; 
^üd^fe  mufg  man  mit  ^uć)\tn 
fangen  na  lisy  trzeba  lisa, 
chcesz  lisa  złapać,  to  użyj 
lisa,  jak  lisa  trzeba  na  lisa, 
tak  na  dyabła  trzeba  bisa;  ein 
—  mei^  me|r  al§  ein  Sod^  nie 
jedną  dziurą  sie  lis  wymyka, 
umie  się  lis  wybiegać  nie 
tędy  to  tamtędy;  einfd^rafen= 
ber  —  fängt  !ein  ^u'i)n  pieczone 
gołąbki  nie  lecą  same  do 
gąbki;  ben  —  ftreid^en  lisa 
głaskać,  podstępnemu  i  zło- 
śliwemu człowiekowi  pochle- 
biać, aby  go  sobie  nie  zrazić; 

2)  lis  (ptak  in.) ;  3)  ber  —  mit 
ber  @anS  lis  i  gęś  (nazwa/, 
jednej  z  północnych  konstel- 
lacyi) ;  4)  koń  di.  lisowaty, 
kasztan  m, ;  5)  człowiek  w. 
rudy,  ryżowaty;  6)  lisy  pl, 
futro  lisie ;  7)  nowicyusz  7W., 
fryc  m.,  uczeń  w.,  student  w. 
w  pierwszem  półroczu  aka- 
demickiera ;  8)  świnia  /.  bez 
zamiaru  zrobiona  (w  grze  bi- 
lar(d)owej);  9)  ben  —  fd^Ieppen 
niedbale  pracować  (w  gór- 
nictwie). 

^ii'dj^bnlnf  sm.  .(e)ö,  pl 
»bälge,  lisia  skóra/.;  wenn  bie 


Söroenl^aut  nic^t  gilt,  fo  mufa 
ber  —  gelten  zużyj  lisa,  gdzie 
lwem  nie  podołasz. 

^u'dj^bau,  sm.  =g,  pl  =e, 

lisia  nora  /.,  jama/. 

iyü'd)^(^cn,  sn.  »§,  pl  — , 
lisek  w?.,  lisiątko  n. 

lyu'dj^eifcn',  sn.  -,§,  pi  -, 

łapka  /.  na  lisy. 
lyü'djfclii,  r?t.  (^aben)  lisem 

trącić;  oszukiwać. 

^n'ćj\tn,  va.  (fiaben)  ob- 
chodzić się  z  kim  pedantycz- 
nie, męczyć;  oszukiwać. 

?^U'd)fen,  adi.  lisi. 

Su'd)^fcII,  sn.  «(e)§,  pl  se, 
lisia  skóra  f. 

%u'ń}^inht,    sf.    pl    «n, 

1)  nora  /.  lisia  ;  2)  dołek  m. 
na  złapanie  lisa. 

^-n'nj^MX,  sn.  Ȥ,  2^^- 
»e,  lisia  sierć  /'. ;  rude  w^łosy  pl. 

^  ^u'djfidjt/  i   S-ftg,   adi. 

lisi,  lisowaty. 

P'd;)iu,     sf.     pl    =nen, 

liszka  /. 

I^U'djÖfO^jf,  sm.  =(e)g,  2^?. 
=!öpfe,     1)    lisia     głowa    /. ; 

2)  szafraniec  m.,  żółtowłos 
m. ;  3)  głowa    /.    przebiegła. 

%n'ń)^ld(i},  sn.  "§,  pl 
■=Ibc^er,  nora  /.  lisia. 

p'djsmü^e,    sf.    pl    «n, 

lisia  czapka  /. 

^n'nj^pti^i  sm.  =eg,  ?J?.  =e, 
lisy  2^/.,  lisie  futro  n. ;  ben 
—  angiel^en  w  lisią  skórę  się 
oblec,  podstępu    się  chwycić. 

p'dj^rotl;,  adi.  czerwony 
jak  lis. 

fvu'd)?fdjttian5,  sm.  -cg,  pl 

«sfc^toänje,  1)  lisi  ogon  m.,  kita 
/  ;  2)  wyczyniec  m.  (roślina). 

tC'U'di^fdjttJänjcn,    sn.^  (^a» 

ben)  pochlebiać,  lizać  się, 
łasić  się.  nadskakiwać. 

S'U't^^fdjüjnii^cr,    sm.    «§, 

pl  — ,  lizun  Dl.,  pochlebca  sm. 
%ll' ń)tt\,  sf.'  pl  »n,  płaz 
)n.  pałacza,  szpady;  biczów.; 
rózga  /. ;  jmnbm  bie  —  ge* 
ben,  imnbn  mit  ber  —  ^auen, 
płazować  kogo,  bić  płazem; 
jmnbn  unter  bie  —  nehmen 
wziąć  kogo  w  karby ;  jmnbn 
unter  ber  —  fjalten  w  ryzie 
kogo  trzymać. 

gii'djtcln,  (^oben)  I.  vn. 
mit  ben  ^ćinbcn,  mit  bem 
(Säbel  l)in   unb   ^er    —   wy- 


S'U'ti)ti8 


453 


iCü'^rcn 


wijać,  machać  rękami,  szablą; 
IL  va.  wyharatać,  wjgrzmocić. 

l5u'(]^tig,  adi.  gniewny, 
rozgniewany. 

^U'bCr,  S7t,  »g,  pi  —, 
fura  /. ;  ymń  —  §eu  dwie 
fury  siana  ;  f — XOi\\z,  adv. 
üetfaufen  sprzedawać  na  fury. 

%Vi^f  sm,  =(c)ś,  słuszność 
f.y  racya  /,  upoważnienie 
M.;  —  5U  etro.  I^aben  mieć 
do  czego  prawo,  upoważnienie ; 
mit  —  unb  Siedet  zupełnie 
prawnie;  mit  gutem  —  ctra. 
tl^un  robić  co  na  mocy  słusz- 
ności i  prawa,  być  zupełnie 
upoważnionym  do  robienia 
czego. 

gU'ge,  sf.  pi.  -n,  1)  fuga 
/.,  miejsce  n.  spojenia,  spa- 
janie n.  w  drzewach  lub 
kamieniach,  z  wora  /.,  spój 
m.)  aug  ben  =n  gef)en,  tüeic|en 
chwiać  sie,  rozluźniać  się; 
2)  fuga  /.,  w  muzyce  jedna 
ze  znakomitszych  form  poli- 
fonicznych. 

i^U'gcn,  va.  (^aben)  spajać. 

lü'gen,  (Mafien)  I.  va.  1) 
fugować,  spajać;  gmei  Sretter 
aneinanber  —  spajać  dwie 
deski;  2)  zrządzić,  sprawić; 
©Ott  §at  e§  fo  gefügt  taka 
była  wola  boska,  tak  się 
Bogu  podobało;  3)  etu).  J^itiju 
—  przydać  co;  er  fügte  noc^ 
ein  Sßort  ^ingu  przydał,  do- 
dał, dorzucił  jeszcze  jedno 
słowo;  II.  ftd^  — ,  vr.  ftd^ 
in  etn).  —  zastosować  się 
do  czego;  fid^  in  imnbö 
SBillcn  —  zastosować  się 
do  czyjej  woli ;  być  dla  kogo 
powolnym,  ulegać  mu;  II. 
e§  fügt  fic^,  rimp.  wydarza 
się;  eä  f)at  ftd^  fo  gefügt  tak 
wypadło;  eg  fügte  fid^  ge= 
rabę,  bafS  .  .  .  zdarzyło  się 
właśoie,  że  .  .  .;  bie  2)inge 
l^aBen  fid^  fo  eigentümlich 
gefügt  okoliczności  w  tak 
szczególny  sposób  się  zło- 
żyły. 

§U'9CnIcim,  sm.  «§,  za- 
sklep m.,  wiąz  m.,  dzienie 
71.  koło  dziur  ulowych,  wosk 
m.,  którym  pszczoły  za- 
sklepiają otwory  w  ulu. 

fCÜ'gitl^,  adi.  i  ado.  1) 
stosowny    (-nie)     do    okolicz- 1 


ności;  łatwo  adv.,  snadnie 
adv.]  baä  !ann  ic^  —  ent* 
beeren  bez  tego  się  łatwo 
obejdę;  2)  słusznie  adv., 
sprawiedliwie  adv. 'y  baS  fann 
id^  —  üerfangen  słusznie 
tego  żądać  mogę. 

iCÜ'g'fam,  adi.  powolny, 
ulegający,  posłuszny,  sto- 
sujący się  do    woli,    potulny. 

iCü'gfamfcit,  sf.  powolność 

/.,  potulność  /.,    uleganie    n. 

^ü'gung,   sf.   pi.  =en,   i) 

spajanie  n. ;  —  ber  Sßorte 
składanie,  szykowanie  wy- 
razów; 2)  —  in  ben  Sßilten 
©otteg  poddanie  się  woli 
bożej;  3)  zrządzenie  n. ;  be§ 
©d&idEfalś    —  zrządzenie  losu, 

iCii'^IÖar,  adi!  l)  dający 
feię  czuć;  jmnbm  etro.  — 
machen  dać  komu  co  uczuć; 
—  bcftrafen  ukarać  dotkliwie ; 
2)  »eS  Serj  czułe  serce. 

tCÜ'^Icn,  (^aben)  I.  va.  1) 
va.  etro.  —  czuć  co;  id^ 
fü^fe  einen  ©d^merg  czuje 
ból;  roir  -—  biefen  SSetluft 
fd^merglid^  odczuwamy  bo- 
leśnie tę  stratę;  fein  ®nbe 
l^erannalicn  —  przeczuwać 
śmierć;  2)  dotykaniem  śledzić 
czego,  macać;  jmnbm  ben 
^u(§  —  macać  kogo  za  puls ;  II. 
ftd^  — ,  vr.  czuć  się;  id^ 
fü|fe  mid^  !ran!  czuję  się 
chorym ;  fic^  —  czuć  się 
w  czem,  do  czego,  znać  się 
godnym,  zdatnym;  er  fü|lt 
fid)  gfeid^  beleibigt  lada  czem 
czuje  się  obrażonym;  er 
füllte  fid^  getroffen  czuł  się 
dotkniętym ;  III.  vn.  czuć, 
mieć  władzę  czucia;  ma- 
cać; jmnbm  an  'oen  ^ut§  — 
macać  kogo  za  puls;  jmnbm 
auf  ben  Qahn  füfilen  badać, 
egzaminować  kogo. 

^ü'^Icr,  S7n.,  gü^'Ifaben 
S7n.,  'f)ovn,  sn.  =fpi^e,  sf. 
rożek  m.  nitkowy,  macka 
f.  u  owadów. 

^Ü'IjIIoftgfcit,  sf  nieczu- 
łość  /.,  brak  m.  czucia. 

^U'^r(e),  sf.  pi.  :n,  l)  jaz- 
da /.,  jechanie  7i.,  wożenie 
«. ;  2)  fura  /.,  podwoda  /, 
wóz  m. 

^Ü'^tcn,  va.^  (^aben)  pro- 
wadzić,   wodzić,    wieść;    ein 


Äinb  an  ber  ^anb,  am 
©ängelbanbc  —  prowadzić 
dziecko  za  rękę  na  paskach; 
§unbe  an  ber  Poppet  — 
prowadzić  psy  na  smyczy; 
bie  SBraut  in  bie  Äird^e  — 
prowadzić  pannę  młodą  do 
kościoła;  bie  kruppeti  in 
bie  ©d^tad^t  —  prowadzić 
wojsko  do  boju;  ben  SSer« 
brec^cr  in§  ©efängniS,  jum 
9{id^tp[a|e  —  zbrodniarza  do 
więzienia,  na  rusztowanie 
prowadzić;  baś  3Ste^  auf  bie  SBei» 
be,  jur  SCränfe  —  bydło  na 
paszę,  do  wody  prowadzić; 
jmnbm  bie  §anb  beim  Schreiben 

—  piszącemu  rękę  prowadzić; 
gludfUĄ  inben^afen  —  zawieść 
szczęśliwie  do  portu;  jmnbn 
auf  ben  redeten  2ßeg  —  na- 
prowadzić kogo  na  dobrą 
drogę;  ein  ^ferb  au§  bem 
©talie  —  wyprowadzić  konia 
ze  stajni;  jmnbn  l^interS 
ßid^t  —  uwieść,  oszukać, 
zmistyfikować  kogo ;  fi^ 
etro.  ju  ©emütl^e  —  wziąć 
sobie  co  do  serca;  e§  TOÜrbe 
mic^  5u  roeit  — ,  roenn  .  .  . 
za  dalekobym  zaszedł,  za 
długoby  trwało,  gdybym  .  .  . ; 
au§  ©ancien  roirb  md  ©e* 
treiöe  geführt  z  Galicyi  pro- 
wadzi, wywozi  się  wiele 
zboża;  über  ben  5^"!^  f"^^* 
eine  93rüdfe  przez  izekę  most 
prowadzi;  ić)  rcerbe  bii  ^In» 
unter —  sprowadzę  cię  na 
dół;  eine  2J?auer  um'bie  ©łabt 

—  poprowadzić,  wystawić 
mur  na  około  miasta;  einen 
Ärieg,  ^rocefg  —  prowadzić 
wojnę,  proces,  procesować 
się;  'bie  ^aua§alłung,  bie 
3le^nungen  —  prowadzić 
gospodarstwo,  rachunki;  ber 
SBeg  fü^rt  in  bie  ©tabt  droga 

ta  prowadzi,  wiedzie  do 
miasta;  ein  ©efpräc^  —  pro- 
wadzić, wieść  rozmowę,  roz- 
mawiać; baś  grofee  SBort  im 
§aufe  —  być  panem  w  do- 
mu; ©elb  bei  i  mit  fic^  — 
nosić,  mieć  pieniądze  przy 
sobie;  bic  S)onau  fü^rt  t)iet 
©anb  (mit  fic^)  Dunaj  niesie 
z  sobą  wiele  piasku ;  einen 
Sfiameń,  Xitel  —  nosić  imię 
tytut,  nazywać  się,  tytułować; 


^ü'!)rcr 


einen  fal^d^en  3Qamen  — 
nosić  fałszywe,  zmyślone, 
udane  nazwisko;  ein  ilreUj 
im  ©d^ilbe  —  mieć  krzyż 
w  herbie;  bie  §ebeu  —  pióro 
trzymać,  pisać;  er  ttjeifl  bie 
^ebcr  fel^c  gut  ju  —  umie 
bardzo  dobrze  pisać,  ma 
bardzo  dobry  styl;  ben  ^in»= 
fel  gut  gu  —  n)if[en  umieć 
pędzlem  zręcznie  kierować, 
być  zręcznym  malarzem ; 
ben  Babel  gefd^irft  —  zręcznie, 
dobrze  szabla  robić;  baŚ 
SBort  —  przemawiać  mówić 
w  czyjem  imieniu;  für  jmnbn 
ha^  SŚort  —  mówić  z:i  kim, 
na  czyja  korzyść,  obronę ; 
Älagc  über  etro.  —  żalić  się, 
skaiżyć  się  na  co,  skargę 
wnosić;  eine  glütfüd^e  ßl^e 
—  szczęśliwie  żyć  z  żoną, 
z  mężem;  eine  Sßare  — 
mieć  towar  na  składzie; 
biefen  2lrtifel  —  rcir  nic^t 
tego  towaru  nie  sprzedajemy; 
bie  33icnen  —  einen  ©tad^ei 
pszczoły  mają  źądto;  etn). 
im  ©d&ilbe^  im  ©inne  — 
knować  co,  mieć  jakieś  ta- 
jemne plany;  ein  rul^igeö 
Seben  —  prowadzić  życie 
spokojne ;  ftd^  gut  —  pro- 
wadzić się  dobrze;  baö  fül^rt 
JU  nid^tä  to  do  niczego  nie 
prowadzi. 

^'ü'I;rcr,  sm.  =g,  pi  —  pro- 

wadziciel  m.,  przewodnik  m.^ 
wódz  w. 

^Ü'l)rcr[rf)aft,  sf.  przewo- 
dnictwo Ol.,  rząd  w.,  zarząd  m.^ 
hegemonia  f. 

%\\'\)X\Xti\^\\t,  sf.  pańszczy- 
zna /.  z  zaprzęgiem. 

l5;'U'I)d0l)n,  sm.  =§, pl.Ą'oi)ne, 
zapłata  f.  za  odwiezienie, 
przywiezienie,  zawiezienie,  za- 
płata od  wozu,  fary,  koni. 

^u'Omonn,  sm.  =ś.  pi.  «(cu= 

te,  furman  m.,  woźnica  vi. 

p'^runn,   sf.  pi.   -en,  i) 

prowadzenie  n. ;  2)  prowa- 
dzenie  bię,    zachowanie    się; 

3)  bie  —  ber  S3or[eI)ung  zrzą- 
dzenie, wola  opatrzności, 
sprawa,  dopuszczenie  boskie; 

4)  prowadnica  /.,  kierownica 
/.,  wodzidło  n.  (u  maszyn). 

iCii^'rtpeif,  sn.  Ǥ,  pj.  se, 


454 


fura  /.,  wóz  m.,  pojazd  m. 
drogowy. 

S'll'Ijmefen,  sn.  Ǥ,  I.  fur- 
manka /.,  farmań^two  w., 
woźba  /, ;  II.  furgony  m.  pi. 

p'fie,  sf.  1)  obfitość  /; 
etro.  in  • —  l^aben  mieć  czego 
podostatkiem ;  er  l^at  ©elD  in 
^ütte  unb  —  ma  pieniędzy 
podostatkiem,  po  uszy;  bie 
—  ber  ©ebanfen  obfitość,  bo- 
gactwo, zasób  myśli;  2)  peł- 
ność /". ;  auś  ber  —  beś  |)er* 
gen§  z  głębi  serca ;  3)  na- 
dziewka f. 

f^Ü'ßCIl,  sn.  =g,  pi.  —, 
źrebię  n. 

^Ü'ÜCU,  I.  va.  i  fic^  ~,  vr. 
(I^aben)  napełniać;  eine  %\o\^t 
mit  SBein  —  napełnić  butelkę 
winem,  nalać  do  butelki  wi- 
no; äl'ein  in  eine  ?^Ia[d^e  — 
nalać  wina  do  butelki ;  3Bein 
auf  ^lafc^en  —  wino  ściągać 
na  butelki;  nadziewać;  ber 
SGBinb  fiiUt  bie  ©egel  wiatr 
nadyma,  wzdyma  żagle;  ge= 
fußt  pp.  i  adi.  napełniony, 
pełny,  nadziany;  II.  vn.  (tjtt: 
ben)  oźrebić  się. 

tCÜ'ül)Oril,  sn.  -§,  róg  m. 
obfitości. 

g-ü'Kmuub,   sm.   =(e)§,  pi. 

«münber,  grunt  ?w.,  fundament 
wż.,  podwalina  /'.,  podmuro- 
wanie n. 

S'ÜKfCl,  sn.  =§,  pi.  ~,  na- 
dziewka /. 

^Ü'KftCiu,  sn.  =§,  pi.  te, 
kamień  m.  do  zatykania  dziur 
w  murze. 

iCü'Kuug,     sf.     pi.     =en, 

l)  napełnianie  n.;  2)  nadzie- 
wka/.; 8)wnęka/.,otoczyna/. 

lyimctiü'n,  V-  P^-  =en,  funk- 

cya  /.,  działanie  n.;  urząd 
m.,  sprawowanie  n.  urzędu. 

%m\\^,  sm.  =20,  pi.  ^e,  1) 
znalezienie  n. ;  bag  ift  für 
mid^  ein  —  to  dla  mnie  jak 
znalezione;  2)  rzecz  /.  zna 
leziona ;  3)  wynalazek  m., 
odkrycie  n. 

tymibnmc'nt,  sn.  .eg,  pi 

=e,  fundament  m.,    zasada  f. 

lCuubomCUtnI,  =  (w  wy- 
razach złożonych)  zasadniczy 
adi. 

tCll'nbnclb,  sn.  =(e)§,  pi.  ^et, 
znakźne  n. 


P'nfscl^n 


i^u'nbgrubc,  sf  p>l.  =n,  i) 

kopalnia  /.,  (w  której  znale- 
ziono szukaną  rudę) ;  2)  skarb 
m.)  eine  —  beä  SBlffeng  skarb 
wiedzy. 

^•imbtc'rcn,  ta.  (§aben)  (u)- 

fundować,  załużyć. 

t5u'nbred)t,  sn.  =(e)§,  pi.  »e, 

prawo  n.  znaleźne,  znalazcy 
do  rzeczy  znalezionej. 

^Cu'nbfdjcin,  sm.  =(e)§,  i)l. 

«e,  świadectwo  n.  z  obejrza- 
nej rzeczy;  wizum  repertum  n. 

^Ünf,  num.  pięć;  pięciu, 
pięcioro ;  je  —  po  pięciu  ;  e§ 
ift  —  (U^r)  jest  piąta  (go- 
dzina); eg  gel)t  auf  —  docho- 
dzi piąta  (godzina);  er  !ann 
nid^t  —  gäf)len  nie  umie 
trzech  zliczyć,  nic  nie  zna, 
nie  umie;  —  (eine)  gerabc 
(3al^0  fein  laffen  wcale  nie 
zważać  na  co,  obojętnym  być. 

I^Ünfarmtg,  adi.  pięcio- 
ramienny, pięć  odnóg  mający. 

I^Ü'nfblättCrtÖ,  adi.  pię- 
ciolistny. 

^'Ü'nfC,  sf.  i  -X,  sm.  •§,  pi. 
- — ,  piątka  /.,    liczba  f.  pięć. 

p'lifctf,  sn.  ;(e)§,  pi.  U, 
pięciokąt  rw. 

fCÜ'nferICi,  adi.  ind.  pięcio- 
raki. 

lyÜ'Uffad),  adi.  pięciokrotny, 
pięćkrotny,  w  pięcioro. 

fyü'nfftngerlg,  ^adi.  piecio- 

palczasty. 

^ii'ufftugcrfrout,    sn.    -§, 

pięciornik  m.,  pięćlistnik  m., 
pięćpierstnik  in. 

i5*ił'nff(Q^,  sn.  i  sftäd^er, 
sm.  =g,  pi.  fünfflächig  pięcio- 
ścian  m. 

fyü'nfljunbeit,  num.  pięćset. 

I^Ü'nfiä^l'in,  adi.  pięcio- 
letni. 

^Ü'ufjä^rltd),  adi.  co  pięć 
lat  przypadający ;  adv.  co  pięć 
lat. 

^ü'uf^jfüubcr,  sm.  =§,  pi, 
— ,  działo  n.  pięciofuntowe. 

iCiinftC,  ber,  bie,  baś,  num. 
ord.  piąty. 

fyitnftel,  sn.  :ß,  pi.  — ,  piąta 
część;   t)ier  —  cztary  piąte. 

iVii'nftCU^,  adi.  po  piąte. 

S'ii'llftlKinn,  adi.  z  pięciu 
części  złożony. 

iyii'nf5C!;n,  num.  piętnaście; 
«fjUUbert  tysiąc  pięćset. 


I 


iCit'nf5tg 


455 


^^ü'rlicö 


^'ii'nfjiö,  niwi.  pięćdziesiąt, 
pięćdziesięciu,  pięćdziesięcio- 
ro; er  ii't'in  ben  ?V— ern  ma 
kolo  pięćdziesięciu  lat;  '^—iV, 
sm.  1)  pięćdziesiątka  /.;  2) 
pięćdziesiątletni  m.',  3)  wino 
n.  lat  50  mające,  albo 
z  pięćdziesiątego  roku. 

S'U'nte,    sm.   -n,  pi   -n, 

i  ^— n,  stn.  sg,  pi  — ,  iskra 
/.,  pkra  /. ;  =n  glühen  nocl) 
unter  ber  Slfiie  iskry  tlą  się 
jaszcze  w  popiele;  «n  fangen 
zatlić  się  od  iskry;  «n  geben, 
fprül^en  iskry  dawać,  sypać; 
ber  le^te  —  Hoffnung  ift  er- 
lofd^cn,  zniknął  ostatni  pro- 
myk nadziei;  er  l^at  feinen 
»n,  !ein  günfd^en  SSerftanb 
nie  ma  ani  śladu,  ani  za 
grosz  rozumu. 

^U'lltcln,  (f^aben)^  I.  vn. 
iskrzyć  się,  błyszczeć;  II.  va. 
if)X  M'xä^^unidt  greube  jej 
oko  błyszczy  radością. 

iCu'n!d(nngcI)neU,  adi.  no- 
wiuteńki,   dopiero   co  z  igły. 

^U'n!c«,  rn.  (r^aOcn)  iskry 
dawać,  sypać. 

^u'ntcnfängcr,  sm.  =g,  pi. 

— ^  odiskiernik  w.,  iskrocbłon 
m.,  iskrocbron  in. 

^u'itfeufprü^cnb,         adi. 

iskry  sypiący,  iskrzący  się. 

fCiir,  I.  praep.  1)  za,  za- 
miast; er  arbeitet  —  feinen 
Sßater  pracuje  za  ojca;  id^ 
F)abe  eg  —  Eiunbert  fronen 
gefauft  kupiłem  to  za  sto 
koron;  ic^  !aufe  immer  — 
bareö  ®elb  kupuję  zawsze  za 
gotowe  pieniądze;  id^  roerte 
—  bid^  bi^atjUn  za  płacę 
za  ciebie;  —  biefen  ^reiö 
za    tę     cenę;    ein     SGBort     — 

ba§  anbere  neljmen  wziąć 
jeden  wyraz  za  drugi;  ein 
anberer  ^fiebner  rcirb  —  i§n 
fpr^d^en  inny  mówca  za  niego, 
(w  j«go  miejscu,  zastępstwie), 
mówić  będzie;  id^  rcerbe  — 
bid^  fpre4,en  będę  za  tobą 
mówić,  na  twoją  korzyść  prze- 
mawiał; id^  l^alte  i^n  — reid^ 
mam  go  za  bogatego;  sądzę, 
że  jest  bogaty;  fid^  —  einen 
©rafen  ausgeben  udawać  (się 
za)  brabiego;  2)  dla;  do;  id^ 
l^abe  eg  —  ben  SBałer  gt!auft 
kupiłem     to    dla    ojca;    au§ 


Siebe  —  feine  ©(tern  z  mi- 
łości ku  rodzicom;  er  |at  — 
bie  fc^önen  fünfte  feinen  (Sinn 
nie  ma  pociągu  do  sztuk 
pięknych ;  nie  zna,  nie  lubi 
sztuk  pięknych ;  3)  na ;  — 
bie    ^ufunft    na    przyszłość; 

—  I^eute,  morgen,  je^t  na 
dzisiaj,    na  jutro,    na    teraz; 

—  beflänbig,  immer  na  zaw- 
sze; 4)  na  =  przeciw;  ein 
3Jiittel  —  ben  ^opffc^merj 
środek  na  ból  głowy;  5)  — 
jene  Reiten  mar  bag  fe^r  tl^euer 
jak  na  owe  czasy  to  bardzo 
było  drogo;  id^  —  meinen 
%f)ńl  ja  z  mojej  strony;  co 
się  mnie  tyczy;    ile  odemnie 

zależy;  ic^  —  meine  ^erfon 
glaube  co  się  mojej  osoby 
dotyczy,  to  sądzę;  —  fid^ 
(eben  żyć  dla  siebie;  —  fid^ 
rebcn  mówić  dla  siebie,  do 
siebie,  ze  sobą;  6)  id^  effe 
Sfteig  —  mein  2tUn  gem 
lubię  ryż  niezmiernie,  nad 
życie;  bag  ift  eine  ©ad)e  — 
fid^  to  rzecz  całkiem  osobna, 
inna;  fürg  erRe,  jmeite  na- 
przód, po  pierwsze,  powtóre; 
S^ag  —  %a%  dzień  w  dzień; 
Qafr  —  '^afjV  rok  w  rok; 
©d)Titt  —  (Śd^ritt  krok  za 
krokiem;  ^aU5  —  §aug  od 
domu  do  domu;  ä/fann  — 
äJiann jeden  po  drugim;  ©tüd 

—  ©tüdf  kawałek  po  kawał- 
ku; an  unb  —  fid^  betrid^tet 
samo  przez  się,  odrębnie  uwa- 
żane,   bezwzględnie;    7)    mag 

—  ein?  co  za?;  mag  —  ein 
3}{ann  ift  bag?,    voa^  ift  bag 

—  ein  äJiann?  co  to  za  czło- 
wiek?; mog  ec  immer  (albo 
auc^)  —  Slbfic^ten  l^aben  mag 
jakiekolwiekby  paiał  zamiary ; 
II.  adv.  —  unb  —  ciągle, 
bezustannie;  III.  sn.  inv. 
bag  —  unb  SBiber  okolicz- 
ności (przemawiające)  za 
i  przeciw. 

fCUrba'f§,  ado.  dalej. 

fCÜ'rbtttC,  sf.  pi.  =n,  wsta- 
wienie n.  się  za  kim,  prosze- 
nie n.,  prośba/,  za  kim ;  bet 
jmnbm  —  für  jmnbn  einlegen, 
łl^un  wstawić  się  u  kogo  za 
kim,  prośbę  zanieść,  wnieść 
za  kim. 

tCü'tbtttcr,  sm.  «g,  pi.  —, 


orędownik  m. ;  =in  sf.  pi.  »nuen, 
orędowniczka  /. 

^^•U'rdje,  sf.  pi.  =n,  brózda 
/.;  er  f)at  fd^on  «»n  auf  ber 
©titn  ma  już  czoło  poorane, 
ma  już  zmarszczki   na  czole. 

iCu'rtfjen,  va.  (§aben)  bró- 
zdować,  brózdzić;  bag  ©d^iff 
furd^t  bag  SJieer  okręt  porze, 
przerzyna  morze ;  feinc  ©tirn 
ift  Don  Kummer  gefurd^t  troski 
poorały,  poradliły   mu  czoło, 

fCurii^t,  sf.  bojaźń/.,  strach 
^.,  przerażenie  n.\  id^  fennc 
feine  —  (ja)  nie  znam  bojaźni; 
bie  —  üor  ber  (Strafe,  bem 
^obe  obawa  kary,  śmierci; 
bie  —  ©otłeg  bojaźń  Boża, 
Pańska;  jmnbn  in  —  fe|en 
strachu  kogo  nabawić;  jmnbm 
—  einjagen  napędzić  komu 
strachu;  in  —  fein  być  w  oba- 
wie ;  aug  —  erblaff en  poblad- 
nąc  ze  strachu. 

^'U'rdjtÖar,  adi.  straszny, 
(-nie)  adv..,  straszliwy,  (-wie), 
okropny,  (-nie);  groźny,  gwał- 
towny, (-nie). 

f^ü'rdjtcn,  va.,  vn.  i  fid^  — , 
vr.  (^aben)  bać  się;  jmnbn, 
etm.  — ,  ftd&  Dor  jmnbm,  t)or 
etm.  —  bać  się  kogo,  czego; 
er  fiirrfitet  fid^  t)or  aüem 
wszystkiego  sięboi;  für  jmnbn, 
für  etiD.  —  bać  się  o  kogo, 
o  co;  id^  fürd^te  für  fein  Seben 
boję  się  o  jego  życie;  id^  fürd^te, 
bajg  er  fommen  mlrb,  id^  fürd^te 
er  rcirb  fommen,  er  mod^te 
fommen  boję  się,  aby  nie  przy- 
szedł; ic^  fiird^te,  bafg  er  niit 
fommen  mirb  boje  się,  czy 
przyjdzie. 

§Ü'rd)tcrltd),  adi.  straszny, 
straszliwy;  fte  ift  —  pfślid^ 
jest  straszliwie  brzydka; 
brzydka  aż  strach. 

^U'rtf)tl0Ö,  adi.  bez  obawy. 

^U'r(^tfam,  adi.  bojaźliwy, 
trwożliwy,  strachliwy. 

S'U'rtC,  s/.  pl.  =n,  furya  /., 
jędza  /. ;  złość  /.,  gniew  m. 
gwałtowny. 

guro're,  5??.  ind.  —  mad^en 

mieć  sukces,  powodzenie. 

i^'ü'rlicb,  adv.  mit  etm.  — 
nel)men  zadowolić  się  czem, 
nie  gardzić  czem,  przyjąć  co 

jak  jest. 


^ü'rforgc 


456 


p'^Iinn 


J^Ü'rforgC,    s/.    piecza   /., 
pieczołowitość  f. 

%\\'l\)^X(L6)t,  sf.  prośba  /., 
wstawienie  n.  sie. 

iCü'r)>rccfjer,  sm.  -g,  p7.  — , 

orędownik  m. 

I^Ürft,  sm.  =cn,  pl.  '-tn,  książę 
wi.;  panujący  w.;  ber  —  biefcr 
SBelt  czart,  szatan. 

P'rftMfdjOf,  sm.  ■-^,  pl. 
sBiTdJÖfe,  książe-biskup  m. 

%Vi'X\{tW,  va.  {\)ahtVi)  ksią- 
żęcy tytuł  nadać,  do  godności 
księcia  wynieść ;  gefiirftetc 
©raffd^aft  %\xq{  uksiążęcone 
hrabstwo  Tyrolu. 

g-ü'rftenörief,  sm.  -(e)§,  pl. 

»i,  dyplom  ni.  książęcy,  na- 
dający tytuł  księcia. 

^'ü'rftcnöunb,  sw.  '{e)§,pl. 
»błinbe,  =bünbniffe,  związek 
7)1.,  sojusz  m.,  przymierze  «. 
monarchów. 

jyü'rftenljof,  s7)i.  -(e)§,  pl. 

sj^öfe,  dwór  m.  książęcy. 

i^ü'rften^ut,   s?n!  -(c)ä,  pl. 

sj^Üte,  mitra  /'.  książęca. 

lyü'rftcnmdjjto,  adi.  l  adv. 
po  książęcemu. 

^•ü'rftcnfdjiilc,  sf.  pl.  =tt, 

szkoła  /.  książęca,  dla  dzieci 
książęcego  rodu;  szkoła  przez 
panującego  założona  lubutrzy- 
mywana. 

lyü'rftcnfi^,  sm.  -c§,  pl.  =e, 

siedziba  /.  książęca,  rezyden- 
cja /. 

I^Ü'rftCUftanö,  s?n.  »c§,  god- 
ność f.  książęca,  stan  m.  ksia- 
żęcy. 

'  ^ü'rftcntog,  sm.  -(e)?,  pl. 

»(,  koDgres  ;>/.,  zebranie  n. 
książąt. 

lyÜ'rftin,  sf.  pl  ^mn,  księ- 
żna f. 

S'ü'rftcnt^nm,  sm.  =c§,  2^1. 

»il^ümer,  księstwo  ??. 

I^Ü'rftHd)/  adi.  książęcy; 
adv.  po  książęcemu. 

^Urt,  sf.  pl.  sen,  mielizna 
f.,  bród  w. 

^ÜrtOO'Ijr,  adv.  zaiste,  za- 
prawdę, w  istocie. 

iCü'rttJort,  sn.  (e)§,  pl  «tüör-- 
ter,  zaimek  w.  [na  /. 

gur5,  5»?.  seö,  ^J?.  -e,  bździ- 

gu'rjcn,  vn.  (^ttben)  bździć. 

§U'feI,  sm.  "§,  fuzel  w?.,  od- 
wódek  VI.]  wódka  f.  śmier- 
dząca. 


i^iifclic'r,   sm.  =§,  pl  se, 

fizylier  m.,  strzelec  w,;  żoł- 
nierz ?;?.   lekkiej  piechoty. 

l^iifcUCrcn,  t-a.  l^aBen)  roz- 
strzelać. 

guj?,  5m.*e§,  1)  ?;?.  gü'Be, 
noga/.;  fid^  ben  rechten  — 
brechen  złamać  prawą  nogę; 
JU  —  piechotą,  pieszo;  gut 
JU  "(f)  [ein  mieć  dobre  nogi, 
umieć  dobrze,  wytrwale  pieszo 
chodzić;  id^  roctbc  btr  ^Ü^C 
tnad^en  przyprawię  ja  ci  nogi, 
popędzę  cię;  bic  %Ü^C  itt  bic 
§änbe  nel^men  wziąć  nogi  za 
pas,  na  plecy,  pod  paclę;  er 
^atfd^ott  einen  —  im^rabejest 
już  jedną  nogą  w  grobie;  er 
ift  F)eute  mit  bem  linfen  —  ju* 
etft  aufgeftanben  wstał  dziś 
lewą  nogą  z  łóżka,  jest  dziś  w 
złym  humorze; bloßen «eö  boso, 
na  bosaki;  trcdenen  =eś  suchą 
nogą;  itttnbm  iivo.  Dor  bie 
^ü^e  werfen  rzucić  komu  co 
pod  nogi;  jmnbm  3u  j^ü^en 
fallen  rzucić  się  komu  do  nóg; 
jmnbm  auf  bem  sc  folgen  iść 
za  kim  krok  w  krok ;  baś  3ie^t 
mit  g^üfeen  treten  zdeptać  pra- 
wo nogami;  feften  —  faffen 
stale  się  gdzie  usadowić,  za- 
korzenić się;  er  toel^rle  fłd)  mit 
^änben  unD  g^üfeen  bronił  się 
wszelkimi  sposobami,  całą 
mocą,  wszelkiemi  siłami;  ftd^ 
auf  bie  g-ü^e  mad,en  wziąć 
nogi  za  pas,  puścić  się  w 
drogę;  dać  drapaka,  umknąć; 
ber  SBoben  brennt  i^m  unter 
ben  ^ii^en  pali  go  ziemia  pod 
nogami,  w  nogi,  czuje  się  nie- 
pewnym; auf  freien  —  fe^en 
wypuścić  na  wolną  nogę,  stopę, 
z  aresztu ;  jmnbm  auf  ben  — 
treten  nastąpić  komu  na  nogę; 
auf  fd^raad^en  ^ii^en  fielen  na 
błahych  nogach  stać,  być  nie- 
pewnym, być  blizkim  upadku, 
ruiny;  auf  gcfponntem  =c  mit 
jmnbm  fte^en  być  z  kim  na 
bakier,  w  niedobrem  porozu- 
mieniu; auf  eigenen  güfien 
fiefien  stać  o  własnych  siłacb, 
nie  potrzebować  niczyjej  po- 
mocy; bie  2lr5eit  ^at  .^anb  unb 
—  praca  jest  dobra,  dobrze 
ułożona;  fte^enben  »eä  natych- 
miast, bez  zwłoki;  bic  ^'üfie 
unter    jmnbS     Xifc^e    l)aUn 


siedzieć  zawsze  u  kogo  za 
stołem,  być  u  kogo  codzien-  ■ 
nym  gościem;  2)  bez  pl,  spód  m 
m. ;  am  «e  beS  Sergeś  u  spodu,  ■ 
u  stopy  góry,  pod  górą  ;  3)  pl.  " 
gufie  albo  po  liczebniku  3^u|; 
stopa/",  (miaia/.);  jirei  — ^OC^  ^ 
dwie  stopy  wysoki;  auf  f)Ol^em 
=e  leben  żyć  na  wielką  stopę; 
ic^  bin,  ftelie  mit  i^tn  auf  gutem 
«e  jestem  z  nim  na  dobrej  sto- 
pie, w  przyjaźni;  ter.|;ejameter 
i)at  fe(f)§  ^ü^e  heksametr  ma 
sześć  stóp. 

lyu'pQö/  sn.  .-(e)§,  pl  «bober, 
moczenie  n.  nóg,  kąpiel  f. 
na  nogi. 

i^u'pallcn,  sm.  =g,  2^Z.  — , 
brzuszec  ;;?.,  brzusiec  u  nogi. 

^U'pQnf,  sf.  pl.  'bänU, 
ławeczka  /.  pod  nogi. 

i^u'pcttcn,   sn.  -§,  pl  —, 

miednica  /.  do  mycia  cóg. 

^u'pcbcdung,  i  =befleibung, 
5/.  pl.  -en,  obuwie  n. 

lyU'pIOtt,  sn.  Ke)§,  po- 
deszwa /.  u  nogi. 

^U'PobCn,  sm.  »§,  pl  cbö= 
ben,  podłoga  /. 

l^U'prcit,  adi.  szeroki  na 
jedną  stopę. 

P'^d)Cn*,  sn.  =§,  pl  —, 
nóżka  /. 

iyu'j)"cifen,  sn.  =§,  pl.  —, 

kajdany  pl  na  nogi,  dyby  pl 
żelazne,  okowy  pl 

i^u'^en,  vn.  (laben)  1)  auf 
etro.  —  nogę  na  czem  posta- 
wić, stąpić  na  co,  stać  na 
czem  ;  2)  opierać  się  na  czem, 
polegać  na  czem. 

^•u'^faU,  sm.  "^,1)1  'fäUe, 

upadniecie  n.  do  nóg;  einen 
—  oor  jmnbm  lljun  upaść 
komu  do  nóg. 

iyU'|)fäüig,  adi.  i  adv.  na 
kolanach;  —  um  ^Serjei^un« 
bitten  na  kolanach  prosić 
o  przebaczenie. 

^u'^gängcr,  sm.  ■.%,  pl.  —, 

pieszy   ;;/..  piechur  m. 

iyu'i)gcrim?,    sn.  -fe§,  pl 

=fe,  pod^łnpie  w.,  podsłupiec/;/. 

5'U'f?0CftCÜ,  6H.  :§,  ;;/.  =e, 
postameut  m.y  podstawa  /., 
podnóże  »». 

iVll'Hgidjt,  sf.  podagra  /. 

lyü'fjüngf  sm.  '%,  pl  *f, 
stopa  /.  u  pończochy;  skar- 
petka /. 


?5u'ßmo^ 


457 


©a'ödfdjioaus 


miara  /.  nogi ;  miara  /.  na 
stopy, 

^u'^^fob,  sm.  =(e)&,  pi  *e, 

ścieżka  /. 

l^U'^^Unft,  sm.  *g,  nadyr 
m.i  podstopnik  m. 

^U'^rÜtfcn,  sm,  =0,  wierzch 
m.,  grzbiet  m.  nogi. 

f^U'^fatf,  sm.  =§,  pi.  -fätfe, 
worek  m.   futrzany    na  nogi. 

Su'Mrf)CttC,  sf.  pi  -n,  kaj- 
dany pi  na  nogi. 

%n'^\0\)k,  5/  pi  '^n,  po- 
deszwa /.  u  nogi. 

^u'^(f)to^fe,    sf.    pi  =n, 

trop  m.,  ślad  m.  nogi;  in 
jmnbg  =n  treten  wstępować 
w  czyje  ślady,  naśladować 
kogo,  iść  czyim  torem. 

I^M'Mteiöf  sm.  '§,  pi  «e, 
ścieżka  f. 

^\l'^t(l^tt,  sf.  pi  sn,  pedał 
7?^.  u  organów. 

^U'^trUt,  sm.  =(e)g,  pi  »e, 
1)  stąpienie  n.  nogą;  2)  ślad 
m.  nogi;  3)  deska/,  do  opie- 
rania nogi;  4)  potrącenie  n. 
nogą;  jmnbttt  einen  —  geben 

potrącić  kogo  nogą. 

I^U'ffoU,  sn.  =g'  piechota 
f.,  wojsko  n.  piesze. 

^u'j^toärmer,   sm.   -§,  pi 

— ^bańka/.  do  ogrzewania  nóg. 

^U't)tt)Cr|,  sm.  =§,  pi  «e, 
droga  /.  dla  pieszych. 

f$U'^tt)Crf,  sn.  =§,  1)  obu- 
wie n. ;  2)  nogi  pi 

fCu'^tt)urscI,    sf    pi    =n, 

nart  w.,  tyłonoże  n.,  przy- 
szwa /.,  korztń  m.  nogi. 

%U'm¥,  sf.  pi  =n,  palec 
m.  u  nogi. 


I^U'ttCr,  5n.  -§,  i??.  — ,  1) 
karm  /.,  karmią  /.,  pasze  /., 
strawa  /.,  obiok  m.;  ber  ^lee 
ift  cin  gute§  —  koniczyna 
jest  dobrą  paszą;  bic  ^ferbe 
l^aben  untcrroegg  graei  —  be= 
lotnmen  konie  dostały  w  dro- 
dze dwa  obroki;  2)  popas  m.) 
in  einem  —  neun  ©lunben 
feieren  o  jednym  popasie  je- 
chać dziewięć  godzin ;  3) 
podszewka/.;  4)  futerał  m. ; 
5)  futryna  /. 

iCuttcral,  sn.  =§,  pi  =e, 
futerał  tw.,  pokrowiec  w.,  po- 
chwa /*. 

^u'ütxHnf,  sf  pi  =bön!e, 

sieczkarnia  /. 

^U'ttCrgdt),  sn.  =(e)g,  za- 
płata /.  za   paszę,   za  obrok. 

fCU'ttCl-^Omg,  sm.  «g,  miód 
m.  do  żywienia  pszczół. 

^u'ttcrfartoffel,  sf  pi  =n, 

ziemniaki  pi  dla  bydła. 

^u'ttcrfaftcn,  sm.  =g,  pi 

=!älfen,  skrzynia  /.  na  obrok. 

^u'ttcrfncdjt,  sm.^  =(e)ä,  pi 

"i,    parobek  m.  stajenny,    do 
dawania  obroku. 

iCu'ttcrforb,    sm.    =«,   pi 

=!ör5e/    kosz    m.    na    obrok, 
opałka  /. 

fCu'tterfraut,   sn.   =§,   pi 

sfcäuter,  zielisko  n.  na  paszę, 
paszne. 

fCu'ttcrmaiicr,  sf  pi  -n, 

mur  m.  wewnętrzny  na  wzmoc- 
nienie dany. 

^n'itttn,  i  l^ültern,  (^aben) 
I.  va.  1)  paść,  popasać ;  bie 
^fcrbe  finb  noc^  ni^t  gefüttert 
konie     nie     dostały     jeszcze 

obroku;   ein  %^m  gro^   — 


wyhodować  zwierzę;  baś  Äinb 

—  karmić,  nakarmić  dziecko; 
2)  podszyć,  podbić;  ein  ^leib 
ift  trit  ©eibe  gefüttert  suknia 
podszyta  jest  jedwabiem,  ma 
jedwabną  podszewkę;  3)  we- 
wnątrz opatrzyć,  wybić 
czem,  futrować;  owinąć  czem; 
II.  vn.  służyć  za  karm  ;  ber 
^(ec  füttert  gut  koniczyna 
dobrą  jest  paszą. 

iCu'ttcrraufe, '  sf    pi  =n, 

drabina  /.  żłobowa,  nad  żło- 
bem, za  którą  zakłada  się 
siano. 

iCu'ttcrrübe,  sf  pi  «n,  rze- 
pa /,  burak  m.  do  paszenia 
bydła. 

iCu'tterfatf,    sm.    »g,    pi 

»fätfe,  worek  m.  na  obrok. 

^ulterfdjnciber,  sm.  «g,  pi 

— ,  sieczkarz  m. 

iCu'ttcrfrfjU)inge,  sf  pi  =n, 

opałka  f.  do  obroku. 

I^U'ttcrftrol;,  sn.  "^,  słoma 
/.  paszna. 

^ttltCrtrcf^JC,  sf  stokłosa 
leśna. 

iCtt'ttertrog,  sm.  Ȥ,  pi 
•tröge,  koryto  n. 

S'U'tterUJttfC,  sf  wyka  /. 
/.  leśna. 

l^U'tterSClig,  sn.  Ȥ,  mate- 
rya  /ca  podszewkę. 

^«tu'ritm,  sn.  =§,  pi  =ra, 

czas  m.  przyszły;  jTOeitcä  — , 

—  ega  c tum  czas  przyszły  do- 
konany. 

fCu'seltt,  va.  (^aben)  1)  po- 
drzeć na  drobne  kawałeczki ; 
2)  pisać  drobno  i  niewyraź- 
nie. 


(Bf  8^  W-  indecl  G,  g,  n. 
1)  siódma  litera,  piąta  spół- 
głoska alfabetu;  2)  nuta  mu- 
zyczna. 

®a'be,  sf.  pi  =n,  1)  dar 
m.,  podarek  m. ;  podarunek 
m,]  SBrob  ift  eine  ber  größten 
—  ©OtteÖ  chleb  jest  jednym 
z  największych  darów  Bożych ; 
bem  33ettler  eine  —  reid^en 
obdarzyć  żebraka;  jmnbn 
um  eine  milbe  —  bitten  pro- 


sić  kogo  o   jałmużnę;    milbe 

—  dar  dobroczynny;  2)  ta- 
lent m.,  sposobność  /.,  zdol- 
ność/.  do  czego;  er  l^at   bie 

—  gu  gefallen  ma  dar  podo- 
bania się;  bie  —  ber  3^ebe 
dar  wymowy. 

®a'be(,    sf    pi    «n,    1) 

widły  pi ;  ^eu  —  widły  do 
siana;  etn).  auf  bie  —  fpie« 
fjen  brać  co  na  widły;  2) 
widelec  m. 


®a'bc{arttO,a<?i.  widłowaly. 

©a'bclbctdjfcl,  sf  pi  -n, 

holobla  /. 

©a'bciförmtg,  adi.  widla- 
sty,  rosochaty. 

©a'öclf  nil/[tü(f,  5n.  '{i)^,pl 

*e,  drugie  śniadanie  n. 

%a'U\\)\X\i),  sni.  =eg,  pi 
=e,  widełek  w?.,  jeleń  m.  z  wid- 
lastymi  rogami. 

©a'bclfd^öjana,  sm.  se§,  pi 

»fd^roanje,  ogon  m,  widłowaty. 


©a'öclftanöc 


458 


m'üt 


©a'kiftongc,    sf.  jü-  "". 

drąof  ni.  rosochaty,    widlasty. 

fea'klioöoen,  sni.  =§,  yl.  — 

i  =it)äcien,  wóz  on.  z  holoblami. 

©a'öeliDcn,  sm.  r.^,  pl  'C. 

rozdrożne  widła  pl,,  widły  pl. 

ÖJa'klig,  adi.  widlasty, 
rosochaty. 

(^a'kln,  I.  va.  (^aben) 
brać  na  widelec,  widelcem; 
IL  vn.  {l)aben)  jeść,  śniadać; 
III.  ftc^  — ,  vr.  (^aben)  roz- 
chodzić sie;  tworzyć  kat:, 
wid  Ty. 

©a'jfeln,  -äcn,  -cfern,  =c!fen, 
tm.  (^aben)  1)  gdakać,  kwo- 
kać (o  kurze)^  gęgać  (o  gęsi), 
kwakać  (o  kaczce);  2)  wiele 
mówić,  paplać. 

(öa'ffcn,  vn.  (f)aU\\)  wy- 
trzeszczać oczy  i  gębę  roz- 
dziawiać; gapiowato  patrzeć. 

©a'ffcr,  sm.  =g,  pl.  —, 
gap  w.,  gapiący  się. 

®a9a't(Ij),  sm.  '{e)§,  gagas 
m  ,  gagat  m. 

®a'OC,  [wym.:  gaż(e)], 
sf.  pl.  =n,  gaża  /.,    płaca    /. 

®äl)'nen,  vn.^  (^abcn)  zie- 
wać; roztwierać  się;  ein  215= 
grunb  galant  ju  unfecen  3=ü^cit 
przepaść  otwiera  się,  zieje 
u  stóp  naszych. 

®äÖ'nfud)t,  sf.  ziewaczka/. 

@äl;'rt)0ttiOj,  sm.    =§,  pl. 

=e,  kadź  /.  do  robienia,  fer- 
moiitowania. 

(Saiyit,  (^W^t,  sf.  1)  ro- 

bieaie  n.,  fermentacya  /. ; 
kiśnienie  n. ;  2)  ferment  7n., 
zaroba  /.,  kiśaik  m.,  kwaśne 
ciasto  n. 

(^Wnn,  ßä^rft,  gä^rt,  gol^r 
i  gä^tte,  f)abi  gego()cen  i  ge= 
gä§rt,  I.  vn.  1)  robić,  fermen- 
tować, droźdżeć,  kisnąć; 
ber  3^eig  --tt  ciasto  rusza  się; 
2)  burzyć  się;  e§  gär)rt  in 
ben  ©emüt^ern  umysły  fer- 
mentują, burzą  się;  bic  ©a« 
ä)e  ift  nod^  im  ©äf)ren  rzecz 
się  dopiero  gotuje;  dopiero 
się  muchy  gonią;  =bc  Un» 
jufrieben^cit  beS  ŚJolFeS  wrzą- 
ce  nieukontentowanie    ludu; 

II.  va.    poddać    fermentacyi; 

III.  vr.  iić)  — ,  kisać,  fer- 
mentować się. 

Qóa\}'xm(i,sf.  pl.  -en,  1) 

robienie  n.,    fermentacya    f., 


drożdżenie       w., 


kiśnienie 


n. ;  faule(nbf)  —  fermentacya 
zgniła;  getftlge,  lüeintge  — 
spirytusowa,  winna  fermen- 
tacya; faure  —  octowa,  kwa- 
śna fermentacya ;  2)  zaburzenie 
n.,  wzburzenie  n.,  burzliwe 
poruszenie  n. ;  ba§  f)at  ba§  SBoI! 
in  —  gebracht  to  sprawiło 
zaburzenie  między  ludem. 

®ä!)'ning§mittct,  sn.  »g,  pl 
©älj'nmg^ftoff,  «w.  =e§,  pl. 

=e,  ferment    m.,    kisiel  m. 

(^a'la,  sf  pl  =3,  gala 
/. ;  uroczystość  y.  u  dworu; 
strój  m.  uroczysty ;  in  — 
w  gali,  w  galowym  stroju; 
—  w  złożonych  słowach  :  ga- 
lowy ;  n.  p.  @ala!(eib,  ©ala= 
begen  2c. 

feala'n,   sm.    =§,    pi    -.t, 

galant  m.,  zalotnik  m.  ; 
konkurent  m.,  kawaler  m. 

©ola'jiber,    sm.  -g  i  sf. 

pl.  — ,  dzierlatka  f.,  sko- 
wronftk  m.  czubaty. 

®ala'nt,  adi.  garancki, 
grzeczny,  uprzejmy,  zwłaszcza 
wobec  kobiet. 

(^olautcrt'e,    sf.   pl.    =n, 

1)  galanterya  /. ;  grzeczność 
/.,  układność  f.  światowość, 
elegancya  /. ;  '2)  miłostki  pl, 
zalotność  /. ;  3)  strój  m. ; 
ozdoby  pl  gustowne,  modne. 

®otantcnc1)aubI«ng,      sf. 

pl  ==en,  sklep  m ,  handel 
galanteryi. 

©olantcnc'finnbler,  sm.  =§, 

pl  — ,  galanternik  m.,  zło- 
tnik ni. ;  sprzedający  towary 
galanteryjne. 

ÖJalautcric'tijaten,    sj.  pi 

wyroby  pl,  towary  pl  galan- 
teryj  ne. 

(iiolee're,  sf  pl  »n,  galera 
/. ;  jmnbn  gu  ben  =n  rei:= 
urtf^dlen,  auf  bie  =n  [c^itfen 
skazać  kogo  na  galery;  au[ 
ben  «n  fein  być  na  galerach. 

C3Qlcc'rcnjdaoc,  sm.  =n,  pl 

=n,  galernik  m.,  niewolnik  in. 
galerowy,  złoczyńca  m.  ska- 
zany na  jralery. 

(Öalga'nt,  sm.  »S,  galgant 
m.,  galkan  m.  (roślina); 
-n)Ur3eI,  sf.  gałganowy,  gał- 
gantowy  korzeń  m. 

©algcii,  sm.  :'&,  pl  —, 
szubienica     f. ;      o,^    ben     — 


I  fommen  dostać  się   na   szu- 
I  bienicę ;     er    fte^t    QU§,    tüie 
Dom     —    gefallen    wygląda 
I  jakby      się      od      szubienicy 
oderwał;     wag     om    —    oer» 
1  Irodnen  foU,  erfäuft  in  !einem 
i  SBciffcr     co     ma    wisieć,    nie 
utonie;  er  roirb  eg  big  gum  — 
bringen    doczeka    się    szubie- 
nicy, stryczka;  ber  ift  für  ben 

—  beftimmt  to  szubienicznik, 
człowiek  godny  szubienicy. 

©a'Igenbcrg,  sm.   «eg,  pl 

'C,  góra  f   szubieniczna. 

©a'Iocnbratcn,  =bteb, 

=fd)clm,    =ft!)U)en9d,    =\tńd, 

"tiÜQtif  sm.  szubienicznik  m., 
obwieś  m.,  wisielec  m.,  ur- 
wani ec  ni. 

©algcnfrift,  sf    pl    =cn, 

krótka  odwłoka  /.  szubie- 
nicznej  kary;  bag  ift  für  mid^ 
nur  eine  —  to  mi  się  od- 
wlecze, ale  nie  uciecze ; 
trochę  się  odwlekło,  będzie 
jednak  piekło. 

®a'Igengcftd)t,  sn.  =(e)g,  pl 
-er,  ©dlg^nmicnc,  sf  pl  =n, 

mina  /.,  twarz  /.  zbójecka. 

©o'Igcn^ols,   sn.   «cg,  2)1 

=]^ö[;ier  drzewo  «.szubieniczna. 

©a'Igcnl^umor,  sm.  «g,  hu- 
mor 771.  desperacki,  wesołość 
/.  desperacka. 

©algcnftrOfC,  sf  kara  /. 
szubienicy. 

®alimatl)i'a§,  n.  i  m.  inv. 
galimacya /.,  galimatjas  m. ; 
gadanina  /.  bez  sensu. 

©a'fia^fcl,  sm.  -%,pl  -äpfcl, 

galas  ni.,  dębianka  f. 

(Sa'ÜQ^fcItintC,  sf  inkaust 
m.  galasowy,  atrament  m. 
z  dębianek. 

®a'ac,  sf  pl  ^n,  1)  żółć; 
2)  gniew  m. ;  gorycz  /. ; 
•nbitter  gorzki,  jak  żółć; 
jmnbn    bie   —    ctregeti,    bie 

—  ing  93 lut  treiben  poruszyć 
komu  żółć,  rozjątrzyć,  roz- 
gniewać go;  ©ift  unb  ■ — 
fpeien  gwałtownie,  szalenie 
się  gniewać;  ein  Söffet  — 
fańn  einen  2:opf  tJoH  §ontg 
OergaUcn  kąsek  żółci  beczkę 
miodu  popsuje;  feine  ^eber 
in  —  taud^en  pióro  w  żółci 
umaczać;  pisać  zgryźliwie; 
bie  —  ift  ing  93Iut  eingetreten 
żółć     się     wylała    w    krew; 


m'Utn 


459 


(^a'noüar 


©intciłt  ber  —  in§  Slut 
źółciokrew  f. 

(Sa'Ucn,  va.  (^aben)  w  ga- 
lasie moczyć. 

©a'öenMafC,  sf.  pęcherz  m. 
żółciowy. 

©a'ttenfiekr,  sw.  =g,  żół- 
ciowa g;orączka  jT. 
©a'Eenftcin,  sm.  =ś,  jp?.  =e, 

kamień  m.  żółciowy. 

©a'ßcnftOff,  sm.  żółtnik  m. 

<Ba'litn\uä)t,  sf.  żółtaczka/. 

^alleriC',  sf.  pl  -n,  ga- 
lery a  /. 

©a'ücrt,  sm.  =§,  ^?.  =e 
i  @ — 2  sf.  galareta  /. ; 
»tartig,  adi.  galaretowy, 
galaretowaty. 

^aüica'niftf),    adi.     galH- 

kański. 

©ft'üic^t,  adi.  żółciowy. 

©aüici'^muö,  sm.  pl  =men, 
gallicyzm  rn.,  sposób  7n. 
mówienia,  pisania    francuski. 

(öa'Kig,  adi.  1)  zółcisty, 
pełen  żółci,  goryczy;  2) 
zgryźliwy  adi.,  złośliwy. 

Śattion,    sn.  =§,  pl.  "t, 

galion  m.,  rodzaj  statku  ku- 
pieckiego. 

@atto'n,  sn.  «g,  pl.  .g 
i  ®  — e,  sf.  pl.  =n,  galon 
m.,  angielska  miara  /.  do 
trunków. 

®aüü'fd)e,  sf.  pl.  -tt,  ka- 
losz 7n. 

©almCt',  sm.  =§,  galman 
m. ;  ruda  f.  cynkowa. 

©alo'UC,  sf.  pl.  =n,  galon 
m.,  bramowanie  n.  kosztowne. 

©nionic'rcn,     va.    (^aben) 

galonować,  galonami  ob- 
szywać,  bramować. 

®alO'^^,  sm.  =§,  pl.  =e, 
galop  m.,  czwał  m.,  cwał; 
im  —  galopem ;  — !  w  czwał ! 

©alo^j^ja'be,    sf    pi.    =n, 

galopada/.,  galop  m.,  szybki 
taniec  m. 

@aIo^)))ie'ren,   vn.   (§a6en) 

galopować,  biedź  cwałem, 
czwałować;  cwałem  jechać; 
tańczyć  galopadę. 

©Olftertn,  adl  stęehły. 

©a'Iftcrn,     I.     vn.    (fein) 

stęchlina  trącić ;  II.  va. 
(I^aben)  napierać  się. 

®alöani'§mu^,    'sm.    gal- 

wanizm  m. ;  galua'nifc^,  adi, 
galwaniczny,  (-czaie)  ado. 


©alüauific'rcn,  va.  (^aben) 

galwanizować 

®oma'nbcr,    sm.  =g,  czo- 

snak  m.  (roślina). 

®ama'fd;e,     sf.    pi.    ^n, 

kamasz  m. 

®a'mbe,  sf  pl.  ',n,  rodzaj 

m.  altówki;  basetla/. ;  @am= 
bi'ft,  sm.  sen,  pL  -en,  base- 
tlista  w. 

®ana'f(f;c,  sf  pl.  =n,  gana- 

sze  pl.,  boki  pl.  szczęk  u  koni. 
©aitji,  sm.  =(e)g,  pl.  ©änge, 

1)  chód  m.,  chodzenie  n. ; 
sposób  m.  chodzenia;  id^  er* 
fannte  il^n  om  =e  poznałem 
go  po  chodzie;  einen  fc^netten, 
langfamen,  leichten  —  l^aben 
mieć  chód  prędki,  powolüy, 
lekki;  ec  f)at  einen  ^infenbm 
—  kuleje,  nachromuje;  ben  — 
befc^leunigen,  üerlangfamen 
przyspieszać,    zwolnić  kroku; 

2)  iście  n.  dokąd;  ©papier — 
przechadzka;  einen  —  in  ben 
©arten  mad^en  przejść  się  po 
ogrodzie;  —  um  bie  ©tabt 
przechadzka  /.  po  mieście; 
ić)  ^abe  nod^  einen  —  ju  ma= 
d^en  mam  jeszcze  iść  w  jedno 
miejsce;  id^  roerbe  bitfen  — 
für  bic^  mad^en  ja  ci  to  zała- 
twię; 3j  miejsce  n,  którędy 
się  chodzi;  droga/;  id^  fenne 
aHe  (SJänge  in  biefem  SBalbe 
znam  w  tym  lesie  wszystkie 
drogi,  ścieżki,  przechody;  ic^ 
fenne  feine  ©änge  znam  ja 
jego  drogi,  sposoby;  4)  obrót 
w,,  ruch  m. ;  in  —  bringen 
wprawić  w  ruch;  eine  neue 
3Jiobe  in  —  bringen  wpro- 
wadzić, zaprowadzić  nową 
modę;  ble  3Jiafc^ine  ift  im 
—  machina  jest  w  ruchu; 
eine  aKüJ^te  mit  fünf  ®än= 
gen  młyn  o  pięciu  obrotach; 
baä  @c|rot  fom'mt  oom  erften 
«e  szrotowaua  mąka  idzie  za 
pierwszym  obrotem,  pochodzi 
z  pierwszego  przepuszczenia 
«iarn  przez  kamienie  młyń- 
skie; bie  SfabriE  ift  nic^t  im 
se  fabryka  nie  jest  w  ruchu; 
ber  —  "ber  U^r  gang  zegarka, 
wychwyt,  bicie  sprężyny  w 
zegarku;  5)  tok  m.,  tryb  m., 
postęp  m.,  kolej  /.,  bieg  m., 
tor  m  ,  pasmo  n. ;  ber  —  bes 
^roceffeä    tok    procesu ;    bet 


5Procef§  ift  im  =e  proces,  spra- 
wa toczy  się ;  bie  ©ad^e  ift  im  «e 
rzecz  jest  w  ruchu,  postępuje  ; 
biefe  äRün§e  ift  nic^it  mĄv  im 
»e  ta  moneta  nie  jest  już  w 
obiegu,  wycofana  j  uż  z  obiegu ; 
bie  Slattern  finb  im  «e  ospa 
panuje,  grasuje;  baä  ift  ber 
gewöhnliche  —  menfc^lic^er 
2)inge  to  jest  zwykła  kolej 
rzeczy  ludzkich,  takim  try- 
bem idą  rzeczy  na  świecie; 
bie  ©acle  ^at  ńmn  anberen 
—  genommen  rzecz  wzięła 
inny  obrót,  poszła  inną  kole- 
ją; baä  l^emmte  ben  —  ber 
Unterl^anblungen  to  postrzy- 
mało  dalszy  bieg,  postęp  ukła- 
dów; er  gel^t  immer  feinen 
eigenen  —  on  zawsze  idzie 
swoim  torem,  postępuje,  działa 
swoim  trybem  ;  ber  —  ber  @e» 
ban!en  pasmo,  kolej  myśli; 
ber  —  bcś  e^tuffig  bieg  rzeki; 

6)  kolej  /.  (w  pojedynku), 
natarcie  n. ;  brei  ©änge  ma= 
d^en  przefechtować  trzy  koleje; 

7)  —  bes  SBtlbeg  ślad,  trop 
zwierzyny  ;  8)  ganek  m. ;  cho- 
dnik m.;  korytarz  m;  ber  ©ar- 
ten f)at  einige  gebecfte  ©angc 
w  tym  ogrodzie  jest  kilka  kry- 
tych chodników;  bebedfter  — 
au^eil^alb  beg  |)au[e§  otocze- 
nie balosowe  zewnątrz  domu, 
krużganek;  galerya;  9)  —  in 
einem  33ergtt>er!  ganek,  przej- 
ście podziemne,  galerya  w  ko- 
palni; przechód;  10)  przewód 
m.,  przepust  m.  (w  anatomii); 
11)  obnoszenie  n.  potrawy 
przy  stole;  potrawa  /.,  pół- 
misek w.,  danie  n.;  eine  Tlal)U 
seit  oon  fieben  ©ängen  obiad 
o  siedmiu  półmiskach. 

@äng,  adi.  używany,  zwy- 
kły ;  baö  ift  —  (gang)  unb  gebe 
to  jest  zwyczajne,  w  zwyczaju; 
to  jest  powszechnie  używane, 
przyjęte. 

©a'ngbar,  adi.  l)  zdatny 
do  chodu;  biefer  SBeg  ift  nic^t 
—  po  tej  drodze  nie  można 
chodzić ;  2)  uczęszczany; 
=e  ©Ira^e  ulica  ludna;  3) 
kursujący,  w  obiegu  będą- 
cy; »e  SBarc  towar,  mający 
dużo  zbytu,  lubiany;  biefeg 
©etb  ift  nic^t  —  te  pieniądze 
nie   są    w   obiegu,    teraz   nie 


(vjä'nocldanb 


460 


(^av 


idą,  nie  mają  wartości;  «e 
SDüorte  wyrazy  zwykle,  po- 
wszechnie używane. 

(^jä'ngelöanb,  sn.   =e§,  pi 

»bänbcr,  paski  m.  pi.,  na  któ- 
rych prowadzą  dzieci;  jmnbn 
Cim=e  führen  wodzić  kogo  na 
paskach,  opanować  kogo,  rzą- 
dzić kim. 

^ä'ngelu,  m.  (^aben)  pro- 
wadzić na  paskach;  ec  läjöt 
|td^  —  daje  się  prowadzić  na 
paskach,  pozwala  rządzić  sobą. 

(s^ö'nocltönflcu,  sm.  «g,  pi 

=tt)ägen,  stojaiek  m.,  stójka/., 
wózek  m.,  w  którym  dzieci 
uczą  się  chodzić. 

(Vja'ngcr,  sw.  '§,pl.  —,  cho- 
dzący part.  i  adi. ;  guf; — 
pieszy. 

ÖJo'ngoctiiröc,  sm.  *a,  pi. 

— /  g^^T  P^-  chodnikowe. 

@a'nggettiid)t,  sn.  =(e)§,  lü. 

■'i,  wagH  /.  (peadułowa)  a 
zeg-aru  ściennego. 

(vja'ngl)aft,  adi.  =  ©^x'ng» 
Bar. 
(sja'itglion,  sn.  =§,  pi.  A'wv, 

ganglie^j?.,  sploty j9Z.  nerwów; 
auf  bie  =Iien  bejiiglid),  mit 
=lien  ücrfel^en  ganglionamy, 
gangliowy ;  mający  węzły, 
zwoje. 

(vja'ng))foftcn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  słup  m.,  na  którym  się 
ganek  opiera;  balas  m. 

(vinnö,  sf.  pi.  ©änfe,  1) 
gęś  f.]  gal^mc,  toilbe  —  ges 
domowa,  dzika;  bumme  — 
(głupia)  gąska  /. ;  bumm  TDlC 
eine  —  głupia  jak  gąska ;  Gin- 
ter cinanber  ^ergefeu,  rate  bie 
©ätije,  im  ©änfemarfd^  iść 
gęsiorera;  id^  Ijabe  nic^t  bie 
®änfe  mit  i^m  jujammen  g«» 
[jütet  nie  pasałem  z  nim  ra- 
zem gęsi;  2)  gęś,  sztuka 
żelaza  z  pieca  w  kopycie  od- 
lana; ©ä'näd^en,  «lein,  sn.  «ä, 
pi  —,  gąska  /.;  gą«ię  n., 
gąsiątko  n. ;  er  flog  alö  — 
über  bett  ^l)ń\\  unb  fam  alg 
©änferic^  (©idfgacf)  raieber 
l^eim  kto  cielęciem  wyjedzie, 
wołem  nazad  wróci;  i  w  Pa- 
ryżu głupi  rozumu  nie  kupi. 

(>in'n)eartin,  adi.  gęsi. 
(^jä'ufcbaiid),   sm.   =g,    pi. 

=»bäuc^e  brzuch  m.  gęsi,  wklę- 
sły. 


öjä'nfcblumc,  sf.,  pi.  «en, 
»blumĄen,  sm.  :=§,  pi.  — ,  ja- 
strun m.  pospolity,  stokroć/, 
wielka,  wołowe  oko  «.,  kró- 
liki pi.    (kwiat). 

©ä'itfcbruft,  sf.  pi  =brüfte, 

piersi  pi.  gęsie;  półgąsek  m. 

©ä'nfebiftcl,  sf  pi  =n,  ło- 

cyga  /.  ogrodowa,  mleczaj  m. 
warzywny. 

(Sä'nfcfctt,  sn.  «=e§,  gęsie 
sadło  w, 

©ä'nfeflcifd),  sn.  =eg,  gęsie 
mięso  n.,  gęsina  /. 

^ä'nfcfut),  sm.*eś,iJ?.=fu^e, 
gęsia  noga  /.;  gęsia  stopa 
/.,  mączyniec  m.  (roślina). 

©ä'nfcfÜ^djCtt,  pi  cudzy- 
słów m.  (zuak  m.  piśmienny 
i  drukarski). 

(S)ä'nfegcfdjnQttcr,  sm.  =g, 

gęganie  n.,  kreranie  n.  gęsie. 

®ä'nfcgcfd)neibc,    sn. '  *§, 

droby  pi   dróbki  pi  od  gęsi. 
©ä'nfe^aut,  sf.  gęsia  skóra 
/.;  e§  überläuft  mi(|  eine  — 
skóra  mi  się  gęsi. 

(v^H'nfc^trt,  sm.  «en,  pi  =tn, 

gęsiopas  m.,  pastuch  m.  gęsi. 

©ä'fcficl,  sm.  =§,  pi  =e, 

gęsie  pióro  n. 

©ä'nfcficin,  sn.  »g,  podrób- 
ki pi  gęsie. 

®a'nfćfo^f,   sm.    =e§,    pi 

=föpfe,  głowa/,  gęsi;  głupia 
głowa. 

©ä'nfenubcl,    sf    pi   »n, 

kluski  pi  do  tuczenia  gęs'. 

^ä'nfcf(^mol3,  sn.  »c§,  gęsi 
smalec  ni. 

(^ä'nfcfd)tt)ar5,  sn.  =e§,  czer- 
nina/., juszka/.,  czarna  zupa 
/.  gęsią  krwią  zaprawiona. 

©a'nfcf^tCl/  sn.  =§,  gra  /. 
w  gąskę. 

C^ia'ufcftQÜ,  sm.  ;(e)g,  pi 
•flÖUc  gęsi  nieć  m.,  chlew  7n. 
gęsi. 

'(öä'nfcftcige,    sf.   pi    »n, 

grzęda  /.,  żerdź  /.,  drą»  m. 
do  siedzenia  dla  gęsi. 

(Sjä'llfeiDCtll,  sm.  'pi  =§,  ge 
sie  wino  n  ;  woda  /. 

(^^ä'nfcridj,  sm.  «o,  pi  -e, 

gąsior  m.,  gęsiór  m.    " 

Want,  sf.  pi  =en,  licytacya/. 

(^iailj,    I.     arf/.    cały;    baŚ 

93rot  ift  no^  —  chleb  jeszcze 

cały;  in   —   SBIeit    w    całym 

Wiedniu;    ic^    mufSte    bie    »C 


Sfiad^t  auf  i^n  rcarten  musia- 
łem na  niego  czekać  całą  noc; 
t)On  =em  ^erjen  z  całego  serca; 
ein  «er  2J?ann  cały  mężczyzna, 
istny  mężczyzna;  baś  =e  SSolf 
wszystek  lud;  ba§  ift  mein 
=eä  @elb  to  wszystkie  moje 
pieniądze;  er  befi^t  fein  «eś 
SSertrauen  posiada  jego  zupeł- 
ne zaufanie;  II.  całkiem,  zu- 
pełnie, cale,  wcale;  baś  ^au§ 
ift  —  abgebrannt  dom  cał- 
kiem się  spalił;  er  l)at  fiĄ  — 
Deränbert  zupełnie  się  odmie- 
nił; er  fd^aut  —  gut  au§  wy- 
gląda wcale  dobrze;  —  unb 
gar  wcale,  zupełnie;  baś  gefällt 
mir  —  unb  gar  nid^t  to  mi 
się  wcale  nie  podoba;    er    ift 

—  ber  SSater  to  cały  ojciec, 
zupełuie  do  ojca  jest  podobny; 
id&  bin  —  Dl)r  słucham,  jak 
gdybym  cały  był  uchem;  — 
roo^l,  —  red^t,  wcale,  bardzo 
dobrze;  III.  ©anje,  sn.  =n,  1) 
całość  /,  całe  n. ;  bal  —  ift 
größer  a(ö  ber  2;^eil  całość 
jest  większa  niż  część;  er  mili 
ba§  —  l^aben  chce  mieć  całe, 
wszystko ;  2)  ogół  m. ;  etro. 
im  m  faufcn  kupić  co  wogóle, 
ryczałtem;  im  -n  bełrad^tet, 
genommen  uważając,  biorąc 
wogóle;  im  =n  unb  ©rofien 
w  ogólności,  wogóle. 

(^iä'njc,  dia'n5l)cit,  sf.  ca- 
łość/.; ogół  m. 

(^3ä'n5li^,  adi.  zupełny, 
(-nie)  adv.,  całkowity,  (-wicie) 
ac?i;., całkiem  adv.,  do  szczętu; 
=e  33erfinfterung  zupełne  za- 
ćmienie; —  unmoc^tid^  zupeł- 
nie, wcale  nie  możliwy. 

(ijar,  I.  adi.  zupełnie 
ugotowany,  upieczony;  ber 
33raten,  bag  33rot  ift  noĄ  nic^t 

—  pieczeń  jeszcze  nie  dopie- 
czona, chleb  jeszcze  nie  wy- 
pieczony ;  «eś  ®ifen  żelazo 
dobrze  wytopione;  «eŚ  Seber 
skóra  dobrze  wyprawiona;  II. 
adv.  1)  wcale,  całkiem,  zu- 
pełnie; id^  feune  i^n  —  nic^t 
nie  znam  go  wcale;   er   njetfe 

—  nichts  nic  nie  wie ;  er  backte 

—  nid^t  baran  wcale  o  tem 
nie  myślał;  ba§  ^ätte  lĄ  oon 
bir  —  nic^t  erroartet  tegobym 
się  po  tobie  wcale  nie  był 
spodziewał;  2)  man  fieljt  i^n 


®ara'nt 


461 


^ar'ftig 


—  oft  f)KV  bardzo  często 
możoa  go  tu  widzieć ;  eö  ge= 
fc^iel^t  il^m  —  red^t  bardzo  mu 
dobrze,  bardzo  dobrze,  że  mu 
sie  to  stało;  bag  l^at  —  üiel 
JU  fagcn  to  bardzo  wiele  zna- 
czy; ić)  freue  mid^  —  fel|r 
cieszę  się  bardzo,  nadzwyczaj- 
nie;  'bal  ift  —  3U  fd^bn  to 
bardzo,  nadzwyczajnie  pięknie; 
id^  bitt  i^m  —  gu  gut  nadzwy- 
czajnie go  lubię;  eö  f)ai  —  JU 
lange  gebauert  zanadto  długo 
trwato;  —  mand^eś  Äinb  nie 
jedno  dziecko;  —  mand^C 
Äinber  wiele  dzieci ;  ein  nic^t 

—  getel^rłcr  Tlann  nie  bardzo 
uczony  człowiek ;  er  ift  —  JU 
el^rgeijtg  nadto  jest  ambitny; 
3)  nawet  adv.  er  ift  üietlei^t 
!ran!,  ober  —  gefłorben  może 
jest  chory,  albo  nawet  i 
umarł;  4)  (nie  tłómaczy  się 
czasem  wcale)  er  l^at  bod^  n)0E)( 

—  feinen  ©droben  genommen? 
przecież  nie  poniósł  szkody?; 
5)  id^  badete  — !  ale  do  czego ! 
ot  gadasz!;  ei  roarum  nidbt 
— !  patrzcieno  go!  może 
(iron.)!  zapewne  (iron)! 

©ara'nt,  sm.  *en,  pi.  =cn, 

gwarant  m.,  ręczyciel  m. 

Garantie,  s/:  pi  =n,  gwa- 

rancya  /.,  poręczenie  pi. 

©arantie'rcri,   m.   (^aben) 

gwarantować,  ręczyć, 

@a'rnu§,  i  garau'ö,  I.  adv. 
skończono,  doprowadzono  do 
końca;  U.  sm.  i  sn.  koniec 
m.;  einer  Bać)e  ben  —  mad)en 
rzecz  zupełnie  ukończyć,  do- 
kończyć ;  jmnbm  ben  —  mad^en 
zabić,  dobić  kogo;  zniszczyć 
kogo  do  szczętu,  ze  szczętem; 
bem  g^einb  ben  —  mad^en 
ostateczną  klęskę  nieprzyja- 
cielowi zadać. 

6^a'rk,  sf.  pi.  =n,  i)  snop 

m.,  snopek  m. ;  =n  Mnben 
snopki  wiązać;  baä  ©etreibc 
in  -^n  binben  zboże  w  snopki 
wiązać;  !(eine  —  snopeczek 
w.;  2)  złocień  m.,  kichawiec 
m.,  krwawień  m.  (roślina). 

©a'rbcnlJaub,  sn.  <e)g,  pi. 

=bänber,  powrósło  n.,  powią- 
sło  n.,  obwiąsło  n. 

Qóa'tU\\0}tni,  sm.  =§,  pi. 

"t,  dziesięcina  /.  snopowa, 
w  snopach. 


^a'rbrütic,  sf.  pi.  =n,  ciecz 

/.,  w  której  białoskórnicy 
skóry  ostatecznie  doprawiają ; 
kwas  m.  garbarski. 

(^)arcO'n,  sm,  (wym. :  garsą) 
=§,  pi.  =^,  garsou  m.,  chło- 
piec m  do  posługi;  kawaler 
m.,  nie  żonaty. 

(^a'rbe,  sf.  pi.  --w,  gwar- 

dya  /,,  straż  /. 

©arbi'ft,  S7n.  «en,  pi  «en, 

gwardzista  vi.,   gwardyak  m. 
^ÜXhttO'U,    sf  pi.    -n,  1) 
garderoba/,,    szatnica/. ;  2) 
suknie  pi,  szaty  pi. 

©arbero'öcaiiffcljer,  sm.,  ,-§, 
pi — ,{='m,sf.,pl'=nnir\)  gar- 
derobny  7)i,,  szatny  m.]  gar- 
derobiana /.,  garderobianka 
f,  szatna  f, 

(vja'rbian,  sm.  =§,  pi  «»e, 

gwardyan  m. ;  ^ater  —  ojciec 
gwardyan. 

©arbt'nC,  sf.pl  -n,  gardy- 
ny /.  pi,  firanka  /.,  zasłona/. 

©arbi'iten^jrcbigt,  sf.  kaza- 
nie n.  małżeńskie. 

(^arbi'nenftangc,  sf.  pręt  m. 

od  zasłony. 

(^ü'Xt,  sf.  1)  ostatnia  przy- 
prawa /.,  doprawa  /. ;  doj- 
rzałość/. ;  ba§  Seber  f)at  fd^on 
feine  —  skóra  już  jest  do- 
prawna;  2)  eine  —  |)äute  tyle 
skór,  ile  się  na  raz  wyprawia. 

©a'rctferi,  sn.  -§,  pi—,  że- 
lazo  n.    czyste,    wykończone. 

(Sa'rcrj,  sn.  ruda/,  wywa- 
rzona, czysta. 

ÖJa'rfod),  sm.  "§,  pi  =föd^e, 

garkuchnik  m.,  garkuchmistrz 
m. ;  =!öd^in,  sf.  pi  =nen,  gar- 
kuchmistrzyni  /. 

©a'rüidjc,  sf  pi.  =n,  gar- 

kuchnia/. ;  zwyczajna,  pospo- 
lita traktyernia  /. 

(^a'rniarfjen,  sn.  =§,  osta- 
tnie wyprawianie  n.  skóry; 
pławienie  n. ;  oczyszczenie  n. 
kruszców;  —  mad^er,  «m. 
pławiarz  m.,  pławiciel  m. 
kruszców. 

(öarn,  sn.  -§,  pi  ^t,  i) 

nić  /;  przędza/.;  2)  sieć  /. ; 
Sidra  pi ;  'ba§  —  auffteUen 
zastawić  sidła;  jmnbn  ino 
—  lodfen,  gießen  w  sidła  kogo 
wabić,  chcieć  go  usidlić; 
jmnbn  im  «c  ^abcn  mieć  kogo 
w  aku,  w    kieszeni;    in§   — 


gelten  wpaść  w  sidła;  au§ 
bem  »e  Breiten  umknąć  z  sieci; 
porwać  sieć;  jmnbn  auä  bem 
—  laffen  z  rąk  kogo  wy- 
puścić; —  fpinnen  opowiadać 
historyjki;  mic  bttS  — ,  fo  bag 
^ud^  jaka  siejba,  taki  zbiór; 
2)  drugi  żołądek  m.  u  zwie- 
rząt odżuwających. 

®a'rnbIcid)C,  sf.  bielnik  m., 
blecli  m.  do  bielenia  przędzy. 

(Öa'ntljaf^JCl,  sf  motowidło 
n.  do  przędzy. 

©a'rnfnäuci,  sm.  =g,  pi  —, 

kłębek  m.  przędzy. 

©a'rnreufc,  V-  P^- '«/  wie- 

cierz  m. 

©a'rnf atf,  sm.  «eg,  pi  «fätfe, 

matnia  /. 

ük'ruf^jinncrci,  sf  p>l  =en, 

przędzenie  n  ,    przędzalnia  /. 

(^a'timthtxti,  sf  pi  »en, 

tkanie  n.  z  przędzy,  tkalnia  f. ; 
tkanina  /. 

(^^a'ntsug,  sm.  połów  w. 

©flrnClIC,  sf  pi  :n,  ra- 
czek m,  maluchny  morski. 

©antic'rcn,  va.  (^aben)  gar- 
nirować ;  bramować,  obszy wać 
w  koło  ozdóbkami. 

(^anttfO'n,  sf  pi  -en,  gar- 
nizon m.,  osada  /.,  załoga  /. 

©arnifoniCrcit,  vn  (|aben) 

załogą  stać. 

©atnitu'r,  sf  pi  «en,  i) 

garnitur  w.;  ozdoby  p?.,  obszy- 
cie n,  przystrojenie  n.  sukni;  2) 
sztuki^?,  stroju,  naczyń  i  t.  p.; 
dobór  m.,  całość  /.  czego ; 
eine  —  knöpfe  garnitur  gu- 
zików. 

(^a'rofcu,  sm.  sg,  pi  =öfen, 

piec  do  czyszczenia  kruszców. 

®arO'ttC,  sf  pi  =n,  garota 
/.,  narzędzie  n.  do  zadawa- 
nia śmierci. 

©ar'fttg,  I.  adi.  brzydki, 
szpetny;  =cr  aJienfc^  brzydki 
człowiek ;  «eö  ^Betragen  brzyd- 
kie, niemoralne  '  zachowywa- 
nie się;  ?e§  SBetter  brzydkie 
powietrze,  niepogoda;  ^c 
^önbe  brudne  ręce;  seg  SBaffer 
nieczysta,  cuchnąca  woda; 
?e    3^it    obrzydły,  obmierzły 

czas;  er  fc^tmpfte  mit  «en 
SEßorten  brzydkimi,  nieprzy- 
zwoitymi wyrazami  łajał;  II. 
adv.  brzydko,  szpetnie,  obmier- 
zle; id^  Eiabe  mid^  —  gełaufd^t 


©ä'itdjcn 


462 


(Saft 


brzydkom  sie  zawiódł;  et  f)a.t 
ficö  —  »errechnet  dyable,  ha- 
niebnie się  pt zaliczył. 

(B'd'ttäjtn,  =trein,  sn.  =§, 
pl.  — ,  ogiódek  m. 

©a'rten,  sm.'§,pl  ©arten, 
ogród  m.;  botanifĄer  —  ogród 
botaniczny  ;englif(^er  —  ogród 
angielski. 

(Sa'rtcnauffe^er,  sm.  =e,  pi. 

— ,  dozorca  m,  ogrodu,  ogro- 
dniczy ni. 

(Sa'rtCnÖaU,  sm.  »e§,  upra- 
wianie n.  ogrodu,  ogro- 
dnictwo fi. 

^n'rtcitket,  sn.  =e§,  pl  »e, 

grzęda  /".  w  ogro^lzie. 

©artcnbtftcl,     ©artenarti^ 

fdjOtfC,  sf.  pl.  =n,  karczoch 
m.,  parczoch  tn.  (roślina). 

(sia'rtcnerbljeere,  sf.  pi.  =n, 

truskawka  /. 

(^a'rtenfrofff),  sm.  =f§,  pl. 

=frof(Ąe,  żabka   /.  zielona. 

(Sa'rtcngeröt^,  sn.  -e§,  pl. 

=e,  sprzęt  m.  ogrodowy. 

©a'rteugetDäd)^,  sn.  =[e§  pl. 

=  e,  ogrodowina  f.,  ogrodo- 
wizna  /.,  jarzyna  /.,  warzy- 
wo n. 

®a'rten]^aii?,  sn.   =c§,  pl. 

=l^äufer,  domek  m.  w  ogrodzie, 
altana  /. 

®a'rtcn!rcffe,   5/.   pl.   .-n, 

rzerzucha  f.  ogrodowa,  pie- 
przyca /.  (roślina). 

Sa'rtcufunft,    sf.     sztuka 

ogrodnicza,  /.  ogrodnictwo  n. 

®a'rtcnlauf)C,   sf.  pl.   =n, 

altana  /.  ogrodowa,  chłodnik 
m.  w  ogrodzie. 

(ya'rtenmclbc,  sf.  łoboda  /. 

ogrodowa. 

öJa'rtcnminsc,  sf.  mięta  /. 

kędzierzawa  (roślina). 

'(ija'rtcnraute,  sf.  ruta  /. 

ogrodowa  (roślina). 

^a'rtcnred)t,  sn.  prawo  n. 
ogrodzenia  pola. 

©a'rteniöcfcn,  sn.  •^,  pl.  —, 

ogrodnictwo  n. 

(Sa'rtentDittt(^aft,   sf   %o- 

spodarätwo  n.  ogrodowe;  re- 
stauracya  /.  w  ogrodzie. 

®a'rtcntiJ0lfömiWj,  sf.  ostro- 

mlecz  7w.,  (roślina). 

(i^a'rtcitselt,  sn.  =c?,  pl.  =p, 

namiot  w.,  pawilon  m.  ogro- 
dowy. 

®o'df)ou,  (sja'rt^eil  sm.  =g, 


bylica  f.,  boże  drzewko  n. 
(roślina). 

©ä'rtner,  sm.  '%,pl.  —,  1) 

ogrodnik  m. ;  =rin,  sf.  pl. 
=nen,  ogrodniczka  /. ;  t>^n 
SBodE  3um  —  tnod^en  kozła 
ogrodnikiem  posadzić;  »bur= 
[d^C,  =iunge,  sm.  ogrodni- 
czek m  ;  2)  ogrodniczek 
w.,  poświerka  /.  (ptak). 

©örtnerei',  sf.  pl.  =en,  1) 

ogrodnictwo  n ;  ogrodowni- 
ctwo  M. ;  2)  ogród  n.  nale- 
żący do  ogrodnika;  zakład 
m.  ogrodniczy. 

®ä'rtnenf(i;,  adi.  ogro- 
dniczy. 

©ä'rtltcrn,  vn.  (^aben)  tru- 
dnić, bawić,  sie  ogrodnictwem. 

(S)a^,  sn.  =ye§,  pl.  =[e,  gaz 
m. ;  ultrć  m.\  rozpar  m. 

(^a'^anftöU,  =fa6ri!,  sfpl. 
=en,  fabryka  jf'.  gazu,  gazow- 
nia /, 

(Sa'^artijl,  adi.  gazowy, 
podobny  do  gazu;  lotny. 

(N5a'§f)ClCUd)tung,  sf.  oświe- 
canie n.,  oświetlenie  n.  ga- 
zem, gazowe. 

(Sa'Ötialtiß,    adi.    zawiera- 
jący ga/. 
'  ©a'^laternC,  sf.  pl.  =n,  la- 
tarnia /.  gazowa. 

®a'^nte)|er,  sm.,  (ijofome'^ 

itX  sm.  =?,  pl.  — f  gazometr 
7W.,  eazomiar  m.,  gazomierz  m. 

(Sa'^U^r,  sf.  pl.  =en,  zegar 
m.  gazowy. 

(ijä'fd)en,  vn.  (I^aben)  bu- 
rzyć sie,  pienić  się,  musować; 
fermentować. 

(Snft^t,    sm.    .e§,   pl.    =e, 

piana  /. ;  drożdże  pl. 

®ii'fc^t,  sf.  podwójna  garść 
/. ;  —  3Jie|(  podwójna  garść 
mąki. 

fea'fś(^en,  sn.  =0,  pl.  —, 
uliczka  /. 

QjO'lfe,  sf.  pl.  =n,  1)  ulica 
/. ;  auf  ber  —  na  ulicy;  auf 
ber  —  l^erumfaufen  biegać  po 
ulicy;  iĄ  rool^ne  in  ber  .  .  . 
—  mifszkam  przy  ulicy  .  .  .; 
er  ift  ^anä  in  allen  =n  pełno 
go  wszędzie,  snuje  się  wszę- 
dzie; ńid^t  t)on  ber  —  fein 
być  dobrego  pochodzenia, 
z  dobrego  domu;  2)  aleja  /., 
miejsce  n.  wolne  między  dwo- 
ma rzędami  drzew;  poścież/.; 


I  chodnik    m. ;    3)  szpaler    m. ; 

.  cire  —  bilben  zrobić,  uformo- 
wać szpaler;  =n  (aufen  przez 
rózgi  biegać. 

ÖJa'ffenbCttCl,  sm.  żebranie 

.  n.  po  ulicach. 

I     (b'a'ffcnbettler,  sm.  =ę,  pi. 

— ,  żebrak   m.  uliczny. 

]     (Sa'ffeitbube,  (vja'ffcnjunpe, 

^/w.^n,^:»?.  =n,  ulicznik  TM., włóka 
j  m.  uliczny,  urwisz   m.  mały. 
©a'ffCncrfC,  sf.  pl.    =n,  róg 
m.  ulicy. 

;  ®o'ff  cn^aucr,  sm.  =§,  pl.  —, 
\  i  ©flffcnlicb,  sn.  =e§,  pl.  =er, 
I  pieśń  /.,  śpiewka  /.  uliczna, 
'  karczemna. 

I     ©a'ffcnfe^rcr,  sm.  =0,  pl. 

I  — ,  zamiatacz  m.  ulic. 

I  (b'a'ffCUlaufcn,  sn.  =§,  bie- 
ganie n.  przez  rózgi. 

I  (b'a'ffcn^ÖbcI,  sm.  =§,  gmin 
m.,  moiłoch  m.  uliczny, 

i     (Sa'ffenrinne,    sf.   pi.  =n, 

j  rynsztok  «?.,  kanalik  m.  po 
'  bokach   ulic. 

1     (vja'ffcufänger,  sm.  =§,  pl. 

— ,  śpiewak  m.  uliczny. 

©a'ffcnfcitig,  adi.  prowa- 
dzący, wychodzący  na  ulicę; 
od  ulicy. 

dia'ffentreter,  sm.  =§,pl.  — , 

brukowiec  m.,  brukownik  m., 
włóczęga  m.  brukowy,  junak 
Dl.  uliczny. 

©a'ffcnttJi^,  s})i.  =eś,  ^jZ.  =p, 

dowcip  m,  karczemny,  try- 
wialny. 

(V>aft,  sm.  =e§,  pl.  (Säfte, 
1)  obcy  m.,  przyljysz  m. ;  2) 
gcść  m.)  podejmowany  m. 
w  cudzym  domu ;  bu  bift  mir 
ein  n)iÜ!ommener  —  jesteś 
mi  miłym  gościem ;  jmnbn 
ju  =e  bitten  zaprosić  kogo  na 
obiad,  na  wieczerzę;  fic^  bei 
imnbm  gu  =e  hiiUn  zaprosić 
się  do  kogo;  ju  =c  [ein  bei 
imnbm  być  u  kogo  proszonym, 
być  na  obiedzie;  3)  aktor  7». 
grający  na  obcej  scenie,  której 
nie  jest  członkiem ;  4)  ber 
Sßinter  ift  iin  ungebetener  — 
zima  zły  gość;  (Stammgaft 
eineä  ^affee^aufeä  stały  gość 
(w)  kawiarni;  5)  fc^Iauer  — 
przebiegły  ptaszek  m. ;  fd^Iim^» 
mer  —  niebezpieczny  towa- 
rzysz m. 


©a'ftfiett 


463 


©oufclit 


®a'ftktt,  sn.^=t§,  pl.^  sen, 

łóżko  n.  dla  gościa,  gości. 

©a'fttitttcr.  sm.  '^,  pi  —, 

zaprosiciel  m.,  spraszający 
gości. 

®a'ftfrci,  adi.  gościnny, 
lubiący  przyjmować  gości, 

©il'ftfreUJeit,  5/.  gościn- 
ność /. 

©a'ftfrCUnbUrfj,  adi.  go- 
ścinny. 

©a'ftfrCUnÖltdjfcit,  sf.  go- 
ścinność /. 

(Sa'ftfUmibft^aft,  s/.  przy- 
jaźń /.  gościnna. 

©a'ftocöer,  sm.  *§,  pl.^  —, 

gospodarz  m.  domu  gościn- 
nego; gościnny  m.,  oberży- 
sta m. 

@a'ftgend)t,  5«.  =cö,  pi.  -c, 

potrawa  /.  przyrządzona  dla 
gościa. 

©a'ftgefrfjenf,  sn.  *§,  pi.  =?, 

podarek  m.  gościnny,  dla  go- 
ścia. 

®a'ft^au^,  sn.  =[eg,  pi. 
Käufer,  ©a'ftfjctkrge,  pi.  =tt, 

sf.  obeiża  /. 

@a'ftl)Of,  sm.  ^t^,  pi.  Ąo\i, 
obeiża  /.,  dom  m.  zajezdny, 
gościnny,  gościna  /.,  gości- 
niec m.,  gospoda  /. 

®a'ft!(cłb,  sn.  =e0,  pi.  -er, 
suknia  /.  biesiadna. 

©a'ftmal^l,  sn.  =§,  «ma^fe 
i  «mat) ier,  uczta/.,  biesiada/., 
gody  jo/.,  bankiet  w.;  jmnSm 
ein  ©aftmal^l  o^tbin  dać,  wy- 
prawić komu  bankiet. 

©a'ft^rcbiöt,  sf.  pi.    =cn, 

kazanie  w.  gościnne;  ka- 
zanie miane  przez  księdza 
w  godzinę  przybyłego. 

§3(l'ftltd)t,  sn.  =co,  prawo  n. 
gościnności. 

©a'ftroöe,  sf  pi.  =n,  rola 

f.  gfościnna. 

©a'ftj^icl,  sn.  =§,  pi.  *p, 
występ  m.  gościnny,  obcego 
aktora. 

©a'ftftUlJC,  pi.  -n,  sf  izba 
/.  gościnna,  dla  gości. 

mMmx,sfpi.^x\,m'p 

i\\^,  ==eö/  pi'  'C,  sm.  stół  m. 
gościnny,  przy  którym  goście 
jadają. 

©a'fttiJtrt,  =e§,  il.  =e,  sm. 

oberżysta  m.,  austernik  w., 
gościnny  m.,  gospodarz  m. 

®a'fttt>irttn,  5/  pi.  ?nen. 


obeiżystka  /.,  gospodyni  /., 
gościnna  /. 

®a'fttoirtfd)aft,  sf  pl^tn, 

profesya/.  oberżysty;  gościna 
/,  oberża  /.,  dom  m.  za- 
jezdny. 

©a'ftjimnter,  sn.  -§,  pi.  ~, 

pokój  m.  gościnny,  dla  gośei. 

©aftero^obcn,      sm.     pi. 

brzuchopeizy    pi.    (zoologia). 

©afttC'rcn,  I.  va.^  (^aben) 
gościć;  podejmować  kogo, 
raczyć,  częstować ;  II.  vn. 
(^aben)  1)  gościć,  być  go- 
ściem, ucztować;  2)  dawać 
występy  gościnne. 

@a'[tlt(!^,  adi.  gościnny. 

(ga'ftlidjfett,  sf  gościnność 
/.,  gościnna  uprzejmość  f 

©a'ftrtfc^,  adi.  gastryczny ; 
=eä  j^ttfier  gorączka  /.  ga- 
stryczna;  fit  ^^f^^^^  ^^" 
strycyzm  m.,   niestrawność  /. 

feaftrono'm,   sm.  »en,  pi. 

=en,  gastronom  m.,  łakotniś 
w.,  smakosz  m. 

(öä'ten,  vn.    (l^aBen)   pleć. 
(^atitf    sm.    =n,     pi.    -n, 
małżonek  m. 

(Baikn,     l.    va.    (r)a6en) 

(do)  pary  dobierać,  w  parę 
łączyć ;  II.  W.  flć)  — ,  (^ttben) 
łączyć  się;  w  pary  się  łączyć. 
"  ®a'tten=,  (w  ^  wyrazach 
złożonych:)  małżeński  adi.; 
«gliidE,  sn.  szczęście  n.  mał- 
żeńskie; =pjltd^t,  sf  po- 
winność/, małżeńska;  =treue, 
sf  wierność  /.  małżeńska. 

©a'tter,    sn.  =§,  pi.    —, 

krata  /. 

©a'ttcni,  I.  va.  (^aBen) 
zaopatrzyć  kratą;  II.  vn. 
(§aben)  auf  etro.  —  nie- 
cierpliwie czego  oczekiwać, 
pragnąć,  diżeć  się  za  czem; 
er  gattert  barauf  tnie  ber  SSo^ 
gel  auf  eine  3^uf§  tak  tego 
'^Jo^^'^^j  pragnie  jak  kania 
deszczu.  [żonka  /. 

(^a'ttttt,  Sf  pi  =nen,  mał- 
®a'ttung,     sf     pi    =en, 

gatunek  m. ;  rodzaj  m. ; 
tnfere  —  (bie  3Kenfc|f)eit) 
ród,  rodzaj  ludzki ;  Xn^ 
aller  —  sukna  wszelkiego 
gatunku,  rodzaju. 

©altmtg^name,  sm.  »n§, 
pi  'Xi,  ©a'ttungötijort,  sn.  =eś, 

pi.  «raörter  imię  n.  pospolite. 


®au,  sm.  =(0^/  P^'  =^ 
kanton  w.,  okrąg  m.,  powiat 
m. ;  prowinoya/ ;  obszar  m., 
kraina/,  okolica/.;  bie  beut^ 
fd^en  =e,  krainy,  ziemie  nie- 
mieckie. 

(Bana),  sm.  =(e)g,  pi  tt,  1) 
kukułka  /. ;  2)  młokos  w., 
półgłówek  m. ;  armer  — 
nieborak  w.,  biedaczysko  n. ; 
3)  oszust  m. 

®au'd)Iiart,    sm.    «{§,  pi 

•borte,  1)  mech  w.  na  brodzie; 
2)  młokos  m. 

©au'c^fcbcr,    sf.   pi    =n, 

pióro  n.  kukułki. 

®au'd)^aar,  sn.  =eä,  pi  =e, 

mech  m.  na  twarzy,  pierwsze 
włoski  pi 

®au'dj()afer,  sm.  =g,  owsik 

m.,  owsisko  n  ,  stokłosa  /. 
płonna. 

@au't(jl)eit,  sn.  =§,  kurzy- 
ślep  7W.,  inuchotrzew  m.  (ro- 
ślina). 

©au'bicö,    sm.    =(e)ä,   pi 

-e,  złodziej  m.  przebiegły, 
postępny;  łotrów.,  opryszek  m. 

©au'grof,  sm.  -en,  pi  =en, 
starosta  m.,  sędzia  m.  woje- 
wódzki. 

©öiibtc'reu,  va.  i  w.  fid^ 

— ,    (()aben)    cieszyć,    cieszyć 

się. 
'®ÖU'bumt,  sn.  =§,  uciecha  / 
^au'Wbilb,    sn.    mamidło 

©au'feiOube,  sf  pi  =n,  bu- 
da /.  kuglnrska. 

®  auf  dci',  sf  pi  -en,  woi- 

tyżerowanie  n. ;  bufonerya 
/.,  śmieszkowanie  n.  ;  ku- 
glarstwo  n.,  figle  pi. 

®au'fcll)aft,  ^  i     gau'reli^, 

adi.  kuglarfeki;  zwodniczy, 
złudny. 

©aU'feniUlft,  sf  sztuka  /. 
kuglarska. 

®au'fcUt(^t,  sn.  '-i^,pl.  «er, 
błędne  światło  m. ;  świeczka 
/.  ciemno  świecąca. 

®ou'fc(manit,  ^sm.  -cg,  pi 
=männer,  kuglarz  w.;  figurka 
/.  kugjarska,  pajac  m.  z  drze- 
wa. 

©au'fctu,  ^  I.    vn.   (§aben) 

woltyżerować,  latać  tu  i  ow- 
dzie, bujać;  kuglować,  sztuki 
pokazywać;  błaznować,  kro- 
tofilić;  mamić;  II.  va.  (I^aben) 

oszukiwać;  fie  gaufelt  immer 


©flU'fCl^U^J^C 


464 


(NłC'kn 


CCncute  ©cftatt  zmienia  co 
chwila  swoją  postać ;  jntabm 
©elD  auś  'ber  Sofcie  — 
wyłudzić  od  kogo,  u  kogo 
pieniądze;  III.  vr.  ftd^  — , 
poruszać  się  kołysząc ;  fid^ 
in  Sttwf^O"^»  —  oddawać 
się  złudzeniom,  omamiać  się. 

'©au'!dpu)J^e,  s/.  pi.  -n, 

maryonetka  f. 

(sja«'!Icr,  sm.  *§,  pi.  — , 
i  =in,  sf.  pi.  =nnen,  kuglarz 
m.,  kuglarka  /. ;  linoskoczek 
m. ;  komedyantm.,  komedyant- 
ka  /. ;  błazen  m. 

(sjau'flci1)a[t,  =rijcl^,  adi. 
kufflarski. 

(vjaul,  sm.  f(e)§,  pi.  (Säule, 
koń  m.;  alter  fĄIed^ter  — 
szkapa  /.,  stare  konisko  n. ; 
einem  gefd^niften  —  fielet  man 
nic^t  ins  2Jiaul  darowanemu 
koniowi  nie  patrzą  w  zęby, 

Ö)au'mcn,  sm.  Ą,  pi  —, 

podniebienie  n,]  bent  ■ — 
angeElöcenb  podniebieniowy, 
podniebienny;  ben  —  fi^eln 
łechtać  podniebienie. 

(^au'menljctnc,  sn.  pi.  kość 

f.  podniebieniowa. 

©au'mcnöudjftaljc,  =ng,  pi. 
=n,  (Vjau'menlaut,  =;§,  pi.  -i, 

sm.  głoska  /.  podniebienna. 

(vjau'ucr,  sm.   ?§,  pi.   —, 

oszust  w.,  filut  w.,  łotr  m. ; 
abgefeimter  —  przebiegły 
filut;  =in,  5/.  oszustka  /. ; 
filutka  /. 

(vjaiiucrci',     5/    pi.    »en, 

złodziejstwo    n.,   filuterya   f. 

0)OU'ucr|iaft,  i  *rifd^.  adi. 

złodziejski;  filuterny. 

^Sm'\\tX\\,vn.  (t)aBcn)  oszu- 
kiwać; kraść. 

(<)airfcOaft,     sf.,   pil.   ^en, 

mieszkan'.'y  jp?.  kantonu. 

(v)nn't[djl)rctt,    sn.     =(c)§, 

pi.  sfr,  deska  /.,  na  której 
świeżo  zrobione  arkusze  pa- 
pieru rozkładane  bywają. 

(vjau'tjcljen,  va.  (^aben)  pa- 
pier z  formy  zdięty  kłaść 
na  właściwą  do  tego  deskę 
dla  wyciśnięcia  zeń  wody. 

(v^au'tfdjcr,  sm.  =§,  lü.  —, 

wykładacz  m.  [m. 

WaUO'ttC,  sf.   pi.  =n,  gawot 
^^'li,  sf.  pi.  ;n,  gaza  /.; 
rfd^teier,   sm.    welon    m.    ga- 
zowy. 


GJa'äCÜC,  sf.  t>l.  «n,  ga- 
zella  /.,  antylopa  f. 

^t'M)ititXf    sm.    -en,   yl. 

•en,  wywołaniec  m.y  wy- 
gnaniec m. 

Üjeä'ber,  sn.  =g,  skład  m., 
zbiór  m.  żył  w  ciele;  żyłki 
pi.,  pręgi  pi.  (w  marmurze, 
drzewie  i  t.  p.);  słój  m. 

®eä'fe,  sn.  =eś,  pi.  —, 
i  ®eä'^,  sn.  =c§,^;.  =e,  1)  żer 
m.,  pasza  /.  dla  dziczyzny; 
2)  pyszczek  m.,  morda/,  (n.  p. 
sarny). 

ßtWüf  i  ©ebä'df,  sn.  =e§, 
pieczywo  7i. 

(^ciä'If,  sn.  =e§,  _pZ.  »e, 
belkowanie  n.,  skład  m. 
belek ;  wszystkie  belki  razem 
wzięte. 

OkM'ranftalt,  sf.  pi.  «en, 

i  ■*l)auś,  sn.  =eö,  ^j?.  spufer, 
dom  m.  położniczy;  =\i\x\)\, 
sm.  =eö,  pi.  =ftü^le,  krzesło  n. 
położuicze. 

(vjcöa'ren,  I.  m  fic^  —/(Rei- 
ben) zachowywać  się,  pro- 
wadzić się,  postępować  w  pe- 
wien sposób;  II.  sn.  =0,  pi. 
zachowanie  się,  maniera  f., 
sposób  m. 

(V)et)äri)e,  (Scöörbcn  =  ©e* 
berbe,  ©ebirben. 

©eM'rcn,  va.  gebierft,  ge« 
blert,  gebar,  ^abe  geboren,  1)  ro- 
dzić, urodzić,  porodzić,  zrodzić ; 
fie  I)at  it)m  einen  ©ol^n  ge= 
boren  urodziła  mu  syna;  fte 
l^at  fc^on  geboren  już  poro- 
dziła, zległa;  geboren  roerben 
(u)rodzić  się,  przyjść  na 
świat;  er  ift  [łumm  geboren 
urodził  się  niemym;  nad^ 
bem  2;obe '  be§  SSaterś  gc= 
boren  pogrobowlec  m.,  po- 
grobek  tn. ;  dziecię  n.  po- 
grobowe;  ein  geborener  j^ran« 
gofe  rodzony,  rodowity  Fran- 
cuz; junt  (alś)  2)i(^tcr  ge« 
boren  fein  rodzić  się  poetą; 
2)  wydawać;  bie  (Irbe  ge* 
biett  Stumen  unb  iträuter 
ziemia  rodzi,  wydaje  kwiaty 
i  zioła;  g^einbfd^aft  gebiert 
oft  .^afś  nieprzyjaźń  rodzi 
często  nienawiść;  z  nieprzy- 
jaźni  wynika  często  nienawiść. 

(Mcbä'itiin,    sf.  pi.  =nen, 

rodzicielka  /. ;  kobieta  f. 
rodząca. 


ÜJCfJÖ'rmutter,  sf.  macica; 
=!ran!l^.it,  sf.  =Ieiben,  sn.  cho- 
roba /.  maciczna. 

(^ek'rung^töctfe,    5/.    pi 

=n,  admiuistracya  /. ;  za- 
rząd m. 

feetinu'be,  sn.  =§,  pi  —, 

1)  budynek  ni.;  budowla/.; 
zabudowanie  n. ;  2)  system  m. 

©CÖau'C,  sn.  =g,  ciągłe  bu- 
dowanie n, 

(V)e'6c,  ob.  gang  unb  — . 

©e'tJCfaU,  sm.  =t%,pl.  =fäae, 

dativus  m..  trzeci  przypadek 
m.  (ijramat.) 

@c5ci'n,    sn.  =2g,  pi.   ^e, 

kości  /.  pi]  «e,  zwłoki  pl.\ 
fjier  ru^en  feine  «e  tu  jego 
kości  spoczywają. 

®el)C'Ifcr,  sn.  =§,  i  ©eöc'ö, 

sn.  =ś,    ciągłe    szczekanie  n. 
@e'6en, '  gibft,    gibt,    gab, 
f)abe   gegeben,  I.  va.  dać,  da- 
wać; jmnbm  etro.  in  bie  ^anb 

—  dać  komu  co  do  ręki ;  — 
ift  feliger  benn  nehmen  lepiej 
dawać,  aniżeli  brać;  roieber 
y\ixM  —  oddać;  jmnbm  '^tn 
^ilbfd^ieb  —  odprawić  kogo; 
bie  Śinmittigung  —  dać  po- 
zwolenie, pozwolić;  2tntit)ort 

—  dać  odpowiedź,  odpowie- 
dzieć; 2tImofen  —  dać  jał- 
mużnę; 2lngelb  —  dać  zada- 
tek; tdE)  gab  für  baś  S3uc^ 
brei  fronen  dałem  za  książkę 
trzy  korony ;  ©tunben  —  udzie- 
lać lekcyi;  in  ^fanb  —  dać 
(w)  na  zastaw ;  jmnbtn  eins 
auf  V\i  f^inger  —  dać  komu 
po  palcach;  er  gab  bem  Äinbe 
mit  ber  ^ut^e,  bie  D^iut^e 
bił  dziecię  rózgą;  er  Ijat  e§ 
i[)m  gut  albo  gehörig  gegeben 
otóż  dał  mu  dobrze;  otóż  go 
wybił;  fid^  baś  2lnfel^en  eines 
Äennerö  —  przybrać  minę 
znawcy;  bie  ©d^afe  —  uni 
SBoIIe  owce  dają  nam  wełnę; 
einen  33aII  —  (wy)dać  bal; 
gebe  ©ott!  daj  Boże!  dałby 
Pan  Bóg!;  er  gab  (eś)  ju  Der= 
fter^en  dał  do  zrozumienia; 
ein  ©tüdJ  (im  Stjeater)  — 
dać,  wystawić  sztukę;  inaś 
roirb  fjeute  3lbenb  gegeben? 
co  grają  dziś  wieczór?  ;  Marten 

—  (roz)dawać  karty ;  roer  gibt? 
na  kogo  dawać?  czyja  kolej 
rozdawania  kart?;  gegeben  JU 


^c'öeit 


465 


(öeöi'rgig 


SBien  am  17.  S)ecembei;  1900 
dan,  dano  we  Wiedniu  dnia 
17.  grudnia  190O;  jmnbm 
dii<i)t  — przyznać  komu  słusz- 
ność;  imnbm   feine   «Stimme 

—  dać  głos  za  kim ;  baö 
©^renraort  —  dać  słowo  ho- 
noru;  2)  imnbm  gute  SCßorte 

—  dać  komu  dobre  słowo, 
prosić  go  grzecznie;  jmnbm 
roieber  3Jłul^  —  dodać  komu 
odwagi,  ożywić  czyją  odwagę ; 
Sfled^enfci^aft  —  zdać  sprawę; 

—  ©ie  mir  bie  ®§re  ^^reg 
S3e|ucl^e§  zrób  mi  pan  zaszczyt 
swemi  odwiedzinami;  id^  mer» 
be  mir  bie  ©l^re  — ,  ©ic  ^u 
befud^Ctt  będę  miał  zaszczyt 
pana  odwiedzić;  er  gab 
feinen  Saut  von  fid^  nie  ode- 
zwał się  wcale;  ein  SGBort 
gab  ba§  anbere  za  jednem 
słowem  poszło  drugie,  jedno 
słowo  wywołało  drugie;  ba§ 
n)irb  einen  Säcm  —  to  na- 
robi krzyku;  bem  ^ferbe  bie 
©poYe.n  —  spiąć  konia  ostro- 
gami; er  gibt  einen  guten  ©cl= 
baten  dobry  z  niego  żołnierz, 
zdałby  się  na  żołnierza;  baŚ 
gibt  fc^on  ber  2lugenf(^etn 
samo  spojrzenie  przekony- 
wa o  tem;  ba§  gibt  bie  ge= 
funbe  SSernunft  zdrowy  rozum 
to  dyktuje;  ba§  ift  fd^roer 
auf  beutfd^  gu  —  to  trudno 
oddać,  wyrazić  po  niemiecku; 
ić)  mili  Cś  !urj  —  powiem  to 
krótkiemi,  nie  wielu  słowy; 
gut  gegeben!  bardzo  dobrze 
(powiedziane)!;  befannt  — 
obwieścić,  oznajmić;  etro.  t)er« 
loren  —  mieć  co  za  stracone, 
zrzec  się  czego;  ber  Slrjt  gibt 
tl^m  nur  noc^  brei  2;age  le- 
karz jeszcze  mu  daje  trzy 
dni  do  życia ;  er  gibt  öiel  auf 
il^n  bardzo  go  uważa,  szanuje ; 
ić)  gebe  gar  nichts  barauf 
nie  dbam  wcale  o  to;  baö 
mirb  nid^tS  ©Ute§  —  nie  bę- 
dzie z  tego  nic  dobrego,  nie 
wyjdzie  to  na  dobre;  in  2)rudE 

—  oddać  do  druku ;  er  gab  ben 
©ol^n  in  bie  Sel^ce  dał  syna 
do  terminu;  fie  mlii  i^re 
Xod^tcr  nid^t  tjon  flc^  —  nie 
chce    rozłączyć  się  z    córką ; 

ex  !ann  el  nic^t  »on  fic^  — 
nie    umie    się   wysłowić;    II. 


vr.  fid^  — ,  fid^  in  jmnbs  ©e= 
roatt  —  oddać,  poddać  się 
czyjej  władzy;    fic^  gefangen 

—  oddać  się  w  niewolę,  poddać 
się;  fic^  momit  aufrieben  —  za- 
dowolić się  czem,  przestać  na 
czem ;  fid^  ju  erfennen  —  dać 
się  poznać;  baä  gibt  fid^  aus 
bem  ^ufammenl^ange  to  wy- 
nika ze  związku;  id^  gebe 
mid§  barein  zdaje  się  na  wolę 
bożą,  poddaję  się  losowi; 
ber  ©d^merj  gibt  fid^  ból  ustaje ; 
er  mirb  ftc^  fd^on  —  da  on 
się,  ulegnie,  będzie  powolnym, 
spuści  z  tonu ;  eś  mlrb  fid^  — 
to  się  złagodzi,  załatwi;  Ill.eä 
gibt,  V.  impers.jest',  eg  gibt  nid)t 
niema;  maś  —  e§?  cóż  tam?; 
n)a§  gibt  e§  (gibtg)  3^eue€? 
cóż  tam  nowego?;  gibtä  etm. 
3fieueö?  czy  jest  co  nowego?; 
roaS  gibtś  ba  für  einen  Särm? 
cóż  to  za  krzyk?;  eä  mirb 
grofien  Särm  geben  wielki 
będzie  krzyk;  l^ler  gibt  eś 
etm.  in  oerbiencn  tu  można 
co  zarobić. 

©e'bcr,  sm.  «§,  pi.  —, 
dawca  m.\  Ąn,  sf.  pi.  -=nen, 
dawczyni  /. 

(^tWthtf  sf.  pi.  =n,  mina 
/. ;  wygiął  m.,  postawa  /. ; 
poruszenie  n.  ciała,  twarzy; 
gest  m. ;  układ  m. ;  ułożenie  n. 

(ikbc'rbeu,  vr.  fłd^  —,  (l^aben) 

zachowywać  się  w  ten  lub 
ów  sposób;  id^  roei§  nid^t, 
mie  ic|  mid^  —  foli  nie  wiem, 
jak  się  mam  zachować;  fid^ 
ernft  —  przybierać,  mieć  mi- 
nę poważną;   fid^   munberlid^ 

—  robić  dziwaczne  gęsta. 
(i)Cbc'rbcn!unft,  sf.  mimika 

/. ;  =ma(Ąer,  sm.  gesty  kulator  m. 

©cbCrbcnf^icI,  sn.  «g,  ge- 

stykulacya  /, ;  mimika  /. ; 
»fĄaufpiel,  sn.  pantomima/.; 
sfpradöe,  sf.  mimika  /. 

©ebC'rbig,  adi.  zachowu- 
jący się  w  ten  lub  ów  sposób; 
mo^lgcberbig  układny,  przy- 
jemny. 

®ebe't,  sn.  :=?§,  yl.  ==e, 
modlitwa  /.;  —  be§  ^errn 
modlitwa  irańska.  Ojczenasz 
m.\  fein  —  üerrid^ten  mo- 
dlitwę odmawiać,  odprawiać; 
jmnbn  in§  —  nehmen  badać, 
przesłuchiwać  kogo  ostro. 


3fnlcnber,  ©cutfĄ^poImfĄcS  SD3örtcr6iid^. 


©cöe'tbuc^,   sn.  -(c)§,   pi. 

=büd^er,  książka  /.  do  nabo- 
żeństwa, modlitewnik  m. 

®ebe't^au§,   sn.,  -eg,   pi. 

=^äufer,  dom  m.  modlitwy, 
modlnica  /. 

@Cbe'ttC(,  sn.  =g,  ciągła 
żebranina  /'. 

©ebiCt,  sn.  *e§,  pi.  »e,  i) 

terrytoryum  n. ;  obwód  m., 
okrąg  w.,  dziedzina/.;  —  ber 
©tabt  obrąb,  terrytoryum  mia- 
sta; 2)  dziedzina  /.,  zakres 
m. ;  ba§  —  ber  2ßiff enfc^aften, 
fd)önen  fünfte  dziedzina  nauk, 
sztuk  pięknych. 

Q)Cbic'ten,  gebieteft,  gebietet, 
(poet.  gebeutft,  gtbcut)  gcbot, 
j)abe  geboten,  I.  va.  ieman= 
bem  ełroaa  —  nakazać  komu 
co;  imnbm  ©tillfd^meigen  — 
nakazać  komu  milczenie ;  bie 
Umftänbe  —  e§  okoliczności 
tego  wymagają ;  II.  vn.  1) 
Über  iemanben  —  władać 
kim,  czem ;  mieć  władzę  nad 
kim,  czem;  rozrządzać  kim, 
czem;  über  feine  Seibenfd^aften 
albo  feinen  Seibenfd^aften  — 
mieć  w  mojej  mocy,  umieć 
hamować,  powściągać  namięt- 
ności;  @ie  l^aben  über  mid^ 
JIU  — jestem  na  pańskie  roz- 
kazy; 2)  über  etnj.  —  pano- 
wać nad  czem. 

©cbic'tcr,  sm.  «§,  pL  —, 
pan  m.\  dający  rozkazy;  sin, 
sf.  pi.  «nen,  pani  /. 

©CbiCtcrtfrf),  adi.  rozkazu- 
jący, nakazujący;  katego- 
ryczny; jC  3Kiene  mina  roz- 
kazująca; «eg  SBefen  po- 
stawa /,  mina  f.  dumna, 
rozkazująca;  duma  /. ;  =e 
3^ot^n)enbigfeit  nagląca,  twar- 
da konieczność. 

©ebilbc,  sn.  -l,pi.  —,  1) 

utwór  m.\  twór  w.,  płód  m., 
dzieło  n. 

©cbi'ube,  sn.  =§,  pi.  —,  l) 

wiązka  /.;  wiązań  m. ;  2) 
beczka  /.,  naczynie  n.  drew- 
niane; 3)  —  ©am  pasmo  n. 
nici. 

®cbi'rg,  i  ©cbi'rgc,  sn. 
=g,  pi.  (SJebirge,  góry  pi., 
pasmo  n.  gór. 

©Cbi'rgig,  o,di.  górzysty ; 
(-sto)  adv. 

30 


@c()i'rg§kf(i^ret6un9 


466 


(S)et)ü'rcnfrci 


oro^rafia  f.,  opis  m.  gór. 

G5cbt'rfi?tictD0^ncr,  sm.  =§, 

pl.  —,  (=in,  sf.  pl.  »innen), 
góral  m.,  mieszkaniec  m.  gór, 
góralka  f. 

©cM'rg^borf,  «n.  =eg,  pl 

«börfer  wies  /.  w  górach,  gó- 
rzysta, górska. 

©eöi'rgögegcnb,  5/.  pi  =en, 

okolica  f.  w  górach,  górzysta. 

®cM'rg§fcffd,  sm.  ^§,  pl 

— f  kotlina/,  między  górami. 

©etii'rgöfunbc,'*/.  oroiogia 

/.,  nauka  /.  o  górach. 

(i)cM'rg^fcttc,   sf.   pl^  *n, 

łańcuch  m..,  pasmo  n.  gór. 

(ijcM'rg§tnnb,  sn.  h§,  pl 

=Iänber  kraj  m.  górzysty. 

©cfii'rg^rütfcn,  sm.  =§,  pl 

— ,  grzbiet  m.  góry. 

®el)i'rg§fcl)id)ten,  sf.pl  po- 
kłady pl,    warstwy  pl  gór. 

©cM'rgöpg,   sm.  =eś,  pl 

sjtige,  łańcuch  7n.,pasmoM.  gór. 

(Selli'fÖ,  sn.  -ffe§,  pl  =ffe, 
1)  zęby  sm.  pl'j  2)  wędzidło 
5w.  ;'bem  sterbe  ba§  —  an= 
legen  koniowi  wędzidło  za- 
łożyć. 

ScÖlä'fC,  sn.  *§,  pl  —, 
miechy  sm.  pl 

©CblÜ't,  sn.  «eś,  1)  krew 
/.  (w  ciele  krążąca);  2)  ród 
m.,  pochodzenie  w.;  a\x^  fö= 
niglid^em  =e  j^erftammen  po- 
chodzić z  krwi  królewskiej ; 
%x'\Xil  DOn  —  książę  m.  krwi. 

©Ctio't,  5w.  *el,  pl  -e,  1) 
nakaz  m,  przykazanie  n., 
rozkaz  rw. ;  bie  jefin  «e,  ©ołteś 
dziesięcioro  Bożego  przy- 
kazania; jemanbem  gu  =e 
fiel^en  być  na  czyje  rozkazy, 
usługi;  baS  fłerjt  mir  niĄt 
JU  —  to  nie  jest  w  mojej 
mocy;  il^m  ftel)t  aHeś  gu  =e 
wszystko  jest  na  jego  zawo- 
łanie ;  2)  przepis  ?w.,  ustawa 
/".,  zarządzenie  w.;  ^iotf)  !cnnt 
!;in  —  potrzeba  nie'  zna 
prawa,  prawo  łamie;  3)  za- 
powiedź 5/.;  4)  oferta  /.,  po- 
danie n.  ceny  kupna  lub  na 
licytacyi ;  ein  —  t^un  czynić 
ofertę,  ofiarować;  ein  flöl^ereä 
—  i\)\xx\  więcej  podać. 

^cbrriu',  sn.  .(e)g,  war  w., 
warzenie  n.,  warka  /. 

^cbrau'dj,   sm.   -(e)§,   pl 


©ebräud^e,  1)  użycie  «.,  uży- 
wanie n.^  użytek  w.;  jum 
=e  für  ed)üler  do  użytku 
uczniów;  eon  etrc.  —  mad^en 
zrobić    z   czego    użytek;    ber 

—  biefeg  2ßortcä  ift  feiten 
wyrazu  tego  rzadko  się  uży- 
wa; gum  aUgcmetnen  —  do 
powszechnego  użytku,  uży- 
wania; .in  —  !ommen  wejść 
w  używanie ;  au^er  —  albo 
aus  bem  ^e  lommen  wyjść 
z  używania ;  2)  zwyczaj  m. ; 
zachowanie  w.;  sposób  m.. 
tryb  m.)  man  mufg  fid^  nac^ 
bem  =e  rid^ten  trzeba  stoso- 
wać się  do  zwyczaju;  bie 
ürd^tid^en  (Sebräud^e  obrządki 
kościelne;  feftlid^er  —  cere- 
monia /.,  obrząd  m.  uroczy- 
sty; ftrenger  ^of—  etykieta 
f.  dworska. 

(iiekau'djcn,  va.  (^aben) 
używać;    »erfc^iebene    2Jiiltel 

—  używać  rozmaitych  środ- 
ków; ba§  SBort  rairb  nid^t 
mel^r  gebrautf)t  wyraz  ten  nie 
jest  już  w  używaniu;  biefer 
DJ^ann  ift  ju  allem  gu  —  tego 
człowieka  do  wszystkiego  użyć 
możoa;  człowiek  ten  jest  zdol- 
ny do  wszystkiego;  ba§  ift  JU 
nidf)t§  gU  —  tego  nie  można 
do  niczego  użyć;  to  do  nicze- 
go; ba§  Surf)  ift  fel^r  gebrandet 
książka  ta  bardzo  używana, 
sponiewierana. 

Gic:6räu't^It(^,  adl.  używa- 
ny, w  używaniu  będący;  zwy- 
czajny, pospolity. 

4>e6rau'c()§nntt)cifung,  sf.  i 

=t)orid^riit,  sf.  pl  =ett,  przepis 
m.  używania,  jak  używać. 

(^cfiraufe  (®ctiroM'§),  sn. 

-§^  szumienie  «.,  huczenie  n., 
szum  m. 

C^)Ct>re'rf)eii,  vn.  gebrid^ft,  ge» 
bnd)t,  gebrac^,  l^abe  gebrod^en 
brakować,  brakuje  (czego) ; 
mir  gcbrid^t  ©elD  albo  eś  ge= 
brid^t  mir  an  ®elb  brak  mi 
pieniędzy,  zbywa  mi  na  pie- 
niądzach ;  woran  gebrid)t  eö 
bir  ?  na  czem  ci  zbywa  ?  czego 
ci  brakuje? 

(^3et)rc'(!^en,  sn.  =g,  pl  —, 

ułomność  /.,  wada  /. 

liicl)rc'd)lid),  adi.  ułomny; 
słaby,  niedołężny ;  łatwy  do 
stłuczenia,  rozbicia. 


^efire'dilidjteit,  s/.  pl  «en, 

ułomność  /.,  słabość/.,  krew- 
kość / ;  kruchość  /.,  łatwość 
stłuczenia. 

(^CkCftC,  sw.  «§,  pl  —, 
niemoc  /.,  słabość  /,  choro- 
ba/. 

Oicbrii'ber,  sm.pZ.  bracia  pZ. 

ÖebrÜ'ü(C),  sn.  «§,  rycze- 
nie n. 

GJCbrU'ntm(e),  sn.  --§,  mru- 
czenie «.,  szemranie  n. 

(^CÖrii'tC,  sn.  =§,  1)  wyląg 
w/.,  płód,  m.  wylęgły;  2)  cią- 
głe wylegiwanie  n.\  ustawi- 
czne przemyśliwanie  n. 

(^ciü'r,  sf.  pl  =en,  l)  po- 
winność /.,  obowiązek  7n.\ 
feine  —  leiften  pełnić  swoją 
powinność;  über  bie  —  arbei= 
ten  pracować  nad  obowiązek, 
więcej  niż  się  wymaga;  2) 
nad^  —  co  należy,  co  przy- 
stało, przystoi;  baä  ift  miber 
aHe  —  to  sprzeciwia  się  przy- 
zwoitości, zwyczajowi ;  jmnbn 
nac^  ber  —  feines  Śtanbeo 
empfangen  przyjąć  kogo  w 
sposób  jego  stanowi  odpo- 
wiedni; jmnbn  über  bie  — 
(oben  chwalić  kogo  nad  jego 
zasługę,  nad  miarę;  über  bie 

—  trtnfen  pić  więcej  niż  na- 
leży, nad  miarę  przyzwoitą; 
3)  należytość  /. ;  jmnbm  bie 
sen  be3aMen  zapłacić  komu 
należytość,  co  mu  się  należy. 

(^ClJÜ'rcn,  I.  vn.  i  vr.  fid^  (l^o* 
ben)  należeć  się,  przynależeć 
się;  itim  gebürt'oer  2)anf  jemu 
się  należy  wdzięczność,  jego  w 
tem  zasługa;  II.  eś  gebürt  fic^ 
vimp.  przystoi  na  kogo;  U)ic 
eS  einem  retfitfd^affenen  SJiann 

—  jak  przystoi  na  poczciwego 
człowieka;  eś  —  fic^  fo 
tak  się  należy;  III.  =b,  part. 
i  adi.  1)  należny  ;  ber  «e 
9iid^ttr  sędzia  m.  właściwy, 
kompetetny;  fid^  —  betragen 
zachowywać  się  jak  należy; 
postępować  należycie ;  2)  przy- 
zwoity adi.  (-icie)  adv. ;  godny 
adi.,  (nie)  adv.,  zasłużony 
adi..  (-żenię)  adv. 

®cl)ü'rcnt)cme|fung^amt,sn. 

=e§,  pl.  «ämter,  urząd  m.  wy- 
miaru należytości. 

C^kbÜ'rcnfrCi,  adi.  wolny  od 
opłaty. 


^cöü'rcnnorf)Iaf§ 


467 


©cba'nfe 


®c6ü'rcnnac()(afg,  sm.  »ffe§, 

pl.  =läfje,  opuszczenie  n.,  da- 
rowanie n.  opłaty. 

©ClbÜ'rlic^,  adi.  1)  należny, 
(-nie)  adv.,  należyty,  (-cie)  adv.j 
jak  należy;  2)  przyzwoi- 
ty, (-cie)  adv.y  fic^  —  betragen 
sprawować  się,  zachowywać 
się  przyzwoicie. 

'®CfiÜ'rUd|fCÜ,  sf.  koawen- 
cyonalność  /.,  zwyczaj  m. ; 
przyzwoitość  /. 

%tWxif  sf.pl  -en,  1)  po- 
ród m.,  rodzenie  n.,  połóg' m.; 
fie  f)attc  eine  fd^roerc  —  ciężki 
miała  poród;  baä  ^inb  ftarb 
bei  ber  —  dziecko  umarło  przy 
porodzie;  2)  płód  w.,  dziecko 
n. ;  3)  narodzenie  w.,  urodze- 
nie w. ;  nać)  ©l^rifłi  —  po  na- 
rodzeniu Chrystusa;  4)  ród 
m.,  urodzenie  n.,  pochodzenie 
n. ;  ein  2Rann  Don  ^ol^cr,  nie= 
briger  —  człowiek  wysokiego, 
nizkiego  rodu ;  von  —  ^talk= 
ner  rodem  Włoch;  5)  po- 
wstanie n.,  zaród  m.,  zarodek; 
ba§  Übel  in  ber  —  erftitfen 
przytłamió  zło  w  zarodku. 

ScM'rttg,  adi.  —  au§  8em= 

berg  rodem  ze  Lwowa;  iin 
=er  Semberger  rodowity  Lwo- 
wianin. 

(BtWtt^d^tl,  sm.  szlache- 
ctwo n.  z  urodzenia,  dziedzi- 
czne. 

':  ®cBu'rtśfc^Icr,  sm.  -§,  pi 

— ,  wada  /.  przyrodzona, 
z  która  sie  kto  urodził. 

(BtWm^tm,    sf.    i   ®e= 

bU'rtSfcft,  sn.  =e§,  _pL=e,  uro- 
dziny pl.,  uroczystość  /.,  ob- 
chód m.  urodzin. 

(^cbu'rts^aii^,  sn.   =g,   pi 

l^äufer,  dom  m.  rodzinny. 

(Scbu'rtö^clfer,  sm.  =§,  pi 

— ,  akuszer  m.,  lekarz  m.  po- 
łożniczy. 

©efiu'rtg^elfcrtn,     sf.    pi 

«nen,  akuszerka  /. 

©CbU'rt^InlfC,  sf  pomoc/, 
położnicza;  sztuka  /.  położ- 
nicza. 

©cöu'rt^ia^r,  sn.  -eś,  pl. 

•e,  rok  m.  urodzenia. 

^tWvMtijn,  sf,  nauka/., 
sztuka  /.  położnicza. 

©ebifrtśregiftcr,  sw.  =g,  pl 

— ,  rodopis  w.  rodowód  m. ; 
spis  m.  urodzonych. 


®c6u'rt^ft^cin,  sm.  =es,  pl 

*e,  świadectwo  n.  urodzenia, 
metryka  /.  rodu. 

©ebu'rtötag,  sm.  *e§,    pl 

=e,  dzień  m.  urodzin,  urodzi- 
ny pl 

^tWMmijtn,  sf.  pl  bole 
pl  porodowe. 

©Cbü'frf),  sn.  =e§,  pl  =e, 
krzaki  m.  pl,  zarosi  /. 

@C'tf,  sm.  =en,  pl  »en,  gap 
m.,  rura  m.,  cymbał  m.,  ga- 
moń m.,  gawron  m. ;  wierci- 
pięta  m.,  trzpiot  m.',  eitler 
—  próżny  gaszek;  jninbm 
ben  =cn  fted^en  żarty,  drwinki 
sobie  robić  z  kogo;  2)  szew 
m.  w  czaszce  cieląt. 

@e'tfcn()aft,  a^^*.  gapiowaty, 
gapiowato  adv.;  ńgfeit,  sf. 
gapiowatość  /.,  głupota  / 

®cbä'd)tnig,  sn.  =ffe§,  i) 
pamięć/.;  iü)  ^abc  e§  nod^  im 
frif(^en  =ffe  mam  to  jeszcze 
w  świeżej  pamięci ;  id^  l^abc 
bie  ©ad^e  au§  bem  —  üer= 
loren  rzecz  ta  wyszła,  wybiła 
mi  się,  wypadła  mi  z  pa- 
mięci; imnbm  ctw.  inS  — 
gurüdtrufen  przywieść  co  ko- 
mu na  pamięć,  przypomnieć 
mu;  au§  bem  =ffe  fpred&en 
mówić  z  pamięci;  etm.  feinem 
=ffe  einprägen  wbić  co  sobie 
w  pamięć;  wenn  mein  —  mid^ 
nic^t  trügt  jeśli  mię  pamięć 
nie  myli;  ein  guteś,  fd^arfe§, 
fd^ledfiteś  —  l^aben  mieć  do- 
brą, bystrą,  słabą  pamięć; 
ein  —  role  ein  ©teb  kurza 
pamięć;  2)  pamiątka /. ;  jum 
eroigen  —  na  wieczną  pa- 
miątkę. 

ÖJcbä't^tniöfeicr,  sf,  i  =feft, 

sn.  »e§,  pl  =e,  pamiątka  /. ; 
bic  —  beg  ©iegeg  begel^en  ob- 
chodzić pamiątkę  zwycięstwa. 

®ebä'd)tntöfraft,    sf.    pa- 
mięć /. 
45ebä'(i^tnig!imft,  sf,  i  ®c= 

bä'C^tniÖlel^rC,  5/  mnemoni- 
ka /. 

®cbä'c^tni§rcbe,  sf  pi  =n, 

mowa  /.  miana  ua  pamiątkę 
czeg-o,  pamiątkowa. 

©ebä'd^tnilfäute,  sf  pl  =n, 

pomnik  m.,  słup  m.  wznie- 
siony na  pamiątkę  czego. 

®cbä'(^tnigtag, '  sm.  =(e)ś, 

pl  =c,   rocznica^,     dzień  m., 


w  którym    się    obchodzi    pa- 
miątkę czego. 

®cba'n!c,  sm.  =n,  pi  -.n, 
™yśl  /.;  jd^öne,  tiefe  -n  l^aben 
mieć  myśli  piękne,  głębokie; 
feinen  «n  fc^ön  au§fprec^en 
pięknie  myśl  swą  wyrazić; 
litn  '-n  nadipngcn  zaprzątać 
się,  zajmować  się  myślami; 
bie  -n  aufś  papier  werfen 
rzucać  myśli  na  papier;  eS 
fam  mir  in  ben  *n  przyszło, 
mi  ua  myśl;  mit  biefem  =n 
ge^e  ic^  fd^on  lange  um  ta 
myśl  już  dawno  mnie  zaj- 
muje ;  jmnbn  auf  einen  =n  brin» 
gen  naprowadzić  kogo  na 
jaką  myśl ;  jmnbg  -n  errat^en 
zgadywać  czyje  myśli;  bttś 
ift  mein  einziger  —  to  jest  je- 
dyną moją  myślą,  o  tem  tylko 
myśfę;  e§  fiel  i^m  ber  —  ein 
przyszło  mu  na  myśl;  id^  bin 
auf  anberc  =n  gefommen  po- 
wziąłem inną  myśl;  fic^  ber 
=nentfd^lagen  oddalić  od  siebie 
myśli;  ben  =n  aufgeben  po- 
rzucić myśl;  fid^  mit  bem  =n 
tragen  żywić  myśl;  er  gittert 
bei  bem  bloßen  »n  baran  drży 
na  samą  myśl  o  tem;  fic^ 
etn).  au§  ben  =n  fd^tagen  wy- 
bić myśl  z  głowy;  feinc  *n 
nid^t  bcifammen  ^abetx  nie 
módz  zebrać  myśli;  być  roz- 
targnionym; fid^  in  *n  »er» 
tiefen  pogrążyć  się  w  my- 
ślach; in  -n  Derfunfen  zato- 
piony w  myślach ;  in  =n  fem 
być  zamyślonym;  id^  l^abe 
eä  in  «n  getl^an  zrobiłem  to 
w  zamyśleniu;  feine  m  gelten 
gu  l^od^  za  wysoko  sięga  (my- 
ślami); in  feinen  »n  ift  er  fc^on 
©raf  w  imaginacyi  jest  już 
hrabią;  inyśli,  że  jest  już 
hrabią;  ber  —  an  ben  ^ob 
myśl  o  śmierci;  —  über  eine 
©adÖC  mniemanie,  zdanie 
o  jakiej  rzeczy;  fid|  =n  Über 
etro.  mad^n  trapić  się,  truć 
się  myślami;  einen  =n  faffen 
powziąć  myśl ;  id)  !ann  meine 
=n  nic|t  verfolgen  nie  mogę 
rozwinąć,  wysnuć  moich 
myśli;  'fic^  «n  auf  etro.  mad^en 
bawić  się,  karmić  się  myślą; 
spodziewać  się  czego;  =»n  ftnb 
gotlfreł  myśl  jest  swobodną, 
myśleć    wolno;    bic  bcften  *n 

30* 


@eba'nfcnaii?tauf(^ 


468 


(^ebulben 


fomtnen  gu  jpät  najlepsze  my- 
śli nasuwają  się  po  niewcza- 
sie. 

@CbO'n!cnOU?tOUf  dj,  sm.  wy- 
miana /'.  myśli,  wzajemne  so- 
bie udzielanie  myśli. 

©eba'ntcnkin,  sn.  =§,  pi. 

■^tf  kość  f.  ciemieniowa. 

©Cba'nfCUpng,  sm.  =e§,  na- 
stępstwo w.,  pasmo  n.,  tok  in. 
myśli. 

©ebonienicerc,  sf.  zupełny 

brak  m.,  niedostatek  m.  myśli. 

©Cba'nfenIO?,  ^  adi.  bez- 
myślny, nie  myślący  o  ni- 
czem  •  nierozważny,  bez  za- 
stanowienia; bezmyślnie  adv. 

@Cba'nfcnl0fitj!ctt,  sf.  bez- 
myślność /.,  brak  myśli,  roz- 
wag:i. 

®cba'n!enrcirf)t|ium,  sm.  ==§, 

bogractwo  n.,  obfitość/-  myśli. 

@Cba'n!cnfd)töCr,  adi.  pełny 
ważnych  myśli. 

®eba'n!euf:pänC,  m.  pi.  afo- 
ryzmy pl.^  krótkie  zdania  pi. 
urywkowe;  myśli  pi. 

@cba'n!enftric^,  sm.  =§,  pi. 

=e,  pauza  /.,  myślnik. 

©cba'nfentücfcn,  sn.  =g,  pi. 

—,  istota  f.  idealna,  w  myśli 
utworzona. 

(ijcbä'rm,   sn.  =e§,  pi.  =z, 

kiszki  pl.^  jelita _p?.,  trzewa  jjZ. 

^CbCd,  sn.  =(e)ä,  pi.  *e, 
nakrycie  n.\  czem  co  nakry- 
wają, przykrycie  n. ;  —  be§ 
Kaufes  nakrycie  n.  domu, 
dach  m. ;  %\\^ —  nakrycie 
stołu;  CÖ  fef)lt  nod^  ein  — 
brak  jeszcze  jednego  nakry- 
cia. 

(^Cbci'IjCn,  vn.  gebci^ft,  ge= 
bei^t,  gebiel),  bin  gebieten,  1) 
tyć,  nabierać  ciała;  rosnąć, 
rozwijać  się;  2)  iść  po  myśli, 
udawać  się;  baś  ©etreibe  ift 
biefcä  3<il^r  gut  gebicl)en  zboża 
w  tym  roku  dobrze  się  udały  ; 
bie  Äinbec  —  i^m  gut  dzieci 
mu  się  dobrze  chowają;  un-^ 
red)t  (55ut  gebcil)t  nic^t  cudza 
krzywda  bokiem  wyłazi;  kto 
się  z  krzywdą  drugich  bogaci, 
najczęściej  tego  przypłaci ;  3) 
bag  mrb  gu  beinem  %Qxi\)z\\t 
—  to  będzie  twoją  korzy- 
ścią, wyjdzie  ci  na  dobre;  baö 
roitD  mir  jum  SSerbeiben  — 
to  mi  przyniesie  zgubę;  4)  bie 


©acl^e  ift  bal^in  albo  forocit  ge= 
biegen,  bajś  .  .  .  rzecz  już 
do  tego  doszła,  że  ... ;  jum 
atu^etften  gebiel)cn  fein  dojść 
do  ostateczności. 

(VJebei'l^Cn,  sn.  ^§,  l)  wzrost 
m.\  2)  powodzenie  n.,  po- 
myślność /. ;  @ott  gebe  fein 
—  baju!  aby  Bóg  dał  swe 
błogrosławif  ństwo ! 

(iJCbCi'^Hc^,  adi.  zdrowy, 
do  zdrowia  służący ;  pomyślny. 

©CbC'nfÖUC^,  sn.  memoryał 
m. ;  księga  /.  notat ;  imien- 
nik w.;  pamiętnik  m. 

^ebCnffeicr,  5/  =  @e= 
bäd)tniöfeier. 

©CbC'nfftCin,  sm,  pomnik  m. 

©ebc'ntcn,  va.  i  vn.  geben! [t, 
gebenft,  gebac^te,  ^abe  gebadet, 
1)  roenn  id^  baran  gebente 
kiedy  o  tern  pomyślę;  tc^ 
raerbe  i^m  baä  —  popamiętam 
ja  mu  to;  nie  zapomnę  mu 
tego;  2)  przypominać  sobie; 
pamiętać;  wspominać;  ic^ 
rcerbe  gettlebenś  beffen  —  póki 
życia  będę  o  tera  pamiętał; 
roir  —  jeiner  oft  często  go 
wspominamy ;  er  gebac^te  feiner 
mit  feiner  ©ilbe  ani  słowem 
o  nim  nie  wspomniał;  jmnbä 
in  ®§ren  —  mówić,  nadmie- 
nić o  kim  zaszczytnie;  beffen 
nic^t  3U  — ,  bafö  ...  już  nie 
wspomnę  o  tem,  że  ,  .  .;  3) 
spodziewać  się,  zamyślać,  za- 
mierzać; id^  gebenfe  bieś  gu  er* 
leben  myślę,  że  tego  doczekam; 
spodziewam  się  doczekać;  id) 
gebenfe  morgen  gu  »erreifen, 
zamierzam  jutro  wyjechać ; 
roo  gebenfft  bu  l^in?  co  masz 
na  myśli?  co  sobie  układasz? 

(V)Cbe'nfCn,  sn.  =§,  wspo- 
mnienie M.,  pamiętanie  n.\ 
feit  aJienfc^en  —  jak  tylko 
ludzie  zapamiętać  mogą;  od 
wieków,  od  niepamiętnych 
czasów. 

®ebi'd)t,  sn.  »{iß,  pi.  =e, 

poemat  w.,  poema  n.^  wiersz  m. 
(^ebtC'gcn,  adi.  1)  rodzimy, 
samorodny;  ^eś  ©olb  czyste, 
prawdziwe  złoto;  2)  »er  JRopf 
tęga,  dobra  głowa,  grun- 
townie wykształcona;  =e 
^enntniffe  gruntowne  wiado- 
mości; «e  2ltbeit  praca,  ro- 
bota   należyta,    udatna,    po- 


rządna; «e  ©efunb^eit  zdro- 
wie trwałe,  nie  ulegające 
chorobom ;  =E)eit,  sf.  czystość 
/.,  gruntowność /.,  dobroć/., 
tegość  /. 

©Cbi'ngC,  sn.  .-§,  1)  targo- 
wanie n.  się,  targ  m. ;  go- 
dzenie n.  się,  ugoda/.,  układ 
m.,  akord  w.;  2)  czas  m.  ro- 
bocizny; robota  /.  na  którą 
się  kto  zgodził;  fein  —  reblic^ 
auffahren  odrobić  rzetelnie 
na  co  się  zgodzono  (w  górn.) 

©cbrä'nge,  sn.  *g,  tłok  m., 
ciżba  /. ;  inś  —  !ommen 
wpaść  w  tarapaty,  kłopotu 
się  nabawić, 

©ebrä'ngt^Cit,  sf.  ciasnota 
/.,  skupienie  n.,  przepełnienie 
w. ;  —  ber  ©c^reibroeife  zwię- 
złość /.  stylu. 

(SthXt'\Ą,  sn.  =e§,  1)  mło- 
cka /.,  młóćba  /. ;  2)  bajanie 
n.,  gadanina  /. 

©cbrtlt,  adi.  potrójny;  =cr 
©d^ein  aspekt  trójkątny 
(ästron.). 

(Bebru'ngCU,  pp.  od  bringen 
i  adi.  ścieśniony,  zwięzły; 
( — gebaut)  silnie  zbudowany; 
krępy. 

©CbU'Ib,  sf.  1)  cierpliwość 
/". ;  fel^r  gro^e  —  l^aben  mieć 
anielską,  świętą  cierpliwość; 
f)immlij(^e  —  Jobowa  cier« 
pliwość;  mit  —  fic^  in  fein 
©d^idEfal  finben  cierpliwie 
poddać  się  losowi;  bic  —  oer« 
iieren  stracić  cierpliwość; 
mit  —  unb  3eit  fommt  mon 
roeit,  mit  —  unb  ©pudfe  fängt 
man  mand^e  SKudEe,  —  über» 
roinbet  ©auerfraut  cierpliwość 
panią  rzeczy,  cierpliwość 
wszystko  przezwycięża;  bic  — 
rei^t  mir  już  mi  się  cierpliwości 
przebrało,  już  mi  cierpli- 
wości niestaje;  2)  wytrzy- 
mywanie n.f  odwłoka  f. ;  mit 
jmnbm  —  l^aben  mieć  z  kim 
cierpliwość;  3)  cisza  /.,  za- 
cisze n,,  miejsce  11.  od  wia- 
tru i  nie  pogody  bezpieczne; 
ber  Saum  fte^t  in  ber  — 
drzewo  stoi    w  zaciszu. 

C^cbu'Ibcn,  vr.  fic^  — ,  (^a* 
ben)  być  cierpliwym,  cze- 
kać cierpliwie;  gebulbe  bid^ 
nur    nod^    einige    2:age    bądź 


©ebu'Ibig 


469 


©efä'ngliA 


jeszcze  tylko  kilka  dni  cier- 
pliwym. 

©ebulbig,  adi.  cierpliwy, 
(-wie)  adv. 

©ect'gnct,  adi.  sposobny, 
stosowny,  właściwy;    gu  etn). 

—  usposobiony,  zdatoy,  zdol- 
ny do  czego. 

@Cfa'!^r,  sf.  pi.  =en,  nie- 
bezpieczeństwo n. ;  [id^  tn  — 
begeben  wystawić  się  na  nie- 
bezpieczeństwo ;  in  großer  — 
fein  być  w  wielkiem  nie- 
bezpieczeństwie ;  ytd^  ber  — 
auäfe|ert  narazić  się  na  nie- 
bezpieczeństwo;   eś  l^at  feine 

—  niema  niebezpieczeństwa; 

—  laufen  ju  crttin!en  być 
narażonym  na  utonięcie  ;  auf 
feine  —  na  jego  ryzyko;  mit 

—  feineä  Seben§  z  naraże- 
niem własnego  życia;  roer 
fid^  in  —  begibt,  fommt  barin 
um  kto  guza  szuka,  na  guzy 
goni,  znajdzie   go,    je;  au^er 

—  fein  nie  być  w  niebezpie- 
czeństwie. 

©efä^'rbc,  5/.  vi-  -".  i) 

niebezpieczeństwo  n. ;  2) 
podstęp  m.\  treulid^  unb 
Ol|nc  —  rzetelnie  i  bez  pod- 
stępu. 

®efQ^'rbcn,  ya.  (^aben) 
narazić,  wystawić  na  niebez- 
pieczeństwo; o  szkodę  przy- 
prawić. 

©efö^'rlirf),  adi.  niebez- 
pieczny(-nie)  adv. ;  ryzykowny, 
niepewny,  zgubny;    etn).    fel^r 

—  maĄen  przesadzać,  przed- 
stawiać rzecz  jaką  przesadnie. 

@cfäI)'rIt(I)lcit/5/.  pi.  -en, 

—  beö  35orl^aben§  niebez- 
pieczność  f.  przedsięwzięcia ; 
bie  —  ber  Äranl^ett  cięż- 
kość choroby. 

©cfälj'rtc,  sm.  =n,  pi.  m, 

towarzysz  m.,  kolega  m.\ 
towarzysz  podróży ;  =tin,  sf. 
pi.  »nen,  towarzyszka  /. 

®efä%  i  =e,  sn.  ;§,  pi. 
^e,  1)  —  be§  Sf"fi<^^  spadek 
m.  rzeki;  ber  ^^lu^  |at  auf 
eine  aJieite  brei  ^Dieter  — 
rzeka  ma  na  milę  trzy  metry 
spadku;  pochyłość  /.,  spa- 
dzistość  /.,  połogość  /. ;  2) 
ein  gutes  —  l)aben  mieć 
dobre    gardło    do    picia;    3) 


niestałe;  danina  /.,  podatki 
pi.,  opłaty  pi. 

®Cfa'tten,  I.  sm.  -§,  uprzej- 
mość /.,  przyjemność  /.,  ła- 
ska /.;  tl^ue  mir  ben  —  zrób 
to  dla  mnie,  wyrządź  mi  tę 
przysługę;  II.  sn.  =>%,  upo- 
dobanie n.)  —  an  etit).  finben 
mieć     w    czem    upodobanie; 

t^ue  nad^  beinem  —  zrób  po- 
dług upodobania;  jmnbm 
JU  —  dla  kogo,  podług  czy- 
jego upodobania;  mir  gu  — 
braud^ft  bu  e§  nic^t  ju  t^un 
nie  żądam  tego,  byś  to 
uczynił,  nie  zależy  mi  na 
tem;  jmnbm  gu  —  fein, 
leben,  nac^  jmnbś  —  teben 
wszystko  czynić  dla  przy- 
podobania się  komu,  nad- 
skakiwać mu. 

®cfa'Kcn,  vn.  gcfäUft,  gc= 
faßt,  gefiel,  ^abe  gefallen,  \) 
podobać  się;  tl^ue,  rote  es 
bir  gefällt  rób  jak  ci  się 
podoba;  betn  §au§  l^at  t^m 
—  dom  twój  podobał  się 
mu;  feine  ^ranfl^eit  gefällt 
mir  nic^t  choroba  jego  nie 
podoba  mi  się,  wydaje  mi 
się  poważną,  podejrzaną;  2) 
vimp.  e§  l^at  il^m  bort  ffl^r 
gut  —  podobało  mu  się  tam 
bardzo;  3)  fid^  in  etn).  — 
podobać  sobie  w  czem ;  4) 
fict)  iivo.  —  laffcn  znosić 
co,  nie  przeciwić  się  czemu, 
pozwalać  na  co ;  laffcn  ©ic 
e§  ftd^  bei  mir  —  bądź  pan 
moim  gościem;  miłoby  mi 
było,  gdyby  pan  u  mnie 
zabawił  jaki  czas;  ba§  fann 
man  fic^  nod^  oEenfaHä  — 
laffen  na  to  raożnaby  jeszcze 
od  biedy  zezwolić ;  er  läföt 
fid^  aKeä  —  cierpliwy  jest 
na  wszystko,  da  z  sobą 
wszystko  robić;  baö  mufŚ 
fid^  jeber  —  laffen  to  każdy 
znieść  musi;  ba§  gefaßt  mir 
nic^t  mcnig!  a  to  mi  się 
podoba !  a  to  piękne   rzeczy ! 

®Cfä'Kig,  adi.  1)  usłużny, 
uczynny,  uprzejmy;  ftd^  gegen 
jmnbn  —  erroeifen  okazać  się 
uczynnym  dla  kogo ;  bu  marft 
fo  — ,  mir  5U  fagen  byłeś 
tak  łaskaw(y),  powiedzieć 
mi;  2)  przyjemny,  ujmujący; 


©efä'Hc,     pi,      dochody    pi\  er  l^at  etro.  ®— eä  in  feinem 


betragen  ma  coś  ujmującego 
w  obejściu  się ;  3)  ift  eś 
^^nen  —  mit  mir  ju  ge^en? 
podoba  się  panu,  chce  pan 
iść  ze  mną?;  tüaä  Ift  — ? 
czem  mogę  służyć?;  mann 
e§  bir  —  ift  kiedy,  skora 
zechcesz;  4)  =ft,  adv.  ła- 
skawie; nel^men  ©ic  — 
^la| !  niech  pan  łaskawie 
usiędzie,  proszę  łaskawie 
usiąść;  fage  il)m  — ,  baf§ 
.  .  .  bądź  łaskaw  powiedzieć 
mu,  że  .  .  . 

©efä'üigleit,   sf.   pi.   «en, 

1)  uczynność  /.,  usłużność/., 
uprzejmość  /. ;  l^abeu  ©ie 
bie  —  bądź  pan  tak  łaskaw; 

2)  przyjemność  /. ;  3)  usługa 
/.,    przysługa   /.,    grzeczność 

/.,  dogodność  /. ;  jmnbm  *en 
errceifen  wyświadczyć  komu 
grzeczności. 

@cfa'ttfud)t,  sf.  chęć  f., 
żądza  /.  podobania  się;  koke- 
terya  f. 

®efa'KfÜ(|tig,  adi.  pra- 
gnący   się    podobać,    kokete- 

@efä't((^)gefC^,  sn.  ustawa 
f.  o  dochodach  niestałych. 

®ef äH(§)^ä^ter,  sm.  =g,  pi. 

— ,  dzierżawca  m.  dochodów 
niestałych. 

©efä'üöübertvctung,  sf  pi. 

=en,  przestępstwo  n.  fiskalne. 
©Cfa'ngcn,  vp.  \  adi.  poj- 
many, do  niewoli  wzięty, 
uwięziony ;  jmnbn  —  ne|:= 
men  wziąć  kogo  do    niewoli; 

—  fe^en  uwięzić,  do  więzienia 
wsadzić  ;  —  l^alten  w  wię- 
zieniu trzymać;  fid^  —  geben 
oddać  się  w  niewolę,  poddać 
się;  @— er,  sm.,  ©— e,  sf  poj- 
maniec  w.,  jeniec  w.,  wzięty 
w  niewolę,  niewolnik  w., 
więzień  m.;  pojmana  /., 
niewolnica  /.,    uwięziona   /. 

©cfa'ngcnna^me,  sf  i  »ne^= 

mung  sf.  wzięcie  n.  do  nie- 
woli,   uwięzienie  n. 

©cfa'ngenf (^aft,  sf  pi.  -en, 

niewola  /. 

©Cfä'nglit^,  adi.  więzienny; 
«e  §aft  więzienie   n.;   jmnbn 

—  eingleisen  wsadzić  kogo  do 
więzienia ;  przyaresztować 
kogo. 


©efä'ngni^ 


470 


^c'gcn 


*ffe,  1)  więzienie  n. ;  jmnDn 
in§  —  tüerfen  wrzucić,  wsa- 
dzić kogo  do  więzienia;  2) 
kara  /.  więzienia;  gu  brei= 
jährigem  =ffc  oerurtl^eKen 
skazać  na  trzy  lata  więzienia. 

©cfä'ugni^ftrafc, «/".  kara/. 

więzienia. 

fecfa'fcl,  sn.  =§,  bania- 
luki pL,  brednie  pi.,  an- 
drony pi. 

Üjefö'^,  sn.,  =eg,  pi.  '^, 
1)  naczynie  w.;  bie  l^etligen 
«e  naczynia  kościelne*  2) 
naczynie  n.,  kanafy  pi.  za- 
wierające pl^yoy  ożywcze 
(anatomia);  =e  ber  Scmpl^« 
brüfcn  naczynia  limfatyczne; 
3)  rękojeść  /. ;  —  am  S)e9en 
rękojeść  u  szpady. 
'  ®Cfä'^ICI)re,  sf.  nauka  /. 
o  naczyniach,  angiologia  f. 

(^cfa'f^t,  i^i?.  od  gaffen 
i  adi.  1)  ujęty,  uchwycony; 
oprawny;  2)  er  hlkb  —  nie 
stracił  zimnej  krwi,  nie 
uniósł  się,  nie  okazał  ża- 
dnego    wzruszenia;    auf  etro. 

—  fein  być  na  co  przy- 
gotowanym ;  id^  Bin  auf  aUe§ 

—  na  wszystko  jestem  przy- 
gotowany; barauf  rcar  er  ni^t 

—  na  to  nie  był  przygoto- 
wany, tego  się  nie  spo- 
dziewał. 

^t^t'äjt,    sn.    =eg,   ^;Z.   =e, 

1)  potyczka  /.,    utarczka  /. ; 

2)  zetknięcie  n.  się,  zajście 
n.,  sprzeczka  /.,  zwada  /. 

ÖJefC'gC,  sn.  'g,  1)  ciągłe, 
bezprzestanne  umiatanie  n. ; 
2)  skórka  /.,  którą  jeleń 
z  nowych  rogów  znowu 
zrznca. 

C^Cfci'Ift()C,  sn.  =g,  tar- 
gowanie n.  się,    targ  m. 

@cfcrdgtc(r/,  sm.   -en,  pi. 

«=en,  podpisany  m. 

^iCfie'bel,  sn.  =§,  rzępo- 
lenie n.,  nędzne  granie  n. 
na  skrzypcach. 

©cjiekr,  sn.  -s,  pi.  —, 

1)  pierze  «.;  2)  ptak  m., 
ptactwo  n. 

^kfiCbCrt,  adi.  pierzysty, 
pierzasty,  pierzem  okryty. 

Wcf{1b(C),  sn.  Ȥ,  ))l.  *e, 
pola  pi.,  obszary  pi.,  niwy  pi. 

(Sk^a'iUx,     sn.     «S,     trze- 


potanie 11.,  bicie  n.  skrzy- 
dłami. 

©eflc'djt,  sn.  <e)§,  pi.    «e, 

1)  plecionka    f.,    sploty    pi. ; 

2)  liszaj  m. 

(Sjefle'tft,  adi.  plamisty; 
pstrokaty,  kropkowany. 

©Cfii'tfC,  sn.  -§,  łatanina  /. 

®Cfli'ffcn,  adi.,  -fieit,  5/. 
=  befliffen,  33— ^eit. 

®CfIi')f  entließ,  a(Z?.  umyślny, 
(-nie)  adv. 

©eflU'C^C,  sn.  =0,  prze- 
klinanie n. 

(vjcflü'gcl,  sn.  =§,  1)  pta- 
ctwo n.  domowe,  drób  m. ; 
2)  ptactwo  n.  (w  ogóle);  3) 
skrzydła. 

©CflÜ'gcIt,  adi.  1)  skrzy- 
dla(s)ty;  2)  "t  äl* orte  cytaty^?. 

G)efiü'fter,  sn.  «§,  szepta- 
nie n  ,  szepty  pi. 

(iicforgc,  sn.  =ś,  1)  świta 
/.,  orszak  m. ;  2)  poczet  m. 
towarzyszących ;  tłum  m. ; 
eskorta  /. ;  3)  etn).  im  — 
^aben,  nad^  ftc|  gletjen  mieć, 
wywołać  jakie  skutki,  następ- 
stwa. 

©Cfrä'^tg,  adi.  żarłoczny; 
=>feit,  sf.  żarłoczność  /.,  ob- 
żarstwo n. 

GJc|rci'tc(r),  sm.  =r§(n),  pi. 

=t(n),  gefrejter  m.,  starszy  sze- 
regowy żołnierz  ?w. 

®efre'ffC,  sn.  «§,  ciągłe 
żarcie  n. 

(SkUtit,  sn.  =e§,  kłopot 
Vi.,  ambaras  m. 

©efriCrO^^arat,  sm.  przy- 
rząd m.,  aparat  m.  do  mro- 
żenia. 

OJcfric'r^Jimft,  sm.  =e§  punkt 

m.  zmarznięcia  (w  termome- 
trze). 

(Mefrie'rcn,  vn.  gefrierft, 
gefriert,  gefror,  bin  gefroren, 
zmarznąć;  ba^  Sßaffer  gum 
—  bringen  zmrozić  wodę; 
gefroren,  pp.  i  adi.  zmar- 
znięty, zamarznięty,  mrożony; 
wytrzymały  na  pociski  i  kule. 

(SkfrO'rCnC?,  sn.  lody  pi. 
(do jedzenia);  ^imbeer —  lody 
malinowe. 

C^icfÜ'gC,  sn.  spójność  /., 
spojenie  11.;  struktura  /., 
budowa  f. 

(**kfii'flin,  adi.  giętki,  gibki. 

(§t\\l'\}\,  sn.  =(e)ś,   pi.  =f,  1) 


czucie  n. ;  id^  l^abe  in  ben 
^•irtgern  fein  —  me^r  nie 
mam  już  czucia  w  palcach'; 
beś  =ś  beraubt  pozbawiony 
czucia,  znieczulony;  2)  zmysł 
m.  dotykania;  3)  uczucie  n., 
poczucie  m. ;  ein  feines  — 
l^aben  mieć  delikatne  czucie; 
baö  —  bc§  (Schönen,  (Eblen 
poczucie  piękności;  szlache- 
tności; fitttic^eś  —  moralne 
poczacie;  nad^  feinem  —  etro. 
bcurt^eiten  sądzić  o  czem 
podług  własnego  uczucia; 
aHe  menfc^lid^en  =e  in  fmnbm 
erftidfen  wszystkie  uczucia 
ludzkości  (ludzkie)  w  kim 
wyniszczyć;  ein   3Jłann    oon 

—  człowiek  z   czuciem;    mit 

—  fingen,  fpielen,  fprec^en 
z  uczuciem  śpiewać,  grać, 
mówić. 

(V)CfüW')W9tcit,s/'.i(v)e= 

fü'l^lfinn,  sm.  =20,  zmysł  m. 
dotykania,  czucia;  zdolność/, 
odczuwania. 

®Cfii'l)I§(ebcn,  sn.  .§,  ży- 
cie n,  uczuciowe. 

(Vjefii'^Uo?,  adi.  nieczuły, 
bez  czucia;  —  njerbcn  znie- 
czuleć,  odrętwieć. 

®CfÜ'^noftgfCtt,  s/.  nieczu- 
łość;  odrętwiałość  /. ;  obo- 
jętność f. 

'  Gkfü'^I^menft^,    sm.    -en, 

pi.  =en,  człowiek  m.  uczu- 
ciowy. 

(^CfÜ'ÖtöOÜ,  adi.  pełen  czu- 
cia, czuły. 

(^cfü'^l?ti)ärmc,  sf.  czu- 
łość /. 

©efü'nft,  adi.  pięciorny,  pię- 
cioraki,  z  pięciu  części  zło- 
żony. 

OiCga'cfCr,  sn.  sä,  gdakanie  n. 

OJegCt'gC,  sn.  =§,  rzępole- 
nie n. 

OiC'gCn,  praep.  1)  ku;  — 
255eften  ku  zachodowi;  er  er» 
r)ob  bie  2lugen  —  ben  ^im« 
mci  wzniósł  oczy  ku  niebu; 
2)  koło,  około ;  —  9Jiittag  koło 
południa;  —  baś  @nbe  ku  koń- 
cowi; —  10  U^r  około  dzie- 
siątej (godziny) ;  er  ift  —  brei« 
feig  3iöf)re  alt  ma  około  trzy- 
dziestu lat;  3)  dla,  do,  wzglę- 
dem, przeciw,  na  przeciw, 
wobec;  Stcbc  —  bie  ©Itern 
miłość   ku   rodzicom;  gut    — 


\ 


^e'ocimöbntc! 


471 


(^e'flcnfarDcn 


jtnnb  dobry  dla  kogo,  wzg-lę- 
dem  kogo;  2lnpngli(^!eit  — 
jtnnb  geigen  okazywać  przy- 
wiązanie do  kogo;  er  l)(it  eś 
auś  ^a\^  —  bi§  get|an  zro- 
bił to  z  nienawiści  ku  to- 
bie; —  atte  Sitten  taub  głu- 
chy na  wszystkie  prośby; 
4)  naprzeciw,  przeciwko ;  — 
ben  ©trom  jd^roimmen  przeciw 
prądowi  płynąć;  —  ben  g^cinb 
gießen  iść,  wyruszyć  przeciw 
nieprzyjacielowi;  —  bic  ge? 
funbe  SSernunft  przeciw  pra- 
widłom zdrowego  rozsądku; 
aj^ittel  —  ba§  Riebet  lekarstwo 
przeciw  febrze ;  —  h^n  Sefel^I 
l^anbeln  postąpić  przeciw, 
wbrew  rozkazowi;  er  t)ertf)ei= 
bigt  il^n  —  bie  ganje  Sßelt 
broni  go  przeciw  całemu  świa- 
tu ;  —  (55efe|  Unb  9tecl^t  przeciw 
ustawie  i  prawu;  5)  w  porów- 
naniu, w  stosunku,  wobec; 
baä  QÜeä  ift  ni(^t€  —  bie  (Sroig» 
feit  wszystko  to  niczem  wobec 
wieczności,  w  stosunku  do 
wieczności;  ba§  i[t  nod^  nid^tś 

—  bog,  raag  ic^  bir  ju  jagen 
l^abe  to  jeszcze  nic  w  porów- 
naniu z  tem,  co  ci  mara  po- 
wiedzieć; 6)  za,  w  zamian; 
«r  l^at  ba§  @elb  —  Quittung 
erl^otten  otrzymał  pieniądze 
za  pokwitowaniem ;  —  ba= 
reo  &łlh,  bare  Sücgal^Iung  za 
gotówkę,  za  zapłatą  goto- 
wymi pieniądzmi;  i^  «jette 
i^unbert  —  etn§,  ba[§  .  .  .  sta- 
wiam w  zakład  sto  za  jeden, 
że...;  eine  ©acfee  —  eine 
anbere  Italien  porównywać  je- 
dną rzecz  z  drugą;  man  l^at 
bie  ©efangenen  —  einanber 
auägcroed^lett  wymieniono  jeń- 
ców wzajemnie. 

(ge'gcnabbrudf,  sm.  ®c'ocn= 

abpg,  sm.  przedruk   m.,  od- 
bitka/.; einen —  madE)en  prze- 
drukować. 
@c'oenat)[id)t,  sf.  pi.  =en, 

zamiar  m.  przeciwny. 

©c'gcnoiiKage,  sf.  pi.  -en, 

skarga  /.  wzajemna,  od- 
wrotna. 

©e'gcnanftalt,  sf.  pi.  =en, 

przygotowanie  n.    przeciwne; 

—  ma^en,  treffen  czynić,  ro- 
bić ze  swej  strony  przygoto- 
wania przeciw  czemu. 


©c'genantrag,  sm.,  se§,  pi. 

»träge  wniosek  w?.,  projekt  m. 
przeciwny,  wzajemny. 

©CgcnanttDort,  sf.pl.  -en, 

replika  /.,  odpowiedź  /.  na 
odpowiedź,  odpowiedź  wza- 
jemna. 

®C9cnar5(e)nei,  sf.  pi.  -en, 

lekarstwo  n.  moc  innego  ni- 
szczące, autydot  m. 

©c'geubebinöimg,  sf.pi.  -en, 

warunek  m.  wzajemny,  na 
wzajem  uczyniony. 

©c'genbefc^I,  sm.  *e§,  pi. 

=e,  rozkaz  m.  przeciwny ; 
kontrordynans  m. 

®e'geuoefef)lś^aljer,  sm.  .g, 

pi.  — ,  wódz  m.  nieprzy- 
jacielski. 

®c'gentiel)aiH)tiiug,  5/.  pi. 

=en,  twierdzenie  n.  przeciwne. 

(Sc'gcntjetcmitni^,  sn.  »ffeś, 

pi.  =[fe,  zeznanie  n.  prze- 
ciwne. 

®c'gentjc!lagte(r),  sm.  -n, 

pi.  =n,  nawzajem   oskarżony. 

(^c'gcnbemcilung,   sf.   pi. 

=en,  uwaga/,  wzajemna,  prze- 
ciw uczynionej  uwadze. 

ö^e'gcnkricljt,  sm.  =e3,  pi. 

=e,  doniesienie  m.,  sprawozda- 
nie n.  przeciwne,  zbijające 
dawniejsze. 

(ycgcnkfc^ciuiguug,  sf  pi. 

=en,  poświadczenie  n.  wza- 
jemne. 

(öe'gcnkfdjulbigung,  sf.  pi. 

=en,  obwinienie  «.  wzajemne; 
rekryrainacya  /. 

©Cgcnkfud),  sm.  =e§,  pi. 

=e,  odwiedziny  pi.  wzajemne, 
rewizyta  /. 

©e'gcnktijcnung,  sf  pi.  =en, 

poruszenie  n.  przeciwne. 

®c'gcnöctt)et§,  sm.  =eä,  pi. 

=e,  dowód  w.  przeciwny,  od- 
wód  m. 

©e'gcnbilb,  sn.  =e§,  pi.  =e, 

1)  kopia  /. ;  2)  obraz  m.  od- 
powiadający drugiemu,  pen- 
dent m. ;  3)  obraz  przeciwny 
kontrastujący  z  drugim. 

©egcuMtte,    sf   pi.   «en, 

prośba  /.  wzajemna. 

(öe'gcnblättertg,  adi.  prze- 

ciwkolistkowy. 

©c'gcnbUtf,  sm.  «^eś,  pi.  »e, 

spojrzenie  n.  wzajemne. 

©e'gcntJolicen,  va,  (^aBen) 

z  przeciwnej    strony   wiercić. 


©c'gcnböf^ung,  sf.  pi.  =en, 

kontreskarpa/jprzeciwskarpa 
/.,  wał  m.  przeciwny. 

®e'gcgcnl)«nb,  sm.  «e§,  pi. 
«bünbe  i  «=bünbniä  sn.  =ffe§, 
pi.  =ffe,  związek  m.,  traktat 
m.,  sojusz  m.  przeciwny. 

©Cgcnbtirge,  sm.  m,pl.  -n, 

ręczyciel  m.  wzajemny. 

'  @C'gcnbÜrgfd)aft,   sf  zarę- 
czenie wzajemne. 

®c'genb,  sf  pi.  *en,  i)  oko- 
lica/, kraina  /,  ziemia/; 
frud^tbare  —  płodna  okolica ; 
2)  okolice  pi. ;  bie  —  um  ^ra= 
fau  okolice  Krakowa;  3) 
strona  /.,  kraj  m. ;  auä  tüeld^er 

—  fomntt  ber  Sßinb  z  której 
strony  wiatr  wieje?;  in  unferer 

—  w  naszych  stronach;  4) 
klimat  w.;  5)  część  /  ciała 
ludzkiego;  bie  diMcn —  oko- 
lica grzbietowa. 

©Cgenbienft,  sm.  -i§,  pi. 

»e,  usługa  /,  grzeczność  / 
wzajemna, 

(ŚCgcnbrutf,  sm.  =(e)3,  ci- 
śnienie n.  odporne. 

©e'gcnedc,  sf  pi  =n,  kąt 

m.  przeciwległy. 

®e'gcneinanbcr,  adv.  na- 
przeciw sobie ;  jeden  przeciw 
drugiemu,  jedni  przeciw  dru- 
gim; roir  I)aben  nid^tś  —  nie 
mamy  nic  naprzeciw  sobie ; 
3tt)ei  2)inge  —  [)atten  porów- 
nywać dwie  rzeczy;  bie  S^M^' 
gen  —  fteUen,  świadków  sta- 
wić naprzeciw  sobie,  na  oczy; 
konfrontować  świadków;  2) 
względem  siebie ;  jeden  wzglę- 
dem drugiego;  trir l^aben SSer= 
pflid^tungen  —  mamy  obo- 
wiązki względem  siebie. 

4k'gcncinanbcrl;altimg,  sf. 

porównywanie  m. 

©c'gcnclnanbcrftcttung,  sf 

konfrontacya/ 

©e'gcnctnärung,  sf  id.  =en, 

oświadczenie  n.  przeciwne, 
wzajemne. 

®c'genfal)rt,   sf   pi.    »en, 

jazda  /,  ptynienie  n.  w  górę. 

©c'gcnfaÄ,    sm.    «e§,  pi. 

=fäUe,  przeciwny  raz  w.,  wy- 
padek m. ;  im  "C  albo  gǤ 
adv.  w  przeciwnym  razie. 

©C'gcnfarbCll,  /  pi.  barwy 
pi.  uzupełniające. 


©c'genflut 


472 


^c'ocnft^ctn 


®C'9Cnf(ut,  sf.  balwaa  m. 
morski  z  przeciwnej  strony 
idący. 

fecgcnforberung,  5/  ?j?.=en, 

wzajemra  pretensya. 

©e'gCUfraOC  sf.  pi  =n,  py- 
tanie n.  przeciwne,  wzajemne. 

(gc'gcnfü^er,  sm.  =g,  pi. 

— ,  antypoda  m. ;  przeciwnoż- 
nik  m.,  przeciwslopny, 

©C'Oengcfang,  sm.  antyfona 
f. ;  śpiew  chóralny  odpowie- 
dni poprzedniej  modlitwie. 

@e'gcnncfd)ciif,  S7i.  *eś,  pi. 

«C,  dar  m.,  podarek  m.  wza- 
jemny; fi^  te  mad^en  obda- 
rować się  nawzajem. 

©Cgcngettialt,  sf.  pi.  =en, 

gwałt  m.  wzajemny;  odwet 
w.  gwałtowny;  — ge6raud)en 
gwałt  gwałtem  odpierać, 

©c'genQCttiidjt,  sn.  *eä,  pi. 

*e,  1)  ciężar  m.  równowagę 
czyniący ;  j[ntnbm  ba§  —  l^atten 
równowagę  z  kim  utrzymywać, 
równać  mu  się  w  znaczeniu; 
przewagę  czyją  hamować;  2) 
odciążek  m.,  przeciwwaga  /. 
(Sc'gcngtft,  sn.  -(e)§,  pi.  =e, 
antydot  w.,  lekarstwo  n,  słu- 
żące, działające  przeciw  tru- 
ciźnie,  środek  m.  przeciwtru- 
ciznowy. 

©c'gengrunb,  sm.  .?§,  pi 

-grünbe,  powód  m.  przeciwny. 

©e'gcn^aK,  sm.  «eś,  odgłos 

m.,  echo  n. 

®c'genI)aU,  sm.  •§,  i)  to 

co  wstrzymuje  rzecz  jaką, 
opiera  jej  się;  odpór  m.;  2) 
opora/.,  podpora  /. ;  —  geben 
podpierać,  wzmacniać,  utwier- 
dzać. 

@c'9cn4;alten,  i^älft  gegen, 
I)ält  gegen,  I)iclt  gegen,  l^abe 
gegengel^alten,  I.  va.  1)  sta- 
wiać dwie  rzeczy  sprzeciw 
sobie,  porównywać  je ;  2)  sta- 
wiać na  karte  grając  przeciw 
komu;  II.  vn.  1)  wstrzymywać 
co,  opierać  się,  stawiać  opór; 
2)  ber  SBcin  plt  nir|t  lange 
gegen  wino  nie  na  długo  wy- 
starczy; 3)  podpierać,  podtrzy- 
mywać rzecz  jaką  z  tyłu. 

©e'gcn^ielD,  sm.  cięcie  n. 
przeciwne,  odbicie  n. 

®c'gen^tlfc,  sf.  pomoc  /. 

wzajemna. 

®c'gcntnł)tcieu,  sn.pl.  prze- 


ciwwskazanie  n.,  przeciw- 1 
wskazanka  /.  (medyc).  i 

@c'gcu!aifcr,  sm.  =§,  =!öntg, ' 

sm.  sg,  cesarz  w.,  król  obrany 
przez  przeciwne  stronnictwo; 
cesarz  m.,  król  m.  nieprawy. 

©c'gcnfam^f,  sm.  «eś,  pi. 

»fompte,  1)  obrona/. ;  2)  walka 
/.  z  kim,  czem. 

^C'9Cn=fä«HJfeu,  vn.  (^aben) 
1)  bronić  się;  2)  walczyć 
przeciw. 

@c'geu!eU,  sm.  =§,  pi.  ^e, 

klin  m.  ustawniczy  (mecha- 
nika). 

©CgcnHogC,  sf.  pi.  =n,  skar- 
ga/, wzajemna;  =f(äger,  sm. 
=§,  pi  —  oskarżyciel  m.  wza- 
jemny. 

®c'gcnfraft,  sf.  pi.  =!rQfte, 

siła  /.  przeciwna,  oddziała- 
jącfl. 

'  (vje'genfreiö,  sm.  *feg,  pi. 

=[e,  wewnętrzny  zatok  »w.  ucha. 

©e'gcnleifte,    sf.   przeciw- 

uszek  m.  (anatom.). 

(Se'gcnlctftnng,  5/.  pi.  »en, 

świadczenie  n.  wzajemne. 

(^c'genli(!^t,  sn.  »e§,  pi  =er, 

1)  światło  n.  przeciwne,  z 
przeciwnej  strony  bijące;  2) 
odblask  m. 

©c'gcniicdc,  sf.  miłość  /. 

wzajemna;  wzajemność/. 

(^c'gcnmarfd;,  sm.  kontra- 

marsz  m.,  marsz  odwrotny. 

(öe'flcnma^regcln,    sf.   pi 

środki^?,  użyte  przeciw  czemu. 

©e'gcnmaiicr,   sf  pi  -n, 

przymurek  m.,  podmurze  n., 
mur  7n.  poprzeczny. 

©Cgcnntine,  sf  pi  tn,  prze- 

ciwpodkopy  pi. 

©Cgenmittcl,  sn.   =§,  — , 

środek  in.  zaradczy,-  zapo- 
biegający ;  lekarstwo  n. ;  an- 
tydot m. 

(öe'gcnöüniing,  sf  pi  -en, 

otwór  m.  przeciwległy. 

(SCgcnłJn^ft,  sm.   -eö,  pi 

•päpftf,  papież  m.  nieuznauy 
powszechnie ;  papież  m.  nie- 
prawy. 

©Cgenpart,   -(e)ö,  pi    -e, 

I.  sn.  przeciwieństwo  m.  ;  bu 
t^uft  immer  baś  —  üonbem, 
roaS  id^  tdiII  czynisz  zawsze 
to,  co  jest  przeciwieństwem 
mej  woli;  II.  sm.  przeciwnik 
m.,    antagonista    m. ;    parłya 


/  przeciwna;  partner  ?w. ; 
pendent  m. 

03c'gcn|)ortct,  sf.  ])i.  =cn, 

parłya/.,  stronnictwo  n.  prze- 
ciwna, -ne. 

©c'gen^feiler,  sm.  =§,  pi. 

— ,  zastrzał  m.,  sprys  m. 

©c'gen^roüc,    sf  pi  «n, 

sprawdzenie  n.  przez  odbycie 
próby,  druga  próba  /. 

©c'gennuittiing,  sf.  pi  «en, 

kontrakwit  w.,  pokwitowanie 
n.  wzajemne. 

(Vie'genredjncn,  vn.  (fjaben) 

kontrolować,  sprawdzać  ra- 
chunki, obliczenia. 

®c'gcnrcd)ining,  sf.  pi.  -en, 

1)  kontrola  /.,  sprawdzanie 
n.  rachunków;  2)  rachunek 
m.  wzajemny;  wierzytelność 
/.,  pretensya  /.  wzajemna  dłu- 
żnika do  wierzyciela. 

©c'gcnrebc,  sf  pi  =n,  i) 

mowa  /.  odpowiadająca,  zbi- 
jająca, odpowiedź  /.  na  mo- 
wę jaką;  replika/.;  2)  wy- 
mawianie«, się,  opieranie  n. 
się;  of)ne  —  bez  oporu;  bez 
wątpienia;  3)  zarzut  w., 
ekscepcya/. ;  —  erf)eben  czy- 
nić zarzuty;  przeciw ić  się. 

©c'gcnriditung,  sf  pi  -en, 

kierunek  m.  przeciwny. 

(^c'geiinif,  sm.  =e§,  pi  =e, 

(za)woł;inie  n.  odpowiada- 
jące. 

'©c'gcnfa^,    sm.    -e§,    pi 

cfa^e,  1)  antyteza  ^.,  zda- 
nie n.  przeciwne,  przeciwne 
twierdzenie  /. ;  przeciwień- 
stwo n. ;  2)  kontrast  w.,  prze- 
ciwieństwo w.,  sprzeczność 
/.;  einen  —  jn  etn).  bilben, 
itn  —  gu  ctro.  flefien  kontra- 
stować z  czem ;  t)on  einem 
=e  in  ben  anbeten  fallen  po- 
padać z  jednej  sprzeczności 
w  drugą;  er  ift  im  =c  gu 
feinem  Śruber  tu^ig  w  poró- 
wnaniu z  bratem  swoim  jest 
spokojnym;  gegenfä^lid^,  adi. 
przeciwny,  sprzeczny,  od- 
wrotny, (-nie)  adv. 

($)C'genfdjntt,  sm.  «cS,  echo 

M.,  od<jłos  m. 

(^iCgcnfdjcin,  sm.  =(e)§,  pi 

=e,  1)  blask  m.  odbity,  światło 
n.  odbite,   łuna  /.  od  czego; 

2)  położenie  n.  planety,  która 
ze   ziemi    obserwowana,    stoi 


©e'gcnfc^enfiiug 


473 


©c'gcitttol^nettb 


wprost  (na  przeciw)  słońca; 
3)  wzajemne  świadectwo  w., 
poświadczenie  n. 

®c'qcnfd)en!uno,  sf.  pi  »en, 

darowizna  /,  wzajemna. 

®e'ocnfc()vafficrung,  sf.  pi. 

»in,  krzyżowanie  n.  cienia, 
odwrotne  rysy  pi.  w  cieniu 
(w  8ztycharstwie). 

@e'gcnf(i)rci()cr,  sm.  --§,  pi. 

— ,  kontrolor  m. 

(öc'öenfdjrift,  sf.  pi  =en, 

odpowiedź  f.  na  pismo,  re- 
plika f.  piśmienna. 

©e'genfCttC,  sf.  pi  -w,  stro- 
na /.  przeciwna,  druga  stro- 
na;  —  einer  SRünje  odwrotna 
strona  monety. 

©C'öCnfetttg,  adi.  l)  prze- 
ciwny, należący  do  partyi, 
strony  przeciwnej ;  2)  wza- 
jemny, (-nie)  adv.\  «eö  SSer» 
fprec^en,  -e  S3erpflic|tung  wza- 
jemne przyrzeczenie  n.,  wza- 
jemne zobowiązanie;  -e  Siebe 
miłość  f.  wzajemna,  wzaje- 
mność y'.;  =feit,  5/.  wzajemność 
f. ;  geßenfeitö,  adi.  wzajemnie. 

(ŚCgenf^CrrC,  sf.  kontrola 
/. ;  er  l^at  bie  —  ma  drugi 
klucz  od  kasy. 

®C[genf^icI,  sn.  l)  prze- 
ciwieństwo n.,  akcya/.  prze- 
ciwna; 2)  bag  ^  machen  grać 
przeciw  komu;  baö  ganje  — 
ift  \n  einer  §anb  cała  gra 
przeciwna  jest  w  jednem  reku. 

©e'genf^ietcr,  sm.  ^§/  pi 

— ,  przeciwnik  m. 

(Se'ocnftanb,   sm.  h§,  pi 

sftänbe,  1)  przedmiot  m. ;  ber — 
jeiner  Śiebe,  einer  SlbJ^anbfung 
przedmiot,  tema  t  m.  mowy,  1  oz- 
prawy;  er  ift  \i%i  ber  —  be§ 
allgemeinen  §affe»  jest  teraz 
przedmiotem  powszechnej  nie- 
nawiści; 2)c8lm.;  33elel^rung 
t[t  ber  —  ber  ©efd^ic^te  po- 
uczanie jest  celem  histo- 
ryi;  3)  —  eineä  2)rania§ 
osnowa  f.  dramatu;  4)  ber 
—  ift  erlebigt  rzecz  /.,  spra- 
wa/.  załatwiona;  5)  I)Unbert 
fronen  finb  für  i§n  !ein  — 
sto  koron  niczem  dla,  u  niego; 
baö  ift  fein  — !  to  nic!  nie- 
ma w  tern  żadnej  trudności. 
©C'gcnftÖUbig,  adi.  prze- 
ciwległy, przeciwny;  mit  =en 
Slättd^en    przeciwkolistkowy. 


©C'gcnftänblttf),  adi.  odno- 
szący się,  należący  do  jakiej, 
rzeczy;  objektywny,  przed- 
miotowy; =!eit,  sf.  objekty- 
wność  /.,   przedmiotowość  /. 

®e'9enftonb(^)(o^,  adi.  i) 

bez  przedmiotu,  nie  mający 
przedmiotu ;  2)  bez  racyi  bytu. 

©e'gcnftrömung,  sf.  pi  hx\, 

prąd  m.  przeciwny. 

©e'genftiitf,  sn.  =c«,  pi  »e, 

pendent  w.;  rzecz  f.  odpo- 
wiadająca innej  rzeczy,  cho- 
dząca z  inną  w  parze;  fettic 
heutige  9tebe  ift  ein  —  gu 
feiner  gcftrigen  jego  mowa 
dzisiejsza  odpowiada  wczo- 
rajszej. 

®c'gent!^eit,  i.  sn.  •>e§,  pi  =e, 

1)  przeciwieństwo  n.,  kontrast 
m.,  rzecz  /.  przeciwna ;  er  łft 
baö  —  jeineä  SSaterö  jest 
przeciwieństwem  swego  ojca ; 
baö  ift  baś  —  t)on  bem,  roaś 
er  gefagt  l^at  to  jest  wprost 
przeciwne  temu,  co  on  po- 
wiedział; feine  ^anblungen 
finb  ftetś  baö  —  von  feinen 
2ßorten  czynności  jego  są 
zawsze  przeciwne  jego  sło- 
wom ;  im  —  przeciwnie ; 
id^  weite  baś  —  założę  się, 
że  rzecz  się  ma  przeciwnie; 
II.  sm.  =e§,  pi  -C,  strona  /. 
przeciwna,  przeciwnik  m. 

®e'gent^cUtg,  adi.  prze- 
ciwny, odwrotny ;  należący 
do  f  trony,  partyi  przeciwnej  ; 
jłl^eil§,  adv.  przeciwnie. 

©CgenÜ'Öer,  adv.  i  praep. 
naprzeciw,  naprzeciwko;  er 
rool^nt  unö  —  mieszka  na- 
przeciw nas;  bem  genfter  — 
f)ängt  ein  33ilb  naprzeciw 
okna  wisi  obraz;  einanbtr  — 
w  oko,  oko  w  oko,  twarzą 
w  twarz;  —  liegen  leżeć  na- 
przeciw, (-ko);  fie  fte^en  eins 
anber  freunblid^,  feinblid^  — 
pozostają  ze  solą  w  przy- 
jaźoi,  nieprzyjaźni ;  bie  =Iie* 
genbe  äßo^nung  mieszkanie 
naprzeciwko;  bem  9(nge!(ag= 
ten  bie  Mengen  —  fieHen  kon- 
frontować świadków  z  oskar- 
żonym; er  trat  biefer  9fiac^= 
rid)t  —  zaprzeczył  tej  wiado- 
mości; baS  — ,  sn.  "§,  osoha  f., 
rzecz  /.  naprzeciwko  stojąca, 
leżąca. 


©egcnü'fierfteaung,  sf.  pi 

*en,  przeciwstawianie  n.\ 
konfrontowanie  n. 

©e'gcnöcrmädjtntö,  sn.  .-ffeg, 

pi  =ffe,  legat  m.,  zapis  m. 
wzajemny. 

(Se'gcntjer^fltdjtung,  sf.  pi 

=en,  wzajemne  zobowiązanie 
n.,  wzajemny  obowiązek  m. 
względem  kogo. 

®c'genüerftd)ening,  sf.  pi 

=en,  ubezpieczenie  w.,  zaręcze- 
nie n.  wzajemne. 

(S^e'gcntJorftcöung,    sf.  pi 

=tn,  przedstawienie  n.  prze- 
ciwko czemu  uczynione;  einc 
—  mad^en  zrobić  przeciw  cze- 
mu    przedstawienie,     uwagę. 

©CgcntoaK,    sm.   «es,  pi 

'VOülU,  kontraskarpa/,  prze- 
ciwskarpa  f. 

®c'gentijart,  sf.  i)  obecność 

/.,  przytomność/;;  in  meiner 
— •  w  mojej  obecności ;  2)  te- 
raźniejszość y.,  czas  m,  te- 
raźniejszy, obecność  f. 

©e'genloärtig,  adi.  obecny, 
przytomny;  ic^  loar  bei  bem 
3^efte  —  byłem  obecny  (na) 
tej  uroczystości;  bie  «Sad^C 
ift  mir  nod^  —  mam  tę  rzecz 
jeszcze  w  pamięci;  fid^  — 
l^alten  mieć  na  uwadze,  w  pa- 
mięci;  2)  teraźniejszy;  aktu- 
alny; =e  St\i  czas  teraźniej- 
szy; =eö  Schreiben,  @— eä 
pismo  niniejsze;  ben  ©  —  en 
unb  ^UÜinftigen  niniejszym 
i  napotem  będącym;  — adv. 
obecnie,  teraz,  w  tej  chwili; 
=!eit,  sf.  teraźniejszość  f., 
obecność  /. 

®C'gcntDCl|r,  sf.  bronienie 
n.  się,  obrona  /. ;  opór  m. ; 
fic^  o|ne  —  ergeben  poddać 
się  bez  oporu. 

©c'gcntDtnb,   sm.  =eg,  pi 

-e,  wiatr  m.  przeciwny. 

®e'gcnioinfc(,  sm.  =§,  pi 

— ,  kąt  m.  przeciwległy. 

®c'gentüir!en,  vn.   (t^aben) 

oddziaływać,  przeciwdziałać; 
®— fung,  sf.  pi  =en,  reakcya 
/. ;  oddziaływanie  w.,  prze- 
ciwdziałanie n. 

(<^c'gcntDO^nenb,  adi.,  ®e- 
gcnujol^ncr,   sm.   ^§,  pi  — 

przeciwnożny  (człowiek  m.) 
adi.,  preciwstop(n)y  adi. ;  an- 
typoda m. 


©e'gcnujort 


474 


©c'^cn 


©C'flentDOrt,  sn.  -e§,  odpo- 
wiedź f.,  leplika  f.;  przyrze- 
czenie n.  wzajemne. 

©C'OCllJCidjCn,  5«.  *S,  znak 
m.,  sygnał  m.  wzajemny ;  ein 
—  geben  odpowiedzieć  na  sy- 
gnał. 

(^Je'octtjeidjiicn,  vn.  (^aben) 

kontrasygnować. 

®e'ncn3Ciioe,  sm.  -n,  pl.  m, 

świadek  in.  strony  przeciwnej. 

©e'gner,   sm.  '=§,  pi.   —, 

i  =in,  sf.  pl.  snen,  prze- 
ciwnik m  1  przeciwniczka  /". ; 
nieprzyjaciel  w.;  rywal  m., 
(-ka)  /. ;  współ  zawodnik  m., 
zawodniczka  f. 

(yc'gncrifd),  adi.  przeciw; 
=er  2lbD0Cat  adwokat  w.  stro- 
ny przeciwnej. 

®e'OttCr|d)aft,  5/.  przeciw- 
nictwo   w.;  przeciwnicy  pl. 

^tiytotif  sm.  koszyk  m., 
w  którym  małe  dzieci  uczą. 
się  chodzić. 

'©el^'roct,  sm.  '§,  pl  =vörfe, 
dłuffi  surdut  m.,  kapota  /. 

®el)a'bcn,  vr.  fić)  —,  l)  za- 
chowywać się;  er  gehabt  fic^ 
a[§  |)err[d^er  zachowuje  się, 
jakby  był  władcą;  2)  mieć 
się;  gel^ab'  bid^  raol^n  miej 
się  dobrze!  bądź  zdrów! 

®e^a1t,  sm.  =(e)g,  pl.  -e, 

1)  treść/',  czego;  części  pl. 
składowe  jakiej  rzeczy;  baS 
@rj  ift  reic^  an  —  ruda  f. 
jest  treściwa,  obfita  w  kru- 
szec; bie  Tlün^^  ift  üon  gu= 
tem  —  moneta  jest  dobrej 
próby;  ma  w  sobie  wiele 
kruszcu  szlachetnego  a  małą 
tylko  przymieszkę  miedzi; 
geiftiger  —  einfg' ©etranfeś 
tęgość  /.,  siła  /.  wyskoku 
w  napoju;  2)  istotna  treść 
/. ;  substancya  /.  ;  wartość  /. 
wewnętrzna;  ba§  S3ucl^  {)at 
feinen  —  książka  ta  niema 
treści,  jest  ubogą  w  treść; 
ol^ne  tieferen  —  bez  wartości, 
powierzchowny;  3)  przestrzeń 
f.  wewnętrzna;  ein  g^afä  von 
fünfzig  :^iter(n)  —  beczka  /. 
mieszcząca  w  sobie  pięćdzie- 
siąt litrów;  4)  —  sm.  i  sn. 
pl.  także  ©eptter,  płaca  /"., 
pensya  /.;  er  behielt  einen 
|ol^en  ^  pobiera,  ma  wysoką 
pensyę;  jmnbm  ben  (baS)  — 


befiimmen,  erpl^en,  fpzrren 
pensyę  komu  wyznaczyć,  pod- 
wyższyć, zatrzymać,  zawiesić. 

(V)C:^a'itCU,  pp.  i  ądi.  —  gu 
etn).  obowiązany  do  czego. 

®Clja'It(^)ab3Ug,  sm.  potrą- 
cenie n.  z  płacy. 

®cl)a'lt(ecr,  dotlja'itM,  adi. 

bez  treści,  bez  wartości. 

adi.  treściwy,  w  treść  bogaty, 
pełen  treści. 

®c|a'lt(§)5ulagc,  sf.  pl  =n, 

dodatek    m.    do   płacy;    pod- 
wyższenie n.    płacy    rocznej. 
6)Cp'ngc,   sn.    =§,  pl    —, 

1)  pochyłość/.,    urwisko  n.\ 

2)  girlandy  pl,  festony  pl. 
z  kwiatów,  owoców;  3)  wie- 
szadełko  n.,  wisiadełko  «., 
ozdobka  /.  wisząca  przy 
ubiorze,  u  zegarka  i  t.  d., 
breloki  pl,  4)  —  be§  |)Unbeö 
uszy  n.  pl.  psa. 

©ep'ffig,  adi.  1)  niena- 
wistny, nienawidzący;  er  ift 
mir  —  nienawistnym  mi  jest, 
nienawidzi  mnie;  ftJ^  jmnb 
—  ttiad^en  wzbudzić  czyjąś 
nienawiść;  2)  nienawistny, 
znienawidzony,  obmierzły, 
ohydny;  fiĄ  bei  jmnbm  — 
machen  stać  się  komu  niena- 
wistnym, popaść  u  kogo  w  nie- 
nawiść; adv.  ohydnie. 

(VJC^aU',  sn.  =Ś,  1)  wyrąby- 
wanie n.]  2)  wyrąb  m.;  einen 
Söalö  in  ^c  eint^eitcn  las  po- 
dzielić na  wyręby;  jungeś  — 
natonie  pl 

<^t\)m'\tf  sn.  =§,  pl  —, 
ber  ©cl^netfe  skorupa/,  ślima- 
ka; —  ber  U§r  koperta  /. 
zegarka;  futerał  w.;  torebka 
/.,  w  której  ziarnka  owocu 
się  mieszczą. 

\M\)t%t,  ^sn.  =§.  pl  —, 
ogrodzenie  n.,  miejsce  n.  ogro- 
dzone, odznaczone,  odgrani- 
czone ;  knieja  /. ;  einem  an« 
beren  ino  —  fommen,  gef)en, 
treten  w  cudzej  kniei  polować; 
naruszyć  czyje  prawo,  mieszać 
się  do  cudzych  spraw. 

©C^Ci'm,  adi.  tajny,  (po)- 
tajemuy,  skryty,  sekretny ; 
adv.  (-nie),  skrycie;  «c  2:i^üre 
skryte  drzwi;  »e  3"f<i"^J"f"= 
fünft  tajemna  schadzka;  etil). 
t)or   jmnbm   —   l^alten   taić, 


trzymać  co  w  sekrecie  przed 
kim;  im  © — en,  inä  —  po- 
tajemnie adv.,  skrycie  adv., 
w  sekrecie;  «e  2iih^  miłość 
wzbroniona;  © — er  fliatf), 
©ebeimrał^,  sm.  tajny  radca. 

GJcl^ei'mnig,  sn.  «ffes,  pl 

=ffe,  tajemnica  /.,  sekret  m.; 
zajnik m.;  um  jmnbS  —  toiffen 
tnać  czyją  tajemnicę ;  jmnbm 
bie  =ffe  jeineś  ^erjenö  anoer= 
trauen  powierzyć  komu  ta- 
jemnice swego  serca ;  ic^  mad^e 
fein  —  barauś  nie  robię  z  te- 
go żadnej  tajemnicy,  nie  taję 
się  z  tem ;  bie  =ffe  ber  (Sereg 
tajemnice  Cerery;  ein  —  öers 
ratzen  wydać  sekret;  baö  — 
gu  gefallen  tajemnica,  sztuka 
przypodobania  się ;  ein  —  öor 
jmnbm  l^aben  taić  co  przed 
kim. 

©eljCi'mni^ÜOU,  adi.  tajem- 
niczy, (-0)  adv. 

(V)eiict'mfd)reibcr,   sm.    «ś, 

pl  — ,  sekretarz  m.  prywatny. 

®el)ci'mfdjrift,  sf.  pismo  n. 

tajemnicze,  cyfrowane. 

®clKt'mf^rad)e, s/.  mowa/. 

tajemnicza. 

@Cl)Ci'f^,  sn.  se§,  rozkaz  m. 

(&tf}tn,  ge^ft,  ge^t,  gieng, 
bin  gegangen,  I.  vn.  1)  iść, 
chodzić,  pójść;  et  gieng  i^m 
entgegen  poszedł  naprzeciw 
niemu;  l^inauśgel^en  wyjść!  id^ 
gel)e  morgen  aufś  Sanb,  nad^ 
SBien  jadę  jutio  na  wieś,  do 
Wiednia;  in  bie  ©tabt  l^at 
man  groei  ©tunben  gu  —  do 
miasta  jest  dwie  godziny  dro- 
gi; auf  ben  SSaH,  in  bie  S3ers 
fammlung  —  iść  na  bal,  na 
zgromadzenie;   fd^Iafen,    effen 

—  iść  spać,  jeść;  mer  feine 
^üf;e  \)xt,  faun  nid^t  —  kto 
nie  ma  nóg,  nie  może  chodzić; 
gut  gefleibet  —  chodzić  w  do- 
brem ubraniu,  dobrze  się  ubie- 
rać; id^  ge^e  läglid^  brei'(Stun- 
ben  chodzę  co  dzień  dwie  go- 
dziny ;  ben  SDBeg  aUeś  ^-leif^eä 

—  pójść  do  nieba,  na  tamten 
świat,  na  wieczny  odpoczynek; 
umrzeć;  über  bie  Sriide  —  iść, 
przechodzić  przez  most;  2) 
vimp.  I)ier  barf  man  nid^t  — ! 
przejście  tędy  wzbronione!; 
baä  S)amp[fiiff  gef)t  urn  10  U^r 
parowiec  idzie,  odchodzi,  od- 


m't}tn 


475 


mf)tn 


jeżdżą  o  dziesiątej  godzinie; 
bk  Uf)v  gep  gut,  gu  fd^nett, 
langfam  zegar  idzie  dobrze, 
za  prędko,  powoli ;  spieszy 
się,  opóźnia  się;  bie  Drgcl  gcl^t 
grają  na  organach;  e§  — 
merfraürbige  ©erüd^te  krążą 
dziwne  pogłoski;  ca  gcl^t  bie 
fJlcbe,  bafś  .  . .  mówią,  słychać, 
że...;  raie  ge§t  eö  birV  jak 
ci  się  powodzi?  jak  się  masz  ?; 
e§  ge^t  nie  źle,  ujdzie;  ber 
2;eig  ge^  gut  ciasto  dobrze 
rośnie,  rusza  się;  bic  3)iüE;te 
gel^t  nid^t  mif)V  młyn  już  nie 
obraca  się,  nie  jest  w  ruchu ; 
3)  oddalać  się  z  jakiego  miej- 
sca, udawać  się  dokąd ;  er  ift 
fc^on  aug  ber  ©d^ulc  gegangen 
już  wyszedł  ze  szkoły;  ino 
S5ab  —  iść  do  kąpieli,  pójść 
kąpać  się;  wyjechać  do  wód, 
do  miejsca  kąpielowego;  4) 
l^unbert  igeller  —  auf  eine 
.^rone  sto  halerzy  idzie  na 
koronę;  eä  ge^t  cin  Siter  in 
biefe  g^lajd^e  do  tej  flaszki  wej- 
dzie litr,  w  tej  flaszce  zmieści 
się  litr;  6)  bie  ^Cenfter  —  in 
hin  §of  okna  wychodzą  na 
podwórze;  ber  2Bcg  gel^t  burd^ 
ben  SBalb  droga  prowadzi  przez 
las ;  meine  a)ieinung  ge^t  bal^in, 
bafö  . . .  moje  zdanie  zmierza 
do  tego,  że  ...  ,  mojem  zda- 
niem jest,  że ... ;  baś  roili  mir 
ttid^t  in  ben  ^opf  —  to  nie 
chce  mi  wejść,  wleźć  do  gło- 
wy; e§  gel^t  fein  roa^reä  2ßort 
au§  feinem  äKunbe,  słowo 
prawdy  nie  wyjdzie  z  ust  jego ; 
6)imnbn  —  laffen  puścić  kogo, 
pozwolić  mu  odejść;  dać  ko- 
mu pokój;  ftd^  —  taffen  fol- 
gować sobie,   popuszczać;    eö 

—  laffen,  rote  c§  ©ott  gefaßt 
zdać  sprawę,  rzecz  na  łaskę 
bożą;  er  lafśt  eä  ficö  gut  — 
dogadza  sobie,  nie  odmawia, 
nie  żałuje  sobie  niczego;  einen 
{'^^^)  gelten  (äffen  puścić 
wiatrj  7)  öa§  ^Ąt  mir  na^e 
trapi  mnie  to,  martwi  mnie; 
voran  —  iść  na  przodzie,  przo- 
dem ;  in  feinen  2lnfprüd^en  roeit 

—  mieć  wygórowane  preten- 
sye;  ju  roeit  —  przekroczyć 
granice;  eg  gieng  anberś  rzecz, 
sprawa  wzięła  inny  obrót; 
Barfuß,  ol^ne  ©c^ul^e  —  boso 


chodzić;  bie  SBarc  geljt  gut 
jest  dobry  odbyt  na  ten  towar; 
bie  ©ee  gcl^t  l^od^  morze  burzy 
się;  bie  ©ad^e  gel^t  fd^ief  rzecz 
wzięła  zły,  niepomyślny  obrót; 
fd^roanger  —  chodzić  z  dziec- 
kiem, być  przy  nadziei;  bu  gel^ft 
babei  ganj  ftd^er  nie  ryzyku- 
jesz w  tern  nic,  nie  narażasz 
się  na  nic;  fo  ge^t  eö  in  ber 
2Be(t  tak  się  to  plecie  na  tym 
tu  biednym  świecie;  fo  gel^t 
ba§  nid^t  to  tak  nie  idzie ;  eS 
gel^t  il)m  fo  fo  ma  się  jako 
tako ;  roie  manä  treibt,  fo  ge^tä 
jak  sobie  kto  pościele,  tak  się 
wyśpi;  einer  ©ad^e  »erluftig 

—  zgubić  rzecz  jaką ;  8) 
ft^en  —  usiąść;  f parieren  — 
iść,  pójść  na  przechadzkę;  er 
gieng  Itagen,  er  gieng  unb 
fragte  poszedł  na  skargę; 
wniósł  skargę ;  gel^  unb  fd^laf ! 
idź  spać!;  feinen  gerabenSBeg 

—  iść  prostą  drogą,  działać 
uczciwie;  9)  ba§  Śom  gefjt 
in  bie  Styren  pszenica  idzie 
w  kłosy,  dostaje  kłosów ;  bie 
©ad^e  gel^t  cor  fid^  rzecz  jest 
w  toku;  tia^  ge()t  über  unfere 
^raft  to  przechodzi  nasze  siły; 
barüber  geĘ)t  nid^tś  nic  nad 
to  niema,  nad  to  nic  nie  może 
być  lepszego;  ©eroalt  ge§t  oor, 
über  9?C(^t  gdzie  przemoc  mó- 
wi, tam  prawo  milczy;  ba§ 
ge§t  i|m  oom  ^erjen  z  serca 
to  mówi;  aUcg  mufś  nad^ 
feinem  ^opfe  —  wszystko  iść 
musi  po  jego  woli;  an  baś 
Dbergeridjt  —  odwołać  się  do 
sądu  wyższego;  an  bie  Slrbeit 

—  rozpocząć  robotę;  jmnöm 
mit  9iat§  an  bie  §anb  — 
wspierać  kogo  radą  ;  an  ^CÜ* 
dfm  —  chodzić  o  kulach;  anś 
Sanb  —  wylądować;  ber  D^iodf 
gel^t  biś  an  bie  iłnie  surdut 
sięga  (do)  kolan;  einer  ©ad^e 
auf  ben  ®runb  —  zbadać, 
zgruntować  rzecz  jaką;  eś 
ge^t  auf  ^eben  unb  Xob  cho- 
dzi o  życie  lub  śmierć;  baö 
gel^t  auf  mid^  mnie  to  dotyczy ; 
gel^e  mir  au§  ben  2lugen!  idź 
mi  z  oczu!;  auśeinanber  — 
rozstać  się;  ttu§  bem  ^auśd^en 

—  złościć,  gniewać,  unosić 
się;  ic^  roetbe  i^m  oon  roeitem 
auS   bem  Sßege  —   będę  go 


z  daleka  obchodził,  unikał; 
"öa^  gel^t  mir  burd^  bie  ©eele 
to  mi  duszę,  serce  przeszywa, 
rozdziera;  baggel^tburd^  SDłar! 
unb  S3ein  to  aż  do  szpiku 
przejmuje,  na  wskroś  przej- 
muje; aż  szpik  drga  w  kości ; 
burc^  biefeä  %ü(^  gel^t  fein 
Sßaffer  sukno  jest  nieprzema- 
kalne; einer  fjinter  bem  an» 
beren  —  iść  jeden  za  drugim, 
gąsiorem;    (jinter    bie    ©d^ulc 

—  chadzać  po  za  szkołę,  za- 
miast do  szkoły  w  inne  miej- 
sce ;  in  (Erfüllung  —  spełnić, 
ziścić  się ;  baä  gel^t  einem  in 
ade  ©lieber  to  na  wskroś  przej- 
muje; ber  ^reiä  be§  ©etreibeS 
gieng  plöl^Iid^  in  bie  §ö^c  cena 
zboża,  zboże  nagle  podsko- 
czyło, (a);  er  ge^t  in  fein 
achtes  ^(l'i)X  ma,  rozpoczyna 
ósmy  rok;  e§  gel^t  fd^on  ing 
oierte  ^a^r,  bafg  ić)  i|n  nid^t 
gefeiten  już  temu  trzy  lata, 
jak  go  widziałem;  in  ein 
^lofter  —  pćjść,  wstąpić  do 
klasztoru ;  in  ©ee  —  wypły- 
nąć na  morze;  in  Xrauer,  in 
©d^roarj  —  chodzić  w  żałobie, 
w  czarnym    stroju;    in  @tÜdEe 

—  rozpaść,  złamać,  rozpry- 
snąć się;  in  fid^  —  wejść  w 
siebie,  opamiętać,  upamiętać 
się;  ba§  gc^t  in  bie  Xaufe'nbe 
to  wynosi  tysiące ;  in  fein  Un= 
glücf,  iBerberben  —  w  nie- 
szczęście się  pogrążać,  dążyć 
do  zguby;  roie  oft  gel^t  oier 
in  jroötf?  ile  razy  mieszczą 
się  cztery  w  dwunastu?;  gel^t 
bod^,  ge^t  mit  eurem  ©efc^roä^l 
przestańcie  tej  gadaniny,  daj- 
cie jej   pokój ! ;    mit  ber  3^it 

—  iść,  postępować  z  czasem; 
być  postępowym;  aUcś  gel^t 
nad^  Sßunfc^  wszystko  idzie, 
składa  się  pomyślnie  ;  rcenn 
eä  nac^  mir  gienge  gdyby  szło 
podług  mojej  myśli;  gdyby 
mnie  posłuchano;  ber  Särief 
ge^t  überSöien  list  idzie  przez, 
na  Wiedeń;  baS  ge^t  über 
meinen  SScrflanb  nie  pojmuję, 
nie  rozumiem  tego ;  aUeä  gcl)t 
brunter  unb  brüber  wielkie 
jest  zamieszanie,  wszystko 
w  nieładzie;  e§  ge^ł  um  bein 
SSermögen  rozchodzi  się  o  twój 
majątek ;  unter  (bie)  2iutt  — 


®c^c'nfelt 


476 


dotVtx 


bywać,  uczęszczać  między  lu- 
dźmi;  unter  bie  (Sd^aufpieler 

—  zostać  aktorem;  unter  ©e* 
gel  —  wyjść  pod  żagle,  wy- 
płynąć; bie  2lr6ctt  geE)t  i^m 
t)on  ber  §anb  robota  łatwo 
mu  idzie;  jmnbm  nid^t  üon 
ber  ©eite,  rom  §alfe  —  nie 
odstępywać  kogo  na  krok; 
von  ä^ür  ju  %l)üx  —  chodzić 
od  drzwi  do  drzwi;  żebrać; 
g^rauen  —  immer  cor  kobiety 
zawsze  mają  pierwszeństwo; 
jur  ^ird^e  —  iść  do  kościoła ; 
gu  @nbe  —  mieć  się  ku  koń- 
cowi, kończyć  się;  gur  33eicl^te 

—  iść  do  spowiedzi;  C§  gcl^t 
gum  Sßinter  zima  się  zbliża; 
gel^  gum  ^udfucf !  jum  2;eufel! 
idź  do  kata!  do  licha!;  U.  va. 
i  fid^  ~,  vr.  bie  2lbjä^e  unter 
"bin  (Stiefeln  fc^ief  —  wykrzy- 
wić obcasy;  \\6)  mübe  —  zmę- 
czyć się  chodząc;  fid^  S3lajen 
in  bie  g^ü^e  —  dostać  od  cho- 
dzenia bąblów  na  nogach; 
anfangs  gieng  eg  fid^  nid^t 
fdE)led^t  z  razu  szło  się  nie  źle ; 
ba§  ©el^en^  sn.  ■-§,,  iście  n., 
chodzenie  n.,  stąpanie  n. 

®C^Cn'!cU,  adi.  uchaty,  z 
uchami, 

%t))tVi.'tXf  adi.  bezpieczny; 
(-nie)  adv.\  e§  ift  f)ier  nid^t 
red^t  —  tu  nie  bardzo  bez- 
piecznie; bie  ©ad^e  ift  nicf)t 
retf)t  —  sprawa  jest  nie  jasna, 
podejrzana;  mir  ift  nid^t  rerf)t 

—  3U  äliutl^e  markotno  mi. 
(ÖCl)CU'I(e),  sn.  '^,  wycie  n. 

wilka,  psa;  wycie  wiatru; 
płacz  m.,  lamenty  pi. 

%i\)\'\]t,  sm.  =n,  pi.  "W,  po- 
mocnik m.)  jmnb  einem  av.=- 
beren  ju  «n  geben  przydać 
komu  kogo  do  pomocy. 

%t%\'XXi,sn.  =(e)§,  pZ. =e,  mózg 
m.\  fein  —  im  ^opfe  l^aben 
nie  mieć  mózgu,  rozumu  w 
głowie;  er  ift  im  ^e  nid)t  rcof)! 
Tjermal^rt,  e§  gel^t  in  feinem 
«C  um  w  mózgu  mu  sie  kręci ; 
ba§  ift  nid^t  aug  feinem  «e 
geJommen  to  nie  wyszło  z  jego 
mózgownicy,  on  nie  jest  twór- 
cą tego. 

'©Clji'rilfaften,  sm.  »§,  móz- 
gownica. 

®Cl)i'rnfranf/orft.  chory  na 
umyśle. 


®Cp'ft,  sn.  »eg,  'pl.  =e,  za- 
groda /".< 

^i\)Q%,  sn.  ''i^,pl.  it,  lasek 
m.,  gaik  m.,  miejsce  n.  drze- 
wami zarosłe,  zarosi  /. 

©ep'r,  sn.  =g,  1)  słuch  ?w.; 
ein  fetneg  —  l^aben  mieć  deli- 
katny słach ;  !ein  —  ^aben  nie 
mieć  słuchu,  ucha;  2)  posłu- 
chanie M. ;  jmnbm  —  geben, 
fc^enfen  słuchać  kogo;  er  fanb 
bei  if)m  —  przyjął,  wysłuchał 
go;  urn  genetgteg  —  bitten 
prosić  o  chwil  kilka  posłu- 
chania; einer  Sitte  —  geben 
wysłuchać  prośby;  3)  słuchy 
pl.,  u«!zy  pl,  zwierząt. 

(Sep'rgang,  sm.  kanał  m. 
słuchowy. 

©Cp'rlOg,  adi.  bez  słuchu; 
głuchy. 

®ep'rfinn,  sm.  =g,  słuch 

(zmysł). 

©cp'rtronimcl,     sf.     bę- 

ben(ek)  m. 

(V)el)0'r^cn,  vn.  (^aben) 
jmnbm  —  słuchać  kogo,  być 
mu  posłusznym;  być  komu 
podległym. 

®Cp'rCn,  I.  vn.  należeć 
do  kogo;  biefe  fCeber  gefiört 
mir  pióro  to  do  mnie  należy, 
jest  moją  własnością;  bem 
Wiener  gel^ört  fein  Sot)n  słu- 
żącemu należy  się  zapłata; 
biefer  Xitel  gehört  mir  nic^t 
ten  tytuł  mi  się  nie  należy, 
nie  przynależy  mi;  2)  gu  etn). 
—  należeć  do  czego ;  mit 
allem,  mag  ba§u  gehört  ze 
wszystkiem,  co  do  tego  na- 
leży, z  wszystkiemi  przynale- 
żnościami;  bag  gel^ött  nic^t 
§um  ©egenfianbe  to  nie  na- 
leży do  rzeczy ;  3)  Der  ^unb 
gel)ött  nic^t  auf  ben  %'\\Ą, 
nur  unter  ben  %\\6)  psa 
miejsce  nie  na  stole,  ale 
pod  stołem;  biefe  ?^-tafd^e  ge= 
j^brt  in  bie  Md^c  flaszka  ta 
należy  do  kuchni,  winna 
stać  w  kuchni;  auf  atbeme 
{fragen  geprt  !eine  2lntn3ott 
na  głupie  pytania  nie  naltźy 
odpowiadać;  bag  gel^ört  l^ier 
nidjt  l^er  to  tu  nie  należy, 
to  sie  nie  ściąga  do  tej  spra- 
wy; bag  gel)ört  nid^t  t)or 
mfinen  3'lid)terftu^I  to  nie 
podlega    memu     sądowi;     cg 


geprt  ciel  2Jiut^  baju  po- 
trzeba do  tego  wiele  odwagi; 
bogu  gef)ört  bod^  eine  3-red^= 
l^ett!  a  co  za  zuchwałość!; 
ir,  eg  gehört  fid^,  vr.  imp. 
należy  się;  er  t^at  e§;  mic 
eg  fic|  —  zrobił  jak  się  na- 
leży; bog  —  fic^  oon  red^tg* 
roegen  to  z  prawa  (się)  na- 
leży. 

©Cp'rig,  adi.  1)  jmnbm  — 
należny,  należący  do  kogo ; 
bie  il^m  =en  ©üter  należne 
doń  dobra;  2)  należący,  ścią- 
gający się  do  czego ;  bie  jum 
2lmte  =en  2Iugelegen^eiten 
sprawy  do  urzędu  należące; 
3)  należyty,  stosowny,  przy- 
zwoity; jmnbm  bie  »e  @l^re 
erroeifen  oddać  komu  należną 
cześć;  in  «er  g^orm  w  nale- 
żytej formie;  fid^  —  betragen 
zachowywać  się  należycie; 
bie  *en  3Jiittet  anmenben  uży- 
wać środków  należy  ty  eh,  odpo- 
wiednich ;  4)  silny,  mocny ; 
adv.  (-nie),  (-no),  wiele ;  »er  ^ieb 
należyte,  mocne  uderzenie; 
jmnbn  —  burd^prügetn  wybić 
kogo  należycie;  «er  S3etrüger 
porządny  [iron.)  oszust, 
oszust,  co  się  zowie. 

®tp'rn,   sn.    sg,  pl.    «e, 

rogi  sm.  pl. 

(ÖCp'rnt,  pp.  rogaty  adi., 
rogami  opatrzony. 

©Cp'rfam,  I.  adi.  po- 
słuszny; (-nie)  adv.',  !5f)r  =er, 
«fter  2)iener  uniżony,  naj- 
niższy sługa;  (często  ironi- 
cznie używane  n.  p.:)  bu 
roitft  mir  boc^  ®elb  leiten? 
wszak  pożyczysz  mi  pie- 
niędzy ? ;  »er  2)iener !  najniższy 
sługa!  kłaniam  uniżenie;  II. 
sm.  sg,  posłuszeństwo  n. ; 
jmnbm  —  Iciften  posłu- 
szeństwo komu  okazywać, 
być  mu  posłusznym ;  jmnbm 
ben  —  auffünbigen  wypowie- 
dzieć komu  posłuszeństwo; 
jmnbn  gum  —  bringen  przy- 
wrócić kogo  do  posłuszeństwa. 

(öci'er,  sm.  =g,  pl  —, 
1)  sęp  m.;  2)  licho  n.;  gum 
— !  tam  do  licha!  bafg  biĄ 
ber  — !  ^ol  bic^  ber  — !  bierz 
cię  licho!;  mag  jum  —  foU 
bag  bebeuten?  tam  do  licha, 
cóż  to  ma  znaczyć? 


mvtxmd 


477 


©ct'ftlog 


^ti'txUxd,  ==£§,  pl.  =e,  sm. 

wzrok  m.  sępi,  złowrogi. 

©Ci'fcr,  sm.  *§,  1)  ślina/. 
(z  ust  płynąca),  piana  /. ; 
2)  gniew  m.  r<)zsroźony; 
[einen  —  auślaffen  wy- 
buchnąć gwałtownym  gnie- 
wem. 

®ci'fcrcr,  sm.  »§,  pi.  — 

złośnik  m.',  zgryźliwy  czło- 
wiek m. 

(Sei'f(c)n(|,  adi.  pieniący 
się,  wściekły. 

©ci'fern,    vti.    (l^aBen)   i) 

ślinić  się;  X)OV  Sßuti^  —  pie- 
nić się  od  ztości;  2)  pienić, 
złościć  się. 

^ti'^tfSf.pl.  "W,  skrzypce^?.; 
bic  —  fpielen  grać  na  skrzyp- 
cach ;  bie  erfte  —  fpieten  grać 
pierwsze  skrzypce,  odgrywać 
pierwszą  rolę ;  ber  §immel 
^ängt  i^m  »oUer  =n  świat  cały 
uśmiecha  się  do  niego. 

©Ct'gcn,  vn.  {va.)  l)grać  na 
skrzypcach ;  einen  SBatger  — 
grać  walca  na  skrzypcach; 
tanjen  muffen,  rote  einec  geigt 
musieć  stosować  się  do  czy- 
jej woli;  musieć  skakać,  jak 
zagrają;  id^  roerbc  bir  einen 
anberen  %an^  —  zagram  ci 
ja!  spłatam  ja  tobie  figla!; 
jmnbm  berb  bic  SBaJ^rljeit  — 
powiedzieć  komu  słowa  praw- 
dy; roer  bieSBal^r^eit  geigt,  bem 
f(|lägt  man  ben  g^iebelbogen 
urn  öen  Äopf  prawda  w  oczy 
kole;  prawda  jest  gorzką 
potrawą;  2)  bic  2)iüc!en  — 
komary  brzęczą. 

©ct'gcnMatt,   sn.   ^e§,  pi 

»blałter,  gryf  m.,  rękojeść 
skrzypców. 

(i^ei'genbogen,  sm.  =g,  pi. 
«bögen,  smyczek  m. 

(Bti'Qtnt)aU,  sm.  =e§,  szyjka 
f.  u  skrzypiec. 

©ci'gen^arj,  sm.  =eś,  kolo- 

fonia  f.,  żywica  /.  skrzyp- 
cowa. 

^ei'genplj/sn.  =eä,  drzewo 

n.  skrzypcowe. 

®Ci'gcnbaum,  sm.  skrzypco- 
drzew  m. 

®ct'9Cttmatf)cr,  sm.  =ś,  pi. 

— ,  skrzypecznik  m.,  skrzyp- 
karz  m.,  majster  m.  robiący 
skrzypce. 


©ci'genfaite,   5/.   pi.    -n, 

struna  f.  skrzypcowa. 

®ei'gcnfattel,  sm.,  =§,  2^^- 
=fättel,  ©ci'geufteg,  sm.  =eä, 

pi.  -e,  podstawek  m.  u  skrzy- 
piec. 

©ei'gcnf^ieler,  sm.  *g,  pi. 

— ,  skrzypek  m. 

©Ci'gCt,  sm.  skrzypek  m. ; 
erbarmltccer  —  skrzypicie! 
m.,  lichy  muzyk  m. 

^tlQtXti'f  sf.  ciągłe  granie 
n.  na  skrzypcach;  abfd^eulicfie 
—  rzępolenie,  nędzne  granie. 

@Ci(,  adi.  1)  bujny,  ję- 
drny, zbyt  obfity;  bie  ©aat 
n)ä(^öt  gu  —  zboże  za  nadto 
wybujało,  za  nadto  gęsto 
rośnie  i  idzie  w  górę;  2) 
zbyt  tłusty,  łojowaty;  baś 
^Ińfd^  riecht  —  mięso  cu- 
chnie; 3)  swawolny,  roz- 
pustny; jurny,  lubieżny,  do 
cielesnych  uciech  skłonny ; 
ein  =er  ^erl,  S8o(f  lubieżnik 
m. ;  bie  ® — e,  sf.  zbytnia 
adi.  tłastość  /,  bujność  /. ; 
lubieżność  /.,  jurność  /. ; 
pi.  bie  @— e  jądra  pi. 

^eilcn,^  I.  v7i.  (^aben) 
zaspakajać  chuci,  lubieżność; 
na^  etro.  —  palić  się,  do 
czego,  chciwie  czego  pragnąć ; 
II.  va.  ben  Slcfer  — -  rolę 
mierzwić,  gnoić;  jmnbn  — 
wytrzebić  kogo. 

(^tiUjtit,  sf.  pL  =en,  ob- 
fitość /.,  bujność  /. ;  lu- 
bieżność /. 

©ci'fel,  sm.  =§,  pi.  »n,  i  sf. 
zakładnik  m. ;  m  geben,  [teilen 
dać  zakładniki,  -ów. 

Oótiff,    sf.    pi.    »en,    i    =e, 

koza  /. ;  łania  f. 

®Ci'part,  sm.  kozia  broda 
f.*   ilniiczka  /.  (roślina). 

(^Ci'f^blatt,  sn.  powój  m. 
wonny,  przewiercień  (rośl.). 

®Ci'Pö(f,  sm.  kozieł  m. 

($jci'|el,  I.  sm.  =  (Seifcl; 

II.  —  sf.  pi.  'XX,  bicz  m., 
kańczug  m.,  dyscyplina  /., 
rózga/.;  bic  —  ber  ^titit 
bicz,  chłosta  /.  krytyki; 
bie  —  über  jmnbn  [c^roingen 
chłoatać  kogo;  er  i[t  eine 
maöre  —  jest  prawdziwą 
plagą. 

©ei'f^elbruber,  sm.  «g,  pi. 

=brüber  biczownik  m. 


®Ci'^Cln,  va.  (^aben)  chło- 
stać, biczować;  zganić  pu- 
blicznie; [ic^  — ,  vr.  biczo- 
wać się;  © — lung,  sf.  chłosta 
/.,  biczowanie  n. 

(§ti%  sm.  =e§,  pi.  =er,  1) 
duch  m.,  dusza  /. ;  ba  er 
getrunfen,  !am  [ein  —  mieber 
skoro  wypił,  dusza  weń 
wstąpiła,    orzeźwił    się;    ber 

—  ift  unfid^tbar  duch  jest 
niewidzialny;  ber  — fd^mingt 
fic^  empor  gu  @ott  dach,  dusza 
wzlatuje  do  Boga;  ben  —  auf« 
geben  Bogu  ducha  oddać,  wy- 
zionąć ducha;  2)  umysł  m., 
^yśf/;  feinen  —  auäbilben 
(wy)kształcić  umysł;  er  mar 
im  =e  mit  unś  duchem  był 
z  nami;  im  =c  freut  er  fid^ 
w  duchu  cieszy  się;  gro§e 
:^er  wielkie  duchy;  i\)v  großen 
=er!  wy  wielkie  dusze!;  be» 
fc^rän!ter  —  ciasna  głowa; 
ber  —  ber  moberncn  ©d^rift- 
fleKer  duch  nowych  pisarzy; 
er  fd^reibt  in  bemfelben  =c 
pisze  w  tym  samym  duchu; 
er  ift  ein  fd^road^er  —  jest 
słabego  umysłu;  ber  —  beö 
^al^rl^unbertö  duch  wieku; 
3)  istota  /  bez  ciała; 
©Ott  ift  — ,  nid^t  Äöcpcr 
Bóg  duch  jest,  nie  ciało; 
ber  l^eiligc  —  duch  święty; 
bic  l^immliid^en  «er  duchy 
niebieskiej  światłości ;  bie  bÖ= 
fen  ==er,  bie  =er  ber  ^tnfter= 
niä,  bic  unfauberen  «er  duchy 
złe,  duchy  ciemności,  duchy 
nieczyste;  dyabli,  czarci,  sza- 
tani; in  biefem  Śd^loffe  fpu« 
ifen  =er  w  tym  zamku  du- 
chy straszą,  są  strachy, 
upiory ;  4)  dowcip  m.,  talent 
m. ;  ein  3Jłann  »on  —  mąż 
niezwykłego  umysłu;  er  b^t 
Oiel  —  ma  wiele  dowcipu, 
talentu;  5)  żywość  /.,  ru- 
chawość/. ;  cc  ^at  noc^   üiel 

—  ma  jeszcze  wiele  ru- 
cbawości  (umysłu) ;  6)  moc  /., 
esencyonalność  /.;  bicfet 
Sßein  l^at  feinen  —  wino  to 
nie  ma  żadnej  mocy. 

©Ct'ftÖUbcnb,  adi.  kształ- 
cący umysł. 

®Ci'ftl0^,  adi.  bez  ducha, 
bez  duszy,  bez  życia;  *[eś 
©ebic^t  słaby  wiersz,  poemat; 


©ci'ftlofinfcit 


478 


©cfrii'g 


ein  ''\iV  9J?cnfd^  człowiek  bez 
talentu,  bez  zdolności;  tępa 
głowa. 

©Ct'ftlOfigfeit,  5/.  ograni- 
czoność f. ;  płytkość  /.  umy- 
słu, powierzchowność  /, 

©ei'ftrcid),  adi.  pełny  ta- 
lentu, g-enialny;  ==er  SBein 
mocne,  esencyonalne  wino. 

®Ci'ftCrÖOnn,  sm.  wyga- 
nianie n.,  zaklinanie  n.  du- 
chów. 

©ct'ftcrbauncr,  sm.  i  (V)ct= 

ftCrÖcfdjlDÜrcr,  sm.  wyganiacz 
m.  zaklinacz  m.  duchów,  eg- 
zorcysta m. 

@ei'ftcrficfd)ti)örunf|,  sf.  pi 

«en,  zaklinanie  duchów. 

©Ct'fterfiilb,  sn.  =eö,  pi.  =er, 
fantom  m..  mara  /.,  stra- 
szydło n. 

©Ci'ftCrMcidj,  adi.  blady 
jak  trup  m.,  blady  jak  śmierć 
/.,  blady  jak  chusta  /. 

®ct'ftcrcitierung,s/.  pi.  =en, 

wywoływanie  ducbów. 

(i^ei'ftcrcrfdjeimmn,  sf.  pi. 

«en,  ukazywanie  się  duchów, 
wizya  f.,  widzenie  n. 

(Sci'ftcrfc^er,  sm.  =0,  pi  — 

duchowidz  m.,  mający  przy- 
widzenia, człowiek  m.,  któ- 
remu się  zdaje,  że  duchy 
widzi. 

®ci'fterfeI)Ci'ci,   sf.  dacho- 

widztwo  m.,  przywidzenia  pi, 
widzecie  n.  duchów. 

®Ci'fterftunbC,  sf.  godzina 
f.  dnchów,  północ  f. 

©effteriDClt,  sf.  świat  m. 
duchów. 

©Ci'ftCr^aft,  adi.  nad- 
przyrodzouy;  ^e  Släffe  bla- 
dość /.  trupia. 

(^Ci'fte^adtiJCfcnb,  adi.  bez- 
przytomny;  roztargniony. 

(Öci'ftCÖaÖlOCfcnljCit,  sf  nie- 
przytomność /.  ;  roztargnienie. 

^Ci'fte^anftreunung,  sf  na- 
tężenie n.  umysłu. 
*  ^Ci'ftCÖarkit,  sf.  praca  /. 
umysłowa. 

(Öei'ftcöarnuit,  sf.  ubóstwo 

n.  umysłu,   umysłowe. 

(yci'ftcööcfriH*änftI)cit,     sf 

ograniczoność  f.  umysłu. 

^CiftCŚ^MIbUUg,*/.  (u)kształ- 
cenie  n.  umysłu. 

©Ci'ftC^flun,  sm.  polot  tn. 
myśli. 


©effteegalie,  sf.  zdolność  /. 

umysłn,  talent  m. 

Ó5ci'ftc^gcgcntt)art,  5/.  przy- 
tomność /'.  umysłu. 

(Vjet'ftc'^gcftört,  adi.  chory 
na  umyśle. 

ÖJCt'fte^nrÖ^C,  sf  wielkość 
f,  wzniosłość  /".  umysłu. 

©ci'ftc^fraft,  sf  pi  -fräfte 
siła  /.  umysłu,  władza  /. 
umysłowa. 

(Met'fte§f  ran!,  adi.  chory  na 
umyśle. 

(Öei'ftc^frant^eit,  sf.  pi  =en, 

choroba  /.  umysłowa. 

Gkiftc^na^ruitg,  sf  pokarm 

m.  dla  umysłu. 

®ci'fteöft^tDnr^c,  sf  słabość 

f  umysłu. 

(yci'ftc^f(^tt)«ng,    sm.    «c§, 

polot  n.  geniuszu.  [słu. 

Oki'ftC^ftärfC,  sf.  moc  umy- 

(^ci'ftc^ftöning,  sf  pi  =en, 

sf  obład  m. 

©Ci'ftC^ftUm^ffjCit,  sf  tę- 
pość /.  umysłu. 

©ei'ftC^DCmanbt,  adi.  spo- 
krewniony duchowo. 

©Ci'fte^üerioiri't,  adi.  obłą- 
kany. 

-  (öci'ftcgttjcr!,  sn.  =e§,  pi  -t, 

dzieło    n.   geniuszu,    talentu. 

(Sei'fteÖSCVrÜttung,  sf.  obłą- 
kanie n.  umysłu. 

(ÖCi'fttg,  adi.  1)  duchowy, 
bezcielesny,  niemateryalny; 
*e  SBefett  istoty  duchowe;  2) 
umysłowy;  se  2lr6eit  praca 
umysłowa;  =e  Seiben  cier- 
pienia duszy,  bole  moralne; 
=e  Siebe  miłość  platoniczna; 
3)  spirytusowy,  mocny;  =e 
©ctränfe  napoje  mocne,  wy- 
skokowe, gorące, 

(S>Ci'ftIid),  adi.  1)  duchowny ; 
=e  ©efprad^e  rozmowy  du- 
chowne ;  2)  do  stanu  ducho- 
wnego należący;  =eś  ©etid^t 
sąi  duchowny;  bie  =6  unb 
roeltlid^c  ©croalt  władza  du- 
chowna i  władza  świecka; 
bic  =en  (dürften  książęta  du- 
chowni; -er  ^err  ojciec  du- 
chowny; ©—er,  sm.  =en,  pi 
een,  duchowny  »w.,  ksiądz 
m. ;  =er  werben  zostać  ducho- 
wnym. 

OJCi'ftlit^fCtt,  sf.  ducho- 
wieństwo «.,  stan  m.  ducho- 
wny. 


%t\%,  sm.  «ca,  1)  skąpstwo 
w.;  sknerstwo   n.;    fd^mu^iger 

—  brudne  skąpstwo;  2)  ła- 
komstwo n.,  chciwość  /., 
żądza  f. ;  —  nać)  3łul^m  żądza 
sławy  ;  3)  zbyteczne  wyrostki 
u  roślin. 

©ei'SCn,  vn.  (^a6en)  skąpić, 
być  skąpym;  naci)  etn).  — 
być  chciwym  czego,  pożądać 
czego. 

®ci's^al§,  =eg,  =l^älfe,  -ha- 
gen,  sm.  =ś,  — ,  skąpiec  w., 
sknera. 

(Vjci'gig,  adi.  skąpy;  nod^ 
etiD.  —  fein  być  czego  chci- 
wym, pożądać  czego. 

©deicht,  adi.  kieliszko- 
waty  (botanika). 

®CfC'rbt,  adi.  i  pp.  karbo- 
wany, rarzynany. 

(^eflä'ffe,  sn.  =g,  ciągłe 
skomlenie    n.,    szczekanie    n. 

(VJCfU'ttt^JCr,  sn.  =§,  brzdą- 
kanie n. 

@cfU'rr{c),   sn.  *ś,  —  ber 

Sßaffen  szczęk  w.,  chrzęst  m. 
broni. 

Csknn'ft(C),  sn.  =§,  pasmo 
n.  rozpadlin,  rozpadliny  pi 

®e!na'tter,  sn.  =g,  ciągłe, 

częste  trzeszczenie  w.;  trzask 
m.  drzewa  w  ogniu;  huk  m. 
dział,  strzelb. 

@e!ni'rf(I)(C),  sn.  -§,  zgrzy- 
tanie n. 

(^efm'ftcr,  sn.  Ǥ,  szelest 
m.,  szeleszczenie  n. 

©efO'ÜCr,  sn.  «=§,  glukanie 
n.y  bełkotanie  w.,  burczenie  n. 

®cfra'^,  sn.  'Ö,  trzask  w., 
łoskot  w.,  łomot  m. 

(^CfrÖ'^3(e),  sn.  ^g, krakanie 
n. ;  skrzeczenie  n.,  przeraź- 
liwe stękanie    n.,  jęczenie  n. 

®Cfro'l5,  sn.  *eg,  'opiłki  pl^ 
otrociny  pi,  odrzynki  pi 

(^JefrÖll'fci,  sn.  t^,  kędzie- 
rzawienie   n. ;    kędziory    pi', 

—  ber  SßeHctt  kręcące  się  na 
wodzie  bałwany. 

®Cfrci'fd^(C),  sn.  =eä,  krzyk 
m.  przeciągły;  skrzek  m., 
skrzeczenie  n. 

(>>Cfrt'^Cl,  sn.  -§,  bazgranie 
n.,  bazgranina  f 

C<>Cfrö'g,  i  «ö'fe,  sn.  «feS, 
pi  =öje,  1)  rzecz  /.  mar- 
szczona ;  kryza  /. ;  2)  kruszk 
/.,    kruszki    pi,    kryzki    pl^ 


©efü'nftelt 


479 


®e1b6ücf)fc 


sródjelicie  w.;  «öblutaber,  sf. 
żyła/,  kryzkowa,  śródjelitna. 

©CfÜ'nftCU,  adi.  sztuczny, 
nienaturalny ;  manierowany, 
wymuszony, 

©elä'djtcr,  sn,  =g,  śmiech 
m.;  ein  laute«  —  ergeben 
parsknąć  śmiechem,  ze  lub 
od  śmiechu,  wybuchnąć  głoś- 
nym śmiechem;  ftd^  gum  — 
wad^cn  na  śmiech,  pośmie- 
wisko się  wystawić;  jum  — 
roerbcn  stać  się  przedmiotem 
pośmiewiska;  —  erregen 
śmiech  wzbudzić;  jmnbn,  etro. 
jum  —  ntad^en  śmiech  sobie 
z  kogo  stroić,  w  śmiech  co 
obrócić. 

@ela'g(e),  sn.  =(e)§,  pi  -e, 

biesiada  /.,  uczta  f.,  hulanka 
/.;  ochota  /.,  pijatyka  /.; 
in§  —  l^ineinreben  pleść  co 
ślina  do  gęby  przyniesie,  co 
na  język  przyjdzie. 

Qóila'i}xt,  ®— E)eit  =  gelehrt, 
(Sciä'nbe,  sn.  =g,  pi.  —, 

ziemia  /.,  kraj  m. 

©clä'nber,  sn.  «g,  pi.  — , 

1)  poręcz  /.,  kobylica/.,  ba- 
lustrada /".,  balas  m.)  2)  pal 
m.y  słupek  m.,  tyka  /.,  drąg 
m.,  podpora  /.  dla    drzewka. 

®cla'ngcn,^w.  (jein)  dojść 

dokąd,  dostać  się  do  jakie^^o 
miejsca;  an^  ^Itl  —  dojść 
do    celu;   biś  axi  bie   ©renje 

—  dostać  się  do  granicy; 
etro.  an  jmnbn  —  laffen  prze- 
słać co  komu;   gu  Steid^Ujum 

—  przyjść  do  majątku;  gu 
©i^ren  —  dojść  do  zaszczy- 
tów. 

©ela'fg,  sn.  -ffee^  pi.  4fe, 

1)  miejsce  n.,  skład  m.  w  do- 
mu ;  komora  /.,  pokój  m. ; 
bag  §auö  l^at  üiet  —  dom 
jest  przestronny;  er  l^at  ge» 
nug  —  ma  dość  miejsca: 
id^  l^aBe  roenig  —  mieszkam 
ciasno;  2)  spadek  m.,  de- 
wolucya  /.  (lenne  prawo). 

©ela'ffcn,  PP-  i  adi.  spo- 
kojny, (-nie)  adv.,  bez  na- 
miętności, z  zimną  krwią, 
bez  uniesienia  się;  cierpliwy, 
(-wie)  adv. ;  rozważny,  (-nie) 
adv.'^yx  fpric^ft  ein  großes  SBort 

—  auö  wypowiedziałeś  ze 
spokojem      słowo       wielkiej 


wagi;  © — l^eit,  sf.  spokojność 
/.,  powolność/.,  cierpliwość/. 

%tlm'\tf  sn.  «Ö,  bieganie 
n.  ustawiczne ;  bieganina  /. 

(ÖCläu'ftg,  adi.  wprawny; 
er  jpriĄt  —  bcułjc^  mówi 
płynnie,  biegle  po  niemiecku; 
bie  beutfrfic  ©pracze  ift  t§m 
—  włada  dobrze  językiem 
niemieckim. 

©Cläu'ftgfcit,  sf.  wprawa  /"., 
wprawność  /.,  biegłość  /. 

®ClOU'nt,  adi.  w  humorze 
będący ;  [(^fed^t,  gut  —  w  złym, 
dobrym  humorze,  usposobie- 
niu. 

©elait't,   sn.    «eg,  pi.  ^t, 

granie  n.,  szczekanie  n.  psów. 
^eläU't(C),  sn.  «(e)ś,  dzwo- 
nienie w.,  odgłos  n.  dzwonów; 
dzwonki  pi. 

(^ClO,  adi.  żbiij,  (-to)  adv. ; 
«e  3'ö^be  zółtość  /.,  kolor  m. 
żółty ;  —  färben  ufarbować  na 
żółto;  =e  ^iüben  marchew  /. ; 
eö  n)irb  mir  grün  unb  —  »or 
ben  2lugen  mieni  mi  się 
w  oczach;  ® — e^  sn.  żółtość 
/.,  barwa  /.  żółta;  ba§  — 
DOm  ©i  żółtko  (z)  jaja;  @— e, 
sf.  żółtość  /. 

(Bt'ihtln,  vn.  żółknąć,  żół- 
cieć zwolna. 

(Se'Iücn,  (^aben),  l)  va. 
żółcić;  2)  vn.  żółcieć,  żół- 
tości  nabierać,  w  żółte  wpa- 
dać; 3)  fłd^  — ,  vr.  żółtego 
koloru  nabierać. 

©clögtcj^cr,  sm.  =§,  pi.  —, 

mosiężni k  m. 

(öclb^ortrig,    adi.    żółto- 

włosy. 

^jClDItrfj,  adi.  żółtawy. 

®Cltifd)Ctfe,  sm.  =n,  pi.  «n, 
koń  m.  żółtopleśniwy,  biały 
z  żółtymi  płatami. 

(SClbf^nakl,  sm.  =g,  pi. 

=[d^näbet,  1)  (młody)  ptak  m. 
z  żółtym  dziobem  ;  2)  młokos 
m.y  młodzik  m. 

(ÖC'IbfUC^t,  sf.  żółtaczka 
/. ;  gelbjüc^tig,  adi.  żółtaczny, 
żółtaczkę  mający,  do  niej 
skłonny. 

Q3elb,  sn.  >i§,  pi.  «er,  pie- 
niądz m. ;  —  einnel^men,  ein« 
treiben  pobierać,  ściągać  pie- 
niądze; bareä  —  gotowe  pie- 
niądze, gotowizna  /. ;  für  — 
za  pieniądze;   et«).  JU  »C  ma» 


d^en  spieniężyć  co;  ftd^  — 
mad^en  zebrać  grosz ;  raie 
ciel  mac^t  baś  in  itnferem=e? 
wiele  to  wynosi  w  naszych 
pieniądzach?;  man  fommt 
babei  gu  feinem  —  to  się 
opłaci;  für  —  ift  alte§  feil 
za  pieniądze  wszystko  dostać 
można;  hń  ={i),  fein  być  przy 
pieniążkach;  gemünjteä  — 
moneta/;  —  f  Etagen,  prägen 
bić  pieniądze;  f (eines  —  dro- 
bna, zdawkowa  moneta;  baś 
ift  ein  fd^öneö  ©tüd^  —  to 
dużo  pieniędzy;  l^at  er  — ? 
czy  ma  pieniądze,  majątek?; 
tjon  feinem  =c  (eben  żyć  ze 
swoich  dochodów,  ze  swojej 
renty;  'oa^  ift  nic^t  mit  —  JU 
befallen  tego  się  pieniędzmi 
nie  dokupi;  er  l^at  leinen 
Pfennig  —  nie  ma  grosza 
przy  duszy;  —  in  ber  San! 
ftel^en  l^aben  mieć  pieniądze 
w  banku;  —  mad^t  e§  nid^t 
au§  pieniądz  sam  nie  uszczę- 
śliwia. 

(Öe'Ibabel,  sm.  =§,  szlache- 
ctwo n,  majątkowe. 

©clbangelcgcni^ett,  sf.  pi. 

sen,  interes  m.  pieniężny. 

©C'IbonlögC,  sf  pl-n,  ulo- 
kowanie n.,  umieszczenie  n. 
pieniędzy, 

®t'\HlÜtil)t,  sf.  pi.  =n,  po- 
życzka /  pieniężna. 

(^'elbauflagc,   sf.   pi.   -n, 

podatek  m.  nałożony  w  pie- 
niądzach. 

©Cibaufttianb,  sm.  =eg,  wy- 
datek m.  pieniężny,  wydawa- 
nie 11.  pieniędzy. 

©dbbCbarf,  sm.  =§,  potrze- 
ba /.  pieniędzy. 

(J^elbbebrättgniS,  $f  pi  -ffe, 

kłopot  m.   pieniężny. 

©cibbegicrbc,  sf.  chciwość 

f.  pieniędzy. 

©e'Ibbcitrag,  sm.    §,   pi 

= träge,  składka  /.  pieniężna, 
datek  m.  pieniężny. 

(gcibbcutcl,  sm.  =g,  pi  —, 
worek  m.,  woreczek  m.  na 
pieniądze;  fobatb  e§  an  ben 
—  gef)t  skoro  rozchodzi  się 
o  pieniądze. 

@e1bbüd)fc,     sf   pi    =n, 

(8)karbonka  /,  puszka  /  na 
pieniądze. 


(^c'IbDu^e 


480 


G?eIc'I)rtcnücrcin 


©elb^U^C,  5/  yl.  =n,  kara 
f.  pieniężna. 

^C'Ibblirft,  sm.  --t^,  łaknie- 
nie n.,  żądza  /.  pieniędzy. 

ÖJc'Ibeinno^mc,  sf.  'dochód 

m.  pieniężny,  pobór  m.  w  pie- 
niądzach. 

fec'Ibertoert),  sm.  -e«,  za- 
robek m.  pieniężny. 

©e'Ibforbenutö,  sf.  pl.  ==en, 

należytość/.,  pretensya/.  pie- 
niężna; an  iemanben  eine  — 
l^aben  mieć  do  kog-o  pretea- 
sye  pieniężną;  an  jmnbn  «en 
fteUcn  domagać  się  od  kogo 
pieniędzy. 

©C'lbfreffCnb,  adi.  pienią- 
dze jedzący,  wielkich  wydat- 
ków, nakładów  wymagający, 
kosztowny. 

©C'IbniCt,  sf.  chciwość  /. 
pieniędzy. 

©elbgürtel,  sm.  *§,  pi.  ~, 

trzos  m. 

®C'IbI;anbcI,  sm.  -§,  handel 
m.  pieniądzmi,  wymiana  f. 
pieniędzy,  bankierstwo  m. 

®c1bl)cirat,    sf.    pl.    =en, 

małżeństwo  n.  dla  pieniędzy, 
żeniaczka  f.  dla  posagu. 

(^Clbjube,  sm.  =n,  pl.  =n, 
lichwiarz  m. 

® C'Ib!a^C,  sf.pl.  »n,  trzos  m. 

©CiblCUtC,  pl.  ludzie  pl. 
mający  pieniądze. 

@c ibmofler,  sm.  -§,  pl.  —, 

wekslarz  w.,  bankier  m. 

^Clbmaugcl,  sm.  •=§,  brak 
?w,,  niedostatek  m.  pieniądzy. 

(Öe'IbmÜnse,  sf.  pl.  »n/ mo- 
neta f. 

©ClbllOtl),  sf.  wielki  niedo- 
statek m.  pieniędzy. 

(yc'Ib^JOftCU,  sm.  =g,  pl.  —, 
suma  f.,  kwota  /.   pieniędzy. 

(Selb'^iret?,  sm.  »eg,  Ws 

fti.  pieiiięizy. 

%t'\\s\^i}t, sf.pl.  =n,  rzecz/, 
tycząca  się  pieniędzy;  interes 
m.  pieniężny;  in  =n  I}ört  bic 
(S5emütl)Iid)!eit  auf  kochajmy 
się  jak  bracia,  a  licznoy  się 
jak  żydzi. 

^k'Ibfammlcr,  sm.  -&,  jjI- 

— ,  zbieracz  m.  pieniędzy. 

(^clbfdjinbcr,   sm.  '=g,  pl 

— ,  lichwiarz  m, 

@C'Ibid)llIb,  sf.  pL  "tn,  dług 
m.  pieniężny. 


©elbfortC,  sf.  pl.  »n,  ga- 
tunek m.  pieniędzy. 

Q5t'lb\tod,  sm.  =g,  pl.  =fli}tfe, 
skarbonka  /. ;  kapitał  m.  pie- 
niężny. 

(^e'IbftOlj,  sm.  «e§,  duma  /. 
z  posiadania    pieniędzy,    ma- 
jątku. 
'  ©C'IbfttQfe,  sf.  pl.  -n,  kara 
f.  pieniężna. 

(^Clbfüilf,  sn.  =e§,  p)^-  '^, 
pieniądz  m.  (jedna  sztuka  /.) 

©Clbfndjt,  sf.  chciwość  /. 
pieniędzy. 

^Clbtafrf)C,  sf.  pl.  =n,  kie- 
szeń  /.,  kieszonka  /".,  wore- 
czek m.  na  pieniądze. 

(vjC'Ibtt)(!^,  sm.  =e§,  pl.  --t, 
stół  m.  do  rachowania  pie- 
niędzy. 

fecibumlauf,  sm.  =§,  obieg 
m.,  cyrkulacya  /.    pieniędzy. 

@e1bnntcr[(i|taniing,  sf.  pl. 

=en,  malwersacya/".,  sprzenie- 
wierzenie n.  pieniędzy. 

^ClbpCrf  d)Ü)enbun[J,  sf.  roz- 
rzutność f. 

(Vjc1blDCd))Cl,  sm.  '%,  weks- 
larstwo  n.,  zmienianie  n.  pie- 
niędzy. 

teelbtoCfen,  sn.  =§,  wszyst- 
ko co  się  tyczy  pieniędzy;  spra- 
wy pl.  pieniężne;  finanse  pl. 

©elbimidjei,  sm.  *g,  lichwa 

f.  pieniężaa. 

(^elb^ulagc,  sf.  pl.  =n,  do- 
datek m.  do  płacy  w  pienią- 
dzach. 

©clbe^tticrt,  sm.    «cs,  pi. 

=e,  wartość  /.  pieniężna ;  fein 
SSerinögen  befielt  au§  ©elb 
unb  —  majątek  jego  składa 
się  z  gotówki  i  rzeczy  mają- 
cych wartość  pieniężną. 

@Clc'tf(C),  sn.  =(e)g/jizanie 
n. ;  bezustanne   całowanie  n. 

©ele'e,  (wym:  żele),  s».  ^g, 
pl.  «ś,  galareta  /. 

(iJelCgCn,  pp.  i  adi.  1)  po- 
łożony, leżący;  im  ©artcn  *eö 
^aug  dom  (położony)  stojący 
w  ogrodzie  ;  2)  dogodny,  (-nie) 
adv.\  einen  =en  Drt  vo'<x\)Ur\ 
obrać  dogodne  miejsce;  \\xi 
--en  3^it  fommen  przyjść  w 
dogodnym  czasie;  bu  fommft 
mir  thtn  —  właśnie  mi  w  porę 
przychodzisz ;  baś  ift  mir  nid^t 
—  teraz  mi  to  nie  na  rękę ; 
3)  mir  ift  baran  —  zależy  mi 


na  tem;   eä    ift  nid^łś  baran 

—  nic  na  tem  nie  zależy,  to 
nic  nie  znaczy. 

©clc'öcnl^clt,  sf.  pl.  =en,  1) 

sposobność  /.,  okazya  /.;  fid^ 
ber  —  bebienen,  bic  —  er- 
greifen, löa^rnel^men  korzy- 
stać ze  sposobności;  man 
muf§  bie  —  beim  ©d^opfe  faffcn 
trzeba  chwytać    okazye;    bie 

—  t)orübcrgel^en  laffen,  cor* 
beilaffen,  unbenu^t  (offen  za- 
niedbać sposobności;  eine  — 
bietet  fid^  bar  podaje  się  spo- 
sobność; nad^  —  ber  Urn« 
ftänbe  według  okoliczności ; 
etro.  mit  —  fd^idfen  przesłać 
co  (przez)  okazyą  ;  er  \)(xi  !einc 
(5a^r) —  gefunben  nie  znalazł 
pojazdu,  okazyi  do  jazdy;  2) 
położenie  n.  miejscowe;  ic^ 
fenne  alle  =en  in  btefcm  ^aufe 
znam  całe  położenie,  cały 
rozkład,  wszystkie  kąty  tego 
domu. 

^elCgeu^eitźgcbidjt,  sn.  =e§, 

pl.  =e,  wiersz  m.,  poemat  m. 
okolicznościowy,  przygodny. 

@cIc'ficnlKitś!auf,  sm.  *eg, 

pl.  =!äufe,  kupno  n.  okazyo- 
nowe. 

©clCgcnl^eitśmad^er^sm.  «§, 

pl.  — ,  raj  fur  m.,  stręczyciel 
m.  nierządu. 

©ele'gentlid),  adi.  okolicz- 
nościowy, przygodna,  przy- 
padkowy; {adv)  —  meiner 
S^leife  z  okazyi  mojej  podróży. 

©ClC'i^ngf  adi.  pojętny, 

(^iele'Ijrifjfcit,  sf.  pojętność/. 
Ökle'ljrfamfcit,  sf  uczoność 

/.,  erudycya  /.,  nauka  /. ;  ein 
»JJłann  oon  großer  —  człowiek 
z  wielką  nauką;  tJtCl  —  be* 
ficen  posiadać  wiele  nauki. 

C^3cIC'!^rt,  adi.  1)  uczony, 
(-nie)  adv.-.,  naukowy;  «er  Stanb 
stan  uczonych;  bie  «=e  Sßelt 
świat  wiedzy,  uczonych;  »e 
(Sprad^cn  uczone  języki  (gre- 
cki i  łaciński);  -e  3^itungen 
naukowe  pisma;  2)  biegły 
w  czem,  doświadczony. 

©ClC'IirtCnbÜnfel,  stn.  pycha 
f,  doktorska. 

©elc'^rtcurf^iiblid,  sf.  świat 

wt.  naukowy,  uczonych. 

C^iclc'^rtcinjcrcin,  sm.    -eS, 

pl.  «e,  stowarzyszenie  n.  uczo- 
nych,  uczone,  naukowe. 


®clcl)r'tenu)cfcu 


481 


(Letten 


©clcl^r'tcnmcfcn,    sn.    =§, 

nauki  pl.,  umieiętność  f. 

6clc:^r'tensunft,  sf.  stan  m. 

uczonyrli. 

®clef/rte(r),  sm.  »en,_pZ.=.en; 

<5J — i,  sf.  pt.  =n,  uczony  m. 
uczona  f. ;  w  naukach  biegły ; 
g — e  f^^rau  sawantka  /.,  ko- 
bieta /.  uczona;  eö  ift  nod^ 
fein  —  t)om  §imme(  gefallen 
nikt  się  mądrym  nie  rodzi. 

(BtUytt^tit,  sf.  uczoność/. 

©elei'er,  sn.  =g,  ciągłe  du- 
dlenie  n.  na  lirze,  pozytywie  ; 
monotonny  wykład,  monoton- 
na muzyka;  immer  ba§  alte 

—  zawsze  jedna,  taż  sama 
piosenka. 

®clci'^,  sn.  -jeg,  pi.  =fe  i 
©— fe,  sw.  =g,  _2;Z.  — ,  1)  kolej 
/.,  rowek  m.,  brózda  /.,  którą 
pojazdy  na  ziemi  kołami  wy- 
cierają; bag  —  l^alten,  im  — 
bleiben  jechać  koleją,  trzymać 
się  kolei;  2)  tor  m.,  tor  kole- 
jowy; szerokość/,  toru;  33al§n 
mit  einem  =fe  kolej  żelazna 
o  jednym  torze;  burc^ge^enbeö 

—  tor  główny;  3)  porządek 
m.,  kres  m.,  kluba /.,  szranki 
pi. ;  im  (alten)  =fe  bleiben  trzy- 
mać się  trybu  zwykłego;  auś 
bem*iefommen  wyjść  z  porząd- 
ku; wyjść,  wystąpić  z  kolei, 
wykoleić  się ;  roieber  in§  =fs 
fommen  nawrócić  się  do  kolei; 
przyjść,  wrócić  do  dawnego 
porządku;  eine  ©ad^e  rciebeu 
tnś  redete  =fe  bringen  rzecz 
zwrócić  na  tor  właściwy,  przy- 
prowadzić do  dawnego  po- 
rządku. 

®dei1(c),  sn.  --eś,  pi.  =e,  1) 
odprowadzenie  n. ;  jmnbm  baś 

—  geben  odprowadzić  kogo 
do  drzwi;  nehmen  ©ie  bag  — 
mit  przepraszam,  że  pana 
(panią)  nie  odprowadzam,  nie 
wyprowadzam  dalej ;  proszę 
darować,  że  nie  odprowadzam ; 
Xrauer —  orszak  m.  pogrze- 
bowy; 2)  straż  /.,  eskorta 
f.;  jmnbm  fic^ereö^  freies  — 
geben  przydać  komu  straż  dla 
bezpieczeństwa ;  tobtcä  — 
list  m.  bezpieczeństwa;  3) 
świta  /■.,  orszak  m.  towarzy- , 
szących. 

(Btlti'kiy  va.  (^aben)  towa- 
rzyszyć   komu,    odprowadzać 


go;  eskortować;  ©ott  ßeleite 
©ie!  niech  Bóg  prowadzi!; 
geleitet  powodowany. 

($^elei1(ö)amt,  sn.  urząd  m. 
glejto  wy. 

@ClCtt{^)brtCf,  sm.  =e§,  pi 
»e,  glejt  m.,  list  m.  bezpie- 
czeństwa, ochronny,  obronny. 

@clcit(§)öelb,  sn.  ==eÖ.  pi. 
=er  i  sgerect)tig!eit,  sf.  pi.  =en 
opłata  f.  za  bezpieczeństwo 
w  podróży,  glejto  we  n. 

@elcit(^)mann,  sm.,  =eś,  pi. 

=leute,  towarzyszący  w  po- 
dróży ;  spółidący,  przewodnik 
m.,  człowiek  m.  przeprowa- 
dzający; towarzysz /w.;  eskor- 
ta f! 
mti'm\ń}i^,  sn.  »eg,  pi. 

se,  okręt  m.  eskortujący,  kon- 
wojowy, do    eskorty  służący. 

6idci't(g)ftCl'n,  sm.  =i§/pl. 
=e,  satellita  m.,  księżyc  m. 

®ClCt't(§)5Cttel,  sm.  =g,  pi. 
— ,  kaita  f.,  pismo  n.  bezpie- 
czeństwa  dla    podróżujących. 

(gelci'tf(f)aft,  5/.  odp^rowa- 
dzenie  n.,  straż  /,  orszak  m. 

©Cle'nf,  sn.  =eś,  pi.  se,  i) 
staw  w.,  przegub  m.,  spój  m.; 
ficb  ben  Slrm  auä  him  =e 
fallen  zwichnąć  (sobie)  ra- 
mię, wybić  je  ze  stawu;  bie 
§anb  ift  auö  bem  =c  ręka  się 
zwichnęła;  raieber  inś  —  brin^* 
gen  znowu  w  staw  wprawić; 
bie  se  ber  §anb  stawy  u  ręki; 
2)  kolanko  tw.,  członek  m. 
(botanika). 

®ClC'n!=,  (w  wyrazach  zło- 
żonych znaczy :)  stawowy  adi., 
od  stawu,  stawów. 

©ele'nüg,  i  *ffam,  adi.  1) 
gibki,  giętki,  łatwo  się  zgi- 
nający; ben  Körper  —  ma= 
d^en  ciało  gibkiem  zrobić, 
uczynić;  2)  giętki,  umiejący 
się  nagiąć,  zręcznie  zasto- 
sować się  do  okoliczności. 

(gelCllftgfcit,  sf  gibkość/., 
giętkość  /. 

®tlt\t,  sn.  =§,  czytanina/. 
®tlttt'd)t{t),sn.  (e)ś,  oświece- 
nie n.,  światło  n. ;  świece  pi., 
lampy  pi. 

©Clt'^tCr,  sn.  =0,  rodzaj 
m.  ludzi  (w  znacz,  pogardli- 
wem) ;  fie  finb  beibe  von  glei* 
d^em  —  obydwa  jednej  rasy, 
z  jednego  gniazda,    z    jednej 


3nlenber,  2)eut[Ą=poIntfĄe§  SSorterbuĄ. 


1  mąki,    na   jedno   kopyto;    er 
I  ift  aud^  beineś  =§  i  on  twojego 
karbu,  z  jednego  z  tobą   ko- 
pyta. 

^üit'Ut{t),sm.  =m,pl.  «en; 
® — e,  sf  pi.  =n,  (u)kochany, 
(-na)  adi.;  kochanek  m., 
(-ka)  /. 

®Clt'nb(e),  adi.  1)  gładki 
(na dotknięcie),  nie  chropawy; 
=e  Seintoanb  gładkie  płótno; 
2)  miękki;  =e§(J  leifc^  miękkie, 
kruche  mięso ;  3)  łagodny; 
*er  2lbl^ang  łagodna,  lekka 
spadzistość;  =eä  2Better  łago- 
dne, przyjemne  powietrze;  eś 
regnet  —  deszczyk  rosi; 
jmnbm  einen  ^n  SSerroeiś  ges 
ben  łagodnie  kogo  połajać; 
jmnb  mit  =n  SBorten  befänf* 
tigen  uspokoić  koero  łagodne- 
mi  słowy;  seg  ^Jeuer  mały 
ogień,  ogienek;  ^e  3Jiittel  an= 
rcenben  używać  środków  ła- 
godnych ;  =ere  ©aitcn  auf^iel^en 
spuścić  z  tonu,  z  łagodniej- 
szego tonu  śpiewać,  stać  się 
powolniejszym ;  —  gegen 
jmnb  fein  być  pobłażliwym 
w  obec  kogo;  —  auśfpred|en 
łagodnie  wymówić ;  =eftenS 
gefagt  by  nie  użyć  ostrzej- 
szeero  wyrazu. 

(JJcIi'ngen,  vn.  =gft,  -gt,  ge= 
lang,  ift  gelungen.  I.  udać  się, 
powieść  się,  pójść  po  myśli; 
ba§  ift  mir  übet  gelungen  to 
mi  się  nie  udało;  aHeś  gelingt 
il^m  we  wszystkiem  mu  się 
szczęści;  mir  gelingt  nid^tś 
wszystko  mi  idzie  nieszczęśli- 
wie ;  eö  gelingt  mir  imp.  udaje 
mi  się;  eö  ift  feinen  S3cmü= 
l^ungcn  nidjt  gelungen  usiło- 
wania jego  spełzły  na  niczera ; 
II.  gelungen  pp.  i  adi.  baä 
ift  fein  »fteg  SiiJerE  to  jest  jego 
naj  udatniejsze  dzieło,  najlepiej 
mu  się  udało;  baś  ift  n)ir!lid^ 
-~  to  rzeczywiście  wyborne, 
ciekawe.  III.  &  —  n,  sn.  =0, 
udanie  się,  powodzenie  n.; 
er  ift  ftolg'  über  ba§  —  beś 
^laneä  dumny  jest  z  udania 
się  planu. 

'®tli"\)iitl,  sn.  =g,  szeptanie 
n.,  szeleszczenie  n. 

^t'Utn,  vn.  (I^aben)  wydać 
ton  przenikający,  brzmieć 
mocno;    bie    Ó^ren   —   mir 

31 


mU'bni 


482 


©cmä'Ibc 


w  uszach  mi  szumi,  bębni; 
eine  =be  ©timme  głos  przera- 
źliwy, krzykliwy,  skrzekliwy, 
sbeś  ©cläc^ter  głośny  śmiech. 
©elo'Öcn,  va.  (§aben)  ślu- 
bować, przyrzec,  przyobiecać 
co;  jmnbm Streue —  ślubować 
komu  wierność;  eiblid^  — 
przysiągać,  przyrzec  pod  przy- 
sięgą; 'mit  §anb  unb  2Jiunb 
—  przyrzec  co  i  dać  na  to 
rękę;  baö  gelobte  Satib  kraj, 
ziemia  obiecana,  (-y). 

©elöö'nig,  5w.  =ffe§,i9Z.  »ffe, 

ślub  m.  uczyniony,  przyrzecze- 
nie n.  (uroczystej. 

(Btlt,  I.  interi.  czy  tak?, 
wszak  tak?,  nieprawdaż?;  — 
baś  ^aft  bu  oergeffen  z  pe- 
wnością to  zapomniałeś;  II. 
adi.  niepłodny  (o  zwierzę- 
tach); -t  ^\xi)  krowa  nie  da- 
jąca mleka,  jałowa. 

%t'\it,  sf.  pi.  =n,  wiaderko 
n.  z  uchem,  koneweczka  /. 

©Cltcn,  gilft,  gilt,  galt, 
Ijahi  gegolten,  I.  vn.  1)  war- 
tać,  wartować,  mieć  tę  lub  tę 
wartość,  cenę ;  biefe  SJiuttje 
gilt  gtoanjig  .ülronen  ta  mo- 
neta wartuje  (ma  wartość) 
dwadzieścia  koron ;  ba§  ®e=> 
treibe  gilt  je^t  wenig  teraz 
zboże  nie  wielką  ma  wartość, 
cenę;  ber  Äram  gilt  fooiel 
al§  ber  SD'Jann  jaki  pan  taki 
kram;  bie  ©ad^e  gilt  mir 
oiel  rzecz  ta  ma  dla  mnie 
wielką  wartość;  t)or  ®ott  — 
aHe  3Jienfd)en  gleic^  przed 
Bogiem  wszyscy  ludzie  są 
równi;  einer  gilt  fooiel  all 
ber  anberc  jeden  tyle  wart 
co  i  drugi,  jeden  tak  dobry 
jak  drugi;  2)  mieć  ważność, 
znacznie;  ber  SSerlrag  gilt 
nidöt  umowa  jest  nieważna ; 
biejeś  ©elb  gilt  bei  \m^  nic^t 
te  pieniądze  u  nas  nie  kursują, 
nie  mają  ceny,  wartości ;  alś 
atcgel  gilt  regułą  jest,  że 
.  .  .;  etro.  —  lafjen  zgodzić 
się  na  co,  nie  sprzeciwiać 
się  czemu;  baö  laffe  ict)  — ! 
to  rozumiem,  to  rai  się  po- 
doba! bie  -ben  2lnfid^łen 
powszechne  zapatrywania ; 
=be8  9ieci^t  prawo  obowią- 
zujące, będące  w  mocy;  baś 
«Spiel  gilt  nic^t    ta    gra    nie- 


ważna; !ein  ©o^  gilt  me^r 
nie  wolno  więcej  stawiać, 
nie  przyjmuje  się  więcej 
stawek  (w  grze);  er  lieB 
biefe  ©ntjcliulbigung  nic^t  — 
nie  przyjął  tego  usprawie- 
dliwienia, nie  miał  Bań 
względu;  fein  SEort  gilt  oiel 
bei  ^ofe  jego  słowo  wiele 
znaczy  u  dworu;  bei  jmnbm 
oiel  —  znaczyć  wiele  u  ko- 
go ;  ber  ^;propl^et  gilt  nid^t 
in  feinem  Śanbe  prorok  nic 
nie  znaczy  we  własnej  oj- 
czyźnie; 3)  für  etn).  — 
uchodzić  za  co,  być  uwa- 
żanym; für,  alö  reirf)  — 
uchodzić  za  bogatego ;  4) 
jmnbm  —  kogo  się  tyczyć, 
do  niego  się  ściągać;  baö 
gilt  mir  to  mnie  się  tyczy; 
raem  foU  baS  — ?  kogo  się 
to  tyczy?;  bie  ©efunb^eit 
gilt  bir  to  twoje  zdrowie  pi- 
ją; 5)  sb  machen :  marf)e  beme 
3fled^te  =b  broń,  dochodź 
swoich  praw ;  wykaż  swoje 
prawa;  er  voń%  firf)  =b  JU 
mad^en  umie  nadać  sobie 
znaczenie,  powagę;  bie  SSer« 
jäl^rung  =b  mad^en  przy- 
wodzić, zarzucać  prze- 
dawnienie, bronić  się  zarzu- 
tem przedawniania;  II)  eä 
gilt,  vimp.  roaä  gilt  bie 
2Bette?  raaö  gilt§?  o  co  idzie?; 
—  nur  einen  SSerfud^,  eine 
g^rage  idzie  tylko  o  spró- 
bowanie, zapytanie;  trzeba 
tylko  spróbować,  zapytać; 
l)ier  gtltö  gu  l^anbeln  tutaj 
działać  trzeba;  l)ier,  jel^t 
giltś  teraz  idzie  o  rzecz, 
teraz  się  roztrzygnie;  — 
fein    Sit^tv.,    baä    3ßo^t  beä 

SanbeS  rozchodzi  się,  idzie 
o  jego  życie,  o  dobro  kraju ; 
giltś  mir?  czy  to  mnie  się 
tyczy?;  III.)  va.  wałaszyć, 
trzebić,  mniszyć. 

©crtCnbmodjUng,  sf.  do- 
chodzenie n.  czego. 

®ei'tung,  sf.  Avażność  /., 
wartość  /'.,  znaczenie  n. ; 
ben  ©efetjen  —  oerfd^affen, 
bie  ©efe^^e  jur  —  bringen 
zapewnić  ustawom  sku- 
teczność; g — ölo§,  adi.  bez 
wartości. 

©ClÜ'bbC,    sn.    =5,    pi.   — 


ślub  w.;  —  be§  ©cl^orfamś 
ber  Slrmut,  ber  Äcufc^^eit 
ślub  posłuszeństwa,  ubóstwa, 
czystości;  ein  —  ablegen, 
tl)un;  ein  —  auf  (über)  fid^ 
neljmen  czynić,  złożyć  ślub, 
ślubować;  fein  —  erfüEen 
dopełnić  ślubu. 

©ClÜ'ft,  sm.  i  sn.  =c§, 
pi.  =e,  zachcenie  n.,  zachcian- 
ka /. 

©elü'fteit,  vimp.  i  vn. 
(^aben)  eg  gelüftet  mi^  (mir) 
etra.,  id^  gelüfle  nac^  etro., 
:d^  laffe  mid|  nad^  ełm.  — 
zachciewa  mi  się  czego, 
bierze  mnie  ochota,  chętka 
do  czego;  er  tl)ut,  maś  il^n 
pelüftet  robi,  co  mu  się  po- 
doba; laf;  bir  fo  raaś  nic^t 
—  niech  ci  się  nie  za- 
chciewa takich  rzeczy;  fid^ 
nad^  frembem  (^\xit  —  po- 
żądać obcej  własności. 

(ÖCnm'rfl,  adv.  powolnie, 
łagodnie,  spokojnie;  wygodnie ; 
zwolna,  powoli;  nur  — I 
tylko  zwolna!  nie  tak  po- 
rywczo!;—sn.  =e§,p^.©emäd^er, 
pokój  w.,  izba  f. 

©Cmä'djlitl),  adi.  powolny, 
(-nie)  adv.]  spokojny,  nie 
zakłócony;  ein  =eö  ^t^tn 
führen  prowadzić  życie  spo- 
kojne; fel)r  —  rool^nen  mie- 
szkać bardzo  wygodnie,  przy- 
jemnie. 

®cmä'cf)Iirf)fcit,     sf.     pi. 

^en,    wygoda    /".,    dogodność     \ 
/. ;  nad^  feiner  —  t^un    czy- 
nić   w€dle     upodobania,   jak 
dogodnie. 

(Scnia'^l,  sm.  =§,  pi.  =e 
i  ©ema^lin,  sf.  pi.  =innen,  mał- 
żonek m.,  małżonka  f.  (poet. 
baä  ©emalii  oznacza  tak  mał- 
żonka jak  i  małżonkę). 

(S^ema'l^ncn,  va.  jmnb   an 

etm.  —  i)  przypomnieć  ko- 
mu co;  2)  eź  gemannt  mic^ 
(mir),  ale  pite  ić)  iljn  fdjon 
gefe^en  zdaje  mi  się,  coś  mi 
się  ochapia,  żem  go  już  wi- 
dział. 

(ÖCmä'fel,  sn.  '§,  kry- 
tykowanie n.  (ustawiczne). 

©cmä'Ibc,  sn.  -g,  pi.  —, 
malowidło  n.,  obraz  m. ;  — 
in  Ölfarben,  Sßafferfarben 
obraz    olejno,    akwarelą    ma- 


©cmä'Ibegatlcnc 


483 


®emei'nf(f)äblt(^ 


lowany,  akwarela;  jmnbm  ein 

—  feineö  i^äu^Iid^en  ©Iüc!e§ 
cntroetfen  skreślić  komu  obraz 
sweg-o  domowego  szczęścia. 

^cmülbcpöcnc,  sf.  pi. 
«n,  i  ©emälbcfammrunc?  sf. 
pi.  =ett,  galerya  /.,  zbiór  m. 
obrazów. 

©cina'rfung,  sf.  pi.   -en, 

granica  /.,  obręb  r)i.\  od- 
graniczona część  /.  ziemi, 
pola. 

©Cntä'fil,  adi..,  adv.  i  praep. 
(z  3.  przyp-)  stosowny,  (-nie), 
zgodny,  (-nie)  z  czem,  odpo- 
wiadający czemu,  podług  cze- 
go; bcinem  S3efef)lc  —  stoso- 
wnie do  twego  rozkazu. 

®entä'^,   sn.    =c^,  pi.  -e, 

miara  /. 

©etnä'Peit,     5/.    stosow- 

ność    /.,     zgodność     /. ;     in 

—  beineś  S3efe^te§  stosownie 
do  twego  rozkazu. 

©cmä'^igt,     pp.    i    adi. 

umiarkowany  (-nie)  adv.j 
=e  ,3o^ß  strefa  umiarkowana. 

©emäu'cr,  sn.  =§,  pi.  —, 

mury  m.  pi. 

©emci'n,  adi.  1)  wspólny; 
ber  %i\^Ux  ift  allen  a}ienfd)en 

—  ta  wada  wspólna  jest 
wszystkim  ludziom ;  xo'xx 
Caben  nid^t§  —  mit  einanber 
nie  mamy  nic  wspólnego  ze 
sobą;  bie  *e  ©trafee  droga 
wspólna,  publiczna ;  e§  rcar 
il^nen  aÖeä  —  wszystko 
wspólnie  posiadali;  auf  «e 
soften  wspólnym,  publicznym 
kosztem;  2)  pospolity,  po- 
wszechny; =er  ©ebrau^  po- 
wszechny zwyczaj ;  ba§  =e  33efte 
dobro  powszechne;  3)  zwykły, 
częsty;  Überfd^raemmungen 
finb  in  biefem  Śanbe  eine  =e 
©aci^e  powodzie  są  w  tym  kraju 
zwyczajrą  rzeczą;  ber  =i 
Sauf  ber  S)inge  zwykły  bieg 
rzeczy;  «eä  '^O^X  rok  zwy- 
czajny; =er  %a%  dzień  po- 
wszedni, roboczy;  4)  prosty, 
pospolity,  niewykwintny,  pro- 
stacki; nieokrzesany,  gruby, 
nieobyczajny;  podły,  nik- 
czemny; ber  =c    3Jiann,    baś 

—  SSolf  człowiek,  lud  prosty, 
prostacki;  ber  =e§aufegmin; 
ber  =[tc  §aufe  najpodlejszy 
gmin,  motłoch;  um   mit  bem 


=cn  ajianne  ^u  rcben  mówiąc 
po  prostacku ;  by  użyć  wy- 
razu gminnego;  er  ift  t)On 
=em  ©tanbe  jest  z  prostego, 
nizkiego  stanu,  rodu ;  «er 
©olbat,  ® — er  prosty  żoł- 
nierz, szeregowiec;  =er  9J?enfĄ 
człowiek  podły ;  ^e  2)enfart 
podły  sposób  myślenia  ;  5)  — 
mad)en  pospolitować,  upo- 
wszechnić, rozpowszechnić  co; 
fici^  — mad^en  pospolitować  się, 
wdawać  się  z  lada  kim;  fi(^ 
mit  jmnbm  —  mad^en  pospo- 
litować się  z  kim,  wdawać 
się  z  kim  podlejszym  od 
siebie;  6)  bie  ©—en  pi. 
prostacy  pi.,  lud  m.,  stan  m. 
trzeci;  baä  §au§  ber  —  izba 
niższa  (w  Anglii). 

©emei'nbe,     ©emeine,    sf. 

pi.  "W,  1)  gmina /.;  ftabtifiĄe 
—  gmina  miejska;  2)  lud 
m.',  bie  —  ber  ©tabt  lud 
miejski;  —  beö  S)orfeś 
gromada  na  wsi;  3)  towa- 
rzystwo M. ;  bie  d^rifłlid^e  — 
towarzystwo  chrześcijan; 

eoangelif^e  —  zbór  ewan- 
gelicki. 

®cntci'nbcamt,  sti.  urząd  m. 

gminny. 

©cmei'nbeanöepngfcit,  sf. 

przynależność  /.  do  gminy. 

©ctttci'nbconftaU,    sf.    pi. 

=en,  zakład  m.  gminny. 

®emct'nbeau^f  ^ufg,  sm.  --eg, 

pi.  =fd^Üffe,  wydział  m. 
gminny. 

©cmci'nbegcnoffc,   sm.  ^n, 

pi.    «n,   uczestnik  m.    gminy. 

®cmei'nbc^anślialt,  sm.=z^, 

gospodarstwo  n.  gminne,  za- 
rząd m.    majątku    gminnego. 

fectttci'nbcorbnung,  sf.  =en, 

ordynaeya  /.  gminna,  urzą- 
dzenie n.  gminy. 

©emcfnberotl),  sm.  =eg,  pi. 

=rätt)e,  rada  /.  municypalna, 
gminna,  gromadzka  (na  wsi). 

(Scntci'nbcumlagc,   sf.   pi. 

«n,  podatek  m.  gminny. 

©emei'nbctjcrdanb,  stn.  -t^, 

pi.  =bänbe,  związek  m.  gmin- 
ny, gmina;  in  ben  —  auf* 
neĘimen    przyjąć    do    gminy; 

ouä  bcm  —  entlaffen  uwolnić 
od  związku  gminnego,  z  gminy. 

©cmci'nbcöorftanb,  sm.  --eg, 

pi.    »ftanbe,    przełożony     w?., 


starszy  m.,  naczelnik  m. 
gminy. 

©cmci'nbeöDrfte^er,  sm.  =§, 

pi.  — ,  prezes  m.  municypal- 
ności,  przełożony  m.  gminy, 
wójt  m.  (na  wsi). 

®entci'nbct)orftc]^ung,     sf, 

zwierzchność  f.  gminna. 

®emci'nbcö3Cfcn,  sn.  *§,  pi. 

—  , rzecz  /'.  gminna;  sprawa/, 
tycząca  się  gminy. 

@Ćmci'nfaf^It(!^,  adi.  łatwy 
do  pojęcia  każdego;  popu- 
larny, przystępny,  (-nie)  adv. 

®emei'ngcfäl)dtd),  adi.  nie- 
bezpieczny dla  społeczeństwa, 
dla  wszystkich. 

©emci'ngcift,  sm.  -e§,   i) 

duch  m.  wspólny,  powszechny, 
wszystkich  ożyżwiający;  2) 
duch  obywatelski,  dobrem 
powszeehnem  się  zajmujący, 
sposób  m.  myślenia  do  do- 
bra kraju  zmierzający. 

©cmci'nglüutiincr',  sm.  =§, 

pi.  — ,  wierzyciel  m.  upadłego, 
upadłości. 

©emci'ngtUtg,  adi.  po- 
wszechnie ważny,  ważność 
mający. 

©emei'ngut,   sn.  =e^,   pi. 

=güter,  własność/,  powszech- 
na, wspólna;  eine  ©rfinbung 
jum  —  mad)en  rozpowszech- 
nić, uczynić  przystępnym  dla 
wszystkich  wynalazek. 

©cmci'n^ett,   sf.  pi.   =en, 

grubisń^two  n.,  prostactwo  n. 

%tVM\'Vi\i\Wfadv.  zazwyczaj, 
powszechnie. 

©emCt'nigUtf),  adv.  pospo- 
licie. 

©Cmci'nfunbig,  adi.  po- 
wszechnie znany,  wiadomy; 
notoryczny. 

©Cmci'nnÜ^ig,  adi.  po- 
wszechnie użyteczny ;  dobru 
pospolitemu  służący. 

($)emei'n|jlai^,  «m.  ^e§,  pi. 

»plä^e  miejsce  n,  źródło  n. 
powszechne  ;  frazes  m.  banal- 
ny, trywialny. 

©Cmci'nrcdjt,  sn.  -e§,  pra- 
wo n.  powszechne. 

(gcmetlt'fom,  adi.  wspólny, 
(-nie)  adv.,  powszechny,  dla 
każdego  służący. 

©emei'nf^äbiirf),  adi.  szko- 
dliwy, szkodzący  ogółowi,  do- 
bru publicznemu. 

31* 


®cntei'nf(f)aft 


484 


(sjcnair 


®cmei'nfd)oft,  sf.  pl  =en,  G)C'mel)aücn,  sm.  i  =!uger, 

1)  wspólność  /. ;  —  ber  ©üter  5/.   bezoar  m. 

wspólność    majątku:     in    —  ©e'lttC'Öart,  5W. --e§,  broda/. 

be[i|en     wspólnie      posiadać;  genizowa,  broda  kozy  dzikiej. 

—     beä     Seft^es     wspólność  @e'm§t)Olf,    sm.    =(e)§,    2^1 


posiadania;  2)  związek  m., 
styczność  /.,  stosunek  m. 
z  czetn,  do  czego ;  —  gtüifc^en 
Seib  unb  ©eele  związek  du- 
szy z  ciałem;  3)  obcowanie 
M. ;  mit  jmnbm  —  ^aben  (ma= 
d^en)  obcować,    żyć,    wdawać 


böcfe,    kozioł    m.    dziki,    ko- 
zica samiec  m. 

®c'mvgei|l,  sf.  i  ^jiegc,  sf. 

gemza  /..  kozica  samica  f. 

©e'möfraut,   sn.   i  -rours, 

5/.    kozi  korzeń  m. 

©C'm^ICbCr,  sn.  =§,  skórka 


sie  z  kim;    —  ber    SKenfd^en  /.    gemzowa,    zam(e)sz;     =n. 


mit  ®ott  obcowanie  ludzi 
z  Bogiem ;  4)  bie  —  ber  ^irc^e 
łono  n.  kościoła. 

®etttci'nf(!^aftltd),        adi. 

wspólny,  (-nie)  adv. 

®emci'nf^aftli(i^!cit,  sf.  pi 

=en,  wspólne  posiadanie  n. ; 
solidarność  /. 

©cmci'nf^ulbncr,   sm.   »§, 

pi.  — ,  upadły  m.,  dłużnik  m. 
upadłości. 

©cmci'nfinn,    sm.    ?§,  = 
©emeingeift. 
©emci'ntrift,  sf.  pi.   =en, 

wspólne  pastwisko  n.  gro- 
madzkie. 


adi.  ze   skórki  gemzowej,  za- 
meszny,  zamszowy. 

®e'm§t:^tcr,  sn.  =eg,  pi.  =e, 

kozica  /. 
j      ®C'mfC,  sf.  pi.  -n,  kozica/. 

I     ©emü'fe,  sn.   -5,  pi.  —, 

\  jarzyna  /. 

(Scmü'fegarten,  sm.  =g,  pi. 

j  =gärten,  og^ród  m.  jarzynowy. 

®cmü'tl),   sn.  -cś,  pi.  *er, 

umysł  m.,  serce  n..  dusza/. ; 

gut   von  —  fein,   ein   gute§ 

—  Tjaben  mieć  dobre  serce; 
!  ebleö  —  szlachetue  serce, 
j  szlachetna  dusza;  er  bat  fein 

—  nie  ma  serca,  duszy  nie 
I  ma    uczuć,    niczego    nie    od- 


©CmCt'nöerftänblid),  arf^.=  1  czuwa;  @— er  _p?.  umysły; 
©emeinfafölict).  j  bie   aufgebrad^ten  Ö— er   be» 

®CimCt'ntDOl)I,  sn.  *e§,  '■  fänftigen  uspokoić  wzburzone 
dobro  n.  pospolite.  umysły ;    jmnbm    etro.    JU    =e 

(Scme'nge,  i  ©-afei,  sn.1^^^^   spajać    co   w   czyj 

-g,  mieszanina  /.       "  |  ^^J^^,  mocno  mu  co  zalecać, 

,.       >.    zachęcać  do  czego;    fid^  etn). 
«««•    ij  I  .y    Je    führen,     gießen    brać 


©cmc'flcn,  pp.  i 

dokładny,  wyraźny;  einen  =en 
SBefel)!  geben  wydać  dokła- 
dny, wyraźny,  stanowczy  roz- 
kaz; 2)  miarkowany,  mie- 
rzony, rozważany;  miarowy; 
właściwy,  stosowny,  formalny, 
uroczysty;  in  »en  ©d^ritten 
miarowym  krokiem;  =e  SBorte 
miarkowane,  rozważane  wyra- 
zy, słowa;  jmnbn  —  grüben 
powitać  kogo  ceremonjalnie. 
(ScmC^el,  SM.  *§,  pi.  —, 
rzeź  /. ;  eä  entftanb  ein 
jc^recEIic^eś  —  wszczęła  sie 
rzeź  okrutna. 


sobie  co  do  serca,  martwić 
się  czem;  fid^  eine  '^iaić)e 
3ßein  gu  -c  führen  łyknąć 
butelkę  wina;  baś  ge^t  il^m 
gu  se  mocno  go  to  dotyka; 
żywo,  mocno  jest  tem  do- 
tknięty; er  3iel^t  fic^  bie  ©a^e 
jel^r  gu  «=e  żywo  bierze  sprawę 
tę  w  serce,  do  serca. 

'  ®CmÜ'tl)Iid),  adi.  1)  przy- 
jemny, miły;  eg  tft  fjier  nirf)t 
—  tutaj  nie  jest  przyjemnie, 
bie  2i)0l)nung  iftre^t  —  miesz- 
kanie jest    wcale    przyjemne, 


wygodne;  e§  tft  mir  l^eutc 
®Cnii'frf|,  sn.  =eö,  pi.  «C,  i  nic^t  —  coś  mi  dziś  brakuje, 
mieszanina  /". ;  —  lüiberftret»  |  jestem  dziś  nieswój;  ein  =er 
tcnber  ©efiiijle  gmatwanina/,  i  ^crl  dobry,  przyjemny  chłop; 
odmęt  m.,  zamieszanie  n.  2)  czuły;  =eś  (^cbicf)t  czuły 
sprzecznych  uczuć.  1  poemat. 

(i)c'mme,  sf.  pi.  «n,  giema      (^jemii'tblicfjfeit^    sf.   przy- 

/.,  kamień  m.  rznięty.  i  jemność/.,  czułość/.;  dobroć/". 


(V)CmÜ't^l0?,  adi.  nieczuły, 
bez  serca,  zimny. 

®emü't^§art,  sf.  i  =6e[d^af= 

fenl)eir,  sf.  1)  usposobienie 
n.  umysłu,  umysł,  usposobie- 
nie n.]  t)on  fanfter  —  łago- 
dnego usposobienia ;  2)  cha- 
rakter m.,  temperament  m. ; 
etn   3Jłann    oon   certräglid^er 

—  człowiek  znośnego,  zgo- 
dliwego  charakteru. 

@cmü'tI)^bcü)eguno,        sf. 

wzruszenie  w.,  emocya  /. 
umysłu. 

ÖJemü't()v'faf|ung,  sf  sta- 
łość /.  umysfu,  duszy. 

@emü'tl)?fran!,  adi.  chory 
na  umyśle. 

®emü'tl^?Iagc,  sf,  ^tim« 
munq,  sf,  =t)erfaf|ung,  sf 
i  ^juftanb,  sm.  usposobienie  w., 
stan  m.  umysłu. 

@emü'tl^?lcbcn,  sn.  życie  n. 
duchowe. 

®cmü't!^§nctgung,s/  skłon- 
ność umysfu. 

©CmÜ'tlK^rCgiing,  sf.  wzru- 
szenie n.  umysłu. 

@cmü't^§ru:^c,  sf  spokoj- 

ność  /.  umysłu. 

®CmÜ't^lunnif)C,  sf  nie- 
spok.ijność  /.  umysłu. 

©CmÜ't^ÖOW,  adi.  pełny 
(moralnego)  uczucia. 

(^tn,praep.  ku  (^gegen);  — 
!  öimmel,  —  9^orben  ku  niebu, 
ku  północy. 

(^CnO'nt,  (wym:  żenam) 
adi.  żenujący,  krępujący. 

(^Cnau',  adi.  1)   dokładny, 

punktualny,  ścisły,  (-śle)  adv. ; 

i  —    mit    bem     @Iodfen[d)Iage 

j  fünf   dokładnie,    punktualnie 

I  z  uderzeniem  godziny  piątej  ; 

er  mei^    ntc^t   gang   —,  roaś 

'  er   fagen   toiH  nie  wie  wcale 

dokładnie,     co    chce    powie- 

I  dzieć ;    crjäl^re  mir  bie   ©ac^e 

—  opowiedz  mi  rzecz  do- 
I  kładnie;  einen  Se^el^t  —  coH» 
\  j;iel^en  wykonać  ściśle  roz- 
kaz ;  eine  =e  Unterfud^ung 
aufteilen  przedsięwziąć  ścisłe 
badanie,  poszukiwanie;    etm. 

i  —  befd^retben  dokładnie  co 
opisać;  jmnbn  —  auefragen 
ściśle,  dokładnie  kogo  wy- 
badać ;  ić)  nel)me  cś  nid^t  fo 

—  nie  biorę  tego  tak  ściśle; 
.  mir  moUcnS  mit  i^m  nic^t  fo 


®enau'ig!eit 


485 


(Scno'ffcnfdjaft 


—  nel^metl  nie  będziemy  się 
z  nim  obchodzić  tak  ściśle, 
skrupulatnie;    —  genommen, 

—  gefprod^en,  —  gu  fprec^en 
ściśle  biorąc,  ściśle,  dokładnie 
mówiąc;  2)  eö  ift  —  baśfelbe 
to  zupełnie  to  samo;  —  foöiel 
atä  .  .  właśnie,  zupełnie  tyle 
co  . .;  id^  !enne beinen  greunb 
fel^r  —  znam  twego  przyja- 
ciela    bardzo     dobrze;     etm. 

—  kennen  znać  co  gruntownie; 

—  biś  auf  §eller  unb  Pfennig 
Bci^allen  zapłacić  do  osta- 
tniego grosza,  wszystko;  3) 
dobrze  przystający  do  czego; 
baä  Äleib  liegt  —  an  suknia 
gładko  leży ;  bie  X^ür  fdf)lie^t 
ganj  —  drzwi  dobrze,  szczel- 
nie się  zamykają;  4)  (nad- 
zwyczaj) oszczędny,(-nie)aofv.; 
fie  ift  eine  -t  3Birtin  jest  gospo- 
dyni oszczędna;  id^  lebc  fe^r 

—  żyję  bardzo  oszczędnie ; 
5)  ber  =eftc  ^reiś  cena  naj- 
niższa, ostatnia  ;  mit  «er  Sfiotl^ 
z  wielką  biedą,  ledwo. 

©Cnau'igfeit',  sf.  dokład- 
ność /.,  ścisłość  /.,  skrupu- 
latność /. 

©CUbä'rm,  (wym .-  żandarm), 
sm,  «en,  'pl.  =en,  żandarm  m. 

©enealogłe',    sf.   pl.    =n, 

genealogia  /. 

©Cnel'JU,  adi.  przyjemny; 
roenn  eö  S^nen  —  ift  jeśli 
się  to  panu  podoba,  jeżeli 
pan  na  to  przystajesz;  id^ 
roerbc  c§  t^un,   roenn  eö   mir 

—  fcitt  rcirb  uczynię  to,  skoro 
mi  się  spodoba,  skoro  uznam 
za  stosowne;  ettt).  —  l^alten, 
finben  przyjąć  co,  zezwolić 
na  co. 

©cnel^'migcu,    va.  (^aben) 

przyjąć  co,  przystać,  przy- 
zwolić   na    co;    potwierdzić; 

—  ©ie  ben  2tu§brudE  meiner 
uorjügtid^cn  ^od^ad^tung 
przyj  m  pan  wyrazy  mego 
głębokiego  szacunku ;  mit 
feiner  ©enel^migung  z  jego 
przyzwoleniem. 

®cnci'gt,   pp.   i  adi.    i) 

pochyły,  spadzisty;  2)  przy- 
chylny ;  jmnbm  —  przychylny 
Jsomu;  fid^  jmnbtt  —  mad^en 
pozyskać  czyją  przychylność; 
3)  gu  etro.  —  skłonny  do 
czego;  gum  frunie  —  skłonny 


do    pijaństwa;    fid^    ju    elm. 

—  feigen  okazać  się  skłon- 
nym do  czego. 

©enci'gt^eit,  sf.  pochyłość 

/. ;  skłonność  do  czego,  przy- 
chylność /.  ku  jakiej  osobie. 

®cncra'I,   sm.   =§,  pi.  ^t 

i  ©eneräte,  generał  w.,  jenerał. 
®Cnera  1=,  (w  wyrazach 
złożonych:)  1)  ogólny  adi.., 
powszechny ;  =Decfammlung  sf. 
zgromadzenie  n.  ogólne ;  2) 
główny  adi. ;  =fta6,  sm.  sztab 
m.  główny;  3)  naczelny  ad%.\ 
:d^irurgu§,  sm.  chirurg  m. 
naczelny. 

©cnerala't,  sn.  =§,  pl.  =e, 

generalstwo  n. 

®cncraltfie'rcn,  va.  (^aben) 

generalizować,  uogólniać. 

©cneralttä't,  sf.  pl.  »en,  i) 

ogół  m. ;  2)  jeneralicya  /. 

©cncratio'it,   sf.   pl.   ==en, 

rodzenie  «. ;  generacya/.,  po- 
kolenie n. 

®Cnei*C'tt,  adi.  ogólny, 
powszechny,  bez  wyjątku. 

®cncri)'§  l  =rO'g,  '(wym.: 
żenres)  adi.  szlachetny  (-nie) 
adv..i  wspaniały,  (-le),  wspa- 
niałomyślny, (-nie). 

©CUerofitÜ't,  sf.  szlache- 
tność/., wspaniałomyślność/. 

©Cne'fen,  vn.  genefeft,  ge== 
neśt,  genas,  bin  — ,  1)  wy- 
zdrowieć, przyjść  do  zdrowia; 
Don  einer  ^ranir^eit  —  wyjść 
z    choroby;    2)    eines  ^inbeś 

—  odbyć  poród,  porodzić. 
®e'Uefi§,  sf.  ind.  geneza  /., 

powstanie  w.,  rozwój  n.\ 
księga  f.  rodzaju  (tytuł  pierw- 
szej księgi  Mojżesza). 

©CnCfmig,  sf.  wyzdrowie- 
nie; j;ur  —  na  zdrowie! 

®enC'tifrfj,  adi.  genetyczny, 
(-nie)  adv. ;  rodowodny,  ustroj- 

©C'nCtti),  sm.  -§,  pl.  =e, 
drugi  przypadek  m.,  dopeł- 
niacz m. 

^VXi^'l, adi.  genialny,  (-nie) 
adv. 

@Cnt'tf,  sn.  =§,  pl.  *c,  kark 
m. ;  fic^  Dag  —  abfallen,  baä 

—  bred^en  skręcić,  złamać 
sobie  kark. 

©cnie',  (wym.:  żeni)  sn.  =9, 
pl.  »ś,  geniusz  m. ;  ein  3Jienfc^ 
von  —  człowiek  genialny. 


©emc'ftrcitö,  sm.  »§,  pi.  =e, 

czyn  m.  genialny ;  {iron.)  czyn 
nierozsądny,  bez  zastanowie- 
nia. 

©e'nieit,  s.  pi.  od  ©e'niuä 
duchy  pl.  opiekuńcze,  geniu- 
sze pl. 

©eniCreU,  (wym ;  żeniren) 
va.  i  vr.  \\ć)  —,  (^aben)  że- 
nować, ambarasować  kogo, 
przeszkadzać  komu;  żenować 
się,  być  zaambarasowanym. 

(Btnit'\}Mx,  adi.  1)  dający 
się  jeść  lub  pić;  bie  Ślpfel  finb 
je^t  nid)t  mel^r  —  jabłek  te- 
raz już  jeść  nie  można,  są  te- 
raz już  niesmaczne ;  2)  znośny ; 
er  ift  l^eute  gar  nid^t  —  jest 
dziś  nieznośny;  ba§  33ud^  ift 
ganj  —  książka  jest  wcale 
zajmująca. 

®entc't?cn,  va.  =f,eft,  =^t 
genofś,  t)abe  genoffen,  1)  dozna- 
wać, używać,  kosztować  czego; 
gro^e2ld)tung  —  doznawać  wiel- 
kiego uszanowania;  2)  doznać 
czego;  2Bof)Itl^ałen  —  doznać 
dobrodziejstw;  Unterrid^t  bń 
jmnbm  —  pobierać  u  kogo, 
od  kogo  naukę;  er  ^at  eine 
gute  ©rjiel^ung  genoffen  dobre 
odebrał  wychowanie;  3)  po- 
żywać, jeść,  pić;  ©peife  unb 
^ran!  —  jeść  i  pić;  f)aft  bu 
fc|on  etroaś  genoffen?  czy  jadłeś 
i  piłeś  już  co?;  biefer  Sßein 
ift  nid^t  JU  —  wina  tego  pić  nie 
można;  fein  33ud^  ift  nic^t  ju 
—  książki  jego  czytać  nie 
można;  geniefec  bie  g^reuben 
beś  2^'b^n^,  fo  lange  bie  ^ugenb 
bir  blüf)t  używaj  uciech  świata, 
dopóki  służą  lata;  ber  finn= 
liĄe  3Jienfc^  raili  nur  —  czło- 
wiek zmysłowy  szuka  tylko 
uciech,  chce  tylko  używać. 

@eiltC'|U(l),  adi.  dający  się 
jeść  i  pić;  korzystny. 

©c'nitiö,  sm.  =  (Senetio. 
©e'niu^,  sm.  — ,  pl.  :-r\un, 

geniusz  m.,  duch  m.,  istota/, 
nie  cielesna. 

®cno'f§,  sm.  i  (Scnoffe,  =n, 

pl.  =n,  towarzysz  w.,  wspól- 
nik m.,  kolega  m.,  kamrat 
w.;  bie  ^n  einer  SSerfc^mörung 
wspólnicy  spisku;  =ffin,  sf. 
pl.  ==nen,  wspólniczka  /,  to- 
warzyszka / 

®eno'ffcnf (^aft,  sf.  pl.  *en, 


©c'nrc 


486 


Qjc^rä'nöc 


wspólnictwo  n.,  udział  m. 
w  czem;  towarzystwo  n.,  sto- 
warzyszenie n. 

(Bt'nU,  (wym. :  żaur)  sn.  s§, 
jyl.  =§,  gfatunek  m.,  rodzaj  m. 

@en§J)0'rme,  (wym.:  żan- 
darm) sm.  =n,  J9^.  «n,  żandarm  m. 

^t'nÜtman,  (wym.-.  dżentl- 
men)  sm.  '=^,pl.  «=ś  i  © — men, 
dżentlmen  w.,  człowiek  m. 
honorowy,  ze  znaczeniem. 

©CUll'fi,  adv.  dosyć,  dość 
adv.]  Siier  — ,  —  33ier,  beś 
S3iercś  —  dosyć  piwa;  eś  ift 

—  für  bid^  ba  jest  tu  dość  dla 
ciebie,  wystarczy  dla  ciebie ; 

—  baoou !  dosyć  o  tern,  dosyć 
tego;    ió)    bin    nid)t  Kenner 

—  nie  jestem  na  tyle  znawcą  ; 
bag  t[t  \f)m  nid)t  —  to  nie 
dosyć  dla  niego,  na  tem  nie 
przestaje;  —  ber  Xl^ränen! 
dosyć  łez,  płaczów ! ;  an  etro. 
■ —  l^aben  zadowalać  się  czem ; 
ber  habgierige  i}at  nie  —  chci- 
wemu nigdy  dosyć ;  lafś  bir 
ba§  —  fein  niecbajci  to  wy- 
starczy, przestań  na  tem  ; 
laffet  —  fein  beö  graufamen 
©pieleö!  dosyć  tej  gry  okru- 
tnej!; jmnbm  —  tl^un  dosyć 
uczynić  komu ;  bem  Seleibigten 

—  tl^un  zadosyć,  zadość  uczy- 
nić obrażonemu;  — ,  bu  l^aft 
eś  gefagt  dosyć,  żeś  to  powie- 
dział; ber  §ut  ift  gro§  —  ka- 
pelusz jest  dość  duży ;  baś 
rcar  ©runb  —  gum  ©Ircite 
dosyć  to  było  przyczyny  do 
sprzeczki;  — ,  ic^  t)abe  eś 
burd^gefe^t  dosyć,  żem  swego 
dokazał. 

(Semi'gc,  sf.  i)  sytość/., 

dostatek  w.,  dostateczność/ ; 
gur  —  l^aben  mieć  podosta- 
tkiem;  er  f)at  an  bem  alTen 
!ein  —  to  wszystko  mu  nie 
•wystarcza,  nie  zadowala  go; 
i(^  l^abc  gur  —  gegeffen  na- 
jadłem się  do  syta;  bieö  er= 
f)eüt  2ur  —  barauś  to  się  do- 
statecznie z  tego  pokazuje; 
2)  —  łl^un,  leiflen  zadość  uczy- 
nić; bem  ©efe^e  —  letften  za- 
dosyć uczynić  ustawie,  do- 
pełnić jej. 

Gjcnü'ficiciftmin,  5/.  pi.  =en, 

zadosyćuczynieuie  n. 

©Cllü'gcn,  vn.  (f)aben)  wy- 
starczać, starczyć,  być  dosta- 


tecznym; ba§  genügt  to  wy- 
starcza, -y;  oft  genügt  ein 
SBort  często  wystarcza  jedno 
słowo,  dość  jednego  słowa; 
baä  genügt  mir  noc^  nid^t  to 
jeszcze  dla  mnie  nie  dosyć, 
to  mnie  jeszcze  nie  zaspokaja; 
jmnbm  —  zaspokoić,  zadowo- 
lić kogo;  ber  @f)re  —  uczynić 
zadość  honorowi,  załatwić 
sprawę  honorową;  fid^  etrt)., 
an  etra.  —  laffen  zadowolić 
się  czem,  przestać  na  czem; 
=b,  part.  i  adi.  wystarczający, 
dostateczny. 

(ScnÜ'Oli(^,  adi.  1)  dosta- 
teczny, -nie  adv.]  2)  zado- 
wolony ;  3)  skromny,  na  małem 
przestający. 

®CnU'nf(lttt,  adi.  dostate- 
czny;  dosyć  adv. 

©CUÜ'nfant,  adi.  niewiele 
wymagający,  na  małem  prze- 
stający;  skromny  ;  —  in  ®ffen 
Unb  Xrin!en  mierny,  umiarko- 
wany, wstrzemięźliwy  w  je- 
dzeniu i  piciu;  @ — teit  sf. 
skromność  /.,  przestawanie 
n.  na  małem. 

(Scnu'gtljuimg,  sf.  pi.  =en, 

zadosyćuczynieuie  n.,  satys- 
fakcya  /. ;  —  forbern  żądać 
satysfakcyi;  jmnbm  —  geben 
dać    komu    satystakcyę;     ftcf) 

—  üerfd^affen  sprawić  sobie  sa- 
tysfakcyę;  für  ettD.  —  erf)alten 
otrzymać  za    co    satysfakeyę. 

@C'mi§,    sn.    (©eneris   pi. 

©enera)  rodzaj  w. (gramatyka). 

®enu'f§,  sm.  =ff e§,  pi  =iiffe, 

1)  uciecha  /.,  przyjemność/., 
rozkosz/.;  baś  geraäl^rt  mir 
Dielen  —  to  sprawia  mi  wielką 
przyjemność;  geiftige,finnli(i)e 
©enüffe  umysłowe,  duchowe, 
zmysłowe  uciechy;  mit  — 
trinfen   pić  z  przyjemnością; 

2)  używanie  n.,  użytkowanie 
n.]  ^en  —  feiner  ©üter  t)aben, 
im  =ffe  feiner  ©üter  fein  mieć 
użytkowanie  z  dóbr  swoich ; 
jmnbm  ben  —  feiner  9ied)te 
beneljmen  pozbawić  kogo  uży- 
wania   praw    mu    służących; 

3)  (s)pożywanie  n.,  jedzenie 
n.,  picie  n. ;  ber  —  ber  ©peifcn 
unb  ©etränfe  używanie,  spo- 
żywanie jadła  i  napojów;  ber 

—  beś  Slbenbmaljl'o  pożywanie, 
branie  komunii;  bic  ^offnung 


auf  einen  —  ift  mel^r  mert, 
alś  ber  —  felbft  nadzieja  ucie- 
chy więcej  znaczy,  jak  samo  jej 
kosztowanie. 

(Scnuf^fudjt,  sf  ubieganie 
n.  się  za  uciechami,  żądza/", 
uciech,  zmysłowość  /. 

©CnU'f^fiidjtig,  adi.  ubie- 
gający się  za  uciechami;  roz- 
koszy, zabaw  szukający. 

©eobiifiC',  sj-.  geodezya  /., 
ziemioraierstwo  n. 

©eognofiC',  sf.  geognozya 
f,  ziemioznawstwo  n. 

©COgra^l^ie',  sf  geografia 
/.,  zieraiopisarstwo  n. 

©eoIogiC',  sf  geologia  / 

^tomtitlt',  sf  geometrya 
/,,  miernictwo  n.,  ziemioraier- 
stwo n. 

®C^ii'(f,  sn.  =(e)§,  pi  =e, 
pakunek  m.,  tłumok  7n. ;  ba- 
gaże pi 

©C^JÜ'lf $!fll1C,  sf.  przewoźna 
/.  tłumokowa,  wykaz  7u.  prze- 
syłek tłumokowych;  *ne^,  sn. 
pófka  /.  do  rzeczy,  siatka  /. 
na  tłumoki;  =recepiffe,  sn.  i 
=fd^ein,  sm.  kwit  m.  bagażowy 
na  tłumoki,  tłumożna/.,  karta 
/.  tłumoczna;  «träger,  sm. 
tragarz  m.,  posługacz  m.  tłu- 
mokowy;  «Tcagen,  sm.  wóz  m. 
tłumok  o  wy. 

@e))Ia'^^Cr,  sn.  -§,  ciągłe 
paplanie  n.,  świegotanie  n. 

(Se^Iä'rr(C),  sn.  .(e)§,  ciągłe 
beczenie  n.,  wycie  n.,  głośne 
szlochanie  n.,  płakanie  n. 

(geholter,  sn.  «g,  ciągłe 
łomotanie  ?i.,  ciągły  szelest 
m.,  łomot  m.,  stuk  ni. 

(^C^rä'gC,  sn.  =§,  l)  stempel 
7n.,  odbicie  łi.  (na  pieniądzach), 
odcisk  m.;  bie  Wiiin^z  f)CLi  ein 
beutlid^eś,  fc^arfeś  —  moneta 
ma  wyraźny,  ostry  odcisk; 
2)  cecha/.,  piętno  n. ;  er  fud)t 
aUen  feinen  öanblungen  boś 
—  ber  Uncigennu^igfeit  gu 
geben  stara  się  wszystkim 
swoim  czynnościom  nadać 
cecbę  bezinteresowności. 

(^k^ra'nge,  sn.  =§,  parada 
/".,  pompa/.,  okazałość/.,  wy- 
stawność  /. ;  er  fprid^t  mit 
grobem  —  mówi  z  wielką  oka- 
załością, z  nadętością,  zbyt 
kwiecisto. 


©e^ra'ffcl 


487 


®crat^ciDO'()l 


©C^ra'ffCl,  sn.  '§,  chrobot 
m.,  trzask  m. 

®e(|Ua'!(e),  5W.=(e)a,  skrzek 
m.j  skrzeczenie  w.,  rzekot  m., 
rzekotanie  n. 

@epte'lf(c),  sn.  =(e)§,  kwik 
m.,  ciągłe  kwiczenie  n, 

@(e)ra'i)C,  adi.  l)  prosty, 
prostopadły;  -sto,  -die  adv.; 
wprost  adv.]  eine  —  Sinie 
gleiten  poprowadzić  linię  pro- 
stą; bie  3Jiauer  fte&t  —  mur 
prosto  stoi;  ber  3Bcg  gel^t  in 
»r  9iid^tung  burd^  ba§  SDorf 
droga  idzie,  prowadzi  w  pro- 
stym kierunku  przez  wieś ;  in 
sr  Sinic  »on  jmnbm  abftammen 
w  prostej  linii  od  kogo  po- 
chodzić; etro.  —  legen,  tnaĄen 
prostować  co;  baś  ift  meiner 
3}Jcinung  —  entgegengeje^t  to 
jest  mojemu  zdaniu  wprost 
przeciwne;  er  traf  —  in  bie 
SJZitte  ber  ©d^eibe  trafił'  prosto, 
wprost  w  środek  tarczy;  2) 
właśnie  adv.;  ić)  fommc  — 
OOn  il^m  prosto,  właśnie  co 
przychodzę  od  niego ;  "Oa^  i[t 

—  meine  2l6j'łcl^t   to   właśnie 
jest  moim  zamiarem;  er  VDHV 

—  aufgciDad^t  właśnie  się  obu- 
dził; er  fam  — ,  aH  ić)  fort= 
ge^en  wollte  właśnie  przyszedł, 
kiedym  ja  miał,  chciał  od- 
chodzić; 3)  prosty,  otwarty, 
szczery;  szczerze  adv.,  otwar- 
cie, po  prostu ;  =r  3)ionn  prosty, 
szczery  człowiek;  =r  SSerftanb 
prosty,  (zdrowy)  rozum  ;  ben 
«=n  2ßeg  gelten  iść  prostą  drogą; 
sprawować  się  rzetelnie;  mit 
ber  ©prad^c  —  l^erauśgeEien 
wypowiedzieć  szczerze  swoje 
zdanie;  —  l^erauS  gejagt  mó- 
wiąc otwarcie;  4)  równy;  pa- 
rzysty, przez  2  bez  reszty  po- 
dzielny;  fünf  —  fein  laffen 
przystać  na  to,  że  piątka  jest 
parzysta;  nie  przeciwić  się 
czemu  (mimo  własnego  prze- 
konania o  przeciwieństwie); 
nie  zważać  na  co;  —  ober  un= 
geiabe  fpielen  grać  w  cet 
i  licho;  do  pary  i  nie  do  pary; 
5)  spełna  adv.;  e§  toiegt  — 
groei  Äilo  waży  spełna  (nie 
mniej  i  nie  więcej)  dwa  kilo- 
gramy. 

©cra'öe,  sf.  pi.  =n,  i)  pro- 
stość/.;  etit).  in  bie  —  bringen 


wyprostować  co ;  2)  linia  /. 
prosta;  3)  gierada/.,  wyprawa 
/.,  przywianek  m.  (co  dają 
pannie  przy  posagu). 

©tJdbCa'lt,  adv.  prosto  pod 
górę;  «auf,  adv.  prosto  na 
górę,  w  górę ;  =an^,  adv.  prosto, 
naprzód ;  ={)in,  adv.  prosto  na- 
przód; po  prostu,  otwarcie, 
bez  ceremonii;  =über,  adv.  na- 
przeciw; *rt)eg,  adv.  bez  ogró- 
dek, bez  ceremonii ;  »ju^  adv. 
prosto,  bez  zboczenia;  =311 
gelten  prostą  drogą  iść  postę- 
pować; er  ift  gu  fel^r  '=5U  za 
nadto  jest  otwarty;  jest  za 
nadto  prostaczy,   prostakiem. 

®cra'bl)cit,  sf.  i)  prostość 
/. ;  —  einer  3^^^^^  parzystość 
/.  liczby;  2)  —  beś  ^erjenä 
otwartość,  szczerość  serca;  — 
beś  Sierftanbeö  prostota  rozu- 
mu. 

©era'blauf,  sm.  =§>,pl.  A'än\i, 

bieg"  m.  w  prostym  kierunku. 

®cra'bfinn,  sm.  =e§,  sposób 

m.  myślenia  prosty,  szczery; 
»ig,  adi.  prostomyślny. 

©era'ntum,  sn.  »§,  pi.  -Mn, 

gerania  /.  (roślina). 

®era'ffc(,  sn.  =ś,  turkot  m., 
szczęk  w.,  łomot  m.,  trzask 
w.,  szelest  m. 

%txi't\),  sn.  =e^,  pi.  =e, 
sprzęt  m. ;  sprzęty  pi. ;  narzę- 
dzie n. 

®era't^cn,  vn.  gerätl^ft,  ge« 
rät^,  Qituti),  bin  — ,  1)  an, 
auf,  in  etro.  —  dostać  się  do- 
kąd; in  bie  |)änöe  be§,  <Sie= 
ger§,  in  ©efangenfdiaft  —  do- 
stać się  w  ręce  zwycięzcy,  do 
niewoli;  in§  ®lenb  —  popaść 
w  nędzę;  an  jmnb  —  zapo- 
znać się  z  kim ;  fie  geriet^en 
aneinanbcr  starli  się  ze  sobą, 
uderzyli  na  siebie,  porwali  się 
na  siebie;  auf  eine  ©anbban! 
—  dostać  się  na  mieliznę, 
osiąść  na  mieliźnie;  auf  fal= 
fd^en  SOBcg  —  dostać  się  na 
zfą,  fałszywą  drogę;  auf  einen 
©infall,  ©ebanfen  —  wpaść 
na  pomysł,  na  myśl ;  Tt)ie  bift 
bu  auf  biefen  ©eDanfen  —  ? 
skąd  przyszła  ci  ta  myśl?; 
rcie  ift  er  barauf  —  ?  skąd  mu 
to  przyszło  na  myśl,  do  gło- 
wy?; auä  bec  S3a|n  —  wyjść, 
wypaść  z  kolei;  au^er  ftä)  — 


zirytować  się,  stracić  przy- 
tomność; t)or  ^reube  au^er 
fid^  —  nie  posiadać  się  z  ra- 
dości; in  2tngft,  in  jjurd^t  — 
żaląc  się,  strwożyć  się;  tn 
93ranb  —  zapalić  się;  in  ©e» 
fafjr  —  popaść  w  niebezpie- 
czeństwo; in  fc^red^te  ©efeU» 
fc^aft  —  dostać  się  do  złego 
towarzystwa;  in  frembe,  un- 
redete  §änbc  —  dostać  się 
w  cudze,  obce,  niewłaściwe 
ręce;  in  ©d^utben  —  zadłu- 
żyć się;  in  SSergeffenl^eit  — 
pójść  w  zapomnienie;  in 
^ranÜ^eit  —  wpaść  w  chorobę; 
id^  geratfic  in  3]erjn)etftung 
rozpacz  mnie  bierze ;  in  35er= 
legenl^eit,  in  jCreube  —  zakło- 
potać się,  ucieszyć  się ;  in§ 
^-Berberben  —  zginąć,  zgubić 
się,  pryjść  do  zguby;  mit 
jmnbm  in  ©treit  —  poróżnić, 
powaśnić,  poswarzyć  się  z  kim; 
fid^  in  bie  ^aare  —  porwać 
się  za  łby;  in  <Sd^n)ei^  — 
spocić  się;  jmnbm  über  bag 
©elb  —  dobrać  się,  dorwać 
się  komu  do  pieniędzy;  Untcr 
fd^ted^te  9Jienfci)en  —  dostać 
się,  wpaść  między  złych  ludzi ; 
2)  udać  się,  powieść  się,  pójść 
po  myśli ;  wydarzyć  się ;  baś 
©etreibe,  ber  SBcin  ift  in 
biefem  ^a^re  nic^t  — ,  fd^Iec^t 

—  zboże,  wino  nie  obrodziło 
się  w  tym  roku;  bie  Äinber  — 
i^m  ntc^t  dzieci  mu  się  nie 
darzą,  nie  chowają  się;  nie 
dobrze  się  prowadzą  ;  rool^t  =e 
Äinber  dzieci  dobrze  wycho- 
wane; raaS  er  unternimmt, 
gerate  i^m  co  przedsięweźmie, 
wszystko  mu  się  darzy;  ge= 
ratl^eu  pp.  i  adi.  a)  gut  — 
udany;  fc^Ted^t  —  nie  udany, 
nie  po  myśli;  b)  eś  raärc  für 
©ie  —  dobrzeby  było  dla 
pana;  C9  wäre  für  il^n  »cc 
roenn  er  eö  unterliefic  lepiejby 
dla  niego  było,  gdyby  dał 
pokój. 

©cratljetDO'f)!,   n.  aufg  — 

na  los  szczęścia,  jak  się  uda; 
lekkomyślnie;  er  frfjofö   auf§ 

—  wystrzelił  na  los  szczęścia, 
na    chybił    trafił;     etn).    aufś 

—  tl^un  zrobić  co  na  los  szczę- 
ścia; aufö  —  fpasieren  gelten 
przechadzać  się  bez  celu  ;  aufä 


©crä't^fflmmer 


488 


®cn'd)t^kfel)l 


—  urt^eilcn  wydać  sąd  bez 
bliższej   znajomości  rzeczy. 

®crii't!)!ammer,  5/.  pZ.  =n, 

komórka  /.  na  sprzetv. 

®crä'tl)fd)aft,  sf/  pi.  -en, 

sprzęty  pi. 

(Serairm,  acU.  \)  obszerny, 
przestworny,  przestronny;  baś 
=e  9J?eer  przestronne,  szerokie 
morze;  2)  =e  3^^^  dług-i  prze- 
ciąg czasu;  feit  =er  3^it  od 
dawna;  eö  ift  eine  =e  3«tt/  i'^ifö 
.  .  .  już  dawno,  jak  .   .  . 

©eröll'mtg,  adi.  (nadto)  ob- 
szerny, przestronny. 

©crnii'fd),  SM.  -e§,  pi.  ^t, 

szelest  w.,  szmer  »w.,  rumot 
m.y  hałas  ?».,  wrzawa  /. ;  — 
mad^en  robić  szelest,  hałas ; 
er  (ebte  fern  t)om  =c  ber  2Belt 
żył  zdała  od  zgiełku  świata. 

©C'rÖCn,  I.  va.  (^aben)  gar- 
bować (skórę) ;  jmnb  — ,  jmnbm 
ba§  gea,  ^  'ben  33uc!el,  bie 
$aut  —  skórę  komu  garbować, 
bić  go;  betreibe  —  zboże 
w  młynie  łuskać;  II.  pi. 
drożdże  pi. 

(gcr'bCV,  sm.  =0,  pi.  —,  gar- 
barz m. 

©CtbcrCi',  5/ garbarstwo  M., 
garbarnia  f. 

©e'rbcrgcfcW,  sm.  *en,  pi. 

«en,  czeladnik    m.    garbarski. 

®c'rbcrf)aubti)crf,    sn.    =g, 

rzemiosło  garbarskie;  garbar- 
stwo n. 

©c'rbcrjuuöc,  sm.  =n,  pi. 
=n,  ©erberle^rUng,  sm.  =§, 
pi.  =e,  garharczyk  m. 

®t'xhtxM}t,  sf.  garbnik  m. 

©c'rberntcifter,  sm.  =§,,  ptl- 

— ,  garbarz  m. 

©e'rbcrmcffeiv  sn.  -§,  pi. 

— ,  nóż  m.  garbarski. 

®erC'rf)t,  adi.  1)  stosowny 
do  czego;  baś  5tleib  ift  il^m 
—  suknia  dobra  na  niego; 
ber  pfropf  ift  für  bie  glafdie 
nid§t  —  korek  nie  dobrze  za- 
tyka flaszkę;  2)  uzasadniony 
w  prawie,  sprawiedliwy,  słu- 
szny; =e  'ilnfpriłd^e  auf  etix). 
I^aben  mieć  uzasadnione  pre- 
tensye  do  czego;  =^er  Slii^ter 
sprawiedliwy  sędzia;  —  ur= 
t^eiten  sprawiedliwie,  ełusznie 
osądzić;  bie  @=»en  bogobojni, 
poczciwi,  sprawiedliwi;  3)  in 
einem  ^ad^e  —  fein  być  bie- 


głym w  jakimś  fachu,  przed- 
miocie, zajęciu;  in  alle(n) 
©atłel(n)  —  fein  być  zdolnym 
do  wszystkiego,  rozumieć  się 
na  wszystkiem ;  umieć  się  do 
wszystkiego  stosować,  każ- 
demu przypodobać. 

®erc'd)ttg!eit,    s/".  pt  =en, 

1)  sprawiedliwość  /. ;  bie  — 
eines  Urt^eilö  anerkennen 
uznać  sprawiedliwość  wyroku; 
jmnbm  —  roiöerfal^ren  laffen 
sprawiedliwość  komu  wymie- 
rzyć, rozsądzić  na  jego  stronę ; 
oddać  komu  sprawiedliwość, 
sądzić  o  kim,  jak  tego  godzien; 
bie  —  fängt  fliegen  unb  läfst 
bie  fummeln  małych  zło- 
dziei wieszają  często  a  wiel- 
kich puszczają;  jmnb  ber  — 
überliefern  oddać  kogo  w  rę- 
ce sprawiedliwości;  bet  — 
iJjren  Sauf  laffen  nie  tamować 
sprawiedliwości ;  bie  —  um 
§ilfe  anflehen  sprawiedliwości 
błagać  o  pomoc;  2)  przy- 
wilej m.,  swoboda  /. ;  bie 
©tabt  fiatte  »on  alter§^er  t)er= 
fd^iebene  =en  miasto  miało 
z  dawna,  od  dawnych  nie- 
pamiętnych czasów  wiele  przy- 
wilejów; prawo  n.  (n.  p. 
©d^anf —  prawo  szynkowania 
trunków). 

(ycrC'd)tfame,  sn.  prawo  n. 
komu  ^łuźące,  przywilej  m. 

©CrCbc/sH.  «§,  1)  gada- 
nina /.,  gadanie  n. ;  ein  leerc§ 

—  próżna  gadanina;  2)  po- 
głoska /.;  eś  ge^t  ba§  — , 
baf§  .  .  .  gadają  ludzie,  że 
.  .  . ;  jest  pogłoska,  że  ... ; 
jmnbn  ino  —  bringen  wy- 
stawić kogo  na  ludzkie  języki; 
roznosić,  robić  o  kim  plotki; 
ino  —  !ommen  stać  się  przed- 
miotem obmowy,  plotek. 

©erci'djcn,  vn.  ((jaben) 
imnbm  gu  ein).  —  stać  się 
dla  kogo  przyczyną  czego  ; 
5um  9Iu4^en,  SSorlfjeil,  ©c^aben 

—  przynieść  pożytek,  korzyść, 
szkodę;  baś  rotrb  gu  feiner 
3?efferung  —  to  go  poprawi; 
gur  '^•reube  —  sprawić  uciechę  ; 
biefe  %i)a.i  gcreidit  il)m  jur 
6^re  czyn  ten  zaszczyt  mu 
przynosi;  gum  SBobte  — 
wyjść  na  dobre;  id^  f)offe,  baf€ 
eś  3U  feinem  SBeften  —  roerbe 


spodziewam  się,  że  mu  to 
wyjdzie  na  dobre;  eś  geretd^t 
mir  jum  SSergnügen,  bafg  bu 
ge!ommen  bift  sprawia  mi  przy- 
jemność, żeś  przyszedł. 

(^ei'Ci'^(e),  sn.  =eg,  darcie 
n.  się  o  co;  um  biefe  SBare 
ift  oiel  —  o  ten  towar  bardzo 
się  drą;   e§   raar   ein   großes 

—  um  biefeö  9lmt  wielkie 
były  zabiegi  o  ten  urząd. 

(VkrCU'Cn,  vimp.  (^aben)  c§ 
gereut  mic^,  bafs  id^  e§  ge» 
tl^an  l)abe  żałuje,  żem  to  zro- 
bił; żałuję  tego  uczynku; 
laffe  bid^  beine  'JJiül^e  nidjt  — 
nie  żałuj  trudów. 

®CrCU't(C),  sn.  =eg,  pi.  *e, 
nowiztia  /.,  karczunek  w., 
wykarczowana     cześć      lasu. 

I     G>cri'djt,  sn.  se§,  pi.  --i,  1) 

potrawa  /.,  danie  n.\  ba^ 
^IKiłtageffen  beftanö  au§  brei 
=en  obiad  był  na  trzy  dania; 
2)  sąd   m. ;    eine    (gia^e   oor 

—  bringen  wnieść  sprawę  do 
I  sądu,  wytoczyć  sprawę  przed 

sądem ;  bei  ben  '-en  §ilf e  fud)en 
uciec  się  do  pomocy  sądowej, 
sądu;  jmnb  oor  —  forbern 
wezwać  kogo  do  sądu;  jmnb 
beim  =e  t)er!Cagen  zaskarżyć 
kogo  w  sądzie,  do  sądu;  Dor 

—  erfd^einen  stanąć,  stawić 
się  w  trądzie;  üom  't  loŚ* 
gefprod^en  mcroen  zostać  przez 
sąd  uwolnionym ;  3)  posie- 
dzenie n.  sądowe,  rozprawa 
/. ;  roki  pl.\  wyrok  w.;  — 
fjalten     odbywać    są<l,     roki; 

—  galten,  gu  =e  fi^en  über 
jmnb  sądzić  kogo;  ein  ftten- 
geś  —  über  jmnbn  ergef)cn 
faffen  ostry,  surowy  sąd  wy- 
dać na  kogo,  ostro  kogo  są- 
dzić; ba§  jüngfte  —  sąd  osta- 
teczny. 

Ckri'rfjtlid),  adi.  sądowy, 
-wnie  adv.\  =e5  SSerfa^ren  po- 
stępowanie sądowe;  jmnbn  — 
belangen  sądownie  z  kim  sie 
rozprawić. 

(^iCl'i'djt^amt,  sn.  urząd  m. 
sądowy. 

C'>cri'd)t§barfcit,  sf.  jurys- 

dykcya  /.,  sądownictwo  «., 
władza  /*.  sądowa. 

Ckvi'tI)t^bcfCl)I,  sm.  =S,  pi. 
«•e,  mandat  m.  sadowy. 


®eri'Ątgk!amit 


489 


©e'rnflclel^rt 


(BtXi'ń)i^Mmnt,  adi.  zna- 
ny w  sadzie,  notoryczny. 

"  ©eri'd^tööcfrfjeit),  sm.  =(e)§, 

pi.  =i,  decyzya  /'.,  rozstrzy- 
gnienie  n.   sądowe. 

©eri'djtöbtcncr,  sm.  =g,  _p?. 

— ,  woźny  m.  sądowy. 

@eri'd)t§cit),  sm.  =e§,  2)^.  *e, 
przysięga  f.  sądowa,  w  sądzie 
złożona. 

®eii'c^t§9c6iircn,    sf.    pi. 

opłata  /.  sądowa. 

©eri'djt^ifaüe,  sf.  pi.   =n, 

sala  f.  sądowa,  rozpraw. 

©cn'djt^Ijanbel,  sm.  =g,  pi. 

=[)änbe[,  proces  w.,  spór  w. 
sądowy. 

'  (S)eri'(I)t§^err,  sm.  =n,  j??. 

=en,  właściciel  wsi,  dóbr 
z  własną  jurysdykcyą. 

©cn'djt^Iiof,  sm.  '-{t)^,  pi. 
»I^ÖfC,  sąd  m.,  trybunał  w. 

®en'Ä)t^'loften,  i??,  koszta 

j)Z,  sądowf. 

($jm'djt?orbnuttfi;  sf.pl.  scn, 

postępowanie  n.  tądowe,  pro- 
cedura f. 

®cn'd)t§^crfon,  sf.  pi.  »en, 

osoba  /.  sądowa,  urzędnik  m. 
sądowy. 

=tät6e,  radca  m.  sądowy ;  ra- 
da f.  sądowa. 

©cri'djtöfaal,  sm.  =(e)g,  pi. 

=jälc,  sala  /.  sądowa. 

(Scn't^töfc^ö^'^c,  sm.  =n,  pi. 

»n,  ławnik  m. 

^Z.  -e,  5w.  i  ®cridjtśf(l)ul5e, 
sm.  =Xi,  pi.  -u,  sołtys  m. 
władzę  sądowniczą  mający. 

©eri'djtöf^rengci,   sm.    =s, 

'gl.  — ,  zakres  m.  sądowy, 
obwód  m.  do  sądu    należący. 

©cri'djtSM'tanb',  sm.  -{t)%pl. 

sftänbe,  sąd  w.,    instancya  /. 

©erfc^ńbcrfal^ren,  sn.  =0, 

postępowanie  n.  sądowe. 

©eri'djt^öcrfaffung,  sf.  pi. 

sen,  urządzenie  n.  sądowni- 
ctwa,  regulamin    m.  sądowy, 

®er'td)t§bcrl)anbIitno/     sf. 

yl.  =cn,  rozprawa/,  przed  są- 
dem ;  proces  m. 

®Cn'd)t^3ttiang,  sm.  =g,  obo- 
wiązek tn.  rozprawiania  się 
w  pewnym  sądzie;  jurysdyk- 
cyą /.,  kompetencya  /. 

©CriC'ben,  adi.  przebiegły, 
chytry. 


©Cri'ng,  adi.  1)  mały,  nie- 
wielki, nieznaczny,  średni  •  fid^ 
mit  -^em  3fiu|cn  begnügen  za- 
dowolić się  małym  zyskiem; 
er  l^at  ein  =eg  @in!ommen  ma 
mały,  szczupły  dochód ;  iixo. 
um  einen  »en  ^reiö  faufen 
za  bezcen  co  kupić ;  Suft  unb 
Siebe  i'wm  2)ing  mac^t  2Jiü^' 
unb  Slrbett  —  kiedy  szczera 
jest  ochota,  nie  trudna  każda 
robota;  baś  mad^tc  einen  «en 
©inbrud  auf  i{)n  to  małe  na 
nim  zrobiło  wrażenie;  ba§ 
mad^te  feinen  »en  ©inbrucf  auf 
i{)n  to  silne  na  nim  zrobiło 
wrażenie ;  !einc  -e  3J?einung  »on 
ftd^  felbft  \)o!btXK  niepospolite 
mieć  o  sobie  samym  mnie- 
manie; bas  ift  Itm  =er  SSor= 
tl^eil  to  korzyść  nielada,  nie- 
lada  jaka;  bic  ©d^roierigfeit 
ift  =er,  a[§  er  <^\Q.vi\ii  trudność 
jest  mniejsza,  niźli  mniema; 
=er  roerben  zmniejszyć  się,  uby- 
wać; eä  waltet  ni^t  ber  =fte 
3n)eifel  ob  niema  najmniej- 
szej wątpliwości ;  td^  l^abe  nic^t 
ba§  % — [te  baoon  gehört  nie 
słyszałem  o  tem  bynajmniej, 
nic  wcale,  ani  słowa ;  \iQ,^  ift 
meine  =fte  ©orge  oto  jak  naj- 
mniej dbam,  bynajmniej  dbam ; 
id|  ad^tete  nic^^t  im  «'fien  bar= 
auf  nie  zwracałem  na  to  wcale 
uwagi;  2)  mało,  nie  wiele 
warty  ;  =eś  ©ilber  liche,  mało 
warte  srebro ;  3)  nizki ;  er  ift 
Don  =er  ^erEunft  nizkiego  jest 
rodu ;  4)  małej  objętości, 
cienki;  =e  Seoölferung  mała, 
rzadka  ludność;  5)  etro.  =fd^ä= 
^en  nie  bardzo  co  cenić,  małą 
cenę  do  czego  przywiązywać, 
lekceważyć  co;  oon  jmnbm 
—  benfen  nie  mieć  dobrego 
mniemania  o  kim. 

®eri'ngad)tnng,  sf.  lekce- 
ważenie m. 

©eri'ngfügig,  adi.  niezna- 
czący,  mało  znaczący,  baga- 
telny lichy. 

®Cri'ngf(l)ii^ig,  adi.  z  po- 
niżeniem, z  ubliżeniem,  z  lek- 
ceważeniem ;  jemanben  — 
bel^anbeln  obchodzić  się  z  kim 
z  lekceważeniem,  ubliżać  mu; 
=fd)äfeung,  sf.  lekceważenie  n. 

(S)eri'unbar,  adi.  zgestiiwy, 

mogący  zgęsnąć. 


©crt'nne,  5^.  =§,  stek  m.^ 

ściek  m. ;  rynna/.;  rynsztok 
w.,  kanał  m. 

®cn'nncn,  vn.  gerinnft,  ge* 
rinnt,  gerann,  hm  geronnen, 
zgęsnąć,  zsiąść  się,  krzepnąc. 

©eri'ij^e/s».  =§,  pi.  —, 

1)  szkielet  m.,  kościotrup  m.\ 
er  ift  ein  roanbelnbeS  —  to 
żyjący,  chodzący  szkielet,  istny 
szkielet,  tylko  skóra  i  ko- 
ści; 2)  wiązanie  w.,  składowe 
części  budynku,  okrętu,  mostu 
i  t^:  p.^ 

®Cri'^^t,  adi.  żebrowaty; 
żyłkami,  rynienkami  opa- 
trzony. 

©Crnt,  sm.  =§,  drożdże  pL 

@crmani'§ntu§,    sm.    pi. 

=men,  germanizm  w.,  spobób 
m.  wyrażania  się  niemieckie- 
mu językowi  właściwy. 

®e'rn(e),  adv.  l)  chętnie, 
z  chęcią,  ochoczo;  fel^r  — 
bardzo  chętnie;  l^erglid^  — , 
gar  gu  —  z  całego  serca ;  ic^ 
möd^te  eś  —  t^un  chętnie 
bym  to  uczynił;    eg   ift   nid^t 

—  gefd^el^en  stało  się  pomimo 
woli,  bez  chęci;  fo  —  aud^ 
pomimo  szczerej,  największej 
chęci;  2)  rad  adi.-,  ic|  fet)e 
i^n  —  bei  mir  rad  go  widzę 
u  siebie;  —  ober  ungern,  — 
ober  nic|t  rad  nierad;  n)ag 
man  —  prt,  glaubt  man 
leidet  co  ludzie  radzi  słyszą, 
temu  łatwo  wierzą; 3)  id^  gel^e 

—  ino  S^^eater  lubię  chodzić 
do  teatru;  er  if§t  —  ^6:)mitn 
unb  trtnft  —  33ier  lubi  szyn- 
kę (jeść)  i  piwo  (pić);  er  fielet 
e§  nic^t  — ,  l^at  eś  ni^t  —  nie 
lubi  tego  (aby  się  działo) ;  er  ift 
überaß  —  gefeiten  wszędzie  go 
lubią,  wszędzie  mu  radzi;  btefe 
^flanjc  toäc^st  —  an  fc^attigen 
Drten  ta  roślina  lubi  cień;  i) 
ba§  glaube  id^  —  wierzę  temu; 
ba§  ift  —  mi3gli(^  to  wcale 
możliwe;  e§  gefd)ie^t  —  zdarza 
się  często;    fttllc  ŚBaffer  finb 

—  tief  cicha  woda  brzegi 
rwie;  er  ift  ein  ©piel — ,^anh 
gem  jest  namiętnym  graczem, 
lubi  się  sprzeczać. 

©C'rtigelCi^tt,  adi.  sm.  pra- 
gnący uchodzić  za  uczonego ; 
=egro§,  adi.,  sm.  chcący  ucho- 
dzić za  wielkiego   człowieka, 


mxö'c}ti 


490 


(^cfQ'ng 


na  pana  chorj ;  =!lug,  adi. 
sm.  pragnący  uchodzić  za 
mądreffo. 

®Cl*ii'(^d,  sn.  =g,  rzężenie  n. 

®crij'ljr,  sn.  srid)(t),  5w.  =§, 

^Z.  =e,  1)  trzcinisko  ?i.,  miej- 
sce n.  trzciną  zarosłe;  2)  (bez 
pi.)  beczenie  n.  jelenia. 

(ScrO'ö(C),  sn.  ,'(e)§,  ciągłe 
toczenie  n.  sie  z  szelestem; 
—  be§  2)onner§  huk  w. 
grzmotu. 

©eri)'U(C),  «w.  =(c)g,  bryłki 
jp^  ziemi,  kamyczki  pi.  i  t.  p. 
toczące  się;  kamyczki  i  piasek 
na  dnie  rzeki. 

^tx\^,  sm.  =e§,  kozia  stopa 
f.,  śnitka  /.  (roślina).  \m. 

(^)t'X\it,  sf.  jpZ.  in Jęczmień 

©e'rftcnaäer,  sm.  pole  n. 

jęczmienne,  pod  jęczmień. 

'  ©c'rftenötcr,  sn.  =(e)§,  piwo 

n.  jęczmienne,    z  jęczmienia. 
©C'rftenÖrot,  sn.  -(e)Ś,  chleb 
m.  jęczmienny. 

®e'r[tcnfelb,  sn.  =e§,  pi.  =cr, 

pole  jęc-zmieniem  zasiane. 

©c'rftcnnvau^cn,  sf.  pi.  kru- 
py P^'  jęczmienne. 

.©e'rftcnnrü^e,  sf.  kasza  /. 

jęczmienna. 

©CrftenHcie,  «/.  otręby  pi. 

jęczmienne. 

®c'r[tcn!orn,  «n.   =e§,  p?. 

»forncr,  1)  ziarno  n.  jęczmie- 
nia; 2)  jęczaiień  ?/^.,  jęczmyk 
m.  na  oku;  3)  gran  m.  (waga 
y.,  miara  /.  ciężkości);  4) 
linia  /.  (miara  dłagości). 

©C'rftCnfudjCn,  sm.  placek 
w.  jęczmienny. 

©C'rftCnmoIj,  sn.  jęczmien- 
ny słód  m. 

®e'rftcnmcl;l,  sn.  ^l,  jęcz- 
mienna mąka  f. 

©c'rftcnfdjictnt,     sm.     =§, 

kleik  m.  jęczmienny. 

©Crftcnfrfjrot,     sn.    '{t)^, 

jęczmień   prześrutowany. 

©c'rftcntranf,  sm.  =(e)§,  ty- 

.  zanna  /.,  ptyzana  /.,  wywar  m. 
z  jęczmienia,  woda/",  z  jęcz- 
mieniem przegotowana. 

®C'rftCllUJOltl),  sm.  =§,  jęcz- 
mień mysi. 

®C'rften3Udcr,  sm.  =§,  cu- 
kier m.  jęczmienny,  owsiany. 

©Crtdjen,  sn.  -g,  ^z.  — , 

pręcik  m.,  rózeczka  /. 


@C'rtC,  s/.  pi.  -n,  pręt  7W., 
rószczka  /.,  witka  f. 

©Cru'dj,  sm.  «(c)§,  1)  węch 
7».,  zmysł  m.  powonienia,  po- 
wonienie n,;  2)  pi.  ©erüc^e, 
zapach    »».,    woń    /.;    guter 

—  wonny,  miły  zapach;  übler 

—  zapach  nieprzyjemny,  fetor, 
odór,  smród;  3)  itn  «=e  ber 
^eiligteit  fterBen  umrzeć 
w  opinii  świętości;  in  gutem 
=e  ftel^cn  mieć  dobrą  reputa- 
cyę,  sławę;  fein  —  tft  nic^t 
ber  6cfte  nie  ma  bardzo  dobrej 
sławy. 

©Cnt'djtoftgfeit,  sf.  brak  m. 
powonienia,  zapachu. 

®cni'd)§ncrö,  sm.  =en,  pi. 

=cn,  nerw  tn.  węchowy. 

®eni'd)^finn,  '  sm.     =(e)s, 

zmysł  m.  powonienia,  powo- 
nienie n. 

(Serii'djöüjeiljcuge,  sn.  pi. 

narzędzia  pi.  węchowe,  organ 
m.  powonienia. 

%tx\i'6^tf  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 
1)  wieść  /.,  pogłoska  /.,  po- 
głos m.\  er  bringt  gern  *c 
unter  bie  Seute  lubi  roznosić 
pogłoski;    eś   ge^t,  läuft  ba§ 

—  jest  pogłoska,  rozchodzi  | 
się  pogłos;  eś  l^at  fid^  ein  —  | 
oerbreitet  rozeszła  się,  gru-  ' 
chnęła  pogłoska;  2)  jmnbn  itt  ' 
böfeö  —  bringen  zepsuć  czyją 
sławę. 

©CrU'Öen,  sn.(fiaben)  raczyć; 
(Setne  9}iaieflät  [)aben  geru{)t 
eś  anjucrönen  Najjaśniejszy 
Pan  raczył  rozporządzić. 

©cru'm^cl  i  (^krü'ht^jcl,  sn. 

=§,  1)  —  eines  Sßagenö  turkot 
m.  wozu;  2)  graty  pi.,  rupie- 
cie pi. 

Ckru'mł)cl!ontntcr,  sf.  pi. 

=n,  izba/.,  komora/,  na  stare 
graty,  graciarnia  /. 

(StXll'm^tUmxtt,S7n.  tandeta 
/.,  plac  m.,  gdzie  stare  rze- 
czy sprzedają, 

®crü'ft,  sn.  -e§,  pi.  =e,  1) 
rusztowanie  n.;  2)  wzniesienie 
w.  z  desek  (dla  widzów  podczas 
widowiska  jakiego),  trybuna/; 
3)  rusztowanie  dla  tracenia 
wfnowajc-ów. 

©Cfa'IbabCr,  sn.  «ś.  bzdu- 
rzenie n.,  gadanina  /.  nie- 
dorzeczna. 

($jefa'lt)tc(r),   sm.  =ten,  pi. 


=ten,  pomazaniec  m.]  ber  =e 
beä  Öerrn  pomazaniec  Pański, 
©efa'mmt,  adi.  cały,  cał- 
kowity, razem  wzięty,  zebrany; 
ac^t;,  pospołu,  razem  (wszyscy); 
ha^  =c  Śol!  cały  lud. 

®cfa'mmtDeti-ag,  sm.  ogól- 
na, całkowita  suma/.,  ilość  /. 

©cfamnttcigentfium,  sw.=g, 

wspólna  własność  /. 

©cfa'mmtctubriiif,  sm.  »(e)§, 

wrażenie  n.  ogólne,  wrażenie, 
jakie  całość  robi. 

(Vjcfa'ntmtgut,  sn.  =(e)5,  ma- 
jętność /.  wspólna  (wielu). 

'  ©efa'mmt^cit,  sf.  ogół  m., 

suma  /.,  całość/.;  bie  —  ber 

©inroo^ner  ogół  mieszkańców. 

©efa'ntmtfauf,    sm.    =(e)§, 

wspólne  kupno  n. 

@cfa'mmtfd|aft,  sf.  ogóim.-, 

wszystko  n.  razem  wzięte; 
fic^  in  —  üerbürgen  zobo- 
wiązać się,  ręczyć  solidarnie; 
bie' —  ber  33ürger  całe  oby- 
watelstwo, wszyscy  razem 
obywatele. 

©cfa'mmtfdjulbitcr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  wspólny  dłużnik  m. 
(kilku  wierzycieli). 

©cfa'mmtucröürgung,     sf 

=en,  wspólne,  wzajemne  zobo- 
wiązanie n.  się,  poręczenie  n. 

©efa'mmtsa^I,   sf.  ogólna 

suma  /. 

@cfa'nbtc(r),  sm.  »ten,  pi. 

=tcn,  poseł  m.,  ambasador  m. 

(gcfa'nbtfdjaft,  sf  pi.  =en, 

poselstwo  n.,  ambasada  /. ; 
legacya  /. 

©efanbtft^aftlid),  adi.  po- 
selski, do  poselstwa  należący, 
poselstwa  się  tyczący. 

(ocfa'nbtfd)aft^;jóftcn,    sm. 

urząd  m.  poselski,  posła;  po- 
selstwo n  ;  «ratl),  sm.  radca 
m.  legacyi;  ^^feccetär,  sm.  se- 
kretarz m.  legacyi. 

©Cfa'ng,  sm.  =(e)§,^Z.  »fange, 
1)  śpiew  m.,  śpiewanie  n.\ 
Unterrid^t  im  —  net)mcn  brać 
lekcye  śpiewu;  für  —  ein= 
rtd^ten  ułożyć  śpiew,  zastoso- 
wać do  śpiewu;  bas  ©tü(f  \)(xi 
üiet  —  w  tej  sztuce  wiele  jest 
śpiewu,  śpiewności;  2)  pieśń 
/. ;  geiftlicöe  ©efänge  pieśni, 
śpiewy  kościelny;  ber  erfte  — 
ber  ^liaä  pierwsza  pieśń  (księ- 
ga) Iliady. 


©efa'ngtiuj^ 


491 


(Sefjj^c'^cn 


ebüdjer,  śpiewnik  m.,  pieśnio- 
ksiąof  m.,  kancjonał  m. 

(Scfa'nglO^,  adi.  nieśpie- 
wny. 

©efa'ngrcid),    adi.    wiele 

śpiewów  umiejący;    śpiewny. 

©cfa'ngftimbc,  sf.  pi  =n, 

lekcya  /.  śpiewu. 

©cfangöogel,   sm.   =ś,  pi. 

«=t)ögei,  śpiewak  m.,  ptak  m. 
śpiewający. 

©cfa'hgttictfc,  l.  sf.  pi  ^n, 

melodya  /,,  nuta  /. ;  11.  adv. 
sposobem   śpiewu,   śpiewając. 

@Cfä'^,  sw.  =cg,  pL  -e/l) 
zadek  m.,  pośladek  m.,  ty- 
łek m. ;  2)  siedzenie  n. ;  część 
f.  ławki,  stołka,  na  której 
się  siedzi ;  3)  podstawa  /. 

©Cfä'Pcin,  sn.  kość  /.  po- 
śladkowa; etnuöfct,  sm.  musz- 
kuł  m.  zadni. 

@Cfait'§,  sn.  i  «aufe,  sn. 
sje§;  —  öeö  SBinbcä  świst  m. 
wiatru;  —  ber  SÖogen  szum 
m.,  huk  m.  bałwanów. 

©Cfd^d'ft,  sn.   =e§,   pi   '-t, 

1)  sprawa  /. ;  interes  m. ; 
czynność  /.;  i(^  l^abc  ütefc  »e 
mam  wiele  interesów,  czynno- 
ści; feinem  •=€  nac|gc^en,  feine 
«e  beforgen  chodzić  za  inte- 
resami; mit  jmnbm  »e  l^aBen 
mieć  z  kim  interesa;  gro^c, 
gute  «e  mad^en  robić  wielkie, 
dobre  interesa;  moś  mad^en 
©ie  für  "t  ?  jak  idą  interesa  ? ; 

2)  spekulacya  /. ;  interes, 
przedsiębiorstwo  n.  handlowe; 
cr  mad^t  ba§  —  für  eigene 
Sied^nung  robi  interes  na  wła- 
sny rachunek;  ba§  —  vo<xx 
l^eute  wenig  belebt,  mar  fd^ledit 
targ-  dziś  był  mało  ożywiony, 
zły;  cr  l^at  an  blefem  —  t)er== 
loren  stracił  na  tej  spekula- 
cyi ;  baś  überfeeifc^c  —  handel 
zamorski;  3)  zatrudnienie  «., 
zawód  7W.,   stan    m. ;    raeld^eś 

—  I^at  er  fic^  gewählt?  jaki 
obrał  sobie    zawód?;   melc^eś 

—  betreibt  er?  jakie  ma  za- 
trudnienie?; cr  muf§  e§  tl^un, 
benn  baś  ift  fein  —  musi  to 
robić,  gdyż  jest  za  to  płacony; 
fid&  ein  —  au§  etro.  mad^en 
interes  z  czego  robić,  korzyści 
z  czego  szukać ;  pilnie  się 
czem  zajmować ;  4)  handel  w., 


skład  m.,  sklep  m.)  ein  — 
crrid^ten,  grünben  założyć 
handel. 

©Cfdjä'ftig,  adi.  zatrudnio- 
ny, zatrudnienia  mający;  pra- 
cowity, gorliwy,  ochoczy; 
=eö  Seben  żywot  pracowity; 
er  tl^ut  immer  fel^r  —  udaje 
zawsze  zatrudnionego;  =er 
3Jiü§iggang  próżnowanie  nie- 
próżnujące,  próżoowanie,  przy 
którem  się  coś  niby  pracuje ; 
'tiin  'Zn  fpielen  udawać  zatru- 
dnionego. 

©Cfdjä'ftigfCtt,  sf.  zatru- 
dnieniem.;  zajmowanie  w.  się, 
interesami,  bieganie  n.  za  in- 
teresami; pracowitość  f. 

©efdjä'ftöangclegcn^cit,  sf. 

pi  =en,  sprawa  /'.,  interes  m. 

(BtWä'ii^ant\)'til,   sm.    «g, 

pi  =e.  udział  m.  w  interesie. 
®efd)ä'ftgaufgabC,  sf   zwi- 
nięcie n.,  zaprzestanie  n.  in- 
teresu, handlu. 

©eftijaftśbencdt,  sm.   --ca, 

pi  se,  sprawozdanie  n. 

@cfd)a'ftśbetncb,  sm.  «(e)§, 

pi  "i,  sprawowanie  n.,  pro- 
wadzenie n.,  obrót  m.  in- 
teresów. 

@cf(I)ä'ft§brang,  sm.  »(e)§, 

nawał  m.,  spraw,  zatrudnień. 

(Scfdjä'ftgfcrtigfcit,  sf.  bie- 
głość /'.,  rutyna/.,  znajomość 
f.  interesów. 

®efd)ä'ftöfrcuut),  sm.  =eä, 

pi  =e,  klient  m. 

@Cf(I)ä'ft§gebaning,  sf  pro- 
wadzenie «.,  sprawowanie  n. 
interesów. 

©ef^a'flögcift,     sm.     *c§, 

zmysł  m.  kupiecki. 

©eff^ä'ftöjal^r,  sn.  --e§,  pi 

=C,  rok  kupiecki,  handlowy. 

©ef^ä'ftölcben,  sn.  =§,  ży. 

cie  kupieckie,  kupiectwo  n., 
handel  m 

©ef^ä'ftglcitcr,  sm.  «§,  pi 

— ,  kierujący  handlem,  kie- 
rownik interesu. 

©cf^ä'ftzlofigfcit,  sf  brak 

m.  zajęcia,  interesów;  zastój 
w.,  stagnacya/.  w  interesach 
handlowych. 

®efc^ä'ft§mami,  sm.  «cg,  pi 

«=(eute,  handlarz  tm.,  handlu- 
jący m.,  kupiec  m. ;  nego- 
cyant  m. 

©Cfc^ä'ft^mäpg,  adi.  i  adv. 


na  sposób  kupiecki,  po  ku- 
piecku;  (czysto)  ze  stanowi- 
ska interesu,  uważając  jako 
sprawę,  iako  interes. 

®cfd)ä'flgorbnung,  sf  pi 

«en,  porządek  m.  spraw,  re- 
gulamin m. 

©cfdjä'ftöfadjc,  sf  pi  -n, 

sprawa  /.,  interes  m. ;  in  «n 
w  interesach,  sprawach  urzę- 
dowych. 

@ef(^ä;ftgftoifung,   sf  pi 

=en,  zastój  m.  w  handlu,   in- 

©cfdiii'ft^ftunbcn,    sf    pi 

godziny  pi  urzędowe,  biu- 
rowe. 

©Cf^ä'ftÖftil,  sm.  =§,  styl 
m.   kupiecki,  handlowy. 

©cf^ä'ftöträgcr,    S7n.    ^§, 

pi  — ,  sprawujący  interesa 
(przy  dworze  jakim);  ajent  m. 

©cfdjä'ft^unterne^mung,  sf. 

pi  =en,  przedsiębiorstwo  han- 
dlowe; spekalaeyn  y. 

®cfd)ä'ft^Derbiubung,  sf.pl 

«en,  stosunek  m.,  związek  m. 
handlowy. 

®ef(ljii'ft§i)crl)anbluun;^   sf. 

pi  *en,  pertraktacye  pi  w  ja- 
kiejś sprawie. 

©efc^ä'ftööcrfelir,   sm.   «g, 

stosunki  pi  kupieckie,  han- 
dlowe, dyplomatyczne. 

®cft()ä'ft^öertrctcr,  sm.  =g, 

pi  — ,  zastępca  m.  domulian- 
dlowego ;  ajent  m. 

(5)cfc^ä'ftgöcrtt)alter,  sm.  =§, 

pi  — ,  sprawujący  m.  czyje 
interesa,  zawiadowca  m.  in- 
teresów, interesami. 

©Cf^ä'ftÖatiJCig,  sm.  =(e)ś, 
pi  sC,  wyłączny  przedmiot 
iiandlu,  interesów  jakich. 

©Cfdjau'fcl,  sn.  =g,  gibanie 
n.,  chybotanie  n.,  kołysanie  n. 
się. 

®cfc^e'^cn,  vn.  acfd^ie^ft, 
ge|c^iet)t,  gefc^al^,  ift  gefc^et)en, 
1)  stać  się,  dziać  się;  yxxiX)  fo 
gc|(Ąa^  eö  tak  się  też  stało; 
maś  ift  benn  — ?  cóż  się  sta- 
ło?; eg  gefc^iel^l  mancherlei 
dzieją  się  różne  rzeczy,  roz- 
maicie bywa;  fo  ctm.  gefd^iel^t 
nic^t  aCe  Xage  coś  podobnego 
nie  trafia  się  co  dzień ;  mag 
au^  —  mag  cokolwiek  się 
stanie;  etra.  alg  (für)  nid^t  — 
anfeilen  uważać  co  za  niebyłe; 


®ef(!^ei'be 


492 


®cf(3^t'd 


eg  !ann  — ,  bajś  .  .  być  może, 
że  .  . ;  bein  SBitte  gejd^el^e  niech 
się  dzieje  wola  twoja;  baś 
foU,  baś  roirb  — !  stanie  się!; 
e§  gejc^ief)t  ©riüär^nung  ber 
^ad^C  o  sprawie  tej  wspomi- 
na   się;    roaś   —    fann,   foli 

—  zrobi  się,  co  można  bę- 
dzie zrobić;  es  ge)cl^ief)t  il)m 
2lbbrud^,  unrecfit  dzieje  mu 
się  krzywda;  eö  ift  ein  Un= 
glÜdE  —  stało  się  nieszczęście  ; 
Cg  gefd^ie^t  ^^^nen  fc^on  gang 
rcd^t,  bafg  ©ie  .  .  dobrze  pa- 
nu się  stało,  dobrze  panu 
tak,  że  .  .;  cś  gejĄiel^t  mir 
ein  SDienft,  ein  ©efaHen  t)a= 
mit  przez  to  mi  się  wyrządza 
przysługa,  to  dla  innie  przy- 
sługa ;  2)  etra.  —  raffen  przy- 
stać na  co,  pozwolić,  nie 
przeszkadzać  czemu;  3)  eś  ift 
urn  mid^  —  zginąłem,  już  po 
mnie;  eg  ift  um  meine   S^iul^e 

—  nie  mam  już  spokoju,  już 
po  moim  spokoju ;  id}  TOUfgte 
nid^t,  roie  mir  gefd^af)  nie  wie- 
działem, co  się  ze  mną  stało; 
4)  —  pp.  unb  adi.  zdziałany, 
gotowy;  bag  ift  gttud^  —  to 
natychmiast  gotowe;  =e  S5in= 
ge  finb  nic^t  gu  änbern  co 
się  stało  tego  nie  można  od- 
mienić ;  (tras)  — ,  ift  —  co  się 
stało,  odstać  się  nie  może ; 
menng  —  ift,  l^itft  fein  9tal^ 
me[)r  próżna  rada  po  szko- 
dzie, po  czasie;  nad^  =er  2lr&eit 
ift  gut  rul^en  po  pracy  miły 
odpoczynek. 

©CfttjCt'k,  sn.  =g,  pi  —, 
osierdzie  n. 

©CfdjCt't,  I.  adi.  rozsądny, 
roztropny,  rozumny,  mądry, 
rozgarniony,  tęgi;  er  mar 
nid^t  fo  — ,  gU  .  .  nie  miał 
na  tyle  rozumu,  aby  .  .;  »er 
©infatt  dobry,  rozsądny  po- 
mysł, koncept;  «.er  ^opf  mą- 
dra, tęga  głowa;  Bift  bu  — ? 
masz  ty  rozum?;  bu  bift  tDOl^I 
nid^t  —  ?  tobie  widzę  źle  w  gło- 
wie; er  ift  t)erf(ud^t  —  jest 
dyabelnie  mądry;  id)  fannnid)t 

—  baraug  rcerDen  nie  mogę 
być  mądrym  z  tego ;  ic^  bin 
mir  felbft  Ijierin  nirfit  —  ge» 
nug  sana  tego  dobrze  wyro- 
zumieć nie  mogę ;  ein  & — er 
begel^t    !einc    fleine    5:i^orf)eit 


nigdy  tak  bardzo  nie  zbłądzi 
głupi,  jak  mądry;  ber  © — e 
gibt  nac^  mądry  głupiemu 
ustąpi;  II.  adv.  roztropnie, 
rozsądnie,  rozumnie;  ełto.  — 
onfatigen  jąć  się  czego  zrę- 
cznie. 

®t)Ć)U'ti)nt,  sf.  roztro- 
pność f.,  rozsądek  m.,  mą- 
drość /■.,  tęgość  f. 

©CfdjCite,  5M.  '-§,  (ciągłe) 
upominanie  w.,  nagany  pi. 

®Cf(J)e'n!,  sn.  «eś,  pi.  =e, 
podaiek  m.,  podarunek  m. ; 
imnbm  ein  —  mad^en,  ge= 
hin  podarunek  komu  dać; 
er  ^at  eg  gum  —  be!ommen 
dostał  w  podarunku  ;  alg  — 
darowizną;  !(eine  >^e  erE)alten 
bie  3^reunbfrf)aft  drobne  po- 
darki przyjaźń  podtrzymują; 
=e  mac|en  eigen,  «e  binben  bie 
©elenfe  podarki  oczy  zaśle- 
piają, język  wiążą;  jmnbn 
burc^  =e  gu  geroinnen  fud^en 
starać  się  kogo  darami  pozy- 
skać. 

©cfdjc'nfgcber,  sm.  =g,  pi 

— ,  dawca  m.  upominku,  da- 
rujący m.,  darczyńca  m. 

(ŚefdjCnfgeoerin,    sf.    pi. 

=innen,  darująca  /".,  dawczyni 
f.  upominku. 

®efrf)c'n!ncl)mcr,  sm.  '-^,pi. 

— ,  otrzymujący  podarunek, 
obdarzony  m. 

®cfd)c'n!nel)mcnn,  sf.  pi. 

sinnen,  otrzymująca  /.  poda- 
runek, obdarzoua  f. 

®efd)t'd)tdicn,  sn.  -g,  pi.  —, 

dim.  od  ©efc^ic^te,  historyjka 
/■.,  dykteryjka  /.,  anegdota  f. 

®efd)i'djtc,  sf.  pi.  =n,   i) 

przygoda  /'.,  zdarzenie  n. ; 
historya  /.;  eg  ift  if)m  eine 
fatale  —  pajfiert  zdarzyła  mu 
się  fatalna  historya;  bag  ift 
eine  fd^öne — !  to  piękna  histo- 
rya !  {iron.) ;  bag  gäbe  «n  dało- 
by to  powód  do  awantur,  wyni- 
kłyby z  tego  plotki;  2)  id^  tüill 
Don  ber  ganjen  —  nid)tg  roiffcn 
nie  chce  nic  o  tem  wiedzieć; 
bag  ift  je^t  eine  anbere  —  to 
teraz  inna  sprawa;  immer  bie« 
felbe  —  wiecznie  te  same 
historye,  wciąż  to  samo;  fid) 
eine  fdjlimme  —  auf  ben  ^alg 
laben  nabawić  się  kłopotu, 
wmieszać  się  w  brzydką  spra- 


wę; 3)  opowieść  /.,  powieść 
/. ;  rcal^re  —  prawdziwe  zda- 
rzenie; 4)  historya/.,  dzieje 
pl.\  alte,  mittlere,  neue  — 
historya  starożytna,  średnia 
czyli  wieków  średnich,  nowo- 
żytra;  5)  bag  ift  eine  —  oon 
3e§n  ^al)ren  lat  temu  dziesięć. 

©efdji'djtcnbud^,  sn.  =eg,  pi. 

=büd^er,  zbiór  m.  powieści, 
książka  /.  zawierająca  po- 
wieści, opowiadania. 

@Cf(^i'd)tnd),  adi.  histo- 
ryczny, dziejowy;  history- 
cznie adv. 

©Cfdji'djtÖbUt^,  stn.  =t^,pl. 
=buĄer,  księga  /.  o  treści  hi- 
storycznej, podręcznik  m.  hi- 
storyi. 

©efdji'djt^forfc^cr,  sin.  -g, 

pi.  — ,  badacz  m.  dziejów. 

@efdji'd)t^forf^iing,  sf.  pi. 

sen,  badanie  n.  dziejów. 

@e)dji'd)t^gcte^rtc(r),     sm. 

=en,  pi.  =en,  znawca  m.  dzie- 
jów, historyk  m. 

®Cfd|i'(^t§!unbC,  sf  znajo- 
mość /.  dziejów,  history ©zna- 
wstwo n. 

®efd)i'd)t^malcr,  sm.  ^^,pi. 

— ,  malarz  historyczny,  przed- 
stawiający zdarzenia  histo- 
ryczne. 

'  ®efd)i'djt^ł)^iIofo)j]^,      sm. 

«=en.  pi.  =en,  historyozof  m. 

®c)d)i'c^töfdjreibciv  sm.  -g, 

pi.  — ,  historyk  m.,  dziejopis  m. 

®cfd)t'd)töfd)rcibunn,      sf. 

historyografia  /.,  dziejopisar- 
stwo n. 

®Cfd)i'tf,  sn.  «eg,  pi.  =e,  1) 
zgrabność  /.,  szykowność  /"., 
ład  w?.;  dobre  usposobienie; 
bag  iłletb  ^at  !ein  —  suknia  jest 
niezgrabna,  niezgrabnie  leży; 
eg  l^at  roeber  2lrt  nodi  —  nie 
ma  wtem  ani  ładu  ani  składu, 
to  ni  w  pięć  ni  w  dziewięć; 
fciro.  ing  —  bringen  przypro- 
wadzić co  do  ładu,  zgrabnie 
ułożyć,  urządzić;  2)  zdatność 
f.  do  czego,  zdolność  /. ;  er 
f)Qt  —  unb  ©elent  zgrabny 
i  szykowny  człowiek ;  3)  zrzą- 
dzenie n.,  przeznaczenie  m., 
los  m.,  dola  /. ;  eg  ift  ein  — 
©ottcg  jest  to  zrządzenie  nie- 
bios; mein  böfeg  —  l^at  mid^ 
barum  gebrad^t  mój  los  nie- 
szczęsny pozbawił  mnie  tego. 


®efd)t'cfe 


493 


©cf^ma'tf 


®Cfd)t'(fe,  sn.  =§,  ciągłe 
wysyłanie  n.,  posyłanie  n., 
posyłki  pi. 

zdatność/.,  biegłość/,  spraw- 
ność f.;  zręczność  /.,  zgrab- 
ność  /.,  spryt  m.,  sprytność 
/.;  er  jcigt  in  aUen  fingen 
eine  gro^e  —  okazuje  we 
wszystkiem  wiele  sprytu;  — 
JU  eirt).  usposobienie  n.,  zdol- 
ność f.  do  czego. 

©Cfdjt'tft,  adi.  zręczny, 
zgrabny,  sprytny,  zdatny, 
biegły,  sprawny;  —  §u  ełn). 
zdolny,  sposobny,  usposobiony 
do  czego;  gu  einem  2lmte  — 
zdolny  do  urzędu ;  adv.  zręcz- 
nie,  zgrabnie. 

®Cfdjie'fie,  5«.  5§,  1)  ciągłe 
suwanie  n.',  2)  kamienie 
stoczone;  ścieśnienie  w.,  ściś- 
nięcie n.   pokładu  (górn.). 

©cfc^ic'bcn,  pp.  od  fc^eibcn 
rozwiedziony ;  @ — c  m.  i  /. 
rozwiedziony  m.,  rozwódka  jf. 

®Cf  (j^i'ttimcr,  sn.  =§,  blask  m. 

®c{(l)t'm^jf(C),  sn.  =g,  ciągłe 
łajanie. 

®ef^i'rr,  sn.  =§,  i?Z.  ^e,  1) 

sprzęt  m. ;  naczynie  n.  (każda 
pojedyncza  sztuka);  2)  szor 
m.,  szory  pi.  na  konie,  rząd 
m.  (gen.  rzędu)  na  konie; 
einem  ^ferbe  ba§  —  anlegen 
kłaść  rząd  na  konia;  3)  za- 
prząg m.,  wóz  m.  z  końmi;  4) 
sprzęt  gospodarski ;  5)  statki^?, 
kuchenne,  naczynie  n.  (w  zna- 
czeniu zbiorowem);  irbeneS 
—  naczynie  gliniane. 

®efdji'l*r^0l5,  sn.  .-cS,  drze- 
wo n.  narzędziowe,  drzewo 
zdatne  na  statki,  naczynia. 

©cftfji'rrfammcr,  sf.  pi.  «n, 

komórka/,  do  chowania  siodeł 
i  szorów, 

®cf (I)i'rrmarf)cr,  sm.  -§,  pi. 

— ,  siodlarz  m. 

©cfdjt'rncmcn,  sm.  =ś,  pi. 

—,  śla  /.,  śleja  /. 

©Cf^ia'Öer,  sn.  =§,  nudny, 
nieapetytny  napój  m. 

®cfdjla'nt^(e),  sn.   =§,   i) 

nudna  zupa  /'. ;  2)  zupa/,  dla 
psów;  3)  jadło  n.  dla  świń. 
©efdjlä'nöCl,  S7U  >%,  serpen- 
tyna /,  kręta,  wężykowata 
droga  f. 


®efd)lä'ugclt,  adi.  krecisty, 
wężykowaty,  wężowaty. 

'®efd)Ie'(jt,  sn.  :eö,  pi.  =cr, 
1)  rodzaj  m.\  baä  —  ber  a}len=' 
\ń)tn,  ber  Siliere  rodzaj  ludzki, 
zwierząt;  ber  2Bolf  gel^ört  §um 
—  ber  §unbc  wilk  należy  do 
rodzaju  psów;  2)  płeć/.;  baś 
männlid^e,  ba§  roeibltcle  — 
płeć  męska,  żeńska;  ba§ 
fdtjöne,  baś  fd^raad^c  —  płeć 
piękna,  biała,  białogłowy  pi., 
kobiety  pZ. ;  3)  rodzaj  m. 
(w  gramatyce) ;  baä  männüd^e, 
toeiblid^e,  fä^lid^e  —  rodzaj 
męski,  żeński,  nijaki;  4)  ród 
w.,  plemię  w.;  ba§  —  ber 
^IJlenfc^en  ród  ludzki;  t)on  abe* 
ligem  ^e  szlachetnego  rodu; 
ber  le^te  feinen  =eś  ostatni 
swego  rodu ;  5)  generacya  /., 
pokolenie  n. ;  baś  gegenroär« 
tige  —  dzisiejsza  generacya; 
bie  jufünftigen  =er  przyszłe 
pokolenia;  üon  —  gu  —  z  po- 
kolenia w  pokolenie. 

(gcf^k'djtlit^,  adi.  1)  płcio- 
wy;  2)  rodzajowy;  adv.  pod 
wzgflędem  płciowym. 

(Sc|djlc'djttidj!ctt,  sf.  płcio- 

wość   f. 

®Cfd)IC'd)t^=,  płciowy,  ro- 
dowy, plemienny. 

®efd)(c'djtgabd,    sm.    =§, 

szlachta  /  rodowa. 

®cfdjk'd)t^?nlter,    sn.    =§, 

wiek  m.  rodu,  generaeyi ;  po- 
kolenie n. 

®c[d)Ic'(^t?I}aum,  sm.  =(e)§, 

drzewo  n.  genealogiczne. 

®cf djICdjt^cnbung,  sf.  pi. 

=cn,  końcówka/,  oznaczająca 
rodzai  (gramatyczny)  wyrazu. 

©efdjle'djtöfa«,   sm.  =(0^. 

drugi  przypadek  m.  (gramat.). 
®e[d)IC'd)tgf0lgC,  sf.  następ- 
stwo n.  rodowe. 

®ef d)Ic'd)t§gUcb,  sn.  =e§,  pi. 

»er,  członek  7n.  wstydliwy. 

(BtWZ'^i^Vii,  sn.  «eś,  pi. 
=^güter,  majętność  f.  rodowa, 
powierznictwo  n. 

®efdjle'djtöfran!l)cit,  sf.  pi. 

=en,  choroba  /",  płciowa. 

®Cf(!^(C'(^tÖ!unbC,  sf.  gene- 
alogia / 

(icfd)IC'^tśl0§,  adi.  bez- 
płciowy. 

@cf$Ic'r^t§name,  sm.,  =n§, 

pi.  -n,    1)  imię   n.   familijne, 


rodowe;  2)  imię  rodzajowe, 
jaki  rodzaj   obejmujące. 

®ef(!^Ic'd)tgregt[tcr,'  sn.  -% 

pi.  — ,  rejestr  m.  rodowy,  spis 
m.  członków  rodu  jakiego, 
rodowód  m. 

©Cf^k'^tÖrcifC,  sf.  dojrza- 
łość /.  płciowa. 

®efd)Ie'djt§rct^c,  sf.  pi.  m, 

rozrazdnia  /. 

@cfdjlc'd)tf>tafel,  sf.pl.  =n, 
=  »reqtfter. 
(Bt\ń)lt'a}tU^t\k,   sm.    pi. 

części  pi.  płciowe. 

©Cfdjlc'djtölntli,  sm.  »e§, 
popęd  m.  płciowy. 

®efdjIc'djt§tDa^^en,  sn.  =§, 

pi.  — ,  herb  m.  rodowy. 

®ef d)Ic'djt§U)ort,  sn.  =e§,  pi 

'TOÖcter,  artykuł m.,przedimek 
m. 

@CfdjIC')J^(C),  sn.  =§,  1)  to 
co  kto  z  sobą  włóczy,  wozi, 
nosi;  2)  =  ^d)Iepve  /  ogon 
m.  u  sukni ;  3)  zawody  pi 
podróżne,  pakunek  7n.  zbytni; 

4)  orszak  m.,  czereda/,  ogon  ; 

5)  ponęta,  którą  na  sznurze 
włóczą  dla  wabienia  zwierza; 

6)  ślad  m.  rzeczy  rozsypanej. 
@Cf(!^U'ffcn^ett,  sf  polorm., 

okrzesaność  /'. 

®Cf(!^U'nge,  sn.  =§,  l)  żar- 
łoczne łykanie  n. ;  2)  pi  — , 
wikłaniua  /. ;  3)  osierdzie  n., 
podróbki  pi. ;  płuca  pi  z  wą- 
trobą i  sercem. 

®efd)Io'jfen^ett,  sf.  stan  m. 

zamknięcia,  zwartość  /. 

®cfd)nta'd,  sm.  <e)§,  pi 
•f(i)mädEe  i  =[d^mä(fer,l)smak 
m.,  zmysł  m.  smaku ;  einen 
feinen  —  l^abcn  mieć  deli- 
katny smak ;  biefe  ©pei[e  f)at 
einen  !öftUd^en  —  ta  potrawa 
jest  wyśmienitego  smaku;  ben 
—  unb  hen  (Serud^  üctliercn 
stracić  smak  i  powonienie; 
2)  gust  m. ;  ha^  ift  ntd^t  nad^ 
meinem  —  to  nie  w  moim 
guście,  to  nie  przypada  do 
mego  gustu;  ber  —  ift  Der« 
fd^ieben,  über  ben  —  lafśt  ftd^ 
nic^t  ftreiten,  bie  ©efd^mädEer 
finb  oerfdjieben  różne  są  gusta, 
o  gustach  nie  "ma  dysputy, 
o  gustach  dysputować  się  nie 
godzi ;  ein  3Wann  »on  —  czło- 
wiek z  gustem;  —  att  cttü. 
finben  nabierać  gustu  do  cze-. 


®cf^nta'(f(o^ 


494 


(Scfi^tDei'gen 


go,  zasmakować  w  czem;  er 
f)at  feinen  —  brak  mu  gustu; 
jmnbm  —  fiic  ełro.  beibringen 
obudzić,  wzniecić  w  kim  gust; 
gotifdöer  —  erust  gotycki. 

®ef(I)ma'(fl0Ö,  adi.  l)  bez 
smaku,  niesmaczny;  2)  nie 
mający  gustu,  niegustowny, 
ckliwy;  ft(t;  —  freiben  ubierać 
się  bez  gustu. 

©efdjma'öloftnfett,  sf.  brak 

m.  smaku,  brak  (dobrego) 
smaku,  bezgustowność  /.,  nie- 
smaczność  /'.,    ckliwość  /'. 

®efrl)ma'"c!finn,   sm.    =(e)g, 

zmysł  m.  smaku,  smak  m. 

©Cfdjma'dDoß,  adi.  pełny 
smaku,  gustu;  smaczny,  gu- 
stowny; adv.  gustownie, 
smacznie. 

©Cfdjma'tfttJibrig,  adi.  prze- 
ciwny dobremu  gustowi, 

©Cft^tttOn'fC,  sn.  '%,  ciągłe 
biesiadowanie  n. 

®cfd)mci'bc,  sn.  =§,  pi.  —, 

strój  m.,  ozdoba/'.,  klejnoty  yl. 

@cfil)mci'bctianbel,  sm.  =g, 

handel  m.  klejnotami. 

®efrf)mct'bel)änbler,  sm.  =§, 

pi.  — ,  handlujący  klejuotami, 
jubiler  m. 

©cfdjniet'bcfäftclicn,  sn.  ■-^, 

pi.  — ,  szkatułka  /.,  skrzy- 
neczka /.  na  klejnoty,  z  klej- 
notami. 

©CfdjlttCi'btO,  adi.  1)  cią- 
gły, kowalny;  baś  (Sifen  — 
tnad^en  żelazo  wykuć  na  cią- 
głe; 2)  giętki,  gibki,  smagły; 
einen  =en  2i\h  l^aben,  mieć 
giętkie  ciało  jjmnbn —  wachen 
zmiękczyć  kogo,  zrobić  go  po- 
wolnym, układnym ;  «er  (S^a= 
raf  ter  giętki  charakter;  3)  =£ö 
©ifen  ruda  topna. 

®efd)mci'binfcit,  sf.  i)  cią- 
głość /.,  kowalnośćy. ;  2)  gib- 
kość  /.,  giętkość  /.,  smagłość 
/. ;  3)  układność  /. 

©efdjmci'^,  sn.  =eś,  l)  eks- 
krementa  pi.]  łajno  n.  pta- 
stwa  daikiego;  2)  jaja  pi. 
owadów ;  3)  owady  pi. ;  4) 
łajdactwo  n.,  hałastra/.,  mo- 
tłoch  w.,  podła  tłuszcza  /. 

©CfdjmClter,  sn.  -§,  cią- 
gły trzask  m.,  ryk  ?«.,  huk  m. 

(Scfcljmtc'r(e),    sn.   «ś,    i) 

smarowanie     7i. ;     2)    bazgra- 


nina /.,  brzydkie  pismo  w., 
mazanina  f. 

@Cfc^na'rd)(c),  sn.  '§,  chra- 
panina  /. 

®Cfd)na'tter,  sn.  =§,  l)  cią- 
głe gęganie  n.,  klekot  m., 
geg'ot  m. ;  2)  świegot  m. 

'®eftljnau'f(c),  sn.  -g,    silne 
oddychanie  n.,  sapanina  /. 

©CfÖinci'be,  sn.  -§,  l)  kra- 
janina  /. ;  2)  siekanina/",  z  po- 
dróbek. 

(Scfd)ni'^el,  sn.  =§,  struga- 
nina  /'. 

(Bt\ć)m'tX{t),  sn.  «Ś,  cią- 
głe mruczenie  n. 

®CfcIjÖ':|)f,  sn.  :e§,  pl.^  =e, 
1)  stworzenie  w.;  t)ernunftigeś 

—  rozumne  stworzenie;  atttieö 

—  biedne  stworzenie,  chu- 
dziątko  n. ;  2)  utwór  m. ;  — 
ber  iSinbilbungśfraft  utw  ór  wy- 
obraźni. 

©efdjO'f^,  sn.  =ffe^,  pi.  4k, 
1)  strzała  /.,  pocisk  m.,  kula 
/. ;  2)  broń  /.  palna ;  3)  = 
©c^ufś  an  ^flanjen  wyrostek 
m.j  wypustek  m.,  latorośl/.; 
4)  piętro  n. ;  5)  podatek  m. 
gruntowy  (przestarzałe.) 

(^CfrfjraU'tlt^eit,  sf.  afekta- 
cya  /.,  przesada/.,  wymuś  m. 

©efdjret',  sn.  *§,  l)  krzyk 
m.,  okrzyk  m. ;  ein  —  auś= 
floren,  erl^cben  wszcząć  krzyk, 
zacząć  krzyczeć,  pokrzyknąć; 
freubigeö,  jubelnbeö  —  ra- 
dosny okrzyk;  ba§  —  ber  STfjiere 
krzyk  zwierząt;  2)  wrzask  m., 
wrzawa  /.,  hałas  w.;  gro= 
^eö  (t)iel)  —  von  etro.  ma^en 
narobić  o  czem  wiele  hałasu, 
głośno    o    czem    gadać;    t)ie( 

—  unb  rcenig  äßotte  wiele  ha- 
łasu, a  mało  atłasu;  więcej 
hałasu  i  ambarasu,  niż  ak- 
samitu i  atłasu;  3)  obmowa/., 
obmawianie    n. ;    jmnbn    inŚ 

—  brin^en  podać  kogo  na 
ludzkie  języki,  obmowy;    in§ 

—  fommen  wystawić  się,  do- 
stać się  na  ludzkie  języki. 

(^t[d)XÜ'U,  sn.  =ö/l)  czę- 
ste, ciągłe  pisanie  n. ;  2)  baz- 
granina /. 

(Scfrfjrci'üfcl,   sn.    =g,  piś- 

miriło  n.,  bazgranina  /. 

®efd)rO'ten,  adi.  razowy. 

(OcjdjUlj,  sn.  .ś,  pi.  =e,  1) 
obuwie  w.;  2)  pęca  /.,   pęcza 


/.,  pęfca  /.,  pęciny  pZ.;  rze- 
mionka  pi.  z  dzwonkami  kła- 
dzione sokołom  na  nogi. 

©CfC^Ü'r,  sn.  =§,  (w  hu- 
tnictwie) oskrobiny^?.  z  pieca. 

(iJCfdjÜ'ttC,  sn.  =<3,  1)  sy- 
panie n.  zboża;  2)  kupa  /. 
(zboża)  usypana;  zboże  n.  na 
kupę  zsypane;  3)  (w  górn.) 
ogrom  m.  żylny. 

©efdjii'^,  sn.  =eg,  pi.  -t, 
armata  /.,  działo  n. ;  grobeś, 
lei^teś  —  działa  pi.  ciężkie, 
lekkie;  baś  —  aufpflanzen, 
aufführen  działa  wystawić; 
abgepreßtes  —  działo  odprzod- 
kowane. 

®efd)Ü'^fCUCr,  sn.  =ś,  ogień 
działowy. 

®efd/ü^'f«nft,  sf  nauka  /. 
artyleryi,  sztuka  f.  artyle- 
ryczna,  artylerya  /. 

@ef  djü'^münbung,  sf  pi.  »en, 

wylot  m.  działa. 

(ÖCfdjÜ'^tDCfcn,  sn.  *g,  ar- 
tylerya /. 

(JJCfdjba'ber,  sn.  =§,  l)  szwa- 
dron m.\  2)  eskadra/. 

©efdjtDii'^,  sn.  =eś,  1)  ga- 
danina /.,  brednie  pi.,  plot- 
ki pi. ;  teereä  —  próżna  ga- 
danina, bzdurstwo  n. ;  fid^  über 
baś  —  ber  Seute  J^inroegfe^en 
nie  zważać  na  gadaninę  ludz- 
ką; 2)  pogadanka  /.,  gawę- 
dka  /. ;  3)  baö  —  ber  (Slfter 
skrzek  m.  sroki. 

®efd)Ü)ä'^tg,  adi.  gadatliwy, 
szczebiotliwy;  ein  =er  3Jlenfc^ 
plotka  m.,  paplacz  tw.,  ga- 
duła m. 

(ScfdjtDä'^igteit,  sf  gada- 
tliwość/., gadulstwo  w.,8zcze- 
biotliwość  /. ;  plotkarstwo  n. 

©efdjttJCi'gCU,  vn.  l)  (dziś 
tylko  w  trybie  bezok.  i  w  pierw- 
szej osobie  czasu  teraźniej- 
szego używane)  zamilczać  co, 
nie  wspominać;  ic^  gefd^roeige 
ber  S)rol^ung,  icf)  rcitt  ber  2)ro=' 
l)Ung  —  nie  wspominam  gro- 
źby; beffen  ju  — ,  loaś  er 
über  feinen  ^reunb  fagte  za- 
milczę to,  co  o  sWoim  przy- 
jacielu powiedział;  aUeö  Übri= 
gen  JU  —  nie  wspominając 
już  reszty;  2)  gefcf)ii)eige,  coni. 
nie  dopieroż,  a  cóż  dopiero, 
nie  rzekąc;  id^  tpte  e§  nic^t 
al§  greunb,  —  benn  alä  Sfeinb 


©efdjtije'Iöe 


495 


©efc'Kfrfjaft 


nie  uczyniłbym  tego  jako 
przyjaciel,  a  cóż  dopiero  (a  tem 
mniej)  jako  nieprzyjaciel;  er 
f^at  mir  md)t  borgen  lüoffen, 

—  benrt  jd^enfen  pożyczyć  ml 
nie  chciał,  nie  dopieroż  da- 
rować. 

®C[(^tt)C'Ioe,  słt.  »§,  (ciągłe) 
hulanie  n.,  birbantowanie    n. 

(Bt\ä)tot'Utn,  vn.  (fein)  = 
fct)roellen. 

©Cfdjtoi'nb,  adi.  prędki, 
szybki,  rączy,  rychły,  skory; 
=ec  2iob  nagła  śmierć/.;  adv. 
prędko,  szybko,  rychło,  rączo. 

fecftfjtöi'nbiQfeit,  5/.jp?.'=en, 

prędkość  /.,  chyżość  /".,  szyb- 
kość /.,  rączość  /.,  wartkość 
/.;  Befc^Ieunigte  —  szybkość 
przyspieszona  ;fal^rplanmäfeige 

—  szybkość  przepisana;  größte 
julöfftge  —  szybkość  naj- 
większa dozwolona;  normale 

—  szybkość  prawidłowa;  in 
ber  —  na  prędce,  przez  pręd- 
kość;  in  mögliccfter  —  jak 
może  być  najprędzej. 

®cfd)UJi'nbtntótśmeffer,  sm. 

=§,  pi.  — ,  prędkomierz  m., 
rachubnik   m. 

(Sc[rf)ti)t'ubf(^tc^enb,     adi. 

skorostrzelny. 

®cf(fti)i'nbfcfjretkfunft,  .9/ 

skoropismo  n.,   stenogratia  f. 

©cfdjtöi'nbfdjretkr,  sm.  «0, 

pi.  — ,  skoropis  m.,  stenografów. 

©cfdjUit'nbfdjrciöung,      f., 

=fd3ritt,  /.  =  =fc^rei6efunfł. 
©ef^uji'nbfdjntt,  sm.  =e§, 

krok  m.  podwójny. 

®Cf(J|tt)i'rre,  sn.  =§,  ciągłe 
świerczenie  n.,  świergot  m., 
szczebiot  m. 

^t\C)tßi'\ttX,  sn.  =g,  zwykle 
pi.  — ,  rodzeństwo  n.,  brat 
i  siostra,  bracia   i  siostry. 

Oefdjtöt'fterfinb,   sn.  Ke)§, 

pi.  s=er,  1)  brat  m.  stryjeczny, 
wujeczny  lub  cioteczny;  sio- 
stra f.  stryjeczna,  wujeczna 
lub  cioteczna ;  td^  ßin  —  mit 
il^m,  ii^r  jestem  jego,  jej  bra- 
tem stryjecznym,  ciotecznym ; 
fte  ift  —  mit  mir  jest  moja 
siostrą  stryjeczną,  cioteczna, 
wujeczna;  mir  [inb  =er  jesteś- 
my cioteczni,  stryjeczni,  wu- 
jeczni;  *er  pi.  cioteczne  lub 
stryjeczne  dzieci ;  2)  siostrze- 
niec m.j  bratanek   m.,    syno- 


wiec m. ;  siostrzenica  /;,  bra- 
tanica /. ;  er  (fie)  ift  mein  — 
jest  moim  siostrzeńcem,  moją 
siostrzenicą. 

©ef^tDi'ftCrltd),  adi.  brater- 
ski, siostrzeński ;  adv.  po  bra- 
tersku, jak  bracia,  jak  brat 
z  siostrą. 

®efc^ttJi'fterIic6e,  sf.  miłość 

braterska. 

®efdjtDO'IIcn,  pp.  od  fcl§roer= 

len,  napuchłj,  spuchły. 

@efc(jü)o'ren,    i.    pp.    od 

fd)roören  i  adi.  1)  zaprzysię- 
żony, przysięgą  związany; 
=er  {^einb,  ^reunb  zajadły, 
zażarty  nieprzyjaciel,  gorący, 
żarliwy  przyjaciel ;  II.  (^ — e(r), 
sm.  =nen,  ^^  =nen,  przysiężny, 
przysięgły,  członek  m.  sądu 
przysięgłych,  sędzia  m.  przy- 
sięgły. 

'®cfrf)tDO'r(c)ncngcrtd)t,    sn. 

»CÖ,  pi.  'e,  t-ąd  m.  przysię- 
głymi. 

(Seftf)ü)o'rcncnöI)monn,  sm. 

=(c)ö,  pi.  ^mannet,  przełożony, 
starszy   przysięgły. 

®ef  d)tt)Ulft,  V'  P^'  4cl^n)ür[te, 

puchlina  /.,  obrzmienie  w., 
obrzękłość  /.,  nabiegłość  /., 
ocieklina  f.,  ociekłość  /. 

©Cft^ttmlfttg,  adi.  zapu- 
chły,  opuchły,  obrzękły,  na- 
brzękły. 

©CfdjttJÜ'r,  sn.  !(e)§,  pi.  -e, 
wrzód  rw,  bolączka/.,  sadzel 
m.]  baö  —  auffted^en,  fd^nei= 
ben,  öffnen,  gerH^eifen  wrzód 
przekłuć,  przerżnąć,  otworzyć, 
rozpędzić  ;  baö  —  Bricht  auf 
wrzód  pęka,  przepęka;  baś 
—  jetll^eilt  fid^  wrzód  rozcho- 
dzi się ;  =e  Be!ommen  wrzodo- 
wacieć;  mit  «en  befiaftet  wrzo- 
dowaciały. 

©Cff^lDÜ'rig,  adi.  wrzodo- 
waty,  owrzodowaciały,  mają- 
cy wrzód,  wrzody. 

®CfC'd)ft,  adi.  (w  ästron.) 
»er  ©d^ein  poszóstny  aspekt  m. 

©efc'gnen,  va.  (^aben)  = 
fegnen. 

®efe'Id)te(Ś),  sn.  =ten,  wę- 
dzonka /.,  wędlina  /. 

®Cfc1l(e),  ^sm.  -len,  pi 
Aen,  1)  towarzysz  m.,  kom- 
pan m.',  2)  czeladnik  m.,  to- 
warzysz rzemieślniczy;  — 
merben   wyzwolić   się,    czela- 


dnikiem zostać;  =en  l^alteu 
czeladź  trzymać;  3)  fauler, 
lieberlid^er  —  próżniak  m , 
leniuch  m.,  nicpoń  m.]  un= 
banf  barer  — niewdzięcznik  m. ; 
fauberer  —  piękny  człowiek 
(iron.). 

©cfe'Hen,  r«.  (Caben)  i  ficö 
— ,  vr.  łączyć,  przyłączyć 
kogo  do  .  .  .,  złączyć,  przy- 
dać do  towarzystwa;  fid)  gu 
jmnbm  —  przyłączyć  się  do 
kogo ;  g(eid[j  unb  gleic^  gefettt 
fic^  gern  równy  z  równym 
najprędzej  się  zejdzie,  się 
zgodzi. 

©tfC'öig,  adi.  towarzyski, 
gromadny;  't^  2fihen  życie  n. 
towarzyskie; '-e^^ugenben  cnoty 
pi.  towarzyskie,  zalety,  które 
sie  w  towarzystwie  podobają. 

'©CfCmgfCit,  5/.  towarzy- 
skość  /. 

©efdüöfcit^tricb,  sm.  se§, 

pi.  >e,  skłonność  /.  do  towa- 
rzyskoścJ,  do  życia  towarzy- 
skiego. 

®efC'ttin,  sf.  pi.  4nnen,  to- 
warzyszka /. 

©efcitfdjoft,  sf.  pi.^in,  1) 
towarzystwo  n. ;  id)  bin  gern 
in  feiner  —  lubię  jego  towa- 
rzystwo; in  —  mit  jmnbm 
reifen  w  czyjem  towarzystwie 
podróżować;  jmnbm  —  leifłcn 
towarzyszyć  komu;  fdĘ)IedE)tc 
=en  rerberben  gute  (Sitten  złe 
towarzystwa  psuja  dobre  oby- 
czaje; kto  ze  złym  prze- 
staje, złe  ma  obyczaje;  fid^ 
in  ber  —  5U  beroegen  miffen 
umieć  się  znaleźć  w  towa- 
rzystwie; ficö  in  ber  guten  — 
bemegen  bywać  po  albo  w  do- 
brych towarzystwach ;  =en 
geben  przyjmować  gości,  dawać 
wieczorki;  l^eute  ift  bei  it)m 
—  dzisiaj  u  niego  wieczorek; 
bie  —  mar  fe^r  gemif^t  towa- 
rzystwo było  bardzo  mieszane; 

2)  społeczność  /.,  społeczeń- 
stwo /.;  bie  menfctilic^c  — 
społeczeństwo  ludzkie;  bie 
bürgerlid^e  —  społeczeństwo  w», 

3)  kompania/. ;  baä  ift  eine  fau- 
berc  —  to  piękna  kompania; 

4)  towarzystwo  n.,  stowarzy- 
szenie n. ;  literarifc^e  —  stowa- 
rzyszenie literackie;  bie  — 
^e|u    towarzystwo    Jezusowe, 


Ö)efc1tf(^aftct' 


496 


G^cfc'fetDtbnglcit 


Jezuici;  5)  spółka  /. ;  mit 
jmnbm  in  —  treten,  eine  — 
id)  liefen  wejść  z  kim  w  spółkę, 
zawrzeć  z  kim  spółkę;  6)  eine 
—  non  ©d;aufpielern,  ©eit* 
tängern  trupa  /.  aktorów,  li- 
noskoczków. 

(^efe'üfdjafter,  sm.  -%,  pi. 

— ,  1)  towarzysz  w.,  kompan 
m.',  cr  ift  ein  angenel^mer  — 
przyjemny  jest  w  towarzy- 
stwie, w  obcowaniu  ;  2)  spól- 
nik  m.,  uczestnik  m.  spółki; 
ftiUcr  —  spólnik  komandy- 
towy, niejawny,  cichy;  fic^ 
jmnbn  gum  —  nefimen  przy- 
brać koffo  do  spółki. 

©efc'Itfc^aftcrin,  sf.  vi. 
»innen,  towarzyszka  f. ;  spói- 
uiczka  f. 

©efe'üfdjaftltdj,  adi.  towa- 
rzyski, społeczeń^ki,  społe- 
czny; =e  Sebenśftettung  stano- 
wisko n.  społeczne;  —  Icben 
towarzysko  żyć. 

^efe'IIfd;afmd)!eit,  sf.  to- 

warzyskość/'. ;  życie-,  towa- 
rzyskie. 

©efCfif^aft^Mi^nc,  sf.  pi 

=n,  teatr  m.  amatorski. 

®cfe'üfdjaft§i)ontc,  sf.,  pi 

=n,  panna  /".  do  towarzystwa, 
respektowa. 

®efe'üfd)art§glieb,  sn.  =e§, 

pi  -'Zi,  członek  m.  towarzy- 
stwa,   społeczeństwa. 

@cfc'Ilf(!)oft^l)anbIung,    sf. 

2^.  <=en,  handel  m.  spoiny, 
w  spółce,  spółka  f. 

GJcfe'HfdjaftyljOii^,  sn. 
Ąa\x\t%,  x>l.  =^äufer,  dom, 
w  którym  towarzystwo  zbiera 
się  dla  zabawy. 

©efc'üfdjaft^frci^,  sm.  =fe§, 

pi  =)e,  ^rono  n.  towarzyskie. 

©cfCUfdjaft^orbmmg/    sf. 

układ  ni.  społeczny. 

@cfc'II|c{jaft^|)flidjtcn,  f.pl 

obowiązki  pi  społeczne, 
wzg'ledem  społeczeństwa. 

©cfc'üfdjoftc'rcrijiumg,  ^  sf. 

i  =rcpel,  sf.  reg-uła  /.  spółki. 

(öcfc'üfdjaft^f^icl,   sn.  »eś, 

pi  *e,  pra  /.  towarzyska. 

@c[c'ufd|aft?fł)radjc,  sf  pi 

«n,  mowa/,  używana  w  towa- 
rzystwach. 

©cfc'fift^aft^tijicr,  sn.  -eś, 

pi  =e,  zwierzę  n.  gromadne, 
gromadnie  żyjące. 


(Sefe'Iifdjaftv'Uertrag,  sm. 
=eś,  pi.  =DertrQC(e,  1)  układ 
ni.  społeczny;  2)  kontrakt  w. 
spółki. 

©efc'öfc^aft^jtmmcr,  6n.=6, 

pi  — ,  bawialny  pokój  w., 
bawialnią  f. 

©Cfc'ngc,  sn.  s5,  niszczenie 
n.  ogniem. 

@C|C'n!(C),  sn.  =(e)5  jżZ.  --t,  1) 
stok  m. ;  2)  (w  górnictwie) 
szybik  m. ;  3)  —  am  g^ijd^ne^ 
grędzidło  «.,  gręzy  pi]  4) 
(w  ślusarstwie)  forma  /. 
(w  której  rozpalonemu  żelazu 
różne  kształty  nadają);  5) 
latoiośl  f  do  rozmnażania. 

%t\t'%,  sn.  «e§,  pi  =e.  1) 
ustawa  /. ;  ein  —  befannt 
madjen  ogłosić,  obwieścić 
ustawę;  ein  —  geben  nadać 
ustawę;  gum  =e  merben  stać 
się  ustawą,  nabrać  mocy  usta- 
wy; ftc^  etiü.  gum  =e  mad^en 
wziąć  sobie  co  za  prawidło; 
2)  prawo  n.,  prawidło  n. ; 
mo[ai[^eś  —  prawo  mojże- 
szowe; ba§  ift  gegen  ba§  — 
to  jest  prawu  przeciwne,  sprze- 
ciwia się  prawu;  ba§  —  ber 
(Schwere  prawo  ciężkości;  an 
baś  —  gebunben  związany 
prawem ;  rco  baś  —  fpriĄt, 
ba  muj§  ber  SBiUe  j($n3eigen 
gdzie  prawo  mówi,  wola  mil- 
czeć musi ;  8)  ustęp  m.  w  mo- 
wie, piśmie;  zwrotka  /.  pio- 
senki. 

@cf  C^au^Icgung,  sf  pi  =en, 

interpretacya  /.,  tłómaczenie 
n.,  wykładanie  ustaw,  praw. 

®cfe'$t)Iatt,    sn.  =eö,    pi 

=bl(itter,  dziennik   m.    ustaw. 

(sjcf C^IlWd),  sn.  «eg,  pi  =&ü= 

döer,    księga    f.    ustaw,  praw. 

(Śefe'l;entu)urf,  sm.  .(e)ś, 
pi  »^roürfc,  projekt  m.  (do) 
ustawy. 

©cfc'l^CC^frnft,  sf.  prawo- 
mocność f. 

(öcfe'^fälfdicr,  sm.  «ś,  pi 

— ,  fałszerz  m.  ustaw,  praw. 

®C|e'^gctlCnb,  adi.  ustawo- 
dawczy, prawodawczy. 

(V)Cfe'l^ncöcr,  sm.  *Ś,  pi  -  , 
ustawodawca  m.,  prawodawca 
m. 

(>3cfc'ugcluing,  sf  pi  =en, 

ustawodawstwo  ?i.,  prawodaw- 
stwo n. 


®cfc't5gcf)ungv'rcd)t,  sn.  =e§, 

p)l  =e,  prawo  n.  nadawania 
ustaw. 

®CfC'l>hinbe,  sf  znajomość 
/.  ustaw,  prawa,  prawoznaw- 

stwo  n. 

(^efc'Btmibtgcr,   sm.   =gen, 

pl  =gen,  znający  ustawy, 
znawca  7n.  prawa. 

©efe'ßlid),  adi.  l)  usta- 
wniczy,    prawny,  ustawą   lub 

'  prawem      przepisany ;      adv. 

,  ustawniczo,  prawnie,  podług 
prawa;  =e  S)auer  czas  ustawą 
przepisany ;  2)  prawy,  na  pra- 

[  wie  ugruntowany. 

I      ®CfC't>lid)fcit,    sf.     prawne 

I  postępowanie  n,,  prawność/., 

i  prawość  f 

®CfC'^b§,  adi.  bezprawny, 
anarchiczny ;  bezrządny. 

©efC^Iojigfeit,  sf.  bezpra- 
wie >i.,    bezprawośó    /".,    bez- 

\  rząd  w.,  anarchia  /. 

teelC'HmÖjfig,  adi.  prawny, 
prawy,  stosowny  do    ustawy, 

1  do    prawa,    ustawą,     prawem 

;  nakazany;  adv.  prawie,  po- 
dług prawa. 

i     ©cfC^mafńgfcit,    sf    pra- 

wność  /'.,  prawowitość  /. 

(i^cfet^fniumlung,    sf    pl 

=en,  zbiór  m.  ustaw. 

OJcfc'^ftiJrcr,  syn.  =5,  pl. 
— ,  gwałciciel  m.  prawa,  bez- 
prawnik  m. 

©Cfc'^t,  pp.  od  fe^en  i  adi. 
1)  stateczny,  poważny ;  po- 
wolny, spokojny;  —  rcerben 
ustatkować  się ;  =e§  3GBefen 
stateczność  /.,  powaga/.;  2) 
=en  j^-aHeś,  bafś  .  .  .  dajmy  na 
to,  przypuściwszy,  iż  .  .  . 

(Scfe't5tI)Cit,  5/  1)  statecz- 
ność /.,  powaga/.;  2)  skrom- 
ność f. 

(b'C'fet^tafcI,  sf.  pl  =n,  ta- 
blica /'.   pi  a  w. 

©cfC^DoUftrcdcr,    i   =ooII« 

jie^er,  sm.  =ä,  pl  — ,  wy- 
konawca m.  prawa. 

®cfc'l?uoUftrcdmig,  i  =oolI= 

gieljung,  sf.  wykonanie  n.  piaw. 
(^)CfC  iłUiibrig,    adi.    przeci- 
i  wny  prawu,    ))ezprawny,  nie- 
prawny;  —    f)anbe(n,    postę- 
pować przeciw  prawu. 

©cfC^UJibrigfcit,  sf.  pl  «en, 

;  bezprawność  t'. 


(Sefcu'fäc 


49' 


©cf^a'nuf 


(\>efCU'f5C,  S7i.  =§,  ciągłe 
wzdychanie  n. 

(Scfi'(f)t,  S7i.  «eg,  1)  pl.  =e, 
wzrok  m.,  zmysł  widzenia, 
oczy  pl. ;  ein  furgeś,  fd)tt)acl^eä 
—  ^abcn  mieć  krótki,  słaby 
wzrok;  citi  fd^arfeS  —  by- 
stry wzrok;  ge§e  mir  au§  bem 
«=e!  precz  mi  z  oczu!;  jmnbn 
im  se  bel^alten  nie  spuszczać 
kogo  z  oka;  \ć)  f)a&e  i^n  nid^t 
gu  se  be!ommen  nie  widzia- 
łem go  na  oczy;  etn'.  au§ 
bem  »c  Bcrlteren  stracić  co 
z  oka;  2)  p/.  =er,  twarz  /. ; 
ein  pbfc^eś,  p^lic^eg  —  ła- 
dna, szpetna  twarz  ;  baś  93Iut 
fteigt  mir  ino  —  krew  mi 
wstępuje  na  twarz;  neueö  — 
nowa,  nieznana  twarz,  osoba; 
imnbm  in§  —  fe^en  w  oczy 
komu  patrzeć;  ino  —  fflS^n 
w  oczy  powiedzieć,  wymiatać; 
jmnbm  ino  —  fiiilagen  dać 
komu  w  twarz ;  3)  mina  /. ; 
ein  freunbttctieä  —  mad^en 
zrobić  minę  przyjemna,  min- 
ko wać;  ein  ernft^afteö  —  ma» 
d^cn  zrobić  surową  minę;  ein 
jaureö  —  marfien  krzywić  się; 
ein  finftere§  —  mad^m  za- 
mraczać  się,  zamroczyć  się; 
ein  langeä  —  mad^en  kwa- 
śną minę  zrobić;  ser  mad^cn, 
fd^netben  dziwne  miny  robić, 
twarz  wykrzywiać;  4)  pl.  "t, 
widno  m.;  *e  jel^en  widma  wi- 
dzieć; 5)  wizyr  m.  u  strzelby. 

®c|i'tfjtd)CU,  sn.  ^§,pl.—, 
dim.  od  ©tjfic^t,  twarzyczka/. 

®Cft'd)tlO§,  adi.  ślepy,  nie- 
widomy, ciemny. 

®efi'(itöauöbr«rf,    sm.  «g, 

wyraz  m.  twarzy. 

©cfi'djtöktniji,    sm.  <e)g, 
=  =täufd)un(:|. 
(S^cft'djtgMitöiing,  sf.  fizyo- 

gnomia  /".,  skład  m.    twarzy. 

©efi'tfjtgbcutcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  fizyognomista  m. 

®Cfi'd|tÖfarl)C,  5/.  kolor  m. 
twarzy,  cera  /. 

®efi'tf)t§fc^Iei:,  sm.  =g,  pl. 

— ,  wada  /.  wzroku. 

®cfi'd)t§fclb,  sm.  se§,  pl. 
"iX,  przestrzeń,  którą  widzieć 
można ;  pole,  które  wzrok  ob- 
jąć zdoła. 

'  ©cfi'djtöfrct^,  sm.  =feg,  pl. 

=ye,   widnokrąg  m.,   horyzont 


m. ;  ba§  liegt  a\\^  feinem 
s!rei[e  to  przechodzi  jego  po- 
jęcie, sferę,  to  nie  na  jego 
głowę;  feinen  —  etroeitern 
rozszerzyć  zakres  wiadomości 
swoich. 

©efi'djtöfunbe,    sf.    fizyo- 

gnomika  /. 

(^efi'(ljt0f«ttbigc(r),  sm.^gen, 

pl.  =gen,  fizyoo^nomik  m. 

%t\x'i)i^\\m,    sf.   pl.   -n, 

1)  rys  m.  twarzy;  2)  linia 
f.  celowa,  celu. 

@Cft'd)t?^3Unft,  sm.  H%,  pl 
»e,  punkt  m.,  widzenia,  uwa- 
żania czego,  zapatrywania  się 
na  co,  stanowisko  m. ;  üon 
biefem  «e  auä  z  tego  punktu 
widzenia,  pod  tym  względem. 

®Cfi'djtÖriit|)C,  5/.  rumieniec 
m.,  rnraiacość  /. 

@efi<d)t§fd)ti)iid^c,    5/    sła- 

bóść  wzroku. 

©eft'djl^fctte,    sf,  pl.  tn, 

strona  /.  pi-zednia,  facyata/. 

@cfi'c()tgfinn,     sm.     -{t)^, 

zmysł  m.  vvidzenia,  wzrok  m. 

©cft'djtMuf^ung,    sf  pl. 

«en,  omamienie  n.  wzroku, 
mamidło  n. 

®cfi'(^t§5ug,    sm.    «eg,  pl. 

=5Üge,  rys  m.  twarzy. 

Śe[i'm$,  sn.  =feö,  pl  -je, 
gzyms  m.,  krajnik  m.,  wie- 
niec m. 

®e|t'ni§()0licl,   sm.   -§,  pl 

— ,  katuik  m. 

©efhngfadjcl,    sf.  pl  =v, 

gzymsówka  /'. 

(Scft'm^trans,  sm.  ^es,  pl 

=hänje,  kornesy  pl. 

©Cfi'nbC,  sn.  =g,  czeladź 
/.,  słudzy,  pl,  ludzie  pl  słu- 
żący. 

®cfi'nbe6rot,  sn.  --e§,  chleb 

m.  czeladny,  dla  ludzi,  dla 
służby. 

®Cfi'nbcl0ft,  sf  jadło  n. 
dla  ludzi. 

©efi'nbcl,  sn.  =g,  motłoch 
m.,  hałastra  /.,  hołota/.,  po- 
dła zgraja  /.,  tłuszcza  /. 

©cfi'nbelolju,  sm.  =(?)ä,  pi 

=Iol)ne,  myto  n.,  zasługi  pl, 
zapłata  /.  czeladzi. 

(Scfi'nbcorbuiiug,  sf  pi  »cn, 

urządzenie  n.  służących,  usta- 
wa /.,  regulamin  m.  dla  słu- 
żących. 


Snlcnbcr,  3)eiitfc^*^oImfĄe§  SSörterBuc^. 


©cfi'nbcftuk,    sf   pi  =n, 

czeladnica  /.,  czeladnia  /. 

©cfi'nbettf^,  sm.  =e§,  pi 

=e,  stół  m.  czeladni. 

©Cfi'nnt,  adi.  (zawsze 
z  przysłówkiem)  być  jakiego 
umysłu,      usposobienia;     gut 

—  fein  mieć  dobre  zapatry- 
wania, zasady;  bürgerlid^  — 
fein  myśleć  po  obywatelsku; 
n)ie  ift  er  — ?  jakiego  jest  spo- 
sobu myślenia,  zapatrywania? 

©efi'nnung,  5/  2^^.  -en,  1) 

sposób  m.  myślenia;  feine  — 
änbern  odmienić  sposób  my- 
ślenia, przekabacić  się ;  jmnbm 
eine  anbere  —  beibringen  na- 
prowadzić kogo  na  inny  spo- 
sób myślenia,  przerobić,  prze- 
istoczyć kogo ;  2)  uczucie  n., 
umysł  m.,  serce  n.,  charakter 
m. ;  feinbfeltgc  =en  gegen  jjmnbn 
liegen  być  dla  kogo  wrogo 
usposobionym ;  feine  —  ttn  hm 
Xa^  legen  odkryć  swoje  uczu- 
cia; fromme  — religijność/., 
pobożność  /. ;  treue  —  lo- 
jalność /. 

Ocfi'^J^C,  sn.  »g,  pokre- 
wieństwo n.,  krewni  pl. 

©Cft'ttet,  adi.  1)  mający  te 
lub  owe  obyczaje ;  2)  (gut) 
cywilizowany,  uobyczajony, 
grzeczny,  polirowany;  jmnbn 

—  machen  ucywilizować  ko- 
go; gut,  fein  =er  9}lenfd^  czło- 
wiek ugrzeczniony,  dobrze 
ułożony,  dobrych  obyczajów ; 
fct)lect)t,  übe!  -er  ajicnfc^  czło- 
wiek nieokrzesany,  bez  uło- 
żenia, złych  obyczajów;  =er 
rcerben  upolirować  się. 

(Scfi'ttunn/  sf  uobyczajenie 
n.,  oświata/'.,  stan  m.  oświe- 
cenia; ugrzecznie  n.,  dobre 
ułożenie  n. 

®ef^a'n,   sm.   =g,  pi  --c, 

i  sen,  1)  kolega  m.,  kompan 
m. ;  2)  żupan  m.,  naczelnik 
m,  komitat  na  Węgrzech. 

©ef^a'nn,  sn.   U,  pi  =e, 

zaprząg  w?. 

(gcf|)a'it(u)fd)aft,  sf  pl  -en, 

1)  koleżeństwo  n. ;  2)  żupania 
/.,  komitat  m.  węgierski. 

(Öef^a'nnt,  pp.  i  adi.  na- 
prężony ;  ^D(^  »e  ©rroartungen 
oczekiwania  gorączkowe;  =e 
2lufmer!famfeit  natężona  uwa- 
ga; id^  bin  auf  ben  2tu§gang 

32 


@efł)a'rr 


498 


©efta'Itcu 


jel^r  —  ciekaw  jestem  bardzo 
na  wynik,  koniec;  =e  S3er^ält* 
niffe  naprężone  stosunki;  fte 
fint»  mit  einanber  —  są  ze 
sobą  na  bakier,  w  nieporo- 
zumieniu, nieprzyjaźni. 

©e^ja'rr,  sn.  =eś,  pi.  a, 

krokiew  /".,  kozioł  m. 

©Cf^e'nft,  sn.  «eg,  yl.  =er, 
1)  widmo  n.,  upiór  w.,  mara 
/.,  straszydło  n.,  strach  m.; 
s=er  feigen  widzieć  strachy;  in 
bem  alten  (2cf)Ioffe  gc^ctt  »er 
urn,  jpufen  '=er,  w  starym 
zamku  chodzą  strachy;  er 
fielet  n)ie  ein  —  auö  wygląda 
jak  straszydło ;  er  fürd^tet  firf) 
uor  =ern  boi  się  strachów;  2) 
!inber[reffenbe§  —  bobak  ???.; 
3)  =  S3ogeI[d^eud^e,  straszak 
m.  (na  ptaki);  4)  straszek  m. 
(owad). 

(gc|>c'nftcroeftf|t(fjtc,  sf.  pi. 

=n,  powieść  f.  o  strachach. 

(öet>c'nfterf^u!,     sm.    =§, 

widmo  71.,  straszydło  n. 

(^ci>c'nftcrftunbe,    sf.   pi. 

=n,  godzina,  w  której  się  stra- 
chy pokazują,  pótnoc  /. 

@ef:|JC'nfttfi,  adi.  i  adv. 
iak  straszydło. 

@efłie'rr(c),  sn.  .-eS,  i)  to  co 

służy  do  zamykania;  2)  kozły 
pi.]  3)  hamulec  m.,  zawalenie 
n.,  zapchanie  n. ;  4)  zameczek 
w?.;  5)  ol^nc  t)iel  —  bez  cere- 
monii, komplimentów. 

©ef^e'rrDaunt,  sm.  -.%,  pi. 

«bäume,  wręga  /.,  drzewo 
spód  okrętu  utrzymujące. 

(^ief^tClC,  I.  sn.  =§,  (ciągłe) 
bawienie  się;  W.sm.  =y\,pl.  »n, 
kompan  ?«.,  towarzysz  tw., 
spólnik  7«.  zabaw,  rówiennik 
m. 

@Cfł)tClin,  5/.  pZ. -innen,  to- 
warzyszka f.,   rówiennica  f. 

®Ci))i'nft,  sn.  't%,  przędziwo 
n.,  oprząd  m. 

®Ct>fl'U§,  sm.  (n.)  -fen,  2)1. 
sfen,  (przestarz.) małżonek  w?.; 
małżonka  /. 

®cf^)0'iifin,  sf.  pi.  «innen, 

małżonka  /. 

(iiCf^Ö'tt(C),  sn.  =e§,  pośmie- 
wisko «.,  pośmiech  m.,  szy- 
derstwo n.,  urągowisko  >?., 
drwiny  j9^, -kpiny  j^Z,;  fid^  bem 
—  beä  ^pöbelä  außfe^en  wy- 
stawić sie,  podać   się   na  po- 


śmiewisko u  pospólstwa;  fein 
—  mitjmnbm^mit  ein),  treiben, 
jmnbn,  etro.  jum  =e  ^oBen 
drwiny  sobie  robić,  urągać 
się,  naigrawać  z  kogo,  z  czego; 
fi^  gum  «e  mad^en  pośmiewi- 
sko z  siebie  zrobić ;  ber  SÖßelt 
gum  —  merben  stać  się  po- 
śmiewiskiem światu;  er  ift 
ba§  —  aller  3Jłenf(^en  wszyscy 
drwią  z  niego,  jest  wszystkim 
pośmiewiskiem ;  gum  «e 
bienen  na  pośmiewisko  być 
wystawionym. 

'®efł)o'tt(c),  5n.  i(vjefpö'ttel, 

57?.  =§,  (ciągłe)  szydzenie  n.  i 
©cfijrü'dj,  sn.  s(e)§,  pi.  't, 
1)  kouwersacya  /".,  rozmowa 
/. ;  ein  —  mit  jmnbm  anfnü= 
pfen,  fid^  in  ein  —  mit  jmnbm 
einlaffen  zacząć  z  kim  roz- 
mowę, wejść  z  kim  w  «rozmo- 
wę; ba§  —  auf  ełro.  bringen 
naprowadzić  rozmowę  na  co; 
ein  —  mit  jmnbm  fül^rcn  roz- 
mawiać, konwersować  z  kim ; 
ba§  —  abbred^en  skończyć, 
uciąć  rozmowę;  ^latoś  =e  roz- 
mowy, dyalogi  Platona;  ein 
traulid^eś  —  pogadanka/. ;  2) 
=  ©eriid^t,  wieść/.;  eś  gel^t 
allgemein  ba§  —  chodzi  wieść; 
er  ift  baś  —  ber  gangen  6tabt 
jest  przedmiotem  rozmów 
w  całem  mieście,  w  całem 
mieście  o  nim  mówią. 

®C[:prÖ'c(jtg,  adi.  rozmowny, 
gadatliwy ;  przystępny. 

(ÖCf^rä'^tgfcit,  sf.  rozmow- 
ność/, gadatliwość/;  przy- 
stępność  / 

®c|ł)ra'd)fam,  adi.  ©— !eit, 
sf.  =  gefprać^ig,  ®— feit. 
@cf^rä'(i)§I)u$,  sn.  ''t^,pl. 

»bud^er,  książka  /  z  rozmo- 
wami, rozmówki  pi. 

(sicj)jrä'rf)?fornt,  sf.  kształt 

m.  rozmowy;  in  —  w  formie, 
kształcie  rozmowy;  in  — 
abfaffen,  einfleiben  ułożyć 
w  kształcie  rozmowy,  nadać 
formę  dyalogu,  dj^alogizować. 

(^iciprn'rfi^ton,    sm.     =(e)Ś, 

ton  m.  w  rozmowach  uży- 
wany. 

G3cfvrn'rf)^ti)ctfc,    adv.     i) 

dyalogicznie;  2)  rozmawiając, 
w    rozmowie ;    —     mitteilen 
w  rozmowie  powiedzieć. 
®ei>rc'ngc,  sn.  =0,  1)  skra- 


planie n.]  2)  wysadzanie  n. 
prochem ;  3)  (w  górnictwie) 
chyba  /,  chybienie  n. 

(sjcf^re'nfclt,  adi.  nakra- 
piany.  cętkowany. 

%i\)^X\'^,{t),  sn.  =eä,  (ciągłe) 
pryskanie  w.,  sikanie  n. 

^t\)^XQ%,  sn.  =ffeg,  latorośl 
/.,  wyrostek  m.,  odrostek  m. 

(Scf^ru'bcl,  sn.  =cä,  ciągłe 
wytryskiwanie  n. 

®Cf<)Ü'I(e),  5«.  =§,  ciągłe 
opłukiwanie  n. 

(Scf^Ü'Iit^t,  sn.  =§,  pomyje 
^?.,  opłukowiny  pi. 

(Stftö'öC,  sn.  =§,  pobrzeże 
n.,  brzeg  m.  morza,  jeziora  lub 
wielkiej  rzeki. 

(s3cftä'I)It,    adi.    stalowany. 

©cftalt,   sf   pi    =en,    1) 

kształt  7?ł.;  forma  /.;   allerlei 
=en  annel^men  przybierać  roz- 
maite kształty;   er  ^at  !eine 
menfd^Iid^e  —  nie  ma  kształ- 
tów   ludzkich;    einer    ©ac^c 
eine   —   geben   rzeczy  jakiej 
nadać  kształt  jaki;  2)  postać 
/,  postawa  / ;  menfd^lid^e  — 
annehmen     przybrać     ludzką 
postać;   fid^  in  feiner  magren 
—  geigen  pokazać  się  w  praw- 
dziwej   postaci,    pokazać    się 
takim,  jakim  się  jest  w  isto- 
cie; ba§  5Ibenbmaf|t  in  beibers 
lei  *en  komunia  pod  obu  po- 
staciami;   ^olbe,   gotłlid^e   — 
:  miła,  boska  postać;  fd^öne  — 
!  piękna    postać,    uroda  /;    3) 
'  sposób  m.f  skład  m.]  nac|  — 
ber  «Sadzeń  stosownie  do  po- 
'  łożenia    rzeczy,    do    okolicz- 
'  ności,  sytuacyi;  foIgenbergc= 
I  ftalt  w  ten  sposób,  w  następu- 
j  jacy     sposób;     gleidiergeltalt 
równym  sposobem ;  bergeftalt 
tak.  tym  sposobem. 

I     ©efta'Itcn,^  l.   va.    (^aben) 

i  ukształtować  co,  kształt   pe- 
I  wien  nadać;   II.   ftc^   — ,    vr. 
i  przybierać     pewien     kształt, 
I  ukształtować  się;    bie    Sac^e 
,  (albo  cś)  =Itete  fic^  anberö  rzecz 
I  przybrała  inną    postać;    III. 
geftaitet  pp.  i  adi.  ukształto- 
wany,   zrobiony;    rcofil,    gut, 
fc^ön —  kształtny;  bei  fo  ge« 
ftalten  (albo   «teten)    ©ac^en, 
2)ingen,  Umftänben  skoro  się 
rzeczy    tak  mają,    taką  maja 
postać. 


®efta'mo§ 


499 


©cfu'mmc 


®efta'It(0?V  adi.  bezksztalt- 

©eftaltloftglcit,    sf.    bez- 

kształtność  f. 

©cftaltung,  sf.  pl.  =en,  i) 

ukształtowanie  n.  czego;  2) 
kształt  m. 

©efta'mmcl,  sn.  =§,  jąkanie 
??.,  bełkotanie  n. 

©efta'm^ie),  sn.  »eg,  (ciągłe) 
tupanie  «.,  tłuczenie  n. 

©eftä'nbe,  s».  =ś,  nogi  yi. 

drapieżnych  ptaków. 

©eftätt'big,  adi.  ten,  który 
się  do  czego  przyznaje,  co 
wyznaje;  einer  ©ad^e  —  fein 
przyznać  się  do  czego  ;  er  ift 
eö  —  on  to  wyznaje. 

®eftä'nbm§,s?*.=ffeg,???.4fe, 

przyznanie  n.,  wyznanie  n., 
zeznanie  n.\  jmnbn  gum  — 
bringen  wymódz  na  kim  ze- 
znanie; ein  —  Don  etro.  ab= 
legen  zeznać  co. 

©eftä'ngc,  «i*.  ^^,pi.  —,^  i) 

dyszle  ^?.  pociągowe;  2)  śliz 
m.^  smyk  m. 

®efta'n!,  .<?w.=e§,_p?.=fłan!e, 
smród  w«. ;  mit  —  erfüEen  za- 
smrodzić. 

($)Cfta'ttClt,  va.  (^aben)  do- 
zwalać, dozwolić,  dopuszczać, 
dopuścić. 

®Cfta'ttUng,  sf.  dozwolenie 
n. 

©Cftäu'k,  sn.  =§,  1)  krze- 
wy _p^.,  krzaki  ^?.,  chrościny 
29?.,  krzewie  m.,  krzewina  /. ; 
2)  rogi  'pl.  gałęziste ;  3)  gnia- 
zdo n.  sokole. 

©CftCtf,  sn.  =  SBeftecf. 

©Cfte'^icn,  I.  va.  gefte^ft,  ge= 
fiep,  geftałib,  l^abe  gefłanben, 
wyznać,  przyznać,  zeznać, 
zeznawać;  \ć)  geftel^e  meine 
©cj)ulb,  ba^  id^  fc^ulbig  bin 
wyznaję  moją  winę;  przy- 
znaję, żem  winien  ;  er  geftanb 
hen  2Dieb[lal^l  przyznał  się  do 
kradzieży;  ber  SJiörber  l^at 
fd^on  geftanben  morderca  już 
się  przyznał;  II.  vn.  ([ein)  = 
gerinnen. 

©eftet'n,  sn.  «e§,  pi  -e, 

kamienie  pi.,  głaz  m.,  skała  /. 

®Cftei'nf«UbC,  5/.  petrogra- 
fia /.,  nauka    o    kamieniach. 

©Cfte'ö,  sn.  »(e)§,  pi.  =e,  1) 
podstawa  /.,  postument  7«., 
osada  /.,  oprawa  /. ;  2)  ława 


tokarska;  3)  (w  górnictwie) 
słup  m.   zaprawy. 

©cftc'ömat^ci:,^  sm.  --§,  pi. 

— ,  stelmach  m. 

®e'ftcrn,  adv.  wczoraj ;  — 
morgen,  abcnb  wczoraj  rano, 
wieczór;  —  über  a^t  %a^e 
od  wczoraj  za  tydzień;  id^  bin 
aud^  nid^t  üon  —  ja  nie  wczo- 
rajszy. 

©Cfti'djel,  sn.  =3,  wyszy- 
dzanie n.,  przytyki  pi.,  prze- 
kąsy pi.,  przymówki  pi. 

®efti'tf,  5W.  =(0^/ bafty^?,, 
wyszywanie  n. 

©Cfttflllotto'n,  sf.  pi.  =en, 
giestykulacya  /.,  migowni- 
ctwo  n. 

®cfti'Mtcrcn,   vn.   (§abcn) 

giestykulować,    giesta    robić. 

®Cftie'fcU,iJi?.  i  adi.  obuty, 
w  butach. 

©Cfticlt,  adi.  z  trzonkiem, 
z  szypułką,  szypułkowy,  ogon- 
kowy, 

®Cfti'ft,  sn.  =eg,  pi.  =e  i  *ev, 
fundacya  /.,  zakład  m.,  za- 
łożenie n. 

®efti'rit,  sn.  =e§,  pi.  =e,  i ) 

gwiazdy  pi.,  gromada  /. 
gwiazd;  konstellacya  /. ;  2) 
(duża)  gwiazda  /. 

(Scfti'rnoitbctcr,  sm.  =3,  pi.^ 

— ,  oddający  gwiazdom  cześć 
boską,  sabejczyk  m. 

©Cfti'rnftanb,  sm.  =e§,  kon- 
stellacya /. 

©Cfti'ntt,  gwiazdami  okry- 
ty, zasiany,  pełny  gwiazd, 
gwiaździsty. 

®cp'bcr,  sn.  -§,  pi  — , 
zawierucha  f.,  kurzawa  /. 

@CftO'ł)^Cl,  sn.  =g,  zbiera- 
nina /. ;  łatanina  /. 

®CftO'ttCr,  sn.  =§,  (ciągłe) 
jąkanie  się. 
'  ©Cfträtt'if),  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 
krzewina  /,  krzaki  pi,  pnie- 
wie  n.,  zarosłe  n.,  chrościna 
/.,  chrośniak  m. 

®eftrci'ft,  adi.  paskowały, 
pręgowaty. 

®C[ttCi'tC,  sn.  -'§,  sprzeczka 

/•. 

©CftrCng,  adi.  l)  surowy; 
2)  *er  |)crr,  —  grau  dostojny, 
przezacny  panie,  panie  do- 
brodzieju, dostojna,  czcigodna 
pan?,  pani  dobrodziejko. 

©eftrcu',  5«.  =(e)g,  pi  -e, 


usłanie  n.  z  kwiatów,  gałęzi, 
posypka  /, 

©eftri'rf,  sn.  =§,  1)  powrozy 
pi ;  2)  rzeczy  pi.  pogmatwane, 
wikłanina/. ;  3)  guz  m.;  4) 
=e,  sn.  "^f  pończoszkowa  robo- 
ta/. 

©Cftcifl,    adi.    wczorajszy. 

@Cftröij(be),  sn.  =§,  rozmai- 
ta słoma  /. 

©eftrÖ'me,  sn.  =g,  (ciągłe) 
płynienie  n. 

©Cftni'bel,  Słi.  =g,  wirowa- 
nie 11.,  wir  m.  [waty. 

©Cftnrnft,     adi.     głąbiko- 

(i)eftl'Ü'^^(C),  sn.  =§,  pi  —, 
gęste  zarosłe  n.,  chwast  m. ; 
bid&teś  —  chrabęzie  pi. 

®CftÜ'bC,  sn.  =1,  1)  kurz  m.\ 
2)  opona  /. ;  3)  proch  m.  wę- 
glarski,  zalepa  /. ;  feid^teä  — 
węglowa  zapona;  fd^njereä  — 
gliniana  zapona. 

©CftÜ'bcr,  sn.  =§,  łajno  n. 
kuropatwy. 

©CftÜ'tC,  sn.  =6,  pi  —,  sta- 
dnina f. 

©cftü'tmetfter,  sm.  i  -t)er= 
raalter,  sm.  =ö,  pi.  — ,  dozorca 
m.  stadniny. 

®Cfu'd),  sn.  *(e)g,  pi.  .t, 
prośba  /.,  suplika  /.,  żądanie 
n.  w  formie  prośby;  bringen» 
be§  —  instancya  /.,  usilna 
prośba;  ein  —  abfc^lagen  od- 
mówić prośby;  ein  —  bctuil« 
ligen  pozwolić  na  żądanie; 
ein  —einbringen  podać  prośbę ; 
auf  fein  —  na  jego  żądanie; 
roaś  ift  fein  — ?  czego  żąda? 

®CfU'd)e,  sn.  «Ö,  (ustawi- 
czne) szukanie  n. 

©efu'tdftcttcr,  sm.  *§,  pi 

— ,  wnoszący  prośbę,  supli- 
kant  m. 

@CfU'd)t,  I.  pp.  od  fuc^en 
szukany  ;  II.  adi.  1)  wykwin- 
tny, wyszukany;  —  fein  być 
poszukiwanym,  pożądanym ; 
2)  nienaturalny,  wymuszony; 
er  l^at  etro.  =eg  in^  feinem 
Sßefen  jest  w  nim  coś  niena- 
turalnego, wymuszonego. 

®Cf U'd)t()eit,  sf.  1)  wyszu- 
kaność  /. ;  2)  maniera  /., 
afektacya  /. 

©Cfu'bel,  sn.  ■'§,  babra- 
nina  /'. 

©cfu'mmc,  i  ®eftt'mfe,  sn. 

"^t  (ciągłe)  brzęczenie  n. 
32* 


@efirm|)f 


500 


(betreu' 


©efu'Jit^f,  sn.  =e§,  pl  -e, 
(oerdltet)  bagnisko  n. 

©efU'nb,  I.  adi.  zdrowy, 
zdrów;  er  ift  —  jest  zdrów; 
in  =en  2;agen  kiedym  zdrów, 
kiedyśmy  zdrowi,  przy  zdro- 
wiu; —  an  Scib  uub  ©eele 
zdrów  na  cielo  i  duszy;  *eö 
Urteil  zdrowy,  słuszny  sąd; 
«^er  SSetftanb  zdrowy,  prosty, 
naturalny  rozum ;=et  3)^enjdE)en-' 
rerftanb  chłopski  rozum ;  ein 
*e§  2luśfe[}en  traben,  —  auś= 
feigen  zdrowo  wyglądać;  =e 
i)?af)rung  zdrowe,  zdrowiu  uży- 
teczne pożywienie ;  =e  Suft 
atmen  oddychać  zdrowem  po- 
wietrzem ;  er  l^at  feine  =e 
(Slunbe  ciągle  chory;  bleibe — ! 
bądź  zdrów  ! ;  id)  wlU  f)UX  nid^t 

—  ftel^en,  roenn  id^  lüge  żebym 
tak  zdrów  był,  że  nie  kła- 
mię; niech  mnie  piorun  trza- 
śnie, jeśli  kłamię ;  jmnbn  n)ie= 
ber  —  machen  uzdrowić  ko- 
go; tttieber  —  tocrben  ozdro- 
wieć,  wyzdrowieć;  ein  ©  — er 
braucht  feinen  ©oftor  nie  trze- 
ba lekarza  zdrowemu;  zdro- 
wego leczyć  nie  trzeba;  II. 
adv.  zdrowo;  eg  ift  bir  gang 
— ,  ba^  bu  [o  angelaufen  bift 
to  ci  wcale  zdrowo,  dobrze 
ci  tak,  posłuży  ci  za  naukę, 
żeś  na  tem  tak  wyszedł. 

(i)Cfu'nbbnb,  sn.  i=e§,  pl. 
»bober  i  (Sefunbbtunncn,  sm. 
=§,  pl.  — f  wody  pl.,  zdrojo- 
wisko n.,  uzdrowisko  n. ;  ką- 
piele pl.  mineralne. 

©efn'nbCU,  vn.  (fein)  wy- 
zdrowieć. 

(^Cfu'nb^eit,  sf.  l)  zdro- 
wie n.;  feine(r)  —  pflegen 
ochraniać  swoje  zdrowie,  mieć 
staranie  o  swoje  zdrowie;  bei 
guter  —  fein  być  w  dobrem 
zdrowiu;  fdfiroäd^Üd^e  —  wą- 
tłe, słabe  zdrowie;  eö  roili 
nic^t  mel^r  fo  reĄt  mit  meiner 

—  geI)Cn  szwankuję  jakoś  na 
zdrowiu;—,  g-relfjeit  uub  ebr= 
lid^eś  3luöfommen,  roaä  brandet 
ber  2Jienfd)  raeiter?  łaska  Bo- 
ża, dobre  zdrowie,  co  lep- 
szego, niech  kto  powie!  eö 
gel}t  nid(|t§  über  bie  —  zdro- 
wie za  wszystko  stoi ;  auf 
jmnbö  —  trinfen  pić  (za)  czy- 
je  zdrowie;   jmnbä   —  auä* 


bringen  wnieść,  pić  czyje  zdro-  I 
wie,  spełnić  za  zdrowie  czyje,  ' 
toastować  na  czyje    zdrowie;; 
gur  — !  na  zdrowie!;    ber  — I 
fcfiäbltd^       niezdrowy,      szko- 
dliwy ;  2)  zdrowość  /.    —  bei 
v^oljeä  zdrowość  drzewa;    — 
ber  Suft  zdrowość  powietrza. 

Gjcfu'nbticit^lel;re,  sf.  nauka 

/.  o  zdrowiu,  dyetetyka  /., 
hygiena  f. 

fecfu'ńbt|Cit§^of?,  sm.  sffeś, 
pl.  'päffe,  paszport  m.,  cer- 
tyfikat m.,  poświadczenie  n. 
zdrowia. 

©efit'nb^eit^^flcgc,        sf. 

ochrona  /".  zdrowia. 

©cfu'nb^cttörnt,    sm.    «eś, 

1)  rada/,  zdrowia;  2)  pl.  =räte 
członek  m.  rady  zdrowia. 

(^jcfu'nb^cit^regcl,    sf.    ?;?. 

=n,    przepis    m.    dyetetyczny. 

©cfii'nb^citSniöftc^ten,   sf. 

pl.  względy  pl.  na  zdrowie; 
au§  —  ze  względów  na  zdro- 
wie. 

@cfu'nb:^cit^fdjäb(i(l),    adi. 

zdrowiu  szkodliwy. 

®efu'nb^ett§3iiftanb,     słn. 

s(e)§,  stan  771.  zdrowia. 

(V)cfu'nfcn,   pp.    od   fin!en 

i  adi.  podupadły. 

©etö'fel,  S7i.  -§,  1)  lam- 
perya  /".,  taflowanie  «.,  wy- 
Icładanie  n.  ścian,  posadzek 
taflami;  osz3wka  /.    ścienna; 

2)  plastry  pl.  miodu,  miód 
m.  w  ulu. 

©etä'nbCl,  sn.  •§,  igranie 
n.,  flirtowanie  n. 

©Cta'nSC,  sn.  =§,  (ciągłe) 
tańcowanie  n. 

©Ctit'r,  sn.  =0,  zwierzęta 
pl.,  gfidy  pl. 

•Sctll'C,  sn.  =%,  krzątanina/. 

(^eti'gert,  adi.  tygrysowy, 
plamisty. 

(^CtÜ'nC,  sn.  'g,  (ciągłe) 
brzmienie  n.,  dźwięk  /«. 

(^CtÖ'fC,  sn.  *ä,  wrzawa/., 
hałas  m.,  wrzask  m.,  huk 
m.,  tartas  ni. 

Öktva'm^d,  sn.  =S,  tętet  m. 

(S)Cträ'nf,  sn.  «eg,  pl.  -e, 
napój  m.)  gciflige  «e  napoje 
spirytusowe,  wyskokowe;  I)its 
jige,    ftarfe  ^e  {jorąee   napoje. 

(sjctrn'iifcftcucr/.«'/.  pl.  =n, 

podatek  rn.  od  nnpojów;  kap- 
szczyzna  /.,  czopowe  n. 


Qóttxan'tr\f  m.  i  fid^  — ,  vr. 
(I^aben)  śmieć,  ośmielić  się; 
zaufać  sobie;  id^  getraue  mid^ 
beffen,  ic§  getraue  eg  mir 
ośmielam  się,  śmiem,  mam 
odwagę;  er  getraute  fid^,  iF)m 
bag  ing  ©eftd^t  gu  fagen  ośmie- 
lił się,  odważył  się  w  oczy 
mu  to  powiedzieć;  id^  ge« 
traue  mid)  nid^t,  einzutreten 
nie  śmiem,  nie  mara  odwagi 
tam  wstąpić;  fic^  mol^in  — 
mieć  odwagę  pójść  dokąd. 

©CtrÖH'fef,  sn.  -g,  (ciągłe) 
kapanie  w.,  kapanina  /. 

(BttXti'ht,  sn.  »g,  ])  oży- 
wiony ruch  m. ;  2)  postępo- 
wanie n. 

©ctrci'bc,  sn.  =g,  pl.  —, 
zboże  n.)  —  auf  bem  §alme 
zboże  na  pniu;^  cingeernleteg 
—  zboże  zebrane,  zwiezione. 

(^Ctrci'bC=,  zbożowy  adi. 

©ctreibcobgabc,  sf.  zsyp- 

ka  /. 

®ctret'bcart    sf.   pl.   'tn, 

rodzaj  w.,  gatunek  m.  zboża. 

(Sctretbeau^fu^r,  sf.  wywóz 

m.  zboża. 

®etrci'bcbOU,  5??^.  =eg,  upra- 
wa /.  zboża. 

©ctrct'bcbDbcu,     sm.     =g, 

grunt  m.  zbożowy. 

(^etrci'bcbranb/    sm.    =eg, 

śuiat  m.,  śnieć  m.  (lat.  uredo 
segetum). 

@ctrci'bectn|nl)r,  sf  przy- 
wóz m.  zboża. 

©ctrci'bcfelb,  sn.  =cg,  pl. 

«er,  pole  n.  zbożowe,  zboży- 
sko  n. 

®etrct'bel;alm,  sm.  =(e)g,  pl. 

se,  źdźbło  n.  zbożowe. 

©etrct'bc^onbcl,    sm.    =g, 

handel  m.   zbożem. 

©ctrct'berDÜttingcu,  sm.  -g, 

pl.  ^icagnt,  taczki  pl.  dwu- 
kołowe, dwukole  «.,  dwukó- 
łek  m.  ((gifenbaĘ)nn).) 

©Ctrci'bcroft,  sm.  =eg,  rdza 
/.,  śnieć/.,  omar  m.  (lat.  puc- 
cinia  graminis). 

(Sctrci'bctrnu^^ort,  sm.  ■.{t)%, 

pl.  =e,  przewóz  m.  zboża;  — 
in  lofer  ©c^üttung,  in  lofcm 
ßuftanbe  przewóz  zboża  luzem, 
bez  worków,  przewóz  wsypu. 

(V)Ctrci'bC5Cl;Cllt,  sm.  =g,  dzie- 
sięcina /.  w  zbożu. 

(iiCtreu',     I-    cidi.    wierny; 


^ttvtn'ü^ 


501 


©croä'^r 


■wiernie  adv. ;  II.  =^(x),  sm. 
=en,  pl.  'tn,  1)  wierny,  pod- 
dany; un[ere  lie&en  =ćn  nasi 
mili  -wierni,  poddani;  2)  =e 
pl.  ochotnicy jpŻ.,  partyzanci^?. 

%ZiXtVi'M]f  (adi.),  adv. 
(wierny),  wiernie,  szczerze; 
jmnbm  «c  3)ienfte  tun,  — 
bienen  służyć   komu  wiernie. 

©ctne'öc,  sn.  =§,!)  =  ©e- 
treibe;  2)  obrotnik  m.,  koło 
służące  do  obracania  drugich 
kół;  tryb  ?w,,  zazębienie  n., 
kółko  n.  zębate  ;  3)  cewa  /., 
okładziny  pl. ;  4)  klin  m. 
szpiczasty;  5)  maszyna  /.  za 
pomocą  kół   się   poruszająca. 

(BtixV)j^^ti,  sn.  =0,  stąpanie 
n.  drobnym  krokiem. 

©CtrO'mmcI,  sn.  =g,  (ciągłe) 
bębnienie  n, 

^^ÜXÖ'^^tl,  sn.  =g,  kapani- 
na /. 

dctrö'ft,  adi.  1)  ufny,  pełny 
otuchy;  spokojny;  odważny; 
fei  —  (sen  3}łute§)!  bądź  dobrej 
myśli,  miej  otuchę;  bem  Xobe 

—  entgegen  feigen  śmiało,  spo- 
kojnie śmierci  czekać;  nur 
— !  tylko  śmiało!;  2)  er  ift 
nid^t  rect)t  —  (=  bet  3;roft)  coś 
u  niego  nie  dobrze  w  głowie. 

®etrü'ften,  fic§  —,  vr. 
(laben);  l)  fid^  einer  ©ad^e  — 
mieć  nadzieję  czego,  spodzie- 
wać się  czego;  id)  !ann  ntic| 
feiner  §ülfe  fieser  —  mam  na- 
dzieję że  mi  pomoże;  mogę 
na  pewno  spodziewać  się  jego 
pomocy;  2)  =  fid^  gebulben 
być  cierpliwym,  czekać  cier- 
pliwie. 

©etrü'mmcr,  sn.  =§,  pi.  —, 

ruiny  pl.,  zwaliska  pl. 

(gCtU'mmel,  sn.  -§,  krzą- 
tanie się,  zwijanie  się,  krzą- 
tanina /. 

©CtÜ'nttttCl,  sn.  -§,  1)  tłum 
m.  (wrzawliwy);  2)  wrzawa 
/,,  zgiełk  m. ;  bem  —  ber 
©tabt  entjliel^en  wydrzeć  się 
z  pośród  zgiełku  miasta ;  baä 

—  ber  Söelt  wrzawa,  zgiełk 
świata. 

®etÜ'))fCÜ,a(^«.kropkowany. 

©CÜ'bt,  adi.  i  pp.  od  üben, 
zręczny,  wprawny,  biegły, 
wyćwiczony  ;  =e  j^inger  wpra- 
wne palce;  in  etn),  —  fein 
być  w  ozem  biegły. 


(S^CÜ'bt^Cit,  sf.  biegłość  /., 
wprawnośó    f.]    zręczność    /. 

(BtWütv,  sm.    k,  pl.  =n, 

1)  kmotr  ?«.,  kum  m.;  chrze- 
stny ojciec  m.]  jemanben 
gu  —  VxiUn  prosić  kogo 
w  kumy  ;  ju  —  fte^en  w  kmo- 
try  stać,  do    chrztu  trzymać; 

2)  —  ©d^neiber  unb  §anb* 
jd)U^mad)er  (dosłownie)  kum 
krawiecirękawicznik  ;  drobni 
ludzie ;  3)'  feine  U^r  ftel^t  — - 
zegarek  jego  zastawiony. 

(öeDa'tterbricf,  sm.  't^,pl. 

»e,  list  m.  zapraszający  w  ku- 
my, list  kmotrowski. 

Óót\ia'itua}tn,  sn.  =§,  pl. 

— ,  kmosia  f.,  kmoszka  /. 

®et)a'ttcrin,  sf.  pi.  binnen, 

kmocha  f.,  kmochna  /.,  kmo- 
tra  /",  kuma  Z',  kumoszka/. ; 
matka  /.  chrzestna» 

©cöa'tterfdjaft,  sf.pl  =en, 

1)  kumostwo  n.,  kmoterstwo 
n. ;  2)  trzymanie  u.  do  chrztu; 
bag  ift  meine  erfte  —  jestem 
po  raz  pierwszy  ojcem  chrze- 
stnym, trzymam  po  raz  pierw- 
szy do  chrztu;  mit  jmnbm 
—  mad^en  kumać  się  z  kim  ;  3) 
s.  coli.  kumowie  i  kumy. 

(Seüa'ttcif^mauö,         sm. 

=fd^mauf  eg,  pl.  «fd^mäufe,  uczta 
f.  z  powodu  chrzcin, 

©cöaltcr^mauii,  sm.  «eä,  i) 
=  ©ecatter;  2)  pl.  =sfeute, 
kumowie  (i  kumy),  kura  z  ku- 
mą. 

(5)eDic'r,  sn.  »=§,  pl.  *e,  i) 

miejsce  n.  zamknięte  czterema 
murami;  im  eigenen  :(t)  fein 
być  na  własnej  zagrodzie,  we 
własnym  domu;  2)  (w  gór- 
nictwie) wieniec  m.  w  szybie. 

©cöie'rt,  i  =e,  sn.  -eö,  pl 
=e,  kwadrat  w.;  brei  SJieter 
ino  —  meffen  wymierzyć,  wy- 
nosić trzy  metry  kwadratowe ; 
ino  —  bringen  zamienić  na 
kwadrat. 

(SCÖie'rt,  adi.  l)  poczwórny, 
na  cztery  szęści  podzielony; 
^ev   ©d^ein  =   ©eoiertfd^ein ; 

2)  kwadratowy;  3)  ^C  Qa\)i 
kwadrat  m.,  druga  potęga 
(danej)  liczby. 

®ct)ic'rtmctcr,  sm.  ^§,  pl 

— ,  metr  m    kwadratowy. 

®et)ie'rtfd)Ciu,     sm.     =?, 

(w     astronomii)     aspekt     m. 


poczwórny,  kwadratura  /., 
kwadra  /.,  czwartka  /. 

©eüie'rtttjursct,  sf.  pl  =n, 

(w  algiebrze)  pierwiastek  m. 
kwadratowy. 

(^CÜÖ'gel,  sn.  =§,  ptastwo  n. 

^mä'äß,  sn.  =feö,  pl  pfe, 

1)  roślina  /. ;  2)  latorośl  /. 
winna;  taS  ift  SBeinoom  beften 
=fe  to  jest  najlepsze  wino, 
wino  z  najlepszych  szczepów; 
bieśja^rigeS  —  wino  z  tego- 
rocznego winobrania,  jare; 
eigenes  —  wino  własnej  upra- 
wy, z  własnej  winnicy;  3) 
betreibe  »on  meinem  —  zboża 
mego  siewu;  4)  rośniecie  n., 
urodzaj  m. ;  ba§  —  beför= 
bernb  przyspieszający  wzrost, 
sprzyjający  mu  ;  4)  fte  ift  üOn 
fd^önem  =fc  (przestarzałe)  jest 
pięknego  wzrostu;  5)  narośl 
/.,  nowotwór  m. 

®Cloa'd|fcn,  pp.  od  road^fen 

i  adi.  1)  urosły;  fd)ön,  'i)OĆ)  — 
pięknege,  słusznego  wzrostu; 

2)  einer  ^ad^e  —  fein  podo- 
łać, sprostać  czemu,  dać  cze- 
mu radę;  3)  jmnbm  —  fein 
wyrównywać  komu,  być  komu 
równym ;  er  ift  tl^m  nod^  lange 
nid&t  —  daleki  jeszcze  od  niego. 

^mä'äj^tvit,  sf.  ziemia  /. 
roślinna,  humus  m.,  próchni- 
ca/. 

®Ctöä'(!^§I)nuÖ,  sn.  ''\i%,pl. 
=r)äu]er,  oranżerya  /.,  rcśli- 
narnia  f.,  cieplarnia  f. 

®Ctt)ä'ff)§f«nbe,  sf.  i  -le^re, 
!  sf.  botanika  /.  (nauka  bota- 
niki). 

(geüJä'djsfunbi9C(r),  sm.  =en, 

pl  =en,  botanik  m. 

%m'i'ń)^Xt\ń),  adi.  obfity, 
bogaty  w  rośliny. 

(i)ett)ü'rf)§famnitung,  sf.  pi 

=cn,  zbiór  m.  roślin. 

©etDÖ'lf,  sn.  -§,  broń  /. 
zwierząt  drapieżnych  (jak 
kły  pil^  rogi  pl,  szpony  pl 
i.  t.  p.). 

(i)CtDa'öt^eit,  sf.  hazardow- 
ność  /".,  ryzykowność  /. 

®Ctöä'I)Ul)Ctt,  sf^  wymysr- 
ność  /.,  wybredność  /. 

(S^eioa'Ijr,  adi.  etro.,  einer 
©ac^e  —  roerben  postrzegać, 
spostrzedz  co;  poznać. 

©CüJÜ'Ijr,  sf.  pl  -en,  i)  rę-. 
kojmia     /,     zaręczenie     n..^ 


®cu)a^r6ncf 


502 


©ciDa'Itonmafning 


gwarancya    /.;     für    jmnbn 

—  leifletx  (za)ręczyć,  dać 
porękę    za    kogo;     für    ettü. 

—  leiften  zaręczyć  za  co;  oi^ne 

—  für  bie  3iic]^tig!eit  bez  od- 
powiedzialności za  dokła- 
ność,  prawdziwość;  2)  zabez- 
pieczenie w.,  ewikcya  /. 
(w  prawie);  bem  Käufer  — 
leiften  kupującemu  dać  ewik- 
cya; 3)  także  ©eirel^r  sf. 
prawne  posiadanie  n. ;  jmnbn 
in  bie  —  eines  ©uteä  fe^en 
wprowadzić  kogo  w  posia- 
danie dobra,  majętności;  4) 
teren  m.  odstąpiony  komu  dla 
exploatacyi  (w  górnictwie). 

@ett)ä'I)rüncf,- sm.  =(c)g,  pi. 

*e,  mandat  m.  przyznający 
prawne  posiadanie,  intromisya 
f.  (na  piśmie). 

@cti)a'I)rcn,  (l^afeen),  I.  va. 
=  gerca^r  rcerben;  U.  ftd^  — , 
vr.  mieć  się  na  baczności. 

®eti)ä'I)rcn,  (§a6en),  l.  va. 

1)  przyzwolić;  zezwolić;  bein 
©efuci^  i|t  öenJÖ^rt  przychylono 
się  do  twego  podania,  załat- 
wiono je  pomyślnie;  tnan  l^at 
inir  meinen  äöunfc^  geroö^rt 
zezwolono  na  moje  życzenie ; 
'aa^  geroarjrt  ftd^  leidet  na  to 
łacno  zezwolić  można;  2) 
udzielić,  dać;  §ütfe  —  udzie- 
lić pomocy;  3)  sprawiać,  przy- 
nosić; baś  gciüä^rt  einen 
fd^önen  Slnblltf  to  sprawia 
piękny  widok;  eś  geraS^rt  mir 
S3ergnügen  sprawia  mi  przy- 
jemność; baś  gen)Q[}rt  gro^e 
SSorteile  to  przynosi  wiele 
korzyści;  4)  być  czem,  służyć 
za  co;  'tid^  gemährt  nod^  feinen 
S3en)eiś  to  nie  jest  jeszcze  do- 
wodem, nie  może  posłużyć  za 
dowód;  5)  zapewnić,  przyrzec 
co;  Serfd^rciegenfjeit  —  przy- 
rzec milczenie;  6)  ręczyć  za 
co;  id^  geroä^re  aul  biefem 
93aume  brei  ^(afłer  §ol§  ręczę 
za  trzy  sążnie  drewna  z  tego 
drzewa ;  II.  vn.  \)  etit).  (fort) 

—  laffen  nie  przeszkadzać 
■czemu,  trwanin  jakiegoś  stanu, 
nie  wpływać  na  stan  rzeczy ; 
jmnbn —  laffen  pozwolić  komu 
robić  co  chce,  nie  sprzeciwiać 
mu  się;  2)  für  etra.  —  =  ®e= 
löätir  leiften  ręczyć  za  co. 

(^Ctüä'IjrfcI^tCl',  sm.     «,    ]}l. 


— ,  wada  /.  rzeczy  kupionej, 
dająca  prawo  do  ewikcyi. 

(Ścujaljrictften,  va.  {\)(iUv.) 

zaręczać,  zaręczyć,  gwaran- 
tować, dać  ewikcyę. 

©cttJÖ'IirIciftuno,  V-  P^-  =cn, 

danie  n.  zaręczenia,  zabez- 
pieczenia ;  gwarancya/.,  ewik- 
cya/. 

®Cti)a'Ijrl0§,  adi.  bez  gwa- 
rancyi. 

®etDa'I)r)am,  sm.  i  «.  «0, 

1)  zachowanie  «.,  schowa- 
nie n.\  tivda^  in  feinen  — 
nehmen  wziąć  co  do  scho- 
wania ;  2)  straż  /.,  dozór  m., 
więzienie  n. ;  ber  SSerbred^er  ift 
in  —  genommen  roorbcn  zbro- 
dniarza wzięto  pod  straż,  do- 
zór; in  —  bringen  uwięzić; 
jmnbn  in  fidceren,  engen  — 
bringen  uwięzić  kogo  (pod 
ścisłera  zamknięciem). 

©etoä'brfrtiaft,  sf.  pi   «en, 
=  (Sematjr. 
@ett)ä']^r§inann,  sm.-i^,pl. 

=[eute,  ])  gwarant  m.,  zarę- 
czyciel  m.,  warownik  w.;  2) 
iściec  w.,  świadek  m.  (do  któ-  I 
rego  się  kto  odwołuje) ;  er  ift 
mein  —  odwołuję  się  do  nie- 
go ;  od  niego  to  słyszałem, 
on  mi  to  powiedział. 

©Ctüä'^nntg,  sf.  zezwolenie 
w.,  przyzwolenie  n,,  przyrze- 
czenie?«., udzielenie«.;  id)  f)ahe 
bie  —  meiner  Sitte  er[)a(ten 
zezwolono  na  moją  prośbę. 

©ctiJalt,  sf.  pi.  »en/  1) 
władza  /.,  moc  /.;  unum= 
fc^ränJte  —  władza  nieogra- 
niczona, absolutna;  unter  oäs 
lerlid)er  —  fteijen  stać,  być 
pod  władzą  ojcowską ;  jmnbn, 
etro.  in  feiner  —  fiaben  mieć 
kogo,  co  w  swojej  mocy ;  in 
jmnb§  —  ffin,  gerafen  być, 
zostawać  w  czyjej  mocy,  po- 
stać się  pod  czyją  władzę, 
dostać  się  w  czyje  ręce;  fid^ 
ber  —  jmnbś  ent^ieCen  wy- 
łamać się  z  pod  czyjej  wła- 
dzy; —  ^aben,  etm.  gu  tun 
mieć  władzę,  moc  uczynić  co ; 
jmnbm  —  geben,  ju  .  . .  (na) 
dać  komu  władzę,  upoważnić, 
umocować  kogo  do  .  .  . ;  bttö 
fielet  nid^t  in  meiner  —  to 
nie  jest  w  mojej  mocy,  to 
odemnie    nie    zależy,    nic    tu 


zrobić  nie  mogę;  —  über 
jmnbn  babcn  mieć  nad  kim 
władzę;  bie  bürgerlichen,  ürd^s 
liefen  «en  władza  świecka, 
duchowna;  bie  gefe^gebenbe, 
Do03iebenbe,  ri^terlid^e  — , 
(także  bie  trei  »en)  władza 
prawodawcza,  wykonawcza, 
sądownicza ;  bie  ^immlifd^en 
••en  władze,  moce  niebieskie, 
aniołów;  l^öd^ftC  —  władza 
najwyższa;  übertüiegenbe  — 
przemoc;  —  über  fiĄ  \)abm 
mieć  moc  nad  sobą;  feine  ^Mn" 
ge  in  feiner  —  t;a5en  mieć 
język  w  swojej  mocy,  być 
jego  panem;  eine  ©:praĄe  in 
feiner  —  l^aben  władać  ję- 
zykiem, umieć,  znać  dobrze 
język ;  fie  f)at  i^n  gan^  in 
il^rer  —  podbiła,  opanowała 
go  zupełnie;  bie  —  be§  33ei= 
fpielś,  ber  (Srj'efjung  moc,  po- 
tęga przykładu,  wychowania; 
2)  siła  /.,  nroc  /.,  przemoc 
/".,  gwałt  m. ;  przymus  m. ; 
—  anracnben,  gebraud^en  uż.>ć 
siły,  przymusu;  mit  —  ne^» 
men  wziąć  przemocą;  gegen 
jmnbn  mit  —  oorgeben  użyć 
przeciw  komu  przemocy;  eine 
%üx  mit  —  öffnen  drzwi  siłą 
otworzyć,  drzwi  wybić,  wy- 
łamać; jmnbm  — •  antun 
gwałt  komu  zadać,  uczynić; 
einem  2)läbd^en  —  antun 
zgAvałcić  dziewczynę;  fid^  — 
antun  gwałt  sobie  zadać, 
przymusić  się  do  czynienia 
lub  zaniechania  czego;  (tak- 
że:) targnąć  się  na  swoje  ży- 
cie; —  gebt  t)or  (albo  über) 
Stecht  mocniejsza  siła  niż  pra- 
wo, sile  prawo  ustąpić  musi; 
tam  prawo,  gdzie  siła;  3)  aUG 
aller  —  fd^reien,  lachen  wrze- 
szczeć z  całej  mocy,  co  gardła, 
śmiać  się  do  rozpuku;  mit 
aller  —  miU  er  reid^  roerben 
koniecznie  chce  się  wzbo- 
gacić, wszelkimi  sposobami 
chce  zostać  bogatym ;  eö  xe([' 
net  mit  aUer  —  pada  gwał- 
towny deszcz ;  4)  siła  adv., 
moc  adv.  =  wiele,  mnogo; 
eine  —  ^afen  moc  (=  wiele) 
zająców. 

'©cioaltnnmnfnmg,  sf.  pi 

«=en,  przywłaszczenie  ;j.  wła- 
dzy, uzurpacya  /. 


(Vjeiöa'ltanliiei- 


503 


©euie'Ijrfcucr 


^ma'itütttnzt,  sm.  =g,  pi. 

— ,  gwałciciel  w. 

©ctoa'Itöricf,  sm.  =eö,  pl 

-t,  umocnienie  n.,  mandat  w. 
na  piśmie. 

umacniający  7n.,  mandant  m. 

®ctt)ali^akr,  sm.  =i,  pi. 

— ,    1)  władca  m.\  2)  pełno- 
mocnik 7n.   mandataryusz  m. 

©etoaltlianMunji,   sf.    pl. 

=cn,  czyn  m.  grwałtowny. 

®ctt)a'It^crrftljcr,    sm.    =§, 

pl.  — ,  despota  w.,  tyran  m. 

(Settalt^errffljaft,  sf.  de- 
spotyzm m.^  rząd  despotyczny. 

©ettJa'Ittg,  i',  adi.  1)  mo- 
żny, potężny;  2)  nadzwy- 
czaj silny;  3)  ogromny,  ol- 
brzymi; je  2lngft,  «er  2lppctit 
ogromna  bojaźń,  ogromny 
apetyt ;  =e  S)ummf}eit  olbrzy  mie 
głupstwo;  4)  gwałtowny,  okro- 
pny, straszny;  »er  ©d^metj 
gwałtowny  ból ;  II.  (także  =Iid^) 
adv.  okropnie,  strasznie,  potę- 
żnie, gwałtownie;  —  effen  jeść 
za  czterych;  — fd^reien  wrze- 
szczeć co  gardła,  z  całego 
gardła;  lir.  @ — e(r),  sw.  =en, 
pl.  --en,  1)  możny,  potężny ; 
bie  ©—en,  auf  ©rben  możni 
(panowie)  tego  świata;  2)  wa- 
lecznik  m. ;  3)  =  ©d^arfttd^tcr, 
kat  m. 

^ma'itma^xatlf  sf.  pl.  sn, 

środek  m.  gwałtowny. 

©ctöa'ttmiprandi,  sm.  »e, 
pl.  «brauche,  nadużycie  n. 
władzy. 

©etta'ltraulj,  sm.  =e§,  uzur- 

pacya  /. 

ŚcujaUregiment,    sn.   =g, 

pl.  =e,  despotyzm  m. 

®CÜ)a1tfam,  I.  adi.  gwał- 
towny; eines  »en  S^obeä  fterben 
gwałtowną  śmiercią  zginąć; 
n.  adv.  gwałtownie;  ctne 
^Ür  —  öffnen  wyłamać  drzwi. 

(^Ctöa'ItfamfCit,  sf.  l)  gwał- 
towność /.;  2)  gwałtowny 
czyn  m.,  gwałt  m. 

©etoaltftrcti^,  sm.  «(e)g,  pi. 
■=ei©— tat,  sf.  pl.  «en,  czyn 
m.f  postępek  m.  gwałtowny, 
gwałt  m.;  zamach  m. 

©etoa'Utälcr,  sm.  *g,  pl. 

— ,  człowiek  m.  dopuszcza- 
jący się  gwałtu,  gwałtów, 
gwałtownik  m. 


©etOalttÖtin,  adi.  gwał- 
towny, gwałtownie  działa- 
jący. 

©ctöalttntiöfeit,  sf.  pl  «en, 

gwałt  m.,  gwałtowny  czyn  m. 

©cttjaltträgcr,  sm.  =0,  pl. 

— ,  pełnomocnik  m. 

(öeOJa'nb,  sn.  »eg,  pl.  "man-' 
ber,  1)  odzież  /.,  odzienie  n., 
szata  f.,  suknia  /. ;  2)  dra- 
perya  /, ;  3)  (Bemänhe  pl.  wę- 
garki  pl. 

©ctoa'jib^au^,  S7i.  4e§,  pl. 

»I^äufer,  dom  m.,  sklep  m., 
gdzie  sprzedają  materye  na 
suknie,  sukiennica  f. 

©etöa'nbt,  i.  pp.  od  win= 

^in ;  2)  adi.  obrotny,  spra- 
wny, zręczny,  sprytny,  zgra- 
bny, zwinny;  biegły,  bywały, 
rozgarniony ;  in  etto.  —  fein 
być  w  czem  biegły;  ein  =er 
3Jlenfci^  sprytny,  zręczny  czło- 
wiek, pływacz;  —  im  2lugs 
brud  gładkomowny ;  z  łatwo- 
ścią pi^izący. 

©etoan'bi^Cit,  sf.  obrotność 
/.,  sprawność  f.,  zgrabność, 
/.,  zręczność  /.,  zwinność  /., 
biegłość  f.,  bywałość/.;  gro^c 

—  im  Umgang  l^aben  umieć 
się  znaleźć  (z  ludźmi,  w  to- 
warzystwie), wiedzieć  jak  się 
pokazać,  jak  żyć  z  ludźmi, 
jak  się  z  nimi  obchodzić. 

®ctt)a'nbung,   sf.  pi.  =en, 

odzienie  n. ;  draperya  /. 

©etöa'rtcu,  m.  l  im.   (f|a= 

ben)  1)  oczekiwać,  spodzie- 
wać się;  bu  l^aft  nid^tS  me^r 
OOn  i^m  JU  —  nie  masz  się 
niczego  więcej  od  niego  spo- 
dziewać; 2)  feinen  2lmte§  — 
(pilnie)  sprawować,  wypełniać 
swój  urząd. 

©cujü'rttg,  adi.  1)  jmnbm 

—  fein  być  gotowym  na  czy- 
je usługi;  bcm  :^e^ciaś^errn 
treu,  f)o(b  unb  —  fein  być 
lenuodawcy  wiernym,  przy- 
wiązanym i  gotowym  na  za- 
wołanie; 2)  einer  ©ad^e  — 
fein  oczekiwać  czego,  być 
przygotowanym  do  czego,  na 
co;  er  ift  feines  2ßin!e§  — 
czeka  na  jego  skinienie;  bu 
!annft  —  fein,  ba^  .  .  .  mo- 
żesz być  pewnym,  że  .  . 

©eüiä'rttgcn,  va„  vn.  i  fi^ 

— ,    vr.    (t)aben)    oczekiwać, 


spodziewać  się;  \i\x  !annft  bid^ 
b effen  (albo  bu  l^aft  bid^  beffen 
ju)  —  możesz  się  tego  spo- 
dziewać, bądź  tego  pewny. 

(öetuä'fd),  sn.  «eä,  gadanina 
/,  bzdurzenie  m.,  paplanie  w.; 
alberneg,  bummeg  —  duby 
smalone,  gadanina  bez  ładu, 
brednia, 

©eü)ä'ffcr,  sn.  coli.  =§,  pl. 
— ,  wody  pl.:,  bie  —  pl.  eineS 
Sanbeö  rzeki  i  jeziora  kraju. 

%mt'Uf  sn.  «§,  pl.  —,  1) 
tkanina  /. ;  feibene§  —  tka- 
nina jedwabna;  2)  tkanie  w.; 
%\x  »n  braud^bar  tkalny;  3) 
tkanka  /.,  siatka  /.  włókni- 
sta w  budowie  ciała  zwierzę- 
cego, roślinnego;  ba§  —  ber 
2lberri  tkanina,  tkanka  żył; 
58efd^reibung  ber  —  histogra- 
fia  f.,  opisanie  tkanki  siat- 
kowej; Seigre  üon  ber  ®nt» 
ftel^ung  ber  —  histonomia /. ; 
4)  (bilbl.)  tkanina,  pasmo  n.  \ 
związek  m. ;  ba§  ki\itXK  ift  ein 

—  üon  arbeiten  życie  jest 
pasmem  prac;  ein  —  t)on  Un* 
gereimt^eiten  tkanina  niedo- 
rzeczności. 

©ettje'beförmig,  adi.  tkan- 

kowaty. 

®Ctt)e'bClcfjrC,  sf.  histologia 
/.,  nauka  /.  o  tkance  siatko- 
wej ;  anatomia  mikroskopi- 
czna  roślin. 

®ett)e'(ft,  I.  pp.  od  roeden ; 

II.  adi.  żywy,  żwawy;  bystry; 
=en  ^opfeg  fein  mieć  bystry 
rozum,  umysł,  bystro  pojmo- 
wać. 

®CttJe'I)r,  sn.  =(e)ä,  pl.  =e, 
broń  /.,  (w  szczególności:) 
karabin  m. ;  bie  ©olDaten  inä 

—  treten  (äffen  żołnierzom 
kazać  stanąć  pod  bronią; 
unter  bem  =e  ftel^en  stać  pod 
bronią;  bie  »e  ftrcdfen  złożyć 
broń,  poddać  się ;  —  ab ! 
z    ramienia   broń!;   fafit   "^0.^ 

—  an!  za  broń!;  —  aufi 
w  ramię  broń!;  fd^ultert'ä  — 
na  ramię  broń! 

(gcttjc'^rauff a^,  sm.  «e§,  pl. 

=fä^c,  bagnet  m. 

®ciüel;rfabnf,  sf.  pl.  «en, 

fabryka  /.  broni. 

®CtDC'|rfeUCr,  sn.  *§,  ogień 
m.  z  broni  ręcznej. 


®tm'\)X(itttń}t 


504 


eklDic'fit 


(§tM'})XQtXtÜ}t,  adi.  umie- 
jący się  obchodzić  z  bronią, 
ze   strzelbą. 

®t\Dt'f)xiai}n,  sm.  =e§,  pi 

=l^äÖne,  kurek  m.   u  strzelby. 

— ,  kupiec  m.  bronią  han- 
dlujący. 

(Scöjc'^rfammer,  sf.  pl.^w, 

izba  /.  do  chowania  broni. 

®ett)e'l)rla«f,   sm.  «eg,  2^?. 

=Iäufe,  lufa/., ruia/, u  strzelby. 

@cti)c'^rncmcn,  sm.  s§,  2??. 

— ,  pas  m.,  rzemień  m.  u  ka- 
rabina. 

(t)Ctt)C'Ijrft()aft,  sm.  =eg,  pi. 

sjd^äfte,  łoże   n.    u    karabiua. 

®cU)C'Ijrftf)ntict),    sm,   -e^, 

jj?.  =e,  ruśnikarz  m. 

©eüjei'f),  5W.  se§,  ^Z.  =C, 
rogi  ^Z.  jelenie,  poroże  n. 

(^tmi'i)ixaQtnt>,adi.  rogaty. 

^CfflCi'Jie,  S7t.  =0,  (ciągłe) 
płakanie  n. 

@ctt)c'«be,  5«.  -§,  i??.  — , 

1)  (bez  pi)  obrót  w.,  odwrót 
m.  5  (mit  bem  Pfluge)  ein  — ■ 
tnad^en  obrócić  się  z  pługiem 
na  końcu  zagonu,  zrobić  od- 
wrót; 2)  zagon  w.;  3)  staje 
n.  =  pewna-miara  pola;  mórg 
m.f  4)  stykanie  n.  się  grun- 
tów w  szerz;  5)  —  ©ĄnaKen, 
Kleiber  garnitur  m.  sprzączek, 
sukien. 

©etoCrk,  sn.  :§,pi  —,  i) 

komis  m.,  zlecenie  n. ;  jmnbm 
ein  —  auftragen  dać  komu 
komis,  zlecenie;  2)  zarobko- 
wanie M.,  zarobek  m.',  ein  e^r- 
lid^eś  —  treiben  trudnić  się 
uczciwym  zarobkiem ;  ein 
fd^anblid^eś — treiben  trudnić 
się  podłym  zarobkiem,  rzemio- 
słem; 3)  rzemiosło  n.,  profe- 
sya  /.,  proceder  771. ;  ein  an* 
bereö  —  ergreifen  chwycić  się 
innego  zarobku ;  mit  feiner 
SBiffenfc^aft  ein  —  treiben 
frymarczyć  swoją  nauką,  uwa- 
żać naukę  swoją  za  rzemiosło; 
ftd^  ein  —  an^  eiw.  matfien 
zarobkować  czem,  trudnić  się 
czem  jakby  rzemiosłem;  4) 
przemysł  m. ;  in  biefem  Sanbe 
blül^t  —  unb  ^anbet  w  tym 
kraju  kwitnie  przemysł  i  han- 
del. 

®euic'rbeait^fteünn(},  5/.  pi 

»en,  wystawa  /".  przemysłowa. 


(§tm'xU(^tXlń)t,  sn.  =eö, 
pi  =e,  sąd    m.    przemysłowy. 

@cu)e'fbcfc(jnlc,  sf.  pi  =n, 

szkoła  f.  przemysłowa, 

($jCtt)C'rbf(ei^,  sm.  -cg,  prze- 
mysł m.,  industrya  /. 

(Scti)er'öfrcU)Cit,  sf.  wolność 

f.  zarobkowania. 

(SjCti)C'rÖ!imbC,  sf.  techno- 
logia /. 

®eUJei''bl0^,  adi.  bez  prze- 
mysłu. 

(^CUJC'rbrcitfj,  adi.  bogaty 
w  przemysł,  przemysłowy. 

(SetoCrbfom,  adi.  przemyśl- 
ny, umiejący  zarobkować. 

(^eüJC'rfcfamfdt,  5/.  prze- 
myślność /. ;  przemysł  m. 

©CtoCrtlf  djCiU,  sm.  "(€)§,  pi 
«e,  patent  m.  procederowy, 
patent,  dozwalający  trudnić 
się  jakim  przemysłem,  rze- 
miosłem. 

©eiue'rfi^mann,  sm.  =e§,  pi 

sleute,  trudniący  się  prze- 
mysłem, przemysłowiec  m. 

(v^CtDC'rbÖmäj^tg,  I.  ädi.  rze- 
mieślniczy; JI.  adv,  etro.  — 
betreiben  zarobkować  czem, 
trudnić  się  czem  jakby  rze- 
miosłem. 

©eujc'rijftonö,  sm.  .e§,  stan 
m.  przemysłowy,  przemysłow- 
ców. 

©ctDC'rbfteiter,  sf.  pi  m, 

podatek  m.  przemysłowy. 

(^CUJC'rdtrcibenb,  adi.  prze- 
mysłem się  trudniący,  prze- 
mysłowiec m. 

®CtöC'r(t),  sn.  =e§,  1)  = 
(Semilff;  2)  l'ły  pi  dolnej 
szczęki  kiernoza. 

($)Ćtt)C'r!,  S7i.  =(c;g,  pi  =e, 
1)  maszynerya  /.,  koła  pi, 
tryby  pi ;  fabryka  /. ;  2)  pro- 
dukt m.,  rezultat   m.   pracy; 

3)  =  ©en)etbe,  rzemiosło  M. ; 

4)  cech  m.,  bractwo  n. ;  baö 
—  ber  ©d^neiber  cech  kra- 
wiecki, krawców;  6)  gware- 
ctwo n.,  towarzystwo  n.  górni- 
ków. 

®CU)C'r!c,  S771.  =n,i?Z.  »n,  l) 
(przestarzałe  zamiast  Canb« 
tBertet)  rzemieślnik  m.,  gór- 
nik w.;  2)  gwarek  m.,  gen. 
-rka,    posiadacz    tn.    kopalni. 

üietoc'rfenfitf,  sm.  =eg,  pi 

«e,  kuks  m.,  udział  7W.  gwarka 
w  gwarectwie. 


(öcuje'rfeufdjidjt,  sf.  pi  «en, 

szychta  /.,  czas  m.  pracy  gór- 
nika. 

(Scttie'ttcntag,  sm.  «es,  j^^- 

«e,  zgromadzenie  n.  gwarków. 

($5cujc'rfftf)aft,  sf.  pi  =en, 

1)  gw^arectwo  n. ;  2)  cech  m., 
bractwo  n.  górników. 

(^ettJi'rf)t,    sn.   =eö,  pi   «e, 

1)  (bez  pi)  ciężar  ?w.,  ciężkość 
f.,  waga  /■.;  an  —  Derlieren 
stracić  na  wadze,  ciężkości; 
gu  letd^teś  —  geben  dawać, 
sprzedawać  pod  wagą ;  2) 
waga  /.,  ciężar  m.,  którym 
się  dochodzi,  ile  co  waży ;  bie 
=e  finb  geeid^t  wagi  są  cecho- 
wane, piętnowane;  baś  —  ttuf 
bie  SBagjc^alc  legen  ciężar  po- 
łożyć na  wagę;  nad^  bem  =e 
cerfaufen  na  wagę  sprzeda- 
wać; über  baś  —  geben  nad- 
ważyć;  baś  ©elDftiicf  ^at  ba§ 
rid^tige  —  moneta  ma  nale- 
żytą wagę,  jest  ważna ;  =e 
an  einer  SŚanbul^r  wagi  u  ze- 
gara ściennego;  3)  (w  kolej- 
nictwie) fcftgeftettteo  —  ciężar 
sprawdzony;  gefc^ä^teö  — 
ciężar  oceniony;  normalen  — 
ciężar  prawidłowy ;  fpecififd)eś 

—  ciężar  gatunkowy,  wła- 
ściwy; =e  pi  ciężarki  do  waże- 
nia ;  «śuerluft  zanik  m.,  uby- 
tek m.;  4)  (przenośnie)  waga 
/.,  ważność/.;  ein  3I?ann  t)on 

—  człowiek  ze  znaczeniem; 
©acfie  t)on  grofiem  —  rzecz 
wielkiej  wagi,  bardzo  ważna; 

—  auf  etra.  legen  przywiązy- 
wać do  czego  wagę,  przypisy- 
wać czemu  ważność;  ba§  ift 
Don  !einem  «e  to  nic  nie  waży, 
nie  ma  żadnej  wagi,  znacze- 
nia. 

(^)eU)i'cI)t(J)cn,  sn.  =g,  pi  —, 

ciężarek  m.  do  ważenia. 

®eU}i'rt)tin,  adi.  1)  =e  aWiin^c 
moneta  mająca  (ustawą)  prze- 
pisaną wagę,  moneta  ważna; 

2)  ciężki;  3)  ważny,  poważny, 
wpływowy;  =er  2}ienfd^  wpły- 
wowy człowiek. 

®CUU'rf)tl0§,  adi.  1)  bez 
wagi,  nie  mający  ciężkości; 
2)  bez  znaczenia. 

©CüiiCgt,  I.  pp.  od  roiegenj 
II.  adi.  in  etui.  —  fein  być 
w  co  wprawnym,  być  w  czem 
biegłym ;     *er     ©taatsmaun 


©etDte'^er 


505 


©ctot'rrc 


zręczny,  doświadczoDy  polityk, 
mąż  stanu. 

feettJiC'IjCr,  sn.  =§,  rże- 
nie n. 

©etUiC'rig,  a(i^.  (przestarz.) 
=C  2lntn)ort  przychylna  odpo- 
wiedź. 

@Ctt)i'It),  sn.  '-i^,  dziczyz- 
na /. 

©Ctöt'ßt,  adi.  —  fein  etro. 
JU  tun  mieć  wolę,  chęć  do 
zrobienia  czego. 

©eiDi'ntmel,  sn.  =§,  i)  rój 

m.,  rojowisko  n.\  2)  tłum  m.^ 
ciżba  /.,  zgfiełk  w. 

©eöji'ntmcr,  5«.  =§,  stysk 

w.,  skwieik  w,,  narzekanie 
n.,  jęczenie  w.,  płacz  w. ;  — 
neugeborener  ^inber  kwilenie 
nowonarodzonych  (dzieci). 

©cöjt'nbe,  sn.  =g,  pi.  —  1) 

bez  pi.  zwijanie  w.  (czyność 
f.  zwijania);  2)  kręta  droga 
/".,  kręte  chodniki  jpl.)  3)  — 
»on  33Iumcn  girlanda  /., 
kwiaty  w  festony  powiązane; 
4)  u  szpady  cześć  rękojeści 
drutem  okręcona ;  5)  motek 
m.  (nici)  na  kłębek  zwinięty, 
zwój  m. ;  6)  —  einer  ©d^raube 
gwint  m.,  skręt  m.  u  śruby; 
wywój  in. ;  7)  —  pi.  an  g^en« 
ftern  unb  2;ürbäni)ern  zawia- 
sa /.  u  okien  i  drzwi. 
@eU)i'un,   sm.  =eg,  pi.   =e, 

1)  zysk  m.,  korzyść/.;  baö 
©efd^äft  ^at  mir  feinen  —  ae= 
firaĄt  interes  nie  przyniósł 
mi  zysku;  ber  reine  —  beträgt 
czysty  zysk  wynosi;  an  biefer 
Sßare  \)ai  man  feinen  —  nie- 
ma zysku  na  tym  towarze; 
auf  —  unb  S3er(uft  na  zysk 
lub  stratę;  am  ^c  2lnteil 
l^aben  mieć   udział  w  zysku; 

2)  wygrana  /. ;  —  einer  ©^lad^t 
wygrana  bitwa;  —  in  ber 
Sotterte  wygrana  na  loteryi; 
bie  =e  austeilen  rozdawać 
wygrane,  nagrody;  ber  erftc 
—  i[t  ^acengerainn  kto  z  przod- 
ku wygrywa,  na  ostatku  nie 
ma  co  stawić. 

©ctDt'nnanteU,  sm.  »§,  pi. 

«e,  udział  m.  w  zysku,  dywi- 
denda f. 

®CU)i'nnbQr,  adi.  co  zyskać, 
wygrać  można. 

®eti)i'nubcgicrbe,  sf.  cbęć 

/.,  chciwość  f.  zysku. 


®eu)i'nnbriu9cul),  adi.  zy- 

skowny,  zysk  przynoszący, 
korzystny. 

®cU)i'nitcn,  geroinnft,  ge* 
roinnt,  geroann,  l^aht  geroon» 
nen,  I,  va.  1)  zyskiwać,  zyskać; 
er  i^Cii  an  biefem  ©efc^äft  oiel 
gewonnen  zyskał  wiele  na 
tym  interesie;  baburcl^  roerbe 
id^  nid^tä  —  przez  to  nic  nie 
skorzystam ;  2)  wygrywać,  wy- 
grać; eine  ©d^Ia^it  —  wy- 
grać bitwę;  tu  ber  Lotterie  — 
wygrać  na  loteryi;  roer  guerft 
gewann,  roavb  gute^tcinSettel* 
mann  kto  z  przodku  wygrywa, 
na  ostatku  nie  ma  co  stawić ; 
mir  l^aben  geroonnen(e5)  ©piet 
teraześmy  wygrali,  dokaza- 
liś/ry  swego,  nic  nam  już  nie 

grozi ;  jmnbm  gemonnen(eö) 
©piel  geben  dać  komu  za 
wygraną;    jmnbn    baö    «Spiel 

—  albo  geroonnen  mad^en  do- 
pomódz  komu  do  wygranej  ; 
über  jmnbn  bie  Oberf)anb,  bie 
UberĘianb,  \ia^  Übergewicht  — 
wziąć  nad  kim  górę,  góro- 
wać nad  kim,  uzyskać  nad 
kim  przewagę;  3)  zdobyć, 
zwyciężyć;  pozyskać;  eine 
(Słabt  —  miasto  dostać,  zdo- 
być; eg  über  fid^  —  prze- 
módz  co  na  sobie,  zdecydować 
się;  jmnbś  fCreunbfd)aft  — 
pozyskać,  zjednać  sobie  czy- 
ją przyjaźń;  jmnbn  für  feine 
2lnfttf)t  —  nastroić  kogo  do 
swego  zdania;  jmnbn  burd^ 
(55e[(|enfe,  burd^  ©d&meid^eleien 
gU  —  fud^en  starać  się,  usi- 
łować pozyskać,  ująć  kogo 
darami,  pochlebstwem;  4) 
jmnbn  lieb  —  polubić  kogo; 
a\\  etro.  ©efd^matf  —  zasma- 
kować w  czem,  przypodobać 
sobie  co;  5)  einen  Drt  —  do- 
stać się,  zdążyć  do  jakiego 
miejsca;  fie  fonnten  täglidf) 
nut  einige  3Jieiten  —  mogli 
tylko  kilka  mil  dziennie  uje- 
chać, ujść;  6)  otrzymać,  osią- 
gnąć co;  (^xi  —  kruszec  otrzy- 
mywać; wydobywać;    Äo^len 

—  węgle  wypalać ;  [)euer  ^at 
er  üiet  Dbft  geroonnen  tego 
roku  zebrał  dużo  owoców; 
er  geroinnt  frfiroer  fein  33rot 
ciężko  zarabia  na  chleb ;  7) 
eine  Slnfid^t  — •  nabrać   prze- 


konania, powziąć  przekonanie; 
Suft  JU  etro.  —  nabrać  chęci 
do  czego;  8)  dW.  3(nfe^2n  — 
zyskać  na  powadze,  nabyć 
większej  powagi;  (nn  ©d^ön* 
l^eit  —  zyskać  na  piękności, 
wypięknieć;  bie  ©ad^e  gewinnt 
ein  glüdEIid^eö  ®nbe  rzecz  do- 
bry bierze  koniec;  bie  ©ad^e 
gewinnt  ein  anbereg  Slnfel^en 
rzecz  inną  przybiera  postać; 
biefc  Sf^ad^rii^t  gewinnt  immer 
me^r  ©lauben  wiadomość  ta 
coraz  większej  wiary  nabiera; 
9)  vimp.  eö  gewinnt  bo§  2ln» 
feigen,  a(ö  ob  .  .  mogłoby  się 
zdawać,  jakoby  .  . ;  II.  vn. 
1)  wir  l^aben  gewonnen  wy- 
graliśmy; on  etw.  —  zyskać 
na  czem;  üon  etw.  —  sko- 
rzystać z  czego;  bie  ©ad^c  gc= 
winnt  an  i^Iarl^eit  rzecz  zyska 
na  jasności,  staje  się  jaśniej- 
szą, zrozumialszą;  2)  er  l^at 
feit  bem  oorigen  ^al^r  fel^r  ge= 
Wonnen  od  roku  zeszłego 
zmienił  się  bardzo  na  swoją 
korzyść ;  er  gewinnt  bei  näherer 
93efanntfd)aft  staje  się  znc- 
śniejszym,  przyjemniejszym 
przez  bliższe  poznanie. 

®ctDi'uner,  s^n.  =§,  pi.  —, 

wygrywający;  ©—in,  sf.  pi. 
»innen,  wygrywająca. 

©etut'nngicng,  'i   «füd^tig, 

adi.  zysku  chciwy. 

®CÜ)i'nnrCitfj,  adi.  zysko- 
wny. 

©CttJi'unft,  sm.  (sn.),  =e§, 
pi,  «e,  1)=  ©ewinn;  2)  wy- 
grana /. 

©Ctöi'nnflltfjt,  sf.  chciwość 
f.  zysku,  wygranej. 

©ctDi'nnung^foftcn,  pi.  ko- 
szta pi.  produkcyi. 

®CÜ)i'UfeI,  sn.  -g,  skowy- 
czenie  7i.,  skomlenie  n.  psa, 
jęk  ;w.;  ńn  —  erl^eben  za- 
skomleć, zaskowyczeć. 

®Ctt)i'rf,  sn.  *(e)g,  pi  "t 
\)  tkanina/.,  tkanka/,  tka- 
na robota/;  2)  tkanie  n. ; 
3)  dzianek  tw.,  dzianka  /., 
dzienia  /.,  dzienie  «.,  plastr 
m.;  rdza  /  miodowa. 

4icu)t'rre,  sn.  =f,  i)  mo- 

tauina  /,  mieszanina  /.,  plą- 
tanina/,  zawikłanie  w.;  in 
biefem  —  ber  Segriffe  w  ta- 
kiej   mieszaninie    wyobrażeń 


©CtDi'^ 


505 


®cttio'geui)eit 


różnorodnych ;  2)  ingrycht 
m.,  przesfródki  pi.  w  zaraku. 
(b'CUJl'jf,  I.  adi.  1)  pewny; 
niezaprzeczony,  bezprzeczny. 
niewątpliwy ;  id^  bin  meiner 
©ad^e  —  pewny  jestem  swego  ; 
id^  bin  — ,  baß  .  .  .  jestem 
tego  pewny,  że  .  . ;  bie  3^acl^* 
ti^t  ift  —  wiadomość  jest 
pewna,  niewątpliwa;  man  ^at 
e§  mir  at§  (albo  für)  —  cr= 
gä^It  opowiedziano  mi  to  ja- 
ko rzecz  pewną;  fo  üie[  ift 
— ,  baf;  .  .  .  to  przynajmniej 
pewne,  że  .  .  .;  ber  =iffen 
feoffnun^^  leben,  baB  .  .  .  mieć 
pewną  nadzieje,  że  .  .  . ;  2) 
pewien,  niektóry,  jakiś;  ein 
=ffer  SDienfc^  jakiś  człowiek; 
€ine  =ffe  Ś^it  t)inburc^  przez 
pewien  czas;  auö  ^ffen  Ur* 
fad^en  z  pewnych,  niektórych 
przyczyn;  id)  ^oóe  eine  =ffe 
Slljnung  mam  pewne,  jakieś 
przeczucie;  ein  sffeś  ®łn)a§, 
€in  =ffeg  St^=n)eif;=mc^t!roaś 
coś,  nie  wiem  sam  co;  II. 
adv.  pewnie,  zapewne,  zai-ste; 
ba§  ratrb  —  f c^led^t  auśgel^en  to 
pewnie  źle  się  skończy;  bu 
bift  fd^on  —  l^ungrig  zapewne 
jesteś  już  głodny. 

GJcöJi'ffen,  sn!  =§,  pi.  —, 

1)  sumienie  w.;  ein  gutes, 
ru^igeä  —  l^aben  mieć  dobre, 
czyste,  spokojne  sumienie; 
fein  gutes,  ein  böfe§  —  l^aben 
mieć  złe,  nieczyste  sumienie; 
€tiü.  auf  bcm  —  l^aben  mieć 
co  na  sumieniu;  jmnbm  ein), 
auf  fein  —  fagen  powiedzieć 
komu  co  na  sumienie ;  nad^ 
feinem  — ,  loiber  fein  —  l^an* 
beln  podług  sumienia,  prze- 
ciw sumieniu  działać,  postą- 
pić; nac^  befłem  (Sisiffen  unb) 
(Seroiffen  według  przekonania ; 
miber  beffereś  Sßiffcn  unb  — 
wbrew,  przeciw  przekonaniu; 
ficf)  mit  feinem  —  abfinben 
uśpić  sumienie  ;  id^  fteUe  'h(ii^ 
beinem  —  anl^eim  zdaje  to 
na  twoje  sumienie;  ein  enge§, 
ein  rceitcä  —  f)aben  mieć  cia- 
sne, szerokie,  przestronne  su- 
mienie; ein  gutes  —  ift  ein 
fanfteś  9lu^efiffen  kogo  su- 
mienie nie  kole,  ten  się  prze- 
śpi i  w  stodole;  2)  skiupuł 
?/?.;  fid)  ein  —  aus  etro.  ma» 


d^en  mieć  skrupuły  w  czem; 
fid^  !ein  —  aug  etro.  mad^en 
nie  robić  sobie  z  czego  ża- 
dnych skrupułów. 

©CtDtfieul^aft,  adi.  sumien- 
ny; adv.  sumiennie. 

©CUJi'ffcnljaftigtcit,  sf.  su- 
mienność /.,  skrupulatność/. 

©etoi'ffcnio^,  adi.  bezsu- 
mieuny,  niesumienny;  adv. 
niesumiennie ;  ein  =Iofer  DJJcnfc^ 
człowiek  niesumienny,  bez 
sumienia. 

®Ctt)t'ffcnl0fig!cit,  sf.  niesu- 
mieuność  f.,  bezsumienność/. 

©euji  ffcn^angft,    sf.    nie- 

spokojność  f.  sumienia. 

©etot'ffeiitfbii),    sm.   »ffe§, 

pi.  =ffe,  mól  m.f  zgryzota  /. 
sumienia. 

(sicö)i')|cn§faü,  sm.  =i%,pl. 
•fälle,  i  @— frage,  sf.  pi.  =n, 
przypadek  m.  sumienia  do- 
tyczący, od  sumienia  zale- 
żący, rzecz  /.,  raaterya  /. 
bardzo  delikatna. 

©eUifflCnśflttljCit,  sf.  wol- 
ność f.  sumienia;  tolerancya 
f.,  wolność  wyznań. 

®cöjt')fcn§pfüd)t,  sf  pi.  «en, 

obowiązek  m.  sumienia. 

©eiDiffen^rat,  sm.  =e§,  pi. 

=räte,  kazuista  tm.,  doradca 
m.  w  rzeczach  sumienia,  oj- 
ciec m.  duchowny. 

GJctüi'ffcn^niJiei^    sf.    spo- 
kój ność  /'.  sumienia, 
©emi'ffcn^fatf^c,  sf.  p>l.  =n, 

rzecz  /.,  sprawa  f.  sumienia. 

®eü5i'f)cntftt)iirm,  sm.  =e5, 

(przenośnie)  wyrzuty  pi.  su- 
mienia. 

©etöt'ffcniiiDQng,  sm.  =(e)§, 

gwałt  m.  sumieniu  zadany; 
nietolerancya  f. 

@eti)t'ffcn?3iDCifeI,   sm,  ^g, 

pi,  — ,  skrupuł  7n. 

(iJCtt)iffcrma'|)Cn,  adv.  po- 
niekąd, niejako,  w  pewnym 
względzie. 

(ikWipCit,  sf.  pewność/.; 
id^  l^abe  —  Darüber,  id^  meife 
eś  mit  —  mam  zupełną  pe- 
wność co  do  tej  rzeczy,  wiem 
to  z  pewnością;  ta§  ift  fd^on 
jur  —  gercorben  to  już  pe- 
wne; äjermutungen  ju  «en 
erbeben  domniemania  zamie- 
nić w  pewność ;  jmnbm  — 
wegen  einer  Sad^e  geben  dać  ko- 


mu pewną  wiadomość  o  czem  ; 

—  be§  ©angeś,  ber  §anb  pew- 
ność kroku,  ręki. 

(^eiDl'fjlidj,  adv.  pewnie. 

^m'x'xxtx,  sn,  =ś,  pi,  — , 
1)  nawalność/.,  nawałnica  /".. 
burza  /.  (z  deszczem  i  pioru- 
nami);  ein  —  ift  im  ^Injuge, 
5ie^t  fid^  gufammen,  !ommt, 
fteigt,  jierjt  ^erauf  zabiera  się, 
zanosi  się  na  burzę,  burza 
się  gotuje,  grozi;  2)  piorun  m.. 
grom  in.;  baś  —  f)at  einge= 
f (plagen  piorun  uderzył;  oom 

—  erfc^lagen  raerben  zostać 
zabitym  od  pioruna. 

(viCtt)i1tCr^0ft,  adi.  burz- 
liwy, grzmot liwy;  ber  SimmeT 
(albo  es)  fiet)t  —  auś  zabiera 
się    na     burzę    z    grzmotami. 

(^mi'ittxni  vn.  (fiaben),  eö 
gegittert  vimp.  jest  burzliwie. 

(N)CU)t'ttcrrcocn,  sm.  =6,  p>l. 

— ,  deszcz  m.    z    grzmotami. 

©cttJi'tterfdjQdcn,    sm.   -§, 

pi.  sfc^äben,  szkoda  /.  przez 
hurzę  zrządzona. 

(ö'eiDi'tterfdiaucr,    sm.    =5, 
2)1.  — ,  =  ©—regen. 
©ciöi'tterfdjUJÜIe,    sf.   par 

?«.,  parność  /.  zapowiadająca 
burzę  z  grzmotami. 

©ciDittcrftirn,  5/.  pi,   =en, 

czoło  n.  zachmurzone, 

(ijetDi'ttcrftunu,  sm.  »e§,  pi. 

»ftürme,  zawierucha  /.,  bu- 
rza /. 

(s)cu)i'ttcnüoIfc,  sf.  pil.  =\\, 

chmura  /.  grzmoty  niosąca, 
gromowa,  piorunowa. 

(^Cmi'^el,  sn.  '%,  dowcip- 
kowanie n. 

(Setöi'^igt,  adi.  nauczony 
doświadczeniem,  nauczony  ro- 
zumu; je^t  ift  er  fd^on  — 
teraz  już  się  nauczył  rozumu. 

(^eiDt  Iłt,  adi.  roztropny, 
przebiegły. 

(sJClBOgC,  sn.  -§,  1)  falo- 
wanie n.,  fluktuacja  /. ;  2)  = 
bie  ©ogen  fale  pi. 

l^^cmö'gen,  I-pp-  od  miegen; 

II.  adi.  przychylny,  życzliwy, 
łaskawy;  jmnbm  —  fein  sprzy- 
jać komu;  bleiben  ©ie  mir 
ferner  — !  proszę  o  łaskę  pań- 
ską na  przyszłość;  fic^  jmnbn 

—  machen  zyskać  czyją  łaskę. 
G>CUiO'ncnl)Cit,  sf  przychyl- 
ność /.,  żyezliwość  /'.,  sprzy- 


@ctt)0'I)ncn 


507 


(vjeiDÜ'rjmiji'tc 


janie  n,,  łaska  /.;  i^aben  «Sic 
bte  —  bądź  pan  łaskaw. 

©eiöO'ljUCn,  in.  (IjaUn 
i  fein);  einer  ©ad^e,  etro.  —  = 
ctro.  geraol^nt  rcerben  przy- 
zwyczaić się,  przywyknąć  do 
czegfo. 

©cuJÄ'^nen,  va.  i  fid^  —, 
m\  {\)o.ltx()'^  jmnbn,  fid^  ax^ 
€tlt).  —  przyzwyczaić  kogo, 
się  do  czego  ;  przyuczać,  (-yć) 
kogo,  się;  wdrożyć  kogo,  się 
w  co;  man  gercö^nt  ftrf)  an 
aUeś  do  wszystkiego  człowiek 
się  przyzwyczaja;  fid)  unoer« 
mer!t  an  etrc.  —  przywyknąć 
do  czego, 

@eti)0']^nl)ett,   sf.  pi.  «en, 

zwyczaj  m.,  nawyknienie  w., 
nałóg  m.'t  au§  —  ze  zwy- 
czaju, z  przyzwyczajenia;  nad) 

—  według  zwyczaju;  ba§  tft 
łl^m  juc  —  geworben,  er  f)at 
eg  fi^  jur  —  gemad^t  to  mu 
weszło  w  nałóg;  gegen,  tt)ibcr 
feine  —  przeciwko  swemu 
zwyczajowi ;  ba§  ift  nid)t§  alś 

—  to  tylko  nawyknienie; 
Übte     —     zły     nałóg;      üble 

—  bei  ^auötieren  narów  m. ; 

—  roirb  jur  jraeiten  S'latur 
nałóg  staje  się  drugą  na- 
turą. 

(SetDO'^nl^ett^mä^ig,     adi. 

zwyczajny;  adv.  sposobem 
zwyczajnym. 

@cujo'^ul)citömenfdj,     sm. 

»en,  pi.  »en,  (człowiek  trzy- 
mający się  we  wszelkich  czyn- 
nościach stałego  trybu  i  po- 
rządku) formalista  ?w.,  pe- 
dant m. 

@etöo'I)n^cit^rcd)t,  s«.  =e§, 

jpl.  =e,  prawo  n.  zwyczajowe. 

@ctt)o'I)n^cit§tier,  sn.  = 
=menfc^ ;  ber  SJ^enf c^  ift  ein  — 
człowiek  nabywa  stałych 
zwyczajów. 

®ett)o'^n]^eit§tnn!er,  sm. ««, 

pi.  — ,  pijak  m.  nałogowy. 
(SctDÖ'^nlt^,  I.  adi.  1)  zwy- 
czajny; bie  <=e  Sebeutung  beg 
Sßorteä  zwyczajne  znaczenie 
wyrazu;  ^eś  ®ffen  zwyczajne 
jedzenie;  2)  pospolity;  ein 
ganj  «=er  UKenfd^  człowiek 
pospolity;  II.  adv.  zwyczaj- 
nie; pospolicie;  fo  gefdE)tel§t  e§ 

—  tak  zazwyczaj  bywa;  etro. 

—  i\XXi  zazwyczaj   co  czynić; 


raie  —  jak  zwykle,  jak  za- 
zwyczaj. 

®CtaÖ'I)nHd)C,  sn.  =n,  zwy- 
czajne M.,  pospolite  w.;  beim 
=n  bleiben  zostać  przy  da- 
wnym zwyczaju ;  fid^  über  baö 
—  erl^eben  wznieść  się  nad 
pospolitość. 

@ctDb'I;nUdjfcit,  sf.  pi.  »en, 

zwyczajność  /". 

®ett)0'I)nt,  adi.  einer  <Sac|e 
albo  etro.  —  fein  być  do 
czego  przyzwyczajonym ;  id^ 
bin  — ,  frü^  aufjuftefien  jestem 
przyzwyczajony,  zwykłem 
rano  wstawać;  man  mirb  eś 
enblid^  —  w  końcu  przyzwy- 
czajamy się,  nawykamy  (do 
czego) ;  jung  — ,  alt  getan  czego 
się  kto  za  młudu  nauczy,  na 
starość  jak  znalazł;  czem  się 
skorupka  za  młodu  napoi, 
tern  na  starość  cuchnie. 

@Ctt)Ö'I)nnng,  sf.  przyzwy- 
czajenie n. 

©CtiJÖlbe,   sn.   =g,  pi.    — , 

1)  sklep    m.j    sklepienie    w.; 

2)  sklep  w.,  skład  m.  towa- 
rów, 

©eüjölöcaufguj^,  sm.  =ffe§, 

pi.  =güffe,  zalewa  /.,  polewa 
/.  sklepiana. 

©cttJÖ'lbcbod,  sm.  =(e)g,i)Z. 

»bödCe,    obłąk    m.    sklepienia. 

®ett)ii'Ibe'bogcn,  sm.  =g,  pi. 

«bögen,  łuk  m.,  krzywa  /. 
sklepienia. 

©CUJiJlbCfuf^,  sm.  =eg,  noga 
y.,  opora  /.  sklepienia,  wy- 
sklepa  f. 

©CtöO'Ibelatbung,  sf.  pod- 
niebienie n.  sklepienia. 

©etoblbe^jfcUcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  łukowo  zakończony  filar 
sklepienia. 

©ettJölberi^^c,  5/.  v^.  =n, 

żebro  n.  sklepienia. 

®ctt)ö1berü(fcn,    sm.    -g, 

grzbiet  m.  sklepienia. 

©etoö'lbcfdjluj^ftärfc,«/.  gru- 
bość /.  sklepienia  w  kluczu. 

©ctDölbcfdjranf,  sm.  -(e)g, 
pi.  =fd^ränfe,  szata  /.  skle- 
powa, 

(öettJölöcf^auntDcitc,      sf. 

rozpiętość  f.  sklepienia,  roz- 
pona  /. 

©ctüij'lbeftciu,  sm.  =g,(e)  pZ. 

=e,  kliniec  w.,  klucz  m.  skle- 
pienia, sklepieniec    tw.,   skle- 


pnik  m.,  zwornik  m.,  korzen- 
niczka  /. 

®cu)ij'lbcü)tnfct,  sm.  «§,  pi. 

— ,  pacha  /.  sklepienia. 

©etDö'Ibcsicnel,  sm.  -f,pl. 

— ,  cegła  /.  klinowa,  klinów- 
ka  f. 

©CÜJÜ'IbCpidCl,  sm.  -g,  pi. 
— ,  pacha  /.  sklepienia. 

©etOÖlbt,  adi.  sklepisty, 
sklepiony. 

©CtiJÖ'If,  sn.  -eg,  obłoki  pi, 
chmury  pi. 

®eü)Ü'I)I,  sn.  =eg,  1)  ciągłe 
rycie  n. ;  2)  tłok  m.,  Iłamna 
gromada  /.,  zgiełk  m. 

®Ctt)U'ribCU,  adi.  kręty,  krę- 
cisty. 

(^jCtÖÜ'rfelt,  adi.  w  kostki. 

ÖköJÜ'rge,   sn.   =g,   rzeź  /. 

©eUJU'ri,  sn.  =g,  zgiełk  m., 
wrzawa  /. ;  natłok  m, 

©eiDÜ'rnt,  sn.  -g,  pi.  -e, 

1)  robactwo  n.,  płazy  pi., 
gadzina  f.;  2)  (bilbl.)  O  Die 
aimcn  «c!    biedne  robaczki! 

©CUJÜ'rj,  sn.  =eg,  pi.  =e,  1 ) 
przyprawa  f ,  zaprawa  /, ; 
aromat  m. ;  korzenie  pi.  do 
przyprawy;  —  an  bie  <&peifen 
tun  przyprawiać,  zaprawiać 
(korzeniami)  potrawy;  eng= 
iifc^eg  —  korzenie  angielskie, 
mirtynka  /. ;  2)  korzenie  pi. 
roślin. 

®CtDÜ'rj=,  (w  wyrazach  zło- 
żonych) korzenny  adi. 

(öeüJÜ'rsbü^fc,  sf.  pi.  *n, 

korzenniczka  /".,  pudełko  n. 
na  korzenie. 

©CtüÜ'rsfjaft,  adi.  korzenny; 
zaprą wny,  aromatyczny,  pie- 
przykowaty. 

®cu)ü'r5l)anbcl,    sm.     =g, 

handel  m.  korzenny. 

©cüjü'rjpnbicr,  sm.  »g,  pi. 

— ,  kupiec  m.  korzenny,  ko- 
rzennik  m. 

(^etüü'rsfram,  sm.  *g,  pi 

siräme,  kram  m.  korzenny. 

©ettJü'rsMmcr,  sm.  =g,  ^j?. 

— ,  kramarz  m.  korzenny, 

©cujü'rjlaben,  sm.  «g,  pi 

=Iäben,  sklep  m.  korzenny, 

©ClöÜ'rslilicn,  sf  pi  ormusz 
m.,  amomek  m.,  kardamom  m. 

®ctiJÜ'rsml)rte,  sf.  pi  =n, 

korzenie  pi  angielskie,  mir- 
tynka f. 


©etijü'rpänekin 


508 


®ł'rf)tf$ttiamm 


©ctDÜ'rsnägeIciu,    sn.    pi 

i  «neuen  sf.  pi.  goździki  2^1 
(do  przyjirawy). 

©CttJÜ'ateid),  adi.  1)  obfity 
w  korzenie  (do  przyprawy); 
2)  aromatyczny,  pachnący. 

®ei»ii'r5nnbc,  s/.  zacierpm. 
©ctDÜ'rsftoft,  sj?i.  =(e)§,  pi 

tZf  aroraat   m. 

©etDÜ'rjftraiidj,  sm.=e§,kie- 

licbowe  drzewo  w.,  kielicho- 
wiec  m, 

©eUJÜ'rst,  pp.  od  rcürgen 
i  adi.  zaprawny, 

©CtöÜ'rjÜJOrcn,/.  2>Z.  towary 
korzenne,  korzenie  pi. 

©etDÜ'rjtüein,  sm.  =eś,  pi 

=C,  wino  n.  korzenne. 

©Cjuljntt,  vp.  od  gä^men 
i  adi.  oswojony,  cliowany. 

©cja'^nt,  i  «gä^nt,  pp.  od 
jatjnen  i  adi.  zębaty. 

®Cää'«f,  sn.  :g,  ciągłe  kłó- 
tnie pi,  zwada  /.,  swar  m. 

©ejau'bcr,  sn.  =§,  ciągle 
zwlekanie  n.,  wahanie  n.  się. 

®esC'd)C,  sn.  *§,  pijatyka/. 

(ŚejCijnt,  adi.  dziesiętny. 

©ejci't,  sf.  pi  =en,  1)  = 

3eit  czas  m. ;  »en  pi  godziny 
pl\  2)  *en,  2^Z.  odpływ  w. 
i  przypływ  m.  morza. 

©ejClt,  sn.  =eg,  yl  'e,  na- 
miot m.  [/. 

©CjC'trC,  6«.  ?§,  szarpanina 

(Öeje'tCr,  sw.  =§,  krzyki  pZ., 
hałasowanie  n.,    harmider  m. 

©c^tCfer,  sn.  =g,  pZ.  — , 
owad  m.,  plugastwo  m. 

®cstc'men,  t^n.  i  fic^  —,  w. 

(I^aben)  1)  godzić  się,  przy- 
stawać; eö  (^cjiemt  vimp. 
godzi  się,  przystoi,  wypada, 
przyzwoita  jest;  (ScJjetje  — 
fiĄ  tjlet  nid^t  żarty  tu  wcale 
nie  przystoją;  bieS  S8enef)men 
gc^iemt  ifjm  ni(f)t  albo  gegletnt 
fid^  nid)t  für  i^n  takie  zacho- 
wanie się  jemu  nie  przystoi;  ben 
ßinbctn  gegiemt  eö  jn  f cf)n)etgen 
albo  e§  gegiemi  ficf),  ba^  bie 
^inber  jĄrceigen,  roenn  bie 
älteren  rcben  dzieciom  przy- 
stoi milczeć,  kiedy  starsi  mó- 
wią; 2)  przypadać,  przynale- 
żeć; lute  eö  fłd^  für  il^n  ge'= 
jiemt  jak  mu  przynależy,  jak 
się  mu  należy, 

'©ejiC'menb,  p.  i.  adi.  przy- 
stojny,    przyzwoity,     godny ; 


jmnbn  —  aufnel^men  przyjąć 
kogo  przyzwoicie,  jak  się  na- 
leży. 

©CjiC'rC,  sn.  =§,  przesada 
/".,  ałektacya  /.,  udawanie  n., 
wymuszanie  n. 

(^t^Xt'xt,  I.  2>P'  od  gieren, 
przyozdobiony,  ozdobny;  II. 
adi.  przesadny,  udany,  wy- 
muszony; —  tun  przesadzać, 
być  wymuszonym,  nienatural- 
nym. 

©CätC'rt^Cit,  sf.  afektacya 
/.,  przesada  /". 

(^ejfiumer,  sn.  =§,  l)  cio- 
sanie n. ;  2)  ciesielska  robota/. 

©eji'r^C,  sn.  =g,  ćwierkanie 
n.,  świerczenie  n.,  świegota- 
nie  n. 

©eji'fdje,  sn,  ^§,  sykanie 
n. ;  ksyk  m.,  poksyk  m. 

®C5t'f(|eI,  sn.  '^,  szeptanie 
71.,  szepty  pi 

©CjO'gcn,  pp.  od  jieĘien 
i  adi.  ciągniony;  »eä  ^linten» 
rol^r  ciągniona  lufa,  gwin- 
tówka  /. 

®C5Ü'd)t,  sn.  ^e§,  pi  «e, 
płód  w.,  ród  w.,  'ra?a  /.  (za- 
zwyczaj w  pogardliwem  zna- 
czeniu); baś  fd^anblid^e  — 
podła  rasa;  Ottem —  ja- 
szczurcze  plemię,  gadzina. 

©esmei'gC,  sn.  =g,  gałęzie 
pi 

©CJtoet't,  adi.  podwójny, 
dwukrotny,  dwoisty. 

©estoilfc^er,  sn.  =§,świegot 

m.,  świegotanie  w.,  szczebiot 
m. 

©CJÖJU'UOen,  I.  adi.  przy- 
muszony, wymuszony,  nacią- 
gany; afektoAvany;  e§  liegt 
nichts  »eö  in  feinem  3Eejen  nie- 
ma nic  w  nim  wymuszonego, 
nie  jest  afektowany;  II.  adv. 
poniewoli;  er  I)at  e§  —  albo 
.-erireife  getan  uczynił  to  po- 
niewoli. 

@C5tt)u'ngcnI)eit,  sf.  wymu- 

czoność  /  ;  sztywność  /. 

®I)afc'I,  sn.  =g,  pi  =e  i  ^e, 
sf.  pi  =n,  gazela  /.  (rodzaj 
wschodnich  lirycznych  poezyi). 

©iOU'r,  sm.  =§,  i  sen,  pi 
=3  i  =en,  giaur  m. 

(^n'kl,  sm.  =g,  pi  — ,  karp- 
karaś  m. 

©irfjt,  sf.  1)  podagra  /., 
artryza  /.,  chiragra  /.,  suche 


bole  pi.,,  łamanie  n.  w  sta- 
wach, dna  /,  denność/. ;  2) 
(w  hutnictwie)  gichta/,  szycht 
7W. ;  nabój  m.  (materyał  wsy- 
pany do  pieca  hutniczego). 

©i'djtanfaü,   sm.    -ś,   pi 

»fälle,  napad  m.  podagryczny, 
artrytyczny. 

(Si'cljtartig/  adi.  suchobol- 
ny,  podagryczny,  chiragry- 
czny,  artrytyczny,  dnawy. 

(Öi't^taufjug,   sm.  -e§,  pi 

=3iige,  gichtociąg  m.  (hutni- 
ctwo). 

Qji't^tkcre,  sf  pi  *n,  po- 
rzeczka smrodynia  /. 

Qji'djtkttung,  sf.  pi  -en, 

ganek  m.  gichtowy  (hutni- 
ctwo). 

föi'djtfirudj,  sm.  =eg,  podagra 
/. ;  paraliż  m. 

©i'tfjtlbrüdjtg,  adi.  poda. 
gryczny;  paraliżem  rażony, 
ruszonyr 

(iii'd)tkütfc,    sf.   pi    -w, 

szychtarka  /.,  gichtomost  w., 
pochylnia  /.  gichtociągowa. 

©i'djtfifd),  sm.  ^i^]  pi  «=e, 
półksiężyc  m,.  (ryba). 

©i'djtgloif  c,  sf.  pi  =n,  dzwo- 

nidło  Ol. 

©i'djtig,  i  'tifd^,  adi.  ar- 
tryze,  podagrę  mający,  artry- 
tyczny, podagryczny,  dnawy. 

©i'c^tfrnut,  sn.  'i%,pl.  shäu- 

ter,  podagrycznik  m.,  kozia 
stopka  /. 

©i'djtmarfjcr,   sm.   -g,  pi 

— ,  gichciarz  m. 

®i'cfjtmautel,  sm.  «§,  pi 
=mäntet  i  =mauer,  sf.  pi  «n, 
nadpiecek  m. 

©i'djtmof?,  sn.  »eS,  pi  -t, 

cepy  pi.,  bocian  m.  (hutni- 
ctwo). 

(gi'djtmittcl,  sn.  =§,  pi  —, 
środek  w.   na  podagrę. 

©i'djtöffnung,  sf.  pi  "tn, 

wylot   m.    pieca  (hutniczego). 

@i'rijt))IattC,  sf  pi  «n,  trzon 
m. 

^n'djtrüljc,  sf.  pi  -n,  prze- 

stęp  m.  pospolity,  czarny 
(roślina). 

®i'd)t|djnter3,  stn.  =e8,  pi 

«en,  ból  7)1.  artrytyczny,  poda- 
gryczny,  dnawy. 

^n'ditfdjUiQnim,  sm.  =§,  sro- 

motnik  m.  smrodliwy,  jaje  n. 
dyable. 


®i'Ątftoff 


509 


(^t'ftarjcnei 


®i'(!^tftOff,  sm.  =t'§,  materya 
artrytyczna. 

©ttfga'tf,  sm.  -§,  vi-  "^,  1) 
gęganie  n.  gęsi;  2)  głupi 
człowiek  m. ;  eś  ftog  ein 
©änsd^en  über  ben  a^ifiein,  eś 
lam  qIö  —  rcieber  fjeim  po- 
słali do  Paryża  osiełka  głu- 
piego :  jeśli  tu  był  osłem,  tam 
nie  będzie  koń  z  niego;  kto 
z  przyrodzenia  głupi,  i  w  Pa- 
ryża sobie  rozumu  nie   kupi. 

©tc'fiel,  sm.  =g,  vi.  —-,  1) 
szczyt  m.,  punkt  m.  najwyż- 
szy; 2)  szczyt  m.,  ostre  za- 
kończenie n.  dachu  ;  3)  ściana 
szczytowa;  4)  punkt  m.  kul- 
minacyjny, górujący. 

©icklbarf),    sn.   =eś,    vi- 

«bäd^er,  dach  m.  szczytowy, 
dwupoły,  dwuokupowy,  dwu- 
spadkowy;  wierzch  vi. 

©ie'öclfclb,  sn.  «eg,  2^/.  -er, 
otoczy  na/.,  polen,  przyczółka. 

©icticlfenfter,  sn.  «§,  vi- 

— ,  okno  71.  w  szczycie. 

@ic'I)en;ou§,  sn.  «feg,  vi' 
•i^äufer,  dom  m.  wystawą 
naczelną  ku  głównej  ulicy 
zwrócony. 

(^it'lüdtg,  adi.  wierzcho- 
"waty. 

(Sit'MlüÜjf  sn.  =  -feufter. 

®ie'tielmaucr,  sf.  pi.  «n, 

mur  m    szczytowy. 

©ie'klfcitC,  sf.pl  -n,  strona 
f.  domu,  po  której  facyata; 
facyata  /, 

©tc'klf^ie^,  sm.  «e§,  pi. 
'i,  i  «fpice,  s/.  vi.  =n,  storczyk 
m.j  stojec  m.,  słupiec  m.  wi- 
szący. 

©ic'nmufö^cl,   sf.  pi.   ^n, 

ziejec  m.,  ziejka  f. 

©iC^Crig,  adi.  chciwy. 

@iC'i)Cl'n,  vn.  (^aben)  chci- 
wie czego  pragnąć,   pożądać. 

©ie'^f  cn,  vn.  (^aben)  dychać, 
być  zadyszanym. 

©itr,  sf.  żądza  /.,  chciwość 
f.,  łakomstwo  n.,  chuć  /. 

©ic'rküöe,  sf  pi  --n,  most 

samolot  m. 

©ie'rcn,  vn.  (I^aben)  1)  nad^ 
Ctnj.  —  chciwie  czego  pra- 
gnąć; 2)  kołysząc  poruszać 
się;  ba§  ©d^iff  giert  üor  feinem 
2lnfer  okręt  kołysze  się  na 
kotwicy;  3)  fermentować, 
kisnąć. 


©iCrin,  I.  cidi.  chciwy,  ła- 
komy, łapczywy;  II.  adv. 
chciwie,  łakomo,  łapczywie, 
lubieżnie. 

©ie'rigfcit,  sf  chciwość/., 

łakomstwo  n. 

©ie'rling,  sm.  =g,  vi-  '^, 

chciwiec  w.,  łakomiec  m.;  lu- 
bieżnik m. 

%\t'x\i),  sm.  -eg,  =  ©ei^= 
fuf'i,  kozia  stopa  /.,  śnitka  /'. ; 
kopr  m.  koński,  wodny. 

®te'pO(^,  sm.  =eg,  pi-  *bäd^e, 

potok  m. 

®tc'pai);  sn.  =eg,  vi-  =bäbcr, 
kąpiel  /.  polewowa,  polewa- 
nie n.,  zlewanie  n.  wodą. 

©tcpeifcn,  sn.  =g,  pi  — , 

nalewka  /.,  miednica  /.,  dzba- 
nuszek m. 

®ie'pn,  Giefeeft,  gie^t,  gofe, 
l^abe  gegoffen,  I.  va.  l)  lać; 
2Bein  aug  ber  glafc|c  in  Die 
©läfer  —  wlewać,  nalewać 
wino  z  butelki  do  kieliszków  ; 
SBein  aug  einer  ?^(afd^e  in  eine 
anberc  —  przelewać  wino 
z  jednej  butelki  do  drugiej ; 
SOBein  über  fein  Äleib  —  oblać 
suknię  winem;  fiebenbeg  SÖßaf= 
fer  über  ben  Śec  —  zaparzyć 
herbatę,  zalać  herbatę  parzą- 
cą wodą;  2)  podlewać,  pole- 
wać; SBlumen  —  podlewać 
kwiaty;  ift  l^eułe  fd^on  gegof« 
fen  ?  czy  kwiaty  już  dziś  pod- 
lane ? ;  3)  lać,  wlewać  w  formę, 
ulewać,  odlewać  ;  SBlei  gu  ^U= 
geln — ,  kugeln  aug  S3Iei  —  lać 
kule  z  ołowiu ;  Äanonen  —  lać 
działa;  Sid^ter  —  lać  świece; 
bag  £leib  fi^t  i^m  tüie  gegoffen 
suknia  na  nim  leży  jak  ulał; 
gegoffeneg  @i)en  lane  żelazo; 
II.  vimp.  eg  gie^t  także  bie 
2öolfen  giefsen,  ber  ^irnmel 
giefst  leje.  deszcz  ulewnie  pada ; 
eg  giefet  (toie)  mit  ajJuIben,  aug 
Pannen,  m  ©łromen  (deszcz) 
leje  jak  z  cebra;  III.  fid^  — , 
=  fic^  er—  wylewać,  lać  się, 
rozlewać  się. 

®te'pr,  sm.  =g,  vi-  —,  giser 
m.,  odlewacz  m.,  iejarz  m. 

©iC'prbC,  5/  masa  /.  na 
formy  do  odlewów. 

ÖJiCprci',  sf  pi.  =en,  giser- 
nia /.,  łudwisarnia  /.,  lejar- 
nia  /,  odlewarnia  f. 

djicj^forni;     sf    vi-    =='■",  I 


forma  /.  do  odlewania  z  kru- 
szcu. 

®ie'pan§,  sn.  ^eg,  vi- 
=f)äufer  i  Ąv^ii^  sf,  vi  =«/ 
lejarnia/.,  zlewarnia/.;  huta/. 

©ie'Panne,  sf  pi  =n,  na- 

lewaczka  /.;    polewaczka    /., 
konewka  /*•  ^o  podlewania. 

@tc'Panncufi)rmtg,  adi.  na- 

lewkowaty. 

mt'^im,sfpl<n,i4ö^\cl, 
sm.  =5,  pi  — ,  czerpaczka/. 

(^iCpraljit,  sm.  =eg,  2)1  «=e, 

żuraw  m.  odlewniczy. 

®ie'Pimft,  sf  sztuka  f 
odlewania,  odlewnictwo  ii. 

^if^UĆ},  sn.  ^i^,pl.  =Iöc^er, 
lej  m. 

©ic'^matci'ial,  sn.  »§,  leiwo 

n. 

©iC'jjmnttCr,  sf,  matryca/., 
forma  /.  do  odlewania  dru- 
ków. 

©iC'pfcn,  sm.  =g,  vi  *öfen, 
piec  m.  do  topienia  kruszcu 
na  odlewy. 

©te'pinnC,  sf  pi  »n,  ry- 
nienka /.,  przez  którą  płynie 
metal  do  formy. 

®it'^XÖf}Xt,  sf  pi  =tt,  rurka 
/.,  przez  którą  się  wlewa 
płynny  metal  do  formy. 

®ic'^f attel,  sm.  =g,  dół  m. 

odlewniczy. 

(^iC'lftUÖC,  sf  1)1  --n,  za- 
lewna  izba    /. 

©ic'^ja^fen,  sm.  =g,  pi  —, 

nadlewek  m. 

®ift,  sn.  -eg,  pi  =e,  1)  tru- 
cizna/.;  fd^nett  (töblid))  ii)ir= 
fenbes  —  gwałtowna  tru- 
cizna; fd^leid^enbeg  —  wolna 
trucizna;  jmnbm  —  beibrin«» 
gen,  eingeben  truciznę  komu 
zadać;  'Hiw  9Jiäufen  —  legen 
położyć  truciznę  na  myszy; 
—  ncf)men  wziąć,  zażyć  tru- 
ciznę; barauf  fannft  bu  — 
nehmen  możesz  być  tego  pe- 
wnym, możesz  się  na  to  spu- 
ścić; 2)  jad  m.\  bag  —  ber 
SBlattern  jad  ospy;  überall 
fpeit  er  fein  —  aus  na  wszyst- 
ko jad  swój  sączy;  —  unb 
©alle,  —  unb  ©eifer  fpeien 
gegen  jmno  jad  swój  wylać 
na  kogo,  strasznie  się  złościć, 
rzucać  na  kogo. 

©i'ftarsenei,  sf.  vi-  -en,  l) 

antydot  m.,  lekarstwo  n.  prze- 


©i'ftfiaiim 


510 


®i'^fcl 


ciw  truciźnie;  2)  lekarstwo 
zatrute. 

©i'ftöaum,  sm,  -e§,  =  ©i[t- 
fumacö. 

®i'ftkcrC,  sf.  pl.  =\\,  ja- 
goda f.  jadowita. 

®i'fttic(^cr,  sm.  =ö,  pl.  —, 

kielich  w.,  czara  /.  su  truci- 
zrą;  ben —  Irinfen  wypić  tru- 
ciznę. 

@i'ftt)if|Clt,  sm.  =§,  pl.  —, 
1)  =  ©iftfugel;  2)  neta  /'.,  wa- 
bik  m. 

©i'ftÖlafC,  sf.  pl.  -n,  1)  pę- 
cherzyk m.  truciznę  w  sobie 
mieszczący ;  2)  (przenośnie) 
złośnik  m.,  złośnica  /. 

©i'ftbiftcl,  sf.  bolDentrau» 
bigę  zażwian  m.,  rzepka  /. 
zajęcza. 

©t'ftbriife,  5/.  pl.  --n,  gru- 
czoł m.  jad  wydzielający. 

®i'ften,  t-a.  i  fic^  -  ,  (l^aben) 
rozgniewać  kogo;  gniewać  się, 
zżymać  się. 

©t'ftCfftri,  sm.  =§,  ocet  m. 
przeciw  truciźnie,  na  zarazę. 

®i'ft]^af)ncnfn^,    sm.    =el, 

jaskier  m.  jadowity. 

®i'ftl^alttg,  ar/i.  jad  mający, 
jadowity. 

®i'ftl)aurf),  sm.  =c§,  dech  m. 
jadowity. 

©i'ftfjCil,  S7K  s§,  lisia  róża 
/".,  dobry  mniszek  m.,  morzy- 
mord  m. 

®i'ftf;trftfjUn9,  sm.  -.§,  rydz 
m.  jadowity. 

®i'ftf)Ütte,  sf.  pl.  -n  i  Ą(X\X%, 
sn.  '\t%,  pl.  =^äu)cr,  1)  huta 
/.,  w  której  mąka  arszenikowa 
w  czysty  arszenik  się  zamie- 
nia; 'S)  także  »bube,  sf.  sklep 
m.,  w  którym  wódkę  sprze- 
dają. 

®i'ftiöf  ciäi.  1)  truciznę, 
jad  w  sobie  mieszczący,  ja* 
dowity;  »e  ^ftanjen  jado- 
wite rośli  Dy;  2)  zatruty,  tru- 
jący; =e  Suft  morowe  po- 
wietr7;e ;  3)  złośliwy,  rozżarty, 
zajariły;  —  toerben  rozzłościć 
się,  rozsierdzić  się;  jmnbn 
—  mad^en  rozzłościć  kogo; 
=er  SOZenfd^  zajadły,  zjadliwy 
człowiek;  «e^Uligejęzyk jado- 
wity, szczypiący,  złośliwy; 
«e  ^tcben  jadowite  słowa. 

©iftigel,  sm.  -%  i  »nidfel, 
sm.  «Ö,  złośnik  m. 


®i'fttral)k,    sf.    pl.     =x\, 

szczypuica  /.  trójzębna. 

GU'ftfraitt,  sn.  -eŚ,  tojad  m. 

©i'ftfunel,  sf.  pl.  =n,  kul- 
ka /.  z  cia'ita  zatruta  (dla 
trucia  zwierząt). 

®i'ftfunbC,  'sf.  toksykologia 
/".,  nauka  /.  o  truciznach, 
trueiznoznawstwo  n. 

®i'ft(attitfj,  sm.  «§,  łoczyga 
jadowita,  płouoa,  polna,  dzi- 
ka. 

®rftlcl)rc,  sf.  =  ©ifüunbe. 

©i'ftlOÖ,  adi.  niejadowity; 
niezjadliwy. 

®i'ftmeil,  sn.  =e§,  mąka/, 
arpzenikowa. 

®i'ftmif(^cr,  sm.  =§,  pl.  — , 

truciciel  m. 

©iftmtftfjerct',  sf.  zapra- 
wianie n.  trucizny;  truciciel« 
stwo  n. 

(S)i'ftmifrf)cnn,  sf.pl.  Amzn, 

trucicielka  /". 

(St'ftmittCl,  sn.  =g,  pl.  — 
lekarstwo  w.  na  truciznę,  an- 
tydot  m. 

®i'ftntoi*tJ,  sm.  =e§,  pl.  =c, 

morderstwo  n.  przez    zadanie 
trucizny;  trucicielstwo  n. 

©i'ftnubcin,  sf.  pl.  —,  = 

f  d^Iedjte  (Słgarren,  złe  cygara  pl. 
(Si'ftOtter,  sf.pl.  '.x\,  żmija/. 

Öji'ft^feil,  sm.  jcg,  pl.  "Z, 

strzała  /.  zatruta. 

®i'ft:^jflan5cn,  sf.pl.  rośliny 

pl.  jadowite. 

(Öi'ftf(^cin,  sm.  ;e§,  pl.  «e, 

certyfikat  ?w.,    nadający  pra- 
wo sprzedawania  trucizn. 

Gn'ftfdjlaiiöc,    sf.    pl.   =n, 

wąż  m.  jadowity. 

(St'ftfdjUjainm,  sm.  se§,  pl. 

=[ct)n3Qntitte,  srrzyls  m.  jadowity. 
(V5i'ftfrfjlimr,5m.  .§,  wąglik  m. 

Qji'ftftcin,  sm.  -eS,  pl.   =e, 

arsenian  m.  wapna. 

©i'ftftoff,  sm.  .e§,  pl.  »e, 
jad  m. 

©i'ftf urna dj,  sm.  =eg,  sumak 
m.  jadowity. 

(Si'fttrauf,  sm.  «e§,  napój 
zatruty. 

®t'ftttiort,  sn.  *eä,  pl.  =e, 
słowo  n.  zjadliwe,  uszczy- 
pliwe. 

(^i'fttoiirsel,  sf.  pl.  m,  od- 

trucień  m. 

(^i'ftiuiiterid),  syn.  sg,  sza- 

leń  m.  jadowity  (roślina). 


©i'ftja^n,  sm.  =eä,  pl.  =30!)= 

ne,  ząb  m.  zatruty,  jadowity. 

(SJi'ftjUUgC,  sf.  pl.  =n,  ję- 
zyk m.  jadowity,  zjadliwy, 
uszczypliwy. 

(^ig,  sn.  {sm.)  =§,  pl.  6§^ 
gig  m  ,  rodzaj  wozu. 

(Siga'itt,  sm.  -en,  pl.  «en, 
gigant  m.,  olbrzym  m. 

®ina'ntcnI)oft,  i  =nti[c^,  adi. 

gigantyczny,  olbrzymi. 

Ooiib,  adi.  =  ge[6. 

(^i'IÖC,  sf.  kolor  m.  żółty. 

©i'lbC,  sf.  pl.  =n,  1)  giełda 
/,  kompania  /.,  konfraternia 
/. ;  cech  m.,  bractwo  n. ;  2) 
biesiada  /.  składkowa,  hu- 
lanka /. 

(^ilöctincf,  sm.  =e§,  pl.  -e, 

statut  m.  kompanii,  cechu. 

(^llhttjttt,  sm.  =n,pl.  «en, 
=meifler,  stn.  =§,  pl.  —  i  =tJor^ 
ftelöer,  sm.  =ś,  j^l-  — /  cech- 
mistrz  ?n. 

(V3Uc't,  (fran;;.  wym.:  żile) 
sn.  =ś,  pl.  '§,  kamizelka  /. 

©i'Igc,  sf.  pl.  «n,  =  Stiie, 

lilia  /. 

(Sji'lgcit,  sm.  =§,  kosaciec 
m.  (roślina). 

©i'Itig,  adi.  =  gültig, 
©i'm^c,  sf.  pl.  =n  i  ®i'nt(p)f, 

sm.  :(e)ś,  pl.  =e,   sznurek   m. 
szmuklerski  do  wyszywań  lub 
obszywań ;  szlaczek  m. 
®i'm^cl,    sm.   '%,  pl.  —, 

1)  gil  m.y  popek   w?,    (ptak); 

2)  cymbał  m.,  głuptas  w., 
gap  m.,  gamoń  m.,    mazgaj; 

3)  duży  czerwony  nos;  ber  \)qX 
einen  —  gefangen  ma  gila  na 
nosie. 

(Öfm^ell^aft,  adi.  gapio- 
waty. 

®i'm^Cln,  vn.  (^a6en)  1)  po- 
gwizdywać z  cicha ;  2)  za- 
chowywać   się    gamoniowato. 

%\\\,  (wym.:  dżin),  5m.  •§, 
dżin  w.,  gatunek  słodkiej 
jałowcowej  wódki. 

(yi'nnnug,  ©i'ngl^ant,  sm. 

»Ö,  pl.  — ,  gingas  w.,  gatunek 
indyjskiej  bawełnianej  tka- 
niny. 

©i'nftcr,  sm.  .§,  pl.  — , 
janowiec  m.  niemiecki,  krze- 
cinka  /".,  drok  m.  kolący, 
mrzYgłód  7«. 

(VH'^fd,  sm.  .§,  pl.  —,  1) 
wierzchołek  w.,  wierzch    r»., 


(öi'^fclkud) 


511 


©i'ttertocr!' 


szczyt  m.\  bcr  —  be§  33erge§ 
szczyt  góry;  ter  —  fce§  33au= 
tne§  wierzch(ołek)  drzewa  ;  2) 
(6ilbl.)  szczyt,  najwyższy  sto- 
pień w.,  szczebel  m.\  auf  bcm 
—  beś  3ftul^meö  ftel^en  być  na 
szczycie,  dr  najwyższym  sto- 
pniu sławy. 

©t'i^fclörud),  sm.  -ś,  fi. 
=brüd)e,  załamywanie  n.  sie 
wierzchołków  drzew  od  śnie- 
gi- 

^\!^\i\\v\%f  sn.  «e§,  wierz- 
chowina /.,  wierzchowie  n. 

©i'^fdiO,  adi.  wierzchoł- 
kowaty,  wierzchołek  mający; 
brei —      trójwierzchołkowaty. 

©t'^feln,  ^  (^aben)  I.  va. 
wierzchować,  robić  wierzch 
na  czera,  zakończać  co  wierz- 
chem; II.  vn.  i  ftd^  — ,  vr. 
1)  wznieść  do  pewnej  wyso- 
kości, dojść  do  szczytu;  in 
etlt).  —  zasadzać  gruntować 
się,  polegać  na  czem ;  bie  ^unft 
beś  3fiegieren§  gipfelt  barin,  ju 
.  .  .  sztuka  rządzenia  na  tem 
polega,  że  .  .  ,;  2)  93erge,  raelc^e 
über  4000  3)ieter  —  góry  wzno- 
szące się  ponad  4000  metrów. 

fei'^jfcl^itnft,  sm.  .-eg,  pi. 

re,  punkt  m.  kulminacyjny, 
górujący. 

(St'ijfClftänbtfJf  (idi.  wierz- 
chołkowy. 

%\')^^,  sm.  ;fe§,  Tpl.  =fe,  gips 
m. ;  eon,  auś  —  z  gipsu,  gi- 
psowy; ben  —  ron  etro.  ab= 
nel^men  zrobić  z  czego  odcisk, 
odlew  gipsowy;  ben  —  auf« 
tracien  gipsować,  gipsem  po- 
wlekać; au§,  in  —  formen 
z  gipsu  wyrabiać. 

©t'^^obbrutf,  sm.  ==e§,  pi. 
:^brücfe  i  =abgu^,  sm,  =gufje§, 
pi.  =gijffp,  odcisk  m.,  odlew 
gipsowy;    figura  /.    gipsowa. 

©i'^^avbctt,    sf.   pi.    «en, 

gipsatura  /. ;  gipsowa  robota, 
wyrób  m.  z  aipsu. 

@i';|)§orbctter,  sm.  t§,  pi. 

— ,  wyrabiający  z  gipsu,  gip- 
sDwnik  m. 

©t'^J^artig,  adi.  gipsowaty. 

®i'i)^bilb,  sn.  =e§,  pi.  =er, 
figura  f,  gipsowa. 

©i'^^bobcn,  sm.  =§,  ziemia 
gipsowa. 

®i')j§örcc()cr,    sm.  =§,  pi 

— ,  kopacz  m.  gipsu. 


®i'^§bl*Ci,  sm.  =eg,  gips  m. 
rozrobiony,  masa  /.  gipsowa. 

@i'^§brcnner,  sm.  •§,  pi. 

— /  wypalacz  m.  gipsu. 

©i'jpöbrennci'ct,  sf.  pi.  «en, 

1)     wypalanie     n.    gipsu;    2)- 
piec  m.  do  wypalania    gipsu. 

®i'^śOni(!^,  S77t.  =(e)§,  pi. 
=bru(Ąe,  kopalnia  f.  gipsu. 

@t'^§bCtfC,  5/.  pi  «n,  su- 
fit m.  gipsowy,  podmiotka/., 
podsiebitka  f. 

(^V^\tn,  va.  (^aben)  gipso- 
wać, gipsem  powlekać,  ob- 
rzucać; SBiefen  —  gipsować 
łąki. 

'(Üt'^jfcn,  i  -fern,  adi.  1)  gi- 
psowy; 2)  gipsowaty. 

®t'^fcr,  sm.  =§,  pi  —, 
gipsownik  m. 

©i'^SCrbe,  sf.pl  =n,  ziemia 
gipsowa. 

®i'^§ttO«l^»  s/.^Z.=en,  figura 
gipsowa,  z  gipsu. 

©i'^ögnibe,  sf.  vi.  =n,  = 
=bru(i). 

®i'^§:^aUtO,  «(?«.  gipsowaty. 

©i'^^lraut,  sn.  =eg,  gipso- 
wiec  m.,  gipsówka  /.,  ł}''- 
szczec  łw.,  łyszczyca  /.,  wa- 
plinek  m. 

@t';|jölaöcr,  sn.  ■-^,  pi  —, 

pokład  m.  gipsowy. 

©i'^j^tttagfe,  sf.  pi  =n,  od- 
cisk m.  twarzy  w  gipsie,  ma- 
ska f.  gipsowa. 

®i'^^mCl)I,  sn.  «(e)§,  pro- 
szek m.  gipsowy,  gips  m,.  na 
mąkę  tłuczony. 

fei'^jsttiobeü,  sn.  »ę,  pi  »e, 

model  m.  gipsowy. 

©t'^gmörtcl,  sm.  =§,  za- 
prawa /.  gipsowa,  tynk  m. 
z  gipsem. 

®i')J§tttÜI)Ie,  sf.  pi.  =n,  gi- 
psami a  f 

®ira'ffC,  (wym.:  żirafe)  ży- 
rafa /. 

©tronbole,  (wym. :  żiran- 
dole)  żyrandol  m.,  żyrandola 
/.,    gatunek  lichtarzów. 

©ira'ttt,  (wym.:  żirant)  sm. 
itw,  lii  =en,  żyrant  m.,  indo- 
sant  m.,  przekazujący  m. 

©tftt't,  (wym.:  żirat)  sm. 
*en,  pi  tim,  indosat  m.,  oka- 
ziciel m.,  przyjmujący  m. 

®tnC'rCn,  (wym."!-  żirlren) 
va.  (^aben)  żyrować,  indoso- 
wać,     podpisać,      przekazać; 


einen  SBec^fel  —  żyrować,  in- 
dosować,  przekazać  weksel. 
®i'rO,  (wym.:  żiro)  sm. 
{sn.)  =0,  pi.  ■=»,  żyro  n.,  indos 
m..  przekaz  m. 

®i'robcrbtnbIti^!ett,  (wym. : 

żiro-)  sf.pl.  sen,  zobowiązanie 
n.  z  indosu,  zobowiązanie  we- 
kslowe. 

®tronbt'ft,  (wym. :  żiron- 
dist)  sm.  =en,  pi.  =en,  żyron- 
dysta  m. 

%\'XXt\\,  vn.  (^aben)  1)  gru- 
chać (o  gołębiu);  2)  (przeno- 
śnie:) gruchać  =  czułe  żale 
rozwodzić,  rozpływać  się 
w  pies7czotacb. 

©i'fdjcn,  vn.  (^aben)  szu- 
mieć, syczeć. 

®tfd)t,  sm.  se§,  piana  /. 

^VXtUf  sn.  sś,  pi  —,  krata 
/.,  kratka  /".;  jmnb  l^intcr  ein 
—  bringen  wsadzić  kogo  za 
kratę. 

®i'ttcrbett,  sn.  'e§,  pi.  «en, 

łóżko  n.  kratą  obwiedzione, 
łóżko  z  drabinkami. 

©i'ttcrbrütfc,   sf.  pi    -n, 

most  m.  kratowy,  z  wiąza- 
niem kratowem. 

®i'ttcrcr!cr,  sm.  =§,  pi  — , 

ganek  m.  przed  domem  z  że- 
lazną kratą. 

©ftterfenftcr,  sn.  =§,  pi 

— ,  okno  11.  z  krata,  zakra- 
towane. 

GJi'ttcrfiJrnug,  adi.  kracia- 
sty, kratkowały. 

©i'ttcrfaften,   sm.   =s,  pi 

=!äften,  lesica  /. 

dji'ttcrn,  va.  (I^aben)  okra- 
ció,  zaopatrzyć  kiatą. 

©iltcrfdjrnnf,  sw.'  =e§,  pi 

«fd^ränfe,  szafa  /.  z  drzwicz- 
kami kratowemi. 

©t'ttcrtür,  sf  pi  sn,  drzwi 
pi.  z  kratą. 

®i'ttcrt(fr,  sn.  »(e)§,  pi  ^t, 
brama  /.  kraciasta,  flamandz- 
ka. 

(gt'üerträgcr,  sm.  i  «balfen 

sm.  =0,  pi  — ,  belka  /.  kra- 
towa. 

©i'ttemonb,  sf.  pi  .-tüänbe, 

zapierzenie  ??,.,  kratewnice  pi. 

©i'ttcrtncr!,  sn.  -(e)§,  pi.  -e, 
robota  /.  w  kraty,  kratki  ^?., 
kratownica  /. ;  einfad^eś  — 
kratownica  pojedyncza;  eng= 
mafd^igcä  —  kratownica  siat- 


(Sji1terti)cr!§träner 


512 


ÜJIä'Mjen 


kowa;  fombinierteS —  krato- 
wnica złożona;  mel^tteingcö  — 
kratownica  wielokrotoa;  git)ei= 
leiligeö  —  kratownica  dwu- 
krotna. 

©i'ttcröjcrf^trägcr,  sm.  =§, 
vi.  — ,  roeitmafc^iger  —  bel- 
ka przedziałowa,  dźwigar  m. 
przedziałowy. 

®lQCC'I)Onbfd)U]^C,  (wym. : 
glase. . .)  sm.  pl.  rękawiczki  pl. 
glausowane,  ze  skóry  połysku- 
jącej. 
'®Iactc'ren,  va.  (^aben)  1) 
zamrażać;  2)  glansować,  po- 
lerować, błyskogładzić. 

®IflCi'Ö,  (wym.;  glassi)  n. 
ind.  glasyjo?.,  stok  m.,  pochy- 
łość /.  szańca,  wału. 

©loMa'tor,    sm.    =§,    pi. 

"to'ren,  gladyator  wl,  szermierz 
m.,  zapaśnik  m. 

^löbiato'rcnl^aft,  i  =to'ri|ci^, 

adi.  szermierski;  adv.  po 
szermiersku. 

©la'iiber,  sĄ  pi  =n,   i) 

(przestarzałe:)  ślizgawka/.; 
2)  kalandra  /•  =  magiel  m. 

(Sla'nöern,  m.  (^aben)   1) 

ślizgać  się;  2)  kalandrować 
=  maglować. 

(Slan^,  sm.  =eö,  l)  glanc  m., 
glans  m.,  połysk  m.,  błysk  m., 
blask  m.;  ber  —  ber  (Sonne 
blask  słoueczDy;  bcr  —  ber 
(Sbelfteine  blask,  woda  kamie- 
ni drogich;  einer  <Bać)i  — 
geben  glancować,  polerować 
rzecz  jnką;  einen  —  »on  ftd^ 
geben  blask  rzucać,  błyszczeć; 
ben  —  »erlieren  glans  stracić, 
zblakować,  spłowieć;  2)  blask 
m.,  lustr  m.,  światłość/.,  świe- 
tność /.,  krasa  /. ;  ber  —  ber 
©C^Ön^eit  blask  piękności; 
ber  —  beä  3łuf)meś  blask  sła- 
wy; 3)  okazałość/,  błyszczą- 
ca; bie  @eje[I[d)att  geigte  ftdt) 
tn  il^rem  größten  --e  towarzy- 
stwo wystąpiło  z  największą 
okazałością;  falfc^er  — 
blichtr  m.,  błyskot  m. 

©la'nsbürftc,   sf.  pl.    ^w, 

szczotka  /.    do    glancowania. 

©lä'njen,  (Eiaben)  I.  vn.  i) 

błyszcztć,  błysnąć,  połyski- 
wać, świetnieć,  świecić  się, 
jaśnieć,  lśnić;  in  feinen  Slugen 
glänzte  eitel  greube  w  oczach 
iego    sama    radość   jaśniała; 


es  ift  nic^t  Qlle§  @oIb,  n)Q§ 
glänjt  nie  wszystko  złoto,  co 
się  świeci,  co  się  błyszczy 
zdała;  2)  er  glängt  gern  mit 
feiner  iöerebfamfeit  lubi  po- 
pisywać się  swoją  wymową  ; 
II.  va.  glancować,  polerować, 
gładzić;  bic  ©tiefet  —  glan- 
sować buty. 

(^lä'njenb,  I.  ppr.  od  glän= 
gen,  błyszczący;  II.  adi. 
świetny,  wystawny,  błyskli- 
wy;    =er    ©til    świetny    styl; 

—  leben  żyć  wytwornie ;  =eś 
@lenb  świetne  ubóstwo;  na 
pozór  państwo,  a  w  istocie 
bieda. 

(^la'njCrj,  sn.  »e§,  błysko- 
krusz  tn. 

(Sla'njgtÖ^,  sn.  =fe§,  ka- 
narkowa trawa  /,  ostrzyca/., 
myszy  ber  m.,  mozga/. 

(Sla'njl^ammcr,  sm.  =§,  pl. 
=l^ämmt'r,  gładziwo  n. 

©la'njieScr,  sn.  -^,  skóra 
glancowana,  połyskująca. 

(Slrt'ngleinüJQnt),  «/'płótno 

glancowne,  klejonka/ 

©la'njIO?,  adi.  bez  poły- 
sku;  matowy;  przyćmiony. 

(^la'nj^jcnotic,  sf.  pl.  -w, 

epoka  /,  okres  m.  blasku, 
powodzenia. 

©la'ngreiti),  adi.  pełny 
blasku,    świetności,    świetny, 

%\W\\^XVi\i,  sm.  =ffe§,  sadza 
połyskliwa,  lśniąca. 

(Sla'i^fdiettcr/  sm.  *§,  płó- 
tno n.  gumowane. 

GJlft'njfctte,  sf.  pl.  =n,  lice 

pl.^  prawa  strona,  dobra  strona 
sukna  materyi. 

®In'ngfUCljt,  sf.  żądza  f. 
błyszczenia. 

(^la'nsfÜdjtig,  adi.  chciwy, 
żąrlny  blasku. 

'©la'llgtaffCt,  sm.  =§,  kitajka 
glancowana,  klejonka  / 

(i)Ia§,  sn.  =feg,  pl.  ©läfer, 
1)  szkło  n. ;  buntgefärbteö  — 
szkło  różnokolorowe;  (ein) 
fftrbigeś  —  szkło  (jedno)kolo- 
rowe;  eine  ^^lafc^e  a\x%  grünem 

—  butelka  z  zielonego  szkła; 
in  —  üerraanbeln  szklić;  — 
blafen  szkło  dąć;  gu  —  n3erben 
szklić  się;  öJlüct  unb  — ,  n)ie 
balb  bricht  baö  szczęście  jak 
szkło,  dopiero  błyszczy  jużci 
się    tłucze;    szkło    i    fortuna 


!  jeden  przymiot  mają :  świecą 
się  w  oczach,  a  nie  długo 
trwają;  gefd^Iiffeneś  —  szli- 
fowane szkło;  2)  szklanka/; 
kieliszek  m.\  ein  —  "^ńn 
kieliszek  wina;'  mit  jmnbm 
aug  einem  =fe  trinfen  pić 
z  kim  z  jednej  szklanki;  gem 

I  ing  —  gudfcn  pić  chętnie;  ein 
®lä5c|en  über  'titn  2)urft, 
trinfen,  gu  tief  in§  —  gudfen 
szkłem  się  przerwać,  podo- 
chocić  sobie,  podpić  sobie;  er 
gucEt  immer  in§  — ^  pije  bez 
ustanku;  großes  —  szklanica; 

j  3)  szkło,  szklane  rzeczy  pl.\ 
—  auf  ben  %x\ć^  [teilen  szkło, 
szklane  rzeczy  na  stole  po- 
stawić; 4)  szkło,  szyba  /., 
tafla  /. ;  eine  ^^i^iiwttg  unter 

i  —  unb  Sfial^men  geben,  bringen 

I  rycinę  za  szkło  oprawić;  5) 
szkiełko  n.  do  patrzenia;  prze- 

j  ziernik  7«,,  soczewka  f.  ze 
szkła;  — ,  ©läfer  okulary^?.; 
burd^  ein  —  fe^en  przez  szkło 
patrzeć;  93rennglaś  szkło  pa- 
lące ;  6)  ©läfer  pl.  oczy  pl. 
jelenia;  7)  rogówka  /  oka 
końskiego. 

(^la'^arbcit,    sf.  pl.    =en, 

wyrób  m.  szklany,  robota  / 
ze  szkła. 

(V)(a'?orbciter,  sm.  =^,pl.  —, 

wyrobnik  m.  xzc^q.zy  szklanych. 

(^la'^nrtig,  adi.  do  szkła 
podobny,  szklisty. 

©la'^affijC,  sf.  solanka  /., 
potaż  w.  z  soluika  do  robienia 
szkła. 

©la'^niigc,  sn.  =n,  i)  oko 

szklane,  ze  szkła;  2)  oko 
o  szklanym,  nieruchomym 
wzroku. 

©la'^äugifl,  adi.  oko  szkla- 
ne  mający. 

©la'^kbadjung,  sf.  i  -bebef- 

!ung,  sf.  pl.  =en,  oszklenie  n. 
(^ia'^blnfcn,  sn.  =0,  dęcie  n. 
szkł.ł. 

©la'^blof cr,  sm.  -^,  pl.  —, 

hutnik  m.  dmiący  szkło,  dmu- 
charz  m. 

%\^W\\X\\i,  sf.  pl.  -n, 
szczotka  /  do  czyszczenia 
szklanych  naczyń. 

Ü)Iä'^d)eu,  sn.  =§,  pl.  —, 
dim.  od  ©iQö,  szklaneczka/, 
kieliszeczek  m. ;  ein  —  3ßein 
trinfen  pić  kieliszek  wina. 


©la'^bectel 


513 


(Sla'gtijeibc 


ma'^hcM,  sin.  *g,  pi.  —, 

1)  wieko  n.  szklane,  przy- 
krywka /.  szklana;  2)  wieko 
do  szklanki,  u  szklanki. 

^la'^biamant,  sm.  =en,  ^i. 

=tx[.,  dyament  w.,  kamień  m. 
ze  szkła  rzniętego. 

©la'fer,  sm.  «§,  pi.  —, 
szklarz  m.\  trar  S^r  SSater 
—  ?  czy  ojca  szklarza  miałeś  ? 
(poufałe  wezwanie  do  ustą- 
pienia ze  światfa). 

©la'fcrtllct,  sn.  ołów  m.  do 
spajania  szyb.' 

©laferci',  sf.pl.  »en,  szklar- 
nia /. 

®Ia'fcr^anbtt)crl,    sn.    =§, 

szklarstwo  w.,  szklarskie  rze- 
miosło M. 

©lä'fcrftaitfl,     sm.     =(e)§, 

dźwięk  n.  szklanek,  kieli- 
szków, 

©lä'ferlorfi,    sm.  =e§,   pi. 

«^förbe,  koszyk  m.  na  szklanki, 
©lä'fcrn,  adi.    1)  szklany; 

2)  =er  SBlict,  =eä  Slufic  szkławy 
wzrok,  szkławe  oko;  3)  ła- 
mliwy, kruchy. 

©(a'^crj,  sn.  =e§,  ruda  /. 
srebra  szklista. 

(Sla^fafidf,    5/.    pi.    ^en, 

szklarnia  /.,  huta  /.  szklana. 

©la'gfabcn,    sm.    *ö,    vi- 

=fäben,  nitka  /.  szklana. 

®Ia'§fcnftcr,  sn.  =§,  pi.  —, 

okno  n.  szklane. 

®Ia'§f(af(^c,    sf.   pi.    -n, 

flaszka  /".,  butelka/,  szklana, 
ze  szkła. 

®Ia'gf(u^,  sm.  -ffe§,  flus  m., 
roztop  m.  szkła. 

@Ia'gfrittC,  sf.  frytta  /., 
zacier  m.  szklany. 

©la'ÖgotlC,  sf.  szumowiny 
pi.  z  masy  szklanej. 

®Ia'§gcfd)irr,     sn,    =(c)§, 

sprzęty  pi.  szklane. 

©ia'^glotfe,  sf.  pi.  =n,  dzwon 

m.,  klosz  m.  szklany,  szklane 
nakrycie  n.  w  kształcie  półkoli. 
©ia'^grÜn,  adi.  zielony  jak 
szkło. 

©la'^^amnicr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  młotek  m.  szklarski. 

©{a'Ö^anbel,  sm.  -§,  handel 
m.  szkłem,  towarami  szklany- 
mi. 

©la'gpnbler,  sm.  =§,  pi. 

— ,  (kupiec  m.)  handlujący 
«zkłem,  towarami  szklanymi. 


®Ia'ś^aii§,  sn.  =fe§,  pi. 
=E)äufer,  szklarnia  f.,  kwie- 
ciarnia,  cieplarnia  /. 

®Ia'§l)äutcOen,  sn.  ^§,  bło- 
na /.  szklana. 

Ö^Ia'Ö^cK,  adi.  przeźro- 
czysty jak  szkło. 

ma'mttt,  sf.pl.  '^nM^sif 

szklana. 

®I(l'fi(J)t,  adi.  szklany,  do 
szkła  podobny,  szklisty. 

©iQfiC'rcn,  vn.  (ijaUn)  gla- 
zurować, powlekać,  pobielać, 
polewać ;  glaftetteś  ©cfd^irr 
pobielane  naczynie;  Äuc|cn 
—  powlekać  placki,  ciasta 
cukrem,  lukrować. 

©la'gfaftcit,  sm.  «g,  pi.  =!ä= 
ften,  1)  skrzynia  /.  szklana; 
2)  skrzynia  na  szkło. 

©la'ÖÜrftfjC,  sf.  pi.  .n,  wi- 
śnia f.  hiała,  lutowa. 

®Ia'^fłtt,  sm.  =eß,  kit  m. 
do  zlepiania  szkła,  maść  /. 
szklarska. 

ma'mxaUt,  sf.  pi.  -n,  ko- 
ral m.  szklany,    paciorek    m. 

^la'^Uvh,  sm.  =c§,  pi. 
'!Örbe,  1)  kosz  m.  na  szkło; 
2)  kosz  szklany. 

©ta'ÖfiJr^Cr,  sm.  »g, ciało«., 
ciałko    n.    szklane    (w    oku). 

©la'öf  ram,  sm.  =(e)ś,  pi.  =frä- 

tne,    kram    m.    ze    szklanymi 
towarami. 

^la'^lx'mtv,   sm.  =ä,  pi. 

— ,  kramarz  m.  szkłem  han- 
dlujący. 

&la'^ixant,  sn.  »eö,  szkie- 

niczekm.,  pomurne,  pościenne 
ziele  n. 

@(a'§!u9el,  sf.  pi  =n,  ku- 
la f.  szklana. 

©la'ölabcn,  sm.  *^,pi.  =tä« 

ben,     sklep     m.    z    towarami 
szklanymi. 

^la'^laternc,   sf.   pi.   «n, 

latarnia  /.  szklana. 

®to'gmad)cr,  sm.    »§,  pi. 

— ,  hutarz   m.,    szklarnik   m. 

®la'§tttalcr,  sm.  ^§,pl.  ~, 

(malarz  m.)  na    szkle    malu- 
jący. 

'  ^la^malcm',  sf.  pi.  =en, 

malowanie  w.,    malarstwo    n. 
na  szkle. 

©la'ÖmaffC,  sf.  masa  /., 
zacier  m.  na  szkło. 

®Ia'gmcI;I,    sn.  sg,  szkło 

na  proch  utarte. 


3nlcnbcr,  ©cutfĄ^poInifĄcS  3G85rterBu(Ą. 


^la'^mctfter,    sm.  =§,  pi. 

— ,  szklarz  m. 

^la'§of Cli,  sm. "%,  pi.  »Öfen, 

piec  m.  do  topienia  masy 
szklanej. 

®la'§^erle,  sf.pi.  «n,  perła/. 

szklana,  dętka  /. 

®Ia'§fa(^en,  pi.  rzeczy  pi.., 
towary  pi.    szklane,  szkło  w. 

®Ia'Sf  dllb,  sm.  =e8,  piasek  m. 
przydatny  do  wyrobu  szkła. 

®(a'§f(^cik,  sf.  pi.  m,  ta- 
fla /.,  szyba  /'.  szklana. 

©la'gfd^Crficn,  sf.  pi.  sko- 
rupy pi.  szklane. 

%W^i)ntf  sf.  pi.  «n,  no- 
życe pi.  do  szkła. 

©la'^fdjlange,  sf.  pi.  »n, 

samołusk  m. 

®Ia'śf(^Icifcn,  sn.  sg,  sziu- 

fowanie  n.  szkła. 

(^w^^lt^tXf  sm.  =g,  pi. 

— ,  szlufierz  m.  szkła. 

®ta§fd)Ieifcrci',  sf.  pi.  «en, 

szlufarnia  /.  szkła. 

®Ia'§fdjniel3,  sm.  =eg,  sie- 
czka f.  szklana. 

©la'gfdjranf,  sm.  <e)g,  pi. 

sfd^ränfe,  1)  szafa  /.  o  szkla- 
nych drzwiach;  2)  szafa  /., 
kredens  m.  do  szkła,  na  szkło. 

(Sla'öftlbcrcrs,  sn.  =  «crj. 
©la'^f^jlittcr,  sm.  sg,  pi.  — , 

zadra  f.  szklana. 

Ola'^ftCtn,  sm.  .(e)g,  pi. 
«e,  1)  kamień  w.  przeźroczysty; 
2)  aksynit;  m.,    kliniastek    m. 

©la'ÖtafcI,  sf.  pi.  =n,  ta- 
fla f.  szklana. 

©la'öträne,    sf.    pi.    »n, 

szklana  łza  /,  bąbel  m,.  szkla- 
ny z  offonkiem. 

©la'gtür,  5/.  p?.  «en,  drzwi 
pi.  szklane. 

^(a'gtro^fcn,  sm.  =g,  pi. 

— ,  kropla  /*.,  łza  /.  szklana. 

©lafu'r,  sf.  pi.  »en,  po- 
włoka /  szklana,  glazura  /. 
polewa  / 

®Ia'ööcrfi(?^criiiig,    sf.   pi. 

=etT,  ubezpieczenie  n.  szkła, 
od  złamania  szkła,  rzeczy 
szklanych,  szyb  i  t.  p. 

^la'ötijaren,  sf.  pi.  towary 

pi.  szklane,  ze  szkła. 

©(a'öttjarcn^anblung,  sf.pi. 

«en,  handel  m.  towarów  szkla- 
nych. 

®Ia'^tt)CibC,  sf.  pi.  .n,  wie- 
rzba f.  krucha. 

33 


©la'ötocrf 


514 


©lau'ficir 


©la'^tDCrl,  sn.  -(c)§,  1)  robota 
f.  ze  szkła ;  2)  towary  pi.  szkla- 
ne, szkła  pi. 

®Ia'§3Utfcr,  sm.  -§,  cukier 
m.  kandyzowany. 

mati,  I.  adi.  1)  gładki, 
niechropawy;  «=c  |)aut  gładka 
skóra;  «eś  Äinn  gładka  bro- 
da, gładki  podbródek,  bez 
włosów;  er  ift  roc^  fe^r  — 
urn  ba§  ^inn  nie  ma  jeszcze 
porostu;  bic  §aare  gfalt  — 
tragen  przyczesywać  gładko 
włosy ;  se  Scinnjanb  gładkie 
płótno;  =er  ©tit  gładki  styl; 
•c  ©tirn  gładkie  czofo,  bez 
zmarszczek;  seä  SSie^  gładkie, 
dobrze  żywione  bydło;  sCŚ 
SUiäbc^en  gładka,  ładna  dzie- 
wczyna; *e  Sorte  gładkie, 
jedwabne,  pochlebne  słówka; 
«=cr  «Sd^meidiler  gładki  po- 
chlebca; 2)  ślizki;  =er  ?fuf;= 
bobett  ślizka  posadzka;  er  ift 

—  rote  ein  2lal  ślizki  jak 
węgorz;  eö  ift  —  auf  ber 
©tra^e  ślizko  na  ulicy;  II. 
adv.  gładko,  ślizko ;  baö  gcl^t 
gan§  —  ab  zupełnie  gładko, 
bez  przeszkód  rzecz  idzie; 
baä  .^reib  liegt  —  an  suknia 
leży  gładko,  nie  składa  się 
w  fałdy;  —  abbauen  gładko 
uciąć;  ettt).  —  l^erauöfagen  wy- 
powiedzieć co  wprost,  wręcz, 
bez  ogródek;  —  abld^tagen 
wręcz  odmówić;  —  lüerben 
gładnieć;  —  ftreid^eln  wy- 
głaskać ;  — loeg  wprost,  wręcz, 
bez  ogródki. 

©lä'ttÖÖrtig,  adi.  gładko- 
licy. 

©lä'ttkin,  sn.  ^§,  gładzidło 
w.,  gładyszka  /. 

©la'ttDhimc,  sf.  pi  »n,  le- 

śnianka  f. 

®Iä'ttC,  sf.  1)  gładkość  /., 
ślizkość  /. ;  bic  —  auf  ben 
©trafen  ift  beute  fefirbebeutenb 
bardzo  ślizko  dziś  na  ulicach ; 
2)  fflejta  f.  (ołowiana). 

®la'ttCiö,  sn.  'feś,  gołoledź 
y.,  ślizgawica  /.;  jmnbn  aufä 

—  fül^ren  wystawić  kogo  na 
niebezpieczeństwo. 

©lattcifcn,  vn.  imp.  {l)a- 

htn),  eä    -eift    ślizgawica    się 
robi,  marznie ;  eä  \)at  gegtatt- 
ełjt  oślizło. 
©lä'tten,  va.   (^aben)   gła- 


dzić, wygładzać,  polerować, 
wypolerować;  3Jlar  mor  —  mar- 
mur gładzić;  jeinen  <8til  — 
gładzić,  poprawiać  styl ;  bie 
©titn  —  gładzić  zmarszczki 
na  czole,  rozjaśnić  czoło. 

^lä'ttcr,  sm.  =§,  pi.  —, 
gładziciel  w.,  który  co  gła- 
dzi, wygładza. 

ÖJla'ttfetle,  sf.  pi.  -w,  pil- 
nik in.  do  wygładzania. 

®lä'ttgla§,  sn.  -fe§,  szkło  n. 
do  gładzenia. 

©la'tt^afen,  sm.  =§,  wy- 
sypka f.  pastewoa,  owies  m. 
wysoki. 

©la'ttl^at,  sm.  =§,  brukw., 
drapieżca  m. 

%Wii%t\t,  sf.  gładkość   f. 

©lattljokl,  sm.  -§,  pi  —, 
gładzidło  w.,  hebel  m.  do 
wyprawiania  drzewa  na  czy- 
sto. 

©ra'tt^OlS,  sn.  -i^,  1)  gła- 
dyszka /".,  drewienko  n.  do 
gładzenia;  2)  tarka  /. ;  3) 
szeniec  m.  (garncarza). 

©lä'ttfQlcnkr,  sm.  *ś,  pi. 

— ,  pła^zczocel  m. 

©lü'ttfeule,    sf.  pi  m,  i 

=!ugel,  sf.  pi.  »n,  kula  f.  do 
gładzenia. 

©lü'ttftcin,  sm.  =0,  pi.  .-e, 

kamień  m.  do  gładzenia. 

(Sla'tttoeg,  adv.  wprost, 
wręcz. 

©la'ttjaljn,  sm.  »e§,  zab  m. 
do  gładzeni;'. 

©la'ttpngig,  adi.  gładko- 
mowny, ;  podstępny. 

®Ia'^C,  sf.  pi  =n,  1)  łysina 
/. ;  eine  —  beJommen  łysieć ; 
2)  tonzura  /. ;  3)  łysa  głowa 
/. ;  4)  głowa  /.  (pogardliwie). 

©la'^tg,  adi.  łysy,  wy- 
łysiały, pleszowaty;  —  roerben 
łysieć. 

®la'^!0^jf,  sm.  ^i^,pl.Aö- 
pfe,  łysa  głowa  /. ;  łyscń  7W., 
łysak  m. 

®Ia'^!iJ))fig,  adi.  łysa  gło- 
wę mający,  łysy. 

(Ölail/  i  ®Iailtf),  adi.  1) 
jasny,  pogodny;  2)  bystrego 
rozumu,  przebiegły;  3)  ko- 
loru oczu  kocich,  zielonawo- 
niehieski. 

©lOU'ÖUgin,  adi.  bystrooki; 
mający  oczy  zielonawo-nie- 
bieskie. 


©iQU'tltiar,     adi.    zasługu- 
jący na  wiarę. 

'  ©lau'öc,  sm.  =n§,  i  ©lou« 

ben,  sm.  =ś,  1)  wiara/.,  wie- 
rzenie n. ;  —  an  ©ott  wiara 
w  Boga;  —  an  2Üunber  wie- 
rzenie w  cuda;  einer  ©ad^e 
=n  beimeffen,  fd^enfen  dać  cze- 
mu wiarę,  zawierzać  czemu ; 
beg  fidleren  »ś  teben  pokładać 
w  czem  zupełną  wiarę;  en 
Derbienen  zasługiwać  na  wiarę ; 
bag  ©erlieft  finbet  bei  nie^ 
iranbem  =n  pogłoska  u  nikogo 
nie  znajduje  wiary,  nikt  po- 
głosce nie  wierzy  bagu  gef)Ört 
ein  ftat!er  —  trudno  bardzo 
w  to  (u)wierzyć;  !cinen=noer= 
bienenb  nie  zasługujący  na 
wiarę,  podejrzany;  2)  wiara, 
ufność/.,  zaufanie  ?i.;wiaro- 
godność  / ;  baś  ift  über  (albo 
überfleigt)  QUcn  »n  to  wiarę 
przechodzi,  to  nie  do  uwie- 
rzenia; jmnbnt,  einer  <Süd§e 
=n  t)erf (Raffen  sprawić,  aby 
komu,  czemu  uwierzono;  er 
f)at  f^on  bei  a\izx\  ten  »n 
oeiloren  stracił  już  u  wszyst- 
kich wiarę,  zaufanie ;  %XiVi 
unb  =n  wiara,  rzetelność,  pocz- 
ciwość; auf  Xreu  imb  -n,  in 
gutem  m  l^anbeln  działać,  po- 
stępować w  dobrej  wierze; 
ein  3Jienfd^  o^nc  ^reu  unb  =n 
człowiek  bez  czci  i  wiary; 
3)  wiara,  religia  /. ;  ber  d^rift= 
lid^e  —  wiara  chrześcijańska; 
einen  «n  annef^men  przyjąć 
wiarę;  feinen  =n  verleugnen, 
abfc^rcören  zaprzeć  się,  wy- 
przysiądz  się  swojej  wiary;, 
er  ift  feines  -n§  ^atl^olif  jest 
katolikiem;  4)  =  ©laubenö* 
befenntniś  wyznanie  n.  wiary; 
apoftolifd^er  —  skład  apo- 
stolski; 5)  kredyt  m. ;  jmnbm 
eine  Sßare  auf  »n  geben  dać 
komu  towar  na  kredyf. 

©lau'klt,  I.  va.  ({;aben)  1) 
wierzyć;  alles  blinblingś  —  (we) 
wszystko  na  ślepo  wierzyć ; 
etro.  fteif  unb  feft  —  wierzyć 
w  co  niezachwianie,  uparcie; 
jmnbn  ein).  —  ma^en  spra- 
wić, by  ktoś  co  uwierzył, 
wmówić  co  w  kogo;  njer  c§ 
glaubt,  roirb  felig  (dosłownie:) 
kto  (w)  to  uwierzy,  zuawionym 
będzie;    trzeba    być     bardzo 


(Jilau'kn^afiföW 


515 


©löu'Mgcraufruf 


naiwnym,  by  to  uwierzyć;  2) 
dać  wiarę,  ufać;  er  roitt  mir 
nid^t  —  nie  chce  mi  wierzyć, 
nie  dowierza^  nie  ufa  mnie; 
imnbm  aufö  SBort  —  wierzyć 
komu  na  słowo;  3)  rozumieć, 
mniemać,  sądzić,  myśleć;  id^ 
gtauße  mniemam,  sądzę,  źe 
tak  (jest);  ici^  glau6c,  ba^ 
id)  već)t  f)aBe  albo  red^t  gu 
f)a6en  sądzę,  że  mara  słusz- 
ność; er  glaubt,  er  n)iffe  atteś 
albo  oHeg  gu  raiffen  myśli, 
zdaje  mu  się,  źe  wszystko 
wie;  id^  glaubte,  er  fei  fort= 
gereift  mniemałem,  że  od- 
jechał; ić)  gtoube  nid^t,  baf; 
er  tDteberfommt  nie  wierzę, 
by  wrócił;  sądzę,  że  nie  wró- 
ci; er  glaubt  fid^  feJir  Toi^ig 
sądzi  się  bardzo  dowcipnym; 
sądzi,  że  jest'  bardzo  dowci- 
pny; fid^  etro.  —  =  jutrauen 
zawierzać  sobie  co ;  sadzić 
o  sobie,  że  się  jest  w  stanie 
co  uczynić;  rcer  pite  baś  ge= 
glaubt?  ktoby  był  myślał? 
ktobj  się  był  tego  spodziewał? 

4)  (an)  einen  @olt  — ■  wie- 
rzyć w  jednego  Boga ;  II.  vn. 
(I^aben)  wierzyć;  jmuDm  — 
wierzyć  komu ;  n)enn  man 
il^m  —  foU  jeśli  mu  wierzyć 
należy,  możua ;  felig  ftnb,  bie 
ha  —  szczęśliwi,  co  wierzą, 
wiarę  mają;  an  ©efpenfter 
—  wierzyć  w  strachy;  er 
mtrb  baran  —  muffen  będzie 
musiał  dać  temu  wiarę ;  bę- 
dzie musiał  pogodzić  się  z  fem. 

©lau'bcnöabfatt,  sm'=t^,pl. 

=fätte,  apostazya  /.,  odstęp- 
stwo n.,  wyrzeczenie  n.  się 
wiary. 

(S(au'bcnśabtrunutgc(r),  sm. 

"Zn,  pi.  "Qn,  apostata  m  ,  od- 
stępca  m.  wiary. 

©lau'bcn^änbcrung,  sf.  pi 

«en,  1)  zmiana  /.  wiary;  2) 
konwersya  /.,  nawrócenie  n. 
na  wiarę, 

®lau'bcngangelcgcnl)cit,  sf. 

pi.  =en,  rzecz  /..  sprawa  /. 
wiary. 

(Siau'bcnöartifcl,   sm.    =§, 

pi.  — ,  artykuł  m.  wiary. 

®lau'bcnöbclennlni§,     sn. 

=ffeś,  pi.  "ffe,  1)  wyznanie  n. 
wiary;  aug§burgtfd§e§  —  wy- 
znanie    wiary    augsburskiej, 


luterskiej ;  apoftorifd^eS  — 
skład  m.  apostolski;  2)  fein 
politifd^eg  —  ablegen  złożyć 
wyznanie  swojej  wiary  poli- 
tycznej, ogłosić  swoje  zasady 
polityczne. 

®(ou'benśbcfd)iimcr,  sm.  i 
©lau'öen^bef  rfjii^cr,  sm.  =§,  pi. 

obrońca  m.  wiary. 

(Slau'ben^botc,  sm.  -n,  pi. 

=n,  apostoł  m.  [nöfff- 

©(au'bcn^bruber,  sm. = =ges 
©laubcnśbrurf,    sm.  =(e)§, 

ucisk  m.  rt'lia'ijny. 

©lauben^Cifcr,  sm.  -.%,  żar- 
liwość f.  religijna,  gorliwość 
f.  o  wiarę. 

®Iau'ben§etfcrer,  5m.  =^,pi. 

— ,  fanjityk  m,.,  żarliwiec  m. 

(^\m'Ur\Um\]t\i,  sf.  je- 
dność /.  wiary. 

©lau'benöfeft,  adi.  stały, 
niezachwiany   we  wierze. 

(Slau'knSformcI,  sf.  pi.  =n, 

formuła  f.  wiary. 

®Iau'ben§frei^cit,  sf.  wol- 
ność /.  wyznań. 

©lau'bcn^gcnoffc,  sm.  «n, 

pi.  '-n,  jednowierca  m.,  spóf- 
wyznawca  m. 

©lou'benSgcric^t,  sn.   «eg, 

pi.  =e,  1)  sąd  m.  inkwizycyj- 
ny;  2)  św.  inkwizycya/.  (kon- 
gregacya  /.  kardynalska 
w  Rzymie). 

©lou'bensgrunb,   sm.  -c§, 

zasada  f.   wiary. 

®lau'bcn§^eud)Ier,  sm.  «g, 

pi.  — ,  świętoszek  m.,  lizio- 
brazek  m. 

pi.  =!Qmpfe,  walka  /.  dla 
wiary,  za  wiarę,  o  wiarę, 

(glau'bcnSfricg,  sm.  »el,  pi. 

=  e,  wojna  /.  religijna. 

©lau'bcnölc^re,  sf.  pi.  =n, 
1)  cingeinc  —  dogmat -m.;  2) 
dogmatyka/.;  3)  teologia/.; 
4)  nauka  /.  wiary,  katechizm 
m.,  katechizowanie  n. 

^loirbcnśneucrcr,  sm.  =g, 

vi.  — ,  nowator  w.  w  rzeczach 
wiary. 

®Iau'bcn§ł)anier,    sn.    =§, 

sztandar  m.  wiary. 

man'm^)ji^iń}t,sfpl.  -en, 

powinność  /*.  religijna. 

©lau'bcnöretniner,  sm.  .-§, 

pi.    — ,  reformator  m.  wiary. 

©lau'ben^rii^tcr,  sm.  ^^,pl. 


— ,  sędzia  m.  w  sprawach 
duchownych;   inkwizytor    m. 

®Iau'ben§faĄe,  sf.  pi.  =n, 

rzecz  /.  wiary  się  tycząca. 

©lau'benöfa^,  sm.  4^,  pi. 

=fä|c,  artykuł  m.  wiary,  do- 
gma  n.,  dogmat  m. ;  SeE)re  t)on 
ben  =fä§en  be^  (5f)riftentumg 
dogmatyka  /. 

®Iau'bcn§f(^tDärmcr,  sm.  .g, 

— ,  fanatyk  w«.,  zagorzalec  m. 
religijny. 

©lou'bcn^ffru^el,   sm.   = 
«groeifel. 
©lau'ben^ftrcü,    sm.    «eg, 

spór  m.  o  wiarę. 

©(au'ben^öcrlcugnung,    sf. 

pi.  =en,  wyparcie  n.  się  wiary. 

©lau'ben^bertctbigcr,    sm. 

=g,  pi.  — ,  obrońca  rn.  wiary. 
©lau'ÖCnÖÜÖÖ,    adi.   pełen 
wiary. 

©lau'ben^tDcrbung,  sf.  pi. 

=tx\,  propaganda  /  religijna, 
prozelityzm  ?«.,  nawracanie  n,. 
na  wiarę. 

®Iau'knŚlDUt,  sf.  fanatyzm 
m.,  żarliwość  /.  religijna. 

©lon'bcn^gcugc,  sm.  =n,pl. 

=n,  1)  męczennik  m. ;  2)  nieza- 
chwiany wyznawca  m.  pier- 
wotnej wiary. 

©laubcn^SUDcrfitfjt, sf  otu- 
cha f.  zasadzona   na    wierze. 

©lau'bcngStDang,  sm.  <e)g, 

nieiolerancya/,  ścieśnianie  n. 
wyznań. 

©lau'öcnöstoctfcl,  sm.  =g, 

pi.  — ,  sceptycyzm,  m.  religij- 
ny,   zwątpienie   n.    o   wierze. 

®(aii'bcn§5ü)tft,  sm.  =eg,  pi. 

-e,  kłótnia  /  o  wiarę ;  dye- 
sydencya  /. 

©lau'bcrf alj,  sw.  =eg,  sól  / 

Glaubera,  glauberska,  gorzka. 
®(an'öi)aftJarf^.wiarogodny. 

©lau'b^aftigfcit,  sf  wiaro- 

godność  /. 

©läu'big,  adi,  wierzący, 
wierny,  prawowierny ;  bie 
©laubigen,  pi.  wierni. 

©löii'btgcr,  sm.  ^§,  pi.  ~, 

wierzyciel  m. ;  srin,  sf.  pi. 
»rinnen,  wierzycielka  /. 

®läu'btgcrantttdbung§frift, 

sf.  pi.  «en,  termin  m.  do 
zgłoszenia  wierzytelności. 

©läu'bigcraufruf,   sm.   »g, 

pi.  'e,  wezwanie  n.  wierzy- 
cieli do  zgłoszenia  się. 

33* 


©löu'Möerftfiaft 


516 


(3lti'ć}tn 


®läu'Möcrf(^aft,  5/.  ogół  m. 

wierzycieli,  wszyscy    wierzy- 
ciele pi. 

(Slau'blid),  adi.  1)  zasłu- 
gujący na  wiarę,  podobny  do 
uwierzenia;  nic^t  —  nie  za- 
sługujący na  wiarę;  nie- 
prawdopodobny; e§  ift  !aum 
— ,  bof;  .  .  .  ledwo  wierzyć 
można,  ażeby  .  .  .;  2)  wiaio- 
godny. 

®IaU't)Ittf)fcit,  sf.  1)  podo- 
bieństwo n. ;  2)  wiarogodność/. 

(SlaU'ÖttJÜrbig,  adi.  wiaro- 
godny,  wierzytelny,  auten- 
tyczny; «e  ^ać)x\ć)t  wiado- 
mość autentyczna. 

(SIau'I)tÖÜrbig!cit,  sf.  wiaro- 
godność  /.,  wierzytelność  /., 
autentyczność  /. ;  baburd)  f)at 
bie  SDarfteHung  an  —  geTDon= 
nen  przez  to  opowieść  zyskała 
na  wiarogodności,  stała  się 
wiarogodniejszą. 

®IttUtf),  adi.  bladoniebie- 
ski. 

©lebi'tfc^in,  sf.  bobodrzew 
7n.  (roślina). 

®ICid),  I.  adi.  1)  równy ; 
jednaki,  tenże  sam ;  il^r  2llter 
ift  — ,  fie  ^abcn  =eö  2llter, 
fie  fmb  einanber  an  2llter 
—  są  w  równym  wieku,  równe- 
go wieku,  w  równych  la- 
tach; auf  -e  2lrt  w  ten  sam 
sposób;  von  =er  2lrt  tego  sa- 
mego rodzaju ;  gu  «cr  3^*^/  i^ 
sem  2lugenblttfe  w  tymże  sa- 
mym, w  jednym  czasie,  w  tej 
samej  chwili;  Don  =ZT  Sänge 
fein,  =e  Sänge  l^aben  być  ró- 
wnym co  do  długości,  być  ró- 
wnej długości ;  »eaiieinung  mit 
jmnbm  l^aben  mieć  o  czem  to 
samo  zdanie,  jak  kto  inoy; 
zgadzać  się  z  kim  w  zapatry- 
waniu na  co;  e§  fmb  nic^t 
alle  2)ingc  —  nie  wszystkie 
rzeczy  są,  sobie  równe ;  Slrnt 
unb  dińć)  ftnb  im  Xobe  — 
śmierć  nie  zna  prawa  żadne- 
go, bierze  z  panem  ubogiego ; 
śmierć  wszystkich  równa  ;  «er 
SBert  równa  wartość;  t)on  «er 
j5=ärbunq  równobarwny ;  mit 
•en  giificn  fpringen  równemi 
nogami  skoczyć;  ic^  Bcfinbe 
mid^  in  -er  Sage  w  takiem 
samem  jestem  położeniu ;  sen 
©c^ritt  mit  jmnbm  l^altcn  na- 


dążać, nadążyć  komu,  za  kim; 
dotrzymać  komu  kroku;  2) 
podobny;  fie  finb  einanber  — , 
roie  ein  SCBaffertropfen  albo  ein 
©i  bem  anbern  są  do  siebie 
podobni,  jak  dwie  krople  wody; 
3)  równy,  gładki,  nie  krzywy; 
«=cr  SBcg  równa  droga,  bez 
wybojów;  II.  &U\'Ć)<i{v),  sm. 
sen,  pi.  'tn,  równy,  podobny, 
bliźni ;  «e,  sf.  =n,pl.  =n,  równa, 
podobna;  =e(ś),  sn.  «n,  pi.  »n, 
równe,  podobne;  równa,  po- 
dobna rzecz;  meines*,  beine€=, 
feineśgleic^en,  mój,  twój,  jego 
równy;  mnie,  tobie,  jemu 
równy;  er  l^at  nid^t  feine§glei= 
d^en  nie  ma  sobie  równego; 
er  ift  ein  Stebner  fonbergteid^en 
nie  ma  mówcy  jemu  równego, 
jest  mówcą  niezrównanym ; 
id^  !ann  »on  il^m  nid^t  ein  -eś 
fagen  nie  mogę  o  nim  to  samo 
powiedzieć;  ©leid^eS  mit  =em 
vergelten  odpłacić  równą  mo- 
netą, pięknem  za  nadobne, 
wet  za  wet ;  in§®reidöc  Bringen, 
fteUen,  f e|en  załagodzić ;  gleid^ 
unb  —  gefeilt  fi^  gern,  gleid^ 
fud^t  fi^,  —  finbet  fid^  równy 
z  równym  rychło  się  stowa- 
rzyszy, równy  z  równym  przy- 
staje; podobny  podobnego  sobie 
szuka;  III.  adv.  1)  równo, 
równie,  podobnie,  jednako ; 
=ern)eife,  «ergeftalt  równie, 
w  równy  sposób;  er  !ommt 
il^m  an  gä^igfeitcn  nid^t  — 
nie  dorównywa  mu  w  zdolno- 
ściach; —  »erteilen  równo 
podzielić;  baś  ift  mir,  gilt  mir 

—  to  mi  obojętne;  —    gtofl, 

—  lang  równie  wielki,  długi ; 
e§  ift  ganj  —  to  obojętne, 
tosamo;  fic^  —  bleiben  za- 
wsze zostaćjednakim,  równym 
sobie,  nie  zmieniać  się;  jmnbm, 
einer  <Sad|e  —  !ommen  in  etn). 
wyrównać,  zrównać  komu 
w  czem,  podołać  czemu ;  — 
mad^en  równać;  ben  SOBeg  — 
mod^en  równać,  wyrównywać 
drogę;  etnj.  einer  ©ad^e  — 
mad^en  zrównać  co  z  czem; 
eine  ©tabt  ber  ®rbe,  bem 
SBoben  —  mad^en  miasto  z  zie- 
mią zrównać,  zburzyć;  bie 
$aarc  —  fd^neiben  włosy  ró- 
wno obstrzydz ;  -fe^en,  ^ftellen 
równo  ustawić;   jmnb    einem 


anbern  "fteHen  równać,  po- 
równać kogo  z  drugim,  uwa- 
żać kogo  za  równego  drugie- 
mu; eg  jmnbm  »tun  rywali- 
zować z  kjm ;  wyrównać  komu 
w  czem;  etm.  —  Italien  trzy- 
mać co  równo ;  id^  l^alte  fie 
beibc  —  obydwu  mam  w  ró- 
wnej cenie,  uważam  za  równo ; 
2)  zaraz,  natychmiast,  wnet; 
i(^  werbe  —  fommen  zaraz 
przyjdę;  baś  f)abc  \6)  mir  — 
gebadet  zaraz  sobie  to  pomy- 
ślałem; baś  ift  —  geid^el^en 
to  w  jednej  chwili  zrobione ; 
roie  l)ei|t  er  boc^  -— ?  jakże 
on  się  nazywa?;  IV.  coni.  1) 
(najczęściej  w  połączeniu 
z  menn  i  ob)  jakkolwiek,  cho- 
ciaż; ift  fie  —  nid^t  jung,  fo 
ift  fie  bod^  fd^Ön  chociaż  nie 
młoda,  to  jednak  piękna; 
roenn  albo  ob  er  —  nic^t  reid^ 
ift  jakkolwiek  nie  bogaty;  2) 
(w  porównaniach:) jak, jakby; 
—  einem  großen  ^errn  jak 
wielki  pan;  —  atś  TOÖre  id^ 
baju  üerpflid^tet  albo  —  alg 
ob  ic^  baju  oerpfliĄtet  märe 
jak  gdybym  do  tego  był  zobo- 
wiązany. 

©Ici'^Obfte^ent),  adi.  rów- 
noodległy. 

®lci'd)alt(c)ng,    adi.     ró- 

wiennik  w.,  rówieśnik  m. 

©Ici'^armtg,  adi.  równo- 
ramienny, 

®ICi'(^Ortig,  adi.  jednego 
i  tego  samego  rodzaju,  gatun- 
ku, jednorodny,  jednogatun- 
kowy,  równorodny. 

®ICi'rfjOrttgfeit,  sf.  jedno- 
rodność /".,  równorodność  /. 

®Iei'c()bebCUtCnb,  adi.  je- 
dnoznaczny, równoznaczny, 
jednego,    równeg-o    znaczenia. 

®Ici'djbcrcd)tigt,    adi.   xb- 

wnouprawniony. 

©lei'djbcrcdjtiguno,  sf.  ró- 

wnouprawnienie  lu 

®Ici'd)bCUtinfCit,  sf.  równo- 
znaczność  /".,  jedno  znacze- 
nie n. 

($)ICi'd)C,  sf.  równość  /.; 
płaskość/.;  bie  —  beś  ®rb= 
bobeng  równość  ziemi;  bem 
©rbreid^e  bie  —  geben  równać, 
wyrównywać  ziemię. 

©lei'djcn,  gleid^ft,  gleicht, 
glic^,    f)abe   geglichen,   I.   va. 


©Ici'^cr 


517 


(Slci'^mut 


1)  równać,  wyrównywać,  ró- 
wnyra  czynić;  ©ifejl  —  szlich- 
tować; ber  Xoh  gleid^t  2lrm 
unb  dińć)  śmierć  wszystkich 
równa,  równymi  czyni ;  2) 
©eroic^te  —  cechować  wagi; 
3)  równać,  porównywać,  kłaść 
na  równi;  niemattb  ift  il^m 
JU  —  nikogo  z  nim  równać 
nie  można;  II.  vn.  1)  jmnbm 

—  być  komu  równym,  równać 
się  komu;  2)  być  podobnym; 
barin  gleid)t  er  feinem  33ater 
w  tem  jest  do  ojca  podobny ; 
ba§  ^inb  gleid^t  bem  S3ater, 
toie  au^  bem  ©eftcl^tc  gefcl^nit= 
len  dziecko  podobniuteńkie 
do  ojca,  wykapany  ojciec, 
kubek  w  kubek ;  III.  fic^  — , 
vr.  równać  się,  być  podobnym; 
niemanb  cermag   fiĄ   iJ^m  ju 

—  nikt  z  nim  porównać  się 
nie  może;  fic  —  fid^  tüie  ein 
®i  (ein  Xropfen)  bem  anbern 
podobni  są  do  siebie,  jak 
dwie  krople  wody. 

^Ui'ń}tV,  sm.  =g,  pL  —, 
1)  porównujący  m. ;  2)  równik 
?w.,  ekwator  m. 

®lci'tf)crgcftalt,      =maBen, 

«roetfe,  adv.  tak  samo,  równie, 
zarówno,  podobnie,  tymże  sa- 
mym, podobnym(źe)  sposo- 
bem. 

©lei'C^fafiÖ,  adv.  także, 
takoż;  podobnie;  id^  roerbe  eö 

—  tun  i  ja  toż  samo,  podo- 
bnie zrobię;  tc^  TOünfc^e  bir 
guten  Slppetit;  —  ^.yczę  ci 
dobrego  apetytu;  wzajemnie, 
nawzajem. 

©Ici'difarbtg,  adi.  jednej 
barwy,  maści. 

%\i\!^\um%adL  1)  równo- 
kształtny ;  2)  symetryczny; 
3)  jednostajny ;  =e  SSewegung 
ruch  jednostajny;  =cö  Seben 
życie  jednostajne,  monotonne. 

®Iei'(^fiJrtnigfcit,5/.  równo- 

kształtność  /.,  symetryczność 
/.;  jednostajność  /. 

©lei'C^tÜ^ig,  adi.  równo- 
nogi. 

©Ici'djgcltenb,  adi.  równo- 
wartościowy ;  równoważny. 

©lei'd^gcfinnt,  adi.  mający 
te  same  zapatrywania,  myśli, 
równomyślny. 

©ki'djgcftaltct,   albo   =ge= 

ftaltig,    adi.    równokształtny. 


©Ici'C^gcftettt,  adi.  równy 
stanem. 

©let'd^gcfttmmt,  adi.  równo 
(na)strojony;  mit  jmnbm  — 
jein  sympatyzować  z  kim. 

©ICi'rf) geteilt,  adi.  l)  po- 
dzielony na  równe  części;  2) 
jednoskładny. 

©Ict'djgetDic^t,    sn.    «(e)§, 

równowaga  /.,  równia  /.,  ba- 
lans m. ;  baś  —  (aufred)t  er=) 
Ijatten  balansować,  równo- 
ważyć, zachować,  utrzymać 
równowagę;  in  baö  (albo  ins) 
—  bringen  wprowadzić  równo- 
wagę, zrównoważyć;  jmnbm 
baś  —  l^alten  lównoważjć 
z  kim,  równać  się  komu,  nie 
ustępować  komu  w  niczem; 
einanber  baä —  galten  równo- 
ważyć się,  zbalansować  się; 
baś  —  verlieren  stracić  równo- 
wagę; fid^  QUO  bem  =e  nid^t 
bringen  taffen  nie  dać  się  od- 
wieść od  swego  jednostajnego 
sposobu  postępowania. 

©Ict'cfjgetöii^tgle^re,  sf.  sta- 
tyka /. 
®tei'^geö)i(i)töftangc,  sf.  pi. 

=n,  przeżmianek  m. 

®let'cfjglieb(e)rig,  adi.  rów- 

noczłonkowaiy,  o  równych 
członkach. 

(Slei'd^graMg,  adi.  równo- 

stopniowy. 

(Slei't^gÜIttg,  adi.  1)  obo- 
jętny; baö  ift  mir  —  to  jest  dla 
mnie  (rzecz)  obojętno  (-a) ;  er 
bleibt  gegen  atleö  —  pozostaje 
obojętnym  na  wszystko;  er  ift 
gegen  (albo  für)  atte§  — ,  i^m 
ift  aÜeö  —  na  wszystko  jest 
obojętny,  jego  nic  nie  obcho- 
dzi, nie  interesuje ;  er  ift  mir 
ganj  —  zupełnie  mi  jest  obo- 
jętny;  2)  oziębły,  zimny ;  gegen 
jmnb  —  fein  być  wobec  kogo 
oziębłym,  być  dla  kogo  obo- 
jętnym, wcale  się  nim  nie  in- 
teresować; —  merben  zobo- 
jętnieć, oziębnąć,  ostygnąć; 
er  ift  il^r  ganj  —  jest  jej  zu- 
pełnie obojętny,  jest  dla  nie- 
go zupełnie  oziębłą;  3)  adv. 
obojętnie ;  ozięble,  zimno ; 
jmnb  —  empfangen  przyjąć 
kogo  ozięble. 

^lei'C^gÜIttgfeit,  sf.  oboję- 
tność/., oziębłość  /. ;  —  in 
©laubenśfa^en  obojętność  na 


rzeczy  religijne;  gegen  jmnb/ 
gegen  etro.^  —  seigen  okazywać 
obojętność  względem  kogo, 
czego,  na  kogo,  na  co;  mit  — 
z  obojętnością,  obojętnie. 

($iIei'C^!^eit/  sf.  l)  równość 
f. ;  —  beś  gufibobenś  równość, 
gładkość  podłogi ;  2)  równość, 
jednakowość/. ;  —  ber  ©tänbe 
równość  stanów;  3)  {yl.  «en) 
podobieństwo  n. ;  bie  —  bet 
©eftc^ter  ift  auffaUenb  podo- 
bieństwo twarzy  jest  uderza- 
jące. 

%\tX'6)\)t\i^t\^t^\,  sn.  -g, 
pi.  —,  znak  m.  (z)iównania, 
równości. 

©lei'd^jäljrig,  adi.  rówien- 
niczy,  równego  wieku. 

(Slei'^Kang,  5m.  =(«)ö,  ró- 

wnobrzmienność  /.,  zgodność 
/.  tonów,  harmonia  /. 

©Ici'C^ningent),  adi.  równo- 
brzmienny,  równobrzmiący. 

Otei'djförnig,  adi.  równo- 

ziarnisty. 

^  ®Iei'rf)Iauf,  sm.  ^(e)ś,  bieg 
równoległy,    równoległość    f. 
©lei'^Iaufcnt),  adi.  równo- 
idący,  równoległy. 

feki'djiaut,  sm.  r(e)§,  pi. 
=  e,  równe  brzmienie  n.,  ró- 
wnobrzmienność. 

(§k\'ä)\mttnh,i4aüüQ,adi. 

równobrzmiący,  jednobrzmią- 
cy; zgodny;  mit  bem  Original 
*e  Śtbfc^tift  odpis  zgodny  z  ory- 
ginałem; er  fd^rieb  gmci  =»e 
Briefe  napisał  dwa  listy  tej 
samej  treści. 

@tei'C^macf)Unn,  «/•  wyró- 
wnanie n,,  niwelowanie  n. 

(gtei'djma^,  sn.  -es,  pro- 
porcya  jf.,  symetrya  /. 

@iei'd^mä|ig,  adi.  propor- 
cyonalny,  t<ymetryczny,  ró- 
wny, stosowny;  etm.  —  t)cr« 
teilen  rozdzielić  co  proporcyo- 
nalnie,  na  równe  części. 

®tei'd^mä|igfcit,  V-    jP'^o- 

porcyonalność  /.,  równość  f.y 
stosowność  /. ;  — •  ber  Sen)e= 
gung  jednostajność  ruchu. 

®ici'd)meffer,  sm.  =g,  ró- 
wnik m. 

®tei'tfjm«t,  sm.    »(e)g,   i) 

spokojność  /.  umysłu,  umysł 
stateczny,  stały;  2)  rezygna- 
cya  /.;  3)  apatya  /.,  obo- 
jętność /. 


©Ici'djmütig 


518 


©Ic'tfdjcrei^ 


©ICi't^miitig,  I.  adi.  l)  sta- 
teczny, niezmienny,  spokojny ; 
2)  zrezygnowany;  3)  obojętny, 
apatyczny;  II.  adv.  spokoj- 
nie, statecznie ;  obojętnie, 
apatycznie. 

©Ici'c^ntütigfcit,  sf.  = 
©leic^mut. 

(SIet'd)nomtg,  adi.  jedno- 
imienny,  równoimienny;  odpo- 
wiadający sobie;  33rü(^e  — 
tnod^en  sprowadzić  ułamki  do 
wspólnego  mianownika. 

®Ici'(^niś,  sn.  -ffeś,  pi.  %, 
1)  obraz  w.,  podobieństwo  w.; 
nad^  bcm  =ffc  ©otteä  na  obraz, 
podobieństwo  Boga;  2)  ale- 
gorya/.,  parabola  /.,  przeno- 
śnia /.,  przypowieść  /.;  obra- 
zowe wyrażenie  n.  się;  fid^ 
etne§  Ąt^  bebieneK  użyć  pa- 
raboli, przenośni;  in  =[fen 
rebcn  mówić  w  obrazach, 
przenośniach,  parabolicznie, 
obrazowo  ;  3)  porównanie  n. ; 
jebeS  —  i^inft  wszelkie  po- 
równanie chroma. 

®Ict'(^nt§rebe,  sf.  pi.  «n, 

mowa  /.    obrazowa,   alegorya 
/.,  parabola/.,  przypowieść/. 
@Ici'd[|niÖtt)etjC,  adv.  przez 
porównanie,  alegorycznie, 

przenośnie,  obrazowo. 

@tci'(^nt§tt)Drt,  sn.  =e§,  pi. 

"i,  wyraz  m.  porównawczy, 
obrazowy,  przenośny. 

(J)ICi'djOrt)UUng,  sf.  współ- 
rzędność /. 

felci'rf)fam,  adv.  nijako, 
niby,  jak(o)by,  nakształt;  bic 
2lugcn  ftnb  —  ber  (Spiegel  ber 
©eele  oczy  są  jakby  zwier- 
ciadłem duszy. 

(SIci'd)|d)en!(C)lig,  adi.  rów- 
noramienny. 

®Iei'd)fd)ritt,  sm.  =t%,  krok 

równy. 

©Ici'djfcitig,  adi.  równo- 
boczny. 

®Ict'd)finnig,  adi.  l)  =  -mü= 

tig ;  2)  równych  uczuć;  3) 
równoznaczny. 

®Ici'd)ftcüung,  sf.  pi.  =en, 

równia  /.,  zrównanie  n.,  po- 
równanie n. 

®Ici'(^ftimmiö,  adi.  rów- 
nogłośny,  równobrzmiący, 
zgodnie  brzmiący. 

®ICt'(?^tCiIcnb,  adi.  równo, 
na  równe  części  dzielący. 


©ICi'djtCÜig,  równodzielny, 
podzielony  albo  dający  się 
podzielić  na  równe  części. 

^  ©Ici'd^ung,  sf.  pi.  =en,   i) 

równanie  n.,  wyrównywanie 
n. ;  2)  równanie,  zrównanie 
algiebraiczne;  eine  quabra« 
tijc^e  —  zrównanie  drugiego 
stopnia;  unbeftimmte  —  ró- 
wnanie nieoznaczone;  3)  ró- 
wnia f.  ogniowa  przedpiersie- 
nia  (fortecy). 

@ici'd)ung§Iimc,  sf.  równik 

m. 

®tei'djung§5ci(^eu,  sn.  =§, 

pi.    —,  znak  VI.    (z)równania. 

(SICi'(i)ÜteI,   adv.  1)  równie 

tyle,  równo,  w  równej  mierze ; 

2)  mniejsza  o  to;   eś  ift    mir 

—  to  mi  obojętne,  nic  mi  na 
tem  nie  zależy;  cŚ  ift  — ,  oB 
er  !ommt  ober  nid^t  mniejsza 
o    to,   czy  przyjdzie  lub   nie; 

—  toer  ktokolwiek ;  ten,  czy- 
li ów;  bringt  i|n  mir,  —  xv. 
roeld^em  3"ftanbe  przystawcie 
mi  go,  mniejsza  o  to  w  jakim 
stanie ;  sprowadźcie  mi  go, 
żywego  lub  umarłego. 

®Ici'(l)tt)Crtig,  adi.  równo- 
wartościowy,   równoważny. 

®ki'tt)U)iC,  coni.  jak;  —  .  . 
jo  tak,  jak. 

®Ici'djtt)tnf(e)Iig,    adi.  ró- 

wnokątny. 

(b*IcVd|ti)Ö^I,  coni.  jednak, 
przecież,    wszelako,  atoli. 

@Ici'(!J)5C^ig,  adi.  równo- 
palczasty. 

@Ici'd)3eitig,  I.  adi.  równo- 
czesny, spółczesny;  synchro- 
nistyczny ;  «er  ©d^riftfteller 
pisarz  spółczesny;  =cr  SBefi^ 
üon  Śimtern  kumulacya,  łą- 
czenie urzędów;  «c§  SBefte^en, 
SSorl^anbenfein  koegzysten- 
cya,  równoczesne  istnienie; 
II.  adv.  równocześnie;  w  rów- 
nym, w  tym  samym  czaicie. 

®ici§,  sn.  =fe§;  pi.  =fe  = 
©eleife. 

(^Icij],  sm.  =eś,  1)  blask  w.; 
2)  pozór  ?;?.,  łudzący  blask 
zewnętrzny. 

G)IĆi'))C,  sf.  blekot  TM., 
bzdncha  /.  (roślina). 

(SIei'fen,  vn.^  (I^aben)  l)  iść 
koleją,  trzymać  kolej ;  2)  być 
obłudnym,  udawać. 

Olci'jjcu,  vn.  glei^eft,  glci^t, 


gli^  (g(ei]Btc)f  ^obe  gegliffen 
(gegfeifet),  1)  słabo  błyszczeć, 
świecić  się;  2)  mamić  pozo- 
rem. 

(glci'^ncr,   sm.  -§,  pi.  —, 

obłudnik  m..  licemiernik  w., 
hipokryta   m. 

Qjlcivncrci',  sf.  obłuda  /., 
obłiidność  /.,  licemiernictwo 
M.,  hipokryzya  /. 

®Iei'§ncrin,  sf.  pi.  =innen, 

obłudnica  /.,  licemiernica  /., 
hipokrytka  f. 

®Iei'?ncrif^,  adi.  obłudny, 
licemierniczy,  udany. 

(Sjici'tbatfcn,  sm.  -^,pl.  —, 

łyżwy  pi.  kryżulca,  sanki  pi. 
wodzika  (kolejnictwo). 

(Slet'tba^n,  sf,  pi.  -en,  i) 

ślizgawka  /. ;  2j  wodzidło  n., 
kierownica  /.,  prowadnica  /. 
(u  maszyny  parowej) ;  3)  pła- 
szczyzna/, pochyła,  po  której 
spuszcza  się  ciężkie  przed- 
mioty. 

(Sict'tcn,  vn.  gleiteft,  gleitet, 
glitt,  bin  geąlitten,  1)  suwać 
się,  posuwać  się,  ślizgać  się; 
ber  ©d^litten  gleitet  auf  bem 
@ifc  bal^in  sanki  suną  się  po 
lodzie;  er  glitt  (aus)  auf  bcm 
geroid^ften  ^oben  pośliznął  się 
na  woskowanej  posadzce ;  ber 
^eUer  rcirb  bir  auś  ber  §anb 

—  talerz  wyśliznie  ci  się 
z  ręki;  2)  ber  33a(^  gleitet 
über  liefet  l^in  strumyk  płynie 
zwolna  po  kamykach;  ber 
Sßein  gleitet  gut  wino  gładko, 
przyjemnie  się  pije,  gładko 
przechodzi  przez  gardło;  3) 
(l^aben)  ślizgać  się  na  ślizga- 
wce; 4)  bie  ^anb   über   etto. 

—  laffen  przesunąć  po  czem 
ręką. 

'  (^Ici'tftörfic,   i  @fci'tung?= 

flfldjC,  sf.  ph  -n,  powierzchnia 
/.  kierownicy  (u  maszyny  pa- 
ro w  eij). 

Öjici'tflO^^sm.  ii^,pl.  =!löt3e, 
wodzik  in.  kulisowy. 

(S^lcit'Iagcr,  sn.  -Ö,  łożysko 
przesuwowe. 

©Ici'tftangc,  sf.pi.  =n,  wo- 

dziHłi)  n. 

GJIci'tücutil,  sn.  =g,  pi.  «e, 

wentyl  m.   posuwisty. 

@le't|d)er,  sm.  =ś,  pi.  —, 

lodowiec  m.  [wuica  f. 

%\t\\A)txi\i,  sn.  »feö,  lodo- 


<SIc't[i^crft^ncc 


519 


®IO'(fC 


«Dieg"  m.  pokrywający  lo- 
dowce, 

©Ic'tftfjcrfeil,  sn.  <e)g,  pl 

«e,  lina  /.  bezpieczeństwa, 
używana  w  czasie  przecho- 
•dzenia  przez  lodowce. 

®Ic'tf(^crtt>cibc,  sf.  pi  -n, 

wierzba  /.  zielna. 
(Blith,    sn.    't%,    pl.    *ec, 

1)  człon  w.,  członek  m.] 
ftarfe,  gc[unbe  =er  ^a5en  mieć 
silne,  zdrowe  członki;  aUe 
ser  tun  mir  roel^e  wszystkie 
członki  mnie  bolą;  ca  liegt 
wir  in  ben  «ern  członki  mnie 
'bolą;  ba§  get)t  mir  burd^  alle 
=er  to  wskroś  mię  przenika; 
tĄ  gittere  an  aUtn  =ern  wszyst- 
kie członki    drżą    we    mnie; 

2)  członek  =  staw  m.]  ko- 
lano n.,  kolanko  n.  (u  ro- 
śliny); jeber  ?^inger,  ben  2)au* 
men  auögenommen,  ^at  brei 
»er  wszystkie  palce,  oprócz 
wielkiego,  mają  trzy  członki ; 
ber  «Stempel  biefer  i^flan^c 
befielet  aug  mel^reren  *ern  ło- 
dyga tej  rośliny  składa  się 
%    kilku    członków,  kolanek ; 

3)  członek  wstydliwy;  4)  czło- 
nek (społeczeństwa),  towa- 
rzysz m. ;  =er  einer  g^amilic 
członkowie  familii;  5)  og-nisko 
n.,  część  /.  (odrębna  w  skład 
jakiej  całości  wchodząca);  ein 

—  in  ber  Äette  og-niwo  n. 
w  łańcuchu;  6)  pokolenie  w.; 
bi§  in§  fünfte  —  aż  do  piątego 
pokolenia,  aż  w  piatem  po- 
koleniu; 7)  rząd  m.,  szereg 
m.;  in  «er  fteHen  szeregować; 
au§  bem  =e  treten  wystąpić 
z  szeregu;  in  '3ii\{)  unb  —  rzę- 
dem, szeregami,  w  szeregach. 

©tteberbaii,  sm.  se§,  bu- 
dowa f.  członków,  organizm 
m.\  konstytucya  /.,  skład  m. 
ciała ;  eine  ^erfon  oon  ftarfem 

—  osoba  silnie  zbudowana, 
silnej  konsfytucyi. 

©itCberbc^ncn,  sn.  =g,  cie- 

goty  pl. 

©lic'bcroidjt,  sf.  gościec  m. 
w  stawach. 

©lie'ber^ülfc,    sf.  pi.  =n, 

przewieź  uiak  m. 

©liC'berig,  adi.  członko- 
waty,  z  członków  złożony; 
kolankowaty. 


mnnltiit,  sf  pl.  =n, 
łańcuch  m.  ogniwowy,  ogni- 
wny. 

©lic'berfram^f,  sm.  =e§, 
pl.  'främpfe,  kurcz  m.  w  sta- 
wach ;  konwulsya  f. 

©Ucberfranf,  adi.  mający 
boleści  w  członkach;  artry- 
tyczny,  dnawy. 

©licbcrlranf^cit,  sf.  cho- 
roba f.  w  członkach,  łama- 
nie w.  w  stawach ;  gościec  w., 
artrytyzm  m.,  dna  /. 

©Ue'berfraut,  sn.  ^t%,  roz- 

chodnica  f. 

mxt'Uximüf  sf  vi'-  ="/ 

sprzęgało  n.  łańcuchowe. 

®ite'bcrta^m,  adi.  ma- 
jący pokurczone,  paralityczne 
członki. 

©lic'berlä^mung,  sfpi.^tn, 

pokurczenie  n.,  paraliż  m. 
członków. 

©lie'bcrn,    va.  {^aUn)  i) 

rozczłonkować,  rozdzielić,  ro- 
zebrać na  członki,  na  części; 

2)  podzielić;    uporządkować; 

3)  gegtiebert  pp.  rozczłonko- 
wany, rozdzielony  na  części, 
podzielony,  uporządkowany; 
ber  ©taat  ift  ein  gcgliebcrte§ 
©anje  państwo  jest  zorganizo- 
waną całością,  jest  organi- 
zmem zupełnym. 

(SJIte'bcr^ii^jpc,  sf  pi.  =n, 

maryonetkri  /".,  łątka  /.,  łą- 
teczka  /. 

©ItC'bcrrci^Cn,  sn.  =§,  rwa- 
nie 11.  w  stawach,  darcie  n., 
łamanie  n.  w  kościach,  cią- 
gaczka  /.,  denność  /.,  po- 
kośnik  m. 

(^lic'bcrfdjmcrj,  sm.  »e§, 
pl.  =en,  ból    m.    w    stawach. 

©ItCberftrctfen,  sn.  =g,  cią- 
ga wka  /. 

©liC'bcrtierC,  sn.  pl.  zwie- 
rzęta pl.  stawowate,  wielo- 
stawy  pl. 

®Iie'bcntug,   sf.  pl.   =en, 

1)  członkowanie  n. ;  2)  po- 
dział M.;  3)  struktura/. 

@Ue'b(er)U)Cife,  adv.  szere- 
giem, rzędem,  w  szeregach, 
w  rzędach;  częściami. 

©IlC'bCrpdcn,  sn.  =§,  szar- 
panie n.  w  stawach. 

©liCbfraut,  sn.  ={t)%,  czy- 
ściec m.  prosty,  żywiczka  /. 
prosta. 


(gnCbma^,  sn.  =e§,  (za- 
zwyczaj tylko:)  pl.  =en,  czło- 
nek m.,  ftar!e  =en  l^aben  mieć 
silne  członki. 

@lic'bfd)tDamm,    sm.    «eä, 

grzybień  m.  stawów. 

®IiC'bUjaffCrfU(^t,s/.  puchli- 
na /.  w  stawach. 

(Sli'me,  sf.pl.  =n,  pędrak  m. 

®U'mmcn,  vn.  glimmft, 
glimmt,  glomm,  \)abt  geglom* 
men,  1)  tlić  się,  tleć;  ba§ 
j^euer  glimmt  unter  ber  2lfc^e 
ogień  tli  się  w  popiele;  ber 
^rieg  glomm  noĄ  wojna  tlała 
jeszcze;  2)  słabo  świecić, 
błyszczeć. 

©It'ttimer,  sm.  -§,  błyszcz 
m.,  łyszczak  m. 

(Sli'mmcrn,  vn.  (^aben)  i) 

błyszczeć   djżącem  światłem; 
2)  migać  się. 

©lintntcrfi^iefcr,    sm.    =§, 

łupek  m.  łyszczykowy. 

©lim^jf,  sm.  =(e)g,  łago- 
dność /.,  delikatność/. ;  jmnbm 
ctro.  mit  —  »erroetfen  upo- 
mnieć kogo  łagodnie;  jmnbm 
mit  —  bie  sSa^r^eit  fagen 
powiedzieć  komu  delikatnie 
prawdę. 

@li'm)jflid),  adi.  łagodny, 
delikatny ;  adv.  łagodnie,  de- 
likatnie ;  jmnbn  —  bel^anbeln 
obchodzić  się  z  kim  łagodnie. 

(JJli'tf^e,  V.  vi'  '-n,  śliz- 
gawka /. 

®It't[d)Cn,  vn.  (l)aben  i  fein) 
ślizsfać  się;  pośliznąć  się. 

®Ii'tf(^(cr)ig,  adi.  śUzki; 
adv.  ślizko. 

©li'^ern,  vn.  (^aben)  bły- 
szczeć; migotać  się. 

©lo'buö,  sm.  —Ipl.  «ben, 

glob  m.\  kula  /  ziemska. 

©lij'ddjcn,  sn.  »§,  pl.  —, 
dim.  od  ©lodfe,   dzwonek  m, 

©lö'tfC,  sf.  pl.  =n,  1)  dzwon 
m.;  unter  bem  ©cläutc  ber 
«n  przy  dźwięku  dzwonów; 
baś  Sieb  »on  ber  —  pieśń  o 
dzwonie ;  bie  —  anfĄtagen 
zadzwonić;  bic  «n,  mit  ben 
=n  anfd^tagen  uderzyć  w  dzwo- 
ny; bie  »n  läuten  bić  w  dzwo- 
ny, dzwonić ;  ctn),  an  bic  grofie 
—  I^ängen,  bringen,  binbcn 
rozgłosić  co,  narobić  o  co  wie- 
le hałasu ;  er  l^at  läuten  l^ören, 
roei^  aber  nic^t,   rao   bie   «n 


iSlö'tfcl 


520 


©lütf 


i^ängen  słyszał,  że  dzwonią, 
ale  nie  wie  w  którym  ko- 
ściele; 2)  dzwon  =  klosz  m.] 
%aUĆ)iV —  dzwon  nurkowy; 
3)  dzwon  zegarowy,  zegar  m. ; 
bie  —  ^at  je^n  gefc^Iagen  już 
dziesiąta  godzina,  biła  dzie- 
siąta. 

(SlÖ'tfel,  sm.  *§,  pL  —,  serce 
n.  u  dzwonu. 

drttg^  adi.  dzwonkowaty. 

©lo'cfenöaücn,  sm.  *g,  pi. 

— ,  belka  /.,  na  której  dzwon 
wisi. 

®Io'(fcnMurac,  sf.  pi.  m, 

dzwonki  pi. 

©lo'tfcnöronse,  sf.  spiż  m. 

dzwonowy,  na  dzwony. 

©lo'tfcncrs,  sn.  -e§,  = 
»Bronje. 

©lO'tfcnfiJrmig,  adi,  dzwon- 
kowaty, na  kształt  dzwonka. 

©lo'tfcngorn,^    sn.     -(e)§, 

dzwon  m.  (sieć  f.  na  kuro- 
patwy). 

(Slo'jfcngic^cr,  sm.  -.§,  pi 

— ,  dzwonolej  7n.,  dzwonarz 
m.,  odlewacz  m.  dzwonów. 

(SlO'tfcngtC^CrCi,  6/.  fa- 
bryka/., ludwisarnia/.  dzwo- 
nów, 

@IO'(fCngtIb,  sn.  *eS,  po- 
dzwonne n. 

©lo'ifcngut,  sn.  =  -Brottje. 

©lo'tfcnijammcr,    sm.    «=g, 

pi,   —,  serce  n.  u  dzwonu. 

©lo'dcn^auö,  sn.  «feg,  ^Z. 
=l^äufer,  dzwonnica  /. 

(SJIo'rfcnflong,  swi.  '(e)§,i)Z. 

•»Hänge,  dźwięk  m.  dzwonów; 
unter  —  przy  dźwięku  dzwo- 
nów. 

©Io'(fcnnö|j^cI,  sm.  =g,  ^Z 

— ,  serce  n.  u  dzwonu. 

©lo'tfenläuter,  5w.  «g,  jpZ. 

— ,  dzwonnik  w.,   dzwoniący. 

@Io'(fcnmctaII,  ^n.  =ö/  = 
-brongc. 
©lo'tfcnfdjiag,    sm.   =(c)ś, 

p?.  sjc^Iäge,  uderzenie  m.,  bi- 
cie n.  w  dzwony ;  uderzenie  n. 
godziny;  mit  bem  =c,  auf  ben 
—  z  uderzeniem  godziny. 

©lo'tfenfcdlagtDcrf,  sn.  -(c)§, 
j?Z.  -c,  eleftnfd^eö  —  dzwon  m. 
elektryczny. 

@Io'(fcn[ĄtocngcI,  sm.^^,pl. 

— ,  serce  n.  u  dzwonu. 


(Blo'tfcnfeil,  sn.  =g,  pi.  =e, 

powróz  w.  u,  od  dzwonu, 

©lo'rfcnftgnal,  sn.  =(e)§,  pi. 

se,  sygnał  7W.  dzwonkowy. 

(S)Io'(fcnf^cife,  sf.  =  .-bronjp. 

®lD't!cn)ijicI,  sn.  =(e)§,  mu- 
zyka /",  dzwonków,  kurant 
dzwonowy;  U^r  mit  —zegar 
z  kurancikiem. 

©lo'cfenftubc,  sf.  pi.  sn,  = 
sl^auś, 
©to'öcnftui)!,  sm.  -(e)5,  i??. 

=ftüt)Ie,  zrąb  m.,  w  kiórym 
dzwon  wisi  lub  ma  wisieć; 
wiązanie  n.  w  dzwonnicy. 

®Io'cfentaufc,    s/,  _pZ.  «n, 

poświecenie  w,  dzwonu. 

(glO'tfcnton,  sm.  <e)ś,  i)Z. 
=töne,  głos  m.,  odgłos  m. 
dzwonu. 

@Io'(fcnturm,  sm.  =(e)§,  pi. 

*tütme,  dzwonnica  f.,  wieża 
/.,  w  której  dzwon  wisi. 

®Io'tfcnbcntU,  sn.  -^,pl.^e, 

wentyl  m.  dzwonisty. 

©lo'ctcnpg,  sm.  '{()^,pl. 
sjiige,  sznurek  m.,  drut  m. 
u  dzwonu. 

^lö'tflcin,  sn.  -§,  pi  —, 
dim.  od  ©locfe,  dzwonek  m. 

©lö'cfncr,  sm.  =§,  pZ.  — , 
dzwonnik  w.,  dzwoniaiz  m.] 
kościelny  m. 

®Iont§,  sm-  «feö,  w.  zsiadłe 
mleko  n.\  glomza  m. 

%Wx\t,  sf.  1)  sława  /., 
blask  w.,  świetność  /,,  wspa- 
niałość /.,  chwała  /. ;  ftc^  in 
feiner  —  geigen  pokazać  się, 
wystąpić  w  całej  swej  wspa- 
niałości; 2)  niebo  n.  z  anio- 
łami i  świętymi  (w  [malar- 
stwie); 3)  aureola  /.,  obłok 
m.  promienisty  otaczający  gło- 
wę świętych. 

©lortftjie'rcn,  va.  (§ttben) 

otoczyć  chwałą,  sławą. 

©lO'rretd^,  adi.  sławny, 
głośny,  przesławny,  chwale- 
bny, świetny,  wspaniały ;  «en 
Slnbenfenś  wiekopomnej  sła- 
wy. 

©loffa'tor,  sm.  =0,  pi  =en, 

glosator  w,,  komentator  m. ; 
«enfc^ulc  szkoła  glosatorów, 

©lO'ffC,  sf.  pi  =n,  glosa/,, 
objaśnienie  n.,  uwaga  /.  ob- 
jaśniająca obok  tekstu;  »n 
gum  fanonifc^en  $Hc^tc  glosy 
do    prawa    kanonicznego ;    et 


mad^t  5U  allem  [eine  «=n  do 
wszystkiego  robi  swoje  (zgry- 
źliwe, szydercze)  uwagi, 
wszystko  krytykuje. 

(ijlo'f)cnfammlung,  sf.  pi 

=en,  glosaryusz  m  ,  zbiór  m. 
uwag. 

©loffte'ren,  va.  (^aben)  l) 

glosować,  objaśniać ;  2)  kry- 
tykować. 

(glo'^auge,  sn.  -^,  pi  =n, 

1)  oko  m.  wytrzeszczone, 
wytrzeszczowate;  2)  wy- 
trzeszcz m.,  wytrzeszczak  m, 

©lO^'äugig,  adi.  wytrze- 
szczak. 

(SlO'^cn,  vn.  (f)aben)  śie- 
pi(a)ć,  wytrzeszczać  oczy;  auf 
etn).  —  patrzyć  na  co  wy- 
trzeszczonemi  oczami,  wy- 
trzeszczać na  co  oczy. 

©lofi'nic,  sf  pi.  =n,  glo- 

ksynia  /.,  mimodźwiękła  /., 
marcinka  /.  (roślina). 

(Siu,  inter.  1)  ko,  ko,  ko 
(wyraz  naśladujący  gdakanie 
kwoki);  2)  glu,  glu;  bul,  bul 
(naśladowanie  bełkotu  leją- 
cego się  płynu);  —  —  ma« 
d^en  glukać. 

%\M,  sn.  =(e)ä,  pi  =§fäire, 
1)  szczęście  n.)  t)icl  —  ^aben 
mieć    wiele    szczęścia;    me^t 

—  al§  SSeiftanb  |aben  mieć 
więcej  szczęścia  niż  rozumu; 
er  '^at  in  aUem  —  ma  we 
wszystkiera  szczęście,  wszyst- 
ko mu  się  udaje;  —  ju!  — 
auf!  oiel  — !  szczęść  Bożel 
niech  Bóg  szczęści!  Panie 
Boże  dopomóż!  im  se  fi^en 
opływać  w  szczęściu,  u  Pana 
Boga  za  piecem  siedzieć,  opły-: 
wać  jak  pączek  w  maśle;  mit 

—  fommt  man  meiter  alś  mit 
©efd^icf  szczęście  czasem 
sprawi,  czego  rozum  nie  może; 
gdzie  szczęścia  nie  masz, 
kunszt  nie    pomoże;    mo    ba§ 

—  !ommt,  fommts  in  Raufen 
albo  ein  —  bringt  baś  anbere 
jedno  szczęście  drugiemu  rękę 
podaje;  2)  traf  m.,  zdarzenie 
n.,  przypadek  m.  szczęśliwy; 
ic^  l^obe  nid)t  baä  —  i^n  ju 
fentien  nie  mam  szczęścia 
znać  go ;  icft  fann  oon  grofiem 
»e  fagen,  ba^  eö  mir  gelungen 
ift  to  moje  szczęście,  że  mi 
się  udało;  jum  — ,  ju  meinem 


(Slü'rföcgafit 


521 


(Bmcn 


—  na  szczęście,  na  moje 
szczęście ;  gum  —  trof  er  \t)n 
^U  ^aufe  na  szczęście,  szczę- 
ściem, szczęśliwym  trafunkiem 
zastał  go  w  domu ;  boö  mat 
noc^  ein  — ,  ba^  to  jeszcze 
było  szczęście,  był  szczę- 
śliwy przypadek,  źe;  bamit 
»irft  bu  (roof)0  !ein  —  ^aben ! 
trudno,  aby  ci  się  to  udało, 
to  się  tobie  nie  poszczęści ; 
3)  fortuna  /.,  los  m. ;  fein  — 
maĄen  zrobić  fortunę;  ber 
2)umtne  l§atś  ~  głupim  for- 
tuna sprzyja;  4)  pomyślność 
/.,  powodzenie  n. ;  jninbm  gu 
etn).  —  töünfdien  szczęścia, 
pomyślności  komu  do  czego 
życzyć;  i^  löünf^e  bir  baju 

—  życzę  ci  do  tego  szczęścia, 
winszuję  ci;  mit  jmtibm  — 
unb  Ungliicf  teilen  dzielić 
z  kim  pomyślności  i  przeci- 
wności; bas  <StüdE  f)at  —  ge= 
mad^t  sztuka  miała  powodze- 
nie ;  jmnbm  ju  feinem  =c  cer« 
l^elfen  dopomódz  komu  do 
szczęścia;  jeber  ift  feineä  =eö 
©C^mieb  każdy  jest  szczęścia 
swfgo  sprawcą;  guteś,  böftg 
■ —  dobre,  złe  szczęście;  dobre, 
złe  powodzenie ;  lein  —  t)Cr= 
fuc^en  próbować  szczęścia; 
auf  gwt  —  na  los  szczęścia; 
bag  pngt  Dom  —  ab  to  od 
losu,  od  szczęśliwego  trafu 
zawisło. 

(iilü'lföcgabt,  adi.  szczę- 
ściem obdarzony. 

Wdtn,  vn.  (§aben)  1) 
gdakać,  kwokać;    2)    glukać. 

^lü'icn,  vn.  i  vimp.  (f)aben 
i  fein)  szczęścić,  udać,  powo- 
dzić, kleić  się;  aÜeö  fliütft 
il^m  wszystko  mu  się  szczęści; 
ba§  Unternel^men  ift  ß^ölücft 
przedsięwzięcie  się  powiodło; 
cg  ift  mir  öCBlücift  i|n  gu  treffen 
udało  mi  się  zastać  go. 

(Slu'tfticnne,  sf.  pi.  =n,  i) 

kwoka  /.,  kwoczka  /. ;  2) 
kwoczka  z  kurczętami,  Baby 
pi..  Plejady^?,  (konstelacya). 
©lÜ'ttlidl,  i.  adi.  1)  szczę- 
śliwy; in  feinen  Unternel^» 
mungen  —  fein,  eine  =e  §anb 
l^aben  być  szczęśliwym,  mieć 
szczęście,  reke  szczęśliwa 
w  swoich  przedsięwzięciach; 
jmnbm  =c  '^(xf)xt,  9?eife  mlinfc^en 


życzyć  komu  szczęśliwej  podró- 
ży; ic^  raar  fo  —,  i^n  fennen 
5U  Temen  byłem  tak  szczę- 
śliwy poznać  go;  —  im  ©piel 
szczęśliwy  w  grze;  niemanb 
ift  VOV  feinem  ^obc  —  ju 
preifen  póki  kto  żywy,  nie 
jest  szczęśliwy ;  2)  pomyślny; 
in  =en  Unflänben  fein  żjć 
w  pomyślnych  stosunkach ; 
II.  adv.  szczęśliwie,  pomyśl- 
nie; —  ^rieg  fül)ren  szczę- 
śliwie wojnę  prowadzić;  »er= 
meife  szczęściem,  na  szczęście, 
szczęśliwym  trafem. 

(Siü'd^batt,  sm.  Ke)ś,  k«la 
/.,  piłka  /.,  którą  los  ciska; 
igrzysko  v.  losu. 

©lü'dSbote,  sm.  *n,  pi.  -^n, 

posłaniec  m.,  zwiastun  m. 
szczęścia. 

©iiitffclig,  adi.  szczęśliwy, 
błogi,  błogosławiony,  szczę- 
sny; uradowany. 

(SliitffCltgteit,  s/.  szczęśli- 
wość /.,  szc/ęście  n.  naj- 
wyższe, błogość  /. ;  eraigc  — 
wieczna  szczęśliwość,  zbawie- 
nie n. 

®Iu'ctfen,  vn.  (f^aben)  = 
glucfen. 

(Slü'rföfatt,  sm.  *e§,  pi. 
sfäUe,  szczęśliwy  przypadek, 
traf  m. 

(Slü'tfggöttin,  sf.,  pi  -innen, 

bogini/,  szczęścia,  Fortuna /". 

©lÜ'cfggut,  sn.  =eg,  1)  dar 
m.  fortuny;  2)  «guter  pi.  ma- 
jątek m.,  bogactwo  n. 

^lÜ'd^Ijafcn,  sm.  -§,  przy- 
stań/, szczęścia;  in  ben  — 
einlaufen  mieć  szczęście,  po- 
wodzenie. 

(SIü'ctöI)aiibc,  sf.,  mimtjaut, 

sf.  i    @Ui'tf§l)Ut,  sm.  czepiec 
m.  (szczęścia);    er  ift  mit  ber 
staube    geboren   urodził    się 
w  czepcu,    czepku. 
©lü'ifSjögcr,  sm.  .0,  pi.  —, 

awanturnik  m. 

®Iü't!§finti,  sn.  =e§,  pi  *er, 
dziecko  7h  szczęścia,  szczęśli- 
wiec m. ;  er  ift  ein  —  w  czepku 
się  urodził. 

©lÜ'lfS^ilS,  sm.  ^i^,  pi  =e, 
szczęśliwiec  m. 

©iü'tf^^Jnnj,  sm.  =  »!inb. 

©lü'tförab,  sn.  =e§,  l)  koło 
n.  fortuny;    baś   —  gel^t  um 


I  fortuna  kołem  się  toczy;  2)  lo- 
terya  /. 

^Iü'tf§ritter,  sm.  =§,  pi. 

— ,  awanturnik  m. 

(SlÜ'tfgfai^C,  sf.  rzecz  /. 
szczęścia,    przypadku,    trafu. 

®iu'(fŚf)jid,  sn.  Ke)ö,  pi- 
sę^ gra  /.  hazardowa,  losowa ; 
loterya  /. 

©lü'd^ftont),  sm.  «(e)§,  stan 
pomyślny,  szczęśliwy. 

©lü'ifgftern,  '  sm.     Ke)§, 

gwiazda  /.  Ł^zczęśliwa,  po- 
myślna. 

(SlÜ'd^ftUnbe,  sf  godzina 
/.  szczęścia,  szczęśliwa. 

©lÜ'fetO^jf,  sm.  =e§,  pi 
=töpfe,  urna  /.  loteryjna. 

(Slü'tf^umftönbe,  sm.  pi  los 

m.,  fortuna  /. ;  sytuacya  /. 
majątkowa. 

®iü'cf§ÖOgeI,  sm.  «g,  szczę- 
śliwiec m. 

©lü'ö^tualin,     sm.     =(e)§, 

szczęście  n.  wymarzone,  uro- 
jone, 

(SlÜ'tfStöC^fcI,  sm.  =ś,  zmia- 
na /.    szczęścia,    powodzenia. 

(Slü'tfttJiiufdj,  sm.  =e^,  pi 
»münfdie,    powinszowanie    n. 

©lü'tftijiinfctien,  vn.  (^aben) 
winszować,  życzyć   szczęścia, 

®Ui'(f^tt)«rf,  sm.  -(e)i  pi 
»raürfe,  rzut  m.  szczęśliwy, 
wygrywający. 

©lü'cf^pfaö,    sm.    'ł>,  pi 

«gufälle,  szczęśliwy  przypadek. 

@Iü'(itömifd)fc^rctbcn,    sn. 

=§,  pi.  — ,  list  m.  z  powinszo- 
wanif^m. 

®Iü'I)en,  I.  w.^  (^abeti)  i) 

żarzyć  się,  gorzeć  (bez  wyra- 
źnego ukazywania  się  płomie- 
ni»); bie  ^ol)len  —  węgle  się 
żarzą;  2)  zapalać  się,  iskrzyć 
się,  pałać,  płonąć;  ba§  3tot 
glü^t  auf  iljrer  äßangc  róże 
pałają  na  jej  twarzy;  feine 
2lugen  —  oczy  jego  iskrzą  się; 
er  gltil^t  für  aUeS  ©c^öne  pała 
ku  wszystkiemu,  co  piękne; 
in  Siebe  für  jmnbn  —  pałać 
miłością  ku  komu;  t)Or  SCßut, 
Siebe,  'S3egierbc  —  pałać 
wściekłością,  miłością,  żądzą; 
fein  2luge  glü^t  oon  3Kut  unb 
Hoffnung  oko  jego  pała  od- 
wagą i  nadzieją;  3)  nacf)  etn). 

—  pożądać  czego ;  nacb  SRac^e 

—  pałać  zemstą ;  II.  va.  (Ejaben) 


@Iü'()en 


522 


©na'bcnja^r 


rozpalać  co  do  czerwoności; 
ba§  ®i)en  —  rozpalać  żelazo 
do  czerwoności;  III.  glü^enb, 
ppr.  i  adi.  żarzysty,  rozpa- 
lony, pałający;  :eś  ©ifen  roz- 
palone (do  czerwoności)  że- 
lazo; ;e  ^o^fen  wę^le  żarzyste, 
zarzewie;  —  l)i\%  skwarny; 
•e  ^i^e  nieznośne  gorąco, 
skwar  m.\  =e  2lugen  żarzyste, 
pałające  oczy;  =er  ©ifer  żar- 
liwy 'zapał;  =e  @inbilbung§= 
fraft  rozogniona,  rozpalona, 
rozżarzona  wyobraźnia;  — 
macöen  rozżarzać. 

©lÜ'^Cn,  S7i.  =§,  żarzenie 
n.  sie. 

(glu'^fcuer,  sn.  c^,  pi  —, 

ogień  m.  żarzący  się. 

Q)IÜ'I^Ii(j^t,  sn,  =(e)l,  światło 
żarowe. 

®Ui'I)Of en,  sm.  .§,  j^l.  »öfen, 
piec  m.  żarowy. 

©lÜ'IjlDadj?,  sn.  =fe§,  wosk 
złotniczy 

(glÜ'^ÜJCtn,  sm.  ^(e)§,  wino 
gorące,  grzane. 

®Iu'^en,  vn.  (^a6en)  pa- 
trzeć z  pod  oka,  bokiem. 

%\V\,  sf.  pi  *en,  J)  żar 
m.',  —  ber  i^eibenfd^aft  żar 
namiętności ;  —  ber  Siebe  żar, 
zapał  miłości;  —  bes  Qoxm^ 
gwałtowność  gniewu ;  tn  — 
geraten  rozżarzyć  się,  roz- 
palić się  ;  in  —  bringen  roz- 
żarzyć; 2)  żarzenie  n.  się; 
3)  ogień  m.,  płomień  m.;  bte 
—  ergriff  baö  näd^ftc  §auö 
od  żara  zajął  się  dom  naj- 
bliższy; 4)  —  bes  ©ommerś 
skwar  m.,  upał  in.  letni;  5) 
zarzewie  n.,  żarzyste  węgle  ^?. 

©Ill'tCU,  sn.  ^%,  lipek  m., 
gluten  m. 

©lU'tCffC,  sf.  ])^-  *n,  piec 
żarowy. 

©lU'tnier,    sf.     gwałtowna  | 
żądza  f.  \ 

'®(u't;jfannC,  sf.  pi  »n,  fa- 
jerka /.,  naczynie  n.  na  wę- 
gle 

(^mm,  sf.  gliptyka  /., 
sztuka  /.  rzeźbiarska. 

®Ii)ptogra))^ic',  sf.  glipto- 

grafiajf.,  opisanie  n.  rzniętych 
kamieni. 

®It)))toora'^I^if(^,  adi.  glip- 

tograiiczny. 

®Ii)^tot^c'!,  sf  pi  =en,  glip- 


toteka  /.,  zbiór  in.  rzniętych 
kamieni ;  galerya  /.  robót 
rzeźbiarskich,  posągów. 

®Il)5Crt'n,  sn.  =§, gliceryna/. 

(Sl^ji'n,  sn.  =ś,  glicyna  /. 
=  gatunek  słodkiej  ziemi 
gliniastej. 

©Iljji'ne,  sf.  pi  -n,  glicyna 
/.  (rośliaa). 

Qjna'be,  sf.  pi  =n,  l)  łaska 
/.;  astr  t)on  ©ottcś  =n  5löni3 
My,  z  Bożej  łaski  król;  jmnbś 

—  befielen,  bei  imnbm  in  -n 
[teilen  być  w  łasce,  w  ła- 
skach u  kogo;  rcieber  gu  «n 
angenommen  toerbcn  odzyskać 
czyją  łaskę;  jmnbź  —  oer« 
fc^erjen  wypaść  z  łaski  czyjej ; 
cor  jmnbm,  t)or  jmnbś  Slugen 

—  finben  zyskać  łaskę  u  kogo ; 
2)  łaskawość  /.,  przychyl- 
ność y.,  dobrotliwość  /. ;  DOn 
jmnbś  —  teben  żyć  z  czyjej 
łaski;  ftc^  jmnbm  auf  —  unb 
Ungnabe  ergeben  poddać  się, 
zdać  się  na  łaskę;  au§  — 
z  łaski,  z  miłosierdzia;  — 
für  Siedet  ergeben  faffen  ła- 
skawie z  kim  postąpić,  miło- 
sierdzie komu  okazać,  łaską 
się  kierować;  o^ne  —  unb 
Sarm^erjigJeit  bez  miłosier- 
dzia, niemiłosiernie;  3)  przy- 
sługa /".,  dar  ?w.,  dobrodziej- 
stwo 71.;  ft(Ą  eine  —  eon 
jmnbm  ausbitten  prosić  kogo 
o  jaką  łaskę,  o  jakie  dobro- 
dziejstwo;   eś    fic^    al§    eine 

—  auśbitten,  gu  .  .  .  wy- 
prosić sobie  co  jako  łaskę; 
jemanbem  —  guteit  roerben 
laffen  wyświadczyć  komu  ła- 
skę; jmnb  ber  —  be§  Äönig^ 
empfe^rcn  polecić  kogo  łasce 
króla;  4)  przebaczenie  n. ; 
um  —  bitten  prosić  o  łaskę, 
o  przebaczenie;  feine  ßujlud^t 
5U  jmnbö  —  nefjmen  uciec 
się  do  czyjej  łaski ;  —  cr= 
langen  zyskać  przebaczenie; 
joinbm  —  raiberfa^ren,  an= 
gebei^en  laffen  przebaczyć 
komu;  ^alte  mir  baś  gu  =n 
zechciej  mi  to  wybaczyć,  nie 
bierz  mi  tego  za  złe;  jmnbn 
ju  «n  annel^men  przywrócić 
kogo  do  łaski,  przebaczyć; 
5)  («n  w  tytułach :)  Jaśnie 
Wielmożny  Pan;  roaś  befehlen 
®n).  albo  6uer  =n?  co  Jaśaie 


Wny  Pan,  Jaśnie  Wna  Pani 
rozkaże;  ^^rer  ©räfüd^en  =n 
ergebenfter  Śiener  J.  Wgo  P. 
Hrabiejfo  najuniżeńszy  sługa. 

©na'bcn,  vn.  (t)aben)  jmnbm 

—  być  komu  łaskawym,  przy- 
chylnym; ©nabc  un§  Śott! 
oby  Bóg  miłosnym  dla  nas 
był!  ©nabe  ©ott,  roenn  .  .  . 
uchowaj,  broń  Boże,  jeżeli  . . . 

(SnabeilObcI,  sm.  *§,  szla- 
chectwo n.  nadane. 

©na'bcnaft,  sm.  --t^,  pi  't, 

akt  m.  łaski,  czyn  m.  ła- 
skawy; ułaskawienie  n. 

©na'bcnbclol^nung,  sf  pi 

=en,  nagroda  /.  z  łaski  dana. 

©nabenbejcigung,   sf   pi 

=en,  okazanie  n.,  wyświad- 
czenie n.  łaski,  dowód  m. 
łaski. 

(^na'benbilb,  sn.  =t^,pl  *er, 

obraz  m.  cudowny,  cudami 
słynący. 

©no'bcnblitf,  sm.  =(e)§,  pi 
"t,  ł-isk-Hwe  spojrzenie  n. 

©na'benbricf,  sm.  -eś,  pi 

"t,  przywilej   m. 

©im'benbrot,  sn.  :(e)3,  i) 

łaskawy  chleb  ?n.;  jmnbm  bas 

—  geben  dać  komu  chleb 
łaskawy;     bet     jmnbm     baś 

—  effen  mieć  u  kogo  ła- 
skawy chleb;  einem  ^ferbe 
ba§  —  geben  trzymać  konia 
na  łaskawym  chlebie,  żywić 
konia  aż  do  śmierci;  2)  emery- 
tura f.,  pen-ya  f.  z  łaski. 

Gina'bcnbuhb,  sm.  =e6,  przy- 
mierze n.  łaski  (öoga  z  lu- 
dźmi). 

®na'bcnfrift,   sf.  pi  =en, 

czas  m.  łaski;  odwłoka  f. 
z  łaski  udzielona. 

(Vina'benfutter,  sn.  ^ś,  stra- 
wa /.  z  łaski  dawana. 

(Sna'bcngabc,    sf.    pi   =n, 

dar  m.  z  łaski. 

©noöcnge^alt,  sn.  =e§,  pi 
»e,  i  ^nobciigclb  sn.  =eö,  pi 

=er,  pensya/.  łaskawa,  z  łaski 
wyznaczona. 

©nobcngcftfjcnf,    sn.    »es, 

pi   -e,  dar  m.  łaskawy. 

®no'bcngciU(^,  stu  -eä.  pi 

•t,  prośba  /.,  podanie  n. 
o  ułaskawienie,  o  łaskę. 

©nO'bengiitCr,  sn.  />/.  ła- 
skawe dary  pi.  datki  pi. 

(^ina'bfiijobr,   sn.   »eŚ,    pi. 


©na'knfette 


523 


©o'Ibantfd 


»e,  1)  rok  m.  z  dobrodziejstwa; 
rok  pośmiertny,  przez  któ- 
ry wdowa  ma  dozwolone  po- 
bieranie dochodów  zmarłego 
męża;  2)  rok  wolny  od  po- 
datków. 

©na'bcntettc,    sf.    pi.  =n, 

łańcuch  dany  (przez  monarchę) 
w  nagrodę,  na  znak  łaski. 

®m'htnfxmt,  sn.  <e)§,  koni- 
trud  m. 

(Sna'bCnlO^ri,  S7n.  =e§,  na- 
groda f.  z  łaski. 

©na'öcnmonat,  sm.  =c§,  pi. 

»C,  miesiąc  m.  z  dobrodziej- 
stwa;  miesiąc  pośmiertny. 

(Sna'iJcnort,    sm.   ^eś,  pi. 

se,  miejsce  n.  cudowne,  cu- 
dami słynące. 

©na'bcnpctt,  sm.  =§,  źró- 
dło n.,  zdrój  m.  łaski. 

©na'bcnrcitfj,  i.  sn.  *(e)§, 

królestwo  w.;  11.  adi.  pełen 
łaski,  miłosierdzia, miłosierny, 
przełaskawy, 

©na'ÖCnruf,  sm.  <e)§,  we- 
zwanie n.  boskie  do  łaski,  do 
nawrócenia  się. 

®na'knfa(i^c,    sf.  pi.  m, 

rzecz  /.  łaski,  od  łaski  za- 
leżąca. 

©na'bcnfiegcl,  sn.  «=§,  pi. 

— ,  pieczęć  /.  na  pismach 
udzielających  łaskę. 

©na'bcnfolb,  s?7i.  =eś,  żołd 

łaskawy,  z  łaski  wyznaczony. 

©na'bcnftCMcr,  sf.  pi.  -n, 

zapomoga  f.  z  łaski  uży- 
czona, dar  m.  łaskawy. 

©na'benftO^,  sm.  =e§,  do- 
bicie w.,  cios  m.  dobijający, 
skracający  męczarnie,  cios 
śmiertelny  na  skrócenie  mę- 
czarni zadany;  baö  ga6  il^m 
OoUenbś  ben  —  to  go  (osta- 
tecznie) dobiło. 

©na'bcnftu^l,  sm.  «(e)§,  i) 

wieko  n.  arki  przymierza;  2) 
tron  Przedwiecznego. 

©uabcutafel,  sf.,  @nobcit= 

lifdj  sm.  ołtarz  ?w.;  stół  m. 
łaski  pańskiej,  stół  Pański 
{przy  którym  się  komunię 
bierze). 

©na'bCItboM,  adi.  pełny 
Jaski,  miłosierdzia. 

®na'bcntt)O^I,  sf  wybór 
m.  do  zbawienia,  predesty- 
nacya   f,    przeznaczenie    n. 


do  zbawienia  wskutek  ła- 
ski boskiej. 

©na'bentoeg,  sm.  =e§,  dro- 
ga /.  łaski ;  tttl  «e  drogą  łaski. 

©na'bcnjcidjcn,  sn.  =g,  pi. 

— ^  znak  m.  łaski. 

©nä'btg,  adi.  1)  łaskawy, 
miłościwy ;  ado.  łaskawie, 
miłościwie ;  einen  sen  S3Ii(l 
auf  jlmnbn  rcerfen  spojrzeć 
na  kogo  łaskawie;  ©ott  ift 
—  unb  barml^ergtg  Bóg  jest 
łaskawy  i  miłosierny;  =e 
©träfe  łagodna  kara;  ®ott 
fci  un§  — !  oby  nas  Bóg 
nie  opuścił,  niech  nas  Bóg 
ochrania ! ;  @ott  fei  mir  ©ünber 
— !  Boże  zmiłuj  się  nademną 
grzesznikiem !  @ott  fei  bir 
— ,  rcenn  bu  baś  mad^ft  biada 
ci,  jeżeli  to  zrobisz;  er  ift 
nod^  —  baüongetommen  je- 
szcze szczęśliwie  się  wywinął; 
mit  jmnbm  —  üerfaEiren  obejść 
się,  postąpić  sobie  z  kim  ła- 
godnie; eś  ift  nod^  —  ab= 
(gelaufen  jeszcze  się  szczę- 
śliwie skończyło;  2)  =er  §err 
Jaśnie  Wielmożny  Pan;  jego- 
mość pan  dobrodziej  =e  ^rau 
J.  Wna  Pani;  jejmość,  pani 
dobrodziejka;  =eö  ^räulein 
imościanka. 

,  ®na'ncn,    vn.   (^aben)  1) 

warczeć,  burczeć  (o  psie);  2) 
krzyczeć  (o  dzieciach). 

@nci§,  sm.  sfeö,  gnejs  m. 
(minerał). 

©nom,  sm.  »en,  gnom  171. 
=  duch  m.  ziemny. 

©nO'mC,  sf.  pi.  =n,  przy- 
powieść f,  sentencya  /. 

©no'tttin,  sf  pi.  =innen, 
gnomida  /".,  żeński  gnom  7n. 

©no'ntiifcr,  sm.  «0,  pi.  —, 

gnomik  w.,  gnomiczny  poeta 
w.,  autor  m.  przypowieści, 
przysłów. 

SnomO'UÜ,  sf.  gnomonika 
y*.,  sztuka  f.  robienia  kompa- 
sów, zegarów    słonecznych. 

©no'fttfcr,  sm.  »g,  pi.  —, 
gnostyk  m. 

©nofttji'gmu^,     sm.    inv. 

gnosfyka  /.,  nauka  /.  o  ob- 
jawieniu. 

@nun,  adv.  =  genug. 
^mi'XXttt,  vn.  (^aben)  gde- 
rać, zrzędzić, 

Śobelfn,  (wym.  goblę),  sn. 


=§,  pi.  =§,  gobelin  w.,  ko- 
bierzec m.  wyrobu  francu- 
skiego. 

©obeü'nto^ete,  sf  pi.  -n, 
=:  ©obelin. 

(Bd'dtl,sm.^§,pl.—,i(^0'U 
fti\)a^n,  sm.  «(e)ś,  pi.  =^äl)ne, 

kogut  m.  (domowy). 

(^*0'i,  sm.  =ś,  pi.  ©o(i)im, 
goj  m.,  nieżyd;  &o'U,  sf  /jZ. 
=n  i  ©oirt,  sf.  pi.  =innen,  goj- 
ka/.,  g-oimka/.jnieżydówkay. 

(Bola'i\Ć)tn,  pi  kołacze  m, 
pi. 

©ola'tf  djcnbätf  er,  sm.  ^^,pl. 

— ,  kołaczuik  w.,  piekarz  m. 
@Olb,  sn.  =eś,  1)  złoto  n.\ 
gegoffeneg  —  złoto  w  szta- 
bach, lane;  ge[Ą[agenea  — 
złoto  w  listkach,  bite;  SJiann« 
I)eimec  — ,  nacfjgeal^mteg  — 
złoto  rzeszowskie,  tombak  m. 
gebiegeneś  —  złoto  rodzime 
auś  gebiegencm  —  złotolity 
etn).  mit  —  aufraägen  cenić 
co  równie  jak  złoto;  lauter 
tüie  —  czysty  jak  złoto;  — 
roajĄen  pławić,  wypłókiwać 
złoto  (z  piasku) ;  —  fü^renb  zło- 
tonośny ;  in  —  einfaff  en  w  złoto 
oprawić;  in  —  arbeiten  ze 
złota  wyrabiać;  2)  złoto,  rzecz 
ze  złota  zrobiona,  pieniądz 
złoty;  t)on  purem  »c  effen,  auf 
—  effen  jeść  ze  złotego  naczy- 
nia, na  złotych  talerzach ; 
mit  —  begal^len  złotem  pła- 
cić; big  über  bie  Df)ren  im  =c 
ftetfen  na  złocie  siedzieć,  ob- 
fitować w  złoto ;  ba§  liebe  — 
mamona  /. ;  uned^teś  —  szych 
m.)  —  machen  złoto  robić;  — 
ju  machen  üerfud^en  szukać  ka- 
mienia filozoficznego;  bag  ift 
nid^t  mit  —  ju  be^ai^ten  to 
droższe  nad  złoto,  to  wyższe 
nad  wszelką  cenę,  to  jest  nie- 
ocenione; 3)  blask  złocisty; 
baś  —  il^rer  §aare  złociste 
jej  włosy. 

©olbabcr,  sf.  pi.  =n,  i) 

złota  żyła  /.  (w  górach);  2) 
hemoroidy  pi. 

©o'Ibabler,  sm.  =g,  pi.  —, 

orzeł  m.  złoty,  złocisty,  złoto- 
pióry. 

©olbommcr,    sf  pi.    --n, 

trznadel  m. 

(golbamfcl,  sf  pi.  »n,  wilga 

/.,  wy  wilga  /. 


(«jo'Iba^fel 


524 


©o'Ibp^ncfjen 


(gü'lba^jfcl,    S7n.    =§,  pi. 

«äpfel,  1)  złote  jabłko  n,, 
złota  reneta/.;  2)  jabłko  n. 
miłości,  miłosne,  pomidory  pZ. 

©o'Ibarfieit,   sf.    pi    =en, 

wyrób  m.  ze  złota,  robota  /. 
złotnicza. 

©o'Ibarkttcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  złotnik  m. 

©O'IbauflÖfimg,  sf.  rozczyn 
m.   złota. 

©O'IbÖadj,  S7n.  =(«)^»  P^' 
«bäc^e,  strumyk  m.  złotono- 
śny, 

©o'Ibfiorrcn,  sm.  =§,  pi  —, 

sztaba  /.  liteg-o  złota. 

©olböärtig,    adi.    złoto- 

brody. 

®o'Ibbarfd^,  sm.  =eś,  pi  =e, 

jazg-arz  m.  (ryba). 

©O'IbÖCbeit,  adi.  pokryty 
złotem. 

©ü'Ibfierg,  sm.  -{e)§,pl-e, 
1)  kupa  /.  złota;  2)  złota 
góra  /. 

WMtVQmxt,  sn.  A(ß,  pi 
"t  kopalnia  /.  złota. 

©olbMatt,    sn.    -e§,    pi 

sblätter,  l)  listek  m.,  płatek  m. 
złoty;  2)  złotolist  m.,  zło- 
toliść  m.  (roślina). 

(So'Ibblättdjcn,  sn.  -%,  pi 

— ,  blaszka  /.  złota. 

©olbHumc,  sf.  pi  =n,  1) 

złoty  kwiat  m.,  kwiat  złotem 
tkany;  2)  złotokwiat  m.^ 
złocień  w.,  jastrun  on.,  mie- 
siączek m.,  nogietek  m. 

©O'IbMumig,  adi.  o  żółtym 
kwiecie. 

©o'Iböorte,   i   ®o'Ibfiorbc, 

sf.  pi  =n,  złoty  galon  w., 
bort  m.,  oszewka  /.  ze  złota. 

©O'IbbÖrfC,  sf.  pi  =n,  sa- 
kiewka f.  na  złoto. 

®o'lbbraffcn,  sm.   =g,  pi 

— ,  leszczak  m.  (ryba). 

©O'Ibkamt,  adi.  złotoci- 
sawy,  guiadokasztanowaty. 

@0'Ibc()Cn,  sn.  =ś,  (pieszczo- 
tliwie :)  złotko  «.,  luba  istota 
f. ;  guten  %ac\,  mein  —  !  dobry 
dzień,  moje  złotko ! 

©o'Ibbra^t,    sm.  -c§,   pi 

«btaflte,  drut  m.  złoty. 

©olbbroffel,    sf.    pi    =rx, 

wilga  /. 

©oibburft,  sm.  =g,  pra- 
gnienie «.,  żądza  /.  złota. 


®0'IbCn,  adi.  1)  złoty;  ^e 
Ul^r  złoty  zegarek,  ze  złota ; 
imnbm  =e  Serge  oerfprec^en 
złote  góry  komu  obiecywać; 
*eä  S^itaiUv  wiek  złoty;  ==e 
§aare  złote,  jasnoblond  włosy; 
2)  złoty,  cenny,  wyborny;  =eś 
|)erj  złote  serce;  «e  ^reif)eit 
złota,  droga,  cenna  wolność; 
=e  2Ba^rt)eit  złota  prawda;  «er 
©prud^  złota  sentencya,  po- 
żyteczna nauka,  maksyma; 
jmnbm  =e  SBorte  geben  bardzo 
pochlebnie  kogo  o  co  prosić, 
usiłować  go  ująć;  =c  S^^^ 
złota  liczba;  *e  3fiege[  reguła 
złota,  prawidło  złote  =  regu- 
ła trzech ;  «e  Slber  złote  żyły 
=  naczyuia  hemoroidalne 
krwią  nabiegłe;  3)  (pieszczo- 
tliwie) fomm  ju  mir,  mein 
=er  ©of)n  chodź  do  mnie, 
mój  złoty  synu. 

©Olben,  va.  i  fid&  —  vr. 
(fiaben)  złocić   co,   złocić  się. 

©O'lberj,  sn.  "t^,  pi  A, 
ruda  /.  złota. 

©O'IbCUlC,  sf.  pi  =n,  sówka 
/.  prządka  (motyl). 

©o'fbfabcu,  sm.  =§,  pi 
^fäben,  nitka  /.  złota,  złoto 
n.  w  nitkach. 

(go'IbfaUe,  sm.  =n,  pi  =it, 

birkut  m. 

(Solbfark,  s/.  kolor  m. 
złoty. 

©olbfaröcn,  i  ©olbfarbig, 

adi.  złotego  koloru,  złocisty, 
©o'lbfafon,   sm.   =(e)ś,  pi 
=e,  baŻMUt  7n.  złocisty. 

©ölbfinner,  sm.  ^g,  pi  —, 

palec  m.   serdeczny. 

©O'Ibfinf,  sm.  »en,  pi  =en, 
gil  m. 

©o'Ibfirniö,  sm.^  -ffe§,  po- 
kost m.  do  powłóczenia  po- 
złoty. 

©olbfifd;,  sm.  =eg,  pi  —, 

złota  rybka  /.,  karpik  m. 
chiński. 

©O'IbfliCgC,  sf  pi  -n,  zło- 
tnik m.  (owad). 

®0'IbflittCr,  sm.  .§,  płatki 
pi,  blaszki  pi  złote;  świe- 
cidło  n.,  blichtr  on. 

©o'Ibforcüc,  sf.  pi  «n,  zło- 

tobrew  /.,  złotopstrąg  on. 

©olbfrau,  sf.  pi  »en, złote, 

poczciwe,  zacne  kobiecisko 
n.)  złota  żona  /. 


©Dlbfudj^,  sm.  «jeg,  pi 
=füd)fe,  1)  kcńm.  złotogniady; 
2)  moneta  /.  złota. 

©Olbfii^rcnb,  adi.  złoto- 
nośny. 

©Olbgeficbert,  adi.  złoto- 
pióry. 

©O'IbgeflÜgcU,  adi.  złoto- 
skrzydły. 

©O'Ibge^alt,  sm.  -(e)§,  za- 
wartość /.  złota. 

®0'lbgeI)Önit,  adi.  złotorogi. 

^OlbgetD,  adi.    złotożółty. 

©O'Ibgctütft,  adi.  złotokę- 
dzierzawy. 

®o'Ibgcf(^irr,  sn.  '{e)^,  pi 

~e,  naczyuie  n.  złote,  ze  złota. 

©O'lbgcftitft,  adi.  wyszy- 
wany złotem,  złotogłowy. 

®ö'Ibgctt)id)t,  s}i.  eg,  waga 
/.  złota;  ciężarki  pi  do  wa- 
żenia złota,  karat  m. 

®0'lbgeti)trft,  adi.  złotem 
tkany. 

(SolbgCJÜgcIt,  adi.  ze  zło- 
temi  wędzidłami. 

©Olbgicr,  sf.  żądza  /. 
złota. 

®o'IbgIan3,  sm.  -e§,  blask 
m.  złota. 

©O'IbglänjCnb,  adi.  bły- 
szczący od  złota,  jak  złoto, 
zło  to  lśniący. 

(SO'Ib^JlÖttC,  sf.  glejta  f. 
złota. 

©O'Ibgleit^,  adi.  złotawy, 
złocisty. 

©o'IbgUmnier,  sm.  =§,  złoto- 

piasek  m. 

©o'lbgräkr,  sm.  ■'^,pl  —, 

złotokopacz  m. 

©o'Ibgrutic,  sf.  pi  =n,  1) 

kopalnia  /.  złota ;  2)  skarb 
m.  uiewyczerpany ;  baö  ®e=» 
fdäft  ift  eine  n)a|re  —  to 
świetny  interes. 

©o'Iboulben,  sm.  >§,  pi  — , 

złoty  m.,  czerwony. 

®o1bI)aar,  sn.  .(e)§,  pi  -p, 

1)  złotowłos  on.,  złota  czu- 
pryna /. ;  2)  złotogłowiec  m. 
(roślina). 

(So'Ibljaavinr  adi.  złoto- 
włosy. 

®Olb!^afer,  sm.  -§,  owies 
m.  złoty,  żółtawy. 

®o'IbI)nf)nd)en,  sn.  -g,  pi 

— ,  strzyżyk  m.,  złotnik  łw., 
królik  on.,  myszy  król  m.] 
feucrföpfigeö  —  królik  żniezek. 


(Solb^altig 


525 


©olbftttfcrci' 


©Olbl^altig,  adi.  złocisty, 
złoto  zawierający. 

WMmMr  sm.  =§,  1) 
handel  m.  złotem;  2)  dobry, 
intratny  interes  m. 

©o'Ibliorn,  «w.  <e)g,  i)  rógf 

m.  złoty ;  2)  róg  obfitości ; 
fcirt  —  ift  auf  ben  ©runb  geteert 
przetrwonił  cały  swój  majątek. 

©olbjunge,  sm.  =n,  vi.  =n, 

złoty,  miły,  ukochany  chło- 
pak m. 

(Sölb!äfer,  sm.  =§,  pi.  —, 

złotawiec   m.,    biedrzonka  /"., 
biedrunka  /.,  złota  krówka  /. 
®0'lb!a«,    sm.    '-{{)%,    wa- 
puian  m.  złota. 

(Solbfar^fen,  sm.  -§,  pi. 

— ,  karpik  m.  chiński,  złoty, 
złotek  m. 

®0lbfie§,  sm.  »feg,  iskrzyk 
m.  złocisty. 

©olbftnb,  sn.  -eg,  pi.  =er, 

złote, iikocliane,  miłe  dzieckon. 

©ülbfhmt^cn,  sm.  -g,  pi 

— ,  bryła  /.  złota. 

WMoii),  sm.  =§,  pi.  =!öci§e, 
alchimista  m.  =  posiadający 
tajemnicę  robienia  złota. 

©Olbfomg,  sm.  s§,  złoto  n. 
lite  (chemia). 

©olbforn,  sn.    Ke)§,   pi. 

«=förner,  ziarnko  n.  złota. 

WMad,  sm.  =(c)§,  1)  złoty 
lakier  m. ;  2)  lak  m.  złoty; 
3)  lewkonia  /.  żółta. 

©olblagcr,  sn.  =g,  pi.  — , 

pokład    m.,    ławica  /.    złota. 
©Olbla^n,  sm.  =§,  złoto  w. 
w     blaszkach,     pozłotka     /., 
ama  f.  złota. 

©o'Iblanb,  sn.  ^e^,  pi. 'läxi" 

ber,  kraj  m.  obfitujący  w  złoto. 
©Olblauter,  adł.  czysty  jak 
złoto. 

®o'IbIebcrfraut,    sn.    «eś, 

śledzienica  /.  naprzemianli- 
ściowa ;  łomikamień  m.  żółty 
(roślina). 

©Olbletttt,  sm.  s§,  boraks  w. 

©OlblciftC,  5/.  pi.  >n,  listwa 
f.  złocona. 

©Olblotftg,  adi.  złotokę- 
dzierzawy. 

®fl1bmo(^cr,   sm.  =g,  pi. 

— ,  alchimista  m.,  adept  m., 
złototwórca  m.,  złotodziej  m. 

©o'Ibmo^cm,  sf.,  ©Olb- 
mac^erFunft,  sf.  alchemia  /., 
złotodziej stwo  n. 


^o'Ibmöbel,  sn.  =§,  pi.  — , 

1)  bogata  panna  /.;  2)  złota 
dziewczyna  f. 

©olbmonn,    sm.    «cg,    i) 

złote,  kochane  człowieczysko 
n. ;  2)  bog-acz  m. 

®o1bmönnd)cn,  sn.  «g,  pi. 

— ,  figrurka  /.  ze  złota. 

©olbmarft,   sm.   «eg,    pi 

»tnärÜe,  rynek   m.  pieniężny. 

©olbmauItDurf,  sm.  *%,  pi 
=n)ürfe,  złotowłos  m. 
©olbmenfd),  sm.  »en,  pi 

=en,  człowiek  m.  bogaty,  ob- 
fitujący w  złoto;  człowiek 
dobry,  mający  złote  serce. 

Oolbmerłe,  sf.  pi  »n,  = 
»amfet. 
©olbmunb,  sm.  «eg,  zło- 

tousty,  wymowny. 

©olbmiinse,  sf.  pi  »n,  złota 

moneta  /. 

®ülbnicberf(^Iag,  sm.  «eg, 

pi  -'f*läge,  osad  m.  złota. 

©O'Ibonfel,  sm.  «g,  bogaty 
wujaszek  m,. 

(J^Olb^a^JtCr,  sn.  «(e)g,  pa- 
pier m.  pozłacany. 

@ülO;platte,  sf.  pi  -n,  bla- 
cha /.  złota. 

©ü'Ib^robC,  sf,  pi  =n,  próba 
/.  złota. 

©O'Ib^JUlÜCr,  sn.  «§,  proszek 
m.  złoty. 

®Olb^U^J^C,  sf.  pi  «n,  złote, 
miłe,  ukochane  dziecko  n. 

@i)1branb,ÄW.«eg,  pi  =rän- 

ber,   brzeg-  m.  pozłacany. 

®o'Ibrcgcn,  sm.  *g,  złoty 

deszcz  m. 

®0'lbrcł(^,  adi.  bogaty,  ob- 
fitujący  w  złoto,  złocisty. 

©olbrcincttc,  sf.   pi    «n, 

reneta  /.  złota,  żółta. 

(gfllbring,  sm.  =eg,  pi  «e, 

pierścień  m.  złoty. 

©o'lbrute,  sf.  pi  =n,  na- 
włoć /.  (roślina);  gemeine  — 
prosiana  włoć,  pospolita  na- 
włoć,  głowienki  pi  czerwone. 

©O'Ibfanb,  sm.  «cg,  złoty 
piasek  m.,  złotodajny,  złoto- 
nośny. 

©olbfanbtuaf^cn,  sn.  «g, 

wypłókiwanie  w.,  wydoby- 
wanie n.  złota  z  piasku. 

©olbfanbwlifdjer,   sm.  »g, 

pi  — ,  wydobywający  złota 
z  piasku  rzecznego. 


©Olbfrfjtt^,     sm.     seg,     pi 
«fd^ä^e,  skarb  m.  złoty. 

®o1bfd)aunt,  sm.  «eg,  złoto 

n.  malarskie. 

©olbfdjciber,  sm.  =g,  pi 

— ,  oddzielający,  próbujący  m. 
złoto. 

©olbfc^eibctijaffer,  sn.  »g, 

woda  f.  królewska. 

®oibf(^Iade,  sf  pi  «n,  od- 

chód  m.  od  złota,  żużle  pi 
złote. 

®o1bfd)lägcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  złotarz  m. 

@olbfd)Iägct;^äut(!^cn,    sn. 

«g,  pi  — ,  cienki  pergamin 
używany  przy  fabrykacyi 
złota  płatkowego. 

©olbf^Iet^c,   sf  pi    -n, 

złotawiec  m. 

(Sölbf^mcljcr,  sm.  «g,  pi 

— ,  wytapiacz  m.  złota. 

©o'lbfd^micb,  sm.  =eg,  pi 

sC,  złotnik  m. 

©o'Ibftfimicbefunft,  5/  zło- 

tnictwo  n. 

©olbf djmtebgarbcit,  s/.  pi 

=en,  wyrób  m.  złotniczy, 
sprzęt  m.  złotniczy. 

©olbf^mtebśgcfcttc,     sm. 

=n,  pi  «n,  złotniczek  w.,  cze- 
ladnik m.  złotniczy. 

©olbfĄiniebgttjare,  sf  pi 

«n,  wyroby  pi.  złotnicze. 

©olbfeifc,  sf,  @o1bfctfcn= 

tDCrf,  sn.  »eg,  pi  =e,  płócz- 
kalnia  /.,  płókalnia  /.,  prze- 
mywalnia  /.  złota. 

©OlbfÖ^n^Clt,  sn.  «g,  pi 
— ,  synalek  m.  ukochany, 
pieszczoszek  m. 

©O'Ibf^jat,  sm.  «e§,  złoto- 
klef  m. 

@o1bf^ed)t,  sm.  --eg,  pi  =e, 

dzięcioł  m.  różowoszyjny. 

(io'Ibf^3tnncr,  sm.  «g,  pi 

— ,  złotoprzędca  m.,  złoto- 
przedek  m. 

©olbftangc,    sf    pi    «n, 

sztaba  /.  litego  złota. 

©olbftcin,  sm.  -(e)g,  pi  't. 
1)  chryzolit  m.  ;  złotokamień 
m. ;  2)  kamień  probierski  do 
złota. 

©olbftttfcr,  sm.  «g,  pZ.  — , 

hafciarz  m.,  wyszywający 
złotem, 

©olbftttferei',  «f.  pi  =en, 

haft  w.,  wyszywanie  n.  złotem, 
hafty  pi  złote. 


®o1t)ftitfcnn 


526 


(§üit 


©o'Ibfticfcnn,  sf.  pl.  =innen, 

hafciarka  f.,  wyjszywajaca 
złotem. 

©O'IbftOff,  sm.  .-c§,  pl  =e, 
złotogłów  m.,  materya  /". 
złotolita. 

©o'Ibftoffcn,  i   ®oIbftiicfcn, 

adi.  złotogłowy,  z  mattTvi 
złotolitej. 

©olbftrctfcn,  sm.  =s,  pl 
—,  (öo'Ibftrtemcn,  sm.  -g,  pi 

— ,  1)  pasek  złoty;  2)  złoto- 
strefa  f.  (ryba). 

©O'IbftÜtf,  sn.  :e§,  pl  =e,  1) 
sztuka  /.  złota;  2)  złoty  pie- 
niądz m. ;   ,S)  złotogfłów  m. 

feö'IbftufC,  sf.  pl  «n,  mina 
f.  złota. 

©olbfudjcr,  sm.  -§,  pl  — , 

poszukiwacz  m.  złota. 

(^'0'IbtMjtcrtIjcn,  sn.  =§,  pi 

— ,  córuś  /.,  luba  córeczka  /. 

©O'Ibtonne,  sf.  pl  -n,  be- 
czka /.  złota,  pełna  złota. 

©D'Ibtrcff  e,  5/  pl  =n,  galon 
m.    złoty. 

©O'IbüCrlJrÖntt,  adi.  bramo- 
wany, obszyty  złotem. 

©D'IbtiJagC,  sf.  pl  =n,  ważka 
f.  do  (ważenia)  złota ;  er  legt 
iebcg  SBort  auf  bie  —  (waży 
każde  słowo  jak  złoto),  do- 
biera z  wielka  otrożnościa 
wyrazów;  aHeś  auf  hk  — 
legen  rozważać,  roztrząsać 
wszystko  dokładnie. 

©O'IbtDarC,  5/.  pl  =n,  towar 
m.  złoty,  ze   złota. 

®0'IbU)ätjrung,  sf.  waluta 
f.  złota. 

(SO'IblDäfc^e,  sf.  płókalnia 
/.  złota. 

®0'Ibtt)QfcI)Cr,  Słn.  =§,  pl 
— ,  =  (SJoItfanöronfd^er. 

©ö'IbUJaffcr,  sn.  ^g,  wódka 
/.  ze  złotem,  złotówka  f. 

Wihmitit,  sf.  pl  -n,  zło- 
to wierzb  m.,  wierzba/,  złota, 
złotocha  /. 

©o'Ibiöirfcr,  sm.  =ś,  pl  —, 

złotogłownik  m.,  tkacz  m. 
złotogłowiów. 

©OlbttlUrg,  sf.^  złotnik  m. 
większy,  ro.stopaść  /.  wielka, 
jaskółcze  ziele  n.  większe, 
dar  m.  niebieski  (roślina). 

©O'IbtDlir^Cl,  sf  pl  =n, 
złotoffłów  m.,  berło  n.  (roślina). 

®Olf,  sm.  .=cö,  pl  >=e,  za- 
oka  /.,    odnoga  /.  morska. 


®Om^f;0'fllg,  sm.  goźditń  m. 
(ryba). 

G)0'nbel,  sf  pl  .n,  gondo- 
la f,  łódź  f  wenecka. 

©onbcIiCr,  ©onbolic'r,  sm. 

■■§,  pl  se,  gondolier  m.,  prze- 
woźnik 771.  na  gondolach. 

©o'nbclfc^rcr,  ®onbcIfü^= 
VtV,  sm.  =  (Sonbolier. 

©Ü'nbcin,  vn.  (§aben)  je- 
chać w  gondoli. 

(Song,    i   ®onn=gong,   sn. 

=§,  pl  =§,  tam-tam,  ind., 
dzwon  m.  chiński,  instrument 
m.  muzyczny. 

©ümomc'tcr,  sm.  i  sn.  ;§, 
pl  — ,  goniometr  w.,  wę- 
głomiar  m.,  kątomiar  m. 

©iJ'nnCU  va.^  (^aBeu)  1)  nie 
zazdrościć;  życzyć  komu  cze- 
go; nid^t  —  nie  życzyć,  za- 
zdrościć; id^  gönne  i^m  jein 
©lüdf  cieszę  się  z  jego  szczę- 
ścia ;  cieszy  mnie,  że  ma 
szczęście ;  er  gönnt  niemanbem 
etro.  wszystkim  wszystkiego 
zazdrości,  nikomu  nie  jest 
życzliwy;  er  gönnt  fid^  ba§ 
liebe  S3rot  nid^t  odmawia  sobie 
kawałka  chleba;  2) pozwalać, 
użyczać  komu  czego;  gönne  mir 
bie  (St)re  beineś  ^e[ud)e§  chciej 
mnie  uraczyć  zaszczytem 
swoich  odwiedzin;  —  ©ie 
mir  einen  Slugenblitf  9iul^e 
proszę  mi  dać  chwilę  spokoju ; 
imnbm  baś  3Bort  —  pozwolić 
komu  mówić. 

®ij'nncr,  sm.   »g,  pi  — , 

sprzyjający  komu,  protektor 
m., łask«  wiec  m.,  dobrodziej  m. 

G)ii'nnenn,   sf  pl  =innen, 

protektorka  f,  dobrodziejka 
f,  łaskawczyni  f 

Qüj'nncrfdjaft,  sf,  pl  -en, 

sprzyjanie  n.,  protegowanie  n. 

m'ptl,     sm.     =g,    pl     -, 

winda/,  (górnicza);  bukownik 


m. 


(B'ü')!itlitttt,  sf.  pl  =n,  łań- 
cuch m.  u  windy. 

©0'CcI^fcrb,  sn.  «eg,  pl 
=e,  koń  m.  windę  obracający. 

©Ö'^JCltDCÜe,  sf  pl  '»u, 
rozpędowe  koło  n. 

©ora'Ie,    sm.  =n,  pl  =n, 

góral  w.  [ralka  /. 

©oraltn,  sf  pl  =innen,  gó 
(ÖO'rbift^,    adi.    gordyjski; 
*er  knoten  gordyjski  węzeł  m. 


(SJO'fdjC,  sf  pl  :n,  gęba 
/.,  pysk  m. 

®o'fdjcrI,  sn.  -§,  pl  —, 
dim.  od  QfJofAe  małe  usta 
pl,  pyseczek  m. 

©O'ffe,  sf.  pl  =n,  1)  wy- 
lew m.  (przy  kuchniach);  2) 
rynsztok  m.,    ściekowisko    n. 

©O'tifd),  adi.  gotycki;  =cr 
3?ogen  sklepienie  gotyckie, 
ostrołukowe  ;  »er  ©til  styl  go- 
tycki, ostrołukowy. 

(Vjott,  sm.  .-eg,  1)  Bóg  m.] 
mit  eeö  §ülfe  przy  Boskiej, 
Bożej  pomocy,  za  Boska,  Bożą 
pomocą;  er  ift  beim  lieben  — 
spoczywa  w  Bogu,  umaił;  — 
S3ater  Bóg  ojciec;  —  ©oJ^n 
Bóg  syn;  «eg  ©ol^n  Syn  bo- 
ży; =eg  Sßort  słowo  Boże; 
in  «eg  S^tamen  w  imię  Boga, 
w  imię  Boże;  reife  in  ^cŚ 
9Jamen  jedź  z  Panem  Bogiem ; 

—  fei  2)anf!  dzięki  Bogu!; 
gottlob!  chwała  Bogu!; 
geleite  (fül^re)  bid^!  —  be»= 
fol^Ien  !  idź,  jedź  z  Bogiem!; 
er  fieE)t  auö,  bafi  —  erbarm! 
(po)żal  się  Boże,  jak  on  wy- 
gląda!; —  gebe  eg!  troHłc 
— ,  ba^  eg  ge[d^ef)e!  dałby 
Bóg,  aby  to  się  stało!;  — 
lo^ne  eg!  »eg  So1^n!   ocrgelt 

—  !  Panie  Boże  zapłać,  nieć 
Bóg  nagrodzi!;    etro.  um    »eg 
Sol^n    tun  zrobić    co  dla   mi- 
łości Bożej;  —  fte^  mir  bei! 

—  fei  bei  uns!  Panie  Boże 
nie  opuszczaj  mnie,  nas!; 
tue  bog  um  =egroillen  nidjt! 
dla  Boga  nie  rób  tego!;  ba 
fet  —  Dor!  berca^re,  bel^üte 
— !  —  hełjuUl  broń  Boże! 
uchowaj,  zachowaj  Boże!; 
bag  roei^  —  albo  mag  — 
jriffen  albo  rcei§  — ,  wann 
er  fommen  roirb  (Pan)  Bóg 
wie,  kiedy  przyjdzie;  bei — ! 

—  roei^  es!  fo  roal^r  etn  — 
[ebt!  dalibóg!  Bóg  to  wie, 
widzi!  jak  Bóg  w  niebie!; 
fo  roal^r  mir  —  ^elfe!  tak 
mi  Boże  dopomóż!;  —  ift 
mein  S^n^e,  ba§  .  .  .  Bóg 
mi  świadkiem.  Boga  mam 
(za)  świadka,  Bogiem  się 
świadczę,  że  .  .;  —  ftrafe 
(cerbamme)  mic^,  menn  ,  .  . 
niech  mnie  Bóg  skarze,  je- 
żeli .  .;  ^i(f,  erciger  —,  rcag 


(Sott 


527 


®o'tt(c^)iäntntcrIi(l) 


fel^C  id^?  przebóg",  przfz  Boga 
żywego,  co  widzę?;  I^elf  — ! 
Da  zdrowie!;  bei  —  ift  !ein 
S)ing  unmöglid^  Bóg  wszystko 
może,  dla  Boga  nic  Dis  jest 
trudnem ;  —  gibt  nietnanöem 
über  feine  ^raft  ^u  tragen 
komu  Bóg"  pomaga,  ten  wszyst- 
ko przemaga;  —  gibl§  öen 
©einen  im  «Śd^Iafe  kim  sie 
Pan  Bóg  opiekuje,  śpiącemu 
wszystko  szafuje;  3fJecI)t  t)on 
»eö  (ünabcn  prawo  boskie ; 
ron  —  unb  red^l^wegen  po 
prawie,  po  słuszności;  er 
ctfciien,  mie  —  il^n  erff^offcn 
l^at  pojawił  się,  jak  go  Bóg 
stworzył,  nagi,  goły;  leben 
rote  ein  —  in  granfreic^  być 
jak  za  piecem  u  Pana  Boga ; 
cieszyć  się  powodzeniem,  po- 
myślnością; —  einen  guten 
EKonn  fein  laffen  o  nic  się  nie 
kłopotać,  we  wszystkiem  się 
spuszczając  na  Pana  Boga, 
o  nic  się  nie  troszczyć;  er  roeif} 
Don  —  unb  ber  2BeIt  nichts 
nie  wie  nic  o  bożym  świecie; 
wcale  nic  a  nic  nie  wie ;  er 
tut  —  in  ber  SEOclt  nirf)t§  ni 
Bogu  świeczki,  ni  czartu 
ożoga,  nikomu  nie  poży- 
teczny; ba§  roeif^  —  unb  bie 
Sßelt  to  powszechnie  znane, 
wiadome,  notoryczne ;  ^err 
—  »on  2)fannf)eim!  daj(źe) 
go  Bogu!;  leiber  =e§!  nie- 
stety!; je§  2)onnetn)etter!  do 
stu  piorunów!;  ein  =eä  S)on* 
netrocttcr  foU  breinfc^lagen ! 
żeby  cię  jasne  pioruny  spaliły;! 
2)  pi.  ©Otter,  bóg  (pogański, 
mitologiczny),  bożek  m. ;  bic 
alten  (^eibnifc^en)  ®i)iter  stare 
bogi,  bogowie,  bożkowie  po- 
gańscy; —  ber  ^khe  bożek 
miłości;  bie  gro|en  ©ötler 
bogowie  olimpijscy;  bie  un= 
teren  @ötter  bogowie  pod- 
ziemni; bie  @ötter  ber  Unter» 
roelt bogowie  podziemia;  unter 
bie  ©Otter  üerfe|en  umieścić 
w  liczbie  bogów,  policzyć 
w  poczet  bogów;  o,  i^r 
©Otter!  grofie  ©ötter,  bo- 
gowie!; \ći)'ott  roie  ein  — 
piękny  jak  bożek  ;  3)  bóstwo 
n.;  bożyszcze  n. ;  ^a§  ©elb 
ift  fein  —  pieniądz  jest  jego 
bożyszczem. 


(ÜO'ttäl^nliff),  adi.  do  Boga, 
do  bożka   podobny. 

©OltbcgCtftCrt,  adi.  na- 
tchniony od  Boga. 

(üö'ttbCfdjÜ^t,  adi.  strze- 
żony przez  Boga. 

(^Ä'ttCrbCrg,  sm.  «e§,  Olimp 
m,,  siedlisko  n.  bogów. 

©ö'ttcrbtib,    sn.    =eś,    pi. 

=er,  obraz  m.,  posąg  m.  boga. 

^ü'tterbotc,  sm^  'n,pl.  =n, 

posłaniec  m.  bogów. 

(BÖ'titXhXOi,  sn.  .-e§,  am- 
brozya  /.,  pokarm  m.  bogów. 

©ij'tterbämnicrung,        sf. 

zmierzch  m.  bogów  (w  mito- 
logii skandynawskiej). 

®ij'ttcrbicnft,  sm.  =eś,  służ- 
ba /.  boża. 

®Ö'ttCrfun!e,  sm.  «n,  iskra 
/.  boskiej  natury. 

®i)'ttcrgcfd)t(Ątc,  sf.pl  =n, 

historya/.  bogów,  mitologia/. 
(SÖ'ttergcf t^ttf,  sn.  =e§,  prze- 
znaczenie n.    boskie,    los    m. 
bogów. 

®ii'ttcrgcfd)Ictf)t,    sn.    =e§, 

pi.  ser,  ród  7n.  bogów,  boski. 

©Ö'ttergletd),  adi.  równy 
bogom,   podobny    do    bogów. 

(gÖ'ttCr:^aft,  adi.  podobny 
do  bogów,  boski. 

($JÖ'ttCr!oft,  sf.  strawa  bo- 
ska, ambrozya  /. 

(Sö'ttcrfunbe,  5/.,  ®ijtter= 

lelirc,  sf.  2l-  =".  mitologia/. 
=  zbiór  m.  wiadomości  o  bo- 
gach. 

©ö'tterma!^!,  sn.  =e§,  pi.  -e , 

uczfa  f    bogów. 

©ij'ttcrmalöc,    sf.  pi.  =n, 

topoli pk a  /, 

®ö1terfagc,  sf.  pi.  -n,  mit 

m.,  podanie  n.  mitologiczne, 
opowiadanie  n.  o  bogach. 

(ąo1terftf)oft,  sf.  i)   bos- 

kość  /. ;  2)  wszyscy  bogowie 
pi..,  ogół  m.  bogów. 

feö'tterft^,  sm.  «eg,  pi.  *e, 
siedziba  /.,  siedlisko  n.  bo- 
gów. 

©ö'ttcrf^af?,   sm.  =ffe§,  pi. 

sfpäffe,  wyborny  żart  m. 

(SÜlterf^Cife,  sf  ambrozya 
/.,  pokarm  m.  (dla)  bogów. 

(iö'ttcrf^rutfj,  sm.  «es,  pi. 

sfprüd^e,  wyrocznia/,  bogów. 

©Ä'ttcrtranf,  sm.  -eö,    1) 

nektar  m,,  napój  m.  boski; 
2)  napój  m.  wyborny. 


©ij'ttcröogcl,   sm.  =§,  pi. 

«=t)ögel,  rajski  ptak  m. 

(Sö'ttcrüjcib,    sn.    =e§,    1) 

bogini/,  bóstwo  n. ;  2)  bo- 
ska kobieta  /. 

m'iitxmXtf   sf.    pi.    cen, 

świat  m.  bogów. 

©ö'ttcrgcit,    sf.    pi.    *en, 

czas  m.  mityczny. 

@0'ttC^=,  (w  wyrazach  zło- 
żonych) Boży,  boski. 

®o1tega(fer,    sm.    *§,  pi. 

sädfer,  cmentarz  m. 

©o'ttc^bicncr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  Boży  i-ługa  / 

®0'ttC§btenft,  sm.  =eg,  na- 
bożeństwo w.,  służba/  Boża; 
ben  —  abljalten  odprawiać 
nabożeństwo;  bem  —  bet? 
tool^nen  być  na  nabożeństwie. 

So'ttCgbienftliC^,  adi.  służ- 
by  Bożej  się  tyczący,  do  nabo- 
żeństwa (należący). 

©o'ttcSfricbe,'  sm.^t^,  i) 

pokój  m.  Boży,  Pański;  2) 
nietykalność  /.  osób  i  rzeczy 
do  służby  Bożej    należących, 

®0'ttC^furc(jt,  sf.^  bojaźń 
/.  Boga,  bogobojność  /. 

®OltC§fÜrd)ttg,  adi.  bogo- 
bojny. 

©o'tte^gabe,  sf.  pi.  =n,  dar 

m.  Boży. 

(So'ttcögcbärcnn,  sf.  Boża 

rodzicielka  /,  Bogarodzica/ 

""®o'lte?get^eI,"^.{f.  yi.   -n, 

bicz  m.  Boży. 

wnmz\t\ixmi,      sf 

i     ®otte^gcIcI)rfamfcit,     sf 

nauka  /   o  Bogu,  teologia  / 

Wiit^z\t\)Xit{x),  sm.  *en, 
pi.  =en,  teolog  m.\  jübifd^er 
—  rabin,     f 

WiitHtx\ń)tf  sn.   -e§,   1) 

sąd  m.  boski;  2)  =  »urleit, 
sąd  Boży,  ordalia  pi. 

®0'ttC§gIaube,  sm.  =ng,  wiara 
f.  w  Boga ;  religia  / 

®0'ttC§gnabC,  sf.  łaska  /. 
Boża. 

@o'ttc§^au§,  sn.  -feg,  pi. 

»pufer,  dom  m.  Boży,  kościół 
m. 

®o'ttc?I)errfdjaft,   sf  teo- 

kracya  /  =  rząd  sprawo- 
wany w  imieniu  Boga  lub 
bóstwa,  rząd  kapłanów. 

"  ®o'tt(eś)iamnterItĄ,     adi. 

litość  wzbudzający. 


(Bo'tttm\ttn 


528 


Gjouüerna'ntc 


®o'ttc§faften,  sin.  =§,  pl 

=!äften,    puszka  /.    kościelna 
do  zbierania  jałmużny. 

©O'ttC^Iamm,  sn.  «f§,  ba- 
ranek m.  Boży. 

(So'tteöläftcrcr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  bluźnierca   ?/t. 

(§o'ütM\tcx\n,sf.pl.  -innen, 

bluźoierka  /'. 

miitm\ttxl\Ć),  adi.  blu- 
źoierezy;  adv.   bluźnierezo, 

©o'ttc^Iöftcrung,  s/.  pl.  =en, 

bluźnierstwo  n. 

©o'ttc^lcljcn,  sn.  -§,  pl.  —, 

lenno  n.  kościelne. 

@0'ttC§IC^rC,  «/.  nauka  f. 
o  Bogu,  teologia/.;  religia/. 

®ü'ttc?Ie^rcr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  nauczyciel  m.  teologii. 

©O'ttCgicMßltCr,  sm.  =g,  pl. 
— ,  bezbożnik    m.,   ateusz  m. 

©O'tteÖlCUOnerift!^,  adi.hez- 
bożny;  adv.   bezbożnie. 

©O'ttC^ICUgnmig,  sf.  zaprze- 
czanie n.  bytności  Boga,  bez- 
bożność /.,  ateuszostwo  n., 
ateizm  w. 

(S0'tUU0l}n,  sm.  »e§,  na- 
groda /.  od  Boga;  (l^aBt)  — 
bafür  !  niech   Bóg  nagrodzi  1 

©o'ttcömann,  sm.  ^eś,  i) 

człowiek    m.    bogobojny;    2) 
Boży  sługa  m.,  kapłan  m. 

©o'ttc^morb,  sm.  .e§,  bogo- 

bójstwo  n. 

©O'ttCsrCtd),  Słi.  =eś,  króle- 
stwo n.  niebieskie. 

®0'ttC§fcgcn,  sm.  -,%,  hlogo- 
sławień^two  n.  Boże. 

(So'tłc§fcf)er,  sm.  =ś,  pl.  —, 

prorok  m. 

®0'ttC§f0^n,  sm.  =eä,  syn 
m.  Boży. 

©O'tteöttfd),  sm.  ^eś,  stół 
m.  Boży,  Pański  =  ołtarz  m., 
przy  którym  się  bierze  komu- 
nie; gum  «^e  ge^en  przystępo- 
wać do  komunii. 

©o'ttcöurteil,   sn.  =e§,  pl. 

»e,  sąd  m.  Boży. 

©o'ttcgDcrödjtcr,  sm.  =«§,  pl. 

— ,  pogardzający  Bogiem. 

®0'ttC^Öerod)tUng,  sf.  po- 
garda /.  Boffa. 

®o'ttc?DercI)rcr,  sm.  .§,  pl. 

— ,  bogochwalca  m. 

©o'ttcSücrcIjrung,  sf.  cześć 

/.  Bogu  oddawana. 

®0'ttC§ÖCrgCffcn,  adi.  bez- 
bożny; adv.  bezbożnie. 


öjo'tte^üergcifcn^eit,  sf.  bez- 
bożność f. 

©O'ttC^ttJClt,  5/.  świat  m. 
Boży. 

ÖJO'tte^ttJOrt,  sn.  't^,pl.  :i, 
słowo  n.  Boże. 

(So'ttgcfäüig,  adi.  miły 
Bogu;  ein  =eö  2ehen  führen 
prowadzić  świętobliwe   życie. 

©O'ttgcfanbt)  adi.  posłany 
od  Boga. 

@0'ttgett)Cif)t,  adi.  l)  Bogu 
poświęcony;   2)  święty. 

©O'hgläuÖig,  adi.  wierzący 
w  Boga. 

©Oltglcit^,  adi.  boski,  do 
Boga  podobny;  jak  Bóg. 

©O'ttfieit,  sf.  pl.  -en,  1) 
bóstwo«.;  2)  (bez  ^?.)  bóstwo 
n.  =  natura  Boża,  istność 
Boża;  3)  (bez  pl.)  Bóg  w.;  4) 
(z  pl.)  bóg  m.,  bożek  m.  po- 
gański, [f. 

©Ö'ttin,  sf.  pl.Anmn,  bogini 

©ij'tttid),  1.  adi.  1)  boski, 
Boży ;  =e  SJorfe^ung  opatrzność 
boska,  najwyższa;  =eÄomöbic 
Boska  komedya  (Dantego); 
2)boski=  doskonały,  przedni, 
cudny;  =e  93ireb[am!eit  wymo- 
wa boska;  ber  =C  ^(ato  boski 
PJato;  II.  bosko,  po  bosku; 
jak  Bóg;    cudnie,    doskonale. 

®ij'ttli(|fcit,  sf  boskość/. 

®OttIo't),  interi.  chwała 
Bogu! 

©O'ttlOö,  adi.  1)  bezbożny; 
grzeszny;  =fer  S^enfcl^  bez- 
bożnik; =[eś  SBeib  bezbożni- 
ca; 2)  lekkomyślny,  niego- 
dziwy; baś  ift  ein  =feg  Äinb 
to  rozpustne,  swawolne  dzie- 
cko. 

©O'ttlofigfCtt,  5/.  bezboż- 
ność /. ;  niegodziwość  f. 

©O'ttmeufdj,  sm.  »en,  1) 
bogoczłowiek  m.  =  Jezus 
Chrystus;  2)  bóg  m.  (pogań- 
ski) ukazujący  się  w  postaci 
człowieka. 

(§0'tUiatnt,  sf  boskość  /., 
istność  f.  boska. 

®0'tt=fCi=I)Ci=Un§,  sm.  ziy 
duch  m.,  czart  m.,  szatan  m. 

®0'tt[elig,  adi.  1)  świętej 
pamięci,  zmarły ;  2)  szczę- 
śliwy. 

©O'ttfCligfcit,  sf.  1)  szczę. 
śliwość  /. ;  2)  światło  wieku- 
iste. 


-Ö,  pl     . 


©O'ttÖCrgcfl'Cll,  adi.  bez- 
bożny; —  fein  nie  pamiętać, 
nie  myśleć  nigdy  o   Bogu. 

@0'ttÖCrgC)fen|ctt,  5/.  bez- 
bożność /. 

©o'ttüer^ci^cn,     adi.     od 

Boga  przyrzeczony,  obiecany. 
©O'ttÜCrIoffcn,     adi.     opu- 
szczony od   Boga;   przeklęty. 

®o'ttöcrf  ötincr,  sm.  -§,  (Bóg) 

odkupiciel  m.,  zbawiciel  m. 

(So'ftöertrauen,  sn.  =g,  uf- 
ność /.    w   Bogu   pokładana. 

©O'ttÜOtt,  adi.  1)  boski;  2) 
przedni,  doskonały;  nieoce- 
niony. 

©ij'^e,  sm.  =n,  pl.  "U,  bożek 
m.,  bożyszcze  n.,  bałwan  m. 

©ij'^enaltor,    sm.  -s,    pl. 

=altäre,  ołtarz  m.  bałwo- 
chwalski. 

©ö'^enonfietcr,  s?n 

— ,   bałwochwalca  m 

©ö'^euanbctung,  sf.  h&iwo- 

chwalstwo   n. 

©Ö'^CnMIb,  sn.  '(§,pl.^tv, 
bożyszcze  n.,  bałwan  n.,  po- 
sąg w.  bożka;  —  (ro^er  ^'ÓU 
fer)  fetysz    m. 

feö'^cnbicncr,   sm.  -§,  pl. 

— ,  bałwochwalca  m. 

©ö'^cnbicnerin,     sf.     pl. 

=innen,  bałwochwalczyni  f. 

(SÖ'^enbiCnCnfd^,  adi.  bał- 
wochwalczy. 

©Ö'^Cnbicnft,  sm.  =cś,  bał- 
wochwalstwo n. 

©ö'^cno^fcr,  sn.  -5,pl.  —, 

!  ofiara  f.    bałwochwalcza,  po- 
gańska, 

©ö'^cn^iricftcr,  sm.  «ś,  pl. 

— ,  kaptan  m.  pogański. 

©ö'^cntem^jcl,  sm.  *ś,  pl. 

— ,  świątynia  /.  pogańska. 

©ii 'Acutum,  sn.  :g,  bałwo- 
chwalstwo n. 

(Sij'^cnöcrc^rung,  sf.  bał- 
wochwalstwo n. 

®OUO'(^e,  (wym. :  guasz), 
5/.  pl.  :n,  guaszo,  n.  indecl. 
=  pewien  sposób  malowania 
wodnerai  farbami. 

ßiOlirma'nb,  (wym.:  gur- 
man),  sni.  :^,  pl.  sä,  gurman 
m.  =  łakotniś  m.,  sma- 
kosz m. 

(Souöerua'ntc,    (wym.   gu- 

wernante)  sf.  pl.  ^n,  guwer- 
nantka f.  =  nauczycielka  /"., 
wychowawczyni   f. 


©ouöerucme'nt 


529 


ma'h^tm 


^OUUXntmt'nt,  (wym.:  gu- 
wernnian),  sn.  =ś,  pl.  =§,  gu- 
bernia /. 

©OUÖerneu'r,  (wym. :  guwer- 
ner), sm.  ■■^,  pl.  =ö  i  *i,  1) 
gubernator  m.  =  wielkorząd- 
ca m.;  2)  guwerner  m.  = 
nauczyciel  i  wychowawca 
młodych  ludzi. 

@raö,  sn.  scś,  pi.  ©räBer, 
grób  m.;  bie  ©räber  ber  ^ö= 
nige  groby  królów;  baö  l^ei= 
ligc  —  grób  Pański,'  Boży; 
üöettünd^tc  ®rä6er  groby  po- 
bielane; bie  jer  5łummer  roirb 
il^n  ino  —  bringen  to  zmar- 
twienie zaprowadzi,  wpędzi 
go  do  grobu ;  mit  einem  g^u^e 
fd^on  im  =e  ftefien  jedną  nogą 
być  już  w  grobie;  am  !Hanbe 
bcä  se§  ftel^en  stać  nad  grobem ; 
ein  frü^eä  —  finben  (przed-) 
wcześnie  umrzeć ;  jmnbn  jum 
=C  geleiten  iść  za  umarłym  na 
cmentarz,  oddać  komu  ostatnią 
posługę;  jmnbn  ju  «e  tragen 
nieść  zmarłego  do  grobu,  na 
cmentarz;  er  fielet  au§,  raie 
ciner^  ber  fd^on  im  =e  gelegen 
l^at  wygląda  (jak  ktoś,  co 
już  w  grobie  leżał)  jakby 
z  grobu  wstał;  id^  merbe  bir 
biö  jum  =e  banfbar  fein  wdzię- 
czny ci  będę  aż  do  grobu,  do 
grobowej  deski;  baś  —  »er? 
jd^lingt  aUcś  grób  i  najwięk- 
szego zmierzy  (obejmie). 

^Xüh'  grobowy  adi. 

©ra'Öfieln,  vn.  (^abcn)  pal- 
cami macać,  łaskotać,  drapać ; 
babrać  w  czem. 

®ra'ktfcn,  sn.  =§,  pi.  —, 

rydel  m. 

®ra'k!ette,  5/.  pi.  «n,  kiel- 

nia  /i,  ogrodnicza,   narzędzie 
n.  do  wykopywania  roślin. 

®ra'6clanb,  sn.  =eö,  grunt 

m.  do  kopania. 

®ra't)cn,  sm.  -ś,  pi.  ®rä* 


ben,    rów 


-ni. 


przekop 


m. 


einen  —  giel^en,  mad^en,  auf« 
merfcn  rów  poprowadzić,  zro- 
bić, bić;  einen  —  um  etro. 
jiel^en  opasać,  otoczyć  co  ro- 
wem, poprowadzić  rów  na- 
około czego;  einen  —  gu= 
fd^Ütten  zarzucić,  zasypać  rów ; 
üitx  ©räbcn  fe^en,  fpringen 
sadzić,  skakać  przez  rowy; 
er  ift  noc^  nid^t  über  ben   —  I 


(dosłownie:  nie  jest  jeszcze 
poza  rowem)  nie  przebył  jesz- 
cze niebezpieczeństwa;  jub(e 
nic^t  cE)er,  alg  bi§  bu  über  ben 

—  bift  nie  raduj  się,  zanim 
nie  jesteś  po  drugiej  stronie 
rowu;  nie  mów  hop!  póki 
nie  przeskoczysz;  t)On  ©rä- 
ben  burd^fd^nitten  przekopisty. 

®ra'lien,  gräbft,  gräbt,  grub, 
l^abe  gegraben,  I.  vn.  kopać; 
in  bie  @rbc  —  kopać  ziemię; 
grzebać  w  ziemi;  nad^  (Solb, 
©c^ä^en  —  szukać  w  ziemi 
złota,  skarbów;  II.  va.  1)  ko- 
pać, grzebać;  ein  Sod),  ein 
®rab  —  kopać  dziurę,  grób ; 
einen  33runnen  —  kopać  stu- 
dnię; ein  gunbament  —  ko- 
pać na    fundamenta;    ^ol^len 

—  wykopywać,  wydobywać 
węgle;  gegrabene  Körper  ciała 
kopalne:  2)  ryć,  rytować,  wy- 
ryć, rylcem  wyrabiać;  tm 
SBappen  in  3Jletall  —  wyryć, 
wyrytować  herb  na  kruszcu; 
e&  ift  in  aller  bergen  gegraben 
wyryte  to  jest  w  sercach 
wszystkich;  3)  jmnbm  bcn 
25olc^  in§  §er5  —  pchnąć 
kogo  w  serce  sztyletem ;  III. 
fid^  — ,  vr.  zakopać  się,  za- 
grzebać się;  wryć  się;  fid^ 
mübe  —  kopać  aż  do  umę- 
czenia; fein  33ilb  l^at  fid^  mir 
inś  ©ebäd^tniä  gegraben  obraz 
jego  utkwił  mi  w  pamięci. 

($ira'fienlii)fcl)unn,    sf!  pi. 

=  en,  stok  m.  rowu. 

Sra'ficnfüKcr,  sm.  =ä,  pl. 

— ,  żołnierz  m.  do  fosy  zda- 
tny, zły  żołnierz. 

©ra'ficnfo^Ic,   sf.    pl.  =n, 

dno  n.  rowu. 

®rä'kr,  sm.  =§,  pl.  —, 
kopacz  w.,  ten  co  kopie,  ko- 
paniem się  trudniący ;  Soten- 
grabarz  m.  (umarłych). 

^l^tXtX ,  sf.  grabarstwo 
n.,  grabarka/.,  kopanina/.; 
rudokop  m.  (w  górnictwie). 

©rä'knn,  sf.  pi.  «innen, 

kopaczka  /.,  grabarka  /. 

®rä'i6erfunb,  sm.  =eg,  pl 

=»e,  przedmiot  m.  znaleziony 
w  grobowcu,  w  grobie;  od- 
nalezienie n.  grobów. 

(Bxd'UmtiU,  sf.  pl.  *n, 
wierzba  /.  płacząca.  [wy. 

©ra'^c^bum^jfig,  adi.  groho- 


Snlenber,  2)eutfĄ=ł)oInif(f)e§  SBorterBuĄ. 


©ra'öeöbunfcl,  sn.  »g,  ciem- 
ność /.  grobowa. 

(^ra'öc^ür^e,  sf.  kościół  w. 

nad  grobem  Pańskim. 

®ra'k§Iltft,  sf.  grobowe 
powietrze  n. 

(§Xa'U^mĆ)tf  sf  grobowa 
noc  /. 

®ra'k^ranb,  sm.  =eä,  brzeg 
m.  grobu;  am  =c  fielen  stać 
nad  grobem  =  być  blizkim 
śmierci. 

®ra'fie§ftittC,  sf.  grobowe 
milczenie  n.,  grobowa  cisza/. 

©ra'fifttcger,    sm.  =§,  pi. 

— ,  gacek  m. 

®ra'l)gcbanfe,  sm.  =n§,  pi. 

=n,  grobowe  myśli  pl.,  myśl 
/  o  śmierci. 

©ra'^geläUte,  sn.  =§,  dzwo- 
nienie n.  na  pogrzeb,  po- 
grzebowe. 

©ra'^gcrüft,    sn.    :=eg,  pl. 

=e,  katafalk  m. 

®ra'Dgcfang,  sm.  =eg,  pl. 
sgefänge,  pieśń  /.  pogrzebowa, 
śpiew  m.  pogrzebowy. 

®ra'^gcftaW,   sf    pl  »en, 

postać  /  grobowa,  trupia. 

(Sra'ögctDüIk,  sn.  =§,  tJl 

— ,  sklepienie  n.,  sklep  in. 
na  chowanie  umarłych,  grób 
m.,  grobowiec  m. 

©ra'öfjügcl,  sm.  »§,  pi  — , 

mogiła  /.,  grobowiec  m. 

(Bxa'hlxani,  sn.  =e§,  piołun 

m. 

©ra'ÖIcgung,  sf.  złożenie  n. 
do  grobu. 

(Bxa'hiith,  sn.  =e§,  pl  «er, 

pieśń  /  pogrzebowa. 

®ra'6ntal,  sn.  =e§,  pl  «mä» 
ler  i  =maie,  ^ra'fitttonumcnt, 

sn.  =eg,  pl  =e,  nagrobek  m., 
grobowiec  7ń. 

(§xa'hmt\^tl,   sm.   'g,  pl 

— ,  dłóto  n.,  dłubaczka  /. 

®ra'l)rcbc,  sf.  pi  »n,  mo- 
wa /  pogrzebowa. 

®ra'öfS|cit,    sn.   -e§,   pl 

=e,  rydel  m.,  kopaczka  /. 

®ra'6f(^nft,    sf.   pl  «en, 

i  ®ra'Ötnf(^nft,  sf.  nagrobek 
m.y  napis  m.  na  grobie. 

©ra'ftftätte,    sf    pl    ==n, 

grób  m.,  miejsce  n.,  gdzie 
kto  pochowany. 

©ra'Jftetn,  sm.  =eg,  pl  »e, 

grobowy  kamień  m.,  nagro- 
bek m. 

34 


®ro'I)ftid)cl 


530 


©roua'iicn 


(Sra'l)fti(i^cl,  sm.  =§,pl  —, 

rylec  m.,  diótko  n. 

©ra'fitudj,  sn.  seg,  pl.  =tü« 
d§er,  całun  w.,  kir  m. 

%XCi%tX^tn,  sn.  *§,  pi. 
— ,  nagrobek  m. 

©räctfic'rcn,  va.  i  w.  {^a-- 

Ben)  nadawać  wyrazom  formę 
grecką,  z  grecka  mówić; 
greczyznę  naśladować. 

(griicotnonte',    sf.    greko- 

mania/.,  zaślepienie  n.  w  gre- 
czyźnie. 

©rab,    sm.    -c§,   i??,    -e, 

stopień  m,;  t)on  —  gU  — 
od  stopnia  do  stopnia,  sto- 
pniami, stopniowo;  ben  — 
cineg  Śo!tot§  erl^alten  otrzy- 
mać stopień  doktorski ;  mit 
einem  =e  beüeibet  fein  mieć  sto- 
pień ;  im  crften  =c  uerraanbt  fein 
być  spokrewnionym  w  pierw- 
szym stopniu;  ©kid^ung 
be^  erften  *e§  równanie  pierw- 
szego stopnia;  bie  =e  cineg 
2;i^ermometetä  stopnie  u  ter- 
mometru; in  »e  abteilen  po- 
dzielić na  stopnie;  im  pd^ften 
*C  w  najwyższym  stopniu; 
er  ift  im  |ol)cn  =e  »erbäc^tig 
jest  bardzo  podejrzany;  in  bem 
--e,  alö  ...  w  miarę,  jak  .  .  . 

©ra'baötctlung,  '(Śra'J)etn= 

tCtlmtg,  sf.  pi.  ^m,  podział 
m.  na  stopnie. 

®rob(l'ttnt,  adv.  stopniowo. 

©rabatiO'n,  sf.  gradacya/., 
stopniowanie   n. 

©ra'bbogcn,    sm.    -§,  pi 

«=bögen,  kwadrant  m.;  koło 
n.  podziałowe. 

SrabiC'rCn,  va.  (§aben)  sto- 
pniować; czyścić,  tężyć. 

©rabtCrcr,  sm.  »g,  pi.  —, 

tężnik  m. 

'  @rabic'r^au§,  sn.  -fe§,  pi 
=l^äufer,  tężnia  /. 
®rabtc'ning,  5/.  pi  =en, 

tężenie  n.  solanki,  stopnio- 
wanie n. 

©rabic'mänbe,  s/.  pi  ścia- 
ny pi,  tężnie  pi.    cierniowe. 

©rabic'rüjaffcr,  sn.  »g,  wo- 
da /.  do  czyszczenia  złota. 

(Srabtc'ru)crf,  sn.  »eg,  pi 

"i,  tężnia  /. 

®ra'btg,    i  ©rä'big,  adi. 

mający  tyle  a  tyle  stopni ; 
fünfgeln —  mający  piętnaście 
stopni,  o  piętnastu  stopniach. 


©ra'bicitcr,  sf.  pi  =n,  po- 

działka  /.,  skala  /. 

©ra'bmeffcr,   sm.   =§,  pi 

— ,  stopniomierz  m. 

©ra'btcilcr,  sm.  «g,  pi  — , 

drobnomiar  m. 

(Bvahm'l,  sn.  =g,  pi  =t, 
graduał  vi.  =  pieśń  mszalna; 
księga  /.  zawierająca  w  sobie 
graduał. 

®tftbUC'tt,  (idi.  stopniowo, 
stopniami. 

©rabuiCrcn,  va.  (l^aben)  1) 

stopniować;  2)  nadać  stopień 
akademicki,  stopniem  akade- 
mickim obdarzać. 

©robuiC'rt,  adi.  stopnio- 
wany ;  posiadający  stopień 
akademicki  n.  p.  ein  =er 
S)o?tor. 

©ra'bU^,  sm.  ind.  gradus 
m.  =  stopień. 

©ra'btöCtfC,  adv.  stopniami, 
stopniowo. 

©raf,    sm.    *en,   pi  =en, 

hrabia  m. 

©ra'fenbanf,  5/.  pi  =bän!e, 

ławica  /.  dla  hrabiów  (na 
obradach). 

©ra'ftnfrone,   sf.  pi  =n, 

korona  f.  hrabiowska. 

©ra'fcnfi^,  sm.  =eg,  pi  »e, 

siedziba  /.,  rezydencya  /. 
hrabiego. 

®ra'fcnftanb,  s}n.^  *eg,  1) 

hrabstwo  n.,  godność  f.  hra- 
biowska; jmnbn  in  ben  —  cr= 
^ihttl  wynieść  kogo  do  go- 
dności hrabiowskiej,  nadać  ty- 
tuł hrabiego;  2)  hrabiowie 
pi  (=  ogół  hrabiów  w  kraju, 
w  państwie). 

Ora'fentitel,  sm.  =g,  tytuł 

m.  hrabiego. 

®ra'fcntlim,  sn.  =g,  hrab- 
stwo n. 

©ra'fcimürbc,  sf.  godność 

f.  hrabiowska. 

©rä'fin,  sf.  pi  «innen,  hra- 
bina /.,  grafini  /. 

©m'fletu,  sn.  .^g,  pi  —, 

hrabiątko  n. 

(^rä'flid),  adi.  hrabiowski; 
=e  ^ertfc^aft  hrabstwo;  adv. 
po  hrabsku,  jak  hrabia. 

©ra'ffdjnft,    sf    pi    =en, 

hrabstwo  n. 

©ram,  sm.  =c§,  zgryzota 
/.,  zmartwienie  m.,  strapienie 
«.;  uor  —  fterben  umrzeć  ze 


zgryzoty;  jmnbm  —  üerur= 
jachen  zmartwienia  kogo  na- 
bawić, trapić,  gryźć,  martwić 
kogo;  ber  —  nagt  an  mir 
zgryzota  mnie  dręczy, 

(Sram,  adi.  jmnbm  —  fein 

złym  być  na  kogo,  mieć  do 
kogo  urazę;  jmnbm  —  werben 
powziąć  do  kogo  urazę,  nie- 
nawiść,   znienawidzieć    kogo. 

©rä'mcin,  vn.  (§abcn)  mar- 
kotnym być;  martwić  się 
czem. 

©rü'mcn,  I.  va.  (^aben)  mar- 
twić, gryźć,  trapić;  biefe  9Zacl^: 
rid^t  grämt  mid^  febr  wiado- 
mość ta  bardzo  mnie  martwi; 
bag  foli  mic^  roenig  —  to 
mnie  nie  gryzie,  nie  sprawia 
mi  trosk ;  II.  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
trapić  się,  gryźć  się,  martwić 
się;  fid^  ju  Xobc  —  zagryźć 
sie,  zamartwić  sie,  umrzeć  ze 
Zgryzoty,  zmartwienia;  III. 
V.  imp.  eg  grämt  mic^,  ba^ 
.  . .  martwi,  trapi  mnie  to, 
że  .  .  . 

©ra'mcrfüßt,  adi.  pełen 
zgryzot,  zgryziony. 

©ra'mgcbeugt,  adi.  przy- 
gnieciony zgryzotami. 

©rä'mlcr,  sm.  =g,  pi  —, 

1)  zrzęda  w.,  markotliwy;  2) 
poczwara  /. 

©rä'mitdl,  adi.  markotliwy, 
zrzędny,  zgryźliwy;  —  fein 
zrzędząc,  zrzędzić;  ein  =er 
3Jienfd^  zrzęda  m. 

©rü'miitfjfcit,  sf.  zrzędność 
f,  zgryźliwość  /. 

®r0'ml0g,  adi.  wolny  od 
zmartwień,  od  zgryzot,  nie 
mający  żadnego  zmartwienia. 

®ramm,   sn.   =g,   gram   m. 

®ramma'tif,    sf  pi   -m, 

gramatyka  f 

@rammatila1if(i^,  adi.  gra- 
matyczny; adv.  gramatycznie. 

©ramma'tifcr,  sm.  «g,  pi 

— ,  gramatyk  7W. 

©rammatifdj,  adi.  grama- 
tyczny; adv.  gramatycznie. 

©ra'mUOtl,  adi.  pełen  zgry- 
zot, [m. 

(gran,  S7n.  '{t)^,pl  =e,  gran 

©ran,  sn.  (m.),  =g,  pi  -e, 
granik  m.  =  trzecia  część 
granu. 

©rano'Iicn,  pi  ziarna  pi. 
kruszcowe. 


(grana't 


531 


^ra'gflctf 


©rana't,   stu,  »es,  pl.  =e, 

granat  m.  (kamień);  6öt)nti[cl^e 
=en  czeskie  granaty;  grüner 
—  agrest  ni  k  m. 

©rana'ta^fel,  sm.  =§,  pi. 

=äpfel,  granat  w.,  granatowe, 
punickie  jabłko  n. 

®rana't(a))fcl)öaum,  sm. 
«eö,  p?.  »bäume,  granat  m., 
granatowieć  m.,  granatowe 
drzewo  n. 

©rana'ta^fcl^lütc,   sf.  pl 

=n,  granatczak  m. 

®rana'tartig,  adi.  grana- 
towy. 

©rana'töaumartcn,  sf.  pl. 

granatowcowate  rośliny  pl. 

mma'it,  sf.  pl.  *n,    1) 

granat  m.  (kamień);  2)  gra- 
natowe jabłko  n.;  granato- 
wieć m.,  granatowe  drzewo 
n. ;  3)  granat  m.,  granata  /. 
(pocisk  wojenny,  rodzaj  kuli); 
=en  TDCrfen  granaty  puszczać, 
rzucać. 

®rana'tfc«cr,  sn.  =g,  gra- 

natny,  granatowy  ogień  in. 

®rona't!anonc,  sf.  pl.  ^n, 

granatnik  m. 

^tam'iUühxi,  sm.  =s,  pl. 

'-%,  granatek  m. 

©rana't^jcdc,  sf.  pl.   =n, 

granatka  f. 

©rana't^flaumc,     sf.    pl. 

«n,  płużyn  m. 

®ranb,  sm.    «e§,    pl.    =e, 

żwir  m. 

©ra'nbc,  sm.  «n,  pl.  =n,  — 

DOn  ©panien  grand  m.,  ma- 
gnat »w.  hiszpański. 

©ranbC'Sja,  «/.  grandeca 
/^.,  dostojność  /.  grandowska. 

(gra'nbig,  adi.  l)  żwirowy; 
2)  zły  humor  mający,  mar- 
kotny. 

©ranbiO'g,  adi.  olbrzymi. 

©rä'ne,  Sf.pl.  »n,  dwa  zęby 
tępe  w  górnej  szczęce  jeleni, 
'©rft'ncn,  vn.  (fiaben)  pła- 
kać. 

©ra'ugcl,  sm.  =g,  pl.  —, 

kawał  miedzi  lanej. 

©ra'ngolt),  sn.  ^e^,  ziarnka 
pl.  złota. 

©rontc^ren,     m.     (i^aben) 

ziarnować,  ziarnic. 

(Srani't,  sm.  »eg,  pl.   =e, 

granit  m. 

©rani'tfclfcn,  sm.  =§,  pl. 

— ,  skała  f.  granitowa. 


©rant'tcn,  adi.  granitowy, 
z  granitu. 

©ra'nne,  sf.  pi.  »n,  ość  f. 

(u  kłosa),  wąsy  pl.,  kolce  pl. 
©ta'nttg,  adi.   źle  usposo- 
biony, markotny. 

©rannlatto'n,*^  sf.  pl.  =en, 

granulacya  /.,  ziarnkowanie 
n.,  formowanie  się  ziarnistych 
wysięków. 

(Sranulic'rcit,   va.    (öaben) 

granulizować,  obracać  co 
w  ziarna,  ziarnować. 

©ranultc'rung,  sf.  pi.  =en, 

drobienie  n.  kruszców. 

©ra'^cn,  s?n.  =§,  pi.   —, 

grapa/.,  garnek  m.  metalowy, 
żeleźniak  m.,  miedziak  w., 
sagan  m. 

m^')^Wt  sf  grafika  /.  = 
sztuka  /.  pisania,  rysowania. 

@ra'^I)ifc^,  adi,  graficzny, 
wykreślny;  «=er  ^al^rplan  wy- 
kres rozkładu  jazdy,  wykre- 
ślny rozkład. 

©ra^^i't,  sm.  =eg,  grafit  m. 

(JJrajj^,  sm.  Ǥ,  krap  m. 
(korzeń  rośliny  zwanej  ma- 
rzanną farbierską). 

©ra'^jfC,  sf.  1)  grypsanie  n., 
chciwe  chwytanie  n.  ręką; 
ełn).  in  bie  —  werfen  dać  co 
na  rozdrapanie;  2}  ręka  /. 
(którą  się  grypsa). 

©m'^fcn,  va.  \  vn.  (^aben) 
grypsnąć,  chapać,  capać,  chci- 
wie chwytać. 

(Sra§,  sn.  =fe§,  I)  (bez  pl.) 
trawa  /. ;  fid^  in§  —  Icgen 
w  trawie  się  położyć ;  in§  — 
ge^en  iść  po  trawę;  mit  — 
bcroad^fen  trawą  porosły,  za- 
rosły ;  eö  mäd^ft  —  in  ben 
©trafień  trawa  w  ulicach  ro- 
śnie =  niema  ruchu  na  uli- 
cach; er  l^ört  baś  —  raad^fen 
słyszy  jak  trawa  rośnie,  uwa« 
ża  się  za  bardzo  mądrego; 
ba§  ^'ferb  ino  —  jagen  puścić 
konia  na  trawę,  na  paszę; 
ino  —  beiden  ziemię  gryźć, 
umrzeć;  barüber  ift  längft  — 
geroad^  jen  to  już  dawno  zarosło 
trawą,  to  już  rzecz  zapomnia- 
na; ti(x^  u)irb  il^m  5e!ommen, 
roie  bcm  §unbe  baä  —  nie 
wyjdzie  mu  to  na  zdrowie,  na 
złe  mu  to  wyjdzie,  pożałuje 
on  tego;  II.  pl.  ©räfer,  tra- 
wiaste, trawowe  rośliny. 


©ra'^ameifc,   sf.   pl.  =n, 

darnowiec  m. 

©ra'^ä^nli^,  adi.  trawia- 
sty. 

®ra'śanger,  sm.  =g,  pi.  —, 

błonie  n. 

©ra'^Ortig,  adi.  do  trawy 
podobny,  trawiasty,  trawo- 
waty;  =e  ^ftanjen  trawiaste 
rośliny. 

®ra'ö6anl,  sf.  pl.  «banie, 

trawnik  m.,  ławka  /.  z  ziemi 
trawą  porosła,  gazon  m. 

®ra'^bCtt)ac|)fcn,  adi.  trawą 
porosły,  zarosły. 

©ra'^ölumc,  sf.  pi.  =n,  za- 

wciąg  m.  polny,  gwoździk  m. 
polny. 

©ra'^ÖObcn,  sm.  =§,  tra- 
wnik m.,  miejsoe  n.  trawą  za- 
rosłe. 

©ra'^^UttCr,  sf.  masło  n. 
z  trawnej  paszy,  masło  ma- 
jowe. 

©rä'g^en,  sn.  --§,  dim.  od 
@ro6,  trawka  f. 

@ra'f  en,  I.  vn.  (§aben)  1)  paść 
się  trawą,  trawę  gryźć,  żreć, 
być  na  pastwisku  (o  bydle); 
2)  trawę  żąć;  —  ge^en  iść  po 
trawę  dla  bydła;  3)  nad^  etm. 

—  ubiegać  się  o  co;  auf 
eines  anbcren  SBiefe  —  zajść 
komu  drogę;  er  läfit  ftd^ 
ntd^t  im  33artc  —  nie  pozwala 
kpić  ze  siebie;  bie  ^ugel 
graft  kula  obija  się  o  ziemię; 
II.   va.   (^aben)  baś  (Setreibe 

—  ścinać  sierpem  wybujałe 
kłosy. 

©rä'fcit,  I.  va.  (^aben)  tu- 
czyć się  paszą;  II.  vn.  (^aben) 
=  graufen;  mir  gräft  strach 
mnie  przejmuje. 

®ra'fcr,  i  ©rä'fer,  sm.  =0, 

pl.  — ,  1)  kosarz  m.  (trawy) ; 
2)  ozór  m.  jeleni  i  danieli. 

©räfcrci',  sf.  1)  żęoie  n., 
zbieranie  w.,  koszenie  n.  tra- 
wy, kosowica  /. ;  2)  prawo 
n.  koszenia  trawy,  prawo 
paszy,  paszenia;  3)  pastwisko 
w.,  trawa  f.  na  pastwisku; 
4)  zioła  pl. 

©ra'gfark,   sf  kolor  m, 

trawy,  trawny. 

®ra'^flC(f,  sm.  =(e)g,  pl.  «c, 

1)  plama  /.  od  trawy,  trawna; 

2)  kawał  m.  trawnika. 

34* 


(Sra'^frcffcnb 


532 


®rau 


@ra'§freffcnb,  adi.  trawo- 
żerny,  karmiący  się  pokarma- 
mi roślinnemi,  trawą. 

©ra'^frcffcr,  sm.  *§,  yi.  — , 

zwierzę  n.  trawożerne.  j 

©ra'öfrofcf),   sm.   =e§,  pi. 

=»fröjc^C,  żaija   /.   łączna,  zie- 
lona, drzewianka  /. 

®ra'gfru(^t,  5/  pi.  «früd^te, 

żiarnkowiec  m. 

(Sra'§futter,  sn.  -§,  pasza 
y.  trawna. 

(gro'^fütlcrung,  sf.  pasze- 

nie  n.  trawą. 

®ra'§gartcn,   sm.  «§,  pi. 

«gärten,  1)  łąka/,  ogrodzona; 
2)  sad  m.  trawą  porosły. 

®ra'§OrÜn,  adi.  zielony 
jak  trawa,    trawnego   koloru. 

©ra'g^alm,  sm.  se§,  pi.  =e, 

źdźbło  w.,  prątek  m.  u  trawy; 
trawka  /. 

trawnik  m.    =    mały   szczu- 
pak m. 

©ra'S^of,  5m.  =e§,  yl.  Ąo\t, 
podwórze  n.  na  pastwisko  za- 
mienione 


©ra'^nelfc,  5/.  pi.  -n,  za- 

wciąg  m.,  gru szczycą  /.  (ga- 
tunek gwoździka.) 

©ra'^^fcrb,  sn.  =c§,  pi.  =e, 

konik  m.    polny,   skoczek  m. 

©ra'^^Ia^,  sm.  ^eö,  pZ.  *plä» 

^e,  trawnik  w.,  pastwisko  n. 

®ra'§rct(||,  adi.  obfity  w 
trawę,  trawisty,  trawny. 

©rV^roft,  sm.  «eg,  om  ar 
m.  perzowy. 

©ra'^fenfc,  sf.  pi.  -n,  kosa 

/.  do  koszenia  trawy. 

@ra'Sfi(^Cl,  sf.  pi.  '-n,  sierp 
m.  do  żęcia  trawy. 

@rafftcr'cn,t;n.(^aben)  gra- 
sować, panować  (o  zarazach, 
chorobach). 

©rä'Pcin,  sn.  =§,  i??.  — , 

czeczotka  /.  (ptak). 

(Bl'd'\^M},l.adi.  1)  szpetny, 
szkaradny,  obrzydliwy,  odra- 
żający; 2)  okropny,  straszny; 
II.  adv.  szpetnie,  szkaradnie, 
obrzydliwie,  odrażająco ;  okro- 
pnie, strasznie. 

@ra't)IiĄfeU,   sf.  pi.  =en, 


®ra'§I)Ü^fer,    sm.    =§,    pi.  1  szkaradność  /. ;  okropność  /., 
— ,  konik  m.  polny,  pasikonik  !  straszność  f. 


m.,  skoczek  m.  i 

®ra'firf)t,  adi.  podobny  do 
trawy,  trawiasty. 

@ra'fig,  adi.  1)  trawą  za- 
rosły, trawisty;  2)  trawiasty. 

®ra'§iungc,  S7n.  =n,  pi.  =n, 

pastuszek  m. 

©ra'öfnötcndj,     sm.     -§, 

czerwiec  m.  roczny. 

©ra'Sforö,  sm.  =e§,  pi. 
=!ör&e,  kosz  m.  do  trawy. 

®ra'§fraut,  sn.  =e§,  trawa 
f.  wiecho wa. 

@ra'§lanb,    sn.     «eg,   pi. 

•länber,  grunt   m.    trawą  za- 
rosły, trawiasty. 

©ra'SIUiC,  sf.pl.  "Xl,  pa- 
jęcznica  /.  gałęzista. 

©ra'öliubc,  sf.  pi.  -n,  lipa 

f.  pospolita,  holenderska. 

©ra'gloll^,  sm.  it%,  rzycica 
f.  trwała. 

®ra'?mogb,  5/.  pi.  ?tnägbe, 

dziewka  /.  do  żęcia  trawy. 

®ra'§mä^(b)cr,  sm.  -g,  pi. 

— ,  kosarz  m. 

®ra'?m«tfc,  sf.  pi.  «n,  tra- 

wniczek  wz.,    piegża    /.,    ga- 
jówka /.  (ptak). 


®ra'§tu^,  sn.  «eg,  pi.  =tü= 

d^er,  płachta  /.  do  noszenia 
trawy. 

©ra'fung,  sf   zbieranie   n. 
paszy,  trawy. 

@ra'gtDudj§,  sm.  =feg,  ro- 

śnienie  n.  trawy. 

©ra'ööjurscl,  sf.  pi.  -.n,  1) 

korzeń  m.  trawny,  trawy;  2) 
pszenica  /.  perz. 

(grot,  sm.  scg,  pi.  =c,  i  ®rätc, 

1)  ostrze  n.  \  2)  wyskakujący 
grzbiet  m. ;  3)  szczyt  m. ;  4) 
=  9łu(f grat,  kość  /.  grzbieto- 
wa, pacierzowa;  5)  =  S)acf)s 
grat,  narożnik  m.  dachu,  kra- 
wędź f.  narożna. 

©ra'töogeu,  sm.  =g,  pi.  — , 

obłąk  m.  przekątny,  łęk  m. 
przekątny. 

©ratbunbtram,  sm.  =gg,  pi. 

se,  jęta  f.  narożna. 

%ti'it,  sf.  pi.  "U,  1)  ość  f. 
(w  rybie);  an  einer —  erftif* 


l^öngt  nur  noc§  in  ben  m  ju« 
fammen  człowiek  ten  schudł 
tak,  że  tylko  skóra  i  kości 
na  nim. 

®ra'tf|obcI,  S7n.  =g,  pi.  —, 

zasuwnik  m. 

(Sratial,  sn.  «eg,  pi.  4cn,  po- 
darek w.,  dar  w.,  poczesne  n. 

©ratififotio'n,  sf.  pi.  *en, 

gratyfikacya  /.,  wynagrodze- 
nie n. 

©rä'tig,  adi.  l)  ościsty;  2) 
marudny,  przykry,  opryskli- 
wy. 

©ttt'ti^,  adv.  gratis,  darmo, 
bezpłatnie. 

©tatiśbcUagc,  sf  pi.  =n, 

dodatek  m.  bezpłatny. 

©ra'ticiftc,  sf  pi.  «n,  szpa- 

ga  /.,  listwa  /.    zusuwana. 

©rö'tltng,  sm.  =g,  pi.  »e, 

mała  oścista  ryba  f 

©ra'tfügc,  sf  pi.  »n,  nacie- 
ciowa  piła  /,,  zasuwnica  /. 

■  ©rä'tfc^en,  vn.  (§aben)  roz- 
kraczać się,  rozkraczać  nogi; 
chodzić  z  nogami  rozkraczo- 
nemi. 

@ra'tt>orrcn,  sm.  =g,  pi. 

— ,  narożna   krokiew    f.,   na- 
rożnica /.,  rogownik  m. 

©ra'tfttd),  sm.  =cg,  pi.  =e, 
narożna  f  grzbietowa. 

@ratula'nt,   sm.    *en,   2)1- 

=en,  gratulant  m.  =  składa- 
jący powinszowania. 

©ratulatio'«,  sf.  pi.  -en, 

gratulacya   f.    =    powinszo- 
wanie n. 

©ratulic'rcn,    tm.    (§a6cn) 

gratulować,  winszować. 

(gra'tjicgcl,  sm.  -g,  pi.  — , 

cegła  /.  szczytowa,  grzbieto- 
wa. 

(Srau,  adi.  1)  szary;  bury; 
fid^  —  fleiben  ubierać  sie 
szaro,  nosić  suknie  szarego 
koloru;  —  anftretd^en  szaro 
pomalować;  bei  3lać)t  finb 
aHe  Äa^en  —  w  nocy  wszyst- 
kie koty  bure;  «e  -Diönd^e 
szare  mnichy,  franciszkani; 
fautn  ift  ber  3)iorgen  —  za- 
ledwie szarzeć    zaczyna;    =er 


ten  udławić  się  ością;  er  F)at  !  ©tar  szare  bielmo,  katarakta; 
eine  —  barin  gefunben  zna- 1  «eg  33rot  spleśniały  chleb;  2) 
lazł  w  tem  jakąś  przeszkodę,  ;  siwy ;  .-e  ^aare  siwe  włosy, 
trudność;  2)  ostry  kant  w.  ;i  siwizna;  =eg  ^aar  befomnten, 
3)  oścień  /.,  wyrostek  7n.  tar-  I  —  werben  siwieć,  osiwieć; 
nisty   łopatki;   biefer  3Kenfd^  1  zestarzeć   się;    über   etro.  — 


(^vau 


533 


©ratJttatio'n 


toerben  zęby  nad  czem  zjeść; 
ftc^  wegen  etto.  !eine  -en  §aarc 
road^fen  laffcn  nie  troszczyć 
się,  nie  kłopotać  się  czem; 
—  gejprenfeU  szpakowaty ; 
ganj  —  siwiuchny;  -e  %avbe 
szarość,  siwość;  inś  «e  Der« 
fd^iefeen  wyszarzeć ;  3)  ha^  «e 
Ślltcrtum,  bie  =e  Śorjcit  od- 
legła starożytność,  przeszłość ; 
Dor  =>en  9a|ren  przed  dawne- 
mi  laty. 

©IflU,  sn.  ind.  szarość  /., 
szary  kolor  m. 

(SJrait,  sm.  =e§^  wstręt  m., 
odraza  /. 

®rau'antmcr,   sf.   pi  >n, 

potrzeszcz  m. 

©raU'äugtg,  adi.  siwooki, 
szarooki. 

©rau'öart,    sm.    =c§,    pi. 

»bartę,  siwa  broda  /.,  siwo- 
broda  w^.,  brodacz  m. 

©rau'bärtig,  adi.  siwobrody. 

©rau'ktn,  sn.  «eg,  =  2ßolf, 

wilk. 

©rau'bia«,  adi.  siwonie- 
bieski,  siny. 

@raii't)raun,    adi.     siwo- 

bruuatny. 

©rau'kaunftctners,  sn.  .-eg, 

manganit  m. 

®rau'cifcnftc§,    sm.    =fe§, 

szarawy  iskrzyk  m. 

©rau'en,  l.  vn.  (§aBen)   i) 

siwieć,  bieleć;  starzeć  się; 
i^m  —  fc^on  bic  §aarc  włosy 
mu  już  bieleją;  2)  bieleć, 
świtać,  szarzeć,  brzeszczyć 
się,  dnieć;  ber  Zaq  (ber  Tlov- 
gen,  ber  ^immel)  graut  albo 
e§  graut  vimp.  dzień  bieleje, 
świta;  II.  vn.,  ficf)  — ,  vr. 
(I^aben)  i  vimp.,  bać  się  czego; 
mieć  wstręt  do  czego;  eś 
graut  mir  (mid))  strach  mnie 
przechodzi,  skóra  drży  na 
mnie;  mir  graut  Dor  ctm. 
wstręt  mam  do  czego;  lękam 
się,  boję  się;  ^einrid^,  mir 
graut  t)Or  bir  Henryku,  lękam 
się  ciebie,  przerażasz  mnie. 

@rau'Cn,  sn.  =§,  l)  świ- 
tanie n.,  brzask  m.,  świt  w.; 
beim  —  bcö  Siageö  o  świcie, 
z  brzaskiem;  2)  bojaźń  /., 
strach  m.,  trwoga  /. ;  wstręt 
w.,  ohyda  /.,  zgroza  f. ;  eś 
loanbelte  if)n  —  an  zatrwo- 
żył się. 


©rau'cnbilb,  sn.   *eg,   pi. 

=er,  zjawisko  n.  straszliwe. 

©rau'cncrregenb,         adi. 

strach,  trwogę    wzbudzający. 

©raircnl^aft,  adi.  przera- 
żający, strach  wzbudzający, 
straszny,  okropny ;  adv.  prze- 
rażająco, strasznie,  okropnie. 

©rau'grün,  adi.  szaro- 
zielony, modry. 

©rau'Iiaarig,    adi.     siwe 

włosy  mający,  siwizną  okry- 
ty, osiwiały. 

(Bvün'f)a^tV,  sm.  '^,  owies 
wąsatek  m. 

<®rau'fe^I(^cn,  sn.  =g,  pi. 

— ,  płochacz  pokrzywnik   m. 

®raw'!o^f,  sm.  =eö,  pi.  =!ö« 

pfe,  siwogłowy,  siwieć  /w., 
siwosz  m. 

©raultC^,  adi.  1)  siwawy, 
szarawy;  2)  strachliwy;  strach 
wzbudzający;  mir  mar  — 
albo  gtaulig  ju  3Jiute  dreszcz 
mnie  przejmował;  irf)  bin  — 
jestem  strachliwy;  adv.  si- 
wawo,  szarawo;  strachliwie, 
strasznie. 

©rau'meife,  sf.  pi.  =n,  si- 
kora /.  błotna. 

©rOU'meltCrt,  adi.  szaracz- 
kowy;  seg  %yx^  szaraczek. 

%xm')^t,  sf.  pi.  =n,  1) 
krupa  /. ;  2)  =n,  yl.  krupki 
pi.,  drobny  grad  m.,  gradzik 
m. ;  ©d^necgraupen  krupiasty 
śnieg;  3)  kruszec  m.  drobno 
utłuczony,  gruzlasta   ruda   f. 

©rau'JpclU,  sf.  pi.  drobny 
grad  m.,  gradzik  m. 

®rau'^cin,  vn.  imp.  (^aben) 

eö  graupelt  krupy  padają, 
pada  drobny  grad,  śnieg  kru- 
piasty, krupi  się. 

©rait'^ClöJetter,  sn.  =§,  pa- 
danie n.  gradziku, 

©rau'^CnfÖrmtg,  adi.  kru- 
piasty. 

©rau'^cngang,  sm.  *e§,  kru- 

pnica  /.  (w  młynie). 

(Srau'ł)cn()ancl,  sm.  ■■§>,  kru- 
py pl'i  grad  m.  krupiasty. 

©rau'^cnfu^^c,  sf  pi.  »n, 

krupnik  m.,  zupa  /.  z  kru- 
pami. 

©rau'^JCrt,  adi.  rozczo- 
chrany. 

©rau'^mer,  sm.  «g,  pi.  — , 

krupnik  m.,  krupiarz  m. 


®rau'rotf,  sm.  «c§,  pi.  =rö!= 

fe,  szaraczek  ?w. 

®rau§,    I.    sm.    4eś,    i) 

dreszcz  w.,  przerażenie  n.;  ber 
näd^tUd^e  —  straszydło  no- 
cne; 2)  gruz  m.,  gruzy  p?. ; 
in  Śriłmmer  unb  —  üerfaßen 
w  zwaliska  i  gruzy  zapadać ; 
II.  adi.  okropny,  strachem 
przejmujący,  straszny. 

®rOU'fam,  I.  adi.  l)  okru- 
tny, srogi,  niemiłosierny,  nie- 
ludzki; 2)j  »e  Spiere  zwierzęta 
krwiożercze,  drapieżne ;  II. 
adv.  okrutnie,  srogo;  er  tft 
—  reid^  okropnie  bogaty;  fic 
ift  —  l^äfllid^  straszliwie  brzyd- 
ka; —  Dtel  okropnie  dużo, 
wiele. 

©rau'famfcit,  sf.  pl.^  =en, 

okrutność  /.,  okrucieństwo 
w.;  nieludzkość  /.;  dzikość y*. 

©rau'fc^immcl,  sm.  -§,  pi. 

— ,  koń  m.  szarosiwy,  dro- 
piaty,  mrozowaty,  siwosz  m., 
deresz  m. 

©rau'fen,  vn.  (i^aben)  mir 
(mtc^)  igrauft  (eg)  oor  tiroa^ 
dreszcz  mię  przechodzi  na 
widok,  wspomnieniś  czego ; 
mic^  grauft  nod^,  rocnn  id^ 
baran  benfe  jeszcze  teraz 
dreszcz  mię  przechodzi,  kie- 
dy o  tern  myślę. 

(Srau'fCn,  sn.  «g,  zgroza 
/.;  strach  m. ;  bem  jc^ulbigen 
3Jiann  gel^tg  —  an  na  zło- 
dzieju czapka  gore. 

©rau'fenerrcgcnb,  @rau'= 
feit^aft,  («)rou'[ent)0tt  i®rau'= 

ftg,  adi.  zgroza  przejmujący, 
okropny,  okrutny,  ohydny, 
straszny. 

($)rau'ftctn,  sm.  =e§,  pi.  »c, 

szaroskał  m. 

©rou'ticr,  sn.  =c§,  pi.  «e, 

szaruch  m.,  osieł  m. 

©raÖCU'r  (wym.  grawor), 
sm.  =§,  pi.  =e,  rytownik  m. 

©rauic'rcn,  va.  (l^aben)  i) 

rytować;  2)  jmnbn  —  ob- 
ciążać, obwiniać  kogo;  *bc 
Umftänbe  okoliczności  ob- 
ciążające, obwiniające. 

©rflüiC'rfUUft,  sf.  rytow- 
nictwo  n. 

(J^ratJttä't,  sf  powaga  /., 
poważność  f. 

©raöitatio'n,    sf.    grawi- 

tacya  /.,  ciążenie  n.  (ciał). 


®raditatio'n§fraft 


534 


QöxtUt 


®raüitatto'n§!raft,  sf.  siła 

f.  ciężkości,  ciężenie  n. 

(Bxatlt'ä'Ü](i}i  adi.  powa- 
żny, uroczysty ;  adv.  poważnie, 
uroczyście. 

©raöittc'ren,    yn.^  (^aben) 

1)  ciężeć,  ulegać  sile  cięż- 
kości, ciężeniu  do  środka 
ziemi;  2)  noc^  etlt).  —  skła- 
niać się  ku  czemu. 

©rOU'toacf C,  sf.  szarogłaz  m. 

(SrQU'ÜJCrbCn,  sn.  =S,  siwie- 
nie n.  (włosów). 

©rau'Werf,  sn.  =e§,  popie- 
lice pi.  (futro). 

(gra'jic,  sf.  pi  »n,  i)  gra- 

cya  f.  (bogini);  2)  gracya  ^= 
wdzięk  m. 
®ra'jicnl0§,       adi.      bez 

wdzięku, 

©rajiÖ'S,  adi.  wdzięczny 
=  miły,  ujmujący;  adv. 
z  wdziękiem,  wdzięcznie  = 
ujmująco. 

@rcif,  sm.  »eS  i  »en,  pi. 
=e  i  =en,  gryf  m. 

©rei'ftar,  adi.  l)  nama- 
calny ;  2)  oczywisty. 

©rci'fcn,  gteifft,  greift,  griff, 
l^abe  gegriffen,  I.  va.  =  er= 
greifen,  uchwycić,  schwytać, 
ująć,  pojmać;  man  l^at  bie 
3)iebe  gegriffen  schwytano, 
pojmano  złodziejów;  jmnbn 
beim  fragen  (er) —  chwycić 
kogo  za  kołnierz ;  einen  Xon 
—  wziąć  ton;  einen  ^on 
falfd^  —  wziąć  ton  fałszywie ; 
bie  ^a^  ift  ju  [)oĄ  gegriffen 
liczba  jest  za  wysoka,  za 
wysoko  podana;  etro.mit§än= 
ben  —  uchwycić  co  rękami; 
baś  läßt  fid^  mit  §änben  — 
to  ręką  namacać  można,  to 
jasne,  widoczne;  bie  9^ad^= 
rid^t  ift  auś  ber  Suft  gegriffen 
wiadomość  jest  zmyślona, 
z  palca  wyssana ;  ^la^  greifen 
ustalić  się;  utrzymać  się;  II. 
vn.  imać  się  czego,  dotykać, 
chwytać,  ująć,  brać  się  do 
czego;  jmnbm  an  bie  ®§re, 
an  baś  Seben  —  targnąć  się 
na  czyj  honor,  czyje  życie; 
boa  greift  an  bie  Wierceń  to 
szarpie  nerwy ;  einem  Jiranf en 
an  ben  ^ulś  —  badać  puls 
chorego,  wziąć  chorego  za 
puls ;  jmnbm  in  bie  ^aore  — 


chwycić  kogo  za  włosy;  in 
bie  ^^afd^e  —  sięgnąć  do 
kieszeni;  jmnbm  inś  2lmt, 
tn§  ^anbroerf  —  wtrącać  się 
do  czyjego  urzędu,  rzemiosła ; 
nad^  etro.  —  wyciągnąć  rękę, 
by  co  uchwycić,  ująć;  chwy- 
cić co,  rwać  się  do  czego; 
nad^  bem  §ute  —  wziąć  ka- 
pelusz; ein  ©rtrinfenber  greift 
nad^  einem  ©trol^l^almc  to- 
nący i  brzytwy  się  chwyta; 
Über  ctro.  —  sięgać  poza 
coś;  um  fiĄ  —  macać  koło 
siebie;  baś  ^euer  greift  über= 
all  um  fid^  ogień  szerzy  się, 
ochłania  wszystko ;  bie  ^ran!= 
l^eit  greift  um  fid^  choroba  się 
szerzy,  wzmaga  się;  jmnbm 
unter  lia^  Äinn  —  uchwycić, 
wziąć  kogo  pod  brodę ;  jmnbm 
unter  bie  2lrme  —  wspierać 
kogo ;  5u  etro.  —  wziąć  się, 
porwać  się  do  czego ;  gur 
j}ebcr  —  wziąć  się  do  pióra ; 
ju  ben  Sßaffen  —  chwytać 
za  broń,  brać  się  do  broni; 
gum  äu^erften  —  uciec  się 
do  środka  ostatecznego ;  §u 
einem  |)anbraer!  —  wybrać 
sobie  rzemiosło;  bie  <5äge, 
bie  ^eile,  ba§  diah  greift  gut 
piła  dobrze  rznie,  pilnik  do- 
brze piłuje,  koło  dobrze  chwy- 
ta; 5U  roeit  —  nadto  się  od- 
dalać; za  daleko  sięgać. 

®rei'fcnf^)icl,  sn.  =eä,  łapa- 
ny m.,  goniony  m.  (gra). 
®rci'fci*,   sm.    =§,  pi   —, 

1)  który  chwyta,  chwytacz 
m.,  łapacz  m.\  2)  chwytacz 
u  maszyn. 

©rci'fgctcr,  sm.  =g,  pi.  — , 

sępogryt  m. 

©rci'ftg,  adi.  1)  chwytny, 
zdolny  chwytać,  chwytki;  =e 
flauen  Ijahtin.  mieć  chwytue 
pazury,  szpony ;  2)  dający  się 
ująć,  uchwycić;  «er  33aum 
drzewo  dające  się  objąć  dwie- 
ma piędziami;  -.t  Sßare  towar 
pokupay. 

®rei'fifd|,  adi.  l)  chwytny  ; 

2)  rzecz,  którą  chętnie  się 
bierze ;  «e  Seute  =  Spipuben 
hultaje. 

©rci'fflniic,     sf.    pi.    sn, 

szpona  /.  chwytna. 

©retflid),    adi.    uchwytny. 


®rci'fm«fd)cl,  sf.  pi.   =n, 

Zagłoba  /. 

@ret'fft^iDan5,  sm.  =eś,  pi 

«f^raänje,  l)  ogon  w.  chwy- 
tny; 2)  chwytacz  m.,  wikła- 
wiec  m.  (zwierzę  chwytno- 
ogoniaste). 

@rct'ffi)inne,    sf.  pi    =n, 

knap  m. 

(Srci'fftetn,  sm.  =e§,  pi  =e, 

gryfit  m.,  szponiec  w.,  dzio- 
bacz  m. 

©rci'fsangc,  sf.  pi  =n,  le- 
warek m.,  klucz  m.  do  rwa- 
nia zębów. 

©rci'fjirfel,  sm.  ''^,pl  — , 

cyrkiel  m.  kalibrowy. 

©rct'ncn,  vn.  (tiaben)  l)  wy- 
krzywiać gębę;  '2)  drzeć  się, 
płakać,  beczeć. 

©rci'ncr,  sm.  =§,  pi  — , 

beksa  m.,  płaksa  m.,  pła- 
czek m. 

©rci'nerin,  sf.  pi  =innen, 

płaczka  /.,  płaczennica  /. 

(SrCi§,  adi.  stary,  pode- 
szłego wieku ;  =feś  §aar  siwy 
włos;  ber  =fe  33ater  stary, 
zgrzybiały  ojciec. 

®rci§,  sm.  »feg,  pi  =fe, 
starzec  tw.;  dziad  m. 

©rci'fcn,  sn.^  (^aben)  (prze- 
starzałe) siwieć,  starzeć  się, 
do  zgrzybiałości  się  zbliżać. 

®rci'fcnelter,  5n.'  =g,  wiek 

podeszły,  starość  /.,  zgrzy- 
białość /. 

(SrCt'fen^aft,  adi.  zgrzy- 
biały. 

@rci'f  en^aftigf  eit,  5/.  zgrzy- 
białość /. 

©rCi'ÖlCr,  sm.  »ś,  ;;?.  — , 
kramarz  m.,  przekupień  m., 
sprzedający  artykuły  żywności. 

@rcll,  adi.  1)  (za)  ostry, 
przenikający;  =e  Stimme  zbyt 
ostry,  przenikający,  rażący 
głos ;  2)  jaskrawy,  zbyt  jasny, 
rażący;  =eä  ^-euer rażący,  ośle- 
piający ogień;  =e  "Jarben  ja- 
skrawe kolory;  etit).  mit  =en 
^•arbcn  malen  (fd^ilbern)  od- 
malować co  zbyt  jaskrawemi 
barwami,  opisać  z  przesadą : 
=er  Äontraft  kontrast  (przeci- 
wieństwo) w  oczy  wpadający 
(-e);  =e  Siugen  bystre  oczy, 

©re'ÜÖUgig,  adv.  bystrooki. 

®rc'tlc,  sn.  jaskrawość  r.^ 
ostrość  /'.  (rażąca). 


©re'Pcit 


535 


(^xt'num 


i^U'iit)tit,  sf.  jaskrawość/., 
ostrość  /. ;  —  einer  ©c^ill)e= 
runcj  przesada  w  opowiadaniu. 

®remta'I=,  gremialny,  kor- 
poracyjny. 

©rCttttum,  sn.  -S,  pi  »mień, 
gremium  w.,  korporacya  /. 

©re'ttt^Cl,  5W.  '-§,  pi  —, 
kram  w ,  kramik  m. 

©rcnabic'r,  sw.  =g,  ^z.  =e, 

grenadyer  m. 

Orcnaöic'rrcgiment,  sn.  =e§, 

2?Z.  =er,  pułk  m.  grenadyerów. 
®lt'nt)C(,    sm.    =ś,   _p^.   — , 
1)  grządziel  m. ;  2)  rygiel  m., 
zasuwa  f. 

©rCnjailer,  «m.  sä,pz.  säcfer, 

rola  /.  graniczna. 

©re'njarmec,    sf.  pi  =n, 

armia  /.    graniczna,    na  gra- 
nicy stojąca. 

©rc'nsauffe^cr,  sm.  =ä,  pi 

— ,  strażnik  m.  graniczny. 

©re'ns^ai^,    sm.    =eg,   pi 

»böd^e,  strumyk  m.  graniczny, 
odgraniczający. 

©rCnjoaiim,  sm.  -eg,  pi 

abäume,  drzewo  n.  graniczne. 

©rCnjtJCfeftigMitg,    5/.  pi 

«en,  obwarowanie  n.  granicy. 

©rc'njticfcfttguugsiDcrfe,  n. 

pi.  fortyfikacye_pZ.,  warownie 
K}1.  graniczne. 

@rc'n3befi(!^ttgung,  sf.  pi 

=en,  rewizya  /.  granic. 

(sjrc'njiJCtDO^ncr,  sm.  *§,  pi 

— ,   mieszkający   m.   na   gra- 
nicy, pogranicznik  m. 

drCnjC,  sf.  pi  'U,  grani- 
ca/.,  kres  m.]  zakres  m.; 
35crge  unb  ?^Iüffe  finb  bie 
natürlidien  =n  ber  Sänber  góry 
i  rzeki  są  naturalnemi  grani- 
cami krajów;  =n  gleiten,  be= 
ftimmen,  feftfe^en  granice  ozna- 
czyć; bie  =n  be§  Sfleic^eś  er= 
tueitern  rozszerzyć  granice 
państwa;  Sßaren  über  bie  — 
jd^affen,  bringen  towary  prze- 
prowadzać przez  granice;  an 
ter  —  na  granicy;  über  ber 
—  za  granicą;  ber  ber  —  gu» 
näd^ft  Uegcnbe  ©tric^  SanbeS 
pogranicze;  an  ber  —  befinb* 
li(Ą,  liegenb,  roo^nenb  pogra- 
niczny; eine  —  graifd^en 
jrcei  g^elbern  giel^en  rozgra- 
niczyć dwa  pola;  bie  «n  feiner 
3Kac^t  libcrfcfireiten  przekro- 
czyć    granice,     zakres     swe 


władzy;  jein  ©i^rgei;;  !annte 
feine  »n  jego  ambicyi  nie  było 
granic ;  er  fe|t  feinen  Seiben« 
fd^aften  !eine  —  nie  kładzie 
granic  swym  namiętnościom ; 
bic  -n  ber  SSotlmad^t  granice, 
zakres  pełnomocnictwa;  eine 
Siebe  ol^ne  ==n  miłość  bez  gra- 
nic ;  ttUeś  ^at  feine  =n  wszystko 
ma  swoje  granice. 

©rClijcn,  vn.  (§aben)  1)  an 
(mit)  etro.  —  graniczyć  z  ozem ; 
granfreid^  grenzt  im  ©üben 
an  ©panien  Francya  graniczy 
na  południe  z  Hiszpanią  ;  vo\v 
—  mit  il^nen  sąsiadujemy 
z  nimi;  ba§  ©ebäubc  grengt  an 
ben  ©arten  budynek  graniczy 
z  ogrodem,  dotyka  ogrodu ; 
2)  baö  grengt  an  3^arrfeit  to 
zakrawa  na  waryactwo. 

©rCnjCnlOÖ,  adi.  bez  gra- 
nic, nieograniczony,  bezgra- 
niczny, bezbrzeżny ;  adv.  nie- 
ograniczenie,  bezbrzeżnie. 

®rc'ngcnIofig!eit,   sf.  n\e- 

ograniczoność/'.,  bezbrzeżnośe 
/. ;  nieskończoność  /. 

©re'njcr,  sm.  =§,  pi  —, 

nad  granicą  mieszkający,  po- 
granicznik m.,  mieszkaniec 
m.  pograniczny. 

©re'njfeftung,  sf.  pi  »en, 

forteca  f.  pograniczna. 

©re'nsgcgcnÖCU,  sf.  pi  po- 
granicze n. 

©rc'nsgcictfc,  sn.  -g,  pi  —, 

tor  m.  graniczny. 

©rc'nagcttictnfc^aft,  sf.  pi 

*en,  wspólność  /.  granic. 

©re'nsgrabcn,  sm.  =g,  pi 

=gräbcn,  rów  m.  graniczny, 
graniczniak  m,,  rozkop  m. 

©rc'njpgcl,  sm.  =§,  pi  —, 

kopiec  m.  graniczny. 

©re'njjägcr,  sm.  =§,  pi  —, 

strzelec  m,.  graniczny  =  straż- 
nik m. 

©rC'n^fCtte,  sf.  pi  =n,  kor- 
don m,. 

®rc'njlanb,    sn.   -e§,   pi. 

*länber,  kraj  m.  pograniczny, 
pogranicze  n. 

©rc'njUnic,  sf.  pi  =n,  linia 

/.  graniczna. 

©rCnjmal,  sn.  »eś,  pi.  =e, 

i  =»mä(er,  znak  m.  graniczny, 

(SrCujntarlc,  sf.  pi  m,  grsi- 

niczak  m.,  rabieżec  m. 


©re'npicffcr,  sm.  =^,pi—^ 

miernik  m.  graniczny. 

©rc'njnad^öar,  sm.  »§,  pi 

»n,  sąsiad  m.  graniczny. 

®rć'n5))fa]^I,  sm.  »eg,  pi 

»pfäl^le,  pal  w.,  słup  m.  gra- 
niczny. 

@rc'n3^«n!t,  sm.  =:§,pl  =e, 
punkt  m.  graniczny,  granica/. 

®U'n^XtĆ)t,  sn.  *eg,  prawo 
n.  graniczne. 

©rc'njrcgulicrung,  sf.  pi 

«en,  demarkacya  f.,  regulacya 
/■.,  ustalenie  n.  granic. 

®  re'njrcje^,  5m.  =ff  eg,  pi  >ffe, 

układ  m.  o  oznaczenie  granic. 

®rc'itsf(!^etbe,   sf.  pi  =n, 

miedza  /.,  rozdroże  n. 

©rCnsfdjctbcr,  sm.  -g,  pi 

— ,  miernik  w.,  geometra  m. 
graniczny,  komornik  m. 

(Sre'n3f(!^cibung,  sf.pl-en, 

demarkacya  /.,  rozgranicze- 
nie n. 

®rC'njf:))CrrC,  sf.  zamknie- 
cie n.  granicy. 

©rCnjftobt,  sf  pi  =ftäbte, 

miasto  n.  pograniczne. 

©rc'njftation,  sf.  pi  »en, 

stacya  /.  graniczna. 

©rCnsftcin,  sm.  ^eg,  pi  »e, 

kamień  m.  graniczny,  znak  m. 
graniczny,  granicznik  m.,  uro- 
czysko n. 

©rCnjftrCit,  sm.  =eg,  kłó- 
tnia /.,  sprzeczka  f.  o  granicę, 
spór  m.  graniczny. 

©re'njftnd),  sm.  =eg,i)?.  *e, 

pogranicze   n.,   nadgranica  /. 

©rCnjöcrglet^,  sm.  =eg,  pi 

=e,  układ  m.,  ugoda  f  wzglę- 
dem granic,  o  granice. 

©rc'n^Dcrtrag,  sm.  ==eg,  pi 
eüerträge  =  ©renjocrgleid^. 
@rc'n3tDa(^c,   sf  pi   »en, 

straż  /.  graniczna,  kordon  m. 

(Bxt'n^mxt,  sm.  »eg,  pi  =e, 

granica  /.  (w  matematyce). 

©rCnsjaim,   sm.  »eg,  pi 

»jäune,  płot  m.  graniczny. 

©rCnjscidjcn,  sn.  »g,  pi 

— ,  znak  m.  graniczny. 

©rc'nssött,  sm.  '-t^,pl  -jölle, 

cło  n. 

(gxt'ni^üUamt,  sn.  »eg,  pi 

»ämter,  urząd  m.  cłowy  na 
granicy, 

©re'nSJUg,  sm.  »eg,  obcho- 
dzenie w.,  zwiedzanie  n.,  re- 
wizya ^.  granic. 


®rcu'el 


536 


©rirnmcn 


©reu'el,   sm.  =§,  pi.   — , 

1)  obrzydliwość  /.,  odraza  f., 
zgroza  /. ;  —  vov  ttxo.  I^aben 
mieć  od  czego  odrazę;  er  ift 
mir  ein  —  mam  od  niego 
odrazę,  zg-roza  mnie  przej- 
muje; 2)  okropność  /.,  okru- 
tność  /.,  zdroźaość  /.,  szka- 
radny uczynek  m.,  czyn  m. 
zgroza  przejmujący;  bie  — 
be§  5łriege§  okropności  wojny. 

®rCU'Cl^aft,  adi.  okropny; 
adv.  okropnie. 

©reu'cin,  fid^  —,  vr.  i  virnp. 
id^  grenie  mid^,  e§  greult  mir 
üor  etro.  mam  wstręt  do  czego, 
brzydzę  się  czem. 

©reu'citdg,  sm.  =e§,  pi.  «e, 

dzień  m.  okropny,  feralny. 

©reu'citat,  <?/.  pi.  =cn,  czyn 

m.  okropny,  ohydny. 

©reu'ClÜfltt,  adi.  pełen  okro- 
pności. 

©rCUltd^,  adi.  okropny, 
okrutny,  ohydny,  straszny ; 
adv.  okropnie,  ohydnie. 

©riCk,  sf.  pi.  =n,  skrze- 
czkay.,  skwarek  w.,  skwarkay. 

@ricö?,   sm.  =[e§,  pi.  ^fc, 

torebka  f.  nasienna. 

(SnC'l^tfc^,  adi.  grecki;  =e 
©pracze  język  grecki;  =er 
3lituö  obrządek  grecki;  adv. 
po  grecku. 

©rie'f cIMr,  sm.  «en,  pi.  -zw, 

niedźwiedź  m.  srogi. 

©nc'^fud)?,  sm.  =)e§,  pi. 

=fu(Ąfe,  lis  m.  trójkolorowy. 
(SriC'§9roni,sw.=§,  l)  ponu- 
rość f.,  tetryczność  /.,  hu- 
mor m,  posępny,  melancho- 
lijny, kwaśny ;  2)  człowiek  m. 
ponury,  tetryk  m.,  melancho- 
lik  m. 

©riC^gramcn,  vn.  (^aben) 

zżymać  się,  złościć  się,  krzy- 
wić się,  gderać. 

©rtc'ögrämig,  ©ric'^grä« 
mifd)  i  ©rie'^grömlid),  adi. 

tetryczny,  ponury. 

©ric^  (©ricö),  sm,  «e§,  l) 
żwir  ?n.,  grubj'  piasek  w., 
drobne  kamyki  pi. ;  2)  dziar- 
stwo  n.,  piasek  m.  moczowy; 
3)  grys  w.,  gryz  w.,  drobna 
kasza  f. 

©riCPobcn,  sm.  -g,  ziemia 
dziarstwista. 

®riC'prci,  sm.  =c§,  drobna 
kaszka  /.   (gotowana). 


©riegeln,  i-n.  (^a!3en)  l)kru- 

pić  się,  padać  krupami;  2)  eś 
grie[elt  młd^  vimp.  mam  ogrą- 
żkę,  dreszcz  mnie  przechodzi. 

©ric'^td^t,  i  ©riCfjig,  adi. 

1)  żwirowaty ;  2)  mający  pia- 
sek moczowy. 

@rie'^!ran!fieit,  sf.  dziar- 

stwo  n.  (choroba). 

©riC'praut,  sn.  se»,  siedm- 
list  m. 

®nc'j)mel)l,  sn.  -eg,  gry- 
sówka  f.\  mąka  /,  razowa. 

(SriC'^f  ant),  sm.  *eg,  szczerk 
m. 

©rtc'jjtourscl,   sf.  pi.   -n, 

wdrzanka  f. ;  kruszota  /. 

@nff,  sm.  ^i§,pl.  =e,  1)  uję- 
cie n.,  uchwycenie  n.  czego, 
wzięcie  n.,  branie  n.,  chwy- 
tanie n.,  dotykanie  w.,  do- 
tknięcie w.;  einen  —  nad^  (in) 
etvo.  tun  wyciągnąć  rękę  po- 
jaką  rzecz,  sięgać  po  co  (do 
czego,  dokąd);  6ei  bem  erften 
»C  in  bie  ^afc^e  zaledwie  się- 
gnął do  kieszeni;  mit  mä(^= 
tigern  »C  chwytając,  ujmując 
potężnie;  einen falfd^en  —  iun 
zmylić,  pomylić  się;  einen 
guten  —  tun  mieć  szczęśli- 
wą rękę;  einen  —  auf  ber 
33ioIine  tun  wziąć  ton  (kilka 
tonów)  na  skrzypcach;  fat= 
fc^er  —  (auf  einem  Snftru= 
mente)  fałszywe  wzięcie  to- 
nów, fałszywe  uderzenie  (na 
fortepianie) ;  2)  fortel  m. ; 
ben  richtigen  —  l^erau§= ! 
I^aben     znać     sposób ;     ben  \ 

—  finben  wynaleźć  fortel,  i 
sposób;  etrcaś  im  —  ^aben ! 
mieć  w  czem  wielką  łatwość; 
3)  garść  /.,  tyle,  ile  można 
w  rękę  wziąć;  4)  szpony  pi.  \ 
(zwierząt  drapieżnych) ;  ber  | 
^abid^t  gibt  ber  2:aube   einen  ' 

—  jastrząb  wbija  szpony  w  go- 
łębia;   5)    rękojeść  /.,    trzo- ' 
nek  m.,   ujęcie   n.,   osada  /., 
antaba  f.,  rączka  j^.,  mion  m. 
(u  młyna). 

©ri'prctt,  sn.  *eg,  pi.  =er, 

—  bei  einer  ©eigc  szyjka  /. 
u  skrzypców;  —  einci  Rla= 
üierö  klawiatura  fortepianu. 

©ri'ffcl,  sm.  =§,  pi.  —, 
1)  rylec  m.,  styl  m.  (narzę- 
dzie do  pisania  u  staroży- 
tnych); ber  —  ber  Glio  rylec 


historyi;  2)  rysik  m. ;  3)  szyj- 
ka /.,  uszko  n.  (w  iDOtanice). 

©ri'ffelföule,    sf.    szyjko- 

nitka  /. 

®ri'ffIod),  sn.  =e§,^?.=löd^cr, 
dziurka  /.  w  instrumencie 
dętym. 

%XX'\it,  sf.pl.  =n,  1)  Świercz 
7W.,  świerszcz  m.,  świer- 
czek  m.;  2)  chimera  /.,  gry- 
mas m.,  kaprys  m..  dziwactwo 
n. ;  er  l^at  feine  =n  ma  chimery, 
humory ;  baś  ift  nur  eine  — 
to  tylko  grymas;  er  \)Qii  *U 
im  Äopfe  ma  dziwne  urojenia; 
m  fangen  dziwaczyć,  chime- 
rzyć,  grymasić;  =n,  pi.  uro- 
jone troski  pl.^  bezpodstaw- 
ne kłopoty  pl.\  m  fangen, 
ftd^  mit  ■=n  plagen  troszczyć 
się,  kłopotać  się,  wymyślać 
sobie  przyczyny  do  zmar- 
twienia. 

©ti'Kcnfönger,  sm.  =§,  pi. 

— ,  chimery k  tw.,  kapryśnik  m., 
grymaśnik  tw.,  dziwak  m.,  cu- 
dak m  .  maruda  m. 

©n'Uenföngerci,  sf.  pi.  =en, 

chimery  pi.,  kaprysy  pi.,  gry- 
masy pi.,  dziwactwo  n. 

©ri'ücnfängcnn,    sf.    pi. 

:innen,chimeryczka/".,  kapry- 
śnica  /.,  grymaśnica  /. 

©ri'ücnfängcnf^,  @ri'Ilen= 

j^aft,  adi.  chimeryczny,  ka- 
pryśny, dziwaczny,  marudny, 
grymaśny. 

®ri'IIen!ranf,    adi.    hipo- 

chondrj'czny. 

©ri'&cnttJCrf,  sn.  =e§,  pi.  *e, 

dziwaczne  figury  pi.,  posta- 
cie pi.  (w  malarstwie). 

©rima'ffC,  sf.  pi.  =n,  gry- 
mas w.,  wykrzywianie  n. 
gęby;  m  machen,  fd^neiben 
wykrzywiać    gębę,   grymasić. 

©timm,  I.  sm.  U§,  furya  f., 
złość  /. ;  zażartość  /.,  zapal- 
czywość  /.,  zawziętość  /. ;  in 
—  geraten  wpaść  w  pasyę; 
II.  =  grimmig. 

®ri'mmbanit,  S7n.  =e§,  ją- 

trznica  /.,  morzeszkowa  kisz- 
ka /.  okrężnicowa. 

@ri'unnbarmgcfrij)c,  sn.  «g, 

śródjelicie  n.  przyokrężne. 

(gri'ntmcn,     ta.     '(^aben) 

1)  sprawiać  kolki,  bole  w  ki- 
szkach ;  e§  grimmt  mi(^  (mir) 
im  Sandte  rznie  mnie  w  brzu- 


©ri'mmen 


537 


Cs)rog 


chu,  mam  bole  w  kiszkach; 
2)  ba§  grimtnt  mić),  eä  grimmt 
mir  im  ^er^cn  to  mnie  do 
żyweg-o  dotyka. 

©rt'mmcn,  sn.  =g,  kolka/., 
rznięcie  n.  w  kiszkach. 

©ri'mmig,  adi.  rozjuszony, 
rozjadły,  zażarty,  zapalczywy, 
zawzięty,  srog-i,  okrutny;  — 
fämpfen  walczyć  zajadle, 
z  wściekłością;  =eś  Xier  zwie- 
rzę drapieżne;  »en  ^unger 
l^abcn  być  głodny  jak  pies; 
»en  2lppctit  I§a6en  mieć  wil- 
czy apetyt;  *e  ^'dlte  okrutne 
zimno ;  e§  ift  —  talt  straszli- 
wie zimno ;  »e  «Sd^metjen  l^aben 
mieć  okropne  boleści. 

©ri'mmtgtcit,  sf.  złość/., 

gniew  m.  zapalczywy,  pasya/. 
@rinb,  sm.  =e§,  pi.  =e  i  «en, 
1)  strup  m.,  strupień  m. 
(szczególnie  na  głowie) ;  parch 
m.;  2)  skorupa  /.,  skorupie- 
nie  n. ;  3)  gatunek  rośliny 
pasożytnej ;  4)  gatunek   foki. 

®n'nMd)t  i  ©ri'nbig,  stru- 

piasty,  parszywy. 

®ri'nb!o|)f,  sw.  sc§,i?Z.:!öpfe, 

1)  głowa  /  strupiasta,  par- 
szywa; 2)  parszywiec  m. 

©n'nbiraut,  sn.  =eś,  drja- 

kiew  m. 

®n'nbf(J)U^ł)cn,  /  pi  łu- 
pież m.  ze  strupów. 

(gri'nbtt)urs(cl),  sf.  szczaw 

m.  kobyli. 

®n'nfcn,  vn.  (^aben)  l)  wy- 
szczerzać zęby,  twarz  wykrzy- 
wiać, szyderczo  naśmiewać  się; 

2)  przechodzić  w  stan  płyn- 
ny, topnieć  (o  rudzie,  meta- 
lach), 

©ri'^^Je,  sf.  grypa  f.,  influ- 
enca /.,  nieżyt  ?w.  nagminny. 
®ri^^,  sm.  «fcä,  1)  mózg  w.; 

—  ^oben  mieć  rozum,  nie 
być  głupim;  er  l^at  nie  »iel 

—  gel^abt  rozumu  wiele  nigdy 
nie  miał,  prochu  nie  wyna- 
lazł; 2)  imnbn  am  =fe  pac!en 
chwycić    kogo    za    kołnierz; 

3)  =  ©rlcbś,  torebka  /.  na- 
sienna owoców. 

©n'^fcn,  vn.  i  va.  (^aben) 

ukraść. 

©ri'^fcr,   sm.  =ś,  pi.   —, 

złodziej  m. 

©nfc'ttC,  sf.  pi.  =n,  gryze- 
ta  r.,  gryzetka  /. 


©rob,  adi.  (comp,  gröber, 
sup.  gröbft)  1)  gruby  = 
niecienki,  niedelikatny;  =er 
graben  gruba  nić;  «e  £ein= 
roanb  grube  płótno;  «e  §anb 
gruba,  ciężka  ręka;  «eStimme 
gruby,  niedelikatny  głos;  =eö 
93rot  chleb  z  grubej,  razowej 
mąki,  chleb  razowy;  =eä  SRef)! 
mąka  gruba,  razowa;  »e  3lrbeit 
robota  gruba,  prosta;  robota 
niekształtna,  nieelegancka ; 
ett».  aug  bem  --n,  aug  bem 
©robftcn  arbeiten  z  grubego, 
z  grubszego,  z  grubsza  co 
obrobić;  —  raerbcn  zgrubieć; 

2)  ciężki,  uciążliwy;  =cö  ©e« 
f^Ü^  ciężkie  działa;  »e0  §anb« 
njer!      uciążliwe      rzemiosło; 

3)  gruby  =  ciężki,  ważny, 
w  oczy  wpadający;  ser  ^rr* 
tum  gruby  błąd ;  =e§  SSergel^cn 
ciężkie  przewinienie;  ec  Un= 
roiffenl^eit  gruba,  rażąca  igno- 
rancya,  nieumiejętność ;  4) 
gruby  =  grubiański,  prosta- 
cki, nieokrzesany;  =er  3Kenfd^ 
prostak,  grubian,  grubianin; 
»e  2lntn)0rt  grubiańska  odpo- 
wiedź; «er  ©c^erj  gruby,  pro- 
stacki żart;  =er  Sügner  bez- 
czelny kłamca;  jmnbm  — 
fommen  po  erubiańsku  się 
z  kim  obejść,  grubiaństwo 
komu  powiedzieć;  er  mad^t  eö 
JU  —  za  wiele  sobie  pozwala ; 
=e  ©inne,  =eg  ©cfü^t  l^aben 
mieć  tępe  zmysły,  tępe  czu- 
cie ;  6)  gruby  =  płód  noszący. 

®tü'bhX^ÜQ,adi.  z  grubych 
drutów  zrobiony. 

©rÖ'bC,  sf.  grubość  /. ;  — 
beś  jtud^cä  grubość  sukna. 

©ro'öeif  cniüaljtöcr!,  sn.  *e§, 

pi.  ;e,  sztabikowa  walcownia/. 

©rO'bfäbig,  adi.  z  grubych 
nici  zrobiony,  utkany. 

®rO'bfafcng,  adi.  grubo- 
włóknisty. 

©ro'bgciDidjt,  sn.  =e§,  bruto 
n.  indecl.  =  całociężar  m., 
ciężar  m.  ryczałtowy. 

©ro'bl^aarig,  adi.    grubo- 

włosy,    erube    włosy   mający. 

®ro'bpUtig,  adi.  grubo- 
skórny. 

©rO'b^Ctt,  sf.pl.'^en,  1) gru- 
bość / ;  —  ber  (Bitten  grubość 
obyczajów;  —  im  Senelön^en 
niegrzeczność     w     obejściu ; 


2)  grubiaństwo  łi. ;  jmnbm 
-=en  jagen,  an  ben  §alś  merfen 
grubiaństwa  komu  powiedzieć. 

©ro'öian,  sm.  -g,  pi.  =e, 

grubian(in)  m.,  prostak  m., 
brutal  m,. 

©rO'bfiJrmg,  adi.  grubo- 
ziarnisty. 

©rö'blirf),  I.  adi.  grubawy, 
nieco  gruby,  przygrubszy;  II. 
adv.  grubo,  grubawo,  przy- 
grubo;  —  JCrftoBcn  grubo 
utłuc;  fid^  —  irren  grubo, 
bardzo  się  omylić;  jtnnbn  — 
beleibigen  grubo,  mocno,  do- 
tkliwie kogo  obrazić. 

®rO'bmcI)I,  sn.  =§,  mąka  /. 
gruba,  razowa. 

@rÖbÖ,  sm.  »feś,  pi  *fe, 
torebka  /.  nasienna;  komórki 
pi  jabłka. 

©ro'bfatf,  sm.  =(e)§,  grubia- 
nin m. 

®ro'bf  anb,  sm.  --e§,  piasek  m. 
gruby,  żwir  m. 

(Bto'h^n^mkh,  sm.  --eg,  pi 

=C,  kowal  m. 

^XD'W)XOt,  sn.  =e§,  gruby 
śrut  m. 

®ro'bfd)riJtig,  adi.  grubo- 
śrutowy  ;  =er  9JŹenfcl9  człowiek 
gruby,  ciężki,  grubas  m. 

©ro'bfinnig,  adi.  tępe  zmy- 
sły mający. 

(gro'öfinnlidj,  adi.  nader 
zmysłowy,  lubieżny. 

®rog,  sm.  =§,  grog  m. 

(Btö'{t))Un,  vn.  i  va.  (I^abcn 

ryczeć,  wrzeszczeć. 

Q^XBÜfSm.  =(e)ś,  zawziętość  /"., 
tajemna  nienawiść  /.,  zawiść 
/,  złość/ ;  ansa/,  chrapka  /. ; 
einen  —  auf  (albo  raiber, 
gegen)  jmnbn  l|aben  albo  ^egen 
mieć  złość  na  kogo;  einen  — 
gegen  jmnbn  faffen  nienawiść 
powziąć  ku  komu. 

©ro'ßen,  vn.  (fiaben)  i)  hur- 

kotać,  ponuro  huczeć;  ber 
2^onner  groUt  grom  huczy; 
2)  dąsać  się,  gniewać  się; 
mit  imnbm  —  złościć  się, 
dąsać  się  na  kogo,  mieć  urazę 
do  kogo. 

©rOOnt,  (wym. :  grum)  sm. 
=§,  pi  =0,  grum  m. 

(grO'^^C,  sf.  pi.  *n,  głowacz 
m.  (ryba). 

@rO§,  (wym, Igro)  n.  ind. 
1)  dwanaście  tuzinów  (wyraz 


©rö'ftöd 


538 


®ro'^c(r) 


kupiecki) ;  2)  grosz  m. ;  3)  głó- 
wna część  /. ;  baś  —  ber 
Slrmee  główny  oddiał,  korpus 
armii. 

(SrÖ'f d|Cl,  sn.  .§,  pi.  —,  dim. 
od  ©rofĄen,  grosik  m. 

^ro'fd^cn,  sm.  =s,  pi.  —, 

1)  grosz  m.\  2)  mały  pie- 
niądz w.,  srebrnik  m. ;  er  l^at 
leinen  —  nie  ma  grosza  przy 
duszy;  3)  pieniądze  pi.,  ma- 
jątek m. ;  er  i^at  einen  l^üb= 
f^en  —  gefammelt  zebrał 
piękny  grosz,  piękną,  znaczną 
sumę;  ein   —   ®elb  grosiwo. 

®ro'ftf)enftüif,  sn.  -e§,  pi. 

=C,  groszówka  /. 

®ro'f djentoeif c,  adv.  po  gro- 
szu, groszami;  —  üerbienen 
na  groszu  grosz  zarabiać. 

@rof ,  I.  adi.  {comp,  gröfier, 
sup.  grö^t)  1)  wielki,  duży; 
«eg  ^au^  wielki  dom;  =er 
3Jienfd^  wielki,  wysoki,  rosły 
człowiek ;  ber  —  Dgean 
ocean  Wielki  (albo  Spo- 
kojny, Cichy);  «c  Sif)e  wielki 
palec  (u  nogi);  unoergleid^Iid^ 

—  bez  porównania  wielki, 
niezrównanie  wielki;  überaus, 
fel^r,  ungeheuer  —  ogromny; 
über  bie  3)?af;en  —  nad  miarę 
wielki,    zbyt    wielki;   giemlid^ 

—  dosyć  wielki;  ein  giem« 
li^  =eö  ©tü(f  S'tinbfleifd^  spory 
kawał  wołowiny,  mięsa  woło- 
wego; *eä  2llpl^abet  duże  abe- 
cadło, alfabet  liter  wielkich; 
ein  Sßort  mit  =em  2lnfangg= 
bud^ftaben  (albo  ein  SBort  — ) 
fd^reiben  pisać  wyraz  wielką 
literą  (początkową) ;  baś  SQßort 
wirb  nid^t  —  gefc^rieben  wy- 
razu tego  nie  pisze  sio  wielką 
literą;  =e  2lugen  l^aben  mieć 
wielkie  oczy ;  =c  2lugen  marf)en 
wytrzeszczyć  oczy,  zdziwić 
się;  jmnbn  —  albo  mit  =en 
3lugen  anfeilen  wytrzeszczyć 
oczy  na  kogo,  ze  zdziwieniem 
spojrzeć,  patrzeć  na  kogo ;  =eÖ 
geuer  anmadgen  rozpalić,  roz- 
niecić duży  ogień;  ber  =e 
SCBeften  zachodnia  Ameryka; 
=e  SBunbe  wielka,  głęboka 
rana;  — ,  gröfter  machen,  gröfier 
erfd^einen  (äffen  powiększać; 
przesadzać ;  — ,  größer  werben 
rosnąć,  rość;  grubieć;  gröfier 
fd^einen  roollcn  (als  man  ift) 


przydawać  sobie  wielkości, 
znaczenia;  2)  wielki  =  ciężki, 
bardzo  zły;  =e  S!)umml^eit 
weilkie  głupstwo ;  3)  wielki  = 
dorosły;  fie  ^at  =e  ^inber  m?. 
już  dorosłe  dzieci ;  bie.-cn  Seute, 
bie  =en  dorośli;  —  unb  ftein 
wielki  i  mały,  dorośli  i  dzieci ; 
--geroad^fen  rosły;  jjiel^en  od= 
chować,  wychować  4)  wielki  j 
=  liczny,  mnogi ;  =er  ©eroinn 
wielki  zysk;  mtt  =en  soften  j 
wielkim  kosztem,  nakładem; 
«e§  ©efolge  liczna  świta;  ber 
=e  §aufe,  hk  =e  2Jiaffe  lud  pro- 
sty, pospólstwo,  gmin ;  ber 
größere  S^eit  większa  część; 
größere  Qa^  większa  liczba, 
większość;  5)  wielki  =  zna- 
komity, potężny;  auf  «em 
^u^e  [eben  żyć  na  wielką 
stopę,  wykwintnie;  ben  =en 
§errn  fptelcn  udawać  wiel- 
kiego pana;  ^c  Ferren  cer* 
fpred^en  gern  pan  obiecuje, 
chłop  dotrzymuje ;  obiecał  pan 
kożuch:  ciepłeż  jego  słowo; 
«c§  ^anblungśl^auś  wielki, 
znaczny  dom  handlowy ;  ser 
Kaufmann  kupiec  na  wielką 
skalę;  ein  =er  ä^iann  werben 
stać  się  wielkim,  wpływowym 
człowiekiem ;  eine  *e  ^igur 
fpieten  wielką  rolę  grać,  mieć 
wpływ,  znaczenie;  ba§  ift  ein 
^eö  3Bort  to  wielkie,  ważne 
słowo;  mer  ein  »eS  Tlani  l^at, 
leiftct  nid^t  ciel  kto-  dużo 
gada,  (ten)  robi  mało ;  fid^  ein 
=e§  ainfeljen  geben,  eine  =c 
Wum  annel^men  przydawać 
sobie  znaczenia,  udawać  (coś) 
wielkiego;  fid^  mit  etroaś 
—  mad)en,  —  tun  chełpić 
się  (czem);  etmaS  in  ber  @r= 
3ä!)[ung  größer  mad^en  prze- 
sadzać w  opowiadaniu,  opo- 
wiadając; 6)  wielki  =  wznio- 
sły, niepospolity;  =e  ®cban= 
fen  górne,  wzniosłe  myśli ; 
=»er  3)iann  wielki,  niezwykły 
człowiek;  Äafimir  ber  «e  Ka- 
zimierz Wielki;  scö  ©d^au^ 
fpiel  wielkie,  wspaniałe  wido- 
wisko; bie  =e  3Be(t  wielki 
świat;  in  einer  ==en  3eit  leben 
żyć  w  pamiętnym,  dziejowo 
ważnym  czasie;  7)  wielki  =  i 
silny,  mocny,  gwałtowny ;  ee  | 
^i^e,  ^äiW  wielki  upal,  wiel- 1 


kie  zimno;  fel^r  =e  Unroiffen» 
f)Cit  wielkie  nieuctwo,  ciem- 
nota; einen  *n  SSerftanb  bc= 
fi^en  mieć  wielki  rozum,  być 
bardzo  rozumnym;  8)  mie  — 
ift  ba§  §au§?  jak  wielki  jest 
dom?;  mie  —  ift  er?  jakiego 
jest  wzrostu?;  gletd^  —  tej 
samej  wielkości,  równie  wiel- 
ki; roie  —  mar  mein  ®nt=» 
fe^en!  jakżeż  się  przeraziłem! 
fo  —  rcie  eine  Vlü^  wielkości 
orzecha;  er  ift  urn  einen  Äopf 
gröfier  alg  id^  o  głowę  wyższy 
odemnie;  II.  aäv.  jmnbn  — 
ad^ten  wysoko  kogo  cenić; 
widzieć  w  kim  wielkiego  czło- 
wieka; jmnbn  —  anblidEen 
wytrzeszczyć  na  kogo  oczy; 
fi^  nid^t  —  um  etro.  6efüm= 
mern  niewiele,  mało  tro- 
szczyć się,  nie  bardzo  dbać 
o  co;  —  ben!en,  l^anbeln 
wzniosie,  szlachetnie  myśleć, 
postępować;  —  »on  imnbm 
ben!en  cenić  kogo  wysoko; 
auf  jtnnbn  —  ^erobfel^en  pa- 
trzeć na  kogo  z  góry;  «fpre^ 
Ó)en  chwalić,  chełpić  się;  =tun 
udawać  coś  wielkiego. 

@rO'^a(^t(iar,  adi.  wielce 
szanowny,  sławetny. 

(Sro'pbmtral,  sm.  =§,  pi. 

ee,  wielki  admirał  m. 

(grO'^artig,  adi.  wzniosły, 
wpaniały;  wykwintny;  adv. 
wzniosie,  wspaniale. 

@rö'f?auge,  sn.  =g,  pi.  =n, 

1)  wielkook  m.,  człowiek  m., 
mający  wielkie  oczy;  2)  wiel- 
kook (ryba). 

©rO'löugig,  adi.  wielkooki. 

©rO'PofC,  sf.  pi.  '-n,  sio- 
stra /.  dziadka  lub  babki. 

(SJrO'päUff)ig,  adi.  wielko- 
brzuch  m.,  brzuchal  m. 

(^rof^bauer,  sm.  ^%,pl.  —, 

chłop  TM.,  włościanin  m.  z2l- 
możny,  kmieć  m. 

®ri'f?bctricb,  sm.  =eg,  pi. 

=e,  przemysł  m.  wielki,  na 
wielką  skalę. 

@rO'f?i'Iötf(C)rig,  adi.  wiel- 
kolistny,  wielkolisty. 

($)rO'f>iiriiftig,  adi.  piersisty. 

(Sjrü'fjöCllfClib,  arfe.  wielko- 
myślny,  wspaniałomyślny. 

(Sro'^e(r),  sm.  «en,  pi.  =en, 
\)  wielki  m.\  2)  dorosły  »?. ; 
3)  bie  =en,  pi.  wielcy,  możni, 


(Srö'^e 


539 


©i'o'Pörnig 


przedniej si ;  ben  *en  fpielen 
udawać  wielkiego,  możnego 
pana;  lieber  unter  kleinen  ber 
^rö^te,  arg  unter  =en  ber 
^leinfte  lepiej  być  pierwszym 
chłopem,  niż  ostatnim  panem; 
lepiej  być  ołowianym  pan- 
kiem, niż  złotym  służką;  le- 
piej być  ostatnim  u  pana,  niż 
pierw5zym  u  gałgana;  4)  etn). 
tn§  =e  treiben  przesadzać;  id^ 
l^abe  e§  mir  ein  =eg  foften  laffen 
to  kosztowało  mnie  wiele 
pieniędzy;  eg  tft  ctn).  =e§  im 
2Ber!c  przygotowuje  się  coś 
ważnego ;  er  »erlauft  nur  im 
=cn  sprzedaje  tylko  hurtownie ; 
im  =en  unb  gangen  w  całości, 
wogóle. 

®rÖ'^C,  sf.  pi.  =n,  1)  wiel- 
kość /. ;  in  natürlid^er  — 
(w)  naturalnej  wielkości; 
©terne  erfter,  jroeiter,  britter 

—  gwiazdy  pierwszej,  dru- 
giej, trzeciej  wielkości;  fie 
ftnb  beibc  von  einer,  »on 
gleid^er  —  obydwaj  są  równi 
co  do  wielkości;  fi d^  in  feiner 
gangen  —  geigen  okazać  się 
w  całej  swej  wielkości;  2) 
wielkość  =  liczność  /. ;  mno- 
gość/,, objętość  /.,  przestron- 
ność  /.;  —  eines  ©cfä^eä 
objętość  naczynia;  ungel^euerc 

—  ogrom;  3)  —  ber  Śeele, 
beS  SSerftanbeg  wielkość, 
wzniosłość,    wyższość    duszy, 

umysłu ;  4)  —  bcg  SSergel^enö 
wielkość,  szkaradność  wy- 
stępku; 5)  wielkość  (algie- 
braiczna);  graci  =n,  bie  einer 
britten  glei^  finb,  finb  auĄ 
untereinanber  gleid^  wielkości 
równe  tejże  samej  wielkości, 
są  równe  i  między  sobą; 
6)  wielkość  (w  mechanice) 
abfolute  —  einer  Äraft  wiel- 
kość bezwzględna  czyli  natę- 
żenie siły. 

(BxO'^tUttliä),  adi.  pradzia- 
dowski. 

©ro'^cltcnnuttcr,    sf.    vi. 

«mütter,  prababka  /. 

©ro'^citcrn,  s.  pi.  dziadek 
m.  i  babka  /, 

©ro'^cltcrtiater,  sm.  =§,  pi. 

«DÖter,  pradziad(ek)  m. 

®r0'§en!cl,  sm.  -%,  pi.  —,  pra- 
wnuk m. ;  =in,  sf.  pi.  «innen, 
prawnuka  /".,  prawnuczka/.; 


bic  ©ro^enfer  pi.  prawnucze- 
ta  pi. 

©rö'jjcnle^rc,  sf.  geome- 
trya  /.    i  matematyka  /. 

©rö'j^cnrci^e,  sf.  pi.   =n, 

serya  /.,  szereg  m.  wielkości 
(algiebra). 

®rO'^CntC,  sf.  pi.  =n,  ka- 
czka /  krakwa,  pospolita. 

®rO'^CntetI§,  adv.  w  zna- 
cznej     części,     po      większej 

CZ6SCI 

©ru'^falfcnmcifter  i  (Bto^- 

falfönie'r,  sm.  =g,  wielki  so- 
kolnik m. 

©rü'^fclb^err,  sm.  -n,  pi. 

sen,  wielki  hetman. 

©rD'tflÜgelig,  adi.  wielko- 
skrzydły. 

©ro'^fürft,  sm.  =en,  pi.  «en, 

wielki  książę  m. 

©ro'^fürftcntuni,  sn.  c§,pl. 

=tümer,  wielkie  księstwo  n. 

©ro'^fürftin,  sf.  pi.  =innen, 

wielka  księżna  /. 

©rO'^fÜrftltdj,  adi.  wielko- 
książęcy. 

Srb'lfuPu^n,  sn.  =eg,  pi. 
sj^üi^ner  skrzydłoszpon  m. 

®rO'f?fÜf|ig,  adi.  wielko- 
nogi. 

©rO'^gCfinnt,  adi.  wielko- 
myślny,  wspianiałorayślny. 

©ro'^gcioerfie,  sn.  sg,  wielki 

przemysł  m. 

©ro'f^gliebcrig,  adi.  wieiko- 

członki,  dużoczłonkowaty. 

©ro'^grunbbcfi^,   sm.  =eg, 

wielka  posiadłość  /. 

©rö'^grunbbefi^cr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  właściciel  m.  wielkiej 
posiadłości. 

©rO'Panbel,  sm.  =§,  han- 
del m.  wielki,  hurtowny,  ry- 
czałtowy; —  treiben  prowa- 
dzić handel  wielki. 

©ro'PänbIcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  kupiec  m.  hurtowny,  hur- 
townik m. 

©ro'PanMung,  sj.  pi.  =en, 

sklep  m.  hurtowny,  wielki 
magazyn  towarów  hurtownie 
sprzedawanych. 

®XO'^l)tU,  sm.  "U,  suł- 
tan w. 

©rO'Pcrnft^,  adi.  wielko- 
pański,  wielkiemu  panu  wła- 
ściwy. 

®rO'peci:Ii(i^,  adi.  sułtań- 
ski ;  «er  S3efe^(  ukaz  w.,  roz- 


kaz m.  sułtański,  firman  m., 
ferman  m. 

©ro'pCtJtg,  adi.  1)  wiel- 
kiego, wspaniałego  serca, 
wspaniały;  2)  odważny. 

®ro'P)crgig!cit,  sf.  i)  wiel- 
kość /.,  wspaniałość  f.  serca, 
umysłu ;  2)  odwaga  /. 

©ro'perjog,   sm.   =g,  pi. 

"Z  i  =^ergÖge,  l)  wielki    ksią- 
żę m. ;  2)  puhacz  m,.  właściwy. 

'  ©ro'pcrgogtn,  sf.pl.  »innen, 

wielka  księżna  /. 

©rO'PersOgUdi,  adi.  wielko- 
książęcy. 

®ro'|l)crgogtutti,  sn.  =e§,  pi. 

stümer.  wielkie  księstwo  n. 

®rO'P)irn,  sn.  «el,  (wielki) 
mózg  m. 

©ro'Pofmctftcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  wielki  ochmistrz  m. 

(grO'PÖrmg,  adi.  wielko- 
rogi. 

©ro'Püfncr,  sm.  =§,  pi.  —, 

kmieć  m. 

©ro'^Ijuubcrt,  sn.  =§,  sto 

num.     z    okładem,    sto   dwa- 
dzieścia. 

©roffiCrcr,  sm.  -§,  pi.  — 
i  ©roffi'ft,  sm.  =en,  pi.  ^en, 

hurtownik  m. 

®n)'|inbuftnc,   sf.  wielki 

przemysł  m. 

©ro'pinquifitor,  sm.  '^^,pl. 

=en,   wielki  inkwizytor  m. 

SrO'^jälirtg,  adi.  pełno- 
letni. 

©rü'^iä^rigJCtt,  sf.  pełno- 
letność /. 

(Sro'Pämmercr,  sm.  c§,pi. 

— ,  wielki  podkomorzy  m. 

(BvO'^Utt^ltX,  sm.  Ǥ,  pi. 
— ,  wielki  kanclerz  m, 

©ro'pinb,  sn.  «eä,  pi.  =er, 

wnuk  m.,  wnuczka  / 

(iJro'PnCt^t,  sm.  «eg,  pi.  -e, 
starszy,  pierwszy  parobek  m. 
(dozorujący). 

®rO'|lnO(i|tg,  adi.  wielko- 
kościsty,  grubokościsty. 

®ro|fomtur,  sm.  =g,  wielki 
komtur  m. ;  wielki  koman- 
dor m. 

©rO'Pü^f,  sm.  »Cg,  pi.  AÖ' 
pfe,  1)  wielkogłowy  m.\  2) 
wielkogłów  m.  (zwierzę). 

©rO'pÖ^fig,  adi.  wielko- 
głowy. 

©rO'PÖrnig,  adi.  dużoziar- 
nisty. 


©ro'prcus 


540 


®ro'paterftu^I 


©ro'^freuj,  sn.  =e§,  pi  h, 

1)  wielki  krzyż  m.  (jakiego 
orderu);  2)  kawaler  m.  or- 
deru wielkieg-o  krzyża. 

®rü'^!üd)cnmciftcr,  sm.  sś, 

y?.  — ,  wielki  kuchmistrz  m. 
©rO'pOgC,  (czyt. :  -loże),  sf. 
pi.  =n,  wielka  loża  f.  wolno- 
mularska. 

(Bxo'^manjt,  sf.  pi.  »mächte, 

wielkie  mocarstwo  n. 

®r0^mft'tl)tiö,  adi.  wielce 
potężny,  wielmożny ;  ogromny. 

©ro'^magt),  sf.  pi.  «mägbe, 

starsza,  pierwsza  dziewka  f. 

(Btd'^maitXti,  sf.  malo- 
wanie n.  wielkich  obrazów, 
malowanie  obrazów  w  wiel- 
kim formacie. 

®rO'^mama,  5/  pi  --g,  ba- 
bunia /. 

®ro'§tttarfrf)ali,  sm.  »§,  pi 

=fc|äUe,  wielki  marszałek    m 

^rD'^mauI,   sm.    «e§,   pi 

«mäuler,  1)  wielkogeby ;  2)  gę- 
bal  m.,  gębacz  m.,  samo- 
chwał   m.;   3)   rurkopysk  m 

(ryba). 

©rD'^nietftcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  wielki  mistrz  m. 

©rO'f^ntOQMJ;  s^-  =0/  wielk 
moguł. 

®ro'^munbf(^enf,    sm.   :§, 

pi.  =en,  wielki  cześnik  m. 

@rü'|mut,  5/.  wspaniało- 
myślność /. 

©ro'^mütig,  adi.  wspaniało- 
myślny; adv.  wspaniałomy- 
ślnie. 

@ro'j?miitter,  s/.  pi  =müt= 

ter,  babka  /. 

@ro'i)mitttcrd)cn,    sn.    =g, 

pi  — ,  babula  /.,  babunia/., 
babnsia  /.,  babuleńka  /. 

©ro'^müttcrlid),  adi.  bab- 
czyn;  seś  ®rbe  spadek  po 
babce,  babizna. 

®ro'f)uafig,  adi.  wielko- 
nosy. 

(Srö'^ncffc,  sm.  =n,  pi  >n, 

wnuk  m.  brata    lub    siostry. 

©ro'l^mt^te,    sf.    pi   -n, 

wnuczka  /.  brata  lub  siostry. 

(Sn)'p|cim,  sm.  =§,  pi  "t, 

brat  m.  dziada,    prastryj    m. 
®rO'p^r,  sn.  "t^,  1)  wiel- 
kouch  w.,  człowiek  w.,  zwie- 
rzę   71.    O    wielkich     uszach; 

2)  wielkoach    (rodzaj    nieto- 
erza). 


©rO'pl^rig,  adi.  wielko- 
uchy,    wielkie    uszy    mający. 

@ro'p!tOtl,  sn.  -§,  1)  duża 
ósemka;  2)  superoktawa  /. 
w  organach. 

®ro'pnfcI,  sm.  =g,  pi  —  i 

=§,  brat  m.  babki. 

©rD'j^^a^a,  sm.  =§,  pi  c^, 

dziaduś  m.,  dziadunio  n. 

(Bto'^pxa})ltt,  sm.  =g,  pi 
— ,  (wielki)  samochwał  m., 
fanfaron  m. 

(Bxo^pxaf)ltxti',  sf.  pi  =en, 

fanfaronada/.,  chełpliwość,  f., 
samochwalstwo  n, 

©ro'^^ra^krin,  sf.  pi  «in« 

Tten^  samochwalczyni/.,  cheł- 
picielka  /.,  fanfaronka  /. 

©ro'j^Jpra^ICnfd),  adi.  cheł- 
pliwy, samochwalny ;  adv. 
chełpliwie,  samochwalnie. 

©rö'^^jneftcr,  sm.  «§,  pi 

— ,  arcykapłan  m. 

©ro'^fdjo^mcifter,  sm.  =g, 

pi  — ,  wielki  skarbnik  m. 

@ro'^fd)nööIcr,  sm.  =^,pl 

— ,  jastrząb  m.    wielkodziób. 

©rO'^fCin,  sn.  wielkość  /. 
(jako  przymiot). 

©ro'^fcittg,  adi.   boczasty. 

©ro'ifiegclktDa^rcr,     sm. 

«ś,  pi  — ,  wielki  pieczętarz 
m.,  kanclerz  m. 

©rO'^ftnn,  sm.  -§,  wspa- 
niałomyślność f. 

©rO'^finntg,  adi.  wspaniało- 
myślny. 

©tD'^fül^n,  sm.  =eg,  pi 
=föl)ne,  wnuk  m. 

®XO'^\pXtä)tX,  sm.,  ©—in, 
sf.  =  ® — pral^ter,  =in. 

©ro'fjf^redjerifd),  adi.  = 
»pra^IcrtfĄ. 

®rO'^f)JUrig,  adi.  l)  sze- 
rokotorowy ;  2)  rozwlekły. 

©ro'j^ftaat,    sm.    =eś,   pi 

=cn,  wielkie  mocarstwo  n. 

(gro'Mtabt,  sf.  pi  »ftäbte, 

wielkie  miasto  n. 

©ro'tlftäbter,   sm.    =g,  pi 

— ,  mieszkaniec  77i.,  obywatel 
m.  wielkiego  miasta,  czło- 
wiek m.  z  wielkiego    miasta. 

®ro't}ftäbtcrin,  sf.  pi  =in= 

nen,  mieszkanka  /.,  obywa- 
telka /.  wielkiego  miasta,  ko- 
bieta /.  z  wielkiego  miasta. 
®rO'f?ftäbtifdj,  adi.  wielko- 
miejski; =eö  Seben  życie 
wielkomiejskie;  adv,  po  wiel- 


komiejsku,  na  sposób  wiel- 
kiego miasta,  jak  w  wiel- 
kiem  mieście. 

Qjro'^ftattmcifter,  sm.  -§,pl 

— ,  wielki  koniuszy  m. 

(gro'^fultan,  sm.  --g,  suł- 
tan m. 

©ro'^tante,  5/.  pi  =n,  sio- 
stra /.  babki. 

©rO'^taufent),  sn.  --§,  ty- 
siąc dwieście  num. 

'©ro^taufcnbgulbcnfraut, 

S7i.  =eö,  centurya  /.    wielka. 

®rO'^tat,  sf.  pi  =en,  czyn  m. 

wielki,  wzniosły,    bohaterski. 

©rij'^tentctl^    i    ®ro'^en= 

ttil^f  adv.  po  wielkiej,  naj- 
większej części. 

(Bxo'^to^itx,  sf.  pi  'töd)Uv, 

wnuka  /.,  wnuczka  /. 

@ro'j)tni(^fc^,  sm.  »feffen, 
pi  =feffe,  i  «feffen,  strukcza- 
szy  m.,  stolnik  m. 

©ro'^tucr,  sm.  «§,  pi  —, 
udający  wielkiego  pana,  wiel- 
kiego człowieka,  chełpli- 
wiec  w. 

^xo^tntxti' f    sf.   pi.   -en, 

chełpliwość  /.,  fanfaronada  f. 

©ro'^tucrin,  sf.  pi  =innen, 

kobieta  /.  chełpliwa,  udająca 
coś  wielkiego. 

©ro'^tuifdj,  adi.  chełpliwy, 
szumny;  adv.  chełpliwie,  szu- 
mnie. 

(Bxo'^tm,  vn.  tuft,  tut 
gro^,  tat  grof;,  ^abe  gro^= 
getan,  udawać  wielkiego  pa- 
na, coś  wielkiego;  chełpić 
się,  panoszyć  się ;  popisywać 
się  czem.  [m. 

'©ro'Ctiil'fC,  sm.  =n,  sułtan 

®i*o'|ul)nuadjcr,  sm.  «g,  pi 

— ,  1)  zegarmistrz  m.  robiący 
wielkie  zegary ;  2)  zegarmistrz 
hurtowny. 

©roffulö'tf  sm.  =§,  grosu- 
lar  m.,  granat    m.  agrestnik. 

®ro'^urenfcI,  sm.  »g,  pi  —, 

praprawnuk  m. 

©ro'prcnfeliii,«/.  pi  =innen, 

praprawnuczka  /. 

®ro'))batcr,    sm.    =g,    pi 

=üäter,  dziad   m.,  dziadek  m. 

©ro'pätcrdjcn,  sn.  .0,  pi 

— ,  dziaduś  w.,  dziadunio  m. 
©ro'pätcrltd),    adi.    dzia- 
dowski;  seö  ©rbe  spadek  po 
dziadku,  dziadowizna. 

®ro'))üQtcrftii^I,  sm.  -eS,pl 


©ro'^ücrfdileit 


541 


©ruft 


sflül^le,  karło  n.  wielkie,  wy- 
godne. 

@ro'pcrf(^Ictt,  sm.  =e§,  pl. 

«e,  sprzedaż  /.  hurtowca. 

©ro'pcjier,  sm.  «g,  pl.  a, 

wielki  wezyr  m. 

©rO'ptCl),  sn.  »e§,  bydło 
n.  duże;  gruba  zwierzyna/., 
gruby  zwierz  m. 

©ro'pogcl,  sm.  =§,  pl. 
*DÖgeI,  wielki  ptak  m. ;  wiel- 
kie ptactwo  n. 

@rü'porf(^neiber,  sm.  =§, 

pl.  — ,  wielki  krajczy  m. 

©ro'^iDÜrtJcnträgcr,  sm.  =§, 

'pl.   — ,   wysoki   dygnitarz  m. 
©rü'^jä^nig,   adi.    wielko- 
zęby. 

gogen  wypiastować,  wypielę- 
gnować; dochować  się  czego. 

%Xti,  sm.  '•i^,pl.  se.grot  m. 
(moneta  zdawkowa  bremeń- 
ska). 

©tOtt'^f,  ac?*".  dziwny,  oso- 
bliwszy,  przesadny,  dziwa- 
czny, dziwotworny,  potworny ; 
zabawny. 

(Srotc'§!tan3,  sm.  =e§,  pl. 

stanic,  taniec  m.  dziwaczny, 
osobliwszy. 

©ro'ttc,  sf.  pl.  m,  grota/., 
pieczara  / 

©rii'iDc^cn,  sn.  ^g,  pZ.  — , 

<?m.  od  ®rube,  dołek  w.,  do- 
łeczek  m.]  —  im  ^inne 
wdzięk,  wdzięczek,  dołek  na 
brodzie. 

®ru'k,  sf.  pl.  «n,  1) 
dół  m.,  jama  /;  eine  — 
tnad^en,  graben  wykopać  dół, 
jamę;  jjmnbm  eine  —  graben 
dołki  pod  kim  kopać,  sidła 
na  kogo  stawiać,  zgubę  komu 
gotować;  roer  anbern  eine  — 
gräbt,  fällt  felbft  l^łnein  kto 
pod  kim  dołki  kopie,  sam 
w  nie  wpada;  einen  3BoIf  in 
einer  —  fangen  złapać  wilka 
w  dole  wilczym,  w  wilkowni; 
2)  (niekiedy)  =  ©rab,  grób  m. ; 
auf  ber  —  gelten  stać  jedną 
nogą  w  grobie,  być  blizkim 
śmierci;  jmnbn  in  bie  — 
bringen  wpędzić  kogo  do 
grobu ;  in  bie  —  fal^ren  pójść 
do  dołu,  zstąpić  do  dołu,  um- 
rzeć; 3)  kopalnia  /.;  eine  — 
auf fd^  liefen    odbudować    ko- 


palnię, rozpocząć  prace  około 
wydobywania  rudy  z  łona 
ziemi ;  4)  —  in  ber  ®rbe  parsk 
m.,  ziemianka  /,  podkop  m. ; 
eine  tiefe,  aber  fdimale  —  wą- 
dół m,. ;  5)  wklęsłość  /. 

Grübelei',  sf.pl.  =en,  l)  dłu- 
banina /,  szperanina/.,  gme- 
ranie  n. ;  zaciekanie  n.  się 
w  drobnych  rzeczach  ;  2)  prze- 
biegłość /,  zmyślność  /., 
subtelność  /. 

®rü'bcl|0ft,  adi.  1)  szpera- 
jący; zaciekający  się  nad  drob- 
nostkami; =er  Äopf  człowiek 
lubiący  szperać,  zaciekać  się 
w  drobnostki,  drobnostkowy; 
2)  zmyślny,  subtelny. 

©rii'bcIfO^f,  sm.  *eS,  czło- 
wiek m.  zatopiony  w  szpe- 
raniu, lubiący  szperaniny. 

®rÜ'beIn,W.  (^aben)  l)  szpe- 
rać, gmerać,  ślęczeć  nad  czem, 
zaciekać  się  w  czem,  zaciekać 
się  w  co,  zagłębiać  się  nad 
czem  myślą;  2)  filozofować; 
über  łixo.  —  rozmyślać  nad 
czem,  zaciekać  się  w  poszu- 
kiwaniach; 3)  grzebać,  dłubać 
w  czem;  4)  grać  w  dołki 
(gra  dziecinna). 

©ru'bcnarbeit,  sf.  pl.  «en, 

robota  /.  (roboty)  w  kopal- 
niach. 

®ru'bcnarbcitcr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  górnik  m. 

©ru'beuauffcl^er,  sm.  =g,  pl. 

— ,  nadstawnik  m. 

©ru'bcnauölmu,    sm.    «e§, 

odbudowa  /,  oprawa  / 

©ru'benbau,  sm.  »e§,  roboty 
pl.  w    kopalniach ;  wyrób  m. 

©ru'bettbcforbcrung,       sf. 

przewózka  /. 

©ni'bcnbcil,  sn.  --eg,  pl.  =e, 

toporek  m.  górniczy. 

©ru'bcnbctrieb,    sm.     --e§, 

eksploatacya /.,  odbudowa/, 
kopalń. 

©ru'öcnbicnbc,  6/.  pl.  =n, 

latarnia  /.  górnicza. 

®ru'bener5,  sn.  .e§,  pi.  «e, 

ruda  /.  (z  kopalni  wydobyta). 

®ru'benfa^reit,     sn.     -g, 

wzjazd  m.  do  kopalni,  wjeż- 
dżanie n.  do  kopalni,  zjazd  m., 
zjeżdżanie  w.,  spuszczanie  n. 
się  do  kopalni. 

©ru'bcnf Cib,  sn.  *e§,  pl.  =er, 
polen. kopalniane,  wyrobowe. 


©ni'bcnga^,  sn.  =feg,  wę- 
glowodór m. 

©ru'bcngcliülfc,  sm.  -n,  pl. 

=n,  starzejszy  m. 

®ru'bengut,  sn.  =eS,  kopa- 
lina /. 

©ru'bcn^imb,  sm.  «e§,  pl. 

•C,  wózek  m.  górniczy,  pies  m. 

©ru'bcnjungc,  sm.  «n,  pl. 

sn,  chłopak  m.  górniczy,  prak- 
tykant m.  górniczy. 

©ru'benfittel,  sm.  =§,  pl. 

— ,  ubiór  m.  górniczy,  koszu- 
la /  górnicza. 

©ru'bCnllCtn,  sw.=g,miałw. 
rudy,  drobna,  miałka  ruda/. 

($^ni'bcnfoI;(e,   sf.  pl.   =n, 

miał  m.  węglowy. 

®ru'ben!mn^a|,  sm.  «ffeg, 

pl.  =ffe,  godzinnik  7n. 

®ni'benIom))C,  sf.  pl.  =n 
i  ©ru'bcnlidjt,  sn.  «eg,  pl.  =er, 

lampka  /.  górnika. 

®ru'bcnluft,  sf.    puchy  pl. 

©ru'öenntaiicrung,  sf.  pi. 

«en,  murowanie  w.,  oprawa/, 
murarska  w  kopalni. 

©rU'ÖCn^UlbCr,  sn.  =g,  proch 
m.  strzelniczy  do  rozsadzania 
w  kopalniach  używany, 

®ru'bcnfteigcr,  sm.  «=g,  pl. 

— ,  sztygar  w.,  dozorca  m, 
robót  w  kopalni. 

@rii'bcntf(!^er^cr,   sm.    =g, 

pl.    —,  sierpik  m. 

©ru'bcntoaffcr,  sn.  =§,  są- 

cznica   f.,  zaskórna   woda  /. 

(Sru'bcittoer!,  sn.  »cg,  pi. 

»e,  kopalnia  /. 

©ru'big,  adi.  dołowaty, 
dołkowaty. 

©rü'bler,  sm.  =g,  pi.  — , 

1)  szperacz  m. ;  2)  marzy- 
ciel m. 

©rü'blcrtn,  5/.  pl.  «innen, 
1)  szperaczka  /. ;  2)  marzy- 
cielka  /. 

©rÜ'blenfrf),  adi.  szpera- 
jący, drobnostkowy,  do  du- 
mań  skor3^ 

©rü'bling,  sm.  «g,  pl.  «e 

1)  kalwila  normandzka  (ga 
tunek  jabłka);  2)  trufla/. 

©ruft,  sf.  pl.  ©rufie,   i) 

grobowiec  m.,  sklepienie  n. 
grobowe ;  grób  m. ;  ben  ©arg 
in  bie  —  fenfen  trumnę  spu- 
ścić do  grobu;  2)  dół  m., 
pieczara  /.,  loch  m.  podziem- 
ny, jaskinia  f. 


©ru'ftgeuiöiac 


542 


®runb 


(Sjru'ftgeojölk,  sn.  =§,  pl 

— ,  sklep  m.    na    groby    słu- 
żący, grrobowy,  krypta  /. 

'Sru'mmct  (Orumt),  śn.  =g, 

otawa  /. 

(gru'mntetcrntc,  sf.  i  ®ru'm= 

UKtntab,  sf.  zbiór  m.  potrawu. 

®rU'mmCtl^CU,  sn.  =§,  po- 
traw m.,  otowa  f. 

(§xm,  adi.  1)  zielony;  — 
anftreic^en  pomalować  na  zie- 
lono; —  tnad^en,  färben,  zie- 
lenić; —  Toerben  zielenieć; 
2)  zielony,  nie  suchy,  nie 
oschły,  świeży,  czerstwy,  mło- 
dy; 'iiCL^  §0l5  ift  nod^  —  drze- 
wo jest  jeszcze  zielone,  nie 
oschłe ;  bie  «e  ^ugenb  zielona 
młodość;  3)  zielony,  niedoj- 
rzały; bic  2lpfel  finb  noc^ 
—  jabłka  jeszcze  zielone; 
=e  ®r6fen  zielony  groch;  =eŚ 
2luÖfef)en  Ęiaben  wyglądać  bar- 
dzo młodo;  ein  -e§  35ür[cl^- 
d^en  fein  być  jeszcze  zielonym, 
niedojrzałym,  niedoświadczo- 
nym chłopakiem ;  in  «en  !3al^= 
ren  w  wieku  zielonej  młodości ; 
etw.  gu  —  abbrechen  nie  dać 
czemu  dojrzeć;  zerwać  (owoc), 
zanim  dojrzeje;  «eö  S'^ßifci^ 
świeże,  niesolone  mięso ;  «e 
©teinę  świeżo  łamane  ka- 
mienie; «eś  93ier  młode  piwo ; 
4)  =e  ©efid^tefarbe  żółtość, 
śniadość  twarzy;  fid^  —  unb 
gelb  ärgern  pobladnąć  ze  zło- 
ści ;  5}  winny;  »er  ^önig  win- 
ny król  (w  kartach);  6)  =er 
2Rar!t  targ  jarzynny;  =er 
%i\Ći  zielony  stół,  stół  po- 
kryty aielonem  suknem ; 
7)  sprzyjający,  przychylny; 
jmnbm  —  fein  sprzyjać  ko- 
mu; er  ift  mir  nid^t  —  nie 
lubi  mnie ;  auf  einen  «en^wcig 
fotttmen  dorobić  się  czego; 
er  !ommt  nidit  auf  einen  =en 
3n)eig  nie  może  się  niczego 
dochrapać;  8)  bie  =e  ©eite 
lewy  bok,  od  serca;  fid^  an 
imnbś  =er  ©eite  fe^en  usiąść 
po  czyjej  lewicy. 

©riin,  sn.  ind.  ba§  (ber) 
@ — e,  n.  (m.),  1)  zieloność/., 
zieleń  /.;  im  ® — nen  gelagert 
fein  leżeć  w  zieleni,  na  mu- 
rawie zielonej ;  bas  —  ber 
S3äume  zieloność  drzew;  bei 
50iutter     ©run   fd^tafen    spać 


pod  gołem  niebem;  2)  © — e§ 
zioła  pi. ;  jarzyna/. ;  3)  Sraun= 
fd^roeiger  (©^eelfc^eś)  ®rün 
zieleń  Szela;  4)  ©run  wino 
n.  (w  kartach);  —  ift  Strumpf 
wino  kozerą;  5)  © — e(r),  sm. 
=nen,  pi.  =nen,  1)  zielony, 
chodzący  w  odzieniu  zielo- 
nem  ;  2)  młodzik  m. ;  debiu- 
tant m. 

@runb,   sm.  =e§,   ©cünbe, 

1)  dno   M.,  spód  m. ;   feinen 

—  finben  nie  dostać,  nie  zna- 
leźć dna;  —  fud^en  dna  szu- 
kać, gruntować;  ein  ©łaś  bi§ 
auf  ben  —  auśtrinfen  wy- 
chylić szklankę  do  dna;  auf 
'titn  —  fto^en  dostać  się  na 
dno;  auf  \)tm  -e  fi^en  bleiben 
osiąść  na  dnie;  auf  ben  — 
!ommen  dotrzeć  do  samego 
dna,  spodu;  ju  grunbe  ge^en 
(za)tonąć;  ein  ©d^iff   in   ben 

—  bol^ren  zatopić  okręt ; 
(bilbl.)  gu  grunbe  gelten  zni- 
szczeć, zginąć,  upaść;  fid^  gu 
grunbe  rid^ten  zniszczyć  się, 
zmarnieć;  jmnbn,  etn).  gu 
grunbe  rid^ten  zniszczyć  ko- 
go, co ;  w  niwecz  co  obró- 
cić, zatracić,  zaprzepaścić  co; 

2)  ©rünbe  pi.  głąb  m.,  głę- 
bina /.,  głębizna  /. ;  3)  grunt 
m.,  istota  / ;  einer  ©ad^c  auf 
ben  —  gel)en  badać  rzecz 
gruntownie,  dociekać  istoty 
rzeczy;    ber   ©ac^e   auf   ben 

—  fommen  rzecz  zgruntować, 
zbadać  istotę  rzeczy,  zbadać, 
poznać  rzecz  z  gruntu;  einer 
©ad^e  nid^t  auf  ben  —  ge* 
f)en  nie  badać  istoty  rzeczy, 
zajmować  się  czem  tylko  po- 
wierzchownie; t)on  —  auS 
z  gruntu,  gruntownie;  ettt). 
au§  bem  =c  (albo  t)on  grunb« 
au§)  oerftel^en  znać,  rozumieć 
co  gruntownie,  dokładnie ; 
im  =e  w  gruncie  (rzeczy); 
eine  Äran!§eit  üon  —  au§ 
l^eilen  chorobę  wyleczyć  grun- 
townie, radykalnie,  całko- 
wicie; Don  —  (ii\x%  albo  ein 
in  —  unb  SBoben  fd^led^ter 
3Jienfd^  z  gruntu  zły  człowiek ; 
4)  nizina  /.,  dolina  / ;  baŚ 
^Oi\x^  liegt  in  einem  =e  dom 
leży  w  dolinie ;  auf  Sergen 
unb  in  ©rünben  na  górach 
i  w  dolinach;  5)  wnętrze  n. ; 


im  tief  ften  =e  be§  SOBalbeś  w  głę- 
bi lasu;  auś  (albo  üom)  =e 
ber  ©eele,  bes  §erjenö  z  głę- 
bi duszy,  serca ;  z  całej  du- 
szy, z  całego  serca  ;  6)  grunt, 
tło  n. ;  ber  —  eines  ©emälbeS 
tło  obrazu;  ben  —  (albo  bie 
©runbierung)  auftragen,  ge* 
ben  gruntować,  pierwszym 
kolorem  nakładać  (w  malar- 
stwie); 3^«g  n^it  golbenem 
=C  materya  o  złotem  tle; 
7)  grunt,  ziemia  /.,  rola  /. 
(ze  względu  na  swe  własności 
lub  składowe    części) ;    fetter 

—  tęgi  grunt;  8)  grunt  (= 
posiadłość  ziemska);  liegenbe 
©rünbe  grunta,  rola;  —  unb 
iöoben  mit  allem  ^uge^ör  grunt 
wraz  z  wszystkiemi  przyna- 
leżytościami;  gum  —  unb  S3o= 
ben  gel^örig  do  gruntu  przy- 
należny, gruntowy ;  auf  feinem 
eigenen  =c  ift  jeber  ftarf  każ- 
dy w  swoim  domu  pan ;  9)  grunt, 
fundament  m.,  pokład  ?«,, 
posada  /. ;  podstawa  /.  ;    ben 

—  graben  kopać  fundamenta; 
ben  —  gu  einem  ©cbäube  le= 
gen  zakładać  fundamenta  (do) 
budowli,  pod  budowlę;  gum 
»e  gef)Örig  fundamentalny,  wę- 
gielny, zasadny;  etn).  gu  =e 
legen  wziąć  co  za  podstawę ; 
einer  ©ad^e  gu  =e  liegen  rzecz 
gruntuje,  zasadza  się  na;  auf 

—  ber  SSoUmad^t  na  mocy,  na 
zasadzie,  na  podstawie  pełno- 
mocnictwa; 10)  przyczyna/.; 
zasada  /,  powód  m. ;  auf  — 
beś  @rfenntniffe§  na  pod- 
stawie orzeczenia;  auś  n)el= 
d^em  =e?  z  jakiej  przyczyny, 
z  jakiego  powodu?;  au§  bie= 
fem  iC  dla  (albo  z)  tej  przy- 
czyny, dlatego;  au^  mir  be- 
kannten ©rünben  dla  znanych 
mi  przyczyn;  unb  bo§  (i\X^ 
guten  ©rünben  i  to  nie  bez 
przyczyny;  mit  umfo  befferem 
ce  tem  bardziej ;  feine  klagen 
finb  nirf)t  (gang)  ol^ne  —  skar- 
gi jego  nie  są  (zupełnie)  bez- 
podstawne, nieuzasadnione; 
baś  Ijcit  feinen  —  barin  przy- 
czyna w  tem  leży;  bie  ©run» 
be  eines  ®rfenntnif[eś  moty- 
wa,  powody  wyroku ;  er  ))Oit 
nid^t  ben  geringften  —  gur 
^lage     nie    ma    najmniejszej 


mn'ttHxüUl 


543 


Oru'nbgercditigfett 


przyczyny  do  skargi ;  atteś 
|at  feinen  —  wszystko  ma 
swoje  przyczyny*  nic  nie 
jest  bez  przyczyny;  ba§  ©e« 
riid^t  i[t  ol^ne  —  pogłoska 
jest  nieuzasadniona;  er  tat 
e§  ntd^t  o^ne  —  nie  bez  po- 
wodu to  uczynił;  ettt).  mit 
©riinben  bewcifen,  roibcrlegen 
dowodami  co  wykazać,  zbić; 
11)  źródło  n.,  pierwsza  przy- 
czyna, początek  m.',  @ott  ift 
ber  —  atter  2)inge  Bóg  jest 
początkiem  wszystkich  rze- 
czy; 12)  męty  pi.  (osiadające 
na  spodzie  naczynia). 

(Bxn'nHttiUi,  sm.  =§,  pi. 

— ,  artykuł  m.  główny,  za- 
sadniczy. 

(Sru'nbfiaHcn,  sm.  -g,  pi. 

— ,  podpora  /.,  podwalina  /. 
©ru'nbtau,  sm.  =e§,  funda- 
menta pi. 

©ru'nbfiauttt,  sm.  -eś,  pi. 

=bäume,  podwalina  /. 

®r«'nbÖCbCUtung,  sf.  zna- 
czenie n.  pierwotne. 

©ru'nbkbtiigung,    sf.   pi. 

=en^  warunek  m.  główny,  za- 
sadniczy. 

©ru'nbkgnff,  sm.  =e§,  pi. 

=e,  wyobrażenie  n.  pierwotne, 
zasada  /.  główna;  «e^Z.  głó- 
wne zasady,  początki. 

©ru'nbktn,  sw.^es,  kość  /. 

zasadowa. 

©ru'nbkft^,  sm.  ^c§,  po- 
siadłość/, ziemska;  ber  grofie 
—  wielka  posiadłość  (ziem- 
ska). 

©ru'nbficft^cr,  sm.t^pi—, 

właściciel  m.  dóbr  ziemskich, 
obywatel  m. 

©ru'nbfieftanbtcil,  sm.  *eg, 

pi.  «e,  główna  część  /.  (skła- 
dowa). 

©rU'nb^irnC,  sf.  pi.  -w,  zie- 
mniak m. 

(SrU'nbWci,  sn.  =§,  ołowian- 
ka/. 

©ru'nbfio^rer,  sm.  =g,  pi. 

— ,  świder  m.  do  wiercenia 
ziemi. 

©rU'ttbÖÖfC,  adi.  z  gruntu 
zły. 

®rtt'nb0U(!^,  sn.  =e§,  pi. 
=büd^er,  księga  f.  tabularna, 
kataster  m, 

@ru'nbbii(|gclb,  sn.  =cg,  pi. 

-er,  hipoteka  /, 


®ru'nbbud)ge3rtraft  sm.  (w.) 

?e§,  pi.  «e,  wyciąg  m.  z  księgi 
tabularnej. 

®nt'nb!a^ital,  sn.  «8,  pi. 

Ą\tn,  fundusz  m. 

(SJrU'nbe^rltd),  adi.  z  gruntu 
uczciwy,  z  kośćmi  poczciwy, 
najuczciwszy. 

©ru'nbcigenfc^aft,   sf.   pi. 

»en,  własność  /.  pierwotna, 
przymiot  m.  zasadniczy. 

©ru'nbetgentum,  sn.  -g,  wła- 
sność f.  ziemska. 

©ru'nbeigcntümcr,  sm.  =§, 

właściciel  m.   ziemski. 

©ru'nbcigctttiinicrtn,  sf.  pi. 

=inncn,  właścicielka  /.  ziem- 
ska. 

®ru'nbeigcntum§i*etfjt,    sw. 

s=eö,  prawo  n.  własności  ziem- 
skiej. 

©ru'nbcinfommcn,  sn.  -§, 

pi.  =!ünfte,  dochód  m.  z  gruntu. 

©ru'nbcinlöfung,  sf.  pi.  ^en, 

wykupno  n.  gruntów,  wy- 
kup m.  gruntów,  wywłaszcze- 
nie n. 

®ru'nbei§,  sn.  4e8,  kra  /. 
podwodna,  śreż  /.,  śręż  /.; 
ber  ^lu^  ge^t  mit  —  kra 
idzie. 

©ru'nbcl  i  ©rii'nbel,  sf  pi. 

=n,  śliz  w.  (ryba). 

©rü'nbcn,   i.    m.    (^aben) 

1)  zakładać,  założyć,  ufundo- 
wać ;  stanowić,  ustanowić ; 
eine  ©tabt  —  założyć,  zbu- 
dować miasto;  2)  grunto- 
wać, ugruntować,  zasadzać; 
fein  Urteil  auf  etro.  —  grun- 
tować, zasadzać  na  ozem 
swoje  zdanie;  feine  ^offnung 
auf  ©Ott  —  pokładać  nadzieję 
w  Bogu;  3)  gruntować,  pierw- 
wszym  kolorem  nakładać 
(w  malarstwie) ;  bie  Seinroanb 
—  gruntować  płótno ;  II.  fid^ 
— ,  vr.  (I^aben)  gruntować  się 
na  czem,  fundować  się,  zale- 
żeć, zasadzać  się  na  czem; 
auf  biefen  Umftanb  grünbct 
fid^  meine  SSermutung  na  tej 
okoliczności  opiera  się  moje 
domniemanie,  przypuszczenie; 
III.  gegriinbet,  pp.  i  adi. 
ugruntowany,  ufundowany, 
założony;  uzasadniony,  pe- 
wny, niezawodny;  gegrünbete 
2Infprüd^e  auf  etra.  I^abcn  mieć 
słuszne,  uzasadnione   preten- 


sye  do  ^  czego ;  =e  Hoffnung 
uzasadniona  nadzieja. 

®rü'nbcr,  sm.  »g,  pi.  —, 

założyciel    m.,    fundator   m. ; 

twórca  m. ;  ©rü'itbcnn,  sf.  pi. 

«innen,  założycielka/.,  twór- 
czyni f. 

@rü'nber=,  (w  słowach  zło- 
żonych)   założycielski. 

©riinberci',  sf.  pi.  *en,  za- 

łoźycielstwo  n.,  grinderstwow. 

©rü'nber^jeriobc,  sf.  pi.  =n, 

czas  m.,  epoka/,  przesadnych 
spekulacyi. 

®ni'nberfd)ti)inbcl,  sm.  =0, 

matactwo  w.,  oszustwo  w.  gryn- 
derskie. 

©rü'nbcrtum,  sn.  =g,  i)  za- 

łożycielstwo  n.,  grynder- 
stwo  n. ;  2)  oszustwo  n.  gryn- 
derskie. 

©rU'nbCrtrag,  sm.  ^eg,  przy- 
chód m.,  dochód  m.  z  ziemi. 

^rü'nbertuelt,  sf.  świat  m. 

finansistów,  spekulantów. 

©rü'nberujcfcn,  sn.  -g,  = 
©rünbertum. 

©ru'nbfatfd),  adi.  z  gruntu, 
zupełnie  fałszywy. 

©ru'nbfarbe,   sf.    pi.    =n, 

1)  farba  /.,  barwa  /.  pier- 
wiastkowa; 2)  barwa  stano- 
wiąca tło. 

©ru'nbfaul,  adi.  leniwy 
w  najwyższym  stopniu. 

©rU'nbfcft,  adi.  nadzwy- 
czaj mocny,  na  mocnych  fun- 
damentach stojący,  na  mo- 
cnych zasadach  oparty. 

©rU'ubfeftC,  sf  pi.  -n,  fun- 
dament w.,  podwalina  /. ;  pod- 
stawa / ;  bie  =n  ber  CSrbe  er« 
fd^Üttcrn  wstrząsnąć  posadami 
ziemi. 

©ru'nbftärfjc,   sf  pi.    -n, 

podstawa  /,  płaszczyzna  /. 
za  podstawę  służąca. 

©ru'nbforcttc,  'sf.  pi.  «n 

pstrąg  m.  na  dnie  rzeki  żyjący 

©ru'nbfornt,   sf  pi.   %n 

kształt  m.  pierwiastkowy 
pierwotny. 

©ru'nbgcbanfe,  sm.  --nś,  pi. 

sn,  myśl  f.  zasadnicza,  pier- 
wiastkowa. 

©rU'nbgelC^rt,  adi.  nad- 
zwyczajnie uczony. 

®ru'nbgcrc^tig!eit,  sf  pi 

ten,  1)  prawo  n.  patrymonial- 
ne,    prawo    własności    grun- 


(ijnt'nbgeredjtfame 


544 


©ru'ubfa^Ioö 


towej;  2)  jurysdykcja /.,  są- 
downictwo n.  patrymonialne, 
ziemskie. 

(Sru'nbgercd)t[omc,  pi.  pra- 
wo n.  własności  gruntowej. 

©ru'nbgcrit^t,  sn.  --cö,  pl. 

"t,  sąd  m.  ziemski. 

(Sni'nböCfcfjCit,  adi.  nad- 
zwyczajnie mądry. 

©ru'nbgefrfjtrr,     sn.     =e§, 

kotwica  /. 

©ru'nbßcfc^,  sn.-=e^,pl=e, 

prawo  n.  kardynalne,  funda- 
mentalne, zasadnicze,  ustawa 
/.  zasadnicza ;  konsty tucya  f. , 
ustawa  rządowa. 

©ru'nbgilt,  adi.  z  gruntu 
dobry. 

®ru'nöl)afc,  sm.  =n,  pi.  =n, 

zając  m.  w    nizinach  żyjący. 
dru'nbljäfjlid),     adi.     stra- 
sznie brzydki. 

®ru'nb^ecl)t,  sm.  -eg,  pi  =e, 

szczupak  m.  na  dnie  rzeki 
żyjący. 

®ru'nb^CiI,  sn.  =§,  kozłek  m. 
pospolity,  oleśnik  m.  pie- 
truszeczka,  świniak  m. 

®ru'nb:^cri-,  sm.  =n,  pi.  =cn, 

pan  m.  włości,  właściciel  m. 
wsi,  dziedzic  m. 

®ru'nbl)err|d)aft,  sf.  pi.  -en, 

1)  własność  /.  wsi,  własność, 
posiadłość  gruntowa,  dzie- 
dzictwo n. ;  2)  dziedzice  pi. 
=  właściciel,  dziedzic  z  żoną. 

®ruubl|0kl,  sm.  ^§,pi.  —, 

hebel  m.  do  laskowania,  wy- 
żłabiacz  m. 

©ni'nb^Dlbc,    sm.  =n,  pi. 

»n,  poddany  przywiązany  do 
gruntu. 

©ni'nbprinC,  sm.  pi.  pod- 
dani przypisani  do  gleby. 

©ru'ubibcc,  sf.  pi.  -n,  myśl 
/.  zasadnicza,  przewodnia, 
zasada  /. 

©ninbic'rcn,    va.    (Eiaben) 

gruntować,  zagruntować,  pod- 
łożyć, dać  powłowę  pier- 
wotną, dać  podkład,  napusz- 
czenie. 

(Srunbtc'rcn,  «w.  -§  i  ®rim= 

biC'r«nn,  sf.  pi  »en,  grunto- 
wanie n.,  nakładanie  n.  pierw- 
szym kolorem. 

(Sni'ubio,  adi.  błotny,  ba- 
gnisty; mętny. 

©nrnbigf  cit,  sf.  miąższość/, 
©nrnbtar^fcn,  sm.  =g,  pi 


m. 


na    dnie    rzeki 


— ,  karp 
żyjący. 

©ru'nbtenntntffc,    sf.    pi 

wiadomości  yl  elementarne, 
początkowe,  podstawowe. 

©ru'nbfraft,  sf.  pi  *fräfte, 

siła  /.  żywotna,  pierwotna. 

@ru'nblabc,    sf.    pi    =n, 

próg  m.j  podkładki  pi.  spe- 
stak  w.,  grundzola  /'.  (w  gór- 
nictwie). 

(Sru'itblagc,     sf.   pi    *n, 

grunt  m.,  fundament  /w.,  pod- 
walina f.,  podstawa  /".,  za- 
sada /. 

®ni'nbIaftCn,  sf.  pi  cię- 
żary pi,  gruntowe,  do  gruntu 
przywiązane. 

@ru''nblaut(er),  sm.  -e(r)ś, 

pi  =e(r),  samogłoska  /. 

®ru'nblcgcnb,  adi.  funda- 
mentalny, podstawowy,  zasa- 
dniczy. 

©rit'nblcgcr,  sm.  *§,  pi  —, 

fundator  ?w.,  założyciel  m.\ 
(S>— in,  5/.  pi  'innen,  funda- 
torka /.,  założycielka  f. 

(^ru'nblcgung,  sf.  pi  ren, 

zakładanie  n.  fundamentów, 
posady. 

©ru'nbletirc,    sf.    pi   =n, 

nauka  /'.  zasadnicza,  podsta- 
wowa; sn,  pi  einer  Söiffens 
jd^aft  elementa,  początki,  za- 
sady jakiej  nauki. 

©rÜ'nbU^,  adi.  gruntowny, 
dokładny;  =e  Äenntniffe  in 
ctiö.  I^aben  mieć  gruntowną 
znajomość  czego,  znać,  umieć, 
wiedzieć  co  gruntownie,  do- 
kładnie; eine  =e  Teilung  6e= 
roirfcn  wyleczyć  radykalnie, 
zupełnie;  tlid^t  —  powierz- 
chownie ;  adv.  gruntownie, 
dokładnie;  jmnbn  —  l^offen 
nienawidzić  kogo  serdecznie, 
śmiertelnie. 

@rit'nbli(!^fcit,    sf.    grun- 

towność  /".,  dokładność  /. 

®ni'nbling,  sm.  =g,  pi  =e, 

mrzana  /.,  kiełb  m.^  kieł- 
bik  m.  (ryba). 

©ru'nbitnie,  sf.  pi  -n,  i) 

podstawa  /.;  2)  =n,  pi. 
pierwsze  zarysy  pi 

©ru'nblO?,  adi.  l)  bez- 
denny, bez  gruntu,  niezgłę- 
biony, niezgruntowany ;  =fe 
Xiefe  bezdenna  głębia;  =fer 
©umpf    przepaściste     bagno; 


2)  nieuzasadniony,  bezpod- 
stawny, niedowiedziony,  bła- 
hy; =feś  ©erüd^t  bezpodstawna 
pogłoska. 

©ru'nblöfigfcit,  sf.  bezden- 
ność /. ;  bezzasadność  /. ; 
błahość  f. 

©ru'nbmaft,   sm.   =eg,   pi. 

=en,  maszt  m.  główny,  ko- 
ronny, wielki. 

®ru'nbntaiicr,  sf.  pi   «n, 

podmurowanie  w.,  podwalina 
/".,  posada  /.,  przyziomek  m. 

(Sru'nbncigung,  sf.  pi  =en, 

skłonność  /,  wrodzona. 

©rünbo'nnct^tag,  sm.   =g, 

wielki  czwartek  m,. 

©ru'nb^jfanb,  sn.  ^eö,  pi 
=pfänber,  hipoteka  /.,  zastaw 
m.  na  majątku  nieruchomym. 

©ru'nb^ifciler,  sm.  =§,  pi 

— ,  słup  m.  podpierający,  filar 
m.,  podstawH  /.,  podwalina  /. 

@ni'nbrc(^nung§arten,    sf. 

pi.  bie  oicr  —  cztery  dzia- 
łania (w  arytmetyce). 

®ru'nbrcd^t,  sn.  =e§,  pi  =e, 
1)  © — tpl  eineö  SßolfeS  prawa 
zasadnicze  narodu;  2)  prawo 
n.   gruntowe,    patrymonialne. 

(Sru'nbrcgcl,    sf.    pi   =n, 

prawidło  n.  zasadnicze,  pierw- 
sza reguła  f. 

(Sru'nbrcgiftcr,  sn.  =§,  pi. 
— ,  =  ©runbbuc^. 

OrU'nbrcnte,  sf.  renta  /. 
gruntowa,  przychód  m.  z  ziemi. 

®ru'nbri|),sm.  =\\t^,pl.  =ffe, 

1)  abrys  w.,  plan  m.,  rys  w., 
rysunek  m. ;  ben  —  eines  ©e= 
bäubeö  aufnel^men  zrobić  ab- 
rys, plan  budynku;  2)  prze- 
cięcie n.  poziome ;  3)  zarys  m,, 
główne  rysy;  bet  Siteratur= 
ge[c^id^te  zarys  historyi  lite- 
ratury, historya  literatury 
w  zarysie. 

(Sni'nbfa^,    sm.    =e§,   pi 

cjä^e,  prawidło  n.  zasadnicze, 
zasada,  /.,  maksyma/. ;  aksyo- 
mat  w.;  ficf)  etro.  gum  =»e 
mad^en  przyjąć  co  za  zasadę; 
nad^  bcftimmten  ©runbjacen 
^anbetn  działać,  postępować 
podług  pewnych  zasad. 

(Sni'nbfät^Iidj,  adi.  zasa- 
dniczy; adv.  zasadniczo,  po- 
dług zasad. 

@rU'nb[Q^IO§,  adi.  i  adv. 
bez  zasad. 


®ni'nbfa^Iofiötcit 


545 


®rü'nf^ed)t 


©ru'nbfa^Ioftgfeit,  sf.  brak 

m.  zasad. 

©ru'nbfönic,  sf.  pi  =n,  = 

©runbpfciler. 

^ru'nbfdjICdjt,  adi.  z  grun- 
tu zły. 

©ru'nbf^ulb,  sf.  pi  =en, 

dług:  ^-  hipoteczny. 

©ru'nbfdjöjcöc,  sf  pl.  -n, 

podwalina  /".,  przycieś  f. 

©rU'nbf oic,  sf.  pl.  >n,  grun- 
townica  /.,  próg  m.  (w  gór- 
nictwie). 

(Sru'nbf^jra^e,  sf.  pl.  =n, 

1)  jezyk  m.  źródłowy,  samo- 
rodny, pierwiastkowy;  2)  je- 
zyk oryg-iuałn. 

©ru'nbftcin,    sm.  =e§,  pl 

"i,  1)  kamień  m.  węgielny; 
podstawa  /.,  podpora  f.,  pod- 
walina /. ;  ^en  —  legen  za- 
łożyć kamień  węgielny;  2)  co- 
kół m. 

©run'bftcucr,    sf.  pl  =n, 

podatek  m,  gruntowy,  grun- 
towe n.;  podworowe  n. 

©nt'nbftDff,  sm.  «eg,  pl  =e, 

pierwiastek  m.,  materya  f. 
pierwotna ;  element  m. 

©ru'nbftridj,  sm.  =e§,  pl 

«e,  (główna)  laska/.,  kreska/., 
linijka/,  w  literze  (w  pisaniu). 

Sru'nbftiitf,    sn.    ^eś,   pl 

''i,  1)  grunt  ?w.,  ziemia  /"., 
majętność  /.  gruntowa;  2)  ma- 
jątek m.  nieruchomy  (n.  p. 
dom,  plac);  3)  główna  część  /. 
składowa. 

©ru'nbftiirgeub,  adi.  wstrzą- 
sający posadami,  destruktyw- 
ny. 

©runbftii^e,    sf.    pl.    =n, 

podstawa  /'.,  główna  pod- 
pora /, 

©ru'nbfufiftanj,  sf.  pi  -en, 

=  ®-ftoff. 

(Sjni'nbfu^)je,  sf.  l)  stek  m., 
ściek  m.  nieczystości  na  spo- 
dzie (okrętu);  2)  fusy  pl^ 
drożdże  pl 

©ru'nbtejt,  sm,  =c§,  pl  =e, 

tekst  m.  oryginalny,  oryginał 
m.^  pierwotwór  m. 

©ru'nblcU,  sm.  --e§,  pl  »e, 

1)  cześć  /.    główna,    istotna; 

2)  ='®runbftoff. 
©ni'nbteilung,  sf,  pl  =en, 

1)  podział  m.  gruntów;  2)  po- 
dział na  główne  części,  skła- 
dniki. 


©ru'nbton,    sm.    =eö.    pl 

=töne,  ton  m.  główny. 

(SrÜ'nbung,  sf.  pl  *en,  za- 
łożenie n.,  zakładanie  w., 
fundowanie  w.,  fundacya  f. 

@ru'nbunterf(|tcb,  sm.  »e§, 

pl  se,  różnica  f.  główna,  za- 
sadnicza. 

(Sru'nbur(a(^e,  sf.  pl  --n, 

przyczyna  /.  pierwotna,  głó- 
wna, najważnif^jsza. 

(gru'nbiicrmijgcn,    sn.    »s, 

1)  majątek  m.  nieruchomy, 
gruntowy;  2)  fundusz  m,, 
kapitał  m. 

©ru'nbttjage,  sf.  pl  *n,  po- 

ziomnica  f. 

©ru'nbiua^r^cit,  sf.  pl  =en, 

prawda  /.  kardynalna,  głó- 
wna, zasadnicza. 

(Sni'nbttiaffcr,  sn,  =§,  wo- 
da f.  zaskórna. 

©ni'nbtoctir,    sf.    pl  =en, 

jar  m.  zatopiony. 

©ru'nbtoef  en,  sn.  =§,  istota/., 

grunt  w.  rzeczy,  sama  rzecz/. 

(Sru'nbtt)tffcnf(^aft,  sf  pl 

«en,  umiejętność  /.  zasa- 
dnicza, innym  za  podstawę 
służąca. 

(Sruubttjort,    sn.   =c§,  pl 

=n)Örter,  1)  wyraz  m.  pier- 
wotny, źródłosłów  m. ;  2)  wy- 
raz m.  główny. 

©ru'nbjo^I,  sf  pl  ^en,  liczba 

/.  główna. 

©ru'nb^alilttjort,  sn.  =e§,  pl 

-tDOvUv,  liczebnik  m.  główny, 
©rU'nbjC^ent,  sm.  »g,  dzie- 
sięcina /.  gruntowa,  z  gruntu, 

'®ru'nb3in§,  sm.   sfeö,  pl 

=fe,  czynsz  m.  gruntowy. 

©ru'nbjine^crr,  sm  =n,  pl 

sen,  pan  m.  czynsz  gruntowy 
pobierający. 

®ru'nb3tn§mann,  sm.  ^t^, 

pl  =Ieute,  czynszownik  m., 
czynsz  gruntowy  opłacający. 

©ru'nbpfi,  sm.  =§,  ^pl 
=3Üge,  pierwszy  rys  n.,  za- 
rys m.',  bie  (S — güge  cineö 
©emalbeś  entwerfen  zrobić 
szkic  obrazu;  bie  © — güge 
feines  (£^ara!teä  główne  ry- 
sy jego  charakteru;  =jüge  ber 
^Óiat^emati!  zarys  matematyki. 

®rÜ'nC,  sf  1)  zieloność/., 
zieleń  /.,  zielenizna/. ;  2)  zie- 
lona trawa  /.,  pasza  /. ;  mit 
—  \xä)  bebecfen  zazielenić  się. 


3 nie n ber,  S)cutfĄ<=poInifĄc§  aSortcrbuĄ. 


©rü'ncn,    vn.    (^aben)   = 

grün  fein,  być  zielony;  zie- 
lenieć, zieloności  nabierać; 
zielenić  się  =  być,  wydawać 
się  zielonym;  —  unb  blül^cu 
być  w  kwitnącym  stanie, 
doświadczać  najlepszego  po- 
wodzenia. 

©rü'ncrbe,  sf  zielonka  /., 
weronit  m. 

©rü'nfinf,  sm.  =en,  pl  «en, 

dębonoszek  m.,  boguwoła  /., 
wilga  /. 

®rÜ'ngCl6,a<?«.  zielonożółty, 
żółty  w  zielone  wpadający. 

©rungcftrcłft,  adi.  zielone 
paski,  pręgi  mający,  w  zie- 
lone pasy. 

©rü'npnbler,  sm.  =3,  yi. 

— ,  jarzynnik  m.,  jarzyny 
sprzedający. 

©rü'npnfltng,  sm.  =§,  pl. 

=e,  =  ©rünfinf. 
©rü'nfc^Wjcn,  sn.  =§,  pl  — , 

zielonogardliczka     f.     (ptak). 
®rÜ'n!0l)I,  sm.  »S,  jarmuż  m. 

@rü'nfraut,sn.  =eg,  pl  .!räu= 

ter,  jarzyna  /.,  warzywo  n. ; 
szpinak  m. 

(^XVi'vXx^f  adi.  zielonawy, 
zielonkowaty. 

©rü'nlidjcr^,  sn.  seg,  zie- 

lonawokrusz  m. 

(Srü'nltng,  sm.  «§,  pl  «c, 

1)  człowiek  ?w.  w  odzieży  zie- 
lonej; 2)  młokos  m.\  3)  = 
(Srünfin!;  4)  zielonka  f. 
(grzyb). 

®rü'nmar!t,   sm.   ^eg,   pl 

=mär!te,  targ  m.  jarzynowy. 

©runrotf,  sm.  «e§,  pl  =rö!= 

Je,  człowiek  m.  w  zielonym 
stroju,  mundurze ;  strzelec  m. 

(Srü'nfaljpöcr,  sm.  '^,pl. 

— ,  zuber  m. 

©rü'nfdjnaki,  sm.  =g,   pl 

»fc^näbel,  1)  ptak  m.  z  zie- 
lonym dziobem;  2)  młokos  m., 
młodzik  m.,  żółtodziób  m.  = 
©elbfcönabef. 

©rÜ'nf^Jan,  sm.  ^g,  gryn- 
szpan  m.y  rdza  /.  mie- 
dziana, zielenica  /.  miedzi, 
zielonokrusz  m.,  podoćcianm., 
węglan  m.  miedzi,  niedo- 
kwas  m.  miedziany;  —  an^ 
fe^en  ośniedzieć. 

®rü'nf^)e(^t,   sm.  «eg,  pl, 

^t,  dzięcioł  m.  zielony,  żołna/, 
zielona. 

35 


©rü'nftctn 


546 


(Su'oel^u^f 


(Srü'nftcin,  sm.  «e§,  pl.  =e, 

dyoryt  m.,  zieleniec  m. 

©rü'nttjurjct,    «/.   pl.  -n, 

kokorycz  w.,  kokorzyk  m. 

©nt'njCn,  vn.  (fiaben)  krza- 
kac,  pągać  (o  świni) 

©rU'njCn,  ^n.  =ö,  krza- 
kanie  w.,  paganie  n. 

©rÜ'ltjeug,  «w.  sg,  włosz- 
czyzna /".,  ogroclowi(z)iia  /., 
z'elenizna  /.,  warzywo  n., 
jarzyny  2^?.  zielone,  zielone  n. 

©rü'nscitgüciläufcrin,     «/". 

pl.  binnen,  zieleniarka  /. 

©rU'^I^C,  sf.  pl.  -r\,  grupa 
/; ;  gromada  /". ;  —  Don  ^i» 
quren  grupa,  zbiór  figur;  eine 
frf)öne  —  bUben  ustawić  w  pię- 
kna grupę;  bie  SaoJoong — 
grupa  Laokoona. 

©rit^^CnttJCife,  adv.  gru- 
pami, w  grupach ;  gromadnie. 

©iM^łJtCrcn,  I.  va.^  {\)(x\>in) 

grupować,  poustawiać,  w  gru- 
py ustawiać;  II.  ft(^  — .  vr. 
(^aben)  (na)gromadzić  się ; 
ustawić  się  w  grapy. 

©ru^^ie'ritng,  s}.  pi.  ^cn, 

rupowanie  n. 

©ril§,  sm.    "\i^f    gruz    m. 

©rU'fClig,  adi.  l)  lę- 
kliwy, strachliwy,  bojący  się 
strachów ;  mir  ift  fo  —  dreszcz 
mię  przechodzi,  przejmuje  (od 
strachu);  2)  straszny,  dre- 
szczem przejmujący. 

©nrfcln,  vn. '  (^rt6cn)  e§ 
grujelt  mir  vimpers.  lękam 
się,  boję  się,  stracham  się; 
jmnbn  —  ntac|en  straszyć  kogo. 

®ru'gfol|Ic,s/".  pl.  -n,  miał  w. 
węgrlowy. 

®ru§,  sm.  =cö,  pl.  ©rü^e, 
pozdrowienie  n.,  ukłon  m. ; 
powitanie  n.,  przywitanie  w. ; 
©rü^e  »on  jmnbm  an  jmnbn 
beftetten,  auśrid^ten  oświad- 
czyć komu  czyj  ukłon ;  metr. 
SSater  entbietet  Dir  feinen  — 
ojciec  mój  zasyła,  przesyła 
ci  ukłon(y);  er  §ot  mir  an 
bld^  ©rti|;e  mitgegeben  prze- 
syła ci  ukłony  przezemnie; 
ciele  @rüf;e  stokrotne  po- 
zdrowienia ;  ben  —  etnjibern 
odkłouić  się;  ber  englifd^e 
—  pozdrowienie  anielskie. 
Zdrowaś  Marya, 

©rü'^cn,  va.  (I^aben)  po- 
zirawiać,     pozdrowić;  witać, 


przywitać;  kłaniać,  pokłonić 
się,  ukłonić  się ;  jmnbn  —  kła- 
niać się  komu;  jmnbn  mitbem 
^ute  — kłaniać  się  komu  zdję- 
ciem, uchyleniem  kapelusza; 
jmnbn  —  laffen  kazać  się 
komu  kłaniać;  id^  taffe  i{)n 
Dielmalg  (|er3lid))  —  po- 
zdrawiam go  serdecznie,  za- 
syłam mu  ukłony ;  grüf;c  alle 
^reunbe  üon  mir  pozdrów 
wszystkich  przyjaciół,  kła- 
niaj się  odemnie  wszystkim 
przyjaciołom;  gegril^et  jeift  bu, 
3Karia!  zdrowaś,  Maryo! ;  feib 
mir  gegrüßt,  i^r  SBälber  unb 
blumigen  gturen  witam  was, 
lasy  i  kwieciste  pola;  grüfe 
©Ott!  ©oit  grü^  (Sud)!  kła- 
niam!; witam!;  jak  się  ma- 
cie?;  dzień  dobry  I 

^xn'^tm\httm^,s/.pl.  *en, 

odkłon  m. 

®rÜ'^fU§,  sm.  (używane 
tylko  w  następującym  zwro- 
cie;) mit  jmnbm  auf  bem  — 
ftel^en  kłaniać  się  komu  za- 
zwyczaj (spotykając  go). 

©rÜ'^C,  sf.  kasza  /.;  kru- 
py pl.;  (obraz.)  —  im  ^opfe 
|aben  mieć  olej  w  głowie, 
nie  być  głupim;  er  l^at  !einc 
—  im  Äopfe  on  głupi. 

@rü'^!^afcr,  sw.«§,  owies  m. 
nagoziarnowy, 

©rü'^^anbcl,  sm.  =g,  han- 
del m.  krupami. 

(Srü'^pnMer,  sm.  «§,  pl. 

— ,  krupnik  m.,  krupiarz   m. 

($^rü'^l|änblerin,  sf.  pl.  =in= 

nen,  krupniczka  /.,  krupiar- 
ka/. 

(SrÜ'^tO^lf,  sm.  «e§,  durna 
głowa  /. ;  er  ift  ein  —  ma 
flaki  w  głowie,  pusto  u  niego 
w  głowie. 

©rü'^ttiiililc,     sf.  pl    ■=n, 

młyn  m.    do    robienia    krup. 

©rü'^ftam^jfc,  sf  pl  >n, 

stępa  /.  do  krup. 

®rü'^fu)))jc,    sf   pl    -n, 

krupnik  m.,  kleik  m.,  wywar 
m.  z  ziarn. 
($>rii'^ti)urft,  sf.  pl  =roürfte, 

kiszka  f.  kaszana. 

@'=(Sd)Uiffcl,  sm.  =ä,  klucz 
m.  wiolinowy,  klucz  G  (w  mu- 
zyce). 

©iiaja'f^ars,  *"•  =^^/  s^^- 

jak  m.,  żywica  f.  gwajak. 


®UOJa'ff|Olä,  Słi.  =eś,  gwa- 
jak m.  (drzewo). 

($^lia'nO,  sn.    Ǥ,   guano    n. 

©ua'rbion,  sm.  =g,  pi  =e, 

gwardyan  m.,  przełożony  m. 
klasztoru 

($jubc'rntum,   sn.    -g,   pi. 

=nien,  gubemlum  n.,  admi- 
nistracya  /.,  władza  /.  pro- 
wincyonalna. 

®u'(faugc,  sn.  =§,  pl  «n, 

oko  n.  ciekawie  patrzące, 

©«'den,  vn.  (^abcn)  pa- 
trzeć (ciekawie) ;  wyglądać 
skąd;  nacö  etm.  —  wyglądać 
czego;  mag  gucfft  bu  mtc^  benn 
fo  an?  dlaczego  mi  się  tak 
przyglądasz?;  jmnbm  in  bie 
Marten  —  patrzeć  komu  w  kar- 
ty; gem  tief  ins  ©las  — 
lubić  pić;  gu  tief  ins  ©[a§ 
—  upić  się;  baś  ^emb  gudt 
il^m  au§  ben  §ofen  (^erauä) 
koszula  wygląda  mu  ze  spo- 
dni; ber  ŚUbogen  gutft  il^m 
gum  ^rmcl  l^erauś  łokieć  wy- 
gląda mu  z  rękawa. 

fen'tfcr,  sm^.  =§,  pl  —,  lor- 
neta /.,  lornetka  /.,  szkieł- 
ko n.  do  patrzenia. 

©u'ctfcnftcr,    sn.    =g,  pl 

— ,   okienko    n.    (do    wyglą- 
dania), kwatera  f.    w    oknie. 
®u'(I=in=bic=ScU,    m.   in- 
decl  mtodzikw.,  nowicyuszTw. 

@u'(f!aftcn,     sm.    Ǥ,  pl 

-fäften,  panorama  /. ;  skrzyn- 
ka f.  optyczna. 

i     ©u'drübc,  sf.  pl  tn,  wy- 

i  glądalka  f.  (rodzaj   rzepy). 

Ou'dlo^,  5».  «eś,  pl.  40= 
d^er,  otwór  m.  do    patrzenia. 

®UCn'Ka,  (wym.:  gerilja), 
sm.  «ś,  pl  =0,  gerylas  m.  = 
hiszpański  wolny  strzelec  m., 
powstaniec  m. 

@UCn'tta!ricg,  (wym.:  ge- 
rilja), sm  'C^,pl.  «e,  wojna/, 
gerylasów,  mała  wojna,  zbroj- 
na ruchawka  /. 

'©u'ffcr,  sm.  ■=§,  pl  —, 
1)  wzniesienie  n.;  2)  ka- 
mienisty wal  m.  lodowców, 
morena  f. 

Ou'ge'l,  5/.  pl  sn,  ka- 
ptur m. 

©u'gcl^u^f,  sm.  =e§,  pl  -e, 

baba  /.  (gatunek  pieczywa 
szczególnie  we  Wiedniu  jada- 
nego). 


©iitUüti'nc 


547 


m'tu 


(BniüOÜ'nt,  (wym.:  gijotin), 
sf.  pl.  »n,  gilotyna  /. 

©uittotinic'rcn,  (wym.:  gi- 

jotin)  va.  (^aben)  giloty- 
nować. 

©UinC'C,  (wym. :  glne)  sf.pl. 
=n,  ewinea  /.  (moneta  złota). 

(guirla'nbC,  (wym. :  gir.) 
sf.  pl.  ^n,  girlanda  /.,  wie- 
niec m. 

(Suita'rrC,  (wym . :  git.)  sf.pl. 
=n,  gitara  /. 

©utta'rrcnf^ieJcr,    (wym. : 

git.),  sm.  =0,  pl.  — ,  gita- 
rzysta m. 

(gu'Iaf(^(®o'Uafc^),«m.=e§, 

gulasz  m. 

(Sulbcn,  sm.=^,pl.  -,  złoty 
m.,    złotówka   /.     (pieniądz). 

(Su'Iben,  adi.  =  golben. 

©ülöcnlc'krfraut,  sn.  »c§, 

wietrznica  /,,  przylaszczka  /., 
trojanek  m.  (roślina). 
(SÜ'ÜC,  sf  kałuża  /. 

©ültbricf,  sm.  =c§,  pl.  =e, 

oblig  m.,  zapis  m.  długu. 

(SÜ'ItC,  sf.  pl.  =n,  czynsz  m. 
gruntowy. 

(gültig,  adi.  ©ü'ltigfcit,  sf, 
(Sültioniac^img,  sf  =  gtUig, 
«=fett,  imaAnrxQ  ważny  adi.; 
ważność  /. ;  uważnienie  n, 

©U'mmi,  sm.  =ś,  gama  /., 
leposok  m. ;  =elaftifum  gumi- 
elastyka,  guma  elastyczna; 
•arabifum  guma  arabska ;  mit 
—  oerfe^t  gumowany,  gu- 
mowny. 

(gu'mmiartig,  adi.  gumowy, 
du'mmiliaß,    sm.  =§,  pl. 

cbälle,  piłka/.  o-umielastyczDa. 

(Su'mmitianb,  sn.  =eg,  pl. 

=bänber,  taśma/.,  podwiązka/, 
z  gumielastyki. 

©u'ntmtöQum,  sm.  »e§,  pl. 

sbäumc,  drzewo  n.  gumę  wy- 
dające. 

©u'mmibcutel,  sm.  »§,  pl. 

— ,  worek  z  gumielastyki. 

©UmmtC'rcn,  va.  (f)ahm)  gu- 
mować, używicić. 

©u'nimibolbc,    sf  pl.  «n, 

amoniacznik  m.,  oszczepnik  m. 
amoński. 

©u'mmig  i  (Summiert,  adi. 

gumisty. 

©ummigu'tt,  sn.  =g,  gumi- 

guta  f. 

©U'nimi^alttg,  adi.  gumę 
zawierający. 


^«'mmü^arg,  sn.  =eä,  ży- 
wica /.  gumowa,  guma  /.  ży- 
wiczna. 

©n'mmiricmcn,  sm.  ^§,pl. 

— ,  pas  m.  ffuraowy. 

(Su'mmif tf)Ioud),  sm.  -t%,  pl. 

=[d^Iäucl^e,  wąż  m.  gumowy, 
kauczukowy. 

©u'mmifdju^,  sm.  »eg,  pl. 

=e,  kalosz  m.,  zwierzchni  trze- 
wik m.  gumowy. 

©u'mmiftrum^fbänber,  sn. 

pl.  podwiązki  pl.  z  gumiela- 
styki. 

(Su'mmiöjaffcr,  sn.  «g,  wo- 
da /.  gumowa,  gumę  zawie- 
rająca. 

(Śummi^itg,  sm.  =§,  ela- 
styka  /. 

©u'nberntamt,  sm.  =g,  biu- 

szczyk  m.,  kurdywan  m.,  kur- 
dybanek  m.,  kundrau  m., 
kunrad  m.,  srzestan  w.,  obło- 
żaik  m.  ziemny. 

©Ü'nf  el,  sm.  =g,  gądziel  /., 
i  winka  /.,  dąbrówka  /. 

mn\U  sf\)  łaska/.,  fa- 
wor m.,  wzgląd  m.;  imnbm 
eine  —  ern)ei[en  wyświadczyć 
komu  łaskę ;  bie  —  bcr  SSor= 
gefegten  sprzyjanie  przełożo- 
nych; ftc^  urn  bie  —  bcö 
SSolfeä  bewerben  starać  się 
o  względy  ludu;  jmnbö  — 
ertoerben  pozyskać  czyje  wzglę- 
dy; bei  jmnbm  in  —  ftel^en 
być  w  łaskach  u  kogo;  fic^ 
bie  —  imnb§  t)er[ci^erjeri  wy- 
paść z  łaski  u  kogo ;  2)  ko- 
rzyść f.]  gu  =en  jmnb»  na 
czyją  korzyść;  e§  fpnd^t  JU 
feinen  ?en,  ba|  .  .  .  przema- 
wia za  nim,  (na  jego  ko- 
rzyść), że  .  .;  bag  Urtcü  ift 
5u  jeinen  »en  ausgefallen  wy- 
rok wypadł  na  jego  korzyść : 
3)  imnbm  etro.  gu  »en  tun 
zrobić  co  z  grzeczności  dla 
kogo;  4)  względy  pl.,  stron- 
niczość /;  nad^  —  urteilen 
sądzić  stronniczo;  l^ier  gel^t 
el  nac^  — ,  nic^t  nad^  Śer- 
bienft  tu  wszystko  robią  dla 
względów,  a  nie  dla  zasługi; 
5)  pozwolenie  n. ;  mit  —  (al- 
bo sen)  za  pozwoleniem. 

©u'nftbettJcrbung,    sf.   pi. 

=en,  ubieganie  n.  się  o  wzglę- 
dy (czyje). 

@M'nftbC3Cigung,  sf.  pl.  «en, 


okazywanie  n.  względów, 
względy  pl. 

©Ü'nftig,  adi.  1)  przychyl- 
ny, życzliwy,  przyjazny;  bcr 
2Jiinifter  ift  tl^m  —  minister 
sprzyja  mu;  eine  *=e  3}łelnung 
über  jmnbn  l^aben  mieć  do- 
bre mniemanie  o  kim  ;  jmnbn 
für  einen   anberen,   für   ctro. 

—  gu  ftimmen  fud^cn  starać 
się  pozyskać  kogo  dla  kogo, 
dla  czego;  2)  pomyślny,  do- 
godny, sprzyjający;  =eö  ©lud 
przyjazne,  przychylne  szczę- 
ście, los  sprzyjający;  scn  3Binb 
l^aben  mieć  wiatr  pomyślny, 
przyjazny;  *e  ©elegcnl^eit  do- 
bra sposobność;  seö  SGBetter 
sprzyjające  powietrze,  po- 
myślna pora,  pogoda;  bie 
©adfien  gelten  mir  —  sprawy 
udają  mi  się  ;  ftc^  in  «er  Stt» 
ge  befinben  być  w  •  korzyst- 
nem  położeniu;  im  =ften  §al[ 
w  najlepszym  razie. 

(gü'nftüng,  sm.  »eg,  pl  -t, 

ulubieniec    w.,    faworyt    m.; 

—  beg  ©lüdteg  ulubieniec 
fortuny,  szczęścia. 

(Su'rgel,  sf  pl.  =n,  gar- 
dło n.,  gardziel  w.;  jmnbm 
bie  —  abfd^neibett  poderżnąć 
komu  gardło;  jmnbn  bei  ber 

—  podEen  porwać,  chwycić  ko- 
go za  gardło;  burd^  bie  — 
fingen  gardłem,  gardzielom 
śpiewać;  att  fein  ©elb  burd^ 
bie  —  jagen  przez  gardło  cały 
majątek  przepuścić,  przez  gar- 
dziel przelać  =  majątek 
utracić. 

©u'rgdabf^ncibcr,  sm.  »g, 

pl.  — ,  1)  morderca  m. ;  2)  lich- 
wiarz m. 

©u'rgcin,  i.  vn.  i  fic^   — , 

vr.  (I^aben)  1)  gardło  płu- 
kać, gargaryzmować ;  2)  gar- 
dłem śpiewać;  II.  va.  (^aben) 
ben  ^alg  mit  ^onigroaffer  — 
gardło  płukać  wodą  z  miodem. 
©U'rgcin,  sn.  «I,  l)  płu- 
kanie n.,  gargaryzm  m. ;  2)  śpie- 
wanie n.  gardłem,  śpiew  m. 
gardlany. 

©u'rgciton,    sm.   =ea,  pl. 

=töne,  ton  m.  gardlany. 

®u'rgeltt)affcr,  sn.  -g,  płu- 

kanka  /.,    płyn  m.    do    pła- 
kania gardła;  gargaryzm  m. 
@u'r!c,  sf.  pl.  =n,  1)  ogó- 

35* 


®u'r!cnartin 


548 


@Ut 


rek  m. ;  amerifanifd^e  —  ogór- 
nica;  »n,  einmachen  ogórki 
kisić;  2)  dnżj  nieforemny 
nos;  3)  bie  '^ńi  ber  faueren 
=n  (bie  ©auregurJengeit)  czas, 
sezon  ogórkowy;  ftd^ml^crauö= 
nehmen  albo  ft4  eine  —  ju 
üiel  j^erauśnel^men  za  wiele 
sobie  pozwalać. 

©u'rfcnartiö,    ®u'rfcnför= 

mig,  adi.  ogórczasty,  ogór- 
czany,  ogórkowaty. 

— ,  baryłka  /.  na  ogórki. 

@u'tfcn!crn,  ^  sm.   =g,   pi. 

«C,  jadro  n.  ogórka. 

©iVrfcnlraut,  sn.  -t^,  ogó- 

recznik  m.  lekarski. 

©it'rfeumalcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  bazgracz  m.,  mazał  m. 

®u'r!enfalat,  sm.  =e§,  mi- 

zerya  /.,  sałata  /.  z  ogórków  ; 
roaś  toeife  ber  Sbauer  oom  — 
cepy  chłopu,  nie  zegarek. 

©u'rfcnseit,   sf.  czas    m., 

sezon  m.  ogórkowy. 

%n'xtt\[,  vn.  (^abcn)  glu- 
kać,  kruczeć,  warczyć,  brukać ; 
vimpers.  eg  gurrt  il^m  im 
Sßanc)e  kruczy  mu  w  brzuchu. 

@urt,  sm.  :e§,  pi.  '-t,  pas  w., 
poprag  w.,  gurt  w.;  SSanb — 
pas  taśmowy  poziomy. 

(Su'rtöctt,  sn.  --e§,  pZ.  *en, 
łóżko  n.  na  pasach. 

©ü'rtel,  sm.  :§,  pZ.  — , 
1)  pas  m. ;  przepaska  /.  do 
opasywania  się ;  einen  — 
tragen  pas  nosić;  etn).  am  — 
tragen  mieć,  nosić  co  za  pa- 
sem, u  pasa;  ben  —  löfen 
popuścić  pasa,  zdjąć  pas,  od- 
pasać  się;  boö  21'affer  reid^te 
i^m  bi§  5um  —  woda  mu 
była,  sięgała  po  pas;  2)  ein 
—  Don  ^efłung§n)er!cn  Unia 
fortyfikacyjna,  fortyfikacye^Z. 
(opasające  miasto);  3)  strefa  f. 

©ü'rtclöa^n,   sf.  pi.    =en, 

kolej  f.  obwodowa. 

^ii'ttclcibcdjfe,  sf.  pi.  -n, 

łuszczatka  /. 

©Ü'rtClfÖrmig,  adi.  w  for- 
mie, kształcie  pasa. 

(Sü'rtclnng,  sm.  -eg,^?.  «e, 

kółko  n.  u  pasa. 

©ü'rtclft^langc,  5/.  pi.  -n, 

igłonos  w. 

©ii'rtclfd^noirc,  sf.  pi.  -n, 

przaczka  f.  u  pasa. 


©ü'rtelticr,  sn.  =eś,  pi.  =e, 

żółwiec  m. 

©Ü'rtcn,  l.va.  (^aben)  opa- 
sywać, opasać;    ba§    ©c^niert 
an   bie    Seite   —   przypasać 
miecz  do  boku;    u.    fi(|    — , 
j  vr.  (I^aben)  1)  opasać  się;  fid^ 
I  mit  bem   ©c^roerte    —   przy- 
I  pasać  miecz  ;  2)  fid^  §U  ettt).  — 
\  przygotowywać    się,    zabierać 
się    do    czego;    wybierać   się 
w  podróż. 

©u'rtgcfini?,   sn.   «feś,  pi. 

sfe,  krajnik    w.,    wieniec    m. 
©ü'rllcr,  sm.    «§,   pi.    —, 
pasamonik  tw.,  paśnik  m. 

(gu'rtrtemcn,   sm.   =§,   pi. 

— ,  rzemień  m.  u  pasa. 

(Su'rtring,  sm,.  =eś,  pi.  =e, 

kółko  n.  u  pasa. 

(Su'rtfd^naßc,    sf.  pi.   «n, 

sprzączka  /.  u  pasa. 

®U'rtung,  sf.pl.  »en,  pas  m. ; 
mittlere  —  pas  środkowy; 
obere  —  pas  górny ;  untere  — 
pas  dolny. 

©u'rttticrf,  sn.  *e§,  pi.  -e, 

kostkowica  f. 

1)  lanie  w.,  odJewanie  w.,  od- 
lew m. ;  rzecz  f.  odlana,  lei- 
zna/.;  au§  einem  ©uff c  jedno- 
lity; ein  —  ©d^riften  odlew 
czcionek;  2)  ściek  m.,  vrj- 
lew  7W.;  3)  lunięcie  n.,  deszcz 
ulewny ;  eś  erfolgte  ein  ftarfer 
—    de.«zcz    lunął  obfity. 

(Bu'^axMt,   'sf.    pi.    =en, 

leizna  /.,  wyrób  m.  z  ma- 
teryała  lanego. 

©U'^Ctfcn,  sn.  =g,  żelazo  n. 
lane. 

©«'^eifcnftange,  sf.  pi.  ^n, 

zlewek  m.,  sztaba  /.  lana. 

@U'tcifcrn,  adi.  z  lanego 
żelaza. 

®M'^form,  sf.  pi.  =en,  for- 
ma /.  do  odlewania. 

©u'Pcrjftürf,  sn.  -e§,  pi. 
=e,  albo  ©U'perg,  sn.  krzy- 
żownica  f.  lana, 

(^u'ptaterial,  sn.  .§,  lei- 

wo  n. 

(Su'pmcffing,  sn.  «g,  mo- 
siądz m.  lany,  leizna  /.  mo- 
siądzu. 

©u'pa^t,  sf.  pi.  =näl^te, 
szew  m.  w  odlewie. 

®U'^ł)IattC,  sf.  pi  .-n,  zle- 
wek m.,  odlew  m. 


©U'^rcgen,  sm.  =§,  deszcz  m. 
ulewny,  ulewa  /. 

©u'^rinnc,  sf.  pi.  «n,  żło- 
bek m.  odlewniczy, 
©u'^ro^r,  sn.  '=e§,  pi.  ^e, 

odpływek  m. 

(Su'trö^rc,  sf  pi.  '-n,  wy- 

lewek  m. 

©U'^fta^I,  sm.  .g,  stal  f. 
lana;  fd^toeiparer  —  stal 
spawna,  stal  lano-kuta. 

©U'j^ftCin,  sm.  =eg,  pi.  :e, 
rynsztok  m.  do  wylewu  po- 
myków. 

©Ü'ftCr,  sm.  *§,  pi.  —,  pod- 
leszczyk  w.  (ryba). 

Q)U'^ftÜ(f,  sn.  .e§,  ^?.  =e, 
odlew  w?. 

(Su'^ttiarf)?,5n.^feś,woskw. 
przetapiany. 

®U'^ttJarcn,  fpl.  towary  ?;?. 
lane. 

(Sll'^loeifC,  adv.  rzęsiście; 
e§  regnet  —  leje,  pada  rzę- 
sisty, ulewny  deszcz. 

®U'^ti)Crf/  sn.  =c§,  pi.  -e, 
=  ©uBroaren. 

©Uftic'rcn,  vä.  (^aben)  sma- 
kować, kosztować. 

(gut,  compar.  beffer,  5m/;. 
beft,  I.  adi.  1)  =  tüd^ttg, 
roüfommen,  dobry;  ein  =er 
©d^ü^e  dobry  strzelec ;  ein  =er 
©änger  dobry  śpiewak;  id^ 
roerbe  a(§  ein  =er  d^rift  fterben 
umrę  jako  dobry  chrześcijanin; 
oon  =cr  ©eburt  fein  pochodzić 
z  dobrej  rodziny ;  mit  «en  ^>fer- 
ben  mad^t  man  ben  2Beg  in 
groei  ©tuuben  dobrymi  końmi 
można  odbyć  tę  drogę  w  dwóch 
godzinach;  =e  Slugen  l)aben 
mieć  dobre  oczy ;  an  jmnbm 
fein  =eg  ^aar  laffcn  (dosło- 
wnie O  nie  pozostawić  na  kim- 
ani  jednego  dobrego  włoea; 
przenicować,  obmówić  kogo; 
eine  »C  ©rnte  dobre  żniwo,  do- 
bry zbiór  ;  ba§  ift  =e§  ©eutfd^ 
to  dobra  niemczyzna,  to  do- 
brze po  niemiecku  powiedzia- 
ne, napisane;  feine  =en  ©rünbe 
für  etm.  I^aben  mieć  do  czego 
słuszne  powody;  2)  =  nuC= 
lid^,  förberlid^,  dobry,  pomy- 
ślny, sprzyjający;  »es  Sßetter 
dobre  powietrze,  pogoda ; 
biefe  Slrjnei  ift  —  für  ben 
Ruften  to  lekarstwo  dobre  na 
kaszel;    =e    33üc^er,     Seigren, 


®ut 


549 


mt 


Siatjd^läge  dobre,  pożyteczne 
książki,  nauki,  rady;  egr 
@infott,  ©ebanfc  dobry  po- 
mysł, dobra  myśl;  =er  2Binb 
wiatr  pomyślny;  3)  =  an* 
genehm,  erfreulitfj^  dobry, 
przyjemny;  ein  =e§  Sebert 
fül^ren  żyć  dobrze,  przyje- 
mnie; »eSage  i^aben  mieć  do- 
bre (dnie)  czasy;  fid^  eineu 
=en  %aQ  ma^cn  alb  3  fid^  etro. 
gugute  tun  wesoło  dzień  prze- 
pędzić, zabawić  się,  pohulać 
sobie;  er  l^cit  tn  feinem Seben 
!einc  «e  ©tunbe  gel^abt  nie 
miał  w  życiu  swojem  ni  je- 
dnej dobrej,  szczęśliwej  go- 
dziny; fie  leben  in  «en  3]er= 
l^ältniffen  żyją  w  dobrych 
stosunkach  ;=eö(:  en)  3Jiute§  fein 
być  wesołym,  mieć  otuchę; 
=er  ©erud^  przyjemny  zapach ; 
=e  Sflad^rid^ten  dobre,  pomy- 
ślne, przyjemne  wiadomości; 
ie|t  i[t  wicber  «e  3eit  bet 
il^nen  eingefe^rt  teraz  nastały 
dla  nich  znowu  dobre  czasy; 
=cn  Sag!  =en  aJłorgen!  dzień 
dobry ;  dobry  dzień ! ;  =e  9^ad^t ! 
dobra  noc!  dobrej  nocy!  spo- 
kojnej nocy!;  mn  2lbenb !  do- 
bry wieczór ! ;  —  §eil !  witam  ! ; 
jmnbm  =e  33efferung  roünfc^en 
życzyć  komu  polepszenia, 
wyzdrowienia  ;  4)  =  beträd^t= 
tirfl,  reic^Ud^,  DoUig;  id)  befinbc 
mić)  urn  ein  —  albo  ein  =eś 
Xńi  beffer  czuję  się,  mam  się 
o  wiele  lepiej ;  eine  =e  2ln= 
gai)!,  2Renge  spora  liczba,  ilość ; 
id^  warte  fd^on  eine  «e  SBeile 
czekam  już  dobry,  spory  ka- 
wał czasu;  biś  bal^in  finb 
nod^  jwei  =e  ^Slńkn  do  teg-o 
miejsca  są  jeszcze  dwie  dobre 
mile;  bamit  ^at  eś  =e  Sßöege 
daleko  jeszcze  do  tego,  sporo 
jeszcze  wody  upłynie;  biefer 
Kaufmann  gibt  *eö  ©eroic^t 
ten  kupiec  daje  dobrą  wagę, 
waży  dobrze;  5)  =  ftd^er, 
guoerläffig,  dobry,  pewny, 
wiarogodny;  etn).  auö  =er 
Duelle  l)abm  mieć,  wiedzieć 
co  z  dobrego,  pewnego  źró- 
dła; biefe  Slngelegen^eit  liegt 
in  :cn  .^änben  ta  sprawa  jest 
w  dobrych  rękach ;  6)  =  XJOr* 
m^m,  angefel^en,  dobry,  powa- 
żany, zacny,  prawy;  auö  »^er 


familie,  auä  =em  ipaufe  fein 
być  (z)  dobrej  rodziny,  (z)  do- 
brego domu;  er  ift  =er  Seute 
^inb  pochodzi  z  zacnych  rodzi- 
ców ;  bie  =e  ©efellfc^aft  dobre 
towarzystwo ;  7)  dobry,  poczci- 
wy, cnotliwy;  ein  =er  3fiad)= 
bar  dobry  sąsiad;  eś  finb  =e 
Seute  są  poczciwi;  er  ift  eine 
=e,  el^rlid^c  $aut  poczciwy 
z  kościami ;  er  ift  ein  =er  ^erl 
poczciwe  chłopisko;  niemanb 
ift  — ,  benn  ber  einige  ©ott 
nikt  doskonałym  nie  jest, 
prócz  Boga  jedynego;  »er 
Sebenöroanbel  cnotliwy  żywot; 
ein  *eg  ©eroiffen  czyste  su- 
mienie ;  =er  SBille  dobra  wola ; 
bie  =en  äBerfe  dobre  uczynki, 
dobroczynność;  für  eine  =e 
©ad^c  !ämpfen  walczyć  za 
dobrą  sprawę;  8)  =  lieb» 
reid^,  liebeoott,  dobry,  łago- 
dny, łaskawy;  er  ift  feinen 
Untergebenen  ftetś  ein  =er 
|)err  geroefen  dla  swoich  pod- 
władnych zawsze  był  dobrym 
panem;   mit   albo    gu   jmnbm 

—  fein  być  dla  kogo  dobrym ; 
fte  finb  fi^  albo  einanber  — 
lubią  się;  II.  adv.  1)  dobrze; 
er  fann  —  tanjen  tańczy  do- 
brze; biefe  2lrbeit  l^aft  bu 
roirflid^  —  gemadfit  prace  te 
wykonałeś  istotnie  dobrze ; 
"ba^  l^aft  bu  —  gemad^t  dobrze 
to  zrobiłeś,  to  ci  się  udało; 
bag  l^aft  bu  il^m  —  gegeben 
dobrześ  mu  dał,  powiedział; 
auf  —  S)eutf(^  (dosłownie:) 
dobrze  po  niemiecku ;  po  pro- 
stu mówiąc;  e§  ift  nid^t  — , 
ba&  ber  2)Źenfc^  allein  fei  nie 
dobrze  jest,  by  człowiek  sam 
jeden  żył;  baś  tut  albo  be= 
fommt  mir  —  to  mi' służy; 
fid^  bei  etra.  —  ftc^cn  mieć 
z  czego  korzyść;  baś  fam  il^m 
jugutc  to  wyszło  na  jego  ko- 
rzyść; jmnbm  etro.  gugute 
Ijalten  nie  brać  komu  czego 
za  złe,  przebaczyć  komu  co; 
fie  l;aben  eg  —  albo   fie  finb 

—  baran  dobrze  im  się  po- 
wodzi, można  im  pozazdro- 
ścić ;  Ijicr  ift  —  fein  tu  dobrze, 
przyjemnie ;  biefe  ©peife 
fĄmedft  —  ta  potrawa  dobra, 
ma  dobry  smak ;  biefer  Äauf= 
mann   roiegt    —   ten  kupiec 


daje  dobrą  wagę,  waży  do- 
brze; —  einfd^enEen  dobrze, 
rzetelnie  nalewać;  2)  (w  ku- 
piectwie:)  —  fein,  für  — 
gelten  być  wypłacalnym,  mieć 
kredyt;  id)  l^abe  ^unöert  Äro= 
neu  bei  tl)m  —  należy  mi  się 
od  niego  sto  koron;  für  etro., 
fürjmnbn  —  fte^en,fcin  ręczyć 
za  co,  za  kogo ;  jmnbm  eine 
©umme,  einen  S3etrag  — 
fd^reiben  zapisać,  wpisać  su- 
mę na  czyje  konto,  zapisać  su- 
mę na  czyją  korzyść ;  3)  (z  cza- 
sownikami :)  guttun/ fic^  —  auf» 
fül^ren  prowadzić  się,  spra- 
wować się  dobrze;    bu   täteft 

—  baran^  roenn  bu  . . .  do- 
brzebyś  zrobił,  gdybyś..;  eś 
ift  —  für  bie  ©efunb^cit, 
oiel  33eroegung  ju  mad^en 
spore,  częste  używanie  ruchu 
służy  zdrowiu;    baä  tut  nid^t 

—  to  nie  dobrze,  nie  wyjdzie 
na  dobre;  ftd^  Ctro.  jugute 
barauf  tun  chełpić  się  czem; 
laffen  roir  baś  —  fein  dajmy 
temu  pokój ;  baś  mad^t  fi^ 
gang  —  to  wcale  dobrze  się 
składa,  to  wcale  dobrze  wy- 
gląda; etro.  —  l^ei^en  zezwo- 
lić na  co,  przyjąć  co,  przy- 
stać, dać  swoje  przyzwolenie, 
potwierdzić    co;    etro.    roieber 

—  macl)en  naprawić  co;  e§ 
ift  — ,  roenn  er  gel)t  albo  eö 
roäre  — ,  baf;  er  ginge  do- 
brzeby  zrobił,  gdyby  odszedł; 
bu  l^aft  —  reben  dobrze,  łatwo 
tobie  mówić ;  e§  ift  nid^t  — 
mit  il^m  ju  tun  ju  l)aben  nie^ 
dobrze  mieć  z  nim  sprawę;  ben 
©efd^eiten  ift  —  :prebigen  mą- 
drego nie  wiele  trzeba  uczyć; 
mądremu  dosyć  namienić;  mit 
grofien  §erren  ift  nid^t  — 
Sirfdt)en  effen  z  wielkimi  pa- 
nami nie  dobrze  jeść  trześnie  ; 
gc^n  fünfte  —  machen  wygrać 
dziesięć  punktów  (w  grze 
w  karty);  (im  93illarbfpiel) 
je^n  fünfte  —  albo  norgeben 
zadać  dziesięć  (bil  albo  ok), 
dać  z  góry  (for)  dziesięć; 
4)  (w  porównaniach,  przeciw- 
stawieniach:)  einer  ift  fo  — 
roie  ber'  anbere  jeden  tak  do- 
bry jak  drugi;  wart  Pac  pa- 
łaca;  a  pałac  Paca;  baö  ©piel 
ift  fo  —  roie   geroonnen  gra 


mt 


550 


©ü'terbefteUcr 


prawie  wygrana;  fo  —  roie 
getan  równie  dobrze,  jak 
gdyby  zrobione;  fo  —  njte 
tnöglid^  wedle  możności  do- 
brze; jo  —  roie  nt^tś  tyle  co 
nic;  nichts  vertreibt  fo  —  bie 
Sangeireife  irie  bic  strbeit  nic 
tak  dobrze,  skutecznie  nie 
odpędza  nudów  jak  praca; 
5)  (rozmaite  sposoby  mówie- 
nia:) jmnbnt  —  fein  sprzyjać 
komu,  kochać  kogo;  tui,  n)a§ 
tfd^t  unb  —  ifł  czyńcie  co 
słuszne  i  dobre;  jmnbn  roieber 

—  machen  udobruchać  kogo  ; 
jei  1*0  gut  mir  ju  [agcn  bądź 
tak  dobry,  łaskaw  powiedzieć 
mi;  ba§  ^inb  toitl  nic^t  — 
tun  dziecko  nie  chce  słuchać; 
gU  »erff^t  na  koniec,  na  do- 
bitkę; fd^on  — !  dobrze,  do- 
brze!; dosyć!;  Ca  ift  —  ji^ż 
dosyć;  furj  unb  —  krótko 
i  węzłowato,  krótko  mówiąc; 
furj  unb  — ,  ic^  befcl^te  eś! 
tak  rozkazuję  i  koniec!;  III. 
s.  ber  ©Ute  dobry  (człowiek); 
baö  (Sute  dobre  «. ;  baś  be= 
beutet  =e§  to  dobra  wróżba; 
aües  =e  albo  »iet  =e§  roün» 
fc^en  życzyć  wszystkiego  do- 
brego; er  l^at  mir  »iet  2iebeg 
unb  =eä  erroiefen  wyświad- 
czył mi  wiele  przyjemnego 
i  dobrego;  fte  lut  oiel  =e§ 
jest  bardzo  dobroczynna;  baö 
fann  gu  nid)t§  =em  fül^ren 
z  tego  nic  dobrego  nie  może 
być;  =eś  mit  33öfem  »ergelten 
za  dobre  złem  odpłacić;  im 
»en  unb  im  58  ö jen  w  dobrych 
i  złych  czasach;  id^  fage  eS 
bir  im  »n  mówię  ci  to  po  do- 
bremu; er  l)at  beś  «en  juüiel 
getan  przesadził. 

mu  sn.  =eg,  pi.  mut, 
1)  dobro  w.;  geitti^c  ©üter 
dobra  doczesne;  ber  33etftanb 
ift  ein  !oftbare§  —  rozum  jest 
cennem  dobrem;  ©otl  ift  ba§ 
l^öd^ftC  —  Bóg  jest  dobrem 
najwyższem ;  2)  majątek  m., 
majętność  f.;  posiadłość  /, ; 
^ab  unb   —  albo  ©cib   unb 

—  (cały)  majątek,  chudoba; 
mein  gonjcg  —  befielet  in  jroei 
Äronen  cały  mój  majątek,  to 
dwie  korony;  nie  mam  nic 
prócz  dwóch  koron;  beroeg= 
lid^e,  unberaeglic^e  ©üter  do- 


bra    ruchome,     nieruchome; 

3)  majątek  ziemski,   wieś  y.; 

4)  =  Slrtifel,  2Sare,  towar  m. ; 
wysyłka  /.  (w  kolejnictwie); 
abgängiges  —  towar  zatrą- 
cony, brakujący,  brak  tm.  ; 
fperrigeö  —  towar  względnie 
lekki;  ooluminofe^  —  towar 
przestronny;  ejptobierbareś  — 
towar  wybuchowy ;  über3älj= 
ligeś  —  towar  nadliczbowy; 
unanbringlid^eś  —  towar  nie- 
doręczalny;  unbcftettboreś  — 
towar  niedoręczony;  bebin-* 
gungöroeife  jum  Siranśporte 
jugelaffeneś  —  towar  przyj- 
mowany warunkowo ;  bem 
jd^nellen  SSerberben  unterlie» 
genbeś  —  towar  nietrwa- 
ły, psujący  się;  gefäl^rlic^eg 
— ,  t)om  Transporte  auśge= 
jd^ioffeneS  —  towar  wyklu- 
czony od  przewozu;  lojeś  — , 
lebigeś  —  towar  nie  opako- 
wany; — ,  meld^eg  nid^t  mit 
anberen  gufammen  rerfaben 
roerben  barf  towar  odosobnio- 
ny; jerbred^lid^fS  —  towar 
kruchy. 

(Sii'tadjtcn,  sn.  =§,  pi  —, 

zdanie  w.,  opinia/.,  ocena/.; 
nad^  meinem  —  według  mego 
zdania;  —  oon  ©ad^t)erftän= 
bigcn  zdanie,  orzeczenie  rze- 
czoznawców, biegłych;  ein  — 
beantragen,  oerlangen  żądać 
opinii;  baś  —  abgeben  opinię 
o  czem  dać,  zdanie  swoje 
o  czem  powiedzieć,  orzec;  bei 
jmnbm  ein  —  einl^olcn  zapy- 
tać kogo  o  opinię,  wezwać 
kogo  do  wypowiedzenia  zda- 
nia. 

@U'tacI)tItrf),  adi.  =c  tus 
Icrung,  =  ©utad^ten. 

©U'tOrttg,  adi.  dobrej  na- 
tury, dobry,  dobrze  usposo- 
biony, myślący;  se  Äranfl^eit 
choroba  łagodna,  nie  zagra- 
żająca życiu. 

©u'tbcfinbcn,  sn.  =§,  l)  do= 
bre  zdrowie  n.;  2)  apro- 
bacya  /. 

©ü'trfjcn,  sn.  =§,  pi  —, 
wioska  /.,  wioseczka  /. 

®U'tbcnIenb,  adi.  dobrze, 
uczciwie  myślący. 

®U'tbiłnfen,  sti.  =ö,  mnie- 
manie n.,  przywidzenie  n., 
widzimisię  n. ;  nac^  —  według 


upodobania;  nad^  beinem   — , 
jak  ci  sie  podoba. 

©Ü'te,  '  sf.  1)  dobroć  f. 
{=z  przymiot  rzeczy) ;  t)On  ge=» 
ringerer  —  pośledniejszej  do- 
broci, wartości;  erfter  —  naj- 
lepszego gatunku,  najlepszy; 
2)  dobroć,  (jako  przymiot 
osoby),  łaska  /.,  dobrotliwość 
/. ;  in  aller  —  w  dobry  spo- 
sób, po  dobremu;  jmnbm  oiel 
—  ertoeijen  wyświadczyć  ko- 
mu wiele  łask,  grzeczności; 
I  jmnbn  mit  —  überl^äufen  ob- 
1  sypyw^ć  kogo  łaskami,  grze- 
;  cznościami,  dobrodziejstwami; 
l^aben  (Sie  bie  —  bądź  pan 
tak  łaskaw,  tak  dobry;  3)  bu 
meine  — !  dla  Boga! 

(Su'tCbel,  sm.  =ś,  szlachet- 
ny gatunek  winnego  szczepu 
i  wina  (białego  reńskiego). 

©ü'terabfertigung,  sf.  pi 
»en,  i  (Süterej))cbitbn  sf.  pi 

sen,  wysyłka  f.  towarów. 

©ü'terobfcrtigimg^bureou, 

sn    =§,  pi  =5,    biuro    n.    wy- 
syłkowe. 

(SÜ'tCrobgabC,  sf.  wyda- 
wanie n.  przesyłek. 

(Sü'terabgobeburcou,  syi.  =§, 

pi  =5,  biuro  n.  wydawcze. 

©ü'tcrobtretunn,  sf.  pi  «en, 

cesya  /.  (ustępstwo   w.,  prze- 
lew m.)  dóbr,  dziedzictwa. 

(Sü'teraiifrf^Iag,    sm.    =eś, 

oszacowanie  n.^  szacunek   m. 
dóbr. 

(SÜ'tCraufgobC,  sf.  przy- 
jęcie n.,  przyjmowanie  n.  to- 
warów, nadanie  n.  przesy- 
łek. 

(Sü'tcraufgab^burcau,    sn. 

=§,  pi  =j,    biuro    n.    nadaw- 
cze. 

@ü'terbo:^npf,  sm.  =5,  pi 

-\)ö\i,  d%vorzec  m.    towarowy. 

(Bütcrbaüen,  sm.  .g,  pi  — , 
=  ©ollo. 

(Sii'tcrfcetörbcrung,  sf.  tran- 
sport m.y  przewóz  m.  towarów, 
przesyłek. 

©ü'tcrbcnlcitftfieiii,  sm.  =c§, 

pi  =e,  list  m.  (bezpłatny)  prze- 
syłek. 

(C)u'tcrbcft()aiicr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  rewizor   /;/.  towarów. 

(Sii'terbcfteücr,  sm.  =ö,  pi 

— ,  spedytor  ;«.,  pośrednik  m. 
przesyłek  towarowych. 


^ü'tcrbctfc 


551 


m\i^ 


©Ü'tCrbCtfe,  sf.  pl.  =n,  opo- 
na f.  wozowa,  płachta  /•  wo- 
zowa, pokrowiec  m. 

(Bn'UtUätnmkit,  sf.  opo- 
nowe n.,  płachtowe  n.,  na- 
jem m.  opon  wozowych. 

©ü'terMcnft,  sm.  =eg,  słu- 
żba f.  towarowa, przesyłkowa. 

©ü'tcrcjljcbition,    sf.    = 
©üterabfertiguna- 
©ü'tcroenteinf^aft,        sf 

wspólność  /.  majątkowa,  ma- 
jątku, dóbr, 

'  ©ü'tcrfarte,  sf.  pi.  =n,  ce- 
duła/, frachtowa,  przewoźna, 
©ü'terfaiif,    sm.    =e§,   pl. 

=!QUfe,  kupowanie  n.,  ku- 
pno n.  dóbr. 

(Sü'tcrfom:|)Iej,    sm,    -e^, 

pl.  »e,  klucz  m.  (wiosek). 

©ü'termogap«,  sn.  =§,  pi. 

=e,  skład  m.  towarowy. 

@ü'tcrf(^u^^cn,  sm.  «§,  pl. 
—,  =maqa|^in. 
(Sü'tcrftQtion,  sf   pl  --tu, 

(Sü'tcrtartf,    sm.   -eś,   pl. 

se,  taryfa  /.  przewozu  towa- 
rów, cennik  m.  przewozu  to- 
warów. 

^Ü'itXUtttp,  sm.  =§,  albo 
=ben)egung  sf.  ruch  w.  to- 
warowy. 

(Sü'tcröcrtaber,  «»«.  *§,  i??. 

— ,  1)  ładownik  w,,  nakła- 
dacz  m.  towarów;  2)  spedy- 
tor m. 

^ü'tcröcrfidjerung,  sf  ase- 

kuracya  /.,  ubezpieczenie  n. 
towarów. 

©ü'tctüettöoltnng,   sf  pi. 

•en,  zarząd  m.  dóbr. 

©ü'tertoagcn,  sm.    *^,  ?>?. 

»tüägen,  wóz  m.  towarowy; 
gebcdEter  —  wóz  towarowy 
kryty;  offener  —  wóz  od- 
kryty, lora. 

(Sillcrjug,  sm.  ^e«,  pl.  ^jüge, 

pociąg"  m.  towarowy. 

Gutgelaunt  adi.  w  do- 
brym humorze  (będący). 

©U'tgcfinnt,  adi!  dobrze 
myślący,  dobrego  sposobu 
myślenia. 

(Bn't^t\D\Ć)t,sn.  =e§,  waga/, 
towaru  (bez  opakowania). 

©ut^akn,  sn.  sg,  pz.  — , 

należytość  f.,  to  co  się 
komu  (z  rachunku  jakiego) 
należy,  należność  /.,  suma  / 


komu  należna;  ein  —  l^aben 
mieć  należność;  mein  —  be» 
läuft  fid^  auf  .  .  .  należytość 
moja  wynosi  .  .  . 

©u't^ci^cn,  va.  j^ei^eft  gut, 
l^eifit  gut,  f)ief;  gut,  ^abe  flut» 
ge^eif;en,  zezwolić,  przystać  na 
co,  aprobować,  zatwierdzić  co. 

©U't^Ct^Ung,  sf.  apro- 
bacya  /.,  zatwierdzenie  n. 

©U't^Crjig,  adi,  dobrego 
serca,  dobrotliwy,  dobro- 
duszny. 

©U't^erStgfcit,  sf.  dobro- 
tliwość f.,    dobroduszność    /. 

©Ü'ttg,  adi.  dobrotliwy, 
łaskawy;  adv.  dobrotliwie, 
łaskawie ;  jmnbn  —  aufnel^ttten 
przyjąć  kogo  łaskawie,  uprzej- 
mie; imnbm  etro.  —  uor» 
werfen  skarcić  kogo  łagodnie; 
mit  ^^ta  =^en  ©rfaubniś  za 
łaskawem  pańskiem  zezwo- 
leniem; (Sic  ftnb  gu  — !  (za) 
nadto  pan  łaskaw ! ;  feien  ©ie 
fo  —  bądź  pan  tak  łaskaw; 
uergeil^en  ©ic  mir  ßüttgft  racz 
mi  pan  wybaczyć;  fagen  ©ie 
mir  gütigft  powiedz  mi  pan 
z  łaski  swojej. 

©Ü'tigfCtt,  sf.  dobrotliwość 
/.,  łaskawość  /. 

(SJÜ'tltd^,  adi.  1)  dobro- 
wolny, przyjacielski,  w  zgo- 
dny sposób  uczyniony;  adv. 
dobrowolnie,  po  przyjacielsku, 
zgodnie;  bie  ©aci^e  bur^  'in 
SScrgleid^  abmad^en  albo  einen 
=en  SSergteic^  treffen  ukończyć 
rzecz,  sprawę  przez  układ 
dobrowolny,  ugodowo;  ic^ 
fel^c  einer  »en  Beilegung  beö 
©treiteś  entgegen  oczekuję  za- 
kończenia sporu  w  drodze 
ugody  ;ftd^  —  auśeiuanberfe^en 
zgodnie  uskutecznić  działy, 
zgodnym  sposobem  zrobić  roz- 
dział m?)jątku ;  porozumieć 
się;  auf  »em  SBegc  ugodnie; 
2)  łagodny,  łaskawy;  adv. 
łagodnie,  łaskawie;  fiĄ  — 
tun  uraczyć  się,  dogadzać 
sobie,  używać. 

©U'tmÜtig,  adi.  dobrodu- 
szny, łasrodny. 

©U'tmÜtigtcit,  sf  ^  dobro- 
duszność f.,  łagodność  /. 

®U'tfogcn,  vn.^  (^aben)  für 
jmnbn.  —  ręczyć  za  kogo. 

®u'tfager,'sm.  =ä,  pi.  — , 


ręczyciel  m.]  ©U'tfaguug,  sf 
pl.  =en,  poręka/,  rękojmia/. 

©u't^bcft^cr,  sm.  '-§,  pl.  -  , 
właściciel  m.  dóbr,  obywatel 
m.,  dziedzic  m. 

©U'tgbcfi^crtn,*/.  pl.  -innen, 
właścicielka  /.  dóbr,  obywa- 
telka f.,  dziedziczka  f. 

(Sut^^crr,  sm.  =n,  pl.  »en, 
pan  m.,  dziedzic  m.,  właści- 
ciel m.  wsi. 

m'mmiia,  albo  m't^' 

i}tn\ßa\üin},  adi.  pański, 
dominialny. 

®U't[d|rift,  sf  pl  «en,  za- 
pisanie n.  należytości  na  czyj 
rachunek,  zakredytowanie  n. 

©u'töDerU) alter,  sm.  *§,  pl 

— ,  rządca  m.  dóbr;  ©Ut^üet* 
tualtung,  sf.  zarząd  m.  dóbr. 

©U'tta^jer^a,  sf.  gutaper- 
cha  /. ;  =baum,  sm.  perczo- 
wiec  m. 

(Bnttat,  sf  pl  «en,  dobry 
uczynek  m.,  dobrodziejstwo  n. 

©U'ttätigfeit,  sf.  dobroczyn- 
ność /. 

@Uttura'(,  adi.  gardłowy. 

(Sutturalig,  sf  pl  4eä 
i  =[en  gardłowa  głoska  /. 

®U'ttt)iütg,  adi.  ochoczy, 
usłużny;  dobrowolny,  samo- 
wolny; adv.  ochoczo,  usłuż- 
nie; dobrowolnie,  z  dobrej 
woli,  samowolnie. 

Ou'ttDtaigtett,    sf  chęć  /, 

usłużność  /.,  zgodliwość  /. 

®t)mnafta1,  adi.  gimna- 
zyalny. 

®i)mnafta'lMreftor,  sm.  -ś, 

pl  =it\,  dyrektor  m.  gimna- 
zyalny. 

©ijmnaftalte^rer,  sm.  =§, 

pl  — ,  nauczyciel  m.  gimna- 
zyalny. 

(Si)tttnafia1f(f)ü(er,  sm.  *g, 
pl  —  i  ®i)utnofia'ft,  sm.  «=en, 

pl  -en,  gimnazyasta  m., 
uczeń  m.  srimnazyalny. 

(Sji)mna'fium,    sn.  »s,    pl 

»fien,  gimnazyum  n. 

(gljmna'ft,  sm.  «en,  pl  -en, 

nauczyciel  m.  gymnastyki. 

(Jjt)mna'fttf,  sf  gimnasty- 
ka f. 

(St)mna'fti!er,  sm.  -§,  pl 

— ,  gimnastyk  m.  [gia  f. 

(Stjnäfologie',  sf  ginekolo- 

^t^P^,  («)i)C§ati)eit,  i  t.  d. 

obacz  ©ipö  i  t.  d. 


^t) 


552 


>>an'rkiitcf 


^- 


^,  n.  indecl.  ósma  litera, 
szósta  spółgłoska  alfabetu ; 
wymawia  się,  jeśli  stoi  na  po- 
czątku zgłoski,  w  środku  lub 
na  końcu  zgłoski  jest  nieme 
i  służy  tylko  jako  znak  prze- 
dłużenia poprzedzającej  sa- 
mogłoski ;  §,  H  albo  Si,  sió- 
dmy stopień  gammy C  dur;  — 
bur  H  dur. 

§tt,  int.  ha!  ach!;  — , 
roelc^eS  IXnglüÄ!  ach,  co  za 
nieszczęście ! ;  ^d,  — ,  —  !  ha ! 
ha  !  ha!  (naśladowanie  śmie- 
chu). 

§aar,  sn.  =(e)§,  pi.  *e, 
1)  włos  m. ;  (zbiorowo :)  wło- 
sy ^?.;  blonbcś,  Braune§, 
jĄroarjeO  —  blond,  brunatne, 
czarne  włosy;  raeic^eś,  ftraffeś 
—  miękkie,  twarde,  grube 
włosy ;  fraufeś  —  kędzierzawe 
włosy,  kędziory ;  mit  mtvaitt-- 
ten  'Cn  z  rozczochranymi  wło- 
sami, o  rozczochranych  wło- 
sach ;  crfłeś  —  pierwszy  włos, 
włoski,  puch  w.;  fatfc^eś  — 
włosy  fałszywe,  przyprawione ; 
!ein  — ouf  bem^opfe  l^aben  nie 
mieć  włoska  na  głowie;  mieć 
głowę  jak  kolano;  se  befom* 
men  dostawać  włosów,  pora- 
stać włosami,  we  włosy;  fid^ 
bie  -z  macifcn,  fĄneiben, 
ftu^en  laffen  włosy  zapuszczać 
(dać  im  rosnąć),  przystrzydz, 
strzydz;  graueś  —  be!ommen  si- 
wieć; bie  =e  gelten  it)m  auś  obła- 
źą  mu  włosy;  jmnbn  bel  ben 
sen  faffen,  {jerum^iefjen,  l^alten 
chwycić,  targać,  trzymać  kogo 
za  włosy ;  (obrazowo):  =e  auf 
ben  3ö^nen  l^aben  być  nad- 
zwyczaj biegłym  w  czem, 
być  kutym  na  cztery  nogi, 
doskonale  znać  swoją  rzecz ; 
bag  —  ricbtft  fid^  mir  empor 
albo  fielet,  ftcigt,  fliegt  mir  ju 
23ergc  włosy  mi  wstają  na 
głowie;  fid^  bie  --t  ausraufen 
włosy  sobie  rwać  z  głowy; 
fid^  (einanber)  in  ben  «en 
liegen  albo  fid^  bei  ben  -en 
f)aben  wodzić  się  z  kim  za  łby, 
swarzyć  się,  kłócić  się  ciągle; 


ftd^  (albo  einanber)  in  bie  =e 
fahren,  geraten  za  włosy  się 
z  kim  porwać,  targać;  =e 
laffen  albo  ^ergeben  ponieść 
stratę,  wyjść  źle  na  czem, 
wyjść  jak  Zabłocki  na  mydle; 
er  mirb  =e  laffen,  l^ergeben 
muffen  będzie  musiał  przy- 
płacić, beknąć;  rocnn  ftc|  bie 
Ferren  raufen,  muffen  bie 
Untertanen  =e  laffen  czego 
panowie  nawarzą,  tem  się 
poddani  poparzą ;  gdy  pano- 
wie za  łby  chodzą,  poddanym 
włosy  trzeszczą;  ido  §abe  l^eute 
(beim  ©piel)  =e  Taffen  muffen 
przegrałem  dziś;  bet  ben  =en 
jmnbn  jutiidfĘialten,  ju  etro. 
JteElcn  przemocą  powstrzymy- 
wać kogo,  za  włosy  kogo 
ciągnąć  do  czego,  przymuszać 
kogo;  ein  bei  ben  ^en  l^erbei« 
gejogener  3©i|  dowcip  fałszy- 
wy, wymuszony,  naciągnięty, 
dowcipek  nie  dowcip;  fid^ 
fein  graucä  —  um  etiü.  n)adEi= 
fen  laffen  niedbać  o  co,  nie 
zaprzątać  sobie  czem  umysłu, 
nie  myśleć  o  czem ;  t\n  —  in 
etro.  finben  znaleźć  w  czem 
przeszkodę,  trudność,  zawadę, 
zniechęcić  się  czem;  mit  §aut 
unb  —  ze  skórą  i  z  kościa- 
mi, zupełnie,  całkowicie;  er 
ift  mit  §aut  unb  —  ein  %a\x= 
genid^tś  jest  skończonym  nic- 
poniem; -c  fpalten,  flauben 
nazbyt  subtelnie  i  drobiazgo- 
wo rozbierać  rzeczy,  wcho- 
dzić w  najmniejsze  drobno- 
stki; e§  foli  bir  fein  —  ge= 
frummtroerbenwłos  ci  z  głowy 
nie  spadnie,  nie  doznasz  ża- 
dnej nieprzyjemności ;  fein 
Seben  Ijängt  an  einem  —  życie 
jego  na  włosku  wisi,  jest 
w  największem  niebezpieczeń- 
stwie ;  e§  ift  fein  gutes  —  an 
il^m  nie  ma  poczciwego  włosa 
na  głowie;  fein  gutes  —  an 
imnbm  laffen  nie  pozostawić 
na  kim  suchej  nitki,  obma- 
wiać  kogo  straszliwie;  er  l^at 
nic^t  ein  —  oon  feinem  SSater 
ani  na  włos   nie  podobny  do 


swego  ojca ;  nid^t  (um)  ein  — 
(breit)  meieren,  fel^len  nie  ustą- 
pić, nie  zbłądzić  ani  na  włos ; 
(um)  fein  —  anberś  ani  na 
włos  inaczej ;  er  änbette  um 
fein  —  fein  Setragen  ani  na 
włos  (=  wcale)  nie  zmienił 
swego  postępowania;  bei 
einem  (albo  um  ein)  —  märe 
\ń)  gefallen  o  włos  byłbym 
upadł;  mało,  że  nie  upadłem; 
aufä  (albo  auf  ein)  —  na 
włos;  eä  ift  aufg  —  fo  einge^ 
troffen  na  włos,  w  zuptłności 
tak  się  stało;  2)  włos  zwie- 
rzęcy =  sierć,  wełna,  puch ; 
gegen  ba§  —  ftreic^eln  pod 
włos  głaskać;  mit  bem  — 
z  włosem  ;  w  stronę,  ku  której 
sierć  się  nachyla  sama ;  3)  — 
an^flansen  unb  3=rücöten  włos, 
cieniutki  odrostekna  roślinach 
i  owocach ;  4)  włos  na  su- 
knie; —  unt)  ®runb  be6  ^ud^cg 
prawa  i  lewa  strona  sukna, 
lice  i  nice  sukna. 

|)oa'raffe,  sm.  =n,  pi.  =n, 

kudłacz  m. 

|)aa'rauffa^,  sm.   ;eś,  pi. 

=facc,  szynion  m.^  fryzura  f. 
(z  włosów  przyprawnych). 

^ao'raugfaücu,    sn.     =§, 

wypadanie  w.,  obłażenie  n. 
włosów. 

|)ao'rQUftDtlf Cin,  sn.  =g,  zwi- 
janie n.  włosów. 

|)aa'rbanb,    sn.    =eś,    yl- 

sbanber,  l)  tasiemka/.,  wstą- 
żeczka f.,  sznurek  m.  z  wło- 
sów; 2)  tasiemka  do  (wią- 
zania) włosów. 

«f^aa'rboud),    sm.    =e§,  pi. 

=bäucbe,  prętnia  f.  (ryba). 

|)oa'röcfd)nciöunn,  sf.  po- 

strzyżyny  pi. 

^^aa'rbcfcn,  sm.  »§,  yl.  — , 

miotełka  /.  z  włosów. 

.'poa'rbcutcl,    sm.    =3,  pi. 

— ,  1)  woreczek  m.  do  włosów, 
na  włosy;  2)  warkocz  m.] 
(obrazowo)  fic^  einen  —  trinfen, 
anl)ängen  przypruszyć,  przy- 
ciąć, podpić  sobie;  einen  — 
l^aben  podpić  sobie  na  fan- 
tazyę,  być  pod    dobrą    datą; 


^^aa'xUimt 


553 


'öött'rfrfmr 


jmnbm    einen    —    anpngcn 
przykryć  kog-o,  podpić    kogo. 
^aa'tUxU,  sf.  pl  =n,  brzo- 
za pospolita. 

Coa'rölumc,    «/.   pl.    -w, 

kwiacirzes  m.,  ogórnik  wę- 
żowy. 

|)aa'r5rctt,  sn.  indecl.  eö 
fel^lt  !ein  —  nie  brakuje  ni 
włosa,  nic. 

|)aa'rMirfte,    sf.    pl.    =n, 

szczot(ecz)ka  /.  do  (czesania) 

włosów. 

paa'thn\ń),    sm.   «=e§,    pl. 

=büfc^e,  1)  kitka  /.  z  piór; 
2)  kosmyk  m.  włosów. 

I^aa'röüfdjcl,  sm.    =g,  yl. 

— ,  pęk  w.,  pęczek  m.,  kos- 
myk m.  włosów. 

^aa'rbetfc,  sf.  pi,  =n,  koł- 
dra /.,  koc  m.  z  włosów, 
dera  włosiana. 

^aa'rbilf,  adi,  gruby  jak 
włos,  grubości  włosa. 

^aa'rbiinn,  adi.  cienki  jak 
włos. 

|>aa'reifcn,  sn.  =§,  pl.  —, 

żelazko  n.  tryzyerskie. 

|)aa'rcn,  I.  adi.  włosiany; 
II.  vn.  i  \\ć)  — ,  vr.  (I^oben) 
1)  linieć,  linieć  się,  tracić 
włosy,  sierć  ronić,  obłazić ;  2) 
bie  ©enfe  —  klepać,  ostrzyć 
kosę. 

|)aa'rc^6reitc,  sf.  grubość/. 

włosa. 

|)aa'rfatt,  sm.  =e§,  =  §aar= 
augfaUen. 

.^aa'rfark,  sf.  pl.  =n,  i)  ko- 
lor m.  włosów;  2}  —  an  ben 
Vieren  maść  /.;  włosie  n., 
włosianka  f.\  '6)  barwa  /., 
farba  /.  do  farbowania  wło- 
sów. 

Ijaa'rfärkmittcl,  sn.  -§,  pl. 

— ,  tynktura  f.  do  farbowania 

włosów. 

^aa'rfcbcr,  sf.  pl.  =n,  piór- 
ko cienkie  jak  włos. 

^(Itt'rfcin,  adi.  cienki  jak 
włos,  cieniutki;  »er  Unter* 
fd)teb  różnica  bardzo  subtelna. 

f)aa'rf(ed^tc,    sf.    pl.   -n, 

1)  warkocz  wi.,  splot  m. 
włosów ;  2)  liszaj  m.  (ukry- 
wający się)  pod  włosami. 

|)aa'rförmig,     adi.     wło- 

skowaty. 

|)aa'rfijrmiö!cit,  sf.    wło- 

skowatość  f. ;  kapilarność  /. 


|)aa'rocfö^,   sn.    «eś,  pl. 

=e,  naczynie  włoskowate. 

^jaa'rgcfttrn,  sn.  =(e)§,  pl. 

«e,  kometa  /. 

^aa'rgCtOefiC,  sn.  =§,  Wło- 
sienica /".,  włosień  m. 

|)aa'rgDlb,  sn.  =eg,  złoto  n. 

w  kształcie  włosów. 

|)oa'r9ra§,  sn.  «[e§,  żytna 

trawa,  życica  /.,  wydmu- 
chrzyca  /. 

|)aa'ri^emb,  sn.  »eg,  Wło- 
sienica /. 

^m'xx^i  i  |>aa'ri9,  adi. 

1)  włosami  obrosły,  włosisty, 
włochaty,  kosmaty;  2)  wło- 
sowaty; 3)  Aa^t  Śuft  mgli- 
ste powietrze ;  4)  ba§  ift  eine 
=ige  ©ef^ic^te  to  sprawa  bar- 
dzo poważna,  sprawa  przy- 
kra. 

|)aa'rfamm,  sm.   =e§,  pl. 

=!ämme,     grzebień     m.     (do 

włosów). 

^ati'xilmltXf  sm.  =§,  pl. 

— ,  pedant  m.^  drobiazgowy 
człowiek. 

^aa'rllein,  adv.  (rzadko 
adi.)  szczegółowo,  (szcze- 
gółowy); —  erjóil^ten  opo- 
wiadać z  najdrobniejszymi 
szczegółami;  —  ausfotjcęett 
doiskać. 

^aa'rfö^ftijiirm,  sm.    -e§, 

włosogłówka  /, 

|)aa'r!räu§Icr,  sm.  ^§,  pl 

— ,  fryzyer  m.,  zapiekacz  m., 
treficiel  vi.  włosów. 

§aa'r!raut,  sti.  .-e§,  skalna 

zanokcica. 

|)aa'r!ünftlcr,  sm.  *g,  pl 

— ,  perukarz  m. 

^aa'xlodt,  sfpl.  m,  lok  w., 

pukiel  m,  z  włosów,  kędzior  m. 
-^aa'rlfl^,     adi.    bezwłosy, 
bez  włosów;  łysy. 

|)aa'rIofigfeit,  sf.  brak  m. 

włosów,  pieszo watość  /.,  ły- 
sość  /. 

|)aa'rmantcl,   sm.  =g,  pi 

«mantcI,podwłośnik  m.^  puder- 
mantel  m. 

^m'xvxWU,  sf.  pl.  =n,  mól 

włosowy. 

Caa'rnabcl,    sf.    pl    -n, 

szpilka  /.  (podwójna)  do  wło- 
sów, widlica  /. 

-^aa'rneft,  sn.  »e§,  i  |)aar= 
neftcl,  sf.  pl  *n,  zawojek  m. 
z  włosów. 


^aa'xnti^,  sn.  ^z§,  pl  »e, 

siatka  /.  na  włosy,  z  włosów. 

|)aa'röl,    sn.   =§,  pi   =e, 

olejek  m.  do  włosów. 

|)aa'r^tnfcl,   sm.    ==§,    pl 

— ,  pęzei  włosiany,  z  włosów. 

|)aa'r^omabc,    sf.  pl  »n, 

pomada  /.  do  włosów. 

|)aa'r^u^,  sm.  =eä,  strój  m. 
na  głowę;  utrefienie  n.  wło- 
sów. 

^aa'xxandi},  sm.  «e§,  gęsta 

mgła. 

Caa'rrö^rc,  5/  pl  ^n, 
i  |)aarriJI)t;(J)cn,  sn.  =§,  pl 

— ,  rurka  włoskowata,  naczy- 
nie włoskowate ;  =Ąenan= 
jiel^ung  włoskowatość  /.,  ka- 
pilarność /. 

Caa'rfalk,     sf.    pl    *n, 

maść  /.,  pooaada  /.  do  wło- 
sów. 

^aa'l'falj,  sn.  -t^,  ałun 
pierzasty,  włosisty. 

|)aa'rfc^arf,  I.  adi.  ostry 
jak  brzytwa,  bardzo  ostry; 
II.  adv.  bardzo  ostro ;  ściśle, 
subtelnie;  fte  ergäl^lten  il^m 
atteg  —  unb  ą,z\{O.VL  opowie- 
dzieli mu  wszystko  jak  naj- 
dokładniej; etn).  —  beroeijen 
bardzo  ściśle,  subtelnie  czego 
dowodzić;  alle§  —  nel^mcn 
brać  wszystko    bardzo    ostro. 

^m'x\^)Z\itl,  sm.  '^,  pl 
— ,  przedział  m.  na  głowie 
między  włosami,  przeborek  m. 

|)aa'rfr^crc,  sf.  pl  -n,  no- 
życy pl.  do  strzyżenia  wło- 
sów. 

|)aa'rf(i)Iädjtig,  adi.  dycha- 
wiczny  (o  koniach). 

|)aa'r|(i)Icifc,   sf.  pl    =n, 

I  1)  kokarda  /.  z  włosów; 
2)  kokarda  do  (przystrojenia) 
włosów. 

§oa'rfd)mu(f,  sm.  =c§,  strój 

m.  na  "głowę,  do  ozdoby  wło- 
sów. 

^m'  (^nepfe,  sf  pi  =n, 

bekas  m.  myszka. 

|)aa'rf  djnur,  sf.  pl  «fd^nüre, 

1)  sznurek    m.    z     włosów; 

2)  sznurek  do  (wiązania)  wło- 
sów; 3)  zawłoka  /. 

|)oa'rfdjo|)f,   sm.  -t%,  pl 

«fd^opfe,  pukiel  m.  włosów; 
czupryna  /. 

.^aa'rf(i)Ur,  sf  postrzyżyny 
sf  pl 


.§00  rfditDamm 


554 


Whtn 


paa'tiäjtoamm,    sm.    =e§, 

bisior  in.  (grzybek). 

§aa'r[t^töarte,  sf.  skóra  /. 

na  głowie,  z  której  wyrastają 
włosy. 

^aa'rfdjtoärjc,   sf.   czemi- 

dło  n.  do  włodów. 

liaa'rf^ttJltnb,  sm.  =eö,  wy- 
padanie 71.  włosów,  obłaże- 
nie  n. 

^aa'rfcil,  sn.  =eö,  pi.  =t, 

włositń  m.,  zawłoka  f. 

^aa'rficö,  sn.  «eś,  pi.  te, 
sito  n.  włosi ane. 

^aa'x\ilhtX,  sn.  =§,  srebro 
rodzime  włosiaste. 

^aa'X\ü\)U,  sf.  pi.  =n,  po- 
deszwa włosiana. 

^ao'rf^altcr,  sm.  =c,  pi.  —, 

człowiek  drobiazgowy,  minu- 
ciarski,  drobiazgowy  krytyk, 
badacz. 

|>aa'rf:|jaltcrci,  sf.  pi.  -en, 

drobiazgowość  /.,  minuciar- 
stwo  n. 

^aa'rf^i^e,  sf.  pi.  =n,  ko- 
niec m.  włosa. 
§aa'rftcrn,  sm.  =(e)g,  pi.  *e, 

kometa  f. 

^aarftrang,    sm.  -t^,    pi. 

sftränge,  1)  sznur  m.  z  wło- 
sów; 2)  wieprzyniec  m.,  go- 
rycznik  wielki,  gorzysz  w., 
kopr  świni. 

§oa'rftrnuienb,a(?i.z  czego 

na  głowie  włosy  powstają, 
straszny. 

^aa'rftrid),  sm.  »eg,  pi.  -t, 

1)  pomusk  m.  włosa ;  2)  — 
ber  Suc^flaBen  cienka  kreska. 

|)oa'rtra(f)t,  sf.  pi.  sen,  fry- 
zura /. 

§aa'rtudj,s/i.  =ö,^Z.  ;tücl^er, 

1)  chustka/,  na  głowę ;  2)  eta- 
min  w?.,  Włosienica  /.,  ma- 
terya  wełniana. 

^f)aa'rtt)ad)^,  sn.  -fc§,  po- 
mada /. 

|)aa'tö)af|er,  sn.  =g,  woda/. 

do  włosów. 

^aa'rujcibc,   sf.    pi.    =n, 

wierzba  /.   rokicina. 

§aa'rU)i(feI,  sm.  .§,  pi.  —, 

papilot  m. 

^aa'rti)ilb,  sn.  ?eg,  zwierz 
m.,  na  którego  się  poluje. 

|)aa'rtt)urf)ö,  sm.  =[e8,  ro- 

śnieuie  n.  włosów,  zarost  m. 

|>aa'riDuIft,    sm.    --e§,  pi. 

•roülfte,  burlet  m.  z   włosów. 


^aa'rtDurm,  sm.  =§,    mói 

włosowy. 

Ijaa'rttJUrj,  sf.  bączewie  n. 
(roślina). 

|)aa'riDur5Cl,   sf.    iń.   =n, 

1)  korzeń  m.  włosa;  2)  korzo- 
nek włóknisty,  haczyk  m. 
(a  roślin). 

.fjaa'rsQtige,  sf.  pi  =n,  ob- 

cężki  pi.  do  wyrywania  wło- 
sów. 

|)aa'rsirfet,  sm.  =§,  pi.  — , 

cyrkiel  mikrometryczny. 

Jjoa'rjo^f,  sm.  =(e)§,  pi. 
sjöpfe,  warkocz  m. 

Caa'rjotten,  5/.?)?.kudły^/. 

^^(l'6c,  sf.  1)  majątek  m  , 
mienie  n. ;  liegenbe  unb 
fa^tenbc  —  majątek  nie- 
ruchomy i  ruchomy,  nieru- 
chomości i  ruchomości;  fein 
ganjeg  §a6  unb  ©ut  oerlies 
ren  stracić  cały  majątek,  do- 
bytek, chudobę,  2)  =  §anbs 
l^aBe  antaba/. ;  3)  podpora/. 

§a'fiCIt,^abe,^aft,  fjat,  f^ałte, 
ptte,  t)a6e  gehabt,  I.  va. 
l)  mieć,  posiadać,  rozporzą- 
dzać czem;  l^ab  ic^  (albo  ber 
^abic^)  ift  beffer  oto  f)ätt'  tc^ 
(albo  ber  ^ättic^)  lepsze  jedno 
mam,  niż  dziesięć  miałbym ; 
lepszy  wróbel  w  garści,  niż 
kuropatwa  w  chróście ;  lepszy 
jeden  wróbel  w  garści,  jak 
dziesięć  na  dachu ;  lepszy 
wróbel  w  ujęciu,  niż  na  da- 
chu dziesięciu;  ^reunbc,  g^ein» 
be,  eine  ^rau  —  mieć  przyja- 
ciół, nieprzyjaciół,  żonę;  einen 
©tunb,  ein  9iec^t,  bie'ą}ji[i^t 

—  mieć  powód,  prawo,  obo- 
wiązek; eine  ^ranlTjcit  — 
mieć  chorobę,  być  chorym; 
eine  (Smpfinbung,  ba§  ©efüfil 

—  mieć  uczucie,  czucie,  czuć; 
ein  !örperlid^e5  SSebürfniä  — 
mite  potrzebę  naturalną,  przy- 
rodzoną; falt,  ^ei|  —  czuć 
zimno,  ciepło;  ic^  l^abe  falt 
zimno  mi;  2)  mitć,  wziąć, 
otrzymać,  dostać;  njol^er  l^aft 
bu  ©elb  skąd  masz  pieniądze  ? ; 
ba  ^aft  "tiw  eś!  (albo  bein 
Xeil!)  otóż  masz,  co  ci  się 
należało ! ;     ©eroinn,    ÜSortetl 

—  mieć  zysk,  korzyść,  zy- 
skać, korzystać  ;  eś  t)on  guter 
^anb  — ,  ba^ . .  mieć,  wie- 
dzieć  z    dobrego   źródła   (do- 


słownie :  z  dobrej  ręki),  że : .  . ; 
eine  3bec  —  mieć  pomysł; 
bu  foUft  morgen  bein  ©elb  — 
jutro  będziesz  miał  pieniądze, 
otrzymasz,  dostaniesz  pienią- 
dze; bag  SBuc£|  ift  |ier  nic^t 
JU  —  tej  książki  tu  nie  można 
dostać,  nie  dostanie;  baś  ift 
nic^t  für  @etb  ju  —  tego  nie 
dostanie  kupić,  nie  dostanie 
za  pieniądze;  roaś  §aft  bu 
Dom  Sßeinen  cóż  ci  po  płaczu? 
co  ci  płacz  pomoże?;  3)  == 
bei  fid^  tragen,  mieć  z  sobą, 
nosić  coś  z  sobą;  l^aft  bu 
©elb  mit  albo  hń  bir?  czy 
masz  z  sobą  pieniądze?;  4)  auf, 
unter,  neben,  oor,  hinter  fid^ 

—  mieć  na  sobie,  pod  sobą, 
obok  siebie,  przed  sobą,  za 
sobą ;  in  fid)  —  mieć  w  sobie, 
zawierać;  jmnbn  für  einen 
Starren,  einen  ©eifen  —  mitć, 
uważać  kogo  za  głupca, 
mędrca;  feinen  ^la^  —  być  na 
swojem,na  odpowiedniem  miej- 
scu;   etra.,  nid^tg  oon  jmnbm 

—  być  nieco,  nie  być  wcale 
do  kogo  podobnym;  jmnbn 
über  fid^  —  mieć  kogo  nad 
sobą,  mieć  przełożonego; 
jmnDn  unter  fid^  —  mieć  kogo 
pod  sobą,  mieć  podwładnego  ; 
men  meinft  bu  nor  bir  ju  —  ? 
kogo,  sądzisz,  masz  przed 
sobą?;  nichts  gegen  etm.,  gegen 
jmnbn  —  nie  mieć  nic  prze- 
ciw czemu,  komu,  nie  mieć 
nic  do  zarzucenia  czemu, 
komu;  ta  —  rcirs!  oto 
maszl;  (§  an  ben  klugen  — 
być  chorym  na  oczy;  etto. 
I^inter  fid^  —  mieć  co  za  sobą, 
zbyć  się  czego,  nie  myśleć 
więcej  o  czem;    ełm.  COr  fic^ 

—  mieć  co  przed  sobą,  ocze- 
kiwać czego;  bie  ©ad^e  l^at 
Diel,  nid^tö  an  fic^  to  rzecz 
nader  ważna,  błaha;  5)  id^ 
^abe  eś  am  meiteftcn  mnie 
najdalej ;  bu  ^aft  eś  fel)r  l^eif; 
bardzo  gorąco  u  ciebie;  id^ 
l^abe  e§  gut  jestem  w  dobrem 
położeniu;  eś  mit  jmnbm  — 
mieć  co  z  kim,  mieć  co  z  kim 
do  czynienia ;  role  ^aft  bu'ś 
mit  ber  9łeligion?  co  sądzisz 
o  religii?;  eö  auf  etio.,  auf 
jmnbn  —  mieć  oko  na  co,  na 
kogo;  ic^  §abc  meit  rac^  ^aufc 


f>a'kn 


555 


$)a'cfcii 


mam  daleko  do  domu;  jmnbn 
licb  —  lubić,  kochać  kogo; 
lieber  —  woleć,  dawać  pierw- 
szeństwo; gem  —  lubić;  jage 
il^ni,  er  foE  im§  gem  —  po- 
wiedz ma,  niech  nas  .  .  .  ; 
btefc  (Speifc  l^aBe  td^  gem  lu- 
bię, jem  chętnie  tę  potrawę; 
-6)  JU  tun  —  mieć  do  czynie- 
nia; mit  jmnbm  311  tun  — 
mieć  co  z  kim  do  czynienia ; 
roer  il^n  Beleibigt,  ber  tcirb  e§ 
mit  mir  ju  tun  —  kto  go 
obrazi,  ze  mną  będzie  miał 
do  czynienia,  ze  mną  się  roz- 
prawi, mnie  będzie  za  to  od- 
powiadał; jmnbm  oiel  ^u 
banfen  —  mieć  komu  wiele 
do  zawdzięczenia;  jmnbm  etm. 
JU  ban!en  ■ —  zawdzięczać 
komu  co;  tt)a§  l^aft  hu  bar= 
nad^  gu  fragen?  czy  masz 
prawo  pytać  się  o  to?;  to  nie 
twoja  rzecz;  ba§  f)at  nid^tś 
JU  fagen  to  nic  nie  znaczy; 
ićag  iat  ettt).  gu  bebeuten  to 
ma  swoje  znaczenie,  to  nie 
bez  znaczenia,  bez  kozery; 
CC  f)at  gut  bitten,  gut  toarten 
niechaj  sobie  (zdrów)  prosi, 
czeka  ;  bu  l|a[t  gut  fachen  łatwo 
ci  się  śmiać;  7)  eö  |at  v.  im- 
pers.lńm  (Sile, feine  ^o\,  !dnc 
©efal^r  niema  się  czego  (albo 
nie  potrzeba  się)  spieszyć,  nie- 
ma się  czego  obawiać,  kłopo- 
tać, niema  żadnego  niebez- 
pieczeństwa; eś  Ijdi  feine 
3li^łig!eit  bamit  rzecz  ma  się 
tak  w  istocie;  eś  l^at  gute 
SBege  nie  ma  z  tern  żadnej 
obawy;  e§  mirb  bornit  bolo 
ein  @nbc  l^aben  to  rychło  się 
skończy,  niedługo  potrwa; 
c§  l^at  nid^tg  auf  fid^  to  nic 
nie  znaczy ;  8)  etU).  —  moHeu 
żądać,  chcieć,  wymagać  cze- 
go ;  id^  mili  e§  f  o  —  ja  tak  chcę, 
tak  żądam;  ełro.  nic^t  toal^r  — 
moUen  twierdzić,  że  rzecz  ja- 
kaś nie  jest  prawdziwą,  nie 
chcieć  uznać  prawdy;  etm.  an 
fid&  —  mieć  co  do  siebie;  II. 
fid^  — ,  vr.  zachowywać  się, 
postępować;  bu  l^aft  bid^  aU 
bern  śmiesznie  się  zachowu- 
jesz, wyglądasz;  l^abe  bid^ 
nid^t  urn  foldze  ^leinigfeiten 
nie  zaprzątaj  się  takiemi  dro- 
bnostkami ;     (ironicznie :)    e§ 


l^at  ftd^  mag  ju  lad^en  jest 
z  czego  się  śmiać;  eś  i^ot 
ftd^  ma§  albo  n)Ol^I!  a  za- 
pewne !  a  naturalnie !  ba 
i  bardzo ! 

f>a'ben,  sn.  =§,  mienie  «. ; 
należytość  /. ;  <SoH  unb  — 
winien,  ma;  dług  i  należy- 
tość. 

|)a'bentrf)t§,   sm.    pi.    — 

i  =mc^tfe,  chudeusz  m,,  chudy- 
pachołek  w.,  golec  m.,  go- 
ły?z  m.\  §etr  eon  —  pan 
herbu  hołysz. 

^a'ber,  sm.  =  §afer. 
|)a'berc(I)t,  sm.   —  i  se§, 

pi.  :(§),  i  «e,  człowiek,  któ- 
ry zawsze  chce  mieć  słu- 
szność ;  kłótnik  w.,  zwadnik  m. 

öa'bgter,  sf.  —  §abfuc^t. 

.pa'bgicng,  adi.  =  l^ab= 
fücötig. 

^a'bliaft,  adi.  einer  Sad^e 
—  roerben  schwycić  rzecz 
jaką,  zawładnąć  rzeczą;  einer 
©ac^e  mieber  —  raerben  od- 
zyskać, dostać  napo  wrót  rzecz ; 
jmnbś  —  roerben  dostać  kogo 
w  swoją  moc,  złapać,  schwy- 
tać kogo. 

|)a'bi(J)t,  sm.  c^,  pi.  -t, 
jastrząb  m.;  er  l^at  2Iugcn 
roie  ein  —  ma  oko  sokole, 
wzrok  sokoli. 

|)a'bt^tarti9,  adi.  ja- 
strzębi, jastrzębiaty. 

ta'bid)t§=,    adi.    jastrzębi, 
a'bidjtöaugc,  sn.  »ś,  '^z. 

»n,  oko  sokole. 

|)a'bici)töflaiic,  sf.  pi.  =n, 

szpon  jastrzębi. 

§a'btd)t§!raut,  sn.  =e§,  ja- 
strzębiec ?w.,  kosmaczek  m., 
niedośpiałek  m.,  bożyraech  m. 

(ziele). 

|)a'birfjt§nafc,   sf.  pi.  =n, 

orli  (jastrzębi)  nos. 

|)abilttatiü'n,  sf.   pi.  -en, 

habilitacya  /. 

|)abiIitatio'n§ftf)rift,  sf.  pi. 

«en,    rozprawa    habilitacyjna. 

fiabilttie'rcn,  (i^aben)  i.  va. 

uzdatniać,  nadać  uzdatnienie; 
II.  fid^  — ,  vr.  habilitować  się, 
składać  dowody  uzdatnienia. 

§abt't,  sm.  =§,  pi.  =e,  ha- 
bit m.,  suknia  /.,  szata  /. 
(zakonna). 

-^a'bttU^,  sm.  indecl.  habi- 
tus  m. ;  wygląd  zewnętrzny. 


^tt'blO^,  adi.  nie  posiada- 
jący nic,  bez  mienia. 

'i)a'bfĄaft,  sf.  pi.  =en,  ma- 
jątek m.,  mienie  w.;  wszystko, 
co  kto  posiada. 

|)a'bfcli9!cit,    5/.  pi.   =en, 

1)=  |)abfc^aft ;  2)  manatki  jp?., 
chudoba  /. ;  id^  ^abe  atte  meine 
«en  JU  ®olb  gemad^t  spienię- 
żyłem wszystkie  moje  ma- 
natki. 

|)a'bfUC^t,  sf.  chciwość  /., 
łakomstwo  n. 

|)a'b|it(^tig,  adi.  chciwy, 
łakomy;  öer    §  — C    chciwiec. 

^(lĆ}t'  (wym.:  hasze)  i  §a= 
f^CC',  sn.  =§,  pi.  =§,  mięso, 
siekane,  siekanina  /,  sie- 
kanka /. 

§a'd)Cl,  sf  pi.  =n,  =  2lc^el. 
^ai,     sm.    »eś,    pi.    »c, 

1)  uderzenie  n.  siekierą,  to- 
porem, rąbnięcie  w.,  cięcie  n.* 

2)  bez  pi.  —  unb  Tlad  albo 
Sßad  cała  hałastra ;  wszystkie 
graty,  rupiecie. 

v^a'ÖÖeU,  sn.  *eö,  pi.  «e, 
siekierka/.;  siekiera  /.,  to- 
pór w.  do  rąbania  mięsa. 

ija'tfblotf/  sm.  =eä,  pi 
»blöcfe,  pniak  m.,  pień  m.  do 
rąbania  (na  nim)  mięsa. 

'|)a'(iborb,  sm.  =e§,  pi.   »e, 

wierzch   m.  tyłu  okrętu. 
^a'Übxttt,   sn.  "i^!  pi.  »er, 

1)  stolnica  /.,  deska  /.  do 
siekania  (na  niej),  siekalnica 
/.;  2)  cymbały  ply  cytra  /. 

|)a'tfd)Cn,  sn.  »Ö,  pi.  dimin. 
od     §acfe,     1)    siekieika    /. ; 

2)  spona  probojowa  (archi- 
tekt.) 

|)a'(fC,  sf.  pi.  =n,  1)  oko- 
pywanie M.,  przekopywanie  n. ; 
czas,  w  którym  należy  oko- 
pywać wino,  winnice;  einem 
Sßeinftodfe  bie  erfte,  jroeite, 
britte  —  geben  okopać  wino- 
rośl po  raz  pierwszy,  drugi 
trzeci;  2)  siekiera  /.,  mo- 
tyka /.;  Kopien—  kijań  w., 
siekiera  do  węgla,  kijania  /. ; 
ber  —  einen  Stiel  finben  zna- 
leźć trzonek  do  motyki;  zna- 
leźć wymówkę,  pozór,  pre- 
tekst. 

|)a'cfcbc«,  =blotf,  :brett  = 
^acfbeil,  tadblocf,   ^adEbrett. 

.^a'tfcn,  sm.  '^,  pi.  -  i 
§arfc,    sf  pięta  /.;  jmnbm 


.^a'rfen 


556 


öa'fcr 


auf  ber  «e  aibo  auf  h^n  "tn 
fein,  fi^cn,  jmnbm  auf  bie 
=en  treten  po  piętach  komu 
chodzić,  krok  w  krok  za  kim 
chodzić,  ani  na  krok  kogo 
nie  odstąpić,  ciągle  kogo 
trapić,  mieć  na  oku,  siedzieć 
komu  na  karku;  fic^  auf  bie 
»en  mad)en  wziąć  nogi  za 
pas,  dać  drapaka,  zemknąć, 
wynieść  się;  fid^  bie  =en  a6= 
laufen  nóg  nie  czuć  od  bie- 
gania; bem  j5^i"^^  ^uf  ben 
*en  fein  wieszać  się  nad  nie- 
przyjacielem. 

fa'Ütn,  I.  va.  (^a5en)  l)  rą- 
bać, rozcinać;  mit  bem  ©c^na= 
Bet  —  dziobem  kłuć,  dzióbać; 
bie  Äämpfenben  —  auf  ein= 
anber  Io§  walczący  rąbią, 
sieką  się  wzajem;  fie  l^aiften 
atte  auf  il^n  ein  wszyscy  dzió- 
bali go ;  in  ^iüdi  albo  ent» 
jroei  —  rąbać,  ciąć  w  ka- 
wałki, rozrąbać;  ^olg  —  rą- 
bać drzewo;  ^leifd^  —  siec 
mięso ;  ge^adEteä  ^Creifd^  sie- 
kane  mięso,     siekanka;    niel 

—  narąbać,  nasiekać ;  ein  be= 
ftimmteö  Quantum  —  urąbać ; 
!lein  —  posiekać;  er  tä^t  §olg 
auf  fid^  —  można  mu  kołki 
ciesać  na  głowie ;  można 
z    nim    robić,    co    kto    chce; 

2)  skopy  wać,  obkopy  wać,  prze- 
kopywać; ben  Steinberg  — 
przekopywać  winnicę;  ^ar= 
löffeln  —    motykać    kartofle; 

3)  Ctn).  —  niezgrabnie  co 
robić;  4)  fict)  mübe  —  vn. 
narąbać  się;  II.  vn.  (^aben) 
an  ełra.  —  lgnąć  do  czego; 
bie  6rbe  l^ac!t  an  ben  ©tiefeln 
feft  ziemia  lepnie   do    butów. 

|)a'(fenladj§,  sm.  =fcś,  pi 

efe,  klepień  m. 

§a'tfenleöer,  sn.  -g  i  .^a'!-- 

fcnftiitf,  sn.  seś,  pi.  =e,  na- 
piętek  m. 

|)a'denfd)ar,  sf.  mączyniec 
strzałkowy  (ziele). 

|)a'tfcr,   sm.   =ś,  pi.    — , 

1)  siekacz    m.,    rębacz    m. ; 

2)  win(i)arz  m.,  winogrodnik  m. 
^ä'tfcrling,  sm.  =es!,  sieczka 

/. ;  — fd^neiDen  ciąć  sieczkę; 

—  im  Äopfe  l^aben  mieć 
sieczkę  w  głowie,  mieć  pró- 
żną jjłowę. 

«Öä'ifcrlinggbnnf,«/'.  i  |)ä'!= 


Icrlingölaöc,  sf.  pi.  =n,  la- 
da f.  do  rznięcia  sieczki. 

'^ä'ftcrUnfl^fammcr,  sf. 
.$)ä'(fci1iun§inüljlc,  sf.,  §ä!'= 
ferlinnfdjneibc,  sf.,  |)ä'tfcr= 
linofdjneibemaft^ine,    sf.  pi. 

=n,  sieczkarnia /.,  maszyna/, 
do  rznięcia  sieczki. 

.f^ä'tfcrlingft^nciber,  sm.  -%, 

pi.  — ,  sieczkarz  m. 

^a'dcrlO^n,  sm.  -eś,  zapła- 
ta f.  za  rąbanie. 

vf)a't!f(eif(^,  sn.  =eö,  mięso 
siekane,  siekanina  /. 

-öa'cfmcffer,  sn.  =0,  pi  —, 

nóż  m.  do  siekania,  siekaczka 
/. ;  breites  —  tasak  m. 

^f)at!fd),  sm.  *e§,  pi.  't, 
kiernoz  m. 

■S)ä'dfcl,  sm.  =§,  sieczka  /. 

.f)ä'tffcln,  vn.  (§aben)  siec 
sieczkę. 

^a'tfftOJf,  sm.  H^,pl.  =ftödEe, 
pień  m. 

^a'htt,  sm.  »g,  I.  {bez  pi.) 
swar  m.,  w?ań  m.,  zwada  /., 
sprzeczka  /. ;  II.  pi.  =n,  szma- 
ta/., szmacisko  n.,  gałgan  m., 
płat  m.,  spłacheć  m. 

|)abCrCi',  sf.  pi.  =en,  kłó- 
tnia /".,  dysputa  / 

|)a'b(e)i*cr,  sm.  =§,  pi.  —, 

1)  kłótnik  m.;  2)  kły  pi. 
górnej  szczęki  kiernoza. 

I^a'bcrtjeift,  sm.  =eg,  l)  skłon- 
ność /.  do  swarów;  2)  kłó- 
tnik  m.,    człowiek   kłótliwy. 

.f)a'bcrlum^,  sm.  =e§,  pi. 

=en,  i  =e,  oberwaniec  m.,  ob- 
szarpaniec  m. 

^f)a'bcrlum)jcn,  sm.  sg,  pi. 

— ,    stary    gałgan,    szmata  /. 

."pa'bcrlum^enmann,sw.  ^eg, 

gałganiarz  m.,  zbieracz  m. 
gałganów. 

^f^a'bcrn,  vn.  (^aben)  wa- 
śnić się,  swarzyć  się. 

|)a'ber[ajumlci*,  sm.  =g  pi. 

— ,  zbieracz  m.  gałganów, 
gałganiarz  m.  [/. 

»^a'bcrflicfjt,   sf.  swarliwość 
^^a'bei'fiid)ti9f    adi.    kłótli- 
wy, swarlfwy. 

f>a'bCl*fll^JpC,  sf.  1)  zupa/, 
z  bitem  jajem  ;  2)  bastonada/., 
bicie  n.  kijami. 

|)a'fen,  sm.  *g,  pi.  —  i  $ä= 

fen  I.  garnek  m. ;  ben  — 
om  ^tang,  ben  Starren  am 
©ang  garnek  poznać  po  brzę- 


ku, głupiego  po  śmiechu  jego; 
rn  einem  —  groei  ©uppen 
fieben  przy  jednym  ogniu 
dwie     pieczenie     upiec;      II. 

1)  port  m.,  przystań  /.;  freier 

—  wolny  port;  einen  —  an- 
laufen zawinąć  do  portu ;  in 
ben  —  einlaufen  wpłynąć, 
wejść  do  portu ;  ben  —  fper» 
ren  port  zamknąć;  wzbronić 
wstępu,    wejścia     do     portu; 

2)  port,  miejsce  spokojne, 
miejsce   ucieczki;    im  fieberen 

—  (albo  im  —  ber  diuf^e)  fein 
zawinąć  do  portu  spokój ności. 

^^a'fcnabgaüc,  sf.  pi.  =n, 
«pa'fengelb,  sn.  ^eś,  pi.  =er 
portowe  n. 

|)a'fenba^n,   sf.    pi.    ^m, 

kolej  przystaniowa. 

|>a'fenbaum,  s?».  =eg,  pi. 

=bäunte,  łańcuch  portowy,  port 
zamykający, 

§a'fcnbamm,  sm.  -eg,  pi. 

«bämme,  grobla  port  zabezpie- 
czająca. 

i^a'fcngaft,  sm.  »eg,  okręt 

wpływający  do  portu,  (do- 
słownie :  gość  m.  portu). 

^a'fcngcbü^rcn,  sf.  pi  por- 
towe n. 
|)a'fengcri(l)t,  sn.  =eg,  pi 

=e,  sąd,  trybunał  portowy. 

|)a'fcn!ettC,  sf.,  pi.  -n,  łań- 
cuch m.  do  zamykania  portu. 

|)a'fcnlatcrnc,  sf.  i  |)a'fen- 

ltnä}tt,  sf.  pi  =n,  latarnia 
portowa. 

.f)a'fenmeiftcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  kapitan  m.,  komendant  m. 
portu. 

.^a'fcnorbiimig,  sf.  pi  -en, 

regulamin  portowy. 

^o'fenort,  sm.  =eä,  pi  -e, 
§a'fcn:|jla$,  sm.  «eg,  pZ.=p[ä§e, 

miejsce  portowe,  port  m. 
^Ja'fCUf^CrrC,  «/,  embargo  w. 

.^a'fenftabt,  sf.  pi  =ftäbte, 

miasto  portowe. 

§a'fensott,  sm.  =(e)g,  pi 

=3ÖIIe,  portowe  n. 

^f>n'fcr,  sm.  =g,  owies  m.; 
tauber,  reilber  —  owies  głu- 
chy, dziki;  owiesek,  owsik; 
raui)er  —  wąsat,  wąsatek; 
ben  ^ferben  'om  —  geben,  bie 
^ferbe  mit  —  füttern  dać 
koniom  owsa,  karmić  konie 
owsem;  ber  —  ftid^t  il^n  chleb 
go   bodzie;    $ferbe,   bie   ben 


|)a'fcra(Icr 


557 


^a'nc^uttc 


—  »erbiencn,  !riegen  i^n  ntd^t 
(dosłownie:  konie,  które  na 
owies  zasłiig-ują,  nie  dostają 
go)  nie  bierze  zasłużony,  ale 
szczęśliwy;  eś  ift  gut  —  fäcn 
jak  mak   zasiał  (taka   cisza). 

^a'fcratfcr,    sm.    =§,    pi. 

=äöer,  rola  owsem  zasiana; 
owsiany  grrunt. 

§a'feri6ter,  sn,  «eS,  yl.  -c, 

owsiane  piwo. 

|)a'fCrioben,  sm.  -§,  l)  ow- 
siany grant;  2)  spichlerz  m. 
na  owies. 

I^a'fcrörci,  sm.  --c§^  owsia- 
na kaszka,  owsiany  kleik. 

^a'fcrfirOt,  sn.  ;e§,  owsia- 
ny chleb.  [oeric. 

|)a'f cremte,  «/.i??.  =n,  zbiór 

m.  owsa.  żniwa  pi.  na  owies. 

^a'ferfelb,  sn.  =e§,  j)Z.  «er 
=  =acfer. 
^a'ferfelMretkn,   sn.    =g, 

pogoń  y.  za  złoczyńcą,  prak- 
tykowana w  Bawaryi  przez 
lud. 

^a'fergrag,  sn.  4eg,  ow- 
sik w„  owiesek  m. 

§a'fernne§,  sm.  »e§,  owsia- 
ne krupki. 

^^a'f ergrübe,    sf.    owsiana 

kasza. 

|)a'ferfflrn,    sn.    =eö,    pi. 

sfÖrncr,  ziarnko  w.  owsa. 

|)a'ferme!^I,  sn.  ^g,  owsia- 
na mąka. 

|)a''fer^f(aume,  sf.  pi.  m, 

lubaszka  /.  (śliwka). 

^a'UtWt\)t,   s/.   pi   -r\, 

tarnośliwa  /'.,  tarnośliwka  f. 

|)a'ferf(^Ieim,  sm.  Ǥ,  kleik 

owsiany,  owsianka  f. 

|)a'ferfeim,    sm.    =§,    -= 

»fdjleim. 
|>a'ferfł)reu,     sf.     plewa 

owsiana  (lepiej :  plewy  pi. 
owsiane). 

§a'ferfto))łJCl,   5/.  pi   «n, 

owsiane  ciernie  pi ;  bet  Sßtnb 
toel^t  ÜBer  bte  =n  wiatr  wieje 
nad  cierniami  owsianymi; 
zbliża  się  zima. 

|)a'ferfto^)jeIfeIb,  sn.  h§, 

pi  »er,  owsisko  n.,  owsiani- 
sko  n. 

|)a'ferftro^,  sn.  re§,  słoma 

owsiana,  owsianka  /. 

|)a'fertran!,  sm.  =e§,  = 
-fd^teim. 


§a'feru)eibe,    sf.    pi    =n, 

owsisko,  na  którem  bydło 
pasa. 

^a'^tmnx^tl,  sf  pi  ^n, 

korzonki  owsiane,  kozibród 
ogrodowy;  fd^roarge  —  czarne 
korzonki,  wężymord. 

Ija'ferjUtfer,  sm.  --g,  cukier 
owsiany. 

§a'fner,  sm.   -§,   pi  —, 

garncarz  m. 

|)aft,  I.  sm.  »cg,  pi  «e, 
i  sen,  1)  oparcie  n.,  pod- 
pora /. ;  bie  gii^c  I^a6en  l^ier 
feinen  —  nogi  nie  mają  tu 
oparcia,  ślizgają  sie;  2)  pier- 
ścień m. ;  3)  sprzączka  /. ; 
4)  haftka  /. ;  5)  szew  m.  na 
ranie  ;  II.  sf.  1)  areszt  m. ; 
(u)więzienie  n.,  przytrzyma- 
nie n.;  jmnbn  tłt  (gefängliche) 

—  nehmen  albo  Bringen  wziąć 
kogo  pod  areszt,  wsadzić  kogo 
do  aresztu;  jmnbn  (au§)  ber 

—  entlaffen  wypuścić  kogo 
z  aresztu;  auś  ber  —  cnt= 
rinnen  umknąć  z  aresztu; 
2)  sekwestracya  /. ;  konfiska- 
ta/.;  3)  odpowiedzialność  f. ; 
gwarancya  /!.,  poręka  /. 

§a'ftÖCir,  adi.  odpowie- 
dzialny. 

|)a'ftBar!eit,   sf.  pi   =en, 

odpowiedzialność  /. ;  ©cfell» 
fd)aft  mit  bc[d^rän!ter  —  sto- 
warzyszenie z  ograniczoną 
poręką. 

§a'fttiefe|)I,  sm.  =e§,  pi  =e, 

rozkaz  m.  aresztowania,  uwię- 
zienia. 
|)a'ftönef,  sm.  -e§,  pi  =e, 

list  gończy. 

|)ä'ftd)en,  sn.  =§,  pi  —, 

dimin.  od  ipaft,  haftka  /. 

|)a'ften,fn.({)aben)l)  tkwić; 
przylegać;  trzymać  się;  przy- 
czepiać się,  przypinać  się, 
przypiąć  się;  biefer  3^aget  l^at= 
let  jefir  feft  gwoźdź  ten  tkwi 
bardzo  silnie;  an  etn).  — 
trzymać  się  czego ;  aUer  2tugen 
werben  an  bir  —  oczy  wszyst- 
kich będą  ku  tobie  zwrócone ; 
feine  95ltäe  auf  etro.  —  (äffen 
wlepić  w  co  wzrok;  fein  33ilb 
l^aftet  tief  in  meinem  (iJebäc^t» 
niffe,  in  meiner  ©eele  obraz 
jego  głęboko  jest  wyryty 
w  mojej  pamięci,  duszy;  eś 
l^aftet  nid^tä  bei  i^m  albo  in 


feinem  ©ebäc^tntffc  nic  się  nie 
czepia  jego  głowy,  nic  mu 
nie  lgnie  w  pamięci,  wszyst- 
ko mu  zaraz  wywietrzeje; 
©rmal^nungen  —  nid^t  bei 
il^m  upomnienia  wobec 
niego  nie  skutkują,  nie  robią 
na  nim  wrażenia;  2)  auf  etn). 
—  ciążyć  na  czem  ;  auf  feinem 
3flamen  l^aftet  !ein  9Jia!e(  imię 
jego  jest  bez  skazy;  c§  — 
üielc  ©d^ulDen  auf  biefem 
©ute  na  tej  posiadłości  ciąży 
wiele  długów;  3)  für  et«).,  für 
jmnbn  —  ręczyć,  odpowiadać 
za  co,  za  kogo;  id^  l)afte  mit 
meinem  ilopfe  bafüc  daję  za 
to  głowę,  biorę  na  moją  gło- 
wę; mer  l^aftet  mir  bafür, 
ba^...?  któż  mi  zaręczy, 
że...?;  folibarifd^  —  odpo- 
wiadać, być  obowiązanym  so- 
lidarnie. 

|)a'ftgelb,  sn.  ==e§,  zada- 
tek m.;  zastaw  m, 

^ä'ftlein,  sn.  *ś,  pi  —  = 
§äftc^en. 

§a'ft^fenntg,  sm.  =g,  = 
=gelD. 

|)a'ft^f(id)t,  sf  =  haftbar* 
!eit: 

^a'ft^fÜdjtig,  adi.  odpowie- 
dzialny. 

|)a'ftung,  sf.  pi  «en,  odpo- 

wiedzialność  /.,  poręka  f.,  rę- 
kojmia f. 

^a'ftjeit,  sf.  okres  m.  po- 
ręki,  rękojmi;  trwanie  w.  po- 
ręki. 

§ag,  sm.  «eg,  pi  «e  i  §äge, 
1)  =  X)edfe  płot  m.,  ogrodze- 
nie n.;  am  —  ftel^en  albo  fein 
ugrząźć,  nie  módz  (w  czem) 
postąpić  dalej;  2)  krzak  m., 
krzewina  /.,  zarosłe  n.,  gaj 
w.,  las  w.;  gegangen  mar  idt) 
gum  grünen  —  poszedłem  był 
w  zielony  las. 

|)Q'gaJpfe(,sm.  =g,^?.  «äpfet, 

dzikie,  leśne  jabłko. 

^»ä'geBeretter  i  |)ä'gcreiter, 

sm.  =0,  pi  — ,  gajowy  m., 
borowy  m. 

^a'Qthl\(i}t,sf.pl'n,  grab  w. 
(pospolity),  grabina  /. 

^a'geBut^en,  adi.  grabowy, 
z  grabowego  drzewa;  »c  albo 
l^al^nebüd^ene  ®rob()eit  wiel- 
kie grubiaństwo. 

|>a'gebutte,  sf  pi  ^n,  gibg  m. 


^^a'flefiiittcnMrnc 


558 


^öä'Iinlcin 


^a'gctiuttcntJtrnc,  sf.pl  -n, 

głodówka  /. 

|)a'gctjuttcnftrau^,  sm.  =eg, 

pl.     ^fträud^er,     róża     polua, 
psia. 

|)a'gcborn,  sm.  =t%,  tam  f., 

bodła k  w.,  błachicba  /. 

^a'gcl,  sm.  *§,  1)  grad  m,\ 
baä  (betreibe  ^at  com  —  o,t^ 
litten,  ift  oom  —  getroffen 
zboże  ucierpiało  od  gradu; 
ein  —  üon  ©efd^offcn  grad 
pocisków,  kul;  ein  —  oon 
©d^impfcebengrad  złorzeczeń; 
ba^  bid^  ber  albo  atte  — !  żeby 
cię  zły  duch  porwał  I;  33Ii^ 
unö  — !  do  stu  piorunów!; 
^an§ —  albo  ^anl^agel  mo- 
tłocb,  gmin;  2)  śrut  ptasi, 
drobne  lotki;  3)  =  ©erfien» 
!orn  am  2luge  jęczmień  m.  na 
oku;  4)  —  im  (ii  zarodek  »w., 
zawiązek  m.  w  jaju. 

ta'gelbidjt,    adi.    rzęsisty, 
a'gelfalt,    sm.    «es,    'pi. 

=f  alle  padanie  n,  gradu,  grad  m. 

|)a'gcIforn/  sn.    =eö,   pi. 

«=!Örner,  1)  ziarnko  n.  gradu; 
2)  jęczmień  m.  na  oku. 

|)a'gcnugcl,  sf.  pi.  -u,  kula 

kartaczami  napełniona,  szra- 
pnel  m. 

§a'gdn,  vn.  (§a&en),  eg  t^a-- 
gelt  V.  impers.  grad  pada; 
eg  l^agelte  ©daläge  trzepanka 
była  nielada;  (rzadko:)  mit 
Pfeilen,  ©teincn  auf  jmnbn 
—  wypuścić  na  kogo  grad 
strzał,  kamieni. 

^0'geIfdiabcn,  sm.  =ą,  pi. 

=fd^äDen,  szkoda   gradobiciem 
zrządzona,  gradobicie  w. 

.^a'gclfijauer,  sm.  -0,  pi. 

— ,  ffradobitna  burza. 

|)a'gclftl^tag,  sm.  --eś,  ph 

sfc^lage,  gradobicie  n. 

|)a'gclf (^rOt,  sm.  ■^%,  1)  dro- 
bne cukry,  cukrowe  ziarnka; 
2)  siekance  pi.,  lotki  pi. 

^a'gclftiirm,  sm.  »es,  pi, 
sftiirme,  burza   /.   z   gradem. 

^a'gdtjcrfit^crung,  sf.  pi. 

*en,  ubezpieczenie  n.  od  gra- 
dobicia. 

|)a'gcltt)ctler,  sn.  -=§,  bu- 

rza  f.  z  gradem,  grzmoty  pi. 
z  gradem. 

^0'gcItDOlfC,  sf.  pi.  «n,  gra- 
dowa, gradoDOŚua  chmura. 

|)a'gcn,  sm.  =§,  pi.  —  i  ^ä- 


gen  1)  płot  m. ;  2)  lasek  m., 
gaik  m. 

§a'gtn,  vn.  (I^aben)  ogrodzić. 

^a'gcr,  adi.  chudy,  chuder- 
lawy ;  smukły, 

§a'gcr!cit,  sf.  chudość  /. 

|)a'gCWfC,  sf.  pi.  -n,  dzika, 
psia  róża. 

^a'gcftolj,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

bezż^niec  m.,  człowiek  niena- 
widzący małżeństwa,  stary 
kawaler. 

^ü'^er,  sm.  =§,  pi.  —, 
kraska  /.  (ptak). 

%)a^n,  sm.  *cö,  pi.  §ä^ne, 

1)  kogut  m.,  kokot  w.,  kur  m., 
pietuch  m.;  ©poren  be§  :=§ 
ostrogi,  pazury  koguta ;  Äamm 
beö  *ö  grzebień  koguci ;  junger 
—  kogucik ;  oerfd|nittener  — 
kapłon;  ber  —  iväf)t  kogut 
pieje;  eś  txä^i  !ein  —  (albo 
meber  —  noc|  §ul§n)  banac^ 
nikt  o  to  nie  dba,  nikt  o  to 
nie  pyta;  (ber  befte)  —  im 
Äorbe  fein  być  faworytem, 
ulubieńcem,  być  w  szczegól- 
nych łaskach;  ein  guter  — 
n)irb  feiten  fett  kogut  dobry 
rzadko  tłusty;  ^roei  §ä§ne 
taugen  nid^t  auf  einem  aJiift 
nie  zgodzą  się  dwa  koguty 
na  jednem  śmiecisku;  jmnbm 
ben  roten  —  aufś  XaĄ  fe^en 
podpalić  kogo,  dom  komu  za- 
palić ;  2)  samiec  m.  u  ptactwa ; 

3)  (obrazowo)  =  fetf er,  mu* 
tiger,übermütiger  ©efeK,  kogut, 
zawadyaka  m. ;  er  ift  ein 
§auptiać)n  im  9łed^nen  nie  ma 
sobie  równego  w  rachunkach; 
er  ift  ein  tüd^tiger  —  to  ćwik; 

4)  —  auf  bem  2)ac^e  kogut, 
chorągiewka    f.    na     dachu; 

5)  kurek  m.  (u  strzelby,  rury, 
beczki);  ben  —  fpannen  kurek 
naciągnąć ;  ben  —  abfpannen, 
in  ^u^e  fe^en  kurek  spuścić; 
ben  —  beä  ^affeä  aufbre^en, 
gubrel^en  kurek  u  beczki  od- 
kręcić, zakręcić;  2l6fa^—,  215= 
lauf —  kurek  spustowy ;  39^1"* 
ber—  kurek  cylindra;  ^in= 
fpri^ — kurek  wtryskowy;  '^a= 
nometer —  kurek  manometru ; 
probier—  kurek  probierczy; 
©pri^  —  kurek  sikawki ; 
©turm — ,  ©d^nellbampf — 
przewiewu;  SOßärmc —  kurek 
do  ogrzania. 


§ö'^n=,  adi.  koguci,  kur- 
kowy. 

%)dl}nć}tn,  sn.  sg,  pi   — , 

dimin.  od  ^(i.\)r\,  kogucik  m., 
koorntek  m. 

^a'^nbuttc,   sf.  =  ^age* 
butle. 
|)a'l)ncbud)en,     adi.     «er 

SDfienfd^  grondalm.,  prostak  w., 
drągal  m. 

I^a'tincnbalfcn    i    |)a'^n= 

Bolfen,  sm.  =0,  p)^-  —f  grzebią 
/.,  rozpora  wyższa  (architek- 
tura). 

«f)a'^ncnbart,  sn.   =eś,  pi. 

«Barte,  łatka /.,  wyrostek  czer- 
wony u  dzioba  koguta. 

§a':^neubrci,  sm.  =eś,  breja 

gliniana. 

|)a'^ncnei,  sn.  «eä,  pi.  «er, 

jaje  kogucie,  jaje  kurze  ma- 
leńkie. 

I^a'^ncnfu^,  sm.  *e§,   pi. 

=fü|e,  1)  łaba  /.,  noga  f.  ko- 
guta; 2)  =fü|c,  pi.  brzydka  ba- 
zgranina; kulasy  pi.  3)  (ge; 
meiner)  —  jaskier  m. ;  (roił* 
ber)  —  karbieniec  m. 

^a'^nengcfcdjt,      sn.     = 
sfampf. 
|)a'^ncngcfcl|rci,    sn.     --g, 

pianie  n.  kogutów,    kury    pi. 

§a'I)ncn!omm,  sm.  «es,  pi. 

=fämme,  1)  grzebień  m.  ko- 
guta; 2)  babie  zęby  pi.,  bry- 
zę pi.,  grzebionatka  /.  (ro- 
ślina). 

|)a'^ueu{ainpf,  sm.'t^,pl. 

«fämpfe,  walka    f.    kogutów. 

|)a'^nenfo:pf,  sm.  =eś,  spar- 

ceta  /.  (roślina). 

S^i'%\\tvXm\),sm.,  .!ra§t,  s/., 
slieb,  sn.,  =ruf,  sm.,  --f^rei,  sm. 
=  sgefrfirei. 

§a'I)ncitfc^ntt;  sm.  =e§,  pi. 

=e,  kurza  stopa, 

|>a'^ncnfporn,  sm.  =eg,  pi 

=e,  1)  ostroga  /.  u  nogi  ko- 
guta; 2)  kokorycz  główkowy 
(roślina). 

|)a'^ncntritt,  sm.  «eś,  bli- 

zenka/.  w  żółtku  (jaja),  jajo- 
sadka  f. 

^a'\}ntn\oadti,s7n.  i  »roetfcr, 

sm.  =§,  śniadanie  n.  po  hu- 
lance nocnej,  podkurek  m., 
bigos  hultajski. 

;f)ä'^nlcin,  sn.  --?i,  pi.  di- 
min. od  §a^n,  kogucik  m., 
kogutek  m. 


I^a'l^nret 


559 


m^ 


^a'l^nrei,   sm.  =§,  pl  h, 

rogacz  m.,  rogal  m.,  kor- 
nut  m.,  mąż  m.  z  przy- 
prawionymi od  żony  rogami; 
jmnbn  gum  —  mad^en  rogi 
komu  przyprawić;  gum  — 
tücrbctt  rogów  dostać,  na  ro- 
gala się  zamienić. 

|)a'^nreif(!^oft,    sf.    roga- 

czostwo  n. 

^at,  sm.  =eś,  i  -en,  pl. 
=c  1  «eti,  Cat'fifc^,  sm.  =e§,  _pz. 

sC,  baja  /..  ludojad  m.,  żer- 
łacz  m.,  rekin  w.,  wilk  mor- 
ski (ryba). 

1)  gaj  w., gaik;  2)  ^reunb  — 
albo  ^cin  kostusia  f.,  śmier- 
t uszka  /.,  śmierć  f. 

fjai'ndinfc,  sf.  pl  *n,  kos- 

matka  /.,  kaniczka  f.  (ro- 
ślina). 

^ai'nWäjt,    sf.    pl    »n, 

grab  m.  (drzewo). 

|>at'nt)UttC,  sf.  pl  =n,  róża 
polna. 

|)ai'n|ClfC,  sf.  pl  >x\,  dzi- 
ka róża. 

|>ö'f(^en,   5w.  »§,  ^?.  — , 

dimin.  od  ^af en,  haczyk  »w.; 
roaś  ein  —  werben  raili,  Mmmt 
fid^  fd^on  beizeiten  co  ma  być 
dużem  drzewem,  zaraz  z  mło- 
du w  górę  strzela. 

|)tt'fclar6ctt,   sf    pl  .-en, 

robota  dzierzgana. 

|)ä!cICt',  sfpl  =en,  1)  dzierz- 
ganie  w.,  robienie  n.  szydeł- 
kiem,     robota       dzierzgana; 

2)  (obrazowo)  przytyk  m.,  przy- 
mówka  f. 

^ä'!el^a!cn,    sm.    =§,  pl 

— ,  szydełko  n. 

^d'ftlf  adi.  1)  Haczykowaty; 
2)  zbyt  skrupulatny,  aku- 
ratny,  we  wszystkiem  znaj- 
dujący trudności;  3)  deli- 
katny, trudny ;  cinc  =e  ©ad^e 
drażliwa  rzecz,  delikatna 
sprawa. 

^attin,  vn.y  vä.  i  fid^  — , 
V7\  (l^aben)  1)  uchwycić  co 
hakiem;  jakby  hakiem;  an= 
cinanber —  poszczepiać;  ein — 
zahaczyć;  fid^  feft —  (an 
einer  Sad^e)  zahaczyć  się,  za- 
czepić się ;  bic  Äa^e  pfelte 
il^m  nad^  ben  2lugen  kot  za- 
haczył mu    szpony   w    oczy; 


2)  dzierzgać,  szydełkiem  ro- 
bić,   haczkować;    eine   SBöcje 

—  dzierzgać,  haczkować  sa- 
kiewkę; 3)  (obrazowo)  =  fti= 
d^etn  przycinać,  przymawiać 
komu,  szczypać ;  fie  ^äfelten 
fid^  oft  untereinanbcr  często 
sol)ie  przymawiali,  przekoma- 
rzali się;    4)  an  etra.  ^erum= 

—  krytykować  co,  wytykać 
błędy. 

^ü'ttimM,  sf  pl  =n, 
szydełko  n. 

^ä'lti^M),  sm.  =e§,  pl  =e, 
ścieg  m.,  oczko  n.  szydełkiem 
zrobione. 

^a'fen,    sm.    --g,  pi   — , 

1)  hak  m.,  czep  m.]  etra. 
gu  einem  —  biegen  hak  z  cze- 
go zrobić,  zgiąć  co   na    hak ; 

2)  haftka  /.  (u  sukni) ;  3)  an- 
kra  /*.,  kruczek  w. ;  4)  tru- 
dność /.,  przeszkoda  f.;  bie 
Bać)i  f)ai  einen  —  jest  w  tem 
sęk;  einen  —  auf  jmnbn  ^aben 
mieć  urazę  do  kogo,  ansę  na 
kogo;  5)  nagła  zmiana  kie- 
runku ;  ber  ^afe  \ć)l'dc^t  einen 

—  zając  kluczy,  robi  klucze  ; 
einen  —  fc^lagen  młynkować. 

^a'tcii;  (!?aben)  I.  m. 
1)  hak  w  co  wbić;  2)  ha- 
kiem ciągnąć,  wlec,  chwytać 
na  hak;  II.  fic^  — ,  vr.  za- 
haczyć się,  zaczepić  się,  przy- 
czepić się;  III.  vn.  przycze- 
pić, zaczepić  się;  ber  ^eftel 
f)a!t  feft  in  ber  Dfe  konik 
(u  haftki)  silnie  siedzi  w  uszku ; 
i)a  t)a!t  e§  tu  zahaczył  się 
interes,  w  tem  sęk,  trudność. 

|)a'fenlicłn,  sń.  «eś,  kość 

haczykowata,  toporkowata, 
klinowata  (anatomia). 

^a'UnUatt,  sn.  =e§,  (takż^ 
SSerjaliaung)  zamek  m.;  ge« 
rat»eö  —  zamek  prosty,  na- 
kładka zwyczajna  z  zębem; 
gcrabeś  —  mit  SSerfa^ung 
zamek  z  wpustem;  —  mit 
bem  Äeil  zamek  z  klinem; 
fd^rägeä  —  zamek  ukośny; 
fc^rägeö  —  mit  ©rat  na- 
kładka ukośna  z  zębem, 

|)a'!cnbüd^fc,    sf.  pl    «n, 

półhak  m.,  gatunek  dawnej 
rusznicy. 

|)a'fcnfÖrmig,  adi.  hako- 
waty, haczykowaty;  zakrzy- 
wiony. 


zamków,  wytrych 
sm.    =eś,    pl 


^a'fenfamm,      sm.      -e§, 

wrąb  m.  z  zębem  (ślusłrstwo). 

|>a'fenlernbctf)er,     |)afcn= 

frCUjfdjUabel,  sm.  =g,  łusz- 
czak m.  (ptak). 

^a'!cn!rciis,    sn.   «eś,   pl 

=e,  krzyż  haczysty  (heral- 
dyka). 

^alenlac^^,  sm.  =feś,  ło- 
soś samiec  m. 
|)a'fcnliltc,     sf     pi  =n, 

kryn  m.,  ponęt.lin  m. 

|)a'lcntttöcfer,  sm.  =ä,  pl 

— ,  hakownica  f 

|)a'fennagcl,  sm.  =§,  pi 

«nägel,  szynal  m.,  szyniak  w., 
gwóźdź  m.  do  szyn,  hak  szy- 
nowy. 

^a'itmf}t,  sn.  =g,  pl  -e, 

kobyłka/,  (u  haftki). 

|)a'!cnif(ug,   sm.   =eg,  pl 

«pflüge,  socha  /. 

|)a'fcnf(^lüffcl,  sm.  =g,  pl 

— ,    hak    m.,    haczyk    m.    do 

otwierania 

m. 

s=e,  harpuna  /. 

|)a'fcnftaB,    sm.    «eś,    pl 

=ftä5e,  posoch  m.,  pastorał  m. 

|>a'fcnftod,   sm.    =e§,   pl 

=[löde,  kulas   m  y   czekan   m. 

pa'ttnÜtX,  sn.  =eö,  tore- 
bnik  m. 

^a'UnUtHnh,  sm.  =z^,  za- 
haczenie n. 

|)a'fetttDatt,   sm.  =c§,    pl 

=raä!Jc,  ścierwożerm  (zwierzę). 

|)a'!en5a()n,   sm.   «es,  pl 

=3ä|ne,  l)haczekm.;  2)  kieł  m. 
(u  konia). 

§a'lt0,      |)a'!i(^t,      adi. 

w  kształcie  haka,  haczykowa- 
ty, mający  hak  lub  haki. 

|)aIalV,  sn.  .-§,  pl  —  i  *§, 
odgłos  m.  trąbki  myśliwskiej, 
dający  znak,  że  polowanie 
skończone. 

§alb,  I.  adi.  pół  indecl\ 
eine  «e  ©He  pót  łokcia;  ein 
«er  ©ulöen  półzłotek,  półzło- 
tówka;  bein  *eä  ^aug  połowa 
domu  twojego;  biefe  Ul^r 
fd^lägt  ganje  unb  «e  ©tunben 
zegar  ten  bije  co  godziny  i  co 
pół  godziny;  bie  U^c  (albo 
eö)  ift  —  jest  pół  (do  . .  .) ; 
(urn)  —  elf  (U^r)  o  pół,  o  wpół 
do  jedenastej ;  ein  «=er  3Ronat 
pół   miesiąca;    ein    «^eś    i^^l^r 


.§aI6 


560 


vf)a'Ibgar 


pół  roku,  półrocze;  bet  =e 
2Jlonb  półksiężyc,  księżyc 
w  pierwszej  kwadrze;  -et 
S'ithl  półkole;  eine  =e  Żonne 
półbeczek;  t)ier  unb  eine  =e 
©He  albo  rier  (Sllen  unb  eine 
"t  cztery  i  pół  łokcia;  eine 
=e  3JiciIe  pół  mili,  półmile;  er 
l^at  einen  2IpfeI  gegeffen  unb 
ben  anberen  —  zjadł  półtora 
jabłka;  auf  bte  fieben  (unb)  ein 
—  3Keifen  fahren  roirbrei  (unb) 
ein  —  ©tunben  za  półczwarta 
godziny  ujedziemy  te  siedm 
i  pół  raili;  =e  ©ejd^mifter  pół- 
rodzeństwo,  przyrodnie  rodzeń- 
stwo; =ei;  %on  półton;  einen 
=en  2;on  J)öf)er  ober  tiefer 
o  półton  wyżej  lub  niżej;  in 
einem  »en  ^a^ve  za  pół  roltu ; 
bi§  in  ben  =en  %aQ  l)inein 
fd^lafen  spać  do  południa;  bie 
3=rau  tft  auf  ber  =en  Qe\t  ko- 
bieta jest  w  piątym  miesiącu; 
l^ier  tft  ber  =e  !ffieg  tu  pół 
drogi ;  bttś  S)otf  liegt  auf  «em 
SBege  wieś  leży  w  pół  drodze ; 
ba§  SBaffer  ging  mir  biś  an 
ben  =en  Setb  woda  sięgała  mi 

po  pas;  =e  ^eiertage  półświą- 
teczne  dnie;  -er  ©d^laf  sen 
lekki,  półsenność;  »e  S^rauer 
cienka,  lekka  żałoba;  er  er« 
l^ob  ftc^  mit  =em  Seibe  napół 
się  podniósł;  bte  «e  ©tabt  mar 
auf  tm  33einen  połowa  miasta 
była  na  nogach;  er  l^at  fein 
»eö  Seben  an  btefe  2lrbeit  ge= 
fe^t  strawił  połowę  życia  nad 
tą  pracą;  er  ift  ein  =er  ®e= 
Icl^rter  to  pot  uczony,  kawał 
uczonego ;  ein  =er  3lavt  kawał 
głupca ;  sc  3JZa^regeI  środek 
połowiczny;  mit  =cn  Sßorten 
rcben  półsłówkami  mówić;  er 
trin!t  unb  lad^t  mit  =em  2)iun» 
be  pije  i  śmieje  się  półgęb- 
kiem; er  f)at  nur  mit  *em  Dor 
gel^Ört  nawpół  tylko  słuchał; 
ein  «eŚ  2Berf  dzieJo  niedokoń- 
czone; II.  adv.  pół,  wpół,  na- 
pół; etro.  —  burd^fd)neiben 
przeciąć  co  napół;  etro.  — 
»oncinanber  Brechen,  —  burd^« 
bred^en  przełamać  co  napół; 
baä  ©łaś  —  auötrin!en  wy- 
pić pół  szklanki ;  etro.  nur  — 
^aben  mieć  tylko  połowę  cze- 
go; etro.  nur  —  \)'óxm,  ucr- 
ftel^cn  w  połowie  tylko  co  sły- 


szeć, zrozumieć ;  ba§  ©la§  ift 
sleer  szklanka  jest  napół 
próżna;  ber  3Jionb  ift  «uoll 
księżyc  jest  w  pierwszej  kwa- 
drze; =offen  napół  otwarty, 
przymknięty,  przywarty;  — 
ge!ocf)t  napół  ugotowany,  na- 
pół surowy;  =fd;fafenb,  =fd^(äf= 
rig  półsenny;  =tot  półumarły, 
prawie  omarły ;  =betrun!en 
półpijany;  —  fo  üiel  połowa 
tego ;  bie  ©tube  ift  nur  (albo 
faum)  —  fo  grof;  roie  biefe 
izba  jest  o  połowę  mniejsza 
od  tej  tu;  er  ift  nid^t  —  fo 
fleißig  roie  fein  Sruber  ani 
w  połowie  nie  jest  tak  pilny 
jak  jego  brat;  ber  grül^ling 
ift  —  oorbei  połowa  wiosny 
minęła;  =fro^,  »traurig  napół 
wesoły  i  smutny;  ein  ©toff 
— •  Saumrooffe  —  ©eibe  ma- 
terya  półbawełniana  i  pół 
jedwabna;  bießentourenroaren 
—  SJZenfd)  —  ^ferb  centaury 
byli  pół  ludzie  pół  konie, 
w  połowie  ludzie  w  połowie 
konie ;  —  unb  —  teilen  poło- 
wić, na  połowę  dzielić;  id) 
bin  —  unb  —  baju  entfc^Iof= 
fen  postanowiłem  to  prawie; 
eö  ift  roeber  —  no^  ganj  ni 
to  ni  owo,  ni  takie  ni  siakie, 
nie  jest  to  jak  być  powinno; 
III.  eine  §albe  sf.  halba  /., 
bomba/.,  pół  litra;  ein  §alb 
indecl.  pół,  pofowa;  jroei 
SSiertel  machen  ein  §alb  dwie 
czwarte  czynią  pół;  eö  ift  ctro. 
*eö  in  feinen  SRafiregeln  środki 
jego  są  połowiczne;  W.prae;p. 
=  l^alber,  l^alben. 
v^a'löönncl,  sm.  =§,  pi.  —, 

półtękaw  m.,   półrękawek  m. 
.f)a1Öamtlit^,  adi.  półarzę- 
dowy. 

§a'16atlag,  sm.  =ffe§,  pół- 

atłns  m. 

|)a1I)boner,  sm.  •§,  'pl.  =n, 

półkmieć    w.,    półrolnik    m., 
połownik  m. 

.f)a'Ibbier,  sn.   ^eg,  pi.  =e, 

podpiwek  m.,  cienkusz  m. 

|)a'lbl)ilb,  sn.  =eś,  pi.  «er, 

popiersie  n. 

«CalbbilbunO,  sf.  wykształ- 
cenie połowiczne,  powierz- 
chowne. 

^albbhit,  sn.  «eg,  koń  p6ł- 

rasowy. 


«Calbbruber,   sm.   =§,   yl. 

=brüber  przyrodni  brat. 

$)a'IbbÜrtig,  adi.  przyrodni. 

l^albCOU^je  (wym. :  kupę), 
sn.  =ś,  pi.  =g,  przedział  jedno- 
ławny. 

|)a'lbt)C(ffäfcr,  sm.  .g,  pi. 

— ,  zadokoz  m. 

|)a1bbiele,  sf.  pi.  =n,  pół- 

tarcica  f. 

|)a'Ibt)UnfCl,  I.  sn.  Ǥ,  mro- 
czek m.\  II.  adi.  (na)półciem- 
ny ;  adv.  (na)półciemno. 

|)a'Ibbur(^tneffcr,   sm.    =§, 

yl.  — ,  promień  m. 

^a'tbburdjftdltig,  adi.  pół- 
przeźroczysty. 

«f)a'lbcbelftcin,  sm.  =e§,  pi. 

se,  kamień  półszlachetny. 

|)a'lbcimcng,  adi.  półwia- 

drowy. 

|)a'Ibcininb,  póło  walny. 

§a'lbellig,  adi.  półłokcio- 
wy. 

v^albcn,  i  falber,  prae^. 

(stoi  zawsze  po  rzeczowniku, 
który  się  kładzie  w  gen.^  po 
zaimku  lub  przysłówku,  z  któ- 
rym się  łączy  w  jeden  wyraz) ; 
1)  ze  względu  na,  przez;  ber 
3Jiutter  —  ift  er  ebel  ze  stro- 
ny matki  jest  szlachcicem; 
beś  ^reifes  —  roarcn  roir  be= 
reitś  mit  itimübereingefommen 
co  do  ceny  jużeśmy  się  byli 
z  nim  zgodzili;  2)  dla,  gyvoli, 
z  powodu;  ber  @^re  —  albo 
el^renl^alber  dla  honoru;  be§ 
©d^emś  —  dla  pozoru ;  er  ift 
©eroiffenś  —  baju  oetbunben 
sumienie  do  tego  go  zmusza ; 
meinetl^alben  i  mcinetl^alb  dla 
mnie,  przeżeranie,  ze  wzglę- 
du na  mnie, 

.^^albcn,  va.  fic^  — ,  vr. 
=  balbieren. 

|)a'Ibcr^ObClt,  adi.  płasko- 
wypukły. 

|)a'Ibfenftcr,    sn.   =§,    yi. 

— ,  półokieuko  n. 

|)a1bfif^c,    sm.   pi.  pół- 

ryba  /".,  płaszcza  /.,  pła- 
szczka f. 

.f^albfliiffig,  adi.  półpłyn- 
ny. 

^a'Ibfranjbranb,  sm.  -e§, 

pi.  •^bänöe,  oprawa  /.  w  pół- 
skórek, półskórek  m. 

|)a'Iboar,  adi.  pótsurowy, 
napół  ugotowany. 


<f)a1D9e6tibet 


561 


§a'I6tu(^ 


uczony. 

^a'IögcMcidjt,  adi.  =e  Sein= 
lüanb  przepranka  /. 

|)a'16nckl|rt,  I.  adi.  nie- 
douczony, niedowarzony ;  II. 
s(e)r,  sm.  «en,  f)?.  =en,  pół- 
mędrek  w.,  niedouk  m. 

-ffe,  póipiętrze  n.,  między- 
piętrze  n.,  mezanin  m 

|)a1Ö9ef(!^tDtftCr,  i??.  ro- 
dzeństwo przyrodne. 

=gbtter,   półbożek   w.;   =l^cit, 
a/,  półbóstwo  n.;  |)a'Iö9öttin, 
sf.  pi.  =inncn,  półbogini  /. 
|)a'löljeü,  sf.  pi.  «en,  po- 

łowiczność  f. ;  (ze  względu 
na  charakter)  niezdecydo- 
waność  /. ;  (ze  względu  na 
wiedzę)  noiernota  f.,  powierz- 
chowność /. 

I^a'lö^cmb,    sn.    »eg,   pi. 

sen,  półkoszulek  m. 

h(i'l^O^,  sn.  »eg,  poła  /. 

|)a'It)ljüf(c)ncr,  sm.  --§,  pi. 

— ,  =  ^albboucr. 
|)alö9ult)enftü(f,    sn.   ^es, 

pi.  «e,  półzłotówka  /. 

^aihit'ttn,  va.  rozpołowić, 
rozdzielić,  podzielić,  przeciąć 
na  dwie  równe  części, 

|)a'(ÖinfCl,  sf.  pi.  tn,  pół- 
wysep m. 

ßa'lf)la\)v,  sn.  seS,  pi.  =e, 

•półrocze  n.,  pół  roku. 

|)a'10jä()ri9,  »iaj^cltc^,  adi. 
półroczny;  adv.  półrocznie. 

§a1()frci§,  sm.  sfeś,  pi. 
cfe,  półkole  «. ;  l^albfreiś* 
förmig,  adi.  półkolisty. 

|)a1ÖfU9Cl,  sf  pi.  =n,  pół- 
kula /. 

Calötugclförmig,  «Jugelid^t, 

=!u9elig,  adi.  pótkulisty. 
^a'ihUi\ń)t,    sf.   pi.    "ti, 

kocz  m 

^a'iUant,  adi.  półgłośny, 
półgębkiem  wymówiony ;  adv. 
z  cicha,  napół  głośno;  -~ 
reben  bąknąć,  przebąkiwać; 
—  fingen  półgłosem  śpiewać. 

|>a'iMaut(cr),  sm.  -teg, 
(=terś),  pi.  =te(=ter),  spół- 
głoska /. 

^alüleberctiifiönb,  sm.  =e§, 

pi.  =bänbe,  półskórek  m. 

^a'lhltintn,  i.  «(?*.  półian- 

kowy;  II.  sn.  =g,  półlanek  m. 


.^alOICinUjaub,  sf.  pół- 
lanek m. 

^alMci'fe,  adv.  półgłosem, 
półgębkiem. 

^alMtng,  sm.  »eg,  pi.  =e, 

człowiek  mierny,  o  miernych 
zdolnościach,  niezdecydo- 

wany, niestanowczy. 

Ca'IDmann,   sm.    «cg,  pi. 

=männec     półmężczyzna     m., 
rzezaniec  m.,  eunuch  m. 

|)a'IÖmaft,  adv.  do  połowy, 
w  połowie  masztu;  bie  j^fcigge 
auf  —  Riffen  albo  auf  — 
flaggen  banderę  do  połowy 
masztu  spuścić. 

|)a'lömeuft^,  sdi.  =en,  pi. 

=en,     półczłowiek    m. ;     cen- 
taur m. 

^^a'lhmtiitx,    sm.    =g,  pi. 

— ,  połowa  /.  średnicy,    pro- 
mień m. 

^a'IbmctaU,   sn.   «eg,  pi. 

;e,  półmetal  w.,  półkruszec  m. 

^a'ihmümüiä},    adi.^  pół- 

miesięczny;       adv.       półmie- 
sięcznie. 

pa'lMonh,  sm.  =eg,  1)  pół- 
księżyc m. ;  2)  półksiężyc 
(herb  państwa  tureckiego); 
(obraz.)  państwo  tureckie,  na- 
ród turecki;  gegen  ben  — 
friegen  walczyć  z  półksięży- 
cem =  z  Turkiem;  3)  pół- 
księżyc, rawelin  m.,  okop 
zewnętrzny  (fortyfikacya). 

-^a'Iömutter,  sf.pl.  smütter, 

macocha  /. 

^ülhnd'dt,  adi.  półnagi. 

{alöna'rr,  sm.  «en,  pi. 
jen,  półgłówek  m. 

^a'I6|)ad)t,  sf.  dzierżawa  /. 
na  połowę  zysku. 

^'alh^idtttüHhtnf  sm.  «s, 

podłoga  krzyżowa  w  jedlinkę, 
w  trójnit,  półposadzka  /. 

§ait)^a'rt,  sm.  «g,  połowa 
/. ;  —  machen  podzielić  się 
na  połowę. 

|)a1ö^)funber,  sm.  «g,  pi. 

— ,    działo    półfuntowe,    póZ- 
funtowa  kula  armatnia. 

|>aH)^fünM9,     adi.    pół- 

funtowy. 

^a'li)ßtühnttf  sn.  «eg,  pi. 

«e,  półwyrób  m. 

^a'lh(\mxtf   sn.   «g,    pół- 

kwarcie  n. 

^a'lbxmh,  I.  adi.  pół- 
okrągły; II.  sm.,  e-eg  półkole  n.  I 


3nlcnbcr,  SeutfĄ^poImfd^eS  SB5rter6uĄ. 


pa'liitünh^ol^,  sn.  »eg,  pi. 

-I^Ör^er,  półokrąglak  m.,  pół- 
czyna  /.,  póZcizna  /.,  poła  /. 
-^alijfaucr,  adi.  napół  kwa- 
śny,  niedokwaszony,  niedo- 
kiszony. 

§a1öfäure,  sf.  pi.  =n,  nie- 

dokwas  m. 

pa'lh\ń)atitn,  sm.  =g,  przy- 
cień  m. 

|)a16fc^eik,    sf.    pi.  =n, 

półrarcza  f. 

pa'imtxh,   sf   i  ^a'ii)'' 

fd)ieb,  sn.  =g,  połowa  /. ; 
auf  —  na  połowę;  §atb= 
fc^eibepäd^tcr  sm.  «g,  pi  — , 
dzierżawca  m.  (na  połowę 
zysku). 

|)a16fd)Iä(^ti9,  ado.  1)  po- 
średnej  rasy;  2)  niezdecy- 
dowany; 3)  ?e  aJia^regeln  er« 
greifen   używać    półśrodków, 

|)a'Ißf^lummer,    sm.    «g, 

półsen  m.y  półsenność  /. 

§a1Ö[(j^na(ieI,  sm.  «g,  nie- 
równoszczęk  m. 

^a'ih\ä)n^,  sm.  «eg,  pi.  «e, 

pół  trzewik  m.,  pantofel  w.,  pa- 
tynka  /. 

|)a1öfd)iiri9,  adi,  i)  «e, 
2BoIIe  wełna  /.  z  drugich  po- 
strzyżyn;  2)  niezupełny,  po- 
łowiczny; <=e  3Jlufif  nieudała 
muzyka. 

^a'lh\ć)m\ttt,  sf.  pi.  «n, 

siostra  przyrodnia. 

|>a'Ififcłbcn,  adi.  półjed- 
wabny. 

§a'lfifticfcl,  sm.  «g,  pi. 
— ,  bucik  m.  (sztyflet  m.). 

^a'lh\txanć},  sm.  '(e)g,  _?;?. 
«ftrauĄer,  półkrzew  m. 

^a'IÖftiinbig,  adi.  półgo- 
dzinny,  półgodziny  trwający. 

|)0l6ftÜnMi(J^,  adi.  co  pół- 
godziny przypadający,  po- 
wtarzany; adv.  bie  Ślrjnei 
—  einnehmen  lekarstwo  brać 
co  póf  godziny. 

|)a'I6tä9t9,  adi.  półdniowy. 

pa'tÖtCiltg,  adi.  podzie- 
lony na  dwie  części. 

$a'lbton,  sm.  «eg,  pi. 
etöne,  półton  m. 

^ülhtO't,  adi.  napół  umarły, 
obumarły. 

^^a'lUxantX,  sf.  lekka  ża- 
łoba. 

^a'lUnä),  sn.  -eg,  półsu- 
kno  w.,  półsukienko     n. 

36 


^allJöcrbcd 


562 


.pol« 


^a16t)crbc(t,  sn.  .(e)§,  pór- 

most  m.  na  obrecie. 

^ü'lh^itf),  sn/=z%,  trzoda/, 
owiec,  z  której  użytek  w  po- 
łowie do  właściciela,  a  w  po- 
łowie do  pasterza  należy. 

Calboogcl,  sm.  =§,  pi. 
«=OÖfteI,  bskas  w.,  szpak  m., 
jemioła  cha  f. 

fallDöO'U,  ac^^^  półpełny. 
a'Ititöagcn,   sm.  =g,   _p?. 

■=n)ägen,  wózek  m.  o  dwóch 
kołach,  bieda  /. 

aćfv.  napół,  średnio,  jako  tako; 
niezupełnie,  od  biedy;  tüenn 
er  nuf  —  fleißig  wäre  gdyby 
choć  trochę  był  pilny ;  —  cnt= 
fd^Ioffctt  prawie,  napół  zdecy- 
dowany. 

Calfitoelt,  sf.  półświatek  ?w. 

^a'Ibtöcnbung,  sf.  pL  =en, 

półzwrot  m. 

§a'I6tt)iffcn,  sn.   »§,  pół- 

uczoność  /'.,  wiedza  powierz- 
chowna. 

^alötotffer,  sm.  »§,  pi  —, 

półuczony,  niedouczek  m.; 
półmędrek  m. 

|)a'Itltt)iffCrCt,  sf.  niedo- 
uctwo  n.,  półtredrkostwo  n. 

^a'liimUtn,  ^adi.  pórweł- 

niany;   =e§  8cug  wełniak  m. 

^albtoiidjfig,  adi.  do  pół 

wyrosły;  =er  ^nabe  niedoro- 
stek, młodzieniaszek. 

|)aH)3CUg,  sn.  >§,  półwy- 
rób m. 

^d'l^hUi,  sm.  «§,  pół- 
kole n. 

^a'Itigirfdförmig,     ^aHJ= 

jiriClig,  adi.  pólkolny. 

^aiöpg,  sm.  'Cg,  pi.  fjüge, 
pół  plutona  (wojskowość). 

|)a'IbC,^  sf.  pi.  --n,  1)  urwi- 
sko n.  górj,  kupa/,  g-ruzów; 
imnbn  auf  bie  —  je^en  oszu- 
kać kogo;  2)  wzgórze  n., 
pochyłość  f.  gbrj',  3)  warpa 
/.,  warpisko  n.,  warchwa  /., 
hałda  f.,  ił  solny  (górnictwo). 

|)ä'iftC,  sf.pl.  m,  połowa/., 
połówka  /,  połowica/.;  Sie 
—  be§  ©eiointieg  jmnbm  ab» 
treten  odstąpić  koma  połowę 
zysku;  ben  SSetluft  jur  — 
tragen  stratę  w  połowie,  po 
połowie  ponosić;  ein  @efö& 
gut  —  füUen,  leeren  naczynie 
do  połowy  napełnić,  wypróż- 


nić; in  giüei  ^n  jcrteitcn  roz- 
połowić;  jmnbn  gur  —  gum 
®rben  einfe^en  ustanowić 
kogo  dziedzicem  do  połowy 
(majątku) ;  lim  bie  —  o  po- 
łowę; er  ift  gur  —  gelähmt 
jest  napół  sparaliżowany;  um 
bie  —  gröfier,  Jleiner  o  po- 
łowę większy,  mniejszy;  bic 
größere,  Heinere  —  większa, 
mniejsza  połowa;  ber  ©efcf)maÄ 
ber  —  bie|e§  ^a^rbunbcrtS 
smak  w  połowie  tego  stule- 
cia; baś  S)otf  ift  auf  ber  — 
beä  2Bege§  wieś  leży  w  poło- 
wie, w  środku  drogi;  (poufale 
i  żartobliwie :)  bie  beffere,  I 
fd^önere  —  połowica,  żona. 

§  alf  ter,  sf.  pi.  'W,  i  sm. 
==§,  pi.  — ,  1)  uzda/.,  uździe- 
nica  /. ;  einem  ^ferbe  bie  — 
anlegen  kłaść  uździenicę  na 
konia;  einem  ^ferbe  bic  — 
abnel^men  zdjąć  koniowi  uzdę, 
spuścić  konia  z  uzdy;  2)  cho- 
mąt w.;  3)  olstro  n.,  fute- 
rał m.  na  pistolety  (przymo- 
cowany do  siodła). 

§a'ifterbanb,^  sn.  «e§,  pi. 

sbänber,  rzemień  m.  u  uzdy, 
powróz  uzdzieniczny. 

fialftcrgclb,  sm.  --e§,^?.  »er, 

uździeniczne  n.,  porękawiczne, 
dane  parobkowi  przy  sprze- 
daży konia. 

§a1ftcrmufd)cl,  sf.  pi  -n, 

oskarpuica  / 

|)a'Iftcnt,  va.  (^aben)  uzdać, 
uzdę  wkładać  (na  konia). 

-f^ä'lftig,  adi.  pół,  podzie- 
lony na  połowę;  adv.  napół, 
przez  połowę. 

|)0K,  sm\  -(e)g,  pi  ^e, 
głos  m.,  dźwięk  m. ;  —  ber 
2;rompeten  głos  trąb;  —  ber 
5?anonen  huk  armat. 

^a'Ut,  sf.  pi  =n,  1)  por- 
tyk m.;  —  ber  ^ird^e  kruchta 
/.,  babiniec  »w.,  przedkoście- 
le  71. ;  2)  przedsionek  m.,  przy- 
twór  m.,  przysionek  m. ;  — 
eines  ^alafteö  przysionek, 
krużganek  m.  pałacu;  3)  sala 
/.;  in  biefen  I;eiligen  =rt  w  tym 
przybytku,  w  tej  świątyni ; 
4)  powieć  /.,  powietka  /., 
szopa  /. ;  6)  wiata  /. ;  —  für 
abge^enbc  ^üge,  2lbfal^rtś — 
wiata  odjazdowa,  podsienie  n.] 
—  für  anfommenbe  3üge,  Sin« 


funftä —  wiata  przyjazdowa, 
przyjezdnia  /.,  podsienie  n.', 
33a^nE)ofś —  wiata  dworcowa; 
3Jiarft  —  wiata  targowa. 

^attelll'ja:^,  I.  — !  interi. 
aleluja!  =  chwalcie  Pana!; 
II.  — ,  sn.  =(§),  pi  *§,  aleluja 
indecl 

|)a'ßen,  vn.  (I^aben)  brzmieć, 
dźwięczyć,  rozlegać  się. 

§a'fijal|r,  sn.  =e§,  rok  ju- 
bileuszowy, jubileusz  m.  (u  ży- 
dów). 

|)all0',  I.  —  !  interi. 
halo  !  dalej !  żwawo ! ;  II.  — , 
sn.  '%,  pi  '§,  silny  krzyk, 
wrzawa  /.;  mit  gro|em  — 
z  wielkim   krzykiem ;    gro^cś 

—  ert)eben  wiegen  einer  Sad^e 
narobić  wiele  wrzawy,  hałasu 
dla,  z  powodu  jakiej  sprawy. 

|)aüo'rc,  sm.  =n,  pi  «n, 

soluik  m.,  żupnik  m.,  solo- 
war  m. 

^aüuginotio'n,  sf  pi  -en, 

hałiucyuacya  /.,  mamidło  n., 
marzenie  n.,  złudzenie  n. 

|)alm,  sm.  =eg,  pi  se, 
źdźbło  n. ;  bie  g^rud^t  auf  bem 

—  t)er!aufen  sprzedać  zboże 
na  puiu. 

|)ä'Im(?^en,  Cälmlcin,  sn. 
'-§,  pi  — ,  dim.  od  ^alm, 
ździebełko  n. ;  jmnbm  baś  — 
burc^  ben  SJJunb  (burd^ö  2J?aul) 
gleiten  (dosłownie:)  źdźbło, 
słomkę  komu  przeciągać  przez 
gębę ;  gębę  komu  miodem 
smarować,  po  uszach  kogo 
głaskać,  pochlebiać   komu. 

I     |)almcnbod),  sn.  =eg,  pi 

I  =Da(^er,  strzecha/  (słomiana). 

!     .^a'Imfrüd)te,  sf.  pi  zbo- 


adi.       mający 


ze  n. 

^almtg, 

źdźbfo. 

^alntfnotcn,  sm.  f^,pi  —, 

kolanko  n.  w  źdźble. 

|)al§,  sm.  »feg,  pi   §älfe, 
I  1)  szyja  /■.,  szyjka  /. ;  langer, 
1  turger  —  długa,  krótka  szyja; 
!  eine  ^ette  am  =fe,  um  ben  — 
I  trogen  nosić  łańcuch  na  szyi; 
fid^  ein  ^ud^  um  ben  —  binben 
chustkę    sobie    zawiązać    na 
j  szyję,    obwiązać    koło     szyi ; 
einen  langen   —  mad^en  wy- 
ciągnąć szyję  (aby    co   zoba- 
czyć); fid^  imnbm  an  ben  — 
roerfen   albo  jmnbm  um   ben 


mi^ 


563 


.f)a'Igfd)Iettc 


—  fttßen  rzucić  sie  komu  na 
szyję;  —  üBer  Äopf  albo  über 

—  ur\h  ^opf  na  łeb,  na  szyję; 
Über  —  wnb  5łopf  fortfaufen 
na  łeb,  na  szyję  uciekać;  et 
rennt  —  über  köpf  ing  Un= 
glüdf  bieży  na  oślep  na  swoją 
zgubę ;  2)  gardło  w. ;  es  fteät 
mir  etto.  im  «fe  coś  mi  w  gar- 
dle siedzi;  einen  fc^Ummen, 
Böfen  — -  ^aben,  ©c^merjen 
(albo  co)  im  »fe  I)aben  mieć 
ból  gardła;  ber  —  tut  mir 
roel^  mam  ból  gardła,  gardło 
mnie  boli;  mein  —  ift  i^eifcr 
albo  raul^  jestem  zachrypnięty, 
mam  chrypkę  ;  au§  oollem  =[e 
rufen,  fcCreien,  wołać,  wrze- 
szczeć co  gardła,  z  całego 
gardła,  całem  gardłem;  au§ 
»Ottem  »fe  (ad^en  śmiać  się 
na  całe  gardło;  fid^  biä  an 
ben  —  rotteffen  najeść  się 
aż  w  gardle  stoi,  najeść  się 
po  gardło;  bie  SOBorte  bleiben 
il^m  im  =fe  ftetfen  słowa  zo- 
stają mu  w  gardle,  nie  mo- 
że wymówić  słów;  fein  SSer= 
möQtn  tuvd)  ben  —  jagen 
przez  gardło  majątek  prze- 
puścić ;  3)  kark  m. ;  jmnbm 
ben  —  umbrel^en  kark  komu 
skręcić;  ben  —  bred^en  kark 
złamać,  skręcić;  baö  wirb  il^m 
ben  —  bred^en  to  mu  kark 
złamie,  to  go  zgubi;  4)  (roz- 
maite sposoby  mówienia) 
bi§  an  ben  —  in  Siebe  ftetfen 
być  zakochany  po  uszy;  bi§ 
an  ben  —  in  ©d^ulben  fłetfen 
mieć  długi  po  uszy;  biä  an 
ben  —  in  2lrbeit  ftedfen  być 
bardzo  zajęty,  mieć  bardzo 
wiele  pracy;  fid^  etnj.  auf  ben 

—  laben  obarczyć  się  czem, 
zwalić  na  siebie  jaki  ciężar, 
obowiązek;  jmnbm  auf  bem 
»fe  liegen  albo  fi^en  siedzieć 
komu  na  karku;  etm.,  jmnbn 
auf  bem  «fe  l^aben  mieć  kogo 
na  karku;  er  l^at  bie  gange 
fjamiric  auf  bem  =fe  ma  cała 
rodzinę  na  karku,  musi  cała 
rodzinę  utrzymywać;  fid^  etn). 
auf  ben  —  jiel^en  nabawić 
się  czego;  jmnbm  auf  bem 
=fe  bleiben  pozostać  komu  na 
karku,  być  dalej  komu  cię- 
żarem; jmnbm  ełro.,  jmnbn 
auf  bem  =fe  laffen  pozostawić 


komu  co,  kogo  na  karku; 
jmnbm  üw.,  jmnbn  t)om  =fe 
nel^men  uwolnić  kogo  od  czego, 
od  kogo;  fid^  einen  laftigen 
a^enfc^en  oom  »fe  fd^affen  po- 
zbyć się  przykrego  człowieka 
(z  karku);  jmnbm  mit  etro. 
üom  =fc  bleiben  nie  naprzy- 
krzać się  czem  komu;  jmnbm 
etro.  an  ben  —  werfen  spro- 
wadzić komu  co  na  kark; 
fid^  ettt).  an  ben  —  reben  spro- 
wadzić sobie  własną  gadani- 
ną co  na  kark;  jmnbm  etro. 
an  ben  —  fd^roa^en,  auffd^roa= 
|en  wmówić  w  kogo  co ; 
jmnbm  Üble§  an  ben  —  roün* 
fd^cn  życzeć  komu  co  złego ; 
einen  jmnbm  übern  —  fc^iSen 
nasłać  kogo  komu  albo  na 
kogo;  über  —  unb  ^aupt 
richten  orzekać,  wyrokować 
o  życiu  i  śmierci;  ettt).  mit 
bem  «fe  hąaf^kn,  hü^en  przy- 
płacić co  gardłem,  życiem; 
ba§  !ofłet,  gilt  ben  —  tu  idzie 
o  życie ;  ben  —  baran  roagen 
ryzykować,  narazić  życie ;  öer 
—  ift  il^m  t)erroir!t  gardłem, 
życiem  odpowie,  gardło  da; 
fid^  nm  ben  —  reben  narazić 
przez  nierozsądną  gadaninę 
życie;  gcl^  mir  Dom  »fel  idź 
mi  z  karku !  5)  szyjka  (t.  j. 
wazka  część  rzeczy) ;  —  einer 
^lafd^e  szyjka  u  butelki ;  einer 
?5taf(|e  ben  —  bred|en  otwo- 
rzyć butelkę;  —  einer  SSioline 
szyjka  u  skrzypiec;  —  einer 
5tanone,  ©aule  szyjka  u  ar- 
maty, u  kolumny. 

§a'Igober,  sf.  pi  ^n,  żyła 

szyjna. 

|)a'Ig6anb,    sn.    -e§,   pi 

«bänber,  wstęga  /.  na  szyję, 
naszyjnik  m. ;  —  ber  ^unbe 
obroża  /. 

|)a1gbänb(j^cn  sn.  *§,  pi 

— ,  dim.  od  §algbanb,  kolore- 
tka  /. 

|)a'IgbanbMctfer,  albo  m'- 

gcn^fCifer,  sm.  =ś,  ispówka/., 
siewka  /.,  piszczek  m. 

|)a'Minbe,  sf.  pi  »n,  opa- 
ska /.  na  szyję,  krawatka  /. 
^al^briiunc/  sf.  angina  /. 

§a'I^brcd)enb,  i  §a1§brc= 

C^Ctifdl,  adi.  karkołomny ;  nie- 
bezpieczny;  «e  fünfte  karkoło- 
mne sztuki. 


Ija'tgbürge,  sm.  =n,  pi  =n, 

ręczyciel     m.     w     gardłowej 
sprawie,  ręczący  pod  gardłem. 
|)ä1gd|Cn,  'sn.    --§,    pi  -, 
dim.  od  §al§,  szyjka  f. 

|)a'Iöbriife,  sf.  pi  =n,  gru- 
czoł szyjny,  migdał  m. 
|)a'IfC,  sf.pl.  =n,  obroża/. 

.^a'Igetfctt,  sn.  »a,  pi  —, 

kuna  żelazna,  żelazo  n.  na 
szyję  (wkładane  na  winowaj- 
ców). 

|)a'Ifcn,  (laben)  I.  va. 
jmnbn  —  uchwycić  kogo  za 
szyję,  ściskać  kogo;  II.  fid^ 
— ,  wić  około  czego,  czepić, 
przyczepiać  się  do  czego.- 

^a'IScntsünbung,  sf.  pi  »en, 

zapalenie  n.  gardła. 

|)a'I§ftftCl,  8f,  fistuła  gar- 
dłowa. 

|)a'Ig|loffer,  sm.  =§,  pi  — , 

gardłopletwy  m. 

§a'I^gertt^t,  sn.  =z^,pl  =e, 

sąd  gardłowy,  kryminalny; 
—  l^alten  sądzić  w  sprawie 
gardłowej,   kryminalnej. 

Callgeftlnteibe,  sn.  =§,  na- 
szyjnik m.  (z  drogich  kamie- 
ni): 

^alggcf^tDur,  sn.  =(e)§,  pi 

se,  wrzód  m.  w  gardle. 

|)a1gfa^ł)C,  sf.  pi  =n,  ka- 

puza  /.,  kapiszon  m. 

§a'Igfctte,  sf  pi  m,  łań- 
cuch in.  na  szyję. 

CalŚUCtttC,  sf.  pi  '.n,  pod- 
wój nica  /. 

CalSfragen,  sm.   =ä,  pi 

=!tägen,  kołnierzyk  m. 

|)a'IÖfraufC,  sf.  pi  «n,  kry- 
za /.,  kołnierzyk  m.  z  kry- 
zami. 

§a1§!railt,  sn.  =e§,  dzwo- 
nek pokrzywolistkowy. 

|)a'l^ntanbel,   sf  pi    =n, 

migdał  m. 

^al^łJtoaet,  sm.  »ffe§,  pi 

=ffe,  proces  kryminalny,  gar- 
dłowy. 

|)a1g^ul§abci-,  sf.  pi  =n, 

karotyda  /. 

fia'Igred^t,  sn.  =eä,  prawo 
gardłowe,  kryminalne,  pra- 
wo n,  życia  i  śmierci. 

Ijalśf^lagaber,  sf  = 
§a1g^ulgaber. 

|)a'I«fd|ICifC,  5/.  i??,  «n,  ko- 
karda /.do  noszenia  na  szyi, 
guz  m.  u  krawatki. 

36* 


|>a'Igft^ntcr5 


564 


|)a'Iten 


§a1§f(^mcr5,  sm.  =e§,  pl. 

*cn,  ból  m.  gardła. 

|^a'I§fdjm«(f ,  sm.  »(6)8,  ozdo- 
ba f.,  strój  m.  na  szyję;  pa- 
ciorki pl. 

|)a'Igft^nur,  sf.  pl.  -fd^nüre, 

sznurek  m.  (pereł,  korali  i  t. 
p.)  do  noszenia  na  szyi;  łań- 
cuszek m.  na  szyję. 

|)a'Iöf  djtoinbfudjtj  sf.  sucho- 
ty gardlane,  gardłowe. 

^a'l^ftarrC,  sf.  paraliż  m, 
muszkułów  szyi. 

^0'I^ftorng,  adi.  uparty, 
uporny,  uporczywy,  krnąbrny, 
zacięty;  adv.  uparcie,  upor- 
nie,  krnąbrnie,  zacięcie;  — 
auf  feiner  3Keinung  beftel^en 
uparcie  obstawać  przy  swo- 
jem  zdania;  —  fein  uporzyć; 

—  werben  krnąbrnieć. 

|)a'I§ftarngfeit,  sf.  upór  w., 

uporczywość/'.,  krnąbrność/"., 
zaciętość  f. 

^dlgftimme,  sf.  głos  gar- 

dlany,  falset  m.,  fistuła  /. 
(muzyka). 

^al^ftrafC,  sf  pi.  *n,  kara/, 
gardłowa,  kara  śmierci. 

|)a'I§ftrcif(eu),i|)a'I§ftnd^, 

sm.  «§,  pasek  m.  koło  szyi 
u  koszuli  lub  munduru. 

^a'Uinäjf  sn.  «e§,  pl  =tü^ 

Ć)ev,  chustka  /.  na  szyję. 
Calfling,  5/.  smycz/. ogara. 

^a'Uunnäjtn,  sn.  =8,  pl 

— ,  zbrodnia  gardłowa  (za- 
sługująca na  karę  śmierci). 

^a'lhm\),  sn.  «(e)§,  ból  m. 
gardła. 

pa'UmtbtL  sm.  =§,  pl 
i  $a'U\oixMmn,  sn.  =eg,  pl 

«e,  krąg  m.  (szyjny). 

>f)a'feää^)fd|Cn,  sn.  =§,  języ- 
czek podniebieniowy. 

f^a'Igjaugc,  sf  =  SDra^t» 
jange. 

§a1?3icrbe,  sf  xü.  =n,  = 
^alśfc^muc!. 

^alt,  sm.  "tu,  pl  »e,  1)  za- 
trzymanie n.  się  (w  pocho- 
dzie); pauza  /.;  ^oltmad^cn 
stanąć,  zatrzymać  się,  przy- 
stanąć, wstrzymać  kroki ; 
2)  =  ^attbarfeit,  trwałość/., 
moc  /. ;  bic  SJiauef  wirb  feinen 

—  I^abcn  mur  ten  nie  będzie 
trwamy;  ber  Diagel  ^at  feinen 

—  gwóźdź  słabo  się  trzyma, 
słabo  siedzi ;  3)  trzymanie  n. 


się,  podstawa  f.,  podpora  /"., 
to  na  czem  można  się  oprzeć ; 
einen  —  in  (albo  an)  einem 
2)inöe,  an  jmnbm  finben  zna- 
leźć w  czem,  w  kim  podporę; 
jcben  —  üerlieren  stracić 
wszelki  punkt  oparcia  w  ży- 
ciu; ein  2Jienfd^  ol^ne  inneren 
—  człowiek  bez  zasad,  bez 
charakteru;  4)  =  ©cl^alt, 
treść  /.,  zawartość/,  kruszcu 
w  rudzie;  wartość  /.,  czy- 
stość f.  monety. 

^ültf  I.  interi.  stój !  stój- 
cie! — ,  roer  ba?  stój  I  kto 
tam?  kto  idzie?;  II.  —  tak- 
że lialłer  partykuła,  której 
często  wcale  się  nie  tłomaczy; 
e§  ift  —  fo  dosyć,  że  tak  jest; 
er  ift  —  ein  braoer  2Rann 
godny  zaiste  z  niego  czło- 
wiek; er  roiH  —  nic^t  nie 
chce  i  na  tem  koniec. 

cpaltbar,  ^  adi.  1)  dający 
się  utrzymać,  trwały,  mocny; 
=eś  3eug  trwała  materya ;  »er 
©runb  powód,  mogący  się 
ostać;  2)  warowny,  obronny; 
bie  geftung  ift  nid^t  —  forteca 
nie  da  się  utrzymać ;  3)  krusz- 
cowy, kruszec  zawierający. 

§a1tbar!eit,   sf.  moc    f, 

trwałość  /. 

galten,  ptft,  pa,  ^ielt, 
pbe  gepUen,  I.  va.  1)  trzy- 
mać, dzierżyć,  mieć  w  ręku; 
ein  §8ei[  am  Stiel  —  trzymać 
topór  za  toporzysko;  ein  33ud^ 
in  ber  ^anb,  ein  Äinb  auf  bem 
2lrnte  —  trzymać  w  ręce  książ- 
kę, na  ręku  dziecko;  ein 
^tnb  gur  2;aufe  —  trzymać 
dziecko  do  chrztu;  etn).  gegen 
baö  Sid^t  —  trzymać  przeciw 
światła ;  ftd^  bic  ©eite  —  trzy- 
mać się,  brać  się  za  boki  od 
śmiechu,  ze  śmiechu  boki 
rwać;  jmnbn  beim  SOSorte  — 
trzymać  kogo  za  słowo ;  jmnbm 
ben  %üdixi  —  za  plecami 
czyimi  stać,  popierać,  bronić 
kogo;  jmnbm  bie  ©tange  — 
nie  odstąpić  kogo,  wspierać 
kogo;  (jednak  także:)  stać 
z  kim  na  równi,  ubiegać  się 
z  kim  o  co;  ein  S)ing  gegen 
baö  anbere  —  przeciwstawić 
jedną  rzecz  drugiej,  porówny- 
wać jedną  rzecz  z  drugą;  etn). 
auśeinanber    —    rozróżniać, 


rozdzielać  co;  jmnbn  an  ber 
§anb,  am  Sirme  —  trzymać 
kogo  za  rękę,  za  ramię ; 
2)  utrzymać,  zatrzymać,  za- 
chować; mag  er  l^at,  pit  er 
co  ma,  trzyma;  baś  ^t\x^  \)'öXt 
^arbe  materya  trzyma  kolor, 
nie   traci   koloru;    bie  ^ol^Ien 

—  %t\XfZ  węgle  żarzą  się;  bas 
%t\\i  —  utrzymać  pole,  zwy- 
ciężyć; eine  g^eftung  —  trzy- 
mać twierdzę;  \ia^  SBort,  ba§ 
SSerfprec^en,  einen  @ib  —  do- 
trzymać słowa,  przyrzeczenia, 
przysięgi;  nic^t  2ßort  —  nie 
dotrzymać  słowa;  cerfprec^en 
unb  —  finb  gweierlet  inna 
rzecz  obiecywać,  inna  wypeł- 
nić; reinen  3Jiunb  —  trzymać 
co  w  sekrecie,  trzymać  język 
za  zębami;  bie  SBage  —  utrzy- 
mać równowagę,  równoważyć 
się ;  3Jlaf[  —  zachować  miarę ; 
©d^ritt  —  dotrzymać  kroku ; 
mit  imnbm  ©d^ritt  —  dotrzy- 
mać komu  kroku;  Jtanb  — 
dotrzymać  placu,  wytrwać, 
wytrzymać;  3)  trzymać,  przy- 
trzymywać;   imnbn  (gefeffelt) 

—  trzymać  kogo  w  więzieniu  ; 
pitet  ben  2)ieb !  pit  i^ń !  (za)- 
trzymajcie  złodzieja !  łapaj 
go !  4)  utrzymywać,  wstrzy- 
mywać, powściągać,  nie  wy- 
dawać z  siebie  albo  od  siebie ; 

—  mic^  nid^t  nie  wstrzymuj 
mnie;  bie  S^ränen  nid^t  — 
fönnen  nie  módz  utrzymać 
łez,  wstrzymać  się  od  łez ;  ben 
3orn  —  powściągnąć  gniew; 
ben  SJiunb,  ba§  50iaul  —  trzy- 
mać język  za  zębami;  baS 
Sßaffcr  —  wstrzymywać  mocz ; 
ben  Sitem  an  f^d^  —  zatrzy- 
mać, wstrzymać  w  sobie  (od- 
dech); baś  Sachen  —  tłumić, 
dusić  w  sobie  śmiech;  5)  (w  po- 
łączeniu z  przysłówkami 
i  przyimkami:)  ben  Äopf  l^od^ 

—  trzymać  głowę  wysoko, 
chodzić  z  podniesioną  głową; 
etn).  bereit  —  trzymać,  mieć 
co  na  pogotowiu;  jmnbn  ftrcng 

—  trzymać  kogo  ostro;  jmnbn 
furj  —  trzymać  kogo  krótko  : 
jmnbn  roarm  —  trzymać  kogo 
ciepło;  (także  obraz.)  starać 
się  zachować  sobie  czyje 
względy;  jmnbn  frei  —  płacić 
za  kogo;   jmnbn  fc^abloś  — 


|)a'Itcn 


565 


|)a'Iten 


odszkodować  kogo;  jmnbn 
gut,  Ü6el  —  obchodzić  się 
z  kim  dobrze,  źle ;  jmnbn  albo 
fid^  fern  »on  etto.  —  trzymać 
kogo,  sie  zdaleka  od  czego; 
jmnbn  in  ®^ren  —  szanować 
kogo;  imnbn  im  Qaume  — 
trzymać  kogo  w  ryzie;  jmnbn 
»on  etn).  in  Kenntnis  —  infor- 
mować kogo  o  czem ;  jmnbn 
ju  iixü.  —  albo  anhatten  ra- 
kłonić,  zmusić  kogo  do  czego; 
c§  mit  jmnbm  —  trzymać  za 
kim,  z  kim,  obstawać  za  kim, 
bronić  kogo;  i(^  i^alte  eö  mit 
bem  2Bein  ja  pozostaję  przy 
winie,  piję  wino;  er  f)ä(t  üieT 
auf  feinen  ^reunb  wiele  trzy- 
ma o  swoim  przyjacielu,  ceni 
go  wysoko;  t)iel  Quf  fic§  — 
wiele  o  sobie  trzymać,  mnie- 
mać; 6)  zachowywać  co;  f^efie 
—  obchodzić  święta;  ©e* 
Bräud^e  —  zachowywać  zwy- 
czaje ;  ©e6ote,  ©efe^e  —  prze- 
strzegać nakazóW;  praw ;  eö 
nad^  9?elie6en  —  czynić  wedle 
woli,  upodobania ;  |alte  e§  n)ie 
bu  w  i  Oft  czyń,  jak  ci  się  po- 
doba; id^  pflege  e§  fo  3Ü  — 
zwykłem  tak  czynić;  fo  XüxU 
iiS)  eg  gehalten  l^aBen  albo 
raiffen  tak  ja  chcę,  zadam, 
aby  tak  było;  7)  mieć,  trzy- 
mać, utrzymywać;  ^ferbe  unb 
SBagen  —  trzymać,  mieć  konie 
i  powóz;  feinen  Äinbern  einen 
Seigrer  —  trzymać  nauczyciela 
dla  dzieci;  8)  =  abgalten, 
odbywać  co;  SKittagśru^e  — 
odpoczywać  po  obiedzie,  od^ 
bywać  drzemkę  poobiedna; 
feine  aWaJ^tsieit  —  obiadować; 
«Stunben,  «Sd^ule  —  odbywać, 
dawać  lekcye;  eine  9iebe,  ^re« 
bigt  —  mieć  mowę,  kazanie ; 
SSorlefungen  —  miewać  od- 
czyty; ©crid§t  —  odbywać 
sądy;  mit  jmnbm  diat  —  od- 
bywać z  kim  naradę;  9)  = 
entl^alten,  umfaffen,  trzymać 
w  sobie,  mieścić  w  sobie,  za- 
wierać; ber  Ärug  plt  brei 
Siter  dzban  trzyma  w  sobie, 
mieści  w  sobie  trzy  litry; 
10)  =  meinen,  urteilen,  trzy 
mać,  mniemać,  rozumieć,  są- 
dzić; ic^  ^alte,  ba^  .  .  \ 
sądzę,  mniemam,  że  .  .  .;  etn). 
fiir   roa^rfc^einlic^,   folf^    — 


uważać,  brać  co  za  prawdo- 
podobne, za  nieprawdziwe ; 
l;alte  baoon,  roaś  bu  miUft 
sądź  o  tem,  jak  chcesz ;  man 
foUte  eä  nid^t  für  möglid^  — 
wydaje  się  niepodobnem ; 
jmnbn  für  einen  S)ie6  —  uwa- 
żać kogo  za  złodzieja;  id^ 
^alte  ifin  für  einen  ß^renmann 
sądzę,  że  jest  zacnym  czło- 
wiekiem; id^  Ijaltc  e§  unter 
meiner  äBürbe  uważam  to  za 
niegodne  siebie;  üiel,  menig 
üon  jmnbm  —  wiele,  niewiele 
o  kim  trzymać;  oief,  menig 
üon  ettü.  — •  wiele,  niewiele 
o  czem  trzymać,  w  co  wie- 
rzyć; id^  l^alte  nid^ł§  baüon 
za  nic  tego  nie  mam,  nie  przy- 
wiązuję do  tego  wagi;  n)a§ 
pltft  bu  baoon  ?  co  o  tem  trzy- 
masz, sądzisz?;   oiel   t)on  fid^ 

—  trzymać,  sądzić  wiele 
o  sobie;  grofie  <QiMi  auf 
jmnbn  —  wysoką  mieć  o  kim 
opinię,  cenić  kogo  wysoko, 
bardzo  kogo  sobie  ważyć ; 
raofür  pitft  bu  mld^  eigent* 
1x6)?  za  co  mnie  masz  właści- 
wie?; rcie  alt  plft  bu  mid^? 
ile  lat,  sądzisz,  mam,  liczę?; 
jemanbem  etro.  gu  gute  Italien 
(także  ju  ©nabe,  gu  ©naben 
— )  przebaczyć,  pobłażać 
komu ;  II.  vn.  (I^abcn)  1)  stać, 
stanąć,  zatrzymać  się;  ber 
2l'agen  l^ielt  wóz  stanął; 
fiill(e)  —  zatrzymać  się;  mit 
etro.  ^inter  bem  93erge  —  ob. 
pod  S3erg  ;  2)  trzymać,  zacho- 
wywać się,  trwać;  ^a^  3^^9 
l^ält  gut  materya  trzyma  do- 
brze, nie  drze  się;  ber  f^roft 
l^ält  nod^  immer  mróz  ciągle 
jeszcze  trzyma;  3)  kierować 
się,  iść  dokąd ;  bort  angc= 
Jommen,  mu^t  bu  (bid^)  linfg 

—  skoro  tam  przybęd/iesz, 
musisz  kierować  się,  iść  na 
lewo  ;  4)  (w  połączeniu  z  przy- 
imkami:)  ju  jmnbm,  ju  einer 
^artei  —  trzymać  za  kim, 
z  kim,  z  jakiem  stronnictwem; 
in  ^reunbfc^aft  ju  jmnbm  — 
być  z  kim  zaprzyjaźnionym, 
zostawać  z  kim  w  przyjaźni; 
Über  ettt).  — •  pilnować,  prze- 
strzegać czego ;  über  fein  Sßott 

—  dotrzymać  słowa ;  auf  etro. 

—  przywiązywać    wagę    do 


czego;  auf  3ud^t  unb  Orb* 
nung  —  pilnować  rygoru 
i  porządku ;  auf  ©l^rc  —  być 
dbałym  o  honor;  auf  S^roume 

—  wierzyć  w  sny ;  an  fid^  — 
taić  się,  nie  wyjawiać  sie, 
powstrzymywać  się,  tłumić 
co  w  sobie;  i^  l^alte  bafür, 
ba^  .  .  .  eądzę,  że  .  .  .;  III. 
flc^  — ,  vr.  (^aben)  1)  trzy- 
mać się;  ftd^  gut,  gerabe,  auf* 
redE)t  —  trzymać  się  dobrze, 
prosto,  prosto  na  nogach ;  fłd^ 
fc^Ied^t,  !rumm  —  trzymać  się 
źle,  krzywo;  fid^  auf  ben  ^^ü^en", 
Seinen  — ■  trzymać  się  na  no- 
gach ;  fid^  rec|t§  —  trzymać 
się  na  prawo,  prawą  stroną 
iść;  fid^  in  <Śee  —  płynąć 
morzem;  2)  trzymać  się,  za- 
chowywać się,  stać ;  ftd^  rul^ig 

—  stać  spokojnie ;  fic^  marm 

—  trzymać  się  ciepło,  wdziać 
ciepłe  suknie;  fi^  im  S3ctt, 
im  3i*«wer  —  zostać  w  łóżku, 
nie  wychodzić  z  pokoju ;  fid^ 
bereit  —  być  na,  w  pogotowiu; 
fid^  JU  jmnbm  —  trzymać  się 
kogo,  obcować,  wdawać  się 
z  kim;  fid^  on  etro.  —  trzy- 
mać się  czego,  za  co;  fid^  an 
bem  93aume  —  trzymać  się 
drzewa;  nid^t  tüiffen,  rooran 
man  fid^  —  fon  nie  wiedzieć, 
na  czem  polegać,  czemu  zau- 
fać, co  czynić;  ftd^  ron  etro. 
fern  —  trzymać  się  z  daleka 
od  czego;  fid^  an  ta^  ^fanb 

—  poszukiwać  zaspokojenia 
na  zastawie,  ze  zastawu;  fid^ 
an  jmnbn  —  trzymać  się  kogo, 
uchwycić  się  kogo,  zaufać 
komu,  spuścić  się  na  kogo; 
ftd^  an  ben  S3ürgeu  —  trzymać 
się  ręczyciela,  poszukiwać  za- 
spokojenia na  ręczycielu ; 
3)  trzymać  się,  konserwować 
się,  nie  psuć  się;  bie  fjeftung 
plt  fic^  nod^  twierdza  się 
jeszcze  trzyma,  broni  się,  nie 
poddaje  się ;  baö  Dbft  mirb 
fid^  nid^t  —  owoc©  nie  będą 
się  trzymały,  zepsoją  się;  baŚ 
SOBetter  roirb  fic^  nic|t  —  po- 
wietrze to,  pogoda  nie  po- 
trwa długo,  zmieni  się;  IV. 
V.  impers.  e§  plt  fd^roer,  l|art 
trudno,  trudno  idzie,  wielka 
w  tem  trudność;  rcie  plt'S? 
jak  rzecz  stoi?  jak  się  rzecz 


.^a'Ite^Ia^ 


566 


v^a'mmerft^micb 


raa?;  e§  lä^t  fid^  —  to  ujdzie, 
to  jeszcze  jako  tako. 

^a'Ue^jIa^,  sm.  «es,  pi. 
«platte,  i  |)altc^un!t  sm.  -c§, 

pi.  »e,  przystanek  ni. 

^a'lttt,  sm.  «Ö,  pi,  —, 
1)  trzymający,  ten  co  trzy- 
ma; 2)  uczepek  m.\  3)  fer- 
ma/., fermata  /.  (muzyka); 
4)  sadz  m. ;  rybnik  m. 

|>a'ltefipal,  sn.  =(e)ä,  pi. 

it,  sygnał  zatrzymujący,  sy- 
gnał „«łtój!" 

I^a'ltcftctte,    5/    pi.    »n, 

|)a1teftatiOn,  sf.pl.  ^en,  przy- 
stanek m.,  stacyjka  /. 

^altcftcUcnauffc^cr,!  |)al= 
tcftelleuücrto alter  syn.  =§,  pZ. 

— ,  przystankowy  ?w.,  zawia- 
dowca m.  przystanku. 

faltig,  adi.  mający  w  so- 
bie kruszec. 

vf)a'ul0ś,  adi.  bez  oparcia; 
nie  mający  trwałości,  nie  da- 
jący się  utrzymać;  (obraz.) 
bez  zasad,  bez  charakteru. 

Caltlojioteit,  'sf.  nietrwa- 
łość  /. ;  bezpodstawność  /. 

■^U'Üftfttt,  sf.  zbiorowisko  n. 
myśliwych  w  lesie. 

|)a'(tung,  sf.pl.-ZXK;  l)  trzy- 
manie n.  się,  postawa  /., 
ułożenie  w.  ciała;  eine  jd^ted^te, 
nad^lä)"[tge  —  l^aben  trzymać 
się  źle,  niedbale;  fie  l^at  eine 
majeftätifc^e  —  ma  maje- 
statyczną, wspaniałą  posta- 
wę; ungegroungene,  freie  — 
postawa  niewymuszona,  na- 
turalna; eine  brol^enbe  —  an* 
nel^metl  przybrać  postawę 
groźną;  2)  sposób  m.  pro- 
wadzenia; fittüd^e  —  zasady, 
charakter;  potiti[d^e  —  za- 
sady, zapatrywania  polity- 
czne; 3)  rozdzielenie  ja- 
sności i  cienia  w  malarstwie; 
4)  (rzadko :)  podstawa/.,  opar- 
cie M.,  trwałość/;  bic  greife 
nahmen  eine  fcftere  —  (xxk 
ceny  ustaliły,  wzmocniły  się. 

|)alu'n!e,  sm.  «n,  pi.  <=n, 

hultaj  w?  ,  łajdak  m. 

.^atlirgi'C,  sf.  solnictwo  n. 

I^a'möiittc  sf.  pi  «n,  głóg  w. 
|)a'mcn,   sm.  «=3,  pi.  —, 

kaszerz  m.,  czerp  m.,  wę- 
cierz  wi.,  węda  / 

Cä'mifd)/  adi.  (skrycie) 
złośliwy,  urącliwy;  zdradliwy, 


podstępny,  oszczerczy ;  =er 
SIi(f  urągliw^e  spojrzenie;  =eS 
2ße[cn  skryta  złośliwość ; 
jmnbn  —  anfc^cn,  fragen 
urągliwie,  złośliwie  na  kogo 
spojrzeć,  kogo  się  zapytać. 

|)a'ntmcl,  sm.  »I,  pi.  i  §ä'm= 
mel,  skop  m.,  baran  fn. 
(mniszóny,  trzebiony);  um 
loieberum  auf  Befagten  —  ju 
!ommen  wracając  do  tego, 
co  powiedziałem;  gebulbig  roie 
ein  —  cierpliwy  (potulny) 
jak  baranek. 

^a'ntmclöratcn,    S7n.    -g, 

pieczeń  skopowa,  barania. 

§a'mmelörü^e,    sf.    rosół 

skopowy,  barani,  potrawka 
z  baraniny. 

|)a'mmelf(cift{),  sn.  =e§,  sko- 
pów ina  /.,  baranina  /. 

|)a'mmct!culc,  sf.  pi.  =n, 

skopowa  łopatka,  pośladek 
barani,  ćwiartka  /.  bara- 
niny. 

|)a'mmclf rfjlcgel,  sm.  =§,  pi. 
— ,  =  §atnmflfeu(e. 
|)a'mmcln,  va.  (^aöen)  sko- 

pić,  rznąć,  mniszyć,  czyścić 
barany. 

|)a'mntcr,  sm.  =s,  pi.  §äm= 

mer,  l)  młot  m.,  młotek  m.] 
©d^iag  mit  bem  —  uderzenie 
młotem;  mit  bem  —  Be= 
arbeiten  bić  młotem,  kuć, 
klepać,  młotować,  jroifd^en  — 
unb  Slmbo^  fein  być  miedzy 
młotem  a  kowadłem;  2)  przy- 
bicie n.  na  licytacyi;  ettu. 
unter  ben  —  bringen  wysta- 
wić, puścić  co  na  licytacyę; 
bem  —  oerfaUen  puszczony, 
wystawiony  na  licytacyę; 
3)  młoteczek  m.  (kosteczka  /. 
w  uohu);  4)  młot  (ryba); 
6)  (niektóre  rodzaje  młota:) 
§a!ennagel—  młot  do  haków 
szynowych;  §anb —  młot 
ręczny,  młotek;  SKaurer  — 
młot  murarski;  (Se| —  przy- 
kładek,  młot  przykładowy ; 
58orfd^(ag— ,  ^n\ć)laQ—,  ^d){a-- 
ge —  przybijak,  młot  dwu- 
ręczny. 

'  ^a'mmcrarbcitcr,  S7n.  =g, 

pi.  — ,  młotuik  m. 

.pa'mmcraugc,5».=§,  oko  n. 

młota, 

.^a'mmci'ai,1,  sf.  i?Z.  ^'^ägte, 

topor  łn.  z  młotem. 


^a'mmerba^ii,«/  płatnia/. 

młota. 

S'  Ü'mmerbar,  adi.  kowalny. 
önuncrbarfcit,  sf.  kowai- 

ność  /. 

|)a'mmcrf^cn,   sn.  -§,  pi. 

— ,  dim.  od  öammer,  młote- 
czek m. 

|)a'mmcreifcn,  sn.  =§,  że- 
lazo kute  (młotem). 

|)a'mmerfinne,  sf  ostrze  n. 

młota. 

^a'mmcrfifd),  sm.  =e§,  mło- 
tek m.  (ryba). 

^a'mmcrgar,  adi.  kowalny; 
=eś  Äupfer  miedź  rafinowana, 
czysta  kowalna. 

§a'mmcrgcrü[t,  sn.  =eg,  pi. 

=e,  rusztowanie  młotowe. 

|)a'mmcr^elm,  sm.  ses,  pi. 
=e,  =  §ammerftie[. 
^a'mmv\tvXf  sm.  »n,  pi 

=en,  właściciel  kuźnicy. 

§a'mmcrpttc,  sf.  pi  =n, 

młotarnia  /,  hamernia  /., 
kuźoiea  / 

|)a'mmei'fo^f,  sm.  =e§,  pi 

=!öpfe,  głowa,  f.,  głowica  / 
młota. 

|)ä'nimcrkin,  sn.  =  §äm« 
mercöen. 
|)ä'ntmcrliug,  sm.  =3.  pi. 

'Z,  1)  złośliwy  duch ;  2)  2Jiei« 
fter  —  przydomek  kata,  dya- 
łała;  3)  arlekin  m.,  lalka  /*. ; 
4)  żółtaczek  m.  (ptak). 

§a'mmcrl0(!^,  sn.  =  ^am= 
merauge. 
^a'mmcrmciftcr,    sm.    -§, 

pi  — ,  hatneruik  m.]  wła- 
ściciel m.  hamerni. 

|>ä'ntmcrn,  l.  vn.  (l^aben) 

bić,  bić  jakby  młotem;  bcr 
©ped^t  pmmert  dzięcioł  bije 
dziobem  (o  drzewo);  Sie  ©d^lä» 
fen  —  skronie  pulsują;  II. 
va.  bić  młotem,  klepać,  kuć; 
glatt,  g(eid^,  ehen  —  kuć  na 
gładko,  szlichtować;  ba§  ©i» 
fen  !ait  —  kuć  żelazo  na 
zimno;  fid^  —  laffen  być  ko- 
walnym. 

^a'mmcr^Jtuuc,    sf.    ostry 

koniec  u  młotka, 

|)a'mmerfd)Iaife,  sf.   mło- 

towiny  pi,  zendra  / 

§o'iumcrftIjlag,  sm.  -.z^,  pi 

cfd^läge,  1)  uderzenie  m.  mło- 
tem; 2)  =  oammerfĄIadte. 
.^a'mmcr[(I)micb;  sm.  -e^ 


^a'mmerftict 


567 


'f)anb 


pl.  =e,  kowal;  rzemieślnik 
pracujący  młotem,  młotnik  m. 

^a'tnmerfticl,    sm.    <e)g, 

trzonek  m.  u  mJotka,  topo- 
rzysko n,  u  młota. 

|)a'tttmcrftirn,  sf.  czoło  n. 

młota. 

|)a'mmerftraud),  sm.  «(e)§, 

młotowiec  m.,  młotodrzew  m., 
mrzechlina  f. 

|)a'mmertt)clle,  sf.  wał  m. 

młota  fryszerskiego. 

|)a'mmemerf,  sn.  =(e)3,  pi 

«e,  hamernia  /.,  kuźnica  /., 
młotowi  na  f. 

^a'mmcrjcic^cn,  sn.=^,pi. 

— ,  1)  cecha  /.  na  drzewie 
znacznikiem  (młotkiem)  wy- 
bita; 2)  cecha  (znak  fa- 
bryczny). 

|)ämorrl^Oiba'(,  adi.  hemo- 
roidalny,  krwawnicowy. 

^äinorrljoibalfnoten,    sm. 

sg,  pl.  — ,  nabrzmiała  naczy- 
nie krwawnicowe. 

|)ämorrÖOi'bClt,  sf.  pl.  he- 
moroidy pl.,  krwawnicę  pl. 

^ü'mptlmann,  sm.  -cg,  sko- 
czek m.,  raaryonetka  /. 

^a'm^eln,  vn.  Campte, 
l^ampelft,  (^aben)  trzepotać 
gię,  skakać. 

'Ć>ft'niftcr,  sm.  -§,  pl.  —, 
1)  chomik  w.,  skrzeczek  m., 
świszezek  m. ;  2)  skąpiec  m.; 
człowiek  w  samotności  ży- 
jący. 

|)a'mftCl'I)aU,  sm.  »eS,  kry- 
jówka /.,  jama  /.,  w  której 
żyje  chomik, 

|)a'mftci'fea,  sn.  =(c)§,  pi. 

=e,  skórka  f.  z  chomika. 

§a'mfterp^Ic,    sf,  pi  *n 
=  ^amfterbau. 
|)a'mftecrij^rc  sf.  pl  =n, 

wejście  n.  do  jamy  chomika. 
|)anb,  sf.  pl.  ^änbe  (dat, 
czasem  ^anbcn)  1)  ręka  f.; 
rechte  —  prawa  ręka,  pra- 
wica; linJe  —  lewa  ręka,  le- 
wica; offene,  gefc^toffenc  — 
ręka  otwarta,  zamknięta,  zło- 
żona (pięść) ;  äufiere  albo  tjer« 
fel^Ctc  —  zewnętrzna  część 
ręki,    grzbiet,    wierzch    ręki; 

innere,  flaĄe,  glatte  —  wewnę- 
trzna część  ręki,  dłoń;  l^ol^fe 
—  dłoń  (ręki  zgiętej),  garść; 
gebaute  —  ręka  zaciśnięta, 
pięść;      eine     leidste,      fefte, 


fiĄcie,  gewanbte,  fd^racre,  un= 
ftcfiere,  jittembe  —  ręka 
lekka,  silna,  pewna,  zręczna, 
ciężka,  niepewna,  drżąca ;  4)  rę- 
ka, strona  f.,  bok  m.',  jur 
regten,  linfen  — ,  rcd^ter,  lin= 
fer  —  po  prawej,  lewej  rę- 
ce, z  prawej,  z  lewej,  strony, 
po  prawej,  lewej  stronie,  na 
prawo,  na  lewo,  w  prawo, 
w  iewo;  3)  =  §anb[cl^rift, 
ręka,  charakter  pisma;  eö  ift 
feine]  —  to  jego  ręka;  eine 
fc^öne,  fc^[ec|te  — '  f einreiben 
mieć  piękną,  brzydką  rękę, 
pisać  pięknie,  brzydko;  t)on 
eigener  —  gefc^ricben  wła- 
snej ręki,  własnoręczny,  wła- 
snoręcznie; 4)  =  Oeraalt,  rę- 
ka, moc  /.,  możność  /".,  po- 
*§?*  /•»  ©otteś—  ręka  bo- 
ska; eine  pi^ere  —  road^t  über 
unö  wyższa  moc  czuwa  nad 
nami;  mit  gefamter  —  ftüv« 
men  uderzyć  całą  mocą,  sztur- 
mować wszystkim  żołnie- 
rzem; in  feinblic^e  $änbe 
fallen  wpaść  w  nieprzyja- 
cielskie ręce;  mein ©tüdf, mein 
Seben  rul^t  in  beiner  —  moje 
szczęście,  moje  życie  jest 
w  twoina  ręku ;  bie  —  ber 
©ered^tigfeit  ręka  sprawie- 
dliwości ;  5)  =  Sefi^er,  ręka, 
posiadacz  m. ;  er  ift  in  fd()Iec^= 
ten  §änben  w  złych  jest  rę- 
kach; tote  — ,  93e[i^  toter -^ 
martwa  ręka,  posiadłość  mar- 
twej ręki;  ber  2;ote  reid^t  bem 
Sebenben  bie  —  zmarły  po- 
daje rękę  żyjącemu,  dziedzic 
jest  następcą  zmarłego;  baö 
©elD  ift  in  guten  ^änben  pie- 
niądze są  w  dobrych  rękach ; 
obere  —  pan,  właściciel,  len- 
nodawca;  untere  —  poddany, 
lennik;  bie  gefamte  —  be* 
lehnen  nadać  lenno  całej  ro- 
dzinie; 6)  ręka  =  osoba;  e§ 
fel^It  an  ^änbcn  brak  rąk,  ro- 
botników ;  alle  §änbe  auf  SDedE ! 
wszyscy  na  pokład!  6)  t)or 
ber  — ,  in  ber  üorberen  — 
fein,  fi^en  być  na  ręku,  na 
ręce;  l^inter  ber  — ,  in  ber 
l^interen  —  fein,  fi^en  być 
za  ręką  (w  grze  kartowej); 
©onate'für  üier  §änbc  sonata 
na  cztery  ręce;  eine  —  breit, 
l^od^  szeroki,  wysoki  na  dłoń, 


na  rękę;  eine  — DoU  garść; 
7)  (w  połączeniu  z  przyim- 
kami)  an  bie  lin!e  —  ge» 
wolant  fein  mieć  lewą  rękę 
wprawni  ej  sza  do  roboty,  niż 
prawą,  być  mańkutem ;  jmnbn 
an  ber  —  fiil^cen  prowadzić 
kogo  za  rękę;  jmnbm  an  bie 
albo  jur  —  gel^m  pomagać 
komu,  wspierać  kogo ;  etn). 
an  albo  bet  ber  —  l^aben  mieć 
co  pod  ręką,  nadoręczu,  na- 
podorędziu;  jmnbm  etn).  an 
bie  —  geben,  reid^en  podać  co 
komu,  (do  ręki)  wręczyć  co 
komu;  jmnbm  eine  ©umme 
@elbe§  auf  bie  —  geben  dać 
kumu  sumę  pieniężną  na  rę- 
kę; jmnbm  mit'  3flat  unb 
2;at  an  bie  —  ge^en  wspie- 
rać kogo  radą  i  uczynkiem ; 
jmnbn  auf  ben  ^änben  tragen 
nosić  kogo  na  rękach;  auf 
ber  (flad^en)  —  liegen  jasno, 
jak  na  dłoni;  jmnbm  etn). 
auf  bie  —  geben  dać  komu 
co  na  rękę;  ©elb  auf  bic  — 
be!ommen  dostać  pieniądze 
(na  rękę);  einen  Älapä  'auf 
bie  —  befommen  dostać  klapsa 
po  ręce;  jmnbm  auf  bie 
§änbc  fe^en  patrzeć  komu  na 
palce,  mieć  baczność  na  ko- 
go; auf  feine  —  l^in  z  wła- 
snej woli ;  auf  feine  albo 
eigene  —  ctro,  łun  uczynić 
co  na  swoją  rękę,  na  swoje 
konto,  swoją  odpowiedzial- 
ność ;  fid^  auf  eigene  —  fe|en 
usamowolnić  się ;  auf  eigener 
albo  auf  feiner  eigenen  — 
fi^en,  liegen,  Uten  utrzymy- 
wać się  sam,  stać  o  wła- 
snych siłach;  aufier  ber  — 
liegen  nie  być  na  ręku;  ctm. 
auS  ber  — ,  auä  hen  §änben 
geben^  loffen,  legen  dać,  upu- 
ścić, wypuścić  co  z  rąk; 
jmnbm  etro.  aug  ber  — ,  auS 
ben  ^änben  nehmen,  rainben, 
ringen,  locfen,  fpielcn  wy- 
drzeć co  komu  z  rąk;  au§ 
ber  —  fallen  wypaść  z  ręki; 
aug  freier  —  z  wolnej  ręki, 
bez  pomocy  instrumentów, 
nie  według  wzoru,  według 
własnego  pomysłu  ;  etn).  aul 
ber  erften  —  laufen  kupić 
co  z  pierwszej  ręki,  od  fabry- 
kanta, producenta;   id^    l^abe 


|)anb 


568 


v^a'iibQmöo^ 


bie  SRac^nc^t  auä   ber   erflen 

—  mam  tę  wiadomość  z  pierw- 
szej ręki,  wprost  ze  źródła; 
ctn?.  aug  ber  — ,   au^   freier 

—  üerfaufen  z  wolnej  ręki 
sprzedać;  au§  einer  —  in  bie 
anbere  z  ręki  do  lęki ;  auö 
albo  t)on  ber  —  in  ben  3Jiunb 
leBen  żjć  z  dnia  na  dzifń; 
imnbn  bei  ber  —  neĘ)men 
wziąć  kog-o  za  rękę;  bei  ber 

—  l^aben,  fein  mieć,  być  pod 
ręką;  bag  ©efuc^  tnu^  burc^ 
Dietę  §änbe  ge^en  podacie 
musi  przejść  przez  wiele  rąk; 
burd^  bic  britte  —  przez  trze 
cią  rękę,  za  pośrednictwem 
trzeciej  osoby;  l^inter,  nad^ 
ber  —  potem,  później,  na- 
stępnie; —  in  —  miteins 
anber  gelten  iść  ręka  w  rękę, 
być  ściśle  z  kim  związanym; 
etn).  in  §änben,  in  ber  — 
^abcn,  Italien  mieć,  trzymać 
co  w  ręku;  einen  @ib  in  bie 
§änbe  jnmbS  ahUo^m  złożyć 
przysięgę  w  czyje  ręce;  j[mnbm 
in  bie  |)änbe  arbeiten  uła- 
twić komu  robotę,  pomagać 
komu  w  pracy;  jjmnbm  etn). 
in  bic  —  üerfpred^cn  przy- 
rzec komu  uroczyście;  jmnbm 
in  bie  §änbe  fa&en,  geraten, 
rennen  wpaść  w  czyje  ręce ; 
in  bie  §änbe  Hopfen,  !latf^en 
klaskać  rękoma,  w  ręce,  w  dło- 
nie; etn».  in  jmnbö  §änbe 
ftetten  złożyć  co  w  czyje  ręce, 
postawić  komu  co  do  dyspo- 
zycyi;  mit  bem  Säbel  in  ber 

—  ze  szablą  w  ręku ;  mit 
ber  —  gemacht  ręką,  za  po- 
mocą ręki,  rękami  zrobiony; 
mit  gefalteten  §änben  ze  zło- 

żonemi  rękami;  mit  ber  — 
berlil^ren    dotknąć    się    ręką; 

baS  fann  mon  mit  'o^n  ^an-- 
ben  greifen  to  namacać  mo- 
żna; \\ć)  mit  feiner  ^änbe 
Sltbeit  ernäl^ren  żyć  z  pracy 
rąk  swoicb;  mit  eigener  — 
własnoręcznie ;  mit  beiben 
^änben  oburącz,  obiema  rę- 
kami; mit  beiben  §änben 
nac^  etm.  greifen  chciwie  po 
co  sięgać;  mit  üollen  ^änben 
pełnemi  garściami;  jemanbem 
mit  DoUen  ^änben  äßoljltaten 
crroeifen  obsypywać  kogo  do- 
brodziejstwami;    mit     feercn 


^änben  z  próżnemi,  gołemi 
rękami,  bez  wszystkiego,  bez 
niczego;  mit  berooffneter  — 
zbrojnie;  nid^t  faul   mit   ber 

—  fein  nie  stać  bezczynnie, 
ruszać  się,  pracować ;  mit  — 
unb  g'uf;,  mit  ^änben  imb  ^ü= 
^en  rękami  i  nogami,  z  całej 
siły;  zaciekle,  rozpaczliwie; 
jmnbm  etra.  mit  —  unb 
3JJunb  üerfpred^en  przyrzec 
komu  co  i  usty  i  dłonią, 
dać  komu  słowo  i  rękę  na 
co;  mit  jmnbm  über  Die  — 
fein  mieć  arsę  do  kogo,  etm. 
unter  ben  ^änben  l^aben  mieć 
co  pod  ręką,  zsjmować  się 
czem;  pracować  nad  czem; 
unter  ber  —  pokryjomu,  ci- 
chaczem; etm.  unter  ber  — 
faufen  kupić  co  pod  ręką, 
przypadkowo;  bie  2ltbeit  getjt 
i^m  gut  Don  ber  —  robota 
idzie  mu  od  ręk',  łatwo,  pręd- 
ko; et»,  von  ber  —  fd)lagen, 
meifen  wyrzec  się  czego,  od- 
mówić, odrzucić  co;  t5on  łan* 
ger  —  zdawna;  t)orbetl^anb 
tymczasowo;  8)  jmnbä   redt;te 

—  fein  być  czyją  prawą  rę- 
ką, posiadać  czyje  zaufanie; 
tovVf  'Oiim  —  I  zgoda,  daj 
rękę;  jmnbm  bie  —  auf  etm. 
geben  dać  komu  rękę,' utwier- 
dzić przyrzeczenie  przez  po- 
danie ręki;  jfurger  —  krót- 
ko, bez  ogródek ;  fetnc  — 
Don  jmnbm  abjiel^en  opuścić 
kogo,  przestać  dopomagać  ko- 
mu ;  —  an§  SBerf  (an)Iegen 
wziąć  się  do  dzieła;  bie  le^te 

—  anlegen    wykończyć    co; 

—  an  jmnbn  anlegen  pod- 
nieść rękę  na  kogo,  targrąć 
się,  porwać  się  na  kogo;  — 
an  ftd^  legen  targnąć  się  na 
własne  życie;  feinc  milbe  — 
auftun  świadczyć  dobrodziej- 
stwa; bie  —  nać)  ein),  auö» 
ftredfen  wyciągnąć  po  co  rę- 
kę; jmnbm  ĘiUfrcid^e  —  bie= 
ten  pomódz  komu,  ofiarować 
komu  pomoc;  jmnbm  bie  |)än= 
be  binben  związać  komu  ręce, 
pozbawić  kogo  wolności  dzia- 
łania ;  jmnbm  bie  —  btiidfen 
uścisnąć  komu  rel<e,  dłoń; 
jmnbm  bie  —  geben,  reid^en 
rękę  komu  oddać,  pójść  za 
kogo;  ftd^  um   jmn^g  —  be= 


j  roetben  starać  się  o  czyją 
j  rękę ;  i^re  —  ift  fd^on  »er» 
I  geben  już  zaręczona;  bie  ©a? 
$e  l^at  —  unb  ^u^  rzecz 
jest  w  należytym  stanie,  jest 
dobrze  ułożona,  zrobiona;  bie 
(sad^e  f)ai  roeber  —  nod^  g^uft 
niema  w  tem  ani  ładu,  ani 
składu;  bie  —  mit  im  ©piele 
l^aben  należeć  do  czego, 
mieć  w  czem  udział,  wtrącać 
się  do  czego;  er  l^at  In  allem 
eine  gllidflic^c  —  ma  we  wszyst- 
kiem  dobrą  rękę,  we  wszys*- 
kiem  mu  się  szczęści;  aUe 
^änbe  voU  ju  tun  l^aben  mieć 
po  uszy  do  roboty ;  freie 
|)änbe  ^aben  mieć  wolne  rę- 
ce, mifć  moc  działania  po- 
dług woli;  bie  —  Don  iiro. 
I^alten  nie  dotykać  się  czego, 
trzymać  się  zdała  od  czego; 
bic  ^änbe  gen  ^immel  ^iben 
wznieść  ręce  do  nieba  ;  jmnbm 
bie  ^änbe  füffen  całować  ko- 
go w  rękę,  całować  komu 
ręce;  jmnbm  freie  —  laffen, 
geben  pozostawić,  dać  komu 
wolność  działania  wedle  je- 
go woli;  bie  §änbe  in  ben 
©d^of;  legen  włożyć  ręce  do 
kieszeni,  siedzieć  z  założo- 
nemi  rękami,  próżnować; 
jmnbm  1^'łlfreid^c  —  leiften, 
reld^en  wesprzeć  kogo,  dać 
komu  porękę;  frummc  §än= 
be  machen  mitć  dłogie  palce, 
kraść;  fic^  bie  ^änbe  reiben 
ręce  zacierać;  bie  §änbe  über 
bem  ^rpf  jufammenfd) lagen 
załamać  ręce;  bie  §änbe  fin= 
fen  loffen  opuszczać  ręce, 
gnuśnieć,  tracić  odwagę;  feine 
|)änbe  in  Unfc^ulb  lóafd^cn 
umywać  ręce  od  czego,  nie 
brać  na  się  odpowiedzialności; 
retne  §änbe  l^aben  mieć  czy- 
ste ręce,  być  niewinnym; 
9)  eine  —  roäfc^t  bic  anbete 
ręka  rękę  myje;  faltc  Can* 
be,  marme  Siebe  zimne  ręce, 
gorąca  miłość;  lüfun  man 
bem'  Teufel  einen  ^xn^tv  bie- 
tet, fo  nimmt  er  bie  gan^e  — 
podflj  palec,  a  on  ręki  po- 
źąd.''. 

f^fl'nbs,  adt.  ręczny,    pod- 
ręczny. 

"  ,C»a'nbanibof),  stn.  =offeg,  pi 

=offe,  nastrążnica  /. 


.$)a'nbarbełt 


569 


^$)a'«be(u 


|)a'nbaröeit,   sf.  pi.    =en, 

1)  robota  ręczna;  praca  /. 
rąk;  2)  robota  fizyczna; 
3)  raelblid^e  *en  robótki  ko- 
biece. 

§a'nbarkitcr,  sm.  »§,  pi 

— ,  robotnik  ręczny,  wyro- 
bnik m. 

§a'ubait§9oIie,  sf.  pi  =n, 

wydanie  podręczne,  doręczne. 

«fia'nb^ogöer,  sm.   4,  pi 

— ,  czerpak  w.,  pogłębiak  łyż- 
kowaty. 

^a'nbkcfen,  sn.  ;g,  pi  —, 

miednica    /.    (do     umywania 
rąk). 
'  ^WMiW,  sn.  =eg,  pi  *e, 

toporek  m. 

.•pa'nbktrictj,  sm.  "C§,  pi 

»e,  manufaktura  /.,  przemysł 
rękodzielniczy,  domow3^ 

'  .^a'nböctticgiing,  sf.  pi  »en, 

poruszenie  n.  ręki,  rąk. 

|>a'nbfttkl;  sf.  pi  -n,  biblia 
podręczna,  małe  wydanie 
biblii". 

|)a'nbMHiotIjCf,  sf.  pi  =en, 

biblioteka  /.  do  podręcznego 
użytku. 

|)a'nb6oIircr,  sm.  =g,  pi  —, 

świder  ręczny,  świderek  m. 

^ü'nhiuit,  adi.  szeroki  na 
dłoń,  na  rękę. 

|)a'nbörett/5«.  »e§,  pi  =er, 

deszczułka  ręczna  na  wapno. 

|)a'nblincf(|en,  sn.  =§,  pi 

— ,  liścik  w.,  bilecik  m. 

|)a'nböu(f;,     sn.    »e^,    pi 

=bücl^fr^  podręcznik  m. 

«^anbbürijfe,  sf.  pi  -n,  kró- 

cica  f. 

|)ä'nbrf)crt,  sn.  =§,  pi  —, 

dim.  od  ^anb,  rączka  /. ;  łap- 
ka /.,  łapeczka/. ;  bie  —  pi 
rączęta. 

I^a'nbbicnft;  sm.  ^eą  pi  --e, 

usługa  ręczna. 

^a'nbbnitf,  częściej  |)ä'nbc= 
brutf,  sm.  *c§,  pi  i'brücfe  uści- 
śnienie  >?.  ręki. 

|)a'nbbur(j)fdjla9,  sm.  =cö, 

przebijak  ręczny,  palcaty,  kol- 
cowy. 

|)a'nbetfcn  i  |)a'nbfeffelit, 

pi  pęta  pi  na  ręre,  żelaza 
j)?.,  kajdany  jp?.,  kajdanki^?., 
łańcuszki  pi 

^ä'nbCflQtfj^^C«,  s«.  =§,  kla- 
skanie n.  w   ręce,  oklask  m. 

«f)(l'nbcl,  sm.  =0, 1)  sprawa  /., 


rzecz  /.,  interes  w.;  DerbrieB* 
lid^er,  gefährlicher  —  nieprzy- 
jemna, niebezpieczna  sprawa; 
angelegter  —  sprawa  ułożona, 
naprzód  obmyślona;  bö[er  — 
brzydka  sprawa;  fid^  in  einen 
gefä^rlid^en  —  mif^en,  ein» 
tafffn  wdać  się,  wmieszać  się 
w  sprawę  niebezpieczną; 
jmnbn  in  einen  —  üetraicfeln 
wplątać  kogo  w  jaką  sprawę; 
fid^  <xyx^  einem  —  jiefien  wywi- 
nąć sie,  wywikłać  się  z  jakiej 
sprawy;  2)  {pi  ^änDel)  kłó- 
tnia/., zwada/.,  sprzeczka/., 
zatarg  w.,  spór  m.,  burda/., 
brewerya/ ;  proces  m,\  einen 

—  beilegen,  fd^licl)ten  załago- 
dzić spór;  §änbet  mit  imnbm 
befommen  mieć  z  kim  sprze- 
czkę, zatargi,  kłótnie;  ft^ 
^änbel  gugiel^en  narazić  się 
na  zatargi;  §änbel  anfangen, 
ftiften  wszczynać,  wzniecać 
zwady,  junaczyć,  kłótnie, 
sprzeczki  wszczynać;  ^änbel 
fud^en  albo  mit  SBiEen  |)änbet 
anfangen  zwady  szukać ;  einen 

—  Dor  ©erid^t  bringen  sprawę 
podać  do  sądu,  rozpocząć  pro- 
ces ;  3)  układ  w,  umowa  /, 
ugoda  /".,  targ  m.\  guter, 
fd)led^ter  —  dobry,  zły  interes; 
einen  —  macben,  fc^lie^en, 
treffen  zrobić  interes,  zawrzeć 
ugodę;  ber  —  ift  abgemacht, 
abgef^loffen  interes  skończo- 
ny, ugoda  zawarta;  tn  einem 

—  begriffen  fein  pertraktować, 
układać  się  o  co,  być  w  ukła- 
dach; mit  einem  —  gum  2lbs 
fd^luf;  fommen  skończyć  inte- 
res, zawrzeć  ostatecznie  ugo- 
dę, dobić  targu;  sg  einig  fein 
zgadzać  się,  porozumieć  sie; 
=ś  einig  roerben  zgodzić  się, 
przystać  na  co;  jmnbm  in  ben 

—  fallen,  jmnbm  ^txi  —  rer« 
berben  targ,  interes  komu  ze- 
psuć ;  mit  imnbm  im  —  fielen 
być  w  trakcie  z  kim,  układać 
się,  ugadzać  się,  umawiać  się 
z  kim;  jmnbm"  ben  —  auf= 
fogen,  auffünbigen  zerwać 
z  kim  umowę,  wypowiedzieć 
komu  umowę,  zerwać  z  kim 
stosunki,  interes ;  oświadczyć, 
że  się  już  czem  zajmować, 
z  kim  do  czynienia  mieć  nie 
chce;  ber  —  ift  jurüdfgegangen, 


ift  rücfgängig  geroorben  interes 
został  cofnięty,  nie  przyszedł 
do  skutku,  umowa,  ugoda  nie 
została  zawartą,  nie  doszła; 
4)  handel  m.\  ©etreibe  — 
handel  zbożem  ;  —  ju  Sanbe, 
jur  See  handel  lądowy,  za- 
morski; —  im  großen,  im 
!leinen  handel  wielki,  mały; 
gum    —    gel^örig    handlowy; 

—  unb  ©eraerbe  handel  i  prze- 
mysł ;  aueraarłigcr, inlänbifd^er  ■ 

—  handel  zagraniczny,  kra- 
jowy; (mit  elro.)  —  treiben, 
fül^ren  albo  ben  —  betreiben 
prowadzić  (czem)  handel, 
handlować  (czem);  eine  SBare 
ift  nid^t  im  —  towar  nie  jest 
w  handlu;  ben  —  aufgeben 
porzucić  handel,  wycofać  się 
z  handlu;  ben  —  erlernen 
wyuczyć  się,  nauczyć  się  han- 
dlu;  ber  —  liegt  barnieber 
handel    podupadł;    fie    treibt 

—  mit  il;ren  zeigen  frymarczy 
swoimi  wdziękami;  im  —  gilt 
feine  greunbfc^aft  przyjaźń 
przyjaźnią,  a  interes  inte- 
resem ;  5)  sprawa  =  sprawo- 
wanie się,  postępowanie  n.\ 
fein  —  unb  SGanbel  jego  życie 
i  prowadzenie  się;  6)  (rzadko:) 
robota  /,  dzieło  n. 

|)a'nbelbar,  adi.  handlowy, 
mogący  być  przedmiotem 
handlu. 

|>ä'nbelfrö«t,  sn.  =e§,  prze- 

tacznik  trzyliśeiowy. 

|)ö'nbclntad)er,  sm.  =§,  pi 

— ,  burda  m.,  napastnik  m., 
zawadyaka  m.,  zawalidroga  m. 

|)a'nbcln,  ^anble,  l^anbelft, 

I.  vn.  (^aben)  1)  czynić,  postę- 
pować; uermeffen,  roeiöli^ 
unredjt,   übel,^  nac|   33elieben 

—  postępować,  postąpić  sobie 
zuchwale,  mądrze,  niesłusznie, 
źle,  według  upodobania;  olg 
red^tfd^affener  äl^ann,  rale  ein 
©d^urfe  —  postąpić  sobie  jak 
na  uczciwego  człowieka  przy- 
stało, jak  łotr;  rtblid^  an  albo 
mit  imnbm,  m  etm.  —  postą- 
pić sobie  z  kim,  w  czem  uczci- 
wie, rzetelnie;  roie  miirbeft  bu 
(sx^  meiner  ©teHe  —  ?  jakbjś 
postąpił,  cobyś  uczynił  na 
mojeoa  miejscu?  2lrt  JU  — 
sposób  postępowania,  prowa- 
dzenia się;    2)    działać;    ^{er 


|)a'nbel^= 


570 


öa'nbcl^iitcberlage 


j^ci^t  c§  — ,  nic^t  rcbcn  teraz 
działać  trzeba,  nie  rozpra- 
wiać; ein  lättcier,  i^anbelnber 
SRenfc^  człowiek  bardzo  czyn- 
ny; bet  Befc^reibenoe  unb  ber 
l^anbelnbe  Xeil  eines  ©ebic^teś 
cześć  opisowa  i  opowiadająca 
poematu;  =öc  ^erfon  osoba 
działająca,  aktor;  3)  rozpra- 
wiać, traktować;  baä  58uĄ 
l^anbelt  von  ber  albo  über  öie 
©efd^id^te  ^Colens  książka  trak- 
tuje o  historyi  Polski ;  4)  targo- 
wać się;  urn  eine  2ßare  —  tar- 
gować się  o  towar;  er  lä^t  mit 
fxdi)  —  możoa  się  z  nim  po- 
targować; mit  i^m  ift  gut  — 
z  nim  łatwo  dobić  targu; 
5)  handlować,  handel  czein 
prowadzić,  kupczyć,  frymar- 
czyć  ;  mit  ©eibe  —  handlować 
jedwabiem;  bie  ©nglänber  — 
mit  atten  SSÖIfern  Anglicy  pro- 
wadzą handel  z  wszystkimi 
narodami;  nad^  Italien  —  pro- 
wadzić handel  z  Włochami, 
wysyłać  towary  do  Włoch; 
im  großen,  im  freinen  —  pro- 
wadzić wielki,  mały  handel; 
II.  (rzadko)  va.  (t)a5en)  eine 
SGßare  —  handlować  towarem; 
eine  SBare  auf  bare  3<Jf)I"n3/ 
auf  ^kl  —  kupować  towar 
za  gotowiznę,  na  kredyt;  III. 
fid^  — ,  vr.  impers,  eś  Tjan- 
bclt  fid)  chodzi,  idzie  o  to, 
o  to  rzecz;  e§  l^anbett  ficö  um 
tim  töid^tige  ©ac^e  rozchodzi 
się  o    ważną  rzecz. 

ta'nbeIÖ=,   adi.   handlowy, 
anbclöagcnt,  sm.  it)x,pl. 

=en,  ajent  handlowy, 

|)a'nDcI§angcIcgcnl)cit,    sf. 

pi.  =en,  sprawa  handlowa, 
interes  m. 

|)a'nbcl§artifcl,  sm.  ^^,pl. 

— ,  artykuł  m.,  towar  m. 

|)a'nbclöbanf,  sf.  pi.  -en, 

bank  handlowy. 

$a'nDcl§bctrieb,   sm.    -es, 

ruch  handlowy;  czynności, 
interesa  handlowe  pi.)  han- 
del m. 

|)a'nbcl^Dcüottmä(l)tiotc(r), 

sm.  Ąin,  pi.  'ten,  pełnomo- 
cnik m.  (handlowy). 

^anbcl^bcgic^ungcn,  sf.  pi. 

stosunki  handlowe. 

|)a'nbeI^bUans,  sf.  pi.  .en, 

bilans  handlowy. 


^a'iiM^biatt,  sn.  =eś,  pi. 
^blatter,  gazeta  handlowa,  dla 

kupców. 

^^anhtWoianć),  sm.  sś,  pi. 

«brctudöe,    zwyczaj    handlowy. 

§a'ubel§britf,  sm.  *eg,  pi. 

*e,  list  kupiecki. 

^pa'nbelsburfj,  sn.  se§,  pi. 

=büd)er,  księga   handlowa. 

.$)a'nbclöbunb,      sm.     «ea 
i  |)a'nbcl^büabui§,  sn.  -iffeś, 

pi.  =ifff,  związek  handlowy. 
§0'nbClfdjOft,  sf.  pi.  «en, 
1)  wszystko  co  dotyczy  han- 
dlu; kupiectwo  n. ;  2)  cech 
kupiecki,  stowarzyszenie  kap- 
ców. 

^a'nbclötom^agnie  (wym. : 
—  pani),  sf.  i  .f)a'nbd^öcfeitt= 

f(|aft,  sf.  pi  =en,  kompania 
handlowa,  spółka  handlowa, 
towarzystwo  handlowe. 

.^a'nbeI§forrcf:poubcn3,   sf 

korespondencya  handlowa. 

I^CnbcISbtcncr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  kupczyk   in.,   subjekt   m. 

|)a'nbelöetntg,  adi.  —  mer* 

öen  dobić  targu,  zrobić  inte- 
res. 

|)a'nbcl^fad;,   sn.   »eś,  pi. 

=färt)er,  gałąź  /.  handlu. 

.^a'nbel^faftoret,  sf.  pi.  »en, 

fakrorya  /.  (handlowa). 

-^a'nbclö  firma,  sf.  pi.  -men, 

firma  haadlowa. 

^a'nbclöfrau,  sf.  pi.  ^en, 

handlująca,  przedająca,  kup- 
cowa /.,  handlarka  f. 

.^a'nbclöfrei^cU,    sf.  wol- 
ność /.  handlu,  wolny  handel. 

«f)a  nbcl^freuub,  sm.  ^t^,pi. 

=e,  kupiec,  z  którym  inny 
kupiec  pozostaje  w  stosun- 
kach handlowych. 

§o'nbcI^gärtner,    sm.    =g, 

pi.  — ,  ogrodnik,  sprzedający 
kwiaty  lub  owoce  przez  się 
pielęgnowane. 

;     .f^a'nbcl^ocbraudj,  sm.   = 

;  ^anöelebraud). 

§a'nbelögc^ilfc,  sni.  -n,  pi. 

j  =n,  pomocnik  handlowy. 

I     >f)a'nbelögcift,  sm.  -eö,  duch 

I  kupiecki, 

I     .'pc'ubclögcuo^  i  |)a'nbclö= 
1  gcuojfe,  sm.  'W,  pi.  "U,  spói- 

uik  m.  (handlowy). 

.f)a'iibcl^gcnoffcnfd)aft,   sf. 

pi.  =en^  towarzystwo,  stowa- 
rzyszenie handlowe. 


^a'nbcl^gcredjtigfcit,  sf.  pi. 
=en,  i  ^»a'nbelögcrcc^tfanie,  sf. 

pi.  =n,  przywilej  handlowy. 

|)a'nbel§gcn(l)t,  sn.  =eś,  pi. 

=e,   sąd  handlowy. 

|)a'nbc(ögcf(^äft,    sn.   -eg, 

pi.  =e,  1)  czynność  handlowa  ; 
«e  betreiben  trudnić  się  czyn- 
nościami handlowemi;  ein  — 
abjd;lie^en  zrobić  interes  han- 
dlowy; 2)  handel  w.,  skład  tw., 
j  sklep  m.,  magazyn  m. ;  em 
—  erric^tm    założyć    handel. 

|)a'nbcltfgc)(^idjte,  sf.  hisio- 

rya  /.,  dzieje  pi.  handlu. 

.f)a'nbeI§gefeüf(^oft,  5/.  pi. 

=en,  spółka  handlowa. 

|)a'nbcl^gefc^,  sn.  =eś,  pi, 

j  =e,  ustawa  handlowa. 

|)a'nbelöge[c^buc^,  sn.  =eś, 

pi.  «blłc^er,  kodeks  handlowy, 
ksie?a  /.  ustaw  handlowych. 

«f)a'nbcl^gcfe^gcbung,      sf. 

ustawodawstwo  n.,  prawodaw- 
'  stwo  haudlowe,  w  sprawach 
i  handlowych. 

!     .f)a'nbeI§geö)oI)nl^cit,  sf.  pi. 
I  =en  =  ^anöelögebraud^. 
i     |)a'nbelś^afcn,  sm.  *§, 

=hüfen,  port  handlowy. 

:    |)a'nbel?^au§,  sn.  »fe§,  pi. 

I  «l^äufer,    dom   handlowy,    ku- 
!  piecki. 

I     §a'nbelö!^err,  snu  --n,  pi. 

i  »en,  kupiec  m.,  właściciel  m. 
I  handlu,  magazynu. 

§a'ubel§innung,  sf.  pi.  ^en, 

cech  kupiecki. 

|)a'nbeI§fommcr,  sf.  pi.  -n, 

izba  hanilowa. 

|)a'nbclö!nri^,  sf.  pi.  «fen, 

kryzys  handlowy,  przesilenie 
handlowe. 

I^anbclole^rling,    sm.   »g, 

pi.  s=e,  uczeń  handlowy,  kup- 
czyk m.,  praktykant  han- 
dlowy. 

|)a'nbcIeIentC,    pi.    handlu- 
jący pi. 

i)a'nbcl^mann,  sm.  -id,  pi. 

-leute,  kupiec  7n.,  handel  pro- 
wadzący, handlem  się  tru- 
dni ącj'. 

C^'a'ubcl^niarfe,  sf  pi.  =n, 

znak  fabryczny,  znak  fabryki. 

v£^a'nbelöminiftcr,    stn.  -g, 

pi.  — ,  niiaister  m.  handlu. 

v^a'nbclöutcbcrlngc,  sf  pi. 

■'U,  magazyn  7«. 


^a'nbclSnicberlaffung 


571 


^a'iibgriff 


|)a'nbcl§nicber(affung,    */. 

pl.  =en,  faktorya  /.,  osada 
handlowa. 

|)a'nbcl§^apier,  sn.  =(e)3,  'pl. 

«e,  papier  m.  (publiczny). 

§a'nbcl§^jla^,  5m.  «^g,  pi. 

«plä^e,  miejsce  handlowe, 
punkt  m.  handlu. 

^(CXiM^Xt^i,  sn.  =eg,  1)  pl. 
^9,  prawo  «.,  przywilej  m. 
prowadzenia  handlu;  2)  prawo 
handlowe. 

^a'nbclzrcgiftcr,  sn.  =§,  in. 

— ,  rejestr  handlowy. 

^a'nbel§rcifcnbc(r),  sm. 
"ben,  pl.  =ben,  subjekt  m.-, 
ajent    handlowy  podróżujący. 

|)a'nbcl§[jii!^e,  sf.  pi.  ^n, 

1)  rzecz  handlowa,  handlu 
dotycząca;  2)  sprawa  handlo- 
wa, skarga  /.  w  sprawie  han- 
dlowej. 

^a'nbclśf(!^iff,  sn.  =e§,  pi. 

it,  okręt  baudiowy,  kupiecki. 

|)a'nbclöf(t)u(c,  sf.  vi.  =n, 

szkoła  handlowa. 

^^'r(ist\mm,  sf.pl.  >^w, 

miastu  handlowe. 

^a'nbcl^ftanb,  sm.  »eg,  stan 

kupiecki,  kupiectwo  n.\  fid^ 
bem  *e  rcibrnen  poświęcić  się 
kupiectwu. 

i>a'nbeIgftotfung,  sf.  pi.  -en, 

zastój  m.,  przesilenie  n.  w  han- 
dlu. 

|)a'nbcl§tag,  sm.  ^t^,  pi.  =e, 

1)  dzień  roboczy;  2)  kon- 
gres m.,  zjazd  m.  kupców. 

^a'nM^taxil  sm.  =e§,i??.»e, 

taryfa  handlowa. 

|)a'nbel^teilne^mer,  sm.  .§, 

pl.  — ,  spólnik  m. 

fjä'nbclfuf^cr,  |)ä'nbclftif= 
ttXf  sm.  "ä,  pl.  — ,  =  §änbe(' 
mad)ev.  [ctwo  n. 

tän'htl\M)t,  sf  zawadya- 
Ü'nbCtjÜdjtig,  adi.  zawa- 
dyacki,  napastliwy,  napastni- 
czy. 

|)a'nbeIguntei'nc^muno,  sf. 

pl.  =en,  pi  zedsię wzięcie  han- 
dlowe, spekulacya  /. 

^a'nbcl^üerbinbung,  sf  pi. 

«en,  1)  stosunki  pl.  handlowe; 
—  mit  imnbm  eingeben  wejść 
z  kim  w  stosunki  handlowo ;  — 
8U)ifd|en  jroci  ©taaten  związek 
handlowy  między  dwoma  pań- 
stwami; 2)  spółka/,  (handlo- 
wa). 


^a'nhtUuxtt\}v,     sm.    =g, 

obroty  pl.,  stosunki  pl.    han- 
dlowe; handel  m. 

|)a'ttbelöücrti:ag,5w.  «eä,^?. 
=öerträge,  traktat  handlowy, 
umowa  handlowa. 

|)a'nbclöü)ai'e,  sf.  pi.  >n, 

towar  m.,  artykuł  m. 

§a'ttbcl§tt)eg,  sm.  ^i%,pl.  «e, 

droga  /.,    którą  handel   prze- 
ciąsra. 

'^a'nbelötDCifc,  sf.  =  §anb» 
lunq^raeife. 

§a'nbel§tt)eÜ,  sf.  świat  han- 
dlowy,  kupiecki. 

^a'nhtUmxt,  sm.  =cg,  pl. 

=e,  wartość  handlowa. 

|)a'nbcIgtDefcn,      sn.     --0, 

wszystko  co  handlu  dotyczy ; 
handel  m. 

|)a'nbcl§ujiffcnf(f)aft,       sf 

nauka  /.  o  handlu. 

^a'nM^^tiä^tn,  sn.  =g,  pl. 

— ,  znak  handlowy. 

|)a'nbelś3eitung,  sf  =  §an- 
belöötatt. 
|)a'ubcl^5ü)eig,  sm.  =e§,  pl. 

=C,  galąż  f.  handlu. 

|)a'nbe(trctDcnb,  adi.  han- 
dlowy. 
|)a'nbfäujtcl,  sm.  =§,  pi.  —, 

perlik  m. 

Ca'nbfertig,  adi.  zręczny, 
zwinny. 

|)a'nbfertigfcit,  sf  zrę- 
czność /.,  zwinność  /'. 

.f)a'nbfcffeln,  sf.  pi.  = 
^anbeifen. 

v^a'nbfeft,  adi.  1)  silny,  mo- 
cny, krzepki,  tęgi;  2)  ważny, 
niewzruszony;  3)  jmnbn  — 
mad^eit  osadzić  ko^o  w  are- 
szcie. 

|)a'nbfenergctoclji:,  sn.  -§, 

pl.  it,  krócicH  f. 

^a'nbfeucrf^rt^c,  sj.  pl.  -n, 

sikawka  ręczna  od  ognia. 
|)a'ttbfläftc,  sf.pl.  -n,dłoń/. 
Ca'nbförmig,  adi.  kształt 

ręki  mający,  dłoniasty. 

'^a'nbfrOnC,    sf.    pańszczy- 
zna reszna. 

,f)a'nbfriincr,  sm.  >%,  pi.  —, 

poddany,    robiący     pańszczy- 
znę ręczną. 

|)a'nbgeiraud),  sm.  «§,  uży- 
tek podręczny;  2lu§gabe  gum 
—    wydanie    do  użytku  pod- 
ręcznego. 
'  §a'ttbgcl      sn.  =eä,  l    zada- 


tek m. ;  2)  żołd  m. ;  —  nehmen 
zaciągnąć  się  w  żołd ;  3)  pierw- 
szy targ;  —  löfen  mieć  pierw- 
szy targ;  jmnbm  —  geben 
dać  pierwszy  komu  co  utar- 
gować. 

|)a'«bgelciif,  sn.  =(e)ä,  pi. 

=e,  staw  w.,  przegub  m.  ręki, 
przydłoniek  m. 

§a'nbgelöönig,  sn.  =niffeg, 
pl.  =niffe,  i  |)a'ubgclübbe,  sn. 

=ś,  pl.  — ,  ślubowanie  n.  czego 
daniem  ręki. 

|)a'ttbgemciit,  ado.  —  n)er= 

"^txi  pobić  się,  spotkać  się,  ze- 
trzeć się  z  sobą,  uderzyć  na 
siebie,  zewrzeć  się,  za  łby  się 
brać. 

§a'ubgemcnge,  sn.  sg,  bija- 
tyka /.,  walka  /.,  tuzy  pl.\ 
eś  fam  gum  —  przyszło  do 
bitki,  do  tuzów. 

fia'nbgc^äcf,  äw.  --(e)g,  mały 

tłumok,  pakunek. 

|)a'nbgerCC^t,  adi.  podrę- 
czny, pod  ręką  się  znajdujący, 
dogodny. 

§a'nbgcf(f)metbe,  5>j.  -§,  pl. 

— ,  bransoleta  f. 

|>a'nbgcu)cbe,  5;^.  =g,  pi.  —, 

ręcjzna  tkanina. 
'  §a'nbgi(i^t,   sf.   chlragra  f. 

|)a'nbgidjtłg,  adi.  chira- 
gryczny, 

$a'Ubgift,    sf.    zadatek  m. 

^a'nb'gvauatC,  5/.  granat 
ręczny. 

'  |>a'nbgtetfHcf),  adi.  1)  doty- 
kający się  rękami ;  —  werben 
zetrzeć     się,     począć    bójkę ; 

2)  dotykalny,  namacalny;  ja- 
wny, oczywisty;  einc  =C  Süge 
kłamstwo  wierutne;  =ec  33e= 
roeiś  dowód  oczywisty,  bijący 
w  oczy ;  jmnbm  etro.  —  ma* 
d^en  rzecz  komu  wyłożyć  jasno. 

§a'nbgreiftirf;lćit,  sf  1)  tu- 
zy pl. ;  eś  fam  gu  =cn  przy- 
szło do  tuzów;  2)  oczywi- 
stość /.,  jawność  f. 

f)a'nbgriff,  sm.  ^{t)^,pl  =e, 

1)  ujęcie  n.  czego  ręką;  2)  spo- 
sób m.  brania  się  do  rzeczy, 
manewr  m.,  fortel  m. ;  er  fennt 
bie  =e  zna  wszystkie  sposoby, 
wie  jak  się   brać   do  rzeczy  ; 

3)  «e  albo'©iif[e  ?)Z.  mit  bcm 
©eroel^re  sposób  brania,  chwy- 
tania za  broń,  obchodzenia 
się  z   bronią;    4)    to,    co    się 


,f)a'nböro^ 


572 


l^a'nbniörfcr 


ręką  chwyta  ;  rączka  /.,  ręko- 
jeść /.,  uchwyt   w.,  ujęcie  n. 
.fja'nbgrO^,  adi.    wielkości 
ręki. 

'^|)a'nb^aöc,  sf.pi.  =n,  i)  po- 

chwyt  w.,  rękojeść/.,  ujęcie  w., 
antaba  /.;  ucho  n.  (u  naczy- 
nia); 2)  możność  /.  (uchwy- 
cenia). 

|)a'nbl)at»cu,  va.  ^anbl^abe, 
l^anb^abft,  Tjanb^abte,  ^aöe  gc= 
l^anbl^abt,  1)  zachowywać,  bro- 
nić,   chronić;     jmnbg    S^ed^te 

—  bronić  czyich  praw ;  2)  ręką 
co  traktować,  trzymać;  poru- 
szać, używać  czego  za  pomocą 
rąk;  er  ocrftcl^t  al(e  SBerfjeuge 
gutgU  — umie  używać  wszyst- 
kich narzędzi,  umie  sie 
z  wszystkiemi  narzędziami 
obchodzić;  3)  zachowywać  co, 
pilnować,  przestrzegać  czego, 
sprawować  co;  bic  l^öd^fie  ^e= 
rcalt  —  sprawować  najwyż- 
ższą  władzę;  er  l^anbl^abt 
©cric^t  unb  (Śered^tigfeit  spra- 
wuje sądownictwo,  zarządza 
wymiarem  sprawiedliwości ; 
baS  ®c[e^  —  zastosowywać 
ustawę. 

vf)a'nb:^Ol)Ung,  sf.  kierowa- 
nie w.,  używanie  w.,  zarzą- 
dzanie M,;  bie  —  ber  ©ercd^« 
tigfeit  zajmowanie  się  wymia- 
rem sprawiedliwości;  —  ber 
j^rei^eit    używanie   wolności; 

—  ber  @efe|e  zastosowanie, 
wykonywanie  ustaw. 

'^a'nbfjammer,  sm.  =g,  pi. 

=l^ämmer,  młot  ręczny,  mło- 
tek m. 

^a'nbljaf^iel,  sf.  pi.  «n,  mo- 

taczka  /.,  ściennik  m. 

^a'nbljOd;,  adi.  wysoki  na 
dłoń. 

.fja'nbjd,  adi.  dający  się 
kierować,  dogodny. 

|)ä'ubiö,  jraei—  dwiema 
rekami,  na  dwie  ręce;  dwu- 
ręki;  uier —  fpieten  grać  na 
cztery  ręce. 

|>tt'nbfÖfe,  sm.  -8,  gomut- 
ka  /.,  ser  w  ręku  wyciskany. 

|)a'ubfauf,  sm.  -(e)§,  pi. 
»fäufe^  1)  kupno  n.  z  (wolnej) 
ręki ;  2)  kramarstwo  w.,  han- 
del drobiazgowy ;  3)  pierwszy 
targ,  co  się  naprzód  utarguje. 

.§n'nbfIoV)JClU,  sf.pl.  kasta- 
niety  pi. 


.^rt'nbfoffcr,  sm.  =§,pi.  —, 

kutereczek  m.,  walizka  f. 

|)a'nb!orü,  sm.  -eS,  pi.  «förbe, 

1)  kosz   m.,    koszyk    ręczny; 

2)  krata  /.  u  rękojeści  pałasza. 

>f)a'nb!ron,  sw.  --e§,  pi.  -e, 

żuraw  ręczny. 

|)a'nb!raufe,  sf.  pi.  =W,  man- 
kiet m.  z  kryzą. 

|)a'nbfut,  sm.  =ff  eö,i3?.  =!üffc, 

pocałov/anie  n.  lęki,  w  rękę; 
jmnbn  i|um  —  juraffen  przy- 
puścić kogo  do  pocałowania 
ręki ;  gum  —  gelangen  dostać 
się  do  pocałowania  ręki,  do- 
stać pozwolenie  pocałowania 
ręki ;  (także  ironicznie  :)  obe- 
rwać co,  beknąć. 

|)a'nb(ang,   adi.   długości 

ręki,  długi  jak  ręka. 

-öa'nb^angen,  \n.  ^anb= 
lange,  l^anblangft,  f)anblangt, 
l^abe  gel^anbtangt,  podawać 
do  rąk,  do  ręki,  pomagać 
komu,  być  pomocnym,  być 
pomocnikiem. 

|)a'ubIanoer,  sm.   =g,  pi. 

— ,  pomocnik  m.\  podawacz 
m.^  ręczniak  w.,  pomagier 
m. ;  robotnik  m. 

.^a'nb4an9eru,  m.  rjaub* 
längere,  fjanblangerft,  l^anb= 
(angerte,  \^Qibt  ge^anblangert 
=  ^anblangen. 

|)a'nblaternc,  5/.    pi.  =n, 

latarnia  ręczna,  latarka  /. 
do  noszenia  w  ręku. 

.f)a'nbleber,  sn.  =§,  skóra 

naręczna  (szewstwo). 

,f)'a'nblc^cn,     sn.    Ǥ,   pi. 

— ,  lenno  dziedziczne,  bezpo- 
średnio z  ręki  lennodawey 
otrzymane. 

,^a'nblciuti)ur5,    sf.   gołek 

m.  (roślina). 

«^anblCiter,  sf.  pi.  sn,  dra- 
binka /".,  mała  lekka  dra- 
bina do  przenoszenia, 

^^ü'ublcr,  sm.  .g,  pi.  — , 
handlarz  m.\  =in,  sf.  pi. 
4nn(n,  handlarka/. 

.'pa'nbicurfjter,  sm.  =§,  pi. 

— ,  lichtarz  iiizki  z  rączką, 
z  trzonkiem,  lichtarzyk  m. 

>^a'nbUd|,  adi.  dający  się 
ująć  ręką,  będący  na  rękę; 
dogodny,  zgrabny,  pomlerny. 

.•pa'nMoIjn,    sm.    =e§,   pi 

=IÖt)nf,  zapłata  /,  za  robotę 
ręczną. 


|)a'nblung,    sf    pi.    .-en, 

1)  działanie  n. ;  czyn  m.,  po- 
stępek m. ;  bö[e,  gute  —  zły, 
dobry  czyn;  eine  —  ber  @e» 
red^tigJeit,  ber  SBo^ttötigf  eit  akt 
sprawiedliwości,  dobroczyn- 
ności, uczynek  sprawiedliwy, 
dobroczynny;  ettt).  in  —  fe« 
^en  wykonać,  urzeczywistnić 
co;  2)  —  in  einem  S)ra= 
ma,  9?oman  akcya  /.  w  dra- 
macie, powieści;  ba§  <Stü(f 
l^at  eine  einfädle  — ,  ^ot  ju 
rcenig  —  sztuka  ma  akcyę 
prostą,  ma  za  mało  ak- 
cyl;  bic  —  ift  [e^r  oetrcicfelt 
akcya  jest  zbyt  powikłana ; 
in  einem  bramatifc&en  ©tütf 
mu^  ©in^eit  ber  —  fein  w  dra- 
macie musi  być  jedność  ak- 
cyi,  działania;  Drt  ber  — 
scena ;  Dtt  ber  —  ift  ein  S)orf 
rzecz  dzieje  się  na  wsi ;  3)  = 
Unter|anbtung  ugoda  /.,  ro- 
kowania pi.,  układy  pi. ; 
4)  sprawa  /'.  (sądowa),  pro- 
ces m.\  gerid^tlid^e  —  czyn- 
ność sądowa;  4)  handel  m., 
kupiect.wo  n. ;  sklep  w.;    bie 

—  betreiben  handel  prowadzić, 
być  kupcem ;  bie  —  erlernen 
wyuczyć  się  kupiectwa;  eine 

—  errieten  założyć  handel, 
sklep. 

I^a'ubtung^art,/.  =  §anb=' 
lungeroeife. 

|)a'nb(iinö^au?bi'mf,  5/«. 
=e§,  pi.  «brlidfe,  wyraz  ku- 
piecki,   w    handlu   używany. 

,§a'ubImioö6nd^    sn.    =eś, 

pi.  =büc^er,  księga  handlowa. 
|)a'ublling§fäl)ig,  adi.  zdol- 
ny do  działania,  mający  zdol- 
ność działania. 

I^a'nblunoöfäl^igfeit,      sf 

zdolność/,  do  działania;  zdol- 
ność   do    działań     prawnych. 

>^n'iiblnngöfirmfl,  .^anb= 
Iiinn^^ncljilfe,  .'paHbI«nö?i)auv% 

l^ailöCl^KCifCUbCr  i  t.  p.  obacz 
pod  .t^anbelefirma  i  t.  d. 

>^a'iibInno§U)Cifc,  sf.  spo- 
sób m.  działania,  postępo- 
wania; postępek  m. 

.^O'nbmeljV,  sf  większość/, 
(przy  głosowaniu  przez  pod- 
niesienie rąk). 

>^a'iibmövfcr,   sm.  •§,  pL 

— ,  moździerz  ręczny. 


i 


^a'nbmüljtc 


573 


§n'ttbuierf 


|)a'nbntü^(e,   sf.    ^l    »n, 

młynek  ręczny;  żarna  pi. 

|)a'nborßCl,  sf.  pi.  =n,  po- 
zytywka /.,  mała  katarynka. 

^a'nb^ferb,    sn.    -eś,  pi. 

=e,  koń  powodny,  naręczny, 
naręczak  m.;  koń  luźny. 

§'a'nbł)fltd)t,  sf.  przyrze- 
czenie uczynione  przez  po- 
danie ręki, 

|)a'nbramtttc,   sf.  pi.   -n, 

baba  ręczna. 

|)a'UbrCt(ljUng,  sf.  l)  po- 
danie n.  ręki ;  podanie  czego 
do  ręki;  2)  pomoc/.,  wspar- 
cie n.;  —  lun,  leiften  dać 
pomoc,  pomagać. 

^a'nbrottc,  sf.  pi  -n,  ma- 

glowniczka/.,  wałkownica  /. 

-^a'nbro^,  sn.  =  §anbp[ctb. 
fja'nbrütfcn,  sm.  --%,  pi.  — , 

wierzch  m.  ręki. 

|)a'nbfä9c/s/.  pi  =n,  pił- 
ka /.,  piła  ręczna. 

§a'nbfam,  ^adi.  =  $anb= 
|)a'nb[(^ar,  sm.  =g,  pi.  =e, 

handziar,  m.,  andziar  m., 
nóż  turecki,  puginał  m. 

§a'nb[r^cttcn,   /.   pi.    — 
§flnbeifen. 
|)a'itb[t^(a.q,  sm.  K03,  pi- 

«=fd^läge,  uderzenie  n.  ręką, 
w  rękę,  w  dłoń;  uderzenie, 
danie  n.,  podanie  ręki;  mit 
—  unb  SOSort  podaniem  ręki 
i  słowem  (honoru);  ben  — 
geben,  mit  bem  »e  üerfpred^cn 
przyrzec  uderzeniem,  poda- 
niem ręki;  feine  3w[tt9ß  "^VilC^ 
einen  —  beJcäftigen  obietnicę 
stwierdzić  podaniem  na  to 
ręki. 

'  l^a'nbfdjrctöen,  sn.  ^§,  pi. 

— ,  1)  własnoręczne  pismo 
czyje,  autograf  w.;  2)  list  m. 
z  własnoręcznym  podpisem ; 
pismo  odręczne. 

|)a'nbf(!firift,    sf.  pi.  «en, 

1)  pismo  n.  (czyjej  ręki), 
charakter  m.  (pisma),  ręka/.; 

2)  rękopis  m.y  rękopism  m., 
manuskrypt  m. ;  3)  rewers  m. 

|)a'nbfcf)nftcnlunbe,  sf.  pa- 

leografia  /".,  znajomość  /. 
charakteru  (ręki)  starożyt- 
nych. 

|)a'nbfcf)riftlid^,  adi.  ręką 
pisany,  rękopiśmienny,   ręko- 

pis(m)owy;  ein  Sßet!  —   be-- 


fi^en  posiadać  rękopis  dzieła, 
dzieło  w  rękopisie;  ftd^  — 
gur  ^ft^i^w^S  ocrpftic^ten  zobo- 
wiązać się  na  piśmie  (wła- 
snym podpisem)  do  zapłaty. 
|)a'nbf(^ltl),  sm.  =(0^/  P^' 
«e,  rękawica  /.,  rękawiczka/.; 
leberne,  glaciette/geroirlte,  jei* 
bene  =^e  rękawiczki  zamszowe, 
glansowane,  niciane,  jedwa- 
bne; bie  =-e  an^,  aug^ie^en 
włożyć,  zdjąć  rękawiczki ; 
jmnbm  ben  —  ^iniüerfen  rzu- 
cić komu  rękawicę,  wyzwać 
kogo  do  boju,  na  pojedynek; 
ben  —  aufnel^men  podnieść 
rękawicę,  przyjąć  wyzwanie ; 
jmnbn^  ćtro.  mit' «en  anfaffen 
obchodzić  się  z  kim  ostrożnie, 
z  czem  jak  z  jajem. 

|)a'nb[(^u^fni3ifcr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  zapinaczka  /.,  zapi- 
nadło  n.  do  rękawiczek. 

§o'nbf^u^ma(i^cr,  sm.  =§, 

pi.   — ,  rękawicznik  m. 

^a'nbfftuljmaf^cret,       sf. 
i  §anbfdiu^ma(i)cr(liaub)tijer!^ 

sn.  »0,  rękawicznictwo  n. 

|)a'nbfd|u^ti)areu,    sf.  pi. 

towary  rękawicznicze. 

|)a'nbfdfC,  sf  pi.  =n,  my- 
dło n.  do  mycia  rąk. 

^a'nbfiegel,  sn.  ^§,  pi.  — , 

pieczęć  /.,  pieczątka  pry- 
watna (monarchy). 

^a'nbfignal,  sn.  «g,  pi.  *e, 

sygnał  ręczny. 

.^a'nbftgnaUatcrnc,  sf.  pi. 

«n,  latarnia  sygnałowa  rę- 
czna. 

§a'nbfignalfd)eibc,  sf.  pi. 

•n,  tarcza  sygnałowa  ręczna. 

|)a'nbf;)aife,    sf    pi.  =n, 

drągi  pl.^  pniaki  pi.  do  win- 
dowania kotwicy. 

|)a'nbf)Jtcj?,    sm.    =e§,  pi- 

•e,  rożen  m.  do  obracania 
ręką. 

"  ^'a'nbf^ri^e,    sf  pi.    =n, 

sikawka  ręczna. 

|)a'nbftod)c(,    sm.  *§,  pi. 

— ,  sztachulec  m. 

|)a'nbftO(f,    sm.    <e)§,    pi. 
"ftode,  dyba  /. 

|)a'nbftmd),  sm.  <e)§,  pi. 

-e,  1)  uderzenie  n.  ręką;  po- 
liczek m. ;  2)  zamach  m., 
najazd  m. 

|)a'nbtetter,  sm.  =»§,  pi.  — , 

wklęsłość  /.  dłoni. 


|)a'nbtt:euc,  sf  =  §anb* 
gelöbni^. 

§a'ttbtU(^,  sn.  =(e)§,  pi. 
»tüc^er,  ręcznik  m. 

|)a'nbmnbrc^cn,  «umfe^ren, 

S)i.  =0,  wykręcenie  w.,  zwrot  »n. 
ręki;  im  —  w  mgnieniu  oka, 
natychmiast. 

^a'nbüerlauf,    sm.    .(e)§, 

sprzedaż   podręczna,    drobna. 

|)a'nbb0K,  V-  garść  /.; 
tyle,  ile  w  rękę  wziąć  można; 
eine  — 9^üffe  garść  orzechów; 
eine  —  Seule  garstka  ludzi. 

|)a'nbü)affe,    sf.    pi.   *n, 

broń  ręczna;  broń  biała. 

|)a'nbtt)al)rfagcr,    sm.    .-g, 

pi.  — ,  chiromancista/.,  chiro- 
mantyk  m.,  chiromanta  m , 
wróżek  m.  z  ręki;  =in  sf. 
pi.  »rinnen,  chiromantka  /,, 
wróżka  /.  z  ręki, 

^a'nbtüalnfagerci,  |)anb= 
ujalrfagcrfimft,     |)anbtt)a]^r= 

fagung,  sf  chiromancya  /., 
wróżenie    n.  z  rąk, 

^^a'nbtijaffcr,5ń.  =§,  woda/. 

do  mycia  rąk, 

|)a'nbU)eifcr,    sm.   Ǥ,  ^^z. 

— ,  ręka  wskazująca  drogę, 
drogoskaz  m. 

E^a'nhmxt,  sn.  '(e)§,  pi.  =e, 
1)  rękodzieło  m.,  dzieło  n. 
rąk;  2)  rzemiosło  w.  ;  eitt  — 
lernen,  treiben,  üerfte^en,  aufs 
geben  uczyć  się  rzemiosła, 
trudnić  się  rzemiosłem,  umieć, 
znać  rzemiosło  (znać  się  na 
rzemiośle),  porzucić  rzemio- 
sło; ben  ©ol^n  ein  —  lernen 
laffen  albo  gu  einem  —  tun 
oddać  syna  do  rzemiosła; 
imnbm  bag  —  legen  wzbra- 
niać komu  rzemiosła,  prze- 
szkodzić komu  w  dalszem  wy- 
konywaniu czegoś,  kres  po- 
łożyć czyjej  działalności;  je* 
manbem  in§  —  pfufc^en,  grei= 
fen,  fallen  mieszać  się,  wtrącać 
się  do  czyjego  rzemiosła,  wda- 
wać się  w  czynności  obcego 
powołania,  w  obce  sprawy; 
etn).  alg  —  treiben  albo  ein 
—  aug  itm.  mad^en  rzemio- 
sło z  czego  robić;  etro.  toii 
ein  —  treiben  trudnić  się  czem 
jak  rzemiosłem,  nie  z  za- 
miłowania, ale  dla  zysku; 
robić  co  mechanicznie;  — 
l^at  golbenen  93oben   rzemio- 


v^o'nbüjcrfcr 


574 


|)a'nffnmc(n) 


sło  wydaje  pewny  zarobek; 
3)  profesya  /•?  powołanie  w., 
zatrudnienie  n. ;  feines  (albo 
be§)  «§,  feinem  se  nac^  ©d^u« 
fter  fein  być  szewcem  z  pro- 
fesyi,  z    zawodu;   Seutc    Dom 

—  (ludzie)  biegli  w  rzemio- 
śle ;  Dom  —  fein  znać  rzemio- 
sło, być  znawcą;  znać  co, 
znać  się  na  czem;  ein  ©d^au=» 
fpierer,  ein  ©elel^rtcr  com  — 
aktor,  uczony  z  profesyi, 
z  powołania;  człowiek  wy- 
łącznie scenie,  naukom  sie 
oddający,  aktor,  uczony  dla 
chleba;  baä  —  tjerberben  po- 
psuć interes;  4)  =  3wnft, 
cech    m.   (rzemieślniczy);  baś 

—  forbcrn,  gufammenberufcn, 
gufammen!ommen  laffen  zwo- 
łać cech  na  zgromadzenie;  in 
ta^  —  freien  ożenić  się  z  cór- 
ką lub  wdową  rzemieślnika 
tego  samego  rzemiosła. 

^a'nhmxttv,  sm.  s§,  pi.  —, 

rzemieślnik  m.,  profesyonista 
on, ;  (często:)  rękodzielnik  m., 
robotnik  m. 

'f)a'nbtoerfcrbcrctn,  sm.  .eg, 

pi.  =c,  stowarzyszenie  n.  rze- 
mieślników. 

|)a'nbti)cr!?ältcfte(r),     sm. 

"ten,  pi.  Ątn,  cechmistrz  w. 
robota  rzemieślnicza. 

|>a'ni)ti)erfg6raurf;,  sm.  <e)§, 

pi.  «»btauĄe,  zwyczaj  rzemie- 
ślniczy, zwyczaj  przyjęty  przez 
rzemieślników. 

|)a'nbtDerI§biirf^c,  sm.  =n, 

pi.  —  i  «n,  uczeń  m.  ;  prak- 
tykant w.,  chłopak  m.j  ter- 
minator m. 

.$)a'nbtiJcrföfrou,  5/.  p?.  =en, 

rzemieślniczka  jT.,  żona  rze- 
mieślnika. 

^aubujcrfggcno^,  sm.  =ffen, 

pZ.  =ffen,  trudniący  się  tem 
samem  rzemiosłem,  towarzysz 
zawodowy.  [=3fng. 

^a'nbujcrf^n^rät,    sn.    = 
|)a'nbtt)crf^Ócf  cn(c),  sm.  =cn, 

pi.  ten,  czeladnik  w.  (rzemie- 
ślniczy). 

|)a'nbtijcr!öiunne,  sm.  = 
=Burfcl^e. 

-^a'nbUJCrf^fmibtÖ,  ^di.  zna- 
jący jakie  rzemiosło,  biegły 
w  rzemiośle. 

.|)a'nbttierfglnbc,  sf.  2)i.  «n, 


1)  kasa/,  cechowa;  2)  zgro- 
madzenie  n.  cechmistrzów. 

§a'nbtDcrf^Ie^rlino,  sm.  =§, 

pi.  ^e,  terminator  m. 

|)a'nbti)crf§ittann,  sm.  -e§, 

pi.  sleute,  rzemieślnik  m. 

^a'nbtoeifömö^ig,  i.   adi. 

1)  rzemieślniczy,  według  pra- 
wideł   rzemiosła    wykonany ; 

2)  mechaniczny,  pospolity,  rze- 
miosłowy ;  II,  adv.  rzemieślni- 
czo,  rzemiosłowo;  mechani- 
cznie, pospolicie;  ettt).  — 
treiben  trudnić  się  czem  jakby 
rzemiosłem,  robić  co  mecha- 
nicznie. 

|)a'nbti)crf^inciftcr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  majster  m.  jakiego  rze- 
miosła; pryncypał  m. 

|)a'nbtt)erf§ncib,    sm.    = 
Srotneib. 
|)a'nbtt)erfCic9Cl/  sn.    =§, 

pi.  — ,  pieczęć  cechowa. 

|>a'nbtDcrtóberbcrbcr,    sm. 

■=§,  pi.  — ,  psotnik  7w.,  pso- 
wacz  m.    zarobku,  interesów. 

§a'nbtoerf^öoIf,    sn.    «eg, 

klasa  rzemieślnicza,  rzemie- 
ślnicy pi. 

^»a'nbtDcrlgjcug,  sn.  «e§,  pi. 

'-t,  narzędzie  rzemieślnicze. 

,f)a'nbtoerf§simft,    sf.   pi. 

sgünftc,  cech  m.  (rzemieślni- 
czy). 

§a'nbti)inbC,  sf.  pi.  sn,  win- 
da   ręczna,    kołowrót    ręczny. 

|)a'nbttii)rlcrbu^,  sn.  'e§,pl. 

=bÜC^er,  słownik  podręczny. 

.^a'nbtöUrjCl,  sf.  korzeń  m. 
ręki,  przydłoniak  m. 

l^a'nbimirscnnoAcn,  sm., 
.f)a'nbU)urseIl)cin,  sn.  =§,  kość 

wchodząca  do  składu  przed- 
barcza  z  ręką. 

^a'nbjct(^cit,  sn.  =§,  pi  —, 

1)  znak  ręką  dany;  2)  pod- 
pis m.  (niepiśmiennych)  krzy- 
żykiem. 

.^a'nbjeidjnmtfl,  sf.  pi.  =en, 

rysunek  m.  od    ręki,    ręczny. 

'^a'nbjun,  sm.  seö,  podpis  m. 

'^Onf,  sm.  =e§,  pieńka  /., 
konopie J9^. (rzadko:  konop/.); 
männlicher  —  konopie  męskie, 
płaskonka;  rceibli^er  —  ko- 
nopie żeńskie,  głowatki, 
branki. 

^a'nf  ad  er,  sm.  »S,  pi.  «äcfer, 

zagon  konopny,  konopisko  n. 


.f^a'nfbau,  sm.  «e§,  uprawa/. 
Inn. 

|)a'nfbcrctter,  sm.  .§, pi.—, 

wybijający  m.  konopie. 

.$)a'nfbtenc,   sf.  =  liänfin. 

§a'nfbrCd)C,  sf.  pi.  ^n,  mię- 
dlica f.y  cierlicay.  do  konopi. 

|)a'nfbrC(^Cn,  sn.  -g,  mię- 
dlenie n.  (konopi). 

|)a'nfcn,  i  -f^ä'nfcn,   adi. 

konopny. 

x^a'nfcrj,  sn.  «eś,  amiant  m. 

|)a'nffinf,  sm.  =eg,  pi.  *e, 
=  Hänfling. 

.^a'nfgran,  sn.  -e§,  nić  ko- 
nopna. 

^f)a'nf^o^n,  sm.  -e^,  = 
männlicher,  tauber  §anf,  pła- 
skonka f.,  suszka  f. 

|)a'nf|ccf)cl,  sf.  pi.  «n,  cho- 

chlica  /.,  czesadło  n.  do  ko- 
nopi. 

|)a'nff)cnne,  sf.  głowacz  m., 

maciorka  /.,  branka  /.,  gło- 
watka  /. 

|)a'nfl^ÜIfCn,  sf.  pi.  pakle- 
pie  pi.,  paklepy  pi.,  otłoczy- 
ny  pi. 

^ä'nfin,  sf.  pi.  =inncn  = 
§anf^enne. 
|)a'nffnmm,   sm.  »c§,   pi. 

»fämme,  czesadło  n.  do  ko- 
nopi. 

^a'nffUC^en,  sm.  »g,  wytło- 
czyny konopne. 

§a'nffubert,  sn.  =§,  pi.  .-§, 

koperta  /.  z  cienkiego  pa- 
pieru. 

,^a'nflcincn,  sn.  =g,  |)a'nf= 

Icintoanb,  sf.  płótno  konopne. 

.f^ö'nfling,  sm.  «§,  pi.  =e, 

1)  konopka  /.,  konopnik  m., 
dzwoniec  m.,  makolągwa  /., 
czeczotka  /.  (ptak);  2)  = 
^anf^al^n. 

^a'ufmänndjcn,  stu  «§,  pi. 
—,  =  ^anf^a^n. 

|)än'fncr,  sm.  -ä,  pi.  —, 
=  ^anfbereitet. 

^a'nfncffel,  sf.  pi.  -n,  ba- 
dyl m.  (konopny),  poziewnik 
m.  (roślina). 

§a'nfÖI,  sn.  =eö,  olej  kono- 
pny. 

|)a'nfł)a^tcr,  sn.  -e§,  pa- 
pier 7ti.  Z  konopi,  konopny. 

,C^a'nf^Q))ł)cI,  sf.  pi.  «n,  ślaz 

zajęczy,  dziki,  polny. 

|)a'nffomC(n),  sm.  -enS,  sie- 
mię konopne. 


|)a'nffdjti)inge 


575 


|>ä'nöe^arttc 


^a'nffdjiuingc,  sf.  pl.  -n, 

opałka  /.  do  przewiewania 
konopi. 

^a'nffctl,  sn,  =(e)§,  pi.  =e, 
w  róz    konopny. 

|)a'nfftcn9cl,  sm.  =§,  pi.  —, 

dyga  konopna. 

^a'nfftritf,  sm.   .e§,  pi.  =e, 

powróz  konopny,  konopnik  m. 

|)a'nftt)Crg,  sn.  »§,  pakuły 
pl.^  kłaki  konopne, 

|)Ong,  sm.  <e)ś,  1)  =  316= 
l^ang,  pochyłość  /. ;  2)  pociąg 
7W.,  popęd  w.,    skłonność  /. ; 

—  5U  etro.  I^abcn  mieć  do 
czego  pociąg,  skłonność;  lei« 
benjd^aftlt^er  —  namiętna 
skłonność. 

^Ü'ngC,  sf.  pi.  =tt,  wiesza- 
dło n. 

fjä'ngcfianf,  «/.  i??.  =bän!e, 

1)  ławka  do  ściany  na  zawia- 
sach przybita  do  podnoszenia; 

2)  wrota  szybowe  (górnictwo). 
|)ä'ngcBaU(!^,  sm. =e§,  brzuch 

zwieszony. 

|)ä'ngeBett,  sn.  =e§,  ?>?.  =cn, 

łóżko  wiszące. 

|)ä'ngc6ttfC,  «/i??.  =n,  brzo- 
za płacząca. 

|)ä'ngcürüife,   sf  pi.    ^n, 

most  wiszący,  zawieszony,  ha- 
czony. 

|)ä'ngccifen,  sn.  -§,  pi.  —, 

obochwyt  m. 

Ijä'ngelluft,  sf.  pi.  =!rufłe, 

urwisko  n. 

|)ä'ngclant^c,   sf.  pi.  «n, 

lampa  wisząca. 

|>ä'ngelt^ije,  sf.  pi  =n,  war- 

a  zwiszająca. 

|)ä'ngcmatte,    sf.  pi.   =n, 

mata  /.,  plecionka  /.  do  za- 
wieszania. 

|)ä'ngen,  vn.  I^ange,  pngft 
l^ängt,  ^ing,  i^abe;  gegangen, 
1)  wisieć,  być  zawieszonym; 
baS  93ilb  l^ängt  att  ber  S^anb 
obraz  wisi  na  ścianie;  t>a^ 
Äteib  pngt  ani  klaget  su- 
knia wisi  na  gwoździu;  bic 
^aarc  l^ittgen  \l)x  auf  bic 
©d^ulter  włosy  spadały  jej 
na  barki;  W  Kleiber  l^än» 
gen  if)m  ant  Selbe  suknie  na 
nim   wiszą;    au  jmnbä  ^alje 

—  wisieć  komu  u  szyi ;  2)  an 

jmnbm,  an  ełro.  —  lgnąć  do 

kogo,  do  czego,  być  do  kogo, 
czego      przywiązanym;       an 


jmnbS  33Ii(!en  —  wlepić  oczy 
w  czyje  spojrzenia,  śledzić 
(wzrokiem)  czyje  spojrzenia; 
an  jtttnbś  3Kunbe,  Sippen  — 
wlepić  słach  w  usta  czyje, 
z  natężoną  uwagą  słuchać 
kogo;' 3)  ben  ^opf —  laffen 
zwiesić  głowę,  stracić  otuchę, 
być  przygnębionym;  bie  ^IÜ=> 
flet,  bie  ^ittid^e  —  laffen  opu- 
ścić skrzydła ;  (obraz.)  opuścić 
ręce,  zaniechać  czego,  stra- 
ciwszy nadzieję;  ben  3Jiunb,  baś 
Tlaui  —  laffen  spuścić  nos  na 
kwintę;  4)  —  bleiben  uwi- 
snąć,  zawisnąć,  zawiesić  się; 
ic^'  blieb  mit  tern  9todfe  an 
bem  (Straud^e  —  zaczepił  się 
mój  surdut  o  krzak,  za  krzak ; 
bei  jmnbm,  an  einem  Drtc  — 
bleiben  zatrzymać  się  u  kogo, 
w  jakiem  miejscu ;  üon  bem, 
raaś  er  gelernt  l^at,  ift  nur 
roenig  —  geblieben  z  tego,  czego 
się  uczył,  mało  utkwiło,  zo- 
stało mu  w  pamięci,  w  głowie; 
5)  wisieć,  ciągnąć  się,  być 
w  zawieszeniu;  bic  'BCLfU^t 
bleibt  —  sprawa  pozostaje 
w  zawieszeniu,  wisi;  etn).  — 
laffen  (po)zostawić  co  w  za- 
wieszeniu; ber  ?}]ro5e^  l^ängt 
nod^  proces  jeszcze  się  cią- 
gnie, się  toczy;  6)  =  ab= 
l^ängen,  zależeć,  być  zawi- 
słym; woran  l)ängt  bie  ©ac^e? 
od  czego  rzecz  zawisła?  c§ 
pngt  baran,  \)a^  . . .  trudność 
w  tera  leży,  że  ... ;  fein  Seben 
l^ing  an  einem  graben  życie 
jego  na  włosku  wisiało;  bet 
jmnbm  —  wisieć,  zależeć  od 
kogo,  być  komu  dłużnym; 
7)  üott  —  być  czem  obwie- 
szonym, czem  przepełnionym, 
obładowanym ;  bic  Säume  — 
notier  g^rüd^tc  na  drzewach 
wisi  wiele  owocu,  drzewa  ugi- 
nają się  pod  owocami;  ber 
^immel  ^ängt  tl^m  noUcr  ©eigen 
wszystko  mu  się  uśmiecha,  wi- 
dzi wszystko  w  różowych  bar- 
wach, jest  optymistą;  8)  = 
fd^meben,  wisieć,  trzymać  się 
w  powietrzu ;  ber  Slbler  pngt 
im  Suftraum  orzeł  wisi  w  po- 
wietrzu; ba§  ©d^roert  be§  2)a= 
mo!le§  ^ängt  über  feinem 
Raupte  miecz  Damokiesa  wisi 
nad  jego  głową;  9)  =  geneigt 


fein,  chylić  się,  być  pochylo- 
nym; eine  §ängenbe  ^Iäd)c 
równina  pochylona ;  bie  3J2auer 
pngt  mur  chyli  się;  10)  ^än= 
genb,  l^angenb  ppr.  wiszący, 
zwisający;  bie  l^äugenben 
©arten  ber  ©emiramiä  wi- 
szące ogrody  Semiramidy; 
l^ängenbc  33rütfe,  ^ängenbe 
X'ippe  ob.  §ängebrüdEe,  Ranges 
lippe. 

i)ä'ngcn,  ^ängft,  ^ngt, 
pngtc  albo  ^ing,  f)abe  gepngt 
albo  gegangen,  1.  va.  1)  wie- 
szać, powiesić,  zawiesić;  baö 
^leit)  an  ben^fiagel,  —  powiesić 
suknię  na  gwoździu ;  (obraz.) 
etro.  an  ben  3^agel  —  zanie- 
chać czego,  porzucić  co;  bic 
2ßäfd|e  auf  ben  33oben  —  wie- 
szać bieliznę  na  strychu;  ben 
2f?antel  um  fid^  —  zarzucić 
na  się  płaszcz;  (obraz.)  etin. 
an  bie  gro^e  ©(otfc  —  rozpo- 
wiadać co  wszystkim,  rozgła- 
szać co;  (obraz.)  'om  ManUl 
nad^  bem  SOSinbc  —  zastoso- 
wać się  do  okoliczności,  nosić 
płaszcz  na  obu  ramionach; 
an  jmnbn,  an  dm.  niel  ©elb 

—  wydawać  dla,  za  kogo, 
wkładać  w  co  wiele  pieniędzy ; 
fein  §erg  an  jmnbn,  an  etro. 

—  serce  do  kogo,  czego  przy- 
wiązać, przywiązać  się,  przy- 
lgnąć do  kogo,  czego ;  an  ben 
©algen  —  powiesić  na  szu- 
bienicy; quer  Ü6er  etro. —  prze- 
wieszać, przewiesić;  2)  zwie- 
sić co;  ben  Äopf  —  zwiesić 
głowę;  bie  ^^lüget,  bie  Clären 

—  zwiesić  skrzydła,  uszy; 
(obraz.)  stracić  otuchę;  feine 
SfJafc  in  aHeg  —  wszędzie  nos 
wścibiać,  wszędzie  sie  mie- 
szać;  II.  fid^  — ,  vr.  wieszać 
się,  zawiesić  się,  powiesić  się; 
zaczepić  się;  fid^  an  jmnbn, 
an  etro.  —  przywiązać  się, 
przylgnąć  do  kogo,  do  czego; 
III.  vn.  =  l^angcn. 

|)ä'ngen,  sn.  =§,  wieszanie  n., 
zawieszenie  n.,  powieszenie  w. ; 
mit  —  unb  SOBürgen  wszelkie- 
mi  siłami,  z  wysileniem. 

^ä'ngeö^rcu,  sn.  pi.  uszy 

obwisłe. 

|)ä'nge^artie,  sf   pi.  -n, 

partya  w  grze  szachowej  nie 
rozstrzygnięta. 


|>ä'nöefäiitc 


576 


öa'rfc 


^ä'ngcf  äiilc,  sf.  ph  «n  i  |)ii'it ; 

gcftÖUbCr,  sm.  *S,pZ.  — ,  trzpień 
wiszący. 

efcblöffcr,  kłódka  /. 

^ü'ngcfcil,  sn.  =eś,  pl.  =e, 

smycz  /. 

Ijä'nöeftaitge,    sf.  pl.  =n, 

polednia  /.,  polen  f. 

|)ä'ngctt)aöe,  sf.  pl.  =n  mit 
©raöbogen,  półkole  zawie- 
szalne,  zawieśnik  m. 

§ä'ngcu)cibc,  sf.  pl.  «n  brzoza 

płacząca. 

§ö'ugcti)ei'f,  sn.  seä,  2??.  =e, 
wiązanie  wiszące,  stolec  wi- 
szący, wieszarek  m. 

|)ii'ttgeU)crf6rii(f  e,  sf.  pl.  =tt, 

wiązanie  rozpierające,  wiszą- 
ce; most  wiszący. 

§ä'ngcu)crfötrögcr,  sm.  *§, 

pl.  — ,  wieszar  m.,  dźwigar 
wiszący. 

.f^ä'ngejeug,  sn.  «(e)Ś,  za- 
wieśnik 7n. 

^a'ngrtcmcii,   sm.  -§,  t)i. 

— ,  pas  m.  pod  pojazdem. 

I^anfca'tifrf),  adi.  hanzeaty- 
cki. 

^ÖnfelCi',  sf.pl.  «en,  drwin- 
ki  pl,.,  kpiny  pl. 

|)ä'nfeitt,  va.  I^änf(e,  pfeift, 

zabawę  sobie  z  ko»o  robić, 
psoty  komu  wyrządzać  dla  za- 
bawy, kpić,  drwiukować. 

|)a'nfeftai)f,  sf.  pi.  =ftäbtc, 

miasto  hanzeatykie. 

fft'nfi(i^,  adi.  hanzeatycki, 
an^iia'rr,  sm.  =tx^,pl.  «en, 

głupiec  m. 

|>anÖÜ)U'rft,  (także  ipa'n§= 
rourft)  sm.  =e0,  pl.  a,  i  §anä-- 
trürfte,  arlekin  m.,  błazen  m. ; 
ben  —  mad^en  udawać  błazna, 
błaznować. 

§a'nöu)«rftartig,     .^a'n^= 

UJlirftmä^ig,  adi.  błazeński, 
kuglarskijarlekiński ;  adv.  po- 
błazeńsku. 

'^angujurftcrei',  ^f)angtt)ur= 

ftta'bc,  sf.  pl.  =cn,  arleki- 
nada  /.,  kug-Iarstwo  n. 

^a'u^ttjurftftreidj,  sm.  -(e)§, 

pl.  "i,  błazeński  figiel,  po- 
stępek, błazeństwo  n. 

|)a'utel,  sf.  pl.  =n,  ciężarki 
pl.    do  gimnastyki. 

<^antic'rcn,     vn.     (^abcn) 

1)  obracać  co,  robić,  władać 
czem;  2)  rzemiosłem  się  tru- 


dnić; mit  Cln).  —  handlować 
czera,  kupczyć,  trudnić  się 
czem  dla  zarobku;  pracować, 
trudnić  się  czem  dla  zarobku  ; 
3)  robić  rękami,  giestyku- 
lować. 

'f^antie'rung,   sf    pi.  .-en, 

1)  władanie  w.  czem;  2)  giesty- 
kulowauie  n.;  3)  trudnienie 
się  czem;  4)  zarobkowanie  n., 
proceder  m.,  rzemiosło  n.,  za- 
trudnienie zarobkowe;  5)  han- 
dlowanie n.,  kupczenie  n. 

«^a'^jerig,  I.  adi.  l)  nie- 
głaciki,  chropowaty;  2)  tru- 
dny, pełny  trudności;  II.  adv. 
chropawo,  chropowato,  nie- 
gładko;  er  prebtgte  —  kazał 
chropawo,  jąkliwie. 

.f)a'^crn,  vn.  (^aben)  (ee) 
l^apert,  vimpers.  niesporo  iść, 
zatrzym(yw)ać  się;  eŚ  ^apert, 
eö  fiapert  mit  (bei,  an)  bec 
©ad^e,  bie  ©ad^c  l^apert  rzecz 
idzie  koślawo,  nie  wiedzie 
się  jak  należy;  tt)0  albo  n)or= 
an  l^ap.'rt  eö?  w  czem  sęk? 
trudność,  przeszkoda?  'tiO.  1^0= 
pert  e§  w  tem  sęk  cały;  c§ 
l^apert  mit  i|m  niedobrze  ma 
w  głowie,  brakuje  mu  piątej 
klepki;  eś  l^apert  mit  i^m 
in  ber  9^aturgefc^ic|te  nie  tę- 
gi w  historyi  naturalnej;  im 
©gamen  ^at  e§  bei  il^m  ge= 
l^apert  krucho  z  nim  było 
przy  egzaminie. 

;^a'^łJdjen,  sn.  =§,  pl.  —, 

dimin.  od  Rappen,  kawałe- 
czek m.,  kąsek. 

«f)a':|Jł)cn/  l.     vn.    (^oben) 

otworzyć  usta  i  nagle  je 
zamknąć;  II.  sn.  -^,  1)  nagłe 
otworzenie  i  zamknięcie  ust; 
2)  kawał  m.\  ein  —  S^Ieifd^ 
kawał  mięsa. 

.^a';|J))ig,  adi.  1)  łapczywy, 
chciwy;  2)  wielki,  silny;  ein 
»eS  ©tUrf  (Śelb  moc  pieniędzy, 
pokaźna  suma;  bal  łft  etil). 
—  to  trochę  dużo  tego,  to 
nadto. 

<.^a))(^)?!  interi.  hap! 

.f)OronguiCrCll,  (wym.:  -gi- 
ren),  va.  (^aben)  podniecać, 
pobudzać  kogo  do  czego  sło- 
wami. 

ÖÖ'rdjCll,  sn.  sg,  pl.  —, 
dimin.  od  §aar,    włosek    m. 

|)a'rbcr,   sm.   =§,  pl.   —, 


wielkopław  w.,  wielgopław  w. 

(ryba). 

|)a'rcm,    sm.   -§,  pl.   «§, 

harem  m. 

fä'rcn,  adi.  włosiany, 
ä'rcn,  vn.  i   ftc§    — ,    vr. 
(^aben)  =  (ftc^)  Ęiaaren. 
|)ä'rcn^cmb,   sn.    «e§,  pl. 

«en,  Włosienica    f.,   włosiana 
koszula. 

|)ärefia'rd),    sm.    =en,  pl. 

«=en,  herezyarcha  w.,  naczel- 
nik m.  sekty. 

|)ärC|iC',  sf.  pl.  ;n,  here- 
zya  /.,  kacerstwo  n. 

^^ürc'tifer,  sm.  =§,  pl.  — , 

heretyk  w.,  kacerz  ?«.,  od- 
szczepieniec  m. 

|)ärC'ttfrfj,  adi.  heretycki, 
kacerski,  odszczepieńczy. 

|)a'rfe,  sf.  pl.  «n,  l)  arfa  /"., 
harfa  /.  (instrument  muzy- 
czny) ;  bie  — ,  auf  ber  —  fpie« 
len,  bie  —  fc^tagen  grać  na 
arfie ;  2)  arfa  (narzędzie  gO' 
spodarskie  do  czyszczenia 
zboża). 

|)a'rfen,  I.  vn.  (fiaben)  na 
arfie  grać;  II.  va.  (§aben) 
zboże  przez  arfę  przerzucać, 
przepuszczać,  na  arfie  czyścić. 

§arfcnt'ft,  sm.  sen,  pl.  -en, 

arfiarz  »«.,  harfenista  m.  ; 
=in,  sf.  pl.  -innen,  arfiarka  f. 

|)a'rfenmäöd)eu,  sn.  = 
^arfenfpielerin. 

.f)a'rfcnfaite,    sf.   pl.   «n, 

struna  /,  u  arfy,  na  arfę. 

.^a'rfcnfd^Iägcr,  sm.  =  §ar= 
fenfpieler. 

§a'rfCtt|^teI,  sn.  =(e)g,  gra/, 
na  arfie. 

|)a'rtcnf^ieler,  sm.  =g,  pl. 

— ,  arfiarz  m.,  harfenista  w.; 
«in,  sf.  pl.  »innen,  arfiarka  /. 
§a'rfncn,  vn.  (^aben)  pod- 
nosić nadto  tylną  nogę  (o  ko- 
niach). 

.^a'rfncr,  sm.  «=g,  pl.  — , 
1)  =  Carf  enf  pieler ;  2 )  poeta  m., 
bard  w.,  śpiewak  w.;  ä)  sin, 
sf.  pl.  «=innen,  =  Warfen- 
fpielerin. 

.^ä'ring,  sm.  =  gering. 

|)a'rfC,  sf  pl.  -n,  grabie 
pl.;  eine  —  »oH  pełne^  gra- 
bie, ile  grabiami  zmieść  mo- 
żna; mit  bet  —  roegfcl^affen 
odgrabić ;  id^  werbe  bir  jcigcn 


-Warfen 


577 


|>a'rrcn 


tottö  eine  —  ift  nauczę  ja 
ciebie  rozumu. 

^a'rfeit,   va,   (^aben)  gra- 
bić. 
|)a'fenfticl,  sm.  =2§,  pl.  -e, 

grabisko  n. 

§a'r!enftro^,  sn.  «eö,  sło- 
ma grabiona. 

Öä'ricin,  sn.    =§,  pl.  —, 
=  |)ärd)en. 
%>axitti'nf  sm.  «§,  ^?.  =ä, 

cc  arlekin  w.,  kuglarz  m., 
biazen  w. 

§arlefina'be,    s/.  pl.    =n, 

arlekinada  /.,  figle  pl.,  bła- 
zeństwo M. 

^crleün^jatfc,  5/.  pl,  =n 
i  ^jarlctinöflciD  sn.^t^^pl.  =er, 

strój  arlekiński;  eine  —  an= 
l^aben  być  ubranym  po  arle- 
kińsku. 

^arlefi'n^^joffe,  5/.  pl  -n 
i  |)arlcfi'n§[treidj  sm.=t^,pl. 
=e  =^  ^arleftnabe. 

-L^jaritt,  sm.  =(e)§,  zmar- 
twienie n,,  strapienie  n.,  zgry- 
zota f.;  (także:)  zniewaga, 
obraza  dotkliwa. 

§ä'rmcn,  I.  (rzadko)  va. 
(I^aben)  zgryzotą,  frasunkiem 
zamęczać  kogo,  gryźć,  mar- 
twić kogo ;  II.  fid^  — ,  vr. 
gryźć  się,  martwić  się,  tra- 
pić się;  fid;  gu  2^obe  —  za- 
gryzać się,  umierać  ze  zgry- 
zoty. 

|)a'rml0§,  adi.  1)  (rzadko.) 
bez  zgryzoty,  spokojny;  ein 
=Io|eś  2ihin  życie  niezamą- 
cone  utrapieniami,  spokojae; 
2)  niewinny;  ein  «=Iofe§  @e= 
fd^öpf  niewinne  stworzenie; 
«=tofe§  ©eplauber  niewinna, 
nieszkodliwa  paplanina;  =(o= 
f€§  ©piel  zabawa,  gra  nie- 
winna, niegorsząca,  przy- 
zwoita. 

|)a'rmlofi9fcit,  s/.  1)  spo- 
kój m.,  spokojność  f. ;  2)  nie- 
winność /. 

Harmonie,  sf.  pZ.  --n,  l)  har- 
monia /.,  zgodność  f.,  zgo- 
dne brzmienie  n.;  —  bct 
%'Óm  harmonia  tonów,  dźwię- 
czność; —  ber  g^arben,  bet 
(Sliebcr  einer  ©tatue  har- 
monia, zgodność  barw,  skła- 
dność  części  posągu,  statuy; 
2)  harmonia,  zgoda  /*. ;  in 
guter,  fd^önftcr  —   leben   żyć 


w  najlepszej  harmonii,  zgo- 
dzie. 

ItarntomCgefe^c,    sn.   pl. 

prawidła  pl.,  zasady  pl.  har- 
monii. 

|)annoniClcI)rC,  sf.  har- 
monia /".,  nauka  o    harmonii. 

ÖarmoniC'ntUfÜ,  sf.  har- 
monia f.,  muzyka  /.  na  same 
narzędzia  dęte. 

fxjrmontc'ren,  vn.  (^aben) 

harmonizować,  zgadzać  się, 
być  w  zgodzie  z  kim,  z  czem ; 
jujammen  —  żyć  z  kim 
w  zgodzie. 

^avmO'mt,  sf.  teorya  har- 
monii, nauka  o  prawach  akor- 
dów. 

|)armo'nifa,   sf.    pl.  =!en, 

harmonika  /. 

|)armo'ni[(i^,  adi.  harmo- 
niczny, harmonijny ;  zgodnie, 
miło  brzmiący,  zgodnie  uło- 
żony; zgodny  w  swoich  czę- 
ściach. 

.f)armo'ntunt;  S7i.  =(ö),  pl. 

Ǥ  1  =nien,  harmonium  n. 

^a'Xm\)OU,  pełny  zgryzot; 
bolesny,  melancholijny,  smu- 
tny; «e  Xage  dni  boleści. 

|)arn,  sm.  =(e)§,  uryna  /., 
mocz  m. ;  —  laff  en  puszczać 
urynę,  mocz,  urynować,  mo- 
czyć; ben  —  galten  trzymać, 
wstrzymywać  mocz. 

|)a'rnabfonbcrung  sf.    wy- 
dzielenie n.,  odpływ  m.  uryny. 
|)a'rnabtrcibcnb,  adi.  diu- 

retyczny,  sprawiający  obfity 
odpływ  moczu. 

|)a'rn artig,  adi.  urynowaty, 
do  moczu  podobny. 

|)arnbIafC,  sf.  pęcherz  m. 
(moczowy). 

.^a'rnbrenneit,  sn.  =g,  rze- 

źączka  /. 

Ę>a'tntn,  vn.  (^oben)  ury- 
nować, moczyć,  mokrzyć, 
szczać ;  93lut  —  krew  od- 
dawać z  moczem. 

|)a'rnf(U^,  sm.  :ffe§,  cie- 
czenie n.  moczu,  mimowolny 
odehód    uryny,    moczotok    m. 

I^a'rngang,  sm.  «(e)g,  ka- 
nał moczowy. 

|)a'rni9,  adi.  urynowy, 
urynny. 

|)a'rnif(^,  sm.  »eS,  pl.   =e 

1)  pancerz  w.,  blacha  /. 
na  piersi,  zbroja/.;  im  —  fein 


Eitlen  ber,  beutftfi-polmfĄeS  SBSorterbuĄ. 


być  uzbrojonym;  2)  in  —  QC« 
raten  rozzłościć  się,  w  pa- 
syę  wpaść;  j[ntnbn  in  —  brin» 
gen  rozgniewać  kogo,  rozsro- 
żyć,  rozdąsać  kogo. 

|)a'rmfi^cn,  va.  i  ftd^  — , 

vr.  (^aben)  wdziewać  pancerz, 
uzbrajać,  uzbrajać  się. 

|)a'rnifc^mo^er,  sm.  ^^,pi. 

— ,  pancprzuik  m. 

|)0'rnfifd),  sm.  *eg,  pl.  «e, 

tarczołusk  m. 

|)a'i*n!raut,  sn.  =e§,  parsk 

kozi,  połonicznik  m.,  spo- 
rysz m.,  żabie  gronka,  sto- 
ziarn  m. 

|)a'rnlcitcr,    sm.   *§,    pi. 

— ,  cewka  moczowa. 

^ft'rnriÜ^tC,  sf.  cewka  mo- 
czowa. 

-^^Cl'rnrullt,  sf.  moczotok  m. 

I^a'rnfanb,  sm.  =eś,  piasek 

moczowy. 

|>a'rnftein,  sm.  .-e^,  am- 
bra /. 

|)a'rnftcinbtlb«ng,  sf.  ka- 
mica moczowa. 

|)a'rnftrengc,    sf.    trudne 

moczenie,  strangurya  f.,  rze- 
żanka  f. 

|)a'rntrcibenb,  adi.  urynę 
pędzący,  moczopędny, 

'|)a'rnberIjoUung,s/.,  |)a'i*n= 

bCrftO^fung,  sf.  zatrzymanie 
w.    uryny. 

^^a'rnsöjang,  sm.  =  §arn= 
fłrenge. 

§dr^U'nC,  sf.  pl.  =n,  har- 
pun m.,  dziryt  m.,  hak  m. 

«f)ar^u'ncn,  i  §ar^untc'rcn, 

va.  (^aben)  harpunować,  ło- 
wić harpunem,  hakiem. 

^^axpi)'it,  sf  pl.  ^en,  l)  har- 
pia /.;  2)  człowiek  drapieżny, 
chciwy,  nienasycony. 

^a'xvtUf  vn.  (^aben)  1)  cze- 
kać, oczekiwać;  einer  (Śa(^e, 
auf  ełn).  —  wyglądać  cze- 
go; 3)  oczekiwać  z  obawą; 
4)  spodziewać  się  czego;  auf 
@ott  —  polegać  na  Bogu; 
—  unb  tragen  cierpliwie  zno- 
sić w  nadziei  lepszej  przy- 
szłości; l^offen  unb  —  ma^t 
mand^en  jum  Starren  nadzieja 
radość  głupiemu;  unfer  aller 
l^arret  ber  Xob  nas  wszystkich 
śmierć  czeka,  nie  ominie. 

^a'rtcn,  sn.  =g,  czekanie  w., 
oczekiwanie  n. 

37 


^(ix\6) 


bis 


öa'rtpngc(r) 


§arf(^,  adi.  twardy,  chro- 
powaty; zaskorupiały;  bie 
JBrotrinbe  ift  —  skórka  na 
chlebie  jest  twarda;  =e  2Bunb=» 
ränber  zaskorupiałe  rąbki, 
brzegi  rany;  »e  ©itten  su- 
rowe obyczaje. 

^a'v\ń}tn,  vn.  (fein  i  |aben) 
twardnieć,  skorupieć. 

§art,  [comp,  fiärter,  sup. 
pttcft),  I.  adi.  1)  twardy;  baś 
Śifen  ift  —  żelazo  jest  twarde; 

—  roie  ©tein  twardy  jak  ka- 
mień; :=eg  Sager  twarde  łoże, 
legowisko;  ^eś  Srot  twardy 
chleb;  »e  ©ier  twarde  jaja; 
=Cö  SBaffcr  twarda  woda ;  bie 
©umme  raurbc  il^m  in  lauter 
sen  %a.Uxxi  auśbegatitt  wypła- 
cono mu  sumę  tę  samymi  bi- 
tymi (twarrfyrai)  talarami ;  «er 
Śoben  twardzizna ;  —  machen 
twardzić;  —  tüetben  twar- 
dnieć, stwardnieć,  otwardnąć; 
=e  Stul^  twardy  orzech;  (obraz.) 
rzecz  trudna;  eine  =e  3'iu^ 
!nac!en  zgryźć  twardy  orzech ; 
przezwyciężyć  trudność;  2) 
ostry;  *=e  Suft  ostre  powie- 
trze; =er  iJroft  silny,  tęgi 
mróz;  =er  3Binter  ostra  zima; 
3)  hartowny ;  nieczuły ;  er  i)at 
ein  =eä  ^eÜ  ma  twardą,  har- 
towną skórę;  (obraz.)  jest  nie- 
czuły na  wyrzuty;  bie  Äinber 

—  I^alten,  —  gen)öt)nen  harto- 
wać dzieci ;  ein  «eä  ©e^ör 
l^aben  mieć  ełach  przytępio- 
ny; 4)  einen  =en  ^opf  l^aöen 
mieć  twardą,  tępą  głowę;  einen 
»en  '^Oidtn,  i^opl,  ©inn  fjaben 
być  upartym  ;  =er  ©cl^taf  twar- 
dy, mocny,  głęboki  sen;  «e 
SSerfe,  SHeime  twarde,  niegład- 
kie  wiersze,  rymy;  biefer  llia= 
ler  fiil^rt  einen  =en  ^injel  ma- 
larz ten  twardo  maluje;  =e 
©efidötöjüge  twarde,  surowe, 
nieszlachetne  rysy  twarzy;  «e 
Äonfonanten  twarde  spół- 
głoski ;  5)  twardy,  ciężki ;  «e 
ilufgabc  trudne  zadanie;  «er 
©treit  gwałtowna,  zacięta 
sprzeczka;  «er  ©d^Iag  ciężki 
cios ;  mit  =er  3}Jül^e,  3^ot  z  wiel- 
kim trudem,  wysiłkiem;  =e 
Sebingungen  twarde,  uciążli- 
we warunki;  -e  Sage  ciężkie 
położenie;  jmnbm  gegenüber 
einen   »en  ©tanb   l^aben   być 


wobec  kogo  w  trudnem  poło- 
żeniu ;  =e  Reiten  ciężkie  czasy ; 
»er  SSerlujt  ciężka,  dotkliwa 
strata ;  «e  ©träfe  twarda,  su- 
rowa kara;  »e  SBortf,  2luś= 
brüöe  ostre  wyrazy ;  6)  suro- 
wy, okrutny;  «-eś  §erg  twarde, 
skamieniałe  serce ;  =er  2Rann 
twardy,  nieludzki  człowiek; 
II.  adv.  1)  twardo;  —  liegen 
twardo  leżeć;  ®ier  —  !o(Ąen 
jaja  ugotować  na  twardo; 
2)  mocno;  —  auftreten  mocno 
stąpać;  biefeä  ^ferb  trabt  — 
ciężkiego  ten  koń  ma  kłusa; 
biefeś  ©d^iff  fegelt  fjärter  als 
jenes  ten  statek  żegluje  szyb- 
ciej od  tamtego;   baä  fCenftcr 

—  auffd^togen  otworzyć  okno 
z  impetem,  silnie ;  ftd^  — 
fc^näugen  ucierać  nos  hałaśli- 
wie; 3)  twardo,  ostro,  surowo ; 
jmnbn  —  l^altcn  trzymać  kogo 
ostro;  jmnbn  —  be^anbeln, 
anfaffen  twardo,  ostro  się 
z  kim  obchodzić;  jmnbn  — 
ftrafen,  giid^tigen  twardo,  su- 
rowo kogo  ukarać,  schłoslać; 
jmnbn  —  anfal^ren  ostro  na 
kogo  powstać;  biefe  ^ranfl^eit 
§at  i^n  —  mitgenommen  cho- 
roba mocno  mu  dokuczyła; 
jmnbm  —  sufe^en  mocno  komu 
dokuczać;  "na^  lautet  febr  — 
to    są   bardzo  surowe  słowa; 

—  fämpfen,  ftreiten  twardo, 
upornie  walczyć,  sprzeczać 
się;  eä  ging  —  i^er  upoma 
była  walka;  4)  eś  fommt  mir 

—  CLXK,  eś  gel^t  mir  —  an  twar- 
do, ciężko  mi  to  idzie;  es  ift 
— ,  uerfantit  px  werben  boli, 
gdy  się  jest  zapoznanym ; 
baö  mirb  —  Italien  to  będzie 
trudno;  er  fam  —  mit  bem 
Zihtn  baoon  ledwie  uszedł 
z  życiem ;  5)  —  an,  bet,  nor, 
l^inter  i  t.  p.  tuż  nad,  przy, 
przed,  za  i  t.  d.;  —  an  ber 
^jDJauer  tuż  pod  murem;  — 
am  Sßegc  tuż  przy  drodze;  — 
an  bem  2)orfc  w  pobliżu  wsi; 

—  anrool^nen  mieszkać  o  ścia- 
nę, pą<łiadować;  baś  5lleib 
liecłt  mir  ju  —  om  Seibe  su- 
knia nadto  obcisłe  leży,  jest 
mi  za  ciasna;  —  Dor  2}iorgenÖ 
tuż  nad  ranem. 

^"pa'rtblci;  sn.    =(e)§,    berta 
I  ołowiana. 


|>ä'rte,  sf.  1)  twardość  /.; 

—  ber  3JłetalIc  twardość 
kruszców;  —  be§  33oben§ 
twardzizna;  —  be§  Sac^erS 
twardość  łoża ;  2)  hart  m. ; 
bem  ©ifen  bie  —  geben  dawać 
żelazu  hart,  hartować  żelazo  ; 
bem  Stat)I  bie  —  benehmen 
odhartować,  miękczyć  stal; 
3)  twardość  /.,  surowość  /., 
ostrość/.;  okiutność  /.,  nie- 
ludzkość  /. ;  —  beś  Ämterö 
ostrość  zimy;  —  fceö  Söorteö 
twardość,    surowość    wyrazu; 

—  bes  ^er^enś  twardość  serca ; 

—  ber  färben  dzikość  barw. 
|)ä'rtcn,  I  m.  (fiaben)  twar- 
dzić, hartować ;  ©ifen  —  kwa- 
sić żelazo ;  II.  vn.  (fein)  i  fid^ 
— ,  vr.  (^aben)  twardnieć,  har- 
tować się. 

|)a'rtflD^,  sn.  «eS,  surowi- 
zna twarda,  śklniąoa. 

|)a'rtpf)ig,  adi.  gęsto 
płynny. 

|)a'rtgclb,  sn.  =e§,  pieniądz 
twardy,  kruszcowy. 

^a'rtgefotten,  adi.  ugoto- 
wany na  iviardo. 
.^a'rtgläubige,  sm.  =n,  yl. 

=n,  iiiedowiart-k  m. 

^a'rtgläubigfCit,  sf.  niedo- 
wiarstwo n. 

^a'rtgraS,  sn.  =fe§,  kostrze- 
wa owcza. 

|)a'rt9uf^,    sm.    =ffeś,    pi. 

«güffe,  od  Ir  w  twardy. 

|)a'rtI)aortg,  i  |)a'rt^ang, 

adi.  twurdoNAłosy. 

i)o'rt^öuter,  sm.  «§,  yl.  —, 

tęgoskór  rti. 

'  |)a'rtljäuttg,  adi.  twardo- 
skór(n)y;  (obraz)  nieczuły  na 
plaffi,  zahartowany. 

$)a'rtl)cit  sf,  =  ^ärtc. 

fiartl^Crjig,  adi.  twarJo- 
sercy,  nieczuły,  nieużyty,  za- 
kamieniały. 

|)a'rtlKr3tgfcit,  */.  nieczu- 

łość    /".,    nitużytość   /.,  zaka- 
mieniałość  /. 

^a'rt^eu,  sn.  =e§,  święto- 

jań><kie  ziele,  dziurawiec  m. 
|)n'rtprig,  adi.  mający 
tępy  słuch,  niedosłyszący;  — 
fein  niedosłyszeć;  —  meiben 
przy^łnchnać. 

|)a'rtprige(r),  sm.  -tn,  pi. 

»en,     uiedosluch     m.,     przy- 
głuch  m. 


^a'rtprigfeit 


579 


fia'felnu^ 


^a'vtljM^Uit,  sf.  tępość/. 

słuchu,  uiedusłjfzeDie  n. 

|)a'rt^Ufig,  twarde  kopyta 
mający. 

|)a'rtncmmig,  adi.  bardzo 
twardy. 

§a'rtfUOC!^iÖ,  adi.  twardo- 
kościsty. 

1)  twarda  głowa;  tępa  głowa; 

2)  upartuH  m. 
^artfii^fig,    adi.     twardo- 

głowy;  uparty.  [/. 

|)a'rtfi)pftgfeit,  sf.  upartość 

^a'rtforn,  sn.  «eś,  twarde 
zboże. 

^a'rtletöig,  adi  zatwar- 
dzenie mający,  na  zatwar- 
dzenie cierpiący. 

Ija'rtICiMgicit,  sf.  zatwar- 
dzenie n.,  obstrukcya  f. 

^^'XiW^f  adi.  twardawy, 
przy  twardy. 

^a'rtltng,  sm.  =§,  pi.  ^z, 

przyklęk  m. 

^a'rtlOt,  sn.  =(e)§,  lutowiny 
mosiężne;  spójkowie  mie- 
dziane. 

|)a'rtmaulig,  adi.  twardo- 
usty,  twardego  pyska  (o  ko- 
niu) ;  —  roerben  twardouścieć. 

^a'rtmaultgfeit,  sf.  twardo- 

iist(n)ość  /.  (u  koni). 

|)a'rtmet^el,  sm.  *g,  pi.  —, 

dłuto  proste  do  obtaczania; 
nasiek  m. 

^a'rtttictaö,  sn.  *(e)§,  stop 

panewkowy. 

|)a'rtnä(fig,  adi.  uparty,  za- 
cięty; *e  ^canfl^ett  uparta, 
trudno  dająca  się  leczyć  cho- 
roba; =eś  ©efed^t  uparty,  za- 
cięty bój. 

•Ca'rtnätfigfcit,  upartość  /., 

zaciętość  f. 

^a'rtriegcl,  sm.  =§,  ligustr 

pospolity,  ptasia  albo  ptasza 
żob  (roślina);  roter,  gemeiner 
— ■  dereń  w.,  świd  m.,  świ- 
dwa  /. 

|)a'rtnegel[tö(f,    sm.    -es, 

ś widłak  m. 

|)a'rtrinbig,  adi.  twarda 
korę  mający. 

|)a'rtrüffenäfer,  sm.  *§,  pi. 

— ,  woł.k  m. 

§a'rtf(^alig,  adi.  twardo- 
skorupy. 

^a'rtfdjlage«,  sn.  -%,  ku- 
cie n.  na  zimno. 


|)a'rtf  d)laglot,  sn.  =(e)§,  mie- 
szanina/, srebra  z  mosiądzem 
do  lutowania. 

|)a'rtfinnig,  adi.  uparty, 
uporuy ;  nieludzki,  okrutny, 
skaoaieniały. 

|)a'rttrakr,  sm.  *§,  pi.  —, 

koń  m.  ciężkiego  kłusa. 

|)a'rtung,     sf.     pi.     =en, 

1)  stwardziałość  /.,  zatwar- 
działość /. ;  2)  hartowanie  n., 
hart  m. ;  3)  cementowanie  w., 
nastalenie  n.  żelaza. 

^a'rttijaffer,  sn.  -ä,  ciecz/. 

do   hartowania  żelaza. 

^a'rtöUrS,  ^f-  wszewłoga/. 

|)ar5,  sn.  =eś,  pi.  =e,  żywi- 
ca /.;  er  f)at  —  in  |)Qnben 
smołę  ma  w  ręku,  lgnie  mu 
do  palców,  kradnie. 

^a't^axÜQ,adi.  ży  wicowaty, 
żywicza^ty. 

-pa'rjöauttt,   sm.  c(e)§,  pi. 

=bäuine^  żywiczne  drzewo. 

^a'x^htnlt,  sf.  pi.  ^n,  gru- 

czołek  żywiczny. 

|)a'rjbrüfe,  sf.  pi.  =n,  mu- 
cha /.,    gruczołek   żywiczny. 

pa'X^tn,  l.va.  (ijahiti)  1)  bie 
Säume  —  zbierać  z  drzew 
żywicę;  2)  z  żywicy  oczysz- 
czać; 3)  napuszczać  żywicą; 
II.  vn.  (^aöen)  lepić  się,  li- 
pnąć  jak  żywica.  [/. 

Ija'rjfCtt,  ÄW.  =e§,  smolność 

Ja'rjfirnij?,  sm.  -ffeg,  pi. 

=ffe,   pok"St  żywiczny. 

|>a'raf(u^,  sm.  =Jf^g,  upływ 
żywiczny,  osmół  górny,  zlewa 
żywiczna. 

^a'Xm  i  ^^'n^¥f  «f^*-  ży- 
wiczny, smolny. 

«^a'rsöl,  sn.  »(e)§,  pi.  =e,  olej 
żywiczny. 

sm.  =0,  pi.  — ,  żywicarz  m., 
ten  co  żywicę  z  drzew  zeskro- 
buje. 

^a'x^tamt,  sf.  pi.  *n,  = 

^arübaum;  jodła  /.,  sosna  /. 

f)afa'rÖ,  (wym.  hazar),  sm. 

=§,  (h)azard  w. ;  los  m.,  traf  m 

§afarbic'ren,    vn.^  (i^aöen) 

(h)azardować,  stawić  na  los; 
grać  w  grę  (h'lazardowa. 

|)afar'b{f^id),  sn.  »eg,  pi. 

»jpiele,  ffra  (_h)azardowa. 

|)ä'g^cn,  sn.  ==§,  pi.  ~, 
dimin.  od  §afe,  zajączek  m. ; 
kocie  n. 


^a'frf)Cn,  I.  va.  (^a&en) 
chwytać,  łapać;  fid^  —  gonić 
się,  łapać  się;  bawić  się 
w  łapanlię;  II.  vn.  (^aBen) 
naĄ  eltü.  —  chciwie  się  ubie- 
gać, uganiać  za  czem;  nad^ 
2ob  —  ubiegać  się  za  chwa- 
łą; nad^  roi^igett  Einfällen  — 
sadzić  się  na  dowcipy,  na 
dowcipne  koucepta. 

^a'ff^cn,  sn.  t^,  łapane  n., 
gonione  n.  (rodzaj  gry  to- 
warzyskiej) ;  «(ś)  fpielen  grać 
w  ffonione. 

|)ä'fd^er,  sm.  -§,   pi.  —, 

siepacz  m.]  ceklarz  m.,  ła- 
pacz m.,  7bir  m. 

|)d'fd)crljanöc,  sf.  =  §ä'* 
[c^etfdjar. 

Cä'fAermä^ig,  adi.  siepa- 
eki,  ceklar.ski,  katowski;  adv. 
po  siepacku. 

|)ä'f(^crf(i^ar,  sf.  pi.  »en, 

zbir(o)stwo  n.,  zbirowie  pl.^ 
banHa  f.,  zgraja  /.  zbirów. 

|)afrf)t'f(!^,  sm.  baszysz  m., 
haczycz  m. 

§a'f e,  sm.  sti,  pi.  «n,  i)  za- 

jąc  m. ;  szarak  w.,  kot  w.; 
ber  —  mad^t  ein  3Jiännc^en 
zając  stawia  słupki ;  üiele 
§unbe  finb  be§  =n  Xob  gro- 
mada psów  śmierć  zająca; 
wiele  złego  kilku  na  jednego; 
wielom  się  jeden  nie  oprze; 
ba  liegt  ber  —  im  ^feffer  w  tem 
sęk;  to  przyczyna  żalów,  nie- 
ukontentowania;  2)  (obraz.) 
tchórz  m.j  bojaźliwy. 

§a'fel,  sm.  =ä,  pi.  sn,  lesz- 
czyna /. 

|)afcla'nt,  sm.  «en,  pi.  «en, 

żałtowniś  m.,  figlarz  m. 

pa'\tlhn\ń),   sm.   =eg,   pi. 

•büfcfte,    krzew    leszczynowy. 

|)a'fcl!^0l3,  sn.  «eś,  drzewo 
leszczynowe,  leszczyna  /. 

|)a'fcl^u^n,  sn.  =(e)ś,  pi 
ej^litincr,  jarząbek   m.   (ptak). 

^a^tlit'Xtn,  vn.  (traben) 
fi^lö  stroić,  wyprawiać,  żarci- 
kować  sobie;  krzyki  robić, 
hałasować. 

^afclntau^,  sf.  pi.  =mäufe, 
§a'fclfd)l(ifcr,  sm.  »«,  pi.  ~, 

mysz  laskowa  ;  gro^C  —  ko- 
szałka jałowa;  f teinę  —  ko- 
szatka  orzechowa. 

^a'felnuß,   sf.  pi.  »nüffe, 

orzech   laskowy,  łuszczak  m. 
37* 


f)a'felnii^fn^tl)eu 


580 


.C^ä'^Iid) 


— ,  birka  /. 

^a'fdnu^ftraiid)  i   §o'fcI- 
|)a'|elnuj?ftrau(ljUiottc,    sf. 

orzesziiik  m. 

.^a'felriite,  l^a'fclnerte,  sf. 

pl.  =n,  §aiel[tocf,  sm.  »es,  pl. 

eftöcfe,  pręt  leszczynowy,  la- 
seczka;^. 

|)a'feiftoiit)e,  sf.  pl  =n  = 

I^a'felimirj,  sf.  kopytnik  m. 
(roślina). 

%>a'\tn=,  adi.  zajęczy. 

.f)a  fenam^fer,  5?».  =0,  za- 
jęczy szczaw,  szczawik  in. 
'  ^a'fcnOlltlC,5W.=ś,  patryp?., 
trzeszcze  pl.^  oczj  pl.  zająca, 
wytrzeszczak  m. 

|)a'fcnäugt9fcit,  sf.  niedo- 

powiek  m. 

|)a'fent)alg,  sm.  =(e)§,  pl. 

ebalge,  skórka  zajęcza. 

.•po'feniraten,  «m.  ^§,  pl. 

— ,  zając  pieczony,  pieczeń/, 
z  zająca. 

.f>a'fentirüt,  sn.  ^es,  kosma- 
tka  /,,  laniczka  /.  (ziele). 

I^a'feitfä^rtc,   sf   pl.    >n, 

ślad  m    zająca,  ścieżka  /. 

^a'fcnfcü',  sn.  =  §a[en- 
bal(|. 

xf^a'fenfdt,  sn.  »e§,  zajęcze 
sadło,  skrom  m. 

$a'fcnflCif(^,  sn.  -e§,  za- 
jęcze mięso,  zajęczyna  /. 
'  .N^a'fcnfi4,  sm.  --z^,  pl. 
sfüße,  1)  zajęcza  noga,  (za- 
jęczy) skok  m.\  2)  (obraz.) 
t^jhórz  w.,  darmopłoch  w., 
tchórzątko  n. 

.f)a'fcnoarn,  «w.  :(e)§,  sidła 

^Z.  na  zające. 

|)0'fcngcVöff  «"•  "^*  ^'^^  — / 

sad  w.,  zwierzyniec  w.  na  za- 
jące, zajęcznik  m. 

-'pa'fcni^aar,  sn.  =(e)§,  sierć 
zajęcza,  turzyca  f. 

|)0'fcnt)a(!c,  sf.  pl  m,  za- 
jęczy skok;  sarnia  kość, 

|)Q'fcn^cr3,    sn.    -e§,   pl. 

=en,  zajęcze,  lękliwe  serce; 
tchórz  m,. 

vf^a'fcnlimib,    sm.   -c§,  ;??. 

sC,  chart  m.  na  zające. 

I^a'feniagb,  sf.  pi.  =en,  po- 

lowanie  n.  na  zające. 

«pn'fcnflce,  5w.  =ä,  szcza- 
wik   trójlistny;    gemeiner   — 


zajęczy  szczaw,  mała  konicz 
polna,  owieczki  pl.,  koteczki 
pl.,  kozia  stopa,  zajęcza  nóż- 
ka; mlecz  m. 

|>a'fcnnctn,    sn.  =§,  (po-) 

dróbki  pl.  zajęcze,  potrawka 
zajęcza. 

§a'fenfOl;I,  sm.  '^,  zajęcza  I 
kapust«.  I 

|)a'fenlanci:,  5«.  =g,  pl.  —,  \ 

g"niazdo,  legowisko  zajęcze, 
kotlina  /. 

|)a']enlatti(!^,  sm.  -§,  prze-  '• 
net  7n.,  żer  zajęczy. 

'|)a'fcnli))^e,  sf.,^ -miul,  sn.  \ 
=  6alenfct)arte. 
Ca'fcnnc^,  sn.  =e§,  pl.  =e, 

sieć  /.  na  zające.  j 

|)o'fenmau^,'  sf  pi.  »mäufe, 

szczekuszka  /. 

§o'fcno^r,     sn.    =ö^rc^cn, 

sn.,  «ö^rlein,  sn.  1)  zajęcze 
ucho,  słuchy  pl. ;  2)  przer- 
wipęp  m.  (ziele). 

|)Vfcn)JaniCr,  sn.  =(e)§,  (do- 
słownie:) zajęcza  chorągiew; 
(obraz.)  drapak  m.;  ba§  —  cr= 
greifen  dać  drapaka,  wziąć 
nop-i  za  pas,  uciec  ze  strachu. 

|)a'|en^oftetc,    sf.  pl.  =n, 

pasztet  m.  z  zająca.       [flein. 

|)a'fcn^fcffcr,  sw.  =  §afen« 
§a'fenijfiJtd)cn,  sn.  =§,  — , 

owieczki  pl.  (roślina). 

|)a'fcn)JfOte,  sf.  pl.  »n,  za- 
jęcza nog-a ;  =n  pl.  skoki    pl. 

'  |)o'fenfd)orte,   sf.  pl.  »n, 

zajęcza  warga. 

.Ja'fenfd)laf,  sm.  =ś,  za- 
jęczy, lekki  sen. 

'  |)a'fcn|djmal5,  sn.  =e§,  = 
^aienfett. 
|)a'fenft^ncde,  sf.  pl.  -n, 

zając  morski,  ożada  f.  (zwie- 
rzę). 

|)0'fcnfdjr0t,  sn.  =(e)§,  za- 
jęczy śruf. 

'  l^o'feiift^ttjaiij,  sm.  *e§,  pl. 

sjAiDÖnje,  kosmyk  m.,  osmyk 
m.,  omyk  m. 

|)a'fcnf^nmg,  sm.  :(e)§,  pl. 

«jprünqe,  skok  m.  zająca. 

C^a  fcnf^ur,  sf.  =  '§a[en« 
foĘirte. 

§o'fcnftrand),    sm.     »(e)ś, 

zajęczy  chłodek  (roślina). 

§tt'fin,  sf  pl.  sinnen,  za- 
jąc m.  samica  /".,  kotka  f. 

.f)ö'§Icin,  sn.  =0,  pl.  —, 
dimin  od  §aje,  ob.  ^aśc^en. 


^^tt')>e,  sf.  pl.  =n  i  §a'f= 
))en,  6w.  *g,  pl.  — ,  hak  m.. 
haczek  m.,  czop,  w  którym 
się  zawiasa  obraca,  zawiasa/., 
kruk  m.,  kuna/.,  zakrętka/. 

|)a']>el,  I.  sm.  -§,  ;?;.  -^, 
=    ^afpe;    II.    sf.    pl.    ^n, 

1)  motowi^ło    n.,    krąg    »n. ; 

2)  kołowrót  m.',  3)  winda  /. 
machina  do  windowania. 

§a'i>elcr,  sw.  =g,  p?.  i  |)a'f = 
))cl!ncd)t,  sm.  =e5,  pZ.  =e, 
ciasrarz  m. 

'.f>a'f))cl!ettcl,    sn.    =§,   p?. 

— ,  raotową-ń  m. 

^a'fpelmaf^ine,  sf  pl.  «n, 

winda  /.,  machina/,  do  win- 
dowania. 

^a']>eln,  I.  va.  (^aben) 
1)  motać,  zwijać  na  moto- 
widle,  zmotać;  vUt  —  na- 
motać;  2)  windować;  II.  vn. 
(^aben)  obracać  się  prędko 
jak  kołowrót. 

I^a'f^elftättc,    sf  pl.    -n, 

szerzyzna  kołowrotowa. 

%>(i\^,  sm.  =ff e§,  nienawiść/. ; 
tobUĄer,  unoerfol^nncöer,  em* 
gerourjelter  —  śmiertelna, 
sroga,  zacięta,  odwieczna  nie- 
nawiść; —  auf  jmnbn  n)er= 
fen  powziąć  ku  komu  nie- 
nawiść, znienawidzieć  kogo ; 
einen  —  auf  jmnbn  ^aben 
mieć  do  kogo,  ku  komu  nie- 
nawiść, nienawidzić  kogo; 
gegen  jmnbn  —  f)cgen,  nä§= 
ren  mieć  kogo  w  nienawiści, 
nienawiścią  pałać  ku  komu; 
fic^  jmnbś  —  jujie^en  ścią- 
gnąć na  siebe  czyją  niena- 
wiść ;  —  fäen  siać,  rozsiewać 
nienawiść;  au§  —  z  niena- 
wiści; mit,  von  —  erfüllt 
nienawistny. 

I^a'ffcn,  va.  (f)aben)  nie- 
nawidzić, nienawiść  mieć  do 
kogo,  do  czego ;  czuć  odrazę, 
wstręt  do  kogo,  do  czego. 

^d'fien^wert,  =roürbig,  adi. 

nienawiści  godzien,  godny. 

$»a'ffcr,    sm.  -g,   pl.   — , 

nienawidziciel  m.,  niena- 
wistny; sin,  sf.  pl.  «innen, 
nienawistna  /. 

|>n'|)crfMÜt,  adi.  niena- 
wistny. 

§a'|)crrcgcnb,  adi.  wstrę- 
tny, odrażający. 

^"^ä'^Itt^,  i.    adi.     1)    szpe- 


."pä'f^Udjfeit 


581 


.'Da  U 'CII 


tny,  brzydki,  szkaradny;  ab- 
jAretfcnb  —  przemierzły ;  «er 
SJłcnfd^  brzydal,  brzydnik; 
=C§  SÜBeib  brzydnica,  szpe- 
tnicą;  «eg  Sßetter  szkaradne 
powietrze,  brzydki  czas;  »e 
Xat  brzydki,  szkaradny  czyn; 
2)  nieczysty,  brudny;  «e  §än= 
bß  brudne  ręce;  II.  adv. 
brzydko,  szkaradnie, szpetnie; 

—  roerben  szpetnieć;  —  ma= 
c^cn  oszpecić. 

|)ä'Pi(^fcit,  sf.  pi.  "in, 
brzydkość  f^,  szkaradność  f., 
szpetnośc  f. ;  brzydota  /. 

|)ä'Ptng/  i  ^äfeling,   sm. 

=ś,  pi.  =e,  jelec  m.  (ryba). 

§(l[t,  sf.  (wielki)  pośpiech 
m.,  spieszenie  feię;  in  aller, 
in  ber  gröflten  —  z  najwięk- 
szym pośpiechem,  jak  naj- 
spieszniej. 

^a'ften,  vn.  (^aben)  spie- 
szyć się,  kwapić  się ;  e§  l^a= 
ftet  ntc^t  niema  nic  pilnego, 
niema  się  z  czem  spieszyć. 

^a'fttg,  I.  adi.  1)  szybki, 
spieszny,  skwapliwy;  2)  po- 
rywczy;  prędki,  gorący;  II. 
adv.     1)    szybko,     spiesznie; 

—  fein  spieszyć  się,  kwapić 
się;  2)  porywczo. 

'^a'ftigtett,  sf.    i)    skwa- 

pliwość  /. ;  2)  prędkość  /., 
porywczość  f. 

$a't\Ć)tiĆ^tn,  sn.  »Ö,  pi 
— ,  pieszczoszek  m, 

|)iitfc^clei',    sf.    pi.    =en, 

ciągłe  pieszczenie,  pieszczo- 
ty' pi. 

^ü'tf^elünb,  sn.  =  §ä't- 
fd^elĄen. 

|)ä'tf^Cln,  va.  (^aben)  gła- 
skać; pieścić. 

^atfdjie'r,   sm.   =(e)§,  pi. 

=  e,  gwardzista  (konny)  ce- 
sarski lub  królewski. 

§a'$(C),  sf.  pi,  fin,  szczwa- 
nie  n. 

|)a'^fcrttg,    adi.    —   fein 

być  gotów  do  szczwania. 

|)a^imb,  sm.  --c§,  pi  =e, 

pies  gt^ńczy. 

^a'^mann,  sm.  =(«)§,  pj- 

tUnU,  prowadzący  psa  goń- 
czego. 

^au,  sm.  =t§,  pi.  fi,  cię- 
cie n.,  porąb  m.,  plaga  /. ; 
-e  befommcn  dostać  kije. 


|)au'tlCir,  adi.  rąbny,  -rę- 
bny, ciosalny. 

^aubarfCit,  sf  rabność  /. 

|)äU'b(^Clt,  sn.  =§,  pi  ~, 
dimin.  od^aube,  czepeczekm., 
czubek  m. 

|)au'bC,  sf.  pi  'n,  1)  czepek 
W2.,  czepiec  m.;  ein  SJiäbd^en 
unter  bie  —  bringen  wyraić, 
skojarzyć  małżeństwo,  wydać 
za  mąż;  unter  bie  —  fommen 
pójść  za  mąż; bie  —  abnef)men 
odczepiać;  2)  czub  m.,  czu- 
bek m.  (u  ptaków);  3)  cze- 
piec, który  sokołom  na  gło- 
wę kładą;  4)  okrągły  dach 
na  kopule,  kopuła  /. ;  5)  po- 
krywa /.,  hełm  7».,  bania  /., 
dach  hełmowy ;  6)  sieć  /.  na 
lisy,  króliki ;  7)  —  beś  ÄO^ten= 
meiterś  strzecha/.;  8)  mgła/., 
chmury  /.  pi.  (na  górach). 

-fjau'bcn,  va.  (^aben)  cze- 
pek włożyć  na  głowę,  ocze- 
pić;  ben  g^alfen  —  sokołowi 
czepiec  włożyć;  ein  gel^aubter 
SSogct  czubaty  ptak. 

.^au'bcubaub,  sn.  *cg,  pi 

=bänber,  tasiemka  /.,  wstąż- 
ka /.  (do  podwiązania  pod 
brodą)  u  czepka. 

^au'bencntc,   sf.   pi    =n, 

kaczka  czubata. 

|)au'bcnfalf,   sm.  -in,  pi 

"in,  sokół  czubaty,  z  czubem. 
|)au'bcnflor,    sm.    -g,   kre- 
pa /.,  gaza  cienka  do    czep- 
ków, 

|)au'bcnf  o^f ,  sm.  ==  §auben= 
ftorf. 
pm'Unlttdit,  sf  pi  -n, 

dziei  latka  /.,    drzewianka  /. 

§au'6cnmad)crin,    sf    pi 

=innen,  modniarka  /.,  czep- 
karka  f 

|)au'bcnmeife,  sf  pi  =n, 

czubatka  /.  (sikora). 

Cou'bennabcl,  sf.  pi  »n, 

szpilka/,  do  upinania  czepka. 

|)au'bcnfd)aitcl,    sf.    pi 

=n,  pudło  n.  ua  czepki. 

|)au'bcnfto(f,  sm.  =(0§,  pi 

»ftocte,  1)  głowa  /.  (drew- 
niana) do  upinania  czepków, 
podstawka  /.  do  czepków; 
2)  (obraz.)  pusta  głowa. 

^aubcntaubc,  sf  pi  --n, 

gołąb  czubaty,  czubacz  m. 

^'aubi'^C,  sf  pi  'n,  hau- 
bica /.,  armata  /.,   działo  n. 


|)ail'btotf,  sm.  =(c)ś,  pi 
sblöcfe,  pniak  m.  do  rąbania 
(na  nim)  mięsa, 

^aUC^,  sm.  <e)?,  pi  'i, 
1)  dech  m.,  chuch  m.,  tchnie- 
nie n.)  ber  le^te  —  ostatnie 
tchnienie,  skon ;  2)  powiew  m. 
(wiatru),  przewiew  m.  (po- 
wietrza), dmuchnięcie  w., 
podmuch  m. ;  3)  wyziew  m. ; 
4)  lekki  cień;  ein  —  be§ 
©laubenś  cień  wiary  ;  5)  dech, 
przy  dech  w.,  aspiracya  / 
(w  gramatyce;. 

^m'^tWf    I.    vn.     (^aben) 

1)  oddychać;  2)  wiać,  po- 
wiewać, przewiewać ;  II.  va, 
([)aben)  1)  chuchać,  dmuchać; 
er  Ęiauc^te  fid^  bie  §änbe  marm 
rozegrzał  sobie  ręce  chu- 
chając na    nie,    chuchaniem; 

2)  einen  Saut  —  z  przy- 
dechem      wymówić      głoskę; 

3)  wyziewać;  bic  33(umen  — 
fiifee  Sßol^lgerüd^e  au§  kwiaty 
wyziewają  miłe  (sfodkie)  wo- 
nie ;  biefer  Sioman  l^aud^t  Sie» 
be  powieść  ta  tchnie  miłością; 
t)0Ö —  nachuchać;  II.  sn.  *ö, 
chuchanie  m.,  dmuchanie  n. 

|)au'd)forctte,   sf  pi.   «n, 

rudopstrąg  m. 

^m%\mtf  sm.  =c§,  pi.  ''i, 

głoska  przydechowa  (gramat.) 

|)au'd)seit^en,  sn.  .e,  pi  —, 

znak    przydechowy    (gramat.) 

|)au'begcn,  sm.  «ś,  pi  —, 

1)  kord  m.  do  rąbania,  pa- 
łasz m.\  2)  (obraz.)  rąbaczw., 
zdatny  do  kordą,  zuch  m. ; 
atter  —  stary  wojak. 

|)ou'bcrcr,  sm.  =0,  pi  —, 

1)  wynajmujący  (po)wozy 
(na  wsi);  2)  kramarz  «?.,  han- 
dlarz wędrujący. 

|)au'bcrn,  vn.  (^aben)  l)  wy- 
najmy wać  (po)wozy;  2)  pro- 
wadzić handel  obnośny. 

^m't,  sf.  pi  'AX,  motyka  /.; 
graca  mularska. 

|)au'en,  va.  I^aue,  l^auft, 
l^aut,  l^teb  (rzadko  l^aute), 
\)QLht  gel^auen  (rzadko  gej^aut), 
1)  bić,  ciąć,  rąbać,  siec,  walić; 
jmnbn  mtt  ber  S^lute^  mit  bem 
©tocfe  —  ciąć,  siec,  chłostać, 
smagać  kogo  rózgą,  walić, 
okładać  kogo  kijem;  mit  ber 
^titfd^e  —  bicaem  chłostać, 
biczować;  ^J^eifcl^,  §oIj  —  rą- 


|)au'cn 


582 


|)au^)t 


bać  mięso,  drzewo;  jmnbn  mit 
bem  ©äbel  ins  ©efi^t  —  ciąć 
kogo  pałaszem  w  twarz ;  in 
(Stüdfe  —  porąbać  na  kawałki, 
rozsiekać;  in  bie  Pfanne  — 
posiekać  ua  bigos,  na  kawałki, 
wyrąbać,  wyiiąć;  mit  bem 
©c^rocrte  nac^  jmnbm  —  mie- 
czem na  kogo  uderzyć;  um 
fi(^  —  machać,  wywijać,  rą- 
bać, ciąć  na  wszystkie  strony; 
fid^  burc^  ben  ^einb  —  przebić 
się  przez  nieprzyjaciela;  §eu 

—  siec,  kosić  trawę,  siano ; 
(obraz.)  über  bie  ©Ąttur  — 
przebrać  miarę;  loer  überfid^ 
^aut,  bem  faUen  (Späne  in 
bie  Ślugen  kto  bije,  bywa  też 
i  bity;  jmnbn  überö  D^r  -^ 
oszukać  kogo;  2)  mit  ber  ^fote 

—  uderzyć  łapą;  mit  ben 
3ä^nen  —  kłuć  uderzając; 
3)  ciosać;  einen  ©tein  — 
ciosać  kamień;  ein  33ilb  in 
©tein  —  rznąć  obraz  z  ka- 
mienia ;  eine  S5ilb)äu[e  aus 
©tein  —  posąg  wyciosać,  wy- 
robić, wykuć  z  kamienia;  e§ 
ift  ntc^t  genauen  unb  nic^t  ge= 
ftod^en  ni  w  pięć  ni  w  dzie- 
więć, ni  to  ni  owo,  ni  takie 
ni  owakie. 

^au'Cn,  sn.   =§,   sieczba  /. 

§OU'er,  sm.  =§,  pi.  —,  1)  rę- 
bacz m.;  2)  kopacz  m.  (co 
kopie  ziemie,  rudy);  kosiarz 
m.\  winogrodnik  m.,  winni- 
cznik  7».,  winiarz  w. ;  3)  na- 
rzędzie n.  do  cięcia,  kopania; 
szabla/.;  kord  m.;  4)  kieł  m. 
(u  dzika);  5)  dzik  m.,  ody- 
niec m. 

^au'crarftcit,  sf.  pi  =en, 

kliuorołotowa  robota,  odłamy- 
wanie  n. 

pantvtV,  sf.  pi.  =cn,  bitka/., 

bójka  /. 

pm'txlo})nf  sm.  =8,  pi. 
'lbf)ne,  porębne  n. 

§äu'f(I)Cn,  sn.  =§,  pi.  —, 
dimin.  o<l  caufe,  kupka  /  ; 
er  fte^t  au§  mie  ein  —  Un= 
glücf,  ©lent)  wygląda  jak  pół- 
tora nieszczęścia. 

|)äu'feln,  w.  (^aben)  w  ku- 
pki układać,  sypać,  zbierać; 
6rbe  um  einen  Saum  ^crum 

—  obkopywać  drzewo, 
.^(iirfcl^ftuo,  sm.  «(e)S,  pi. 

»pflüge,  oborywan  m. 


^m'\t{Xi),  sm.  =fenö,  pi. 
sfen,  1)  kupa  /",,  zbiór  tm., 
muóstwo  n.\  t\n  —  §eu, 
©ttine  kupa  siana,  kamieni; 
ein  —  33üc|er  mnóstwo  ksią- 
żek; ein  —  ©etb(eś)  kupa, 
moc  pieniędzy;  er  l^at  einen 
=en  ©döuloen  ma  długi  po 
uszy;  fie  ^aben  einen  — 
Äinber  mają  kupę  dzieci,  dużo 
dzieci;  2)  gromada/.;  tłum  m.\ 
ber  gto^e  —  gawiedź,  gmin, 
pospólstwo;  ber  gemeine  — 
czereda,  zgraja,  tłuszcza;  ein 
—  SSöget,  SBienen  gromada, 
stado  ptaków,  rój  pszczół; 
3)  in,  %\x  —  beieinanber  fielen 
stać  w  gromadach,  gromada- 
mi, gromadno,  kupami;  mit, 
bei  — ,  Fiaufenroeife  kupami, 
gromadami;  in  IjeHen  —  tłu- 
mnie; gu  —  bringen,  tragen 
na  kupy  gromsdzić,  znosić; 
ba§  ©etreibe  in  —  fc^ütten 
zboże  sypać  na  kupy;  ©teinę 
in  —  legen  kamienie  w  kupy 
układać;  alleg  auf  einen  — 
werfen  rzucać  wszystko  na 
jedną  kupę;  etn).  über  ben  — 
roeifen  zwalić  co  na  kupę, 
obalić  co;  über  ben  —  fallen 
zapaść  się,  obalić  się,  upaść; 
eś  liegt  alles  über  einem  — 
wszystko  na  kupie  leży,  bez  po- 
rządku ;  auf  einem  —  fi^en  sie- 
dzieć na  kupie,  tuż  obok  siebie. 

|)äu'fen,  I.  va.  (i^aben)  gro- 
madzić na  kupę,  kupami, 
w  kupę  zbierać,  znosić,  ukła- 
dać, kupić,  skupić;  zgroma- 
dzać; @elb  auf  ©elb  —  gro- 
madzić kupy  pieniędzy;  ©cftuls 
ben  auf  ©c^ulben  —  zadłużać 
się  bez  miary,  brnąć  coraz 
bardziej  w  długi;  SBetbred^en 
auf  ^ecbred^en  —  przydawać 
zbrodnię  do  zbrodni;  ^olj  auf 
^olg  — układać  drzewu  w  sagi; 

II.  fid^  — ,  vir.  (I^aben)  zagęsz- 
czać się,  pomnażać  się,  mnożyć 
się,przybywać;bie3lrbeit^auft 
fiĄ  mit  jcbem  ^age  robota 
z  każdym  dniem  się  zwiększa; 

III.  gehäuft  pp.  nagromadzo- 
ny, skujiiony;  pełny;  —  coH 
z  czubem,  pełniutfńko;  ein 
«er  (S^löffet  ooll  pełniuteńka 
łyżka  stołowa. 

I^ou'fcuücrtoljliing,  sf.  pi. 

«=en,  zwęgJauie  n.  byków. 


|)OU'fcntDCife,  adi.  kupami, 
gromadami,  gromadno,  gro- 
madnie, tłumnie,  hurmem, 
obławą. 

|)ou'fentt)Olfc,   sf.  pi,  »n, 

chmura  kłębowa. 

l^äU'fig,  1.  adi.  częsty,  li- 
czny; —  oorfommenb  groma- 
dny; pospolity;  W.  adv.  często ^ 
licznie;  gromadnie;  Daś  2l§ea» 
ter  —  befud^en  często  bywać 
w  teatrze,  uczęszczać  do  tea- 
tru. 

|)ÖU'fig!cit,  sf.  częstość  /., 
Ijczuość  /.;  gromadnosć  /. ; 
częste  powtarzanie  się;  bie  — 
ber  S3efud^e  częste  odwiedziny. 

^öu'flcin,  «n.  =§,  pi.  —, 
dimin.  od  l^aufen,  kupka  /., 
gromadka  /. 

^ÖU'fung,  sf  pi.  =en,  gro- 
madzenie «.,  skupienie  n., 
zebranie  n. ;  gromadzenie  się. 

§au'^et!^ct  sm.  =§,  pi.  —, 
Wilczyna  /,  lubezna  /.  (ro- 
ślina). 

|)au'^0(3,  sn.  «e§,  las  nizko- 
pienny. 

^OU'tg,  adi.  =  l^aubar. 

§ou^t  sn.  *eö,  pil.  ^äu'pter, 
1)  głowa  / ;  mit  entblö&tem 
=  e  z  odkrytą,  nagą  głową ; 
roenn  baś  —  franf  ift,  fiec^en 
bie  ©lieber  kiedy  boli  {iłowa, 
zmiesza  się  i  mowa;  gdy  we- 
soła albo  smutna  jest  głowa, 
za  nią  członki  idą;  jein  — 
nor  jmnbm  neigen  schylić 
przed  kim  głowę;  2)  głowa 
=  cały  człowiek ;  ein  ge= 
!tontcś  —  głowa  ukorono- 
wana; ein  Bemoofteä  —  ©ple- 
śniała głowa,  stary  student; 
3)  głowa,  starszy,  naczelnik 
m.\  bie  Häupter  eines  SSolfeS 
starsi  ludu,  magnaci,  pierwsi, 
przedniejsi;  ^äupter  einer 
©tobt  głowy  miasta,  naczel- 
nicy, przełożtństwo;  ba§  — 
einer  gamilie  głowa  rodziny; 
baä  —  einer  ^Uartei  głowa, 
przewódca  partyi;  4)  baŚ  — 
beä  Söroen  głowa  lwa;  jroei 
caupter(=  StUdf)  ©c^afedwie 
owce ;  bie  ^iiupter  ber  Saume 
wierzchołki  drzew;  ber  2ltna 
mit  feinem  befc^neiten  =e  Etna 
ze  swoją  ośnieżoną  głową, 
śniegami  pokrytym  szczytem; 
5)  =  ^auptftabt,  głowa,  sto- 


^avi)(it= 


583 


§ait':ł)tftimmc 


iica  /.,  główne,  naczelne  miej- 
sce; Śiom  ^a§  —  bet  ganjen 
Citen  SBelt  Rzym  głowa  całeg-o 
starożytnego  świata  ^  6)  ben 
ICeinb  aufö  —  fc^lagett  nie- 
przyjaciela pobić  na  głowę, 
porazić,  rozgromić;  ^äupter 
bcä  33ette§  głowy ^?.  (łóżka); 
etro.  ju  Raupten  beś  Settcö 
legen  położyć  co  w  głowy, 
w  głowach. 

^mpU,  adi.  główny,  naj- 
główiiiejszy ;  ogólny. 

|)au'^taitor,  sm.  *(e)§,  pi. 

=altäre,  wielki  ołtarz. 

|)au'ł)tarntcc,   sf.   pi.   -n, 

główny  korpus. 

fjaii'^taft,  sm.  «e§,  pi.  =äfte, 

(bitffr  — )  konar  m. 

|)au'^Jtougcnmcr!,  sn.  =e§; 
fein  —  Darauf  richten,  baf; . . . 
uwagę  głównie  na  to  skupić, 
zwrócić,  by.  . . 

pm)^iH\iVl,  sf.  pi.  '.in,  kolej 
główna. 

§au'^t6a^n^of,  sm.  =eä,  pi. 

=I^Ötc,  dworzec  główny. 

^au'lJtMnöe,  sf.  pi.  «n,  za- 

witka  f.,  opaska  /.  koło  głowy; 
dyadem  m. 

^m'ptWn),  sn.  =e§,  pi. 
=büd)er,  główna  księga. 

|)au'^)tfa[fC,  sf.pl.  =n,  kasa 
główna. 

|)au')jtcij}cnf^aft,    sf.    pi 

=en,  przymiot  istotny. 

pan'ijittttt,  sm.  =n,  pi.  =n, 
dziedziczący  wszystko,  jedyny 
dziedzic. 

|)au'ł)tgebaubc,  sn.  »§,  pi. 

— ,  budynek  yłówny, 

|>ou'])t9eban!c,  sm.  *n§,  pi. 

=»n,  myśl  główna,  przewodnia. 

|)au';ptnclctfc,  sn.  =%,  pi. 

— ,  tor  główny. 

|)au'^tgeftl)0^;  sn.  4feg,  pi. 

=ffe,   piętro  główne. 

|)au'łJtgcfc^,  sn.  »e§,  pi.  »c, 

ustawa  zasadnicza. 

^ou'^tgrunb,  sm.  =eö,  pi. 

=grünbe,  l)  podstawa/.;  zasa- 
da /.,  fundament  m. ;  2)  głó- 
wna przyczyna. 

|)Ou';|)tI)aar,  sn.  =e§,  pi.  »e, 

włosy  pi.  na  głowie. 

|)au'^tibcc,  sf.  pi.  =n,  myśl 
główna,  przfwodnia. 

|)au'i)tin^aU,  sm.  =(e)§,  głó- 
wna trtść,  krótki  zbiór,  su- 
maryusz  m. 


|>au'^)tfir(i^C,  sf  pi.  -n,  ka- 
tedra /. 

|)au'^t!iffcn,  sn.  *§,  pi.  —, 

poduszka  /,  zagłówek  m, 

|)au'^t!unbe,   sf.    pi.    «n, 

główny,  najlepszy  odbiorca. 

|)aU'i)tl0Uf,  sm.  »(e)g,  pi. 
«laufe,  główny  chodnik,  uli- 
ca f.  (górnictwo). 

f)öu'))tttug,  sm.  =(e)§,  pi.  =t, 
naczelnik    m.,    przewódca   m. 

|)iiu';|)tliltg§,  adv.  głowa  na 
dół. 

§a«'^tl0§,  adi.  i  adv.  1)  bez 
głowy  ;  2)  bez  naczelnika,  bez 
przewńdcy. 

|)au':|)tma(!^t,  sf.  pi.  «mäd^te, 

wielkie  mocarstwo. 

|)au'^tmattrt,   sm.  Ȥ,  pi. 

=  Icute,  kapiran  m. ;    —    einer 
93anbe  herszt  zgrai. 

|)au'^tmänmn,     sf.      pi. 

«innen,   kapitanowa  /.,   żona 
kapitana. 

|)au'^tmanitfd)aft,    sf.  pi. 
«en,  kapitańsiwo  n. 
|) au'i)tmann§f rau,   sf.  pi. 

=en,  żona  /.    kapitana,    kapi- 
tanowa f. 

|)au'^tmaft,    sm.   .c§,  pi. 

=e,  raaizt  główny. 

|)au'|)tmaucr,  sf  pi.    -n, 

mur  głó>vny. 

|)au'^tnicberlage,    sf    pi. 

=n,    główny    skład,  magazyn, 
handel. 

|)au'ł)tort,  sm.  >i%,  pi.  =e, 

główne   miejsce. 

|)au':pt^crfon,  5/.  pi.  =en, 

główna  osoba. 

|)auWoft,  sf  i  =poftamt, 

sn.  główny  urząd    pocztowy. 
^ouWunft,  'sm.   ^z^,pl. 
"i,     główny,      najważniejszy 
punkt. 

§au'^t()uarttcr,    sn.  '{t)^, 

pi.  =e,  główna  kwatera. 

|)ou';ptrcbaftcur,  sm.  -g,  pi. 

«e,  redaktor  naczelny. 

fjau'^trcgcl,  sf  pi.  «n,  głó- 
wna reguła. 

|)au'^trClintOn,  sf.  religia 
panująca;  religia  najbardziej 
rozpowszechniona. 

^au'^tfa^C,  sf.  pi.  'W,  głó- 
wna rzecz,  podstawa  /.,  grunt 
m. ;  ba§  ift  bie  —  to  grunt, 
to  rzecz  główna;  Jur  —  fom« 
men  dojść  do  wątku,  do  isto- 
ty   rzeczy,     wyciągnąć    kon- 


kluzyę;  auf  bie  —  gurüc!* 
fommen  wrócić  (się)  do  rze- 
czy; bie  —  babei  ift  ... 
na j głównie jsza  w  tem  . .  . 

§au'^Jtfäd)H(^,  I.  adi.  głó- 
wny, najgłówuiejszy,  najcel- 
niejszy;  szczególny;  II.  adv. 
głównie,  najgłówniej,  miano- 
wicie, szczególnie,  przede- 
wszystkiem,  najbardziej ;  bar« 
auf  f  ommt  eg  —  axK  oto  głó- 
wnie idzie, 

^au'^Jtfängcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  pierwszy  śpiewak ;  *in,  sf. 
pi.  :innen,  prymadonna  /., 
pierwsza  śpiewaczka. 

|)au'^tf a^^  sm.  =e§,  pi.  =fä= 
^e,  1)  =  iiörunbfa^;  2)  głó- 
wnik  w.,  zdanie  główne  (gra- 
raat.). 

|)au'^tf^clm,     sm.    c(e)§, 

pi.  it,  arcyfilut  m. 

|)au'ł)tfd[)tff,  sn.  =z§,  pi.  «=e, 

1)  okręt  admiralski;  2)  głó- 
wna nawa,  wnętrze  kościoła. 

|)au'^tf(^Jad)t,  sf.  pi.  =en, 

bitwa  walna,    rozstrzygająca. 

|>au')jtf(^Iag,  sm.  *e§,  V- 

«fd^lä^e,  dobita  /.,  dobitka/., 
dokonanie  n.,  ostatni  cios. 

f>au'|Jtfd)UiffcI,  sm.  s§,  pi. 

— ,  kincz  główny. 

|)au'^tfd)Mlb,  5/.  pi.  =en,  i) 

dług  główny;  2)  wina  główna. 

|)au'łJtfd)ti)cin,  sn.  =eg,  pi. 

«e,  kiernoz  pięcioletni. 

§aU':|jtf  Cite,  'sfpl.  m,  l)  głó- 
wna strona ;  2)  prawa,  dobra 
strona,  lice  n.  w  materyi,  w  su- 
knie; 3)  przednia  strona,  fa- 
sada /.,  wystawa  /  budynku. 

|)aii'i)tfi^,  sm.  =e§,  pi.  *e, 

siedziba  /.  (główna). 

|)ait'ł)tf^rad)e,  «/  pi.  *n, 

język  panujący,  powszechnie 
mówiony. 

|)OU'^tftabt,  sf.  pi.  sfläbte, 

stolica  /.,  miasto  stołeczne. 

^au':ptftäbtif(^,  adi.  sto- 
łeczny. 

|)au':^tftamm,  sm.  *e§,  pi. 

»fłamme,  1)  pień  m.  (główny); 

2)  plemię  n.,  szczep  m.,  po- 
czątek m.  rodu;  3)  główna 
gałeź  rodu. 

^au':ptftärfe,    sf    siła  /., 

moc  /. 

§au'|Jtfttmntc,  sf  pi.  =n, 

głos  główny;  głos  decydu- 
jący, rozstrzygający. 


.f)nu'^)tftott 


584 


>öau'^armc(r) 


|)auWotf,  sm.  *c§,  1)  ka- 
pital: m.;  2)  —  eines  ©ebirgee 
główne  pasmo,  główny  łań- 
cuch gór, 

|)ait'^tftofÓ  am.  =eö,  pi.  =e, 
1)  główuy  składnik;  2)  głó- 
wna rzecz,  treść  f.,  wątek  m. 

|)au'^tftrate,  sf.  pi  -V  głó- 
wna ulifH.  [fc^Iag. 
^an'pütmc},  sm.  =|)aupt= 
|)auWü(f,  SM.  =(c)ö,  pi. 

se,  1)  główna  część;  2)  roz- 
dział m.;  3)  artykuł  m.  wiary. 

^üü'pijimwmt,  sf.  pi.   =n, 

suma  ogólna,  ogół  m. 

^aü')j\t\mbt,    sf.   pi.    «n, 

grzech  śmif^rtelny, 

|)au'^ttätcr,  sm.  'i^pl—, 

sprawca  główny. 

^m'^iiül,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 
część  główna,  istotna. 

|)au'^ttön,  sm.  =eg,  pi.  =tö= 
ne,  1)  główny  ton;  2)  na- 
cisk m  ,  akcent  m. 

|)aU'^ttor,  sn.  =  {()§,  pi  "(, 
główna  brama. 

|)au'^Jtträ9cr,  sm.  =0,  pi 

— ,  1)  dźwigar  główny ;  2)  bel- 
ka główna  podłużna. 

|)aU'^ttrCffcn,  sn.  =ś,  bi- 
twa /.,  potyczka  walna,  roz- 
strzygaiąca, 

^au'^ttreffcr,  syn.  =§,  pi 

—  ^  główna,  pierwsza  wy- 
grana. 

|)au';)ttrutti^f,  sm.  «eś,  pi 

=ttümpfe,  kozera/.,  karta  świe- 
tna (zagrana  przy  końcu  giy), 
ultimo  n. 

%)au'pitVlX,  sf  pi  =cn,  głó- 
wne drzwi,     główne    wejście. 

^au'^Jtumri^,  sm.  »ffeś,  pi 

rffe,     pierwszy    zarys,    szkic. 

^mytnü)thtx,  sm.  «g,  pi 

— ,  główny  sprawca. 

|)au':^)turtcł(,  sn.  =(c)§,  pi 

't,  wyrok  m.  w  sprawie  głó- 
wnej, wyrok  decydujący,  osta- 
teczny. 

§au':|)töerl)rcd)cr,   sm.   -g, 

pi.  — ,  herszt  w.,  głównik  m. 

|)ou':|)töer^nnbIunn,  sf.  pi 

»en,  rozpiawa  główna. 

|)au'łJtttjad)e,  sf.pl.  »n,  od- 

wach  yłówny,    straż    główna. 

|)aii'^tttjeüc,    sf.    pi.    -n, 

krzepak  m.  \  wał  główny  ma- 
chiny. 

|)au'^łtoerf,  sn.  «eg,  pi  -e, 

główne  dzieło;  arcydzieto  w. 


|)au'^ttt)i)rt,  sn.  =e§,  pi  »e, 

i  =n)öiter,  1)  wyraz  główny, 
ważny;  2)  rzeczownik  m.\ 
alś  —  rzeczownikowo. 

|)au':|jttöur5cl,  sf.  pi  =n, 

koi  zeń  główny. 

|)au'^t3a^I,  sf.  pi  «en, 
i  «ja^lroort,  sn.  -t%,  pi  =rüör= 
ter,  liczba  główna,  kardynalna, 
liczebnik  główny. 

|)air|)tf))tel,  sn.  =  ^aupt« 
roerf. 

|)au'^t50llaiut,  sn.  =(e)§,  pZ. 
«iimter,  główny  urząd    celny. 

|)au'łJt3U9,  S/w.  =(e)ś,  i??. 
=jüge,  1)  rys  główny,  cha- 
rakterystyczny, znamienny; 
2)  pociąg    kolejowy    główny. 

|)au'itjtDetf,  sm.  =(c)ś,  cel 
główny,  końcowy,  zamiar  m. 

§au§,  sn.  ^Q^x\^^,pl.  ^äu= 
jer,  1)  dom  w.,  budynek  m., 
budowla  /. ;  fleineś  —  do- 
mek; einfliidtigeś,  breiftodfigeś 

—  dom  o  piętrze,  o  trzech 
piętrach,  jedno,  trzypiętrowy 
dom;  ein  —  öauen  budować 
dom;  Don  —  unb  ^of  treiben 
wygnać  z  zagrody,  z  po- 
siadłości ;  —  unb  |)of  oerfpielen 
przegrać  koszulę;  mit  ber 
%\xx  ino  —  faüen  wyrwać 
się  jak  Filip  z  konopi;  eige* 
neö  —  unb  eigener  ^etb  finb 
©olbeg  racrt  błogo  temu,  kto 
swój   własny    dom    ma;    ba§ 

—  beö  §errn  dom  Boży; 
©d^nedtenl)OUö  dom  ślimaczy, 
skorupa  ślimaka;  ein  cer= 
rufeneś,  öffentlid^eS  —  dom 
nierządny,  mieszkanie  nierzą- 
dnic; 2)  dom,  mieszkanie  n., 
dom  mieszkalny ;  jum  =fe  ge» 
fjörig  domowy,  do  domu  na- 
leżący; DOtetli^eś  —  dom 
rodzinny;  ju  Ąt  fein  być 
w  domu,  w  mieszkaniu;  nad^ 
Ąi,  Q.\x^  bem  Ąt  ge^en  iść  do 
domu,  wyjść  z  domu,  z  miesz- 
kania; oom  -fe  foirmen  przy- 
chodzić, przyjść  z  domu  ;  itn  =)e 
w  domu;  »on —  %\X —  od  domu 
do  domu;  frei  in§  —  z(a)  od- 
stawą (do  domu)  opłaconą ; 
in  einer  g^amilie  lüie  gu  Ąt 
fein  być,  czuć  się  w  gronie, 
w  otoczeniu  jakiej  rodziny 
jak  w  domu,  jak  u  siebie; 
ieber  ift  §err  in  feinem  »fe  wol- 


noć  Tomku  w  swoim  domku; 

3)  in  einer  Sac^e.  Sßiffenfc^aft 
5U  'fe  fein  mieć  dokładną 
znajomość  rzeczy,  umieję- 
tności; er  ift  überall  §u  «=fe 
na  wszystkiem  się  zna;  er 
ift  nic^t  red^t  gu  =fe  coś  nie 
dobrze  mu  w  głowie;  ic^  bin 
für  niemanb  gu  sfe  niema 
mnie    dla    nikogo    w    domu; 

4)  dom,  zarząd  domowy,  go- 
spodarka/.; ^err,  grau  beS 
=feś  albo  oom  =fe  gospodarz, 
gospodyni  domu;  ein  —  ma^ 
(Ąen  dom  prowadzić;  ein  gros 
^eś  —  mad^en  wielki  dom 
prowadzić;  —  l^altcn  =  l^au§= 
galten;  fein  —  befłeUen  przy- 
goto(wy)wać  się  na  śmierć, 
zabierać  się  na  tamten  świat, 
robić  testament;  o)  =  ^ei= 
mat,  SSaterlanb,  ojczyzna  /., 
miejsce  n.,  kraj  m.  urodzenia; 
mo  ift  er  %\x  Ąt%  skąd  jest? 
er  ift  in  2)eufc^Ianb'  ju  =fe 
jest,  pochodzi  z  Niemiec,  jest 
Niemcem ;  bei  unś  gu  =fc  u  nas, 
w  naszym  kraju;  na(^  =fe 
reifen  jechać,  wracać  do  kra- 
ju, do  domu;  6)  dom,  ród  w?., 
rodzina  /;  ic^  unb  mein  — 
ja  i  rodzina  moja ;  ein  grau? 
(ein  auä  gutem  =fc  panna  z  do- 
brego domu ;  er  ift  oon  — 
0^X^  reic^  jest  z  domu  bo- 
gaty; baä  —  öabäburg  dom, 
ród  Habsburgów;  7)  =  par- 
lament izba  /.;  baŚ  —  gel^t 
jur  Xagesorbnung  über  izba 
przechodzi  do  porządku  dzien- 
nego ;  8)  =  2;^eater,  teatr  Wr^ 
baś  —  roar  auśoerfauft  teatr 
był  wysprzedany,  zapełniony 
do  ostatniego  miejsca;  9)  dom 
(handlowy),  zakład  m. ;  ein 
folibeg  —  pewny  dom;  10)  er 
ift  ein  ©d^alf  oon  —  auś 
to  filut  z  filutów,  wierutny 
filut;  ein  3^arr  oon  —  au§ 
głupiec  z  dawien  dawna;  ein 
fiDeieś  —  wesoła  sztuka. 

-^011^=,    =    adi.    domowy, 

.^au'^altar,    sm.  *(e)§,  pi 

störe,  ołtarz  domowy, 

|)au'^anbO(i)t,  sf.  pi  »en, 

nabożtństwo  domowe. 

§au'^a)J0t^efc,  sf.  pi  -n, 

apteka  domowa,  podręczna. 

.^an'^nvmc(r),    sm.'  -men, 
pi    «men,    żebrak    utrzymy- 


.^au'öarreft 


585 


|)au'^^oItunfl 


wany  w  domu,  ubogi  wsty- 
dzący się  żebrać. 

|)au'garrcft,  sm.  «eg,  areszt 
domowy;  —  ^aben  siedzieć 
w  areszcie  domowym,  odby- 
wać    areszt  domowy. 

mitiet. 

|)au'^6a(fcn,  adi.  domowy, 
w  domu  pieczony;  =eÖ  33rot 
chleb  domowy;  (obraz.)  »er 
2Jien[cl^  człowiek  prozaiczny, 
rubaszny. 

^an'^han,  sm.  =(e)g,  bu- 
dowanie w.,  stawienie  n.  domu. 

|)aU'Źkbarf,  sm.  =(c)cl,  po- 
trzeba* domowa;  gum  —  na 
potrzeby  domowe,  do  wła- 
snes:o  użytku. 

§OU'§t)Cfi^Cr,  sm.  =g,  pi 
— ,  właściciel  m.  domu;  Ąn, 
sf.  pi.  «^innen,  właścicielka/, 
domu. 

^m'^Mtti,  sm.  .g,  że- 
branie n.  od  domu  do  domu. 

|)au'§6etD0liner,  sm.  -^,pi. 

— f  domowuik  w.,  domowy  m. 

|>au'^bicr,  sn.  =(e)g,  piwo 

domowe,  w  domu  warzone. 

%>m'^htmd},  sm.  <e)ś,  pi, 

=bräuc^e,  zwyczaj,  obyczaj  do- 
mowy. 

^an'^Uot,  sn.  =(e)§,  chleb 
domowy,  w    domu    pieczony. 

pm'^hnä),   stu  c{eß,  pi 

»büc^er,  księga  /.  dziennych 
wydatków  domowych. 

^au'g6urf(^c,  sm.  =n,  pi 

e(n),  1)  chłopak  m.  do  po- 
sług domowych ;  2)  domo- 
wnik m. ;  student  mieszka- 
jący w  komórce, 
\$m'ić)tn,  sn.  s§,  pi  —, 
dimin.  od  ^auö^  domek  m,, 
domeczek  m. ;  auś  bem  — 
jein  obacz  auficr  fid^  fein. 

^au'ft^lag,  sm.  Ke)g,  wy- 
rąb m.  w  lesie. 

'^au'gbic^,  sm.  »eg,  pi  -e, 

złodziej  domowy. 

^au'§biebftal)I,    sm.  =(e)g, 

pi  »ttäl)lc,  kradzież  domowa, 

|)au'^iiiencrf^aft,  «/.domo- 
wnicy pl^  czeladź  domowa, 
służba  /. 

^au'^bradje,  sm.  =en,  pi 

•en,  (dosłownie :)  smok  do- 
mowy; smok  baba,  żona,  go- 
spodyni dokuczliwa. 

|)ttU'§bur(i)fU(^tt«g,    sf.    pi 


sen,  rewizya  domowa,  prze- 
szukanie n.  domu. 

|)OU'gCfjrC,  sf.  1)  honor»?, 
domu,  rodziny;  2)  (obraz.) 
perła  /.  domu,  żona  /. 

.fjou'seiöcntümcr,  sm.    =ö, 

pi  — ,    właściciel    m.    domu. 

§aii'geittnd)tung,  sf.pi.  »en, 

spizęfy  pi  domowe,  (całe) 
umeblowanie  n.  pokoi,  me- 
ble pi. 

|)au'fCU,  vti.  (I^aben)  1)  mie- 
szkać, przebywać,  (po)zosta- 
wać  (gdzie);  gospodarować; 
fic  l^aufłen  mileinanber  üiele 
^a{)re  mieszkali,  żyli  razem 
wiele  lat;  2)  dokazywać;  ni- 
szczyć, źle  się  z  czem  obcho- 
dzić; ber  33ranb  l^at  übet,  arg 
gekauft  pożar  zrządził  srogie 
zniszczenia;  bic  ?Beft  l^at  in 
biefer  <2tabt  aig  gekauft  dżuma 
porwała  w  tem  mieście  dużo 
ofiar. 

^au'fcn,  sm.  =g,  wyz  m. 
(ryba). 

|)au'f CnblafC,  sf.  l)  pęcherz 
(z)  wyza ;  2)  karuk  m. 

|)au'fcnf(ci|c(j,  sn.  «eg,  wy- 

zina  /. 

|)flir§entC,  sf.  pi  «n,  ka- 
czka domowa,  swojska. 

|)äu'(crrcU)C,  sf  pi  -n,  po- 
łać/. 

|)au'gfliege,  sf  =  ©tu6en= 
fliege. 

^m'^iVLlf  sf.  pi  *en  i  sm. 
s(e)g,  pi  «e,  sień  /. 

|)au'§frau,  sf  pi  =en,  pani 

/.  domu,  gospodyni  / 

|)au'gfrcuiib,  sm.  *eg,  pi. 

«e,  domowiec  w.,  przyjaciel 
domowy. 

|)au'gfnebe,  sm.  -ng,  spo- 
kój domowy. 

|)au'gfrtcben^I)ru(^,      sm. 

=(e)g,  pi  »brücke,  pogwałcenie 
n.  spokoju  domowego,  gwał- 
towne najście  na  dom. 

|>aii'^gan§,  sf  pi  =gän[e, 

gęś  domowa,  swojska. 

'|)au'śgartcn,  sm.   =g,  pi 

=gÖrten,  ogród  m.  koło  domu. 

|)au'śgcbraii^,  sm.  .(e)g,  pi 
»brauche,  1)  =  $)augbrauc^; 
2)  für  ben  —  albo  fürs  §aug  do 
użytku  domowego,  własnego, 

|)au'ögepgcl,  sn.  -g,  pta- 

stwo  domowe,  drób  m. 

§au'ggcift,  sm.  .eg,  pi  *cr, 


duch  domowy,  anioł  m.  domu, 
matołka  /, 

|)au'ögcnoffc,  sm.  *n,  pi. 

*n,  domownik  m.\  «nofftn,  5/ 
pi  »innen,  domownica  /. 
|)au'śgcnoffcnftI)aft,  sf.  pi 

»en,  domowuictwo  n.\  domo- 
wnicy pi 

^m'^txUf   sn.    »eg,    pi 

'(,  sprzęt  domowy;  urządzę-, 
nie  n.,  meble  pi 

|)OU'§gcf(I)Öfte,  sn.  pi  spra- 
wy pi  domowe. 

^au'ggcfe^,  sn.  *eg,  pi  -e, 

ustawa  domowa,  rodowa. 

|)aU'ÖgCfinbC,  sn.  »g,  czeladź 
/,  (domowa),    domownicy    pi 

§au'^giebcl,  sm.  »g,^Z.  — , 

szczyt  m.  domu. 

|)Olt'ggÖtter,  sm.  pi  bogo- 
wie domowi.  Lary  i  Penaty 
pi 

§au'ggottc^bienft,  sm.  — 

§auganDarf)t. 
|)au'ögritte,    sf    pi    «n, 

świerszcz  domowy. 

|)au'§f|a^n,    sn.    =eg,    pi 

=l^ät)ne,  koffut  domowy. 

|)au'^l)alt,  sm.  =  ^aug* 
l^altung. 

^au'§^aUen,  vn.  f)aiu, 
l^äüft,  t)ält,  ^ielt  l^aug,  ^abe 
j^auggej^atten,  gospodarować; 
gut  —  dobrze  gospodarować; 
umieć  oszczędzać,  oszczędzać; 
fdjlecftt  —  źle  gospodarować; 
nie  umieć  oszczędzać,  trwo- 
nić. 

sm.  =g,  pi.  — ,  gospodarz  m. 
(w  domu),  prowadzący  gospo- 
darstwo, szafarz  w. ;  «fjalterin 
i  =löälterin,  sf.  pi  =innen,  go- 
spodyni /  (w  domu),  szafar- 
ka  /,  klncznica  f. 

|)au'§f|äUerifcfj,  adi.  gospo- 
darny, oszczędny,  ekonomi- 
czny ;  adv.  oszczędnie,  gospo- 
darnie; —  mit"  etro.  fein, 
oszczędnie  się  z  czem  obcho- 
dzić; dobi^ze  czem  gospodaro- 
wać. 

^au'g^altung,  sf  pi  -en, 

gospodarka  /.,  gospodarstwo 
n.,  gospodarowanie  w.,  zawia- 
dywanie n.  gospodarstwem; 
bie  —  fül^ren  gospodarstwo 
prowadzić;  eine  eigene  — 
l^aben  mieć  własne  gospodar- 
stwo; bie   —   oerfte^en  znać 


.fjau'g^oltitng^but^ 


586 


^au'gf^o^ 


się  na  gospodarstwie;  jnjei, 
brci  *en  dwie,  trzy  rodziny, 
dwa,  trzy  donoy. 

f)au'§^altungś6ud^,  sn.  =(e)§, 

pi.  =bUcCer,  księga  gospodar- 
ska. 

|)au'^^aItmto§fnnft,  sf.  sztu- 
ka f.  gospodarowania,  eko- 
nomia /.  (domowa),  gospo- 
darność' f. 

|)au'§0altun9?rc9el,  sf.  pi 

=n,  prawidło  n.  gospodarstwa 
domowpgfo. 

|)ou'&l)altnno§forgcn,  sf.pl. 

tro-'ki  pi    domowe. 

^ou'öljaltunggöorftonb,  sm. 

=  öau?^  rr. 

$)au'g^cnne,  sf.  pi  =n,  kura 

domowa. 

^au'^^crr,  sm.  «n,  pi  *en, 

pau  m,  domu,  gospodarz  m.; 
głowa  f.  rodziny. 

^an'^\)Ü^,  adi.  wysoki  jak 
dom. 

§au'§l;ofmctfter,  sm.  =§,  pi 

— ^  rządca  w.,  marszałek  m. 
domu,   burgfrabia  m. 

|)au'§^unb,  sm.  '■e§,pi  ^t, 

pies  domowy,  kądel  m. 

|)aufie'rcn,  vń.  (^aben)  i  — 
gct)en,  chodzić  po  domach 
z  towarem,  handelek  (domo- 
krążny) prowadzić. 

|)au[ic'rer,  sm.  =§,  pi  —, 

kramarz  w.,  handlarz  wędru- 
jący, domokrążca  m. 

'  |)aurtC  rlianbel,  sm.  -§,  han- 
del obiiośtiy,  domokrążny, 

§au  StnbuftriC,  sf.  pVzemysi 
domowy. 

|)au'§iünöfcr,   5/.   pi  -n, 

patioa  służąca. 

^au'öfalcnber,  sm.  -§,  pi 

— ,  kalendarz  domowy,  gospo- 
darski. 

%)au'^taptUt,  sf.   pi    =n, 

1)  kapela  (muzykantów)  do- 
mowa; 2)  k«plica  domowa. 

^au'^taiif,  sm.  -(e)ö,  pi 
«!äufe,  knpno  n.  domu. 

^OUSfleib,  sn.  «eö,  pi  itt, 
ubiór  d(im;)wy. 

|)au'öfned)t,  sm.  -{()%,  pi 

s=e,  parobek  m.  do  usług  do- 
mowych, stróż  m. 

|)au'§frCU5,  sn.  =e§,  krzyż 
domowy  =  fiasunek  domowy, 
kłopot  m.  w  domu. 

wojna  domowa. 


.fjau'^Iaub,  sn.,  .^an^lanć), 

i  §au§lailf ,  sm.  =g,  skoczek  po- 
spolity, rozchodnik  pospolity, 
rojnik  m.  (roślina). 

|)ou'^Ic^rcr,  sn.  ^s,  pi  —, 

nauczyciel  domowy,  guwer- 
ner m. 

^au'glc^rcrftctte,  sf.pi.  -n, 

miejsce  n.  nauczyciela  domo- 

weg-o. 

|)äu'§Iein,  sn.  =§,  pi  —, 

dimin.  od  JQau§,  domek  w., 
domeczek  m. 

|)au'§Ictnti)anb,  sf.  płótno 

domowe,  domowej  roboty. 

|)äu'§Icr,  sm.  ^g,  pi.  —, 
chałupnik  w.,  budaik  m. 

§au'§ICltte,  pL  domowni- 
cy j)l. 

|)ÖU'§It(^,  I.  adi.  1)  domo- 
wy, prywatny;  =er  Äceiö  kół- 
ko domowe;  se  ^fllc^tetl  obo- 
wiązki wobec  rodziny;  bic 
=en  ®efd)äfte  Beforgeu  zała- 
twiać sprawy  domowe;  2)  go- 
spodarny; eine  =e  ^taw  żona, 
kobieta  gospodarna;  3)  skro- 
mny; ein  =Cä  Scben  życie  skro- 
mne, życie  w  zaciszu  domo- 
wem;  II.  adv.  domowo,  pry- 
watnie ;  gospodarnie,  skro- 
mnie; fid^  irgenbroo  —  nieber= 
laffen  osiąść  gdzie  na  mie- 
szkanie; ftc^  —  einrichten  za- 
gospodarować się,  gospodar- 
stwo domowe   założyć;    ganj 

—  leben  żyć  w  domowem 
zaciszu ;  —  crjogen  po  do- 
mowemu, skromnie  wycho- 
wany. 

|)'äu'§n^!cit,  sf  1)  zmysł 
gospodarny,  gospodarność/.; 
skromność  /. ;  2)  dom  m.,  do- 
mostwo n.;  meine  —  mój  dom, 
moja   rodzina. 

|)än'^Iing,  sm.  =(e)§,  pi  =e, 
=  öäusler. 

^au'Ömodjt,  sf.  dobra  pi 
prywafne    rodziny    panującej. 

§au'^mäbd)cn,  sn.  -^'  pi 

—  i    fjau'^magb,    sf    pi 

=inägbe,  dziewczyna/.,  dziew- 
ka f.    do    posług    domowych. 

Cau'ömann,   sm.  =eś,  pi. 

•mdnt'er,  odźwierny  m.,  sługa 
m.\  faktotum  n.  indecl 

.fjou'^maniivfoft,  sf.  i  ^m'^- 

!oft,  sf.  stół  gospodarski,  zwy- 
c/.ajny,  skromny,  niewykwiu- 
tny.' 


.^aii'^marbcr,  sm.   .-g,  pi 

— ,  popielica  /. 

^ou'§inarfc|ott,  sm.   --(e)§, 

pi  5§  i  =lc^äIXe,  murgrabia  w., 
burgrabia  m. 

|)au'§raaft,  i  |)au'?mäftung, 

sf.  domowa  pasza,  tuczenie  n. 
na  domowpj  paszy  (w  stajni). 

|)au'§mau?,  sf.  pi  «mäufe, 

mysz  domowa. 

^aii'ömeicr,  sm.  =§,  pi  —, 

majordoraus  m. 

|)Qu'^mctfter,  sm.  =§,  pi 

— ,  odźwierny  w.,  dozorca  m. 
domu. 

|)au'?nticte,  sf.  i)  =  §aug- 

ginö;  2)  najt'm  m.  domu. 

|)au'§mtttcl,  sn.  *ś,  pi  —, 
domowe  lekarstwo,  domorosły 
środek. 

^au'^muttcr,  s/._p^=müttcr, 

matka  f.  rodziny;  pani  f. 
domo,  dobra  gospodyni;  sów- 
ka =  gospodyni  /. 

■f)au'§mÜttCrU(^,  adi.  i  adv. 
troskliwy,    czuły  jak    matka. 

|)au'^nummcr,  sf.  pi  »n, 

numer  m..  domu. 

|)au'?orbnitng,  sf.  (pi  «en) 

porządek  domowy,  regulamin 
m.,  przepisy  domowe. 

|)au'^i)Iagc,  sf.  pi  ^n,  kło- 
pot domowy. 

|)Ou'ö^oftittc,   sf.  pi   «n, 

postylla  domowa. 

§au'^^)rOp^Ct,  sm.  =en,  (żar- 
tobliwie :)  kogut  m. 

pan'^xai,    sm.   -=   ^auä= 
gerät. 
|)au'§rc(i)t,  5«.  *e§,  pi  «e, 

1)  prawo  domowe;  prawo  n. 
gospodarza  w  swoim  domu; 
»on  feinem  — ©ebraud^  machen 
jmnbm  gegenüber  użyć  wobec 
kogo  prawa  gospodarza, 
wzbronić  komu  wejścia  do 
domu,  wyrzucić  kogo  ze  swego 
domu;  SBerleC^ung  t)e^  -e§  po- 
gwałcenie prawa  domowego; 

2)  prawo  (za)mieszkania. 

^air^rcginicnt,  sn.  -e§,rząd 

domowy,  rządy  pi  domowe, 
panowanie  n.  w  domu. 

|)au'§ro(f,  sm.  =  §au§- 
flei^D. 

pi  — ,  gajówka,  pokrzewka, 
kopciuszka. 

^^au'^fadjC,  sf  pi  ^n,  rzecz 

/,  sprawa  domowa. 


^an'§\(i}a^ 


587 


^anU 


|)au'gfd)a^,    sm.    H§,  pl 

ä^e,  1)  skarb  domowy, 
rodzinny;  2)  szkatuła  pry- 
watna panującego. 

^au'gfd;tiiffel,  sm.  -g,  pi. 

— ,    klucz   m,   od    domu,    od 
kamienicy. 

«»e,  pantofel  w.,  patynka  /. 

|)au'gf(^tijalk,  sf.  pl.  ^n, 

domHfzi<a  /.  (jaskółka). 

|)au'gf^ii)amm,  sm.  =(c)§, 

błonogrzyb  w.,  drzewna  pleśń. 

|)au'gfcf)toctte,  sf.  pl.   sn, 

próij  m.  domu. 

|)au'f[C,  (czyt:  hoss)  sf.  pl. 
«n,  bosa/'.,  zwyżka  /.  (w  grze 
giełdowej). 

tau'^cn,  adv.  =  brausen. 
ttU'f  [it'r,  (czyt :  hossie)  sm. 
«=§,  pl.  =ś,  hosier  m.,  grający, 
spekulujący  na  zwyżkę. 

|)au'§f}anb,  sm.  .(e)K  go- 
spodarstwo n. 

^au'gftCUCr,  sf.  pi.  ^n,  po- 
datek m.  od  domu. 

rewizya     domowa,     przeszu- 
kanie w.  domu. 

^m'^tmht,  sf.  pl.  *n,  go- 
łąb domowy,  swojski. 

' -^au'Stauf e,     sf   pi.    -n, 

chrzest    dokonany     w    domu 
(nie  w  kościele). 

^au'StcufcI,  sm.  Ȥ,  pl. 
— ,  jedzą  domowa,  tyran 
domowy. 

|)au'gticr,  sn.  *c§,  pl.  -e, 

zwierzę  domowe. 

^aü'UvanZt,  sf.  żałoba  do- 
mowa, familijna. 

|)OU'gtrauung,  sf.  pi.  -en, 

ślub  domowy,  prywatny,  w  do- 
mu brany. 

^au'§tr«))|jcn,  sf.  pl.  woj- 
sko prywatnym  kosztem  mo- 
narchy utrzymywane. 

|)au'§tür,  sf.  pl.  =en,  drzwi 
pl.  domu,  główny  wchód  do 
domu. 

^au'^türenno^fer,  sm.  =g, 

pl.  — ,  stukadło  n. 

^m'^nl^V,  sf.  pl.  »en,  ze- 
gar domowy. 

^an'^nntt,  sf.  pl  =n,  i)  ro- 
pucha f  ;  2)  piecuch  m. 

^au'^MttX,  sm.  i»§,  pl  «üä- 
ter,  1)  ojciec  m.  rodziny;  pan 
m.  domu ;  2)  =  §auäDern)al= 
ter. 


|)au'śucr!aiif,  sm.  *(e)ö,  pl 

»faufe,  sprzedaż  /.  domu. 

|)au'gDcrtt)aItcr,  sm.  ^§,pl. 

— ,  rząlca  tn.  domu. 

-^au'göcrttjaltcrin,    sf.  pl 

=  innen,  żona  /.  rządcy  do- 
mu ;  rządczyni  f.  domu, 

|)au'göcrtt)altunn,    sf  pl 

«en,  zaiząd  m.  domu. 

§au'§Ötef|,  sn.  «(e)§,  zwie- 
rzęta pl  domowe,  bydło  do- 
mowe, dobytek  m. 

^au'^ÖÖgel,  sm.  pi.  ptastwo 
domowe,  drób  m. 

|>au'§Ö0gt,  sm.  =(e)§,  pl 
sDogtc,  1)  =  §au§t)ctn)a(ter; 
2)  dozorca  m.  więzienia. 

^an'^tßapptn,  sn.  »g,  pl 

— ,  herb  rodzinny,  familijny. 
^OU'gtDCfen,  sn.  ^§,  go- 
spodarstwo n.;  sprawy  pl 
domowe;  ba§  —  filieren,  bem 
—  t)or[tel^en  gospodarstwem 
zawiadywać;  ein  —  anfangen 
rozpocząć,  założyć  własne 
gospodarstwo. 

|)au'gtott:t,  sm.  =c§,  pl  =e, 

gospodarz  w.,  paa  m.  domu ; 
=in,  sf.  pl  «=inncn,  gospo- 
dyni /.,  pani  /.  domu ;  ein 
guter  —  fein  być  gospodar- 
nym, oszczędnym. 

|)au'otDtrłf(f)aft,  sf  pl  «en, 

gospodarstwo  domowe. 

|)au'§tt)Ur5,  sf.  rojnik  m., 
skoczek  m.  (ziele), 

|>au'§5ing,   sm.    -fe§,   pl 

■sfe,  komorne  w.,  czynsz  m. 
z  mieszkania. 

^an'^\lń)tf  sf  karność  do- 
mowai  ryjjor  domowy. 

^antf  sf  pl.  ^'an'it,  i)  skó- 
ra /.  (ua  ciele  ludzkiem);  bie 
Ober —  skóra  pierwsza,  wierz- 
chnia; —  (albo  ^äutd^en)  bic 
(bas)  ein  inneren  Drgań  6e* 
betft  skórka,  błona;  jur  — 
gej^orię?,  bie  —  betreffenb  skór- 
ny; fic^  bie  —  abfc^ürfen 
drasnąć  sobie  skórę;  unter 
ber  —  Befinbnd^  zaskómy; 
eine  gute,  el^rli4e  —  pocz- 
ciwa dusza,  dobre  człowie- 
czysko;  cinc  lofe  —  nicpoń; 
tn  feiner  guten,  gefunben  — 
ftetfen  nie  w  dobrej,  nie  w  zdro- 
wej skórze  siedzieć,  podpadać 
chorobom ;  ic^  möchte  ni(Ąt  in 
feiner  —  ftetfcn  nie  chciał- 
bym   być    na    jego  miejsca, 


w  jego  skórze,  położeniu ;  er 
ift  nichts  alä  —  unb  ^nod^en 
jeno  skóra  a  kości,  przej- 
rzeć go  na  obie  strony,  chu- 
dy; jmnbm  red^t  auf  bie  — 
greifen  za  skórę  komu  na- 
lać, zalać,  ołowiu,  sadła  roz- 
topionego za  skórę  komu  na- 
lać, dokuczyć  komu,  do- 
grzewać komu;    bi§   auf   bie 

—  burccnafit  do  nitki  prze- 
mokły; mit  —  unb  §aar 
z  kośćmi,  ze  wszystkiem;  mit 

—  unb  ^aar  verfd^tingen 
z  kośćmi,  ze  wszystkiem  po- 
łknąć; mit  —  unb  §aarcn 
6elol)nen,  bejahten  wynagro- 
dzić ponad  zasługę,  prze- 
płacić; er  ift  ein  ©Ąurfe  mit 

—  unX>  paaren  łajdak  jakich 
mało,  arcyłajdak  ;  jmnbm  bie 

—  t)0llfrf)lagen  wytrzepać  ko- 
mu skórę;  f§  gilt  meine  — 
idzie  tu  o  moją  skórę,  o  mo- 
je życie;  eö  ift  il^tn  bange 
für  feine  —  boi  się  o  swoją 
skórę;  ftd^  feiner  —  roel^ren 
bronić  się,  nie  dać  się;  mit 
f)eiler  —  baoon  fommen  wyjść 
bez  szkody,  bez  szwanku, 
cały;  fo  gan^  au§  l^eiler  — 
zupełnie  bez  przyczyny ;  feinc 

—  teuer  üeifaufen  drogo  skó- 
rę sprzedać;  feinc  —  (felbft) 
3U  Ślarfte  bringen,  tragen  ży- 
cie nieść  na  ofiarę,  wysta- 
wić na  niebezpieczeństwo;  er 
möd^te  rein  au^  ber  —  fa^= 
ren  chciałby  ze  skóry  wy- 
skoczyć, nie  posiada  się;  e§ 
ift  rein  gum  2lugsber=|)aut= 
fal^ren  oszaleć  przychodzi, 
w  głowie  się  przewraca ;  auf 
ber  faulen  —  (albo)  auf  ber 
Saren^aut  liegen  próżnować; 
bie  alte  —  ablegen  w  inszą 
skórę  przyoblec  się,  stać  się 
innym,  poprawić  się;  tie  — 
judtt  il|m  skóra  go  świerzbi, 
chce  co  oberwać;  jmnbm  bic 

—  über  bie  D^ren  giel^en  ze- 
drzeć, oszukać  kogo ;  2)  skó- 
ra (bydląt,  zwierząt);  bie  — 
abgieE)en  ściągać  skórę,  łu- 
pić; eine  zubereitete  —  wy- 
prą wna  skóra;  3)  powłoka/, 
owoców,  łupina  /.;  4)  —  auf 
ber  Tliić)  skóra  na  mleku, 
kożuszek  m. 

^awt-f  adi.  skórny. 


$)au'tartia 


588 


C)C'6e^un!t 


-^au'tartig,  adi.  błonko- 
wary. 

|)OU'tOU§fĄIao,  sm.  =(e)§, 
pl.    =jchläcie,     wyrzut    skórny. 

^au'töefd)rcit)ung,  sf.  der- 

raaiografia/-,  opisanie  n.  skó- 
ry. 

|)au'tI)l0[C,  sf.  pl.  =n,  bą- 
bel m. 

^'m'tä)tn,  sn.  =§,  pl.  — , 

dimin    od    ^aut,    skórka    /., 
błonka  /.,  miazdra/.,  pliwka/. 

|)au'ti)rü[enfrannjcit,      5/ 

skrofuły  pl. 

^m'iiW,  I.  m.  (^aben)  łu- 
pić, zdzierać,  ściąg^ać  skórę ; 
IL  fic^  — ,  vr.  (|a6en)  linić 
się,  zrzucać  z  siebie  skórę, 
zesmukać  się,  wysmukać  się 
z  dawnej  skóry,  skórę  zmie- 
niać. 

^au'tfaltC,  sf.  pl.  =n,  za- 
tka« ka  /. 

^QU'tfatJC,  5/  ]pl.  =n,  ko- 
lor m.  skóry. 

|)au'tfinnC,  sf.  pi.  =n,  trą- 
dzik m 

^Qu'tflügler,  sm.  =§,  pl. 

— ,  pszczołowaty. 

^m'i\xvĄif  sf.  pl.  »[rüd)te, 
błon  u  owiec  m. 

|)au'töeflÜgcU,  adi.  błonia- 
stoskrzydły. 

^ÖU'tig,  adi.  skórkowaty, 
błoniasty,  błonkowaty. 

^au'tjutfcn,  sn.  =§,  świerzb 
m. 

^au'tfran!^eit,  sf.  pl.  «en, 

choroba  skórna;  wysypka  f. 

^au't^arafitcn,  m.pi.  paso- 
żyt w.,  na  skórze  żyjący. 

fjau'trcintgcnb,  adt.  czysz- 
czący skórę,  kozmetyczuy. 

|)aU'trCliCf,  (wym. :  bo-), 
sn.  «Ö,  pl.  =ś,  wypukła  rzeźba. 

|)OU'tfdjUb!rötc,  sf.  pl.  «n, 

źelwa  /".,  żótwiak  m. 

§airtfc!)tt)crtcl,  sw.  -g,  pl. 

— ,  błonczatka  /.  (roślina). 

^äu'tung,  sf.  pl.  =en,  zła- 
żenie n.  skóry. 

|>au'ttourm,  sm.  «(c)g,  pl. 

•IDÜrmer,  włośnik  smoczek  m. 

^ou'sal^n,  sm.  -(e)ś,  pl. 
sjä^ne,  kifł  m. 

|)aDanc',   sf.  pl.  -n,  ha- 

warya  /'.,  szkoda  /.    na   mo- 
rzu, na  statkach  wodnych. 

^a'üclorf,  sm.  .§,  pl.  «§, 
haweJok  tw.,  rodzaj  płaszcza. 


he!  hejże! 

§>C'i)ammC,  5/.  pZ.  «n,  aku- 
szerka /.,  baba  f. 

^e'öommenanftolt,  5/.,  pl. 
=fn,  =inftttut,  sn.  «eö,  pl.  «=e, 
zakład  położniczy. 

|)e'^ammenfunft,   sf.  aku- 

szerya  /.,  akuszerstwo  w.,  sztu- 
ka f.  babienia,  położnictwo  n. 

|)e'5ammcnftl)ulc,    sf.  pi. 

=n,  szkoła  położnicza,  (dla) 
akuszerek. 

tc'karm,  sm.  =  ^cBel. 
e'bcbaüen,  sm.  ■.^,pi.—, 

belka  podnosząca,  dźwignia/. 

pthtHnm/  sm.   =eś,   pl. 

=bäume,  drąg  m.,  dźwignia/.; 
Befd^lagener  —  drąg  okuty; 
ur.befc^Iagener  —  di  ag  bosy; 
—  aut  £)u6  anfe^en  założyć 
drąg  na  udźwig;  —  auf  ^ug 
anfe^en  założyć  drąg  na 
uciąg. 

^ClJCCifCU,  sn.  -?,  pl.  —, 
dźwignia  żelazna. 

§C'6cl,  sm.  5§,  pl.  —,  dźwi- 
gnia /.,  drążek  m. ;  —  beś 
©egengeiöic^teg  drąg  do  prze- 
ciwwagi; getaber  —  drążek 
prosty;  aHe  —  in  33eraegung 
fe^en  poruszyć  wszystkie  sprę- 
żyny, użyć  wszelkich  środków. 

|)C'5cIabC,  sf.  pl.  -n,  da- 
ga /• 

|)C'kIarm,   sm.  =(e)g,  pi. 

«e,  ramię  m,.  dźwigni. 

|)C'ticlł)reinfc,   */.  pi.   =n, 

hamulec  dźwigniowy. 

|)C't)Clftift,  sm.  -eś,  pl.  ^t, 
rylec  m..  (u  telegrafu). 

|)e'kmaf(j^tne,  */.  pl.  »n, 

elewator  m.,  winda  /. 

|)C'kn,  ^ebft,  r;ebt,  ^06, 
f)abe  gct)oben,  1.  ta.  1)  (in 
bie  ööbc  — )  podnosić,  pod- 
nieść; (mit  2lnftrenaung  — ) 
dźwigać,  podźwigać;  einen 
©tein  mit  ber  ^anb  —  ka- 
mień ręką  podnieść;  baö  fannft 
bu  nid^t  —  (albo  erf)eben)  nie 
podźwigniesz  tego;  jmnbn 
aufs  ^ferb  —  podnieść  kogo 
(i  wsadzić)  na  konia;  ben 
^opf,  baö  ^aupt  —  podnieść 
głowę,  czoło;  gef^obenen  (czę- 
ściej erl^obenen)  ^aupteö  z  pod- 
niesioną głową;  bie  ^änbe, 
bie  2lrme  (bittenb)  —  wznieść 
ręce  (prosząc);    boa    ©d^lüert 


gegen  jmnbn  —  oręż  pod- 
nieść na  kogo,  przeciw  ko- 
mu; ben  (dürften  auf  ben  2;i^ron 

—  podnieść,  wznieść  księcia 
na  tron;  ben  2Jiut  ber  Hrie= 
ger  —  podnieść  odwagę  wo- 
jowników; gel^obcne  ©tim« 
mung  nastrój  podniosły;  in 
gef)obcner  ©timmung  w  do- 
brem usposobieniu,  w  dobrym 
humorze;  gefjobener  ©til  pod- 
niosły, wykwintny,  górny 
styl;  er  Eiat  burĄ  jeine  ^ä= 
tigfeit  bie  2Inftalt  fc^r  ge^o= 
ben  działalnością  (pracą)  swo- 
ją podniósł  bardzo  zakład ; 
2)  =  berüorl^eben,  podnosić, 
wznosić;  bie  fd^tüor^e  ^rei= 
bung  l^ob  bie  3Bei^e  U)rer|)aut 
j^erDor  czarny  strój  podniósł, 
wydatniejszą  czynił  jej  białą 
płeć;  3)  jmnbn  auä  bem  (albo 
Dom)  Säiagen  —  pomódz  komu 
wysiąść  z  wozu,  zsadzić  kogo 
z  wozu;  jmnbn  au§  bem 
©attel  —  a)  pomódz  komu 
zsiąść  z  konia,  zsadzić  kogo 
z  konia,  zrzucić  z  konia; 
b)  pobić,  zwyciężyć  kogo; 
SBein  auä  bem  g^afje  —  wino 
ciągnąć  z  beczki  (lewarem); 
einen  ©c^a^  —  wydobyć  skarb 
z  ziemi,  wykopać  skarb;  ein 
^inb  auś  ber  Xaufe  —  trzy- 
mać dziecko  do  cbrztu;  ein 
^inberniä,       ©d^roicrigfcitcu 

—  znieść,  usunąć  prze- 
szkodę, trudności;  bie  3^^^^^ 
fel  —  rozprószyć  wątpli- 
wości; bie  ©timme,  ben 
%QX\.  —  podnieść  głos,  ton, 
dobitniej  mówić,  śpiewać; 
II.  fic^  — ,  vr.  1)  podnosić 
się,  wznosić  się  ;  wzmagać  się, 
iść  w  górę,  wzrastać;  in  biefem 
©taate  l^ebt  fid^  je^jt  ber  §an» 
bel  febr  w  tem  państwie  te- 
raz handel  bardzo  wzrasta, 
podnosi  się;  ber  Xeig  \:^ibi  fid^ 
ciasto  rośnie;  2)  =  fid^  fort= 
beben,  odejść,  wynieść  się; 
l^ebe  bic^  meg  oon  mir!  precz 
odemnie!    3)   fic^    gegenfeilig 

—  (aufgeben)  kompensować 
się,  znosić  się;  unfcrc  Sled^» 
nungen  —  ftd^  nasze  ra- 
chunki znoszą  się. 

|)C'bCłJUn!t/  sm.  *t^,  pl.  -e, 
podpora  /.  drąga,  punkt  m. 
podparcia. 


^c'tier 


589 


^tt'xt^näjt 


^t'htt,  sm.  --§,  pl.  — ,  le- 
war m.,  podważka  /. 

Ijc'ftcftangc,  sf.  =  §cbe= 
Balten,  |)ebet)aum. 

^c'ktDcr!,  |)C'6eseug,  sw. 

•(e)ö,  p?.  -^e,  maszyna/,  do  pod- 
noszenia ciężarów. 

^t'lmxViUf  sf.  pl.  -cn, 
winda/,  do  podnoszenia  cię- 
żarów; lewar  furmański. 

|>C'bIaÖe,  sf.  pl.  =n,  lewar 
stolarski. 

^e'öo^fcr,  sn.  '.§,  pl.  —, 
ofiara  /. 

|)e'bimg,  sf.pl.^en,  l)  pod- 
niesienie n.,  wzniesienie  n., 
podźwignienie  w.;  2)  usunię- 
cie n.,  zniszczenie  n.;  —  von 
^inberniffen  usuniecie  prze- 
szkód. 

§c'ftunߧücntil,   sn.   -(e)§, 

pl.  =e,  wentyl  podnoszony, 
przepustnik  podnoszony. 

^e'^Cl,  sf.pl.  «n,  dzierzgon 
7n.,  ocblica  /.,  czesadło  n., 
tarlica  /. ;  burd^  bie  —  rei= 
nigen  międlić,  trzeć,  czesać 
len,  konopie;  burc^  bie  — 
jtel^en  nicować  kogo,  szydzić, 
żartować  z  kogo. 

^t'ć)t\Hnt,  sf.  pl.  '-bänh, 
ławka  /.  do  czesania  lnu,  ko- 
nopi. 

^edjClCi',  sf.  pl.  =cn,  nico- 
wanie n.,  zgryźliwe  kryty- 
kowanie. 

|)e'(ijelfla^§,  sm.  =[e§,  wy- 

czos  m. 

|)C'(J|Clfrau,  sf.  pl.  «en,  cze- 
sząca len. 

|)C'(^ctma$er,  sm.  =§,  pi. 

— ,  czeszący  len. 

pt'äjtlll,  va.  (^aben)  1)  cze- 
sać, międlić  len,  konopie; 
2)  krytykować  ostro,  złośli- 
wie. 

|)C'djeIftul^I,  sm.  =  ^ed^cl-- 
banf. 

pt'ć)tl^a\}n,  sm.  *eg,  pl 
sgatjne,  ząb  m.  u  czesadła. 

|>C'(|lCr,  sm.  *§,  pl.  —, 
1)  czeszący  len;  2)  drwin- 
karz  m. 

§C'ĄIcrilt,  sf.  pl.  »innen, 
1)  czesząca  len;  2)  kobieta 
sarkastyczna. 

^Cdjt,  sm.  H^,  pl.  "t,  szczu- 
pak jw.,  Szczuka  /.,  wilk  wo- 
dny; (obrazj  er  ift  etn  fauberer 
— !    to    wykwintna     sztuka! 


ber  —  im  Karpfenteich  wilk 
pastuch  nad  baranami;  (w  mo- 
wie studenckiej :)  powietrze 
pełne  dymu  tytoniowego. 

^e'djtanocl,  sf.  pl.  ^n,  pu- 

szczanka  f. 

|)e'rf)töarfrfj,  sm.  =e§,  pl.  *e, 

sandacz  m,  (ryba). 

|)e'd)td)en,  sn.  >§,  pi.  — 

dim.  od  ^ec^t,  szcaupaczek  w., 
szczubiałka  /.,  szczublica  /., 
szczublę  n. 

-^e'^tgrau,  adi.  sing..,  nie- 
bieskopopielaty, 

§C'ci)t!o^f,  sm.  ^e§,  pl.  *!öpfe. 

1)  głowa/,  szczupaka;  2)  koń 
mający  głowę  szczupako- 
watą. 

|)C'(^tfa^,  sm.  scg,  zary- 
bek  m.,  narybek  szczupakowy, 
szczupaezy. 

^c'(^tf(^tntmel,  sm.  ■^,  pi. 

— f  koń  siwy,  siwosz  m. 

§C(f,  sn.  »e^,  pl.  =e,  ogro- 
dzenie sztachetowe;  wrota  jp/. 

|>e'l!e,  sf.  pl.  ^'W,  1)  krze- 
wy pl.y  gaik  m.;  2)  Chróści- 
na /.,  cierniste  zarosłe  n.; 
3)  płot  samorodny,  żywy; 
szpaler  strzeżony  w  ogrodzie, 
chodnik  zasadzony;  4)  —  ber 
SSÖgel  zarosłe,  w  którem  ptaki 
gniazda  budują;  gniazdo  n. ; 
5)  leżenie  się  ptaków;  6)  wy- 
lężone  ptactwo,  młodzina  pta- 
sia; 7)  ńwt  —  Klnbcr  gro- 
madka f.  drobnych  dzieci, 
dziatwa  /.,  drobiazg  m. 

|)C'den,  vn.  (I^aben)  1)  budo- 
wać    gniazda    w     zaroślach; 

2)  płodzić,  zalęgać,  zalądz 
(o  ptakach);  (niekiedy  i  o  in- 
nych zwierzętach)  bie  Ka|f 
^at  gel^edt  kotka  miała  młode ; 
(obraz.)  fein  @elb  f|at  ocl^eclt 
pieniądze  jego  pomnożyły  się. 

I^e'ftcuöinbcr,  sm.  -g,  pi. 

— ,  grodzący  płot. 

^Cifenfirf^c,  sf.  pl.  =n, 

smrodzina  /.,  wisienka  /., 
wiciokrzew  m.,  suchodrzew  m., 
suchodrzewka  / 

|)e'(f cnrofc,  5/.  pl.  *n,  róża 

dzika,  polna,  głóg  m. ;  gemeine 
—  szypszyna  /. 

|)C'(fcnfrfjCrC,  sf.  pi.  --n,  no- 
życe pl.  do  podcinania  ży- 
wych płotów. 

§C'(fentDtUbC,  sf.  powój  pła- 
towy. 


|)C'tfcn5aun,   sm.   ^eś,  pl. 

«gäunc,  płot  żywy. 

|)C'cferItng,  sm.  =  ^ädfer= 
lincc. 
i)C'(ffcucr,  sw.  =§,  pl.  —, 

strzelanie  pojedyncze. 

|)C'(fftagge,  sf.  pl.  *n,  ban- 
dera /.  (narodowa)  u  rufy 
okrętu. 

|)C'{!geIb,  sn.,  §e(fgrof(^cn, 
sm.,  |)etfvfcnntg,  sm.,  |)e(f= 

\\\m%t,  sf,  .^tdtaltt,  sm.  pie- 
niądz, grosz,  tenig,  moneta, 
talar  przyciągający,  płodzący 
nijako  znowu  pieniądz,  grosz 
i  t.  d.,  pieniądz  czarodziejski. 

f»e'tfmuttcr,  sf  pi  «mütter, 

kobieta  nadzwyczaj  płodna, 
plemiennica  /. 

^t'ü^titf  sf.  czas  m.  parze- 
nia się  ptastwa. 

^C'btt !  interi.  hej !  hola ! 

§C'bC,  sf.  pl.  '-n,  pakuły^?., 
pacześ  /.,  paczoska  /".,  zgrze- 
ble n. 

^C'bClt,  adi.  pacześny, 
zgrzebny. 

^C'bCtitfj,  sm.  •§,  gorycznik 
m.,  ognicha  /".,  opucha  /,  rze- 
pnica  /.,  czosnaczek  m.,  pszo- 
nak  m.  (roślina). 

f)Cboni'^mUÖ,  sm.  hedo- 
niztn  m.  (system  filozoficzny). 

f)CCr,  SM.  '-z^,  pl  =e,  1)  woj- 
sko n. ;  fte^enbeö  —  wojsko 
stałe,  regularne;  beim  «e 
[teilen  służyć  w  wojsku;  2)  za- 
stęp m.,  wielka  gromada, 
tłum  7W.,  ciżba  /".,  tłuszcza  /"., 
chmara/;  ein  —  Don  33ögein 
gromada  ptaków. 

|)ee'rbann,  sm.  =e§,  pospo- 
lite ruszenie. 
^eCrbannift,  sm.  *en,  pl 

=en,  po'spolitak  m. 

|)ec'rbicnc,    sf.     pl.    «n, 

pszczoła  napastująca. 

|)cc'rc§abteil«ng',    sf.    pl. 

-iXK,  oddział  m.  wojska. 

|)ec'rcgetnri(^tung,  sf.  pl. 

«en,  organizacya  wojskowa. 
|)Ce're^f0lgC,  sf.  obowiązek 
m.  służenia  w  wojsku,  po- 
winność wojskowa;  —  leiften 
służyć  wojskowo,  wstąpić  do 
wojska. 

|)ce'rc§fraft,    sf,   ma^if 

sf.  siła  /.,  potęga  wojskowa. 
|)ee'rcgpdjt/s/.  rygor  woj- 
skowy, dyscyplina  wojskowa. 


ficc'regpö 


590 


|)C'9cmcifter 


^ce'rcgpg,  sm.   -e§,  pi 

sjüge,  inarsz  m.  wojska;  eks- 
pedycya  wojenna. 

§CC'rfa||nC,  s/.  pl.  '^n,  cho- 
rągiew wojskowa,  sztandar  m. 

'  |)ec'rf al;rt,  sf.  pl.  =en,  eks- 

ped>cy«,    wyprawa    wojenna. 

ptt'xiiHĆ)t,  ä/.  dezercya/., 
zbitłgostwo  71.  z  wojska. 

^Ce'rflÜdjtig,  adi.  zbiegły 
z  wojska;  —  werben  zbiegać, 
zbiedz  z  wojska;  ^CC'rflÜ(^= 
ttgc,  sm.  *n,  p?.  =n,  zbieg  m. 
(z  wojska),  dezerter  w.j 

|)cc'rfü^rcr,  sm.  -§,  _p?.  — , 

wódz  w.,  dowódca  m.;  na- 
czelnik m. 

^ec'rgcröt,  sn.  =e§,  :pl.  =e, 

sprzęty  j[)Z.  wojenne. 

§će'rl)aufe(n),  sw. --enö,  ^^z. 

*en,  oddział  w.  wojska;  (czę- 
sto:) wojsko  n.j  tłumy  pl. 
wojenne. 

|>ec'rIogcr,  sn.  =§,  pl.  — , 

obóz  wojskowy. 

|)cc'rmciftcr,  sm.  Ȥ,  pZ.  --, 

wielki  mistrz  (jakiego  woj- 
skowego zakonu). 

|)CC'rfäuIC,  sf.  pl.  .n,  ko- 
lumna f.  wojska. 

^Ce'rfdjar,  sf.  pl.  «en,  gro- 
mada /.  wojska,  legia/.,  hu- 
fiec m.,  zastęp  m.,  oddział  m. 
wojska;  bic  f)imml:jd)en  «en 
zastępy  niebieskie;  ber  ©Ott 
ber  «en  Pan  zastępów  (aniel- 
skich'». 

|)CC'rfd)aU,  sf.  przegląd  m. 
wojska,  lustiacya/.,  rewia /\; 
—  I^altcn  odbywać  przegląd 
wojska. 

|)cc'rftrafjc,    sf.    pl.    -n, 

1)  trakt  vt.j  gościniec  woj- 
skowy; 2)  trakt  m.,  droga 
bita,  gościniec  m. 

|)CC'rti)a9cn,  sm.  --B,  pl.  — 
i  -roägen,  1)  wóz  wojskowy, 
furgon  m. ;  2)  wielki  wóz  czyli 
niedźwiedzica    (konstellacya). 

^CC'rtöCg,  sm.  =  ^eer= 
ftrafee, 

|)CC'rü)Cfcn,  sn.  =§,  wojsko- 
wość f,  wszystko,  co  wojska 
dotyczy,  sprawy  wojskowe. 

^t'\t,  sf.  pl.  »n,  1)  kwa- 
śniua  /.,  drożdże  pl.]  2)  fusy 
pl.,  męt  m.,  męty  j9^.,  szumo- 
winy pl.,  lagier  m.,  drożdże; 
eine  ^lüifigfeit  fe^t  üict  —  ab 
płyn  wydziela    wiele  mętów; 


eine  3=Iü[ftg!eit  von  ber  —  a5= 
gießen  przecedzić  płyn  po 
ostaniu  się  mętów;  big  auf 
bie  —  leeren  wypić  z  droż- 
dżami, wypić  do  samego  dna; 
ben  Seibenśfeld^  biś  auf  bie  — 
leeren  spełnić  (do  dna)  kie- 
lich goryczy;  3)  bie  —  be§ 
SSoIfeö  motłoch  m.,  szumo- 
winy pl. 

|)C'fcnaIge,  sf  pi.  »n,  droż- 

dż')wiiik  m.  (rośliua). 

|)e'fcnörot,  sn.  =eś,  pl.  a, 

chltb  m.  na  drożdżach,  droż- 
dżowy. 

|)e'fcntcig,  sm.  =(e)§,  ciasto 
n.  na  drożdżach,  drożdżowe, 
rozozyn  m. 

^C'fig,  adi.  drożdżany, 
drożdżysty;  mętny. 

|)Cft,  sn.  =C5,  pl.  =e,  1)  rę- 
kojeść/.; trzonek  m. ;  (obraz.) 
baä  —  in  ^änben  ^aben  rzą- 
dzić, kierować  czem,  mieć 
nad  czem  władzę;  eine  ©ad^e 
beim  rechten  »e  anfafjen  wziąć 
się  należycie  do  rzeczy ; 
2)  spinka/.,  hafika/. ;  eine 
SBunbe  mit  ein  paar  ^en  fc^Iie= 
^en  spiąć,  zeszyć  ranę  kilku 
laaftkami;  3)  pos^yt  m.,  ze- 
szyt w.;  skrypt  m.,  sekstern 
m.;  =c  ber  ©cfiüter  zeszyty 
uczniów;  ba§  SCßerf  erfc^eint  in 
»en  dzieło  wychodzi  zeszy- 
tami. 

|)C'ftcI,  sf.  pl.  =n,  spinka/., 
hafika/.;  —  unb  ©Ąlinfle 
konik  i  kobyłka  u  baftki; 
mit  "-n  fc^Ue^en  spiąć,  zapiąć 
na  haftki, 

ßt'^tUjtn,  sn.  »§,  pl.  —, 
dim.  od  -oeftel,  spineczka  /., 
mała  hafika. 

|)C'ftcImadjer,  sm.  «g,  pl.  —, 

ten,  co   haftki  robi. 

|)C'ftCln,  va.  (I^aben)  zapi- 
nać na  haftki. 

|)C'ftCn,  va.  (baben)  1)  przy- 
czepiać, przypiąć ;  'i)  szyć,  po- 
zszywać, zeszywać,  zeszyć; 
mit  toeiten  ©łicben  —  fastry- 
gować;  ein  SBuĄ  —  zeszyć 
książkę;  eine  2Bunbe  —  ze- 
szyć ranę;  3)  przybić  (gwoź- 
dziem); jmnbn  anś  Äreuj  — 
ukrzyżować  kogo;  4)  jeine 
2lugcn,  $8licfe  auf  etra.  —  oczy, 
wzrok  wlepić,  wtopić  w  co, 
zapatrzyć  się  na  co. 


|)e'ftaii§gabe,  sf.  pi.  ^n,  wy- 
danie zeszytami,  w  zeszytach. 

|)C'ftfQbcn,  sm.  sg,  pl.  —, 
nitka  /.  do  (lekkiego)  zszy- 
wania, do  fastrygowania,  fa- 
stryga  f. 

|)e'ftig,  I.  adi.  1)  silny, 
mocny,  gwałtowny;  «er  S'ie* 
gen  dtszcz  ulewny  ;  jc  Äälte 
silne,  wielkie  zimno;  =er  SBinb 
gwałtowny  wicher ;  »er  2lngriff 
dzielne  natarcie;  «er  ©treit 
zacięty  spór;  ^e  Siebe  miłość 
gorąca;  se  ŚBortc  słowa  do- 
tkliwe; se  SBeleibigung  ciężka 
obraza;  2)  (o  osobach:)  żwa- 
wy, popędliwy,  porywczy, 
zapalczywy ;  II.  adv.  silnie, 
mocno,  gwałtownie;  poryw- 
czo, zapalczywie;  —  fämp* 
fen  żwawo  się  bić,  uparcie 
walczyć;  —  lieben  strasznie 
kochać;  —  bitten  natarczy- 
wie, usilnie  prosić;  —  an» 
greifen  z  natarczywością  ude- 
rzyć na  kogo;  —  reben  mó- 
wić z  zapałem,  z  uniesieniem ; 
—  irerben  zapalić  się,  wpaść 
w  zapał,  unieść  się;  stawać 
się  gwałtownym;  ber  <Sturm 
mutet  —  burza  okropnie  się 
sroży;  bie  Äranfl^eit  roirb  ««er 
choroba  wymaga  się. 

f)C'ftigfCtt,  sf.  gwałtowność 
/.,  iiatarczywośó  /.,  moc  /".; 
żwawość  f.y  popędliwość  /., 
porywczość  /.,  zapalczywość 
/.,  zaciętość  /.,  zawziętość  /". ; 
zapęd  m.,  impet  n. 

|)C'ftlQbe,  sf.  pl.  =n,  kro- 
sienka pl. 

§e'ftnQbcI,  sfpl.  «n,igła/. 
do  zszywania. 

|)C'ftno:^t,  sf.  pl.   -nä^te, 

fasT.ryga  /. 

|)C'ft|jf(aftcr,  sn.  =f,  pl.  —, 

plaster  lepki  (do  ściągania 
ran);  englifc^eö  —  plaster  an- 
gielski. 

|)C'ftlDCife,  adv.  poszytami, 
zes/.yrami. 

l^t'ftjC^Cr,  s.  pl.  ptaki  zro- 
słopalc^aste. 

|)C'gc,  sf  1)  jmnbn  in  — 
unb  ^^flege  l)aben  dawać  komu 
u  siebie  zupełne  utrzymanie, 
mieć  kog^o  na  pensyi;  2)  obacz 
©cbongeit. 

|)C'gcmei[ter,  sm.  =ä,  pl  —, 

gajowy  m..  leśny  m. 


|>cgcmonte' 


591 


|)Ci'bmf^ 


Hegemonie',  5/  I>1.  »n,  he- 
gemonia /",,  naczelnictwo  w., 
dowództwo  w.,  pierwszeń- 
stwo n. 

|)e'9Cn,  va.  (^a6en)  1)  (o)gro- 
dzić,  piotern  otoczyć;  ge{)eg« 
lC§  ^Ols  gaik  ogrodzony,  las 
dobrze  utrzymywany;  2)  chro- 
nić, ochraniać,  utrzymywać, 
chować;  baS  SBilb  —  chro- 
nić, karmić  zwierzynę,  nie 
pozwalać  strzelać  zwierzyny; 
eine  2lnlagc  —  ochraniać  plau- 
tacyę  przed  zniszczeniem ; 
jtnnbn  —  unb  łftegcn  strzedz, 
bronić,  mieć  kogo  w  opiece, 
otaczać  kog-o  opieką  troskli- 
wą; 3)  einen  ^ti\iQi^t,  ^xot\'\ti 

—  mieć  podejrzenie,  wątpli- 
wości ;  Siebp,  ^a^  gegen  jmnbn 

—  kochać,  nienawidzieć  kogo; 
einen  ®eDan!en  —  myśleć, 
mieć  zamiar. 

|)C'gCr,  sm.  ^§,pl.  — ,  1)  ma- 
jący opiekę  i  nadzór  nad  czem; 
2)  strażnik  leśny;  3)  piasko- 
wa wysepka  w  rzece. 

j^e  gcrcitcr,  sm.  »§,  pi.  —, 

leśuy  m.j  borowy  m.,  objeż- 
dźacz  m.  kniei. 

|)C'gcfänIe,  sf.  pi.  -n,  gra- 
niczni k  m.  [nia  się. 

^C'gCJCit,  sf.  czas  m.  parze- 

^egung^jeidjcn,  sn.  »g,  pi 

— ,  znak  bronny. 

te'öcr,  sm.  =  §ä^er. 
t\)lf  sn.  i  sm.  «(elś,  taje- 
mnica /. ;  o^ne  —  bez  ogródki, 
otwarcie,  szczerze;  fein  — 
l^aben  nie  taić  się  z  czem; 
!cin  —  an^  etro.  machen  nie 
robić  z  czego  tajemnicy,  nie 
taić  się  z  czem,  otwarcie  sobie 
postąpić;  er  mad^t  auś  feinen 
®mpfinbungen  !ein  —  nie  tai, 
nie  ukrywa  swoich  uczuć. 

^t'l)itn,  va.  (I^aben)  taić, 
ukrywMĆ,  przechowywać  co; 
gc[to^Ieneś  @ut  —  przecho- 
wywać, ukrywać  rzecz  (s)kra- 
dzioną. 

f)e'^Icr,  sm.  '§,pl.  —,  prze- 
chowywaez  m.,  ukrywaoz  w.; 
ber  —  ift  fo  gut  roie  ber  ©tel^= 
ler  taki  złodziej  co  chowa, 
jak  i  ten  co  kradnie;  równo 
wisieć  winien  snadnie,  ten  co 
chowa  j>ik  co  kradnie. 

§e^tcrci',  sf.  pi.  «en,  prze- 
chowywanie n.,  ukrywanie  n. 


^t'liitxm,   sf.  pi.   binnen, 

przechowywaczka  y.,  ukry- 
waoz ka  f. 

^e|r,  adi.  wzniosły,  wspa- 
niały, wysoki,  uszanowanie 
wzbudzający;  boski. 

%)txl  interi.  hej!  hejże! 

§Ci'J)C,  sf  pi.  =n,  1)  pusz- 
cza /.,  step  m. ;  płaszczyzna 
nieuprawna ;  2)  zarosłe  w., 
wrzosina/.;  9iöslein  auf  ber 
—  różyczka  w  polu. 

^ei'bc,  sm.  =n,  pi.  "Xi,  po- 
ganin m. ;  bałwochwalca  m. ; 
er  ift  ein  red^tcr  —  prawdziwy 
ateusz  z  niego;  (w)  nic  nie 
wierzy;  n)ie  ein  —  flucf)en  kląć 
jak  nie  chrześcijanin. 

|)ei'bcbuf(^,  sm.  »es,  ph 
••büid)e,  wrzosina  f. 

^etkfclb,  sn.  seS,  pi.  «er, 

wrzo-<owisk()  n. 

^ei'bcffac^ö,  sm.  =  Sein= 
!raut. 

|)Ci'i)Cgrie^,  sm.  -t§,  dro- 
bna kasza  tntarczana. 

^Ct'ÖCgrÜ^C,  sf.  kasza  ta- 
tarczana,  (hjreczana. 

§Ci'be!orn,  sn.  «eś,  reczka  /., 
hreczka/.,  tatarka  /.,  gryka  /"., 
poganka  /. 

^Ci't)C!orn=,  adi.  tatarcza- 
ny,    hreczany. 

"  ^ct'befornfut^en,  sm.  =§,pi. 

— ^  tatarczi'k  m, 

|)Ci'Öe!raut,  sn.  »(e)§,  wrzos 
m.,  wrzosownia  f. 

|)Ci'iic!rautartig,  adi.  wrzo- 

sowaty. 

|)Ci'befrautioanb,  sf  wrzo- 

sianka  /. 

|)ei'bclaub,   sn.  *(e)§,  pi. 

»länber,  pole  nieurodzajne, 
nieuprawiane,  zaniedbane; 
step  m. 

§ei'bclkere,   sf   pi.    =n, 

czernica/.,  borówka/.,  czarna 
jagoda. 

|)ci'bcI6cerftrou(^,  sm.  «(0§, 

pi.  »firäuc^er,  krzak  borówko- 
wy, czeri  icowy. 

^ei'belCrt^C,  sf  pi.  --n,  sko- 
wronek leśny. 

|>ei'bcnmt)rtc,  sf.  pi.  «n, 

filika  wrzosoliścia. 

|>ci'benan9ft,    sf.    wielka 

trwoi'a. 

|)ei'benbcfe^rcr,  sm.  Ȥ,  pi. 

— ,  misyouarz  m.  (nawraca- 
jący pogan). 


|)Ci'bcnbUb,  sn.  =e§,  pi  »er, 

obraz  pojrański,  bożywzcze  n. 

|)Ci'i)cnnclfe,  sf.  pi  m,  kar- 

tuzek  m. 

^ci'bcngelb,  sn.  -eś;  ba§ 
!oftet  ein  —  to  kosztuje  huk 
pieniędzy,  mnóstwo  pienię- 
dzy; ńn  —  ausgeben  wyda- 
wać  hnk    pieniędzy,    szastać. 

^ci'bcnglaubc,    sm.    «no, 

wiara  pogańska. 

|)ci'bcnliaar,  sn.  =(e)§,  pi 

•  e,  włosy  pi.  na  głowie  nowo- 
narodzonych. 

|)ei'ben!ricg,  sm.  «(e)§,  pL 

«C,  wojna  f.  z  poganami, 

^Ci'benlärm,  sm.  =(e)ö,  stra- 
szny  krzyk,   wrzask. 

|)Ci'bcnmä^tg,  adi.  pogań- 
ski ;  adv.  po  pogańsku,  (rza- 
dko:) pogańsko;  ^a^  łoftet 
—  ütcl  ®tlb  to  huk,  mnóstwo 
pienięrizy  kosztuje. 

|)Ci'benrctd),  sn.  =(e)g,  pi 
ce,  państwo  pogańskie. 

|)ei'bcnf(i)oft,  5/.  pogań- 
stwo n  ,  poganie  pi 

§Ci  bCnfittC,  sf.  pi  «tt,  zwy- 
czaj potr^ń^ki. 

|)ei'bcntcm^el,  sm.  Ȥ,  pi 

— ,  świątynia  pogańska. 

|iCi'bentum,  sn.  »(e)ś,  po- 
gaństwo n.,  wiara  pogańska, 
poganie  pi 

^ti'Unmltf  sf  świat  po- 
gań-iki,  pogaństwo  «.,  po- 
ganie pi 

|)Ct'bcnscit,  sf  pi  .en,  cza» 

pou-^ński. 

^ti'htxaw^f  sm.  =  §aar* 
raud).  öööenrauA. 
^cibcrcitcr,  sm.  =g, pi  —, 

gajowy  m. 

|)ci  berufe,  sf.  pi.  ^n,  dzika 

róża,  c^\óg  m. 

|)ei'befd)af,  sn.  -(e)§,  pi  -e, 
§ei'befdjnu!e,    sf.    pi  ^  =n, 

owca  w  pustych  zaroślach 
chowana. 

^ei'bi!  interi.  hej  ha!  — 
fdjnell!  nu,  nuże,  a  nuże!  — , 
l^aft  bu  i^n  gefe^en  albo  ber 
ift  —  !  znikoął!  przepadł! 

^ei'btg,  adi.  wrzosisty, 
okryty,  zarosły  wrzosem;  ste- 
powy. 

^ei'bin,  sf.  pi  «innen,  po- 
ganka /. 

|)ei'bnif^,  adi.  pogański; 
adv.   po  pogańsku,  pogańsko; 


^ci'b|cf)nuifc 


592 


^ci1iflcnfd)reiu 


==60  SBefen  pog^ńszezyzna;  in 
«er  SBeife  po  pog-ańsku,  oby- 
czajem pogańskim;  ein  =eś 
Seben  führen    żyć   pogańsko. 

|)Ci'öfd)nu(fc,  sf.  pl.  =en, 
=  §eiDeict)af. 

|)eibn'cf,  sm.  =en,  pl  «en, 
hajduk  m. 

^tX'lti,  i  ^Cilltn,  adi.  tru- 
dny, drażliwy;  nieprzyjemny; 
fine  *e  ©ac^e,  ^rage  sprawa 
drażliwa,    delikatne    pytanie. 

^tiif  adi.  i  adv.  zdrowy, 
-wo;  zagojony,  uleczony;  nie- 
uszkodzony, nieraniony ;  bie 
SBunbe  i[t  fd)on  gonj  —  ra- 
na już  zupełaie  zagojona; 
—  rcerben  zagoić  się;  mit'=er 
Caut  baoonfommen  wyjść  bez 
szwanku,  bez  szkody,  cały, 
cało ;  fein  =e§  $)entb  gum  2ln= 
giefien  E)aben  nie  mieć  całej 
kosznli  (do  wdziania). 

^tilf  sn.  -(e)ä,  1)  zdrowie 
w.,  całość  /.;  für  fein  —  for= 
gen  dbać  o  swoje  zdrowie; 
2)  szczęście  n.,  zbawienie  w., 
ocalenie  n.;  błogosławieństwo 
n. ;  fein  —  in  ber  glud^t  fu= 
c^cn  ocalenia,  zbawienia 
w  ucieczce  szukać;  fetn  — 
uerfud^en  próbować  szczęścia; 
cerfud^e  bu  bein  —  próbuj 
szczęścia;  ba§  —  ber  ©eele 
zbawienie  (duszy);  im  ^a^re 
be§  :§  1902  w  roku  Pańskim 
1902;  jmnbm  ©lüc!  unb  — 
wiinfd^en  życzyć  komu  wszyst- 
kiego dobrego;  e§  geretd^tc, 
eö  roar  mir  gum  —  wyszło 
mi  na  dobre ;  8)  —  bem  ^ai= 
f er !  niech  żyje  cesarz!  — 
bir  im  ©iegeśfranj  chwała 
tobie,  zwycięzco !  —  bem 
SJianne,  ber  ...  błogosła- 
wiony ów  (mąż),  który,  (albo) 
co  .  .  . 

|)ei'(anb,  sm.  "(e)§,  pi  -e, 

zbawiciel    m.,    odkupiciel    m. 

|)Ci1anftoU,    sf.  pl    =en, 

lecznica  /.;  klinika  /*. 

.^ci'Iort,  sf.  pl  «en,  spo- 
sób m.  leczenia. 
|)Ci1Dab,  sn.  »eö,  pl  =5ä= 

ber,  kąpiel  f.  (mineralna) 
uzdrawiająca,  uzdrojowisko 
w.,  zdrojowisko  n. 

^ti'VbüX,  adi.  wyleczalny, 
mogący  być  wyleczonym ; 
nid^t  —  niewyleczalny. 


^tilHtUit,  sf.^  wyleczal- 
ność  /.,  możność  /.  wyle- 
czenia. 

|)Ci1brinncnb,  adi.  —  '^tiU 
fam. 
§cilfirunneit,  sm.  -§,  pi 

— ,  krynica  /,  wody  zdro- 
jowej, zdrojowisko  n.,  źródło 
mineralne. 

^tX'lHiif  sm.   =g,  pl   =e, 

kulbaka  /.  (ryba). 

^ci'Ibicncr,  sm.  =§,  pl  —, 

cyrulik  m. 

|»Ci'IbtftCl,  sf.pl  -n,  ber- 
nardynek m.,  tojad  m.,  dra- 
pacz lekarski  (roślina). 

.f)Ci'ICtt,  I.  va.  (^aben)  le- 
czyć, wyleczyć,  uleczyć;  goić, 
ugoić;  jmnbnDon  einer  Äran!- 
I^eit  —  wyleczyć  kogo  z  cho- 
roby; jmnbn  t)on  einer  £eiben= 
fc^aft  —  uleczyć  kogo  z  na- 
miętności; II.  vn.  (I^aben) 
(z)goić  się;  ficl§  —  Ittffen  le- 
czyć się  (z  czego). 

|)Ci1er,    sm.  «§,  pl   —, 

uzdrowiciel  ?w. ;  =in,  sf. 
pl  =innen,    uzdrowicielka  /. 

§e '  gc^i  c,    sm.   =n,  pi 

*n,  pomocnik  lekarski,  asy- 
stent m. 

|)Ci1gott,  sm.  =(e)§.  Esku- 
lap, bóg  m.  lekarzy,  sztuki 
lekarskiej  ;  ^ — göttin,  sf.  Hy- 
giea,  bogini  /.  sztuki,  nauki 
lekarskiej. 

|)Ci'Iig,  I.  adi.  święty, 
świętobliwy;  nietykalny;  uro- 
czysty; bie  =e  Jungfrau  Pan- 
na święta;  baö  =e  2lbenb= 
mal^l  komunia  święta;  ber  =e 
@ei[t  duch  święty ;  ber  -e 
SiOfef  święty  Józef;  bie  =e 
©ci^rift  pismo  święte,  biblia; 
ber  »e  2lbenb  wilia  (Bożego 
narodzenia) ;  ba§  «=e  ^ttl^r  rok 
święty,  jubileuszowy;  ber  =e 
$8ater  Ojciec  święty,  papież; 
bie  »en  2)tnge  rzeczy  święte, 
świętośei;  ber  =e  ®^eftanb 
święty  stan  małżeń-?ki;  eś 
ift  mir  eine  «=c  ^flic^t  jest 
moim  świętym  obowiązkiem; 
ba3  ift  eine  =c  2Ba(itf)eit  to 
święta  prawda;  fcfiroören  htl 
allem,  rcaö  einem  —  ift  przy- 
sięsjać  na  wszystko  co  jest 
najświętszego;  jjmnbn  —  fpre= 
C^en  ogłosić  kogo  świętym, 
kanonizować;    «e    ©l^rfurd^t. 


<S(Ąeu  święte  uszanowanie; 
=eÖ  ©d^ireigen  uroczyste  mil- 
czenie; etn».  —  l^alten  uwa- 
żać jako  rzecz  świętą;  ben 
©onntag  —  l^alten  święcić 
niedzielę;  II.  adv.  święcie, 
uroczyście;  etn).  —  t)erfprec^en 
przyrzec  co  święcie,  uroczy- 
ście; ctroaä  —  glauben  wie- 
rzyć w  co  święcie,  wierzyć 
w  co  jak  w  ewangelię. 

§ci1igc(r),  sm.  =en,  pl  =en, 

święty ;  |)  — e,  sf.  pl  =n,  święta 
/.;  jmnDn  unter  bie  =en  auf= 
nel^men  przyjąć  kogo  w  po- 
czet świętych,  kanonizować; 
baś  ^^eft  aÜer  «en  dzień  wszyst- 
kich świętych ;  ein  rounber- 
licfier  *er  człowiek  dziwnego 
nabożeństwa,  dziwak. 

|)Ci'Ugc(ö),  sn.  =en,  świę- 
tość f.,  rztcz  święta. 

^Ci'itgcn,  va.  (^aben) 
1)  święcić,  poświęcać,  świę- 
tym czynić;  2)  święcić,  wy- 
święcać; einen  ^riefter  — 
święcić,  wyświęcać   kapłana; 

3)  uświęcić,  uświęcać ;  ge- 
heiligt j9p.  uświęcony,  święty; 
gel^eiligt  roerbe  bein  3Rame 
święć  się  imię  twoje;  burd) 
'tizn  ©ebrauc^,  bie  ^  ge= 
j^eiligt  uświęcony,  utwier- 
dzony    zwyczajem,     czasem ; 

4)  święcić,  czcić;  bie  ©onn= 
tage     —     święcić     niedziele; 

5)  uświęcać  =  uprawniać; 
ber  3"5?^  ^cilięłt  bie  aJłittet 
cel  uświęca  środki. 

Ijci'lig'enbein,  sn.  =  ^rcu3= 
bein. 
^ci'Iigettbilb,  sn.  *c§,   pl 

«er,  obraz  m.  świętego. 

|)Ci'Itgenfcft,  sn.   =eö,  pl 

se,  święto  n. 

§ci'l!gcngef^id)te,  sf.  pl 

sn,  legenda  /'.,  podanie  ty- 
czące    się    jakiego    świętego. 

^fjciligeuglanj,  sm.  =  ^ei= 
ligenfct)etn. 
«^^ci'Iigciifagc,    sf  pl  =n, 

legenda  f. 

|)ci'Itgcnfrf)cin,    sm.  =(c)§, 

aureola  /.,  święty  obłok, 
blask  promienisty  (otaczający 
głowę  świętego);  jmnbm  fei« 
nen  —  nehmen  pozbawić  ko- 
go aureoli. 

|)Ci'Ugenf(^rcin,  sm.  =(0^/ 

pl  =e,   relikwiarz  m. 


^ti'ü^tnmäjt 


593 


|)ci'nt=kgcktt 


^ti'ü^tnmßt,  sf.  pl.  m, 

oktawa  f.,  ośmiodniowe  na- 
bożeństwo. 

^Ci'Itgl/altung,  sf.  l)  świę- 
cenie n.,  czczenie  n. ;  2)  do- 
trzymanie sumienne  (n.  p. 
obietnicy). 

I^Ciligfcit,^  sf.  świętość  /., 
świętobliwość  f.,  świątobli- 
wość /'. ;  nietykalność/.,  nie- 
naruszalność /. ;  im  (Serud^e 
ber  —  [teilen  mieć  mir  świę- 
tobliwego; ©eine  —  Jego 
Świętobliwość,  Jego  Św.  (ty- 
tuł papieża) ;  @ure  —  Wa- 
sza Św. 

pti'lx^mü6)tnhf  adi.  uświę- 
cający, poświęcający. 

Cci'iigmadjing/s/.  poświe- 
cenie n. 

|>ci1ig=f^rec^en,  va.  fprid^ft, 
fprtc^t,  fprac^  i^eilig,  l^aöe 
l^eiliggefprod^en,  kanonizować, 
pomieścić  w  rzędzie  świętych. 

f)Ci'Iigf^rc^uttg,    5/   vi. 

=en,  kanonizacya  /.,  policze- 
nie n.  w  poczet  świętych, 
uznanie  n.  za  świętego. 

^eiligtum,    sn'  Ąi%  pl. 

=tümer,  1)  świątynia/.,  chram 
?».,  przybytek  święty;  2)  świę- 
tość/,, rzecz  święta;  ettü.  tüie 
ein —  beiüatiren  chować  co  jak 
świętość. 

^'ci'Itgtumöcnttoet^ung,  sf. 

pl.  =en,  znieważenie  n.,  pro- 
fanacya  /  rzeczy  świętej. 

^ciltgtumgraufi,     '    sm., 

|)Ciltgtum§f(I)änbung,  sf.  świę- 
tokradztwo M.,  świętokraj- 
stwo  n. 

|)Ci'Itgtumśraukr,  sm. 
^cUigtumśfd^nnbcr,  sm.  =^,pl. 

— ,  świętokradca  w.,  święto- 
k  raj  ca  m. 

^Ciltgung,  sf.  pl.  «en,  świę- 
cenie w.,  poświęcenie  7i.,  uświę- 
cenie n.,  czczenie  n. 

|)ei1fi:aft,  sf.  vi.  -Jräfte, 

moc  /.,  siła  lecząca,  uzdra- 
wiająca. 

pix'Mxmi,    sn.   KO^/  pl- 

»fräuter,  ziele  lekarskie. 

^eiliuitbe,  sf.  znajomość 
/.  sztuki  lekarskiej,  medy- 
cyna /.,  terapeutyka  /. ;  bic 
—  betreffcnb^  jur  —  geprig 
terapeutyczny. 

fjei'Ifunft,  sf.  sztuka  le- 
karska. 


§ei'nO§,  adi.  1)  nieule- 
czalny ♦  desperacki ;  pożało- 
wania godny;  2)  nikczemny, 
bezboźoy;  przewrotny,  ze- 
psuty; ein  «tojer  SJłenfd^  zu- 
pełnie zepsuty  człowiek,  du- 
sza potępiona,  stracona,  de- 
sperat; 3)  straszny,  okropny; 
ein  «=fe§  ©eträn!  obrzydli- 
wy napój;  ein  «=fe§  ©efd^rei 
straszny  wrzask;  =fe  SSer* 
rcirrung  straszne  zamieszanie. 

|)ei'noftgfcit,  sf  i)  stan 

desperacki,  beznadziejność/; 
2)  nikczemność  /.,  bezboż- 
ność / 

Heilmittel,  sn.  sg,  pl.  —, 
środek  uzdrawiający,  lekar- 
stwo n. 

|)ei'lnuttenel)re,  sf  far- 
makologia /.,  nauka  f.  o  le- 
karstwach. 

^eilmonot,  sm.  -(e)§,  mie- 
siąc m.  zbawienia,    grudzień. 

'|)ei1^flafter,  sn.  -g,  pi.  —, 

plaster  goiąey. 

^eilguerf,  sm.  s§,  i  ^etl- 
ąuette,  sf.  pl.  =n,  =  §eit« 
brunnen;  wody  pl. 

^etlfam,  adi.  służący  ku 
zdrowiu,  uzdrawiający,  sku- 
teczny, zbawienny;  sC  2ßar* 
nungen  skuteczne,  pożyteczne 
przestrogi. 

|)ei1fam!eit,  s/  zbawien- 
ność  /.,  skuteczność  f. ;  po- 
żyteczność /. 

|)ei'Igarmee,  sf.  armia  /. 

zbawienia. 

|)ei1ferum,  sn.  =§,  serum 
lecznicze. 

^eil^Ie^re,  sfpl.  «n,  nauka 
/  o  zbawieniu. 

I^eil^mittel,    sn.    =g,  pl. 

— ,  środek  do  zbawienia  pro- 
wadzący. 

|)ei'I§orbn«ng,  sf  droga/ 

(do)  zbawienia. 

^Ü'ltxmt,  sm.  <e)S,  napój 
uzdrawiający,     medycyna    /. 

Heilung,  sf.  pi.  *en,  lecze- 
nie n.,  wyleczenie,  uleczenie 
n. ;  wyzdrowienie  n. 

Heilunggart,  «/,  Heilnte- 

t^Obe,  sf.  sposób  7W.,  metoda/ 
leczenia. 

Heilverfahren,  sn.  =  ^ei» 
lunaśart. 

HeilöerfÜnbenb,  adi.  zba- 
wienny, błogosławiony. 


3nlcttbcr,  S)cutfĄ«poInifĄe8  SBSrtcrBuĄ. 


^t'x'lmxxhitl),  sf.  pl.  *etn, 

ślaz  lekarski,  morzymord  m., 
stosił  w.,  kurze  ziele,  leczy- 
wrzód  m.,  ogonica  morska, 
pępowa. 

Heim,  sn.  Ȥ,  dom  m.,  mie- 
szkanie n.;  [ein  trautes  —  Der« 
laffen  opuścić  miły  dom,  dom 

swój ;  fic^  ein  —  grünben  za- 
łożyć sobie  własne  gospodar- 
stwo. 

Heim,  adv.  do  domu; 
w  domu,  w  kraju,  w  ojczy- 
źnie; u  siebie;  fid^  »begeben 
albo  «gelten  wrócić  do  do- 
mu; wrócić  do  kraju,  do  oj- 
czyzny. 

Hei'mat,  5/  {pi.  *en)  ojczy- 
zna /.,  miejsce  rodzinne,  kraj 
ojczysty;  dom  m.;  in  feine 
—  gurücf feieren  wrócić  do  oj- 
czyzny; feine—  irgenbroo  auf» 
fd^lagen  osiedlić  się  gdzie, 
przybyć  gdzie  na  stały  pobyt; 
fid^  nad^  ber  —  fel^nen  tęsknić 
do  domu;  feine  —  üerlaffen 
opuścić  miejsce  rodzinne;  ^ta« 
lien  ift  meine  jroeite  —  Wło- 
chy są  mi  drugą  ojczyzną. 

Het'anatlanb,  m.  «eg,  kraj 

rodzinny,  ojczyzna  f. 

Hei'matlic^,  adi.  rodzinny, 
ojczysty ;  domowy ;  bie  «e  @rbe 
ziemia  ojczysta. 

Hci'matlOg,  adi.  tułacki, 
bezdomny,  nie  mający  stałego 
mieszkania, 

Hei'mat(g)bered)tigt,  adi. 
(an,  in  einem  Drte  — )  posia- 
dający w  pewnem  miejscu 
prawo  swojszczyzny,  przyna- 
leżny adi. 

Hei'matöbere^tigung,     sf. 

prawo  swojszczyzny,  przyna- 
leżności, indygenat  m. 

Het'matögemeinbe,  sf  gmi- 
na /.,  w  której  się  ma  prawo 
przynależności,  gmina  przy- 
należna. 

Hei'matgfunbe,  sf  geogra- 
fia /.,  opis  m.  kraju  ojczy- 
stego. 

Hei'mat^reii^t,  sn.  ►eg,  in- 
dygenat «.,  obywatelstwo  n., 
prawo  n.  swojszczyzny,  przy- 
należności. 

Het'mat(g)f(^ein,  sm.  -(e)S, 

pl.  -e,  certyfikat   m.   przyna- 
leżaośei, 

Hei'm=begeben/  fid^  — ,  vr. 

88 


^ci'm=IiC9lciten 


594 


|)ei'm=fM^ert 


begibft  bid^,  Begibt  fid^,  Begab 
nttd)  l^eint^  ^abe  mid^  ^cimbes 
geben,  wrócić  do  domu,  do 
ojczyzny. 

§Ct'nt=bC9lCłten,  va.  odpro- 
wadzić do  domu. 

|>ci'm=Bnn9en,  m.  bring  ft, 
bringt  l^eim,  brachte  l^eim,  l^abe 
l^eimgebrad^t,  przynieść  do  do- 
mu; (czasem:)  =  E)eimbe« 
gleiten. 

^ci'mBürgc,  sm.  ^n,pl.  -n, 

wójt  m. 

^ci'mc^cit,  5w.  =§,  pi.—,  1) 

śwircz  m.  (domowy),  świerszcz 
m.,  świrk  m.,  świerczek  m., 
8 wierczyk  m. ;  2)  dusza /.  dziec- 
ka zmarłego,  nim  je  ochrz- 
czono. 

§ei'm=eUcn,  vn.  (fein)  spie- 
szyć (się)  do  domu. 

|)ei'm'=fa^ren,  fä^rft,  fäi^rt 
l^etm,  fut)r  ^eim,  bin  l^cimge« 
fal^ren,  I.  vn.  powracać  wo- 
zem, jechać  do  domu;  II.  va. 
(^abcn)  odprowadzić  we  wo- 
zie, wozem  do  domu. 

|)Ci'ntf a^rt,  sf.  pi.  «en,  po- 
dróż /:,  powrót  m.  do  domu. 

|>et'ntfatt,    sm,    .(e)§,  pi. 

«fäUe,  1)  spadek  m.,  przy- 
padnienie  n.  sukcesyi ;  2) 
odumarszczyznay.,  kaduk  m. 

§ci'ni=fanen,  vn.  \m%  fättt 
l^fim,  fiel  l^fim,  bin  j^eimge« 
fallen,  przypadać,  spadać, 
spaść  w  sukcesyi,  w  spadku; 
t)eimgefaEcn,  pp.  przypadły, 
spadły  w  sukcesyi,  w  spadku. 

^el'nifäütg,  adi.  l)  prze- 
lewny,  spadający  na  drugą 
osobę,  dostający  się  komu 
w  spadku;  2)  kadukowy. 

^ci'mfättt.qfeit,^  sf.  przeie- 

wność  /.,  możność/,  przecho- 
dzenia drogą  spadku  na  dru- 
gą osnbę. 

^ ^tx'vx^mUin^i,   sn.    =(e)§, 

prawo  n.  puścizny,  prawo  ka- 
dukowe. 

|)Ci'm=fü^rcn,    va.  (^aben) 

prowadzić,  odprowadzić,  za- 
prowadzić do  domu;  ein  SlJJäb« 
d^en  —  ożenić  się,  dziewczynę 
za  żonę  pojąć. 

^ci'mfül^r'ung,  sf.  pi.  «en, 

(od)prowadzenie  n.  do  domu ; 

—  ber  $Braut    ożenienie    się; 

—  ber  3^cut)frmä§Iten  prze- 
nosiny. 


|)Ci'ntgang,  sm.  -(e)§,  i)  po- 
wrót m.  do  domu,  do  ojczy- 
zny; 2)  zejście  n.  ze  świata, 
śmierć  /. 

|)Ci'nt=9eben,  va.  gibft,  gibt 
l|eim,  gab  t)eim,  l^abe  t)eimge« 
geben,  1)  dać  co  komu  aby 
zaniósł  do  domu;  2)  oddać, 
zwrócić;  jmnbm  iim.  —  wy- 
wzajemniać  się  komu,  odpła- 
cić komu  za  co. 

|)Ci'ttl=9C^Ctt,  vn.  ge^ft,  ge^t 
l^fim,  ging  ^eim,  bin  t)eimge= 
gangen,  1)  powracać,  powró- 
cić do  domu,  do  kraju,  do 
ojczyzny;  2)  schodzić,  zejść 
ze    świata,    umierać,    umrzeć. 

^tl'mAoUn,  va.  (I^rtben) 
etroaś  —  iść  po  co,  aby 
zanieść,  przynieść  do  domu 
jmnbn  —  pójść,  iść  po  kogo, 
aby  go  odprowadzić  do  domu. 

|)Ct'mtfd),  adi.  1)  krajowy, 
swojski,  ojczysty ;  2)  domowy ; 
in  einem  Dttc  —  fein  być 
przyzwyczajonym  do  jakiego 
miejsca,  być  gdzie  jakby  u  sie- 
bie; fic^  in  einer  @e[ell[d^aft 
nid^t  —  fiil^len  nie  czuć  się 
swojskim,  nie  być  swobodnym 
w  jakiem  towarzystwie;  fid^ 
Überall  —  füj^ten  dobrze  się 
miewać,  znaleźć  się  wszędzie, 
umieć  z  każdym  żyć;  c§  ift 
mir  (albo  iĄ  füllte  mid^)  fo  — 
l^ier  czuję  się  tu  jakby  w  do- 
mu; —  werben  zaaklimatyzo- 
wać się,  przyzwyczaić  się. 

^ti'mltf)X,  sf.  powrót  m.  do 
domu,  do  kraju,  do  ojczyzny. 

|)ei'itt=!e]^ren,  vn.  (fein)  po- 
wracać, powrócić  do  domu,  do 
kraju,  do  ojczyzny. 

§ci'm=!ontmcn,  vn.  fommft, 
fommt  fieittt.  Fam  l^eim,  bin 
l^eimgefommen,  powrócić, 
przyjść,  przyjechać  do  domu, 
do  kraju,  do  ojczyzny ;  ba§ 
roirb  bir  —  drogo  cię  to  ko- 
sztować będzie. 

^Ci'ntfunft,  sf.  powrót  m., 
przyjazd  m.,  przyjście  n.  do 
domu. 

^ti'm4tnń)kn,  vn.  (^aben) 

odprowadzić  kogo  ze  świa- 
tłem do  domu,  poświecić  ko- 
mu; jemanbem  tüd^tig  —  po- 
wiedzieć, wyrżnąć  komu  sło- 
wa prawdy. 


^ti'mliC),  I.  adi.  1)  przy- 
jemny, wygodny;  2)  tajemny, 
pokątny,  skryty;  ein  -ec  Drt 
kryjówka;  «eSad^e  tajemnica; 
•=c  ©ebanfen  skryte  myśli ;  =er 
2ln[d^rag  tajny  .^isek,  sprzy- 
siężenie ;  =»e  ©l^e  tajemne  mał- 
żtństwo  (po  łacinie:  matri- 
monium  clandestinum);  se§ 
©emad^  sekretne  miejsce,  pre- 
wet;  II.  adv.  pokryjomu,  po- 
tajemnie, skrycie ;  —  auf  ettt). 
f)inarbeiten  potajemnie  do 
czego  dążyć ;  —  j^alten  skryć, 
ukryć,  zataić;  —  anfe|en 
z  pod  oka,  ukradkiem  patrzeć, 
spoglądać;  —  tun  tajemni- 
czością się  okrywać,  nastroić, 
przybrać      minę     tajemniczą; 

mit  jmnbm  —  reben  szeptać 

z  kim,  mówić  z  kim  na  ucho. 
|)ei'inli(^!cit,  sf  pi  *en. 
1)  (bez  pi.)  spokój  m.,  przy- 
jemność /.,  dogodność/.;  2) 
tajemność  f.,  skrytość  /. ;  3) 
tajemnica  /. 

|)CimUĄtueret',  sf.  pi.  -en, 

ciągłe  okrywanie  się  taje- 
mniczością, udawanie,  że  się 
wie  tajemnice. 

|)Ci'mrC(^t,  sn.  «(e)§,  indy- 
genat  m.,  prawo  n.  swojszczy- 
zny, przynależności. 

|)Ci'mrCifC,  .9/.  pi  «n,  po- 
dróż /.,  powrót  m.  do  domu, 
do  kraju. 

|)Ci'nt=retfcn,  tn.  (fein)  po- 
dróżować, powracać  do  domu, 
do  ojczyzny. 

|)ei'm=reitcn,  vn.  reitcfł, 
reitet  l^eim,  ritt  beim,  bin  l^eim» 
geritten,  powracać,  wrócić 
wierzchem  do  domu. 

^ci'm'-fö)itfcn,  va.  (f}aben); 
ełtt).  —  odsyłać,  posyłać,  ode- 
słać, posłać  co  do  domu; 
jmnbn  —  odprawić  kogo. 

|)ei'nt=fe^nen,  fid^   —,  ir. 

(fein)  (za)tęsknić  do  domu. 

^ct'mftöttc,  sf  pi.  -n,  dom 
tn..  przybytek  m. 

|)ei'm=fteücn,fa.  =anl^eim* 

fteUen. 
|)Ct'm=fnd)cn,    va.  ^  (l^aben) 

1)  jmnön  —  odwiedzić,  nawie- 
dzić kogo;  jmnbn  mit  etro.  — 
nawiedzać,  nawiedzić,  trapić, 
dotykać  kogo  czem;  @ott 
fuc^t  i^n  mit  biefem  Übel  l^eim 
Bóg    go    nawiedza    tem   nie- 


^ci'mfutfiunö 


595 


^ei'Purft 


szczęściem;  er  ift  mit  cittcr 
böfen  %va\x  ^eimgefud^t  dostał 
na  kark  złą  żonę;  ein  SSol! 
mit  Ärieg  —  naród  wojna  na- 
wiedzić. 

^ci'mfut^uitg,  sf.  pl.  *en, 

1)  odwiedzenie  n.,  odwiedziny ; 
pl.  bic  —  2)^ariä  Nawiedzenie 
Najświętszej    Panny    Maryi ; 

2)  nawiedzenie  n.,  plaga  f,j  do- 
puszczenie n.  na  kogo  (czego). 

^tx'VX'iX^^tn,  va.  trägft, 
trägt  ^eim,  trug  l^eim,  l^aöe 
heimgetragen  (za)nieść  do  do- 
mu. 

|>ci'nt=trciktt,  va.  tteibft, 
treibt  l^eim,  trieb  ^cim,  l^abe 
l^cimgetrieben;  ba§  Sßiel^  — 
pędzić  bydło  (do  domu)  do 
stajni. 

^ei'mtürfc,    sf.    pi     »n, 

1)  ukryta  złość,  podstęp  w., 
złośliwość/.,  chytrość/.,  chęć 
/.  szkodzenia  skrycie;  2)  = 
fd^limmer  ©treid^,  psota  /., 
szkoda  f.j  złość  skrycie  wy- 
rządzona. 

^Ci'mtÜtfifti^,  adi.  podstę- 
pny, chytry,  zdradny;  adv. 
podstępnie,   chytro,    zdradnie. 

^Cl'mtOättg,  adv.  ku  do- 
mowi, ku  stronie  rodzinnej, 
ku  mieszkaniu. 

^ti'mmq,  sm.  <(e)§,  pl.  »t, 
droga  /.  do  domu;    auf  bem 

—  wracając  do  domu. 
^Ci'nttiJCll,  sn,  =(e)Ö,  tęskni- 
ca /".,  tęsknota  /.    do   swojej 
zagrody,  do  swoich,  do  domu, 
za  ojczyzną;  nostalgia/. 

|>ei'ttt=ti)eifcn,  va.  meifeft 
albo  roeift,  roeift  i^eim,  roteS 
l^eim,  ^a6c  ^eimgewiefen, 
i)  wskazać   drogę   do    domu; 

2)  =  l^eimleuc^ten,  powiedzieć 
komu  słowa  prawdy. 

f)et'mtt)cfen,  sn.  '§,pl  —, 

zagroda  /.,  domek  m. 

^ti'm=iaf)ltn,  va.  (§o6en) 
zwrócić,  oddać  rzecz  poży- 
czoną; td^  rocrbe  e§  i^m  fd^on 

—  zapłacę  ja  mu  już  za  to. 

;^ei'ni=5ie]^en,  vn.  jie^ft^ie^t 
i^eim,  30g  ^eim,  h'm  l^eimge* 
gogen,  wracać,  wrócić  do  kra- 
ju, do  ojczyzny. 

|)ci'mpg,  sm.  =(e)§,  pl. 
sjüge,  podróż  /.  do  domu,  do 
kraju. 

^Cin,  w.;  ^reunb  —  śmierć/. 


tcint,  adv.  tej  nocy. 
ci'nsclmönncfjen,   sn.  =§, 

pl.  — ,  gnom  m.,  duch  nie- 
widzialny. 

|>Ct'rat,  sf.  pl.  =cn,  mał- 
żeństwo n.,  ożenienie  n.,  że- 
niaczka f. ;  zamęźcie  n. ;  eine 
—  tun,  fd^IieBen  zawrzeć  mał- 
żeństwo; eine  —  au§  Siebe 
małżeństwo  z  miłości ;  auf 
bic  —  (albo  auf  bie  g^reite) 
gelten  upatrywać  żony,  męża. 

Cefratcn,  va.  i  vn.  (l^aben) 

żenić  się,  ożenić  się,  brać, 
wziąć  żonę,  poślubić;  iść, 
pójść  za  mąż ;  fie  §at  il^n  au§ 
^Ifieigung  geheiratet  poszła  za 
niego  z  miłości;  er  l§at  ba§ 
@elb,  ben  ©elbfaif  geheiratet 
ożenił  się  dla  pieniędzy;  nad| 
bem  ©elbc  —  żenić  się  dla 
pieniędzy,  posagu,  pieniędzy 
szukać  z  żoną;  baö  3Jläbd^en 
^at  nad^  ber  ©tabt  (albo  łn 
bie)  ©tabt  geheiratet  dziewczy- 
na wyszła  za  mąż  do  miasta, 
wyszła  za  męża  mieszkają- 
cego w  mieście;  er,  fie  ^at 
feine  Suft  jum  —  nie  ma 
ochoty  do  małżeństwa,  do  że- 
niaczki, do  zamążpójścia. 

^ci'rat^antrag',  sm.  *(e)g; 

pl.  «antrage,  oświadczenie  w., 
propozycya/.  do  małżeństwa; 
einem  aJiäbc^en  einen—  machen 
oświadczyć  się  pannie. 

§ei'rat^!ontraW,   sm.  =c§, 
pl.  «e,  =  ©öeocrtrag. 
^ei'rat^fä^tg,  adi.  zdatny, 

dojrzały  do  małżeństwa. 

|>Ci'ral§9et)anfcn,  sm.pl.  za- 
miar m.  żenienia  się ;  —  ^aBen 
albo  fi^  mit  —  trogen  mieć 
zamiar  (o)żenienia  się,  myśleć 
o  żonie. 

§Ci'rat§g«t,  sn.  =e§,  posag 
w.,  wiano  n. 

^Ct'rat^Iufttg,  adi.  mający 
ochotę  do  małżeństwa. 

^cf'ratgjliftcr,  sm.  Ȥ,  pi. 

— ,  kojarzący  m.  małżeństwa, 
stręczyciel  m. 

^ci'ratgöertrag,  ÄW.=@Ce* 
»ertrag. 

^Ci'fal  interi.  hej  hal  — , 
luftig  o^ne  ©orgen!  hulaj 
dusza  bez  kontusza! 

|)Ci'f(^cn,  va.  (^aben)  wy- 
magać, żądać, 

^ci'f^efa^,   sm.   »e§,   pl. 


=fä|e,  postulat  m.,  pewnik  m., 
zdanie  nieulegające  zaprze- 
czeniu; zdanie  wyrażające  ży- 
czenie. 

^ei'fer,  adi.  ochrypły, 
chrypkę  mający;  —  werben 
ochrypnąć,  chrypki  dostać; 
fic^  —  fc^reien,  fingen  chryp- 
ki dostać  z  krzyczenia,  śpie- 
wania. 

^Ct'ferfeit,  5/.  chrypka  /., 
chrypota  /,  ochrypłość  /. 

^et^,  adi.  gorący ;  —  V0iX= 
ben  rozegrzać  się,  rozgrzewać 
się;  —  mad^en  rozegrzać,  roz- 
grzewać; cś  ift  fel^r  —  jest 
bardzo  gorąco;  mir  ift  fel^r 
—  bardzo  mi  gorąco;  eö  über» 
lief  mid^  —  gorąco  mi  się 
zrobiło,  krew  do  głowy  mi 
buchnęła ;  e§  lief  mir  —  unb 
falt  über  meinen  ^Mt\x  mro- 
wie mię  przeszło,  ciarki  mię 
przeszły;  mir  roirb  —  gorąco 
mi  się  robi;  «e  S^ränen  »er- 
gießen płakać  gorzkiemi  łza- 
mi, okropnie  płakać,  rzewne 
łzy  wylewać;  eine  »c  Sitte 
gorąca  prośba;  »e  Seiben« 
fd^aftcn  gorące,  zapalczywe 
namiętności;  axK  jenem  S^age 
ging  e§  —  ^er  dnia  tego  za- 
cięcie walczono;  jmnbm  'ü^XK 
^Opf  —  mad^en  dręczyć  kogo, 
nastraszyć  kogo  czem  tak,  że 
aż  głowę  traci;  jmnbm  bic 
§ölle  —  mad^en  dopiekać  ko- 
mu, okropnie  dokuczać  komu, 
wielkiego  strachu  kogo  naba- 
wić; ein  «^eä  S3Iut  ^aben  mieć 
krew  gorącą,  łatwo  się  zapa- 
lać; eö  miro  nid^t  fo  —  ge= 
gcffen,  alö  (eö)  gefod^t  mirb  nie 
taki  straszny  (albo  szpetny) 
dyabeł,  jak  go  malują;  maś 
ic^  nid|t  meiß,  mac^t  mic^ 
(albo  mir)  nid^t  —  czego  się 
nie  zna,  tego  się  nie  pragnie; 
glü|enb  —  rozpalony;  bren=» 
nenb  —  skwarny;  briitfenb  — 
przyskwarny. 

^et'PIiittg,  adi.  gorąco - 
krwisty;  zapalczywy,  popęd- 
liwy. 

^ci'PIütiöe(r),  sm.  >n,  pl. 

»n,  krewnik  w.,  pasyonat  m. 

^ei'PIüttöteit,  5/  popedii- 

wość  f. 

^Ci'Purft,  sw.  --eg,  gorące, 
straszne  pragnienie. 

38* 


|>ct'^cn 


596 


mm 


l^abc  ge^et^en,  I.  va.  1)  jmnbm 
etil).  —  nakazywać,  rozkazy- 
wać, nakazać,  rozkazać  komu 
co ;  tue,  raić  bir  gefiei^en  czyń, 
jak  ci  kazano ;    wer    l^at   bir 
ba§  gel^ei^cn?  któż  ci  to  ka- 
zał?  jmnbn  Qi\)m  —  kazać 
komu  iść,  odejść;    er  l^tef;  eö 
mir  kazał  mi  to  uczynić;  tüer 
l^ieB  mi(^  auc^  eg  roagen  ?  któż 
mi  też  kazał  to  zazardować? 
2)   nazywać,    przezywać,   na- 
zwać, przezwać;  jmnbn  einen 
©d^ur!en  —  nazwać  kog-o  ło- 
trem; jmnbn  bu—  tykać  komu, 
tykać  się  z  kim,  mówić  komu 
ty;  jmnbn  l^reunb    —    nazy- 
wać kogo  przyjacielem ;    etm. 
gut    —   pochwalać    co,  przy- 
stać na  co,    (z)godzić   sie   na 
co;   boS   ^et^e  id^  mir  einen 
guten  ^'reunb  otóż  to  dobry 
przyjaciel,    co    sie     nazywa; 
jmnbn  roiUfommen   —   przy- 
witać kogo ;  ba§  l^eifie  ić)  gut 
gel^anbelt   albo    gut    l^anbeln 
otóż  to  dobry  uczynek,  co  się 
nazywa ;  3)  =  I;iffen ;  II.  vn. 
(traben)  1)  zwać  się,  nazywać 
się,  nazwać  się  ;  id^  l^etfie  fjelij 
nazywam  się  Feliks,  na  imię 
mi  Szczęsny ;  role  l^ei|t  er  ?  jak 
się  nazywa,  jak  mu  na  imię? 
ic^  mili  ein  ©d^elm  — ,  menn . . . 
możesz  nazwać    mię    szelmą, 
jeśli . . ;    wie    l^ei^t    ba§    auf 
polnifĄ  ?  jak  to  po  polsku,  (się 
mówi)?  ba§  l^ei^t  =  b.  1^.  to 
jest,  to  znaczy  =  t.  j.   t.  z.; 
mic  lei^t  baś  l^ier?  co  to  tu 
znaczy  ?  roie  l^ei^t  e§  im  ©prid^* 
mort?    jakże    to    przysłowie 
powiada?  ba§  l^ei|t  bod^  un=- 
itug  l^anbeln  to    przecie    nie- 
rozsądny postępek;  ba§  f)ief;e 
tl^n  beleibtgen  to   byłoby  dla 
niego  obrazą;  2)  znaczyć;  bie 
Beiben  SBorte  —  einerlei  oba 
wyrazy  to  samo  znaczą;  roaS 
foU  baS  — ?  cóż  to  ma  zna- 
czyć?  mag   foU  ba§  — ,  bafi 
er  l^eute  nid^t  ge!ommen  ift? 
co  to  znaczy,  że  dziś  nie  przy- 
szedł?  baö   roitt   ełraag  albo 
toaS    —  to  nie  fraszka,  to  nie 
przelewki ;  ba§  rciÜ  nid^t  üiel 
—  to  fraszka,  to  małej  wagi; 
ba§  roiU  nichts  —  to  (rzecz) 
żadnej  wagi;  3)  ^ier  ^ei§t  eS 


jdClIau  fein  tu  należy  być  mą- 
drym, przebiegłym,  trzeba 
mieć  głowę  na  karku;  l^ier 
l^ei^t  eg,  fid^  auf  ber  ©teHe 
entfd^eiben  trzeba  natychmiast 
postanowić,  zdecydować  się; 
III.  vimpers.  e§  l^eiflt  słychać, 
mówią,  że  . .;  e§  |ie|  »on  i^m, 
er  märe  geftorben  mówiono 
o  nim,  że  umarł;  fo  F)at§  ge= 
l^eifien,  aber  cg  mar  nic^t  rid^s 
tig  tak  mówiono,  ale  niesłu- 
sznie; roie  eg  in  ber  Sibel 
l^ei^t  jak  to  biblia  powiada, 
jak  w  piśmie  św.  czytamy. 

^ti'^tx\tf}nt,  adi.  z  nie- 
cierpliwością oczekiwany,  wy- 
glądany. 

|)Ci'|0Clie5t,  adi.  najuko- 
chańszy. 

f)ci'Punger,  sm.  *g,  wilczy 

apetyt,  okropny  głód,  żarło- 
czność /".,  przemór  m.)  einen 
—  ^aben  mieć  wilczy  apetyt ; 
mit  —  über  etn).  l^erfaUen 
z  największą  chciwością  chwy- 
cić się  czego,  porwać  się  do 
czego,  z  wściekłością  rzucić 
się  na  co. 

-^Ci'Pungng,  adi.  okrutnie 
głodny,  zgłodniały,  łaknący, 
żarłoczny. 

^Ci'f)Iaufen,  sn.  =§,  grzanie 
się  panewek. 

'^ci'jjloufcr,  sm.  -g,  pi.  —, 
(=  ^et^Iaufcnbcr  SOBagen)  wóz 
zagrzany,     wóz    grzejący    się. 

|)  ci'jjf^orn,  sm.  =(ć)g,  vi. 

"=C,  gorączka  /.  =  człowiek 
gorący,  zapalony,  gorąco  ką- 
pany, popędliwy,  porywczy. 

^ct'fter/  sm,  sg,  pi.  — , 
1)  młoda  giętka  gałązka;  2) 
sroka  /. ;  kraska  /. 

«pei'tcr,  adi.  1)  pogodny;  — 
werben  wypogadzać  się,  wy- 
pogodzić się;  2)  wesoły,  po- 
godny;   *cg    ©emüt    pogodny 

umysł;  er  ift  —  gcmorben 
rozweselił  się,  wypogodził 
czoło;  eine  :=c  ©efeUjd^aft  we- 
sołe towarzystwo;  bag  ift 
eine  sc  ©efd^id^te  to  dobra 
(sobie)  historya. 

|)Ci'terfcit,  sf.   i)  pogoda 

f"t  pogoduość/.  (nieba,  atmo- 
sfery); 2)  wesołość  f.^  po- 
godność  (twarzy,  oblicza, 
umysłu). 

|)ci'tcrn,  i.  va.  {^^UxC)  = 


auffieitern;    II.    vimpers.    eg 
l^eitert  wypogadza  się. 

'^Ci'jbdt,  adi.  gdzie  mo- 
żna palić;  ogrzewalny. 

ßti'^HtUit,  sf.  —  eineg 
3immerS  możność  /.  ogrze- 
wania pokoju. 

|)Ci'5Cn,  va.  i  vn.  (^aben) 
palić;  ben  Dfen  —  (za)palić 
w  piecu;  bag  3iwmer  —  pa- 
lić w  pokoju,  opalać  pokój; 
mit  ^ofj,  mit  ÄoE)len  —  pa- 
lić drzewem,  węglami. 

^ei'ger,  sm.  =S,  pi.  —,  pa- 
lacz m, 

|)et'3f(n^e,  sf.  pi.  -n,  po- 
wierzchnia ogrzewalna;  bi» 
reJte  —  powierzchnia  ogrze- 
walna bezpośrednia;  inbire!te 
—  powierzchnia  ogrzewalna 
pośrednia. 

|)ei'g^au§,  sn.  =feg,  pi. 
=l^äufer,  parowozownia  /"•>  pa- 
rowoźnia  f.,  ogrzewalnia  /. ; 
^albfreigförmigeg  —  paro- 
wozownia półkolista;  poIi«= 
gonateg  —  parowozownia  wie- 
loboczna;  red^tedfigeg  —  pa- 
rowozownia prostokątna ;  ring« 
fbrmigeg  —  parowozownia 
łukowa. 

^ci'j^ouSgcIeifc,    sn.    -§, 

pi.  — ,  tor   m.    parowozowni. 

^ci's^au^Ictter,  sm.  =g,  pi. 

— ,  naczelnik  7?t.  parowozowni. 
^Ci'jfraft;  sf.  siła/.,  zdol- 
ność ogrzewawcza. 

^ci'smatcnol,  sn.  =(e)g,  pi. 

sten,  paliwo  w.,  opał  m. 
|)Ci'5tiir(e),    sf.  ^  pi.     -n, 

drzwiczki  pi.  paleniska. 

^ei'5tiirtt)ani,  sf.  pi.  =n)än* 

be,  tylna  ściana  paleniska. 

^Ct'jUng,  sf.  1)  opalanie  n., 
palenie  n., opał  m.  2)  paliwo  n. 

^Ci'jlOCrt,  sm.  =  |)ei5fraft. 

§cfoto'mk,    sf.    pi.     -n, 

hekatomba  f.,  ofiara  /,     stu, 
ofiara  ze  sta  zwierząt. 

^c'ftar,  sm.  «(e)g,  pi  -e, 

hektar  m. 

^C'fttf,  sf.  hektyka/.,  su- 
choty pi. 

^t'iÜUt,  sm.  sg,  pi.  — , 
hektyk  m.,  suchotnik  tw.; 
sin,  sf.  pi.  »innen,  suchot- 
nica  /. 

§C'ftif(f),  adi.  hektyczny, 
suchotny,  suchotliwy;  — 
rcerben  dostać  suchot. 


^c!toöra'ntm 


597 


^c'lferöl)elfcr 


^cttogra'mm,  sn.  .g,  pi. 

«e,  hektogram  in. 

^eflOgra'^J^,  (wym.:  -graf) 
sm.  «en,  pl.  -tn,  hektograf  m. 

^cftoöra^j^tc'rcn,  va.  (^a= 

Ben)  hektografować. 

|)c!toIi'tcr,  sn,  ^g,  pl.  — , 

hektolitr  w. 

|)e!tomc'tcr,  sn.  "%,  vi.  —, 

hektometr  m. 

^Clb,  sm.  =en,  pl.  «cn,  bo- 
hater ???.,  rycerz  mężny;  ber 
—  beS  Sageä  bohater  dnia; 
ber  —  eineg  ©ebic^łeg,  eineS 
9lotnanö  bohater  poeniatu, 
powieści;  er  ift  ein  —  im 
(Saufen  to  bohater   do   picia. 

^dtjcnoltcr,  sn.  —  §elben= 

»büc^er,  księga/. o  bohaterach, 
zbiór  m.  poematów  boha- 
terskich. 

^c'Ibenbarftetter,    sm.  Ȥ, 

pl.  — ,  aktor  grający  role 
bohaterskie,  bohater  m. 

|)e'Ibenbtc^ter,  sm.  -§,  pl. 

— ,  autor  m.  epopei. 

^Clbenbtd^tiiug,  sf.  pl,  *cn, 
i  |)clbennebi(f)t,  sn.  =(e)g,  pi. 

=e,  poemat  bohaterski,  epopea/l 

§c'Ibengcift,  sm.  *c§,  duch 

bohaterski. 

^c'Ibengcfong,^  sm.   -(e)§, 

f  ?.  «gefänge,  pieśń  bohaterska, 
wiersz  bohaterski. 

<^c1bengef(!^tc^te,  sf.  pi.  »n, 

dzieje  pi.   bohaterów. 

^e'Ibcngcf^Ied^t,   sn.   *e§, 

pl.  =er,  ród  bohaterski. 

^CJbcngcftaW,  sf.  pl.  ren, 

postać  bohaterska. 

^elbengrij^e,  sf.  wielkość 

bohaterska. 

^ClbCn^aft,  adi.  boha- 
terski; adv.  po  bohatersku, 
jak  na  bohatera  przystoi. 

§c'lbenlict3f    sn.  =en,  pl. 

»en,  serce  bohaterskie. 

^elbenjungfrau,    sf.   pl. 

«en,  niewiasta  /.  bohater- 
skiego serca,  umysłu,  ducha. 

^elbenjüngling,  sm.  <e)g, 

pl,  »e,  młodzieniec  m.  boha- 
terskiego serca,  umysłu,  du- 
cha. 

|>e'Ibcnmäb(!^en,  sn.  '^,pi. 
—,  =  .^elbenjungfrau. 

^Clbcnfroft,  sf.  siła  bo- 
haterska. 


|)e'lbcnfü!^n,  adi.  śmiały 
jak  bohater. 

|>c1bcnUeb,    sn.    se§,  pl. 

=er,  pieśń  bohaterska. 

^e'lbcnmöpg,  adi.  boha- 
terski; adv.    po    bohatersku. 

|)Clbenmiene,  sf.  mina  bo- 
haterska. 

f)Clbcnmut,  sm.  =(e)§,  od- 
waga bohaterska,  bohaterski 
umysł,  bohaterstwo  «.,  wa- 
leczność f. 

^^Clbcnntiitig,  adi.  boha- 
terski, waleczny;  adv.  po 
bohatersku. 

§c'IbcnroKe,    sf.  pl.   -n, 

rola  /.  bohatera,    bohaterska. 

^Clbcnrit^m,  sm.  =(e)§,  sła- 
wa bohaterska. 

|)C'Ibenfinn,  sm.  =(e)§,  du- 
sza bohaterska,  umysł  boha- 
terski, [fraft. 

^c'Ibcnftärfe,  sf.  =  Reiben* 

|)e'lbcntat,    sjr.   pi.    =cn, 

czyn       bohaterski,     bohater- 
stwo n. 

-^C'IbCntob,  sm.  =eQ,  śmierć 
bohaterska. 

^Clbentugcnb,  sf.  pi.  =en, 

cnota  bohaterska. 

§e'Ibent«m,  sn.  -(e)§,  bo- 
haterstwo n. 

pt'ihtnMf,  sn.  «(e)§,  pl. 
•üölfer,  lud,  naród  bohaterski. 

|)e'Ibcntt)ctö,  sn.  *=e§,  pl. 

«er,  niewiasta  bohaterska,  he- 
roina f. 

^Clbcnsctt,    sf.   pl    =en, 

wieki  pl.j  czasy  bohaterskie. 

vf)C'Ibin,    sf.    pl.    »innen, 

bohaterka  /.,  heroina  /. 

|)cte'nenfcuer,  sn.  =§,^  pi. 

— ,  ogień  eliaszowy,  ogień  m. 
świętej  Heleny. 

Reifen,  tn.  I^ilfft,  ^ilft 
^alf,  ^abe  gel^olfen,  1)  po- 
magać, służyć,  skutkować; 
n)a§  fott  ba§  — ?  co  to  po- 
może? ^ier  ift  nid^t  me^r  gu 
—  tu  już  nic  nie  pomoże, 
tu  wszystko  już  stracone; 
^ier  l^ilft  !ein  klagen  skargi 
nic  nie  pomogą;  \)a^  l^ilft 
gegen  Qaf^n^dirmx^in  to  po- 
maga na  ból  zębów;  n)Q§ 
foE  mir  bein  Siat' — ?  co  mi 
pomódz  może,  na  co  mi  się 
przyda  twoja  rada?  2)  po- 
magać, dopomagać,  dopomódz 
komu,    pomoc  komu    dawać; 


jmnbm  etro.  machen  —  po- 
magać komu  co  robić;  jmnbm 
bei  (albo  tn)  einer  3lrbeit  — 
pomagać  komu  roboty,  w  ro- 
bocie; jmnbm  cug  ber  3loi 
—  wyratować  kogo  z  biedy; 
jmnbm  mit  einer  ©ad^e  — 
pomagać  komu  czem  ;  jmnbm 
gegen  feine  f5=einbe  —  po- 
magać komu  na  nieprzyjaciół, 
przeciw  nieprzyjaciołom  jjmn» 
bm  gu  feinem  3fied^te  —  do- 
pomódz komu  do  (odzyskania) 
prawa;  jmnbm  üon  etro.  — 
pozbawić  kogo  czego,  uwol- 
nić kogo  od  czego;  jmnbm 
auf  baä  ^ferb,  in  ben  äßa» 
gen,  in  ba§  )öelt,  au§  bem 
SBagen  —  (do)pomódz  komu 
wsiąść  na  koń,  do  wozu,  po- 
łoźjć  się  do  łóżka,  wysiąść 
z  wozu,  posadzić  kogo  na 
konia,  wsadzić  do  wozu,  po- 
łożyć kogo  do  łóżka,  ze- 
sadzić  kogo  z  wozu;  jmnbm 
mieber  auf  bie  SSeine  —  wy- 
dźwignąć  kogo;  jmnbm  auf 
bie  (Sprünge  —  przywieźć 
co  komu  na  pamięć ;  tawn 
lĄ  bir  ełm.  —  ?  mogę  ci 
w  czem  pomódz?  l)ilf  (Sott! 
^elfe  mir,  un§  ©ott!  pomóż 
Bóg,  pomagaj  Bó?,  pomóż 
mnie,  nam  Bóg  t  ^elf  bir  ®ott ! 
pomóż  ci  Bóg!  fo  raaf)r  mir 
©ott  l^elfe!  tak  mi  Panie 
Boże  pomóż;  3)  fid^  — ,  vr. 
dopomagać  sobie  samemu; 
id^  mei^  mir  meber  gu 
raten  noĄ  ju  —  nie  wieni 
co  począć  i  jak  sobie  dać 
radę;  fic^  felbft  gu  —  miffeu 
umieć  dać  sobie  (samemu) 
radę;  ftc^  burc^  etw.  gu  — 
fud^en  nadrabiać  czem;  l^ilf 
bir  feI6ft,  fo  ^ilft^  bir  ©ott 
pomagaj  sam  sobie,  a  Bóg 
ci  dopomoże;  mem  nid^t  gu 
raten  ift,  bem  ift  aud^  ni^t 
gu  —  kto  nie  słucha,  cierpieć 
musi. 

Reifer,  sm.  =§,  pl.  —,  do- 
pomagacz  m.,  pomocnik  m.] 
ein  —  in  ber  9?ot  przyjaciel 
w  potrzebie. 

|)Clferin,  sf   pl.  ginnen, 

pomagaczka/.,  pomocniczka/l 

^c'Ifcrg^cifer,  sm.  =§,  pi. 

— ,  wspólnik    m.y   poplecznik 
w.,  pomocnik  m.,  służalec  m. 


^eltogra^^iC 


598 


|)C'Imf(^n  etfe 


|>CltOörapIjiC',  sf.  helio- 
gratia  /.  =  opisanie  n.  słońca. 

|)cUograDüre,  sf.  pl.  :=n, 

heliogfrawira  /. 

Heliometer,  sn.  =5,  helio- 
metr  m. 

|)e1t03entnf^,  adi.  helio- 
centryczny  =  środosłońcowy, 

|)eno?fo'^,  sn.  .(c)§,  pl. 
«C,  helioskop  m.,  narzędzie 
astronomiczne  do  obserwo- 
wania słońca. 

^eliofta't,  sm.  =en,  pl.  «en, 

heliostat  m. 

|)eIiotro':|j,  sn.    »(e)§,  p?. 

«e,  1)  heliotrop  m.,  tomiłek 
m.,  słonecznica  /.,  słońco- 
kwiat  m.  (roślina);  2)  helio- 
trop (minerał);  3)  heliotrop 
=  zegar  słoneczny. 

^tiif  I.  adi.  1)  głośny; 
wyraźny;  mit  ■=er  (Stimme 
fpred^cn  wyraźnie  mówić;  ec 
ladete  —  auf  albo  er  Bra^  in 
ein  »eä  ©eläd^ter  au§  roz- 
śmiał  się  w  głos,  na  całe 
gardło ;  2)  jasny,  światły, 
świetny,  błyszczący;  am  "ZXi 
(tid^ten)  2^age  w  jasny  dzień ; 
Beim  sen  3Jionbenjcl^ein  w  bla- 
sku księżyca;  «c  Slugcn  ja- 
sne oczy;  =e  färben  jasne, 
jaskrawe  barwy;  «sr  ©d^ilb 
błyszcząca  tarcza;  3)  jasny,- 
widny,  dobrze  oświetlony; 
=e  Äirtfje,  ^iu'bt  jasny  ko- 
ściół, jasny,  widny  pokój ; 
4)  czysty,  przejrzysty;  .^e§ 
aŚaffer,  «e  Suft  jasna,  czysta 
przejrzysta  woda,  jasne  po- 
wietrze; 6)  (obraz.)  ein  «»er 
^opf,  SSerftanb  bystra,  pojętna 
głowa,  bystry  rozum,  z  ła- 
twością rzeczy  jasno  pojmu- 
jący; er  ift  nid^t  fe^r  "t  mało 
ma  rozgarnienia,  nie  bar- 
dzo pojętny;  »e  äßal^rl^eit  ja- 
sna, widoczna  prawda;  ^e 
SBer^roeiflung  straszna,  wielka 
rozpacz;  ber  ^e  Raufen  cała 
gromada;  in  -»en  Raufen  gro- 
madnie, masami;  II.  adv. 
jasno,  widno,  świetnie;  »er« 
tönen  głjśno  (za)brzmieć; 
bie  ©onne  fd^eint  —  słońce 
jasno  świeci;  eä  fängt  an  — 
JU  IDerben  jasno  się  robi,  roz- 
widnia się,  wyjaśnia  się;  — 
mad^en  oświecić,  rozświecić; 
e§    wirb    \i(iö.i    —    późno    się 


rozjaśnia,  rozwidnia;  —  ben« 
fen  jasno,  bystro  myśleć. 

te'üäugtg,    adi.    jasnooki. 
e'IlblOU,    adi.    niebieski, 
modry,  jasnobłękitny. 

^t'W)\\\mt,  sf.  pl.  -n,  po- 
płoch pospolity,  głowacz  m., 
oset  powłoczny  (roślina). 

|>e'ßörennenb,  adi.  jasno- 

świetny. 

^e'übenfenb,  adi.  jasno- 
myślący. 

^e'Ilbunfel,  I.  acf^.  jasnawy, 
ciemnawy,  z  jasnego  w  ciem- 
ne przechodzący;  II.  sn.  c», 
jasnocień  w.,  cienie  pl. 

^e'tte,  sf.  1)  donośność  /., 
głośność  f.\  2)  jasność  /;, 
świetność  /.,  światłość  /., 
widność  f.'.,  3)  światło  n., 
dzień  m.\  4)  —  beö  SSerftan= 
be§  bystrość  rozumu  f, 

^e'üe,  sn.  «n^  jasność  /"., 
światło  n. 

^eWa'rbe,  Ä/.2??.»n,(h)a- 

labarda  /.,  bardysz   w.,    ber- 
dysz  m. 

|)eüel)nrbte'r,  sm.  =g,  pl. 
=e  1  |)eüct)nrbt'ft,  sm.  =en,  pl. 

=en,  iialabardnik  m.,  halabar- 
tnik,  alabardzista  m. 

^eüeba'rte,  sf  =  <pcüe= 
barce. 

-^e'öen,  va.  rozjaśniać; 
glansować,  polerować. 

^e'ßer,  sm.  =§,  pi.  —,  ha- 
lerz m.,  szeląg  w.,  grosz 
m. ;  bei  —  unb  ^fenni^^  be« 
gal^ten  zapłacić  co  do  szeląga ; 
feinen  (albo  nid^t  einen)  roten 
—  I^aben  być  bez  szeląga, 
bez  grosza,  być  goły  jak  tu- 
recki święty;  feinen  —  wert 
nie  wart  złamanego    szeląga. 

|)e'ßf  arbig,  adi.  jasnego 
koloru,  jasnobarwy. 

He'üfitd^g,  sm.-k,pl.  sfüd^fe 
jasriocisawy  (koń). 

CC'IlgcIb,    adi.  jasnożółty. 

^e'ügröU,  adi.  jasnosiwy, 
popielaty. 

-^e'ögrült,  adi.  jasnozielo- 
ny. 

§e'üig,  adi.  wyschły,  spie- 
kły. 

C^C'üigfcit,  sf  1)  jasność/., 
światłość  /. ;  2)  wyschłość  f., 
spiekłość  f. 

§e'üing,  sm.  =(e)§,  pl.  »e, 

1)    sztuczna    zatoka;    2)    ein 


—  ©emmel  połowa  bułki, 
bochenka  chleba. 

|)e'fimngenb,i§e'noutenb, 

adi.  głośno  brzmiący;  dźwię- 
czny. 

|)e'neU(fjtenb,  adi.  O'asno-) 
świecący,  błyszczący. 

^e'ßrot,  adi.  jasnoczerwo- 

ny- 
|>e'fif(^einenb,  adi.   jasno 

świecący. 

^e'Üfe^eit,  sm.  -s  =  §ell- 
[id^tigfett. 

-^e'üfe^enb,  adi.  l)  jasno- 
widzący; 2)  przezorny,  prze- 
nikliwa^; 3)  uśpiony  snem 
somnambulicznym  lub  magne- 
tycznym. 

|)e'öfe^er,  sm.  -§,  pl.  —, 

jasnowidz  m. 

|>  'üfe^erin,  sf.pl.  «innen, 

jasnowidząca. 

|)e'üfi(!^jifl,  adi.  1)  jasno- 
widzący ;  2)  przezorny,  prze- 
nikliwy. 

|)e'Üfi^tig!eit,  s/.  l)  jasno- 
widzenie «.,  jasnowidztwo  n. ; 
2)  przezorność  /".,  przenikli- 
wość f. 

-^e'ßiueil,  adi.  jasnobiały, 
lśniącej   białości. 

^elm,  sm.  =(e)§,  pl.  ^t, 
1)  hełm  m.^  szyszak  m.,  przy- 
łbica/.;  —  mit  Stifter  misiur- 
ka /. ;  2)  kopuła  /".,  bania  /., 
sklepienie  baniaste,  czaszko- 
wate  (architektura) ;  3)  po- 
krywa /.,  hełm,  głowa  /. 
(w  alembiku),  kaptur  alem- 
bikowy;  4)  drąg  m.  steru 
5)  trzonek  m.  u  topora,  sie- 
kiery, stylisko  n 

^e'tmbinbe,  sf.  pl.  -n,  pa- 
sek VI.  u  szyszaka. 

^e'Imbufd),   sm.    «e§,   pl. 

-bulcie,  1)  kita  /.,  kitka  /. 
z  piór  na  szyszaku,  na  przy- 
łbicy; 2)kokoryczm.  (roślina). 
|)e1mbOrfj,  sn.  <e)§,  pl. 
=bäc^er,  dach  hełmowy,  kopu- 
ła /. 

|)e'Imförmig,  adi.  szysza- 

kowat.y. 

^e'Imgitter,  sn.  «g,  pl.  —, 

przyłbica  /. 

§e1mIjol5,  sn.  =  ^elmftodf. 
^]>e'Imfraut,  sn.  «(e)3,  pl. 

«fväuter,  zlmniczek  m. 

^e'Imfdjnerfe,   sf.  pl.   »n 

przyłbica  f. 


^elmftangc 


599 


|)C^ta9i)ui'f(^ 


^c'Imftongc,    sf.   pl    m, 

igła.  wieżowa. 

|)e'lmftO(f,  sm.  -(e)§,  pl 
»=ftÖcfc,  drąg-  m.  steru. 

^e'Imftui,  sm.  "t^,  pl  ü, 
kilka  /. 

|)Clmöi[ier,  sn.  '{t)^,pl.  »e, 

przyłbica  f. 

^C'ImÖOgcI,  sm.  =§,  szy- 
szak m. 

^iWit,  sm.  =n,  pl.  '-n,  be- 
Iota m.,  niewolnik  m. 

^tWitninm,  sn.  =g,  heio- 

tyzm  m.,  niewolnictwo  n., 
poddaństwo  n. 

^cmb,  sn.  =eg,  pl.  =cn 
i  |)C'mbC,  sw.  'S,  pl  *n,  ko- 
sz ala  /. ;  ba§  —  raec^feln  prze- 
wdziać,  zmienić,  przewlec  ko- 
szule; fid^  big  aufö  —  ent= 
blöden  rozebrać  się  aż  do  ko- 
szuli; jmnbn  5i§  aufś  —  auś« 
jicl^cn  ściągnąć  z  kogo  koszu- 
lę, obrabować  kogo;  er  l^at 
fein  (ganjeä)  —  auf  bem  Selbe 
nie  ma  koszuli  na  grzbiecie; 
atteg  big  aufg  —  oerfpielen, 
»erfaufen,  t)er!au[en  zgrać  się 
do  koszuli,  zgrać  się  zupełnie, 
wszystko  przepić,  sprzedać ; 
ba§  —  tft  mic  nä^er  alg  ber 
SJocf  bliższa  koszula  ciała, 
niźli  kaftan,  niż  rodzona  cio- 
tka. 

^c'mbänucl,  sm.  =g,  pi.  —, 

rękaw  m.  u  koszuli;  in  »n 
ft'in^  ge^en  być,  cbodzić  bez 
surduta. 

^Cmb^cn,  sn.  =g,  pl.  —, 

dimin.  od  öemb,  koszulka/. 

i^e'mbcinfa^,  sm.  -eg,  pi. 

^\(X^t,  przodek  m.  u  koszuli, 
półkoszulek  w, 

^c'mbcnnäl)eciii,    sf.    pi. 

»innen,  szyjąca  koszule,  ko- 
szulniczka  f..  szwaczka  f. 

|)C'tnb!no^f,   sm.   «eg,  pl. 

«=!nÖpfe,  guzik  m.,  spinka  /. 
u,  do,  od  koszuli. 

|>c'ttibfi:agcn,  sm.  =g,  pi. 

»fragen,  kołnierz  m.  koszuli. 

|)C'mb!raufc,   sf.  pl.    »n, 

kryza/.,  żaboty  pl.  u  koszuli. 

^miptt'mx,  s.pl.  pół  skrzy- 
dłe  owady  pl. 

|)Cmi1>^ä'rC,  (wym. :  -sferę), 
sf.  pl.  «=n,  półkula  f. 

|)c'mme,  sf.  pi.  =n,  sta- 

widło  n. 

^Cmmen,  va.  (^aben)  i)  ba- 


mować,  pobamować;  bie  3lä« 
ber  —  baraować  koła  (wozu); 
2)  tamować,  zatamować; 
zwolnić;  ben  freien  SSerfe^i- 
—  tamować  wolny  ruch, 
obieg;  3)  wstrzymać,  wstrzy- 
mywać, zatrzymać;  feine  %Xä.^ 
nen  —  powstrzymać  łzy; 
4)  powściągać,  powściągnąć; 
ben  Ungeftüm  beg  j^ein'öeg  — 
powściągnąć  zucbwałość  nie- 
przyjaciela; 5)  zastanawiać, 
zastanowić;  bag  93lut  —  za- 
stanowić krew ;  6)  einer  ©ac^e 
Ejemmenb  \xi  ben  2ßeg  treten 
przeszkodzić  (w)  jakiej  spra- 
wie; l^emiuenbe  9)iaf;regeln 
środki  zapobiegające. 

fie'mmfifd;,  sm!=  ©c^iffg» 
I)aUer. 
|)C'mmgabcl,   sf.  pi.    =n, 

hamulec  m. 

^C'mmf  ettC,  sf.  pi.  =n,  hamu- 
lec m.  (z  łańcucha  i  klamry). 

|)C'ntmniS,  sn.  =ni[feg,  pl. 

A\\t,  przeszkoda  f. 

|)C'mmfdju^,  sm.  e(c)g,  pi. 

=e,  hamulec  m. 

§c'mmung,  sf.  pl.  »en,  i)  ha- 

mowaułe  n.,  wstrzymywanie 
w,,  wstrzymanie  n.;  —  beg 
SSir!e^reg  wstrzymanie,  tamo- 
wanie obrotu,  ruchu ;  2)  zwol- 
nienie n. ;  3)  przytłumienie  n. ; 
4)  przeszkoda  /.,  hamulec  m. 

i)e'mmungg(cgmcnt,      sn. 

=eg,  pl.  =e,  śeiąg  m. 

^t'mvxumi)im^f  sf  pl. 

«en,  mechanizm  m.,  przyrząd 
m.    hamulcowy,  hamulec    m. 

^tnMa\t)'Uahn^,  sm.   —, 

pl.  "bi  i  sben,  wiersz  jedena- 
stozgłoskowy. 

|)engft,   sm,    «eg,  pl.  »e, 

1)  ogier  w.,  drygant  m.,  sta- 
dnik w.;    junger  —  ogierek; 

2)  lubieżnik  m. 

§c'ngftfoI;lcu,  |)C'ngftfüItcn, 

sn.  =g,  pl.  — ,  młody  ogier, 
źrebiec  m. 

§C'ufel,  sm.  =g,  pl.  — ,  an- 
taba  f.,  ucho  n.,  uszko  w.; 
mit  einem  —  üerfel^en  ucbaty. 

§e'ufclbu!atcn,  sm.  —,  pi, 

— ,  dukat  m.  z  uszkiem. 

Ce'iilelglag,  sn.  »feg,  pl. 

egläl'er,  szklanka  f.  z  uszkiem. 

|)e'nfcIforb,   sm.   -eg,   pl. 

sfijrbe,  kosz  m    z  uchami, 
^e'nfelu,  va.  (^aben)  ucha- 


mi opatrzyć;  gel^cnfelt  pp. 
i  adi.  z  uchem,  z  uchami, 
uchaty. 

|)C'u!cIna^)f,   sm.   =eg,  pl. 

»napfe,  czara  uchata. 

|>e'nfeIto^f,    sm.    »eg,  pl. 

=töpfe,  garnek  uchaty. 

-^e'nfcn,  va.^  (^abcn)  wie- 
szać, obwieszać,  powiesić. 

^C'nfCr,  sm.  sg,  pl.  — ,  kat 
7W.,  oprawca  w.,  ceklarz  m. ; 
jtnnbn  bem  —  übergeben  wy- 
dać kogo  w  ręce  kata;  t)On 
==g  ^anb  fterben  umrzeć  z  rąk 
kata;  2)  kat,  licho  «.;  ber 
— !  tam  do  kata!;  ba^  bid^ 
ber  —  (J^ole)!  bierz  cię  licho! 
gel^  5um  — !  idź  do  kata,  do 
licha!;  l^ol'  mid^  ber  — , 
raenn  . . . !  niech  mnie  dyabli 
porwą,  jeśli . . . ! ;  id^  frage  ben 
—  barnad^  kat  mi  potem ! ;  mag 
gum  —  ift  bag?  tam  do  kata! 
co  u  kata,  u  stu  katów!  tam 
do  licha,  cóż  to  u  licha! 

tt'vXtX'  adi.  katowski, 
e'uferbeü,  sn.  »(e)g,  pl. 

==e,  katowdki  (miecz)  topór. 

|)e'nfcrbIo(f,    sm.  »g,  pl. 

•blocfe,  katowski  pień,  pniak. 

§e'nfer^bicnft,  sm.  ^eg,  pl. 

•e,  katowstwo  n. 

^c'nlcr(g)!nc^t,    sm.    ^eg, 

pl.  »e,  hycel  w.,katowczykw., 
podkacie  n.,  podkacik  m., 
pomocnik  m.  kata;  sie- 
pacz m, 

I     |)C'nfcr§maI)l,  sn.  »eg,  pl. 
»e  i  »makler,  |)enfcrma^ljcit, 

1 5/.    pl.    »en,    biesiada    przed- 
'  śmiertna,  ostatnia  przed  stra- 
ceniem, przed  śmiercią. 

fje'nter^mö^ig,  adi.  ka- 
towski; nieludzki;  po  ka- 
towsku,  nieludzko  adv. 

§c'n!eröf(I)tijert,  sn.  »eg,  pl. 

=er,    katowski    miecz    (topór). 

|)C'nfer^ftri(f,  sm.  =(e)g,i??. 

=e,  powróz    m.,    stryczek    m. 

|)C'nnC,  sf.  pl.  =n,  kokosz 
/.,  kura  /.;  eine  blinbe  — 
finbet  au^  einmal  ein  Äorn 
trafiło  mu  się  jak  ślepej  ku- 
rze ziarno. 

§e))a'tif(i^,  adi.  hepatyczny, 
wątrobowy. 

'^e^ta'nbrif(^,  adi.  siedmio- 
pręcikowy. 

|)e^tagt)'nifd),  adi.  siedmio- 
słupkowy. 


^tifita'vc) 


600 


§cra'I)=5cIJen 


^tpta'tn),  sm.  =en,  pl.  «en, 
heptarcha  tw.,  jeden  z  sie- 
dmiu tyranów. 

%)t^iaxü)xt' ,    sf.  pl  =(c)n, 

heptarcbia  /.,  panowanie  n. 
siedmiu. 

^e)JtateU'C^,  sm.  =(e)§,  pierw- 
sze siedm  ksiąg  starego  te- 
stamentu. 

^tXf  adv.  (wyraża  kierunek, 
zbliżanie  sie  do  mówiącego 
lub  do  przedmiotu,  o  którym 
się  mówi  w  przeciwstawieniu 
do  l^in;  w  wyrazach  złożo- 
nych przycisk  spoczywa  za- 
wsze na  fjer);  1)  skąd,  z  któ- 
rej stroDy,  z  jakiego  miejsca; 
üon  ba  —,  oon  bort  —  stąd, 
stamtąd ;  l^in  Uttb  —  tam 
i  sam";  man  riet  f)tn  unb  — 
radzono  tak  i  owak,  i  to 
i  owo,  i  na  tę  i  na  ową  stro- 
nę; Don  oben  —  z  góry;  oon 
unten  —  z  dołu;  oon  innen 

—  z  wewnątrz ;    oon    au^en 

—  z  zewnątrz,  z  zagranicy; 
oon  ber  ^ird^c  —  z  kościoła; 
oon  Semberg  —  ze  Lwowa; 
«30  !am  ber  3Jiann  —  ?  albo 
rool^er  !am  ber  3J?ann?  skąd 
przybył  ten  człowiek?  oon 
bort  !am  er  ^er  albo  er  fam 
oon  bortl^er  stamtąd  przybył; 
roo  ift  er  —  ?  skąd  przychodzi, 
przybywa?  gdzie  się  rodził, 
skąd  pochodzi  ?  er  !ommt  oon 
weit  —  przybywa,  przycho- 
dzi z  daleka;  mit  biefer  ©a= 
d^e  ift  c§  nid)t  raeit  —  nie- 
ma o  czem  mówić,  to  nie 
jest  rzecz  wielkiej  wagi;  mit 
feinen  ^enntniffen  ift  eS  nic|t 
roeit  —  nie  bardzo  on  tam 
tęgi  w  naukach ;  fomm  — ! 
I^ler  — !  pójdź  tn!;  nur  — 
bamit !  daj,  dajcie  no,  daj 
tylko!;  dajcie  no,  daj  tylko; 
bie  ^anb  — !  podaj  rękę!; 
2)  um  ung  —  na  około  nas ; 
l^in  unb  —  gelten  chodzić 
tam  i  sam,  krzątać  się;  Cintcr 
jmnbm  —  fein  iść  tuż  za  kim, 
ścigać  kogo;  ^inter  ńxo.  — 
fein  ubiegać  się  o  co ;  über 
jmnbm  —  fein  zajmować  się 
kim;  prześladować  kogo,  do- 
kuczać komu ;  3)  (na  ozna- 
czenie czasu)  tjon  alterö  — 
z  dawna,  od  wieków;  e§  ift 
fd^on  oiele  (albo  lange)  ^Oii)xt 


—  już  wiele  lat  temu  ;  e§  ift  ' 
groangig  S^^re  —  dwadzieścia 
lat  temu;  roie  lange  ift  e§ 
— ,  ba^  mx  un§  nic^t  gefeiten 
'^Q.htn'^  jak  długo  nie  wi- 
dzieliśmy się?;  eś  mag  eine 
©tunbe  —  fein  mcże  przed 
godziną;  bie  ganje  ^txi  — 
przez  cały  ten  przeciąg  cza- 
su ;  ben  gargcn  2J?onat  — 
przez  cały  miesiąc. 

|)Cra'Ö,  adv.  z  góry  na 
dół  (oznacza  kierunek  do 
mówiącego  lub  do  rzeczy, 
o  której  się  mówi  w  prze- 
ciwstawieniu do  l^inab ;  w  wy- 
razach złożonych  spoczywa 
przycisk  zawsze  na  ab);  OOn 
oben  —  z  góry  na  dół;  fomm 
— !  zejdź  (z  góry) ! ;  OOm  $im» 
met  —  z  nieba;  bie  gange 
^Treppe  —  przez  wszystkie 
stopnie,  przez  schody,  ze 
schodów. 

|)cra'b=be9cben,  fid^  —, 
vr.  bcgibft  bic^  fierab,  begibt 
ftd^  fjerab,  begab  mtĄ  fierab, 
\^(kbt  micf)  l^erabbcgebcn,  zejść 
(z  góry)  na  dół, 

^cra'b=bcöleitctt,?;a  (^aben) 

towarzyszyć  komu  (schodzą- 
cemu) na  dół;  sprowadzić  ko- 
go na  dół. 

|)cra'b=befommcn,  va.  be= 
fommft  l^erab,  befommt  l^erab, 
befam  |erab,  l^abe  l^erab« 
befommen,  dostać  co  na  dół, 
stoczyć,  ściągnąć,  sprowadzić 
co  (z  góry)  na  dół. 

§cra'b=bemü^en,  f  cf.  (^aben) 

pofatygować,  potrudzić  kogo 
czem  na  dół;  fid^  — ,  rr.  (fja= 
htx\)  pofatygować  się,  potru- 
dzić się,  zejść  na  dół  z  na- 
rażeniem się  na  niejakiś  trud. 

§era'b=bdi9cn,  i  ^era'N 
biegen,  t-a.beugft  (biegft)  l^erab, 
beugt  (biegt)  l^erab,  beugte,  bog 
l^erab,  l^abc  l^er  abgebeugt,  r;erab= 
gebogen,    nagiąć    ku    dołowi. 

|)era'b=bcöjcgcn,  fic^  — ,  w. 

(I^aben)  poruszać  się  ku  do- 
łowi. 

^cra'b=bittcn,  va.  bitteft 
f)erab,  VxiUi  f)erab,  bat  I)erab, 
^abe  ^erabgebeten,  prosić  ko- 
go, aby  zeszedł  na  dół;  ben 
©egen  oom  §immel  —  prosić 
o  zesłanie  błogosławieństwa 
z  nieba. 


|)cra'bsMitfcn,  vn.  (^aben) 

patrzeć,  spoglądać  na  dół. 

|)cra'b=6raufen,  m.  (fiaben 

i  fein)  z  szumem  spadać  na 
dół. 

|)Cra'b=btC(^en,  bridift  ^er- 
ab,  brid^t  f)erab,  brac^  ^erab, 
f)abe  l^erabgebroc^en,  I.  va. 
ułamać  co  i  spuścić  na  dół; 
II.  vn.  (fein)  ułamać  się  i  spaść 
na  dół. 

f)Cra'I)=brinocn,  ta.  bringft 
l^erab,  bringt  ^crab,  ^abe  l§er= 
abgebrad^t,  przynieść  co  ca 
dół;  dostać  co  na  dół. 

-^cra'b=brii(!cn,  va.  (Caben) 

cisnąć  co  na  dół,  gnieść  co, 
aby  się  na  dół  dostało,  się 
ugniotło,  spłaszczyło;  bie 
greife  —  wywołać,  spowo- 
dować zniżkę,  spadek  cen. 

§Cra'b=cUcn,  m.  (fein)  spie- 
sznie isć,  biedź,  lecieć  na  dół. 

|)era'b=fa^ren,  m.  fäi^rft 
^crab,  fäf)rt  ^etab,  fu^r  ^erab, 
bin  l^erabgefa^ren,  zjeżdżać, 
zjechać  na  dół;  zsunąć  się, 
ześliznąć  się  i  spaść  szybko 
na  dół. 

|)cr'ab=faüen,  vn.  fäUft 
l^etab,  faßt  ^erob,  fiel  l^erab, 
bin  J^erabgefaHen,  opadać, 
osunąć  się,  pospadać,  spadać, 
spaść;  in  Śludfen  —  obla- 
tywać, oblecieć. 

|)era'b=f(icgcn,  m.  fliegft 
l^erab,  fliegt  l)erab,  flog  fjerab, 
bin  lerabgejllogen,  zlatywać, 
zlecieć  (na  dół). 

§cra'b=f(ie§en,  m.  flie^eft 
l^erab,  fliifet  l^erab,  flo^  ^erab, 
bin  §erabgef(offen,  pociec,  ciec, 
ściec,  spływać,  spłynąć  (na 
dół). 

|)Cra'b=fii^rCn,  va.  spro- 
wadzić ra  dół. 

§cro'b=ne^cn,  vn.  ge^ft 
l^erab,  ge^t  I}erab,  ging  ^er= 
ab,  bin  berabgegangen,  scho- 
dzić, zj-jść  (na  dół);  rozcią- 
gać się,  sięe^ać  do  dołu. 

|)crä'b=pnncn,  i.  va.  (^a- 

I  ben)    zwieszać,     zwiesić     (na 

bół);  II.  —  i  §cro'b=I)angcn, 
pngft  l^erab,  f)ing  Ijerab,  bin 
^erabge^angen,   zwisieć,    owi- 

|snąć;    ^erabl)ängenb    p.   pr. 

\  i  adi.  obwisły,  zawiesisty. 

I     ^era'bs^cbeii,     va.     ^ebft 
I  l^erab,  ^ebt  ^erab,  l^ob  Ijerab, 


^cra'fi=l)clfcu 


601 


|)cra'ti=f^n«9eii 


l^abc    l^eraBgel^oßen,    podnieść 
CO  i  spuścić  na  dół, 

^etaß,  ^ilft  l^erab,  ^alf  l^erab, 
^aBe^^crabge^oIfen,  jmnbm  — 
dopomódz  komu  zejść  na  dół, 
sprowadzić  kogo  (na  dół); 
jmnbm  t)om  ^ferbe  —  do- 
pomódz komu  zleźć  z  konia. 
^era'ö=l|ölcn,  va.^  (§a6cn) 
imnbu,  cttü.  —  pójść  po  ko- 
go i  przyprowadzić  go  na 
dół,  pójść  po  co  i  pizynieść 
na  dół. 

|)cra'ö=!nmnicn,  va.  (fia&en) 

zczesać  na  dół. 

|)cra'6=!Icttcrn,  vn.  ([ein) 

zdrapać  się. 

|)cra'I)=fontmen,  vn.  !ommft 
l^erab,  fommt  f)erab,  fam  f)er« 
ab,  bin  l^erabgefommen,  zejść 
na  dół;  (obraz.)  zmizernieć, 
schudnąć,  podupaść;  er  fte[)l 
fcl^r  f)crabgefonimen  aug  wy- 
gląda bardzo  zmizerowany. 

i)Cia'fi4of(en,  läffeft  fjerab, 
lä^t  ^erab,  lie^  ^erab,  l^abe 
^etabgelaffen,  l.va.  spuszczać, 
spuścić,  opuścić  na  dół;  II. 
fid^  — .  vr.  1)  spuścić  się 
(ra  dół);  2)  uniżać  się,  zni- 
żać się,  zniżyć  się;  fic^  gU 
jmnbttl  —  zniżyć  się  do  ko- 
go; fid^  ~~^.!^^^'^-  8"  *""  ^^" 
czyć  uczynić  co. 

^era'blaffcnt),  adi.  unżony, 
ludzki,  przystępny,  uprzejmy, 
grzeczny;  mit  =cr  Diitne  z  mi- 
na protekcyonalną. 

'|)era'blaffun(l,  sf.  uniżenie 
w.,  ludzkość  f.,  uprzejmość  /., 
grzeczność  f. 

|)cra'b=Iaufen,  vn.  läufft 
^erab,  läuft  tierab,  lief  ^erab, 
bin  l§erabgclQu[en,  zbiegać, 
zbiedz  (na  dół). 

|)era'b=Ien!cn,  va.  (^aben) 

skierować,     nakierować      ku 
dołowi, 

|)era'fi=Icu(!)ten,  vn.  (|aben) 

świecić  komu   (schodzącemu) 
na  dół, 

|)era'ö4ocfen,  va.  (i^aben) 

(z)wabić  kogo  na  dół. 

§cra'ö=tttüffcn,  vn.  mufet 
l^crab,  mufe  ^erab,  mu^tc  fierab, 
l^abe  l^erabmüffcn,  musieć  zejść 
na  dół. 

§era'ö=ncl)men,  va.  nimmft 
l^erab,    nimmt    l)erab,    na|m 


l^crab,  l^abe  l^erabgenommen, 
zdejmować,  zdjąć  co  (z  góry 
na  dół). 

^tm%=Xt\^tWf  va.  ^  (^aben) 
podać  co  komu  na  dół. 

§cra'6=rci^en,  va.  rci^eft 
l^erab,  lei^t  l^erab,  ri^  f)erab, 
|abc  l^erabgeiiffen,  zrywać, 
zerwać,  zdzierać,  zedrzeć. 

|)cra'ö=rcnnen,  vn.  rennft 
l^crab,  rennt  ^erab,  rannte  l^et= 
ab,  bin  [)erabgerannt,  szybko 
zbiegać,  zbiedz  na  dół. 

|)era'ö=ricfcln,    vn.^  (fein) 

zwolna  spływać  na  dół. 

§cra'fi=rinnen,  vn.  rinnft 
^erab,  rinnt  ^erab,  rann  l^erab, 
bin  lerabgeronnen,  (szybko) 
spływać  na  dół, 

|)era'ö=röt(en,  i.  va.  (^aben) 

staczać  co  na  dół;  II.  vn. 
(fein)  stoczyć  się  na  dó-ł'. 

§era'b=rufcn/  tufft  i^erab, 
ruft  Ijerab,  rief  l^erab,  l^abe 
f)erabgerufen,  I,  va.  zwołać 
kogo  na  dóf;  II.  vn.  wołać 
na  dół. 

|)era'B=rutfd)eit,  vn.   (fein) 

zsunąć  się  na  dół. 

|)cra'b=](|auen,  vn.^  spoglą- 
dać, spojrzeć,  patrzeć  na  co 
z  góry  (na  dół). 

|)em'b4t^ttffn,  va.^  (^aben) 
zsyłać,  zesłać,  posłać  na  dół. 

|)era'b=fdjtej)en,  fc^ie^t 
l^erab,  fdiiefet  ^erab,  fd^ol  l)er» 
ab,  l^abe  l^erabgefc^ offen,  I.  va. 
strzelać  z  góry  na  dół;  einen 
SSogel  t)om  SSaume  —  zestrze- 
lić ptaka  z  drzewa;  II.  vn. 
spaść,  zlecieć  pędem. 

|)cra'b=fd)Ia9en,  va.  fc^tägft 
l^erab,  fc^Iägt  tjerab,  fc^Iug 
lerab,  l^abe  l^erabgef dalagen, 
zbijać,  strącać  (na  dół.) 

^cra'|j=f  ^Ic^^en,  va.  (laben) 

zwłóczyć,  zewlec  (z  góry  na 
dół). 

|)era'^=fd)(cubern,  va.  (^a- 

ben)  rzucać,  ciskać  z  góry  na 
dół,  zmiatać. 

|)cra't)-fd)iittc{n,  va.  (l^abcn) 

strząsać,  strząsnąć. 

|)cra'fi=fcl)iiiten,  va.  (^aben) 

zsypywać,  zsypać  (na  dół.) 

|)era']b=fcf)ti)Cktt,  vn.  (fein) 
unosząc  się  (jakby)  na  skrzy- 
dłach spuścić  się  na  dół. 

|)cra'b=f(|ü)ingcn,  fic^  — , 
vr.      fd^roingft     bic^      ^erab, 


fd^roingt  fic^  l^erab,  fd^roang 
mic^  l^erab,  l^abe  mic^  |erab= 
gefc^mungen  zrzucić  się,  spu- 
ścić się  na  dół, 

^txd'l=\t\jtn,  ^'w.fie^ft  ^erab, 
fief/t  ^erab,  fa^  ^crab,  l^abc 
Ęierabgefel^en,  patrzeć,  spoglą- 
dać na  dół;  auf  jmnbn,  auf 
etro.  —  z  góry,  z  pogardą 
patrzeć  na  kogo,  na  co,  po- 
gardzać kim,  czem,  za  nic 
mieć  kogo,  co. 

|)cra'!6=fcnbcn,  va.  =  l^erab» 

fdbitfen.  [n. 

$)Cra'bfenÖltnnf  sf.  zesłanie 

|)era'b4cnfen,  i.  va.  (^aben) 

spuścić  (na  dół),  zniżyć,  na- 
chylić; II.  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
zniżać  się;  ber  ^iłget  fenft  fid^ 
in  bie  @bene  l^erab  pagórek 
zniżając  się  zwolna  zamienia 
się  na  równinę. 
^ ^tt^%'\t^iif    va.    (^aben) 

1)  zestawić  co  na  dół,  zsa- 
dzić;  2)  zdegradować,  prze- 
nieść na  niższe  miejsce,  stano- 
wisko; 3)  obniżyć,  poniżyć, 
zniżyć,  spuścić;  gu  l§erabge= 
festen  greifen  po  zniżonych 
cenach  ;  jmnbś  2lnfc^en  —  po- 
niżać, zmniejszać  czyjeś  zna- 
czeuie,  pogardliwie  o  kim  mó- 
wić; l^erabfe^enb  »on  jmnbm 
fpred^en  z  ubliżeniem,  z  poni- 
żeniem o  kim  mówić;  fid^  — 
poniżać  się;  fid^  l^erabgefe^t 
fiiJlfen  czuć  się  poniżonym. 

|)Cra'bfe^Mng,  sf.  zestawie- 
nie n.  na  dót;  zdegradowa- 
nie n. ;  zniżenie  n. ;  —  beä 
^retfe^,  beä  2Berle§  obniżenie 
obniżka  ceny,  wartości ;  poni- 
żenie w.,  zmniejszenie  n. 

|)era'ö=finfen,  vn.  ftn!ft 
l^erab,  finft  fierab,  fan!  I^erab, 
bin  berabgefunfen,  1)  spadać, 
spaść  na  dół,  zapodać,  za- 
paść, zwisnąć ;  blC  ^iad^t  ftn!t 
fd^on  l^erab  noc  już   zapada; 

2)  zniżać  się,  upodlić  się. 

|)era'6=fDlicn,  vn.  foKft 
^erab,  foli  tjerab,  foßte  l^erab, 
l^abe  ^erabfoUen,  musieć  zejść; 
ba§  fott  l^erab  to  powinno, 
musi  być  zdjęte,  zniesione  na 
dół. 

ijcra'fisflJnngcn,  vn.  fpringft 
l^erab,  fpringt  ^erab,  fprang 
l^crab,  bin  ^erabgefprungen, 
zeskoczyć  na  dół. 


|)era'6=ftci9cu 


602 


§cra'n=f))rcngen 


^cra'ö^ftcigcn,  vn.  fteigft 
^erab,  ftelgt  t)era6,  flieg  ^erab, 
bin  l^erabgefuegen,  schodzić 
na  dół,  zstępować,  zstąpić, 
złazić,  zleźć ;  (obraz.)  zniżyć 
się,  poniżyć  się. 

'^cra'b=ftintntcn,  va.  (Jaben) 
1)  t)ie  ©aiten  —  zniżyć,  spu- 
ścić strój  (instrumentu  mu- 
zycznego); 2)  (obraz.)  przy- 
gnębić, rozstroić;  j^crabge? 
ftimmt  pp.  i  adi.  przygnę- 
biony,  w  złem  usposobieniu. 

^cra'I)=fto^cn,  va.  ftöBeft 
Ijtvab,  fiö^t  ^erab,  ftie|  fjerab, 
l^abe  l^erabgefto^en^  spychać, 
zepchnąć,  strącać,  strącić. 

^cra'b=ftr(Jmen,   vn.  (fein) 

gwałtownie  spadać  z  góry, 
spływać  na  dół;  plö^Iid^  — 
łanąć. 

|)'cra'b=ftür3cn,  r.  va.  (^aben) 

(gwałtownie)  zrzucać,  strącić, 
zepchnąć;  II.  vn.  runąć,  spaść, 
zwalić  się;  fid^  —  auf  jmnbn, 
auf  ettü.  rzucić  się  na  kogo, 
na  co. 

|)cra'b=trogcn,  va.  trägft 
l^erab,  trägt  ))ixab,  trug  l^erab, 
l^obe  l^erab^ełrajen,  znosić, 
znieść  na  dół. 

ptta'htńu[tl\\,  i  §cra'b= 

tröpfeln,  vn.  ([eitij  kapać  kro- 
plami na  dół,   ściekać,  ściec. 

^txa'h'-Mlitn,  va.  (^aben) 
zwalać,  zwalić,  stoczyć  (na 
dół). 

|)Cra'btt)Öl3t)ar,  adi.  zwa- 
listy. 

§era'b=ü)erfen,  va.  roirfft 
l^erab,  roicft  t)eraD,  luarf  l^erab, 
^abc  fiecabgeraocfen,  zrzucić 
(na  dół). 

§era'b=tt)inbcn,  i.  va.  roin- 
beft  l^erab,  winbet  (jerab,  roanb 
l^erab,  l^abe  bcraogerounben, 
windować  na  dół;  II.  fic^  — , 
vr.  w  krętym  kierunku  sunąć 
się  na  dół. 

'^crn'D=üJÜnfd)cn,  va.  (^a= 

htn),  etro.  —  życzyć,  pragnąć, 
aby  coś  zaszło,  dostało  się 
na  dół;  id^  l^abe  bes  ^immelś 
©egen  auf  ign  l^ecabgeroünfc^t 
błagałem  niebiosa  o  błogo- 
sławieństwo dla  niego. 

.f)er'ab=ti)ürbigcii,ya.  {f)ahtn) 

poniżać,  poniżyć  kogo,  co, 
hjiubić;  fic^  —  poniżyć  się, 
spodlić  się. 


^cra'btöürbigung,    sf.    pi 

«en,  poniżenie  n.,  spodlenie  n., 
upodlenie    n.,    zhańbienie    n. 

^tta'h=^kl)tn,  l.  va.  gie^ft 
fierab,  jiel^t  l)crob,  30g  ^erab, 
l^obe  l^erabgegogen  ściągać, 
ściągnąć;  jmnbn  gU  flC^'  — 
zniżyć  kogo  do  swego  własne- 
go poziomu;  II.  vn.  (fein) 
schodzić  na  dół. 

^Cra'Ibif,  sf.  heraldyka  /., 
nauka  /.  o  herbach. 

^tta'lhiftx,  sm.  =g,  pi.  —, 

heraldyk  w.,  herbopis   m. 

|)Cra'Ibifd),  adi.  heraldy- 
czny. 

■fjCrtt'lt/  adv.  (oznacza  zbli- 
żanie do  mówiącego,  do  miej- 
sca, przedmiotu,  o  których  się 
mówi;  w  przeciwieństwie  do 
l^inan),  sam  tu,  aż  pod,  do; 
er  ging  an  mid^  —  przybliżył 
się,  przyszedł  do  mnie;  nur 
— !  immer  — !  pójdź  tylko! 
przybliż  się  tylko !  przystąp 
jeno  do  mnie! 

^cra'n=bilben,  va.  (§aben) 

wychowywać,  wychować,  wy- 
kształcać ;  przysposabiać, 
usposabiać,  usposobić. 

^tWnMÜ^tn,  vn.  (6aben) 
rozkwitać,  zbliżać  sie  do  roz- 
kwitu;  rozwijać  się. 

§era'n=bnngcn,  m.  bringft 
l^eran,  bringt  l^eran,  brachte 
l)ixan,  l^abe  Ijerangebrai^t, 
przynieść  co  blizko  do  czego; 
t)iel  —  nanosić  czego. 

^era'n=bi-öngcn,  fiĄ  — ,  vr. 

(^aben)  cisnąć  się  do  kogo, 
dokąd,  pchać  się. 

^lta'n=tiUn,  m.  ([ein)  spie- 
sznie przybyć,  dążyć  dokąd, 
nadspieszać. 

§era'n=[o^rcn,  vn.  fö^rft, 
l^etan,  fä^rt  t}nan,  fu^r  l^eran, 
bin  l^erantiefol^ren,  podjeżdżać, 
podjechać. 

|>era'it=f(icgcn,  vn.  fliegft 
f)etan,  fliegt  I)eran,  flog  ^eran, 
bin  beranqeflogen,  nadlatywać, 
nadlecieć. 

|)cra'n=fommen,  vn.  !omm't 
l^eran,!ommt  ^eran,  fam  f)eran, 
bin  Ijerongefommen,  nadcho- 
dzić, nadejść;  ber  Xag  fommt 
l^eran  zbliżi  się  dzień. 

^cra'n=fric(I)cn,  m.  friec^ft 
l^eran,  friedet  fjeran,  frod^  f)eran, 
bin  ^erangcfroc^en^  przyczoł- 


gać  się,  podleźć,  przyleźć, 
przywlec  się,  przypełzać. 

^cra'n=fnc9cn,  va.  (^aben) 

dostać  kogo,  co  w  swoje  ręce  ; 
er  łoirb  mic^  nid^t  fo  balb  — 
nie  złapie  mnie  on  już  tak 
prędko. 

^Cra'n!łinft,  sf.  zbliżenie  n. 
(się),  nadejście  n. 

|)cra'n=Iaffen,  va.  laffeft 
l^eran,  läßt  t)eran,  lie^  l^eran, 
l^abe  l^erangelaffen,  przypuścić 
kogo  do  siebie,  do  czego,  po- 
zwolić komu  zbliżyć  się. 

§Cra'n=Iötfcn,  va.  przywa- 
biać, wabić  do  siebie,  do  czego, 
dokąd,  zwabiać,  zwabić. 

§ka'n«mo(^cn,  fic^  —,  vr. 
(Eiaoen)  fid^  ax\.  etro.  —  przy- 
stąpić do  jakiej  rzeczy,  jąć 
się  czego;  fic^  an  jmnbn  — 
zbliżyć  się  do  kogo,  ocierać 
się  o  kogo. 

'^cra'n=na^cn,     vn.    (fein) 

przybliżać  się,  zbliżać  się, 
zbliżyć  się. 

|)Ci-a'n=rcit3pcn,  yn.  (§aben) 

dosięgać,  dosięgnąć;  niemanb 
reid^t  an  il^rt  |ieran  żaden  mu 
nie  zrówna. 

|)cra'n=rcifen,    vn.     ([ein) 

dojrzewać. 

§cra'n=rütfcn,  i.  m.  (^aben) 

przysuwać,  przysunąć  co  do 
czego;  11.  vn.  (fein)  zbliżać 
się,  podstępować,  podstąpić, 
przysuwać  się,  przysunąć  się, 
przymykać  się,  przymknąć 
się. 

'|)cro'n=f(^tffcn,   vn.    (fein) 

podpływać  dokąd,  przypły- 
wać, przypłynąć. 

|)cra'n=fd)Ici'djcn,  vn.  i  '\\^ 
— ,  vr.  fĄleic^ft  (Di:^)  ^.'ran, 
fc^leic^t  (fic^)  ^eran,  fc^lic^ 
(mid^)  l^eran,  bin  ^erange= 
fd^ÜAen  i  r;ibe  mid^  ^iran= 
gefc^Uc^en,  ukradkiem  się  przy- 
sunąć, przybliżyć  do  kogo, 
do  c^iego,  przytaić  się,  pod- 
raykać,  podemknąć  się,  pod- 
kradać, skradać  sie,  nie- 
znacznie nadejść. 

^cra'u^ft^tDnnmcu,  vn. 
fd^roimmft  l)eran,  jc^ioimmt 
i)eratt,  fdjroamin  Ijeran,  bin 
l^eran^efd^roommen,  nadpły- 
nąć. 

'^cra'u=)prenocn,  vn.  (fein) 

w    szybkim    pę  Izie    (na     ko- 


|)cra'u=f^)ringcK 


603 


^ttm'^-httäjtn 


niu)  dokąd  się  zbliżać,  przy- 
lecieć. 

f>et:a'n=f^jnn9cn,  vn.  [pringft 
i^cran,  fpringt  ^eran,  fprang 
Ijeran,  bin  i^erangefprungen, 
przyskakiwać,  przyskoczyć. 

|)era'n=ftriJmett,  vn.  (fein) 

potokami,  potokiem  nadpły- 
wać, nadpłynąć ;  (obraz.)  eine 
grolc  SWenfd^enmcnge  fttömtc 
l^etan  wielki  tłum  ludzi  zbli- 
żał się,  sypał  się,  cisnął  się, 
nadbieżał. 

^era'n=trctcn,  vn.  trittft 
l^eran,  ttitt  ^cran,  trat  ^eran, 
bin  l^erangetreten,  przystąpić, 
zbliżać,  zbliżyć  się  do  kogo, 
do  czego. 

feft,  roäd^ft  l^eran,  rcad^ft  l^eran, 
tuud^ś  f)exan,  bin  l^erangcroac§= 
fen^  dorastać,  podrastać,  ura- 
stać, urosnąć. 

gieljt  ()cran,  gog  l§evan,  ^abc 
l^crangcgogen,  I.  va.  l)  przy- 
ciągnąć; 3u  (albo  an)  ficb  — 
przyciągnąć,  zbliżyć  do  siebie; 
jmnbn^gu  einem  Unternel^men 
—  przybrać  kogo  do  udziału 
w  przedsiębiorstwie;  2)  er 
50g  ftd^  an  i^m  einen  tüd^tigen 
©el^ilfcn  l^eran  wychował,  wy- 
kształcił go  na  tęgiego  po- 
mocnika; II.  vn.  (fein)  nad- 
ciągać, zbliżać,  zbliżyć  się. 

'^e'raudj,  sm.  -g,  =  ^ö^'en« 
rauc^. 

^Crfllt'f,  adv.  (wyraża  kie- 
runek z  dołu  na  górę  w  kie- 
runku do  mówiącego;  prze- 
ciwieństwo: l^inauf),  wzwyż, 
na  górę,  pod  górę;  nur  — ! 
(pójdź ile,  pójdź)  na  górę!  bie 
5treppe  —  przez  schody,  scho- 
dami na  górę. 

^crau'fbcfdjttjörcn,  va.  be= 

fd^roörft  f)-'rauf,  befc^rtijrt 
crauf,  befd^tDor  l^erauf,  l^abe 
r;erau[befcl^n)oren;  ©etfler  — 
wywoływać  duchy;  Ätieg  — 
wywołać,  wzniecić  wojnę. 

^erau'f=fal|i'en,  i.  vn.  fä^rft 
l^crauf,  fäf)rt  ^crauf,  fu^r  ^er* 
ttuf,  hin  l^eraufgefal^cen,  wy- 
jeżdżać, wyjechać  na  górę; 
11.  va.  (I^aben)  wywieźć  kogo, 
wyjechać  z  kim  na  gore. 

^erauf,    ge^t     ^erauf,     ging 


herauf,  bin  fjeraufgegangen, 
iść,  pójść,  wchodzić,  wnijść 
na  górę. 

^erau'f=!omntcn,  vn.  !ommft 
fjerauf,  fommt  herauf,  fam  l^er* 
a\i\,  bin  l^eraufgefommcn,  wy- 
chodzić, wyjść,  przychodzić, 
przyjść  na  górę. 

|>ci:au'f=!ne(|icn,  vn.  fried^ft 
herauf,  friedet  l^erauf,  frod^ 
l^erauf,  bin  l^eraufge!roc^en, 
włazić,  wleźć,  wdrapać  się 
w  g'ore. 

^crdu'f=rü(fen,   vn.   (fein) 

posunąć  się  w  górę;  JU  .  .  .  — 
postąpić  na  .  .  .,    awansować. 

fpnngft  herauf,  fpringt  l^erauf, 
fprang  l)erauf,  bin  l^erauf« 
ge[prungert,  naskakiwać,  na- 
skoczyć na  kogo,  na  co; 
w  skokach  dostać  sie  na 
górę. 

§'erau'f4tciocn,  vn.  fteigft 
l^erauf,  fteigt  t)etauf^  ftieg  f)er« 
auf,  bin  f;eraufgeftiegen,  wstę- 
pować, wstąpić,  wystąpić  na 
górę. 

^'crau'f=trctcn,  vn.  trittft, 
l^erauf,  tritt  ^erauf,  trat  l^erauf, 
bin  i)eraufgetreten,  wstąpić 
(na  co). 

|)CraU'ftt)äi:t^,  adv.  na  górę. 

|)Crair§,  adv.  (wyraża  po- 
ruszenie z  wewnątrz  na  ze- 
wnątrz ku  mówiącemu,  w  prze- 
ciwstawieniu do  i^inauś)  wy-, 
z  za,  ze  środka,  z  wewnątrz, 
z  pomiędzy ;  — !  wychodź ! 
wychodźcie!  —  tnit  ber 
©prad^e!  gadaj,  co  masz  na 
myśli!  —  mit  bem  ®elbe! 
dawaj  tu  pieniądze!;  einmal 
mu^  e§  —  raz  trzeba  to  po- 
wiedzieć, wyznać,  oświadczyć; 
runb,  gerabe  —  (gefagt),  frei 

—  otwarcie,  wprost,  wręcz 
mówiąc,  powiedziawszy;  bort 

—  z     tamtej     strony ;    vom 

—  od  przodu;  leinten  —  od 
tyłu;  er  raili  mit  ber  ©prad^e 
nid^t  —  nie  chce  powiedzieć, 
tai  się;  bao  Sud^  tft  fd^on  — 
książka  już  wyszła ;  bie  äüal^r* 
l)Cit  ift  —  prawda  wyszła  na 
wierzch;  bie  S3eförberungen 
finb  no^  nid^t  —  awans  nie 
jest  jeszcze  ogłoszony. 

^erau'g^arbcitcit,  ^  i.    va. 

(^aben)    1)    wydobyć    co    na 


wierzch;  2)  wyrobić,  opraco- 
wać; auä  bem  ©roben  — 
z  grubego,  z  grubszego, 
z  grubsza  co  obrobić;  II.  [id^ 
— ,  vr.  (laben)  wywijać,  wy- 
wioąć  się,  wygramolić  się, 
wydobyć  się,  wybrnąć. 

^erou'^=bafteln,  va.  (^aben) 

wyklecić. 

§crau'g-bci^en,  bei^eft  l^er. 
aug,  bei^t  i^eraus,  bi^  l^eraug, 
l^abe  l^erauśgebiffen,  I.  va. 
wygryźć  co;  II.  ftc^  — ,  vr. 
wygryźć  się. 

§crau'§4efommcn,  va.  be* 
fommft  l)erauś,  befommt  ^er= 
auś,  befam  ^erauś,  l)abe  l^erauS« 
befommen,  1)  dostać  reszty; 
auf  biefc  Ärone  befomme  id^ 
fünfzig  geller  l^erauS  z  tej 
korony  dostaję,  należy  mi  się 
pięćdziesiąt  halerzów  reszty; 
2)  wydostać,  wydobywać;  er 
lolrb  auä  blefem  ©ef^äft 
!aum  bie  soften  —  z  tego 
interesu  wydobędzie,  wydo- 
stanie, zwrócą  mu  sie  żale- 
dwie  koszta;  3)  wydostać  co 
z  kogo,  odkrywać,  wymacać; 
auä  iljm  ift  fein  Söort  l^erau§= 
i^ubefommen  z  niego  nie  mo- 
żna słowa  wydostać;  ein  ©e* 
^cimnig,  bie  2öa|rl)eit  —  od- 
kryć, wymacać  tajemnicę, 
prawdę:  4)  rozwiązywać,  wy- 
gmatwać;  eine  S^ied^enaufgabe 
—  rozwiązać  zadanie  rachun- 
kowe; mag  l^aft  bu  — ?  jaki- 
wynik  otrzymałeś,  co  wy- 
dostałeś?; 5)  er  roirb  möglic^ft 
Diel  von  il^m  —  wytarguje 
na  nim  jak  najwięcej. 

§erau'ö=bemü^eu,  fic^  —, 

vr.  (l)aben)  chcieć  wychodzić, 
chcieć  trudzić  się  wyjściem; 
moHen  ©ie  fid^  —  zechciej 
pan  wyjść. 

§crau;g=bcuocn,  va.  (^aben) 

wychylać ;  vr.  fid^  —  wy- 
chylać się. 

f)crau'l=bicncn,  va.  biegft 
^eraug,  biegt  l^eraug,  bog  l^er» 
aug;  \)<xbt  1)  er  auggebogen,  wy- 
ginać, wygiąć. 

|)crau'ö--bitten,  va.  bitteft, 
^eraug,  bittet  ^eraug,  hmi 
ieraug,  Ijabe  j^erauśgebeten, 
wyprosić,  prosić  kogo,  aby 
wyszedł. 

|)crnM'§=bre^cn,  brid^ft  l^er- 


|)erau'ś=f)rtn9cn 


604 


^crau'ś=^elfcn 


au§,  l^abc  herausgebrochen,  I. 
va.  wyłamać;  II.  vn.  (fein) 
wypaść,  zerwać  sie,  umknąć 
skąd. 

^erou'g^örinöcu,  va.  Bringft 
l^erauS,  bringt  !)erau§,  brachte 
l^erauö,  Cabe  fjerauśgebrac^t, 
i)  przynieść  co  (wyniósłszy 
skąd);  2)  wydobyć,  wydostać; 
fj-leöen  au^  einem  tóeibe  — 
wywabić  plamy  ze  sukni ;  id^ 
!ann  au§  il§m  bie  SBa^rljeit 
ntd^t  —  nie  mog-ę  wydostać 
z  niego  prawdy;  3)  rozwiązać, 
dobadać  się  czego;  eine  dii" 
d^enaufgabe  —  rozwiązać  za- 
danie rachunkowe;  4)  wyko- 
nać co  należycie;  5)  jmnbn 
auś  ber  gaffung  —  zdekon- 
certować  kogo,  zbić  kogo 
z  toru. 

.f>crou'§=brän9en,  va.  (^a= 

ben)  wypierać,  wyprzeć. 

^txm'^=hxm(^tn,vn.  bringft 
l^erauś,  bringt  i^erauö,  brang 
l^erouś,  bin  ^erauggebrungen, 
wypaść,  wyruszyć. 

|)Crau'g=i)ni(fcn,  m.  (I^aben) 

wycisnąć,  cisnąc  wyprztć, 
cisnąc  wypchnąć. 

^ixan'Mikn,    vn.    (fein) 

spiesznie  wyjść,  wybiedz. 

ptxan'^'^a\}Xtn,  fä^rft  ^er' 
auö,  fä^rt  I;eraug,  ful^r  ^craug, 
Cabe  (bin)  l^crauSgefal^ren,  I. 
va.  (I^aben)  wywozić,  wywieźć; 
.II.  vn.  (fein)  1)  wyjeżdżać, 
wyjechać;  2)  wypadać,  wy- 
paść ;  3)  mit  ein).  —  wyrwać 
sie  z  czem,  wyjechać  z  czem; 
c§  ift  mir  fo  l^erauggefaf)ren 
wyrwało  rai  się. 

«^crau'ö^faHcn,  vn.  fäßft 
l^crauö,  fällt  I;craug,  fiel  l^er= 
an§,  bin  l^erauśgefaHer,  wy- 
padać, wypaść. 

^crou'Htnbcn,  finbeft  ^er- 
auö,  finbet  ^erauöjanblierauö, 
^abe  l^erauśgefunben,  I.  va. 
wynaleźć,  znaleźć  (wyszukując 
między  wielu);  II.  fid^  — , 
vr.  znaleźć  drogę  do  wyjścia, 
oryentować  się;  fid^  auö  einem 
Sabcrintr;  —  znaleźć  wyjście 
z  labiryntu,  z  zamętu;  fid^ 
nid§t  —  föunen  nie  wiedzieć 
jak  wyjść,  jak  sobie  pora- 
dzić, jak  dojść   do  końca. 

^crau'§=fif(^en,  va.  (^aben) 


wyławiać,  wyłowić,  (łowiąc) 
wyciągać  skąd. 

^crou'gsflicgcn,  vn.  fliegft 
l^erauś,  fliegt  Ę)erau§,  f(og 
^erau§,^  bin  CerauSgeftogen, 
wylatać,  wylecieć. 

^crau'ö^fltc^cn,  vn.  fUe* 
^eft  ^erauö,  flicht  ^erau§,  flo^ 
^erauö,  bin  J^erauögefloffen, 
wypływać,  wypłynąć,  wy- 
ciekać, wyciec. 

|)erou'§föri)crer,    sm.    -ä, 

pi.  — ,  prowokator  m.,  wy- 
zywacz  m.,  wyzywający  m. 

^crau'§=förbcni,  m.  (^a» 
ben)  jmnbn  —  wyzywać, 
wyzwać  kogo  (na  pojedynek, 
na  rękę,  w  szranki);  auf  ^i= 
ftolen  —  wyzwać  na  pisto- 
lety; 5ur  ©d^lad^t  —  wy- 
zwać do  boju,  do  walki. 

|)crau'öfoi*bcrnti,  vpr.  od 

l^erauöforbern  i  adi.  wyzy- 
wający; adv.  wyzywająco. 

|)crau'gforberung,    śf.  pi 

*cn,  1)  prowokacya/.;  2)  (jum 
S)ueU)  wyzwanie  n.  (na  po- 
jedynek), kartelusz  m.,  prze- 
chwałka /. ;  bie  —  annehmen 
przyjąć  kartelusz. 

i)efou'g=freffcn,  i.  va.  bu, 
er  friBt  Ejerauś,  fra^  f;eraug, 
()abc  ^erauśgefreffen,  wyżerać, 
wyżreć,  wyjadać  z  czego;  II. 
fid^  — ,  rr.  (^aben)  wypasać, 
wypaść  się,  przytyć. 

|)erau'§=fü^len,  va.  {\)aUń) 
wymacać;  bie  gute  Slbfid^t  — 
poznać  dobry  zamiar. 

§erau'§=fii^rcn,  va.  (^oben) 

wyprowadzać,  wyprowadzić; 
wywodzić,  wywieźć. 

Verausgabe,   sf.   pi.  =n, 

1)  wydawanie  n.,  wydanie  n., 
zwrot  m.  (jakiej  rzeczy,  re- 
szty) ;  2)  wydawanie,  wyda- 
wnictwo n.  (dzieł,  książek, 
pism);  3)  emisya  /".,  puszcze- 
nie n,  w  kurs,  w  obieg  (akcyi, 
listów  zastawnych). 

^eraii'^^ocöfn,  va.  gibft 
l^erauś,  gibt  t)erau§,  gab  l^erauś, 
l^abc  l^erauögecieben,  1)  wyda- 
wać, wydać;  2)  zwracać,  zwró- 
cić; zdawać,  zdać  (z  grul?gze- 
go  pieniądza),  dawać  resztę; 
er  gab  mir  auf  einen  "^tl^mx 
l^erauä  wydał  mi  z  dziesiątki; 
3)  ein  2Bet!  —  ogłaszać,  ogło- 
sić, wydać    drukować  dzieło. 


Verau'Sgeber,  sm.  -§,  pi. 

— ,  wydawca  m. 

§erau'§=fle:^cn,  vn.  ge^ft 
l^erau§,  ge^t  l^erauś,  ging 
l^erau^,   bin   l^erauśgegangen, 

1)  wychodzić,  wyjść;  jur  ^Ür 
—  wyjść  drzwiami;  au§  bcm 
§aufe     —     wyjść    z     domu; 

2)  biefeś  3i"^ił^ct  9^^*  <i"f  ^i^ 
«Straże  l^erauä  pokój  ten  wy- 
chodzi na  ulicę ;  3)  biefer  %Ud 
gel|t  nid^t  l^eraug  plamy  tej 
nie  można  wywabić,  plama 
nie  da  się  wywabić;  4)  et  gel^t 
niemało  óuo  ftc^  ^erauS  za- 
wsze milczący,  zadumany,  za- 
wsze jak  mruk  chodzi;  mit 
ber  ©prad^C  —  wypowiedzieć 
otwarcie,  nie  taić  tego,  co 
się  wie,  myśli. 

|)erau'§=9raben,  va.  gräbft 
^erauś,  gräbt  fierau§,  grub 
l^erau§,  \io.ht  l^erauSgegraben, 
wygrzebywać,  wygrzebać,  wy- 
kopać. 

I^erau'ö-greifen,  va.  greifft 
^erauö,  greift  l^erauö,  griff 
^erauö,  l^abe  l^erauggegriffen, 
wychwytać,  wychwycić;  i(^ 
greife  ein  S3eifpiel  au§  ben 
rieten  l^erauś  przytoczę,  przy-  j 
taczam  jeden  przykład  z  po-  ^ 
między  wielu. 

§erau'ö=^abcn,  va.  ^afł 
^erau§,  ^(xi  l^erauS,  \^a.iit 
^erau§,  ^abe  ^erauśge^abt, 
1)  ==  l^erauśbe!ommen  wycią- 
gnąć, wydostać  co  skąd  ;  2)  od- 
gadnąć, dorozumieć  się,  wy- 
gmatwać,  wymacać;  er  l^atte 
e§  balb  l^erau§  wkrótce  pojął, 
wiedział  to. 

|)erau'§=^eben,  va.  ^ebft 
l^erau§,  f)ebt  l^erauö,  l^ob  l^erau?, 
I^abe  f)erau§gel^oben,  1)  wydo- 
bywać, wydobyć;  wyważać, 
wyważyć;  2)  wywyższać, 
wznieść  na  widownię ;  3)  = 
fierauśgreifen. 

^txm'^Ąti\tWf  I.  va.  ^ilfft 
^erauś,  I)ilft  ^erauö,  f^alf 
l^erauä,  l^abe  j^erauśge^olfen; 
jmnbm  —  dopomódz  komu 
do  wyjścia,  do  wydobycia  się 
skąd,  wydźwignąć;  jmnbm 
a\x^  einer  ©efai^r  —  wyrato- 
wać kogo  z  niebezpieczeństwa ; 
II.  fic^  — ,  vr.  (^aben)  wyplą- 
tać się,  wykręcić  się,  wywinąć 


^erau'§=^e^cn 


605 


'^erau'§=ni(fcn 


się;    fid^  burd^  Sügen  —  wy- 
łgać się. 
^ttan'ß^^i^tn,  va.  (^aben) 

wyszczuć. 

^txm'M)^\tn,  va.  (^a6en) 
(pójść  po  CO  i)  przynieść,  wy- 
nieść; wydobywać,  wydobyć 
skąd. 

|>crau'^4ttÖCn,  va.  (^aben) 
wypędzać,  wypędzić,  wyga- 
niać, wygonić,  wykurzać,  wy- 
kurzyć. 

1)  wymiatać,  wymieść;  2)  bic 
tauige  ©elte  —  przybrać  minę 
surową,  używać  środków  su- 
rowych. 

^nm'^AU)^]tVi,  va.  (J^abcn) 
1)  wypukać,  wyklepać,  wy- 
tłac;  2)  jmnbn  —  zbudzić, 
wywołać  kogo  przez  pukanie; 
3)  tupaniem  nóg,  pukaniem 
zmusić  do  opuszczenia  sali. 

f)crau'§=!(ü9cltt,  va.  (^aben) 

wymędrkować. 

^txm'Muitn,  va.  (^abett) 

wymiąć. 

§crau'§=fomntcn,  vn.  !omm[t 
l^crauś,  fommt  ^erauö,  !am 
l^etaug,  bin  l^erau§gefommen,  i) 
wychodzić,  wyjść;  2)  (o  książ- 
kach) wychodzić,  pojawić  się; 
foeben  l^erauggefommen  wła- 
śnie wyszło,  pojawiło  się; 
3)  wykręcić  się,  wywinąć  się, 
wybrnąć  (z  trudnej,  niemiłej 
sytuacyi);  4)  mit  einem  ©e» 
roinn  —  wygrać;  mit  bem 
®infa^  —  otrzymać  napo- 
wrót  stawkę;  5)  wydać  się, 
wyjść  na  jaw;  bie  SBaJ^rl^eit 
njirb  nie  —  prawda  nigdy  na 
jaw  nie  wyjdzie;  6)  wypadać, 
wyjść  (przy  liczeniu);  toaS 
!ommt  bei  ber  3ted^nung  j^er« 
au§  ?  co  wypada  z  rachunku  ? 
jaki  wynik  rachunku  ? 
!ommt  bie  JRed^nung  l^erauS? 
daje  się  rozwiązać  rachunek? 

7)  c§  !Ómmt  auf  ein§  (albo 
ouf  baSfcIbe)  i^erauä  to  na 
jedno  wyjdzie;  c§  ift  roenig 
babci  l^erauSgctommen  mało 
z  tego  wypadło;  babet  wirb 
nichts  ®uteä  —  z  tego  nie 
będzie  nic  dobrego,  to  jeszcze 
będą  z  tego    ładne    historye; 

8)  przychodzić  w  zysku,  okroić 

się ;  babei  fommt  nid^tä  l^erauS 


nic  się  przy  tem  (albo  z  tego) 
nie  okroi. 

|)erau'g=!önncn,  vn.  Jannft 
l^erauö,  fann  ^erauś,  !onnte 
l^erauä,  l^abe  ^eraugge!onnt, 
módz  wyjść. 

^crau'g=!nc^cn,  vn.  !riec^ft 
l^erauö,  friec^t  §evau§,  !rod^ 
l|eraug,  bin  J^erauögelroc^en, 
wyłazić,   wyleźć. 

§erau'g=frtcgen,  va.  (^aben) 
=  ^eraugbringen,  l|erauöbe= 
!ommcn. 

^era«'§=Iangen,  va.  (^aben) 

wydobywać,  wydobyć;  poda- 
wać, podać. 

§crau'g4af[en,  va.  läffeft, 
lä^t  f)erau§,  lä^t  l^eraug,  liej 
l^eraug,  ^cCbt  Icrauśgelafjen, 
pozwolić  wyjść;  wypuszczać, 
wypuścić. 

|)erau'§4aufcn,  vn.  läufft 
^etauä,  läuft  ^erauS,  lief 
l^erauS,  bin  l^erauggelaufen, 
i)  wybiegać,  wybieżeć,  wy- 
biedz ;  2)  wypływać,  wycie- 
kać, wyciec. 

§erau'§4cgen,  va.  (^aben) 

wyłożyć  co  (zewnątrz) ;  gum 
g^enfter  —  wyłożyć,  położyć 
za  okno;  jum  SSerfauf  —  wy- 
łożyć na  przedaż;  ftc^  gum 
SBagenfenfter  —  wychylić  gło- 
wę (albo  wychylić  się)  z  (okna) 
karety,  powozu. 

^crau'g'lef  e«,  va.  liefefł,  lieft 
l^erauö,  lieft  ^erauö,  lag  ^eraug, 
l^abe  l)crauśgelefen;  1)  wybie- 
rać, wybrać;  2)  wyczytywać, 
wyczytać. 

|)Crau'§4o(fcn,  va.  (I^aben) 

wymamić,  wynęcić,  wywabić. 

§crau'§=Iü9en,  M  — /  '^^' 
lügft  bic^  ^erauS,  lügt  fid^ 
l)erau§,  log  mid^  r)eraug,  l^abe 
mid^  l^erauśgelogcn,  wykłamać 
się,  wyłgać  się,  kłamstwem 
się  wykręcić. 

-f)erau'l=macf)cn,     i.     va. 

(I^aüen)  wydobyć,  wydalić  co 
z  czego;  II.  fid^  —,  vr.  (^aben) 
wybijać,  wybić  się,  przedzie- 
rać się  na  powierzchnię,  wzbi- 
jać się. 

|)crau'g=maufcrn,  fid^  — , 
v7\  (^aben)  =  fic^  l^erau§= 
mad^cn. 

|)crau'g=ntüffen,  vn.  mu^t 
l^erauś,  mu^  §craug,  mu^te 
|erau^,    ^abs    l^erauggemult, 


musieć  wyjść ;  e§  mu|;  i^etauS  I 
nie  mogę,  nie  można  dłużej 
milczeć,  taić!  muszę  to  raz 
wypowiedzieć. 

|)erau'^=nc^nten,    i.     va. 

nimmft  heraus,  nimmt  l^srauS, 
na^m  ^erauS,  l^ahi  l^eraugge« 
nommen,  wyjmować,  wyjąć, 
wybierać  co,  dobywać,  dobyć 
czego;  II.  ftdi  — ,  vr.  (^aben) 
ośmielać  się,  ośmielić  się ;  ft^ 
etro.  —  pozwalać,  pozwolić 
sobie ;  fid^  guoiel  —  za  wiele 
sobie  pozwalać. 

^txan'^'J^iai^tn,  vn.   (fein) 

wybuchnąć  z  łoskotem;  mit 
etro.   —  wyrwać   się    z  czem. 

|)crau'g=:creffcn,  va.  (^aben) 

1)   wycisnąć;    2)    wy  dręczyć. 

|)crau'§='^u^cn,  i.m.  (|aben) 

wystrajać,  wystroić,  wymu- 
skać; II.  fid)  — ,  vr.  (^aben) 
wystroić   się,    wymuskać    się. 

^txm'f'xa^txt,  vn.^  (l)abeń) 

wystawać,  wysterczać. 

^txau'^'-Xtdtn,  va.  (^aben) 
wypinać,  wypiąć;  wyciągnąć, 
wystawić. 

|>crau'l=rcben,  i.  va.  (^aben) 

wypowiedzieć  co ;  II.  fid^  — , 
vr.  (I^aben)  wymawiać  się,  wy- 
mówić się,  wytłómaczyć  się, 
wykręcić  się. 

^txm'^'Xtx^tw,  va.  rei^eft, 
teift  ^erau§,  reifet  l^erauś,  ri^ 
^eroug,  ^(x\it  l^erauSgeriffen, 
wyrywać,  wyrwać;  jmnbn  auŚ 
bem  (Slenb  —  wyrwać,  wyra- 
tować kogo  z  nędzy;  fid^  — 
wywinąć   się. 

§erou'g=ric(^en,  va.  ried^ft 
l^erauś,  riedjt  ^erau§,  rod^ 
|erau§,  l)a'bi  i^erauggerod^en, 
wywęszyć,  wywąchać. 

|)crau'§=nitncit,  vn.  rinnft 
l^crauö,  rinnt  i^erauś,  rann 
l^erauS,  bin  l^erauggeronnen, 
wyciekać,  wyciec. 

|)erou'§=rłidcn,  I.  sa.  (^aben) 

wysunąć;  ®elb  —  (wy)dobyć 
pieniądze;  II.  vn.  (fein)  1)  wyjść, 
wyruszyć;  au§  bem  Sager  — 
wyruszyć  z  obozu;  2)  mit  bem 
©elbe  —  dobyć,  ruszyć  worka ; 
mit  etn).  !ül^n  —  śmiało  z  ozem 
wystąpić;  mit  ber  ©prad^e  — 
odezwać  się,  otworzyć  usta, 
wygadać  się;  er  rcollte  mit 
ber  ©prad^c  ntd^t  —  nie  chciał 
nic  powiedzieć. 


^erou'^srufeii 


606 


§crou'§=tun 


|)crau'^=rufcn,  va.  rufft 
l^erauś,  ruft  fjerauś,  tief  l^erauö, 
i)abe  ()erau§gerufen,  wywołać, 
przywołać  kogo,  prosić  kogo, 
aby    wyszedł, 

^erau'S-fößfn,  va.  wypo- 
wiedzieć, wynurzyć,  oświad- 
czyć ;  offen  —  wypowiedzieć 
otwarcie. 

|)Crau'ś=f(^Qffen,  m.  wypro- 
wadzić, wynieść,  wytranspor- 
tować. 

^txm'Mń)atVt\\,  va.  wy- 
garniać, wygarnąć. 

^crau'ö^c^aucn,  vn.  (§aBen) 

wyglądać,  wyzierać ;  babei 
fd^out  nic^t  Dtel  fieraus  nie- 
wiele z  tego  wyniknie,  nie- 
wielki będzie  z  tego  zysk. 

^txt\\i%\^)\^t\\,  va.  (^oBcn) 
wysłać,  kazać  komu  wyjść. 

^crau'^sfdjieöen,  va.  [c^iebft 
^erauś,  ]ć^\ihi  l^erauś,  fd^ob 
Iieraug,  iiaht  l§erauggefd^oben, 
wysuwać,  wysunąć. 

§erau'§=f(f)ie|?cn,  fc^ie^eft 
l^crauś,  fd^te|t  ^erauś,  fc^o^ 
^eraug,  l^abe  l^erauśgefd^offcn, 

1)  fw.  wystrzelić  skąd;  2)  (fein) 
wystrzelić  [w  górę,  wydobyć 
się;  eine  Quefle  fĄo^  au§  ber 
GrbeJ^erauä  ze  ziemi  wytrysło 
źródło. 

Ccrau'ö^fd^Iagcn,  i.  va. 
jd^lagft  l^erauś,  jc^lagt  l^erauś, 
fc^lug  §erau§,  l^abe  ^erauśge= 
f(|[agen,    1)  wybić,   wytrącić; 

2)  @elb  auś  etro.  —  zarobić 
na  czem  pieniądze;  möglid^ft 
Diel  l^erauegufcl^ragen  jud^en 
starać  się  jak  najwięcej  za- 
robić; II.  vn.  (fein);  bie g^tam» 
men  fc^fugen  juni  3)ad)c  ^er= 
au§  płomienie  (wy)buchnęty 
dachem. 

|)crairś=fd)Iei(fjcn,  vn. 
fd^leic^ft  fjeraug,  fc^Ieid^t  ^er« 
a\x^,  fd^Iid^  §erauś,  Mn  l^craug* 
gel^lit^en,  umykać,  umknąć, 
wymykać  się,  wymknąć  się 
skąd. 

|)Crau'§=f(})Ic^ł)en,  va.  (^a= 

ben)  wywłóezyć,  wywlec  skąd. 

^crau'ö=f  (Jjneibcn,  va.  fc^nei» 
beft  l^erauä,  f^neibet  l^erauś, 
fc^nitt  ^eraug,  l^abe  Icraugge« 
fd^nitten,  wykrawać,  wykroić, 
wyrzynać,    wyrżnąć,    wypruć. 

|)Ccou'ö=f(|nu^)j«n,       va. 

(^aben)  wywęszyć,  wywąchać. 


^tX^VChS^XtxUUf  va. 

fd^teibft  ^erau§,fct)reibt  l^erauö, 
fd^rieb  l^erau§,  l^abe  l^erau§ge= 
fdbtieben,  wypisywać,  wypisać 
z  czego. 

^erau'^§=f  c^üttcln,  va.  (^aben) 

wytrząść  co  z  czego. 

^txm'hl^Viiitn,  va.  (^aben) 

wysypać,  wylać    co    z   czego. 

§crau'?=f(^U)inbcIn,       ta. 

(|aDcn)  wydrwić. 

§crau';3=fc9Cln,    tn.    (fein) 

wypłynąć  (na  morze). 

|)CrQU'Ö=fC^Cn,  tn.  ftel^ft 
^eraug,  fielet  ^erau§,  fa^ 
l^eraug,  l^abe  fierauśgefel^en, 
wyglądać,  wyzierać. 

^txm'h\t\n,  vn.  bift  l^erauś, 
ift  ^crauś,  roar  f)erau§,  bin 
l^erauśgenjefen,  wyjść;  ber 
ŚJoget  ift  ^erau§  ptak  wyle- 
ciał ;  ber  %ied  ift  l^erauä  plama 
wyszła,  dała  się  wywabić;  e§ 
ift  berauś  wydało  się,  wyszło 
na  jaw;  nun  iftś  l^erauS  już 
wiadomo,  jazem  powiedział. 

^crou'§=ffnöcn,  va.  fenbeft 
^erauś,  fenbet  ^erauś,  fanbłc 
l^erau^^  l^abe  l^erauśgefanbt, 
wysłać,  wyprawić. 

|)erau'§=fe^en,  va.  (^aben) 

wysadzić. 

^txavi'^'\tnutn,  vn.  (^oben) 

wyjeczeć. 

Ccrou'ś=f^ringcn,         vn. 

fpringft  l^erauś,  jpringt  l^erauö, 
fłjrang  l^erauś,  bin  Fierauśge» 
fprungen,  1)  wyskakiwać,  wy- 
skoczyć, zeskakiwać,  zesko- 
czyć; 2)  wytrysnąć;  3)  wy- 
stawać, sterczeć. 

§crou'g=fł]n^en,  i.  va.  (^a= 

ben)  wybryzgać,  wyrzucić 
z  siebie;  II.  vn.  (fcin)  wytry- 
skać, wytrysnąć. 

^eröu'§=f^nibcln,    i.     vn. 

(I^aben)  wytryskać  ze  szumem  ; 
II.  va.  (I^aben);  2Bortc  —  wy- 
powiadać szybko  słowa;  95e« 
leibigungen  —  miotać,  obelgi. 
^crau'Htöfficrcn,  va.  (^a= 

ben)  wystroić. 

^craii'§=ftammcln,  va.  (^a- 

ben)  wyjąkać,  wyszeplenić. 

^crau'gsftctfcn,  ta.  (§aben) 

wytykać,  wytknąć,  wychylać, 
wyściubić,  wypinać. 

|)crou'^=fteIjcn,  vn,  fte^ft 
^crauö,    ftc^t    f)erauä,    ftanb 


l^erauś,  bin  l^erauägeftanben, 
wystawać,  sterczeć. 

|)craii'^=fteigcn,  #n.  fteigft 
^erauś,  fteigt  f)erau§,  ftieg 
^etauä,  bin  ^erauśgefttegen, 
wychodzić,  wyjść,  występować, 
wystąpić,  wysiadać,   wysiąść. 

f)crou'Htefien,  i.  va,  (|a= 

htn)  wystawiać,  wystawić ; 
II.  ftd^  — ,  vr.  (I^aben)  wyni- 
knąć; eö  ftellte  ftd^  ^erau§, 
ba^  .  . .  pokazało  sie,  że  . .  .; 
bie  3^ad^rid^t  fteUte  fic^^atśfalfc^ 
l^erauö  wiadomość  okazała  się 
fałszywą. 

|>crau'§=fto^en,  va.  ftoceft 
^crauś,  ftö^t  t)erauä,  ftie^ 
berauś,  t)ab^  fierauggefto^en, 
wypychać,  wypchnąć. 

^crQn'§=ftottern,  va.  (l^aben) 

wyjąkać,  wykrztusić,  wybą- 
kać. 

^txm'^'iixtdtn,  va.  (^abeti) 

wyciągać,  wyciągnąć;  bie 
3unge  —  pokazać  język. 

^txan'^=itxtxć}tn,  ta.ftreic^ft 
^erau§,  ftreic^t  ^crauś,  fttid^ 
^erau§,  f^abe  Ijerauśgeftric^en, 
1)  wykreślić;  2)  bie  galten 
—  wygładzić  fałdy;  3)  imnbn, 
ettt).  —  wychwalać  kogo,  co 
szczególnie,  wynosić  kogo,  co 
nad  innych,  nad  inne  rzeczy. 

^txm'^'\txömtn,  vn.  (fein) 

wypływać,  wytryskać;  wydo- 
bywać się,  uchodzić  skąd. 

^erau'lsftürjcn,  vn.  '(fein) 

wypadać,  wypaść,  wysypać 
się, 

'^txan'^'\nńitn,  va.  (^aben) 

wyszukiwać,  wyszukać  (z  po- 
między). 

|)crou'?=tragcn,  va.  trägft 
Ejetauś,  trägt  t)crau§,  trug 
^erauö,  l^abe  l^erauSgetrogen, 
wynosić,  wynieść. 

^txm'Mxtibcn,  va.  treibft 
l^erau§,  treibt  ^erauś,  trieb 
l^erauś,  fjabc  l^erauSgcłricben, 
wypędzać,  wypedz'c. 

|)ćrau'o=trctcn,  vn.  trittft 
l^crauö,  tritt  l^erauś,  trat  l^er= 
auä,  bin  j^crou^getrcten,  wy- 
stępować, wystąpić;  QUO  bem 
©eten!  —  wyskoczyć  ze  sta- 
wu. 

^txm'Mm,va.  tuftl^erauö, 
tut  f)erau§,  lat  l^crauö,  ^abe 
^erauägetan,  wyjąć  co  z  czego, 
wynieść,  wydobyć. 


§erau'g=trommeIn 


607 


|)erki'=fc^nen 


Ben)  bębnić  ca  wywołanie 
kogo  skąd,  wytrąbić,  wyko- 
łatać. 

i^erauö,  träc^ft  tierauö,  rouc^ś 
l^eraug,  bin  J^crouSgeroad^fen, 
wyrastać,  wyrosnąć;  au§ feinen 
Äteibern  —  wyrastać  ze  su- 
kien; ba§  roäc^ft  mir  gum  ^atfe 
l^erauś  to  mi  bokiem  wyłazi. 

|)crau'g=tt)a9cn,  M  —>  '^\' 

(l^aben)  odważyć  się  wyjść, 
wystąpić. 

^txm'^-mUzry,  vn.  (fein) 

występować,  wybiegać,  wyle- 
w?ć  się  kipiąc,  szumiąc,  bu- 
rząc się. 

"^CrOU'§tt)ärt§,  adv,  na  ze- 
wnątrz, zewnątrz. 

^erau'^= III  aten,   vn.   (fein) 

wybrnąć. 

§crau'§=toetfen,  va.  raeifeft 
l^eraug,  roeift  ^erauś,  roieö 
l^eraug,  l^oBe  l^erau§gen)icfen, 
kazać  komu  wyjść,  wyprosić 
kogo  (za  drzwi),  pokazać  ko- 
mu drogę  do  wyjścia. 

^crau'l=ti)crfcn,  va.  roirfft 
l^erauś,  rcirft  l^erau§,  roarf 
l^erauö,  l^abe  l^erauSgenJorfen, 
wyrzucać,  wyrzucić. 

^crau'§=ttjiifcln,  i.  m.  (^a= 

ben)  wywikłać,  odwikłać;  fid^ 
— ,  vr.  (l^aBen)  wyplątać  się, 
wywinąć    się,    wywikłać    się. 

^crau'ö=tt)ml)cn,  i.  va.  roin* 
beft  ^^xau%,  rainbet  ^erauś, 
roanb  j^erou^,  l^abe  l^erau§ge= 
rounben,  wywindować;  z  tra- 
dnością  wydobyć;  II.  fid^  — , 
vr.  (^a6en)  wykręcić  się,  wy- 
wikłać się,  wyśliznąć  się,  wy- 
dobyć się  z  kłopotu. 

^crau'^g=tt)öllcn,  vn.  roiaft 
l^erauś,  roili  ^erau§,  moUte 
^erau§,  l^aBe  ^erau§gen)oIIt, 
cbcifć  wyjść;  mit  ber  ©pracze 
nid^t  —  nie  chcieć  nic  powie- 
dzieć. 

§crau'p=5a^Icn,  va.  (^a5en) 

1)  zdawać,  zdać  (resztę);  2)  wy- 
płacać, wypłacić. 

^crau'§=saufen,  va.  (^aben) 

wyszarpać. 

^cra«'§=5errctt,  va.  (^aben) 

wywłóczyć,  wywlec  przemocą. 

|)crau'g=3tc|cn,  i.  va.  aie^ft 
l^erauö,  gielit  l^erau§,  gog  l^er* 
clUo,  l^abe  l^erauSgegogen,  wy- 


ciągać, wyciągnąć;  fein  ^a= 
pitol  au§  einem  ©cfiaft  —  wy- 
dobyć, wycofnąć  kapitał  z  in- 
teresu ;  ir.  vn.  (fein)  wyruszyć 
skąd ;  III.  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
wydobyć  się;  fic^  au§  einem 
§anbel  gliidllid^  —  wyjść 
szczęśliwie  z  kłopotu. 

^etb,  adi.  1)  cierpki;  ^e 
j^tuc^t  owoc  cierpki,  niedojrza- 
ły; 2)  ostry,  przykry;  =er©e= 
fcbmadE  przykry  smak;  =e 
SBorte  ostre,  przykre  słowa; 
=er     (Sd^merg     przykry     ból; 

3)  drętki;  =er  2Bein  drętkie 
wino;  4)  «eś  ©eft^t  kwaśna 
mina,  twarz;  5)  etroaö  — 
cierpkawy  adi. 

^ttWxxnm,  sn.  Ǥ,  pi.  =rien, 
zielnik  m.,  herbarz  m. 

^C'rbC,  sf.  cierpkość  /. ; 
ostrość  /. 

§c'r=bcöeben,  fid^  —,  vr. 
begibft  bt^  ^er,  begibt  flc^  ^er, 
begab  mid^  |er,  l^abe  mic^  l^er= 
begeben,  udać  się  tutaj,  przy- 
być, pofatygować  się,  przy- 
bliżyć się. 

^txhtV,  adv.  (oznacza  zbli- 
żanie się  w  kierunku  do  mó- 
wiącego) tu,  sam,  do;  — ! 
interi,  albo  !omm,  fommt  — ! 
pójdź,  pójdźcie  tu!  zbliż  się, 
zbliżcie  się  !  (do  mnie,  do  nas). 

^crbet'=firtnocn,  va.  bringft 
^erbei,  bringt  ^erbei,  brad^te 
l^erbei,  ^abe  j^erbeigebrac^t, 
przynosić,  przynieść,  przywo- 
dzić, przywieść,  przyprowa- 
dzić. 

^crbci'-bröngen,  fid^  — ,  w. 

(I^aben)  cisnąć  się  do  czego, 
dokąd. 

^Crbei'=CiIen,  vn.  (fein)  spie- 
szyć dokąd,  spiesznie  przy- 
być, nadbiegać,  przybiegać, 
przybiedz;  przypadać,  przy- 
paść. 

^erbet'^fltegcn,  vn,  fliegft 
l^erbet,  fliegt  berbei,  flog  gerbet, 
Mn  l^erbeigeflogen,  przylaty- 
wać, przylecieć. 

§erbci'=fü^ren,  m.  (i^aben) 

1)  przyprowadzać,  przypro- 
wadzić dokąd;  2)  podwędzić, 
podwieść;      3)      sprowadzić; 

4)  spowodować,  wywołać,  stać 
się  przyczyną  (do)  czego ;  ba§ 
^at  feinen  2^ob   l^erbetgefü^rt 


to  spowodowało  jego  śmierć, 
było  przyczyną  jego  śmierci. 

^crbci'=IjO(cri,   va.  (^aben) 

przynosić,  przynieść,  sprowa- 
dzić kogo,  co  dokąd. 

|)crbci'=!ömnten,  vw.  !ommft 
l^erüei,  fommt  l^erbct,  fam  l^er«- 
bet,  bin  l^etbeigefommen,  przy- 
bywać, przybyć,  przychodzić, 
przyjść,  zbliżać  się. 

^tx^t\'Axn^tn,\n.  fried^ft 
l^erbet,  friedet  ^erbei,  frod^ 
l^erbei,  bin  l^erbeigefrod^en^ 
przyłazić,  przyleźć;  l^erbetge= 
frod^en  fommen  przyczołgać 
się. 

'§erbei'4affen,  i.  va.  läffcft 
i  Iftfet  ^etbei,  läßt  l^erbei,  lic^ 
l^erbei,  l^abe  ^erbeigelaffen, 
jmnbn  —  przypuścić,  do- 
puścić kogo  do  siebie,  po- 
zwolić komu  zbliżyć  się;  II. 
fid|  — ,  vr.  (I^aben)  fi^  — 
etm.  gu  tun  zdecydować  się, 
raczyć  co  uczynić. 

|)erbct'4aufcn,  vn.  läufft 
l^eroei,  läuft  gerbet,  lief  l^crBei, 
bin  l^erbcigelaufen,  nadbiegać, 
przybiegać,  nadbiedz,  przy- 
biedz. 

|)Crbci'4otfcn,  m.  (I^aben) 

przywabić,  przymamić,  przy- 
nęcać. 

'^crbei'=riiffcn,  i.  va.  (^a= 
ben)  przysunąć;  II.  vn.  (fein) 
przybliżać  się,  przybliżyć  się. 

^crbci'=rufcn,  va.  rufft  ^cr= 
bei,  ruft  l^etbci,  rief  l^erbei, 
l^abe  l^erbeigerufen ;  jmnbn  — 
przywoływać,  przywołać,  za- 
wołać kogo,  na  kogo,  przy- 
zwać, wzywać,  wezwać  kogo. 

§crbci'=ft'^ offen,  va.  (^aben) 

1)  sprowadzać,  sprowadzić, 
przynieść,  przywieźć;  dosta- 
wiać, dostawić ;  2)  nagro- 
madzić; 3)  =  miebererlangen 
odzyskać. 

^Crbet'f^Qffung,  sf.  l)  spro- 
wadzenie w.,  dostawa  f. ;  2)  od- 
zyskanie n.  (rzeczy  straconej). 

|>erbci'=f^Icttf)en,  vn. 

fd^leic^ft  l^erbei,  fc^leid^t  l^erbei, 
fc^liĄ  lierbei,  bin  ^erbeige« 
fc^Iid^en,  podłazić,  podleźć. 

§crbei'=f^Ic;j^en,  va.  (§a-- 

ben)   przywłóczyć,    przywlec. 

^erbet'=fe^ncn,  va.  (^abcn) 

tęsknić  za  czem,  wyczekiwać 
kogo,  czego  z  tęsknotą. 


|)crkt'=[trönieit 


608 


.^erbii'rrf) 


^crki'sftrömen,  m,  (fein) 

1)  nadpływać  potokiem  ;  2)  tłu- 
mami się  zbliżać,  sypać  się, 
cisnąć  się. 

§Ćr()Ci''=ftUrSCn,  m.  (lein) 
gwałtownie  przybiedz,  przy- 
paść, 

|)erki'=traoen,  ra.  trägft 
l^erbci,  trägt  Ijerbei,  trug  l^er* 
bei,  f^abe  Ęierbeigetragen,  przy- 
nieść, nanosić. 

^ttUi'4vc\httt,  va.  treibft 
l^erbei,  treibt  l^erbci,  trieb  l^er* 
bei,l^abe  I;erbeigetrieben,  przy- 
pędzać, przypędzić. 

'^txW'iuiiw,  vn.  trittft 
l^erbei,  tritt  §frbei,  trat  l^erbei, 
bin  berbeigetreten,  przystę- 
pować, przystąpić. 

|)erbei'=tt)tnfcn,  va.  (^aben) 

znakami,     skinieniem     przy-  I 
wabić,  przywołać.  j 

§erbei'=U)ünfc^en,  va.  (^a=  i 
ben)  =  berbeiteijnen.  ! 

^erbei'sjte^eit,  i.  va.  giei^ft  j 
l^erbei,  gie^t  ^erbei,  30g  l^erbei, 
l^abc  ]^erbeige3ogcn,  przycią- 
gać, przyciągnąć ;  (obraz.) 
oag  finb  bzi  ben  §aarcn  Ijer* 
beigejogene  ©riinbe  to  są 
gwałtem  naciągane  (albo  na- 
ciągnięte) powody;  II.  vn. 
(fein)  nadciągać,  nadciągnąć, 
przybywać,  przybyć. 

|)C'r=beutüku,  l.  va.  (f^aben) 

pofatygować,  potrudzić  kogo 
przyjściem,  przybyciem  do- 
kąd; II.  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
pofatygować,  potrudzić  się 
dokąd;  bemübe  btd^,  bitte', 
morgen  nod^  einmal  f)er  bądź 
tak  dobry,  proszę,  i  przyjdź 
tu  jutro  raz  jeszcze. 

^Crbcrgc,  sf.  pi,  -n,  i)  go- 
spoda    /.,     dom     zajezdny; 

2)  dom    m,,    mieszkanie    n. ; 

3)  przytułek  w.,  schrona  /,, 
schronienie  n.;  feine  —  l^aben 
być  bez  przytułku;  jmnbm 
—  geben  przyjąć  kogo  na 
nocleg,  przyjąć  pod  dach. 

»^CrbCrgcn,  va.  przyjąć 
w  gospodę,  na  mieszkanie, 
na  nocleg,  pod  dach. 

^Crbcrfi^muttcr,  sf.  pi. 
-mütter  i  .^cr'bcrflötöirtiit,  sf. 

pi.  -innen,  gospodyni  /. 

I^Crberg^üatcr,  sm.  «g,  pi. 
-üäter    i  ^c'rbcrgStoirt,  sm. 

•eä,  pi.  »e,  gospodarz  m. 


|)C'r=bcftcficn,  va.  (fjaben) 
jtnnbn  —  wzywać,  wezwać 
kogo,    kazać    koma    przyjść. 

|)C'r=bCtCn,  va.  (r)aben)  od- 
mawiać (monotonnie  lub  me- 
chanicznie) pacierze;  mówić, 
recytować  co  bez  uwagi,  me- 
chanicznie. 

|)C'rbI;cit,    |)e'rbi9fctt,   sf. 

pi.  sen  =  ^erbc. 

|)C'r=bitten,  va.  bitteft  l^er, 
bittet  ^er,  bat  I^er,  ^abe  I)er= 
gebeten,  jmnbn  —  prosić  ko- 
go, aby  przyszedł,  zaprosić 
kogo. 

|)C'r=bIafcn,  i.  va.  bläfeft 
l^er,  bläft  ^er,  blie§  l^er,  Ijfxbt 
l^ergeblafen,  1)  przydmuchnąć 
co  (w  kierunku  do  mówią- 
cego); 2)  jmnbn  —  trąbieniem 
zwabić,  przywołać  kogo ; 
3)  grać  monotonnie  na  dętym 
instrumencie ;  II.  vn.  (I^aben) 
dąć,  wiać. 

'|)C'r=bnn9en,  va.  bringft 
Ę)er,  bringt  ^er,  brad^te  l^cr, 
l^abc  l^ergebrad^t,  przyprowa- 
dzić, przynieść;  l^ergcbrad^t, 
pp.  i  adi.  tradycyonalny,  da- 
wny, od  dawna,  zwyczajowy; 
na<|  Igergebrac^tcr  ©itte  po- 
dług dawnego  zwyczaju;  l^er= 
gebrachte  ©eroo^n^eiten  od- 
wieczne zwyczaje;  e§  ift  ba§ 
fo  l^ergebrad^t  bei  un§  to 
u  nas  w  zwyczaju. 

^Crbft,  sm.  =eÖ,  pi.  se,  je- 
sień /.;  ber  —  beä  Scbenś 
jesień  życia. 

tCrbft=,  adi.  jesienny. 
Crbftbiumc,    sf.  pi.  »n, 

1)  kwiat  jesienny;  2)  rozsiad 
m.  (roślina). 

^c'rbftcn,    i.   va.   {^^aUn) 

zbierać  grona  winne ;  II. 
timpers.  {^abtXK)  e§  fängt  aii 
gu  —  jesień  nadchodzi,  zbli- 
ża się,  poznać,  czuć,  że  już 
jesień  nadchodzi. 

|)C'rbftfiebCr,  sn.  =§,  febra 
jesienna. 

^Crbftfntdjt,  sf.pl. ']xixąit, 

owoc  jesienny,  późny. 

^Crbftlaub,  sn.  Ke)Ö,  liś- 
cie pożółkłe,  zeschłe,  opadłe. 

Öe'rbftlid),    adi.    jesienny. 

|)C'i-bftIinfl,  sm.  -(e)§,  pi. 

«=e,  1)  owoc  jesienny  ;  2)  wrze- 
śniak  7w.,  wrześnik  7».,  źre- 
biec urodzony  w  jesieni. 


fierbftmonat,    sm.     <e)§, 

wrzesień  m. 

|)e'rb[tna(^tglei(^c,  sf.  je- 
sienne porównanie. 
§e'rfcft^un!t,     sm,     «(e)§, 

punkt  ekwinokcyalny,  równo- 
nocny. 

^e'rbftrofc,  sf.  pi.  »n,  to- 

polówka  różowa  (roślina). 

|)e'rbftfaat,    sf.   pi.    -en, 

siej  ba  jesienna. 

|)C'rbftfd^ein,     sm.     <e)§, 

nów  m.  w  miesiącu  wrześnio. 

^e'rbfttag,   sm.   c(e)§,   pi. 

ft,  dzień  jesienny. 

|)C'rbfttöCttCr,  sn.  »§,  czas 
jesienny. 

^Crbftseit,^  sf.  czas  je- 
sienny, jesień  /. 

|)e'rbft3CitIo)C,  5/.  pi.  =n, 

zlmokwit  w.,  zimo  wit  jesien- 
ny, zimostrawki  pl.^  palu- 
chy pl.^  sasanki  późne,  ba- 
chory pi.  (roślina). 

|)C'rsbu(^ftabtercn,  va.  (^a= 

ben)  sylabizować,  recytować 
sylabizując. 

|)erb,  sm.  *(e)§,  pi.  »e, 
1)  ognisko  n.\  2)  dom  m., 
mieszkanie  w.;  einen  eigenen 

—  f)aben  mieć  własną  ro- 
dzinę; eigener  —  ift  @oIbe§ 
TDert  własny  kącik  choć  ma- 
ły lepszy  niż  cudze  pałace, 
lepszy  dym  własny  niż  cu- 
dzy ogień,  lepsze  oko  swoje 
niźli  cudze  dwoje;  3)  ognisko, 
punkt    środkowy,    centralny; 

—  ber  ÄranÜ^eiten  gniazdo 
chorób;  4;  =  SSogel^erb  nę- 
cisko n. 

vf)e'rbe,  sf.  pi.  m,   trzoda 

/.  (owiec,  świń,  bydła),  stado 
n.  (koni,  wołów,  ptaków) ; 
chmura  /.  (bawołów). 

§C'rbcnrcic^,  adi.  bogaty 
w  trzody. 

|)C'rbCnbiC^,  sn.  s(e)8,  by- 
dło trzodne. 

§C'rbCnU)CifC,  adv.  trzo- 
dami, stadami,  tłumami. 

|)C'rbfeucr,  sn.  »S,  ogień 
ogniskowy,  rozniecony  na 
ognisku. 

§c'rbfttt!,  sm.  =  ^erbooget. 
^-^c'rbjjlatte,*/.  pi.  -n,  tło  n. 

4')C'l*=bltIjCH,  va.  {^aUw)  na- 
kręcać  w  tę  stronę. 

|)Crbu'r(Ij*,  adv.  tędy,  w  tę 
stronę. 


^c'r^bürfcn 


609 


^ci'ei'n-5icl)en 


|)C'r=bÜrfcn,  vn.  barjft  f)er, 
batf  I)er,  burfte  ^er,  l^abe  l^er- 
gebutft,  mieć  pozwolenie 
przyjść,  przychodzić  tutaj. 

^e'rbtjogci,  sm.  *§,  _p^.  ^oö* 

gel,  ptak  m.  do  znęcania, 
wabienia  ptaków  na  nęcisko. 

^C'r=eUcit,  vn.  ([ein)  spie- 
szyć tu. 

^tXti'llf  I.  adv.  (oznacza 
dążenie  do  wnętrza,  w  kie- 
runku  do  mówiącego,  w  prze- 
ciwieństwie do  l^inein)  (na)- 
wewnatrz,  do  wnętrza :  II. 
— !  interi.  proszę !  proszę 
wejść!  wolno  wejść!  immer 
albo  nur  — !  proszę  tylko 
wejść ! 

|)crci'n=^C9Cbcn,  fic^  — , 
vr.  begibft  bic^  l^ercin,  begibt 
fid^  l^erein,  begab  mi(|  |erein, 
j^abemid^  l^ereinbegeben,  wejść, 
wejść  do  środka. 

^erci'n=bcmü^cn,  fid^  — , 
vr.  (I^aben)  bemühen  (Sic  fid^ 
l^erein  racz  pan  wejść. 

^CCCi'n=btltcn,  va.  bitteft 
[)erein,  bittet  l^erein,  hai  l)er= 
ein,  l^abe  l^ereingebeten,  jmnbn 
—  prosić  kogo,  aby    wszedł. 

§em'n=brc(!^cn,  vn.  bric^ft 
l^erein,  brid^t  b^^^i"/  hxixc^ 
berein,  bin  l^ereingebrod^en, 
wpaść,  wkroczyć;  großes  Un* 
glü(J  ift  über  i^n  \)txńx{^ 
gebrod^en  wielkie  nieszczęście 
nawiedziło  go;  bie  "^(xc^i  brid^t 
l^erein  noc  zapada,  zbliża  się. 

|)crci'n=brin9cn,  va.  bringft 
berein,  bringt  \^txtm,  brad^te 
berein,  l^obe  litxzxno^thxcic^i, 
jmnbn  —  wprowadzić  kogo; 
ctn).  —  wnieść,  przynieść  co. 

|)crei'n=bnn9Cit,  va.  bringft 
berein,  bringt  i)txt\n,  brang 
bereitt,  bin  l^ereingcbrungcn, 
wtargnąć. 

^crci'n^bürfeit,  vn.  barfft 
berein,  barf  berein,  burfte  l^er» 
iin,  't^a.hi  'iitxtxnQ,t\>Vix'\i,  módz 
wejść,  mieć  pozwolenie  wejść. 

^crci'nfaÄ,  sm.  —  giein^ 
faß. 

^cm'n=faKcn,  vn.  fäüft 
berein,  fällt  \!jixtm,  fiel  l^ercin, 
bin  1^ ereingefallen,  1)  wpaść; 
2)  doznać  jakiej  niemiłej  nie- 
spodzianki, zostać  oszukanym. 

^erefn^fltcgen,  vn.  fliegft 
i^erein,  fliegt  berein,  flog  l^erein, 


bin  l^ereingeftogen,  wlatywać, 
wlecieć. 

|)em'n=fü^rctt,  va.  (^aben) 

imnbn    —    wprowadzić  kogo 
(dokąd). 

|)crei'n=9C^cn,  vn.  =  bin* 
eingeben. 

|)erci'n=fommen,  vn.  !ommft 
berein,  fommt  berein,  fam 
berein,  bin  bereingefommen, 
wchodzić,  wejść. 

^crei'n=fiJnncn,  vn.  fannft 
berein,  £ann  berein,  !onnte 
berein,  b^^e  bereinge!onnt, 
módz  wejść. 

^crct'n4affcn,  va.  läffeft 
i  lä^t  herein,  lö^t  berein,  lie^ 
berein,  b^^^^  liereingclaffen, 
imnbn  —  wpuścić  kogo,  po- 
zwolić komu  wejść;  jmnbn 
nid^t  —  wzbronić  komu  wstępu. 

|)erci'n-Iaufen,  vn.  läufft 
l^erein,  läuft  berein,  lief  berein, 
bin  l^ereingelaufen,  wbiedz; 
wciekaó  (o  wodzie). 

^erci'n^cgcn,  va.  (baben) 

wkładać,  włożyć ;  jmnbn  fcbön 
—  oszukać,    ocyganić    kogo. 

^cret'n^orfen,  va.  (^aben) 

wwabić. 

^crci'n»miiffcn,  vn.  mu^t 
berein,  muf;  herein,  mufitc  l^er« 
ein,  \)abt  ^ereingemu^t,  mu- 
sieć wejść. 

^cm'n=ne^mcn,  va.  nimmft 
l^erein,  nimmt  berein,  na^m 
l^erein,  b^&e  bereingenommen, 
wnosić,  wnieść;  jmnbn  — 
przyjąć  kogo  do  siebie. 

|)em'n=nÖti9Cn,  va.^  (I^aben) 
jmnbn  —  zniewolić  kogo 
wejść. 

|)crci'n=rufcii,  va.  rufft  ber- 
ein,  ruft  l^erein,  rief  berein, 
babę  bereingerufen,  jmnbn  — 
(za)  wołać  na  kogo,  aby  wszedł, 
przywołać. 

Cerci'n-fcfjaffcn,  t^a  (baben) 

wnieść,  sprowadzić  do  środka. 

^crci'n^^einen,  vn.  fcbeinft 
Ijerein,  fcbeint  berein,  fd^ien 
bercin,  bin  l^ereingejd^ienen, 
przedzierać  się,  zaglądać. 

^erci'n=f(^netcn,  vn.  i)  (ba- 
ben) wpadać  do  środka  (o  śnie- 
gu); 2)  (fein)  nadejść  niespo- 
dzianie; n)o|er  ift  ber  ba  be= 
reingeft^neit  gefommcn?  skąd 
ten  się  tu  wziął? 

^erei'n-fcl^cn,    vn.    fie^ft 


Qfnienbcr,  ©eutfĄ^^oInifcbcS  SOSörteröuA. 


berein,  fiebt  berein,  fab  berein, 
i)abt  bereingefeben,  wglądać, 
wej  rżeć. 

|)erci'n=ftcigcn,  vn.  fteigft 
berein,  ftelgt  berein,  ftieg  l^er- 
ein,  hin  l^ereingeftiegen,  wcho- 
dzić, wejść;  burd^ś  g^enfłer 
—  wleźć,  wejść  przez  okno; 
in  ben  SBagen  —  wsiadać, 
wsiąść  do  powozu. 

|)'crci'tt=ftür3cn,   vn.   (fein) 

1)  zawalić  się ;  2)  wpadać, 
wpaść  dokąd  (z  łoskotem), 
wlatać,  wlecieć. 

|)crci'n=ti:a9cn,  va.  tragfł 
berein,  trägt  herein,  trug  berein, 
babć   bereingetragen,   wnosić, 

wnieść. 

|>cm'n=trci6e«,  va.  treibft 
berein,  treibt  berein,  trieb 
berein,  ^^ahi  l^ereingetrieben, 
wpędzać,  wpędzić. 

|>crci'n=tun,  va.  tuft  l^erein, 
tut  l^erein,  tat  l^erein,  babc 
bereingetan,  włożyć,  wsypać, 
wmieszać  do  czego. 

|)erci'n=tDadjfcn,  vn.  mäcbft 
berein,  roucb^  l^erein,  bin  berein« 
gcmadifen,  wróść  w  co,  we- 
wnątrz czego. 

^cm'n^toagcn,  fid^  — ,  vr. 

(I^aben)  odważyć  się  wejść, 
wstąpić,  wjechać  dokąd. 

^crci'n=ttJäl3cn,  va^  ł  ftd| 
— ,  vr.  (§aben)  wtoczyć  co, 
wtoczyć  się. 

Ijerei'ntoärt^,  adv.  ku  we- 
wnętrznej stronie. 

^erei'n=tocifeö,  va,  roeifeft 
berein,  meift  l^crcin,  n)ie§ 
berein,  'i^o.hi  bercingcroiefen, 
jmnbn  —  1)  pokazać  komu 
drogę  do  wejścia;  2)  kazać 
komu  wejść. 

f)erei'n=tocrfen,  va.  roirfft 
berein,  roirft  ^ercłn,  marf  ^cr» 
ein,  ^abc  ^creingeroorfen,  wrzu- 
cić. 

|)crei'n=tt)in!cn,  va.  (^abcn) 

skinąć  na  kogo,  dać  komu 
znak,  aby  wszedł. 

§crci'n-toottcn,  vn.  roiEft 
l^erein,  roiU  berein,  rooUtc  ^er» 
ein,  babc  J^ereingerooUt,  chcieć 
wejść  dokąd. 

|)crci'n=3ie|en,  aici^ft  berein, 
jlebt  l^erein,  jog  l^erein,  l^abe 
lereingejogen,  I.  va.  wciągać, 
wciągnąć;  II.  vn.  (fein)  wpro- 
wadzić się. 

39 


|>c'r=cr5ä^Ien 


610 


|)C'r!omm 


opowiadać.  , 

^e'r-fo:^rcit,  fä^rft  i^er,  fä^rt 
Cer,  fu^r  ^er,  hergefahren,  I. 
va.  (§a6en)  przywozić,  przy- 
wieźć, przytransportować;  H. 
vn.  ([ein)  przyjechać,  przyjść 
(tutaj);  über  jmnbn  —  =  über 
jmnbn  l^erfatten. 

§e'r-fatten,  vn.  fällft  i^er, 
fäUt  f)er,  fiel  l^er,  bin  ^erge« 
falTen,  über  etro.  —  upaść  na 
jaka  rzecz-  rzucić  się  na  co^ 
er  flet  rcie  ein  ^ei^Eiungriger 
über  bic  ©petfe  l^er  jak  okru- 
tnie głodny  porwał  się  do 
jadła;  über  jmnbn  —  porwać 
się  na  kogo,  rzucić  się  na 
kogo,  powstać  Da  kogo. 

^e'r=ft«lien,  vn.  i  fid^  — , 
vr.  finbeft  (öic^)  ^er,  finbet 
(ftd^)  §er,  fanb  (mic^)  ^er,  ^^c^bt 
(mi^)  l^ergefunben,  trafić  do- 
kąd, do  domu;  ic^  l^abe  mid^ 
nid^t  —  fönnen  nie  mogłem 
tu  trafić. 

|)e'r=flic^cn,  vn.  flie^eft  l^er, 
fliegt  t)er,  flo^  ^er,  bin  l^er» 
gefloffen,  1)  płynąć  w  te  stro- 
nę; 2)  au§  ctra.  —  wypływać, 
wynikać  z  czego. 

^c'r=forbern,   va.  (fjaben), 

jmnbn   —  wezwać  kogo,  aby 
się  stawił,  przyzwać  kogo. 

|)C'rfra(^t,  sf.  pi  -en,  ko- 
szta pi.  przewozu,  przewoźne 
n.  włącznie  z  dostawą. 

§c'r=fü^rcn,    va.     (^aben) 

przyprowadzać,      przyprowa- 
dzić. 

^je'rgong,  sm.  «(e)§,^?. -gän« 

ge,  1)  chodzenie  w.,  przyjście  n. 
(w  tę  stronę);  2)  bieg  m.,  po- 
stępowanie w.,  tok  m. ;  ber  — 
ber  gangen  ©efc^id^te  roar  ber 
rzecz  cała  tak  się  miała;  ba§ 
ift  ber  gange  —  ber  ©efc^id^te 
to  cały  przebieg,  tok  sprawy. 
^C'l*=gcbcn,  va.  gibft  ^er, 
gibt  l^er,  gab  f)er,  l^abe  l^erge= 
geben,  dać,  dostarczać;  roer 
gibt  baä  @elb  baju  ^er?  kto 
daje  na  to  pien'adze?  feinen 
^Ramen  gu  etro.  —  dać  na  co, 
do  czego  swoje  imię,  nazwi- 
sko; fid^  gu  etro.  —  dać  się 
użyć  do  czego. 

Ijc'rgebraljt,  pp.  i  adi.  ob. 
^erbringen. 


^e'röcbra(]^tcrma^cn,  adv. 

po  zwyczaju. 

|)e'r-öe^en,  gei^ft  l^er,  ge^t 
^cr,  ging^^er,  bin  l^ergegangen, 
I.  vn.  iść  tutaj,  w  tę  stronę, 
zbliżać  sie;  über  etro.  —  wziąć 
się  do  czego,  rozpocząć  co, 
dołożyć  rąk  do  czego ;  II.  virn- 
pers.  (=  fic§  juiragen,  ge= 
fd^el^en)  dziać  się;  fo  ge^t  e§ 
in  ber  SBelt  i^er  tak  to  się 
dzieje,  tak  się  to  plecie  na 
tyra  bożym  świecie ;  an  jenem 
Źage  ging  e§  fc^arf  ^er  był  to 
dzień  gorący,  w  tym  dniu 
ciężka  była  praca;  e6  ger}t 
armfelig  bei  il^m  l^er  bieda  koło 
niego;  eö  ging  böS  über  ben 
2Bein  f)er  wypili  moc  wina; 
eg  gel^t  fd^arf  über  il^n  l^er  tęgo 
go  czeszą,  łają,  krytykują 
go,  dokuczają  mu. 

^e'r=geprcn,   vn.   (^aben) 

(przy)należeć  tu,  być  (tu)  na 
właściwem  miejscu,  stanowi- 
sku; ba§  gehört  l^ier  nid^t  ^iv 
to  tu  nie  należy,  nie  na  miej- 
scu. 

f)e'r-nelciten,  va.    (i^aben) 

przyprowadzić,    odprowadzić. 

$t'x=t}((ikn,  pttft  ^er,  {)ält 
^er,  l^ielt  ^er,  l^abe  l^ergel^alten, 
I.  va.  dać,  podawać,  wręczyć; 
l^alte  beine  §anb  l^er  daj,  na- 
staw rękę;  II.  vn.  (I^aben)  — 
muffen  nadstawiać  czego ; 
znosić,  cierpić  co ;  er  mufi 
immer  —  on  zawsze  koszta 
ponieść  musi. 

^t't'\}üUn,  va.  (^aben)  etro., 
jmnbn  —  pójść  po  co  i  przy- 
nieść (tutaj),  pójść  po  kogo 
i  przyprowadzić  go,  sprowa- 
dzić kogo,  co;  feine  ©rünbe 
roeit  —  sięgać  daleko  po  do- 
wody; um  bic  93eroeife  nid^t 
roeit  Iierjul^olen  nie  chcąc  do- 
wodów szukać  zbyt  daleko ; 
ba§  ift  roeit  i^ergefiolt  to  na- 
ciągane, wyszukane. 

'|)C'nbaun,  sm.  =  ^eer« 
bann. 

|)C'rtnö,  sm.  =(e)§,  pi.  -e, 
śledź  m. ;  rogener  —  (śledź) 
ikrzak;  mild^ener  —  (śledź) 
mleczak  ;  faurer  —  śledź  ma- 
rynowany ;  geräud^erter  — 
śledź  wędzony;  bürr  roic  ein 
—  wymokły  (dosłownie :  su- 
chy) jak  śledź ;   jufammenge» 


pre^t  (albo  eng)  fi^en,  fteJ^en 
role  bte  »e  siedzieć,  stać  (ciasno) 
jak  śledzie  w  beczce. 

^c'ringgbubc,   sf.  pi.  »n, 

śledziowa  budka,  buda,  w  któ- 
rej śledzie  sprzedają. 

I^Cring^bufc,   sf!  pi.   =n, 

barka  /.  do  połowu  śledzi. 

^  |)C'riuggfang,  sm.  .(e)§,  po- 
łów m.  śledzi. 

-fje'ring^fängcr,  i  fjCnng^- 

fif^Cr,  sm.  '%,pl.  — ,  rybak  m. 
(łowiący)  śledzi. 

|)C  nngSfa^,  sn.  —  ^eringS* 
tonne. 

^c'rtnggfifrfjcret,  sf.  po- 
łów m..  łowienie  w.  śledzi. 

|)en'ngSfönig,  sm.  <§,  pi. 

=e,  włosopław  w.,  barwenoryb 
m.  (ryba). 

|)C'nng^fo^f,  sm.  -eS,  yi. 

»fopfe,  śledziowa  główka; 
am  ;C  faugen  biednie  żyć,  nie 
mieć  co  do  ust  włożyć. 

|)C'nng§l0(Ie,  sf.  śledziowy 
sos,  woda  /.  od  śledzi,  śle- 
dziówka  /. 

|)C'rinö§miI(?^,    sf.    mlecz 

m.  ze  śledzia. 

|)e'rtngöfaIot,    sm.    =(e)§, 

sałata  /'.  za  śledziem. 

^c'ringsfccle,  sf.  i)  trzewo 

n.  śledzia;  2)  (obraz.)  tchórz 
w.,  bojaźliwy. 

^e'nnggtonnc,  sf.  pi.  =n, 

baryłka  /.  do  śledzi,  ze    śle- 
dzi, na  śledzi,  śledziówka    f. 
^t!x\^\^^^\if    sf.    czas    m. 
połowu  śledzi. 

^c'r=fommcu,  vn.  !ommft 
l^et,  !ommt  ^er,  fam  l^er,  bin 
l^ergefommen,  1)  przychodzić, 
przyjść  (tutaj);  !omm  l^er! 
pójdź  tutaj!  chodź  sam!  roo 
fommt  er  l^er?  skąd  idzie? 
przychodzi?  skąd  jest?  skąd 
się  tu  wziął?  2)  pochodzić, 
wynikać;  roo  !ommt  biefeś 
SBort  l^er?  od  jakiego  pier- 
wiastku wywodzi  się  ten  wy- 
raz? jaka  jest  etymologia  te- 
go wyrazu?  fein  ganjeö  Un» 
glüdf  !ommt  baoon  ^er,  ba| 
er  3U  gut  ift  całe  jego  nie- 
szczęście stąd  pochodzi,  że  jest 
za  dobry. 

§C'rf OmmCU,  sn.  =g,  l)  przyj- 
ście n.,  prybycie  n. ;  2)  po- 
chodzenie n.,  ród  m. ;  3)  zwy- 
czaj m.;  baä  ift  fo  ein  —  bei 


|)e'r!öntmltc^ 


611 


|)crot'gmug 


un§  taki  u  nas  zwyczaj ;  auf 
—  gegtünbetcä  '3tić^t  prawo 
utwierdzone  zwyczajem,  pra- 
wo zwyczajowe. 

^t'ttümmUti),  adi.  zwy- 
czajny, od  dawna  przyjęty, 
stary;  eś  ift  fo  —  taki  jest 
zwyczaj,  tak  jest  w  zwy- 
czaju, tak  się  zdawna  po- 
stępuje, praktykuje. 

I^CrfiJmmling,  sm.  =§,  pi 

•e,  przybłęda  m. 

^C'r-fiJlincn,  vn.  !annft  ^er, 
fann  |er,  fonntc  l^er,  l^aöc  l^cr= 
ge!onnt^  módz  przyjść  (tutaj). 

^c'rsfriegcn,    va.  (§a6en) 

dostać  kog-o,  co  tutaj,  zwabić, 
sprowadzić,  spowodować  do 
przyjścia. 

Iie'rfunft,  sf.  i)  ==  ain- 

fünft  przybycie  w.;  2)  pocho- 
dzenie w.,  urodzenie  n.,  ród 
m.,  familia  /. ;  von  guter, 
geringer  —  z  dobrej  familii, 
nizkiego  rodu. 

pt'x4aUtn,  va.  (^aben)  mó- 
wić bełkotliwie,  bełkotać. 

fje'r-Iangcn,  i.  vn.  paben) 

sięgać  aż  dotąd,  dosięgnąć, 
dostać;  II.  va.  ełu).  —  po- 
dawać, podać  co. 

§e'r=Iaffcn,  va.  räffeft  i  läBt 
l^er,  lä^t  t)er,  lie^  ^er,  i^abe 
l^ergcraffen,  jmnbn  —  puś- 
cić kogo  (tutaj),  pozwolić 
komu  wejść. 

§e'r4aufeit,  vn.  räufft  i^cr, 

läuft  ]^er,  lief  i^er,  bin  leer- 
gelaufen/ (przy)biedz  tutaj ; 
lergctaufen,  pp.  i  adi.  przy- 
były nie  wiadomo  skąd;  j^er« 
gelaufener  SKenfcl^  przybłęda 
m.,  awanturnik  m. 

^c'r^cgeit,  ^  va.  ^   (l^aben) 

kłaść,  położyć  (tutaj). 

|>c'r4cicrn,^    vn.     (l^aben) 

(wy)recytować  co  monotonnie. 
^t'x=\tx\}tn,  va.  Icil^ft  l^er, 
Ieil)t  ^er,  Uet)  l^cr,  \)o.\)i  l^ers 
gelaufener  geliehen,  iemanbcm 
etn).  —  pożyczyć  co  komu. 

|)C'r4eiten,     va.     (|aben) 

1)  przyprowadzić  tutaj,  skie- 
rować w  tę  stronę;  2)  = 
ableiten  wyprowadzić,  wy- 
wodzić, wywieźć;  feinen  Ur- 
fprUng  t)on  Äönig  3)aoib  — 
wywodzie  ród  swój  od  króla 
Dawida. 

^e'tlCitung,     sf.     l)    spro- 


wadzenie n. ;  przyprowadzenie 
». ;  —  Don  SBaffer  wodo- 
ciąg w. ;  2)  =  2lbleitung  wy- 
wód m.;  —  etne§  2Borte§  wy- 
wód, etymologia  /.  wyrazu. 

§e'r=Icfcn,  vn.  liefeft,  lieft 
l^cr,  lieft  l^er,  la§  ^er,  l^abe  ^er* 
gelefen,  odczytywać,  odczytać 
w  głos  (monotonnie,  albo  bez 
zrozumienia  rzeczy). 

pt'xWvi^f  sm.  s(e)§,  pi.  =e, 
dzika  winorośl. 

-^e'rlt^e,  sf.  pi.  «n,  dere- 
niowa jagoda. 

|)C'rIi$cnbaum,  sm.  -(e)s, 

pi.  «bäume,  dereń  m. 

^C'r=l0(fcn,  va.  (^aben) 
jmnbn  —  (przy)wabić    kogo. 

^Cr-ttiad^cit,    fid^   — ,  vr. 

(I^aben)  przyjść  tu,  zbliżyć  się; 
fid^  über  jmnbn  —  rzucić  się 
na  kogo,  porwać  się  na  ko- 
go, wziąć  sie  do  kogo;  fid^ 
über  etn).  —  wziąć  się  do 
czego,  przykładać  się  do  czego. 

^crmanba'b,  sf.  btc  i^ciligc 

—  polieya  f, 

^crma^j^roM't,    sm.    »en, 

pi.  «en,  hermafrodyt(a)  w,, 
obojniak  w.,  obopłciowy    m. 

|>ernta^^robttt'gmug,    sm. 

obopłciowość  f. 

Ce'rttiarf(^,  sm.    =f§,  pi. 

«marfd^e,  marsz  m.  tutaj,  w  lę 
stronę. 

^c'r=tttarf enteren,  vn.  (fein) 

maszerować  tutaj,  w  tę  stronę. 

|)C'rmC,  sf.  pi.  «n,  obacz 
^e'rmenfäule. 

^timtWn,  sn.  =(e)§,  pi.  »e, 

1)  gronostaj    m.     (zwierzę); 

2)  =  §ermelinpelj  grono- 
staje pl.^  skórka  /.,  futro 
gronostajowe. 

|>ermcU'n!ragcn,    sm.   Ǥ, 

pi.  »fragen,  kołnierz  grono- 
stajowy, 

|)cnnclt'mttantel,  sm.   Ȥ, 

pi.  =mäntel,  płaszcz  m.  gro- 
nostajami podszyty. 

%nv^^\\'^t^,  sm.  -e§,  pi. 

*C,  gronostaje  pi.,  futro  gro- 
nostajowe. 

|>Crmeneu'tt!,  sf.  herme- 
neutyka /.,  sztuka  /.  wykła- 
dania, objaśniania,  tłóma- 
czenie  n.  (dzieł  literackich, 
a  zwłaszcza  pisma  świętego). 

^Crmcneu'ttf^,  adi.  her- 
meneutyczny,      wykładający. 


objaśniający ;  adv.  herme- 
neutycznie. 

|)C'rmeitföMle,  sf.  pi.  -n, 

miedźnik  m.,  słup  posąźny 
(architekt.). 

^ermC'tif^,  adi.  herme- 
tyczny, szczelny ;  adv.  herme- 
tycznie, szczelnie. 

^c'r=iniirmcln,  va.  (^aben) 

mruczyć  co,  mrukliwym  gło* 
sem  odmawiać,  mówić. 

^c'r=müffen,  vn.  mu^t  l^er, 
mu^  ^er,  mu^te  l^er,  l^abc  ^er= 
gemußt,  musieć  przyjść  (tutaj). 

ptim'^,  adv.  potem,  pó- 
źniej, następnie;  einige   S^age 

—  kilka  dni  potem;  balb  — ,■ 
furjc  ^tli  —  wkrótce  potem ; 

—  borte  id^,  'tid^  .  .  .  pó- 
źniej słyszałem,  że  .  .  . 

§c'r=nc^men,  va.  nlmmft 
^er,  nimmt  ber,  nabm  l^er, 
l^abe  bergenommen,  brać,  wziąć; 
roo   fon   ic§   ba§    ©elb    baju 

—  ?  skąd  wezmę  na  to  pie- 
niądze?" mo  —  unb  nid^t 
fte|len?  skąd  wziąć  a  nie 
ukraść?  eine  2lrbeit  —  wziąć 
się  do  roboty,  do  pracy; 
jmnbn  —  wziąć  kogo  w  obroty. 

§e'r=ncnitcn,  va.  nennft 
l^er,  nennt  ^er,  nannte  l^er, 
l^abe  bergenannt,  wymieniać, 
wyliczać  po  porządku,  po 
imieniu,  po  nazwisku. 

^Crme'bcr,  adv.  %  góry  na 
dół,  tu  na  dół. 

|)e'r=nött9cn,   va.   (^abcn) 

zniewolić  kogo  do  przyjścia 
tu;  prosić  kogo  usilnie,  by 
przyszedł. 

^cro'e,    sm.    *n,   pi.  »n, 

bohater  m. 

|)cro'cnaltcr,    |>ero'engcU- 

tAXtXf  sn.  =0,  czas  bohaterski, 
epoka  /.  bohaterów. 

^CrO'CnMtuS,  sm.  czczenie 
n,,  wielbienie  n.  bohaterów. 

|)cro'cnfage,    sf.    pi.    m, 

podanie  n.  o  bohaterach. 

|)Crü'entUm,  sn.  *§,  heroizm 
m.,  bohaterstwo  n. 

^Croi'nC,  sf  pi  =n,  hero- 
ina /.,  bohaterka  f. 

^CrO'tfdjl,  adi.  heroiczny, 
bohaterski;  »e  2)idetung  poe- 
mat heroiczny;  »eö  Zeitalter 
=  §eroenalter. 

^tXBi'Mn^,  sm.  —,  heroizm 
m,,  bohaterstwo  n. 

39* 


fje'rolö 


612 


^c'rrenlckn 


1 


|)C'roI&,  sm.  «(e;ö,   pl.    -t, 

herold    tw.,    publiczny    głosi- 
ciel czego,  zwiastun  m. 

|)e'roIb§amt,  sn.  ^eś,  he- 

roldstwo  M.,  urząd  in.  he- 
rolda. 

|)C'roIi)g!unft,  sf.  ■=  §e» 
talbtf. 

^e'rolböftat),  «w.  =eS,  laska 
/.,  rózga  heroldska. 

^e'roIi)§U)i[[cnfc^aft,  sf.  = 

^etalbif. 

^C'ron^ÖOtt,  sm.  =(c)§,  balon 
m.  Herona. 

|)C'ron§t)runncn,    sm.     .§, 

yl.  — ,  studnia  /.  Herona. 

paplać,  klepać. 

^Crr,  sm.  -n,  'pl.  =»en, 
1)    Pan    m.;    Bóg    m.\    un[er 

—  Sejuö  Pan  Jezus,  Chrystus 
Pan;  jo  fprid^t  ©ott,  ber  — 
tak  mówi  Pan  nad  pany; 
baä  ©efiet  beś  »^n  modlitwa 
Pańska,  ojczenasz;  im  ;^a|re 
beö  =n  w  roku  Pańskim;  ber 
%\\^  be§  »n  stół  Pański,  Bo- 
ży, święty,  ołtarz;  ba§  ^auö 
beä  »n  dom  Pański,   kościół; 

—  ©Ott  im  §immen  Boże 
kochany !  2)  pan  m. ;  wła- 
ściciel m.,  posiadacz  m.\  ber 

—  beS  ^aufeö  pan  domu;  — 
Über  etto.  fein  być  panem  cze- 
go, mieć  władze  nad  czem; 
ben  (großen)  «=n'  fpicten  uda- 
wać (wielkiego)  pana,  cho- 
rować na  pana,  grać  rolę 
pana,  żyć  po  pańska;  großer, 
»ornel^mer  —  wielki  pan, 
pan  z  panów ;  roie  ein  — 
leben  żyć  jak  pan,  po  pań- 
sku; —  feiner  Se tbenf(^af ten 
fein  być  panem  swoich  na- 
miętności; —  einer  ©ac^e, 
einer  ©prad^e  fein  władać 
jaką  rzeczą,  językiem;  er  ift 
fein  eigener  —  jest  sam  so- 
ioie  pan,  nie  zależy  od  nikogo; 
—  roerben,  fic^  jum  =n  über 
etn).  mad^en  owładnąć  czem; 
beä  geuerä  —  werben  po- 
konać, ugasić  pożar;  in  einem 
^aufe  alä  —  fc^atten  unb 
roalten  w  domu  jakim  sza- 
fować, rządzić,  gospodarować 
jak  pan  (domu);  3)  pryn- 
cypał  w.,  chlebodawca  m.\ 
4)  pan  (domu),  gospodarz  m. 


ber  gnäbige  —  pan  (dobrodziej); 
gnäbiger  — I  mości  dobro- 
dzieju !  mein  — !  mości  panie  ! 
beä  -n  pański;  junger —  pa- 
nicz; ber  —  ift  nid^t  ju  ^au* 
fe  pana  niema  w  domu; 
5)  ein  geiftlid^er  —  duchowny; 
I^O^roÜrbigftec  — I  przewie- 
lebny Ojcze!;  an  =n  ^aupt= 
mann  N.  do  pana  kapitana 
N. ;  meine  2)amen  unb  -en! 
panie  i  panowie!;  '^\yi  — 
SSater  ojciec  pański;  6)  ka- 
waler w.,  mężczyzna  m. ; 
e§  maren  me^r  SDamen  alś 
;en  więcej  było  kobiet  niż 
mężczyzn;  Slbteilung  für 
=en  przedział  dla  panów,  dla 
mężczyzn ;  {iron.)  t)a^  ift  mir 
ein  fc|öner  — !  a  to  mi  ga- 
gatek!  a  to  panicz!;  7)  nie* 
manb  !ann  groeien  *en  blenen 
dwom  panom  razem  służyć 
trudno;  kto  dwom  panom  słu- 
ży, obu  nie  dogodzi;  ftrenge 
»en  regieren  nid^t  lange  pan 
zbyt  surowy  niedługo  zdrowy; 
mit  großen  »en  ift  nic^t  gut  ^ir« 
fd^en  effen  z  wielkimi  panami 
niebezpiecznie  wiśnie  jadać, 
(bo  pestki  w  oczy  rzucają) ; 
z  panem  kart  nie  graj  ;  z  wiel- 
kimi panami  nie  za  panie 
bracie ;  z  wielkimi  panami 
nie  dobrze  żartować ;  roie  ber 
—,  fo  ber  ^nec^t  (albo  fo  baö 
©efd^irr)  jaki  pan,  taki  sługa; 
jaki  pan,  taki  dwór ;  jaki 
pan,  taki  kram ;  jaki  pan 
łotr  bywa,  sługi  takie  miewa ; 
jaki  pan  bywa,  taka  i  cze- 
ladka. 

§c'r=rauf(i^en,    m.    (fein) 

z  szelestem,  szmerem  zbliżać 
sie,  płynąć  tutaj,  w  tę  stronę. 
[^t'XtĆ)tn,  sn.  s§/  pi.  —, 
dim.  od  ^err,  panicz  m.,  pa- 
niczek  m.,  panie  n.,  panią- 
tko  «.;  ein  feinen,  elegantes 
—   gogątko. 

§c'r=re(^nen,    va.  (^aben) 

wyliczać,  wyliczyć  (jedno  po 
drukiem,  po  porządku). 

^C'r=rcic^cn,  L  \a.  (^aben) 
podawać,  podać;  II.  vn.  (I^as 
ben)  sięgać,  starczyć  dokąd; 
wystarczyć. 

^C'rrCife,  sf.  pi.  =n,  przy- 
jazd m.^  droga  /.  do,.;    auf 

ber   —   »on  Semberg  w   po- 


dróży ze  Lwowa,  wracając  ze 
Lwowa. 

|)C'r=rcifcn,  vn.  (fein)  iść, 

jechać,  podróżować  (tutaj, 
w  tę  stronę) ;  alS  id^  l^erreifte 
wracając  tutaj,  z  powrotem. 
^t'X'XtxitW,  vn.  reiteft  ^cr, 
reitet  l^er,  ritt  l^er,  bin  l^erge= 
ritten,  jechać  wierzchem  tu- 
taj, w  lę  stronę. 

|)C'rre'non3ugi  sm.  »(e)§,  pi. 

=5Üge,  strój  7W,,  ubiór  pański, 
męzki. 

|)C'rrcnotbctt,  sf.  pi.  «en, 

robota  /.  dla  pana,  pańskie  n., 
pańszczyzna  /. 

|)C'rrenbrot,  sn.  =eś,  chleb 

pański ;  —  effen  chleb  pański 
jeść,    służyć,    być   w   służbie. 

|)e'rrcnbicnft,  sm.  -t%,  pi. 

^t,  1)  pańszczyzna  /. ;  2)  słu- 
żba /.,  posługa/,  u  pana;  — 
gel^t  t>or  ©otteśbienft  pierw- 
sza służba,  potem  nabożeń- 
stwo. 

^C'rrcnCffCn,  sn.  =§,  l)  je- 
dzenie pańskie,  dla  państwa; 
2)  jedzenie  wyśmienite,  py- 
szne. 

§c'rrengcbüt,  sn.  s(e)ä,  pi. 

•=e,  nakaz  w.,  rozkaz  pański; 
rozkaz  w?,  panującego. 

^c'rrcngcfäße,  sn.  pi.  do- 
chody pi.,  opłaty  pańskie, 
książęce,  dla  panującego. 

^c'rrengcfeßfc^aft,  sf.  pi 

»en,  towarzystwo  złożone  z  pa- 
nów; eine  —  geben  zaprosić 
tylko  panów,  mężczyzn. 

I     ^e'rrcngunft,  sf.  łaska  pań- 

I  ska. 

!     |)C'rrcn]^au§,  sn.  4e§,  pi. 

{  =l^äufer,  1)  dom  pański,  miesz- 
I  kanie  n.  pana  ;  2)  izba  /.  pa- 
nów, izba  wyższa;  senat  tw.  ; 
izba  parów;  UJłitglieb  beö  »fe§ 
członek  izby  panów,  senator, 
i  par. 

I     |)C'rrcn^of,  s?w.  »(e)ś,  pi. 

sj^bfe,  dwór  pański,  szlachecki. 

^c'rren^ut,  sm.  =(c)g,  pi. 

\  '\)i\U,  kapelusz  męski. 

I    ^e'nen!Ieiöer,5n.  pi.  ubiory, 

I  suknie  męskie. 

I     ^c'rrcnforn,  sn.  =(e)§,  dzie- 

I  sięcina  f.  panu  opłacana. 

'l^e'rrcnlcben,  sn.  »s,  życie 

I  pańskie ;  ein  —  f ül^ren  żyć 
I  po  pańsku. 


^t'xvtnM 


613 


§e'H(!^ic^en 


^t'XVtUlO^,  adi.  1)  nie  ma- 
jący pana,  służby,  zajęcia, 
luźny ;  2)  nie  mający  właści- 
ciela, bez  właściciela;  -eś  ©ut 
rzecz  bez  właściciela,  niczyja, 
rzecz  opuszczona,  dobro  opu- 
szczone, dobro  skarbowi  przy- 
padające, 

^c'hcnrcc^t,  sn.  »(e)§,  pi. 

'Z,  prawo  n.  pana,  panującego, 
księcia. 

^e'rrenftonb,  sm,  =e§,  stan 

pański,    panów  ;    schlachta  /. 

^c'rrcntafcl,  sf.  pi.  «n,  stół 

pański. 

^c'rrgott,  sm.  •?§,  l)  Pan 
Bóg;  leben  roić  ber  —  in 
fCranfrctd^  żyć,  jak  u  Pana 
Boga  za  piecem ;  2)  krucyfiks 
w.,  krzyż  m.  z  wyobrażeniem 
Chrystusa. 

|)e'rrgott§f^m^cr,  sm.  -§, 

pi.  — ,  rzeźbiarz  w,,  snycerz  m. 
krucyfiksów. 

^e'r=nĄtcn,    va.     (^aben) 

przyrządzić,  przysposobić. 

^Criin,  sf.  pi.  »innen, 
pani  /, 

^t'XX\\^,  adi.  pański;  bu- 
tny, despotyczny;  —  lun  pa- 
noszyć się;  =€§  SSefen  pań- 
skość; adv.  po  pańsku;  despo- 
tycznie. 

^t'XXW^,  adi.  1)  pański; 
2)  wspaniały,  świetny,  wy- 
borny, śliczny,  przepyszny; 
ein  =et  SKenfd^  złoty  człowiek; 
biefe  ©peife  jd^mecft  —  ta  po- 
trawa jest  wyśmienitego  sma- 
ku ;  —  unb  in  fjreuben  Teben 
żyć  w  rozkoszach,  opływać 
w  rozkosze,  rozkoszować. 

^t'xx\\ń)it\if   sf.  pi.   «en, 

1)  wspaniałość/.,  świetność/., 
blask  m.,  wystawa  f.,  pom- 
pa/. ;  majestat  m. ;  2)  (jako 
tytuł:)  ®ure  (®ro.)  —  Wasz- 
mość,  Wielmożność  Wasza, 
J.  W.  Panie;  3)  uciecha  /., 
radość;  bic  —  roirb  nid^t  lange 
bauern  nie  długo  będzie  tego 
balu,  radość,  uciecha  wkrótce 
się  skończy. 

'f)C'nf^aft,    sf.    pi.    -en, 

1)  panowanie  n.,  najwyższa 
władza,  państwo  w.,  moc  /"., 
mocarstwo  n.;  unum[d^rän!te 
—  władza  nieograniczona,  ab- 
solutna; nnter  imnbś  —  [teilen 
być,    zostawać    pod     czyjem 


panowaniem;  bie  —  an  fid^ 
reiben,  fid^  ber  —  bemächtigen 
uzurpować,  przywłaszczyć 
sobie  władzę;  bie  —  gur  <See 
l^flben  panować  na  morzu  ;  bie 
—  filieren  panować,  rządzić; 
unter  feine  —  bringen  opa- 
nować; bie  —  über  bie  Seiben« 
jc^aften  powściąganie,  poskra- 
manie  namiętności;  bip  — 
Über  fid^  felbft  l^aben  mieć  moc 
nad  sobą,  umieć  się  hamować ; 
bie  —  Über  eine  ©prad^c  wła- 
danie w.  językiem ;  2)  państwo 
n.,  pan  m.  i  pani/. ;  bic  —  ift 
(albo  hk  -en  finb)  nic^t  gu 
§au[e  państwa  niema  w  domu ; 
3)  państwo,  panowie^?,  i  pa- 
nie pi. ;  fretnbe  =en  obce  pań- 
stwo, obcy;  meine  «»en I  pań- 
stwo! panowie  i  panie  1  4) 
państwo,  posiadłość  /".,  klucz 
m.,  dobra  n.  pi. 

pt'XXitijd^M},  adi.  1)  pań- 
ski; 2)  wspaniały. 

|»c'rrfd)bcgterbe,  sf.  żądza 

/.  panowania. 

|)C'rrf(!^bC9icri9,  adi.  pano- 
wania chciwy,  żądny. 

^e'rrf^cn,  vn.  ftaben)  l)  pa- 
nować, władać;  über  ein  ©e* 
biet  —  panować  nad  jakiem 
terrytoryum,  nad  ziemią,  kra- 
jem, obrębem;  über  einen 
©taat  —  panować  nad  pań- 
stwem, rządzić  państwem ; 
ber  ^önig  'l^errfrfit,  aber  re=» 
giert  nid^t  król  panuje,  ale  nie 
rządzi ;  über  bie  Seibenfd^often, 
über  fid^  felbft  —  panować 
nad  namiętnościami,  nad  so- 
bą, opanowywać,  poskramiać 
namiętności,  siebie;  2)  pano- 
wać, górować;  grofie  ©tilTe 
fierrłd^te  ring§uml^er  głuche 
milczenie  panowało  dokoła; 
biefe§  SBorurteil  ^errfd^t  in 
roeiten  Greifen  przesąd  ten 
panuje,  utrzymuje  się  w  sze- 
rokich kołach;  e§  fann  !ein 
3roeifcl  —  bof; .  . .  niema  wąt- 
pliwości, że  . . ;  3)  l^errfd^enb 
pp.iadi.  panujący,  rządzący; 
bic  =be  ©taatśgeroart  władza 
państwowa,  rząd  m. ;  bie  ge« 
rabc  ?e  SRobc  moda  dzisiejsza, 
obecna. 

§c'rrfc^er,  sm.  =§,  pi  —, 

mocarz  m.,  władca  m.,  pa- 
nujący   m. ;     unumjd^ränlter 


—  autokrata,  samowładca, 
samodzierżca,  monarcha  nie- 
ograniczony. 

^e'rrf^crblttf,    sm.   «(e)§, 

pi.  =e,  spojrzenie  w.,  wzrok  m, 
władcy,  panującego. 

-^e'rrfdjerfamtlic,  sf.  pi  *n, 

ród,  dom  panujący,  dyna- 
stya  /. 

^t'xx^ć)txqmaU,  sf.pl  =cn, 

władza  f.  panującego. 

^t'xx\ć)txt)mf,  sn.  =  §err» 
fd^erfamtlie. 
^t'xx^txin,  sf  pi  -innen, 

władczyni  /*.,  panująca  /., 
mocarka  /.,  pani  /. 

^Crrfc^ertottte,    sm.    «ng, 

wola  /.  monarchy,  panującego. 
^t'XX\Ć}tX\DiiltViX,    sf     de- 
spotyzm    m,,     samowola    /. 
władcy. 

^c'rrf^crtDürbe,  sf  go- 
dność /.  panującego, 

§e'rrfd^fU(i^t/  sf  żądza  /. 
panowania. 

-fje'nfc^füdjttg,  adi.  chciwy 
władzy,  pragnący  panowania. 

^e'r=rütfcn/l.  m.  (^aben) 

posunąć  (tutaj),  przysunąć ; 
II.  i'n.  (fein)  posunąć  się  w  tę 
stronę,  zbliżyć  się;  pomknąć 
się. 

§c'r=riifen,  va.  rufft  l^er, 
rutt  ^er,  tief  l^er,  l^abc  ^erge« 
rufen,  przywołać,  zawołać, 
tutaj,  do  siebie. 

^t'X'X^Xtn,  vn.  (I^aben)  po- 
chodzić; biefer  2tu§fprud^  rül^rt 
von  aJJicüeroiq  l^er  to  jest  po- 
wiedzenie, myśl  Mickiewicza, 
to  Mickiewicz  powiedział. 

^C'r=fagen,  va.  (I^aben)  re- 
cytować, odmawiać,  odpowia- 
dać, mówić  co  z  pamięci. 

§c'r=f^affen,   va.    (^aben) 

sprowadzać,  sprowadzić ;  (Selb 
—  wystarać  się  o    pieniądze. 

|)C'H^aucn/  vn.  (^aben) 
=  r)erfef)en. 

|)C'r=fc{|icfen,    m.    (l^aben) 

przysłać  (tutaj). 

^c'H^tcben,  va.  fd^iebft 
^er,  fd^iebt  l^er,  fc^ob  l^er,  f)af>^ 
^ergefd^oben,  przysunąć  (tutaj)» 
posunąć  w  tę  stronę. 

f)C'r=fr^tc^cn,  fd^iHeft  ^^er, 
fdliefet  r)er,  fĄo^  l^er,  l)abc  ^cr- 
gefd^offen,  I.  vn.  1)  strzelać 
w  tę  stronę;  2)  także  l^crgc» 
fd^ offen  !ommen  przyjść,  zbli- 


§e'r=fdjlagen 


614 


§cru'm=I)Utcn 


żyć  się,  przybiedz  w  gwał- 
townym pędzie;  II.  va.  1)  wy- 
strzelić w  tę  stronę;  2)  ©elb 
—  HU  etlD.  pieniędzy  dostar- 
czyć, dać  na  co. 

l^cr,  fc^lögt  ^iv,  fc^Iug  öcr,  i^abe 
l^ergefd^lagcn,  uderzyć  w  tę 
stronę;  bte  g=Iamme  jd^tug  l^er 
ogień  w  tę  stronę  buchał. 

l^cr,  fdileic^t  l^er,  fĄlic|  f)tv, 
Bin  l^ergefc^lici^en  i  fid^  — ,  vr. 
(I^aben)  ukradkiem,  niezna- 
cznie przysuwać  się,  przymy- 
kać się,  skradać  się  tutaj. 

^c'r=|d)lc^^en,  i.  va.  i^ahen) 

(przy)wlec  tutaj;  II.  fid^  — , 
iT.  (iaben)  przywlec  s.e  tutaj 
(z  wysiłkiem). 

^e'Hdjrctkn,  i.  va. 
fdEimbft  ^er,  fd^reibt  |er,  fd^rieö 
i)er,  l^abe  I|erge[cl^rie6en,  pisać 
tutaj,  w  tę  stronę,  do  mnie, 
do  nas;  II.  [id^ — ,vr.  (l^aBen) 
pochodzić;  er  fd^reibt  ftd^  auś 
öltcm  ©ejd^Ied^te  l^er  pisze  się, 
pochodzi  ze  starego  rodu  ;  baŚ 
fc^reibt  ftd§  von  alten  SńUn 
l^cr  to  datuje  się,  pochodzi 
X  dawnych  czasów. 

pt't=\ä)\!i}ai^tn,  va.  (laben) 
bajać,  popleść. 

^t'X'\tf)tn,  vn.  fie^ft  l^er, 
fielet  l^er,  fa|  ł}ev,  l^abe  l^erge« 
feigen,  patrzeć  tutaj,  w  tę 
stronę. 

^C'r=fetn,  vn.  bift  f)it,  ift 
l^er,  max  l)er,  bin  l^ergeroefen, 
1)  =  gebürtig  fein  być  skąd; 
XüO  ift  erl^er?  skąd  jest?  skąd 
rodem?  skąd  przychodzi?;  2) 
Über  einer  ©ac^e  —  zajmować 
się  jaką  rzeczą;  iibcr  jmnbm 
l^er  fein  mieć  kogo  w  swoich 
szponach,  obrabiać,  bić  kogo  ; 
i^inter  einer  <Sad^e  •—  ubie- 
gać się  za  ozem;  dopilnować 
czego;  f)inter  jmnbm  —  sie- 
dzieć komu  na  karku,  napę 
dzać  kogo  do  pracy;  ścigać 
kogo. 

|)C'r=fenöcn,  va.  fenbeft  r)er, 
fenbet  Uv,  fanbte  |er,  l^abc 
l^eraefanbt,  przysłać  tutaj. 

|>e'r=fc^cn,  I.  va.  (fiaben) 
posadzić,  postawić  tutaj;  II. 
fid^  — ,  vr.  (I^aben)  usiąść  tutaj. 

^e'r=ftommcn,  vti  (fein) 
t)on  imnbm,  auä  einem  Sanbe 


—  pochodzić  od  kogo,  z  ja- 
kiego kraju. 

^C'rftaramung,  sf.  pocho- 
dzenie n.,  wywód  m. 

^C'rftcÜbar,  adi.  l)  dający 
się  zrobić,  możliwy;  2)  dają- 
cy się  naprawić. 

^e'Vftcßen,  va.  (§aben) 
1)  postawić  tutaj ;  2)  =  roieber 

—  przywrócić  (do  dawnego 
stanu);  naprawić;  wyleczyć; 
3)  zrobić,  sporządzić. 

^C'rftettung,  «/  l)  zrobie- 
nie n.  czego,  wyrób  m.,  pro- 
dukcya  /. ;  2)  =  SBieber— 
przywrócenie  n.  (do  dawnego 
stanu);  naprawa/;;  wylecze- 
nie n. ;  wyzdrowienie  n. 

^c'rftcltunggfoftcn,  pi  ko- 
szta pi.  produkcyi,  naprawy. 
|)C'r=ftottern,   vn.    (§aben) 

jąkać,  przebąkiwać. 

'  §e'r=ftrUmĆn,  vn.  (fein)  stru- 
mieniami, strumieniem  płynąć 
w  tę  stronę;  (obraz.)  tłumnie 
schodzić  się  tutaj,  nadbieżać 
w  tę  stronę. 

^t'i4taitn,  va,  träftft  l^er, 
trägt  l^er,  trug  l^er,  fiabe  f)er« 
getragen,   nosić,   nieść  tutaj. 

|)e'r=tretben,  m.  treibft  |er, 
treibt  l^er,  trieb  l^er,  |abe  Ę)er= 
getrieben,  pędzić  w  tę  stronę. 

^c'r=trctcn,  vn.  trittft  l^er, 
tritt  |er,  trat  l^er,  bin  l^ergc- 
trełen,  przystąpić,  stanąć  tutaj. 

^trÜ'bCt/  adv.  (oznacza  kie- 
runek w  stronę  mówiącego) 
w  tę  stronę,  tu  do  .  .  . 

|)crü'bcr=bnngen,  va.  bringft 
l^erüber,  bringt  hierüber,  Brad^te 
l^eiüber,  l^abe  |erübergebrac|t, 
przenieść,  przeprawić. 

§erü'bcr=fa]^rcn,  vn.  prze- 
wozić, przewieźć. 

Ceni'bcr=gcl)cn,  vn.  ge^ft 
l^erüber,  ge^t  herüber,  ging  l^er« 
über,  bin  l^erübergegangen, 
przechodzić,  przejść. 

|>crü'bcr4ommcn,  vn. 
fommft  l^erüber,  foinmt  l^er- 
über,  !am  l^erüber,  bin  |er- 
überge!ommen,  przyjść  na  tę 
stronę. 

|)ent'bcHdjamn,  va.  (|a= 

ben)  przegarniać. 

|)erü'bcH<jringcn,        vn. 

fpringft  Ijerübcr,  fpringt  l^cr* 
über,  fprang  Ijerüber,  bin  ^er- 


übergefprungen,  skoczyć  na  te 

stronę,  przeskoczyć. 

Ceiü'bojtefien,  va.  gie^ft 
^erüber,  gie§t  herüber,  gog  l^cr« 
über,  l^abe  J^erübergejogen,  cią- 
gnąć CO  w  tę  stronę,  przy- 
ciągnąć; (obraz.)  jmnbn  JU  ftc^ 

—  pozyskać  kogo. 
^CrU'ltt,  adv.  około,  wkoło, 

naokoło ;  |ier  —  tędy  wokoło  ; 
bort  —  tamtędy  (wokoło); 
bort  utn  bie  (Säe  —  tamtędy 
w  bok;  in  ber  gangen  ©tabt 

—  po  całem  mieści«;  immer 
um  jmnbn  —  fein  być  zawsze 
koło  kogo;  ba  —  mu§  feine 
SBo^nung  fein  w  tej  okolicy, 
tu  w  pobliżu  musi  być  jego 
mieszkanie;  überall  —  wszę- 
dzie; um  ad^t  W^x  —  około 
ósmej  godziny. 

^ciu'm=äugcln,  vn.'if^ahm) 

naokoło  strzelać  oczyma. 

§cru'm=boIgen,  fic^  — ,  vr. 

(^aben)  (po)czubić  się,  moco- 
wać się,  szamotać  się,  ucierać 
się  z  kim,   za  łby  się  wodzić. 

'■^cru'm-bcfeftigcn,  'va.  (§a» 

hin)  obwarować  naokoło. 

ptxn'm=hti^tn,  ftc|  — ,  vr. 
bei|eft  bic^  |erum,  bei^t  ftd^ 
l^erum,  biß  mic^  l^erum,  l^abe 
mid^  lierumgebiffen,  kąsać  się, 
gryźć  się,  zajadać  się;  fid^  mit 
imnbm  —  gryźć  się,  swarzyć 
się,  kłócić  się  z  kim,  wzaje- 
mnie sobie  dokuczać. 

^ttn'm^Mommtn,        va. 

be!ommft,  befommt,  be!am, 
l^erum,  l^abe  — ,  jmnbn  — 
przeciągnąć  kogo  na  swoją 
stronę,  zdołać  kogo  namówić, 
przekonać. 

^eru'm=bctteln,  vn.  (|aben) 

chodzić  po  żebrach  (od  do- 
mu do  domu). 

^cru'tti^bcöjcgcu,  va.  i  fic^ 

— ,  vr.  (I^aben)  poruszać  co, 
poruszać  się  naokoło,  obracać, 
kręcić  (się). 

|)eru'm=bictcn,  va.  bieteft, 
bietet,  bot  l^erum,  l^abe  l^erum« 
geboten,  obnosić  naokoło,  po- 
dawać. 

^cni'm=bint)cn,  va.  binbeft, 
binbet,  banb  l^erum,  Ijabe  f)er* 
umgebunben,  obwiązywać,  ob- 
wiązać dokoła. 

^eru'm=l)ittcn,  va.  bitteft, 
bittet,  bat  ^eruni,  l)obe  fjerum» 


^ttn'm'Wditttn 


615 


|)cr«'m-^jrügcln 


gebeten,  prosić  (wszystkich) 
naokoło,  kolejno. 

^tm'm^UäUtxn,  vn.  (^aben) 
in  einem  SSud^e  —  przerzu- 
cać karty  w  książce. 

^enrin=lirtnöeh,  va.  bringft, 
bringt,  brachte  l^erum,  I^ab2 
l^erumgebrad^t,  obnosić,  opro- 
wadzać, obwieźć  co  naokoło ; 
(obraz.)  jmnbn  in  ber  ©tabt 
—  obnosić,  obgadywać  kogo 
po  mieście,  rozgłaszać,  rozsie- 
wać co  o  kim;  jmnbn  —  prze- 
konać kogo,  odwieźć  kogo  od 
zdania,  nawrócić,  przekabacić. 

^eru'm=bre^cn,  i.  m.  (^a= 

l>m)  obracać,  obrócić,  kręcić 
wokoło;  obrócić  w  tył;  lang« 
fam  —  wertać,  wiercić  (czem), 
pokręcać;  II.  fid^  —,vr.  (I^aben) 
obracać  się,  kręcić  się;  wa- 
łęsać się;  nad^  aUen  ©eiten 
I) in  fid^  —  wykręcać  się;  brel^ 
bidę  l^erum!  obróć  się!  III.  — , 
sn.  »§,  obrót  m. ;  wałęsanie  n. 
się;  im  —  w   oka   mgnieniu. 

([)aben)  fic^  um  clm  2lrbeit  — 
unikać  roboty. 

^cru'm=f  a|ren,  f  ä^tft,  fä^rt, 
ful^r  I;erum,  herumgefahren, 
I.  va.  (I^aben)  obwozić,  ob- 
wieźć (naokoło) ;  II.  vn.  (fein) 
objeżdżać,  objechać  (naokoło) ; 
um  bte  <Stabt  —  objechać  mia- 
sto, jechać  naokoło  miasta;  in 
ber  ©tabt,  in  ben  ©trafen  — 
jeździć,  jechać  po  mieście,  po 
ulicach ;  (obraz.)  mit  ben  §än= 
ben  —  wywijać  rękami,  gie- 
stykulować. 

^eru'nt=f(ottcrn,  vn.  (fein) 

latać,  biegać,  trzepotać,  bujać 
naokoło,  tam  i  sam. 

|>cru'nt=flicncn,  vn.  fliegft, 
fliegt,  flog  l^erum,  bin  l^erum* 
geflogen,  latać  wokoło,  tam 
i  sam,  oblatywać,  oblecieć; 
feine  58Udfe  flogen  übcraE  Ijer« 
um  wzrok  jego  bujał  po  wszyst- 
kich stronach. 

^cru'mfliegenb,  adi.  rozio- 

tny. 

|)Ci'u'm=fi*a9en,  vn.  (^aben) 

opytywać,  wypytywać,  wypy- 
tać się. 

^cnt'm^fü^rcn,  va.  (^aben) 

1)  prowadzić  naokoło;  eine 
§etfe  um  einen  Ort  —  obwo- 
dzić, ogrodzić  płotem  miejsce 


jakie;  2)  jmnbn  —  oprowa- 
dzać, oprowadzić  kogo;  einen 
g^remben  in  ber  ©tabt  —  opro- 
wadzać obcego  po  mieście; 
jmnbn  bei  ber  9^afe  —  wodzić 
kogo  za  nos. 

|)eru'ntfü^rcr,  sm.  »§,  pi 

— ,  oprowadzicie!  m. 

-^cru'm^gaffen,  vn.  (^aben) 

wytrzeszczać  oczy  po  wszyst- 
kich stronach. 

^eru'm=geben,  va.  gibft, 
gibt,  gab  ^crum,  ^abe  l^erum» 
gegeben,  podawać  kolejno  (je- 
den drugiemu),  obnosić. 

|)cni'm=9e^cn,  vn.  ge^ft, 
gel)t,  ging  ^erum,  bin  J^etum« 
gegangen,  1)  chodzić;  iść  wo- 
koło czego,  obchodzić,  obejść 
co;  przechadzać  się  gdzie,  po 
czera;  in  bcr  ©labt  —  cho- 
dzić, przechadzać  się  po  mie- 
ście; urn  bag  §au§  —  chodzić 
naokoło  domu,  obejść  dom  na- 
około; (obraz.)  um  jmnbu  — 
chodzić  koło  kogo,  nadskaki- 
wać komu ;  2)  otaczać ;  ein 
©raben  gel^t  urn  bic  ©tabt  — 
rów  idzie  naokoło  miasta, 
otacza  miasto;  3)  etro.  — 
laffen  podawać,  kazać  obnosić; 
ber  traten  gel^t  fc^on  l^i?rum 
już  pieczeń  obchodzi,  już  pie- 
czeń obnoszą,  podają;  feinc 
Slidfe  —  laffen  wodzić  wzro- 
kiem naokoło;  e§  gel^t  aUeS 
mit  mir  im  Greife  l^erum  wszyst- 
ko się  zemną  obraca,  koło- 
wroci  mi  się  w  głowie;  biefe 
©efc^id^te  ge1^t  mir  im  ^o^afe 
l^erum  ta  historya,  sprawa 
kręci  mi  się  po  głowie,  usta- 
wicznie mnie  zajmuje, 

^cru'ttt=^aMcn,  vn.  (i^aben) 
l^ieb  l)erum,  §abe  l^erumfie^auen, 
ciąć,  rąbać,  siec,  pałaszować 
na  wszystkie  strony;  fid^  mit 
jmnbm  —  rąbać,  bić  się  z  kim. 

|)cni'nt=I|oIcn,  va.^  (^aben) 
jmnbn,  etio.  —  pójść  po  ko- 
go, po  co  do  sąsiedniego  domu 
i  sprowadzić  kogo,  i  przy- 
nieść; (obraz.)  jmnbn  —  na- 
kłonić kogo  do  cz3go;  poła- 
jać  kogo. 

^cru'm=ljilMen,    m.  (fein) 

skakać,  poskakiwać  (naoko- 
ło). 

^cru'ttt=irrcn,  vn.  (fein)  tu- 
łać sie,  błąkać  sie. 


^eru'm=|agcn,  i.  va.  (^a-- 

ben)  pędzić  (naokoło);  jmnbn 
—  przepędzać,  gonić  kogo, 
posyłać  kogo  tam  i  sam;  U. 
vn.  (fein)  pędzić  naokoło ; 
polować  we  wszystkich  stro- 
nach. 

^eru'ttt=!ommen,  vn. 

!ommft,  !ommt,  fam  ^erum, 
bin  l^erumgefommen,  1)  obejść, 
przyjść  naokoło;  2)  podró- 
żować wiele;  er  ift  votit  (in 
ber  SBclt)  l^erumgefommen  du- 
żo świata    zwiedził,    widział. 

|)eru'ttt*!ranteir,  vn.  (^aben) 

szperać,  gmerać  tu  i  tam. 

^cru'm=frie^ctt,  vn.  fried^fł, 
!riec^t,  !roc^  ^erum,  bin  i^erum« 
ge!rod^en,  czołgać  się  tam 
i  sam,  łazić  po  różnych  miej- 
scach, kątach. 

^txn'm4ńtQttt,  va.  (^aben) 
=  fterumbrinc^en. 

|)ccu'm=laiifen,  vn.  läufft, 
läuft,  lief  l^ecum,  bin  ^crum« 
gelaufen,  biegać  naokoło, 
obracać  się,  szybko  poruszać 
się  koło  czego ;  biegać  tam 
i  sam;  in  ber  ©tabt  —  bie- 
gać, latać,  włóczyć  się  po 
mieście. 

^eru'mlüufcr,  sm.  »§,  pi 

— ,  biegus  m.,  biegun  w., 
włóczęga  m.,  włóka  w.,  la- 
tawiec m.,  brukowiecm, 

^cru'mläufcrin,  sf.  pi 
»innen,  włóczęga  /.,  biegacz- 
ka/. 

^un'm4ątn,  va.  (^aben) 

1)  kłaść,  położyć  około,  tu 
i     tam;     otoczyć     co     czem  ; 

2)  porozkładać  po  różnych 
miejscach. 

§eru'm=Ite9cn,  vn.  liegft, 
liegt,  lag  ^erum,  bin,  l^abe 
^erumgelegen,  leżeć  naokoło, 
wokoło,  tu  i  tam. 

^ttü'mAubtxn,  vn.  (^aben) 
prowadzić  życie  bezczynne 
i  rozwięzfe. 

^txn'ni4mfitxn,   vn.   (^a- 

ben)  włóczyć  się  nie  pra- 
cując nic. 

^cru'm-^ro3c|ftcrcn,  fid^— , 

vr.  (I^aben)  wodzić  się  po  są- 
dach. 

|ierii'm=łjrupcln,    fic^    — , 

vr.  (^aben)  bic  się,  tłuc  się, 
szamotać  się  z  kim,  to  z  tym, 
to  z  owym. 


|)cru'nt=roten 


616 


^cru'm=tragett 


^cru'm=rötcn,  vn.  rätft, 
rät,  riet  l^erum,  Fiabe  l&erum== 
geraten,  an  einem  Sflätfel  — 
łamać  sobie  głowę  nad  za- 
gadką. 

|)cru'm-rctc^en,  I.  va.  (^a= 

BenJ  obnosić,  podawać  na- 
około; II.  vn.  (^a6en)  star- 
czyć do  opasania,  okolenia 
cze^o. 

|)cru'm=rct[cn,    vn.    (fein) 

podróżować  (tu  i  tam). 

^cru'm=reij?cn,  va.  reiBeft, 
reift,  ri^  t)erum,  fiabe  J^erum« 
geriffen,  drzeć  co  naokoło, 
szarpać,  szamotać. 

§cru'm=reitcn,  vn.  reiteft, 
reitet,  ritt  ^erum,  bin  l^erum» 
geritten;    1)   um   eine   ©tabt 

—  jeździć,  jechać  konno  na- 
około miasta,  objeżdżać,  ob- 
jechać konno  miasto;  2)  je- 
ździć tam  i  sam,  uwijać  się 
na  koniu;  in  ber  ©tabt  — 
przejeżdżać  się  konno  po 
mieście. 

^cru'm=rcnncn,  vn.  rennft, 
rennt,  rannte  ^erum,  bin 
l^erumgerannt,  biegać  tam 
i  sam,  naokoło. 

|)cr'unt=f^auen,  va.  (^aben) 

oglądać  się,  obejrzeć  się. 

|j'cru'm=f^itfcn,  va.  (Ę)aBen) 

obsyłać,  obesłać  kogo,  po- 
obsyłać,  słać  po  różnych 
miejscach;  id^  f)a6c  nac^  i^m 
in  ber  gangen  ©tabt  ^eium= 
gefd^itft  obesłałem  całe  miasto 
szukając  go,  w  całem  mie- 
ście kazałem  go  szukać. 

|)cru'm=fdjlagcn,  fc^lögft, 
fd^lägt,  fd^lug  ^erum,  ^a&e 
lerumgefd^Iagen,  I.  va.  owi- 
nąć co  (na)około  czego;  ein 
%ući  nm  ben  ^cpf  —  owi- 
nać  głowę  chustką ;  itm.  um 
fi^  —  owinąć  się  czem,  w  co ; 
II,  fttfy  — ,  vr.  ftd^  mit  jmnbm 

—  bić  się,  ucierać  się,  uwi- 
jać się  z  kim. 

^cru'nt=fd)lct(I)cn,  vn. 
fcpleid^ft,  fc^leic^t,  ]ć)u^  fjerum, 
bin  ^erumgefc^lic^en  i  fid^  — , 
vr.  (^aben)  czołgać  się  wszę- 
dzie, ukradkiem,  cichaczem 
łazić,  kręcić  sie  po  jakiem 
miejscu. 

Ccru'm=f  d)Icnbcni,t'w.  (fein) 

łazić,  wałęsać  s"ę,  włóczyć 
sie. 


ben)  etm.  —  włóczyć,  wlec 
co  ze  sobą;  jmnbn  —  włó- 
czyć kogo  ze  sobą,  opro- 
wadzać kogo  ciągle. 

^eru'nt'frfjling'en,  fd^lingft, 
fd^lmgt,  fd^Iang  fierum,  l^ahe 
^erumgefd^Iungen,  I.  va.  opa- 
sać co  kcło  czego;  II.  fid^ 
— ,  vr.  fic^  um  etro.  —  owi- 
jać się  koło  czego. 

§crü'm=frf)uüffc(n,  vn.  (Ca= 

ben)  wąchać  po  różnych  miej- 
scach. 

|)cru'tn=fd)tt)ärmcn,       tn. 

(fetn)  bujać,  roić  się;  włó- 
czyć się. 

|)eru'm-f(I)tt)etfcn,  vn.  (fein) 

włóczyć  się,  błąkać  się. 

|>cru'mfd[jtticn!cn,    i.    va. 

(I^oben)  machać,  wywijać,  gi- 
bać  wokoło ;  obrócić  w  prze- 
ciwną stronę;  U.  vn.  (fein) 
obrócić  się,  zrobić  obrót. 

^eru'tti=f  djicingcn,  fc^rcingft, 
fc^roingt,  fdiroang  l^erum,  l^abe 
l^erumgefd^rounqen,  I.  va.  ma- 
chać, wywijać  naokoło;  II. 
fid^  — ,  vr.  bujać  w  powie- 
trzu. 

|)eni'm=fcnbcn,  va.  ((jaben) 
=  tierumfiitfen. 
^eru'm=fe^cn,  I.  va.  (I^aben) 

stawiać,  kłaść  naokoło;  II. 
ficE)  — ,  vr.  (^aben)  fid^  um  ben 
%\^Ą  —  usiąść  naokoło  stołu. 

|>cru'm=fi^cn,  vn.  fi^eft, 
fi^r,  fa^  l^erum,  l^abe  i  bin 
^crumgefeffen,  siedzieć  na- 
około czego,  siedzieć  po  ró- 
żnych miejscach. 

|)eru'ttt=f^öf)en,  rn.  (t)aben) 
śledzić,  szpiegować,  podglą- 
dać wokoło,  po  różnych  miej- 
scach. 

^cru'm=fpanucn,  va.    (^a* 

ben)  opiąć. 

|)eru'rit=f)jajicrcn,  vn.  (fein) 

przechadzać  się. 

|>cru'ni=f Riefen,  vn.  (^aben) 

1)  grać  i  grać  po  różnych 
miejscach;  2)  (w  grze  w  kar- 
ty:) nod^  einmal  —  rozdać 
jeszcze  raz  karty. 

|)cru'nt=fłJnngcn,  vn. 

fpttngft,  fpringt,  fprang  ^er= 
um,  bin  l^erumgefprungen, ska- 
kać wokoło,  tam  i  sam,  ska- 
kać sobie;  um  ńw.  —  ob- 
skakiwać,  obskoczyć. 


^cru'm=ftön!crn,  rn.(Caben) 

wszędzie  szperać,  badać,  wy- 
wiadywać  się. 

|)cnrm=ftc|ctt,  vn.  fte^ft, 
ftetjt,  ftanb  ^erum,  bin  ^erum* 
gefłanben,  stać  naokoło,  tu 
i  tam. 

|)eni'm=ftcffeit,  va.  (^aben) 

stawiać  naokoło,  poustawiać, 
porozstawiać  (tu  i  owdzie). 

f)cru'm=ftod^ern,  vn.  (^aben) 
in  ben  ^ä^nen  —  dłubać 
w  zębach. 

|)eru'ni=fto^en,  va.  ftöfeeft, 
[tb^t,  ftie^  l^etum,  i)abe  l^erum«» 
geflogen,  popychać  naokoło, 
tam  i  sam;  gonić  (kogo,  co) 
z  miejsca  na  miefsce. 

|>cru'tti=ftrcidjen,  vn. 

ftreidjft,  ftreic^t,  ftric^  l^erum, 
bin  l^etumgcftric^en,  vn.  i  §cr» 
u'm=ftrcifcn,  vn.  (fein)  włó- 
czyć się  po  jakiem  miejscu, 
łazić  po  .   .  .,  przewijać    się. 

|)cru'mftm(^er,  sm.  -^,  pi. 

— ,  włóczęga  m. 

|)eru'm=ftrcttcit,  vn.  i  ftc^ 

— ,  vr.  fireitfft  (bid^),  ftrcitet 
(fid)),  [tritt  (fid^)  ^erum,  f)abc 
(mic^)  fierunigeftritten,  (fic^) 
mit  jmnbm  —  sprzeczać  się 
z  kim  (to  o  to,  to  o  owo). 

^cru'm^trcucn,  va,  (^aben) 

sypać,  posypać,  rozsypać, 
rozrzucić  co  wokoło,  w  ró- 
żnych miejscach. 

^tX\\'m'\w^t\\f  vn.  i^aUxi) 
szukać  po  .  .  .,  szukać  po 
wszystkich  kątach,  wszędzie, 
przetrząsać. 

|)Cni'm=tOU3Cn,  vn.  (^aben) 
tańcować,  tańczyć  naokoło ; 
er  läfet  fic^  nic^t  auf  ber  S^Jafe 
—  nie  daje  się  wodzić  za 
nos. 

^cni'm4o^^cn,  vn.  (^abcn) 
macać  po  lóżoych  miejscach, 
po  ciemku. 

^eni'mta^^jcn,  sn.  «g,  ma- 

canina  /. 

-f)ent'm=toften,  vn.  (^aben) 
=  t)erumtappen. 
|)cru'mtragtiar,    adl  roz- 

nośuy. 

|>cni'm=trQgcn,  va.  Irögft, 
trägt,  trug  ^crum,  Fiabe  l^erum= 
getragen,  1)  nosić,  nieść,  za- 
nieść naokoło;  obnosić;  2)  ob- 
nosić; roznosić;  eine  9'?ad^=" 
rid^t     —    rozgłosić     nowinę; 


^eru'mträgcr 


617 


|)cru'nfcr=rü(fen 


3)  nosić  przy  sobie,  za  sobą ; 

4)  ctro.  in  ben  ©cbanfen,  im 
^erjen,  6ei,  in  fid|  —  nosić 
się  z  myślą,  mieć  co  na  sercu. 

'|)crit'mtVägcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  obnosiciel  m.,  roznosi- 
cie! m. 

^txn'mtv'dt^txin,    sf,    pi. 

«innen,  obnosicielka  /".,  roz- 
nosicielka  /. 

^cru'm=treificn,  treibfł, 
treibt,  trieb  l^erum,  l^abe  ()erum« 
getrieben,  I.  va.  pędzić,  go- 
nić naokoło;  II,  fic|  — ,  vr. 
(I^aben)  poniewierać  się,  tłuc 
się,  wałęsać  się,  włóczyć  się, 
bruk  zbijać. 

^eru'mtrcibcn,  sn.  '§,  włó- 

częgfostwo  w.,  poniewierka  f. 

'^cru'm=tretbcr,  sm.  '.^,pl. 

— ,  biegnn  m.,    włóczęga    m. 

|>cru'nt=trtnfcn,  w.'trin!ft, 
trinft,  tran!  ^eriim,  ^obe 
^etumgetrunfen,   pić   dokoła. 

^eru'nt=tummel«,    i.    va. 

(I^aben)  obracać,  wykręcać, 
wokoło  pędzić;  II.  fid^  — ', 
vr.  (§aben)  kręcić  się,  wiercić 
się,  biegać  tam  i  sam. 

'|>eni'm=tDäl5en,      i.  ^   va. 

(^abcn)  toczjć,  taczać  na- 
około, tam  i  sam;  II.  ftd^ 
— ,  vr.  (I^aben)  przewracać 
się,  nurzać  się,  tarzać  się, 
przewalać  się. 

^cru'm=töanbern,  vn,  (feir.) 

wędrować  po  różnych  miej- 
scach. 

^cru'nt=tt)crfen,  rairfft,  wirft, 
warf  l^erum,  \^o.ht  ^erumge= 
roorfen,  I.  va.  rzucać  naokoło, 
(po)rozrzucać,  rzucać  tu  i  ow- 
dzie; II.  fid^  — ,  vr.  (I^aben) 
rzucać,  rzucić  się. 

|>ent'm=tiJi(fcIn',  va.  (^oben) 

owinąć  naokoło. 

^cru'm^ttJtnbcn,  va.  win« 
beft,  roinbet,  roanb  l^erum,  ^abe 
l^erumgerounbcn,  okręcać  co 
koło  czego. 

§eru'nt-toirtfriÖttften,      vn. 

(fiaben)  dokazywać,  bobrować. 

|)eru'm=ttiifd)cn,  vn.  (^abcn) 

szarzać,  wyszarzać,  zeszarzać. 
|)Cru'tti=ü)ü^(cn,  vn.  (^aben) 
ryć  naokoło;  im  Äote  —  rjć 
w  błocie;  in  ben  33ücl§ern  — 
przewracać  księgi. 

^eru'm=janfcn,  fic^  — ,  w. 
(I^abcn)  \\ć)  mit  jmnbm  —  kłó- 


cić się,  cektać  się,  sprzeczać 
się  z  kim,  koty  z  kim  drzeć. 

|»cru'ni=jaufcn,  va.  {^o^UrC) 

kudłać,  wy  kudłać;  vr.  fic^ 
mit  jmnbm  boryl^ać  s'ę  z  kim. 

^cru'nt=scrren,  va.  '(i^ben) 

szarpać  tam  i  sam,  na  wszyst- 
kie strony. 

^cru'ttt-stc^cn,  giefift,  jiel^t, 
3og  l^erum,  ^aiit  ^crumgejogen, 
ciągnąć  naokoło;  SJiauem  um 
bie  Śtabt  —  poprowadzić 
mury  naokoło  miasta;  (obraz.) 
jmnbn  —  zwodzić,  łudzić  ko- 
go; II.  vn.  (fein)  włóczyć  się, 
koczować,  przenosić  się,  wę- 
drować z  miejsca  na  miejsce, 
poniewierać  się;  ^erumjifl^enb, 
ppr.  i  adi.  wędrujący,  wędro- 
wny, koczujący ;  ^erum3ie^2n= 
be§  SSolf  lud  koczujący;  l^er« 
unijiel|enbc  Äomöbianten* 
ttup:pc  wędrowna  trupa  kome- 
dyantów. 

§erU'ttl5tC]^Cn,  sn.  »§,  ponie- 
wierka /.,  przenosiny  pi. 

^eru'ntcr,  adv.  (oznacza 
kierunek,  ruch  z  miejsca  wy- 
żej położonego  ku  mówiące- 
mu) na  dół;  Don  oben  — 
z  góry  (na  dół);  ben  §ut — ! 
zdejm  kapelusz!  kapelusz 
z  głowy!  (obraz.)  er  ift  jel^r 
—  bardzo  podupadł,  zmarniał, 
zubożał. 

^cru'nter^brtngen,  va. 
bring[t,  bringt,  hx(x<i)ii  l^er« 
unter,  l^abe  l^eruntcrgebradfit, 
znosić,  ZLieść  z  góry  na  dół; 
(obraz.)  btc  lange  Hran!|eit 
|ot  i^n  fe^r  l^eruntetgebrad)t 
długa  choroba  bardzo  go  wy- 
cieńczyła; bicfe  ©efc^äfte 
l^aben  il^n  ganj  l^erunterge= 
brad^t  te  interesa  przywiodły 
go  do  ubóstwa,  zniszczyły  go 
zupełnie. 

^cru'ntcr=brän9cn,  va. 
(^aben)  zeprzeć. 

^cru'ntcr=fal)ren,    i.     va. 

fä^rft,  fa^rt,  fu^r  herunter, 
l^abe  l^eruntergefttl^ren,  spro- 
wadzić, zwozić,  zwieźć  z  góry 
na  dół;  II.  vn.  ([ein)  1)  zje- 
żdżać, zjechać;  2)  spadać, 
spaść. 

|)eru'ntcHaIIcn,  vn.  faiift, 
fäUt,  fift  l^eruntcr,  bin  l^er« 
untergefaUen,    spadać,   spaść. 

§cru'nter=f(ieöcn,  vn.  fliegft, 


fliegt,  flog  l^erunter,  bin  j^er» 
untergeflogen,  zlatywać,  zle- 
cieć. 

|)cru'nteHüI;ren,  m.  (^a- 

ben)  sprowadzić  na  dół. 

^eru'nter=9cl)en,  vn.  ge^ft, 
gel)t,  ging  l^erunter,  bin  l^er= 
untergegangen,  schodzić, 

zniejść. 

§eru'nter=^anbcln,  va.  (^a= 

ben)  wytargować. 

Ceru'nteHoIcn,  va.  (^aben) 

(pójść  na  górę  i)  sprowadzić, 
znieść  na  dół. 

^cni'ntcr=!(cttcrn,  vn.  ([ein) 

złazić,  zleźć. 

|)cnrntcr=fottcrn,  vn.  (fein) 

staczać  się,  stoczyć  się,  ska- 
tulać  s'ę. 

|)eru'htcr=!omnten,        vn. 

frmmft,  fommt,  lara,  ^erurter, 
bin  ^eruntergefommen,  1) 
przyjść  ra  dół,  zejść;  2) 
podupadać,  podupaść,  wy- 
nędznieć, zubożeć,  kapcanieć ; 
l^eruntcrgefommen,  pp.  i  adi. 
podupadły,  wynędzniały,  zu- 
bożały. 

|)cru'nłer=!ric(!^en,  vn.  ([ein) 
=  ^erunterflettern. 

^eru'nter4affen,  va.  täffeft 
i  lä^t,  lä^t,  lie^  herunter,  l^abe 
Cctuntergelaffen,  1)  pozwolić 
komu  zejść;  2)  spuszczać, 
spuścić. 

§cru'nter-Iaufcn,  vn.  räu[ft, 
rauft,  lief  Jerunter,  bin  ^er* 
untergelaufen,  1)  zbiegać, 
zbiedz;  2)  ściekać,  ściec. 

|)eru'ntcr=ntoc^en,  va.  (^a= 
ben)  1)  s^djąć  co;  2)  jmnbn 
—  zburczyć,  wyburczyć,  zje- 
ździć kogo. 

^eru'nter=nc^ntcn,  va. 
nimmft,  nimmt,  naljm  l^cr= 
unter,  i^cbe  heruntergenommen, 
zdejmować,  zdjąć. 

|)eru'ntcr=łJur5Cln,  vn.  ([ein) 

stoczyć  się. 

|)cru'nter=reł^cn,  va.  ret» 
fee[t,  rei^t,  ri§  tieruntet,  ^  l^abc 
l^eruntergeriffen,  zdzierać,  ze- 
drzeć; (obraz.)  z\n  SBetf  — , 
jmnbn  zedrzfć  dzieło,  rozszar- 
pać kogo,  skrytykować  nie- 
miłosiernie. 

^tXM'wttX'-xMtn,  I.  va.  (^a» 
ben)  posunąć  na  dół,  zesunąć; 
II.  vn.  ([ein)  posunąć  się  na 
dół,  ku  dołu. 


^tx\i'nttv=\ü}kUn 


618 


§criJO'r=rufcn 


^eru'nter=f(^iel)cn,        va. 

fd^iebft,  fd^icbt,  fc^ob  herunter, 
i)abe  leruntergefd^oben^  zsu- 
wać, zsunąć  na  dół. 

§>eru'ntcr=f(^te^en,  fc^ie^cft, 
fd^ie^t,  fd^o^  I)erunter,  ^abe 
^cruntergefc^offen,  I.  va.  ze- 
strzelać, zestrzelić,  zrzucać, 
zrzucić  z  góry  na  dół;  II.  vn. 
([ein)  zlecieć  jak  strzała. 

^cru'iitcr-fd^Iutfcn,  va.  (l^a- 
ben)  =  {)inunterfc^ludfen. 

^cru'ntcr-fc^cn,  va.  (^aben) 
1)  zsadzić;  2)  bcn  ^reiś  — 
obniżyć,  zniżyć  cenę;  3)imnbn 
—  poniżać,  poniżyć  kogo. 

^eru'ntcr«f)jringen,       vn. 

(fein)  =  l^erabfpringen. 

l^cru'iitcr-ftctgcn,  vn.  fteigft, 
fteigt,  ftieg  l^erunter,  bin  l^er= 
untcrgeftiegen,  1)  zstępować, 
zstąpić;  2)  zsiadać,  zsiąść; 
3)  schodzić,  zejść. 

^ent'nter=fto^cn,  va.  ftö&eft, 
ftö^t,  ftief;  Ijerunter,  l^abe 
^erunłergeftofeen,  spychać,  ze- 
pchnąć. 

^cru'ntcr=ftiiräen,  va.  (r)a= 
ben)  i  vn.  (fein)  =  öcrab* 
ftürjen. 

^txn'nitv4m,  va.  tuft,  tut, 
tat  l^erunter,  r;abe  j^erunter» 
getan,  zdejmować,  zdjąć;  bcn 
^ut  —  zdjąć  kapelusz,  uchy- 
lić kapelusza;  =  j^eruntev« 
machen  2). 

^cru'ntcr=troł)fen,  vn.  (fein) 

kapać,  spadać  kroplami. 

^  cru'nterujört^,    adv.    ku 

dołowi,  na  dól*. 

^  cru'ntcr=ujerfcn,  va.  rcirf  ft, 
njltft,  roarf  l^erunter,  l^abe 
Ijeruntergeroorfen,  zrzucać, 
zrzucić. 

|>cnrnter=5icljcn,aie^ft,jiel^t, 
gog  Ijerunter,  l^ecuntergejogen, 
I.  va.  (I^aben)  ściągać,  ścią- 
gnąć; II.  vn.  (fein)  sprowadzać 
się,  sprowadzić  się  na  dół, 
z  wyższego  na  niższe    piętro. 

^CrÜO'r,  adv.  z  za,  z  ze, 
z  pod,  z  poza,  z  pomiędzy; 
z  wewnątrz,  na  wierzch. 

^eröö'r=Mtrfeit,  vn.  (^aben) 

wyglądać    skąd;    ukazać    się. 

^cbo'r=I)Iinfcn,  vn.  (f^aben) 

błyszczeć  przez  co,  z  za  czego. 

^txWX'hxtäjtn,  vn.  brid)ft, 

bri^t,  bvać)  fjeroor,    bin   ^er= 

»orgebrod^en,    1)  wyskoczyć, 


wypaść  z  za;  au§  bem  §inter« 
l^alte  —  wypaść,  wyskoczyć 
z  zasadzki;  2)  buchnąć,  wy- 
buchnąć; 3)  wytryskać,  wy- 
trysnąć; 4)  wydobywać  się, 
ukazać,  się ;  bic  <Sonne  bri^t 
au§  ben  SBoÜen  l^eroor  słońce 
wydobywa  się,  zajaśniało  z  po- 
za chmur;  fc^on  bred^en  bie 
S3Iättcr  J^eroor  już  liście  się 
ukazują,  już  drzewa  wypu- 
szczają. 

ptxWX'WinQtn,  va.  bringft, 
bringt,  brad^te  l^eroor,  Ijabe 
f)ect)orgebrad^t,  1)  wynosić, 
wynieść,  wyprowadzić  co  na 
widok;  dobywać,  dobyć  cze- 
go ;  2)  rodzić,  urodzić,  wy- 
dawać, wydać  na  świat ;  baś 
neunjei^nte  ^a^r^unbert  brad^te 
üiete  gro^e  Tlänmv  l^erüor 
wiek  dziewiętnasty  wydał  wie- 
lu wielkich  mężów;  ol^ne  cin 
SBort  —  gu  tonnen  nie  mo- 
gąc wydać,  wypowiedzieć  ani 
słowa,  zdobyć  się  na  słowo ; 
3)  jum  erftenmal  —  odkryć, 
wyjawić,  najprzód  powiedzieć, 
wymyślić  co;  4)  =  üei'urfa^en 
sprawić  co,  stać  się  czego 
powodem. 

^erüo'r^brängen,  va.  (^aben) 
imnbn,  etro.,  ficf)  —  cisnąć, 
pchać  kogo,  co,  się   naprzód. 

|>cri)0'r=bnngcn,  vn.  bringft, 
bringt,  brang  J^eroor,  bin  t)er^ 
oorgebrungen,  wydobywać  się 
(gwałtem)  skąd,  wybiedz  skąd. 

^erüo'r^n^^tn,  vn.  gei^'ft, 
gei)t,  ging  ijeruor,  bin  l^ecoor« 
gegangen,  wychodzić,  wyjść 
skąd  (na  widok);  pokazywać, 
pokazać  się;  (obraz.)  barauS 
gel^t  [jeroor,  ba^  -  .  .  z  tego 
okazuje  się,  wynika,  wypły- 
wa, że  .  .  . 

|>erüo'r=gu(fcn,  vn.  (l)aben) 

wyzierać  z  poza  czego. 

.^eruo'r=^cDcn,  va.  ^ebft, 
Tjcbt,  tjoh  l^eroor,  l^abe  r)erüot- 
geljobeu,  podnieść  co  i  okazać, 
wynosić,  wynieść;  (obraz.) 
szczególną  uwagę  zwracać  na 
co;  jmnb»  SBerbtenfłe  —  wy- 
wyższać, wynosić  czyje  za- 
słue:i. 

§crl)0'r=!cljrcn;  va.  {^aUw) 
=  ijecDorl^eben. 

^crUo'r=fcimcn,   vn.   (fein) 

puszczać,    puścić,    kiełkować. 


|>croo'r=fommcn,  vn. 

!ommft,  fommt,  !am  ^eroor, 
bin  l^erDorQc!ommen,  wycho- 
dzić, wyjść,  ukazać  się,  wy- 
nurzyć się,  zjawić  się. 

^tx\)u'x4x\tć)tn,  t^w.!ricd^ft, 
fxiec^t,  froc^  tjeroor,  bin  l^evoors 
gefrod^en,  wyczołgać  się,  wy- 
łazić, wyleźć  skąd. 

^txt)0'x4anQtń,  va.  (§aben) 

wydobywać,  wydobyć. 

CcroD'r=Iaffen,  va.  fäffcft, 
i  la^t,  lä^t,  Ue^  t)ert)or,  \)aht 
tjeroorgelaffen,  wypuścić  kogo 
na  widok,  pozwolić  wystąpić, 
wyjść,  ukazać  się. 

|)eröo'r=Ieu^tcn,  vn.  (^abcn) 

błyszczeć,  świecić  przez  co, 
z  poza;  fein  ^'iame  leud^tet 
unter  allen  anberen  l^eroor 
imię  jego  jaśnieje  między 
wszystkiemi  innemi ;  ^eroor» 
leu^tcnb,  ppr.  i  adi.  błysz- 
czący, świecący,  jaśniejący; 
celujący,  znakomity. 

|)cröo'r=Iodcn,  va.  (§aben) 

wywabić  z  poza,  skąd. 

|>crDo'r=r|ucücn,  vn.  quiUft, 
quillt,  quoK  Tjeröor,  bin  J^eroor- 
gequoUen,  wypływać,  wypły- 
nąć skąd;  bie  Xränen  quoUen 
i^eroor  łzy  się  puściły,  pły- 
nęły strumieniem. 

''^eröo'r=ro9en,  vn.  (^abcn) 

1)  sterczeć,  wystawać,  wy- 
glądać; fein  Äopf  ragte  nur 
einen  SKoment  aus  bem  SOßaffer 
f)erDOr  głowa  jego  chwilę  tyl- 
ko wyglądała  z  wody;  2)  prze- 
wyższać, górować;  (także  ob- 
raz.) =  celować,  przodować; 
burd^  ©ele^rfatn!eit  tjor  atten 
—  nauką  nad  wszystkim  celo- 
wać, wszystkiej  przewyższać. 

|)CrUü'rragcnb,  adi.  l)  wy- 
stający, sterczący;    wypukły; 

2)  wydatny;  znamienity,  ce- 
lujący. 

I^eröo'rragung,  sf.  pi.  «en, 

1)  sterczenie  n.,  wystawanie  n., 
wypukłość  /. ;  2)  wyższość  f. 
(nad  innych). 

^crüo'r^raufdjen,  vn.  (fein) 

z  szelestem,  ze  szmerem  wy- 
dobywać się  skąd. 

§crüo'r=ncfcIn,   vn.  (fein) 

szczerkotać,  wyszczerkać. 

§crDo'r=rufen,  ra.  rufft, 
ruft,  rief  ^eroor,  IjOiht  j^eroor» 
gerufen,  wywoływać,  wywołać; 


^txWt=iä}axvtn 


619 


^m 


kazać  wystąpić ;  (obraz.)  einen 
©treit  —  wywołać  spór;  S^eu» 
gierbe  —  wzbudzić  zacie- 
kawienie. 

^txWx=\Ąaxttn,  va.  (f)a6en) 
wygrzebywać,  wygrzebać. 

^crDo'r=f  djickn,  va.  fc^iebft, 
f  d^iebt,  fc^ob  J^eroor,  l^abe  l^eroor- 
gefd^oben,  wysuwać,  wysunąć 
z  poza,  z  pod  czego. 

|>cröo'r=fc^tc^cit,  vn.  fd^ie* 
^e[t,  jd^iefit,  fc^o^  ^eroor,  bin 
l^eröorgefd^offen,  wystrzelić, 
ukazać  się  nagle. 

^ertJD'r^fc^immern,  vn.  (i^a= 

ben)  połyskiwać,  Iśaić  się 
z  pomiędzy  czego. 

^eröi'Hc^cn,  «^n.  fiei^ft, 
fielet,  fa^  ^ert)or^  l^abe  J^eroor» 
gefeiten,  patrzeć,  wyzierać,  wy- 
glądać z  poza,  z  pomiędzy 
czego. 

^crüo'r=f;)rcngcn,  vn.  (fein) 

wyskoczyć  naprzód,  szybko 
wyjechać  (na  koniu). 

l^cröo'H^jric^cn,  vn.  fprie» 
^eft,  fpciefet,  fpro^  §erüor,  bin 
j^eroorgefpcoffen,  wyrastać, 
kiełkować  skąd. 

^cröö'r^f^rtuöen,         vn. 

fprłngft,  jpringt^fprang  l^eroor, 
bin  tieroorgefprungcn,  1)  wy- 
skakiwać, wyskoczyć;  2)  wy- 
stawać, sterczeć. 

^eröo'r=f^ri^en,  vn.  (fein) 

wytryskać. 

|)crtJO'H^jroffcn,  vn.  (fein) 
=  fjeroorfprie^en. 
|)cro0'r=fłmtbe(n,  vn.  (fein) 

wytryskać,  wytrysnąć,  blusz- 
czeć. 

|)erüi)'r4tcininieln,  i   |)cr= 

WX'WitXn,  vn.  (^aben)  wy- 
jąkać, wyjęknąć,  wybełkotać. 

^txWxAit^trx,  vn.  ftid^ft, 
ftic^t,  ftad^  fjeroor,  l^abe  ^^eroor- 
geftod^en,  1)  wystawać,  ster- 
czeć; 2)  odznaczać  się,  celo- 
wać, przewyższać  innych. 

^erÖO'rfte^Cnb,  adi.  l)  ster- 
czący, wystający  ;  2)  wydatny, 
znakomity;  eine  «e  (Sd^ön^eit 
piękność  nadzwyczajna,  ude- 
rzająca; »e  ©igenjd^aften  przy- 
mioty celujące. 

^crDü'r=fte^cn,  vn.  ftei^ft, 
fte^t,  ftanb  ^eroor,  bin  l^etoor* 
geftanben,  wystawać,  sterczeć 
naprzód. 


CcrUOlftC^nb,  adi.  wy- 
stający^ sterczący. 

§cru()'r=[to^ćn,  va.  fto^eft 
i  ftö^t,  ftö^t,  ftie|  ^eroor,  ^abe 
l§eroorge[to§en,  wypchnąć 
gwałtownie;  (obraz.)  ^(UĄe 
—  miotać  przekleństwa. 

§crt)o'r=ftra^Ien,  vn.  (^aben) 

z  blaskiem  się  ukazywać,  za- 
jaśnieć. 

^erDo'r=ftretfen,  va.  {\)<xUn) 

wyciągnąć,  wyszczerzyć,  wy- 
ściubić,  wystawić. 

^txWx-\ixmtVi,  m.   (fein) 

strumieniem,  strumieniami 
skąd  płynąć,  wypływać,  wy- 
ciekać, wyciec,  buchać,  wy- 
buchać. 

^txWX"\im^txif  vn.  (fein) 
gwałtownie,  z  łoskotem  wy- 
padać, wypaść,  wybiedz,  rzu- 
cić się  skąd. 

^erbo'Hudjen,  va.  (^aben) 

wyszukiwać,  wyszukać. 

^txWx4auä)tn,  vn.  (fein) 

wynurzyć  się,  wypłynąć  na 
wierzch. 

^erüo'r^treten,  vn.  trittft, 
tritt,  trat  ^eroor,  bin  l^ercoic* 
getreten,  występować,  wy- 
stąpić; feine  ©üte  tritt  be= 
fonberö  l^crtjor  dobroć  jego 
najbardziej  uderza,  odznacza 
się,  celuje. 

'^crt)0'r=tun,  tuft,  tut,  tat 
l^eroor,  l^abe  l^eroorgetan,  I.  va. 
wydobywać,  wydobyć,  wy- 
nieść, wyprowadzić  na  widok ; 
JI.  fic^  — ,  vr.  wyjść  na  widok, 
ukazać  się;  odznaczać  się, 
odznaczyć  się,  celować,  wy- 
górować. 

§eröo'r=tuagen,  M  ~~/^^- 

(l^aben)  odważyć  się  wyjść, 
wystąpić. 

§cit)0'r-3aubcrn,  va.  (^aben) 

wyczarować,  czarem  wywo- 
łać, stworzyć. 

§cröo'r»sic^cn,  va.  gie^ft, 
jieljt,  jog  l^eroor,  l^abe  beroor« 
gegoąen,  wyciągać,  wyciągnąć. 

|)C'r=tDagen,   fic^    — ,    vr. 

(I^aben)  odważyć  się  przyjść 
tutaj. 

^C'rÖJärt^,  adv.  ku  tej  stro- 
nie. 

^e'rüjcg,  sm.  =(e)g,  pi.  =e, 

droga  /.  tutaj,  dotąd,  w  tę 
stronę,  przyjście  n. 

^c'VttJeifcn,  I.  va.  roeifeft, 


roeift,  roieg  l^er,  l^abc  l^erge* 
raiefen,  l)  pokazywać,  poka- 
zać; 2)  jmnbn  —  pokazać 
komu  drogę  tutaj ;  II.  vn. 
(^aben)  wskazywać  kierunek 
w  tę  stronę. 

^c'r=tDcnbcn,  rcenbcft,  tcen« 
bet,  toanbte  l^er,  l^abc  l^er= 
geraanbt,  I.  va.  obrócić  w  tę 
stronę;  II.  fid^  — ,  vr.  obrócić 
się  w  tę  stronę. 

'^e'r-berfcn/  roirfft,  rairft, 
warf  l^er,  l^abe  l^ergeroorfen, 
I.  va.  rzucić  tutaj,  w  tę  stro- 
nę; II.  fid^  — ,  vr.  rzucić  się 
w  tę  stronę. 

§Vr=ti)tn!cn,  i.  va.  (^aben) 

jmnbn  —  kiwać,  skinąć  na 
kogo,  aby  tu  przyszedł;  II. 
vn.  (^aben)  skinąć. 

^t'X=^miitn,  vn.  roiUft,  roili, 
rooUte  f)er,  t)abe  ^ergerooUt, 
chcieć  tutaj  przyjść,  przybyć, 
przyjechać. 

^e'r=ti)ünft^cn,  va.  (^aben) 
jmnbn,  etro.  —  życzyć  sobie, 
aby  kto  tu  przybył,  aby  się 
co  tu  dostało. 

|)Cra  i  ^e'rjc,  sn.  ipcrjenś, 
dat.  ^erjen,  pi.  ^»ergcrt,  1)  ser- 
ce w.;  jum  =en  gel^örig  ser- 
cowy; Żel^re  üom  «en  kardy- 
ologia,  nauka  o  sercu ;  !leincS 
—  serduszko;  baö  —  pod^t, 
fd^lägt  serce  kołace,  bije;  er 
traf  i^n  mitten  in§  —  trafił 
go  w  samo  serce;  an  ge« 
brod^enem  =en  fterben  umrzeć 
na  pęknięcie  serca;  fie  trägt  ein 
^inb'  unter  bem  *en  nosi  dzie- 
cię pod  sercem,  w  żywocie; 
2)  serce,  pierś  m.\  bic  ^anb 
auf§  —  fegen  położyć  rękę 
na  pierś;  ^anb  auf§  — !  przy- 
znaj siei  mów  prawdę!  jtnnbu 
an§  — '  brüdfen  przycisnąć  ko- 
go do  serca,  do  piersi;  3)  ser- 
ce, uczucie  n. ;  er  l^at  bo§  — 
auf  bem  redeten  gledE  ma  wiel- 
kie, wspaniałe,  dobre  serce; 
ein  —  üon  ©tein  serce  jak 
głaz,  jak  krzemień  (twarde); 
jmnbn  auf  —  unb  3^ieren  prü» 
fen  zbadać  kogo  dokładnie, 
przejrzeć  do  głębi  serca  czy- 
jego; er  l^ot  !eiń  —  für  bic 
2(rmen  nie  ma  serca  dla  bie- 
dnych; jmnbm  ba§  —  fd^roer 
machen  trapić,  dręczyć  kogo; 

eg  ift  mir  enge  yxxa^  —  serce 


^m 


620 


^e'rjbrürfen 


mi  się  ściska;  eS  tDtrb  i^m 
roarm  um§  —  krew  w  nim 
wrzeć  poczyna ;  toie  i[t  e§  bir 
um§  — ?  jak  ci?  co  czujesz? 
mir  Ppftc  bag  —  r>ox  greube 
serce  skakało  mi  z  radości; 
ctro.  auf  fcem  =en  ^a&en  mieć 
co  ua  sercu;  rcaś  l^aft  bu  auf 
bem  *en?  co  masz  na  sercu? 
co  ciebie  trapi?  fid^  etir».  JU 
»en  nel^men  brać  sobie  co  do 
serca,  kłopotać  się,  martwić 
się  czem,  szczerze  się  czem 
zająć;  nimm  bir  ba§  nic^t  fo 
JU  »en  nie  bierz  sobie  tego 
zbyt  do  serca,  nie  zaprzątaj 
się  tem  tak;  e§  Hcgt  mir  am 
»en  leży  mnie  na  sercu,  bar- 
dzo mnie  obchodzi,  zależy 
mi  na  tem;  ba§  mai  i^m  ein 
©lid^  albo  gab  il^m  einen  ©tid^ 
inS  —  to  go  ubodło,  to  mu 
serce  przeszyło  ;  baś  jerreifet 
mir  baś  —  to  łamie  mi  serce ; 
bei  biefer  9^ac^ric^t  füllte  id^ 
baś  —  erleiii^tcrt  albo  er« 
teeitcrte  fid^  mein  —  na  te 
wiadomość  ulżyło  mi  się  na 
sercu;  btefc  5fiad^ric^t  roottte 
mir  faft  ba§  —  abfto^en 
na  tę  wiadomość  omal  że  ser- 
ce mi  nie  pękło,  wiadomość 
ta  pozbawiła  mnie  prawie 
całkiem  zmysłów;  biefeś  Un» 
glüdf  brad^il^m  bag  —  to  nie- 
szczęście serce  mu  przeszyło ; 
jmnbm  ino  —  fc^auen  zajrzeć 
komu  do  serca,  odgadnąć  czy- 
je myśli;  jmnbm  fein  —  au§= 
fd^Ütten  wylewać  przed  kim 
swe  serce,  wynurzyć  komu, 
co  się  ma  na  sercu,  odkryć 
komu  tajniki  serca  swego, 
wyspowiadać  się  przed  kim; 
er  trägt  baś  —  auf  ber  3»"9ß 
co  ma  w  sercu  to  i  na  ję- 
zyku;  jmnbm  boś  —  er* 
roeid^en  ująć,  podbić,  zdobyć 
czyje  serce;  gum  sen  fpred^en, 
geljen  przemawiać,  trafić  do 
serca,  wzruszać;  jmnfcm  etro. 
onS  —  legen  polecać  co  szcze- 
gólnie, gorąco  czyjej  pieczy, 
staranności;  reben  mte  eś 
einem  umS  —  tft  mówić  od 
serca,  szczerze,  otwarcie ;  auf 
bie  (Stimme  beö  «enś  pren 
słuchać  głosu  serca,  powo- 
dować się  sercem  ;  bic  Spra» 
d^c  beś  =enś  reben  mówić  co 


serce  rozkaże;  auś  bem  *en 
z  serca,  serdecznie,  szczerze; 
t)on  ganjem  «=en  albo  ouś 
ooUem  =cn,  ton  «en  gem  z  ca- 
łego serca,  z  największą  chę- 
cią; »on  gonjem  =>en  albo  auś 
ooüem  =en  lad^en  śmiać  się 
serdecznie;  baś  fommt  Pom 
=en  to  z  serca  pochodzi,  to 
szczere,  niekłanoane;  ein  — 
unb  eine  ©eelc  fein  mieć  je- 
dno serce  i  jedną  duszę,  być 
w  serdecznej  przyjaźni;  mir 
ift  ein  ©tein  »om  «en  gefallen, 
a(Ś  tĄ  ha^  l^örte  kamień,  cię- 
żar mi  spadł  z  serca,  gdym 
to  usłyszał;  meś  baŚ  —  üoß 
ift,  beś  gel^t  ber  Tlunb  über 
■co  na  sercu  to  i  na  języku, 
z  obfitości  serca  usla  mówią; 
4)  serce,  miłość  /.,  przywią- 
zanie w.;  fein  —  an  jmnbn, 
an  etro.  pngcn  przywiązać 
się  do  kogo,    do   czego;    fein 

—  pngt  an  ben  S3ü§ern  ko- 
cha się  w  książkach;  er  l^at 
fie  in  fein  —  gefc^loffen  albo 
fie  ift  il^m  anś  —  geroad^fen 
przylgnęła  mu  do  serca,  przy- 
lgnął do  niej ;  ba  ift  oHeś,  maś 
bein  —  begel^rt  tu  jest  wszyst- 
ko, czego  żywnie  zaprag- 
niesz; nad^  =enś  SBunfd^  we- 
dług upodobania;  fie  TOÖl^fte 
ben  Ttann  nać)  i^rem  -en  wy- 
brała męża,  którego  kochała; 
fid^  aUe  =en  geraittnen,  oer= 
binben  zdobyć,  podbić,  ująć, 
usidlić  serca  wszystkich ;  (przy- 
milająco  :)  mein — !  moje  ser- 
ce, serduszko !  5)  serce,  od- 
waga /.,  męstwo  n.,  animusz 
m.;  —  l^aben  mi'pc  odwagę 
(serce),  być  odważnym ;  menn 
bu  ein  (albo  baś)  —  l^aft, 
!omm  l^er  chodź  tu,  zbliż 
się,  jeśli  masz  odwagę;  id^ 
l^atte  nid^t  baś  —  baju  nie 
miałem  na  tyle  odwagi;    fein 

—  f)a6en  niemieć  odwagi, 
(serca);  fid^  ein  —  nel^men, 
faffen  nabrać  serca,  odważyć 
się,  zebrać  się;  baś  —  ift 
i^m  in  bie  §o)en  gefallen,  er 
l^at  baś  —  in  ben  |)ofcn  stra- 
cił odwagę;  6)  niekiedy:  du- 
sza /.,  myśli  p^. ;  roofiir  n:ir 
unś  l^alten  in  unfcren  =en  za 
co  się  mamy,  uważamy  w  my- 
ślach naszych,  w  duszy;  6) śro- 


dek w.,  wnętrze  n.,  centrum 
n.;  im  «en  beś  Sanbeś  w  sa- 
mym środku  kraju ;  7)  głąb  m., 
głąbik  m.  (n.  p.  u  kapusty); 
8)  (w  kartach,  zazwyczaj)  »en 
pi.  czerwień/.;  —(en)  ^önig 
król  czerwienny;  9)  =  §frj» 
ftüdP. 

tCr3=,  adi.  sercowy. 
CrjabCr,  sf.  aorta  /.,    tę- 
tnica główna. 

f)e'r=3Q^ICn,  va.  (I^aben)  wy- 
liczać, odliczać,  wyliczyć ; 
etro.  an  ben  Ringern  —  fön« 
nen  módz  co  wyrachować  na 
palcach. 

^CrgatterltC'bft,  adi,  ser- 
decznie ulubiony,  nadzwyczaj- 
nie miły,  przyjemny. 

^Crjanlauf,  sm.  =  ^erj« 
fd^emel. 
|)C'r=5aiibern,   va.    (^aben) 

mocą     czarodziejskiej     sztuki 
sprowadzić,  okazać. 

^e'rjbalfam,  sm.  =ś,  balsam 
m.  na  ból  serca. 

^Crjbcnemmung,    sf.  pi 

»en,  ucisk  m.  na  sercu. 
I      |)C'rsbCUtcI,sm.=ś,osercen., 
I  osierdzie  n. 

Cc'rjbcmCOenb,  adi.  wzru- 
szający serce. 

^t'ViUaii,  sn.  =(e)ś,  1)  ser- 
cowe listki  pl.\  2)  kość  most- 
kowa ;  3)  (obraz.)  benjaminek 
m.,  ulubieniec  m.,  pieszczo- 
szek  m.,  ulubienica  /".,  pie- 
szczoszka  /. 

^t'X^UMĆ}tn,  sn.  -'s,  dimin. 
od  |)er3blatt,  ulubieniec  m., 
pieszczoszek  m.,  ulubienica/., 
pieszczoszka  /\ ;  mein — !  ser- 
duszko, serce  moje. 

I^Crjblmnc,  sf.  pi  -n,  bo- 

rak  m.  (roślina). 

|)C'r3bre(^Cnb,  adi.  serco- 
łomny,  serce  rozdzierający, 
wzruszający. 

I^C'rjbnibcr,  sm.  -ś,  brat  m. 
przyjaciel  w.,  druh  m.  od  ser- 
ca, ulubiony,  serdeczny. 

f^C'rjbltbc,  sm.  «n,  walet  m., 
niżtiik  czerwienny  (w  kartach). 

I^C'rjrfjCn,  sn.  sś,  pi  — ,  ser- 
duszko n. ;  mein  — !  serdusz- 
ko moje,  rybeńko  moja  ! 

^»C'rjbamC,  sf.  dama  czer- 
wienna (w  kartach). 

I^C'rgbriitfcn,  sn.  «ś,  ciśnie- 
nie n.  serca. 


|>c'r3burrf)(io^rcnb 


621 


^t'xMi 


|)e'r5bur^tio^rettb,       adi. 

przeszywający    serce. 

^e'r-SCigcn,  va.  (fiaben)  po- 
kazać CO. 

|)e'r3(C)kib,  sn.  =(e)ä,  ból  m. 
serca;  żal  m.,  gorycz  /. ; 
imnbm  aße§  gebrannte  —  ait'« 
tun  do  żywego  komu  dopie- 
kać, gryźć  kogo  wszelkimi 
możliwymi  sposobami. 

^e'r^Cn,  va.  (l|aBcn)  do  serca 
przytulać,  przytulić,  uściskać, 
uścisnąć,  głaskać,  pieścić. 

ptątn^anHĆ^i,  sf.  nabo- 
żeństwo gorące. 

|)C'r3cn§arigekgcn^cit,    sf. 

pi.    =en,    sprawa  /.    sercowa, 
miłosna. 

f)C'r5cnźangft,  sf.pl.  »ängfte, 

tęsknota   /.,     utrapienie     n  , 
kłopot  m.,  tarapata  /. 

^e'rjenSbicü,  sm.  *(«)§,  pi 

«=e,  zdobywca  m.  serc. 


5/ 


nai- 


|)C'r3cn§cinfaW, 

wuość  serdeczna. 

§e'rscngcrgtc§ung,  «/.  pi 
*en  i  |)C'räcnöcr9U^,5m.  »ff eg, 

wylanie  n.  sie  serca. 

^e'rscnSfrcubc,  sf.  pi  >n, 

wielka  radość,  nadzwyczajna 
ochota. 

^c'rjcnöfrcunb,    sm.    =eś, 

pi  «e,  przyjaciel  m.  od  serca, 
serdeczny. 

^CrjenSfrO^,  arfi.  serde- 
cznie, bardzo  kontent,  wesoły, 
rozradowany. 

|)c'r5cn§gcbanfe,  sm.   ^n, 

pi  =»n,  myśl  tajona,  życzenie 
gorące. 

^t'xi{m^)QtluW{x),  sm. 
"ten,   pi  -ten,  ^c'r3(cn§)ge- 

licbtC,  sf.pl  "n,  najukochań- 
szy, najukochańsza. 

^c'rscnöglautie,     sm.    =n, 

wiara  /.  z  serca  pochodząca, 
głęboka,  prawdziwa. 

|)C'r5enggrunb,    sm.    .e§, 

grunt  m.  serca. 

^C'rjCn^gut,  a(^^.  nadzwy- 
czajnie dobry,  jak  najlepszego 
serca.  [serca. 

tc'rscn^giitc,  sf.  dobroć  f. 
e'r3cn§iammcr,    sm.    »s, 

utrapienie  n. 

^e'rscngjmigc,  sm.  -n,  i??, 
»en,  luby  chłopak;  mcin  — ! 
moje   serce!  mój    kochany! 

|)e'rSCng!inb,  sn.  =e§,  uko- 
chane dziecko ;  gagatek  m. 


^c'rsenöfüttigin,  sf.  królo- 
wa /.,  pani  f.  serca. 

^Crjcu^fummcr,    sm.    -■%, 

utrapienie  n.  serca,  zgry- 
zota /. 

§c'r3cng!mtbigcr,  sm.   =g, 

pi  — ,  znawca  m.  serca  ludz- 
kiego. 

^e'rjengltcöc,    sf.    miłość 

serdeczna,  gorąca. 

^Cr^CnSIuft/  sf.  serdeczna 
uciecha,  rozkosz ;  nad^  —  po- 
dług upodobania,  dowoli,  do 
syta. 

|)C'rgCngniann,  5m.  ukocha- 
ny mąż  ;  mein  — !  moje  serce! 

|)C'r5enömein«ng,  sf  zda- 
nie, uczucie  szczere,  prawdzi- 
we, ze  serca  pochodzące. 

i)C'r3cn§not,  sf.  —  ^ergenö« 
angft. 

|)C'r3CngreuC,  sf.  skrucha 
serdeczna,  prawdziwa,  szcze- 
ra. 

^Crscngfa^c,  sf.  =  §er« 
genśangelegenl^eit;  eg  roar  mir 
—  serce,  uczucie  mi  to  kazało. 

^C'rjCnStrOft,  sm.  ^eg,  po- 
cieszenie n.  serca. 

|)e'rjCngÖater,  sm.  -g,  uko- 
chany ojciec. 

Ce'rjcngtounf^,  sm.  =eg,_pZ. 

-raünfc^e,  życzenie  serdeczne, 
gorące ;  nad^  —  według  upo- 
dobania. 

^C'rgCntSÜcfenb,  adl  za- 
chwycający (serce). 

CC'rSCnfjÜnbung,  sf.  zapa- 
lenie n.  serca. 

^Crjcröfc,  sf  pi  =n,  ser- 
dusznik  w.,  serduszek  m.  (ro- 
ślina). 

|)e'r3CrfreUCnb,  adi.  rozwe- 
selający,   pocieszający    serce. 

|)e''r3Crgreifenb,  adi.  prze- 
nikający serce;  czuły,  wzru- 
szający. 

^C'rSCrl^Cknb,  adi.  podno- 
szący serce. 

'^Crjerąułtfenb,  adi.  po- 
krzepiający serce,  umysł. 

^Crscift^iittcrnb,  adi.  = 
^erjergreifenb. 

|>e'r3erlöCitCr«ng,  sf  roz- 
szerzenie M.,  powiększenie  n. 
serca. 

^e'rjfC^lCr,  sm.  »§,  błąd  m. 
serca. 

pt'X^^tU,  sn.  =(e)§,  osier- 
dzie n. 


^e'rsfingcr,    sm.    »g,  (= 

©Olbfinger)  palec  serdeczny, 
pierścieniowy,  wierny. 

^C'rjfiJrmig,  adi.  serco- 
waty,  serduszkowaty. 

|)C'r3frCffCnb,  adi.  trawiący 
serce. 

fjc'rjgaöcl,  sf.  =  «perg- 
f(i)emel. 

I^e'rsgcf^jann,  sn.  »(e^g,  i) 

kordyaka  /.,  ckliwość  /.  na 
sercu;  2)  serdecznik  pospolity 
(roślina). 

|>c'rägcioä^g,  sn,  -eg,  = 
^ergpoltip. 

|)C'r5gruk,  sf  dołek  (pod) 
sercowy. 

I^e'rj^aft,  adi.  l)  odważny, 
śmiały,  bitny ;  adv.  odważnie, 
śmiało;  2)  tęgi,  mocny;  3)  po- 
silny, posilający. 

^e'rjl^afttg'feit,  sf.  odwaga 

f.,  śmiałość  /.,  bitoość  /. 

^Crj^aut,  5/.  i  ^t'xM^i" 

djCn,  sn.   =g,    błona    sercowa. 

^t'x=iWn,  jie^ft,  jie^t,  jog 
l^er,  Ijergejogen,  I.  va.  (Ęiaben) 
ciągnąć  kogo,  co  tutaj,  w  tę 
stronę;  II.  vn.  (fein)  =  l^er'= 
gebogen  !ommen  1)  zbliżać  się, 
nadciągać,  przybywać;  przy- 
latywać; 2)  przenosić  się,  prze- 
nieść się,  przeprowadzić  się, 
przesiedlić  się  (w  tę  stronę, 
tutaj);  3)  Über  jmnbn  —  łajać, 
krytykować  kogo,  wsiąść  na 
kogo. 

^C'tjtg,  adi.  1)  mający  serce 
(dziś  tylko  w  złożonych  wy- 
razach używane  n.  p.  feig- 
¥n^i,  9"t— ,  ^art— );  2)  ser- 
deczny, miły,  luby,  ukochany. 

^Crsi'nntg,  I.  adi.  od  serca, 
serdeczny,  szczery;  II.  adv. 
także  «inniglid^,  serdecznie, 
całem  sercem,  z  całego  serca. 

^t'x^tammtx,  sf  pi  »n, 

komórka  sercowa. 

|>e'r3!irf^c,  sf.  pi  »n.  mar- 

murka/.,  wiśnia  łotowa,  pstra 
wielka,  łotówka  /'. 

^t'x^tix\ä}tnhanm,sm.  <e)g, 

pi  »bäume,  wiśniowe  drzewo 
wydające  łotówki. 

^C'rjüa^J^JC,  sf.pl  -n,  klapa 
sercowa. 

^CrjHo^feit,  sn.  Ǥ,  bicie  n. 
serca. 

^t'X0f)l,  sm.  *(e)g,  kapusta 
włoska,  sabaudka  /. 


^c'täfömrj 


6-22 


^c'^cn 


^e'r^fijnig,   sm.    =§,    król 

czerwienny  (w  kartach). 

Ce'rgfram^if,  sm.  -(e)ś,  pi 
»frampfe,  kurcz  m.  (-e  pi.) 
serca,  sercowy  (-we  pi.). 

^e'rsfrönf,  adi.  chory  na 
serce. 

^C'rjfränfenb,  adi.  przy- 
kry, niemiły  dla  serca,  sercu. 

^c'rjfrani^eit,  sf.  pi.  -en, 

choroba  f.  serca,  sercowa. 

^c'rslälimimg,  sf.  pi  «en, 

paraliż  m.  serca. 

^e'r^lo^ljcn,  sm.  i  |)e'r5= 
lö^^Jt^eit,  sn.  —  ^ergoEir. 

^e'rjli^,  adi.  serdeczny, 
bardzo  życzliwy;  adv.  ser- 
decznie, życzliwie;  —  lieben 
serdecznie,  całera  sercem,  z  ca- 
łego serca  kochać ;  ca  —  gut 
mit  jmnbm  meinen  dobrze 
komu  życzyć,  być  komu  ży- 
czliwym; —  njeinen  serde- 
cznie, rzewnie  płakać;  — 
lachen  śmiać  się  serdecznie,  do 
rozpuku;  —  gut  bardzo  do- 
brze, jak  najlepiej  ;  —  fd^red^t 
okropnie,  bardzo  źle;  —  gem 
bardzo  chętnie,  jak  najchę- 
tniej; id^  l^abe  biefc  2lrbeit  — 
jatt  mam  tej  roboty  już  po 
uszy,  ta  robota  uprzykrzyła 
mi  się  okropnie. 

^t'ą\Wtit,  sf.  serdeczność 
f. ;  szczerość  f.  [szy. 

ttt^lit'hf  adi.  najukochań- 
crsIiCbcdcn,  sn.  --§,  i  |)er3= 
ItC'l)fte(r)  sm.  i  sf.  -n,  pi  =n, 
najukochańszy  (-sza),  z  serca 
ukochany  (-na),  najmilszy 
(-sza) ;  mein  ^ergliebd^en  moje 
serduszko,  moja  luba,  rybka. 

^C'rjIoS,  adi.  1)  bez  serca, 
bezduszny;  nieczuły,  niemi- 
łosierny; 2)  (czasami:)  bez 
odwagi ;  adv.  bez  serca,  nie- 
miłosiernie, bezlitośnie ;  ber 
^er^jlofc  bezdusznik  m. 

^t'Xi\0\iQUit,sf.  1)  brak  m. 
serca,  nieczułość  /.,  bezdu- 
szność /. ;  2)  brak  m.  odwagi. 

|)C'r5mufc^cI,   5/.    pi    »n, 

sercak  w.,  sercówka  /. 

^C'rjnagenb,  adi.  gryzący 
serce,  trapiący. 

^e'nog,  fw.  =§,  pi  §e'r« 

gOgC  i  IjC'rjÖgC,  wojewoda  m., 
książę  m. 

Cc'rsogiu,   sf,  pi.  «innen, 

wojewodzina  /.,  księżna  f. 


fie'rjoglic^,  adi.  książęcy; 
adv.  po  książęcemu. 

^c'rsogtum/  sn.  -(e)§,  pi 

=łumer,  księstwo  n. 

^t'ąul}x/sn.  =(e)§,  1)  uszko 
n.  sercowe  (anatomia) ;  2) 
ucho  n.  krzyżownicy  (kolej n.) 

^t't^pOĆ)tn,  sn.  =  ^er3= 
flopfen. 

|)C'r3^J0Ü)^,  sm.  ^zn,pl  -en, 
polip  sercowy. 

|)e'r3rül)rcnb,  adi.  wzru- 
szający serce. 

|)ć'r5[^cmcl,  sm.,  |)e'rs= 
anlauf,  sm.  i  ^c'rjgaljcl,  sf 

osada  /.  dzioba  krzyżownicy, 
mostek  m,  rozjazdu,  osada/, 
ostrza  rozjazdu  (kolej  n.) 

^C'r5f(i^lä(i)ttg,  adi.  dycha- 
wiczny. 

§c'rsfd)Iäd)tioIctt,   sf.  dy- 

chawiczność  /.  (u  koni). 

|)C'rjfdjIag,  sm.  =(«)§,   i) 

bicie  n.  serca;  2)  udar  m., 
porażenie  n.  (sercowe). 

^C'rjf^Janncn,  sn.  kurcze 
m.  pi 

|)e'rgftärfenÖ,  adi.  wzma- 
cniający   serce,  orzeźwiający. 

|)e'ijftärfnng,  s/.  wzmocnie- 
nie n.  serca;  kordyał  m. 

^Crjftetn,  sm.  =(c)ö,  pi  =e, 

serdecznik  m. 

|)C'r3f^)i^c,  sf  ob.  ^erjftüdf^ 
fpice. 

^c'rgftiicf,  sn.  =(e)ś,  pi  =e, 
także  ^erj,  sn.  i  Äreu3unflä= 
ftütf,  sn.  rozjazd  m.,  krzjżo- 
wnica  /.;  2)oppef«,  2)opper= 
freugungSftürf  krzjżownica  roz- 
warta, rozjazd  rozwarty;  ge'= 
roö^nlid^eS,  einfaches  ^reu« 
junc^śftud  krzyżownica  zwy- 
czajna, ostra;  ©uf;=,  ©u^^erj 
rozjazd  lany,  krzyżownica 
lana;  —  mit  2lnlauf,  —  mit 
§erjfd^emel  krzyżownica,  roz- 
jazd z  osadą  dzioba,  z  mo- 
stkiem; —  mit  Beroeglid^en 
©d^enfeln  krzyżownica,  roz- 
jazd o  skrzydłach  ruchomych  ; 

—  mit  feften  ^ornfd^ienen 
o   skrzydłach   nieruchomych ; 

—  mit  ubetp^łen^ornfd^ienen 
o  skrzydłach  podwyższonych ; 
(Sd^ienen=,  ©d^ienen^erj, 
©d^miebl^erj  krzyżownica  ze 
szyn,  rozjazd  szynowy ;  ©tal^I*, 
©tol^ll^erj  krzyżownica  stalo- 
wa,  rozjazd   stalowy;    njcnb« 


Bare§  —  krzyżownica  dwuli- 
cowa,  rozjazd  obustronny  (ko- 
lej n.). 

Ije'rsftürff^ji^c,  sf  i  ^t't^. 

^pi^t,  sf.  pi  =n,  ostrze  n., 
dziób 7W.  krzyżownicy  (kolejn.) 
^erjU',  adv.  ob.  I^erbei;  — ! 
tritt  — !  pójdź,  pójdźcie  tul 
zbliż,  zbliżcie  się! 

|)cr3u'=eilcn,  m.  (fein)  ob. 
herbeieilen. 

|)eräu'=treten,  vn.  (fein)  ob. 
herantreten. 

|)C'r5öor^of,     sm.      =(e)g, 

uszko  sercowe. 

^e'rgtoaffcrfut^t,  sf  puchli- 
na sercowa. 

|>C'rjtt)e^,  sn.  =§,  1)  ból  m, 
serca;  2)  zgryzota  /.,  utra- 
pienie n. 

|)C'r=5toin9en,  va.  aroingft, 
gromgt,  jroong  ^er,  l^abe  l^er- 
ge3n3ungen,  jmnbn  —  przy- 
musić kogo  przyjść  tu. 

l^e'rjttJUntlC,  sf.  pi  -w,  rana 
/.  w  sercu;  (obraz.)  rana  sercu 
zadana. 

|>c'rstour3Cl,    sf    pi    -n, 

korzeń  serdeczny,  gorysz  siny 
(roślina). 

|)C'r33errci^Cnb,  adi.  serce 
rozdzierający. 

^CtCrObO'j,  adi.  innej,  od- 
miennej wiary,  nauki,  innego 
wyznania. 

^etcrobojiC,  sf.  pi  «(c)n, 

heterodoksya  /.,  obca,  błędna 
nauka,  wiara. 

|)eter09C'n,  adi.  innego  ga- 
tunku, innej  natury. 

|)C'^baI|n,  sf  pi  '.in,  miej- 
sce n.  szczwania  psów, 
szczwalnia  f. 

|)C'^I)Iatt,  sn.  't^,pl.  »Brätter, 
gazeta  podburzająca  partye, 
prowokująca. 

-^C'^C,  sf  1)  szczwanie  w,, 
polowanie  n.  z  psami;  2)  in 
ber  —  fein  spieszyć  się;  3) 
szczwalnia  f.\  heca/.;  4)  eine 

—  §unbc  łaja  /. ;  (obraz.) 
zgraja  /.,  kupa  /.,  gromada 
/. ;  eine  —  Äinber  kupa,  gro- 
mada dzieci;  5)  gonitwa/", 

|>c'^cn,  ra.  (^aben);  einen 
^irfc^  —  szczuć,  szczwać  je- 
lenia; einen  93ettler  oom  ^ofc 

—  wyszczuć  żebraka  psami 
z  podwórza;  jmnbn  (faft)  3U 
%obe  —  gonić  kogo  tam  i  sam 


^e'^cr 


623 


^tw'tt 


do  upadłego ;  ein  ©feid^niä  ju 
%o'b(  —  powtarzać  porówna- 
nie aż  do  znudzenia;  er  ift 
tnit  allen  ^iinben  gefielt  to 
lis  szczwany,  na  cztery  nog-i 
kuty;  bic  ^unbc^  auf  bag 
Sßilb  —  poszczuć  psy  na 
zwierzynę;  (obraz.)  gegenein» 
anber  —  szczuć,  podszczuwać, 
podbechtać,  podżegać  na  sie- 
bie kogo  przeciw  komu. 

§c'^cr,  sm.  »§,  pi  —, 
szczwacz  m.,  dojeżdżacz  m  , 
człowiek,  który  szczuje;  (także 
przenośnie)  podżegacz  m. 

|)C'^9orten,  sm.  =§,  pi 
«gärten,  szczwalnia  /. 

|>e'^^unb,  sm.  =(e)§,  pi  «c, 
pies  m.  do  szczwania,  pies 
gończy. 

^C'i^jagt),  sf.  pi  =zn,  harap 
m.,  łowy  pi,  polowanie  n. 
z  chartami ;  gonitwa  f. 

^e'^jägcr,  sm.  -§,  pi  — 

szczwacz  m. 

^fi^kint,  sf.  pi  *n,  smycz 

/. 

^e'^Io§,  adi.  ein  »[er  ^unb 
pies  ze  smyczy  spuszczony; 
bic  §unbc  —  mad^en  spuścić 

psy,  charty  ze  smyczy. 

^e'^^jeitfc^C,  sf.  pi  »n,  ha- 
rap m.,  harapnik  m. 

fc'^jjla^,  sm.  =  §e|garten. 
c'^riemen,  sm.  =g,  pi  —, 

smycz  /. 

§Cn,    sn.    *(e)§,    siano   n.; 

—  ntac|en  kosić  trawy  i  su- 
szyć je  na  siano;  in§  —  fol^ren 
wyjechać  na  łąkę  po  siano; 
ein  f^ubcr  —  fura  siana ;  bo§ 

—  in  Raufen  fe^en  siano 
w  stogi  układać;  (obraz.) 
©elb  rote  —  l^aöcn  mieć  pie- 
niędzy jak  śmiecia. 

ptn'hanm,  sm.  «(e)§,  pi 
•bäume,  powąz  m. 

^tii'huttf  sf.  ob.  Reibet» 
beere. 

|>cu'bobcn,  sm.  '§,pl  =böbcn 

i  |)CU'bÜl^nC,  sf.  pi  -n,  Sien- 
nica /.,  Strych  m.,  szopa  /. 
na  siano. 

^cu'bunb,  sn.  -(e)§  i  ^cu'- 
bünbcl,  sn.  •§,  pi  — ,  wiązka 
/".,  wiązeczka  f.  siana. 

^mć}tUV,  sf.  pi  »en,  obłu- 
da/, 
^cu'r^clglaube,    sm.    =n§, 

wiara  udana,  obłudna. 


^eu'djelmtene,  sf.  pi  =en, 

miua  /.  obłudnika,  obłudna, 
świętoszkov/ata. 

^tn'njtln,   I.   vn.    (I^a6en) 

udawać,  zmyślać;  II.  va. 
(^aben)   jmnbm   greunb[c^aft 

—  udawać  wobec  kogo  przy- 
jaciela; eine  fd^ulbfofe  Śliem 

—  przybrać  minę  niewinnego; 
SIränen  —  udawać  płaczą- 
cego. 

^cu'(^clrcbc,    sf.   pi    =n, 

obłudna,  udana  mowa. 

|>CU'(^Clfrf)Ctn,  sm.  =(e)§,  po- 
zór fałszywy,  obłudny. 

^cu'^eltränen,  sf  pi  łzy 

zmyślone,  nieszczere,  łzy  kro- 
kodyle, 

^eu'^Ier,  sm.  =§,  pi  —, 

obłudnik  m.,  hipokryta  m. 

^eu'rfjlerin,  5/.  pi  =tnnen, 

obłudnica  /.,  hipokrytka  /. 

^eU'^ICrifd),  adi.  obłudny, 
fałszywy,  nieszczery;  »eö  3Be* 
[en  obłudność;  adv.  obłudnie. 

«f>eu'en,  vn.  (I^aben)  siano 
siec,  kosić  trawę  na  siano; 
siano  zbierać. 

^CU'cr,  I.  sm.  =S,  ob.  §eu= 
mac^cr;  II.  sf.  pi  »n,  dzie- 
rżawa /.  gruntu;  —  ber 
©d^iffśmannfc^aft  werbunek, 
zaciąg  majtków;  płaca  maj- 
tków ;  —  eines  ©diiffeä  najem 
okrętu. 

^tü'tXf  adv.  latoś,  tego 
roku. 

^tn'tńxit^,sm.  =(e)a,^Z.  »e, 
kontrakt  m.    najmu    (maryn.) 

Iicu'crling,  sm.  »g,  pi  ^e, 

1)  tegoroczny,  tegoroczniak 
m. ;  2)  najemnik  m. 

^tU'tXn,  va.  (^abcn)  1)  dzie- 
rżawić,    brać    w     dzierżawę; 

2)  ein  ©d^iff  —  nająć  okręt; 
bie  aJiannfd^aft  —  werbować 
majtków. 

%>tn'txntt,  sf.pl  =n,  siano- 
kos m.,  sianoźęć  f. 

^cu'fubcr,  sn.  *§,  pi  — , 

fura  /.  siana. 

^eu'gabcl,  sf.pl  tn,  widły 

pi  (do  siana). 

^cu'^aufcn,  sm.  «§,  pi  —, 

kopa  /.  siana. 

tCU'fttlb,  sn.  =(e)ä,  cielec  m. 
eu'Icn,  vn.  (^aben)  1)  wyć ; 
bie  3ßiJlfe,  ^unbc  —  wilki,  psy 
wyją;  ber  ©turm  l^cult  wiatr 
wyje,  huczy;  2)  przeraźliwie 


śpiewać,  płakać,  beczeć ;  mit 
htn  äßölfen  muB  man  — 
kiedy  wejdziesz  między  wro- 
ny, musisz  krakać  jako  one. 

^tnUxtV,  sf.  pi  «en,  wy- 
cie w.,  huk  m.]  beczenie  n., 
bek  m. 

^tn'maĆ)tn,  sn.  =§,  prze- 
wracanie w.,  suszenie  n.  siana. 

^tn'manjtx,  sm.  =§,  pi  — , 

robotnik  siano  na  łące  prze- 
wracający. 

^cu'ntQ^cr,  sm.  =§,  pi  —, 
kosiarz  m. 

^m'monat,  sm.  i  ^cu'monb, 

sm.  KO^'  lipiec  m. 

|)CU'Od)§,  sm.  s[en,i??.  -f^"/ 
wót  sianem  pasiony;  (obraz.) 
głupiec  m. 

|)CU'^fcrb,  sn.  «(e)§,  pi  'e, 
konik  m.  (polny),  skoczek  m., 
kobyłka  /. 

^tn'xan^t,  sf  pi  ^n,  dra- 
bina w  stajni,  za  którą  siano 
bydłu  zakładają. 

>^CU'rig,  adi,  latosi,  tego- 
roczny ;  »er  (5Bein)  wino  jare, 

^eurt'fttf,  sf  sztuka  /. 
odkrywania. 

§eu'f  atttC(n),sm.  «=cn§,  sienne 
nasienie. 

|)cu'f(iicucr  i  ^tn'ić)tmt, 

sf  pi  «n,  stodoła  /.  na  siano. 
ptn'ić)oUx,  sm.  =§,  pi  —, 
bróg  w  ,  stożek  m.  siana. 

|)cu'fd)rc(f,  sm.  •(€)§,  ißtn'- 

^C^Xtdt,  sf  pi  »n,  szarańcza/. 

|)cu'fc^rccfcttbaum,  sm.  -(e)g, 

pi  »bäume,  akacya  biała, 
fałszywa,  ostostręczyna  /., 
szarańczyn  w,,    szaraniec    m. 

ptn'iAxtdtntixnt,  sf    sza- 

rańczyk  m. 

|>cu'f(!^rcctcngnKe,   sf  pi 

sn,  konik  polny. 

§cu'fc^recfen!rebg,  sm.  =e§, 

pi  -e,  langusta  /".,  skulisz  m. 

|»eu'f^rerfcnfc^tt)arm,    sm. 

»(e)ś,  pi  =[c^roärme,  rój  m. 
szarańczy. 

|)CU'fĄu^^en,  sm.  «§,  pi 
— ,  ob.  ^eu[c^euer. 

|)eu'[cnfe,    sf    ^tn'\i^ü, 

sf.  pi  '-n,  kosa  /,,  sierp  m. 
do  siana. 

fcu'ftod,  sm.  ob,  ^eu[cl^oBer. 
eu'ie,  I.  adv.  dziś,  dzi- 
siaj ;  —  morgen,  mittag,  abenb 
dziś  rano,  w  południe,  wie- 
czór ;  noć)    —    dziś    jeszcze ; 


^cu'ttg 


624 


€)ie6 


gcrabe  —  właśnie  dzisiaj;  }ür 

—  na  dzisiaj ;  —  über  ać)t, 
üierjel^n  Xa^e  od  dziś  za  ośm, 
za  czternaście  dni,  od  dziś 
za  tydzień,  za  dwa  tygodnie; 

—  überä  ^af)i:  od  dziś  za  rok; 
erft  feit  —  dopiero  od  dzisiaj; 
von    —    an    od    dzisiaj;    von 

—  auf  morgen  z  dzisiaj  na 
jutro,  z  dnia  na  dzień;  roeld^eś 
Saturn  fc^reiben  rotr  —  ?  któ- 
rego dziś  (mamy)  ?  I^cutgutage 
dziś,  teraz,  w  tym  czasie, 
w  naszych  czasach ;  bie  ^unft 
von  —  dzisiejsza,  teraz oiej- 
Bza  sztuka;  —  mir,  morgen 
bir    dziś    mnie,    jutro    tobie; 

—  rot,  morgen  tot  dziś  kwi- 
tniemy, jatro  gnijemy;  icl^ 
bin  ntd^t  »on  —  ja  nie 
dzisiejszy;  II.  boS  §eute,  in- 
decl.  dziś,  dzień  dzisiejszy. 

^CU'tig,  adi.  dzisiejszy;  ber 
B=e  %aQ  dzień  dzisiejszy;  btö 
gum  =en  2;age  po  dziś  dzień; 
unter  bem  =en  2;agc  z  dzi- 
siejszej daty ;  bie  =e  ©ene= 
ration  dzisiejsze,  teraźniejsze 
pokolenie. 

|)CU't3Ut09C,  adv.  dziś,  te- 
raz, w  lym  czasie. 

^cu'DogcI,  sm.  =§,  pi  sOÖ= 
gel,  żołna  /.  (ptak). 

|>CU'tt)a9C,  sf.  pi.  -n,  waga 
/.  do  siana. 

|)eu'üja9cn,  sm.  sg,  pi  — 
i  «roägen,  wóz  m.  do  siana, 
wóz  ze  sianem. 

|>cu'ö)enbcr,  sm.  ^^,pl  —, 

przewracający  m,  siano. 

^VX'ltxXf  sf.  sianoźęć  /., 
sianożęcie  w.,  czas  m.  kosze- 
nia siana,  czas  kośby. 

^Ci*a(^o'rb,   sm.   «(e)§,  pi. 

se,  heksachord  m.,  skala  sze- 
ściostopniowa diatoniczna  (mu- 
zyka). 

^cyac'bcr,  sm.  =g,  pi.  —, 
sześcian  in. 

|)ejago'n,  sn.  -(e)§,  pi.  =e, 

sześcian  m. 

|)eja'ractcr,  sm.  «§,  ??/.  — , 

heksametr  w.,  wiersz  sze- 
śeiostopowy,    sześciomiarowy. 

^Cja'nbrift^,  adi.  »ześcio- 
pręcikowy  (botanika). 

^t'i*C,  sf.  pi.  »n,  czaro- 
wnica /. ;  eine  alte  —  babsko, 
strzyga.  [wać. 

^e'i'Cn,   vn.  (^abcn)    czaro- 


^e'jcnbaum,  sm.  =(e)ä,  c/e- ; 

remcha  /.,  korcipka  /.,  ko- 
cierpka  /.  (bot.) 

^t'XtnUVQ,  sm.  =(e)S,  łysa 
góra. 

^C'jCnbrut,  sf.  płód  cza- 
rowniczy,  plemię  n.  czaro- 
wnicy, 

pt'^tnHn},  sn.  «(e)§,  pi 
«^büd)er,  księga  czarnoksięska, 
księga  guseł. 

^e^enfai^rt,   sf.   pi.  «en, 

podróż  f.  czarownicy  (ua  ły- 
są górę). 

'|)C'jkfeft,  sn.  »eg,  pi  se, 

schadzka  nocna,  zebranie  cza- 
rownic. 

^Cjeugcjr^idltc,  sf.  pi.  =e, 

opowiadanie  n.  o  czarowni- 
cach. 

^C'jCnfraut,  sn.  --(O^.  czar- 
no kwit  m.,  czartawa  f. 

^t'xtnixti^,  sm.    4eg,  pi 

efe,  koło  czarnoksięskie. 

^e'fcn!unft,  sf.  pi  »liinfte, 

magia  f.,  czarnoksięstwo  w., 
czarodziejstwo,  sztuka  ta- 
jemna. 

|)C'jenmciftcr,  sm.  s§,  pi 

— ,  magik  m.,  czarownik  m., 
czarodziej  m.,  czarnoksię- 
żnik m. 

|)e'jcn^U3,  sm.  -eg,  pi  *c, 
świniak  m.  (roślina). 

|)C'jcn))robe,    sf.   pi    =n, 

próba  sądowa,  ortele  pi,  pró- 
ba ognia,  wody  wrzącej. 

|)C'yen^ro3ej?,    sm!  «^effeg, 

pi  «=3effe,  postępowanie  prze- 
ciw czarownicom. 

|)e'ccuritt,  sm.  ob.  ^egen» 
fa^rt. 

^C'jCnf^U^,  sm.  jeg,  po- 
strzał m.  (ból  reumatyczna), 
reumatyzm  m.  w  krzyżach. 

^e'^CnfCgen,  sm.  =g,  for- 
mułka /.  zaklęcia,  egzorcyz- 
mowa,  egzorcyzm  m. 

^e'jCUftetg,  sm.  »(e)S,  bieg 
m.  kota  przez  zboże  (ło- 
wiectwo). 

^c'ccnftid)  sm.  -(c)g,  pi  -e, 
szew  drobnym  ściegiem  szyty. 

^Cjcntöcrf,  sn.  c(e)g,  pi 
»e,  sprawa  czarodziejska. 

|)C'fenti)efCn,  sn.  =8,  czaro- 
wnictwo  n.,  czary  m.  pi 

f)C'fCr,  sm.  =g,  pi  —,  ob. 
^egenmeifter. 

|)CfCrcł',  sf.  pi  «en,  czary 


pi,  czarodziejstwo  n,,  czaro- 
wnictwo  n. ;  bag  tft  feine  — 
niema  w  tem  czarów. 

^e'ycric^,  sm.  »g,  pi  =e,  ob. 
^eccnmeifter. 

^i!  interi.  \^\,  \)\,  l^il  hi, 
hi,  hi! 

^ia'tll§,  sm.  — ,  pi.  —, 
rozziew  m.  (gramat.). 

|)iba1go,  sm.  »(g),  pi.  «g, 

hidalgo  m.,  szlachcic  hiszpań- 
ski. 

^ic,  adv.  =  l^icr;  —  unb 
ba  tu  i  tam;  czasami. 

|)iCb,  sm.  •(e)g,  pi  =e,  1)  cię- 
cie w.,  cios  7w.,  raz  m.\  — 
mit  ber  ^eitfc^e  plaga  (bato- 
giem); auf  —  unb  ©ti£^  fed^« 
ten  bić  się  na  cięcie  i  sztych, 
na  kłute  (sztychowe)  i  cięte 
razy,  składać  się  ciętą  i  szty- 
chową sztuką ;  ben  —  o!bi 
roenben  odbić  cięcie,  raz; 
jmnbm  einen  —  cerfe^en  ciąć 
kogo,  zadać  komu  raz  cięty; 
»=e  befommett,  augteilen  od- 
bierać razy,  okładać  razami, 
ciąć  w  lewo  i  w  prawo ;  jmubm 
einen  —  geben  łupnąć,  gol- 
nąć, ciąć  kogo;  (obraz.)  przy- 
ciąć komu;  bag  ift  ein  — 
auf  mid^  to  do  mnie  skiero- 
wane, mnie  się  tyczy,  do 
mnie  przymówka;  ber  93aum 
fällt  nid^t  auf  einen  —  na  je- 
dno cięcie  dąb  się  nie  zwali; 
nie  od  razu  Kraków  zbu- 
dowano ;  chcąc  co  wielkiego 
zbudować,  nie  trzeba  pracy 
żałować;  2)  uderzenie  n.;  »e 
pi  baty,  pi  chłosta  /.,  okła- 
daniec  m.;  er  J)at  tüchtige  =»e 
beJommen  porządne  baty  do- 
stał; jmnbn  gu  jet)n  =en  oer» 
urteilen  skazać  kogo  na  dzie- 
sięć kijów,  batogów,  rózg, 
plag;  l^ier  fe^t  cg  "t  tu  mo- 
żna co  oberwać;  3)  rana  /., 
blizna/",  od  cięcia,  uderzenia; 
er  l^at  einen  —  im  ©efid^te 
ma    ciętą    ranę    na    twarzy; 

4)  er  l)at  einen  —  ma  w  gło- 
wie, jest  podchmielony,  pod- 
pity, cięty;  (także:)  narwany; 

5)  sianoźęć     f.,     żniwo    n. ; 

6)  wrąb  m.,  wręb  m.  t.  j, 
a)  część  lasu  przeznaczona  na 
rąbanie,  b)  prawo  dane  ko- 
mu na  rąbanie  drzew  w  le- 
sie ;  7)  prawo  n.   poszukiwa- 


|)icóci' 


625 


mn 


nia  minerałów;  8)  feiner  — 
nacięcie  gęste,  delikatne  ;gro= 
ber  —  nacięcie  grube  (me- 
chanika). 

tiCÖCt',  adv.  ob.  §ietBet. 
ic'kr,   sm.   =§,  pi    —, 

szpada  obosieczna. 

§ie'OfCt^tcn,  sn.  »§,  szer- 
mierka f.  na  pałasze. 

^tC'lbfcft,  adi.  wytrzymały 
na  cięcia. 

|)ie'önark,  sf.  pi.  -n,  bli- 
zna /.  od  cięcia. 

|)tC'ÖIÜOffe^  sf.  pi.  =n,  broń 
sieczna,  zimna,  biała. 

|)tC'fitt)Unt)C,  sf,  pi.  -w,  rana 
cięta,  cięciem,  pałaszem  za- 
dana. 

^xtWxi),  adv.  ob.  §ier= 
burdo. 

^icf,  sn.  ob.  ^t[t. 

|)ie'f^ont,  sw.  ob.  ^iftl^orn. 

^icfü'r,  adv.  za  to,  dlatego. 

ob.  |)tergegen,  ^icr^er,  t)iet^in. 

<^ic'Ien,  tn.  (^aöen)  öas 
(Schiff  I)ielt  okręt  nachyla  się, 
pochyla  się  z  tyłu. 

^iemi't,  adv.   ob.  hiermit. 

^icmc'kn,  adv.  tu  na  tej 
ziemi,  w  tern  życiu. 

^XtXf  adv.  1)  tutaj,  tu;  — 
rut)t  N.  N.  tu  leży,  spoczywa 
N.  N.;  —  unb  ba  tu  i  owdzie, 
gdzieniegdzie;  — unb  bort  tu 
i  tam,  gdzieniegdzie;  —  unten 
tu  na  dole;  —  oben  tu  na 
górze;  —  E)erum  tu  naokoło, 
w  tej  okolicy,  tu  w  pobliżu ; 
oon  —  stąd ;  finö  ©ic  t)on  —  ? 
czy  pan  stąd,  z  tego  kraju, 
miasta  ?  (na  adresach :)  ^erm 
36  —  do  pana  X  w  miejscu ; 
—  bin  id^  jestem  (tu);  —  ift 
eg  oto  (jest) ;  —  joli  id^  jpred^cn 
tu,  w  tem  miejscu  mam  ja 
mówić ;  —  ift  nic^tö  ju  mad^en 
niema  tu  co  robić;  —  ladete 
er  tu,  na  te  słowa  roześmiał 
się;  2)  =  in  biefer  SBelt,  in 
biefem  Seben  na  tym  świecie, 
w  tem  życiu. 

^iera'n  i  ^iCran,  adv.  tu 

oto,  przytem,  na  to,  o  tem, 
z  tego,  do  tego;  —  barf  man 
ni^t  riil^ren  niewolno  tego 
tykać;  —  ift  nid^t  gu  ben!en 
o  tem  ani  myśli;  —  fann 
man  crJenncn  po  tem  pozuać 
można. 


^icra'rt^,  sm.  »en,  pi.  =en, 

hierarcha  we.,  prałat  m.  ko- 
ścioła;   przełożony,  rządzący. 

§tCrar(^iC',  sf.  pi.  =en,  hie- 
rarchia /.,  rząd  m.  ducho- 
wieństwa, kościelny. 

^tcra'rd)if(^,  adi.  hierar- 
chalny,  hierarchiczny ;  adv. 
hierarchalnie. 

^tcra'tif(^,  adi.  święty. 

|)ierau'f   i   l^iCrauf,   adv. 

1)  tu  na  tem  miejscu,  tu,  na 
to;  merfen  mir  —  uważajmy 
na  to;  2)  potem,  poczem,  na- 
stępnie, na  to;  —  ging  er 
fort  potem,    poczem    odszedł. 

^icrau'g  i  ^ic'rau^,  adv. 

stąd,  z  tego  (miejsca);  — 
folflt  z  tegro  wynika,  wypływa. 

|)ierJei'  i  ^iCrfiet,  adv.  przy- 
tem; —  fenbe  ic^  bir  w  za- 
łączeniu, załącznie  przesyłam 
ci,  załączam  zarazem. 

|)iC'rMCtbCn,  sn.  «g,  prze- 
bywanie n.,  pozostawanie  n. 
tutaj,  w  tem  miejscu;  bie 
SDauer  meines  =§  przez  czas 
megfo  pobytu  tu. 

^\txWx^,adv.  tędy,  temto, 
przez  to ;  —  teile  td^  bir  mit, 
baf[ .  .  .  niniejszem  donoszę  ci, 
że  .  -  . 

|)icm'n,  adc.  tu  w  to,  do 
tego  tu. 

|)icrfü'r,  ob.  |)iefür. 

^icrge'gcn,  adv.  na  to,  prze- 
ciw temu,  natomiast. 

^icr^Cr  i  ^iCr^er,  adv.  tu 

na  to  miejsce,  tu  w  to,  w  tem 
miejscu;  biö  —  aż  dotąd,  (do 
tego  miejsca,  do  tego  czasu); 
baö  gefiört  nid^t  —  to  tutaj 
nie  należy. 

|)iCr^CrU'm,  adv.  tu  wokoło, 
w  pobliżu. 

|)ier^e'rtDärt^,  adv.  ku  tej 

stronie,  tu  w  te  strona,  ku 
mnie,  ku  nam. 

^iC'r!^in,  adv.  tu  w  tę  stro- 
nę, tu  w  tym  kierunku;  balb 
— ,  balb  bortl^in  to  tu,  to  tam. 

^icri'n  i  l^ie'rin,  adv.  w  tem 

(miejscu),  tutaj ;    co  do  tego. 

|)icrmi't  i  ^ie'rmit,  adv. 
(z)  tem ;  maS  roiUft  bu  —  fagen  ? 
co  chcesz  przez  to  powiedzieć? 
—  teile  i^  bir  mit,  ba^  .  .  . 
niniejszem  donoszę  ei,  że .  .  ; 
unb  —  genug!  i  na  tem  ko- 
niec! 


3nlcnbet,  a)ciitfĄ*MnifĄcS  SBörtetöucf) 


|>ierna'(^  i  ^ie'rnac^,  adv. 

potem,  poczem;  podług  tego, 
stąd. 

'^\txm'^%  adv.  obok  tego, 
w  pobliżu,  prócz  tego. 

|)tCntC'bcn,  adv.  tu  podle, 
w  pobliżu,  przytem. 

|)tcrmc'i)cn,  adv.  ob.  |)ie= 
nieöen. 

^iCrO'ÖCn,  adv.  tu  w  górze, 
u  gróry. 

^icrogl^'^^e,   sf.  pi.    =n, 

hieroglif  m. 

^icrogIl)'))l!if(^,  adi.  hiero- 
gliticzny;  adv.    -cznie. 

§iero^)I)a'nt,   sm.  =en,  yl. 

=en,  hierofant  m.,   kapłan  m. 

^ic'rort^,  adv.  tutaj,  w  tem 
mieście,   w  tym  kraju. 

|)tCroffO^Jie',  sf.  hlerosko- 
pia  /.,  święte  wróżenie. 

|)iC'rfeini  sn.  =g,  pobyt  m. 
(na  tem  miejscu),  bawienie 
tu ;  roälirenb  meines  ■=§  podczas 
mego  tu  pobytu. 

|)ierfclÖft,  adv.  tuże,  tutaj, 
w  temże  miejscu. 

|)terü'kr  i  I)ie'rükr,  adv. 

nadtem,  nad  to;  o  tem. 

^ieru'tti  i  l^ie'rum,  adv.  tu 

naokoło,  tu  koło  tego,  o  to 
tu;  dlatego. 

|)ieru'ntcn  i  ^ie'runtcn,  adv. 

tu  na  dole,  tu  niżej. 

|>tcru'nter  i  hierunter,  adv. 

tu  pod  tem,  pomiędzy  tem, 
w  tem. 

^teröo'tt  i  ^ic'röon,   adv. 

z  tego,  od  tego,  o  tem ;  genug 
—  I  dość  o   tem !    dość   tego ! 

^tcrtoi'bcr  i  ^tc'riDtber,  adv. 

przeciw  temu;  natomiast. 

^icrp'  i  W^^t  «^^-  ^^ 
tego. 

^ie'rplanbe,    adv.    tutaj, 

w  tym  kraju,  (tu)  u  nas. 

|)ier3töi'f  (!^cn  i  ^ic'ratt)if  djen, 

adv.  miedzy  tem. 

^iefcltift,  ob  ^ierfelbft. 

|)iC'fig,  adi.  tutejszy,  miej- 
scowy, krajowy. 

^ift,  sn.  -g,  ton  (z)  rogu 
myśliwskiego. 

^i'ftI)orn,  sn.  »(e)g,  pi. 
«I^Örner,  prosty  róg  myśliwski ; 
ing  —  ftofien  w  róg  zatrąbić, 
zadać,   uderzyć. 

^VftftOf,  sm.  ob.  §ift. 

|)i'ifC,  sf.  pi.  »n  1)  pomoc/., 
ratunek  m.,  wspomożenie  n., 

40 


^i'If(c)Jctftunfl 


626 


|>t'mtttcl 


wsparcie  n.,  posiłek  m.]  mit 
®otte§  —  za  boską  pomocą; 
jmnbm  —  [elften  dać,  przy- 
nieść komu  pomoc,  dopo- 
magać, doporaódz  komu,  po- 
siłkować kogo,  komu;  jmnbm 
JU  —  eilen  (przy)biedz  komu 
ua  pomoc;  jmnbm  gu  — 
fommen  iść,  przyjść  koma  na 
pomoc,  w  posiłek;  bem  ©e« 
bä^tniö  ju  —  fommen  we- 
sprzeć pamięć,  przypomnieć; 
urn  —  bitten,  rufen  prosić 
pomocy,  wołać  o  pomoc;  mit 
jmnbś  —  za  czyją  pomocą; 
mit  —  einer  ©ad^e  za  pomocą, 
za  pośrednictwem  jakiej  rze- 
czy ;  (gu)  — !  hej  !  na  pomoc ! 
ku  pomocy!  pomocy!  2)  po- 
moc, środek  m.  na  co,  lekar- 
stwo pomocne  na  co;  3)  = 
^ilfśtruppen  wojsko  posił- 
kowe, posiłki;  jmnbm  —  \ć)iU 
fen  posłać  komu  pomoc;  4) 
pomocnik  m.;  fid^  jmnbn  gu 
—  nel^men  wziąć  sobie  kogo 
do  pomocy,  wziąć  kogo  na 
pomocnika;  5)  einem  ^feröe 
bic  (nötigen)  =n  geben  konia 
popędzić. 

|)Vlf(c)Ictftun9,  ,s/.  pi  -en, 

pomoc  dana,  danie  n.  pomo- 
cy, pomaganie  n.,  dopomo- 
żenie  n. 

|)i'Ifei:uf,  sm.  i  |)i'Iferufcn, 

sn.  =0,  wołanie  n.  o  pomoc, 
wzywanie  n.  pomocy. 

|)t1fefU(i)Cnb;  adi.  szuka- 
jący, proszący,  błagający  po- 
mocy. 

|)i'Iffcrtłg,  adi.  gotowy  do 
pomocy,  chętnie  pomocy  udzie- 
lający. 

|)i'Iffcrtigfeit,  sf.  gotowość 

f,,  skorośćy".  do  dania  pomocy, 
chęć  /.  dopomagania. 

^ilfloS,  adi.  bez  pomocy, 
pozbawiony  pomocy,  ratunku, 
bez  pomocy  zostawiony,  opu- 
szczony ;  jmnbn  —  Ia[f  en  opu- 
ścić kogo. 

|)i'lfl0fiöfcit,  5/.  brak  m. 
pomocy,  ratunku,  niedostatek 
m.  pomocy,  opuszczenie  w.; 
(często:)  bieda/.,  niedostatek. 

|)nfrci(^,  adi.  pomocny, 
dobroczynny;  jmnbm  «=e  |)anb 
leiften  podać  komu  pomocną 
rękę,  wesprzeć  kogo  swoją 
pomocą. 


^i'If§=,  adi.  pomocniczy, 
posiłkowy. 

|)ł1f^amt,  sn.  =(e)§,  pi 
=ämter,  urząd  pomocniczy. 

|)i'Ifgba^h,  sf.  pi  «en,  ko- 
lej Tymczasowa,  kolej  robocza. 

^t'If^bcomtc(r),  sm.  =tn,pl 

*en,     urzędnik       pomocniczy, 
substytut  w.,  zastępca  m. 

|)ilfgbcbürftig,  '  adi.  po- 
trzebujący pomocy,  potrzebny; 
biedny. 

|)iifgbcbürftig!eit,  sf.  po- 
trzeba /.,  potrzebowanie  n. 
pomocy,  wsparcia;  bieda  /., 
niedostatek  m. 

Ci'Iföbifdiof,  sm.  =(e)ö,  pl 

sfdböfe,  koadiutor  biskupi. 

^i'IfÖbODt,  sn.  »eS,  pl  =C, 
lichton  m.,  lichtuga^.,  statek 
m.  dla  ulżenia  (ładunku). 

|)i'If§but^,  sn.  =(e)ö,  pl 
«blic^er,  książka  podręczna, 
podręcznik    m.,    poradnik    m. 

^ilfśbtcnft,  sm.  -eg,  pl 
-e,  pomoc  w.,  tłoka  /.,  szar- 
wark  w. 

|>t'lf?gclbcr,  «.  pl  sumy  pl 
posiłkowe,  składki  pl  po- 
mocne. 

^i'Ifgljccr,  sn.  '{t)^,pl  -e, 

pomoc  /.,   wojsko    posiłkowe, 
posiłki  pl. 

^'\'\\^U])XtX,  sm.  '-^,pl  —, 
koliaborator  tw.,  nauczyciel 
podrzędny,  pomocnik  m. 

|)i'ifglciftung,  sf.  ob.  |)iife= 

leiftung. 
^i'lf§moc|)t,  sf.  pl  -möcfite, 

1)      mocarstwo      posiłkujące, 
związkowe;    2)   =    ^ilfe^eer. 

^TlfSmittd,  sn.  ^%,  pl  —, 

pomoc   /.,    środek     zaradczy, 
pomocny,  sposób  m.\  zasób  m. 

|)i'Iföprcbincr,  sm.  =ö,  pl 

— ,  kaznodzieja  drogiemu  do 
pomocy  dodany,  koadjutor  m. 
|)i'If§pUCÜC,  sf.  pl  -w,  źró- 
dło n.,  z  którego  kto  pomoc 
czerpie,  sposób  ?».,  zasiłek  w., 
ucieczka  /. ;  aUc  =n  ftnb  er= 
jd^Öpft  wszystkie  zasiłki,  źró- 
dła, zasoby  wyczerpano. 

|)i1f§fignal,  sn.  -{t)^,pl  »e, 

sygnał  m.  o  pomoc. 

§i1(gtni|i^cn  i  ^i'lfSbiJIfcr, 
pl  ob.  ^ilfsl^eer. 

^t'If^bcrbiim,  sn.  ?§,  pl  =ben 
ob.  feiltśi^eitroort. 

^ilf^bcrein,  sm.  "(c)§,  pl 


=e,  stowarzyszenie  n.  (wza- 
jemnej) pomocy. 

|)i'ifötDogen,    sm.    *ś,  p\. 

=n)acien,  wóz  pomocniczy. 

|)i'lfött)tffcnfc|aft,    sf.    pl 

itX{.  umiejętność   pomocnicza. 

|)i'If^UJort,  sn.    -(e)ś,    pl 

-robrter,  wyraz  użyty  z  po- 
trzeby, wyraz  wyjaśniający, 
uzupełniający. 

|)i1föäeiitt)ort,  sn.  ^t^,  pl 

=n)örter,  słowo  posiłkowe. 

|)i'lf^5ug,    sm.    .(e)ö,    pl 

=  5Üqe,  pociąg  pomocniczy. 

|)i'mbeerC,  sf.  pl  =n,  ma- 
lina /. 

|)i'mbecr(CU)-,  adi.  mali- 
nowy. 

^t'mberei^,  sn.  »fes,  lody 

malinowe. 

^i'mbccrfaft,  sm.  =(e)§,  sok 

malinowy. 

^i'mbcorftrou(^,  sm.  =(e)ś, 

pl  »fträuc^er,  krzak  mali- 
nowy. 

^i'mbeerojoffer,  sn.  =g,  wo- 
da malinowa. 

^i'mbecrtDcin,    sm.     s(e)ś, 

maliniak  m. 

|)i'mracl,  sm.  =§,  pl.  —, 
1)  niebo  n. ;  gefttrnter  — 
gwiaździste  niebo;  gelterer,  f[a= 
rer,  blauer  —  niebo  jasne, 
pogodne,  błękitne ;  unter  freiem 

—  pod  niebem,  pod  gołem  nie- 
bem ;  e§  regnete,  roaś  t)om  —  t)e= 
runter  rcoUte  lało  jak  z  cebra; 
graifd^en  —  unb  ®rbe  fc^roeben 
wisieć,  być  między  niebem 
a  ziemią ;  ein  33Iii  auś  [)eitercm 

—  (grom  z  nieba  pogodnego), 
niespodzianka,  rzecz  niespo- 
dziewana; —  unb  ©rbe  in 
Seroegung  fe^en,  um  fein  3'^^ 
gU  erreichen  poruszyć  niebo 
i  ziemię  dla  dopięcia  swojego, 
użyć  wszelkich  środków; 
jmnDn  bi§  in  ben  —  ergeben 
wynosić  kogo  pod  niebo,  wy- 
chwalać, wysławiać  kogo  zby- 
tecznie; er  ift  im  ftebenten 
— ,  er  ift  entjüdft  biä  in  ^txi 
fiebenten  —  albo  ber  —  pngt 
il^m  Doller  ©eigen  zdaje  mu 
się,  że  jest  w  niebie,  jest  za- 
chwycony, nie  posiada  się  z  ra- 
dości, świat  cały  uśmiecha  się 
do  niego;  baś  Sfaue  rom  — 
^eruntetfi^mä^en,  fc^roörcn,  lü= 
gen  kłamać,  aż  belki  trzeszczą, 


^i'ntmelon 


627 


|)t'mmcI^trQnf 


kłamać,  aż  uszy  puchną,  kła- 
mać, jak  najęty ;  toie  DOm  — 
fjeruntergefaUen  jakby  z  nieba 
spadł,  niespodziewany  i  po- 
żądany;  eg  fant  fein  SJicifter 
üom  —  nikt  się  nie  rodzi 
mistrzem  ;  2)  niebo,  niebiosa 
pl.j  raj  m.,  królestwo  nie- 
bieskie ;  feine  ©eele  ift  im  — 
dasza  jego  w  niebie;  SSater 
un[er,  ber  bu  bift  im  —  Ojcze 
nasz,    któryś   jest    w    niebie; 

—  unb  §öKe  do  dyabła!  że- 
by tam  dyabeł  na  dyable! 
3)  =  ©Ott  Bóg;  bag  rceife 
ber  — !  Bóg  to  wie;  ba§  mag 
ber  licbe  —  wiffen  Bóg-  ra- 
czy wiedzieć;  um  »^g  roillenl 
dla  Boga  (żywego)  1  przebóg! 
ber  —  jei  mein  B^wQ^  Bóg 
świadkiem  moim;  4)  niebo, 
klimat  m. ;  unter  ttalienifd^em 

—  pod  włoskiem  niebem; 
5)  pawilon  m.,  baldachim  m., 
zasłona  f.,  opona  f.  nad  łóż- 
kiem, nad  tronem. 

^immclan   i   I)i'mmelauf, 

adv.  ku  niebu,  pod  niebiosa. 

^VmmtiMt,  sn.  '.c§,pi  =en, 

łóżko  n,  z  baldachimem,  z  ko- 
tarą, namiocik  m. 

^i'mmclblau,  adi.  niebieski, 
błękitny,  modry,  szafirowy. 

^i'mmelblau,  sn.  =g,  i  |)i'm= 

mclblülie,  sf.  blękit  niebieski. 
i)i'ttimclbrot,  «n.  =cś,  chleb 
niebieski,  manna  f. 

^i'mmtl^a\)xi,  sf.  (S^rifti  — 

wniebowstąpienie  n.  (Pana 
Jezusa);  ^Ofiariä  —  wniebo- 
wzięcie n.  (Panny  Maryi). 

^Vmmclfa^rtöfcft,  sn., 
^i'mmclfa^rtöta.q,    sm.    =eg, 

święto  w.,  dzień  n.  wniebo- 
wstąpienia lub  wniebowzięcia. 

^'itttmClCi',  sf.  pi.  ^en,  p'rze- 
sadny  zapał,  zachwyt. 

|)t'mmcl^O(^,  adi.  niebo- 
tyczny;   adv.    -cznie;    jmnbn 

—  ergeben  pod  niebiosa  kogo 
wynosić,  wychwalać  kogo 
nadzwyczajnie. 

^i'mmeln,  vn.  (§aben)  i)  = 
wetterleuchten;  2)  zabierać  się 
na  tamten  świat,  umierać; 
3)  świętoszkować;  4)  nie  po- 
siadać się  z  radości ;  5)  wy- 
nosić pod  niebiosa. 

^VmmtUtlä),  sn.  s(e)g;  kró- 
lestwo    niebieskie;     inś     — 


fommen  pójść,  dostać  się  do 
nieba;  baä  ift  mein  —  to  ja 
lubię;  be§  3Kenfc^en  SBiUe  ift 
fein  —  kto  sobie  woli,  tego 
głowa  nie  boli;  fd^lefif^eS  — 
nazwa  ulubionej  potrawy  Ślą- 
zaków. 

^i'mmel§ad)fe,    sf.    oś  /. 

nieba. 

«^i'mmel^befdjrcibung,    sf. 

opisanie  n.  nieba. 

^i'mmtUUml)ntt,  sm.  -g, 

pi.  — ,  niebianin  m. 

^i'mmtUhtmf}nttin,sf.  pi. 

=innen,  niebianka  f. 

|)i'mmclgötlb,  sn.  =eś,  pi. 

-Cr,  konstellacya  /. 

|)i'mmcl§filume,  sf.  pL  «n, 

1)  kwiat  niebiański;  2)  knoty 
pi.  gwiazd  spadłych,  trzę- 
sidło  n. 

^i'mmtUhomi,    sm.    =ä, 

1)  sklepienie  niebieskie;  2)  tę- 
cza /. 

^i'mmcigöotc,  sm.  =n,  pi. 

=n,  posłaniec,  zwiastun  nie- 
bieski, aoioł  m. 

^i'mmtUhxantf  sf.  pi.  »brau* 

te,  oblubienica  niebios,  za- 
konnica /. 

|)i'ntmcIgbrcitC,  sf.  szero- 
kość geograficzna. 

|)i'mmcl^brot,  sn.  ob.  ^im« 
melbrot. 
l^i'mmcISbürgcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  niebianin  m. 

^i'mmtl\ć)nmh,    adi.    o 

pomstę,  o  zemstę  do  nieba 
wołający,  okropny. 

|)i'mmcl?crf  ddcinung,  sf  pi 

«en,  zjawisko  niebieskie. 

|)i'mmel§fefte,  sf.  firma- 
ment»?., sklepienie  niebieskie. 

|)i'mmcl^fcrne,  sf.  odda- 
lenie n.  nieba  od  ziemi. 

§i  mmeI§öC9cnb,    sf    pi. 

=  en,  strona  f.  świata,  oko- 
lica ./.  nieba. 

^i'mmcl^gcifter,  pi  dachy 

pi  niebieskie,     aniołowie  pi 

^i'nmtU^mölUf   sn.  =g, 

sklepienie  niebieskie. 

^i'mmelÖ^ecr,  sn.  -e§,  za- 
stępy niebieskie,  aniołowie  pi 

pi'm\ntUt}'Ó^t,  sf.  wyso- 
kość f.  nieba. 

^i'mmclgfartc,  sf.  pi  -n, 

mapa  /.  nieba. 

i)i'mmctg!iJm9,    sm.     -&, 

król  m.  niebios,  Bóg  m. 


^i'mmcl^fömgin,  sf.  kró- 
lowa /.  niebios,  Najświętsza 
Panna. 

^t'mmclgför^jer,  sm.  =^,  pi 

— ,  ciało  niebieskie. 

|)i'mmclgf0ft,  sf.  manna/.; 
chleb   boski,  komunia  /. 

|)i'mmclöfrcig,    sm.    =feg, 

pi  =fe,  sfera  niebieska. 

^i'mmclgfuöel,    sf    kula 

niebieska,  glob  niebieski. 

|)i'mmclÖ!unbC,  sf  astro- 
nomia /.,  nauka  f.  o  biegu 
ciał  niebieskich,  gwiazdar- 
stwo  n. 

f)i'mmCl§lauf,  sm.  «g,  bieg 
m.  ciał  niebieskich. 

|>i'ntmcl^lCiter,  sf  drabina 
niebieska,  z  nieba  spuszczona. 

^i'mmtUkxä)t,  sf  pi  =n, 

ugorówka  f.  (ptak), 

C)i'mmcIgItĄt,    «n.    =(e)g, 

światło  niebieskie,  poświata  /. 
|)i'mmcl^luft,    sf.    eter    m. 

^immelgluft,  sf.   rozkosz 

niebieska,  radość  nadzwy- 
czajna. 

|)i'mmcl§mä(^tc,  pi  wła- 
dze pi  niebieskie. 

^intmel^^jfortC,  sf.  brama 
niebieska. 

Ci'mmel§^unlt,    sm.   =eg, 

zenit  m.,  punkt  wierzchołkowy. 

|)i'ntmcl§raum,    sm.    »eg, 

pi  =räutne,  przestrzeń/,  nieba. 

|)i'mmclörög(j^cn,    sn.    =g, 

pi  — ,  firletka/.,  płomieńczyk 
m.  (roślina). 

^tmmclgft^Iiiffel,    sm.  sg, 

pi.  — ,  1)  klucz  niebieski,  do 
nieba;  2)  pierwiosnka  polna 
(roślina). 

§i'mmcl^f^jcifc,     sf    ob. 
|)immels!o[t. 
^i'mmclöftein,    sm.    <c)g, 

pi  ''i,  szafir  m.  (kamień). 

|)t'mmcl^ftn(^,   sm.   '{t)%, 

pi  it,  zona  /.,  strefa  /,  pas 
m.  ziemi;  klimat  m. 

|)i'mmcl§[turm,  sm.  =eg,  pi 

=ftUrme,  szturm  m.  do  nieba, 
dobywanie  n.  nieba. 

Iji'mmctöftücmer,   sm.  =g, 

pi.  — ,  szturmujący  niebo,  ty- 
tan m. 

|)i'mmclötau,     sm.    ąz)^, 

1)  rosa  niebieska;  2)  =  §im= 
melgbroł. 
|)t'mmcl§tran!,   sm.   <c)g, 

napój  niebieski,  nektar  m,. 
40* 


^i'mmcl^tür 


628 


|)inau'f=rottcn 


|)i'mntcl^tür,  $f.  ob.   ^im» 
melsvfortc. 
^i'ntmcl^toagcn,    sm.    =§, 

niedźwiedź  wielki,  niedźwie- 
dzica wielka,  wóz  gwiaździsty 
(konstellacya). 

§i'imnclśtt)cg,     sm.     «eś, 

droera  niebieska. 

|)i'mmcI§tDonne,    sf.    ob. 
§immelśluft. 
^i'mmcl^sctdjen,    sn.    Ȥ, 

znak  niebieski,  znak  zodyaku; 
meteor  m.,  zjawisko  napo- 
wietrzne. 

Iji'mmcIöjeW,  sn.  »eg,  skle- 
pienie niebieskie,  niebiosa  pi. 

^i'mmtU^xatf  sf.  pi  *n, 

baranek  m.,  koziołek  m. 

^i'mmeltrögcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  ten  co  baldachim  nosi. 

§i'mmcltt)ärtg,     adv.    ku 

niebu. 

|)i'mmcltt)ett,  adi.  daleki 
jak  niebo  od  ziemi,  niezmier- 
nie daleki;  nieskończony,  bez- 
graniczny; adv.  niezmiernie 
daleko,  nieskończenie,  bez- 
granicznie; biefe  33rüber  finb 
—  Doneinanber  oerjd^ieben 
ci  bracia  różnią  się  całem 
niebem ;  ba§  ift  em  »er  Unter* 
fc^icD  to  jak  niebo  od  ziemi, 
jak  dzień  i  noc. 

|)i'mmltfrf;,  adi.  niebieski, 
niebiański,  z  nieba;  boski, 
rajski,  przecudny  ;  baä  *e  ^leid^ 
królestwo  niebieskie;  bic  =en 
^cetfd^arcn  zastępy  niebieskie, 
aniołowie;  bie  =en  SRäd^te  wła- 
dze niebieskie;  >e  ©d^önl^eit 
piękność  niebiańska,  nadzwy- 
czajna; baö  § — e  3fteid^  pań- 
stwo niebieskie,  Chiny. 

§in,  adv.  (oznacza  kieru- 
nek w  stronę  przeciwną  od 
miejsca,  w  którem  się  mó- 
wiący znajduje,  w  przeci- 
wieństwie do  l^cr)  tam,  w  tam- 
tą stronę;  ku,  do,  na  (często 
wcale  się  nie  tłómaczy);  6iś 
ju  jenem  ^auU  —  aż  do  tam- 
tego domu;  Ianc;§  bem  ®or= 
ten,  an  ber  33iauer  —  wzdłuż 
ogrodu,  muru;  ber  SBeg  gel^t 
burc^  Sßälber  —  droga  pro- 
wadzi, ciągnie  się  przez  la- 
sy, lasami;  na^  allen  dii^^ 
tungen  —  na  wszyatkie  stro- 
ny; n)o  foU  id^  =ge^en  albo 
TOO —    foU  id)    gelten?   dokąd 


mam  iść?  ift  eö  noc^  roeit  — ? 
czy  jeszcze  daleko  aż  tam? 
do  tego  miejsca?  um  —  unb 
gurürf  ^u  ge^en,  brandet  man 
groei  ©tunben  tam  i  napo- 
wrót  trzeba  dwóch  godzin ; 
oor  (albo  für)  fic^  —  fprec^en 
mówić  ze  sobą  samym,  mru- 
czeć pod  nosem;  fo  (Da)  «^leben 
żyć  nie  troszcząc  się  o  nic, 
nie  myśląc  o  niczem;  roo 
ben!ft  hu  — ?  cóż  znowu? 
co  za  myśl!  czyś  oszalał?  — 
unb  l^er  tu  i  tam,  tam  i  sam; 
er  roeif;  nid)t  n)o  —  unb  ^er 
nie  wie  co  począć,  nie  może 
się  zdecydować;  —  unb  f)er 
fc|n)an!en  wahać  się;  —  unb 
l^er  ben!en  przemyśliwać;  ftd^ 
etro.  —  unb  f)er  überlegen  roz- 
ważać co  na  wszystkie  stro- 
ny;  ficl^  im  95ettc  —  unb  l^er 
trerfen  rzucać,  obracać  się 
w  łóżku  na  wszystkie  strony ; 
nad^  üietem  §in=  unb  f)er= 
reben,  §in»  unb  ^crfc^reiBen 
po  wielu  rozmowach,  po  czę- 
stej wymianie  pism ;  ©etb  — 
®elb  l^er,  ic^  frfiere  mic^  ben 
S^eufel  brum  co  mi  tam  po 
pieniądzach !  nie  dbam  o  to, 
czy  mam  czy  nie  mam  pienię- 
dzy! eś  ift  nod^  lange  —  jesz- 
cze do  tego  daleko;  t)om 
3Jłorgen  6i§  jum  2I6enb  — 
od  rana  do  wieczora ;  —  unb 
raieter  tu  i  owdzie,  gdzienie- 
gdzie; czasami,  kiedy  nie- 
kiedy; auf  meine  Sitte  — 
na  moją  prośbę;  er  ift  — 
stracony,  zgubiony;  alleS  ift 
—  po  wszystkiemu,  wszystko 
stracone;  t)iele  ^a^re  finb 
fc^on  —  wiele  lat  przeszło, 
minęło. 

^ina'b,  I.  adv.  (oznacza 
ruch,  dążenie  z  góry  na  dół 
w  kierunku  od  mówiącego; 
contr.  I^erab)  (z  góry)  na  dół; 
l^inauf  unb  —  w  górę  i  na 
dół;  II.  praep.  ben  Strom, 
ben  i^tu^  —  strumieniem, 
rzeką;  ben  Serg    —   z   góry. 

|)ina'ÖU)ärt^,  adv.  na  dół, 
ku  dołowi. 

tinn'n,  adv.  tam  pod  górę. 
ina'n=fa^ren,  i.  va.  fäi^rft, 
fä^rt,  fuf)r  l)tnan,  \:^ahz  l^in= 
angefal^ren  podwieźć;  II.  vn. 
(fein)  podjeżdżać,   podjechać. 


^ino'n=fned^cn,  vn.  frłed^ft, 
!riecf)t,  froĄ  ^inan,  bin  E)inan* 
ge!rod^en,   podłazić,    podleźć. 

$tno'n=fÄ)iffen,  vn.  (fein) 
i  |)i'nan=fd)n)tmmcn,  vn. 
frfjTOimmft,  fcön)immt,f^roamm 
^inan,  bin  j^inangefc^ioommen, 
podpływać,  podpłynąć. 

|)i'n=ar6cUen,  i.  vn.  (^aben) 

auf  etro.  —  usilnie  pracować 
nad  osiągnięciem  czego,  dą- 
żyć do  czego;  II.  ftc^  — ,vr. 
(I^aben)  wyczerpać  się,  zni- 
szczyć się  pracą. 

-^tnau'f,  adr.  (oznacza  ruch, 
dążenie  w  górę  w  kierunku 
od  mówiącego;  contr.  I^etauf) 
na,  w  górę. 

§iuau'f='ar6citcn,    fic^   — , 

vr.  (^aben)  wygramolić  się 
w  górę. 

§indu'f=Iitnbcn,  va.  binbeft, 
binbet,  bano  t)inauf,  \^a.ht  ^in* 
aufgebunben,  podwiązać. 

|)inau'f=f  al)rcn,  i'va.  fä^rft, 
fä^rt,  ful^r  hinauf,  l^abe  |in= 
aufgefafjren  wywieźć  na  górę; 
II.  (fein)  wjeżdżać,  wzjeżdżać, 
wjechać  na  górę. 

|)inau'f =gc^cn,tn.gel^ft,  geöt, 
ging  t)inauf,  bin  J^tnaufgC' 
gangen,  wchodzić,  wejść  na 
górę. 

|)Utau'f=fämmen,  va.  (paben) 

podczesywać,  podczesać. 

|)inau'f=nettcrn,    vn.  (fein) 

wdrapać  się,  piąć  się. 

|>tnou'f -riiminen,  i  ń.f  limmft, 
!Iimmt,  Ilomm  ^inauf,  bin 
l^inaufgeüommen,  piać  się, 
wdzierać  się,  wygramolić  się. 

§tnau'f=fi)mmcn,r«.  !ommft, 
fommt,  fam  l^inauf,  bin^inauf= 
ge!ommen,  dostąpić,  wejść  na 
górę  ;  (obraz.)  wzbić  się  w  gó- 
rę, wypłynąć  na  powierz- 
chnię. 

|){nau'f=fric(^cn,  vn.  (kon- 
jugacya  jak  pod  ^inanfricd^en) 
włazić,  wleźć. 

§inau'f4ongcn,  I.  va.  (i)a= 

ben)  etro.  —  podać  co  na  gó- 
rę; II.  vn.  (I^aben)  dostać, 
dosięgnąć  (rzecz  jaką  wyżej 
położoną\ 

^'>tuau'f=Ioufcu,  vn.  läufft, 
läuft,  lief  hinauf,  bin  hinauf» 
gelaufen,  wbiedz. 

^iuau'f-roUcn,  va.  (^oben) 

wytoczyć  w  górę. 


^inaii'H(^ü)tnncu 


629 


|)inau'§=tDOÜcn 


vr.  jc^rciiigft  bic^,  fccroingt  [id^ 

^inaufgefd^wungen,  wzbić  sie, 
wskoczyć. 

§inau'f=f^nn9cn,t^w.ypringft, 
jpringt,  fprang  l^inauf,  bin 
l^inaufgefprungen,  wskoczyć.- 

|)tnou'f=ftci9Cn,  fteigft,  ftcigt, 
ftieg  l^tnauf,  bin  ^inaufgeftiegen, 
I.  vn.  wstępować,  wstąpić; 
dostąpić  czego,  wyjść  na  co, 
wynieść  się  na  co;  II.  va. 
bic  treppe  —  iść,  wyjść  scho- 
dami. 

|>tna«'f=tt)erfcn,  va.  roirfft, 
roirft,  roatf  f)inaut,  ^abe  f)inauf= 
geworfen,  wrzucać,  wrzucić 
na  .  .  . 

|)inou'f=ti)inben,  va.  roinbeft, 
rainbet,  roanb  t)mauf,  t)abe 
^inaufgerounben,  windować  do 
góry. 

^tnau'f=stc^cn,  gie^ft,  gie^t, 
jog  t)inauf,  liinaufge^ogen, 
I.  va.  (I^aben)  wciągać,  wcią- 
gnąć na  górę ;  II.  vn.  (fein) 
sprowadzić  się  na  wyższe 
piętro. 

^inflU'Ö,  adv.  (oznacza  ruch, 
dążenie  na  zewnątrz  w  kie- 
runku od  mówiącego;  contr. 
lerauś)  na  zewnątrz,  z;  — 
mit  bir!  za  drzwi!  precz  stąd! 
gum  genfter  —  za  okno ;  nid^t 
roiffen  roo  —  nie  wiedzieć, 
jak  sobie  poradzić,  jak  się 
wywinąć;  n)0  foII  ba§  — ?  cóż 
to  z  tego  będzie?  do  czegóż 
to  zmierza?  na  ozem  się  to 
skończy?  J)od^  —  TOoUen  wy- 
soko sięgać,  wielkich  rzeczy 
pragnąć;  über  etn).  —  fein 
ob.  ^inausfein. 

|)inau'^=|a^rcn,  f  är^rft,  f  äl^rt, 
fu^r  l^inauö,  t)inauśgefa^ren ; 
I.  va.  wywieźć;  II.  vn.  wy- 
jeżdżać, wyjechać  za  .  .  ., 
na  .  .  . 

^tnau'§=fii^rcn,  va.  (^abeti) 

wyprowadzać,      wyprowadzić. 

|)inau'g=öcicn,  vn,  ge^ft, 
gel)t,  ging  ^inaus,  bin  l^inaug« 
gegangen,  wychodzić,  wyjść 
na  dwór;  bie  genfter  gelten 
auf  bic  ©trafee  l^inauś  okna 
wychodzą  na  ulicę;  über  etn). 
—  wychodzić  poza  co;  pomi- 
nąć co,  nie  zważać  na  co ; 
bag  ge^t  über  bie  menfd^lid^e 


^raft  l^inau§  to  przechodzi, 
przewyższa  siły  ludzkie,  to 
nad  ludzkie  siiy. 

|>inau'g4omnten,  vn.  ob. 
§eraußfommen. 

^inou'§=lönncn,  vn.  fannft, 
fann,  fonnte  l^inauö,  l^abe 
l^inauśgefonnt,  módz  wyjść. 

^inau'ś4aufcn,  vn.  (konju- 

gacya  jak  pod  l^iti  auf  laufen) 
wybiegać,  wybiedz ;  auf  ettt). 

—  do  czego  zmierzać,  koń- 
czyć się  czem ;  baś  läuft  auf 
eins  l^inauö  to  na  jedno  wy- 
chodzi, to  obojętne;  n)ie  n)irb 
baś  — ?  jaki  to  koniec 
weźmie?  na  czem  to  się 
skończy?  ba§  rairb  auf  mdt)tä 

—  to  się  na  niczem  skończy, 
nic  z  tego  nie  będzie. 

|)inan'^=ntuffcń,  vn.  mufet, 
muf;,  niu^te  ^inauö,  l^abe  l^in= 
auśaemufet,  musieć  wyjść. 

§tnau'ö=^atfen,  fid^  — ,  w. 

(l^ciOen)  wynieść,  się,  zabrać 
się;  padE  bi(^  l^inauö!  zabie- 
raj się  stąd !  precz  stąd ! 

|)tnau'§''retd)en,  i.  va.  (^a- 
ben)  jmnbm  etro.  —  podać  co 
komu  za  drzwi,  na  dwór; 
II.  vn.  (I^aben)  wystawać,  ster- 
czeć; ba§  reid^t  über  meine 
SSoIImad^t  l^inauö  to  przekra- 
cza moje  pełnomocnictwo. 

^inau'g=fd)affcn,  ta.  (^aben) 

wynieść,  wyprowadzić,  wy- 
stawić na  dwór,  za  drzwi; 
imnbn  gum  §aufe  —  wypędzić 
kogo  z  domu. 

|)inau'§=fd)auen,  i?w.(^aben) 
ob.  ^inauśfe^en. 

|)tnau'g=f(!|crcn,  firf)  — ,  vr. 
(I^aben)  ob.   ^inauspadten. 

§inau'g=fd)icöcn,  vö.  fctiiebft, 
fd^iebt,  fct)ob  tiinaug,  ^abe 
^inauggejd^oben,  i)  wysunąć 
za  drzwi,  na  dwór;  2)  zwle- 
kać, zwłóczyć,  zwlec,  prze- 
ciągać, przeciągnąć,  zawieszać, 
zawiesić,  odkładać,  odłożyć 
co  na  inny  czas. 

§iuau'§=fel)cn,  vn.  fie^ft, 
fie^t,  fa^  f)inauö,  l^abe  ^inauś« 
gefc^en,  wyglądać,  wyzierać; 
gum  ^enfler  —  wyglądać 
przez  okno;  dążyć,  zmierzać 
do  czego. 

^tnau'g=fein,  vn.  bift,  ift, 
rcar  t)inauś,  bin  I)inau§ge= 
mefen,  być  poza  domem,    nie 


być  obecnym ;  über  etn).  — 
mieć  co  już  za  sobą,  prze- 
być, odbyć,  ukończyć  co;  über 
foldze  Äleinigfeiten  bin  ic^  fc^on 
l^inauS  nie  zważam  już  na 
takie  drobnostki,  wyższy  już 
jestem  nad  takie    drobnostki, 

§tnau'g=fc^cn,  I.m.(^aben) 
etro.  —  wystawić,  wyłożyć 
co ;  II.  ficb  — ,  vr.  (^aben)  siąść, 
usiąść  na  dworze,  przed  drzwia- 
mi; (obraz.)  fid^  über  etro.  — 
ob.  ft(Ą  über  etro.  I^inraegfe^en. 

^inau'g'föHcn,  vn.  (^aben) 

musieć  wyjść;  (obraz.)  er  njei^ 
nic^t,  reo  er  ^inauśfoH  nie 
wie  jak  sobie  poradzić,  jak 
się  wywinąć;  roo  joU  ba§ 
f)inauś  ?  cóż  to  z  tego  będzie  ? 
jak  się  to  skończy? 

^inau'g=fte^Icn,  fid§  — ,  w. 
ftie^lft  bic^,  ftie^lt  fic^,  fta^t 
mid^  l^inauö,  ^abe  mic^  l^inauś« 
geftol^ten,  wyjść,  wynieść  się 
ukradkiem,  pokryjomu. 

|)tnou'g=Mcn,  va.  fto^eft, 
flö|t,ftie^  t)iuaug,  ^abe^inauś« 
ge[tof;en,  wypychać,  wypchnąć. 

|)inau'g-tun,  va.  tuft,  tut, 
tat  l^inauś,  t)abe  l^inauögetan 
ob.  |)inauśfe$en. 

^tnaii'§=trogcn,  va.  trägft, 
trägt,  trug  f)inauS,;^abel^inauś«= 
getraqen,  wynosić,  wynieść. 

(l^aben)  odważyć  się  wyjść. 

|)inau'ö=ti)cifcn,  va.  meifeft, 
vneift,  mieä  t)inauö,  f)abe  l^in* 
auögeroiefen,  imnbn  gum  §au* 
fe,  gum  ^itnmer  —  pokazać 
komu  drzwi. 

§tnau'g=tDcrfcn,  va.  tüirfft, 
roirft,  warf  l^inauö,  l^abe  f)in= 
ausgetDOrfen,  wyrzucać,  wy- 
rzucić. 

|)inau'^'tt)oIIcn,  vn.  wiUft, 
min,  wollte  l^inauß,  Cabe  ^inauśs 
gerooÜt,  chcieć  wyjść;  (obraz.) 
irgenbtoo  —  zmierzać  do  cze- 
go, mieć  jakiś  zamiar,  mieć 
co  na  celu;  ic^  raei^  nid^t, 
roo(rauf)  baS  fiinauśroiH  nie 
wiem  co  z  tego  będzie,  do 
czego  to  zmierza,  co  z  tego 
będzie  za  koniec;  ic^  fann 
mir  ben!cn,  n)o(rauf)  er  ^inauś» 
miU  domyślam  się  czego  chce, 
do  czego  zmierza;  l^od^  — 
wysoko  sięgać,  wielkich  rze- 
czy pragnąć. 


|)inou'^=5tc^Ctt 


630 


§inci'n-brü(fcu 


jog  {)inauś,  ^inauggcpgen, 
I.  va.  (^aben)  wyciągać,  wy- 
ciągnąć; II.  vn.  (fein)  wy- 
prowadzić się,  wyjść  (za 
miasto);  auf  baś  fianb  — 
wyjechać  na  wieś. 

|)i'n=kgct)cn,  fic^  — ,  ^r. 
bcgibfł  bi4  ^egtbt  ftci^,  begab 
tnic^  ^in,  ^abe  mic^  hinbegeben, 
udać  się  dokąd. 

^i'n4efteućn,    va,  (fiaben) 

jmnbn  —  zamówić  kog-o  do- 
kąd, um^ówić  z  kim  schadzkę. 

'|)t'n6Ittf,  sm.  =(e)g,  ^Z.  =e, 

spojrzenie  n.,  rzucenie  n. 
okiem;  (obraz.)  ber  —  dw]  eine 
beffere  ^wfunft  nadzieja  lep- 
szej przyszłości;  im  —  auf 
...  ze  wzfflędu  na  .  .  ., 
zważywszy,  że  .  .  . 

|)t'n=bntfcn,    vn.     (tiaben) 

rzucić  okiem  na  co,  spoglą- 
dać, spojrzeć. 

^i'n=bnngen,  va.  bringft, 
bringt,  brachte  l^in,  ^abe  ^in= 
gebrad^t,  1)  przynosić,  przy- 
nieść, zanosić,  zanieść,  przy- 
prowadzać, przyprowadzić; 
2)  fein  ^tUxi  tümmerjic^  — 
biedne  życie  prowadzić,  biedę 
klepać;  bic  3^it  —  spędzić, 
przepędzić  czas;  fein  ^thzn 
in  Stubien,  in  aJiü^iggang  — 
pędzić  życie  na  naukach,  tra- 
wić życie  na  próżniactwie ; 
fein  Sßermögcn,  feine  ®efunb= 
l^eit  —  (s)trawić,  (z)marno- 
wać  majątek,  zdrowie. 

^t'pirütcn,  vn.  ([jaben) 
dumać,  siedzieć  w  zamyśleniu ; 
w  gnuśności,  bez  czynności 
czas  pędzić. 

§i'nbe,  sf.  pi.  «n,  ob. 
§inDin. 

|)t'n-ijel)ucn,    fic^    — ,  vr. 

(I^aben)  rozciągać  się,  ciągnąć 
się  aż  po,  do  .  .  . 

.Ci'nbcrUdj,  adi.  przeszka- 
dzający, na  przeszkodzie,  na 
zawadzie  będący;  —  fein  być 
na  przeszkodzie,  zawadzać. 

|)t'ubcrn,  va.  (i)abcn)  prze- 
szkadzać, przeszkodzić;  tamo- 
wać; er  l^inberte  i^n  baran 
albo  CÖ  gu  i\XXK  przeszkodził 
mu  w  tem;  id^  fann  eö  nid^t 
—  nie  mogę  temu  przeszko- 
dzić; imnbm  ^inbernb  in  ben 
2ßeg  treten   przeszkodzić   ko- 


mu; baś  f)inbert  nic^t,  baB 
.  .  .  to  nie  przeszkadza,  nie 
jest  przeszkodą,  żeby  .  .  .; 
bie  SSerbauung  —  wstrzy- 
mywać, utrudniać  trawienie 
^t'nbcrni?,  sn.  (w  dawniej- 
szym języku  /.)  =niffeś,  pi. 
«niffe,  przeszkoda  ^.,  zawada 
/".;  tama  /.,  zapora/.;  imnbm 
»niffe  in  ben  9ßeg  legen  prze- 
szkody komu  czynić,  stawiać, 
zawady  komu  stawić;  aHe 
=niffe  überroinben,  überfteigen 
zwyciężyć  wszystkie  prze- 
szkody, zawady ;  alle  «niffe 
auś  bem  Sßege  räumen  usu- 
nąć wszystkie  przeszkody; 
3flennen  mit  -^niffen  wyścigi 
z  przeszkodami. 

§t'nbcning,    sf.    pi.    -en, 

przeszkadzanie  n.,  przeszko- 
dzenie M.,  przeszkoda  /. 

Iji'nbcrungögrmtb,  sw.=(e)ö, 
jpl.  «grünbe,  —  für  bie  @l^e 
przeszkoda  /.  do  małżeństwa. 

|)t'nbcutcn,  vn.  (^aben) 
wskazywać,  pokazywać  (na 
kogo,  na  co  palcem  lub  ja- 
kim ruchem) ;  (obraz.)  auf 
jmnbn,  auf  etro.  —  przyma- 
wiać  się  komu,  zakrawać  na 
co;  biefer  Umftanb  beutet  bar= 
auf  l^in,  ba^  ...  ta  oko- 
liczność na  to  wskazuje,  że  . . . 

|)i'nbeutiing,   sf.  pi.  =en, 

wskazywanie  n.  na  kogo,  na 
co;  (obraz.)  alluzya  /.,  przy- 
tyk m.  [łania  /. 
tt'nbin,  sf.  pi.  »innen, 
i'nblÖUfte,  sf.  cykorya 
dzika,  podróżnik  pospolity 
(roślina). 

|)i'n=brängcn,  i.  va.  {\)(ibtxi) 

pchać,  przeć  dokąd;  II.  fiĄ 
— ,  vr.  (^oben)  cisnąć  się, 
pchać  się. 

^t'n=butfcii,    fic^    — ,    tr. 

(I^aben)  przykucnąć,  przysiąść 
skuliwszy  się. 

§inbu'rd),  adv.  przez;  j^icr 
—  tędy;  Dort  —  tamtędy; 
mitten  —  przez  środek,  po- 
między; ber  ©c^uB  ging  (burd^) 
ben  ^eib  —  strzał  przeszył 
ciało;  ben  ganjen  3Konat  — 
(przez)  cały  miesiąc;  baö  ganje 
SithiXi  —  przez  całe  życie. 

|)inbu'r(i)=articiten,  «brechen, 
»bringen  etc.  ob.2)utd^arbeiten, 
=bred^en,  «bringen  etc. 


|)i'n=bürfcn,  vn.  barfft, 
batf,  burfte  §in,  l^abc  l^in= 
gcburft,  mieć  pozwolenie  pójść 
dokąd. 

|)rn= eilen,  vn.  (fein)  spie- 
szyć dokąd,  przybiedz  dokąd. 

§inei'n,  adv.  (oznacza  ruch, 
zmierzanie  do  wnętrza  jakiego 
miejsca  w  kierunku  od  mó- 
wiącego ;  contr,  ^erein)  do, 
w;  mitten  —  w  samże  śro- 
dek; —  geE)t§  beffer  atś  ^in= 
au§  łatwiej  wejść  niż  wyjść; 
inś  blaue  —  reben  ob.  Ślau. 

|)inei'n=atbeiten,    fic^    — , 

vr.  (^abcn)  wprawić  się  pracą. 

|)tnei'n=IJegetien,  fic^  — , 
vr.  begibft  bid),  begibt  fic^, 
begab  mic^  l^inein,  l^abe  mid^ 
— ,  udać  się  dokąd,  wejść. 

|)tnei'n=6itten, '  va.  bitteft, 
bittet,  bat  f)inein,  \)a.ht  l^inein« 
gebeten,  wpraszać,  wprosić. 

|)inei'n=Mofen,  m.  blafeft, 
bläft,  blies  hinein,  f)abe  l^incin= 
geblafen,  wdrauchać,  wdmu- 
chnąć,  wwiać. 

|)kei'n=^ringen,  va.  bringft, 
bringt,  brachte  ^mein,  l^abe 
^ineingebrad^t,  wnosić,  wnieść ; 
jmnbn  in  eine  ©efeEfc^aft  — 
wprowadzić  kogo  w  towa- 
rzystwo; id^  bringe  baä  niĄt 
in  meinen  ^opf  (albo  Sd^ä== 
bel)  l^inein  nie  mogę  tego 
pomieścić  w  mojej  głowie, 
mózgownicy,  nie  mogę  tego 
pojąć,  zapamiętać. 

^inet'n=benfeit,  fid^  — ,  vr. 
benfft  bic^,  benft  fid^,  badete 
mid^  l^inein,  f)abe  mid^  l^inein« 
gebadet,  fiĄ  in  etro.  —  wmy- 
śleć  się  w  co,  ciągle  myśląc 
o  czem  lub  nad  czem,  pojąć 
rzecz,  myślą  zgłębić  co,  wdro- 
żyć się  w  co;  fid^  in  jmnbö 
Sage  —  przenieść  się  myślą 
w  czyje  położenie,  w  myśli 
postawić  się  na  czyjem  miej- 
scu, wyobrazić  sobie  w  my- 
śli czyje  położenie. 

^inei'U'brängen,  i.  ta.  (ba- 

ben)  wpierać,  weprzeć;  II.  fid^ 
— ,  vr.  {fjaben)  wdzierać  się, 
wcisnąć  się. 

|)inei'n=bringeii,  r«.  bringft, 
bringt,  brang  ^inein,  bin  l^in« 
eingebrungen,  wcisnąć  się, 
wtargnąć. 

§inei'n=brü(fen,  va.  (^aben) 


§tnei'n=bürfcu 


631 


öinci'n^f^ringcn 


natłaczać,     natłoczyć,      wci- 
skać, wcisnąć. 

^incfn^burfcn,    vn.   (kon- 

jugacya   jak    pod     j^inbütfen) 
mieć  pozwolenie  wejść. 

|)inct'n=CffC!l,  va.  iffeft,  i^t, 
af;  f)inein,  ^a6e  ^ineinc^cgeffen, 
porządnie  co  zmiatać,  chci- 
wie zajadać,  połykać. 

^inei'n=fa^rcn,  vn.  fä^vft, 
fö^rt,  fu^r  t)inein,  bin  ^inein^ 
gefahren,  1)  wjeżdżać,  wjechać; 
2)  gospodarować,  porządek 
zrobić;  3)  nakrzyczeć. 

|)inei'n=fattcn,  vn.  fäUft, 
fällt,  fiel  tiinetn,  hin  J^incin« 
gefallen,  wpadać,  wpaść,  brnąć ; 
(obraz.)  auf  etlD.  —  uwie- 
rzyć w  co,    dać   się   oszukać. 

§inei'n=fC9Cn,   m   (^aben) 

naraiatać,  namieść. 

|)inci'U'finbcu,  fiĄ  — ,  vr. 
finDeft  btc^,  jinr)et  fic^,  fanb 
Tnic§  hinein,  ^abe  mic^  hinein» 
gefunben,  ftc|  in  ctro.  — 
oswoić  się  z  czem,  przyzwy- 
czaić się  do  czego ;  (także  :) 
pogodzić  się  z  czem,  znosić 
co  z  rezygnacyą;  =  §inein« 
bctifen. 

|)inct'n=flct^tcn,  va.  fUd^ft, 
flicht,  flocht  t)ineirt,  §abe  l|in= 
eingeflod^ten,  wplatać,  wpleść. 

i)iuci'n-|ltcgen,  vn.  fliegft, 
fliegt,  flog  (jinein,  bin  l)incins 
geflogen,  wlatywać,  wlecieć; 
in  3Rengc  —    nalecieć, 

$tnci'u=flte^cn,  vn.  flie^eft, 
fliegt,  flo^  §tnetn,  bin  ^inein^ 
gcfloffen,  wpływać,  wciekać, 
wciec,  naciec. 

|)inci'n=frcffcn,  va.  friffeft, 
ftift,  fra§  f)inein.  fijabe  l^inein« 
gefreffen,  pożerać,  pochłaniać ; 
(obraz.)  in  ftd^  —  przełknąć, 
połknąć  (d.  p.  obrazę). 

§inet'n=füircn,  va.  (^abcn) 

wprowadzać,  wprowadzić. 

|)inci'n-gc^cn,  vn.  ge^ft, 
ge^t,  ging  t)inein,  bin  l^tnein« 
gegangen,  wchodzić,  wniść ; 
in  btefeä  ^a^  gelten  100  Sitet 
SCBein  l)tnein  w  beczce  tej 
mieszczą  się    sto    litry   wina. 

^inci'n=9Ćratcn,  vn.  gerätft, 
getät,  geriet  f)inein,  binlincins 
geraten,  dostać  się,  wpaść, 
zabrnąć. 

§inci'n=9ic^cn,  va.  gie§eft, 


gie^t,  go|  l^inctn.  I^abe  l^inein« 
gegoffen,  wlewać,  wlać. 

|)tnci'n= greifen,  vn.  greif ft, 
greift,  griff  ^inetn,  ^obc  hinein- 
gegriffen, sięgać  w  co. 

|)tnei'n=]^auen,  va.  (^aben) 

wrąbywać,  wrąbać. 

|)ineł'n«:^etrdten,  vn.  (^a« 
ben)  ob.  ®tnl)eiraten. 

^inci'n^elfen,  vn.  Cilfft, 
^ilft,  ^alf  t)inetn,  i)abz  hinein» 
geholfen;  jmnbm  in  ben  SBa= 
gen,  in  ttn  dtod  —  pomódz 
komu  wsiąść  do  wozu,  ubrać 
surdut. 

^tnei'n=!e^ren,  va.  (^abett) 

wmiatać,  wmieść,  nagarniać, 
nagarnąć. 

|)inet'n=fommen,  vn.  (fein) 
ob.  öineinge^en. 

|)tnei'n-friec^en,  vn.  fried^ft, 
friec^t,  froc^  ^inein,  bin  l^inein» 
gefroc^en,  włazić,  wleźć,  wczoł- 
gać się. 

|)tnci'u=Iaffen,  va.  läffeft, 
i  lä^t,  (äfet,  lie^  hinein,  t)abe 
l^ineingelaffen,  wpuszczać, 
wpuścić. 

§tnei'n=Iaufen,  vn.  läufft, 
läuft,  lief  f)tnetn,  bin  l^inein= 
gelaufen,  wbiegać,  wbiedz. 

^inei'n=Iebcn,  ftc^  — ,  vr. 
(^aben)  wżyć  się. 

%)\nti'n4tQtn,  va.  (^aben) 

wkładać,  włożyć;  (obraz.) 
imnbn  fd^ön  —  pięknie,  do- 
brze kogo  wystrychnąć. 

|)inet'n4efen,  fic^  — ,  vr. 
liefeft  bic^,  lieft  fic§,  laä  niic^ 
^inetn,  l^abe  mi^  ^ineingelefen, 
wczytać  się. 

^tnet'n=Iotfcn,  va.  (^aben) 

wwabiać,  wnęcać,  wnęcić. 

|)inei'n=meńgen,  i.  ya.  (i^a^ 

hen)  wmieszać;  If.  fic^  — , 
vr.  (I^aben)  wmieszać  się,  wtrą- 
cać, się,  wtrącić  się. 

|)ineVn=mtfd)en,  ^vn.  i  fid^ 
— ,  vr.  (I^aben)  ob.  ^incin«- 
mengen. 

§inci'n=müffen,  vn.  mu^t, 
mut;,  mu^te  \)inein,  Ijabe  l^incin* 
gemufet,  musieć  wfjść. 

§tnei'n=))reffen,  va.  (§aben) 
ob.  .^ineinbrüden. 

|>inei'n=rammen,  va.  (^a» 
ben)  ob,  ©tnrammen. 

^tnei'n=reben,  i.  vn.  (^aben) 
er  rebet  immer  ^inein  zawsze 
się  miesza,  wtrąca,  kiedy  kto 


co  mowj,  przerywa  zawsze 
mówiącemu,  wtrąca  swoje 
trzy  groszy;  in  ben  Xag,  in§ 
©elag  —  pleść  trzy  po  trzy, 
gadać  co  na  myśl  przyjdzie, 
co  ślina  na  język  przyniesie ; 
II.  ftd^  ~,  vr.  (I^aben)  1)  fid^ 
in  t>en  ß''^^  —  rozsierdzić 
się  własnemi  stówy;  2)  fid^ 
—  oskarżać  sie  sam  własnemi 
słowami. 

Cinci'n=regnen,  vn.  (^aben) 

naciec. 

§inei'it=reiten,  reitefł,  reitet, 
ritt  l)inein,  bin  hineingeritten, 

I.  vn.    wjechać     na     koniu; 

II.  va.  (^abcn)  imnbn,  ftd^ 
tü(^tig  —  wprawić  kogo,  sie- 
bie w  piękny  ambaras. 

|)inei'ri=faugen,  va.  (^aben) 
ob,  ©infaugen. 
|)inet'n=f|^affcn,  va.  (^aben) 

wnosić,  wnieść. 

§inei'n=f^ieben,  va.  fc^icbft, 
f^iebt,  fcbob  ^inetn,  l^abe  ^in» 
etngefc^oben,  wsuwać,  wsu- 
nąć, wmykać,  wemknąć. 

'^tnei'n=f(i)Iagen,va.  fd^lägft, 
fd^lägt,  fĄlug  hinein,  fiabe 
ilineingefd^laqen,  wbijać,  wbić, 

|)inei'n-fd)Iei(f)en,  vn.  i  fiĄ 
— ,  vr.  (fetn  i  t)aben)  ob.  ®in» 
fd^leic^en. 

|)inct'n-f(^lingeit,  va.  (^a* 
ben)  ob.  ®inf(Ąlingen. 

§inei'n=f  tfjlucf  en,  va.  (I^aben) 
ob.  (Sinfd^[uc!en. 

Ctneł;n=fc^Iu))fen,  vn.  (fein) 

wśliznąć  się, 

|)inei'n=fi|lürfen,  va.  {^i^ahen) 
ob.  (gtnfc^lütfen, 
|)inei'n=fd)ütten,  va.  (^aben) 

wsypywać,  wsypać. 

|)inet'n=fe^en,  vn.  fie^ft, 
fielet,  fal^  ^inein,  l^abe  l^inein* 
gefeiten,  wzierać,  zaglądać, 
zajrzeć. 

|)inei'n=f  e^en,  J.  va.  (^aben) 

wsadzać,  wsadzić;  II,  ftd^  — , 
vr.  (I^aben)  wsiadać,  wsiąść. 

|)inei'n=ficfern,  vn.  (^aben) 

wsiąkać,  wsiąknąć. 

|)inei'n=ftn!en,  vn.  fłn!ft, 
finft,  fanf  l)inein,  bin  ^inein=« 
gcfunfen,  wpadać,  wpaść,  za- 
grzęznąć,  ugrząźć. 

^inei'n^f^ringen,  fptingft, 
fpringt,  fprang  hinein,  bin 
^incingefprungen,  wskakiwać, 


|)tnei'n=f<)n^eii 


632 


|)i'n=ncöcn 


wskoczyć;  (obraz.)  oszukać 
się,  wystrychnąć  się. 

'^inci'n=fł)ri$cn,  va.  (^aben) 
wsikać,  wsirzykać,  wstrzy- 
knąć. 

|)tnei'n=ftctfcn,  vn.  (^a6cn) 

wtykać,  wetknąć;  (obraz.) 
feine  5Rafe  überatt  —  wścibiać 
wszędzie  swój  nos;  fctn  SSer- 
mögen  in  ein  Unterncl^men  — 
włożyć  swój  majątek  do  przed- 
siębiorstwa. 

'|)inci'n-ftcincn,  vn.  fleigft, 
ftcigt,  ftieg  §inein,  bin  ^incin= 
gcfttegen,  wstępywać,  wstąpić, 
wsiadać,  wsiąść. 

|)tnei'n=ftcficn,  va.  (^aben) 

wstawiać,  wstawić. 

|)inei'n=fto^fcn,  va.  (^aben) 

wpakować,  wtłaczać,  wtło- 
czyć; oiel  —  napakować,  na- 
tłaczać  czeico ;  utkać. 

^tnci'n=[to^cn,  va,  fto^eft, 
ftöft,  ftie^  hinein,  l^abe  l)inein= 
geftofien,  wpychać,  wepchnąć, 
wparować,  wtrącać,  wtrącić, 
wrażać,  wrazić. 

|)inci'n=ftürmcn,  vn.  (fein) 

wpadać,  wpaść,  wejść  z  ło- 
skotem, z  impetem,  pospie- 
sznie. 

§inci'n=ftür3en,  i.  tw.  (fein) 

wpadać,  wpaść,  wrunąć;  II. 
ftd^  — ,  vr.  (f)aben)  wrzucać 
się,  wrzucić  się. 

'^inei'n'taud/cn,  va.  (^aben) 
ob.  ©intauĄen. 

^tnei'n=tuit,  va.  tuft,  tut, 
tat  Ijinein,  l^abe  l^ineingetan, 
wkładać,  włożyć. 

|)tnci'n=tragcn,  trägft,  trägt, 
trug  l^inein,  t)abe  l^incinge« 
tragen,  wnosić,  wnieść. 

^inci'n-treibcn,  ra.  treibft, 
treibt,  trieb  f)inein,  ^abe  l^in= 
eingetrieben,  wpędzać,  wpę- 
dzić, wegnać. 

^tnei'n=trctcn,  i.  vn.  (fein) 
trittft,  tritt,  trat  tiinein,  ^in= 
eingetreten,  wchodzić,  wejść, 
wstępywać,  wstąpić;  II.  va. 
(I^aben)  wdeptać. 

§inct'u=tunfen,  vą.  (§oben) 
ob.  ®intun!en. 

|)iuct'n=toad)fen,  vn.  roäd^ft, 
roudjś,  bin  j^ineingeroac^fen, 
wrastać,  wrosnąć. 

|)tnCi'l!tDÖrt^,  adv.  na  we- 
wnątrz, ku  wnętrznej  stronie, 
do  środka. 


^inct'n=tDcrfen,  va.  rcirfft, 
wirft,  roarf  ^inetn,  ^abe  l^inein= 
genjorfcn  wrzucać,  wrzucić. 

|)tnci'u=U)irfen,  va.  (^aben) 
ob.  (Sinroeben. 

|)inci'n=ö)ottcn,  vn.  raittft, 
roili,  rcoUte  fjinetn,  t)abe  ^in= 
eingerooUt,  chcieć  wejść ; 
(obraz.)  ha^  roitt  nid^t  fiinein 
to  nie  chce  wleźć. 

(^aben)  wryć  się. 

|)inct'n=3ic^en,  gie^ft,  giefit, 
gog  E)inein,  l^ineingegogen  J. 
t-a.  (I^aben)  wciągać,  wciągnąć, 
nawlekać,  nawlec;  II.  vn. 
(fein)  wejść,  wtargnąć. 

|)inct'n=3tt)ängen,  va  (^aben) 

wpychać,  wepchnąć,  wciskać, 
wcisnąć  przemocą. 

|)t'n=fa^ren,  fä^rft,  fä^rt, 
ful^r  ^in,  ^ingefal^ren,  I.  va. 
(^aben)  zawozić,  zawieźć;  II. 
vn.  (fein)  1)  jechać  tam;  bi§ 
gu  einem  beftimmten  Drt  — 
dojechać  do  pewnego  miejsca ; 
2)mltber§anb,  mit  ber  Surfte 
über  etro.  —  muskać  co,  gła- 
dzić co  ręką,  szczotką,  pocią- 
gnąć po  ozem  ręką,  szczotką; 
3)  odjechać,  odejść,  oddalić 
się;  fal^re  l^in!  bądź  zdrów! 
żegnaj  mi ! 

^t'nfoljrt,  sf.  1)  jazda  f. 
do  ... ,  jazda  tam,  droga  /. 
stąd  tam ;  5?arte  für  §in=  unb 
^tüdfal^rt  bilet  tam  i  napo- 
wrót,  bilet  powrotny ;  auf  ber 
—  tam  jadąc,  w  drodze  do  ...  ; 
2)  (obraz.)'  =  |)intritt,  Slob, 
przeniesienie  się  na  tamten 
świat,  śmierć  /. 

|)i'nfä^rtc,  sf.  pi.  =n,  ślad  m. 
kędy  pzedł  zwierz  (łow.). 

'|)i'nfatt,  sm.  «(e)ś,  upadek 
m.,  ruina  /. 

^i'n=faßcn,  vn.  m%  fäat, 
fiel  l^in,  bin  Eingefallen,  upa- 
dać, upaść;  ber  Sänge  nad^  — 
upaść  jak  długi;  — ,  ba^  e§ 
frad^t  klapsnąć,  brzdęknąć; 
oor  imnbm  —  upaść  przed 
kim  na  kolana. 

^i'nfäKig,  adi.  blizki  upad- 
ku; słaby,  słabowity,  kruchy, 
wątły,    zgrzybiały,    znikomy. 

'^t'nföttigfcit,   sf.  pi.  «en, 

nietrwałość /.,  wątłość/.,  sła- 
bowitosć  /.,   zgrzybiałość   f., 


znikomość;  bie  =en  beś  2ltter§ 
dolegliwości  starości. 

|)t'n=finbcn,  vn.  i  ftd§  — , 
vr.  finbeft  (bt^),  finbet  (ficb), 
fanb  (miĄ)  ^in,  l^abe  (mid^) 
Ejingefunben,  odnaleźć  ulicę, 
trafić  (dokąd);  id^  finbe  mid^ 
fd^on  l)in  ja  już  tam  trafię. 

|)i'n=fliegcn,  vn.  ftiegft, 
fliegt,  flog  ^in,  bin  hingeflogen, 
polecieć  (dokąd) ;  bis  an  einen 
beftimmten  Crt  —  dolatać, 
dolecieć;  (obraz.)  upaść. 

%>i'n-ilkl}tn,  vn.  flie^ft, 
flict)t,  flo^  tjin,  bin  hingeflogen, 
ulecieć  w  jakie  miejsce. 

^i'nftug,  sm.  »(e)^,  dolot  m. 

|)tnfO'rt,  adv.  odtąd,  nadal, 
na  przyszłość. 

^i'itfra^t,  sf.  pi.  =en,  cena 

/.  przewozu  (dokąd). 

i^i'n-fragen,   fic^   — ,    vr. 

(^aben)  dopytać  się. 

^i'u=friftcn,  va.  (^aben) 
fein  Seben  —  albo  fi(^  — , 
żyć,  wegetować  jeszcze  przez 
pewien  czas. 

|)i'n=fü!|ren,  va.  (^aben)  po- 
prowadzić, zaprowadzić  ;l^eim= 
lic^  —  podprowadzić;  auś 
einem  Orte  nad^  oerfd^iebcnen 
^lid^tungen  —  rozprowadzić, 
porozprowadzać;  roo  foE  ba^ 

—  ?  co  z  tego  będzie?  jaki 
koniec  to  weźmie  ? 

^tllfü'ro,  adv.   =    ^infort. 
^i'ngobC,    sf    oddanie    n., 
poddanie  się. 

-^i'ngang,"  5m.  •(e)ś,  i)  pój- 
ście «.,  odejście  n. ;  ^in=  unb 
^ergang  droga  tam  i  napo- 
wrót ;  auf  bem  —  idąc  tam, 
w  drodze  do  ...  ;  2)  skon  771., 
śmierć  f 

|)i'n=gcbcit,  gibft,  gibt,  gab 
^in,  ^abe  f)tngegebcn,  I.  va. 
jmnbm  etro.  —  dać,  podać  co 
komu;  etro.  für  etro.  —  (od)- 
dać,  (o)puścić  co  w  zamian  za 
co;  ber  fein  Seben  für  uns 
l^ingegeben  ten  co  życie  swoje 
za  nas  oddał,  poświęcił;  II. 
fid^  — ,  vr.  oddawać  się,  od- 
dać się,  poświęcać  się,  poświę- 
cić się ;  fid^  ben  Sßiff enfd^af ten 

—  oddawać  się  naukom;  [ić) 
2luSfd^n)eifungen  —  oddawać 
się  rozpuście,  rozpustnie  żyć; 
fic|  ber  Hoffnung  — ,  ba^  . . . 
spodziewać  się,  że  .  .  .;fic^  fin= 


|)t'ngcöung 


633 


^i'nlenfcn 


fieren  @cban!en  —  pogrążać 

się  w  czarnych  myślach ;  III. 
fiingebenb,  ppr.  i  adi.  poświę- 
cający; «benbe  Siebe  poświę- 
cająca miłość. 

^i'ngebung,  sf.  poświece- 
niem.;  poddanie  się;  rezygna- 
cya  /.,  zaparcie  się. 

|)ingc'gcn,  I.  adv.  przeci- 
wnie-, II.  coni.  ale,  zaś,  lecz. 

^i'ngegoffcu,  adi.  ob.  §tn= 
gie|en. 

|)i'n=gc|cn,  vn.  ge^ft,  gel^t, 
ging  ^  I)in,    Mn    J^tngegangen, 

1)  iść,  pójść,  zajść,  chodzić, 
udać  się  do  ... ;  roo  ge^t  biefe 
©tra^C  ^in?  dokąd  prowadzi 
ta  ulica?  roo  ge|t  bie  3fJeife 
l^in?  dokąd  (pan)  jedziesz? 
an  bem  f^luffe  albo  längs  beś 

^luff  e§  —  iść  wzdłuż    rzeki ; 

ber  SBeg  gc^t  burd^  ben  SCßalb 
l^in  droga  prowadzi  przez  las; 
ftitt  tJOr  fid^  —  iść  spokojnie 
swoją  drogą;  auf  etn).  —  dą- 
żyć do  czego,  mieć  co  na  celu ; 
jeine  93eftrebungen  ge^en  (xVit 
aufbiefeä  eine  ^ißl'^i"  wszyst- 
kie jego  usiłowania  skierowane 
są     do    tego    jednego    celu; 

2)  mijać,  minąć,  przemijać, 
przeminąć;  ^tt^re  gingen  bar= 
über  l^in  lata  zeszły  nad  tem; 
barüber  rairb  »iel  ^z\i  —  dużo 
czasu  upłynie;  3)  =  erlaubt 
fein,  uchodzić,  ujść;  eö  mag 
fo  —  to  (jeszcze)  ujdzie;  baś 
töirb  bir  nid^t  fo  ungerügt  — 
to  bezkarnie  ci  nie  ujdzie; 
ba§  laffe  id^  il^m  nid^t  fo  — 
nie  puszczę  mu  tego  płazem ; 
er  (a^t  il)r  alleś  fo  —  na 
wszystko  jej  pozwala. 

|)i'n=gcprcn,  vn.  (^aben) 
należeć  dokąd;  roo  gel^ött 
ba§  l^in?    dokąd    to    należy? 

|)i'n=gclangcu,    vn.    (fetn) 

przybywać,  przybyć,  przy- 
chodzić, przyjść,  dostać  się 
do  jakiego  miejsca. 

|)i'n=geratcn,  vn.  gerätft, 
gerät,  geriet  l)in,  bin  ^tn« 
geraten,  dostać  się;  podziać 
się^  zawieruszyć  się;  rco  mag 
nur  mein  |>ut  —  fein?  gdzie 
też  się  mój  kapelusz  podział? 

|)t'ń=giC^eit,  gie^eft,  gie^t, 
gofe  l^in,  t)abc  ^ingegoffen,  I. 
va.  wlewać,  wlać,  polewać, 
polać;   II.    yp.    I^ingegoffen, 


adi.  wylany;  (obraz.)  leżący 
w  pozycyi  niedbałej,  wygo- 
dnej. 

f)t'n=glcitcn,  in.  gleiteft, 
gleitet,  glitt  f)in,  bin  l^inge= 
glitten,  posuwać  się,  posunąć 
się ;  mknąć  po  ezem ;  (obraz.) 
Über  etro.  —  dotknąć  czego 
zaledwo. 

|)i'nglcitCUb,  adi.  posu- 
wisty. 

|)i'n=^altcn,  va.  ^Qitft,^äit, 
^ielt  f)in,  ^abe  l^inge^alten, 
i)  nadstawiać,  nadstawić,  po- 
dać; 2)  jmnbn  —  przetrzy- 
mywać, przetrzymać  kogo ; 
zwodzić,  łudzić  kogo. 

|)i'lt-pngcn,  va.  (^aben) 
powieszać,  powiesić,  zawie- 
szać, zawiesić;    (obraz)    etn). 

—  taffen  zawiesić,  odroczyć 
sprawę  jaka;  przespać  sprawę, 

|)i'ri4elfeu,  füt'fft,  fiilft, 
{)alf  l^tn,  ^abe  f)ingeĘ)olfen, 
I.  va.  jmnbm  —  dopomódz 
komu  dostać  się  dokąd  ;  II.  fid) 
— ,  vr.  pomagać  sobie  jak 
módz,  utrzymywać  się  we- 
dług możności;  fid^  fümmerlid^ 

—  żyć    nędznie,    wegetować. 

^t'n=^oäen,  vn.  (fein)  i  fic^ 
— ,  vr.  (E)aben)  kucznąć 
^'\'wĄiyti]t\\,    vn.  '(§aben) 

nadstawić  uszy  i  przysłu- 
chiwać się,  podsłuchiwać. 

|)i'«=faucrit,  vn.  i  ftd^  — , 
vr.  (I^aben)  ob.  §inf)oto. 
|)i'n=fcl^rcu,  va.  i  fid^  — , 

vr.  (I^aben)  obracać,  obrócić, 
obrócić  się;  nad^  oben  — 
wywracać. 

|)i'nfCbcill,  sn.  <e)g,  kulas 
m.^  człowiek  kulawy. 

%)\'\\ltVif  vn.  (I^aben)  chro- 
mać, kuleć,  zapadać,  upadać 
na  nogę;  <xn  einem  ^ufie,  an 
beiben  '^üfeen  —  chromać  na 
jedną  nogę,  na  obie  nogi; 
biefer  SSergieid^  Tjinft  porów- 
nanie, podobieństwo  to  chro- 
ma;   ba  t)inft  e§  w  tem  sęk. 

f)i'n!cn,  sn.  =§,  chromość 
/.,  chromota  f.,  kulawka. 

^t'n!cnt),  adi.  chromy,  ku- 
lawy; —  gelten  chromać,  ku- 
leć; ber  =e  Sote  !ommt  nad^ 
nie  spieszmy  się  z  radością, 
bo  ją  smutna  wieść  zmiesza; 
balb  !am  ber  «e  S3ote  nac^ 
wkrótce  wieść  smutna  radość 


zmieszała;  ^e  SSecfe  wiersze 
niedbale  ułożoue. 

§t'n=fnicn,  vn.  (fein)  i  fic^ 

— ,  vr.  (£)aben)  uklękać,  uklę- 
knąć, 

|)t'n=!i)mmcn,  vn.  !ommft, 
fommt,  fam  f)in,  bin  liinge^ 
fommen,  1)  zajść,  przyjść 
dokąd ;  2)  podziać  się,  natra- 
cić "się;  roo  ift  bie  Surfte 
^ingefommen?  gdzie  się  po- 
działa szczotka? 

.f)i'n=!ri^cln,  va.  (^aben) 
etro.  auf  '^^apier  —  uabaz- 
grać  co  na  papierze. 

|)t'nflin[t,  sf.  przyjście  w., 
dostanie  się  do  jakiego  miej- 
sca ;  \x\,  —  na  przyszłość. 

|)t'n-Iagcrn,   fi^    — ,  vr. 

(^aben)  ułożyć  się,  rozciągnąć 
się. 

'f>t'n-Iangcn,  I.  va.  (^aben) 
jmnbm  etm.  —  podać  komu 
co;  II.  vn.  (§aben)  1)  dosię- 
gnąć dokąd,  sięgać,  sięgnąć; 
2)  starczyć,  wystarczać,  wy- 
starczyć; bagu  langen  feine 
Gräfte  nid)t  mefir  l^in  do  tego 
siły  jego  już  nie  starczą. 

|)t'nlängli(l),  adi.  dosta- 
teczny, dostatni,  wystarcza- 
jący; adv.  dostatecznie,  do- 
statnio, podostatkiem,  zado- 
syć,  dość, 

|)i'ntängU(i)feit,  sf.  dcsta- 

tec/ność  f. 

|)i'n4affcn,  va.  läfjcft,  läfet, 
tie^  ^in,  ^abe  I^ingelaffen, 
pozwolić  pójść  dokąd. 

§i'n=Iaufcn,  vn.  lauf  ft,  läuft, 
lief  ^in,  bin  Eingelaufen,  po- 
biedz,  pobieżeć. 

§i'n4cben,  vn.  (^abett)  pę- 
dzić życie;  ftill  oor  ftd^  — 
pędzić  życie  spokojne,  w  za- 
ciszu; fo  — ,  forgcnloö  — 
żyć  bez  kłopotu,  nie  kłopotać 
się,  nie  troszczyć  się  o  nic. 

'^i'n=Icgen,  I.  va^.  (j^aben) 
kłaść,  położyć;  j^eimlic^  — 
podrzucać,  podrzucić;  II.  fic^ 
— ,  vr.   (baben)    położyć    się. 

^i'n4etten,  va.  (jiaben)  skie- 
rować, wykierować  dokąd. 

|)i'n=Icnfen,  vn.  (I^aben)  na- 
kręcać, nakręcić;  bie  ©d^ritłe 
—  skierować  kroki;  jmnbś 
2tufmer!fom!eit  auf  etm.  — 
zwracać,  zwrócić  czyją  uwa- 
gę na  co. 


|)i'n=malcn 


634 


|)i'nf(^ma(i)tcn 


|)i'n=malcn,    va.     (^aben) 

namalować  na  czera. 

:märfcl^e,  marsz  m.  tam,  w 
tamtą  stronę. 

|)i'n=-morfd)tercii,  vn.  (fein) 

marszerować  tam. 

|)i'n=morben,   va.    (^aben, 

zamordować,  wymordować) 
zabić. 

przehąkiwać,  przebąknąć. 

^i'n=müffcn,  vn.  mu^t, 
tnu]ß,  mu^tc  \)'m,  tiabe  Eiin» 
gemußt,  musieć  iść,  pójść 
tam. 

|)t'nna^me,  sf.  wzięcie  n., 
przyjęcie  n. 

^t'il=UC^mcn,  ta.  nimmft, 
nimmt,  nal^m  l^in,  §abe  l)in= 
genommen,  wziąć,  przyjąć  co; 
nimm  eś  l^in!  przyjm(ij),  weź 
to!  ©Ott  l^at  il^n  l^ingenommen 
zabrał  go  Pan  Bóg;  etm. 
auf  %xeu  unb  ©tauben  oon 
j|mnbm  —  przyjąć  co  od  ko- 
go w  dobrej  wierze,  uwie- 
rzyć komu  (ua  słowo). 

|)t'n=nctficu,  I.  va.  (f)abcn) 

nachylać,  nachylić;  II.  vn. 
i  fid^  — ,  vr.  (^aben)  przy- 
chylać się,  skłaniać  się,  na- 
kłaniać się  do  czego ;  gu  einer 
^^artei  —  skłaniać  się  do 
stronnictwa,  być  przychyl- 
nym stronictwu. 

|)i'ttnei9unr|,    «/.    pl.   =en, 

skłonność  /.,  pociąg  m.;  er 
liegte  eine  grofie  —  ju  i^r 
miał  ku  niej    wielki    pociąg. 

^i'nncn,  adv.  t)on  —  stąd; 
»on  —  ge^en,  fdieiben  pójść, 
odejść  stąd ;  umrzeć. 

|)t'U=0^fcrn,  va.  (^abcn) 
oddać  na  ofiarę,  ofiarować. 

^i'n=))affen, '  tm.  (§aben) 
być  stosownym  do  czego, 
przystawać,  przypodobać  do- 
brze; Daś  paf;t  [)ier  nic|t  l^in 
to  tu  nie  należy. 

^t'n=pf(an3cn,  i.  va.  (^a- 

ben)  zasadzić;  Säume  —  za- 
sadzić   drzewa;    11.     ficf)    —  , 
w.  (^obcn)  usadowić  się  gdzie. 
|)i'n=j}ta^^jcrit,  va.  |[)aben) 

gwarzyć,  paplać,  gadać,  pleść. 

^i'n=^ur3eln,     vn.     (fein) 

przewrócić  się. 

|)i'n=raffcn,  va.  (I^aben)  za- 
bierać,   zabrać;    bie    (Smotera 


l^at  Dietę  3Kenfcl^en    f)ingerafft 

cholera  zmiotła    wiele    ludzi. 

§t'n=rcbcn,  vn.  (§abcn)  nur 

fo  —  gadać  nie  myśląc  co, 
gadać  bez  zastanawiania,  ga- 
dać byle  ffadać. 

|>i'n=reid)en,  l.  va.  (^aben) 
j[mnbm  etro.  —  podawać,  po- 
dać komu  co;  II.  vn.  (öaben) 

1)  dostać,  dosięgnąć  (ręką) 
dokąd;  bi§  anś  iJiecr  —  cią- 
gnąć się,  rozciągać  się  aż 
po  morze,  do  morza;  2)  star- 
czyć, wystarczyć ;  III.  ppr. 
I^inreid^enb,  adi.  =  l^inlang«- 
Vlć),  wystarczający,  dosta- 
teczny. 

§i'nrcife,    sf.   podróż    do 

.  .  . ;  auf  ber  —  w  podróży, 
w  drodze  do  .  .  . 

|)i'tt=reifCn,  vn.  (fein)  po- 
dróżować do  .  .  . 

|)i'n=retf^cn,  va,  rei^eft, 
rei^t,  rife  ^m,  ^abe  l^inge* 
riffen,    l)   porywać,   porwać; 

2)  (obraz.)  porwać,  wprawić 
w  zadziwienie,  zadziwić;  fic^ 

—  laffen  albo  fjingeriffen 
toerben  unosić  się;  ftĄ  üom 
3orn  —  laffen  unieść  się 
gniewem,  złością;  fid^  — 
laffen  etro.  ju  tun,  ju  fagen 
uczynić,  powiedziećco  w  unie- 
sieniu; r)tnrcif;enb,  adi.  pory- 
wający, zdumiewający. 

|)Vn=rid)tcn,    va.    (^oben) 

1)  skierować  w  tamtą  stronę; 
feine  ©d^citte  nad^  einem  Orte 

—  skierować  kroki  w  jakie 
miejsce;  2)   einen   Sßerbred^er 

—  tracić,  stracić  zbrodniarza; 
burcf)  ha^  ©d^roert  —  ścinać, 
ściąć;  burd^  ben  ©trang  — 
powiesić;  3)  zgubić,  zniszczyć. 

|)i'nri(^tmin,   sf.  pl.    =en, 

stracenie  n.;    —     mit     bcm 

©c^roerte  ścinanie,     ścięcie; 

—  burd^  ben  ©trang  powie- 
szenie. 

^i'n=xMtn,  l.  ta.   (^aben) 

przysuwać,  przybliżyć;  uamy- 
j  kać,  namknąć;  II.  vn.  (fein) 
I  podsuwać  się,  zbliżać  się  ;  na- 

mykać  się,  namknąć  się. 

j     «^i'n=fdiaffcn,    va.    (ijaben) 

(  przeprowadzić,  przetranspor- 
I  tować,  przenieść,  zanosić,  za- 
j  nieść  (tam). 

I     ^§t'n=fdiarreit,   va.   (bab en) 

!  podgarmać. 


|)t'n=ft^aucn,    vn.    (§aben) 

patrzeć,  poelądać. 

|)i'n=f^ciben,  vn.  fc^eibeft, 
fd^eibet,  fd^teo  l^in,  bin  ^inge« 
fd^ieben,  gasnąć,  schodzić, 
zejść  ze  świata,  przenieść  się 
na  tamten  świat;  odchodzić, 
odejść ;  pp.  bingefi^ieben,  adi. 
zmarły;  bie  ^ingcfc^iebenen 
zmarli. 

|)i'nfd)eibcn,  sn.  =§,  zejście 
n.  z  tego  świata,  śmierć  /. 

|)t'n=fd)t(fen,    va.    (^aben) 

posyłać,  posłać. 

^i'n=\^khtn,  va.  fc^iebfł, 
fc^iebt,  fd^ob  f)in,  l^abe  §inge= 
fc^oben,  posunąć,  potoczyć. 

|)i'n=fd)tc^en,  vn.  fĄiefeeft, 
fc^iefet,  fd)ofe  ^in,r)ingefc^offen, 
1)  (Ę)aben)  strzelać  w  pewne 
miejsce;  2)  (fein)  (o  osobach) 
mknąć  jak  strzała;  3)  umy- 
kać szybko,  ciec,  wciekać 
gwałtownie  (o  wodzie), 

|)t'n=ftöiclen,    vn.    (^aben) 

świdrować  oczyma,    nazierać. 
|)t'nfd)iClen,  sn.  =§,  nazie- 
rek  m. 

|)i'n=fd)Iad)tcn,  va.  (^aben) 

zarżnąć,  zarzezać ;  zamordo- 
wać. 

|)t'n=f  (plagen,  fc^Iägft,  fĄIagt, 
fc^lug  l^tn,  bmgefĄtagen,  I.  va. 
(baben)  uderzyć  czera  o  co ;  ben 
tJall  —  rzucić  piłkę;  II.  vn. 
(fein)  uderzyć  o  ziemię,  kla- 
psnąć;  er  fd^Iug  ber  Sänge 
nadb  I)in  upadł  jak  długi. 

§i'n=fĄIangcIn,  fid^  — ,  w. 

(f)aDen)wić  się,  snuć  się  jak  wąż. 
^t'n=ft]^Icid)Cn,  vn.  (fein) 
i  ficb  — ,  vr.  (f)aben)  fĄIetc^ft, 
fc^teic^t,  fd^lid)  \)'m,  bin  (^abe 
mic^)  ^ingefc^Iid^en,  zbliżać  się, 
sunąć  sie  zwolna,  ukradkiem  : 
skradać  się  (tam) ;  ber  ^lu^ 
fcbleid^t  träge  burc^  bie  ©bene 
l^in  rzeka  wolno  i  leniwie 
płynie  przez  równinę. 

§i'n=f(^ikifcii  i  |)i'n=ff^Ic^' 
)JCn,  va.  (^a'ien)  wlec,  powlec, 
zawlec;  fein  'iithtn  tUnti  — 
nędzne  prowadzić  życie. 

'§i'n=fd)Iciibcrn,  va.  (^aben) 

rzucać,  rzucić,  ciskać,  miotać; 
(obraz.)  niedbale,  z  pośpie- 
chem co  robić. 

|)i'n=)d)mad)tcn,  vn.  (^abcn) 

łaknąć,  tęsknić ;  ginąć  z  tę- 
sknoty. 


^i'n=f(^mci§en 


635 


^i'iittxbadt 


^t'n=f(^met^c«,  va.  (^aben) 
ob.  |)inn)erfen. 

|)i'n=fd^rctten,  vn.  jc^reiteft, 
fd^reitet,  fc^ritt  l^in,  bin  f^iri" 
gcfdjritten,  postępować,  po- 
kroczyć,  iść  tam. 

§i'n=fd)üttcn,  va.  (I^aben) 
wsypać,  nasypać. 

|)i'n=f(^ü)inbcn,  vn.  [c^rain« 
beft,  fc^roinbet,  jc^roanb  l^in, 
bin  ^ingefd^rounben,  zatracać 
się,  ubiegfać,  ubiedz. 

'|)t'n=fel!eit,  vn.  fie^ft,  fie^t, 
]a\)  fjin,  t)abe  f)ingefe^cn,  spo- 
glądać, spojrzeć;  unuerroanbt 

—  wpatrywać  się. 

|>in=fcin,  vn.  bift,  ift,  xoav 
^\x\,  bin  ^ingetüefen,  1)  =  l^in« 
gegangen  [ein,  pójść,  pojechać, 
udać  się  dokąd ;  odejść ; 
umrzeć ;  2)  zginąć,  zgubić  się  ; 
icr  9iing  ift  E)tn  pierścień 
zgubił  się;  bie  fd^iJne  3«it 
ift  l^in  piękny  czas  minął, 
przeszedł. 

|)i'n=fcnbcn,  va.  (§aben)  ob. 
.§tnf(^i(!en. 

|)i'K=[c^cn,  I.  va.  (I^aben) 
kłaść,  położyć;  II.  fid^  — ,  vr. 
(I^aben)  usiadać,  usiąść,  usieść; 
fic^  1Ö0  anberś  —  przesiadać 
się;  fid^  bequem  —  rozsiadać 
się. 

|>i'nfid)t,  sf.  pi.  -in,  wzgląd 
m. ;  in  —  auf ...  ze  wzglę- 
du na  ... ,  względem ;  in  jeber 

—  pod  każdym  względem;  in 
geroiffer  —  pod  pewnym 
względem. 

|)t'nft(^tli(l),  praep.  wzglę- 
dem; —  biefeg  Umftonbcö  ze 
względu  na  tę  okoliczność, 
w^zględem  tej  okoliczności. 

|>i'n=finfeit,  vn.  [infft,  finf  f, 
fanf  tfin,  bin  f)inge[un!cn,  upa- 
dać, upaść. 

^i'n=fottcn,  vw.  (^aben)  mu- 
sieć (tam)  pójść,  (tam)  udać  się. 

|)ł'n-[tCOĆn,  m  (^aben)  po- 
stawić; przystawić. 

|)i'n=ftcrbcn,  vn.  ftirbft, 
ftirbt,  ftarb  t)in.  bin  ^inge- 
ftorben,  umierać;  alle  finb 
fd^on  l^tngeftorben  wszyscy  już 
poumierali. 

|)i'n=ftrcbcn,  vn.  (^aben) 
nadj  etro.  —  dążyć  do  czego. 

|)t'n=ftrcctcn/  va.  (^aben) 
położyć;  podawać;  fid^  — ,  vr. 
(I^aben)  rozwalać  się. 


§i'n4trctd)cn,  vn.  ftrelc^ft, 
ftrei(Ąt,  ftcic^  I)in,  bin  ^inpes 
flrid^en,  1)  an  etro.  —  przele- 
cieć koło  czego;  über  ettü.  — 
musnąć  po  czem;  2)  =  tjer« 
fłreid^en,  minąć,  przejść  (o  cza- 
sie). 

Ci'n=ftrcucn,    va.    (§abctt) 

słać,  usłać ;  posypać,  rozsypać. 
|)i'n=ftrÖmcn,  vn.  (fein)  pły- 
nąć; walić  się,  garnąć  się. 

-f)i'n=ftür3CU,  l.   vn.^  (fein) 

powalić  się,  zawalić  się; 
upaść,  runąć,  (na  ziemię); 
II.  va.  (^aben)  rzucić,  rznąć 
czem  (o,  na  ziemię). 

|)i'n=fubeln,  va.  (^aben)  na- 
gryzmolić, pobazgrać. 

f>tnta'U,  adv.  (tylko  w  wy- 
razach złożonych)  w  tyle, 
z  tyłu. 

|)i'n=tttnbeln,  va.  (rjabcn)  bie 

3eit  —  marnować  czas, 

§iiita'u=gcbcn,  va.  (^aben) 
ob.  äBeggeben. 

§inta'it=I)atten,  va.  ^äitft, 
plt,  ^ielt  i)intan,  l^abe  l^int» 
angel^arten,  powstrzymywać, 
trzymać  zdała. 

|)inta'n=fc^cn,  va.  (^aben) 

dosłownie :  kłaść  w  tyle  (po 
czem) ;  upośledzać, upośledzić; 
fein  2ibtn  bem  SBol^t  beä 
SSaterlanbeś  —  nie  dbać  o  ży- 
cie dla  dobra  ojczyzny;  feine 
©efc^äfte  —  zaniedbywać 
swoje  interesy ;  jmnbn  — 
ubliżać,  ubliżyć  komu. 

|)inta'nfe^Ung,  sf.  zanie- 
dbanie w.;  upośledzenie  n., 
ubliżenie  n.',  mit  —  feiner 
^flid^ten  zaniedby  wając,  lekce- 
ważąc swoje  obowiązki;   mit 

—  jeber  Dtüdffid^t  nie  zważając 
na  żadne  względy. 

|)i'ntCn,  adv.  w  tyle,  wtył, 
na  tyle;  nad^  —  bin  ku  ty- 
łowi; nad^  —  gelten  iść  wtył; 
bie  ^änbc  —  bitten  trzymać 
ręce  w  tyle;    t)On  —  l^er    od 

tyłu;  jmnbn  t)on  —  l^er  an= 
greifen  z  tyłu  napaść,  uderzyć 
na  kogo;  baä  ^ferb  ift  — 
fa^m  koń  kuleje  na  tylną 
nogę;    —an  gelten  tyłem  iść; 

—  unb  t)orn  z  przodu  i  z  tyłu; 
nad^  —  i}exau<ó  tüol^nen  w  ofi- 
cynie mieszkać;  nid^t  — 
bleiben  wollen  nie  chcieć  po- 
zostać w  tyle. 


|)tntcnna'cl),  ac?y.  ob.^inter-- 
l^er. 

|)i'ntcr,  I.  adv.  w  tyle, 
wtył;  eś  ift  l^ier  —  jest  tu 
w  tyle ;  ba  ftedft  etiD.  —  jest 
coś  w  tem,  nie  jest  bez  ale ; 
II.  praep.  po,  za,  poza;  1) 
z  dativ.;  —  ber  %üv  za 
drzwiami;  —  bem  (albo  [)in= 
term)     §aufc    poza    domem; 

—  bem    9iüdfen    za    plecami; 

—  jmnbm  f)exQif)in  iść,  po- 
stępować za  kim;  einer  ging 

—  bem  anberen  fjer  szli  jeden 
po  drugim,  gąsiorem;  er  bcitte 
gerabe  eine  ^ran!§eit  Ęiinter 
fid^  przebył  właśnie  chorobę; 

—  ber  ©ac^e  ftecft  ettt).  jest  coś 
w  tern,  nie  jest  to  bez  kozery; 
e§  ftecft  ni^t  oiel  —  i^m  nie- 
ma w  nim  nic,  nic  nie  wart; 

—  ber  2lrbeit  ^er  fein  pilnie 
zajmować  się  robotą;  — 
jmnbm  l^er  fein  ciągle  za  kim 
chodzić;  baö  ptte  łeb  nid^t  — 
i^m  gefud^t  nie  byłbym  się 
tego  po  nim  spodziewał;  er 
bat  eg  fauflbidE  —  ben  Dbicn 
to  szczwany  lis;  —  ber  3^^^ 
guriidf  fein  nie  postępować 
z  czasem ;  2)  z  accus. ;  —  fid^ 
fcf)en  spojrzeć  za  siebie,  wtył; 
jmnbn  —  fic^  laffen  zostawić 
kogo  w  tyle,  za  sobą;  fid^  — 
jmnbn  ftedfen  (um  etro.  ju  er« 
reid^en)  użyć  kogo  dla  swoich 
celów ;  fid^  —  etro.  ftedf en  za- 
słaniać się  czem,  używać 
czego  za  pozór;  —  etro. 
!ommen  wykryć  co ;  —  imnb§ 
©c^Iicbe  (albo  ©priinge)  !oms 
men  dojść  czyich  figlów,  wy- 
kryć, odkryć  czyje  kruczki; 
jmnbm  eins  —  bie  Dl^rcn 
geben  dać  komu  po  uszach; 
fic^  etro.  —  bie  Dbrcn  fd^reiben 
napisać  sobie  co  za  uszami, 
na  czole,  zapamiętać  sobie ; 
jmnbn  l^interS  Sic^t  führen 
oszukać  kogo;  jmnbn  — 
«Scblo^  unb  stieget  bringen 
zamknąć,  uwięzić  kogo ;  bie 
^fcrbe  —  ben  fflagen  fpannen 
(dosłownie :  zaprządz  konie, 
u  tyłu  wozu)  przewrotnie 
sobie  z  czem  poczynać,  do 
góry  nogami  rzecz  zaczynać. 

^i'nterac^fc,    sf.    pi.   -w, 

tylna  oś. 

^t'ntcrbatfc,  sf.  pi.  =n,  (tak- 


^i'ntcrkin 


636 


|)interlQuf 


źe  §inter6a(fen,  sm.,  «ö,  pl. 
— )  pośladek  7».,  zadek  m. 

^i'ntcrficin,  sn.  =(e)g,  pi.  -e, 

tylna  noga;  fid^  auf  bie  =e 
[teEen,  fe^en  wziąć  na  kieł, 
obstawać  przy  swojem. 

^xwitxMtx'Uw,  vn.  I^inter* 
bleibft,  l^interbleibt,  l^inter* 
blieb,  bin  j^interbliebcn,  pozo- 
stać ;  przeżyć  kogo  ;  es  l^inters 
blieben  mel^rere  Einher  pozo- 
stało kilkoro  dzieci. 

hinterblieben,  adi.  i  |)in- 
tcrbtie'bene,  s.pi.  pozostały; 

—  pozostali  (krewni)  po 
zgonie  czyimś. 

|)inter=bri'ngen,  va.  Ginter« 
bringft,  l^intcrbringt,  J^intcr» 
brachte,  i)abt  ^interbrad^t, 
donosić,  donieść ;  denuneyo- 
wać,  oskarżać  potajemnie ; 
jmnbm  etro.  —  donieść  kornu, 
zawiadomić  kogo  o  czem^  po- 
tajemnie. 

^»inierbri'nger,  sm.  =g,  pi. 

— ,  donosiciel  m. 

|)interbri'n.qenn,    sf.    pi. 

=innen,  donoslcielka  /. 

§interbri'ngnng,  sf.  pi.  =en, 

doniesienie  n.,  donos  m. ; 
denuncyacya  /, 

|)i'nterbng,  sm.  =(e)§,  prze- 

gub  m.  w  tylnej  nodze. 

|)i'nterbe(f,  sn.  <c)ś,  tylny 
pokład,  pomost  m. 

|>interbrei'n,    adv.  potem, 

później,  następnie. 

^i'ntere,  adi.  tylny,  zadni, 
ostatni. 

|)i'ntere,     sm.    «n,     pi. 

=n,  tyłek  m.,  zadek  m.,  po- 
śladek m.;  einen  Xviit  oor  ben 
=n   a^btn  dać   nogą  w  zadek. 

|)i'ntere(§),  sn.  Un,  tył  w., 

tylna  cześć;  baś  —  3UOor= 
berft  feieren  przewrócić  wszyst- 
ko do  góry  nogami. 

^intereina'nber,  adv.  je- 
den (jedno)  po  drugim  (dru- 
giem),  koleją,  kolejno;  brei 
Siage  —  trzy  dni  po  sobie 
następujące. 

|)i'ntereifen,  sn.  -§>,  pi.  —, 

podkowa  /.  na  tylnej  nodze, 
tylna. 

^i'nterfeffcl,    sf.   pi.    =n, 

nadpęcie  n. 

.^i'nterfletf,  sm.  »(e)ś,  pi. 

=Zf  napiętek  tw.  (u  buta). 

^i'ntcrfu^,    sm.    -eS,   pi. 


'\Vl.%^,    tylna    noga;    ftc^    auf 
bie  »fü^c  fteUcn   ob.   §inter= 
betn. 
|)t'ntergebäube,  sn.  =g,  pi. 

— ,  tylnaczęść  domu,  oficyna  /". 

|)tnterge'^enf  ^■«-  ^inter* 
ge{)ft,  ^tntecget)t,  l^intcrging, 
l^abe  l^intergangen,  podchodzić, 
podejść,  zawodzić,  zawieść, 
oszukiwać,  oszukać;  l^inter= 
gangen,  pp.  i  adi.  oszukany, 
zwiedziony. 

|)i'ntergcf(^irr,    sn.  =(0^/ 

pi.  »e,  rząd  m.  na  zadnią 
część  konia. 

|)t'nterglieb,  sn.  -(e)g,  pi. 

«=er,  następnik  m.  (w  logice, 
składni  i  matematyce). 

|)i'ntergrunb,     sm.     •(€)§, 

głąb  7W.,  głębia  /.,  tył  w.; 
im  =e  ber  Siil^ne  w  głębi 
sceny;  (obraz.)  —  ber  3^^^^" 
odległa,  daleka  przyszłość; 
in  ben  —  treten  zejść,  usu- 
nąć sie  z  widowni,  zniknąć 
(w  cieniu);  im  *e  ftel^en  stać 
w  cieniu,  w  kącie,  odgrywać 
rolę  podrzędną;  \A^  ©adie 
l^at  feinen  moralifd^en  —  nie- 
ma w  tern  wątku  moralnego, 
zasady,    podstawy    moralnej. 

|)i'ntcrl)aar,  sn.  »(e)ö,  pi. 

•C,  włosy  pi.    z    tyłu    głowy. 

|)i'nterl)alt,sw.«(e)§,i?z.=e  i) 
zasadzka /.;imnbm  einen  — 
legen  uczynić  zasadzkę  na 
kogo,  zasadzki  na  kogo  kno- 
wać; im  =e  ftedfen  być  ukry- 
tym na  zasadzce;  in  einen 
—  I^ineingeraten  wpaść  w  za- 
sadzkę; jmnbn  '\x\.  ben  — 
lorfen  (z)wabić  kogo  do  za- 
sadzki; 2)  etm.  im  —  f)aben 
mieć  co  w  rezerwie;  mieć 
jakiś  zamiar;  3)  einen  — 
l^aben  mieć  dobrego  protektora, 
mieć  silne  plecy  (=  poparcie) 

|)inter=^a1ten,   va.  (Ijaben) 
ob.  gwJ^ii^^alten- 
-^fnted^altig  i  |)i'nterl)öl« 

tig,  adi.  nieszczery. 

^i'nter^anb,  sf.  i)  tylna 

część  ręki;  2)  tylna  część  ko- 
nia; 3)  —  im  Äattenfpiel  za- 
ręka  /.  w  grze;  bie  —  Traben 
być  na  zaręce. 

^interl^aUłJt,  sn.  =cś,  tylna 
część,  tył  m.  głowy,  tyło- 
głowie  n. 

^i'nter^auö,  sn.  -feö,  pi. 


=pufer,  tylna  część,  tył  m. 
domu,  oficyna  /;  im  »je  rool^« 
nen  mieszkać  w  oficynie. 

|)inter^e'r,  adv.  i)  w  tyle, 

z  tyłu ;  —  laufen  biedź  z  ty- 
łu; (obraz.)  fe|r  —  fein  pil- 
nie się  czem  zajmować,  bar- 
dzo się  trudzić;  2)  potem;  bie 
9ieue  fam  —  potem  nastąpił 
żal;  —  finb  roir  olle  flug 
mądry  Polak  po  szkodzie. 

|>i'nter^of,  sm.  =(e)§,  pi. 

«I^öfe,  tylny  dziedziniec,  tylne 
podwórze. 

|)i'nterfammcr,  sf.  pi.  =n, 

komora  /".,  izba  f.  w  tyle. 

^i'nter!eule,  sf.  ob.  ^inter- 
üiertcl. 

%)i'nitxio^^,  sm.  =eÖ,  tył 
m.  głowy,  potylica  f. 

|)t'nterlaben,   sm.  Ǥ,  pi. 

=IäDen,  sklep  m.,  magazyn 
w  tyle,  odfrontowy, 

|)i'ntetlaber,    sm.   =§,  ^j?. 

— ,  broń  odtylcowa,  odtyl- 
cówka  /.  [co wy. 

v^t'nterlaber=,   adi.  odtyi- 
|)i'nterlage,  sf  pi.  =n,  de- 
pozyt m. 
^i'ntcrlanb,  sn.  s(e)§,  pi. 

'länber,  kraj  za  jakiemś  pań- 
stwem leżący;  głąb  m.  kraju. 

^i'nterl'af,  sm.'  ob.  3^ac^= 
laB- 

^interla'ifen,  va.  hinter- 
läffeft,  ^interläfit,  j^interlieft, 
^abe  l^interlaffen,  pozostawiać, 
zostawić(po  sobie) ;  er  ^at  feine 
^tad^rid^t  —  nie  zostawił  wia- 
domości; SSermbgen  —  pozo- 
stawić majątek. 

^interlö'ffen,  I.  adi.  po- 
śmiertny; «e  ^^erfe,  ©c^riftcn 
dzieła,  pisma  pośmiertne;  II. 
bie  =en,  s.  pi.  =  bie  §inter= 
bliebenen. 

|)intcrla'ffenfrf)nft,  sf  pi. 

«en,  pozostałość  /.,  odumaraz- 
czyzna  /".,  scheda  /.,  spadek;«. 
|)interla'ffung,  sf  pozo- 
stawienie n. ;  mit  —  t)on 
©d^ulben  zostawiając,  pozosta- 
wiwszy długi. 

§i'nterlaft,   sf.    pi.    =en, 

ciężar  znajdujący  się  z  tyła. 

.^i'ntcrloftig,  adi.' ńn   -eö 

©C^iff  okręt  z  tyłu  obciążony. 

^-^tnterlauf,  sm.  -(e)l,  pL 

•laufe,  tylna  noga;^^^  zadnie 
skoki  (myśliw,). 


^i'ntcrlcber 


637 


^inü'f)cr=öicflcu 


^intttUhtV,  sn.  =§,  naplet- 
ki pl.,  naszywka  /. 

^intcrle'gcn,   va.    {^aben) 

składać,  złożyć  co  u  kogo. 

|)intcrle'öer,   sm.   =g,   pl. 

— ,  depozytaryusz  m. 

^tntcrle'gung,  sf.  złoże- 
nie «. ;  depozyt  m.,  danie  n. 
na  skład. 

^i'ntttUxh,  sm.  »(e)§,   pl. 

«er,  tył  m.  (u  zwierząt);  ka- 
dłub m.  owadów.        [mann. 
|)i'ntcrlcute,  pl  od  §intcr- 

^i'ntCdtft,  sf.  podstęp  m., 
podejście  n.,  chytrość  /. 

|)i'UtCrnfti9,  adi.  podstęp- 
ny, chytry,  zdradliwy;  ^eś, 
Slücfcn  chytrość  /.,  podstęp- 
ność  /.,  zdradliwośó  /. ;  adv. 
podstępnie,zdradliwie,chytrze. 

§i'{ttermoun,  sm.  =e§,  pl. 

«mcinner,  1)  zaplecznik  m.,  za- 
sobnik m. ;  2)  odbieracz  m., 
za  ręką  siedzący  (w  grze 
w  karty) ;  3)  urzędnik  w  sta- 
tusie poza  innym  urzędnikiem 
umieszczony. 

|)i'utcrmartt,  sm.  »co,  pl. 

ottiärfte,  zMrynek  m. 

^i'utcrmaft,  sm.  =eg,  pl 

»e,  tylny  maszt. 

§i'uternal;t,  sf.  pl  =nä^te, 

tylny  szew. 

^i'ntttp^txh,  sn.   =eg,  pl 

*e,  koń  m.  od  dyszla. 

|)t'nter^fDrtc,    sf.   pl  =n, 

tylne  drzwi^  tylna  furtka. 

|)t'ntcr^)fotc,    sf.  pl    =n, 

tylna  łapa. 

^t'ntcrquarticr,  sn.  «(c)§, 
1)  =  §interleber;  2)  tylna 
izba. 

|>i'ntcrrab,    sn.    =cö,    pl 

=räDer,  tylne  koło. 

§i'utcrrü(fö,  adv.  l)  ob. 
S^iüälingg;  2)  =  von  Einten, 
z  tyłu;  2)  =  l^cimlicl^,  pod- 
stępnie, z  zasadzki. 

i>Vnttx^,  -=  f)inter  ba§. 

§i'ntcrfaf|c,    sm.    =n,  pl 

"Xi,  półkmieć  m. ;  komornik 
m.:  lennik  m.  lennika. 

|)i'ntcrfa^,    sm.   =e§,  pl 

»jaCc,  zdanie  następne;  wnio- 
sek m.,  konkluzya  /.;  następ- 
nik m.  (w  gramatyce  i  logice). 

|)t'ntcrf§cnfel,  sm.  ^§,  pi 

— ,  tylne  udo. 

^i'ntcrf^tff,  sn.  -(e)ś,  pl 
*e,  tył  m.  okrętu. 


|)i'ntcrfd)IcoeI,     sm.     ob. 
^intcroiertel. 
|)i'ntct=fd)Ungen,  i  ^i'nitx- 

f djlUtfcn,  m.  (^aben)  połknąć, 
przełknąć. 

§i'ntcrfegcl,  sn.  =g  pl  — , 

tylne  żagle  pl. 

§t'ntCrfcUc,  sf.pl  =n,  tylna 
strona. 

§t'utcrficblcr,  sm.  ob.  §in« 
terfaffe. 
i>i'ntcr[i^,  sm.  «e§,  pl  -e, 

siedzenie  w.,  miejsce  n.  w  tyle. 
Ct'nterft,   (sup.  od  l^inter) 
adi.  ostatni;  gu  —  na  ostatku, 
na  końcu,  w  tyle. 

|)i'ntcrftettig,  adi.  i)  ob. 

3fiüöftänbtg;  2)  ob.  §intcrliftig. 

|)i'nterftul)c,    sf.  pl.    =n, 

tylna  izba,  tylny  pokój. 

§t'nterftüd,  sn.  =(e)ś,  pl 

«e,  tylny  kawałek,  kawał  m. 
od  tyłu,  tylna  sztuka. 

^i'nttxtüi^t,  sf.pl.  =n,  tylna 
łapa. 

|)i'ntertcil,  sm.  i  sn.  =(e)§, 
pl  =e,  tył  m.^  tylna  część; 
tyłek  w.,  pośladek  m. 

|)i'ntcrtür,  sf.  pl  =en,  tylne 

drzwi  pl. 

|)i'ntcrtreffcn,  sn.  -g,  tylny 

szyK  (wojska),  tylna  straż. 

§intcrbci'ócn,  va.  ^inter= 
treibft,  ^inlertreibt,  hintertrieb, 
l^abe  hintertrieben,  przeszka- 
dzać, przeszkodzić,  niedopusz- 
czać,  niedopuścić,  zapobiedz 
czemu. 

^intCrtrei'bmtg,  sf  prze- 
szkodzenie w.,  niedopuszcze- 
nie n.,  zapobieżenie  n. 

|)i'ntcrtrc^^c,  sf.  pl  =n, 

tylne  schody  pl.,  schody  dla 
służby. 

^i'utcrücrbcö,  sn.  =(eś),  pl 

et,  tylny  pokład  (okrętu). 

|)i'ntcrötcrtel,  sn»  '«§,  pl 

— ,  tylna  ćwiartka. 

|)t'ntcrtiialb,    sm.  =e§,  pl 

«roätber,  las  dziewiczy;  za- 
lesie n. 

§t'ntertt)ält)lcr,  sm.^  *§,  pl 

— ,  mieszkaniec  m,.  lasów  dzie- 
wiczych ;  (obraz.)  człowiek 
żyjący  w  zaciszu,  nieokrze- 
saniec m. 

|)i'ntertoanb,  sf.  ob.  9iürf* 
roanb. 

|)i'ntCl*toärtg,  adv.  ku  tyło- 
wi, z  tyłu,  w  tył. 


^\\\iZX^\t'\)t\[,  va.  I^inter= 
SicCft,  ^tnterjie^t,  ^interjog, 
l^abe  l^interjogen,  zabrać  nie- 
uczciwie, nie  wydać;  imnbm 
etn).  —  sprzeniewierzyć  komu 
co,  zdefraudować. 

|)intcrätc'liung,  sf  pl  «en, 

defraudacya  /.,  sprzeniewie- 
rzenie n.  [^interftube. 

|)i'ntcrgimmcr,     sn.     ob. 

§i'n=tragcn,  va.  łragft,  trägt, 
trug  {)xn,  \^\xht  i^ingetragen, 
nieść,  zanosić,  zanieść. 

^i'n=ti:auern,  va.  (§aben)fein 

Seben  —  na  żałobie,  w  smu- 
tku (prze)pędzić  życie. 

;^i'n=träuntcn,  va.  (^aben) 
fein  iJeben  —  przespać,  prze- 
marzyć  życie. 

|)i'n=trcibcn,  treibft,  treibt, 
trieb  \)\n,  Eingetrieben,  I.  va. 
(I^aben)  naganiać,  poganiać, 
zaganiać,  nagnać,  pognać,  za- 
gnać; popychać,  popchnąć; 
II.   vn.  (fein)   nad^  bem  Ufer 

—  gnać,  być  niesionym  (prą- 
dem) ku   brzegowi. 

^i'n=trctcit,  vn.  trittft,  tritt, 
trat  \i'\x\,  bin  l^ingetreten,  wy- 
stępować, wystąpić,  stanąć, 
postąpić  gdzie;  nor  jmnbn  — 
stanąć  przed  kim,  przedstawić 
się  komu. 

|)i'ntrttt,  sm.  =(e)ö,  pl.  -e, 
wystąpienie  «.,  postąpienie  w.; 
zgon  m.,  skon  m. 

^tutfrf),  sn.  scg,  dychawi- 
czność  f.   (u  wołów). 

|)i'n=tun,  va.  tuft,  i\x\,  tat 
^in,  l^abe  ^ingetan,  położyć, 
postawić  gdzie ;  umieszczać, 
umieścić;  podziać;  n)0  l^aft 
bu  baś  t^apier  ^ingetan? 
gdzieś  podziałpapier?;  (obraz.) 
id^  raei^  nic^t  rao  id^  i^n  — 
fott  nie  wiem  gdzie  go  już  raz 
widziałem. 

|)inü'bcr,  adv.  (z  tej)  na 
tamte  stronę;  (obraz.)  roir  finb 
nod^  nid^t  über  ben  S3erg  — 
nie  jesteśmy  jeszcze  za  góra- 
mi, nie  pokonaliśmy  jeszcze 
wszystkich   trudności;    iX    tft 

—  przeniósł  się  na  tamten 
świat,  umarł. 

§ittü'bcr4tegcn,  ftd&  — ,  w. 
biegft  bid),  biegt  fic^,  bog  mid) 
f)inüber,  ^^o-bt  mic^  ^iniibcrge« 
bogen,  przeginać  się,  przegiąć 
sie. 


|)iuü'kr=:tirinnen 


638 


|)i'ntt)cifcn 


^iuii'kr^Dringcn,  va.  bringft, 
bringt,  brachte  Ijinüber,  ^abc 
r)inübergebrad)t,  przenieść, 
przeprawić   na    tamte   stronę. 

|)inü'ber=fa^rcn;  '  fä^rft, 
fal^rt,  fuf)c  {)inüber,  [iinüber= 
gefal)ren,  I.  va.  (^aben)  prze- 
wozić, przewieźć;  II.  vn.  (fein) 
pojechać,  przeprawić  się  na 
tamtą  stronę. 

|)thn'bcr[at)rt,  sf.  ob.  Über= 
fal)rt. 

I^iuü'ber-flicgen,  vn.  flicgft, 
fliegt,  flog  fjinuber,  bin  l^in* 
übergeflogen,  przelatywać, 
przelecieć. 

|)inü'bcr=gclicn,  vn.  gepft, 
gel)t,  ging  Ijinüber,  bin  ^in= 
übergcqangen,  przechodzić, 
przejść ;  (obraz.)  przenieść  się 
na  tamten  świat,  umrzeć. 

|)inü'ber=l;clfcu,  vn.  fiiifft, 
I)ilft,  l)alf  l)inüber,  l^abe  t)in* 
übergeliolfen,  jmnbm  über  ben 
3ttUn  —  przeprawić  kogo 
przez  płot,  pomódz  komu  prze- 
leżę przez  płot. 

^inü'bcr=!ommen,  vn. 
fommft,  !ommt,  fam  fjinüber, 
bin  f)inüberge!ommen,  (prze-) 
dostać  się  na  tamte  stronę; 
idl  fomme  l^eutc  abinti  fjinüber 
jU  eucb  przyjdę  dzisiaj  wie- 
czorem do  was. 

pim'Ux=UkÓ)tn,  vn.  !cicd^fł, 
!riec^t  froc^  I)inüber,  bin  ^in« 
übergefrod^en,  przełazić,  prze- 
leźć,  przepełzać. 

|)inü'bcr=IO(fcii,  m.  (^aben) 

przewabiać,  przewabić. 

|)tnii'bcr=neigcn,  fid^  — ,  vr. 

(^abcn)  przechylać  się,  prze- 
chylić się. 

§inü'ber=reicfjcn,     i.     va 

(fjaben)  jmnbm  etra.  —  podać 
co  komu;  II.  vn.  (daben)  id^ 
fann  nlc^t  —  nie  mogę  do- 
stać (na  tamte  stronę). 

|>inü'bcHtl/offctt,  'va.  (^a- 

ben)  przenosić,  przenieść. 

|)inii'bcHd)iff  Cn,  I.  t^a.  prze- 
wieźć, przeprawić  ;  II.  vn.  (fein) 
przepływać,  przepłynąć,  prze- 
prawić się. 

^inü'bcr=f(^Ic|j^cn,  va.  (^a- 

ben)  przewlec. 

§inü'ber=fdjioimme«,  vn. 
fc^roimmft,  fci^roimmt,fd^n)amm 
t)inüber,  bin  ^inübergefc^room-- 
mcn,  przepłynąć. 


I     |)imi'bcr=fc^eii,l.m.(^aben) 
I  ob.  Überfe^en,  übccfal^ren;  II. 

vn.  (§aben)  przesadzić  (konno), 

przeprawić  się. 

|)inü'ber=fpnngcn,         vn. 

fpringft,  fpringt,  fprang  l^in= 
über,  bin  l^inübergefprungen, 
przeskakiwać,  przeskoczyć. 

|)iuü'bcr-ftcigcn,  vn.  fteigfi, 
fleigt,  ftieg  f^lnüber,  bin  ^in= 
übergeftiegen,  przeleźć,  przejść. 

|)inü'bcr=tt)äl3cn,  va.  (I^abcn) 

przewalać. 

|)tuü'bcr=tt)crfcn,  va.  n3irfft, 
roirft,  roarf  hinüber,  l^abc  l^in-- 
übergetDorfen,  przerzucać, 
przeciskać,  przecisnąć, 

^inü'bcr^jcnen,  va.  (§aben) 

przetarta Ć. 

|)imt'IJcr=giel)Cn,sief)ft4ief)t, 
;5og  Ijinüber,  ^inübecge^^iogen, 
I.  va.  (\)Q.htyć)  przeciągać,  prze- 
ciągnąć (na  drugą  stronę); 
przekabacić;  II.  vn.  (fein) 
przenosić  się,  przenieść  się, 
przeprowadzać  się,  przepro- 
wadzić się. 

f)inu'm,  adv.  ob.  (więcej 
używane)  §erum. 

|)i'n=  nnb  I;c'rfd;t(fcii,  va. 

(I^aben)  rozsyłać,  rozesłać, 

§in'=  nnb  Cc'rfri^itfcn,  sn. 

s§,  rozsyłka  /". 

-^inn'ntcr,  at^t^.  (z  góry)  na 
dół;  bie  2;reppC  —  schodami 
(na  dół);  ben  ^'(u^  —  z  prądem 
rzeki;  rciUft  bU  nid^t  —  ?  nie- 
chcesz  zejść? 

|)inn'nter=fa^rcn,  fä^rft, 
fäf)rt,  fu^r  hinunter,  fiinunter» 
gefalzten,  I.  va.  (^abcn)  zwieźć, 
sprowadzić;  II.  vn.  (fein) 
zjechać. 

|)tnn'ntcr=faUcn,  vn.  fättft, 
fäüt,  fiel  fiinunter,  bin  i^in« 
untergefallen,    spadać,    spaść, 

^inn'ntcr=9lcitcn,  vn.  gici- 
left,  gleitet,  glitt  Ijiuunter,  bin  ' 
Ijtnuntergeglitten,  ześliznąć  się, 

|)inn'ntcr-Iaffcn,  ta.  laffcft, 
läfet,  Ue^  Ijinunter,  f)abe  f)in=  i 
untergelaffen,    1)    spuszczać,  i 
spuścić;  2)  pozwolić  zejść. 

|)inn'ntcr=f(!jlinncn  i  |)in= 
n'nter=fd)Inffcn,  va.  (^aben)ob. 
^interfc^lingen,  t);nterfd^Iurfen. 

^inn'nter  ftiir^CH,    i.^    va. 

(I^aben)  zrzucać,    zrzucić;    II. 
vn.  (fein)  spadać,  spaść. 


^inn'ntcr=tt)ürgen,  va.  (f)a= 

htxC)  połykać,  połknąć  z  wyr 
siłkiem. 

|>i'n=töagcn,   fi^   — ,    w. 

(^aden)  odważyć  się  pójść,  iść 
(tam). 

^i'nnjärt^,  adv.  ku  tamtej- 
stronie;  w  drodze  do  ,  .  . 

|)i'ntt)eg,  sm.  <e)§,  droga/, 
tam,  podróż/,  do  ... ;  auf  bem 
=e  w  drodze  do  . .  . 

|)intoc'g,  adv.  =  roeg;  — 
mit  bir !  precz  z  tobą,  z  drogi ! 

|)intt)c'g=bcgcben, '  fic^  —, 
vr.  begibft  btc^,  begibt  fid^, 
begab  mi^  ^iniüeg,  %<xbz  mi^ 
l^inroegbegeben,  odejść,   pójść. 

^inö)c'9=etlcn,    vn.    (fein) 

odejść  z  pośpiechem. 

§intt)e'g=ge^cn,  vn.  gef)ft, 
ge^t,  ging  ^inroeg,  bin  ^inn)eg= 
gegangen,  odchodzić,  odejść; 
über   etro.   mit  ©tittfd^ro eigen 

—  przemilczeć  co,  pominąć 
co  milczeniem. 

§inti)c'g=!ommcn,  vn. 

fommft,  fommt,  fam  l^mroeg, 
bin  ^inroeggefommen;  über 
I  eine  Ścbroierigfeit  —  pokonać 
1  trudność;  er  fonnte  nid^t  bar= 
über  —  nie  mógł  tego  zapo- 
mnieć. 

|)inti)C'n=nc^mcn,  va.  nimmft, 
nimmt,  naljm  l^inroeg,  i^aht 
[jinroeggenommen,  wziąć,  za- 
bierać, zabrać. 

§intt)e'o=fc!)en,  vn.  fie^ft, 
fielet,  faf)  ^inroeg,  [}abe  binroeg« 
gefet)en;  über  etm.  —  nie  pa- 
trzeć, nie  zważać  na  co. 

|)inö)c'9»fcin,  vn.  bift,  ift, 
loar  fiinroeg,  bin  ^inraeggeroefen; 
über  etro.  —  mieć  co  za  sobą, 
przebyć    co;   über  S3orurtelIe 

—  być  wyższym  nad  prze- 
.«sądy. 

-^intpc'fi'fc^cn,  fic^  — ,  w. 
(^abm)  fid^  über  etro.  —  nie 
zważać  na  co,  nie  troszczyć  się 
o  co,  lekceważyć. 

^ł'ntt)Cl)Cn,  I.  ta.  (^aben) 
zawiać  co  (tam);  II.  vn.  (^aben) 
wiać  w  tamte  stronę. 
^in'lDCi?,  '  sm.  -fe-5,  pi. 
=)e,  wskazanie  m.,  wska- 
zówka /. 

^i'nttieifcn,  rceifeft,  roeift, 
roieö  bin,  f)abe  f)ingen)iefen,  1, 
va.  imnbn  auf  etro.  —  wska- 
zywać,    wskazać    komu    co, 


1 


|)i'nti)cifcnb 


639 


|)i^łja'r(^ 


zwrocie  czyją  uwagę  na  co ; 
II.  vn,  auf,  nać)  ńw,  —  od- 
syłać, odesłać  do  czego,  wska- 
zać na  co. 

|)i'ntDcifcnb,  adi.  «eg  %üx= 
raort  zaimek  wskazujący. 

|)i'ntt)cifung,  sf.plZ-m,  ob. 
|)i'nttJcifun9ö5CTd)cn,  sn.  =§, 

pi.  — ,  odsyłacz  m. 

^i'n=Ö)Cl!en,  vn.  (jem)  wię- 
dnąć, schnąć  :  nędznieć,  chu- 
dnąć. 

|)i'n=tDerfcn,  va.  mx\% 
wirft,  warf  l)in,  f)ahe  l^ingc« 
iDorfen,  1)  rzucić;  ben  Saubcn 
ÄÖrncr  —  rzucić  gołębiom 
ziarna;  2)  rzucić,  powalić  na 
ziemię;  jmnön  —  rzucić,  po- 
walić, położyć,  z  nóg  kogo 
zwalić;  ftd^  VOV  jmnbm  (auf 
bic  Anie)  —  rzucić  się  przed 
kim  na  kolana;  fic^  gu  jmnbS 
^Üf;en  —  rzucić  sie  komu  do 
nóg;  3)  etn).  auf  baä  Capieć 
—  rzucić  co  na  papier,  na 
prędce  co  napisać,  narysować, 
naszkicować ;  eine  leitfit,  rafc|) 
l^ingeroorfenc  2lrbeit  robota  na 
prędce,  od  ręki  zrobiona;  ein 
SBort,  einen  ©ebanfen  —  rzu- 
cić słowo,  myśl;  eine  l^infle* 
iDorfene  33emer!ung  uwaga  na- 
wiasem uczyniona,  powiedzia- 
na, rzucona. 

^intote'bcr  i  IiintuiCbcrunt, 

adv.  1)  na  nowo,  znowu ;  2) 
nazad,  na  powrót ;  nawzajem, 
wzamian. 

|)i'n=tt)ir!cn,    vn.    (§aben) 

użyć  swoich  sił  'do  osiągnię- 
cia czego. 

rooUte  l^in,  Ijabe  fiingeraoUt, 
chcieć  dostać  się,  iść,  jechać 
(tam\ 

|)t'n=5a^Icn,  va.  (^aben) 
jmnbm  (Selb  —  wypłacić,  za- 
płacić, wyliczyć  komu  pie- 
niądze. 

|)i;n=Sä]^ten,  va.  (^abcn)  wy- 
liczać, wyuczyć,  odliczyć. 

|)i'n=seid)ncn,   va.  (§aben) 

rysować,  od  rysować. 

|)i'n=sctoen,  va.  (§aben)  ob. 
^tnroeifen. 

^i'n'iWn,  iitf)\t,  gie^t, 
508  f)m,  i)inge3ogcn,  I.  va. 
(^aben)  pociągać,  zaciągać, 
zaciągnąć;  bi§  TOOl^tn  —   do- 


ciągać; etm.  —  przeciągać, 
przeciągnąć  co,  zwlekać, 
zwłóczyć,  zwlec  co;  eine 
©ad)e  —  odwłaczać,  odwłó- 
czyć  sprawę ;  II.  vn.  (fein)  uda- 
wać się,  udać  się,  iść  (tam); 
wynieść  się;  wyprowadzić  się, 
przeprowadzić  się   (tam). 

|)i'n=5iclcn,  i;w.^(^aben)  nac^ 
etro.  —  celować  na  co,  mierzyć 
do  czego;  (obraz.)  auf  etn). 
—  dążyć,  zmierzać  do  czego, 
mieć  co  na  oku;  id^  rcci^  nid^t, 
lüorauf  er  l^injielt,  nie  znam 
jego  zamiarów,  nie  wiem  do 
czego  zmierza. 

IJinjU',  adv.  1)  (wyraża  dą- 
żenia do  jakiego  miejsca,  ja- 
kiego przedmiotu)  do;  2)  do 
tego,  prócz  tego,  nadto. 

^inju'^bauen,   va.   (^aben) 

przybudować,  dobudować. 

|)inä«'=bcn!cH,  va.  ben!ft, 
bentt,  öact)tc  ^ingu,  ^af>^  ^in^ 
jugebad^t,  domyśleć  się  czego, 
uzupełnić  co  myślą. 

|)tn5U'=bnitfen,  va.  (^aben) 
przydrukować,  dodrukować. 

^inp'' eilen,  vn.  (fein)  ob. 
herbeieilen. 

|)inäU'=fÜ9en,  va.  (Ijaben) 
dodawać,  dodać,  dołączać,  do- 
łączyć, przyłączać,  przyłączyć. 

'  |)in5U'fügung,  sf.  pi  =en, 

dodanie  n.,  dołączenie  n., 
przydanie  n,,  dodatek  m. 

^i'njug,  sm.  ^(e)ö,  pochód 

m. ;  pociąg  m. 

^łn5u'=gefeljen,  i.  va.  (^a= 

ben)  przydawać,  przydać,  przy- 
łączyć ;  II.  fid^  — ,  vr.  (t)aben) 
przystąpić  do  kogo,  czego, 
złączyć  się.  [gteficn. 

J^inju'^flie^en,  va.  ob.  !3u= 
|)in3u'=fömmen,  vn.  fommft, 
foinmt,  fam  I)in^u,  bin  tiingu« 
ge!ommen,     nadchodzić,     na- 
dejść; przybyć. 

|)tn3U'=iaffen,  va.  läffeft 
i  lä^t,  läfet,  lie^  Ijinju,  f;abe 
^ingugelaffcn,  przypuścić  do 
czego,  pozwolić  komu  przyjść, 
przystąpić. 

i)tnäu'la|fung,  sf.  pi.  -en, 

przypuszczenie  n. 

Cinplaufen,  vn.  läufft, 
läuft,  lief  tiinju,  bin  ^injuge= 
laufen,  (przy)biedz  do   czego. 

|)tn5u''Iegen,  va.  ob.  3u» 
legen. 


|)tnäu''niari)en,  va.  (tiaben) 

nadrobić. 

|)in3U'=me|feii,  va.  miffeft 
i  mi^t,  mi^t,  majj  l)in3U,  \)Ciht 
binjugemeffen,  nadmierzać, 
przymierzać. 

^insu'smtfdjcn,  va.  (^aben) 

doplątać,   przymieszać. 

§iii3u'=re(l)nen,^  va.  (^aben) 

doliczyć,   policzyć    do    czego. 

^tnju'retfinung,  sf.  pi.  «en, 

doliczenie  w.,  dodanie  w.;  unter 
—  ber  .soften  wraz  z  kosztami. 
|>iU3U'=fäen,     va.     {^^aUn) 
przysiąc. 

|)in5U'=ft|J^ciöen,  va.  jc^reibft, 
fd^reibt,  fcbrieb  l)in3u,  l)abc  i^in» 
jugefd^rieben,  dopisywać,  do- 
pisać. 
f)in3U'»f(^üttcn,  va.  (öaben) 

przysypywać,   przysypać. 

|)in3U'=fe^en,   w.    (^aben) 

dodawać,  przydawać,  przydać. 

^inju'=f^nngen,  vn.  fprtngft, 
fpringt,  fprang  liinju,  bin  bin= 
iiugefprungen,  przyskoczyć  do 
kogo,  czego. 

|)tn3u'4reten,  vn.  trittft, 
tritt,  trat  ^ingu,  bin  ^injuge^- 
treten,  przystępywać,  przy- 
stąpić. 

'^inju'^tun,  va.  tuft,  tut, 
tat  fitnju,  l)abe  l^injugetan, 
dodać,  przydać,  przybawiać, 
przyczyniać. 

^injUlun,  sn.  «3,  dodanie 
n.,  przydanie  n. ;  przyczynia- 
nie n.,  przyczynienie  n. ;  ol^ne 
mein  —  bez  przyczynienia, 
wstawienia  się  z  mojej  strony. 

^in5u'=tt)erfeii,  va.  roirfft, 
roirft,  roarf  liinju,  ^abe  ^injuge= 
roorfen,  przyrzucać,  przyrzu- 
cić, dorzucić  do  czego. 

|)in5U'=5a^Ien,  va.  (^abcn) 
dopłacić. 

Cinsu'^sä^Ien,  m.  (§aben) 

doliczać,  doliczyć. 

|)tn5U'=5iel)en,  va.  icie^ft^ 
äiel)t,  50g  ^inju,  l^abe  J^inju« 
gebogen,  przyciągnąć  do  .  . .  ; 
(obraz.)  przybrać,  wezwać  do 
czego;  einen  ^weiten  Slvgt  — 
wezwać  drugiego  lekarza,  za- 
siągnąć  rady  drugiego  le- 
karza. 

^tO'b^^Oft,  sf.  smutna,  nie- 
pomyślna wiadomość. 

|)t)J^a'r(^,  sm.  =g,  hiparch  m. 


^i'm 


640 


|)i'r((^tt)tlbörct 


^i'ppt,  sf.  pl.  -n,  1)  nóż 
ogrodniczy,  nóż  kosiasto  za- 
krzywiony, kosa  f.,  siekaczka 
f.;  (obraz.)  baś  ©erippe  mit 
©tunbenglaä  unb  —  szkielet 
z  klepsydrą  i  kosą  (=  śmierć); 
2)  ciastko  w  trąbkę  zwite, 
andrut  m, 

§i'^^cnt)ätfer,  sm.   =ä,  pl. 

— ,  cukiernik  m.  wyrabiający 
andruty. 

^i'^j^cl,    i  -^t'^^Icin,  sn. 

i^,  pl.   — ,  kózka  /, 

^l.  =c  liipodrom  m. 

|)i^łJOgri)':ł)^,  sm.  .(e)g,  i  «en, 
pl.  iZ,  i  =en,  hipogryf  m. 

|)trn,  sn.  "(e)§,  'pl.  «e, 
1)  mózg-  m. ;  jum  =e  gehörig 
mózgowy;  (obraz.)  (=  $8cr= 
fłanb)  fein  —  im  5^opfe  ^aben 
nie  mieć  mózgu  w  głowie, 
być  głupim;  2)  storc  m.  drze- 
wa; über  —  f^ueiben,  S'i^tx^. 
3torcem,  na  storc  rznąć,  pi- 
łować. 

^i'rnöo^rer,  sm.  =(e)ś,  pl. 

— ,  trepan  m. 

^i'rntirud),  sm.  =(e)§,  jpl. 

s&riiĄe,  przepuklina  mózgowa. 

.fjirnentjiinbitng,    sf.    za- 
palenie n,  mózgu. 
|)i'rncrf(|[üttcrunö,        sf. 

wstrząśnienie  n.  mózgu. 

|)t'rn9Cf^tnft,  sn.  =(c)ś,  jpl. 

se,  urojenie  n.,    przywidzenie 
n.,  dziwaczna  myśl,  chimera/. 

§i'nt^a«t,    sf.    i    ^i'rn= 

putzen,  sn.  =g,  błona   móz- 
gowa. 

§ł'rnp^Ie,  i  -^i'rnfamntcr, 

sf.  komórka  mózgowa. 

^trul)0l3,  s«.  =ee,  ßtor- 
cowe  drzewo. 

|)i'rnfaftcn,  sm."*  =§,  cza- 
szka /. 

§t'rnfranf,  adi.  chory  na 
mózg. 

§i'rnfranfljctt,  sf.  pl.  -en, 

choroba  mózgowa. 

^i'rnlOÖ,  adi.  bez  móz- 
gu, bezmózgi ;  Ao\tX  3)^enfcl^ 
człowiek  szalony,  szaleniec  m. 

§i'rnl0ftgfcit,  sf.  brak  m. 
mózgu,  rozumu;  szaleństwo  n. 

|>i'rnmarf,  sn.  -(e)§,  rdzeń 

mózgowy.  [gowa. 

|)i'rnmaffC,  sf.   masa  móz- 

tfriifdjäöcl,  śm. -ä,  i  |)i'rn= 
bdfdjnle,    5/.    czaszka    /. 


^t'rnfrfjiibelöaut,  sf.  ocza- 

szna  /.,  przyczaszna  f. 

|)i'rnfeitc,  sf.  —  beś  §or* 

geś  sztorc  w.,  storc  drzewa. 

|)i'riito(l,    ^i'rndcrkannt, 

§i'rnüClTÜ(ft,  a<^^.  szalony 
(któremu  się  mózg  w  gło- 
wie przewrócił). 

|)i'rni)crle^img,  sf  pl.  =en, 

uszkodzenie  n.  mózgu. 

|)t'rnimmbe,  sf.  pl.  ^n,  ra- 
ną mózgowa,  w  mózgu. 

|)i'rnu)urft,  sf  pl.  «roürfte, 

kiszka  móżdżkiem  nadziana, 
serweladka  /. 

-^i'rilUJUt,  sf.  szaleństwo  n. 

^i'rilttJÜtig,    adi.    szalony. 

fitrfrf),  sm.  =eś,  pl.  »e,  je- 
leń m.)  junger  —  śpiczak  w.; 
ber  —  jc^rett  albo  rö^rt  je- 
leń beczy;  fliegenber  —  ob. 
^irfd^fäfer. 

^\'x\6)M,  sm.  =(e)ś,  pl. 
s&od^C,  jeleń  samiec,  rogacz  m. 

|)t'r|d)öruiift  i  §i'rf  djbrunft, 

sf  bekanie  n.,  ruja  m.,  pa- 
rzenie się,  czas  m.  parzenia 
się  jeleni. 

|>i'rf(l)t)Ont,  sm.  Ąt)%,  sza- 
kłak  zwyczajny  (roślina). 

^i'rf^clicr,  sm.  =§,  pl.  —, 

babirusa  f.  (zwierzę). 

|)i'rfff)fängcr,  sm.  ;ś,  pl. 

— ,  kordelas  m. 

fttrbtg,  adi.  jeleniego  koloru. 
|)i"'r]CijfCifte,    sf.     czas     m. 
łowów  na  jelenie. 

^i'rfd^feil,  ^  sn.    <e)ö,   pl. 

itf  jelenia  skóra. 

i)i'rftl)f(cifdj,  sn.   =eö,  je- 

lenina  /. 

^i'rfdjfiu),  sm.  =e§,  pl.  *fü. 

f;e,  jelenia  noga,  badyle  pl. 
(ł!ow.) 

|)i'rfrf)gai*tcn,      sm.     ob. 

^irfd^par!. 

^i'rfdjgcä^,  sm.  =eö,  pa- 
sza jelenia. 

^i'rfdjgelö?,  sn.  «jc§,  łajno 

jelenie. 

|)i'rf(lj9CrCtfjt,  adi.  (my- 
śliwiec) umiejący  polować  na 
jelenie. 

§t'rf(l)gcf(I)rci,     sn.    .(e)§, 

bek  m.  jelenia. 

^i'rfrfjgciuei^,  sn.  *(e)ś,  ro- 
gi jelenie,   gałęzie  pl.  (łow.). 

^i'rfrfjljalö,  śm.  -fcä,  1)  szy- 
ja jelenia;  2)  prześlągły  koń. 


^i'rft^^aut,  sf.  ob.  §ir[d^s 
fsU.  ^ 

§i'rf(!^|lcU,  sn.  ob.  §irfd§«= 
tDur3. 

Ci'rf^^Orn,  sn.  =(e)g,  je- 
leni róg. 

|)i'rfd)^orngcift,  sm.  .-(e)g, 

spirytus  m.  z  rogu  jeleniego. 

|)i'rf(^I)ornfal3,     sn.    =e§, 

węglan  tn.  amouii. 

'§i'rfd)^unb,  sm.  =eg,   pies 

m.  do  szczwania  jeleni. 

|)i'r)djjagb,    sf    pl.   =cn, 

polowanie  n.  na  jelenie. 

|>i'rfi^fäfer,  sm.  -§,  pZ.  — , 

jelonek  w.,  rogacz  m.,  cieśla 
m.  (chrząszcz). 

f)i'ri(^ioH),  sn.  =(e)ś,    p/. 

•falber,  jelenię  w.,  jelonek  m., 
łanicz  m. 

|)i'rfdjfamel,  sn.  =(c)§,  i??. 

=e,  lama  /. 

|)i'rfdjfculc,    s/.    pl.     =n, 

udziec  jeleni. 

|)i'rfdjflec,   sm.    =§,  upa- 

trek  w.,  sadziec  konopiowaty 
(roślina). 

Ci'rtd)!ot,  sm.   ob.   ^irfc^' 
gelöe. 
§i'rfd)fiil),  s/.   pl.    =fü^e, 

(=    §inbin)   jelenica  /.,    ła- 
nia /. 

^i'rfdjlauf,  sm.  ob.  §irfcf;« 

§i'r[c^Icber,  sn.  =§,  skóra  /. 
jelenia. 

Ci'rfd)Iebern,  «^^  ze  skó- 
ry jeleniej. 

^i'rfdiltng,  sm.  ob.  |)ir|c^=» 
fd^roamm. 

Ci'rfdjiofung,  s/.  ob.  ^ir[c^- 
geloś. 

§i'rfd)Iud)§,  sm.   =fe§,  ^^^ 

=fe,  jeleń  wilk  m. 

|)i'r|d)łJarf,   sm.   »(e)§,  ^?. 

jC,  zwierzyniec  jeleni. 

|)i'rf(j^ruf,  sm.  =(e)ś,  i>?.  -e, 

wabik  7n.  na  jelenia. 

|)i'rfd)fd)lcgcl,  S7n.  ob. 
^irfd^Eeulc. 

^i'rfdjfd)r(Jłcr,  sm.  ob. 
§irld)fäter. 

§i'r)(^fd)tt)abcn,    sm.    «>§, 

ogon  w.  jelenia. 

|)t'rf(^fd)tt)amm,  sm.  Ke)g, 

jeleniak  ?;/.,  trzebucha  f. 

^i'r|(^triiüd,  sf.   p;.    »n, 

jelenica  /.  (grzyb). 

|)i'rfd)ioiIbbret,  sn.  =§,  je- 

lenina  /".,  jelenie  mięso. 


|)i'rftfjtt)urs 


641 


^i'^eu 


^i'rfji^ionrs,  sf.  gorzysz  m., 
oleśnik  m.,  świniak  m.,  je- 
leniec  m.]  töeifie  —  jeleni 
ogon;  fc^roarje  —  serdeczny 
korzeń,  serdecznik,  opich  je- 
leni czarny  (rośliny). 

§i'rfd)siC.qe,  sf.  pi  =n,  an- 
tylopa /. 

^i'rfd)3tcmer,  sm.  =0,  pi 

— ,  cąbr  m.  jeleni, 

§t'rff()5UngC,  sf.  śledzionka 
lekarska,  stouogowiec  m  ,  je- 
zyczyca  /.  (roślina). 

^i'rfe,  sf.  proso  n.  ;jsigijpl 

|)i'rfcl)m,  sm.  Ȥ,  jaglana 
kasza. 

|)i'rfefiei)er,  sn.  =g,  go- 
rączka/, z  wysypką,  prosówka 
/.,  potnica  /. 

^i'rfCfiJfmig,  a^Z«.  jaglasty. 

|)i'rfeubrüfe,   sf.  pi   »n, 

gruczołek  skórny,  jaglany. 

^i'rfcunra§,  sn.  «fe§,  pro- 

sownica  f.    (gatunek   trawy). 

|)i'rfen9rüie,  sf.  kasza  ja- 
glana, jagi-y  pi 

f>i'rfcnf0rn,  sn.  =(e)g,  ziarn- 
ko w.  prosa;  pi  =förner  pszono  m. 

|)i'rfenftroIv  sn.  =(e)g,  pro- 

śnianka  /. 

f)trt(e),  sm.  sten,  pi   »ten, 

1)  pastuch    m.,    pasterz    m.] 

2)  (©celenlfjirt)  duszpasterz  w., 
kapłan  m.,  ksiądz  m.]  ber 
gute  —  dobry  pasterz  = 
Jezus  Chrystus. 

|)i'rtCnantt,  sn.  -C§,  urząd 
pasterski,    kapłański. 

^i'rtcnöricf,  sm.  «(e)§,  pi 

«e,  list  pasterski  (biskupi); 
encyklika  (papieska). 

§i'rtenbid)tcr,  sm.  ^§,  pi 

— ,  poeta  sielankowy. 

Ijfrteufcft,  sn.  =eg,  pi  =e, 

uroczystość  pasterska. 

|>i'rtenf(öte,  sf.  pi  --n,  fu- 
jara /.,  fujarka  /,,  ligawka 
/.,  dudka  /.,  piszczałka  f, 
flet  pasterski. 

§i'rtcngcbtt()t,  sn.  =(e)§,  pi 

*e,  sielanka  /. 

^t'rtcngcf^jrätf),  sn.  »(e)g,p?. 

•e,  dyalog  pasterski,  ekloga/. 
|)t'rtCngott,  sm.  »eS,  bożek 
m.  pasterzy,  Pan. 

pVxitnljm^,  sn.  =feg,  pi 
*  laufer,  szałas  m.,  budka  f., 
kucza  pasterska. 

^i'rtenl)unb,  sm.  =eg,i??.  «e, 

pies  owczy,  kondel  m. 


^i'xttnf}\iitt,  sf.  ob.  ^irten« 
|auö. 

|)i'rtcn|unge,  sm.  ob.  ^irten= 
!na6e. 

^i'ittntnabt,  sm.  =n,  pi 

*n,  pasterek  m.,  pastuszek  m. 

^t'rtCnlCÖen,  sn.  =g,  życie 
pasterskie,  pasterstwo  n. 

^l'xknlith,  sn.  -eś,  pi  ''tx, 
pieśń  pasterska;  bukolika/., 
eklogra  /. 

^i'rtenntäör^cn,  sn.  =§,  pi 

— ,  pasterka  /. 

|)t'rtcnmÖpg,  adi.  paster- 
ski ;  adv.  po  pastersku. 

^i'rteiHJfeifc,  sf,  Ci'rten- 
roljr,  SM.  ob.  öirtenflöte. 
|)i'rtenfdjauH)tcI,  sn.  =(e)§, 

pZ.  =e,  sielanka  dramatyczna. 

|)t'rtcnftaö,  sm.  »(c)g,  ???. 

»ftäbe,  kij  pasterski,  laska 
pasterska;  pastorał  m.  (bi- 
skupi). 

|)i'rtcnftanJ),  sm.  »c§,  stan 

pastuszy. 

§i'rtentaf(f)C,  5/  p?.  =n, 
1)  torba  pasterska;  2)  = 
^irtentäfd^eWraut. 

|)i'rtentäf(J)  cif  raut,  sn.  -'(e)g, 

bydelnik  m.,  tasznik  polny, 
właściwy,  kaletki^?,  (roślina). 

|)t'rtcnuogeI,  sm.  =§,  pi 

»DÖgel,  pasterz  różowy,  pa- 
stuszka /.  (ptak). 

|)t'rttn,  sf.  pi  «innen,  pa- 
sterka f. 

^x'xi\\6)f  adi.   ob.   I^irten« 

^\^t  *^'  ^  ^  krzyżykiem 
(muzyka). 

|)i'PIl)tf,  sm.  «e§,  ??;.  =BIöÄc 
i  ^t'ffC,  sf.  pi  «n,  blok  m. 
do  bisowania  żagli. 

Ci'ffcn,  va.  (faben)  biso- 
wać, zaciągać,  podnosić  ża- 
giel. 

§i'^tau,  sn.  =(e)§,  pi  =e, 
lina  wielka,  cuma  /.,  kiersz- 
tak  m. 

§tftl  interi.  (nawoływanie 
woźniców  na  konie)wiśta!  wio! 

^iftoIogiC,  sf.  histologia  / 
=  nauka  o  tkankach. 

|)tftö'r(^en,  sn.  =§,  pi  — , 

dim.  od  ^iftorie,  historyjka/., 
powiastka  /. 

|)tftO'nC,  sf.  pi  .«,  histo- 
rya  / 

|)ifto'nen6u(3^,  sn.  =(e)§,  pi 

»bÜd^cr,    księga    historyczna. 


:3nlcttbcr,  S)eutfĄ*poIni[d^cS  aGBörterJucß. 


§)tfto'rtcuma(cr,  sm.  =g,  _p?. 

~,  malarz  historyczny. 

^tftO'rif,  s/.  historyka  /. 
=  sztuka  dziejopisarska. 

%\\WX\itX,  sm.  .g,  pi  — , 
historyk  m.,  dziejopis  m. 

|)tftoriDgra'^^,  (wym.:  — 

graf)  sm.  =m,pl  sen,  historyo- 
graf  m.,  dziejopis  m. 

f>iftO'nfd),  adi.  historyczny, 
dziejowy. 

^i'ftrio(ne),  sm.  .-onen,  j>?. 

snen,  aktor  m. 

|)i'tfd)C,  s/.  ^/.  »n,  pod- 
nóżek w. 

|)i'^Mafe,  sf.  ^i'^MägtfjCu, 

sw.  i  |)i'^{llattcr,  sf  wrze- 
dzienica  /.,  opryszczki  pi ; 
bic  ^iplattern  2^?.  potów- 
ki  pi 

§i'^e,  s/.  1)  gorącość  /, 
gorąco  n.;  ciepło  w.;  btefe 
^o^te  entroitfelt  gro^e  — -  wę- 
giel ten  daje  dużo  ciepła ;  in 
blefem  3it"wcriftetnefürcl^ter* 
lid^e  —  w  tym  pokoju  (jest) 
okropne    gorąco;    fCroft    unb 

—  ertragen  znosić  zimno 
(mróz)  i  gorąco,  być  wytrzy- 
małym na  zimno  i  gorąco; 
grofic,  briitfenbe,  brennenbe  — 
be§  ©ommerś  spieka,  spie- 
kota, skwar,  upał  letni;  — 
ber    ©onne     żar     słoneczny; 

2)  ogrzanie  n.  pary  (kolejn.) ; 

3)  gorączka  / ;  er   ^at   gro|[e 

—  ma  wielką  gorączkę;  4)  za- 
pał m.;  in  ber  —  beS  ®e= 
fed^tS    w    zapale    bitwy;    in 

—  geraten  wpaść  w  zapał, 
unieść  się;  in  bet  erften  — 
w  pierwszym  zapale;  jugcnb» 
lid^e  —  zapał,  ogień  mło- 
dzieńczy; mit  grofer  —  etra. 
angreifen  gorąco,  z  wielkim 
zapałem  wziąć  się  do  czego, 
chwycić  się  czego;  ha^   roirb 

—  !often  to  dużo  trudu  bę- 
dzie kosztować;  5)  prędkość 
/.,  porywczość  f. ;  feine  — 
ift  fc^ulb  baran  jego  poryw, 
czość  temu  winna;  6)  = 
Srunft;  7)  eine  —  Śrot  pie- 
czywo n.  chleba,  tyle,  ile  się 
naraz  piecze. 

^i'^egrab,  sm.  »(e)§,  pi  =e, 

stopień  m.  gorąca. 

|>i'^emeff er,  sm.  =§,  pi  — , 

pirometr  m.,  gorącomierz   m. 
^i'^cn,  I.  va.  (I^aben)  roz- 

41 


^i'^fricfcl 


642 


§0(^ 


palad,  rozpalić;  II.  vn.  (I^aben) 
wydawać  ciepło. 

^i'^friefCl,  sn.  .§,  potówka/. 

§i'^tg,  1.  adi.  1)  gorący; 
=e§  $blut  gorąca  krew;  «eŚ 
t^iebcr  gorączka;  «es  ®ifen 
gorące  żelazo;  2)  gorący  = 
porywczy,  prędki,  popędliwy; 
«C§  temperament  gorący  tem- 
perament; ein  *er  äJienfd^ 
człowiek  gorący,  popędliwy, 
gorączka;  3)  gorący  =  mo- 
cny, tęgi,  rozpalający ;  «=e  ®e= 
tränfe  napoje  gorące;  4)  ein 
«eS  ©efcc^t  spór  gorący,  żwa- 
wy, zacięty,  uparty;  5)  = 
läufifd^  ;  »C  ^iinbin  suka  grze- 
jąca się;  II.  adv.  gorąco; 
porywczo,  popędliwie ;  — 
werben  zapalić  się,  wpaść 
w  zapał,  w  gniew;  ben  ^^i^b 
—  oerfolgen  ścigać  gorąco, 
wytrwale  nieprzyjaciela. 

^i'^ig!cit,  8f.  gorąco  n. ; 
żar  m.,  żarliwość  /.;  uspo- 
sobienie gorączkowe. 

|)i'^!0^)f,  sm.  «eg,  pi  *!Öps 
fe,  gorączka  /.,  zapaleniec 
m.f  burzliwiec  m.,  (człowiek) 
gorąco  kąpany. 

^X'I^Upiiq,  adi.  gorący, 
porywczy,      gorąco     kąpany. 

^t'^^Drfen,  sf.  pi.  ob.  ^i|= 
Blartern  (pod  ^i^b(a[e). 

|)i'^ff()Ia(|,  sm.  .'(e)3,  pi 
•jĄlage,  udar  słoneczny. 

|)0'bel,  sm.  '=§,  pi  —,  he- 
bel m.,  strugałka  /.,  wiornik 
m. ;  3^ebcrl^obeI  strug  wy- 
pustnik;  ©rat —  strug  zasuw- 
nik;  ^ol^( —  strug  żłobień; 
Äe^t—  strug  krajnik  ;  ^raut— 
szatkownica  /. ;  3fiut — 
strug  wpustnik;  (Sd^i(^t — 
strug  równiak ;  mit  bem  — 
glätten  równać,  gładzić  he- 
blem; er  !ann  mir  "ben  — 
auśblafen  niedbam  o  niego, 
jest  mi  obojętny. 

%)0'htihani,  sf.  pi  ^hanU, 
heblarnia  /.,  strugarnia  /. 

^0'bcIClfCU,  sn.  =0,  żelazo 
n.,  dłuto  n.  hebla. 

|)0'bClgcf^äufC,  sn.  -Ö,  2)1 
— ,  drzewiec  m.  strugałki, 
osada  f.  hebla. 

^0'bcIgriff,  sm.  -(0^/  ^^» 

m,  hebla. 

^0'Mla^ttn,  sm.  =g,  oprawa 
f.,  drzewiec  m.  hebla. 


^O'htlüdjtf  sn.  -(e)«,  oko  n. 
hebla. 

|)0'bcnO(i),  sn.  «(e)§,  otwór 
m.  strugałki. 

|)0'bcImof(^iuc,  sf.  pi  ^n, 

strugałka  f. 

§0 'bellt,  va.  (^aben)  heblo- 
wać, strugać;  (obraz.)  jmnbn 
—  ogładzać  kogo,  udzielać 
komu  pierwszej  nauki. 

§ö'bClfOl)IC,  sf.  podkłada  /. 
hebla. 

^O'bClf^Öne,  sm.  pi  he- 
blowiny pi,  ostrużyny  pi, 
wióry  pi 

^oMttti'f  sf.  strugarnia/. 

|)ObO'C,   sf.  pi  =n,  obój  m. 

^dWl'\t,  sm.  =en,  p)^-  *f"/ 
oboista  m. 

|)üc^,  (^o^er,  l^o^e,  rio^e§; 
comp.  I;ö§cr;  sup.  ^öc^fte) 
I.  adi.  wysoki;  ^o^c  S3erge 
wysokie  góry;  ein  ^ol^e§  '^xxn- 
mer  wysoki  pokój;  ein  l^ol^eś 
^leib  suknia  po  szyję  za- 
pięta; {)o^e  ©tirn  wysokie 
czoło;  auf  i^ol^er  ©ee  na  peł» 
nem  morzu;  im  f)ol^en  ^iorben 
wysoko  na  północy;  ber 
Serg  ift  2000  2neter  —  góra 
wysoka  jest  na  dwa  tysiące 
metrów,  wysokość  góry  wy- 
nosi 2000  metrów;  ba§  §auś 

ift  üier  <Stocf(n)erfe)  —  dom 
ma  cztery  piętra;  er  tDOl^nt 
brei  Sreppen  —  mieszka  na 
trzeciem  piętrze ;  fie  famen 
brei  3)iann  —  przyszli  samo- 
trzeć, przyszło  ich  trzech  ;  'i)o\)Z 
Xöne  wysokie  tony;  eine  I;o= 
Ę)e  ©timme  l^aben  mieć  wysoki, 
cienki  głos;  in  f)o^en  Zonen 
fingen  śpiewać  wysoko;  ^ol§e 
Ziffern  wysokie  cyfry;  i)o\)Z 
©umme  wysoka,  znaczna  su- 
ma; ein  l^oöer  ©infa^,  ©e* 
minn  wysoka  wstawka,  wy- 
grana; l^ol^er  ^rei§  wysoka 
cena;  eś  fteljt  eine  fjol^c  ©träfe 
barauf  wysoka,  ciężka,  do- 
tkliwa jest  za  to  kara;  ein 
|ol^e§  21tter  wysoki,  podeszły 
wiek;  j^ol^e  Xemperatur  wy- 
soka temperatura;  Ijol^eś  ^ie= 
ber  r^aben  mieć  silną  gorącz- 
kę; in  \)Q\)im  ©rabę  w  wy- 
sokim stopniu;  baö  ift  in  1)0= 
l^em  ©rabę  grceifell^aft  to  bar- 
dzo wątpliwe;  j^olje  ^been 
l^aben    mieć  górne    pomysły; 


nad^    ]^of)en   2)ingen    ftreben 
dążyć  do  wielkich  rzeczy  ;  ba§ 
ift  für  meine  Sluffaffung  ju  ^oc^ 
nierozumiem,niepojmujętego ; 
ba§    pd;fte    ©ut    dobro   naj- 
wyższe ;    ein  Tjol^er  2öürben= 
träger  wysoki  dygnitarz;   bic 
l)öf)eren  ©tänbe,   Greife  wyż- 
sze stany,    klasy;    ein    I^O^eä 
2;ier  (żartobliwie)    gruba    ry- 
ba; oon  l^ol^em   Solang   wyso- 
kiej   godności;    ^o§e     §err= 
f(^aften      dostojni     panowie, 
książęta;      bie    (atter)^öc^flen 
^errf^aften       najdostojniejsi 
panowie,    monarchowie;    oon 
f)0E)er  §anb  z  dostojnej  ręki ;  t)on 
l^ol^er  ©eburt  wysokiego,  zna- 
komitego rodu,  pochodzenia  ; 
ber  l^ol^e  Slbel  wysoka  szlach- 
ta; ber  l^o^e  ^ai  wysoka  ra- 
da, senat;  bie  ^o^e  Dbrig!eit 
wysoka  zwierzchność;  l^i)[)eren 
Drtg  urn  ettD.  einfommen   po- 
dać, prosić  o    co    u    wyższej 
in3tancyi,    ministra,     panują- 
cego; ein  Ę)ol^er  j^efttag  wiel- 
kie,   uroczyste    święto ;    ^ol^e 
©Ąute  uniwersytet,  akademia; 
^öfiere  ©deuten    szkoły    wyż- 
sze; {)öf)ere  2:öd)terfd^u[e  wyż- 
sza szkoła  żeńska;  J)ol^er  albo 
fjOl^erer  ©tit  styl  górny,  wznio- 
sły, wysoki;  ta^  böd^fte  SSlt' 
fen     najwyższa     istota;     ber 
^ÖC^fle  Najwyższy,   Bóg;    — 
unb  niebrig  albo   §o^e   unb 
9^iebrtge  wysocy    i    maluczcy, 
zamożni    i    biedni;    bie    [)o|c 
^Pforte   Wysoka    Porta,   Tur- 
cya;  bie  l^o|e  Sößb  polowanie 
na  grubego  zwierza ;  boś  J^O» 
l^e  Sieb  pieśń  nad  pieśniami; 
e§  mar  fd^on  Ijol^er  ^Tag  albo 
—  am  Sage  już  słońce  wy- 
soko stało   na   niebie ;  e§   ift 
f)0^e  (albo   ^öd^fte)  ^t\\,  ba^ 
.  .  .  już  czas  najwyższy,  aby 
.  .  .;    im     fjo^en  "  2litertum 
w  odległej,  zamierzchłej  sta- 
rożytności;   er  ift  —  in   ben 
SBierjigern  ma    lat   czterdzie- 
ści z  górą;    II.  adv.  wysoko, 
górnie;    —   fpringen    wysoko 
skoczyć;  bie  i$^lüffe  gelten   — 
rzeki  wezbrały;  —  l)erunter- 
fallen  zpaść  z  góry;  —  Ijän- 
gen  wisieć  wysoko;  bic  ©onne 
ftef)t  fd^on  —  słońce  już   wy- 
soko   stoi    (na     niebie);     mer 


J 


|)Dd) 


643 


|)o'd)genciöt 


—  fteigt,  föEt  tief  kto  wy- 
soko łazi,  wysoko  spada;  — 
im  greife  fielen  mleć  wysoka 
cenę,  być  drogim,  być  w  Wy- 
sokiem poważaniu;  wic  — 
beläuft  fid^  bie  ©umme?  ile 
wynosi  suma?;  lüie  —  roiirben 
©ie  gelten  ?  jaką  ostateczną 
sumę,  cenę  dałbyś  pan?;  etlB. 

—  anfeuert  oznaczyć  na  co 
wysoką  cenę;  ba§  rcirb    i^m 

—  3U  ftel^en  fommen  to  go 
dużo  będzie  kosztować;  — 
fpieten  grać  wysoko;  (obraz.) 
bie  ©aiten  —  fpannen  mieć 
wysokie  wymagania,  za  wiele 
wymagać;  —  feler lid^  nad- 
zwyczaj uroczyście;  ettO.  — 
unb  teuer  Derjid^ern,  —  unb 
teuer  fd^roören  przysięgać  się 
na  wszystko  (co  jest  naj- 
świętszego) ;  c§  —  bringen  da- 
leko dojść,  stanąć  wysoko; 
e§  —  im  ailter  bringen  do- 
żyć późnego  wieku;  etro.  — 
I)alten  wysoko,  drogo  co  cenić; 

—  l^inau§n)oUen  wysoko  się- 
gać, wielkich  rzeczy  pra- 
gnąć; ben  ^opf  —  l^atten 
nie  tracić  odwagi ;    bie    ÜWafc 

—  tragen  zadzierać  nosa, 
dmuchać,  pysznić  się;  bei  bir 
gel)t  eg  ja  —  f)ec  u  ciebie 
idzie  po  pańsku,  z  wysoka, 
huczno;  roenn  eŚ  —  fommt 
najwyżej;  jmnbn  —  leben 
lajTen  pić  (na)  czyje  zdrowie ; 
er  tcbe  — !  niech  żyje!  wiwat! 

^Ońjf  sn.  «=§,  pi.  -I,  toast 
w.,  wiwat  m.\  ein  —  auf 
jmnbn  ausbringen  pić,  wy- 
chylić kielich  na  czyje  zdrowie. 

|)0'(^at(jtbar,  adi.  wielce, 
bardzo  szanowny. 

-^0'^nt^tcn,  «^a.  (§aben) 
wielce  szanować,  wysoko  cenić, 

|)0'C^a^tunö,  sf,  głęboki 
szacunek,  poszanowanie  n., 
poważanie  n. ;  (w  listach :)  mit 
ber  größten  albo  mit  »or«= 
giiglid^er,  au§gejeid^netcr  — 
(zostaję)  z  głębokiem  po- 
ważaniem ;  gencl;mtgen  ©ie 
bie  SSerftd^erung  meiner  t)or» 
5ÜgU(f)ften  —  przyjmij  pan 
(albo  racz  pan  przyjąć)  wy- 
razy najgłębszego  poważania, 
szacunku. 

|)o'(^adf)tung^t)oK,    adi.   i 

adv.    pełen    szacunku,    usza- 


nowania; (w  listach:)  (zo- 
staję) z   uszanowaniem. 

|)0'C^ab(e)Itg,  adi,  z  najzna- 
komitszej szlachty, 

|)0't^altar,  sm.  =(e)§,  wielki 
ołtarz. 

|)0'(3^amt,  sn.  =(e)g,  suma 
/.;  öaä  —  Ijalten  sumę  odpra- 
wiać, celebrować. 

|)o'c^angcfe^eit  i  ^o'djan» 

fcI|llU(^,  adi.  wielce  powa- 
żany, wielce  okazały,  świetny. 

^o'^auf=I)öufen,  va.  (^abcn) 

wzmożyć. 

|)0't()boIjn,  sf.pl.  «en,  kolej 

nadziemna. 

^iS'^HVif  sm.  «(c)§,  budo- 
wa nadziemna;  budowa  nad- 
torowa  (kolej n.). 

§0'^bcgabt,  adi.  nadzwy- 
czajnie, wielce,  wysoce  uzdol- 
niony, utalentowany. 

^0'(5^bcgIÜctt,  adi.  wielce 
uszczęśliwiony. 

|)ü'd|b einig,  adi.  wysokie, 
długie  nogi  mający,  laskonogi. 

^O'djbCJal^rt/  adi.  bardzo 
stary. 

|)0'(!^berÜ^mt,  adi.  arcy- 
sławny,  przesławny. 

^odjbctagt,  adi.  ob.  ^od^- 
bejatirt. 

^O'djbhtt,  sn.  =eÖ,  przy- 
sadka /. 

§0'(!^bI(lU,  adi.  jasnonie- 
bieski, błękitny. 

-^O'C^boib,  sm.  -(e)§,  wysoki 
pomost,  pokład  (okrętowy). 

-^ü'^borbig,  adi.  \  wyso- 
kim pokładem,  o  wysokim 
pomoście. 

^O'djbrÜfttg,  adi.  wysoko- 
piersisty. 

^0'd)bCrO,  fron,  relat.  Jego 
Wysokości. 

^0'd)ber[clbC,  pron.^  de- 
monstr.  Jego  Wysokość;  pi. 
^ocbbiefelben    Ich   Wysokość. 

§0'd^bcntf(!^,  adi.  górno- 
niemiecki. 

^o'(!^bciit[djmciftcr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  Wielki  Mistrz  zakonu 
niemieckiego. 

§0'd^brutf,  sm.  -(e)g,  wy- 
sokie ciśnienie;  druk  wy- 
pukły. 

^o'(!^brutfniafd)ine,  sf.  pi. 

iXi,  maszyna  /.  o  wysokiem 
ciśnieniu ;  przyrząd  do  stam- 
pilii  wypukłych. 


^O'djCbenC,  sf.  pi.  -n,  wy- 
żyna /. 

^O'd^Cbcl,  adi.  wielce  szla- 
chetny, szlachetnie  urodzony. 

|)0'd)ebeIgeborcn,  adi.  ob. 

^OCbebel;  jaśnie  wielmożny, 

|)0'(^e^röjitrben,  adi.  ©ra. 

—   Wasza  przewielebność. 

^0'(|el^rtt)Ürbig,  adi.  prze- 
wielebny, przedostojny. 

|>0'^Crfa^ren,  adi.  wielce 
doświadczony. 

§0'C^Crfreut,  adi.  wielce 
ucieszony,  uradowany. 

|>0'(^c4aben,  adi.  l)  wznio- 
sły, wspaniały;  2)  =e  2lrbeit 
wypukła  robota. 

|>0'djf  a^renb,  adi.  wyniosły, 
dumny,  pyszny,  butny;  adv. 
pysznie,  butnie. 

^0'(i^farbig,  adi.  jaskrawy. 

|)0'd)fCtCrHd),  adi.  wielce 
uroczysty. 

|)Ö'djfläd|e,  sf.pl.  ^w,  pła. 
skowzgórze  n.,  wyżyna  /. 

^0'(^f(tegenb,  adi.  górno- 
lotny. 

|)0'^fürftlt^,  adi.  ®ure 
(@ro.)  öoct)fürftnd)e  S)urc§= 
laucbt  Wasza  książęca  mość. 

|)0'c^garn,  sn.^  Ąt)%,  sieć 

wysoko  zawieszona,  na  be- 
kasy i  kury  polne. 

^0'd)gcad)tCt,  adi.  powszech- 
nie szanowany. 

§0'(3^gebencbCtt,  adi.  wy- 
soce błogosławiony. 

^0'^gebiCtCnb,  adi.  wielką 
władzę  mający,  potężny. 

§0'd)gebtlbct,  adi.  wielce, 
nadzwyczaj  wykształcony. 

fjtJ'^gcbirgc,  sn.  »§,  pi.  —, 

wysokie  góry. 

|>0'^geb0rcn,  adi.  jaśnie 
wielmożny. 

^O'digceljrt,  adi.  wielce 
szanow(a)ny. 

^ü'djgcfÜ^I,  sn.  =(e)§,  wznio- 
słe uczucie, 

|)ö'^gcl;enb,  adi.  bie  =e  @ec 
wzburzone  morze ;  (obraz.)  bie 
«en  SBogen  ber  Segeifterung 
zapał  uniesienia,  natchnienia. 

|)0'(^9Cle^rt,  adi.  bardzo 
uczony. 

|)0'd)gclb,  adi.  jasnożółty. 

$0'd)  gelehrt,  adi.  wielce, 
wysoce  uczony. 

§0'd)  geneigt,  adi.  wielce 
łaskawy,  najłaskawszy. 

41* 


|)o'(^gcnu^ 


644 


§o'd)ücrbient 


|)0't^gcnuj),    sm.    »nuffeä, 

rozkosz  najwyższa,  niewypo- 
wiedziana. 

|)0'(^Öe^inCfen,  adi.  wy- 
sławiony. 

^o'i^gcricljt,   sn.   =(c)§,  i) 

miejsce  n.  stracenia;  ruszto- 
wanie n.,  szubienica  /. ;  2) 
sąd  najwyższy;  sąd  karny. 

pB'ń)Qt\un^,  sm.  =(e)Ś,  pi 
sfänge,  śpiew  wzniosły;  oda/". 

|)0'ct)gcf(i)ä^t,  adi.  wielce 
szanow(a)ny,  poważany. 

^O'C^gcfdjÜrst,  adi.  podka- 
sany;  »e  3Kufc  muza  podka- 
sana;  =e  ^oefie  poezya  lekka, 
swawolna. 

^0'C^gcfinnt,  ac^^.  wielkiego, 
szlachetnego  umysłu. 

|)0'^gef^annt,  adi.  i)  »er 

2)ampf  para  o  wysokiem 
ciśnieniu;  2)  se  ©rroartung 
wielkie,  gorączkowe  oczeki- 
wanie, 

^0'c^geftabc,  sn.  -g,  pi  —, 

granica  /.  zalewu,  kres  in. 
zalewu. 

|)ü'cf)gcfttrilt,  adi.  wyso- 
koczoły. 

|)0'd^gctÜrmt,  adi.  l)  wy- 
soko się  wznoszący,  napię- 
trzony;  2)  wysokie  wieże 
mający,  wysokowieżysty. 

^b'C^gettJac^fen,  adi.  wy- 
soki, rosły,  smukły. 

^O'cdgrabtg,  adi.  wysokiego 
stopnia;  «»eg  ^ieBcc  silna  go- 
rączka. 

-^O'd^gnin,  adi.  jasnozie- 
lony. 

|)0'd^giitfcr,  sm.  ■■%,  pi  —, 

poawójuooczek  m.  (ryba). 

|)0'd)^Cr5ig,  adi.  wielko- 
duszny, wspaniałomyślny. 

§o'(i):^er5ig!eit,  sf.  wielko- 
duszność /.,  wspaniałomyśl- 
ność /. 

^0'tfjfltugcnb,  adi.  wysoko- 
brzmiący;  (obraz.)  wspaniały. 

|)0'{^!oI)I,  sm.  =(e)£l,  kapu- 
sta wyrostkowa. 

|)0'(^lanb,  sn.  =(e)8,  kraj 
górzysty,  kraina  górzysta, 
wzgórze  n. 

-^ö'rfpnbcr,  sm.>^,pi—, 

góral  m. 

|)ü'c(jlänbcnn,  sf.pl  -itinen, 

góralka  /. 

§Ö'd)It(l|l,  adv.  wysoce,  wiel- 
ce, nader,  nadzwyczajnie,  bar- 


dzo,   usilnie;    e§   nal^m    miel)! 

—  n)unber,  bafe  .  .  .  wielce,  ^ 
bardzo  mnie  zdziwiło,  że  ...  i 

|)0'(l)lÖbIttO,  adi.  prze-  | 
świetny.  i 

^0'^ntetfter,  sm.  =§,  yi  —,  \ 

wielki  mistrz.  | 

|)0'(j^mciftcrtum,    sm.    =§,  \ 

godność  /.  wielkiego  mistrza. 

|)o'd)meffc,  5/  pi  «n,  ob. 

^oäamt. 

^O'djmÖgenb,  adi.  wiel- 
możny. 

^O'rfjtttUt,  srn.  *g,  pycha/, 
buta  /.,  butność  /.,  duma  /., 
wyniosłość    /.;     imnbm    bcn 

—  austreiben  poskromić  czyja 
dumę;  —  lottimt  oft  Dor  bem 
§alle  gdy  przyjdzie  pycha, 
przyjdzie  i  hańba;  pycha 
z  nieba  spycha. 

^O'djttlÜtig,  adi.  pyszny, 
butuy,  dumny,  wyniosły;  «eś 
3ße[en  butność ;  adv.  pysznie, 
butnie,  dumnie;  —  fein  wy- 
nosić się,  buczyć  się;  —  toer« 
ben  spanoszeć. 

^o'd)nafig,    i    ^o'djnäfig, 

adi.  pyszny,  dumny;  —  jetn 
zadzierać  nosa  do  góry. 

^O'djnOt^Cinltdj,  adi.  kry- 
minalny, gardłowy. 

^O'djofcn,  sm.  =0,  pi  -Öfen, 
wielki  piec. 

|>o'(i)ofcnokrf(!^od)t,     sm. 

ses,  szybik  wierzchni. 

|)0'(i()ijfncr,  sm.,  -gjö't^ofcn- 

mCiftCr,  sm.  =g,  pi  —,  maj- 
ster wielkopiecowy. 

^o'dj^arterrc,  sn.  -%,  wy- 
soki parter. 

§0'tl)rot,  adi.  jasnoczer- 
wony,  pąsowy. 

§0'rfjrU(fCn,  sm.  =§,  garbo- 
ryb  m.  (ryba). 

|)0'd)fd)ii^t)ar,  adi.  arcy- 
szacowny. 

^ü'djf  djö^en,  va.  (i^aben)  wy- 
soko cenić,  wysoce  poważać. 

f>0'd)ftI)ä^Ung,  sf.  wysokie 
poważanie,    wielki   szacunek. 

^O'djf  tfjCnfcItg,  adi.oh.  I^OC^s 
bcinig. 

^0'(|fd)UlC,  sf.  pi  ^n,  aka- 
demia /.,  uniwersytet  m. 

|)0'(?^fdjiUer,  sm.  s§,  pi  —, 

uczeń  m.,  słuchacz  m.  uni- 
wersytetu, student  m. 

.^0'djf(f)UU(C)ng,  adi.  wyso- 
kobarczysty. 


§0'(i^fd)tt)angcr,  adi.  daleko 
w  ciąży  będąca,  oddawna 
przy  nadziei,    blizka    porodu. 

^0'^fcUg,  adi.  nieboszczyk 
m.,  ś.  p.  (=  świętej  pamięci); 
=e  nieboszczka  /. 

§0'(i)finn,  sm.  =(e)§,  umysł 
wzniosły,  szlachetny. 

^0'd)finntg,«c?«.  wzniosłego, 
szlachetnego  umysłu. 

|)0'd^fommer,  sm.  =§,  późne 

lato. 

^Ö^ft,  adv.  {sup.  od  E)od^) 
bardzo,  wysoko,  nadzwyczaj- 
nie; —  gut,  fd^Ied^t  bardzo 
dobry,  zły;  —  bringenb  bar- 
dzo pilny. 

|)0'(^ftämmig,  adi.  wysoko- 
pienny. 

|)üdj[t(l|)Clet',  sf.  pi  =en, 
szalbierstwo  n. 

|)0'(!^fta|)eln,     vn.    (^aBen) 

szalbierzyć. 

|)0'(i|fta^jIcr,  sm.  =§,  pi  —, 

szalbierz  «z.,  oszust  m.  na 
wielką  stopę. 

|)öd)ftbc'ri,  .f)ö'd)ftbiefclt)cn, 
pron.  ob.  tjoc^bero,  Ijoc^bie* 
felben. 

^ii'd)fte(r),  adi.  {sup.  od 
I^OCC)  najvt'yzszy;  wzniosły; 
baö  ift  bte  =e  SSośi^eit  szczyt 
złośliwości;  aufś  =e  ostate- 
cznie, co  najwyżej. 

§0'(i^ftC^enb,  adi.  dostojny. 

|)Ö'd)ftenÖ,  adv.  najwyżej, 
najwięcej,  nie  więcej  jak. 

f)0'd)ftift,  sn.  =;e)ś,  2)1  -t. 
kapituła  katedralna,  katedra/. 

I)ö'djftfommanbicrcnbe(r)/ 

sm.  =ben,  pi  «ben,  (generał) 
głównodowodzący  m. 

§0'd)ftrCi)enb',  adi.  ambitny. 

|)0'djtOn,  S7n.  =(e)§,  pi 
iiöm,  i)  wysoki  ton;  2)  przy- 
cisk m.,  akcent  główny. 

^O'djtÖncnb,  adi.  górno- 
brzmiący;     wspaniałomowny. 

|)0'^trabCnb,  adi.  górno- 
lotny, górny;  =er  ©til  szum- 
ny, napuszysty  styl ;  -c  ^erfou 
nadęta  osoba;  =e  ©orte 
górnolotne  wyrazy ;  «=eg  2öe» 
jen  szumnośó  /,  napuszo- 
ność  / 

|)0'd)trai)er,  sm.  -ä,  pi  —, 

kłusak  m. 

fO'dlUfcrig,  adi.  brzeżysty. 
O'djÜCrbicnt,    adi.    wielce 
zasłużony. 


|>o'(^t)crc^rt 


645 


^Öf 


^0'ä)UUt)Xt,  adi.  wysoce, 
wielce  szanow(a)Qy. 

|)0'(i^t)CrmiigCnb,  adi.  wiel- 
możny. 

|>0'(^ÖCrrat,  sm.  =eg,  zbro- 
dnia/, stanu,  zbrodnłagłówna. 

^o'j^öcrrätcr,  sm.  ^§,pL  — , 

zdrajca  w.  stanu. 

=n)ä(ber,  wysokopienny  las, 
starodrzew  w. 

^o'ć)tDaMttxk^,  sm.  =(e)§, 

wysokopienne     gospodarstwo 
leśne,    rębowe    gospodarstwo. 
^O'd^m^tX,  sn.  5§,  powódź 
y.,  z  wódek  w. 

^o'^tDaffcrftanb,  sm.  =(e)§, 
=  ^o^er  SBafferftanb,  wysoki 
stan  wody;  Ijöd^fter  —  naj- 
wyższy stan  wody,  najwyższa 
woda;  normaler  albo  ge= 
HJÖf)ntid§er  —  wysoki,  zwy- 
kły stan  wody,  zwykła  wy- 
soka woda. 

■^O'dltOCift,  adi.  przemądry. 

^D'ijtöitb,  sn.  «(c)ś,  gruby 
zwierz,  gruba  zwierzyna. 

^ü'^ÖJO^Ietiel,  adi.  szla- 
chetny. 

^O'rfjtOOljICIjl'tOÜrMg,  adi. 
przewielebny. 

^O'l^tDOljIgeÖOren,  adi.  wy- 
soce urodzony,  jaśnie  wiel- 
możny. 

^o'djUJÜrben,  adi.  (gro.  — 

Wasza  wielebność. 

|)0'(!)tDÜrbtn,  I.  adi.  wiele- 
bny; III.  §o^rt)ürbige(6),  sn. 
=>gen,  Przenajświętszy  sakra- 
ment. 

^d'Ć)it\t,  sf.  pi.  «en,  we- 
sele n.,  gody  weselne;  bie 
—  feiern  obchodzić  wesele  ;  — 
ntad^en  wychodzić  za  mąż, 
żenić  się;  bie  —  QUöri^ten 
ponosić  koszta  wesela ;  filberne, 
golbene  —  srebrne,  złote 
wesele. 

|)0'(^seitcr,  sm.  =g,  pi  —, 

pan  miody;  »rin,  5/.,  pi. 
»nncn,  panna  młoda ;  bie  =ter, 
pi.  państwo  młodzi. 

^0'ń}^t\Uid),  adi.  weselny; 
bas  =c  Äleib  weselny  strój. 

^0'ń)^t\t^Mi,  sn.  *eö,  łoże 
ślubne,  małżeńskie. 

^o'^jcitgöittcr,  sm.  ''§,pl. —, 

drużba  m. ;  —  fein  drużbować, 

|)0'd)5Citöfincf,  sm.  =(e)§,  pi. 

ee,  list  zapraszający  na  wesele. 


-f>o'cl)scit§fcicr,  sf.    ^o'd); 

5Cit§fCft,  sn.  seö,  uroczystość 
weselna,  gody  pi.  weselne, 
obchód  weselny. 

po'^^ńi^a\tf  sm.  =c§,  pi. 

=gä[te^  gość  weselny,  godownik 
m.,  weselnik  m. 

%)u'ń)^txt^tbmiń)t,  sm.  pi. 

ceremonie  pi.  weselne. 

^Ü'(^^tit^thiä)t,  sn.  't^, 
pi.  -t,  wiersz  weselny. 

|)0'tf)5eit§9cf(iÖcn'J/  *«•  =(0§/ 

pi.  'Z,  podarunek  ślubny. 

|)0'(^5cU§gott,     sm.     *e§, 

Hymen  w.,  bóg  m.  małżeń- 
stwa. 

^0'(j^3eit§f(cib,  sn.  »e§,  pi. 
=ZX,  szata  weselna. 

|)n'dj5ettöfoften,  pi.  wydat- 
ki pi.  na  wesele,  koszta  pi. 
weselne. 

Co'^jeitSIrans,  sm.  .e§,  pi. 

=f länge,  wieniec  ślubny. 

^o'^seU§!u(^cn,    sm.    =§, 

pi.  — ,  placek  weselny. 

^O'^SCitÖlCUtC,  pi.  goście 
weselni. 

^0'j!Ö3Cit§Iteb,  sn.  -(e)^,  pi. 
=cr,  pieśń  weselna, 

|)0'(3^3CitŚmal|l,  s^^.  <e)§, 
uczta  weselna. 

|>o'(f)5Cttgmuttcr,    sf.   pi. 

•  miltter,  matka  /.  panny 
młodej ;  starościna  /. 

|)0'rf)äCitÖltaf^t,  sf.  noc 
poślubna. 

^o'c^5Cit§))reJ)t9t,  5/.  pi.  «en, 

kazanie  weselne. 

^o'd)3eit§rcbc,  sf.  pi.  -n, 

mowa  weselna. 

§o'd)3Cit^retfe,  sf.  pi.  =n, 

podróż  poślubna. 

^o'cl)5Citgfrf)mau8,  sm.  .fe§, 

pi.  sfd)mäufe,  uczta  weselna. 

§o'(i)3Citśfd)mutf,  i  §o'c^= 

jeit^ftaat,  sm.  »eg,  strój  we- 
selny, ozdoby  pi.  godowe. 

|)0'(^3Ctt^tag,    sw.    »(e)§, 

dzień  w.  wesela,  weselny, 
godowy. 

pO'n^^txtiUUt,  sm.  =«,  i??. 
=X)ater,  ojciec  m.  panny  mło- 
dej ;  starosta  m. 

§0d)3CitÖti)0djC,  s/.  pierwszy 
tydzień  miodowy. 

^o'cdpöerc^renb,  «<?*.  wiel- 
ce szanowny. 

§0(f,  sw.  «=(e)§,  ^Z.  =p, 
klatka/*.,  stajnia/,  dla  zwie- 
rząt na  okrętach. 


^D'rfe,  sf.  pi.  "XX,  kupa  /. 
snopów,  kuczka/.;  bie  ®ar= 
6en  in  ==n  fe|en  snopki  w 
kuczki  ustawiać. 

|)0'(fen,  I.  va.  (^aben) 
w  kuczki  (snopy)  ustawiać ; 
II.  vn.  w  kuczki  usiąść,  ku- 
cznąć;  über  ctn).  —  ślęczeć 
nad  czem;  immer  [)lnterm 
Dfen  —  siedzieć  wciąż  za 
piecem;  ju  §au[e  —  siedzieć 
w  domu,  nie  wyruszać  się 
z  domu. 

^'d'dtX,     sm.    «0,     pi.    —, 

1)  nierówność/. (ziemi,  drogi); 

2)  guz  w.;  3)  garb  m. 
^Ö'rfcrtg,    adi.    nierówny ; 

garbowaty;  garbaty. 

|)0'bC,  sf.  'Xi,  i  |>0'bCn,  sm. 
=e,  pi.  — ,  jądro  n.,  mudo  n. ; 
=n,  p?.  stroje  pi. 

^O'benkutctsm.ob.^obin» 
fatf. 

^0'bCnbrUtI),  sm.=(e)g,  prze- 
puklina /.  worka  jądrowego. 

|)0'bcnnc[(i)ttlUlft,  sf.  klln  m. 

Ę>B'htn\)ant,  sf  błona  ją- 
drowa. 

|)0'bcni(eUcr,    sm.   =§,  ją- 

drowód  m.y  mudowód  m. 

|)0'benfQtf,  sm.  =(e)g,  wo- 
reczek jądrowy,  jądrownik  m., 
moszna  pi.,  moszeńka  pi. 

pO'htll^AxtX,  sm.  =5,  kle- 
śniec  m. 

^Bl  sm.  =(e)§,  pi.  pfe, 
1)  dziedziniec  m.,  podwórzec 
m.,  dwór  m.;  burd^  §auö  unb 

—  przez  cały  dom;  2)  za- 
groda/., dwór  7W. ;  §au§  unb  — 
całe    domostwo;     §auä    unb 

—  Derfpielen  przegrać  wszyst- 
ko, zgrać  się  zupełnie;  bie 
abeligen  ©ejd;lec^ter  befa^en 
§öfc  in  ber  ©tabt  szlacheckie 
rodziny  posiadały  pałace 
w  mieście;  ber  ^önig  unb  fein 

—  król  i  dwór  jego;  Bei  =C 
u  dworu,  przy  dworze;  am 
=e  befinblid^  nadworny;  3)  = 
©erid^tśl^of  sąd  m.,  trybunał 
m. ;  4)  hotel m.,  dom  zajezdny; 
©nglifd^er  —  Hotel  Angiel- 
ski; 5)  jmnbm  ben  —  mad^en 
nadskakiwać  komu ;  etncm 
äJJäbc^en  ben  —  mad^en  umi- 
zgać  się,  zalecać  się,  przymilać 
się  do  dziewczyny;  ber  3Kenge 
ben  —  mad^en  schlebiać  tłu- 
mowi;   6)  koło  n.,  krąg  m.) 


^of^ 


646 


§o'f9«nft 


ber  —  um  ben  3Ronb  obło- 
czek, tęcza  naokoło  księżyca; 
—  umbteSrufłraarje  obwódka 
brodawki  piersiowej. 

J^Of=,  adi.  dworski,  na- 
dworny. 

|)0'fobüo!at,  sm.  «en,  pi. 
»en,  adwokat  nadworny;  §of= 
unb  ©eric^tSaböofat  adwokat 
nadworny  i  sądowy  (tytuł 
adwokatów  we  Wiedniu). 

^0'famt  sn.  =e§,  -pi.  JÖmter, 
urząd  nadworny, 

|)0'fat;kU,  sf.  pi.  «en,  l)  ro- 
bota dworska,  dla  dworu; 
2)  robota  na  podwórzu. 

^O'fdtt,  5/.  sposób  dworski, 
na  dworach  używany,  ety- 
kieta nadworna,  dworactwow. 

|)0'f arjt,  sm.  =e§,  pi.  »ärjte, 

lekarz  nadworny. 

|)o'fauffc^cr,  sm.  •§,  pi.  —, 

dwornik  m. 

|)0'fkbicnftctc(r),  sm.  =tcn 

'pl.  =te(n)  mający  służbę,  urząd 
u  dworu. 

|)0'fticbicutc(r),  sm.  Azn,  pi. 
»tf(n),  sługa  dworski. 
|>o'förau^,  sm.  =(e)S,  pi. 

«bräud^e,  zwyczaj  dworski. 

|)o'fb«(^brutfem,    sf.    pi. 

ecn,  drukarnia  nadworna. 

|)0'fl)ud[)l)anbl«ng,  sf.  pi. 

=cn,  księgarnia  nadworna. 

to  'f  biilnc,  sf.  ob.  §of  t^eater. 
O'fÖUtÖ,    sf    zamek    m., 
pałac  cesarski  (we  Wiedniu). 

|)0'fccrcmontctt,  (i  l^o'fjcrc« 

ItlOnicil)  sn.  — Q,  ceremoniał 
dworski,  etykieta/,  u  dworu. 

^ö'fd)en,  sn.  «g,  pi.  —, 
dimin.  od  §of,  podwórko  w.; 
dworek  m. ;  mały  dwór  (księcia 
małego  księstwa). 

^0'fbantC,  sf.  pi.  -n,  dama 
pałacowa ;  pi.  sn  fraucymer  m. 

|)0'fbi(i)tClV  sm.  '^,  pi.  ~-, 
poeta  nadworny;  poeta  uwień- 
czony (poeta  laureatus). 

.f)o'fbłcncr,  sm.  ob,  §ofbe» 
biente(t). 

|)0'fbieHft,  sm.  *e§,  pi.  »f, 

dworactwo  «.,  dworszczyzna 
/.;  in  --en  [te^en  u  dworu 
służyć,  dworować. 

^Ofckł',  sf.  nadskakiwa- 
nie n. 

^0'ffäl)tg,  adi.  mogący 
mieć  przystęp  do  dworu;  er 
ift  —  ma  przystęp  do  dworu. 


^O'ffÖ^tgfCit,  sf.  zdolność 
f.,  prawo  n.  jawienia  się,  by- 
wania u  dworu. 

|)0'ffart,  sf.  pycha  /.,  du- 
ma/.,  butność/;,  wyniosłość/ 

^O'ffärttg,  adi.  dumny,  wy- 
niosły, butny; — fein  pysznić 
się;   —  toerben  zdumnieć. 

'-^ö'ffCU,  va.ivn.  {haben)  1) 
spodziewać  się;  mieć  nadzie- 
ję; juDerftd^tlid^  —  spodzie- 
wać się  z  pewnością;  id^  f)Offe, 
bic^  redĘit  balh  bei  mir  gu  fe^en 
spodziewam  się,  że  wkrótce 
zobaczę  cię  u  siebie ;  i^  i^offte, 
Cg  follte  belfer  mit  ilittt  werben 
spodziewałem  się,  że  mu  się 
polepszy;  id§  t)offe,  baf;  oEeä 
gut  ge^t  albo  ić)  l^offe,  eö  ge^t 
olleö  gut  spodziewam  się,  że 
wszystko  dobrze  pójdzie ;  id^ 
roili  nid^t  — ,  ba^  er  !ran!  ift 
spodziewam  się,  że  nie  jest 
chory;  e§  [te^t  gU  — ,  "Oa^  .  . . 
należy  sie  spodziewać,  że .  .  . ; 
barf  id^  nod^  — ,  ba^  bu 
Jommen  roirft  ?  czy  mogę  je- 
szcze oczekiwać  twego  przy- 
bycia?; bieś  Iäf[t  mid^  — , 
ba^  ...  to  każe  mi  się  spo- 
dziewać, sprawia  mi  nadzieję, 
że  .  . . ;  2)  auf  etro.  —  spodzie- 
wać się  czego,  oczekiwać  co  ; 
auf  imnbn  —  ufać  komu,  po- 
kładać w  kim  nadzieję;  id^ 
l^offe  gu  ®Ott,  M^  . .  .  mam 
w  Bogu  nadzieję,  że  ... ;  3) 
(z  przypadkiem  czwartym) 
roir  rootten  ba§  Sefte  —  spo- 
dziewajmy się  wszystkiego 
dobrego;  ba  ift  nid^tś  mefir 
JU  —  tu  już  wszelka  nadzieja 
stracona,  niema  żadnej  na- 
dziei; tncl^r  al§  id^  gei^offt 
l^atte  więcej  niźli  oczekiwałem; 
man  l^offt,  fo  lang  man  lebt 
do  śmierci  człowiek  karmi  się 
nadzieją;  —  unb  l^arren  mad^t 
mand^en  i^um  3^arren  nadzieja 
matką  głupich, 

^0'ffcnlUdj,  adv.  należy, 
można  się  spodziewać,  bez 
wątpienia,  niezawodnie ;  — 
rcirb  er  lommen  spodziewam 
się,  że  przyjdzie. 

'|)0'ffnnng,  sf.  pi.  *en,  na- 
dzieja /.,  otucha/.;  ufność  /; 
—  fd[|Öpfen  nabrać  otuchy; 
bie  —  fahren  laffen  opuścić, 
stracić  nadzieję;  ber  —  leben. 


baf;  .  . .  spodziewać  się,  że  .  .  ; 
żyć  nadzieją;  er  fe^t  aUc  feine 
—  auf  ben  ©ol^n  pokłada 
całą  swoją  nadzieję  w  synie ; 
ftd^  auf  ełtt).  —  mad^en  robić 
sobie  nadzieję,  spodziewać  się 
czego;  fiĄ  ber  —  l^ingebcn 
spodziewać  się;  ber  Slrjt  gibt 
für  ben  Äran!en  feine  —  me^r 
lekarz  oświadczył,  że  stan 
chorego  już  bez  nadziei,  le- 
karz odstąpił  już  chorego; 
imnbn  mit  teeren  =en  abfpeifen 
zbyć  kogo  czczemi  obietni- 
cami; in  feinen  =en  betrogen 
rocrben  zawieść  się  na  swojej 
nadziei ;  ein  funger  2J?ann,  ber 
i^u  großen  (albo  (^uten)  =cn 
bered^tigt  młodzian  wielkich, 
pięknych  nadziei ;  wiele  obie- 
cujący ;  guter  —  fein  albo  in 
ber  —  fein  być,  znajdować 
się  przy  nadziei ;  —  (aft  nid^t 
gu  ©dbanben  roerben  nadzieja 
karmi  rolników;  ba§  35orge= 
birge  ber  guten  —  przylądek 
dobrej  nadziei. 

|>o'ffniing§anfer,    sm.    =§, 

kotwica  f.  jako  godło  nadziei. 
^O'ffnungÖlOg,  adi.  nie  ma- 
jący nadziei;  rozpaczliwy; 
adv.  bez  nadziei;  —  bar= 
nieberliegen  być  odstąpionym 
od  lekarzy. 

|)0'ffnungöIofigfcit,  sf  brak 

m.  nadziei,  stan  rozpaczliwy; 
zwątpienie  n. 

^D'ffnung^rcid),  adi.  pełen 
nadziei,  otuchy. 

^o'ffnungöf  djtmmcr,  i  |)0'ff* 
nung§ftral;l,  «m.  =ś,  promyk 

m.,  iskierka  /.  nadziei. 

Ijo'ffnunggfrfjlag,  sm.  =(e)§, 

piece  pi.  w  kopalni. 

fiO'ffnUUgÖÜOÜ,  adi.  pełen 
nadziei,  otuchy ;  ein  =er  junger 
2Wann  młodzian  wiele  obie- 
cujący. 

|)0'ffrÖUlCiu,  SM.  -§,  panna 
nadworna,  dworzanka  /. 

|)0'fgcbrnud),  sm.  ob.  .^of= 
braud^. 
|)0'fgcrtd)t,  sn.  «c§,  pi  «e, 

sąd  nadworny,  najwyższy, 
marszałkowski. 

Clö'fgcfinbC,  sn.  =§,  dworscy 
ludzie,  czeladź  /.,  służba 
dworska,  dworszczyzna  f. 

|)0'fgunft,  sf.  łaska  /"., 
sprzyjanie  n.  u  dworu. 


^ü'fgut 


647 


P'^C 


^o'fgut,  sn.  =eś,  pl.  »guter, 

majętność  /.  dworu,  dobro 
koronne,    królewszczyzna  f. 

§D'ftiaIt,  sm.  =eś,  i  |>o'f^a(= 

tling,  sf.  1)  utrzymywanie  n. 
dworu ;  2)  dwór  m.,  urzędnicy 
pi.  i  słudzy  pi.  dworu. 

^0'fl)linö,  sm.  =eś,  pi.  *e, 
pies  łańcuchowy. 

Cüftc'ren,   t^«.   (f^abcn)    i) 

umizgać  się,  zalecać  się;  2)  od- 
bywać potrzebę  naturalna. 

^ij'ftfd^,  adi.  dworny, 
dworski;  «er  2^on,  =cś  Sßefert 
dworność  /. 

^D'flÖgcr,  57W.  --§,  pZ.  —, 
strzelec  nadworny. 

^o'fjägcrmetftcr,  sm.  »§,  pi. 

— ,  łowczy  nadworny. 

§o'f junofer,  sf.  pi.  .n,  ob. 
ipoffräulein. 
f»ü'fjmifer,  sm.  =0,  pi  —, 

dworzanin  m.,  paź  m. 

§0'ffammcr,  s/.  kamera  na- 
dworna. 

|)0'f!an5let,  sf.  kancelarya 
nadworna. 

^Z'\lm^\tX,  sm.  =g,  kan- 
clerz m.  dworu,  nadworny. 

§0'f!a^cHe,  sf.  kaplica  na- 
dworna, 

^0'ffO^Ian,  sm.  =(e)§,  pi. 
=fapläne,  kapelan  nadworny. 

^0'ffettermetfter,  sm.  =§,  p?. 

— ,  piwniczy  nadworny. 

^o'ftrieg^rat,    «»?.     =(e)§, 

rada  wojenna  nadworna;  (daw- 
niej)  ministe ry urn    n.  wojny. 

|)0'f!üt^enmeifter,  sm.  -5, 

pi.   — ,  kuchmistrz  nadworny. 
^0'flagcr,  sn.  s§,  rezyden- 
cya  /".,  dwór  »?. 

^o'ftafai,  sm.  =en,  ^/.  «en, 

lokaj  nadworny. 

|)0'flefien,  s^.  =g,  życie 
dworskie,  dworactwo  w.,  dwor- 
szczyzna  f. 

^^'\\t)\iZfPl.  dworzanie  J9?. ; 
służba  dworska. 

-^Ö'ftitfj,  adi.  grzeczny, 
uprzejmy;    miły,    przyjemny. 

|)(J'fli(C!eit,  sf.  pi.  =en, 
grzeczność  /.,  uprzejmość  /.; 
jmnbn  mit  -—  empfangen  przy- 
jąć kogo  uprzejmie. 

^ij'fltdjfeitökseigimg,     sf. 

pi.  =cn,  grzeczność  /. ;  wy- 
świadczenie n.,  okazanie  n. 
grzeczności. 


|)()'|licferaut,  sm.  -en,  pi. 

sen,  dostawca  nadworny. 

|)ii'fUng,  sm.  =(e)g,  pi.  »e, 

dworak  m. 

-^O'fluft,  sf.  (obraz.)  powie- 
trze w.,  otoczenie  n.,  życie 
dworskie. 

§0'fmantcr,  5/.  pi.  »en,  ob. 
^ofbraud^. 

i)0'fmann,  sm.  s(e)§,  dwo- 
rzanin 7W.,  dworak  m. 

|)0'fmännifd),  a«?*,  dworski, 

dworacki. 

Co'fmarfd^alt,  sm.  Ąz)^,pl. 

sfd^älle,  marszałek  m.  dworu. 
^Ü'fmä^ig,    adi.    dworski, 
zwyczajowi    dworskiemu    od- 
powiadający; adv.  po  d  worsku . 

^0'fmclfter,  sm.  -g,  pi.  —, 

1)  rządca  m.  majętności;  2) 
ochmistrz  m. ;  3)  guwerner 
w.,  nauczyciel  domowy. 

^OfmCiftereł',  sf.  cenzoro- 
wanie  «.,  strofowanie  n. 

^0'fmctftcrin,  sf  pi.  -innen, 

1)  ochmistrzyni/.;  2)  guwer- 
nantka /.,  nauczycielka  do- 
mowa. 

^o'fmctftcrifd^,  |)0'ftttctftcr= 

lid),  adi.  guwernerski;  pe- 
dantyczny; adv.  pedantycznie. 

|)0'fmciftcrn,  I.  va.  (^aben) 
karcić,  strofować,  krytykować, 
ganić,  przewodzić  (nad  kim) ; 
pouczać;  II.  vn.  (^aben)  gu- 
wernerką  się  trudnić,  być 
nauczycielem  domowym. 

^0'fmunbf  C^en!,  sm.  »S,  pod- 
czaszy nadworny. 

Co'fnorr,  sm.  »en,  pi.  »en, 

tretniś  m. 

^0'f|)la^,  sm.  =i^,pl.  -plä^e, 
podwórze   n.,    dziedziniec   m. 

|)0'f:prebiger,  sm.  =^,pi.  —, 

kaznodzieja  nadworny. 

|)0'frat,    sm.   =(e)g,   «rate, 

radca  m.  dworu, 
^ü'frätin,  sf.pl.  4nnen,  rad- 

czyni  /.,  żona/,  radcy  dworu. 
<^0'fraum,  sm.    »(e)g,  dzie- 
dziniec w?.,  podwórze  m. 

|>o'fn(öter,  sm.  »§,  pi.  — , 

sędzia  nadworny. 

*|)ö'ffdja^meifter,    sm.    »§, 

pi.  — ,  podskarbi   nadworny. 

^o'fft^ranj,   sm.  »en    pi. 

sen,  dworak  m.  (pogardliwie). 
§D'ffitte,    5/   pi.  »n,    oby- 
czaj dworski,   etykieta  dwor- 
ska. 


^0'fftoat,  5w.  »(e)ä,  dwórm. 

|)0'ft^cater,  sw.  =g,  j?^.  — , 

teatr  nadworny. 

^O'ftO«,  s/w.  =(e)g,  ton 
dworski,  sposób  zachowywania 
się   u    dworu. 

■^ü'ftor,  sn.  »(e)^,  pi.  =e, 
brama  /.,  wrota  pi.  od  po- 
dwórza. 

-^O'ftÜr,  sf.  pi.  -en,  drzwi 
^?.,  furtka  /.  od  podwórza. 

|)0'ftra«Cr,  sf.  żałoba 
dworska. 

^o'ftoagcn,  s»«.  »§,  p?. 
»roagen     i     »roögen,     powóz 

dworski. 

^O'fttJCtfe,   sf.  ob.  Soffitte. 

■fjO'fÜJClt,  sf.  świat  dworski, 
dworzanie  pi. 

^O'fUiefcn,  5».  »g,  dwor- 
szczyzna  /. 

^0'ftt)trtf(3^aft,  sf.  gospo- 
darstwo n.  na  wsi,  dworskie. 

^O'fpg,  sw.  s(e)ä,  pZ. 
sjiige,  zaprząg  dworski;  pociąg 
dworski. 

^O'fStOang,  sm.  =(e)§,  ety- 
kieta dworska, 

^Ö'^C,  sf.  pi.  -n,  1)  wyso- 
kość /. ;  bie  —  be§  2;urme§ 
beträgt  90  3Jleter  wysokość 
wieży  wynosi  90  metrów ; 
bic  —  ber  ^immelöförper  wy- 
sokość ciał    niebieskich ;    bie 

—  eines  Drteś  Über  bem^Dleereä« 
fpiegel  wysokość  miejsca 
(miejscowości)  nad  poziomem 
morza:  in  berfetben  —  liegen 
mieć  równą  wysokość ;  (obraz.) 
auf  ber  —  ber  '^ńi  fielen 
stać  na  wysokości  czasu; 
fic^  %\x  ber  —  jmnbä  hinauf» 
fd^lüingen  wznieść  się  do  czy- 
jego poziomu;  bie  —  ber 
(Stimme  wysokość  głosu;  bie 

—  ber  greife  wysokość  cen; 
in  bie  —  gelten  iść  w  górę, 
wyrastać,  róść;  bie  greife 
gingen  in  bie  —  ceny  pod- 
skoczyły; bie  ^^reife  in  bie  — 
treiben  ceny  podnieść;  nad^ 
ber  —  beg  33ettageg  w  sto- 
sunku (albo  wedle)  wysokości 
kwoty;  auf  ber  —  beg  3JJee» 
reg  na  pełnem  morzu;  2) 
wzgórze  n.,  wzniesienie  w., 
wyniosłość  f.,  góra/. ;    in  bie 

—  gelten,  fteigen  wzbijać  się, 
wznosić  się;  in  bie  —  werfen 
rzucić    w    g6rę;    in    bie    — 


^o'^eit 


648 


§>0'i)\tßt% 


l^dlten  trzymać  w  górze;  in 
bie  —  fjchen  podnosić,  pod- 
nieść; Üppig  in  bie  —  gelten, 
in  bie  —  yd^ieften  wybujać; 
in  bie  —  bringen  podnieść, 
wynieść,  wywyższyć;  in  bie 
—  !ommcn  wzbić  się,  polep- 
szyć swoje  stosunki;  auf 
ber  —  be§  ©ebirgeä  na  szczy- 
cie, na  wysokości  gór;  (obraz.) 
auf  ber  —  be§  ©lüdfeö,  be§ 
3flul|meö  na  szczycie,  na  naj- 
wyższym stopniu  szczęścia, 
sławy;  bte  Vlot  ftieg  auf  eine 
furd^t&avc  —  bieda  dosią- 
gnęła  straszliwego  stopnia ; 
3)  @^re  fei  ©ott  in  ber  — 
chwała  Panu  na  wysokości 
(albo  na  wysokościach),  na 
niebie,  w  niebiesiech. 

^O'ljtlt,  sf.  pi.  =en,  1)  wy- 
sokość /!,  wzniosłość,  /.; 
wielkość  /.  (duszy,  chara- 
kteru); 2)  =  DBerl^errfc^aft, 
władztwo  n.,  panowanie  n. ; 
unter  beułfd^er  —  pod  pa- 
nowaniem niemieckiem ;  3) 
wysokość  /.  (tytuł  czfonków 
domów  panujących)  ©eine 
faiferlid^e,  foniglid^e  —  Jego 
cesarska,  królewska  Wyso- 
kość; ©eine  faiferli^e  unb 
!öniglici^e  §o^eit  Jego  cesar- 
ska i  królewska  Wysokość 
(tytuł  austryackich  arcy- 
książąt). 

f>0'I)Citli(l),  adi.  książęcy, 
zwierzchniczy. 

|)OljeitŚrC(^t,  sn.  =eg,  l)  pra- 
wo n.  zwierzchności  panu- 
jącego ;  władza  f.  panującego ; 
2)  *e,  pi.  regalia  pi. 

|)0'$clieb,  sn.  I^o^en  Siebeg, 
pieśń/,  »ad  pieśniami  (Salo- 
mona). 

sm,  koło  n.  wysokości,  wierz- 
chołkowe koło. 

tQ%trX,  va.  (I^aben)  podnosić. 
ö'^cnmcffer,   S7i.  =g,  pi. 

— ,  wysokomiar  m. 

^t)0'i)tntanń),  sm.  =(e)8,  za- 
dymek m. 

^Ö'IjCnridjtunn,  sf.  elewa- 
cya  /. 

^f)Ö'IjCnfc^i(^tCn,  sf.  pi  war- 
stwy pi.,  pokłady  pi.  (geo- 
logia). 

sm.  «0,  wzgórze  n. 


^ö'i)tn\oinUh  sm.  ==§,  kąt 
m.  wysokości,  kąt  m.  wznie- 
sienia. 

|)0'fK^nefter,  sm.  ^^fpi.  —, 

wielki  kapłan. 

f>0'^C^)nC[terIt^,  adi.  (na- 
leżący do)  wielkiego  kapłana, 
wi  el  kokapłański , 

^Ö'^e^Unft,  sm.  =(e)§,  punkt 
najwyższy,  kulminacyjny; 
chwila  /.  najwyższego  wznie- 
sienia się ;  (obraz.)  feinen  — 
erreid^en  dosiądź  szczytu;  — 
einer  Äranfl^eit  przesilenie  n. 
(się)  choroby. 

^'Ó'f}tXf  adi.  {comp,  od 
l^oc^)  wyższy;  »e  ©d^reibart 
styl  górny,  wzniosły;  «e  Sil* 
bung  wyższe  wykształcenie ; 
=e§  ŚBalten  zrządzenie  boskie ; 
ein  §ÖI§erer  przełożony;  adv. 
wyżej ;  —  fteigen  podnieść, 
podnosić  się,  iść  w  górę; 
(obraz.)  awansować,  postąpić 
naprzód. 

^Oi}i,  adi.  wydrążony, 
wydęty,  próżny :  czczy ;  — 
tnad^en  wydrążyć ;  =er  Saum, 
3al)n,  spróchniałe  drzewo, 
spróchniały  ząb;  =e  SBangen 
policzki  zapadłe;  =e  2tugen 
oczy  zapadłe;  -^er  3Jiagen 
próżny  żołądek ;  =e  §anb 
dłoń;  «er  Äopf  próżna,  pusta 
głowa;  eine  «e  3'iu^  głuchy 
orzech:  ;e  ©affc  wąwóz  m.] 
=er  Staum  próżnia  /. ;  se 
©timme  głos  głuchy,  grobo- 
wy; (obraz.)  eine  se  ^anb 
mad^en  wyciągnąć  rękę  po 
datek,  dać  się  przekupić;  =e 
3ßorte  czcze  słowa;  =e  ©ee 
wzburzone  morze;  bie  ©ee 
gef)t  —  morze  bałwani  się. 

^^0'I)(abcr,  sf.  wena  /., 
dęta  żyła. 

^^d'^latUlt,  sf.  dęta  ro- 
bota. 

^O'l^IäU.niöf  a^^.  wklęsłooki. 

^0'^lajt,    sf,   pi.    =äjte, 

przysiek  m. 

^O'^Ibädig,  adi.  zapadłe 
policzki  mający. 

^yijlhtit,  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 

topór  zakrzywiony. 

^0'l}lbof}tn,  sm.  =8,  pJ.  —, 
dęczak  m. 

'^o'I)Iöad;äicgcI,  sm.  ^^,pl. 

— ,  gąsior  m.,  dachówka  stoż- 
kowa. 


^0'f}\hOÖ:}t,sm.  knot  okrągły. 

^'Ö'^t,  sf  pi.  =n,  1)  ob. 
§ö|[ung;  2)  jama  f.,  nora  f., 
jaskinia  /.,  pieczara  /.' 

^Ö'^leifcn,  sn.  =§,  żłobak 
m.,  dłubacz  m.,  piesznia  f. 

|)i)'^ICU,  va.  l^aUn)  wy- 
drążać. 

|)iJ'^IcnOeiüOl;ncr,    sm.   »§, 

pi.  — ,  mieszkaniec  w.  jaskini. 

tÖ'^Icnrcid),    adi.  jamisty. 
ü'^Icnretdjtum,    sm.    =g, 

jamistość  f,  obfitość  f.  ja- 
skiń, jam. 

^B%tX^ahtn,  adi.  wklę- 
słowypukły. 

|)0'^IfCiIC,  sf.  pi.  —,  pilnik 
m.  do  wydrążania. 

^0'\)l^aÓ}i,  sf  pi.  =n,  po- 
wierzchnia wklęsła,  wklę- 
słość /. 

§o'^If(arf)Ctfcn,  słi.  -§,  pół- 

piesznia  f. 

|)0'I|Igang,  sm.   =(e)§,  pi. 

=gänge;  droga  podziemna  pod 
fortecą. 

|)0'I)Igcfdjtt)ür,  sn.  ^i%,pl. 

=e,  wrzód  m.  fistułowat3\ 

^O'IjIIjeit,  sf  1)  wydrążo- 
ność/.;  2)  czczość  f.,  próżność/. 

^O'IjHji^^C,  sf.  pi  =en,  an- 
drut  m. 

^0'Pc^lc,  5/.  pi.  sen,  locha 
/. ;  spływekw..  ucios  m.,  żło- 
bek m.,  wklęsek  m. 

CO'^IlTtUge,  sf.  pi.  =n,  gło- 
wnia /.  żłobkowana;  dłuto 
n.  heblowe. 

|)0'^lf0^f,sm.  'i^,pl.-l6)?\t, 
pusta  głowa  /. 

|)0'^lfugcl,  sf  pi.  =n,kula/ 
wydrążona,  bomba  /. 

IJOljUciftC,  5/  pi.  =n,  = 
§of(te^te. 

|)0'I|Ima^,  sn.  -feeg,  pi.  4^ 

miara  /  pojemności  (dla  pły- 
nów i  rzeczy  sypkich). 

|)0'^ImCt^Cl,  sm.  =e,  pi.  —, 
skublica  /,  dłubaczka  /. 

^o'i^lrunbiuig,  sf.  pi.  «en, 

wklęsłość  /. 

^i'I)IffljiCllC,  sf.  pi.  -n,  szy- 
na f.  wydrążona. 

|)0'I)If^jiencI,  sm.  -Ś,  pi.  —, 
zwierciadło  n.  wklęsłe. 

|)iJ'^IUUO,  sf.  pi.  «en,  wy- 
drążenie n. 

^O'l^IttJeg,  sm.  »eö,  pi.  -'(, 
1)  wąwóz  711 ,  parów  m. ;  2j 
droga  f.  z  wyjeżdżoną  koleją. 


%)B'l)lmxi 


649 


^o'Ialcmic 


%)B'\)lmtf,  sn.  =e§,  pl.  se, 
dach  m.  z  żłobkowatej  da- 
chówki. 

§0'I)Itt)Ur5,  sf.  (rośl.)  kokor- 
nak  w. 

.^o'ljljiegel,  «m.  -g,  ;p?.  — , 

cegła  /.  wydrążona. 

^ts'\)\yixit\,  ^sm.  sg,  pl  — , 
cyrkiel  w.  kabłąkowaty, 

^Ol)}X,  sm.  *eg,  hańba  f.-, 
szyderstwo;  imnbm  —  jprec^cn 
szydzić  z  kogo;  ben  ©efe^en 

—  fpred^en  drwić  sobie  z  ustaw; 
ber  SSernunft  —  ypred;cn 
sprzeciwiać  się  zdrowemu  roz- 
sądkowi. 

'  pÖ'Wtn,  va.  ^  (^abetl)  szy- 
dzić, naigrawać  się,  drwić 
z  koofo. 

|)0'^ngcIM)tCr,  sn.  *g,  śmiech 
szyderczy,   pośmiewisko  n. 

|)Ö':^ntfd),  adż.  szyderczy, 
ironiczny ;  a(?t?.  szyderczo, 
ironicznie. 

^0%  sm.  '\\,pl.'Xi,  (§ö'!in 
/.)  przekupień  m.,  (prze- 
kupka /.). 

^ij'ter,  sm.  sg,  pl.  —  (=in 
sf.  pl.  sinnen)  =  $öfe. 

|)Ö'!c(r)n,  «^w.  (^aben)  pro- 
wadzić handel   przekupniczy. 

kuglarstwo  (pierwotnie  rodzaj 
zaklęcia,  używanego  przez 
kuglarzy);  —  mad^en  kuglar- 
stwo robić,  (przenośnie)  my- 
dlić oczy. 

^Olb,  adi.  1)  przychylny, 
sprzyjający;  j[mnbm  —  fein 
być  komu  przychylnym;  bag 
(Sd^idEfal  irar  mir  —  los  mi 
sprzyjał;  roem  bie  ©ötter  — 
finb  .  .  •  komu  bogowie  sprzy- 
jają ..  .;  2)  nadobny,  miły, 
luby;  ein  »eg  ©efic{)t  nadobna 
twarz;  adv.  przychylnie;  na- 
dobnie, mile. 

|)0'lbcr,  sm.  =   ^ofunber. 

S>0'lb|eUg,  adi.  wdzięczny, 
miły. 

|>0'lbfeli9fcit,     sf.     wdzię- 
czność f. 
^0'len,  va.  1)  iść  po  co ;  jmnbn 

—  sprowadzić    kogo ;    etroag 

—  pójść  po  co  i  przynieść; 
jmnbn  —  taffcn  posłać  po 
kogo;  id^  roerbe  mir  bag  ®elb 

—  pójdę,  przyjdę  po  pieniądze; 
fid^  eine  ^ranü^eit  —  nabawić 
się     choroby;    ben    Slrjt    — 


pójść  po  lekarza;  ber  Si^eufet 
|at  atteg  gel^ott  dyabli  wszystko 
wzięli ;  ^ol  bid|  ber  S^eufef,  ber 
^Udfudt  niech  cię  dyabli  wezmą, 
idź  do  dyabła;  2)  —  (żeglar- 
ski wyraz)  holować  (n.  p. 
okręt). 

^0'IftCr,  sf.  olstro  n. 

|)0'I((lI  interi.  hola!  hej! 

§oIlänbcrei',  sf.  pl.  --en,  ho- 

lendernia  /.  (gdzie  krowy 
utrzymują  dla  wyrabiania 
masła  i  serów). 

§Ü'KC,  5/.  1)  piekło  n. ;  in 
bie  —  !ommen  pójść  do  pie- 
kła; in  bie  (gur)  —  fahren 
zstąpić  do  piekła  ;  bie  —  an 
jmnbm  üerbienen  zasłużyć 
sobie  u  kogo  na  największą 
niewdzięczność;  jmnbm  bie  — 
l^ei^  machen  okropnie  komu 
dokuczać;  bie  —  in  feinem 
Sufen  tragen  mieć  piekło 
w  sercu ;  ^irnmel  unb  —  auf= 
bieten  poruszyć  niebo  i  ziemię, 
piekło  i  niebo;  raer  t)or  ber 
—  rool^nt,  mu^  'titn  Sieufel  gum 
©eoatter  bitten  kto  na  przed- 
pieklu mieszka,  dyabła  w  ku- 
my prosi;  2)  zapiecek  m. 

^Ü'ÖCnangft,  sf.  strach  m. 
piekielny. 

^Ö'EcnbrUt,  sf.  ród  pie- 
kielny, z  piekła. 

^Ö'lICKfa^rt,  sf.  zstąpienie 
n.  do  piekieł. 

|)Ü'Kenl|t^e,  sf.  gorąco  n. 
piekielne. 

^ü'Henntartcr,  Cö'Kcn^cin, 

sf.  męczarnia/,  piekielna. 

^Ö'ilcnftCtn,  sm.  =eg,  lapis  ?«. 

^iJ'Uifd),  adi.  piekielny. 

5olm,  sm.  'Z^,  pl  =e, 
1)  ostrów  m.,  kępa/,  (wysepka 
na  rzece);  2)  drzewo  n.  po- 
przeczne, które  dwa  inne  spaja. 

^H'lpttf  sf.  chropowatość; 
(stąd  przenośnie)  podskok  7??. 
powozu  za  uderzeniem  koła 
o  chropowatość  drogi. 

|)0l^)(c)nrf)t,  =  ^0'im" 

lig,  adi.  chropowaty,  nie- 
równy ;  —  lefen  czytać  jak 
po  grudzie  (=  nierówno). 

§o'tf(!^e,  sf.  =  §o'räfc^ui^ 

trzewik  m.  drewnainy. 

tolftcr,  =^  §olfter. 
olu'nbcr,  sm.  *g,  pl.  (= 
fjlteber)  bez  m.  (rośl.). 

^Olj,    sn.  ^eg,     1)    drzewo 


n.  (jako  materyał);  <Biüä — 
drewno  n. ;  <Bć)ńt —  polano 
n. ;  in  —  arbeiten  z  drzewa 
wyrabiać;  —  l^ttifen  drzewo 
(drwa)  rąbać;  rąbać  gałęzie; 
ber  33aum  fd^ie^t"  ing  — ,  ^at 
gu  uiet  —  drzewo  dostaje,  ma 
za  wiele  gałęzi;  2)  las  m., 
zarosłe  n.-,  mg  —  fal^ren 
jechać   do  lasu  (po  drzewo). 

fjoljamt,  sn.  ==eg,  pl.  -ämter 
(=  gorftamt)  urząd  m.  leśny. 

^O'l^ap^tlf  sm.  =g,  pl. 
=äpfel  jabłko  n.  leśne. 

^B%axi,  sf.  pl  *en,  rodzaj 
m.  drzewa. 

^oljartig,  (=  ^olgä^nlic^) 

adi.  drzewiasty. 

|>0'l5ajt,  sf.  pl  =ä£te  sie- 
kiera f. 

^ü%Hn,  sm.  =i^,pl  =bau= 
ten,  budowanie  n.  z  drzewa, 
budowla  /.  drewniana. 

fjOljbtriie,  sf.  pl  =n,  grusz- 
ka f.  leśna,  ulęgałka  /. 

|)0'lä6ÜnbCl,  'sn.  «g,  'pl.  — 
wiązka  f.  drzewa. 

|)Öl5Cl,  sn.  =g,  pl.  —  dre- 
wienko n.,  patyczek  m. 

^Öl^CCn,  adi.  drewniany, 
z  drzewa  zrobiony;  (przenośnie) 
ber  =C  Xon  ton  bez  dźwię- 
ku; ber  =e  2lnfd^lag  uderzenie 
drewniane  (w  muzyce);  *er 
3Jienfd^  człowiek  nieruchliwy, 
bez    duszy. 

^OljCfftg,  sm.  =g,  ocet  m. 
drzewny. 

^olsfeile,  sf  pl.  -n,  pilnik 

łw.  do  drzewa. 

|)0l5p|e,  sf.  pl  -n,  tratwa- 

§ol3p^er,  sm.  *g,  flis,  fli. 
sak,  (ten  co  drzewo  spławia). 

x^O'Ijfrei,  adi.  bez  domiesz- 
ki drzewa  (n.  p.  I^olgfreieg 
?ßapier  n.). 

^0%%t[aüt,  pl  dochody  m. 
z  lasów. 

|)0'lsgela^,  sn.  =  §org!am* 
mer  sf. 

|)0'lsgcn^t,  sn.  =eg,  pl  =e, 
sąd  m.  leśniczy. 

'^olj^atfer,  sm.  =g,  pl  —, 

rębacz  m, 

^  ^d'l^^mMf  sm.  «g,  han- 
del m.  drzewem. 

pO'l^^tl^tX,  sm.  *g,  pl  —, 
sojka  f. 

^o'tj^ennc,  sf  =  ^oTg^ul^n 
=(e)g,  pl   «p^ner   pardwa  /. 


|)0'l5iö 


650 


%>o'p\a 


^Oljifl,  adi.  drewniasty. 

fo'lsf'ommcr,  sf.  pl.   «n, 

drewutnia  f. 

|)0'l3f Ou|,  sm.  «eö,  pl  -t&U'' 
fC;  zakupno  n.  drzewa. 

^d%f0i)lt,  sf,  węgiel  in. 
drzewny. 

^o'ljlager,  ^n.  =§,  i?z.  — , 

skiad  m.  drzewa. 

^Dljmcffcr,  sm.  =>Ö,  pl.  — , 
miernik  n.  do  drzewa. 

|)0'l5nU^Ung,  5/.  używanie 
n.  drzewa. 

pale  na  rzece  do  zatrzymy- 
wania spławianego  drzewa. 

IJO'Ijfäge,  sf.  pl.  'in,  tar- 
tak w.,  piła  f.  do  drzewa. 

|)UljfäurC,  sf.  kwas  drzew- 
ny, ocet  drzewny. 

|)0'l3fd)CU,  sn.  *eö,  2^Z.  -P, 
polano  n.  (drzewa). 

|)0'l5fd)Iö9er,  sm.  i%,pi.  —, 

drwal  m. 

|)0'l5ft^ncłbcfunft,  sf.  drze- 
worytnictwo  n. 

^o'lsfdjncibcr,  sm.  ^^,pl.  —, 

drzeworytnik  m. 

|)fl'l5frfjnc^fc,  sf.  pl.  =n, 
bekas  ???. 

|)0l5f(l)mtt,  sm.  =(p)g,  jpZ. 
=e,  drzeworyt  we.,  rycina  /". 
na  drzewie. 

§öl3fd)0^^en,  sm.  .§,  _pZ. 
— /  (=  ^oljfc^uppen)  szopa  f. 
na  drzewo,  drewutnia  f. 

|)0l5f^aItCn,  sn.  ^g,  rąba- 
nie ?2.   drwa. 

§0'l5fiCl),  sn.  =cś,  _p^.  =e, 
sito  n.,  przetak  w.,  rze- 
szoto n. 

|)0'ljf^an,  sm.  -'Cg,  ^?.  =fpä= 
ne,  drzazya  /. ;  wióry  pl. 

^oljf^litter,  sm.  «g,  ^?.  — , 
drzazga  /".,  skałka  /. 

^Oljftanb,  sm.  --eg,  drzewo- 
stan m. 

^Ö'lsftautl,  sm.  seg,  tro- 
ciny pi 

^Ü'ljfttdj,  sm.  !i§,  pl.  -e, 
drzeworyt  in. 

§OlataUÖC,  s/  ^?.  »n,  gołąb 
m.  leśny,  turkawka  /. 

Co'Ijtrau!,    stn.    .-eg,    pl. 

=tränfe,  napój  m.  z  wygoto- 
wanych korzeni. 

|)0l5Unö,  sf.  pl.  -en,  za- 
gajnik m. 

^o'Iaücrfdjlag,  sm.^{t%pl. 

=  Der[d^läge,    przepierzenie    n. 


z  drzewa;  miejsce  ogrodzone 
drzewem. 

^oläücrttjaltcr,  sm.  .g,  pl. 

— ,    zarządca  składu  drzewa. 

|)Ol3tt)'c9,  sm.  *eg,  pl.  -t, 
droga  /.  w  lesie  do  wywoże- 
nia drzewa;  auf  bem  •=€  fein 
omylić  się,  chybić. 

|)0'lätt)efcn,  sn.  sg,  lasowość 
y.,  zawiadywanie  n.  drzewem. 

ColstDurm,   sm.  »-Cg,    pZ. 

=n)ürmer,  czerw  m.  drzewny. 

^oljSimber,  sm.  =g,  hupka 
y.  z  drzewa  spruchniałego. 

^Omilłe',  sf.  pl.  -en,  homi- 
lia /.  (=  kazanie  n.  wyja- 
śniające tekst  pisma  świętego). 

|)0'm0öe'n,  adi.  jednorodny. 

^omöb^ja't^,  sm.  =en,  pl. 

«en,  homeopata, 

f)0'ntĄt,  ac?t.  miodowy,  słod- 
ki jak  miód. 

^O'nifl,  sm.  sg,  miód  m. 
przaśny';  — augfc^tteiben  pod- 
bierać miód. 

^o'mp^jfcl,  sm.  «g,  pl. 
;äpfel,  jabłko  w.  słodkie  jak 
miód. 

|)D'm9Mi',  sm.  «en,  pl.  *en, 
niedźwiedź  m.  miód  wyjada- 
jący. 

'  |)0'ni9t)aucr,  sm.  =g,  i  *n, 

pZ.  =n,  bartnik  m.,  pasiecznik 
??z.,  (trudniący  się  pszczel- 
nictwem). 

^ü'nigbaum,  sm.  =eg,  pl. 

— bäume,  drzewo  n.  sprucb- 
niałe,  gdzie  pszczoły  miód 
składają. 

^o'nfgöienc,    sf.   pl.   =n, 

pszczoła    f.    robocza  (=  Sir? 
beitgbiene). 
§o'mggcf^U)uI[t,    sf.    pl. 

sgefĄiDUIfte,  guz  m.  miodowy. 

Ijo'nigfeld),  sm.  --eg,  pl.  -t, 

miodnik  (rośl.) 

^o'nigfiidjcn,  sm,  =g,  pl.  — , 

piernik  in,  miodowy,  placek 
m.  z  miodem,  miodownik  m. 

|)o'nigmonat,  sm.  '\^)^,pl. 

=e,  miesiąc  m.  miodowy 
(=  ^oniamonb  sm.) 

|)0  nigii}J))Cn,  pl.  usta  słod- 
kie jak   miód. 

^Vmg^ftttfter,  sn.  «g,  pl. 

— ,  plaster  m.  miodu. 

^0'ntgrcbC,  sf.  pi.  -n,  mo- 
wa /.   słodka  jak  miód. 

.f)0'uigfaft,  sm.  -eg,  miodek 
m.  aptekarski. 


|>o'nigfcim,  sm.  »eg,  pustka 

/•)  ^j-  czysty  miód.   który  sam 
płynie  z  plastrów. 

^0'nigfc^cibe,   sf.  pl,  -n, 
=  öonigpflafter. 
|)0'ntgftcin,  sm,  =eg,  pl.  >e, 

mieduik  m. 

^0'nigfii^,  adi.  słodki  jak 
miód. 

^0'UtgtaU,  sm.  «eg,  mio- 
dunka /".,  miodunka  /.,  mio- 
dowa rosa  f. 

|)0'ntgti)dbc,  sf.  pl.  «n,  = 
§onigppa[ler. 

|)0'nigäCÜC,  sf.  pl.  =n,  ko- 
mórka /.  w  plastrze   miodu. 

|)onora'r,  sn.  --(e)g,  pl.  =e, 

honoraryum  n,  (łac),  wynagro- 
dzenie n.  n.  p.  ärjtlic^eg  — , 
©d^riftfteUer— ,  wynagrodze- 
nie lekarza,  autora  i  t.  d. 

§OnorotiO'rCn,  sm.^)?.  śmie- 
tanka /.   towarzystwa. 

fjOUörie'ren,  va.  czcić;  wy- 
nagrodzić; einen  SKec^fet  — 
płacić   weksel. 

^0^!  interi.  hop! 

^0'^fCn,  sm.  ■=§,  chmiel  m.; 
an  bcm  ift  —  unb  Wali  oer» 
Toren  nie  będzie  z  niego  nic. 

^0'i|)fcn,  va.  chmielem  przy- 
prawiać. 

§0'^fcnbail,  sm.  seg,chmiel- 
nictwo  n. 

§0'))fCnbobCn,  sm.  --g,  grunt 
zdatny  do   sadzenia   chmielu. 

|)0')Jicnborrc,   sf.  pl.   »n, 

suszarnia  /.  chmielu. 

|)0'^fcngartcn,  sm.  =g,  pl, 

=gärten,  chmielnik  m, 

^o'^jfcngättncr,  sm.  «g,  pl. 

— ,  =  Döpfner. 
§o'ł)fcnljcfcn,   sf.  pl.   (= 

Dberljefe)  drożdże  pl.  chmie- 
lowe (pierwsze  drożdże,  które 
się  dobywają  otworem). 

^0'^jfenfcim,  sm.  »(e)g,  pl. 

•e,  kieł  in.  chmielowy. 

;g)ö'^fenforb,  sm.  =eg,  pl. 

«förbe,  kosz  m,  do  cedzenia 
piwa  zaprawionego  chmielem. 

^0'pfeiiftangc,  sf,  pi.  =n, 

tyczka  /.  do  podtrzymywania 
chmielu ;  człowiek  zbyt  wy- 
sokieg-o  wzrostu. 

§b'łjfncr,  sm,  -g,  pl.  — , 
chmielarz  m. 

§0'ł)[rt  I  interi.  hopsa  !  (wy- 
raża podskok). 


|)iJ'rI)or 


651 


§Ü6f(^ 


^Ö'rfiar,  adi.  słyszalny, 
mogący       być      usłyszanym. 

-^0'rrf)Cn,  vn.  ([;aben)  słu- 
chać, podsłuchiwać,  podsłu- 
chać, nadsłuchiwać;  er  J^Otd^te 
il^rer  ©timme,  il^rem  Siebe 
przysłuchiwał  sie  jej  głosowi. 

^O't^Cn,  sn.  podsłuchiwa- 
nie w.;  'tia^  —  ift  biśroeiten 
gefäl^rlicl^  podsłuchiwanie  jest 
czasem  niebezpieczne. 

^o'rdjcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

podsłuchiwacz  m.,  ^0'l'= 
(^Critt,  a/.  v^-  =innen,  ta, 
która  podsłuchuje;  ber  — 
an  ber  Sßanb  ^ört  feine  eigne 
(Sd^anb  kto  rad  podsłuchuje, 
często  usłyszy  niemiłe  rzeczy. 

^O'rk,  sf.  pi.  =x\,  horda 
y.,  horda  (złota)  Tatarów; 
horda  zwierząt. 

^Ö'rcn,  vn.  i^Cibin)  va. 
1)  słyszeć,  mieć  słuch ;  etttJOä 

—  słuchać,    słyszeć  coś;    iĄ 

—  il^rc  Stimme  słyszę  jej 
głos ;  »on  etro.  — ,  eon  jmnbm 

—  słyszeć  o  czemś,  o  kimś ; 
id^  l^abe  bag  t)on  beincr  3Jiut* 
ter  gel^ört  słyszałem  to  od 
twojej  matki;  jmnbn  —  wy- 
słuchać kogo ;  (z  infinit,  verh.) 
xd^  pre  bonnern  (ba^  eg 
bonncrt)  słyszę,  że  grzmi; 
słuchać  (rozkazu),  być  po- 
słusznym ;  roer  nidct  —  rcitt^ 
mu^  füllten  kto  nie  chce  słu- 
chać, ten  poczuje;  2)  vn.  fid^ 

—  [affen  dać  się  słyszeć;  eä 
läfit  fid^  —  można  tego  słu- 
chać, to  zasługuje  na  uwagę; 
id^  l^ord^e,  aBer  id^  l^öre  nid^tś 
słucham,  ale  nic  nie    słyszę. 

|)ij'rcn(agen,  sn.  pogło- 
ska /.,  wieść/.,  słyszenie  n. ; 
com  —  miffen,  fennen  wie 
dzieć,  znać  ze  słuchu. 

§iJ'rCl*,  sm.  '§,  pi.  —,  słu- 
chacz m. ;  "in  sf.  słuchaczka/. 

§ö'rcrf(f)aft,  sf.  audyto- 
ryum  n.,  słuchacze  pi. 

|)ö'ngfctt,  sf.  (==  SeiBeigen» 
fd^aft  sf.)  poddaństwo  n. 

pdXX^O'nt,  sm.  (=  @efid^t§= 
!reiś)  »eö;  pi.  =e,  widnokrąg 
w.,  horyzont m,,  nieboskłon  m. 

^orisontalltnte,  sf.  pi.  »n, 

linia  /.  pozioma. 

^onsonta'Ifdjiittt,  sm.  =cö, 

pi.  =e,  przekrój  m.    poziomy. 
^Otn,  sn.  =eś,  pi.  |)ö'rner 


1)  róg  m.  (u  zwierząt  i  do  trą- 
bienia); inś  —  fto^en,  ba§ 
—  Blafen  zatrąbić,  trąbić,  grać 
na  rogu;  in  —  arbeiten  wy- 
rabiać z  rogu  (różne  przed- 
mioty); bem  9)ianne  bie  ^ör= 
ner  auffegen  mężowi  rogi  przy- 
prawić jmnbm  bie  Corner  bieten 
czoło  komu  stawić;  fid^  ben 
©tritf  um  bie  Corner  raerfen 
(offen  dać  się  opanować;  2) 
szczyt  m.  w  górach. 

^0'xm\tibB^,sm.  =t§,pl.  =e 
kowadło  n.  rogate. 

-^0'rnarttg,  adi.  podobny 
do  rogu,  rogowaty. 

|)0'rnbaum,  sm.  =e§,  pi. 
sbaume,  grab  m. 

^o'rnblöf er,  sm.  «§,  pi.  —, 

ten  co  gra  na  rogu. 

^O'rnblcnbC,  sf.  (minerał.) 
amtibol  m. 

§o'i'nbredjfIcr,  sm.  »§,  pi. 

— ,  tokarz  m.,  wyrabiający 
przedmioty  z  rogu. 

flÖ'rnern,  adi.  rogowy. 

|)ö'rneule,  sf  pi.  =n,  sowa 

/.,  puhacz  m. 

|)0'rnfciIC,  sf.  pi.  iX\,  pil- 
nik m.  do  rznięcia  rogu. 

^0'rn^aut,  5/.  rogówka  f 
(u  oka). 

^O'rnt^lt  adi.  rogowaty. 

§0'rnt^,  sf.  pi.  sffe  i  *ffen 
szerszeń  m. 

|>o'rn!amm,   sm.  «eś,  pi. 

=!ämme,  grzebień  m.  rogowy. 

|)0'rnleim,  sn.  =e§,  klej  m. 
rogowy. 

|)0'rm|uc(f[tll)cr,    sn.    «5, 

kalomel  w.,  chlorek  m.  mer- 
kuryusza. 

|)o'rnfd)iene,  sf.  pi.  =n, 
(=z=  ^liigelfd^iene)  skrzydło  n. 
krzyżownicy  (kolejnictwo). 

|)0'rnfd)Ian9e,  sf.  pi.  =n, 

wąż  m.  rogaty. 

|)0'ruftl!bCr,  sn.  =0,  chlorek 
m.  srebra. 

|)0'rnf^aItC,  sf.  pi.  =n,  prze- 
puklina /.  w  kopycie  koń- 
skiem. 

Co'rnf^ait,    sm.    =eg,   pi. 

»fpäne,  trociny  /.  pi.  z  rogu. 

|)0'rnftCtn,  sm.  «e§,  rogo- 
wiec m.  (minerał,  rodzaj 
kwarcu). 

^O'rnung,  sm.  (miesiąc) 
luty  m.  (przestarzałe). 


|)0'rnbtCl|,  sn.  ^eg,  roga- 
cizua  /.  (bydło  rogate). 

C^oroffo'i,  sn.  =§,  pi.  =e, 

horoskop  m. 

^ü'rro^r,  sn.  «e§,  pi.  »re, 

trąbka  /.  słuchowa,  słuchaw- 

ka/. 

^Hi,  sm.  "i^ipl.  =e^  1)  skarb 
(n.  p.  ber  ^Ribelungenfjort) ;  2) 
miejsce  bezpieczne ;  ucieczka/. 

IJÖ'rtrt^ter,  sm.  =§,  przy- 
rząd m.  do  słuchania. 

^0'fC,  sf.  pi.  =n,  nogawica 
/.,  pi.  spodnie  pi. 

§0'fcn,  va.  w  spodnie  opa- 
trzyć; ge^ofte  glauben  gołę- 
bie mające  nogi  pierzem 
obrosłe. 

-^o'fenöanb,   sm.   -eg,  pi. 

sbanber,  podwiązka/,  u  spodni. 

^o'fenbanboibcn,   sm.  Ǥ, 

pi.  — ,  order  m.  podwiązki. 

^O'fenllUtter,  sf.  faskowe 
masło  n. 

'  |)ö'fcn^alter,   sm.  --§,  pi. 
— ^  =  ^ofentröger. 
^0'fcnfdjIt^,  sm.  =e§,  pi. 

=  e,  rozpór  m.  u  spodni. 

|)0'fcnträöci*,  sm.  =g,  pi.  — 

jedna  z  szelek,  pi.  szelki. 

Cof^ita'1,  sn.  =(e)g,  pi.  §0= 
fpitäler,  szpital  m.,  zakład  m. 
dla  ubogich. 

|)Of^ita'nt,  sm.  =en,  pi.  »en, 

hospitant  w.,  (gość,  uczęsz- 
czający na  wykłady  i  t.  d.) 

§l)fiitte'rCU,  vn.  hospitować, 
jako  gość  uczęszczać   gdzieś. 

§0f^i'5,  sn.  =eg,  pi.  =e, 
przytulisko  n.  (w  górach  u.  p.) 

^0'ftiC,  sf.  pi.  =n,  hostya 
/.  (święta). 

|)0'ftten9Cfä^,  sn.  =^e§,  pi. 

=e,  cyboryum  n.  (łac). 

^o'fticnljäuSlcin,    sn.    ^^, 

tabernakulum  n.  (łac). 
§Ote'(,  sn.i%,pl.  =g,  hotel  w. 
§Ott,  interi.  het!  hot! 

$o'i)er,    sm.    -g,  pi.   —, 

bloli  m.  zapadający,  bala  /, 
(=  ©atbrodt  m.) 

§Ub,  sm.  =eö,  pi.  §übe, 
podniesienie  n,  skok  m.. 
udźwig  m. 

^Ü'lbCn,  06?^.  (przeciwsta- 
wienie do  brüben)  z  tej  strony. 

^Übf(^f  adi.  ładny;  adv. 
ładnie;  ba§  ift  nic^t  —  oon 
^f)nen  to  nie  ładnie  z  pań- 
skiej strony;  ba§  !oftet  ein  »eö 


|)ü'öf(^^ctt 


652 


§ü'If§(TiieIlc 


®elb  to  kosztuje  ładne  pie- 
niądze. 

tÜ'6f(^I)Cit,  sf.  piękność  /. 
u'tfckin,  sm.  -g,  %>!.  =e, 
§anö  §uc!e5cin  niezgraba, 
człowiek  niezgrabny. 

|)UbcIei',  sf.  pl.  -en,  par- 
tactwo n.;  mitregay.j  kłopot  m. 

^U'beln,  vn!  (^aben)  po  par- 
tacku coś  robić;  va.  dokuczać. 

^Uf,  sm.  »fe)g,  pl.  =?,  ko- 
pyto /'. 

^U'fe,  sf.  pl  =n,  włóka/. ; 
eine  —  Slderlanb  łan  w.; 
huba  /. 

^u'fcifen,  sn.  »§,  pl  —, 

podkowa  /.  (końska)  i  prze- 
nośnie to,  co  ma  kształt 
podkowy. 

|)U'ffÖrnitÖ,  adi.  na  kształt 
kopyta. 

§u'fnagcl,  sm.  ^^,pl  =nägel, 

gwóźdź  m.  u  podkowy,  huf- 
nal  m. 

|)ü'fncr,  sm.  sg,  pl^  —, 
czynszownik  m.,  na  włóce. 

ßn'^äjla^,  sm.  =eS,  1)  pod- 
kówanie  (konia)  n. ;  2)  ślad 
m.,  kopytem  wybity ;  3)  ten- 
tent  m.,  uderzenie  n.  kopyt. 

|)U'ffcf)miCi>,  sm.  «eg,  pl  se, 
kowal  m. 

Cu'ffdjmicbc,   sf.    pl  =n, 

kuźnia  f. 

^n'fcnftcuer,    sf.    pl   —, 

kopytko  we  n. 

-^ü'ftaber,  sf.  pi  =n,  żyła 

biodrowa. 

|>u'ft(łcin,  sn.  =(e)g,  pl  =e, 
kość  biodrowa. 

^Ü'ftC,  sf.  pl.  =n,  biodro  n. 

^Ü'ftCnla^m,  mający  krzy- 
we biodra. 

§Ü'ftCUÜ)Cf|,  sn.  -Ö,  ból 
biodrowy,  scyatyka  /. 

^U'fjtuang,  sm.  *e§,  wyko- 
pycenie  n.  (choroba  u  koni). 

§ii'gel,  sm.  »§,  pl  —,  pa- 
górek m.,  wzgórek  m. 

^Ü'gelirfjt,  adi.  pagórko- 
waty (=  hügelig.) 

^ul)n,  sn.  «c§;  pl  ^\x'f)mv, 
kura/.;  jungeö  —  kurczę  n.; 
aud^  flugc  JuJ^nec  legen  in 
bie  5Jieffe(n  (i  mądre  kury 
znoszą  jaja  w  pokrzywach) 
i  mądry  może  zbłądzić ;  ein 
bltnbeś  —  finbet  rco^l  auć) 
feine  ©rbfe  trafiło  się  mu  jak 
ślepej   kurze  ziarnko. 


|)ü':0«d)^n,  sn.  ■'§,  pl  —, 
kurczątko  n. ;  mv  l^aben  mit« 
einanbec  ein  —  gu  rupfen 
mamy  ze  sobą  na  pieńku. 

f)ü'f)ncrongc,   sn.  =§,  pi 

«n,  nagniotek   m.,   odcisk  m. 

^vi'f)ntthxi\i}t,  sf.  pl  =n, 

rosót  m.  z  kury. 

^Ü'ljntxü,  sn.  =e^,pl  -eier, 
kurze  jaje  (jajko)  n. 

|)ü'l^ncrgeicr,  sm.  =g,  pl 

— ,  kania  /. 

p\\'l}ntxi)an^,   sn.  *e§,  pl 

:puicr,  kurnik  m. 

pn'l)mvl}0\,  sm.  -e§,  pl 
sj^ofe,  podwórze  n.,  dziedzi- 
niec m.  dla  kur. 

^ü'^ncr^unb,  sm.  =eś,  pl 

=e,  legawiec  m.,  legawy  pies. 

|)ü':^ncrlebcr,  sn.  =g,  pi  —, 

cienka  skóra  kozłowa  na  lę- 
kawiczki, 

|)ü'I)nermorft,  sm.  =c§,  pl 

=marfte,  targ  m.  na  kury. 

§Ü'^ncrntaft,  sf.  tuczenie  n. 
kur. 

|)ü1)ncrrautc,   sf.  pl  -n, 

(rosi.)  przetacznik  m. 

|)ü'I)ncrftaK,  sm.  =eg,  pl. 
=»ftälle,  =  öül^nei'l^aug. 
^ü'^ucrftangc,  sf.  pi  »n, 

grzęda  /.  dla  kur. 

^ü'ljucrftcigc,   5/.  pl  -n, 

kojec  m. 

^Uil  interi.  fui!  in  einem 
—  w  okamgnieniu;  oben  — 
unten  pfui  nie  wszystko  złoto, 
co  się  świeci. 

^Ulb,  sf.  1)  łaska  /., 
względy  pl^  łaskawość  /. ; 
2)  hołd  m. ;  —  tun  hołd 
składać. 

^ulbtgcn,  vn.  (l§abcn)  hołd 

m.  składać,  hołdować  komu; 
na  wierność  przysięgać  (n.  p. 
księciu);  er  [julbigt  irjren 
Sieijen  hołduje  jej  wdziękom; 
einer  Slnfid^t  —  być  jakiegoś 
zdania. 

|)u1bigung,  sf.  pl  «en, 
hołd  m.\  —  (elften  składać 
hołd;  ben  =äeib  (elften  skła- 
dać przysięgę  na  wierność. 

.^u'Ibiguhgöfcicr,    sf.    pl 

—,  (=  §ulblgung§feft  5»., 
=eö,  pl  =e,)  uroczystość  /. 
składania  hołdu. 

I^U'Ibreidj,  adi.  pełen  łaski. 

^Ü'IfC,  5/  pl  =\\,  (częściej 
używane    niż   §Ufe)      pomoc 


/".,  posiłek  m.;  jmnbm  — 
leiften  przyjść  komu  z  po- 
mocą; j|mnb§  ®ebäcf)tni§  ju 
—  fommen  czyjej  pamięci 
przyjść  z  pomocą;  (w  sztuce 
jeżdżenia:)  einem  $ferbe  =n 
geben  konia  popędzić. 
§ii'Ifruf,  5m.  %e§,  pl   --i, 

krzyk  o  pomoc;  pl  wołanie 
o  pomoc  (=  Hilferufen). 

^^Ü'IftO^,  adi.  bez  pomocy, 
z  nikąd    niemający    ratunku. 

^Ü'ifrCttft,  adi.  pomocny. 

|)ülf^amt,    sn.    =e§,    pl. 

=ämtcr,  urząd  m.  pomocniczy. 

|)ü'If§arbcitcr,  sm.  =g,  pl 

— ,  pomocnik  m. 

^^iilf^^^łJUrftig,  adi.  po- 
trzebujący pomocy. 

|)Ü'if^bif(^Of,  sm.  Ąt)^,pl. 
=bifc^öfe,  pomocnik  m.  bi- 
skupi, koadjutor  m.  biskupa. 

-^Ü'IfÖbud),  sn.  =e§,  pl 
=büd^er,  poradnik  w.,  pod- 
ręcznik tn. 

'  |)Ü1f ^gelber,  pl-  sn.  sumy 
pl  f.  posiłkowe,  zasiłki  pl 
m.   pieniężne,    składki   pl  f. 

|)ülfögebü^rcn,     pl    sf. 

egzekutne  w.,  (zapłata  za 
daną  pomoc  sądową  do  wy- 
konania wyroku). 

^ü'Ifögenoffc,  sm.  =n,  pl 

tn,  (=  ^unbeśgenoffe)  zwią- 
zkowy m.  obov;iązany  do  da- 
nia pomocy. 

^ü'If^fenntni§,  sf.  pl  =ffe, 

nauka  /.  pomocnicza. 

|)ü1f§lel)rcr,  sm.  =s,  pl.  — , 

nauczyciel  m.  pomocniczy, 
kolaborator  ?n. 

^\i'l]^maä}t,  sf.  pl  -mä^U, 

siła/,  posiłkująca,  związkowa, 
mocarstwo  n.  związkowe. 

§ü1f?mittc(,  sn".  -§,  pl  —, 
środek  m.  zaradczy,  pomocny; 
pl  —  sposoby  pl.  m.\  środ- 
ki, zasiłek  m.,  zasób  tw.;  e§ 
ftel^en  ll^m  bie  beftcn  —  gu 
©ebote  rozporządza  najlep- 
szymi środkami. 

'^ü'lfe^jricfter,  sm.  --z^,  pl 

— ,  wikary  m. 

|)ü'lfögucllc,  sf.  pl  =n, 
(także  =  §iilfśniittel)  źródło 
n.,  z  którego  kto  pomoc  czer- 
pie; zasiłek  in.,  zasób  m.\ 
alle  =n  finb  erfc^öpft  wszyst- 
kie źródła,  sposoby  wyczer- 
pane. 


^ülfgftciicr 


653 


^u'ubcrterlei 


|)Ü'If^ftCUCr,  sf.  yl.  «n,  po- 
datek m.  subsydyalny;  da- 
nina  /.     (na     rzecz     kraju.) 

|)ü'If§tru^^en,p?.s/'.  posiłki 

(wojskowe)   pl,^    rezerwa    f., 
odsiecz  /. 

I^ülfgöcrtrag,  sm.  =eś,  pi. 

«oerträge,  przymierze  n.,  układ 
m.  o  pomoc  wzajemną. 
|)ü'Ifgt)üncr,    pi.    sn.,   =■ 

umiejętność    f.     pomocnicza. 

|)Ü'!f^töOrt,  sn.  =e§,  pi.  -Z, 
wyraz  w.  użyty  dla  wyjaśnie- 
nia drugiego,  słowo  n.  po- 
mocnicze. 

|)Ü1fggCUtD0rt,  sn.  =e§,  pi. 
'XQQXXit,  słowo  n.  (czasownik 
w.)  posiłkowe(y). 

^iilf^Stoang,    sm.    -(e)§, 

egzekucya/.,  u.  p.  sądowa. 

|)Ü'ltte,  5/.  p?.  :n,  powłoka 
/.,  pokrycie  m.,  okrycie  «., 
osłona  /.,  zasłona  /. ;  bie 
fierblic^e  —  zwłoki  p?. ;  in 
—  yxv^  glitte  w  obfitości, 
podostatkiem. 

^Ü'Ken,  va.,  refl.  (^aben) 
osłonić  coś;  in  ettü.  ftĄ  — 
osłonić  się  czemś,  owinąć  się. 

^Ü'If C,  V.  pi.  =n,  1)  łuska 
/.,  łupina/,  (n.  p.  orzechowa), 
skórka  /.  (u  winogron),  to- 
rebka /.  (nasienna),  strączek 
7n.  grochu;  pochew/.,  tulej- 
ka /. ;  2)  (rosi.)  —  ostro« 
krzew  m. 

hülfen,  va.  =  auśplfen. 

^Ülfcnortitj,  adi.  strączko- 
waty,  łupinowaty. 

f>ü1f  enf  ru^t,  sf.pl  ^früd^te, 
owoc  7n.,  roślina  strączkowa, 
łupinowa  (n.  p.  groch,  fasola.) 

^ü'Ifcn^flanjen,  sf.  pi.  ro- 
śliny strączkowe. 

^iilfig,  adi.  łupinowy,  strą- 
czkowy. 

^Uma'n,  adi.  ludzki,  po 
ludzku  {adv.). 

§imtani'fmu§r  sm.  huma- 
nizm' m. ;  studya  klasyczne. 

|)umam'ft,   sm.    =en,  pi, 

sen  humanista   m.    (filolog  w 
epoce  odrodzenia). 

|)Untanitä%  adi.  dobro- 
czynny. 

^umanitti't,  sf.  ludzkość/. 
§u'mbuö,  sm.'^,  pi. ''i,  (z 

angielsk.)  humbug  w.,  blaga/. 


|)n'mmel,  sf.  pi.  -ax,  trzmiel 
m.,  czrniel  w.,  bąk  m. 

^u'mmcr,  sm.^ -%,  pi.  —, 

rak  morski,  homar  ?7^,, 

^unio'r,  sm.  *(c)§,  pi.  *e, 

1)  humor  m. ;  dowcip  m. ;  er 
i^at  t)icl  —  ma  wiele  dowcipu, 
dobrego  humoru;  2)  humor, 
chwilowe  usposobienie;  guter, 
jd^recßter  —  dobry,  zly  humor. 

|)UmOre'Ö!c  ,sf.  pi.  =n,  hu- 
moreska /.,  facecya/.,  wesołe 
opowiadanie  n. 

|)Unton'ft.  sm.  =cn,  pi.  -en, 
humorysta  m. 

|)UmOn'fttf(i^,  adi.  humo- 
rystyczny; adv.  humorysty- 
cznie, zabawnie. 

|)U'nH)Cl,  sm.  =g,  pi.  — ,  = 
Raufen. 

Cu'itHjen,  sm.  =§,  pi.  —, 

kutel  m.,  puhar  m. 

^M'VXM^,  sm.  ind.  humus  m., 
próchnica  /.  (=  S)ammerbe), 

§unb,  sm.  =eg,  pi.  =e,  1) 
pies  m. ;  (przenośnie  o  czło- 
wieku jako  pogardliwa  na- 
zwa) n.  p.  jmnbn  raie  einen  — 
betjanbeln  obchodzić  się  z  kim 
jak  z  psem ;  rote  —  unb  ^a^e 
[eben  żyć  jak  pies  z  kotem, 
kłócić  się;  tote  =e  beiden 
nid^t  zdechłe  psy  nie  kąsają; 
groei  -»e  an  einem  ^nod;en  t}er= 
tragen  fid^  fd^lec^t  dwa  psy 
przy  jednej  kości  nie  zgadza- 
ją się;  mit  gejTOungenen  ^en 
ift  f(t)[ec!^t  3u  iagen  trudno 
polować  przymusowymi  psa- 
mi ;  er  i[t  befannt  n)ic  ein  bun^ 
ter  —  znany  jest  jak  zły  sze- 
ląg; ber  Änüttet  liegt  beim  — 
kij  przy  psie  leży,  nie  można 
nic  zrobić,  bo  przeszkoda  za- 
chodzi; er  gel^t  mie  ein  ge* 
biffener  —  chodzi  jak  zmyty; 
am  Sfiicmd^en  lernen  bie  =c 
Seber  fauetl  od  rzemyczka  do 
koniczka,  a  od  koniczka  do 
stryczka,  to  znaczy :  kto  się 
na  małem  zaprawi  źle  czynić, 
odważy  się  i  na  większe ; 
bamit  !ann  man  leinen  —  au§ 
bem  (S3adE)Dfcn  lodfen  temby 
i  psa  nie  wywabił  z  pieca  ; 
fommc  id^  über  ben  — ,  jo 
fomme  ic^  liber  ben  ©d^roanj 
jak  przeleżę  przez  psa,  to 
przeleżę  i  przez  ogon,  t.  j.  jak 
przezwyciężę  większe  trudno- 


ści, to  tem  samem  i  mniej- 
sze; auf  bem  =e  fein  być 
w  biedzie;  eś  nimmt  fein  — 
ein  ^iM  SBrot  oon  i^m  (taki 
spodlony,  że)  pies  by  od  nie- 
go kawałka  chleba  nie  wziął; 
man  fd^meid^elt  bem  =e  beS 
^errn  toegen  schlebia  sie  psu 
ze  względu  na  pana;  ba  liegt 
ber  —  begraben  w  tem  sęk; 

2)  (w  astronomii)  grofier 
unb  fleiner  —  (konstelacya 
gwiazd)  wielki   i    mały  pies; 

3)  (w  górn.)  wózek  7w.,  skrzynia 
/.  do  wożenia  ziemi,  gruzów 
i  t.  p. 

^u'nbearbcit,  sf.  pi.   «en, 

psia  robota  /.  t.  j.  uciążliwa, 
przykra. 

i)u'nbebrot,  sn.  --eg,  pi.  «e, 

psi  chleb  m. 

|)U'nbef(eif(^,  sn.  .e§,  psie 

mięso  n. 

|)U'nöcfreffcn,  sn.  •§,  psie 

żarcie  n. 

^U'nbegebelt,  sn.  =g,  uja- 
danie n.  psów,  szczekanie  n. 

«|)u'nbegclt),  sn.  -eg,  pi.  «er, 

psie  pieniądze  pi.  m.  =  zła 
zapłata  /. 

|)U'nbegcf(^le(^t,  sn.  ^t^^pi. 

=er,  rodzaj  w.,  ród  m.  psów ; 
psi  ród,  psie  plemię. 

|)U'nbc^aar,  sw.  U^,  pi  se, 

psi  włos  m.,    sierść   (psia)  /. 

^U'nbcl|au§,  sn.'\z%,pl.-])ö.\X' 

fer,  psiarnia  /.,   psia  buda  /. 

|)U'nbeiunge,  sm.  «n,  pi.  =n, 

psiarczyk  m.\  przenośnie:  nie- 
godziwy chłopak. 

^U'nbefälte,  sf.  srogie  zim- 
no; eg  ift  ^ier  eine  —  zimno 
tu  jak  w  psiarni. 

^u'nbcterl,  sin.  --§,  pi.  --e, 

psubrat  m. 

|)U'ubc^ettfd)C,  sf.  pi.  --n, 

bat  m.  na  psy,  harap  m. 

^U'nbcrt,  l)  mm.  sto  ;  2) 
setka  / ;  fte  famen  gu  §un= 
berten  schodzili  się  setkami. 

lju'nbertamtg,  ^adi.  sture- 

ki,  sturamienny. 

|)U'nbcrtblätteng,  adi.  stu- 

listny. 

|)u'nbcrtcl,  sn.  «§,  pi.  —, 

setna  część,  jedna  setna. 

§U'nberterict,  adi.  storaki ; 
ic^  ^ahi  bir  —  ju  fagcn  mam 
ci  sto  różnych  rzeczy  powie- 
dzieć. 


|)u'nbertfa(i^ 


654 


|)Ü')tCllt 


^U'nbertfO(^,  adi.  storaki; 
adv.  stokroć, 

|)U'nbcrtfa^c,  sn.  -n,  sto- 
krotność  /.;  um  baś  —  i)er= 
ineEircn   pomnożyć  stokrotnie, 

^U'nbCrtjÖIing,  adi.  stule- 
tni. 

^u'nbedi(itirlt(|,    adi.    co 

sto  lat  przypadający  (n.  p.  ob- 
chód); adv.  co  sto  lat, 

^irnbertmal,  adv.  stokroć. 

^iinbcrttaufcnb,  num.  sto 

tysięcy. 

^'u'llbertttJCife,  adv.  setka- 
mi, na  sta. 

I^ii'nbcrtsüngtg,  adi.  stu- 

języczny;  (w  mitol.)  =e  g^ama 
stugębna  Fama,  wieść. 

^li'nbefdjeu,  adi.  bojący  sie 
psów. 

^11'nbCfdjeu,  sf.  wstręt  m. 
do  psów. 

|)U'UbCf(!^lÖ9Cr,  sm.  =ś,  _?:>?. 
— ,  oprawca  wi.,  hycel  w., 
(który  psy  zabija). 

|)u'nbe[tall,  sm.    =eś,    pi. 

=ftäUe,  psiarnia  /".,  psiniec  m.^ 
stajnia  /.  dla   psów. 

^u'nbctDörter,  sm.  -^,^1.  —, 

psiarz  m.,  mający  dozór  nad 
psami. 

^U'nbClöCttCr,  sn.  ■'%,  psie 
(złe)  powietrze  w.,  niepogoda 
/. ;  takie  powietrze,  ze  i  psa 
by  nie  wypuścił. 

§u'nbC5cic()cn,  5«.  «o,  i^.  —, 

znaczek  m.,  marka  /,,  którą 
się  psom  zawiesza. 

|)ü'nbtn,  sf.pl.  »nnen,  suka/. 

|)Ü'nbifd),  adi.  psi;  adv. 
jak  pies. 

^ü'nbkin,  sn.  »0,  pi.  - , 

piesek  w.,  szczenię  n. 

|)U'nbgaffc,  sm.  =n,  pi.  -n, 

małpa  /.  o  psiej  głowie. 

^u'nbSaugc,  sn.  Ǥ,  pi.  =n, 

(rośl.)  rumian  polny. 

|)U'ub§iiugig,  adi.  o  psiem 
oku. 

^u'nbööccrc,  sf.  pi.  =n,  wie- 

sienka  /,,   dereń  m.  (rośl.) 

|)U'nb§Mumc,  sf.pl.  «n,  pa- 

pawa  /.  (rośl.). 

^U'hb^fOtt,  sm.  ii^,pl.  »föt= 
ter,    huncfot    m.,    łajdak    m. 

^unböfiJttcrci',  sf.  pi.  =en, 

huncfotctwo  n.^  łajdactwo  ii. 
•§U'nbggcrcd)t,    adi.    umie- 
jący   psów    używać     (w    my- 
śliwstwie). 


-^u'nb^gro?,  sn.   =e§,   psia 

trawka  (rośl.) 

^U'nbÖfamtüC,  sf.  rumia- 
nek psi  (rośl.). 

-^^U'nbSfOl^I,  sm.  obwonia/. 
(rośl,). 

^u'nb^fo^j^el,  sf.  pi.  -n, 

smycz  /. 

^u'nb^ftern,  sm.  »e§,  pi. 

se,  psia  gwiazda,  kanikuła  /. 

|)U'nb§tog,  sm.  =eg,  pi.  =c, 

dni    kanikuiarne,  kanikuła  /, 

^u'nbStoggfcrien,  pi.  wa- 

kacye  pl.^  ferye  pi.  w  czasie 
kanikuły. 

^u'nbööeilc^cn,  sn.  =g,  pZ. 

— ,  fiołek  dziki,  psi. 

^U'nbÖtöUt,  sf  wście- 
klizna /.,  wodowstręt  m. 

^u'nb^jtDinger,  sm.  =§,  i)?. 

— ,    psiarnia     /.,    ogrodzone 
miejsce  dla  psów. 

^Ü'nc,  sm.  ;n,  pi.  =n, 
olbrzym  m. 

Cü'ncngeftalt,  s/,^??.  =en,  po- 
stać olbrzymia, 

|)i'ruCnö)Ud)§,sm.se§,  wzrost 
olbrzymi. 

^U'ugcr,  sm.  .§,  głód  m.-, 
id^  t)abe  — jestem  głodu}'-,  jeść 
mi  się  chce ;  —  leibctt  cierpieć 
głód ;  ben  —  ftiUcn  zaspokoić 
głód ;  oor  —  (albo  =5)  fterben 
z  głodu  umrzeć;  bur(^  —  fid^ 
ti3ten  głodem  się  zamorzyć, 
zagłodzić  się;  —  DCrfpÜren 
poczuć  głód;  er  t^ai  etncn 
tüd^tigen  —  jest  porządnie, 
mocno  głodny;  —  ift  ber 
befte  ^oc^  głód  jest  najlepszą 
przyprawą;  gdy  się  kto  prze- 
pości,  w  niczem  niema  kości; 
am  i^tud^e  nagen  przymierać 
głodem,  gonić  ostatkami. 

^n'ngcrbienft,  sm.  =cś,  pi. 

=(,   służba  /.  o  głodzie,    t.  j. 
taka,  na  której  się  głód  cierpi. 

^un'gcrgeftalt,'  sf.  pi.  «en, 

postać  wygłodzona. 

^U'ng(e)rig,  adi.  głodny, 
zgłodniały;  —  roerben  zgło- 
dnieć; adv.  o  głodzie. 

^u'ngccliarfe,   sf.  pi.  n\, 

grabie    pi.    do    zgrabywania 
kłosów,  pozostałych  na  polu. 

v^u'ngcrial^r,    sn.  =eg,  pi. 

^e,  rok  głodowy. 

^u'ugcrfur,    sf.    pi.   ^en, 

leczenie       głodem,     kuracya 
głodowa. 


^u'ngcrn,  C^ahtn)  v.impers. 
eö  fiungert  mic^  jestem 
głodny,  jeść  mi  się  chce ;  vn. 
głód  cierpieć,  być  głodnym, 
nic  nie  jeść ;  jmnbn  —  laffen 
nie  dać  komu  jeść,  głodzić 
kogo,  morzyć  kogo  głodem  ; 
ic^  l^ungerte  lieber,  als  ba^  id) 
il^m  biene  wolę  głód  cierpieć, 
niż  jemu  służyć;  przenośnie: 
łaknąć  czego;  vr.  fic^  311 
2^obe  —  zamorzyć  się  głodem. 

^u'ngerrec^en,  sm.  ■,%,  pi. 

~r  =  |)uncier^arfe. 
|)u'nger§not,    sf.    klęska 

głodowa,  głód  m. 

|)u'ngcrturm,  sm.  -eg,  pi. 

-türme,  wieża,  do  której  za- 
mykano skazanych  na  śmierć 
głodową. 

^U'ngcrtob,  sm.  *Cg,  śmierć 
głodowa, 

|)u'ngertt)p^u§,  sm.  tyfus 

głodowy. 

^Ü'^fcn,  t;M.(f)aben)  skakać, 
wyskakiwać,  podskakiwać, 
podrygiwać,  hasać. 

^Ü'^jfcn,  sn.  »ś,  skakanie  n. 

^Ü'rbC,  sf.  pi.  =n,  1)  ple- 
cionka /.  z  drutu  (do  susze- 
nia owoców);  2)  koszary  p^, 
zagroda  f.  dla  owiec;  3)  plot 
z  chrustu. 

^U'rC,  sf.  pi.  »n,  nierzą- 
dnica /.,  wszetecznica  f. 

^M'UW,  vn.  (^aben)  nierzą- 
dne życie  prowadzić,  wszete- 
czeństwu  się  oddawać. 

^«'ren^au^,  sn.  =jeś,  pi. 
=l^äufer,  dom  m.  nierządu, 

^U'rrn^  !  interi.  'hurra ! 
wiwat ! 

^U'rtig,  a(ii.  szybki,  prędki, 
żwawy;  adv.  szybko,  prędko, 
żwawo,  chyżo. 

^u'rtigfcit,  sf.  szybkość  /:, 

prędkość     /.,      żwawość    /. ; 
chyżo ść  /. 
|)nfa'r,  sm.   =en,  pi.   »en, 

huzar  7«, 

^ufarenbolmon,  sm.  -0, 
(=  ^ufarenpelj  sm.  -e§,  pi. 
=  e)  dołman  huzarski. 

^iifa'rcnmnfjig,    adv.    po 

huzarsku. 

f)llfd),  intrj.  adv.  (w  oka- 
mgnieniu) hop!  hops!  (na 
oznaczenie  szybkości). 

|)Ü'fteln,  vn.  (^aben)  po- 
kaszliwać. 


|)u'ftcn 


655 


|)t)bi'onic'tcr 


^U'ftcn,  vn.  (IjaWn)  1)  ka- 
szlać ;  2)  va.  jmnbm  bie  Citren 
üott —  komuś  po  uszy  ka- 
szlać;    3)  vr.    fid^   l^alb    tot 

—  zakaszlać    się   na    śmierć. 
^U'ftClt,  sm.  ==§,,  kaszel  m.; 

trorfener  —  suchy  kaszel. 

|)ii'ftenonfaK,  sm.  =eś,  pi 

sfäUe,  napad  m.,  atak  m. 
kaszlu. 

|)U'[tCnfiCÖCr,  sn.  =§,  febra 
bronchialna,  gorączka/,  z  ka- 
szlem połączona. 

^ntf  I.  sm.  =eg,  pi  ^ü'te, 

1)  kapelusz  m. ;  i)tn  — 
łjor  jjmnbm  aBjiel^en,  o&ne^men 
zdjąć  pr^ed  kim  kapelusz ; 
ben  —  auffegen  założyć, 
wdziać  kapelusz;  —  abl 
zdjąć  kapelusz  I  odkryć  gło- 
wę f;  eś  ift  [d^roer  Diele  ^öpfe 
unter  einen  —  ju  Bringen 
trudno  jest  wielu  pod  jeden 
kapelusz  sprowadzić,  trudno 
jest  wielu  skłonić  do  jednego 
zdania;  il^r  l^abt  fic  alle 
unterm  —  pozyskaliście  ich 
wszystkich ;  bic  %va\l  l^at  ben 

—  żona  rządzi;  mit  betu  *e 
in  ber  —  fommt  man  burd^ 
baS  ganje  Sanb  z  kapeluszem 
w  reku  przejdzie   cały   kraj  ; 

2)  —  3"^CJ?  głowa  cukru; 
II.  ąf.  —  1)  dozór  m.,  strze- 
żenie n.,  straż  /.,  ostro- 
żność /. ;  etro.  in  feiner  — 
l^aBen  mieć  co  pod  dozorem; 
auf  feiner  —  fein  mieć  się 
na  ostrożaości,  wystrzegać 
sie  czego;  2)  stado  n.;  3)  pra- 
wo wypasania,  paszenia ; 
bem  §irten  für  bie  —  Beja^len 
pasterzowi  zapłacić  za  paszę; 
4)  pasza  /.,  pastwisko  n. 

^u'iHnh,  sn.  »e§,  pi  ^han- 
ber,  wstążka  /.  u  kapelusza. 

^U'tk'fa^,  sm.  «e§,  pi 
«Bejowe,  obszycie  n.  u  kape- 
lusza, ugarnirowanie  «.  kape- 
lusza. 

^u'tMirfte,  s/.  pi  «n,  szczo- 
tka /.,  do  kapelusza. 

ßii'injtn,  sn.  =§,  pi  —, 

dim.  od  ^\xi,  kapelusik  m. 

|)Ü'ten,  (^aöen)  I.  va.  1) 
strzedz,  pilnować  kogo,  czego ; 
ba§  §au§  —  strzedK  domu; 
jmnbn  —  pilnować  kogo,  do- 
zorować kogo;  bie  ©tubę,  baS 
3inimer  —  nie  wychodzić  z  do- 


mu ;  ba§  93ett  —  leżeć  w  łóż- 
ku; 2)  paść;  II.  vr.  fict)  —  t)Or 
etn).  strzedz  się  czego;  l^Üte 
bid^  i§n  gu  Beleibigen  strzeż  się, 
abyś  go  nie  obraził;  Ęjiite  bic^ 
5U  glauBen,  baB  ...  nie  wierz 
temu,  że  .  . . ;  er  mag  fid^  oor 
mir  —  niech  się  ma  prze- 
demną  na  baczności;  fid^  felbft 
—  strzedz  siebie  samego. 

^Ü'tCn,  sn.  =§,  strzeżenie 
w.,  pilnowanie  n.,  dozorowa- 
nie n. 

^XX'itXf  sm.  =§,  pi  —,  stróż 
m.,  dozorca  m. ;  ^in,  6/.,  pi 
sinnen,  stróżka/.,  dozorczyni/. 

|>ü'tcrIoIin,  sm.  it§,  pi 
=Iö^ne,  zapłata  /  dana  paste- 
rzowi za  paszenie,  strzeżenie. 

|)U'tfaöri!ant,  sm.  -en,  pi 
=en,  =  öutmac^er. 
|>u'tfebtr,  sf.  pi  =n,  pióro 

n.  do  kapelusza. 

^«'tfOrin,  sf.  pi  -en,  torma 
/.  na  kapelusz,  forma  kape- 
lusza. 

^u'tfuttcr,  sn.  =§,  pi  —, 
podszewka  /.  u  kapelusza. 

^ulgcrcdjtigfcit,  sf.  wol- 
ność /.,  prawo  n.  paszenia 
swego  bydła  na  pewnem  pa- 
stwisko. 

|>U't9efcf)äft,  sn.  «eg,  pi  ^t, 
=  ^u'tgeroerbe  sn.  ==C6,  ka- 
pelusznictwo  n. 

|>u't!röm-|)C,    sf.  pi.    «en, 

skrzydła  pi.  u  kapelusza, 
brzeg  w.  kapelusza. 

^U'tlO^,  adi.  adv.  1)  bez 
kapelusza;  2)  bez  dozoru; 
eine  :Iofe  §erbe  trzoda  bez 
pasterza. 

|>u'tmadjcr,  sm.  =§,  pi  —, 

kapelusznik  m. 

|)utntadjerci',  sf.  kapeiu- 

sznictwo  n. 

|)U'tmann,  sm.  'Z^,pl  »man» 
ner,  ten  co  czego  strzeże,  straż- 
nik w.,  dozorca  m.,  stróż  m. 

^u1rcd)eu;  sm.  *g,  pi  — , 

wieszadło  n.  na  kapelusze. 

|)U'tfd)a(l)teI,  sf.  pi  =n,  pu- 
dełko n.  na  kapelusz. 

^\\'i\^t,  sf.  pi  *n,  podnó- 
żek m. ;  huśtawka/. 

|)U'tfcfjCn,  1)  vn.  (fein)  = 
rutfd^en  sunąć  się,  zsuwać  się; 
2)  va.  (^aben)  '=  fd^aufeln 
huśtać  się. 

^UlfĄJcife,  sf.  pi  >n,  ko- 


karda /.,  wstążka  /.  u  kape- 
lusza. 

^n'iit,  sf.pl  .n,  1)  chata/., 
chatka  /.,  chałupa  /,  szałas 
m.;  2)  huta/,  (w  górnictwie). 

|)«'ttcnamt,  sn.    «c§,   pi 

sämter,  urząd  hutniczy. 

|)ii'ttcnarbciter,  sm.  Ȥ,  pi 

— ,  robotnik  m.  pracujący 
w  hucie. 

^ü'ttenbcanttc(r),   sm.  =n, 

pi   -n,  urzędnik  m.  hutniczy. 

|)u'ttenbćtiJO]^ner,  sm.  =ś,  pi 

— ,  mieszkaniec  m.  chaty; 
pi  ludzie,  mieszkający  w  cha- 
tach. 

|)u'ttcn9cbäubc  sn.  «§,  pi 

— ,  budynek  m.  należący  do 
huty. 

f)Ü'ttCn!unbC,  sf.  hutnictwo 
n.j  metalurgia  /. 

|)ü'ttcnnteifter,  sm.  -§,  pi 

— ,  hutniczy  t.  j.  urzędnik 
dozorujący    hutę  i  hutników. 

^ü'itenni^t(§),   sn.    żużel 

m.  dymny. 

|)ü'ttenraudj,  sm.  ^eg,   i) 

dym  m.  wychodzący  z  chaty; 
2)  dym  z  huty,  sadza/,  krusz- 
cowa, popioły  kruszcowe. 

|)Ü'ttCnti)Crl,  sn.  «eś,  pL  "i, 
huta  /.,  kuźnica  / 

|)Ü'ttCntt)Cfen,  sn.  =§,  hu- 
tnictwo n. 

^U'tling,  sf.  paszenie  n. 
bydła,  pastwisko  n. 

^UtjUdCr,  sw.sg,  cukier  w. 
w  «łowach. 

^U'i^ti,  sf.  suszony  owoc. 

^tjali't]^,  sm.  «eś,  pi  »e, 
hialit  m.  (minerał,  odmiana 
opalu.) 

^i)änC,  sf.  pi  «n,  hyena  f. 

fj^ajt'ntj,  sm.  --§,   pi  *e, 

hiazynt  (minerał,  szlachetna 
odmiana  kwarcu). 

^t}^\'nil}t,  sf.  pi  -n,  (rosi.) 
hiacynt  m. 

|)t)'bro,  sf.  pi  ^t)'bern  hy- 
dra /. ;  a)  zwierzę  morskie ;  b) 
potwór  mitologiczny. 

|)t)bra'nt,  sm.  -m,  pi  -en, 

hydrant  m.,  wodociąg  m. 

tt^hxan'ixt,  5/ hydraulika  f 
l)braU'lifd),  adi.    adv.  hy- 
drauliczny, hydraulicznie. 

|)l)t)r09ra'^^,  sm.  hydro- 
graf m.  (inżynier). 

|)i)brome'tcr,  sm.  '§,pi  —, 

hydrometer  m.,  wodomierz  m. 


|)i)bro^a'tI| 


656 


S^'gclarttg 


,^t)brD^a't^,  sm.  sen,  pl.  --tw, 
hydropata  m.j   leczący  wodą. 

|)i)brO^Jat^ie',  s//hydropa- 
tya  /.,  leczenie  n.  wodą. 

^t)broVtt'tI)iftf;,  adi.  wodo- 
leczniczy,  hydropatyczny. 

^))brO[ta'tif,  sf.  hydrosta- 
tyka  /.,  nauka  o  cieczach. 

|)t)gtC'ne,  sf.  hygiena  /.. 
nauka  o  warunkach  zdrowia. 

|)l)gte'nifrf),  adi.  adv.  hy- 
gieniczny.  -ie. 

|)i)gromc'tcr,  sm.  *§,  pi.  —, 

hygrometer  w.,   przyrząd   do 
mierzenia  wilgoci. 

§l)'nten,  l)  sm.  bożek  m. 
małżeństwa;  2)  sn.  błona 
dziewicza. 

^\)'mu,  sf,  pl.  :n,  -§t)'ni= 


ttU^,  sm.,  gen.  — ,  pl.  «mnen 
pieśń/,  pochwalna,  hymn  m. 

^\))^t'xbtl,  sf.  pl.  m,  hyper- 
bola  /.  (linia  krzywa  geome- 
tryczna); przenośnie  w  reto- 
ryce: przesada  /.,  emfaza/.; 
porównanie  n. 

^t)pttUxi'tX,  sm.  >%,pl.—, 
hyperborejczyk  w.,  mieszka- 
niec zabiegunowy,  północy. 

|)))pot^o'nber,  sm.  =§,  pi. 

—  hipochondryków.,  tetryk  m. 

^i)^orf)onbrłe',    sf.    hipo- 

chondrya  /.,  tetryctwo  n. 

§t)^o^ónbrrft,  sm.  «en,  pl. 

=en,  hypochondryk  m. 

|)l)))Ot^e'f,  sf.  pl.  itn,  hi- 
poteka/.; erftc  —  'i)<xhiXi  na 
pier wszem    miejscu  mieć  hi- 


potekę ;  mit  =tx\.  Betaften  obcią- 
żyć, hipotecznie  obciążyć;  t)on 
==en  enttaften   uwolnić  od  hi- 
potek. 
^i)))ot:^efa'nf(i^,  adi.    adv. 

hipoteczny,    hipotecznie;    — 
fic^erftellen  zahipotekować. 
|)t)^0t^C'fCn6an!,   sf.    bank 

hipoteczny. 

|)i)pot^e'fcntiu(|,  sn.  ^i^,pi. 

=büc^er,  księga  hipoteczna. 

|)i))JOt^C'fC,  sf.  pl.  '-u,  hi- 
poteza /.,    przypuszczenie   n. 

f>i)^OtÖC'tifC^,  adi.  adv.  hi- 
potetyczny, -nie,  przypusz- 
czalny, -nie. 

^i)ftcrłe',  sf.  histerya  /. 

|)l)fter'if^,  adi.  adv.  histe- 
ryczny, -nie. 


^,  n.  indecl.  dziewiąta  li- 
tera, trzecia  samogłoska  alfa- 
betu. S)aä  ^ün!td)en  (^üpfer= 
d^en)  auf  bent  i  kropka  nad  i; 
l^ier  fe^tt  auc^  nid^t  ba§  ^ü= 
pfeldö^u  auf  bem  i  tu  nic  nie 
brakuje,  wszystko  w  porząd- 
ku;  i.  ^.  (=  im  ^a^tt)  w'r. 
(=  roku);  i.  21.,  i.  SS.  (=  im 
2luf trage,  in  Vertretung)  ze 
zlecenia,  w  zastępstwie;  ^ 
§.,  S.  m.  (=  ^l-jvc  §o^eit. 
§l^re  9Jtaieftat)  Jej  Wysokość, 
Jej   Mość. 

^  I  inirj.  =  (Si!  no ;  n.  p.  ^ ! 
fo  anttt/OrtC  bod^no  odpowiedz 
przecie;  ^!  freilid^  e!  zape- 
wne {iron.) ;  3  J  fefien  ©ie  mat ! 
o  patrz  przecie ! 

3M§,  sm.  =ffeg,  pl.  -ffe, 
(zool.)  ibis  m. 

^6),  1)  pron.  (meiu(er),  mir, 
mid^)  pl.  (n)lr,  unfer,  unö, 
uns)  ja;  3Bar  ic^'ö?  czyja  to 
byłem?;  ^d^  6in'ś  to  ja;  id), 
ber  ić)  mit  eud^  fpred^c  ja, 
który  z  wami  mówię;  l^iet  bin 
id^  tu  jestem;  2)  sn.  =§,ja  w.; 
er  ift  mein  jweiteä  —  on  to 
drugie  ja. 

^'d)I;cit,  5/.^^Z.=en,jaźń/., 

indywidualność  / ;  samolub- 
stwo  n.,  egoizm  m. 

3(l)tl)t)OlogiC',  sf.  ryboznaw- 
stwo  M.,  ichtyologia  /. 

^^bea'I,  sn.  =e§,  pl.  =e,  ide- 
ał m.  (t.  j.  obraz  wytworzony 


w  wyobraźni);  baä  ^beal  beg 
S^iebnerś  idealny  mówca  (do- 
skonały); in  biefem  3ßer!e 
entroarf  er  ba§  —  eines  ge- 
regten jjürften  w  tem  dziele 
skreślił  ideał  sprawiedliwego 
księcia;  —  von  ©d^önl^eit 
ideał  piękna. 

3bC(l'I,  ädi.  adv.  idealny, 
-nie,  urojony,  oderwany,  ab- 
strakcyjny, -nie. 

3bea'Itfd),  adi.  adv.  = 
Sbea'r. 

Sbealifte'ren,   va.   (^aben) 

idealizować,  wyidealizować. 

3btöIi'^ntU§,  sm.  idealizm  m. 

^bcali'ft,  sm.  =en,  pl  =en, 
idealista  m. 

^htt',  sf.  pl.  =e,  idea  /, 
wyobrażenie  n.,  pojęcie  n., 
myśl/.;  id^  fann  mir  baoon 
feine  —  mad^en  nie  mogę  so- 
bie wyobrazić  tego;  baö  e^t* 
fłiert  blo^  in  ber  —  to  istnieje 
tylko  w  wyobraźni;  er  l^atte 
bic  —  auöguroanbern  wpadł 
na  pomysł,  aby  wyemigrować; 
—  eines  3öer!eg  główna,  prze- 
wodnia myśl  dzieła. 

3bcc'naffo3iatiou,   sf.   pl. 

=en,  kojarzenie  /.  myśli,  wy- 
obrażeń. 

Sbee'ugang,  sm.^  =cä,  pa- 
smo n.  wyobrażeń,  tok  m. 
myśli,  ciąg  m.  myśli. 

3bce'nfrei§,  sm.  »e§,  pl.  Ąt, 

zakres  m.    myśli,  wyobrażeń. 


3bee'ntet^,  I.  adi.  obfitu- 
jący w  myśli,  wyobrażenia ; 
II.  sn.  =c§,  królestwo  n. 
myśli,  świat  m.  wyobrażeń. 

^bentifijtCrcn,  va.  iden- 
tyfikować; fid^  —  vr.  iden- 
tyfikować się. 

3be'ntifrf)/a«^^■.  identyczny, 
toż  samo  znaczący. 

3bcntttä't,  5/ 'tożsamość/., 
identyczność. 

S^beutitä'tSgeugc,  sm.  =n,  ^jZ. 

<=n  świadek  m.  tożsamości. 

3bcoIr)'g,  sm.  -en,  pl.  sen, 

ideolog  m. 

:^bio'in,  sn.  =(f)g,  pi.  =e, 

narzecze  «. 

3bt0ft)nfrafie',  sf.  Idiosyn- 
krazya  /. 

3bio't,  sm.  =en,  pl.  =en, 
nieuk  m.,  ignorant  m.;  ma- 
tołek m.,  kretyn  m. 

3btoti'§mu§,  sm.  pl.  «men, 

1)  właściwość  /.  języka;  2) 
idiotyzm  w.,  głupkowatość  /., 
matołkostwo  n. 

3bO'I,  sn.  -ś,  pl.  -e, 
bożek  m.,  bałwan  m.]  boży- 
szcze n. 

Sbt)'ÜC,  sf.  pl.  -n,  sielan- 
ka /.,  i  dyla  / 

Cvbtj'Äcubtdjter,  sm.  jo,  pl. 

— ,  pisarz  m.  sielanek. 

:;>b))'IIif(]^,  adi.  adv.  sielan- 
kowy, -o. 

Os'nel,  sm.  ■.S,pl.  —Jeż  m. 

^'gclatttg,  adi.    jeżowaty. 


^'geiftfd) 


657 


3f'ra^farst 


jeżówka  /.  (ryba). 

3'9tli(|t,  adi.  jeżowaty. 

^Qtmo'lU,  sf.  pl,  .n,  = 
S)ornapfer.  [pl.  m.  kolce. 

^'gcIftati^Cln,   sm.   yl.  jeża 

^pora'nt,  sm.  *en,  pl.  -en, 

nieuk  m.,  ignorant  m. 

^pora'nj,  5/.  nieuctwo  w., 
ni  e  wiadomość/. ,  ignorancya/. 

^  Sgnorie'ren,  t^a.  (^aben)  i) 

nie  zoać,  nie  wiedzieć  czegoś  j 
2)  nie  uważać  na  kogo,  na 
CO,  udawać,  jakby  się  nie  wi- 
działo, nie  znało;  jmtlbn  — 
udawać,  że  się  nie  widzi  ko- 
go, ignorować  kogo. 

^i^Ut,  pron.  pers.  dat.  od 
©r  unb  (So,  jemu,  mu. 

^I^n,  pron.  pers.  accus,  od 
®r  unD  @ö,  jego,  go,  je. 

od  ©r,  ©ie,  @g,  im;  panu, 
pani,  państwu. 

3^r,  I.  pron.  pers,  1)  c^a^.  od 
©ic  jej;  ic^  roerbc  eö  —  jagen 
powiem  jej  to;  2)  nom.  pl.  od 
S)U  wy;  ba§  roollt  —  ?  tego 
wy  chcecie?  il^r,  bie  il^r  ba§ 
fagt  wy,  którzy  to  mówicie; 
II.  pron.  poss.  1)  — ,  =e,  —  jej, 
ich  ;  —  93rubcr  jej,  ich  brat ;  — 
S3oben  ift  fruchtbar  jej,  ich 
ziemiajest  urodzajna ;  fie  i)ai  — 
^uć)  genommen  wzięła  swoja 
książkę ;  2)  pański,  -a,  -ie,  pani, 
państwa  i[t  ^f)V  (Selb  fd^on 
angefommen  czy  nadeszły  już 
pańskie  (pani,  państwa)  pie- 
niądze; —  (J)ienei:)  Śl.  ^. 
(w  podpisie)  pański  (sługa) 
N.  N. 

^'^m*,  =e,  =eg,^r.29oss.  = 
ber,  bie,  ba§  ^l^nge  n.  p.  ber 
©toÄ  ift  nic^t  mein,  fonbern 
Qi^rer  to  nie  moja  laska,  tylko 
pańska. 

3'^nge,  ber,  bie,  bag,  pr. 
poss.  pański,  panin ;  \)a§  — 
to  co  do  pana,  do  pani  należy; 
©ie  !önnen  bie  SBol^nung  rote 
bie  —  benii^en  możesz  pan 
tego  mieszkania,  jak  swojego 
używać. 

^'^retöatöen,  S'^rcttöcgen, 

(um)  ^'i}XtMUtn,  adv.  dla 
was,  lub  dla  pana,  ze  wględu 
na  was. 

3'|ltO/  ind.  (przestarzałe)  = 
^^xt,     —     (gsjeUenj     wasza 


ekscellencya ;  —  3)iajeftät 
be§  Äönigä  Jego  królewskiej 
Mości. 

^Kcp'1,  adi.  adv.  niepra- 
wny, -nie,  nielegalny,  -nie. 

:Sttcgalitä't,  sf.  pl.  -en,  nie- 
prawność  /.,  nielegalność/". 

^ttuminatio'n,  sf.  pl.  »en, 

iluminacya  /.,  oświetlenie  n. 

3ÄUmtnie'rcn,  va.  ilumino- 
wać, oświetlać,  malować  ry- 
cinę. 

^ÄUfion',  sf.  pl.  =en,  złu- 
dzenie n.,  iluzya/. ;  iluzya  t. 
j.  cienki  mul  (materya). 

^ßufO'riftfj,  adi.  adv.  łu- 
dzący, -o,  iluzoryczny,  -nie, 
sprawiający  złudzenie,  czczy. 

3Iluftratto'n,  sf  pi.  =en, 

illustracya/.,  rycina/.,  obraz  w. 

3Huftnc'ren,  va.  iiiustro- 

wać,  ozdabiać  rycinami,  obra- 
zami; eine  ittuftrierte  2lu§= 
gäbe  wydanie  ozdobione  ry- 
cinami, illustrowane. 

^Imc,  sf.  pl.  =n,  =  3|lmj 
baum  sm.  »eś,  pl.  =bäume  wiąz 
m.  (rośl.). 

^'\m,  sm.  =ffeg,  pl.  -ffe, 
tchórz  (zool.). 

^möQtnä'r,  adi.  imagina- 
cyjny,  urojony. 

^maginatiO'n,  sf.  wyobra- 
źnia /.,  imaginacya  /.,  uro- 
jenie n. 

3'mbt^,  sm.  »ffeg,  pl.  .-ffe, 
przekąska/,  posiłek  w.,  śnia- 
danie n. ;  einen  —  311  fid^  nel^« 
men  przekąsić,  przygryźć  co. 

^mttattö'n,  sf  pi.  =en,  na- 
śladowanie n.,  imitacya  /. 

3'nt!cr,  sm.  »g,  — ,  pszczel- 
nik  wj.,  bartnik  m.,  pasie- 
cznik m. 

'^VXltXtX'f  sf.  bartnictwo  w., 
pszczelnictwo  w. 

^ntma'tCn,  conj.  (przesta- 
rzałe) o  ile ;  auf  bie  Älogc  —  fie 
angebradit,  na  skargę,  o  ile 
była   wniesioną. 

^ntmatertC'ö,  adi.  adv.  nie- 
materyalny,  -nie. 

3mntotri!uIatt'on,  sf,  pi. 

-en,  imatrykulacya  f. 

3  'tnme,  sf.  pi.  =n,  pszczoła  /. 

5mmeMa't,  =  unmittelbar ; 
n.  p,  =berid^t  sprawozdanie 
bezpośrednie. 

^'mmentuolf,  sm.  «es,  pl. 

»roölfe,  pszczołojad  m.,  żołna/. 


3fnlcttber,  5Dcutfcf)=łJoIntf(i)e§  SBörterJud). 


3'ntincr,  adv.  zawsze,  za- 
wżdy,  ciągle,  bezustanku;  er 
!ommt  —  urn  biefc  3eit 
zawsze  przychodzi  o  tej  porze  ; 
für  —  na  zawsze;  przy 
comparat.:  coraz;  —  beffer 
coraz  lepiej;  fie  roirb  — 
I^Ubfd^er  coraz  się  robi  ładniej- 
sza; roann  —  kiedykolwiek; 
n)0  —  gdziekolwiek;  wer  — 
ktokolwiek;  roag  —  cokol- 
wiek; melĄer  —  którykol- 
wiek; roaö  —  für  einer  jaki- 
kolwiek. 

3'tttntcrbar,  adv.  zawsze. 

^mnieifO'rt,  adv.  ciągle, 
bez  przestanku. 

^'ttlttlCrl^tn,  adv.  ciągle ;  bu 
fannft  —  fpagieren  możesz 
się,  przechadzać,  kiedy  chcesz, 
podług  woli  etc. ;  mag  eś  — 
geringfügig  fc^einen,  fo  roitt 
ić)  bod^  .  .  .  niech  ci  się  to 
wydaje  mało  znaczącem,  ja 
jednak. 

3'tnmcrf^on,  sn.  Ǥ,  wrzos 

m.  (rośl). 

^'mnierttä^renb,  adi.  adv. 

ciągły,  ciągle,  nieustanny, 
-nie,  ustawiczny,  -nie. 

^mtner^U',  adv.  (zachęca- 
jąc) dalej !  bierz  się  do  tego  ! 
nie  przestawaj. 

Immobilien,  s.  pl,  nieru- 
chomości pl.  f. 

3mmora1tfc^,    adi.    adv. 

niemoralny,  -nie. 

^mmoralitä't,  sf  niemo- 

ralność  /. 

3mtnu'n,  adi.  l)  niety- 
kalny; 2)  wolny  od  ciężarów; 
3)  niezaraźliwy. 

3mtttUmtä't,  sf  l)  niety- 
kalność f, ;  2)  wolność  /.  od 
ciężarów;  3)  niemożliwość/, 
zarażenia. 

^m^crati'ti,  sm.  =g,  pl.  =e, 

tryb  rozkazujący, 

^'m^erfeft(um),  sn.  Ǥ,  pi 

=  ta  czas  przeszły  niedokonany. 

^m^Crttne'nt,  adi.  imperty- 
nencki,  bezczelny,  grubiański. 

,^m))CrttnC'n5,  sf  imperty- 
nencya  /.,  bezczelność  /., 
grubiaństwo  n. 

:5'm)jfanftalt,  sf.  pi.  -en, 

zakład   m.   szczepienia   ospy, 

^'m^farjt,    sm.   =e§,  pi. 

«ärjte,  lekarz  m,  zajmujący 
się  szczepieniem  ospy. 

42 


3'm^fcn 


658 


3'nbi90p(M)ier 


ß'm^fcn,  va.  (^aben)  szcze-  | 
pić  (drzewa  lub  ospę). 

^'jn^fung,    sf.    pi.    -en, 

szczepieoie  n. 

S'm^fltng,  sm.  Ǥ,  pi.  -e, 

dziecię      «,,     któremu      ospę 
szczepią.  I 

;3^'ttt^fftoff,  sm.  »e§,  pZ.  *e,  j 

krowia uka  /.  1 

^m^jItsiCrcn,  va.  (^abcn)  : 
dołączyć,    włączyć.  | 

^'m^Sont'cre'n,    vn.  (^abcn)  i 

imponować,  jtrinbm  —  impo-  ' 
nować  komu,    zrobić  na  kim 
wrażenie.  ! 

3m^o'rt,   sm.    =e§,  pi.    =e,  j 
=  ©infu^r   5/.,     dowóz    m., 
przywóz  m.  \ 

3m^0f  d'nt  adi.  imponujący, 

füEircn,  dowozić. 

^nt^O'ft,  s}?i.  =e§,  pi  't, 
podatek  m. 

3m)J0tC'nj,  sf.  impotencya  /., 
niemoc  /. 

^m^rögnatio'n,  5/.  v^-  -«"/ 

impregnacya/.  =  ^ränfung/., 
napawanie  m.,  nasycanie  n. 

Imprägnierung,  sf.  pi. 
«en,  =  ^nipi^ägnatton. 

^m^rägntC'ren,  vn.  im- 
pregnować, uasycać,  napawać. 

Sttt^rtma'tur,  (złac.)sM.«g, 
pi.  =3,  =  SDtutfbeiuiUigung, 
imprimatur  n.,  pozwolenie  n. 
drukowania. 

3ni^rom))tu',  sn.  *§,  pi.  =§, 

(z  franc,  wym.  impromptü) 
rzecz  na  prędce  wymyślona 
(szczególnie  w  muzyce):  szkic 
m.,  impromptu  n. 

3nt))roüifi'cren,    va.   (^0= 

Ben)  improwizować. 

^m^n'Ig,  sm.  =je§,  pi.  «fe, 

=  3lntrieb,  podnieta  /.,  po- 
budka /. 

^n,  praepos.  (z  dat.  lub- 
accusat.)  w,  we,  do;  na.  1) 
oznacza  znajdowanie  się  w  ja- 
kiem miejscu  wewnątrz  na 
pytanie  tro?  im  ©raben  lie* 
gen  leżeć  w  rowie;  im  tüei^en 
papier  w  białym  papierze ; 
in  ber  Äird^e  w  kościele ;  2)  na 
pytanie  tüol^in?  in  bie  ^ird^e 
gelten  iść  do  kościoła;  tak- 
samo  i  przenośnie :  jmnbu 
in  feinem  2lnben!en  behalten 
zacbować  kogo  w  pamięci; 
baö   njiU    łl^m   ni^t    in    ben 


Äopf  flinein  to  mu  nie  chce  j 
wleźć  do  głowy;  3)  czasem  I 
tłómaczy  się  także  —  na ; 
bei  jmnbm  —  ^enfion  fein 
być  u  kogo  na  pensyi ;  er 
n)urbc  in  einen  33aum  t)er= 
roanbelt  zamieniony  został 
w  drzewo;  in  @oIb,  in 
^olj  arbeiten  wyrabiać  ze 
złota,  z  drzewa;  S3tumen  in 
einen  Strauf;  binben  kwiaty 
związać  w  bukiet;  er  tt}Of)nt 
in  ber  Sangengaffe  mieszka 
przy  ulicy  długiej ;  in  ®e= 
fd^äftcn  abreifen  wyjechać  dla 
interesu ;  im  ©rnft  na  seryo ;  : 
im  ganjen  w  całości,  cał- 
kowicie, całkiem ;  im  gangen 
brei  Sage  wszystkiego  trzy 
dni;  ino Unenblid^e bez  końca. 
(Główna  reguła:  na  pytanie 
roo?  dat.,  na  pytanie  n)of)in? 
accus.)  [czynny,  -nie. 

i^nafti'D,    adi.     adv.    bez- 
^na'nf^rU(J)na:^ntC,  sf.  obar- 
czenie w.,    obciążenie  ?i. ;    bie 

—  ber  3eit  zabieranie  czasu. 

3naugura'I=,  adi.  iuaugu- 

ralny;  —  9^ebe  mowa  inaugu- 
ralna;  — SJorftclIung  przed- 
stawienie inauguracyjne. 

;3naugnratio'n,  sf.  pi.  «en, 

inauguracya  /. 

3nangnric'rcn/  va.  (Ęiaben) 

inaugurować. 

;S'nbegriff,  sm.  «=5,  pi.  se, 

I  1)  włączenie  n.,  wliczenie  n., 
zebranie     n. ;     mit    —    aller 
(Sinjell^eiten      z      włączeniem 
'  wzystkich     części,    wszystko 
'''  razem  biorąc;  2)  ogół  w.,  ogól- 
ny zbiór,    ogólny  rys ;    furger 

—  aUcr  2Biffenfd^aften  krótki 
rys  (zbiór)  wszystkich  umiejęt- 
ności ;  3)  całość  /".,  istota  /. 

i  3'nbrunft,  sf  zapał  m., 
\  ogień  (przenośnie),  żarliwość 
\f.\  mit  —  hńzn  żarliwie, 
1  z  przejęciem  się  modlić. 

3'nbriinftifi,  '  adi.     adv. 

żarliwy,  gorący;  =c§  ©ebet 
żarliwe,     gorące    modły;     — 

,  lieben  serdecznie,  gorąco  ko- 
chać;  =er  ©laubc   żywa,  go- 

I  raca,  płomienna  wiara. 

'3'niürgcr,  sm.  -§,  pi.  —, 

tutej-<zy,  tubylczy  obywatel. 

3nfommcrntio'n,  sf.  pi.  »en, 

,  inkamerowanie  =  zamiana 
1  na  własność  rządowa. 


^ntO'gnttO,  I.  adv.  inko- 
gnito =  nie  poznany  ;  II.  sn. 
indecl.  inkognito  n. ;  tajenie  n. 
nazwiska;  ba§  ftrcngfłe  — 
beobachten  zachowywać  naj- 
ściślejsze inkognito. 

3nfom)JCtc'nt,    adi.,    adv. 

=  Unbefugt,  niekompetentny. 

3'nbel,  sm.  =§,  — ,  3'nbcU, 

sm.  (sn.)  55,  =e,  poszwa  /. 

>^nbC'm,  1)  conj.  =  n)ä^= 
renD  podczas,  gdy,  kiedy; 
—  id)  mit  bir  ftanb,  ging 
ber  anberc  rotg  podczas  gdy 
z  tobą  mówiłem,  tamten  od- 
szedł; 2)  ponieważ;  id^  fann 
eś  bir  nid^t  geben  —  ii  nic^t 
roet^  .  .  .  nie  mogę  ci  tego 
dać,  ponieważ  nie  wiem  ...; 
3)  oznacza  środek  i  tłómaczy 
się  przez  particip.\  er  be« 
ftcgte  fte  —  er  ^"'ietraĄt 
unter  i^nen  ausftreutc  .  .  . 
pokonał  ich,  siejąc  między 
nimi  niezgodę. 

3nbemnifotio'n,  sf.  pi.  =en, 

indemnizacya  /.  =  (lntfc§ä= 
bigunc^. 
3bemnita't,  sf.  wolność  /. 

od  kary  =  Śtraflofigfeit. 

^nbc^cnbc'nt,  adi.  =  Un= 
abbänqifl. 

Csnbc^jenbc'nj,  sf  =  Un- 
abbtincjipfeit. 

änbe'^,  ^nöe'ffcn,  i)  adv. 

tymczasem ;  fie  fprac^en  mit* 
einanber,  —  gieng  id^  auf 
unb  ab  rozmawiali  ze  sobą, 
tymczasem  ja  przechadzałem 
się  tam  i  z  powrotem  ;  2)  conj. 
jednakże,  mimo  to;  i^r  35er« 
luft  ift  gro^,  —  ift  er  nic^t  nn-- 
erfe^lid^  szkoda  jej  jest  wielka,] 
jednakże  da  się  wynagrodzić. 

3'nbcj,  5w.'«eö,  pi.  3nbi' 

ge§,  indeks  m.,  spis  m. 

änbio'n,  sm.  =en,  pi.  »en,] 
(=§,  pi.  -e,)  indyk  m. 

3nbtffcre'nt,  adi.  adv.  obo-1 
jętuy. 

^nbiffcrenti'omu^,  sm.  obo- 
jętność/. 
'  ^nbigcna't,  sn.  =§,  pi.  -t, 

indygenat  m.,  prawo  obywa- 
telstwa w  obcym  kraju. 

^'nbigO,  sm.  =§,  indygo 
(rośl.). 

3'nbigo))a^)ier,     sn.     -eś, 

papier  (niebieski)  do  odbijania, 
kalka  /. 


Snbifati'D 


659 


3'n^aficc 


Snbifati'ti,  sm.  =g,  yl.  =e, 

tryb  oznajmujący. 

:3;nbirC'ft,  adi.  adv.  ubo- 
czny, pośredni,  -nio,  ni©  wprost; 
'iX  Seraeiä  dowód  nie  wprost; 
«=6  Söa^fen  pośrednie  wybory. 

^nbiÖfrC't,  adi.  adv.  nie- 
dyskretny, -nie. 

^nbiöfrctio'n,  sf.  pl.  «en, 

niedyskrecya  /. 

^nbiüibua'Irfjarafter,     sm. 

e§,  pl.  — ,  charakter  indywi- 
dualny. 

^nbitJtbUöIifiC'rCn,  va.  in- 
dywidualizować. 

3^nbiDibuaIi'§mU§,  sm.  in- 
dywidualizm (w  filoz.). 

^nbiöibualitä't,  sf.  pl.  =en, 

indywidualność. 

^nbtDi'bitum,  sn.  =g,  pl. 
=uen,  (=  ©in^elroefen)  osoba 
/.;    jednostka  /. 

,3»nboIe'nt,  adi.  adv.  nie- 
czuły, obojętny,  -nie, 

SnbOlc'nj,  sf.  niewraźli- 
WOŚĆ  /.,  obojętność  /. 

SiUboffic'rcn,  va.  (^a6en) 
indosować;  imttbm  einen 
Söec^fel  —  weksel  komu  prze- 
kazać (wewnątrz  uczynionym 
napisem). 

änbuftt'on,  5/.  pi.  =en,  in- 

dukcya  /.,  wywód  m.  (w  lo- 
gice), wnioskowanie  z  szcze- 
gółów o  og-óle ;  (w  fizyce)  wzbu- 
dzenie prądu  elektrycznego. 

3nbu!tit)u'^ftront,  sm.  »eg, 

prąd  indukcyjny. 

3^nbu'It  sm.  *eg,  pl  =e, 
indult  m. ;  przedłożony  termin 
wypłaty;  dyspensa  kościelna. 

^nbllftrie',  sf.  pl.  «n,  prze- 
mysł m. 

^nhn\tńt'axWikt,  sm.  «g, 

pl.  — ,  robotnik  przemysłowy. 

^nbuftncgcletfc,  sn.  -§,  pi. 

— ,  tor  przemysłowy,  fabry- 
czny. 

^nbuftriCrłttcr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  rycerz  m.  przemysłu 
(iron.),  oszust  m. 

^nbiiftnCftfjulc,  sf.  pi.  --w, 

szkoła  przemysłowa. 

,3^nbu[tnC'ö,  adi.  przemy- 
słowy, fabryczny. 

3inb«[tne'lte(r),  sm.  »n,  pl. 

»n,  przemysłowiec  m.,  fabry- 
kant m. 

^nbugte'rcn,  va.  J)ahtn  (= 
folgern)  wnioskować. 


3ncinan'bCC,  adv.  jeden 
w  drugiego,  jedno  w  drugie, 
jedne  w  drugie;  matt  muf;  bie 
SSretter  — fügen  trzeba  deski 
spoić  jedne  z  drugiemi,  ze 
sobą;  fie  finb  —  ücrließt  po- 
kochali się  wzajemnie. 

^ncina'ńbcrf(tcten,  vn.  (fein) 

spływać  sie  ze  sobą. 

änfaüfbcl,  adi.  =  Unfe^r= 

bar,  UntrüflUc^,  nieomylny. 

ä^nfaaibtlitü't,  sf.  pl  -en, 
=  Unte^lbarfeit,  Unlrüglid^« 
!ett;  nieomylność  /'. 

^nfa'nt,  adi.  =  (S^cIog;ba§ 
ärgert  mid^  —  to  mię  gnie- 
wa okropnie,  strasznie,  nie- 
słychanie. 

SnfomtC,  s/.  pl  *en,  infa- 
mia /.,   bezcześć/. 

SnfamtCrcn,  va.  (fein)  zbez- 
cześcić. 

^nfa'nt,  sm.  «en,  pl  «en, 

infant  m.  (z  hiszp.)  t.  j.  książę 
z  rodu  królewskiego. 

^nfa'nttn,  sf.,   pi   »nnen 

(z  hiszp,)  infantka  /.,  córka 
z  rodu  królewskiego. 

Infanterie',  */.  piechota  /., 

infanterya  /.,   wojsko   piesze. 

^nf  antene'regtment,  sn.  *e§, 

pl  «er,  pułk  pieszy,  pułk  pie- 
choty. 

^nfantcri'ft,  sm.  -en,  pi 

-en,  pieszy  żołnierz,  infante- 
rzysta  tw.,  piechur  m. 

^nfeftio'n,  5/.  pi  =en,  = 
Slnftecfung. 

^nfeftion'§!ran!^eiten,  sf. 
pl  =  Slnftecfungöfranf^eiten 
choroby  zakaźne. 

^'nfel  (3^'nfnl),  sf  pi  =n, 

infuła  /.,  mitra  /. 

^'nfeln,  va.,  obdarzyć  in- 
fułą; geinfeitcr  2l6t  infułat  m. 

änferioritä't,  sf  pl  =en, 

niższość  /. 

^nfintti'ü,  5m.=(e)§,  pl  =c, 

bezokoliczuik  w.,  tryb  bez- 
okoliczny. 

^nfijie'yOar,  adi.  mogący 
się  zarazić,  zaraźliwy. 

'^nflommatO'rifd),  adi.  za- 
palny. 

^nftn'enja,  sf.  =  ©rippe, 

influenca  f  (choroba). 

^nflue'njfnröe,  sf.  pi  »n, 

linia  dopływowa,  linia  influ- 
encyjna,  krzywa  wpływowa 
(kolej  n.). 


3nf O'liO/  sn.  i  sm.  =§,  infolio, 
indecl.  (w  księgarstwie  kształt 
książki). 

^nformotin'n,  sf.  pi.  »en, 

informacya  /.,  wiadomość  /. 

^nforma'tor,  sm.  -g,  pi 

=en,  informator  m. ;  nauczy- 
ciel domowy. 

^nformie'ren,  va.  (^aben) 

także  vr.  fid^  —  informować 
się,  dowiadywać  się ;  pouczać, 
powiadomić. 

^nfnfton,  sf.  pi  «m,  = 
3luf9uB. 

^nfnfio'nötierdjen,  sn.  pi 
(zool.)  =  ^nfuforien. 

^nfnfO'rie,  sf,  pZ.  =n,  wy- 
moczek m. 

^n=9a'n9=fe^ung,  (ber  2«a« 

f(|)ine)  sf.  wprawienie  w  ruch. 

^'ngtier,  sm.  =g,  =  ^ngmer. 

iSngeljei'm,  adv.  skrycie, 
tajemnie,  potajemnie. 

^ngenien'r,    sm.    Ȥ,  pl 

se(ö),  (franc,  wym.  inżenior) 
inżynier  m. 

Śnoenicu'rfor^g,(wym.-kor) 

sn.  pl  — ,  korpus  m.  inży- 
nierów. 

^ngenieu'rlnnft,  sf.   inży- 

nierya  /. 

3nglet'(!^en,  adv.  podobnie, 
równie,  tudzież;  —  befal^l  er 
podobnie,  również  nakazał. . . 

^ngrebte'nj,  sf  pi  >tn,  in- 

gredyencya  /".,  rzecz,  która 
w  skład  czego  wchodzi; 
(szczególnie  w  kucharstwie 
i  aptekarstwie)    składnik   m. 

S'ngnmm,  sm.  «g,  złość  /., 

zawziętość  /. 

^'ngrimmig,  adi.  adv.  za- 
wzięty, -cie,  zażarty,  -cie,  za- 
cięty, -cie. 

'^ngroffie'ren,  va.  (^aben) 

zaciągnąć  do  ksiąg  hipote- 
cznych. 

3^'nötDer,  sm.  «g,  imbir  m. 

S'nljaben,  va.  (^a6en)mieć 
co  w  swojej  mocy,  posia- 
daniu. 

^'nI)Qtier,  sm.  «g,  pl  —, 
{"'insf.pl-^ntn,)  posiadacz  m., 
właściciel  m.,  posiadaczka  f., 
właścicielka  /.;  —  einegSBed^« 
felg  właściciel,  okaziciel  we- 
kslu; —  eineg  SRegimenteg 
właściciel,  szef  pułku;  — 
eineg  Drbeng  ozdobiony  orde- 
rem, właściciel  orderu. 

42* 


^n^aftie'rcn 


660 


^'nnig 


^n^aftte'rcn,    va.   (^aBen) 

uwięzić. 

^n^alOtiO'n,  sf.  pl.  -cn,  in- 
halacja /.,  wziewanie  n. 
(w  medycynie). 

=eś,  pl.  =e,  aparat  do  wzie- 
wania,  inhalator  m. 

^'n^att,  sm.  *eö,  1)  zawar- 
tość /.,  pojemność  /.  (n.  p. 
flaszki);  —  eineö  S^affeö  za- 
wartość beczki;  2)  zawartość 
osnowa  /. ;  —  eines  SöriefeS 
zawartość,  treść  listu;  laut 
—-(eg)  biefeś  SSerlrageS  po- 
dług treści  (w  myśl)  tej  umo- 
wy; 3)  to  co  może  zawierać 
przestrzeń;  objętość/.;  zawar- 
tość /.;  —  einer  fjläd^e  roz- 
miary powierzchni. 

^'n^altreicf),  adi.  treściwy 
t.  j.  zawierający  dużo  ważnej 
treści  np.  list,  dzieło. 

3'n^aU^angatic,  sf.  pi.  »n, 

streszczenie  w.,  wykaz  m.  treści 
jakiegoś  dzieła;  także  =  »Dcrs 
getĄnig. 

^'nf|aItfd)tt)Cl*,  adi.  ważny 
co  do  treści. 

=ffeS,  ^?.  :ffe,  spis  m.  rzeczy, 
indeks  w.,  spis  przedmiotów 
w  piśmie  jakim  zawartych, 
skorowidz  m. 

^n^iöie'rcn,  va.  (inhtn) 
=  oerbieten  wstrzymać  coś, 
wzbronić  czego ;  ein  tclepl^0= 
ntjd^eö  ©efpräd^  —  wstrzymać, 
inhibować  rozmowę  telefoni- 
czną. 

3n^if'ie'rung,  sf,  wstrzy- 
manie /,,  wzbronienie  n. 

3nI)Uma'«,  adi.  adv.  nie- 
ludzki, -o. 

3nttia'I6«c^ftaI)e,   sm.    m, 

pl.  =n,  głoska  początkowa, 
inicyał  m. 

3nitiati'öc,  sf.  pl.  =n,  ini- 

cyatywa  /.,  zapoczątkowanie 
n.,  proponowanie  czego;  ol^ne 
—  beä  Königs  fönnen  folc^e 
©ad^en  nid^t  tn  SSotfd^Iag  ge= 
bradit  n3etben  bez  propozycyi, 
inicyatywy  króla  nie  mogą 
takie  przedmioty  być  wno- 
szone; bte  —  ergreifen  za- 
inicyować  coś,  zapoczątkować. 

^njcttio'n,     sf    pl    sen, 

wstrzykiwanie  n.,  wstrzyknię- 
cie n. 


^nje!tio'u^fł)n^e,  sfpl.^-n, 

wstrzykawka  /. ;  injektor  m. 

^njtjic'rcn,     va.     (^oben) 

wstrzykiwać. 

SnjU'riC,  5/,  pl.  =en,  obelga 
f,  obraza  /. 

^njn'nen^rosc^,  sm.  -ffe§, 

pl.  «=ffe,  proces  m.  o  obrazę. 

^nttt'ff  O,  sn.,  zapłacenie  m.  ; 
gum  —  einfenben  posłać  do 
zainkasowania. 

^nflinati'on,  sf  pl.  ^^n, 

skłanianie  n.,  skłonność  /., 
inklinacya  f.,  (do  chorób);  — 
ber  magnetijd^en  ^Rabel  inkli- 
nacja igły  magnetycznej. 

^nflinatio'nönabcl,  sf  pl 

»n,  igła  inklinacyjna. 

^nninte'rcn,    vn.    (^aben) 

skłaniać  się,  inklinować ;  gu 
etn).  —  skłaniać  się  do 
czego. 

^'nlagc,  sf.  pl  -n,  =  ®in= 
lage. 

^'nlOnb,  sn.  =e§,  kraj,  w  któ- 
rym jesteśmy  (przeciwieństwo 
Sluälanb);  im  ^n-  unb  2luś= 
(anbe  tak  w  kraju  jak  i  za 
granicą. 

^'nlönber,  sm.  -s,  pl  —, 

krajowiec  w.,  obywatel  m. 
kraju,  tubylec  m. 

^y'nlänbcrin,   sf.  pl.  »nnen, 

obywatelka  /.  kraju,  w  kraju 
urodzona. 

3'nlÖnbtfcf),  adi.  krajowy; 
=er  SSerbrauĄ  krajowa,  we- 
wnętrzna konsumpcya. 

3'nltegen,  vn.  (fein)  znaj- 
dować się  wewnątrz  czego; 
inliegenb  30  fronen  załączo- 
nych, wewnątrz  znajduje  się 
30  koron. 

SnWi'tten,  prp.  w  środku, 
w  otoczeniu. 

^'nnC,  adv.  w  środku, 
wewnątrz,  śród. 

3'nnc=Meiben,    vn.    (fein) 

w  domu  siedzieć 

^'nnC^öfifn,  va.  mieć  kogo 
albo  co  u  siebie  w  domu; 
bie  ©prad^e  ganj  —  posiadać 
zupełnie  język,  władać  dobrze 
językiem;  er  l^at  bic  {Jcftunc^ 
inne  ma  twierdzę  w  swojej 
mocy. 

3'nnc=^oUcn,  i^ältft,  pa, 
l^ielt  inne,  innegeĘialtcn;  va. 
(pben)  trzymać  kogo  albo  co 
w  domu;  przenośnie:    —    vn. 


(I^aben)  zatrzymać  się  w  mar- 
szu, w  mowie,  w  czytaniu. 

ś'nne=Iaffcn,  va.  loffe,  löf- 
fcft,  lä^t,  lief;  inne,  I)abe  inne= 
gelaff en,  zostawić  wewnątrz ; 
przenośnie :  nie  wypłacać, 
ociągać  się  z  wypłatą. 

-3'nne=U)'erben,  (einer  ©ac^e) 
albo  etiD.  —  vn.  (fein)  po- 
miarkować  co,  dowiedzieć  się 
o  czem,  przekonać  się,  po- 
znać co. 

^'nncn,  adv.  ©on  —  z  we- 
wnątrz, z  wnętrza;  nad^  — 
do  wnętrza;  Don  —  unb 
au^en  w  środku  i  z  wierz- 
chu, tak  wewnątrz  jak  i  ze- 
wnątrz; przenośnie:  fizycznie 
i  moralnie,  cieleśnie  i  du- 
chowo. 

^'nnenflöt^e,    5/.   pi   sn, 

powierzchnia  wewnętrzna. 

^'nncnleben,  sw.'.g,  życie 

wewnętrzne. 

^'nńcntuclt,   sf.   pl    «en, 

świat  wewnętrzny. 

^'nncre,  ber,  bie,  baś,  adi. 

wewnętrzny,  będący  we- 
wnątrz; środkowy  np.  ba§  — 
^gcpten  środkowy  Egipt ; 
ber  —  SDßert  wewnętrzna  (tj. 
istotna)  wartość;  —  Äranf= 
l^citen  choroby  wewnętrzne ; 
ber  —  %i\{  ber  ©tabt  śród- 
mieście; bie  —  (Stimme  głos 
wewnętrzny,    głos    sumienia; 

—  Unrul^cn  niepokoje  we- 
wnętrzne, domowe. 

3'nncrC,  sn.  =rn,  vvnetrze  w., 
głąb  m. ;  fte  unterfud^ten  ba§ 

—  ber  (Śrbe  badali  wnętrze 
ziemi;  fid^  in  baś  —  be§ 
Sanbeś  'bt^tbiXK  udać  się  w  głąb 
kraju;  baś  —  ber  ©eele 
wnętrze  duszy;  au§  bem  =rn 
bc§  |)ergenś  z  głębi  serca; 
ber  2)^inifier  beś  =rn  minister 
spraw  wewnętrznych;  id^fenne 
fein  3i""6l^ftßö  znam  go  na 
wylot ;  znam  tajniki  jego  serca. 

3'nnCrI)aIb,2?r^.  wewnątrz, 
wśród ;  —  einer  ©tunbe  w  prze- 
ciągu godziny. 

5'nncrlid;,  adi.  i  adv.  we- 
wnętrznie, -uy ;  bie  Slrgnei  ift 

—  ju  gebraud^en  lekarstwo 
należy  wewnętrznie  zażywać. 

^^'nntg,  adi.  i  adv.  wewnę- 
trzny, -nie ;  przenośnie  :  serde- 
czny, -nie;  =e  g^reunbfc^aft  eer- 


^'nntöfcit 


661 


^nftruic'ren 


deczna  przyjaźń;  ber  =c  2!)anf 
najserdeczniejsze  podzięko wa 
nie;  =fter  SQBunfd^  najskrytsze 
żywe,  g-orące  życzenie. 

.^'nntgfeit,  Sf.  serdeczność 
/.,  ścisłość  /.  (np.  związku) 
zażyłość  /.  (np.  przyjaźni). 

3'nmglt^,  adv.  =  ^nnig 
^'nnung,  sf.  yl.  *en,  cech 

w.,  (rzemieślników),  konfra- 
ternia /. ;  korporacya  /.,  to- 
warzystwo n.,  bractwo  n. 

^'nmmö^öorfte^cr,  sm.  -§, 

pi,  — ,  przełożony  m.  cechu, 
bractwa,  korporacyi  itd. 

^nofulte'rcn,    va.  (^aben) 
=  ©inimpfen. 
^nputren't,   =en,  pi.   «en, 

sędzia  śledczy,    inkwirent  m. 

prowadzić  śledztwo;  jmnbn 
—  badać  kogo. 

^nauifitio'n,   sf.   yl.  «en, 

inkwizycya  /. 

^nquifi'tor,   sm.   =en,  pi. 

=en,  inkwizytor  w.,  =  ^nqui=» 
rent;  =  Äe^ercid^ter  sędzia 
badający  kacerzy. 

^nrotultc'rcn,  va.  (§aben) 

inrotulować  tj.  porządkować 
i  zszywać  np.  akta  urzędowe. 

3'nfat,  sm.  '.\\in,pl%\\tX[, 
(=fftn,  sf.pl.  =nnen)  mieszka- 
niec m.,  osiadły  m. 

^^n^Öefo'nbcre,  adv.  w  szcze- 
gólności ;  szczególnie,  oso- 
bliwie. 

^nfcenieren  (^nfsenie'ren) 

va.  (^aben)  inscenować  (np. 
przedstawienie  w  teatrze). 

^'nfrfjrift,  sf.  pi.  =en,  na- 
pis m.   na  ozem. 

3'nf(J)nftCn!uUÖC,  sf.  umie- 
jętność czytania  napisów. 
'  ^nfCIt   sn.    =e§,    yl.    «en, 
owad  m. 

3nfe'ftCn!unbC,  sf.  nauka 
o  owadach;  owadoznawstwo 
n.,  entomologia  /.  =  !3ln[e!s 
tentel^re  sf. 

3nfc1tcu^julüer,    sn.    =§, 

proszek  ua  owady. 

3nfe'ttenf ammtung,  5/.  pi. 

«en,  zbiór  m.  owadów. 

^V'nfcl,  5/.  pi.  m,  wyspa/. 

Snfclbcttjo'ljncr,  sm.  »g,  pi. 

— ,  (=in,  sf.,pl.  snncn)  wysparz 
m.,  mieszkaniec  m.  wyspy. 

3'nfcl^cn,  sn.  =g,  ijZ.  — , 
wysepka  /. 


^'nfclgrnłi^e,   sf.  pi.  «n, 

grupa  /.  wysp. 

S'nfclmcer,  sn.  jcö,  pi.  =e, 

archipelag  w. 

^«fcIł)crro'n,  sm.  =e§,  ?>?. 

=e,  przytorze  n.  odosobnione, 
dworzec  (kolejowy)  skła- 
dający się  z  odosobnionych 
peronów. 

^'nfclreic^,  I.  sn.  »co,  pi.  -e, 

państwo  n.  z  wysp  się  skła- 
dające; II.  adi.  obfitujący 
w  wyspy. 

^'nfcIÜOlf,  sn.  :§,  pi.  'Völ' 
tiV,  naród  na  wyspach  miesz- 
kający. 

^nfcra't,  sn.  =e§,  pi.  =e, 

ogłoszenie  n.,  artykuł  nade- 
słany, anons  m.,  inserat  m. 

3nfera'tcnblatt,  sn.  --eg,  pi. 

^blattet;  dziennik  m.,  gazeta 
/.  z  ogłoszeniami. 

^nfcric'ren,    va.    (§aben) 

ogłaszać  (w  gazecie),  anon- 
sować. 

3nfi'gme,  sf.,  pi.  -n,  (meift 

pi.)  oznaka  /.  godności,  insy- 
gnia pi. 

^n\\nmüü'n,  sf.,  pi.  =en, 

podszeptywanie  w.,  podsu- 
wanie 71.     (jakiego  zamiaru). 

^nftnuie'ren,    va.    (ijaben) 

jmnbm  —  etro.  insynuować  ko- 
mu cośj  podsuwać,  przypisać 
komu  jakieś  myśli. 

^nfiribtc'rcn,    va.    i    vr. 

(I^aben)  zapisać  się  w  poczet 
słuchaczów. 

Snffri^tto'n,  «/".   pi   =en, 

inskrypcya  /.,  zapisanie  się, 
wpisanie  się  (np.  w  poczet 
słuchaczów    uniwersytetu). 

^n\ü^tt'n,  adv.  o  ile ;—.... 
qI§  o  tyle  ...  o  ile ;  td^  traue 
i^m  — ,  atö  er  beś  Söertrauen§ 
tüert  ift  wierzę  mu  o  tyle, 
o  ile  jest  godny  zaufania. 

SnfoIÖC'Ut,  adi.  niewypła- 
calny; fic^  —  erüären  zgło- 
sić niewypłacalność. 

SnfOlÖC'nj,  sf.  pi.  «en,  nie- 
wypłacalność /.,  niemożność 
f.  płacenia  długów ;  «erf  lärung 
zgłoszenie  n.  niewypłacal- 
ności. 

^nfo'nbcr^eit,  ^nfo'nberg, 

adv.  osobliwie,  szczególnie. 

Snfotoei't,  a^^v.  =  §n|ofern. 
Önf^cm'oit,    sf.    pi.   sen, 

dozór  m.y  inspekcya/. 


3nf^e!ttün'§Ic^rcr,  sm.  -g, 

pi.  — ,  nauczyciel  mający 
dozór. 

Snf^cftio'n§simntcr,  sn.  =g, 

pi.    — ,    pokój     inspekcyjny, 
inspekcya  f, 
^nf^jcltor,    sm.     =ś,    pi. 

"in,  inspektor  m.,  urzędnik 
dozorujący. 

3nf^inc'rcn,   va.^  (öaben) 

inspirować,  natchnąć  kogo. 

^nf^triCrung,  sf.  pi  -en, 

inspirowanie  n.,  natchnienie 
n.,  pobudzenie  n. 

3nf^i3tc'ren,  va.  (^aben) 
dozorować,  przegląd  odbywać 
(szczególnie  wojska). 

^nf^tstCrung,  sf.  pi  =en, 

przegląd  m.,    dozorowanie  n. 

Snftaüatio'n,   sf.  pi   =en, 

instalacya  /.,  urządzenie  n. ; 
wprowadzenie  n.  (w  urząd). 

3inftai(łc'rcn,    va.  ßahcn) 

etro.  —  coś  instalować,  urzą- 
dzić; jmnbn  —  instalować, 
wprowadzić  kogo  w  urząd. 

i^'nftänbtg,  adi.  adv.  nsUny, 
-nie;  auf  baö  *ftc  bitten  pro- 
sić jak  najusilniej. 

3^'nftänbigf cit,  sf.  usiiność/. 

3nftan'b[e^Ung,  sf.  przy- 
prowadzenie n.  do  porządku, 
reparacya  /. 

^nfta'ns,  sf.  pi  =en,  in- 
stancya  /. 

^nftin'ft,  sm.  =eg,   pi  =e, 

instynkt  m. 

^nftinltartig,    adi,  adv. 

instynktowny,  instynktownie. 

^nftin'ftmä^tg,  =  ^n\i\ntu 
artig. 

^nftitu't,  sn.  =eg,  pi  *e, 
instytut  m.,  zakład  m.,  insty- 
tucya  /. 

änftüutio'n,   sf.  pi    =en, 

urządzenie  n.,  instytucya  /. ; 
«=en'beg  römijc^en  Sec^teg  in- 
stytucye  pi  prawa  rzym- 
skiego. 

^nftttu'töüorftanb,  stn.  «cg, 

przełożony  m.,  naczelnik  m. 
instytutu,  zakładu. 

^nftitu't§tiorftc^criu,  sf.,pl 

=nnen  przełożona  f.  zakładu. 

3nftrabte'rcn,   va.  (^aben) 

wskazać  drogę,  wybrać,  wy- 
znaczyć drogę. 

^nftrabte'rung,  sf,  pi  *en, 

szlak  wskazany, 

^nftruie'rcn,    va.    (i^aben) 


3nftru!tio'n 


662 


international 


uczyc,  nauczać;  w  prawie: 
instruować  sprawę,  tj.  przy- 
gotować rzeczy  potrzebne  do 
rozstrzygnięcia  sprawy, 

^nftni!tio'n,  sf.  pi.  -en, 

instrukcya  /.,  polecenie  n., 
przepisy  postępowania;  ge« 
l^eime  —  tajne  zlecenie, 

^•nftrufti'Ö,  odi.  naukowy ; 
ber  »e  Seit  część  naukowa, 
pouczająca. 

S^nftru'ftor,  sm.  =g,  pi.  -en, 

instruktor  m.,   nauczyciel  m. 

Sfnftrnnte'nt,  sn.  *c§,^?.  -e, 

instrument  m.,  narzędzie  n., 
(np.  matematyczne  albo  chi- 
rurgiczne), przyrząd  7n. ;  także 
instrument  muzyczny  (np.  for- 
tepian); dokument  prawniczy 
tj.  pismo  załączone  na  dowód. 
;Śnftrnntenta1,  adi.  instru- 
mentalny ;  ber  =e  Xcii  (beö  ^on» 
jetteä)  część  instrumentalna, 
orkiestralna  (koncertu.) 

;Snftrnmcnta1mufif,  sf.  mu- 
zyka instrumentalna  czyli 
orkiestralna  (w  przeciwień- 
stwie do  wokalnej), 

^nftrnmCntcnf  abrif  ant,  sm. 
-en,  pi  -en,  ^nfti'ume'ntcn= 
marfjcr,    sm.    so,    pi.    — , 

fabrykant  m.  instrumentów 
(muzycznych,  chirurgicznych 
etc). 

Snftrnme'ntcntafdjc,  sf.  pi. 
=n,  Snftrnnte'ntcn!aftcn,  sm. 

-S,  pi.  torba  /.,  skrzynka  /. 
z  instrumentami  (dla  lekarzy). 

3nfti'nnientic'rnng,  sf.  pi. 

«en,  instrumentacya  /. 

^nfnltatto'n,  sf.  pi  =en, 
=  S3efc^impfung. 

^nfuItiCren,  va.  (tjaben) 
insultować,  =  33ef^impfen. 

Snfnrflcn't,   sm.   -en,    pi 

=en,  powstaniec  m. 

ä^nfnrnic'rcn,  vn.  (fein)  po- 
wstawać, powstanie  urządzić, 
rokosz  podnieść. 

Snfnrrcftio'n,  sf  pi  =en, 

powstanie  w.,    rokosz  ni. 

^ntaWiit'xtn,  va.  (^a6en) 

intabulować,  wpisać  w  wykaz 
hipoteczny. 

^ntcflralredjnnng,  sf.  pi 

-en,  rachunek  integralny, 
rachunek  całkowy. 

Sntegralkftanbteil,      sm. 

-eś,  pi  »c,  właściwa  część 
x;zegoś  (potrzebna  do  całości.) 


^ntcgrie'rcn,    va,    (^aben) 

całkować,  zmienić  ilość  jakąś 
na  całość. 

Sntegritä't,  sf  całość  /., 

nienaruszoność  f. 

Snteötgc'ns,    sf.  pi  =cn, 

inteligencya  /. ;  ein  mit  — 
Bega6teö  SÖßefcn  stworzenie 
obdarzone  inteligencya. 

^nteütge'nsMatt,   sn.  =eö, 

pi  sblätter,  dziennik  m.  za- 
wierający doniesienia,  uwia- 
domienia. 

^ntcttigc'nsfontoir,  (wym.: 

kątoar)  sn.  =ö,  pi  -i,  biuro 
n.  stręczeń. 

i^ntcnba'nt,  sm.   -en,  pi. 

=en,  intendent  m.,  zawia- 
dowca m. 

^ntenbantn'r,  sf  pi  -en, 
Sntcnba'nj,  sf  pi  ^en,  in- 

tendentura/.,  zarząd  m.,  nad- 
zór m. 

3ntcnt)antn'rIJurean,  (wym. 

-buro)  sn.  '-§>,  pi  -g,  biuro  nad- 
zorujące, biuro  zawiadowcze. 

3intCnfitä't,  sf  intenzyw- 
ność  /.,  natężenie  n. 

3ntcnfi'Ö,  adi.^  adv.  inten- 
zywny,  -nie,  spotęgowany, 
-nie,  natężony,  -tężenie;  -er 
ranbroirtfc^aftlid^er'  Setrieb 
spotęgowane  gospodarstwo 
rolne. 

Sntcrcebc'na,  (Sntei'jebc'nj) 

sf.  pi  «en,  pośrednictwo  n. 

^ntcrbi'tt,  sn.   =e§,  pi  «c, 

interdykt  m.,  wzbronienie  n., 
zakaz  tw.  ;  eine  ©tabt  mit 
bem  —  belegen  rzucić  na 
miasto  interdykt. 

3>ntercffa'nt,  adi.  interesu- 
jący, ciekawy,  zajmujący. 

Sntcre'ffe  sn.  -ffeö,  ^pi  =n, 

1)  interes  m.,  udział  w  czem 
ze  względu  na  korzyść;  id^ 
^ahe  fein  —  babei  nie  mam 
wtem  żadnego  interesu;  jie 
l^aben  ein  gemeinfc^aftlid^eö  - 
mają  wspólny  interes,  wspól- 
ny interes  ich  łączy;  auś  — 
Ijanbeln  dziatać  tylko  dla  ko- 
rzyści; mir  l^abcn  fein  — 
baran,  ob  . . .  nie  zależy  nam 
na  tem,  czy  .  .  . ;  2)  interes  m., 
zainteresowanie  n.,  zajęcie  n. ; 
er  [d^ilbert  baö  fo  anjie^enb, 
bafe  baś  —  mit  jeber  ^ÜU 
gcfteigert  roirb  tak  powabnie 
to  opisuje,  że  z  każdym  wier- 


szem zajęcie,  interes  wzrasta ; 
im  —  ber  2Bal^r^eit  w  in- 
teresie prawdy;  3)  pi  =n 
(=  3infen)  procent  m.,  pro- 
wizya  /. 

SntcrcffCnt  sm.  -en, pi  »en, 
(sin  sf  pi  -nnen),  interesent 
m.,  mający  w  czem  udział, 
interes. 

^ntcrcffiCrcn,  i)  va.  (f^a- 

ben)  interesować  kogo,  obcho- 
dzić kogo;  [id^  für  jmnbn  — 
interesować  się,  zajmować  się 
kim;  ba§  33ud^  intereffiert  ben 
Sefer  książka  zajmuje,  intere- 
suje czytelnika;  baś  interef- 
ficrt  mid^  to  mnie  obchodzi; 
jmnbn  für  etro.  —  zająć  kogo 
czem,  zainteresować  kogo 
czem ;  2)  rr.  fid^  für  etro.  — 
zajmować  się  czemś,  intere- 
sować się  czeraś. 

^ntcrfćrcnj,  sf  np.  =cr= 
fdieinung,  sf,  pi  »en,  zjawi- 
sko n,  interferencyi  (fal  w  fi- 
zyce). 

S'ntCtint,  5/t.  tymczasowość 
/. ;  SCugśburger  —  augsbur- 
skie interim. 

3^'ntcnmlja^n,  sf.  pi  -en, 

kolej  tymczasowa,  robocza. 

^ntcrimiftünm,    sn.    -§, 

urządzenie  tymczasowe. 

3'ntCrinti'ftif (^,  adi.  tymcza- 
sowy, prowizoryczny. 

3'ntcrłmorcgtcrung,  sf  pi. 

sen,  rząd  tymczasowy,  prowi- 
zoryczny. 

äntcrjeftio'n,  6/.  pi  -en, 

wykrzyknik  m. 

^nterfommunitationśiua- 

gcn,  sm.  -Ö,  pi  — ,  wagon  prze- 
chodni, wóz  przechodni. 

^ntcrlinca'r,  adi.  między- 
liniowy,  interlinearny,  między 
wierszami  umieszczony, 

Snterltnea'rmctl)t)bc,  sf  p 

=n,  metoda  między  liniowa,  in- 
terlinearna. 

^ntcdinea'rtjerrion,  sf,  pi 

=en  tłumaczenie  między  wier- 
szami oryginału  umieszczone. 

^ntcrmc'sso,  S7i.  -g,  pi  »jji, 

(z  włosk.)  intermecco  n.  = 
groifcöenfpiel. 

5^ntC'rn,  adi.   wewnętrzny. 

Sntcrna't,  sn.  -eg,  pi  =e, 

internat  7n. 

Internationa'!,  adi.  mię- 
dzynarodowy. 


interniere« 


663 


3^'rre 


^ntcrnie'ren,  va.  ^  (^aben) 

internować,  zamknąć. 

Snterni'ft,  sm.  4n,  pl.  =n 

internista  m.,  lekarz  m.  cho- 
rób  wewnętrznych. 

^nter^eüa'nt,  sm.  »en,  pl. 

sCn,  interpelant   m.  (parłam.). 

i^nter^eüatto'n,  5/.  pl  -en, 

interpelacja  /.  (parłam.). 

^nter^jeßte'rcn,    va.    {fja« 

hen)  jmnbn  interpelować  ko- 
go ;  ber  S3erein§prä[tbent 
rourbc  interpelliert  zainterpe- 
lowano  prezydenta  towarzy- 
stwa; =  zapytywać  kogo. 

^nter^otatio'n,  sf.  pl  »en, 

interpolowanie  n.,  wtrącenie  n. 

:Snter^oIie'rcn,  va/  (^aben) 

interpolować,  wtrącić;  umie- 
ścić w  nawiasie. 

Snter^re't,  sm.  ^er\,pl  =en, 
wykładacz  m.,  tłómacz  m. 

^nter^jretoti'on,  s/.  pi  »en, 

interpretacya  /".,  wykiad  m., 
tłómaczenie  n. 

:Sntcr^retie'rctt,    va.    (^0= 

Ben)  interpretować,  wykładać, 
tłómaczyć. 

Snter^junltio'n,  s/.pi  -en, 

interpunkcya  /'.,  kładzenie 
znaków  pisarskich. 

^nterre'gnum,  sn.  =§,  bez- 
królewie  n.,   interregnum    n. 

^nterDa'tt,  sn.  -e§,  pl  »e, 

interwał  m.,  przedział  m., 
odstęp  m. 

^nteruenie'nt,  sm.  =cn,  pl 

sen,    pośrednik  m. 

;Snteri)enie'ren,  vn.  (^aben) 

interweniować,  wdawać  się 
w  pośrednictwo. 

:Snteröentiö'n,  s/.  pi  =en, 

interwencya  f.^  wdanie  m.  się, 
pośredniczenie  n. 

^nteröie'tn  (wym.  interwiu) 
sn.,  =0,  pl  sä  interwiu  n.,  roz- 
mowa /. 

:Snterüie'n)en,   va.   (^aben) 

interwiować  kogo. 

^ntefta'terbe,  sm.  »en,  pl 

sen,  dziedzic  m.  beztestamen- 
towego  spadku. 

^nt^ronifie'ren,  va.  intro- 

ni55ować,  wprowadzić  na  tron. 

i^nti'ni,  adi.  serdeczny,  za- 
żyły; =  Snnig,    SSertraut. 

äntolera'nt,  adi.  nietole- 
rancki. 

^ntnlera'nj,  sf.  nietoleran- 
cja f. 


Sntonatio'n,   sf.  pl   -en, 

(w  muzyce)  intonacya  /., 
wskazanie  n.  tonu;  zaśpiewanie 
n.,  zanucenie  n. 

ßntonie'ren,    va.  ^  (^aben) 

zaintonować,  zanucić,  zaśpie- 
wać; =  2lnftimmen. 

^ntranfiti'Ö,  adi.    nieprze- 
chodni. 

Sntrip'nt,  sm.  «en,^??.  -en, 

intrygant  m.)  "insf.pl  =nnen 
intrygantka  /. 

^ntrip'ntenbunb,  sm.  -eg, 

pl  :bünbe,koterya/. ;  kabała/. 
Sntri'gue,  (wym.  intrig)  sf. 
pl  =n,  intryga/.,  podstęp  m. ; 
węzeł  m,  w  sztuce  drama- 
tycznej. 

^ntriguie'ren,  va.  lub  vn. 

(^aben)  intrygować,  podstę- 
pnie działać. 

3ntrobnftio'n,  sf.  pl  »en, 

introdukcya  /.,  (szczególnie 
w  muzycó)  wstęp  m.  do  utworu 
muzycznego. 

^ntröbuäi'eren,  va.  (§aben) 

wprowadzić. 

3ntUiti'tJ,  adv.  intuicyjnie. 

Snunbatio'n,  sf.  pl  >m,  = 
Übetfc^roemmuna,  powódź  /. 
^nnnbatio'n^bamnt,  sm.  se§, 

pl  »bamme,  grobla  /.,  tama 
f.  fchroniąca  od  powodzi). 

Sfnunbaiionögebte't,  sn.  -eg, 

pl  -e,  przestrzeń  ulegająca 
powodzi. 

^nöoli'be,  sm.  =en,^Z.  =en, 
inwalida  m. 

3nöaH'benI;an§,   -feś,  ^  pl 

=l^äu[er,  dom  m.  inwalidów. 

3nDatiben^enfio'n,  sf.  pl 

-en,  płaca  /.  inwalidy. 

^nüafio'n,  sf  pl  -en,  in- 

wazya/,  napad  w?.,  wtargnię- 
cie n.,  najazd  m.,  zajazd  m. 
^nöefti'Öe,  sf.  pi  -en,  in- 
wektywa /.,  mowa  napastni- 
cza, obelga  /. 

3nöenta'r(ium),  sn.  =§,  pl 

-tarę  i  =tarien  inwentarz  m., 
spis  m.;  lebenbeg  —  żywy 
inwentarz;  ba§  —  aufnel^mett 
spisać,  ułożyć  inwentarz. 

^nöenta'ranfna^me,  sf.  pl 

=en,  spisanie  n.,  ułożenie  n. 
inwentarza. 

:Snöentarifie'ren,  va.  (^a- 

ben)  spisać,  ułożyć  inwentarz. 

;Snt)enti'on,  sf.  pi  =en,  = 
©rfinbung. 


^nöentnr,  sf  pi  ren,  spi- 
sanie n.  inwentarza. 
Snüeftie'rcn,   va.     (^aben) 

inwestować  ;  włożyć  w  co. 

Sinöeftttn'r,  sf.  pi  -en,  in- 
westytura /.,  nadanie  n.  lenna, 
władzy  biskupom  przez  wrę- 
czenie pastorału  i  pierścienia. 

^nöeftitu'rred^t,    sn.    =eg, 

prawo  n.   inwestytury. 

^nöeftitu'rftrcit,  sm.    -eg, 

spór  m.  o  inwestyturę. 

3^ttöitie'ren,  va.  '(^aben) 
=  ©iniaben,  zaprosić;  auf 
eine  ^arte  —  inwitować  od 
karty. 

Sin'menbig,  adi.  i  adv.  we- 
wnętrzny ;    wewnątrz. 

0ntt)iefc'rn,  adv.  =  Snwi^' 

roeit,  jak  daleko;  o  ile. 

^'nttJO^nen,  vn.  {^abm)  znaj- 
dować się  wewnątrz. 

S'ntno^ner,  sm.  =g,  pl  —, 

mieszkaniec  m.  (domu). 

^njttJi'fdjen,  adv.  tymcza- 
sem, podczas  tego. 

3'rMfd),  adi.  ziemski,  do- 
czesny; bie  -en  2)inge  rzeczy, 
sprawy  doczesne. 

^'tQtnh,adv.  1)  (w  połącze- 
niu) kolwiek;  roenn  bu  i^n 
-rco  ftnbeft  jeśli  go  gdziekol- 
wiek znajdziesz;  i^  l§abe  il^n 
-n)o  gefeiten  widziałem  go 
gdzieś;  —  ein  anberer  l^at 
eg  genommen  ktoś  inny  to 
wziął;  eg  gibt  feinen  2}icnfcl^en 
ber  nid^t  —  einmal  fehlen 
[ollte  niema  człowieka,  któ- 
ryby kiedyś  nie  zgrzeszył;  auf 
—  eine  2lrt  w  jakikolwiek 
sposób;  er  muf;  boĄ  -roo- 
l^er  gefommen  fein  musiał 
przecież  skądś  przyjść;  2)  do 
wyrażenia  naznaczonego  spo- 
sobu: tylko;  idj  merbe  fommen 
roenn  eg  —  möglich  fein  roirb 
przyjdę  jak  tylko  to  będzie 
możliwem;  menn  man  — 
kommen  fann  kiedy  tylko  mo- 
żna przyjść. 

3'ronie',  sf,  ironia  f.',  bit- 
tere —  gorzka  ironia,  sar- 
kazm m. 

,^rO'nif(|,  adi.  ironiczny; 
ironicznie,  adv. 

i^'rre,  adi.  l)  błędny,  ba- 
łamutny; imnbn  ^  -führen, 
-reiten  źle  wieźć  kogo; 
w    błąd    kogo     wprowadzić; 


^'rrc 


664 


^m 


jmnbn  —  ma^en  zbałamucić, 
zmieszać  kog-o;  —  roerbcn 
zbłądzić,  zbałamuconym  być; 
2)  obłąkany,  mający  pomie- 
szanie zmysłów;  —  roetben 
dostać  pomieszania  zmysłów, 
obłąkania;  —  reben  gadać  od 
rzeczy,  majaczyć. 

^'Xn,  sf.  pi.  =n,  1)  błą- 
dzenie /, ;  2)  miejsce  «.,  gdzie 
zbłądzić   można,    labirynt  m. 

^rrcgulä'r,  adi.  —  Unrcgcl» 

Siri'eUgiÖ'Ö,     adi.     niereli- 

gijiy. 

gntnoiofitä't,  sf.  niere- 
ligijność  f.y  brak  m.  reli- 
gijności. 

^'iren,  vn.  (r)a&en)  1)  vn. 
błądzić,  błąkać  się;  —  ift 
ntenfd^lici^  błądzenie  jest  rzeczą 
ludzką;  bu  f)aft  bariit  geirrt, 
ba^  bu  .  .  .  pobłądziłeś  w  tem, 
żeś  ...  ;  bur^  g^etb  unb 
SCBalb  —  błądzić  po  pulacb 
i  lasach ;  2)  va.  =  ttrefül^rcn 
zmylić  kogo,  zbałamucić  kogo, 
w  błąd  wprowadzić;  3)  vr. 
fid^  —  mylić  się;  fid^  im  2)as 
tum  —  omylić  się  co  do  daty, 
w  dacie ;  ftd^  —  lafjen  =  fid^ 
irre  mad^en  laffen  dać  się 
zwieść. 

p'rrcn^auö,    sn.    =e§,  pi. 

*l^äufer,  dom  m.  obłąkanych. 
3'rrfa^rtf  sf-  pi.  -»'en,  błą- 
kanie się  n,,  tułaczka  f. 


^'rrgang,    sm.    =eg,   pi. 

«gänge,  l)  błądzenie  w.; 
2)  błędna  droga,  labirynt  m. 

3'rigartcn,  -ś,  pi.  =gärtcn, 

ogród  m.,  z  krętemi  ścieżkami, 
labirynt  m. ;  także  przenośnie  ; 
zawiła,  bałamutna  sprawa. 

3'rrgeift,  sm.  -e§,  pi.  =er, 

duch  błędny,  błądzący. 

3'rrgetDinbe,  «w. '=§,  labi- 
rynt m. 

S'rrglaufte,  sm.  -n§,  błędna, 
kacerska  wiara. 

S'ngläUÖtg,  adi.  fałszywą 
wiarę  mający,  błędną  wiarę 
wyznający. 

^'rrig,  adi.  l)  błędny, 
mylny;  2)  o  osobie:  w  błę- 
dzie będący;  —  jcin  mylić 
się,  być  w  błędzie. 

^  'Srntic'rcn/    va.    (§aBen) 

irytować ;  =  rełjcn. 

3'rrIöUff  sm.  =e§,  bieg 
błędny. 

ä'rrlelirC,  sf.  pi.  =n,  błę- 
dna nauka. 

3'rrlel^rer,  sm,  =g,  pi.  —, 

nauczyciel  m.^  głoszący  błę- 
dną naukę. 

3'rdif^l,   sn.  =eö,  pi.  =er, 

błędny  ognik,  błędne  światło. 

ä'rrfinn,  sm.  *e§,  =  SBal^n. 
fłnn. 

S'rrftcrn,  sm.  h%,  pi.  =e, 

błędna  gwiazda. 

ä'rrtunt,  sm.  --i^,pl.  «tümcr, 

błąd  m.,  omyłka  /. ;  einen  — 


bcgel^en  popełnić  błąd,  omył- 
kę ;  in  einem  —  fein,  fic^  5e= 
finben  zostawać,  być  w  błę- 
dzie ;  imnbn  ju  einem  —  »er» 
leiten  wprowadzić  kogo  w  błąd; 
feinen  —  ein[el^en  poznać, 
uznać  swój  błąd ;  jmnbm  ben 
—  Benehmen  wyprowadzić 
kogo  z  błędu;  ba  ftnb  ©ic 
im  —  znajduje  się  pan 
w  błędzie. 

S'rrtÜmUd),  adv.  błędnie, 
mylnie. 

^'rrung,  sf.  pi.  »en,  i)  = 

3rrtum;    2)  spór  m.,  nieporo- 
zumienie    w.,    sprzeczka    /. ; 
bie  »en  beilegen  sprzeczkę  za- 
łagodzić, 
^'rmeg,  sm.  =eö,  pi.  =i, 

1)  błędna  droga,  bezdroże  w., 
nianowiec  m. ;  2)  węglownik 
w.  (architekt.). 

3'rrtDifdj,  sm.  =e§,  pi.  «e, 

1)  =  ^rrürf)t;  2)  wierci- 
pięta  m. 

%\MiU,  sm.  =0,  pi  =en, 
izolator  w.,  odosabniacz  m. 

SfOltCr^r,  adi.  dający 
się  izolować,  odosobnić. 

Sfolie'reu,     f«.      (^aben) 

izolować,  odosobnić. 

^f  oliC'rt,  adi.  odosobniony, 
izolowany;  —  leben  żyć  w 
odosobnieniu. 

^%i,  adv.  (przestarzałe)  = 
(3e|o)  3e|t. 


^,  n.  indecl.  dziesiąta  li- 
tera, siódma  spółgłoska  alfa- 
betu; i.  %,  D.  3-  (skrócenie 
zamiast  tm  ^ai^re,  Doriges 
^a[)r)  w  roku,  zeszłego  roku. 

^a,  adv.  1)  jako  odpo- 
wiedź stwierdzająca :  tak,  tak 
jest;  l)aft  bu  c0  fc^on  ge= 
l^ört?  ja  czy  słyszałeś  to 
już?  tak  jest;  ja  freilid^, 
ja  n)Ol)l  naturalnie,  rozumie 
się,  oczywiście;  2)  dobrze; 
bu  fagft  eg  ift  möglid^?  ja, 
ttber  mie  mówisz,  że  to  być 
może?  dobrze,  ale  jak?; 
także  ironicznie:  bu  roillft 
Don  mir  wag  befomtnen?  ja, 
bas  foüft  bu,  nämlid^  Artige  I 


chcesz  odemnie  co  dostać? 
dobrze,  dostaniesz,  ale  kijem 
po  grzbiecie;  3)  tylko,  na 
wszelki  sposób,  przedewszyst- 
kiem ;  forge  ja  für  beine  @efunb= 
l)eit  tylko  pamiętaj  o  zdrowiu  ; 
glaube  eg  ja  nid^t  tylko  temu 
nie  wierz ;  fage  eś  ja  nie- 
manbem  tylko  nikomu  tego 
uie  powiedz;  ja,  roenn  fie  nod^ 
am  ^ofe  roäre  gdyby  ona 
tylko  na  dworze  jeszcze  była; 

4)  wszakże,  także,  przecie; 
bu  roei^t  eä  ja  ty  przecie  to 
wiesz;  ic^  \)Cibt  eg  bir  ja  ge« 
fagt  wszakże  mówiłem  ci  to ; 

5)  —  fo  tak,  tak;  tak,  nie  ina- 
czej;   loenn   bu  \\)\\   ja  fe^en 


foUteft  gdybyś  go  przypadkiem 
zobaczył;  ja,  n)ag  id^  nod^ 
fagen  rooUte,  roirft  bu  l^eute 
fommen?  ale,  ale  czy  przyj- 
dziesz dzisiaj  ?  ja,  roag  foUte 
ic^  nod^  fagen  ?  cóżem  to  jeszcze 
chciał  powiedzieć?  ju  aUcm 
ja  fa(^eu  wszystkiemu  pota- 
kiwać. 

3(1/  sn.  ind.  tak  n.\  er 
\)(ii  eg  mit  einem  lauten  — 
bcantroottet  odpowiedział  na 
to  głośnem  tak;  er  l^at  bieg 
—  ungern  gefagt  powiedział 
to  tak  niechętnie. 

30d),  adi.  '=  ^ä^. 

3a(]^t,  sf.  pi.  -en,  jacht  m.. 
statek  lekki  a  szybki. 


^a'ditfafirt 


665 


^a^n 


^a'C^tf  a^rt,  sf.  pl  »cn,  prze- 
jażdżka f.  jachtern. 

^d'dń)tn,  sn.  -g,  pl  —, 

kurteczka  f.,  kaftanik  m. 

3a'(fe,  sf.pl  ^n,  kurtka/., 
kaftanik  m.,  bluzka/.;  przenoś- 
nie :  jmnbm  bie  —  ooU  ^aucn 
wy trzepać  kogo;  j[mnbm  bie 
—  t)oE  (Ügen  nakłamać  przed 
kim. 

3a'(fcrn,  =  Sage«- 

3a9t),  sf.  pl  =en,  l)  polowa- 
nie n.,  łowy  pl ;  auf  bic  — 
gc^en  pójść  na  łowy;  —  l^alten 
odbywać  łowy ;  bie  —  »erpad^» 
tcn  wydzierżawić  polowanie 
(tj.  prawo  polowania);  — 
mad^en  auf  §afen  urządzić 
polowanie  na  zające;  myśliw- 
stwo  n.  ^ol^e  —,  mittlere  — , 
niebcre  —  łowy  wyższe,  śred- 
nie, niższe  tj.  na  grubego, 
średniego,  mniejszego  zwierza; 
2)  przenośnie:  bie  roilbe  — 
zgraja  hałasująca,  pędzenie  n., 
gonitwa  /. 

^a'ßtmntt,  słi.  'i§,pl''äm'' 
Uv,  urząd  łowiecki. 

Stt'öbfiflr,  adi.  na  co  można 
polować. 

3a'9ööaucr,  sm.  '^,pl  —, 

chłop  użyty  do  łowów. 

^a'9bkbicnte(r),  sm.  -er\,pl 

«»en,  posługacz  łowiecki. 

iSa'giJkjirf,  sm.  =eg,  pl  -e, 

obwód,    w     którym    polować 
można. 

3a'9bMenft,  sm.  =c§,  służba 

myśliwska. 

^a'gbfaUc,  sm.  =n,  pl  =n, 

sokół  m.  do  polowania. 

^a'öbfltntC,  sf.pl  =n,  strzel- 
ba myśliwska. 

^a'gbftur,  sf.  pi  -en,  pole 

n.  do  polowania. 

^a'gbfrcücl,  sm.  -§,  pl  —, 

przestępstwo  myśliwskie. 

^a'gbfrÖ^nC,  sf.  pańszczy- 
zna myśliwska. 

^a'gbfrö^ner,  sm.  »g,  pl 

-Stt'gbgcfoIgC,  sn.  =§,  orszak 
myśliwski. 

i^a'gbgeröt,  sn.  «e§,  yl  «e, 

sprzęt  myśliwski,  yl  przybo- 
ry myśliwskie. 

^a'gbgeret^t,  adi.   biegły 

w  sztuce  myśliwskiej. 

^agbgcrc^tigfeit,  sf.  pra- 
wo n.  polowania. 


Sa'gbgefdjidjtcn,  v}-  ^}^^^- 

rye  myśliwskie,  zmyślanie  n. 

^a'gbgef^ret,     sn.     -c§, 

huczek  m.,  krzyk  m.  my- 
śliwski. 

^a'gb^aug,    sn.    =eg,    pl 

«Käufer,  dom  myśliwski. 

3a'9b|orn,  s«.  =e§;  ^^ift> 

l^orn,  róg  myśliwski. 

3aWunb,  sm.  «eg,  pl  *e, 

pies  myśliwski,  gończy;  ogar  m, 

^a'gbjunfcr,  sm.  =g,  pi  —, 
=  ^agöpaae. 

3a'gbtunbtg,  adi.  =  Qagb^ 
geredet. 

^a'gblieö^ofier,  sm.  »§,  pl 

— ,  miłośnik  m.  polowania. 

^a'gbluft,  sf.  ochota  /  do 
polowania. 

^a'gbmcffer,  sn.  ■.^,pi  —, 

nóż  myśliwski,  kordelas  m. 

3a'gbne^,  sn.  =e§,  pi  =e, 

sieć  myśliwska,  łowiecka, 

^a'gb^age,    (mów    -paże) 

sm.  «n,  pl  *n,  paź  m.  do 
usług  myśliwskich  przeznaczo- 
ny. 

^a'gbjjferb,  sn.  =e§,  pl  --t, 

koń  myśliwski. 

Sa'gbred)t,  sn.  =e§,  pi  =e, 

prawo  n.  polowania. 

^a'gbrcgal,  sn.  .-(e)§,  pl  «e, 

królewskie  prawo  polowania. 

^a'gbreöicr,  sn.  :e§,  pl  =e, 

=  ^agbbegir!,  knieja  /. 

3a'gbfdjIUten,  sm.  =3flenn« 
fc^lttten. 
3;a'gbfł)ie^,  sm.  =^e§,  pl 

«e,  oszczep  myśliwski. 

^a'gbftür!,  sn.  --e§,  pl  =e, 

przygoda  myśliwska;  obraz 
przedstawiający  polowanie; 
piosenka,  muzyka  myśliwska. 

Sa'gbtafc^e,  «/.  _p?.  »n/ tor- 
ba myśliwska. 

3a'gbü)Cfcn,  sn.  »§,  łowie- 
ctwo n. 

^a'gb^Cit,  sf.  czas  stoso- 
wny do  polowania. 

äa'gbjeug,  sn.  -e§,  =  ^^^= 
gerät. 

3a'gcn,l)^t^a.  (^aben)  pędzić, 
prędko  gnać,  gonić;  wygnać, 
wypędzić,  wygonić;  jage  baö 
^ferb  nid^t  fo  fefir  nie  pędź 
tak  konia;  au§  einem  Drte  — 
wypędzić,  wygnać  skąd ;  auf  bie 
©tra^e  —  na  ulicę  wypędzić; 
jmnbn  (i.\x^  bem  ^aufe  —  wy- 
gnać kogo  z  domu;  burd^  aćfe 


©trafen  — pędzić  przez  wszyst- 
kie ulice;  ben  g^einb  in  ben 
SBalb  —  wpędzić  nieprzyja- 
ciela do  lasu ;  jmnbm  ober  fid^ 
ein  3Weff«  in  ben  Seib  —  uto- 
pić komu  lub  sobie  nóż  w  ser- 
cu, w  ciele,  przebić  się  lub 
kogoś;  fict)  ^\m  Äugel  'burc^ 
'ü^XK  Äopf  —  w  łeb  strzelić 
sobie;  fetn  SSermögen  burc^  bie 
©urget  —  przehulać,  przepić 
majątek;  einen  ^irfd^en  — 
polować  na  jelenia;  2)  vn.  pę- 
dzić tj.  szybko  jechać  np.  kon- 
no; ber  ^rofcffor  t)at  fel^r 
gejagt,  um  feine  SSorlefung 
rec^tjeitig  ^u  beenbigen  profe- 
sor bardzo  prędko  czytał 
swój  wykład,  żeby  na  czas 
skończył;  n)a§  jagft  bu  fo? 
lieg  bod^  langfam  czego  tak 
pędzisz?  czytaj  powoli;  nad^ 
2l5entcuetn  —  uganiać  się  za 
przygodami. 

3tt'gcr,  sm.  *^,pl.  — ,  strze- 
lec m.,  myśliwy  m..  łowiec  m. ; 
także  ja^o  gatunek  wojska: 
—  pl  strzelcy. 

3ä'ger6urf(J(c),  sw. '(e)n,  p?. 

»(e)n,  myśli wczyk  w.,  młody 
myśliwiec. 

3ögCrCi',  sf.  sztuka  myśliw- 
ska, myśliwstwo  n. 

Sä'gcrgarn,sn.  -e§, =Sagb- 
ne^. 
ßä'gei'^aug,   sn.    =es,  pi 

=l^&ufer,  mieszkanie  n.  strzel- 
ca, leśniczówka  /.,  łow- 
czarnia  / 

3ä'gcrIiotn,  =  S^g^^o^n- 
^ü'gcnn,  sf.  pi  -nnen,  łow- 

czyni,  kobieta  lubiąca  po- 
lować. 

3ä'gei'rc(!^t,  sn.  =eg,  prawo 

myśliwca;  udział  myśliwca 
w  zwierzynie  zabitej. 

^ä'gerf^raC^C,  5/,  język  ło- 
wiecki. 

3äi(lr  adi.  1)  prędki,  spie- 
szny, nagły,  raptowny;  »er 
2;ob  gwałtowna  śmierć;  2)  po- 
pędliwy,  porywczy;  3)  spa- 
dzisty, urwisty,  przepaścisty; 
=er  2lbl^ang  spadzisty  stok 
górski. 

SÜ'^e,  sf.  (analog,  do  3|ä^) 

prędkość/.,  gwałtowność/.,  po- 

pędliwość/,  spadzistość/.  etc. 

'^•öl^n,    sm.    »(e)ś,  pl   se, 

pokos  ?w. ;  baś  ©etreibe  liegt 


^saht 


666 


^au'd)3cn 


noc^  in  bem  =e  zboże  leży  jesz- 
cze w  pokosach. 

^al)r,  sn.  =cś,  pi.  =e,  rok  m., 
pi.  lata;  eä  roerben  fiatb  gcĘin 
=e  fein,  bafe  . . .  niedługo  bę- 
dzie lat  dziesięć,  jak  ..  ,;  Dor 
einem  »e  przed'rokiem;  übetö 

—  przez  rok ;  !unftigeś  —  na 
przyszły  rok ;  jal^rauö,  jal^rein, 
t)on  — ,  gu  —,  —  für§  — ,  ein 

—  um  t)a^  (ums)  anbere  rok  w 
rok,  co  roku,  z  roku  na  rok; 
in  —  unb  %aQ  foU  bie  ©d^ulb 
bejaf)It  rcerbcn  od  dziś  za  rok 
ma  być  dług-  zapłacony;  ei 
ift  30  f^  alt  ma  39  lat;  er 
gel^t  je^t  in  baś  brei^igfte  — 
zaczyna  teraz  trzydziesty  rok ; 
er  ift  je^t  in  feinen  Beften  =en 
jest  teraz  w  sile  wieku;  für 
feine  «e  roei^  er  genug  jak  na 
swoje  lata  dosyć  wie;  mit 
ben  »en  verliert  fid^  ba§  z  la- 
tami, z  czasem  to  ustanie ; 
bei  =en,  l^od^  in  »en  fein  być 
w  podeszłym  wieku;  =e  słoje 
w  drzewach,  idące  od  środka 
do  kory  (w  leśnictwie). 

^a'ixatUit,    sf.  pi   =en, 

praca,  robota  roczna. 

^a'f)Xhnä),  sn.  *e'3,  pi. 
=büc^er,  rocznik  m. 

^a'f)U^Utl(^t,  sm.  =e§,  pi. 
»e,  sprawozdanie  roczne. 

3aI|'tC^frift,  sf.  przeciąg  m. 
roku,  termin  roczny. 

^a'ljU^taQ,  sm.  =eś,  pi.  --e 
rocznica  /'. 

^ß'^J^e^IöUf,  sm.  =i§,  bieg 
m.  roku. 

3a'!)re§U)C(^fcl,     s?n.     ■•§, 

zmiana  f.  roku. 

3a'Ijre§3aI)I    sf.    pi.    «en 

liczba  roku. 

Su'fnt^Seit,  sf.  pi.  .-en, 
pora  /.  roku. 

SoT^rganO/  =e§,  pi.  -gänge, 

rocznik  m.,  rok  m. ;  er  f)at 
SSieine  »on  ben  beften  =gängen 
ma  wina  z  najlepszych  lat; 
ić)  l)aU  brei  =gänge  biefer  Bet- 
tung mam  3  roczniki  tego 
czasopisma. 

^a'fjrgc^alt,  sm.  (sn.)  =e§, 

pi.  =e,  roczna  płaca. 

^a;i)rgcujätfjg,  sn.  --t^,  pi. 

«e,  roślina  roczna,  taka,  którą 
co  rok  siać  lub  sadzić 
trzeba. 

^aljr^u'nbcrt,  sn.  »eg,  pi. 


=e,  wiek  m.  (jako  przeciąg 
stu  lat),  stulecie  n. 

^ä'Iing,  ädi.  roczny,  mający 
rok,  z  całego  roku. 

;SÖ'||did|,  adi.  roczny;  id^ 
ja^Ie  bie  ajiietc  — płacę  czynsz 
rocznie;  =eś  ©infommen  cało- 
roczny dochód. 

Sfä^riing,  sm.   «§,  pi.  =e, 

roczniak  m. 

^a'^rlo^n,    syn.    «eś,    pi. 

=Iöt)ne,  zapłata  /.  za  rok. 

^a'^rmorft,   sm.   »e§,  pi. 

»märfte,  jarmark  m.,  targ  m. 

Sa'f)nnarftśgcfc^cn!,      sn. 

*e§,  pi.  se,  podarek,  gościniec 
na  jarmarku,  targu  kupiony. 

3a'I)r^a^t,    sf    ^l.    ^en, 

dzierżawa  roczna. 

3a'!)r^JMjtei*,  sm.  -e§,  pi. 

— ,  dzierżawca  roczny. 

^a'fjrrcc^ming,  5/  yl.  -en, 

rachunek  roczny. 

^a'ljXttnit,  sf.  pi.  -e,  renta 
roczna,  dochód  roczny. 

3a'!)tring,  sm.  =eg,  pi.  »e, 

koło  roczne,  słój  m.  (u  drzew). 

^a^rtau'fcnb,  sn.  -eś,  pi. 

«e,  tysiąclecie  n. 

^a'tirja^I/  ^f-  pl-^^n,  liczba 

/.  roku,  liczba  lat. 

^ä'i^JOrU,  sm.  =eÖ,  pope- 
dliwość  /.,  porywczość  /.,  za- 
pal czy  wo  ść  /. 

^ä'^JOrntg,  adi.  popędUwy, 
zapalczywy,  porywczy. 

^ü'UUhmt,   sf.  pi.  =n, 

(rośl.)  jakobówka  /.,  małgo- 
rzatka  f. 

3aI(0)ufiC',  (wym.:  żalnzi) 
sf.  pi.  -ix\,  żaluzya  /.,  story 
pL,  rolety  pi.  (u  okien),  skrze- 
lice  p?.,  skrzeliny  okienne. 

Sfa'mntCr,  sm.  =§,  1)  ubole- 
wanie n.,  utyskiwanie  w., 
bolesne  użalanie  się;  2)  boleść 
/.  serca;  mit  —  etroag  an= 
feigen  z  boleścią  patrzeć  na 
co;  3)  bieda  /.,  nędza/.; 
im  größten  —  Uhm  żyć  w  naj- 
większej, w  ostatniej  nędzy; 
eö  ift  —  unb  ©(Ąabe  wielka, 
nieodżałowana  szkoda. 

3a'mmcranMi(I,  sm.  =g,  pi. 

se,  widok  wzbudzający  litość. 

Sa'ntmcrbilb,  sn.  =cö,  pi. 

*cr,  obraz  litość  wzbudzający. 

äa'mmcigef(^rct,   sn.  -e§, 

krzyk  bolesny,  krzyk  żałosny. 

Sa'mntcrgcfid)t,  sn.  -i^,  pi. 


set,  twarz  wynędzniała,  obli- 
cze n.  wynędzniałe;  twarz 
z  wyrazem  nieszczęścia. 

3a'mmcrgc[toU,  sf.  pi.  ^en, 

postać  nędzna. 

Sa'mutcrflage,  sf.  pi.  =n, 

zawodzenie  żałosne,  skargi 
żałosne. 

^a'mmedcbcn,  sn.  -§,  ży- 
cie nędzne,  opłakania  godne, 
pełne  nędzy. 

^ä'minerltrfj,  adi,  l)  ża- 
łosny; adv.  żałośnie;  2)  nę- 
dzny, mizerny;  pożałowania 
godny;  er  l^at  einen  =en  S^a* 
ra!ter  ma  nędzny,  nikczemny 
charakter;  —  adv.  nędznie, 
mizernie. 

;^ä'mmedi(^!cit,  sf  nędzo- 

ta  /. 

öa'mmcru,  1)  vn.  (^aben) 

narzekać,  lamentować,  żale 
rozwodzić,  zawodzić,  żalić  się; 
2)  va.  jmnbn  tot —  zamęczyć 
kogo  na  śmierć  żalami;  jmnb 
jammert  mid^  żal  mi  kogo ;  fein 
©d^irffal  jammert  mic^  ubo- 
lewam nad  jego  losem ;  3)  v. 
impers.  mid^  jammert  bcś 
SSotfeś  żal  mi  ludu. 

:Sa'mmertaI,  sn.  »eś,  padół 

m.  płaczu. 

^a'mmerton,  sm.  =z^,  pi. 

=łone,  ton,  dźwięk  płaczliwy, 
jęk. 

'  3a'nimcrÖ0tt,  adi.  nędzny, 
godny  pożałowania. 

:Sa'mmcr3Cit,  sf.  pi.  =en, 

opłakany  czas. 

3a'nuar,  sm.  =§,  styczeń  m. 

^lirÖO'n,  (wym.:  żargon) 
sm.  s§,  pi.  =e,  żargon  m. 

S^dfmi'U,  sm.  «(e)§,  pi.  =e, 
jaśmin  m.  (rośl.) 

;^(l'f|Ji§,  S7n.  ind.  (minerał.) 
jaspis  m. 

äaf^töad^a't,  sm.  -eg,  pi. 

=e,  agat  jaspisowy. 

^a'togan,  sn.  *e§,  pi.  =e, 

jatagan  m. 

.^ä'tcn,    va.  (^aben)   pielić. 
äau'rfie,  sf.  jucha  /. 

3fau'djcrt,  sm.  -e§,  pi.  —, 

mórg  w.,  staje  n. 

SfaU'djJCn,  vn.  (^aben)  wy- 
krzykiwać z  radości,  ra- 
dosne okrzyki  wydawać,  ra- 
dować się  nadzwyczajnie; 
über  ben  ©ieg  —  tryumfować, 
radować    się    ze   zwycięstwa. 


^ait'fe 


667 


5u'öeUruufen 


^au'f C,  sf.  pl.  '-x\,  =  2tbenb-- 
Brot,  podwieczorek  m. 

^an'\tn,  vti.  {\)aUn)  spoży- 
wać podwieczorek. 

^e,    adv.    i  conj,,    1)   Dort 

—  (I^«r)  zdawna;  2)  ttiel^r  qIö 
d^    —    Ö^^offt    §a6e     więcej 

aniżeli  się  kiedykolwiek  spo- 
dziewałem ;  3)  zamiast  immer ; 
«§  finbct  fic^  —  einer  fc^led^łer 
<xl§  ber  anbcre  zawsze  się 
znajdzie  jeden  gorszy  niż  dru- 
gi; 4)  przy  liczebnikach:  e§ 
tommen  il^rer  immer  —  brei 
przychodzą  zawsze  po  trzech; 

—  "bin  gcl^nten  a)iann  er= 
f^ie^en  co  dziesiątego  zastrze- 
lić; 5)  do  oznaczenia  miary;  — 
nad&  feinem  ^^-lei^c  wedle  pil- 
ności, stosownie  do  jego  pil- 
ności; 6)  przy  compar.  — 
me§r  man  f)at,  bcfto  mc[)r 
Vo'lU  man  im  więcej  się  ma, 
tem  więcej  się  pożąda. 

^t  I  intrj.  aj ;  —,  §err  ^e* 
fuä!  Jezu! 

^e'benfaKg,  adv,  w  każ- 
dym razie. 

każdy,  każda,  każde;  jeben 
%(X%  każdego  dnia,  codzien- 
nie; ber  Sßein  wirb  mit  jebem 
%o.Q^t  beffer  wino  staje  się 
z  każdym  dniem  lepsze;  gu 
jeber  ^eit  każdego  czasu. 

Sc'bcr^anö,  =  ^cbertei  = 
2iaerlei. 

^e'bcrmann,  v^on.  indef. 

każdy  (człowiek);  er  fagt    e§ 

—  on  mówi  to  każdemu. 

:^e'bermonn§frcunb,  sm.  =eg, 

pi.  "(,  przyjaciel  m.  całego 
świata. 

^CbCr^Ctt,  adv.  każdego 
czasu. 

i^C'öC^ntal,  adv.  każdym 
razem. 

^CbeÖmClItg,  adi.  każdora- 
zowy, za  każdym  razem ;  n)ic 
e§  bie  =en  3"ftänbe  erE)ei[c^en 
jak  tego  każdorazowy  stan 
wymaga. 

^Cbo'^,  adv.  jednak,  prze- 
cież, wszelako,  jednakże. 

^C'ÖtDebcr,  pr.  ^C'bttJCbC, 
^C'btDCÖCÖ, i^row.  indef.  ka*dy. 

SiCmalŚ,  adv.  kiedyś,  kiedy- 
kolwiek. 

'^t'VXMtSfPron.  indef.  ktoś, 
kto;  e§  ift  —  ba  ktoś  tu  jest; 


eś  !ommt  —  ktoś  przychodzi; 
id^  !ennc  einen  (gerotffen)  — 
znam  kogoś ;  bie[ec  —  ten  ktoś; 
id^  Eiabe  e§  oon  —  anberem 
gel^ijrt  słyszałem  to  od  kogoś 
innego;  es  ift—  frembtr  ge* 
fommen  przyszedł  ktoś  obcy. 

^t'ux,  ^Cne,  3fe'nc§,  pron. 

indef.  tamten,  tamta,  tamto; 
jene  S3üc^er  gefatten  mir  beffer 
als  biefe  tamte  książki  podo- 
bają mi  się  lepiej,  jak  te;  e§ 
fel)lt  i\)x  jene  Slnmut,  meiere . . . 
zbywa  jej  na  owym  powabie, 
która  . . . ;  rcie  jener  2lt^encr, 
ber  .  .  .  jak  ów  Ateńczyk, 
który  . . . ;  id^  Jümmere  mid^ 
nid^t,  roaś  biefer  unb  jener  fagt 
nie  troszczę  sie  o  to,  co  ten 
lub  ów  mówi ;  an  jenem  ^age 
w  owym  dniu. 

3c'nfeit(^),  yraep.  z  tamtej 
strony;  —  ber  ^arpatl^en  ge^  | 
legen     położony     z     drugiej,  | 
z  tamtej  strony  Karpat. 

3c'nfCtt§,  sn.  inv.  tamten 
świat,  życie  przyszłe. 

Sifnfetttg,  adi.  (leżący) 
z  tamtej  strony,  po  tamtej 
stronie. 

;^e'^ig,  adi.  teraźniejszy. 

^t^if  adv.  teraz;  —  er= 
j^ob  er  fid^  teraz  podniósł  się; 
toie  bie  (Sadzeń  —  flel^cn  jak 
się  rzeczy  teraz,  obecnie  ma- 
ją ;  —  tügen  ©te  teraz  oto  kła- 
miesz pan  ;  biä  —  dotychczas  ; 
DOn  —  ah  odtąd,  od  tego 
czasu. 

^e'tDcitig,  adi.  =  ^t\i^^- 
maiig. 

3ot^/  sn.  -e§,  pi.  =e,  1) 
jarzmo  n.  (w  ogólności);  eine 
SrüdEe  oon  fed^S  «en  most  na 
sześciu  przęsłach ;  przenośnie : 
ein  SSol!  unter  ba§  —  bringen 
lad  ujarzmić;  2)  jarzmo  dla 
wołów;  ein  —  Dc^fen  para 
wołów  w  jarzmie;  3)  (miara) 
mórg  m.]  4)  (między  dwiema 
górami)  przenośnie:  siodło  n.; 
przełęcz  f. 

3o'd)bein,  sn.^^^tf,  pi.  -e, 

w  anatomii :    kość  jarzmowa. 

So'^brÜtfe,  sf.  pil.  =n,  most 
na  przęsłach. 

^0'c^'en,  =  anjod^en,  do 
jarzma  zaprządz. 

;Sö/tf)0(^§,  Im,  ^tn,pl.  =en, 
wół  jarzmowy. 


^0'(^^fQ^I,  sm.  =eg,  pi. 
=p\ä\)le,  pal  m.  u  rusztowania 
mostowego. 

^ü'C}ttäQtt,  S7n.  -^,  pi.  — , 
belka  poprzeczna  u  ruszto- 
wania mostowego. 

^o'djübcrgang,  sm.  -e§,  pi. 

«gängc,  przejście  n.  przez  prze- 
łęcz, przejście  przez  siodło. 

.^O'dC^,  (wym. :  dżokej)  sm. 
==ś,  pi.  — ,  dżokej  m. 

i^Ob,  sn.  jod  m. 

i^O'beln,  vn.  (I^aben)  jodło- 
wać, śpiewać  na  sposób  górali 
alpejskich. 

^0'bkr,  sm.  ■■%,  pi.  śpiewak 
alpejski;  sposób  m.  śpiewa 
alpejskiego. 

^o^a'nm^bccre,  sf.  pi.  =n, 

(rośl.)  porzeczka  /. 

^ol^a'nniSkcrftraiitf;,    sm. 

■'t^fpl.  =fträuc^e,  krzak  porzecz- 
kowy. 

^o^a'nni^örot,  sn.  --e§,  pi. 

=e,  chleb  Św.  Jana,  rożki  pi. 
^O^C'umÖfCft,  sn.   =e§,  pi. 
«e,  (święto)  świętego  Jana. 

^0^'nmgfcuĆr,  sw.  =g,  pi. 

— ,  sobótki  w  dzień  św.  Jana. 

^oIia'nnt§tt)ürmd|cn,  sn.  =§, 

pi.  — ,  robaczek  świętojański. 

^OngleU'r,  sm.  =§,  (wym.: 

żąglor)  żongler  m.,  kuglarz  m. 

^^OUrnal,    (wym.:    żurnal) 

sn.  •§,  pi.  =e,   dziennik  m. 

^mxna\i'\t,  sm.  sen,  pi.  «en, 

dziennikarz  m. 

30Urnali'ftif,  5/.  dzienni- 
karstwo n. 

^OtJtal,  adi.  jowialny. 

Soöialitä't,  5/.  jowialność/. 

3u'5cl,  sm.  s§,  radość  /., 
krzyk  radosny. 

Su'belauögak,  5/.  pi.  -n, 

wydanie  jubileuszowe. 

Su'kifeicr,  sf.  pi.  *n,  ^u'- 

bclfeft  sn.  »eś,  pi.  »e,  jubi- 
leusz m.,  uroczystość  jubi- 
leuszowa. 

^u'bclgcfang,  sm.  =eg,  pi. 

*gefänge*  śpiew  radosny. 

3fu'belgret§,  sm.  =fe§,  pi.  4e, 

jubilat  m,. 

3;u'öclia^r,  sn.  =e§,  2?f-  «e, 
rok  jubileuszowy,  miłościwe 
lato. 

^U'bCln,  vn.  (^^aben)  wy- 
krzykiwać z  radości. 

^U'beltrunfen,  adi.  upojo- 
ny radością. 


um 


668 


^Mng 


SiU^bUä'um,  sn.  -§,  pl  'ätn, 
jubileusz  m. 

^uMIa'r,  sm.   -§,  pl  =e, 

jubilat  m. 

3«ci)^)Ci'f a I  intrj.  hej,  da!  auf 
ein  —  folgen  bann  gtoel  ad^! 
chwilę  radości  trzeba  odpJacić 
godziną  smutku. 

3u't^en,  w.  (I^aben)  głośno 
wołać,  krzyczeć. 

^U'djten,  a^f.  juchtowy. 

^M)t,  sm.  5 eg,  ^u'(!^tcn= 
ithtX,  sn.  *ś,  jachtowa 
skóra. 

3«'tf  tn,l)m.  (^a6en)  drapać; 
fic^  blutig  —  do  krwi  się 
drapać ;  2)  vimpers.  mid^  judEt, 
eś  iudft  miĄ  swędzi  mnie, 
świerzbi  mnie;  bec  Sauttten 
judEt  mid^  wielki  palec  swędzi 
mnie;  bie  3""9C  judEtil^n  (prze- 
nośnie) język  swędzi  go;  n)a§ 
btd^  nid^t'iudft,  ba§  fra|e  nid&t 
co  cię  uie  świerzbi,  tego  nie 
drap  (tyle  co :  nie  pchaj  palca 
między  drzwi). 

3^11'tfcn,  sn.  =g,  swędzenie  w., 
świerzbienie  n. ;  baö  —  auf 
bem  Äörpcr  l^aben  mieć  na 
ciele  świerzbiączkę. 

^UtfÖ,  (także  ^ug)  sm,  albo 
sn.  =eö,  pl.  =e,  żarcik  m.,  fi- 
giel m. ;  [ic^  einen  —  aus  elro. 
ntad^en  zażartować  sobie  z  cze- 
goś ;  zabawka  /. ;  2)  nieczy- 
stość /.,  brud  m.,  śmiecie  n., 
rzecz  nie  wiele  warta. 

3ubfiifie'rcn,    va.    (I^aben) 

zżydzić,  żydem  zrobić, 

3«bai'^mu§,  sm.  pi.  ^uba- 
iSmen,  judaizm  m.,  sposób 
postępowania,  wyrażania  się 
etc.  właściwy  żydom. 

3üi)clci',  sf.  pl.  ^en,  żydow- 
szczyzna,  żydowski  sposób 
myślenia,  mówienia. 

3Ü'tlCln,  vn.  ßal^^n)  z  ży- 
dowska mówić,  zaciągać, 
mieć  akcent,  wymowę  ży- 
dowską. 

Su'öcngaffc,  sf.  pi  --n,  ulica 

żydowska. 

Subengcmciubc,  sf. pi.  ^n, 

zbór  izraelicki,  kabał  m. 

^Nubcnncnoffcsw.  '-n,pl.  -n, 
Su'bcngchoffitt,  sf.  pl.  =nnen, 

zwolennik  wiary  żydowskiej, 
prozelita  żydowski,  prozelitka 
żydowska. 


Su'bengefit^t,  sn.  «eä,  pl. 

ttt,  żydowska  twarz. 

3u'tlCnI)C^C,  sf,  pl.  --n,  prze- 
śladowanie n.  żydów. 

3u'benl)c^cr,  sm.  =g,  pi.  —, 

podburzający  przeciwko  ży- 
dom. 

3u't)enl)au§,   sn.   =eg,  pi. 

ej^äufer,    dom    żydowski;     er 

!ommt  ba  l^inein,  role  bie  ©au 
inS  —  wlazł  jak  Piłat 
w  kredo. 

3u'ben^ut    sm.    «e§,   pi. 

sl^üte,  kapelusz  żydowski. 

3u'benjungc,   sm.  «n,  pi. 

=n,  żydziak  w.,  bachor  m. 

3u'bcn!irfd)e,   sf.  pl.   =n, 

czereśnia  żydowska,  beladon- 
na  /. 

3u'benmo^c,   sm.  pi.  =n, 

maca  żydowska,  (którą  żydzi 
pieką  na  Wielkanoc), 

^U'bcn^ei!^,  sn.  «§,  ży- 
dowska smoła,  asfalt  m. 

3u'benf(^UlC,  sf.  =n,  1) szko- 
ła żydowska,  hajder  m.\  2) 
bożnica/., synagoga/,,  tempel 
m.\  e§  ift  l^ier  im  £ärm  roie 
in  einer  —  panuje  tu  hałas 
jak  w  bożnicy  żydowskiej. 

3u'bcnftabt,  sf.  pi.  =ftäbte, 

żydowskie  miasto;  we  Wło- 
szech: ghetto  m. 

3u'bcnftcucr,    sf.  pi.   =n, 

podatek  żydowski;  przez  ży- 
dów opłacany. 

^u'bcntcm^el,  sm.  =g,  pi. 

— ,  bożnica  żydowska,  syna- 
goga /, 

^n'bcntum,  sn.  =eg,  żydow- 
stwo  n. ;  wszystko  co  się  do 
żydów  odnosi. 

^u'benDicrtel,  sw,-g,^Z.  -, 

dzielnica  żydowska. 

3u'but,  sf.  pl.  «nnen,  ży- 
dówka f. 

SÜ'biftf),  adi.  żydowski ; 
=e  (Sefe^e  ustawy  żydowskie; 
— ,  adv.  po  żydowsku;  er 
fprid)t  —  mówi  po  żydowsku. 

^U'gCUb,  sf.  1)  młodość  /. ; 
uon  feiner  friil^eften  —  an 
od  najwcześniejszej  młodości; 
2)  młodzież  /.,  młódź  /, ;  bie 
ftubicrenbe  —  młodzież  uczą- 
ca się. 

^U'gCUbaltCr,  sn.  -§,  wiek 
młodzieńczy, 

^u'gcnbatlJcUen,    sf.    pl. 

prace  młodzieńcze. 


3u'genbÖlÜte,  sf.  kwiat  m. 
młodzieży. 

^u'genbfe^Icr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  błąd  m.  młodości. 

^«'genbfrcunb,  sm.  =e§,  pi. 

=t,    1)    przyjaciel   młodzieży; 
2)  przyjaciel  (z)  młodości. 

3u'genbfnfd^c,  sf.  świeżość 

młodzieńcza. 

3u'gcnbfÜKc,  sf.  pełnia  /. 
młodzieńczego  wieku. 

^u'genbgcfä^rtc,  sm.  ^n,pl. 

•n,  towarzysz  m.  młodości. 

3u'genbgöttin,  sf.  bogini/. 

młodości. 

^u'gcnbja^rc,  sn.  pl.  lata 
młodzieńcze. 

3u'gcnb!raft,  sf.2)l.  =!räfte, 

siła  młodzieńcza. 

3u'genbU(3^,  a(Zi  młodzień- 
czy; adv.  młodzieńczo. 

.^u'ncnblicfie,    sf.  pl.  «n, 

miłość  młodzieńcza,  pierwsza 
miłość. 

ßu'genbfrfjrift  sf.  pi.  =en 

książka  dla  młodzieży. 

äu'gcnbfdjnftftcitcr,  sm.  .§, 

pl.  — ,  autor  m.   książek  dla 
młodzieży. 

^U'genbf^iele,  sn.  pi.  za- 
bawy młodzieńcze,  dla  mło- 
dzieży. 

3u'gcnbftrcid),  sm.^  =(e)g,  pl. 

se,  wybryk  młodzieńczy. 

^u'genbfüube,  sf.  pi.  =n, 

grzech  m.,  błąd  m.  młodości, 

3u'genbjcit/  s/.    pl.    =en, 

czas  m.  młodości. 

^It'Ii,  sm.  inv.  lipiec  m. 

^\\\[%adi.  młody:  adv.  mło- 
do; er  [ief)t  nO(^  —  nuś  wy- 
gląda jeszcze  młodo;  «er §unb 
szczenię  n. ;  «eś  ^ferb  (jyUUen) 
łoszak  m.)  in  jüngeren  S«^rcu 
w  młodzieńczych  latach ;  bie 
=en  Seute  młodzież/.;  —  gc= 
raol^nt,  alt  getan  czem  sko- 
rupka za  młodu  nasiąknie,  tern 
na  starość  trąci;  ^ung  unb 
SBeife  fal^ren  'nirfit  in  einem 
©eleife  młodość  nie  idzie 
parze    z    mądrością;     =er 


w 


Sörae  lwiątko  n.;  ber  SBein  ift 
nod^  fcl)r  —  wino  jest  jeszcze 
bardzo  młode;  bie  jlingftcn 
(Sreigniffe  najświeższe  wy- 
padki; 'ha^  jüngfte  (S)eridt)t, 
ber  jüngfte  %ac,  sąd  ostateczny ; 
bie  junge  ©ano  =:  ©änfeftein 
podrobię  z  gęsi. 


^U'ltQC 


669 


ta'öcl 


^u'ngc,  sm.  =n,  pl  '-n, 
chłopiec  m.j  chłopak  w.;  żak 
m.;  leid^tfettiger  —  lekko- 
dueh  in. 

^tt'ngcn,  vn.i^attn)  młode 

mieć;  (u  zwierząt)  okocić  się, 
oszczenić  się,  ocielić  się  etc. 

^U'nfiCn^Oft  adi.  chłopię- 
cy; ficji  —  betragen  zacho- 
wywać się  jak  smarkacz,  jak 
chłopiec,  jak  ulicznik,  jak 
żak. 

^U'JlÖenja^rC,  sn.  pl  chło- 
pięce lata. 

'^u'ngenftret^,  sm.  =eś,  pl. 

«»e,  figiel  m.,  kawałek  m.  ża- 
kowski, psota  /,,  swawola  /. 

3ii'nger,  sm.  =§,  pl   —, 

uczeń  m.,  zwolennik  m.  (ja- 
kiej nauki,  sekty);  bic  — 
©l^rifti   uczniowie    Chrystusa. 

^ü'ngcrfi^aft,  sf.  pl  »en, 

zwolennictwo  n. 

3;u'ngfcr,  sf.  pi  =n,  i)  = 

j^ungfrau  panna  /.,  dziewica 
/'.,  alte —  stara  panna;  2)  ważka 
f.  (w  zologii). 

;Sn'ngferMcnc,  sf.  pi.  ^n, 

pszczoła  /.  z  pierwszego  roju. 

^ii'ngf  ernöraten,  sm.  =g,  pi 

— ,    pieczeń  wieprzowa. 

^u'ngfern^äutd^cn,  sn.  =§, 

pl  — ,  błona  dziewicza. 

^u'ngfernljunig,    sm.    »g, 

miód  przaśuy. 

^u'ngfernfinö,  sn.  -eg,  pl 

cer,  dziecko  nieślubne,  na- 
turalne. 

3u'ngfcrn!ncdjt,    sm.   «eś, 

pl  =e,  kobieciarz  w.,  ba- 
biarz m. 

5^u'ngfernfrans,  sm.  --eg  pl 

»frange,  wianek  panieński, 
dziewiczy. 

3u'ngf  crn^ergamcnt,  sn.  .cg, 

pl  -e,  papier  najcieńszy,  we- 
linowy. 

3u'ngfernrautJ,    sm.    «co, 

porwanie  n.  panny,  dziewczy- 
ny. 


^u'ngfcritrüuöcr,    sm.  =g, 

pl  — ,  wykradacz  m.  panien. 

Su'ngfcrnftanb,    sm.    .=cś, 

stan  panieński;  fic  wav  UOĆ) 
im  eC  była  jeszcze  nieza- 
mężna. 

3«'ngfrau,  sf.  pl  »en,  dzie- 
wica /.,  panna  f. 

^U'ngfrÖUUd^,  adi.  panień- 
ski, dziewiczy;  ac?«;. dziewiczo, 
po  panieńsku. 

^u'ngfränli^fett  «/.  pa- 
nieństwo M.,  dziewiczość  /. 

^it'nggefcitt,  sm.   =cn,  pi 

«en,  młodzian  m. ;  kawaler  m., 
mężczyzna  nieżonaty. 

'^u'nggcfcttenftanb,  sm.  -e§, 

stan  bezżenny,  stan  kawa- 
lerski. 

^ü'ngltng,  sm.  »«,  pi  ^e, 

młodzieniec  m.,  młodzienia- 
szek m.;  unbärtiger  — goło- 
was  m. 

'^Ü'ngltngfriftf),  adi.  mło- 
dzieńcza żywość  posiadający. 

3ü'ngltng§altcr,  sn.  --^,  wiek 

młodzieńczy. 

^ü'ngling^ja^rc,    sn.   pl 

młodzieńcze  lata. 

^iiugft,  adv.  niedawno. 

3u'ni,  sw.  ind.  czerwiec  m. 

Ju'nior,  adi.  młodszy ; 
SJiaier  —  Maier  młodszy. 

3u'niii§,  =  '^\xm. 
3u'nfer,   sm.  -s,  pl  — , 

panicz  m.,  młodzieniec  m.  przy 
dworze. 

Su'nfcr^aft,      Su'nfenfd), 

^U'nfCdtd),  adi.  jak  panicz. 
3u'nfcrf(I)aft  5/.  jankry  pl. 
^Uri'bifC^,  adi.  prawniczy. 

3un§biftio'n,  sf.  pl  =en, 

jurysdykcya  f.;  =  ©tric^tś^ 
barfeit. 

^Un^^jrubCnS,  sf.  znajo- 
mość /I,  nauka  /'.  prawa. 

^uri'ft,  sm.  '=en,  pl  «en, 
prawnik  m.,  jurysta  m. 

^urifterei',  5/  pi  =cn,  praw- 

nictwo  n. 


^Urt'ftifcf),  adi.  prawny; 
prawniczy;  =e  ^alultät  wy- 
dział prawniczy. 

3u'rte,  sf.  pl  =n,  jurta  /., 
namiot  m.  (w  Syberyi). 

3u'r^/  sf'  pl  *6,  (z  angielek.) 
jury  /.,  sąd  m. 

3u^r  ^'^^  Z?^-  S"^^/  prawo  «. 

^Uft,  ac?y.  dokładnie,  tak 
jak  potrzeba ;  właśnie ;  ber 
pfropfen  pa^t  —  korek  do- 
kładnie wchodzi ;  eä  f)at  — 
jroölf  gefc^lagen  właśnie  biła 
dwunasta. 

^UftifigtC'rcn,  m.  (^aben) 
1)  sprostować;  eine  3fled^nung 
—  sprostować  rachunek  ;  2) 
wykonać  na  kim  wyrok 
śmierci,  stracić. 

;5Ufti'3,  sf.  sprawiedliwość 
f. ;  także  sądownictwo  n. 

^ufti'sbcamtc(r),  sm.  =n,  pl 

=n,  urzędnik  m.  sądowy. 

^ufü'ämimfter,  'sm.  -§,  pl 

— ,minister  w.  sprawiedliwości. 
^Ufti'5łJftegC,  6?/.  zarząd  m. 
sprawiedliwości. 

.^ufti'jrat,  sm.  =c§,  pl.  --röte, 

radca  m.  sprawiedliwości. 

^uftt'sreform,  sf.  pl  =en, 

reforma  /.  sądownictwa. 

^Uftt'gttJCfen,  sn.  -§  sądow- 
nictwo n. 

3u'tel)anf,  sm.  *e§,  juta  /. 

^UttJel,  sn.  sś,  pl  -e  i  -en, 
klejnot  w.,  drogi  kamień. 

äutt)e1cn^an!)cl,    sm.    =§, 

handel  drogimi  kamieniami. 

^utDdcnpnblcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  handlujący  drogimi  kamie- 
niami, jubiler  m. 

3utoc1cuIaben,  sm.  =§,  pl 

«taöen,  sklep  jubilerski. 

^mucItCr,  sm.  >§,  pl  =e, 

jubiler  m. 

^utt)elie'r!iin[t,  5/  jubiier- 

stwo  n. 

^Utt) cli C'r Waren,  sf.  pi  to- 
wary jubilerskie,  biżuterye. 

,^uy,  sm.  =  :3u(!g. 


^* 


(Wyrazów  nie  znajdujących  .si  pod  literą  ^  należy  szukać  pod  literą  S.) 


^f  n.  indecl  jedenasta 
litera,  ósma  spółgłoska  alfa- 
betu; f.  albo  ^.  (=!öniglitfj) 
królewski;  f.  f.  albo  ä.  ń. 
(=  faiferUd^  föniglid^)  c.  k. 
(=  cesarsko  królewski);  f.  u. 


I,  ^.  U.  ^.  (=  !aiferlic^  unb 
!öntgUd^)  cesarski  i  królewski. 

^aha'lt,sfpl  «n,  kabała/., 
intryga  /. 

^a'kfn,  vn.  (^aben)  l)  loso- 
wać o  co;  2)  przesyłać   tele- 


gram za  pomocą  kablu,  tele- 
grafować do  albo  z  kraju 
zamorskiego. 

ta'bel,     sn.    -g,   pl    —, 
kabel  m.  (w  telegrafie). 


taljiue'tt 


670 


ta'Iö^augc 


^aöinc'tt,  sn.  =eg,  pl  =?, 

gabinet  m. 

taMnc'ttsfragc,  5/.  pi  »n, 

kwestya  g-abinetowa. 

taMnC'tt^trtftg,  sf.  przesile- 
nie ministeryalae. 

tabillCttSrat  sm.  -eg,  rada 
gabinetowa. 

tabincltgfi^uitg,  sf.  pl  »en, 

posiedzenie  n.  gabinetu. 

tokioIClt,  sn.  =eg,  pl.  =e, 
kabryolet  »».,  dwukołowy  je- 
dnokonny powóz. 

^a'djCl,  sf.  pl  =n,  kafel  m. 

ta'djelof  cn,  sm.  =g,  pl  ^-öf  en, 

piec  kaflowy. 

^O'tfcn,  vn.  (^aöen)  kakać. 

Äa'ÖftUllI,  sm.  =eg,  stolec  m. 

äabC'ng,  s/".  ^Z.  =en,  kaden- 
cya  /. 

£obe'tt,  S7n.  =en,  pl  =en, 
kadet  w.,  uczeń  m  szkoły 
wojskowej. 

^ä'fer,  sm.  =§,  pl  — ,  chra- 
bąszcz m,,  chrząszcz  in. 

^aff,  sn.  =§,  sieczka  /. 

taffee',    sm.    -g,   kawa/.; 

—  brennen  palić  kawę;  — 
mal)kn  mleć  kawę;  —  fod^en, 
trinfen    kawę    gotować,    pić; 

—  mit  SKitci^  biała  kawa. 

^^offee'öaum,  sm.  =eö,  pl 

«bäume,  drzewo  kawowe. 

taffec'lJö^ne,   sf.   pi  =n, 

ziarnko  n.  kawy. 

talfcclirctt,  sn.^i^,pl  =er, 

taca  n.  na  kawę. 

taffcCbnibcr/ sw.  -^,  pl 

=brüber,  kawiarz  m.,  amator 
m.  kawy. 

taffce'QCfcdirr,  sn.  =eg,  na- 
czynie n.  ua  kawę. 

tnffcc'ocfcüfdjaft,  sf.  towa- 

zystwo  zaproszone  na  kawę. 

£offee'^o«g,  5».  =[eś,  pi 

=I)äufer,  kawiarnia  /. 

taffcCfanne,  «/.  pi  =n,  im- 

bryk  m.,  dzbanek  m.  na  kawę. 

tafccfcffd,  sm.  =g, pl  — , 
kociołek  m.  na  kawę. 

taffcCHatfcl),  s?n.  =(e)ö,  po- 
gadanka /.  przy  kawie. 

taffcciöffcl,  sm.  =g,  pl  —, 
łyżeczka  kawowa. 

^affCC'miiljIC,  sf.pl  =n,  mły- 
nek in,  do  mielenia  kawy. 

^affcCfa^,  stn.  =eg,  osad  m. 
(z)  kawy,  fasy  pl 

^atlcc'frf)alc,'taffc,s/.i??.  «n, 

filiżanka  /.  do  kawy. 


taffce'f^ttjcfter,  sf.  pl  =n, 

miłośniczka  /.,    amatorka   /, 
kawy. 

taffCCll)^jf,sw.  ■-t^,pl  .topfe, 
garnek /w.  do  gotowania  kawy. 

^affcctrommel,  sf.  pi  =n, 

piecyk  m.    do  palenia    kawy. 

^affeCtlldj,  sn.  -%,  pl  A\i- 
d^er,  serweta  /.  do  kawy. 

^affeCjUfa^,  sm.  =eś,  doda- 
tek m.  do  kawy,  cykorya  /. 

^^ä'fig,  sm.  =eö,  pl  =e,  klat- 
ka ./. 

ta'ftan,  sm.  »§,  pl  =§,  kaf- 
tan m. 

toI)t,  adi.  1)  łysy;  =ec 
^opf  łysina  /. ;  [ein  ^aupt  be= 
ginnt  —  ^^u  werben  jego  głowa 
łysieje;  2)  goły,  bez  włosów, 
bez  sierści,  bez  liści,  bez  trawy 
etc;  =er  33erg  goła,  łysa  góra. 

^a'I)If0^f,  sm.  ^z^,pl  *f öpfe, 
łysa  głowa,  łysina  /. 

^a'ljlfö^fig,  adi.  mający 
łysinę,  ^j&sl  głowę. 

M}m,  stn.  sik,  pleśń  /., 
kożuch  m.  na  winie. 

^0'^mcn,  vn.  (^aben)  ple- 
śnieć. 

^al)n,  sm.  .e§,  pl  ^ä^ne, 

łódka  /.,  łódź/.,  czółno  n. 

Ua'i)nMn,  sn.  «es,  pl  =e, 

(anatom.)  kość  łódkowata. 

^a'l^nfO^rt,  sf.pl  =ten,  prze- 
jażdżka /.  łodzią. 

^ax,  sm.  (wym.:  ke)  =g, 
pl  =0,  wybrzeże  m.,  kej  m., 
grobla  f.  murowana. 

^ai'fcr,  sm.  -^fpl  —,  ce- 
sarz m. 

tai'fcrablcr,  sm.  i%,pl  —, 

i  orzeł  cesarski. 

tai'fcrtiurg,  sf.  pl  =en,  za- 
mek cesarski. 

SłaffcrflCifd),  sn.  =c§,  wę- 
dzonka /. 

tai'fcrgnift,  sf.  pl  =grüftc, 

grobowiec  cesarski.      » 

^ai'fcrgiilben,  sm.  =g,  pl 

— ,  złoty  reński;  dwie  korony 
austr.  [rzowa  /. 

^ai'fcrtit,  sf.  pl  =nncn,  cesa- 
Äai'ferfronc,  sf.  pl  =n,  ko- 
rona cesarska. 

^Oi'fCrlidj,  adi.  cesarski; 
adv.  po  cesarsku ;  ^l^re  ^ai[cr= 
Itd^en  ^Od^^eiten  Ich  Wyso- 
kości cesarskie;  =e  9)Jajeftät 
cesarska  Mość;  —  gefłnnt  do 
cesarza  przywiązany. 


^ai'ferreitf),  sn.  =eś,  cesar- 
stwo n. 
Äat'fcrfc^nitt,  sm.  «e§,  pl 

»e,  cięcie  cesarskie  (chirurgia). 
^ai'fcrtCC,  sm.  *%,   herbata 
cesarska. 

.^oi'fertum,   sn.  =(e)§,  pi 

«■tümer,  cesarstwo  n.,  kraj  pod 
panowaniem  cesarza,  godność 
cesarska.  [cesarska. 

^Qt'fertoiirbc,  sf.  godność 

ta'ja!,  sm.  =5,  pl  =§,  ka- 
jak m.,  czółno  grenlandzkie. 

^ajü'te,  sf.  pl  -n,  kajuta/. 

tafabu',  sm.  .g,  pl  -g, 
(zoo).),  kakadu,  papuga  /. 

^d'fßO,  sm.  inv.  pl  »s,  ka- 
kao n.   (rośl.). 

to'foot)Ol)nc,  sf.   pl    =n, 

ziarnko  kakao. 

ta'fcdof,  sm.  =§  (--en,)  pl 
=cn,  kakerlak  m.,  albinos  m. 

Śa!o))Ijonie',  sf.  pl  -n,  roz- 

dźwiek  w.,    przykry    dźwięk. 

ta'!t«§,sm.—  2?Z.=ffe(rośl.) 
kaktus  m. 

^a'IantllÖ,  sm.  ind.  kalamas 
m.,  trzcina/,  do  pisania  u  sta- 
rożytnych. 

tolD,  sn.  =eg,  pl  Ä^älber, 
cielę  n.,  cielak  w.;  Das  —  (ib' 
je^en,  abbinben  cielę  odsą- 
dzać, odłączyć;  bie  k\\\)  mit 
bem  =e  befommen  dostać  żonę 
ciężarną;  rcer  ein  —  [tiel^lt, 
ftieljlt  auc^  mo^l  eine  ^\x\)  kto 
kradnie  cielę,  ukradnie  za- 
pewne i  krowę;  mit  frembem 
=e  pflügen  stroić  się  w  cudze 
piórka. 

.^a'IÖe,  sf.  pl  =n,  jałówka/. 

halben,  vn.  (^aben)  ocielić 
się. 

'^ä'IÖCni,  adi.  cielęcy ;  Ää1= 
flCniC^,  cielęcina  /. 

<^0'itlfC!tt, "  sn.  =c§,  cielęca 
skóra  (uiewyprawna);  prze- 
nośnie: bęben  w.;  bcm  — 
foI(^en  służyć  we  wojsku. 

äa'IÖflcifd^,  sn.  »eŚ,  cielęce 
mięso,  cielęcina  /. 

ŚallDICbCr,  sn.  •§,  cielęca 
skóra  (wyprawna);  =banb  w?., 
oprawa  z  cielęcej  skóry. 

^alMcbern,  'adi.  z  cielęcej 
skóry. 

.^a'Il>§ange,  sn.  -§>,  pl  =n, 

1)  oczy  cielęce;  przenośnie: 
oczy  jak  u  cielęcia,  bezmyśl- 
ne;  2)  (rośl.)  stokroć  wielka. 


talö^öratcn 


671 


^'anta'fdjc 


ta1b§öratcn,  «m.  =g,  fl.  —, 

cielęca  pieczeń. 

ta'IöSörötd^cn,     sn.     »§, 

^a'IÖ^ÖrÜfe,  sf.  mleczko  cie- 
lęce, 

'  ta'IÖgÖruft,  sf.      mostek 

cielęcy,  bruścik  m. 

=füfec,  cielęca  noga,  nóżka. 

talÖÖfeuIe,  sf.  *n,  cielęca 
ćwiartka. 

Ä'alööfd^tnfcn,  sm.  =g,  pi. 

— ,  szynka  cielęca. 

ta'iböf^IägeC  sm.  *ś,  pl, 

— ,  pośladek  cielęcy, 

talbau'nc,  sf.  pi.  -^n,  flaki 
pl.  m.\  fic^  bie  =n  auö  bem 
Seibe  ärgern  ze  złości  po- 
ruszyć, przewracać  sobie  wnę- 
trzności. 

talbau'ncnfreffcr,  sm.  =§, 
pl.   —,    talbau'ncnfdjlutfcr, 

sw,  sg^  j??.  — ^  człowiek  co 
flakami  żyje,  biedak  m. 

^ale'nbcr,  ^w.  =s,  pz.  — , 

kalendarz  w. 

^alCnbermat^cr,    sm.   -g, 

^?.  — ,  fabrykant  m.  kalen- 
darzy. 

tale'fdje,  sf.  pl.  m,  kolasa 
f.,  kolaska  f. 

talfa'tcrn,  «'a.  (^aBen)  za- 
tykać, zalepiać  szpary  (kono- 
piami). 

^a'It,  sn.  (chemia)  potas  m. 

BaWUt,  sn.  *ä,  pl.    —, 

kaliber  m. 

^öli'f  sm.  «en,  pl.  =en,  ka- 
lif m. 

talifa't,  ÄW.  .^eś,  pl.  =e,  ka- 
lifat m 

^alf,  5W.  «(e)Ö,  (minerał, 
i  ehem.).  wapno  w.;  gcBrann« 
ter  —  wapno  palone;  ge= 
löfd^ter  —  wapno  gaszone;  fid^ 
iii  —  oerraanbeln  zwapnieć. 

talfantDurf,      sm.     -eś, 

tynk  m. 

^alfartig,    adi.   wapnisty. 

ta'Itbrcnner,  sm.  Ǥ,  pi. 

— ,  wypalacz  m.  wapna,  wa- 
pniarz  m. 

talförenncrci',  sf.  pi.  -en, 

1)  wapniarstwo  w.,  wypa- 
lanie n.  wapna ;  2)  =  ^alfofen. 

^a'Iföni^,    sm.    -eg,    pl. 

«^brii^e,  łomy  pl.  wapna,  ko- 
palnia/, wapiennych  kamieni. 

ta'rtbüngung,  sf.  pi.  ^en, 

nawożenie  n.  wapnem. 


Ilalfen,  va.  (^a6cn)  wapnic, 
przyrządzać  coś  w  wapnie. 

Sa'ItCrbC,  5/.  ziemia  wa- 
pienna. 

ta'l!fa^,sn.4fcg,i??.=fäffcr, 

beczka  /.  na  wapno. 

Ilaltgebirgc,  sn.  ^§,pl.  —. 

góry  f.  wapienne. 

^alfgrube,  5/.  pl.  «n,  dół  m. 

na  wapno,  wapniarka  f. 

^aÜIjalttg,  adi.  wapienny, 
zawierający    w  sobie    wapno. 

m'm^i,  ^a'Hig,  adi.  1) 

wapienny ;  2)  wapnem  poma- 
zany, powalany.s 

^alHaiige,  sf.  ług  wapien. 

ta1!mcrgcl,sw.  »g,  (miner.) 
margiel  wapienny. 

^a'nmtlfl),  sf  mleko  wa- 
pienne. 

^alfofcn,  sm.  =§,  pl.  «Öfen, 
piec  m.  do  wypalania  wapna, 
wapiennik  m. 

taltmiJdCl,  sm.  =§,  za- 
prawa murarska. 

Ea'If^JU^,  sm.  =ei,  obrzu- 
cenie n.  wapnem  (muru). 

talfrii^rcr,  sm.  «ś,  pi.  —, 

(w  mularstwie)  mieszający 
wapno. 

ta'lfinipetcr,  sm.  (cbem.) 
saletran  m.  wapna. 

ta'Ifftein,  sm.  =eÖ,  (miner.) 
wapień  m. 

talftro^tftcin,  sm.  >eg,  yl. 

*e,  (miner.)  stalaktyt  m. 

Ealftuff,  sm.  se§,  (miner.) 
martwica  /. 

talfür,  sm.  =g,  vi'  -^  tal= 
fiilatio'n,  sf.  pl.  =en,  kaiku- 

lacya,   /.,  rachunek  m. 

talfwaffer,  sn.  ^§,   woda 

wapienna. 

ŚaKtgra'^)!),  5m.  =en,jp?.  «en, 

kaligraf  m. 

talttgra^jljic',  5/.  (=  ©c^ön- 
jd^reibelunfl)  kaligrafia  /. 

taütgra'ij^ifc^,  adi.  kali- 
graficzny; adv.  (-nie). 

talmäii'fcr,  sm.  =§,  yl.  —, 

domator m.;  odludekm;  tetryk 
m. ;  sknera  m 

Śalmauferei',    sf.    doma- 

torstwo  «.;  tetryctwo  w.; 
sknerstwo  «. 

ta1m«§,  s»*.  (korzeń)  kal- 
mus  TM.,  tatarskie  ziele. 

talorie',  sf.pl.  =n,  (fizyka) 
kalorya/.  (jednostka  ciepłoty), 


talt,  «(^i  zimny;  =eg  «Btut 
zimna  krew;  ^^r  ^affec  wirb 

—  kawa  pańska  wystygnie ; 
ic^  bin  burd^  unb  burd^  —  gc= 
roorben  przeziąbłem  nawskroś ; 
»er    ©d^auer    zimny    dreszcz; 

—  fein  gegen  etro.,  gegen  jmnbn 
zimno  się  wobec  kogoś,  wo- 
bec czegoś  zachować ;  se 
^Üd^e  zimna  kuchnia,  zimne 
potrawy ;  «er  2luffd)nitt  mie- 
szanina; falteS  ©ebic^t  zimny 
(bez  ognia)  wiersz ;  —  adv. 
zimno;  jmbn  —  ftetten  usunąć, 
spensyonować. 

kaltblütig,  adi.  1)  (zool.) 
zimnokrwisty,  mający  zimną 
krew;  2)  przenośnie  :  człowiek 
mający  zimną  krew,  flegma- 
tyczny,  spokojny,  rozważny; 

—  adv.  wenn  man  bal  — 
anfielet  jeśli  się  na  to  zimną 
krwią,  obojętnie,  bez  wzru- 
szenia popatrzy. 

ta'ltbrürflig,  adi.  zimno- 
krucby;  =e5  ©ifen  żelazo 
zimnokruche. 

tä'ItC,  5/.  1)  zimno  n.\ 
mróz  m, ;  bic  —  ertragen 
!önnen  być  wytrz^^małym  na 
zi.mno ;  oor  —  erftarren  zdrę- 
twieć z  zimna;  bie  —  nimmt 
\\X  mróz  się  wzmaga;  bie  — 
lä^t  nad^  mróz  puszcza,  ła- 
godnieje (folguje);  2)  prze- 
nośnie :  oziębłość/. ;  eś  l^errf d^t 

—  jmifc^en  i^ncn  panuje  mię- 
dzy nimi  oziębłość;  mit  — 
jmnbn  be^anbeln  obchodzić 
się  z  kim    ozięble;    ettP.  mit 

—  anfeilen  patrzeć  na  co 
ozięble. 

kälten,  va.  (§aben)  ziębić, 
chłodzić. 

ta'Itlierjtg,  adi.  oziębły, 
bez  uczucia. 

talt^CrStgfCit  sf.  oziębłość 
/,,  nieczułość  f. 

tä1tli(^,  adi.  zimnawy. 

ta'Ufdjmtcb,  sm.  =e§,  pl. 

»e,  mosiężnik  tw.,  który  z  mo- 
siądzu kuje  przedmioty  na 
zimno, 

taltftnn,  sm.  =e§,  ozię- 
błość /. 

talU'^e,  sf.  pl.  =n,  cha- 
łupa /. 

tomati'ttc,    sf.    pl.    =n, 

(z  hiszp.)  kamaryla  /. 

tama'f(^c,  =  (SJamafc^e. 


<^amcc' 


672 


Sä'm^fen 


^ameC,  sf.pl.  =n,  kamea  /., 
rzeźbiouy  szlachetny  kamień. 

SlamC%  sn.  =e§,  pi.  "Z, 
wielbłąd  m.  (zool.) 

.Kamelführer,  sm.  =g,  :pl. 
— ,  =  Kameltreiber. 
^ame'Igarn,    sn.  »e§,  yi- 

«e,  kamelos  m.  przędza  z  wiel- 
błądziej wełny. 

kameljiaar,   sn.   =c§,  ^l. 

*e,     1)    sierść   /.    wielbłąda, 
2)  =  Kamelgarn. 
Hame'Hnlj,   sf.  jpi.  -!üE)e, 

wielbłądzica    /.    =    Kamelin 
albo  Kamelftute. 
^omc'I^jarber,  sm.   (zooi.) 

=  ©traffe,  żyrafa  /. 

Hamelftiite,    sf.   pi.    =n, 

wielbłądzica  /. 

^ameltretkr,  sm.  ■■^,  pi. 

— ,  wielbłądziarz  w.,  ten  co 
wielbłądy  prowadzi. 

Itamelgiege,    sf.  pi.    =n, 

koza  wielbłądzia. 

.Kame'He,  ^sf.  pi.  »n,  (rośi.) 

kamelia  /. 

<KameIo'tt,   sm.   «(e)§,   pi. 

=e,  kamelot  m.  (rodzaj  ma- 
teryi). 

äamera'b,  sm.  =cn,  (ß),ph 

»en,  towarzysz  m. 

Samera'Mn,  5/.  pi.  «nnen, 

towarzyszka  f. 

^omera'Iantt,  sn.  »eś,  pi. 

=ämter,  urząd  skarbowy. 

.Ka'mfer,  =  Kampfer. 
^ami'üe,  sf.  pi.  »n,  (rośi.) 

rumian  tw.,  rumianek  m. 

<Kami'öentee,  sm.  =§,  rumia- 
nek m.  (do  picia),  odwar  m. 
rumianku. 

<Kami'n,  sm.  =e§,  pi.  »e,  1) 

komin  m. (przy  piecu);  2)  ko- 
min (przepaść  w  górach.) 

<Kann'nfeger,  sm.  =^,pl.  — , 

kominiarz  m. 

^ami'nüo^j^e,  sf.  pi.  =n, 

zasuwka  /.  w  kominie. 

^ami'nro^r,  sn.-z%,  pi.  -röi^= 

re,  rura/.,  przewód  kominowy. 

^ami'liru^,  sm.  «eś,  sadza 

kominowa.  [kamizelka/. 

^amifol,  sn.  =e§,  pi.  =e, 
^amnt,  sm.  =eö,  pi.  Kämme, 

1)  grzebień  m.  (do  czesania 
włosów);  2)  u  zwierząt:  czub, 
czubek,  w.,  grzebień  (u  kogu- 
ta), grzywa  końska;  3)  szy- 
pułka  /.  winogron ;  4)  grzbiet 
górski";    aUe   über    einen    — 


feieren  jednym  grzebieniem 
wszystkich  czesać,  ze  wszyst- 
kimi równo    sie  obchodzić. 

<<^a'ntntM att/  sn.   =e§,   pi. 

*6Iätter    (u  tkaczy)    retki  pi. 

^a'mmöraten,  sm.  *§,  pie- 
czeń wołowa  z  żeber. 
.Ka'mmMirfte,  sf.   pi.   =n, 

szczotka  /.  do  czyszczenia 
grzebieni. 

^a'ttimer,  sf.  pi.  =n,  l)  ko- 
mora /.,  bokówka  /.,  alkowa 
/.,  alkierz  w.;  ©c|a^!ammer 
skarbiec  m.)  2)  izba  do  obrad, 
zgromadzenie  n.  obradujące, 
ciało  parlamentarne ;  bie  bei= 
ben  'X\,  obie  izby  tj.  wyższa 
i  niższa;  3)  w  optyce:  bunfte 
ober  §eEe  —  ciemna  lub  jasna 
kamera;  4)komora/'.;(wanat.) 
komórka  (w sercu  np.);  5)  ka- 
mera /.,  komora  /.  urząd  za- 
wiadujący dochodami  skarbu. 

^a'nmteröetfen,  sn.  ■=^,  pi. 

— ,  nocnik  m. 

.Ka'mmerbicuer,  sm.  =0,  pi. 

— ,  kamerdyner  m.,  pokojowy, 
słue^a  pokojowy. 

Ha'ntmerMeuerf(^aft,  sf.  pi. 

==en,  służba/'.,  domownicy  pi. 

.śiammerer,  sm.  =§,  pi.  —, 

podkomorzy  m.,  szambełan  m. 

.Ka'mmerfrau,  sf.  pi.  »en, 

pokojowa  /.,  pokojówka  /. 

Sla'muierfrüulein,   sn.  =g, 

pi.  — ,  panna  pokojowa,  panna 
nadworna,  panna  respektowa. 

.Ka'mntergeridjt,  sn.  ^eä,  pi. 

=e,  sąd  m.  najwyższy. 

^of'mmergut   ^^^'   -eä,  pi. 

=güter  dobra  kameralne,  kró- 
lewszczyzna  /. 

^a'utnterfjerr,  sm.  -en,  pi. 

=en,  szambełan  w/.,  podko- 
morzy m. 

^nmmer^errciiamt,  sn.  -.t^, 

pL  =ämter,  urząd  szambelański, 
szambelaństwo  n. 

ta'mmerjuugfer,  sf.  pi.  -.n, 

panna  (pokojowa),  respekto- 
wa /. 

^a'mnterjungferrottc,  sf.  pi. 

«n,  rola  f.  subretki. 

^a'mmcrfoKegium,  sn.  =g, 

pi.  «foUegien  rada  /.  admi- 
nistracyjna. 

^a'mntcrfonsert,  sn.  =eś,  pi. 

«e,  koncert  komnatowy. 

Sla'mmermöb^en,*».  «ö,p/. 

— ,  pokojówka  /. 


^a'mmermufif,  sf  muzyka 

komnatowa. 

Äa'mmerrat,  sm.  -eg,  pi. 

=läte,  radca  skarbowy. 

^a'mmerfänger,  sm.  -^,pl. 
— ,  (=fängerin,)  śpiewak  m. 
(śpiewaczka)  nadworny,  (-na). 

^a'mmgarn,  sn.  *e§,  kam- 

garn  w.,    rodzaj    tkanej    ma- 
teryi. 

Slrmmadjer,  sm.  =g,  pi.  — , 

fabrykant  m.  grzebieni. 

Jlä'mmelfamm,  sm.  't%,pl. 

»fämme,  szczotka  /.    do    cze- 
sania wełny,  czesadło  n. 

^ä'tttmcn,  va.  (^aben)  cze- 
sać,  (np.  włosy,  głowę);  v. 
re.  ficl^  —  czesać  się;  prze- 
nośnie :  jmnbn  geprtg  —  ko- 
goś porządnie  łajać ;  miber  ben 
©tridE)  —  czesać  pod  włos. 

Kammerton,  sm.  =«,  stroj- 

nik  7W.,  kamerton  m. 

^a'mntcrto^jf,  sm.  *e§,  pi. 

=töpfe  nocnik  w. 

^a'mmertudj,  sn.  *eg,  ba- 
tyst m.  (raaterya). 

^a'mmerjofe,  sf.  pi.  --n,  po- 
kojówka /. 
^a'mntrab,  sn.  =eg,  pi.  srä= 

ber  koło  palczaste,  zębate  (we 
młynie). 

^a'mmjalin,  sm.  -t^,  pi. 

-jäl^ne,  ząb  m.  w  grzebieniu, 
tam^f/sw.  »eg,?)Z.  Kämpfe, 
walka  (w  ogóln.),  bój  w., 
zapasy  pi.;  baś  mar  ein  — 
auf  Seben  unb  Xob  to  była 
walka  na  śmierć  i  życie,  o  ży- 
cie; einen  —  liefern  wydać 
walkę;  cS  l^ot  mid^  einen  gro= 
^en  —  ge!oftct,  ju  i^m  ^u 
gelten  wielką  stoczyłem  walkę 
ze  sobą,  nimem  do  niego  po- 
szedł; fid^  tn  einen  —  einlaffen 
rozpocząć  walkę ;  f (^riftftel«= 
lerifd^er  —  walka  publicy- 
styczna, polemika;  ber  — 
um§  2)afein  walka  o  byt. 

^a'm^föegtertg,  adi.  żądny, 

chciwy  walki. 

.Ka'm|)fbegier(be),  sf.  żądza 

f.  walki. 

^a'm^iföereit,  adi.  gotowy 

do  walki. 

<Kji'llHJfCn,  1)  vn.  {[^(xUn)  wal- 
czyć (właśc.  i  przenośnie);  mit 
^iangel  —  z  niedostatkiem  wal- 
czyć; mit  bemXobe  —  walczyć, 
pasować  się  ze  śmiercią;  mit 


ta'm^fcr 


673 


Äano'ucnfugcl 


Porten  —  słowami  sie  roz- 
prawiać; id^  l^abe  lonije  tnit 
mir  fel6ft  gelämp[t  długo  ze 
sobą  walczyłem ;  er  Ijat  gegen 
manchen  geinb  ju  —  musi 
z  niejednym  nieprzyjacielem 
walczyć;  gegen  2Binbmüpen 
—  walczyć  z  urojeniami;  urn 
feine  ©giften^  —  walczyć  o  byt ; 
2)  va.  (laben)  (poet.)  einen 
^ampf  —  stoczyć  walkę. 

^a'm|)fcr,  sm.  -§,  (rośl.) 
kamfora  f.\  =  ^amfer. 

^ä'n^jfcr,  sm  'Ą  pi  —,  za- 
paśnik OT.,  bojownik  w.,  wo- 
jownik m. 

ta'm^jffertig,  adi.  gotowy 

do  boju. 

^a'm^fgefä^rte,  sm.  =en,  pi 

sn,  towarzysz  m.  boju, 

^a'nujfgetümmel,  sn.    =g, 

wrzawa  wojenna,  zgiełk  m. 
w  czasie  bitwy.' 

^a'm|)f^a^n,  sm.  =eä,  pi 

•l^äl^ne,  kogut  zaprawny  do 
walki ;  przenośnie :  człowiek 
swarliwy. 

ta'm^ftuft,  5/.  ochota/,  do 
walki. 

^ant^jfluftig,  adi.  chciwy 
walki,  ochoczy  do  walki. 

^a'mpfmutig,  adi.  wojowni- 
czy, mający  odwagę  do 
walki. 

^a'ni^f^Io^,  sm.  »e§,  pi 
=plä§e,  plac  m.  boju,  pole  n. 
bitwy,  pobojowisko  n. ;  miejsce 
zapasów,  plac  dla  zapaśników, 
bzranki  pi 

^a'm)jf^m§,  sm.  -[eg,  pi 

*fc,  nagroda  f.  walki;  (poet.) 
palma  f.  zwycięstwa. 

^a'm^fri(!^ter,'  sm.  =g,  pi 

— ,  sędzia  m.  (na  igrzyskach), 
ten  co  przysądza  nagrody  zwy- 
cięzcom. 

ta'nt^fruf,  sm.  --f^^pl  =e, 

wezwanie  n.  do  walki. 

^a'm^)ft>icl,  sn.  'i^,pl-e, 
igrzyska  pi  n.,  zapasy  pi, 
turniej  m. 

^anax'Ut,  sf.  pi  *n,  (wym. : 

-nalje  albo  -naj)  kanalia  /., 
wyrzutek  m.  społeczeństwa. 

^ana'1,  sm.  s(e)g,  pi  ^anä= 
U,  kanał  m. ;  jd^lffbaret  — 
spławny  kanał ;  (geogr.)  szero- 
ka cieśnina  morska;  kloaka/. 

^ana'Iörütfe,   sf.   pi   «n, 

most  kanałowy. 


tanaltfatio'n,  sf.  pi  =en, 

kanalizacya  /. 

tana^eC,   sn.   =§,  pi  «§, 

(z  franc.)  kanapa   /.,   sofa  /. 

tana'ricnfntter,  sn.  Ȥ,  kar- 
mią ptasia,  dla  kanarków. 

^ona'nengra^,     sn.    =feś 

(rośl.)  trawa  kanarkowa. 

^ona'ricnDogcI,  sm.  =§,  pi 

-ööaef,  kanarek  m. 

^ana'ricniocin,  sjn.  =§,  ta= 

naricnSUtfer,  sm.  -S,  kanar  m. 
ta'nbClpcEcr,    sm.  «3,    cu- 
kier lodowaty. 

^aubela'kr,  sm.  =§,  pi  «n, 

kandelaber  m.,  świecznik  m. 

^anbiba't,  sm.  ^en.pl  =en, 

kandydat  m.,  współubiega- 
jąey  się  (o  urząd  lub  przy 
egzaminie.) 

tanbiba'tciilifte,  sf.  pi  -n, 

lista  /.  kandydatów, 

tanbibaicnrcbe,  sf.  pl^n, 

mowa  kandydacka. 

tanbibie'ren,  i)  vn.  (^aben) 

kandydować,  ubiegać  się  o  co; 

2)  va.  (^aben)  =  jmnbn  alä 
^anbibaten  aufftellen,  kandy- 
dować kogoś. 

taubttcnfabrif, sf  pi  itn, 

fabryka  kandyzów. 

^d'ttCüa^,  sm.'ind.  kanwa  /"., 
rodzaj  tkaniny  do  wyszy- 
wania. 

tä'nguru^,   sn.  =§,  pi  =§ 

(zool.)  kangur  m. 

taui'n^en,  sn.  =§,  pi  —, 

królik  m. 

Slani'ud)enbau,  sm.  »e^,  ja- 
ma królicza. 

^ani'n(^enfcK,  sn  =cg,  pi 

=e,  skórka  j.,  z  królika. 

^ani'itifjeugarteu,  sm.-  §,  pi 
«gärten,  ^tani'udjcugcliegc,  sn. 

=g,  pi  — ,  królikarnią/. 

^ani'ni^cniagb,  sf.pi  =en, 

polowanie  n.  na  króliki. 

tani'nrf)ena)ärtcr,  sm.  =§, 

pi  — ,  królikarz  w.,  dozorca 
m.  królików. 

^an!a'n,  sm.  =§,  kankan  m. 

^ä'nnc^cn,  sn.  =g,  pi  —, 

dzbanuszek  m.,  dzbanek  m. 
^a'nne,  sf.  pi  =n,  dzban  in., 
dzbanek  m.]  JU  tief  itt  bic 
— gU(f  en  podpić  sobie,  przebrać 
miarę  w  piciu;  eä  gic§t  töie 
mit  =en  (deszcz)  leje  jak  z  cebra. 

ta'nnefag,  sm.  =  ÄancuaS. 
^a'nncgie^er,  sm.  »8,  pi 


^[nlenber,   2)cutfĄ*^oInif(f)Cg  SBörtcrÖudö. 


— ,  bajarz  m.,  polityk  m. 
(ironicznie),  człowiek  lubiący 
o  polityce    rozprawiać. 

tanncgtc^citi',  sf.  pi  »en, 

gadanina  /.,  zwłaszcza  roz- 
prawianie n.  o  polityce,  upo- 
dobanie n.  w  lakiem  rozpra- 
wianiu. 

ta'itnegie^cni,  vn.  (|aben) 

bajać,  polityko  \vać,  o  polityce 
rozprawiać. 

Sanneltc'rmig,  sf.  pi  ^tn, 

rowek  m.  (w  architekturze). 

^a'nncngtcfjer,  sm.  ■§,  pi 

— ,  konwisarz  m. 

tannibale,  sm.  =n,  pi  =n, 
(tannibalin  sf.  pi  4nnen)  lu- 
dożerca m.  (ludożerczyni  /,). 

tannibalentum,    sn.    -.§, 

ludożerstwo  n.,  kanibalizm  m. 
tamttba'ltf(^,     adi.    ludo- 
żerczy. 

^a'nnon,  sm.  -s,  ^;Z.   -g 

dolina  rzeczna  głęboko  wcięta. 

^a'non,    sm. '  =§,  pi  '*§, 

1)  kanon  m.,  zbiór  ^  pra- 
wideł; przepis  kościelny;  mo- 
dlitwa przepisana  podczas 
mszy ;  2)  w  muzyce :  kanon, 
śpiewana  fuga,  którą  wszyst- 
kie głosy  kolejno  powta- 
rzają ;  3)  kanon ;  =  rodzaj 
pisma  drukowanego. 

tanona'be,  sf.  pi  =n,  ka- 
nonada /.,  ustawiczna  strze- 
I  lanina. 

^anO'UC,  sf.  pi  »n,  l)  działo 
w.,  armata  /". ;  eine  —  laben 
nabić  armatę;  eine  —  lo§- 
brennen  wypalić,  wystrzelić 
2  działa ;  bic  Stabt  TOurbc  mit 
*n  befd^offen  miasto  ostrzeli- 
wano z  armat ;  2)  -n,  pi  ka- 
nony tj.  buty  z  grubej  skóry 
poza  kolana  zachodzące, 
jakich  np.  pocztylioni  używali. 

tauo'nenboot,  sn.  -e§,  pi 

»e,  łódź/  z  działami,  kano- 
nierka  /. 

tano'nenbürfte,  sf  pi  -n, 

szczotka  /  do  czyszczenia 
dział,  szczotka  puszkarska. 

^ano'ncnbonner,    sm.  ,Ȥ, 

huk  m.  armat,  kanonada  f. 

tano'nenf  euer,  sn.  •§,  ogień 

działowy. 

tano'nengie^eret,    sf  pi 

»en.  odlewarnia  f.  dział. 

tano'nciitugcl,  sf  pi  -n, 

kula  działowa,  armatnia. 
43 


^ano'ncnlouf 


674 


^aroM'ner 


^ano'ncnlauf,  sm.  -§,  pl 

«=Iäufc,  lufa  armatnia. 

tano'nenfalöc,  sf.  pl  .n, 

salwa  działowa,  armatnia. 

tanonie'r,  sm.  =(e)g,  pl  «e, 

puszkarz    m.,     kanonier    m., 
artylerzysta  m. 

Sanome'rcn,    vn.    (§abep) 

strzelać  z  dział. 

^anoniftcjrcu,  va.  (^abcn) 

kanonizować,  świętym  ogłosić. 

tantale,  sf.  pi  »n,  kantata 
/.  (w  muzyce). 

ta'ntc,  sf,  pl  =n,  l)  kant 
m.y  ostry  brzeg-,  krawędź  /. ; 
eine  —  gufd^ärfen  zaostrzyć 
krawędź,  koniec;  eine  —  ab= 
ftutn^jfen  krawędź,  koniec 
przytępić;  ftd^  gegen  bie  — 
fłofeen  uderzyć  się  o  krawędź; 
2)  brzeg-  m.  materyi,    sukna. 

tant^ari'öc,  sf.2^1  -n,  (zooi.) 

kantaryda      /*.,       hiszpańska 
mucha. 

tantl)ari'bcn^)flaftcr,  sn.  =g, 

pl  —  plaster  m.  kantarydowy. 

ta'ntig,  adi.  kanciasty ; 
adv.  kanciasto. 

tanti'nC,  sf.  pl  ^n,  kan- 
tyna /. ;  gospoda  żołnierska 
w  kasarni. 

tanto'n,  sm.  =(e)g,  pl  =e, 

kanton   m.,   np.   szwajcarski ; 
—  S3ern  kanton  berneński, 

ta'njCl,  sf.  pl  =n,  ambona 
/".,  kazalnica/.  ;(Sel^ts)^^*6dra 
profesorska;  bie  —  befieicjen 
wejść  na  kazalnicę ;  prze- 
nośnie: zostać  kaznodzieją; 
eito.  t)on  ber  —  J^eraboerfün» 
bigen  głosić,  ogłaszać  coś 
z  kazalnicy,  ambony. 

Ea'nsdöcrcbfamtcit  sf  wy- 
mowa kaznodziejska,  ka- 
zanie n. 

ta'njcnicb,  sn.  ^t^,  pi  =er, 

pieśń,    którą    się    śpiewa    po 
wstępie  do  kazania. 

ta'n^eU-cbe,  sf.  pi  =n,  mo- 
wa kaznodziejska,  kazanie  n. 

ta'nscircbner,  sm.  -^,  pi 

— ,  kaznodzieja  m. 

ta'njelf^runö,  sm.  =e§,  pl 

»fprünge,    przenośnie :     ogło- 
szenie n.  zapowiedzi  ślubnych. 
.^a'llJCltOn,     S7n.    =e§,    ton 
kaznodziejski. 

^la^njeluoftran,  =  ^anjel* 
tebe. 

Haujlci',  sf.  pl  "Zn,  kan- 


celarya  /.,  pisarnia  /.,  izba 
pisarska, 

Manjlet'botc,  sm.  -n,  pl  =n, 

woźny  kancelaryjny;  =  ^Qn= 
gicibiener. 
St'anjici'bireftor,    sm.    *§, 

dyrektor  m.  kancelaryi. 

^^anjlei'gcbü^r,  sf.  pl  »en, 

naieźytość  /.,  kancelaryjna. 

,sianslei'^ja^tcr,     sn.    =e§, 

papier  kancelaryjny. 

,^anglei'ftenel,  sn.  =§,  pl  —, 

pieczęć  kancelaryjna. 

tahslci'f^radjc,    sf  język 

kancelaryjny,  sposób  wyra- 
żania się  w  kancelaryach 
używany;  Äanjlciflil  m.,  styl 
biurowy. 

ta'njler,  sm.  =■§,  pl  —, 

kanclerz  m. 

tan'5lcrö)iirbc,  sf.  pl  =n, 

kanclerstwo  n. 

tanjli'ft,  sm.  sen,  pl  =cn, 
kancelista  m. 

taoliu',  sn.  «§,  (minerał.) 
kaolin  m.,  glinka  porcelanowa. 

Ha^au'n,  sm.  -t^,  pl  =en, 

kapłon  m. 

ta^au'ncn,  va.  (l^aben)  wy- 

kapłonić  koguta. 

ta^ajitä't  sf  pl  «en,  1) 
pojemność  /. ;  2)  wielkość  /., 
powaga  f. 

ta))c'ilmcifter,  «w.  =§,  pl 

— ,  kapelmistrz  m. 

ta^ctla'n,  sm.  =§,  pl  -e, 

kapelan  m. 

ta^C'ÜC,  5/,  pl  -n,  ka- 
plica /. 

ta'^jerf^tff,  sn.  =e§,  pl  =e, 
statek  korsarski. 

t0^ita%  sn.  =(e)§,  pl 
Kapitalien,  kapitał  m. ;  eifer« 
neś  —  żelazny  kapitał ;  ^xw» 
[en  gum  —  id^lagen  procent 
dokładać  do  kapitału;  prze- 
nośnie: auö  cłra.  —  fd^lagen 
ciągnąć  z  czegoś  zyski. 

Isia^italanlagc,  sf.  pl  =n, 

umieszczenie  n.  kapitału. 

.^"apita'Iftcner,  sf  pl  .-n, 

podatek  m.  od  kapitału. 

^^(apttä1,  sn.  =(e)§,  pl 
=läler,    głowica  m.    kolumny. 

fia^itali'ft,  sm.  =cn,  pl  -en, 
kapitiilista  m. 

iH'^W^'W,  sm.  =g,  pl  »e, 
kapitan  m. 

.^la))itä'n§f(^al«^))c,  sf.  pl 

«=n,  szalupa  /.  kapitana. 


.^ajJi'tCt,  sn.  -g,  pl  —^  1) 
rozdział  m.  (książki),  treść  f. 
rozmowy;  !ommen  mir  auf 
ein  anbercö  —  przejdźmy  na 
inny  temat;  2)  kapituła  f. ;  bic 

—  roerben  getialten  odbywają 
się  posiedzenia  kapituły;    im 

—  ©i^  unb  ©timmc  l^aben 
mieć  miejsce  i  głos  w  kapi- 
tule; gum  —  gef)örig  należący 
do  kapituły. 

ta^i'telübcrfdjrift,  sf  ph 

^en,  napis  m.,  tytuł  ni.  roz- 
działu. 

to^itulatto'n,  sf  pl  -en, 

kapitulacya  /.,  poddanie  się. 

ta^)ituIatio'nśbcrIjonbIun=' 

gCU,  sf.  pl  układy  o  podda- 


nie Sie. 


ta^)itulie'ren,   vn.   (§aben> 

kapitulować,  poddać  się. 

£a'ł)ł)(})Cn,  sn.  =g,  pl  — , 
czapeczka/.;  kapturek  m. 

ta'^^JC,  sf  pl  =n,  1)  (na- 
krycie głowy)  kaptur  m,,  czap- 
ka f.,  kapuza  /. ;  2)  (część 
ubrania  nakrywająca  głowę) 
kapiszon  m.,  kaptur  w.,  ka- 
puza/.; 3)  łata/,  u  trzewika,. 
kapki^Ź. ;  4)  kapturek  m.,  któ- 
ry się  sokołowi  na  polowaniu 
zakłada;  jmnbm  eine  (auf  bie) 

—  geben  nabić  kogo;  gleid^e 
93rüber,  gleiche  Kappen  dobrali 
się  w  korcu  maku. 

\^a'^;|)en,  va.  (^aben)  urżnąć, 
uciąć,  (linę);  ściąć  (szczyt 
masztu);  obciąć  (drzewa 
z  wierzchu);  fidfj  mit  jmnbm 

—  kłócić  się  z  kimś;  ber  ^a^i; 
!appt  bie  §'ennc  kogut  gnie- 
cie, depce  kurę. 

.^a')3^cnförnu9,  adi.  (rośi.) 

haldaszkowaty. 

v^a'^^fenftcr,  sn.  »§,  2^1  —, 

dymnik  7w.,  okno  n.  w  dachu. 

<^a'^^I|CttttC,  sf.  pl  -plener, 

pularda  /. 

ta'^fCl,  sf  pl  -W,  1)  pusz- 
ka/.;  2)  kapsułka  /. ;  3) 
kapsla  /. ;  4)  (rośl.)  torebka  f. 

<^a':|)fclbanb,   sn.    -cś,   pl 

sbänber,  wiązadło  torebkowe. 

Ha'))fcIba*romctcr,  sm.  *§, 

pl  — ,  barometer  gruszkowy. 

ea'^jfelbiidjfc,  sf.  .<^a'^fcl« 

fliutC,  sf.  pl  «=n,  strzelba  ka- 
pslowa. 

iytavabi'ncr,  sm.  ^5,  pl  —t 

karabin  m. 


taraöinic'r 


675 


^arto'ffcl 


^araöinie'r,  sm.  '%,pl.  «g, 

karabinier  m. 

Hara'ffC,  sf.  pl.  =n,  karaf- 
ka /. 

^ara't,  sn.  s(e)^,  pl.  s§,  ka- 
rat m.  (24-cześć  grzywny  pol- 
skiej.) 

^arau'fc^C,  sf.  pl.  =n,  karaś 
m.  (ryba). 

taraöJa'nC,  sf.  pl  sn,  kara- 
wana /. 

^aratoanfcrci',  sf.  pl.  en*, 

karawanseraj  (schronisko  dla 
karawan).  [rap  m. 

^aröa'tft^e,  sf.  pi.  =n,  ba- 

harapem  wytrzepać. 

tarOoiia'be,  sf  pl.  --en,  (ku- 

charstwo)    kotlet   m.,   karbo- 
nadel  m. 

tarbä'tfdjc,    sf    pi.    =n, 

szczotka  /•  (do  koni  i  do  cze- 
sania wełny). 

tarMnal,  sm.  =g,  pi.  Äar= 

binäle,  kardynał  m. 

torfiol,  sm.  =§,  (=  Siu- 
men!ol^l)  kalafior  m. 

tarfii'nfel,  sm.  =g,  pi.  —, 

1)  ==  Sranbbeule  (anatom.); 

2)  (minerał.)    karbunkuł  w., 
almadyn  m.^  granat  wschodni. 

Ifarg,  adi.  skąpy  (właśc. 
i  przenośnie);  «=e  §anb  fckąpa 
ręka;  —  (XXK  SBorten  mało- 
mówny; =e  2lntn)ort  krótka, 
lakoniczna  odpowiedź. 

£a'rgcn,  vn.  (^aöen)  skąpić, 
^a'rgfjcit,  «/.  skąpstwo  w. 

^ä'rglt^,  ac?^.  skąpy,  zbie- 
dzony;  —  leben  żyć  w  biedzie, 
w  nędzy ;  bie  '^(X\\XX  l^at  i^n  — 
Bebac^t,  auggcftattet  przyroda 
skąpo  go  wyposażyła. 

^orrte're,  5/.  pi.  =n,   ka- 

ryera  /. 

tarifatU'r,  sf  pi.  »en,  kary- 
katura /. 

tanftc'rcn,  va.  (§aBen)  ska- 

rykaturować. 

tarmefi'nforöc,  sf  pi.  ^tn, 

barwa  karmazynowa. 

tarmefi'nrot,  adi.  czerwo- 
ny jak  karmazyn, 

tarmi'n,  sm.  <e)§,  pi.  .e, 

karmin  m.  (chemia). 

tarnco'I,   sm.  =§,  pl.  =e, 

(minerał.)  krwawnik  w.,  kar- 
niol  m. 

^a'rnedal,  sm.  =§,  pi.  =e, 

zapusty  pl.^  karnawał  m. 


Harni'(fcl,  sn.  =§,  pl.  —,  = 
^aninc^en. 
ta'rnie§,  sm.  =ffcg,i??.  =ffen, 

(w  budownictwie)  karnisz, 
podkapie  w.,  wierzchnia,  węży- 
kowata część  gzymzu;  kar- 
nisz m. 

Ha'rnicöcifen,  sn.  »§,  pl.  —, 
ta'rnieSIiokl,  s?w.  =g,  pi.  — , 

hebel  esowaty. 

.^aro'tte,  sf.  pl.  =n,  (rośl.) 

marchew  f. 

^a'r^fcn,  sm.  -§,  ^j?.  — , 

(zool,)  karp  m.  (ryba). 

^a'r^fcnörut,  sf  narybek  m. 
karpi. 

^a'r^jfcnföntg,  sm.  -c§,  pl. 

;?,  karpiokról  W.,  karp  śląski. 

^a'r^fentcid),  sm.  =eg,  pl.  «e, 

staw  w.,  sadzawka  na  karpie, 
karpiami  zarybiona,  karpiar- 
nia  /. 

ta'rren,  sm.  =§,  pi.  —,  i) 

taczki  pl.  f  (o  jednem  kole, 
ręczne);  einen  SSerbredöer  sum 
—  »erurteircn  skazać  zbro- 
dniarza na  ciężkie  roboty; 
2)  wóz  (na  dwóch  kołach); 
przenośnie:  feinen  Warren  gut 
füi^ren  dobrze  swą  sprawę  pro- 
wadzić; )iix\,  —  in  ben  Äot 
fc^icBen  pokpić  sprawę,  po- 
drwić  głowę. 

^a'rren,  va.  (^aben)  taczka- 
mi zwozić. 

Ha'rrcngaul,  sm.  -e§,  pl. 

«gäule,  koń  m.  do  wożenia 
taczek. 

ta'rrcugef  an9enc(r),  sm.  =n, 

pl.  =n,  więzień  skazany  do 
taczek. 

^a'rrcnfü()rcr,  sm.  =§,  pl. 
—,  ^a'ri'cnf(^tcber,   sm.  =§, 

pl.  — ,  taczkarz  m. 

^a'rrenüjagcn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  wóz  dwukołowy. 

^arft,  sm.  *(e)3,  pl.  =e,  mo- 
tyka /. 

^a'rften,  va.  (I^aben)  moty- 
ką obrabiać,  skopywać,  gra- 
cować.  [tacz  m. 

^artä'tfdjc,  sf.  pl.  -n,  kar- 

^artä'tf(l)cnfc«er,   sn.    =§, 

ogień  kartaczowy. 

tartä'tfdjcngcfc^ii^,  sn.  -eg, 

pl.  =c,  kartaczownia  /. 

^artü'tft^cnfitgel,  sf.  pi.  =n, 

kula  kartaczowa. 

tartä'tf(|cntaf ^e,  sf  pi.  «»n, 

torba  na  kartacze. 


^a'rte,  sf.  pi.  =n,  1)  karta 
(wizytowa),  bilet  m.;  2)  karta 
(do  grania) ;  bie  m  geben  rozda- 
wać karty ;  bie  "V.  miftfien  mie- 
szać karty,  tasować;  jtnnbm 
bie  —  legen  kabałę  komu 
układać,  wróżyć  z  kart; 
jmnbm  in  bie  —  feigen  w  karty 
komu  patrzeć;  przenośnie :  zga- 
dywać czyje  plany,  wiedzieć 
jego  zamysły;  baSift  abgerebete 
—  to  jest  rzecz  ukartowana, 
ułożona;  (przenośnie)  mit  auf« 
gebecften  ^n  fpielen  grać 
w  otwarte  karty  (także  prze- 
nośnie) ;  3)  mapa  (geogra- 
ficzna). 

^a'rtenMIb,  sn.  =e§,  pi.  --er, 

figura  /.  na  karcie ;  rysunek 
m.  na  mapie, 

ta'rtcnölatt,  sn.  =eg,  pl. 

öblätter  karta  f.  (do  grania); 
ćwiartka  /.,  część  f.  mapy. 

^a'rtengdb,  sn.  -eg,  pi.  -er, 

1)  stawka  (w  grze  w  karty); 

2)  zapłata/,  gospodarzowi  za 
wypożyczenie  kart,  za  usługę 
przy  grze. 

ta'rtenldauö,  sn.  -feä,  pl. 

=pu[er,  domek  w.,  chałupka/. 
z  kart ;  przenośnie  :  rzecz  kru« 
cha,  niestała,  wątła. 

ta'ttenlünftlcr,  sm.  -§,pl. 

— ,  umiejący  sztuki  pokazy- 
wać z  kart;  prestydigitator  m. 

^a'rtenma^cr,  sm.  =§,  pl. 

— ,  fabrykant  m.  kart. 

^a'rtcnmalcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  malarz  m.  kart. 

^artenmalcrci',  sf,  malo- 
wanie n.  kart. 
ta'rtcn^ja^ier,  sn.  =§,  papier 

na  karty. 

ta'rtcnfdjiäger,  sm.  ^^,pi. 
— r(=f^fägerin  sf,  pl  »innen) 
wróżbiarz  m.  (wróżka  /, 
wróżąca)  z  kart. 

^a'rtenf^icl,  sn.  =eg,  pi  -e, 

gra  /  w  karty. 

ta'rtenfł)icler,  sm.  -§,  pi 

—^  1)  karciarz  w.,  lubiący 
grać  w  karty ;  2)  gracz,  umie- 
jący grać  w  karty;  id^  bin 
fein  —  ja  nie  grywam  (nie 
umiem  grać)  w  karty. 

ta'rtenftamm,  sm.  -e§,  = 
^artengelb  1). 
ta'rtenftem:)jcl,  sm.  -§,  pl 

stempel  m.  od  kart. 

karto'ffel,  sf.  pl  -n,  kar- 

43* 


Äarto'ffelatfer 


676 


Äata'ftcr 


tofel  m.f  kartoöa/.,  ziemniak 
m. ;  =n  bauen  trudnić  się  upra- 
w- ziemniaków;  gebratene  «=n 
pieczone  ziemniaki;  butc^ge» 
riebene  »n  ==  ilartoffelmuß 
przetarte  ziemniaki,  pire  n.  ] 
«=n  in  ©d^ate  ziemniaki  nie- 
obierane. 

^arto'ffclaifer,  sm.  ^ś,  rola 

ziemniaczana,  pole  pod  ziem- 
niaki, do  sadzenia  ziemnia- 
ków. 

^artO'ffclbau,  «m.  =eä,  upra- 
wa /".   ziemniaków. 

^arto'ffelbööen,  sm.  =g,  = 
^artoffelacfer. 
^axto'i\tlhiamtmxn,sm.'e§, 

pi.  *e,  wódka  z  ziemniaków 
pędzona. 

'^artü'ffelmcljl,     sn.     ^es, 

mąka  ziemniaczana. 

l^artO'jf ClmUŹ,  5W.  «feg,  tarte 
ziemniaki,  pire  n.  ziemnia- 
czane. 

tarto'ffelnafe,  sf.  pi.  =n, 

nos  m.  jak  ziemniak. 

^artö'ffelfalat,  sm.  «es,  sa- 
łata ziemniaczana. 
^arto'n,   sm.   =?,  pi.  =ś, 

1)  pudełko  M.,  futerał  m. 
z  tektury;  2)  rysunek  na 
grubym  papierze. 

^artona'gc/wym.:  -naż)^/. 
wyroby  pi.  z  tektury. 

^axtonit'xtn,    va.   (i^aben) 

kariouować,  oprawić  jak 
broszurę. 

aartu'fdj,  5/  2^^'  -en,  i) 

nabój  m.,  ładunek  m.;  2) 
ozdoby  pi.  u  herbów. 

^arijati'be,  sf.2yl  -n,  karya- 
tyda  /.  (postać,  zwykle  ko- 
bieca, jako  podpora  w  bu- 
dowlach). 

^a'r^Cr,  sm.  =ś,  areszt  m., 
karcer  m.  jako  kara  szkolna. 

^a'fdjmir,  sm.  =§,  pi.  =e, 

kaszmir  7w.(materya  wełniana). 

^ä'fe,  sm.  '^,pl.  — ,  ser  m. ; 
—  ma(Ąen,  fd^Iagcn  robić  sery. 

i^ä'fCbUtter,  sf.  ser  tarty 
z  masłem    albo  ze    śmietana. 

tä'fefornt,  sf.  pi.  -en,  i) 

kształt  m.  sera ;  2)  forma  f.  do 
wyrabiania  sera. 

M'fcfrau,  sf.  pi.  »en,  ko- 
bieta/., co  ser  robi  albo  sprze- 
daje. 

^Ü'fc^anbCl,  sm.  »S,  handel 
m.  serem. 


Slä'fel^ünblcr,  sm.  ^'^.pl.  —,      Äaffe'tte,  sf.  pi.  -n,  kaseta 

przekupień  serami  handlujący.   /".,  szkatuła  f. 

^ä'fcfommcr,   sf.  pi. '^n,      ^affie'ren,  ffiaben)  znieść; 

komórka     /'.    na    przechowy-  •  usunąć  ze  sZużby ;  biefer  Df* 
wanie  sera.  i  fi;\ier    »urbe    infam    «rt   ten 

^iJ'fcfUtl^Cn,  sm.  =§,  pi.  — ,    oficer    został    haniebnie    na- 
placek  m.  z  serem,  sernik  m.  {  pędzony. 

^ä'feloben,  sm.  =0,  pi.  »iä=  \    '^oftognctt(c),  sn.  pi.  »en, 

ben,  sklep  m.  ze  serem.  i  kastaniety  yl. 

^ä'fcmarft,   sm.   «eś,    pi.      ^ofta'nte,  sf.  iń.  =n,  ka- 


=mär!te,  targ  serowy,  miejsce 
gdzie  sery  sprzedają. 

^afcma'ttC,  sf.  pi.  *n,  ka- 
zamaty ^^.,  mieszkanie  n.  pod 
wałami  twierdzy. 

^ä'fen,  1)  vn.  (fein)  bie 
3Ktlc^  tft  ge!äft  mleko  zwarzyło 
się;  2)  zsiadać  się  na  ser 
(o  mleku). 

^afe'rnC,  sf  pi.  =n,  kasar- 
nia  /..  koszary  wojskowe. 

^ä'fettiaffcr,  sn.  =g,  ser- 
watka /. 

Hä'ft(!^t,  adi.  serowaty. 

^ä'fig,  adv.  serzysty. 

taffdttO'n,  sf.  pi.  ten,  ka- 
sacya  /.,  unieważnienie  (wy- 
roku sądowego),  zniesienie  n.] 
usunięcie  n.  ze  służby. 

^affOtiO'U^I^Of,  sm.  -eg,  sad 
kasacyjny. 

^a'ffe,  sf  1)1.  =n,  kasa  /., 
szafa  /.  do  przechowywania 
pieniędzy;  instytucya/.,  gdzie 
się  przechowuje  pieniądze; 
gotówka  /. ;  tii  —  fein  mieć 
pieniądze;  er  ift  nic^t  fonber* 
lid^  bei  —  nie  dużo  ma  pie- 
niędzy; (o  sztuce  teatralnej) 
ootte  —  mad^en  przynieść 
wielki  dochód. 

^o'fieuomt,    sn.   -eg,    yl. 

«ftułter,  urząd  kasowy. 

^a'ffenani)cifung,    sf  pi. 

«=en,  1)  bon  kasowy,  asygnata 
/. ;  2)  pieniądz  papieroAvy, 
banknot  m. 

^a'ff  cnbcanitc(r),  sm.  =n,  pi. 

en,  urzędnik  kasowy. 

^a'ffenfü^rcr,  sm.  =g,  pi. 

— ,  kasy  er  m. ;  =in  sf.pl.  =innen 
kasyerka  /. 

^a'ffenreDifion,  sf.pl.  «en, 

rewizya  /.  kasy. 

^a'ffcnfdjcin,  sm.  -eg,  pi. 
«e,  =  ftaffenanroeifung. 
ta'ffcnüiatt,  sm.  «eg,  pi. 

-e,  kasyer  m.,  skarbnik  m. 

^OffC'roII(C),  «/.  pi.  »n,  ryn- 
ka f.,  garnek  m. 


ec^tc 


=n 


»en. 


=e, 


sztan     m.    (rośJ.) ; 
marony  pi. 

^afta'nicnbamn,   sm.    »es, 

pi.  sbäütne,  (rośl.)  kasztan  7». 
^aftanienJünMcr,  sm.  -s, 
pi.  — ,  (=^änb(erin  sf.  pi. 
-innen)  sprzedający  kasztany, 
marony,  przekupień  m.  z  ka- 
sztanami. 

Eofta'ntcnmann,  sm.  =^  ^0=« 
ft  anten  banbler. 

^0'ftC,  sf.  pi.  «n,  kasta  f, 
stan  m. 

^aftci'en,  va.  (§aben)  i  fic& 
—  V.  ref  I,  martwić,  umartwiać 
(ciało),  umartwiać  się,  bi- 
czować się. 

taftei'ung,    sf.    pi. 

umartwianie  (ciała)  sie. 

tafte'K,   sn.    -g,   pi. 

zamek  m. 

^aftclla'n,  sm.  «g,  pi.  =e, 

kasztelan  m.,    burgrabia  m. 

^a'ftcn,    sm.  -g,    pi.  — 

i  Säften,  1)  skrzynia  /.  (do 
chowania  sukien,  pieniędzy 
i  t.  p.);  2)  skrzynka/.,  kasetka 
/. ;  także :  komoda/.,  szafa/. ; 
3)  u  instrumentów  muzycz- 
nych :  pudło  n. ;  4)  —  einer 
5^utfcl^epudłouwozu;5)grodza 
/,,  grodzę  pi..,  zabrzeżek  m., 
zagrodzenie  n.  od  napływu 
wody. 

I     ^aftra't,  sm.  -en,  pi.  -en, 

rzezaniec  w.,  eunuch  m. 

^atafalf,  sm.  -eg,  pi.  -e, 

katafalk  w.,  mary  /.  pi. 

Patolog,  sm.  -eg,  yl.  -e, 

katalog  rw.,  spis  m.  przedmio- 
tów należących  do  jakiegoś 
zbioru,  wykaz  m. 

^OtnłJUltC,  sf.  pi.  -n,  kata- 
pulta  /.  [dospad  ni. 

^otara'ft,  sm.  yl.  «e,  wo- 

^atarrl^,     sm.     katar    m, 
tota'ftcr,   sm.  -g,   yl.  —, 
kataster  w. ;  wykaz  »n.  docho- 
dów z  grnniów  i  opłat  prze- 
mysłowych. 


tötaftric'rcn 


677 


täu'fer 


tataftrie'ren,    va.  (^a6en) 

katastrować  co,  do  księs^i  po- 
datków zapisać. 

tataftro'^Jlic,    sf.   pi.    m, 

katastrofa/. ;  nagły,  nieszczę- 
śliwy zwrot  albo  wypadek. 

^attń)t't,  sm.  =en,  pi.  *en, 
katecheta  m. 

tatecf)tftC'rClt,  vn.  katechi- 
30wać,  uczyć  zapomocą  pytań 
i  odpowiedzi. 

tateC^ifattO'n,  sf.  katechi- 
zacja /. 

tatet^i'^mug,  sm.  pi  *men, 

katechizm  m. 

kategorie',  s/.  pi  =n,  ka- 

tegorya/. ;  podział  m.  pojęć; 
klasa  /. ;  dział  m. 

tatep'rtfd;,  adi,  katego- 
ryczny, adv.  -nie. 

^a'ÜlC,  sm.  i^,pl  —,  1)  kot 
m.,  kocur  m. ;  2)  staa  m. 
upitego,  upojenia. 

tot^e'öer,  sn.  =§,  pi  —, 

katedra  /. ;  przenośnie :  po- 
sada /.  profesora. 

tatl)cbra'le,  sf.  pi  -w, 
tatlicbra'Ifirtfje,  sf.  pi  =n, 

katedra  /'.,  tum  m.,  główny 
kościót. 

tatdc'ter,  sm.  «§,  pi  —, 

katyter  ?w.,  narzędzie  n.  do 
wyprowadzania  moczu. 

.^at^Oli'!,  sm.  »en,  pi  *en, 
(=in  sf.pl.  sinnen),  katolik  m., 
katoliczka  f. 

tat^O'Itf(^,  adi.  katolicki; 
adv.  po  katolicku. 

tatllOlijt'gmit^,  sm.  —,  ka- 
tolicyzm m. 

taltu'n,  sm.  -ä,  pi   =?, 

katan  m.  (materya) ;  geDrutfter 
—  perkalik  w. 

tattun'brucfer,  sm.  =§,  pi 

— ,  drukarz  m.  katunów. 

^attu'ntuckrci,  5/.  v^.  «en, 

tkalnia  /.  katunów. 

^a'^6nl)n,  sf.  meta  do 
grania  w  piłkę. 

i^a'^ftalgen,  '\\^  w.  (^aben) 

szamoiać  się  z  kim,  koty 
drzeć,  ciągle  się  swarayć, 

gra  w  piłkę. 

Slä'^d>en/  sn.  >%,  pi   —, 

1)  kotka  /.,  kotek  m.,  kote 
Cicek  m.,  2)  kocię  w.;  3)  kotki 
pi,  bazie  pi  u  roślin. 

.^a'$C,  sf.pl  '.n,  l)kotw., 
kotka  /". ;  eś  war  feine  —  b  « 


nikogo  tu  nie  było;  fie  Ie6en, 
»ertragen  [ić)  me  §unb  unb 
—  żyją  tak  jak  kot  z  psem; 
bte  —  im  Bad  faufm  kupić 
kota  w  worku;  ta^  iit  für 
bie  —  to  jest  do  niczego,  to 
się  zda  psu  na  budę;  bie  — 
liĄt  ta^  2J?aufen  nic!)t  kot  nie 
zaprzestanie  myszy  łapać, 
natura  ciągnie  wilka  do  lasu  ; 
fie^t  boc^  bie  —  ben  Äaifer, 
ben  93ifcl^of  an  przecież  to  nie 
taka  wielka  zbrodnia;  2)  = 
S5aIIfptel ;  3)  trzos  na  pieniądze ; 
(@elb!a^e);  4)  —  aitg^alten 
spokojnie,  cicho  siedzieć. 

^a'^enougc,  sn.  s§,  pi  =n, 

1)  oko  n.  iiota,  kocie;  =n 
t)a5en  mieć  oczy  błyszczące 
jak  u  kota;  2)  (w  mineralog.) 
kocie  (tygrysie)  oczko  (od- 
miana kwarcu.) 

ta'^enfctt,  sn.  f(§,  pi  =c, 

skórka  /.  z  kota. 

to'^engefd)rct,    sn.     =eg, 

miauczenie  n.  kotów. 

^a'^cngltmmer,  sm.  Ǥ,  mi- 
ka /.,  kocie  złoto,  łyszczyk 
potasowy  (w  mineralog.) 

^a'j^CUgraU,  adi.  szary, 
bury  jak  kot. 

ta'^Cnjammer,  sm.  *§,  nie- 
smak m.  (jak)  po  pijatyce. 

^a'^cnflaue,  sfpl  =n,  koci 

pazur. 

^a'^enmufif,   sf.  pi   »en, 

kocia  muzyka. 

^a'^en^fötdjen,  sn.  «§,  pi 

— ,  łapka  kocia. 

ta'^Cn^fOte,  sf.  pi  =n,  łapa 
kocia, 

^a'^enfilöcr,  sn.  *§,  kocie 

srebro,  mika  białd  (w  mine- 
ralog.) 

£a'^cn[^rung,  sm.  =eś,  pi 

=fprünge,  skok  koci;  prze- 
nośnie :  mała  odległość. 

ta'^entift^((^en),  sm.  {sn.) 

-Ö,  pi.  •e( — ),  mały,  od  wiel- 
kiego odosobniony  stolik  do 
jedzenia. 

^a'^tg,  adi.  koci. 

^au'ÖCrtüälfrf),  sn.  ind.  nie- 
zroziumiafy,  üziwaczny  język, 
żargon  m. 

taw'öemälfi^cn,  vn.  (^a= 

Ben)  mówić  językiem  niezro- 
zumiałym. 

^au'cn,  va.  (^aBen)  i  vn. 
(^aBen)  żuć;   roieber —   prze- 


żuwać; flut  gefaut  ift  l^alB 
Derbout  dobrze  przeżute  je-łt 
na  wpół  strawione;  baś  ©e« 
Biß  —  (o  koniu)  gryźć  wę- 
dzidło ;  (xn  ben  Sfiägeln,  g^ingern 
—  gryźć  paznokcie,  palce. 
^m\,  sm.  =e§,  pi   ^äufe, 

1)  kupno  w.;  id)  l)aBe  einen 
guten  —  getan  dobre  kupno 
zrobiłem  (coś  tanio,  korzystnie 
kupiłem);  ełro.  auf  ben  — 
geben  dać  co  na  zadatek; 
etnj.  burc|  —  an  fid^  Bringen 
przez  kupno,  drogą  kupna 
coś  nabyć;  2)  sprzedaż  f. 
(ze  względu  na  tych,  co  ku- 
pują); eto).  ju  —  mad^cn 
wyrabiać  co  na  sprzedaż 
(t.  j.  nie  na  zamówienie) ;  3) 
ugoda  y;,  układ  m.  o  kupno  ; 
roir  ĘiaBen  ben  —  gefd^Iofjen, 
getroffen  zawarliśmy  ugodę; 
ber  —  ift  sutücfgegangen 
ugoda  o  kupno  nie  przyszła 
do  skutku,  zerwaną  została; 
jmnbm  in  ben  —  fallen  po- 
psuć komu  kupno;  id^  bin 
leidsten  =eś  bauon  gefommen 
nieźle  jeszcze  na  tern  wysze- 
dłem. 

^au'fonfdjlttg,  sm.  =§,  pi 

sf  daläge,  1)  oszacowanie  w.  rze- 
czy na  sprzedaż  wystawionej ; 

2)  ogłoszenie  n.  sprzedaży. 
^dU'fbttt,  adi.  do  zakupie- 
nia, na  sprzedaż. 

tau'fbricf,  sm.  =es,  pi  -e, 

kontrakt  m.  kupna. 

tau'fen,  va.  (^oBen) 
kupić,  kupować;  id^  l^aBe  baś 
©ut  t)on  beinem  gruber  für 
meine  ©djtüefter  für  (um) 
100.000  Ałronen  ge!auft  kupi- 
łem dobra  od  twego  brata 
dla  mojej  siostry  za  100.000 
koron;  id)  ^aBe  mir  ein  ^'«ber* 
meffer  ge!auft  kupiłem  sobie 
scyzoryk;  ftd^  ein  2lmt  — 
kupić   sobie  urząd;  Bet  trem 

—  ©ie  geroöl^nltd^?  u  kogo 
pan  zwykle  kupujesz?  kto 
jest  pańskim  dostawcą?;  — 
(w  grze  w  karty);  id)  l^aBc 
nid^tg  gefauft  nicem  nie  kupił; 
(w  grze  w  domino);  "tiM  mufit 

—  musisz  kupić,  musisz  iść 
do  miasta. 

^ält'f  er,  sm.  ^^,  pi  — ,  ku- 
pujący, ten  co  kupił;  nabywca 
m.,  kupiec   m.,   odbiorca  w.; 


tou'ffttl)rei: 


678 


^c'^u^aOc 


biefe  SBaren  finben  fcfmeK 
il^ren  —  te  towary  szybko 
znajda  odbiorcę,  nabywcę. 

^au'f  f  al)rcr,  'sm.  =§,  pi.  — , 

1)  kapitan  m.  dowodzący  okrę- 
tem kupieckim ;  2)  okręt  ku- 
piecki. 

^ouffa^rtci',  sf.  pi   »en, 

handel  morski,  żegluga  ku- 
piecka /. 

tauffal)rtct'f(üttc,    sf.  pi 

=n,  flota  kupiecka. 

^auffa^rtei'fdjiff,  sn.  »e§, 

pi  ce,  okręt  kupiecki. 

^au'ffraü,  sf.  pi  =cn,  kup- 
cowa /. 
tau'fgelö,  sn.  =e§,  pl^  ^n, 

cena  /.  kupna,  należytość  /. 
za  kupno. 

tau'fgcf(i^äft,  sn.   re§,  pi 

=j,  kupno  w. 

taii'f^aHe,  sf.  pi  =n,  hala 
targowa. 

^au'f^ anbei,  sm.  -.§,  handel 
za  gotówkę. 

^au'fpt)  sn.  =eg,  towary ^Z. 
na  sprzedaż. 

^au'fliauö,   sn.    =e§,    pi 

Käufer,  sklep  w.,  magazyn  ku- 
piecki. 

^au'f^err,  sm.  =n,  pi  «en, 

kupiec  m. 

^au'flabeit,    sm.    -§,    pi 

=läben,  sklep,  skład  kupiecki, 
kram  7n. 

.^au'fleute,  pi  =  ^auf» 
mann. 

^ÜU'flid),  adi.  kupny;  adv. 
przez  kupno,  drogą  kupna; 
etn?.  —  befi^en  posiadać  co 
jako  kupione. 

tüu'fling,  sm.  =e§,  pi  -e, 

człowiek  w.  kupiony,  także 
najemników,  (żołnierz). 

taU'fluft,  sf.  chęć  /*.  do 
kupna;  ochota  /.  do  kupo- 
wania. 

^au'ftuftig,  adi.  l)  lubiący 
kupować;  2)  mający  ochotę 
do  kupna. 

^au'fmann,  sm.  ^cg,  pi 
^aufleute,  kupiec  m. ;  untrer» 
gie^cnber  —  wędrowny  ku- 
piec. 

tau'fmnnnilrf),  adi.  ku- 
piecki; adv.  po  kupiecka. 

^au'fniaunfdjaft,  sf.  i)  ku- 

piectwo  n. ;  2)  kupcy  _p?.,  kon- 
gregacya  /.  kupiecka. 

<Siau'[mhun§gł(bc,  sf  giida 


kupiecka,  stowarzyszenie  ku- 
pieckie. 

^au'fotjeft,  sn.  «e§,  pi  H, 
przedmiot  vi.  przeznaczony 
na  sprzedaż. 

^au'f^rciö,  sm.  4e§,  pi  .-e, 

cena  /.  kupna. 

^au'f  f  djitttng,  sm.  Ȥ,  pi  -e, 

pieniądze  uzyskane  z  kupna. 

^aiVffc^Iag,  sm.  ^c§,  do- 
bicie n.  targu;  =  5Cauf. 

^au'fbertrag,  sm.  =e§,  pi 

»Derträgc,  kontrakt  m.  kupna 
(i  sprzedaży). 

^ail'föJert,  sm.  se§,  wartość 
/.  w  razie  kupna. 

^aum,  adv.  ledwo,  ledwie 
(że),  zaledwo;  ic^  erinnere 
mid^  —  noc^  (biefeS  2l6en= 
teuer§)  ledwo,  że  sobie  przy- 
pominam (tę  przygodę);  — 
tjatte  er  bicjc'  SBorte  gefagt . . . 
zaledwie  wypowiedział  te 
słowa . . . ;  er  roar  —  »ier  ^al^re 
alt  miał  zaledwie  cztery  lata; 
ba§  ift  —  3U  begreifen  ledwo 
że  to  można  pojąć;  ca  tuirb 
mir  —  gelingen  wątpię  czy  mi 
się  to  uda;  id^  glaube  e§  — 
prawie,  że  nie  wierzę. 

tau'f(i)cr,  =  ^ofc^a. 
tautio'it,  sf  pi  =en,  kau- 

cya /.,  rękojmia/.,  zabezpie- 
czenie n, 

tau'tf^Uf,  sn.  -§,  kau- 
czuk m.,  guma  /.,  sprężysta 
gutaperka  /. 

^au'tf^u!fcljla«rf),  stn.  =e§, 

wąż  kauczukowy. 

'^aWi,  sm.  >i§,  pi  ^äujc, 
1)  puszczyk  m.,  puchacz  so- 
wa ;  2)  przenośnie  o  ludziach ; 
ein  närrifc^er,  raunberlid^er, 
luftiger  —  śmieszna  figura, 
dziwne  stworzenie,  wesoła 
sztuka;  dziwak  m.,  oryginał 
m. ;  ein  reid^er  —  bogacz  całą 
gębą;  e§  ntu^  aud^  folc^e 
K'äu^e  geben  muszą  być  i  tacy 
ludzie;  eś  gibt  allerlei  5läuje 
różni  ludzie  bywają. 

Haji'fe,  sm.  --n  pi  =n,  ka- 
cyk m.,  naczelnik  m.  pokolenia 
u  dzikich  mieszkańców  Ame- 

ectjfe,  sf,  pi  =n,  ^clifiit, 
sf.  pi  =innert  =  ilebSiüeib. 

^tUtijt,  sf  pi  -.n,  mał- 
żeństwo nieślubne,  nieprawne. 

RcöS'finb,  5».  *eg,  pi  --tv, 


dziecko  n.  z  nieprawego  łoża, 
nieślubne. 

^t'h^mx^,  sn.  se§,  pi  »er 
małżonka  niezaślubiona,  ży- 
jąca na  wiarę. 

^tcf,  adi.  śmiały,  na  nic 
nie  zważający;  zuchwały; 
ic^  !ann  el  — -  behaupten 
śmiało  to  mogę  utrzymywać; 
ba§  roar  eine  '-e  ^ufeerung 
to  było  zuchwałe  oświadcze- 
nie; er  raar  —  genug  biefe 
SRa^regel  gu  tabeln  miał  na 
tyle  zuchwałości,  aby  to  za- 
rządzenie zganić. 

^t'Üt)ńt,  sf.  pi  =en,  śmia- 
łość /.,  zuchwalstwo  n. ;  er 
|atte  bie  —  mir  ^u  fagcn,  ba^ . . . 
miał  tę  śmiałość  powiedzieć 
mi,    że  .  .  . 

^e'gcl,  sm.  =0,  pi  —,  1) 
kręgiel  m.]  —  fd^ieben  grać 
w  kręgle;  2)  stożek  m.;  f^ie= 
fer  —  stożek  pochyły;  abge= 
ftU^ter  —  ścięty  stożek;  3) 
^Inb  unb  —  cały  dom,  wszyscy 
co  do  rodziny  należą. 

^c'gdat^fe,  sf  =n/  oś  stoż- 
ka, 
te'gclauffe^er,  słn.  =g,  pi 

— ,  chłopak,  co  kręgle  usta- 
wia. 

^e'gdöal^n,  sf  kręgielnia/. 

SlC'gclfÖrmig,  adi.  stożko- 
waty. 

^c'gclgelb,  sn.  =eg,  pi  -er, 

1)  zapłata/,  za  grę  w  kręgle; 

2)  stawka/,  przy  grze  w  kręgle. 

^c'fjclgcftalt,    sf  stożko- 

watośc  f. 

^c'gcljungc,  sm.  -n,  pi  -n, 
=  Äegelaufje^er. 
^e'gcltugel,  sf  pi  =n,  kula 

/.  do  kręgli. 

^C'geln,  vn.  (^a&en)  w  krę- 
gle grać. 

^e'gcIfdjtCÖCtt,  sn.  .-g,  gra- 
nie n.  w  kręgle. 

^c'gcIfpicC  sn.  -cg,  pi  =e, 

gra  /.  w  kręgle. 

^e'gelf^jiclcr,  sm.  =s,  pi  — , 

gracz  *m.  w  kręgle,  grający 
w  kręgle. 

^e'lilabcr,     sf     pi    =n, 

(w  anatom.)  żyła  gardłowa. 

^łc'I)I6ancn,  sm.-§,  pi  —, 

rozpora  /.,    pas  m.,    bant  m. 
.^C'^lÖratCn,    sm.    =3,    pod- 
gardle n. 

.^e'I)IlmcOftabc,sw.  =n(ö),ij?. 


Ste'^Ibcifcl 


679 


iUin 


^n,  (w  gramatyce)  litera  gar- 
dłowa. 

^t'\)\htM,  sm.  =§,  pl  —, 
(w  anatom.)  nakrywka  krta- 
niowa. 

^e'^IC,  sf.  pl.  =n,  gardło 
n. ;  eine  gute  —  l^aben  mieć 
dobre  gardło,  głośno  mó- 
wić, śpiewać;  l^elle  —  czyste 
gardło,  czysty  głos;  jmnbm 
albo  [id^  bie  —  abfd^neiben 
komu  lub  sobie  gardło 
poderżnąć;  imubm  ba§  äJieffer 
(xn  bic  —  fe^en  przyłożyć 
komu  nóż  do  gardła,  (prze- 
nośnie) przycisnąć  kogo  do 
muru;  mir  ift  bie  —  lüie 
rerfcinürt  gardło  moje  jest 
jakby  zasznurowane,  nie  mogę 
mówić;  auś  üoller  —  fc^reien, 
pełnym  głosem  krzyczeć,  na 
całrf  gardło  krzyczeć. 

^e'ljlcn,  va.  (^aben)  żłob- 
kować, żłobkowało  wydrążać ; 
ben  ^ifc^  —  rybę  zarżnąć. 

*^e'I)If0^f,  sm.  =cś,  krtań/. 

^e'^Ifo^ff(^ti)tnbiiitOt,     sf. 

suchoty  gardlane. 

^c'^Uo)jfriemcn,    sm.    =§, 

pl.  — ,  rzemień  podgardłowy. 

He'^Irinuc,  sf.,  pl.  -n,łotok 

m.,  Zotoczek  daszny,  ściek 
dachowy. 

^c'^lf^arrcn,   sm.,  =g,  pl. 

— ,  krokiew  żłobiasta. 

ile'^ISicgcI,     sf    pl.     =n, 

gąsior  m.  (w  dachówkowym 
dachu). 

^t'i^XÜU^f  sm.  03tatni  taniec 
na  pożegnanie. 

^e'I|ct)c|en,  sm.  =§,  pl.  —, 

miotta  /.  do  zamiatania. 

^c'^rüürftc,    sf.    pl.    =n, 

szczotka  /.,  miotełka  f. 

^t'1i)ttn,  l'  vn.  (fein)  obrócić 
się;  nad^  §ctu[e  —  wracać  do 
domu,  iść  napowrót  do  domu^ 
aümällic^  feierte  il^m  baä  Seben 
njieber  powoli  odzyskiwał 
życie;  ftcf)  JU  ©Ott  —  zwrócić 
się,  nawrócić  się  do  Boga; 
II.  va.  1)  obrócić,  zwrócić;  bie 
2lugencjegen  albo  auf  jmnbn  — 
zwrócić  na  kogo  oczy;  jmnbttt 
'titn  Stiidfen  —  obrócić  się 
tyłem  do  kogo;  bie  SOSaffen 
gegen  baö  SSaterlanb  —  oręż 
przeciw  ojczyźnie  zwrócić; 
in  fid^  gefe^rt  fein  być  za- 
myślonym, zamkniętym  w  so- 


bie, smutnym,  skrytym;  2) 
zamiatać;  baä  3^1"^^*^  —  ^^- 
miatać  pokój;  ben  ©d^ornftein 

—  wymiatać  komin,  sadzę 
z  komina;  ein  jebec  feiere  »or 
feiner  %ViX  niech  każdy  swego 
patrzy,  pilnuje;  patrz  każdy 
swego  nosa,  nie  wścibiaj  nosa, 
gdzieś  nie  dał  grosza ;  QÜeä  jum 
beften  —  wszystkiem  dobrze 
tłómaczyć,  wszystkiemu  dać 
pokierować. 

He'i^rgclb,  sn.  -e§,  pi.  =er, 

zapłata  /'.  za  zamiatanie,  wy- 
miatanie. 

Hc^rljaufcn,  sm.  «g,  pl.  —, 

kupa  f.  śmiecia. 

.^C'^rt^t,  sn.  =§,  śmiecie  n. 

^le'I)rt(J)^aufcn,    sm.    *s, 

kupa  /.  śmiecia. 

^e'Jirmagb,  5/.  pl.  »mägbe, 

dziewka  /.  do  zamiatania. 

^e'^rfeite,  sf.  pi.  ^n,  strona 

odwrotna. 

^^Ci'^cn,  vn.  (^aben)  sapać, 
ciężko  oddychać, 

'^ei'(i|^uitcn,  sm.  Ȥ,  (patol.) 
koklusz  m. 

Eei'fcn,  vn.  (baben)  1)  zrzę- 
dzić, gderać,  kłócić  się ;  fid^ 
l^eifer  —  zachrypnąć  z  zrzę- 
dzenia ;  2)  szczekać  (o  małych 
psach)  =  Üäffen. 

.^ei'fcr,    sm.   =3,  pl.   —, 

gderacz  m.,  zrzęda  m. 

^Cil,  S7n.  .(e)l,  pl.  =e,  klin 
m.;  einen  —  eintreiben,  ein= 
fĄlagen  wbić  klin,  zabić  klin  ; 
eilt  —  treibt  ben  anbeten 
klin     klinem    wybije;     einen 

—  (au§  Seinraanb)  einfe^en 
wstawić  klin  (u  koszuli  etc.) ; 
auf  einen  l^arten  2lft  (groben 
Ä(o^)  gehört  ein  l^arter  (grober) 

—  (przysłowie)  trafił  frant 
na  franta,  wyciął  mu  kuranta. 

.Keilbein,  sn.  «eś,  pi.  »e, 

(anatom.)  kość  klinowata. 

^eil^cn,  sn.  '%,  pl.  —, 

klinek  m. ;  klineczek  m. 

seilen,  va.  (^aben)  1)  klinem 

łupać,  kliny  w  co  wbijać; 
rozsadzać  (klinem);  2)  jmnbn 

—  walić  kogo,  okładać  go 
kijem;  3)  kuć  (uczyć  się). 

heiler,  sm.  'Ö,  ph  —, 
odyniec  m. 

Seilerei',  5/.  pl.  »en,  bitka/. 

^Cirfäuftct,  sm.  (w  górn.) 
młot  do  zakliniania. 


^Ci'lf  iJrmtg,  adi.  klinowaty ; 
adv.  klinowato. 

^ei'Ifd)rift,  sf.  pl.  .en,  pi- 
smo n.  klinowe. 

^eim,  sm.  "t^fpl.  »e,  kieł 
m.]  zaród  m.,  zarodek  m., 
zawiązek  m.  ;fud^e  bie  Seiben« 
fc^aft  im  erften  «e  ju  er^ 
ftidE^n  staraj  się  namięt- 
ność w  pierwszym  zarodku 
stłumić;  ben  —  einer  ^ran!« 
I^eit  in  fid^  tragen  nosić  za» 
rodki  choroby  w  sobie. 

£e'tmcit,  v7t.  (§aben)  kieł 
puszczać,  kiełkować. 

^ei'mfä^ig,  adi.  mogący 
kiefkować. 

^Ci'mpüC,  sf  pl.  =n,  błona 
/.  zarodka. 

^ci'mfnotcn,  sm.  -§,pl.  —, 

zarodnik  m. 

^ci'ntlä^^rfjcn,  sn.  =§,  pl 

— ,  listek  m.  zarodkowy. 

^ct'mUng,  sm.  =g,  pi  «e, 

(rośl.)  zarodek  m. 

J^ci'm^flansc,   sf  pi  -n, 

roślina  zarodkowa. 

ütlll,  pron.  fein  m.,  !cine 
/.,  !ein  w.;  feiner,  feine,  feines 
1)  żaden,  żadna,  żadne;  — 
^an^  ift  au§  bem  S3ranbe  ge- 
rettet rcorben  żadnego  domu 
nie  uratowano  od  pożaru; 
=er  üon  ibnen  żaden  z  nich; 
<=er  eon  beiben  żaden  z  oby- 
dwóch ;]  zamiast  nid^t :  ić)  f)abc 
—  ©elb  bet  mir  nie  mam  pie- 
niędzy przy  sobie;  id^  l^abe 
=e^  Suft  fiinjuge^en  nie  mam 
ochoty  tam  pójść;  mer  "i. 
^van  l^at,  bec  .  .  .  kto  żony 
nie  ma,  ten  .  .  . ;  bU  l^aft  =en 
Segriff  baoon  nie  masz  o  tem 
wyobrażenia;  baS  mar  — 
ftuger  (Einfall  to  nie  był 
mądry  pomysł;  e§  mar  — 
3Jlenfd^  ba  (eś  mar  niemanb 
ba)  nikogo  tu  nie  było;  =er 
foU  eä  erfar)ren  nikt  się  o  tem 
nie  dowie;  =er  traut  bem  an= 
beren  nikt  nikomu  nie  wierzy; 
eg  finb  noc^  »e  Dter  SBod^en, 
a[§  .  .  .  niema  jeszcze  czterych 
tygodni,  jak  .  .  .;  er  f)at  »C 
®(tern  mel^r  on  już  nie  ma 
rodziców;  er  l^at  fo  gut  mie 
•en  Ärebit  tak  jakby  nie 
miał  kredytu;  er  barf  =m 
SCßein  trinfen  nie  wolno  mu 
wina  pić. 


.Qct'ncuTaK^ 


680 


^c'nntni^ 


adv,  na;  żaden  sposób,  w  ża- 
dnym razie. 

^Ct'nCrlCt,  adi.  inded.  ni- 
jaki, ani  taki  ani  owaki;  ba§ 
!ann  auf  —  SOTeife  gefd^e^en 
to  się  nie  może  w  żaden  spo- 
sób stać. 

te'tncrfeit§,  adv.  z  żadnej 
strony. 

M^,  sm.  =e§,  pi-  =e,  kie- 
lich ?w.  do  napojów  i  kielich 
w  roślin;  ber  —  ber  Seiben 
kielich  cierpień,  mąk,  kielich 
goryczy;  jroifd^en  Sipp'  unb 
=e§  3ianb  fd^tDebt  be§  bunflen 
Sd&idEfalś  §atib  miedzy  usta- 
mi a  brzegiem  puharu  unosi 
się  ręka  ciemnego  losu. 

'^Cl(!^nrtig,  adi.  kieliszko- 
waty. 

ter,  (rośl.)  listki  kielicha. 

^C'l(?^MÜI)enb,  adi,  (rośl.) 
z  kielicha  kwitnący. 

tc1d)lilume,  s/.pi.  «n,  kwiat 

kiełiszkowaty. 

^e'I(i^bccfcl  sm.  >^,  pi.  — , 

nakrywka  /.  do  kielicha. 

^C'lrfjfila§,  sn.  =[e§,2??.  sglä== 
fer^  szklanka/,  mająca  kształt 
kielicha,  puhar  m. 

^e'I^IO?,  adi.  bezkielicho- 
wy. 

Ut'tZ,  sf.  pi.  =n,  1)  warzą- 
chew  /■.,  łyżka  /.  do  nabie- 
rania, czerpaczka/.  z  rączką; 
2)  kielnia  miirarska. 

^e'Kcr,  sm.  -§,  pi.  —,  pi- 
wnica /.,  sklep  w.,  podziemie  n. 

feueret',  sf.  pi.  -en,  l)  pi- 
wnice pi.  /.,  piwniczne  skła- 
dy; 2)vu)ząd  m.  piwniczny. 

^CKcrfcnftcr,  sn.  =^,pl  —, 

okno  n.  do  piwnicy. 

^eKcrocf d|0§,  5«.  -ffe§,  pi 

«=yje,  podziemia  pi.,  sutereny 
pi 

^t'UttijaU,  sm.  =fe§,  szyja  /. 
piwnicy. 

^e'ücrfncrfjt,  «w.  *e?,  pi 

— ,  parobek  m.  do  usłng  pi- 
wnicznych. 

<^e'üerfraiit,  sn.  ^c§,  (rośl.) 

wilcze  łyko. 

UtUtthń),  sn.  =(e)ś,  4()cf;er, 
okno  sklepowe,    przedech  m. 

j^Cttermanb,  sf.  pi.  ^mögbe, 

ziewka  /.    do    usług   piwni- 
znych. 


^e'Hcrmetfter,  sm.  =§,  pi.  —, 

piwniczny  tj.  przełożony  nad 
piwnicami  dwora. 

te'ttermctftcramt,  sn.  =e§, 

pi.  =äniter,  nrząd  m.  piwnicz- 
nego. 

HCtterrannt,   sm.  -eg,  pi. 

sräume,  przestrzeń  /.  pi- 
wnicy. 

^e'Kcrf(!^IiiffcI,  sm.  =§,  pi. 

— ,  klucz  m.  do  piwnicy. 

^c'öertrclj^jc,^  5/.   pi    =n, 

scbody  pi.  do  piwnicy. 

Hc'ücrtiir,  5/.i57.  =en,  drzwi 

pi  do  piwnicy, 

.^C'öcrtDirt,  sm.  =e§,  pi.  ^e, 
gospodarz  w.,  w  szynku  pi- 
wnicznym. 

.^c'Ilner,  sm.  =§,  pi  — , 

garson  m.,  kelner  m. 

^c'üncrin,  sf.  pi  =innen, 

kelnerka  /. 

Leiter,  sf.,  pi.  =n,  pra?a 
/.  (do  wyciekania  soku  z  ja- 
gód n.  p.  winogronowych), 
tłocznia  /. 

^eltcrlia«?,  sn.  =fe?,  pi. 

=l^äufer,  dom  m.,  w  którym 
wytłaczają  wino. 

tdtcrfńcdjt,  sm.  *e§,  pi 

;e,  parobek  m.  wytłaczający 
wino. 

teitcrn,  va.  (^aben)  wy- 
tłaczać (deptaniem  lub  w  pra- 
sie) wino. 

Helgen,  vn.  (I^aben)  skrze- 
czeć. 

^Cntena'tC,  sf.  pi  =n,  kom- 
nata /. 

^C'ltnflttr,  adi.  do  poznania, 
dający  się  poznać;  baratt  ift  er 
—  po  tem  można  go  poznać. 

<^e'nncn,  m.  pabett)  rannte, 
gefanrt,  znać  kogo  lub 
co;  tc^  !enne  i^n  perfönlic^, 
ront  ©efjjn,  bem  9?amen  nac^, 
bnrd^  feinen  9iuf  znam  go  oso- 
biście, z  widzenia,  z  nazwiska, 
wskutek  jego  rozgłosu;  er 
fennt  bie  loucfjfłaben,  bie  Äar= 
len,  bie  ^a'ijUxK  zna  litery, 
karty,  liczby;  id^  fenne  it)n 
genau  znam  go  dokładnie; 
fcnnen  [erneu  poznać  kogo 
lub  co;  ftd)  —  znać  się;  raer 
fid^  ni(f)t  fnmt,  ber  frage  bie 
9^atf)barn  kto  się  nie  zna,  niech 
pyta  sąsiadów;  rcir  —  @ołt 
an  feinen  2Bet!en  poznajemy 
Boga  z  dzieł  jego;    i^  fcnne 


i^n  nid^t  nte^r  nie  poznaję  go 
(tak  się  zmienił);  er  fennt  fic^ 
t)or  ©tol3  nirf)t  mcfir  nie  po- 
siada się  już  z  dumy  ;  fid^  tior 
3orn,  2But  nidf.t  —  nie  po- 
siadać się  ze  złości,  wście- 
kłości; jmnbn  an  ber  ©timtne 
erfennen  poznawać  kogo  po 
głosie;  id^  ^abe  i|n  alśreid^en 
SJłann  gefannt  znałem  go  jako 
bogatego  człowieka. 

äe'nncn^tticrt,  adi.  godzien 
poznania. 

^C'mtCr,  sm.  =8,  pi  —,  znaw- 
ca m.  czego,  znający  się  na 
czem;  —  beś  3tttertumö  znaw- 
ca starożytności;  er  ift  ein  — 
in  ©emäiben  on  jest  znawcą 
obrazów;  einen  —  fpielen  grać 
rolę  znawcy,  udawać  znawcę. 

te'nneraugc,  sm.  =§,  pi  =ti, 

oko  znawcy. 

^c'nnerMttf,  sm.  =(e)§,  pi. 

=f,  wzrok  m.  znawcy. 

^e'niicrtinn,  sm-  =§,  pi.  -e, 

udający  znawcę. 

^c'nncrmicnc,  sf.  pi  -n, 

mina  /.  znawcy. 

£c'nnerfcl)aft,  sf  znawstwo 

n.,  (wszyscy)  znawcy  pi. 

^'C'nntlidl,  adi.  odznacza- 
jący się;  \i'\t  ^iarbe  im  ®e= 
fid^te  tnad)t  il^n  —  odznacza 
go  blizna  na  twarzy. 

tC'nntni?,  sf.  pi  »ffe,  zna- 
jomość /".  czego,  wiadomość/, 
o  czem,  umiejętność/.;  er  {)0t 
gar  feine  — 'bicfer  ©procce 
nie  ma  żadnej  znajomości 
tego  języka;  ^enntniffe  »on 
etra.eingiel^en zasięgnąć©  czem 
wnadomości;  jmnbn  Don  etro. 
in  —  fe^en  zawiadomić  kogo 
o  czemś,  dać  komuś  o  czemś 
znać;  etro.  gur  —  bringen  po- 
dać coś  do  wiadomości;  id^ 
i^abeüonil^m  booon  —erhalten 
od  niego  otrzymałem  o  tera 
wiadomość;  feine  —  t)on  etn». 
nel^tnen  nie  chcieć  o  czemś 
wiedzieć,  nie  przyjąć  czegoś 
do  wiadomości;  er  ^at  üiet 
gelffjtte  «ffe  ma  wiele  nauko- 
wych wiadomości;  bie  =ffe  ber 
31iałl)emQt{!  znajomość  mate- 
matyki; eś  ift  ;i:  meiner  — 
gelangt,  bafi  .  .  .  doszł  •  'lo 
mojej  wiadomości,  że  .  .  .;  •:  i 
—  ron  etm.  rerfd^affen  nabyć 
wiadomości  o  czemś. 


tc'nntni^arm 


681 


tc'ffcl 


^c'niiini^örnt,  adi.  u  togi 

w  wiadonfści. 

^c'nntni^retrf),  adi.  obfiiu- 

jący,  bogaty  w  wiadomości. 

'^e'nnung,  5/.  jpi.  -en,  = 

^ernjeic^en,  znamię  w.,  ozna- 
ka /.,  cecha  /. 

tCnnjctrfjcn,  sn.  '^,pi.  — , 
■=  Äennutig. 

^e'rfie,  sf.  pi  «n,  tarb  m., 
rowek  m.  (wyrżnięty  lub  wy- 
ciśnięty na  czems),  żłobek  m. ; 
eine  '—  in  eini.  fct)neiben,  fei= 
len,  Wod^en,  rowek  w  czem 
wyrżnąć,  wj piłować,  zrobić; 
jemanbem  etw.  auf  bie  — 
fe^tn  na  karb,  na  rachunek 
czyjś  coś  zapisać. 

ÄC'ricn,  va.  (^a6en)  karbo- 
wać, żłobkować,  narzynać, 
karby  w  czem  robić;  SCRÜnje 
mit  ge?etbtcm  3ftanbe  moneta 
z  żłobkowanym  brzegiem;  na 
rachunek  zapisać. 

Ut'xUjOih  sn.  =c§,  tc'rü= 
ftOtf,  sm.  «to,  karbowany  kij, 
laska  /.  karbowana;  kij,  na 
którym  wyrzyna  się  karby; 
aufg  Äetb^olj  fe|en  na  ra- 
chunek zapisać. 

^e'rfcr,  sm.  =§,  pi.  —,  wię- 
zienie n. 

tCrfernteiftcr,  sm.  -§,  pi. 

— ,  dozorca  m.  więzienia, 
^e'rfcrii,  va.  =  (Sin!er!ern. 
tc'rfcrftrofe,    sf.  pi.    ^n, 

kara  /.  więzienia. 

^e'rferturm,  sm.  »e§,  p^. 

=tüiwe,  wieża,   w    której  jest 
więzienie,   turma  /. 

ktxl,  sm.  »(e")a,  pi  «e, 
mężczyzna  m.,  chłop  w.; 
ein  lüct)tiger  —  chwat  m. ; 
großer  —  rosły  chłop ;  (często 
używane  jako  obelg-a) ;  tras 
roili  ber  — ?  czego  ten  czło- 
wiek sobie  życzy?  er  toutbe 
non  üier  sen  überfallen  na- 
padło go  czterech  drabów; 
armer  —  biedny  chłop;  gut= 
mutiger  —  dobroduszny 
chłop,  poczciwiec ;  eicnber  — 
nędzne  indywiduum,  nędznik  ; 
er  ift  ein  t)s'rteufelter  —  to 
dyabelska  sztuka. 

tCrWjcit,  słi.  •§,  pi  —, 

chłopaczek  m. 

^C'rme§,  sm.  ind.  (zool.) 
czerwiec  m.  (robak). 

tc'rmc^baum,  sm..  -e?,  pi. 


»bäume,  kiermesowe   drzewo; 
alkiermes  m. 
Uan,    sm.    =(e)§,     pi    =e, 

1)  jądro  n.,  pestka/.,  ziarno 
n. ;       rdzeń      m.      (drzewa) ; 

2)  wewnętrzna  część  jakiej 
rzeczy;  —  be§  (Sałato  głów- 
ka sałaty;  —  beś  ^(eifcf)e§ 
treść  mięsa  (tj.  nie  żyły,  ko- 
ści);  —  beś  (iifenS  jądro  że- 
laza; roer  ben  —  roili,  mu^ 
bie  Śd^ale  bre^en  kto  chce 
jądro  posiąść,  musi  sko- 
rupę rozbić;  ber  —  ber  ©e« 
fflifc^aft  kwiat  w.,  śmietanka 
/.  towarzystwa;  ber  —  bi:§ 
§efre§  czoło,  wybór  wojska, 
główna  jego  siła ;  ber  —  be§ 
Sl^elś  kwiat,  wybór  szlachty; 
ber  —  ber  9?ebe  treść  sama, 
główna  myśl,  esencya  mowy, 

tc'rnbct^er,  sm.  =0,  pi  — , 

grubodziób  m.,  ziarnojad    m. 

te'rndjen,  sn.  «g,  pi  —, 

jąderko  w.,    ziaineczko  n. 

'  ^C'rncn,  va.  (^aben)  1)  pest- 
ki, ziarna  wyjąć;  2)  ziarno- 
wać, na  ziarna  zamieniać; 
bie  Sutter  fcrnt  fid^  masło 
knipi  się. 

tc'ntcr,  sm.  »^,  pi  — 
(w  ślusarstwie)  młotei^  spi- 
czasty do  wybijania  dziur 
w  żelazie.  » 

^C'rnfaul,  adi.  w  rdzeniu 
spróchnifłły. 

^c'rnflödje,  sf.  pi  =n,  ją- 

dio  n.  przekroju,  środek  Wr. 
przekroju. 

^CriiflCifd),  sn.  *e§,  mięso 
najiędrmej-ze. 

tć'rnfrud)t,  sf.  pi  »frttd^te, 

owoc  jądrowy,  ziarnowy,  pest- 
kowy, jądra  w  sobie  mający. 

ECrngc^nufc,  sn.  «§,  pi—, 

torebka  jądrowa  (w  owocach). 

^e'rngefiinb,  adi.  zdrowiu- 

teńki. 

^C'ritßUt,  adi.  z  gruntu  do- 
bry, dobiy  z  kościami. 

^e'rnlinft,  ac?^■.  jedmy  (n.  p. 
drzewo,  mięso,  ciało)  i  prze- 
nośnie: styl. 

drzewa,  drzewo  z  rdzenia; 
oom  =e  ńm^  3fłuBtanme§ 
z  rdzenia  orzechowego. 

^C'rntdjt,  adi.  ziarnowaty. 
jądrowaty,  pestkowaty. 

Ec'rntg,  adi.    l)    ziarnisty; 


2)  mający  w  sobie  jądra  albo 
pestki;  3)  jędrny  (mięso,  cia- 
ło), a  także  przenośnie:  styl, 
mowa  (tj.  treściwa). 

tC'rmn^aIt,5/w.=e§,  jądro  n. 
treści,  sedno  n.  rzeczy,  kwint- 
esencya  f. 

^C'ntlO^,  adi.  bez  ziarna, 
jądra,  pestki. 

'  Ee'tnmclll  sn.  =(e)§,  przednia 
mąka. 

fec'rnoüft,  sn.  "t^,  owoc  m. 
z  pestkamj. 

^c'rn^unft,  sm.  =»e§,  pi  =e, 
sedwo  M.,  jądro  w.;  ben  —  tref= 
fen  w  samo  sedno  rzeczy  tra- 
fić ;  istota  /.  rzeczy. 

^e'ntn^,  sm.,Ąt^,pl.'.'\\^, 

szczelnia/.  w  rdzeniu  drzewa. 
te'rnf^rat^C,  sf.  jędrna  mo- 
wa. 

^e'i*nf;)jru(f;,   sm.  c^ą,  pi 

=jprüc^e,  zdanie  n.  jędrne,  tre- 
ściwe. 

te'rntnt^^en,   pi  wojsko 

wyborowe. 

^^e'rniöOHe,  sf.  wełna  wy- 
borowa, 

^C'rje,  sf.  pi  =n,  świeca  /. ; 
gcroei^te  —  święcona  świeca  ; 
(świeca  z  wosku  zwijana)  sto- 
czek m. 

Ut'X^t\\\iuń)t,  sm.  «e§,  knot 
m.  świecy. 

tCr^enfabnfant,  sm.  «en, 

pi  -en,   fabrykant   m.   świec. 

^tCrscnflammc,  sf.  pi  =n, 

pfomień  m.  świecy. 

^Crjcnnerabe,  adi.  prosty 

jak  świeca. 

tCrjenfitc^cr,  sm.  =§,  pi  — , 

odlewacii  m.  świec. 

tc'räcnlcudjtci',  sm.  *§,  pi 

— ,   ŚATiecznik  m. 

üt' X^ml\Ć}l  sn.  «e§,  pi.  *er, 
beim  =e  przy  świetle    świecy. 

tc'rjcntriiner,  sm.  =§,  pi 

— ,  ten  co  świecę  nosi,  co  ze 
świecą  chodzi. 

£c'r5entt)cil;e,  sf.  pi  -n, 

święcenie  n.  świec  ==    Std^t* 
mefe. 
tcrjler,  sm.  -%,  pi  —, 

świecarz  m ,  ten  co  świece 
robi  Inb    sprzedaje. 

^C'ffrl,  sm.  '^,pl  —f  1)  ko- 
cioł m.\  2)  kotlina/.,  (w  ogól- 
ności tj.  wydrążenie  ziemi, 
dół  w  kopalni,  miednica  w  wo- 
dospadzie,   jama      zwierzęca 


te'ffclarkitcr 


682 


S^CU'fdjIjCtt 


i  t.  d.) ;  ber  — jd^ittbie  Pfanne, 
ba^  fie  fd^raarj  fei  przjganiał 
kocioł  garnkowi,  że  jest  czar- 
ny ;  gro^ec  —  für  SBäfc^e  pu- 
tnią /.;  ben  —  fUtfcn  łatać 
kocioł;  —  für  baö  SOßei^toaffer 
chrzcielnica  f. 

te'ffclaröcitcr,  sm.  «§,  v^- 

— ,  kotlarz  m. 

^e'ffelÖiCl*,  sn.  =e§,  piwo  n. 
w  kociołku  uwarzone. 

tC'ffelkailU,  sn.  «ś,  1)  mie- 
dziana mąka,  białość,  która 
osiada  na  miedzi;  2)  glinka 
brunatna  do  czyszczenia  bru- 
natnych kotłów. 

^e'ffcldjcn,  sn.  =g,  j^l.  —, 

kociołek  m. 

te'ffclflttfcr,  sm.  =§,  vi'  — 

kotlarz  łatający  stare  kotły, 
naprawiacz  m.  kotłów. 

^C'ffctfÖrmig,  adi.  mający 
kształt  kotła,  kotliny. 

^e'ffdnciDölbe,  sn.  :§,pi.  —, 

sklepienie  okrągłe  (w  kształ- 
cie kotła). 

^c'ffel^aten,  sm.  =g,  pi.  —, 

hak  m.  do  zawieszania  kotła. 

^e'ffeljagb,  sf.  ^e'ffcljaoen, 

sn.  «=0^  polowanie  w.,  na  którem 
dziki  wyganiają  z  kotlin  do 
zagrody. 

tC'ffellOdj,  sn.  <e)§,  pi.  =10= 
d^er,  i)  dziura  /.  w  kotle ;  2) 
kotlina  f.  w  stawie  (gdzie 
się  ryby  gromadzą,  kiedy  wy- 
puszczają wodę  ze  stawu). 

tCffclf^mtcb,  sm.  =e§,  ^l. 

«e,  kotlarz  m. 

<^e'ffdfc^mtcbe,  sf.  pi.  =n, 

kotlarnia  /. 

^Cffelftcin,  sm.  »(e)g,  pi.  ^z, 
osad  kotłowy,  kamień  kotło- 
wy. 

^CttdjCn,  sn.  =g,  pi.  —, łań- 
cuszek m. 

^C'ttC,  sf.  pi.  =n,  łańcuch 
w.;  eine  golbene  —  tragen 
nosić  złoty  łańcuch;  pi.  łań- 
cuchy, kajdany,  więzy;  imnbm 
=n  anlegen,  jmnbn  mit  :n 
binben,  f  eff  ein  okuć  kogo  w  kaj  - 
dany;  feine  —  gerbred^en  ze- 
rwać więzy;  jmnbm  bie  —  qJq^ 
nel^ttien  uwolnić  kogo  z  kaj- 
dan; (Serci)  —  łańcuch 
górski;  bie  (ŚSerfettung)  — oon 
©reigniffen  łańcuch,  szereg 
wydarzeń. 

^C'ttCl,  sn.pl.  =n,  łańcuszek 


m.\  szczególnie  do  zakładania 
na  skobel  u  drzwi. 

^e'ttelmafd)e,  sf.  pi.  =n, 

prążka  /.  w  pończosze. 

ke'tten,  va.  (^aben)  łańcu- 
chem przytwierdzić;  jmnbn 
an  fid^  —  przywiązać  kogo 
do  siebie;  bu  l^aft  tttid^  an 
bii'fen  Drt  gefettet  przykułeś 
mnie  do  tego  miejsca. 

^c'ttcnt)anbti)urm,5w.  =(e)§, 

pi.  «=n)ürmer,  tasiemiec  samo- 
tny (zool). 

Reitcnbrcmfc,  sf  pi.  =n, 

hamulec  łańcuchowy. 

^c'ttcnbrürfc,  sf.  pi.  =n,  most 

na   łańcuchach,   łańcuchowy. 
^e'ttenfÖrnitg,    adi.   łańcu- 
chowały, łańcuszkowaty. 

^Cttenglicb,  sn.  =i§,pl.  =er, 

ogniwo  n.  łańcuchn. 

^c'ttcn|)unb,  sm.  =e§,  pi.  «e, 

pies  łańcuchowy. 

^^ie'ttenfiigcl,  sf  pi  -n,  kula 

łańcuchowa,  na  łańcuchu 
uwiązana. 

^ć'tteuf«^łjcl,  ^c'tten!Mp))c= 

Iltng,  sf.  pi.  =tn,  sprzęgło  łań- 
cuchowe. 

^c'ttenlinic,  sf.p)l.=n,  Unia 

łańcuchowa. 

^cltcnmadjer,  sm.  =8,  pi. 

— ,  fabrykant  m.  łańcuchów, 
łańcuszków.  , 

^tc'ttcnrc(f)nuiig,  ^f.  pi.  -en, 

Kettenregel,  sf.  'pi,  »n,  rachu- 
nek łańcuchowy,  reguła  łań- 
cuchowa. 

Ke'ttenring,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 

pierścień  m.,  ogniwo  n.  łań- 
cucha. 

Me'ttenftljln^,  sm.  «ffeg,  pi. 
=fc^lüffe  (=  ^ettenf^aogiśmug) 
sylogizra  łańcuchowy,  sorytes. 

i^ettenf^mieb,  sm.  =?§,  pi. 

=e,  kowal  m.  łańcuchy  robią- 
cy- 

KcttenfdjUUr,  5/.  sznurek 
łańcuszkowej  roboty,  pleciony. 

^ie'ttciiftitferet,  sf.  pi.  =en, 

łańcuchowy  haft. 

<S{c'ttettftrafe,  sf.pi,  -n,  kara 

f.  kajdan. 

Ke'tteilÜJei;!,  «w. -(e)§, robota 
łańcuszkowa. 

Ke'ttler,  sm.  -^,  pi.  —,  łań- 
cusznik  m.,  ten  co  łańcuchy 
robi. 

<^e'tjer,  sm.  *^,pl.  — ,  ka- 
cerz  m.y  heretyk  m. ;  für  einen 


—  cr!lären  ogłosić  kogo 
kacsrzem. 

Ke^erei',  sf.  pi.  sen,  kacer- 

stwo  M.,  herezya/. 

Ke'^ergeridjt,  sn.  «c§,  pi. 

•e,  sąd  m.  na  kacerzy,  na  po- 
sądzonych o  herezyę;  inkwi- 
zycja /. 

Ke'^erif^,  adi.  heretycki, 
kacerski;  adv.  po  heretycku, 
po  kacersku. 

Ke'^erjagÖ,  sf.  pi.  «en,  po- 
lowanie n.  na  heretyków. 

Ke'^ern,  va.  (^aben)  po  ka- 
cersku myśleć,  wyrażać  się. 

S\e'^erridjter,  sm.'§,pi.  —, 

sędzia  m.  zasiadający  w  in- 
kwizycyi  Św.,  inkwizytorów.; 
przewęcbujący  wszędzie  coś 
podejrzanego. 

Ke'^erfefte,  sf.pl.  »n,  sekta 

kacerska,  heretycka. 

<^U'^eri)crbremiung,  sf.  He- 
^erbentrteilmig,  sf.  pi.  ^en, 

spalenie  n.,  zasądzenie  n.  ka- 
cerza,  heretyka. 

teu'tf)cn,  v7t.  =  ^eic^cn. 

KCU'C^en,  sn.  »g,  dyszenie n. 
=  Äeidien. 

Keu'dj^Uften,  sm.  *§,  koklusz 
m.  =  5?eiĄ§uften. 

Keit'ldjen,  sn.  «§,  pi  — , 

1)  pałeczka  /. ;  2)  udko  n. 

Kcu'le,  sf.  pi  :n,  1)  pałka 
/.,  maczuga/.,  także  kij  gruby; 
jeber  ©(|äfer  lobt  feine  — 
każda  liszka  swój  ogon  chwa- 
li; 2)  udo  m.,  udziec  7W.,  (od 
gęsi  etc.)  pośladek  m.,  ćwiar- 
tka/, (cielęciny  etc);  3)  grobe 

—  nieokrzesana  kobieta,  pro- 
staczka. 

.^ieu'leu,  va.  (^abcn)  pałką 
okładać  kogo. 

.keulenförmig,  adi.  pałko- 

waty,    mający   kształt   pałki. 

Heu'lenfüri)i§,  sm.  «ffeś,  pi 

=e,  dynia/,  w  kształcie  pałki, 
bania  /. 

.^en'ter,  sm.  =g,  pi  —,  = 
heiler. 

Kenfc^,  adi.  adv.  powścią- 
gliwy, czysty,  nieskalany, 
wstydliwy,  niezmazany ;  nie- 
winny ;  —  leben  żyć  powścią- 
gliwie, w  czystości;  —  Siebc 
czysta  miłość. 

Slen'fdjbaum,  sm.  »e§,  pi 

=bäume,  wierzba  włoska. 

Hen'fcl)l)eit,  sf.  czystość  /., 


mmu 


683 


Mi'nberMattcnt 


niewinność  f.,  nłepokalaność 
y.,  powściągliwość/. ;  ba§  ©e* 
lübbe  ber  —  ablegen  uczynić 
ślub  czystości. 

mbx'itt,  sf.  pl.  .n,  ki- 
bitka f. 

^l'U^f  sm.  ii^,  pl.  =e,  czaj- 
ka/. 

^i'bi^Ct,  sn.  'Z%,  pl  HX, 
jajo  n.  czajki. 

^i'd)ent,  vn.  (^a6m)  chi- 
chotać. 

^\'i)tt\\,  sn.  -§,  chichot  w., 
chichotanie  n. 

^i'tf§,  5m.  "S^fpl.  «e,  kiks  m. 
(n.  p.  w  grze  bilardowej). 

^t'cffcn,  vn.  (^aben)  kiksa 
xiad. 

mt'bi^,  =  mbi^. 

S^te'f er,  sf.  pl.  sn,  1)  sosna/., 
choina/.;  2)  =  bierne;  'S) 
szczęka  /;  Dbtx — ,  Unter — 
dolna,  górna  szczęka ;  =  Hinn= 
bacfen. 

^te'fCrfiJrmtg,  adi.  mający 
kształt  sosny. 

tie'fcr^arj,  sn.  «e§,  żywica 

sosnowa. 

ÄiC'fCrn,  adi.  sosnowy,  zro- 
biony ze  sosny. 

^te'fcrja^fcn,  sm.  =^,pl.—, 

szyszka  sosnowa. 

tiel,  sm.  =(e)§,  pl.  t,  1) 
szypnłka/".,    rączka  /.  pióra; 

2)  tram  m.  spodni  w  okręcie; 

3)  cebulka  kwiatowa. 
fielen,  l)  vn.  (^aben)  pierze 

dostawać  (o  ptakach),  2)  okręt 
kilować,  tramem  go  za- 
opatrzyć. 

tiCI^Olen,  va,  (^aben)  1) 
u  żeglarzy :  baś  ©d^iff  —  okręt 
na  bok  przechylić;  2)  3JMtrofen 
gur  ©träfe  —  za  karę  prze- 
ciągać majtków  pod  tramem. 

'^iC'mC,  sf.  pl.  =n,  dychaw- 
ka  /.  (u  ryby),  otwór  pod 
skrzelami  =   Äieferbetfel. 

tiCmcnatmer,  sm.  =§,  pi.  —, 

(zool.)  oddychający  skrzelami. 
^iClt,  sm.    «eś^   pl.    --e,   łu- 
czywo (smolne)  n. 

tiCim^fel,  sm.  -§,  pl.  =ć:pfer, 

szyszka  /.  sosnowa. 

^ic'nbaum,  sm.  =e§,  pl. 
«=öäume,  (=-  .tiefer)  sosna  /. 
choina  / 

tie'nfatfCl,  sf.  pl.  =n,  po- 
chodnia/, z  łuczywa,  smolna 
pochodnia. 


^ie'n^Otj,  sn.  =e§,  smolne 
drzewo,  łuczywo  n.,  smolak  m, 

^iC'nid,  adi.  smolny. 

HtC'nÖI,  sn.  =(e)§,  smolo- 
wiec  wz.,  smolna  oliwa. 

^iCnraud;,    sm.  «(0^/  = 

Hi'enrU^,  sm.  =ffeś,    sadza  /. 
z  sosnowego  drzewa, 
^ie'^c,    sf.    pl.    =n,    kosz 

plecny. 

gte'^cr,  sm.  =g,  pl.  -,  1)  = 
ßöper;  2)  =  Äüper. 

^\t^,sm.''\t^,  gruby  piasek, 
żwir  m.,  drobne  kamyczki; 
mit  —  beftreuen  żwirować; 
szutrować. 

Siie'öaugfüßung,  sf.  pl.  =en, 

szutrowanie  n. 

^ic'fel,  sm.  *g,  pl.  -r\,  (mi- 
nerał.) krzemień  m. 

£iC'f  ClerbC,«/.  krzemionka/. 

Hic'fci:^art,  adi.  twardyjak 
krzemień 

EiCfClfanb,  sm.  »c§,  piasek 
gruby  krzemienisty. 

tie'fen,  I.  va.  (§aben)  ifie= 
feft,  fteft,  (er)for,  (er)!iefen, 
wybierać,  obierać;  2)  va. 
Üefte,  geücft  (^aben)  żwirować, 
szutrować. 

^iC^png,    sm.    .-c§,   pl. 

=gänge,  chodnik  żwirem  po- 
sypany. 

ttc'ögnibc,  sf.  pl.  =n,  dół 

gdzie  kopią  żwir  lub  gruby 
pianek. 

£iC'Ü(!^t,  adi.  żwirowaty. 

^iC'jtß,  adi.  żwirowy,  żwir, 
drobne  kamyczki  w  sobie 
zawierający. 

^iC'5t/s/.,  pl.  -n,  1)  koł  m. ; 
kołka  / ;  2)  koszyk  m, 
w  kształcie  półmiska  z  łyka 
upleciony. 

^i'(o,sn.  =  Äifogramm,  sn. 
=§,  pl.  — ,  kilogram  m. 

ti'mme,  sf.  pi.  =n,  ostry 

brzeg,  wątor  m.  (u  beczki); 
żłobek  m.,   rowek  wyrżnięty. 

£i'ntmcn,  va.  (^aben)  żłob- 
kować (w  bednarstwie);  ba§ 
(^a^  —  wątor  wyrżnąć  w  becz- 
ce (na  dno). 

^i'mm^obcl,  sm.  =§,  pi.  —, 

hebel  ?w.  do  wycinania  rowków 
w  beczce. 

^tnb,  sn.  =2§,  pl.  =cr,  dzie- 
cko n.,  dziecię  n. ;  ein  —  jeu= 
gen  dziecko  spłodzić;  ein  — 
befommen  dziecko  sie  komuś 


urodziło;  ein  —  gebären  dzie- 
cko urodzić;  leibttdje  =er  ro- 
dzone dzieci  tj.  jednego  ojca 
i  jednej  matki  (przeciwieństwo: 
przyrodnie)  ;nod^at§  — jeszcze 
dzieckiem  będąc;  bu  bift  jja 
fein  —  mel^r  przecież  nie  jesteś 
już  dzieckiem  więcej  ;  jei  fein 
—  nie  bądź  dzieckiem,  dzie- 
cinnym; mein  — !  moje  dzie- 
cko!; cineg  =e§  genefen  uro- 
dzić dziecię;  bie  =er  ^śraelS 
synowie  Israela;  =er  be§  %t\X= 
felö  dzieci  dyabła,  dzieci  sza- 
tana; fie  ift  ein  —  an  Unfd^ulb 
niewinna  jest  jak  nowonaro- 
dzone dziecię;  ^inberunbSfJar» 
ren  jagen  bie  Sßai^r^eit  dzieci 
i  waryaci  mówią  prawdę;  baä 
^inb  mit  "otm  33'abe  auśgieBen 
dziecię  wylać  z  kąpielą;  id^ 
roei^nic^t  rocś  ©eifteS  —  erift 
nie  wiem  co  on  zacz,  co  on 
za   człowiek. 

^i'nbbCtt,  sn.  ^e§,  łoże  n. 
dla  położoicy;  zwykle  w  zna- 
czeniu: połóg  (=Söoc^enbett); 
ba§  i[t  il§r  erfteS —  to  jej  pierw- 
szy połóg;  im  =e  liegen  le- 
żeć w  połogu;  im  =e  fterben 
umrzeć  w  połogu  ;  Dom  =e  ttuf« 
fteEien  wstać  z  połogu. 

tt'nbbettcnn,s/.p?.  =innen, 

położnica  /". 

ti'nbbett(tCbcr,  sn.  =?,  go- 
rączka połogowa. 

ti'nbclbtcr,  sn.  =e§,  pl.  »e, 

częstowanie  n.  piwem  na 
chrzcinach;  =  Hinbstauf« 
fc^mauä. 

E'i'nbcin,  vn.  (^aben)  1)  ba- 
wić się  jak  małe  dziecko, 
dzieciństwa  robić;  2)  rodzić 
dzieci;  3)  va.  wytrzepać  rózgą 
w  dzień  młodzianków  nie- 
winnych. 

ti'nbetrutc,  sf.pi=r\,  rózga  /. 

na  dzień  młodzianków;  bicie 
n.  rózgą   w  ten  dzień. 

Einbeltog,  sm  =e»,  dzień  m. 
młodzianków. 

^i'nbcrarjt,   sm.   »eg,  pl 

«är^te,  lekarz  m.  dla  chorób 
dziecięcych. 

Ri'nberbilb,  =  eg,^Z.  =er,  obra- 
zek m.  dla  dzieci. 

üi'nhtvUtDaljxmiiaü,  sf.pl 

=en,  ochronka/.,  przytuliskom, 
dla  dzieci. 

^i'nbcrblattcrn,  pif.  ospa  /. 


Hi'nberörci 


684 


.^1'nbecnot 


<^i'nbcrtrci,sw.  =e?,  papka/. 

do  ka'inienia  dzieci. 

^i'nbcröllttC,  sf.  pl  =n,  na- 
czyńko n  (flaszeczka  lub 
sztuczna  brodawka)  z  którego 
dzieci  ssą. 

^^inbCrĆi',  sf.  pl  «en,  dzie- 
ciństwo n. ;  —  treiben  dzie- 
ciństwa robić. 

^  ^i'nberfctnb,  sm.  =eö,  pl.  --e, 

nieprzyjaciel   m.    dzieci. 

Hi'nbcrfcft,  sn.  =e§,  pi.  =p, 

uroczystość  /•  ^^^  dzieci. 

^  ^t'nbcrfrait,  sf.  pl  =en,  ko-  ^ 

bieta/.  do  dzieci,  piastunka/,  i 

^i'nbcrfrcunb,  sm.  =e§,  pl 

=^e,  przyjaciel  m.  dzieci;  (=in 
sf.  pl  »innen  przyjaciółka 
dzieci.) 

Hi'nbergarten,  sm.  =§,  pl 

=gärten,  ogródek  dziecięcy, 
ochronka  /. 

^li'nbcroörtncnn,    sf.    _?;?. 

=innen,  nauczycielka  /. 
w  ogródku  dziecięcym, 

^i'nberficlb,  sn.  =cö,  pl  =er, 

pieniądze  pl  m.  pupilarne, 
małoletnich. 

^i'nbcrnefdjicdtc,  sf.  pl  =tr, 

powieść/,  dla  dzieci,  powiast- 
ka dziecinna. 

^i'nbcrgcfd^rci,    sn.     =e§, 

krzyk  m.  dzieci. 

^t'nberolflutic,  sm.  =na,dzie- 
cinna  wiara.  ! 

Hi'nbCrI)Oft,  adi.  dziecinny ;  \ 
adv.  — ,  dziei  innie,  po  dzie-  I 
cinnemu. 

.^t'nbcr^aufic,   sf.  pl    =n, , 

czepeczek  m.   dziecinny. 

Ei'nberl^au?,  sn.  =ieg,  pl 

ej^äufer,  dom  m.  dla  dziecj. 

Kt'nberijuftcn,  sm.  =§,  = 

Äeu  et)  Ruften. 
^i'nbcrjo^re,  sn.  pl   lata 

dziecinne,  wiek  dziecięcy,  dzie- 
ciństwo n. ;  über  bie  —  ^tn= 
aw^  fein;  avL^  ben  =n  l^eraue» 
treten  wychodzić,  wyjść  z  dzie- 
ciń''twa. 

^i'nberfla^))er,  sf.  pl  =n, 

grzechotka  /.  dla  dzieci. 

^i'nbcrfronf^eit,  Ä^.^?  =en, 

choroba  /.  dziecinna,  dzie- 
cięca. 

l^t'nbcrfrei?,  sm.  «e§,^Z.  =?, 

grono  n.  dzieci,  kółko  n.  dzie- 
cinne. 

,^'i'nbcrlc^re,  sf.  pl  ^n,  na- 
uka /.  dla  dzieci. 


,^i'nberlelircr,  sm.  =ś,  pl  —, 

nauczyciel  m.  (do)  dzieci. 

S?i'nbcrlci(^t,  adi.  tak  łatwy, 
że  każde  dziecko  pojmie;  a^t;. 
tak  łatwo,  że  lada  dzieckoby 
to  potrafiło,  nadzwyczaj  łatwo. 

^i'nberlir^,  adi.   dziecięcy. 

^i'nbcdietje,  sf.  miłość  /. 

dzieci,  ku  dzieciom. 

Hi'nberlO?,  adi.  bezdzietny ; 
adv.  bezdzietnie. 

^i'nbcrloftQfcit,  sf.  bezdzie- 
tność  /. 

^i'nbermäbdien,  sn.  =§,  pz. 

— ,  dziewczyna  /  do  dzieci. 

^t'nbermärdjcn,  sn.  =§,  pl. 

— ,  powiastka  f.\  bajka/,  ala 
dzieci. 

^t'nbcrmar!t,  sm.  =e§,  pl 

=märtte,  jarmark  dziecinny 
(t.  j.  na  którym  sprzedają  za- 
bawki  dla  dzieci). 

^t'nbermorb,  sm.  =c§,  pi  =e, 

dzieciobójstwo  n. 

^i'nbcrmiJrber,  sm.  •§,  pl 
—,  ^t'nbcrmörberiij,  sf.  pl 

=innen,  dzieciobójca  w»., 
dzieciobójczyni  /. 

^i'nbcrmuttcr,5/.  pl  =mütter, 

matka  /.    dzieciom. 

^i'nbcrn,  =  Äinbetn. 
^t'nbcrnorr,  sm.  'tn,pl  =en, 

człowiek  kochający  dzieci  do 
szaleństwa. 

^i'nber^jotfcn,  sf.  pl  ospa  f. 

Sli'nberi)oficn,  sf.  pl  głup- 
stwa pl  dziecinne. 

^i'nberrauD,  sm.  =e§,  po- 
rwanie n.  dziecka,  dzieci. 

Kt'nberröukr,  sm.  =§,  pl 

— ,  złoczyńca  m.  rabujący, 
porywający  dzieci. 

ti'nberrCtd;,  I.  adi.  obfitu- 
jący w  dzieci;  dnżo  dzieci 
mający;  II.  sn.  «=§  królestwo 
n.  dzieci,  świat  dziecinny 

^inbcrrctn,  adi.  czysty  jak 
dziecko. 

i\i'nt\txud,sm.'.tB,pl'xMe, 

j  sukienka  dziecinna;  noĄ  im 
'  =i  laufen  byćjeszcze  dzieckiem. 

I  1)  gra  dziecinna,  zabawa  dzice- 
cinna;  2)  zabawka  /.,  igrasz- 
ka/. ;  ba§  ift  für  i^n  ein  — 

!  to  jest  dla  niego  igraszką. 

i     Śi'nberfd)ul^  sm.  ^e§,  ^  pl 

I  =e,     trzewik     dziecięcy;       er 
fterft   nod)  in    ten   ^en    jest 
i  jeszcze  bardzo  dziecinny. 


^i'nbcrf^radjc,   sf.   mowa 

dziecinna,  język  dziecięcy. 

^inberftrćirf),  sm.  =(e)§,  pl 

"(,  figiel  dziecięcy,  dziecinny. 

i     ^i'nberftuöe/«/  pl  =n,  izba 

dziecinna. 

!     ^i'nbcrftufil,   sm.  =e§,  pl 
i  »ftü^te,  ^t'nberftü^If^eu,  sn.-g, 

\  2>l  — ,  stołek  w.,  stołeczek  m. 
i  dziecinny. 

!  ^i'nbcrtag,  sm.  =e§,  pl  --ge, 
1)  =  Ätnbeltag;  2)  /;?.  »e,  dni 
dziecinne,   wiek   dziecięcy, 

St'nbcrtaufc,   sf   pl    «n, 

chrzest  m.  dzieci. 

^t'nbertraum,  sm.  ='§,  pl. 

=träunie,  dziecinny  sen;  prze- 
nośnie: marzenie  n.  o  latach 
dzieciństwa. 

Ht'nbcmärter,  sm.  =?,  pi 

— ,  dozot^ca  m.  dzieci,  pia- 
stun  m. 

ti'nbemärtcrin,    sf.    pl 

=innen,  piastunka  / 

^i'nbettoäft^ie,  sf  bielizna 
dziecinna.  [cinny. 

^i'nbcrtiJClt,  sf  świat  dzie- 

^i'nberiDtege,  sf  pl  =n,  ko- 
lebka /.  dziecinna. 
^^t'nbcrjcit,  sf.  pl  =en,  czas 

m.  dzieciństwa.' 

ßt'nbcrjCUO,  sn.  =e§,  rzeczy 
dziecinne,  dla  dzieci. 

^i'nberSCUgen,  sn.  =§,  pło- 
dzenie n.   dzieci. 

.^i'nbergUt^t,  sf  wychowa- 
nie n.  dzieci;  karność  dzie- 
cinna. 

^i'Ube§QltCr,  sn.  »§,  wiek 
dziecinny. 

I      Äi'nbe^DcinC,   sf   pl   dzie- 
cięce  nogi;   non    *n   an   od 
'■  płerw^^zych  lat  młodości. 

^i'nbe§gcfüj)l,  sn.  «e§,j??.  =e, 

'  uczucie  n.  dziecka. 

I  ^i'nbeMinb,  sn.  =eö,  dzie- 
cko n.  (czyjegoś)  dziecka, 
wnuk  lub  wnuczka. 

I      v^t'llbC§Iic6e,    sf    przywią- 

'  zanie  n.,  miłość/  dziecka  ku 
rodzicom. 

^i'nbc^niorb,  5w.»e§,2'^  =e, 

=  ÄinbermorD. 
I     ^xi'nbc^mörbcr,  —  ilinber« 

mbrDer. 
I     Ri'ubc?not,    sf,    m'nm' 

nÖtC,  pl  1)  poro  1  ?;?.,  rodzenie 
n. ;  in  =nöten  fein,  liegen  poród 
odbywać,  rodzić;    2)  bole  pl 
i  przy  porodzie. 


Äi'nbe^^flit^t 


685 


Äi'rd)cnlcl)re 


ei'nt)cą^f(i(i)t,  sf.   yl.   =en,  i 
powinność  /".(iziecka(wzgiedem 
rodziców). 

^t'nbcötetl,  sm.  =e§,  pl.  =e, 

część  na  (każde)  dziecko  przy- 
padająca (ze  spadku). 

Hi'nbC^unfc^Ulb,  sf.  niewin- 
ność /.  dziecięca. 

Äi'nbl^Cit,  sf.  dzieciństwo  n., 
wiek  dziecinuy;  bie  etfte  — 
niemowlęctwo  w.;  rotl  —  an 
od  dzieciństwa;  bamttlS  loar 
błefe  3Biffenfd)aft  nod^  in  i{)rer 
—  wówczas  była  ta  umiejęt- 
ność jeszcze  w  kolebce;  in  — 
üerfaÖen  popaść  w  dzieciństwo, 
w  dziecinnienie. 

ti'nö^citßftufe,  sf.  pi  =n, 

stopień  m.  dzieciństwa. 

^i'nbifc^,  adi.  dziecinny; 
adv.  dziecinnie,  po  dziecinne- 
mu; wie  !annft  bu  fo  -^  reben? 
jak  możesz  tak  po  dziecinne- 
mu gadać  ?  fid^  —  über  eltö. 
fteuen  cieszyć  się  z  czegoś  jak 
dziecko;  —  raerben  popaść 
w  dzieciństwo,  zdziecinnieć. 

^i^nbletn,  słi.  -ś,  pi.  —, 

dzieciątko  n.,  dzieciąteczko  n. 

^i'nbli^,  adi.  dziecięcy, 
dziecinny;  adv.  po  dziecięce- 
mu, po  dziecinnemu,  jak  dzie- 
cko; <=eö  9Ilter  wiek  dziecięcy; 
-C  ©efinnung  usposobienie 
dziecięce ;  »e  '^urd^t  dziecinna 
trwoga. 

^i'ni)U(^feit,  sf.  dziecie- 
cość  f 

^'nbf^ajt,  sf  pi.  *en,  l) 
stosunek  dzieci  do  rodziców;  2) 
przybranie  n.  za  swoje  dziecko, 
adoptacya  f. 

^inn,  sn.  =e§,  pi.  =e,  pod- 
bródek w.,  broda  /. 

^i'iuiöoifcn,  sm.  »ś,  pi.  —, 

szczęka  /.,  (u  zwierząt) :  żu- 
chwa /. 

^i'^jfcl,  ÖW.  =g,  yl.  —,  roga- 
lek  m. 

^i'^|ie,  sf.  pi.  *n,  brzeg  m., 
krawędź  /.;  auf  bet  —  ftel^en 
stać  na  samym  brzegu;  prze- 
nośnie: być  blizkim  upadku. 

^i'^J^JCn,  1)  vn.  (I^aben)  stra- 
cić równowagę,  przechylić  się ; 
ber  %\\<i)  !ippt  fdion  unb  fann 
leidet  umfaUen  stół  tak  się 
już  przechylił,  że  może  upaść ; 
er  fipptc  fd^on  już  stracił 
równowagę  i  miał  upaść;  mit 


bem  ©tulcie  —  kiwać  się  ze 
stołkiem;  2)  va.  (I^abcn)  po- 
stawić coś  na  samym  końcu, 
przychylić  tak,  iż  może  upaść. 

^t^^er  mib  Si^J^er,  fał- 
szerz 7)1.  pieniędzy. 

tt^^JCrei',  sf.  pi.  =en,  fał- 
szowanie n.  pieniędzy. 

^i'rdjDau,  sm.  U^,  =  .^tr= 
d^enbau. 

ti'rc^c,  sf.  pi.  -n,  1)  ko- 
ściół m.;  grłec^ifd^e  —  cerkiew 
/.;  eöangeli[c^e  —  kościół 
ewangelicki;  jlibijdje  —  boż- 
nica f.]  2)  Dabożeństwow.  w 
kościele ;  gur  —  läuten  dzwo- 
nić na  mszę,  na  nabożeństwo ; 
bic  —  ift  auś  już  po  nabo- 
żeństwie, nabożeństwo  się 
skończyło ;  l^eute  ift  Jeine  — 
dziś  niema  nabożeństwa;  mtv 
roirb  l^eute  —  l^alten  kto  będzie 
dziś  odprawiał  nabożeństwo? 
roal^renb  ber  —  podczas  na- 
bożeństwa. 

^i'tnjtmdtV,  sm.  *g,  rola 
kościelna. 

^i'rdjCnagCnbC,  sf  =n,  agen- 
da kościelna. 

ti'r(j^cnamt,  sn.   «e§,   pi. 

=ämter,  1)  urząd  kościelny; 
2)  =  ^oĆ)amt  suma/l 

ti'rdjCnÖaun,  sm.  =e§,  klą- 
twa kośclelua,  exkomunika/., 
interdykt  m. 

^i'rdjcnbeamte(r),  sm.  =rx,pl. 

»n,  urzędnik  kościelny. 

^i'rdjcubcfud),  sm.  =eö,  pi. 

»e,  uczęszczanie  n,,  chodze- 
nie n.  do  kościoła. 

^i'rdjCuDu^,   sn.  «eg,  pi. 

=buĄer,  książka  kościelna. 

^i'rd)cub«f^e,  sf.  pi.  »n,  po- 
kuta kościelna. 

^i'rdjcntfjor,  sm.  =eö,  chór 

kościelny. 

^i'rc^cnbe^artemcnt,  (wym.: 

-tman)  sn.  =^,pl.  *e,  wydział  w. 
spraw  kościelnych. 

^i'r(^cnbc)Jiitation,  sf  pi. 

»n,  deputacya  /.  do  zarządu 
koscielnegro. 

^i'rt^citbienft,     sm.     »eg, 

służba  kościelna. 

^t'ri^enbtcb,  sm.  H§,pi.  h, 

złodziej  kościelny. 

S^i'rdienbicner,  sm.  =§,  pi 

— ,  (sługa)  kościelny, 

ti'r^ciifa^ne,  sf.^  pi   =n, 

chorągiew  /.  na  kościele. 


Äi'rdjCUfeft,  sn.  =e§,  pi  =e, 
święto  kościelne,  uroczystość 
kościelna. 

^i'rd)euflu(^,  sm.  =(e)g,  = 
Kirchenbann. 

^i'l'djCnfrtCbC,  sm.  =nś,  zgo- 
da/., pokój  m.,  jedność/,  ko- 
ścioła. 

M'rc^ciiQCbct,  sn.  =eg,  pi 

=e,  modlitwa  kościelna. 

^i'tń)tm)tUt,sn.  =e^,pl  =e, 
przykazanie  kościelne. 

^i'r(|c«9ebrau(i^,  sm.  »eg,  pi 

»gebrauche,  zwyczaj  m.,  obrzą- 
dek kościelny. 

£i'rd)cngcib,  sn.  =eg,  pi  »er, 

pieniądze     kościelne,    będące 
własnością  kościoła. 

^i'rc^cngemcinbc,    sf.    =n, 

gmina  kościelna. 

Hi'rdjengcrät,  sn.  «t^,pl  «e. 

sprzęty  kościelne. 

^{'rdjcngcrit^t,  sn.  »eg,  pi 

se,  pąd  kościelny. 

^i'rd)cngcfaitg,  sm.  =(e)g  pi 

»gelänge,  śpiew  kościelny. 

^i'rd)cngefdjidjtc,  sf  dzieje 

pi  kościoła. 

ti'rc^engefe^,  sn.  seg,  pi  =e, 

ustawa  kościelna,  przepis 
kościelny. 

^i'rdien^aft,  adi.  po  ko- 
ścielnemu. 

tt'rdjcn^au^t,  sn.  »eg,  gło- 
wa kościoła. 

^i'rd)en^ecr,  sm.=x{,pl  »en, 
=  ^irdieupatron. 
ti'rdjcninf^eftion/  5/.   pi 

=cn,  nadzór  m.  nad  ko- 
ściołem. 

^i'rdjcnio^r,  sn.»(e)g,2?^»f, 

rok  kościelny. 

^i'rd)enfaffc,  sf.pl  »n,ka8a 

kościelna. 

^itd)enfrci§,  w.  »feg,iJ?.  =e, 

parafia  /".,  obwód  do  kościoła 
należący. 

^i'rdjcnfncg,  sm.  »(e)g,  pi 

-e,  wojna  kościelna,  (kościoła 
z  kościołem,  albo  członków 
kościoła  między  sobą). 

^i'rd)cnläiibcrcten/  sf  pi 

grunta  pi  m.,  włości  pi  f 
kościelne. 

^i'rd)CnIatei«,  sn,  =g,  ła- 
cina kościelna. 

^t'rd)enlel)cn,  sn.  1)  lenno 

kościelne ;  2)  prawo  n.  udzie- 
.  lania  beneficyów. 

£t'rd)entc^re,  sf  pi  =n,  na- 


Hi'rtl)  enteilter 


686 


.^i'rftl)!urf)cn 


uka  /.  kościoła  (przez  kościół 
podana). 

^i'r(j|cnlcl)rcr,  sm.  ^%,  pi. 

— ,  1)  nauczyciel  kościelny; 
2)  doktor  kościoła  (=  ^ir= 
dicnuatcr). 

świeca  kościelna;  er  ift  fetu 
—  nie  posiada  szczególnych 
zdolności. 

ti'r(!^cnlicb,  sn.  =t§,  pi.  =er, 

pieśń  kościelna. 

^i'rt^eumufif,   sf.    muzyka 
kościelna. 

ti'rdjcnorbnunnf  sĄ  htm- 

gia/.,  urządzenia  2??.  kościelne. 

^lvń)tnHtxB'n,  sm.  »g,  pi. 

=e,  kolator  m.,  ten,  który  na 
beneficyum  przedstawia. 

j^t'r^cnrot,  sm.   ==e§,    pi 

=räte,  1)  rada  kościelna,  kon- 
systorz  w.;  2)  radta  ducho- 
wny, konsystoryalny. 

St'rC^enrOUiD,  sm.  »e§,  świę- 
tokradztwo 11. 

Bi'tcjtnxdnbn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  świętokradca  m.,  ten  co 
kościoły  rabuje,  okrada. 

Hi'rt^enrcdjnung,  sf.  pi  =en, 

rachunek  kościelny. 

^i'tu)tnvtći}t,  sn.  =eś,  i^l.  =e, 

prawo  kanoniczne,  kościelne. 
^t'r^enrCdjtlitf),  adi.  kano- 
niczny, podług  prawa  kościel- 
nego. 

ti'rdjCnrCQCl,  sf.pl  =n,  pra- 
widło kościelne. 

Bi'x6)tn[ać}t,   sf.  pi.   =n, 

rzecz  kościoła  dotycząca. 

£i'r(^cnfa^uug,  sf.  pi.  =en, 

ustawa  kościelna,  dogmat  m. 
^\'t^tn\ń)m,  sm.  =e§,  pi 
•»e,  świadectwo  kościelne. 

^i'rdjcnfdjntutf,  stn.  pi  .e§, 

ozdoba/,  kościoła,  aparaty j9?. 
do  przystrojenia  kościoła. 

Hi'rd^cnfdjnft,  sf.  pi  =ett, 

pismo  rzeczy  kościelnych  do- 
tyczące. 

^f'r(i^cnf(f)nftftcücr,  sm.  =§, 

pl  — ,  pisarz  kościelny. 

^Qi'rc^enfd)«^,  sm.  -es,  opie- 
ka /.  nad  kościołem. 

^i'rdjcnficflcl,  sn.  ^^,pl  —, 

pieczęć  kościelna. 

^i'rdjenfjjra^e,  sf  pi  =n, 

język  kościelny. 

'  Hi'rdjeuftant,  sm.  =c?,  pań- 
stwo kościelne,  papieskie, 
^^i'rrtjcuftnnö,  sm.  «e§,  i)l 


"ftänbe,  miejsce  w.,  gdzie  kto 
zwykł  w  kościele  stać  lub  sie- 
dzieć. 

^i'rdjcnftil,  sm.  =eö,  pl  *e, 

styl  m.  pisarzy  kościelnych, 
w  pismach  kościelnych  uży- 
wany; styl  budowli  ko- 
ścielnych. 

^i'rd^enftrafc,  sf  pl   -n, 

kara    kościelna,    kanoniczna. 

^i'rdjcnftüif,  sn.  =e§,  pl  :e, 

kawałek  muzyczny  do  grania 
w  kościele. 

ojciec  m.,  doktor  m.  kościofa. 

^i'rdjcnöcrfammlung,     sf. 

pl.  =ett,  sobór  m.,  synod  m., 
zbór  m. 

^t'r^enöifttation,    sf.  pi. 

=en,  wizytacya  /.  kościoła, 
kościelna. 

^i'r(^enfd)änt)cr,  sm.  =§,  pl 

— ,  profanator  m.,  ton  co  ko- 
ścioły bezcześci. 

ti'rd)en\)orfte^er,  sm.  --§,  pi 

— ,  starszy  kościelny,  prowizor 
m.  kcśsioła. 

^łi'r^enU)efcn,  sn.  =§,  spra- 
wy kościelne. 

^i'rdjenscttel,  sm.  =§,  pl 

— ,  kartka,  ogłoszenie  kościel- 
ne, wykaz  kazań,  tego  co 
będzie  śpiewane  itd. 

'^i'rdjCnjUdjt,    sf     karność 
kościelna. 

^i'rdjfa^tt    sf  ^  pi    =en, 

procesya  /'.  do    kościoła. 

^i'rdjöbng,    sin.    *e§,    pl 

«=gänge,  pochód  m.,  droga  /. 
do  kościoła. 

^i'rdjgönger,  sm.  =§,  pi  — , 

chodzący  do  kościoła, 
cmentarz  m.   (przy   kościele). 

Hi'rd)!inb,  sn.  »e§,  pl  «er, 

należący  do  parafii. 

ui'xń)Ul\it,  pl  ludzie  do 
kościoła  lub  z  kościoła 
idący. 

äi'rt^Ud),  adi.  kościelny; 
adv.  po  kościelnemu. 

.^t'rdjmeffe,  sf  pl  =n,  (= 

Zimtes)  kiermasz  m.  =  ^\vć)- 
roei^feft. 
^i'rt^ncr,  sm.  »§,  pl  —, 

kościelny  sługa. 

<Qi'rd)l>ieI,  sji.  -(e)g,  pA.  "t, 
Ri'rdjf^jrcngcl,  sm.  -g,  i)l  —, 

parafia  /. 

<^i'rdjtog,  sm.  =eö,  pl  «e, 


dzień,  w  którym  się  nabożeń- 
stwo odbywa  w  kościele. 

^i'rdjturm,   sm.  =(e)ś,  pl. 

=łiirme,  wieża  kościelna. 

^i'rdjUJcg,  sm.  =(e)g,  pl  =e, 

droga  do  kościoła  prowadząca. 

^i'rc^tt)eiö(c),   sf.   pi  '-n, 

1)  poświęcenie    n.    kościoła; 

2)  =  ^^ird^treil^feft. 
^i'rdjtoeiljfeft,  sn.'t^,pl  »e, 

uroczystość/,  poświęcenia  ko- 
ścioła. 

^i'rmeö,  5/  pl  =  ilirc^- 
mefjen,  l)  =  ^łir^ioei^e;  2)  (= 
Sct^rmarft)  kiermasz  m. 

^i'XXtf  adi.  łaskawy  (o  zwie- 
rzętach)} obłaskawiony,  oswo- 
jony, nie  dziki,  przenośnie: 
grzeczny,  pokorny;  jtttnbn  — 
mad^cn  przytrzeć  komu  rogów, 
upokorzyć  kogo;  al)a,  ftc  UJtrb 
— !  aha,  teraz  staje  się  po- 
korną ! 

Ht'rrcn,  vn.  (l^abcn)  l)  (= 

girren)  gęganiem  lub  gdaka- 
niem wabić  młode;  2)  obła- 
skawić, ugłaskać,  oswoić. 

tt'rfc^fiaum,  sm.  «eg,  pl 

"häuXlM,  czereśnia  /.,  czereś- 
niowe drzewo. 

drzewo  czereśniowe,  (jako 
materyał). 

i\i'rf(^ki^cr,  sm.  '^,pl  —, 

grubodziób  m.  (rodzaj  zięby). 

^i'rfdjöramitttjcitt,  sm'.'t%, 

pl  «=e,  wódka  czereśniowa; 
czereśniak  m. 

Hi'rlcdÖraun,  adi.  ciemno 
czereśniowy. 

Äi'rf(i^e,  sf.pl=n,  czereśnia 
(owoc  i  drzewo);  mit  grofeen 
Ferren  ift  nid^t  gut  =n  ju  effen 
zła  rzecz  słudze  z  panf  m  ja- 
dać wiśnie. 

Hi'rf d^f aröc,  sf  pl  m,  kolor 

czereśniowy. 

^i'rfd)farMg,  adi.  wiśnio- 
wy, czereśniowego  koloru. 

^i'rfdjfinl,  sm.  <=eg,  pl  't, 
=  ^irfĄbei^er. 
.^i'rfdjgarteit,  5w.  =§,  /)?, 

•görten,  ogród  czereśniami  za- 
sadzony, czereśniowy  sad. 

S\i'rfd)^ar3,  sn.  =eö,  żywica 
/.  z  czereśniowego  drzewa. 

.^U'rfdjfern,  sm.  ^t§,pl.'i, 

pestka  /.  z  czereśni, 
placek  771.  a  czereśniami. 


ti'rf(^IorkcrI)aum 


687 


ßla'ncfül)rcr 


£i'r[d)loröccrt)aum,  sm.  =cg, 

pl.  =6äume,  wawrzynowa  wi- 
śnia. 

^t'rf(i^tttU§,  sn.  =feß,  powi- 
dła pi.,  marmelada  /.  z  cze- 
reśni. 

^i'rfii^rOt,  adi.  czerwony 
jak  wiśnia. 

^i'rf(!^fOft,  sm.  =e§,  czereś- 
niowy sok. 

^t'rfdjfälire,  sf.  czereśnio- 
wy kwas. 

ti'rfdjtiJaffCr,  sn.  »§,czereś- 
niówka  /. 

^i'rf  d)JCit,  sf.  pora  czereśnio- 
wa, kiedy  czereśnie  dojrzewają. 

iti'rfCt,  sm.  =§,  karazya/., 
kierezya  /. 

|?t'P)Cn,  sn.  -§,pl.—,^o- 
diiszeczka. 

Et'.ffen,  sn.  «§,  pi  —,  po- 
duszka /. ;  —  gum  ^nlen  kle- 
cznik  m. 

ti'ffcniikrjug,  sm.  't^,pl. 
=3üge,  m'\\t\[y^ti)t,sf.  pl.^n, 

poszewka  /.  na  poduszkę. 

ti'ftci^cn  sn.  =g,  pL  —, 
skrzynka  /.,  skrzyneczka  /. 

ti'ftC,  sf.  pi.  =n,  skrzynia/., 
paka  f. 

^t'ftcnmac^er,  sm.  Ȥ,  pi, 

— ,  stolarz  m.  skrzynie  ro- 
biący. 

feitt,  sm.  =eö,  pi.  =e,  kit  m. 

ti'ttel,  sm.  =§,  pi.—,  kitel  m. , 
ubranie  płócienne. 

^i'ttcn,  v7i.  (f)aBen)  kitować, 
lepić. 

^i'^Cl,  sm.  «§,  łechtanie  w., 
łaskotanie  «. ;  id^  empfinbc 
einen  —  im  §alfe  czuje 
w  gardle  łaskotanie ;  er  cmp= 
finbet  borliber  einen  ^eimlidjen 
—  czuje  z  tego  tajemną  roz- 
kosz ;imnbm  ben  —  auftreiben, 
etn).  gu  lun  sprawić,  że  komuś 
ochota  odejdzie  uczynienia 
czegoś. 

^i'^dig,  adi.  łechtliwy, 
łaskotliwy;  przenośnie:  dra- 
żliwy; baś  ift  eine  =c  ©ac^e 
to  jest  drażliwa,  delikatna 
sprawa,  materya,  kwestya. 

ti'^CltOfCit,  sf.  łaskotli- 
wość;  przenośnie:  draźli- 
wość  /. 

^i'^cln,  vn.  (fiaben)  łechtać, 
łaskotać ;  ben  ©aumen  —  pod- 
niebienie łaskotać,  drażnić; 
bic  Dl^ren  —  łechtać,  głaskać 


uszy;  V.  refl.  fid^ü^efn  łaskotać 
się ;  rcer  ftc^  felbft  fi^elt,  Iac|t 
tuie  er  rciU  kto  się  sam  ła- 
skocze, śmieje  się  jak  chce; 
przenośnie:  serdecznie  się  cie- 
szyć pokryjomu;  fi^elt  bid^ 
nac^  3^amen  unb  ©l^rc  pożą- 
dasz sławy  i  zaszczytu. 

^\%\tX,  sm.  =ś,  pi.  -,  łech- 
taczka /'.  (u  kobiet). 

^(a'bria^,  sm.  ind.  kla- 
brias  m.  (gra  w  karty). 

^la'bbe,  sf.  pi.  «^n  brulion 
m. ;  notatka  codzienna. 

Sla'ffcn,  vn.  1)  nie  dobrze 
przystawać,  niedomykać  się, 
odstawać;  2)  pęknąć,  rozpaść 
się,  rozstąpić  się ;  3)  =  Üäffen. 

Mä'ffcu,  w.  (I^aben)  szcze- 
kać (jak  mały  piesek);  paplać 
o  czem  bez  końca, 

tlä'ffcr,  sm.  =8,  pi.  —, 
szczekacz  m. 

tia'ftcr,   sf.  pi.  =n,  {sn.) 

sążeń  w.,  sąg  m. 

'tla'fterljoij,  sn.  =e§,  drze- 
wo sagowe. 

tid'ftcriang,  adi.  sążeń 
długości  mający;  adv.  długi 
na  sążeń. 

^lO'ftCrmaj?,  sn.  4e§,  miara 
sążniowa. 

'tIa'ftcrfcf)Cit,  5w.    =e§,  pi. 

=t,  polano  n.  długości  sago- 
wego drzewa. 

tla'ftcrfc^cv,  sm.  =§,pi.  —, 

ten  co  drzewo  w  sążnie  usta- 
wia. 

^la'gbor,  adi.  i)  to,  o  co 

skarżyć  można,  2)  to,  o  co 
skarga  jest  wniesiona;  bie 
<Sad^e  ift  —  o  tę  rzecz,  sprawę 
jest  wniesiona  skarga ;  —  TOCr« 
ben  raegen  etro.  skargę  wnieść 
o  coś ;  ga^Ibar  unb  —  in  ^ariś 
płatne  i  zaskaiżalne  w  Paryżu, 
tla'ge,  sf.  pi.  m,  l)  skar- 
ga/., skarżenie  się  n.,  żalenie 
się  n.,  utyskiwanie  n.,  wy- 
rzekanie n. ;  eine  —  über  etro. 
etl^eben,  füf)ren  żalić  się  na 
co,  skargi,  żale  rozwodzić 
z  powodu  czegoś;  —  über 
fd^led^tc  Reiten  utyskiwanie, 
narzekanie  na  złe  czasy ;  in 
laute  »n  auöbred^en  głośno 
się  użalać;  ein  33rief  üoffer  =n 
list  pełen  użaleń,  zażaleń;  2) 
skarga  /.,  zaskarżenie  w.; 
zażalenie;   eö  finb  »n   gegen 


il^n  eingelaufen  wpłynęły  na 
niego  skargi;  eine  —  gegen 
jmnbn  auffteUen  skargę  na 
kogo  podać. 

tla'gcbricf,  sm.  =e§,  pi.  «e, 

list  m,  z  zażaleniem,  zażalenie 
n.  na  piśmie. 

tla'gcgebirf)t,  sn.  *e§,  pi.  *e, 

wiersz  żałobny,  tren  m.;  ele- 
gia /. 

tlä'gcin,  vn.  (^aben)  bez- 
ustannie się  skarżyć. 

tia'gen,  'l.  vn.  (^aben)  na- 
rzekać, utyskiwać,  skarżyć 
się;  über  jmnbn  —  skarżyć  się 
na  kogo;  über  fd^Iecęłc  Seiten 

—  na  złe  czasy  narzekać; 
II.  va.  (I^aben)  1)  skarżyć  ko- 
goś ;  jmnbn  t)or  bem  ®  eric^te  — 
skarżyć  kogo  przed  sądem ; 
»or  bem  Slic^tcr  —  przed  sę- 
dzią skaiżyć;  roegen  einer 
fCorberung  —  o  należytość 
skarżyć;   auf  bie   ©c^eibung 

—  o  rozwód  skarżyć;  auf 
(Sc^abenerfa^  —  o  wynagro- 
dzenie szkody  skarżyć ;  2) 
jmnbm  feine  3lot  —  skar- 
żyć się,  żalić  się  przed 
kimś  na  biedę;  bem'§imme( 
jei  eö  ge!(agt !  Bogu  to  niech 
będzie  wiadomo  I  III.  vr. 
fid^l^eifer —  zachrypnąć  z  skar- 
żenia się;  fid^  gu  2;obe  —  za- 
męczyć się  skargami  na 
śmierć. 

^la'gcnb,  adi.  =  Häglid^; 

=e  Xöne  żałosne  tony. 

tla'gcn^ttJect,  adi.  godzien 
pożałowania. 

tla'gc))«n!t,  sm.  -eg,  pi.  =e, 

przedmiot  m.  skargi. 

Mä'gcr,  sm.  =^,pl.  —,  skar- 
żący, powód  7W.,  oskarżyciel 
m. ;  roo  !ein  —  ift,  't)0,  ift  fein 
9lid^tcr  gdzie  niema  skargi, 
tam  niema  sędziego;  ^lü'gc* 

rtn,  sf.  pi.  =innen,  powódka 

/,  oskarżycielka/. 

^la'gcnif,  sm.  -eg,  pi.  =e, 
ma'gegcfdirci,  sn.  =e§,  ^Ua'- 
gctoit,  sm.  "t^fpl.  «töne,  wy- 

krzyk  m.,krzyk,  głos  w.,  ton  m. 
żałosny. 

ma'gcftfjrift,  sf.  pi.  -en,  = 
Älaafc^ritt. 
tla'getoeib,  sn.  »e?,  pi.  =.^r, 

płaczka  / 

tla'gefül)rer,5w.  ^^,pl.  — , 

prowadzący  skargę. 


mä'glidj 


688 


tlaütc'rftütf 


^iü'glic^,  adi.  żałosny; 
biedny,  nędzny  \  adv.,  żałośnie ; 
nędznie. 

'^la'Oftfjnft,  sf.  pl.  'tn,  skar- 
ga/, na  piśmie,  oskarżenie  n.^ 
zaskarżenie  n. 

^lOlUnt,  adi.  1)  ciasny; 
przenośnie:  eg  ift  mir  —  um 
bas  ^eij  ciśnie  mnie  na  sercu  ; 
se  ^dUn  czasy  uciążliwe;  2) 
gęsty,  lęg^i,  twardy. 

'tla'mm(e),  sf.  pl.'Xl,  l)  gar- 
dziel /.,  wąwóz  w  górach, 
gdzie  strumień  płynie. 

^la'mmer,  sf.  pi  »n,  klam- 
ra /.,  zwora  /.,  autaba  /. ; 
nawias  m. 

^la'mment,     va.    (^a&en) 

klamrować,  klamrami  wiązać; 
w     nawiasie     umieścić;      vr. 
fic^   —  uczepić  się  czego  (== 
anffammern). 
^lä'mmcrc^en,  sn.  ^^.pl.  -, 

klamerka  /.  [dło  n. 

^la'Ut^e,  sf.  pl  =n,  wiaza- 

^lann,  ^^^*-  *^^'  2^^'  Älänge, 

dźwięk  m.,  brzmienie  n,,  glos 
m.\  «iit  ©ang  unb  —  z  mu- 
zyką i  śpiewem;  tncłattifc^er 
—  ber  ©titnme  metaliczny 
ton  głosu;  Ueblid^e  Älänge 
lube  tony. 

^la'ngle^re,  sf.  nauka  /. 

o  głosie,  o  dźwięku. 

^la'ngloS,  ad'i.  bez  dźwię- 
ku, bez  odgłosu,  bezdźwięczny. 

^la'nOÜOÖ,  adi.  'pe*en 
dźwięku. 

^langtDort,  sn.  -eg, pl  »e, 

•wyraz  naśladujący  głos  lub 
dźwięk. 

^lä'^^je,  sf.  pl  »n,  klapa/, 
(u  klarnetu  i  t.  d.),  zasuwka/., 
zastawka  /.,  nakrywka  /. ; 
placba  /. 

tla'^^JCtt,  1)  vn.  (^a6en)  kla- 
pnąć; bie  Xeücr  —  fd^on  ta- 
lerze już  dzwonią;  2)  zgadzać 
się;  bie  SSerjC  —  nic^t  wiersze 
nie  zgadzają  się. 

^la'^j^jcufcbcr,  sf.  pi  -n, 

sprężyna  u  klapy. 

^la'^^er,  sf  pl  -n,  grze- 
chotka /.,  klekotka  /. 

Illa'^i^jcrtttü^lc,  5/.  pl  -n, 

młyn  kołatający. 

kla'^^jcni,  w.  (^aben)  kle- 
kotać, grzechotać,  szczękać; 
bie  3öi^rtC  —  zęby  dzwonią, 
szczękają. 


Ela'^jperft^laugc,  sf.  pl  =n, 

grzechotnik  m.  (wąż.) 

^Ia':>)|)tift^,  sm.  Uä,  pl  =i, 
stół  m.  z  klapami  do  spusz- 
czania; stół  składany. 

^la'qUC,  (wym.:  klak)  sf. 
pl/^n,  klaka/,  najęte  oklaski 
dla  aktorów. 

^vla(|UCU'r,  (wym.:  klakör) 
sm.  =b,  pl  =e,  klakier  m., 
klaskacz   m.    najęty. 

^lar,  adi.  1)  czysty,  przeźro- 
czysty; !Iare  «Stimme  czysty 
głos;  ftare  Sßa^rfjeit  czysta 
prawda;  2)  jasny;  ein  *er  Söe* 
griff  jasne  pojęcie;  id^  fel); 
eg  — ,  baf;  . .  .  jasno  to  widzę, 
że  . . .;  bagift  —  to  rzecz  jasna; 
bu  i^aft  biĄ  nic^t  —  auoge» 
brüd^t  niejasno  się  wyraziłeś; 
bag  liegt  —  am  SCage  to  rzecz 
jasna  jak  słońce ;  mit  =2n  SOßor« 
ten  feine  3Jidnung  fagen  po- 
wiedzieć swoje  zdanie  jasno 
i  wyraźnie,  bez  ogródek; 
jmnbm  etro.  —  machen  wy- 
jaśnić komu  co;  mit  etiD.  ing 
»=e  fommen  jasno  co  pojąć; 
«er  ©eröinn  czysty  dochód; 
bie  ©ac^e  ift  nid^t  flipp  unb 

—  sprawa  nie  jest  całkiem 
jasna;  =e  g^(eifc^&rül)a  prze- 
źroczysty rosół;  ber  ^tmmel 
toirb  —  niebo  wypogadza  się, 
staje  się  czystem ;  3)  ber  Seig 
ift  —  ciasto  jest  dość  gęste;  ben 
2infer  gum  fallen  —  mad^en 
przygotować  kotwicę  do  za- 
rzucenia, 

^lö'ren,  va.  (^aben)  klaro- 
wać, czyścić  z  mętów;  vr. 
bec  ^immel  Hart  fid^  niebo 
wypogadza  się. 

Sla'rfübtg,  adi  z  cienkich 
nitek  zrobiony,  utkany. 

^^la'r^Cit,  sf.  czystość  /., 
jasność/;  er  trägt  mit  fold^er 

—  Dor,  ba^  ...  z  taką  jasno- 
ścią wykłada,  iż  .  .  . 

Ślarinelte,  sf.  pl  =n,  klar- 
net m. 
^tarinctti'ft,  sm.  =en,  pl 

«en,  klarnecista  m. 

ma'ffC,5łlaffifer,^laffifc^2C. 
=  eiaffe,  eiaffi!er,(5;iaffifc^2C. 

^la'tf d),  intrj.  klatcz !  puk ! 

ma'tfdjbüt^fe,  sf.  pl  »n, 

pukawka  f. 

^la'tfd)C,  sf  pl  -n,  1)  = 

Älappe;  2)  klekotka  /'. 


^la'tfdjCn,  1)  vn.  (^abeni 
klaskać;  mit  ben  §änöen  — 
rękoma  klaskać,  w  ręce ;  mit 
\i?m  SJłunb  -—  mlaskać  usta- 
mi; 2)  va.  {ijOihtxi)  jmnbm 
śBeifall  —  bić  oklaski,  brawo 
komu  dawać;  fie  flatfiĄt  aUeä 
ona  wszystko  wygada;  ec 
flatfd^t  eg  in  ber  ganzen  Śtabt 
^erum  po  calem  mieście  to 
rozofaduje. 

^Ia'tf(^cr,  sm.  =g,  pl  —, 
gaduła  m.y  plotkarz  m. 

^łla'tf(^crin,  sf.  pl  4nnen, 

plotkarka/.,  baj  szarka/. 

iłlatfc^crct',    sf.  pl    »en, 

plotka  f. 

t(a'tf(f)gcfCllfdjaft,  sf.  to- 
warzystwo plotkarskie. 

.^la'tf(!)I)aft,  eia'tfd)ig,  adi. 

gadatliwy;  lubiący  plotki  roz- 
nosić. 

^lait'Öeil,  ?;«.  1)  przebierać, 
sortować ;  2)  objadać,  ogryzać. 

^lau'e,  sf.  pl  sn,  1)  racica/, 
kopyto  n.  rozdwojona;  2) 
szpon  w.,  pazur  m.  (drapież- 
nego zwierza);  roag  er  einmal 
in  feine  »n  befommt,  ift  i^m 
nid^t  3U  entreißen  co  raz  w  swo- 
je szpony  dostanie,  tego  nie 
można  ma  więcej  wydrzeć;  3) 
narzędzie  n.  służące  do  wy- 
ciąofania  gwoźizi  i  t.  d. 

Äau'engclb,       sn.      »es, 

Ä'Iau'euftcilCr,  sf.  kopytkowe 
M.,  opłata  /od  bydła. 

^lau'fc,  5/  pl.  »n,  cela 
mnisza. 

Ä'lau'fcl,  sf.pl  .n,  =  Stau» 
fei. 

^lairfucr,  sm.  =g,  pl  — , 
=  (Sinfiebler. 

^laütc'r,   sn.  »eg,  pl  -e, 

fortepian  tw.,  klawikord  m. 

^(aüie'rmad)er,  sm.  *g,  pl. 

— ,  fabrykant  m.  fortepianów. 

^laüic'ruotcn,  sf.  pl  noty 

fortepianowe,  na  fortepian. 

tlaüie'rfatte,   sf.  pl   -n, 

struna  /.  na  fortepianie. 

^labic'rfpielcr,  sm.  -g,  pl 

— ,  fortepianista;  ten,  który 
gra  na  fortepianie. 

.^1abic'rf^iclcrin,    sf.    pl 

»innen,  fortepianistka  /.,  ta, 
która  gra  na  fortepianie. 

^łlautc'rftii(f ,  sn.  «eg,  pl  -e, 

kawałek  m.  na  fortepian  (uło- 
żony; skomponowany). 


mt'Un 


689 


mein 


Mt'btn,  1)  va.  (^aben)  przy- 
lepić; ben  Sattel  an  bie  ä^anb 

—  przylepić  kartkę  Da  ścia- 
nie ;2)  vn.  (I|aben)  lgnąć,  przy- 
lepić się  do  czegoś;  bie  3^"9^ 
iUbt  an  bctn  ©aumen  język 
lgnie  do  podniebienia,  kołkiem 
mi  stoi;  e§  bleibt  an  ber  aBanb 

—  móguoby  przylepić  się  do 
ściany;  etro.  an  ben  Ringern 

—  laffen  zwędzić  co,  ukraść; 
an  einer  ©enjo^nl^eit  —  ściśle 
się  trzymać  jakiegoś  zwycza- 
ju; e§  bleibt  nid^tö  bei  iEim  — 
nic  go  się  nie  trzyma,  wszyst- 
ko zapomina. 

^c'betDcr!,  sn.  =e§,  pi  »e, 

lepianka  /.,  lepiauina  /. 

^e'brtdjt,  adi.  lepki. 

^ebrtg,  adi.  lepki;  adv. 
lepko. 

^c'brigfcit,  5/.,  lepkość  f. 

^Wdtn,  vn.  (laben)  1)  kro- 
plami co  wypuszczać;  mit 
ber  Xintc,  mit  ber  5«i>cr,  bem 
^infcl  —  plamy  robić  atramen- 
tem, piórem,  pędzlem;  2)  udać 
się,  powieść  się. 

'^ICifCrei,  sf.  pi.  «en,  ba- 
zgranina /. ;  gryzraoły  pi. 

^e'tfmalcr,  sm.  =g,  pi.  — , 

bazgracz  m.  (o  malarza). 

^It'Üi,  sm.  =yeg,  pi.  »je, 
kleks  m.,  plama  /.,  żyd  m, 

tle'tffcn,  =  illecfen  i). 

^C'jffig,  adi.  poplamiony, 
zababrany;  —  fc^reiben  pisać 
nieporządnie. 

^\tt,  sm.  "§,  koniczyna. 

^lee'bOU,  sm.  =eś,  uprawa/, 
koniczyny. 

tlcc'blatt,sn.=eg,^Z.=&Iätter, 

listek  m.  koniczyny. 

»^ee'falj,  sn.  »e§,  sól  szcza- 
wiowa. 

tlcCtiJtefC,  5/.  pi.  =n,łąka 
koniczyną  zasiana. 

^Ci,  I.  sm.  «eś,  ił  m.,  lepki 
grunt;  II.  sf.  plur.  =en 
otręby  pi. 

SIei'atfer,  sm.  ?§,  iłowaty 
grunt,   pole. 

^Ict'bcn,  =  ^Uf)en. 

Mtit\,  sn.  *e§,  pi.  «er,  l) 
suknia/.,  szata /.,  odzienie  n.; 
Äleiber  anjie^en  suknie  wdziać, 
oblec  się  w  szaty;  =er  auś= 
gicl^en,  ablegen  zdjąć  suknie; 
Äleiber  ma^en  Seute  z  sukni 
o  ludziach  sądzą;  jak  cię  wi- 


dzą, tak  cię  piszą;  jakie  odzie- 
nie, takie  radzenie;  2)  wogóle 
i  przenośnie :  okrycie  n, ;  baś  — 
berUnfd^ulb  szata  niewinności. 

bleiben,  va.  1)  ubierać  kogo 
lub  co,  (ołtarz,  ambonę)  stroić, 
przystrajać;  fid^  —  v.  reß. 
ubierać  się;  er  !leibet  fid^ 
nad^  ber  3Jiobe  modnie  się 
ubiera;  jmnbn  —  ubrać  kogo, 
dać  mu  odzienie;  przenośnie: 
bie  2Bie[e  fleibet  fic^  mit  @ra§ 
unb  mit  33lumen  łąka  stroi 
się  w  trawę  i  kwiaty ;  2)  jako 
strój  zdobić  kogo ;  być  dla  nie- 
go stosownym,  przyzwoitym  ; 
biefer  'tRod,  btefe  g^arbe  fleibet 
bid^  am  beflen  w  tej  sukni, 
w  tym  kolorze  ci  najlepiej; 
przenośnie:  S3e[d^eibenl^eit  flei= 
bet  ben  Jüngling  skromność 
zdobi  młodzieńca;  bie  Siige  in 
ba§  ©eroanb  ber  2ßa§r^eit  gu 
—  kłamstwo  ubrać  w  pozory 
prawdy ;  bie  g^otmen,  in  roelc^e 
fic^  ber  ©ebanfe  Jleibet  . .  .  for- 
my, jakie  przybrała  ta  myśl.  . . 

^tCi'bl^Cn,  Słi.  =B,  pi  — ,  su- 
kienka /. 

.^Ici'berbcfen,  sm.  Ǥ,  pi. 

— ,  miotełka  /.  do   sukien. 

^ci'berbürftc,  sf.  pi.  =n, 

szczotka  /.  do  sukni. 

tlci'bcr^anbel,  sm.  .-s,   i) 

handel  m.  sukuiami;  — treiben 
handlować  sukniami;  2)  maga- 
zyn m.  sukni. 

Meibcr^änblcr,  sm.  ^^,pi. 

— ,  kupiec  m.  sukniami  han- 
dlujący. 

tófbcr^onblcnn,    sf.  pi. 

=innen,  kupcowa/,  sukniami 
bandluiąca. 

^cibcrtammer,  sf.  pi.  =n, 

szatnia  /.,  garderoba  /. 

^ciberfaften,  sm.  -.%,  pi.  — , 

=  Äleiöerfdjranf. 

^ci'berntatfier,  sm.  =g,  pi. 

— ,  krawiec  m. 

^ei'bermarft,  sm.,  -t^,pi. 

=mät!te,  targ  m.,  gdzie  suknie 
sprzedają. 

^Ct'bcrlO^,  adi.  nie  mający 
sukien;  adv.  bez  sukien. 

tici'bcrmobc,   sf.  pi.   =n, 

moda  /.  (noszenia)  sukien. 

^ct'bcrmotte,  sf.  pi.  n;, 

mól  m.  w  sukniach  się  gnież- 
dżący. 

feleibcrnarr,  sm.  «en,  pi. 


^ntcnber,   3)eutfĄ=})oInt[doe§  SOSórterbuĄ. 


"in,  strojniś,  człowiek  lubią- 
cy się  stroić;  elegant   m. 

Mti'htxttäxt\n,sf.  pi.  «innen, 

strojnisia  /.,  elegantka  f. 

tiei'berorbnung,  sf.  ustawa 

ograniczająca  zbytek  w  su- 
kniach, przypisująca  porządek 
w  strojach. 

^ICi'bCr^Jra^t,  sj.  przepych 
m.  w  strojach. 

UUi'htXtt^tn,  sm.  wiesza- 
dło n. 

^Ici'bcrf^ranf,  sm.  >t%,pl. 

=fc{)rän!e,  szafa  /.  na   suknie. 

^(ei'bcrtrot^t,  sf.  pi.  sen, 

ubiór  m.,  moda  /. ;  bic  —  t)or= 
fd^reiben  przepisać,  jak  się  ka- 
żdy ma  nosić,  ubierać. 

^ci'berborrat,  sm.  «e§,  pi. 

«oorrftte,  zapas  m.  sukien,  gar- 
deroba /. 

tlci'bergtmmcr,  sn.  Ǥ,  pi. 

— ,  garderoba  /.,  szatnia  /. 

mci'bung,  sf.  pi.  =en,  ubiór 

w.,  odzież/".,  przyodziewek  m  ; 
jmnbn  mit  —  uerfelien  oporzą- 
dzić kogo,  w  odzież  go  opa- 
trzyć,  odziać  ffo. 

tiei'bunggftütf,  sn.  «e§,  pi. 

«e,  część  do  ubioru  należąca; 
suknia/,  ubiór  m. 

mm,  sf  =  md  1)  2). 
^et'enliter,  sn.  «e§,  piwo  n. 

z  otręb. 

tIcVenbrot,  sn.  «e§,  pi.  «e, 

chleb  m.  z  otręb,  z  otrębami. 

.^Ci'CtbC,  sf.  ziemia  iło- 
wata. 

^Ici'tdjt,  adi.  otrębiasty, 
wyglądający  jak  otręby. 

^Ici'tg,  adi.  otrębiany. 

^ICin,  adi.  mały;  drobny ;  in 
einer  =en  "Stunbe  za  małą  go- 
dzinę ;n)arte  eine=e2ßeile  po- 
czekaj małą  chwilę;  «e  2(ugen 
mad^en  robić  małe  oczka,  przy- 
mrużyć oczy;  "ta^  ift  il)m  ein  *cö 
to  jest  dla  niego  drobnostką; 
ein  —  wenig  nieco,  trochę,  co- 
kolwiek; l^aben  6ie  ein  — 
roenig  ©ebulb  miej  pan  chwilę 
cierpliwości;  —  unb  gro^,alleö 
brängte  fid§  um  i^n  mali  i  wielcy 
wszyscy  cisnęli  się  koło  niego ; 
«e§  ©elb  drobne  pieniądze ; 
tüec^feln  «Sie  mir  einen  Qe'^nev 
in  «eö  (Selb  zmień  mi  pan 
dziesiątkę  na  drobne;  »e  ^l^Ć^" 
d^en  drobne  rybki ;  etro.  in  =e 
©tlidfc    fd^nciben    na    drobne 

44 


mci'nadjtcl 


690 


^U'nfikutcl 


kawałki  co  pokrajać,  połamać; 

—  (bred^en)  ftof;en  potłac; 
§0(3  —  machen  drzewo  łupać, 
rąbać  drobno;  etro.  ben  =ften 
Umftänben  naĄ  ergä()[cn  opo- 
wiadać co  z  najdrobniejszymi 
szczegółami;  mein  Steiner 
mój  mały  (synek);  beine  steine 
twoja  rnała  (córeczka);  im 
»en  uerfaufen  cząstkowo  sprze- 
dawać; im  =en'^anbeln  cząst- 
kowy handel  prowadzić ;  =er 
©eift  mały  duch,  małostkowy 
duch;  t)on  groei  Übeln  mu^ 
man  baä  =fte  nehmen  z  dwojga 
złeg-o  trzeba  mniejsze  wybrać ; 
mit  deinem  fängt  man  an, 
mit  großem  prt  man  auf 
raałem  zaczyna  się,  na  wiel- 
kiem  kończy  się. 

^Iei'no(f)tcI,  śn.  -g,  pi  —, 

mała  ósemka  (format  m. 
książki). 

^let'näugtg,  adi.  małooki. 

^Ici'nt)ärtig,ac?z.  mała  bród- 
kę mający. 

'tlci'nöaucr,  sm.  =§    i  sn, 

pi.  -n,  chłop  w.,  kmieć  m. 

tlcfnöilb,  sn.  =t^,pl.  »er, 
miniatura  /. 

tlct'nMuber,  sm.  =%,pl.—, 

bednarz  »w.,  co  małe,  drobne 
statki  pobiją. 

tlCi'nlllÖttertg,  adi.  o  ma- 
łych liściach. 

^Ici'nbCn!cnb,  adi.  myślący 
o  małych  rzeczach;  mało- 
stkowy, drobnostkowy, 

^Ici'ngeift,  sm.  =e§,  pi.  =er, 

człowiek  miałkiego  rozumu. 
0Ci'ngełfttg,      adi.     mało- 
duszny. 

^Ici'ngcmölbc,  sn.  =3,  pi. 

—  ,  miniatura  /.,  obraz  w  mi- 
niaturze. 

tlci'ngctt)cf;rfcucr,  sn.  =§, 

ogień  m.  z  ręcznej   broni. 

^Ci'ngläubig,  adi.  niedo- 
wierzający, nienfający. 

^ICi'ngläntligfCit/s/.  niedo- 
wierzanie M.,  nieufność  /. ; 
bojaźliwość  /. 

^Ici'n^anbCl,  sm.  ^§,  han- 
del cząstkowy,  drobny. 

^Ici'nl)önblcr,  sm.  'g,  pi. 

— ,  kupiec  prowadzący  han- 
del  cząstkowy. 

^Ici'nJCtt,  sf.  małość  /., 
drobność  /. 

^Ici'nf;er5ig,  adi.  słabego 


serca,  nie  mający  serca;  bo- 
jaźliwy,  trwożliwy. 

HICtUigf  Cit,  sf.  jpl.  .en,  drob- 
nostka/., bagatela/.,  fraszka 
/.,  mała  rzecz. 

^lei'nigfcitggcift,  sm.  =eg, 

pi.  =er,  ubieganie  się  o  drob- 
uostki. 

^tci'nigfcit^främcr,  sm.  =§, 

pi.  — ,  człowiek  lubiący  się 
zftjmować  fraszkami. 

^lei'nfÖrnig,  adi.  drobno- 
ziarnisty. 

0ei'nIiĄ,  adi.  małostkowy, 
drobiazgowy,  drobnostkowy; 
eine   =e   JRacfte   nizka  zemsta. 

^Iei'nU(^fcit,  sf.  małostko- 
wość/., drobiazgowość/.,  dro- 
bnostkowość  /. 

tlci'nmut,  sm.  .e§,  .^Ici'n- 

tttüttgfcit,  sf.  zwątpienie  w., 
nieufność  f.  w  swe  siły ;  brak 
m.  odwagi. 

^lei'nmüttg,  adi.  zwątpiały, 
upadły  na  duchu,  nieśmiały  ; 
nie  mający  odwagi;  jmnbn  — 
ma(^en  odebrać  komu  odwagę, 
nieśmiałym  kogo  uczynić  ;  — 
werben  upaść  na  duchu. 

tictno'b  (^tet'nob),  sn,  =c§, 
pi.  =t,  (Äteinobien)  klejnot  m. 

tlet'nfd)mieb,  sm.  =eö,  pi. 

-e,  kowal  m. 

^ci'nftäbtcr,  sm.  =^,pi.—, 

mieszczanin  m.  z  małego  mia- 
sta, mieszczuch  tw.,  mało- 
mieszczanin  w?.,  parafianin  m. 

tlcinftübtem',  sf.  para- 
fiańszczyzua   t'. 

Hlet'nftQbtifrf),  adi.  i  adv.  po 
małomieszczańsku,  mało- 

mieszczański,  parafiański;  adv. 
po   parafiańsku. 

£Ici'ftCr,  sm.  =§,  klajster  m. 

Ä'Ici'ftCng,  adi.  klajstro- 
waty;  adv.  klajstrowato. 

^leijtcrn,  "ca.  (^abcn)  klaj- 
strować,  lepić  klajstrem. 

'^Wwwwt,  sf.pl.  -n,  1)  kluba 
/.,  kleszcze  ^Z.,  2)  miejsce  cia- 
sne ;  ben  ^^einb  in  ber  —  f)aBen 
mieć  nieprzyjaciela  w  ciasnym 
kącie,  w  matni;  ben  ^^einb  in 
bic  —  befommen,  bringen  nie- 
przyjaciela osaczyć;  in  bic  — 
!ommen  biedy  sobie  narobić, 
kłopotu  się  nabawić;  in  ber 
—  fein  być  w  obrotach,  w  ta- 
rapatach, między  młotem  a  ko- 
wadłem. 


^IC'mmeit,  va.^  (^aben)  ci- 
snąć, przeć,  gnieść;  jmnbn  an 
bie  SOBanb  —  przyprzeć,  przy- 
cisnąć kogo  do  ściany;  ftc^ 
f)inter  bic  %\xx,  in  einen  Sßinfel 
—  wcisnąć  sie  za  drzwi,  do 
kąta. 

\^lc'm))crn,  vn.  (I^aben)  bla- 
chę kuć  na  kowadle. 

älc'nUJncr,  sm.  «g,  pi.  —, 

blacharz  m. 

^ic'nt^jncrorbcit,  sf.  pi.  =en, 

robota  blacharska. 

ttc'nt)jnerI)onbtöer!,       sn, 

s(e)ś,    blacharskie    rzemiosło, 
blacharstwo  n. 

^Ic'nUJnergcf cll,  sm.  --en,  pL 

=en,  czeladnik  blacharski. 

ŚlCmłJncrtoarc,  sf.  pi.  ^n, 

towar  blacharski. 

tlC^J^Cr,  sm.  =§,  pi.  — , 
szkapa  /. 

tlerifa'1,   adi.   klerykalny. 

tleiifaU'^mU?,  sm.  klery- 
kalizm m. 

^le'ru?,  sm.  kler  m. 

mt'm,  sf.  pi.  "U,  (rosi.) 
łopian  TM.;  mie  eine  —  an 
jmnbm  Jleben,  fic^^  an  jmnbn 
anpngen  czepiać  się  kogo 
jak  łopian. 

I     ^te'ttcrcr,  sm.  =§,  pi.  — , 

j  ten  co  łazi,  drapie  się. 

I  ^le'ttcrn,  vn.  (fiabćn  i  fein) 
drapać  się,  wspinać  się;  er  ^at 
eine  ©łunbe  geJleltert,  big  er 
ben  Reifen  erfiettert  ^at 
drapał  się  godzinę,  nim  się 
wdrapał  na  skałę. 

tlctterftoitgc,  '«/.  pi.  =n, 

drąg  m.,  słup  m.  do  wspina- 
nia się  po  nim. 

^Ie'ttcrti)iir3,  sf.  pi.  «en,  ło- 
pian m. 
^lie'öcn,  l)  vn.  (fein)  roz- 

kleić  sie,  pęknąć;  2)  va.  roz- 
łupać. 

^ItC'big,  adi.  łupny. 

^łU'ma,  sn.    =0,    klimat  m. 

tIt'maH)Cdj|eI,  sm.  =g,  zmia- 
na /.  klimatu. 

^li'maj;,  sm.  ind.  stopnio- 
wanie n. 

I     ^It'mmcn,  m.  (fein)  «immft, 
!  flimmt,     flomm,    geflommen, 
(=  .klettern)  wspinać  się. 

^U'mccni,      vn.     (fiaben) 

brzdąkać. 

^Ü'ngticntcl,  sm.  -g,  pi.  —, 

woreczek    m.    z    dzwonkiem, 


mi'mt 


691 


mo^ 


z  którym  dziad  po  kościele 
chodzi. 

klinge,  sf.  pi  »n,  klinga/., 
żelazo  n,,  ostrze  w.;  roirraerben 
eś  mit  ber  —  ausmachen  żela- 
zem się  rozprawimy,  rzecz  roz- 
strzygniemy; jmnbn  ooc  bic  — 
forbern  wyzwać  kogo  na  pa- 
łasze, na  pojedynek;  alleä  Über 
bie  —  fpringen  laffen  wszyst- 
kich w  pień  wyciąć,  wyrżnąć 
co  do  jednego;  przenośnie: 
nic^t  bei  ber  —  bleiben  nie 
trzymać  się  założenia,  odstę- 
pować od  materyi. 

^U'ngCl,  sf.  pi.  :n,  dzwo- 
nek m.;  bic  —  gel^t  ktoś 
dzwoni. 

mi'ngclbeutel  =  Äling- 
beutet. 

M'ngcin,  vn,  (^aben)  dzwo- 
nić; an  bie  Xür  —  dzwonić 
u  drzwi. 

^i'ngCln,  sn.  =ö,  dzwonie- 
nie n. 

tU'ngcit,  vn.  (^aben)  ftang, 
geflungen;  1)  dźwięczeć, 
brzmieć;  biefe  ©pracze  Hingt 
rau^  ta  mowa,  język  brzmi 
ostro,  grubo ;  Hingenbe  äJiün^e 
brzęcząca  moneta  ;  baś  !lingt 
fd^Ört  to  brzmi  pięknie;  miło 
brzmi  w  uszach;  baö  Hingt 
feltfont  to  dziwnie  brzmi ;  baö 
f  lingt  anberS  to  znowu  inaczej 
brzmi,  to  znowu  inna  rzecz ; 
2)  fic  Hangen  auf  jeine  @e= 
funbl^eit  zabrzękli,  trącili  się 
szklankami  za  jego    zdrowie. 

M'ngcnft^mteb,5m.  ^i§,pL 

«e,  ten  co  klingi  robi. 

^U'ngcrf (glitten,  sm.  =§,  pi 

— ,  sanki   pi    z    dzwonkami. 
^li'nif ,  sf.  pi  =en,  klinika/. 
tli'nte,  sf.  pi  «n,  klamka/ 
tli'n!cn,    vn.^    (iiaUn)  za 
klamkę   chwytać    (dla    otwo- 
rzenia lub  zamykania  drzwi). 

mi'nl^afeu,  sm.  =§,  pi  — , 

kluczka/.,  hebel  m.  u  zamka. 

tli'nffdjaft,  sm.  H§,pl  =e, 

klamka  f.  (bez  zamku). 

tlt'utfdjIO^,  sn.  =ffe§,  pi 
fd)lÖ[fer,  zamek  m.,  u  którego 
klamkę  kluczem  się  podnosi. 

^ll'ńfWÓn,adi.  czysty,  kla- 
rowny, bez  osadu. 

^U'nfC,  sf.  pi  =n,   szpara. 

tli'njel,  sf.  pi  *n,  dzwo- 
nek m. 


^li'nfcln,  vn.  (I^aben)  dzwo- 
nić. 

M'^^C,  sf.  pi  =n,  ostra 
skała  stercząca  z  morza, rafa/*., 
szkopuł  m. 

Uli'p)jitn,  vn.  (^aben)  dźwię- 
czeć wydajać  ton  naśladujący 
„klip". 

tli'^^JcnbücE,  sm.  =e§,  kozioł 

łażący  po  skałach. 

^U'^iicnfteiger,  sm.  =§,  pi 

— ,człowiek  łażący  po  skałach. 
M'^^enbOtt/    adi.      pełen 
skał,  skalisty. 

^n'^^(cn)fif(!),  sm.  »e§,  pi 

=e,  sztoktisz  m.  na  skałach  su- 
szony. 

^Ii'^))ig,  adi.  skalisty,  ostre 
skały  w  sobie  zawierający. 

tii':|)^fannc,    sf.   pi    =n, 

dzban  w.,  konewka  /.  z  za- 
padającą nakrywką, 

^U'^J^ftrom,  sm.  =e§,kram  m. 
towarów  brzęczących. 

^\\')^)^tVimxl/  sn.  «e§,  na- 
czyńka brzęczące  do  zabawy 
dla  dzieci,  zabawki  pi 

M'rren,  vn.  (^aben)  szczę- 
kać (jak  łańcuchy,  miecze), 
dźwięczeć,  brzęczeć;  mit  ben 
©läfern  —  brzękać  szklan- 
kami; mit  ben'  äöaffen  — 
szczękać  bronią. 

^H'rrcn,  sn.  =§,  szczęk  m., 
brzęk  m..  szczekanie  n..  brze- 
kanie  n. 

tatft^,sm.^e§,l)  =  metf6; 
2)  klask  m. ;  jmnbm  einen  — 
geben  klasnąć,  chlasnąć,  kla- 
pnąć kogo. 

ąa'tf(jcn,  vn.  (^aben)  kla- 
skać, klasnąć. 

tlÖ'bf^Cn,'  sn.  *§,  pi  —,  pę- 
czek 7)%.^  zwitek  m.\  ein  — 
^ladöö  pęczek  lnu. 

tlo'bcn,    sm.    »g,   pi    —, 

1)  pęk  w.,  kukła  /,  snopek  m. ; 

2)  kleszcze  pi,  szczypce  pi, 
kluba  /,  skobel  m.  (na  który 
się  zakłada  wrzeciądz,  pola- 
no, drzewo). 

^lO'ben^Olj,  sn.  =e§,  drzewo 
n.  w  polanach. 

tio'bcnfeil,  sn.  «cg,  pi  =e, 

powróz  w.jliua  /  zapuszczona 
w  krążek  windy. 

tlÓfC,  5/  pi  >%  okłada- 
nie n.  kogo  razami ;  jmnbn  in 
bie  —  friegen  dostać  kogo 
w  ciasny  kąt;  jmnbn  in  eine 


—  befommen  dostać  kogo 
w  swoje  ręce. 

^lÖ'ifcC  sm.  =g,  pi  — ,  1) 
serce  n.  u  dzwonu;  2)  klepa- 
dło  n.f  narzędzie  7i.  do  kle- 
pania ;  3)  pałeczka  /.  do  bęb- 
nienia. 

^lO'^fen,  I.^  vn.  i^ahen)  1) 
pukać,  stukać,  kołatać;  an 
bie  %ÜV  —  pukać  do  drzwi; 
an  bag  g^enfter  —  pukać  do 
okna;  Dag^erj  ffopft  mir  serce 
mi  bije  (mocno);  mein  §erj 
Hopft  i^m  2kbc  moje  serce  mi- 
łością bije  dla  niego,  ku  niemu; 
auf  ben  Sufd^  —  ciągnąć  kogo 
za  język;  2)  klepać;  jmnbn 
an\  bie  33ac!en  — ,  auf  bie 
©C^Ultern  —  klepać  kogo  po 
policzku,  ramieniu;  II.  va. 
(t)aben)  1)  tłuc  co;  jmnbn  — 
tłuc,  bić;  okładać  kogo;  2)  in 
ctiD.  —  wbijać  w  co;  einen 
yia^d  in  bie  SBanb  —  wbijać 
gwóźdź  w  ścianę:  aug  etro.  — 
wytrzepać  z  czego ;  hen  ©tQUb 
aug  ben  5llcibern  —  kurz 
wytrzepać  z  sukien. 

'^lo'iifcr,  sm.  =g,  pi  — , 
pukacz  m.,  stukacz  w.,  ten, 
co  tłucze. 

mo'^ffcd^tcr,  sm.  :=§,pl  — , 
szermierz  m.,  zapaśnik  m. 
(na   kułaki). 

^lojjffcc^terei',  5/.  pi  «en, 

szermierstwo  n.  (szczególnie 
na  kułaki);  przenośnie:  zwa- 
dliwość  f. 

tlo'^f^cngft,  sm.  »eg,  pi 

«e,  ogier  wywałaszony. 

^WpWht^^-  *eg,klepaczm. 
tłuczek  m.,  trzepaczka  /. 

tlO'^fiagen,  sn.  -g,  polo- 
wanie n.  przez  wystraszanie 
zwierzyny    z  krzaków. 

Mo'MieuIe,  5/^?.  =n,  (w  be- 
dnarstwie) pobijadło  n.,  pał- 
ka f.,  którą  się  pobiją  obręcze. 

tlii';)j|jef,  śm.  -g,  pi  —, 

1)  =  ^löpfel  m.;  2)  klocek 
do  robienia  koronek,  sznur- 
ków i  t,  d. 

tlij'^^cln,  va.  (^aben), 
©pt^en  —  koronki  robić  na 
klockach. 

^IO^i|)§,  sm.  «eg,  zraz  m.) 
bag  =fleifd^  zrazówka  /. 

tlO^,  sm.  ^^eg,  pi  ^tö^e, 
1)  bryła  /.;  2)  kluska  /, 
knedel  m. ;  er  fprid^t  a(g  wenn 

44* 


^lö'M^« 


«92 


^na'kumaf^ig 


er  Älöfjc  im  3)^unbe  ptte 
mówi  jak  gdyby  miał  kluski 
w  Rębie. 

tó'f?rfjCn,  sn.  =§,  pi.  —, 
kluseczka  f.,  knedelek  m. 

BlO'\^[^,adi.  l)kluskowaty; 
2)  brylasty. 

tlo'fter,  sn.  -§,  pi.  ßtö[ter, 
klasztor  m.]  tn§  —  Q^l^en,  [td^ 
in  ein  —  begeben  pójść,  wstą- 
pić do  klasztoru,  do  zakonu. 

tlo'fterbeiyoljncr,  sm.  -ś, 
pl.    — ,    mo'fterbetijo^netiu, 

sf.  pl.  sinnen,  mieszkaniec 
klasztorny,  mieszkanka  kla- 
sztorna; mnich  m.,  zakon- 
nica /. 

^Io'ftcrfirou(!^,  s)n.  =e§,  pl. 

=bräud)e,  zwyczaj   klasztorny. 

^loftcrbrubcr,  sm.  =§,  pl. 

=brüber,  braciszek  m.  w  kla- 
sztorze. 

Ä'ftCrfraU,  sf.  pl.  -en,  za- 
konnica f.,  mniszka  f. 

^lo'ftcrgang,  sm.  '==eg,  pl. 

=gänge,  korytarz  n.  kla- 
sztorny ;  droga/,  do  klasztoru. 

^lo'ftcrgartcn,  sm.  =g,  pl. 

^gärten,  ogród  klasztorny. 

^lo'ftergcbäube,  sn.  -g,  pl. 

— ,  budynek  klasztorny,  do 
kla''ztoru  należący. 

^Io'ftcrgctftIid)e,  sm.  =n,^7. 

=n,  zakonnik   m. 

^loftergcle^rfamfcit,     5/., 

nauka  /.,  eradycya  /.  kla- 
sztorna. 

^lo'ftergdübbc,  sn.  =§,  pl 

— ,  ślub    zakonny. 

,^1o'ftcrt)of,  sm.  =e§,  ijZ. 
=E)öfc  podwórze  klasztorne. 

tIo'ftcr!ird)c,    sf.    pl.  =n, 

kościół  klasztorny. 

HlO'fterlebeit,  sn.  =§,  życie 
zakonne,  klasztorne. 

.^lij'ftcrltdj,  adi.  klasztorny ; 
adv.    po  klasztornemu. 

^lo'ftcimaucr,  5/.  p>^-  ="/ 

mur  m.  koło  klasztoru. 

tło  ftcr^jf orte,  sf.  pl.  =n, 

furta  klasztorna. 

tlO'ftCrrot,  S7n.  «eö,  rada 
zakonna. 

£Io'ftcrf(^uIc,    sf  pl.   -n, 

szkoła  klasztorna. 

tlo'ftcrfdjUjeftcr,  sf.  pl.  -n, 

siostra  /.    w    klasztorze,    za- 
konnica /. 

tlo'ftcrftanb,  sm.  »e§,  stan 
zakonny. 


tlo'fterftrafc,   sf  pl.   =n, 

kara  zakonna. 

tlo'ftcrturm,  sm.  «eg,  pl. 

=türme,  wieża  klasztorna,  kla- 
sztoru. 

tlü'ftcroorfte^er,    sm.   =§, 

pl.  —,  przeor  m.,  gwardyan  w. 
klasztoru. 

tlo'fterbogt,  sm.  ^^ü,  pl. 

=r)öate,  syndyk   m.  klasztoru, 
tlo'fteröoif,    sn.    -e§,   kla- 
sztorna zgraja. 

tlo'fterüjef  en,  sn.  =§,  wszyst- 
ko tyczące  się  klasztorów. 

tl0'fter5Uli)t,  sf  karność 
klasztorna. 

tlo'fterstotnger,  sm.  ^^^.pl. 

— ,  więzienie  klasztorne ;  = 
^lofter^of,  podwórze  klasz- 
torne. 


eine !Iuge grau  (znaczy także:) 
wróżka  f. 

klügelet',  sfpl.  «en,  mędr- 
kowanie n. 

HlÜ'geln,  vn.  (^abcn)  mędr- 
kować. 

tlu'g^eit,  sf  rozsądek  m., 
roztropność/.;  bie  —  einer 
33?a|reget  roztropność  użytego 
środka. 

Hlu'göeittfle^re,  5/  pl.  «n, 

nauka  /.  roztropności. 

ElÜ'gler,  sm.  sś,  pl.  —,  czło- 
wiek lubiący  mędrkować. 

tlÜ'gli^,    adi.    roztropnie. 

tlü'gling,  sm.  =g,  pl.  =e, 

mędrek  m. 

pl.  klumpen,  1)  bryła/,  (ziemi, 
śniegu),    gruzeł^wt.,    nieobro- 


ttO$,  5m. seg,_pL  Älö^e,  kloc    biona    masa;     2)  klomb     m. 
m.,  pniak  m.,  kłoda  /. ;  prze-    (drzewek,  kwiatów);  3)  kupa/. 


nośnie:  drab  m.,  drągal  w. 

Słl0'^beute,  sf.  barć  w  pniu 
wyrąbana,  ul  m.  z  pniaka. 

OT'^djen,  sn.  =g,  pl.  — , 
klocek  m. 

.^10'^fiJ))fi9,  adi.  twardej 
głowy. 

tlo'^tuagen,  sm.  =g,  pi  — , 

wózek  m.  na  kółkach  z  kloc- 
ków. 

mut),  (^rubb)  sm.  =g,  pl  =g, 
klub  m,,  kasyno  n.,  towarzy- 
stwo n. 

tlu'bgaft,  sm.  =eg,  pl.  -gäfte, 
gość  do  klubu  wprowadzony. 

tlu'ömitgUcb,  sn.  =eg,  pl 

=er,  członek  m.  klubu. 

Śluft,  sf.  pl.  Klüfte,  rozpa- 
dlina/".;  przepaść/. 

tlÜ'fttg,  adi.   popękany. 

tlug,  adi.  mądry;  adv.  mą- 
drze; roztropny;  adv.  roztro- 
pnie; rozsądny;  adv.  rozsą- 
dnie; ein  =er  3tat  mądra  rada; 

—  fjanbeln  mądrze  postępo- 
wać; burc^  ©c^aben  roirb  man 

—  nieszczęście  uczy  rozumu  ; 
mądry  Polak  po  szkodzie;  id^ 
faun  aug  ber  ©ad^e,  aug  if)m 
nid^t  —  raerben  nie  mogę  tego,, 
jego  zrozumieć;  je^t  bin  id^ 
jo  —  rcie  »otfjer  takim  mądry 
teraz  jak  byłem  pierwej ;  bil 
bift  nic^t  —  bag  ©efc^en!  aug» 
jufc^lagen  nie  mądrze  robisz, 
że  nie  przyjmujesz  tego  daru; 
ber  ^[üg[te  gibt  nac^  kto  ma 
więcej  rozumu  ten    ustępuje ; 


tlü'm^tfjen,  sn.  =g,  pl  — , 

bryjka  /. 

'tlü'mperig,  adi.  brylasty, 
gru  zło  waty. 

tlUmłJern,  fid^  —vr.  l) roz- 
padać się  w  bryłki ;  2)  grupi:: 
się,  w  gruzfłki  się  zbijać. 

'tIu'ttH)tg,  adi!  brylasty, 
bryłkowaty. 

'tlu'^J^e,  sf  pl  =n,  1)  kluba 
/  2)  obcęgi  pl,  szczypce  j)l 
3)  eine  —  SSögel  pewna  ilość 
ptaków  zabitych  na  patycz- 
kach. 

^Hjftie'r,  sn.  Ǥ,  pl  =e,  le- 
watywa /;  imnbm  ein  — 
jeCen  zrobić  komu  lewatywę, 

^I^ftie'ren,  va.  (^aben)  da- 
wać  komu  lewatywy. 

tltjftie'rfpri^e,  sf  pl  *n, 

lewatywa  /. 

tnö'blein,  sn.  «g,  pl  — 

chłopczyk  m. 

tna'bC,  sm.  =n,  p»^-  -".  chło- 
piec 7«.;  non  einem  "»n  ent= 
bunben  roerben  chłopca  wydać 
na  świat;  atś  id^  noc^  Änabe 
lüor  kiedym  jeszcze  był  chłop- 
cem. 

I     tna'benaltcr,  sn.  =g,  wiek 

m.  chłopięcy. 

Hno'benart,     5/     sposób 

chłopięcy. 

tna'ben^aft,  adi.  dziecinny; 
adv.  po  dziecinnemu. 

^im'bcnmÖHig,  adi.  chło- 
pięcy, dziecinny;  adv.  po 
chłopięcemu. 


^ua'öcufdjänbcr 


693 


tnie 


tna'knfdjäniicr,  sm.=^,pi. 

— ,  pederasta  m. 

tna'Iicnfi^änbung,  sf.  pi 

=it\,  pederastya  /. 
szkoła  /.  dla  chłopców. 

tna'knftimme,  sf.  pi.  -n, 

głos  chłopięcy. 

tna'knfttctc^,  sm.  ^e§,  pi. 

-tf  postępek  dziecinny,  chłop- 
ca godny;  id^  erinnere  mid^  an 
meine  «e  przypominana  sobie 
moje  figle  chłopięce. 

tna'öenjcit,  sf.   czas    m. 

chłopięcego  wieku. 

tna'rfcn,  l)  vn.  (^aben) 
trzeszczeć,  trzasnąć,  pęknąć 
z  trzaskiem;  jmnbn  l^aucn, 
ba§  bie  (Sdiraarte  !nac!t  walić 
kogo,  że  aż  skóra  trzeszczy; 
2)  va.  (I^aben)  zgryźć,  zgnieść, 
stłuc  co, 

tna'tfCCig,  adi.  trzeszczą- 
cy- 

tna'ticrn,  vn.  (^aben)  trze- 
szczeć. 

tna'jfnt anbei,  sf  pi.   ^n, 

migdał  m.  w  skorupie. 

tna'rfttjeibe,  sf.pi  =n,  wierz- 
ba krucha, 
tna'dtourft,  sf  pi.  »roürfte, 

serdelka  /. 

tna'go^f  ^f-  P^-  "«/  sr^^J 
kawał;  eme  —  33rot  kawał 
chleba, 

tnatt,   sm.  'e§,  huk  (z  wy- 
strzału);   einen    —   von   fid^ 
geben  huk  wydać,  huknąć;  — 
unb  %0.U    na   łeb,    na    szyję, 
szybko,  raptownie. 

tna'ütJüdjfe,  sf.  pi.  -n,  pu- 

kawka  f. 

tna'üen,  vn.  (^aben)  huk- 
nąć, trzasnąć,  trzaskać  (z  bi- 
cza). 

^na'Ken,  sn.  =§,  hukanie  n., 
trzaskanie  n. 

tna'ttgolb,   sn.  *e§,  złoto 

strzelające. 

tna'Üfugel,  sf.  pi.  =n,  ku  i 

trzaskająca. 

tna'tffüöetc^en,  sn.  =§,  pi. 

— ,  kulka  strzelająca. 

tna'Ö^Ulöer,  sn!=§,  proszek 
m.  wybuchający. 

tna'Kfilber^  sn.  »g,  srebro 
strzelające. 

HnO^^,  adi.  ciasny,  szczu- 
pły, skąpy;  ;e  3^it^f^  czasy 
uciążliwe,    ciężkie;     mit    =er 


9^ot  z  wielką  biedą;  adv. 
baä  ^teib  liegt  —  \n  su- 
knia ciasno,  obcisło  leży;  — 
gumeffen  skąpo  mierzyć;  c§ 
waren  brei  duen  —  gemeffen 
było  zaledwie  trzy  łokcie ; 
jmnbn  —  l^alten  trzymać  kogo 
krótko,  na  szczupłym  obroku ; 
eś  gel^t  —  l^er  skąpe  mamy 
życie;  e§  roar  —  gugefd^nitten 
było  skąpo  skrojone. 

tna')jj)e,  «m.  =n,  pi.  =n,  i) 

giermek    m.]     2)  chłopak  m. 
u  młynarza,  w  górnictwie  i  t.  d. 
tna'^^^eit,  sf  ciasność/, 
szczupłość  /. 

tna'^|)faif,  sm.  ^t^,pl.  .-fädfe, 

torba  /. 

tna'rre,  sf.  pi.  =n,  grze- 
chotka /. 

^na'rren,  vn.  (^aben)  skrzy- 
pieć. 

tna'rnd)t,  adi.  skrzypliwy. 

tna'rttg,    adi.  skrzypiący. 

tnaft,  sm.  =eś,  pi.  se,  sęk  m. 

S^ntt'ftet,  sm.  -i,  knaster  w., 
tytoń  m. 

tna'ftern,    vn.  (^aben)   i) 

trzeszczeć,  strzelać;  2)  kna- 
ster palić. 

Knäuel,  sm.  ■^,pl.  —,  kłę- 
bek m. ;  ctiD.  auf  einen  —  roin» 
ben    na    kłębek    coś  nawijać. 

tnanlĄen,  sn.  -§,  pi.  —, 

kłębeczek  w.,  kłębuazek  m. 
knauf,  sm.  "i^^pl.  Knäufe, 
guz,  guzik  m. ;  gałka/.,  głów- 
ka /.  (laski),  głowica  f., 
mak  o  wica  f. 

tnan'fer,  sm.  *g,  pi.  —, 

sknera  m.^  kutwa  m,.^  liczy- 
krupa  w.,  skąpiec  m. 

tnan'ferin/  sf.  pi.  4nnen, 

sknera,  skąpica,  kutniarka  f. 

tnauferei',  sf  sknerstwo  w., 
skąpstwo  n. 

Sna'nferig,  adi.  skąpy,  bru- 
dny; adv.  skąpo,  brudno. 

Ilnan'fern,  vn.  (^aben)  ską- 
pić, 
tne'fiel,  sm.  -§,  pi.  —,  i) 

knebel  m. ;  2)  kłykieć  m.  u  pal- 
ca. 

tne'kln,  va.  (fjaben)  1)  kne- 
blować kogo;  2)  krępować 
kogo. 

tne'belf^ie^,  sm.  =eö,  pi. 

=e,  oszczep  m. 

tnec^t,  sm.  =e§,  pi.  =e, 
parobek    m.,    sługa    w.,    pa- 


chołek m.,  giermek  m.\  nie- 
wolnik m.,  służalec  m. 

tnei^terei',  sf  pi.  -en,  pa- 

robkostwo  m.,  niewolnicza 
uległość. 

tne'^teln,  tne'djten,  vn. 

(I^aben)  niewolniczo  ulegać 
komu,  grać  u  niego  rolę  pa- 
robka, być  uniżonym  sługą. 
tne'(^ttf(i^,  adi.  niewol- 
niczy; adv.  niewolniczo;  «en 
©el^orfam  oon  jmnbm  cerfangen 

niewolniczej  uległości  wy- 
mag^ać  od  kogo. 

tne'(^tItĄ,  adi.  niewolni- 
czy, służalczy. 

tnc'd)t§arbeit,  sf.  pi.  *en, 

parobcza  praca. 

tneif,  sm.  »e§,  pi.  =e,  no- 
żyk szewski. 

tnci'fen,  va.  (fiaben)  szczy- 
pać; uszczypnąć;  jmnbn  in 
ben  2lrm  —  uszczypnąć  kogo 
w  ramie. 

tnet'jje,  sf  pi.  »n,  l)  szyn- 
kowniaż,  szynk  m.,  gospoda/". 
2)  uczta  /.,  biesiada  /.  w 
gospodzie. 

tnei'^frfjcnfe,   sf.  pi.  *n, 

szynkownia  /. 

Słnet'^[(3^r(jter,  sm.  =§,  pi. 

— ,  jelonek  m.  (zool.) 

tnet'^jonge,    sf.   pi.    =n, 

kleszcze  pi. 

tne'ten,  va.  (^aben)  gnieść, 
wygniatać,  miesić,  miętosić  co. 

tne'ttrog,  sm.  =e§,  pi.  »tröge, 

dierża  /.,  koryto  n.  do  wy- 
gniatania ciasta. 

tnid,  sn.  =eś,  pi.  »e,  płot 

m.  z  chrustu. 

tni'debein,  sm.  =g,  pi  »e 

mieszanka  /.  likierów. 

tni'den,    I.    vn.    (^aben) 

pęknąć  z  trzaskiem;  2)  zgi- 
nać kolana,  nogi  idąc;  II.  va. 
(I^aben)  stłuc  co,  nałamać  co. 

tnt'tfer,  sm.  =^,pi.  —,  = 
^naufer. 

tnitfś,  sm.  =[e§,  pi.  =fe, 
1)  pęknięcie  n. ;  2)  dyg  m., 
dygnięcie  «.,  ukłon  m.; 
einen  —  mad^en  dyg  zrobić, 
dygnąć. 

äni'tf [en,  t^^-  (§aben)  dygać, 
dygnąć. 

^nte,  sn.  't^,pl.  — ,  kolano 
71. ;  ftc^  auf  bie  —  niebertaffen 
upaść  na  kolana,  uklęknąć; 
VOX  jmnbn  auf   bie  —  fallen 


^nie'öaub 


694 


^no'ten 


upaść  przed  kim  ua  kolana; 
oor  jimnbn  bte  —  beulen 
zg^iąć  przed  kim  kolana;  etro. 
über  ba^  —  Brechen  zrobić  co 
byle  zbyć,  na  kolanie  coś 
zrobić;  mit  jmnbm  über  baś 
—  gefpannt  fein  żyć  z  kim 
w  niezgodzie. 

tttie'fianb,  sn.  =e§,  pi. 
ebänöer,  podwiązka  /. 

^niCbeUOCnb,'  adi.  zgina- 
jący kolana;  adv.  ze  zgię- 
ciem kolan. 

^ntCbcugnntj,   sf.  pi  -en, 

zgięcie  n.  kolan,  czołobit- 
ność /. 

^nicu,  (^aben  i  fein) 
klęczeć;  er  ^at  oor  mir  eine 
©łunbe  ge!niet  klęczał  prze- 
de mną  godzinę;  er  ift  t)Or 
il^m  auf  bie  (Srbe  ge!niet 
klęknął  przed  nim  na  ziemi; 
tc^  ^abe  nńć)  mübe  ge!niet 
zmęczyłem  się  klęczeniem. 

^'nic'rieni(cu),  sm.  i^,pi.:mt, 

=men,pocięgiel  w. (u  szewców.) 

^nie'rö^re,  sf.  pi.  »n,  rurka 

zgięta  w  kolano. 

tntCfdjeibc,    sf.   pi.    -n, 

goleń  /. 

^nte'f(^naüc,    sf   pi.  =n, 

sprzączka  /.  do  spodni  pod 
kolanem. 

Hnic'ftütf,  sn.  =e§,  pi.  =e, 
portret  m.  przedstawiający 
osobę  po  kolana. 

^riie'ttCf,  adi.  głęboki  po 
kolana. 

^niff,   sm.  --e§,  pi.  =e,  i) 

uszczypnięcie  n.,  znak 
z  uszczypnięcia ;  zagięcie 
(w  papierze);  2)  podstęp  m., 
sztuczka  /.,  fortel  w.,  wykręt; 
einen  —  fpielen  figla  wypła- 
tać; jmnbn  burcE)  feine  =c 
täufc|en  podstępami  swymi 
kosro  złudzić. 

^niWof^e,    sf.  pi.    =n, 

teka  /.  ze  sprężyną  do  za- 
mykania. 

^nir)]^,  sm.  =fe§,  pi.  =fe, 
malec  7W.,  pędrak  m.,  karzeł 
7W.,  smarkacz  m. 

^ni'rfd)cn,  i)  vn.  (fiabcn) 

skrzypieć,  trzeszczeć;  mit  ben 
3äl^nen  —  zgrzytać  zębami; 
2)  va.  ernieść  co  trzeszczącego. 
^ni'ftcrgolb,  sn.  «eŚ,  skrzy- 
piące blaszki  mosiężne. 

W'ftern,    i)  vn.   (fjoben) 


trzeszczeć,  trzaskać,  skrzy- 
pieć, szeleścić;  2)  vCL.  chrupać. 

^ni'lter,   sm.  «=g,  pi.  —, 

fałda  f.  ze   zmięcia. 

^nhtcrn,    i) '  vn.    (^aben) 

trzeszczeć;  2)  va.  miąć,  mię- 
tosić, gnieść  co. 

^ni'ttCrtg,  adi.  pomięty, 
zmięty. 

^no'kl,  ^no'blauc^,  sm.  >§, 

czosnek  vi.  (rośl.). 

^no'blaudjbirne,  sf.    czo- 

snówka  /.  (gruszka). 

^nö'c^cl,  sm.  -§,  pi.  —, 
kostka/',  (u  nogi,  ręki);  kost- 
ka do  grania. 

^no'äjen,  sm.  =§,  pi.  —, 
kość  w.;  jmnbm  bie  —  im 
Seibe  jerf^Iagen  kości  komu 
połamać;  eś  ift  an  i^m  nid^tś 
al§  §aut  unb  —  niema  na 
nim  nic,  tylko  skóra  i  kości. 

^nO'i^Cnarttg,  adi.  kostny, 
kościsty. 

^no't^cnau^üjud)?',  sm.  »>(8, 

narośl  kostna. 

^no'djcnbau,  sm.  =e§,  bu- 
dowa kostna;  kościec  m. 

^no'djenfirud),  sm.  ■§,  pi. 

'htiić^e,  złamanie  n.  kości. 

tno'j^enfra^,     sm.     *e§, 

pruchnieuie  n.  kości. 

^no'djenI)aiitf,  sn.  =feś,  pi. 

=E)äufer,  kostnica  /. 

^nO'djCnleljrC,  sf.  (medyc.) 
nauka/',  o  kościach;  osteolo- 
gia  f. 

^m'ń)tnU§,  adi.  bezkost- 
ny ;  adv.  bez  kości. 

tno'd^cnnmnn,     sm.    =eä, 

śmierć  (przenośnie.) 

^no'djcnmarf,  sn.  =eä,  szpik 

m.  kości. 

^nÖ'^Crn,  adi.  kościany. 

^nO'd)ig,  adi.  kościsty. 

HnÖ'bcl,  stn.  =g,  pi.  —, 
knedel  m. 

^no'ücn,   sm.  =5,  pL  —, 

1)  guz  w.,  gruczoł  ???.;  2)  tiw, 
—  93rot  kawał  chleba;  3) 
główka  /.  (u  roślin.) 

tnCÜcngcttJöt^ö,    sn.   =e§, 

pi.  se,  roślina/,  główkowata, 
kolankowa,  cebulkowata. 

^ItO'üig,  adi.  główkowaty, 
cebulkowaty. 

^nołJf,  sm.  =e§,  pi.  5^nöpfe, 
guzik  m.',  gałka/',  (na  lasce). 

ivlIÖ'^fdjCn,  sn.  -§,  pi.  —, 
guziczek  m.,  gałcczka  /". 


^nö'^fcn,  va.  (^aben)  za- 
piąć na  g-uziki. 

^no':>)[form,  sf.  pi.  =en,  for- 
ma /,  na  guziki. 

^no'ł)fgte^er,  sm.  =§,  pi.  — 

guzikarz  w?.,  ten  co  metalowe 
guziki  robi. 

^no'^flod),  sn.  --§,  pi.  =10= 
d^er,  dziurka  /.  na  guzik. 

^no'^fmai^cr,  sw.  -§,  pi. 

— .  guzikarz  n.,  szmuklerz  n. 

^no';^fmad)cr^Qnbrocr!,  sn. 

=e§,  guzikarstwo  n. 

^no'r^jcl,  S7n,  =§,  pi.  =n, 

chrząstka  /.  [waty. 

^no'r^ciig,  adi.  chrzasiko- 

^no'rrcn,  sm.  =ś,  pi.  —,  i) 

kostka/,  (u  nogi),  chrząstka  /. 
(u  palców);  2)  guz  m,.\  3)  sęk 
//?..  kolanko  n.  u  roślin. 

^no'rrtdjt,  adi.    sękowaty. 

^no'rrig,  adi.  sękaty,  gu- 
zowaty. 

^nO'f^e,  sf.  pi.  =n,  pęcz 
w.,  pączek  m.  (u  roślin); 
=n  befommen,  treiben,  geroin« 
nen  pączków  dostawać,  pącz- 
ki wypuszczać. 

^nO'f)JCn,  vn.  (^abcn)  pącz- 
ki puszczać. 

^no'f^enfrattj,  sm.  ^t^,pi. 

sfränje,  wieniec  m.  z  pączków. 
^nO'[)Jtg,  adi.    mający    na 
sobie  pączki. 

^nö'tdjcn,  sn.  =§,  pi.    -, 

węzełek  n. 

UWttn,  sm.  =§,  pi.  —,  1) 
sęk  m.  (w  drzewie) ;  2)  kolan- 
ko (w  źJźble);  3)  oczko  n.,  pą- 
czek m.  (u  roślin);  4)  guz  m. 
na  ciele  ludzkicm;  5)  węzeł ; 
einen  —  !nüpfen,  machen, 
fc^ür^en. 

tno'ten,  sm.  =§,  pi.  —,  i) 

węzeł  w.,  guz  m.\  einen  — 
machen,  fd^ürjen,  fnüpfen  wę- 
zeł  zrobić,  zawiązać;  etto.  in 
einen  —  binben  w  węzeł  coś 
związać;  ben  —  löfen  węzeł 
rozwiązać  (także  przenośnie); 
auf  einen  fd^rcierigen  —  ftofeen 
natrafić  na  rzecz  zawiłą,  za- 
wikłaną;  ba  fi^t  (ftedft)  ber 
— !  w  tem  sztuka,  w  tern  sęk  ! 
2)  sęk  m.  (w  drzewie) ;  kolan- 
ko n.  (w  źdźble),  guz  m.  (w  cie- 
le ludzkiem). 

^no'tCU,  va.  gefnotet  (imie- 
słów) z  węzłami,  węzły  ma- 
jący. 


Slno'tcnlo« 


695 


toldicnkcnnccet' 


^nO'tCnlDÖ,  adv.  bez  wę- 
złów; bez  sęków. 

tuo'tcnlöfung,  sf.  pi.  -en, 

rozwiązanie  n.  węzła ;  tak- 
że przenośnie :  rozwiązanie 
węzła  dramatycznego. 

tno'tcn^crücte,  sf.  pi.  -m, 

peruka  /.  węzłowata,  z  wło- 
sami   w  węzeł  powiązanymi, 

tno'tcnf^nur,     sf.      pi. 

=fd^nüre,    sznur  m.  z  guzami. 

tno'tcnfdirift,  sf.  pi.  =en, 

pismo  węzłowe. 

^no'tenfd^ürjung,  sf.   za- 

d^ierżg-niecie  71.,  zawiązanie 
węzła  (także  przenośnie : 
dramatycznego). 

^no'tenfcU,  sn.  *e§,  pi.  =e, 

lina  /.  z  węzłami. 

^no'tenftot!,  sm.   «eś,  pi. 

aftöcfe,    kij    sękaty. 

^niJ'teric^/ sm.  =§,   (rośi.) 

rdest  m.  [kowaty. 

^no'ttg,  adi.  sękaty ;  kolan- 

Śnuft,  sm.  =el,  pi.  Knüffe, 
uderzenie  «,  pięścią,  kułakiem ; 
jmnbm  Änüffe  geben  kułaka- 
mi kog-o  okładać. 

^mrffcn,  va.  (^a6en)  jmnbn 
—  kułakować  kogo,  okładać 
kogo  kułakami,  pięścią. 

^nÜ'llfcn,  va.  wę'zełfck  zro- 
bić u  czego,  przywiązać  co 
do  czego;  Śanbe  ber  ^reunb* 
fd^aft  —  zadzierzgnąć  węzły 
przyjaźni;  błe  ^^^^nft  an  bie 
(SJegenroart  —  przyszłość  z  te- 
raźniejszością połączyć  ;  e§  — 
ftd|  üerfc^iebene  ©rinnerungen 
<XX\,  bicfen  Xag  różne  wspom- 
nienia z  tym  dniem  się  łączą, 
do  tego  dnia  są  przywiązane. 

tnü':^^el,  sm.  =§,  pi.  —, 

kij  w.,  drąg  m. 

^nu'rrcn,  vn.  (^abcn)  war- 
czeć (jak  pies);  przenośnie: 
gderać,  mruczeć;  2)  eö  fnurrt 
mir  im  3Jlagen,  im  Sei6c 
w  brzuchu  mi  burczy. 

^nu'rrcn,  sn.  »g,  warczenie 
n.,  mruczenie  n. 

^nU'tC,  sf.  pi.  «n,  knut  m. 

tnü'ttcl,  sm.  =§,  pi.  —,  kij 
m.^  drąg  w.,  pałka  /. ;  roer 
SSöget  fangen  roili,  mufe  nid^t 
mit  *n  unter  fic  raerfen  kto 
chce  ptaki  łapać,  nie  powinien 
między  nie  kijami  rzucać. 

km'iiüHvil,  sf,  pi.  »bänfe, 

ławka  /.  z  prętów  zbita. 


^nü'ltcircime,  ^niittclöerfc, 

pi.  sm.  rymy,  wiersze  liche, 
częstochowskie. 

^O'Öalt,  sm.  =g,  (minerał.) 
kobalt  m. 

^o'öaltglanj,  sm.  =e§,  ko- 

baltokrusz  m. 

tO'ÖOlt^altig,  adi.  kobalt 
w  sobie  zawierający. 

^0'kr,  sm.  ^^^  pi.  —  ko- 
białka /. 

^O'fiotb,  sm.  =§,  pi.  «e,  1) 
dyabełek  m.,  duch  m.,  kobold 
m. ;  2)  koziołek  m.\  einen  — 
fc^ieficn   koziołka    przewrócić. 

^Otf),  I.  sm.  =(e)§,  pi.  ^od^e, 

1)  kucharz  m. ;  ^ij'd)in,  sf.  pi. 
=innen,  kucharka^*  eś  finb  ntd^t 
alle  iłodfie,  roelc^e  lange  3Jltffer 
tragen  nie  wszyscy,  co  noszą 
długie  noże,  Fą  kucharzami; 
t)iclc  ^öc^e  oerberben  ben  93rei 
gdzie  kucharek  sześć,  tam  nie- 
ma co  jeść;  burd^  einen  guten 
^oc^  roirb  tin  ^txx  nid^t  roi^ig 
mając  dobrego  kucharza  nie 
jest  pan  jeszcze  dowcipnym; 
II.  sn.  '{t)^,  =er  koch  m.. 
leguraina  /. 

^0'd)I)ar,  adv.  zdatny  do 
gotowania. 

^d'^Mi),  sn.  =e§,  pi.  =Bü= 
d^cr,  kstążka  kucharska. 

^0'^en,  \)va.  (^aben)  go- 
tować, warzyć;  fie  tjerftel^t  gu 
—  ona  umie  gotować;  tn 
2ßein  geforf)te§  ^leifd^  mięso 
gotowane  we  winie;  eä  roirb 
ü')eratl  mit  Sßaffer  ge!oc|t 
wszędzie  gotuje  się  w  wodzie; 

2)  vn.  (^aben)  baö  2ßaffer  foc^t 
f  dcon  woda  już  kipi ;  bic  2Bein= 
trauben  fod^en  winogrona  doj- 
rzewają; baö  SBtut  !od^t  in 
meinen  2lbern  krew  we  mnie 
wrze;  e§  !oc^t  in  il^m  atteś 
wszystko  w  nim  kipi,  wrze, 
gotuje  się;  er  !od^t  x)or  3But 
dysze  wściekłością,  z  wście- 
kłości. 

^Ö'djen,  sn.  =§,  gotowanie 
«.;  ^o.k  —  oerftei^en  rozumieć 
się  na  gotowaniu,  umieć  go- 
tować. 

to'C^er,  sm.  =§,  pi.  —,  ten 
co  gotuje,  warzy. 

^Ö'djCr,  sm.  =g,  pi.  —,  saj- 
dak m.,  kołczan  m.  (ua  strzały). 

^0'(ifCUCr,  sn.  =§,  ogień  do 
gotowania  (przy  nim). 


^'o'(^gefä|,   sn.  4e§,    pi. 

*^e,  naczynie  kuchenne. 

to'cljgcröt,  >=eś,  pi.  *e,   i) 

sprzęt  kuchenny;  2)  sprzęty, 
statki  kuchenne. 

^Ö'C()I;0l3,  sn.  »e§,  drzewo 
n.  do  paleuia  pod  kuchnia. 

to'tf)funft,  sf  pi.  .fünfte, 
sztuka  kucharska. 

tO'cf)Iödj,  sn.  »e§,  pi.  »10= 
d^er,  dół  m.  w  ognisku,  gdzie 
się  naczynie  wstawia  do 
warzenia. 

tO'(^IÖffcI,  sm.  =g,  pi.  —, 
warzecha  f. 

tü't^ofen,  sm.  =§,  pi.  .'Öfen, 

piec  m.  do  gotowania. 

^O'djfalj,  sn.  =c§,  warzon- 
ka /.,  sól  warzona,  kuchenna, 

^O'c^ftücf,  sn.  «eg,  pi.  -e, 
kawałek  (n.  p.  mięsa)  do  goto- 
wania przeznaczony. 

tO'djtO^f,  sm.=i%  pi.  =töpfe, 
garnek  kuchenny,  do  goto- 
wania. 

^0'c^lDCin,  sm.  =e§,  pi.  =e, 
wino  do  potraw. 

^ö'bcr,  sm.  =g,  pi.  —, 
przynęta  y.,  wabik  m. 

^Ü'bCtn,  va.  1)  przynętę 
przyczepić  do  czego ;  eine 
2lnge(  —  przynętę  przyczepić 
do  wędki;  2)  nęcić,  łowić, 
wabić. 

to'ffcr,  sm.  =§,  pi.  —, 
kufer  m. 

^o'ffcrd)cn,  sn.  =§,  pi.  —, 

kuferek  tw.,  kufereczek  m. 

tO'ö^J/  ^^'  =§»  V^'  —, 
szczyt  m.  góry. 

^Ol|I,  sm.  =(e)§,  (rośl.)  ka- 
pusta /.,    kiel  m.  (jarzynny). 

^0'^le,  sf.  pi.  =n,  węgiel 
m.\  glül^enbe  —  węgiel  ża- 
rzący sie;  =n  brennen,  ^olj 
gu  sen  brennen  węgle  palić; 
etro.  ju  einer  —  verbrennen, 
in  eine  —  »erroanbeln  spalić, 
zamienić  co  na  węgiel ;  prze- 
nośnie: roie  auf  giül^enben  =n 
ftcl)Cn,  ft^en  stać,  siedzieć  jak 
na  szpilkach;  glül^enbe  «n, 
auf  jmnbä  ^aupt  famtneln 
zbierać  węgle  żarzące  nad 
czyją  głowo. 

tÓ'I)Icnartig,  adi.  węglisty. 

Eo'^lenbrcnner,  sm.  Ǥ,  pi. 

— ,  węglarz  m. 

^of)'lcnkcnnerci',    sf.    pi. 

=cn,  węglarnia  /. 


Äo'^knbam^jf 


696 


^o'mtfd^ 


^o'fjlcnbam^jf,     sm.     «es, 

swąd  m.  z  węgli. 

^o'^Ienfeuer,  sn.  =§,  węgle 

palące  się. 

^'o'fjlcnflii^,  sm.  4e?,  pi. 
=f;e,  pokład  m.  węgli  (w  gór- 
nictwie). 

to'ljlengcftüfiljc,     sn.    =g, 

drobne     węgle,     okruchy    pi. 
z  wę^la. 

^0'^tcn^onbel,  sm.  -^,  han- 
del m.  węglami. 

^o'^Icnl)önbIcr,  sm.  '.^,  pi. 

— ,      handlarz    m.     węglami, 
kupiec    handlujący   węglami. 

So'^knljäublcnit,    sf.    pi. 

=innen,  kobieta  węglami  han- 
dlująca. 

Śó'^Icnfommcr,  sf.  pi  -n, 

komórka   f.  na  węgle. 

^o'^Icnforö,  sm.  -eś,  pi 
slörbe,  kosz  m.  na  węgle. 

tO'Ijlen^nlÜCr,  sn.  =§,  pro- 
szek m.  z  węgli. 

to'ljicnfatf,   sm.   =e§,    pi 

=jä(fc,  worek  m.  na  węgle. 

^0'ł)lenfauer,  adi.  z  kwa- 
sem węglanym  połączony; 
«e  .^alferbe  węglan  m.  wapna. 

^O'^IenfÖufe,  sf.  (chem.) 
kwas  węglowy. 

to'^lenfdjaufcl,  sf.  pi  «n, 

łopatka  /.,  szufla/.,  do  węgli. 

to'^lcnfd)iff,  sn.   -t^/  pi 

=P,  statek  m.  z  węglami. 

^()'I|Icnfd)0łJ^cn/5m.  =ä,  pi 

— ,  szopa  /.  na  węgle. 

tO'l^lCn(t!|U)Orj,  adi.  czar- 
ny jak  węgiel. 

^O'^Icnftaufi,  sm.  =e?,  proch 
m.  z  węjrli. 

A'0'^tćnftift,  sm.  =e§,  pi  =e, 
węffiel  m.  do  rysowania. 

'^o'ljlcnftoff,  sm.  =eÖ, 
węglik  m. 

'^0'tilcnto^f,  sm.  -e§,  pi 
=töpfe,  garnek  m.  z  węglami 
żarzącymi  się. 

^o'l)Ientoanen,  sm.  =g,  pi 

«=n)äflcn,  węglarka  /. 

^o'^tcuäängc,   sf.  pi    =n, 

obcęgi  pi.  do  ognia. 

t'öl)lcr,  sm.  ;g,  pi  —, 
węglarz  m. 

^Ö'^lcrglauk,  sm.  =§,  ślepa 
wiara. 

tö'f^Icr^üttc,    sf.    pi    .n, 

chata  węglarska. 

ivo'^Ig'attcn,    sm.  »^,    pZ. 

»gärten,  ogród  warzywny. 


^o'l^Igärtncr,  sm.  =§,  pi 

— ,  ogrodnik  warzywny, 
ogrodnik  warzywa   hodujący. 

H0'I)If0^f,  sm.  «e§,  'pi 
sJöpfe,  główka  f.  kapusty. 

tO'^lfraut,  sn.  =eg,  biała 
kapusta. 

tO'^UaU^,  sf.  (zool.)  mszy- 
ca /. 

to'^Imatft,   sm.    =e^,   pi 

=märfte,  targ  jarzynowy,  wa- 
rzywny. 

^0'^ImCife,  sf.  pi  =n,  si- 
kora /. 

Ho'^ImOttC,  sf.  pi  *n,mszy. 
ca  kapustna. 

^O'^I^Cdjfc^töarS,  adi.  czar- 
ny jak  węgiel. 

^O'i^Iro'bt,   sm.  ind.  ^Ąh 
rÜÖC,   sf.  pi   =n,    kalarepa  /. 

to'^Irou^je,    sf.   pi    =n, 

liszka  /.,  gąsienica  kapustna. 
tO'I)lfd)tDar3,    adi.    czarny 
jak  węofiel. 

Äo:^itt)ci^Itnö,  sm.  =?,  pi. 

ef,  kapustuik  ni.  (motyl). 

tO'jC,  sf.  pi  =n,  budka  /. 
na  okręcie. 

tofO'n,  sm.  =§,  pi  =?,  k3- 
kon  w.  (jedwabnictwo). 

^0'fOi^,  =  (Sofoś. 

^O'IÖC,  s/.  i?^  *n;  sw.  =n, 
^?.  =n;  Slolbcn,  sm.  =g,  ?^/. 
— ,  1)  gruby  koniec,  głowa/', 
u  palki;  2)  pałka/. ;  3)  kolba 
/.  (u  strzelby);  4)  główka  /. 
u  rośliny;  5)  czupryna  /., 
głowa      krótko      ostrzyżona ; 

6)  rożek    w.,  guz,   z  którego 
I  róg  wyrasta  (n.  p.  u  jelenia); 

7)  w  mechanice  tłok  m. 
w  cylindrze. 

^0'lkn,  I.  va.  (f)aben) 
1)  o  zbożu:  dojrzałe  kłosy 
obrywać  z  czego;  ben  il'Jais 
—  głowy  kukurydzy  obrywać, 
obłamywać;  2)  (w  rusznikar- 
stwie)  wygładzać;  II.  vn. 
(I^abcłt)  (=  Kolben  6e!ommen) 
o  jeleniu:    rożków  dostawać. 

to'Iknöarfc,    sf.  pi    -n, 

przykład  w.,  u  kolby  strzelby. 

ŚolficnMed),  sn.  *e^,  oku- 
cie n.  kolby  (u  strzelby)  u  dołu, 

Ä'O'IÖCnlal^,  sm.  =|e§,  szyja 
/.,  ujęcie  n.,  u  kolby  (n.  p. 
karabinu.) 

^olkn^nl),  sm.  -eg,  skok 
TM.,  tłok,  poruszenie  n.  tłoka 
(u  maszyny.) 


^0 'Ib  cal  i  eb  er  mig,    sf.    pi 

:ett,  uszczelnienie  n.  tłoka 
(u  maszyny). 

^0'IknmOO?,  sn.Ąi^,  (rośl.) 
widłak  w.,  likopodyum  n. 

to'Iöenftange,  sf.  pi  =n, 

(mechanika)  trzon  m.  tłoka 
(u  maszyn}). 

^OlDig,  adi.  sękowaty, 
sękaty. 

^0'ltf,  sf.  pi  -en,  (pato- 
logia) kolika  /.,  kolki  pi  f. 
^O'KCr,  sm.  .g,  pi  1)  koł- 
nierz w.,  kołnierzyk  w?.,  pół- 
koszulek  m.\  kurtka/,  ser- 
dak m. ;  5)  cholera  koń?ka. 

Ho'ÜCng,  adi.  choleryczny 
(koń). 

^O'ücrn,  I.  va.  (^abcn) 
1)  toczyć  się  z  łoskotem,  ka- 
tulać  się;  2)  golgotać,  gul- 
gotać (o  ind}ku);  3)  mieć 
cholerę  końską;  II.  va.  (fiaben) 
toczyć  coś,  katulać  co;  II L.  r. 
impers.  e§  foUert  mit  im  Seibe 
burczy  mi  w  żcłądku. 

<^0'Ion,  sn.  =ś,  pi  s§,  dwu- 
kropek m. 

tolo'^,  sm.  =ffeg,  pi.  =[fe, 
kolos  m.,  olbrzymi  po^ąg, 
ogrom  m. 

^OlOffö'If  adi.  kolosalny, 
olbrzymi. 

^Ol|)0rta'gC,  (wym. :  kol- 
portaż) sf.  pi  -n,  kolportaż 
m. ;  obnośny  handel  książ- 
kami i  czasopismami. 

Hol^orteu'r,    sm.    =§,   pi. 

»e,  kolporter  w.,  obnoszący 
i  sprzedający  książki  i  dzien- 
niki. 

^ol^jortie'rcn,  va.  (^aben) 

obnosić,   kolportować. 

Wolter,  sm.  .-g,  pi  — , 
(=  ©teppbecfe)  kołdra  /., 
derka  /. 

Hontet,  sm.  «en,  pi  =en, 
kometa  /. 

Hö'metcnfdjtücif,  sm.   -e§, 

pl  =e,  ogon  m.,  warkocz  m. 
komety. 

to'nietcnf^icl,  sn.  =cś,  pl 
=e,  (Äattenjpiel)  gra  w  karty, 
zwana  kometa. 

Ho'mif,  sf  komika  f.,  ko- 
medya  /.,  rzecz  zabawna. 

Ho'niifer,  sm.  =§,  pl  — , 

komik  m. 

Ho'mifd),  adi.  komiczny, 
śmieszny,  zabawny ;  adv.  ko- 


^o'mma 


697 


^omiJbia'ntcntum 


micznie;  =er  ^erl  komiczny 
chłop,  zabawna  sztuka;  eö 
tüar  toirflid^  -—  gu  .  .  .  do- 
prawde  śmiać  się  chciało, 
patrząc  na  .  .  .,  komicznie 
prawdziwie  było  .   .  . 

^0'mma,  sn.  ^§,  pi.  Äom» 

mata,  1)  przecinek  m.; 
1 )  koma  /.,  bardzo  mały  inter- 
wał między  tonami. 

^ommonba'nt,  sm.  ==cn,  pi. 

=ett, komendant m  ,dowódcam. 

Sommonbtc'ren,  va.  i  vn. 

(I^aben)  komenderować,  dowo- 
dzić, rozkazywać;  jur  2lt= 
tadi  —  dać  rozkaz  do 
ataka. 

^omma'nbo,  sn.  -§,  pi.  «§, 

komenda  /.,  rozkaz  m.;  baś 
—  antreten  objąć  dowództwo, 
komendę. 

SiO'mntcn,  !ommft,  !ommt, 
fam,  bin  ge!ommen  I.  vn. 
przyjść,  przybyć;  id^  fomme 
qleic^  zaraz  przyjdę;  er  !ommt 
fd^on  już  idzie;  fomm  ^u  mir 
przyjdź  do  mnie,  pójdź  do 
mnie;  ©ie  —  gU  jpät  przy- 
chodzisz pan  za  późno;  roer 
,;u(e^t  fommt,  fc^lie^t  bie 
%ÜV  kto  ostatni  przychodzi, 
zamyka  drzwi ;  rocr  juerft 
•  fommt,  ma^It  guerft  kto  pier- 
wej przychodzi,  ten  miele 
najpierw;  er  fommt  gefahren, 
geritten  jedzie  w  powozie, 
konno;  er  lommt  gelaufen, 
gerannt  przybiega,  nadbiega; 
^üpf'enb  unb  jubelnb  fommt 
er  mir  ha^  ju  melben  skacząc 
i  wykrzykując  z  radości  przy- 
bywa mi  o  tem  donieść;  über 
ben  %lu^  —  przebyć  rzekę; 
inś  ©cfangniś  —  dostać  się, 
pójść  do  więzienia ;  in  ein 
2lmt  —  dostać  się  na  urząd, 
do  urzędu;  mie  ift  ber  Srief 
in  beinc  |)änbe  gefommen? 
jak  się  dostał  ten  list  w  twoje 
ręce?  ju  jmnbm  oft,  manct)» 
mai,  niemała  —  bywać  u  ko- 
go często,  niekiedy,  wcale 
nie  bywać;  mie  bift  bu  auf 
i>m  ©ebanfen,  bavauf  ge= 
f  ommen  ?  jakeś  przyszedł, 
wpadł  na  tę  myśl?  unter 
bie  Seutc  —  wyjść  na  świat, 
między  ludzi;  bie  ^al^re  — 
unb  geilen  lata  przychodzą 
i     upływają;      fommt      ^eit, 


fommt  9lat  albo  über  ^iad^t 
fommt  guter  3iat  czas  przy- 
niesie radę,  przez  noc  przyj- 
dzie dobra  rada;  rcir  fomen  auf 
i^n  gu  fpred^en  rozpoczęliśmy 
o  nim  rozmawiać;  er  fommt 
fie  l^ofen  przyszedł  po  nią; 
jur  SBelt  —  przyjść  na  świat, 
narodzić  się;  fie  famen  fd^atf 
albo  l^art  aneinonber  ostro 
się  starli  ze  sobą;  jmnbm 
in  ben  3Q3eg  —  wejść  komu 
w  drogę,  przeszkadzać  komu; 
balb  famen  mir  auf  btefen 
©egenftanb  gu  fpredĘien  wkrótce 
zaczęliśmy  mówić  o  tym 
przedmiocie;  ic^  fann  je^t 
nic^t  barauf  —  nie  mogę 
sobie  teraz  przypomnieć  tego  ; 
ic^  raetbe  fc^on  f)inter  baś 
@el^eimni§  —  dowiem  ja  się 
o  tej  tajemnicy,  wykryję  tę 
tajemnicę;  er  fud^t  il^m  auf 
bie  <Spur  ju  —  usiłuje  go 
wyśledzić;  mir  foli  einer  — 
unb  jagen  .  .  .  niechby  do 
mnie  ktoś  przyszedł  i  powie- 
dział .  .  . ;  'Oiu  Slrjt  —  laffen 
pof-łać  po  lekarza;  bal^in 
bürfen  Sic  es  nirf)t  —  Iaf= 
fen  .  .  .  nie  wolno  panu  do- 
puścić,  ażeby  przyszło  do  ... ; 
ber  folf  mir  nur  roieber  — I 
niechno  mi  się  on  jeszcze 
raz  pokaże!  if)m  fam  ber 
©ebanfe,  ju  .  .  .  przyszło  mu 
na  myśl;  barin  fommt  if)m 
niemanb  gteid^  w  tem  nikt 
mu  nie  dorówna;  f)ute  bic^, 
baf;  er  nid^t  über  beine  ^a= 
piere  fommt  strzeż  się,  żeby 
się  nie  dostał  do  twoich  pa- 
pierów; ić)  hin  mit  ber  2lrbeit 
fc^on  fo  roeit  gefommen, 
baf;  .  .  .  juzem  tak  daleko 
postąpił  z  moją  robotą, 
że  .'.  ,;  id^  möd^te  gem  baś 
2Berf  beenbigen,  aber  ic^  fann 
nidjt  baju  —  chciałbym 
chętnie  ukończyć  to  dzieło,  ale 
nie  mogę  zabrać  się  do  tego ; 
ic^  roerbe  fcfeon  mit  il^m  albo 
bamit  gured^t  —  już  ja  sobie 
dam  z  nim  albo  z  tem  rade: 
auf  feine  JRoften  —  wyjść  na 
swoje  (=  soften);  mit  jmnbm 
aufeinanber  —  ułożyć  się 
z  kim;  um  etm.  —  stracić, 
postradać  co;  ba§  fommt 
^iebei    nid^t   in   93etrac|t   na 


to  się  tu  niema  względu; 
fommft  bu  mir  fo,  fo  fommc 
ic^  bir  fo!  jak  ty  mnie,  tak 
ja  tobie,  jak  Kuba  Bogu, 
tak  Bóg  Kubie;  maś  balb 
fommt,  Derge^t  aud^  balb  co 
prędko  powstaje,  to  prędko 
ginie,  co  nagle  to  po  dyable ; 
bie  SriUe  fommt  inś  ^utteral 
okulary  należą  się  do  futerału ; 
abl)anben —  zginąć;  ab- 
^anben  gefommenc  33riefc 
mit  SBertangabe  zatracone 
listy  z  podaną  wartością; 
ba§  fommt  mic  nic^t  auä 
bem  ©inn  ciągle  o  tem  pa- 
miętam; ber  SOBunfd^  fommt 
auś  bem  ^erjen  życzenie  to 
płynie  z  serca;  in  bic  Sel^rc 
—  pójść  na  naukę,  do 
terminu  (w  rękodzielnictwie); 
in  anbere  ^anbe  —  przejść 
w  inne  ręce,  na  własność 
kogo  innego;  il^r  33lut  fomme 
über  i^n!  krew  jej  niech  na 
jego  głowę  spadnie ! ;  feine 
Älage  fommt  über  feine  Sippen 
żadnej  skargi  nie  wydają 
jego  usta;  mel^e  i^m,  menn 
er  je  mieber  unter  meine  §änbe 
fommt!  biada  mu,  jeśli  kie- 
dykolwiek jeszcze  dostanie 
się  w  moje  ręce!;  bie  ©uppc 
fom.mt  Dor  bem  Śraten  zupę 
należy  podać  przed  pieczenia; 
feine  Unfc^ulb  ift  ju  2;age,  an 
ben  2lag  gefommen  niewin- 
ność jego  wyszła  na  jaw,  na 
świalłj  dzienne;  bic  (Sl^e  fam 
nid^t  JU  ftanbe  małżeństwo  nie 
przyszło  do  skutku;  wie  — 
<Sie  baju,  mir  ju  bro^cn?  ja- 
kiem prawem  pan  mi  grozisz? 
skąd  pan  przychodzi  do  tego, 
żeby  mi  grozić?  —  II.  v. 
impers.  e§  fommt  jum  Jlłampf 
przychodzi  do  walki;  mie 
fommt  eś,  baf;  .  .  .  skąd  to 
pochodzi,  że  .  .  .;  er  tebet, 
roie  e§  if)m  in  benOJłunb  fotnmt 
mówi,  co  mu  ślina  na  język 
przyniesie;  e§  fommt  mand^= 
mai  fo,  ba^  .  .  .  zdarza  się 
czasem,  że  .  .  . 

^otttübta'nt,   sm.  »en,  pi. 

=en,  koraedyant  m. 

^'omöbta'ntcntum,  sn.  =§, 

Äomebiantenfd)aft  sf.  pi.  =en, 
stan  m.  komedyantów ;  życie 
komedyanckie. 


^omöbia'ntiit 


698 


^O^jf 


Hütnbbia'ntin,«/.  v^-  =innen, 

komedy antka  /. 

tomöbia'nttft^,  .Qomöbia'u= 

tcn^aft      adi.    komedyancki ; 
adv.  po  komedyancku. 

tomÖ'biC,  sf,  pL  -n,  ko- 
medya  /.;  —  fpieten  grać 
komedyę  (właściwie  i  prze- 
nośnie). 

^ömö'bienbidjter,   sm.   -§, 

pi.    — ,    poeta     piszący     ko- 
medyę, komedyopisarz  m. 

^omü'btcnfdjrciöcr,  sm,  -.%, 

pi.  — ,  komedyopisarz  m. 

Homft,  sm.  =eś,  1)  zsiadłe 
kwaśne  mleko;  2)  kapusta 
kiszona. 

^Ö'niö,  sm.  '{t)^,pl.'i,  kiól 
m.\  er  rcurbe  gum  —  aug= 
gerufett  obwołano  go  królem; 
\m  S'iamen  beö  »S  w  imie- 
niu króla;  ber  —  t)on  ^yratif» 
reid^  król  francuski;  ber  — 
ber  =e  król  królów  (Bóg) ; 
ber  Söire  ift  ber  —  ber  oier« 
fü^igen  ^iere  lew  jest  królem 
czworonożnych  zwierząt;  er 
roar  ber  —  beö  gefteg  on 
był  królem  uroczystości ; 
cjlüdEIic^  töie  ein  —  szczę- 
śliwy jak  gdyby  król  jaki; 
w  grze  w  karty :  ben  —  auśs 
fpieictt  króla  zadać;  w  grze 
w  kręgle:  ben  —  fd^ieben, 
nierfen  wywrócić  króla. 

^Ö'nigilt,  5/.  pi.  «nnen,  kró- 
lowa/. ;  —  äJiutter,  —  SCßitroe 
królowa  matka,  królowa 
wdowa;  bie  —  feines 
^erjenö  królowa,  dama  jego 
serca;  —  beö  Siages  (©onne) 
król  dnia;  —  ber  3Rac^t 
księżyc  m. 

SÖ'niglitf),  adi.  królewski; 
adv.  po  królewsku;  baś  -t 
^auś  dom  królewski ;  fid^  — 
amiifiercn  bawić  się  po  kró- 
lewsku,  wybornie;  =eö  Selben 
królewszczyzna  f. ;  bie  —  ©e= 
finnten  z  królem  trzymający, 
roj  aliści. 

^Ö'ninrCtd),  sn.  =(e)§,  pi.  'l, 
królestwo  n. 

^ö'uig^a^fcl,  sm.  =g,  pi, 

=äpfel,  ananas  m. 

ko'ntośI)inbc,   5/.   pi.   -n, 

dyadem    m.,    opaska  /.    kró- 
lewska. 

^Ö'ninfrijaft,  sf.  godność 
królewska. 


vi. 

pi. 

'^. 
kur- 


^ij'nig^freunb,  sm,  »e§,  pi, 

-z,  przyjaciel  m.  króla;  stron- 
nik m.  króla,  rojalista  m. 

^ö'uiggterac,    sf.  pi,   =n, 

dziewanna  /.  (roślina). 

^ij'nto§fronc,    5/.  pi.   «n, 

korona  królewska. 

tö'nto^mantcl,  sm.  =§,  pi. 

=mäntel,  płaszcz  królewski. 

tö'nigömorb,  sm.  -eg,  pi. 

=e,  królobójstwo  n. 

tü'nigömiJrber,  sm.  =g 

— ,  królobójca  m. 

^ö'nigömörbcrtn,    sf. 

=nnen,  królobójczyni  /. 

^ij'ntfl^^jur^jur,  sm.  =ä 

pura  królewska. 

tö'mg§|(^icj?cn,     sn. 

strzelanie    n.   na    króla 
kowego. 

^ö'ntg^fcfjuf?,     sm. 

strzał  królewski. 

^ü'mg^fi^,  sm.  «e§,  pi.  =e, 

tron  królewski/.,  siedziba/., 
rezydencya  /.  króla. 

Sö'ninöfofinr  sm.  =e§,  pi, 

''\ö\)m,  królewicz  /w.,    syn  m. 
króla. 

^ö'mg^tliron,  sm.  {^)^,pi. 

=e,  tron  królewski. 

tö'nigstitcl,  sm.  =g,  tytuł 

królewski,  kióla. 

^ö'nig^tod)tcr,      sf.     pi. 

sliic^ter,   córka  /.  króla,   kró- 
lewna /. 

tö'nig^öjal)!,  sf  pi.   =en, 

wybór  »w.,  elekcya  /.  króla. 

tö'nigötijaffcr,  ^  sn.     »g, 

(chemia)  woda  królewska. 

^ij'nigöttiürbc,  sf.  pi.  =n, 

godność  królewska. 

^Ö'nigtlim,  siu  ^§,  kró- 
lestwo n.,  godność/,  króla. 

^0'nifi,  adi.  koniczny^ 
stożkowaty. 

H'onfu'r^,  S7n.  ce^,pl.  ^e, 
1)  konkurs  m.,  upadłość/,  ku- 
piecka; 2)  konkurs  m.,  współ- 
ubieganie  się  o  co. 

^\on!u'r§eriJffiunig, 

otwarcie  n,  konkursu. 

^onfu'r^ntoffc,    5/ 

konkursowa. 

Spönnen,  ic^  !ann, 
fannft,  er  fann,  mv 
fonnte,  l;abe  gefonnt,  l^abe 
...fönnen;  I.  vn,  (f)aben) 
módz;  mv  fonnteu  nid^t 
weiter  fatjren  nie  mogliśmy 
dalej   jechać;    id^  fann    nic^t 


sf 
masa 

bu 

—    2C., 


bafiir  nie  jestem  temu  winien, 
nie  odpowiadam  za  to ;  baś 
!ann  man  nic^t  toiffen  tego 
nie  można  wiedzieć;  e§  fann 
roof)l  l^eute  nod^  fd^nelen  może 
jeszcze  dzisiaj  śnieg  padać ; 
er  !ann  ba§  ©elb  cerloren 
Igaben  on  mógł  zgubić  pie- 
niądze; er  !onnte  nid)t  ge* 
fefien  roerben  nie  można  go 
było  widzieć;  id^  l^abe  ni(i)t 
!ommen  —  nie  mogłem  przyjść; 
er  fd^rie,  raaś  er  fonnłe  krzy- 
czał ile  mógł,  ze  wszystkich 
sił;  II.  va.  (^aben)  umieć  co; 
eine  ©prad^e  —  władać  ja- 
kim językiem;  biefeś  Sieb 
fann  ic^  auśroenbig  tę  pieśń 
umiem  na  pamięć;  baö  @e^ 
fannte  mieber  cergeffen  za- 
pomnieć to  co  się  umiało. 

^OntU'r,  sf  pL^m,  kontur 
w.;  zarys  m.  bie  «en  eines 
©emälbeö  entraerfm  naszkico- 
wać kontury,   zarysy  obrazu. 

gO^a'1,  sm.  =(e)ö,  pi.  =e, 
kopal  m. ;  (gatunek  drzewnej 
żywicy,  gumy.) 

^O^e'fC,  sf  pi.  =n,  kopijka 
/.,  pieniądz  miedziany  rosyjski, 

^Opl  sm.  =eg.  pi  Höpfe, 
głowa  /.  (w  znaczeniu  wła- 
ściwem  u  ludzi  i  zwierząt  i  rńe- 
właściwie  n.  p.  u  kapusty, 
u    szpilki,    gwoździa  i  t.  d.); 

—  f)od^!  głowa  do  góry! 
er  ga^lte  für  jeben  —  100 
i^ronen  płacił  po  100  koron 
za  głowę  (człowieka  lub  by- 
dlęcia); ein  guter,  offener  — 
dobra,  otwarta  głowa;  ein 
f)arter,  feid^ter  —  twarda,  pły- 
tka głowa ;  ein  f d^arffinniger  — 
bystra  głowa;  e§  fel^lt  if)m 
nid^t  an  —  głowy  mu  nie 
braknie  t.  j.  zdolności;  ić) 
öabe  feinen  —  für  bie  3Jiatf;e= 
nmtif  nie  mam  zdolności  do 
matematyki;  er  l^at  e§  im  =e 
ma  to  w  głowie,  pojął  to ;  aug 
bem  "t  z  głowy,  z  pamięci 
(mówić);    baś    njirb   i^n   ben 

—  fo[ten  głową  to  przepłaci, 
tj.  życiem;  f)i^iger  —  zapa- 
lona głowa,  człowiek  po- 
rywczy;  unb  winn  bu  bid^ 
auf  ben  —  ftettft,  choć- 
byś i  na  głowie  stanął, 
choćbyś  nie  wiedzieć  co  ro- 
bił;  mit   bem   ~   loiber   bie 


^o'^faber 


699 


^o'^jfujunbc 


SQBanb  rennen  głową  mur 
chcieć  przebić;  ic^  njeife 
nic^t,  roo  mir  ber  —  ftel^t 
nie  wiem,  gdzie  mam  głowę ; 
id^  l^abc  fo  oiel  tm  =e,  baf; . .  . 
tyle  mam  na  głowie,  że  ... ; 
hen  —  DoU  i^aben  pełoą  mieć 
głowę  albo  pełno  mieć  w  gło- 
wie (myśli);  ić)  ttiöd^te  meinen 

—  5um  ^fanbe  laffen,  ha^ 
bem  fo  ifti  głowę  dałbym  za 
to,  że  tak  jest!  ba^  raitt  mir 
nic^t  in  ben  —  to  mi  nie 
lezie  do  głowy,  nie  mogę 
tego  pojąć;  ben  —  Derlieren 
stracić  głowę;  er  l^at  fid^  ba§ 
in  ben  —  gefegt  wbił  sobie 
to  w  głowę;  er  ift  nic^t  auf 
ben  —  gefallen  nie  w  ciemię 
go  bito;  jmnbm  hm  — 
mafd^en  zmyć  komu  głowę, 
wyłajać  kogo;  fid^  ben  — 
jetBred^en  łamać  sobie  głowę; 
bie  ©rfimac^   faßt  auf    feinen 

—  hańba  na  jego  głowę 
spada ;  einen  ^reiś  auf  imnbl 

—  fe|en  nagrodę  ustanowić 
za  czyją  głowę  (życie);  ©ie 
^anbcln  nur  nah)  Syrern  — 
pan  działa  tylko  wedle  swojej 
głowy;  big  Über  hm  — 
in  ©d^ulben  fteden  siedzieć 
w  długach  po  uszy;  oon  — 
pi  gu|  od  stóp  do  głowy; 
ber  —  fauft  mir  noc^  »on 
aU^m,  roaś  id)  geprt  ^a6e 
w  głowie  mi  jeszcze  szumi 
od  tego,  com  słyszał;  alteS 
auf  ben  —  [teilen  przewrócić 
wszystko  do  góry  nogami; 
fid^  nad^  frembem  «e  rid)ten 
postępować  wedle  obcej  głowy, 
obcych  myśli ;  jmnbm  auf 
bem  =e  tangen  kołiii  komu 
ciosać  na  głowie;  lernen,  baf; 
ber  —  raud^t  tak  się  uczyć, 
Ź8  się  aż  z  głowy  kurzy;  oiel 
Äöpfe,  oiel  ©inne  albo  fo  »iel 
^öpfe,  fo  Diet  ©inne  co  głowa 
to  rozum;  bie  ^'dnht  Über  bem 
=e  gufammenfd)lagen  załamać 
ręce  (ze    zdziwienia  etc). 

'  ^o'^)f aber,  sf.  pi  ^n,  żyła 

główna. 

^o'^jfarbcit,    sf.    pi.   =en, 

robota  umysłowa. 

tO'^Jfbob,      sn.      =e§,     pi. 
»bober,  mycie  n.  głowy. 

^0'Mbcbctfung,  sf.  pi.  =en, 

okrycie  w.  głowy. 


to'^fbcin,  s«.  -eś,  pi.  =e, 

(w    anatom.)    kość  głowiasta. 

^o'^jfbinbc,     sf.    pi.    -.n, 

opaska  /.  na  głowę. 

^O'^fbrcdjCn,  sn.  .§,  ła- 
manie n.  gfowy;  hoi%  foftet 
albomarf)t  —to  wymaga  łama- 
nia głowy,  na  tem  trzeba  do- 
brze sobie  nałamać  głowę. 

^Ü'^fbrC^Cnb,  adi.  łamania 
głowy  wymagający  (np.  pra- 
ca). 

tO'^fbrctt,  sn.  Ke)§,  pi. 
=  er,  deska  /.  w  głowach 
(w  łóżku). 

to'^fbürftc,    sf.    pi.     =n, 

szczotka  y.  do  czesania  głowy. 

tö'^jf^cn,  sn.  =ś,  pi.  —, 
dim.  od  ^op^,  główka  /. 

^ij'^fcn,  I.  va.  (t)aben) 
1)  ścinać  (głowę);  2)  wierz- 
chołki (drzew)  ścinać,  obła- 
mywać; II.  vn.  (^aben) 
w  główki  się  zwijać  (jak  sa- 
łata, kapusta). 

tO'^ffÜrmin,  adi.  mający 
kształt  głowy,  główkowaty; 
adv.  na  kształt  głowy. 

St'O'^jfgdb;  sn.  -e§,  pogłó- 
wne  w.,  podatek  m.  od  głowy, 
podatek  osobisty. 

to'))[geftf)tDuIft,  sf  pi.  -en, 

opuchnieiiie  n.  głowy. 

to'^fliaar,  sn.  «es,  yl.  =e, 
=  ^aupt^aar. 
^o'^)fI)änncr,  sm.  =§,  pi.  —, 

skromniś  w.,  świętoszek  m. 

^o'lJfpugcnn,  sfpl.  :i>nen, 

skromiii«ia  /".,  świętoszka  f. 

tołJffiangcrci',  sf.  pi.  -en, 

zwieszanie  n.  głowy  przez 
udaną  skromność  lub  po- 
bożność. 

^o'łjff)autfd)u^^cn,  sf  pi. 

łupież  m.  na  głowie. 

^Ö'pftfi,  adi.  głowiasty. 

^0'iffO^I,  sm.  «e§,  kapusta 
głowiasta,   kiel  m. 

Ilo'^jffrantönt,  sf  pi.  »en, 

choroba  /.  głowy. 

to'^flaug,  5/.   vi'  -laufe, 

wesz  f.  z  głowy,    na  głowie. 

^O'ipflcer,  adi.  pustogłowy. 

^O'JpflOÖ,  adi.  nie  mający 
głowy ;  przenośaie :  bezgłowy ; 
adv.  bezrozumnie. 

^0'^fnabcl,    «/.    pi.    =n, 

szpilka   f.  do  włosów. 

to'^fital;t,  sf  pi.  =nä§te, 

szew  m.  czaszki. 


t0':pfni(!CU,  sn.  =§,  kiwanie 
n.y  kiwnięcie  n.  głową  (także 
jako  znak  przyzwolenia). 

to'^jfnicter,  sm.  ==§,  pi.  — , 

1)  taki  co  głową  kiwa;  prze- 
nośnie :  ten  co  na  wszystko 
pozwala;  2)  (w  anatom.) 
zginacz  m.  głowy,  tj,  muszkuł 
zginający  głowę. 

^O'^jfnuf,  sf  guz  w.  na 
głowie  (z  uderzenia);  ude- 
rzenie m.  w  głowę;  gnida  f. 

to':|)f|)f(aftcr,  5w%ä,jp?.  —, 

plaster  m.  na  głowę. 

^0';|jfłJU^,  sm.  't4,  strój  m. 
na  głowę,  ubranie  n.,  ustro- 
jenie n.  głowy, 

tO'^ffalat,  sm.  seg,  (rcśl.) 
sałata  ełowiasta. 

^Ü'^ff^CU,  adi.  niedający 
się  dotknąć  głowy  (o  ko- 
niach); lękliwy,  podejrzliwy 
(o  ludziach). 

tü'^fföjmerj,  sm.  »eg,  pi. 

=en,  ból  m.  głowy. 

Ś0'^ff(^Ur,  sf.  postrzyźyny 
pi.,  tonzura. 

to'^ff^rauöe,    5/.  pi.  =n, 

śruba  /.  bez  naśrubka,  bez 
mutry. 

to'^jff^ttieKe,  5/.  pi.  =n, 

belka  zaprzęgowa  poprzeczna, 
belka  czołowa,  obojnia  f. 

to'^fftotion,   sf.  pi.    -en, 

stacya  czołowa  (kolejn). 

to':pfftct(ung,  sf.  pi.  =en, 

postawa  /.  głuwy. 

to^J'fftcucr,  sf  pi.  -n,  = 
^opfgelb. 

tO':pffttmme,    sf  falset  m. 

tO';pfftüc!,  sn.  =ä,  pi.  =e, 
1)  kawałek  od  głowy,  głowa 
(np.  ryby) ;  2)  raz  W2.,  uderzenie 
n.  w  głowę;  3)  moneta/, 
czterdziestogroszowa,  czter- 
dziestostówka  /.  (wycofana 
z  obiegu). 

to'^fton,  sm.  =(e)g,  pi. 
=töne,  głos  m.  z  głowy,  re- 
gestr głowowy,  falset  m. 

tO'^Jftlltfj,  sn.  -eg,  pi. 
=tüc^er,  chustka  /.  na  głowę, 
do  noszenia  na  głowie. 

^0)jfÜ'ber,  adv.  głową  do 
góry.  [doł. 

^O^jfU'nter,  adv.   głową  na 

to'^fttJC^,  sn.  «g,  ból  m. 
głowy. 

^U'łJftDUnbC,  sf  pi.  =n,  rana 
f  w  głowie. 


.^o'^jfjalit 


700 


^orn 


^O'^Jfja^I,  sf.  liczba  /. 
głów,  osób. 

Öredjerci'  =  ^opfbrec^enb, 
ÄopfbrcAerei. 

^O'^jfjierat,  sm.  =C?,  ozdo- 
ba /.  giowy,  strój   m.  gtowj, 

^O'^J^JC,  sf.  pl.  '-n,  wierz- 
chołek TW.,  szczyt  m.  góry. 

gO'ppÜ,  sf.  pl.  =n,  1)  pen- 
dent m.  np.  u  szpady,  wstążka 
f.  u  szabli ;  2)  smycz  /.,  sfora 
/.,  zwora  /.  (na  której  psy 
prowadza);  para/,  psów  na 
smyczy;  ein  —  ^jßferbc  para 
koni  zaprzężonych;  3)  miej- 
sce ogrodzone;  4)  pastwisko 
wspólne,  wolne. 

^0'^))Clf{fdjCrCt,  sf  rybo- 
łówstwo n.  wspólne. 

to'^pclljut  i  =I|iitung,   sf 
ob.:  ^oppelrocibe. 
^o'^j^clgcrcdjtigfctt,        sf 

przywilej  wspólny  z  kim  do 
czego  (jak  do  polowania, 
rybołóstwa  i  t.  d.). 

^0'łHjel^unb,  sm.  =e§,  pi. 
«=e,  pies  m.  ze  smyczy. 

^o'^^cljagb,   s}.  pi.    «en, 

wspólne  polowanie. 

^o'V^clttJCibc,   ^o'^j^jeltrift, 

sf,  pL  ^n,  wspólne  pastwisko. 

Eo'^^JCln,  va.  (^aben)  ze- 
sforować(psy);  sprządz  razem, 
przywiązać  jedno  do  drugiego 
(op.  konie,  wcłj?);  ogrodzić; 
przenośoie :  ein  ^^ät^en  JU* 
einanber  —  sprządz  parkę. 

^0'^^ClrcĄt,  sn.  ob.:  ^'op* 
pelaerec^tiflfeit. 

^0'^^dncmcn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  sfora  rzemienna. 

^o'^^jclmirtfdjaft,    sf   pi. 

«en,  gospodarstwo  płodo- 
zmienne,  wielopolowe. 

^O'ip^jen,  1)  va.  wierzchołki 
(n  drzew)  obcinać;  2)  vn. 
(^aben)  odbija  się  komu ; 
także  o  koniach :  gryźć  obrok 
i  wypuszczać  powietrze.  Koń 
taki  zwie  się  ^rippen= 
beider  m. 

^o'^^jcr,  S7?t.  =§,  pi^-  — 
=  Krippenbeifier. 

^o')j)Jler,   sm.  :?,  pi  —, 

sprzęgacz  ni.  wozów,  wago- 
iiów  (kolejn.). 

^'ora'ÜC,  sf  pi.  "-n,  koral 
w.;  =n  fijrfien  korale  łowić, 
zbierać. 


^oro'Kcnarktt,  sf  pi.  -en, 

robota  koralowa. 

^ora'ücnbaum,  sm.  »eś,^;?. 

«bäume,  drzewo  koralowe. 

^ota1(cnbrcd)fIer,  sm.  *§, 

pi.  — ,  tokarz  m.,   korale  to- 
czący. 

feora'ttcnfif  (S^erci,  sf  pi.  «en, 

połów  m.  korali. 

^ora'ttcn^onbd,    sm.    .§, 

handel  m.  koralami. 

^ora'IIcnpitblcr,  sm.  =§, 
pi.    —,     RoraUcnpnblcriu, 

sf.  pi.  «nnen,  handlujący  w., 
handlująca  /.  koralami. 

^ora'öcnma(3^er,  sm,  >§,  pi. 

— ,  fabrykant  korali. 

^ora'ücnli))^cn,  sf.  pi., 
^ora'Uenmunb,  sm.  =eś,  wargi 

pi.,  usta  pi.  koralowe,  jak 
korale. 

^ora'IIcn))f(on5C,  sf  pi.  =n, 

koral  m.  (roślina). 

Hora'ücutinbe,    sf    skóra 

koralowa. 

^Ora'ttenrOt,  I.  adi.  czer- 
wony jak  koral,  koralowego 
koloru;  II.  —  sn.  =eö,  ko- 
ralowa barwa. 

Hor'aficnf(^nur,     sf     pi. 

4c^nüre  pznur  m.  korali. 

^ora'ßcnftctn,  sm.  *e§,  pi. 

te,  kamień  koralowy,  koral 
skamieniały. 

^Ora'n,  sm.  =(e)g,  koran  m., 
alkoran  m. 

£orö,  sm.  =eś,  pi.  Äörbe, 
kosz  m. ;  póikoszki  pi.  u  wo- 
zu; przenośnie:  jmnbm  einen 
—  (eine  abfc^Iägige  2lntiD0tt) 
geben  odmówić  komu  czego, 
odmowną  odpowiedź  dać,  od- 
prawę dać;  einen  —  befommen 
odprawę  dostać,  nie  być  przy- 
jętym ;  odprawę  dostać  od 
panny  (o  której  rękę  się 
kto  stara). 

^to'rbbctt,  sn.  =e§,  pi.  «en, 
kosz}k  m.  dla  dzieci  do  spa- 
nia (w  kształcie  wózka). 

^Ö'rI)(^Cn,  sn.  •§,  pL  —, 
dim.  od  Äoib,    koszyczek  m. 

^0'rbC,  sf.  pi.  -n,  korba/, 
(do  obracania  koła). 

^o'rbflafdjc,    sf    pi.    =n, 

flaszka  /.  opleciona. 
Sło'rt)f(ct^tcr,    sm.    =0,   pi. 

— ,  ten,  który  koszyki  plecie, 
koszykarz  m. 


^o'rlimadjcr,   sm.   =g,  pi. 

— ,  koszykarz  m. 

^o^rbfdjange,    sf  pi.   =n, 

koszokop  m. 

^O'rbft^littCn,  sm.  pi.  sanki 
plecione. 

^o'rbtDogen,  sm.  -§,  pi.  —, 

wóz  m.  z  półkoszkami;  ple- 
ciony, wasąg  m. 

^D'rbtocibc,  sfpl.  =n,  (rośI.) 
witwa  /.    (rodzaj   wierzby). 

^0'rbtDcife,  adv.  (np. 'cer^ 

fenben)  koszykami  (wysyłać), 
na  koszyki. 

to'rbbcrf,    sn.  --(e)§,    pi. 

«e,  koszokop  m. 

^Orbo'n,  sm.  =(e)§,  pi.  =e, 
kordon  w.,  sznur  odgranicza- 
jący, pas  graniczny, 
'Sorbua'n,  sm.  =§,  kor- 
dwan  m.,  delikatna  skóra 
kozłowa,  marokin  m. 

Ä'orta'nbcr,  sm.  -g,  (rośi.) 

kolender  m. 

^Ori'nt^C,  sf  pi.  =n,  rodzy- 
nek drobny. 

Äor!,   sm.  =e§,  pi.  =e,   i) 

kora  z  korkowego  drzewa ; 
2)  korek  m.  do  zatykania  np. 
flaszek. 

^0'rfbaum,  sm.  -eg,  pi. 
==bäume,  ^o'rfcidjc,  sf  pi.  =n, 

drzewo  korkowe  (rośl.), 

Sło'rf))fropf,  sm.  =e6,  pi.  =e, 
<^o'rfftöpfeI,  sm.  =g.  pi.  —, 

korek  m,.  do  zatykania  np. 
flaszek. 

^0'rffO^IC,  sf.  pi.  =n,  po- 
deszwa f.  korkowa. 

Ro'rfftOff,  sm.  >(e)^,  kor- 
kownik  m. 

^0'rfjic^er,  sm.  »ś,  pi.  —, 

trybuszon  m.,  korkociąg  m. 
^orn,  sn.  =eś,  pi.  Körner, 
i)  ziarno  n.,  ziarnko  n.  np. 
zboża,  grochu,  śrótu,  srebra, 
piasku  i  t.  d. ;  baś  y-elb  bringt 
ba§-  geónte  —  pole  wydaje 
dziesiąte  ziarno ;  2)  u  strzelby : 
cel  m.,  celownik  m. ;  jmnbn 
au^ö  —  nehmen  wziąć  kogo 
na  cel;  przenośnie:  szcze- 
gólną uwagę  na  kogo  zwró- 
cić; jmnbn  albo  etrc.  auf  bem 
=c  fjaben  mieć  kogoś  albo  coś 
na  celu;  'A)  zbcże  n.,  (wogóle, 
w  szczególności  zaś)  żyto  n.; 
4)  mieszanina,  z  której  się 
składa  moneta  1j.  ilość  srebra 
lub  złota  z  mniej    wartościo- 


^o'rnatfcr 


701 


.ßö'r^jcrfiau 


wym  kruszcem;  ein  @eIb[tüdE 
von  gutem  ©d^rot  unb  — 
pieniądz  z  dobrego  kruszcu; 
przenośnie:  ein  Mann  üom 
alten  ©d^rot  unb  —  człowiek 
starej  daty ;  5)  gran  (jako 
wa^a). 

^0'rnacEer,    sm,    =§.    pi. 

=ätfer,  1)  rola  orna ;  2)  pole 
źytne,  do  uprawy  żyta  zdatne 
lub  przeznaczone. 

^o'riiä^re,     5/.    pi    »n, 

kłos  żytny. 

^o'rnau^fuljr,   sf.   wywóz 

m.  zboża. 

to'rnMumc,  sf.  pi  =n,  (rośi.) 

bławatek  m.,  cbaberek  m. 

^o'mUviit,  sf.  pi  -n,  1) 

kwiecie  n.  zboża^  a  szczegól- 
nie żyta;  2)  czas,  w  którym 
żyto  kwitnie. 

^O'rntlOben,  sm.  Ǥ,  l)  pod- 
dasze n.  na  skład  zboża ; 
2)  żytnia  rola,    żytni    grunt. 

^O'ntfiranb,  sm.  =(e)g,  śniedź 
/.,  rdza  /.  w  zbożu. 

to'rudranntttjctn,  sm.  =(e)§, 

2??.  "i,  żytniówka  /,,  wódka 
f.  z  żyta  pędzona. 

ßö'tnc}tn]  sn.  =§,  pi  —, 
dim.  od  Äorn,  ziarnko  n., 
ziarenko  n.;  in  ^orm  ron  — 
ziarnkowaty;  ein  —  2Caf)r= 
fieit  odrobina  prawdy;  er  l|at 
!ein  —  SSerftanb  nie  ma  za 
grosz  rozumu. 

Ä'ornclftrfclje,  5/  pi   =n, 

dereń  m.  (owoc). 

ti)rnc1(firfd)en)6aum,  sm. 

«=(6)0,  pi  =bäume,  dereń  m., 
dereniowe  drzewo. 

^Ö'rnCln,  va.  (^aben)  ziar- 
nować, na  ziarnka  zamieniać; 
wyciskać  na  skórze   ziarnka. 

tiJ'rncn,  I.  va.  (^aben)  1) 
ob.  ^i3rnetn;  2)  wabić  (pta- 
ki) ziarnem ;  II.  vn.  i  fid^  — , 
vr.  ziarn  dostawać,  w  ziarna 
się  zamieniać. 

'tö'rner,  sm.  *§,  pi  —, 

znacznik  m.,  punktak  m. 

tij'rncrabgabc,  sf.  pi  *n, 

danina  /,  w  ziarnie,  w  zboża. 

^ö'rnerfrcffcnb,  adi.  ziar- 

nojady. 

to'rucrntc,  sf.  pi  ^n,  żni- 
wo n.  na  żyto,  zbiór  m. 
żyta. 

tö'rncrrcid),    adi.    obfity 

w  ziarna,  ziarnisty. 


^ö'rnerje^cnt,   sn.  -§,  pi 

ee,  dziesięcina    f.    w  ziarnie, 
w  zbożu. 

EÖ'rUCrsinn,  sn.  =(e)§,  cyna 
f,  w  ziarnkach^  ziarnowa. 

to'rnfegc,  sf  pi  ^n,  arfa 

f.  do  c/yszczenia  zboża. 

^0'rnfclb,  sn.  =(e)ś,  pi  =er, 

pole    orne,    pole    do  zasiewu 
zbożem  zdatne,  przeznaczone. 

tö'rnfrüdjtc,  sf  pi  płody 

ziemne  zbożowe,  zboża  pi 

^0'rnfu^re,  sf.  pi  =n,  fura 

f.  do  sboża^   zbożem  nałado- 
wana. 

to'rngcfc^,  sn.  =e§,  pi  se, 
ustawa  /.  zbożowa,  o  bandlu 
zbożem. 

^0'rnlialm,  sm.  «(e)§,  pi 

=e,  źdźbło  m.  zbożowe,  żytnie. 
^O'rntjOnbel,  sm.  «g,  handel 
m.  zbożem,  zbożowy. 

^0'rnpnbIcr,  sm.  =§,  pi 

— ,    kupiec    handlujący    zbo- 
żem. 

^o'rn^aufc(n),  sm.  »n^,  pi 

— ,  kupa  /.,  sterta  /.   zboża. 

to'rn^au^,    sn.    «fe§,  pi 

sl^aufer,  spichlerz  n.  na  zboże. 

to'rnplf c,  sf.  pi  -n,  łupa 

/.,  łupina  /.  zbożowa. 

^Ö'rntfl,  (rzadko:)  ^ij'r= 
\\\d)t,  adi.  ziarn(k)owaty,  ziar- 
nisty; (bilbl.)  »er  ©til  styl 
jędrny,  zwięzły. 

'  ^o'rnja^r,  sn.  *(e)§,  pi  =e, 

rok    zbożowy,    urodzajny,    w 
zboże  obfity. 

Ä'o'rnjube,  sm.  ^n,  pi  »n, 

żyd    m.  zbożem    handlujący, 
spekulant  zbożowy. 

^'0'rnfammcr,  sf  pi  =n, 

zbożownia  /.;  bic  —  ©uropaś 
spichlerz  Europy. 

^0'rnlanb,    sn.  -{t)^,  pi 

=Iänber,  kraj    zbożowy,    obfi- 
tujący w  zboże. 

ä'o'rimtanajtn,  sn.  =(e)§,  pi 

«e,  magazyu  zbożowy. 

^0'rnmanflCl   sm.  =§,   nie- 
dostatek m.  zboża. 

^0'rnmorft,    sm.   ^cS,  pi 

=märfte,  targ  zbożowy,  targo- 
wisko zbożowe. 

to'rnwa^,  sn.  ^c§,  pi  *e, 

miara  f  do  zboża. 

^O'rnmcl)!,  sn.  -(e)§,   mąka 
żytnia, 

^0'rnmeffet:,  sm.  s§,  pi  — , 

miernik  zbożowy. 


^o'rnntülilc,    sf   pi    =n, 

młyn  m.  do  zboża. 

^0'rn^rcig,    sm.  sfeg,  pi 

s\t,  cena  /.  zboża,  żyta. 

^0'rnreid),  adi.  zbożysty, 
w  zboże  bogaty,  obfitujący. 

^0'rnrofe,  sf.  pi  -^n,  kąkoi- 

nica  /.,  filertka  /.  kąkol. 

to'rnfrfjaufcl,  sf.  'pi  =n, 

szufla  /.,    łopata  f  do    prze- 
rzucania, ryzowania  zboża. 

|)0'rnftl)cunc,    sf.  pi   ^n, 

stodoła  /. 

^O'rnfdjnttt,  syn.  =(e)§,  żę- 
cie n.  zboża,  żyta. 

to'rnfd)ti)tnge,  sf.  pi  »n, 

opałka/,  do  czyszczenia  zboża 
od  plewy. 

^0'rnficb,  sn.  *(c)g,  pi  =e, 

przetak    m.,    rzeszoto    n.    do 
czyszczenia  zboża. 

to'rnf^jctdjer,  sm.  -g,  pi 

— ,  spichlerz  m.  na  zboże, 
^O'rnf^JCrre,    sf  zakaz   m. 

wywozu  zboża. 

^Ö'rnung,   sf.    ziarnowanie 

w.,  eranulacya  /. 

^O'rnttJaöC  sf.  pi  =n,  waga 

f.  do  ważenia  zboża. 

to'rntoanne,  sf.  obacz  ^orn» 
jc^Tüinge. 

^ü'rntöll^Cr,  sm.  --%,  lichwa 
f.  ze  zboża,  lichwiarski  handel 
zbożowy. 

^Q'X\mM)tXU,  sm.  =g,  pi 
— ,  lichwiarz  zbożowy. 

to'rntourm,  sm.  «(e)§,  pi 
=n)ürmer,  wołek  m.,  czerw 
w.,  czerwik  m.  żytny,  robak 
zbożowy. 

£o'rn5CIKe)nt  sn.  =(e)§,  pi 

=e,  dziesięcina  f.  w  zbożu. 

^o'rnsoX  sm.  c(e)§,  pi 
=5ÖUe,  cło  zbożowe,  na  zboże 
(nałożone). 

^OrO'na,  sf.  1)  grono  n. 
słuchaczów;  2)  korona  /. 
(astronomia). 

^ö'r^cr,  sm.  cl,  pi  — ^ 
ciało  n. ;  materya  f. ;  fefter, 
flüffiget  —  stałe,  płynne 
ciało;  ein  gefunber  ©eift  in 
einem  gefunben  —  zdrowa 
dusza  w  zdrowem  ciele;  ber 
gcfe^gebenbc  —  ciało  ustawo- 
dawcze. 

^ö'r^eranlage,  sf.  pi  tn, 

konstytucya     /.,     skład     m. 
ciała. 

^ö'r^erbau,  sm.  --e§,  budo- 


^ö'r^erkrcdjnung 


702 


toft 


wa  /.  ciała;  üOtt  fräftigem 
—  silnie  zbudowany. 

^ö'r^crfiercd)nunö,  sf.  pl. 

=en,  obliczanie  n.  wymiarów 
ciał. 

^ö'r)jcrt)ef(i^affcn^ctt,      sf. 

konstytucya  f.  ciała. 

tii'r^crtitlbiinö,  sf.  kształt 

m.,  skład  m.,  ukształcenie  «., 
ukształtowanie  n.  ciała;  wy- 
kształcenie n.  ciała. 

tö'r^crd^cn,  sn.  -§,  pl  —, 

dim.  od  Äörper,  ciało  n., 
ciałko  n. 

^iJ'r^JCrfÜÜC,  sf.  korpulen- 
cya  /'. 

tÖ'r^JCrgrÖ^C,  sf.  statura 
y.,  wysokość  /. 

£ör))cr^altunö,  sf.  postawa 

/.  (ciała). 

^Ö'r^lCrfraft,  sf.  siła  fizy- 
czna. 

tÖ'r)3erle^rC,  sf  nauka  /. 
o  ciałach;  somatologia  /'. ; 
stereometrya  /. 

llÖ'r^Crlit^,  adi.  l)  cielesny, 
ciała  sie  tyczący;  adv.  cie- 
leśnie; =e  ©träfe  kara  cie- 
lesna, na  ciele,  chłosta;  »er 
@ib  przysięga  na  żywot, 
przysięga  uroczysta,  osobista; 
=c  ©a(ien  rzeczy  zmysłowe; 
»er  33efi^  posiadanie  fizyczne, 
rzeczywiste;  =c  SSerle^ung 
uszkodzenie  ciała,  cielesne, 
obrażenie  na  ciele;  =c  2ln= 
lage  konstytucya  (ciała);  «^e 
Übungen  ćwiczenia  ciała ; 
2)  cielesny,  materyalny, 
fizyczny. 

^Ö'rilCrUc^tcit,  sf.^  ciele- 
sność /.,  materyalność  /. 

^Ö'r^Criö^,  adi.  bezcielesny, 
bez  ciała,  niemający  ciała, 
bezcielny. 

^ö'r^jerloftgfeit,  sf.  bezciei- 

ność  /. 

^tö'r^ennaj?,  sn.  »e§,  vi.  =c, 

zawartość  /.  ciała,  miara  ku- 
biczna,  miara/,  bryłowatości. 

Ä'ö'r^jermoffc,  sf.  \>i.  -n, 

masa  /.,  substancya  f  ciała. 

^ö'r^jcrmcffuug,  sf  pi  »en, 

mierzenie  n.  ciała;  stereo- 
metrya /. ;    antropometrya  /'. 

^ör'^crfdjoft,   sf.  pl  »en, 

korporacya  /. 

to  rJJCrfdjaftltrfj,  adi.  kor- 
poracyjny ;  adv.  korporacyj- 
nie. 


tÖ'r^Crft^ÜJat!^,  adi.  słaby 
na  ciele, 

Kö'r:^Crf^tt)ä^C,  sf.  niemoc 
/.  ciała,  fizyczna. 

tö'r^)crftär!e,  sf.  siła  fizy- 

ezna. 

tö'r^erfteKung,  sf.pi  -en, 

postawa  /. 

tij'r^crftrafe,  sf.  pl    =n, 

kara  cielesna,  na  ciele,  chło- 
sta /. 

tij'r^jcrüöung,  sf.  pl  =en, 

ćwiczenie    n.    ciała;    gimna- 
styka /. 

tij'r^crücdc^uno,    sf.  pl 

=en,  obrażenie   n.,    uszkodze- 
nie n.  ciała,  na  ciele. 

tiJ'r^crttJÖrme,  sf.  ciepłota 

/.  ciała  (zwierzęcego), 

tÖ'r^ertöClt,  sf.  świat  cie- 
lesny, materyalny,  fizyczny, 
rzeczywisty. 

tö'r^ctöjtnfct,  sm.  =§,  pl 

— ,  kąt  bryłowy. 

tOrVomti'i),  adi.  korpora- 
cyjny, korporacyi  dotyczący; 
adi.  korporacyjnie. 

HorrcfcrCnt,  s?n.  =en,  pl 

*en,    współreferent    m.,  refe- 
rent przydany. 

torrcfti'D,    sn.    =(e)a,   pi 

=e,  miara  /.,  wskazówka  /. 

torrcla't,  5».  =(e)g,  pi  -e, 

korelat  m.,  wspólnik  m. 

ÜO't\Of  sm.  '§,  pl  "§,  korso 
n. ;  główna,  szeroka    ulica. 

tO'rtCÖ,  pl  kortesy  pl, 
izba  parlamentarna  w  Hisz- 
panii. 

torijfia'nt,  sm.  =en,  pl  =en 

korybant  m.,   kapłan    w.  bo-  [ 
gini  Kibele. 

tort)pp'C,  I.  sm.  «n,  pl  =n,  | 
koryfeusz   m.,   przywódca  m.  i 
chóru;   naczelnik    m.,   głowa 
/.  ludu;    ir.  sf  pl  =»n  kory- 
fejka  f.  (baletnica  /.). 

tofa'f,  sm.  =en,  pl  =cn, 
kozak  m. 

tofa'fifrf),  adi.  kozacki; 
adv.  po  kozacku. 

tO'fd)Cr,  adi.  koszerny, 
rytualny. 

SvO'fCform,  sf  pl  =en,  for- 
ma pieszczotliwa  (w  grama- 
tyce). 

Ä'o'fcn,   (^abcn)  va.  i  vn. 

mit  jmnbm  —  gruchać  z  kim ; 
I  jmnbn    —     pieścić,    głaskać 


kogo,  klepać  po  ramieniu; 
przyrailać  się  komu. 

to'fcnamc',  sm.  =n§,  pi  =n, 

nazwa  pieszczotliwa,  imię 
pieszczotliwe,  zdrobniałe. 

tofCrCi',  sf.  pl  =en,  pie- 
szczoty pl,  gruchanie  n. 

to'fclDOrt,  sn.  »e§,  pl  -e, 
wyraz  m.  przymilenia,  pie- 
szczotliwy. 

^0'jlg,  adi.  poufały,  ser- 
deczny. 

tOÖme'tif,  sf.  kosmetyka  f. 

tOÖme'tifd),  adi.  kosme- 
tyczny, upiększający  ciało, 

tO'Ömif^,  adi.  kosmiczny; 
tyczący  się  wszechświata; 
w  wszechświecie. 

toömogonie',   sf.   pi  -n, 

kostnogonia  /.,  nauka  f. 
o  początku  świata. 

tosiitogra'^Il,  sm.  ,-en,  pl 

?en,  kosmograf  m.,  świato- 
pis  m. 

Eü§monrö^jI)ic',  sf  pl  =n, 

kosmografia/'.,  opis  m.  świata. 

tośmogra'^Ijif(^,  adi.  kos- 

mograficzny. 

toömologie',   sf   pl    =n, 

kosmologia  /.,  nauka  /, 
o  świecie,  o  prawach  świata 
fizycznego. 

tOÖmoIo'gtfc^,  adi.  kosmo- 
logiczny. 

töÖmo^JOli't,  sm.  .-en,  pl 
sen,  kosmopolita  m.,  obywatel 
m.  świata. 

tOÖmO^Oli'tifc^,  adi.  kos- 
mopolityczny, uważający 
świat  za  ojczyznę. 

toSmO^oUti'^mUÖ,  sm.  kos- 
mopolityzm m.,  obywatelstwo 
n.  świata. 

toömora'mo,  sn.  »§,  pi  -§, 

i  »men,  kosmorama  /.,  widok 
m.  świata;  krajobraz  m. 
widziany  przez  szkło  po- 
większające. 

Ho'^ntOÖ,  sm.  — ,  świat  m. 

koiia't,  sm.  =en,  pl  =en, 
tOffa'tC,  sm.  »n,  pl  '-n,  kmieć 
m.,  chałupnik  m. 

^Oft,  sf  1)  żywność  /'., 
jadło  M.,  strawa  /. ;  gute,  ge* 
funbe,  na^rl^affe  —  jadło  do- 
bre, zdrowe,  pożywne;  jtnnbn 
auf  magere  —  fe^en  przypi- 
sać komu  dyetę;  2)  stćJ  m., 
wikt  m, ;  freie  —  l^aben  mieć 
wolny   stół;    (freie)   —    unb 


eo'ftöar 


703 


to'^cn 


2Bof)nung  l^abcn  mieć  (wolny) 
stót     i    mieszkanie;     jmnbm 

—  unb  Socjio  (wym.:  lożi') 
geben  dawać  komu  stół  i  po- 
mieszkanie. 

^O'ftÖar,  adi.  kosztowny, 
mający  wielką  wartość ;  drogi ; 
wspaniały ;    adv.  kosztownie. 

^o'ftöarfeit,    sf,    pi    --en, 

kosztowność  f.,  wartościo- 
wość f. ;  rzecz  kosztowna, 
wartościowa. 

to'ften,  I.  va.  (^aben)  ko- 
sztować,   skosztować;     2ßetn 

—  kosztować  wina;  II.  vn. 
(§aben)  kosztować,  mieć  pe- 
wną cenę;  md,  toenig  — 
dużo,  mało  kosztować;  n)a§ 
!ofłct  baś  93U(^?  ile  ko- 
sztuje ta  książka  ? ;  (obraz.)  bic 
3Jlauex  l^at'  vUl  S^t^ń  ge= 
foftet  na  mur  spotrzebowano 
wiele  cegieł;  baś  l^at  mid^  t)iel 
üKül^e  gefofłet  to  mnie  dużo 
trudu  kosztowało;  e§  fofte, 
roaS  C§  raollc  niechaj  ko- 
sztuje, ile  kosztuje,  mniejsza 
o  koszta,  za  wszelaką  cenę; 
bag  !ann  il^m  ben  §al§  — 
może  to  życiem  przepłacić; 
cg  foftet  ba§  Sebcn,  ben  ^opf 
tu  idzie  o  życie,  o  głowę. 

^0'ftCn,  sn.  t§,  kosztowanie 
n.,  smakowanie  n. ;   próba  /. 

^O'ftCn,  sf.  pi.  koszt  m., 
koszta  pi. ;  auf  meine  —  na 
mój  koszt;  boś  gefjt  auf  meine 

—  to  ja  płacę;  ju  ben  — 
beitragen  przyłożyć  się,  przy- 
czynić   się    do    kosztów;    bie 

—  beftreiten,  tragen  koszta 
ponosić;  fid^  —  mad^en,  [id^ 
in  —  fted^en,  ftürgeu  nałożyć 
sobie  koszta;  auf  —  anberer 
kosztem  drugich;  !eine  — 
fd[)euen  nie  szczędzić  kosztów; 
auf  feine  —  !ommen,  błe  — 
l^eraugfcftlagen  pokryć  koszta, 
wydobyć  koszta;  nać)  älbjug 
aller  —  po  pokryciu  wszyst- 
kich kosztów;  (w  sądo- 
wnictwie:) 3u  ben  —  t)erur= 
teilen   skazać  na   koszta;  bie 

—  juerfennen  koszta  przy- 
sądzić, przyznać;  —  üerur= 
fad^en  koszta  sprawiać,  na 
koszta  narazić. 

to'ftenonfa^,  sm.  =e§,  pi 

=fä^e,  pozycya  /.  kosztów. 


to'ftenaufdjlag,  S7n.  =(e)g, 

pi  -«fc^lögc,  kosztorys  m. 

^o'ftenaufujaub,  sm.  «(e)§, 

koszta  pi.  (łożone  na  co). 

^o'ftcnbcrcdjnung,    sf.  pi 

-en,  obliczenie  n.  kosztów. 

^0'ftenbctrag,  sm.  •iz)^,pi 

»bcträqe,  suma  /.  kosztów. 

^0'ftencrfa^,  sm.  =eś,  pi 

=fä^e,  zwrot  m.  kosztów. 

So'ftCnCrf^arntg,  sf.  za- 
oszczędzenie n.  kosztów. 

^O'ftCnfrCt,  adi.  wolny  od 
kopztów;    adü.    bez   kosztów. 

^0'ftcnł)rci§,  sm.  =fe§,  cena 
pokrywająca  koszta  produk- 
cyi;  unter  bcm  =preife  t)er= 
!aufen  sprzedać  za  cenę  po- 
niżej kosztów. 

to'ftenueräci^mg,  sp. 
:=niffe§,  pi  »niffe,  spis  m., 
wykaz  m.  kosztów. 

to'ftfrau,  sf.  pi  =en,  ko- 
bieta utrzymująca  stołowni- 
ków. 

^0'ftfrci,  adi.  mający  wol- 
ny stół,  wikt;  jmnbn  —  l^alten 
dawać  komu  stół,  trzymać 
kogo  na  swoim  stole. 

^o'ftgöngct:,  sm.  =g,  pi  —, 

stołownik  m. 

^o'ftgängcrin,  sf.  pi  An- 
tun, stołowniczka  f. 

to'ftgdb,  sn.  =(e)§,  pi  =er, 
pieniądze  pi  na  jadło,  za  ja- 
dło, stołowe  n.;  alimenty  pi 

ÜO'itljalkt,  sm.  '§,  pi  — , 
utrzymujący  stołowników; 
sin,  sf.  pi  =innen,  utrzymu- 
jąca stołowników. 
'  to'ftI)err,  sm.=n,pl  =en,  ob. : 
^oftbaltcr. 

^Ö'ftlit^,  adi.  1)  kosztowny; 
«6?t;.  kosztownie;  2)  smaczny; 
wyborny  w  smaku ;  3)  pa- 
radny,   pyszny,  wspaniały. 

^Ä'ftltf^feit,  sf  pi  ^en, 
kosztowność /■.;  wyborność/., 
doskonałość  /.,  pycha  /. 

tO'ftf(^UlC,  sf  pi  *n,  pen- 
sya  f.,  konwikt  m. 

to'ftf^ülcr,  sm.  =g,  pi  —, 
pensyonarz  m. 

to'ftfdjülcrin,  sf.  pi « innen, 

pen syon arka  f, 

t0'ftfł)ieltg,  adi.  koszto- 
wny,bardzo  drogi;  adv.  koszto- 
wnie. 

to'ftf:|jicIig!eit,  sf.  kosztow- 
ność /. 


^oftüm,  Moftümiercn,  ob.: 

©ottüm,  Śofiiimieren. 
^o'ftöcrödjtcr,  sm.  =g,  pi 

— ,  przebieracz  m.,  wybre- 
dniś  m.,  w  jadle  przebierający, 
wybredny  w  jedzeniu;  ict)  bin 
fein  —  ja  nie  przebieram  w 
jadle. 

Uot,  sm.  =(e)§,  1)  błoto  n.; 
brud  m.;  mit  —  befpri^en 
obryzgać  błotem ;  t)Om  »e  rei= 
nigen  oczyścić  z  błota ;  im  =e 
ftedfen  bleiben  ugrzęznąć  w 
błocie;  jmnbn  auö  bem  =e 
gleiten  wydobyć  kogo  z  błota 
(dosłownie  i  przenośnie); 
imnbn  in  hin  —  treten  z  bło- 
tem kogo  zmieszać;  etm.  in 
ben  —  merfen  w  błoto  co  rzu- 
cać; fid^  im  =c  ^erumroälgen 
tarzać  się  w  błocie ;  2)  łajna 
n.  (bydlęce  i  ludzkie),  gówno 
w.;  3)  glina  /. 

Uot,  sn.  =(e)g,  pi  =e,  chata 
/.,  chałupa  /.,  zagroda  f. 

m%  sf  pi  =n,  i  tiJ'ten= 
gcicn!,  sn.  «=(e)g,  pi  «e,  kut 

m.,  kutek  m.,  najniższy  staw 
w  nodze. 

M'tti,  sm.  '§,pl  —,  łajno 
n.  owiec,  myszy  i  t.  p. 

totele'tt,  sn.  =(e)g,  pi  --§  i 
=e,  kotlet  m. 

^ü'ter,  sm.  =g,  pi  —,  1) 

kundel  w.,  pies  ordynarny, 
łańcuchowy;  2)  chałupnik  w., 
chłop  m. 

koterie',  sf.  pi  =n,  kote- 

rya  /.,  klika,  /. 

^0'tgrnbc,  sf.  pi  -n,  dół 

błotnisty;  kloaka  /. 

dotieren,  va.^  (^aben)  noto- 
wać, wypisywać  kurs  papie- 
rów na  gełdzie. 

^0'tigr  adi.  błotnisty,  obło- 
cony,  zabłocony;  —  mad^en 
błotem  powalać,  zabłocić;  eö 
ift  ^eutc  —  in  ber  ©tabt  błoto 
dziś  w  mieście. 

Uo'Üanjt,  sf.  pi  -n,  kałuża 
błotnista. 

m'tux,sm.'§,pi—,m'u 

faffe,  sm.  '-n,  pi  =n,  kmieć 
7W.,  chałupnik  m, 

^0'^e,  sf  pi  -n,  üo%tn, 
sm.  '=en(ö),  pi  —  koc  m., 
dera  włochata. 

tO'^Cn,  vn.i  fic^  — ,  vr. 
(I^aben)  rzygać,  womitować, 
bluć;  ustawicznie  kaszleć. 


^rQal 


704 


era'ft)u))^c 


^raal  sm.  -{iß,  pl   -e, 

wieś  hotentocka. 

^ra'ÖIje,  sf.  pl  -n,  krab  m., 
mały  rak  morski ;  (obraz,  o  ma- 
łem  dziecku)  żaba  /.,  bęben 
m.,  szkrab  m. 

ma'bUhx,  I.  va.  (^aBen) 
lekko  łaskotać,  łechtać;  II. 
vn.  (^aben)  raczkiem  łazić, 
czołgać  się,  suwać  się;  roić 
się,  poruszać  się. 

kldć),  interi.  trzask  ! 

^XH6),  sm.  -{e)^,  pi;  -e, 
1)  trzask  w.,  trzeszczenie  n., 
trzaśniecie  n.]  mit  2lcl^  unb 
—  z  wielkim  trudem,  hała- 
sem ;  mit  210^  unb  —  fam  er 
bur4§  ß^amen  z  wielkim  tru- 
dem zdał  egzamin;  2)  cś  ift 
gtDifc^cn  i^nen  gum  —  ge= 
fommcn  posprzeczali  się  na 
zabój;  3)  krach  w.,  ogólne 
przesilenie  handlowe;  upadek 
m.  domu  handlowego. 

^ra'd)en,  vn.^  (Ęiaben)  trze- 
szczeć, trzaskać,  trzasnąć. 

^ra't^en,  sn.  =§,  trzask  w., 
trzeszczenie  n.\  baś  —  bec 
©efd^ü^e,  beś  2)onncr§  huk  m., 
odgłos  m.  armat,  piorunu. 

^rä't^jen,  vn.  (^aben)^  kra- 
kać (jak  kruk),  skrzeczeć  (jak 
wrona);  fräc^jetibe  ©timme 
głos    skrzeczący,    skrzekliwy. 

^ra'tfC,  sf.^pl.  '-n,  szkapiua 
f.,  nędzne,  chude,  wyschłe 
szkapsko. 

traft  sf.  pi  Gräfte,  i)  siła 

/.  (fizyczna  i  umysłowa),  moc 
f. ;  potęga  /. ;  ein  yJiann  oon 
großer  —  człowiek  bardzo 
silny,  (także  zamiast  ^iatfra^t) 
nadzwyczaj  energiczny ;  er 
fteĘ)tin ber— feiner  ^afirejest 
w  sile  wieku;  bie  —  ©otteś 
moc  boska,  potęga  Boga;  bie 
Gräfte  beg  Seibel,  beg  ®ei[te§, 
btr  «Seele  siły  ciał*,  ducha, 
duszy;  roieber  ju^  Gräften 
tommen  przychodzić,  powra- 
cać do  sił;  oon  Gräften  !om» 
men  opadać  z  sił,  stracić  siły  ; 
QUO  allen  5^räften  albo  mit 
alter  —  z  całej  siły,  co  sił 
stanie,  z  całej  mocy;  mit  t)er= 
einten  i^räften  wspólnemi  si- 
łami (viribus  unitis) ;  (obraz.) 
er  ift  eine  lüc^lige  —  on  jest 
tęgim  pracownikiem;  baä  ge|t 
Über  meine  — ,  ba§  überfteigt 


meine  Gräfte  to  przechodzi 
moje  siły;  militärifd^e  Gräfte 
siła  zbrojna;  bie  belebenbe  — 
ber  3fiebe  siła  ożywcza,  potęga 
mowy;  2)  befc^leunigenbe  — 
siła  przyspieszająca;  biegenbe 

—  siła  zgięcia;  lebenbige  — 
siła  żywa;  motortfd^e,  treiben- 
be  — ,  Xrieb —  siła  popędowa, 
motoryczna,  poruszająca;  ma? 
gnelifä)e  —  siła  magnetyczna; 
refultiercnbe  —  siła  wypad- 
kowa; üerjögernbe  —  siła 
opóźniająca;  jerrei^enbc  —  siła 
rozrywająca;  3)  moc  obo- 
wiązująca (prawa,  ustawy) ; 
ein  ®efe^  tritt  in  —  ustawa 
staje  się  obowiązującą,  za- 
czyna obowiązywać;  bie  3Ser= 
orbnung    ift    nic^t    mel)r    in 

—  rozporządzenie  już  nie 
obowiązuje;  ein  ©efe^  in  — 
treten  laffen  nadać  ustawie 
moc  obowiązującą;  OU^er  — 
fe^en  uchylić,  znieść;   aufier 

—  treten  tracić  moc  obowią- 
zującą, przestać  obowiązy- 
wać; bag  Urteil  ift  in  —  ge= 
treten  wyrok  stał  się  prawo- 
mocnym ;  ein  Urteil  in  —  fe^en 
wykonać  wyrok,  (prze)prowa- 
dzić  egzekucyę;  bie  —  eine§ 
SSermaĄtniff  eś  ważność  zapisu. 

traft,  praep.  c.  gen.  na 
mocy,  z  mocy;  — meines 2lm* 
teä  na  mocy  mego  urzędu;  — 
beö  ©efe^ei  w  moc  ustawy. 

tra'ftanftrcngung,  sf.  pi. 

«en,  natężenie  n.  sił. 

tra'ftoiiftuanb,  sin.  «=(e)§, 

natężenie  n.  sił,  usilność  /. 

tra'ftaugbrutf,   sm.   ^{e)^, 

pi.  obrlicfe,  wyraz  silny,  do- 
sadny, dzielny,  energiczny. 

tra'ftäu^erunO;  sf  pi.  -en, 

okazywanie  w.,  objawianie  n. 

siły. 

tra'ftbcbarf,  sm.  «(e)§,  siła 

potrzebna  (do  wywołania  pe- 
wnego skutku). 

tra'ftbrüf)e,  sf  pi.  =n,  zupa 

posilna,  wzmacniająca. 

tni'ftcmcffcr,  sm.  -g,  pi. 

— ,  siłoinierz  vi. 

tra'ftfÜItC,  sf  pełaość  /., 
obfitość  /".   sił. 

tra'ftgefül;!,      sn.     =(e)§, 

świadomość  /.  własnych  sił, 
przekonanie  n.  o  własnych 
siłach. 


tra'ftgeniC,  (wym. :  żeni^ 
sn.  eg^  jpl,  =g^  geniusz  po- 
tężny, 
'trä'ftig,  I.  adi.  l)  silny, 
mocny,  zdrowy ;  2)  dzielny, 
dosadny;  eine  «e  Siebe  mowa 
dosadna;  ein  «=er  ©til  jędrny 
styl ;  3)  posilający,  wzmacnia- 
jący; «e  <Suppe  zupa  posilna; 
4)  potężny,  ważny  (zamiast 
tec^töfröftig,  gültig);  II.  adv. 
silnie,  mocno;  dzielnie,  do- 
sadnie. 

trä'ftigcn,  va.  (ijalzn)  sił 

dodać,  wzmocnić;  fic^  —  po- 
silić sie,  nabrać  sił. 

trä'fttgfCtt,  sf  siła  /.,  sil- 
ność  f.,    moc  f 

trä'ftigung,  sf  posilenie 
n.,  wzmocnienie  w, 

tra'ftlunftftÜdC,  sn.  pi  ćwi- 
czenia pi,  sztuczki  atletyczne, 
zapaśnicze. 

tra'ftlel)rc,  sf  nauka  f. 
o  siłach,  dynamika  /. 

tra'ftloS,  adi.  1)  bezsilny, 
f łaby,  bez  mocy;  wyczerpany, 
niemocny;  adv.  bezsilnie,  sła- 
bo, bez  mocy;  2)  nieważny 
(=  ungültig);  einen  SSertrag 
—  ma^en  unieważnić,  obalić 
układ. 

tra'ftlofigfeit,  sf  brak  m. 
sił,  bezsilność  f,  niemoc  f., 
słabość/.;  nieważność/,  (w 
prawnictwie). 

tra'ftmaf(f)inc,  sf  pi  ^n, 
obacz  ^raftmotor. 

tra'ftmo^,  sn.  =e§,  pi  »e, 

miara  f.   siły. 

tra'ftntC^I,  sn.  =(e)g,  kro- 
chmal 7?^.,  mączka  /. 

tra'ftmeicr,  sm.  -%,  pi  — 

siłacz  m. 

traftmCtCrCi',  sf.  chełpienie 
n.  sie  swemi  siłami. 

tr'a'ftmcnft^,  sn.  -.tw,  pi 

=en,  człowiek  nadzwyczaj  sil- 
ny; człowiek  energiczny. 

tra'ftmcffcr,  &m.   =§,  pi 

— ,  siłomierz  m. 

tra'ftmittel,  sn.  '-§,pl  —, 

środek  energiczny. 

tra'ftmotor,  sm.    =8,  pi 

«en,  silnica  /".,   motor  m. 

tra'ftf^rddjc,     sf    mowa 

energiczna,  dosadna. 

tra'ft[u)))3C,  sf  obacz  jtraft. 
brülle. 


^ra'ftüöertranung 


705 


^ra'm^fftiKcttb 


^ca'ftüöcrtragunjj,  sf.  pi. 

egn,  przenośnia  /".  siły. 

^ra'ftüerluft,  sm.  -(c)8,  pi. 

=e,  utrata  /.,  zanik  m.  siły. 

^ra'ftÜOU,  adi.  pełen  sił, 
silny,  mocny ;  dosadny,  dziel- 
ny, skuteczny;  =e  SBorte  sło- 
wa dobitne,  energiczne. 

^ra'fttöort,  sn.  =eś,  pi.  --t, 

słowo  mocne,  dobitne,  do- 
sadne, energiczne. 

^rä'gelrf)cn,  sn.  *§,  pi.  —, 

dim.  od  fragen,  kołnierzyk  m. 

tra'gcn,  sm.  --g,  pi.  —  i 
Prägen,  1)  kołnierz  m.\  ber 
—  beä  Cembeä  kołnierz  u  ko- 
szuli; jmnDn  beim  —  faffen 
chwycić  kogo  za  kołnierz;  2) 
gardło  n.,  szyja  /. ;  cś  n)irb 
i^m  an  ben  —  gelten  on  to 
gardłem,  życiem  przepłaci ; 
mx  je^en  Äopf  unb  —  (albo 
^alä  unb  — )  bran  narażamy, 
ryzykujemy  w  tern  życie. 

tra'gcnmantcl,  sm.  =s,  pi. 

=mäntel,  płaszsz  m.  z  kołnie- 
rzem. 

^ra'gftcin,  sm.  »(e)g,  pi.  h, 

kroksztyn  m.,  kamień  wysta- 
jący (w  murze),  występ  m. ; 
wspornik  m.,    wspornica  /, 

km'))t,  sf.  pi.  =n,  wrona  /. ; 
eine  —  ^ac!t  ber  anbercn  bie 
Slugen  nid^t  auä  kruk  krukowi 
oka  nie  wykolę. 

^rä'l^cn,  vn.  (6a6cn)  piać; 
mówić  krzykliwym,  nieprzy- 
jemnym głosem;  eś  Ml^t  fein 
§al)n  barnad^  (dosłownie :  ża- 
den kogut  za  tętn  nie  pieje), 
nikt  o  to  się  nie  troszczy. 

^rä'Ijcnaugc,  sn.  =§,  pi.  »n, 

wronie  oko  (także  w  botanice 
gatunek  kulczyby). 

^rä'^enfieerc,   sf.  pi.  =n, 

bagniówka  /. 

^cä'^enfuj?,  sm.  =eg,  pL 
efü^e^  l)  drobne  zmarszczki 
naokoło  oczu ;  2)  wronia  noga ; 
3)  bazgranina  jT.,  kulasy  pi. ; 
er  mad^t  ='füf;e  pisze  jak 
gdyby  kura  nogą  grzebała. 

^rä'^cntlaue,  V-  p^-  ="/ 

wroni  pazur. 

^rä'^cnncft,  sn.  ''t^,pl.  -er, 

wronie  gniazdo. 

^ra^lt,  sm.  obacz  ^ran. 

^rÖ'IjtDinfcI,  sm.  i  sn.  =ś, 
dziura  /.  ==  mała  mieścina, 
miejscowość. 


kratce'!,   sm.  =g,  pi.  =e, 

swar  m.,  wrzaskliwa  kłótnia. 

ttafce'Ien,  vn.  (§a5eti) 
gderać,  zrzędzić,  skrzeczeć, 
sprzeczać  się. 

^xaUt'Ux',  sm.  =§,  pi.  —, 
zrzęda  m.,  gderacz  m.,  kłótnik. 

^ra'Kc,  Sf.  pi.  =n,  pazur 

m.  (u  ptaków  drapieżnych), 
szpona  /.  (u  innych  zwierząt 
drapieżnych) ;  mit  "U  oerfcl^cn 
szponisty. 

^ra'ÖCIt,  va.  i  vn.  ([)a&en) 
pazurami,  szponami  chwytać, 
drapać;  nad^  ettt).  —  chwy- 
tać co  pazurami;  fid^  an 
etit).  —  vr.  zaczepić  się  o  co 
pazurami,  szponami. 

Ä'ra'UcnfÖrmtg,  adj.  ma- 
jący  kształt  pazura,  szpony. 

^ra'üig,  adi.  szponisty, 
szpony  mający,  ze  szponami. 

^ram,  sm.  =(e)§,  pi.  .(Iräme, 

1)  kram  m.,   handel  drobny; 

2)  sklepik  w.;  baä  pafit  ges 
rabę  \x{  feinen  —  albo  ba§ 
pa^t  il^tn  in  ben  —  to  woda 
na  jego  młyn,  to  kamień  do 
jego  młyna,  tego  mu  właśnie 
potrzeba;  3)  towary  pi.) 
feinen  —  augpadEen  wypa- 
kować kram,  wydobyć  towary; 
ber  ganje  —  cały  interes, 
cała  sprawa;  allerlei  —  ro- 
zmaite graty,  rupiecie;  'atn 
—  üerberben  popsuć,  pokrzy- 
żować plany. 

^ramöa'möult,     sm.     =g, 

esencya  ponczowa;  czere- 
śniówka  f. 

tra'mbube,    sf.    pi.    -n, 

sklep  kramarski,  kram  m. 

^xaCm^tn,  sn.  -§,  pi.  —, 

dim.  t)on  ^ram,  kramik  m. 

^ra'mcn,    vn.   (^aben)    1) 

handlować  drobnymi  towa- 
rami, kramarzyć  (rzadko  w  tem 
znaczeniu  używane) ;  2)  prze- 
szukiwać, szukać  przerzuca- 
jąc z  miejsca  na  miejsce; 
jmnb  ^at  in  meinen  Suchern 
geframt  ktoś  gmerał  w  moich 
książkach,  przerzucał  moje 
książki;  im  §aufe  ^erum— 
krzątać  się  tam  i  sam  po 
domu;  in  SGßorten  —  prze- 
bierać w  słowach. 

trü'mer,  s^n.  -g,  pi.  —, 

kramarz  w.,  kupczyk  w., 
kupczyna   m.\  ein  Sßolf  Don 


kra- 


frymarczy, 

sf.      sposób 
pi.     «=en, 


3 nie nb er,  S)cutfĄ^ł)oInifdoe§  SBorterBuĄ. 


»n     naród 
marski, 

kramarski. 

trämerei',    sf 

kramarstwo  n. 

^rä'mcrgcift,  sm.  «e§,  duch 

kupiecki,  żyłka  kramarska. 

trü'ntcrfcelc,   sf  pi.    =n, 

dusza  kramarska,  człowiek 
drobnostkowy. 

^rä'mcrftnn,  sm.  =(e)g  obacz 
Ärämergeift, 
trä'mcrbolf,  sn.  Ke)§,  ria- 

ród  m.  kupców,  naród  fry- 
marczy,  kramarski. 

^rä'mcmarc,  sf.  pi.  «n, 

kramarszGzyzna  /.,  towary  jp?. 
^ra'm^anbcl,  sm.  -§,  han- 
del drobny,  kramarski. 

^ra'mtabcn,    sm.    Ȥ,  pi. 

-laben,  sklepik  kramarski, 
kramik  m. 

.tra'mmetgöogcl,    sm.    »g, 

pi.  «DÖt^el,  kwiczoł  m. 

tra'ilHJC,  sf.  pi.  =n,  skobel 
w.;  —  an  einem  S3ud^e 
klamra  f. 

trä'nt^el,  sf,  pi.  *n,  grępla 
/,,  szczotka  druciana  do 
czesania  wełny, 

trä'ttHJCln,  ya.  (^aben)  grę- 
plować, czesać  gręplą  wełnę, 
^ram^jf,    sm.  '=(e)g,    pi. 

Krämpfe,  kurcz  wz,;  spazm 
m. ;  konwulsya/.;  einen  —  be= 
fommen  dostać  kurczów; 
o,x\.  Krämpfen  leiben  kurcze 
miewać. 

^ra'ttipfabcr,    sf.   pi.   =n, 

żyła  ociekła,  nadęta. 

^ra'm^farttg,  ^adi.  spa- 
zmatyczny,  konwalsyjny. 

^ra'mpffifd),  sm.  =eg,  pi. 

=i,  drętwa  /.,  drętwik  m. 
(ryba). 

^ra'm^jffjaft,  adi.  spazma- 
tyczny, kurczowy ;  fid^  —  Be= 
tüegen  spazmatycznie  się 
kurczyć;  (obraz,)  fi(^  —  bc= 
mül^en,  anftrengcn  ubiegać 
się,  natężać  się  w  sposób 
niesłychany,  gorączkowo. 

tra'ttlłjf^uftcn/sm.  -g,  ka- 
szel kurczowy. 

Hra'm^fmittel,  sn.  =g,  pi. 

— ,  lekarstwo    n.    na  kurcze. 

^ra'nt))frorf)en,  sm.  =g,  pi. 

— ,  drętwik  m.  (ryba). 

^ra'kpfftiöCUb,  adi.  uśmie- 

45 


tra'ntttjarc 


706 


^ra'nf^aft 


rzający  kurcze,  antyspazma- 
tyczny, 

^ra'mtuarc,  sf.  obacz 
Ärämerroare. 

^rttlt,  żóraw  m.,  winda  /. ; 
fal^rbarec  (Sifenba^n—  źóraw 
przewoźny,  wóz  m.  z  żóra- 
wiem;  feftftel^cnber  —  żóraw 
stały;  firer  —  nieruchomy; 
freiftcl^enber  —  żóraw  słupowy, 
odosobniony;  f)t)brau(if(Ąer  — 
żóraw  hidrauliczny;  2)ampf  — 
żóraw  parowy ;  2)rcl^ —  żóraw 
obrotowy;  "^a^ —  kran  m., 
kurek  m.  obrotowy,  cewka  f. 
przy  beczkach,  przy  kadziach; 
©ie^erei —  żóraw  odlewniczy; 
§anb —  żóraw  ręczny;  ^a\ — 
żóraw  nadbrzeżay;  Sabę — 
winda  ładownicza;  Sauf — , 
Beroeglidicr  —  żóraw  prze- 
suwa(l)ny;  äßagajinö—  żó- 
raw magazynowy;  <&d)m\t= 
be —  żóraw  kuzienny;  Xxan^- 
tnijfionś —  żóraw  trans- 
misyjny ;  SDßanb —  żóraw 
ścienny;  SBafjer —  żóraw 
wodny  (mechanika). 

^ra'nöalfcn,  sm.  =g,  pi  — 
i  ^ra'nöaum,  sm.  »(e)§,  jpl 

ebäume,  belek  m.  windy. 

tra'ngcbü^r,  sf.  pi,  »en, 

żórawiowe  n. 

^va'nxn),    sm.    .=(e)§,    pi. 

sC,  żóraw  m. 

ßxa'ni^Utxt,   sf.   pi  -n, 

Żórawina  /. 

^ra'nicfici,    sn.    «(c)§,  pi 

=eier,  żórawie  jaje. 
^ra'nit^fraut,    sn.    «(e)g, 

świnia  sałata. 

^^ra'nidjfdjna^el,    sm.    «g, 

żórawie  kleszczyki  pi. 

^ra'mdiftcin,    sm.     =(e)§, 

żórawnik  m. 

^XaimUt^lt' ,  sf.  kranic- 
logia  /.,  nauka  /.  o  czaszce. 

^raniomctrie',  sf  kranio- 

metrya  /".,  pomiar  m.,  mie- 
rzenie n,  czaszki. 

^ranf,  I.  adi.  compar. 
frän!t'r,  sup.  ber,  V\i,  ba§ 
!rän!|te;  1)  chory,  słaby, 
niezdrowy;   fd^roer,   bebcnlliiĄ 

—  ciężko,  poważnie  chory; 
er  liegt  jd^roer  >—  banieber 
jest  obłożnie  chory ;  —  irer" 
ben  zachorować;  er  fteUt  ftd^ 

—  udaje  chorego;  er  l^at  fid^ 

—  geärgert   tak   sie   złościł, 


że  sie  aż  rozchorował;  fid^ 
—  la^en  śmiać  się  do  roz- 
puku, do  upadłego;  fid^  — 
mad^en  choroby  się  naba- 
wić; am  ^ieber  —  |ein  cho- 
rować, być  chorym  na  febrę; 
on  'atn  %ü^in  —  fein  cho- 
rować na  nogi;  an  ben  Sßun« 
ben  —  fein  z  ran  chorować; 
t)or  Siebe  —  chory  z  miłości; 
er  ift  am  albo  im  S3eutel  — 
choruje  na  kieszeń,  nie  ma 
pieniędzy;  nad^  etnj.  —  fein 
rozchorować  się  z  tęsknoty 
za  czem;  er  ift  an  Seib  unb 
©eelc  —  jest  chory  na  ciele 
i  duszy;  ein  =eä  Sein  chora 
noga;  ein  »eS  D^r  chore  ucho; 
ein  =eg  ^er^  chore  serce, 
(także  przenośnie:)  serce  znę- 
kane, zbolałe,  bolejące, 
stroskane;  er  l^at  eine  =e  (ś;in= 
bitbungś!raft  ma  chorobliwa 
fantazyę;  2)  ein  =eg  Sd)iff 
okręt  uszkodzony;  ein  «er 
^ofe  postrzelony  zając;  II. 
Ä'ra'n!e(r),  sm,  =en,  pi.  «c(n), 
sm.  i  sf.  chory,  chora;  bie 
=fen  pflegen,  warten  pielęgno- 
wać chorych. 

^rÜ'nfC,  sf.  wielka  cho- 
roba, epilepsya/.,  padaczka  /. 

tränicici',     sf    pi    =en, 

ciągłe  chorowanie,  bezustanna 
niedyspozycya,  kwękanie  n. 

^rü'nfcln,  vn.  (^aben)  ciągle 
być  chorym,  cherlać,  kwękać, 
niedomagać;  być  nieco  cho- 
rym. 

^ra'nten,  vn.  (^aben)  być 

chorym;    aw  ettt).  —  cierpieć 
na   co;    bie  ©ac^e   fran!t  an 
ctn).    anberem 
w  czem  innem  tkwi. 

^rä'nfen,  va.  (^aben)  mar- 
twić, trapić,  gryźć,  przykrość 
sprawić;  obrazić;  eä  frän!te 
midö  fe^r  bardzo  mnie  mar- 
twiło; jmnbn  tief  —  do  ży- 
wego, ciężko  kogo  obrazić; 
jmnbn  ań  ber  ©I^re  —  ubli- 
żyć komu,  obrazić  kogo ; 
jmnbn  in  albo  an  feinen 
3fied^ten  —  naruszyć  czyje 
prawa; ftänfenb,  ppraes.  iadi. 
martwiący,  ubliżający,  krzyw- 
dzący,    poniżający,    przykry. 

^ra'nfcimuftaU,  sf  pi  *en, 

szpital  m.,  zakład  m.  dla 
chorych. 


błąd,     wada 


£ra'n!cnattcft,  sn.  --e§,  pi. 

»e,  świadectwo  n.  choroby. 

^ra'nlcnberidjt,  sm.  »(e)a, 

pi  =e,  biuletyn  m. 

tra'nfcnbefudj,   sm.  =(e)§, 

pi  =e,  wizyta  lekarska,  le- 
karza u  chorego  (chorych); 
odwiedzanie  n.  chorego  (cho- 
rych). 

tra'ntenbett,  sn.  -(e)g,  pi 

«en,  łóżko  n.  chorego;  auf 
bem  jC  liegen  leżeć  w  cho- 
robie, być  obłożnie  chorym; 
oom  «e  auffłel^en  wstać  z  łóżka 
(po  chorobie). 

^rä'nf  enb,  adi.  krzywdzący, 
ubliżający. 

tra'nfcngcfditc^tc,    sf  pi 

sn,  opis  m.,  historya  /.^cho- 
roby.' 

Śra'nIcn:^o«§,  sn.  -fe§,  pi 

=pufer,  szpital  m. 

^ra'ntcnfaffe,  sf.  pi   -n, 

kasa  /.  chorych. 

^Ca'nfcntOft,  sf.  jedzenie 
n.  dla  chorych;  dyeta /. 

tra'nfenlager,  sn.  =g,  pi 

— ,  łoże  n.  chorego,  choroba 
w  łóżku  przebyta;  auf  feinem 
—  podczas  jego  choroby; 
nad^  f  ec|§n)öd^entlid^em  —  ftarb 
er  umarł  po  sześciotygo- 
dniowej  chorobie. 

^ranten^flcge,  sf  pielę- 
gnowanie n.,  opatrywanie  n. 
chorych. 

Ära'nfenfaal,  s?n.  '(Q)^,pl 

sfäle,  sala  /.,  izba  f.  dla  cho- 
rych. 

^va'nfcnfcffel,   sm.   obac^ 
5?ran!enftu^l. 
^ra'nfcnftubc,  sf  pi  =n, 

obacz  .ftranfenfaal. 
^ra'n!enftiil)l,  sm.  '{e%pl 

eftiil^le,  krzesło  n.  dla  cho- 
rego. 

^ra'nTcntDrtgcn,  sm.  =§,  pi 

— ,  wóz  m.  do  przewożenia 
chorych. 

tra'nfeuiBärtcr,  S7n.  •§,  pi 

— ,  chorych  pielęgnujący,  do- 
glądający, dozorca  w.,  infir- 
miarz  m. ;  »in,  sf.  pi.  »innen, 
chorych  dozorująca,  infir- 
mierka  f,  dozorczyni  /. 

^ra'n!cnjtmmcr,  sn.  obacz 
Kranfenfaal. 

^ra'nfl^ßft,  adi.  chorowity; 
chorobliwy;  «er  ^^ftonb,  «er 


Sl'ra'ntOafttöfcit 


707 


^rä'^tttUöe 


(Sl^rgeij  stan  chorobliwy,  am- 
bieya  chorobliwa. 

Sra'nf^ftigfctt,  sf.  choro- 

bliwość  /. 

^ra'nf^eit,  sf.  pl.  --cn,  cho- 
roba/.; c^rontfdje,  afute  — 
choroba  chroniczna,  nagła; 
cngÜfd^C  —  choroba  angiel- 
ska; anftcdcnDC  —  choroba 
zaraźliwa ;  erblid^e  »en  choroby 
dziedziczne;  eine  —  bcfommen 
dostać  choroby,  zachorować; 
ftd^  eine  —  gugie^en  nabawić 
się  choroby ;  üon  einer  —  be» 
fallen  werben  wpaść  w  chorobę; 
eine  —  bur^mac^en  przebjć 
chorobę;  Don  einer  —  genefen 
wstać,  wyzdrowieć  z  choroby; 
an  einer  —  fterben  umrzeć  na 
chorobę. 

^ra'iif  ^cUSanf  aö,  SW2.  =(e)§, 

pi.  cfäUe,  napad  m.,  atak  m. 
(choroby). 

tra'nf  fictł^anlagc,  sf.  skłon- 
ność f.  do  choiób. 

^ra'nf^citöbcric^t,  sm.  »(e)g, 

p?.  se,  biuletyn  m. 

tra'nf^cit^crftfjcimmg,  sf 

pi.  =in,  znamię  n.,  symptomat 
m.,  objaw  m.  choroby. 

^ra'nf^cit«öefd)t^tc,  sf  pi 

sn,  historya  f.  choroby. 

tra'nflKitö^alber,       adv. 

z  powodu  choroby,   dla  cho- 
roby. 

tra'nl^cttg^crb,  sm.  ^{e)§, 

pi.  «C,  siedlisko  n.  chorób. 

^ra'nt^ett^fctm,  sm.  =(e)§, 

vi.  «C,  zarodek  m.  choroby, 

tra'nf^eit^tclire,  sf  pato- 
logia /.  =  nauka  /.  o  choro- 
bach. 

tra'nfOcitöftoff,  sm.  Ke)§, 

pi.  »e,  materya/.  chorobliwa, 
pierwiastek  m.  choroby. 

^ra'nfI)ctt§ft)m^tom,  sm. 
»(e)9,  pi.  =e,  obacz  iftran!^eitg= 
erjcfteinung. 

^ra'nfljcttöträöer,  sm.  ob. 
Äranf^ettsftoff. 

^ra'nf^citöüficrtragung,  sf 

pi.  sen,  infekcy a/.,  zarażenie 
n.j  przeniesienie   n.    choroby. 

tra'nüjeU^urfodjC,  sf   pi 

=n,  przyczyna  /,  choroby. 

^ra'nf^cit§3ei^cit,  sn.  ob. 
Äran!^citöerfd)etnung. 
^xa'Jl^t\i^n^anh,sm.  s(e)§, 

pi.  »ftänbe,  stan  m.  choroby, 
stan  chorobliwy. 


^rä'nflidj,  adi.  chorowity, 
skłonny  do  chorób,  często  za- 
padający; trochę  chory;  — 
auö|el)en  wyglądać  choro, 
schorzało. 

M'nlÜäjitit,  sf.  chorowi- 
tość  f.,  skłoność/.  do  chorób; 
lekka  choroba. 

^rü'nfuug,    sf    pi.     =en, 

(z)martwieuie  w.,  trapienie  n. ; 
pokrzywdzenie  w.,  skrzywdze- 
nie n.,  obrażenie  w.,  obraza/., 
uraza  fy  zniewaga  /. 

tra'nlatcrnc,  sf  pi.  -n,  la- 
tarnia /.  na  żórawiu. 
tra'nfdjodjt,  sm.  «(c)§,  pi. 

*e,  szyb  żórawiowy. 

^ra'nfcUj  sn.  =(e)ö,  pi.  --e, 

lina  /.  u  żórawia. 

^ranj,  sm.  »eś,  pi.  dränge, 
wieniec  m.,  wianek  m.  (z  kwia- 
tów); einen  —  fled^ten,  rcinbcn 
pleść  wieniec. 

Ä^ra'njabCr,  sf  naczynie 
wieńcowe  (anatomia). 

tra'ttäötnber,  sm.  =g,  pi. 

— ,  splatający  m.  wieńce. 

Itrü'njdjcn,  sn.  j§,  pi.  —, 

dim.  üon  ^canj,  1)  wianek 
w.,  wianeczek  w.,  wianuszek 
w.;  2)  (obraz.)  zabawa  /., 
schadzka  /.,  zebranie. 

^ra'nseijiingfcr,  sf.  pi.  «n, 

druchna  /.,  drużka  /. 

^rä'nsen,  m.  (^aben)  wień- 
czyć, włożyć  wieniec  (na  gło- 
wę). 

'kra'nsfledjtcr,  sm.  obacz 
^rangbinDer. 

^ra'njfÖrmtg,  adi.  wieńco- 
wy, w  ks/.tałcie  wieńca. 

^ra'njgcfimg,  sn.  =fe§,  pi. 

cfe,  wieniec  w.,  gzyms  m. 

tra'njjnngfer,  sf.  pi.  =n, 

druchna  /. 

tra'njIciftC,  sf  pi.  =n,  wie- 
niec m.  w  krajnika,  polica  /., 
piata  /.  (architektura). 

^ra'npal)t,  sf  szew  wień- 
cowy (anatomia). 

^rä'nslctn,  sn.  =§,  pi.  —, 

dim.  od.  Ärang,  wianeczek  w., 
wianuszek  m.]  (obraz.)  dzie- 
wictwo w.,  panieństwo  n. ;  fie 
l^at  il^r  —  Dertorcn  straciła 
wianek. 

^ra'ifcn,  sm.  »§,  pi.  — , 

pączek  m,.  (legumina),  krepel 
m.,  naleśnik  m. 

^ra)J^,  sm.   ?(e)§,    marzan- 


(n)a  /.,  kropa  /.,  reta  /.  (ru- 
bia  tinctorum). 

^rafj,  adi.  comp,  fraffer, 
sup.  f raff efte,  jaskrawy ;  fraff e 
Unroiffen^eit  rażąca  niewiado- 
mość,  nieumiejętność;  fraffer 
SBiberfprud)  oczywiste,  zu- 
pełne przeciwieństwo. 

Si'ra'ter,  sm.  -ä,  pi.  — , 

krater  m.,  otwór  m.  wulkanu, 
^tä'^artig,  adi.   świerzbo- 
waty,  krostowaty. 

Ä'ra'^bürftc,    sf.   pi.    «n, 

szczotka  druciana. 

^ra'$e,  sf  pi.  =n,  skro- 
baczka /.,  graca  ogrodnicza, 
mularska,  grempla  /. 

^X'Ci'^tf  sf.  1)  świerzb  m., 
krosta/. ;  2)  odchód  m.  krusz- 
cu. 

tra'^ctfcn,  sn.  «§,  pi.  —, 

żelasko  n.  do  skrobania. 

^ra'^en,  i.  m.  (^aben)  i) 

drapać,  skrobać;  ftdt)  —  dra- 
pać się,  skrobać  się  ;  e§  !ra^t 
mid^  im  §alfc  drapie  ranie 
w  gardle;  fid^  ant  5ło|)fc  — 
drapać  się  po  głowie;  bie 
^a^e  \^Q^i  "mic^  in  bie  ^anb 
gefragt  kot  zadrapnął  mnie 
w  rękę,  podrapał  mnie  rękę; 
etro.  aufs  papier  —  nabazgrać 
co  na  papierze;  2)  bie  SCboffc 
—  gręplować  wełcę,  czesać 
wełuę  gręplą;  II.  vn.  (§aben) 
ber  3ßein  fra^t  wino  drapie 
(w  gardle);  bie  ^eber  —  pióro 
drapie  (po  papierze) ;  mit 
j^Ü^en  —  suwać  nogami;  auf 
ber  ©itatrc  —  rzempolić, 
drzeć  się  na  gitarze. 

tra'^cr,  sm.  *§,  pi.  —,  i) 

skrobaczka/.;  grępla/. ;  2) 
zadrapnięcie  n.,  rana/,  z  dra- 
pnięcia. 

^rä'^er,  sm.  =g,  pi.  —,  i) 
obacz  ilra^er  1);  2)  liche, 
cierpkie  wino. 

^ra'^fu^,  sm.  ii^,pl.  -fü^e, 

ukłon  m,.  (zrobiony  posunię- 
ciem nogi  w  tył);  =fü^emaci§en 
kłaniać  się  nizko. 

^ra'^fü|ler,  sm.  .§,  pi.  — , 

kompliraeuciatam.,kłaniaczm. 
^rü'^ig,  adi.  świerzbowaty, 
krostowaty. 

trä'^milöc,    sf.   pi.    «n, 

świerzbowiec  w.,  roztocz  w., 
molik  m.  świerzbiączkę  spra- 
wujący (acarus  scabiei). 

45* 


trä'^falbe 


'08 


.^rä'utcrfu^^e 


^rä'l^folÖC,  sf.  pl.  'W,  maść 
/.  Da  świerzb,  szara  maść. 

^ra'^tDOßC,  sf.  wyczoski 
pl.  z  wefny,  wełna  gręplowana. 

^ra'^ttiunbc,  sf.  pl.  =n,  rana 
f.  z  udrapnięcia,  z  drapania. 

^rau'cn,  i\  trau 'ein,   va. 

(I^aben)  drapać,  skrobać  z  lek- 
ka. 

trOU§,  adi.  1)  kędzierza- 
wy; sfe  §aare  kędziory  pi.; 
ba^  §aar  —  maĄen  kędzie- 
rzawić, trefić,  w  pukle  zawijać 
włosy;  —  roerbcn  kędzierza- 
wić się,  kręcić  się ;  «fc  Blätter 
liście  kędzierzawe,  strzępia- 
ste; =fer  Äol^l  kapusta  kędzie- 
rzawa, włoska,  sawojka  f., 
kędziorka  /.;  bimt  unb  — 
bez  ładu  i  porządku;  ba§  ift 
mir  5U  —  tego  mi  już  za 
dużo,  to  przechodzi  wszelką 
miarę;  2)  pomarszczony;  «f^ 
©tirtt  czoło  pomarszczone; 
ciii  sje§  ©eftd^t  mać)en  zmar- 
szczyć czoło,  kwaśną  minę 
zrobić,  skrzywić  się,  marsa 
postawić;  eine  Tlün^e  mit  «fem 
3fianbe  pieniądz  z  karbowa- 
nym, nacinanym  brzegiem. 

trau'SIiart,  sm.  »(e)§,  pl 

»bartę,  broda  kędzierzawa, 
człowiek  m.  z  brodą  kędzie- 
rzawą. 

trOU'fC,  sf.  pl.  =n,  kryza 
f.,  kołnierzyk  marszczony, 
kołnierzyk  hiszpański. 

trüu'fclctf cn,  sn.  .§,  pi.  —, 

1)  żelazko  n.  do  zawijania, 
trefienia  włosów;  2)  żelazo  n. 
do  karbowania  (nacinania) 
brzegów  u  pieniędzy. 

träu'fcln,  I.  va.  (^aben)  1) 
bie  §aare  —  kędzierzawić 
włosy,  zwijać,  kręcić  włosy 
w  pukle;  zapiekać;  ge!räufelt 
adi.  i  part.  pass.  kędzie- 
rzawy, kręcony;  2)  9Bä= 
fd^e  —  fałdować,  w  fałdy 
zbierać  biehznę;  3)  bie  ©titne 
—  marszczyć  czoło;  4)  ben 
9ianb  ber  Äüngen  —  narzy- 
nać,  nacinać,  karbować  pie- 
niądze (brzegi  u  pieniędzy); 
II.  fid^  — ,  vr.  (^aben)  kędzie- 
rzawić się,  kręcić  się,  zwijać 
się. 

'trOU'fcminje,  sf.  mięta  f., 
miętkiew/.  kędzierzawa  (men- 
tha  crispa). 


^rau'fcn,  i  .^i'öu'fcn,  va. 

(I^aben)  obacz  träufeln. 
trau'S^aar,  sn.  *(0^/  vi- 

*e,  kędzierzawy  włos,  kędzio- 
ry pl. 

Ä'rOU'g^aarig,  adi.  kędzie- 
rzawy, włos  kędzierzawy. 

Htau'^^Ctt,  'sf.  kędzierza- 
wość /. 

trOU'§!oI)t,  sm.  =(e)§,  ka- 
pusta kędzierzawa,  kędziorka 
/.,  jarmuż  kędzierzawy. 

trau'öfo^f,  sm.  =(e)§.  pl. 
=föpfe  {dimin.  Arauślopfc^en), 
głowa  (główka)  kędzierzawa.  I 

trau'§fij)3fig,  adi.  mający 
głowę  kędzierzawą. 

trau'g'falat,  sm.  =(e)§,  pl. ' 

«e,  sałata  kędzierzawa. 

träu'fler/  sm.  »§,  pl.  —, 

kędziornik  w.,  fryzyer  m. 

^ traut,  sn.  '{t)^,pl.  Kräuter, 
1)  ziele  n.y  zioło  n. ;  Kräuter 
fud^en,  jammeln  szukać,  zbie- 
rać zioła;  er  itbi  nur  Don 
Kräutern  żyje  tylko  ziołami, 
zieleniną;  mebijinifd^e Kräuter 
ziółka  pl.,  zioła  lekarskie; 
(przenośnie:)  bQ§  ift  ein  bit= 
teres  —  to  trudna,  nieprzy- 
jemna rzecz;  gegen  ben  ^ob 
ift  {ein  —  geraac^fen  na  śmierć 
niema  lekarstwa;  2)  chwast 
m.,  chwaścisko  w.,  zielsko  n.\ 
3)  nać  /.,  liście  pl.  kartofli, 
marchwi  itd. ;  in§  —  iDaĄfen, 
fd^ie^en  nać  puszczać,  w  nać 
rość,  naci  dostawać;  4)  ka- 
pusta f.\  ba  liegt  aUeś   roie 

—  unb  3flüben  untereinanber 
tu  wszystko  leży  razem  jak 
groch  (właściwie:  rzepa)  z  ka- 
pustą; ©auer —  kapusta  kwa- 

j  szona;    roei^eS     —     kapusta 

I  biała    głowiasta;    grüneö    — 

kapusta  zielona  włoska;  n)a§ 

raud^ft   bu   für   ein  —  ?  jaki 

tytoń,  jakie  cygaro  palisz?  5) 

—  unb  Sot  proch  i  kula. 

trau'tatfcr,    sm.    »g,   pi. 

=ädEer,  rola  /.  pod  kapustę, 
pole  n.  kapustą  zasadzone. 

trau'tartCU,  sf.  pl.  rodzaje 
pl.  ziół,  zioła  pl. 

trautartig,  adi.  zielisty. 

trau'tbecti  sn.  =(e)§,  pl.  =c, 

zagon  w.,  grzęda  f.  kapusty. 


kapusta  zasadzona. 

trau'tblatt,  sn.  Ke)3, 
«blätter,  liść  m.  kapusty. 


pl. 


trüu'ti^cn,  sn.  =§,  pl.  —, 

dim.  od.  ^raut,  ziółko  m., 
drobne  ziele;  —  Ungebulb 
balsamina  /.,  niecierpek  m. 

trÖU'tcn,  va.  (§aben)  oczysz- 
czać z  zielska,    z   chwastu, 

träu'terabfub,    sm.    -(e)ś, 

odwar  w.,  dekokt  tn.  z  ziół, 
ziółka  pl. 

träu'terarpei,  sf.  pl.  «en, 

lekarstwo  n.  z  ziół. 

träu'tcrbab,  sn.  c(e)§,  pl. 

'bäber,  kąpiel  m.  z  ziół. 

träu'te'rbrül^e,    sf.    obacz 
5lräuterfuppe. 
träu'terbud),  sn.  <e)§,  pl. 

=buĄer^  zielnik  tw.,  herbarz  m. 

träu'terfrau,  sf.  pl.  =en, 

kobieta  trudniąca  się  handlem 
lub  zbieraniem  ziół  lekar- 
skich. 

trÖU'tCrfreffenb,  adi.  rośli- 
nożerny. 

tröu'tcrgartcn,  sm.  =§,  pl. 

«gärten,  ogród  botaniczny, 
zielniczy. 

träu'terpuMer,  sm.  »§,  pl. 

— ,  zielnik  w.,  człowiek  sprze- 
dający zioła. 

träu'terfäfe,  ser  m.  ze  zio- 
łami. 

träu'tcrieuncr,  sm.  «§,  pl. 

— ,  znający  się  na  ziołach, 
botanik  m. 

tröu'tcrltffeu,  sn.  =§,  pl. 

— ,  poduszeczka  ziołami  (won- 
nemi)  napełniona. 

träu'tcrfunbe,  tröu'tcrlcl)= 

rC,  sf.  nauka  /.  o  ziołach, 
botanika  /.,  zielnictwo  n. 

I     träu'tcrmaun,  sm.  -eś,  pl. 

1  =männer,  zielnik  w.,  zbiera- 
jący m.  zioła. 

;   '  Sräu'tcrmarft,  sm.  =e§,  pl. 

\  =mär!te,     rynek      warzywny, 
targ  m.  jarzynny. 
I      träu'tCrfätfdjCU,  sn.    obacz 
I  ^räuterüffen. 

träu'terfaft,  sm.  ce§,  pi. 

.  =fäfte,  sok  m.  z  ziół. 

träulcrfalbc,  6/.  pi.  =n, 

maść  zielna. 

j     träu'terfammicr,   sm.  *ä, 

pl,  — ,  zielnik  ?«.,  zbieracz 
m.  ziół. 

'     tröu'tcrfammlung,  sf.  pl. 

'  cen,  herbarz  m.,  zbiór  m. 
!  ziół. 

tröu'terfu^^jc,  sf.  pl.  =n, 

I  zupa  f.  z  ziół. 


^räii'tcrtce 


709 


trci'^kprbc 


^Vdn'itxttt,  sm.  Ǥ,  her- 
bata f.  z  różnych  ziół. 

träu'tertront  sm.  =(e)ö, 
obacz  Kräutertee. 

träu'temcin,  sm.  «(e)§,  pi. 

«e,  wino  ziołami  przeprawiane 

(lecznicze).  [ader. 

^rau'tfclb,  sn.  obacz  5lrauts 

^rau'tgartcn,  sm.  Ȥ,  pi. 

^gärten,  ogród  jarzynny,  wa- 
rzywny. 

^tm'tfjiOM,  sm.  >^,pl.  —, 
szatkownica  f. ;   kręgadło  n. 

^rOU'tig,  adi.  zielenisty, 
zielisty. 

^rauljunlcr,  sm.  «g,  'pi. 

— ^  hreczkosiej   m. 

^rau't!o))f,  sm.  .(e)§,  yl. 
=!öpfe,  główka  /.  kapusty; 
przenośnie:  kapuściana  głowa 
(==  durna). 

^rau'tlonb,  sn.  '{z)^,  grunt 
m.  przeznaczony  do  uprawy 
kapusty. 

^rau'tmarft,  sm.  obacz 
Krautcrttiarft. 

^rau'tftrunf,  sm.  «(e)§,  yl. 
«firün!e,  głąb  m.,  pień  m., 
kacjsan  m.  kapusty. 

tratua'K,  sm.  -(e)§,  pi.  -t, 

krzyk  w.,  wrzawa  /.,  zgiełk 
m.,  burda  /. 

^rattia'ttc,  sf.  ob.  erouattc. 

^rcatu'r,  sf.  obacz  ©rcatur. 

trctig,  sm.  .fe§,  pi.  Ąi, 
1)  rak  m.  (skorupiak  m.) ; 
rot  roerbett  tt)ie  ein  gefod^tcr 
—  piec  raki,  upiec  raka,  ru- 
mienić się  ze  wstydu;  2)  == 
3eic^en  beś  Kreb[e§,  rak,  znak 
zodyakalny;  3)  rak  (choroba 
ludzka  i  drzew),  skir  m. ; 
ben  —  befotnttien  raka  dostać  ; 
4)  Ärebfe  igl.  (=  Sabettpter 
yl.)  książki  yl.  niesprzedane 
i  zwrócone  nakładcy. 

^rC':ö§ artig,  adi.  rakowaty, 
skirowat.y;  «e  ^łere  skoru- 
piaki _pZ.;  =e§  ©efd^roür  wrzód 
rakowaty. 

^rc'^gauge;  sn.  =§,  pi.  m, 

rakowe,  raczę  oko. 

tre'ÖSÖUttcr,  sf.  rakowe 
masło. 

treö'öbiftel,    sf.    pi.    ^n, 

oset  pospolity. 

^rc'Öfen,  vn.  (^aben)  raki 
łowić;  ruszać  się  tam  i  sam. 

^  trCfi^fang,  sm.  »(e)§,  po- 
łów m.  raków. 


Ilre'fiöfiirmig,  adi.  rako- 
waty. 

^rCJggang,  sm.  =(e)ś,  ra- 
czy chód,  raczkowanie  n.\ 
wsteczny  chód,  ruch;  ben  — 
geE)en  raczkiem  leźć,  raczko- 
wać, cofać  sie  zamiast  iść 
naprzód. 

^refi'ggcf(^tt)ür,  sn.  Ke)§, 

pi.  =e,  wrzód  rakowy,  skirowy. 

^re'fiöl)önblcr,  sm.  i^,  pi. 

— ,  handlujący  m.  rakami. 

^rC'bgfranf,  adi.  chory  na 
raka. 

trC'b^nafC,  sf.  pi.  =n,  sko- 
rupka /.  raka. 

^re'bSrOt,  adi.  czerwony 
jak  rak  (ugotowany). 

^rCb^fdjoben,  sm.  Ǥ,  pi. 

=fd^äben,     rak    w.,     skir     m. 
(choroba);  przenośnie:  złe  za- 

^tCbŚfc^alc,    sf.    pi.   «n, 

skorupa  /.  raka. 

^rCb^f^cre,    sf    pi    »n, 

nożyce  pi.,  rożki  pi.  raka. 

^rc'fiöftein,  sm.  =(e)§,  pi. 

■»e,  raczę  oko. 

trc'b§fu;|J|)e,  sf.  zupa  ra- 
kowa. 

^rcbc'nj,  sf  obacz  ©rebenj. 

^ICbi't,  i  wyrazy  złożone 
obacz  pod  ©. 

^rei'bC,  sf.  kreda  /. ;  mit 
boppeller  —  fdjreibett  po- 
dwójną kredką  pisać,  przy- 
pisywać drugie  tyle  dłużni- 
kowi ;  l^od^  in  ber  —  fielen 
mieć  dużo  długów;  Bet  imnbm 
in  ber  —  ftet;ert  być  czyim 
dłużnikiem. 

^rei'bcarttg,  adi.  kredowy. 

^rci'bcMIbung,  ^rei'befor- 

ntdtton,    sf.  utwór   kredowy. 

,trci'bccrbe,    5/.    pi.    -n, 

ziemia  kredowa. 

^rci'begru^^e,  sf  obacz 
Kreibebilbung. 

^rCt'bC^altig,  adi.  zawie- 
rający kredę. 

Srci'bcn,  vn.  (^aben)  pisać, 

rysować,     mazać,     powlekać 
kredą. 

^rei'betiJet^,  adi.  biały 
jak  kreda;  —  njerben  poble- 
dnąć jak  chusta,  jak  śmierć, 
jak  trup. 

tcei'besci^nung,    sf.    pi. 

«»en,  rysunek  kredkowy. 
ŚrCfbidjt,  adi.  kredowaty. 


^rci'btg,  adi.  kredowy. 

i^rcic'rcn,  va.  (fiaben)  obacz 
freieren. 

^rcig,  sm.  Greife  §  pi. 
ßreife,  1)  koło  n. ;  einen  — 
bejd^reibcn  nakreślić,  opisać 
koło;  bie  ^eripl^erie  bcS  -feg 
obwód,  okręg  koła;  fon5en= 
trijc^e,  esjcńttijcfic  »je  koła 
współśrodkowe  (koncentry- 
czne), odśrodkowe  (ekscentry- 
czne); bie  Duabratur  be§ 
ffcg  [ud^en  szukać  kwadratury 
koła;  einen  —  gleiten  zato- 
czyć, narysować  koło ;  einen 
—  um  imnbn  bilben,  jc^lte^en 
otoczyć  kogo  w  koło;  ringg 
im  «ie  w  koło;  ringg  im  »je 
l^erum  do  koła;  fid)  im  Ąt 
breiten  kręcić  się,  krążyć  do 
koła,  w  koło,  obracać  sie 
w  koło,  kołować;  2)  obwód 
w.,  cyrkuł  ?w.,  powiat  m. ; 
3)  grono  n.,  koło;  ein  — 
t)on  f5^reunben  grono,  koło 
przyjaciół;  im  =fe  feiner  %(x^ 
milie  w  gronie  swojej  rodzi- 
ny; Die  l^öc^ften  =fe  najwyższe 
koła  (społeczeństwa);  er  ift 
in  ben  meiteften  ^^fen  befannt 
jest  znany  w  najszerszech 
kołach,  wszędzie;  4)  obręb 
m.,  zakres  ?w. ;  granica  /. ; 
ba§  liegt  au^er  meinem  »fe 
to  jest  za  moim  zakresem, 
nie  należy  do  mojej  kompe- 
tencyi. 

trci'§at)f(J)nttt,  sm.  <e)§, 

pi.  «e,  segment  w.,  odcinek 
m,  koła. 

^rei'Samt,   sn.   -(e)§,  pi. 

»ämter,  urząd  powiatowy, 
cyrkularny,  obwodowy. 

^rci'^amtmann,  sm.  =(c)g, 

intendant  powiatowy,  cyrku- 
larny, naczelnik  m.  obwodu, 
starosta  m. 

trci'gauöfdjnttt,  sm.  =(c)g, 

pi.  iZ,  sektor  w.,  wycinek  m. 
koła, 

trct'gaitgfd)ut,  sm.  --Wi^.pl. 

«fd^Üffe,  wydział  obwodowy, 
cyrkularny,  powiatowy. 

trci'öba^n,    sf.  pi.    »en, 

okrąg  7W.,  droga  kolista  (astro- 
nomia). 

trci'gbcomtc(r),  sm.  4en, 

pi.  «ten,  urzędnik  powiatowy, 
cyrkularny. 

^ret'göeprbe,  sf.  pi.  -n, 


^rei'ökttepnn 


'10 


^rcu'jbonb 


władza  obwodowa,  powia- 
towa. 

^rci'ööctDcnung,  sf.pl.  -en, 

poruszenie  koliste,  obrót  wi- 
rowy, rotacyjny. 

trei'öliogen,    sm.  «§,  pi. 

=böflen,  łuk  m.  koła. 
^rei'fdjen,      vn.      (^aben) 

skrzeczeć,  piszczeć,  krzyczeć ; 
*jd^cnbe  Stimme  skrzekliwy, 
przenikliwy  głos. 

Ärei'^breljung,  sf.  pi.  -en, 

obrót  wirowy,  rotacya  f. 

^rci'^^eintcilung,  sf.  pi.  *en, 

podział  m,  na  obwody,  na 
powiaty. 

^rci'fcl,  sm.  -g,  pi.  —,  1) 
bąk  m.,  cyga  /.,  fryga  /., 
krągałka  /.,  wartałka/.,  war- 
kotka  /". ;  ben  —  treiben 
puszczać  bąka,  bawić  się 
wartałką;  ftd^  tüte  ein  — 
bre^en  fertać  się,  skakać, 
kręcić  się  jak  fryga;  2)  tur- 
bina f. 

^XtX'\t\Vi,  vn.  (fiaBen)  ba- 
wić sie  bakiem;  kręcić  sie, 
fertac  się  jak  fryga. 

^rci'fcn,  vn.  (^aBen)  obra- 
cać się  w  koło,  krążyć,  obra- 
cać się  w  krąg;  !retfenbe 
SS^ttJCgung  krążenie  n.,  obrót 
wirowy;  bie  ©rbe  =ft  urn  bie 
©onne  ziemia  krąży  około 
słońca;  baś  Slut  !reift  in  ben 
Slbetn  krew  krąży  w  żyłach; 
unb  über  ben  '^ouptern  — 
^iabenjügc  a  nad  głowami 
krążą  kruków  stada;  Iaf;t 
bie  Sedier  —  !  puhary  niech 
krążą! 

trci'SftödjC,    sf.    pi.    ^n, 

powierzchnia  f,  koła. 

Strci'öform,    sf.   pi.  «en, 

kolistość  /.,  kształt  m.  koła. 
^rCi'ÖfÖrmig,  adi.  kolisty, 
kształt  koła  mający,  okrągły 
jak  koło;  <e  SBeraegung  obrót 
kolisty;  adv.  kolisto. 

trei'^fuge,  sf.  pi.  —,  fuga 

kolejna,  kanon  m.  (muzyka). 

i^rci'^gang,  sm.  =(e)ä,  pi. 

-gänge,  chód  m.  w  około; 
krążenie  n 

^Xt\'^tX\i)t,  sn.  -(c)ä,  pi. 
«e,  sąd  obwodowy. 

^rci'g^nu^tntomt,  sm.  :(e)g, 

pi.  =l^auptleute,  naczelnik  m. 
obwodu,  starosta  cyrkularny. 

^^rci'§Iauf,  sm.  -(e)?,  pi. 


-laufe,  1)  cyrkulacya  /"., 
krążenie  n.  (krwi);  2)  obieg 
m.  ciał  niebieskich ;  bieg  ko- 
łowy, okólny;  ber  —  ber  ^ńi 
peryodyczny  obieg  czasów. 

^rei'^meffung,  sf.  pi.  -en, 

cyklometrya  f. 

^XtVil^MxM,  sm.  pi. 
-pl)9[ict,  lekarz  obwodowy, 
cyrkularny,  fizyk  m. 

HrCi'^runb,  adi.  kolisty, 
okolisty,  okrągły. 

^rci'^fc^att'ig,    adi.  koło- 

cienny,  w  około  siebie  cień 
mający. 

Hret'?fäge,  sf.  pi  =n,  piła 

obrotowa,  cyrkularna. 

^rci'^Cn,  vn.  (()aben)  od- 
bywać połóg,  rodzić;  U)ie 
baä  ©ebirge  aud^  !cei^t, 
eś  fommt  nur  'ne  fc^nurrtge 
I  SRaus  'rauä  góra  mysz  poro- 
1  dziła,  góra  jęczała  i  mysz 
wydała,  ciężko  się  góra  bie- 
dziła i  śmieszną  mysz  tylko 
urodziła  (parturiunt  montes, 
nascetur  ridiculus  mus). 

trei'öftabt,  sf  pi.  =fiäbte, 

miasto  obwodowe,  cyrkularne. 

^rci'ötQg,  sm.  »(e)g,  pi.  =e, 

sejmik  obwodowy. 

Hrei'Stans,    sm.    -eg,    pi. 

klänge,  taniec  m.  w  koło, 
obertas  m. 

Ercit^umfang,    sm.    =(e)g, 

obwód  m.  koła. 

^rcmato'rium,  sn.  -§,  pi. 

erien,  krematorium. 

^rCm^JC,  sf.  pi.  =n,  brzeg 
m.,  skrzydło  n.  u   kapelusza. 

^Xt'mpÜ,  sf.pl.  "W,  l^grępla 
/.,  grempla/. ;  2)  gratj  7n. pi. 

£rc'ngel,  sm.  obacz  Śringel. 

^rcofo't,  sn.  =(e)§,  kreozot  m. 

^xt\ip,  sm.  =g,  i  Slre^^flor, 

sm.  ^%,  krepa  /.  (żałobna). 

^re'^j^cl,  sm.  -§,  pi.  — , 
obacz  Krapfen. 

^rc^jlflor,  sm.  obacz  ^repp. 

trefie,  5/.  pi.  -n,  rzeżucha 
/.  (ogrodowa),  nasturcya  /. 
(roślina  na  sałatę    używana). 

^rc'))Iing,  sm".  .-§,  pi.  -e, 

1)  rodzaj   grzyba   jadalnego ; 

2)  kiełb  m.,  kiełbik  m.  (ryba). 

^rc^SCnj  i  (frcöcc'ns,  sf. 

pi.  sen,  przyrost  w?.,  plon  m. 

^Xt'\\)\  unb  ^nCtlji,  Paweł 
i  Gaweł,  Piotr  i  Paweł,  lu- 
dzie pi.   rozmaitego  rodzaju. 


^reti'lt,  sm.  obacz  6retin. 
trcuj,  sn.  -e§,  pi.  *e,   i) 

krzyż  m.  (do  tracenia  zbro- 
dniarzów);  anS  —  fd^tagen, 
E)eften  przybić  na  krzyżu, 
ukrzyżować;  am  =e  fterben 
umrzeć  na  krzyżu;  2)  krzyż, 
=  utrapienie  n.\  jcber  l^at 
fein  —  %\x  tragen  każdy  nosi, 
dźwiga  krzyż  swój ;  —  2)0n= 
nerroetter!  tam  do  licha!  3) 
krzyż  (jako  godło  chrześcijań- 
skiej religii),  ba§  l^eitige  — 
krzyż  święty;  ba§  —  über 
jmnbm  machen  krzyż  zrobić 
nad  kim;  ein  —  fd^Iagen 
(prze)żegnać  się;  ein  —  er= 
tid^ten    postawić  krzyż;     ba§ 

—  nel^men  wziąć  krzjż; 
baö  —  prebigen  krupyate 
kazać,  opowiadać;  4)  krzy- 
żyk    m.     (znak    w    muzyce) ; 

5)  krzyż,  =  znak  orderowy ; 
er  l^at  \ia^  golbene  —  bc= 
fommen    dostał  złoty    krzyż: 

6)  baś  füblid^e  —  krzyż  po- 
łudniowy (znak  zodyakalny); 

7)  =  3^üdgrat,  krzyże  pl.\ 
fid^  ba§  —  bredfien  złamać 
sobie    krzyże;    8)  mit    einem 

—  bejeic^nen,  anmer!en  na- 
znaczyć co  krzyżykiem;  »e 
unter  eine  (Schrift  machen, 
fe^en  krzyżykiem  podpisać  się ; 
etro.  überö  —  legen  na  krzyż 
co  położyć;  bie  2lrmc  auf 
ber  Siuft  uberś  —  falten 
skrzyżować  ręce  na  piersiach  ; 
in  bie  —  unb  Duere  tam 
i  sam,  w  różnych  kieruukach  ; 
§u  »e  friec^en  ukorzyć  się. 

^reu5=  imb   pucr,   adv.  na 

wszystkie  strony,  w  różnych 
kierunkach,  tam  i  sam. 

^rcu'sabnol^mc,  sf.  zdjęcie 

n.  z  krzNŻa. 

^reu's'auffdjttning,  sm.  -(e)ś, 

wymyk  grzbietuy  (gimnasty- 
ka). 

^rcu'saufsug,  sm.  -(e)§,  pi. 

--jügc,  wy  wiek  m.  grzbietem 
(gimnastyka). 

^rcu'äbanb,  sn.  -(e)§,  ^;Z. 
-bänber,  1)  krzyżownica  /';, 
tramy  pi.  lub  tramiki  pi.  na 
krzyż  ukośny  związane ;  za- 
wiasa krzyżowa  (budowni- 
ctwo); 2)  wiązanie  n.  na  krzyż, 
opaska  f.  (na  gazety  i  inne 
druki). 


^reu'slianbfcnbunn 


711 


Uxtn'^m) 


^reu'jljanbfenbung,  sf.  pi. 

*en,  pos}^łka  /.  pod  opaską. 

^rCU'sbCCre,  sf.  pl    »n,  ja- 
goda /.  szakłaku,  szakłakowa. 
ßXtn'lUxU,  sn.  <e)g,   krzy- 
żówka /".,  kość  krzyżowa. 

^rcu'jötege,  sf.  pi.  ^n,  — 
au§  bem  Oóetarml^atig  koło- 
wrót m.  w  zawieszeniu  na 
nadramionach ;  —  ntit  geftrecf* 
Un  Slrmen  kołowrót  na  wy- 
prostowanych ramionach  (gim- 
nastyka). 

^Xtn'iUumt,  sf.pl  sn^krzy- 
źowoica  /. 

^rCU'jkättCr,  pi.  krzyżowe 
liście  pi. 

^reu'aöogcn,  snt.  «§,  pi  —, 

ohłak  przekątny,  łęk  przeką- 
tny (budown.). 

^reU'jBraÖ,  adi.  bardzo  po- 
czciwy, arcyporządny. 

treu'jtjruDcr,   sw.   Ǥ,  pi. 

«brüber,  krzyżownik  m. 

trcu's^cu,  sn.  =ä,  pi.  —, 
dim.  od  Äveuj/  krzyżyk  m. 

trcu'jborn,  sm.  =(c)g,  sza- 

kłak  m.  (roślina). 

trcu'5Cn,  I.  va.  (^aben)  1) 
krzyżować;  bie  Slnnc  Über  bie 
S3ruft  —  skrzyżować  ręce  na 
piersiach;  bie  klingen  —  po- 
krzyżować szpady,  bić  się, 
pojedynkować  się;  bie  S^laffen 
—  krzyżować  rasy,  mieszać 
rasy;  2)  zrobić  na(d)  czera 
znak  krzyża  ;  (prze)żegnać  ;  3) 
imnb§  ^läne  —  (po)krzjżo- 
wać  czyje  zamiary;  II.  vn. 
(I^aben)  krążyć  po  morzu;  III. 
fid^  — ,  vr.  (t)abcn)  1)  krzyżo- 
wać się,  na  krzyż  się  przeci- 
nać; l^ier  —  fic^  bie  SBege  tu 
drogi  krzyżują  się;  2)  (prze)- 
źegnać  się;  3)  krzyżować  się, 
mieszać  się  (o  rasach) ;  gefceujt 
pp.  i  adi,  pokrzyżowany,  po- 
mieszany. 

^rCU'SCn,  sn.  Ǥ,  1)  (prze)- 
żegnanie  n.  się;  2)  krążenie 
n.  na  morzu  ;  3)  krzyżowanie 
n.,  mieszanie  n.  się  (ras). 

trcu'jcr,  sm.  =§/  pi.  —,  1) 
krajcar  m.,  cent  m.  (moneta); 
2)  okręt  krążący,  krążownik  m. 
^  trCn'gCrpVtng,  V-  podnie- 
sienie «.  krzyża. 

^reu'jC^tob,  sm.  =e§,  śmierć 
f.  na  krzyża. 

^rctt'acgäctdjen,  sn.  --§,  pi. 


— ,  znak  m.  krzyża;  podpis 
m.  krzyżykami. 

^reu'sf aljne,  sf.  pi.  »n,  cho- 
rągiew /".  z  krzyżem, 
'trcu'sfa^rer,  sm.  c^,  pi.  —, 

krzyżak  m.,  krzyżownik  m.^ 
uczestnik  m.  krueyaty. 

^rcu'afa^rt,  sf.  pi.  «en,  i) 

krucyata  /.,  wyprawa  /.  na 
wojnę  krzyżową ;  2)  procesya 
/.,  pielgrzymka/. ;  3)  krążenie 
n.  po  morzu. 

^rcu'5feuer,  sn.  -§,  pi.  —, 

ogień  krzyżowy. 

^rCU'jfibcI,  adi.  bardzo  we- 
soły. 

Sreu'sfÜrmig,  adi.  krzyżo- 
waty,  kształt  krzyża  mający; 
adv.  krzyżowato,  na  krzyż, 
w  krzyż. 

treu'5fu(^§,    sm.    »eg,  pi. 

=fücöfc,  lis  krzyżak  m. 

trcu'sgang,  sm.  =(e)g,  pi. 

«gänge,  1)  krużganek  w.,  ku- 
ry tarz    krzyżowy   klasztorny ; 

2)  procesya  f.    (z  krzyżem); 

3)  =  ^reu;(^ieb. 
treu'sgaffe,  sf.  pi.  -n,  prze- 
cznica /!,  ulica  f.  poprzeczni- 
ca. 

^reu'^gcttiiilöe,  sn.  -§,  pi. 

— ,  sklepienie  krzyżowe. 

^reu'jgurt,  sm.  =(e)ś,  pi.  «e, 

1)  pas    krzyżowy   (u   konia); 

2)  lęk  przekątny  (budown.). 
^icu'stlCCr,'  sn.  =(e)g,  pi.  »=e, 

wojsko  krzyżowe. 

kxtVi!-^)tXX,  sm.  obacz  Kreuz- 
ritter. 

treu'sljtcb,  sm.  «(e)§,  pi.  «e, 

cięcie  n.  na  krzyż,  krzyżowa 
sztuka. 

'^XtVi'^^\%,sn.  seś,  1)  drzewo 
n.  z  krzyża  Św.;  2)  krzyżo- 
woica  /.  (stolarstwo). 

^rcii'^igcn,  l.  va.^  (^aben) 

(u)krzyżować,  przybić  na  krzy- 
żu; fein  ?^leifc^  —  umartwiać, 
dręczyć  swoje  ciało;  II.  fii^ 
— ,  vr.  (^aben)  (prze)żegnać 
się;  ftc^  —  unb  fegnen  prze- 
żegnać się  (ze  strachu,  z  po- 
dziwienia). 

^reu'jigcr,  sm.  ^§,  pi  — , 

krzyżownik  m. 

^rcu'jtflung,    sf  pi  ^m, 

(u)krzyżowanie  n. ;  —  beä 
^leifd^eS  umartwianie  n.  ciała. 

^rcu'stamm,  sm.  =(e)§,  pi 

=fQmme,  wrąb  krzyżowy. 


trcu'gfir^e,  sf.  pi  =n,  ko- 
ściół wystawiony  w  formie 
krzyża ;  kościół  m.  św.  krzyża. 

Üxtn'^fnOdjtn,  sm.  =§,  krzy- 
żówka /.,  kość  krzyżowa. 

tltU'3!o^f,  sm.  =(e)ś,  (także 
^oIbenftangen!opf  m.)  wodzik 
7W.,  krzyżulec  m.]  — ba(fe  /. 
albo  Kreujfd^ntten  m.  sanki 
pi  wodzika,  łyżwy  pi  krzy- 
żulca,  ślizgacz  m.]  — boljen 
m.  tworzeń  m.  wodzika; 
— feil  m.  klin  m.  wodzika 
(mechanika). 

Uxtn'^lxaui,  sn.  =(e)g,  sta- 
rzec m.  (ziele). 

^reu'gia^m,  adi  chromy 
na  krzyże,  słaby  w  krzyżach, 
chromający  z  powodu  słabości 
krzyżów;  —  mad^en,  fd^tagen 
narazić  komu  krzyże  przez 
pobicie. 

trcu'jlein,  sn.  -§,  pi  —, 
dim.  oon  Kreu^,  =  i^reujd^en. 

^rcu'jtttQ^,  sn.  =c§,  pi  =e, 
wymiar  ukośny,  wymiar  prze- 
kątny. 

'^rcu'jmcitcl,  s^n.  =§,  pi  —, 

siekacz  krzyżowy,  dłuto  pła- 
skie, wązkie. 

^reu'5nal;t,  sf.  pi  *nä^te, 

szew  m.  krzyżowym  ściegiem. 

^rCU'jOrbcn,  sm.  =g,  zakon 
krzyżacki. 

^rCU'gOttCr,  sf.  pi  =n,  żmi- 
ja /. 

Ä'reu's^rcbtgt,  sf  pi  =cn, 

kazanie  wzywające  na  wojnę 
krzyżową. 

trcu'änemcn,  sm.  =3,  pi 

— ,  rzemień  krzyżowy,  krzy- 
żownik m. 

trcu'sritter,  sm.  =3,  pi  —, 

krzyżak  w.,  rycerz  krzyżowy. 

trcu'sfdjmers,  sm.  =eä,  pi 

*en,  ból  m.  w  krzyżach. 

^rcu'äfdjttabet,  sm.  =3,  pi 

—  krzywodziób  m.  (ptak), 

trcu'sfd^nitt,  sm.  =(e)3,  pi 

=e,  przecięcie  n.  na  krzyż. 

trcu'afd^tafftcrung,  sf.  pi 

=2n,  szrafirowanie  n.,  kresko- 
wanie n.  na  krzyż. 

treu'sf^Jtnue,  sf.  pi  -n,  pa- 
jąk krzyżak  m. 

'  treu'äfprung,  sm.  Ke)§,  pi 

=fprünge,  skok  krzyżowy. 

^rCU'sftt^,  sm.  Ą^)^,  pi 
=e,  pchnięcie  n.  na  krzyż; 
ścieg  krzyżowy. 


^reu'jträöcr 


712 


^ric'nöabcl 


^reu'jträgcr,  sm.  »§,  pl.  —, 

krzyżak  m.  (noszący  m.  krzyż 
przenośnie)  biedak  m.  (do- 
znający wiele  utrapień). 

chodzenie  w.,  pochody  ^?., 
ciąe;nienia  n.  tam  i  sam. 

'^rCU'SUng,  sf.  pi.  =en,  krzy- 
żowanie n. ;  —  ber  3^9^  mi- 
janie się  pociągów. 

^rcu'3ung§ł)unft,  sm.  =(e)g, 
pl.  =1,  i  — fteUe,  sf.  pl.  =n, 
punkt  ?w.,  miejsce  w.  (s)krzy- 
żowania. 

^reu'simgöftotion,   5/.   pl. 

»en,  stacya  /.  krzyżowania, 
mijanka  /.  (kolejnictwo). 

^reu'5unggtt)Cic(|C,  5/  ph  =n, 

rozjazdy  2?^.krzyżowe(koleju.). 
pl.  — ,  kąt  m.  skrzyżowania. 

^reu'jöcrpr,  sn.  =(e)ś,  pl. 

•  e,  badanie  krzyżowe. 

^reu'jtoeg,  sm.  =(c)§,  ?5?.  =e, 

krzyżowa  droga;  droga  krzy- 
żująca się  z  drugą,  roz- 
stajna. 

^rCU'5ti)Cife,  adv.  krzyżowo, 
na  krzyż;  —  Icgcn  krzyżo- 
wać,   założyć   na    krzyż ;    fic6 

—  burd^fd^neiben  krzyżować 
się. 

'^reu'StÖO^C,  sf.  tydzień 
krzyżowy. 

trCU'attJUrj,  sf.  obacz  ÄceU3« 
!raut. 

trcu'55eid)cn,    sn.  =g,  2?z. 

— ,  znak  m.  krzyża. 

^rCU'53110,  sm.  ==(e)ä,  pl. 
=XÜge,  wojna  /.,  wyprawa  /. 
krzyżowa,  krucyata  /. 

Sri'lbkUg,  adi.  uraźliwy, 
łatwy  do  rozgniewania. 

tri'tJÖClfO^jf,  sm.  .(e)§,  pl. 
<=!öpfe,  człowiek  uraźliwy, 
gniewliwy. 

^rfbticln/m  i  vn.  (^aBen)  1) 
rojami  się  wić  (o  chrząszczach, 
mrówkach)  ;^wyoer5.eö!rib6eIt 
mid^  in  ber  iKaje  kręci  mi 
w  nosie;  e§  (cibbelt  mid)  in 
aUen  ©Üebern  parowie  mnie 
przechodzi;  eś  fcibbelt  mid|  in 
ben  ^änben  swędzą  mi  ręce; 
2)  lekko  trzeć,  nacierać. 

^ri'tfct,  sm.  =§,  pl.  rn,  róg 
m.  kozicy;  ogon  m.  dzika. 

^ritfclci',  sf.  pl.  »en,  zrze- 

dność  /.,  usposobienie  n.  do 
krytykowania  wszystkiego. 


^rt'tfente,  sf.  pi.  »n,  cyran- 
ka  /.  (gatunek  dzikiej  kacyki). 

Sri'Sicr,  sm.  ^§,  pl.  —, 

dziwak  w.,  zrzęda  m. 

^n'tflid),  adi.  zrzędny  (o 
ludziach);  krytyczny,  przykry 
(o  rzeczach). 

tri'ba,  sf.,  trtbata'r.  sm. 
obacz  (Eriba,  ©ribatar. 

^riCbeln,  vn.  =  ^rib« 
bcin. 

'^X\t^t%  vn.  friec^ft,  !ried^t 
(poetycznie  freud^ft,  freuest), 
Icod^,  fröd^c,  bin  gefrod£)cn; 
1)  czołgać  się,  pełgać ; 
auf  ctten  »ieren  —  czołgać 
się  (na  wszystkich  czterych 
nogach);  in  bic  ^'Ólji  —  wy- 
drapać  się  w  górę;  er  friedet 
t)Or  il^m  czołga  się,  płaszczy 
się,  uniża  się  podle  przed  nim  ; 
er'  i)at  \\ó)  {n  biefem  2lmte  ge= 
!ro(^cn  czołganiem  się,  pła- 
szczeniem wdrapał  się  na 
ten  urząd ;  2)  leźć,  łazić,  iść 
powoli  lab  ukradkiem ;  aVi^ 
bent  (Si  —  wyleźć  z  jaja,  wy- 
kłuć się  z  jaja;  bie  9Jfauś  ift 
ino  2oć)  ge!rod^en  mysz  wlazła 
do  dziury;  bie  Saug  !cied^t 
i^m  über  bie  Seber  popada 
w  gniew;  2)  fried)enb  ppr. 
i  adi,  czołgający  się,  pełza- 
jący; »e  Spiere  płazy  pl.;  »er 
9}]enfd^  człowiek  czołgający 
się,  płaszczący  się,  podły,  nik- 
czemny; =e§  Setragen  postę- 
powanie nikczemne,  podle 
uniżone. 

^ne'djer,  sm.  »§,  pl.  —, 

czołgacz  m.,  podły  pochlebca, 
nikczemny  nadskakiwacz. 

^rie^CrCi',  sf.^  pl.  »en,  nik- 
czemne czołganie  się,  pła- 
szczenie się,  lizanie  się. 

HtiCdjCrifdj,  adi.  czołga- 
jący się,  płaszczący  się,  podle 
schlebiający;  =c§  SGBefen, obacz 
ilried^erci. 

Ä'ric'dj^flanscn,  sf.  pl.ro- 

śliny  pl.  czołgające  się,  ście- 
lące się,  pnące. 

'  ^ricg,   sm.   =(e)§,   pl.   »e 

1)  wojna  /". ;  offener  —  wojna 
otwarta;  —  bi§  oufś  3}?effer 
wojna  bez  pardonu;  ftd^  jum 
«=C  ruften  czynić  przj'gotowa- 
nia  wojenne,  uzbrajać  się; 
ben  —  er!tären  wojnę  wypo- 
wiedzieć,   wydać,    podnieść; 


ben  —  fül^ren  wojnę  prowa- 
dzić; ein  Sanb  mit  —  ü6er= 
gleiten  jako  nieprzyjaciel 
wtargnąć  do  kraju;  bcn  — 
mit  jmnbm  anfangen,  be^in» 
nen  rozpocząć  z  kim  wojnę; 
in  ben  —  §ier)en  iść  na  wojnę; 

—  gu  Sanbe,  jur  ©ee  wojna 
lądowa,  morska;  ber  fieben» 
jährige  —  wojna  siedmiole- 
tnia; ben  —  betreffenb  wo- 
jenny; 2)  spór  m.,  sprzeczka 
/.,  kłótnia  /. ;  fte  Hegen  mit» 
einanber  fortroä^renb  im  — 
waśnią  się  ustawicznie;  l^äuö» 
lid^er  —  wojna  domowa;  er 
l^at  ben  —  gu  §aufc  nie  ma 
spokoju  w  domu. 

^rie'gen,I.  vn.  (§aben)  wojnę 
prowadzić,  bój  wieść,  wojo- 
wać ;  II. fa.  (^aben)  1)  uchwycić 
ręką;    id^    merbe    bic^    fc^on 

—  chwycę  ja  cię,  nie  um- 
kniesz mi;  2)  =  befommen, 
dostać;  er  l^at  ba§  ©elb  ge» 
!riegl  dostał  pieniądze;  ein 
^inb  —  mieć  dziecko;  er 
f)at  eś  mit  ber  2lngft  ge» 
friegt  opadła  go  bojaźń;  3) 
fid^  — ,  vr.  (^aben)  pobrać 
się;  fid^  (bet  ben  paaren)  — 
chwycić    się  za  włosy. 

^riCgcr,'  sm.  «g,  pl.  — , 

wojownik  7«.,  waleczoik  m., 
kombatant  m. 

^rie'gerin,  sf.  pl.  -innen, 

wojowniczka  /,,  kombatant- 
ka  /. 

^riC'gcrifrf),  adi.  wojenny, 
wojowniczy;   wojskowy. 

Krie'gericbcn,  sn.  -§,  życie 

n.  podczas  wojny,  wojenne. 

^nc'gcrftanb,    sm.     <e)g, 

stan  wojskowy. 

Hrtc'gcröeretn,    sm.    *(e)ß, 

pl.  »e,  stowarzyszenie  n.  we- 
teranów. 

^CiCgfCrtig,  adi.  przygo- 
towany do  wojny. 

^nc'gfüljtent),  adi.  prowa- 
dzący wojnę. 

ŚriCgfiil^nmg,  sf  1)  sztuka 

wojenna;  2)  prowadzenie  n. 
wojny;  dowództwo  «.,  kierow- 
nictwo 71.  podczas  wojny. 

^nCgliCbcnt),  adi.  wojo- 
wniczy, lubiący  wojnę. 

<^rie'g^abel  sm.  Ǥ,  szla- 
chectwo nadane  lub  uzyskane 
w  nagrodę  wojennych  zasług; 


^ric'n^aiiftoUeu 


713 


triCgś^Ia^ 


szlachta  posiadająca  takie 
szlachectwo. 

^t\t'^^an\taUtn,f.pl  przy- 
gotowania wojenne,  do  wojny. 

triCfigaitifcI,  sm.  s§,  pi 

— ,  artykuł!  wojenny,  woj- 
skowy. 

^riCggfiOUtunft,  sf.  archi- 
tektura wojenna,  budowni- 
ctwo fortyfikacyjne. 

triCo^öebürfniffe,  sn.  pi. 

potrzeby  pi.,  zapasy  wojenne. 

Wc'ö^öc.qckn^cU,  sf.  pi. 

=»en,  zdarzenie  wojenne,  wy- 
padek na  wojnie. 

tne'O^fiercit,  adi.  przygo- 
towany do  wojny,  zmobilizo- 
wany. 

trte'9§krettfd^aft  sf.  po- 
gotowie wojenne,  mobiliza- 
cya  f.;  ein  |)eer  in  —  fe^en 
postawić  wojsko  na  stopę 
wojenną,  zmobilizować  woj- 
sko. 

=Bräu(^e,  zwyczaj  wojenny. 

tnC'gÖÖÜIjIie,  sf,  teatr  m., 
widownia  f.  wojny. 

^ric'o^bicnft,  sm.  «e§,  pi. 

«e,  służba  wojskowa,  wojen- 
na; im  sc  fte^cłt,  służyć 
w  wojsku,  wojskowo;  —  ne§«= 
men  zaciągnąć  się  do  wojska; 
auä  bem  »e  treten  wystąpić 
z  wojska. 

^ric'o^örangfalc,   5/.    pi. 

ucisk  wojenny,  dolegliwości 
wojną  wywołane. 

^nc'9§cntfd)äbipng,  sf.  pi 

=tn,  odszkodowanie  wojenne. 

Sric'g^Crfal^rCn,  adi.  do- 
świadczony w  sprawach  woj- 
skowych, w  sztuce  wojennej. 

triC'ggernäriing,  sf  wypo- 
wiedzenie n.  wojny. 

^riCgScriJffnung,  sf.  roz- 
poczęcie n.  wojny. 

triC'gSfa^,  sn.  <e)ä,  nauka 
/.  o  wojskowości,  wojsko- 
wość f. 

tne'ggfatt,  sm.  <e)§,  pi 

=fäße,  przypadek  wojny,  wy- 
padek wojenny,  wypadek 
wojnę  powodujący. 

tnc'göfcncr,  'sn.  i  tnc'g§- 

flamme,  sf.  pożar  m.,  pożoga 
/.  wojny. 

triCggflotte,    sf.   pi    «n 

flota  wojenna. 

^riCggfU^,    sm.  'C§,    stopa 


wojenna;  auf  bem  -Z  [teilen, 
fein  być  na  stopie  wojennej ; 
auf  ben  —  fe^en  urządzić  na 
stopę  wojenną,  postawić  na 
stopie  wojennej. 

tnc'gggcörau^,  sm.  »(0^/ 

pi.  «Bräuche,  zwyczaj  wo- 
jenny; nad^  —  wedle  zwy- 
czaju wojennego. 

tcicgggCfOf;r,  sf  niebez- 
pieczeństwo n.  wojny. 

tnegggcfäl)rte,  sm.  «n,  pi 

'W,  towarzysz  m.  broni. 

tnc'g§gefQngenc(r),      s?n. 

«nen,  pi.  *nc(n),  pojmany  na 
wojnie,  jeniec  wojenny. 

^nc'g§gefangcnf(^aft,     sf. 

niewola  wojenna,  jeństwo  n. ; 
in  —  geraten  dostać  sie  do 
niewoli  wojennej. 

^rie'gögcift  sm.  ^ti,  duch 

wojenny,   wojowniczy. 

^rie'g^gcröt,  sn.  »cg,  pi  =e, 

sprzęty  pi  wojenne. 

^ric'gögcnd)t,  sn.  -(z)Q,pl 

"t,  sąd  wojenny. 

^'nc'gśgcru(t)t,  sn.  .(e)§,  pi 

?e,  pogłoska  wojenna,  wieść 
f  o  wojnie. 

trłc'gggcfd)t^te,  sf.  pi  »n, 

dzieje  pi  wojenne,  historya 
f.  wojny,  wojen. 

tnc'gggcfdjrci,    sn.    --(e)§, 

okrzyk  wojenny;  hasło  n. 

MCg^gcfc^,  sn.  *e§,  pi 

*e,  prawo  wojenne,  woj- 
skowe. 

tnc'gggetümmel,  i  ^ne'gg= 

gctoiilll,  sn.  =§,  wrzawa  wo- 
jenna, zamieszki  wojenne. 

triCg^gctDerbe,  s).   obacz 

ilriegśl^anbraerf. 

^ric'gSgott,  sm.  <e)g,  pi 
sgötter,  bó^  m.,  bożek  m. 
wojny;  ^^'óiiin,  sf.  pi  ńnnen, 

bogini  /.  wojny. 

triCgSpnbel,  sm.  pi  za- 
tarci wojenne. 

tnCg^^anbttjert  sn.  .'(e)ś, 

rzemiosło  wojenne,  wojskowe. 

£ne'g§^cer,  sn.  »(e)§,  pi 

»e,  wojsko  w.,  armia  f. 

tne'gS^croIb,  sm.  -(e)§,  pi 

«e^  głosiciel  m.,  zwiastun  m., 
wypowiadacz  m.  wojny. 

^riCgS^crr,  sm.  ^n,  pi  >n, 

naj  wy  żfzy  komenderujący,  do- 
wódca m.  wojska;  ber  obctfłe 
—  monarcha  m. 

trie'gö^ilfe,     sf     pomoc 


wojenna,  posiłki  pi.  (woj- 
skowe). 

trie'gSfömcrob,   sm.    =cn, 

pi.  »en,   towarzysz   m.   broni. 

^riCggfanalcł,  sf  pi  hxk, 

kancelarya  wojskowa. 

Ä'rtc'ggfaffe,  sf  pi  m,  kasa 

wojskowa,  wojenna. 

trie'ggflcib,  sn.  Ke)§,  pi. 

=er,  mundur  wojskowy. 

trtc'g^fnedjt,  sm.  »(e)§,  pi 

=e,  żołdak  m. 

^nCgśfommiffai-,  sm.  =g, 

pi  «e,  intendant  woj-kowy; 
komisarz  wojenny. 

Me'gSfontCrÖOnbe,  5/.  kon- 
trabanda wojenua. 

triCgSfoftcn,  s.  pi  koszta 

wojenne. 

Me'ggfunbtg,  adi.  znający 
się  na  wojskowości,  na  sztuce 
wojennej. 

Sne'g^funft,  sf.  sztuka  wo- 

jenra,  taktyka  /. 

trtCgSIager,  sn.  »§,  pi  — , 

obóz  m.  (wojenny). 

trie'g§Ickn,  sn.  «§,  życie 
wojskowe,  wojenne,  na  wojnie. 

^riC'göteute,  s.  pi  żoł- 
nierze pi,  wojskowi  pl.j  wo- 
jownicy pi 

tnc'g^Iicb,  sn.   -(e)§,  pi 

ser,  pieśń  wojenna,  wojskowa. 

triCgglift,  sf  podstęp  m., 
fortel  wojenny. 

^rie'gSIuftig,  adi.  pra- 
gnący wojny,  wojowniczo 
usposobiony,   wojowniczy. 

^riCggmadjt,  sf.  pi  ^mad^te, 

potęga  wojenua,  wojskowa, 
siła  zbrojna;  strona,  potęga 
wojnę  prowadząca. 

Äric'gSmann/  sm.  *e§,  pi 

=Ieute,  wojownik  m.,  wojak 
m.,  żołnierz  m. 

^ne'g^mannfdjöft,  sf  pi. 

=en,  wojsko  n.,    siła  zbrojna. 

Öne'gömtnifter,  sm.  ^Q,pi 

— ,  minister  m.  wojny. 

^ne'gönot,    sf  ucisk  m. 

wojny,  niedostatek  m.  w  czasie 
wojny. 

äiu'Q^p^Xd^t,  sf  powin- 
ność wojskowa. 

tnCgg^fttdlttg,  adi.  obo- 
wiązany do  służby  wojsko- 
wej. 

triCgS^Ia^,   sm.   .-e§,  pi 

*plä^e,  miejsce  przeznaczone 
na  skład  sprzętów  wojennych; 


tnc'n^rat 


714 


tri'tifd^ 


miejsce  obwarowane,  waro- 
wnia /. 

^CiC'O^rttt,  sm.  «(e)§,  pi. 
«rate,  rada  wojenna;  radca 
wojenny. 

^rtc'o^rcdjt,  sn.  -(e)§,  1) 
prawo  n.  wojny,  prawo  wo- 
jenne ;  2)  sąd  nagły,  doraźny ; 
sąd  wojskowy;  —  über  jmnbn 
r^alten  stawić  kogo  przed  sąd 
wojskowy. 

Snc'gönif,  sm.  ^{t)^,pl.  -e 

wezwanie  n.  do  wojny  ^  okrzyk 
wojenny. 

^ne'g§fa(3^c,    sf.    pi   «n, 

sprawa  wojskowa,  wojenna. 

Ä'ricn^fdjoben,  sm.  »§,  pi 

«fd^äben,  szkoda  w  wojuie 
zrządzona. 

ärico^fdjQU^jIa^,    sm.   ^el, 

teatr  m.,  widownia  f.  wojny. 
tne'9§[tl)tff,   słi.  =(e)§,  pi 
"i,  okręt  wojenny. 

^ne''9§f(j^ulb,  sf.  pi  -en, 

dług  wojenny. 

^nc'ööft^ulc,   sf.  pi    =n, 

szkoła  wojskowa. 

^rte'ggf^icl,  sn.  -(e)ö,  pi 

«e^ igraszka  wojenna^  ćwicze- 
nie wojenne. 

H'nC'9§ftanb,  «m.  =(e)§,stan 
wojenny ;  stopa  wojenna. 

^ne'0§ftiir!e,  sf.  rzeczy- 
wista siła  zbrojna  na  stopie 
wojennej. 

^rie'ggftcucr,   sf  pi  =n, 

podatek  wojenny,  kontry- 
bucya  wojenna. 

trie'g^üöuug,  sf  pi  »en, 

ćwiczenie   wojskowe. 

trie'göDcrfaffung,  sf  ustrój 

wojskowy,  urządzenia  woj- 
skowe. 

tnC'g§ÖCr))f(eg«ng,  sf.  wy- 
żywienie n.  wojska  podczas 
wojny. 

trtC'g^ÜOlf,  sn.  =(e)g,  woj- 
sko n.,  siła  zbrojna. 

We'ggöorräte,     sm.    pi 

amunicya/. ;  zapasy  wojenne. 

trłCg^lDCfcn,  sn.  «=g,  woj- 
skowość /. 

tne'gStöiffcnfd)  aft,  s/.  umie- 
jętność f  sztuki  wojskowej, 
nauka  w^ojenna,  taktyka  /. 

^nC'g§U)Ut,  sf  zaciętość 
f  w  prowadzenia  wojny. 

^ne'g§5a^Iomt,  sn.  ■■{t)i,pl 

•=^ämter,  kasa  wojskowa,  wojen- 
na, urząd  płatniczy  wojskowy. 


^riCg^jeit,    sf    pi    =en, 

czas  wojenny. 

^riC'g§p^t,  s/.  karność 
wojskowa. 

trie'g^sug,  sm.  =(e)§,  pi 

«=3Üge,  wyprawa  wojenna ;  po- 
chód m.  wojska. 

^ncgejtoang,    sm.    =(e)§, 

egzekucya  wojskowa;  sab- 
ordynacya  wojskowa. 

Śriicnrafcl,  sm.  i  sn,  -g, 

pismo  nieczytelne,  bazgra- 
nina /. 

kriminal,  itd.  ^rimtne'K, 

obacz  pod  ©. 

^ri'nintcr,  sm.  =§,  pi  —, 

futro  n.  z  bijiłych  baranków 
krymskich. 

Eri'ltt^C,  sf  zstępowanie 
w.,  kurczenie  n.  się  sukna. 

^ri'm^JCn,  l.  va.  (^aben) 
moczyć  sukno,  aby  się  skur- 
czyło; II.  vn.  i  fic^  — ,  vr. 
(fein)  zstępować  się,  kurczyć 
się. 

'tri'm§!ram§,     sm.     .fe§, 

rzeczy  najrozmaitsze  pomie- 
szane ze  sobą. 

£ri'ngcl,  sm.  =§,  pi  —, 

obwarzanek  m. ;  —  (X\x^  3iaud^ 
pierścienie,     kółka  (z)  dymu. 

^rinoUnC,  sf.  pi  =n,  kry- 
nolina /. 

m\')?)^t,  sf  pi  >n,  1)  żłób 
7w.;  bie  —  be§  §eilanbö 
szopka/.;  2)  grodzą  /.,  grodzę 
pi  (budown.). 

fC^Cr,  sm.  '^,pl  —,  koń 
łykawy,  gryzuń  m.  (co  żtób 
gryzie);  przenośnie:  it  ift 
ein  alter  =beifier  to  stary  pryk. 
^n':p^curittcr,  sm.  «0,  pi 

— ,  biedny  szlachetka,  co  się 
(z  koniem)  żywi  po  obcych 
sąsiednich  dworach. 

'tri'fc  i    üx\'\\^,    sf  pi 

=fen,  kryza  f,    przesilenie  n. 

tri'f  ein,  vn.  (§aben)  eg  Jcifett 
impers.  zanosi  się  na  przesi- 
lenie. 

trifta'IC,  (także  ^n;fta'a) 
sm.  «(e)Ś,  pi  ?C,  kryształ  m. ; 
^e  biiben  albo  in  ^en  aw" 
jc^iefien  krystalizować  się, 
przemieniać  się  w  kryształy, 
osiadać  w  kształcie  kry- 
ształów; f(ar  wic  —  fein, 
bem  —  gleirf)en  przeźroczysty 
jak  kryształ,  kryształowy. 


trifta'KMlbung,  sf.  krysta- 

lizacya  /.,  przemiana  /.  w 
kryształy. 

^rtfta'ßbrüfe,  sf  pi  -n, 

druż  m.,  druza  f. 

trifta'ÜCn,  adi.  kryształo- 
wy, czysty,  przeźroczysty  (jak 
kryształ). 

Htifta'MfCUdjttgfeit,  sf  kry- 
ształek m.  (anatomia), 

trifta'üglo?,  sn.  -jeś,  szkło 
kryształowe. 

triftall^eß,  adi.  kryszta- 
łowy, czysty  lak  kryształ. 

^riftalii'ntf(|,  adi.  kryszta- 
łów aty. 

^riftoßifatto'n,  (wym.    — 

cion)  5/.  pi  «en,  krystaliza- 
cja/. 

^rtftallific'r:6ar,  adi.  mo- 
gący tworzyć  kryształy. 

'^nftalltfie'rcn,  sn.  (t>a6cn) 

krystalizować  (się),  przemie- 
niać się  w  kryształy. 

^riftaüific'ritng,  sf.  pi.  «en, 

krystalizacya  /,  krystalizo- 
wanie n. 

^rifta'fiförljcr,  sm.  obacz 
ÄriftaUfeucfitigfeit. 
^rifta'üfuiibe,  ^rifta'llcljre, 

5/.  obacz  ^riftattograp^ie. 

^riftallinfC,  sf.  soczewka 
kryształowa,  kryształek  m. 
(w  oku). 

triftattogra^I^iC',  sf  kry- 
stalografia /.,  nauka  / 
o  kryształach. 

^rifta'ßttiarcn,  sf  pi.  to- 
wary kryształowe. 

^tritc'rium,     sn.    -§,    pi 

sricn,  kry  tery  urn  n.,  ocena  /., 
osądzenie  w. 

kńWl,  sf  pi  =en,  1)  kry- 
tyka /.,  ocena  /.,  sąd  m. 
o  czera,  recenzya  /. ;  eine  — 
Über  ńn  Sud^  fd^reiben  napi- 
sać krytykę  o  książce;  2) 
krytyka/.,  ogół  tw.  krytyków, 
krytycy  pi,    recenzenci  pi 

^X\i\H'\iU,  sm.  =§,  pi  —, 
krytyk  zły,  krytyk  bazgrała, 
krytyk  złośliwy,  nieudolny. 

'^ri'tifcr,  sm.  -s,  pi  —, 

krytyk  m. 

eiiti'nofigfeit,  sf  brak  m. 

zmysłu  krytycznego,  brak 
sądu. 

'^ri'tifd),  adi.  krytyczny; 
adv.  krytycznie;  «er  ^opf 
głowa    (t.  j.    człowiek)    zdol- 


^litifie'rc« 


715 


^rö'nuufiSfcierlidjfcit 


nością  krytyczną  obdarzona; 
sC  2luśgabc  wydanie  kryty- 
czne, wydanie  z  objaśnienia- 
mi; «c  Sage  krytyczne  (= 
niebezpieczne)  położenie;  =e 
©i^ung  krytyczne  (=  roz- 
strzysrąiące)  posiedzenie. 

trittlic'rcn,     va,  ^  (^aben) 

krytykować;  oceniać;   ganić. 

^rUtelCi',  sf.  pi  =cn,  kry- 
tyka małostkowa,  złośliwa, 
uwłaczająca. 

^ri'ttCln,  va.  i^aUn)  kry- 
tykować, sądzić,  oceniać  pe- 
dantycznie, złośliwie, 

^n'ttkv,  sm.  =§,  pi.  —, 
krytyk  małostkowy,  pedan- 
tyczny, złośliwy. 

Un^tXtl'f  sf.  pi.  -en,  baz- 
granina f. 

^ri'^eiig,  adi.  drapiący, 
skrobiący;  ^e  ©d^tift  pismo 
gryzmolne. 

tri'^eln,    vn.    (|a6en)   i) 

bazgrać,  gryzmolić,  pisać 
niezgrabnie,  nieczytelnie;  2) 
bic  §ebcr  fri^elt  pióro  drapie, 
skrobie  po  papierze,   pryska. 

^ri'^Icr,  sm.  =g,  pi.  — , 
bazgracz  m.,  bazgrała  m. 

^rOÜ',  (także  (5roqui§), 
sn.  sś,  pi.  =§,  szkic  m.,  zarys  m. 

Ä'rofic'rcn,  vn.  (§aben)  szki- 
cować. 

^rotoMl,  sn.  =(e)§,  pi.  ii, 
krokodyl  m.\  ameruanifc^cś 
—  alisrator  m. 

trofobt'lfdjluf?,  sm.  'i§, 
pi.  =fc^lü[fe,  sofizmat  m.,  rozu- 
mowanie zawiłe. 

^rofobtlgtrnnen,    sf.   pi. 

łzy  pi.  krokodylowe,  łzy 
udane,  fałszywe. 

It^rO'fllg,  sm.  ~,  pi.  —, 
krokus  m.  (roślina). 

tro'ücn  i  trö'Ken,  i.  va. 

(I^aben)  kędzierzawić;  II.  vn. 
(I^aben)  grać  (o  cietrzewiu 
i  głuszcu). 

^rö'ttcrlifcn,  sf.  pi.  groch 

obwarzony. 

tro'namt,    sn.    -eg,    pi. 

sämter,  urząd  koronny. 

^ro'n^camtc(r),  sm.  Atn,pl. 

•te(n),  urzędnik  koronny. 

^xQ'wlmtxhtx,  sm.  -§,  pi. 

— ,  ubiegający  sie  o  koronę, 
pretendent  m.  do  korony. 

^Xü'nM}Xtt,  sm.  =g,  pi. 
— ,  świder  koronowy. 


^rö'ndjen,  sn.  =§,  pi.  -, 

dim.  od  frotte,  mała  korona, 
koronka  f. 

^ro'nc,  sf  pi.  '-n,  l)  koro- 
na /.,  dyadem  m.]  faifetltc^e, 
föntglidöe  —  korona  cesar- 
ska, królewska;  bie  päpftlid^e 

—  korona  papieska,  tyara/.; 
[id^  bic  —  auffegen  przy- 
wdziać koronę,  koronować 
się;  jmnbm  bte  —  auffegen 
koronować  kogo;  bie  S)ornens 
!rone  korona  cierniowa;  2) 
korona,  =  tron  m.,  pano- 
wanie w.;  jur  —  gelangen 
przyjść  na  tron,  do  pano- 
wania; bic  —  nieber  legen 
zrzec  się  tronu,  złożyć  ko- 
ronę; 2lnfprü^c  auf  eine  — 
tna^en  rościć  sobie  prawo  do 
korony,  do  tronu;  e§  tüar 
Ärieg  grcifc^cn  ber  —  ^ran!= 
retĄ  unb  ®ng(anb  wojna 
była  między  koronami  (= 
monarchami,  rządami)  Francyi 
i  Anglii;  3)  korona  = 
szczyt  m.]  bag  fe|t  aEem 
bie  —  auf  to  wszystko  prze- 
wyższa, to  wszystkiemu  blasku 
dodaje;  fic  i[t  bie  —  i^reś 
©efd^fed^teg  ona  jest  perłą 
swego  rodzaju;  4)  korona, 
wianek  m.,  wieniec  m. ;  bie 
33raut!rone  wieniec  ślubny 
$8tüten!ronc  korona  kwiatu 
33aum{rone   korona    drzewa 

—  bes  ^af)m^   korona  zęba 

5)  =  bag    §tiupt,  głowa  /. 
etto.   in  ber  —  l^aben   mieć 
nieco  w  głowie,    być    trochę 
podpity;   roag  ift   bir   in  bie 

—  gefal^ren?  co  ciebie  trapi  ? 

6)  korona  (nazwa  monety 
w     rozmaitych     państwach) ; 

7)  =  ^ronleud^ter,  pająk  7n.; 

8)  =  be§  ^ferbe|ufö  korona 
kopyta  końskiego,  nadkopycie 
n. ;  —  be§  ^irfd^eś  korona 
jelenia;  9)  korona  (konstel- 
lacya);  10)  korona,  wieniec  ?w. 
(w  budownictwie). 

^ro'netnfünfte,  s.  pi.  do- 
chody pi.  koronne,  monarsze. 

^rÖ'ncn,  va.  (fiaben)  1)  ko- 
ronować; ^um  Äönig  —  ko- 
ronować królem;  gc!rönte 
Häupter  koronowane  głowy, 
monarchowie ;  2)  wieńczyć ; 
mit  (Srforg  gefrönt  powodze- 
niem   uwieńczony,   nagrodzo- 


ny; ge!rönter  ^i^Uv  poeta 
uwieńczony;  ein  Söerf  mit 
bem  greife  — przyznać  dziełu 
pierwszą  nagrodę ;  ge^Eröntc 
^reiśfd^rtft  pismo  uwieńczone 
pierwszą  nagrodą  (konkur- 
sową); boś  (gnbe  frönt  ba§ 
^erf  koniec  wieńczy  dzieło ; 
ein  gefrönter  ©l^emann  mąż, 
któremu  żona  rogi  przypra- 
wiła, rogal  m.,  rogacz  m. 

^ro'ncnartig,    adi.    koro- 

niasty,  wieńcowaty,  kształt 
korony  mający;  adv.  koro- 
niasto,  wieńcowato. 

tro'ucngolb,  sn.  <e)§,  złoto 

koronne  =  ośmnastokara- 
towe. 

^rO'ncnlOö,  adi.  bezko- 
ronny. 

^ro'ncntrööcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  koronat  m.,  ukoronowany. 

tro'nerfie,  sm.  =n,  pi.  =n, 

dziedzic  m.  korony,  następca 
m.  tronu. 

^rö'nfcIb^Crr,  sm.  -n,  het- 
man koronny. 

^ro'ngcprn,  sn.  ^^,  rogi 

pi.  koroniaste  (jelenia). 

^rO'ngCfint§,  sn.  «co,  wie- 
niec m.,  gzyms  m. 

tro'ngut,    sn.    ąz)^,   pi. 

^giiter,  dobro  koronne, 
to'nfjirfdj,  sm.  =e§,i??.  =c. 

jeleń  koroniasty. 

^ro'nlanb,    sn.  -it)^,  pi. 

=länber,  kraj  koronny. 

^rü'nlcut^tcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  pająk  in. 

^ro'n^nnj,    sm.   «en,  pi. 

«en,  następca  m.  tronu. 

^rö'u^jnnjeffin,    sf.     pi. 

=innen,  następczyni  /.  tronu  ; 
małżonka  f.  następcy  tronu. 
^rO'n^JnnjIiC^,  adi.  należą- 
cy do  następcy  tronu ;  ado.  jak 
następca  tronu,  w  sposób  na- 
stępcy tronu  właściwy. 

'^ro'nSfiecre,    sf.   pi.    =n, 

brusznica  /.,  Żórawina  /., 
czerwona  borówka,  =  ^reijel" 
beere. 

trij'nung,  sf  pi.  =en,  ko- 
ronacya/.;  bie  —  öcg  ©anjcn, 
be§  SBcrfeS  uwieńczenie  ca- 
łości, dzieła. 

^rö'nungg*,  adi.  korona- 
cyjny, z  powodu  koronacyi. 

trö'nungöfcierltdjfeit,  sf 
2)1.  -n,  i  trö'mmgöfcft,  sn. 


tro'nttjcrf 


716 


tnt'fte 


pl.  se,  koronacja  /.,  uroczy- 
stość koronacyjna. 

^ro'nttjcrf,  sn.  =(e)§,  pi.  --t, 

korona  /.,  szaniec  koroniasty. 

^ro'njCUOC,  sm.  -n,  ^l.  -n, 
świadek  koronny,  główny. 

^rO^jf,  sm.  =(e)ś,  pi 
Kröpfe,  podg-ardlica /.  (u  pta- 
ków), wole  n.  (u  ludzi  i  pta- 
ków); gfardziel  m.,  kałdua  m 

Uxo'p^ć}tn,  sn.  .§,  pi.  — 
dim.    od    Äropf,   małe    wole 

^rp'))fcn,  va.  (I^aben)  1) 
pcbać  komu  w  kałdun,  paść 
kogo  ;  @än[e  —  gęsiom  gałki 
pchać  w  gardziel,  gęsi  napy- 
chać;  2)  zaginać  pod  kątem 
prostym;  3)  ścinać  wierz- 
chołki drzew. 

tcö'^foang,  sf.  pi.  sgänfe, 

pelikan  m. 

^rÖ^fitl,  adi.  wolaty,  wole 
mający. 

kro':^(Iat)e,    sf.    pi.    »n, 

wspornia  gremsowa. 

^ro'^ftauk,  sf.  pi.  -n,  go- 
łąb gardlacz  m. 

^  ^XÖ'tt,  sf.  pi.  .n,  1)  ro- 
pucha /.  żaba  /. ;  przenośnie 
o  małem  stworzeniu:  żabka 
f.,  żaba  /. ;  2)  żaba  /.,  żabka 
/.  (wrzód  u  zwierząt,  szcze- 
gólnie u  koni);  3)  ein  paar 
=n  in  ber  Safere  fiaben  mieć 
trochę  pieniędzy   w  kieszeni. 

^xn'dt,  sf  pi.  =n,  1)  kula 

/.;  przenośnie:  podpora  /. ; 
an  =n  gc^en  chodzić  o  albo 
na  kulach;  —  an  einem  ©tod£ 
rączka  u  laski;  2)  kołek  m. 
u  skrzypców;  3)  ożóg  m., 
koczerga  /.,  kosior  m.  = 
Dfen!rü(Je. 

^ruö,  sm.  -(c)g,  pi.  Ärüge, 
1)  dzban  m.,  dzbanek  'ni.', 
ein  —  üott  SBaffer  pełny 
dzban  wody;  ber  —  gel^t  fo 
lange  gu  Sßaffer  (albo  gum 
örunnen),  bis  er  bricht  do- 
póty dzban  wodę  nosi,  póki 
się  ucho  nie  urwie ;  do  czasu 
dzban  wodę  nosi;  2)  kufel 
?w. ;  3)  szynk  m.,  szynkownia 
f.,  karczma  f. 

Prügel,  sn.  i  trü'geirfien, 

sn.  =0,  pi.  — ,  dim.  od  !^xuc[, 
dzbanuszek  m.,  dzbanecztk 
m.;  kafelek  m.,  kufeleczekm. 

^rü'ger,  sm.  «ś,  pi.   —, 

karczmarz  m.,  szynkarz  m. 


^ru'gförmig,  adi.  dzban- 
kowaty,  do  dzbanka  podobny. 

^rü'glcin,  s».  obacz  ^rü= 
gelĄen. 
^ru'0gcre(i^ltglcit,  sf.  prawo 

n.   wyszynku. 

^rU'göJCifC,  adv.  dzban- 
kami, na  dzbanki,  w  dzban- 
kach. 

^ru'göJirt,  sm.  obacz  ^rücjer. 

^rU'fC,  sf  pi.  tn,  dzbanu- 
szek m. 

^rü'öcn,  va.  obacz  ÄroIIen. 

^rü'mcdcn,  sn.  =g,  pi.  —, 

dim.  od  ^rume,  okruch  w., 
okruszyna  /.,  kruszyna  /. ; 
krupka  /. 

£rU'ntC,  sf.pl.  «n,  l)  okruch 
m. ;  2)  ośrodek  m.,  miękisz 
m.  (chleba). 

Ilrü'mcldjtn,  sn.  dim.  od 
^tume,  obacz  ^rüm(|en. 

^rü'melig,  adi.  kruchy, 
miałki. 

krümeln,  'm.  (^aben)  krzyć, 

kruszyć ;  vr.  fid^  —  krzyć  się, 
kruszyć  się. 

^rÜ'ntClgUdcr,  sm.  =§,  miał- 
ki cukier. 

^rU'mtg,  adi.  miałki,  dro- 
bne ziarnka  mający. 

^rumni,  a<f^^  krzywy  ;arft;. 
krzywo ;  =e  Sinie  krzywa  linia ; 

—  tüad^fen  krzywo  róść;  — 
mad^cn  skrzywić;  —  werben 
skrzywić  się;  ft^  —  Italien 
trzymać  się  krzywo,  garbić 
się;  fic^  —  biegen  skrzywić 
się,  wypaczyć  się;  =c  33eine 
krzywe  nogi ;  «e  ©trafie  krzy- 
wa, kręta  ulica;  jmnbn  — 
unb  lal^m  jdifagen  zbić  kogo 
na  kwaśne  jabłko,  pałamać 
komu  kości;  -c  Söüege  gelten 
krzywemi,  krętemi  drogami 
chodzić;  «e  ^ingcr  mad^en 
zwędzić,  zemknąć,  ukraść  co; 

—  liegen  być  w  biadzie,  w 
przykrem  położeniu  ;  jmnbn  — 
(także  fdieel,  fd^ief)  anje^en 
krzywo,  krzywem  okiem  (nie- 
chętnie) na  kogo  patrzeć;  ctro. 

—  nel^men  wziąć  co  za  zle. 

tru'ntmbctnig,  adi.  krzy- 

wonogi. 

S\ni'ntmbarm,    sm.    =(e)g, 

kiszka  krzywa,  kręta. 

Ä'rü'mmc,  sf  pi.  »n,  krzy- 

wość  /.,  krzywizna  f. 

Erü'mmcu,  i.  va.  (l^aben) 


krzywić,  skrzywić,  zakrzywić 
co;  e§  foli  bir  fein  ^aar  ge= 
frümmt  roerben  ani  jeden  włos 
z  głowy  ci  nie  spadnie;  U. 
jtd^  — ,  vr.  (^aben)  krzywić 
się,  zakrzywić  się,  zgiąć  się, 
wić  się;  fid^  cor  jmnbm  — 
płaszczyć  się  przed  kim. 

^ru'mmfii|ig,  adi.  krzywo- 
nogi. 

^ru'minl)älfig,  adi.  mający 
krzywą  szyję,  krzywy  kark, 
krzywopzyj. 

tru'nim^ols,   sn.  «eg,  pi. 

«I^ÖIger,  krzywulec  m. 

^ru'mm^oläbaum,  sm.  <e)§, 

pi.  =bäume,  sosna  alpejska. 

i^ru'mm^orn,  sn.  *(e)ś,  pi. 

=l^örncr,  krzyworogi  m.,  anty- 
lopa /.;  krzywuła  /,  (= 
krzywa  trąba). 

^rU'mmiinig,  adi.  krzywo- 
kreśloy. 

^ru'mm  =  fĄIic^cn,        va. 

[c^liefie,      jc^lie^eit,      fc^tiefet 

frumm,    fc^Iofe    frumm,    [)abe 

frummgefd^loffen,  krótko  okuć. 

tru'mmf(^nobcI,  sm.  =g,  pi. 

■=yct)näbel,  krzywodziób  m., 
krzywonos  rti.  (ptak). 

^ru'ntmftab,  sm.  -(e)§,  pi. 

sftäbe,  pastorał  m.  (biskupi); 
unter  bem  —  leben  żyć  w  do- 
brach biskupich. 

^ru'mmftrul),  sn.  =e§,  barłóg 

m.,  mierzwa  f.,  mięta  słoma. 

Srü'nintung,   sf  '  pi.    =en, 

krzywość  /.,  krzywizna  /., 
zakrzywienie  w.,  z(a)gięcie  n., 
załam  m. ;  OoUcr  »en  pokrzy- 
wiony, pozaginany,   kręty. 

^ru'tttmungel)albmcffćr,  sm. 

«=§,  pi.  — ,  promień  m.  krzy- 
wizny, promień  łuku. 

S^rii'mmunn^ücrpüntffc,  sn. 

pi.  stosunki  krzywiznowe. 

^ni^)^,  sm.  '%,  krup  m., 
dławiec  m. 

tru'^^e,  sf.  pi.  -n,  grzbiet 
7W.,  krzyże  pJ.,  tył  m.  konia. 

^ni'^J^Cl,  sm.  ■%,  pi.  —,  ka- 
leka m.,  ułomny  m. ;  i\Utn  — 
roerben,  mad^en  zostać  kaleką, 
zrobić  kogo  kaleka. 

adi.  ułomny,  kaleka. 

^rilftajCcn,  pi.  skorupiaki 
pi.  (zwierzęta). 

^rU'ftC,  s/.  pi.  *n,  twarda 
-powłoka,  skórka  /.,    skorupa 


^rn'ftcnarttö 


717 


^u'gela^fdjnttt 


/.;  strup  m.;  eine  —  bilben, 
fic^  mit  einer  —  übergiel^en 
skorupieć. 

tru'ftcnartig,  adi.  skom- 

piasty. 

^ru'ftentter,  sn.  .(e)§,  pl. 

»e,  skorupiak  m. 

^ru'fttg,  adi.  skorupi,  sko- 
rupiany. 

^ru^ift'^,  sn,  =e§,  pl.  =e, 
krucyfiks  m.,  krzyż  m. 

mt}'pta,  i  trij'^tc,  ä/.  pl 

=ten,   krypta  /.,    kościół   pod- 
ziemny ;  pieczara  f. 

^r^^jtoga'nten,  pl  skryto- 

fłciowe  rośliny  pl 

trtJ^Jtoga'mtfd),  adi.  kry- 
topłciowy,  skrytopIciowy,kry- 
ptog'amiczny. 

^ü'M,  sm.  *§,  pl  —, 
kubeł  w.,  szaflik  m.,  skopiec  m. 

^ü'ficlöaggcrmafdjine,    sf. 

pl  =n,  pogłebiarka  kubłowa. 

tutii'H  ^uM'fin^alt,  itd. 

patrz  pod  6. 

tÜ'ÖlCr,  sm.  «§,  pl  — ,  be- 
dnarz m. 

^It'fiU^,  sm.  obacz  (Subuä. 

^\x'd)t,  sf.  pl  »n,  1)  ku- 
chnia /.  (gdzie  się  gotuje) ;  in 
beg  Xeufelä  —  !ommen  do 
dyabła  się  dostać  na  obiad, 
dostać  się  w  dyabelne  obroty, 
kłopotu  sobie  narobić,  biedy 
się  nabawić;  2)  kuchnia  t.  j. 
przyrządzanie  n.  potraw,  po- 
trawy pl,  jedzenie  n.,  jadło 
w.,  sztuka  kucharska,  kulinar- 
na; bie  italienifc^e  —  kuchnia 
włoska;  bie  —  Beforgen,  ber 
—  DOrftel^en  prowadzić  ku- 
chnię, mieć  nadzór  nad  ku- 
chnią; bie  —  tjerfte^en  znać 
się  na  kuchni,  umieć  gotować  ; 
Eieute  l^abcn  rair  Ealte  —  dziś 
mamy  zimne  potrawy,  jemy 
na  zimno. 

tlidjdrfjCU,  sn.  =§,  pl  —, 

1)  kuchenka    dim.  od  Äüd)e, 

2)  dim.  od^ud^en,  placuszek 
m.;  3)  =  ^iic^Iein. 

Ä'U'(^en,  sm.  «§,  pl  —,  1) 
placek  m. ;  pl  ciasta  pl ;  — 
SatfCtt  piec  ciasta;  2)  krąg  m. 
(n.  p.  wosku);  3)  czepiec  m, 
u  położnic;  =  Śflutter!uc^en. 

ÄC^Cnatlfätte,  sm.  pl  od- 
padki kuchenne. 

tü'(!öcnortieit,  5/.  pl  »en, 

robota  kuchenna. 


^u'djeuMtfcr,  sm.  «§,  pi  —, 

piekarz  m.  ciast,  cukiernik  m. 

^u'djenMtfcrci,  sf.  pl  *en, 

pieczenie  n.   ciast;   piekarnia 
/.  ciast,  cukiernia  /. 

tü'djentiebicnter,  sm.  =ten, 

pl  ■=te(n),  sługa  kuchenny, 
kuchta  m. 

^ü'djenfirctt,  sn.  =(e)§,  pl 

=er,  deska  /.  do  krajania  po- 
traw, placków,  stolnica  f. 

Ä^cnöragoner,  sm.  c^,pl. 

— ,  dragon  kuchenny,  duża 
niezgrabna  kucharka. 

Slü'd)Citeinridjtung,  sf.  pl 

=en,  urządzenie  kuchenne, 
sprzęty  kuchenne. 

M't^cnfeuer,  sn.  =§,  pl  —, 

ogień  m.  w  kuchni,  kuchenny. 

tu'd)cnfortti,   sf   pl  -en, 

forma  f.  do  pieczenia  ciast. 

^u'd^enförnttg,  adi.  piacko- 

waty. 

^ü'djcngarten,  sm.  =ś,  pl 

»gärten,  ogród  kuchenny,  wa- 
rzywny, jarzynnny. 

^ü'd^engcröt,  sn.  =(e)§,  pi 

se,  sprzęt  kuchenny. 

M'd)ćngefd)trr,  sn.  '{z)^,pi 

ii,  naczynie  kuchenne. 

^ü'djcngcö)ä(!^§,  sn.  «feg  pl 

=fe,  warzywo  w.,  jarzyna  /. 

tü'djcn^crb,  sm.  »-(e)§,  pl 

=e,  ognisko  kuchenne. 

^ü'djenjungc,  sm.  «n,i??.*n, 

kuchta  m.,  kuchcik  m. 

^ü'djenlröuter,  sn.  pi  ogro- 

dowiny  pl,  włoszczyzna  f. 

tÜ'd)CnlatCin,  sn.  =§,  łacina 
kuchenna,  zła. 

tü'djcnmagb,  sf.  pl  ^mägbe 
i  tü'djeitmöbd;en,  sn.  =ä,  pl 

— ,  dziewka  kuchenna,  do  po- 
sług kuchennychjpomy  waczka 
/. ;  dziewczyna  /.  do  kuchen- 
nej posługi. 

^ü'djenmciftcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  kuchmistrz  m. 

^ü'djcnmcnft^,  sn.  --t^,  pl 

<cr,  dziewka  /.  do  kuchni. 

^ü'^cnmcffcr,  sn.  =g,  pi 

— ,  nóż  kuchenny. 

^ü'c^cn|)crfonaI,  sn.  =(e)§, 

służba  kuchenna. 

^Ü'd)Cnfal5,  sn.  .-CŚ.  sól  ku- 
chenna. 

^ü'djenfd^ette,  sf.  zawilec 

w.,  wietrznica  /.  (anemone 
pulsatilla). 

^ü'rf)cn[d)ranl,  sm.  =(e)ä,  pl 


»fd^ränfe,       szafa     kuchenna, 
kredens  kuchenny. 

M'djcnfdjürgc,  sf.  pl  m, 

fartuch  kuchenny. 

^Ü't|Cntetg,  sm.  =(e)ä,  ciasto 
n.  na  placki,  na  pieczywo. 

M'(^entif(^,  sm.  .e§,  pl  =e, 

stół  kuchenny. 

^ü'^cnsettcl,  sm.  .g,  pl  —, 

spis  m.  potraw. 

tü't^cnjcug,     sn.     -(e)g, 

sprzęty  kuchenne. 

M'd)lCin,  sn.  *g,  pl.  —,  kur- 
cze M.,  kurczątko  w.,  pisklę  n. 

tü't^Icr,  sm.  »§,  pl  ^—, 
piekarz  m.  ciast. 

^U'dcn,  vn.  (^aBcrt)  obacz 
©udEen. 

tu'dutf,  I.  sm.  «g,  pl  -e, 
kukułka/,  kukawka  /".,;  §um 
— !  do  dyabła,  do  licha!  I^ol 
bic^  ber  — !  ba§  bid^  ber  — ! 
niech  cię  licho  porwie,  we- 
źmie !  ge'^  albo  fc^er  bid^  gum 
— !  idź  do  licha!  ei,  ben  — ! 
tam  do  licha!  II.  ew^m. kuku! 

^U'tfud§=,  adi.  kukułczy. 

tu'ducföMunic,  sf  pl  =n, 

smolanka  f. 

^n'dnd^ti,  sn.  <e)§,  pl  -zx, 

jaje  kukułcze;  jmnbm  ein  — 
ino  Sfieft  legen  znieść  jaje  w 
cudzem  gnieździe,  zamącić 
czyj  pokoi  domowy. 

eu'dudgruf,    i    ^u'ctud«- 

\^Xt\,  sm.  *(e)g,  pl  -t,  kuka- 
nie n. 

tu'dud^ul^r,   sf  pl    *en, 

zegar  ścienny  z  kukułka. 

^U'fC,  s/.2?^=n,  l)kufa/.; 
2)  sanice  pl,  płozy  pl,  spód 
m.  sanek. 

Wi\'\tl,  sm.  «§,  pl  —,  be- 
dnarz m.  do  wielkich  naczjń. 

tU'gcI,s/.2??.:n,l)kula/.; 
®rb—  glob  m.',  fid^  eine  —  butĄ 
ben  ^opf  fd^ie^en,  jagen  kulką 
sobie  w  łeb  strzelić;  jmnbn 
auf  «n  l^eraugforbern  wyzwać 
kogo  na  pistolety;  vxM  jmnbm 
sn  roed^feln  strzelać  się  z  kim, 
pojedynkować  się  z  kim  na 
pistolety;  2)  głowica/,  kości 
ramiennej  i  udowej ;  fid^  ben 
2lrm  a\x^  ber  —  fatten  wywi- 
chnąć rękę,  wytrącić  ramię  Ze 
stawo. 

^U'gcl=,  adi.  kulowy. 

^u'gclaöf t^nttt,  sm.  .(e)?, 

pl  #e,  odcinek  m.  kuli. 


tii'gelartifi 


718 


ün'WM) 


^u'gelarttg,  adi.  kulisty. 
£u'gclau§f(|nitt,  sm.  =(e)ä, 

pl.  =c,   wycinek  m.   kuli. 

Btt' (\t\hlnmt,  sf.  pl.  'V,  sto- 
kroć /.,  matecznik  m. 

tu'gdöü(^fe,    sf.    pl.   'W, 

strzelba/,  do  kul,  karabin  m. 

^ü'ncldjcn,  sn.  '§,  pl  —, 
dim.  od  ilugel,  kulka  /.,  ku- 
leczka /.  [kuli. 

^U'gClbttfC,   sf.   kaliber  m. 

^n'gelbi*ciecf,  sn.  ^{i)%,  pl. 

*e,  trójkąt,  kulisty. 

^U'ÖClfCft,  adi.  wytrzymały 
na  kule. 

^U'OClflädjC,  sf.  powierz- 
chnia f.   kuli. 

^U'nclftafd^e,  5/.  pl.  =n,  bu- 
telka pękata. 

^u'gclfttntc,  sf  pl.  =n,  ob. 

^uc^€lbud:)fe. 

tu'oelform,  sf.  pl.  =cn,  i) 

kształt  m.  kuli,  kulistość  /. ; 

2)  forma  f.  do  odlewania  kul. 

^U'gclfiJrmin,  adi.  kulisty. 

^ugclgcftalt,    5/.    kształt 

kulisty. 

^«'gclgcüjölöc,  sn.  =§,  pi. 

— ,  sklepienie  baniaste,  czasz- 
kowate,  bania  /. 

^u'getgie^cr,  sm.  =§,  pl.  —, 

kulolej  m. 

^u'gcltg,   ^u'gclidjt,    adi. 

kulisty. 

^«'gellcI^rC,  sf.  przepustni- 
ca  /.,  narzędzie  w.  z  blachy 
do  mierzenia  wielkości  kul. 

^U'gcln,  I.  va.  Qaben)  1) 
zaokraoflać,  nadawać  kształt 
kuli ;  2)  kulać,  taczać,  toczyć 
jak  kulę  ;  II,  vn.  1)  ([ein)  kulać 
się,  toczyć  się;  2)  (E)aben)  grać 
w  kręgle;  3)  (^aben)  über 
jmnbn  —  balotować,  głoso- 
wać na  kogo;  III.  jtd^  — ,  vr. 
(I^aben)  1)  taczać  się,  kulać 
się ;  fid^  —  t)or  Sadzeń  pękać 
ze  śmiechu;  2)  nabierać 
kształru  kuli. 

^^u'gel^jrobc,  sf.  obacz  ^u= 
gellel^re. 

^U'gelrcgClt,  sm.  =§,  grad 
m.  kul. 

tu'gelrunb,  adi.  kulisty. 

^u'gelfdjnitt,  sm.  =(e)g,  pl. 

=e,  przecięcie  n.  kuli. 

.^u'gdfegmcnt,  sn.  obacz 
Äuqelabfcönitt. 

^\U'gclf))ict,  sn.  =(e)§,  gra  /. 
kula,  w  kregle. 


^u'geluug,  sf.  pi.  =en,  i) 

toczenie  M.  się,  kulanie  n., 
kulanie  się;  2)  balotowanie 
w.,  głosowanie  n.  kulami,  gał- 
kami. 

^«'gclDcntil,  sn.  -^,  pl  .p, 

wentyl  kulisty,  przepustnik 
kulisty,  klapa  kulista. 

tu'guor,  sm.  =§,  pl^  =e, 
kuguar  m.,  lew  amerykański, 
puma  /. 

^UJ^,  5/.  pl  ^^^,  1)  krowa 
/. ;  eine  mild^enbe  —  mleko- 
dajna,  dojna  krowa;  blinbe  — 
[pieleń  bawić  się  w  ciuciubab- 
kę; raić  bie  —  cor  bem  neuen 
%QX  ftefien  wytrzeszczyć  na 
co  oczy;  2)  łania  /. 

^Ul)=,  adi.  krowi. 

eu'PIatter,    sf.   pi    =n, 

krowia  ospa. 

^U'ijbrClf,  sm.  =(e)g,  kro- 
wie łajno. 

^u'^cuter,  sn.  «g,  pl  —, 

krowie  wymię. 

^Ullflaben/  sm.  =ś,  kro- 
wieniec  m..,  krowie  łajno. 

Hu'^flcif^,  sn.  -eö,  kro- 
wie mięso. 

^U'^fu^,  sm.  -eg,  =füBe, 
1)  krowia  noga;  2)  drąg  łap- 
czasty,  rać  /.  (także  ©eififilf;, 
mechanika). 

^U'l^glOtfC,  sf.  pl  -n,  dzwo- 
nek krowi. 

^u'Paar,    sn.   =(e)§,    pl 

*e,  krowia  sierść. 

^u'Paitt,    5/.    pl  =pułe, 

krowia  skóra;  baö  W^i  fid^ 
auf  feine  —  fd^reiben  aniby 
tego  na  byczej  (na  wołowej) 
skórze  nie  spisał,  to  nie  da 
się  powiedzieć  w  kilku  sło- 
wach. 

^U'l^ltrt,  sm.  =en,  pl  «»en, 
krowiarz  w.,  pastuch  m.  do 
krów. 

^U'^^irtilt,  sf.  pl  -innen, 
krowiarka  /".,  pasterka  /.  do 
krów. 

tu'Ijl^ont,    5«.    :(e)§,    pl 

=l^örner,  krowi  róg,  róg  pa- 
sterski. 

^U'IltäfC,  sm.  «§,  krowi 
ser. 

RÜI)I,  adi.  chłodny;  adv. 
chłodno;  eine  «e  9łac|t  chło- 
dna noc;  ca  ift  am  S^ad^» 
mittag  —  geroorben  po  po- 
łudniu   zrobiło    się    chłodno, 


ochłodziło  się;  jmnbn  — 
empfangen  przyjąć  kogo  chło- 
dno, zimno,  obojętnie;  fic^  im 
=en  ergel^en  przechadzać  się 
w  chłodzie. 

^ü'^Ibotti(^,  sm.  >§,pl  =e, 
chłodnik  m.,  chłodnica  /., 
kadź  chłodząca,  beczka  /. 
do  chłodzenia  (w  browarach). 

^Ü'^lC,  sf.  1)  chłód  m. ;  er- 
guicEenbe  —  orzeźwiający 
chłód;  er  empfing  i^n  mit 
grofier  —  bardzo  chłodno, 
obojętnie  go  przyjął;  2)  = 
^üElIte. 

^U'^Iebcr,  sn.  Ȥ,  krowia 
skóra. 

tü'ljleimcr,  sm.  «g,  pi  — , 

ob.  ^üölbotticb. 

^Ü'I)Icn,  va.  (^aben)  cbło- 
dzić;  fein  2Jłutc|en  an  jmnbm 
—  dokuczać  komu  dla  ulże- 
nia sobie,  mścić  się  na  kim, 
pastwić  się  nad  kim  dla  do- 
godzenia swojej  złości;  !ü§' 
lenb  ppr.  i  adi.  chłodzący. 

tü'^Icr,  sm.,  ün'U^afi,  sn. 
^ü'lllgcfäa,    sn.,   tü'^Ifcffcl, 

sm.  ob.  Äü'l^lbüttic^. 

^Ü'^Iofcn,  sm.  »ś,  pl.  =öfen, 
piec  chłodzący,  chłodnik  m. 
(hutnictwo). 

.^U^If(^iff,  sn.  <e)§,  pl 
=  e,  basen  chłodzący  (w  bro- 
warach). 

tü'^Irol^r,    sn.    =(e)g,    pl 

=e,    wąż    alembikowy,    chło- 
dnica /.  w  alembiku. 

tü'ljlfdjlange,  sf  ob.  m^u 
rol^r. 

tÜIjUC,  sf  pl  =n,  wiatr 
m.  na  morzu. 

^ü'I)Itranf,  sm.  =(e)§,  na- 

pój   chłodzący,  chłodny. 

^ü'IjUrog,    sm.   =(e)§,  pl 

s?,    szaflik    7n.    z    woda    do 
chłodzenia  żelaza. 

£Ü'I)IUng,  sf.  pl  '^en,  chło- 
dzenie n.,  ochłoda/.,  chłód  m. 

^ü'ljlwannc,    sf    pl    =n, 

wanienka  /.,    do    chłodzenia 
napojów;  ob.  Äü^Ibottic^. 

^'u'I)mogb,  sf.  pl.  -mägbe, 
krowiarka  /".,  dziewka  /.  do 
krów. 

<^u'f)mclfer,  sm.  »§,  pl  —, 

doiciel  7n. 

Ä'u'f;mcl!enn,  sf.  pl  -innen, 

doicielka  /.,  dojka  /. 

^U'^milrf;,  sf.  krowie  mleko. 


tu'^mift 


719 


tu'iibe 


tU'^mift,  sm.  «eg,  kro- 
wieniec  m.,  krowi  gnój. 

^Ü^n,  adi.  śmiały,  od- 
ważny; adü.  śmiało,  odwa- 
żnie; ein  «er  ©ebanfe  śmiały 
pomysł. 

tü'^n^eit,     sf.    pl    -en, 

śmiałość  /.,  odwaga  /.,  nie- 
ustraszoność  f. 

^Ü'^nltd),  adv.  śmiało. 

^U'I)^Otte,  sf.  pl.  »n,  kro- 
wia ospa. 

tu'^^jotfengift,    sn.    K0§/ 

krowiankn  f. 
szczepienie  n.  ospy. 

tu'^tjotfenftoff,  sm.  =(0§/ 

kro  wianka  /. 

tu'Iircigen,  i  Un't}xtif)tn, 

sm.  «ö,  taniec  rn.  pasterzy 
alpejskich ;  melodya  alpejska. 

Bn'Wnüt,  sf.pl.  =n,  dzwo- 
nek krowi, 

tu'^ftatt,  sm.  =(e)et,  pl. 
=ftäUe,  obora  /.  (krowia), 
krowiarnia  /.,  stajnia  /.  na 
krowy. 

tu'^ioeibe,  sf.  pi.  =n,  pa- 
stwisko n.  dla  krów, 

^U'IlUJCijCn,  sm.  =0,  kro- 
wia reż. 

^Vi'iXf  sm.  '^,  pl.  *§,  kulis 
7W.,  chiński  wychodźca,  ro- 
botnik. 

^uUna'rif  (^,  adi.  kulinarny. 

Kümmel,  sm.  =g,  kmin  w., 
kminek  m. 

^Ü'mmet',  adi.  kminkowy. 

tü'mmclöcanntüjetn,     sm. 

s:(e)ä,  kmiukowa  wódka,  kmin- 
kówka  /. 

^ü'mmclörot,    sn.     =(e)§, 

pl.  »e,  chleb  m.  z  kminkiem. 

^ü'mmelöruber,    sm.    ^%, 

pl.  »brüöer,  pijak  m.  (co  się 
upija  wódką). 

tü'mmclbrütje,  sf.  pi.  *n, 

zupa  kminkowa. 

tü'ntntclflafdje,  sf.  pl.  =n, 

butelka  f.  kmiukówki. 

^Ü'mmcIfäfC,  sm.  =S,  ser 
m.  z  kminkiem. 

tü'ntmet«,   l.  va.  (§a6en) 

posypywać      kminkiem ;  II. 

vn.    (l^aBcn)    1)     spijać,  pić 

kminkówke;  2)  uczyć  się 
pilnie  (na  pamięć). 

tü'mmclfup^e,     sf.     ob. 

Äümmelbrü^e. 
^u'mmcr,  sm.  =g,  kłopot 


m.,  zmartwienie  M.,  troska  /"., 
frasunek  m.,  obawa  /. ;  in 
—  fein  kłopotać  się,  być 
w  kłopocie,  martwić  się;  — 
mad^en,  bereiten  sprawić  zmar- 
twienie, zmartwić;  ftd^  — 
machen  martwić  się,  obawiać 
się,  kłopotać  się;  mad^c  bir 
be'öroegcn  feinen  —  nie  kło- 
pocz,  nie  martw  się  tern,  nie 
myśl  o  tem;  junger  unb  — 
(eibcn  znosić  głód  i  niedo- 
statek. 

^U'mmCrfrCt,  adi.  wolny 
od  trosk;  =eg  Seben  życie 
bez  troska  spokojne;  *cr  ©inn 
swobodny  umysł. 

^Ü'mmerU(^,  adi.  biedny, 
nędzoy,  mizerny ;  adv.  bie- 
dnie, nędznie,  mizernie;  — • 
leben,  -^  fid^  bereifen  biedę 
klepać;  fic^  —  burd^fc^Iagcn 
albo  feiu  S)a[ein  —  fri[ten 
nędznie  wlec  życie,  biedę 
pchać,  klepać;  »c  Säume 
mizerne  drzewa. 

tu'mmerIo§,      adi.     ob. 
^ummetfrei. 
^ü'mmci'n,  i.  va.  {^oiUn) 

1)  martwić,  gryźć;  =  be= 
trüben;  baö  mufe  bid^  nic^t 
jo  —  nie  powinieneś  eię  tak 
tem  martwić,  brać  sobie  to 
tak  do  serca;  2)  obchodzić, 
zajmować,  interesować;  n)aö 
!ümmert§  mid)?  co  mnie  to 
obchodzi;  bag  üimmert  mid^ 
nid^t  to  mnie  nie  obchodzi ; 
II.  'fid^  — ,  vr.  (I^abcn)  1) 
troskać  się,  troszczyć  się, 
frasować  się,  martwić  się; 
fid£)  ju  2;obe  —  umierać  ze 
zgryzoty,      ze     zmartwienia; 

2)  fid^  urn  etro.  —  troszczyć 
się  o  co,  dbać  o  co;  fümmere 
bic^  nic^t  urn  meine  2lnge= 
legeni^eiten  nie  troszcz  się 
o  moje  sprawy,  nie  mieszaj 
się  w  moje  sprawy;  flimmere 
V\6)  nid^t  barum  nie  troszcz 
się  o  to,  nie  zaprzątaj  sobie 
tera  głowy. 

<^ü'mmerntg,  sf.  pl.  »niffe, 

troska  /.  o  co;  zmartwienie 
w.,  zgryzota  /. 

^U'ntmcrÖOff,^  adi.  pełny 
trosk,  zmartwień. 

tu'mmet,  sn.  -g,  pi.  -t, 

chomąt  m.,  chomąto  n. 
^U'mmet*,  adi.  chomatowy. 


tu'mmctI)orn,  sn.  =(e)§, 
pl.  »Corner,  drzewna  pl.., 
rogi  pl.  u   chomąta. 

It'u'mmetfcttc,  ^ sf.  pi.  =n, 

naszelnik  m.,  łańcuch  w., 
rzemień  m.  szeroki  u  cho- 
mąta. 

feu'ntmetmai^cr,    sm.   =g, 

pl.  — ,  chomątuik  m. 

^u'mmct^fcrb,    sn.    -(e)ö, 

=e,  koń  m.  do  chomąta. 

tum^a'n,  sm.  »(e)!,  pi.  sc, 

kompan  m.,  towarzysz  7??., 
kolega  m. 

^U'ml)§,  sm.  kumys  m., 
kumis  m. 

^Unb,  adi.  (używane  tylko 
orzeczeniowo)  jawny,  wia- 
domy, znany,  notoryczny ; 
—  tun,  geben,  machen  oznaj- 
mić, "wyjawić,  podać  do  wia- 
domości, notyfikować;  — 
merben  wyjść  na  jaw,  stać 
się  powszechnie  wiadomem ; 
öffentUd^  —  tun  publicznie 
oznajmić;  —  unb  ju  miffen 
podaje  się  do  powszechnej 
wiadomości, 

^U'nbbar,  adi.  wiadomy, 
znany,  jawny,  głośny;  bic 
©ad^e  ift  —  geiDorbcn  rzecz 
stała  się  wiadomą,  rzecz 
W3'^szła  na  jaw. 

M'nbbar,  adi.  mogący  być 
wypowiedziany,  wypowie- 
dzialoy. 

^u'nbbar!ett,  */.  jawność/. 

rzeczy,  wiadomość  /.,  noto- 
ryczność  /. 

^ü'nbbarfeit,  sf.  możność 

/.  wypowiedzenia,  wypowie- 
dzenie w. 

^U'nbe,  sf.  pl.  -n,  l)  wiado- 
mość/., doniesienie  n. ;  nowina 
/. ;  ic^  bringe  cuc^  froĘ)C  —  we- 
sołą wam  wieść  przynoszę;  2) 
wiadomość  o  czem,  wiedzenie 
n.  czego;  —  t)on  ctnj.  öaben 
wiedzieć  o  czem,  umieć  co, 
znać  co;  jmnbm  Don  etro.  — 
geben  poinformować,  pouczyć, 
powiadomić  kogo  o  czem; 
3)  nauka  /.,  n.  p.  ®efd^id^tg= 
funbe  /.,  nauka  historyi, 
historyoznawstwo  n. 

^u'nbe,  sm.  »n,  pl.^x^,  gość 

m.  (w  sklepie),  stały  odbiorca, 
stale  kupujący,  stale  zamawia- 
jący, stale  robotę  biorący; 
klient  m.  (adwokata) ;  pacyent 


tü'nben 


720 


tu'nftfreunb 


m.  (w  kuracyi  lekarza) ;  jmnbm 
=n  oerfd^affen  sprokurować 
komu  stałych  gości,  wystarać 
sie  dla  kogo  o  stałych  od- 
biorców, klientów;  j[mnbtn  bie 
«=n  abipenfłig  mad^en  odstrę- 
czyć  komu  gości,  znajomych, 
klientów;  2)  er  ift  ein  fauberer 

—  dobry  z  niego  kawałek, 
to  dobra  sztuczka;  ein  ge= 
fäl^rlid^er  —  niebezpieczny 
człowiek,  niebezpieczny  to- 
warzysz; =  ^etl. 

^ü'nben,    va.    (^aben)    i) 

ogłosić,  obwieścić,  oznajmić; 
2)  wypowiedzieć  =  fünbigen. 
^«'nb=gckn,  va.  gebe,  gibft, 
gibt,  gab  (unb,  l^abe  funb  ge= 
geben,  oznajmić,  objawić. 

^u'nbgcbimg,  5/  pi.  «en, 

manifestacya  /.,  notyfikacya 
/.,  demonstracya  /. ;  wyja- 
wienie   n.y   oświadczenie    n. ; 

—  beö  3BiIIen§  oświadczenie 
woli  =  @t!Iärung. 

^U'nbig,  I.  adi.  wiedzący 
co,  znający  co,  umiejący  co, 
świadomy  czego;  einer  <Sac|e  — 
fein  być  w  czem  biegłym  ;  be§ 
3Begeä  —  znający  drogę;  II. 
=e(r),  sm.  «gen,  pi.  =ge(n),  bie- 
gły, m.,  rzeczoznawca  m. 

ä\\'ni\Qtn,va.  i  vn.  (^aben) 
wypowiedzieć;  einen  Sjertrag 

—  wypowiedzieć  umowę; 
einen  albo  einem  2)iener  — 
wypowiedzieć  służbę  służą- 
cemu; eine  SÖBol^nung  —  wy- 
powiedzieć mieszkanie. 

^ü'nbigung,    sf.    pi.  =en, 

wypowiedzenie  n.\  mit  fed^ś* 
roöd^entlid^er  —  z  wypowie- 
dzeniem na  sześć  tygodni 
naprzód. 

tü'nbigimn^frtft,  .«?/:  pi. 
-en,  i  Hü'nbigungötcrmin,  sm. 

■=(e)g,  pi.  "t,  termin  m.,  czas 
m.  wypowiedzenia. 

^ü'nbigiingSrcd^t,  sn.  =Ce)s, 

prawo  n.  wypowiedzenia. 

^U'nbin,  sf.  pi.  «innen,  [fem. 
do  ber  Äunbe)  stale  kupująca; 
klientka  /. ;  pacyentka  f. 

^U'nb=jna^CIt,  m.  mad^c, 
mad^ft,  ntac^t,  machte  !unb, 
l^abe  !unbgemorf)t;  ob.  5lunb= 
geben. 

tii'nbmadjung,  sf.  pi.  »en, 

obwieszczenie  «.,  uwiadomie- 
nie n. 


tu'nbfdjaft,    sf.  pi.    =m, 

1)  wiadomość  /.  o  czem,  in- 
formacya  /. ;  —  einjiel^en  za- 
sięgać wiadomości;  auf  — 
auśgel^en  starać  się  o  czem 
dowiedzieć,  iść  na  zwiady; 
szpiegować  tam  i  sam ;  badać 
teren;  auf  —  auöfd^irfen  wy. 
słać  na  zwiady;  2)  w  zna- 
czeniu zbiorowem  =  ^unben, 
goście  2??.,  kupujący  pi.  stale, 
stali  odbiorcy,  klienci  pi.; 
ein  §auś  mit  guter  —  dom 
(handlowy)  z  dobrą  klientelą, 
mający  dobrych  odbiorców. 
M'nbftOaftcn,  vn.  (^abenj 
wywiadywać  się,  informować 
się;  iść,  chodzić  na  zwiady; 
badać  teren;  szpiegować. 

^u'nbfdiaftcr,  sm.  =s,  pi. 

— /  wywiadowca  m.,  wywie- 
dziciel   w.;  szpieg  m. 

^unbfc^aftem'  sf.  szpie- 
gostwo n. 

^ii'nfttg,  adi.  przyszły; 
=e  3^it  czas  przyszły;  =c 
2ßod^e  na  przyszły  tydzień, 
w  przyszłym  tygodniu;  bie 
•  en  3^i^^rt  czasy  przyszłe, 
potomność  /. ;  adv.  na  przy- 
szłość, w  przyszłości. 

^Ü'nfttgljin,  adv.  na  przy- 
szłość, w  przyszłości,  w  przy- 
szłym czasie. 

^U'n!cl,  sf.  pi.  =n,  ką- 
dziel /. 

tu'nfcHc^en,  sn.  -§,  pi  — , 

lenno  kadzielne,  po  kądzieli. 

tu'nfelttJCib,  sn.  -(e)§,  pi. 

«er,  prządka  f.,  przedziar- 
ka  f. 

^unft,  sf  pi  fünfte,  1) 
sztuka  /. ;  bie  fd^önen  5?ünfte 
sztuki  piękne ;  bie  freien  fünfte 
sztuki  wyzwolone;  bie  bil= 
benbe  —  sztuka  plastyczna; 
eine  —  ausüben  wykonywać 
sztukę;  bie  fd^roarje  —  ku- 
glarstwo,  czarnoksięstwo  n.; 
bti  —  gcf)t  nad^  33cot  sztuka 
chleba  szuka;  2)  zręczność/. 
=  ©efd^idEItd^feit;  3)  fortel  m. 
=  ^unftgriff ;  4)  sztuka,  rzecz 
trudna;  baś  ift  feinc  —  to 
nie  sztuka,  niema  w  tern 
sztuki,  to  rzecz  nietrudna;  5) 
kunszt  m. ;  burd^  —  Ijerge« 
[tettt    sztuczny,    kunsztowny. 

^Unft=,  adi.  sztuczny, 
kunsztowny. 


^u'nftafabemie,  sf.  pi.  -n, 

akademia  /.  sztuk  pięknych. 

^U'nftanlage,  sf.  l)  uzdol- 
nienie n.,  talent  m.  do  jakiej 
sztuki,  do  sztuk;  2)  =  ^arf« 
anläge,  ogród  publiczny. 

^«'nftarbeit,   sf.   pi.   =en, 

sztuczna,  kunsztowna  robota. 

tu'nftou?brutf,   sm.   »(e)ś, 

pi.  =brüd£e,  wyraz  techniczny. 

Eu'nftbaU,  sm.  =(e)ä,  sztu- 
czna budowa. 

tU'nftÖCfÜffcn,  adi.  przy- 
kładający się  do  jakiej  sztuki, 
do  jakiego  kunsztu. 

tU'nftbCruf,  sm.  =(c)§,  po- 
wołanie n.  do  sztuk(i). 

tu'nftbuttCr,  sf.  masło  fa- 
bryczne, margaryna  f. 

^u'nftbrct^flcr,  sm.  =g,  pi 

— f  artysta  tokarz  m. 

^U'nftetfcr,  sm.  »g,  zapał  m. 

do  sztuk(i). 

tünftcici',     sf    pi    =en, 

sztuczność,  przesadna  wytwor- 
ność,  przesada  f.,  afektacya 
/.,    maniera  /. 

^Ü'nftCllt,  I.  va.  (^aben) 
sztucznie  co  robić,  wyrobić, 
kunsztownie  wypracować, 
pokunsztować  ;  wymyślić 

=  aug!(ügeln ;  IL  vn.  (E)aben) 
pracować  ze  zbytnim  kun- 
sztem; an  etro.  (I^erum)  — 
majstrować  nad  czem,  silić 
się  nad  czem  ze  swoją  sztuką; 
gefünftett,  pp.  i  adi.  sztuczny, 
przesadny,  zbyt  wykwintny; 
afektowany,   (z)manierowany. 

tU'nftCrfal)CCn,  adi.  do- 
świadczony, biegły  w  jakiej 
sztuce,  w  sztukach  pięknych. 

^ii'nfterseuflniö,  sn.  =ffc^. 

pi  =ffe,  utwór  m.  sztuki. 

^u'nftförber,   sm.  =g,  pi 

— f  farbierz  uczony. 

£u'nftfcrtig,    adi. 

doświadczony       w 
zręczny. 

'^u'nftfcrtigfeit,  sf.  2)1  -en, 

biegłość  /.  w  sztuce;  zrę- 
czność /. 

tu'nftfeucrüjcrf,   sm.  «(e)?, 

pi  e=C,  ogień  sztuczny. 

^u'nftfeuerujcrfer,  sm.  =§, 

pi  — ,  pirotechnik  m. 

^u'nftfrcmib,  sm.  =(e)§,  pi 
se,  przyjaciel  m.,  miłośnik  m. 
sztuki. 


biegły, 
sztuce; 


^u'nftgärtncr 


721 


^U'UftftfjUlC 


^u'nftgärtner,  sm.  =§,  xü. 

— ,  og^rodnik  uczony. 

tiinftöärtnerei',  sf.  sztaka 

ogTodnii'za. 

tu'nftocMct,     sn.      =(e)ö, 

-dziedzina  f.  sztuki. 

tu'nftgeöilbe,   sn.  *§,  pl. 

— ,  utwór  m.  sztuki. 

^u'nftgefiiljl,  sn.  -(c)§,  gust 

m.  do  sztuk  pięknych,  zmysł 
artystyczny,  artyzm  m. 

^u'nftgcgcnftanb,  sm.  .(e)g, 

pi.  =[tänl)e,  przedmiot  m., 
utwór  m.  sztuki. 

^U'ltftgcmö^,  adi.  podług 
prawideł  sztuki. 

tu'nftgcnoffc,  sm,  =n  pi. 

«n,  ta  samą  sztuką  się  zaj- 
mujący, towarzysz  m.  w  wy- 
konywaniu sztuki. 

tu'nftgcnuj^,  sm.  =ffe§,  pi. 

•nüffe,  przyjemność  pobudzona 

sztuką,     wywołana     dziełem 

sztuki.  [gemäfe. 

tu'nftgcrcd)t,  adi.  oh.  ^nn^U 

^U'nftgefd)it^te,  sf.  historya 
f.  sztuk  pięknych. 

tu'nftgefd)matf,  sm.  =(c)§, 

zmysł  artystyczny. 

tn'nftgetricfie,  sn.  =g,  ma- 

s^ynerya  /". 

tu'nftgettjcljc,   sn.  =«,  pi. 

— ,  sztuczna,  misterna  tkanina. 
Ä'U'nftgCttJCrÖC,5«.  --%,  prze- 
mysł arrystyczny. 

tu'nftgriff,  sm.  =(e)§,  p?. 

«e,  fortel  w.,  zręczny  obrót, 
podstęp  m. 

^U'nft^anbel,  sm.  »s,  han- 
del   m.  pizedmjotami    sztuki. 

^u'nft^änblcr,  sm.  =0,  pi. 

—  właściciel  sklepu  z  dzie- 
łami sztuki. 

tu'nftlianblung,     sf.    pi. 

»en  sklep  m.  z  dziełami 
sztuki,  obrazami,  sztychami, 
rycinami,  rzeźbami  i  t.  p. 

tu'nftjüngcr,  sm.  «§,  pi. 

— ,  przykładający  się  do 
jakiej   sztuki. 

^unftfcnncr,  sm.  =§,  pi.  —, 

znawca  m.  sztuk  pięknych. 

^u'nftfniff,  sm.  <e)§,  pi.  ^t, 
obacz  Äunftflriff,  jednak  w 
znaczeniu  pogardliwem. 

^U'nftteÖCn,  sn.  »§,  życie 
artystyczne,  ruch  m.  w  dzie- 
dzinie sztuki. 

tu'nftlC^rC,  sf.  nauka  /. 
o  sztuce. 


tü'nfticr,  sm.  -§,  pi.  —, 

artysta  in. 

ŚU'uftIer=,  adi.  artystyczny, 
kunsztowny,  do  artysty  nale- 
żący, artyście  właściwy,  sztu- 
ki dotyczący. 

Hiinftieiin,  sf.  pi.  ==innen, 

artystka  f. 

^Ü'nftlCrifdÖ,  adi,  artysty- 
czny, kunsztowny;  adv.  arty- 
stycznie, kunsztownie. 

tü'nftledauföaljn,  sf.  ka- 

ryera  artystyczna. 

^ü'nftlerlauitc,  5/.  pi.  »n, 

kaprys  m.  artysty. 

^Ü'nftlcrlekn,  sn.  =%,  życie, 
jakie  artyści  zwykli  prowa- 
dzić, życie  artysty. 

^Ü'nftlCrneib,  sm.  -e§,  za- 
zdrość f.  między  artystami. 

M'nftlcrfd)aft,  sf.  grono  n., 
stowarzyszenie  n.  artystów, 
artyści  pi.  coli.;  zawód  m., 
powołanie  n.  artysty. 

^ü'nftlcrftolä,  sm.  «ca,  du- 
ro^  fi  pycha  f.  artysty. 

^ü'nftlertum,     sn.     <e)§, 

zawód  m.,  powołanie  n. 
artysty,  artystów. 

tü'nfttcröcrcin,  sm.  =(e)g, 

pi.  't,  związek  m.,  towarzy- 
stwo n.  artystów. 

^Ü'nftlit^,  adi.  kunsztowny, 
wytworny,  wymyślny;  sztu- 
czny, podrobiony;  =e  33rumcn 
sztuczne  kwiaty;  =c  §aare 
fałszywe  włosy;  =e  ß^^ne 
sztuczne  zęby;  «-e  ©öelfteinc 
imitowane  drogie  kamienie; 
adv.  kunsztownie,  wytwornie, 
sztucznie. 

^Ü'nftlidjtcit,  sf.  sztuczność 
/I,   wymyślność  f. 

^U'nftttCÖC,  5/.  zamiłowanie 
n.  do  sztuki,  miłowanie  n. 
sztuki. 

^U'nftlteÖCnb,  adi.  miłujący, 
lubiący  sztuki  piękne. 

^u'nftlieB^aficr,*  sm.  =§,  pi. 

— ,  miłośnik  m.  sztuk  pię- 
knych ;  .^in,  sf.  pi.  =tnticn,  mi- 
łośniczka /.  sztuk    pięknych. 

^imftlicb^aberci',  sf.pi.-^cn, 

zamiłowanie  n.  do  sztuk  pię- 
knych; miłośoictwo  n.  sztuk 
pięknych. 

^U'nftlO^,  adi.  niesztuczny, 
niekunsztowny,  bez  sztuki; 
niewymuszony,  niewykwin- 
tny,  naturalny,  prosty. 


Snlcnbct,  ©cutfdö'PoInUAcS  SBörtetBucfi. 


^Iii'nftmoler,  sm.  =g,  pi.  —, 

artysta  malarz  m. 

^U'nftmä^tg,  adi.  zasto- 
sowany do  prawideł  sztuki; 
techniczny;  adv.  według  pra- 
wideł sztuki,  technicznie. 

^u'uftmctfter,  sm.  =g,  pi. 

—  f  sztukmistrz  m. 

tu'nftmtttcl,  sn.  -§,  pi.  —, 

środek  sztuczny, 

tu'nft^aiifc,  «/".  i??.  *n,  pau- 
za /.,  przestanek  m.,  przerwa 
/'.  umyślna  (w  recytowa- 
niu, mowie)  dla  osiągnięcia 
pewnego  efektu ;  pauza  arty- 
styczna. 

tu'n[t))robit!t,  sn.  <e)§,  pi. 

?e,     dzieło     n.j     wytwór     m. 
sztuki. 

tu'nft^rofil,  sn.  <c)§,  pi, 

'i,  stokowiec  m. 

tu'nftrab,  sn.    =(e)3,   pi, 

=räber,  koło  rurmusow^e. 

^u'nftrommc,  sf.   pi.   »n, 

kafar  m..  z  wychwytem. 

^u'nftrcbner,  sm.  =8,  pi.  —, 

krasomówca  m. 

^U'nftrcgcl,  sf.  pi.  =n,  pra- 
widło n.  sztuki. 

^U'nftrCid),  adi.  kunszto- 
wny, z  wielką  sztuką  wyko- 
nany, zrobiony,  wymyślony. 

tu'nftreife,  sf.  pi.  -n,  po- 
dróż artystyczna,  podróż  w  ce- 
lach artystycznych, 

^u'nftrcitcr,  sm.  =%,  pi.  —, 

jeździec  cyrkowy. 

^u'uftrcitcrgefcttfrf)aft,    sf. 

pl.  =en,  towarzystwo  n.  jeźdź- 
ców cyrkowych. 

tu'nftrtc^tcr,  sm.  .§,  pl.  —, 

krytyk   w.,    sędzia   m.    sztuk 
pięknych. 

tU'nftfaiJ^C,  5/.  pl.  =n,  rzecz 
/.,  sprawa  /.  sztuki  (dotyczą- 
ca). 

tu'nftfammtung,  sf.  pi.  »en, 

zbiór  m,.  utworów  sztuki,  zbiór 
artystyczny. 

tu'nftftf)a(^t,  sm.  <C)§,  ?)?. 
»e,  szyb  m.,  z  którego  machi- 
na wodę  wyprowadzają. 

'tu'nftft^a^,   sm.   «e^,    pl. 

»fc^ä^e,    skarbiec     m.    rzeczy 
kunsztownych. 

^u'nftfdjlo^,  sn.  «ffeś,  pl. 

wfdllöffer,  zamek  kunsztowny. 
tU'nftfdjUlC,  sf.  pl.  n,  szko- 
ła /.  sztuk   pięknych,  szkoła 
/.  dla  artystów. 

46 


.^u'nftfinu 


722 


^u'^jfcrfammlung 


^U'uftfinn,  sm.  '(e)§,  upo- 
dobanie n.  w  sztukach  pię- 
knych, talent  m.  do  sztuk, 
zmysł  artystyczny. 

^U'nftf)Jratl)C,  sf.  język 
techniczny;  język  artystów. 

Hu'nftfijringer,  sm.  «g,  pi 

— ,  woltyżor  m.,  skoczek  m., 
linoskoczek  tn.]  An,  sf.  pi. 
sinnctt,  woltyżerka  /. 

tu'nftfiiöcrtu,  sf.  pi.  binnen 

umiejętna  hafciarka. 

tUnftftttferei',  sf.  p>l.  -tn,  haf- 
towanie kunsztowne,  misterne. 

tu'nftftra^c,  sf.  pi.  -n,  droga 

sztuczna,  żwirowa,  gościniec 
?w.,  przy  którego  budowie 
pokonywano  liczne  trudności. 
^U'nftftÜtf,  S)i.  --(e)3,  pi  *e, 
eztuka  /.,  rzecz  sztuczna ; 
«=fłucfe  jeigen  sztuki  pokazy- 
wać; ba§  ift  fein  —  to  nie 
sztuka,  to  rzecz  nietrudna, 
łatwa. 

^u'nfttif  djlcr,  sm.  *§,  pi  —, 

artysta  stolarz;  stolarz,  sztu- 
czne roboty  wyrabiający. 

tu'nftücrcin,  sm.  --(eK  pi 

stowarzyszenie  n.  miłośników 
sztuki. 

l!u'n[tDerfa^rcn,     sn.    =§, 

technika  f. 

tu'nftöcriag,  sm.  =(e)ś,  pi 

«läae,  nakład  m.  dzieł  sztuki. 
Su'nftüerftönbtg,   adi.  zna- 
jący się  na  sztuce. 

'  Su'nftÖOtt,  adi.  sztuczny, 
wymyślny;  adv.  sztucznie, 
wymyślnie. 

^u'nftttJCife,  sf  pi  >n,  spo- 
sób m.,  styl  m.  jakiemu  ar- 
tyście, jakiej  szkole  artysty- 
cznej właściwy. 

tU'nftttJClt,  sf.  świat  arty- 
styczny. 

^u'nfttöcrf,  sn.  :(e)§,  pi  *e, 

dzieło  n.  sztuki ;  arcydzieło  n. 

^^M'nfltöCrt,  sm.  »{t)%,  war- 
tość artystyczna. 

^U'nftÜJibrtg,  adi.  przeci- 
wny prawidłom  sztuki,  nie- 
zgodny z  przepisami  sztuki ; 
adv.  przeciw  prawidłom  sztuki. 

tu'nftttJiffCnfdjaft,  sf.  nau- 
ka /.  o  sztukach  pięknych; 
historya/.  sztuki  i  estetyka/. 

.^u'nfttuort,   sn.  <c)g,  pi 

«roöttcr,  wyraz  techniczny. 

Sla'nftsttJCig,  sm.  <€)g,  pi 

ep^  gałąź  f.  sztuki. 


^U'ntCrÖUnt,  adi.  l)  różno- 
barwny, pstry ;  2)  pomieszany, 
pogmatwany ;  adv.  pogma- 
twano, bez  ładu  i  porządku. 

^ü':|)C,  sf  pi  =n,  kufa  /., 
kadź  /. 

^ü':pcr,   sm.  =%,  pi.    — , 

kiper  w.,  piwniczy  m. 

<^U'^fcr,  sn.  =g,  1)  miedź/, 
(metal);  gebiegcneS natürlii^cö 
—  miedź  rodzima;  3^^^^^ — 
miedź  cementowa;  2)  a)  =  ^up«= 
fergelb,  miedź,  miedziak  w., 
pieniądz  miedziany;  h)  =■ 
iłupfergefc^irc  miedź,  mie- 
dziak, naczynie  miedziane,  sa- 
gan n.;  'S)  =  ^upfetftic^  mie- 
dzioryt w.;  in  —  ftec^en  ryć 
na  miedzi;  4)  —  im  ®e[td^t 
plamy  pi,  piegi  pi  czerwone 
na  twarzy. 

^U'^jfcr*,  adi.  miedziany. 

^U'^ferabCr,  sf  pi  =n,  mie- 
dziana żyła. 

^u))fcrarkit,  sf.  pi  =en, 

robota  f.,  wyrób  m.  z  miedzi. 

Hu'^jfcrliergtoerl,  sn.  =(e)§, 

pi  -e,  kopalnia  /.  miedzi. 

tu'^fcrtllau,  sn.  =§,  błęki- 
tnokrusz  m. 

tu':|)fcrliledi,  sn.  =(c)g,  iH. 

=2,  blacha  miedziana. 

^U'^fCrblÜtC,  sf  kwiat  m. 
miedzi, 

^U'^jfCrkaitn,  sn.  =g,  mie- 
dziana mąka. 

^u':|jferbral|t,  sm.  =(e)§,  pi 

=brä^te,  drut  miedziany,  z  mie- 
dzi. 

tu'^fcrbruct,  sm.  =(e)§,  pi 

=e,  miedzioryt  m. 

^u')jfcrbruifcr,  sm.  =§,  pi 

— ,  miedziorytnik  m. 

tu'^jfcrbnifc,  sf  tn.    =n, 

druzH  /.  miedzi. 

^u'^jfcrcrj,  sn.  =c§,  pi  =e, 

ruda  miedziana. 

^u'^fcrfark,  sf.  pi  =n,  ko- 
lor miedziany. 

tu'^jfcrfarljen,   ^u'łjfcrfar= 

ilig,  adi.  miedzianego  koloru. 

^u'^fcrfrifdjofen,   sm.   -g, 

pi  =öfen,  piec  m.  do    fryszo- 
wania  (czyszczenia)  miedzi. 

tu'^fcrgang,  5»2.  -(e)s,  pi 

^gänge,  żyła  miedziana. 

Hn'^Jfergclb;  5n.  =(e)g,  mie- 
dziak 7«.,  pieniądze  mie- 
dziane. 


sm.    =§,   pi 
miedzi,  mie- 


^u'^fergcröt,      ^it'^fcrgc- 

\6)m,  sn.  s(e)s,  pi  't,  sprzęt 
miedziany,  naczynie  mie- 
dziane. 

tu'^jfcrgcftdjt,  sn.  Ąi)%,pl^ 

sgr,  miedziana  twarz. 

Śu'|)fcrglan5,      sm,     «eg, 

błyszcz  m.  miedzi. 

Hu'^fcrgriln,    i.    sn.    «s, 

grynszpan  m.;  U.  adi.  gryn- 
szpanowy. 

^U'^fcr^altig,  adi.  miedzio- 
rodny,  miedzisty,  miedźny. 

tu'^jfcr^ommcr,     sm.    =%,. 

hamernia  miedziana. 

tu'^ferl)0nbcl,  sm.  =§,  han- 
del 7)1.  miedzią,  naczynia- 
mi, wyrobami  miedzianymi. 

^u'iifcrig  i  tu'jjfcrit^t,  adi. 

miedziowaty,  miedzisty,  do 
miedzi  podobny;  =geö  @eftd)t 
twarz  trędowata,  miedzianyn> 
trądem  pokryta. 

— ,  kocioł  m.  z 
dziany. 

tu'))ferfie^,  sm.  «feś,  źót- 

tokrusz  m. 

^U'^fCrfiJnig,  sm.  =g,  czysta 
miedź. 

^ll^fcrlOt,  sn.  .(e)§,  spój- 
kowie  miedziane. 

Ä'u'Jjfmniin^c,  sf.  pi  =n^ 

miedziak  m.,  pieniądz  mie- 
dziany, 

^U'lJfCrn,  I.  adi.  miedziany^ 
z  miedzi;  11.  va.  (I^aben)  okuć 
blachą  miedzianą. 

tu'iifcrnafc,   V-   v^-    •". 

miedziany  nos,  nos  m.  mie- 
dzianego koloru,  nos  trędo- 
waty, rubinowy. 

Eu')jfCrni(fc(,  sm.  «ś,  mie- 
dziokrusz  m. 

^U'<jfCrOJl)b,  sn.  =§,  mie- 
dzik  m. 

tu'^fcr^Jlattc,   sf.  pi   "n, 

blacha  miedziana. 

^n'|)ferroft,  sm.  .(c)§,  rdza 
f.  na  miedzi,  miedziana. 

^U'^fCrrOt,  I.  adi.  czerwony 
jak  miedź;  II.  sn.  jf§  = 
Äupferröte. 

^U'^fCrrÖtC,  sf.  miedź  ro- 
dzima; —  beä  (Sefid^teś  piegi 
na  twarzy. 

^U'^jfcrfalj,  sn.  «eS,  solan 
m.  miedzi. 

^u'ljfcrfammliing,    sf  pi 

«en,    zbiór    m.    miedziorytów^ 


Äu'^jferfdjlacfe 


723 


tü'vtiigDrei 


eu'^fci-ft^Iatfe,  sf.  pl  -n, 

zendra  miedziana. 

^u':|jferf(^Ian,    sm.    =(e)§, 

otłuczyny  pl.  z  miedzi,  okru- 
chy pl.  miedziane  z  pod 
młota. 

tu'^jfcrfdjmieb,  sm.  <e)§, 

pl.  =e,  kotlarz  m.,  miednik  m. 

tu'lifcifdjmicbc,  sf.  pl.  =n, 

kotlarnia, 

^u'^jfcrft^ttJärse,   sf.  czer- 

nidło  sztycharskie,  farba 
sztycharska. 

tu'^fcrftcrfjen,  sn.  Ȥ,  ry- 

towanie  n.  na  miedzi,  szty- 
chowanie n. 

^u'^fcrftcdjcr,  sm.  -§,  pl 

— ,  miedziorytnik  m. 

tu'ljfccftcd^erfunft,  sf.  mie- 

dziorytnictwo  n. 

tu'^fcrftein,  sm.  =(e)§,  pl. 

*e,  ruda  miedziana,  surowiec 
m.  miedzi. 

^nyMtiä),  sm.  .(e)g,  pl. 

«e,  miedzioryt  w. 

^U'^fcröttnol,  sn.  «§,  siar- 
kan  m.  miedzi,  siarczan 
miedziowy.  [perwas  m. 

^u'^jferttJßffcr,  sn.  =§,  ko- 
^u'i)ferü)erf,  sn.   •(e)§,  pl. 

=e,  1)  kopalnia  /.  miedzi; 
2)  robota  f.  z  miedzi ;  3) 
dzieło  n.,  książka /■.  z  miedzio- 
rytami. 

^U'^^C,  5/.  pl  =n,  wierz- 
chołek m.  (okrągły),  szczyt 
m. ;  czub  m. ;  główka  /. 
(u  gwoździa,  u  szpilki);  bie 
m  bet  i^inger  brzuszce  pl 
u  palców. 

Un'mh  sf.  pl  =n,  1) 
kopuła  /. ;  2)  sfora  /.,  smycz 
/.;  3)  sprzęgło  n.  =  Äuppe« 
lung;  ©lieber—,  Letten — 
sprzęgło  łańcuchowe  ;  SfJot — 
sprzęgło  zapasowe,  sprzęgło 
boczne ;  «Sd^raubeit —  sprzęgło 
śrubowe;  fteife  —  sprzęgło 
sztywne. 

tu'^:|)Cla(j^fC,  sf.  pl  'Xi,  08 
/.  koła  sprzężonego,  oś  sprzę- 
żona (gefuppelle  Sli^fe). 

^u'jj^clöoum,     sm.    <e)g, 

pl.  «60111116,  sprzęgło  rozpiera- 
jące, rozwora  /. 
\tu'^^cI6ol5cn,   sm.  Ȥ,  pl 
— ,  sworzeń  m.  sprzęgła. 

^U'^^JClbÜßd,  sm!  »§,  pl 
— ,  ogniwo  n.  sprzęgła,  ka- 
błąk  m.  sprzęgła. 


tU'iJ^Clba^,  sn.  <e)§,  pl. 
»bäd^cr,  dach  kopułowy. 

^U^^elei',  sf.  pl  --en,  ko- 
jarzenie n.,  rajenie  w.,  raj- 
furstwo  n. 

^ir^J^JClfiJrmig,  adi.  kopu- 
łowy. 

tu^^elglieb,  sn.  ob.  ^up= 
pelbuc^el. 
^u':|j^cl^a!en,  sm.  5§,  pl 

— ,  hak  m,  sprzęgła. 

^U'))^)ClfaftCn,  'sm.  Ȥ,  pl 
"fäften,     osada    /.     sprzęgła. 

tu'^łjel!cttc,    sf   pl"  =n, 

łańcuch  sprzęgłowy,  łańcuch 
zaprzęgowy. 

^«'^J^jeln,  va.  1)  łączyć 
z  sobą,  sprzęgać;  ge!uppelte 
©äule'n  słupy  stykające  się; 
2)  bie  ^Utlbe  —  zesforować 
ze  sobą  psy;  3)  jnjei  ^er= 
fotten  gufammen —  poswatać, 
wyswatać  dwie  osoby;  4) 
stręczyć  (do  nierządu),  raj- 
furzyć. 

^n'p^ti^tl^,  sm.  «Cś,  swatne 
n.,  nagroda  /.  za  wyswa- 
tanie, za  nastręczenie  żony 
lub  kochanki,  obrywka  swa- 
toska,  kuban  m,  za  swaty. 

^u'^^elraJ),   sn.   <e)§,  pl 

«räöer,  kołe  sprzężone  (=  ge= 
!uppelte§  9^ab). 
tu'^^elftangc,  sf.  pi  m, 

trzon  sprzęgający,  pręt  zaprzę- 
gowy, sprzęg  m.,  drąg  sprzę- 
gowy. 

tu'^^jclung,  sf.  pl  «en, 
sprzęgło  w.;  —  bec  SCßagen 
sprzęganie  n.  wozów  (kolej- 
nictwo). 

tu'^j^jcIungSboIjen,       sm. 

obacz  i^uppelbolgen. 

tu'))^jclung§lafc()cn,  sf.  pl 

łubki  pl 

tu'))^)e(ung§f^inbcl,  5/.  pl 

=n,  wrzeciono  w.  sprzęgła. 

^u'^|)elunggftangc,  sf.  obacz 
Äuppelftange. 
tu'^j^clunggöorrit^tung,  sf. 

pl.  «en,  przyrząd  sprzęgający, 
sprzęgło  n. 

^li':|J^JCn,  va.^  (I^abcn)  obci- 
nać, obrzynać  wierzchołki 
(drzew). 

^uWcr,  sm.  =g,  pl  — , 
stręczyciel  w.  (żony,  męża), 
swat  m.'j  stręczyciel  do  nie- 
rządu, rajfor  m.,  kupier  m. 

tu'^J^Icrin,  sf.  pi  «innen, 


stręczycielka /.  (żony,  męża); 
rajfurka  /.,  kuplerka  /.  ' 

^uWcriftfj,  adi.  kuplerski, 
rajfurski;  adv.  po  kuplersku, 
po  rajfursku. 

^Ur,  sf.  1)  wybór  m., 
elekcya  /. ;  2)  — ,  pl.  «en, 
obacz  (5ur. 

^U'ratnt,  sn.  =(e)§,  godność 
elektorska. 

^it'ranftalt,    sf.   pl    «en, 

lecznica  /-j  zakład  leczniczy. 

tura'nt,    adi.    =c    äRünjc 

moneta  będąca  w  obiegu, 
moneta  mająca  ważność. 

tura'n^cn)  va.  (laben)  ła- 
jać silnie;  dokuczać. 

^u'rarjt,  sm.  «eg,  pl  «orgte, 

lekarz  w  zakładzie  leczni- 
czym, kąpielowym,  lekarz  za- 
kładowy. 

tü'raj?,  sm.  =ffeg,  pl  -ffe, 

kirys  m.,  pancerz  m. 

Śiiraffier,   sm.   =(e)§,  pl 

se,  kirasyer  m. 

^nxait%  sf.  ^ura'tor,  sm. 

obacz  Suratcl,  Surator. 

tU'rkl,  sf.  pl  «n,  korba 
/.,  wrotek  m. ;  ©egen —  korba 
wykręcona;  §anb—  korba 
ręczna ;  SRafd^inen —  korba 
maszynowa ;  gefrijpf  tC  — 
(także  ge!röpfte  SBeHe)  ko- 
lano korbowe ;  fRiQUlatoX" 
—  korba  regulatora  (me- 
chanika). 

Uvi'tMań}\t  sf.  pl.  =n,  oś 

korbowa,  kolano  korbowe. 

^u'rklarm,  sm.  -(e)a,  p>l. 

»e,  ramię  n.  korby. 

^M'xMm^t,    sf    pl.    «n, 

piasta  /.  korby. 

tu'rklftange,  sf.  pl  «n, 

drąg  korbowy,  łątka  /.,  łą- 
cznik »w.,  nawoduik  m. 

^u'r^cltoagcit,  sm.  Ǥ,  pi 

— ,  wózek  korbowy. 

^n'xMMm,  sm.  Ǥ,  pl 
— ,  czop  m.  korby. 

tü'rfii^,  sm.  «biffeS,  pl. 
«biffe,  korbas  m.,  korbale  pl, 
harbuz  m.,  dynia  /.,  bania  /. 

WÄX^X^'f  adi.  korbasowy, 
harbuzowy. 

tü'rfti^arttg,  adi.  korba- 
sowaty. 

tü'rM^fiirnc,    5/.  pl   —, 

korbasówka  /.  (gruszka). 

^Ü'rÖtÖkCi,  sm.  »(e)§,  zupa 
(h)arbuzowa,  zupa  /.  z  dyni. 

46* 


tü'rM^ftafdjC 


f24 


tii'rsfüigeliö 


tü'rbtSftafdje,  sf.  pl.   =n, 

łagiew  y.,  łagiewka  f.,  kor- 
basowa  flasza;  tykwa  /. 

^Ü'rÖtÖfÖrntig,  adi.  pękaty 
jak  dynia. 

^ü'rM^gctonrfjfCr  sn.   p?.; 

^ÜrMg^jflonjCn,  5/.  pl.  rośliny 
(h)arbuüowe,  dynie  pl.,  ty- 
kwy pl. 

k\i'xtXl,va.  (et)!or,  l§abe  (er)« 
foren,  wybierać,  obierać. 

^u'rfürft,  sm.  =m,pL  =en, 

książę  (e^ lektor)  m.,  kurfirszt  m. 

^n'rfürftcntura,   sn.  =(e)§, 

pl.  stümer,  elektorat  m. ;  elek- 
torstwo  n. 

^u'rfürftin,  sf.  pl.  annen, 

elektorka  /.,  elektorowa  /. 

^U'rfÜvftlit^/  adi.  elektor- 
ski. 

^u'rgaft,  sm.  ^t§,,pl.  »gäfle, 

kuracyusz  w.,  odbywający  le- 
czenie w  zakładzie,  w  miej- 
scu kąpielowem. 

,^u'riau§,  sn.  ^]z^,pl.  :pu« 

fer,  1)  dom  elektoiski,  ro- 
dzina elektorska;  2)  zakład 
kąpielowy,  leczniczy,  dom 
zdrojowy. 

^U'r^Ut,  sm.  =(e)§,  biret 
elektorski;  godność  elektor- 
ska. 

^U'rrig,  adi.  gniewUwy, 
uparty ;  żywego,  zmiennego 
usposobienia. 

tu'rf(!^mtcb,  słn.  =-(e)§,  pl 
=e,  konował  m. 

Cü'rft^ncr,  sm.  =§,  pl.  —, 

kuśnierz  m. 

^Ü'rf^ner=,  adi.  kuśnier- 
ski. 

^ü'rf(^ncrori)Cit,  sf.  pl.  =en, 

kuśnierska  robota. 

türfj^ncrct',  sf.  pl.  *en  pra- 
cownia kuśnierska;  kuśnier- 
stwo n. 

^tü'rfrf)ncr^anbti)er!,  sn.  -§, 

kuśnierstwo  n. 

^ü'rf^ncrle^rling,  sm.  »ś, 

pl.   -l,  kuśnierczyk  w. 

^Urfi'tJfdjnft,  sf.  kursywa 
/".,  pismo  ukośne,  druk  do 
pisma  podobny,    druk  włoski. 

^uru'U[(^,  adi.  «er  ©tu^I 

kurulne,  kurulskie  krzesło. 

^Urj,  I.  adi.  comp,  für^er, 
sup.  Jür^efte^  krótki;  —  unb 
bii  krótki  i  gruby,  krępy; 
•»eŚ  ^aar  krótki  włos,  krótkie 
włosy ;  auf  bem  Jürgeften  SBege 


najkrótszą  drogą;  biejer  9io(f 
ift  gu  —  ten  surdut  jest  za 
krótki;  er  f)at  ein  seä  ©eftc^t 
jest  krótkowidzący ;  Jiirger 
mad^en  skrócić;  jmnbn  urn 
einen  ^opf  fürjer  madien  skro- 
i  cić  kogo  o  głowę,  ściąć  (komu 
głowę) ;  fürjer  roetben  krórnąć, 
krótnieć;  ben  für3er(e)n  gleiten 
nic  nie  wskórać,  poddać  sie, 
uledz,  ustąpić,  źle  wyjść  na 
czem;  er  f^lug  alle§  —  unb 
!lein  potłukł  wszystko  na 
drobne  kawałki;  einc  =e  3fiebe 
krótka,  niedługo  trwająca  mo- 
wa; bie  Xage  werben  fd^on 
fiirjer  dnie  już  zaczynają  być 
krótsze,  już  dnia  ubywa;  fein 
©tiidE  n)or  —  szczęście  jego 
krótkie  było,  nie  trwało  długo ; 
ein  *er  SBIicE  genügt  tt)m,  urn 
bie  ©ac^e  jiu  fennen  na  pierw- 
szy rzut  oka  pozna  rzecz ;  =er 
SSofal,  =e'3łote  krótka  samogło- 
ska, krótka  nuta;  Don  «er 
2)aucr  krótkotrwały;  bie  3cit 
ift  unä  —  geroorben  czas  szyb- 
ko nam  zleciał,  bardzośmy 
się  ubawili;  üor  =^er  ^ett,  tjor 
=em  przed  niedawnym  czasem, 
niedawno;  feit  =em  od  nieda- 
wnego czasu,  od  niedawna; 
nod^  big  nor  =em  jeszcze  przed 
niedawnym  czasem,  niedawno 
jeszcze  temu;  baä  33ud^  ift 
oor  »em  crfd^ienen  książka 
wyszła  niedawno,  w  ostatnim 
czasie;  in  «cm,  in  «»er  "^ni 
wkrótce,  w  krótkim  czasie; 
in  ==en  2Bortcn  w  krótkich 
słowach,  w  kilku  słowach; 
baö  ift  ber  langen  3iebe  =er 
©inn  to  jest  krótki  sens  (krót- 
ka treść,  wniosek)  długiej 
mowy;  ein  =e§  @cbäc|iniö 
krótka  pamięć;  er  tjat  einen 
•»en  2ltcm  ma  krótki  (ciężki, 
prędki)  oddech,  jest  astma- 
tyczny, dychawiczny;  id)  l^abe 
=en  ^rojefe  gemalt  szybko 
sprawę  załatwiłem  ;  =er  §anb 
w  krótkiej  drodze,  wprost, 
wręcz;        II.     adv.     krótko; 

—  gefc^oren  krótko  strzyżony; 

—  treten  robić  małe  kroki; 
jmnbn  —  t)a[ten  krótko,  ostro 
kogo  trzymać;  —  antrootten 
odpowiedzieć  krótko;  —  an» 
gebunben  (fein)  nie  tracić  wiele 
słów,     nie     robić     ceremonii, 


komplementów;  prędki,  gorą- 
co kąpany,  gorączka;  id^ 
!omme  babei  gu  —  ja  źle  na 
tem  wyjdę,  tracę  na  tem,  je- 
stem pokrzywdzony;  —  (albo 
genug)  dość;  —  unb  gut  (krót- 
ko a  dobrze),  dosyć  na  tem, 
krótko  mówiąc ;  über  —  ober 
lang  prędzej  czy  później ;  — 
oor^er,  —  gUDOr  krótko  przed- 
tem,   krótki    czas    przedtem ; 

—  barauf  wkrótce  potem;  — 
unb  biinbig  krótko  a  węzło- 
wato,  zwięźle,  lakonicznie; 
fid^  —  fttffen  wyraźne  się  krót- 
ko, mówić  lub  pisać  zwięźle; 
id^  werbe  mid^  —  faffen  po- 
wiem krótko;  urn  eś  —  ju 
mad^en  krótko  mówiąc,  aby 
się  długo  nie  rozwodzić;  \\6) 

—  entfc^Iie^en  powziąć  szyb- 
kie postanowienie;  —  ent« 
fc^foffcn  antwortete  er  nie  na- 
myślając się  długo  odpowie- 
dział. 

^U'rsormig,  adi.  krótkora- 
mienny,  krótkoręki. 

^U'rjatmig,  ^adi.  dycha- 
wiczny, astmatyczny. 

Hu'rgatmigfctt,  sf.  astma/., 

dychawica  f. 

tu'rjlbeimg,  adi.  krótko- 
noo'i,  kusonogi. 

^U'rsbauernb,  adi.  krótko- 
trwały, przejściowy,  przelotny. 

^Ü'rje,  sf.  pl.  -n,  1)  krót- 
kość /.;  ber  —  ber  ^ńi  roegen 
dla  krótkiego  czasu,  z  braku 
(w  braku)  czasu;  in  atter  — , 
in  ber  —  w  największej  krót- 
kości, jak  najkróciej ;  ftc^  ber 

—  befleißigen  starać  się  być 
krótkim,  starać  się  o  wyrażanie 
krótkie,  zwięzłe;  2)  krótka 
głoska. 

^U'rSCit,  sf.  czas  kuracyj- 
ny, sezon  kąpielowy. 

^Ü'rjen,  ra.  (I^aben)  skra- 
cać, skrócić,  ukrócić,  zmniej- 
szyć ;  jmnbtn.  etro.  am  Solone  — 
uszczuplić  komu  zapłaty,  wy- 
nagrodzenia, ująć,  odciągnąć 
komu  co  z  zapłaty. 

^Ü'rjCr,  comp,  od  ^ur^ 

Hu'rscr^aiiti  i  ^urjcr  ^anb, 

arfv.  w  krótkiej  drodze,  wprost; 
bez  namysłu. 

^Ü'rjCft,  sup.  od    Äurj. 

iłu'rjflugclig,  adi.  o  krótko- 
fikrzydły. 


eu'rsfü^tg 


725 


tu'tftf)cufd)0^j^en 


^U'rjfÜ^ig,  adi.  krótkono- 

gi- 

tU'rjgcfaj^t,  adi.  krótki, 
węzłowaty,  zwięzły,  lako- 
niczny. 

tu'rSgCf^toänjt,  ac?«.  o  krót- 
kim ogonie,  kusy. 

^u'rsfiettjc^r,  sn.  =(e)§,  vi. 

=C,  k'ocica  /. 

^tt'rjllOang,  adi.  krótko- 
włosy. 

^U'rj^alfig,  adi.  krótko- 
szyi. 

^U'rjprntg,  adi.  krótko- 
rogri. 

adi.  krótkowieki,  krótkowie- 
czny;  jednodniowy. 

^Ü'rjlirfj,  adv.  niedawno; 
krótko,  niewielu  stówami, 
zwięźle. 

^Il'rjOl^rtg,  adi.  krótkouchy. 

^u'r3|cl)naticltg,   adi.  krót- 

kodzióby. 

tu'räf(f)rciöefun[t,  i  tu'rj« 

fć^rcibfdjrift,  sf.  stenografia/. 
^U'r3fid)ttg,  adi.  l)  krótko- 
widzący,  króikowid,  krótko- 
oki;  =er  SQßed^fel  weksel  płatny 
natychmiast  albo  wkrótce  po 
okazaniu;  2)  (obraz.)  krótko- 
okł  =  nie  umiejący  przewi- 
dzieć skutków,  nieopatrzny, 
ograniczony. 

^u'rsfidjtinlcit,  sf.   krótki 

wzrok,  krótkowidność  /.,  krót- 
kowidztwon. ;  (obraz)  krótkie 
widzenie  rzeczy,  nieprzewidy- 
wanie  n.  rzeczy,  ograniczoność 
/.,    nieopatrzność  /. 

tU't^filMg,  adi.  krótko- 
zgłoskowy. 

^UrjU'm,  adv.  krótko  mó- 
wiąc, słowem,  krótko  a  węzło- 
wato;  dosyć,  że. 

^Ü'rpng,  sf.  pi  ^en,  skró- 
cenie n. ;  zmniejszenie  w., 
uszczuplenie  n. 

ttt'rjtDarCn,  /  pi  drobne, 
drobiazgowe  towary, 

^u'rjttiarcnpnblcr,  sm.  Ȥ, 

pi  — ,  kupiec  drobiazgowy, 
handlarz  m.  drobnych  towa- 
rów. 

^UrjtDC'g,  adv.  obacz  ^urj* 
uni. 

^U'rjtiJCil,  sf.  krotochwila 
^.,  krotofila  /.,  zabawka  /., 
rozrywka  /. ;  feine  —  mit 
jmnbm  treiben  zabawkę  sobie 


z  kogo  robić,  żartować  sobie 
z  kogo. 

^  ^n'ximikn,vn.  (l^aben)  żar- 
ciki wyprawiać,  żartować, 
bawić  się;  mit  jmnbm  —  żar- 
tować sobie  z  kogo. 

tU'r^tDCtltg,  adi.  krotofilny, 
żartobliwy,  ucieszny;  wesoły; 
adv.  krotofilnie,  wesoło. 

tU'fdjen,  vn.  i  fic^  ■-,  vr. 
(^aben)  leżeć,  położyć  się; 
milczeć;  fufĄ  biiĄ  I  (rozkaz 
dawany  psom)  połóż  się,  leżeć! 
(rubasznie  do  osób)  cicho,  stul 
dziób! 

tlt^,  sm.  -ffe§,  pi.  Äüffe, 
całus  w.,  pocałunek  m.', 
einen  —  befommen  dostać 
całusa;  einen  —  geben  dać 
całusa;  einen  —  rauben 
ukraść  całusa;  einen  —  er= 
roibern  oddać  całusa;  jmnbm 
^iiffe  albo  eine  ^u^^anb  gu= 
roerfen  posłać  komu  całusa; 
jmnbm  einen  —  auf  bte  Sip= 
pen  brü(fen  pocałować  kogo 
w  usta. 

^Ü'^(!^CU,  sn,  =g,  pi  —, 
dim.  od  ^u^,  całusek  m. 

HÜ'ffcn,  1)  va.  (Caben)  ca- 
łować, pocałować;  jmnbm  bie 
Öanb,  ben  SJlunb  —  albo 
jmnbä  §anb,  DJłunb  —  (po-) 
całować  kogo  w  rękę,  w  usta; 
jmnbn   einmal   überä   anbere 

—  całować  kogo  raz  po  raz; 
id^  !üffc  bie  §anb  całuje 
rączki ;  2)  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
całować  się. 

^U'Panb,  sf.  pocałowanie 
n.  ręką  okazane;  jmnbm  eine 

—  guroetfen  posłać  komu 
całusa. 

eü'Ptd),  i  tü'fftg,  adi.  do 
całowania  wabiący. 

znak  m.  (czerwony)  od  pocało- 
wania. 

^Ü'fte,  sf.  pi.  »n,  nadbrzeże 
n.,  pobrztże  n.,  nadmorze  m., 
brzeg   nadmorski;    längö   ber 

—  finfal^ren,  l^infepcln  pły- 
wać, żaglować  wzdłuż  cad- 
brzeża. 

^ü'ftenbefeftigung,  sf,  pi 

<=en,  forty fikacya  nadbrzeżna; 
ufortyfikowanie  n.  brzegu. 

Wftenbciöa^rer,    sm.    »§, 

pi.  — ,  okręt  pilnujący  nad- 
brzeża morskiego. 


tü'ftcubcu)oI)ner,    sm.  =g, 

pi  — ,  nadt)rzeżanin  m. 

tü'ftcnfaljrer,  sm.  =ä,  pi 

— ,  okręt  pobrzeżny,  okręt  ka- 
botażowy ;  kapitan  m.  takiego 
okrętu. 

tü'ftcnfatjrt,   sf.  pi   =en, 

kabotaż  m. 

tÜ'ftCnflU^,  sm.  =e§,  pi 
=flüffc,  rzeka  nadmorska,  rzeka 
po  krótkim  biegu  wpadająca 
do  morza. 

tü'ftengcbict,  sn.  =(e)g,  pi 

=e,  pobrzeże  n. 

tÜ'ftCn^ianbCt,  sm.  «§,  han- 
del   nadmorski,    kabotażowy. 

tü'ftcnlanb,    sn.    «c§,  pi 

slänöer,  kraj  nadmorski,  nad- 
brzeżny, pobrzeże  m.,  po- 
morszczyzna  f 

tü'ftcnfdjtffaljrt,    sf.    że- 

glug-a  pobrzeżna,  kabotaż  m. 

tü'ftcnftrcde,  sf,  tü'ften- 
ftrid;,  sm.  ob.  i^liflengebiet, 
^ufłcnlanb. 

^ü'ftentuadje,    sf  pi  -n, 

straż  nadbrzeżna. 

^ü'ftentt)ac^tfd)tff,  sn.  «=e§, 
pi  cc,  ob.  5?üftenben)at)rer. 

tü'ftcr,  sm.  '■^,  pi  —, 
zakrystyan  w,,   kościelny  m. 

tü'ftcrbicnft,  sm.  »eg,  pi 

=e,  służba  f.  zakrystyana, 
wzakrystyi,  zakrystyaństwo  n. 

titftCrei',  sf.  pi  «en,  miesz- 
kanie n.  zakrystyana ;  zakry- 
styaństwo n.  =  Hüfterbienft. 

tU'tf(^bObcn,  sm.  -§,  spód 
w.  powozu. 

^U'tfdjC,  sf  pi  =n,  powóz 
m.,  kareta  /.,  kocz  m. ;  üier= 
ft^ige  —  powóz  o  czterych 
siedzeniach;  in  ber  —  fal^ren 
jechać  powozem;  er  l^ält  — 
(albo  SOBagen)  unb  ^ferbe  ma, 
posiada  powóz  i  konie. 

^ü'tfdjcnbaiier,  sm.  -§,  pi 
— ,    tu'tfdjcnfabnfont,    sm. 

=en,  pi  =en,  fabrykant  m.  po- 
wozów. 

tu'tfd)cnbef(i^Iag,  sm.  =(«)§ 

pi  =fd)Iäc\e,  okucie  n.  powozu 

tu'tfd|(en)bocf,  sm.  Ąt)^,pi 

=6örfe,  kozieł  m.  (u  powozu). 

tu'tfdjen^tmmcl,  sm.    -g, 

wierzch  m.  powozu. 

^u'tf(^cnfilag,   sm.  =(c)§, 

drzwiczki  pi  u  powozu. 

tu1fd)cnfd)ö^;|jen,  sm.  ^g, 

pi  — ,  wozownia  /. 


eit'tfdjcntrttt 


726 


Sa'd)cu 


^u'tf^cntritt,  sm.  =(e)ö,  ^j/. 

•C,  stopień  m.  u  powozu. 

tu'tfd)entür,  sf.    pi  -tn, 

drzwiczki  pl.  u  powozu. 

^n't^Ć}tt,  sm.  =Ö,  pl  —, 
woźnica  m.,  stangret  tw.,  po- 
woźnik  m. 

^u'tf^crboif  i  tu'tfdjcrfi^, 

sm.  kozieł  m. 

tu'tf(^fci)eiV  sf.  pl.  -n,  re- 
sory pl.  [pferb. 
^U'tf(^0aul,  sm.  ob.  5lutfc^= 
tu'tfdjgcfteU,     sn.      »(e)§, 

spód  m.  karety. 


^utfdjic'ren,  vn.ßahen)  po- 
wozić ;    (lein)    być    woźuicą. 

tu'tfdjfaften,   sm.  Ȥ,  pi 

"Wien,  pudło  n.  (karety), 
^u'tjdj^jfcrb,  sn.  =(e)g,  pl. 

■  t,  koń  kareciany,  powozowy, 
koń  do  karety. 

^Vi'iitf  sf.  pl.  '-n,  habit  m. 
(mnisi);  bie  —  mijxnm  przy- 
wdziać habit,  zostać  mnichem; 
bic  —  auS^iefjen  zrzucić  ha- 
bit, wystąpić  z  klasztoru. 

^U'ttClf(C(fe,  sm.  pl.  flaki 
(potrawa). 


Eu'ttClU,  sf.  pl.  wnętrzności 
bydlęce,  jelita  pl. ;  flaki  pl., 
flaczki  pl.  (potrawa). 

^u'ttcnträgcr,  sm.  =§,  pl 

— ,  mnich  w.,  braciszek  m. 

^uy,  S7n.  seś,  pl  =e,  kuks 
m.,  udział  m.  gwarka  w  gwa- 
rectwie. 

^i)'ntfcr,  sm.  «8,  pl  —, 
cynik  m.  =  ©gnifer. 

^t)'ntf (|,  adi.  cyniczny,  bez- 
wstydny, sprośny  =  cętlifd^. 

^t)'ne     eiei'fon!     kyrie 

elejson!  Panie,  zmiłuj  się! 


S,  n.  indecl  dwunasta  li- 
tera, dziewiąta  spółgłoska 
alfabetu ;  1.,  skrócenie  zamiast 
Iie§  czytaj. 

Stl,  interi.   (w  śpiewie)  — 

— ,  Ira la  la,  tra  la  la ; 

roie  gel^tö?   jo jak   ci 

się  powodzi,  jak  się  masz? 
ot,  tak;  nieźle. 

Safi,  sn.  =(e)g,  pl  -z,  1) 
ślaz  m.  (cielęcy),  podpuszczka 
/.,  podpuszczadło  w.,  serzysko 
n. ;  burd^  —  gerinnen  mad^en 
podpuszczać  mleko,  zwarzyć, 
kwasić  słodkie  mleko  przez 
dodanie  ślazu;  2)  żołądek 
cielęcy  ze  zwarzonem  mle- 
kiem v/ewnątrz;  =  Sabmagen ; 
3)  przytulią  /;,  marzanka  f. 
(roślina  =  Sabfraut). 

Sft'bbCtig,  adi.  galaretowy, 
mdły  (o  potrawach). 

Sa'bC,  sf.  ob.  Sabfal;  o 
%X(X.viX  OoE  fü^er  — I  o  roz- 
koszny napój  u ! 

Sa'bcn,  I.  va.  (Jaben)  1) 
mleko  podpuszczać,  kwasić 
mleko  przez  dodanie  doń 
podpuszczki;  2)  posilić,  po- 
krzepić; fein  3luge,  fein  ^erg 
'^w  etro.  —  pokrzepić,  posilić 
czem  oko,  serce;  II.  fid^  — , 
vr.  (I^aben)  an  etra.,  mit  etro. 
—  posilić  się,  pokrzepić  się 
czem. 

Sa'bcrban,  sm.  =(e)§,  pl 

ee,  kabl(i)on  m.,  sztokfisz  m. 
SabC't,  sn.  =ś,  labet  m. 
(gra);  —  mad^en,  werben 
przegrać  sprawę,  źle  wyjść, 
wszystko  stracić;  osłabiony 
na  ciele. 


<^* 
Sa'bctron!,  Sabctruitf,  sm. 

s(e)ä,    napój  krzepiący,    orze- 
źwiający, posilający. 
Söbtd'i,  adi.  wargowy. 

!QaMal,  sm.  =g,  pl.  =e,  i  «en, 
Sabialbudjftabe,  sm.  »n,  pl 

=n,  głoska  wargowa. 

Sttbi'1,  adi.  niestały,  chwiej- 
ny; «e§  ©Ieid^gen)ic^t  równo- 
waga niepewna. 

Sa'bfäfc,  sm.   '^,  pl   =e, 

ser  słodki. 

Sau'bfraut,  sn.  ob.  Sab  3. 
^a'bmogen,  sm.  ob.  SL(ib  2. 
SabDrant,  sm.  «en,  pl  *en, 

laborant  m.,  pracownik  m., 
w  laboratoryum,  w  aptece. 

Saborato'riiim,    sn.    ^(§), 

pl  =rien,  laboratoryum  w., 
pracownia  /.  (chemiczna). 

Saborie'rcn,    vn.^  (^aben) 

1)  eksperymentować;  2)  an 
einer  ^canl^eit  —  cierpieć 
na  co. 

Sa'bfal,  sn.  «(e)§,  pl  »e, 

pokrzepienie  n.,  orzeźwienie 
n. ;  rozkosz  /. ;  pocieszenie 
w.,  pociecha  /. 

Sa'ÖUng,  sf.  pl  =en,  po- 
krzepienie w.,  orzeźwienie  n. 

5i!abłjri'nt^  sn.  -(e)§,  pl  =e, 

labirynt  m. 

Sabtjri'nt^ifc^,  adi.  pogma- 
twany, zawikłany. 

Sa'd[)bar,  adi.  =  läd^erlid^. 
^a'dj bannt,    sm.  <e)§,  pl 

«»bäume,  drzewo  nacechowane, 
nacięte  dla  toczenia  z  niego 
żywicy;  drzewo  graniczne. 

Sa'djC  5/.  pl  ^n,  1)  kałwia 
/. ;  2)  cecha  /.,  znak  m.,  na- 
cięcie n.  na  drzewie ;  3)  roze- 


śmianie się;  eine  — ,  eine 
^eHe,  laute  —  anfd^Iagen 
w  głos  się  roześmiać,  par- 
sknąć śmiechem. 

Sd'(!^eln,  vn.  (§aben)  uśmie- 
chać się;  p^nifd^  —  uśmie- 
chać się  złośliwie,  szyderczo; 
imnbm  —  uśmiechać  się  do 
kogo;  ba§  ©lüdE  läd^elt  il^m 
szczęście  mu  się  uśmiecha; 
2(nm'ut  läd^clt  auf  i^ren  2ßan= 
gen  na  jej  policzkach  wdzięk 
się  maluje. 

'Sa'^cn,  vn.  (^aben)  1)  śmiać 
się;  auś  noEem^alie  —  śmiać 
się  na  całe  gardło,  całą  gębą ; 
fi^  fatt  —  naśmiać  się  do 
syta;  fid^  franf  — ,  fic^  ^oXh 
tot  —  pękać  ze  śmiechu;  er 
iac^te,  \iQ.%  i^m  bie  Slugen  über= 
gingen  tak  się  śmiał,  że  łzy 
mu  w  oczy  wstąpiły ;  — ,  ba^ 
man  bcrften  möd|tc  rwać  boki 
ze  śmiechu;  l^erj;lic^,  tjon  gans 
jem  ^erjen  —  śmiać  się  ser- 
decznie, z  całego  serca;  fic^ 
ing  jCauftd^cn  —  pokryjomu 
śmiać  się  złośliwie;  jmnbn  — 
mad^en,  gum  —  bringen  do 
śmiechu  kogo  pobudzić, 
śmiech  w  kim  wzbudzić,  roz- 
śmieszyć kogo;  über  imnbn, 
über  etro.  —  śmiać  się  z  kogo, 
z  czego ;  id^  (ad^c  beiner  2)ro» 
fjungen  ja  z  twoich  gróźb  się 
śmieję;  mand^er  lad^t  unb 
möd^te  roeinen  niejeden  śmieje 
się,  choć  mu  nie  do  śmiechu, 
śmieje  się,  choć  mu  do  pła- 
czu; roer'jule^t  lad^t,  lac^t  am 
beften  naśmieje  się,  kto  się 
najdłużej    śmieje;    baś    (Slütf 


^a'djcn 


■27 


Sa'bcn 


iać)t  Ujm  szezęście  mu  się 
uśmiecha;  diiUić)Wit  (ad|t  aul 
feinem  Sintli^  uczciwość  maluje 
się  na  jego  twarzy ;  =b  p, 
pr.  i  adi.  śmiejący,  uśmiech- 
nięty; mit  -bem  SOZunbe  z 
uśmiechem  na  ustach;  =be 
<Sl5en  spadkobiercy  radujący 
się,  zadowoleni ;  2)  va.  (^a6en) 
bitten  SSaum  —  znaczyć,  ce- 
chować, nacinać  drzewo. 

Sa'(^en,  sn.  s§,  sm'ech 
m.;  I)ö§nifc|eö  —  szyderczy 
śmiech;  erjraungcneg  —  wy- 
muszony śmiech;  allgemeines 
—  (jeroorrufen  wywołać  po- 
wszechną wesołość;  jum  — 
bringen  rozśmieszyć,  śmiech 
wzbudzić;  —  erregcnb  także  la« 
■d^enerregenb  śmieszny,  komi- 
czny, do  śmiechu  pobudza- 
jący; baö  —  üerbei^en  zęby 
ścisnąć  dla  przytłumienia  śmie- 
chu ;  am  Dielen  —  erfennt  man 
ben  3laxtir\  po  niewczesnym 
śmiechu  poznać  głupiego,  po- 
znać głupiego  pośmiechu  jego. 

hlQf  adi.  godny  śmiechu, 
śmieszny. 

Sa'c^er,  sm.  -§,  pi  —,  i) 

śmiejący  się,  śmieszek  m. ;  bie 
—  auf  feiner  Seite  l^abcn  mieć 
śmieszków  po  swej  stronie; 
2)  parsknięcie  n.  śmiechem. 

^a'f^cnn,   sf.  pi.   =innen 

śmiejąca  się,  śmieszka  /. 

^'ü'6)ttlxä},  adi.  godny  śmie- 
chu, śmieszny;  adv.  śmie- 
sznie; ein  5er  SD^cnfd^  śmie- 
szny człowiek,  błazen  m. ;  «eS 
3eug,  =e  2)inge  śmieszności, 
żarty,  błazeństwa;  etir.  — 
machen,  in§  Säc^crlid^e  giel^en 
ośmieszać  co;  jmnbn  —  ma= 
d^en  śmiech,  śmieszki  sobie 
z  kogo  stroić;  fid^  —  mad^en 
na  pośmiewisko,  na  śmiech 
się  wystawiać;  oom  ®rl^abe= 
nen  j^um  Säc^erlic^en  ift  nur 
€in  ©d^ritt  od  wzniosłości  do 
śmieszności  jeden  tylko  krok; 
mir  ift  —  JU  3Jlute  nie  mogę 
powstrzymać  się  od  śmiechu; 
mir  ift  gar  nic^t  —  gu  2Kute 
mnie  wcale  nie  śmieszno, 
bynajmniej  na  śmiech  mi 
się  zbiera. 

^  ^^a'ń)txM}Uxt,  sf.  pi  »en, 

śmieszność  /. 


Sä'c^crn,  va.  (^aBen)  ba§ 
laĄert  mi^  (także  mir),  eö 
lächert  V.  impers.  tnić)  śmiać 
mi  się  chce. 

Sa'(3^ig,  adi.  błotnisty,  ba- 
gnisty. 

Sa'd^fram^f,  sm.  =(e)§,  pi 

=!rämpfe,  kurcz  m.  od  śmie- 
chu,  śmiech  spazmatyczny. 

Sa'^luft,  sf,  chętka  /.  do 
śmiania  się. 

Sod)§,  (wym. :  laks)  sm.  =fe§, 
pi  =fe,  łosoś  m.  (ryba);  ban= 
giger  —  rodzaj  wódki  gdań- 
skiej ;  Barer  —  brzęcząca  mo- 
neta. 

^  Sa'i^öfang,  sm.  =(e)§,  po- 
łów m.,  czas  m.  połowu  ło- 
sosiów, 

Saji^gfiftfjerci',  sf.  połów  m. 

łososiów. 

Sa'c^gforctte,  sf.  pi  «n,  ło- 

sosiopstrąg  m. 

Sa'rfjftcifi,  sm.  =(e)ö,  pi  =e, 

ścieżka/,  (ciągnąca  sie)  przez 
las. 

Sa'tljftein,  sm.  =(e)§,  pi  =e, 

kamień  graniczny. 

^a'äjtanU,  sf.  pi  =n  gołąb 

gruchacz  m.,  turkawka  f, 
sinogarlica  indyjska ;  także 
przenośnie    =   osoba  wesoła. 

^a'6)ttX,  sn.  =g,  pi  —,  są- 
żeń; =  ^(after. 

Sa'd)terfette,  sf.pl  =n,  łań- 
cuch mierniczy. 

gatf,  sm.  <e)§,  pi  --e,  1) 
lak  m.  (do  pieczętowania) ; 
2)  lakier  m.,  pokost  m.  z  gumy 
żywicznej;  mit  —  Übergießen 
lakierować,  pociągać  lakierem, 
pokostować;  3)  lak  m.,  żółty 
fiołek  (roślina). 

Sa'tobeiten,  /.  pi  wyroby 

z  laku,  lakierowane. 

Sa'cf firniß,  sm.  =niffe§,  pi 

miffc,  lakier  m.,  lak  chiński. 

ŚodiCrCn,  va.  (^aben)  la- 
kierować, pociągać  lakierem; 
(w  języku  ludowym)  oszukać. 

iddxt'XtX,  sm.  i%,  pL  —,  la- 
kiernik w.,  pokościarz  m. 

Sa'älcbCr,  sn.  =§,  skóra  la- 
kierowana. 

öd'ÖllluS,  sn.  lakmus  w. 
(barwnik). 

Sa'dmug^flanjc,  sf.  pi  m, 

lakmus  m.  (roślina). 

Sa'tffticfel,  m.  pi  \  Sa'tf» 

f  djlll)C,  m.  pi.  buty  pi,  buciki 


2)1.  z  lakierowanej  skóry, 
lakiery  pi,  lakierki  pi 

Stt'bC,  sf.  pi  *n,  1)  skrzynia 
/.,  skrzynka  /.,  lada  /.,  szu- 
flada/. ;  2)  arka  /.  przymierza ; 
=  33unbeö[abe. 

Sa'öcauffc^er,  sm.  =§,  pi 

— ,  nakładczy  m. 

Sa'bCbori),  sm.  -(e)§,  pokład 
ładunkowy  (na  okręcie). 

Sa'bcbrief,  sm.  =(e)§,  pi.  »e, 

pozew  m.,  cytacya  /. 

Öa'bebudj,  sn.  =(e)ś,  pi  =bü- 
d)er,  księga  f.  nakładów  (ko- 
lejn.). 

Sa'befrift,  sf.  pi  =en,  i) 

okres  m.  do  pozywania 
(prawn.) ;  2)  okres  m.  do  ła- 
dowania (kolej  n,). 

Sa'öcgcbü^r,  sf.  pi   -en; 

Sa'bcgclb,  l)  koszta  pi  cy- 
tacyi  (prawn.);  2)  nakładowe 
n.  (koleJD.). 

Sa'bcglei§,  sn.  «fe§,  pi  =fe, 

tor  m.  do  ładowania,  tor  ła- 
dunkowy (kolejn.). 

Sa'bema^,  Sa'be^rofil,  sn. 
obacz  3'lormaüabeprofil. 
Sa'bcmciftcr,  sm.  »g,  i?Z.  — , 

nakładczy  m. 

Sa'bcn,  va.  labe,  täbft  i 
tabeft,  läöt  i  labet,  lub,  l^abc 
gelaben;  l) ładować  ;baä  ©cßiff 
l)at  (Btivn^e  gelaben  okręt  na- 
ładowano zbożem ;  SBaren  auf 
ein  ©d^iff  —  ładować  towary 
na  okręt;  jmnbm  etm.  auf  ben 
diiXdin  —  włożyć  co  komu 
na  plecy ;  2)  eine  Saft  auf  fid^ 

—  obarczyć  się  ciężarem ;  einc 
SSerantroortlid^feit^  eine  $8er= 
pflic^tung  auf  ftd^  —  przyjąć 
na  siebie  odpowiedzialność, 
zobowiązanie;  ^afl,  %ahd  ttuf 
ftd^  —  ściągnąć  na  siebie  nie- 
nawiść, naganę;  um  ©Ünbe 
auf  fein  ©eroiffen  —  obciążyć 
sumienie  grzechem ;  er  l)(Xt 
fcßroer,  geprig,  gut,  fd^ief  gc:= 
laben  podpił  sobie  porządnie ; 
8)  nabijać,  nabić  (broń) ;  fc^arf 

—  nabić  kulą;  blinb  —  na- 
bić prochem ;  4)  cytować,  wzy- 
wać do  stawienia  się;  5)  pro- 
sić, zapraszać  =  etnlaben. 

Sa'bcn,  sm.  -§,  pi  Säben, 

1)  okienica /. ;  2)  sklep  m.; 
einen  —  l^alten  mieć  sklep; 
einen  —  eröffnen  założyć 
sklep. 


:^a'bcnti«d) 


728 


Sa'ncr 


Sa'öcnfiud),  sn.  olacz  i^abe= 
Bud). 
Sa'bcnImrfdiCe),  sm.  ^m,  pl. 

«Cn,  kupc/.yk  m. 

Sa'benbteucr,  sm.  -§,  pl.  —, 

służący  sklepowy. 

Sa'öenfcnftcr,  sti.  =§,  pl  —,  \ 

okno  wystawowe  sklepu.  I 

Sa'öcnftüoel,   sm.   -§,  — ,  I 

skrzydło  n.  okieniey  { 

Sa'bcn^ütcr,  sm.  =§,  pl.  —, 

stróż  sklepowy;  (zwykle  prze- 
nośnie :)  towar  niepokupny, 
ustawicznie  w  sklepie  na  skła- 
dzie leżący. 

:2a'bcnjunofer,  sf.,  pl.  -n, 
Satienmäöd)cn,  sn.,  pl.  —, 
Sa'benmamfctt,    sf.  pl.   *en, 

panna   sklepowa,  w    fklepie. 

2a'ben^rct§,  sm.  =[eś,  pi. 

=[e,  cena  sklepowa. 

Sa'beuft^ttienöcl,  sm.  sg,  pi. 

— ,  chłopak  sklepowy  (żar- 
tobliwie). 

^a'Un^xn^fSm.  =fe§,  pl.  4e, 

czynsz  m.  najmu  sklepu. 

Sa'be^rDfil,  sn.  obacz  9(lor= 
manabeptofil. 

Sa'bcr,  sm.  '^,pl.  —,  łado- 
wnik w.,  nakładca  m. 

Sa'beraum,  sm.  »(e)g,  po- 
jemność f. 

Sa'i)crcąuifiten,   Sa'bcutcn- 

fUtCn,  pl.  pizyrządy  ładowni- 
cze. 

Sa'befdjcin,  sm.  =(e)ö,  pl. 

*e,  dowód  ładunkowy. 

Sa'bejCUö,  sn.  =(e)ö,  pl.  -e, 
sprzęty  ^^  do  nabijania  działa. 

SäbtC'rcn,  ta.  (^aben)  zra- 
nić, nadwerężyć,  zepsuć. 

Sa'bllUÖ,  ś/.  pl.  -cn,  1)  ła- 
dowanie n.,  ładunek  m.  \  bcr 
2Bagen  ^at  t)otte  —  wóz  ma 
pełny  ładunek;  2)  nabijanie 
n.,  nabój  m.,  ładunek  (strzelby, 
działa);  fc^arfe  blinbe  —  ła- 
dunek ostry,  ślepy;  (obraz.)  er 
l^at  feine  »oHe  —  ma  już  por- 
cyę  w  głowie,  już  jest  pijany; 
eine  —  ^rügel  porcya  batów, 
kijów;  4)  cytacya  /.,  pozew 
m.  (prawn.);  5)  zaproszenie  w. 
=  ©inlabunci.        [Sabefd^ein. 

Sa'blinnÖbricf,    sm.    obacz 

Śa'bung§flafd)e,  sf.  pl.  ^en, 

butelka  It-jdejska  (fizyka). 
^  Sa'bt),  (wym. :  ledi),  5/.  pl. 
=ieś,  dama  /.,  pani  /.    (z  an- 
gielskiego). 


Sa'ffe,    sm.    -n,   pl.    =n, '. 

cymbał  m.,  dudek  w.,  gap 
m.,  zarozumialec  m. ;  modniś 
m.,  g:ogo  m. 

SafCttC,  sf.  pl.  =n,  laweta  | 
/.,    osada  /.    armaty  na    ko- 
łach. 

Sa'QC,  pl.  *n,  1)  położenie 
M.,  sytuacya   /.,   pozycya  /. ;  ! 
baä  §QU5  §at  eine   fd^öne  — 
dom    jest    ładnie    położony;  '■ 
einer   (Sad^e   Die   gef)örige  —  \ 
geben,  fie  in  bie  gehörige  albo  ; 
rec|)te    —    bringen    położyć, 
ustawić    rzecz    odpowiednio; 
unbequeme  —  położenie  nie- 
wygodne;    bie     —     änbern 
zmienić  pozycję;  2)  warstwa 
/.,  pokład  m.  (geologia) ;  eine 

—  ©anb  warstwa,  pokład 
piasku;  eine  —  papier  war- 
stwa papieru;  3)  położenie 
n. ;  stan  m.)  er  ift  in  einer 
jd^Iimmen,  traurigen  —  jest 
w  złem,  smutnem  położeniu; 
mi|ltd^e  —  krytyczna  sytua- 
cya; nać)  (ber)  —  ber  Um= 
fłanbe  stosownie  do  stanu 
rzeczy,  według  okoliczności ; 
er  i[t  mit  feiner  —  aufrieben 
jest  ze  swego  losu  zadowo- 
lony; id^  möchte  nid)t  in  beiner 

—  fein  nie  chciałbym  być 
w  twojej  skórze;  in  ber  — 
jetn  być  wstanie;  ftd)  in  jmnbś 

—  oerfe^en  wystawić  się 
w  czyjem  położeniu;  4)  rząd 
m.  dział  na  pokładzie;  bem 
fcinblidĘien   ©d^iffe   eine  uoUe 

—  geben  ze  wszystkich  dział 
na  pokładzie  strzelić  do  nie- 
przyjacielskiego okrętu. 

Sü'gel,  sn.  =ä,  ^  pl.  — , 
łatriew  /;,  beczułeczka  /. 

Sa'gcrttJCife,  adv.  warst- 
wami, pokładami. 

Sa'gcr,  sn.  -§,  pl.  —,  i) 

leża  f.,  legowisko  n.,  le- 
żjsko  n.,  łuże  n.,  łóżko  m.  ; 
bd^aglid^eg,  elenbcS  —  wy- 
godne, przyjemne,  nędzne 
łoże;  bie  Xiere  aus  ifjren  =n 
aufjagen,  oertreiben  wypło- 
szyć, wygnać  zwierzęta  z  ich 
legowisk;  fid^  in  fein  —  t)er= 
ftedfen,  t)ct!ried^en  skryć  się, 
schować  się  w  swojem  lego- 
wisku; üom  —  (=  Traufen* 
lager)  auf  f  omnien  wstać  z  łóżka 
po    przebytej    chorobie;    nad) 


ganjioĘirigem  —  po  całoro- 
cznej chorobie;  2)  leża  f.^ 
obóz  m.,  namiot  m.,  stano- 
wisko n. ;  ba§  —  abftedfen  wy- 
tknąć obóz;  ein  —  auffd)[agen, 
bejifl^en  obóz  założyć;  ba§^ 
— •  abbred^en,  aufljeben  zwinąć 
obóz;  auh  bem  —  riidEen  wy- 
ruszyć z  obozu;  bie  ©tabt  ift 
in  jroei  —  gefpaltcn  miasto 
podzielone  jest  na  dwa  obozy, 
na  dwa  stronnictwa,  na  dwie 
partye;  er  f erlögt  fein  —  balb 
^ier,  balb  bort  auf  przebywa, 
pozostaje  to  tu,  to  twm,  nie 
ma  stałego  mieszkania;  3) 
(w  gospodarstwie)  baś  ®e= 
treibe  gef)t  ju  —  albo  legt 
fic^  zboże  się  pokłada  (od 
deszczu,  dla  ciężkich  kło- 
sów i  t.  d.);  SBein  auf  — 
l^aben  mieć  wino  w  piwnicy, 
mieć  wino  w  beczkach  (na 
legaracb,  kętnarach)  leżące; 
er  l^at  ein  gro^eä  —  von 
SBeinen  ma  wielkie  zapasy 
win;  4)  warstwa  /.,  pokład 
m.  (geologia);  5)  skład  m., 
magazyn  w.;  —  t)on  %Md)=' 
roaren  sukiennica  /".;  2Baren 
auf  bem  —  l^alten  mieć  to- 
wary n'A  składzie;  er  ^c\t 
biefe  2ßare  immer  auf  —  ma 
zawsze  zapasy  tego  towaru^ 
aufä  —  bringen  złożyć  w  ma- 
gazynie; fein  —  räumen,  üer* 
laufen  wyprzątnąć,  sprzedać 
skład,  magazyn  ;  baS  —  auf= 
nel^men  inwentować,  spisywać 
towary  znajdujące  się  na 
!  składzie;  5)  lagier  m.,  osad 
I  m.  na  dnie  beczki,  drożdże 
I  pl.,  fusy  pl. ;  ber  Sßein  ift 
I  no^  auf  bem  —  wino  jeszcze 
nie  wystało  się,  nie  ustało 
I  się;  ba§  Ster  riecht  nad^  bem 
I  —  piwo  czuć  drożdżami;  6) 
I  leżak  m.,  piwo  wystałe 
(=  Sagerbier);  7)  (w  mecha- 
nice:) a)  maźnica  f.,  łożysko 
n.,  panewka/.;  auegelaufereä 

—  panewka  wytarta;  hń^" 
laufenbeś  —  panewka  za- 
grzana; b)  siodełko  w.,  ło- 
żysko «.,  (=  Sluflaget);  feftcä 

—  stałe    siodełko;     g-läd^en 

—  płazkie    siodełko;     &U'\t 

—  przesuwowe  siodełko; 
^Ipp—  kołyskowe  siodełko; 
J)ioßen  —  wałkowe  siodełko» 


Sa'ger 


729 


^ä'^men 


Su'ger^,  adi.  składowy; 
obozowy. 

Sa'gcraufnal^mc,  sf.  pl.  =n, 

inwentowanie  w.,  spisywanie 
n.  inwentarza. 

I^a'gctöalfcn,    sm.  =g,  yl. 

— ,  bell<a  łożyhkowa. 

Sa'gcröaiim,  sm.  -(c)§,  vi. 

=bäunie,  leg-ar  m.,    kętnar  m. 

Sa'gcrkftanö,    sm.    =(e)ö, 

pl.  =ftänbe,  ilość  /.  towajów 
leżących  na  składzie,  inwen- 
tarz m. 

Sa'geröier,  sn.  =(e)§,  yl.  «?, 

leżak  m. 

Sa'gcröui^,   sn.   =(e)ś,  _pZ. 

=bu(Ąer,  1)  księga  składowa ;  2) 
księga  gruntowa,  kataster  m. 

Sa'gCrbÜdjfC,  sf.  o  bacz  Sa«= 
gerci''t)aufe. 

Sa'geröügel,  «m.  =g,  ^z.  — , 

strzennę  nijtźaicze. 

Sa'gcröctfcl, «»?.  «§,  y?.  — , 

nakrywa  f.  łożyska,  przy- 
krywa f.  łożyska. 

*Sa'gcrbDd)t,  sm.  -(«)§,  v^- 

=5,  knot,  maźniczy. 

So'gcrfo^,    sn.    »ffe§,   pZ. 

«fajfer,  wielka  beczka  (leżąca 
zawsze  na  leg  arach  w  pi- 
wnicy). 

Sa'gerfiekr,  sn.  Ȥ,  febra 

/".,  ffoiączka  obozowa. 

Sa'gcrfrei,  adi.  wolny  od 
opłaty  składowego,na  składzie 
bezpłatnym, 

Sa'gcrfugc,  sf.  j^l.  =n,  spój 

pokładowy,  spój  warstwowy 
(mecbanika). 

Sa'gerfuttCr,  sn.  =§,  wypra- 
wa /.  łożyska  (mechanika). 

Sa'gcrgoöcl,  sf.  yl.  =n,  i) 

widły  'pl.  łożyska,  widły  maź- 
nicy;  2)  strzemię  maźnicze, 
podponka  /.,  podwiązka  f. 
(mechanika). 

Sa'gcrget)ül)ren,    sf.    pi-, 

Sa'gergclb,  sn,  =(e)ö,  składo- 
we n. 

Sa'gergcpiife,  sn.  =§,  pi 
— ;  Sa'gcrbüdjfe,  sf  pi.  =n, 

maźnica  /.,  oprawa  /'.  łoży- 
ska, pudło  77.  łożyska  (me- 
chanika). 

Sa'gcrgepufcfd)röiik,    sf 

pi.  «n,  śruba/,  maźnicy,  śruba 
oprawy  łożyska,  śruba  nale- 
wna (mechanika). 

Sa'gcr^aug,  sn.  =feg,  pi. 

»I^äufer,  dom  składowy,  skład 


m.y  magazyn  m.',   offentlid^eś 

—  publiczny  dom   składowy. 

Sa'ger^ülj,    sn.    =eg,    pi. 

«I^öljer,  poobalane  drzewa  w 
lesie,  leżak  m. 

Sa'gerijütte,  sf.  pi.  *n,  sza- 
łas obozowy. 

Sa'gertom^ofition,  sf.  stop 

panewkowy  (mechanika). 

Sa'gcr!o[ten,  pi  ob.  Sager* 
gebühren. 
Sa'gcrfranfljcit,  sf.  pi  «en, 

choroba  obozowa;  ob.  iiager» 
fieber. 

Sa'gerfrOnC,  sf.  wieniec  obo- 
zowy (u  dawnych  Rzymian : 
Corona  castrensis). 

Sa'gcilunft,    sf.  sztuka  /. 

zakładania  obozów. 

Sa'gCdCbCn,  sn.  -g,  życie 
obozowe,  w  obozie. 

Sa'gernteiftcr,  sm.  =§,  pi  —, 

oboźny   m.,  kwatermistrz  m. 

Sa'gern,  i.  vn.  (t)aben)  i) 
leżeć;  er  lagerte  unter  einem 
Saume  leżał  pod  drzewem; 
er  l^at  nod^  Dtele  Sparen  — 
ma  jeszcze  dużo  towarów  na 
składzie;  bie  Sllebp^ner  — 
auf  bem  g^elbe  kuropatwy  leżą 
pokotem  na  polu ;  (obraz.)  eine 
SOßolfe  lagerte  auf  feiner  Stirn 
miał  czoło  zachmurzone;  2) 
obozować,  stać  obozem;  II. 
va.  (^aben)  1)  ułożyć,  położyć 
na  ziemię,  pochylić  ku  ziemi; 
ber  biegen  l^at  ba§  betreibe 
gelagert  deszcz  zboże  na  zie- 
mię powalił;  2)  obozem  roz- 
łożyć, w  obozie  umieścić 
(wojsko);  3)  SBaren  —  złożyć 
towary  w   magazynie;    äßein 

—  ustawić  wino  w  piwnicy; 
III.  fid)  — ,  vr.  (^aben)  po- 
łożyć się,  ułożyć  się,  usado- 
wić się,  rozłożyć  się;  obo- 
zem gdzie  stanąć,  rozłożyć 
się;  pokładać  się,  powalić  się 
(o  zbożu). 

Sa'gerofierteil,    sm.    =(e)§, 

wierzch  m.  oprawy  łożyska 
(mechanika). 

So'gerDijft,  sn.  «e§,   owoc 

zimowy,  owoc  dający  się  prze- 
chować, mogący  długo  leżeć. 

Sa'ger^jla^/  sm.  =c§,  pi 

=plä^e,  składowisko  n. ;  miej- 
sce n.  na  obóz,  obozowisko  n. 

Sa'gcrrc(^t,  sn.  =(e)§,  pi  *e, 

prawo  n.  składu,  depozytu. 


^a'gCtrum^jf,  sm.  ■.{«)§,  ka- 
dłub m.  łożyska  (mechanika). 

Sa'gcrfdjatc,  sf  pi  -.w,  pa- 

new  /'.  łożyska   (mechanika). 

Sa'gcrfdjente,  sf  pi  =n, 

kantyna  obozowa. 

ga'gcrfdjein,  sm.  =(e)§,  pi 

«e,  poświadczenie  n.  składu, 
składowna  /. 

ga'gcrf(^ere,  sf.  ob.  Sager« 
gäbet. 
Sa'gerf(^micrn«te,   sf.   pi 

=n,  żłobek  m    panewki. 

Sa'gcrf(t)mtcröffnn«g^= 

fdjrailbC,  sf.  śruba  nalewna 
(mechanika). 

Sa'gerftatt,  Sa'gerftöttc,  5/. 

pi  =n,  leża  /.,  łoże  n.,  lego- 
wisko n.  (zwierząt);  obozo- 
wisko n. 

Sa'gerftotf,   sm.  =(e)g,  pi 

=ftöcfe,  ni  leżący. 

ga'gcrung,  'sf  pi  =en,  po- 
łożenie n.,  ułożenie  się,  obo- 
zowanie n.,  ułożenie  n.,  umie- 
szczenie n.,  na  składzie. 

Sa'gcnmggfnft,  sf  pi  =en, 

okres  składowy. 

Sa'gerucrjeid^nig,  sn.  =ffe§, 

pi  «ffe,  inwentarz  m. 

Sa'geriüadjC,  sf  pi  =n,  straż 

obozowa. 

Öa'gerjelt,  sn.  *(f)§,  pi  »e, 

namiot  obozowy. 

^a'gerjiu^,  sm.  =fe§,  pi  "fe, 

składowe  n. 

Sagu'nc,  sf.pl  .n,  laguna/. 

!^al)in,  adi.  kulawy,  chro- 
my; adv.  kulawo,  chromo; 
=e  ^anb  chroma  ręka;  —  an 
einem  ^^U^e  chromy,  kulawy 
na  jedną  nogę;  jmnbn  frumm 
unb  —  fd^lagen  zbić  kogo  tak, 
że  okulał,  połamać  komu 
kości;  —  gelten  chromać,  ku- 
leć, kulawo  chodzić;  (obraz.) 
=e  SSeroeifc  chrome,  słabe  do- 
wody; se  ©ntfd^ulbigung  chro- 
ma, bezzasadna  wymówka; 
=cr  <Stil  koślawy  styl;  ^^er 
2)iener  leniwy,  nieudolny  wła- 
żący. 

'Sä'^mcn,  va.  (^aben)  oku- 
lawić, ochromić,  razić,  urazić; 
sparaliżować,  ubezwładnić; 
ein  ©cfelagflu^  Ijat  i^m  bießun* 
ge  geläl^mt  apopleksya  raziła  go 
w  język ;  er  ift  an  allen  ©liebern 
geläl^mt  stracił  władzę  we 
wszystkich     członkach;     ber 


Sa'^mlieU 


730 


Sa'm^cntircnucr 


©d^recl  läf^mtc  feine  ©lieber 
przestrach  ubezwiadnił  jego 
członki;  bie  ^urd^t  t)or  bem 
Kriege  lä^mt  aUe  ©e[c^äftc 
obawa  wojny  paraliżuje, 
wstrzymuje,  psuje  wszystkie 
interesa;  läl^menb  einroirfen 
paraliżować,  przeszkadzać. 

Sa'^m^ctt,  sf.)  So'Ijmfcin, 

sn.  sś,  kulawość/.,  chromota 
/.,  koślawość  f. 

Sä'^miing,  sf.  pi.  =en,  osła- 
bienie n.,  ubezwładnienie  n., 
( —  burd;  ©d^Iagflul)  apople- 
ksya  /.,  paraliż  m. 

Sal;n,  sm.  =eg,  pi.  ^z,  lama 
/.,  blaszka  /.,  z  drutu. 

SaiÖ,  sm,  ;(e)§,  ^Z.  .-e,  bo- 
chen w.,  bochenek  w.;  ein 
—    93rot    bochenek  chleba. 

Said^,  sm.  --(e)§,  ikra  /. 

Sttt'd)e,  sf.  czas  »z.  ikrze- 
nia, tarcia. 

Sai'tl)cn,  t?n.  (§aBen)  ikrzyć 

się,  trzeć  się. 
\^\'^yi\\i sf.  ob.  Soid^e. 
Sai'C,  sm.  =n,  jp?.  =n,  1) 
laik  ?w.,  zakonnik  święceń 
nie  mający,  braciszek  m. ;  2) 
laik  w.,  człowiek  świecki  (nie 
ksiądz) ;  (obraz.)  ein  —  in  ber 
SCBiffenfc^aft  profan,  nowicyusz 
w  jakiej  umiejętności;  ic^  bin 
ein  —  barin  nie  znam  się  na 
tem,  jestem  w  tej  sprawie 
nieukiem. 

Safciibrubcr,   sm.  s§,  pi. 

"brüber,  braciszek  m.^  nowi- 
cyusz w.,  laik  m. 

Sai'Cnmäj^tg,  adv.  jak  laik, 
jak  nowicyusz;  etro.  —  beur- 
teilen sądzić  o  czem  nieumie- 
jętnie. 

'  Soi'cn^jfvünbc,  sf.  pi.  -w, 

prebenda  /.,  utrzymanie  n. 
dla  nowicyusza. 

Sat'cn))rtcfter,  sm.  •§,  pi 

— ,  kapłan  m.^  ksiądz  świecki. 

Soi'cnfrt)tt)efter,  sf.  pi.  .n, 

nowicyuszka  /.,   laiczka  /. 

Safai',  sm.  '-tn,pl.  -en,  lokaj 
m.,  pokojowy  m.,  służący  m. 

Sofai'cnfcelC,  5/  dusza  słu- 
żalcza. 

^(l'ltf  sf.pl.  :=n,  słona  woda 
(z  wymoczonych  ryb);  geringe 
in  —  fe^en  solić,  przyprawiać 
solą  śledzie. 

I^a'fCll,  sn.  i  sm.  =^,pl.  —, 


chusta  /.,  płachta/.;  S3ett  — 
prześcieradło  w. ;  S^oten  —  ca- 
łun m. 

SofO'nifc^,  adi.  lakoniczny, 
zwięzły,  krótki;  adv.  lakoni- 
cznie, zwięźle,  krótko;  er  tebet 

—  mówi  lakonicznie,  jest  krót- 
komowny. 

Sofout'^mu?,   sm.  —,  pi. 

«men,  lakoniczność  /.,  zwię- 
złość /.,  krótkomówność  /. 

Safri'^e,  sf.  pi.  =n,  lukre- 

cya  /. 

Sa!fn'^Cn^0l3,  sn.  =e§,  ko- 
rzeń in.  lukrecyi. 

Sa'KClt,  I.  vn.  (^aben)  szcze- 
biotać (o  dzieciach),  paplać; 
bełkotać  (jak  pijany),  jąkać 
się;  mit  lallenber  3""9e  beł- 
kotliwie, niezrozumiale,  ją- 
kliwie;  II.  fa.(^aben)ein^inb 
in  ben  ©dilaf  —  (lepiej  luHen) 
usypiać,  uśpić  dziecko  śpie- 
waniem, lulać  dziecko. 

Sa'nta,  i)  sm.  — ,  pi  =§, 

lama  w?.,  kapłan  tybetański; 
2)alai  —  dalaj  ober  wielki  la- 
ma; 2)  5«.  '%,pl  *ś,  lama/, 
(zwierzę). 

Sa'mbcrtnu^,  sf.  pi  =nüffe, 

lombardzki  orzech. 

SamCKc,  sf  pi  =n,  na- 
kładka /. 

Samcntic'ren,  vn.  ^  (f^aben) 

lamentować,  uskarżać  się. 

Samm,  sn.  =(e)§,  pi  Säm= 
mer,  jagnię  n.,  baranek  w. ; 
ł)Om  —  barani,  jagnięcy;  baö 

—  ©otteś  baranek  boży ;  bie[eś 
^ferb  ift  roie  ein  —  ten  koń 
jest  spokojny,  łaskawy  jak 
baranek. 

:i!^a'mmb raten,  S7n.  =§,  pie- 
czeń barania,  jagnięca. 

i^ä'mmdjcn,  sn.  *§,  pi  — , 

dim.  od  i$amm,  1)  jagniątko 
«.,  baranek  m.,  baraneczek 
m  ;  2)  także  Sä'mmerd^en, 
chmurki  pi,  obłoczki  mające 
kształt  owiec;  3)  baranki  ^?., 
kotki  pi,  jagniątka  pi 
(pączki  kosmate  niektórych 
roślin). 

^a'mmeit,   Sä'mmcrn,^  vn. 

{^aben)  kocić  się,   jagnić  się. 

l^ä'mmcrbraten,    s?7i.    ob. 
Sammbraten. 
i;!ä'mmcrgcicr,  sm.  =§,  pi 

— ,  sęp  alpejski. 


Sä'mmcrl^trt,  sm.  =m,  pi 

=eii,  pasterz  jagnięcy. 

Sä'mmernc^,     ^sn.     «nen 

baranina  /. 

Sä'mmeröJOlfe,  sf.  pi  *n, 

chmura    mająca    kształt    ba- 
ranka. 

Sammfctt,    sn.  =(e)5,  pi 

=e,  skórka  jagnięca. 

Sa'mmfletfdi,  śn.  =e§,  mięso 

jagnięce,  baranina  f. 

So'ntmfrDmm,  adi.  cier- 
pliwy, spokojny,  potulny  jak 
baranek. 

Sa'mmprbc,   sf.    pi    -r\, 

zamknięty  chlew   barani. 

Sa'mtófeulc,   «/.  pi  =n, 

pośladek  barani. 

ga'mmtiJOßC,  sf.  wełna 
jagnięca. 

Sa'hunäeit,    sf    czas    m. 

kocenia  się  owiec. 

Sä'm^i^cn,  sn.  -g,  pi  —, 

dim.  od  Śampe,  lampka  f. 

Sa'm|)C,  I.  sf.  pi  =n,  lampa 
/;  bie  *n  światło  kinkietów 
(w  teatrze);  aeroflatijc^e  — 
lampa  aerostatyczna,  lampa 
o  ciśnieniu  powietrza;  ßou= 
pe' — ,  2)edfen —  lampa  wozowa, 
stropowa;  2)ampt — ,  ®a§— 
lampa  gazowa,  lampa  bez- 
knotna;  S)ampffłrat)( —  lampa 
smoczkowa;  §änge —  lampa 
wisząca;  l^i;broftatifd^e  — 
lampa  hydrostatyczna,  lampa 
spółkująca,  lampa  o  ciśnie- 
niu powietrza;  ^üd^en —  ka- 
ganek m.\  SDZoberateur— , 
geber — ,  9^eocarce(—  lampa 
tłokowa,  lampa  sprężynowa, 
lampa  z  miarkownikiem; 
^ump —  lampa  z  pompą; 
U§r— ,  fiampe  mit  U^rrocrf, 
med^anifc^e  —  lampa  mecha- 
niczna; (Sd^roamm— ,  Sigro» 
in —  lampa  gąbkowa,  lampa 
ligroinowa;  ©parlid^t—  ka- 
ganek z  pływakiem;  ©tel^ — , 
2;i|d^  —  lampa  stojąca,  lampa 
stołowa;  2Sanb —  lampa 
ścienna;  II.  — ,  sm.  =(n)ś, 
nazwa  zająca  w  bajce  nie- 
mieckiej; zając  m.,  kot  m. 
{==  zając). 

Sa'mjjcnonjüuber,  sm.  =§, 

pi     — ,    lampiarz    m  ,    lam- 
pista  m. 

^a'mpenbrcnucr,    sm.    -g, 

pi  — ,  palnik  m. 


Sa'nH)enbo(^t 


731 


Sä'nbrfK« 


Sa'm))enbo(^t,  sm.  =(e)§,  pi. 

*e,  knot  m.,  do  lampy. 

ga'm))cnfaffung,  sf.  pl  «en, 

oprawa  /.,  lampy. 

Sa'm^Cnfiekr,  sn.  =§,  trema 
/.  aktora  przed  występem. 

Sa'm^JCnfU^,  sm.  4^,  pod- 
stawa /.  lampy. 

Sa'm^cnglotfe,  sf.  pi.  =n, 

bania  /.  do  lampy. 

Sa'm^jcnför^jcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  zbiornik  m.  na  świetliwo, 
kag^aniec  lampowy. 

Sa'm^jcnfugcl,  sf.  pi.  =n, 

bania  /.  do  lampy,  bańka  /. 
lampy,  kula  /".,  glob  m. 

Sa'ttHJcnltdjt,     sn.     =(e)g, 

wiatło  n.  lampy. 

Sa'm^cnmann,    sm.    »(e)§, 

I  ampista  m. 

Sa'm^en^u^cr,  sm.  =§,  jpi. 

— ,  lampista  m. 

Sa'm^cnrauttt,    sm.    c(c)§, 

łampiarnia  f. 

Sa'ntłjcnrii^rc,  sf.  pl.  »n, 

palnik  m. 

Sa'm^enru^,  sm.,  sffe§ ; 
Sa'm^jcnft^toars,  sn.  =e§,  sadza 

f.,  kopeć  m.  z  lampy. 

Sa'm^cnf(^irm,  sm.  i  Sa'm» 
:|jenfturs,  sm.  =es,  pi.  «jtüiäe, 

daszek  m.  do  lampy. 

Sa'nUJcnftotf,  sm.,  ^es,  i??. 
sftocEe ;  ^a'm^cnträgcr,  «w.  *ś, 

2)1.  —  podlampek  m. 

Sa'm^jcnlragc,   sf.   pi.  -n, 

nosze,  J9?.  do  lamp. 

Sa'm))cn3t)linbcr,    sm.  =§, 

pl.  — ,  szkitłko  n.,  do  lampy. 

Sam^Ji'ft,  sm.  =en,  pl.  »en, 
lampiarz  wz.,  lampowy  m., 
latarnik  m. 

Sam^iO'n,  (wym.:  lampią), 
sm.  i  s».  =ś^  pl.  i^,  lam- 
pion 7W. 

gamł)rc'te,  5/.  pZ.  -n,  lam- 

preda  /".,  lampetra/!,  minogom. 
Sanb,  sn.  Kc)ś,  ?)?.  Sänber 
i  Sanbe,  1)  lad  w.;  ^u  äßaffer 
(także  jur  ©ee)  unb  ju  =c, 
na""  wodzie  (na  morzu)  i  na 
lądzie,  wodą  i  lądem ;  boś 
fefte  —  ląd  stały;  ju  »c  rei[en 
lądem  podróżować;  an§  — 
fal^rcn  albo  lanben  płynąć  do 
lądu,  wylądować;  anä  — 
fe^cn,  ano  —  ftetgen,  wy- 
siąść na  ląd,  wylądować; 
ano  —  ftoficn  przybić  do 
lądu;  t)Om  »C  ftO^en  odbić  od 


lądu;  ant  se  ^infa^ren,  l^in« 
fcgcin  trzymać  sie  lądu ;   ba§ 

—  ju  ©efic^t  befommen,  — 
cntbetfen  zobaczyć  lad;  ba§  — 
aug  bcm  ©efic^t  '  »erlieren 
stracić  ląd  z  oczu;  2)  ziemia 
f,  rola  /.,  pole  n.,  grunt  m.) 
angefd^roemmteö  —  ziemia 
przymulona,    odsep    m. ;    ba§ 

—  bouen  uprawiać  rolę;  an= 
gebauten,  beftetttcä  —  ziemia, 
rola  uprawiana ;  —  bxać) 
liegen  laffen  zostawić  grunt, 
pole  odłogiem;  ein  ©tütf  —  albo 
=eś  kawał  m.,  szmat  m.  ziemi ; 
3)  wieś/,  (w  przeciwstawieniu 
do  (Stabt  miasto),  prowincya 
/. ;  baä  2<ih^n  auf  bem  *c 
życie  wiejskie,  na  wsi,  pro- 
wincyonalne ;  auf  bem  =e  fein, 
(eben,  rcol^nen  być,  żyć,  mie- 
szkać na  wsi,  na  prowincyi; 
auf  bag  albo  auf§  —  gelten, 
jicfien  wyjechać,  wyprowadzić 
się  na  wieś;  über  —  gelten, 
gleiten,  roanbern  podróżować, 
(po  świecie);  ein  3Jiatxn,  eine 
^rau  DOm  =e  wieśniak  m., 
wieśniaczka  /.,  chłop  m., 
chłopka  /.;  człowiek  m.,  ko- 
bieta/, z  prowincyi ;  Seute  DOtn 
=e  wieśniacy  pl. ;    ©tabt  unb 

—  fpred^en  baoon  wszyscy, 
wszędzie  o  tem  mówią ;  4) 
kraj  m.,  obszar  polityczny; 
ein  reiches,  gefegneteä  —  bo- 
gaty, błogosławiony  kraj ; 
baś  gelobte  —  kraj  obiecany, 
ziemia  obiecana ;  frembe  Sän= 
ber  (=^  bte  ?Crembe)  obce  kraje, 
obczyzna  /. ;  tn  aller  Ferren 
Säubern  we  wszystkich  kra- 
jach świata,  na  całej  ziemi; 
f)icc  3U  =e  albo  l^iergutanbc  tu 
w  kraju,  w  tym  kraju,  tutaj; 
ba§  ift  bc§  =eg  nicfit  ber  93rauc^ 
to  u  nas  nie  jest  w  zwy- 
czaju; aufeer  =e§  poza  krajem, 
za  granicą;  einen  au^er  =e§, 
auś  bem  Śanbe,  beä  =e§  üer= 
ttjcif  en  wygnać,  wy  świecić  kogo 
z  kraju  skazać  kogo  na  wygna- 
nie; auö  bem  =e  gießen,  ba§  — 
Derlaffen  wyjechać,  wydalić 
się  z  kraju,  porzucić,  opuścić 
kraj;  in  ferne  Sänber  reifen 
podróżować  w  dalekie  kraje; 

—  unb  Seute  !eunen  znać 
kraj  i  jego  mieszkańców;  — 
unb  Seute  regieren  panować 


nad  krajem,  państwem;  — 
unb  2inU  »erlieren,  um  — 
unb  Seute  fommen  stracić, 
podstradać  kraj,  państwo, 
rządy,  władzę;  ba§  gange  — 
(=  ottc  (Sinroo^ner)  liebte  i^n 
cały  kraj  (t.  j.  wszyscy  mie- 
szkańcy) kochał  go;  ha^  — 
ber  ©Ratten,  ber  Seligen 
kraj  cieniów,  kraj  błogosła- 
wionych; feit  jenem  (Sreigniä 
finb  fd^on  oiele  ^a^re  ino  — 
gegangen  od  tego  zdarzenia 
wiele  już  lat  minęło. 

SdHb-,  adi.  lądowy,  kra- 
jowy; ziemski,  wiejski. 

Stt'nbabcl,  «w.  *ö,  szlachta 
ziemiańska,  ziemska,  wiejska. 

Sa'nbammann,  sm.  -§,  rząd- 
ca prowincyonalny  (w  Szwaj- 
caryi). 

Sa'nbarbcit,    sf.  pi.    »en, 

robota /,,  praca/,  w  polu,  na 
roli,  zatrudnienie  wiejskie. 

Sa'nb^ccr,   sn.   ==(e)g,    pl. 

-e,  wojsko  lądowe,  armia 
lądowa. 

'Sa'nbarjt,    sm.    =eg,    pl. 

särjte,  lekarz  wiejski,  pro- 
wincyonalny. 

Sa'nbaucr,  sm.  ^§,  pi.  —, 

kareta  otwarta,  landara  /. 

Sa'nbaufcnt^alt,  sm.  »(e)§, 

pobyt  m.  na  wsi. 

Sanbbar,  adi.  przystępny 
dla  statków,  dla  okrętów. 

Sa'nbbattcrie,  sf.  ^pi.   »n, 

baterya  nadbrzeżna. 

Sa'nbbau,  sm.  =(e)ä,  upra- 
wa f.  roli,  rolnictwo  n. 

Sa'nbbefi^,  sm.  =e§,  posia- 
dłość gruntowa  wiejska. 

Sa'nbbcttler,  sm.  .-g,  pi.  -, 

żebrak  włóczący  się  od  wsi 
do  wsi. 

Sa'nbbeiBO^uer,  sm.  -§,  pl. 

— ,  mieszkający  m.  na  wsi, 
wieśniak  tn. 

Sa'nbbote,  sm.  =n,  pl.  -n, 

posłaniec  wiejski ;  poseł  m., 
delegat  ziemski;  poseł  na  sejm 
krajowy. 

Sa  nbbriefbotc,  sm.  =n,  pl. 
=n,  i  Sa'nbbriefträgcr,  sm.  =§, 

pl.  — ,  listonosz  wiejski. 

Sa'nbbud),    sn.    =(0^^  p^- 

«büd^er,  księga  /.  ustaw  kra- 
jowych, kataster  m.  posia- 
dłości szlacheckich. 

Sä'ubdjen,  sn.  ?§,  pl.  —, 


^o'nbbicnft 


7:-^  2 


^a'nbflüc^tig 


dim.  od  Sanb;  mały  kraj, 
kraina  /.,  kraik  m. 

Sa'nbbiCnft,  sm.  j(e)§,  słu- 
żba lądowa;  służba  na  wsi. 

Sä'nbC,  sf.  pi  "W,  przystań 
/,,  port  m. 

Sa'nbcbclmanu,  sm.  -(e)§, 

pi.  «leute,  szlachcic  ziemski, 
obywatel  ?w. 

Sa'nbcigcntum,    sn.^  =(e)§, 

własność  /.,  posiadłość  ziem- 
ska. 

Sa'nbei0cntümcr,  sm.  '^,pl 

— ,  właściciel  m.,  posiadacz 
ziemski. 

Sanbei'ntoärt^,     adv.    ku 

środkowi  kraju. 

Sa'nben,  I.  vti.  (^aben  i  fein) 
wylądować,  wysiąść  na  lądzie ; 
w\x  l^aben  in  Sfieapel  gelanbet 
wylądowaliśmy  w  Neapolu; 
II.  va.  (I^Q&en)  wylądować, 
wysadzić  na  ląd  ;  Gruppen  — 
wylądować  wojsko. 

Sa'nbCnge,  sf.  pi.  =n,  prze- 
smyk m. 

l^ü'nberBefd^rctöung,  sf.  pi. 

=en,  opisanie  11.  kraju,  opis 
m.  kraju. 

Sänberci',  sf.  zwykle  tylko 
w  pi.   =en,  gfrunta  pi. 

SÜ'nberfunbC,  sf.  krajoznaw- 
stwo n.,  geog:rafia  /. 

Sä'nberfudjt,  sf.  żądza  /. 
zdobywania,  posiadania  ziemi, 
krajów. 

Sä'nbcrtciluna,  sf.  pi.  =en, 

podział  m.  krajów,  ziem. 

Sa'nbcöart,  5/.  1)  zwyczaj 
krajowy;  2)  ob.  Sanbeśbe« 
fd^affenf^dt. 

Sa'nbcöaufnaljmc,   sf.    pi. 

sn,  pomiar  m.  kraju. 

Sa'nbc^ausfdjuj),"  sm.  =ffc§, 

pi.  =fcl^üffe,  wydział  krajowy ; 
członek  m.  wydziału  krajo- 
weg-o. 

i!a'ubc§banf,   sf.  pi.  »en, 

bank   krajowy. 

Sa'ubcökf  d^offcnl^cit,  sf  pi. 

=en,  klimat  m.,  położenie  n. 
i  własności  pi.  kraju. 

H'ntit^bxaüä},sm.  '{i)^,pl. 

=bräud)e,  zwyczaj  krajowy,  na- 
rodowy, 

Sa'ube^ersengniS,  sn.  =ffe§, 

pi.  «ffe,  płód  krajowy,  wyrób 
krajowy. 

I^a'nbcöforbeit,  sf.  pi.  bar- 
wy narodowe,  krajowe. 


Sa'nbeöfliidjttg-acZi.  zbiegły  | 

z  kraju. 

!f^a'nbeöfürft,   sm.  =en,  pi 

=tx\,  monarcha  m.^  panujący 
7«.,  książę  m.  kraju. 

Sa'nbc^'gcbraudj,    sm.    ob. 
Sanbeebrauc^. 
Sa'iibe§gcri(^t,  sn.  =(e)ś,  pi. 

«e,  sąd  krajowy,  trybunał  ape- 
lacyjny. 

Sa'nbc^gcfc^,  syi.  -es,  pi. 

se,  ustawa   krajowa. 

Sa'nbcögrcnjc,  sf.  pi.  *n, 

granica  f.  kraju,   państwa. 

Sa'nbc§I)au)3t,  sn.  «=eś,  pi. 

«I^äupter,  głowa  /.  kraju,  pań- 
stwa. 

^a'nbcS^ou^tmann,       sm. 

=(e)ś,  pi.  =Ieute,  gubernator 
w.,  naczelnik  m.  prowincyi. 

Sa'nbe^^crr,  sm.  ob.  San= 
beśfiirft. 
Sa'nbc^^crdidjfeit,  sf .  go - 

dność/.,  prawa jpZ.,  przywileje 
pl.^  prerogatywy  pi.  panują- 
cego. 

Sa'nbe§I)errfdjaft,  5/.  1)  pa- 
nowanie n. ;  2)  panujący  m. 
z  małżonką. 

Sa'nbC§l)Of)ett,  sf.  najwyż- 
sza władz-i  w  kraju. 

Sa'nbc^finb,  sn.  -eö,  pi  =er, 

krajan  m.,  urodzony  m.  w  kra- 

Sa'nbcömunjc,  sf.  pi  «n, 

moneta  krajowa. 

Sa'nbcsmuttcr,  sf.pl.  «müt= 

ter,  matka  /.  narodu,  panu- 
jąca /.,  monarchini  /. 

j  '  Sa'nbc§obng!ctt,  sf.  zwierz- 

I  cbność  krajowa. 

Sa'nbesorbnung,    sf.    ob. 
I  Sanbrec^t. 

;     :^a'ubc§^robu!t,  sn.  ob.  San* 
'  beśerj^eugniS. 
i     ^a'nbcörcgierung,s/.2)?.=en, 

rząd  krajowy. 

I     '^a'nbc^rdigion,  sf  pi.  =en, 

I  religia  krajowa,  narodowa, 
!  w  kraju  panująca. 

I     Sa'nbe^f^ulb,  sf.  pi  =en, 

dług  krajowy,  narodowy. 

I     ^a'ubcöfdjulc,   sf.  pi  -n, 

I  szkoła  krajowa,  publiczna. 

I     Sa'nbeöfdjulrat,  sm.  -(e)§, 

I  pi  sTäte,  1)  rada  szkolna  kra- 
'jowa;  2)  radca  szkolny  kra- 
i  jowy. 

j     i'a'nbc^fittc,  sf.  pi  =n,  zwy- 

1  czaj  krajowy,  narodowy. 


Sa'nbc^f^errc,  sf.  pi.  =n^ 

zamknięcie  n.  granic  kraju, 
zakaz  m.  przywozu  lub  wy- 
wozu do  lub  z  kraju. 

Sa'nbc§f^ra(^c,  sf.  pi.  *n, 

język  krajowy. 

'  Śa'nbc§trodjt,  sf.  pi  ^cn, 

strój  krajowy,  ubiór  narodowy. 
Sa'nbC^Üblid),  adi.  zwyczaj- 
ny w  kraju,  w  kraju  używany; 
adv.  według  krajowego  zwy- 
czaju. 

Sa'nbe^öatcr,  sm.  *§,  pL 

»OÖter,  ojciec  m.  narodu,  pa- 
nujący m.y  monarcha  m. 

Sa'nbc?öetfQffiing,   sf   pi. 

=  en,  forma/.,  ustrój  m.  rządu 
krajowego. 

Sa'nbeööcrmcffung,  sf  pi, 

=en,  pomiar  m.  kraju. 

Sa'nbcöljerrat,    sm.    «(e)ä 

zdrada  f.  kraju,  zdrada  stanu 

Sa'ubeSöcrräter,  sm.  -g,  pi 

— ,  zdrajca  m.    kraju,   stanu. 

ga'nbcSöcrrötenfrfi,      adi. 

zdrady  kraju  dotyczący,  ze 
zdradą  kraju  połączony,  do 
zdrady  kraju  zmierzający ;  adv. 
jak  zdrajca  kraju. 

JiJa'nbeöücrfammlung,     sf 

pi.  *en,  zgromadzenie  naro- 
dowe, krajowe. 

Sa'nbc^üerteibigung,       sf. 

obrona  /.  kraju,  krajowa. 

Sa'ube^öertrctung,   sf  pi 

=en,  reprezentacya  /.  kraju, 
sejm   krajowy. 

Sa'nbcööerujaltung,  sf  za- 
rząd krajowy,  administracya 
/.  kraju. 

Sa'nbcSDcrtDcifung,  sf  pj. 

«en,  wygnanie  n.,  wywołanie 
n.  z  kraju. 

So'nbc^ücrujcfcr,  sm.  =§,p?. 

— ,  rządca  m.  kraju,  namie- 
stnik m. 

}L!a'ube^ucrU)icfcnc(r),     sm. 

"UeriiPl  =neu,  wygnany  z  kra- 
ju, wygnaniec  m. 

Sa'iibe^ttä^rung,  sf.pl  «en, 

waluta  krajowa. 

Sa'ubeötDOl)!,  sn.  «(e)'3,  do- 
bro publiczne. 

$a'nbc§3Citiing,  sf  pi  --en, 

gazeta  krajowa  (urzędowa). 

Sa'nbfaljrcr,  sm.  '^,pl  —, 

włóczęea  m.;  domokrążca  m. 

Sa'libflÜdjtig,  adi.   zbiegły 

z  kraju,  banita  m.,  żyjący  na 


ga'nbfrad)t 


783 


Sa'nbfdjttftlid) 


wyg-nauiu;  —  roerbcn  zbiedz 
z  krjłjn. 

ga'nbfradjt,  sf,  pl  «en,  na- 

leżjtość  f.  za  przewóz  lądem; 
towar  przewożony  (przewie- 
ziony) lądem. 

Sanbfrau,  sf.  pi  »en,  ko- 
bieta wiejska,  wieśniaczka/. 

Sa'nÖfrCtC,  m.  pi.  wolno- 
rodzeni  (u  Germanów). 

Sa'nbfremt),  adi.  zupełnie 
obcy. 

Sa'nbf riebe,  sm.^n^,  pokój 

m.  w  kraju,  pokój  powsze- 
chny, publiczny;  id)  traue  tern 
»n  nic^t  nie  ufam,  nie  dowie- 
rzam temu  pokojowi. 

Sa'nbfriebenSöruti^,      sm., 

.(e)ö,  pl.  «brücke  naruszenie  n. 
pokoju  publicznego. 

ga'nbfrofd),   sm.    =e§,  pl. 

=[rÖfd)e,  żaba  ziemna. 

Sa'nbfu^merf,  5w. -(e)§,jpZ. 

se,  wóz  wiejski, 

Sa'nb.pno,  sm.  —  erhalten 

dostać  pozwolenie  wyjścia  na 
ląd  (w  marynarce). 

'Sa'nbgeifttic^e(r),  sm.  »en,  pl. 

«e(n),  ksiądz  m.  na  wsi,  ka- 
płan wiejski. 

ga'nbgeiftltö^feit,  sf.  Aneho- 

wiens'wo  wiejskie. 

Sa'nbgemeinbe,  sf.  pl.  «n, 

gminn  wiejska. 

löa'nbgertc^t,  sn.  =c§,  pl.  -e, 

sąd  ziemski,  ziemiański,  try- 
bunał w>ż-«zy,  sąd  krajowy. 

Sa'nbgeiDäd)^,  sn.  »fe§,  pi. 

»ye,  roślina  lądowa. 

Sa'nbgrafie'n,  sm.  Ȥ,  pi. 

«graben,  rów  graniczny. 

Öa'nbgraf,  sm.  »en,  pl.  «en, 

landgraf  m. 

Sa'nbgräfin,  sf.  pl.  »innen, 

landifratiiii  f. 

Sa'nbgroffdjaft,  sf.pl.  »en, 

landgratbstwo  n. 

Sa'nbgÜItig,  adi.  ważny, 
obowiązujący  w  kraju. 

Öa'ribgut,  sm.  »(e)ä,  pl.  »gü* 

ter,  majętność  ziemska,   wieś 
/■.,  włość/.,  posiadłość  wiejska. 
Sa'nb^anbel,  sm.  -§,  handel 
lądowy:   handel  wiejski. 

Sa'nbljau§,   sn.    »fe§,    pl. 

»I^Ciujer,  1)  dom  wiejski,  dwór 
m.,  dworzec  m.,  dworek  m.] 
2)  dom  do  odbywania  zgro- 
madzeń narodowych,  gmach 
sejmowy. 


Sa'nbljcer,  sn.  <e)ä,  pl.  =e, 

wojsko  lądowe,  armia  lądowa, 
siła  (zbrojna)  lądowa. 

Sa'nbiägenueifter,  sm.  »§, 

wielki  łowczy. 

SaubiägermeiftereiV/.pZ.-en, 

urząd  m.  wielkiego  łowczego. 

Sa'nbjunfer,  sm.  =ö,  pl.  —, 

syn  m.  wiejskiego  szlachcica, 
szlachciura  m.,  szlachetka  w,, 
hreczkosiej  m. 

Sa'nbfade,  sf.  pi.  =n,  mapa 

(geoarraüczna). 

Sa'nbfirf^e,  sf  pl.  »n,  ko- 
ściół wiejski. 
Sa'nb!ranf^eit,  sf,  pl.  >in, 

choroba  krajowa,   endemia  /. 

Sa'nbfreiö,  sm.  »feg,  pl.  --je, 

obwód   krajowy,  wiejski. 

Sa'nbfrieg,  sm.  »(e)ś,  pi.  =e, 

wojna  lądowa,  na  lądzie. 

Sa'nblunbig,  adi.\  całym 
kraju  wiadomy,  znany;  zna- 
jący kraj. 

Sa'nb!utfcf)e,  sf.pl.  »n,  lan- 

dara  /.,  kareta  wiejska. 

Sa'nbläufcr,  sm.  -%,pl.  — , 

włóczę  tra  m. 

Sa'nbläufig,  adi.  l)  włó- 
czący się  po  kraju;  2)  uży- 
wany, zwyczajny  w  kraju; 
baś  ift  l^ier  —  to  tu  w  zwy- 
czaju, w  używaniu;  «^c  ^l^ra[e 
komunał  m.,  frazes  pospolity, 
powszechnie  używany. 

Sa'nblekn,  sn.  »g,  życie 

wiejskie,  na  wsi, 

Sä'nbler,   sm.  «§,  pl.  — , 

walec  m.  o  powolnem  tempie, 
walec  styryjski. 

Sa'nbleute,  ob. :  Sanbmann. 

Sänblid),  adi.  1)  krajowy, 
narodowy;  — ,  fittlicf)  co  kraj 
to  obyczaj,  każdy  kraj  ma 
swój  obyczaj;  2)  wiejski,  siel- 
ski; «c  ©itten  wiejskie  oby- 
czaje; «eä  ©ebid^t  poemat  sie- 
lankowy, sielanka;  adv.  po 
wiejsku,  po  sielsku. 

!8ä'nblid)!eit,  sf.  wiejskość 

/.,  sielskość/.,  sielankowość  f. 
Sa'nbluft,     sf.      powietrze 
wiejskie. 

Sa'nbmadjt,  sf.  pi.  »mächte, 

potęga  lądowa,  mocarstwo  lą- 
dowe ;  wojsko  lądowe,  siła 
zbrojna  na  lądzie. 

Sa'nbmofleV,  sm.  •§,  pi.  —, 

pośrednik  m.  w  sprzedażach 
dóbr. 


Sa'nbmübdjen,  sw.  =§,  pl. 

— ,  dziewczyna  wiejska. 

Sa'nbmann,  sm.  »(e)§,  pl. 

»leute,  wieśuiak  w.,  rolnik  m. 

Sa'nbmarf,  sf.  granica  / 
kraju,  państwa;  kraj  m,,  tery- 
toryuni  n. 

Sa'nbmarf^aÄ,  sm.  ^§,pi. 

»[diälle,  marszałek  krajowy, 

Sa'nbnteffer,  sm.  »§,  pi.  — , 

miernik  m.,  mierniczy  m.,  geo- 
metra m. 

Sa'nbmUij,  sf.  pl.  »en,  mi- 

licya  krajowa. 

Sa'nb^Jartie,  sf.  pl.  =n,  wy- 
cieczka /.,  przechadzka/,  na 
wieś. 

Sa'nb^farre,  sf.  pi.  »n,  pro- 
bostwo n.  na  wsi. 
Sa'nb))farrer,  sm.  Ȥ,  pl 

— ,  kapłan  m.,  proboszcz 
wiejski. 

Sa'nb^jfleger,  sm.  Ȥ,  pl 

— ,  namiestnik  m.,  prefekt  m. 
prowincyi. 

Sa'nb^lage,  sf  pi  m,  klęska 

kraj  cały  nawiedzająca. 

Sa'nb^rebtger,  sm.  ob.  Sanb= 
Pfarrer. 
Sa'nbrat,  sm.  "{t)^,pl  «rate, 

landrat  m.,  radca  ziemski,  pod- 
sędek  m.  (w  Prusiech);  rada 
kantonalna  (w  Szwajcaryi). 

Sa'nbret^t,  sn.  »(e)ś,  pi  --e, 

prawo  cywilne,  kodeks  cywil- 

Ött'nbregen,  sm.  =§,  deszcz 

długotrwały,    trzy  dniówka  /. 

Sa'nbreife,*/.^?.  »n,  podróż 

lądowa,  lądem. 

'  Sa'nbreiter,  sm.  »§,  pl  — , 

strażnik  konny,  żandarm  m. 

Sa'nbrentmeifter,  sm.  »g,  pl 

— ,  główny  poborca. 

Sa'nbridjter,  sm.  ^§,pl  —, 

sędzia  ziemski. 

'Sanbfa^,   Sa'nbfaffe,  sm. 

»ffen,  pl  '=ffen,  mieszkaniec 
stały  kraju,  mieszkaniec  do 
kraju  przynależny,  właściciel 
gruntowy. 

Sa'nbfdjaft,  sf.  pi  »en,  i) 

część/  kraju,  prowincya  f., 
obwód  m. ;  2)  stany  pl.  pro- 
wincyonalne;  3)  krajobraz  w., 
pejzaż  m.  (Ixndszaft  m.) 

Sa'nbf(^aftlit^,arfe.  prowin- 
cyonalny;   »e   siuśbrutfe  pro-, 
wincyonalizmy    pl,     wyrazy 


^o'nbfdjaft§f)au§ 


7;u 


^ang 


lub  zwroty  w  pewnej  części 
kraju   używane. 

^a'nt)fd[iaft§^au§,  5«.  -feg, 

pi.  sj^äufer,  gmach  sejmowy. 

Sa'nbfc^oft^maler,  sm.  *§, 

pi.  — ,  pejzażysta  m.,  malarz 
m.  krajobrazów. 

2a'nbfd)CibC,  sf.  pi.  ==n,  mie- 
dza grapiczna. 

Sa'nbfrfjladjt,  sf.  pi,  -en, 

bitwa  Jadowa,  na  lądzie. 

Sa'nbfrfjiJ))^C,  sm/m,  pi.  m, 
iawnik  prowincyonalny. 

Sa'nbfrfjUlC,  sf.  pi.  -n,  szko- 
ła wiejska. 

Sa'nbfec,  sm.  =g,  pi.   ^n, 

jezioro  śródziemne. 

Sa'nbfcite,  sf.pl.  *n,  strona 

lądowa,  strona  ku  ładowi 
zwrócooa. 

Sa'nbfeudjC/  ^f-  P^-  ="/  za- 
raza powszechna,  epidemia/. 

S(l'nbfi(!^t,   sf.    zoczenie  n. 
lądu,  ziemi  (marynarka). 
':^a'ltbfi^,    sm.   -eg,  pi    -e, 
wiejskie    mieszkanie^  dworek 
»?.,  włość  /. 

Sa'nbgfinb  ob. :  Sanbeäünb. 
Sa'nb§fnc(^t,  sm.  »(e)ö,  pi. 

=e,  1)  lancknecht  m.,  żołnierz 
pieszy,  piechur  m. ;  2)  lanc- 
knecht, dyabełek  m.  (gra 
w  karty). 

Sa'nb§mann,  sm.  Ąe)§,  pi 

=UvLte,  ziomek  m.,  z  tego  sa- 
mego kraju;  trir  finb  »leute 
jesteśmy  rodacy;  roaö  ift  er 
für  ein  —  ?  skąd  jest  ?  co  zacz  ? 

Sa'nbömannfdjQft,   sf.  pi 

«en,  ziomkostwo  w.,  rodactwo 
n. ;  związek  między  studenta- 
mi uniwersyteckimi,  którzy 
są  rodakami. 

'  Sa'nbf^Ji^C,  sf.  pi  -n,  klin 
m.  ziemi  w  morze  wchodzący, 
przylądek   m. 

^^a'nmtit,  sf  pi  -ftäbtc, 

miasto  prowincyonalne,  mia- 
steczko w.;  miasto  lądowe  (nie 
nadmorskie). 

Sa'nbftanb,  sm.  .(e)g,  poseł 

rw.,  delegat  na  sejm. 

Sa'nbftänbC,  sm.  pi  stany 
pi  państwa,  stany  ziemskie, 
prowincyonalne. 

Sa'nbftcucr,  sf.  pi  «»n,  po- 
datek gruntowy. 

Sa'nbftra^C,  sf  gościniec 
fw.,  trakt  bity,  droga  krajowa. 


I^a'nbftrcidjer,  sm.  =§,  pi 

— ,  włóczęga  m. 

^anbftreicfjcrei',  sf.  włóczę- 
gostwo n. 
Sa'nbftnrf),  sm.  ='(e)S,  pi  =e, 

przestrzeń  /.  ziemi  (wzdłuż 
się  rozciągająca),  kawał  m. 
kraju. 

Sa'nbfturnt,  5w.  =(e)g,  pi 

=fttirme  ;  1)  burza/,  na  lądzie; 
2)  pospolite  ruszenie,  ruchaw- 
ka/. 

Sa'nbfturm))f(i^tig,      adi. 

obowiązany  do  służby  w  po- 
spolitem  ruszeniu. 

Sa'nbtafcl,  sf  pi  =n,   i) 

mśtiyka  koronna;  2)  księga 
gruntowa  posiadłości  wiej- 
skich. 

Sa'nbtao,    «w.    *(e)g,    pi 

*e,  sejm  m.  (krajowy);  ben 
—  einberufen,  tjertagcn  zwo- 
łać sejm,  odroczyć  posiedzenia 
sejmu. 

Sa'nbta9^aö9corbnetc(r),  sm. 

'ten,  pi  «=te(n),  poseł  7W.,  na 
sejm  (krajowy),  do  sejmu. 

Sa'nbtafl§a6f  djicb,  sm.  --  (e)ö, 

pi  =e,  uchwała  sejmowa, 
postanowienie  n.  rozwiązu- 
jącego się  sejmu. 

'  Sa'nbtajc,  sf.  pi  «n,  opłata 

od  gruntu,  podatek  gruntowy. 

Sa'nbticr,  sn.  =(e)§,  pi  »e, 

zAvierze  lądowe,  na  lądzie  ży- 
jące. 

'  Sa'nbtron§ł)ort,  sm.  •(e)g, 

pi  -i,  przewóz  m.  lądem,  na 
lądzie. 
'  Sa'nbtraUCr,  sf.  żałoba  po- 
wszechna, narodowa. 

Sa'nbtni:p:|)en,  sj.  pi.  armia 

lądowa, 

'  ^a'nbüMidj,  adi.  ob.  San- 
besiiblłc^. 
ga'nbung,  sf  pi  «en,  (wy)- 

lądowanie  n.,  wyjście  n.  na 
ląd,  wysadzenie  n.  na  ląd,  za- 
winięcie n.  (okrętu)  do  portu. 

*i*a'nbunö§barfc,  sf.pl  »n, 
Sa'nbunggboot,  sn.  -cś,  pi 

=e,  barka  /.,  łódź  dojeżdża- 
jąca do  statku  dla  przyjęcia 
lądujących. 

'  Sa'hbimg^bncf,  ^o'nbung^^ 

f(!^Cin,  sm.  *(e)e*,  ???•  »e,  cer- 
tyfikat m.  dozwalający  na 
wylądowanie. 

Sa'nbüerbcrblid),  adi.  zgu- 
bny dla  kraju. 


Sa'nbbCr^ecrcnb,  adi.  ni- 
szczący kraj. 

Sd'nbbogt,   sm.   =(e)g,  pi 

=oögte,  łandwójt  m.,  wójt 
ziemski,  zarządca  m.  kraju. 

Sa'nbtiJÜrt^J  ado.  ku  lądo- 
wi, ku  stronie  lądu. 

Sa'nböjcg,   sm.  «(e)§,    pi 

=t,  droga  wiejska;  droga  lą- 
dowa, na  lądzie. 

Sa'nbttJCf/r,  sf.  l)  obrona 
krajowa,  landwera  /. ;  2)  pi 
=en,  obrony  pi  krajowe, 
szańce  pl.^  tamy  pl.^  rowy 
pi   i  t.   p. 

Sa'nbtt)c:^rauf  geboten.  <c)§, 

powołanie  n.  do  obrony  kra- 
jowej. 

^d'nbtöe^rmann,  sm.  «(e)§, 

pi  =Ieute,  landwerzysta  w., 
żołnierz  m.  z  obrony  krajo- 
wej. 

^a'nbtüctn,   sm.  Ąt)^,  pU 

=e,  wino  krajowe. 

2o'nbü)tnb,   sm.   <e)ö,  z>7. 

=e,  wiatr  m.  od  strony  lądu. 

Sa'nbtoirt,   sm.   »(c)ö,  'pi 

=e,  gospodarz  wiejski,  go- 
spodarujący m.  na  wsi,  agro- 
nom m. 

^^a'nbtotrüi^,     Sa'nbtoirt» 

fdjnftlidj,  adi.  gospodarstwa 
(gospodarza)  wiejskiego  się 
tyczący,  gospodarski,  rol- 
niczy, agronomiczny,  ekono- 
miczny ;  «e  <Sd^ule  szkoła 
agronomiczna ;  «=eö  2)liniftC» 
rium  ministerynm  rolnictwa; 
=C  ©eräte  sprzęty  rolnicze. 

5a'nbtt)irtftljdft,  sf.  pi  -en, 

gospodarstw^o  wiejskie. 

2a'nbü)irtfd)aft^funbc,  5/. 
Sanbü)irtf(;^aft^Ie^re,  sf.  na- 
uka /.  o  rolnictwie,  rolnictwo 
w.,  agronomia  /. 

Sa'nbjoK,    sm.   -(e)8,    pi 

sjiJUe,  cło  lądowe. 

Sa'nbjungc,  sfpl  -n,  wazki 

pófwysep,  cypel  m. 

Sang,  I.  adi.  comp,  länger, 
sup.  ber,  bie,  bag  längfte,  1) 
(na  oznaczenie  rozmiarów) 
długi ;  seS  Caar  długie  włosy ; 
ebcnfo  —  alö  breit  równie 
długi  jak  szeroki;  bie  Strofie 
ift  groei  Kilometer  —  ulica 
ma  dwa  kilometry  długości; 
beibe  Srücfen  finb  gteic^  — 
oba  mosty  mają  tę  samą 
długość;    2)    =   gro|,    ^oc^. 


$!a'noöI)rifi 


735 


Sa'ugen 


długi,  wjsoki ;  ein  *er  SJienfc^ 
wysoki  człowiek;  er  fiel  l)ir\, 
fo  —  er  toar  upadł  jak  długi; 
3]  (obraz.)  entie|Iid^  (unenblic^) 
»e  3ficben  nieskończenie  długie 
mowy,  mowy  bez  końca;  »e 
albo  bünnc  Srül^c  długa, 
rzadka  zupa;  auf  bie  =e  Sani 
fd^iebcn  puszczać  w  daleki 
odkład,  na  długi  czas  odwlec; 
ein  Sangeö  unb  Sreiteö  fdEnoat* 
gen  długo  o  czem  rozprawiać, 
pleść  o  czem  bez  końca,  trzy 
po  trzy;  etro.  —  unb  breit 
au§einanberfc|cn  bardzo  do- 
kładnie coś  wyłuszczać;  ettt). 
be§  Sangen  unb  breiten  er« 
JQl^ten  opowiadać  co  z  naj- 
większą dokładnością,  z  naj- 
drobniejszymi szczegółami; 
in  -^en  3ügen  trinfen  pić  dłu- 
gimi haustami,  łykami ;  einen 
-en  §alS  mad^en  wyciągnąć 
szyję,  z  upragnieniem  wyglą- 
dać kogo,  cz3go ;  ein  *eö  ©efiĄt 
machen  zrobić  kwaśną  minę, 
okazywać  niezadowolenie ; 
mit  «er  9^afe  ab^iel^en  odejść 
z  kwitkiem,  z  nosem  na 
kwintę  spuszczonym  ;  mit  *cn 
Böi^ncn  effen  jeść  pełną  gębą, 
łakomie;  =c  Ringer  machen, 
^aben  mieć  długie  palce, 
kraść;  maä  ift  ber  ;en  3fłcbe 
fur^er  ©inn  ?  i  cóż  jest  treścią 
tych  słów  wszystkich,  tej  dłu- 
giej mowy?  länger  madien 
przedłużyć,  wydłużyć ;  länger 
roerben  przydłużyć  się,  uróść; 
4)  (o  czasie)  długi,  dawny; 
=er  Sßinter  długa  zima;  vov 
*er  ^ńt,  Dor  »en  Si^^ren 
przed  dawnym  czasem,  przed 
wielu  laty;  feit  *er  3^it  od 
długiego  czasu;  üor  nid^t  gar 
*er  3c't  przed  nie  bardzo 
dawnym  czasem;  t)on  =er 
2)auer  długotrwały;  bie  Qiit 
ift  mir  —  geroorben  zacząłem 
się  nudzić,  znudziłem  się, 
przykrzyło  mi  się;  »e  SBeile 
i  Sangeroeile  nudy  pi;  id) 
mu^te  groei  »e  ©tunben  bort 
bleiben  musiałem  zostać  tam 
przez  całe  dwie  godziny;  ben 
lieben  *en  ^ag  cały  boży 
dzień;  auf  längere  ^tit  na 
dłuższy  czas;  bie  Xagc  werben 
(änger  przybywa  dnia;  II. 
a  dv,  długo;  er  hbe  —    ne- 


chaj  długo  ż^-je!  über  Jurj 
ober  —  prędzej  czy  później; 
eine  ©tunbe,  einen  2;ag,  eine 
Sßod^e  —  przez  godzinę,  dzień, 
tydzień;  ©lunben  —  (także 
ftunbenlang)  całemi  godzina- 
mi; eine  ^ńt —  (przez)  pe- 
wien cr.as;  mein  Seben  — 
i  mein  Sebenlang  (przez)  całe 
moje  życie,  w  całem  mojem 
życiu. 

Sa'ngöljrig,    adi.    długo- 

kłosisty. 

Sa'ngarmig,    adi.    długo- 

ramienny,  długoręki. 

Sa'ngatmig,     adi.     długi 

oddech  mający;  =e  S'lebe  prze- 
długa  mowa. 

Sa'ngbanb,   sn.   =(e)§,  pi. 

=banber,  zawiasa  polska  (bu- 
down.). 

Sa'ngbctn,  sm.  i  sn.  =(e)§ 
pi.  :e,  długosz  m. ;  bocian  m. 

Sft'ngbcinig,  adi.  długonogi. 

Stt'ngc,  adv.  1)  dawno, 
długo;  —  leben  długo  żyć; 
nid^t  —  barauf  niedługo  po- 
tem, wkrótce  potem ;  n)ie  — 
bleibt  er  ^icr?  jak  długo  tu 
zostaje?  t)on  —  l^er  od  da- 
wna; eg  ift  fd^on  —  l^er  już 
temu  dawno ;  er  ift  fd^ou  — 
fort  albo  eg  ift  fc^on  — ,  ba§ 
er  fort  ifl  już  dawno  (jak) 
odszedł;  —  oorl^er  daleko 
przedtem ;  auf  roic  —  ?  na 
jak  długo?  auf  —  na  długo; 
mit  ctn).  —  matfjen  guzdrać 
się  z  czem,  potrzebować  na 
co  (do  czego)  wiele  czasu ; 
er  njirb  e§  nid^t  mefir  - 
mad^en  nie  długo  już  pożyje, 
lekarze  opuścili  go;  (niekiedy 
nie  tłómaczy  się)  n)a§  be=» 
finnft  bu  bic|  fo  —  ?  cóż  się 
tak  namyślasz  ?  mer  mirb  erft 

—  fragen?  któżby  się  tam 
pytał?  2)fo  -  alg  (tak  długo 
jak), dopóki, póki, odkąd;  fo  — 
ber  ^rieg  bauert  póki  wojna 
trwa:  fo—  i^  Tebe,  l^abc  id^ 
fo  ctmaS  nic|t  gefe^en  od- 
kąd żyję,  nie  widziałem 
czegoś  podobnego;  fo —  id^ 
lebc,  mirb  baś  nid^t  gefd^e^en 
dopóki  ja  żyję,  to  się  nie 
stanie;  3)  — •  nid^t  =  bei 
meitem  nic^t;  biefeg  53t:ot  ift 

—  nid^t    fo    gut    mie    ha^ 
Unfrige     ten    chleb    o    wiele 


gorszy  od  naszego,  wcale  nie 
taki  dobry  jak  nasz;  er  ift 
nod^  —  nid)t  fo  gelehrt,  wie 
man  fagt  daleko  mu  jeszcze 
do  tej  uczoności,  którą  mu 
przypisują,  przysądzają;  er 
ift  nod^  —  fein  ©ete^rter  da- 
leko mu  jeszcze  do  tego,  aby 
go  można  uczonym  nazwać; 
eg  ift  noc^  —  nid^t  genug 
jeszcze  wcale  nie  dosyć;  4) 
=  I)inlänglid);  bag  ift  für  i^n 

—  gut  to  dla  niego  więcej 
niż  dobre,  za  dobre;  bag 
ift  für  mic^  —  genug  to 
dla  mnie  dosyć,  aż  nadto; 
5)  ie  länger,  je  lieber  im  dłu- 
żej, tem  lepiej  (polskie  przy- 
słowie powiada  jednak  prze- 
ciwnie: tem  gorzej);  mag  — 
roä\)xt,  mirb  gut  (albo  gut 
S)ing  mili  SBeile)  co  ma  być 
dobre,  wprzódy  dojrzeć  musi. 

Sä'nge,  sf.  pi.  «n,  długość 

/.,  dłużyzna  /,,  dłużą  /., 
dłuż  /. ;  fünfzig  SP.eter  in  ber 

—  albo  in  bie  —  pięćdzie- 
siąt metrów  w  dłuż,  na  dłuż; 
in  bie  —  unb  breite  w  dłuż 
i  w  szerz ;  ber  —  nac^  w  dłuż ; 
ber  ,—  nac^  burc^fc^neiben 
przeciąć  w  dłuż;  er  l^at  fid^ 
ber  —  nad^  l^ingelegt,  er  ift 
ber  —  nad^  l^ingefallen  upadł 
jak  długi;  bic  —  ber  XaQe: 
unb  9'iäd^te  długość  dni  i  nocy; 
etnj.  in  bic  —  jiel^en  wycią- 
gnąć co  w  dłuż,  przydłużyć 
co;  (obraz.)  zwłóczyć  co;  bie 
<Bać)e  gog  fid^  in  bic  —  spra- 
wa przewłóczyła  się,  wlokła 
się  długo;  auf  bie  —  przez, 
na  dłuższy  czas,  z  czasem^ 
geograpl^if(|c  —  długość  geo- 
graficzna; üirtuettc  —  dłu- 
gość wyrównana. 

Sä'ngelang,  adv.  w  dłuż, 

jak  długi. 

Sa'ngcn,  i.  vn.  (§abcn)  i)  = 

tang  raerben,  przedłużać,  roz- 
ciągać się;  menn  bie  Sage  — 
kiedy  dnia  przybywa;  2)  = 
reid^en,  fid^  erfłrcdEen,  dosięgać 
czego,  rozciągać  się;  beine  ©e» 
roalt  langt  big  an  ber  SBelt  ®nbe 
władza  twoja  rozciąga  się  aż 
do  końca  (sięga  granic)  świata; 
3)  =  anlangen,  nadejść,  nad- 
jechać; 4)  =  augJommen 
(o  osobie),    auSIangcn,  ^in== 


Sä'ngcu 


736 


^a'njctte 


rcid^en  (o  rzeczy)  starczyć, 
wystarczyć;  er  fann  bamit 
ntd^t  —  to  mu  aie  może  (wy)- 
starczyć,  z  tego  on  uie  może 
starczyć;  baś  @elb  lancjte  ni(Ąt 
pieniądze  nie  (wy)starcz}ły ; 
5)  ==  greifen,  sięgać  (ręka) 
po  co,  do  czego,  za  co;  mit 
ber  §anb  nac^  etro.  —  rękę 
po  co  wyciągnąć,  by  dosię- 
gnąć; in  bie  '%a\ć)e  —  sięgnąć 
ręką  do  kieszeni ;  nad^  ber 
^rone  —  sięgać  korony, 
chcieć  zostać  królem;  6)  = 
oertanccen,  pragnąć,  łaknąć; 
II.  va.  (^aben)  sięgać  po  co, 
dosięgnąć  co,  dostać  co;  er 
longte  ftiĄ  Dbft  Dom  SSaume 
zerwał  sobie  owoców  z  drzewa ; 
etra.  au^  ber  Xafd^e  —  dobyć, 
dostać  co  z  kieszeni;  id^  tüerbe 
mir  i^n  (ic^on)  —  dosięgnę 
go  ja;  imnbm  eine  Dfjrfeige 
(albo  też  tylko  tim)  —  dać, 
wyrżnąć  komu  policzek. 

SÖ'ngen,  va.  (^aben)  prze- 
dłużać; fid^  — ,  vr.  przedłu- 
żać się. 

:2ä'n9cnanfitf)t,   sf.   widok 

podłużny. 

Sä'ngcnmaf^,   sn.  =e§,  pi. 

«'e,  miara  /'.  długości. 

Sä'ngcnmcffcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  długomierz  m. 

Sä'ngcnmcffimg,  sf.  pi.  =en, 

mierzenie  n.  długości. 

Sä'ngen^rofil,  sn.-,  Sä'n- 
9en|(^nłtt,  sm.  =(e)g,  pi.  -e, 

przt^krój    podłużny.        [roelle. 

;öangeü)ct1e,  sf.  ob.  Sang= 
Sa'tigfingcr,  sm.  -•§,  pi.  —, 

mający  długie  palce,  zło- 
dziej m. 

Sa'n9fing(e)ng,  adi.  długo- 

palczasty,  yłodziejski. 

!2a'ngfܧig,  adi.  długonogi; 
ein  «er  S8erö  wiersz  wielusto- 
powy. 

Sa'nggcfdjtDönjt,  adi.  dłu- 

googoniasty. 

Sa'nggCftretft,  adi.  rozcią- 
gnięty, przedłużony. 

SVngWöriÖf  '^di.  długo- 
włosy, 

!2a'ng^alö,    sm.     feö,   pi. 

"I^älfe,  długroszyi  m. 

:2a'ngl)älfig,  adi.  długoszyj- 
Sa'ngl)ónbłg,   adi.    długo- 

reki. 


^o'ngprntg,    adi.    diugo- 

rogi. 

Sa'ngjäljng,  adi.  długo- 
letni, 

Sa'nglCÖtg,  adi.  długie  ży- 
cie mający,  długowieczny, 
długotrwały. 

Sa'ngicbigfcit,    sf.^  długie 

życie,  długowieczność/".,  dłu- 
gotrwałość /. 

Sä'ngli^,  adi.  podłużny, 
podługowaty,  adv.  podłużnie, 
podługowato ;  —  runb  podła- 
gowato  okrą^jły,  jajowaty, 
owalny. 

Sa'ngmut,  sf.  łagodność/., 
pobłażliwość  /.,  cierpliwość 
/. ;  —  üben  pobłażać,  być  po- 
błażliwym. 

Sa'ngmütig,  adi.  łagodny, 
pobłażliwy,  cierpliwy. 

Sa'ngnafc,  sf.  nosisko  n., 

dłuijonos  m. 

Sa'ngo:^r,  sn.  =(e)^,  pi.  =e, 

dłnguucli  m. ;  ^Uieifter  —  osieł, 

Sa'ngoljrig,  «^^e.dfugouchy. 

Sa'ngrunb,  adi.  podłużno- 

okrągły,  owalny. 

!2ängi,  I.  praep.  z  gen.  i 
dat.  wdłuż,  wzdłuż;  —  beś 
Ufcrg,  —  bem  Ufer  wzdłuż 
brzegu;  II.  adv.  tuż  obok,  tuż 
przy. 

Sa'ngfant,  adi.  powolny, 
wolny;  =en  <Sd)ritteŚ  powol- 
nym krokiem;  =er  2lrbeiter 
powolny  robotnik;  »er  ©eift 
powolna  głowa,  powoli  poj- 
mujący umysł;  —  fommt  auc^ 
jum  ^\zi  i  powolny  krok  zbli- 
ża do  celu ;  adv.  powoli,  wolno, 
zwolna;  —  gu  2Ber!e  ge^en 
powoli  zabierać  się  do  (dzieła) 
czesro. 

Sa'iigfamfeit;    sf.    powoi- 

ność  /.,  opie«5załość  f. 

!«a'ngfd)iff,  sn.  «(e)^,  pi.  «e, 

nawa  poiiłużna  (kościoła). 

Sa'ngfdjiäfcr,  sm.  -ś,  pi.  —, 

śpioch  w.,  ospalec  m. 

Sangjdjiäfcrei',  sf.  spiocho- 

stwo  w.,  ospalstwo  n. 

Sa'ngfdjnnbicr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  długodziób  m. 

Sa'ngftt^tig,  adi.  daleko- 
widzący;  ptatny  po  dłuższym 
czasie  (tłp.  weksel). 

Sängft,  adi.  [sup.  od  lang) 
najdłuższy;  ber  «e  SBeg  ift  oft 
ber  befłe  najdłuższa  droga  jest 


często  najlepsza;  ic^  raatte  \<i)on 
bie  =e  3^it  czekam  już  bardzo 
długo ;  adv.  dawno,  od  dawna ; 
—   befannt  dawno  znany. 

Sä'ngftCnÖ,  adv.  najdalej, 
najdłużt^j,  najpóźniej  ;  —  mor« 
gen  befommjt  bu  baś  33ud| 
jurüdE  najdalej,  najpóźniej 
jutro  otrzymasz  książkę  z  po- 
wrotem; eś  ift  —  etne  2Bod^e, 
ha^ . . .  najwięcej  temu  tydzień, 
jak  ,  .  . 

Sangu'fte,  sf.  pi.  =n,  lan- 

gusta  /.,  rak  morski. 

Sa'ngtDCilC,  sfgen.  i  dat.  tak- 
że Sangentoeile  a  bez  artykułu 
Sangerroeile  nuda  /.,  (zwykle 
pi.)  nudy;  auś  Sangerroeile 
z  nudów;  —  f)aben,  empfinben 
nudzić  się;  Dor  Sangerroeile 
nergel^cn  umierać  z  nudów; 
fic|  bie  —  vertreiben  nudy 
czem  odganiać,  spędzać  na 
czem  czas;  feine  2)ro^ung  ift 
nic^t  für  bie  —  groźba  jego 
to  nie  żarty,  nie  przelewki. 

Sa'ngttJCilcn,  l.  va.  (tiaben) 
nudzić;  t)U  langnjeilft  mic^  mit 
beiner  ©r^ätilung  albo  beine 
©rjäl^lung  langraeilt  midb  nu- 
dzisz mnie  twojem  opowiada- 
niem, twoje  opowiadanie  nu- 
dzi mnie  II.  fid^  — ,  vr.  (^aben) 
nudzić  się;  id^  (angroeite  mid^ 

nudzę  się,  przykrzy  mi  się. 

Sa'ngtoeiitn,  adi.  nudny, 
adv.   nudno. 

Sa'ngtöciligfeit,  sf.  nudność 

/.,  nudota  /. 

Sa'ngtDicrig,  adi.  długo- 
trwały, długo  trwający;  — 
unb  langroeilig  długotrwały 
aż  do  uprzykrzenia;  «=c  5łrQnf=" 
fjeit  uparta  choroba. 

Sa'ngttJierigfcit,  sf.  długo- 
trwałość /.,  długie  trwanie. 

Sa'ngC,  sf.  pi.  -n,  lanca  /., 
dzida  /.,  pika  /.,  włócznia  f., 
kopia  /. ;  eine  —  brechen  albo 
einlegen  kopie  kruszyć. 

Sa'nsenförmig,  adi.  lanco- 

waty. 

Sa'n5cn!ne(^t,Ä>«.  ob.  Sanbś- 
fncrf)t. 
l^a'njcnfüA,  sm.;  ^'n^tn- 

ftof),  sm.  »eö,  ukłucie  n.  lan- 
cą, raz  lancą  zadany, 

'Sa'UJCnUJUrf,  sm.  »(e)?«,  rzut 

m.  lancą.  [cet  m. 

^aujC'ttC,   sf.   pi.  =n,   lan- 


ga'njfncdjt 


737 


Sa'^cifcii 


Sa'njfnedjt,  sm.  ob.  Sanbä-- 
fnedit. 

Saptba'nf(^,  a(^^■.  lapidarny. 

SaptDa'rftil,  sm.  -(c)^,  styl 

lapidarny,  sposób  pisania  uży- 
wany do  napisów  na   kamie- 
niach;   (obraz.)  styl   zwięzły, 
jędrny. 
'  SO^)),  adi.  ob.  fĄIaff. 

SaipaliC,  sf.  pi.  =n,  baga- 
tela /".,  bzdurstwo  n. 

^^ä'ppäjtn,  sn.  dim.  od  2ap» 
pen  gatgauek  m.,  płatek  m., 
płateczek  m.,  szmatka  /., 
szmateczka  /".,  płócieriko  «. ; 
^  am  O^re  dolna  część  ucha. 

Sa'^^JCn,  sm.  -ś,  pi.  — ,  1) 
szmata  /.,  g-ałgan  m.,  płata 
/. ;  2)  strzępy  pZ.,  płatki  2?^- 
zawieszone  na  sznurze  do 
straszenia  zwierzyny;  Daś  2ßil0 
ift  burd^  bic — gegangen  zwie- 
rzyna przeszła  przez  strzępy, 
uciekła,  zemknęła,  drapnęta, 
wymkuęła  się;  3)  płaty  pl.^ 
skrzydła  pi.,  zrazy  pi.  u  wą- 
troby, u  płuc,  strzępy  pi.  u 
kwiatów;  4)  uszy  pi.  psa. 

SÜ'^J^JCrn,  m.  (^abcn)  1)  ła- 
tać; 2)  ciułać,  gromadzić, 
zbierać  po  trosze;  e3  läppert 
fic^  gufammen  powoli  (grosz 
po  groszu)  zbiera  się,  groma- 
dzi się  większa  sumka. 

Sä'^'^CrfäjUlbcn,  sf.  pi.  dro- 
bne długi,  parszywe  długi, 
kapanina  f. 

Sa'^jjig,  Sa'^^it^t,  adi.  i) 

miękki,  ubwisły,  zwiędły;  2) 
strzępiasty,  wystrzępiony,  gał- 
ganowHty,  łłchmanowaty. 

Sä'^Jpift^,  1.  adi.  1)  niedo- 
rzeczny, dziecinny,  gapiowaty, 
durny;  «e§  S^^S  głupstwo, 
niedorzeczność,  dzieciństwo; 
»e§  ^eug  rebcn  niedorzeczno- 
ści prawić,  gadać  nie  do  rze- 
czy, prawić  trzy  po  trzy;  2) 
niemęzki,  zniewiaściały;  II. 
adv.  niedorzecznie,  gapiowato, 
durno;  —  turt  głupio  się  spra- 
wować, mazgaja  udawać. 

SÜ'r^e,  sf.  pi  =n,  mo- 
drzew m. 

Sä'rt^cn,  i  Sdrtfjen-,  adi. 

modrzewiowy. 

Sd'r(^cnl)auml)ars,  sn.  -e§, 

modrzewiowa  żywica. 

Sarifa'ri,  sn.  =§,  (zwykle 

jako  wykrzyknik)  brednie^?., 


głupstwa  pi.,  bajanie  n.  trzy 
po  trzy. 

Särm,  sm.  -(e)§,  1)  wrza- 
wa /.,  hałas  m.,  harmider  m., 
wrzask  m,;  —  mad^en  hałas 
robić,  hałasować;  um  ńn 
^Iflid^tö  gleich  großen  —  crl^eöen 
o  bagatelę,  o  drobnostkę  wielki 
wrzask  robić;  Diet  —  um 
nichts  wiele  wrzawy  a  niema 
o  co,  wielka  chmura  mały 
deszcz;  feine  S^iomane  mad^cn 
t)iel  —  jf'go  powieści  robią 
wiele  hałasu,  ściąg-ają  na  sie- 
bie wielką  uwagę,  są  przed- 
miotem powszechnej  mowy; 
2)  zgiełk  m.,  rozruch  m.,  tu- 
mult m. ;  3)  alarm  m. ;  — 
blafen  na  gwałt,  na  trwogę 
trąbić,  strach  rozsiewać;  — 
fĄtagen  na  gwałt  bić  we  dzwo- 
ny, bębnić  ;  ßlinber  —  fałszy- 
wy alarm,  trwoga  bezpod- 
stawna. 

Sä'rmen,  vn.  (fiabcn)^  hała- 
sować, wrzasku  narobić ;  lar« 
meno  adi.  hałaśliwy,  wrza- 
skliwy. 

Sarmer,  sm.   =§,  pi.  —, 

hałaśnik  m.,  wrzaskun  m., 
burda  m.,  warchoł  m. 

Sä'rmglotf  e,  sf.  pi.  *n,  dzwon, 

w  który  na  g^wałt  biją. 

Sä'rmmrt(J)er,  sm.  »g,  pi. 

— ,  wrzaskun  m.,  hałaśnik  m. 

gä'rmf(f)U§,  sm.  =[feä,  pi. 
«fiĄufft»,  strzał  alarmowy. 

Sä'rmfÜt^tig,  adi.  hałasu, 
wrzawy  łaknący,  szukający. 

Sä'röc^cit,  'sn.  "§,  ph  —, 
dim.  od  iiaroc,  maseczka  /., 
(poufale)  twarzyczka  /. 

Sa'rüe,  sf.  pi.  »n,  l)  maska 
/.;  eine  —  oortun,  oocnel^men 
maskę  wdziać,  przywdziać; 
bie  —  abnehmen,  ablegen  zdjąć 
maskę;  przenośnie:  unter  bec 

—  ber  g^reunbfljaft  pod  ma- 
ską, pod  płaszczykiem,  pod 
pozorem  przyjaźni;  jmnbm 
bie  —  abjie^en  maskę  komu 
zdjąć,  zedrzeć;  2)  (poufale) 
zamiast  ®efid)t,  twarz  /., 
twarzyczka  /.;    einc    ^ü6frf)e 

—  ładna  twarzyczka;  3)  po- 
czwarka/.  owadu;  4)  masz- 
kara /.,  poczwara  /.,  stra- 
szydło n. 

Sa'röengeftt^t,  sn.  =(e)§,  pi. 

«er,      twarz     zamaskowana; 


afnicnber,  S)cutfĄ=ł3oInifd^e§  SSortcrfiuĄ. 


twarz  hipokryty ;  brzydka 
twarz,  maszkara  /. 

Sör^ngolo'g,   sm.  =-^n,  pi. 

»en,  specyalista  do  chorób 
gardlanych. 

Sartjngoffo';),     sn.    c(e)§, 

pi.  =e,  lustro  n.  do  badania 
kanału  oddechowego. 

Sa'fd)e,  sf.  pi.  *n,  klin 
wszyty  lub  wstawiony,  klapa 
f.  u  kieszeni;  ćwikieł  m. 
w  koszuli,  w  pończosze; 
sztylpka  /.,  klapa  /.,  kapka 
f.  u  buta;  wręb  m.,  wycięcie 
czworograniaste  (u  cieśli); 
(w  kolejnictwie)  łubek  m., 
łubki  pi.;  äußere  —  łubek 
zewnętrzny;  elQfti[rf)e  —  łubek 
ściskający,  łubek  sprężyno- 
wy; innere  —  łubek  we- 
wnętrzny. 

Sa'ft^Cn,  va.  (^abcn)  kla- 
pami opatrzyć,  klapy  do 
czego  przyszyć ;  przyszyć 
klapy  lub  ucha  do  butów; 
wręb  zrobić  wczem;  33äume 
—  znaczyć,  cechować  drze- 
wa. 

Sa'f(!^cnftol3cn,  sm.  =§,  pi. 

— ,  sworzeń  łubkowy. 

Sa'fc^cnfd^rauk,  sf.  pi.  ^n, 
śruba  łubkowa ;  :^afd^enfc^rau=* 
benfd^liiffel,  sm.  klucz  łab- 
kowy.  [^eit, 

Sa'fffi^Cit,  sf.  obacz  ©erraff* 
Sa^Ci'Ö,  Sogji'U,  adi.   roz- 
pustny ;  adv.  rozpustnie. 

Sagciüität,  Sa^siöUä't,  sf. 

pi.  =en,  rozpusta  /.,  rozpust- 
uość  f.,  pustota  /. 

SafC,  sf.  pi  'U,  dzban 
m.  z  rurką,  z  cewką  do  na- 
lewania. 

Sa'fcrfraut,  sn.  »(e)§,  la- 

zurek  m.,  bucień  m.,  żebr«yca 
/".,  ołeśnik  m.,  jeleni  ogon 
(roślina). 

Sagfa'r,  sm.  «en,  pi.   «en, 

mirynarz  indyjski  na  okrętach 
angielskich. 

ga^,  adi.  mdły,  omdlały, 
zmęczony;  opieszały,  ospały, 
nieskory  do  roboty. 

Sa'Paum,   sm.  =(e)§,  pi. 

=bäuttie,  drzewo  nadcięte  dla 
uzyskania  zeń  żywicy. 

Sa'^cifcn,  sn.  =%,  pi.  —, 

puszc;ziadło  n.  (instrument 
chirurgiczny  do  puszczania 
krwi). 

47 


Sa'ffen 


738 


So'ffcn 


ga'ffcn,  laffc,  läffeft  i  im,  ' 
lä^t,  lie^,  ^abe  gclafjen,  I.  va. 
1)    zostawić,  pozostawić;  ba§ 
^en[ter     offen    —    zostawić 
okno  otwarte;  atte§  Beim  alten 

—  zostawić  wszystko  po  sta- 
remu, pozostawić  rzeczy 
w  stanie  poprz'^duim,  niezmie- 
nionym ;  id)  roili  eö  babei  —  zo- 
stawię sprawę  w  obecnym  sta- 
nie ;  ber  Xkb  lie^  i^m  niĄt§, 
alś  baś  nadte  2eben  złodziej 
nie  zostawił  mu  nic  (zabrał 
mu  wszystko)  prócz  samego 
życia;  tc^  t)a6e  ba§  S3uc^  ^u 
^aufe  gelaffen  zostawiłem 
(zapomniałem)  książkę  w  dO' 
mu;  ić)  fange  ba  roieber  an, 
roo  id^  cś  Qclaffen  J)citte  tam 
zuowu  zaczynam,  gdziem  był 
przestał,  gdziem  się  był  za- 
trzymał; er  l^at  feinen  Äin« 
bern  nichts  gelaffen  (=  ^inter« 
laffen),  alś  feinen  el)tlid^en 
^I^iamen  nie  (po)zostawił  swoim 
dzieciom  nic,  prócz  swego 
uczciwego  nazwiska;  2)  po- 
mieścić; id)  TOtif;  nid^t,  roo 
ic^  aUe  bicfe  Sadzeń  —  foU 
nie  wiem,  gdzie  (mam)  po- 
mieścić, ustawić,  położyć 
wszystkie  te  rzeczy;  er  roufete 
feine  ©äfte  nic^t  roo  ^u  —  nie 
wiedział,  gdzie  pomieścić,  ulo- 
kować swoicb  gości ;  3)  spu- 
ścić, oddać;  um  biefen  ^rei§ 
fann  ic^  baś  33itö  md)t  — 
za  tę  cenę  nie  mogę  spuścić, 
dać,  odstąpić  obraza;  4)  = 
erlauben,  geftattcn,  dać,  ze- 
zwolić; bem  ^ferbe  bie  S^^el 

—  popuścić  koniowi  cugle; 
er  łap  i^nt  !eine  a^iu^e  nie 
daje  mu  spokoju;  imnbm 
3eit  —  dać  komu  czasu ;  er 
löp  fic^  Siu  nie  spieszy  się ; 
laft  i^m  feine  g^reube!  nie 
psujcie  mu  uciecby!  freien 
Sauf  —  nie  przeszkadzać,  nie 
wstrzymywać;  baś  muf;  man 
\f)xn  —  to  mu  przyznać  trze- 
ba;  5)  =  untetlaffen,  auf= 
geben,  zaniechać,  zaprzestać; 
laf;  baö!  przestań;  zostaw 
to !  daj  temu  pokój !  nie  ru- 
szaj tego  I  łd^  roili  tun  unb 
— ,  roaö  mir  gefaßt  chcę  czy- 
nić to,  co  mi  się  podoba;  ic^ 
roei^  roaä  ic^  tun  unb  roaś 
ic^    —    foU     wiem    co    mam 


czynie,  a  czego  nie  czynie 
(co  zaniechać);  fein  gangeś 
2;un  unb  Saffen  gefällt  mir 
nic^t  (wszystko  co  robi  i  czego 
nie  robi)  całe  jego  zacho- 
wanie się  nie  podoba  rai 
się ;  eine  übte  @ercof)nl§eit  — 
zaniechać  złego  przyzwycza- 
jenia; id^  fann  bag  Stauchen 
nid^t  —  nie  mogę  odzwyczaić 
się  od  palenia,  nie  mogę 
przestać  palić;  (a^  ba§  2ßei= 
nen  przestań  płakać,  nie 
płacz  ;  6)  SBIut  —  puścić  krew ; 
zabroczyć  się  krwią ;  fein 
Söaffer  —  moczyć,  odlać  mocz, 
urynować;  7)  =  oerlaffen, 
porzucić,  opuścić,  odstąpić 
kogo;  fein  Seben  —  für  ta^ 
SSaterlanb  oddać,  ofiarować 
za  ojczyzuę  życie;  8)  z  przy- 
imkami:  33ier  auś  bem  ^affe 

—  piwo  z  beczki  wypuścić, 
wytoczyć ;  ntd^t  auö  ben  2Iugen 

—  nie  spuścić  z  oka;  auś 
ben  ^änben  —  wypuścić 
z  rąk;  lo^  mtd^  au^  bem 
©piele  nie  mieszajcie  mnie 
do  tej  sprawy;  in  fünfte  — 
zostawić  w  spokoju ;  im  ©tic^e 

—  opuścić,  porzucić;  jmnbn 
inś  ^auS  —  wpuścić  kogo 
do  domu,  pozwolić  komu 
wejść;  jmnbn  »or  fic^  — 
przyjąć  kogo;  niemanben  gu 
fid^  —  nie  przyjmować  nikogo ; 
jmnbn  oon  fid)  —  dać  komu 
odejść,  pożegnać  kogo;  9) jako 
słowo  posiłkowe  z  acc.  i  in- 
Jin.  albo  tylko  z  infin.  jmnbn 
fortgeben  —  nie  zatrzymywać 
kogo,  dać  komu  odejść;  etro. 
fein  — ,  etro.  bleiben  —  dać 
czemu  pokój,  nie  wdawać  się 
w  co,  zaniechać  czego  ;  etro. 
gefd^e^en  —  nie  przeszkadzać 
czemu;  etro.  gut  fein  —  dać 
pokój  czemu;  nie  przeciwić 
się  czemu,  zgadzać  się  na 
co;  laB  mic^  ber  neuen  %xtU 
l)t\i  genießen  pozwól  mi 
rozkoszy  z  nowej  wolności ; 
löB  mic^  ein  roenig  bcfinnen  daj 
mi,  pozwól  mi  chwilę  na- 
mysłu; id^  [jobe  mir  crgäl^len, 
fagcn  —  opowiadano,  mó- 
wiono mi;  bieś  łap  ^offen, 
ba^  ...  to  każe  się  spodzie- 
wać, po  tem  można  sio  spo- 
dziewać,   że   .•  .    .;     jmnbn 


rufen  —  kazać  kogo  zawołać; 
jmnbn  unterrichten  —  dać 
kogo  uczyć;  man  muf;  il)n 
bie  ^eitfd^e  fiil^lcn  —  trzeba 
mu  dać  uczuć  batog;  fic^  ein 
Mleib  mad^en  —  kazać  sobie 
I  suknię  zrobić;  etro.  ^olen  — 
posłać  po  co;  ic^  ^abe  bel 
il)m  anfragen  —  kazałem 
zapytać  go,  u  niego;  tc^  l^abe 
i§m  fagen  —  kazałem  mu 
powiedzieć;  kazałem,  aby  ma 
powiedziano;  ber  2)ic^ter  lä|t 
feinen  gelben  fagen  poeta 
kładzie  w  usta  bohatera 
swego  te  słowa;  idf)  taffe  if)m 
fd^reiben  każę  jemu  napisać; 
ic^  laffc  if)ii  jĄreiben  każę 
mu,  żeby  napisał;  ic^  roetbf 
t^n  baoon  roiffen  —  powia- 
domię go  o  tem;  la^  Don  bir 
^ören  dsj  słyszeć  o  sobie, 
prześlij  mnie  (nam)  wiado- 
mości o  sobie;  la^  f)i)ren,  lof; 
fet)enl  powiedzno,  pokaźno  1 
słuchamy,  patrzymy  !  lap  un§ 
ge{)en!  lafet  unś  beten!  chodź- 
my! módlmy  się!  id^  laffe 
ben  2lutor  felber  fprec^en  przy- 
taczam własne  autora  słowa- 
10)  er  läp  fid^  roebcr  fe^en  noc^ 
l^ören  ni  słychu  o  nim  ni 
widu ;  er  voVi.\!>it  fid^  oor  g^reube 
nid^t  ^U  —  nie  posiadał  się 
z  radości;  laf;  bic^  ntd^t  roieber 
fel)en !  nie  pokazuj  się  wię- 
cej!  fic^  bitten  —  dać  się 
prosić;  er  lief;  fi^  oft  mal^= 
nen  trzeba  bjło  często  go 
upominać;  er  roili  fic^  ni^t 
raten  —  nie  chce  sfuchać 
rad;  laf;  e§  bir  fagen  po- 
zwól sobie  (dać)  powiedzieć; 
la^  bir  baś  gefagt  fein!  za- 
pamiętaj to  sobie!  er  lie^ 
fid^  feine  2Kü^c  oerbrie|en 
nie  szczędził  trudu;  fid^  mit 
jmnbm  inś  SBort  —  wdać 
się  z  kim  w  rozmowę,  w  dy- 
sputę; mit  (Selb  lä|t  ftc^  aUeS 
mad)cn  pieniądzmi  wszystko 
zrobić  można,  wszystko  da 
się  zrobić;  bie  ©a(Ąc  läf;t 
fic|  nid^t  auffc^ieben  sprawa 
nie  cierpi  zwłoki;  baö  läp 
fic^  beroeifen  tego  można  do- 
wieść; bicö  Iäf;t  fic^  nic^t  tun 
tego  nie  można  zrobić;  baS 
Iäf;t  fic^  benfen  to  można 
sobie     pomyśleć;      zapewne  I 


Sa'ffen 


739 


Sa'ftcrlitf) 


Baturalnie!  biefeö  SBud^  lä&t 
fic^  lefen  te  książkę  można 
czytać;  bicfer  äßein  läfet  fic^ 
trinfen  to  wino  daje  się  pić; 
€ö  lä^t  fic^  nirf)t  leugnen, 
ba^  .  .  .  nieda  sie  zaprze- 
czyć, że  .  .  .;  cö  Itcfee  ficf) 
roetlen  możnaby  się  założyć, 
pójść  w  zakład ;  II.  vn. 
(^aben)  1)  »on  etro.  —  (= 
ab(affen)  zaniechać  czego, 
zrzec  się  cze^o,  odstąpić  od 
czego;  er  iDitt  Don  feinec  2lb- 
fic^t  nict)t  —  nie  chce  porzu- 
cić swego  zaaiiaru;  \ć)  fann 
Don  i^r  niĄt  —  nie  mogę 
zrzec  się  jej ;  nie  mogę  żyć 
bez  niej  ;  '2)  być  do  twarzy,  wy- 
glądać; przystawać;  fc^roarg 
tä^t  bir  am  heften  w  czarnym 
kolorze  wyglądasz  najlepiej ; 
baä  lä^t  gelehrt,  roenn  .  .  . 
to  nadaje  pozoru  uczoności, 
jeśli  .  .  .;  ba§  läfet  ni(t)t  für 
mic§  to  (na)  mnie  nie  przy- 
stoi ;  eg  (äf;t  nic^t  gut  nie 
uchodzi. 

Sa'fi'cn,  sn.  »ś,  ha^  %\xx\. 
unb  —  sposób  m,  zachowy- 
wania się,  postępowanie  n., 
dosłownie:  czynienie  i  zanie- 
chanie, [baum. 

Sa'Paum,   sm.  ob.  Sac^= 
Sa'Pricf,  sm.  .(e)g,  -pi.  ^i, 

pismo  uwalniające,  list  żela- 
zny. 

Sa'^gUt,  sn.  =(e)g,  yl.  ^güter, 
dobro  czynszowe. 

öa'pCit,  sf.  strudzenie  n., 
zmęczenie  n. ;  ociężałość  /., 
opieszałość  f. 

Sä'fftg,  adi.  opieszały,  nie- 
dbały, leniwy,  mdły,  gnuśny; 
adv.  opieszale,  niedbale,  le- 
niwo, srnnśnie. 

Sä'ffigfcit,  sf.  zmęczenie  n., 
opieszałość  /.,  niedbałość  /. 

Sä'^td),  adi.  wygodny ;  po- 
błażliwy, tolerancyjny;  sC  $Be* 
fc^äftigung  wygodne  zatru- 
dnienie; «c  ©ünbe  grzech  od- 
puszczalny;  »e  ©efe^C  ustawy 
tolerancyjne. 

gä'Ptcilfeit,  sf.  :pi.  -en,  i) 

rzecz,  którą  przebaczyć  mo- 
żna; 2)  bez  pi.  pobłażliwość 
f.y  sąd  pobłażliwy,  toleran- 
cja / 

Sa'pcig,  sn.  =fe§,  pi.  »[e, 
odrośl  zostawiona  do  wyrostu. 


Sa'^fÜnbC,  sf.  pi.  «n,  grzech 
rozsrrzeszalny,  odpuszczalny. 

Sa'Mtötttm,  sm.  =(0^/  v^- 

=flämme,  drzewo  zostawione 
do  wyrostu. 

Saft,  sf.  pi.  itn,  1)  ciężar 
m.\  tote  —  ciężar  martwy; 
rul^enbe  —  ciężar  stały;  oer= 
teilte  —  ciężar  rozłożony ; 
fongentriette  —  ciężar  skupio- 
ny; 2)  ładunek  m.,  łaszt  m. 
(waga  okrętowa),  udźwig  m., 
(z)uosnuść  f.  okrętu  (najmniej 
2000  kilogramów);  bie  —  bre» 
d^en  wyładować  towary  z  okrę- 
tu ;  ein  ©ct)iff  oon  100  «en 
okręt  mający  znośność  100 
ton;  3)  ciężary  pl.^  podatki 
pl.^  daniny  pl.\  bie  öffent« 
liefen  =en  ciężary  publiczne; 
bie  mit  einer  ©rbfd^aft  oer« 
bunbenen  =en  opłaty,  podatki 
spadkowe,  od  spadku;  bie 
«Śpefen  ge^en  St)nen  %\xx  — 
albo  ^l^nen  ju  =en  wydatki 
idą  na  pański  rachunek ;  4) 
(obraz.)  jmnbm  ein?  —  auf  bte 
«Sd^ultern  legen  obarczyć  kogo 
ciężarem ;  eine  —  auf  fic^ 
nel^men  ciężar  wziąć  na  siebie ; 
jmnbm  eine  —  auf'bürben,  auf« 
laDen  włożyć  na  kogo  ciężar; 
eine  —  abwerfen,  ablegen,  fid) 
eine  —  com  §alfe  fc^affen  cię- 
żar z  siebie  złożyć,  zrzucić; 
pozbyć  się  ciężaru;  jmnbm 
iint  —  abnehmen  zdjąć  z  kogo 
ciężar;  jmnbm  gur  —  fallen 
być  komu  ciężarem;  baö  fällt 
il^m  gur  —  jego  w  tem  wina, 
jemu  winę  przypisać  należy; 
jmnbm  etro.  jur  —  legen  przy- 
pisywać komu  winę  czego, 
obwiniać  kogo  o  co;  bud^en 
albo  fc^reiben  ©ie  eś  gu  meinen 
=en  zapisz  pan  to  na  moje 
konto,  na  mój  rachunek;  nac^ 
2lbjug  aller  =en  po  odliczeniu 
wszystkich  kosztów ;  er  l^at 
eine  —  ©elbeä  ma  dużo  pie- 
niędzy, jest  nadzwyczaj  bo- 
gaty. 

SaftaMC,  sf.  pi.  «(e)n,  ła- 
downia /.,  miejsce  n.  gdzie 
okręty  ładowane  i  wyładowy- 
wane bywają;  nadbrzeżna 
część  miasta  nadmorskiego. 

Sa'ftfiar,  adi.  juczny,  cię- 
żarny. 

Sa'ftcn,  I.  vn.  (^abcn)  cię- 


żyć; (Sotteä  §anb  laftet  fc^roer 
auf  biefem  58olte  ręka  Boga 
cięży  dotkliwie  na  tym  naro- 
dzie; brüdcnbe  (Sorgen  —  auf 
mir  wielkie  troski  przygLę- 
biają  mnie;  e§  —  ©c^ulben 
auf  bem  §aufe  na  domie  ciężą 
długi;  auf  bem  ©runbft'ücE 
laftet  ein  ©eroitut  grunt  obcią- 
żony jest  służebnością;  eine 
Sd^ulö  laftet  auf  feinem  ©e- 
tüiffen  wina  cięży  na  jego  su- 
mieniu; II,  va.  (^aben)  =  be=' 
laften  obciążać,  ciężar  wkła- 
dać na  kogo,  na  co. 

Stt'ftcnaufjiig,  sm.  =(e)ö,  pi. 

sgüge,  elewator  m. 

Sa'ftCnfrci,  adi.  wolny  od 
ciężarów,  długów,  nieobciążo- 
ny,  adv.  bez  ciężarów,  bez 
dłuffów,  bez  kosztów, 

Sa'ftCr,  sn.  =Ś,  pi.  — ,  wy- 
stępek m.,  niecnota  y.,  nałóg 
m.)  baś  —  meiöen  unikać 
złego;  'btm  —  f rönnen,  fic^  er=» 
geben  służyć  niecnocie,  nie- 
prawości; yJłu^iggang  ift  aller 
—  2lnfang  próżnowanie  jest 
początkiem  wszystkich  wy- 
stępków, próżnowanie  czar- 
towskie   odpoczywanie, 

Sa'ftcrbalg,  sm.  =ś,  podła 

kreatura 

Sä'ftcrcr,  sm.  »g,  pi.  —, 

szkalownik  w.,  potwarca  m., 
oszczerca  m.,  bluźnierca  m 

Sa'ftCrfrCi,  adi.  wolny  od- 
występków,  nieskażony  żadną 
niecnotą,  żadną  nieprawością. 

Sä'[tcr9Cfcl)td)tc,  sf.  pi.  =ń, 

skandaliczna  hrstorya. 

Sa'ftet^aft,  a(?^.  występny, 
nieprawy,  niecnotliwy,  zdro- 
żny; adv.  występnie,  niecno- 
tliwie.  zdrożnie. 

Sa'fter^ofttgfett,  sf.  występ- 

ność  jf'.,  niecnota  /.,  zdro- 
żność   /. 

Sa'ftCrp^IC,  sf.  pi.  =n,  ja- 
skinia/, zbrodni,  jaskinia  roz- 
pusty. 

2a'ftcrfncd)t,  sm.  -(e)§,  pi. 

»e,  niewolniü  m.  nieprawości, 
niecnoty. 

ga'fterICtiCn,  sn.  -g,  życie 
występne,  nieprawe,  zdrożne, 

SÜ'fterlid),  I.  adi.  niego- 
dziwy, haniebny,  szkaradny, 
obelżywy,  zelżywy,  potwar- 
czy,    bluźnierczy;    =e    kleben 

47* 


gä'ftcrmoul 


740 


Satc'mcnftän&cr 


zelżywe  mowy,  potwarz  /. ; 
II.  adv.  niegodziwie,  hanie- 
bnie, szkaradnie,  obelżywie, 
zelżywie,  potwarczo,  bluźnier- 
czo;  —  üon  jmnbm  reben, 
fpre(^en  mówić  o  kim  zelży- 
wie; —  faufen,  flud^cn  hanie- 
bnie pić,  pić  bez  opamiętania, 
przeklinać  jak  poganin;  — 
»iel  ©elö  ocrbienen  zarobić 
niesłychanie  dużo    pieniędzy. 

Sä'ftccmaul,  sn.  =(0^/  pi- 

=mäuler,  oszczerca  m.^  potwar- 
ca  7W.,  potwarczy  język,  wy- 
szczekany pysk. 

Sä'ftern,  va.  i  vn.  (fiaben) 
lżyć,  potwarz  rzucać  na  kogo, 
spotwarzać,  złorzeczyć,  szka- 
lować, bluźoić  (kogo,  komu, 
przeciw  komu);  ®ütt  —  albo 
lüibec  (Sott  —  bluźnić  prze- 
ciw Bogu,  bluźnić  Boga;  auf, 
über  jmnbn  —  potwarzać 
kogo,  obmawiać  kogo. 

Sä'fterrcbe,  sf.  pi  =n,  po- 
twarz /.,  oszczeistwo  n.,  ob- 
mowa /.,  blnfaierstwo  n. 

Sä'fterfdjrift,  sf.   lü.   »en, 

pismo  osławiujace,  paszkwil  m. 

SäTtCrfU(!^t,  '5/  ^  żyłka  po- 
twarcza,  skłonność  f.  do  ob- 
mawiania. 

Sä'fterfÜdjtig,  adi.  lubiący 
potwarzać,  obnaawiać. 

Sä'ftertat,  sf.  pi.  -tn,  czyn 

występny,  niecny,  zła  sprawa, 
żłoczyństwo  n. 

SH'ftCrung,  sf.  pi.  «en,  szka- 
lowanie M.,  lżenie  w.,  potwa- 
rzanie  n.,  obmowa^.,  bluźaie- 
nie  n.,  bluźnierstwo  w.;  -tn 
rciber  jmnbn  ausflogen  miotać 
obelgi  przeciw  komu. 

Sa'fterDott,  adi.  ob.  2after= 
l^aft. 

Sö'fterttJort,  sn.  ob.  Sä[ter= 
rebe. 

Sü'ftcrsunoe,  sf.  ob.  Säfter- 
maul. 

Sa'ftijJ,  adi.  ciężki,  nała- 
dowany (o  okrętach). 

Sä'ftiO,  I.  adi.  1)  przykry, 
naprzykrzony;  niewygodny, 
niewczesny,  niepożądany;  bie 
^\%i  roirb  tnir  f(Ąon  —  gorąco 
zaczyna  mi  już  dokuczać,  daje 
mi  się  już  we  znaki;  =er 
SDtCufĄ  natrętny  człowiek;  2) 
-e  Sebingunge.i  uciążliwe  wa- 
runki (prawa);  II.  a^y.  imnbm 


—  fallen,  rocrben,  fein  sprzy- 
krzyć się  komu,  naprzykrzać 
się  konnu,  być  komu  natrę- 
tnym, stać  się  komu  ciężarem, 
przes/.kndzać  komu. 

Sa'ftiotcit,  sf.  znośność  /., 
udźwig  w.;  ein  ©Ąiff  t)on 
300  Xonnen  —  okręt  o  znoś- 
ności  300  ton. 

SÖ'ftioteit,  sf.  przykrość  /*., 
uciążliwość  /".,  niewygoda  f. 

Sa'ft^jferb,  sn.  *(e)§,  pi.  ^e, 

koń  j  ic/>ny. 

Sa'ftraum,  sm.  «(e)§,  poje- 
mność /.,  miejsce  n.  do  łado- 
wani«. 

Sa'ftfonb,  sm.  =(e)§,  piasek 
dla  ciężaru  na  okręt  wysypa- 
ny, balast  m. 

ga'ftf(l)iff,  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 
okręt  ciężarowy,  ładowny,  ku- 
piecki, towarowy,  do  wożenia 
towarów. 

Sa'ftticr,  sn.  =(e)§,  pi.  =e, 
bydlę  juczne,  jarzmowe,  do 
noszenia  ciężarów,  zwierzę  n. 
do  pociągu. 

Safttragcnb,  adi.  noszący 
ciężary,  objuczony, 

Sa'fttrüger,  sm.  =§,  pi.  -, 

1)  człowiek  m.  do  noszenia 
ciężarów,  dźwigacz  w.,  drą- 
garz  w.,  drażni k  w.,  tragarz 
m. ;  2)  uosidło  w.,  atlas  m., 
persan  m.  (budowu.). 

Sa'ftträgerin,  sf.  pi.  -innen, 

tragarka  f.,  drążiiiczka  f. 
So'ftöicö,  sn.  ob.  Safttier. 
So'ftujagcn,  sm.  =§,  pi.  —, 

wóz   ciężarowy,    bryka  f. 

ga'ltilig,5w.=[e)g,i?Z.  =äüge, 
pociąg  towarowy,  ciężarowy 
(=  (SJiifcr^uc;). 

Sa'ftsugölofomottüc,  sf.  pi. 

»n,  loKomotywa  ciężarowa, 
parowóz  ciężarowy. 

Sofu'r,  sm.  ={t)^,  pi.  -e, 
lazur  m.   (kamień). 

Safu'rMau,  adi.  lazurowy, 
błękitny. 

Safu'rfartlC,  sf  lazurowy, 
błękitny  kolor,  błękit  m. 

Öafu'rftcin,  sm!  ={t)ę>,  pi. 

»C,  lazurowy  kamień,  lazulec 
w.,  laznlit  m. 

Säta'rc,  ber  ©onntag  — 
czwarta  niedziela  w  poście 
wielkim. 

I^QtCi'U,  sn.  =(e)§,  łacina/., 
język     łaciński;      —      reben, 


fd^reiben  rrówlć,  pisać  po  ła 
cinie;  j^ier  ge^t  mein  —  auä 
albo  id^  bin  mit  tneinem  — 
ju  (Snbc  nie  wiem  co  dalej 
począć,  brak  mi  już  kon- 
ceptu; fc^led^teg  — ,  także 
.Hüc^enTatein  zła  łacina,  ku- 
chenna łacina. 

Satei'ncr,   sm.  =§,  pi.  —, 

1)  nalfżący  do  szczepu  ro- 
mańskiego, do  kościoła  ła- 
cińskiego; 2)  łacinnik  ?w., 
umiejący,  znający  łaciński 
język  ;  3)  gimuazyalista  m. 

SotCi'nifrf),  adi.  łaciński; 
adv.  po  łacinie;  baö  Satei« 
nifc^e  łacina/.;  bie  =e  Sprache 
język  łatiń-.ki;  bie  "t  Äirc^e 
kościół  łaciński,  rzymski  ; 
=e  S^ieDenśart  latynizm;  *c 
©C^ute  giranazyum;  au§  bem 
Sateinifc^en,  ino  Sateinifc^e 
überfeinen  tłómaczyć  z  łaciń- 
skiego języka,  na  łac  ń^ki 
język;  —  reben,  fd^reiben 
mówić,  pisać  po  łacinie. 

SatC'nt,  adi.  ukryty;  =e 
äßärme  ciepło  utajone. 

Sotcralcrbcn,  sm.  pi.  spad- 

kob  ercy  pi.  w  linii  pobo- 
cznej. 

Sate'rn^en,  sn.  =§,  pi.  —, 

dim.  oi  iiaterne,  latarka  / 
SotC'rnC,  sf.  pi.  =>n,  latar- 
nia/.; fretft«^^nbe  —  latar- 
nia słupowa;  bie  magifcbe  — 
latarnia  czarnoksięska;  jmnbm 
mtt  ber  —  nad^  ^aufe  leuchten 
z  latarnią  (od)prowadzić  kogo 
do  domu;  jmnbm  mit  ber 
łpanilĄen  —  naĄ  ^aufe  leud^- 
ten  nabić  kijem  i  wypędzić 
kogo;  elro.  in  ber  —  babcn  J 
mieć  w  głowie,  być  podchmie-  ■ 
lonym. 

^ntc'rncnonftcifcr,  ^Qtc'r= 
ncnaii^iinbcr,  sm.  =ä,  pi.  —, 

latarnik  m.,  który  latarnie  czy- 
ści, zapala  i  gasi. 

Satc'rncnfQbrifant,  sm.  =en, 
pl.  =en,  Satc'nienmadjer,  sm. 

«ś,  pl    — ,   Inlarmarz  m. 

Sate'rncnmanii,  sm.  =c§,  pl. 

=männer,   latarnik  m. 

Sate'rncn^fa^I,   sm.  =(0% 

pl.  =piäiile,    słup    latarniowy. 

SatCrnen^iil^er,  sm.  =%,pi. 

— ,   latamk   m. 

J^ate'rncnftänbcr,    sm.    -0, 


Sate'rnenftii^e 


741 


Sau'öftrcu 


pl.  — ,  kandelab(e)r  zw., 
świecznik  m. 

Satc'nienftii^c,  sf.  pl  -n, 

podlararek  m. 

Satc'rncnträger,  sm.  =§,  pl 

— ,  1)  noszat-y  latarnię;  2) 
podlatarek  m.,  słup  latar- 
niowy; 3)  latarnik  m.,  no- 
coświec  m.  (owad). 

Satini'ömu§,  sm.   — ,  p^. 

=men,  lat^nizm  m.,  sposób 
mówienia  językowi  łaciń- 
skiemu właściwy. 

Satint'ft,  sm.  ^m,  pl  =m, 

łacinnik  w.,  znający  język 
łaciński,  literaturę  łacińską. 
Satinttä't,  5/.  łacina  /.; 
mittlere  (ipätere)  —  łacina 
średniowieczna. 

Satri'ne,  s/.  pl  »n,  ustęp 

m.,  prewet  m.,  kloaka  /. 

Sa'tft^C,  s/.  pl  =n,  1)  pan- 
tofel m.  (suwający  się  w  ctio- 
dzeniu  po  ziemi),  pantoflisko 
n. ;  trzewik  przydeptany ;  2) 
łapa  włochata  (np.  niedźwie- 
dzia); 3)  (obraz.)  kobieta  roz- 
lazła, rozczochrana,  niepo- 
rządna,  zaniedbana;  mężczy- 
zna rozlazły,  zaniedbany; 
4)  wystająca  część  funda- 
mentu (architektura);  5)  sosna 
alpąj-^ka. 

öa'tfi^Cn,  vn.  (^aben)  cho- 
dząc suwać  nogami ;  wie  eine 
®nte  —  chodzić  zataczając 
się  jak  kaczka,  mieć  chód 
kaczkowaty. 

ga'tfdjfuj^,  sm.  =e§,  pl 
«füfie,  1)  noga  suwająca  się 
w  chodzeniu,  noga  szeroka ; 
noga  u  spodu  włochata  (jak 
u  niedźwiedzia);  2)  ob.  2a'tfci^= 
taube. 

Sa'tfc()fii^ig,  adi.  suwający 
nogi  w  c/.asie  chodzenia. 

Sa'tfdjtg,  adi.  1)  mający 
chód  rozlazły,  suwający 
w  chodzeniu  nogi;  einen  ==en 
©ang  i^aben  mieć  chód  roz- 
lazły ;  2)  rozlazły,  zanie- 
dbany, brudny;  3)  ;e§  SCßetter 
złe  powietrze,   deszcz  i  błoto. 

Sa'tf(i^tauk,  sf.  pi  =n,  go- 
łąb m.  z  włochatemi  no- 
gami. 

Saite,  sf.  pl  =n,  łata  f. 

(dachowa),  deska  wazka  a 
długa;     »tl,    pl    krokiewki; 


(w  leśnictwie)  drzewo  cienkie 
a  wysokie  i  proste. 

Sa'tten,  va.  (^aben)  łatać, 
łaty  na  czem  przybijać. 

ŚattcnnoocI,   sm.  =§,  pl 

=nä^el,  gwóźdźłatowy, gwóźdź 
łatny,  łntniak  m. 

Sa'ttenücrfd)Iag,  sm.,  ga't- 
tenöcrfdjlaßttierf,  sn.  =(e)5,  pl 

«fc^läye,  =tüerfe,  wszystko  co 
z  łat  jest  zrobione;  ruszto- 
wanie n.  z  łat;  robota  cie- 
sieNka  z  łat  dachowych. 

Sa'ttcnjaun,  sm.  =(e)ś,  pi 

*3äune,  ogrodzenie  łatowe, 
ogrodzenie  n.  z  łat. 

^a'tüd),  sm.  =(e)0,  pl  =?, 
laktuka  /. ;  łoczyga  /.,  sa- 
łata ogrodowa;  railöcr  — 
sałata  dzika. 

Sa'ttung,  sf.  pl  »en,  obacz 
Sattroerf. 

Sci'tu^,  m,  indecl  kwota  f. 
do  przeniesienia,  przeuioska  f, 

SatttJC'rge,  sf.  pl  »n,  eiek- 

twarz  m.,  iarobitywum  w.,  kon- 
fekcik  aptekarski. 

Sa^,  sm.  =e§,  kaftanik  m., 
gorsecik     m. ;     fartuszek    m. 

u  spodni  (^o[enIa^);  półko- 
sznlek  m. 

Sau,  I.  adi.  1)  letni,  cie- 
pławy; =eö  3£affcr  letnia  wo- 
da; 2)  (obraz.)  zimny,  oziębły, 
zobojętniały;  ein  «er  dmp= 
fang  chłodne  przyjęcie;  — 
rcetben  oziębnąć  (także  prze- 
nośnie); II.  adv.  jmnbn  — 
empfangen  przyjąć  kogo  zi- 
mno, ozięble. 

Saufi,  sn.  =(t)ä/  1)  liście 
pl ;  —  treiben^  befommen, 
anfe|en  liścić  się,  pokrywać 
się  liściami,  puszczać  liście; 
ba§  —  oerlieren  opadać 
z  liści,  tracić  liście ;  SBein 
t)om  »ergangenen  =e  wino 
nowe,  jednoroczne;  ber  93auttl 
ftei)t  im  brüten  =e  drzewo  ma 
trzeci  rok;  2)  w  grze  w  kar- 
ty: wino  M.;  =  grün. 

Sau'bab,  sn.  =(e)ś,  cieplica 
/.,  letnica  f.  (rzymskie  tepi- 
darinm). 

Sau'bbatf),    sn.  =(e)§,   pi 

abädjer,  dach  m.  z  liści. 

Sau'bC,  sf  pl  =n,  altana 
/.,  ctiłodnik  w.;  podsień /., 
przedsień  f. 

8au'6en,  vn.  i  fic^  — ,  w. 


(^aben)  puszczać  liście,  liścić 
się. 

Sou'bcnbad),  sn.  =(e)§,  pl. 

=bäitier,  dacti  m.  altany. 

Sau'bcngang,  sm.  Ke)ś,  pl 

=gänge,  chodnik  liściem  po- 
kryty, alea  liściem  porosła. 

Sau'6crl)iitte,    sf.  pl   =n, 

kuczka  /.,  ctiata  /.,  szałas 
m.   z   liści   zielonych. 

2airb(er)^üttcnfcft,  sn.  =e§, 

święto  n.  (żydowskie)  ku- 
czek, kuczki  pl. ;  baö  — 
feiern  odprawiać,  odbywać, 
obchodzić  kuczki. 

Sau'bfatf,  sm.  Ąt)%,  opa- 
danie n.  liści;  jesień  /. 

Saubfrofdj,   sm.    =e§,  pl 

=frofĄe,  drzewiauka/.,  żabka 
zielona,  żabka  drzewna. 

Sau'bfuttCr,  sn.  =§,  liście 
za  paszę  służące,  pasza  li- 
ściowa. 

Sau'bgcljonge,  Sau'^gctuin« 

be,  sn.  «Ö,  pl  — ,  girlandy 
plj  wieńce  j?/.,  festony  pl. 
z  liści. 

Sau'b:(m^«,   sn.  =(e)§,  p?. 

=f)ü^ner,  cietrzew  m. 

Sau'bf|0l5,  sn.  "i^,  pl. 
=pl3*;r,  drzewo  liściaste 
(w  przeciwstawieniu  do  drze- 
wa iglasteg-o). 

Sau'bl;ütte,  sf.  ob.  Sauber* 
l^ütte;  ciennica  /.,  altana 
drzewiasta,  uchronek  w., 
uchroń ka  f. 

Sau'big,    Sau'bidjt,    adi, 

liściem  obrosły,  liściem  po- 
kryty; liściasty. 

Sau'btäfer,  sm.  -%,  pl  —, 

krówka  f.^  żak  m.  (chrząszcz). 

Sau'bheber,  sm.  =  l^aub« 
frofd). 

Sau'blO^,  adi.  bezlistny, 
bez  liści. 

Sau'bmOOfe,  sn.  pi  mchy 
liściowate. 

Sau'b^flan5en,s/i??.  listnio- 

we  rośliny. 

Sau'brCidj,  adL  obfity  w 
liście,  liściem    gęsto    porosły. 

Sau'örüft,   «//  =    Saub» 
pttenfeft. 
Sau'bfügc,  sf.  pl  =n,  piłka 

zakrętowa. 

Sau'öf djnur,  sf  obacz  Saub= 

gel^änge. 

SaU'bftreU,  sf  podściołka 
f.  z  liści. 


Saui'talcr 


742 


Sau'förütfe 


Saufi'taler,  sm.  =§,  pi.  —, 

talar  francuski  (sześciofran- 
kowy). 

Sau'öücrjterungcn,  sf.  pi. 

ob.  iiaubrcerf. 

Sau'büogcl,  sm.  =§,  pi. 
«üögel,  piouka  f.,  mucharka/. 
(ptak), 

Sau'btöoli),    sm.    =e§,  pi. 

»njälöer,  las  drzewami  liścio- 
wemi  zarosły,  dąbrowa  f. 

Saufitoerl,    sn.    =(e)ś,    i) 

liście  pi.  coli. ;  2)  liściane 
ozdoby,  maj  malowany  (ma- 
larstwo); 3)  liścianka  /. 
(architektura). 

SflU^,  sm.  s(c)ö,  szczypiorek 
m.,  czosnek  m.,  łuczek  m.\ 
f panijd)er  —  por  m. ;  trilbcr  — 
por   dziki,  płodziszek  m. 

SäU'^Cl,  sn.  =g,  pi.  — , 
czosnek  niedźwiedzi,  czosna- 
czek  m. 

S0U'(^farBC,  sf.  kolor  ciem- 
nozielony, żółtozielony. 

Sau'd)fraut,  sn.  =(e)g,   pi 

«frauter,  ziele  czosnkowe, 

Sau'd)f(!^tDamm,5w.  =(e)§,_p^. 
sfd^roämme,  bedtka  czosnocz- 
kowa. 

Sau'banum,  sn.  =§,  lauda- 
num n.  indecl.,  ekstrakt 
z  soku  makowego. 

Sau'Cr,  I.  sf.  zasadzka  /., 
czHtowanie  n.,  czaty  pl.'^ 
fic^  aut  i>ic  —  [teilen  albo 
legen  stanąć  na  czatach,  przy- 
czaić  się,  zasadzić  się ;  auf  ber 

—  ftel^en,  liegen,  fein  czatować, 
stać  na  czatach,  czatować 
w  zasadzce;  nad^  jmnbm  auf 
ber  —  fein  czatować  na  kogo; 
II.  sm.  =§,  pi.  — ,  Iura  /., 
naj podlejsze  wino. 

SaU'Crn,^  vn.  (fiaben)  cza- 
tować, .^tać  w  zasadzce,  szpie- 
gować; przyczaić  się,  dybać, 
warować  (o  psach);  podsłachi- 
tvać  (=  laufc^en) ;  auf  ben  3)ie6 

—  czatować  na  złodzieja;  auf 
«inc  Gelegenheit  —  niecier- 
pliwie czekać,  wyglądać  sposo- 
bności; \ć)  lauere  fcöon  ben 
ganjen  Slaq  auf  bid)  czekam  na 
t;iebie  z  niecierpliwością  już 
dzień  cały;  an  ber  %ViX  — 
podsłuchiwać  pod  drzwiami; 
■ouf  bie  ^iifiner  —  zasadzić 
•się  na  kuropatwy;  jmnbtn 
auf   ben   S)tenft  —   szpiefo- 


wać  czyje  zachowanie  się, 
by  go  na  jakiem  uchybieniu 
przydybać. 

Sou'(c)rcr,  sm  »§,  pi.  —, 

czatownik  w.,  podsłucuiwacz 
7W.,  zasadnik  in.,  zasadca  m. ; 
szpieg  TYi. 

Sauerfam,  adi.  przyzwy- 
czajony do  czatowania,  biegły 
w  czatowaniu,  szpiegowaniu, 

Sauf,  sm.    s(e)g,  pi.  Saufe, 

1)  bieg  m.  (w  najogólniej- 
szem  znaczeuiu  o  istotach 
żyjących  i  o  rzeczach) ;  pęd 
m.\  kierunek  m. ;  einen  ^afen 
im  =e  fd)ief;en  zastrzelić  za- 
jąca w  biegu,  zająca  bieżą- 
cego; in  ooUem  (albo  rafc^em) 
-t  w  pełnym  biegu;  ber  — 
bc§  Cßafferö  bieg  wody ;  fte 
folgten  bem  ^e  beö  g^luffeś 
szli,  ciągnęli,  jechali,  stero- 
wali z  prądem,  z  biegiem  rzeki; 
ber  —  eineä  ©d^iffeg  bieg 
okrętu,  statku;  \iC!,^  ©d^iff 
richtete  feinen  —  naĄ  5^oröen 
okręt  skierował  się,  puścił 
się,  wziął,  obrał  kierunek  ku 
północy;  einen  anberen  — 
nel^men,  feinen  —  änbern 
zmienić  bieg,  kierunek,  obrać, 
wziąć  inny  bieg;  ben  —  Der« 
lieren  stracić  kierunek;  ber 
OOtle  —  największy  pęd;  ben 

—  einer  Sofomotioc  1^'emmen 
wstrzymać  parowóz  w  biegu; 
ber  —  ber  SRauer  kierunek 
muru;  ber  feftc  —  ber  %t= 
ftirne     stały      bieg     gwiazd ; 

2)  bieg  7W.,  przebieg  w.,  ciąg 
m.,  tok  m.\  im  «e  ber  33e«= 
geben^eiten  w  ciągu  zda- 
rzeń; ber  —  ber  ^eit  bieg 
czasu;  im  »e  ber  Qial^re  w 
ciągu  lat;  im  =e  biefer  SBod^e 
w  ciągu  bieżącego  tygodnia; 
im  =e  ber  "^ni  z  czasem; 
ber  —  be§  Sluteg  obieg  krwi; 
einer  ©aĄe  freien  —  laffm 
albo  geben  pozwolić,  aby  rzecz 
szła  swoim  biegiem;  bem  =e 
ber  ^ingc  nad)  według  na- 
turalnego  biegu  rzeczy  ;  ba§ 
ift  ber  —  ber  SBelt  taki  jest 
zwyczaj  ś\yiata  tego;  ber  ®e= 
rec^tigfeit  rotten  —  taffen 
nie  tamować  biegu  sprawie- 
dliwości; feinen  SBorten  freien 

—  laffen  wygadać  się,  wy- 
powiedzieć co  ślina  na  język 


przyniesie;  feinen  S^räncn 
freien  —  laffen  pozwolić 
łzom  płynąć,  nie  wstrzymy- 
wać łez,  zalać  się  łzami, 
wypłakać  się;  feinem  ^0^"^ 
freien  —  laffen  dać  się  po- 
wodować gniewowi;  freien 
—  nel^men  nie  być  wstrzy- 
manym w  biegu;  im  «e  be§ 
^rojeffeś  w  ciągu,  w  trakcie 
procesu;  3)  biegnik  m.,  pa- 
saż m.  (w  mazyce  =  Säufer); 
4)  czas  m.  parzenia  się,  go- 
nienia się  zwierząt  (=  Sauf* 
geit);  biegi  yl.  zajęcze,  skoki 
pl.^  nogi  pi.  zająca;  trop 
7«.,  ślad  m.  czarnej  zwie- 
rzyny (myśl.);  5)  lufa  /".,  rura 
f.  u  strzelby;  6)  bieżnik  m., 
chodnik  m.  w  kopalni;  7)  cy- 
linder w.,  walec  próżny  w 
machinach;  8)  zakrzywione 
ostrze  (np.  u  kosy). 

Sau'f  Öaljn,  s/'.  2?/. -en,  1 )  plac 
m.  gonitwy,  miejsce  n.  gonitw, 
szranki  pi. ;  2)  zawód  m., 
przebieg  m.  życia,  życie  n. 
(=  S3eruf,  Sebensba^n);  bie 
raiffenfc^aftlid^e  —  betreten, 
emfd^lagen  obrać  sobie  za- 
wód naukowy,  naukom  się 
poświęcić;  feine  —  gliicfliĄ 
OOttenoen  przebiedz  szczę- 
śliwie swój  zawód,  stanąć 
szczęśliwie  u  celu  życia 
swego;  feine  trbifc^e  —  be=» 
fd^lie^en  pożegnać  się  z  tym 
światem,  umrzeć;  '6)  trop  m. 
(górnictwo), 

Sau'fDanb,   sn.   <e)§,    pi. 

«banber,  pas  w.,  pasek  m.  do 
wodzenia  dzieci;    =  ©ängel« 
banb. 
Sau'föanf,  sf.  pi.  ^V'iwlt, 

stojałek    m.,    stójka    f.^  cho- 
dułka/.  dla  dzieci ;  =  liJängel» 
roagen. 
Sau'föo'^inc,    sf.    pi.    =n, 

fasola  tyczkowa,  groch  tu- 
recki. 

Sau'fDrctt,  sn.  -(e)^,  pi. 
=er,  chodnjca  /.,  deska  sto- 
pniowa, stopień  n?.,  kf^dka 
boczna  wozu  (kolejn);  biegun 
m.  u  prasy  drukarskiej. 

Sau 'fil  rüde,     sf.    pi.    -n, 

kładka  /.,  ława/.;  —  ber 
Sofomottüe  kładka  boczna 
parowozu,    chodnica  /.    (ko- 


1 


gau'fburfdjc 


743 


Sau'ffeucr 


lejn.)*,  kładka,  mostek  m. 
(mnlarstwo). 

Sau'föurfc^e,   sm.   »n,   pl. 

«=n,  chłopak  m.  do  posyłek. 

SaU'fbiftCl,  sf.  pl  =n,  mi- 
kołajek płaski  (roślina). 

Sau'f bohrte,    sf.    pi.^  -n, 

sidła  pl.  (na  ziemi  rozłożone) 
na  ptaki. 

gOU'fCl,  sf.  pl.  =n,  1)  ob. 
Soufbo^ne;  2)  zewnętrzna 
zielona  łupa  orzechów. 

Sou'fen,  laufe,  läufft,  läuft, 
(tef,  bin, rzadko i)abe  gelaufen; 
I.  vn.  1)  biegać,  biedz,  bie- 
g-nąć,  bieżeć;  id^  bin  bottljtn 
gelaufen  pobiegłem  tamże; 
tjcrgebenö  —  nadaremno  bie- 
gać; gelaufen  Jommen  przy- 
biedz;  ec  fommt  aus  ber  ©tabt 
gelaufen  bieży  z  miasta;  um 
bie  SBettc  —  biedz,  biegać 
na  wyścigi,  na  zawód ;  über 
^atä  unb  Äopf  —  biedz  na 
łeb  na  szyje;  @efal)r  — 
być  narażonym  na  co,  wy- 
stawiać się,  narażać  się  na 
niebezpieczeństwo;  l^itl  unb 
l^er  —  biegać  tam  i  sam; 
cr  lief  nac^  bem  Slrgte  pobiegł 
po  lekarza;  (=  ge^en),  baö 
Ätnb  lernt  —  dziecko  uczy 
się  chodzić  (o  własnych  si- 
łach); [te  finb  fd^neß  gelaufen 
szli  prędko,  spiesznie;  in  bie 
9ßirtät;äufer  —  biegać,  włó- 
czyć się  po  szynkach ;  nac^ 
ben  yjläöc^en  —  biegać  za 
dziewczętami;  nad^  einem 
2lmte  —  biegać  za  urzędem, 
«biegać się,  starać  się  o  urząd; 
in  fein  Śerberben  —  (albo 
rennen)  biedz  ua  zgubę;  auś 
bem  Ś)ienfte  —  uciec  ze 
służby,  porzucić  służbę  bez 
zwolnienia  przez  służbodawcę ; 
oor  imnbm  —  (=  fliegen) 
uciekać,  pierzchać  przed  kim; 
ic^  mufe  ^eutc  oft  —  muszę 
dziś  często  biegać  na  dwór, 
iść  na  stronę;  feinem  ©egner 
in  bie  j^linge  —  wbiedz, 
wpaść  na  szablę,  szpadę 
przeciwnika;  l|inter  bie  ©c^ulc 
«—  chodzić,  iść  poza  szkołę  ; 
2)  bie  ^ünbin  läuft  suka 
goni  się;  3)  bie  Iz,  ciec,  cie- 
knąć, płyuąć,  poruszać  się, 
obracać  się ;  bie  ®rbe  läuft 
um  bie  ©onne  ziemia  obraca 


się  około  słońca;  bie  Ul)r 
läuft  (=  gef)t  üor)  zegar 
bieży,  spieszy;  ber  SBein  läuft 
au§  bem  S^affe  wino  ciecze, 
uchodzi  (płynie)  z  beczki; 
baö  g^af;  läuft  beczka  ciecze, 
cieknie;  bie  '^\Vi\\t  —  ino 
9)ieer  rzeki  wpadają  do  morza; 
ber  Sdiroei^  lief  mir  über  ba§ 
©efi^t  pot  ciekł  mi  po  twa- 
rzy; ein  ©d^auer  lief  mir 
über  ben  ^iücfen  dreszcz  prze- 
biegł mi  po  plecach;  \ć)  füf)Ie 
eö  mir  falt  über  bie  ^aut 
—  czuję  jak  mi  dreszcz  zim- 
ny po  skórze  przebiega, 
czuję  jak  mnie  dreszcz  prze- 
chodzi, przejmuje;  baś  ©d^iff 
ift  in  ben  §afen  gelaufen 
(albo  ift  eingelaufen)  okręt 
wpłynął  do  portu,  zawinął 
do  przystani;  baö  ©d^iff  ift 
(x\x§>  bem  §afen  gelaufen  okręt 
wypłynął  z  portu;  ba§  ©d^iff 
iit  auf  ben  ©runb  gelaufen 
okręt  osiadł,  utknął  na  mie- 
liźnie ;  4)  (obraz.)  eä  läuft  ein 
©erüd^t  wieść  obiega,  krąży; 
baś  läuft  rciber  bie  gefunbe 
33ernunft  to  sprzeciwia  się 
zdrowemu  rozsądkowi,  nie 
zgadza  się  ze  zdrowym  roz- 
sądkiem ; '  eś  läuft  (fommt) 
auf  eins  l^inauś  to  na  jedno 
wychodzi,  to  jedna  rzecz, 
jedna  robota;  baŚ  läuft  in§ 
@elb  to  kosztowna  (rzecz); 
5)  (o  czasie)  bie  ^i\i  läuft 
rafc^  bal^in  czas  szybko  bieży, 
mija,  upływa;  bie  j^rift  läuft 
näc^fte  2i5ocf)e  ju  ®nbe  ter- 
min upływa,  kończy  się  na 
przyszły  tydzień,  z  przyszłym 
tygodniem;  bie  ^t^fc«  —  l^om 
1.  Suli  odsetki  liczą  się, 
płacone  być  mają  od  pierw- 
szego lipca;  ber  SSertrag 
läuft  nod^  ein  '^a'^x  umowa 
trwa,  ważna  jeszcze  jeden 
rok;  ber  3Bed^fel  läuft  nou^ 
nie  zapadł  jeszcze  dzień  pła- 
tności weksla ;  6)  =  fic^  er= 
ftredfen;  baś  ©ebirgc  läuft 
Don  Dften  nad^  SBeften  góry 
ciągną  się  od  wschodu  na 
zachód ;  burd^  ben  SBalb  läuft 
ein  2Beg  przez  las  prowadzi, 
ciągnie  się  droga;  in  bie 
ÖÖ^e  —  wznosić  się;  7)  w  po- 
łączeniu z  laffcn:  laf;  il)n  — 


puść  go,  daj  mu  pokój,  nie 
troszcz  się  o  niego;  ein  ©d^iff 
t)om  ©tapel  —  laffen  puścić 
okręt  z  warsztatu,  z  bindugi, 
z  okrętowiska  (na  wodę);  II. 
(pozornie  va.)  1)  ©efa^r  — 
narażać  się  na  niebezpie- 
czeństwo; ©c^littfdiui^  — 
ślizgać  się;  ©pie^cuten  — 
przez  rózgi  biegać;  ©turm 
—  przypuścić  szturm,  atak; 
2)  vr.  fid^  mübe  —  zbiegać 
sie,  zmęczyć  się  bieganiem ; 
fiĄ  bie  güf;e  rounb  —  dostać 
ran  na  nogach  od  biegania. 

SOU'fen,  sn.^  »g,  1)  bie- 
ganie «.,  gonienie  n. ;  bieg 
fw. ;  ciąg  m.;  tok  w.;  im  — 
w  biegu;  2)  biegunka  /", ; 
baś  —  l^aben  mieć  biegunkę. 

Sou'fenb,  p.  od.  laufen 
i  adi.  bieżący;  bie  sen  ©e= 
fd^äftc  sprawy  bieżące ;  bie 
=e  3fied^nung  rachunek  bie- 
żący; «e  3^"^^W  odsetki  bie- 
żące; "t  ^fiummer  liczba  bie- 
żąca, porządkowa;  =c  ©d^rift 
pismo  ciąołe,  bez  odstępów; 
mit  =er  g'eber  fd^reiben  pisać 
spiesznie;  baś  «^C  j^^euer  róża 
/.,  ognik  m.  (medycyna) ; 
auf  bem  Saufenben  fein  być 
poinformowanym,  znać  każ- 
doczasowy  stan,  tok  sprawy. 

Säu'fcr,    rzadko   Sau'fer, 

sm.  --%,  pl.  —,  1)  biegacz 
m.,  biegun  m.,  kuryer  m. ; 
chłopak  m.  do  biegania,  da 
posyłki;  2)  dywanik  wazki 
a  długi;  3)  jedna  z  figur 
do  grania  w  szachy ;  4)  bie- 
gun, wierzchni  kamień  młyń- 
ski; 5)  biegnikm.  (w  muzyce); 
(mit  ber  ©timme)  —  machen 
przepiórować;  6)  wozówka  /., 
przejma   /.  (mechanika). 

Sauferei',  sf.  pl.  »en,  bie- 
ganina f. 

Söu'fererl)fett,i>?.  tyczkowy 

groch. 

gäu'ferftein,  sm.  =(e)§,  pl. 

=-e,  biegun  m.,  wierzchni  ka- 
mień młyński. 

gau'ffeuer,  sn.  -§,  pl.  —, 

1)  ogień  szybki,  szybko  się 
posuwający;  bie  ^fJac^rid^t  t)er« 
breitete  fid^  mie  ein  —  wieść 
z  ust  do  ust  szybko  się  ro- 
zeszła, w  okamgnieniu;  2) 
ogień      ciągły,     nieustający, 


Sau'fflndjc 


744 


Sau^ 


pomykalny,  gdy  w  całej  linii 
wojska  jeden  po  drugim  ognia 
daje,  ogień  biegły. 

Sau'fflödjc,    sf.    pi.    «n, 

toczna  /.,  powierzchnia  /. 
biegowa;  —  beś  S^iabeö  toczna 
kołowa  (mechanika). 

Sau'ffrift,  sf.  pi.  «en,  czas 

przebiegowy,  okres  m.  prze- 
biegu, czas  ubiegu  wozów 
(kolej  n.). 

Sau'fflroden,  sm.  =§,  pi. 
«=gräbtn,  przykop  m. 

Sou'f^uljn,  sn.  (e)§,  pi. 
«»I^ül)ner,  drop  m. 

Sau'fi)unb,   sm.   =(e)ö,  pi. 

«e,  pie>«  goń'"zy. 

SÖU'fig,  Siiu'fif(^,  adi.  jur- 
ny, bestii  wy;  einc  =e  ^ünbin 
suka  goniąca  się. 

Sau'fjunge,  sm.  =n,  pi.  -n, 

chłopak  m.  do  posyłki. 

Sau'ffäfcr,  sm.  =§,  pi.  —, 

poziomek  m.  (gatunek 
chrzaszf'za). 

SauffamcI,  sn.  =(e)§,  pi. 

»e,  dromedar  m. 

^au'fforö,   sm.   =(c)§,    pi. 

eförbe,  stojałek  tw.,  stójka  /. 
dla  dzieci. 

Sau'ffra^n,  sm.   «(e)§,  pz. 

"t,  żóiaw  przesuwany. 

Sau'ffligcl,  sf.  pi.  =n,  kula 
f.  o  małt^j  średnicy. 

SflU'fmictC,  sf.  wozowe  n. 
za  przebieg,  przebiegowe  w,, 
osiowe  n.  (kolejn.). 

Sau'f^ja^,  sm.Ą\i^,  imnbm 

ben  —  geben  dać  komu  od- 
prawę, piiścić  kogo  na  cztery 
wiatry. 

Souf^Ia^,  sm.  =c§,  pi. 
«plo^e,  miejsce  w.  do  bie- 
gania. 

Sau'frab,  sn.  =(c)g,  pi.  «rä= 
ber,  koło  wolne;  *räDrf)cn  sn. 
krążek   luźny   (mechanika). 

Sau'ffdjidit,  sf.  pi.  "txx,  wo- 
zówkowa  warstwa. 

Sau'tfeil,  sn.  •{i)%,  pi.  =e, 

szelka  tragarska,  szła  /., 
szleja  f. 

San'fftÖrttt,  sm.  =(e)§,  krok 
Wi.,  cbód  m.  przyspieszony. 

Söu'ff^tnne,    sf    pi.     =n, 

spiesznik  m.,  kłębosz  m. 
(owad). 

Sauft,  sm.  «e§,  pi.  Säuftc 

ßkok  zajęczy,  noga  zająca. 
SJau'fimfä^tg,  adi.   niezda- 


tny do  drogi,  niesposobny  do 
jazdy  (kolej  u.). 

Sau'ftoagcn,  sm.  =^,pi.  —, 

wózt-k  7n.  dla  dzieci. 

Sau'fUJCrf,  sn.  -(c)g,  mecha- 
nizm m.  zegarka. 

SöU'fgCit,  sf.  czas  m.,  w 
którym  się  zwierzęta  gonią, 
parzą. 

Sau'fjcttcl,  sm.  =§,  pi.  —, 
cy rkularz  m.^  okólnik  w.,  obie- 
żna  /.,  obiegowa  f. 

Sou'fjcttelbuc^,  sn.  =(e)s,  pi. 

=büct)er,  książeczka  /.  obiego- 
wych, księga  f.  obieżnych. 

SflU'gC,  sf.  pi,  =n,  ług  m.\ 
jmnbm  öen  ^opr  mit  [tarJcr  — 
roafd^en  ostro  komu  wytrzeć 
kapitułę. 

Sau'oen,  va.  (^aben)  ługo- 
wać, f użyć,  w  ługu  namoczyć ; 
vn.  bag  g^af;  laugt  beczka 
ługiem  trąci. 

SaU'gcn=,  adi.  ługowy. 

l^ou'genartig,  adi.  ługowa- 
ty- 

SaU'genafdje,  sf,  popiół  wy- 
ługowany, zoła  /.,  łużyny^/., 
ługowiny  pl.^  popiół  m,  z  łu- 
gu. 

Sau'gcnbütte,  sf.  pi.  =n, 
Sau'gcnfa^,    sn.    =ffeś,    pi. 

==fät|er,  beczka /.  do  ługu,  do 
ługowania,  ługownik  »i., 
zołnica  f. 

Sou'flcnforb,  sm.  =(e)g,  pi. 

=Iörbe,  łużnik  m. 

Sau'gentno(^cr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  łużnik  m, 

Saiigenfalj,  sn.  =eö,  pi.  ^c, 

sól  łuifowa,  alkaliczna. 

J^augcntrog,  sm.  obacz  2a\x= 
genbutte. 
Sau'genturfj,  sn.  =(0§,  pi. 

=tüc^er,  płata  /.  do  cedzenia 
ługu. 

Sou'gtdjt,  Sou'gtg,  adi,  łu- 
gowaty, ługowy. 

Saugolb,  sn.  obacz  Staufd^" 
goło. 

Sau'fjCit,  sf.  pi.  sen,  letniość 
/.,  ciepławość/,;  (obraz.)  ozię- 
błość /.,  obojętność  f. 

SöU'Infelt,  sf.  =  Sau^eit. 

iJöii'ine,  sf.  obacz  Saroine. 

:2au'ig,  Snillidl,  adi.  obacz 

2au. 
!2a«'ting,  sm.  =g,  pi.  -e, 

oziębły,  obojętny  w  wierze, 
w  rzeczach  wiary. 


SOUne,  sf.  pi.  =n,  1)  hunor 
m.,  usposobienie  n.  (umysłu, 
temperamentu);  (bet, in)  guter, 
übler  (albo  jc^led)ter)  —  fein 
być  w  dobrym,  złym  humorze ; 
etiD.  ttii-t  übler  —  lun  robić 
co  niechętnie;  id^  bin  ^eutc 
ni^t  in  ber  — ,  bieś  gu  tun 
nie  mam  dziś  chęci,  to  uczy- 
nić; nie  jestem  dziś  do  tego 
usposobiony;  2)  grymas  m.j 
kaprys  m.,  humory  ^^,,  humo- 
rek m. ;  «=n  l^aben  mieć  humo- 
ry, kaprysy ;  er  l)at  l)eule  feine 
—  ma  dziś  swoje  humory;  ic^ 
fenne  aUe  feine  =n  znam  wszyst- 
kie jego  grymasy;  eine  — 
be§  ©ludEeś  kaprys  szczęścia  ; 
3) humor  7w.,  dowcip  m.;  mit  — 
humorystycznie, dowcipnie;  in 
blefem  ^ud^e  l^errf(^t  olei  — 
w  tej  książce  jest  wiele  do- 
wcipu. 

SaU'nCnl^aft,  adi.  humovo- 
waty,  grymaśny,  kapryśny, 
dziwaczny;  ==e  (Einfälle  dzif- 
waczne,  fantastyczne  pomy- 
sły; adv.  grymaśnie,  kapry- 
śnie, dziwacznie. 

Sau'ncn^aftigteit,  sf  gry- 

maśuość  /.,  kapryśność/.,  dzi- 
wactwo n. 

SaU'ncnfpiel,  sn.  ;(e)§,  zmia- 
na f.,  zmienność  /.  humoru  ; 
żarty  pi. 

^dnilić^t,  adi.  obacz  lau» 
nentiaft. 

Sail'uig,  adi.  wesołego  hu- 
moru. Wesołego  usposobienia, 
wesoły,  dowcipny,  humory- 
styczny, komiczny;  =er  ®in=» 
faH  dowcipny  pomysł,  facecya 
/. ;  =er  3iit<ltt  ciekawy  przy- 
padek; =er  ©d^riftfteüer  do- 
wcipny, humorystyczny  pisarz; 
adv.  wesoło,  dowcipnie,  hu- 
morystycznie, komicznie. 

SaU'nifdj,  adi.  złego  humo- 
ru, usposobienia,  chimeryczny, 
dziwaczny;  er  ift  fel)r — jest 
bardzo    zmiennego  humoru. 

Sou'rcr,  sm.  obacz  Sauerer, 

!^ail?,  sf.  pi  Saufe,  1)  wesz 
/. ;  jmnbm  bie  Saufe  abfud^en 
wybierać  komu  wszy,  iskać 
kogo;  ftc^  bie  Sdufe  abfud^en, 
aUölämmen  iskać  się,  wycze- 
sywać  sobie  wszy;  er  ft^t  fo 
ftd)er  role  eine  —  groifc^en  ^roei 
9?ägeln    taki    bezpieczny  jak 


Sau'^Wc 


745 


SÖu'tcu 


wesz  na  paznokciu;  er  trürbe 
eine  —  fd^inben  um  beś  33al= 
geö  tüiUcn  gotówby  ze  w.«zj 
skórę  ściągruąć,  taki  sknera, 
źe  jak  się  umyje,  żal  mu  wo- 
dę wylać;  bie  —  läuft  (albo 
friedet)  i^m  über  bie  Scber  źóić 
się  w  nim  gotuje;  ficf)  eine  — 
in  ben  ^elj  fe^en  nie  miała 
baba  kłopotu,  kupiła  sobie 
prosię;  er  fi|t  n)ie  bie  —  im 
©C^Otfe  zdrów  jak  ryba  w  wo- 
dzie, świetnie  mu  się  powodzi ; 
2)  jruz  m.  w  suknie. 

^aii'^hnU,  Sau'gjungc,  sm, 

obacż  Sau)e£erl. 

Sau'jdie,  sĄ  i)  =  Sauer; 
auf  ber  —  fein  czatować  w 
zasadzce;  2)  bie  —  l^aben  mieć 
prawo  oświadczenia  się  z 
grą  na  ostatku  (w  grze  w 
karty) ;  3)  kryjówka  /".,  miej- 
sce przyjemne  w  ukryciu. 

Sau'fdden,  vn.  (fiaben)  ]) 
słuchać  uważnie,  pilnie,  pod- 
słuchiwać (w  ukryciu),  czu- 
wać, przysłuchiwać  się;  dy- 
bać;  an  ben  2;üren  —  pod- 
słuchiwać pode  drzwiami;  2) 
®renb  laufc^te  i^m  au^  ben 
Slugen  nędza  z  ócz  mu  patrzy- 
ła; ba§  SlJlonblid^t  (auf(I)te 
burd^  ba§  ^enfier  (światło 
księżyca)  księżyc  zao^lądał 
przez  okno;  3)  drzymaó. 

Sau'^t^cn,  SM.  =§,  pi  —, 

dim.  od  Sauś,  weszka  /. 
Sau'ftfjcr,  sm.   -%,  pi.  —, 

pod-łuchiwacz  w.,  czatownik 
fw.,  szpieg  m.\  (także  Su'fer 
pi?)  słuchy  pi.  lisa. 

5w.,  Su'ttnc^,  sn.,  Sau'f^e,  śf. 

sieć  f.  na  koty  i  lisy. 

SöU'ft^ig,  adi.  spokojny  i 
przyjemny. 

Sau'fcgclb,  sn.  =(e)ö,  mizer- 
na Puma,   bagatela  /. 

Sau'fcgolb,  sn.  =(e)§,  marny 
mamorj, 

Sou'fefamm,  sm,  =(e)§,  pi. 

«fämme,  grzebień  gęsty  (do 
iskania). 

Saufeferf,  sm.  =§,  yi.  -c, 

wszarz  w.,  człowiek  zawszo- 
ny, wszawy,  wszami  obsypa- 
ny;  nędznik  m. 

Säu'fc!rau!^cit,   sf.    wszą- 

czka  /.,  wszawa  choroba, 

:8äu'fe!ra«t,  sn.  «(e)g,  gni- 


dosz  m..,  wszawiec  m.  (rośli- 
na). 

Sou'fcn,  1)  ta.  (^aben) 
iskać;  2j  t;M.  (tiaben)  być  roz- 
lazłym,  ociągać  się,  guzdrać 
się. 

Sau'fe^julöcr,  sn.  '^,pl.  —, 

proszek  m.  na  wszy. 

löou'fcr,  sm.    "%,  pi.    —, 

iskacz  w.;  nędznik  m..  ne- 
dzarz  m. 

Sauferei',  sf.  pi.  *en,  iska- 

nie  «.,  skąpstwo  w.,  bagatela 
/.,  fraszka  /. 

Säu'fefalbe,  sf.pl.  »n,  maść 

f.  na  wszy,  szara  maść. 

SHufefudjt,  sf.  obacz  Säu= 
fe!raiif{)e)t. 

Sttii'fetoensel,  sm.  =§,  i)  = 

Sauftferl;  2)  tytoń  ordynarny, 
smier'izacy,  bakun  m. 

Sau'fig,  I.  adi.  l)  wszawy, 
zfvwszony  ;  (obrfiz.)  :er  SD^enfrf), 
Äerl  nikczemny,  podły  czło- 
wiek, gałgan ;  2)  brudny,  nik- 
czemnie skąpy ;  =eö  ©efd^enf 
podarek  uęrlzny,  =er  ©etoinn 
zysk  mizerny,  mały;  II.  adv. 
brudno,  nikczemnie,  skąpo, 
podle. 

Sau'^ferl,  sm.  obacz  Siiufe= 
ferl. 

Sou'giüUrjet,  sf.  pi.  *n,  ber- 
ło n.  (zieJe). 

SciUt,  I.  adi.  1)  głośny,  do- 
nośny, rozbrzmiewający;  mit 
*er  ©łimme  fprec^en  mówić 
głośno;  =60  Sadzeń  głośny 
śmiech;  'C  '^V'iViht  głośna, 
hałaśliwa    radość;    eä    löurbe 

—  im  ^JZebenjimmer  w  są- 
siednim pokoju  dały  się  głosy 
słyszeć;  bie  ^inber  finb  febr 

—  dzieci  bardzo  hałasują;  bie 
©efetlfdiaft  «jutbe  —  towa- 
rzystwo rozweseliło  się;  bie 
^unbc  rourben  —  psy  zaszcze- 
kały; 2)  nabrać  rozgtosu,  roz- 
głosić się,  stać  się  wiadomem ; 
eś  ift  —  geroorben  rzecz  roz- 
głosiła się;  —  raerben  Taffen 
rozgłosić,  podać  do  wiado- 
mości ;  ein  «=eö  @t§eimni§  gło- 
śna, powszechnie  znana  ta- 
jemnica; II.  adv.  głośno,  do- 
nośnie; —  fpredien,  lefen  gło- 
śno mówić,  na  głos  czytać; 
(obraz.)  id^  fage  eg  —  otwarcie, 
wyraźnie  to  powiadam ;  man 
barf  nic^t  —  baüon  fprec^en 


nie  wolno  o  tem  głośno  (tj. 
otwarcie,  publicznie)  mówić; 
III.  praep.  z  gen.  albo  dat.f 
wedle  brzmienia,  podług,  sto- 
sownie do;  —  feiner  Slusfage 
według  jego  zeznania;  —  2iluf=» 
traci(6)  w  myśl  zlecenia;  — 
äSetfügung  stosownie  do  rozpo- 
rządzenia. 

SdUt,  sm.  =c^,  pi.  =e,  głos 
m.,  brzmienie  n.,  dźwięk  m., 
głoska  /. ;  feinen  —  üon  ftd^ 
geben  nie  odezwać  się  wcale; 
feinen  —  werne^men  nie  sły- 
szeć żadnego  głosu;  bie  §unbe 
geben  =C  psy  szczekają,  grają ; 
ber  ^äger  gab  =e  myśliwy  za- 
dął w  róg;  2)  treść  /.;  33ricfe 
fini'ö  =eö  listy  tej  samej  treści. 

SöU'tbdr,  adi.  1)  dający  się 
słyszeć,  słyszalny ;  2)  głośny, 
rozgłoszony,  znany;  —  ma* 
d^en  rozgłosić. 

Sait'te,  */.  pi.  'ti,  1)  lutnia 
/.,  bandura/.;  bie  — fĄIagen, 
fpielen  grać  na  lutni;  fleine  — 
mandolina  /*.;  2)  an  ber  — 
liegen  być  zasłonionym  od 
wiatru  (o  okręcie  stojącym) ;  in 
albo  unter  ber  —  pod  wiatrem 
od  strony  brzegu. 

SaU'ten,  vn.  (^aben)  dźwię- 
czeć, dźwięk  wydawać, 
brzmieć;  f)eU,  gut,  Übel  — 
głośno,  mile,  niemile  brzmieć  J 
gltid^  —  równo  brzmieć,  zga- 
dzać się  w  głosie;  2)  baS  lau* 
tet  feltfam,  eigentümlich  ta 
rzecz  dziwna;  3)  opiewać;  bie 
Slntroort  lautet  anberö  odpo- 
wiedź inaczej  opiewa,  ma  inną 
treść;  mie  lauteten  feine 
2Borte?  jakie  były  jego  słowa? 
ha^  Urteil  lautet  auf  Werfer 
wyrok  orzeka  (opiewa  na) 
karę  więzienia;  n)ie  lautet 
baś  Jtüeite  ©ebot?  jakie  jest, 
jak  brzmi  drugie  przykaza- 
nie? raie  lautd  bein  ^lime? 
jak  się  nazywasz  ?  4)  bie  ^unbe 
—  psy  giają,  szczekają;  5) 
baś  lautet  auf  polnifd) ...  to 
znaczy  po  polsku ;  6)  grać  na 
lutni  (rzadko  używane). 

Säu'tClt,  va.  i  vn.  (^aben) 
dzwonić,  bić  w  dzwony;  bie 
©lodfen  —  bić  w  dzwony;  bic 
®(odEe  (albo  es)  läutet  ktoś 
dzwoni,  dzwonią;  jur  Äird^e, 
jur  SJieffe,  jur  SSefper  —  dzwo- 


Sautcni'ft 


746 


Se'öcn 


nić  do  kościoła  (na  służbę 
boża),  na  mszę,  na  nie- 
szpory; ©lurm,  §eucr  —  bić 
we  dzwony  na  trwogę,  na 
gwałt,  na  pożar;  jułammen 
(albo  mit  aUcn  ©lorfen)  —  bić 
we  wszystkie  dzwony;  gu 
©rabę,  für  einen  ^oten  — 
dzwonić  podczas  pogrzebu, 
wydzwaniać  umarłemu;  ju 
%i\ó)e,  gum  <Spei[cn  —  dzwo- 
nić do  stołu;  feinem  2)ienei* 

—  dzwonić  na  służącego;  baś 
O^r  läutet  mir  dzwoni  mi  w 
uchu;  er  ^at  nur  —  pren, 
o^nc  im  geringften  jju  roiffeu, 
tüo  bie  ©loden  pngen  albo 
er  l^at  —  t)ören,  aber  nid^t  3U= 
fammenfrf)Iagen  słyszał,  że 
dzwonią,  ale  nie  wie  w  którym 
kościele. 

Sauteni'ft,  sm.  =en,  pi  *en, 

lutnista  m. 

^an'ttnmaü)tv,  sm.  =§,  pi 

— ,  lutuiarz  m. 

Sau'tcnf^läocr,     Sau'tcn« 

leider,  sm.  -Q,  pi  —,  lutni- 
sta m.,    bandurzysta  m. 

Sau'tcnftcg,  sm.  =(e)ś,  pi 

cf,  podstawtrk  m.  u  lutni. 

Sau'tcntDtrbct,  sm.  =g,  pi 

— ,  kołki  pL,  bunty  pi,  pa- 
chołki pi  u  lutni. 

Sau't(e)ncr,  sm.  =§,  pi  —, 

lutüista  m.,  śpiewak  m.,  po- 
€ta  m. 

Sau'tCr,  I.  adi.  czysty,  praw- 
dziwy, szczery;  «=eś  ®otö  czy- 
6te,  szczere  złoto  (bez  przy- 
mieszki) ;  cer  Sßem  czyste 
wino;  =e  2iebe  szczera  miłość; 
«=e  2Bat)rf)eit  czysta,  istotna, 
sama  prawda;  icf)  bin  —  t30n 
weiner^ünbejestem  oczyszczo- 
ny z  mego  grzechu ;  II.  adv. 
samo,  tylko ;  baś  finb  —  Siigen 
to  same  kłamstwa,  wierutne 
kłamstwa;  eö  ift  —  ®olD  to 
całe  ze  złota;  er  lrin!t  — 
Süaffer  pije  tylko  (czystą)  wo- 
dę; eg  finb  —  ^Creunbe  są 
wszyscy  przyjaciółmi;    er   ift 

—  ^iebe  für  fie  nie  czuje  nic 
prócz  miłości  dla  niej ;  III 
comp,  od  laut. 

SrtU'tCV,  sm.  =§,  pi  —, 
dzwonnik  m. 

!^äu'tercr,  sm.  >§,  pi  — , 

czyściciel  m. 


SQU'tcr^aii^,  sn.  =fe§,  pi 

=f)äuier,  ratinerya  /. 

^an'tttUli,  sf.  czystość  /. 

(właściwie  i  przeu.),  szczerość 
/!,  otwartość  f.,  uczciwość  /. 
Säu'tcrn,  va.  (paben)  1)  czy- 
ścićj  oczyszczać,  rafinować, 
klarować,  lutrować;  bie  %ilU 

—  czyśtńć  skóry ;  öonig  — 
miód  wytapiać,  sycić;  S3rannt« 
toein  —  prostować  wódkę; 
3ucfer  —  rafinować  cukier; 
2)  (obraz.)  bag  §erj  von  Sei= 
benjc^aften  —  oczyścić  serce 
z  namiętności;  ben  ©efc^mac! 

—  wydoskonalić,  uszlachetnić 
smak ;  bie  begriffe  —  wyjaśnić, 
rozgarnąć  pojęcia. 

^än'iixrm^fSf.  pi  «en,  czy- 
szczenie «.,  oczyszczanie  w., 
pławieuie  n.  (także  przen.) ; 
rafinowanie  w.,  klarowanie  w., 
lutrowanie;  wydoskonale- 

nie n. 

Säu'tertitd),   sn.  ^(e)§,  pi. 

«tiiĄer,   filtr  m.,  cedzidło  n. 

fiäu'tenmgg^icb,  sm.  »(e)^, 

pi  =C,  ręb  zupełny. 

^m'itmxl,  sn.  =(e)?,  pi  »c, 

dzwouki  pi  (elektryczne). 

Sautie'rcn,  va.  (|aben)  sy- 
labizować, zfjłoskować. 

Sautgefe^,  sn.  .e§,  pi  «e, 

prawidło  n.  głosowni,  fone- 
tyki (fframatyka). 

Sau'tICl)rC,  sf.  głosownia  f, 
(ijr^imHtyka). 

lÖOU'tUrfl,  adi.  brzmienny, 
fonrtyczny;  adv.  fonetycznie. 

SöU'tl0§,  adi.  bez  głosu, 
milczący,  niemy;  er  fafj  —  ba 
siedział  jak  niemy,  siedział 
nie  mówiąc  słowa. 

Sou'töcrfc^icbung,   sf.   pi 

sen,  przesuwanie  n.  głosek 
(gramatyka). 

i^au'tJDCrt,  sm.  =(e)§,  pi  -e, 

dłujiuść  f.  gfoski. 

Sau'täCtdKn,  sn.  ^§,  pi  —, 

zn?»k  fonetyczny  (gramatyka). 
Sau'tiJarm,    adi.    lemi,    le- 
tniociepły. 

Sa'üa,  sf.  —,  pi  «oen,  la- 
wa /. 

Saöe'nbcl,  stn.  --§>,  lawenda 
/.,  lawaniia  f.  (ziele). 

^aDC'uHdiil,  sn.  j(e)g,  olejek 
lawend' iwy. 

J^aUC'llbcIUiaffcr,  sn.  *g,  wo- 
da lawendowa.      _  _.     .  i^i-^;^ 


Saöe'sftctn,  sm.  .(e)ś,  pi  =e, 

garkowiec  m.  (kamień). 

SaöiC'rcn,  vn.  (l^aben)  1)  la- 
wirować, kołować,  krążyć  po 
morzu ;  (obraz.)  kręcić  się  na 
różne  strony,  mieć  się  na 
baczności;  2)  rozmywać  farbę 
(w  malarstwie). 

!20toi'nc,  sf.  pi  »n,  lawina 
/.,  lodozwał  m. 

SflJ,  adi.  obszerny,  szeroki, 
wolniejszy ;  (obraz.)  nie  bardzo     , 
skrupulatny,    niepewny,    nie- 
oznaczony. 

^  Saya'nj,  sf.  pi  --en,  Soja« 

ti'Ö,  sn.  -=0,  pi.  =e,  laksans 
w.,  lekarstwo  rozwalniające, 
przeczyszczające  żołądek. 

Sajic'ren,  va.  (^aben)  ba§ 
—    t)aben   mieć  rozwolnienie. 

Sajic'rfifd),  sm.  =eś,  pi  =e, 

smuł^ówka  /. 

Sajic'rmhtcl,  sn.  obncz  Sa- 
gana. 

SajarCtt,  sn.  Ąt)%,  pi  »e, 

lazaret  w.,  szpital  m. 

^^V^\'if  sm.  .§,  pi  =e,  la- 
zulit  m.,  lazur  m.  (kamień). 

Sajjaro'nc,  sm.  =(n),  pi  ^n, 

i  =ront,  lazaroni  w.,  ulicznik 
m.  (w  włoskich  miastach). 

Sebe^o'c^,  sn.  -,[%),  pi  ą^), 

wiwat  m. ;  breifad^eä  —  trzy- 
krotny wiwat. 

SCbelaitg,  sn.  obacz  Seben- 
lang. 

Sc'bemonn,  sm.  «(e)§,  pi 

=männer,  człowiek  lubiący  do- 
brze żyć,  używać,  rozko- 
sznik  m. 

gc'bcn,  I.  vn.  (Ijaben)  1) 
żyć,  istnieć;  er  l^at  a(^łgig 
^aEjre  gelebt  żył  ośmdziesiąt 
lat;  er  lebt  noc^,  lebt  nid^t 
mefjr  jeszcze  żyje,  już  nie  ży- 
je;  folange  ic^  lebe  dopóki  ja  . 
żyje;  ®ott  laffe  i[)n  lange  — 
niechaj  mu  Bóg  da  długie  ży- 
cie; biefe  ^flanjcn  —  nid^t 
lange  te  rośliny  niedługo  żyją; 
fo  tua^r  id^  lelel  jakem  żywy! 
jak  żyć  pragnę!  jak  mi  życie 
miłe!  es  lebe  ber  5t'aifer !  niech 
żyje  cesarz!  er  lebe  1^0^! 
niech  żyje!  wiwat!  bie  2)amen 
foÜen  —  niech  żyją  panie! 
jmnbn  —  laffen  szczędzić 
czyje  życie ;  pić  czyje  zdrowie ; 
fein  9iut)m,  fein   ^Jiame   wirb 


Sc'kn 


747 


Sck'nbtg 


etoig  —  sława,  imię  jeg-o 
wiecznie  żyć  (trwać)  będzie ; 
glücflid^,  gut  —  żyć  szczęśli- 
wie, dobrze;  fparfam  —  żyć 
oszczędnie,  oszczędzać  j  ärm= 
lid^,  fümmcrltd^  —  żyć  ubog-o, 
nędznie ;  roic  ein  Öunb  —  żyć 
jalk  pies;  in  ben  %a^  l^inein 

—  żyć  bez  myśli  o  jutrze, 
żyć  z  dnia  na  dzień,  żyć  dziś 
na  jutro;  j^errlic^  unb  in  f5=reu= 
ben  —  zażywać,  używać  sobie, 
hulać;  auf  grobem  ^u^e  — 
prowadzić  życie  na  wielką 
stopę;  roie  im  ^immel  —  żyć 
jak  w  raju ;  nuc  für  feine  g^a» 
milic  albo  feiner  jCamitie  — 
żyć  tylko  dla  rodziny ;  ben 
Sffiiffenfd^aften  —żyć  dla  nauk; 
für  fid^  fetbft  —  być  nieza- 
wisłym od  nikogo,  żyć  na 
uboczu,  zdała  od  ludzi;  ber 
Hoffnung  —  żyć  w  nadziei, 
nadzieją;  Tebc  VOof)ll  bądź 
edrów !  żegnam  cię ;  2)  żyć, 
żywić  się;  üicle  liiere  —  oon 
^flanjen  wiele  zwierząt  żywi 
się    roślinami;    łjon    2Umofcn 

—  żyć  z  datków  dobroczyn- 
nych; von  feiner  |)änbe  2lrbeit 

—  żyć  z  pracy  rąk  swoich; 
von  ber  ^anb  in   ben  äRunb 

—  albo  leben  von  bem,  roaś 
ber  %aQ  bringt  żyć  z  dnia  na 
dzień;  er  t)at  gu  —  ma  z  czego 
żyć;  er  l^at  nirfitg  gu  —  nie 
ma  z  czego  żyć;  3)  żyć,  być 
ożywionym;  t)\e  ©tałue  lebt 
posąg  zdaje  się  żyjący;  e§  lebt 
alles  an  i§m  wszystko  w  nim 
żyje,  wszystko  w  nim  jest 
pełne  życia;  4)  żyć,  przeby- 
wać, pozostawać,  mieszkać; 
tn  ber  <Stabt,  auf  bem  Sanbe 

—  żyć  w  mieście,  na  wsi;  mit 
tl^m  ift  nic^t  ^U  —  nie  można 
z  nim  razem  żyć;  nad^  jmnb§ 
93efel^len,  SBiUen  —  stosować 
się  do  czyich  rozkazów,  do 
czyjej  woli ;  wie  gelebt,  fo  ge« 
ftorben  jak  kto  żyje  tak  też 
umiera,  jakie  życie  taka  i 
śmierć;  —  unb  —  laffen  żyć 
samemu  i  dać  drugim  żyć, 
myśleć  nie  tylko  o  sobie  ale 
i  o  drugich  ;  II.  va.  (I^aben) 
er  l^at  ein  fc^öneö  Sebea  gelebt 
piękne  mifłł  życie;  ein  elenbe§ 
i^eben  —  żyć  mizernie;  III.  fid^ 
— ,  vr.  (§aben)  firf)  fatt  —  prze- 


sycie się  życiem,  nazyc  się 
do  woli. 

Sc'bcn,   sn.    -§,  pi  —,  1) 
życie  w.,  żywot  m.\  nod^  am 

—  fein  żyć  jeszcze;  am  — 
bleiben  zostać  przy  życiu ;  jum 

—  geptig  życiowy;  fein  — 
magen,  aufś  ©piel  fe^en,  in  bie 
©dränge  fd^lagen  ryzykować 
życie  swoje,  na  niebezpieczeń- 
stwo narazić  życie  swoje;  fein 
(albo  baś)  —  für  jmnbn  laffen 
życie  oddać  za  kogo;  mit  bem 

—  baoonfommen  wyjść  z  ży- 
ciem, unieść  życie;  faum  baä 
nadfte  —  retten  umknąć  za- 
ledwie zżyciem;  baä  —  ein=> 
büfien,  umś  —  !ommen  stra- 
cić, postradać  życie  ;  fein  — , 
baś  —  üermirfen  zasłużyć  na 
śmierć;  bei  Seib  unb  —  pod 
karą,  pod  grozą  śmierci;   am 

—  [trafen  ukarać  na  życiu, 
skazać  na  śmierć ;  jroifd^en  — 
unb  Xob  fc^roeben  być  między 
życiem  a  śmiercią;  jmnöm 
nad^  bem  —  trad^ten  godzić, 
nastawać  na  czyje  życie;  eś 
gep  an§  — ,  eś  gilt  ba§  — 
tu  idzie  o  życie;  z\n  ^ampf 
auf  —  uno  ^ob  walka  o  życie, 
na  zabój ;  jmnbm  ba§  —  ne^= 
men,  rauöen,  jmnbn  um§  — 
bringen  życie  komu  odebrać, 
wydrzeć;  fic^  felbft  umś  — 
bringen  odebrać  sobie  życie, 
popełnić  samobójstwo ;  jmnbm 
baö  —  abfpred^en  na  śmierć 
kogo  wskazać;  neueö  —  ge» 
roinnen  odzyskać  życie,  odżyć; 
mieber  inś  —  rufen  wskrze- 
sić, wprowadzić  znów  w  życie 
(np.  ustawę);  mieber  ino  — 
fommen  odżyć;  bei  meinem 
— !  jakem  żywy  !  jak  mi  życie 
miłe!  für  fein  —  gern  effen, 
tatigen  nadzwyczajnie,  nad 
życie  lubić  co  jeść,  lubić  tań- 
czyć, przepadać  za  jedzeniem, 
za  tańcem;  ©tubieren  ift  fein 

—  żyje  tylko  dla  nauki;  futś 
— ,  fura  gange  —  na  całe  życie, 
na  zawsze ;  hz\  feinem  —  roirb 
baś  nid^t  gefc^eljen  dopóki  on 
żyje,  to  się  nie  stanie;  nod^ 
bem  —  jeid^nen  rysować  z  na- 
tury; auś  bem  —  gegriffen 
wzięte  z  życia,  z  rzeczywisto- 
ści; inś  —  treten  przyjść  na 
świat,    narodzić    się,  (obraz.) 


wejść  w  życie,  wziąć  początek; 
etro.  inś  —  ruf-n.fe^en  sWo- 
rzyć  co,  ustanowić  co,  wpro- 
wadzić co  w  życie;  2)  życie 
n.,  utrzymanie  n.\  baö  —  ift 
l^ter  nlĄt  teuer  życie  tu  nie 
jest  drogie;  er  l^at  !aum  ba§ 

—  (ba§  liebe  — )  albo  er  bringt 
faum  baś  —  burd^  zaledwo 
wyżyć  może,  zaledwie  tyle  ma, 
by  módz  żyć;  3)  życie,  postę- 
powanie n.,  zachowywanie  się; 
ein  fittlid^eś,  tugenD^afteś  — 
fül^ren  wieść  życie  obyczajno, 
cnotliwe ;  4)  życie  w.,  ruch  m., 
ruchliwość  /. ;  eś  ift  fetn  — 
in  biefer  ©tabt  niema  życia 
w  tern  mieście;  eś  ift  fein  — 
in  il^m  niema  w  nim  życia, 
jest  bez  życia,  ospały ;  5)  życie, 
w.,  świat  m. ;  baś  irbifcf)e  — 
życie  na  ziemi;  baś  l^immlifĄe, 
baś  eroigc  —  życie  w  niebie, 
życie  wieczyste;  2luöbrudE  beś 
gemeinen  =ś  wyraz  potoczny; 
ein  junges  —  młode  życie, 
młode  stworzenie ;  6)  życie, 
żywot  m.,  biografia/".,  życio- 
rys m. 

SCbCnb,  a^^.  żyjący,  żywy ; 
*eś  2Befen  żyją^^a  istota,  żywe 
stworzenie;  nuf  bem  ^^anbc 
unb  im  SCßaffec  =e§  %m  zwie- 
rzę ziemiowodne,  amfibiura 
n. ;  \6)  liabe  bort  feine  =e  ©cele 
getroffen  nie  zastałem  tam  ni 
żywej  duszy,  żywego  ducha; 
er  ift  eine  =e  ©rammatif  to 
chodząca  gramatyka;  beffer 
ein  =er  ^unb  alś  ńn  toter 
Söroe  dosłownie :  lepszy  żywy 
pies  niż  zdechły  lew,  lepsza 
kopa  za  żywota,  jak  po  śmierci 
dwie  (niż  po  śmierci  sterta); 
jC  Silber  żywe  obrazy;  «^c 
©pracze  język  żyjący;  »eS 
2Öaffer  żywa,  płynąca,  nie  sto- 
jąca woda;  =eś  ©ilber  żywe 
srebro,  rtęć  f. 

SCbenbgetDt^t,    sn.    «(e)ś, 

ciężar  m.  żywego  zwierzęcia. 
ScbCnbig,  I.  adi.  żywy,  ży- 
jący; tot  ober  —  nieżywy 
(zmarły)  lub  żywy;  —  begra» 
ben  żywcem  pogrzebać;  — 
gebärenb  żyworodny;  —  ma« 
d^en  ożywić,  ożywiać;  roteber 

—  machen  przywrócić  do  ży- 
cia, wskrzesić;  njieber  — 
roerben  ożyć;  beim  >cn  ®otte! 


Sefic'nbtgfeit 


748 


Sc'{icn§Itd)t 


jak  Bóg  żywy!  dalibóg",  jak 
Boga  kocham;  «=eś  SCßaffer  ży- 
wa, płynąca  woda;  «e  §ecle, 
«er  ^aun  żywy,  samorodny 
plot;  ser  üait  wapno  niega- 
szone; se  ^o^len  żywe,  żarzą- 
ce się  węgle;  --er  ©c^roefel 
siarka  rodzima;  =eś  2Ber! 
część  statku  w  wodzie  zanu- 
rzona; ic^  t)(xhe  e§  noĄ  in  *er 
(Erinnerung  mam  to  jeszcze 
w  żywej,  w  świeżej  pamięci; 
=(r  ©laube  prawdziwa,  gorąca 
wiara;  =er  .H^l^^^t  dziesięcina 
w  zwierzętach;  »erSenietö  ży- 
wy, oczywisty  dowód;  er  ©tit 
żywy,  świeży  styl;  =e  (Stnbil* 
bungefraft  żywa  wyobraźnia; 
II,  ndv.  żywo,  żywcem. 

Sek'nbigfeit,  «/.  żywość/., 

ożywienie  n.,  życie  n.,  ruch- 
liwość /. 

Scöc'nbiöficnraficu,       adi. 

żywcem  pogrzebany. 

Sek'nbiggcöüitnb,  adi.  ży- 

worotłuy. 

ScbCnbigmadjenb,  adi.  oży- 

wiając}^  ożywczy. 

Sc'bcnlang,  sti.  —,   mein 

—  pi  zez  cały  ciąg  mego 
życia,  przez  całe  moje  życie, 
po  wszystkie  dni  żywota  me- 
go, póki  życia  (mego),  póki 
żyję;  auf  —  na  całe  życie. 

Se'ÖCn^s,  a^e.  życia, żywota, 
źyw^,  żywotny. 

Sc  öcnSatenb,    sm.    =(c)§, 

koniec  m.  żywota,  starość  /. 

Sc'knöolter,   sn.  «^,   ^i. 

— ,  wiek  m.  (życia). 

Se'knSart,  sf.  i)  sposób 

in.  życia,  tryb  w.,  tok  tw., 
życia;  przyzwyczajenie  n.\ 
feine  —  änbern  zmienić  tryb 
życia ;  2)  pożycie  w.,  przy- 
zwoitość /.  w  obcowaniu 
z    ludźmi,     polor    m.\     !e'ne 

—  ^aben  nie  mieć  ogłady, 
poloru;  —  löttßcn  mieć  ogładę 
obyczajów,    mieć  polor;  ol^ne 

—  bez  ogłady,  boz  wycho- 
wania, 

Sckn^aufgak,  sf.  pi.  »n, 

zadanie  «.,  cel  m.  życia. 

SCbcnśba^n,   sf.   ob.   2e= 
benetauf. 
SCbcn^boum,    sm.    =(e)§, 

drzewo  n.  życia,  żywota, 
życiodrzew  w.;  żywotnik  m., 
drzewo  św.  Łucyi. 


Sc'ben^bebtngung,   sf.  pi. 

=  ei;i,  warunek  żywotny,  wa- 
runek (konieczny)    do    życia. 

i;!e'benöbcruf,  stn.  =(e)5,  pi. 

=e,  powołanie  n  .   profesya  f. 

Se'bcn^befdjreibitng,  sf.  pi 

=en,  życiorys  m  ,  biografia  /. 

SCbCHtfbilb,  sn  =(e)ś,  pi. 
=er,  życiorys  m.,   biografia  /. 

SCb CnŚbliitC,  5/.  kwiat  m. 
życia. 

SC'bcnebÜIjne,  sf  widownia 
f.,  teatr  m.  życia. 

Sebeu^bauer,  sf.  ciąg:  ^• 

życia;  lange  —  długowiecz- 
ność/. ;  auf  —  na  całe  życie, 
dożywotni. 

SCben^eltjtr,  sn.  -(e)«,  pi. 

=e,    eiiksyr  m.    życia,    środek 
cudowny  życie  przedłużający. 
!i?C'bentfCUbe,  sn.  «e,  koniec 
m.  życia. 

Sebcn^er^altung^tricb,  sm. 

=  (e)ö,  instynkt    zachowawczy. 

SCbcnŚfabCn;  sm.  =§,  nić 
f,  pasmo  n.  życia. 

Sc  bcnÖfÖfjig,  adi.  zdolny 
do  życia,  dojrzały. 

SC'kuÖfrcnbC,  sf.  ukonten- 
towanie n.,  zadowolenie  n. 
z  życia;  -in,  pi.  przyjemności 
pi,,  uciechy  pi.  tego  życia. 

Sc'bcnöfi'CubigfcU,  sf.  ob. 
Lebensmut. 
Sc'bcnöfrifdjC,  sf.  świeżość 

/.  życia, siła  żywotna;  odwaga 
f  do  życia. 

SCbcn^frift,  sf  czas  komu 
do  życia  przeznaczony. 

SC'bcn?froIj,af?2.szczęśliwy, 
że  żyje;  wesoły,  wesoiuchny. 

Sc'bcnöfrüljling,    sm.    «g, 

wiosna  /".  życia. 

Sc'bcnöfiii^rung,  sf  tryb  m., 

sposób  m.  życia,  życie  n. 

SCbCn^fiiUC,  sf  pełnia  /. 
życia,  siła  żywotna,  kwiat  m. 
wieku. 

Se'bcii^goug,  sm.  --(e)«?,  pi. 

=gänge,  bieg  m.  życia;  roz- 
wój umysłowy  w  życiu  czy- 
jem;  wypadki  pi.,  zdarzenia 
pi.  w  życiu  zaszłe. 

Sc'bciiSgcfQl)r,  sf.  pi  =en, 

niebezpiecztńsiwo  w.,  nara- 
żenie n.  życia. 

SC'bCn^nefäljrUd),  adi.  z  nie- 
bezpiecztnstvvem  życia  po- 
łączony, życiu  zagrażający. 

'  Sc'öciivgcfn^rtc,     Se'öcnö» 


flCnOffC,    sm.    =n,  pi    —,    to- 
warzysz m.  życia. 

Sc'bcn^gcfö^rtin,    2c'bcn§= 

gcnoffin,    sf.  pi.    =innen,   to- 
warzyszka f.  życia. 

SCbcnśgcift,  sm.  «e§,  duch 
m.  życia,  duch  ożywczy;  »er 
pi  duchy  żywotne. 

Sc'bcn^gcnu§,  sm.  -ffeg,  pi. 

=nüfje,  rozkosz  f.  życia. 

SCbcnśgcfc^it^tc,    sf.    pi 

=n,  dzieje  p)l-   Życia,   opis  m. 
życia,  życiurys  m. 

Sc'bcn^glütf,     sn.     »(e)g, 

szczęście    w    życiu    doznane, 
szczęście  n.  życia. 

Sc'ÖCm3grO^,  adi.  (w)  na- 
turalnej wielkości;  adv.  na- 
turalnie wielko. 

SCbcnśgrb^c,  5/.  wielkość 

naturalna ;  {^igur  über  —  figura 
większa  niż  w  naturze. 

ŚCbCn^giitCr,  sn.  pi.  dobra 
doczesne. 

SCbcn^^altung,  sf  tryb  wi., 

sposób  m.  życia. 

SCbcn^^oudj,  sm.  =(e)ś, 
tchnienie  żywotne ;  le^ter  — 
ostatnie  tchnienie. 

SCbcn^joIjr,  sn.  =(c)§,  pi 

«e,  rok  m.  życia. 

SCbCnśflug^Cit,  5/.  roztrop- 
ność życiowa,  doświadczenie 
światowe. 

SCbcn^froft,  sf  pi  -^läfte, 

siła  żywotna,  żywotność  /". 

Sc'bcnÖtrÖfttg,  adi.  pełny 
życia,  silny,  energiczny; 
nirfjt  me\)V  —  zużyty. 

SCben^Iong,  adi.  ob.  Se- 
benślanplid). 

Sc'bcnölönge,  sf   długość 

/.    życia;     auf    —    na    całe 
życie,  dożywotnio. 

Sc'bCn^länglirf),  adi.  doży- 
wotny, dozgonny;  =e,  9^uC« 
niefeung  dożywocie  n.  adv. 
dożywotnie,  na  całe  ży- 
cie, póki  życia,  fż  do 
śmierci. 

SCbcn^Iauf,  sm.  =(e)§,  pi 
»Iäufr,l)bieg  w.  życia,  żywota; 
feinen  —  befc^üe^en,  enbigen 
zakończyć  życie,  umrzeć;  2) 
biografia  /.,  życiorys  w., 
życiopis  m. 

Se'bcii^Ie^ve,  sf.  i)  -,  ph 

=n,    reguła  /.,    nauka  /.,    za- 
sada/, życiowa;  2)  biologia  / 
Sc'bcn§Ud)t,       sn.      «(c)§, 


I 
1 


Se'öcnöluft 


749 


Sc'öetfutfjt 


światło  n.  życia,  *ycie  n. ; 
jmnbtn  ba§  —  auöbro[en  życia 

kog-o   pozhavvic. 

SckuSIUft,  sf.  chęć  /.  do 
życia;  rozkosz,  jaką  życie 
sprawia  ;  rz^  śkość  f. 

!ÖC'knglufttg,  adi.  pra- 
gnący żyć,  kochający  życie; 
żywy,  żwawy,   rześki. 

SCkn^magnctigmuS,    sm. 

— ,  maynetj'zm  zwierzęcy. 

SCkn^mai,  sm.  =(e)g,  wio- 
sna /.  życia. 

^tUnMiitti,  sn.  =0,  (zwy- 
kle tylko)  pi.  — ,  środek  m. 
do  utrzymania  życia,  ży- 
wność /. ;  —  für  eine  gc- 
ftung  fc^affcn  dostarczyć  woj- 
sku w  twierdzy  żywności; 
jmnbtn  bic  —  Qbfd)neiben 
odciąć  kng^o  od  żywności. 

Sc'ÖenÖmÜbC,  adi.  zmę- 
czony, znudzony  życiem. 

Sc'benÖnerö,  sm.  -en,  nerw 
m.  życia,  sifa  żywotna. 

SCkn^orbnung,  sf.  pi  »en, 

porząrlek   m.  życia  ^    dyeta  /. 

Sc'benöpfab,  sm.  =(e)ś,  pi. 

»e,  ścieżka  /.,  droga/,  życia. 

SCbengrcoel,   sf.  pi.    =n, 

prawidło  n.  życia,  zasada  ży- 
ciowa. 

Se'öcngrcife,   sf.   bieg  m. 

życia 

SCkn^reta,    sm.  =z§,  pi. 

*e,  pownb  m.  życia. 

Sc'ticngrcnte,   sf.  pi.    «n, 

renta  d' żywotna,  dożywocie  n. 

Sc'bcnöfaft,  sm.  =(e)5,  pi. 

fffftft?,  sok  żywotny. 

Sc'bcnÖfatt,  adi  syt  życia, 
źycił^m   przemycony. 

Sc'bengftcUunö,  sf.  pi.  »en, 

stanowisko  n.  (społeczne). 

Se'bcngftrafe,  sf.  kara  f 

śmierci. 

ge'bcngftufc,    sf.   pi.    =n, 

okres  m.  w  życiu;  auf  Der« 
fd^iebener  —  w  rozmaitym 
wieku. 

Sc'bCn^triCÖ,  sm.  =(c)ä,  in- 
stynkt zachowawczy. 

Se'kn^üöcrbru^,  sm.  4fe§, 

sprzykrzenie  n.  sobie  życia, 
obmit^izenie  n    żvcia. 

gc'benöüöcrbrüfftg,      adi. 

ten,  komu  życie  obmierzło; 
syt  życia,  przemycony  życiem. 

Sc'ftcn§untcr^a(t,  sm.  *(e)§, 

wyżywienie  w.,  utrzymanie  n. 


(życia);  feinen  —  (albo  fid^ 
ben  — )  oerbienen  zarabiać 
na  życie. 

SCbcnśbcrpltniffc,  sn.  lü. 

stosunki  pi.  życia,  życiowe. 

Se'bcn§bcrlänöcninn§!unft, 

5/.  sztuka  /.  przedłużania 
życia,  m«krobiotyka  /. 

Se'benSöerndjtungcn,  sf  pi. 

fankcye  życiowe. 

ge'ben§bcift(l)erung,  sf.  pi. 

=m,  ubezpifcczenie  n.  na  życie, 
na  wypadek  śmierci. 

Sc'bcnÖÖött,  adi.  pełen 
życia, 

Sc'bCnStiJa^r,  adi.  praw- 
dziwy, fffiyby  żyjący. 

Se'bcnötDonbcl,     sm.     =§, 

sposób  m.  życia,  postępo- 
wanie n.  w  życiu,  życie  n. ; 
ein  fitttid&er  —  życie  cnotliwe. 

Öe'bcngtijcifc,    sf.    sposób 

m.,  tryb  m    życia. 

Sc'bcnÖttJCt^IjCit,  5/.  pi.  =en, 
mądrość  f.,  filozofia  f.  życia. 

ge'dcnSiDerf,  sn.  *(c)ś,  pi. 

=e,  (Izieto  n.,  zadanie  n.  życia. 

Sc'ben^jciAcn,  sn.  -%,  pi. 

— ,  znak  w.  życia. 

SCben^gcit,  sf.  czas  w.  (do) 

życia. 

Sc'bCn§Jtel,  s«.  «(0^/  kres 
m.  życia;  {pi.  «=e)  cel  m. 
życia. 

Öc'bcn§3ti)Ctf,  s/w.  -(e)§,  j??. 

-e,  cel  m.  życia. 

SC'Öer,  s/.  p?.  =n,  wątroba 
/.;  eine  ^i^iöe,  burftiqe  — 
fiaOcn  lubić  wiele  pić;  eine 
raei&e  —  ^aBen  być  złośni- 
kiem, łatwo  się  unosić;  eine 
f^roarje  —  l)aben  mieć  nie- 
czyste sumienie;  frei  (albo 
(ftifĄ)  t)on  bet  —  roegrebcn 
mówić  otwarcie,  bez  ogródki. 

ÖC'b6t=,  adi.  wątrobiany, 
wątrobowy,  od  wątroby. 

Sc'ficraber,  sf.pi.  «n,  żyła 

wątrobowa. 

'Sc'tlCr^alfattt,  sm.  «§,  że- 
niszek m.  (roślina). 

Sc'öcrblafcngang,  sm.  (e)§, 

2??.  =gänge,  przewód  pęcherzo- 
wątrobowy. 

gc'berbiüm^cn,  sn.  =§,  pi. 

— ,  trojanek  m.,  trojczak  m.. 
wilcza  stopa,  podlaszczka  /:, 
przylaszczka  /;,  ziele    zębne. 

Se'öerMumc,    sf.    pi!  «n, 


dziewięciornik    m.,    bluszczo- 
pierz  m.  (roślina). 

S'eÖCrbrOUn,  adi.  wątro- 
bianego  koloru,  wątrobiany. 

Se'krbiftel,    sf    pi.    -n, 

łoczyga   dzika. 

Sebrrentjiinbunn,    sf.  pi. 

cen,  zapalenie  n.  wątroby, 

SCbcrcrj,   sn.  ==eö,  pi.  .-e, 

niedokwas    m.    miedzi    czer- 
wonej, wątrobnica  /. 

Se'berfarben,  Se'krfarMg, 

adi.  ob.  x.'eberbraun. 

Öc'berfifd),  sm.  =eg,  pi.  =e, 
wątroba  morska,  wątrobuik 
m.  (ryba). 

SCbcrflctf,  sm.  <e)§,  pi. 
't,  plama  wątrobna,  piega  /. 

Sc'bCrflCtftg,  adi.  mający 
plamy    wątrubne,   piegowaty. 

SCbCrflU^,  sm.  -ffeg,  tok 
wątrobowy  (medycyna). 

Sc'bcrfuĄ§,  sm.  *fe§,  2?Z. 
»fürtife,  jasnogniady  koń. 

Se'bcrgang,  sm..  =(e)g,  prze- 

chód  wąirobny  (anatomia). 

Se'bcrfice,  sm.  =ś,  zawilec 
w.  trojanek,  zawilec  prze- 
laszczka  (roślina). 

Se'berflettc,    ^A    pi.    =n, 

wątrobnik  wz.,  rzep  m.  (roślina). 
Sc'Öerfronf,  adi.  chory  na 
wątrobę. 

Sc'bcr!ranf^ctt, «/.  i??.  *en, 

choroba  /.    wątroby,  choroba 
wątrobiana. 

ge'öcrtroitt,  5w.  -(e)§,  i??. 

»fräuter,    wątrobnik   m.,   wą- 
trobne  ziele. 

SCDcrIeiben,  sn.  ob.  Sebcr» 
franfl^.»tt. 
SCberlcibenb,  adi.  zobacz 

Seberfranf. 
gc'bcrmittcl,  sn.  ■.^,  pi.  —, 

lekar-łtwo  n.  na  wątrobę. 

Sc'bermoo§,  sn.  =fe§,  i?^  *fC/ 

meszek  w.,    glewik    »?.,    ple- 
chomchy  pi 

Sc'berreim,   ^w.  «(e)§,  /??. 

*e,  rym  częstochowski. 

'Sc'bcrfd[)iagaber,    5/.    ob. 
Seberaoer. 
SCberfc^toamm,  sm.  -(C;§, 

pi.  .f(Ąn3amme,  ozorek  wątro- 
bowy (roślina). 

ge'bcrftcin,  sm.  <e)§,  i?Z. 

«e,   wątrobuik   w.,    wątrobny 
kamień. 

Sc'bcrfut^t,  s/.  ob.  Seber* 
franf^ctt. 


gc'öertrnn 


750 


5c'öerncfrf)äft 


pl. 

wa- 
Vi 


Sc'krtran,  sm.  -(e)g,  tran 
m.,  olej  szt('kfi>äzowy. 

:öc'krücr^ärtunn,    sf. 

=en,     zatwardzenie      n. 
troby,  zwątrobienie  n. 

==en,  zatkanie  n.  wątroby. 

sIDÜrmer,  motylica  /. 

fie'kmiirft, «/.  :pi.  ^voüx\u, 

kiszka  wątrobiana. 

Öc'beiöc'fen,  sn.  «§,  ^z.  — , 

istota  żyjąca,  stworzenie  ży- 
j^fe;  żyjątko  n. 

ScbCtiJO'IjI,  5n.  »ś,  poże- 
gnanie n.\  jmnbm  —  f«9cn 
(pojżeg-nać  kogo,  (po)żegnać 
sie  z  kim;  jmnbm  Sao  le^te 
— ,  auf  mio,  —  jagen  po- 
żegnać się  z  kim  na  za- 
wsze. 

^t'h%^\i,  I.  adi.  żywy,  oży- 
wiony, żwawy;  hoży,  rześki, 
rzeźwy,  czerstwy ;  ein  seś  ^inb 
żywe  dziecko;  =e  *ilugen  zj'we 
oczy;  =e  ^aiöen  żywe,  ja- 
skrawe kolory;  .=er  SSetftanb 
żywy,  bystry  rozum ; .  =er 
SSerfef)r  ożywiony  ruch ;  «=e 
Słul^rung  mocne  wzruszenie; 
=er  ©til  żywy,  ożywiony  styl; 
II.  adv.  żywo,  żwawo;  hożo; 
fid^  etro.  —  DorfteUen  żywo 
sobie  co  przedstawić;  — 
roerbcn  ożywić  się,  zapalić 
się,  rozruchać  się;  etro.  — 
empfinben  żywo,  mocno  co 
(od)cznć. 

Se'ö^aftigfeit, 5/  żywość/., 

ożywienie  w.,  żwawość  /.,  ho- 
żość  /.,  czerstwość  f.,  ruchli- 
wość /. 

SCtjfudjen,  sm.  =§,  pl.  —, 

piernik  m. 

2e'l)!ud)enbä(fer,    Sc'tifüt^* 

\tt,  sm.  'Ł,pl. — ,  piernikarz  w. 

ŚfiloS,  adi.  nieżywy,  nie- 
żyjący, martwy,  nieobdarzo- 
ny  życiem ;  bezduszny,  nie- 
czuły; =fe  SCugen  oczy  zgasł', 
bez  wyrazu;  adv.  bez  życia, 
bez  ducha,  martwo. 

Sc'MofigfCtt,  sf.  brak  m. 
życia,  martwość  /.,  nieży  wość 
f.,   martwota  /. 

^thta^tf  sm.  pl.    dnie  pl 
życia,  czas  m.    życia;    meine 
—  dnie  mojego  życia,  w  mo- 
jem  życiu. 

SC'ÖseitCII,  sf.  pl.   czas  m. 


życia;  bei  —  meines  SSaterś 
za  życia  ojca  mego,  jak  dłu- 
go ojciec  mój  żjł. 

^fńĄtn,  vn.  (^a^en)  być 
wyschniętym,  mieć  wielkie 
pragnienie,  być  spragnionym; 
nac^  etro.  —  pragnąć,  łaknąć 
czego.  I 

SCCt/  I.  adi.   dziurawy,  pę-  j 
knięty,  rozeschnięty,  ciekący ; 
ein  =Cö  j^a^  beczka  rozescbnię- 
ta;  ein  =eś  ©(Ąłff  statek  wodę 
przepuszczający;  adv.  —  jcin  , 
mieć  dziurę;  —  roerben  dostać 
dziurę,  rozeschnąć  się;  II.  sm. 
i    sn.  =(e)ś,  pl.  -p,  szpara  /., 
otwór   m.  wskutek  pękuięcia 
lub  rozstąpienia  się,  dziura  /.  ! 
(szczególnie  w  okręcie), 

Sctfa'gC,  (wym.:  lekaż),  sf.  j 
pl.  -Xi,  wyciekanie  n.,  ciecze-  j 
nie  w.,  wyciek  m.,  płyn  wy- 
ciekły   (z     beczki);     au^er=» 
orbentlid^e    —   nadzwyczajny  ^ 
wyciek.  j 

SC'ÖCU,  I.  vn.  (^aben)  cie- 
knąć, ciec,  przeciekać,  wycie-  [ 
kać,  kapać,  sączyć  się;  wyki- 
pieć; 't)a^  2)arf)  Udt  deszcz 
przecieka  pi  zez  dach,  leje  się 
dachem;  ba§  S^atglic^t  lecft  ło- 
jowa świeca  ciecze,  topi  się; 
II.  va.  (^aben)  lizać,  oblizywać; 
ben  Seiler  —  oblizywać  talerz; 
bie  iJinger  na^  etro.  —  palce 
sobie  oblizywać  na  co,  wielce 
czego  pragnąć;  (obraz.)  ein  gc« 
(edfteś  grauenjimmer  kobieta 
wymuskana  i  wylizana ;  ein 
geledEteö  ©emälbe  wymuskane, 
wylizane  malowidło ;  roibcc 
ben  ©tad^el  —  przeciw  oście- 
nowi  wierzgać;  III.  ftd^  — , 
vr,  lizać  sie,  cmokać  sie,  ca- 
łowac  się. 

Sc'rfcr,  adi.  łakomy,  łako- 
tliwy,  łakotny;  ein  «er  Siffen 
smakowity,  wykwintny  kąsek; 
—  fein  łakomić  się. 

Sc'tfcr,  sm.  sg,  ^pl.  —,  1) 
ozór  m.  jelenia  (łowiectwo); 
2)  hultaj  m.,  frant  m. 

Se'(f crbiffcii,  sm.  ^s,  pl.  —, 

smaczny  kąsek,  przysmaczek 
/w  ,  łnkotka  /".,  łnkoć  /. 

Sctfcrei',  sf.  pl.  -en,  1)  ła- 
kotliwość  /. ;  2)  łakotka  /., 
przysmaczek  m. 

Sc'rfcrljaft,  adi.  łakotliwy, 
łakotny,  łakocie  lubiący. 


Sc  Jlcrliaftigfcit;  sf.  łakotii- 

wość   f. 

SCrfcrmaiil,  sn.  =(e)§,  pi. 

«mäuler  i  dim.  ge'tfcrmäul= 
^Cn,  syi.  =ś,  pl.  — ,  delikatna 
gąbka,  gębusia  lubiąca  łako- 
tki,  delikacik  m.,  łakotniś  tw., 
smakosz   m. 

SCtfcrsa^n,  sm.  -(e)g,  ła- 
komiś  m.\  \\^  ben  —  auś« 
reifeen  przestać  jadać  łakotki, 

SCtfUCrIuft,  sm.  -(e)§,  pl. 
=<i,  kalo  n.,  ubytek  m.  wsku- 
tek wycieku. 

SctflDCin,  sm.  =(e)ś,  ukapki 
pl.  (pod  beczką)  wina. 

Sc'bcr,  sn.  =0,  pl.  — ,  skóra 
/.  (wy prawna);  —  bereiten, 
Oeraibeiten  skóię  wyprawiać; 
(obraz.)  vom  — jietien  pałasza, 
szpady  dobyć  z  pochwy,  szablę 
(z  pochwy)  wyciągnąć  ;  jmnbm 
bas  —  gerben  skórę  komu  (wy)- 
garbować,(wy)trzepać;  jmnbm 
aufs  —  fnien  przykląc  na  czy- 
jej skórze,  wpędzić  kogo  w 
rozpaczliwe  położenie;  auä 
frembem  —  ift  gut  3fliemen 
jĄneiDen  z  obcr^j  skóry  łacno 
rznąć  rzemienie,  łatwo  sza- 
fować z  cudzej  kieszeni. 

^t'htX'f  adi.  skórzany,  ze 
skóry,  skórny. 

Se'öerarbcit,  sfpl.^en,  wy- 
rób m.  ze  skóry,  skórzany. 

Scberarbcitcr,  sm.  »g,  pl. 

—  ,  skórni k  m. 

Jl!C'bcrartig,  adi.  skórowaty, 
do  skóiy  podobny. 

Se'bcrbonb,  sn.  .(i)g,   pl. 

ibanbe,  oprawa  /.  w  skórę, 
skórzana;  rzemitń  m. 

Sc'bcrbercłtcr,5m.  -§,pl.  —, 

wyprawiaczm.skór,garbarz  m. 

SCberbcreitung,  sf.  wypra- 
wa f.   skór. 

Sc'berbraun,  ade.  szary  jak 
skóra. 

?;!c'bcrbni(fcr,  sm.  =§,  pl.  —, 

drukarz  m.  skór,  ten  co  figury 
na  f-kórach  wyciska. 

Sc'bercinböiib,  sm.  •{e^§,pl. 

»bänbe,  oprawa  /.  w  skórę, 
oprawa  skórzana. 

ScberfarbC,  sf.  skórzany 
kolor;  farba  /.  do  farbowania 
skór. 

J;?e  berflcdjtc,    sf    pi.    «n, 

skórnica  jadalna  (roślina). 

Se'öergcfdjöft,  sn.  «(e)ś,  pi. 


Sc'bernnik 


751 


Sc'ncii 


se,  sklep  skórzany,  sklep  m. 
ze  skórami. 

Sc'Öcrgruöc,  5/  pi.  -en,  dół 

m.,  jama  /.,  w  której  sikory 
zawapnione  leżą. 

Se'tier()anbCl,  \sm.  =§,  han- 
del m.  skór,  skórami,  handel 
skórzany. 

Sebcrljanblcr,  sm.  '§,  pi 

—,  handlarz  m.  skór, 

gc'bcr^^anbluug,  sf.  pi.  «en, 

handel  m.  skór,  skórzany. 

gc'bcrlianbff^uf),  sm.  =(e)§, 

pi.  =e,  rękawiczka  skórzana, 
skórkowa. 

Sc'iierl)art,  adi.  twardy  jak 
skóra,  jak  podeszew, 

Sc'bcrijaut,  sf.  pi.  =pute, 

skórówka  /. 

SC'bCttalf,  sm.  *(e)§,  wapno 
n.  do  wyprawiania  skór. 

Sc'bCtn,  cidi.  skórzany,  skór- 
kowy; *e  ^anDfd^U^C  ręka- 
wiczki skórkowe;  (obraz.)  «er 
2Jienfcf)  człowiek  nudny,  pro- 
zaiczny ;  =er  ©til  styl  rozwle- 
kły, nudny,  ociężały. 

SCbcrn,  va.  (^aben)  skórą 
wykładać,  wylepiać,  obijać; 
itnnbn  —  skórę  komu  wytrze- 
pać. 

SCber^jalme,    5/.    pi.    =n, 

sowich  a  /'. 

Sc'bcrncmcn,  sm.  -^,  pi. 

— ,  pas  skórzany,  rzemień  m. 

SCkrft^ilbfriJte,  sf.  pi.  =n, 

żóZwiak  m.    (/^wierzę). 

Scberfdijlaut^,  sm'. -{t)^, pi. 

«fcfeläudje,  wąż  skórzany. 

ŚCbcmaren,  sf.  pi.  towary 

pi.,  wyroby  pi.  ze  skóry,  skó- 
rzane. 

SCbCrtBCirf),  adi.  miękki  jak 
skórka;  jmnott  —  fĄlagenzbić 
kogo  na  kwaśne  jabłko. 

SCbcmcrf,  Sc'bcrjcug,  «n. 

•=(e)ö,  wyroby  skórzane,  sprzę- 
ty  rzemienne. 

Se'bcrjltdcr,  sm.  »§,  ślazo- 
we ciasto. 

^t'hiQ,adi.  i  adv.  1)  wolny; 
aUec  ^-tifhc^ten  —  wolny  od 
wszelkich  obowiązków;  (ro§ 
unb)  —  [ein  być  zupełnie  wolny, 
zwolniony ;  (loa  unb)  —  jptc- 
d^en  uznać  zupełnie  niewin- 
nym; 2)  =  unbefe^t,  erlebigt; 
ein  -e§  2lmt,  eine  <=e  ©telle 
opróżniony  urząd,  próżna,  wa- 
kująca posada ;  3)  próżny,  nie- 


używany; =cr  2Bagen  próżny 
wóz;  ;eä  ^ferb  koń  bez 
jeźdźca;  ba§  ^a\x^  fielet  —  dom 
jest  niezamieszkany ;  ber  2lcEec 
liegt  —  rola  Itży  odłog-iem; 
4)  wolny,  wolnego  stanu,  bez- 
żeuny,  nitżonaty,  niezamężna; 
ser  ©tano  stan  wolny,  bez- 
żeństwo  w.,  niezamężność/'.;  — 
bleiben  nie  ożenić  się,  nie 
wyjść  zamąż  ;  5)  =  tebigltd^  ; 
e§  ift  —  beine  ©Ąulb  twoja 
w  tern  tylko  wina. 

Se'bigcn,  va.  (^aben)  obacz 
®ntlebtgen. 

SCbigfett,  sf.  1)  opróżnienie 
n. ;  2)  stan  wolny ;  •^=  tebiger 
©tanb. 

Scbiglitf),  adv.  jedynie,  tyl- 
ko, samo. 

StC,  sf.,  strona  zwrócona  do 
wiatru  (marynarka), 

SCCr,  I.  adi.  próżny;  =e 
5(afct)e  próżna  flaszka;  ser 
9iaum  próżnia/.;  =er  ©tu^l, 
^la^  niezajęte,  wolne  krzesło, 
miejsce;  —  ntad^en  opróżnić; 

—  roerben  opróżnić  się,  wy- 
próźuieć;«C  äBol)nung  próżne, 
niezamieszkałe  mieszkanie; 
ein  =eä  S3(att  papier  nieza- 
pisana,  czysta  karta  papieru ; 
eine  ©eite  —  laffen  zostawić 
próżoą  stronę,  nie  zapisać 
strony;  =e§  ©tro^  próżna,  wy- 
młócona  słoma;  =eä  ©tro^ 
brefd^en  gadać  rzeczy  oklepane 
gadać  bez  sensu  i  bez  skutku 
=e§  2lmt  urząd  opróżniony 
=cr  ^opf  próżna,  pusta  głowa 
=e  Sßorte  próżne,  czcze  słowa, 
słowa  bez  wartości,  bez  zna- 
czenia; «e^Befud^e  wizyty  cere- 
monialne; mit  ^en  §änben  ab« 
5ie|enodejśćzpróżnemi  rękami 
z  niczem;  mit  =em  3Jiagen  na 
czczo;  II.  adv.  próżno;  —  auś« 
gelten  nie  otrzymać  nic,  zostać 
pominiętym;  eö  wirb  l^lebeimd^t 

—  auägetien,  ablaufen  będzie 
na  tern  mały  zysk,  zarobek 
(w  handlu);  (poufale) nieobej- 
dzie  się  tu  bez  kijów. 

SeCrbaitm,  sm.  =(e)§,  pi. 
«bäume,  modrzew  m. 

SCC'lC,  sf  próżne  miejsce, 
próżnia  /.  (także  przenośnie), 
pustki  pl,^  pustkowie  pl.\ 
czczość  /. 

ScCrC«,  va.  (§aben)  wypró- 


żniać, wypróżnić,  oproznic; 
biä  auf  ben  ©runb  —  wy- 
chylać, wychylić;  fid^  — ,  vr. 
(I^aben)  wypróżnić  się. 

2CC'rflCtt)i(!)t,sn.  =(e)§,tara/. 

SCC'r^Cit,  sf  próżność  /., 
czczość  /'. 

Sec'rülometer,  sm.  i  sn.  =§, 

yl.  — ,  kilometr  nieużyteczny 
(kolejn.). 

SeC'riauf,  sm.  --(e)§,  bieg  m. 
luzem  (mechanika). 

Sce'fegd,  sn.   >^,  pi.   —, 

żagiel  m.  zwrócony  do  wiatru. 

Seefeite,  sf.  ob.  See. 
SeCrftcIjcnb,  adi.  =e  Söo^»- 

nung  mieszkanie  niezamie- 
szkałe, niewynajęte. 

SCC'toätt^,  adv.  ku  wiatrowi. 

Sefje,  sf  pi.  =n,  warga/. 

Se'fseuticr,  sn.  =(e;§,  pi.  »e, 

wargowiec  m. 

Scg,  adi.  mały,  nizki; 
jmnbn  —  galten  nizko  kogo 
cenić. 

Sega'1,  adi.  legalny,  pra- 
wny; adv.  legalnie,   prawnie. 

ScgalifiCreU,  va.  (^aben)  le- 
galizować, uprawniać,  nadać 
moc  prawną,  uwierzytelniać. 

ScgatifatiO'n,  (wym. :  -cion), 
SagalifiC'rung,  sf.  pi.  =en,  le- 
galizowanie M.,  uprawnianie 
w.,  uwierzytelnienie  n. 

Scgalttä't,  sf.  legalność  /., 
prawność  /. 

Scga't,  I.  sn.  «(c)§,  pi.  =e, 

legat  w.,  zapis  m.  (testamen- 
towy); II.  sm.  =en,  pi.  =en, 
legat  m.,  poseł  w.;  papftlid^er 

—  poseł  papieski, 

Sega'tar,  sm.  «g,  pi.  »e,  lega- 

taryusz    m.,    zapisobierca  m. 
ScgatiOlt,  (wym.  -cion)  le- 
gacya  /.,  poselstwo  n. 

:8cgatio'n§rat,  (wym.  -cions-), 

sm.  =(e)5,  pi.  =räte,  radca  m. 
poselstwa,  radca  legacyjny. 

^e'gcljeiine,  sf.  pi.  =n,  2e- 
gel)uljn,  sn.  -  (e)ö,  pi.  =^ü^ner, 
kura  jaja  nosząca,  kokosz  /. 

gegen,  I.  va.  (fiaben)  1) 
kłaść,  położyć ;  ein  ^inb  jrf)Ias 
fen,  3U  95ett  —  ułożyć  dzie- 
cko do  snu, położyć  do  łóżka; 
©d^ienen  —  kłaść  szyny;  @ier 

—  nieść  jaja;  @rbfen,33o^nen — 
sadzić  groch,  fasolę;  ein  ^fecb 

—  wałaszyó  konia;  jmnbm 
©d^lingen  —  zastawić  na  kogo 


Sc'fien 


752 


Se'^mgiij? 


łapkę,    sidła,    podejść    kogo; 
jtTinDm  Marten   —   wykładać 
komu  karty,  wróżyć   komu  z 
kart;  baS  kianh  —  stracić  zie- 
mię, lad  z  oczu  (marynarka); 
id^  roeröe  i^rn  fĄon  ha^  §aixt)= 
IDCrf  —  zabronię  ja  jemu  rze- 
miosfa,  przeszkodzę  inu  w  jego 
zamiarach;    bereit,    fertig  — 
trzy.nać,  mieć    w   pogotowiu, 
przygotować     co;      gured^t — 
uporządkować;  laf)tn,    matt — 
ubezwładuić;      jmnbm      Cttt). 
naf)e —    wytłómaczyć   co    ko- 
mu, dać  komu    do   zrozumie- 
nia; 2)  w  połączeoiu  z  przy- 
imkami:  an  btC  £uft  —  poJo- 
źyć,  wystawić   na  powietrze; 
einen  ^unb   an   bie  Gleite  — 
psa  uwiązać  na  łańcuchu;  an 
ben  S^ac;  —  obwieścić,  wyka- 
zać,    okazać    co     widocznie, 
wynurzyć;  §anb  an  ettt).  — jąć 
się  czego,    rozpocząć   co;  bie 
lejte  ^anb  an  ein  2Ber!  —  zająć 
sięostatecznem  wykończeniem 
dzieła;    §anb    an  jmnbn    — 
targnąć  się  na  kogo;  :^anb  an 
fic^    jelbft  —  targnąć    się   na 
własne  życie,  popełuić  samo- 
bójstwo;   bie    |)änöc    in   ben 
©ä)of;  —  opuścić  ręce;  ^otj 
an  baö  Reiter  —  dołożyć  drwa 
do  ogniska;  etro.  auf  bin  X\\(i) 
—  położyć  co  na  stole,  na  stół; 
©elö  auf  ßlnfcn  —  umieścić, 
ulokować  pieniądze  na  procent; 
ic^  lege  grofeeś  ©eroic^t  albo  gro» 
^en  äßert  barauf  przykładam 
do  tego  wielką  wagę,  bardzo  mi 
na  t^m  zależy;  ^liac^Drucf,  ben 
Sion  auf  etro.  —  położyć  na 
czem  nacisk;  eine  ©teutr  auf 
Ctro.  —  nałożyć  na  co  poda- 
tek; feine  SCßoite  auf  bie  Sßag« 
fc^ate    —     ważyć,     rozważać 
każde    swoje    słowo;    jmiaom 
SBotte  auf  bie  S^nc^a  —  pod- 
powiedzieć co  komu;  jmnbm 
etro.  gur  Saft  — obwiniać  kogo 
o  co;  auś  ber  §anb  —  wydać 
z  ręki, odłożyć;  auseinander — 
rozłożyć;  wyjaśuić;    analizo- 
wać;   bcifeite —    odłożyć   (ua 
bok);  ®elb  in  bie  33anf  —  złożyć 
pieniądze   w    banku;    imnbnt 
ipinberniffe   in   ben   2Bcg    — 
przeszkadzać  komu ;  ein  ^auś 
in    2lfc^e    —   obrócić  dom  w 
perzynę,  w  popiół,  spalić  dom; 


imnbm  SJBorte   in   ben  2Runb 

—  kłaść  komu  słowa  w  usta, 
głosić  o  kim,  jakoby  mówił 
pewne    słowa;    etro.    t)on  fiĄ 

—  złożyć  co   ze    siebie;    bas 
©c^iff  albo   mit   bem  ©c^iffe 
oom  Ufer  ab —  odbić  z  okrę- 
tem od    brzegu;   jmabtn  hm 
Äopf   t)or   bie  g^üpe  —  ściąć 
komu  głowę;  etn  ©C^tofe  DOC 
bie  %)XV    —    kłódkę    zawiesić 
u    drzwi,   zamknąć    drzwi  na 
kłódkę;  er  l^at  nić)t,  n)ot)in  er 
fein  ^aupt  lege  nie  ma  gdzie 
uł-»żyć   głowy  do  spoczyuku; 
ben  @runb,  ben  ©runbftdn  ;;u 
etn?.  —  zał;żyć  fundament  do 
czego,    dać    czemu    początek, 
założyć  kamień  węgielny  pod 
co;  II.  fi':^  — ,  vr.  (j^abeii)   1) 
kłaść  się,  położyć  się,  ułożyć 
się ;  fiiĄ  ^u  öette  albo  fojlafen  — 
położyć  się  do  łóżka,  położyć 
się  spać;  ftd^  auf  bie  93acen« 
l)aut,  auf  bie  faule  Seite,  auf  ten 
Słiicfen  —  leniuchować,  oddać 
się    lenistwu;    fic^  ino  3JZittel 
albo  bajroijd^en,  barein  —  pośre- 
dniczyć w  czem,  wdać  się  w  co; 
fid^  oor  eine  5^|tung  —  rozło- 
żyć się  przed  fortecą;  fic^  oor 
2lnfer    —    okręt   postawić  na 
kotwicy,  zarzucić  kotwicę;  2) 
ustawać,  ustać,  zwolnieć,  uta- 
godzić  się,  uśmierzyć  się;  ber 
äßinb    '^at   fic^    gelegt    wiatr 
ustał;    ber  ©Ąmer^   legt  ftc^ 
ból  ustaje;  fein  ^^orn  i)at  \xć) 
gelegt  gniew   jego    u^tał;    3) 
fic^   auf   etm.    —   oddać  się, 
oddawać  się  czemu,  przekła- 
dać się  do  czego,  trudnić  się 
czem,    bawić    się    czem;    fidj 
aufś  Xrinfen  —  oddawać  się 
pijaństwu,  kieliszka  pilnować ; 
fi^  aufś  Sitten   —   udać  się 
w  prośby. 

Segcnba'nfc^,  adi.  ob.  £e= 
genbent)aft. 
Scgc'nbc,  s/.  pi    =n,    i) 

legenda/.,  podanie  n.  o  świę- 
tym; 2)  napis  m. ;  objaśnie- 
nie n.  do  planu,  do  rysunku. 

ScgCnbcn^aft,  adi.  legen- 
darny, leg-eiidowy. 

lÖC'fiejCit,  sf.  czas,  w  któ- 
rym ptnki  jaja  znoszą. 

SCgljCimC,  sf.  pi.  =n,  kura 
nośna,  kokosz  f. 

2tQit'xtn,   va.    (^aben)    l) 


łączyć,  mieszać  z  sobą  dwa 
lub  więcej  kruszców;  2)  za- 
pisywać, zapisać,  uczynić  za- 
pis (prawn.). 

SegtCrung,    sf.    pi.    =en, 

stop  m.,  aliaż  w.,  spłyń  w., 
przymieszka  /.  (chemia  i  me- 
talurifia). 

Scgio'n,  sf.  pi.  *en,  legion 

m.,  l«yiH  /. 

Segto'n^folbat,  sm.  «en, 
pl-  -en,   Scgiona'r,    sm.  =§, 

pl.  =e,  legionista  m.,  żołnierz 
słiiżący  w  legii. 

SegiÖlati'Ü,  adi.  prawo- 
dawczy. 

Segiölati'üc,    sf.   pl.    =n, 

władza  prawodawcza. 

Scgtölatu'r,   sf.    pl.    =en, 

prawodawstwo  n. 

löcgiti'm,  adi.  prawy,  pra- 
wowity. 

ScgtttmatiO'n,  (wym.:  -eion), 
sf.  pl.  ^en,  legitymacya  /., 
wykazanie  n.;  uprawnienie  w., 
uwierzytelnienie  w.,  poświad- 
czenie n. 

Segitimte'ren,   va.    i    fid^ 

— ,  vr.  (haben)  legitymować, 
uprawniać,  (wy)legitymować 
się,  wykazać  się,  wywodzić 
s'e»  wywieść  się ;  dowodzić 
swoich  praw, 

Segitimi'ft,    sm.    =en,   pl. 

=en,  iegitymista  w.,  uzna- 
jący prawość  władzy,  pano- 
wania. 

Sc'I;bC,  sf.  pl.  =n,  pust- 
kowie n.j  grunt  pusty,  nie- 
uprawny,  odłóg  m. 

Sc'I)cn  i  Sc^n,  sn.  =§,  pl. 

— ,  lenno  n.,  dobro  w  lenność 
dane;  jum  — gef)örig  lenny; 
gU  —  geben  dać  w  lenno ; 
Da-j  —  oerroitfen  stracić,  po- 
stradać lenno;  freie  —  dobra 
alodyalne. 

Sc'lKntmr,  adi.  ob.  Se^n- 
Bar. 

Scijm,    sm.  .(e)ś,  glina   f. 

St'l)m=,  adi.  gliniany,  gli- 
niasty, z  gliny. 

Sc'I^mbnil,  sm.  -(e)ś,  bu- 
dowla /".   z  gliny. 

SCIjmnrubc,  sf.  pl.  =n,  dół 

m.,  w  kiórym  glinę  kopią, 
gliiki  pl. 

Se'I;mnuf?,  sm.  =ffe§,  pl. 
«güffe,    ^c'^mform,    sf.   pl. 


£c'I)mpttc 


753 


schien 


«en,  odlew  m.  w   glinie    zro- 
biony. 

Sc'im^ÜttC,  sf.  pi.  ^n,  le- 
pianka /.  (z  gliny),  kleć  /., 
kletka  /. 

Se'^mig,    SC^mir^t,    adi. 

gliniany,  gliniasty,  glinny. 

SC^mpa^cn,  sm.  =0,  ^^z.  — , 

cegłajeszczeniewypalona;  su- 
rówka podolska,  glinoplastr  m. 

SCIimpropf,  sm.  =(e)ö,   p?. 

«e,  zalepa/". 

Sc'I;m[tein,  «w.  ob.  2e§m^ 
SCIimttJanb,  */.  i??,  «roänbe, 

ściana  gliną  wylepiona. 

Se^n,  Ä^t."  ob.  Serien. 

Sc'^nÖar,  a^^e.  lennlczy. 

SC^itörief,  s/w.   =(e)ö,  jpZ. 

«=e,  patent  m.  na  lenno, 

SCljnbicnft,  sm.  -(c)§,  p?. 

=  e,    służba  /.,    postaga    len- 
nicza. 

SC^nC,  sf.  pi.  «n,  1)  po- 
chyłość /. ;  2)  poręcz  f. ; 
wspora  /■.  przy  schodach,  pod- 
ręczę n. 

'SC^ncib,  sm.  -e(6),  pZ.  se, 

przysięga  lennicza.  I 

SCJ^itCn,  f  n.  (^aben)  1)  opie- 1 
rac  się  o  co,  być  o  co  opar- 
tym;  er  tel^nte  an  ber  SEanb 
stał  oparty  o  ścianę;  bie 
©aule  le^nt  słup  chyli  się, 
stoi  pochyło;  2)  baś  ©ut 
lel^nt  bem  gülftc«  dobro  za- 
leży jako  lenno  od  księcia; 
II.  va.  (I)a6en)  1)  oprzeć;  ben 
3^'opf  au§  bem  genfter  —  wy- 
chylić głowę  przez  okno; 
etro.  an  bie  äliauer  —  oprzeć 

co  o  mur;  2)  pożyczyć;  3) 
nadać  w  lenno;  III.  fid^  — , 
vr.  (Ę)a6en)  opierać  się,  oprzeć 
się ;  przytykać  do  czego ;  \\ć)  an 
bie  2Banb  — oprzećsię  o  ścianę ; 
baS  §ecr  tchnie  ficl)'an  einen 
äßalb  wojsko  opierało  się  o  las. 
SC^nfrCi,  adi.  alodyalny; 
«e§  @ut  dobro  alodyalne. 

^tl)mMl}V,   sf.   pi   »en, 
Sc'lingclb,  sn.  -(€)§,  pi.  =er, 

opłata  lennicza,    danina  hoł- 
downicza. 

SC^ngcrtdjt,  sn.  »(e)ä,  pi. 

=e,  sąd  lenny. 

»guter,  dobro  lenne,  lenno  n. 

Se'^nrec^t,    sn.  '=(e)g,  2^^- 

*e,  prawo  lenne. 


Se'^nfj^aft,    «/.    pi.    -en, 

powinność     lennicza,     hołdo- 
wnicza. 

!0c'l)nśeib,  sm.  ob.  Sel^neib. 

SCIjnfeffcl,  sm.  -g,  pi.  -, 

krzesło  n.  z  poręczami,  karło  n. 

Sc'^nÖfä^io/at^e.  zdolny  do 
posiadania  lenna. 

SC'^n^foIöC,  sf.  następstwo 
lenne. 

^e'önöfrct,  adi.  ob.  Se^nfrei. 

Se'ljHö^err,  sm.  =n,  pi.  =en, 

leunodawca  m.,  nadawca  m. 
lenna. 

Se'jing^Crrfdjaft;  sf.  zwierz- 
chność lenna,  lennodawstwo  n. 

^t'f)nMam,  sm.  <e)g,  pi. 

=leute,  lennik  m.,  hołdownik 
m.,  wasal  m. 

^t'f}nęmt,  sf  pi.  .en, 
powinność  lennicza,  hołdo- 
wnicza, [brief. 

SC^nśfc^ein,  sm.  ob.  Sc^n» 
i^c'^nöträgcr,  sm.  =ä,  pi.  — , 

lennik  m. 

Se'^n§treUC,  sf  wierność 
lennicza. 

Se'^nftU^I,   sm.  ob.   £e^n= 
i  feffel. 
I     Se'^nttJort,  sn.  =(e)g,  pi.  -c, 

wyraz  wzięty  z  obcego  ję- 
zyka, słowo  zapożyczone 
z  obcego  języka. 

Sc'Imstng',  sm.  .e§,  pi. 
«=3iufe,  czynsz  leuniczy,  opłata 
lenna. 

Se'Iiramt,  sn.  =(e)§,  urząd 
nauczycielski,  nauczycielstwo 
n.;  öffentticlö«^  —  urząd  nau- 
czyciela zakładu  publicznego. 

Sc'I)ranftaU,   sf  pi   =cn, 

zakład  7M.,  instytut  m.  nau- 
kowy, szkoła  f. 

Se'^rart,  s/.  pi  =en,  spo- 
sób w    uczenia,  nauczania. 

Sc'^rÖar,  adi.  nauczalny; 
bas  i[t  nic^t  —  tego  nauczyć 
nie  można. 

2e'^r6cgtCr(bc),  sf.  pragnie- 
nie «.,  chęć  /.  nauczania. 

SC^rköViff,  sm.  =(e)§,  pi 
»e,  system  m.,  układ  m.  ja- 
kiej nauki,  doktryna  f 

it'\)ii)Xüitn,    sm.    sg,  pi 

— ,  poczestne  n.,  które  daje 
wyzwalający  się  chłopak. 

SC^rjjricf,  sm.  =(e)&,  pi 
»e,  1)  świadectwo  n.  odby- 
tego terminu;  2)  list  poucza- 
jący. 


3  ni  en  ber,  2)cutfĄ'poInif(Ąc§  SEßörterBuc^. 


SC^rÖUtf),  sn.  =(e)g,  pi 
«=5iic^er,  książka  do  nauki, 
podręcznik  m. 

Sc'^röurfd;e,  sm.  =n,  pi  — 

i  «=n,  uczeń  w.,  chłopak  m. 
na  nauce,  terminator  m. 

SCIirbidjtcr,  sw.  =§,^?.  — ^ 

poeta  dydaktyczny. 

SC^rC,  s/.  i??,  -n,  1)  nauka 
/.,  instrukcya  /.,  lekcya  /.; 
przepis  m.;  rada  /.,  prze- 
stroga /. ;  dogmat  w.,  mak- 
syma /.,  doktryna  /. ;  teorya 
/. ;  jinnbm  gute  -n  geben 
dawać  komu  dobre  nauki, 
rady;   ba€  foU  mir  eine  gute 

—  fein  będzie  to  dla  mnie 
nauką,  nauczką;  bagfannbir, 
ba§  Ia|  btr  gur  —  bienen  niech 
ci  to  służy  za  naukę,  za 
przestrogę;  c^riftliĄe  — nauka 
Chrystusa,  katechizm;    irrige 

—  fałszywa  nauka ;  2)  = 
Sel^rgeit,  czas  m.  nauki,  ter- 
min m.;  einen  Knaben  in  bie 

—  geben,  tun,  bringen  oddać 
chłopca  do  terminu,  na 
naukę  do  rzemiosła,  do 
handlu;  bei  einem  HJZeifter  in 
ber  —  fein  być  u  majstra 
w  terminie,  na  nauce;  in  bie 

—  treten,  bä   jninbm   in  bie 

—  fommen  wstąpić  u  kogo 
do  terminu;  auś  ber —  fom« 
men  skończyć  naukę,  wyter- 
minować;  2)  prawidło  w., 
modła  /.,  podoba  /.  (budo- 
wnictwo). 

SCIiretfcr,  sm.  =g,  zapał 
nauczycielski,  gorliwość  nau- 
czycielska. 

SCIircn,  va.  (ĄaUn)  uczyć, 
nauczać;  öffenttid^  —  nau- 
czać publicznie;  Sprachen  — 
uczyć  języków;  jmnbn  albo 
jmnbm  etro.  —  uczyć  kogo 
czego;  ein  ilinb  lefen  unb 
fd^reiben  —  uczyć  dziecko 
czytać  i  pisać;  bie  (Srfol^rung 
lel^rt  unö,  baB  .  •  .  doświad= 
czenie  nas  uczy,  poucza, 
że  .  .  .;  bie  3^it,  bie  golge 
roirb  CÖ  —  z  czasem  zoba- 
czymy, w  następstwie  to  się 
okaże,  kto  dożyje  zobaczy  ; 
le^renb,  ppr.  i  adi.  uczący; 
se  2)tci^tung  poezya  poucza- 
jąca, dydaktyczna ;  gelel^tt 
pp.  i  adi.  uczony,  pouczony, 
nauczony. 

48 


Se'lirer 


754 


«eib 


sedier,    sm.  j§,  pl.  —, 

nauczyciel  m.\  mistrz  m. ; 
pedagog  m.\  a!abemifc^cr  — 
profesor  uniwersytetu ;  — 
ber  9}tufif  nauczyciel  muzyki. 

SC^retMIbunośanftaU,   sf. 

ph  *en,  seminaryum  nauczy- 
cielskie męskie. 

Se'^rcrin,   sf.  pl.    -innen, 

nauczycielka  /. 

SC^rcrinneńDUbung^anftaW, 

s/.,  pl.  c=en  seminaryum 
nauczycielskie  żeńskie. 

^e'tircrfcminar,   sn.  -(c)§, 

pl.  "t,  seminaryum  nauczy- 
cielskie. 

SC^rfaC^,  sn.  -{i)%,  l)  za- 
wód nauczycielski;  2)  yl. 
"fäd^er,  przedmiot,  którego 
ktoś  uczy. 

SC'I)rfä^tg,  adi.  zdolny  do 
nauczania,  zdatny  na  nau- 
czyciela. 

Sc'IirfreiI)Cit,  sf.  wolność  f. 

nauczania. 

Se'i^rgang,  sm.  -(e)§,  bieg 

m.  nauk,  porządek  m.  w  nau- 
czaniu, w  wykładzie  jakiej 
nauki. 

2c'I)rgc]6äubc,  «n.  «g,  pi. 

— ,  system  m.  jakiej  nauki. 

Sc'^rficbidit,  sn.  KO^^  v^- 

=e,  poemat  dydaktyczny, 
naukowy. 

Se'^rQcgenftanb,  sm.  Ke)ś, 

pl.  =ftänöe,  przedmiot  nau- 
kowy. 

Sc'I)rgc^tlfc,  (»geplfc),  sm. 

■=n,  pl.  =n,  nauczyciel  pomocni- 
czy; adjutikt  m.,  asystent  m. 

SCIirgelb,  sn.  =(e)§,  pl.  -er, 

zapłata  f.  za  naukę ;  —  be= 
gal^Ien  dać  frycówkę,  frycowe 
zapłacić,  dla  niewiadomości 
szkodę  ponieść,  beknąć. 

Se'lfrgefpcne,  Sc^rgeöinbe, 

sn.  »0,  pl.  — ,  krokiew  zakła- 
dowa (budowu.). 

Se'ÖrI)aft,  adi.  pouczający. 

SC^r^err,   sm.  =n,  pl.  --en, 

majster  m.\  pryncypał  m. 

it'\iX\^\)Xt,  sn.  pl.  lata  pl. 
nauki;  |einc  —  auśbienen^  be= 
enbigen  skończyć  naukę,  wy- 
terminować. 

SC^riunge,  sm.  ob.  Se^r» 
6urfd)C. 
S^e'Ijtjiingcr,  sm.  =§,  pi.  — , 

uczeń  m. 

)it'\)XlmiX^%  sm.  -(e)g,  pl. 


=C,  umowa  /.  ucznia  (termi- 
natora) z  majstrem,  z  pryn- 
cypałsm. 

Se'^rtÖr^Cr,  sm.  =0,  grono 
nauczycielskie. 

SC^rfraft,  sf.  pl.  =fräfte, 

(siła  nauczycielska)  nauczy- 
ciel, nauczycielka;  auśge« 
geidinete  »Mfte  znakomici 
nauczyciele. 

Se'^rfunft,   5/.   sztuka  /. 

nauczania,  dydaktyka  /. 

Sc;i)rltng,  sm.  =g,  pl.  =e, 

uczeń  m.,  cbłopak  m.  na 
nauce,  terminator  m. ;  nowi- 
cyusz  m. 

Se'^rling§f(I)aft,  sf.  uczen- 

nictwo  n.y  terminowanie  n. 

Sc'I)rIing§3Cit,  sf.  czas  m. 

nauki,  termiuowania. 

SC^rmeinung,  sf.  pl.  =en, 

zdanie  w.,  przekonanie  n.  nau- 
kowe. 

Se'Irmetfter,  sm.  *§,  pi. 

— ,  nauczyciel  m. ;  majster  m. 

Se'^rmctftcrtn,  sf.pl.  »innen, 

mistrzyni  /. 

Sc'l!rmCtftCrU(3^,  adi.  nau- 
czycielski, pedantyczny;  adv. 
po  nauczycielsku,  pedan- 
tycznie. 

Sc'^rmet^obe,   sf.  pi.   -n, 

metoda  /.,  sposób  m.  nau- 
czania, uczenia. 

Se^'r^erfonal,  sn.  >{z)%,  ob. 
£ef)r!örper. 
Se'^r^Iau,   sm.    .-(e)§,  pl. 

=pläne,  plan  m.,  porządek  m. 
nauk(i). 

Sc'I)rłJinift,  sm.  «(e)§,  pl. 
•  e,  dogmat  m.f  aksyomat  w., 
zasada  główna  nauki. 

Sc'Ijrrcid),  adi.  pouczający. 

SC^rfaal,    sm.    =(e)ö,  pl. 

ejäte,  sala  wykładowa. 

!^e'I)r[a^,  sm.  =eg,  i)^  -jä^e, 

twierdzenie  naukowe,  prawi- 
dło w.,  zasada  /.,  dogmat  m. 
jakiej  nauki. 

SCIjrf^nid),  sm.  =(e)§,  pl. 

e=fprüd^e,  zdanie  uczone,  sen- 
tencya  /.,  aforyzm  w.,  przy- 
powieść f. 

^C'^rftanb,  sm.  :(e)g,  stan 
nauczycielski. 

Sc'IjrfteßC,  sf.  pl.  «n,  po- 
sada nauczycielska;  katedra/. 

SCIdrftOff,  sm.  Ąt)%,  pl.  «e, 
materya  /.  do  nauczania, 
przedmiot  m.  nauki. 


Se'^rftube,  sf.  pi.  ^n,  izba 

szkolna. 

Se^^'rftUi^I,  sm.  =(e)ś,  pl. 
eftül^le,  katedra  /.,  krzesła 
profesorskie;  einen  —  ertid^s 
i^n  ustanowić  katedrę. 

Se'^rftunbe,  sf.  pl  *n,  lek- 

cya  /.,  godzina  /.  nauki. 

Sc'^rtOn,  sm.  =(e)§,  ton  nau- 
czycielski. 

SC^tbcrtrag,     sm.    obacz 

Setirfontratt. 

^  Se'I)rtDcife,  5/.  pl.  =n,  spo- 
sób w.  nauczania,  uczenia. 

Se'fjrüJtbng,  adi.  przeciwny 
jakiejś  nauce. 

^t'f}X^t\t,  sf.  pl.  =en,  czas 
m.  nauki,  terminowania,  ter- 
min m. 

SC^rsciignt?,  äw.  obacz 
Se^rbrief. 

Se'IjrglDang,  sm.  =(e)g,  nau- 
ka obowiązkowa. 

Seib,  sm.  »(e)§,  pl.  «er,  1) 
ciało  w.;  —  unb  ©eete  ciało 
i  dusza;  mit  —  unb  Seelc 
z  całej  duszy,  całem  sercem ; 
imnbm  mit  —  unb  ©eele  er» 
geben  fein  być  komu  oddanym 
(z)  duszą  i  (z)  ciałem;  feinem 

I  =e  gutes  (albo  etro.  gu  gute) 
tun,  feinen  —  (albo  femeä  =eś) 

[  pflegen  dogadzać  ciała,  robić 

}  sobie  wygódki;  er  roei^ 
feinem  =e    (albo   feines   =eö) 

i  feinen  diät  nie  może  żadną 
miarą  dać  sobie  rady;  ber  — 
unfereś  ^extn  ciało  Pańskie, 
Chrystusowe,  ciało  Boże;  2) 
pas  m.j  poły  pl.,  stan  in.,  tu- 
łów w.,  kibić/.;  jmnbn  um 
ben  —  (mitten  um  ben  — ) 
f äffen  chwycić  kogo  w  pół; 
fd^ian!  oon  -e  mający  smukłą 
kibić;  baä  Äleib  ift  im  -c  gu 
meit  suknia  jest  za  szeroka 
w  stanie;  3)  ciało,  cielistość 
f.,  mięsistość  /.,  tusza  /;  gut 
bei  -=e  fein  być  dobrej  tuszy ; 
»om  -e  faUcn  spadać  z  ciała, 
chudnieć ;  löieber  gu  ^e  f ommen 
nabierać  ciała;  4)  kaftanik  w., 
stanik  77i.]  5)  z  przyimkami; 
am  =e  ftrafen  ukarać  cieleśnie  ; 
!ein  §emb  (albo  niezło)  aur 
bem  =C  Ijaben  nie  mieć  koszuli 
na  grzbiecie;  jmnbm  auf  ben 
—  rüden  ostro  nacierać  na 
kogo,  dojeżdżać,  dokuczać 
komu,  przyprzeć  kogo,  w  cia- 


Sct6= 


75f 


l^ciörja'ftin 


sny  kąt  kogo   zaprzeć;    einer 
©ad^e  gerabe  auf  ben  —  cje^en 
wziąć  się  rezolutnie  do  rzeczy; 
bie  9ione  ift  bem  ©c^aufpieler 
31.  auf  ben  —  gefd^rteben  rola 
jest  umyślnie    dla   aktora  N. 
napisana;   hń   lebenbigem  «e 
żywcem ;    fcei  »erleben  za  ży- 
cia;   tu  bag  Bei  =e  (także  bei» 
leibe)    nid^t     broń,    zachowaj 
Boże,  byś  to  uczynii;  ^erj  im 
ee  I)a5en  mieć  serce,  odwagę; 
@l^re  im  *e  l^aben  mieć  honor; 
bag  ferj  lac^t  il^m  im  «e  cie- 
szy się  z   całego    serca,   jest 
bardzo    szczęśliwy;    —    unb 
2eb^n  für  jmnbn  laffen  życie 
oddać    za    kogo;    ftd^    imnbn 
»om  =e   fc^affen   pozbyć   się 
kogo;    fid^   jmnbn    oom    *e 
l^alten    trzymać    kogo    z    da- 
leka, nie  poufalić  się  z  kim; 
bleib  mir  bamit  »om  =e !  daj  mi 
z  tern  pokój !    nie     mów     mi 
o  tern  I;  brei  (Sd^ritt  oom  ==e ! 
z  daleka  odemnie!    uie  przy- 
stępuj do  mnie;  jmnbm  gu  =e 
ge|en,  gu  -e  raoHen  za  skórę 
komu  wleźć,  dojmować  komu, 
napastować  kogo,  począć  z  kim 
sprawę ;   6)  życie  n. ;  —  unb 
©ut    verlieren    stracić    życie 
i  mienie;  —  unb  Seben  (ciało 
i)  życie;    bei   —  unb   2tben 
pod    grozą     śmierci;     jmnbn 
auf    —    unb    2ibm    anf(a» 
gen   gardłową    sprawę    wyto- 
czyć  przeciw  komu;  fid^    auf 
—  unb  2iben  fc|[agen  bić  się 
na    zabój,    do    upadłego;    7) 
brzuch  ni.,  żywot   m. ;   nid^tś 
im  =e  l^aben  nie  mieć  nic  w  żo- 
łądku ;  ©rimmen  im  =e  l^aben 
mieć  boleści  w  brzuchu;  l^ar« 
ter,  offener  —  twardy,  wolny 
stolec;  gefegueten  =eś  fein  być 
w    ciąży,  w  stanie    błogosła- 
wionym ;  einen  bicfen  —  ^aben 
mieć  duży  brzuch,  być  w  cią- 
ży. 

Sdb=,  adi.  cielesny;  osobny, 
przyboczny,  wyłączny,  ulu- 
biony. 

Sci'barst,  sm.-'i^,^!.  =ärjte, 

lekarz  przyboczny. 

Sci'bMnbc,  sf.  pi  -n,  pas 

m.y  przepaska  /.  przez  ciało, 
przez  brzuch. 

Sci'fibu^,  sn.  =(e)§,  pi.  =bü= 

d^er,  książka  ulubiona. 


Sei'btfjcn,  sn.  -§,  pi.  —, 

dim.  od.  ^eib,  ciałko  n.\  kaf- 
tanik/,, stanik  7W.,  oplecek  m. 
Sci'btf)irurgu§,  sm.  —,  chi- 
rurg przyboczny. 

Scibbicncr,  sm,  =§,  pi.  —, 

służący  wyłącznie  komu  usłu- 
&"jacy. 

Sei'bbtcnft,  sm.  obacz  Seib« 
frone. 

Sei'bCigcn,  adi.  poddany, 
osobowłasny,  przywiązany  do 
ziemi,  przypisany  do  gleby. 

Sci'bctgenc(r),  sm.  »nen,  pi. 

*en,  (chłop)  poddany  m.,  nie- 
wolnik m. 

Sci'bctgenftfjaft,  sf.  pod- 
daństwo w.,  stosunek  poddań- 
czy. 

Sci'ben,  vn.  tylko  w  połą- 
czeniu z  Uhzn  używane;  ba 
ijt  er,  roie  er  feibt  unb  lebt; 
otóż  i  OD,  we  własnej  osobie  ! 
oto  on  jako  żywy!  jmnbn 
mafen,  rote  er  leibt  unb  lebt 
odmalować  kogo,  jakim  jest 
w  istocie,  jak  gdyby  żywy 
z  obrazu  patrzył. 

Sci'bC§  ,  adi.  ciała  (się  ty- 
czący).   • 

Ści't)C§bef(I)affcnIjeit,       sf. 

skład  wz.,  konstytucya  /.,  kom- 
pleksya  f.  ciała. 

Sei'bc^bctt)enmtg,5/.  p?.=en, 

ruch  7W.,  poruszenie  n.  ciała. 

Sci'beöbilbung,  sf.    układ 

m.^  kształt  m.  ciała. 

Sci'beÖbÜrbC,  sf.  ciężar  m. 
w  żywocie,  płód  m. 

Sei'be^crbe,  sm.  =n,  pi.  «n, 

sukcesor  m.,  spadkobierca  m. 
naturalny,  najbliższy. 

Sci'bcöfcljicr,  sm.  =g,  jpl. 

— ,  wada  /.  ciała. 

Sei'IieSf  rud)t,  sf.pl.  =früd^te, 

brzemię  n.,  owoc  m.^  płód  m. 
żywota. 

ScfbcSgabCtt,  sf  pi.  przy- 
mioty pi.  ciała. 

gei'be§9Cbre(|en,  sn.  obacz 
fieibeśfel)ler. 
Sct'bcögcfal^r,  sf.  pi.  »en, 

niebezpieczeństwo  n.  zdrowia, 
życia. 

Sci'fieggcftalt,  sf.  pi.  »en, 

postać  /.   (ciała). 

Sei'öcSfraft,  sf.  pi.  =!cäfte, 

siła  fizyczna;  auś  «fcafłen 
laufen,  fd^reicn  z  całej  siły, 
co  tchu  biedź,  krzyczeć. 


Sefbcglängc,   sf.    pi.    »n, 

długość  /.,  wysokość  /,,  po- 
stać f  ciała. 

Sei'besleben,  sn.  bei  —  za 

życia;  bz'\  —  nid^t  niech  Bóg 
broni!  na  żaden  sposób. 

Sci'bCÖUOtburft,  sf.  potrze- 
by pi.  życia,  potrzeba  natu- 
ralna, cielesna. 

;2ci'be?ijffniiug,  5/.  stolec  m. 
Sci'bcöfdjabcu,  sm.  -g,  pi. 

-fd^aben,  defekt  /.,  wada  /. 
ciała,   ułomność  f. 

Sci'öcöfrf)ii)odjI)ett,  Set'bc§= 

frf)tt)ä(f)C,  sf  słabość  /.,  osła- 
bienie n.  ciała. 

Sci'Öeffen,  sn.  «§,  potrawa 
ulubiona. 

Sei'be^fOrge,  sf  pielęgno- 
wanie n.  ciała,  zdrowia. 

Sei'bc^ftörfe,  sf.  obacz  £ei= 
beśfraft. 

Sct'beöftrafe,  sf.pi.  «n,  kara 

cielesna. 

Sei'bcöübef,  sn.  =g,  pi.  —, 

choroba/. ;  obacz  Seibeöfel^ter. 

Sei'bcgübung,  sf.^pi.  -en, 

ćwiczenie  n.  ciała,  ćwiczenie 
gimnastyczne. 

Sci'bcsöei'fto^fung,  sf.  pi. 

?en,  zatwardzenie  n.,  obstruk- 
cya  /. 

I^ei'bfarüe,  sf.  pi.  sn,  kolor 

cielisty;  kolor  ulubiony, 

Sci'bfluj?,  sm.  -=i§,pl.  «flüffe, 
rozwolnienie  n.  stolca. 

Sci'I)frOne,  sf  pi.  =»n,  pań- 
szczyzna osobista,  ręczna. 

Sci'bgarbC,  sf.  pi.  =n,  gwar- 
dya,  straż  przyboczna. 

Sci'^gcbinge,  sn.  =g,  pi.  —, 

dożywocie  n. 

Sci'bgelb,  sn.  '{e)§,pl.  «er, 

opłata  poddańcza. 

Sci'bgcridjt,  sn.  *(e)g,  pi. 

se,  potrawa  ulubiona. 

Sci'bgitrt,  sm.  ;(e)s,  pi.  *e, 
Sci'bgiidel,  sm.  =ä,  pi.  — , 

pas  m.  koło  ciała,  opaska  /., 
przepaska  /. 

Sct'bgut,  sn.  »(e)§,  pi.  »gii» 
ter,  majątek  (wieś)  w  doży- 
wocie oddany. 

Sei'bljaft,  Sctb^a'ftig,  adi. 

cielesny,  wcielony,  rzeczywi- 
sty, istny,  wierutny;  er  ift  eg 
—  to  on  we  własnej  osobie, 
to  on  sam;  er  ift  ber  *e  SSater 
on  jest  istnym  obrazem  ojca, 
to    wykapany  ojciec;   ber   =e 

48* 


Seftijagcr 


756 


Sci'(3^enäiig 


©Ottfeibeiunä  wierutny,  istny 
dyabeł. 

Sci'fijägcr,  sm.  •§,  pi.  —, 
strzelec  przyboczny,  nadwor- 
ny- 

Sct'tilQfot,  sm.  -en,  x>l.  -tn, 
lokaj   przyboczny. 

£ei'i)Ud;,  I.  adi.  cielesny, 
przyrodzony,  naturalny;  ber 
=e  %0t)  śmierć  naturalna;  fein 
«=er  Sruber  jego  brat  rodzony; 
'i  Äinber  własne,  rodzone 
dzieci ;  II.  adv.  cieleśnie,  oso- 
biście, we  własnej  osobie. 

Sci'Micb,  sn.  .(e)g,  pi.  =er, 
pieśń  ulubiona. 

żawa  dożywotnia. 

ßci'tJ^jferb,  sn.  --(e)3,  pi.  -e, 

koń  ulubiony. 

Sci'örcgimcnt,  sn.  ■.{z)%,pi. 

=er,  regiment  przyboczny;  pułk, 
którego  pułkownikiem  jest 
król  lub  książę  sam. 

Sei'brentc/  sf.  pi.  -n,  renta 

dożywotnia,  pensya  dożywo- 
tnia, dożywocie  n. 

Se'ikotf,  sm.  =(e)§,  pi.  sröcfe, 
kaftan  m.,  kurtka  /. ;  sutana 
kapłańiłka. 

Sci'I)frf)mcr3,  sm.  =e8,  pi. 

=en,  ból  m.  brzucha,  żo- 
łądka. 

'Sci'ÖfdjttCiben,  sn.  =§,  rznię- 
cie n.  w    brzuchu,  kolki  pi. 

fiCt'bf^JrU^,  sm.  =(e)§,  pi. 
cjprÜC^e,  zdanie,  przysłowie 
ulubione,  godło  n.,    hasło  n. 

iiCi'fJttadjC,  sf.  pi.  =n,  straż 
przyboczna. 

Sci'tltöäfd)C,  sf.  bielizna  /. 

Sci'titiJCl^,  sn.  obacz  £et5= 
yd^mcr^. 

Scilijudjt,  */. obacz  Scibge- 
binae. 

Seid),  sm.  obacz  Said^. 

Sci'd)born,  sm.  --{i)^,pl.  -e, 
nagniotek  m,\  =  ^lł|nerauge. 

2ci'd)e,  sf.  pi.  -n,  1)  trup 
7W.,  zmarły  m.,  martwe  ciało, 
zwłoki  pi.)  morgen  ift  er  eine 
—  jutro  trupem  będzie,  jutro 
umrze;  einen  gur  —  mad^cn 
trupem  kogo  położyć;  2)  po- 
grzeb m. ;  gur  —  gcl)en  iść  na 
pogrzeb;  3)  miejsce  opuszczo- 
ne, nieodciśniete,  nieodbite 
(drukarstwo). 

Sci'^Cn=,  adi.  trupi,  trupia- 
sty,  pogrzebowy. 


Sci'c^cnadcr,   sm,   =g,  pi 

säcfer,  cmentarz  m. 

£ci'd)Cnartig,  adi.  trupiasty. 

Sci'c^enouögtatiung,  sf.  pi. 

«en,  ekshumacya  /.,  odgrze- 
banie n.  zwłok. 

Sei'(i^cnt)cgängni§,  sn.  -ffes, 

pi.  «=[je,  pogrzeb  m.y  obchód 
pogrzebowy. 

Sci'd)cn6cgtetter,  sm.  =^,pl. 

— ,  towarzyszący  zwłokom. 

Sei'd)cnkforgcr,    Sei't^cn= 

kftattCr,  sm.  *g,  pi.  —,  ten 
co  się  pogrzebem  zajmuje,  po- 
grzebnik  vt. 

fici'djcnficftattuug,   sf.  pi. 

=en,  grzebanie  n.  zwłok,  po- 
grzeb m. 

2ti'Ü)tnUütV,  sm.  s§,  pi. 
— ,  (sługa)  zapraszający  na 
pogrzeb,  do  po^rzebu. 

Scfd^ntiittcrmicnc,  sf.  pi 

»n,  mina  karawaniarska,  twarz 
zakłopotana,  zapłakana, 

£ei'djCnt)IO^,  adi.  blady 
jak  trup. 

Sci'dlCnMÖffC,  sf.  bladość 
trupia. 

M'Ć)t\\hM),  sn.  »(e)3,  pi 
=büd^er,  metryka  f.,  rejestr 
m.,  spis  m.  zmarłych. 

Sei'd)cnbicl),  sm.  =(e)§,  pi 

sj,  okradający  trupy. 

Sci'djtncrftarrung,   sf.   pi 

^en,  skostnienie  n.,  stężenie 
pośmiertne. 

Sci'djcucffcn,   sn.  =g,   pi 

— ,  uczta  pogrzebowa,  stypa  /. 

£ci'd)cnfadcl,   sf.  pi    -n, 

pochodnia  pogrzebowa. 

Sci'd)cnfarI)C,   sf  pi   -n, 

kolor  trupi,  trupiasty. 

Sct'(^enfartitg,  Sci'dKnfoIiI, 

adi.  blady  jak  trup,  trupiego, 
trupiastego  koloru. 

Sct'djcnfcicr,    Scid)cnfeier» 

Iid)feit,  sf.  egzekwie  pi,  ob- 
rzędy pogrzebowe. 

Sct'd^cnfrau,   sf.  pi   -en, 

kobieta  co  trupy  myje  i  ubiera. 

Sei'djcngcbiil^r,   sf.    obacz 
Seic^enfoften. 
Sct'd)cugcfolge,      Sci'd)en= 

gdeit(c),  sn.  =^,  orszak  po- 
grzebowy. 

Sci'd)ćngcniĄ,     sm.   =(e)§, 

zapach  trupi,    trupizna  f. 

Scidjciigcritft,  sti.  '{t)^,pl 

-C,  katafalk  m. 

Sci'djcngcfang,   sm.   -(e)g, 


pi  »fange,  śpiew  pogrze- 
bowy. 

Sct'c^cngctijanb,  sn.   5(e)§, 

pi  «^rcänber,  szata  żałobna. 

Sci't^cngctDülbc,  sn.  -g,  pi. 

— ,  katakomba  /.,  sklep  m. 
na  składanie  umarłych. 

Sci'djcugift,  sn.  -(e)g,  jad 

trupi. 

Sci'djCnl^aft,  adi.  trupiasty; 
adv.  trupiasto,  jak  trup. 

Sci'djcn^aüe,    sf.   pi   «n, 

trupiarnia  /.,  izba  na  cmen- 
tarzu, w  której  trupy  składają 
przed  grzebaniem. 

Sci'djen^ügel,  sm.  *g,  pi. 

— ,  stos  m.  trupów;  mogiła  /. 

Sci'd)cn!ammcr,  sf  pi  »n, 

kostnica  f. 

Sci'djcn!often,   pi.    koszta 

pi.  pogrzebu. 

Sci'dKnmaljI,  sn.  =(e)s,  pi 

=e  i  »mäl^ler,  stypa  /. 

Sei'djcnöffnimg,  sf.  pi  --en, 

otwarcie  n.  zwłok,  obduk- 
cya  /. 

Sci'd)cn^a^,   sm.  -ffeg,  pi 

=päffe,  przepustka  /.  dla  zwłok 
(kolej  n.). 

Sct'^cn)3rcbigt,  s/.,  pi  ^en, 

kazanie  pogrzebowe. 

ßei'djenräiikr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  profanator  ?«.,  hańbiciel 
m.  zwłok. 

Sei'djcnrcbe,    sf    pi    =n, 

mowa  pogrzebowa. 

Sci'd;cufdjänbcr,  sm.     =g, 
pi  —  ob.  Sctc^enräuBer. 
Sci'd)enfd;au,  sf.  oględziny 

pi   zwłok. 

Set'^Cnfd^mOU?,  sm.  obacz 

£et(Ąeneffen. 

Sci'd)CnftarrC,  sf.  stężenie 
w.,  skostnienie  n.  pośmiertne. 

Sci'djcnfteiivsOT.  ={t)^,  pi 

«C,  nagrobek  m. 

Sct'i^eutronö^ort,  sw.  =(e)§, 

pi    se,    przewóz     m.    zwłok. 

Sci'djeutuc^,  sn.  -(e)ö,  pi. 

=tÜC^er,  sukno  n.  na  katafalk, 
kir  pogrzebowy,  całun  m. 

£ct'd)cuüonel,  sm.  sg,  pi 
:t)ögel,  ptak  zwiastun  m. 
śmierci. 

Sci'd)cuujad)e,   sf.  pi.   -n. 

czuwanie  n.  koło  trupa. 

Sei'd)cntt)agcn,  sm.  -g,  pi. 

— ^  karawan  tw.,  wóz  po- 
grzebny. 

Scic^cnsug,  sm.  -(e)§,  pi 


^ti'Ą\}nl)\x 


757 


Sei'd^tfinntö 


sjüge,  kondukt  pogrzebowy, 
procesya  pogrzebowa,  orszak 
żałobny. 

Sci'(f)^U]^n,  sn.  =(e)§,  pL 
=fjüt)ner,  puszczyk  ^m.  (rodzaj 
sowy  zwiastującej  według 
mniemania  ludu  śmierć). 

Sci'(^nam,   sm.  =(f)g,  pi. 

se,  trup  w.,  ciało  n.  zmar- 
łego; feinen  —  pftegcn  ciało 
paść,  (ciału)  sobie  dogadzać. 
gci(|t,  I.  adi.  1)  lekki; 
'C§  Äletb  lekka  suknia;  — 
tt)ie  eine  geber  lekki  jak 
pióro;  =c  9ieiterei  lekka  kon- 
nica; «er  werben  stać  sie 
lżejszym,  tracić  na  wadze : 
=er  machen  ulżyć ;  fid^  — 
mad^en  ulżyć  eobie;  =e  ©toffc, 
(SJeraebe  lekkie  materye,  tka- 
niny; -e§  (=  bünnee)  33lut 
lekka,  rzadka  krew;  «er  Xa-- 
Baf  lekki,  słaby  tytoń;  «e 
©peifcn  lekkie,  łatwo  strawne 
potrawy ;  2)  lekki,  zwinny, 
szybki;  eine  =e  §anb  Beim 
«Schreiben  l^aBen  mieć  lekką 
rękę  do  pisania;  einen  *en 
^infet  führen  mieć  lekki 
pędzel;  -en  g^ufeeś  lekka 
nogą,  szybkim  krokiem ;  3) 
=e§  SSlut  f)aben  mieć  żywe, 
wesołe  usposobienie;  eś  ift 
mir  =ei:  umä  ^erj,  baö  ^erj 
ift  mic  nun  =er  lżej  mi  już 
na  sercu ;  einen  --en  ©inn 
l^aben  mieć  umysł  wesoły,  nie 
martwić  sie  niczem,  nie  brać 
nic  na  seryo;  etn).  ouf  bie 
=e  SMd^fel  (albo  ©c^ulter)  nel^= 
men  lekce  co  ważyć;  ein 
9Jłenjd^  tJom  sen  ©Ąlagc  czło- 
wiek lekki,  lekkomyślny; 
eeöSD'iäbc^en  lekka,  bynMJmniej 
stateczna  dziewczyna;  4)  lek- 
ki, mało  znaczący,  nie  wielkiej 
wagi;  łatwy,  łacny,  snadny; 
=  cr  ^if)Ux  lekki,  mały  błąd; 
«e§  ^ieber  lekka  gorączka;  =e 
©träfe  lekka,  niedotkliwa 
kara;  =e  Slrbeit  lekka,  łatwa 
robota;  =e  ©ad^e  łatwa  rzecz; 
=en  Kaufes  baoonfommen 
z  małą  szkodą  ujść;  Ieict)ten 
(albo  guten)  2lbfa^  finben  mieć 
łatwy,  dobry  odbyt;  e§  wäre 
ein  »eä  geroefen  byłoby  łatwa 
rzeczą  byjo,  nietrudno  było ; 
mit  «er  3Kü§e  z  łatwością; 
e§   jmnbm   —   machen,  fiĄa 


—  mad^en  ułatwić  komu, 
sobie  coś;  ser  Sd^tiftfteller 
lekki,  łatwo  zrozumiały  pi- 
sarz; =c  ©d^reibart  lekki, 
potoczysty  sposób  pisania, 
styl;  II.  adv.  lekko,  lekce; 
łatwo,  łacno,  snadnie,  nie- 
trudno; —  beroaffnet  lekko 
zbrojony;  —  gezeichnete  ^^igur 
figura  naszkicowana,  szkic 
m.;  etro.  —  nel^men  lekko 
brać  rzecz,  lekceważyć,  nie 
przywiązywać  do  czego  wiel- 
kiej wagi;  —  über  etro.  I^in« 
roegger^en  z  lekkością  z  czem 
się  załatwić,  powierzchownie 
rzecz  traktować;  etra.  —  l^in= 
toerfen    napomknąć    o    czem; 

—  anbeuten  dać  do  zrozu- 
mienia, naszkicować;  —  üer» 
TOunbet  lekkoranny;  —  be- 
greifen łatwo  pojmować;  ba§ 
ift  —  gefagt  to  łatwo  po- 
wiedzieć; raie  —  (albo  balb) 
ift  ein  Unglüdf  gefd^el^en  jak 
łatwo  mogłoby  się  stać  nie- 
Fzczęście;  —  üerbaulic^  lek- 
kostrawny;  —  Derberblic^e 
Sßaren  towary  ulegające  szyb- 
kiemu zepsuciu;  jebc  Slrbeit 
geljt  i^m  —  von  ber  §anb 
każda  robota  mu  idzie  z  łat- 
wością od  ręki;  er  ift  —  auf« 
gubringcn  jest  skłonny  do 
gniewu;  —  tad^en,  rceinen 
być  skłonnym  do  śmiechu, 
do  płaczu,  o  lada  co  śmiać 
się,  płakać;  er  ift  —  gu  ner* 
föt)nen  jest  łatwy  do  ubła- 
gania; eö  tüärc  leidet  gefd^el^en 
bez  mała  się  nie  stało;  baś 
!önntc  —  fein,  baä  ift  — 
möglid^  to  łatwo,  bardzo  być 
może;  eö  fann  —  anberś 
!ommen  może  się  też  (łatwo) 
stać  inaczej;  e§  ift  ntc^t  — 
ju  befürd^ten,  ba^  .  .  .  niema 
obawy,  żeby  . .  . ;  fo  etn).  I^abe 
ic^  nid^t  —  roieber  gefe^en 
czegoś  podobnego  jak  żyję 
nie  widziałem  ;  baś  barf  au^er 
i^m  nid^t  —  jmnb  raagen  on 
tylko  na  to  może  się  od- 
ważyć, 

Sct'^tkpgelt,    Sei'ttitbe« 

fd)tDtngt,  adi.  lekkoskrzydły, 
Sci'djtbCloaffnCt,  adi.  lekko- 
zbrojny. 

Sei'^tbettJegli^,    adi.     ru- 
chliwy. 


Sei'^tblütill,  adi.  lekko- 
krwisty;  żywego,  wesołego 
usposobienia. 

Sct'djte,  sf.  rzadko  zamiast 
Seid^tigfeit. 

Sci'ä)tcn,  va.  (^aben)  bie 
Sänimer   —  trzebić   jagnaki. 

Sci'djtcr,  adi.  comp,  od 
(eid)t,  lżejszy;  adv.  lżej. 

Sci'djtcrn,  va.  (I^aben)  zob. 
Sid^tern. 

Sci'djtfettig,  adi.  lekko- 
myślny; swawolny,  płochy; 
niestateczny;  »er SRenfd) lekko- 
myślny człowiek,  lekkoduch; 
=e  hieben  swawolne,  nieprzy- 
zwoite mowy;  =e6  2if>cn 
lekkomyślne  życie;  »e  3)irnc 
lekkomyślna  dziewczyna,  la- 
dacznica; adv.  lekkomyślnie, 
płocho,  swawolnie;  etto.  — 
bebanbefn  lekkomyślnie,  za 
lekko  co  traktować,  załatwiać. 

Sci'tf)tfCrtiöfcit,  sf.  lekko- 
myślność /.,  lekkość  /.,  pło- 
cbość  /.,  niestateczność  f. 

Sci't^tfÜiffig,  adi.  łatwo- 
topny,  lekko  się  topiący; 
łatwopłynny. 

Sei'c()tfllt,  sm.  se§,  trzpiot 
m.,  wiercipięta  m.,  roztrze- 
paniec m. 

Sci'^tfiittg,  adi.  lekko- 
nogi,  chyży;  lekkomyślny, 
roztrzepany. 

Sci'rf)tfü|tg!cit,  sf.  szyb- 
kość /.  w  nogach,  ruchliwość 
/. ;  lekkomyślność  /. 

Sci'^tgcfd)ür5t,  adi.  pod- 

kasany.  [wierny. 

Set'd)tgläubig,  adi   łatwo- 

Sci'ri^tgläubigfeit,  5/ łatwo- 
wierność /. 

Sci'd)tI)Cit,  sf.  zob.  £eid^- 
tigfeit. 

Sct'djtllilt,  adv.  z  lekka. 

Sci'd)ligfeit,  sf.  lekkość  /. ; 
łatwość/".,  snadność  /. ;  — 
ber  SBeroegung  ruchliwość  /., 
zwinność  f. 

Sei'(Ct(ebig,  adi.  biorący 
życie  jako  się  zdarzy,  we- 
soły, niedbający  o  jutro. 

Set'd)tlid),  adv.  łatwo. 

Sci'd)tftnn,  sm.  »ś,  rzadko ; 
Sci'd)tftnntgfCit,  sf  lekko- 
myślność/.; SruberSeic^tfinn 
lekkoduch  m. 

Sei't^tftnntg,  adi.  lekko- 
myślny;   adv,    lekkomyślnie; 


Sct'djjcit 


758 


gci'bcr 


»eiraeife  lekkomyślnie,  lekko- 
myślnym sposobem. 

Sci'djsett,  sf.  zob.  Said^geit. 

Śeib,  1.  sw.  =(e)ś,  1)  boleść 
/",,  smutek  m.,  zmartwienie 
n.,  dolegliwość  /. ;  in  greub' 
Unb  —  w  szcześ.iu  i  nie- 
szczęściu, w  doli  i  niedoli ; 
imnbm  fein  —  flauen  wy- 
nurzyć komu  swój  żal;  feinc 
f^-reube  O^nc  —  szczęście 
i  nieszczęście  chodzą  z  sobą 
w  parze;  auf  —  fotgt 
^reub'  nie  zawżdy  deszcz 
bywa,  bywa  też  słońce 
po  deszczu;  bei*  2Beg  gum 
§immel  fiiljtt  burd)  —  kto 
chce  nieba,  cierpieć  trzeba; 
trudna  droga  do  nieba;  2) 
krzywda/.,  obraza  /. ;  szkoda 
/.;  imnbm  ein  —  (albo  =e§) 
antun,  ^ufüc^en  krzywdę  ko- 
mu wyrządzić;  einem  etm. 
guleibe  tun  przykrość  komu 
zrobić  ;  rcaS  l^abe  tc^  bir  gu= 
letbe  Cjetan?  coż  ci  zrobiłem? 
e§  fott  i^m  fein  —  gefd^el^en 
nie  spotka  go  nic  złego;  3) 
żałoba/.,  żal  m.;  um  jmnbn 

—  tragen  żałować  kogo,  no- 
sić po  kim  żałobę;  II.  ein 
Sctbfe)^,  n.  indecl.  jmnbm 
t)iel  —  pfiigen  skrzywdzić 
kogo  bardzo,  wyrządzić  komu 
wielką  szkodę;  fid^  ein  — 
antun  targnąć  się  na  swoje 
życie. 

Scib,  adi.  indecl.  e§  tut 
mir  — ,  e§  ift  mir  —  żal  mi, 
przykro  mi,  żałuję,  boleję 
nad  tem;  eś  tut  mir  —  um 
(für)  t^n,  er  tut  mir  —  żal 
mi  go,  żałuję  go^  współczuję 
z  nim;  bcin  Ungtüd  t)at  mir 
fel^r  —  getan  nieszczęście 
twoje  bardzo  mnie  zmartwiło  ; 
la^  c§  bir  nid^t  —  fein  nie 
żałuj  tego;  jmnbm  etn).  — 
mnd^en  wzbudzić  w  kim  żal. 

Sci'öen,  leibeft,  litt,  l^abe 
gelitten,  I.  va,  cierpieć,  zno- 
sić; doznawać;  junger,  2)urft, 
^älte  —  cierpieć  głód,  pra- 
gnienie, zimno;  9f?ot  —  biedę 
cierpieć,    klepać;     (Sd^merjen 

—  cierpieć,  mieć  boleści; 
(Strafe  —  ucierpieć,  ponieść 
karę;  ©eroalt,  ©c^aben  — 
doznać  gwał  u,  szkodę  po- 
nieść; an  feiner  ®^re  Stäben 


—  doznać  szwanku  na  ho- 
norze; SSerluft  —  (albo  l^aben) 
ponieść,  mieć  stratę,  tracić ; 
bag  ©c^iff  l^at  ©d^iffbruc^  ge« 
litten  okręt  rozbił  się;  ic^ 
leibc  ba§  nttf)t  nie  znoszę,  nie 
cierpię  tego;  man  leibet  l^ier 
feine  Śettler  żebrakom  wstęp 
tu  wzbroniony,  żebranie  tu 
zakazane;  3Jli|i)räud^C  —  cier- 
pieć, znosić,  tolerować  nad- 
użycia; baś  ®efe^  leibet  feine 
2luönal)me  ustawa  nie  dopu- 
szcza    wyjątku;      bie     ©ac^C 

leibet  feinen  2luffd^ub,  feine 
Unterbrechung  sprawa  nie 
cierpi,  nie  znosi  zwłoki, 
przerwy;  Slnmenbung  —  (albo 
finben)  mieć  zastosowanie, 
iiiódz  być  zastosowanym; 
bag  leibet  feinen  S^eifel  to 
nie  jest  wątpliwe,  niema 
w  tem  wątpliwości;  id^  fann 
i§n  nid^t  —  nie  cierpię,  nie 
znoszę  go,  nie  mogę  patrzyć 
na  niego;   id^  fann  tl^n  n)ol)l 

—  lubię  go  wcale;  ic^  bin 
bort  mol^l  gelitten  widzą  mnie 
tam  chętnie,  jestem  tam  lu- 
biany;  ba§  ift  nid^t  gu  — 
(albo  gu  ertragen)  znieść,  ścier- 
pieć  tego  nie  można;  II.  vn. 
cierpieć,  doznać  uszkodzenia, 
straty;  ber  5\ranfe  l^at  fe^r 
gelitten  chory  bardzo  cier- 
piał; axK  einer  ^ranf^eit  — 
cierpieć  na  co,  chorować  na 
co;  (xx\.  ben  2lugen  —  choro- 
wać na  oczy;   an  ber   Stuft 

—  cierpieć  na  piersi;  bu 
leibcft  nid^tś  babei  nic  na 
tem  nie  tracisz ;  bie  99äume 
l^aben  Ijeute  natf;t§  üom  grofte 
gelitten  drzewa  ucierpiały 
tej  nocy  od  mrozu;  fein  2ln== 
fefjen  fann  babei  (albo  bar* 
unter)  —  jego  znaczenie, 
reputacya  na  tem  ucierpieć 
może. 

Sci'btlt,  sn.  ■=§,  cierpienie  n., 
utrapienie  n.,  zmartwienie  n., 
boleść  /.,  męka  /.,  choroba/., 
słabość/.;  bie  f leinen  — beö 
menfd^ti^en  Scbenś  kłopoty 
życia  ludzkiego ;  ba§  —  6l;rifti 
pasya,  męka  Pańska;  d)roni= 
fc^eö  —  chroniczna  choroba; 
eingebilbeteś  —  urojona  cho- 
roba. 

!2ci'bC^b,I.a<?^.  1)  cierpiący, 


dolegliwy;  —  auSfel^en  wy- 
glądać cierpiąco;  —  fein  być 
cierpiącym;  —  merben  zapaść 
na  jaką  chorobę;  ber  =e  Xeil 
część  ciałj,  cierpiąca,  miejsce 
dolegliwe  (medycyna) ;  strona, 
partya  pokrzywdzona  (prawo); 
ber,  bie  :Beibenbe  chory,  ohora, 
pacyent,  pacyentka;  2)  bierny, 
nieczynny;  fic^  —  Detl^alłen 
zachowywać  się  biernie;  bie 
=e  fyorm,  =e§  ^^it^'ort  strona 
bierna,  słowo  bierne,  czaso- 
wnik bierny  (gramatyka) ; 
II.   adv.  cierpiąco,   biernie. 

Sci'bcnSbC^er,  sm.  *g,  kie- 
lich tn.  goryczy. 

Sci'ben^firubcr,  sm.  =§,  pi. 

sbrüber,  towarzysz  m.  nie- 
doh-. 

2ei'bcnfd)aft,  sf.  lü.   «en, 

namiętność  /.,  pasya  /.  iry- 
tacya  /.,  rozdrażnienie  n.  J 
etuj.  mit  —  tun  robić  co  z  na- 
miętnością, z  zapałem,  namię- 
tnie; feinen  «en  frönen  na- 
miętnościom cugle  popuścić, 
być  niewolnikiem  swoich  chu- 
ci. 

Sei'benf^aftlic^,  adi.  na- 
miętny; adv.  namiętnie;  =er 
■iUłenfi^  człowiek  namiętny;  — 
merbcn  roznamiętnić  się,  za- 
palić się,  unieść  się;  —  lieben 
namiętnie  kochać. 

Scr'benfdjaftlid)fcit,  sf.  na- 
miętność /.,  skłonność  /.  do 
namiętnego  postępowania. 

ScibCUfdjaft^ffei,  adi.  wol- 
ny od  namiętności,  bez  na- 
miętności. 

Ści'benfc(|aft§IOś,  adi.  wol- 
ny od  namiętności,  bez  na- 
miętności, apatyczny,  oziębły, 
bezstronny. 

^  Seib'enSfäi^tg,      adi.     cier- 
piętliwy. 

Sci'bcnögefci^rtc,  Sci'ben§- 

flCnoffC,  sm.  sn,  pi.  — ,  towa- 
rzysz m.  niedoli. 

Sct'bcnögcfdjicljtc,    sf.    — 

ß^rifti  historya  f  męki  Pań- 
skiej. 

Sct'bcnSfcI^,  sm.  «=(e)ö,  kie- 
lich m.  goryczy. 

Sei'bcn§U)odjC,  sf.  obacz 
Äariood^e. 

I^Ci'bCr,  adü.  niestety,  na 
nieszczęście;  e§  ift  —  ma^r 
niestety    to  prawda  (jest);  — 


Sci'lJig 


759 


Sei'n&ottcr 


(SJotteö!  niestety!  pożal  sie 
Boże ! 

Sct'M^,  adi.  nieszczęsny, 
ohydny,  przykry,  fatalny,  nie- 
godziwy; ein  =er  SSorfall  nie- 
szczęsny przypadek ;  ein  =er 
2^roft  smutna  pociecha;  ber 
=C  ©eiii  szkaradne  skąpstwo ; 
eine  =e  (f)ä^(id^e)  ^igur  fpielen 
odegrać  brzydką  rolę;  »e  ^ot= 
gen  przykre  następstwa;  bec 
«c  ©atan  (Xcufel)  potworny 
dyabeł. 

Sct'Mic!^,  I.  adi.  znośny, 
niezgorszy,  mierny,  nienaj- 
gorszy, dosyć  dobry;  eine  »e 
^älte  znośne  zimno;  eine  «e 
Stimme  mierny  głos;  «eö  S3e= 
finben  znośny  stan  zdrowia; 
«er  ^rei§  cena  mierna,  umiar- 
kowana ;  II.  adv.  znośnie,  jako 
tako,  dosyć  dobrze;  —  gut 
dosyć  dobrze,  nie  zgorszą; 
roić  ge^łś?  \o  —  (albofofo!) 
iak  się  masz?  jako  tako  1  ot 
taki 

Sei'Mi(^feit,  sf.  znośność/., 

mierność  f. 

Sei'btragenb,   adi.   żałobę 

noszący,  pogrążony  w  żałobie, 
smutny;  bie  «en  rodzina  /. 
zmarłego. 

Sci'bÖOtt,  adi.  boleści  peł- 
ny, smutny. 

Sci'ötiJefcn,  sn.  =§,  żałość/., 
zmartwienie  n.,  smutek  m. ; 
imnbm  fein  —  fiejeicjen  wyra- 
zić komu  swoje  ubolewanie; 
3U  meinem  großen  —  ku  wiel- 
kiemu mojemu  zmartwieniu. 

Sei'er,  sf.  pi.  sn,  lira  /. 

(instrument  muzyczny  i  na- 
zwa jednej  z  półoocnych  kon- 
stelacyi);  kobza  /. ;  bie  — 
fd)lagen  grać  na  lirze; 
bie  —  beś  2ßilö[(^n)eine§ 
ogon  dzika;  e§  i[t  immer 
bie  alte  —  (albo  ba§  alte 
Sieb,  biefeI6e  Sitanei),  eö 
fctcibt  immer  bei  einer  —  za- 
wsze jedno  i  jedno  (i  to  samo), 
jednakowo  zawsze,  taż  baba 
na  tychże  kołach;  ba  łft  er 
mieber  mit  feiner  alten  —  (mit 
feinem  alten  Siebe)  oto  masz 
go  znowu  z  tą  samą  rzeczą, 
otóż  znowu  nuci  tę  starą 
piosnkę;  także  =  8eicr= 
faften. 
Sei'cr!aften,  sm.  >§,  pi.  -la'- 


ften,  katarynka   /.,   pozytyw- 
ka/. 

Sct'crlaftenmann,  Sct'er- 
manu,  sm.  -(e)g,  pi.  »männer, 
katarynkarz  m. 

Sci'crniufrfjcl,   sf.  pi  -u, 

kozłek  a  /. 

SeVcrn,  vn.  i  va.  (I^abcn) 
grać  na  lirze,  na  kobzie ; 
robić  zawsze  jedno  i  to 
samo,  powracać  wciąż  do 
jednej  rzeczy,  cedzić  słowa, 
paplać;  jmnbm  bie  Dfiren 
DoU  —  zagłuszyć  kogo  pra- 
wiąc mu  bezustannie  to  samo  ; 
immer  baöfelbe  —  powtarzać 
ustawicznie  jedno  i  to  samo, 
nucić  wciąż  tę  samą  piosnkę; 
an  einer  2lr5eit  —  guzdrać  się 
z  jaką  robotą;  beffer  geleiert 
alä  gefeiert  lepiej  zrobić  mało 
niźli  nic. 

Sei'crorgcl,«/.  zobacz  gcier« 
faften. 
Sci'crf(^tt)on3,  Sci'crDogel, 

sm.  s§,  dziwogon  m.  (ptak). 

Sei'I^amt,  sn.  i  Sei'^anftalt, 
5/.  zobacz  Sei^^auö, 
Sci'Pan!,  sf.  pi.  »en,  bank 

pożyczkowy. 

Sei'I|fiibttotl)ef,  sf.  pi.  -en, 

wypożyczalnia  /',  książek. 

Sei'^en,  lei^ft,  tei^'t,  liel^, 
^abe  geuel)en,tja.  pożyczać,  po- 
życzyć; @elb  auf  ^fänber,  auf 
ßinfen  —  pożyczać  pieniądze 
na  zastaw,  na  procent ;  jmnbm 
feine  SDienfte  —  oddać  się 
komu  na  usługi;  jmnbm  2luf= 
mer!famfcit  —  zwracać  na 
kogo  uwagę;  jmnbm  fein 
D^r,  ©eljör  —  wysłuchać 
kogo;  bem  SBotte  einen 
anberen  ©inn  —  nadać 
wyrazowi  inne  znaczenie;  fiĄ 
bei  jmnbm  (oon  jmnbm)  ©elö 
—  pożyczyć  sobie  u  kogo  (od 
kogo)  pieniędzy;  ein  gelte^C= 
neś  ^ferb  koń  wygodzony. 

^tl'ljtX,  sm.  »§,  pi.  — ,  da- 
jący m.  w  pożyczkę,  wypoży- 
czający m.,  wygadzająoy, 
biorący  m.  (w)  pożyczkę,  po- 
życzający m. 

Sci'Pau§,    sn.    «feg,    pi. 

sl^äufer,  dom  pożyczkowy,  za- 
kład zastawniczy,  lombard  m. 

Sei'^fauf,    sm.    -'(e)§,    pi. 

*!äufe,  litkup  77i.f  borysz  m. 


Sci'^UJCifC,  adv.  jako  po- 
życzka, w  sposobie  pożyczki. 

Seif,  sn.  =eö,  pi.  =e,  i  sen, 
szkielet  m,,  kadłub  m.  statku. 

Scim,  sm.  •(e)g,  pi.  =i,  klej 
7W.,  karuk  m.,  lep  w.  (=  SSo- 
gelleim);  auf  ben  —  gefien  iść, 
pójść  na  lep. 

Sci'nien,  va.  (^aben)  kleić, 
pociągnąć,  posmarować  kle- 
jem, lepem;  jmnbn  —  oszu- 
kać kogo;  geleimt  roerben 
pójść  na  lep,  zostać  oszuka- 
nym. 

Sei'mfang,   sm.  -(e)§,  pi. 

=fänge,  łowienie  n.  ptaków  na 
lep. 

Sei'mfarbe,  s/.  pi.  =n,  farba 

klejowa,  wodna. 

Sei'mig,  adi.  klejowaty, 
klej  ki,  klejowy,  lepki. 

Sei'ntlncdjt,  sm.  zob.  Seim» 

gminge. 
Sci'mfraut,  sn.  »(e)§,   pi. 

«trauter,  lepnica  /.  (ziele). 

Sei'micbcr,  sn.  -g,  obrzyn- 
ki skórzane  na  klej. 

Sei'ntruie,  sf.pi.  m,  rószcz- 

ka  lepem  nasmarowana. 

Sci'mficbcr,  sm.  *§,  pi.  —, 

klejarz  w.,  klejowar  m. 

Sct'mftange,  sf.pl.  :n,żerdź 

lepem  nasmarowana. 

Sct'mticgcl,  sm.  -^,pl.  — , 
i  Sci'mto^jf,  sm.  -ji^,pl.  »topfe, 

garnek  w.,  rondelek  m.  do 
kleju,   z  klejem. 

Sei'niöjaffcr,  sn.  =§,  woda 

klejowa. 

Sei'mjttitnne,  sf   pi.^  -n, 

zwierciadło  stolarskie,  śruba 
stolarska,  kleszcze  pi.,  szpo- 
ny pi. 

Sein,  sm.  ={t)^,  len  m.) 
roilöer  —  ożota  /. 

Sctn=,  adi.  lniany. 

Sei'uotfer,  sm.  »ś,  pi.  sätfer, 

pole  n.  pod  len,  lniana  rola, 
lniany  grunt. 

Sei'nbau,  sm.  :(e)§,  uprawa 
/.  lnu. 

Sei'nbaum,  sm.  Ke)§,  pi. 

«bäume,  klon  m.,  jesion  m. 

Sci'nMott,  sn.  K«)^/  P^' 
•blätter,    dziki  len,  lenieć  m. 

Set'nbliite,  sf  pi.  -n,  lnia- 
ny kwiat. 

Sci'nboben,  sm.  ?§,  grunt 

nadający  się  do  uprawy  lnu 

Sci'nbottcr,  sm.  «g,  pi.  — 


Sei'ne 


760 


^ei'tarttfel 


lnica  /!,  Inianka  /.,  sadli- 
czka  /.,  Inicznik  m.,  sma- 
gliczka f.  (roślina). 

Sci'nC,  s/.  lina/,,  sznur  m. ; 
bte  SGGäj^e  auf  bie  —  pngen 
wieszać  bieliznę  na  sznurze 
do  suszenia;  einen  an  ber  — 
führen  wodzić  kogo  za  nos. 

Sci'neit,  adi.  lniany. 

Sei'nenoarn,  sn.  =(e)g,  pi 

«e,  lniana  przędza. 

^tl'ntnmxtlX,  sf.  pi  wy- 
roby pi,  towary  lniane. 

Sci'ncnjcug,  sn.  =(e)§,  pi 

«e,  materya  lniana,  płótno  n. 

Sci'nfraut,   sn.   *(e)§,    pi 

•»häuter,  wjźlin  m.  lnica, 
Panny  Maryi  len  m.,  nocne 
ziele,  trupie  główki  pi 

Scinfut^cn,  sm.  ^^,  pi  —, 

makuch  m. 

Sct'n^fab,  sm.  '{ii)^,pl  »e, 

linówka  f.,  trel  m.,  tryl  m., 
ścieżka  flisoska. 

!2ci'nfome(n),  sm.  -e§,  lnia- 
ne nasienie,  siemię  n. 

Sci'nfcide,  sf.^  kanianka 
nalenna, 

Sei'nttianb,  sf.  płótno  n.; 
gebleichte  —  płótno  bielone, 
blichowane;  grobe,  ungebleid^= 
te  —  płótnisko  grube;  ge= 
^Upfte  —  skubanka  /. 

Sci'ntt)önb=,  adi.  płócienny. 

Sei'ntüonb&anb,  sm.  -(e)g, 

«bänbe,  oprawa  płócienna,  w 
płótnie. 

Set'nttJanbblciC^C,  sf.  biele- 
nie n.  płótna. 

Set'ntDanbClt;  adi.  płócien- 
ny, z  płótna. 

Śet'utt)onbI)onbeI,    sm.   -g, 

handel  płócienny,  płótnem. 

Sci'ntöcöcr,  sjn.  «§,  pi  —, 

tkacz  m.,  płócieunik  m. 

ScintiJCbcrci',  sf.  pi   ^en, 

płóciennictwo  «.,  tkactwo  w., 
płóciennica  /,,  tkalnia  /. 

Sci'nttJCöcrftiil;!,   sm.  •(e)§, 

pi  =flüF)le,  krosna  płócienne, 
warsztat  tkacki. 

Sci'njeug,  sn.  -(e)§,  bielizna 
/.,  rzeczy   płócienne. 

Sci'fC,  adi.  cicby,  przytłu- 
miony, lekki,  powolny;  adv. 
cicho,  z  cicha,  lekko,  powol- 
nie; mit  =r  Stimme  cichym, 
przytłumionym  głosem;  man 
^örte  ni(^t  ben  =[ten  Saut  nie- 
było     słychać      najlżejszego 


dźwięku,  było  tak  cicho,  że 
można  było  słyszeć  brzęk 
muchy;  ein  --^  ©el^ör  czuły 
słuch ;  ein  ^r  ©d^faf  lekki  sen; 
ein  "X  ^xotl^ti  lekkie  powąt- 
piewanie; iiĄ  l^atte  ntd^t  bie 
»fte  (albo  nid^t  bie  gcringfte) 
2l^nung  nie  miałem  najmniej- 
szego pojęcia,  podejrzenia; 
nid)t  bie  sfte  Spur  ani  śladu; 
—  reöen  mówić  cicho,  po  ci- 
chu; —  fd^iafen  mieć  lekki 
sen;  —  auftreten  stąpać  po- 
woli, ostrożnie. 

Sct'fctretcr,  sm.  =§,  pi  —, 

ostrożiiiś  7W.,  służalec  m. 

Sci'ftbCir,  adi.  mogący  być 
zrobiony,  świadczony. 

Sci'ftt^en,  sn.  =5,  pi  —, 

dim.    od.    iieifte,    listewka   /". 

Sct'fte,  sf.  pi  =n,  1)  listwa 
/ ;  mit  =n  befc^fagen  obijać, 
opatrzyć,  listwami ;  2)  żłob- 
kowanie n.  naokoło  kapi- 
tela słupa;  3)  plisa  /.,  listwa 
/.,  obszywka  /.  u  sukni; 
krajka  f.  u  sukna ;  4)  pa- 
chwina /.,  dymiona  pi,  sła- 
bizny  pi  (anatomia). 

Sci'ften,  sm.  '§,  pi  —, 
kopyto  n, ;  einen  ©c§ul)  über 
'i)ix\.  fd^Iagen  trzewik  wbić  na 
kopyto;  alle  über  einen  — 
[dalagen  wszystkich  zarówno 
uważać;  fie  [inb  alle  über 
einen  —  gefc^lagen  wszyscy 
na  jedno  kopyto,  wszyscy  je- 
dnacy; (Sd^ufter  bleib  bei  bei= 
nem  — !  szewcze  pilruj  ko- 
pyla!  nie  wdawaj  się  w  to, 
czego  nie  rozumiesz  I 

Sei'ften,  va.  (f)aben)  wy- 
konać, uskutecznić;  świad- 
czyć; er  leiftet  roenig  mało 
robi,  pracuje;  er  wirb  nie 
(troaś  —  uigdy  z  niego  nic  nie 
będzie;  grofeeś  —  dokonać 
wielkich  rzeczy;  Siirgfdjaft  — 
ręczyć;  Sufie  —  odpoku- 
tować, zapłacić  karę  pie- 
niężną; einen  3)lenft  —  wy- 
świadczyć, oddać  przysługę; 
einen  (fib  —  sl^ładać  przj'- 
sięgę;  ^^otgc  —  usłuchać; 
einer  ©inlatutig  ^ofge  — 
przyjąć  zaproszenie;  ©enug* 
tuung  —  zadosyć  uczynić; 
jmnbm  ©cfeCfd^aft—  towa- 
rzyszyć komu;  ©eraä^r  — 
dać   zabezpieczenie,    kaucyę; 


§itfc  —  dać  pomoc;  auf  etm. 
Ü^er^icbt  —  zrzec  się  czego; 
jmnbm  SSorfdiub  —  dać  ko- 
mu wsparcie,  doporaódz  ko- 
mu; SBiberftanb  —  dać,  sta- 
wić opór;  ^(i[)l\xt\.Q,  —  za- 
płacić, uiścić  się;   einen  Sag 

—  dotrzymać  terminu,  stawić 
się  na  terminie;  fid^  ein  ©Ia§ 
SBein  '—  pozwolić  sobie  na 
szklankę  wina;  er  fann  ftd^ 
fo  ettra^  —  może  sobie  na 
to  pozwolić. 

Sci'ftenbeulc,   sf.  pi    =n, 

dymienica  f. 

Sct'ftenbrud),  sm.  =(e)?,  pi 

»brücke,  przepuklina  pachwi- 
nowa,  ruptura  f. 

Sci'ftenbnid)banb,  sn.  =(e)§, 

pi.  =bänber,  opaska  prze- 
puklinowa, bandaż  przepu- 
klinowy. 

Sci'ftcnbrüfc,    sf.  pi   -n, 

grucz(  ł  pachwinowy. 

Sci'ftengcgcnb,  sf.  okolica 

f.  pachwin, 

Sci'ftcngef(i^ti)ulft,    sf.   pi 

•fd^trülfte,  napuehnięcie  n. 
pachwiny. 

Sei'ftcn^obel,   sm.   -%,  pi. 

— ,  hebel  m.  do  wyrzynania 
listew. 

Sei'ftCnlCbCr,  sn.  -g,  ha- 
ska f. 

!2ci'fteiinta(^cr,       Sci'ftcn- 

f^ncibCr,  sm.  --%,  pi  —,  ko- 
py ciarz  m. 

Sci'ftcnnjcrf,  sn.  -(e)§,  pi 

=e,  listowanie  n. 

Sci'ftung,  sf.  pi  -en,  praca 
/.,  dzieło  M.,  uskutecznienie 
n.,  dokonanie  «.,  wykonanie 
n. ;  świadczenie  n. ;  perlon« 
licbe  —  praca  osobista;  fünft* 
lerijd^e  —  dzieło  artystyczne; 
»en  in  ben  einjelnen  (Segen= 
ftänbeit  postępy  w  poszcze- 
gólnych przedmiotach  nauki; 

—  eineä  (Sibeö  złożenie  przy- 
sięgi; —  in  ©eto  unb  9?a= 
turalien  świadczenie,  zapłata 
w  pieniądzach  i  w  naturze 
(w  płodach). 

Sei'ftlinn^fÖ^iri,  adi.  zdolny, 
wytrawny. 

Sei'ftiino^fnljiflreit,  sf.  zdol- 
ność f.,  produktywność  f.^ 
wytrawność  f. 

Ji^ei'tortifel,  sm.  -?>,  pi  —, 

artjkuł  w^stępny  (gazety). 


Sci'töanb 


761 


Sc^iboli't^ 


Sci'tJanb,    sn.    -(e)§,   pl 

•bänber,  tasiemka  /.,  pasek 
m.  do  prowadzenia ;  =  ©ängel» 
banb. 

^tl'ibdV,  cidi.  dający  się 
kierować,  poruszać. 

Sci'tcn,  va.  (^aben)  pro- 
wadzić, przewodniczyć,  kie- 
rować, rządzić,  sprawować, 
sterować;  imnbtt  auf  ben 
rfd^ten  ŚBeg  —  sprowadzić 
kogo  na  właściwą  (prawą) 
drogę;    fid^    oom    ©igennu^e 

—  loffen  dać  się  powodować 
samolubstwu ;  Üßaffer  tu  bie 
©tabt  —  sprowadzić  wodę  do 
miasta;  einen  58au  —  kie- 
rować budową;   einen  ©taat 

—  rządzić  państwem;  eine 
SSerfammlung  —  przewo- 
dniczyć zgromadzeniu. 

SiitX'itX,  I.  sm.  =0,  — ,  pro- 
wadzący m.,  przewodnik  m. 
(także  w  fizyce),  kierownik 
m. ;  II.  —  sf.  pi.  =n,  1)  drabina 
/. ;  mit  =n  etfteigen  wleźć  po 
drabinach;  2)  gama  y.  (mu- 
zyka). 

Set'fcrfioum,  2ct'tcr))foften, 

sm.,  Sci'tCrftangC,  sf.  drąg  m. 
u  drabiny,  posmyk  7n. 

Sci'terrcificn,  adi  =c  %'óm, 

2lfforbe  tony  pi.,  akordy  dia- 
toniczne  (muzyka). 

I^ct'tcrtit,  sf.  pi.  -innen, 
przewodniczka  /.,  kiero- 
wniczka /. 

Scl'terf^jroffc,   sf.  pi.   »n, 

szczebel  m.  u  drabiny. 

Sci'terüjagcn,   sm,  =g,  pi 

— ,  wóz  drabiniasty. 

Set'tfabcn,  sm.  >%,  pi.  —, 

nić  przewodniczą;  przewodnik 
m.y  podręcznik  m.  (do  nauki); 
reguła  /".,  zasada  /. 

Sei'tgefanö,  sm.  «(e)§,  pi. 

=fänge,  kanon  w.,  śpiew  ka- 
noniczny (muzyka). 

Sei'tliaramcl,  sm.  -s,  yi. 

— ,  baran  m.  trzodę  wodzący, 
skop  trzodny;  prowodyr  w., 
ber  —  fein  przewodzić,  być 
przewodnikiem, 

Sei'tpiger,  sn.  pi.  odboj- 
nice pi.  drewniane. 

Sci't^unb,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

pies  postrzemienny,  gończy, 
ogar  m.  na  smyczy. 

Sct'tmotiö,   sn.    Ą^)%,  pi. 

-e,  temat  przewodni  (muzyka). 


:2ci't^ferb,  sn.  .-(e)§,  pi.  =e, 

koń  powodowy. 

Sct'tncmcn,  sm.  =§,  pi.  —, 

smycz  f..,  wodza  /, 

Sei'trottC,  sf.  pi.  =n,  krą- 
żek kierujący,  wiodący  (me- 
chanika). 

Sci'tf^tCne,  sf  pi.  =n,  od- 
bojnica /.,  szyna  odbojowa. 

Sci'tfCil,  sn.  -(ej§,  pi.  -t, 
lejc  w.,  lic  m. 

Sci'tftangc,  sf.  pi.  =n,  trzon 

popędowy,  łącznik  m.,  drąg 
korbowy,  nawodnik  w.,  pręt 
kierowniczy. 

Scilftern,  sm.  <(e)§,  pi.  .-c, 

gwiazda  polarna,  przewo- 
dnia. 

Sei'tung,   sf.  pi.  -en,    i) 

prowadzenie  w.,  przewodni- 
czenie n.j  przewodnictwo  n., 
sprawowanie  «.,  kierowanie 
n.,  zawiadowstwo  w.,  naczel- 
nictwo n.,  sierm. ;  unter  jmnbś 
—  pod  czyimś  przewodem; 
2)  przewodnia/.,  przewód  m. 
(fizyka). 

Sei'tunß^braljt,   sm.  =(e)§, 

pi.  »brol^te,  drut  przewodowy, 
prądowód  m.,  łącznik  prą- 
dowy. 

fici'tunööfäljtfifcit,  sf., 
Sci'tung^krniögcn,    sn.    -o, 

przewodność  f.,  przewodni- 
ctwo n, 

ScfttOn,  (wym.:  -kcion) 
sf  pi.  »en,  lekcya  f.,  nauka/. 

Sc!tiD'n^!ataIog,  sm.  =(e)ö, 
pl    -e,    Scftio'nöocrscidjui^, 

sn.  «niffeö,  pl.  =ni[fe,  pro- 
gram m.  wykładów  (uniwer- 
sytetu). 

Sc'!tor,  S7n.  =§,  ^?.  =to'ren, 
lektor  m.,  wykładający  ję- 
zyki żyjące  na  uniwersytecie. 

Se'ntmcr,  sm.  -§,  pl.  — , 
SCntminri,  sm.    -§,  pl    «e, 

leming  m.  (zwierzę). 

Se'ntitr,  sm.  ^§/pl  »en,  i) 

lemur  m.  (duch  rzymski); 
2)  lemur  m.  (gatunek  małpy). 

Semu'rten,  sn.  pi  ofiary 
lemurom  (duchom)  składane. 

Se'llbe,  sf.  pl  »n,  lędźwie 
w.  pl,  biodro  w.;  trzęsła  n. 
pl]  bie  —  gürten  podpasać 
biodra;  [einen  =n  enlfproffen, 
©pröfeling  [einer  ^n  syn  jego, 

Sc'nbenöraten,  sm.  =g,  pi 

— ,  polędwica/.,  krzyżówka/. 


SCnbenfrauf,    adi.    chory 

na  lędźwie. 

^tnhtnlat^m,  adi.  mający 
zwichnięte  biodra,  krzywy 
w  krzyżach;  słaby,  osłabiony, 
bezsilny;  jmnbn  —  fc^Ia= 
gen,  tnad^en  złamać  komu 
krzyże. 

Sc'nbcnf(^ntcr5,    sm.    -e§, 

pl  »en,   ból  m.  w  lędźwiach. 

SCngfifd),  sm.  «el,  pl  =e, 

molma  /. 

Se'nfÖar,  adi.  dający  się 
kierować,  dający  sobą  po- 
wodować. 

SCnfen,  va.  (^aben)  kie- 
rować, zwracać,  nakłaniać, 
nachylać,  powodować;  bid? 
^ferbe  —  kierować  koń- 
mi; ba§  ^[erb  red^tS,  Iinf§ 
—  zwrócić  konia  na  prawo, 
na  lewo;  ein  «Sd^iff  — 
sterować,  okręt  zwracać; 
ben  ^taat  —  rządzić  pań- 
■=       .in       ir'  ' 

auf  fic^  —  zwrócić  czyją 
uwagę  na  siebie;  baö  (Se= 
fprärf)  auf  etra.  anbereä  — 
skierować,  zwrócić  rozmowę 
na  co  innego,  na  inny  przed- 
miot; ber  2Jienfcf)  ben!t  unb 
®ott  lenft  człowiek  strzela, 
Pan  Bóg  kule  nosi. 

SCnter,    sm.   -g,  pl  —, 

kierownik  m.,  władca  m. 

Se'nfricntcn,    sm.  Ȥ,  pl 

— ,  lejc  m. 

Se'nffam,  adi.  powodUwy, 
powolny,  dający  sobą  kiero- 
wać, posłuszny,  gibki. 

Sc'nffamfcit,  «/.  powo- 
du wość  f.,  powolność  f,  gib- 
kość  /,,  posłuszność  /. 

SCnIfdjett,    sn.  «(e)§,  pl 

«p,  skręt  m. 

SCnffdjcmcI,    sm.  =g,  pl 

— ,  obartel  m. 

SCnffeil,  sn.  obacz  Senf= 
riemen. 

Se'nfUng,  sf.  pi  ^en,  pro- 
wadzenie n.,  kierowanie  n. 

Sens,    sm.    =e§,   pl    =e, 

wiosna  /. 

Se'ngmonat,  sm.  =(e)§,  pl 

^C,  marzec  m, 

Sco^ja'rb,  sm.  «en,  i  «(O^r 

pl  =en,   lampart  m.  (zwierz). 

Sc^iboli't^,    sm.    =(e)§,   pl 

=e,    lepidolit    m.,    łuszkowiec 

m.,  motylak  m.  (rodzaj  miki). 


Sc^jibo^tc'rcn 


762 


^t'iat\ä)ttt 


Se^tbO^tC'rcn,  pl.  lepidop- 
tery  pl.,  motyle  pl. 

Sc'rdjC,  sf.  pl.  '.V,  1)  sko- 
wronek m. ;  2)  modrzew  w. 
=  Särcl^e. 

«e^  trzmiel  w.,  trzmielina  /'., 
montwa  trzmiel  7n.  (owad). 

Sc'r(^cnfalfe,  «m.  =n,  pl 

»n,  kobus  w.,  kaniuk  m., 
kobiec  tw.,  drewniak  w.  (ga- 
tunek sokoła). 

Se'ri^Cnfann,  5?«.  =(e)§,  ło- 
wienie «.  sokołów. 

SCrdjcngaru,  5w.  «=(0^/  i??- 

se,  sieć  f.  na  skowronki. 

SCrd^engcfann,  sm.    =(e)ä, 

pZ.  =)änge,  śpiew  m.  sko- 
wronków. 

SCrdjcn^auk,     */.     zob. 
Serc^enqarn. 
SCrdjcnfłJont,    sw.    .=(e)§, 

pl.  «e,  kokorycz  W.  (roślina). 

SCr^eiiftrcidjcn,    sn.    =^, 

łowienie  n.  skowronków 
w  sieci. 

Sc'rtf)cnftndj,  sw.  KO^/  i?^- 

=C^  1)  przylatywanie  n.  i  od- 
latywanie n.,  lot  m.  skowron- 
ków; 2)  =  Äerd^enftretd^eit. 

Sc'rnt)ar,  adi.  dający  sie 
nauczyć. 

SCrnkgier,  SCrnfiegierbc, 

sf.  ciekawość  /'.,  chęć  /.  do 
nauk,  chciwość  f.,  żądza  /. 
nauki. 

Se'l'tllienierig,  adi.  nauki 
chciwy,  ciekawy,  żądny,  do 
nauk  ochoczy. 

Se'rncn,    l.    va.    (^aben) 

uczyć  się,  nauczyć  się ;  fc^rets 
6en,  lefen  —  uczyć  się  pisać, 
czytać;     mur^^am    —     uczyć  : 
się    mozolnie;    auörocnbig  — ' 
uczyć  się  na  pamięć;    er  ^at  I 
roaś  (=  etroas  ^üc|ttge5)  ge- 
lernt   ma    naukę,   nieźle    ma 
w  głowie,  to  człowiek  uczony; 
»on    einem   —   nauczyć   się 
od  kogo;  bei  einem  Seigrer  — 
uczyć      się      u     nauczyciela, 
z  nauczycielem;  jmnbn  fennen 

—  poznać  kogo;  etiD.  fennen 

—  nauczyć  się  czego,  poznać  | 
co;  ein  gelernter  ©c^ufter  wy- 
uczony szewc;  II.  vn.  (f)aben)  ' 
bei    roem    l^ift   bu    gtlernt?  ■ 
u  kogo  uczyłeś  się,  termino- 
wałeś ?  I 


Sc'rncn,  sn.  "§,  uczenie  n. 
się,  nauka  /. 

SCrnjeit,  sf.  pl.  ^cn,  czas 

m.  uczeuia  się,  nauki;  czas 
terminowania,  termin  m. 

Se'^art,  sf.  pl.  «en,  sposób 

m.  czytania;  wary«nt  m., 
odmiana  /. 

Sc'^bör,  adi.  czytelny,  da- 
jący się  czytać,  mogący  być 
czytany,  zasługujący  na  czy- 
tanie; adv.  czytelnie. 

^t\tf  sf.  pl.  »n,  zbiór  7n. 
(wiua,  owoców);  lezą  /.,  wię- 
ksza połowa  bitek  (gra  w 
karty). 

2c'fe(bC)9tCr,  sf.  żądza  /., 
namiętność  /",  czytania. 

!^c'|ebtbliót^ef,  sf.  pl.  ^^tn, 

czytelnia  f.,  wypożyczalnia  /. 
książek. 

Se'fcbud),  sn.  -{i)^,pl.  =bü= 
d^er,  książka  /.  do  czytania, 
czytanka  f. 

Se'fCfrÜdjtC,  sf.  pl  wyimki 
pl..,  wypisy  pl  z  różnych  au- 
torów. 

Sc'fegefcüfdjoft  sf.  obacz. 

Sefejirfel. 

SCfC^Olj,  sn.  'i^.pl.  A'Q^tx, 
trzaski  ^^.,  odłamki  pl.  drzew 
w  lesie,  chróst  w. 

Se'fcfabinctt,  sn.  «=(0^/  i>^- 

■i,  czytelnia  /. 

Se'f CfoIjIC,  sf.  pl.  »n,  gruby 
węgiel. 

Sc'fetränjdjcn,  sn.  zob.  £e-- 
fe.ńtfel. 

5;^e'fcluft,  sf.  ochota  /.  do 
czytania. 

SCfcn,  lieft  albo  Ue[efł,  lieft, 
laö,  labe  gelefen,  I.  va.  1) 
zbierać;  ©rbbeeren,  2i^ten, 
5i>ein  —  zbierać  poziomki, 
kłosy,  wino;  ©rbfcn,  ©alat  — 
przebierać  (czyścić)  groch,  sa- 
łatę; 2)  czytać;  laut  —  gło- 
śno, na  głos  czytać;  er  fjttt 
oiet  gelefen  czytał  dużo,  jest 
oczytany;  ein  t)iel  gelefener 
©C^riftfteller  autor  bardzo  czy- 
tany; ^te3}ieffe  —  odprawiać 
mszę;  jmnbttt  (gel^orig)  ben 
%ili,  baś  kapitel,  bie  :2eöiten  — 
dać  komu  łacinę,  wytrzeć  komu 
kapitułę,  natrzeć  komu  uszy, 
strofować,  łajać,  zburczyć  ko- 
go; fic^  mübe  —  zmęczyć  się 
czytaniem;  fid^  fatt  —  na- 
czytać się;  ein  iłolteg  —  czy- 


tać, wykładać  na  uniwersy- 
tecie; auś  iĘjren  2tugen  fonnte 
ic^  es  —  z  jej  oczu  mogłem 
wyczytać;  II.  vn.  graifd^en  ben 
3eilen  —  czytać  między  wier- 
szami; über  |)omer  —  czytać, 
wykładać  o  Homerze;  |eute 
trirb  niĄt  gelefen  dziś  niema 
wykładu. 

SCfClt,  sn.  =§,  1)  zbieranie 
n.,  zbiór  m.  (wina,  owoców), 
przebieranie  n.  (grochu,  sała- 
ty); 2)  czytanie  n. 

Se'fcn?'ö)ert,  Sc'fcn§tt)ürbtg, 

adi.  warr,  godny  czytania, 

SCfeprobe,  sf  p)l.  -n,  próba 

czytana  (w  teatrze). 

SCfe^ubltfum,  sn.  =?,  pu- 
bliczność czytająca. 

Se'fC^uIt  sn.  '=(e)§,  pl.  -e, 
pulpit  tn.,  podstawka  /'.  pod 
książkę  do  czytania. 

Se^ec,  sm.  -g,  pl.  — ,  zbie- 
racz m.  (kłosów,  owoców); 
czytelnik  w.,  czytający  m.\ 
peneigter  — !  miły,  kochany, 
życzliwy  czytelniku!  an  ben 
—  do  czytelnika. 

^t\tXt\' ,  sf.pl.  »en,  czytanina 
f.,  namiętne  czytanie  różnych 
książek. 

SefCnn,  sf.  pl.  =tnnen,  czy- 
telniczka f.,  czytelnica  f. 

Se'fer!rei§,  sm.  .feś,  pl.  =St, 

grono  n.  czytelników,  czyta- 
jących. 

Se'fCdif^,     adi.     czytelny; 
«e    »i^cCrift    cz 
adv.  czytelnie. 


*;c;cCrift     czytelne     pismo; 
czytelnie. 
SCf  Criidjfeit,  s/.czytelność/. 


^C'fcfaol,  sm.  ''{f)^,pl.  -jole,       J 
sala  /.  do  czytania,  czytelnia 

/• 

SCfcfdjiiIcr,  sw.  -§,  pl.  — , 

uczący  się  czytać,  ucztu  m. 
pierwszej   klasy. 

I^e'f  Cftiitfe,  sn.  pl.  wzory  pl , 
wyimki  pl.  z  autorów  do  czy- 
tania. 

Se'fefu^t,  sf.  namiętność  /. 
czytania. 

SCfciibung,  sf.  pl.  =en,  ćwi- 
czenie n.  do  czytania,  w  czy- 
taniu. 

I2c'fCti)CU,  sf.  świat  czyta- 
jący, publiczność  czytająca. 

' Scfcjcit^en,  sn.  «ś,  pi.  -, 

znak  pisarski,  ortograticzny :  ■ 
znaczek  m.  (do  wkładania)  ^ 
do  książki. 


SCfcjcit 


763 


Scu'nuctt 


Sc'fCJCit,  sf.  czas  m.  zbioru, 
czas  winobrania,  winobranie 
n. ;  czas  do  czytania  prze- 
znaczony, do  czytania  wła- 
ściwy. 

Sc'f csimmer,  sn.  =§,  pi.  —, 

pokój  m.  do  czytania,  czytel- 
nia /. 

Sc'fesirfcl,  sm.  =§,  pL  —, 

grono  w,,  towarzystwo  n.  czy- 
tających. 

Se'Öltd),  adi.  obacz  Teferlid^. 

Se'flUld,  sf.  (od)czytanie  n. 

SctI;aroic',  sf.  pi.  -n,  letarg: 

w?.,  sen  podobny  do  śmierci; 
(obraz.)  ospałość  /.,  odrętwia- 
łość /. 

Setl^a'rgifcfj,  adi.  letargi- 
czny. 

SCtten,  sm.  '§,  pi.  —,  glina 
garncarska,  ił  m. 

SCttcnftcg,  sm.  =(e)§,  pi. 
se,  łupiua  /.  (górn.). 

Se'tteUÖoJJCn,  sm.  ^§,  grunt 
ilasty. 

Se'ttenbantttt,  sm.  =(e)§,  pi 

stamme,  iłowauie  n. 
Sc'ttenöruk,    sf.    pi.   =n, 

dół,  w  którym  ił  kopią, 

^t'ütX,  sf.  pi.  =n, '  litera 
drukowana,  pismo  drukarskie, 
czcionka  /.,  typy  pi, 

Se'tttn,  Se'ttidjt  «^«-  glinia- 
ny, gliniasty,  ilasty,  iłowaty, 
iłki. 

Se'^eU,  va.  (^aben)  pokrze- 
pić, pocieszyć,  radość  spra- 
wić; fid^  — ,  vr.  an  etiü.  cie- 
ezTĆ  sie,  weselić  sie  ozem. 

Sc'^t,  I.  adi.  ostatni,  osta- 
teczny ;  6iś  auf  "oen  »en  Tlann 
wszyscy  aż  do  ostatniego, 
wszyscy  bez  wyjątku,  co  do 
jednciJ'o;  'Ctit  «e  ©il6e  ostatnia 
zgłoska;  =e  SBod^e  zeszłego, 
ubiegłego  tygodnia;  an  *er 
©telle  na  ostatniem,  na  naj- 
gorszera  miejscu  ;ju  gutct  £e§t 
na  ostatek,  na  dobitkę,  na- 
koniec;  ber  =e  Xermin  osta- 
teczny, nieprzekraczalny  ter- 
min;  jmnbm  bic  =e  ®f)re  er* 
roeifcn  oddać  komu  ostatnią 
przysługę;  ber  «e  ©ntfd^tu^ 
ostateczne  postanowienie;  ba§ 
•  e  ©erid^t  sąd  ostateczny;  bcr 
■=6  ^cei§  ostatnia,  najniższa 
cena;  bie  =e  Dtung  ostatnie 
(olejem  świętym)  namaszcze- 
nie; er  liegt  in  ben  »en  Qü^en 


kona,  leży  na  śmiertelnej  po- 
ścieli; auä  bcm  ^en  Sod^epfei= 
fen  być  biizkim  zgonu,  resztą 
gonić,  być  na  schyłku;  ba§ 
njöre  mein  »eö  to  byłaby  moja 
śmierć,  to  byłby  mój  koniec; 
td^  backte,  e§  wäre  mein  =eö 
myślałem,  że  trzeba  bęizie 
umierać,  myślałem,  ża  wybiła, 
nadeszła  ostatnia  moja  godzi- 
na; id^  gä6e  ba§  -z  bafür  l^in 
oddałbym  ostatnią  moją  ko- 
szulę za  to;  gum  =en  greifen 
użyć  ostatecznego  środka;  e§ 
ift  mit  i^m  3Jłatt^ai  am  »en 
koniec  jaż  z  nim,  przyszła 
kryska  na  Maty?ka;  ben  *en 
beiden  bie  öunöe  najmłodszy 
w  cechu  świeczki  gasi,  na 
młodszych  zawsze  bieda,  ubo- 
giemu wszędzie  piskorz,  kto 
późoo  przychodzi,  sam  sobie 
szkodzi;  II.  adv.  ostatnio, 
ostatecznie;  gum  =en,  am  =en 
naostatek,  nakoniec. 

SC'^tCn^,  adv.  nakoniec,  w 
ostatnim  rzędzie,  niedawno. 

2e'^terC{r),  adi.  comp.  od. 
le^t,  ostatni,  następny,   drucri. 

Se'^tcrtöüljnt,  Se'^tgcnannt, 

adi.  ostatnio,  właśnie  wspo- 
mniany. 

Se'^tgeBorCtt,  adi.  ostatnio- 
rodzouy,  najmłodszy. 

2c^tf)i'n,  adv.  niedawno, 
przed  kilku  dniami. 

Sc'^ttnftonglidj,    adi.    =e§ 

Urteil  wyrok  ostatniej  instan- 
cyi,  wyrok  niewzruszalny  ża- 
dnym środkiem  prawnym. 

Sc'^tjä^rig,  adi.  ostatnio- 
roczny,  przeszłoroczny. 

Sc'|lUtfj,  adv.  niedawno, 
nakoniec. 

Se'^ttuiütg,  adi.  »e  3Serfü- 
gung  rozporządzenie  ostatniej 
woli,  testamentowe;  adv.  — 
befłimmen,  »erfügcu  rozporzą- 
dzić, postanowić  testamentar- 
nie,  w  testamencie. 

ŚCll,  sm.  ^zn,pl.  ten,  lew  m. 

SCll'd)te,  sf.  pi.  »n,  latarnia 
/.,  pochodnia  /. ;  rceifee  — 
krzecina  /. ;  blaue  —  nieza- 
pominajka/, (rośliny);  =n  beś 
^irfd^eś  ślepie  jelenia;  (obraz.) 
—  ber  SBiffenfd^aft  światło, 
luminarz,  chluba,  ozdoba  nau- 
ki. 

^tll'^ttn,  vn.  (r)a6en)  świe- 


cić, przyświecać,  błyszczeć; 
ber  3)Żonb,  bie  ©lerne  —  księ- 
życ świeci,  gwiazdy  błyszczą; 
^^ogp^or  leuchtet  im  2)un!efn 
fosfor  w  ciemności  wydaje 
światło  (ze  siebie) ;  e§  (tDetter=) 
Teud^tet  błyska  się ;  jmnbm  — 
(po)świecić  komu;  jmnbm 
nad;  §aufe  —  z  latarnią  kogo 
odprowadzać  do  domu;  mir 
Teud^tet  noct)  bic  Hoffnung  mam 
jeszcze  promyk  nadziei;  bie 
e^reube  leud^tet  il)r  au§  ben 
^ugen  radość  z  oczu  jej  bły- 
szczy, patrzy;  baś  Ieud)tet  in 
bie  2(ugen  to  w  oczy  wpada, 
to  jasne  jak  słońce;  td^  l^abe 
i^m  l^eimgeleud}tet  nauczyłem 
go.  odprawiłem  go. 

Seu'd)ten,  sn.  =§,  blask  m., 
świetność  /.,  połysk  m.,  fo- 
sforescencya  /. 

Seu'djtcr,  sm.  -g,  pi.  —, 

lichtarz  ?w.,  świecznik  m. 

Scu'djtcratm,  sm.  Ke)B,  pi- 

sC,  ramię  n.  świecznika. 

Seu'djtcrfu^,  sm.,  *e§, 
Seu'd)tergeftcU,  <e)§,  sn.  noga 

/.,   spód  m.  lichtaizi. 

Scu'd)ter[öule, .«?/.  ^n\'ń)\tX' 
tifd),  sm.,  =eś,  ^eu'djterti'äger, 

sm.  =0,  podstawa  f.  pod 
lichtarz. 

Seu'djtfcucr,  sn.  -§,  pi.  —, 

ogień  m.  do  oświecenia,  świa- 
tło n,  latarni  wieży  morskiej, 
majak  m. 

Scu'd)tga§,  sn.  =fe§,  pi.  Ąt, 

gaz  oświetlający,  świetlny. 

Scu'djtjungc,  sm.  sn,  pi. 
=n,  świecarz  m.  (górn.). 

Seu'djttäfcr,  sm.  -§,  pi.  —, 

świetlik  m.,  robaczek  święto- 
jański. 

Seu'djtlraft,  sf.  pi.  =!iäfte, 

siła  f.  światła. 

Seu'd)tfroftmcffer,  sm.  -§, 

pi.  — ,  fotometr  m. 

Scu'f^tfugcL  sf.  pi.  *n,  kula 
świetlna,  meteor  m. 

Scu'(i^tturjn,  sm.  =(e)g,  pi. 

stürme,  wieża  f.  z  latarnią, 
latarnia  morska. 

Seu'd)ttt)urm,  sm.  i  dim. 
Scu'd)tti)ürnt(^en,  sn.  obacz 
:^eud)tfäfer. 

SCU'nÖar,  adi.  zaprzeczalny. 

SCU'pen,  va.  (I^aben)  prze- 
czyć czemu,  zaprzeczać  co, 
zapierać  się,  wypierać  się  cze- 


Scu'flner 


764 


Si^t 


go;  ©Ott  —  przeczyć  bytności 
Boga;  fłeif  unb  feft  albo  §art« 
nätfig  —  uparcie  przeczyć; 
bie  2Iutorfc|aft   eincg    Sud^eä 

—  nie  przyznawać  się  do  au- 
torstwa książki;  fg  ift  nidbt 
gu  —  nie  da  się    zaprzeczyć. 

Scii'oner,  sm^.  =g,  pi  —, 

przeczyciel  w.,  zapieracz  m. 

Seu'gnunn,  sf.pl.  -en,  (za)- 

przeczenie  n. 

SCU'ntimb,  sm.  »(0§/  opinia 
/".,  sława  /.,  reputacya  /., 
imię  W.;  ctnen  guten,  einen 
Böfcn  —  l^abcn  mieć  dobre, 
złe  imię,  dobrą,  złą  sławę; 
jmnbm  einen  (böjen)  —  mad^en 
obgadywać,  osławiać  kogo. 

Seu'munbgäcunni^,  sn.  =ni[= 

feö,  pi.  =ffe,  świadectwo  n. 
moralności. 

Scu'tdjen,  sn.  pi.  dim.  od. 
Seute,  dobre  ludziska;  rüie 
gel^tś,  liebc  — ?  jak  się  macie, 
dobrzy  ludzie? 

Seu'te,  pi.  coli.  ludzie  pi , 
świat  m.,  żołnierze  pi.,  służba 
/., czeladźy., robotnicy^?. ;  atte 

—  wszyscy;  bie  jungen  — 
młódź  /.,  młodzi  (ludzie);  ge= 
meine  —  pospólstwo  n.,  mo- 
tłoch  m. ;  in  ben   Slugen  ber 

—  w  oczach  ludzi ;  luaś  roerben 
bie  —  baju  fagen?  co  ludzie 
na  to  powiedzą?  co  świat  na 
to  powie  ?  unter  bie  —  ge^en 
wychodzić  między  ludzi,  by- 
wać w  towarzystwach;  unter 
bie  —  fommen  rozejść  się  mię- 
dzy ludźmi,  stać  się  wiado- 
mem;  in  ber  —  DUJ fturer  font = 
men  na  ludzkie  języki  się 
dostać;  t)or  aUen  m  przed 
wszystkimi  ludźmi,  publicznie; 
mir  finb  ge[Ąiebene  —  między 
nami  wszystko  skończone  ;  id^ 
!cnne  meine  —  (także  ^appen= 
Reimer)  znam  ja  swoich,  znam 
się  na  moich  ludziach;  au§ 
Hinbern  toerben  —  z  dzieci 
robią  się  ludzie. 

Scu'tektritocr,  sm.  --g,  pi. 

— ,  Oszukaniec  m.  ludzi. 

Scii'tc^Iancr,  Scutcplatfer, 
Seuteidjcrcr,    Seutejdjinbcr, 

sm.  "§>,  pi.  — ,  trapiciel  m., 
gnębiciel  m.  ludzi;  zdzierca 
w.,  odrzyskóra  w.,  łapi- 
skóra  m.  [jci^eu. 

Seu'tcftCeu,  obacz  ^Wenfc^en- 


Scu'tnont,  sm.  *§,  pi.  s§, 

(pod)porucznik  m. 

Scu'tfcUg,  adi.  ludzki,  ła- 
godny, uprzejmy;  ^eś  S3enel^= 
men  uprzejme  obejście  się; 
adv.  pf»  ludzku,  łagodnie, 
uprzejmie. 

Scu'tfCÜnfcit,  sf.  ludzkość 
f.,  łagodność  /.,  uprzejmość  f. 

Scöia'tlan,  sm.  <e)ä,_p?.  -e, 

lewiatan  m. 

Scüi't,  sm.  'iW,  pi.  =en,  le- 
wita m. ;  jmnbm  bte  «en  lefen 
wytrzeć  komu  kapitułę. 

ScölO'je,  sf.  pi.  ^n,  lewko- 
nia f. 

I2cjifa1if(?^,  adi.  słowniko- 
wy. 

Scji!ogra':|j^,   sm.  =en,  pi. 

=cn,  leksjkograf  m.,   słowni- 
karz  m.,  autor   m.  słownika. 
Sejifogra^^iC',  sf.  leksyko- 
grafia /.,  słownikarstwo  n. 

Sejifogra'^Ijifdj,  adi.  kksy- 

kografiezny,  słowuikarski. 

SCjifon,  sn.  ==§,  pi.  =!a, 
dat.  często  sjijtö,  leksykon 
m.,  słownik  m. 

Sia'nC,  sf.  pi.  =n,  roślina 
wijąca  się  naokoło  czegoś, 

SiDOtiO'n,  (wym.:  cion),5/. 
pi.  =en,  libacya  /.,  pijatyka  /. 

StdCtt,  sn.  =(e)§,  pi  -e, 
broszura  /.,  paszkwil  m. 

SilJe  Kc,  sf.  pi  =n,   waga 

wodna  równia  f.,  poziomnica 
/. ;  jętka  /.  (owad). 

Siöc'Kciittiaoe,  sf.  pi  -n, 

wa2"a  wodna. 
Siöcüi'ft,  sm.  =en,  pi  =en, 

paszkwilant  m, 

SiÖCrtt'I,  adi.  liberalny,  wol- 
nomyślny. 

:^tberOli'§mnÖ,  sw.  — ,  libe- 
ralizm   m.,   wolnomyślność  f. 

SiöeraljtH't,  sf.  hojność  /., 

szczodrość  /. 

Sikrtina'gC,  (wym.:  -naż), 
sf  libertyństwo  n.,  rozwią- 
złość f.  obyczajów. 

Sikrti'ncr,  sm.  Ǥ,  pi  -, 

libertyn  m.,  człowitk  m.  roz- 
wiązłych obyczajów. 

Siccntia't,  Sijcntia't,  (wym. : 

-ciat)  sm.  «^en,  pi  =en,  licen- 
cyat  m. 

Sice'ns,  Sise'nj,  sf.pl  -en, 

licencya  /.,  pozwolenie  n. ;  poe= 
ti[dbe  —  licencya  poetycka. 
!^t^t^  I.  adi.  jasny,  świecą- 


cy, świetlny,  widny;  =e  <Sonne 
jasne  słońce;  =e  g^arbe  żywy, 
światły,  jaskrawy  kolor;  «eS 
Öaar  jasny  włos;  eine  «e  (^eUe) 
SCßofinung  jasne,  widne  mie- 
szkanie; 'i  S3egriffe  jasne  poję- 
cia ;  =c  2lugenbtłd!e  chwile 
wolne  od  obłędu  (lucida/in- 
tervalla);ser  3i>alb  jasny,  rzad- 
ko  zarosły  las;   einen   2CaIb 

—  mad^en  rozjaśnić  las,  drze- 
wa w  lesie  przerzedzić  dla 
światła;  ba§  5iid)te  otwór  m.] 
biefe  %üx  l^at  einen  2Retcr  im 
=en  te  drzwi  msją  metr  sze- 
rokości ;  II.  adv.  jasno,  widno ; 

—  toerben  rozednić  się,  roz« 
jaśnió  się;  —  mad^en  roz- 
świecać. 

gtrf)t  sn.  =(e)§,  pi  rer, 
światło  n.;  baś  —  ber  ©onne 
światło  słońca,  słoneczne;  — 
unb  <Sd^atten  światło  i  cień; 
mit  an6red^enbem=eze  świtem; 
baS  —  bc§  Sageö  światło 
dzienne;  baä  —  nic^t ertragen 
fönnen,  ba§  —  [dienen  nie 
módz  znieść  światła,  bać  się 
światła;  baä  —  ber  3üe(t  er= 
blidEen  ujrzeć  światło,  przyjść 
na  świat;  elt!trtfd^eg  —  elek- 
tryczne światłu ;  baś  rcirft  oieC 

—  auf  bie  <Saö)e  to  rzuca  dużo 
światła  na  sprawę,  to  bardzo 
rzecz  wyjaśnia;  —  t)er&reiten 
Über  etro.  rozjaśnić  co;  je^t 
befomme  id^  —  in  ber  igad^e 
teraz  mi  się  rzecz  wyjaśnia, 
teraz  widzę  jak  rzecz  się  ma; 
mo  oiel  —  ift,  ift  t)iel  £dt)atten 
gdzie  wiele  światła,  tam  i  wie- 
le cienia,  każda  sprawa  ma  ^ 
dwie  strony;  anś  —  bringen  ł 
wyjawić,    objawić,    rozgłosić, 

dać  poznać  co ;  anś  —  !ommcn 
na  jaw  wyjść;  au§  bem  =e 
gelten  ustąpić  ze  światła;  bei 

—  arbeiten,  lefen  pracować, 
czytać  przy  świetle;  bei  — 
bejet)cn,  ift  bie  ©ac^e  nid^t  fo 
arg  dobrze  się  przypatrzyw- 
szy, rzecz  nie  przedstawia  się 
tak  źle ;  ^tnłero  —  fixieren  wy- 
wieść w  pole,  oszukać;  etm. 
ins  reckie  —  fteHen,  fe^en  po- 
stawić co  w  dobrem  świetle; 
przenośuie:  wystawić  co  w 
korzystnem  świetle  (także  ettt). 
in  gutes,  günfttgeö  —  fteUen); 
jmnbn  in  ein  f^Iec^teś  (fal- 


Si'i^tantaoe 


765 


Si't^tfdjcu 


fd^eä)  —  fteßen  wystawić  kop^o 
w  złem  świetle;  jmnbm  im 
»e  fłcl^en  zasłaniać  komu ;  (prze- 
nośnie:) zawadzać  komu,  być 
komu  na  zawadzie;  fid^  felbft 
im  »e  fielen  samemu  sobie  być 
przeszkodą;  jmnbm  »orö  — 
Bauen  światła  komu  zasło- 
nić budując  ;  ba§  —  Unb  ben 
©Chatten  gehörig  »erteilen,  =er 
auffegen  rozdzielić  należycie 
światło  i  cień;  ba§  neue  — 
nów  (księżyca);  er  i[t  fcin 
gro^e§  (^ird^cn=)—  nie  jest 
luminarzem;  er  roar  ba§  — 
fcineä  S^^t^unbertś  był  świa- 
tłem, chlubą  swego  stulecia; 
t>a^  —  ber  Ślugen  światło  ócjs, 
wzrok;  er  łft  beg  seś  beraubt 
nie  widzi,  jest  ciemny,  ślepy; 
bie  =er  beś  |)  irfd^cś  ślepie,  patry, 
oczy  jelenia;  ein  —  t)On  SCßac^ö 
świeca  woskowa;  jmnbm  ein 
—  über  elro.  aufftedfm  wyja- 
śnić co  komu,  otworzyć  komu 
oczy;  je^t  ge^t  mir  ein  —  auf 
teraz  rzecz  mi  się  wyjaśnia, 
zaczynam  pojmować;  man 
mu^  fein  —  ntd^t  unter  ben 
©d^effel  ftetten  nie  na  to  świa- 
tło, aby  je  kryć  pod  korcem. 

Si'djtanlogc,  sf.  pi  «n,  sta- 

cyay:  (centralna)  elektryczna. 

Si'tljtansünbcr,  sm.  »g,  pi. 

— ,  zapalacz  m.  świateł,  lam- 
pista  m. 

Si'(3^taugftral)luno,  Si'd)t= 
au^ftriJmuug,  sf.  ^/.  »en,  wy- 
pływ m.,  upływ  m.  światła. 

Si'c^tkugung,  sf.  pi.  =en, 

dyfrakcya  /'.,  uginanie  n.  się 
światła. 
Si'f^tbilb,  Sil.  <e)§,  pi  =er, 

fotografia  /'. 

Si'l^ttllau,  adi.  jasnonie- 
bieski, błękitny. 

Si'd)ttiltd,  sm.  :(e)§,  pi  =e, 
światłość  /".,  jasność/.;  chwila 
szczęścia,  chwila  jasna. 

Si^t^töogcn,  sm.  «§,  pi  —, 

łuk  m.  Wolty. 

Si'djtbraun,  adi.  jasnobru- 
natny. 

:2i'tJ)tbrc^ung,  sf.  pi.  -en, 

refrakcya  /".,  załamywanie  n. 
się  światła. 

Si'(3^tbrutf,  sm.  =(e)§,  pi  »e, 

fototypia  /. 

Si't^ten,  I.  va.  (^aben)  wy- 
ładowywać okręt;  ben  Slnfer 


—  kotwicę  wyjąć,  wyciągnąć, 
podwinąć;  bea  äöalb  —  las 
rozjaśnić,  drzewa  w  lesie  prze- 
rzedzić dla  światła;  II.  fid^  — , 
vr.  (^aben)  rozjaśniać  się;  ber 
SBalb  lid|tet  fic^  las  rozjaśnia 
się  (wskutek  przerzedzenia 
drzew);  bie  §aare  —  fid^  wło- 
sy rzednieją,  zaczynają  wy- 
padać. 

^i'äjttnMjtn,  sn.  »§,  pi  — , 

ogarek  m.  (świecy). 

Si'^tenöffnung,  sf.  pi  »en, 

światło  n.  (budown.). 

Si'djter,  sm.  *Ö,  pi  — ,  lich- 
ter m.,  lichten  m.,  lichtan  m, 
lichtuga/, ;  mniejszy  statek 
wodny  przy  większych  dla 
ulżenia  w  potrzebie  ładunku. 

^IĆ^ttńOi),  adi.  cały  w  pło- 
mieniach; —  brennen  płonąć, 
palić  się  jasnym  płomie- 
niem. 

St'd)tcrf(f)etnung,  sf.pl^m, 

zjawisko  świetlne,  meteor 
świecący ;  widzenie  niebiań- 
skie. 

Si't^tfarbtg,  adi.  jasnego 
koloru. 

Si'i^tfCtnb,  sm.  »(e)ö,  pi  »e, 
Obskurant  m.,  nieprzyjaciel 
m.  światła,  oświaty. 

Si'djtftcdjte,  sf.  pi  c=n,  po- 
rost świecowy  (roślina). 

Si'C^tform,  sf.  pi  =en,  for- 
ma /.,  rurka  /.  do  odlewania 

świec. 

Si't^tfreunb,  sm.  <e)§,  pi 

s>e,  przyjaciel  m.  światła. 

2i'd)tfud)§,  sm.  »eg,  pi  =füd§fc, 

koń  jasuogniady,  jasnokasz- 
tanowaty, 

Si'CÖtgdÖ,  adi.  jasnożółty. 

St'djlgeliiibc,  sn.  =g,  pi  — , 

obraz  jasny,  figura   świetlna. 

Si'^tgeftatt,    sf.   pi    ^en, 

odmiana  /.    księżyca,    obacz 
Sidjtc^ebilbe. 
2t'd)tgic|jer,  sm.  =g,  pi  — , 

świecarz  m. 

^ió)tQk^tm',  sf.  pi  =en, 

fabryka  /.  świec  lanych. 

gi'ditglons,  ^^-  '^^>  ^^^^^^ 

m.   światła. 

St'^tgrau,  adi.  jasnoszary, 
szarawy,  szaraczkowy. 

Si'^tgrÜlt,  adi.  jasnozielo- 

gt'(3^t^CK,  adi.  bardzo  ja- 
sny. 


£i'd)t^anbcl,  sm.  =g,  handel 
m.  świecami. 

Si'(^t|)Of,  sm.  =(e)§,  pi.  -pfe, 
małe  podwórze  bez  wejścia 
w  środku  budynku. 

Si'^tl)Ütd)Cn,  sn.  -g,  pi  —, 
kapelusik  m.  do  gaszenia 
świec,  kapturek  w.,  rożek  m. 

Si'c^tfobel,  sn.  =g,  pi  — , 
drut  przewodowy  (elektryka). 

Si'd^tfnedjt,  sm.  «(e)g,  pi 

=e,  protitka  /•»  nadstawka  /"., 
chłopak  m.  u  lichtarza. 

£t'd)t!0^lC,  sf.pl  »n,  węgiel 
m.  do  lamp  elektrycznych. 

Si'djtförper,  sm.  ^§,  pi  — , 

ciało  świecące. 

Si'd)t!rctg,  sm.  sfe§,  pi  =fe, 

koło  n.,  krąg  m.  światła. 

Si'djtlC^rC,  sf.  nauka  /.  o 
świetle,  optyka  /. 

2i'6}tM),  sn.  =(e)g,  pi  =10» 
d^er,  świetluikm.,  otwór,  przez 
który  światło  wpada. 

Si'djtlOÖ,  adi.  ciemny,  świa- 
tła pozbawiony. 

Si'd)tmcer,  sn.  »(e)g,  morze 
n.  światła. 

Si'c^tmc§,    Si'djtmcffc,   sf 

gromnica  /.,  gromnice  pi, 
święto  n.  oczyszczenia  Panny 
Maryi  (gromnicznej). 

Si'd)tmcffer,  sm.  =g,  pi  — , 

fotometr  w.,  światłomierz   m. 

St'd)tncl!c,  sf  pi  «n,firie- 

tka  f.  aksamitka  /.  (roślina). 

Si'djtöffnung,  sf.  pi  »en, 

otwór  m.  (światło  przepuszcza- 
jący), okno  n. 

'  Śi'd)t)junft,   sm.  »(e)g,  pi 

»e,  punkt  świetlny  (oświetlo- 
ny); chwila  jasna,  promień 
m.   nadziei. 

Si'd)tp^e,  sf,  pi  »n,  szczyp- 
ce pi  (do  czyszczenia,  ob- 
jaśniania świec). 

St'djtqUCttC,  sf  pi  =lt,  źró- 
dło n.  światła. 

Si'djtcedjt,  sn.^  =(e)g,  pi  »e, 

służubność/.  światła  (prawo). 

ßi'djtrofc,  sf  pi  =n,  dim. 
Si'd)trö§d)en,  sn.  -g,  pi  — , 

płomieńczyk  m. 

St'd)trot,  adi.  jasnoczerwo- 
ny,  szkarłatowy. 

Si'd)tf(^Cin,  sm.  »(eyg,  świa- 
tło n.  świecy ;  łuna  /. 

Si'c^tft^erc,  sf.  obacz  Sid^t- 
pu6e. 

St'djtfdjCU,     adi.       mający 


Si'^tfdjeit 


766 


Ste'kntü^cnb 


wstręt  od  światła;  *c  SnR!= 
Un  owady  nocne;  eine  =c  Xat 
czyn  bojący  się   światła. 

2i'(l)t[d;CU,  sf.  wstręt  m.  od 
światła. 

Si'cljtfdjimmcr,  sm.  =§,  pi. 

— ,  promyk  m.,  blask  m. 
światła. 

Si'djtft^itm,  sm.  -(zß,  pi 
«»e,  umbrelka  /.,  zasłona  /. 
od  światła,  ciennik  m. 

Si'djtfdjlacj,   sm.  =(e)g,  pi, 

«fcöläge,  jasny  lęb. 

:i^i'djtfd)uu^j)JC,  ^  sf.  pi  =n, 

spalony  knot  świecy. 

Si'djtfcIjCn,  sn.^  »g,  kurza 
ślepota  (choroba  ócz). 

Si'djtfeitC,  s/.  pi  =n,  stro- 
na /.  od  światła;  (obraz.) 
strona  korzystna,  zaleta  f. 

«i'djtftärfC,  sf.  pi  -n,  siła 
/.,  intenzywuość  /.  światła. 

Si'djtftOd,  S7n.  =(e)§,  pi 
sfłocte,  lichtarz  drewniany, 
kij   za  lichtarz  służący. 

Si'd)tftOff,  sm.  =(e)ö,  pi  «e, 
świetliwo  n.,  świetlik  m. 

Si'd)t[traI)I,  sm.  =(0^/  p^- 

«en,  promień  w.  światła. 

Si'djtftrcifcn,   sm.  =g,  _p?. , 

— ,  smuga  /",  światła. 

Si'djtftrom,  5w.  =(e)6,  i^Z. 

sftröme,  strumień  m.  światła. 

Si'djtftum^f,  sm.  =(e)§,  pi 
»fłumpfe,  ti^im.  Si'djtftüm))f= 
djen,  sn.  *g,  _pZ.  — ,  ogarek 
m.,  niedupalona  świeca. 

Si'd)tung,  sf.  pi  =en,  jaśnia 
/.,  jasne  miejsce  w  lesie 
(wskutek  przerzedzenia 

drzew),  karczunek m,  polana  f] 
—  beä  iHnterö  podwinięcie 
kotwicy. 

Si'djtÖOlt,  adi.  pełoy  światła, 
jasny. 

«i'd)ttt)CiI)C,  sf.  obacz  2ić)U 
mefe. 

^i'äjimiit,  sf-  pi  «n,  roz- 
piętość /'.  w  świetle. 

gi'djtiöurm,  sm,  -.(e^),  pi 

"VDÜxmtx,  świetłuszka  /.,  bły- 
szc/ak  m. 

^\'Ć)ii\tl}tX,  sm.  =g,  pi  —, 
świecarz  m. 

Sicita'nt  i  Sistta'nt,  sm.  -en, 

pi  ecn,  licytant  m. 

Sicttatio'n     i    Stjitatio'n, 

(wym. :  -cion),  sf.  pi  =en,  licy- 
tacya  /'.,  (s)przedaż  publiczna. 

Stchiercii  i  SijitiCreu,  va. 


(^aBen)  licytować,  sprzedawać 
publicznie. 

Sio,  sn.  <^{i)^,  pi  »er,  po- 
krywa /".,  powieka  /.  = 
SluqenUb. 

Stbern,    i    löie'bern,    va. 

(I^aben)  uszczelniać  (mecha- 
nika). 

Sie'bcrung,    sf.    pi    =cn, 

uszczelnienie  n. 

Sic'berung^material,      sn. 

»eö,  pi  aien,  szczelniwo  n. 

SiCÖ,  I.  adi.  1)  luby,  miły 
kochany;  =e  ©c^roeflec  ko- 
chana siostro;  er  ift  ein  =et 
3Jlen[d^  miły,  przyjemny  jest 
człowiek;  ixx\  =eś  ^inb  lube 
dziecko;  unfere  «e  f^rau 
Matka  Boska;  2)  często  się 
nie  tłómaczy  lub  też  przez  inny 
wyraz:  ber  =e  ^immet,  ber 
Hebe  @ott  Pan  Bó^;  bie  ^c 
Sonne  błogie  słońce;  um§ 
=c  33rot  arbeiten  pracować 
dla  kawałeczka  chleba;  er 
l^at  nic^t  'iia^  -t  33rot  nie  ma 
kawałka  chleba;  td^  tat  e§ 
um  be§  «en  3^rieben§  toitten 
zrobiłem  to  dla  czystego  spo- 
koju; łan  ganjen  =en  Xag 
cały  boży  dzień;  mancie  »e 
©tunbe  niejedną  miłą,  btogą 
godzinę;  3)  w  połączeniu 
z  czasownikami:  jmnbn  — 
l^aben  lubić  kogo;  jmnbn  — 
geroinnen  albo  6e!ommen  po- 
lubić kogo;  jmnbn  —  be^- 
l^alten  .  lubić  kogo  nadal; 
jmnbm  —  rcerben  pozyskać 
czyje  przywiązanie ;  4)  ^'xtht^  ; 
jmnbm  ciel  :^iebe§  unb  ®uteö 
erroeifen  wyświadczyć  komu 
wiele  miłego  i  dobrego;  fle 
fagten  biel  Siebes  unb  ©uteS 
von  i^m  wiele  dobrego  o  nim 
powiedzieli;  um  Sieben  unb 
SeibeS  ozy  to  przyjemnie,  czy 
nieprzyjemnie;  II.  adv.  miło, 
lubo,  przyjemnie;  eź  ift  mir 
lieb,  ba^  .  .  .  miło  mi  jest, 
że  .  .  ,;  er  ift  mir  —  unb 
roect  kocham  i  szanuję  go ; 
eä  fei  bir  —  ober  leib  czy 
tobie  przyjemnie  czy  też  nie. 

SiCÜ,  5».  (tylko  w  nom. 
i  acc.)  kochany,  kochana; 
mein  — !  moje  kochanie! 

Sieböiigdci',   sf.  pi   =en, 

miłosne    rzucanie    wzrokiem, 
zalotne  spojrzenia. 


Ste'bäugcin,  vn.  (^aben) 
miłosne,  zalotne  rzucać  spoj- 
rzenia, zalotnie  oczyma 
strzelać;  mit  jmnbm  —  za- 
lotnie spoglądać  na  kogo. 

Sic'I)(|cn/Ä«.  -^,  pi  — , 

kochanek  m.,  kochanka  /. ; 
mein  — !  moje  kochanie! 
serduszko  moje! 

SiCbbCn,  (tytuł,  którym  się 
darzą  między  sobą  książęta) 
Suec  —  Wasza  Miłość.' 

StC'ÖC,  sf.  miłość  /. ;  przy- 
wiązanie «.,  przychylność  /  ; 
bie  —  jum  SSaterlanbe  miłość 
ojczyzny;  bie  —  gur  2libeit 
chęć  do  pracy;  bie  —  giir 
SBa^rl^eit  przywiązanie  do 
prawdy;  finbltc^e,  e^cltd^e  — 
miłość  synowska,  małżeńska; 
teibenfd^aftli^e  —  miłość  na- 
miętna; eigennü|ige  —  miłość 
samolubna,  interesowna;  abs 
göttifd^e  —  miłość  bałwo- 
chwalcza, zaślepiona ;  flei)d)= 
lic^c,  finnlid^e  —  miłość  zmy- 
słowa; pfatonifd^e  —  miłość 
platoniczna;  —  für  jmnbn 
empfinben,  fül^len  czuć  miłość 
dla  kogo;  in  —  ;;u  jmnbm 
entbrennen  zapalać  się  mi- 
łością ku  komu;  »on  —  ent= 
brannt  rozmiłowany,  roz- 
kochany; fie  ift  feine  erfte 
—  to  jego  pierwsza  mi- 
łość (kochanka);  alte  — 
roftet  nid^t  stara  miłość  nie 
rdzewieje;  röoö  man  au§  — 
tut,  baś  gel^t  nodjmal  fo  gut, 
Suft  unb  —  5iu  ben  Ż)ingen 
laffen  fie  rool^i  gelingen,  2uft 
unb  —  5um  2)inge,  mac^t  bie 
SKüfje  geringe  kiedy  szczera 
ochota,  łatwo  idzie  robota; 
eine  —  ift  ber  anberen  njert 
miłość  miłością  się  płaci ; 
jmnbm  etro.  juliebe  tun  zrobić 
co  z  życzliwości  dla  kogo; 
tu  eä  mir  juliebc  zrób  to  dla 
mnie ;  tun  ©ie  mir  bie  — 
zrób  mi  pan  tę  grzeczność, 
przyjemność;  Sßerfe  ber  — 
miłosierne  uczynki. 

SiCbcbicner,    sm.   Ǥ,  pi 

— f  człowiek  nadto  usłużny, 
płaszczący  się. 

StCbĆbienCrifdj,  adv.  pod- 
chlebiający. 

SiCbcglÜljCnb,  adi.  żarem 
miłości  przejęty. 


Öieklci' 


767 


Sic'öe^ttjcrfe 


SickICi',  sf.  pl  'in,  mi- 
łostki pl.^  zaloty  pl,,  uinizgi 
pl.,  przymilauie  n.  sie. 

Sie'ÖClU,  vn.  (f)ab'en)  ro- 
mansować, umizgaó  się,  przy- 
milać  się. 

Sle'klO^,   adi.    ob.    Sieb* 

Sie'fien,  t^a.  (^aben)  kochać, 
miłować,  lubić;  fcl^raarmeti[Ą 

—  ubóstwiać ;  |ei^  —  gorąco 
kochać;  üäterltc^  —  kochać 
jak  ojciec;  über  aEeä  — 
kochać  nad  wszystko;  baś 
©piel  —  lubić  grę ;  bie 
3Jlu[i!  —  lubić  muzykę;  ec 
liebt  ben  2Bein  lubi  (popijać, 
pić)  wino;  ic^  liebe  baś  nid^t 
nie  lubię  tego,  to  mi  się  nie 
podoba;"  bag  äSeilc^en  liebt 
ben  ©d^atteti  fiołek  lubi 
cień;  eilt  liebettbeö  ^erg  ko- 
chające, czułe  serce ;  bie  Sie= 
benben  kochankowie. 

Sie'ben^iocrt,  adi.  miłości, 

kochania  godny. 

SłCbenśttJurbig,  adi.  luby, 

miły,  przyjemny,  powabny, 
uprzejmy;  «ca  3Jläb(^en  luba, 
miła   dziewczyna;    eö  ift  \if)V 

—  t)on  bir,  baf;  .  ,  .  bardzo 
to  ładnie,  żeś  .  .  . 

Sic'benStDürbiofcit,  sf.  lu- 
bość /'.,  wdzięk  w.,  powab- 
ność  f.;  uprzejmość  f.,  przy- 
jemność /. ;  jmnbm  eine  — 
jagen  powiedzieć  komu  coś 
przyjemnego,  komplement 
(w  tem  znaczeniu  pi.  *en). 

Siebte,  I.  adi.  comp,  od 
Ikb;  id)  ^abe  i^n  —  alś 
feinen  SŚaler  wole  jego,  niż 
ojca  jego;  Ca  tüäre  mir  — 
wolałbym,  milej  by  mi  było; 
II.  adv.  comp,  od  gem^  chęt- 
niej, raczej,  lepiej  ;  id^  möd^te 

—  weinen  alä  la^en  raczej 
płakać  rai  się  chce  niźli 
śaoiać;  ic^  gel^e  —  atg  ic^ 
fal^rc    wolę    iść    niż    jechać; 

—  fterben,"  alö  bieä  tun  prę- 
dzej umrzeć,  niż  to  zrobić; 
je  el^er,  je  —  im  prędzej,  tem 
lepiej ;  —  tot  jein  lepiej 
nie  żyć. 

^it'ht^'f  adi.  miłości  się 
tyczący,  miłosny. 

Stć'be§abenteucr,    sn.    «§, 

pl.  — ,  awantura  /.,  przy- 
goda miłosna. 


SiCbeśangelcgcn^cit,  sf.  pl. 

=en,  sprawa  miłosna. 

Sic'bc§antrag,    sm.    =(e)§, 

pl.  =träge,  oświadczenie  n. 
miłości. 

SiCbeŚa^fcI,  sm.  obacz  ^a^ 
rabieśapfti. 

Sic  bcSbcujcrbuug,    sf.  pi. 

»en,  staranie  n.  się  o  miłość. 

^iftt^hąmnm^  sf.pl.  -en, 

okazywanie  7i.  miłości,  przy- 
wiązania. 

ŚiCbcźblid,   sm.  =(e)ö,  pl. 

*e,  miłosne  spojrzenie. 

Sic'bcöblumc,  sf.  l  dim. 
Sie'beöblümdjen,  sn.  stokroć 

wielka  (roślina). 

Sic'ksböte,  sm.^n,  pl.  — , 

posłaniec  m.  miłości. 

Sit'beSbrief,  sm,  i  dim. 
Sie'öe^bricfdjcu,  sn.  iist  m., 

liścik  miłosny. 

Sie'be^bunb,  sm.  «(0^/  p^- 

=bünbe,  związek  m.  miłości. 

SiCbcSbidjtcr,  sm.  -0,  pi. 

— ,  poeta  miłosny,  erotyczny. 

Sic'bcSbicnft,  sm.  «eś,  pl. 

Si,  przysługa  z  miłości,  z 
przywiązania    wyświadczona. 

'^xt'ÜUxlimmf  sf.pl.  =en, 

oświadczenie  n.  miłości. 

Siebc^feflcln,  sf  pl.  więzy 

pl.  miłości. 

Sie'bc§[cucr,  sn.,   Sie'bcg= 

flamme,  5/.  żar  m.,  ptomień 
m.  miłości. 

Sie'beSgabc,    sf.   pl.,    «n, 

datek  miłosierny;  podarunek 
miłosny. 

Sie'bcögcfdjidjte,  sf.  pl.  *n, 

historya  miłosna,  historya 
miłości ;  romans  m. 

SiCbcggcf^räf^,   sn.    -{t)%, 

pl.  =e,  rozmowa  miłosna. 

Sie'bcögcftänbni^,  sn.  =niffe§, 

pl.  =ntffe,  wyznanie  n.  miłości. 

SiC'bCÖgltitf,       sn.       '{i)^, 

szczęście      n.      w       miłości, 

szczęście  z    miłości    płynące. 

SiVbe^glnt^^  sf.   pi.    Un, 

żar  m.  miłości. 

Sie'beögott,    sm.  «eg,  pl. 

sgotter,  bożek  m.  miłości. 

SiCk^O^^^l^/  s^'  =[«0/  prost- 
nicH  /. 

Sie'bcö^anbcl,  sm.  >§,  pl. 

=l^änbel,  intryga  miłosna; 
stosunek  miłosny,  miłostki  pl, 

Sie'öcS^ctrat,  sf  pi.  =en, 

małżeństwo  n.  z  miłości. 


SiCbeŚfranf,  adi.  chory 
z   miłości. 

Sie'beöfu^,   sm.   .[feg,  pi. 

=!iiffc,  pocałunek  miłosny. 

Sie'beSIcib,  sn.  ;(e)g,  pi. 

«en,  zmartwienie  miłosne. 

Sie'bCÖUcb,  sn.  -(e)g,  2^^- 
sex,  piosnka  miłosna. 

ŚiCbCgluft,  sf  rozkosz  mi- 
łosna. 

SiCbetot,  sf  obacz   Sie» 
beśpein. 
SiCbeś^joar,  sn.  -(e)s,  ^;?. 

=  e,    para  /.    kochanków,    ko- 
chankowie pl. 

SiCbeOłJCilt,  5/.  udręczenie 
miłosne. 

SiCbcS^jfanb,  sn.  5(e)g,  pl. 

=  pfQnber,   zał<ład  m.   miłości. 

Stc'bcö^jfcil,  sm.  .(e)g,  pl. 

"i,    strzała    miłosna,    pocisk 
miłosny. 

Sic'bcöqual,  sf.  obacz  Sies 
begpetn. 
Sicbc^rafcrci',  sf.  pl  ^in, 

szał  miłosny. 

Sie'bCÖCauftf),  sm.  ^eg,  upo- 
jenie miłosne,  szał  miłosny. 

Sicbc^tittcr,  sm.  =g,  pl,  —, 

paladyn  m.,  rycerz  rozkochany. 

Sic'öeöroman,  sm.  =(e)g,  pl. 

Si,  powieść  miłosna,   romans 
miłosny. 

SiCbcśfcOmcrs,  sm.  *eg,  pl. 

=in,   utrapienie,    zmartwienie 
miłosne. 

Sictic§f(^toärmerei',  sf.  pl. 

=  cn,  zagorzałość  miłosna. 

Sie'bcöfd)tt)ur,  sm.  <e)g,  pl. 

afdiroüre,  przysięga  miłosna. 

SiCbe^feufscr,'  sm.  -g,  pl. 

— ,  westchnienie  miłosne. 

Sie'beöforgcn,  sf.  pl.  troski 

miłosne. 
Sic'bcöf^JicI,   sn.  =(e)§,  V^' 

=e,  miłostki  pl. 

StC'beÖj^radjC,  sf  język  mi- 
łosny. 

Sie'bcgftcr«,  sm.  =(e)g,  pl. 

=e,  gwiazda  kochankom  sprzy- 
jająca, gwiazda  miłosna. 

SiC'ÖCÖtOÄ,  adi.  szalony  z 
miłości. 

Sie'be§tran!,  sm.  =(e)§,  pl. 

«tränfe,  napój  miłosny. 

Sie'bc§bcrpltni§,  sn.  »nif- 

feg,   pl.  =niffe,    stosunek  mi- 
łosny. 

Sie'fiC^ÜJCrle,  sn.pl.  uczynki 
miłosierne,  dobroczynne. 


Sie'fic^ttjonne 


768 


Sieb 


Sie'k^ttjonnc,  sf.  pl.   -n, 

rozkosz  miłosna. 

^iC'kÖtÖUt,  sf.  miłość  sza- 
lona, zapamiętała. 

^xtltiimhtx,  sm.  =ä,  pl. 
— ,  czary  miłosne,  także  = 
Siebeetranf. 

Sic'öeöäcidjcn,  sn.  «g,  yl. 

— ,  zuak  »i.,  oznaka  /.  mi- 
łości. 

:^ie']bC(§)trUnfcn,  adi.  upo- 
jony, U3zołomiony  miłością. 

SiC'fieÖOÖ,  adi.^  pełny  mi- 
łości, przychylności,  życzli- 
wości,miło8ny;  uprzej  my,  życz- 
liwy; adv.  miłośnie,  uprzej- 
mie, życzliwie. 

SiC'5eU)Unb,  adi.  przez  mi- 
łość raniony. 

Sicöfrau'enürti^c,  «/.kościół 

N.  P.  Maryi. 

Sicfifrau'enmil^,  sf,  nazwa 

pewnego  gatunku  wina  reń- 
skiego. 

Ste'ö=octt'innen,  va.  geroinne, 
gcroinnft,  getrinnt,  gcmann, 
lieb,  Ęiabe  Uebgenjonnen,  po- 
kochać, ukochać,  polubić, 
umiłować;  upodobać  sobie. 

Sic'ö^akr,  sm.  =g,  pl.  — , 

kochanek  7W.,  amant  w., 
miłośnik  m.\  dyletant  m.) 
—  t)on  33uĄern  amator,  lu- 
bownik  książek;  ein  —  üon 
SKufi!  amator,  miłośoik  mu- 
zyki, dyletant  w  muzyce;  biefc 
aijare  finbet  !eine  —  ten  towar 
nie  ma  amatorów,  nie  ma 
kupujących  na  ten  towar;  ber 
erfłc  —  fein  być  pierwszym 
amantem,  grać  (na  scenie  tea- 
tralnej) rolę  pierwszych  ko- 
chanków. 

Sicb^akrcł',   sf.   pi.    sen, 

amatorstwo  w.,  lubownictwo 
n.,  miłośuictwo  w.,  szczególne 
upodobanie  w  czem,  dyletan- 
tyzm  w.,  bawidło  n.  (=  ©tef» 
!enpferb);  nobte  unb  teuere 
«en  (albo  ?pa[[ionen)  pańskie 
i  drogie  zachcianki,  fantazye; 
cr  jeic^net  nur  auś  —  rysuje 
tylko  dla  rozrywki,  dla  przy- 
jemności. 

löic'öljoticrin,  sf.  pl.  «innen, 

kochanka  /.,  amantka  /., 
amatorka/.,  lubownic(zk)a  /, 
miłośniczka  /.,  dyletau- 
tka  /. 

SiCtll^akrlft^,     adi.     ama- 


torski, dyletancki,  po  ama- 
torsku, po  dyletancku. 

Sic'lJ^oöcrfongert,  sn.  =(e)ö, 

pl.  »e,  koncert  amatorski, 
koncert  wykonany  przez  mi- 
łuśdików  muzyki, 

SiCb^kriottc,  sf  pl.  =n, 

rola  /.  amanta,  kochanka 
(teatr.). 

Sicfi^alicrt^catcr,  sn.  =g,  pl. 

— ,  teatr  amatorski. 

StClJfo'fcn,  va.  (^aben)  pie- 
ścić, cacać,  cackać,  głaskać, 
przymilać  się,  łasić  się;  =bc 
2luöbrütfe  wyrazy  pieszczotli- 
we, zdrobniałe. 

SiCbfO'fung,  sf  pl.  *en,  pie- 
szczenie w.,  cacauie  w.,  cac- 
kanie «.,  przyrailanie  n.  się, 
umizg  m. ;  unter  =en  pieszcząc, 

Siebfo'fungöttiort,  sn.  -{z]^, 

pl.  =e,  wyraz  pieszczotliwy, 
czuły,  miłosny. 

StCtllid),  I.  adi.  miluchny, 
miły,  wdzięczny,  przyjemny, 
słodki,  dźwięczny;  II.  adv. 
miluchnie,  miło,  wdzięcznie, 
przyjemnie,  słodko. 

SiCMidjfeit,    sf    pl.    ^en, 

wdzięk  w.,  łagodność/.,  przy- 
jemność /".,  słodycz  /., 
dźwięczność   f. 

Sic'Ming,  sm.   -.§,  pl.  =e, 

ulubieniec  m.,  ulubienica  /., 
upodobaniec  ni.,  faworyt  m.j 
faworytka  /.,  benjaminek  m. 
S{C't)Iing§=,  adi.  ulubiony, 
faworytalny. 

SicblingSöefdiiäftigung,  sf. 

pl.  ^en,  zajęcie  ulubione. 

Sic'öIiug^M^tcr,  sm.  =g,  pl. 

— ,  poeta  ulubiony. 

Sie'Mtng^effcn,  sn.  *g, 
Sit'Miiig^gcridjt,  sn.  =e§,  pl. 

=e,  potrawa  ulubiona. 

ICic'IiIingg^jIö^d^cn,  sn.  «§, 

pl.  — ,  miejsce  ulubione,  luby 
kącik. 

'Sic'Mingöujmifd),  sm.  -eg, 

pl.  *n)ünfd^e,  najmilsze,  naj- 
gorętsze życzenie. 

Sie'blOÖ,  adi.  próżen  mi- 
łości, niemiłosierny,  nieczuły, 
oziębły;  sf^  Sel^anblung  su- 
rowe, złe  traktowanie,  obcho- 
dzenie się  z  kim;  a  iv.  jmnbn 
—  be^anbeln  obchodzić  się  z 
kim  niemiłosiernie,  nieczule, 
źle. 

JLÜC'MoffgtCit,  sf.  nieczułość 


/,  oziębłość  /.,  nielitości- 
wość  /. 

StC'ÖrCtdj,  adi.  pełny  mi- 
łości, miłościwy,  łaskawy,  ła- 
godny, uprzejmy,  przyjemny, 
słodki,  życzliwy;  =eg  SBefen, 
^Betragen  uprzejme,  łagodne 
usposobienie,  obejście  się;  — 
gegen  21rme  miłosierny  dla 
biednych;  ado.  jmubn  —  be= 
^anbctn  obchodzić  się  z  kim 
łagodnie,  uprzejmie,  życzli- 
wie, dobrze. 

SiC'ÖrCig,  sm.  =e§,  wdzięk 
m.,  powab  m. 

SiCbreisenb,  adi.  powabny, 
wdzięczny,  pełny  wdzięku. 

SiC'dfc^aft,  sf.  pl.  -en,  mi- 
łostka /.,  romans  m. 

SiCbftC,  I.  adv.  sup.  od 
lieb,  najoailszy,  najukochańszy, 
najulubieńszy ;  -r  [Jteunb! 
najukochańszy  przyjacielu ;  II. 
adv.  am  =ften  l)aben  najbar- 
dziej, najmocniej  kochać,  lu- 
bić, kochać,  lubić  nad  wszyst- 
ko; am  =fien  mod^te  id^  f4lci= 
fen  najchętniej  spałbym ;  ic^ 
tcin!e  am  »fłen  SOBein  najchę- 
tniej piję  wino,  wolę  wino  niż 
wszystkie  inne  trunki;  III. 
SiC'bftC(r)  sm.  =ten,  pl.  =ten, 
kochanek  m. ;  SiCbftC,  sf.  pl. 
=en,  kochanka  /. 

Sic'bftÖtfCl,  Słn.  .§,  pl.  —, 
lubczyk  m.,  lubszczyk  m.,  ła- 
kotne  ziele  (roślina). 

SiCblDcrt,  adi.  =er  ^^-reunb 

kochany,  luby,  miły  przyja- 
ciel; :efte  ©Itern!  najdrożsi 
rodzice! 

:«ieb,  sn.  -(e)§,  pl.  *er,  1) 
śpiew  w.;  baś  —  ber  iHad^li- 
gaU  śpiew  słowika;  2)  pieśń 
/.,  piosnka/.;  poezya/.,  poe- 
mat m.;  ©Ąilierś  —  von  ber 
®(0(f  e  Schillera  pieśń  o  dzwo- 
nie; ©ott  tft  mein  —  Bóg  jest 
moją  pieśnią,  śpiewam  Bogu, 
chwalę  pieśnią  Pana  ;  =er  of)ne 
Sßorte  pieśni  bez  słów;  geift» 
lid^eö  —  pieśń  nabożna,  hymn 
M.,  pjalm  m.;  immtr  baś  alte 

—  fingen  śpiewać  zawsze  tę 
samą  piosnkę,  powtarzać 
zawsze  to  samo;  ein  anbcrcśj 

—  fingen  zmienić  ton  ;  ic^  lüetfe 
(aud))  ein  —  (albo  Siebd^en) 
baüon  ju  fingen  mógłbym  (i) 
ja  o  tem  coś   zaśpiewać,  po- 


9t 


it'Mjtn 


769 


Sie'geu 


wiedzieć,  znam  to  i  ja  dobrze; 
baö  ift  ha^  ©nbe  oom  =e  na 
tem  się  kończy  cała  sprawa, 
bistorya;  am  (Snbe  »om  =e 
koniec  końcem;  roeä  33rot  id^ 
fc^linge  (ef)'e),  be§  —  id^  finge 
na  czyim  wózka  siedzisz,  tego 
piosnkę  śpiewaj,  na  Maćka 
wózku  jedziesz,  Maćka  piosn- 
kę  śpiewaj, 

SiC'iJ^Cn,  sn.  =^,pl.  —,dim. 
od  Sieb,  piosnka /".,  piosnecz- 
ka/. 

Sie'öerarttg,  adi.  i  adv,  w 

rodzaju,  w  sposobie  piosnki. 

StCbcrbu«!^,  S7i.  =(e)ś,   pi. 

ebücfjer,  piosennik  m.,  zbiór 
m.  pieśni,  kantyczka/.,  kan- 
cyorał  m. 

Sic  berbi(S^ter,  5m.  =§,  pi. 

— ,  pieśniopis(arz)  m.,  poeta 
liryczny. 

Sie'bcrbitfjtung,  5/.  liryka 
/".,  poezya  liryczna,  uczuciowa, 
pieśuiarstwo  n. 

SiCbcrlidj,  I.  adi.  1)  lichy, 
niedbały,  ladajaki;  »e  2lrbeit 
niedbała  robota;  «er  2lröeitei: 
niedbały  robotnik,  partacz  m. ; 
■=e  ^leibung  zaniedbało  odzie- 
nie ;  er  ift  in  feinen  ©ac^en  — 
nie  utrzymuje  w  swoich  rze- 
czach, sprawach  porządku; 
=er  ^ceiS  mizerna,  bardzo  ni- 
zka  cena;  2)  hultajski,  łaj- 
dacki, rozpustny,  rozwiązły, 
nierządny ;  =cr  3!)ienf (^  (33ruber 
— ,  §anä  — )  człowiek  ladaco, 
hultaj,  łajdak;  se§  grauen= 
gimmer,  SBeib§6ilb  łajdaczka, 
nierządnica;  ein  «eö  Ś5olf  po- 
dła tłuszcza,  gmin  podły,  mo- 
tłoch;  ein  »eä  Seben  führen 
żyć  rozpustnie,  rozpustować, 
hultaie  się;  —  irerben  rozłaj- 
daczyćsię;  II.  adv.  —  arbeiten 
niedbale,  licho,  ladajako,  po 
gałgańsku  pracować,  robić; 
—  ge!(eibet  gelten  ubierać  się 
niedbale,  zaniedbywać  się  w 
ubiorze,  chodzić  w  lichych 
sukniach. 

SiC'bCrIid)!eit,  sf.  niedba- 
łość  /■.,  niedbalstwo  w.,  hul- 
tajstwo  M.,  nierząd  w.,  rozpu- 
sta /.,  rozwięzłość  /. 

Sic'bcrn,  va.,    ^iCberung, 
sf.  zobacz  Sibern,  £tbecung. 
"^  Sie'iierf(tttimlung,*/.i>^.  ^en, 

zbiór  m.  pieśni,  kancyonał  m. 


Sie'bCl'tafel,  sf.  pi.  =n,  sto- 
warzyszenie n.  śpiewaków ; 
koncert  śpiewacki. 

Stcfcra'ut,     sm.    *en,    pi. 

=en,  dostawca  m.j  dostarczy- 
ciel m. 

Ste'fcrfrift,.  5/.^??.  =en,  okres 
m. dostawy;  Überfc^reituug  ber 

—  przekroczenie  n.  okresu 
dostawy. 

Sie'fern,  va.ßaUn)  dostar- 
czać, dostawiać,  odstawić,  wy- 
dać (z  rąk);  bem  §cere  ©e= 
treibe,  ^coöiant  —  dostarczać 
wojsku  (dla  wojska)  zboża, 
żywności;  bie  SBaren  rcerben 
mir  fieute  geliefert  werben  to- 
wary dziś  odstawione  mi  będą, 
dziś  nadejdą;  eine  befteEte 
2lrbeit  —  oddać  zamówioną 
robotę;  bag  2öer!  rotrb  in 
§eften  geliefert  dzieło  wyda- 
wane jest,  wychodzi  w  zeszy- 
tach; einen  3]erbrec^er  in  bie 
Öänbe  ber  (Sereci^tigfeit  —  wy- 
dać złoczyńcę  w  ręce  sprawie- 
dliwości ;  öen,  einen  Seroeiö  — 
dostarczyć  dowodu;  baä  Sanb 
liefert  md  ©etreibe  kraj  wy- 
daje wiele  zboża;  eine  'Bä)lad)t 

—  wydać  bitwę;  id^  bin  ge= 
liefert  zginąfem,  jestem  stra- 
cony, już  po  mnie. 

SiCfcrfdlCin,      sm.      obacz 
Sieferungsfc^eiu. 
StCfetung,  s/.  pi.  sen,  i) 

dostawa  /.,  dostarczenie  m.; 
=en  auśfĄreiben  rozpisać  do- 
stawy; bie  =en  für  bie  2lrmce 
l^aben  i^n  bereichert  na  dosta- 
wach dla  wojska  wzbogacił 
się;  2)  wydanie  n.,  oddanie 
n.,  dostawienie  «.,  odstawienie 
n.;  —  einer  befieüten  Slrbeit 
odstawienie  zamówionej  ro- 
boty; 3)  poszyt  m.,  zeszyt  m. 
(dzieła,  czasopi-^raa). 

SiCferungSbcbingntffe,   s?i. 

pi,  warunki  pi.  dostawy. 

StCferunggfrift,  sf.  obacz 
Sieferungsjieit. 
Ste'ferung^gcf (^öfte,  sn.  pi. 

interesa  dostawne. 

SiCferung^^eft,  sn.    =(e)§, 

pi.  =e,  poszyt  m.,  zeszyt  m. 
(dzieła,  czasopisma). 

Stc'ferung^füntratt,       sm. 

=  (c)ö,  pi.  «e,  kontrakt  w., 
umowa  /.  dostawy. 

SiCferung^fdlci«,  sm.  .(e)ö. 


afnlenber,  S)cutidf)=poIntfĄc§  SBorterBuĄ- 


pi.  »e,  poświadczenie  n.  do- 
stawy, dosta wna  /. 

SiCf  eningötcrnttn,  sm.  -  (e)§, 

pi.  '-t,  czas  m.,  okres  m.  do- 
stawy. 

Sie'f  erungööertrag,  sm.  .(e)ä, 

=träge,  umowa  /.,  układ  m. 
dostawy. 

Sie'fcntngśU)ctf e,  adi.  i  adv. 
"^(x^  äßerf  erfc^eint  —  (=  in 
Lieferungen)  dzieło  wychodzi 

w    poszytach,     w    zeszytach ; 

i)a§  —  @rfct)cincn  be§  SCßer* 
!eä  wydawanie  n.  dzieła  ze- 
szytami. 

Sie'fer(ungś)5eit,   sf.  czas 

m.,  okres  m.  dostawy ;   furjC 

—  skrócony  czas,  okres  do- 
stawy (koiejn.). 

SiCferscitintcreffc,  sn.  Ȥ, 

interes  m.  dotrzymania  ter- 
minu,   dostawne   n.  (koiejn.). 

Ste'fcrjeitüerfirfjcrung,    sf. 

pi.  »en,  zabezpieczenie  n.  ter- 
minu dostawy,  zabezpieczenie 
dostawy  na  czas  (koiejn.). 

Sie'fcräcitübcrf(i^rcitunn,  sf. 

pl.  =en,  przekroczenie  n. 
okresu  dostawy  (koiejn,). 

StCgcgcIb,  sn.  =(e)§,  pl.  »er, 

składowe  n.  (handel). 

SiCgen,  liege,  liegft,  liegt, 
lag,  gelegen,  I.  vn.  (^aben) 
leżeć;  Ijier  liegt  3^.  'k.  tu 
leży,  spoczywa  N.  N. ;  bie 
jCeber  liegt  l^ier,  bort  pióro  leży 
tu,  tam;  bie  ©tabt  liegt  auf 
einem  93erge  miasto  leży,  po- 
łożone jest  na  górze;  l^ier 
liegt  bie  ©c^tüierigfeit  w  tem 
jest  trudność ;  l^ier  liegt  (albo 
fi^t)  ber  i^noten,  ^ier  {^a) 
liegt  ber  §unb  begraben,  ber 
§af(e)  im  ^Jfeffer  tu  to  sęk, 
tu  twarda  kostka;  ber  §unb 
liegt  an  ber  ^tiiz  pies  jest 
uwiązany  na  łańcuchu;  ber 
©runb  liegt  am  (albo  gu) 
Xage  przyczyna  jest  jasna, 
oczywista;     am   ^^^^^^^^    Ixanl 

—  albo  barnieber —  leżeć 
na  febrę;  baś  liegt  mir  fel^r 
am  ^erjen  to  mnie  bardzo 
cięży  na  sercu;  bie  ©d^ulb 
liegt  an  bir  tyś  temu  winien, 
twoja  w  tem  wina;  auf  ber 
©cbe  —  leżeć  na  ziemi;  auf 
bem  33ette,  im,  ju  33ette  — 
leżeć  na  łóżku,  w  łóżku; 
auf   ber   (Seite,   bem    3iürfen, 

49 


Sie'ocn 


770 


Sicu'tenont 


bem  Sauere  —  leżeć  na 
boku  (bokiem),  na  plecach 
(w  znak),  na  brzuchu;  auf 
ben  Äniett  —  klęczeć;  auf 
ber  Särenl^aut  —  na  psiej 
(dosłownie:  niedźwiedziej) 
skórze  leżeć,  gnuśnieć,  leniu- 
chować; ber  2Bein  liegt  auf 
g-lajĄen  wino  ściągnięte  jest 
na  butelki,  stoi  w  butelkach; 
auf  einem  Raufen  —  leżeć 
w  kupie;  baś  SBort  liegt  mir 
auf  ber  ^nriQt  wyraz  leży 
mi  na  jeżyku ;  burd^etnanber  — 
leżeć,  być  w  nieładzie,  po- 
mieszano; in  (Sarnifon  — 
garnizonować,  stać  załogą ; 
in  Quarantäne  —  odbywać 
kwarantanę;  im  (Sefängniffe 
—  siedzieć  w  więzieniu;  im 
Hinterhalte,  auf  ber  Sauer  — 
stać  w  zasadzce,  czatować; 
bie  SBa^r^eit  liegt  gemöl^nUcf) 
in  ber  ŚJiitte  prawda  zazwy- 
czaj leży,  jest  w  pośrodku; 
im  «Sterben,  im  Xobeś!ampfe, 
in  ben  legten  B^gen  —  ko- 
nać, leżeć  w  agonii,  leżeć  na 
śmiertelnej  pościeli;  in  2Ö0«= 
c^en  —  odbywać  połóg;  er 
liegt  öeftänbig  in  ben  SBirtś« 
I)äufern  przesiaduje  ustawi- 
cznie w  szynkach;  fie  —  fic^ 
in  ben  paaren  wodzą  się  za 
łby,  drą  ze  sobą  koty;  fie  — 
miteinanber  im  ©treit,  im 
^roje^  naają  ze  sobą  spór. 
prowadzą  proces;  jmnbm  in 
ben  Dl^ren  —  suszyć  komu 
o  co  głowę;  biefc  3)?eIobie 
liegt  mir  in  \)in  D^ren 
ciągle  słyszę  tę  melodyę; 
bie  Seibenfd^aften  —  ein= 
mai  im  3J?enfc§en  namięt- 
ności człowiekowi  są  wro- 
dzone; baś  liegt  gerabe  in 
meiner  Slbfid^t  to  jest  właśnie 
moim  zamiarem;  ber  Unter= 
fc^ieb  liegt  barin,  baß  .  .  . 
różnica  w  tem  zachodzi, 
że  .  .  .;  ba§  liegt  nicfit  in 
feiner  iflać)i,  §anb,  ©eroaft 
to  nie  leży  w  jego  mocy,  to 
nie  zależy  od  niego;  bie 
©Olbaten  —  im  ^dbc  żoł- 
nierze stoją  w  polu;  mit  bem 
(SHenbogen  auf  bem  X{\^q  — 
opierać  się  łokciem  o  stół; 
er  liegt  immer  über  ben  Sü= 
(j^ern  ślęczy  wciąż  nad  książ- 


kami; uor  unfercm  §aufe 
liegt  ein  ©arten  przed  naszym 
domem  (mamy)  jest  ogród; 
ha^  liegt  (Uav)  üor  ben  2(ugen 
(albo  bas  fpringt  in  bie  Slugen) 
to  jasne,  to  rzecz  widoczna, 
oczywista;  ^^[)r  Sßertes  com 
2.  ^uli  liegt  oor  uns  sza- 
nowne pańskie  pismo  z  datą 
2.  lipca  otrzymaliśmy;  mit 
bem  §eere  cor  einer  g=e= 
ftung  —  oblegać  twierdzę; 
bag  ©elb  liegt  bereit  pieniądze 
są  przygotowane,  są  do  dy- 
spozycyi ;  ber  (SJebaufe  lag  mir 
ferne  myśl  ta  daleką  mnie 
była,  nie  myślałem  o  tem ; 
müfeig  —  (albo  gefien)  próżno- 
wać; nal^C  —  być  w  po- 
bliżu, w  sąsiedztwie;  ber 
®eban!e  liegt  na^e  (brängt 
fiĄ  auf)  myśl  się  nastręcza; 
roie  liegt  bie  ©ad^e?  jak  rzecz 
stoi  ?  biefeś  ^au^  liegt  f  e^r  fd^ötx 
ten  dom  bardzo  ładnie  jest 
położony,  leży  ;  ba§  %ud)  ItCjit 
brei  3Jłeter  breit  sukno  ma 
dwa  metry  w  szerokość;  er 
liegt  von  ben  großen  2luf= 
regungen  chory  jest  (obłożnie) 
wskutek  wielkich  irytacyi; 
ber  §anbel  liegt  (barnieber) 
handel  leży,  upadł;  roa§  liegt, 
liegt  co  raz  zagrano,  leżeć 
musi,  karty  zagranej  cofać 
niewolno  (w  grze  w  karty); 
bleib  rul^ig  —  leż  spokojnie, 
nie  wstawaj,  nie  przeszka- 
dzaj  sobie;   bie  2lrbeit    blieb 

—  robota  leżała,  nastąpiła 
przerwa  w  robocie ;  bie  2Baren 
finb  unterroegś  —  geblieben 
towary  zatrzymały  się,  za- 
trzymano w  drodze;  er  ift 
unter  ber  Saft  —  geblieben 
upadł  pod  ciężarem;  ©elb, 
3ßein  —  l^aben  mieć  pieniądze 
w  kasie,  wino  w  piwnicy ; 
etiü.  —  laffen  zostawić  co, 
nie  ruszać,  nie  tykać, 
nie  brać  czego;  porzucić, 
opuścić  co;  eine  2lrbeit  — 
laffen  przerwać,  porzucić  ro- 
botę, zaniechać  roboty;  SBein 

—  (albo  ablagern)  loffen  dać 
winu  ostać  się;  einen  ^rojeB 

—  laffen  dać  spoczywać  pro- 
cesowi, nie  prowadzić  procesu 
dalej;  ic^  l^abe  Semberg  linfś 

—  laffen    nie    wstąpiłem    do 


i  Lwowa ;  jmnbn  linlś  —  laffen 
[  nie  troszczyć  się  o  kogo,  nie 
dbać   o    kogo;    er  lä^t    alles 
uml)er   —  wszędzie   rozrzuca, 
[  pozostawia  swoje  rzeczj' ;  II. 
I  V.  impers.    e§  liegt   i^m   auf 
j  b?r    Sruft    leży    mu    coś    na 
\  piersiach,  ciężko  mu  na  pier- 
I  siach,   jest    chory    na  piersi ; 
eś  liegt  mir  (fc^roer  roie  33lei) 
in  allen  ©liebern  we  wszyst- 
kich   członkach    czuję     ocię- 
żałość, boleści,  we  wszystkich 
członkach    mnie    dolega;     eś 
,  liegt    mit    noc^    immer    im 
©inne  wciąż  jeszcze  tkwi  mi 
to  w  pamięei,  stoi    mi  to  na 
myśli,  myślę  o  tem;    es  lie«! 
atn  Sage  jasna   (rzecz)  jest; 
an  roem   liegt  e§,   baf;  .  .  .? 
kto    temu  winien,    że  .  .  .  ? ; 
fooiet   an    mir    liegt    o    ile 
odemnie  zależy ;  eś  liegt  (mir) 
oiel,  raenig,  nid^tä  baran  wiele, 
mało,    nic    (mi)   na    tem    nie 
zależy;  eś  liegt  mir  nichts  an 
feinem  §affe  nie  dbam  o  jego 
nienawiść;    III.    fic^    — ,    vr. 
(f)aben)  fic^  tounb  —  odleżeć 
sobie     ciało,     przeleżeć    się; 
biefc  Śipfel  muffen  ftc^  reif  — 
te  jabłka  muszą  się  odleżeć, 
muszą  przez  leżenie    dojrzeć. 
SiC'gen,  sn.  leżenie  n. 
SiC'OCnö,   p.  pi'aes.  i    adi. 
leżący;  auf  ben  ^nien  —  na 
kolanach,  klęcząc,    na   klęcz- 
kach ;  =e  ©üter  grunta  leżące, 
majątek  nieruchomy,  nierucho- 
mości pl.\    =e§    ©elb    kapitał 
leżący,      nieprzynoszący  pro- 
centów; =e  ©C^rift  pismo  po- 
chyłe, kursywa  /. 

Sic'ntnf d/aft,   5/.  v^-   ■=^»' 

majątek  nieruchomy,  nieru- 
chomość/*., nieruchomości^?. 

SiCgCtnnC,  sm.  pi.  dnie^?. 
wypoczynku  (w  drodze). 

SiCgCjCit,  sf.  2)1.  «en,  czas 
in.  leżenia ;   kwarantana  f. 

Sicl),  obacz  Seiten. 

5L?ie^,  liefeft,  lieft,  obaca 
Sefen. 

SiCfen,   sf.  pi    sadło   «. 

(wieprzowe  lub  gęsie). 
5ief?,  obacz  Saffen. 
Sicu'tciiont     i    ^eutimnt^ 

(wym.:  lajtnant),  sm.  =(e)5,  pL 
=e,  (pod)porucznik  m. 


Si'p 


771 


Sin! 


Si'ga,  sf.  pl  =g,  liga  /., 

związek  m. 

Sigame'nt,  sn.  =(e)g,  pl.  n, 

ligament  m.,  ścięgno  n.  (me- 
dycyna). 

Sigatu'r,  sf.  pl.  *en,  liga- 

tura  /.,  łuk  w.,  znak  m. 
połączenia  kilku  nut. 

Ölgi'ft,  sm.  «en,  j9?.  »en, 
do  ligi  należący,  związkowy  m. 

Stgni't,  sm.  «eg,  p?.  »e, 
drzewiak  m. 

Sißu'fter,   sm.   =§,   ligustr 

w.  (roślina). 

Siie'rcn,  va,  (^aben)  po- 
wiązać, zaprzyjaźnić. 

ixWXf  sm.  ^(e)ś,  i)?.  =e, 
likier  w.,  słodka  wódka. 

Siltor,  sm.  =ä,  _p^.  =to'ren, 
liktor  m.  (historya  rzymska). 

Stfto'renöünbel,  sm.  =§,  pi. 

— ,  pęk  m.   rózg   liktorskich. 

Sifto'renftäöe,  sm.  pi.  rózgi 

liktorskie. 

St'Ia,  Silaf,  sm.  -g,  lilak 

m.,  pyrynga  f.  (krzew). 

Si'Id,  ac?e.  liliowy,  liliowego 
koloru. 

SiltC,  s/.  p^.  =n,  lilia  /. 

Si'It6n=,  a<^^.  liliowy;  prze- 
nośnie: biały  jak  lilia. 

Silicnarm,  sm.  =(e)g,  'pl. 

=e,  ramię  białe  jak  lilia. 
Si'ltcnartig,  adi.  llUowaty. 
Słlicn^ant),  sf.  pi.  »pnbe, 

ręka  biała  jak  lilia. 

*  Si'ItCntOCt^,  adi.  biały  jak 
lilia. 

Silt^utcr,  Silt^juta'ner,  sm. 

»§,  pi.  — ,  liliput  w.,  ka- 
rzeł m. 

Si'Ua,  sm.  obaez  Silą. 

Si'ntÖM^,  sm.  —,  Iłmbus 
m.,  koło  podziałkowe  (me- 
chanika). 

Simitie're«,    va.     (^aöen) 

oznaczyć  granice. 

Si'mUum,  sn.  -ä,  pi.  4a, 
limitum  n.  indecl.,  ostateczna 
granica  (handel). 

Simona'be,  sf.  pi.  =n,  H- 

monada  /.  [tryna  /. 

Simo'ne,   sf.  pi.   *n,   cy- 

Simö'ncn=,  adi.  cytrynowy. 

Simo'ncnfaft,  sm.  =(e)3,  sok 

cytrynowy. 

St'ttt^f,  sn.  =§,  (nowo  przy- 
rosły) wierzchołek  m.  drzewa. 

Sinb,  Si'nÖe,  adi.  łagodny, 
lekki;  adv.  łagodnie,  lekko. 


Si'nbbratfjC,      stn.      obacz 
SinbiDurm. 
Si'nbc,  sf.  pi.  =n,  lipa  /. 
St'nbCn=,  arf«.  lipowy. 

Si'nbcnaKec,  sf.  pi.  =n,  aiea 

/.,  ulica  lipowa. 

Si'nbenöaft,  sm.  -(e)§,  łyko 

n.  z  lipy. 

St'ubcnöaum,  stn.  «(e)8,  i??. 
'Bäume,  lipa  /. 
Si'nbenblütc,    sf.  pi.    =n, 

kwiat  lipowy. 

Si'nbcu^arj,  sn.  *e§,  lipo- 

sok  m. 

Si'nbcnl)0l3,    «?*.    *eä,    H- 

pina  /. 

Srtibenrinbe,  sf.  łub  m. 
Si'nbcnf:pinner,  sm.  «=§,  ^;. 

— ,  miernik  w.,  karaczono- 
wiec  ?w. 

Si'nbcrer,  sm.  ==g,  _^z.  — , 

łagodziciel  m.,  uśmierzyciel  m. 

Si'nbern,  va.  {f)abzn)  ła- 
godzić, ulżyć,  uśmierzyć; 
fid^  — ,  vr.  (fiaben)  łagodnieć, 
uśmierzać  się. 

Si'nberung',    sf.    ulga  /., 

uśmierzenie    w.;     —     fd^affen 

sprawić  ulgę;  —  ber  ©träfe 
łagodzenie  kary. 

St'nbCrungÖ-,  adi.  łago- 
dzący, ulgę  sprawiający, 
uśmierzający. 

St'nb^cU,    St'nbtgfcit,    sf. 

łagodność  f. 

St'nbüJUrnt,  sm.  =(e)g,  smok. 

Sineal,  sn.  =(e)ä,  pi.  «e, 

linia  f.  (do  liniowania),  li- 
niał m. 

StncamCnt,  sn.  -(e)ä,  za- 

zwycz.  tylko  pi.  =e,  rysy  pi., 
skład  m.  twarzy. 

SinCtt't,  adi.  linearny. 

Singui'ft,  sm.  »en,  pi.  «en, 
lingwista  m.,  znający  języki. 

Singui'ftif,  sf.  lingwistyka 
/.,  językoznawstwo  n. 

Öiligui'ftif(^,  adi.  lingwi- 
styczny, językowy. 

Si 'nic,  V-  P^'  =«r  1)  ^i'^'a 
/, ;  gerabe,  !rumme,  fen!rec^te 

—  linia  prosta,  krzywa,  pro- 
stopadła; eine  —  gleiten 
linię    poprowadzić;    in    erftet 

—  w  pierwszym  rzędzie,  na 
pierwszem  miejscu,  przede- 
wszystkiem ;  in  einer  —  liegen, 
auf  einer  —  [teilen  być  na 
tym  samym  poziomie;  2) 
wojskowość  f.,  linia  bojowa; 


nad^  ber  —  aufgeftettt  usta- 
wiony na  linii,  uszeregowany; 
in  ber  —  bieneu  służyć  w  li- 
nii, służyć  we  wojsku  ;  ^euer 
auf  ber  gangen  —  ogień  na 
całej  linii,  we  wszystkich 
szeregach;  3)  linia  łączna 
(astronomia);  równik  m.  (geo- 
grafia); unter  ber  —  pod 
równikiem;  bie  -•  paffierett 
przekroczyć  równik  ;  4)  szlak 
kolejowy;  5)  linia  (w  dru- 
karstwie); miara  długości 
(=  V2<^ala) ;  6)  rysy  pi.  twa- 
rzy; 7)  linia  rodu,  familii; 
gerabe,  aufftelgenbe,  abftei= 
benbe  —  linia  prosta,  wstępna, 
zstępna. 

Si'nienartig,  adi.  linearny. 

Öi'nienblatt,  sn.  =(e)g,  pi. 

=6lätter,  podkładka  liniowana 
dla  równego  pisania. 

Si'nicnf  eber,  sn.  pi.  =n,  pióro 

n.  do  liniowania. 

Si^nienfcucr,  sf.  =§,  pi.  — , 

ogień  liniowy  (wojsk.). 

Si'nienförmig,   adi.    linio- 

waty,  w  kształcie  linii. 

Si'nienfüjirung,  sf,  prowa- 
dzenie n.  linii,  liniowanie  n. 

Si'nicnfd)itf,  sn.  =(e)ä,  pi. 

=e,  okręt  liniowy,  wojenny. 

Si'nicntrn^^cn,  sf  pi.  woj- 
sko liniowe,  stałe. 

Si'nicnnntcriage,  sf.  obacz 
Linienblatt. 

öi'nicnjicl^er,  sm.  obacz 
Sintenfebe:. 

SiniCren,  va.  (^aben)  li- 
niować, [feber. 

giniCrfebcr,     sf.     Sinien- 

ginf,  adi.  lewy;  *e  ipanb 
(Sinfe/.)  lewa  ręka,  lewica/. ; 
»er  |)anb,  gur  4n  §anb  (jur 
Sinfen)  po  lewej,  na  lewej  rę- 
ce, stronie ;  ®^e  jur  *en  ^anö 
małżeństwo  na  lewą  rękę,  mał- 
żeństwo morganatyczne;  mit 
ber  =en§anb  auf  jmnbn  warten 
czekać  na  kogo  niechętnie; 
mit  bem  -en  gu^  (Sein)  auf= 
ftel^cn  wstać  lewą  nogą  z  łóż- 
ka, rozpocząć  źle,  w  złem 
usposobienia  dzień;  baS  §emb 
auf  bic»c©eite  angiel^en  wdziać 
koszulę  na  lewą  stronę;  bic 
=e  ©eite  beś  ©c^iffeä  lewy  bok 
okrętu;  Don  ber  =en  <Seite, 
auf 'bie  *c  ©eite,  mit  ber  *en 

§anb  na  odlew. 

49* 


m\u 


772 


Solj 


St'nIC,  sf.  lewa  reka,  lewica 
/.;  bte  äu|crfte  —  skrajna 
lewica  (parlamentaryzm). 

Si'nl^änöcr,  sm.  =§,  pl  —, 

mańkut  m. 

^i'nf(S)l)änbig,  adi.  mańkut. 

Si'nfjjCit,  s/.  niezgrabność/. 

Si'nfifdj,  adi.  niezgrabny; 
=ev  Men\d)  człowiek  niezgra- 
bny, rniezgraba  w.;  =e§  2Bdcn 
niezgrabność;  adv.  niezgra- 
bnie. 

Sinf^,  adv.  na  lewo,  w  lewo, 
na  lewej  stionie,  po  lewej 
ręce;  —  fd^roenÜ!  —  um!  w 
lewo  zwrot!;  —  jcin  być  mań- 
kutem; reduto  unb  —  fein  uży- 
wać równie  dobrze  lewej  i  pra- 
wej do  pracy,  do  pisania  i 
t.  d. ;  bie  ©trumpfe  —  anjie^en 
wdziać  pończochy  na  lewą 
stronę;  ctra.  —  auśtegen,  rter« 
fte^en,  aufnehmen  tłómaczyć, 
rozumieć,  przyjąć  co  krzywo; 
er  fängt  atte§  —  an  wszystkie- 
go chwyta  się  źle,  niezgrabnie. 

Si'n!§Mume,    sf.    pl.    »n, 

odgiętka  /. 

Stnncn,  I.  sn.  =%,  Inianka 
/;,  bielizna ;  II.  adi.  lniany, 
płócienny. 

Sl'nfC,  sf.  pl.  «n,  soczewi- 
ca f. ;    soczewka  /.  (optyka). 

Si'nfcnartig,  Si'nfcnförmtö, 

adi.  soczewkowaty. 

Si'nfcnßendjt,  sn.  ={t)^,pl. 

ee,  potrawa  /.  z  soczewicy. 

St'nfcnglag,  sn.   =fes,  pl. 

«=gläjer,  szkło    soczewkowate, 
soczewka  /. 

Si'nfcmual,  sn.  '{i)^,pi.  =e, 

pieprzyk  m.  (na  twarzy). 

Śi'nfcnmCl)I,  sn.  -(e)§,  mą- 
ka f.  z   soczewicy. 

Śt'nfcnfu)JłJC,  sf.  pl.  »n,  zu- 
pa /.  z  soczewicy. 

ŚinfcntDttfC,  sf.  pl.  -n,  so- 
czewica czteroziarnowa. 

^i'nfcnjälilcr,  sm.  «§,  pl. 

— ,    liczykrupa    m.,    smarzy- 
wiecheć  m. 

Si'^łJd)en,  syu  ^g,  pl.  —, 

dim.  od  iiippe,  mała  warga. 
Si'^))C,  sf  pl.  =n,  warga  f. ; 
bie  obere,  bie  untere  —  warga 
górna,  dolna;  birfe  =n  grube 
wargi;  aufgetootfene  «=n  ob- 
wisłe wargi;  ba§  foU  uiĄt 
ü6er  meine  -n  fommen  nie 
wyjdzie  to  z  ust   moich  ;  fid^ 


auf  bie  «n  Bei|en  ugryźć  się 
w  język;  meine  «=n  follen 
bid^  preifen  moje  usta  wielbić 
cię  będą.   . 

Si'p^Cn=,  adi.  wargowy. 

Si'ppcnOär,    sm.  =en,    pl. 

sen,  wargowiec  m. 

Si'^^cnöluttte,  sf.  pl.   =n, 

kwiat  wargowy. 

Si'ł):|jenMutIer,  sm.  2)1-  ro- 
śliny 2^1'  mające  kwiaty  war- 
gowe. 

Si':^))enfifd),  sm.  «cs,  pl.  *e, 

wargacz  m.  (ryba). 

Si'|[pcnfttefle,   sf.  pl.    »n, 

niezmiarka  /. 

Si'V^cnoef^iüür,  sn.  «(e)g, 

2)1.  «e,  wrzód  m.   na   wardze. 

Si'^J^Jcnlaut,  sm.  =(e)g,  ^jZ. 

t(,  głoska  wargowa  (grama- 
tyka). 

Stqueu'r,  sm.  obacz    £i!ör. 

Sif^Ui't),  adi.  wylikwidowa- 
ny,  płynny. 

SiquibatiO'n,  (wym. :  -cion), 
sf.  pl.  «en,  likwidacya  /".,  obra- 
chunek m,,  obliczenie  n., 
rozliczenie  n. 

Sigiiiba'tor,    sm.    =g,    pl. 

sto'ren,  likwidator  m.,  obli- 
czający należytości. 

St'gmbte'rcn,  va.ßahtn)  li- 
kwidować, obliczać,  wyracho- 
wywać. 

Si'f))(e)Icr,  sm.  =§,  pl.  —, 

szeptacz  m. ;  szeplun  m., 
szepleniuch  w.,  szepielak  m., 
szepioł  m. 

Si'f^Cln,  vn.  (fiaben)  szele- 
ścić, szeplenić,  jąkać  się;  va. 
(I^abeu)  szeptać  do  ucha. 

Sift,  sf.pl.  «en,  podstęp  m.] 
chytrość  /.,  fortel  m.,  chytry 
obrót,  wykręt,  wybieg  m. ; 
=en,  obroty^?.;  —  anroenbcn 
braud^en  użyć  podstępu;  mit 
—  podstępem,  podstępnie  adv. 

Si'fte/«/.  pl.  -n,  lista  /., 
rejestr  m,  spis  m. ;  eine  — 
anfertigen  spisać,  sporządzić 
rejestr;  in  bie  —  eintragen 
wpisać  do  rejestru,  zarejestro- 
wać; an^  ber  —  ausftreid^en 
wykreślić  z  rejestru. 

!^i'ftig,  adi.  podstępny ;  «=er 
©efell,  ilaug,  g^udjä  szczwany 
lis;  adv.  także  lifligerroeife 
chytrze,  podstępnie. 

i^ffÜrabk,  '  sf.    pl.     =n, 

skrytosz  m.  (skorupiak). 


SitonCi',  sf.  2)1-  =cn,  litania 
/. ;  eine  lange  —  długi  spis ; 
eg  ift  bie  alte  —  zawsze  ta 
sama  piosenka. 

Si 'ter,  sn.  =0,  pl  — ,  litr  m. 

Sitera'rif(^,  adi.  literacki, 
naukowy ;  adv.  po  literacku, 
naukowo, 

Sitera't,  sm.  =en,  pl.  =en, 

literat  m.,  piśmienny  m.,  czło- 
wiek naukowy. 

SiteratU'r,  sf  pl  »en,  lite- 
ratura f,  piśmienictwo  n. 

I     Sitcratu'rMatt,  sti.  =(e)§,i?z.  - 

I  «blättcr,  pismo  literackie,  nau- 
I  kowe. 

Sücratu'rgcfd)i(^te,  5/.  pl 

I  «n,  historya  f.  literatury,  dzie- 
je 2)1-  piśmienictwa. 

I     Siterotu'röcrcin,  sm.  *(e)5, 

2)1    *e,   stowarzyszenie  litera- 
:  ckie,  naukowe. 

Sitcraturscitmtg, sf. pl  -en, 

gazeta  literacka,  naukowa. 

I     Silljtongltmnter,    sm.    =5, 

tłuszczkowiec  m. 

Sit^ogra'^^,  sm.  =cn,  2^?. 

=en,  litograf  m. 

SitI)ogro^^ic',  sf.  2^1-  =en, 

litografia  /'. 

Sit^ogra^i^ic'rcit,t'a.  (^aben) 

litograf  o  wać. 

Stt^Ogra':pl)if(J),  adi.  lito- 
graficzny. 

SiturgiC',  sf.  liturgia  f. 

SttU'fgifd),  adi.  liturgiczny; 
adv.  liturgicznie. 

St'^e,  sf  pl  -n,  cienki,  ple- 
ciony sznurek  (do  obszywa- 
nia). 

Störte',  sf  pl  >n,  liberya 
1/.,  barwa  /.,  ubranie  n.  słu- 
żących. 

'Siörec'bei)iente(r),  sm.  >Un, 

pl  »te(n),  sługa  m.  w  liberyi 
(chodzący). 

Stje'ns,  5/.,  Sijensio't,  sm. 
obacz  :^icen3,  Sicentiat. 

Sob,  sn.  =(e)ö,  pochwała/., 
chwała  /. ;  stawa  /.,  chluba 
f.,  zaszczyt  m.,  zaleta  /". ; 
jmnbm  —  erteilen,  geben  po- 
chwałę komu  dać;  mit  uielem 
■=e  t)on  jmnbm  teben  bardzo 
chlubnie,  zaszczytnie  o  kim 
mówić;  jmnbm  fĄledbtea  — 
geben  dać  komu  naganę,  ganić 
kogo  mówiąc  o  nim ;  baŚ  fann 
man  il)m  311  feinem  «e  na(^= 
fagen  można  to  powiedzieć  na 


So'ökflierbe 


773 


So'cfcnfo^f 


jeg-o  (po)chwałę;  e§  gereicht 
if)m  ^ütn  -i  należy  inu  to  za 
zaletę  poczytać ;  ©otteö  — 
fingen  śpiewać  chwałę  Pana  ; 
©Ott  (fei)  — !  chwała  Bogu! 
dzięki  Bogu;  eigenes  —  ftin!t 
chwała  z  własnych  ust  śmier- 
dzi. 

So'bÖCOierbC,  sf.  żądza  /. 
chwały,  stawy. 

So'ben,  va,  (fiaben)  chwalić, 
pochwalać;  baä  lobe  id^  an 
i^m  to  pochwalam,  to  mi 
się  u  niego  podoba;  gule  2Bare 
lobt  fid^  felbft  dobry  towar 
sam  się  chwali,  dobry  towar 
wiechty  nie  potrzebuje;  id^ 
lobe  mir  einen  guten  Sraten 
chwalę  sobie,  lubię  dobrą  pie- 
czeń; man  foli  'ü^n  3^ag  nic^t 
cor  bem  2l5enb  —  nie  chwal 
dnia  przed  zachodem  słońca, 
nie  chwal  dnia  z  rana. 

So'öcnötijert,    So'6engtDÜi:= 

big,  adi.  chwalebny,  chwały 
godny;  adv.  chwalebnie. 

So'öescrl^cöung,  sf.  pi  «en, 

wysławianie  n.,  wychwalanie 
n.,  pochwały  pi.',  =cn  über 
jmnbn  mad^en  wielce  kugo 
wychwalać,  wysławiać. 

So'bgcbiii^t,  sn.  =(e)§,  pi. 

=e,  wiersz  pochwalny. 

So'bgcfang,  S7n.  =(e)g,  pi. 

sfange,  pienie  pochwalne, 
śpiew  na  czyją  cześć; 
hymn  m. 

SobfjUbcIei',  s/.pl.  =en,  prze- 
sadna pochwała,  zbytne  wiel- 
bienie, zachwalanie  n. 

So'b^Ubeln,  ta.  (^aben)  prze- 
sadnie wychwalać,  wielbić 
bez  miary,  kadzić  komu. 

^^O'hfjUUtt,  sm.  ■■  ^,  pi.  —, 
wychwalacz  m.,  schlebiacz  7». 

SÖ'Mitf),  adi.  chwalebny; 
jako  tytuł:  świetny;  adv. 
chwalebnie. 

Sii;6Iit()fcit,  sf,  chwale- 
bność  /. 

So'biteb,  sn.  «(e)g,  pi.  =er, 
pieśń  pochwalna. 

So'öo^jfcr,  sn.  »§,  p>1-  — / 
ofiara  /.  chwały. 

So'b^i'eifClt,  va.  lobpreife, 
tobpreifefti  lobpreift,  Tobpreift, 
lobpreiftc,  ^i^tt  gcfobprelft, 
wielbić,  sławić,  wychwalać, 
wywielbiać,  uwielbiać. 

So'b^jreifer,  sm.  -§,  pi  —, 


wielbiciel  w.,  sławicie!  m., 
wychwalacz  m. 

So'b^reifung,   sf.  j^l  =en, 

wysławianie  w.,  uwielbianie  n. 
So'brebC,  sf.  pi  =n,  mowa 
pochwalna,  panegiryk  m. 

Sü'brcbner,  sm.  =ś,  pi  —, 

chwalca  m.,  panegirysta  m. 

So'brcbncnfd),  adi.  panegi- 
ryczny;  ado.  panegirycznie. 

SoDfdirift,  sf.  pi  =cn,  pi- 
smo pochwalne. 

So'bfingcn,  vn.  lobfinge, 
(obfingft,  f)abe  lobgefungen, 
chwalić,  sławić  kogo  śpiewem, 
opiewać  czyją  chwałę. 

So'bf^Jntä)/  sm.  -(e)g,  i;?. 
=fprücf)e,  pochwała  /.  (słowa- 
mi wyrażona). 

SO'bfudjt,  sf.  żądza  /.  po- 
chwał, [chwał. 

So'ÖjÜtf)tig,  adi.  chciwy  po- 

Sodj,  sn.  =(e)g,  pi  Söc|er, 
dziura  /.,  loch  m.,  jama  f, 
dół  m.;  ein  —  in  etro.  mad^en 
zrobić  w  czem  dziurę,  prze- 
dziurawić co;  ein  —  bol^rcn 
wywiercić  dziurę;  jmnbm  ein 

—  in  hm  Äopf  fc^Iagen  wybić 
komu  dziurę  w  głowie;  auś» 
gefal^reneg  —  wybój  w.;  jmnbn 
ing  —  roerfen,  ftedfen  do  dziu- 
ry, do  lochu  (=  do  więzie- 
nia) kogo  wsadzić ;  biefe  2ßol^= 
nung  ift  ein  roal^reö  —  to 
mieszkanie  jest  prawdziwa 
dziura;  bort  i)at  het  S'i^mev^ 
mann  baö  —  gelaffen!  tam  są 
drzwi  I;  meine  S3ör[e   §at   ein 

—  bekommen  w  moim  pugi- 
laresie zrobiła  się  wielka  dziu- 
ra, doznałem  znacznego  uby- 
tku w  pieniądzach;  er  fäuft 
töie  ein  —  leje  w  siebie  jak 
w  studnię;  ein  —  gumad^en, 
juftopfen  zatkać  dziurę,  dłag 
zapłacić;  ein  —  äu=  unb  baö 
anbete  aufmad^en  jedną  dziu- 
rę zatkać  a  drugą  zrobić,  na 
zapłacenie  długu  nowy  dłag 
zaciągnąć;  auf  albo  au§  bem 
legten  ==e  pfeifen  reszta  gonić, 
być  na  schyłku,  być  blizklm 
zgonu;  ein  —  mad^en  nie  tra- 
fić żadnego  kręgla,  zrobić 
dziurę  (w  grze  w  kręgli). 

^o'äjhtntti,    sm.  '«§,   pi 

— ,  dłóto  gniazdowe. 

^0'Ć)H\}XtV,  sm.  -g,  pi  — , 
świder  m.  do  wiercenia  dziur. 


So'^cifen,  sn.  =§,  pi  —, 

pro  bój   m. 

SÄ  d)et(^cn,   Wi)t\,  n'iy 

kin,  sn.  =5,  pi  — ,  dim.  od 
iiJod),  dziurka  /".,  dziureczka  /. 

So'^cn,  va.  (^aben)  dziu- 
rawić, wytłaczać,  robić  w  czem 
dziury,  przebijać. 

SÜ'djCtig,  adi.  dziurawy, 
dziuro  waty. 

Sö'djer^Jilj,  sm.  =eg,  pi.  se, 
Sü'djcrfdjujamm,  sm.'{t)%,pi 

'fd^iüämme,  dziurawiec  m., 
pępek  m.  (grzyb);  gelber  — 
żółtak  7W.,  koźlak  m. 

So'd)maf(^ine,  sf.  pi  «u, 

przebijarka  /.,  dziurawnica 
/.;  einfeitige,  grocifeitige,  bop= 
peltę  —  przebijarka  jedno- 
stronna, dwustronna,  po- 
dwójna. 

So'd^fägc,   sf.  pi  =n,  piła 

/.  otworowa,  otwornica  /. 

So'cCftCtn,  sm.  -(e)g,  pi  =e, 
kamień  graniczny. 

So'd)5tr!cI,  sm.  =§,  pi  —, 

cyrkiel  kalibrowy. 

Sö'dt^en,  sn.  »§,  pi  —, 

dim.  od  iiodfe,  loczek  m. 

So 'de,  sf.pl  =n,  1)  lok  m., 
pukiel  w.,  kędzior  m. ;  bie 
§aare  in  =n  legen  włosy  trefić, 
w  papiloty  zawijać;  =n  bren» 
nen  przypalać  włosy ;  2)  wabik 
w?.,  piszczałka  /.  do  wa- 
bienia. 

So'dcn,  va.  (^abenj  1)  ba§ 
§aar  —  włosy  trefić,  w  pa- 
piloty zawijać  i  zapiekać ; 
il^re  §aare  —  fid^  jej  włosy 
kędzierzawią  się;  2)  wabić, 
nęcić,  przynęcać;  łudzić; 
SSÖget  —  przywabiać  ptaki; 
jmnbn  %\x  fic^  —  wabić  kogo 
do  siebie;  jmnbn  in  bie  g^aKe 
—  zwabić  kogo  w  zasadzkę; 
jmnbm  baś  ®etb  au§  ber 
wCafc^e  —  wyłudzić  od  kogo 
pieniądze;  ein  ©e^eimniś  auä 
jmnbm  —  wyciągnąć  z  kogo 
tajemnicę,  ciągnąć  kogo  za 
język. 

'  So'denbau,    sm.,    So'deit- 

gCbäubC,  sn.  układanie  n., 
zawijanie  ??-.,  układ  m.  loków. 

So'denljaor,  sn.  <e)g,  pi 

=e,  włos  kędzierzawy. 

So'rfeufO^f,  sm.  =e§,  pi 
=föpfe,  głowa  kędzierzawa, 
głowa  w  loki  strojna. 


So'dentc 


774 


So'^cn 


SO'tfcntC,  sf.  pl.  -n,  kaczka 
f.  do  wabienia. 

So'tfcr,  sw.  s§,  2^?.  — , 
wabiciel  m. 

So'tfer,  I.  adi.  1)  słabo 
umocowany,  ruszający  się, 
ruchomy,  luźny;  sypki,  miałki, 
miękki,  pulchny,  lekki,  kru- 
chy, rzadki ;  ;  ca  ©rbreid^  grunt 
pulchny;  «e§  ©eroebe  tkanka 
rzadka;  ^eg  SBrot  chleb  lekki, 
nienarobiony,  z  rzadkiego 
ciasta;  srer  i^a|n  ząb  chwie- 
jący się,  słabo  siedzący;  »eg 
©eit  lina  lekko  wyciągnięta, 
niemocno  wyprężona;  bie 
®rbc  —  mać)en  ziemię  rozbić, 
rozkopać,  spulchnić;  —  raer» 
ben  rozchwiać  się,  rozrze- 
dnieć,  wzruszyć  się ;  2)  ein 
«=er  2JJenfc^,  8ei[ig,  S^ogel  hu- 
lak,  pustak,  kawałek  hultaja, 
rozwiązły  człowiek,  lekko- 
myślny ptaszek;  ein  «eö  Seben 
fül^ren  rozwiąźle  żyć;  II.  adv. 
—  binben,  knüpfen  lekko 
związać;  ber  6c^ul^  fi^t  mir 
gU  —  bucik  jest  mi  za  wolny, 
za  duży;  —  leben  żyć  roz- 
wiąźle. 

ŚO 'derzeit,  sf.  lekkość  /., 
rzadkość  /. ;  rozwiązłość  /. 

So'tfcrn,  va.  (^aben)  obacz 
Sotfer  machen  ;«;w.  (fein)  obacz 
Sodfer  roerben. 

So'Öpte,  sf.  pl.  -n,  wabik 
m.,  flecik  m.  do  wabienia. 

So'(fI;erb,  «w.  ^(e)g,  2>?.  "Z, 

wabidło  w.,    miejsce  w.  gdzie 
ptaki  wabią. 

SO'dig,  So'tfidjt,  adi.  kę- 
dzierzawy. 

So'dmtftel,  sn.  -§,  pZ.  — , 

wabik  w.,  neta/.,  przynęta/. 

So'tf^jfCifC^  s/.  ?)?.  =n,'  wa- 
bik w.,  piszczałka  /.  do  wa- 
bienia. 

SO'tffÖUgcr,  sm.  obacz  Sotf' 
üocjel. 

So'cff^Cife,  sf  pl.  ='n,  neta 
f.,  ponęta  /.,  żer  wabiący; 
przyłuda  / 

So'tffpÜ^Cl,  sm.  =§,  pl.  —, 
agent  prowokujący,  wyzywa- 
jący. 

'  So'öfttmme,  sf.  pi  =n,  głos 

wabiący. 

So'tfmifl,  sf  pl.  -en,  wa- 
bienie n.,  nęcenie  n.,  pokusa  w., 
ponęta/.,  powab  m.;  bie  »en 


beg  Safterg  ponęty  do  wy- 
stępku. 

So'tföogcl,  sm.  =%,pl.  '»ligel, 

wab  m.,  wabik  m.,  ptak  słu- 
żący do  wabienia  innych  pta- 
ków. 

SO'CU^,  sm.  —,  pl,  Soci, 
miejsce  n.\  ustęp  m,,  prewet 
m.\  (in)  Soco  w  miejscu,  na 
miejscu. 

S0'bC,;L  sf.  pl.  =n,  1)  la- 
torośl /.  2)  strzęp  m.  (wiszą- 
cy); jmnbn  bei  ben  =n  friegen 
chwycić    kogo    za    czuprynę; 

II.  —  i  So 'ben,  sm.  «g,  pl. 
— ,  gatunek  sukna    grubego. 

So'ben,  vn.  (fiaben)  wy- 
puszczać, rosnąć   (leśnictwo). 

gO'bCraf(^e,  ś/  perzyna  /. 

So'berit,  vn.  (I^aben)  palić 
się,  płonąć,  buchać  (o  ogniu) ; 
przenośnie:  pałać  (miłością, 
nienawiścią). 

SÖ'ffel,  '  sm.  =g,  pl.  —, 
łyżka  /. ;  er  ^ttt  bie  äiJeig^eit 
mit  «=n  gegeffen  pojadł  wszyst- 
kie rozumy;  bie  —  beg 
^ajen  słuchy  m.  pl.^  uszy 
n.  pl.  zająca. 

SiJ'ffClafttg,  adi.  łyżko- 
waty, 

SiJ'ffelbo^rcr,   sm.   t^,  pl. 

— ,  świder  łyżkowy,  łopień  w. 

SiJ'ffcI(!^cn,  sn.  "§,  pl.  —, 
dim.  od.  Söffel,  łyżeczka  /. 

SiJ'ffctcntC,  sfpl.  »n,płasko- 
nos  m. 

SÖ'ff eiförmig,  adi.  łyżko- 
waty; adv.  łyżkowato. 

SiJ'ffcIganö,  sf.  pl.  «gänfc, 

gęsica  /.,  łyszczak  m. 

'Sö'ffcnraut,  sn.  -(e)g,  pl. 

sJräuter,  łyszczyca  /.,  świnie 
bagno,  warzęcha  /.  (ziele). 

SÖ'ffcIn,  va.  (^abcn)  łyżką 
jeść;  ^eute  gibt  eg  nid^tg  ju 
—  niema  dziś  nic  do  jedze- 
nia; vn.  (fjaben)  mit  ^^rauen« 
jimmcrn  —  kobietki  ko- 
sztować. 

SÖ'ffcUti^Cr,  sm.  obacz 
Soffelflang. 

SÖ'ffClfamett,  sm.  *g,  śli- 
macznik m. 

SÖ'ffclfticI,  sm.  e(e)g,  pl. 
eC,  trzonek  m.  u  łyżki. 

Sö'ffelftiJr,   sm. '  =(e)g,   vi. 

=e,  kopyść  /.  (ryba). 

Sö'ffdöofi,  sm.  ein  —  polua 
łyżkę    (np.  lekarstwa  zażyć). 


SÖ'ffCltöCife,  adv.  łyżkami, 
po  łyżce. 

Sö'ff(c)Icr,  sm.  =g,  pl.  —, 
kobieciarz  tw.,  lubieżnik ;  ob. 
Söffelente,  Söffelgang. 

Sog,  löge,  obacz  Sügen. 

Sog(g),  sn.  =g,  przyrząd  m. 
domierzenia  szybkości  okrętu. 

Sogari'lömcnbuc^,  sn.  =(c)g, 
Sogari'tljmcntafcln,    sf.   pl. 

tablice  logarytmiczne. 

Sogari'ttintif^,  adi.  loga- 
rytmiczny ;  adv.  logarytmi- 
cznie. 

Sogan't^tttuö,  sm.  —,  pl. 

smen,  logarytm  m. 

So'gbu^,  sn.  =(e)g,  pl. 
sbÜC^er,  żurnal  pokładowy 
okrętu.  _ 

Sb'ge,  (wym.:   -że),  sf.  pl.       ■ 
»n,     loża   /,    przegródka    /. 
w  teatrze  dla  widzów;    miej- 
sce    n.    zgromadzeń     wolno- 
mularzy. 

So'ggta,  (wym.:  lodża)  sf. 
pl.  «ien,  bie  «=ien  beg  3flapf;ael 
lodzie  /.  pl.  Eafaela. 

Sogt'ersimmer,  (wym.:  -żir) 

sn.  »g,  pl.  — ,  pokój  goś- 
cinny. 

Sogie'ren,  (wym.:  -żiren) 
vn.  (^aben)  mieszkać ;  va. 
(^aben)  mieszkanie  komu 
dawać, 

So'gÜ,  sf.  logika/.,  loika  f. 

So'gtfer,   sf    »g,  pl.   —, 

loik  w, 

So'gifc^,  adi.  logiczny; 
adv.  logicznie. 

Sogogri'^^,    sm.   =en,  pl. 

•en,  logogryf  m.  (zagadka). 

Sol),   adi.  jasno  się  palący. 

So'PaHen,  sm.  obacz  So^- 
!ud&en. 

So'Peet,  sn.  =(e)g,  pl.  *e, 
garbówka  /.,  grzęda  gar- 
bówkowa. 

So'Peijc,    So'PrüIje,    sf. 

pl.  sn,  dębnłca  garbarska, 
kwas  garbarski,  rozczyn  vi. 
do  macerowania  skór. 

So'Poben,    sm.  »g,  łęg  m. 

\  ŚO'I)e,  sf.  pl.  =n,  płomień 
7«.;  dębnica  garbarska;  ben 
jCellen  bie  —  geben  włożyć 
skóry  do  dębnicy  garbarskiej, 

'  dębić  skóry. 

'So'^eif^e,  sf  pl.  ^n,  dąb 

pospolity. 

So'IjCl^  ^^^'  (f^rtl^cn)   płonąć 


So'fjfarkn 


775 


gofomoti'üfdjoruftcin 


=  lobern;  va.  (^aBen)  debo- 
wac,  dębić. 

Ji^o'^faröen,  So'I)far6iö,  adi. 

debiony,  debiaaty. 

So'ljgar,    adi.    wydebiony, 
debay. 

'So'^gcrficr,  sm.  -§,  pl  —, 

garbarz  m. 

^A^nUxtx',   sf.  pl.   «en, 

garbarstwo  n.  ]  garbarnia  /. 

So'Ijöru^c,  sf.  pl  -cn,  dół 

771.  do  dębienia  skór. 

So'^fafteii,     sm.    =3,     pl 
=!ärten,  garbowinowe  łoże. 

So'^fudjcn,  sm.  «g,  i??.  — , 

garbowiny    pl.,    wypory    pZ., 
trysła  /. 

ÖÜ'^mÜ^IC,  sf.  pl  =n,  młyn 
m.  do  kory  dębowej. 

nagroda  /".,  płaca  /.,  zapła- 
ta /. ;  (Xage=)  dniowe  n. ; 
gum  —  w  nagrodę;  feinen 
— ,  feinen  oetbienten  —  emp»- 
fangen  odebrać,  otrzymać  za- 
służoną zapłatę;  Unban!  ift 
ber  5BeIt  —  niewdzięcznością 
świat  płaci;  urn  —  arbeiten, 
bienen  pracować,  służyć  za 
zapłatę,  za  pieniądze;  jmnbn 
in  —  nel^men  przyjąć  kogo 
do  słaźby;  bei  jmnbm  in  — 
fteben  być  u  kogo  w  służbie. 
td'l)mxi)tit,   sf.    in.    »en, 

robota  /.  za  uajem,  najemna, 
najemnicza, 

So'^naröeiter,  sm.  «ś,  pl 

— ,   najemnik   w.,    najmit  m. 

g0'tinarl)eitenu,     sf.    pl 

=  innen,      najemnica    /.,     na- 
jemniczka  f. 

Sol^nbebicnte(r),  sm.  =teii, 
pl  '(n),  So'^nbicner,  sm.  Ȥ, 

pl  —,  sługa  najemny,  najęty. 
SO'^nen,  I.  va.  (^aben)  na- 
gradzać, nagrodzić,  płacić; 
bie  2lrbeit  —  nagrodzić  (za) 
pracę;  ©ott  to^ne  eä  bir! 
niech  ci  Pan  Bóg  zapłaci! 
imnbm  mit  Unbanf  —  nie- 
wdzięcznością się  liorau  od- 
płacać; imnbm  für  etrc.  — 
nagrodzić  komu  co,  zapłacić 
komu  za  co;  jmnbm  übet  — 
źle  się  komu  wywdzięczyć; 
II.  vn.  i  fic^  — ,  vr.  (|aben) 
opłacać  się;  e§  lo^nt  fic^  ber 
SJlÜl^e  warto  tern  się  zająć, 
czynić  tego  niezawadzi;  eś 
lo^nt  fic^  nic^t  ber  3Kü^e  nie 


warto  tern  się  zajmować, 
szkoda  czasu  i  atłasu. 

SÖ'IjUCU,  va.  (^aben)  wy- 
płacać żołd. 

So'Ijlier,  sm.  obacz  $8e= 
to^ner. 

Öö'^ncr,   sm.  =§,  pl  —, 

robotnik  najemny,  najem- 
nik m. 

So'l;nöetrcibe,  sn.  *§,  kop- 

czyzna  /. 

2o'I)n^crr,  sm.  »n,  pl  'in, 

chlebodawca  m.,  pan  m., 
pryncypał  m. 

^o'f}\\lnt\ć)t,   sf.    pl    «n, 

powóz  najęty,    do   wynajęcia. 

S0'^nfutf(iOcr,  sm.  *0/  pl 

— ,  wynajmujący  m.  powozy; 
woźnica  najęty,  najemny. 

So'^nltfte/  sf.  pl  =n,  lista 

zarobkowa,  zarobku. 

Sö'f)unagcl,    sm.    --^,   pl 
=nägel,  Ion  m. 
Sü'fjntag,  sm.  s(e)§,  pl  =e, 

dzień  m.  wypłaty  (płacy, 
żołdu). 

löij'^nung,  sf.  pi  *en,  płaca 

/, ;  żołd  m. 

Sö'Iinungötag,    sm.  obacz 
Sobntag. 
So'I;rint)e,  sf.  pl  ^n,  kora 

/.  do  garbowania. 

%^\^\f  adi.  lokalny,  miej- 
scowy. 

Sofa'1^  sn.  K^)§;  pl'  -9, 
lokal  m.,  miejsce  n. 

So!a'I=,  adi.  lokalny,  miej- 
scowy. 

Sofalbebarf,  sm.  s(e)Ö,  za- 
potrzebowanie, miejscowe. 

Sofalblatt,   sn.  Ke)ä,  pl 

=blätter,  dziennik  lokalny,  dla 
czytelników  i  spraw  miej- 
scowych. 

Sojfalific'i'eii,    va.    (Ijaben) 

(z)lokalizować,  umiejscowić, 
ograniczyć  na  pewne  miejsce. 

Sotalttä't  sf.  pl  «en,  miej- 
.scowość  /. ;  bie  =en  eines 
§aufeä  ubikacye  pl  domu. 

Sofa'I^atrioti^mu^,  sm.  —, 

patryotyzm  miejscowy,  za- 
ściankowy. 

SoJa'lDcräubcrung,  sf.  pi 

=en,  zmiana  /.  mieszkania, 
lokalu  (np.  sklepowego). 

Sofomobi'Ie,  sf.  pl  *n, 
i  Sofontobi'I  sn.  -§,  pl   »e, 

lokomobila  /'.,  machina  pa- 
rowa   przenośna,    przewoźna. 


2ofomOti'D=,   adi.   parowo- 
zowy, parowozu,    parowozów. 

Sofomoti'DauffcI)cr,       sm. 

=§,  pl  — ,  dozorca  m.  paro- 
wozów, parowozowy. 

Sofomoti'üe,    sf.   pi    =n, 

lokomotywa  /.,  parowóz  w., 
parochód  kolejowy;  33erg — 
lokomotywa  górska;  betriebe* 
fertige,  betriebsfähige  —  pa- 
rowóz gotowy;  ©iljugś —  lo- 
komotywa pośpieszna ;  ge= 
^eijie,  angei^eijte  —  lokomo- 
tywa w  parze ;  §albn)atme  — 
parowóz  ciepły;  falte,  unge* 
^eijte  —  parowóz  zimny; 
SafłjugS —  parowóz  ciężarowy; 
—  mit  gefuppettcn  2ld)fen 
parowóz  o  sprzężonych  osiach ; 
3fiangier—  parowóz  zestaw- 
czy;  ^leferoe —  parowóz 
zapaśny,  rezerwa;  fc^iebenbe, 
łaud^enbe  —  lokomotywa 
pchająca;  Slenber —  loko- 
motywa tendrowa,  parowóz 
jaszczykowy;  SSorfpann — 
lokomotywa  przyprzężona ; 
jugfül^renbe  —  parowóz  po- 
ciągowy. 
Sofomott'öfü^rer,  sm.  »§, 

pl  — ,  maszynista  m. 

Sofontoti'üfii^rerlc^tling, 

sm.  »ś,  pl  =e,  pomocnik  m., 
uczeń  m.  maszynisty,  podma- 
szynista  m. 

Sofomoti'öf^ale,  sf.  pi  -n, 

lejek  lokomotywowy. 

Sofomoti'bgcftctt,  sn.  =(e)§, 

pl  -t,  rama  /.  lokomotywy, 
podstawa  /.  parowozu. 

Sofomotfu^ei^cr,    sm.  =§, 

pl  — ,  palacz  m. 

Solomott'tjfeffcl,    sm.    =§, 

pl  — ,    kocieł  m.    parowozu. 

Sofomotiü'ülomctcr,     sm. 

=§,  pl  — ,  kilometr  parowo- 
zowy. 

So!omoti'Dloufbrü(fe,     sf. 

pl.  »n,  kładka  boczna  paro- 
wozu, chodnica  /. 

Solomoti'Dmontieruitg,    sf. 

pl  -tn,  zestawienie  n.  loko- 
motywy. 

Sofomoti'D))ar!,  sm.  =(e)?, 

tabor  m.  parowozów. 

Sofomoti'ö^fcifc,  sf.  pl  =n, 

świstawka  /.  parowozu. 

Sofomoti'üf^ornftciu,    sm. 

--(e)g,  pl.  »e,  komin  m.  paro- 
wozu. 


Sofomoti'öfdju^^cu 


776 


So'§=6nnöCu 


So!omoti'üfcf)u^))cn,  sm.  -§, 

pl.  — ,  (^eijl^augi)  parowo- 
zownia /. 

Sotomoti'ljftatton,    sf.  pi. 

«=en,  stacya  /.  pobytu  loko- 
motyw, stacya  parowozowa. 

Sofomott'Dttiedjfelftation,  s/. 

pi.  =en,  stacya  /.  zmiany 
lokomotyw,  parowozów. 

Süfomoti'öüjcrtftöttc,  sf.  pi. 

^m,  warsztaty  pi.  lokomotyw, 
parowoziarnia  /. 

SofU'ftC,  sf.  pi.  -n,  sza- 
rańcza f. 

Soltfj,  sm.  =(e)0,  pi.  ^t, 
kąkol  m.\  mit  —  üfrmifc|t, 
DoUer  —  kąkolisty. 

SontI)a'rb,  sm.  i    n.   =§, 

pi.  "S,  lombard  m.,  bank 
pożyczkowy;  pi.  jg,  listy  po- 
życzkowe. 

Somtia'rbbailc^en,  sn.  Ȥ, 

pi.  — ,  pożyczka  f.  za  za- 
stawem, 

Somöa'rbfdjetue,  Somöa'rb= 

JCttCl,  sm.  pi.  listy  pożycz- 
kowe zastawne. 

Somöarbic'ren,  va.  (^aben) 

lombardować,  pożyczać  za 
zastawem. 

So'mkr,  sn.  =g,  i  gö'mlier- 

\p\tl,  sil.  =eś.  lomlar  m.  (fran- 
cuska gra  w  karty). 

!2o'rI)cer,  sm.  =g,  pi.  =en, 
laur  m.,  wawrzyn  m.]  mit 
=en  frängen,  Befransen  wa- 
wrzynem (u)  wieńczyć;  auf 
feinen  =cn  (au5)rul^en  na  lau- 
rach, na  wawrzynach  spo- 
czywać. 

'So'rt)eCi:=,  adi.  laurowy, 
wawrzynowy. 

So'rI)eciI)aum,  sm.  «(e)^,  pi. 

«=bäume,  wawrzynowe,  lauro- 
we, bobkowe  drzewo,  laur  m., 
wawrzyn  m. 

^o'rkerölatt,  sn.  -(e)§,  pi. 

=blätt€r,  liść  wawrzynowy, 
bobkowy. 

«0'rticere,  sf.  pi.  -n,  jagoda 
wawrzynowa,  bobek  m.;  pi. 
■=n,  (obiaz.)  sława  f. 

!^o'i'IiceEl)ntn,  sm.  5(e)g,  pi. 

*?/  S^j  wawrzynowy. 

So'r6eci1irfd)c,  sf.  pi.  -n, 

wawrzynowiśiiia  /". 

I^o'röccilrans,  sm.  »eg,  2^^- 
'hanie,  i   ^o'röeerfronc,   sf 

pi.  =n,  wieniec  laurowy. 


So'röceröl,  sn.  =(e)§,  _?j7.  ^e, 

olejek   laurowy. 

So'röccrrofc,    */.   i??,   «n, 

róża  sybirska,  płochowiec  m. 

So'röcerttiali),  sm.  '{e)§,pi. 

»n)äll)cr,  las  laurowy. 

So'rbecrtDCibc,  sf  pi.  «n, 

wierzba  f,  łozina  f. 

So'röeerstDCtn,    sm.    =(e)g, 

^?.  =c,  gałązka  /.  wawrzynu, 
laurowa. 

Sordj,  swi.  s(c)§,  pi.  "i,  gad 
w.,  płaz  m. 

!2orb,  sw.  =§,  ^?.  =§,  lord  w. 

So'ibfd)aft,    «/.    i^?.    »en, 

godność  /.,  tytuł  m.  lorda. 

So'renäbirnc,    «/.  ^?.   =n, 

gruszka  wawrzynówka. 

So'rcnjfraut,  5«.  =(e)§,  ^^z. 

sfräuter,  tojeść  pospolita. 

SorCtte,  sf.  pi.  =n,  utrzy- 
manka  /.,  kobieta  /.  lekkich 
obyczajów. 

SörpC'tte/wym. :  lornjette), 
sf.  pi.  sU,  lorneta  /.,  lor- 
netka /. 

Sorgnettie'rcn,  vn.  (§a6en) 

lornetować,  patrzeć  przez 
lornetkę. 

SorgilO'U,  (wym.:  lornją), 
sn.  i§,  pi.  SÖ,  lornetka  /., 
szkiełko  n. 

So'rt,  sf.  obacz  Sorort). 

Sorf,  sm.  obacz  2oxć). 

So§,  sn.  =fe§,  pi.  =fe,  los 
w^. ;  ba§  —  jiet)en,  werfen 
losy  ciągnąć,  rzucać,  loso- 
wać; burc^  öag  —  befommctt 
losem  dostać;  bag  —  foU 
entfd^eiben  los  rozstrzygnie; 
burd)  baö  —  beftimmen,  raa^» 
len  losem  rozstrzygnąć,  ozna- 
czyć, wybrać;  burego  —  oer- 
teilen  losem  rozdzielić;  boś 
gro^c  —  gerotnncn  wygrać 
wielki  los,  dostać  pierwszą 
wygrane;  mein  —  i[t  fjerauś: 
gefommen,  fiat  gerconnen  mój 
los  wyszedł,  wygrał;  bttö  — 
ber  ä}?enfrf)en  los,  przezna- 
czenie ludzi;  trauriges  — 
smutny  los. 

So§,  I.  adi.  wolny,  luźny, 
rozwiązany,  słabo  umoco- 
wany, słabo  spojony ;  uwol- 
niony; ein  Änopf  ift  —  guzik 
odrywa  się;  dn  lofer  ^oijn 
ząb  chwiejący  się;  lofe  Slätter 
kartki  luźne,  osobne ;  ber 
(SJffangene  ift  —  więzień  ze- 


mknął;  jmnbS  i  jmnbn,  eine 
©ad^e,  einer  Sad^e  —  roerben 
pozbyć  się  kogo,  czego ;  ficf) 
Don  etro.  —  mad^en  uwolnić 
się  od  czego;  roaś  ift  ^ier 
— '?  co  tu  się  stało?  co  ta 
zaszło?  ełtt).  —  l^aben  znać 
coś  dokładnie ;  eg  ift  mit  il^m 
nic^t  öiel  —  nic  na  nim  niema, 
niewiele  wart;  II.  adv.  frifĄ 
barauf  — !  dalej  śmiało!  bar» 
auf  —  Tebcn  żyć  bez  opamię- 
tania, wesoło. 

2o'?=arkUen,  arbeite  tog, 
fiabe  losgearbeitet;  1)  va. 
oderwać,  uwolnić  przez  usilną 
pracę;  ein  ©c^iff  non  ber 
©anbbanf  —  sprowadzić  okręt 
z  mielizny;  2)  [ić)  — ,  rr. 
oderwać  się  od  czego,  uwol- 
nić się,  odwiązać  się,  wydo- 
być się  skąd  przez  mozolną 
pracę;  3)  vn.  frifd^  tarauf  — 
pracować  rączo,  usilnie,  żwa- 
wo nad  czem;  auf  ein  Qiń 
—  zmierzać  do  celu,  praco- 
wać  nad    osiągnięciem    celu, 

Sö'öbar,  Sö'^barfcit,  sf. 
obacz  Sösfid^,  Söölid^feit. 

So'ö=bc!omtttcn,  ta.  he- 
!omme,  befommft,  befommt 
tog,  befam  loS,  f)ahe  tośbe« 
!ommen;  1)  obacz  Śoebringen; 
2)  pojąć,  zrozumieć. 

So'§=btnben,  va.  binbe  bin^ 
beft,  binbet,  banb  tog,  ^abe 
toggebunben,  odwiązywać, 
odwiązać,  rozwiązywać,  roz- 
wiązać. 

Śo'§=bittcn,  va.  bitte,  bitteft, 
bittet,  bat  log,  l^abe  togge= 
beten,  wyprosić;  einen  ©e= 
fangenen  —  wyprosić  uwol- 
nienie więźnia. 

So'5=brerfjcn,  bredzę,  bric^ft, 
bricht,  brad^  tog,  toggebrodjen, 

1)  va.  (^aben)  odłamać  prze- 
mocą, gwałtem ;  2)  vn.  (fein) 
odezwać  sie  niemogac  dłiiże> 

^  Orf  •' 

milczeć;  wybuchnąć,  wszcząć 
się;  ein  Ungeroitter  brad^  tog 
zerwała  się  burza. 

So'§=brcnncn,  va.   (^aben) 

palnąć,  wypalić,  wystrzelić; 
einen  <5d^u*6  —  dać  strzał. 

^o'?=liringcn,  ra.  bringe, 
bringi't,  bringt,  brarfite  tog, 
tjabe  toggebrac^t  l)  odłączyć, 
oderwać,  oderznąć,  od  wikłać; 

2)  einen  ©efangenen  —  uwol- 


Sö'fdjanftalt 


777 


So'§=ofl)ftt 


nić,  dostać  na  wolność,  wy- 
dobyć z  więzienia  wieźuia. 

Sö'fc^onftaU,   sf.  pi.   -en, 

urządzenia  pi.  ogniowe,  straż 
ogniowa. 

SÖ'f^fiai:,  adi.  dający  się 
ug-asić. 

SiJ'fti^Matt,    5«.  =(e)§,   pi 

=6lätter,  ćwiartka  /.  bibuły, 
bibuła  /.  [newka  f. 

Sö'ftf)fio«)en,    sm.   «§,    pa- 

Sil'fdjÖraub,  sm.  =(e)ä,  gło- 
wnia wygasła,  opałek  ??^. 

SÖ'fdje,  sf.  pi.  '-n,  gista  f., 
miał  m.    węgla    kamiennego. 

Sö'fdjcimcr,  sin.  ^b,  pi  —, 

wiadro  pożarne. 

Sö'f^en,     I.    va.    (i^ahen) 

1)  gasić;  ÖQ§  ^euer  —  gasić 
ogień;  Äal!  —  gasić,  lazować 
wapno;  ben  S)urft  —  gasić, 
zaspokoić  pragnienie;  2)  wy- 
mazywać, wymazać,  skreślić, 
wykreślić;  eine  <Sd)Ulb — za- 
spokoić, spłacić  dłag;  eine 
5'irma  im  ^anbeBregifter  — 
skreślić  firmę  w  rejestrze 
handlowym;  3)  ein  Sd^iff  — 
wyładować  okręt;  II.  vn. 
(f)a6en)  Daä  papier  Iö[d)t  pa- 
pier przebija. 

Sö'f^cr,  sm.  "§,  pi  —, 
gasiciel  m. ;  wyładowujący 
m.  okręta;  gasidło  n. 

!2Ö'f^fa^,  sn,  obacz  2ö\d)' 
eimer. 

Sö'fdjgerät,  sn.  <e)§,  pi  --c, 

gasidło  n.,  tabor  m.  straży 
og-niowej,    przybory   pożarne. 

SÖ'f<i)I)Ont,  sn.  =(e)§,  pi 
»f}örner,  Sö'fdjljütdjen,  sn.  -§, 
pi  — ,  rożek  m.,  kapturek 
m.    do  g-aszenia  świec. 

n'\ć)UW,  sf.  pi  =n, 
węgiel  zagaszony,  zalany. 

Sö'fdjntann,  sm.  .(e)^,  pi 

=männer,  gasiciel  m.,  stra- 
żak m. 

SiifcOmannfrfjaft,  sf   colt. 

straż  ogniowa. 

Si)'frfj^a))icr,  sn.  ;fe)§,  pi 

«e,  bibuła  /. 

ÖÖ  [rf)))lQ^,  sm.  =e0,  pi 
=plä§e,  miejsce  n.  do  wyła- 
dowywania okrętów. 

So'fc^UntJ,  sf.  pi.  -en,  ga- 
szenie n. ;  wymazanie  n., 
skreślenie  n.;  zaspokojenie 
n.,  uiszczenie  w.  (długu);  wy- 
ładowanie n.  (okrętu). 


So'§=öonnern,   vn.   (^aben) 

zagrzmieć;  auf  jmnbn  — 
piorunującym  tonem  powstać 
na  kogo. 

So'ś=bntcten,    va.    (^abcn) 

wypalić. 

SO'fC,  I.  adi.  1)  luźny, 
rozluźniony;  =r  B^fjn  ząb 
chwiejący  się;  —  .^aare  roz- 
puszczone włosy;  =r  knoten 
guz  lekko  związany;  —  SBare 
towar  nieopakowany ;  =>§, 
3tab  koło  zluzowane,  obluzo- 
wane; —  werben  zwolnieć, 
rozwiązać  się,  zluzować  się; 
2)     swawolny,      roztrzepany; 

—  Sißorte  słowa  lekkomyślne, 
niegrzeczne,         nieobyczajne; 

—  ©nt[d^ulbigungen  marne 
wymówki;  ein  =r  €>txńó)  figiel 
m.,  psota/.;  =r  33u6e,  ©efeK 
swawolnik  w/.,  figlarz  w.;  =ö 
SKäbd^en  figlarna  dziewczyna; 
''V  ©d^etm,  33ogel  hultaj  m. ;  — 
$J)irne  dziewczyna  źle  się  pro- 
wadząca; *§  ©efinbel  włó- 
cząca się  tłuszcza,  hołota; 
ein  s§  Ślaui  wyszczekany, 
wyparzony  pysk;  «§  ©elb 
pieniądze  nieważne,  fałszywe ; 
II.  adv.  —  6inben  wolno 
związać;  bie  3Bare  roirb  — 
oetfauft  towar  sprzedaje  się 
bez  opakowania. 

SÖfCöClb,  sn.=(e)^,pl  =er, 
okup  m.,  okupne  n.,  wyku- 
pne  n. 

So'fcn,  vn.  (^aben)  losować, 
ciągnąć,  rzucać  losy. 

SÖ'fcn,  I.  va.  ^  (f)a6en)  1) 
rozwiązywać,  rozwiązać ;  einen 
knoten  —  rozwiązać  węzeł; 
ba§  Sf^Uc^  oon  ben  ^nocöen 

—  obrać  kości  z  mięsa;  bie 
öunbe  oon  ber  5loppe(  —  spu- 
ścić psy  ze  smyczy ;  einen  Äon» 
traft  — rozwiązać  układ;  eine 
2lufgabe  — wykonać  zadanie; 
ein  cRätfet  —  rozwiązać,  od- 
gadnąć zagadkę;  einen  3roeifel 

—  wyjaśnić  wątpliwość;  eine 
©d^roierigfeit  —  pokonać,  usu- 
nąć trudność;  bm  ^auber  — 
odczarować;  bie  ,8unS^  — 
podciąć  język,  przenośnie: 
rozwiązać  komu  język,  usta, 
sprawić,  by  przemówił;  2) 
jmnbn  auö  bec  ©efangenfd^aft 

—  wykupić  kogo  z  niewoli; 
ein  5ßfanb  —  wykupić  zastaw; 


fein    SSerfpreĄen,    fein    SOßort 

—  dotrzymać  przyrzeczenia, 
słowa;  3)  kupić;  fic^  ein  SSiU 
tet  —  kupić  (sobie)  bilet; 
einen  ^af;  —  wyrobić  sobie 
paszport;  4)  zarabiać,  za- 
robić; sprzedawać,  (a)targo- 
wać;  er  l^at  ^eute  noc^  nicfjta 
gelöft  dzisiaj  jeszcze  nic  nie 
sprzedał,  nie  utargował;  je« 
manbem  etro.  ju  —  geben  dać 
komu  co  utargować ;  eine 
Xraci)t  (Sd;läge  —  dostać  po 
grzbiecie;  5)  bie  5^anonen  — 
strzelać  z  armat;  6)  rozpusz- 
czać, rozpuścić,  roztapiać; 
II.  fid^  — ,  vr.  (^aben)  roz- 
wiązywać się,  rozwiązać  się; 
rozpływać,  rozpłynąć,  rozto- 
pić się;  fajdac  (o  zwierzętach 
czworonożnych) ;  baö  3iät[et 
§at  fid^  Selöft  zagadka  jest 
rozwiązana ;  tajemnica  wyja- 
śniła się;  ber  i^tuc^  löft  fid^ 
przekleństwo  traci  swą  moc; 
ber  ^auber  löft  fic^  czary  sła- 
bną; ein  lofenbeś  {adi.  i  ^pr.) 
3Kittel  środek  przeczyszczają- 
cy, rozwalniający, 

SÖ'fcr,  sm.  =ä,  pi  —,  roz- 
wiązujący w.  co;  odgadywacz 
m.  (zagadek),  wykupiciel  m. 

SÖ'ferbÜri'C,  sf  księgo- 
susz  m. 

SÖ'fcfdjlÜffel,  sm.  =g,  wła- 
dza/, rozwiązywania,  rozgrze- 
szania (kościelna). 

So'§=fa^rcn,  vn.  faf^r^ 
fä(}rft,  fät)rt,  fu^r  loö,  bin  loes 
gefatjren,  wyjechać,  odjechać; 
auf  jmnbn  ~  porwać  się, 
rzucić  się  na  kogo, 

So'ö^feücn,  va.  (^aben)  od- 
piło w  ać. 

So'g=feffcIn,  va.  (^aben) 
zdjąć  kajdany,  odpętać. 

Syg=feUCl%  va.  (f)ttben)  wy- 
palić. 

So'ö=ncbcn,  va.  gebe,  gibft, 
gibt,  gab  los,  ^abe  losgegeben, 
puścić,  wypuścić,  wydać  na 
wolność,  wolnością  obdaro- 
wać, uwolnić;  einen  Sefirling 

—  wyzwolić  ucznia. 
^0'§=(^Ü)tn,  vn.  gel^p,  gc^ft, 

gefjt,  ging  loö,  bin  lośgegan« 
gen,  1)  odchodzić,  odłączyć 
się,  oddzielić  się,  odpadać  od 
czego;  rozwiązać  się,  ode- 
rwać się;  bie  pflaume  gelitüom 


Sö'?=9ürtcn 


778 


So'^=fł)re(^cn 


(Steine  uid^t  log  śliwka  nie 
daJ3  się  oddzielić  od  pestki; 
2j  wystrzelić,  wypalić;  3) 
wszczyuać  się,  zaczynać  się; 
ba  ging  baä  ©trdten  loö  na- 
tenczas kłótnia  się  wszczęła; 
mann  gel^tś  toś?  kiedy  się  za- 
czyna, zacznie?  4)  auf  jmnbn 
—  iść  przeciw  komu ;  auf  ben 
g^einb  —  uderzyć,  napaść  na 
nieprzyjaciela;  fie  finb  Iośge= 
gangen  pojedynkowali  się; 
fc^arf  —  godzić  na  co,  żwawo 
się  ścierać,  zetrzeć;  gerabe  auf 
einen  ©egenftanb  —  przystą- 
pić wprost  do  przedmiotu. 

So'ö^gürtcn,  va.  (^aben)  od- 

pasywać,  odpasać. 

^ü'^f)aUn,  va.  (fjaben) 
1)  uwolnić  się  od  kogo,  od 
czego;  2)  umieć  co;  pojąć  co, 
dojść  czego. 

S0'Ś=^a!en,  va.  (§ctben)  od- 
haczyć, odpiąć, 

So'g=^aIftci:n,   va.   (^aben) 

odkiełznać. 

^o'^'^antn,  ^aue,  ^auft, 
l^aut,  t)ieb  log,  ^abe  (oöget)auen, 
l)va.  odciąć;  2)tjw.auf  jmnbn, 
auf  etn».  —  bić,  uderzyć  na 
kogo,  na  co,  rąbać  kogo,  co. 

So'g=^Clfcn,  m.  ^elfe,  ^ilfft, 
l^ilft,  l^alf  log,  §abe  lośge^olfen, 
jmnbm  —  dopomódz  komu 
do  wydobycia  się  skąd,  uwal- 
niać, uwolnić  kogo. 

So'^=^e^en,  va.  (^aben)  bie 
§unbe  auf  baö  ililb  —  szczuć, 
szczwać  psy  na  zwierzynę. 

So'^fauf,*    sm.      =(e)g,  ^pl 

=!äufe  i  So'gfaufung,  sf.  pi 

sen,  wykup  m.,  wykupienie  n. 
So^Ö'faufen,  va.  (fiaben)  wy- 
kupić; einen  ©olbaien — wy- 
kupić żołnierza  od  służby 
wojskowej ;  fid)  — ,  vr.  wyku- 
pić się,   okupić  się. 

So'Ö=fettcn,  va  (^aben)  spu- 
ścić z  łańcucha. 

^0'MnaUtn,  va.  (^aben) 
ein  @eiüei)r  —  wypalić  ze 
strzelby;  vn.  (fein)  wystrzelić. 

So'Ö=tnÜ)jfcn,  va.  (§aben) 
rodzierzijuąć,  odwiązać. 

^ß'Monmtn,  vn.  fomme, 
!omm|t,  fommt,  fam  log,  bin 
loggcfommen;  üon  etro.,  oon 
jinnöm  —  ujść  czegoś,  uwol- 
nić się  od  czego,  od  kogo,  po- 
zbyć się  czego,  kogo;  mit  ge= 


ringem  ©c^aben  —  ponieść 
małą  szkodę;  aug  bem  @e= 
fängniä  —  wymknąć  się, 
zbiedz,  ujść,  uciec  z  więzie- 
nia ;  auf  jmnbn,  auf  einen' Ort 

—  podchodzić,  zbliżać  się  do 
kogo,  zdążać  do  jakiego  miej- 
sca. 

!L^O'§=f0^^eIn,  va.^  (^aben) 
wysforować,  spuścić  psy  ze 
smyczy. 

So'ö=fncgcn,  va.  (^aben) 
obacz  Sogbefommen  i  Sogbrin= 
gen. 

So'Ö=!u^^eIn,  va.  (^aben) 
odprzęgać,  odczepiać  wozy 
(kolejn.). 

So'g=Iaffen,  laffe,  läffeft  i 
lä^t,  lie^  log,  ^abe  loggelaffen, 
1)  va.  wypuścić  z  rąk,  porzu- 
cić co;  einen  3Bi|  —  powie- 
dzieć dowcip;  einen  ©efange= 
nen  —  wypuścić,  puścić  wię- 
źaia  na  wolność;  bie  §unbe 
auf  jmnbn  —  puścić,  poszczuć 
psy  na  kogo ;  nad^einanber  — 
pospuszczać;  2)  vn.  pofolgo- 
wać. 

So'§4egen,  vn.^  {^ahtn)  pu- 
ścić się,  odważyć  się  na  co, 
zabrać  się  do  czego;  er  Tcgtc 
mit  feiner  Słebc  log  rozpoczął 
swoją  mowę;  auf  jmnbn,  gegen 
imnbn  —  występować  przeciw 
komu,  wsiąść  na  kogo,  szka- 
lować kogo.  [ny. 

SiJ'§Hd),   adi.    rozpuszczal- 

!^Ö'§Itd)!Ctt,  sf.  rozpuszczal- 
ność f. 

l20'§4Öfcn,  va.  oddzielić, 
odłączyć ;  ft4  — ,  vr.  odłączyć 
się,  oddzielić  się;  fic^  oon  etn). 

—  uwolnić  się,  wykupić  się 
od  czego. 

So'ö=nta(ljcn,  i)  va.  (^aben) 

odjąć  co  od  czego,  odwiązać, 
rozwiązać,  oderwać,  uwolnić; 
2)  fic^  — ,  vr.  uwolnić  się; 
fid^  Oom  SiOC^e  —  zrzucić  jarz- 
mo, uwolnić  się  z  pod  jarz- 
ma; wydobywać  się,  wydo- 
być się;  fid^  aug  jmnbg  Um= 
armungen  —  wyrwać  się  z 
czyjego  objęcia;  wyłamać  się, 
wyzuć  się,  wydostać  się;  zrzu- 
cać się  z  czego;  odszczepić 
się;  fid^  rog.^umad^cn  fud^en 
wyłamywać  się,  szarpać;  ftcö 
Don  Sßorurteiten  —  otrząść 
się  z   przesądów. 


So'^^Ia^Cn,  vn.  (fein)  pę- 
knąć i  oderwać  sie  od  czesro; 
Z  hukiem  wybuchnąć,  wy- 
strzelić; (obraz.)  wyrwać  się 
Z  czem. 

So'§*rct^en,  rei^e,  reiBeft 
i  rei^t,  riB  log,  loggeriffen,  1) 

j  va.    (Eiaben)     odrywać,     ode- 

j  rwać,  urywać,  urwać;  2)  vn. 

\  (fein)   i   fic^   — ,  rr.    (f)aben) 

i  oderwać  się,  urwać  się;  fic^ 
oon  jmnbm  —  oderwać  się 
od   kogo,   opuścić    k>)go    nie- 

I  chętnie. 

So'^=fagcn,  fic^  — ,  vr.  (fja- 
^in)  fid^  oon  jmnbm  —  wy- 
rzec się  kogo,  porzucić  kogo; 
fid^  Don  etro.  —  zrzec 
się  czego,  odłączyć  się,  od- 
szczepić się  od  czego,  wyprzeć 
się  czego;  fic^  oon  feinem  S8er= 
fpredfjen  —  nie  chcieć  dopełnić 
przyrzeczenia. 

!^0'§=ftIjtC^cn,  fc^ie§e,  fc^ie* 
^eft  i  fc^ie^t,  fc^ie^t,  fc^oB  tog, 
loggefr^offen,  1)  va.  (fiaben) 
wystrzelić ;  2)  vn.  (fein)  wypa- 
lić; auf  jmnbn  —  rzucić  się 
na  co,  na  kogo. 
So'H^Ioncn,fc^lage,ic^rägft, 
fc^lägt,  fc^lug  (os,  f)abe  togge= 
f erlagen;  1)  va.  odtłuc;  eine 
äßare  um  jeoen  ^reig  —  sprze- 
dać towar  za  jakąbądź  ce- 
nę; 2)  vn.  (zacząć)  bić,  po- 
wstać, rozpocząć    walkę;   auf 

i  jmnbn  —  bić  kogo  bez  upa- 

I  miętania. 

I     Śo'^=fd)mici)cn,  va.  (^aben) 

I  odkować,  odkuć. 

j     So'^=f^nap^)en,  So'H^inel- 

len,  en.  (fein)  odskoczyć. 

^o'Hd^nüren,   va.  ^aUn) 

'  odsznurować,  rozwiązać. 

i  !5o'tf=fdjtt)örcn,  fic^  — ,  vr. 
I  fd^iDÖre  uiic^,  fd^raörft  bic^, 
I  fc^roort  ft(^,  fcf)iour  i  fd)roor 
mid)  log,  ^abe  mic^  Ioggefc|n)os 
ren,  przysięgą  uwolnić  się 
od  czego;  fic^  oon  ctlO.  —  wy- 
prz3'siądz  się  czego. 

!^0'^=fcilt,  in.  obacz  pod 
Sog. 

So'HVrcrfjcn,  i-a.  fprec^e, 
fprtc^ft,  fpric^t,  fprac^  tog,  ^<xhi 
toggefproc^en,  1)  wyzwolić 
ucznia,  terminatora;  2)  jmnbn 
oon  einer  Sßerpfticctung  — 
uwolnić  kogo  od  zobowiąza- 
nia; 3)  uznać  niewinnym,  wy- 


So'gf^jrctfjenli 


779 


So'ttertgfctt 


dać  wyrok  uwaluiający;  = 
freifpred^en;   4)   üon  ©ünben 

—  rozgrzeszyć. 
So'gf^redjCnÖ,     adi.     uwal- 
niający; =  freifpred^enb. 

wyzwolenie  n.  ucznia;  uwol- 
nienie w.,  zwolnienie  n. ;  roz- 
grzeszenie n. 

ułamać,  rozsadzić  (prochem, 
dynamitem);  vn.  (fein)  auf 
jmnbn  —  pędzić,  skoczyć  ku 
komu. 

fpringft,  fprmgt  toä,  fprang 
io§,  bin  lośgefprungen,  odsko- 
czyć, pryskać,  prysnąć;  auf 
jmnbn  —  skoczyć  na  kogo. 

Sö'^=ftcucrn,  vn.  (^aben) 
auf  iivo.  —  dążyć,  kierować 
sie  wprost  ku  czemu. 

So'Htürwcn,  vn.  auf  jmnbn 

—  gwałtownie  nacierać,  ude- 
rzyć na  kogo ;  eś  [türmte  to§ 
burza  rozszalała  się. 

So'ö=ftürscn,  vn.  (fein)  auf 
ettt).,  auf  jmnbn  —  rzucić  się 
na  co,  na  kogo, 

So'gtO))f,  5W.  =(e)ä,i)Z.  -töp= 
fe^  urna/,  do  losowania,  urna 
wyborcza. 

So'ź=trennen,  ^  va.  (^aben) 
odpruć;  odłączyć,  oddalić. 

^0'fung,  sf.  pi  =en,  1)  lo- 
sowanie n. ;  2)  hasło  n.;  @elb 
ift  feine  —  pieniądze  są  jego 
hasłem;  bag  gab  bie  —  gum 
2lufftanb  to  dało  hasło  do 
powstania;  3)  targ  ?w.,  przy- 
chód m. ;  iö)  f)abi  l^eute  eine 
fc^ted^te  —  gel^abt  zły  miałem 
dziś  targ;  4)  łajno  n.  (łowie- 
ctwo). 

SÖ'fung,  sf.  pi  .-en,  1)  roz- 
wiązanie n. ;  —  eineä  Äon* 
trafteS,  eines  Sftatfelś  rozwią- 
zanie umowy,  zagadki;  — 
eineg  ©efangenen  uwolnienie 
n.  więźnia;  —  cineg  SSerfpre« 
d^enś  dotrzymanie  n.,  spełnie- 
nie n.  przyrzeczenia;  —  eines 
^fanbeö  wykupienie  n.  fantu, 
zastawu;  — einer  ^arte  kapno 
n.  karty  (w  grze  w  karty); 
2)  wystrzelenie  n. ;  3)  rozczyn 
m.,  roztwór  m.  (chemia); 
4)  łajno  71.  (łowiectwo)  = 
Sofung. 


So'fungöttjort,  sn.  '{^)^,pi 

=e,  hasło  n. 

:öo'§=ti)Ctd)cn,  va.  I.  roeic^te, 
l^abe  to§geroeid^t  odłączać 
przez  namaczanie;  II.  vn. 
raid^  Io§,  bin  loSgeroid^en  od- 
stawać,  odłączyć  się  wskutek 
namaczenia,  macerowania. 

So'g'tuerben,  va.  i  vn.  werbe, 
rairft,  tüirb,  roarb  i  würbe  [o§, 
bin  losgeiüorben,  jmbn,  jmbö, 
ettt)a§,einer  (Sad)c  —  pozbywać 
się,  pożbyć  się  kogo,  czego, 
wyjść  z  czego. 

So'§=tt)i(fcIn,  1)  va.  (^aben) 
odwinąć,  odwikłać;  2)  fid)  — , 
vr.  (^aben)  fid^  von  etro.  — 
wywinąć  się,  wywikłać  się, 
wykręcić  się  z  czego. 

So''§=ti)tnben,  roinbc,  win« 
beft,  roinbet,  roanb  loa,  ^aU 
(oägerounben,  1)  va.  odkręcić 
od  czego ;  2)  fid^  — ,  vr.  wy- 
kręcić się,  wywinąć  się  z  cze- 
go. 

go'g=tt)irrcn,  va.  (^aben)  roz- 

gmatwać. 

^0'^=^xü)tn,  gie^e,  gle^ft, 
gietit,  jog  rog,  roägegogen,  1) 
va.  (§aben)  odłączyć  co  cią- 
gnąc; dobyć  (szabli,  miecza); 
2)  vn.  (fein)  auf  (gegen,  über) 
etra.,  über  jmnbn  —  powsta- 
wać na  co,  na  kogo,  wy- 
stępować przeciw  czemu, 
komu,  wsiadać  na  kogo, 
wsiąść  na  kogo. 

sit,  sn.  :(e)§,  pi  =e,  1)  łót 
m.  (waga);  2)  oło wianka  że- 
glarska, szukadło  n.,  głębo- 
miar  w,;  pion  m.;  3)  lut  w., 
metal  m.  do  lutowania. 

go'tbict,  sn.  Ąe)^,  pi  =e, 
głowienka  f. 

SiJ'tbÜdjf e,  sf.  pi  =n,  strzel- 
ba łótowa. 

SÖ'tC,  sf.  lut  m.,  materya 
/.  do  lutowania. 

So'ten,  1)  vn.  (^aben)  mie- 
rzyć głębokość  morza;  2)  va. 
(^aben)  ołowianką,  pionem 
doświadzać,  czy  prosto  osa- 
dzona cegła  (budownictwo). 

SiJ'tClt  va.  (I^aben)  lutować, 
spajać. 

iö'ttX,  sm.  =ä,  pi  — ,  ten 
co  lutuje. 

Sö't^ammcr,    sm.  =g,   pi 

«Ijämmer,  młot  m.  do  lutowa- 
nia. 


SÖ'tig,  adi.  łótowy,  łót  wa- 
żący; =e§  ©olb,  ©ilber  złoto, 
srebro  czyste. 

go'tfirf rf)C,  sf.  pi  =.n,  łotów- 

ka  /.,  łótowa  wiśnia. 

SÖ'ttOtbCU,  sm.  =g,  pi  — -, 
lutownik  m. 

Sö'tforn,    Sö'tfu^jfer,    «n. 

obacz  Sö'tmittel. 

SÖ'tlam^C,  sf.  pi  =n,  lampa 
/.  do  lutowania. 

Solleine,  sf.  pi  *n,  linka, 

na  której  uwiązany  jest  głę- 
bomierz  lub  pion. 

Öölmittcl,  sn.  =3,  pi  -, 
spójkowie  w,,  spoiwo  n.,  klei- 
dło  n. 

Sö'tofcn,  sm,  =§,  pi  «Öfen, 

piecyk  m.  do  lutowania. 

WiXt^i,  adi.  prostopadły; 
hdv.  prostopadle. 

Sö'tro^r,  sn.  =(e)ä,  pi.  -i. 

dmuchaczka /.,  dmuchawka/. 

So'tf  djmicge,  sf.pl  =n,  ucios 

pionowy. 

SO'tfC^mtr,  sf.  obacz  Sot= 
leine. 

So'tfc,  sm.  01,  pi  =n,  loc- 
man  w.,  rotman  m.,  wartman 
m.^  sternik  »w.,  przewodnik  m. 
okrętu  lub  łodzi. 

Solfengdb,  sn.,  So'tfengc- 

bülir,  sf.  należytość/.,  zapła- 
ta /.  sternika. 

Sü'töman«,  sm.  obacz  Sotfe. 
go'ttcrbubc,  sm.  =n,  pi  *n, 

włóczęga  m.,  urwaniec  m., 
łotr  w,,  oszust  m. 

SottCrci',  sf.  włóczęgostwo 
n.,  łajdactwo  w.;  partacka 
robota;  opieszałość  /.,  nie- 
dbalstwo n, 

So'ttcr^aft,  adi.  obacz  Sot=» 
terig. 

Sotterie',  sf.  pi  =n,  loterya 
/.;  in  bie  —  fe^en  stawić  na 
loteryę;  in  ber  —  fpieten  grać 
w  loteryę;  morgen  wirb  bie 
—  gebogen  jutro  ciągnienie. 

Sfltterte'ctnitc^mer,  sm.  =0, 

pi  — ,  kolektor  m. 

Sottene'Ioö,   sn.  =[eg,  pi 

=fe,  los  m ,  bilet  m.  na  lote- 
ryę. 

SottcriCf^tctcr,  sm.  Ȥ,  pi 

— ,  grający  m.  w  loteryę. 

So'ttcrig,  adi.  zaniedbany, 
opieszały,  występny. 

So'ttcrigtcit,  V-  obacz  Soi* 
terei. 


Sott  er« 


780 


Suft 


SO'ttCrn,  vn.  (I^oben)  być  za- 
niedbanym; leniuchować,  włó- 
czyć się  bezczynnie. 

So'ttO,  sn.  =^,  pi.  :=§,  lote- 
rya*/.;  inś  —  fe^en  stawić 
na  loteryę. 

So'ttOÖlirCOU,  (wym. :  »buto), 
sn.  =§,  pi.  '^i,  kolektura  /. 

So'ttOf^JicI,  sn.  '[t)^,  pi.  =t, 
gra  /".  w  loteryę. 

SÖ'tUUÖ,  sf.  pi.  -en,  (z)lu- 
towanie  n. 

So'tll^ÖaUUt,  sm.  =(e)§,  pi. 
»bäume,  lotnsowe  drzewo. 

So'tu^ülumc,  5/.  pi.  *n,  lo- 
tusowy  kwiat. 

So'tuömegborn,  sm.  obacz 
Sotusbaum. 
So'ttöage,  sf.  pi.  *n,  wegiei- 

nica   drewniana. 

So'tÜJlirg,  5/.  długosz  m., 
rumianica  /.  (roślina). 

SouiSbO'r,  (wym.:  luidor), 
sm.  i§,  pi.  =§  i  =e,  lujdor  m. 
(20  franków  w  złocie). 

Sij'toe,  sm.  1)  lew  m.;  ein 
junger  —  lewek  m. ;  ba^  ŚiUn= 
c;e  be§  =n  lwię  ;?.,  lwiątko  n.; 
2)  lew  (konstelacya). 

Sö'ioenantcil,  sm.  -(e)§,  p»^- 

se,  lwia  część,  główna,  prze- 
ważna część. 

Sö'ü)enarttß,  acU.  lwi. 
Sö'uienbänbiner,  sm.  =§,  pi 

— ,  poskromiciel  m.,  pogromca 
m.  lwów. 

Sb'iocnblatt,  S7i.  =(e)g,  pi 
=blätter,  Iwiara  /. 
_  Sö'uicnfu^,    sm.    =e§,    pi 

=füf;e,  lwia  łapa,  dziewięcior- 
nik w.,  przy  wrót  w.,  przy- 
wrotnik  m.,  gwiazdosz  m., 
siwe  języczki,  włóczęga  m., 
świni  list,  wszystkich  matek 
ziele  n. 

Sö'üjennebrütt,    sji.    '(e)§, 

ryk  m.  lwa. 

SÖ'Ü)CUöef(l)kd)t,  sn.  =(e)§, 
pi  =tx,  lwi  ród. 

■    Sö'tücnonilie,  sf.  pi  =n,  lwia 

jama. 

Sü'tijculjaut,  sf.  pi  =^äute, 

lwia  skóra. 

Sö'u)cul)ei*3,   sn.   :=en§,  pi 

«=en,  lwie  serce;  9tid^arb  — 
Ryszard  Lwie  Serce. 

Sö'ujennauc,  sf.  pi  =n,  lwi 

szpon. 

Sb'ti)cn!rcb^,  sm.  =|eg,  dłu- 


gokleszcz  zmarszczkowaty 
(roślina). 

Sö'öjcnmaut,  sn.  =(e)ś,  pi 
=mäuler,  lwia  paszcza,  wyżlin 
m.  (roślina). 

SÖ'ÖJCnmut  sm.  =(e)ö,  lwia 
odwaga. 

Sö'ttienvadjen,  5m.  obacz 
Sörocnmaut. 

Sö'toeufc^ttjans,  sm.H^,pL 
«[dbroänje,  lwi  ogon. 

Sö'ioenfttmmc,  sf.  pi  =n, 

ryk  m.  lwa;  (obraz.)  głos  po- 
tężny, silny. 

'  SiJ'mcntd^c,  sf.  pi  »n,  lwia 

łapa. 

SiJ'tDCntOb,  sm.  «eg,  lwi  trut 
(roślina). 

Sö'tDcntrabant,  sm.  =en,  pi. 

=en,  karakal  m.  (zwierzę). 

Sö'uicnttJürtcr,  sm.  =1,  pi 

— ,  dozorca  ut.  lwów. 

SiJ'tijenja^n,     sm.     =(e)g, 

lwi  zab ;  brodawnik  mle- 
czowy,  mniszek  lekarski, 
podróżnik  pospolity,  dmucha- 
wiec 7W.,  kaczy  nieć  m.,  omyl- 
nik  skalny,  przetaeznica  /. 
(roślina). 

Sö'toin,  sf.  pi  =innen,  lwi- 
ca f. 
So'torl),  So'ri,  sf.  pi  =g  i 

Sotötieä,  wóz  odkryty,  lora 
/. ;  —  mit  SBänben  wóz  ze 
ściankami;  —  ol^nc  SCßärtbe 
wóz  pomostowy  (kolej n.). 

SOlja't,  adi.  lojalny;  prawy, 
rzetelny, 

Sot)OU'ft,  sm.  «en,  pi  =en, 
lojalista  m.,  wierny  poddany 
dynastyi  panującej. 

Soljfllitä't,  sf.  lojalność  /. ; 
prawość/".,  rzetelność/. 

!^ud)?,  sm.  4e§,  pi  =fe,  by- 
strowidz  m.,  ryś  m. 

Su'djöaiiöe,  sn.  -g,  pi  =n, 

oko  n.  rysia;   bystry   wzrok. 

Su'tf)§ftCin,  sm.  =(e)6,  pi  -t, 
beleranit  m.,  dyable  pazury 
pi.,  linkur  w.  (kamień). 

l^Ü'de,  sf.  pi.  «n,  luka  /., 
szpara  /.,  próżnia/.,  przerwa 
/.,  próżne  miejsce,  otwór  m., 
szczerb  ???.,  wnęka  f. ;  eine  — 
außfüUen  próżnię  zapełnić. 

Sü'cfcnDüfKv,    sm.    "§,  pi 

— ,  nadstawa  f. ;  ostatnia  po- 
moc w  biedzie,  ostatnie  szczę- 
ście, ogólny  i  powszechny  za- 
stępca; figuraut  m.=  2tto§= 


mann;  er  bient  gum  —  zaty- 
kają nim  wszystkie  dziury. 

Sü'denponi,  sn.  r(e)§,  pi. 

=e,  sieć  /.  na  zające  lub  lisy. 
Sii'tfCli^aft,  ac^^■.  pełny  dziur, 
otworów;    niezupełny,   defek- 
towy, mąjąc}'  braki. 

Sü'cfcn^aftigfeit,  sf.^  dziu- 

rawość  /.,  niezupełność  /. 

SÜ'rfenloS,  adi.  bez  przerw, 
bez  defektów,  zupełny, 

SÜ'rfig,  adi.  obacz  Süden» 
l^att;  =eö  3}?e[fer  szczerbaty 
nóż. 

Su'bcl,  sf.  pi  =n,  proch 
strzelniczy;  złe  sukno;  kop- 
ciuch  m.,  cygaro  n. 

Su'bcr,  sn,  s§,  pi.  — ,  1) 
neta  /.,  ponęta  /.,  witerunek 
m.  (=  5iöber);  2)  ścierwo  n.\ 
bestya  /. ;  baä  ift  unter  allem 

—  to  niewymownie  złe;  .3) 
życie  wsteczne,  plugawe ;  im 

—  leben  żyć  wstecznie,  łaj- 
dacko. 

Su'beilcbcn,  sn.  *g,  życie 
łajdackie. 

Su'bcnnö^ig,  adi.  —  fd^tec^t 

bardzo  zły;  rozwięzły,  wste- 
czny; adv.  rozwiezie,  wste- 
cznie. 

Su'bern,  l)  va.  (^aben)  ścier- 
wem nęcić;  2)  vn.  (i^abcn)  żyć 
wstecznie. 

Suft,  I.  sf.pl  Siifte,  powie- 
trze n.)  wiatr  m.)  powie- 
trze atmosferyczne;  t)on  — 
powietrzny;  in  ber  —  befinb^ 
lid)  napowietrzny;  frifrfie  — 
świeże  powietrze;  —  jc^öpfen 
chwytać  powietrze,  oddychać 
powietrzem;  frifĄe  —  fd^Öp« 
fen  połykać  świeże  powietrze, 
oddychać  swieżem  powie- 
trzem; in  bie  albo  an  bie  — 
gelten  wyjść  na  powietrze; 
unreine  —  nieświeże,  nieczy- 
ste, zanieczyszczone  powie- 
trze ;  CLW.  bie  —  bringen,  [teilen 
wystawić  na  powietrze;  jmnbn 
an  bie  —  [e^en  wypędzić,  wy- 
rzucić kogo  z  domu,  pokazać 
komu  drzwi ;  in  ber  —  fd^rae« 
ben  unosić  się  w  powietrzu; 
feine  Behauptungen  fc^rocben 
in  ber  —  jego  twierdzenia  nie 
mają  (pewnej)  podstawy ;  in 
bie  —  fd^ic&en  wystrzelić  w  po- 
wietrze; in  bie  —  fprengen 
wysadzić    w    powietrze;    Dor 


Su'ftabcr 


781 


Su'ftnteffec 


^orn  in  bie  —  fptingea  uno- 
sić się  gniewem;  üor  %xt\l't)t 
in  bie  —  fpringen  podskoczyć 
z  radości;  von  ber  —  leöen 
żyć  powietrzem,  niczem;  e§ 
Itei^t,  fd^roebt  etro.  in  ber  — 
leży  coś  w  powietrzu,  coś  się 
przygotowuje;  auö  ber  — 
greifen  zmyślić  co,  wyssać 
sobie  co  z  palca;  einen  ©tceid& 
in  bie  —  fiil^ren  bić,  uderzyć 
•w  powietrze;  in  bie  —  reben 
mówić  na  wiatr;  ficl^  —  ma= 
<j^eu  odetchnąć,  wypocząć; 
zrobić  sobie  przejście,  utoro- 
wać sobie  drogę;  feinem  ^er= 
5cn,  feinen  ©efü^ten  —  machen 
ulżyć  swemu  sercu,  wynurzyć 
swoje  uczucia;    feinem    So^^ 

—  machen  wylać  swoją  złość; 
bie  —  ift  rein  niema  niebez- 
pieczeństwa, jesteśmy  (tu)  pe- 
wni; bie  ^älte  Benimmt  einem 
bie  —  zimno  tamuje  oddech; 
rateber  —  fd^öpfen,  be!ommen 
powietrza,  tchu  dostać,  ode- 
tchnąć ;  (obraz.)  otrząść  się 
z  czego;  nad)  —  fd^nappen 
ziać,  ziajać;  bie  ^^S^trc  f)at 
feine  —  cygaro  jest  zatkane; 
id^  fiabe  !eine  —  brak  mi  po- 
wietrza, tchu,  duszę  się;    bie 

—  geftt  wiatr  wieje;  er  ift, 
iia§  ift  für  mic^  —  on,  ta 
sprawa  nie  ma  dla  mnie 
znaczenia;  id^  6etradf)te  t^n 
al§  —  uważam  go  za  nic; 
II.  sm.  wietrzuik  m.,  wierci- 
pięta  m. 

Su'ftabcr,     sf.     ^z.     «n 

arterya  /. 

Suftart,  sf.  pi.  =en,  rodzaj 

m.  powietrza;  gaz  m. 

Su'ftöab,  sn.  Ke)ö,  pi  =bä= 
ber,  kąpiel  napowietrzna. 

«U'ftljall,  sm.  =(e)g,  pi. 
«Bälle,  i  Su'ftBatton,  sm.  -ś, 
pi.  sä,  balon  napowietrzny. 

gu'ftBefd)affcnI)Cit,  sf.  ja- 
kość f.  powietrza,  tempera- 
tura /.,  klimat  m. 

Su'ftÖilb,  sn.  =(e)ö,  pi.  '.tv, 
widziadło  napowietrzne ;  ma- 
rzenie n.  wyobraźni. 

Su'ftBIafe,  sf.  pi  «n,  i  dim. 
Su'ftBlä^djen,  sn.  =g,  2^1  — 

bańka  /.  na  wodzie,  bą- 
bel m. 

Su'ftBremfc,  sf  obacz  £uft= 
brudfBremfe. 


Sü'fttfjeu,  sn.  sg,  pi.  —, 
dim.  od  Suft,  wietrzyk  m., 
wiaterek  m. 

Su'ftbidjt,  adi.  nie  przepu- 
szczający powietrza,  szczelny ; 
adv.  —  Derfd^Ue^en  zamknąć 
szczelnie. 

Su'ftbicfjtfjeit,  sf.  szczel- 
ność /. 

Su'ftMcfjtig!citśmcffcr,   sm. 

f^,  pi  — ,  aerometr  m. 

I     Su'ftbttfmeffer,  s7n.  -§,  2^1 

— ,  rzadkomierz  m. 
!      Su'ftÖrUtf,  snt.  =(e)§,  ciśnie- 
!  nie  n.  powietrza. 

I     Su'ftbrmfBrcmfc,  sf  pi  =n, 

i  hamulec  powietrzny,  pneuma- 
'  tyczny. 

I     Su'ftbrudeifcnBal^it,  5/  2^1 

»en,    kolej    tubowa,    rurowa, 
i  pneumatyczna. 

^u'ftbnufmcffcr,  sm.  =s,  pi 

— ,  barometr  m.,  ciężkomierz 
m.,  ciśniomierz  m. 

Sn'ftcleltttgitöt,    5/.   eiek- 

i  tryczność  atmosferyczna. 

I  SÜ'ftcn,  va.  (^aBen)  prze- 
wietrzać, przewietrzyć;  @e= 
treibe  —  (=  roorfeln)  prze- 
wiewać zboże;  hin  §ut,  ben 
(Sd)(eier  —  uchylić  kapelusza, 
podnieść  cokolwiek  welon; 
tin  ©d^leiec  »on  etro.  —  (albo 
l^eBen)  odsłonić,  odkryć,  wy- 
kryć co ;  fid^  — ,  vr.  odetchnąć, 
odpocząć,  ulżyć  sobie. 

Su'ftei'ft^cinung,  sfpl  »en, 

zjawisko    napowietrzne,     me- 
teor m. 

Su'fterft^cinungglel^re,    sf. 

meteoroloeia  f. 

Su'ftfaljrcr,  sm.  =g,  pi  —, 

aeronauta  w.,    żeglarz    napo- 
wietrzny. 

Su'ftfaf^rt,  sf  pi.  ^in,  po- 
dróż napowietrzna. 

Su'ftfaug,    sm.    =(e)§,  pi 

=fängc,  wentylator  m.,  rura  /. 
do  przewiewu  powietrza. 

Su'ftfeudjtigfcit^mcffer,  sm. 

=§,  pi.  — ,  higrometr  m.,  wil- 
gociomierz  m. 

Su'ftfÖrmtÖ,  adi.  do  po- 
wietrza podobny,  gazowy. 

Su'ftgcBilbe,  sn.  «g,  pi  —, 

marzenie  n.  wyobraźni. 

Su'ftgcgeub,    sf,   pi.   =en, 

strona  /".,  okolica  powietrzna. 

2u'ftgcfd)ti)ulft,      sf     pi 

«fd^roülftc,  wzdęcie  w., obrzmie- 


nie n.  od  wiatru,  puchlina 
wietrzna. 

Su'ftgleidjgctDtdjtglc^it,  sf. 

aerostatyka  f. 

p\'\i\)a))\\,  sm.  :(e)§,  x>^- 
=l^äl)ne,  kurek  m.  do  wypu- 
szczania lub  wpuszczania  po- 
wietrza. 

Su'ftl^flUii),  sm.  '(e)§,  pi.  =e, 
powiew  m.  powietrza. 

Su'ftljetjung,  sf.  pi  ^en, 

opalanie  n.  rozgrzanem  po- 
wietrzem. 

Sit'ftl)nttttte(,   sm.  =g,  po- 

wietrzokrągw.,  powietrznia/., 
atmosfera  f. 

Su'fttg,  adi.  1)  powietrzny, 
eteryczny;  =er  Körper  ciało 
powietrzne;  2)  wysoko  w  po- 
wietrzu znajdujący  się,  napo- 
wietrzny; »er  äBipfel  eincä 
93aume§  najwyższy  wierzcho- 
łek drzewa;  3)  powiewny,  lek- 
ki; »eg  ^leib  lekki  (jak  wiatr) 
ubiór,  wiatrem  podszyta  su- 
knia; »er  3Jlenf^  wietrznik; 
»e  ©ntlDÜrfe  wietrzne,  czcze 
zamysły. 

.  Su'ftfaBcI,  sn,  =§,  pi   — , 

drut  napowietrzny  (telegra- 
ficzny, telefoniczny). 

Su'ftfanot,  sm.  »(e)§,  pi 
«näle,  kanał  dymowy. 

Su'ftfla))^e,  sf.  pi  »n, 
klapka  f.,  zaporka  /". 

Su'ftfrciÖ,  sm.  »feg,  pi  -[e, 
powietrzokrągm.,  powietrznia 
f.,  atmosfera  /. 

Su'ftfur,  sf.  pi  »en,  kura- 
cya  powietrzna,  klimatyczna. 

Su'fticer,  adi.  próżny;  »er 
S^laum  próżnia  /. 

Sll'ftleCrC,  sf.  próżnia  /. 

Su'ftlcitung,   sf.    pi   »en, 

przewód  napowietrzny. 

Su'ftlod),  sn.  »(e)g,i??.  4öc^er, 
lufcik  m.,  dymuik  m.,  oddech 
m.,  przedech  m.,  okienko  n., 
otwór-  m. ;  przewiewny,  prze- 
dział (górn.);  --(i3d)er  pi  noz- 
drza pi  (zoologia). 

Sii'ftmats,    sn.    se§,    słód 

wietrzny,  na  powietrzu  su- 
szony. 

Su'ftmafcfjine,  sf  x)i  »"/ 

wywiana  f. 

Su'ftmecr,  sn.  »(e}§,  atmo- 
sfera f. 

Suftmcffer,  sm.  =§,  pi  — , 

aerometr  m.,powietrzomierz  m. 


«u'ft^iint;)e 


782 


sufu'mf(^ 


Su'ft^um^jc,  sf.  x>l.  =n,  po- 

wietrzüciag'  m. 

Sii'ft^um)Jcn!öIDcn,  sm.  =§, 

2)1.  -^,  tłok  m.  powietrzo- 
ciasfu. 

Su'ftraiim,  sm.  obacz  2]x\i' 

Su'ftrcife,  sf.  x^l.  -n,  po- 
dróż powietrzna. 

Su'ftrÖ^re,  sf.  2)1.  *n,  rurka 
powietrzna;  przewód  odde- 
chowy, krtań  /.,    tchawica  /. 

Su'ftröljrcnäfte,     sm.    pi. 

bronchie  pi.,  oskrzele  pi. 

Su'ftröljrciibccfcl;  «w.  =§,  pi. 

— ,  wieczko  n.  nadgłośiiia. 

Su'ftriJ^rcucinptfer,  sm.  ->§, 

pi.  — ,  wziernik    krtaniowy. 

Su'ftri)^rcncnt5Ünt)«ng,  sf. 

2Ü.  sen,  zapalenie  n.  oskrzeli. 

Su'ftriJ^rcnfo^jf,    sm.    «e§, 

pi    'föpfe,  krtauiokrywka  /. 

Su'ftfalj,  sn.  »eg,  pi.  -t, 

sól  lotna. 

Su'ftfäule,  5/.  pi.  sn,  Fłap 

powietrzny. 

Su'ftfÖlirC,  sf.  kwasoród  m. 

Su'ftfaug^jum^c,  sf.  pi.  »n, 

powietrzociag  ssący. 

Su'ftfdjidjt,    sy.    pi.     .-en, 

warstwa  powietrzna. 

Su'ftfdjtff,  sn.  Ke)§,  pi.  'e, 
okięt  powietrzny,  aerostat  m., 
balon  m. 

Su'ftfdjtffa^rt,  sf.  pi.  sen, 

żegrlug;a  napowietrzna. 

Su'ftf^iffa^rtfunft,5/.aero- 

nautyka  /. 

Su'ftfd)iffcr,    sm.    s§,   ^jZ. 

— ,  żeglarz  napowietrzny, 
aeronauta  m. 

Su'ftfdjIO^,  sn.  ^e8,  pi. 
•fd^Ioffer,  zamek  m.  na  po- 
wietrzu, zamek  na  lodzie ; 
czczy  pomysł,  chimera/., uro- 
jenie w.;  =)d^Iö[fer  hamn  sta- 
wiać zamki  na  lodzie,  układać 
czcze  plany. 

Su'ftfC^OJerC,  5/.  ciężkość/, 
powietrza, 

^u'ftf^icgeluno,  sf.pl.^in, 

fata  morgana  /.,  raamidło  n. 

Su'ftf^rinoer,  sm.  =^,pi—, 

skoczek  m.,  raiętelnik  m. 

Su'ftf^rung,  syn.  =(e)ö,  pi. 

»fprünge,  skok  w.,  koziołek 
m.  (w  powietrzu). 

Öu'ftftein,  sm.  .(e)ö,  pi.  =e, 

aerolit  w.,  meteoryt  m. 

Su'ftftrcid),  sm.  *(e)ś,  pi.  -e, 


cięcie  n.  w  powietrze ;  (obraz.) 
zamach  próżny;  «e  führen 
machać  po  powietrzu. 

Su'ftftrtdj,  sm.  obacz  2u|t= 
ge^^enb. 

"Su'ftftrom,  sm.  =(e)§,  pi. 
^iröme  i   Su'ftftrömuitg,  sf. 

pi.  =en,  prąi  powietrzny. 

Su'fttroänung,  sf.  pi.  =en, 

osuszanie  n.  na  powietrzu. 

SÜ'ftmtg,  sf.  pi.  sen,  wie- 
trzenie n.,  przewiewanie  n. 

Su'ftücrönbcning,    sf.   pi. 

=en,  zmiana  /.  powietrza. 

Śu'ftucrbid)tung,  sf.pl.  =en, 

y.gęszczanie  n.  powietrza. 

Su'ftUJagC,  sf.  pi.  =n,  aero- 
metr  m.,  powietrzomierz  n. 

Su'ftlBaffCr,  sn.  =0,  woda 
rozpuszczona  w  powietrzu ; 
krople  pi.  przeciw  dychawicy. 

Stt'ftujeg,  sm.  =(e)g,  pi.  -e, 

droga  (na)powietrzna;  prze- 
wód oddechowy. 

Su'fttöCße,  sf.  pi.  =n,  fala 
powietrzna. 

Su'fttöUrjCl,  sf  2^1'  =n,  ko- 
rzeń nadpowietrzny. 

Su'ftjie^cr,  sm.  =§,  pi.  —, 

wentylator  w.,  wiatraczek  w., 
młynek  m. 

Su'ftgug,  sm.  -=:e)§,  pi. 
=jüge,  przeciąg  m.  powietrza, 
przewiew  m. ;  ein  bem  --i  dW^» 
gefegter  Drt  wybuch  w. 

Sug,  sm.  kłamstwo  n. ; 
używa  się  tylko  w  zwrocie : 
—  unb  ^rug  kłamstwo  n. 
i  oszustwo  n.,  obłuda  /., 
matactwo  n. ;  in  ber  3Belt  ift 
nichts  alg  —  unb  Xtug  na 
tym  świecie  wszystko  jest 
kłamstwem  i  oszustwem. 

Su'gaUÖ/  sm.  okienko  n. 
do  wyglądania  (w  dachu, 
w  drzwiach). 

SÜ'ge,  sf.pl.  =en,  kłamstwo 
n.,  łgarstwo  «.;  gro^e,  betbe, 
grobe  ■*—  bezczelne  kłamstwo; 
ianbgreiftid^e  —  kłamstwo  na- 
macalne; jmnbm  =n  aufbinben 
nagadać  komu  kłamstwa; 
jmnbn  sn  ftrafen,  einer  — 
üei^en,  überführen  kłamstwo 
komu  zadać,  o  kłamstwo  kogo 
przekonać ;  auf  (bei)  einer  — 
ertappen  złapać  kogo  na  kłam- 
stwie; bie  —  ftei^t  i^m  auf 
ber  ©tirn  gefd^rieben  widać 
mu  z  ócz,  że  kłamie;  =n  l^aben 


furje  93eine  kłamstwem  nieda- 
leko zajdzie. 

Slt'gen,  vn.  (|aben)  wyglą- 
dać, czatować. 

Sü'geu,  rüge,  rügft,  lügt, 
(og,  f)abe  gelogen,  I.  vn.  kła- 
mać, łgać,  skłamać,  zełgać; 
imnbm  ino  ©efic^t  —  kłamać 
komu  w  żywe  oczy;  baś  tügft 
bu  in  beinen  §a[g  fiinein  kła- 
miesz bezwstydnie;  er  Tügt 
n)iegebru(Jt  kłamie  tak  gładko, 
jak  gdyby  pióro  osmalił,  kła- 
mie jak  z  nut;  er  lügt  baö 
a5Iau(e)  üom  |)immel  Ijerunter, 
er  lügt,  ba^  fid^  bie  Salfeu 
biegen  kłamie,  że  aż  się  ku- 
rzy; imnbm  bie  ^aut,  bie  §oc!e 
{'^udt)  t)0lt  —  okropnie  przed 
kim  nakłamać;  baB  ict)  nic^t 
lüge  abym  nie  skłamał,  by 
prawdę  powiedzieć;  roer  lügt, 
ber  fłiel^It  kto  łga,  ten  też  i 
kradnie ;  II.  va.  udawać, 
zmyślać;  ©elaffenl^eit  —  uda- 
wać spokojnego. 

Sü'gengcift,  sm.  =eg,  pi.  =er, 

duch  kłamliwy;  kłamca  bez- 
czelny. 

Sü'gcitgetijcbe,  sn.  =§,  _^;?. 

— ,  kłamanina  /".,  łgarstwa 
n.  pi. 

SÜ'gcn^Oft,  adi.  kłamliwy, 

łgarski ;  adv.  kłamliwie, 

Sü'gcn^aftigfcit,  5/.  kłam- 
liwość /.,  łgarstwo  n. 
Sü'gcnmaul,   sn.  =(c)ö,  pi. 

smäuler,  kłamliwa  gęba; 
kłamca  wierutny,  łgarz  m. 

!2ü'gcn))rt)^)I|et,  sm.  =en,ij7. 

cen,  fałszywy   prorok. 

Sü'gcnfdjuücb,  sw.  '■{t)^,pl. 

=e,  autor  m.  kłamstw, 
łgarz  m. 

Sü'gncr,  sm.  =?,  2^\-   —^ 

kłamca  w.,  łgarz  m.\  jmnbn 
sum  —  mad^en  łgarzem  kogo 
zrobić,  zadawać  komo  kłam- 
stwo; gum  —  roerben  okazać 
się  kłamcą. 

'Sü'gncrin,   s/.  pi.  sinnen, 

łgarka  /.,  kłamczyni  f. 

^Ü'gneiifd;,  adi.  kłamliwy, 
łgarski. 

^Vi\Zf  sf.  pi.  -n,  okno  n., 
otwór  m.  (w  dachu,  w  ścia- 
nie) ;  luka  /.,  szpara  /. 

SufrOti'Ü,  adi.  zyskowny, 
korzystny. 

Suhl'ltifdj,   adi.  hojny,  ob- 


Su'fien 


783 


Su'^^jcnfcuer 


fity;  ein  =e6  SJJaöt  uczta  wy- 
stawna; adv.  hojnie,  ob- 
ficie. 

Su'dcn,  I.  va.  (^aben)  usy- 
piać dziecko  śpiewaniem,  lu- 
lać dziecko ;  II.  vn.  (^a6en) 
1)  lulać,  śpiewać  dziecku  do 
uśpienia  go;  2)  smoktać  (o 
dzieciach) ;  3)  uspokoić  się  (o 
wichrze  na  morzu). 

Su'mme,  sf.  pi.  =n,  nużyk 

m.  (ptak). 

Sü'mmel,  sm.  =§,  pi.  —, 

prostak  w.,  prostaczysko  w., 
rura  /.,  drągal  w.,  nieokrze- 
sany człowiek,  chłystek  m. 

Siimmelct',  5/  'gl.  =en,  pro- 
stactwo «.,  g-burostwo  n. 

gü'mtnel^aft,  adi.  prosta- 
cki, gburowaty;  adv.  po  pro- 
stacku, ghurowato. 

Sü'rameUjaftigfeit,  sf.  Süm= 
melet. 

SÜ'mmcIU,  vn.  (fjaben)  za- 
chowywać się  jak  prostak. 

Suitt^J,  sm.  :=ert,  yl.  =en 
i  ''^,  obdartus  w.,  gałgan  m. ; 
szuja  m. ;  brudny  sknera. 

Su'm^en,  sm.  ^^,  pi.  —, 

gałgan  w.,  łachman  m.,  szma- 
ta /.;  allerl)anb  — ,  Raufen  — 
szmaty  joZ.,  odrapaniny  pZ. ;  in 
einem  —  fängt  baS  ^cuec 
fd^neH  gdzie  cienko  tam  się 
rwie. 

Su'm^cn,    I.    va.    (^aben) 

jmnbn  —  obchodzić  się  z  kim 
pogardliwie^  jak  z  szubraw- 
cem; fid^  nid^t  —  laffen  nie 
okazać  sie  sknera;  II.  vn. 
(^aben)  wieść  życie  rozwiązłe, 
lampartować  się. 

Su'm^jen&ing/  sn.  =(e)§,  pi. 

=i,  gałgaiistwo  n.,  rzecz  f. 
bez  żadnej  wartości. 

Su'm^jenOClb,  sn.  =(e)§,marne 
pieniądze;  lim  ein  —  faufen 
kupić  za  bezcen. 

Su'm^jcngcfinbel,  Sum^enoc= 

fc()mcij?,  sn.  =0,  hultajstwo  w., 
gałgaństwo  n.,  szubrastwo  m., 
hołota  /.,  chałastra  /. 

Su'nt)jettl)anbcl     sm.    =§, 

handel  m.  gałganami ;  handel, 
interes  niezyskowny. 

Su'm^en^unb,  Sirm^enferl, 

sm.  =(e)ś,  pi.  se,  gałgan  m., 
odrapaniec  w.,  łajdak  m., 
szubrawiec  m. 

Su'm^cnmann,  sm.  =(e}§,  pi. 


=männer,  gałganiarz  m.,  zbie- 
racz m.  gałganów. 

Su'ni^en)jatf,    sn.     obacz 

Sumpengefinbet. 

Su'm)JCll^a|)iCr,  sn.  =(e)§,  pa- 
pier szmaciany,    gałgankowy. 

Sunt^enfammler,  sm.  =g,  pi. 

— /  gałganiarz  m.^  zbieracz  m. 
gałganów. 

Su'm^eilfoItJ,  sm.  =(e)g,  gał- 
gańska  płaca,  nędzna,  mi- 
zerna zapłata. 

Slt'm|jenÖOlf,  sn.  =(e)ä,  obacz 
Sumpcngefinbel. 

Su'm^eniBare,   sf.  pi.  =n, 

towar  tandetny,  lichy,  mało 
warty. 

Su'ttt^enttieib,  sn.,  <e)6,  pi. 

=tx,  gałganiarka  /.,  kobieta 
gałgany  zbierająca. 

Su'm^cngeug, '  sn.     =(e)§, 

gałgan  m.,  łachman  m., 
odrapaniny  pi. 

2u'ttH)Cn5Ut!er,  sm.  -g,  cu- 
kier ordynaryjny. 

SumpCrCi',  sf.  pi.  -en,  ba- 
gatela /,,  rzecz  /.  małej  wagi 
lub  wartości  ;  gałgaństwo  n., 
życie  rozwięzłe,lamparterka/. 

SU'm^Jig/  (rzadko)  Su'itt- 
!|)t^t,  adi.  gałgański,  obszar- 
pany, obdarty;  brudno  skąpy; 
bzdurny ;  lichy,  nikczemny ; 
adv.  po  gałgańsku. 

Suna'tifd;,  adi.  lunatyczny. 

SÜne'ttC,  sf.  pi.  =n,  luneta/., 
kozuba  /,  wylot  m.  sklepienia. 

Su'nge,  5/.  pi.  =n,  płuca 
pl.\  an  bec  —  leiben  cho- 
rować na  piersi,  piersiowo; 
auś  i)oUer  —  f^reien  krzy- 
czeć z  całego  gardła ;  fid^  bie 
—  auś  bem  §al[e  fd^reten 
piersi  sobie  zerwać  krzycze- 
niem, [cowy. 

■  ;2u'ugcn=,  adi.  płucny,  płu- 

Su'ngcnaber,  sf.  pi.  m,  żyła 

płucna. 

Su'ngeitartertc,  sf.  pi.  =n, 

tętnica  płucna. 

'  Su'ngfnMumc,   sf.  pi.  ^n, 

goryczka  płucowa  (roślina). 

Su'ngcniraten,  sm.  »g,  pi. 

— ,  pieczeń  f.  z  polędwicy, 
polędwica  /. 

Su'ngcncntsünbung,  sf.  pi. 

*en,  zapalenie  n.  płuc. 

Su'ugenf(cd)tc,  sf  pi.   =n, 

porost  płucnik  m.]  islandzki 
mech. 


Su'ufleuflügcl,  sm.  '§,pl.  —, 

płuco  n. 

Su'ngcngcfdjtDür,  sn.  <e)ś, 

pi.  '-t,  wrzód    m.  na  płacach. 

Sii'ngeuöicb,  sm.  =(e)ś,  pi. 

=e,  cięcie  n.  w  płuca;  (obraz.) 
słowo  m.  prawdy,  słowo  gry- 
zące. 

'  Su'ugenfatarrl),  sm.  =e(ś),  pi. 

=e,  katar  płucny. 

Su'ngenfranl^cit,  sf.  pi.^in, 

choroba  płucna,  płuc. 

Su'ngeniraut,  sn.  =(e)§,  pi. 
=fräuter,  płucnik  m .  gwia- 
zdosz  m.,  miodunka /.  (ziele). 

;2u'nnenla^^en,  sm.  obacz 
Sungenflügel. 
Su'ngcnmooö,  sn.  -je§,  pi. 

=fe,  łatnica  płacowa  (roślina). 

!2u'ngcnmu§,  sn.   -|e§,  pi. 

:fe,  siekanka  /.  z  płucek  (po- 
trawa, po  wiedeńsku  33eu[d^el 
n.  zwana). 

Su'ngenftfjlag,  sm.  -(e)§,  pi. 

sfd^täge,  paraliż  płucny. 

Sungcn(ftf)töinb)fu(^t  sf.  su- 
choty płucne. 

Su'ngcnfiidjttg,  adi.  sucho- 
tny;  Sungenfü(ljtigc(r),  sm. 
suchotnik  m. ;  Sungeiif udjtigt, 

sf.  suchotnic(zk)a  f. 

Su'ngcnfłJt^e,   sf   pi   «n, 

kończyna  /.  płuc. 

Su'ngcnttCre,  sn.  pi.  zwie- 
rzęta oddychające  płucami. 

Su'ngcrcr,  sm.  =g,  pi.  — , 

włóczęga  m.,  nieroba  m., 
próżniak  m. 

Su'ngern,  w.  (^abcn)  włó- 
czyć się,  próżnować;  unt  etnj. 
—  łaknąć  czego. 

Sü'nfc^  sf.  pi.  =n,  lon  m. 
w  osi. 

Su'nte,  sf.  pi.  *n,  lont  w., 

knot  m.',  lisi  ogon  (łowiec- 
two) ;  (obraz.)  —  ried^en  zwą- 
chać  piżmo  nosem,  zmiarko- 
wać na  co  się  zanosi. 

SU'^C  sf  pi.  -n,  lupa  /., 
szkło  powiększające. 

gu'^fen,  SÜ'^fCn,  va.  obacz 
lüften. 

Sn^i'ne,  sf.  pl.  =n,  wilczyn 
m.f  łubin  m.  (roślina). 

^n'p^t,  sf  pl.  =n,  opławek 
m.  (górnictwo). 

Su'^^jen,  sm.  -§,  pl.  —, 
lupa  /.,  suerbel  m.  (górn.). 

Su'^ienfeucr,  sn.  =§,  pl.  — , 

dymarka  /.  (górn.). 


!2u'^pcnfrif(fjarkit 


784 


Suprtö'; 


*en,  dymarstwo  n.  (g'orn.). 

Su'łJ))euma(^Clt,  sn.  =§,  tar- 
ganie n.  (górn.). 

Su'^j^enmü^Ic,  sf.  i)i.  =n, 

gniecalnia  obrotowa  (górn.). 

öu'^^cnfdjmclgcr,  sm.  '§,pi 

— ,  dymarz  m.  (górn.). 

Suip^entonlstoer!,  sn.  -(e)ś, 

2)1.  'tf  pudlaiskie  Avalce  ^^L 
(górn.). 

Sur(^,  sm.  =(e)§,  pi.  =t,  płaz 
m.,  gal  m. 

SÜ'fdjfe,  ^f.  pi.  -n,  kobiał- 
ka /. 

Sit'f cr,  So'ffen,  pi.  uszy  pi. 

jelenie,   sarnie  (łowiectwo), 

SÜ'^ftOjf,  sm.  =(e)g,  p>^' 
=|'łocfe,  luśnia  /. 

Suft,  5/.  pi.  Süfte,  1)  przy- 
jemność f.,  rozkosz  /.,  ucie- 
cha /.;  rozrywka/".  (=  33etu= 
fti.^uiig)  ;  fäne  —  an  etro. 
I^aben  mieć  w  czem  przyje- 
mność; eś  i[t  eine  roafire  —  ju 
i^oren,  ba^  .  .  .  sprawia  praw- 
dziwą przyjemność  słyszeć, 
że  ... ;  etn).  gur  —  tun  robić  co 
dla  rozrywki ;  er  arbeitet,  bof; 
eś  eine  —  i[t  rozkosz  jest  wi- 
dzieć go  pracującego ;  2)  bez 
pi. :  ochota  /.,  chęć  /,,  upo- 
dobanie n. ;  —  l^aben,  ctro. 
ju  łun  mieć  ochotę  zrobić  co, 
chcieć  co  zrobić ;  td^  l^abe 
nid^t  Übel  —  miałbym  ocho- 
tę; mir  fcmmt  bie  — ,  mid^ 
roanbelt  bte  —  an,  id^  be!om= 
tue,  friegc  —  bierze  mnie 
ochota;  mit  —  effen  jeść  z 
apetytem;  id^  l^abe  feine  rerf)te 

—  ba^U  nie  mam  do  tego 
wielkiej  ochoty;  er  l^at  feine 

—  gum  Semen  nie  ma  ochoty 
do  nauki;  jmnbm.  —  gu  etit). 
«lad^en  wzbudzić  w  kim  chęć 
do  czego;  jmnbm  bie  —  gu 
etro.  bencl^tuen  pozbawić  kogo 
ochoty  do  czego  ;  bie  —  gu 
etn).  DCtlieren  odechcieć  się 
czego;  bie  —  i[t  mir  cergan* 
gen  straciJem  ochotę,  odeszła 
mnie  ochota;  3)  =  finnlic^e 
SBegierbe  ;  chuć  /.,  żądza  /. ; 
jinnlid^e,  fleifd^lic^e  —  pożą- 
dliwość ciała,  chuć  cielesna; 
feine  —  befrtebigen,  bilden, 
ftitten  zaspokoić  chuć;  ben 
Stiften  frö^nen  dogadzać  chu- 
ciom. 


Su'ftbarfeit,  sf.  pi.  -en,  roz- 
rywka /".,  zabawa  /. 

Sü'fttljen,  sn.  =s,  pi.  —, 

chętka  /'.,  ochotka  /. 

Su'ftbirne,  sf.  pi.  =n,  wsze- 
tecznica. 

Sü'fteit,    Sü'ftcrn,    i)    m. 

(I^aben)  bies  lü|tet  mic^  to 
wzbudza  moją  ochotę,  moje 
pragnienie,  moje  żądze,  II.  vn. 
i  V.  impers.  (^aben)  eś  lüftet 
mic^  nad)  etra.,  id)  lüftere  narfj 
etn).  łakomię  się  na  co,  chce 
mi  sie,  zachciewa  mi  sie  cze- 
go,  mam  wielką  ochotę  na  co. 
Su'ftCr,  sm.  U,  pi.  —,  blask 
m.,  świetność  f.\  pająk  w., 
świecznik  m.\  lustryna  f. 
(materya). 

Sü'ftcrn,  V.  obacz  Süfien. 

SitftCtn,  adi.  łakomy,  pożą- 
dliwy, pochutliwy,  pragnący 
czego,  łakomy  na  co;  nad^ 
tiXQ.  —  fein  pożądać,  pra- 
gnąć, łaknąć  czego;  ein  er= 
9)lenfd^  łakomiec  w.,  czło- 
wiek zmysłowy. 

Sü'ftcrnt)eit,  sf.  pożądliwość 

/.,  łakomstwo  n.,  żądza  /. 

Su'ftertöClfCnt),  adi.  wzbu- 
dzający ochotę;  apetytny. 

Su'ftfaljrt,  sf,  pi.  =en,  prze- 
jażdżka f. 

Su'ftfcuer,  sn.  =§,  pi.  —, 

sztuczny  ogień. 

Sn'ftgarten,    sm.    -g,   pi. 

=gärten,  park  m. 

Su'ftgcplj,  sn.,  S«ftr;atn,5w. 
obacz  Suftroalbc^en. 

Su'ft^auö,  sn.  =fe§,  pi. 
=l^äufer,  altana  /.;  sielski 
dworzec,  dworek  ustronny, 
wiła  /. 

Su'ft^ÜttC,  sf.  pi.  =n,  chło- 
dnica /.,  jata  /.,  powietka/., 
altana  f. 

Su'ftig,     I.     adi,     wesoły, 
ochoczy;  zabawny;  pocieszny; 
=eö  temperament  wesołe  uspo 
sobieuie;    ein     =er     Vorüber, 
Sruber    Suftig    człowiek  we- 
soły, hulak:  :=er  ©infaH  face- 
cya,  dowcip ;   ein    =eS    'iiihin  i 
führen  żyć  wesoło,  hulać;  —  i 
unb  »ergnügt,  —  unb    guter  ! 
2)inge  wesoluchny;  —  mad^en 
rozweselić;  ftc^  —  überjmnbn.,  1 
über  etiD.  —  mad^en  żartować, 
drwić,  kpić,  naigrawać  z  kogo, 
z  czego ;  red^t  —  rcerben  roz- ; 


ochocić,  rozigrać  się;  eine  '-t 
©efc^id^te  wesoła,  zabawna, 
historya;  bie  =e  ^erfon  bła- 
zen, hariekin  (teatr) ;  II.  adv. 
wesoło,  ochoczo,  zabawnie ; 
—  [eben  wesoło  żyć;  ba  gel)t 
e'j  —  j^er  wesoło  tu;  — ! 
immer  — !  hulaj  dusza  bez 
kontusza ! 

!^U'fligfcit,  sf.  wesołość  /., 
zabawność    f. 

Suftigmodicr,  sm.  *§,  pi. 

— ,  błazen  w?.,  trefuiś  ?«., 
krotofilnik  m.\  —  über  anbcre 
człowiek  co  drwi  z  innych, 

Sü'ftlinp,  sm.  ^(e)§,  pi.  ^e, 

rozkoszniś  m. ;  człowiek  zmy- 
słowy. 

Su'ftmorb,  sm.  =e§,  pi.  =e, 

morderstwo  n.  z   lubieżności. 
Su'ftOrt,  sm.  ;(e)g,  pi.    —, 
miejsce  n.  dla  rozrywek. 

Su'ftreifc,  sf.  pi.  =n,  podróż 

/.   dla  rozrywki. 

:2u'ftfrfjl0^,  sn.  -ffe§  pi. 
=fdE)Iöf[er,  zamek  m.  (letni). 

Su'ftfCUdje,  sf.  choroba  we- 
neryczna. 

Su'ftf^iel,  sji.  -.{i)%,  pi.  «e, 
komedya  /. 

Su'ftf^JicIbic^tcr,  sm.  =%,pl. 

— ,  komedyopisarz  m. 

Su'ftöeröcrbcr,  sm.  =§,  ^^7. 

— ,  psujący  m.  zabawę, 

Su'ftioälbdjcn,   sn.  »ś,  pi 

— ,  gaik  m.,  lasek  w.,  park  ni. 

SufttDO'nbeln,     vn.     (fein) 

przechadzać  się. 

Sutl)cra'ner,  ^sm.  «5,  pi  ~, 

luteranin  m.,  luter  m. 

Sutljcro'nerin,  sf.pl.  »innen, 

luterka  /'. 

Su'tknf^/  adi.  luterski. 

i^U'tkrtum,  sn.  =(e)ś,  lute- 
ranizm   m. 

Su'tfd)beutel,  sm.  =§,  pi  —, 

węzełek  m.  do  ssania  dla  dzie- 
ci, smoczek  m. 

%^'i\^)n\,  va.  (liaben)  smo- 
ktać. 

SirtfdlCr,  sm.  obacz  Sutfc^= 
hcuUi. 

Su'tter,  sm.  :=g,  wódka  pierw- 
sza, prosta,  prostucha  /'. 

Su'ttcnt,  va.  (^aben)  lutro- 
wać,  czysi'ic  wódkę. 

SupiriiJ'^,  adi.  zbytkowny, 
wykwintny;  adv.  zbytkownie, 
wykwintnie. 


Su'juö 


785 


:^i)äc'um 


Su'fU^,  sm.  — ,  zbytek  m., 
przepych  m. ;  —  treiben  zbyt- 
ko^ać. 

Su'fu^arttfcl,  sm.  =§,  pl. 
—,  Siri'UÖtDOrC,  sf.  pl.  »n, 
artykuł,  towar  zbytkowy. 

SujC'rne,  sf.  dzlecielina  /., 
koniczyna  błękitna,  koniczy- 
na ślimaczna,  koziorożec  m. 

Su'jifer,  sm.  =g,  lucyper  m., 
(najstarszy  z  dyabłów);  lu- 
cyfer m.,  (gwiazda  poranna, 
jutrzenka  f.). 

Sl)'d)ni§,  sf.  firletka  japoń- 


ska, płomieńczyk  m.,  smółka 
/.  (roślina). 

Sl)m))I)a'ttfdj,  adi.  limfaty- 
czny. 

^Ij'm^J^C,  5/.  2?Z.  =n,  limfa/ 

Sl)'mi)^gcfiij)C,  sn.  pi.  na- 
czynia pl.  limfatyczne. 

Sl)ndj,  (wym. :  lincz)  sm. 
ukaranie  doraźne  bez  wy- 
roku. 

^l)'n(i^Cn,  (wym. :  Hnczen), 
va.  i  vn.  ubić,  ukarać  na  miej- 
scu przez  ubicie  bez  wyroku 
sadoweo^o. 


St)'nrf)iuftt3,  5/.  (wym.: 
lincz-)  sąd  doraźny  ludowy, 
ukaranie  n.  ubiciem. 

gj)'ra,  sf.  pl.  St)ren,  lira /. ; 
nazwa  jednej  z  półaocnych 
konstelacyi. 

Sij'rtf,  sf.  liryka  /.,  poezya 
liryczna. 

St)'nfCr,  sm.  =§,  pl.  —,  li- 
ryk w.,  poeta  liryczny. 

2l)'nfdj,  adi.  liryczny;  adv. 
lirycznie. 

Sl)5C'um,  sn.  -§,  pl.  Sp}e« 
en,  liceum  w.,  szkoła  średnia. 


ßnbe  beä  erften  93anbe§. 
Koniec    tomu    pierwszeg"©. 


Q:  n  I  e  n  b  e  r,   SDeutjd^-poInifcfieS  23örter6itd^. 


50 


^nljmtg. 


^a§  nadjfolgenbc  Sörterüer^eid^mg 
tniijait  in  aIp()aBeti)c()er  golge  bie= 
jcnigen  2Iu§brüde,  beven  6d)reibung 
infoige  ber  im  iBaufe  be§  @rjcĘ)einen§ 
be§  üorliegenben  93anbe§  eingetretenen 
^erein^eitlid)ung^  ber  bentjd)en  ^tdp 
fd)reibnng  eine  ^Jlnberung  erfa!)ren  §at. 


Dodatek. 


„Dodatek"  zawiera  porządkiem 
abecadłowym  spis  wyrazów  niemiec- 
kich, o  ile  one  uległy  zmianie  wsku- 
tek zaprowadzenia  jednolitej  pisowni 
niemieckiej,  która  nastąpiła  w  czasie 
druku  i  pojawienia  się  zeszytami 
niniejszeo;o  tomu. 


Str.  1. 

5l6=ei^cn 

Str.  2. 

mm,  =ffeä,  »ffe 
Str.  4. 

5l{)=!ontcrfcicn 

^iH)=fo))iercn 

^ilbbifatiou 

Str.   6. 

^Idbistcrcn 

5lknDrot  =  ^töcnbrüte  sf. 

^knbtaii 

5lkrfcnniinö§nrtcil 

3l6cncn,  ifjeft  ab,  i^t  ab 

2lbfnl)rt 

Slbfaljrt^flane 

§lbfal)rtÖ5cit 

mm 

Str.  8. 

9I0=flte^cu,  flofj  ob 

mmh  =ffe5 

Slbflii^rinne,  5lüflu^röl|re 
5lb=freffcn,      friijeft     (fri^t), 

fri^t  ab. 
5Ibfül)rcil  (sn.) 
5lb[ü{)rmittel 

Str.  9. 

Slbncbrofdjcn 
lHb-ncl)Cii,  ging  ah 
m(itk(\ni 
3lb=ncttüiinen 
5Il)="oiC|]cn,  gofj  ab 

Str.  10. 

5lb=l)afpdn 


Str.  12. 

^löitüric'nt 

mia\} 

'Jlblapricf 

^itb=Iaffcn,  »täffcft,  (ä^t  ab 

5lbIat)I)anbet 

^}lbIofńaI)r 

?lbIoufcn 

Str.   13. 

5lb4cunnen 
^ilblcugnungSeib 

Str.   14. 

^Iblobunug 

^ilb=Ibtcn 

^ilb=titcrgeln 

5lb=me|fen,  miffeft,  mif^t  ab 

Str.  15. 

5lbnal)nte 
5lb=nbtigen 

Str.  16. 

5lb=ratcn,  rätft,  rdt,  rtet  ah, 
ha'bt  obcjeratcn  (abraten  2c.) 
^brcdnumg 
^ilbrcrfjtc 
^librtije 
5tb=rcłf?cn,  ti^  ab 

Str.   17. 

5lb-rtf^cn 

5lbrif?,  =fjeö 

^ilb=rüftcn 

%bh4,  ^^^m,  -ffeö 

Str.  19. 

3lb=fcl)Iie^cn,  fc^lof?  ab 

Str.  20. 


Str. 

21. 

5lbfcitS 

Str. 

22. 

^Ibf^roj^ 

5lbfprbping 

Str. 

24. 

3lbftra!t 

5lbftra!tion 

Str. 

25. 

2lb=toucu 

5lbtcil 

5tb=tcUcn 

51btcUung 

^ilbtcn 

^ilb^tim 

2lb=töten 

Str. 

26. 

Slbtrift 

5lb=urtcilcn 

^ilb=bcrlQnncn 

2Ib-ti)a(l)fcu,  rüää)\t,  m'i^\t  ab, 

abcieiüact)|en 

m\BM^ 

Str. 

27. 

9lbtticd)flung?tt)eiic 

5lbwcbr 

5lbü)cifmig 

Str. 

29. 

%%t\\t,  5lcccnt 
5l!.^entiiation,  ^Jlcccntitntiou 
^ilfjentiiicrcn,  occcntuicrcii 

^Jlt^cłJtant,  5lccc^)tant 
^Uscptatioii,  5Uccptntion 
^Jlf^c^jticrcu,  acccpticrcn 
^Ifjei),  5lcccf?  -fleö 

mht\\\\u  mttmt 


mmt 


787 


5tufrf)u^Iinien 


m^tWitr  5tcccfftt 
Slf^eifortfd),  nccefforifdj 
yif^ciforiiim,  ^Icccffortiim 

^If^ibental,  accibeutal 

Str.  30. 

m^xU,  5lccifc 
^ilülamation,  ^Icclamotioit 
'ilfflimatificicu,      rtccUmatt= 

ficrcit 
3lffommobation,     3(ccommo= 

batton 
5lffommoMcrcn,      accommo; 

btercii 
5lffomiJagntercn,    accompao= 

liieren 
mtoth,  5lccorb 
5tfforbieren,  accorbieren 
5lffreMtieren,  accreöitiereu 
%ttnxat,  accnuat 
5Iffiirnteffe,  Slccuroteffc 
^ilffufatiu,  ^^IccufQtiü 

Str.  31. 

51  (fernerät 
Slrferfrummtja^ 

Str.  32. 

mt 
mu 

5lftenmnf^ig 

Slftenftütf 

mtit 

mtion 

^ütionnc 

5lftiü 

mtiu 

5tftiDl)anbel 

5lftiüitnt 

Slftiialitnt 

mtim 

nuntu 

^itberlni) 

5lberlapinbe 

5lberla))eifen 

SlbjefttD 

^Ibieftiuifcfj 

Str.  33. 

Slbjunft 

Vlbrefbud) 

lUbref^beOattc 

9Ibüofatur 

5lbüofatciifnmmer 

5tbDofateufniff 

5lbüöfateuorbnnng 

^IbDosicren 

5lerobt)ua'mtf 

3lerome'ter 


Sleronau't 

Sterofta't 

5lero)ta'tif 

5lffeft 

Slffcftioniert 

^tffeftiereii 

Str.  34. 

5tffeJtIo8 
^ilffijieren 

Str.  35. 

©tdjaint 

Sidjeii 

Gldjftem^el 

5lfatIjoii3i^mu« 

Str.  37. 

5töci'n[eliomarfjciib 

Str.  38. 

nUütüüon 
^lUo'lria 

Str.  40. 

3lltenteil 

5lIteröneiio^ 

5lltertnm 

^iltertiimetei 

^lltertümler 

%Utxtmüid} 

5IItertumöforfd)er 

sntertnmöfiinbe 

(Slterüater 

Str.  41. 

Slmöol) 

Str.  42. 

'itm^Iifüatloit 
9lmpntie'rinin 
5lmt^miBbrn"utfj 
5lmtöfa^,  -ffen 
5(mt^tätiflteit 

Str.  43. 
5lmnlett 

5lmufement,  (wym.  amüzman). 
Str.  45. 

Str.  47. 

5(nbernteilö 

Str.  48. 
5tn=cf[en,  iffeft  (i^t),  ijjt  an 

Str.  50. 

Str.  51. 

5tnfreffen,  friffeft  (frij^t),  frij^t 
an 


Str.  52. 

3ln=oelKn,  Qin^  an 

Sir.  53. 

5lnnelritte 
9lu=flte)]eu,  goj)  an 
5lnglitanifc() 
StnflUjiömuS 

Str.  55. 

2lngu|?,  =ffeö 
9ln=I)a(ten,  Ifdltit  an 
'ümmit 

5lu=5angen,  5(n=pngeit,  f)tng 
an 

Str.  58. 

51  ufern 
5lnflancaft 

Str.  60. 

51nlnqefa^ital 

51nln|,  =j[2g 

5lu=Ia)Ten,  läffeft  (löj^t),  lö^t 

an 
5lnläpidj 

Str.  61. 

5(nIegefd)Io^,  =ffeä 
2ln4tfpeln 

Str.  62. 

Wn  löten 

5lnmnt 

5lnmuten 

Str.  63. 

5Inmntin 

5lnmnt(ö)Io§ 

5lnneftiercn 

Str.  64. 

Slnnunsiation 

Str.  65. 

5ln=raten 
5lnraten 

Str.  66. 

5tn=reif?en,  ti^  an 
5Uirif? 

Str.  68. 

5lu=frfjief?en,  fc^o^  an 
Str.  69. 

5ln=frf)Hefjen,  fd^fo^  an 
5lnfd)Iuf) 
5(nfdjüiMtatton 
5(nfdjluf?5ug 

Str.  70. 

5In=frf)nüren 
5lnfd)reiDer 

Str.  71. 

5lnfd)uf5,  :=ffe§ 
5lnfd;ujjlinien 

50* 


Sdite^ebentien 


788 


5iu?fd)u^ 


Str.  78. 

5lnte5Cbcuticn,  5lnteccbcnticu 

5lntC3e]|or,  ^Intcceffor 

^ilu=tceien 

9lntcil 

Slnteüljaöcr 

5Inteilfd)ciit 

5lu=tun,  tat  an,  iyxU  angetan 

■        Str.    79. 

5Jn=tiirmcu 

Vlntijipicreu  (autici^icrcn) 

Str.  84. 

5l^o[tcUum 

Str.  85. 

2l))plłfatur 

Str.  87. 

5lrfoiium 
Slrfabc 

5lrd)ibiafoim^ 
5lrd)ibiÖ5C|e 

Str.  89. 

3lrtefo!t 

Str.  90. 

5IrttfulQtioii 
Slrtifnlicrcn 
5lf5cnbent,  5lfcenbcut 
5lfjcu|"tnn,  51fceuüon 
mu\t,  nmt,  5l^cefe 

Str.  91. 

muu  '^Hti,  mat 
mum),  a^tüidj,  aöcetifrf) 
3lf;)cfteu 

Slffcfuront 
^iljfcfuranj 
3l[[cfnran5ncfcHfd)aft 

WoVut 
3l)jcfnrnt 
5lj[cfuricrcn 

5lf|D5iation  (i}lj|octntion) 
5lff05ücren  (nfiociicrcu) 
^ilfpmnictnfdj 

mm 

Str.  92. 

5ltcmI)cfrf)iocrbc 

5ltcml)0lcn 

5ltcmIoö 

^iUnicn  " 

5ttro3ität 

^Ittnrfc 

5lttncficrcn 

51ttrnttiou 


Str.  93. 

5tu!tion 

Str.  94. 

5(iif=atmcu 

Str.  95. 
5luf=bIoicn,     bläfeft      ihVd\t), 
blöft  auf 

Str.  97. 

5luf=ciicn,  iffeft  (ipt),  i^t  auf 

Str.  98. 
3lllf=frC))CU,  fri^t,  frip  auf 

Str.  99. 

5Iuf=ncÖcn,  6in9  Q"t 
Uliifntcf?cn,  90^  auf 
5liiffliiH 
^2litfgii^ticrrf)cn 

Str.  102. 

«luflobcr 

^iliif4o||cn,  läffcft  {ląil  m 
auf 

Str.   104. 

?liif=nöttgcn 

Str.  105. 

5Iuf=rei})cn,  ri^  auf 

Str.  106. 

9lnfnij 

Str.  107. 

3Inffrf)icfcn,  fcöo^  auf 
Sliit=fdjltcf?en,  fct)io|)  auf 

Str.  108. 

9luffd)üif5 
lHiiffd)i)f?linn 

Str.  109. 

5Iiifiitf)t?rnt 

^illlf=fi^en  4)  dać  się  wziąć  na 
kawał 

Str.   110. 

5luff^i(j{jliug 

Str.  111. 

9lMf=taiicn 
5liif=tcilcii 
yiuf=tiiii 
5luf=türnicn 

Str.  112. 

5liif=iünd)[en,    rcäc^ft,    rcädift 
auf 

Str.  114. 

9(iif3tc]^erei 

Str.   115. 

^Ingcnjcuflc,  »n,  pL  -n 

Str.  110. 

5lii§=ntmen 


Str.  117. 

5(uv5=MQfcn,    bläffft     (bläft), 
ölöft  aus 

Str.  118. 

51n^hiltant 
5luśtiiltattoit 

Str.  120. 

5(u*3-cffcn,  iffeft  (i^t),  i^t  au§ 
?tu^fliij^ 

Str.  121. 

5lu§=frcffcn,     friffeft     (fritt), 
jri^t  auö 

Str.  122. 

5lu^=gcI)Cn,  ging  au§ 
5lu§=gicf?en,  go|  aus 

Str.  123. 

9lu§gu^ 

5lu§=^anncn,    f)ängft,    pngt, 
f)ing  aus 

Str.  126. 

5(u$!nnft§crtcUung 

Str.  128. 

2lu§=Iefcn,  lieft  aus 

Str.  129. 

9Ui?4otcn 
%uHóttn 

Str.  130. 

Slu^=mc)ieit,    miffeft    (mi^t), 

mij^t  aus 
5(ih?-miiffen,  muffte  aug 

Str.  131. 

2lu§-nötigcn 

Str.  132. 

9Iufpi3icn  (5tu§f^icicii) 
5liu?prcf^mafdjine 

Str.  134. 
5lu§=rcij)cn,  rci^t,  ri^  au§ 

Str.  136. 
9lu?=fdjCif?cn,  fd^if?  au§ 

Str.  137. 
5Iiiö=frf)ic|jcn,  fd^o^  au§ 

Str.  138. 

9lu?=frf)Iicf?CU,  Wo\?  aus 
^lu^f^Iiif? 

Str.  139. 

5{u§=fd)mcif?cii,  fd^mif)  au3 
5lu^=fdjneu5en 

Str.  140. 

5lu§(dju^ 


5Ut^fteüunn 


789 


33ctöUj?tIoö 


Str.  147. 

5lUÖftettung,     znaczy     także : 

nagana,  uwaga  ujemna 

Str.  149. 

3luö=tcilen 
mmńn 

Str.   15  4. 

3lnö=U)üteu 

Str.  155. 

5liitf;cntiäität    (5tutl)cnttcität) 

Str.  156. 

Wszystkie  wyrazy  od  S3(ir- 
do  ^arÖOrf^UJ?  należą  na 
Str.   161. 

Saccalaurcat,  Salfalaureat 
iöaccalaurcusi,  S3aftalaurcu^ 
«ociüc,    ^mUt;    mciäu^, 

Satfocröt 

Str.  157. 

habetur 

Str.  158. 

cicnt) 

^(liffC  (wym.  bässp). 
Str.  159. 

23a!fontik 

Str.  161. 

^aufaftie 

33anfbiUett,  33au!l)i{(ct 
^antöircftor 
*^anf(c)rott 

Zamiast  $öar  =  S3aar,  ma 
być:  zobacz  str.  156. 

Str.  162. 

Söarfiarentitm 
iöard)cnt 

Sariton,  Sarljton 
'Sacrüabe 

Str.  163. 
Basrelief,  (wym.  barelief) 

«ajjgciöc 

Str.  164. 

Saiidjflii^ 

Str.  165. 

58nitocrät 

Str.  166. 

üöaiimtier 
5ßaun^ 

Str.  167. 

Snimiit 


Str.  168. 

Seblä'ttcru 

Str.  174. 

«cfrcffcn,  befn^t 

•  Str.  176. 

Söegic^cu,  6ego^ 

Str.  178. 

ScjÜ'Öig,  adi.  żyjący  w  do- 
brobycie i  dobrze  wygła- 
dzający; <=e§  Huśjel^en  wy- 
gląd człowieka  żyjącego 
w  dobrobycie. 

SBCp'ÖigfCtt,  sf.  wygląd  czło- 
wieka żyjącego  w  dobrym 
bycie. 

Str.  182. 

5öci=brütfctt 
Sci'faücii 

Str.  183. 

Sci=giefcn,  90^  6et 
JSei-mcffen,    miffeft     (mijjt), 
mi^t 

Str.  184. 

Seii-rtt 

Str.  185. 
93eifa§ 

S3ei=frt)tcijcn,  fc^of?  bei 
Sci--fd)lief)en,  frfilo^  bń 

58cij^en,  óciMt/  Reifet/  ^i^ 

Str.  194. 

Scmeifcn,  bemiffeft  (bemi^t), 

bemifjt 
aScmä^igcn 
3^cnad)teil(łg)en 
Scnadjtcil(rg)iiug 

Str.  195. 

Senrittgcu 

Str.  196. 

SSccaten,  berätft  2c. 

33cratfd)Iagcn 

$öcratfd)Ia"gimg 

Beratung 

Seratinigśfaal 

Scratiiugöftimmc 

Str.  198. 

Sergfdif? 

Str.  199. 

iöergtciftatt  (Serg!rt)ftan) 

jßergrat 

Söcrgfd)Io|) 

Scrgtol 

Scrgtcer 

Scrgurteil 


Str.  200. 

S3crttftctucinfd)Infj 
Serötelu 

Str.  201. 

SBcrufgtfltlgtcit 

Str.  202. 

Sefä'nftigcu 
SBcfä'nftigung 

Str.  203. 

Scfdjcifcn,  .  .  .  befc^if) 
Sefdjiepcn,  .  .  .  befc^oj^ 

Str.  204. 

3^cfd)Iiet^cu,  .  .  .  befd^to^ 

ScfdiUif^ 

a3cfd)Iuj?fäl)igfcit 

S)efd)IuMaf[uug 

55cfd)liit)iiol)mc 

^efdjlu^icif 

Str.  207. 

Scfcu'fsen 

Str.  208. 

Scfi^tiim 

Str.  210. 

^Seftanbteil 
Se[tQttg«ug§urtetl 

Str.  214. 

Sctii'tigcn 

Jßctä'tiguug 

Sctoiicii 

Sctcilcu 

Jöcteiligeii 

beteiligter 

Beteiligung 

Setenent 

Beteuerung 

Seteuernng^formcl 

Betören 

Betörer 

Betörtljcit 

Betörung 

Betrauen 

Betürnicn 

Str.  210. 

Betrugö^roje^ 

Str.  218. 

Beurteilen 

Beurteiler 

Beurteilung 

Bcurteiluugönrt 

Benrteilungöüermögen 

Beuteanteii 

Sir.  219. 

BeDorteilen 

Str.  221. 

Betijnj?t 
Beuju^ttoö 


S8cU)ufjtIofinfeit 


790 


S^a^riitö^? 


«eujiiftlofiötcit 

Str.  223. 

S3c5itf^au§fdiuf? 

Str.  22  i. 
Str.  225. 

mm,  muü 

Str.  227. 

Sifjdjen 
SBifrfioftimt 

mmit 

5öiCii)unDe 

Str.   228. 

33iiöoficren  (blüoiiafteitu) 
maitn,  bläfeft  (bläft),  bläft 

Str.  232. 

Str.  234. 
S3Iutrot 
^Bluttat 
33IutiirteiI 

Str.  235. 

^oben!rcbit 

Str.  236. 

^oiiifiätcren 

Str.  237. 
Str.  23S. 

S3ranbi'utc 
^rantttjciu 

Str.  241. 

S3rcdjnuf? 

Str.  243. 
■   Str.  247. 

^rubcrfuj) 

Str.  248. 

'^nnumbnf? 
^önnuicnfiir 
^'riifttee,  «rufttljcc 

Str.  250. 

53udjmi|] 


53üd)fciifdjiif?,  =ffeö 
S3itd)ftQlicnihtfcI 
93ubnctDcrQtiinn 
^Biibgetfomniiffion 
Büfett,  ^ufret 

Str.  252.  • 

S5ürncrau^fdjuf5,  =[fc3 

Söürficnmit 

^öiifjarb 

Str.  254. 

SBiittcrfajj 

Str.  255. 

tatjbola 

^Qbljaliftif 

Änbiue 
^atitnctt 

^nliinctt^frife 

^aliiuett^miiiiftcr 

S\aDiiictt^orbrc 

,^aöinctt*?rot 

^aOinett^M'djrciDcu 

^abiuctt^fefrcttir 

Slaliincü^jicncf 

taOiiiettci'treid) 
Haüriole 
^alji'iolct 
ÄQfao 

Anbnucr 
Habens 

Änbcttculjaih? 

<^nbcttciifcljiilc 

^abuf 

tQlnmität 

^alsinicrcii 

^Qlsinicrofcii 

^olsiiiieruiig 

^alfiilator 
Holfiilievcn 

^'olimuiinnt 
^almiiiiic 
^xamalbulcnfcr 
ixomalbulcnfcrfloftcr 


^autcc 


Str.  256. 


^omeralift 

^amcroliftif 

Äomcralujefen 

^amciolmifienfdjoft 

Hom^at^nc,  (iampagnc 

Ä'ampiercu 

^analarOeitcr 

^Qualincrcn 

.^analtfntiou 

^aubcIoDcr 

^»vanbibnt 

<^anbibatiir 

S^onbibicren 

Hoitblć-yidcr 

^Qnbiecen 

Rancel 

Ä^aneelrinbc 

Hannclierung^mnfdjinc 

^amiibalifd) 

Ballon 
^anonifat 

.^anonifiercn 

Hououifieruiin 

Sianonifd) 

Httuonift 

Imitate 

Ponton 

.^antonicrcn 

.Qaiitoiiicrmtn 

.^antonliftc 

Stantonift 

.Qnntou[i)ftcui 

<^  ante  rat 
iloutorci 

<^ni)icven 

Str.  257. 

Kapital 

.^apitalonlonc 

.Sxa^jitäl 

ilnpitrin 

Hapitalift 

Kapital 

^a^jitolljou^ 

<Vini)ttulnrl)crr 

}>\npituIation 

Ma^jituliereit 

<viai)ri5iö^  (fa^riciii^) 


.^a^rtjicrctt 


791 


^igarreiilai^cr 


Ä'o^rijicrcn  (fa^rictercn) 
Ruptur 

,^tni)ir,inerfloftcc 

<^avu3incniiöud; 

kaputt 

tttputtroff 

Karabiner 

taraffe 

tornffinc 

^araniDoI 

äaramtiolagc,  (Joramöolonc 

^karambolieren,  caramboliereu 

^^arbonabe 

tarbunfel 

^'ar^er 

^arDiual 

.^orbinalbifdjof 

tarMnalefoüeötmn 

^arbtnal§biit 

^arbinalötDÜrbe 

i^areifc 

^areffiereu 

«aritfltur 

^arüaturflemälbe 

^arifaturenseid^uer 

tarüatiirift 

.^nrüiereu 

^ariÖÖ,  adi.  dziurawy  (ząb) 

Karmeliter 

^armeliterfirtbe 

^armeliterflofter 

tormelitermöndj 

Karneol 

tarneüal 

Äaroffe 

<^arottc 

Str.  258. 

Karriere,  (Torricre 

Üiariiffeü 

Karton 

^artonnafle 

tartouiercn 

.^ai^fabe 

Eafematte 

^afiuo 

<tttffa 

Słalfenaimeifimg 

^afi'enbeftanb 

Raffenbiüet 

^taijeubiid) 

^affenbieb 

^affenbiebftal)! 

toffenflelb 

^affenfdjein 

.^affeuttjefeu 


Ä'affation 

tatjationöncrid)! 

taiiotiondjOf 

SlafferoUe 

taffette 

tajfier 

Eaffieren 

totfieriinn 

^^afteü 

Hoftellau 

^ofteüanei 

itaftor 

Haftrat 

Kaftratiou 

.^taft  eieren 

taftriernng 

^afnar 

^ainift 

Äafnifti! 

^afug  ((£afu§) 

tatafter 

Ä'anfat 

Ä'anfolitöt 

touiatnejnö 

Ä'antel 

Haution 

Hautionöleiftnng 

Hautionöfnmmc 

Haüalfabe 

Habalier 

Haüaliermäfjin 

Haöaüerie 

HabaUerieöefedjt 

Haoallerift 

Hauent 

Houiar 

Haöieren 

3ebeut,  Sebent 

Str.  259. 

febentin,  (iebentin 
eber 
^ebernfjors 
3ebernl)Ol5 
Sebernöl 
^eberntoalb 
(£ebiereu,  B^^ieren 
ßebiernng,  B^^icruno 
Bcment 
dementieren 
Zementierung 
Benfieren,  (ienfieren 
Benfor,  (£enfor 
l^cufnr,  ßenfur 
^enjurttiibri.q,  Cenfurtoibrig 
(sentifolie,  Zentifolie 
Zentimeter,  Zentimeter 
Zentner 
Zentnerlaft 
Zentuerfd^mer 


Zeutiat 

Zentralbeujegnug 

Zeutralfeuer" 

Zentralifation 

Zentralifieren 

Zentralismus 

Zentralität 

Zentralfraft 

Zentral^junft 

Zentralfdjule 

Zentrifugal 

Zentrifugalkraft 

Zentripetal 

Zentripetalkraft 

Zentrum 

Ceremonie,  Zeremonie 

(seremoniell,  Zeremoniell 

geremonienmeifter,    Zeremo= 

nienmeifter 
ßeremoniöS,  Z.eremoniöS 
Zertieren,  certieren 
Zertififat,  (iertificat 
Zertifizieren,  certificieren 
(serbclatu)urft,  Zeroelatiourft 
(seffioit,  Zeffion 
ßeffionär,  Zeffionör 

Str.  260. 

Sdjarabe  (gl^arabe) 

Karfreitag 

ed)arlatan  (S^arlotan) 

©d)arlatanerie(gl)arlatanerie) 

Sdjarnier 

Sdjarpie  (Sljatpic) 

HarfamStag,  sm.  »ö,  wielka 

sobota 

Harmodje 
(£l)emitalien 
3d)ifane  ((£l)icauc) 
8d)ifnnieren  (Sliicanieren) 

Str.  261. 

Sd)o!olabc 
(sl)riftentunt 

Str.  262. 

Zibebe 

Zitabe  (Gicabe) 
Ziber,  (£iber 
Ziberujein,  ßibertoein 
Zigarre,  (iigarre 
Zigarrenafdje,  gigarrenofd^e 
Zigarrenbüdjfe,  (£igarrenbüdj= 

fe 
Zigarrenfabrif,       (itgarren- 

fabrif 
Zigarrenfabrifant,  (sigarren= 

fabrifant 
Zigarrenfabrifation,     (£igar= 

renfabrifation 
Zigarrcnlager,  gigarrenlagcr 


Btöarrenf^i^c 


792 


^olonifotiou 


^tprrcnta[d[)e,  Ginamntafdjc 
Zigarette,  (iiprettc 
3inaretteul)ülfc,    (£igorettcn= 

^iilfc 
3tn(trcttcn^a^ier,  (£igarctten= 

^hla,  circa 
l^irtular,  (Circular 
i^irfnlarfdjrcibcn,     (Ctrcular= 

fdjrciben 
girfulattou,  (sirculation 
zirkulieren,  (£irciilieren 
3irfumjfril)icren,  circimifcri= 

liieren 
3ir!umjfri^tion,  circnmfcri^= 

tion 

;irfn§,  gircng 
;ifdieren,  ctfeüeren 
^ifclierfunft,  6i[etier!nnft 
;ifeliernnn,  liifeliernnn 
Bifter^ienfer,  (Jiftercieufcr 
^iftersienferin,  (^iftercienferin 
3tfter5ienierflofter,(£iftercien= 

ferflofter 
Bifter^ienferorben,  Giftercien* 

ferorben 
Bifterne,  (Ciftcrne 
Bitabeüe,  (SitabcKe 
^itnt,  (Sitnt 
^itation,  ßitntlon 
imitieren,  citieren 
^itiernufl,  Kitiernng 
^itrat,  (iitrat 
Zitronat,  Zitronat 
Bitrone  ((iitrone) 
Hitronenl)aum((£itronen(ianm) 
Sitronennelb   ((zitronengelb) 
Hitronentrnnt  ((iitronenfrant) 
Kitronenmeliffe  ((?itronenme= 

lifle) 

Str.  263. 

^itronenöl  ((Jitronenöl) 
Bitronenpreffe{(£itronen|)ref|e) 
^itronenfaft  ((iitronenfnft) 
Bitronenfänre  (^itroncnfilnre) 
,3itroncnfd)ale(6itronenfc^aIe) 
^itroncnioaffer       ((iitronen= 

ujaffer) 
^Mi,  cibil 
.Bibiiamt,  (iibilamt 
>5ibilbenmter,  (iiuilbeamter 
^ibilbienft,  (£it)Ubicnft 
Biüile^e,  (£iiiilel)e 
3ioiIgerid)t,  (Zioilgeridjt 
>iiiiilgefel5,  (?iüilgcfelj 
^ioirgeie^lnidj,  (Zinilgcfc^bndj 
^^iüiiifntion,  (Cibiliintion 
^ioilifatorifdj,  (siuilifntorifdj 
l^ibilificren,  (Zibiüfiercn 


Biüitifiernng,  (sioilifiernng 
Biüilift,  (iibilift 
^ibillifte,  (Zibillifte 
äifiltleibung,  (iiDilfleibung 
Biöil^erfon,  (<;iuiI;)crfon 
SiDitpoften,  (iioiHiofteu 
Btüil^rojej?,  6ibiI|)ro5e^ 
Bibiti)ro3e|?orbnnng,      (£ibil= 

^jrojcj^orbnnng 
3ioiIred)t,  (siöilredit 
,>^iuilred)tlid),  Gioilredjtüd) 
^ioilftanb,  (jibilfianb 
^iüilDerfaljren,  (?iüUoerfnl;ren 
kiarinette 
tlarinettift 
maffe 
maffengeift 
Silafjenlef)rer 
^laffenlotterie 
glaifenfteuer 
Mlatfcn|i)ftem 
^laifcnborftnnb 
Stlaifenioeife 
itlaffisität 
itlaffififotion 
tlaffifisieren 
maffifer 
HiQffifd) 
maufel 
tlnufnr= 
Sllaüiatur 
eiabicr 

tlobierbcgleitnng 
^llQOierftimmcr 
tlQbieri^iel 
Sllabierf^jieler 
tiabicrfijielerin 
^tlerifnl 
Älerifnier 
tierifng 
merifer 
Hierum 
tierifci 
mient 
Klientel 
lllientin 
tlicntfdjaft 
Słloatc 
tlub 
eiubift 

Str.  264. 

mnbgaft 

Ronbjntor 

^toalition 

Słotnrbe 

,^\ofon,  Gocon 

.^lofoSbanm 

Mofo{fnu)) 

.^lofot^öl 

5\ofo§^aImc 


^ofo^fdjale 

^obey,  (sobey 

Siobi^iü,  eobicill 

^lobljiUarifdj,  cobiciKorifd; 

i^obifitation,  Gobification 

£obi[itotor,  Gobificotor 

Eobijijieren,  cobificiercn 

^obifi^icrnng,  (sobificiernng 

.^oeffijicnt 

Siognof,  6ognoc 

.^o^afion 

ßöliOat,  (sijlibat 

l^oIiDti 

HoWatiorntor 

HoUnterol 

.^oUateralcn 

eoKateraUinie 

^oüotion 

^oüntionicren 

^'oüntionator 

^oüatornr 

toHat 

toücftanccn 

^toücftant 

Hoücftc 

.^totteftion 

.^oüeftio 

^oüeftiübegriff 

eoüeftiüifd) 

Ä'oüeftiinim 

^oücg 

College 

Ä'oIIegirtl 

iiollcginlgeridjt 

^oüeginlifd) 

Kollegialität 

toüegialfirdje 

KoUegialft^ftcm 

Kollegint 

KollegienI)cft 

Kollegiengelb 

Kollegium 

Kollet 

Kollibiercn 

Kollifion 

Kolli|ion«<[all 

Str.  265. 

Kollo,  (Nollo 

Kolloguinm 

KoUubiereu 

Kolonial 

KolonialI)anbcl 

Kolonialminiftcr 

Kolouialmiuifterinm 

Kolonia(|)olitif 

Kolonialfijftem 

Kolonialioarc 

Kolonie 

Kolonifation 


^olonificreu 


793 


toufurrcns 


tolonift 
i^olonuabe 

Koloratur 

^otoraturfiinocnn 

Slolonercii 

tolorift 

Ä'olorit 

tolłjortiercn 

Kolumne 

^omötnatiou 

^ombinotionöpöc 

Słom  Dinieren 

Komfort 

toinfortoDel 

.^omitot 

Komitee,  (iomite 

tomiteemitglicb,  (?omitemit= 

glieö 
^onimnnbant 
^ommaubantur 
Ä'ommanbenr 
Hommanbicrcn 
^ommnnbitnr 
Äommnnbite 
itommanbttnefenftfjaft 
^ommanbitift 
^'ommanbo 
f^ommanboftaD 
Homnienbant 
^ömmenbe 
^ommenfnrakl 
HonunenfnroMIität 
tomment 
Kommentar 
Kommentator 
Ä'ommcnticren 
Kommerziell 
Kommer^ienrnt 
Kommers 
KommeröOud) 
Kommerfiereu 
Kommerj 
Kommilitone 
Kommiß,  (>ommi 
Kommifforiat 
Kommiffär 
Kommiprot 

Str.  266. 

Kommiffjemb 

Kommipfleibnng 

Kommiffion 

Kommiffion^önrenn 

Kommif[iün^'l)anbel 

Kommiffion^Iagcr 


Kommiffnr 

Kommifforinm 

Kommittent 

Kommittieren 

Kommobe 

Kommobitnt 

Kommun 

Kommnnalfdjnle 

Kommnnalftener 

Kommnnaltoeg 

Kommunale 

Kommnnifant 

Kommnnifantin 

Kommnnifat 

Kommunifation 

Kommunifationölinie 

Kommnnifationgminifter 

Kom.mnniaieren 

Kommunion 

Kommunismus 

Kommunift 

Kommuniftifd) 

Konimunitöt 

Kom))a!t 

Komijapnie,  Kom)janie  ((£om= 

^Qönie) 
Kompapiefüljrer,         (iom= 

^agnlefiiljrer 
Kompannicnefdiäft,        (5om= 

^annieacfdjäft 
Komjjagnieljanbel,         6om^ 

^apieljaubel 
Kom^iapon,  (i;om))aguon 
Komparation 
Kom^jaratio 
Kompa| 
Komvapabel 
Komjjaijrofe 
KompatiOel 
Kompatibilitöt 
Kom^jenbiarifd) 
KompeubiöS 
Kompenbiuni 
Komijenfaüel 
Kompenfation 
Kom^jenfieren 
Komijetent 

Str.  267. 

Kom^etenj 

Kom^jeten^fonflilt 

Komiieten^frafle 

Kompilation 

Komiiilator 

Kom^jilieren 

Komiilement 

Komijlementür 

Komplementörfartien 

Komplett 

Kom^jlettieren 


Komplettierunn 

Komplex- 

Komplefion 

Kompilation 

Komplizieren 

Kompliziert 

Kompliment 

Komplott 

Komplottieren 

Komponente 

Komponieren 

Komponift 

Kompofition 

Kompott 

Kompref 

Kompreffe 

Kompromifj 

Kompromittieren 

Kontor,  ßomptoir 

Kontorift,  ^omptoirift 

Komputation 

Komteffe,  (?omteffe 

Komtur 

Koniturei 

Komturfrenj 

Koutao 

Konlao=tonüec 

Konfaofpiegel 

Konzentration 

Konzentrieren 

Konzentrierunn 

Konzentrifd) 

Konze^Jt 

Konzeptkamte 

Konzeptpapier 

Konzert 

Konzert  fliiflel 

Konzertieren 

Konzertift 

Konzertfaal 

Konzertiänner 

Konzertfäußerin 

Konzeffion 

Konzejfionieren 

Konzil 

Str.  268. 

Konzipieut 

Konzipieren 

Konzipift 

Kontlaoe 

Konflaoift 

Konllubieren 

Koutiufion 

Kouflufum 

Konforbat 

Konfret 

Kontuöinat 

KonfuMne 

Konfurrent 

Konturrenz 


^oufnntnsfäljiö 


794 


^ontumaj 


^oufimenäfäljig 

Honfitrricrcn 

tontiirS 

.^onfuröauöfdjvciöinig 

^onfnrSfomntiffÜr 

tonfurSinaffc 

Äonfnr§))riitiinn 

Eoiibemnnttoii 

£oiibemnicrcit 

^onbcnfatiüii 

^onbcnfQtor 

^Sxoubenncren 

»^onbcnficnuin 

^onbition 

^onbitionicrcu 

Äonbitor 

^onbitorci 

toubitodabeu 

Honbolcn^ 

tonboIcnsOricf 

^ouboIcusfdjrciDen 

^onbolieren 

tonbutt 

^oubufteur 

^onbiiftoc 

^onbuitc 

.^onbiiitculiftc 

^onfcft 

konferieren 

^onfeffiou 

^oitfeifionett 

^oufeffioitÖOriiber 

^onfefftou^Ioö 

^oufciftonölofintcit 

,^onfcffiou§iüCdjfcl 

Eonfibcnt 

^onftbentiett 

^oiifirmanb 

Str.  269. 

tonfirmanbiit 

Konfirmation 

K'onfirniiercn 

^onfiöfation 

^tonfiöjieren,  fonfifj^ieren 

Konp^iernnjir  Konfifäiernno 

tonflitt 

^xonföberntion 

^tonföbericren 

itonform 

^Konformität 

.^lonfrontntion 

Konfrontieren 

Konfrontiernnn 

Konfnnbieren 


tonfug 

Konfnfion 

Konfnfionörat 

Kongeftion 

Konnlomerot 

Konflregotion 

Konnrejj 

Kon'nrcj^mitnlieb 

Konnrnent 

Konprnens 

Konjeftnr 

Konjngntion 

Konjnnieren 

Konjnhttion 

Konjunttio 

Konjnnftnr 

Konnej 

Konnexion 

Konnioen^ 

Konftriöicren 

Konffri^tion 

Konffription^^flidjtio 

Konfefration 

Konfefriercn 

Konfen§ 

Konfentieren 

Konfeqnent 

Konfefinen,:^ 

Konferüatiö 

Konferoatorinm 

Konferoe 

Konferoieren 

KonfcrDiernng 

Konfinnntion 

Konfinnicren 

Konfiiinm 

Konfiftenj 

Konfiftortalrot 

Konfiftorinm 

Konfointion 

Jłonfolibation 

Konfolibieren 

Konfolibiernnn 

Konfonont 

Konfonnn^ 

Konforte 

Str.  270. 

Konfortinm 

Konf^iration 

Konfpirieren 

Konftabler 

Konftatieren 

Konftntiernnn 

Konftcüntion 

Konftcrnntion 

Konftcrnieren 

Konflitnieren 

Konftitnicrnnn 

Konftitntion 

Konftitntionnli^mn? 


Konftitntionell 

Konftitntion^mibrig 

Konftruttion 

Konftruieren 

Konfnl 

Konfulot 

Konfnient 

Konfultation 

Konfnitütiöftimme 

Konfnltieren 

Konfnment 

Konfnmiercn 

Konfnmtion 

Konfnmtionöftener 

^'onfnmöetein 

Kontaft 

KontantiJ? 

Kontagiofität 

Kontempintio 

Konterfei 

Konterfeien 

Kontext 

Kontinent 

Kontinental 

Kontinentalfijftem 

Kontingent 

Kontingentieren 

Kontingentiernng 

Kontinhotion 

Kontinnieren 

Kontinuierlid) 

Kontinuität 

Konto,  (Jonto 

Kontotorrent,  (£ontocorrent 

Kontur 

Kontraöanbc 

Koutrabafj 

Kontraft 

Kontraftltcf) 

Kontraftmafjig 

Kontrabittion 

Kontrabittorifrfj 

KontralKut 

Kontraljiereu 

Str.  271. 

Kontrn^junlt 

Kontror 

Kontrafignieren 

Kontraft 

Kontraftieren 

Kontraiiention 

KontriDuent 

Kontribuieren 

Kontribution 

Kontrolle 

Kontrollieren 

Kontrollor,  Kontrolleur 

Kontroncrfe 

Koutumas 


Słontii  Utasieren 


795 


Bt)|jreffenöl 


kontumazieren 

tontumasierung 

^outumaprteil 

^ontufion 

^ouüalibation 

^onuenienj 

Äonüeniereu 

Äouüent 

^onuentüel 

gonueutifelujefen 

^ouuention 

^onueutioualftrafc 

Houöentiou^fu| 

^onüeutionömiin^e 

^ouüentionett 

louuerfation 

tonüerfation^Iej-ifou 

^onucrfieren 

^'ouuerfion 

,^'onüerticrcn 

touDertit 

^ouücrtitiu 

tonucf 

^onöe^'-fonfau 

£onüefität 

tonuitt 

,^onUolut 

Ä'ouöulfion 

.^ouöulfiüifdj 

Äooperator 

Hooröiuation 

toorbinieren 

to^ie 

^oijierluidj 

^ojjieren 

iło^jift 

^opla 

ivOJpuIation 

ilo^julatiouöfdjein 

^oiinUeren 

Hßrbiat 

^xorbialität 

Sorbon 

^orbuan 

Äorianber 

.tornett 

^or^jorol 

Ä'orijoration 

.tor))§,  (£or;jö 

Äor^ulent 

Horijuleuä 

Str.  272. 

^orreft 

Horreftlieit 

^orrcttion 

^'orrettionśanftaU 

torrettiouß^au» 

Słorreftor 

^orreftur 


^orre^etieren 

Korrepetitor 

Eorreiietition 

Eorref^onbent 

Ä'orrcjponbieren 

i^orrefiioubens 

Korrefijoubenäfarte 

torribor 

Korrinieren 

Korrumpieren 

Korrupt 

Korruption 

Korfar 

Kortarenftfiiff 

Korfett 

Koroette 

Koftüm 

Koitümieren 

Kotelett  sn.,  Kotelette  sf. 

Koteric 

Kotißon 

Kulant,  coulant 

Kulans 

Kuliffe,  ßonliffe 

Ku^Jieren,  toupieren 

Kurant,  courant 

Kurier 

Kurierjug 

Kur§ 

Kurfieren 

Kurswert 

Kurąsettet 

Kurtine,  Gourtine 

Kunert,  Konoert 

Kuoertieren,  (Jounettieren 

Krafj 

Kraoatte 

Kreatur 

Krebenj 

Krebenjcn 

Krebit 

Krebitörief 

Str.  273. 

Krebitfaffc 

Krebitfäl)ig 

Krebitieren 

Krebitiuftitut 

Krebitin 

Krebitor 

Krebitpapier 

Krebitjijftem 

Krebitüerein 

Krebitüjefcn 

Kreieren 

Kreierunn 

Krepieren 

Kretin 

Kretiui§mn§ 

Kriba 

Ktibatar 


=s. 


Kriminal 

Kriminalgeritfjt 

Kriuiinalift 

Kriminalprosef^ 

Krimiualuuterfudjunn 

Krimiueü 

Krusific 

KuMf= 

Kuöifinimit 

KuMfniaj? 

KuDifüJurjel 

Kuiuö 

Kujon 

Kujonieren 

Kulmination 

Kulmination§pun!t 

Kulminieren 

Kult 

Kultivieren 

Kultur 

Kulturneid)i(l)te 

Kulturmenfd) 

KnltuvS 

Knltnögemeinbe 

Kultuöiuiuifterium,   sn.,  ^ 

rainisteryura   n.  wyznań    (i 
oświaty). 

Kumulation 

Kumulieren 

Kur 

Kuraub 

Kuroubin 

Kuratel 

Kurator 

Kurialftil 

Kurie 

Kurieren 

Kurioö 

Kuriofität 

Kurpfufdjer 

Kurpfufdjerei 

Kurreubc 

.turrent 

Kurrentien 

Kurrentfdjrift 

Kur§ 

Kurforifd) 

KurfuS 

Kuroe 

Kuftoś 

3i)flue>  (Sl)flUl^ 
^ijlinber,  (Jijlinber 
3l)linberjiut,  (ii)linberl)ut 
^^linbrifdj,  ci)linbri|dj 
3imt)al 

Str.  274. 

BDpreffe,  (St)preffe 
äi)preii'enl)ol3,    Ciijpreffeuljolj 
3i)preffenöt,  (iijpreffeniJl 


Bi)^rcf|cnu)alb 


796 


^^oftorbi^^utation 


Bftr 
^oitntuui 

Str.  275. 
Str.  276. 

2)ama§3cncr,  2)oinaöcencr 

cencrpflaiimc 
2)omaöäteren,  öamavciereii 

Str.  280. 

Sarmfonat 
2)Qrtmi 

Str.  281. 
Str.  282. 

2^Qöououü)'|'en,  mu^te  baöcn, 
i)abe  baüou'  gemußt 

Str.  283. 
5^  ef  amtieren 

2)e!aiiticrcn 
2^cfartiereu 
2)cfartierun3 
S^efntificreu 
^^cfatifienino 
2)C3cmI)cr 

2)eäennium,  5)ecenntum 
2^C5cnt,  Secent 
S^cjentralifatiou 
^cäenj,  becenj 
^ejernat,  2^ecci-nat 
^cjcrncnt,  ^eccrucut 

Str.  284. 

S)e,;titter,  2^cctlitci* 
^cjimol,  bccimal 
^cjimoIDnidj,    ^ecimalDrudj 
S^egimaleintetlung,  2)ecimal= 

eintcihtnn 
^C5imnlma)),  2)ccimolnto|^ 
5)C5imaIrcdjininn,     2)ecimal= 

redjiumn 
^C3imaI)i)ftem,SccimaIfiiftcm 
^cäimfllujaoc,  Sccimalnjagc 
'5)e3imctcr,  3)ccinieter 
^e,^imiercn,  beclmiercii 
5)crfoffi3iei- 
^enniuation 
Xctlai-ntion 

^ctlaricrcn 


2)eflinierl)ac 

2)eniiiicren 

S)cfo!t 

2)cfonetiereu 

3)cforoteiic 

Str.  285. 

2^cforation 
2)e{orntion§ftüd 

Teforicrcn 
2^cforttcrcu 

2)cfret 

2)cfvetQle 

2)cfi:ettercit 

2)ct)itation 

2)ei)i5iercn,  bcbicicrcit 

S)ebuftion 

2)ei)uftion?öer[nI)tcn 

Seöujieicii,  bcöucicrcii 

2)cfcft 

2)cfeft 

2)efi3icnt,  2)cficient 

2)cfi5it,  2t]ic\t 

Str.  286. 

S)elc!tieren 
Selifat 
Selitatefjc 
2)cli!atc|ienpnbkr 

Scmaifatiön^liuic 

Str.  287. 

Fenint 
5)enuitio 
Semütigeit 
2)cmutiomig 
2)engcIomtn)^,  =ffeö 

Str.  288. 

2)enun3iant,  ^cuunciant 
^ciiuuäicrcn,  bemmcicren 

Str.  289. 

2)ef3enbcnt,  2^efcciibcnt 
S)ei5cnbcn3,  ^^efcciibciij 
2)cöiiifcttiöu 

^^cöiufijicreu,  bc^iiificiercn 

2)cfj)erticrlidj 

^eftriiftiou 

Seftruftiü 

Str.  290. 

2^cutfd)titm 

S^cutfdjtiimclet 

^'eiitfdjtiimclu 

S'ciitidjtiimicr 

S^eutfdjtiimlidj 


S^iolcttifcr 


S)i(ftuerci 

StftQtor 
Mutieren 

Sputum 


Str.  292. 


2)icncrtum 


Str.  293. 


Str.  294. 


2)icnfttuenb 

Str.  296. 

2)iösefan 
'i)iÖ3Cfc 

2)ii-e!tiou 

5)ircftor 

3)ire!torium 

Str.  297. 

3)i^fantift 

5^i^3C^ticrcn,  bi^cc^ticrcit 

5)iut^)linanfd;,      bit^3t^ltna= 

rifd) 
2)if3i;)Itnaruntcrfiid)uug,  "^1^= 

gi^jlinarunterfudjung 
2)if3i^IinierI)ar,   öi^gi^jlinicr- 

bor 
^ifät^Iiniercn,   bi^ji^jltnicrcn 

S^i^conticrbar,  bi^fonticrOar 
S^i^contiercii,  bi^foiiticrcu 
2)i^foiH)cnicn5 


^k^frebit 

M 

3^i^frcbiticrcu 

1 

S^i^fi-ct 

1 

5^iö!rction 

1 

2)iöfrctionttr 

2^i^fiirriercn 

2)iöfnrS 

S^iv^fnfüou 

S^i^futierbar 

' 

S^i^hiticrcn 

2)iöfcftor 

Str.  298. 

f- 

^iftrift 

l 

^iftritt^rcitcr 

i 

^ojcnt,  ^occiit 

i 

5^03icrcu,  S^ocicrcn 

Stottern 

' 

Str.  299. 

2)o!tor 

2^oflorbi^łJiitntioii 

3:oftonu 


797 


(Cin=nttetcn 


2)oftorin 

Softormantel 

^o!tocmnj?ig 

5)oftormicnć 

Softorujürbc 

2)oftoranb 

Sottorat 

2)oftoncrcn 

2}o!torf(f|oft 

^oftrinör 

2)üftrinari^mu§ 

2)ofument 

2)o!umentarifd) 

2)ofumcntici:en 

Str.  300. 

3)omfa^)itcI 
2)omfa^ttuIar 

2)omi5ilicrcu 
3)ominifoner 
2)o^^eIbulaten 

Str.  301. 
Str.  302. 

2)ornentaI 

Str.  303. 

Siiöltcrcn 

^ufdje 

2)0äiercn 

Str.  308. 

^rciteilOar 
3)rciteilcnb 
5)veitctlt(j 
Dreiteilung 

Str.  309. 

2)roge 

Str.  310. 

Drudsljlinber;  2)ructcl)Unbcr 

Str.  312. 

Dlltaten 
Dufatengolb 
Dnftil 
Duftilitöt 

Str.  314. 

Dnnfetrot 
Dn^lifQt 

Str.  315. 

2)nrd)4etj^en,  .  .  .  6i^  burrf) 


2)nrclj=I)erateu  2C. 
Dnrd)=Mnfen,   blä[e|t    (bräft), 
bläft  burd) 

2)ui'(|=6Ieueu 

Str.  3 IG. 

Durdjflnj^ 

Durd)=frcnen,    friffeft   ([rift), 
frij^t  burd) 

Str.  317. 

2)ni*d)=nel)en,  gina  burĄ 
2)nrd)=gie))cn,  gofj  burc^ 
Dni-d)gu|?,  -jfeä 

Str.  318. 

2)urf^4affen,     läffeft    (lä^t), 

lä^t  burd) 
2)nrdj4e[en,  ne[eft  (lieft),  lU\t 

burd) 

DnrtSömeffen,    miffcft  (mi^t), 
mi||t  burc^ 

Str.  319. 

Durdjrei^en,    relBeft    (rei^t), 

rei|t,  ri^  burc^ 
Dnrdirt^ 
2)urd)=fdjie^en,  fd§o|j  burd^ 

Str.  322. 

2)nrd)=tt)adjfen,  wöd^ft,  toädjft 

burc^ 
2)urd)üJÜtcn 

Str.  324. 

S-c(atant,  cflatnnt 

Sbeimnt 

(Sbdmiitig 

Str.  325. 
(T'bift 

(5biftmäf?ig 
(Sbufation 

(SffeftenöiJrfe 

(£-f[cftcnfur§ 

^•fjcttenljanöel 

©jfettenmnrtt 

(Sffcftcnljafdjevei 

(£ffettiu(c) 

Sffeftuieren 

Str.  326. 

(ClKoenofj 

Gl)  ei)  at  teil 

(^•Ijeprojefj 

®I)etiinlid)ft 

dljvennf^ept,  (Sljrenacce^t 

Gljtenafäejjtant,  (51jrenacce^= 

tont 
(51)rena!^e)Jtation,     (5I)renoc= 

ceptQtion 
Gljrenöiirnertum 
(5I)renfd)n[j 
(Sljrentot 


Str.  330. 

Gibgcnoj? 

Str.  331. 

Eigentum 

(Jigeniümer 

Eigentümerin 

Gigentiintlid) 

©igentümlidjfeit 

Eigenlnniötlage 

(Sigentumöredjt 

Str.  332. 

(Cinterfa^,  »ffe§ 
Gin  atmen 
(vinatmnng 

Str.  333. 

($in=ki))en,  bi^  ein 
Gin=l)Iafen,  blaft  ein 

Str.  334. 

Ginfnffieren 

Gintoffierung 

Gineöteilö 

Str.  335. 

(Sin=ei-er5iercn 

Str.  337. 
(£in-faffen,    faj^te   ein,    l^abe 

eingefaj^t 
Ginftnfj 
(Vinflnflog 
Ginfln})rei(^ 
(£-in=freffen,  fri^t,  fri^t  ein 

Str.  338. 

(gingang^tor 

Str.  339. 

(5in=gief^en,  go^  ein 

Str.  340. 

Gingu^ 

Gingnitierdjen 

(£ingnfjtrid)tcr 

Str.  341. 

Gin!^er-gcl;en,  ging  eini^ar 

Str.  343. 

Ginlaben,  labeft,  läbft,    abet, 
labt  ein 

Str.  344. 

(vinlagefapital 

Ginlaf^ 

(£-in4affen,  lä^t,  ia^i  ein 

(ginlafgelb 

Śinloj)iorte 

Str.  345. 

Gin=Iefen,  lieft,  lieft  ein 

(£'in=Iöten 

Ginlötnng 

Str.  346. 

(vin=ute[fen,     miffeft    (mi^t), 

wi^t  ein 
Gin=ntieten 


(Hnmktn 


798 


Srj^crjogtum 


(Sinmicter 

g-inmict!tng 

Ginmut 

Sinmütin 

^•inmütigfeit 

Str.  347. 

@in=niJtigen 

Str.  348. 
Str.  349. 

Sinreid)iing§))rototott 
(gin-rcijjcn,  ri^  ein 
(vinri^,  =[fe§ 

Str.  350. 
(gin=fdjief?cii,  fd^oj?  ein 

Str.  351. 

©in=frijlic^cn,  jc^tofj  ein 

Str.  352. 

(^•tnfdjlufjnjtife 
ßinfdjliiiacidjen 
(vtii=fd)meif?cii,  fd^mi^  ein 

Str.   353. 

S-tnfdjrciögeMi^r 
Sinfdjuft 

Str.  355. 

^•iuftanbggcMiljr 

Str.  ^57. 

gtntagöticrdjcn 

ßin=tecrcu 

(ginteilöai; 

(fin=tclleu 

Einteilig 

(ginteiliiug 

(Sinteilmrg^joljl 

(£in=tnn 

(Sintiircit 

©intüriucn 

Str.  358. 

(£iiH)trIeiDungögcöü^r 

Str.  364. 

©tfcngcrrtt 
^ifcnguf? 
(£'ifengiii?ü)areit 
c-ifcniiufi 

Str.  365. 

(fifentcildjcu 

(5i]cnton 

©ifcntor 

(T'ifcuturm 

(Stfentüi- 

e-itcrflitj? 

Str.  366. 

ef(crti.^i^inuS 
etfta'tifd) 
(vlcftn3itnt 
(Slcftriäitntöerrcgcr 


(S-Ieftnjitätüleitcr 

Sleftitsitätömcffer 

(Sleftci^ität^fnmmlei- 

Str.  367. 

Slettvtjttät^trngcr 

(gleftcisitätöüja'ge 

eiefnnt 

(Slc|antcnäl)nlid; 

dlcfantenartig 

(flcfantenöiif 

(?*Iefantenfu^ 

^•lefnnteulaii^ 

(Clefantcnorbeit 

K'Iefanteni-üffel 

ciciantemüetDdjen 

(Clefantcnjalju 

Elefantin 

Str.  369. 

0?manji^ation 

^manjiijationöOcftrcöuiigcii 

6'mnn3ijjicren 

(vmanstpienuig 

(i-migrantcntum 

ßmiffionöfitrS 

Str.  372. 

®m^orgcfd)of? 
(£-mijor=[d)ießcit,  fc^o^  empor. 

Str.  373. 

@m)JOi-=türmcn 
®ucl)!Iifa,  e-njDflifa 
g-nci)no^iii)ie,  (Cnjijttopäbic 
(£-nci)!Io;inb!fdj,  cnjijflo^jäbiidj 
encijtlo^äbift,  ens^jno^Jhblft 
6-nbbefd)Iu^ 

Str.  374. 

Gnburtctl 

Str.  375. 

(£ng)ja^ 

Str.  378. 

®ntgcgcu=flie|jeu,    ffofj    ent= 

pegen 
Gntgcgeu-gcljCii,     Qinci    cnt= 

gegm 

Str.  382. 
(?ntmutigcii 
Gntratcu  :c. 

Str.  383. 

^nti'ntfcln 
(vntrcifKli,  eutrifj 
(?nt[dj(ibigungöfo'^ital 

Str.  384. 

Cutfdjlic^cn,  entfdjrcfj 
©utfdjlitfj" 

Str.  385. 

Gntj^jricfjcn,  entfprofj 

Str.  386. 

©utujenbcn 

Str.  '388. 


(gntäü)Ci=I)crftcu 

@nt3ti)et=I)redjcu 

(?nt3U)ei=faücu 

(£nt5U)ci=gcI)cu 

Sntjtoei  rcifjcii 

(fntjiDci  fdjlhnen 

@nt5ttiet=fd|neiben 

(5ntgtt)ci=ieiit 

©ntjtüei  fijolteii 

^ut3UJCt=iprinneit 

(Sfeu 

Str.  389. 
Str.  380. 

(Srkigenfum 
(£rt»geno^ 

Str.  391. 

@rMd)aftśteiIung 

6ri)fd)0^ 

Srl)tcil 

Str.  392. 

Ci?rbcfeu 

(£rbge)d)o^ 

Srbmcf?funft 

(Srbnu^ 

©rbrifj 

erbtcü 

Str.  394. 

@rf(iefjen,  erflo^ 

Str.  396. 

(Srgic^cn  ergofj 

Str.  397. 

(Srgufj 

Str.  399. 

©rinil,  =ffeg 

Str.  400. 

(gtmeffcn,    ermiffeft   (ermifjt), 
ermißt 

Str.  401. 

(fcmiitigcu 
S-coDcningöfüdjttg 

Str.  402. 

^Traten  IC. 
drrötcii 

Str.  403. 

(S:rfd)icf?cit,  erfd^ofj 
(gridjlicfjeu,  erfc^ibß 

Str.  404. 

Srf^ricfjeu,  eifprof? 

Str.  405. 

urteilen 

Str.  406. 

GmcrlJötötigfeit 

Str.  407. 

c-rjtii^tiim 
Grjljci-jogtum 


©^fabrc 


799 


iJort=rcif?cn 


Str.  408. 

ggfabrc 
götortc 

ßpar 

(S-pegtcr  :c. 

eifen",  iffeft  m,  ißt. 

Str.  410. 

Söafiiieren 
(göafuicnni!] 
(Söafnatiou 
d-öotatiüii 

Str.  411. 

S^ebcnt  ((gjcebent) 
e^sebicreu  (e^ccbiercn) 
Sjacücnt  (ejceücnt) 

©jS^üifrcn  (e^ccUieren) 
©fjeuter  (Sfccntcr) 
©^aentrif  ((gfcentrif) 
(f-jscntrifdj  (ejccntriftfj) 
(gj^cntrigität 
(£j-5e;jtion  ((Si'ce^tiou) 
(C^se^jttoiiMi  (ejcc^ttoneü) 
(v^icr^jtercii  (ei'ccr^jieren) 

©fsinbieren 
©fSinbicrunn^Hanc 
G'tiilJicren  (cjci^icrcn) 
®i*nnbiercn 

(£-fniifiü 

(itfommuntfation 

(i-ffonimunisicrcu 

Sjfiirfion 

(5j-fu)'tcren 

(vfcfiiticren 

(Sjefutiou 

(Sjersicreit  (Ci'crciercn) 

Storjifieren 

©i-ijeftana 
(Jtijcftoratioii 
©i'ijeJtoriercn 
(gf^lifation 

Str.  412. 

6ftraft 
g-affobc  (^acabc) 

Str.  413. 


SnJfimtle 

mtm) 

Wtox 
Saftorci 
Saftum 
^•oftur 

§afiiltntii) 
^afultöt^ftiibiunt 
^amü\t 
^-abeiuio^ 

Str.  414. 

^aljlrot 

Str.  417. 

?CaUtiir(e) 

Waifctt 

Sarailtcnrat 

Str.  418. 

fangen,  fing 

Str.  419. 

1^0^,  =)feä 

S*apnnb 

?Copicr 

?vaptnbec 

g-apoben 

^apaubc 

Str.  420. 

Tvapflö» 
ivapols 

ICaffHdjfeit 

fyopcif 

?Vnf?)>unb 

Str.  421. 

iVQuUicr 
Sebcranfrfju^ 

Str.  422. 

^'Cbcrtoilbörct 

Str.  423. 
S-e^I^fiCöeit,  ging  fe^t 

?vemc 

?vcmgcri(^t 
?semgraf 
5-emri(I)tcc 

Str.  425. 

fyelbgcrät 
g-eaäijj,  =[fe§ 

Str.  428. 


Str.  429. 

lyeuerfaffc 

Seiici'nccät 

fyeucrbt 

Str.  430. 

iCcucrturm 

Siftion 

^•ibcifommif? 

^'ibeifommipntoärtcr 

i^ibeifommi)fort(d) 

Str.  433. 

S-iöfal 

?^iöfali)rf) 

gifdjergcrät 

Str.  434. 

fCifdjtran 
Sladj^öleucl 

st-.  436. 

S'Iattcrru^ 

Str.  437. 

%ktt 

Str.  338. 
Str.  439. 

(^Hutenfdjuff,  «[feä 

Str.  441. 

^liigcUür 

Tsmr  =ffeö 

fyliipett 

?^Iii^d)en 

i^Iufecrbc 

fCIuPaljraeug 

i^lufjfictjcc 

Tsmm 

^'lufigolb 

fCIufjgott 

?ChipäIjnIcin 

^'Iiifmiinbuiig 

fvUipferb 

^'lupiilücr 

fviiiMöiib 

?Chif?)d)inoört 

?CIiif?feitc 

fCIuPuat 

Str.  442. 

^lotcrgcrüt 

Str.  444. 

^ortgangf'ftaffc 

?^ortifitation 

^ort=Iaffen,  läffeft  (tä^t),  ro^t 

fort 
^ort=reifjeit,  ri^  fort 


graltion 


800 


©efiji^törötc 


Str.  445. 
fyraftton 

Str.  446. 

^ranfatiir 

f^rnnfatuniote 

fyronfatursüjong 

Str.  447. 

fCrcimüttn 

Str.  448. 

^rC^!c,  sf.  pl   =n   freska  /., 
malowidło  n.  al  fresco. 

fyrcflen,  fri^t,  fri^t 

fvrenbcnfAuj?,  =ffeä 
g-rcubentränc 

Str.  449. 

»Crüoffee 


affiercn 


^ricbeneruf^,  *fjeö 

Sir.  450. 

fyronatfcr 

iCronaltar 

g-ronarDcit 

fvronbar 

fyroiibauer 

fsionbicnft 

^•ronc 

fyronfaftcn 

Tvronfeftc 

^ronfrci 

^•ronfuljren 

fyronnelb 

fyronnut 

fyronljcer 

^•ronlctdjnam 

fCroiiIctdinam^fcft 

fyronpflidjtig 

^yroimeifc 

Str.  451. 
Str.  452. 

fCruIttfifation 
^•udjśrot 

Str.  454. 

fvu^rfronc 

TVmittion 

fünfteilig 


Str.  455. 
Str.  456. 

i>ürfteutiim 

Str.  458. 

©alecrcnfnaöe 

Str.  459. 

©aleric 

©aüifonifd) 

©aütji^muö 

Str.  462. 

©artengerät 
©nrtnii 
(gnrteil 
®äpjen 

Str.  464. 

©QSe'üe 

Str.  466. 

mh\}i,  =[feg 

®ebiii)r 

($3el)iil)ren 

(^ebii^renöenteffnng^omt 

®et)ü^renfrei 

Str.  467. 

©ebü^renna^Iaf? 

®el)ül)rltd) 

(SeDüIjrlidjfeit 

Str.  470. 

®efof?t 

Str.  472. 

(öegeninbisten,  ®egeninbicten 

Str.  473. 

Gegenteil 
(Gegenteilig 

Str.  474. 

©e^en,  ging 

Str.  478. 

©eifterjitiernng,       ®eifterci= 
tiernng 

Str.  479. 
Str.  483. 

($kmeinbennöfdjuj?,  4f«S 

©cmeinbcrnt 

®emcin[aHlid| 

Str.  484. 

©cmiit 
©eniütüd) 
(<)emiitlid)feit 
(öemütloö 


(Semüt^art 

®entüt§Deu)egnng 

(^emütöfafinng 

ÖJemiit^fraut 

©emiit^Iogc 

C^emiitv?leben 

®emüt»3neigung 

©emiit^reg'nng 

®emiitvrnl)C 

(^"^cniüt^unrnljc 

©emütvüoü 

Str.  485. 

©enteren,  gcno^ 

Str.  486. 

(Senuc,  =fieg 

(Śenucfud)t 

®enuj?füd)tig 

Str.  487. 

®erät 
©eroten  :c. 
@crntettiol)I 

Str.  488. 

Qjerätfammer 
®crät|d)aft 

Str.  489. 

®erirf)t?neMi^ren 
(öeridjtv^rat 

Str.  490. 

®efamt 

©efamtOetrng 

©efnmtcigentnm 

©efamteinbrud 

(ijefnnitgnt 

(Sejamtiieit 

©cfnmtfauf 

®efnnitid)aft 

Ö)C|nmtidjnIbner 

®efanitüerMirgnng 

(^efamtsaljl 

Str.  491. 

©efdjöft^anteil 

Str.  493. 

@efdjledjt?tei(e 

Str.  494. 

Str.  496. 
(gcfeüfdjaftvMier 


Str.  497. 


6)cfid)t^rötc 


M^m 


CA: 


tjm, 


Ä 


-B^^a" 


m'^ß.. 


^:ä^^Im^ 


^xA  ]       7  1 


ma 


^^mtm-^: 


i^i* 


1