Paradoxa stoicorum, Academicorum reliquiae cum Lucullo, Timaeus, De natura deorum, De divinatione, De fato;

4

-

I

ui

"OM

L5
( 5ee4P

UE IS-DEIRCILIOBRONIS

PARADOXA STOICORVM - ACADEMICORVM
RELIQVIAE CVM LVCVLLO . TIMAEVS . DE
NATVRA DEORVM . DE DIVINATIONE - DE FATO

EDIDIT

OTTO PLASBERG

FASCICVLVS I

c
nist
ens ΔῈ

2 1}
MCMVIII
LIPSIAE

IN AEDIBVS B. G. TEVBNERI

L
PAN
1
j

Ὧν nita
Ἢ
i.

,

on3244 I4. 0T T9

IERWISOISORES

Id (est s

EDITOR L. B. S.

Editionis huius, cuius mihi suscipiendae auctor anie hos xu fere annos
extitit. academia regia Borussica, in muntüs Teubneriamis scripsi primo
fasciculo ime additurum eam praefationis partem. quae ad. Academicum τ
pertineret. postea. cwm expertus. sensissem. ita. fieri mon posse quim aut
diuellerentur. quae inter se conexa essent aut bis dicerentur quae non opor-
teret, constitui fotam praefationem cwm tertio fasciculo edere, codicum, quos
im primo Academico tx fere mwumero collatos habeo, wniuersam rationem
salis perspicue ostendi ratus p. 33, cuius inueniendae rationis wiam aperuit
Eduardus Stroebelius commentatione philologi tomo ταὶ inserta. nam in
ceteris libris ad eos codices, im quibus recensionem positam esse Halmius
intellexit, pauci. accesserunt iique secundi aut tertii ordinis : de his aestimandis
si quis quaerat interim Ottonis Dieckhoffi consulat dissertationem Gottingensem
a. Mpccoxorv. editam ^de Ciceronis libris de natura deorum recensendis'.

Gratiarum quoque. actio maior est hoc spatio. quare munc satis habeo
eos laudare quorum mihi opera in plagulis corrigendis uti licuit. quem
laborem taedii plenum amici mecum partiti sunt. Itudolfus Helmius Bero-
linensis Carolus Kalbfleischius Marpurgensis Ricardus Reitzensteinus Argen-
tinensis ; qui permultum mihi profuerunt monendo castigando docenao, Helmius
wero praecipue ea re quod saepe inspectis thesauris Berolinensibus Rosto-
ehiensem librorum penuriam aliqua ex parle subleuauwit. τη adnotatione
cum schedis meis iterum conferenda. strenue. commilitones ornatissimi me
adiuuerunt. Gualtharius Neumannus Maximilianus Wiegandtus. | denique
honore hwnc librum impertiwit Iohannes Vahlemus wir et de auctore et de
editore optime meritus, cum non solum plagulas perlustrauit. deque multis
rebus adscripsit quid sentiret. sed. etiam. totam. hanc. editionem die xx m.
Augusti a. wc, eum quinquagesimum annum professionis academicae cele-
braret, a me sibi oblatam benigne accepit.

Non desunt quae aut corrigenda wideantur aut. addenda, quae ad
calcem totius operis licet reicere; nunc. wnum monebo quod grauius est:
intercidit enim nescio quo casu quod. adscriptum erat ad p. 43,15 'anima I".

Superest ut eorum rationem proponam quac signis aut compendiis indi-
cata, fallere possint. legentes.

Litteris inclinatis ea expressa sunt add| addidit, additum
quae uidentur nom fuisse in archetypo. ef] conferatur
asteriscus werbis Ciceronis interpositus ci] coniecit
defectum. indicat, idem in margine ad- 61] collato
pictus corruptelam , in adnotatione idem corr] correctum n
unam fere litteram erasam ; quod. erasum del] deleuit
widetur adseribitur uncis [ 1 inclusum. dett| deteriores codices
lineola | in adnotatione | wersuum € corr| e correctione

diserimen signat. ex| eorrectwm ec

DTE

ft] fortasse

img| margo

om] omittit

pr] manu prina

rad| radendo

ras] rasura

rec| manu recenti

red| redintegratum (ft red] aut redinte-
gratum «ut e correctione)

s] sequenti

wid] widetur

dicere pr] dicere scriptum manu prima,
altera addendo id. effecit quod. serüpsi

τὰν eue. : : .
qui pr| sc omnia manu prima scripta

B . .1-
qui rec] qui manus prima, s addidit
recens
bona ex «o] bona ex bono

EDITIONES

Ald] Aldina 1523

Anzius] paradoxorum
(cf COM M.)

Arn.] Stoicorum ueterum fragmenta coll.
I. ab. Arnim (Chrys.] wol. n; Chrys.
eth.] wol. xx)

Asc (1)] .Ascensiana paradoxorum. 1509,
reliquorum. librorum 1511

Asc τι] Ascensiana 1521

b| Baiteri Tauchnitiana 1865

γα] Cratandrina Basileensis 1528

D.] Dielsii *Die Fragmente der Vor-
sokratiker" ed. xx wol. x et wol. x1 pars τ
(quae pars in manus meas wenit ab-
soluto meo quaternione 1x)

F'ust] paradoxorum princeps Mogun-
tina 1465

Heruag| Heruagiana Basileensis 1534

Lambin] Lambiniana Parisina 1513

Lambinus] Parisina 1566 adscitis is
quae im annotationibus Lambinianae
1573 nmouata sunt

Lowuaniensis| paradoxorwm 1483

Mediolanensis] paradoxorum 1416

m] Muelleri. Teubneriana 1818/19

Manwutius| Aldinae 1541. 1552. 1560

r| Heidi Academicorum | Londinensis
1885

Hom] Romana paradoxorum 1469, re-
liquorum. librorum 1411

Schneiderus]paradoxorum Tawuchnitiana
1891

Gothana 1890

t] Turicensis altera Halmi et Baiteri
1861

Ven| Veneta paradoxorwum 1410, Aca-
demici 1 et Lueulli 1411

Ven n] Veneta 1494 wel 1496

COMMENTATIONES

Anzius] H. Anz, Kritische Bemerkungen
zw Ciceros Cato maior Paradoxa
Somnium, progr. Quedlinburg. 1890

Barthelius| B. Barthel, über die Be-
nutzung der philosophischen Schriften
Ciceros durch Lactanz x, progr.Strehlen.
1903

Briegerus] Beitrüge zur Kritik einiger
phalosophischer | Schriften | des Cicero,
progr. Posnan. 1818

F'orchhammerus] .Nordisk Tidskrift for
F'ilologi, nou. ser. wol. v (1880)

Hermannus] C. F. Hermann, de inter-
pretatione Timaei Platonis dialogi a
Cicerone relicta, progr. unt. Gotting.
1842

Hochdanzius| Hochdanz, quaestiones
eriticae in Timaewm Ciceronis e Pla-
tone transeriptum, progr. Nordhus.
1880

Krischius| A. B. Krische, vber Ciceros
Academica , in. stud. Gotting. 1845

Muellerus cens.] censura in nou. amn.
Lxxxix (1864)

Rawackius] P. Rawack, de Platonis
Timaeo quaestiones criticae, Berol.
1388

Stangelius| Th. Stangl , Tulliana (progr.
Monac. 1898)

H. Stephanus] in M. T. Ciceronis quam-
plurimos locos castigationes, Paris.
1551

Werthus| in schedis philologis Buechelero
et Vsenero oblatis Bonnae 1891

CODICES

Augustini contra Academicos (dederunt
Glielmus Bannierus Monacensis Vin-
centius Lekuschius Vindobonensis) :
Cas(inensis 171) Fris(ingensis 89)
Par(isimus 13369)

Nonii: Bern(ensis 83) Flor(entinus)
Harl(eiamus) Leid(ensis 18) Wolf(en-
büttelanus)

Fasciculus secundus, qui continebit libros de nalura deorum, propediem

pretwm: subibil.

Seribebam Rostochii mense Februario Mcuvam.

M. TVLLI CICERONIS
PARADOXA STOICORVM

Quintilianus inst. orat. τὶ 1,11 non communes loci, siue qui sunt in
uitia derecti, quales legimus a Cicerone compositos, seu quibus quaestiones
ceneraliter traetantur ..., in mediis litium medullis uersantur? ef. p. 4.2

CODICES

«4 Vossianus 84
FE oFlorentimus Marcianus 25
M Monacensis 528
Hoarleiani 2622 et 2682
V Vindobonensis 189
Db Vossianus 80

fr

1

τ:

Animaduerti Brute saepe Catonem auunculum tuum, cum in
senatu sententiam diceret, locos graues ex philosophia tractare ab-
horrentes ab hoe usu forensi et publico, sed dicendo consequi tamen
ut illa etiam populo probabilia uiderentur. quod eo maius est illi
quam aut tibi aut nobis, quia nos ea philosophia plus utimur, quae
peperit dicendi copiam et in qua dieuntur ea quae non multum dis-
erepent ab opinione populari, Cato autem, perfectus mea sententia
Stoieus, et ea sentit, quae non sane probantur in uolgus, et in ea
est haeresi, quae nullum sequitur florem orationis neque dilatat
argumentum, minutis interrogatiuneulis quasi punetis quod proposuit
effieit. sed nihil est tam incredibile quod non dicendo fiat probabile,
nihil tam horridum tam incultum quod non splendeseat oratione et
tamquam exeolatur. quod eum ita putarem, feci etiam audacius quam
ille ipse de quo loquor. Cato enim dumtaxat de magnitudine animi
de continentia de morte de omni laude uirtutis de diis inmortalibus
de caritate patriae Stoice solet oratoriis ornamentis adhibitis dicere,

M TULLICICERONIS TOPICA €XPLICITà; INCIPIT PARAàO | Animaduerti
... tuum *. Xà STOICORU() FELIC | cumfenatu eqs 4. -M- TULLII CICERONIS |
uersus waewus | PARADOXA STOICORU | INCIPIT FELICITER V M TULLI

Lon VN
CICERONIS TOPICA EXPLICITà | INCIPIT PàRà DOXà $TOICORUM FELICIT. |
B Paradoxa dett m. ef testimoniwm ad p. 14,9 adseriptwum

1 catone, à ex à aperta wel o A 2 dicere pr B philofophia»

tractare, a οὐ t éwrta rasuram wnius litterae wel duarum red. A. abhorentef,
r supra add pr, ἴ in ras, ft fuit «Xem .A 6 dicedi pr B difcrepent, p ex
m pr, B discrepant dett F'ust 7 ab add A, om V 9. 10 -cu in éntercolumnio
add V, punctis additis et post oratiomf et post argumentu, sed in hoc lineola ^ àn
ras, ut ft ibi olim fuerit signum ad -cü illud referendum. sed minutis dett F'ust,
et aut id aut minutisque Amnzius commendat p. 6; qui quod. in sententia pendenti
aduersatiuwm. asyndeton ferri posse megat, cf de diu. 1 47,105 (sapienter aie-
bant) p. 41,10 ut nihil adfirmet ipse, refellat alios, alia. certe etiam quae secun-
tur de Stoicis accipienda sunt non de Catone, ef p. 4,9 Brut. 31,119 inter-
rogati uncuhf V B mterrogati u«ncuhf ex gat uice A et quasi dett Eom.
cf de fin. 1v 8,1 pungunt quasi aculeis interrogatiunculis angustis 11 effjeit

ex etfecit V qd i» ras, «id fed fuisse B 14 loqor ex locor A loquamur V;
cf de diu. τι 23,50 ex. 15 de contemnenda morte Walkerus, sed wide de orat.
113,56 in simili emumeratione de temperantia de magnitudine animi, ibid. 15,67
de continentia ... de morte, Druti epist. 1 11,5 de morte 16 nullis o. o.
dett F'ust o. o. non Mediol adhibjtf ex ebetif AB

1*

μ

0

10

15

9

4 PARADOXA STOICORVM 3—5

ego tibi illa ipsa, quae uix in gymnasiis et in otio Stolci probant,
ludens conieci in communes locos. quae quia sunt admirabilia con- 4
iraque opinionem omnium (ab ipsis etiam paradoxa appellantur),
temptare uolui possentne proferri in lucem id est in forum et ita
diei ut probarentur, an alia quaedam esset erudita alia popularis
oratio; eoque hos locos scripsi libentius, quod mihi ista παράδοξα
quae TM EE maxime uidentur esse Socratica longeque uerissima.
Accipies igitur hoc paruum opüsetlum Taeabuftuin his iam con- :
tractioribus noctibus, quoniam illud maiorum uigiliarum fhünus in
tuo nomine Dun uit, et degustabis genus exercitationum earum quibus
uti consueüi, cum ea quae dicuntur in scholis ϑετικῶς [posidua| ad
nostrum hoe oratorium transfero dicendi genus. hoe tamen opus in

acceptum ut referas mhil postulo; non enim est tale ut in arce poni...

possit quasi, Minerua illa Phidiae, sed tamen ut ex eadem officina

exisse appareat. in hae eadem die, exisse appareat.

1 ux [punctum wt wid| B 2 ]xudenf, 1 red A 3 &iam supra
add wix pr A supra paradoxa add -τ- mirabiha (ef Lucull. 44,136) B
ab ipsis ... appellantur ex Muelleri sententia (cens. 135) del bm, quae aegre fe-

ratur si absint, quippe quibus eorum quae antecedunt aperiatur ratio, ut illis de
nat. deor. 1 11,29 στεφάνην appellat, de fato 10,22 id appellat ἐλάχιστον ; quod
autem αι. 6 similiter ait ista παράδοξα quae appellant, d et ad sententiam apte
facit et a repetitione inimime moleste, wt in simili formula loquendi de fin. ux 17,51
de bona autem fama (quam enim appellant εὐδοξίαν aptius est bonam famam
hoe loco appellare quam gloriam) ef paucis interiectis hanc quam dixi bonam
famam. cf etiam hace quae minimis interuallis ponit inter se simillima de diu. τι 1.19
quam dicebas praeseusionem esse rerum fortuitarum ef quae a te fortuitarum
rerum est dicta praesensio, pro Cluent. 66,189 quod nunc denique patefactum
est e£ nunc uero apertum iam omnibus ac manifestum uidetur, Phil. xiv 9,24 cum
imperatores eos appello et cum uictores appello imperatores, de ?nmw. 1 31,52
orat. 22,139 s 26,91s pro Scauro 3,4. ef Vahlenus de leg. p. 15,8 Martha ad Brut.
59,918, infra p. 4,5. 56,6 de diu. 1 20,39. ef schol. Sangall. in accus. x * p. 151 Or.
proprium Ciceronis ... in dialogis ... eandem saepe sententiam dicere

4 1deftinforu- Zn ras (ft fuitide s) A; eadem cwm quibusdam dett (im Harleiano 2682
a librario omissa ab eodem, ni fallor, postea in mg addita sunt) et Mediol del
Bentleius. tbm, defenderunt post alios Reidus ad Acad. p. 91,344 Amzius p. 10
Leo ind. schol. Gotting. 1892,11. gymnasiorum wmbrae atque otio opponitur lux
id est forum, ef de orat. 1 34,457. Brut. 8,32 pro. Rab. Post. 17,48 pro Sest. 24,53
de sen. 4,19 ad Att. v 15,1; wide etiam. Brut. 62,222 ex acie id est a iudiciis
(epist. xv 4,16), Lael. 26,91 1n scaena id est in contione, Acad. p. 37,12

6 quo V TTAPAAOZA B paradoxa AV τ appellantur dett Mediol

8 hif ez uf rec V if eorr nf, deinde hif B 10 exerecitationé pr B ex-
eratationü, - earum V 11 confueui, ue zn ras V inchohf x [O wt wid]
A m fchohf Y OETIKGOC pofidua P OHTIKGXC pofidua, O add, lua in ras

minore A («pohdiuf wel dui! Harl 2622) O€CTIKO)C, supra. add rec t Kà -1-
poffeffiua, V. (χτητικὰ dett Rom). interpretamentum suspiceris olim positiue fuisse,
ef Muellerus cens. 134 Gellius vii 4 13 supra acceptum add rec t aptu V
bx 1n arce 72) ras paulo maiore (fuerit archa) A; arca, superscr rec t ce

“4.

V Te b 14 illa Minerua Mediol m fide A «e V; fida? tamen,
: [. ft
hdie in ras B ofülana ἢ b ut ex eadem officina exiffe appareat,

1n bae eadem figura exiffe appareat A B (mec aliter uterque Harleianus) ut ex

PARADOXA STOICORVM 6 (I 1) 5

OTI MONON TO KAAON Al AOON

Quod honestum sit id solum bonum esse.

Vereor ne eui uestrum ex Stoicorum hominum disputationibus
non ex meo sensu deprompta haec uideatur oratio, dieam quod
sentio tamen, et dicam breuius quam res tanta dici potest.

Numquam mercule ego neque pecunias istorum neque tecta
magnifiea neque opes neque imperia neque eas quibus maxume ad-
strieti sunt uoluptates in bonis rebus aut expetendis esse duxi, quippe
eum uiderem rebus his cireumfluentis ea tamen desiderare maxime
quibus abundarent. neque enim umquam expletur nee satiatur cupi-

eadem offiema exife appareat: (linea subscripta rec), in ing add ^ m hac eade
figura ex iffe appareat V, euius primitiuam seripturam cwm. plerisque secuti illa
in hae eadem figura exisse appareat om tbm. quae quo interpolatoris consilio
inuecta credam non assequor, nec magis probari posse quae corrector recens in V
effecit apparet. putabam olim ut ex eadem officina eadem figura exisse appa-
reat, sed nec hoc satis placet mec alia. res puto plana fit si credimus duplicem
conclusionem ex ipso Cieeronis seripto seruatam esse (cf Tim. 14,50), modo sumas,
quod facile fieri potwit, exisse in altera per errorem scriptum esse, wt altera fuerit
ut ex eadem officina exisse appareat, altera ut in hac eadem figura appareat
i. e. ἢ αὐτὴ ἰδέα. sed utram conclusionem auctor praetulerit alteri nequeo. dicere,
nisi forte displicuerat ei hac ad. Mineruam relatum non ad opus; quod quidem
in. illa. similitudinis conformatione ne fieri quidem facile potuit aliter; ut in his
de opt. gen. orat. 3,8 sed quatenus ualuerunt, sani et sicci dumtaxat habeantur,
sed ita ut palaestritae, spatiari in xysto ut liceat, non ab Olympiis coronam
petant extrema accommodata swnt ad palaestritas. similitudinis gratia accitos,
cum. sermo sit de oratoribus, et late patet hoc genus, quod attingetur etiam ad p. 19 ex.
ex eodem wel propinquo loco comparatio ducitur de orat. τι 17,01. 13 orat. 11,234
de diu. 1 18,23 de fin. 1v 189,34 de off. ux 2,10, ef Philo de Iosepho 8,39

1 (0ONON corr ()ONNON £5 TOKA ANON-AGAOON, T zn ras,
G add, O ex € ut uid B NTAxOON, tertia littera in ras pr, V. 2 inter-
pretamentum cwm ceteris una serie perseriptum habent A B, in mg inferiore
add V, et archetypum ista. interpretamenta in mg habwisse concludas etiam ev iis
quae adnotabuntur ad p. 14,17. 19. 17,13ss. quo minus certum est ea ὦ Cicerone esse
profecta (quamquam hoe quidem paradoxon paene eodem inodo uertit de fim. 1v 28,18),

t fto1co* atti

et del wel om cum aliis tbin 3 exoticoru 4 exoticorum V ex oti corum,
in mg add 4. fententia ftoicog D ex Socraticorum »w»us codex Aldi Muellerus
cens. 216 οἱ p. 44. 13,6 Lucull. 44,136 ( Tusc. x1 5,10 de orat. 11 34,139), bim ex otio-
sorum Marklandus ad Statii silu. v 2 p. 233, t. ex Stoicorum dubito quam recte
post Orellium repudiauerint, quod extoicorum olim fuerit; Stoicos Cicero in ora-
tionibus saepe commemorat, Socraticos numquam. non loquor tecum Stoica lin-
gua Seneca epist. 13,4. de hominum cf Stangelii Tulliana 33 5 veftanta«dici
A, reftant a'daici B, utrumque ex reftant adici dici poscit dett Langius
poscet ἐ (cf now. ann. txxix [1859] 765) deleto post H. Wolfii coniecturam dici.
tradita recte defendit Muellerus cens. 280; müimirum res tanta tam brewiter. dici
non potest, dicere autem rem, non de re, minime alienum ab usw Ciceronis (ef

de fin. 1x 6,19) 6 mercule B. hereule V tbin "»* he 4. cf de nat. deor. ix 29,14
de leg. p. 6,1. 12,5. 193,8 Vahleni, Lachmannus in Lucr. p. 352. Stangelius Tul-
lian. 55 tecta« magmífica* [m wtrobique] B 7 maximea B5 8 eex
ez e& B 9 hif ex i (^ rec) B circumfluentes dett Mediol «tis ἐ e1reum-
fluentibuf 4 circu fluentib; VB. uiderentur ... cireumfluentibus ὧν M effectum
rec minus apte et ad. orationem et ad usum loquendi eA ex et d & V

dexfiderare [u «el o] A 10 cf de re p. v1 1,1 (Non. p. 424) ]ubidines ... nec

Q

E

10

16

6 PARADOXA STOICORVM 6—9 (I 1)

ditatis sitis; neque solum ea qui habent libidine augendi eruciantur
sed etiam amittendi metu.

In quo equidem continentissimorum hominum maiorum nostro-
rum saepe requiro prudentiam, qui haec inbeeilla et commutabilia
pecuniae membra uerbo bona putauerunt appellanda, cum re ae factis
longe aliter iudicauissent. potestne bonum cuiquam malo esse, aut
potest quisquam in abundantia bonorum ipse esse non bonus? atqui
ista omnia talia videmus, ut etiam inprobi habeant et absint probis.
quam ob rem licet inrideat si qui uult, plus apud me tamen uera
ratio ualebit quam uulgi opinio; neque ego umquam bona perdidisse
dieam si quis pecus aut supelleetilem amiserit, nec non saepe lau-
dabo sapientem illum, Biantem ut opinor, qui numeratur in septem.
euius quom patriam Prienam cepisset hostis ceterique ita fugerent
ut multa de suis rebus asportarent, cum esset admonitus a quodam
ut idem ipse faceret, *ego uero' inquit 'facio; nam omnia mecum
porto mea':'ille haec ludibria fortunae ne sua quidem putauit, quae
nos appellamus etiam bona.

expleri nee satiari ullo modo possunt, «bi wides mihil esse inutandum, quamquam
satiatis et expletis poswit de sen. 14,47 n

1 Y : v joru
1 quae Harleiani Pust; ef de leg. xx 11,28 2 meto B 3 nmm V
nim, r e corr A nrni corr nran B 4 qua B 5 menbra B, del Gernhardus,

pecuniae membra del Bentleius Heinius philol. x 117 tbm, pecuniae munera c
Schwuetzius. codicum seripturam defendit Anzius p. 10 cl pro Sest. 46,98 huius au-
tem otiosae dignitatis haec fundamenta sunt haec membra, non satis id quidem
apte, quoniam ea translatio ducitur a partibus domus, quae membra appellabantur
(ad ᾧ. fr. wx 1, 1,2. Lachmannus ad. Lucr. vi 804), sed tamen pecuniae membra
cum. Ochsnero aliisque intellegi puto πλούτου μέρη (Arist. rhet. 1 5. 1361 a 13):
pecunia, idem. quod πλοῦτος est pro S. Roseto 2,6, simili translatione dixit caput
uestrae pecuniae ... fundamentum uectigalium de lege agr. τὰ 29,80, et ut supra
imbeeila membra «pte ad translationem. ita epist. v 13,13 circumspice omnia
membra rei p. ..., nullum reperies profecto quod non fractum debilitatumue sit

uera pr V bona ex «o A appellandaf ev »duf B 6 malo mas-

eulinum ee« ex ex B aut /n ras, fuit haut wt wid B τ quifqua, lineola
red. wid. A eex ex e& B 8 et improbi dett Manutius, Madwigio auctore
bin, sed ef de re p. 1 11,24 quod earum rerum uideatur ei leuis fructus exiguus
usus incertus dominatus, saepe etiam deterrimorum hominum inmensa possessio

( Werthus p. 35) Seneca. epist. 117,9 id autem imnedium ... uocamus, quod tam

malo contingere quam bono possit; ef Teles p. 21,5 H. eobfint ft pr A

obhnt etiam VB absint dett Asc x, Madwuigio auctore t 9 qui γε Ἰ΄

10 bounuf pr B 11 figf pr B aut sic V fe pexlaudabox[1] 1 red,

dabo /m ras (sed b eodem loco fuit primitus) [t] B 12 «santé A biantem

eorr rec hi V 13 quom, qu in ras pr, cu add rec, V qua A cum 5
patriam ex «ium B pruenna V fugerent cwm ras ex erunt A

15 omnia mea mecum porto def (o0. mea mecum p. mea Zarl 2682)
Fust, ef Valerius Max. vix 2 ext. ὃ Bias autem, cum patriam eius Prienen
hostes inuasissent, omnibus ... pretiosarum rerum pondere onustis fugientibus
interrogatus quid ita nihil ex bonis suis secum ferret *ego uero' inquit *bona
(omnia «dd Gertzius, ef Sen. epist. 9,18 s dial. 11 5,6) mea mecum porto'

-l

2
10

11

PARADOXA STOICORVM 9—11 (I 1. 2) /'

"Quid est igitur' quaeret aliquis 'bonum?' Si quod reete fit et

honeste et eum uirtute id bene fieri uere dicitur, quod rectum et

honestum et eum uirtute est id solum opinor bonum.

Sed haee uideri possunt odiosiora, cum lentius disputantur; uita
atque faetis inlustrata sunt summorum uirorum haee quae uerbis
subtilius quam satis est disputari uidentur. «quaero enim a uobis,
num ullam cogitationem habuisse uideantur hi, qui hane rem p. tam
praeclare fundatam mobis reliquerunt, aut argenti ad auaritiam aut

amoenitatum ad delectationem aut supellectilis ad delicias aut epu-.

larum, ad uoluptates. ponite ante oeulos unum quemque, regüm
uoltis à Romulo, uoltis post liberam eiuitatem ab is ipsis qui libe-
rauerunt. quibus tandem Romulus, gradibus escendit in caelum,
isne quae isti bona appellant, an rebus gestis atque uirtutibus? quid
a Numa Pompilio minusne gratas diis inmortalibus capudines 80

1 si quod nescio qui ab .H. Wolfio commemorati et Bentleius qud. AVB,
quo seruato τι. 2 et quod dett Mediol, igitur quod Heinius philol. x 118
2 xidbenefierj, lbene zn ras pr ut wid, A 3 bonum est H. A. Kochius progr.
Port. 1868,42 4 odiohora, supra add. rec * obfcuria (sic) V ofeuriora. in
mg rec F', obfevriora effectum rec M, Fust. otiosiora dubitans ci t, «liv alia, sed
wide de orat. xx 13,515 ad reliqua aliquanto odiosiora pergamus ... reliquae
(partes) sunt magnae implicatae uariae graues, de lentius Brut. 48,178 nimis
lentus in dicendo et paene frigidus, Hortens. fr. 22 Muell. lentius dicere solebat
(Crassus, de quo in. Bruto 66,233 scribit nullus flos neque lumen ullum), Tac.

d

dial. 21 5 mluftrata corr «rata F 6 quam satis est »o» ad vem sed
ad audientium patientiam. | post warias Gruteri et Bentleii suspiciones illa. haec
quae ... uidentur praeewnte (n addendis) Gernhardo del tb wt *otiosa? sed cor-
rupto orationis aequilibrio; ef ad p. 4,3 Qro, ^et4 e corr B 7 num ullam
dett Mediol num illam 4 -—à V nullam corr nvllam i. e. num illam P. cf de fin.
π 19,61 Inveni "recon tb onda B p: supra add A, om V
$8 auri et argenti dett F'ust. (om aut), similiter aliit, et ita solet Cicero, sed hic eur
wnwum posuerit apparet 9 amoemtatem pr DB aut deheiaf e£ 10 aut
uoluptatef pr B 10 regum, g corr (ex r) nescio an red A 11 post prüus
uoltf in mg add incipere EF, idem wel incipiam dett Fust alii multi oratione
distincta wel ante regum wel post; eadem distinctione probata regum cwm. dett
quibusdam Madwigio auctore del tb, ueterum pro regum ex H. A. Kochi con-
iectira, (progr. Port. 1868,42) posuit m. uoltis geminatum widetwur wim habere du-
plieis siue (Caecilius 5 KH. uoltis empta est, noltis non empta est, Liwiws vi
15,15 s), ef imus. Hhen. ri 83 s. similis partitio est de orat. 1 9,31. de oratione
ef de diu. 1 23,51 qui credat exaratum esse — deum dieam an hominem, de
a ad Att. x $,6 nec haec (auguria) collegii nostri ab Atto sed illa Platonis.
€eteruin, unum quemque Zntellegit eorum qui "hane rem p. tam praeclare fundatam
nobis reliquerunt? , quos deinde secundwm. aetates dinwmnerat liberatam Lam-
binus; cf accus. τ 5,18 post hunc statum rei p. quo nune utimur nf B,

corr rec hib V 12 gradibus Romulus dett. Mediol an efcendit eorr efe. ἊΣ
δῖ... B; afe- Vf. in caelum escendere est. T'usc. 1 39,71, ascendere pro Mil. 85,91
de domo 28,15 Hortens. fr. 45 Muell. Tusc. 1 46,111, proprie Lael. 23,88; certum

usus discrimen indagari nequit, ef thes. 1. L. τε 154,10. 156,5 13 1f neq: corr
luf ne'4; B hif neque corr *nf neque A nfne que V areb; L4 14 anuma«
pompihno ex anum ape A Numae Pomyilii dett. Lambinus "'eupidimef, 5n

mj -^- eapu|:dimef V; eappudinef B at codices Nonii p. 398 (Cic. de re p. v1 2,2)

10

ex

μ᾿

m
22

& PARADOXA STOICORVM 11—13 (I2. 3)

fietiles urnulas fuisse quam felicatas aliorum pateras arbitramur?
omitto reliquos; sunt enim omnes pares inter se praeter Superbum.
Brutum si qui roget quid egerit in patria liberanda, si quis item
reliquos eiusdem consili socios quid spectauerint quid secuti sint,
num quis existat cui uoluptas cui diuitiae cui denique praeter offi-
cium fortis et magni uir] quiequam aliud propositum fuisse uide-
atur? quae res ad necem Porsimnae C. Mucium inpulit sime ulla
spe salutis suae? quae uis Coclitem contra omnes hostium copias
tenuit in ponte solum? quae patrem Decium, quae filum deuota
uita inmisit in armatas hostium copias? quid continentia C. Fabriei,
quid tenuitas uietus M". Curii sequebatur, quid duo propugnaeula
belli Punici Cn. et P. Seipiones, qui Carthaginiensium aduentum cor-
poribus suis intereludendum putauerunt, quid Africanus maior, quid
minor, quid inter horum aetates imteriectus Cato, quid imnumerabiles

; alii (nam domesticis exemplis abundamus): cogitasse quiequam in uita

sibi esse expetendum nisi quod laudabile esset et praeclarum uiden-
tur? ueniant igitur isti inrisores huius orationis ae sententiae et iam
uel ipsi 1udicent, utrum se horum alicuius, qui marmoreis tectis ebore

capexdinef MA
caput ix eX, in swperscriptis prior e in vas rec, F', cf de nat. deor. uu 11,43
corp. gloss. v1 116

1 fictilef|«urnulaf ex fietilefurnut B feheataf corr fil» A fle eorr
fele (in intercolumnio «Δ. :fe), in mg manu recentissima fehcatat 17 feeitaf

à de
corr £jhoxtaf B fibeataf F'. ef Paulus Festi p. 86,5 M. (61,8 Th.) Cic. ad Att. v1 1,13
Saliorum Baiterus apud. t, bm. speciose, cf corp. gloss. 1v. 29,2 cardens
uasa fretiua saliorum, sed temen dubito ut Goetzius ibid. vi 116; Varro quidem
seripsit r. r. 1 2,410 fundi enim eius .. iucundiore spectaculo sunt multis quam
: 2 T ἢ : : : [Rs
regie polita aedificia aliorum, ef de fin. v 32,96 2 patref B 3 qu. 7
n "
3 “τ d
egent rec V 4 expectauerimt V, pr A 5 nüq . ex nüq wi
: . ex Mj, cha :

wid B Numquid V .afte. } cu primum supra add A, om V
secundo loco cui« ex quid «6 wid A Numqud V 7 porhnnae (cf Weissen-
borni et. Muelleri appendice ad. Liu. x 9,1 Iul. Paris de praenom. p. 588,6 Kempf)
ON. : n" TE : c "
corr porfennae A.B tbm profennae (ef F'lorus p. 1v,6 et 8 Rossbachi, alia) V
mutium 5 8 cochtem, e prior ex perte 5m ras, wid clo- fuisse A

- AEN » - » T
9 mponste [1] V deuotauitag£ imnht 5 deuotaut mmiht F, corr

ac : Od ]

deuotaumt, — 4A; ef Maduigius de fin. τὰ 19,62 11 .()0. AV -m- B euni,
altera. 1 2n vas, ft fwit curnf A 12 carthagimenhu 4 chartagimienfium 5
13 quid minor de libris errans om t 14 interiecto. pr. V 15 cogi-

7: : : : Ve Xxn8 ui ; i
ta[fent primo, deinde deinceps corr «ne, «ne, ne (sie rec) V, de euius primi-

εἶπα seriptura. errans cogitassene f£ atque bin 16 esset| elle« [t] A5 e

corr ee«, deinde restitutum e& B uidentur dett Borgersius uidetur A B ud&-

rec V, tb 17 orationjf er «nef 5 18 qui solis marmoreis, qui tectis
Bentleius cl p. 25,20, cf etiam de leg. x 1.1. magnificasque uillas et pauimenta
marmorea et laqueata tecta contemno, Varro Men. 533 B. Lygdomus 3,16. Festus
p. 242,1 M. (314,1 Th.) Sen. ep. 144,9. Plin. epist. xx 39,9. Apul.flor. 18 p. 119,6 V1.

12

(ER TOC
ES vs

PARADOXA STOICORVM 158---τὸ (1 8) 9

et auro fulgentibus qui signis qui tabulis qui caelato auro et ar-
gento qui Corinthiis operibus abundant, an C. Fabricii, qui nihil habuit
eorum nihil habere uoluit, se similes malint.

Atque haee quidem, quae modo hue modo illue transferuntur,
facile adduci solent ut in bonis rebus esse negent, illud arte tenent
aecurateque defendunt, uoluptatem esse summum bonum. Quae
quidem mihi uox pecudum uidetur esse non hominum. tu, cum tibi
siue deus siue mater ut ita dicam rerum omnium natura dederit
animum, quo nihil est praestantius neque diuinus, sie te ipse abi-
cles atque prosternes, ut nihil inter te atque inter quadripedem ali-
quam putes interesse? Quiequam bonum est, quod non eum qui id
possidet meliorem facit? ut enim est quisque maxime boni particeps
ita est laudabilis maxime, neque est ullum bonum de quo non is
qui id habeat honeste possit gloriari. «quid autem est horum in
uoluptate? melioremne effieit aut laudabiliorem uirum? an quisdüam
in potiendis uoluptatibus gloriando se et praedieatione effert? atqui
si uoluptas, quae plurimorum patrociniis defenditur, im rebus bonis
habenda nón est, eaque quo est maior eo magis mentem ex sua sede
et statu demouet, profecto nihil est aliud bene et beate uiuere nisi
honeste et recte uiuere.

2 supra openub; add rec t opib; V 3 fehmilef ex τη.» V esse
similes Swffridus Petrus similes esse Manutius se similes esse Lowaniensis.
copula facile caretur, pronominis autem repetiti neglegentia dicam an arti-
ficium. non singulare, cf pro Plane. 35,86 pro Cluent. 24,66 et quae collegi
in libro gratulatorio ad. Vahlenum misso a. 1900 p. 243 ss 5 face er
facere A arie ex arce ft pr V arcte B 7 euieremn V 8 de-

Orv
derunt V 9 neq- supra add Db 10 quadripede rec V quatripedem
(corr manw insolita) B 11 puteí« [t w£ wid| B quiequam* [szgnwum.

I 1
interrogationis] V Quiequam. F Rom πὸ ft ex no B qud A

qid er qid B 12 meliorem non fact V 13 Jta, i» t nescio quid corr
(r2) A ita 8 B «et A «ᾧ V «etiam dett Orellius 14 quidid| ex quid| A
1 1v ndo
qud 5 16 potiendif rec V pdicationem P predicatione (e ex e) V
eodem. studio quo gloria pro gloriando Mediol uel gloriatione Lambinus, quod
uocabulum | Cicero primwm finxit de fim. xu. 8,38, apte. conferuntur haec. pro
Plane. 36,87 erat non iure non legibus non disceptando decertandum, de re p.
1 16,25 disputando rationibusque, Lael. 17,61 blanditiis et adsentando, de domo
17,45 ad placandum atque ad misericordiam, de orat. τι 84,341 legendi et de-
f

€
lectationis . . . causa effert Atbm ecfert rec V 19 demouet corr

djm- AB mh h B5B 20 uuere, e: in ras ampliore, fuit uvuerent wt
wid B

-

[21]

10

15

10 PARADOXA STOICORVM 16—18 (II)

OTI AYTAPKHC H APETH TTPOC €YAAIMONIAN

In quo uirtus sit ei nihil deesse ad beate uiuendum.

Nee uero ego M. Regulum aerumnosum nec infelicem nec mi-
serum umquam putaui. non enim magnitudo animi erueiabatur eius
a Poenis, non grauitas non fides non constantia non ulla uirtus, non
denique animus ipse, qui tot uirtutum praesidio tantoque comitatu,
eum corpus eius caperetur, capi certe ipse non potuit. C. uero Ma-
rium uidimus, qui mihi secundis rebus unus ex fortunatis hominibus,
aduersis unus ex summis uiris uidebatur, quo beatius esse mortali
nihil potest.

Nescis insane nescis quantas uires uirtus habeat; nomen tan-
tum uirtutis usurpas, quid ipsa ualeat ignoras. nemo potest non
beatissimus esse qui est totus aptus ex sese quique in se uno sua
ponit omnia; cui spes omnis et ratio et cogitatio pendet ex fortuna,
huie nihil potest esse certi, nihil quod exploratum habeat permamn-
surum sibi unum diem. eum tu hominem terreto, si quem eris
nanctus, istis mortis aut exilii minis; mihi uero quicquid acciderit,
in tam ingrata ciuitate ne recusanti quidem euenerit, non modo non
repugnanti. quid enim ego laboraui aut quid egi, aut in quo eui-
gilarunt curae et cogitationes meae, si quidem nihil peperi tale nihil
conseeutus sum ut eo statu essem quem neque fortunae temeritas
neque inimicorum labefactaret iniuria. Mortemne mihi minitaris ut
omnino ab hominibus, an exilium ut ab inprobis demigrandum sit?

" -2ret.

1. cf Diog. Laert. vix 121 OTY uy AYTAPKHC (superscr manw
insolita) b H supra, add. A TTPOGCJlex SEIPOCOA €YAAIMONIAN
in prima, littera nescio quid corr A 2 de fin. v 91,19 uirtus ad beate ui-
uendum se ipsa contenta est, similiter Tusc. v 1.1 de diu. τι 1,2 3$ uero»
ego, o prior e corr, e red wid .A uero praeter primam hastam in ras, wid uero

be je
fwisse, B 4 animi ceruciabatur ei B 8 fortunatissimis dett; wide m

*-

ad wol. 1 p. 289,15 9 aduerhf corr —(uf ut wid A οὐ B 12 quid«
y?

ipfa [e wt wid| f ex ἃ pr, .A 14 cuifpef sie fere B; corrector ?nsolitus wo-
Nihil

luit puto cuius spes 15 huie nullut B certi embil V 16 ne

unum quidem diem Zo» uel unum diem ci Moserus; wide Madwigiwm de fin.

v
ui 1,3 Stangeliwm | Tullian. 91 17 nanctuf AV. nanctif. B accjderit
68; ecede A 18 mgratà D non post modo cwm dett quibusdam et Ma-
nutio aliisque ex Muelleri sententia (philol. xxx 32X cens. 219) del bm, defenderunt
Osannus ad. Cic. de re publ. p. 485, Lohseeus Tullianorum (progr. gymn. Leibnit.
Berolin. 1890) p. 13 e£ 14, Anzius p. 10; wide etiam Maduigium gramm. 461^ ed. 1

19 *malim aut quo (sine in), ?. e. eut ad quid? t 20 cogitationf e
-on D nt bis B 21 [tatu im ras, eem er ee an ee, ?n que e ex corr
(hoe pr wt wid) Α 29 babefactaret wt wid A. 1niuria, à red 2d B

23 ht im ras ex eft ft pr V ? ht«Oorf ex fir.Oorf A

II

16

17

18

PARADOXA STOICORVM 18—20 (II. III 1) ibl

mors terribilis iis quorum eum uita omnia extinguntur, non is quo-
rum laus emori non potest, exilium autem illis quibus quasi eireum-
seriptus est habitandi loeus, non iis qui omnem orbem terrarum
unam urbem esse ducunt. Te miseriae te aerumnae premunt ommes,
qui te beatum qui florentem putas, tuae lubidines torquentur, tu dies s
noetesque cruciaris, eui nee sat est quod est et id ipsum ne non
diuturnum sit futurum times, te conscientiae stimulant maleficiorum
tuorum, te metus exanimant iudieiorum atque legum; quocumque
"aspexisti ut F'uriae sie tuae tibi occurrunt iniuriae, quae te suspirare
libere non simunt. 10

19 Quam ob rem ut inprobo et stulto et inerti nemini bene esse
potest, sic bonus uir et sapiens et fortis miser esse nemo potest.
nec uero quoius uirtus moresque laudandi sunt eius non laudanda
uita est, neque porro fugienda uita est quae laudandast; esset autem
fugienda, si esset misera. quam ob rem quiequid est laudabile idem
et beatum et florens et expetendum uideri decet.

μ᾿
σι

Hi OTI ICA TA AMAPTHMATA ΚΑΙ TA ΚΑΤΟΡΘΏΜΑΤΑ

20 'Parua' inquit 'est res". At magna culpa. nec enim peccata
rerum euentis sed uitiis hominum metienda sunt; in quo peccatur id

1 est post terribilis add dett Mediol, «nte cum aliis t. ef de nat. deor.

ir 11,30 ex. 16,44 im. extinguunt B xnf ex hif A. his corr baf, deinde
rursus rec bf B nt V 3 nf corr rec mf B 4 dicunt M Fust 5 qui
te florentem dett Mediol m (ef cens. 915) qui beatum te, qui florentem Anz?us p. 6
wituperata illa altera collocatione uerborum, quae tamen eadem est de leg. agr. τι 18,41
cum se sociorum eum exterarum nationum cum regum sanguine implerint «el
Brut. 91,831 hic me dolor tangit haec cura sollicitat torquent dett addito
te aut ante tuae (ta Mediol m) aut ante torquent. (ita. Fust aliique) aut post hoc
(post tuae Lambinus), te lubidines torquent (om tuae) ex Baiteri sententia tb.
αὐ lubidines torqueri. tam. recte. dicuntur quam. uel. labi p. 12,8 wel incitari de
sen. 12,39. wel concitari Tusc. τι 24,58 wel turbari Tusc. 1 11,25. uel. perturbari
top. 26,99. mem anaphorae ratione quod te flagitari ait. Muellerus. cens. 215,
id quale sit. wel haec exempla. docent: accus. v 52,136 ss pro Swlla 1,8 de domo
21,55 1 futurum ewm. dett. quibusdam del. Lambinus, nuper Anzius p. 8 et
Schneiderus; uide Hartmannwum arch. lexicogr. u1 348 8 [udiciorum, I in ras
erl ut wid A 9 af«pexifti, pexi i» ras pr, b respirare Harl 2682 Mediol,
cf pro Quinct. 11,39 pro S. Rosc. 8,22, spirare alii dett, cf pro S. Rose. 23,05;
suspirare see imsolenter sed fortasse mon sine consilio positum, cf ad Att. x 18,1
reperire ... neminem possumus quocum aut iocari libere aut suspirare fami-
liariter possimus (ibid. 11 21,2) 10 libere om Vt, supr« add A 11 & supra

add V f«tulto [1] 8 12 ee nemo καὶ [ee] 5 14 laudanda» [£ aut
uid|.A laudanda: sed : add wid V laudanda e Btbm 16 debet dett Rom

17 cf Diog. Laert. vix 120 Sext. adu. math. vix 422. omnia peccata paria
wel similiter Cicero pro Mur. 29,01 Luc. 42,1353 de fin. 1v 21,14. 28,71 OTL

à
. 46& hom OTICà AVB AMAPIHMATA V AOAPTHOATA A A MAP THA
Ι €
MATA- B KATA A KATOP,O(Q|MATA, OQ) in ras V TO|T€() MA B

t tu
18 ref supra add ante eft V, post -e- A 19 euentil rec V

σι

10

19 PARADOXA STOICORVM 30-- 55 (III 1)

potest aliud alio maius esse aut minus, ipsum quidem illud peccare
quoquo uerteris unumst. auri nauem euertat gubernator an paleae,
in re aliquantum, in gubernatoris inscitia nihil interest. lapsa est
ipsius lubido in muliere ignota: dolor ad pauciores pertinet quam
si petulans fuisset in aliqua generosa ac nobili uirgime, peccauit
uero nihilo minus, si quidem est peccare tamquam transire lineas,
quod eum feceris culpa commissa est, quam longe progrediare, cum
semel transieris, ad augendam transeundi culpam nihil pertinet.
Peeeare certe lieet nemini. quod autem non licet, id hoce^uwmo te-
netur, si arguitur non licere. id si nec maius nec minus umquam
fieri potest, quoniam in eo est peccatum si non licuit, quod semper
unum et idem est, quae ex eo peccata naseantur aequalia sint
oportet. Quod si uirtutes sunt pares inter se, paria esse etiam uitia
necessest. atqui pares esse uirtutes nec bono uiro meliorem nee
temperante temperantiorem nee forti fortiorem nec sapienti sapien-
tiorem posse fieri facllume potest perspici. an uirum bonum dices
qui depositum nullo teste, cum luerari inpune posset auri pondo
decem, reddiderit, si idem in decem milibus pondo auri non idem
fecerit, aut temperantem qui se in aliqua libidime continuerit in
aliqua effuderit? una uirtus est, consentiens cum ratione et per-
petua constantia; nihil hue addi potest quo magis uirtus sit, nihil
demi ut uirtutis nomen relinquatur. etenim si bene facta recte
faeta sunt et nihil recto rectius, certe ne bono quidem melius quie-

2 quoquo te uerteris Rom wt de diu. 11 9,24. 12,149. Lael. 6,22. epist. vix 94,1,
ef de fin. x1 31,99; pro obiecto auditur peccare uetení pr A . unueft,
e add B unum eft AVtbm 4 1iphuf supra add V, om etiam. Mediol tbm ;
ego quo consilio istud ipsius imuectum credam non reperio et suspicor esse inde-
finite positum, insolito id. quidem modo sed temen adfimi illi usui quem. Mad-
uigius tetigit. de fin. x 30,01. nisi forte istius fuit; eius wel ilius dett alicuius

C. Stephanus 5 generofa enobil Vf 6 transilire deit pauci, Veneta
«&. 1506 «t Varro de l. L. 1x ὃ; Cicero solet transire finem et modum

8 transeundi cum. dett. del. Gruterus t, quo wis orationis pessum datur. trans-
euntis οὐ Ernestus 9 et peecare Amnz?wus p. ἴ 10 neeminuf, e zn ras

yr V 12 nafeantur rec. Vtb, sed cf de fin. 1 14,4 stare etiam oportet in
eo quod sit iudicatum et wide Madwigium de fin. x 2,86, im. ad hune locum
14 neceffe eft 44. Vtbm 15 temperatiorem pr V tempe, rantj orem
[. ut wid] J ev o pr, B temperato temperatiorem dett Mediol, quod. commendat
Wesenbergus ad. T'usc. v 2,3. el orat. 1,23, ne participium adiectiue positum in
e exeat; cf Sen. epist. 66,8 sapiente Jom m 16 perlpici poteft 5;
prae* fpie1 ex praef pie wt wid. A 17 aur) ex auro 4 18 decem «tro-
bique ex deam A ide Uneola red. wid B pondo auri del Manutius
(b auri del Orellius idem «nte fecerit cum. dett del. Bentleius 20 con-
fentienf, supra add rec t entif, V et delendum censwit. Graeuius
21 hie, swpra add rec t huc V huie Harl 2682 Hom t, quod iam exemplum
habet. nullum; nec in eo haerendum quod. demi requirere wideatur hine: simile
est. quod. scribit de fim. v 14,89 et apta quaedam ad naturam putare et aliena
22 demi««xut, t in ras, fuit demittitur B 23 mhil praeter n 2n ras,
in que agnoscebam ull, ut wideatur fwisse nullu B

22

24

PARADOXA STOICORVM 292—925 (III 1. 2) 13

quam inueniri potest. sequitur igitur ut etiam uitia sint paria, si qui-
dem prauitates animi recte uitia dicuntur. atqui, quoniam pares uirtutes
sunt, recte facta, quando a uirtutibus proficiscuntur, paria esse debent,
itemque peccata, quoniam ex uitiis manant, sint aequalia necesse est.

*A philosophis? inquit '1sta sumis*. Metuebam ne 'a lenonibus'
diceres. 'Soerates disputabat isto modo'. Bene hereule narras; nam
istum doctum. et sapientem uirum fuisse memoriae traditum est.
sed tamen quaero ex te, quoniam uerbis inter nos contendimus non
pugnis: utrum nobis est quaerendum quid baioli atque operarii an
quid homines doctissimi senserint? praesertim cum hae sententia
non modo uerior sed ne utilior quidem hominum uitae reperiri ulla
possit. quae uis est enim quae magis arceat homines ab improbi-
tate omni quam si senserint nullum in delictis esse discrimen, aeque
peecare se si priuatis ae si magistratibus manus adferant, quam-
eumque in domum stuprum intulerint eandem esse labem lubidinis,

"Nihilne igitur interest! (nam hoc dicet aliquis) "patrem "quis
necet anne seruum?' Nuda ista si ponas, 1udieari qualia sint non
faele possint. patrem uita priuare si per se scelus est, Saguntini,
qui parentes suos liberos emori quam seruos uiuere maluerunt, par-
ricidae fuerunt? ergo et parenti non numquam adimi uita sine sce-
lere potest et seruo saepe sine iniuria non potest. éausa igitur haee
non natura distinguit; quae quoniam utro accessit id fit propensius,
si utroque adiunctast paria fiant necesse est. illud tamen interest,
quod in seruo necando, si id fit iniuria, semel peceatur, in patris
uita uiolanda multa peceantur: uiolatur is qui procreauit, is qui

1 inueni er —-re B 3 supra quando add rec t qii V, et quoniam
cum Bentleio tb. cf Madwuigius de fin. v 8,21 auirtutib; punctum tantum
ad. distinguendas uoces positum widetur V a om B 9 ne alenonibuf 2» ras

V. mon nescio quo modo Socraticum illud lenociniwm significat, quod sunt qui
credant, sed werba ab aduersario ewm contemptu iacta in ewm ipsum wt im al-
tercatione retorquet; cf illud *domum emisti/. *putes dicere: iudices emisti! ef
similia ad Att. 1 16,10 6 modo *hereule, ?» mg add menw antiquissima
Tbene A 7 memor: traditum, c er à AB, praeterea & prior n ras ex
ἃ B, eadem t add wt wid A 9 nobis ex Ernesti sententia t, cf p. 14,9;

bomí AVB de bonis dett Fust sit quam est malit t baidh AVB

10 doctiffim) ex «me A pferti ez «οἷὐ «t wid B 12 magif, g
ex ἃ pr ut wid B 18 fenferiN, N et wt wid 1 e corr, fuitne «rnd A fen-
fent 8 14 peccare» [f|] B se om AB 17 anx« A nec &*x««axfer-
uum, a et fe im ras, κα et r add, post & fuisse wid an; fuerit nec &annef er
uum 5 iudieare dett Mediol tb 18 faci«le [1] A poffim Vtb, corr
-—int 4 feeluf«e- [punctum] A. faguntixi«qui, 1 prima add, vi e corr
A fagunt imnrqu B5 20 interrogatione, quam etiam Harl 2682 et Fust sig-
nificant, oratio melius procedere widetur quam affirmatione (ut tbm) 22 fit

e Icon
ex ht A 23 adiuneta.ft B οἷα eft Atbm adiunctaeft rec V pan pr A

patna B 24 peecator pr 5 in patní ... peccant in mg add V
25 uolanda ex «lene B

10

σι

10

M
σι

14 PARADOXA STOICORVM 25—27 (IH 2. III 1)

aluit, is qui erudiuit, is qui in sede ae domo atque in re p. eonlocauit;
multitudine peeeatorum praestat eoque poena maiore dignus est.
sed nos in uita non quae cuique peccato poena sit sed quantum
cuique liceat speetare debemus; quiequid non oportet scelus esse,
quiequid non licet nefas putare debemus. 'Etiamne in minimis
rebus? Etiam, si quidem rerum modum fingere non possumus, ani-
morum modum tenere possumus. histrio si dendi se mouit extra
numerum, aut si uersus pronuntiatus est syllaba una breuior aut
longior, exsibilatur exploditur: in uita tu, quae omni gestu mode-
ratior omni uersu aptior esse debet, in syllaba te peccasse dices?
poetam non audio in nugis, in uitae societate audiam ciuem digitis
peccata dimetientem sua: 'si uisa sint breuiora, leuiora uideantur'?
qui possint uideri, cum quiequid peecetur perturbatione peccetur
rationis atque ordinis, perturbata autem semel ratione et ordine nihil
possit addi quo magis peccari posse uideatur.

OTI TTAC AGPON MAINETAI III

Omnes stultos insanire.

Ego uero te non stultum ut saepe, non inprobum ut semper,
sed dementem [insanire] * »

2 A adt quà patris witam wiolawit, cf Vahlenus de leg. p. 53,2 maior

ut wid corr «ré B 4 quiequid ... effe 2n mg add B 6 figere ex Lam-
bini coniectura, (cl Horat. c. 111 15,2 nequitiae fige modum tuae) tbm ; possis eliam
finire, sed. uidetur arbitrii significatio requiri, quae ?n illo inest, in. his non item

8 fylla ba;una ex fulla bauna B 9 exfybillatur B Diomedes
p. 383,1 K. plaudo frequens est apud ueteres plodo. Cicero de gloria ... item
in paradoxis Stoicorum apud eundem 'exsibilatur (?t« codex Seioppii et Putschius,
insibilatur codices Keil) exploditur? mnuitatu B, er -tatu 4 im wa tua
V 10 míyllà B in syllaba id est in re minima, cf ad p. 19 ex. adno-

tata, 12 ufa* [f] 4 ude uideantur A 13 quo* [1 eum. littera

(9 5) superseripta et puncto infra ad laewum adpicto (quo1)| V 19; 13 or atio-
nem. ita fere iam. Victorius distinzit. et Langius (*uerba sunt eius? inquit *quem
auctor fingit sibi respondere), nuper leepius progr. Wolfenbuettel. 1868,15,
cf mus. Rhen. viu 86. 640. quae si uisa sint breuiora, leuiora qui possint
uideri wel similiter dett F'ust et multae uisa sint breuiora, leuiora qui possint
(uideri om. cwm dett) Lambinus et Madwigii suasw (possunt er BentleW con-
iectura. cwm dett) t si uis, sane sint (uideantur ci s) breuiora, leuiora qui pos-
sunt uideri Muellerus cens. 132 bm. — de eoniunctiuo possint wide in, Anton. τὶ 4 8
T'use. τιν 26,56 13 q. peccatur dett Pust tb; cf m ad wol. ux p. 44,30

15 peccare B uideatur supra add sequente item supra wersum litura v
uel vi litterarum A 16 TIAC V TIAC corr TTAC A OTII TACA PON
b cf Diog. Laert. vix 194 1v haee hoc loco a prima manuw perseripta
wnus habet A, a secunda addita in ewitu uersus q prima wuacuo relicto V, item
in mg DB; ef quae ad τι. 19 adscribentur omnes insipientes insanos esse
Tusc. v 94 ,94, sed ibidem ommes stultos insanire; cf de orat. nu 18,65

ftultof ex «tuf A 19 dementém««»rebuf, m posterior e corr, v in ras,

ebuf red, potest fuisse dementeéimnfamrerebuf A demé6ntem infanire| Ire, d ez ἃ
V dementem omf ftultof infamre (haec tria wocabwla linea transuersa inducta)

26

1
27

28

PARADOXA STOICORVM 27—928 (IIII 1) 15

rebus ad uictum necessariis esse inuletum potest, sapientis ani-
mus magnitudine consilii tolerantia rerum humanarum eontemptione
fortunae uirtutibus denique omnibus ut moenibus saeptus uincetur
et expugnabitur, qui ne eiuitate quidem pelli potest? quae est enim
ciuitas? ommisne conuentus etiam ferorum et immanium, ommnisne
etiam fugitiuorum ae latronum congregata unum in locum multi-
tudo? certe negabis. non igitur erat illa tum ciuitas, cum leges
in ea nihil ualebant eum 1udicia iacebant cum mos patrius occiderat
eum ferro pulsis magistratibus senatus nomen in re p. non erat;
praedonum ille concursus et te duce latrocinium in foro constitutum
et reliquiae coniurationis a Catilinae furüs ad tuum scelus furorem-
que conuersae, non eiuitas erat. itaque pulsus ego ciuitate non sum,
quae nulla erat; aecersitus im ciuitatem sum, cum esset in re p. con-
sul, qui tum nullus fuerat, esset senatus, qui tum occiderat, esset
consensus populi liber, esset iuris et aequitatis quae uinela sunt
ciuitatis repetita memoria.

Àe uide quam ista tui latrocimii tela contempserim. iactam et
immissam a te nefariam in me iniurilam semper duxi, peruenisse ad

e
reb; B. margini V adpictum est manu recentissima at. h. [; 6mte sifanu reb3
aóbicaà | neceffarijf; | Sapien. 10. et sie uel similiter corruptis uerbis ad uictum
dett Rom, unde deinde omnia portenta effecerunt. hiatum primus sed post ne-
cessariis statuit Sciopptus in elementis philosophiae Stoicae moralis cap. 129 f. 11,
post dementem Maduwuigii monitu tbm, nisi quod t post dementem seruawit insa-
nire. idem Scioppius intellexit, in quo ei plerique adsensi sunt, maximam partem
huius loci periisse cum initio eius, quo probaretur solos sapientes esse ciues, stultos
omnes fugitiuos et exules (cf Lucull. 41.144 pro Mur. 29,61 ad Brut. τ 15,5);
quamquam nonnulla. (wu. 1—4 et 11 — p. 16,9) potius ad eam. sententiam spectant
qua affirmabant sapientem esse inwictum (cf de fin. xix 22,06 Stob. ecl. 11. 1,115)
wel nec iniuriam accipere mec. contumeliam posse (cf Seneca dial. x1 passim), et
amentia notatur p. 16,19. omnia initio eorrupta sed wnius disputationis esse,
Graeca, autem p. 14,16 ab homine iémprudenti inserta. putabat. Audomarus Talaeus

1 muietum corr —-tuf« A -tum DBibm, e quibus tb post hane uocem quae-
dai intercidisse putant. sententiam. exempli causa ita explet. Anzius p. Vs in-
doctus homo atque incultus egens rebus; recte Helmio haee fere [lagitari wi-
dentur ergo oppidum loco manuque munitum suppeditantibus rebus. de wni-
uersa, sententia, ef Tusc. v 14,415 Seneca dial. x 3,5. 6,4 potest] putem V

2 magmtudiné B contemtione rerum humanarum, tolerantia for-
tunae ZHwhnkenius ad util Lwp. p. 108, sed fortunam contemnere seribit
Tusc. v 26,73, nihil humanarum rerum intolerabile zbid. 1v 17,34 cf 28,60
3 faephif pr B 4 nec A pelh » exitu uersus add V 5 fera-
rum V 8 patnof pr B 9 i. e. senatus nihil ualebat wf dixit cum
populo gratias egit 6,14; cf p. 12,22 (10,11) de leg. agr. 11 33,89 ex. (epist. 1v 1,1)
Klotzius quaest. Tull. 1 (1830) 132, Muellerus cens. 211, idem ad Seyfferti Lae-
lium p. 123; μηδ᾽ ὄνομ᾽ αὐτοῦ £v ἀνθρώποισι λίπηται Homerus ὃ 110, al. ante
senatus crucem posuerat t probata cum Orellio Borgersii coniectura. senatus no-
mine in re p. non re erat 10 predonum, e ex o ft pr V 12 ante non
ciuitas wt éneidatur, quod tb non fecerunt, collocatio uerborum widetur flagitare

ego supra add pr B 139 [u Eneola euanida .A 15 1unf red wid
nisi forte ex uan V 16 rep&e amemona V ^ 1 hac B, exac A Jfta|tu1

ex ftat B tàla ex tale V contepferim« Jactam ex ennt iactam A

e

10

16 PARADOXA STOICORVM 28—31 (III 1. 2)

me numquam putauli. nisl forte cum parietes disturbabas aut cum
tectis sceleratas faces inferebas meorum aliquid ruere aut deflagrare
arbitrabare. nihil neque meum est neque quolusquam quod auferri
quod eripi quod amitti potest. si mihl eripuisses diuinam animi
mei eonstantiam, *« conscientiam, meis curis uigilis consiliis stare
te inuitissimo rem p. si huius aeterni beneficii inmortalem memo-
riam deleuisses, multo etiam magis si illam mentem unde haee con-
silia manarunt mihi eripuisses, tum ego accepisse me confiterer
iniuriam. sed si haec nec fecisti nec facere potuisti, reditum mihi
eloriosum iniuria tua dedit non exitum. calamitosum.

Ergo ego semper ciuis, et tum maxime cum meam salutem
senatus exteris nationibus ΗΓ ciuis optumi commendabat, tu ne nunc
quidem, nisi forte idem hostis esse et ciuis potest. an tu eiuem ab
hoste natura ac loco non animo faetisque distinguis? caedem in :

sforo fecisti, armatis latronibus templa tenuisti, priuatorum domos

aedes sacras incendisti. cur hostis Spartacus, si tu ciuis? potes
autem esse tu ciuis, propter quem aliquando ciuitas non fuit, et me
tuo nomine appellas, cum omnes meo discessu exulasse rem p. pu-
tent? numquamne homo amentissime te circumspicies, numquam
nee quid faeias considerabis nee quid loquare? neseis exilium see-
lerum esse poenam, meum illud iter ob praeclarissimas res a me
gestas esse susceptum? omnes seelerati atque impu, quorum tu te :

1 wifi, N ex n ut wid, 1 prior red A 2 reuere V r«uere, r et u red A
deflagare AB 4 ammitt B diunam V 5 conftantiam meif A Bt
-am mei V conscientiam, meis ex Moseri et Muelleri (cens. 914) coniectura bm,
quam. non ideo repudiaui quod diuinam animi mel conscientiam m?nus recte dici
ecistimarem cum Heinio philol. x 122 (ef pro Cluent. 58,159), sed quod constantia
sapientis eiusque diuinus animus (Sen. dial. τὰ 8,3) widebatur hoc loco aptissime
tangi; quare intercidisse quaedam statui ewm Heinio uelut si illam egregiam con-
scientiam, ff etiam quae constantiae adiungerentur cum (hoc cum Harl 2682)

: ; : : , me Εἰ E
meis curis ... staret te inu. res publica £ 6 moriam A i mente

«undé ex «ἴθ munde A 8 accipiffe 5 10 exilium £, sed ut discessum
suum. non erilium dicit τι. 18 et saepe alias, iter w. 21, profectionem cwm se-
natui gratias egit 9,23, ita. unc adnominatione quaesita (cf de domo 41,123)
eaitum 11 ego pro ergo at illud bis legatur V 12 fanatuf pr B
ut habent Harl 2682. Rom, nec mihi eo inm hac sententia widetur careri posse,
quamwis adfirmet Deiterus * Berl. philol. Wochenschr. xi (1891) 920; ef s? tanti
est Brut. 10,39 de nullo ut diserto memoriae proditum est, de opt. gen. or. 1,21
13 mh AV m B potet V an] ac V 14 natura» [e] A «rae
V natione Bentleius probante Halmio, sed wide in Anton. viu 4,13 qui natura
ciues sunt uoluntate hostes, Terent. adelph. 902 tuos .. et animo et natura

pater, ibid. 126 15 priuatorem pr A 16 (i tu enuf/ppt, omissa in
mg dextra addi coepta, deinde his deletis scripta in mg inferiore B potef«
[t| V 17 enutaf^, in mg add £ ;. enata V, ef p. 15,13. 55,115 18 nox|-
mine [h?] V 19 eu cu fpe cef B 20 c im priore nec lineola. deleta
sed haec eradi coepta V supra quid posterius in wel iv litterae erasae, misi
forte membrana asperior A nefeif red. A 91 ob dett Mediol ad AVB

32

PARADOXA STOICORVM 31-—33 (IIII 2. V 1) 17

dueem esse profiteris, quos leges exilio adfiei uolunt, exules sunt,
etiam si solum non mutarunt. an cum omnes te leges exulem esse
iubeant, non appellet inimieus? qui eum telo fuerit: ante senatum
tua sica deprensast; 'qui hominem occiderit': plurimos occidisti;
"qui ineendium fecerit: aedis Nympharum manu tua deflagrauit;
"qui templa oeeupauerit': in foro castra posuisti. sed quid ego com-
munes leges profero, quibus omnibus es exul: familiarissimus tuus
de te priulegium tulit, ut si in opertum Bonae Deae acoeessisses
exulares. at te id fecisse etiam gloriari soles. quo modo igitur tot
legibus eiectus in exilium nomen exulis non perhorrescis? *Romae
sum" inquit. Et quidem in operto fuisti. non igitur ubi quisque
erit eius loci ius tenebit, 51 ibi eum legibus esse non oportebit.

V OTI MONOC O CO90C €A€YOEPOC ΚΑΙ TTAC ΑΦΡΩΝ AOYAOC

33

Omnes sapientes liberos esse et stultos omnes seruos.

Laudetur uero hic imperator aut etiam appelletur aut hoe no-
mine dignus putetur: imperator quo modo, aut cui tandem hie
libero imperabit, qui non potest eupiditatibus suis nnperare. refrenet
primum libidines, spernat uoluptates, iracundiam teneat, coerceat

2 legef ex «οἴ A exul«em ez lum μέ wid V 3 appell& corr 9&^
rec ut uid V ^ubeant, non eris tu exul? exul non appelletur 15, qui' Orellio
auctore tb àubeant .... Tappellet inimicus, qui' m errantes ?lli de librorum memo-
ria. et deteriorum corruptelis decepti (uelut i» M effectum rec non eris tu exul? non
appellatur inimicus qui), quamquam uerum olim exhibuerat Victorius. sententiam
nuper perspexit Amzius p.11, orationem explicui mus. Rhen. vu 825 nec me dedo-
cuit Schichius relat. syll. philol. Berolin. xxvx 291 s requirens quae aliena sunt ab
orationis huius consilio. incipit deinceps cum legwm wuetitis comparare facinora Clo-
dii; deinde a se inimico ad familiarissimum eius ascendit M. Pisonem wu. 1. cf de

domo 21,10 de har. resp. 1,2 ex. ad Att. x 8,5 5 aedif corr «ef AB, rec V, ὃ
manux [f] V manuatu, a'deflazrauit B 7 exful, f zn ras, sed primo
wid idem fuisse A 9 adte pr A ate pr V 11 imperto ex inporto A in|
porto rec V. cf ad Att. 1 16,10 num deti probante Bentleio 129 tene-
bjt ex ebat V hjbi ez üb1 B 13 cf de orat. ur 18,65 Diog. Laert.
vir 121 αἱ. €A€YOE€POC, YO in ras V KAJ, K et J e corr pr, illud
AC
er ἃ B EFAC IU ex ER, A in ras er.L pr. A TEAC E ΤΠ Β
à6PON A Axx««|bPCIN V AoRON B AOXYAOC, in Δ nescio quid corr A

13—15 AOYAOC«e««««omf [laudet] B, deinde i» eodem leruof^ et in mg
add :^ laud&ur. in V ?nterpretatio in extrema parte wersus et intercolumnio add

16 imp B imperator AV, expunctum M, om dett F'ust tbm, defendit Forch-
hammerus p. ?4 cl pro Deiot. 9,224 alieno autem a te animo (fuit qwidam ad-
dunt, cf Maduigius opusc. 1 301 5) quo modo? quod exemplum quamquam plane
compar esse suo iwre negat Schichius relat. syll. philol. Berolin. vix 31, tamen
uwereor ne delendo suum oratori adimatur; nec aliena sunt haec dices frumentum
Mamertinos non debere. quo modo non debere? accus. v 21,52, “αὖ stulte, qui
non modo non censuerit captiuos remittendos uerum etiam dissuaserit. quo
modo stulte? de off. τι 21,101 (δίκαια. 1’ πῶς δίκαια; Soph. Oed. Col. 832, χαῖρε
ξεῖνε... |" χαίρω πῶς; Theocr. 22,55). cf p. 22,4 de har. resp. 16,35 de prow.
cons. 1,15 4m Pis. 19,44 17 hbro pr A

CicERO ed. Plasberg 2

ge

τί

c

15

20

18 PARADOXA STOICORVM 33—35 ( 1)

auaritiam, ceteras animl labes repellat, tum incipiat aliis imperare
cum ipse improbissimis dominis dedecori ae turpitudini parere de-
sierit; dum quidem iis oboediet, non modo imperator sed liber ha-
bendus omnino non erit.

Praeclare enim est hoe usurpatum a doctissimis, quorum ego
auctoritate non uterer, si mihi apud aliquos agrestes haec habenda
esset oratio; cum uero apud prudentissimos loquar quibus haee inau-
dita non sint, eur ego simulem me si quid in his studiis operae
posuerim perdidisse? — dictumst igitur ab eruditissimis uiris nisi
sapientem liberum esse neminem. Quid est enim libertas? potestas
uiuendi ut uelis. quis 1gitur uiuit ut uolt nisi qui recta sequitur,
qui gaudet officio, eui uiuendi uia considerata atque prouisa est, qui
ne legibus quidem propter metum paret sed eas sequitur et colit
quod id salutare esse maxime iudieat, qui nihil dieit nihil faeit nihil
cogitat denique nisi lubenter ac libere, cuius omnia consilia resque
omnes quas gerit ab ipso proficiseuntur eodemque referuntur, nec
est ulla res quae plus apud eum polleat quam ipsius uoluntas atque
indieium; eui quidem etiam quae uim habere maximam dieitur For-
tuna ipsa cedit, si, ut saplens poeta dixit, suis ea cuique fingitur
moribus. soli igitur hoc eontingit sapienti, uf nihil faeiat muitus

nihil dolens nihil coactus. Quod etsi ita esse pluribus uerbis disse- :

3 hif Vm 8 ΠΝ corr ut sit sunt. M Fust curx«|ego ex
curaego wt wid .A s om V opere« er -ram wi wid A
9 Dietueft, e «dd B dictum e AVtbm 10 nomune pr A 11 recte
AVbm fequitur, e red 4 t DB. uut 2n ras iv fere litteris capaciore V, wt

dubium non sit quin in hoc quoque fuerit lequitur. (ef de fin. 11 9,25); sed. illam
correctionem. seewntur Um. nam t wt nos sed cum eruce; qui quod talem fere sen-
lentiam se scribit expectare nisi qui recta sua sponte sequitur, ewm Zpswm sequi
sit uoluntarium isto additamento facile earemus. οὐ Ambrosii qui fertur comm. in
episi. ad. Coloss. 41 cui sententiae (Gen. 9,26 maledictus puer Chanaan, seruus
seruorum erit fratribus suis) ueteres assenserunt ita ut definirent ommes pru-
dentes esse liberos, stultos autem omnes esse seruos, quia prudens abstinet a
peccatis, ut hie ingenuus sit qui recta sequitur, seruus autem qui per stul-
titiae imprudentiam subicit se peceato 13 me-tum ex me cum 4

Π Ui
ea A, corr eaf 7} 14 qd|qd τὰ ἐν eommissura paginarum, prius qd ft in
ras sed pr, linea. subscripta et transponendi signa add. (ut esset id quod) rec, V
quia id Ven m nihil facit nihil dicit Anziws p. 6, sed ef pro Quinct. 29,90
dictis factis cogitatisque; epitaph. Lys. A9 εἰπεῖν καὶ γνῶναι καὶ πρᾶξαι, sacra-
mentum. editum. ὧν ^revue des études grecques? xiv 28 τ. 11 (cf 19 et 21) κ[αὶ

λόγοι [κ]αὶ ἔργων καὶ γνώμη] ν 15 hdere pr b 16 referuntur dett

Asc u feruntur AB/ ferunt ex «nt V 18 quidem om Vt, post si w. 19
ο

transponi iubet. Werthus p. 35 19 hut ABt poetam. quem. dieat incer-

tum, wide Fübbeckiwm in palliatae ex ine. inc. fab. fr. uxu; qui quod Lachmannum

in. Lucr. p. 94 *apud. Ciceronem scribere? ait suis fingitur fortuna cuique moribus,

is uersum. poetae mon Ciceronis werba, uoluit restituere fmfxea [τ wt wd]

e er 1 ut wid Α cuque fungitur, e ex corr ut uid V 21 οὔκ ex e& V
differenduü^(t B «du e A Vtbn

34

e
$6

3"

PARADOXA STOICORVM 35—37 (V 1. 2) 19

rendumst, illud tamen et breue et confitendumst, nisi qui ita sit
adfectus esse liberum neminem. serui igitur ommes improbi, serui.
nec hoe tam re est quam dietu inopinatum atque mirabile. non
enim ita dieunt eos esse seruos ut mancipia, quae sunt dominorum
faeta nexo aut aliquo iure ciuili; sed si seruitus sit, sicut est, oboe-
dientia fracti animi et abiecti et arbitrio carentis suo, quis neget
omnes leues omnes cupidos omnes denique improbos esse seruos?

An ille mihi liber eu1 mulier imperat, cui leges imponit, prae-
seribit iubet uetat quod uidetur, qui nihil imperanti negare potest,
nihil reeusare audet: poseit, dandum est; uocat, ueniendum; eicit,
abeundum; minatur, extimescendum. ego uero istum non modo
seruum sed nequissimum seruum, etiam si in amplissima familia
natus sit, appellandum puto.

Atque, ut in magna familia stultorum, sunt alii lautiores ut sibi
uidentur serui, sed tamen serui, atrienses ac topiarii stultitiae suae,
quos signa quos tabulae quos eaelatum argentum quos Corinthia
opera quos aedificia magnifiea nimio opere delectant. Et 'sumus' in-
quit "principes ciuitatis. Vos uero ne conseruorum quidem uestro-
rum principes estis; sed ut in familia qui tractant ista, qui tergent

qui ungunt qui uerrunt qui spargunt, non honestissimum locum :

seruitutis tenent, sic in ciuitate qui se Istarum rerum cupiditatibus

1 eonfitendu [t B «dü e AVtbm 2 nemmemxxex* Jgitur, J ex 1 Am
nemme ferui (ferui linea transuersa del) igit B. alterum serui cwm dett Mediol
Detlefseno (act. acad. Vindob. cl. phil. hist. xxx 19V) om tb, utrumque retinen-
dwm. esse serips? in libro gratulatorio ad Vahlemwm misso a. 1900 p. 945 s

(suscepi causam Torquate suscepi pro Sulla 6,20) 5 nexo AB, rec V
(in hoc ante n punctum ut wid erasum). cf epist. vix 30,2 alio Facciolatus ;
ef Iun. 6.19 6 et ante arbitrio om Vt carenxtif [hasta] Α ca-
renti pr V 7 mmprobof cum ras ex 1mbr- A 8 pfenbit supra, add ΒΡ

9 qd| corr qd, deinde ὦ qos d 1 10 uenrendu e Hari 2682
Mediol m 11 ueox ex ueom B 12 nequiffimum, lim e corr aut
red B 14 juxta uersum a na familia incipientem in mg notis Tiro-

nianis scriptum hie dimissum est B, quod potius ad p. 20,8 pertinet
t

15 actopiar 4B ac topiamn Hari 2622 aeupan| corr ac,uparn|, i» mg add rec
at acto pam V actu pari dett Fust ftultiae 5 16 hgnae V
17 “αὖ sumus? dett editiones weteres (ut Veneta a. 1506) tbm et defendi mus.

Hhen. xx 855 — —— fum," red V. in eius mg add rec at. 1. efümif mqunt fum

1
pnerpib3 eruitatif. (et ita. Mediol, inquiunt am Harl 2682; de nmwmero cf Lucull.
18,60 Bentleius ad Horat. serm. 1 4,19) 18 nec V neccferuoru, c radendo ex

o, er e corr B 19 "fed ut, in mg add q, ἐμαί quod. erasa widentur led ex V
20 quixungunt [1] 5 21 feruitutif, ti 2n ras ft ex di, tu et «οἵ red. Α
quae leguntur a p. 19,14 usque ad 20,1, ea cum in dett uarie corrupta fer-

rentur, post multos sed futtiles multorum aut interpretandi aut corrigendi conatus

praeeunte I. I. Hottingero (opusc. 141 ss) praeter alia etiam transponendi artificio
usus ita, scripsit Madwigius, quem presse secuntur tbm. atque in pari stultitia sunt,
quos signa, quos tabulae, quos caelatum argentum, quos Corinthia opera, quos

9*
r^

σι

10

15

20 PARADOXA STOICORVM 37—39 (V 2)

dediderunt, ipsius seruitutis locum paene infimum obtinent. 'Magna?
inquit "bella cessi, magnis imperiis et prouinciis praefur'. Gere igitur
animum laude dignum. Aetionis tabula te stupidum detinet aut
signum aliquod Polyeleti. mitto unde sustuleris quo modo habeas;
intuentem te admirantem clamores tollentem eum uideo seruum esse
ineptiarum omnium iudico. "Nonne igitur sunt illa festiua 7 — Sint
(nam nos quoque oculos eruditos habemus), sed obsecro te ita
uenusta habeantur ista, non ut uincla uirorum sint sed ut oblecta-
menta puerorum. «quid enim censes, si L. Mummius aliquem istorum
uideret matellionem Corinthium cupidissime tractantem, cum ipse
totam Corinthum contempsisset, utrum illum ciuem excellentem an
atriensem diligentem putaret? reuluescat M'. Curius aut eorum ali-
quis quorum in uilla ae domo nihil splendidum nihil ornatum fuit
praeter ipsos, et uideat aliquem summis populi beneficiis usum
barbatulos mullos exceptantem de piseima et pertractantem et mure-
narum copia gloriantem: nonne hune hominem ita seruum iudicet ut
ne in familia quidem dignum maiore aliquo negotio putet?

Àn eorum seruitus dubiast qui cupiditate peculii nullam condi-
cionem recusant durissimae seruitutis? hereditatis spes quid iniqui-

aedificia magnifica nimio opere delectant. ^at sumus! iuquit "principes ciui-
tatis. uos uero ne conseruorum quidem uestrorum principes estis. sed ut in
magna familia sunt alii lautiores, ut sibi uidentur, serui, sed tamen serui, ut
atrienses, at qui tractant ista, qui tergent, qui ungunt, qui uerrunt, qui spar-
eunt, non honestissimum locum seruitutis tenent, sic in ciuitate, qui se ista-
rum rerum cupiditatibus dediderunt, ipsius seruitutis locum paene infimum
optinent. quibus excussis in libro gratwlatorio ad. Vahlenwm misso a. 1900
p. 296 ss mihil mutandum esse promuntiawi, modo recte ?ntellegeretur ut p. 19,14
(quem. intellectum une. distinguendo significaut, ef Apul. flor. 9 in.) et in ad-
dito ibidem praeter. rationem. stultorum et «. 15 item stultitiae suae confusio
quaedam agnosceretur i». comparationibus frequens, qua de confusione multis ex-
emplis usus 2pse Vahlenus egerat prooem. 1895/96, 18 55, ef p. 4,14. 14,10. sed qui-
bus àd. wideatur durius, iis huc quoque adscribo Rothsteimi inuentum, qui in ceteris
mecum. consentiens dnitiwm. huius loc? defectu laborare censet in. hune modum exz-
plendo atque ut in magna familia (plures sunt seruorum ordines, sic etiam in
familia» stultorum sunt alii lautiores ut sibi uidentur serui

3 actiomf V. nomen, quod Lambinus primo agnowuerat, repudiarat postea,
restituit t et ante eum Starkius *archaeologische Studien? (1852) 48 el Brut. 18,10
Plin. nat. hist. xxxv 98 (cf encyclop. Wissow. 1 100). Echionis Mediol cum wul-
gata. Plinii post aetiomf zn. B interpositum de Lucullo, cf praefatio
ut pr V 6 non dett, τι. ἰ. Magnolit, Ernestus, quod m wer? simile dicit;
sed wide Madwuigium de fin. 11 3,10, ipsum m ad part. τὰ wol. ux p. 59,13, de nat.
d. τὰ 10,24 sint] funt pr V tbm 7 eruditof bis seriptum, alterum linea
transuersa, del B 9 cenfefhi.L-mummiuf, fi.L- Zn ras πὶ wel ur litt A
12 reumuifcat V, ex «uef- B 0). AVB 14 udeat corr «ον 4 uudeant 5

15 bartulof, i» mg rec at barbatulos V mullof, m e corr V et p.] ex-

a
portantem, swpra add rec * à ptctante V 16 jta, 1 cwm ras ec 1 wt puto,

deinde in feruu lineola add ad. A 17 aliq,o sie mune V, ut litterae q hasta
et o quae sequitur sint e corr; primo fuerit ahico 18 dubia ft B dubia.é
A Vtbm 19 fpe V, quod coniecerat Bentleius. cf de orat. u1 42,168

38

ὃ
40

41

PARADOXA STOICORVM 39—441 (V 2. 3) o1

tatis in seruiendo non suscipit, quem nutum locupletis orbi senis
non obseruat: loquitur ad uoluntatem, quiequid denuntiatumst facit,
adsectatur adsidet muneratur. quid horum est liberi, quid denique
serui non inertis?

Quid iam illa cupiditas, quae uidetur esse liberalior, honoris
imperii prouinciarum, quam dura est domina quam imperiosa quam
uehemens. Cethego homini non probatissimo seruire coegit eos qui
sibi esse amplissim: uidebantur, munera mittere, noctu uenire domum
ad eum, Praeciae denique supplicare. quae seruitus est, si haee li-
bertas existimari potest?

Quid cum cupiditatis dominatus excessit et alius est dominus
exortus ex conscientia peccatorum timor, quam est illa misera quam
dura seruitus. adulescentibus paulo loquacioribus est seruiendum,
ommes qui aliquid scire uidentur tamquam domini timentur. iudex
uero quantum habet dommatum, quo timore nocentes adfieit. an
non est omnis metus seruitus? Quid ualet igitur illa eloquentissimi
uiri L. Crassi copiosa magis quam sapiens oratio 'eripite nos ex
seruitute': quae est Ista seruitus tam claro homini tamque nobili?
omnis animi debilitata et humilis et fracta timiditas seruitus est.

"nolite sinere nos euiquam seruire: in libertatem uindieari uolt? :

minime; quid enim adiungit? — nisi uobis uniuersis': dominum
mutare non liber esse uolt — quibus et possumus et debemus":
nos uero, si quidem animo excelso et alto et uirtutibus exaggerato

1 orbi« [f] 5 2 denuntiatum est dett Maduigius de fin. ux 17,58 tbm
-ht AVB 3 muneratur ez —tuf ut wid A munerat ex «t, supra add vec 1
numat V qui horu pr A 4 non serui inertis Crat nisi serui non inertis

F'ust non serui non inertis Werthus p. 36, quibus acerbitas orationis non recte
temperatur, cf p. 19,12. 20,1. 17; Bio apud Stob. flor. ux 2,88 p. 187,85 ἢ. oi
ἀγαϑοὶ οἰκέται ἐλεύϑεροι, οἱ δὲ πονηροὶ ἐλεύϑεροι δοῦλοι πολλῶν ἐπιθυμιῶν:
"haec omnia? ait “ἰϊδογὶ mon sunt, ne serui quidem frugalioris ; cf Terent.

adelph. 480. cum Donato, Cic. ad Att. 1 16,12 5 qud del Amziws p. 9
iam del Bentleius, om Harl 2682; quid? iam tlm; cf de nat. deor. 11 39,99
7? Cethego, C ex c wt wid A chetego B 9 peiae corr pce«« A

praecre, i& mg add pu V prece, «e i» ras, ex prece ut wid B. nomen mulieris
a Plutarcho Luculli eap. 6 memoratae primus agnowtt G. Sengerus *filologicesskoje
obozrénije 1x 9 p. 189, ef mus. Rhen. vum 81 5. precari Harleiani Rom bm pre-
fero.
cibus ἡ quaef ut rec, num [I fuerit incertum V 16 illaloquentiffimi,
a ex e (hoc prima manus scripserat in ras) Α 1118.106.Ὁ V illaeloq- ex 1lle loq 5
11—22 cf de orat. τ 52,295 s 17. 18 ex miseriis de orat. l. s.
19 debihtata B, ex -htat A4 -htal V debilitati e£ fracti dett Crat tbm; ef Tusc.
1v 6,13 cum exanimatione humili atque fracta, 30,64 de ipsius metus incon-
stantia inbecillitate leuitate ef, ne quis animi iam pendere existimet, epist. xx 10,9
uolo enim abstergere animi tui metum 20 in erasum. A, linea del B
hbertate ex —-tate A umdicare 5 21 minime», me 27 ras pr, fuerit
mmmme V 22 quibus possumus et d. ad Herenn. 1v 3,5

10

15

92 PARADOXA STOICORVM 41—43 (V 3. VI 1)

sumus, nec debemus nec possumus; tu posse te dicito, quoniam qui-
dem potes, debere ne dixeris, quoniam nihil quisquam debet nisi
quod est turpe non reddere.
Sed haec hactenus. ille uideat quo modo imperator esse possit,
secum eum ne liberum quidem esse ratio et ueritas ipsa conuineat.

OTI MONOC ὁ COQo0C ITAOYCIOC VI

Quod solus sapiens diues.

Quae est ista in commemoranda pecunia tua tam insolens osten- d
tatio: solusne tu diues? pro di immortales, egone me audisse ali-
quid et didicisse non gaudeam? solusne diues? quid si ne diues
quidem, quid si pauper etiam? quem enim intellegimus diuitem
aut hoe uerbum in quo homine ponunus? opinor in eo, quoi tanta
possessiost ut ad liberaliter uiuendum facile contentus sit, qui nihil

quaerat nihil appetat nihil optet amplius. animus oportet tuus se 43
5 iudicet diuitem, non hominum sermo neque possessiones tuae. nihil
sibi deesse putat nihil curat amplius, satiatus est aut contentus
etiam pecunia: concedo, diues est. sin autem propter auiditatem
pecuniae nullum quaestum turpem putas, eum isti ordini ne honestus
quidem possit esse ullus, si cotidie fraudas decipis poscis pacisceris

[e
σι

3(

aufers eripils, si socios spolias aerarium expilas, si testamenta ami-

t
c

corum expectas, aut ne expectas quidem atque ipse supponis, haec

1 tu.h poffitedicito, Fit n ras, quid. fuerit non. liquet. V pofe
pr A. 2 potelt V | 6. Oy ALTA O om AVB, habet Rom
TIAOyCyOC A TTAJOICYOC V TI AOy -CIOC B τ haec in duobus uersibus

qui a prima manw wacui relicti erant add V 9 dim mortalef, pwto ali-
*
ὧς r p. :
quando correctwm fuisse dum|mortaljf A 11 quod pr A 12 ait pr Y
cui - - * d

quojtanta ex quotanta A quoi tanta rec V quo itantà B 13 polffeffio

It corr «Boeft B —«ho .e At οἷο ht V et ec Halmi contectura bm; cf p. 24,14

ea post ut add Lambinus, post facile Bentleius; cf Brut. 35,134 cum au-

tem ipsum audires sine comparatione, non modo contentus esses sed melius non
quaereres 14 «quaerat, q inm ras sed pr wt wid A tuf pr B

te dett. Graeuius, nuper Anzius p. 11, idem τι. 11 es cum Rom, wtrumque non

recte, debebat certe. etiam. tibi w. 16, quod ewm. provima curat et satiatus est

non patiantur, ne illa quidem wera sunt; wide etiam p. 23,1; nec haerendwm in

e« re quod illa se iudicet diuitem non eadem ad hominum sermonem et ad pos-

sessiones referri possunt, cwm possessiones me (iudicare quidem proprie dicantur

16 putant AV supra aut ras iv fere litt A 19 fraudef pr V
paeifeerjf ex «ref pr B 20 aux ferf [t] A 21 expectaí B, ft
pr A aut ne expectaf B, om V et pr A, ?n quo autnex exp&af in mg

add. de codicum memoria errantes *sitest. am. me exspectas quidem atque' ibm.
cf, quod Dobraeus attulit aduers. x1 914 (del atque ipse supponis), LZwii xu 54,3
destituta senectus aliis expectantibus suam mortem aliis ne expectantibus qui-
dem (bid. 10,6), Qwintil. inst. or. ix 3,08. Huhnkenius ad. Rutil. Lup. p. 205
Cic. ὧν Anton. 1 1,16

PARADOXA STOICORVM 43—45 (VI 1) 23

44 utrum abundantis an egentis signa sunt? animus hominis diues non

area appellari solet; quamuis illa sit plena, dum te inanem uidebo
diuitem non putabo. etenim ex eo quantum cuique satis est meti-
untur homines diuitiarum modum. filiam quis habet, pecuniast opus;
duas, maiore; pluris, maiore etiam; si, ut aiunt Danaum, quinqua-
ginta sint filiae, tot dotes magnam quaerunt pecuniam. quantum
enim cuique opus est ad id aecommodatur ut ante dixi diuitiarum
modus. qui igitur non filias plures sed innumerabiles cupiditates habet,
quae breui tempore maximas copias exhaurire possint, hunc quando
ego appellabo diuitem, eum ipse egere se sentiat. Multi ex te audi-
erunt eum dieeres neminem esse diuitem nisi qui exercitum alere
posset suis fructibus, quod p. H. tantis ueetigalibus iam pridem uix
potest. ergo hoc proposito numquam eris diues ante quam tibi ex
tuis possessionibus tantum reficietur ut eo tueri sex legiones et

1 anxegentif [n] 5 *arcza hominis diues, non animus appellari solet?
€i b; animus ἢ. d., non area, quae app. s. (816 m) wel quae app. falso s. Brie-
gerus p. 93; audacius Anzius (cf 'mewe philol. Rundschaw! x1 362) a. h. diues
esto (wel sit), arca app. s. qui mihi quidem ommes aberrare widentur a mente
oratoris et consilio, quod declaratur his metiuntur homines, 3 w. accommodatur
u. 1, p. 22,115; utitur publica persuasione wt Stoicus (Sen. ep. 111,6) ; cf de re p. m
9,16 quod cum faciamus prudenter facere dicimur iuste non dicimur, ?» Anton.
xir 6,14 3 satis cf wu. X, Marx ad Lucil. 203 4 haec filiam ... sen-
tiat (w. 10) quia mon de quaestuoso sed de swmptuoso scripta esse diceret, post
pecuniae modus p. 230,1 transposwit Anzius p. 28 ipsa quoque disiecta in hunc
modwm *fliam ... quaerunt pecuniam. qui igitur ... se sentiat? quantum
enim ... diuitiarum modus. at illis quae sunt de filiós apte explanantur ea
quae de diwitiarum modo dicta sunt, deinde ab exemplo non obscure reditur ad
generalem sententiam, wt ab hae repetatur conclusio ea cuius causa explanatio
ila instituta erat. partition autem. illi quae uidetur. institui non nimium est
tribuendum, quam ad normam si omnia welis exigere, illa quoque de exercitu
alendo uae secuntur suwmptuosi potius quam Quacsiger esse wideantur

pecunia- Mt B pecunia eft AVtbm 5 majoré er —rü B Danaum ewm
signo corruptelae m, sed recte t scr ibit intellegi habuisse, scilicet. quasi pergat si
quis quinquaginta habeat filias; et ommino in talibus, quae brewiter orationi
tamquam notae interponuntur, congruentiam sermonis Cicero mom anzie curauit ;
uelut im Lucullo 40,124 ut Dicaearcho uisum est seripsit et paulo infra nt
Platoni placuit, sed eodem statim consilio ut Xenocrates (?ntellegas putauit),
audacius etiam de diu. y 18,84 quod et somniantibus saepe contingit et non
numquam uaticinantibus per furorem, ut Bacis Boeotius ut Epimenides Cres
ut Sibylla Erythraea, ef zbid. 33,42 Lucull. 41,196 ex. de orat. nu 39,158; quod
genus plwra congessit. Muellerus ad off. (a. 1882) p. 17,1 et progr. gymn. Iohann.
Vratislaw. 1888,22 ad». ἃ. dana: radendo ex um ΠῚ Fust Amzius Danao
dett Mediol b si cui, ut a. Danao, Bentleius si, ut a. Danai, cui Muellerus
cens. 919, idem sed Danao Adlerus "philol. Rwundschaw? x 1449 6 sunt
Mediol Lilie progr. qymn. Hwmboldt. Berolin. 1884,8 fhihe er ea V

7 opus] satis Crat, cf w. 3; ad Att. xi1 32,3 (2) suppeditemus ei quod opus sit
et paulo infra uelim uideas .. quid uiatiei quid instrumenti satis sit

9 quando seilicet numquam, cf de diu. τι 40,83; quo modo dett Mediol tbm

11 de off. 1 8,25 ut nuper M. Crassus negabat ullam satis magnam pecuniam
esse ei qui in re p. princeps uellet esse, cuius fructibus exercitum alere non

posset 13 propofito« ex -tum B 14 refici& superscr rec t αὖ V, cf
Sehmalzius synt. Lat. 301 legionibuf A (tuenf exlegionef pr B)

5

1

1!

οι

(

“σι

24 PARADOXA STOICORVM 45—46 (VI 1. 2)

-

magna equitum ac peditum auxilia possis. iam fateris igitur non
esse te diuitem, eui tantum desit ut expleas id quod exoptas.
Jtaque istam paupertatem uel potius egestatem ae mendicitatem
tuam numquam obscure tulisti. nam ut iis qui honeste rem quae-
runt mereaturis faciendis operis dandis publicis sumendis intellegimus
opus esse quaesito, sic qui uidet domi tuae partem aceusatorum
atque indieum consociatos greges, qui nocentes et pecuniosos reos
eodem te actore corruptelam iudicii molientes, qui tuas mercedum
paetiones in patrociniis, intercidas pecuniarum imn coitionibus candi-
datorum, dimissiones libertorum ad defenerandas diripiendasque pro-
uicias, qui expulsiones uieinorum qui latrocinia in agris, qui cum
seruis cum libertis cum clientibus societates, qui possessiones uaeuas
qui proseriptiones locupletium qui caedes munieipiorum qui illam
Sullani temporis messem recordetur, qui testamenta subiecta, tot qui
sublatos homines, qui denique omnia uenalia, dilectum decretum,
alienam suam sententiam, forum domum, uocem silentium: quis hune
non putet confiteri sibi quaesito opus esse, cui quaesito autem opus sit

1 I«gitur ex lege wt «wid A 6 parte 4 «tem V B pariter dett Rom tbi
usw ni fallor abhorrente a consuetudine Ciceronis. conicio per te, cui in sequenti-
bus respondeat eodem te actore; de positu cf de diu. 1 30,02 sic ... adfectis,
ibid. τι 20,54 ea ... significantes, de imp. Pomp. 22,63 ab ills .. . improbari,
Acad. p. 51,4 et quae Vahlenus adnotawit de leg. p. 142,11. domus tuae partem
cl Ouid. ex Ponto x 4,68 Helmius; wide ἐπ Anton. x 3,6. 14,35 πὶ 4,10 ad. Att.
116.12 accusatorum «b accusatore est non ab aceusato, quo wocabwlo Cicero

non wtitur pro substantiuo 1 indicü rec V. cf de fin. 1 16,50 ex. cofo-
catof ez cuf- A 8 auctore dett Rom; pro Sest. 28,601 dux auctor actor
d I!

rerum illarum fuit tuaf V 9 mtereidaf V intercessiones detf a. [.
Magnolit; ex uaria lectione ad in patrociniis adscripta ortum suspicatur Helinius,
4t pactiones etiam. pecuniarum /ntellegantur ; ego potius crediderim aliquid inter-
cidisse, uelut, si libet hariolari, fuerit in tergiQuersationibus quaestus inhonestos,
intercessiones (^el cautiones) sordi»das pecuniarum canditatorum pr A

10 dimiffio nef libertorums**, 1 tertia. et nef hbertorum 7» ras, o prior

«dd. A 11 mtiorü 4 12 libertis dett Mediol, ef de inu. 1 55,109. h-
benf AVB focietatel ex —-tatal 4 15 locupl&um Vt cedef V
cedef B, im ras paulo mad?ore (fuit opinor caedel, certe eladel non fwit) A' cla-
des ex fuhnkenWi coniectura. (plilol. v 154) tb. caedes municipum alios habere
scribit H. Wolfius 14 fullaytemponf, ἢ ex n 44 recordatur Morisotus;
weriatio modorwm (w. 6), de qua cf Vahlenus de leg. p. 89.2 m ad part. xx wol. τι

*;

p. 190,32, in hae distantia facillime fertur tot qui V. suspicor Ciceronem
scripsisse qui testamenta subiecta tot, tot qui sublatos homines 15 dilec-
tu»decretu ex —-tumec- ;,1 edictum decretum JManwtius tbm. —deleetus militum
uenalis non sic facile haberi poterat (uacationes wenales esse poterant), »ec quac-
quam hic attingitur, quod ad militiam pertineat, sed omnia ad. iudicia et forum
spectant .... significantur. subita eius modi praetorum edicta, qualia in. Verri-
narum libro 1, cap. A0sqq. commemorantur (S 106 et $ 115). ita Madigius apud
ἐς qui mihi non satis persuadet, wide Mommsenwm de iure publ. Hom. ux 1106

16 ahenà corr »nv V tuam Bentleius, qui idem cwm dett quibusdam
del hune et «. 1V sibi, wb; tibi Werthus p. 36; sed notanda mon tollenda per-

27
46

4"

eo

PARADOXA STOICORVM 46—49 (VI 2. 3) 95

quis umquam hune uere dixerit diuitem? etenim diuitiarum est fructus
in eopia, copiam autem declarat satietas rerum atque abundantia; quam
tu quoniam numquam adsequere numquam omnino es diues futurus.

Meam autem quoniam peeuniam contemnis — et recte, est
enim ad uolgi opinionem mediocris ad tuam nulla ad meam mo-
diea —, de me silebo, de re loquar. si censenda nobis sit atque
aestimanda res, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi
quam Fabricio dabat an continentiam Fabriei qui illam pecuniam
repudiabat, utrum aurum Samnitium an responsum Μ΄. Curii, he-
reditatem L. Pauli an liberahtatem Africani qui eius hereditatis Ὁ.
Maximo fratri partem suam concessit? haec profecto quae sunt
summarum uirtutum pluris aestimanda sunt quam illa quae sunt
pecuniae. quis igitur, si quidem ut quisque quod plurimi sit possi-
deat ita diuitissumus habendus sit, dubitet quim m uirtute diuitiae
sint, quoniam nulla possessio nulla uis auri et argenti pluris quam
uirtus aestimanda est.

O dii immortales, non intellegunt homines quam magnum uec-
tigal sit parsimonia. uenio enim iam ad sumptuosos, relinquo istum
quaestuosum. eapit ille ex suis praediis sescena sestertia, ego cen-
tena ex meis. ilh aurata tecta in uillis et sola marmorea facienti
et signa tabulas supellectilem et uestem infinite concupiscenti non
modo ad sumptum ille est fructus sed etiam ad faenus exiguus; ex
meo tenui uectigali detractis sumptibus cupiditatis aliquid etiam red-
undabit. uter igitur est diuitior, eui deest an cui superat, qui eget
an qui abundat, cui possessio quo est maior eo plus requirit ad se

sonae ex secunda in tertiam mutatio, quae scilicet tum [it ewm orator modo ad-
uersarium | intuetur. modo audientes; cf m ad part. τι wol. ax p. 192,81

- * I ? T τ᾿ 1 1 . ^
5 nulla A | ruf pr V 8 fabnen q illam, eu ἢ 1 2n ras iv fere

it A 9 auréu A Samnitum ust m m- AV .0- B

curn supra add A 10 -q- V ῳφ in ras, γε quae ut wid A qx ex q; B
11 fuam, f ex t pr B 18 pluri mi ft radendo ex plurum B

est b, idem Kaysero auctore possidet et τι. 14 habendus est 14 dictiffimuf

Vt 15 *qm [distinctio] V 19 capalle ex capille B sescena

Lawr. Valla elegant. ux 5. fefcenta ΑΚ feftertia, tertia Z» ras pawlo am-

pliore A 20 marmorea deti hom marmora B, er ere A folamur-more V

21 et signa et tabulas dett Mediol Heinius philol. x 195, supellectilem
uestem Lambinus; wide Madwigium opusc. 1 338; Verr. 1v 59,132 haec opera
atque artificia, signa tabulae pictae 22 sumptum ... fructus «mus liber
Aldi Nepotis Morisotus fructum ... (umptuf VB —...fuptuf (ex fuptuf) A. de
genere corruptelae wide Vahlenum Hermae xvu 595. ( Tim. 19,44) ad faenus
cf in. Catil. 8,18 certare cum usuris fructibus praediorum exiceuum V

23 detracta! AB 24 diuitior V 925 Cunmuf Harl 2682 (üidem
p. 26,31 qui) Veneta a. 1506 tbm, quo quid lucremur non intellego; pergit tam-

JA : A o
quam coeperit cui ea possessio est, quae quo est maior quo« [d] 4 qd V

quod B maior ef im exeunte pagina scriptum et in proxima ineunte, sed
in hac erasum B

m
e

τῷ
I

τῷ
D

δι

10

15

t5
eo

26 PARADOXA STOICORVM 49— 52 (VI 3)

-—

tuendam an quae suis se uiribus sustinet? Sed quid ego de me
loquor, qui morum ac temporum uitio aliquantum etiam ipse for-
tasse in huius saeculi errore uerser? Μ᾽. Manilius patrum nostrorum
memoria, ne semper Curios et Luscinos loquamur, pauper tandem
fuit? habuit enim aedieulas in Carinis et fundum in Labicano. 'Nos
igitur diuitiores qui plura habemus. Vtinam quidem; sed non aesti-
matione census uerum uictu atque eultu terminatur pecuniae modus.

non esse cupidum pecuniast, non esse emacem uectigal est; contemn- :

tum uero suis rebus esse maximae sunt certissimaeque diuitiae.

Etenim si isti callidi rerum aestimatores prata et areas quas-
dam magno aestimant, quod ei generi possessionum minime quasi
noceri potest, quanti est aestimanda uirtus, quae nec eripi nec sub-
ripi potest, neque naufragio neque incendio amittitur, nee tem-
pestatum nee temporum perturbatione mutatur. qua praediti qui
sunt soli sunt diuites; soli enim possident res et fructuosas et sem-
piternas solique, quod est proprium diuitiarum, contenti sunt rebus
suis, satis esse putant quod est, nihil adpetunt nulla re egent nihil
sibi deesse sentiunt nihil requirunt; inprobi autem et auari, quoniam
incertas atque in casu positas possessiones habent et plus semper
adpetunt nec eorum quisquam adhuc inuentus est quoi quod haberet
esset satis, non modo non copiosi ae diuites sed etiam inopes ae
pauperes existimandi sunt.

3 (Q0 4 .ΟἍὌωΧω Κ πὰ: B Nrm corr rm, deinde NI, in mg nrorüu V nrm A
noftrum B 4 memoria««vefemp, xe add A pauptandum A
5 interrogari statuit. Wyttenbachius , affirmari cwm. superioribus t 6 diu-
tioref V uitioref pr 5 nos ... habemus nterrogari uolunt ceteri, ego adwuer-

sario dedi; ef p. 20,6 de nat. deor. x11 31,18 5 uero ft pr A uerom rec V
cultux [f] B et ut wid A 8 pecunia δ VBtbm paecunia e A émacem,

em 4n ras, àn mg rec emace V uectigalem B 10 ifti, «ΟἹ 2n ras ex «a A
11 magno superscr rec Y n1 V. magno, o Zn | mutari coepta B quasi ]
casu οἱ Gulielmius. cf de nat. deor. x1 46,117 quibus formis minime noceri po-
test, ibid. 66,167 (ἀβλαβέστατον) 12 xeft* [utrobique a ut wid] A eft supra
add B 13 nec ui tempestatum dett Gernhardus, sed cf tum serenitas tum
perturbatio caeli de dw. 11 45,94 (Gwstafsson de Ciceronis 1 de finibus p. 16)

14 perturbationé ex «nü pr B 11 eft sed linea erasa V adpedunt ex
-pedunt A ulla regent pr B 19 poffionef .B 21 eet er ee A
copiofi«ae, f add, 1 2n ras A aediutef rec. B MAR TULL CI-

CERONIS PARADOXAS TOICE €XPLICATA FELICITER & INCIPIT LÓCULLUS | 4
M. TULLI | CICERON: PARADOXA $TOICORU | EXPLIC : FELICITER | wersus

wacwus | INCIPIT LUCULLUS (Aie wersus in ras) V M TULLI CICERONIS PA-
RADOXA $TOICUS EXPLICITA | FELICITER INCIPIT LUCULLUS JB. fwttne
olim PARADOXA CT(IK(OC EXPLICITA ?

50

52

M. TVLLI CICERONIS

ACADEMICORVM RELIQVIAE
CVM LVCVLLO

Τί

20

νῷ
e

ad Atlicwm xn 38,8 (38a1) Non. Mai. Astura si, qui me fractum
esse animo et debilitatum putant, sciant quid litterarum et cuius ge-
neris conficiam, credo, si modo homines sint, existiment me, siue ita
leuatus sim ut animum uacuum ad res difficiles scribendas adferam, re-
prehendendum non esse, siue hane aberrationem a dolore delegerim quae
maxime liberalis sit doctoque homine dignissima, laudari me etiam oportere.

ad Atticum xu 40, 2 vu. Id. Mai. Astura Asturam sum a te pro-
fectus. legere isti laeti qui me reprehendunt tam multa non possunt
quam ego scripsi — quam bene nihil ad rem, sed genus scribendi id
fuit quod nemo abiecto animo facere posset. ... nune ipsum ea lego ea
scribo, ut ii qui mecum sunt diffücilius otium ferant quam ego laborem.

ad L. Lwcceiwum ν 15,4 breui ante Id. Mai. Astwra itaque sic lit-
teris utor, in quibus consumo omne tempus, non ut ab iis medicinam
perpetuam sed ut exiguam obliuionem doloris petam.

ad Atticum xu 45,1 (44,4) τι 714. Mai. Astura ego hic duo magna
συντάγματα absolui; nullo enim alio modo a miseria quasi aberrare possum.

ad Aíticum xu 26,2 prid. Id. Ma. Astwura equidem credibile non
est quantum seribam, quin etiam noctibus, nihil enim somni.

ad Atticum xu 52,83 xu. .K. Iun. e Tusculano de lingua Latina se-
curi es animi. dices qui talia conseribis': ἀπόγραφα sunt, minore labore
fiunt; uerba tantum adfero, quibus abundo.

ad Atticum. xir 32,8 1v. K. Iun. e Tusculano "Torquatus Romaest;
misi ut tibi daretur. Catulum et Lucullum ut opinor antea. his libris
noua prohoemia sunt addita, quibus eorum uterque laudatur. eas litteras
uolo habeas, et sunt quaedam ala.

ad Afticum xux 129,8 1x wel vux K. Quint. ex Arpinati quod ad me
de Varrone scribis, scis me antea orationes aut aliquid id genus solitum
scribere, ut Varronem nusquam possem intexere. postea autem quam
haec coepi φιλολογώτερα, jam Varro mihi denuntiauerat magnam sane
et grauem προσφώνησιν. biennium praeterüt, cum ille Καλλιππίδης ad-
siduo cursu cubitum nullum processerit; ego autem me parabam ad id
quod ille mihi misisset ut αὐτῷ τῷ μέτρῳ καὶ λώιον. 51 modo potuissem
— pam hoc etiam Hesiodus aseribit: e? κε δύνηαι. nunc ilam περὶ

epistulae a. 109/45 scriptae omnes; dies adscripsi fere quos post. Schichiwm
constituit. O. .E. Schmidtius. in breui hac adnotatione M est. Mediceus, Z Tor-
naesianus, c Cratandrina, C eiusdem margo, 4 Mediceus cum Vrbinati, X reli-
qui codices Lehmanni 6 liberalis sit Ursinus liberalissima libri 18 qui
etiam Wesenbergus emend. 123 20 alia que scribis pr £M talia rene (?) con-
scribis corr 1] 23 misi Z iussi 7M ' 94 htteras ef Reidus Hermathenae
x (xxv) 350 31 processerat m, cf Reidus ibidem 8591

DE ACADEMICIS TESTIMONIA 29

τελῶν σύνταξιν sane mihi probatam Bruto ut tibi placuit despondimus,
idque tu eum non nolle mihi seripsisti. ergo illam ᾿Δχαδημικήν. in qua
homines nobiles illi quidem sed nullo modo philologi nimis aeute lo-
quuntur, ad Varronem transferamus — etenim sunt Antiochia, quae iste
ualde probat —, Catulo et Lucullo alibi reponemus, ita tamen si tu hoc
probas, deque eo mihi rescribas uelim.

ad Atticum xu 13,1 vr wel v K. Quint. ex Arpinati commotus tuis lit-
teris, quod ad me de Varrone scripseras, totam Academiam ab hominibus
nobilissimis abstuli, transtuli ad nostrum sodalem et ex duobus libris con-
tuli in quattuor: grandiores sunt omnino quam erant ill, sed tamen
multa detracta. tu autem mihi peruelim scribas qui intellexeris illum
uelle; illud uero utique scire cupio, quem intellexeris ab eo ζηλοτυπεῖσϑαι
— misi forte Brutum: id hercle restabat; sed tamen scire peruelim. libri
quidem ita exierunt, nisi forte me communis φιλαυτία decipit, ut in tali
genere ne apud Graecos quidem simile quiequam. tu illam iacturam
feres aequo animo, quod illa quae habes de Academicis frustra descripta
sunt: multo tamen haee erunt splendidiora breuiora meliora.

ad Aiticum xm1 14,2 (14/15,1) vr wel ν K. Quint. ex. Arpinati illud
etiam atque etiam consideres uelim, placeatne tibi mitti ad Varronem

quod seripsimus. etsi etiam ad te aliquid pertinet; nam scito te ei dialogo :

adiunctum esse tertium. opinor igitur consideremus. etsi nomina iam
facta sunt; sed uel induci uel mutari possunt.

ad Atticum xux 16,1 1v K. Quint. ex. Arpinati illam ᾿“καδημικὴν σύν-
ταξιν totam ad Varronem traduximus. primo fuit Catuli Luculli Hor-

tensii. deinde, quia παρὰ τὸ πρέπον uidebatur, quod erat hominibus nota :

non illa quidem ἀπαιδευσία sed in iis rebus ἀτρεψία, simul ac ueni ad
uillam, eosdem illos sermones ad Catonem DBrutumque transtuli. ecce
tuae litterae de Varrone: nemini uisa est aptior Antiochia ratio; sed ta-
men uelim scribas ad me primum placeatne tibi aliquid ad illum, deinde
si placebit, hocne potissimum.

ad Atticum xur 18 (17/18,2) ur K. Quint. ex Arpinati ego interea ad-
monitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem, sed tamen ex-
specto quid ad ea quae scripsi ad te: primum qui intellexeris eum de-
siderare a me, cum ipse homo πολυγραφώτατος numquam me lacessisset;

deinde quem ζηλοτυπεῖν nisi forte Brutum, quem si non ξηλοτυπεῖ multo :

Hortensium minus aut eos qui de re publica loquuntür. plane hoe mihi
expliees uelim, in primis maneasne in sententia ut mittam ad eum quae
Scripsi, an nihil necesse putes. sed haec coram.

ad Aíticum xm 19,9 prid. K. Quint. ex Arpinati 1n Varrone ista
causa me non moueret, ne uiderer φιλένδοξος; sie enim constitueram,
neminem includere in dialogos eorum qui uiuerent. sed quia scripseras et
desiderari a Varrone et magni ilum aestimare, eos confeci et absolui
(nescio quam bene, sed ita accurate ut nihil posset supra) Academicam

2 tu Z, om M 5 ita] sic C 9 transtulique Ze 16 de Aca-
demicis del Reidus Hermathenae x (xxv) 339 24 primo ZC modo ZZ, quod
Schmidtius inepte defendit οἱ p. 31,40 25 πρέπον non uidebatur M
26 illorum Scehuetzius 35 nisi... ξζηλοτυπεῖ Bosii decurtatus, om. M; cf
v». 18 36 plene M 40 constitueram Pis -ebam M 41 scripseras

addidi (ef w. 8), scribis alzi

30

4

1(

15

»t

4(

30 DE ACADEMICIS TESTIMONIA

ommem quaestionem libris quattuor. in eis quae erant contra cxera-
ληψίαν praeclare collecta ab Antiocho Varroni dedi; ad ea ipse respondeo,
tu es tertius in sermone nostro. si Cottam et Varronem fecissem inter
se disputantes, wí a te proximis litteris admoneor, meum κωφὸν πρόσω-
zov esset. hoe in antiquis personis suauiter fit, ut et Heraclides in
multis et nos vr de re publiea libris fecimus. sunt etiam de oratore
nostri tres mihi uementer probati: in eis quoque eae personae sunt ut
mihi tacendum fuerit; Crassus enim loquitur Antonius Catulus senex
C. Iulius frater Catuli Cotta Sulpicius: puero me hie sermo inducitur,
ut nullae esse possent partes meae. «quae autem his temporibus scripsi
Ἡριστοτέλειον morem habent, in quo sermo ita inducitur ceterorum ut
penes ipsum sit principatus. (ita confeci quinque libros περὶ τελῶν. ut
Epicurea L. Torquato Stoica M. Catoni Π]εριπατητικὰ M. Pisoni darem;
ἀξηλοτύπητον id fore putaram, quod omnes illi decesserant. ? haec Aca-
demiea ut scis cum Catulo Lucullo Hortensio contuleram. sane in per-
sonas non cadebant, erant enim λογικώτερα quam ut illi de iis somniasse
mmquam uiderentur. itaque ut legi tuas de Varrone tamquam ἕρμαιον
arripui (aptius esse nihil potuit ad id philosophiae genus quo ille ma-
xime mihi delectari uidetur) easque partes ut non sim consecutus ut
superior mea causa uideatur; sunt enim uehementer πυϑανὰ Antiochia.
quae diligenter a me expressa acumen habent Antiochi, nitorem orationis
nostrum, si modo is est aliquis in nobis. sed tu dandosne putes hos
libros Varroni efi«m atque etiam uidebis. mihi quaedam occurrunt, sed
ea coram.

ad Alticum xux 21,4 (21 α 1) K. Quint. aut. pridie ex Arpinati. Var-
roni quidem quae scripsi te auctore ita propero mittere ut iam Romam
miserim describenda. ea si uoles statim habebis; scripsi enim ad libra-
rios ut fieret tuis, si tu uelles, describendi potestas. ea uero continebis
quoad ipse te uideam.

ad. Alticum xn 22,1 1v. Non. Quint. ex Arpinati de Varrone non sine
causa quid tibi placeat tam diligenter exquiro: occurrunt mihi quaedam,
sed ea coram. te autem ἀσμεναίτατα intexul, faciamque id crebrius, pro-
ximis enim tuis litteris primum te id non nolle cognoui. ...?.. Varroni
simul ac te uidero, si tibi uidebitur, mittam; quid autem dubitarim cum

5; uidero te scies.

ad. Atticum: xir 223,2 vx Jd. Quint. ex Tusculano libri ad Varronem
non morabantur; sunt enim effecti, ut uidisti, tantum librariorum menda
tolluntur. de quibus libris scis me dubitasse, sed tu uideris. item quos
Bruto mittimus in manibus habent hbbrarn.

ad. Atlicum xu 24(,1) v. 4d Quint. ex Tusculano quid tibi ego de Var-
rone reseribam? quattuor διφϑέραι sunt in tua potestate; quod egeris id

4 ut olim additum 6 nos in sex Sceluetzius 11 ita sermo ΟΣ
14 αζηλοτυπητον Dosii codd αζηλοτυποὸν M 16 quam in utili demus om-
nia et unquam M; corr C (his) 19 measque partes Bosii codd eaeque
sunt partes Reidus Hermathenae x (xxv) 340 easque partes (ego mihi sumpsi»
uel simile quid ci Bootius 23 etiam olim add 31 morabuntur Schuetzius

effecti edd. well. deffecti M detexti Lambinus m descripti mg LLambin de-
laeeati Mooneyus "classical review? xvx 121 cl Sidon. Apollin. 1 1,3 perfecti Schi-
chius relat. syll. philol. Berolin. xxx 410 41 διφϑεριαι ZM

DE ACADEMICIS TESTIMONIA 91

probabo. nec tamen αἰδέομαι Τρῶας — quid enim? —, sed ipsi quam res
illa probaretur magis uerebar; sed quoniam tu suscipis, in alteram aurem.

epist. ix 8 v aut 1v. Id. Quint. ex Tusculano Cicero Varroni. Etsi mu-
nus flagitare, quamuis quis ostenderit, ne populus quidem solet nisi con-
citatus, tamen ego exspectatione promissi tui moueor ut admoneam te,
non ut flagitem. misi autem ad te quattuor admonitores non nimis uere-
ceundos: nosti enim profecto os huius adulescentioris Academiae; ex ea
igitur media excitatos misi: qui metuo ne te forte flagitent, ego autem
mandaui ut rogarent. exspectabam omnino iam diu meque sustinebam
ne ad te prius ipse quid scriberem quam aliquid accepissem, ut possem
te remunerari quam simillimo munere; sed cum tu tardius faceres, id est
ut ego interpretor diligentius, teneri non potui quin coniunctionem stu-
diorum amorisque nostri quo possem litterarum genere declararem. feci
igitur sermonem inter nos habitum in Cumano, cum esset una Pompo-
nius; tibi dedi partes Antiochinas, quas a te probari intellexisse mihi
uidebar, mihi sumpsi Philonis. puto fore ut cum legeris mirere nos id
loeutos esse inter nos quod numquam locuti sumus; sed nosti morem
dialogorum. ? Posthac autem mi Varro quam plurima si uidetur, et de
"nobis inter nos — sero fortasse; sed superiorum temporum fortuna rei

publieae causam sustineat, haec ipsi praestare debemus. atque utinam :

quietis temporibus atque aliquo si non bono at saltem certo statu ciui-
tatis haec inter nos studia exercere possemus. quamquam tum quidem
uel aliae quaepiam rationes honestas nobis et curas et actiones darent;
nunc autem quid est sine his cur uiuere uelimus? mihi uero cum his
ipsis uix, his autem detractis ne uix quidem. sed haec coram et sae-
pius. Migrationem et emptionem feliciter euenire uolo tuumque in ea
re consihum probo. Cura ut ualeas.

ad Atticum xur 25,98 1v. Id. Quint. ex Tusculano sed quid est tandem
quod perhorrescas quia tuo periculo iubeam libros dari Varroni? etiam
nunc si dubitas, fac ut sciamus. nihil est enim illis elegantius. uolo
Varronem, praesertim cum ille desideret, sed est ut scis δεινὸς ἀνήρ᾽
τύχα κεν καὶ ἀναίτιον αἰτιόωτο: ita mihi saepe occurrit uultus eius que-
rentis fortasse uel hoc, meas partes in iis libris copiosius defensas esse
quam suas; quod mehercule non esse intelleges, si quando in Epirum

ueneris — nam nunc Alexionis epistulis cedimus. sed tamen ego non de-:

spero probatum iri Varroni, et id, quoniam impensam fecimus in macro-
colla, facile patior teneri. sed etiam atque etiam dico, tuo periculo fiet;
quare, si addubitas, ad Brutum transeamus, est enim is quoque Antiochius.
0 Ácademiam uolaticam et sui similem, modo huc modo illuc. sed quaeso
epistula mea ad Varronem ualdene tibi placuit? male mi sit si umquam
quiequam tam ἐν παρέργῳ; at ego ne Tironi quidem dictaui, qui totas
περιοχὰς persequi solet, sed Spintharo syllabatim.

ad Atticum xur 35,2 m 71. Quint. ex Tusculano Varroni scribis te

7 huius Lambinus eius Mediceus ilius Harleianus εἰ Palatinus, del Er-
nestus 19 nobis et inter Manutius 34 non esse intelliges ZcA int.
non esse .j 41 enitar ergo at ego ZM enitar. "Egyov. At ego decurtatus
DBosii at ego del Bootius; ἐν παρέργω; at ego Buechelerus mus. Rhen. uvu 826 8
ingeniose, nisi quod sic potius intellego, Ciceronem. quamuis oceupatum tamen
summa cura epistulam edolasse

q

50

oo

39 DE ACADEMICIS TESTIMONIA

simul ae uenerit: dati igitur iam sunt nec tibi integrum est, hui si scias
quanto periculo tuo. aut fortasse litterae meae te retardarunt, si eas
nondum legeras cum has proximas scripsisti. scire igitur aueo quo modo
res se habeat.

5 αὐ Atticum. xux 44,2 xir wel xiu. Kal. Sext. ex Tusculano tu tamen
ausus es Varroni dare: exspecto quid iudicet; quando autem pelleget?

Tuscul. disp. u 2,4 nos autem uniuersae philosophiae uituperatoribus
respondimus in Hortensio, pro Academia autem quae dicenda essent satis
accurate in Academicis quattuor libris explicata arbitramur.

10 de nat. deor. 1 5,11 qui autem admirantur nos hane potissimum
disciplinam secutos, his quattuor Academicis libris satis responsum ui-
detur ... ξ΄... nee tamen fieri potest ut qui hac ratione philosophentur
hi nihil habeant quod sequantur. dictum est omnino de haec re alio
loco diligentius. ..

15 de diwin. τι 1,1 quod genus philosophandi minime adrogans maxime-
que et constans et elegans arbitraremur quattuor Academicis libris osten-
dimus.

de offic. x1 2,4 occurritur autem nobis et quidem a doctis et eruditis
quaerentibus satisne constanter facere uideamur qui cum percipi nihil

90 posse dicamus tamen et alis de rebus disserere soleamus et hoc ipso

tempore praecepta officii persequamur. quibus uellem satis cognita esset

nostra sententia. non enim sumus ii quorum uagetur animus errore nee
habeat umquam quid sequatur. quae enim esset isía mens uel quae
uita potius non modo disputandi sed etiam uiuendi ratione sublata? nos
autem, ut ceteri alia certa alia incerta esse dicunt, sic ab his dissen-
tientes alia probabilia, contra alia dicimus. quid est igitur quod me
impediat ea quae probabilia mihi uideantur sequi, quae contra inprobare,
atque adfimnandi arrogantiam uitantem fugere temeritatem, quae a sa-
pientia dissidet plurimum. contra autem omnia disputatur a nostris,
quod hoc ipsum probabile elucere non posset nisi ex utraque parte cau-
sarum esset faeta contentio. sed haec explanata sunt in Academieis nos-
iris satis ut arbitror diligenter.

ad Atticum. xur 21,8 1v. K. Sext. Astura nunc. ad rem ut redeam,
inhibere illud tuum, quod ualde mihi adriserat, uehementer displicet; est
enim uerbum totum nauticum. «quamquam id quidem sciebam, sed arbi-
trabar sustineri remos eum inhibere essent remiges iussi. id non esse
eius modi didici heri cum ad uillam nostram nauis appelleretur. non
enim sustinent sed alio modo remigant; id ab ἐποχῇ remotissimum est.
quare facies ut ita sit in libro quem ad modum fuit; dices hoc idem

Varroni, si forte mutauit. nec est melius quicquam quam ut Lucilius:

'sustineas currum ut bonus saepe agitator equosque'; semperque Car-

neades προβολὴν pugilis et retentionem aurigae similem facit émoyi. in-

hibitio autem remigum motum habet et uehementiorem quidem remiga-

τῷ
[21i

30

σι

At

c

2 si| sed Memnutius etsi Klotzius scilicet Schmidtius philol. vyix 188 nisi on.
“δὲ meas litteras, ewm has proximas scripsisti, nondum legeras, scriptis et datis

illis proximis fortasse meae illae allatae et lectae te retardarunt 36 cf Lucull.
18,59. 32,104 40 Lucilius Malaspina Osannus anal. p. 15 (u. 1305 Marx.)
Lueullus eodd 41 sustineas Lambinus cwm codice, pr M «at cett

49 Luecwul. 18,53

ACADEMICIS TESTIMONIA 33

tionis nauem conuertentis ad puppim. uides quanto hoc diligentius curem
quam aut de rumore aut de Pollione.

Quintilianus inst. or. ux 6, 64. M. Tullius non dubitauit aliquos iam
editos libros alis postea scriptis ipse damnare, sicut Catulum et Lu-
cullum ... 5

Plinius nat. hisl. xxx1 6 de aquis capiti auribus priuatim medentur,
oculis uero Ciceronianae. dignum memoratu, uilla est ab Auerno lacu
Puteolos tendentibus inposita litori ... quam uocabat M. Cicero Acade-
miam ab exemplo Athenarum, ibi compositis uoluminibus eiusdem no-
minis ... ' huius in parte prima ... eruperunt fontes calidi ... cele- 10
brati carmine Laureae Tulli ... ponam enim ipsum carmen iA
nimirum locus ipse sui Ciceronis honori hac dedit, hac fontes cum pate-
feeit ope, ut, quoniam totum legitur sine fine per πος sint plures ocu-
lis quae medeantur aquae.

Plutarchus Lucullo 42 φιλοσοφίαν δὲ πᾶσαν uiv ἠσπάζετο καὶ πρὸς 15
πᾶσαν εὐμενὴς ἦν καὶ οἰκεῖος. ἴδιον δὲ τῆς ᾿Δκαδημείας ἐξ ἀρχῆς ἔρωτα
καὶ ζῆλον ἔσχεν, οὐ τῆς νέας λεγομένης, καίπερ ἀνθούσης τότε τοῖς Καρ-
νεάδου λόγοις διὰ Φίλωνος. ἀλλὰ τῆς παλαιᾶς πιϑανὸν ἄνδρα καὶ δεινὸν
εἰπεῖν τότε προστάτην ἐχούσης τὸν ᾿Δσκαλωνίτην Avríoyov, ὃν πάσῃ σπουδῇ
ποιησάμενος φίλον ὁ “ούκουλλος καὶ συμβιωτὴν ἀντέταττε τοῖς Φίλωνος so
ἀκροαταῖς (cf Lucull. 4.11 5). ὧν καὶ Κικέρων ἦν, καὶ σύγγραμμά γε πάγκαλον
ἐποίησεν εἰς τὴν αἵρεσιν. ἐν ᾧ τὸν ὑπὲρ τῆς καταλήψεως λόγον “ουκούλλῳ
περιτέϑεικεν, αὐτῷ δὲ τὸν ἐναντίον “ούκουλλος δ᾽ ἀναγέγραπται τὸ βιβλίον.

CODICES ACADEMICI I
Classis 4 :

meliores x (Parisinus 6331, Halmi P)
ἡ horum cwm z consensus fere non motatus; de locis rasis quae ad-
7. notantur ea semper ad wnwm z pertinere intellegendwm. | o. si-
ρ milis Halmi V
deteriorum genera «f ós£n9x
(Balliolensis ex B est, Bwurneiamus ex ὃ, Halmi A ecv s, Lincolnensis ct
liber Poggi ex ξ, Bodleiamus ex x)
omnia genera o
aliquot codices ex wariis generibus &
Classis I
genus corruptum 6 (p. 43,9—4'(,14. 50,1—51,6)
I"

v
Ἢ: : fere non. commemoratus
genus interpolatum (y (Gedanensis, Halmi G)
|y, : raro commemoratus; de correctionibus et notis margi-
ginalibus quae adnotantur omnia ad wnwm y pertinent
[9
pd fere non commemorat

2

CicrRo ed. Plasberg 3

et

10

15

ACADEMICVS I

In Cumano nuper eum mecum Atticus noster esset, nuntiatum 1
est nobis a M. Varrone uenisse eum homa pridie uesperi et nisi de
uia fessus esset continuo ad nos uenturum fuisse. quod cum au-
dissemus, nullam moram interponendam putauimus quin uideremus
hominem nobiscum et studiis eisdem et uetustate amicitiae coniunc-
tum. itaque confestim ad eum ire perreximus. paulumque cum ab
eius uilla abessemus ipsum ad nos uenientem uidimus; atque illum
complexi ut mos amicorum est (satis enim longo interuallo «*) ad suam
uillam reduximus. hic pauca primo, atque ea percunctantibus nobis
ec[si|quid forte Roma noui.

Tum Attieus «Omitte ista quae nec percunctari nec audire sine
molestia possumus quaeso» inquit «et quaere potius ecquid ipse noui.
silent enim diutius Musae Varronis quam solebant, nec tamen istum
cessare sed celare quae scribat existimo.»

«Minime uero» inquit ille; «intemperantis enim arbitror esse

1 de inscriptione wide praefationem 7 ab om 4 9 enim I' (corr
eum y) z, eum z7:,0,0, quo recepto reliqua pro sanis habet r, pro corruptis tbm.
et recte quidem; illud enim satis longo interuallo siue de tempore ?ntellegitwur siue
de loco, aegre persuadetur cadere in eos qui paulum? a atilla, abessent; quare ex
Dauisii coniectura ut mos amicorum est se uisentium longo interuallo £ (wt seri-
bit ad. Att. τ 4,1 nos longo interuallo uiseris), im quo nihil est ἀπολογισμοῦ quen.
ueretur r. Madwuigii inuentum (edit. Turic. τι p. 854) satis tum l. 1., quod proba-
wit b, minus placet uel propter. collocationem. mihi Reitzensteinus persuasit enim
werwm esse et intercidisse aliquid welut non uideramus inter nos 8—11 cf
de orat. τι 3,43 qui cum inter se, ut ipsorum usus ferebat, amicissime consalu-
tassent, 'quid uos tandem," Crassus 'numquidnam" inquit *noui?', Brut. 3,10, de
toto exordio epist. x1 21,1 10 ea om ὃς Rom, cum Durando del tb, atque ea
eruce signawit m; post ea quaedam. intercidisse suspicatur. Stammius now. ann.
oxxxvir (1888) 179, quae qualia fuisse dicam mon reperio. καὶ ταῦτα confert v;
pluralem wwmerwum posuit propter pauca, cf de sen. 1,22 10 et 12 percunctan-
tibus wel »cunte fere libri -cont- tbmr 11 eequid e Manutii coniectura
Lembinus et si quid I4 homae γε, wt ci Ernestus. Roma casu recto po-
situm. non vecte existimat v 19 tum add r Atticus autem ei Lambin. cf
de fim. x 5,14 pauca primo inter nos de litteris ..., deinde Torquatus ... inquit,
de fato 1,2; tum ille de fin. 1x1 3,10, tum Piso v 1,2, tum Furius de re p. 1 11,17,
tum Philus 13,19, et ?ta passim 13 quaere us quare ceteri, sed πρ in mg
uel te qu(ajere -po- (uel o) etiam ecquid 4861 et quid I'4 16 Hiero-
nymws apol. adu. libros Rufini 1 1 t. τι col. 455 B Vall. olim pueri legimus *in-
temperantis esse arbitror scribere quidquam quod occultari uelis?

e. ND

,

ACADEMICVS I 1,2—2,5 35

seribere quod occultari uelit; sed habeo magnum opus in manibus,
quae iam pridem; ad hune enim ipsum» me autem dicebat «quae-
dam institul, quae et sunt magna sane et limantur a me politius».

Et ego «Ista quidem» inquam «Varro iam diu expectans non
audeo tamen flagitare; audiui enim e Libone nostro, euius nosti stu-
dium, (nihil enim eius modi celare possumus) non te ea intermittere
sed aecuratius tractare nec de manibus umquam deponere. illud
autem mihi ante hoec tempus numquam in mentem uenit a te re-
quirere. sed nunc postea quam sum ingressus res eas quas tecum
simul didiei mandare monumentis philosophiamque ueterem illam a
Socrate ortam Latinis litteris illustrare, quaero quid sit cur eum
multa scribas genus hoc praetermittas, praesertim cum et ipse in eo
excellas et id studium totaque ea res longe ceteris et studiis et artibus
antecedat.»

Tum ille: «Rem ἃ me saepe deliberatam et multum agitatam
requiris. itaque non haesitans respondebo, sed ea dieam quae mihi
sunt in promptu, quod ista ipsa de re multum ut dixi et diu eogi-
taui. nam cum philosophiam uiderem diligentissime Graecis litteris
explieatam, existimaui si qui de nostris eius studio tenerentur, si
essent Graecis doctrinis eruditi, Graeca potius quam nostra lecturos,
sin ἃ Graecorum artibus et disciplinis abhorrerent, ne haec quidem
curaturos, quae sine eruditione Graeca intellegi non possunt. itaque
ea nolui seribere quae nec indocti intellegere possent nee docti le-
gere eurarent. Vides autem eadem ipse; didicisti enim non posse
nos Amafinii aut Rabirii similes esse, qui nulla arte adhibita de

1 oecultare 4 uelis Hieronymus Walkerus b; ef Tim. 2,6 opus
magnum Zftbmr 2 quae wel que I'4, nisi quod qui pr y quo s; quod Asc 1

quia ei Dawisius ; Nus Christio auctore tbmr. cf Luc. 26,82 qui ne nunc quidem,
de domo 9,21 qui in ipso Catone, «d Att. xix 22,4 quippe qui omnia. de pluwralz
conferre licet Lucull. 40,126 id ... quae, Twsc.1:3,6 aliquid ... illa, de orat. 1
52,226 quae ... hoc enim T' eum Z4, om Asc 1 6 enim 4 eum Γ'
enim eum ez Christi? coniectura Halmio probata bm. cf Symmachus epist. x 31,2
nam facilius est ardentes fauillas ore comprimere quam luculenti operis seruare

secretum 11 wereor ne fuerit cum tam multa 12 hoc genus vgy tbm
13 res| ars ς b; rebus pro artibus Bentleius. cf de diu. x 1,9 in. m ad wol. x
p. 254,31 16 sed] et Bak?us ad legg. p. 305; quae enim? inquit *adiieiwntur satis

ostendunt omnia in promptu habuisse Varronem, quae responderi? necesse esset?
16—18 quod ista... cogitaui del Sehuetzius, etiam sed ea... promptu G'oerenzius.
uide quae attuli ad. p. 4,3, cf p. 31,20 21 hoc I' praeter vv,,s 22 possent z

23 uolui I praeter wnwm y, x possunt 79 (put y ἡ. e. poffut, wt in ing serip-
tum est) 24 eadem om 9. uides autem ipse — didicisti enim eadem — Christio
auctore t, τι. ἃ. — eadem enim ipse didicisti — ex Dauwisii coniectura bmr u. a.

— didieisti enim eadem ipse — ci t (ef wu. 10); quorum ego uehementer dubito quic-
quamne aut ab oratione requiratur aut ab sententia: Lycurgus eadem uidit fere de
re p. 11 23,42, quod idem tu Lentule uidisti de domo 21,11; 'didicit autem Cicero
etiam illud quod. ait p. 36,8 ss, sibi uerbis nowis utendum 25 Amafinii 9s —fanii
fere ceteri .1 et. I' (famil g), cf p. 36,9; Amafinium libri wocant Tusc. 1v 3,1 epist.

3*

10

15

25

o

10

15

36 ACADEMICVS I 2,5—6

rebus ante oculos positis uulgari sermone disputant, nihil definiunt
nihil partiuntur nihil apta interrogatione concludunt, nullam deni-
que artem esse nee dicendi nec disserendi putant; nos autem prae-
ceptis dialecticorum et oratorum etiam, quoniam utramque uim uir-
tutem esse nostri putant, 510 parentes ut legibus uerbis quoque
nouis cogimur uti, quae docti ut dixi a Graecis petere malent, in-
doeti ne a nobis quidem aecipient, ut frustra omnis suseipiatur labor.
Iam uero physica, si Epicurum id est si Democritum probarem,
possem scribere ita plane ut Amafinius. quid est enim magnum,
eum causas rerum efficientium sustuleris, de corpusculorum (ita enim
appellat atomos) concursione fortuita loqui? nostra tu physica nosti;
quae cum contineantur ex effectione et ex materia ea quam fingit et
format effectio, adhibenda etiam geometria est; quam quibusnam
quisquam enuntiare uerbis aut quem ad intelleeendum poterit addu-
cere? Haec ipsa de uita et moribus et de expetendis fugiendisque
rebus ill simpliciter, pecudis enim et hominis idem bonum esse

xv 19,2, Amifinium Tusc. iv 8,0. Hieronymus comm. in. Osee lib. x1 praef. t. vx p. 53
Vall. Amafinios (sie codices Vallarsii) ae Rabirios nostri temporis Rabarii yg

1 diffiniunt fere libri 3 disserendi] scribendi g, pr y 4 orato-
rum] rhetorum οἱ Peareius ad 1 de orat. cap. 62 (p. 120 ed. 1), contra quem r
attulit orat. 32,113. disputandi ratio et loquendi dialecticorum sit, oratorum
autem dicendi et ornandi etiam I'z et o (om «) utramque uim
unam esse JMamnutius b utramque unam uirtutem esse c f£, qui uirtutem recte
defendit οἱ de orat. x1 18,605 (adde 1 11,48), cf. Heinius philol. xav 499. Madwigius
de fin. xy 91,42; Quintil. inst. or. 1 20,1 an sit (rhetorice), ut compluribus etiam
philosophorum placet, uirtus; ibid. 9 cur non tam in eloquentia quam in ratione
uirtutem eius (hominis) esse credamus, recteque hoc apud Ciceronem (de orat.
nr14,55) dixerit Crassus 'est enim eloquentia una quaedam de summis uirtu-
tibus? (pergit quamquam sunt omnes uirtutes aequales et pares, sed tamen
est specie alia magis alia formosa et inlustris, sicut haee uis, «t etiam de wi
constet) et ipse Cicero ἃ sua persona cum ad Drutum in epistulis tum aliis
etiam locis uirtutem eam appellet. Cicero uim eloquendi déx$t de mat. deor.

1 59,148, orationis de leg. x 9,2 5 quoque I'(q9 pr u) s quamquam fere 4
6 malent v, mallent plerique malunt Manutius 7 accipient er Da-
wisii coniectura t accipiunt I4 labor o, 2» mg y, om ceteri, sed zx in mg

omnis opera in scribendis illis susciperetur frustra, «de t οἱ frustra omnis scri-
bendi labor (wel opera) suscipiatur. ef T/m. 10,37 pro Mil. 34,94 ad Att. x 44;
possis etiam. cura wel opera (de off. x 39,141 Tusc. v 1,2 al.) 9 possum es
posse uu Amafinius s -fanius plerique -—franius pauci, cf p. 35,25

10 efficientels Lembinus -—tis tbm. | '*cawsas rerum effictentium, dd. est, wim re-
rum efficientium, causas efficientes Turnebus, et Faber affert top. 14,58 proxi-
mus est locus rerum efficientium, quae causae appellantur. cef de orat. τι 15,63
causae explicentur omnes uel casus uel sapientiae uel temeritatis, m ad part. xu
wol. τι p. 526,14 11 appellant y,59's physica 1 δ ϑς -cam ceteri

12 eum om o contineatur s «eant 4 -entur ws continuantur (0m cum)
Lombinus conficiantur Moserus symb. crit. spec. 1v (65; ex utrumque del Kayserus.
forsitan aliquid interciderit uelut et 1ungantur, ef p. 53,24 15 etiam I' (et u)
enim 4 quam I's quoniam .4 plerique 16 enim post illi collocatum n
Z4, quo positu conseruato waria docti temptawerwnt: post rebus lacunam signant tb
praedicatum uelut quam uarie tractantur zntercidisse rati; in principio sententiae
peccatum esse censent Durandus r, ?lle ààm uero scribens pro haec ipsa, hic ecce
addens ante haec. uerum widit m

ACADEMICVS I 2,6—8 5 fi

censent; apud nostros autem non ignoras quae sit et quanta sub-
tihtas. siue enim Zenonem sequare, magnum est efficere ut quis
intellegat quid sit illud uerum et simplex bonum quod non possit
ab honestate seiungi (quod bonum quale sit negat omnino Epicurus
se sine uoluptatibus sensum mouentibus ne suspicari quidem); si uero
Academiam ueterem persequemur, quam nos ut scis probamus, quam
erit illa acute explicanda nobis, quam argute quam obscure etiam
contra Stoicos disserendum. "Totum igitur illud philosophiae studium
mihi quidem ipse sumo et ad uitae constantiam quantum possum et
ad delectationem animi, nee ullum arbitror, ut apud Platonem est,
malus aut melius a diis datum munus homini . sed meos amicos,
in quibus est studium, in Graeciam mitto id est ad Graecos ire iu-
beo, ut ex [a] fontibus potius hauriant quam riuulos consectentur.
quae autem nemo adhuc docuerat nec erat unde studiosi seire pos-
sent, ea quantum potui (nihil enim magnopere meorum miror) feci
ut essent nota nostris; a Graecis enim peti non poterant ac post
L. Aeli nostri oceasum ne a Latinis quidem. et tamen in illis ue-
teribus nostris, quae Menippum imitati non interpretati quadam
hilaritate conspersimus, multa admixta ex intima philosophia, multa

dicta dialectice, quae quo facilius minus docti imtellegzerent, iucun-
1 autem Lambinus enim I'4 3 uerum] unum Walkerus cl p. 52,1;
wide de fim. 1v 15,40 ex. 4 omnino negat yg m; cf de nat. deor 1 12,29
5 se add Lambinus (non tr), et sane Cicero in hae sententia adferenda,
semper pronomen posuit ne eí quidem Durandus nec I'4 nec intellegere

nec suspicari $ sentire nec suspieari οἱ Christius. in eadem sententia me suspi-
cari quidem Cicero de fin. x1 9,20. 10,30 T'usc. 111 20,47, saepe ne intellegere qui-
dem, wide Vseneri Epicurea fr. 62; cf Maduigius de fin. exc. n1 p. 806. ed. rm,
contra quem. qui dixerunt, ut nuper C. P. Schulzius * Beitrüge zur Erklürung der
rómischen Elegiker? ux (progr. gymn. Frid.- Werder. Berol. 1898) 4 et Frederkingus
philol. vy 628, Ciceronianum. quidem. wnwm particulae nec ita positae probabile
attulerunt exemplum, top. 4,23 de si uero Madwigius de fin. 1 6,20; siue Tur-
nebus Lambinus 6 persequemur z,yg -quimur uw suspicamur » persequamur
7,,0 tbmr. res dubia nos y in mq, s non ceteri 7 erit I' (erat y) Z,
* Academia. scilicet, id est Academiae ratio? Turnebus, ef p. 56,20 eum 55,10; erunt
Ernestus tbm de obscuro ef welut de fin. 1v 1.15 de orat. τι 14,61. 32,187
de re p. 1 24,38 (quem locum temere quidam interpolant) 8 illud igitur
wy 9 quantum 1 quantam 4 10 apud Platonem Tm. 41 B, ef
Cic. Tim. 14,52 12 in quibus id est Dwrandus id est om y; id est
ad Graecos ire iubeo Lambino auctore del tbm. wide ad p. 4,4, Brut. 46,1112 sed
domum redeamus id est ad nostros reuertamur 18 ex f. cei t ex usu Ci-
ceronis ea a f. I'dtbr ea e £. ci Lambin, m hauriant riuulos quam sec-

: 90.4 ds or
tentur zz,o, sed im xz qm in ras 15 ópe παρ (corr pr ut wid) u magno-
pere fere ceteri magno opere tbr 17 L. Aelii Camerarius Lelii wel Laelii ΓΙ
. . 5 * . . .
18. imitar pr 7, φ,βε mennipum ,muta21 (7» um mescio quid corr aut red)

μ 1enmpu mutati v non] ut δηκς, quo non abutendwm 1tpta21 wt «id
μ 19 intuma uvg, 20 dicta sunt dialectice facite r quae cum,
Fabro et Bernhardio (*Grundr. der róm. Litteratur p. 810 ed. v) del tb; mihi
intellegendum widetur inuitati sunt, adici autem haec nec abundanter hoe quidem
loco — declaratur enim his demum cur Menippeo more Varro scripserit — nec

15

m

10

38 ACADEMICVS I 2,8—3,9

ditate quadam ad legendum inuitati; in laudationibus, im his ipsis
antiquitatum prohemiis philosophiae sore scribere uoluimus, si modo
consecuti sumus.»

Tum ego «Sunt» inquam «ista Varro. nam nos in nostra urbe
peregrinantis errantisque tamquam hospites tui libri quasi domum
deduxerunt, ut possemus aliquando qui et ubi essemus agnoscere.
tu aetatem patriae tu descriptiones temporum, tu sacrorum iura tu
sacerdotum, tu domesticam tu bellicam diseiplinam, tu sedum re-
gionum locorum tu omnium diuinarum humanarumque rerum no-
mina genera officia eausas aperuisti; plurimum quidem poetis nostris
omninoque Latinis et litteris luminis et uerbis attulisti atque ipse
uarium et elegans omni fere numero poema fecisti, philosophiamque

si tamen praeter consuetudinem Ciceronis, de qua wide ad p. 35,16—18 quo
facilius . .. inuitati post conspersimus $. 19 Kaysero auctore traiecit b; cum
pro quo r peruerse haec. cwm. sequentibus wsque ad consecuti sumus «0 inciso
comprehendens

1 inuitati sunt Zntellego. inuitaui y, wnde ^uimus Werthwus p.38. post inui-
tati quaedam intercidisse post suspicionem. Turneb? statuit Casaubonus de satyrica
Graecorum poesi et Romanorum satira 112 (p. 282 ed. Hal. 1114), eui et Ritschelius
assensus est mus. Rhen. vi (1848) 496. (opusc. τι 435) adn. logistoricorum comme-
morationem requirens p. 5506 (484) adn. et m, cf Roeperus philol. xviu 431 5
in his ipsis recentibus 2 prohemiis zf plerique proemiis wel prooemiis (?ta
tbmr) s premiis wel praemiis I' philosophiae wel —phie (sie ewm eruce m)
plerique «phice s Manutius -phe tb —phis r (cf *Classical Review? xx 350; phi-
lologis M. Seyffertus comm. erit. in. Tusc. p. 148). adieci more cl p. 31,18 de fin.
ιν 9,22 philosophia quae communi more in foro loquitur in libellis suo, de orat.
1 29,133 1r 16,68 de leg. τι 4,9; ante philosophiae weseio quid intercidisse putabat
Casaubonus Ll. d. uolumus z,g,,s 4 sunt uera inquam ista Varro uv
s. ἃ. ( bene g, ) ista inquam V. 7g sunt inquam ista V. fere 4 (s. ista inquam V.
uel 5. inquam V. £). uera quamquam potuit in ista sententia addi (cf de diu. τι
13,32), tamen neutrum illorum werwm esse ipse positus sunt uera (expectes uera
sunt) arguere widetur, ut dubitari possit insiticiumne sit illud uera (ef Lael. 2,6)
«n ex uero corruptum (ef de leg. x 3,1 est uero ita), quod per compendium serip-
tum. facile in 4 potuerit intercidere 4—10 Awgwustinus de ciu. Dei v12
ied. in primo autem libro (Academico) cum eiusdem Varronis litteraria opera
praedicaret *nos' inquit 'in nostra ... aperuisti'. 2nde Braulio praenotat. libro-
rum 1). Isidori ( Isid. Areual. tom. 1 p. 9) et Boethius qui fertur de diis et prae-
sensionibus p. 392,10. Orell. 6 reduxerunt s Augustinus tbm. adduxe πς.
apte contulit r de leg. x 14,41 in. deserto quo loco nactus ... inbecillum atque
solum ... in uiam dedueet, «dde pro Muwr. 31,66 possum de L. Philo de C. Galo
dicere haec eadem, sed te domum iam deducam tuam: quemquamne existimas
Catone proauo tuo commodiorem . . . fuisse 7 diseriptiones Augustini Lug-
dunensis 0l, mr, sed cf Vahlenus de leg. p. 113,9 Lactantius diu. inst. vix 3,25
temporum constans ac mira descriptio; circumscriptionem temporum ZAabes de

wt. deor. τ 9,21 8 sacerdotem z, pr u, vg bellieam] publicam A«-
gustinus (dom. publicamque Braulio). de off. 1 22,16 haec quidem res non so-
lum ex domestica est ratione, attingit etiam bellicam sedum corr sedium

Augustini Corbeiensis, et. alterum utrum. inferiores eius libri praeter wnwm uel
duo, qui sedem cum I'4 tbmr, quod quo modo ferri posset nemo dixit, et m ci

situm; sedes awtem ἡ. e. domicilia saepe cwm locis copulantur 10 plurimum
quidem I' ef plerique .1 plurimum £ plurimumque & JMenutiws plurimumque
idem Gruterus tbmr (ef p. 49,4. 54,11. Lucull. 23,13) a poetis «1 praeter ὃς

12 de poemate wide Roeperum philol. xviu1 433 ss. omnigeno carmine satiras
suas expoliuerat Probus in Verg. ecl. 6,91 p. 336,23. Hag. de Menippo

10

11

12

ACADEMICVS I 3,9—12 29

multis loeis inchoasti, ad impellendum satis, ad edocendum parum.
Causam autem probabilem tu quidem affers: aut enim Graeca legere
malent qui erunt eruditi, aut ne haec quidem qui illa nescient. sed
ea mihi non sane probas; immo uero et haee qui illa non poterunt,
et qui Graeca poterunt non contemnent sua. quid enim eausae est
eur poetas Latinos Graecis litteris eruditi legant, philosophos non
legant? an quia delectat Ennius Paeuuius Accius multi alii, qui non
uerba sed uim Graecorum expresserunt poetarum —- quanto magis
philosophi delectabunt, si ut ilh Aeschylum Sophoclem Euripidem
sie hi Platonem nnitentur Aristotelem "Theophrastum. oratores qui-
dem laudari uideo si qui e nostris Hyperidem sint aut Demosthenem
imitati. Ego autem Varro (dicam enim ut res est), dum meambitio dum
honores dum causae, dum rei p. non solum cura sed quaedam etiam
proeuratio multis offieuns implieatum et constrictum tenebat, animo
haec inclusa habebam et ne obsolescerent renouabam cum licebat
legendo; nune uero et fortunae grauissimo percussus uulnere et ad-
ministratione rei p. liberatus doloris mediemam a philosophia peto
et otii oblectationem hanc honestissimam iudico. aut enim huie ae-
tati hoc maxime aptum est, aut his rebus si quas dignas laude ges-
simus hoec in primis consentaneum, aut etiam ad nostros ciues eru-
diendos nihil utilius, aut si haee ita non sunt nihil aliud uideo quod
agere possimus. Brutus quidem noster excellens omni genere lau-
dis sic philosophiam Latinis litteris persequitur nihil ut isdem de
rebus Graeca desideres; et eandem quidem sententiam sequitur quam

tu, nam Aristum Athenis audiuit aliquam diu, cuius tu fratrem :

1 incoasti pr u, vy,gq,,ps incohasti δὲς implendum yg impelendum
v 3 malent vs mallent ceteri haec π,ὸς hoc ceteri (À ambigue uv);
cf p. 35,21 nesciunt Zr; cf poterunt uw. 4s 4 ea mihi non sane I' da

mihi nunc satisne -/ (nunc ex parte in ras zx) vr (hic dic interpretatus cum aliis)
ea mihi non ΕΙΣ Durandus t. eam Turnebo auctore Lambinus tbm ft recte.
de sane οἵ p. 3,8. 29,1 Tusc. 1x 10,22 haee et Keayseri suasu b. ad et
haec μέ supra ad mne haec quidem Zntellegendwm legent wel legere uolent
poterunt s potuerunt ceteri 5 potuerunt Is contempnent g con-
tem(p)nant ceteri 7 Accius z,s Actius D'o,s Attius tmr 8 debebat per-
gere philosophi non delectant, sed spem significaturus mutawit orationem
9 ut illi z (si ut illi... euripidem Zn ras πὶ) fuerint I" («runt μ) Aeschylum
(S15) D'(as- w) Aeschinem 4 Sophoclen Euripiden r, €t ita 4s in talibus
semper 10 mirentur I' 11 sunt tb 12 autem bir uarro I'
(uaro v); econiunzi, cf de re p. 1 10,15 de fin. τι 8,2 14 animo om Ztbmr;
cf Tusc. 11,1 ea studia quae retenta animo remissa gu de longo interuallo
intermissa reuocaui 16 pereulsus ex Lambinus etom D 19 his
72,/79,95, plerique o hiis o,ug lis « tbmr 23 nihil ut “1, ex nihil g, ; nihil in
uvg, ut nihil in 77, (del in y) isdem sg hise z,;g,s hiise o,v lise ug.,s
24 Graecia 4 desideres Aldus Ne epos desideret I'4 (—retur c) -ren-
tur ci í Graecia desideret defendas cl p. 29,15 (et de Graecia orat. 8,25),
sed tamen illud quod posui aptius widetur huic omni orationi; cf de diu. τι 2,5
95 athetus z (nom Qo) fratrem tu TI'

10

30

ϑι

10

20

40 ACADEMICVS I 3,12—4,14

Antiochum. quam ob rem da quaeso te huie etiam generi litte-
rarum.»

Tum ille «Istuc quidem considerabo, nec uero sme te. sed de
te ipso quid est» inquit «quod audio?»

«Quanam» inquam «de re?»

«Relietam a te ueterem Academiam» inquit «tractari autem no-
uam.»

«Quid ergo» inquam «Antiocho id magis lieuerit nostro fa-
miliarij remigrare in domum ueterem e noua quam nobis in nouam
e uetere? certe enim recentissima quaeque sunt correcta et emen-
data maxime. quamquam Antiochi magister Philo, magnus uir ut
tu existimas lpse, negaret in libris, quod coram etiam ex ipso au-
diebamus, duas Academias esse erroremque eorum qui ita putarent
coarguit.»

«Est» inquit «ut dicis; sed ignorare te non arbitror quae con-
tra Philonis Antiochus seripserit.»

«Immo uero et ista et totam ueterem Academiam, a qua absum
tam diu, renouari a te nisi molestum est uelim», et simul «adsida-
mus» inquam «si uidetur.»

«Sane istuc quidem» inquit, «sum enim admodum infirmus. sed
uideamus idemne Attico placeat fieri ἃ me quod te uelle uideo.»

«Mihi uero» ille; «quid est enim quod malim quam ex Antiocho
iam pridem audita recordari et simul uidere satisne ea commode
dici possint. Latine?»

3 istud & r te] re o.fxs 6 ueterem Academiam JBeníleiws ue-
terem iam Z[' (ne rem tam v iierem iam g) ueterem illam JMadwigius emend.
115 r tractari 2ntellego non seribendo explicari sed cognosci legendo et
commentando 8 quid? ergo tbin id del Ernestus 10 correpta o,
o praeter εἴ 11 pholo uvg 12 estimas wel exte uel exst- I'
negat (wel negauit) Da«wisius tbmr negarat Asc τ. ft fwit negare solet, wt per-
saepe in opinionibus philosophorum 13 putarent [πὸ «runt o (bmr. ef
Madwigius de fin. x 20,607 16 Philonem z» mg zz,, supra «dd o, s Phi-
lonia Madwigiws emend. 116 b; Philonis non expwncit sed seclusit? m; Phi-
lonis sententiam /, rationem Ph. Nettleshipius * Academia vni 6037, ea Ph. r.
imodwm. loquendi post alios (et ipsum. Madwigiwm de fin. τν 25,69) uper. copiose
illustrauwit Vahlenus prooem. 1899/1900,5 ss; cf maxime ad Att. xix 23,2 ex Apol-

lodori... inuenire, ibid. xix 32,3 eum uideo in Libonis praetorem, orat. 10,233
sume de Gracchi apud censores illud, Lwcwl. 44,136; Varro r. r. τ 1.10 de Ma-
gonis dempsit serlpsit 7g,s ib 17 ista s istam ceteri absum

tam Johannes Arretimus n mg cod. Monac. 163, aut in textu aut i» mg g ab-
sum iam e corr y (quod mescio eur tbmr praetulerint: te afuisse a nobis tam

diu dolui epist. τι 1,2) absuntam v absumptam z,uv, assumptam pr 7 et fere

ceteri (aqua plerique) 18 reuocarl operarum. culpa, quamquam non inepte,
Goerenzius (cf Lucull. 92,40 de orat. τι 48,199) 90 istuc uyg istud ceter?,
r. ef Seyffertus ad. Laeliwm p. 93 ed. n quid est πιαΐζ 22 inquit ille

Manutius, sed wide Madwigium de fin. x 3,9 Stangeliwum Tullian. αἴ

14

Varro ACADEMICVS I 4,14—16 41

Quae cum essent dicta, in conspectu consedimus omnes.

15 Tum Varro ita exorsus est: «Socrates mihi uidetur, id quod
constat inter ommes, primus a rebus oceultis et ab ipsa natura in-
uolutis, in quibus omnes ante eum philosophi oceupati fuerunt, auo-
cauisse philosophiam et ad uitam communem adduxisse, ut de uir- 5
tutibus et de uitiis omninoque de bonis rebus et malis quaereret,
caelestia autem uel procul esse a nostra cognitione censeret uel,

16 maxime cognita essent, nihil tamen ad bene uiuendum. hic in om-
nibus fere sermonibus, qui ab is qui illum audierunt perseripti uarie
coploseque sunt, ita disputat ut nihil adfirmet ipse refellat alios, τὸ
nihil se scire dicat nisi 1d ipsum, eoque praestare ceteris, quod ilh
quae nesciant scire se putent, ipse se nihil scire id unum sciat, ob
eamque rem se arbitra ab Apolhne omnium sapientissimum esse
dietum, quod haec esset una hominis sapientia, non arbitrari sese
scire quod nesciat. quae cum diceret constanter et in ea sententia 16
permaneret, omnis eius oratio tantum in uirtute laudanda et in ho-
minibus ad uirtutis studium cohortandis consumebatur, ut e Socra-

1 essent ys conzectura sed recte puto; sunt s Lambinus sint ceteri propter
possint puto p. 40,24. quae cum dieta Gulielmius tbm hexametrum quaerentes (ef
Helmius * Lucian wnd Menipp! p. 150 n. 1), cuius etiam exitum fugiens omnes cum
Durando del r. de fin. v exit in. perreximus omnes (Varronis 1 rer. rust. in fac-
tum discedimus omnes). certe omnes de tribus dictum mon debuit quemquam
offendere: Hortens. fr. 16 M. cum uterque nostrum adnuissent omnesque ...
uenissemus, Lucull. 44,1135 med. Min. Fel. 4,1; etiam de duobus Lucwull. 19,08 de

fin. τι 32,105 2 qo 9ftat mter i» ras πὶ; id quod constat inter omnes del m,
quem contra wide Vahlenum prooem. 1899/1900,4 s Brut. 23,90) 3 ab ex
* Msto.^ del Ursinus; cf Tim. 1.1 4 omnibus 4 fuerant ci Ernestus
6 de ante uitiis om Ztbmr. cf de fin. 1v 25,11 ad uirtutes et ad uitia nihil
interesse, quamquam usus Ciceronis inconstans est, «ut p. 36,15 et 43,1 scribit de
uita et moribus, idem in re eadem de uita et de moribus de re p. 1 10,16 et
Tusc. ui 4,8, et similiter uariat in aliis 1 censet ex Balliolensi Dauisius
censere Walkerus 8 conferre post uiuendum add libri Poggiani corrector,
item Hom, adferre Drechslerus ephem. gymn. Austriac. xxxvi 124, ualere post
tamen i facere deesse putabat Klotzius. intellege potius esse (τὴν quii» Sso-
ρίαν μηδὲν εἶναι πρὸς ἡμᾶς Diog. Laert. x 21, rectene an secus nihil ad nos,
aut si ad nos nihil ad hoc tempus i» Pis. 28 68). figuram post. Gronouium ez-
puüewit r 9 iis v hiis g his fere ceteri 10 eopioseque I'ós?s et co-
piose « Lambinus (poterat utrumque, cf v) coplose ceteri 11 prestare se μ'
pftare« [m], deinde ceteris in ras, zx 12 putant ug 13 se rem I"
hominum ci Dauisius (μηδένα Plato apol.91 A, μηδένα ἀνθρώπων Xen.
apol. 14, ἀνδρῶν πάντων wersus notus) Es , dietum iudicatum de Lambini
coniectura Schuetzius, cf de sen. 91,18 Lael. .10. 4,413 Val. Maz. m 4 ext. 1
hominis I omnis tmr omnino ei Ernedtus cf Plato apol. 23 A κινδυ-
νεύει... τῷ ὄντι ὁ ϑεὸς σοφὸς εἶναι καὶ ἐν τῷ χρησμῷ τούτῳ τοῦτο λέγειν ὅτε
ἡ ἀνθρωπίνη σοφία ὀλίγου τινὸς ἀξία ἐστὶν καὶ οὐδενός se γφ,Ξ tbi
16 tantum Dauisius ad Lactant. epit. cap. 31, cf de re p. 1 10,116 tantum de uita
et de moribus solitum esse quaerere, Dog. Laert.x 45 Sext. adu. math. vix 8;
tamen (ita ex Gruteri coniectura r) uel tum « tam plerique hominibus om-
nibus fere 4 positu a Ciceronis consuetudine alieno omnibus hominibus e Ma-
nutius 17 e] et yp ex Aser í

10

15

20

49 ACADEMICVS I 4,16—5,18 Varro

ticorum libris maximeque Platonis intellegi potest. Platonis autem
auctoritate, qui uarius et multiplex et copiosus fuit, una et consen-
tiens duobus uocabulis philosophiae forma instituta est Academieo-
rum et Peripateticorum, qui rebus eongruentes nominibus differebant.
nam eum Speusippum sororis filium Plato philosophiae quasi here-
dem reliquisset, duo autem praestantissimo studio atque doctrina
Xenocratem Calcedonium et Aristotelem Stagiritem, qui erant eum
Aristotele Peripatetiei dieti sunt, quia disputabant inambulantes in
Lyeio, illi autem qui Platonis instituto in Academia, quod est al-
terum gymnasium, eoetus erant et sermones habere soliti e loci uo-
cabulo nomen habuerunt. sed utrique Platonis ubertate completi
certam quandam disciplinae formulam composuerunt et eam quidem
plénam ae refertam, illam autem Soeraticam dubitanter de ommibus
rebus et nulla adfirmatione adhibita consuetudimem disserendi reli-
querunt. ita facta est, quod minime Socrates probabat, ars quaedam
philosophiae et rerum ordo et descriptio disciplinae. Quae quidem
erat primo duobus ut dixi nominibus una; nihil enim inter Peri-
pateticos et illam ueterem Academiam differebat. abundantia qua-
dam ingenii praestabat, ut mihi quidem uidetur, Aristoteles, sed
idem fons erat utrisque et eadem rerum expetendarum fugiendarum-
que partitio.

Sed quid ago» inquit «aut sumne sanus qui haec uos doceo?
nam etsi non sus Mineruam, ut aiunt, tamen mepte quisquis Mi-
neruam docet.»

1 max. Xenophontis intell. e Dawisius cl memor. 1 1,14 (1v 9,6), sed «wide
Tusc. v 4,11 Quintil. inst. orat. v 1,28 3 instituta “1 (—tutione s) consti-
tuta I' aegre dicas utrum aptius 6 duo Γπ, sed y et x ab altera manu,
q a prima corr duos, wt reliqui (etiam z,7,0) et r praestantissimos uwv,s
tbm. ft recte. (wide Stangelii Tulliana 49), sed cf Tusc. τν 1,2 praestanti sa-
pientia et nobilitate Pythagoras, de fim. n 16,51 praestantissimis ingeniis ho-
mines, similiter alias, in. Anton. x1 9,23 tuum istuc praestantissimum studium

7? Calehedonium bmr Chalee Asc mn t Calcedonium. wt ΓΖ (—nichu vw
-nicum s) ?ta Abrincensis de orat. τι 32,198 Stagiritem z,v,yg «ten u(r)
Stagirtem » Stageritem «el -rytem «el -ridem «el Sitrageritem ceteri
9 quia (ita ci r) uel qui à z,0,uv,79; illi qui autem g, 10 gignasium z
gynn- y,s ginne g,s 11 complecti pr y, 9,0 complexi & (ubertatem wnwus
ex his, ut. Iéraffertus progr. Auric. 1883,12) 12 formam Burneianus, *fortasse
recte? ait v 13 dubitanter b el de inuent. 11 8,10 sine ulla adfirmatione simul
quaerentes dubitanter unum quidque dicemus; dubitantem Γέ dubitationem .4 (sed
lione z 2n ras) v 14 adhibita 9fuetudiné Zn ras πὶ consuetudine uv
15 ante quod Zteratum disserendi 44 (sed im ras paulo maiore, sub qua agnos-
cebam ....[[... ἃ. ο, z), idem ut uid in mg olim add, mune del y 16 di-
seriptio m, ef p. 38, 19 mihi om « Rom quidem om s Goerenzius mihi
uidetur quidem ceteri, sed. signis transponendi pr additis u, qoem $n ras π. usi-
tatum. ordinem etiam Lambinus restituerat; cf. p. 54,1. 55,195; Tusce. ru. 34,84
uerum quidem haec hactenus /?br? 20 fugiendarumque om z 23 non
sum Minerua y,, pr y «am »,Q9,s »non« fuf mineruam (non i» ras, wid fwisse
n fum fuf m^) zx

17

18

49

20

Varro ACADEMICVS I 5,18—20 43

Tum Atticus «Tu uero» inquit «perge Varro; ualde enim amo
nostra atque nostros, meque ista delectant cum Latine dicuntur et
isto modo.»

«Quid me» inquam «putas, qui philosophiam iam professus sim
populo nostro me exhibiturum.»

«Pergamus igitur» inquit «quoniam placet. Fuit ergo iam ae-
cepta a Platone philosophandi ratio triplex, una de uita et moribus,
altera de natura et rebus oceultis, tertia de disserendo et quid ue-
rum quid falsum quid reetum in oratione prauumue quid consentiens
quid repugnet iudicando.

Ac primum illam partem bene uiuendi a natura petebant eique
parendum esse dicebant, neque ulla alia in re nisi in natura quae-
rendum esse illud summum bonum quo omnia referrentur, constitue-
bantque extremum esse rerum expetendarum et finem bonorum, ad-
eptum esse omnia e natura et animo et corpore et uita. corporis
autem alia ponebant esse in toto alia in partibus, ualetudinem uires
pulehritudinem in toto, in partibus autem sensus integros et prae-
stantiam aliquam partium singularum, ut in pedibus celeritatem, uim
in manibus, claritatem in uoce, in lingua etiam explanatam uocum
impressionem; animi autem quae essent ad comprehendendam ingeniis

4 professus iam [Ὁ sum uyg,9s 5 me iam v me om «17, post
sim addiderat. Lambinus 6 inquit om. I'*, quod quidem abesse potest, cf
f: 46,16. 51,1. 22 Brut. 35,133 al. 6. 1 a Platone accepta Rom. ef Augustinus
de eiu. Dei vix 4 Plato .. philosophiam perfecisse laudatur, quam in tres partes
distribuit, c. Acad. 1111,91 Diog. Laert. u1 56 Sextus adu. math. vi 9 Apoll. Sid.

c. 15,100 τ ratio philosophandi, transpositwm a correctore, zx una
pars de ci r cl de fin. v 4,9, sed cf de off. 11 14,48 9 uerum et quid 4
uerum sit quid ex Dawisi; coniectura r consentiens| consequens sit Ar;-

schius stud. Gotting. 1845,118 (585) adn. 1, sine sit b, el Tusc. v 24,68 orat. 32,115
Lucwull. 28,91 de leg. 1 24,62, adde de diu. x1 13.160 de fin. x 19,63 de leg. 1 11,45;
sed tamen in eadem re posuit consentaneum esse Lucull. 1,22. 9,28, et consen-
tanea et consequentia copulawit de fin. 11 15,48, cf de off. τι 5,18. Tin. 3,8; de fin.
i1 3,10 ratio nostra consentit, pugnat oratio 10 repugnat c. aequabilitatis
eausa waria, moliti sunt docti: consentiat nescio quis teste Goerenzio, consentiens
sit Goerenzius el orat. 32,115 Tusc. v 24,68 ( Lucull. 1,22), repugnans e Manutius
ibr repugnans esset m 11 primam 4 praeter s, quod. wereor wt recte teneat
v cl p. 46,4. 49,1 partem illam e Hom r artem οἱ r, cf p. 46,3;
de diu. 1 29,60 illa tertia pars rationis et mentis, de fin. v 4,9 repetebant
r; cf de fin. xv 11 4 v 11,38 12 (nisi) in| a u, om & 13 summum illud
z (non o ut wid), cuv, sed ?llud alterum magis widetur esse ex usw. Ciceronis,
qui illud summum bonum /abet de fin. n1 1,2, hoc s. b. ibid. 1v 6,15, sua summa
bona ibid. 16,45 referentur cuq,s reff- v 15 omnia e natura om I'
(omnia add y) omnia a natura sz bm, sed recte Turnebus "secundwm naturam:
id enim e significat in. hoc genere? ; ef de fin. v 9,226 ut aliud equo sit e natura
aliud boui, de leg. 1 21,56 16 ualitudinem fere libri 17 pulcritudinem
nonnulli uelut m,6uv 18 singularium z,,ug,s 20 expressionem αβς,
nonnulli adscripto altero, idque ci Mamutius, scripsit Schuetzius. contulerunt
de orat. ux 48,185 numerosum est in omnibus sonis atque uocibus quod habet
quasdam impressiones et quod metiri possumus interuallis aequalibus; ἱτύπον
uel τύπωσιν dicit Turnebus ingenii ΓΞ, ewm Manutio aliisque del tbm,

οι

10

οι

10

18

44 ACADEMICVS I 5,20—21 Varro

uirtutem idonea, eaque ab his in naturam et mores diuidebantur.
naturae celeritatem ad discendum et memoriam dabant, quorum utrum-
que mentis esset proprium et ingenii; morum autem putabant studia
esse et quasi consuetudinem, quam partim assiduitate exercitationis
partim ratione formabant, in quibus erat philosophia ipsa. in qua
quod inchoatum est neque absolutum: progressio quaedam ad uirtutem
appellatur, quod autem absolutum, id est uirtus, quasi perfectio na-
turae omniumque rerum quas in animis ponunt una res optima.
ergo haee animorum; uitae autem (1d enim erat tertium) adiuncta
esse dicebant quae ad uirtutis usum ualerent. iam uirtus in animi
bonis et in corporis cernitur et in quibusdam quae non tam naturae
quam beatae uitae adiuncta sunt. hominem enim esse censebant
quasi partem quandam ciuitatis et uniuersi generis humani, eumque
esse eoniunctum cum hominibus humana quadam societate. ac de
summo quidem atque naturali bono sie agunt; cetera autem perti-
nere ad id putant aut adaugendum aut [ad] tenendum, ut diuitias

sed. Lambin ingenis recte interpretabatur: "nam qui docilitate et memoria prae-
stant, ingeniosi dicuntur, facileque comprehendunt ea, quae sunt ad bene uiuen-
dum idonea; cf de re p. uu 8,4 de ἴθ. τ 197,46 de nat. deor. τι 2,5. Tusc. m 1,2;
ingeniis lertio casw positum putat r

1 iis s Rom tbmr hiis z,,6uv et in mores er Halm? coniectura b.
wide m, qui confert de fin. 1v. 1,16 diuiserunt naturam hominis in animum et
corpus alea, et supra ad p. 41,6 morem 7g 2 et ad memoriam 79

3 esse ci Orellius probante Halimio 4 exercitationis assiduitate .Jtbr
(affibuitate«. exeicioms, prior e e corr, μὴ); ef pro S. Roscio 53,154 adsiduitate
molestiarum, 4sc. 11 11,40 de consuetudine exercitationis, de off. τι 15,53
consuetudine beneficentiae (cf ibid. 18,63) 5 ipsa philosophia I»
6 ineoatum ys incoactum v incohatum c r absolutum óeüs (inchoatum
est neque credo desit absolutum ZLéncolnensis) perfectum non. deterius « Rom,
om ceteri * id est del Krahnerus de Varrone ex Marciani Capellae sa-
tura, supplendo cap. 1 (progr. Friedland. 1846) p. 2, absolutum, uirtus, id est
quasi Christio auctore bm, et probabat t, absolutum, ipsa uirtus, quasi KAay-
serus eodem. consilio sed pr«wuo illo quidem, wt mihi uidetur cum r, si quidem
hoc agitur ut illa moralis ratio intellegatur petita esse a natura; ei cf p. 52,11
facta ... praue id est peccata 10 nam Goerenzius ibmr. | apparet Cice-
ronem. disputationis Graecae capita ponere parum accurate excerpta; quare etiam
quidquid in his est ταυτολογίας ferendum non abiciendum cum. Dobraeo aduers.
n 372 uirtus animi bonis et corporis cernitur in quibusdam .4, ef in qui-
dem «nie animi et corporis abesse potest, wt om v; et autem ante in tertium
cwm cerle. tenendum. sit. (nisi malis cum Bentleio praeterquam | inserere ante
animi), in illis quoque malui alterius codicum generis auctoritatem. sequi
12 enim om Zr, autem ci m, sed enim peraptum est, quoniam. illa quae beatae
witae adiwncta sunt, 4. e. patria parentes liberi. amici alia, humana societate

continentur ; cf Sextus adu. math. x1 45 esse post quandam τ. 13 σαν
14 hominibus] omnibus ex Ernest; coniectura b humana] communi c?
I. F. Gronoutus obseru. ux 6, bm. cf de fin. v 23,65 nihil est . . quod latius

pateat «quam coniunctio inter homines hominum, bid. umi 19,62 iv 2,4 de off.
i 6,28. consulto ea significari widetur societas quae homini cum homine sit
καϑ' ὕσον ἄνϑρωπος, wt ait Aristoteles eth. vix 13. 1161" 8; ef Augustinus de
ciu. Dei xix 8 sub fin. (ex Varronis de philosophia) gentes quas ei societas hu-
mana coniungit 15 atque de naturali 7g 16 aut ad agendum ἐν

aut tenendum c aut ad tuendum s Aom aut tuendum cwm codice Mem-

28

Varro ACADEMICVS I 5,21—6,23 45

ut opes ut gloriam ut gratiam. ita tripartita ab his inducitur ratio
bonorum. Atque haec illa sunt tria genera, quae putant plerique
Peripateticos dicere. id quidem non falso, est enim haec partitio
illorum; illud imprudenter, si alios esse Academicos qui tum appel-
larentur alios Peripatetieos arbitrantur. communis haec ratio, et
utrisque hie bonorum finis uidebatur, adipisci quae essent prima in
natura quaeque ipsa per sese expetenda aut omnia aut maxima; ea
sunt autem maxima, quae In ipso animo atque in ipsa uirtute uer-
santur. itaque omnis illa antiqua philosophia sensit in una uirtute
esse positam beatam uitam, nec tamen beatissimam, nisi adiungeren-
tur etiam corporis et cetera quae supra dicta sunt ad uirtutis usum
idonea. ex hae descriptione agendi quoque aliquid in uita et officii
lpsius initium reperiebatur, quod erat m conseruatione earum rerum
quas natura praesceriberet. hine gignebatur fuga desidiae uolupta-
tumque contemptio, ex quo laborum dolorumque susceptio multorum
magnorumque recti honestique causa et earum rerum quae erant
congruentes cum praescriptione naturae; unde et amicitia exsistebat

miano Lambinus r (quia Graeci soleant in hac re ponere φυλάττεσϑαι) aut ad
tenendum fere ceteri. aut ad augendum (hoc cum Victorio) aut ad tenendum
commendat Deiterus progr. Awric. 1892,21 cl p. 50,1. et de fin. τι 18,40. cum ad-
notatione Madwigii, quae non satis apta sunt

1 tripartita a» tripertita τη) archetypo fuerit ambiguum: triptita compendio
dubio zo,7qq,6uv,,s -part- v cum aliis iis « Rom tbmr hiis z,,6uv
4 tum 456 τ dum I4; appellantur yg m. 'werendwm est wt qui tum appella-
rentur recte emendatwm sit; exspectares saltem αι. tvm appellabantur ἐ, «nde b
eam coniecturam recepit, m werbis qui dum erucem praefixit. at quod oratione
recta esset qui tum appellabantur, zd sí oblique emuntiare uolebat seriptor (üd
quidem. "on mecessario sed certe mom falso), appellarentur ponendwm. erat mihil
aliud: tum cum uidebantur quo modo uiderentur id quaeritur es 2m Lucullo
27,88, uideo igitur causas esse permultas quae istum impellerent pro S. Rosc.
33,92, cwm absolute esset multae causae istum impellebant, sémiliter accus. 1v

6,11 ueri simile non est ut ille . .. religioni suae ... pecuniam anteponeret,
et sunt propinqua quaedam alibi; cf de nat. deor. 1 91,1 ex. qui ita tum
eir 6 uidebatur Asc τ uidetur yg,c uideatur ceteri prima in I9s9

in prima ceteri prima (om in) tbmr auctore Dawisio cl de fim. 1 11,83 quae
prima data sint natura; prima naturae οἱ Brem?us de fim. l. d. mihi nom in-
credibile widetur Ciceronem, cum sibi τὰ πρῶτα κατὰ φύσιν primum dicenda es-
sent Latine, ea esse wuolwisse prima in natura, quem ad modwm iis quae prima
secundum naturam nominentur similia esse dicit prima in animis de fin. v 7,18
9 antiqua illa I' (om plura turbans v, illa ant. v,9,); cf de re p. τι 10,18
ommique illo antiquo .. errore sublato 11 etiam Ix et o tbmr; cf de re
p. ur 355 de fim. ux 91,12 12 discriptione m, cf p. 38,1 13 conicias
fwisse in conseruatione sui et in appetitione earum rerum, cf de fin. v 9,94
omne animal .. id agit ut se conseruet, quod hic ei primus .. appetitus ἃ
natura datur, se ut conseruet atque ita sit affectum ut optime secundum na-
turam affectum esse possit. hanc initio institutionem confusam habet et in-
certam, ut tantum modo se tueatur ... eum autem processit paulum ... tum
. coeptatque et ea quae naturae sentit apta appetere et propulsare contraria;
ibid. u1 6,20 1v 10,25. 13,34. 28,18 15 contentio o,c 16 que o soli.
possis etiam m. et magnorum 17 descriptione 27)". wide αι. 14. Lucull. 46,140
'adpetitus s/we adpetitio wel simile substantiwwm , quod sit contrarium su-

[2

1(

m
σι

46 ACADEMICVS I 6,23— 1,38 Varro

et iustitia atque aequitas, eaeque et uoluptatibus et multis uitae
commodis anteponebantur.

Haec quidem fuit apud eos morum institutio et eius partis
quam primam posui forma atque deseriptio. de natura autem (id
enim sequebatur) ita dicebant ut eam diuiderent in res duas, ut
altera esset efficiens, altera autem quasi huic se praebens, eaque
efficeretur aliquid. in eo quod efficeret. uim esse censebant, in
eo autem quod efficeretur tantum modo materiam quandam; in
utroque tamen utrumque: neque enim materiam ipsam cohaerere
potuisse si nulla ui contineretur, neque uim sine aliqua materia;
nihil est enim quod non alicubi esse cogatur. sed quod ex utro-
que, id iam corpus et quasi qualitatem. quandam nominabant —
dabitis enim. profecto ut in rebus inusitatis, quod Graeci ipsi fa-
ciunt a quibus haec iam diu tractantur, utamur uerbis interdum

;inauditis.» «Nos uero» inquit Atticus; «quin etiam Graecis licebit

utare cum uoles, si te Latina forte deficient» «Bene sane facis;
sed enitar ut Latine loquar, nisi im huiusce modi uerbis, ut philo-
sophiam aut rhetoricam aut physicam aut dialecticam appellem,
quibus ut aliis multis consuetudo iam utitur pro Latinis. quali-

periori fugas, awt post rerum «. 16 aut post naturae 2ntercidisse censet t, quod
satis probabile dicit m; at werissime Helmius continuari monet vecti honestique
et earum rerum

1 eaeque ἐ ea eque uq eaxeque c ea que v haeque «wel heque 4 (heae-
que z, h(a)eeque s) haee Lambinus et prius tacite om r multis]
cunctis c? Dawisius 2 an|ponebant* c 3 pue Walkerus artis I4;
ef p. 493,11. 49,7 4 diseriptio m, cf p. 38,1 5 docebant I' (bat μ),
quod quamquam. singulare est cwm ita coniunctum inen Werwm. esse non posse
haud. contenderim 6 ea quae erg,s (; eaque (ita wel ea que libri plerique)
wolo esse et ea res, wt slatim in eo quod efficeretur et p. 53,229 simillime; ea
qua Manutius b ex qua Turnebus Lambinus, idem «el eaque ex qua wel ea ex
qua wel ex eaque probans ex eaque serzpsit m, idem ex sua coniectura v
* efficerentur I', pr o «ret & 8 tantum modo om .4 tbmr, sed ὁ dubitans,
et certe non propter ea reiciendum. est quae. proxime secuntur, praesertim. cum
ea ipsa non satis accurate expressa wideantur e Graecis, quae talia fuerint οὐ-
δέτερον δ᾽ ἄνευ ϑατέρου εἶναι δυνατόν. cf Lactantius diu. inst. vix 3,1. Stoici
naturam in duas partes diuidunt, unam quae efficiat, alteram quae se ad fa-
ciendum tractabilem praebeat: in illa prima esse uim sentiendi, in hac mate-
riam, nec alterum sine altero posse (esse posse Perrhasius quiequam posse
Brandtius) 10 uim esse sine Christo auctore b, quod intellegendum. potius
quam seribendwum 11 nihil . . . cogatur ex Lambini suspicione del Huelse-
mannus; ef Plato Tim. 52 AB quod ex utroque constaret, id corpus c m.
τὸ δ᾽ ἐξ ἀμφοῖν ἤδη σῶμα καὶ ποιότητα ἐκάλουν. de ellipsi cf m wol. x p. 288,3
de off (α. 1882) p. 16.9 Plutarchus de commun. notit. 50 p. 1085 E τὴν μὲν
οὐσίαν καὶ τὴν ὕλην ὑφεστάναι ταῖς ποιότησι λέγουσι (Stoici) . . τὰς δὲ ποιό-
τητας αὖ πάλιν οὐσίας καὶ σώματα ποιοῦσι" ταῦτα δὲ πολλὴν ἔχει | ταραχήν etiam
«pud. Ciceronem, ef p. 48,9. 11. 13 13 habitis I' (cum ras corr y, «tus q,)
habetis uel habebitis S 17 enitar inquit. Durandus, cf ad p. 43,6

1 . 5 . .

n utin sed ut (inea del x eiuseemodi I 18 ut rhetoricam οἱ ἐ οἱ de
fim. x1 2,5, αὐ ibi est ut ipsa philosophia cen wel «cem n tribus nomi-
nibus & «cen Memnwutius

24

25

Varro ACADEMICVS I 7,25—26 AT

litates igitur appellaui quas ποιότητας Graeci uocant, quod ipsum
apud Graecos non est uulgi uerbum sed philosophorum, atque
id m multis; dialecticorum uero uerba nulla sunt publica, suis
utuntur. et id quidem commune omnium fere est artium; aut enim
noua sunt rerum nouarum facienda nomina aut ex alüs trans-
ferenda. quod si Graeel faciunt, qui in his rebus tot 1am saecla
uersantur, quanto id nobis magis concedendum est, qui haec nunc
primum tractare conamur. «Tu uero» inquam «Varro bene etiam
meriturus mihi uideris de tuis ciuibus, si eos non modo copia re-
rum auxeris, ut effecisti, sed etiam uerborum» «Audebimus ergo»
inquit «nouis uerbis uti te auctore, si necesse erit. — Earum igitur
qualitatum sunt aliae principes aliae ex his ortae. principes sunt
unius modi et simplices, ex his autem ortae uariae sunt et quasi
multüformes. itaque aer (hoe quoque utimur enim pro Latino) et
ignis et aqua et terra prima sunt; ex his autem ortae animantium
formae earumque rerum quae gignuntur e terra. ergo illa initia et,
ut e Graeco uertam, elementa dicuntur; e quibus aer et ignis mo-
uendi uim habent et efficiendi, reliquae. partes aecipiendi et quasi
patiendi, aquam dico et terram. «quintum genus, e quo essent astra

1 ποιότητας in mg wy,s poeotetas 69,q9,,5 poeotecas yg poeothetas π,αζξ
poetjtas, J ex e u poeticas v, poticas v, ali? aliter uocant| appellant ym
3 dialetieorum I' praeter q,, € 5 ef ad p. 53,25 Plutarchus cf Hieronymus
comm. in epist. ad Galat. 8,26 t. vix 1 col. 516 C Vall. ut autem et nos nobis fingen-
dorum nominum licentiam praesumamus, rebus quippe nouis, ut ait quidam, noua
fingenda sunt nomina (ef de fin. x11 1,3 de nat. deor. 1 11,44. orat. 62,211 frg. K 10
p. 412 m) Martianus Capella v 510 6 hiis cuv,s 115 s Rom s(a)ecla π,βὲς
s(a)ecula ceteri 7 nobis magis γῳ,8' —maius cur magis nobis fere 4 (et vr),
sed magi ex maiuf ff pr z. im simillima sententia scripsit de fin. x11 2,5. quanto
id nobis magis est concedendum 9 meritus yg, 9,,Us —tis φ 10 ut fe-
eisti « Lambinus uti (utei) » Klotzius bm; efficere laboris est 11 erit I'r,9s
fuerit liber Poggii Rom est ceteri Victorius 12 iis « Rom tbm hiis z,,6uv,s

13 vni moi ta scriptum wt legi possit hui- py huius níoi non satis perspi-
Cue v lis s Rom tbm hiis z,,6uv,s uarie orte y(m) uarie (om ortae)
μ 14 hoe om zr (hic aer quoque — utimur enim pro Latino — praue)

utimur (utuntur z,) enim I'd, wis? quod enim om liber Poggi et Rom;
utimur iam οἱ p. 46,19 tb enim utimur iam m (in adnotatione scribit "poteram
etiam hoc quoque utimur enim iam"), qui idem ad wol.1 p. 164,26 cum Mad-
wigio obseruat Ciceronem nusquam quoque enim «wt enim quoque scripsisse nisi
forte minus diligenter de fin. 11 33,108; quo magis tenendum puto id quod. libri
praebent; nam in enim quarto loco posito non magis haerendum. est. quam in
autem elut de diu. τι 57,1417 quid tam diuinum autem et quando ista uis au-
tem, pro Cluent. 60,4607 aut in igitur de déw. τ 15,27 ille mihi uidetur igitur

uere augurari et om «1 praeter Balliolensem 15 primae Burneianus,
Walkero auctore tb iis e Rom tbm hiis z,,uv,s 16 et om Bodleianus
Manutius, sed. dicit ἀρχὰς καὶ στοιχεῖα, cf Dielsius de elemento p. 69 18 re-

liqua partis ex Halmi coniectura bm, wt partis quartus casus esset. apte r con-
tulit Tusc. x 11,40 eam porro naturam esse quattuor ommia gignentium cor-
porum, ut... terrena et umida ... in terram et in mare ferantur, reliquae
τὰς partes, una ignea altera animalis, ... in caelestem locum subuolent;
Tim. 5,16

15

D

48 ACADEMICVS I 7,26—29 Varro

mentesque, singulare eorumque quattuor quae supra dixi dissimile
Aristoteles quoddam esse rebatur. Sed subiectam putant omnibus
sine ulla specie atque carentem omni illa qualitate (faciamus enim
tractando usitatius hoc uerbum et tritius) materiam quandam, ex
qua omnia expressa atque effecta sint, quae tota omnia accipere possit
ommibusque modis mutari atque ex omni parte eoque etiam interire,
non in nihilum sed in suas partes, quae infinite secari ac diuidi
possint, cum sit nihil omnino in rerum natura minimum quod di-
uidi nequeat. quae autem moueantur omnia interuallis moueri, quae

10 interualla item infinite diuidi possint. Et cum ita moueatur illa uis

15

20

quam qualitatem esse diximus, et cum 510 ultro citroque uersetur,
et materiam ipsam totam penitus commutari putant et illa effici
quae appellant qualia; e quibus in omni natura cohaerente et con-
tinuata cum omnibus suis partibus unum effectum esse mundum,
extra quem nulla pars materiae sit nullumque corpus; partis autem
esse mundi omnia quae insint in eo, quae natura sentiente teneantur,
in qua ratio perfecta insit, quae sit eadem sempiterna (nihil enim
ualentius esse a quo intereat); quam uim animum esse dicunt mundi,
eandemque esse mentem sapientiamque perfectam, quem deum ap-
pellant, omniumque rerum quae sunt ei subiectae quasi prudentiam
quandam procurantem caelestia maxime deinde in terris ea quae

1 singulare z,s eres ceteri quatuor z, alii 2 putant liber Pog-
gWi Rom putat reliqui 4 putabant I' 4 et tritius] contritius yp permu-
tatis compendiis 1 et 5. et contritius qm ex] e »yg,c tbm 5 efficta

Twrnebo auctore Lambinus, quod non falsum iudico wt r, sed non satis certum
tota omnia cwm cruce t tot formas Bentleiws formas omnis ez JDaewisi
coniectura b sola omnia Zanconetus apud Gwietum una omnia m omnia (del
tota) οἱ Heinius philol. xxiv 484. de omnia cf Lucull. 33,118 ex materia in
se omnia recipiente, tota οἷ w. 129 de mat. deor. x 39,929 alós satis defendit r.
* Plato . . pro hoc tota habet κατὰ πᾶν ἑαυτοῦ (Tim. 951 A) Faber possit
δὲϑ' possunt wyg possint ceteri 6 mutari ς «t wid, Dawisius mutare I'4,
cf w. 12 (διασχηματιξόμενον Plato Tim. 50 C) eque I' eamque Christius at-
que o eaque de Παιδὶ coniectura. t eadem. sententia qua etiam omnia interire
ci Lambinus, contra quem recte Faber *de materia psa tutius fuerit opinor ac-
cipere. eoque anon» atque adeo esse iwdico wt r sed et ea re ut de fim. uu 5,16
nisi sensum haberent sui eoque se diligerent, de nat. deor. 1x 11,30 11 qua-
litatem cf ad p. 46,11 citroque I'introque zo que z, in utroque o ,
12 et] etiam £ materiam (iam add v,yg) totam ipsam I' illa] ita
s ui wid, Manutius 13 in ex suspicione Dawisii del tbm, qui praeter m
etiam. illa cum omnibus suis partibus « natura seiungunt cohercente zo
(sed in mg coherente z choerente o), o praeter 4 14 unum om 47; ef Tüm.
4,12. 5,16 de mat. deor. τι 33,84 16 que, e i» ras pr ut wid x qu(a)eque
yo materiae (materia g) pars I'm «on praestantius opinor altero $n hae
quidem sententia, qua mon de certis quibusdam materiae partibus agitur sed nulla
pars ponitur wt nihil wel ne minimum quidem: cf Tusc. n1 20,49 uoluptatem ...
in qua uirtutis nulla pars insit, 2bid. v 6,15 uitae beatae nullam partem re-
linquunt, 7m. 5,16 ut nulla pars huiusce generis excederet extra partes
μ5 m 19 esse om I' 20 post appellant mon incidunt tb sint m
prouidentiam JLLambinus, sed wide de nat. deor. x1 22,58

21

28

31

Τλνρό ACADEMICVS I 7,29—8,81 49

pertineant ad homines; quam interdum eandem necessitatem appellant,
quia nihil aliter possit atque ab ea constitutum sit, interdum ** quasi
fatalem et immutabilem continuationem ordinis sempiterni; non num-
quam quidem eandem fortunam, quod efficiat multa improuisa et
necopinata nobis propter obscuritatem ignorationemque causarum.
Tertia deinde philosophiae pars, quae erat in ratione et in dis-
serendo, sic tractabatur ab utrisque. quamquam oriretur a sensibus
tamen non esse iudicium ueritatis in sensibus. mentem uolebant
rerum esse iudicem, solam censebant idoneam cui crederetur, quia
sola cerneret id quod semper esset simplex et unius modi et tale
quale esset (hane illi ἰδέαν appellabant iam a Platone ita nomi-
natam, nos recte speciem possumus dicere). sensus autem omnis
hebetes et tardos esse arbitrabantur nec percipere ullo modo res eas
quae subiectae sensibus uiderentur, quod essent aut ita paruae ut
sub sensum cadere non possent, aut ita mobiles et concitatae ut
nihil umquam unum esset e£ constans, ne idem quidem, quia con-
timenter laberentur et fluerent omnia. itaque hane ommem partem
1 pertineant zz,, o e corr, vyg,s nent pr o, u, fere o 2 esse possit
Lambinus, ef paulo infra inter I'4 sed interdum z, ; hoc idem et item, quod
coniecerat Bentleius, in mg habent mm,o. inter cwm cruce poswit t, delendum
esse coniciebat Muellerus philol. xix 629, tenet r ewm usum loquendi. agnoscens
quo Liuius scribit uelut xxix 2,1 maxime tamen inter corrupta omnia licentia
plebis et alii similiter, sed nemo cwm singulari numero, nedwm Ciceronem ita
seripsisse credam; ad possit aulem infinitiwus, quem. docti ex illo inter effici wo-
luerunt (fieri οἱ Manutius, ire οἱ Dawisius, euenire Turnebus bm, interuenire
ci t), non requiritur, ef Lucull. 26,52 Madwigius de fin. v 18,43 v 28,84; itaque
interdum werum iwdico, wt interdum ... interdum ... non numquam pariter
posita, sint (με saepe ... non numquam . . interdum, quondam de diu. 1 48,98)
in commemorandis explicandisque nominibus ἀνάγκης εἱμαρμένης τύχης, de quibus

cf r. post interdum w. 2 znterciderit fatum id est seriem (wel s. causarum), ef de
nat. d. 1 20,55 de diu. x 55,125. 56,127 de fato 9,19 fr. 2 Aetius plac. 1 28,4 εἱρμὸν

αἰτιῶν τουτέστι τάξιν καὶ ᾿ἐπισύνδεσιν ἀπαράβατον, Gell. vix 2 τη. 3 num
numquam zo 4 quidem om lItbm; nonnumquamque idem comie?o (ef
p. 38,10) 4.5 Lactantius diu. inst. 11 29,2 s philosophi ... fortunae sexum

mutant eamque non deam sicut uulgus sed deum esse dicunt. eundem tamen
interdum naturam interdum fortunam uocant, *quod multa" inquit Cicero "efficiat
inopinata nobis ... causarum'. zbid. 18 stultitia igitur et error et caecitas et,
ut Cicero ait, ignoratio rerum atque causarum naturae ac fortunae nomina in-
duxit 4 et Lambinus (cf Tusc. x11 19,28. 19,45) haec wel hec I*4 ac Halmio
auctore T 6 oratione v,9,9,, €? Lambin; wide de fin. xv 1,18 7 ore-
retur tb 8 tn n i» ras z non om [Γ᾿ 9 esse rerum vyg,s tb
11 idean u ideam wel ydeam ceteri appellant z,y tbmr appellabantur pr uw
lam om u; lam .. . nominatam del m ut quae *non uideatur Cicero serip-
sisse", sed cf Tusc. 1 24,58 orat. 3,10 12 omnes u,sm 13 percipi
ex Christi sententia b, 'quod perceptio sit mentis, nom sensuum? ; at id ipsum
negatur eas] ullas γῳ tbm 14 quod I' quae Zr aut ità essent
y19 ibm autem ita essent y 15 sensu y,s 16 et add t, aut r, cf Lucull.
42.129 de har. resp. 9.18; nam nihil unum conzwngenda esse, quod in adnotatione
ait r, non credo ne idem Manutius eidem I'4 (eisdem g,q,) et idem (del
quidem) Walkerus 115 Nonius p.148 opinabile Cicero Academicorum
lib. 1 *itaque h. o. artem r. o. appellabat! (sic libri testibus superioribus: Lindsayus
—-bant nulla adnotatione). cf Tm. 2,8

CricERO ed. Plasberg 4

10

15

et

A
[i

50 ACADEMICVS I 8,31— 9,93 Varro

rerum opinabilem appellabant; scientiam autem nusquam esse cen-
sebant nisi in animi notionibus atque rationibus. qua de causa de-
finitiones rerum probabant et has ad omnia de quibus disceptabatur
adhibebant; uerborum etiam explicatio probabatur, id est qua de
causa quaeque essent ita nominata, quam érvuoAoyí«v appellabant;
post argumentis quibusdam et quasi rerum notis ducibus utebantur
ad probandum et ad concludendum id quod explanari uolebant. im
qua tradebatur omnis dialecticae disciplina, id est orationis ratione
conclusae; huie quasi ex altera parte oratoria uis dicendi adhibe-
batur, explieatrix orationis perpetuae ad persuadendum aecommo-
datae. Haec forma erat ilis prima, a Platone tradita; cuius quas
acceperim dissupationes si uultis exponam.»

«Nos uero uolumus» inquam, «ut pro Attico etiam respondeam.»

«Et recte quidem» inquit «respondes; praeclare enim explicatur
Peripateticorum et Academiae ueteris auctoritas.»

«Aristoteles igitur primus species quas paulo ante dixi labe-

1 opinabilium Goerenzius 2 notionibus (7. e. ἐννοίαις, cf Tusc.
1 924,57) ex 'codice wno wetere! Lambinus motionibus ΓΖ, quod Turnebus et
F'aber defendunt nom apte ad persuadendum ; mam Plato leg. x p. 89ve mon
conferendus est diffinitiones fere libri 4 explicari I' (corr y)
probatur fere c 5 esset n (sed pr corr essent), z,«fls. fuitne quaeque
res esset ? ethymologiam ^4el ethime libri appellant ς Hom
6 quibusdam om 4r notis ducibus I'4, nisi quod motis — y,q, pr y. no-
tis (om. ducibus) Manutius notationibus t ci top. 2,10. 8,95, sed ibidem sunt
uerba rerum notae; et rerum notis quasi ducibus JDawuisio auctore (cl de fin.
mr 15,49) bm (Vahlenus prooem. 1899/1900,16 confert Tusc. 1v 30,64 de nat.
deor. 1 15,40) ; mihi mom satis certum est Ciceronem quasi welwisse ducibus
potius quam rerum notis ad?wngere: quasi signa quaedam et notas Lael. 17,62,
nomina tamquam rerum notas de fim. v 25,14 7. 8 in quo Manutius br
denique m ibique c? Dawisius itaque Hwuelsemannus ita Madwigius emend. 117
in qua cwm cruce t, quod mhi a Cicerone neglegenter scriptum widetur cwm aliis
et referendum ad, tertiam philosophiae partem, de qua his ommibus agitur; cf
p. 59,22, et quo referimus 1n qua p. 44,5? cf de nat. deor. 1 8,20 in. 8 trac-
tabatur 6 dialetice wel dyal- I' dialectica wel dialetica wel dyale fere ὦ

9 conclusa o, fere ὦ oratoria del t, dicendi del Turnebus; cf p. 4,12
Brut. 15,2261 cum ad hane elegantiam uerborum Latinorum, quae etiam si
orator non sis et sis ingenuus ciuis Romanus tamen necessaria est, adiungit
ila oratoria ornamenta dicendi, de orat. ni 91,80 quique ad eam (dialec-
ticam) rationem adiungat hunc rhetoricum usum moremque exercitationemque
dicendi, de fin. v 4,10 de inu. 1 23,33 10 accommodate alebat Ernestus

11 forma cwm 4 om docti practer t prima] primum JKrischius
p. 191 (15) adn. t forma Maduigius bm οἱ p. 42,8. 46,4 de fin. 1v 8,19 in. v 4,9
T'usc. x11 17,98 ex. disciplina praeeunte Dawisio Klotzius prima forma r
tradita disciphnna AXKrischius cf de re p. nu 29,51 quare prima sit haec
forma .. tyranni inuenta nobis in ea re p. . 12 dissupationes JBaiterus
(apud t), qui eandem. corruptelam monstrauit de orat. x11 54,207; disputationes
I'4 immutationes (vía 0) wel mute ci Dawisius commute XKrischius l. d.
14 quidem om 4tbmr; cf. de re p. 1x1 32,44 "sic plane iudico". “οὖ rectissime
quidem iudicas, de leg. 1 5,16 inquit .Atticus; cf de leg. 1 13,35 ibique
Vahlenus. | deinde eontinuatur oraiio Varronis nomine non addito, ui p. 46,16.
51,91 16 igitur om zr; cf p. 471,11. 51,21 Brut. 35,133

32

33

. 84

10

80

Varro ACADEMICVS I 9,33—10,36 51

factauit, quas mirifice Plato erat amplexatus, ut in iis quiddam di-
uinum esse diceret. "Theophrastus autem, uir et oratione suauis et
ita moratus ut prae se probitatem quandam et ingenuitatem ferat,
uehementius etiam fregit quodam modo auctoritatem ueteris disci-
plinae; spoliauit enim uirtutem suo decore imbecillamque reddidit,
quod negauit in ea sola positum esse beate uiuere. Nam Strato
eius auditor quamquam fuit acri ingenio tamen ab ea disciplina
omnino semouendus est; qui cum maxime necessariam partem phi-
losophiae, quae posita est in uirtute et i moribus, reliquisset to-
tumque se ad inuestigationem naturae contulisset, in ea ipsa pluri-
mum dissedit a suis. Speusippus autem et Xenocrates, qui primi
Platonis rationem auctoritatemque susceperant, et post eos Polemo
et Crates unaque Crantor in Academia congregati diligenter ea quae
a superioribus aeceperant tuebantur. lam Polemonem audiuerant
assidue Zeno et Arcesilas. sed Zeno, cum Arcesilam anteiret aetate
ualdeque subtiliter dissereret et peracute moueretur, corrigere cona-
tus est disciplinam. eam quoque si uidetur correctionem explicabo,
sicut solebat Antiochus.»

«Mihi uero» inquam «uidetur, quod uides idem significare Pom-
ponium.»

«Zeno igitur nullo modo is erat qui ut Theophrastus neruos
uirtutis inciderit, sed contra qui omnia quae[que] ad beatam uitam
pertinerent in una uirtute poneret nec quiequam aliud numeraret in
bonis idque appellaret honestum quod esset simplex quoddam et
solum et unum bonum. cetera autem etsi nee bona nee mala essent

1 Nonii pars codicum p. 410 Cicero Academicorum lib. 1 *quas mirifice
Plato (wel Plauto) erat amplexari (amplexari lemma wid ad proxima pertinens,
per quod interciderit amplexatus) lis Rom hiis z,,6uvv,,s his ceteri
3 prae se post quandam yg tbm. cf de leg. agr. τι 2,4 uocem unam prae uobis
indicem uestrarum erga me uoluntatum ac studiorum tulistis ferret Er-
nestus b 9 in ante moribus om wyg,s tbmr; cf p. 41,6 10 se om 9,5

11 discedit v,s9's 12 Polemon I' 13 Crantor ex Cratero γ, ex
Crator z eí q, Crator z,0,60uvv,g9,,5 eis z.,sfs 14 utebantur z. de mendo
cf de leg. τι 18,45 (p. 129,4 V.) audiuerant*««, nt ὅν. ras z audierant v,s
audiuerunt s Rom 15 Archesilaus £ —las fere ceteri Archesilam z, ,»,c,

€ corr z ei yg -las pr 79,99; arcefilla (corr pr) μαὶ Archesilaum pr z, o, ceteri
16 moueretur cum cruce b partiretur (et definiret pro dissereret) Bentleius ;

wide Vahlenum de leg. p. 130,2, qui confert. epist. xv 21,4 ingenium eius . . extuli

laudibus ... quod ita iudieabam: acute mouebatur (cf Lucull. 11,34. 15,41)

18 Antiocus wel Anthiocus wel Anthiochus nonnulli 21 neruis z
22 incideret primo Chisianus, Lambinus (ex "uetere codice) Dauisius bm. «rent v.
inciderit quamwis dubitans reliqui cl pro Sulla 11,32 ecquem tu horum .. . aut

tam sceleratum statuis fuisse ut haec omnia perire uoluerit, aut tam miserum
ut et se perire cuperet et nihil haberet quod saluum esse uellet, accus. 11 46,113
(Lieuenus *die consec. temp. des Cicero? p. 11 et 45) quae s qu(a)eque ce-
teri quaecumque ct r p. vni 25 omissa per neglegentiam turpitudinis mentio.
de sequentibus cf Arius Didymus apud Stobaeum ecl. xx 4 ,1* uol. x p. 19,318 W.. καὶ

A4*

μι

0

20

10

59 ACADEMICVS I 10,36—38 Vues

tamen alia secundum naturam dicebat alia naturae esse contraria;
his ipsis alia interiecta et media numerabat. quae autem seeundum
naturam essent ea sumenda et quadam aestimatione dignanda doce-
bat, contraque contraria; neutra autem in mediis relinquebat, in qui-

bus ponebat nihil omnino esse momenti. sed quae essent sumenda :

ex lis alia pluris esse aestimanda alia minoris. «quae pluris ea prae-
posita appellabat, reiecta autem quae minoris. atque ut haec non
tam rebus quam uocabulis commutauerat, sic inter recte factum at-
que peccatum officium et contra offieum media locabat quaedam,
recte facta sola in bonis actionibus ponens, praue id est peecata in
malis; officia autem conseruata praetermissaque media putabat ut
dixi. eumque superiores non omnem uirtutem in ratione esse di-
cerent sed quasdam uirtutes quasi natura aut more perfectas, hic
omnis in ratione ponebat; cumque illi ea genera uirtutum quae su-

τὰ μὲν (scil. τῶν ἀδιαφόρων) εἶναι κατὰ φύσιν τὰ δὲ παρὰ φύσιν τὰ δὲ οὔτε παρὰ
φύσιν οὔτε κατὰ φύσιν. 1^ p. 80,14 ἔτι δὲ τῶν ἀδιαφόρων τὰ μὲν πλείω ἀξίαν ἔχειν
τὰ δ᾽ ἐλάττω᾽ καὶ τὰ μὲν καϑ' αὑτὰ τὰ δὲ ποιητικά" καὶ τὰ “μὲν προηγμένα τὰ
δ᾽ ἀποπροηγμένα τὰ δ᾽ οὐδετέρως ἔχοντα. προηγμένα μὲν ὅσα ἀδιάφορα ὄντα
πολλὴν ἔχει ἀξίαν, ὡς ἐν ἀδιαφόροις" ἀποπροηγμένα δὲ ὅσα πολλὴν ἔχει ἀπαξίαν
ὁμοίως" οὔτε δὲ προηγμένα οὔτε ἀποπροηγμένα ὅσα μήτε, πολλὴν ἔχει (ἀξίαν
uie πολλὴν» ἀπαξίαν. 7* p. 82,20 πάντα δὲ {τὰ κατὰ φύσιν s εἶναι, καὶ
πάντα τὰ {παρὰ φύσιν ἄληπτα. 7f p. 83.10 πάντα δὲ τὰ κατὰ φύσιν ἀξίαν
ἔχειν. καὶ πάντα τὰ παρὰ φύσιν ἀπαξίαν. 5. p. 84,48 τῶν δ᾽ ἀξίαν ἐχόντων
τὰ μὲν ἔχειν πολλὴν ἀξίαν τὰ δὲ βραχεῖαν. ὁμοίως δὲ καὶ τῶν ἀπαξίαν ἐχόντων
ἃ μὲν ἔχειν πολλὴν ἀπαξίαν ἃ δὲ βραχεῖαν. τὰ μὲν (obv) πολλὴν ἔχοντα ἀξίαν
προηγμένα λέγεσϑαι, τὰ δὲ πολλὴν ἀπαξίαν ἀποπροηγμένα, Ζήνωνος ταύτας τὰς
ὀνομασίας ϑεμένου πρώτου τοῖς πράγμασι. his, quae ex copiosa Didym? narra-
tione excerpsi, accurate collatis elucet quo nomine Cicero errauerit, siue illa par-
titione τὰ μὲν προηγμένα τὰ δ᾽ ἀποπροηγμένα (p. 80,16) perperam relata ad. τὰ
πλείω ἀξίαν ἔχοντα, cum deberet referri ad ἀδιάφορα, siue deceptus, quod
Maduigius statuit de fin. τι 15,50, “ἃ Graeco scriptore, qui minus accurate lo-
cutus esset, ut facit Seat. Emp. Pyrrh. Hypotyp. τι 19:177 09100 quidem ,meon-
γμένα appellat τὰ ἱκανὴν ἔχοντα ἀξίαν, ἀποπροηγμένα autem τὰ μὴ ἱκανὴν
ἔχοντα ἀξίαν, quae idem adu. math. x1 62. rectius τὰ ἱκανὴν ἀπαξίαν ἔχοντα;
cf I. Lipsius manud. ad. Stoic. philos. p. 102. aliter nec mihi quidem. probabilius
r. certe haec nec mutando expedienda sunt cum. Dauisio, qui media ci pro su-
menda «. 5, nec resecando cum. Halmio, qui illa his ipsis... numerabat w. 2
etiam nescio quo modo de latinitate suspecta habet, nec transponendis eisdem post
minoris «4. 6 cum Christio, quae ratio ?psa per se reiectamea est. rectius haec
Cicero exponit de fim. ux 15,51. cf Bonhoefferus *die Ethik des Stotkers Epictet?
2: 171

3 extimatione ['(este »,) αβζκς dignanda, —a Zn ras m, er “ὁ y
dignando ceteri I' digna ei Rathius eligenda οὐ Ernestus dicebat Lam-
binus, cf p. 46,5 b esse ex Ernesti coniectura del b; ef p. 43,16. 48,11. 81,21 de
nat. deor. x 12,32 (130,83) Stangelius Tullian. 14s, de ponendi werbo de leg. x
3,0 Brut. 45,165 6 iis s Rom hiis z,,6uvg his fere ceteri extimanda

at phf
6ug,9s existimanda γ,ὃς pleris uv, sed u in mg pleris 9 quaedam
del Walkerus 11 conseruata serepst, ef de $mw. m 22,66 de off. τ 18,59.

39,141, de mendo supra p. 48,4; et seruata I'Z seruata cwm Lambino tbmr
deleto et, quod ferri mon posse "Maduigius docet de fim. v 22,64 p. 118

ponebat e; Lambinus 12 diceret z,«fx 13 quasi I' que sed del mam
As zt, 0m ceteri et tbmr. ef p. 44,1 14 omnes pr y, 9s m supra p. 44,105

38

39

11

40

Varro ACADEMICVS I 10,38—11,40 53

pra dixi seiungi posse arbitrarentur, hie neo 1d ullo modo fieri posse
disserebat, nec uirtutis usum modo ut superiores sed ipsum habitum
per se esse praeclarum, nec tamen uirtutem cuiquam adesse quin ea
semper uteretur; cumque perturbationem animi ilh ex homine non
tollerent naturaque et condolescere et concupiscere et extimescere et
efferri laetitia dicerent, sed ea contraherent in angustumque dedu-
cerent, hie omnibus his quasi morbis uoluit carere sapientem; cum-
que eas perturbationes antiqui naturales esse dicerent et rationis
expertes aliaque in parte animi cupiditatem alia rationem collocarent,
ne his quidem adsentiebatur. nam et perturbationes uoluntarias esse
putabat opinionisque iudieio suscipi et omnium perturbationum ma-
trem esse arbitrabatur immoderatam quandam intemperantiam. Haec
fere de moribus.

De naturis autem sie sentiebat, primum ut in quattuor initiis
rerum illis quintam hanc naturam, ex qua superiores sensus et men-
tem effici rebantur, non adhiberet; statuebat enim ignem esse ipsam
naturam quae quidque gigneret et mentem atque sensus. diserepabat
etiam ab isdem, quod nullo modo arbitrabatur quidquam effici posse
ab ea quae expers esset corporis, cuius generis Xenocrates et supe-
riores etiam animum esse dixerant, nec uero aut quod efficeret ali-
quid aut quod efficeretur posse esse non corpus.

Plurima autem in illa tertia philosophiae parte mutauit. in qua
primum de sensibus ipsis quaedam dixit noua, quos iunctos esse censuit
e quadam quasi impulsione oblata extrinsecus, quam ille φαντασίαν,

1.9 hic... disserebat om co 4 perturbati » «tiones Walkerus tb; cf
Wesenbergus ad. Tusc. 1v 31,65, de fin. x11 10,35 de orat. τι 84,343 5 naturaque
eum condolescere ci Dawisius 6 ea om v,s eam Ernestus eas Walkerus tb

adducerent οὐ Lambinus, et same ita Cicero pro Qwinctio 5,19 part. or.
30,104 Lael. 5,20, sed wide de nat. deor. 11 65,164 de orat. 11 17,71 ! morbis
cf Tusc. ux 4,7. 5,10 9 in alia Lambinus tbm; cf r 10 hiis z,,6ug lis
ς Rom 11.12 matrem esse arbitrabatur zz, I'(—arbitrantur g,g,) a. m. e.
0,0 (arbitratur c) r a. e. m. Ald 14 in om liber Vrsini Asc 1 m (hic
€x iv ortum ratus), item b seribens uti et Dawisius adderet posito w. 16 pro
adhiberet 16 ipsam eam naturam Christii suasu tb; cf Maduigius de fin.
i1 28,98 m ad part. ru wol. 1 p. 100,7 17 quae cuique gigneret mentem
Madwuigio auctore (ed. Turic. x p. 854) b. recte m interpretatur *quae in sin-
gulis rebus quae gignerentur ea esset natura quae gignere). cl de fin. 1 6,118 quae
uis sit quae quidque efficiat (Diog. Laert. vi 184 τοῦτον γὰρ (τὸν ϑεὸν) .. διὰ
πάσης αὐτῆς (τῆς ὕλης) δημιουργεῖν ἕκαστα); sed etiam pro et rft were

18 isdem ; his πρ hiise z,,6 iis— ceteri fere arbitrabantur I' (corr
in 6y) S 19 ab ea '»atura scilicet Turnebus; ἃ re ea οἱ Dauisius
20 dixerunt yg,s Hom 21 τὸ ποιούμενον i.e. πάσχον: Zeno fr.85 Arn.

22 autem] aut ν et ft pr u etiam yg tim 23 uinctos z,g,s inuictos c

24 *durissimam et tamen certissimam dissolutionem membrorum quae eidem
praepositioni subici debebant? (wide p. 54,2), explicuit Madwigius de fin. p. 198 5

phantasiam wel f- libri Plutarchus Cic. 40 ἐκεῖνος ydo ἐστιν, ὥς
φασιν, ó καὶ τὴν φαντασίαν καὶ τὴν συγκατάϑεσιν (ρ. δὅ4,8) καὶ τὴν ἐποχὴν
(p. ὅτ, 1 Lucull. 18,59 al.) καὶ τὴν κατάληψιν (p. 54,9 Lucull. 6,17. 10,31. 47,145

σι

[y
σι

54 ACADEMICVS I 11,40—42 Varro

nos uisum appellemus licet, e£ teramus quidem hoc uerbum, erit enim
utendum in reliquo sermone saepius — sed ad haec quae uisa sunt et
quasi accepta sensibus adsensionem adiungit animorum, quam esse
uult in nobis positam et uoluntariam. uisis non omnibus adiunge-
bat fidem, sed iis solum quae propriam quandam haberent declara-
tionem earum rerum quae uiderentur; id autem uisum cum ipsum
per se cerneretur, comprehendibile — feretis haec?» «nos uero»
inquit; «quonam enim alio modo x«r«Ayuzróv diceres?» — «sed cum
acceptum iam et adprobatum esset, comprehensionem appellabat, si-
milem iis rebus quae manu prenderentur; ex quo etiam nomen hoc
duxerat [at], cum eo uerbo antea nemo tali imn re usus esset, pluri-
misque idem nouis uerbis (noua enim dicebat) usus est. quod autem
erat sensu comprensum id ipsum sensum appellabat, et si ita erat com-
prensum ut conuelli ratione non posset scientiam, sin aliter inscien-

;tiam nominabat; ex qua existebat etiam opinio, quae esset inbecilla

et cum falso imeognitoque communis. sed inter scientiam et in-
zy ... ἐξονομάσας πρῶτος ἢ μάλιστα Ρωμαίοις, τὰ μὲν μεταφοραῖς (cf p. 41,5)
τὰ δ᾽ οἰκειότησιν ἄλλαις γνώριμα καὶ προσήγορα μηχανησάμενος. Caelius Aure-
liamus acut. morb. 11 13 omnis phantasia, cuius diuersitates Latini uisa uoca-
uerunt ut Tullius, siue illa naturalia siue contra naturam fuerint, animi non
corporis esse noscuntur. cf Macrobius in sommn.1 3,2 (ad Lucull. 21,88)

1 appellem' [ἃ wt wid] x appellamus ceter? teramus ug, pr y ramus

v tran? ὁ teneamus 4, e corr y, tbmr. cf p. 48,4 Luc. 6,118 uisum, iam enim

hoc pro φαντασίᾳ uerbum satis hesterno sermone triuimus, de fin. xix 4, 15 de nat.

d. 1 34,95 hoc quidem uerbum σ et Halmio auctore br hoc uerbum quidem ce-
teri codices, cum cruce m coniciens h.u.; idem erit enim utendum. cf p. 42,19
3 ascensionem I' (corr £n y) 5 iis s Lambinus hiis z,,6v his ceteri

habebant yg -—bat gg, 6 uidentur yg,ns 7 comprehendibile z,6u9,,

plerique à —prendibile x Zn mg, vy (corr ex »e) qq, tm -prehensibile wel -pren-

sibile δϑε ferebat in mg x hoe Dawisio auctore tbm, cf Lucull. 29,95

8 inquit Atticus opinor (Pomponius 1. Lallemandus Atticus 1. ci Goerenzius

1. Atticus Durandus), qui etiam p. 46,115. Varroni respondet similiter interroganti,

cf p. 50,13. inquam Aid tbm quoniam v, pr y, s quam πὶ qnà

eni m captalempton diceres? | praeter q in ras ft pr, deinde | Sed in ras v uel
vr tt pr wt wid m; alio, quod plane de more ponitur, om zv r catalepton

p catalerripton ὁ cathaleton v calepton yg captalempton z -—tor o, waria o (cf

Gail. Schulzii orthographica in ind. lect. Marpurg. 1894) καταληπτικὸν ci Ritterus
et. Prellerus hist. phil. Gr. p. 3996 ed. vin 9 probatum [ἧς conpren-
sionem yg. cf ad p. 53,24 Plutarchus 10 iis s Rom hiis z,,6uv his ceter:
prehenderentur wel praeh- us r 11 ac 7g, del Manutius in re]
iure u, o plerique 13 comprensum z 9pn[u e comprehensum p, ceteri, tbr
τὴν δὲ δι’ αἰσϑητηρίου κατάληψιν αἴἰσϑησιν ἐκάλει Arnimius Zenon. fr. 62 cl
Diog. L. vu 52 comprensum z -prehensum o, ceteri, tbr 14 si ν sui
74,0 ἀμετάπτωτον uel ἀμετάϑετον ὑπὸ λόγου: Arius Didymus ap. Stob. ecl. τι
7,11" ol.n p. 1129,13 W. Sextus adu. math. vix 151 15 existebat serüps?
eerat z «eret o,o extiterat I' (extitat q); cf p. 45,14. 17 post inbecilla
putawerim intercidisse adsensio, ef Tusc. 1v 1,15 opinationem ... uolunt esse in-
becillam adsensionem, Sextus ibid. vir 151 δόξαν δὲ τὴν ἀσϑενῆ καὶ ψευδῆ συγκα-
τάϑεσιν, Arius 1. d. p. 111,20.558 τὴν γὰρ ἄγνοιαν μεταπτωτικὴν εἶναι συγκατάϑεσιν
καὶ ἀσϑενῆ ... διὸ καὶ μηδὲ δοξάξειν τὸν σοφόν. διττὰς γὰρ εἶναι δόξας, τὴν
μὲν ἀκαταλήπτῳ συγκατάϑεσιν τὴν δὲ ὑπόληψιν ἀσϑενῆ 16 fuitne et uero

41

42

Varro. Cicero ACADEMICVS I 11,42—12,43 55

scientiam comprehensionem illam quam dixi collocabat, eamque ne-
que in rectis neque in prauis numerabat, sed soli eredendum esse
dicebat. 6 quo sensibus etiam fidem tribuebat, quod ut supra dixi
comprehensio facta sensibus et uera esse illi et fidelis uidebatur,
non quod omnia quae essent in re comprehenderet, sed quia nihil 5
quod eadere in eam posset relinqueret, quodque natura quasi nor-
mam scientiae et principium sul dedisset unde postea notiones rerum
in animis inprimerentur; e quibus non principia solum sed latiores
quaedam ad rationem inueniendam uiae reperiuntur. errorem autem
et temeritatem et ignorantiam et opinationem et suspicionem et τὸ
uno nomine omnia quae essent aliena firmae et constantis assen-
sionis a uirtute sapientiaque remouebat. Atque in his fere commu-
tatio constitit omnis dissensioque Zenonis a superioribus.»

E Quae cum dixisset [et], «Breuiter sane minimeque obscure ex-
posita est» inquam «a te Varro et ueteris Ácademiae ratio et Stoi- τ
corum. horum esse autem arbitror, ut Antiocho nostro familiari
placebat, correctionem ueteris Ácademiae potius quam aliquam no-
uam disciplinam putandam.»

Tum Varro «Tuae sunt nune partes» inquit «qui ab antiquorum
ratione desciscis et ea quae ab Arcesila nouata sunt probas, docere :
quod et qua de causa diseidium factum sit, ut uideamus satisne ista
sit iusta defectio.»

to
c

cum ? ignotoque yg 1055 Sextus ibid. κατάληψιν δὲ τὴν μεταξὺ τού-
των (ἐπιστήμης καὶ δόξης) ... τὴν δὲ κατάληψιν κοινὴν ἀμφοτέρων (τῶν σοφῶν
καὶ τῶν φαύλων) εἶναι καὶ ταύτην κριτήριον ἀληϑείας καϑεστάναι

1 copnfione c 2 paruis I' (corr in y) soli t uerebatur ut sanum esset,
solum ei Christius; uide Zellerum de philos. Graec. x 1 p. 83 adn. 2 ed. ux

4 conpfio 6 5 qd in ras ft pr z, om Γ' coprender& 6 6 in eam com-
prehensionem quodque eam natura οἱ Manutius q. n. eam Faber 9 munien-
dam y intuendam g, reperirentur οἱ Gruterus aperiuntur οἱ Manutius ape-
rirentur ex Dawisi? coniectura tbm. cf p. 45,13 Val. Maz. v 1 ext. 6 med. Verg.
Aen. 1x 195 10 ignorationem Bwurneianus, quod ft recte commendat r ; cf de
mat. deor. 1 1,2 ex. pro Cluent. 39,109 suspitionem I'm,s tb 12 hiis
7z,,6uv,s lis s Rom 13 constitit 7. e. substitit, non wltra progressa est?
Madwigius emend. 120; loquitur enim ex. Antiochi sententia. consistit y,n9 con-
stit g 14 et del Manutius 16 uerum esse autem cwm libris plerisque
(u. a. e. &) r, quod mihi non probatur, non quod putandam s?/ne esse stare posse
non putem sed quia aegre desideratur subiecti apud infinitiuum significatio; quam
assequor accepto a, Goerenzio et Muellero (progr. Landsberg. 1865,18) horum (eam
ci Ernestus) ; intellegitur enim horum disciplinam breuitate nota, de qua cf p. 16,17,
de re p. ux 35,48 tibi ... Rhodiorum ... nullane uidetur esse res p., inm Pis.
18,42 nullum est supplicium putandum, quo affici casu aliquo etiam boni uiri
fortesque possunt. autem cwm x del Orellius t, corruptelam signawit b ut
Gp et v at gg,,9, add y ac q, ab x at et s ut ab z, at ab ceteri 17 nouam
aliquam yg tbm 19 tum s tunc ceteri, tb du(a)e 4 nune] non
g modo y 20 ratione nunc z praeter ς descistis uw (sed corr pr) vog,
(y, ambigue), s desistis y deciscis πὶ Archesila u e corr, oyg,zz,,s arte
sua v docere sed re del x doce z,o, o praeter s 21 dissidium uyg,s
desidium ov

1

1

σι

0

ec

56 ACADEMICVS I 12,44—45 Cicero

Tum ego «Cum Zenone» inquam «ut accepimus Arcesilas sibi
omne certamen instituit, non pertinacia aut studio uincendi, ut mihi
quidem uidetur, sed earum rerum obscuritate quae ad confessionem
ignorationis adduxerant Socratem et [uel ut] iam ante Socratem
Democritum Anaxagoram Empedoclem ommes paene ueteres, qui
nihil eognosci nihil percipi nihil sciri posse dixerunt, angustos sen-
sus imbeeillos animos breuia curricula uitae et ut Democritus in
profundo ueritatem esse demersam, opinionibus et institutis omnia
teneri, nihil ueritati relinqui, deinceps omnia tenebris circumfusa esse
dixerunt. itaque Arcesilas negabat esse quiequam quod seiri posset,
ne illud quidem ipsum quod Socrates sibi reliquisset, ut nihil scire
se sciret; sic omnia latere censebat in occulto neque esse quicquam
quod cerni aut intellegi posset; quibus de causis nihil oportere ne-
que profiter] neque adfirmare quemquam neque assensione approbare,
cohibereque semper et ab omni lapsu continere temeritatem, quae

1 Archesilas vyg,7,s 2s quidem mihi I7, cf p. 42,19
Lactantius diu. inst. x1 4,11. 28,12 s Anaxagoras pronuntiat circumfusa esse tene-
bris omnia, Empedocles angustas esse sensuum semitas queritur ... Democritus

quasi in puteo quodam sic alto ut fundus nullus sit ueritatem iacere demersam ;
cef 30,6. Empedocles fr. 2 D. (Sext. adu. math. vn 123) στεινωποὶ uiv γὰρ πᾶς
λάμαι κατὰ γυῖα χέχυνται; Democritus fr. 111 D. (Diog. L. 1x 12) ἐτεῇ δὲ οὐδὲν
ἴδμεν" ἐν βυϑῷ γὰρ ἡ ἀλήϑεια, cf Lucull. 10,32; Anaxagorae. de tenebris mihil
alibi traditum, ad quem potius illud imbecillos animos referas cum Pappenheimio
"der angebliche Heraclitismus des Bkeptikers Ainesidemos! (Berol. 1889) 13 n. 2
propter [r. 21.D. (Sext. ibid. 90) ὑπ᾿ ἀφαυρότητος αὐτῶν (sensuwm) οὐ δυνατοί
ἔσμεν κρίνειν τἀληϑές, ut illud opinionibus omnia teneri conicias ad. Xenophanis
illud. (fr. 34 D. Sext. ibid. 49. 110) redire δόκος δ᾽ ἐπὶ πᾶσι τέτυχται. breuia cur-
ricula uitae Pappenheimius l. d. ad illam Hippocrateam uocem refert οἱ Diog. L.1x 13;
Protagoras ibid. βραχὺς ὧν ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπου 3 ne quis ea coniciat, cf de re
f. 13,5 eorum multorum pestes quae .. secutae sunt, JMadwuigius de fin. 11 13,39
m ad part. xx wol. 1 p. 205,88 4 et jam ante Dawisius ad Lactantài epit.
cap. 32 et ueluti amantes ΓΖ uelut iam ante Muretus war. lect. xx. 14 So-
cratem] Hippocratem οἱ Pappenheimius 1. d. 5 Enpedoclem z Enpod- u

6 wide ad w. 10 7 inbecilles 679,7,,5 et om 6yg 8 demersam
jyq,sV9s dime cuw,c, in mg zx diuersam z, ceteri ὦ diuersa omnia 2n mg z

9 ueritate I' intellegas ἐφεξῆς πάντα; denique Bentleius tbm. densis Heus-
dius Ciceronis φιλοπλάτωνος p.963 n.1; cf Lucull. 39,122 10 dixerunt auf
hie aut. ww. 6 abiciendum esse Manutius suspicatus est, cui hie obtemperarunt tbm,
illie Ernestus. aliique; cf diceret similiter iteratum de fin. 1v 17,41, dicebant
Lucull. 44,135, dicitur de orat. τι 18,75 (ef 3,13), demonstrabit de inu. 11 35,107,
cognoscunt de mat. deor. τι 58,145, differemus ibid. mr 7,18, m ad p. uol.n

p. 14,27 Archesilas z, μὶ ὁ corr, y9,s possit v 11. πο Ὁ ee
sciret habent D praeter v, nisi quod se scire sciret y reliquisset. Vt nihil se
scire se sciret. Ne illud quidem ..... reliquisset. Sic (se del pr, Ne ......

reliquisset del corrector) u; eadem om zv tbmr; quae si interpolator addidit,
praeclare is quidem. Ciceronis morem obseruauit, qui saepe pronominibus ἐπεξηγη-
τικῶς addit quae abesse possunt, ut me ea quidem iterare dubitet quae proxime
anie dixerit, cf de nat. deor. x11 10,26 alia; quo minus nunc, cum respiciat ad

p. 41,12, cf Lucull. 9,288 23,74 19 censebat ς Lambinus -bant ceteri,
del Goerenzius 13 possit 4r 14 quamquam σμ sed quem-e m mg 6
quequam, e ;» ras, fwit quàe aut quies π assertione 4 practer s

15 ne que breui wuocali adiungatur, decere contra cohibere ci Hauetus albi gra-
tulatorii àn honorem .Herwerdeni scripti p. 88

44

45

40

Cicero ACADEMICVS I 12,45— 46 δ᾽

tum esset imsignis cum aut falsa aut incognita res approbaretur, ne-
que hoc quidquam esse turpius quam cognitioni et perceptioni as-
sensionem approbationemque praecurrere. huie rationi quod erat
consentaneum faciebat, ut contra omnium sententias disserens de sua
plerosque deduceret, ut cum in eadem re paria contrariis in partibus
momenta rationum inuenirentur facilius ab utraque parte assensio
sustineretur. Hane Academiam nouam appellant — quae mihi uetus
uidetur, si quidem Platonem ex illa uetere numeramus, cuius in
libris nihil affirmatur et in utramque partem multa disseruntur, de
omnibus quaeritur nihil certi dicitur; sed tamen illa quam exposui
uetus, haec noua nominetur. quae usque ad Carneadem perducta,
qui quartus ab Arcesila fuit, in eadem Arcesilae ratione permansit.
Carneades autem nullius philosophiae partis ignarus et, ut cognoui
ex lis qui illum audierant maximeque ex Épicureo Zenone, qui eum
ab eo plurimum dissentiret unum tamen praeter ceteros mirabatur,
incredibili quadam fuit facultate et to

*

quid autem stomachatur Mnesarchus, quid Antipater digladiatur cum

Carneade tot uoluminibus?
*

1 tum c Asc m, corr ez cum z cum ceteri cum corr tum c tum 4, in
mg y 2 esse c Manutius eet in ras z esset ceteri pr(a)eceptioni ν,βὃς

assessionem g assertionem Z4 4 disserens de sua I' dies iam 4; ef

Brut. 25,99 Tusc. 11 25,60 de orat. 1 8,30 111 18,67 (non quid ipse sentiret osten-
dere, sed contra id quod quisque se sentire dixisset disputare) Awgust. c. Acad.
iu 17,88 ex. dicens in eam Gesnero praeeunte Madwigius emend. 121, r dicens eo

iam Helmius 5 plerosque ou,s, e corr y pleresque pr y, γι. Ὁ plerumque v plenos
s pleros ceteri 4 post deduceret aliquid interciderit uelut atque efficeret
6 ascensio urg assertio «7 7 appellabant yg,s 10 exposuisti Durandus

Krischius p. 116 (50) adn. tbinr, cf p. 55,14. nec tamen satis mihi exploratum est
non ipsum Ciceronem peccasse neglegentia, qui similiter de diu. x 39,81. Quintum
ea, dicentem faciat se dixisse excepisse adiunzisse quae mon is ipse sed Marcus et in
prooemio quidem (93,58) dixerat 11 producta uv,s pducta, p 2n ras z
12 Archesila u e corr, vyg,z.,s Arcesille u Archesila v —lae 7g,z,s, del m, ut
solent talia, si quae abundare widentur, infestare, uelut nomina Cleanthis Tusc. n
32,77, Eudemi de diu. 1 25,53, Epicuri Lucull. 14,45 Antiochi ibid. 34,111, Aristippi
de fin. 11 19,35, Metelli post red. in. sen. 10,25 (de quo Vahlenus prooem. 1901,8
adn.), Memmii ad Att. 1v 11,8 (16,6), Laidos epist. 1x 26,2 14 115 g,s hiis
Guv7Q,,7,,s hls zo,y,,s illis c Epieureo p,s Epicuro wel Epyc- ceteri
16 fut 10 facultate 4 doctrina sed ctrina ὦ correctore add y fuit facultate et
to 677,99,9, fuit facultate ziv r f. f. et copia dicendi de Christii coniectura tbm
probabiliter, cf pro Qwinct. 2,8 summam copiam facultatemque dicendi, 7n Verr.
act. 1 4,10 quae tanta facultas dicendi copia, epist. v 19,3, de Carneade Lucull.
18,60 de orat. 1 11,45 τι 38,161 n1 18,68 ( Krischius p. 119 (53) adn. 1). facultate
dicendi ci r de subscriptionibus codicum wide praefationem

17.18 (fr.1) Nonius p. 65 digladiari dictum est dissentire et dissidere,
dictum a gladiis. Cicero Academicorum lib.1'quid ... uoluminibus?. idem tertio
(p.62,&s). de Antipatro ef Lucull. 6,17. 9,28. 34,109 17 Mnesarchus Iun?zus
m»nxsarcus Harl mnsarcus ceteri, ex mensarcus Wolf stomachetur Sigonius

digladiatur pr Flor «etur ceteri

το

m.

eo

oo

τ

11

[I
το

58 ACADEMICVS II

ACADEMICVS II

*
atqui si id crederemus, non egeremus perpendieulis non normis
non regulis E

quid lunae quae liniamenta sint potesne dicere [ne], cuius et nascen-
tis et inseniscentis alias hebetiora alias acutiora uidentur cornua

᾿ς
quid tam planum uidetur quam mare; e quo etiam aequor illud
poetae uocant *

in aqua remum integrum quasi fractum uidemus
*
quid mare nonne caeruleum? αὖ eius unda cum est pulsa remis, pur-

purascit, et quidem aquae tinetum quodam modo et infectum
*

alius adultis, alius ualentibus alius aegris, alius siccis alius uinulentis
*

furiosis et ebriis omnia duplicia uidentur
*

9 — p. 59,3 ex disputatione α Cicerone contra sensuwm ueritatem habita, cf p. 64,1
2.3 (fr. 8) Nonius p. 162 perpendiculi (-la Quicheratus) et normae. Cicero
Academicorum lib. τα *atqui ... regulis? id scil. oculos uera muntiare
non egeremus om. Leid 4.5 (fr. 69 Nonius p. 191 hebes (habes Leid) po-
situm pro obscuro aut obtuso. Cicero Academicorum lib. τα *quid ... cornua'
4 gint [unius sunt libri potest ne Wolf ne del Iunius
5 et inseniscentis Wolf, om Leid et senescentis Junius tbmr habetiora Leid
6.7 (fr. 3) Nonius p. 60 aequor ab aequo et plano Cieero Academicorum
lib. 11 uocabulum accepisse confirmat: quid . .. uocant'. ef Varro de l. L. v1 23
6 e quo] ego Leid ab aequo Qwicheratus 8 Serwius in Verg. ecl.
2,97 'si numquam fallat imago': nulla enim res ita decipit quem ad modum
imago; nam et in speculo contraria ostendit uniuersa, et in aqua remum inte-
grum quasi fractum uidemus, quod etiam Cieero in Tusculanis plenius docet.
error scholiastae unde natus sit non apparet. de remo fracto cf Lucull. 1,19. 25,19;
de speculo res dubia, ef Sextus hypot. x 48 9. 10 (fr. *) Non?us p.162 pur-
purascit Cicero Academicorum lib. i1 *quid . . . infectum? aut lib. 1v legen-
dum, quae widetur etiam Klotzii sententia fuisse, aut Ciceronem hos libros retrac-
tantem plura mutasse censet r cl Lucull. 33,105; quod mihi mulla necessitate
statui widetur 9 at eius] adius pr Leid 10 aqui etinctum quod ad modo
pr Leid; aqua Iunius aquae tinctae .. et infectae Gawietus, quae Quicheratus Noni?
esse existimat; aquae tinetu quodam [modo] et infectu c? L. Muellerus. sententia
Nonü culpa truncata; $ntellege uelut infectum esse colorem uidemus
11 (fr. 9) Nonius p. 8945 siccum dicitur et sobrium maditum (sic wel madidum
plerique aditum Leid non madidum Mercerus modicum Goetzius) . . . Cicero Aca-

demicorum lib. ir ^alius .. . uinulentis' "praecessit ut puta: alus pueris'
L. Muellerus alius ad. Bern alios — ceteri ualentibus Qwicheratus len-
tibus libri senibus Pius aegris Bern eugris ceter? al. ad. al. adulescen-

tibus, al. aegris alius sanis (ai. s. add ed. Non. a. 1511) alius siccis tbr

12 Lactantius de opificio. Dei 9,1 libet hoc loco illorum reprehendere uanitatem,
qui dum uolunt ostendere sensus falsos esse multa colligunt in quibus oculi
fallantur, inter quae illud etiam quod furiosis . . . uideantur. cf Barthelius p. 14

ACADEMICVS II 59

si quando enim nos demersimus ut qui urinantur, aut nihil superum
aut obseure admodum cernimus

*
quibus etiam alabaster plenus unguenti putre esse uidetur
*
error ... falsi pro uero approbatio

nihil ab homine percipi posse, nihilque remanere sapienti nisi diligentis-
simam inquisitionem ueritatis propterea quia si incertis rebus esset assensus
etiam si fortasse uerae forent liberari errore non posset, quae maxima

est culpa sapientis 3

quae eum similitudine ueri concinere maxime sibi uideretur
*

probabile uel ueri simile . . ., quod nos ad agendum sine adsensione

1. 9 (fr. 100) Nonius p. 414 urinantur Cicero in Academicis lib. m ^si . . . cer-
nimus' 1 demisimus Szgonius 3 (fr. 11) Nonius p. 545 alabaster Cicero
Academicorum lib. i1 *quibus .. . uidetur". barbaros aliquos dicit, cf Herodot. xx 39 5
Plut. adu. Col. 4 p. 1109 B putrer (putret) esse dett puter esse tbr putris esse
ci Gerlachius putere Pius m putrere L. Muellerus uideatur Aldina Nomi m

4 Augustinus c. Acad. 1 4,11 «audi ergo» inquit (Licentius) «quod heri etiam
nisi intercessisses protulissem: error (ef p. 55,9 Lwceull. 20,66) mihi uidetur esse
falsi pro uero approbatio; in quem nullo pacto incidit qui ueritatem quaeren-
dam semper existimat. falsum enim probare non potest qui probat nihil; non
igitur potest errare, beatus autem esse facillime potest. cf ibid. 9,24 ( Augustinus
in recapitulatione) ubi enim arcem locauerunt Academici... nisi in erroris de-
finitione? 5ss Augustinus c. Acad. 1 3,1 placuit .. Ciceroni nostro beatum
esse qui ueritatem inuestigat etiam si ad eius inuentionem non ualeat perue-
nire... quis ignorat eum affirmasse uehementer nihil egs. cf τὶ 5,11. ad Acade-
micos ea quae supra posui redire cum Hirzelio * Untersuch. zu Cic. philos. Schriften?
ur 297 adn. 2 statui de Hortensio dialogo 815; aduersatus est. Ohlmannus de S.
Augustini dialogis in Cassiciaco scriptis (diss. Argent. 1891) 36 ss 9 (fr. 2)
Nonius p. 43 concinnare est facere ... recte autem concinnare et consentire
intellegi potest quasi concennare (5106 pr Leid: concinere Wolf concentare οἱ
Lindsayus), ut multis diuerse canentibus unus efficitur modus. Plautus asinaria
(210 ς- M. Tullius de finibus bonorum et malorum lib. 1v (22,60) *cum is cum
quibus re concinebat uerbis discrepare". idem in Academicorum (naeadami
Leid) lib. τι (sie Leid: y Wolf) *quae ... uideretur'. fragmentum ad Antiochi sen-
tentiam de uetere Academia et Stoicis inter se consentientibus referens libro x tri-
buebat Krischius p.180 (54) tbmr; intellege potius Carneades docebat sapientem
eam uisionem secuturum quae ... uideretur, ef Lucull. 31,99. 34,107. 11,36
p. 92,12. 297. Augustinus c. Acad. τι 5,12. 1n 1,1. 18,40 qui cum Wolf tbr
quieum er Halmi sententia m ueri ci Lindsayus uerbi libri tbmr con-
cinnere Leid concinere Wolf, ex concinnare Harl maxime om Leid
10ss (fr. 33 tbr 19 m) Augustinus c. Acad. 11 11,26 probabile uel ueri simile
Academici uocant, quod ... agamus tamen. ut uerbi causa utrum hesterna
nocte tam liquida ac pura hodie tam laetus sol exort[ur|us esset si nos quis-
piam rogaret, credo [quod] id nos scire negaremus, diceremus tamen ita uideri.
"talia inquit Academicus *mihi uidentur... sapientem. ...... quid putatis
inquam Ciceronem, cuius haec uerba sunt, inopem fuisse Latinae linguae, ut
minus apta rebus quas sentiebat nomina imponeret? cf ibid. 10,24 ( Alypius)
uideamus quaeso prius ne per hane quaestionem ,... in uerbi controuersiam de-
cidamus, quod te ipso insinuante et (ex edd) auctoritate illa Tulliana turpissi-
mum esse saepe confessi sumus; 11,25 (L4centíws) saepe abs te audiui turpe
esse disputantibus in uerborum quaestione immorari, cum certamen nullum de

rebus remanserit. cf p. 63,165

10

12

15

20

60 ACADEMICYS II

potest inuitare; sine adsensione autem dieo ut id quod agimus non opi-
nemur uerum esse aut nos id scire arbitremur, agamus tamen. ... talia
mihi uidentur omnia quae probabilia uel ueri similia putaui nominanda;
quae tu si alio nomine uis uocare, nihil repugno; satis enim mihi est te
iam bene accepisse quid dicam, id est quibus rebus haec nomina impo-
nam; non enim uocabulorum opificem sed rerum inquisitorem decet esse

sapientem. :

frangere auaritiam, scelera ponere, uitam suam exponere ad imitan-

dum iuuentuti x

qui enim serius honores adamauerunt, uix admittuntur ad eos nec
satis commendati multitudini possunt esse
*

Academico sapienti ab omnibus ceterarum sectarum, qui sibi sapientes
uidentur, secundas partes dari, cum primas sibi quemque uindicare ne-
cesse sib; ex quo posse probabiliter confici eum recte primum esse iu-
dicio suo qui omnium ceterorum iudicio sit secundus. fae enim uerbi
causa Stoicum adesse sapientem; nam contra eos potissimum Academi-
corum exarsit ingenium. ergo Zeno uel Chrysippus si interrogetur qui
sit saplens respondebit eum esse quem ipse descripserit; contra Epicurus
uel quis alius aduersariorum negabit suumque potius peritissimum uolup-
tatum aucupem sapientem esse contendet. inde ad iurgium. clamat
Zeno et tota illa porticus tumultuatur hominem natum ad nihil aliud
esse quam honestatem, ipsam suo splendore ad se animos ducere nullo
prorsus commodo extrinsecus posito et quasi lenocinante mercede, uolup-
tatemque illam Epicuri solis inter se pecoribus esse communem, in quo-

92 nos Cas non Fris Par tbmr exemplum aliquod etiam apud. Ciceronem.
fuisse puta 4 nihil] non x 8.9 (fr.5) Nonius p.104 exponere pro
exempla boni ostentare. Cicero Academicis lib. 11 *frangere ... iuuentuti'. ef de
leg. xx 13,31 8 ponire ex poni pr Leid, «nde poenire «el punire Gwietus Lind-
sayus; sed uitia ponemus seripsit de orat. 111 12,46, suscipere scelera saepe
mitandum pr Leid 10. 11 (fr. 4) Nonius p. 69 adamare Cicero Academico-
rum (—co pauci) lib. 11 *qui . . . esse? 12 ss (fr. 34 tbr 20 m) Augustinus c. Acad.

ur 7,15 s est in libris Ciceronis quos in huius eausae patrocinium scripsit locus
quidam, ut mihi uidetur mira urbanitate conditus, ut non nullis autem etiam
firmitate roboratus. diffieile est prorsus ut quemquam non moueat quod ibi
dictum est, Academico ...... Epicuro. ita peraeque prope de omnibus sectis
copiosissime Cicero iucundissimum legentibus quasi spectaculum praebet, uelut
ostendens nullum illorum esse qui non, cum sibi primas partes dederit, quod
necesse est, secundas ei dicat dare quem non repugnare sed dubitare con-
spexerit. in quo ego nihil aduersabor nec eis ullam auferam gloriam. uideatur
sane quibuslibet Cicero hie non iocatus, sed inania et uentosa quaedam, quod
ab ipsorum Graeculorum leuitate abhorreret, sequi et colligere uoluisse. etsi
probabile est. Augustinum nonnulla in his suo more *propter faciliorem intellectum
uel praetermisisse wel paululum commutasse! ut ait ipse de ciu. Dei τι 9 (ef ux 15
xix 1 med.) wel ad suum loquendi usum accommodasse (ut quam pro nisi w. 22,
qui pro uter p. 61,10 ; cf Tàm. 11,40 de nat. d. 1 11,26 11 28,70), tamen etiam illa.
quae proponit w. 18 58. ita mhi wisa sunt Ciceronianum leporem prae se ferre, wt
ea non putawerim omittenda cwm r; libro u adscripsi cum eodem 14. 15 suo
ludieio m 17 interrogetur Cas «entur Frós Par tbr quis edd

22 quam ad tb

ACADEMICI II. III 61

rum societatem et hominem et sapientem trudere nefas esse. contra ille
conuocata de hortulis in auxilium quasi Liber turba temulentorum quae-
rentium tamen quem ineomptis unguibus bacchantes asperoque ore dis-
cerpant uoluptatis nomen suauitatem quietem teste populo exaggerans
instat acriter ut nisi ea beatus nemo esse posse uideatur. in quorum
rixam si Academicus incurrerit, utrosque audiet trahentes se ad suas
partes, sed si in illos aut in istos concesserit, ab eis quos deseret in-
sanus imperitus temerariusque clamabitur. itaque cum et hac et illae
aurem diligenter admouerit, interrogatus quid ei uideatur dubitare se
dicet. roga nune Stoicum qui sit melior, Epieurusne qui delirare illum
clamat, an Academieus qui sibi adhuc de re tanta deliberandum esse
pronuntiat: nemo dubitat Academicum praelatum iri. rursus te ad illum
conuerte et quaere quem magis amet, Zenonem a quo bestia uocatur, an
Arcesilan a quo audit 'tu fortasse uerum dieis sed requiram diligentius":
nonne apertum est totam illam porticum insanam, Academicos autem
prae illis modestos cautosque homines uideri Epicuro?

*

(Academicis) morem fuisse occultandi sententiam suam nec eam cuiquam
nisi qui secum ad senectutem usque uixissent aperire consuesse.

*

ACADEMICVS III

ΕΠ

in tanta animantium uarietate homini ut soli cupiditas ingeneraretur :

cognitionis et scientiae
᾿ς

3 tantum Patricius m ; fuitne Penthea? 10 quis edd 17.18 (fr.
35 tbr 21 m) Idem ibid. 11 20,43 quisquis autem putat hoc sensisse Academicos
(non posse ab homine inueniri ueritatem), ipsum Ciceronem audiat. ait enim illis
morem ... consuesse. quae sit autem ista Deus uiderit, eam tamen arbitror
Platonis fuisse. 2bid. nx 18,41 (dubito an mon ex Cicerone) Metrodorus (cf Lucwull.
6,16. 24,78) ... primus dicitur esse confessus non derecto (decreto edd) placuisse
Academicis nihil posse comprehendi, sed necessario contra Stoicos huiusmodi
eos arma sumpsisse. l?bro τι adseripsi cwm r; Varronis in ux disputationi tribuit
Krischius p. 186 (60). cf Lucull. 18,60. Tusc. v 4,14 Sextus hypot. τ 234 Ohlmannus
de S. Augustini dialogis in Cassiciaco scriptis (diss. Argent. 1891) 15s

20 quae secuntur usque ad p. 62,8, quae Varronis orationi omnia aut ple-
raque adscribit. Krischius p. 185 (59) s et r, prooemii potius arbitror esse, de quo
Cicero vux K. Sext. a. 110/44. Vibone scribit ad. Atticum xv1 6,4 nunc neglegentiam
meam cognosce. de gloria librum ad te misi. at in eo prohoemium id (idem
ex Wesenbergi coniectura m) est quod in Academico tertio. id euenit ob eam
rem quod habeo uolumen prohoemiorum; ex eo eligere soleo, cum aliquod
σύγγραμμα institui. itaque iam in Tusculano, qui non meminissem me abusum
isto prohoemio, conieci id in eum librum quem tibi misi. cum autem in naui
legerem Academicos, adgnoui erratum meum. itaque statim nouum prohoemium
exaraui et tibi misi; tu illud desecabis, hoc adglutinabis. seewndo quoque Aca-
demico et quarto sua prooemia fuisse hinc mon recte colligitur 20. 21 (fr. 14)
Nonius p.123 ingeneraretur ut innasceretur Cicero Academicorum lib. rr ^in

. scientiae'. cf Lweull. 10,31 de leg. x 1,22

11

69 ACADEMICVS III

:quod si liceret ut is qui in itmere deerrauissent sic uitam deuiam
secutos corrigere errorem paenitendo, facilior esset emendatio teme-
ritatis *

4 digladiari autem semper, depugnare in facinorosis et audacibus quis
non cum miserrimum tum etiam stultissimum dixerit?

&

e aliqua potestas sit, uindicet se in libertatem
*

;: mihi autem non modo ad sapientiam caeci uidemur sed ad ea ipsa
quae aliqua ex parte cerni uideantur hebetes et obtunsi

*

9 disputationem se habuisse cum M. Varrone
homine omnium facile acutissimo et sine ulla dubitatione doctissimo

*

11 fixus

*

Heliqua librorum ΠῚ et 1v. fragmenta. suis locis Lucullo subscribentur

1—3 (fr. 16) Lactantius diu. inst. v1 24,1 nec tamen deficiat aliquis aut
de se ipse desperet, si aut cupiditate uictus aut libidine impulsus aut errore de-
ceptus aut ui coactus ad iniustitiae uiam lapsus est; potest enim reduci ac li-
berari, 51 eum paeniteat actorum et ad meliora conuersus satis Deo faciat. quod
fieri posse Cicero non putauit, cuius haec in Academieo tertio uerba sunt 'quod
s) ... temeritatis". sententiam cum Luculli cap. 43 confert Barthelius p. 5 non
probabiliter ; immo cf Luc. 3,9 et cum eodem Lact. yn 1,9 2 secutos uel —tus co-
dices etis editiones Lactant Patricius tb 4. 5 (fr. 12) Nonius p. 65 digla-
diari dictum est dissentire et dissidere, dictum a gladiis. Cicero Academicorum
lib.1 (p. 57,175) ... idem tertio 'digladiari... dixerit. de sententia ef de re publ.

115.9 4 et depugnare Qwicheratus m in] eum Zwnius tbr facine-
rosis mg Harl r 6 (fr. 91 tbr 15 m) Nonius p. 419 uindicare trahere li-
berare .. . Cicero Academicorum lib. πὶ 'aliqua ... libertatem". cf de re publ.
I 05,9 81 sit Aldina Nonii 1.8 (fr. 32 tbr 18 m) Lactantius diu. inst.

mr 14,15 cedo igitur quid didiceris aut in qua secta ueritatem deprehenderis.
in Academia scilicet, quam secutus es quam probasti. at haec nihil docet nisi
ut scias te nihil scire. tui ergo te libri arguunt quam nihil a philosophia
disci possit ad uitam. haec tua uerba sunt: *mihi...obtunsi (?ta codd)'. Acade-
micis Sigonius adscripsit, libro xx Krischius p. 183 (51), nx ego (cf consol. fragm.
ap. Lact. xx 14,20), quae omnia ambigua esse apparet 9.10 (fr. 36 tbr 22 m)
Augustinus de ciu. Dei νὰ 2 denique et ipse Tullius huie ((M. Varroni) tale
testimonium perhibet, ut in libris Academicis dicat eam quae ibi uersatur dis-
putationem se habuisse cum Marco Varrone *homine' inquit *omnium ... doc-
tissimo?. non ait eloquentissimo uel facundissimo, quoniam re uera in hac
facultate multum inpar est, sed 'omnium" inquit 'facile acutissimo', et in eis
libris, id est Academicis, ubi cuneta dubitanda esse contendit, addidit 'sine
ulla dubitatione doctissimo. cf August. c. Acad. 11 9,23 acutissimis ac doctissi-
mis uiris, et sie wel similiter saepe Varronem appellat de ciuitate Dei. ex Au-
gustino Claudianus Mamertus de statu animae n 8 11 (fr. 17) Diomedes 1

DE CATVLO 63

DE CATVLO INDICIA EX LVCVLLO EXCERPTA
CERTIORA

3,9 in Hortensii uilla quae est ad Baulos, cum eo Catulus et 3
Lucullus nosque ipsi postridie uenissemus quam apud Catulum
fuissemus. cf 25,80 Catuli Cumanum, Augustinus c. Acad. τα 16,35

*

4,11 isti libri duo Philonis, de quibus heri dictum a Catulo est e

4,12 illa dixit Antiochus quae heri Catulus commemorauit a patre :
suo dicta Philoni

7,18 Philo autem dum noua quaedam ceommouet... et aperte 9
mentitur, ut est reprehensus a patre Catulo, et... cf 4,12 is
(Philo) qui ista quae sunt heri defensa negat Academicos omnino
dicere. etsi enim mentitur...

*
10,92 uolunt enim — et hoc quidem uel maxime uos animad- 13
uertebam moueri — probabile aliquid esse et ueri simile, eaque se

uti regula et in agenda uita et in quaerendo ac disserendo. cf
Acad. u p. 59,9ss Lucull. 11,33—36. 17,54
18,60 Carneadem ... etiam heri audiebamus solitum esse 60 delabi 17
interdum ut diceret opinaturum id est peccaturum esse sapientem.
cef 21,67. 24,78. 35,112. 48,148 (Catulus:) ad patris reuoluor senten-
liam, quam quidem ile Carneadeam esse dicebat, ut percipi nihil
putem posse, adsensurum autem non percepto id est opinaturum
sapientem existumem, sed ita ut intellegat se opinari sciatque nihil
esse quod comprehendi ac percipi possit.
*

4,10 Catulus «Etsi heri.. id quod quaerebatur paene explicatum 24
est... tamen exspecto ea quae te pollicitus es Lueulle ab Antiocho
audita dicturum.» «Equidem» inquit Hortensius «feci plus quam uellem;

.& me..ea quae in promptu erant dieta sunt...

9,28 postulabat Hortensius ut id ipsum saltem perceptum a 38

sapiente diceretis, nihil posse percipi
*

p. 911,13 K. figor ambigue declinatur apud ueteres tempore perfecto; reperimus
enim fictus et fixus: Scaurus de uita sua 'sagittis!' inquit 'confictus', Varro ad
Ciceronem tertio 'fixum', et Cicero Academiarum (sie codices -micarum editiones
interpolatae, t -micorum XKeilius bmr) tertio malcho in opera adfixa? et Ver-
gilius (Aen. 1v 15) *si mihi non animo fixum" adscribit Keilius "fixum
dixit Cicero in Lucullo 9,21, stabile fixum ratum esse debeat;...itaque lacunam?
(ante malcho) *indicaui. nam ea quae secuntur ex alio scriptore, cuius nomen uel
excidit uel in corrupto uocabulo malcho ... latet, citata esse widentur'. malleo
et opere hariolatur r, idem a Diomede Varronianum exemplum cum. Ciceroniano
permutatum suspicatus Inceriwm adseribo hoc: Nonius p. 433 sensus et
sensa hoe separantur. sensus enim sunt qui sentiunt, sensa quae sentiuntur.
Cieero de oratore (18,32) *et quod exprimere dicendo sensa possumus xx nam
primum manifestum est et sapere nos cum incitatio sit uel sensus? ; scilicet haec
posteriora cum eiusdem, Ciceronis esse suspicatus sit Rothius conicias fuisse im
Academicis. pergi potuit uel mentis, et agere aliquid cum animus motus sit
ad appetendum; cf Lucwull. 8,24. 10,30. 11,34

64 DE CATVLO ET LVCVLLO

1 4,12 (Philo) ista quae sunt heri defensa negat Academicos omnino
dicere
3 7,17 fabricemur ... uerba, ne hie (Cicero) sibi... hoc licere

putet soli. cf Acad. 1 p. 46,14 5s. 7,18 uisum ... hoe pro φαντασίᾳ
uerbum satis hesterno sermone triuimus (cf Acad. 1 p. 54,1). 8,22 ἐν-
voíag ..notitias appellare tu uidebare

1 25,19 (Cicero) heri non necessario loco contra sensus tam multa
dixeram. 13,42 haec ... concidunt etiam minutius. ut enim de sen-
sibus hesterno sermone uidistis item faciunt de reliquis. cf 7,19 Acad. τι
p. 58,2—59,8

1 4.10 causa (Antiochi) ... hesterno sermone labefacta est
*
12 4,410 etsi heri ..id quod quaerebatur paene explicatum est

.. tamen exspecto ea quae te pollicitus es Luceulle ab Antiocho
audita dicturum.

CODICES LVCVLLI

AA Vossianus 84

F Florentimus Marcianus 251

M Monacensis 528
V Vindobonensis 189 (deficit inde α 32,104)

IN Nostradamensis Parisimus 11812, adhibitus ubi deficit V.
B Vossianus 86

LVCVLLVS

Magnum ingenium Luei Luculli magnumque optimarum artium
studium, tum omnis liberalis et digna homine nobili ab eo percepta
doctrina quibus temporibus florere in foro maxime potuit caruit om-
nino rebus urbanis. ut enim [urbanis] admodum adulescens cum
fratre pari pietate et industria praedito paternas inimicitias magma
cum gloria est persecutus, in Asiam quaestor profectus ibi permultos
annos admirabili quadam laude prouinciae praefuit; deinde absens
factus aedilis, continuo praetor (licebat enim celerius legis praemio);
post in Afrieam, inde ad consulatum; quem ita gessit ut diligentiam
admirarentur omnes ingenium agnoscerent. post ad Mithridaticum
bellum missus a senatu non modo opinionem uicit omnium quae de
uirtute eius erat sed etiam gloriam superiorum; idque eo fuit mira-
bilius quod ab eo laus imperatoria non admodum expectabatur, qui
adulescentiam in forensi opera, quaesturae diuturnum tempus Murena
bellum in Ponto gerente in Asiae pace consumpserat. sed incredi-
bilis quaedam ingenii magnitudo non desiderauit indocilem usus
disciplinam. itaque cum totum iter et nauigationem consumpsisset
partim in percontando a peritis partim in rebus gestis legendis, in
Asiam facetus imperator uenit, cum esset Roma profectus rei militaris

1 de inscriptione wide p. 26,21. 28,93. 88,4. 28. 65,20 et praefationem , de
prooemio p. 28,23 2 luenlueulh, quinta littera et sexta cum parte septimae
in ras, sexto loco wid 1 fuisse V attium pr A 3 omif, 1f in ras rec, A

1

per accepta V Peepta B 4 qui quibus Huwelsemannwus caruit
rec Α, item ut wid B 5 rebuf humanif ut enim urbanif admodum AB, sed

urbamf rec Α reb; humamí uteni admodum V. corr dett Ven ux; mendi ori-
ginem. ezplicauit. Dawisius 6 et add V 1 profectof pr A per
multos ewm aliis maluerunt tb praeter usum. Ciceronis 8 ,pfuit ez pfuit A
praefuit, efu1 i» ras, a et t red B 10 ita, i rec in ras ampliore A ifta pr
V ut add V 11 ing. prudentes agn. οἱ Reitzensteimus cl Tac. Agric.
40 ex. 12 míhf pr AVB 14 expectabatur dett Hom [pecte AVB

15 adulefcentia ez a AV ad ulefcentia B 16 aha Vtr Asiam dett,
wnde in Asia in pace Gulielmius m in [Asiae] pace b. cf pro Cluent. 69,195 in
communi Italiae pace 17 ufum pr B 19 peontendo A p contenda

pr V percontanda B legendif, d aliquando fwit deleta V. 20 ἰδοῦ
ex pe A scholiasta Gronowianws ad orat. pro lege Manilia 10,28
p. 441,10 Orell. constat Lucullum usque ad tempora consulatus expertem fuisse

CrcERO ed. Plasberg 5

[5]
e

B8 LVCVLLVS 1, 2—3

rudis. habuit enim diuinam quandam memoriam rerum — uerborum
maiorem Hortensius; sed quo plus in negotiis gerendis res quam
uerba prosunt, hoe erat memoria illa praestantior. quam fuisse in
Themistoele, quem facile Graeciae prineipem ponimus, singularem
5. ferunt, qui quidem etiam pollicenti cuidam se artem ei memoriae,
quae tum primum proferebatur, traditurum respondisse dicitur obli-
uisei se malle discere, eredo quod haerebant in memoria quaecumque
audierat et uiderat. tali ingenio praeditus Lucullus adiunxerat etiam
illam quam "Themistocles spreuerat disciplinam; itaque ut litteris
10 consignamus quae monimentis mandare uolumus sic ille in animo
res insculptas habebat. tantus ergo imperator in omni genere belli :
fuit, proelis oppugnationibus naualibus pugnis totiusque belli in-
strumento et adparatu, ut ille rex post Alexandrum maxumus hunc
a se maiorem ducem cognitum quam quemquam eorum quos legisset
1: fateretur. in eodem tanta prudentia fuit in constituendis temperan-
disque ciuitatibus, tanta aequitas, ut hodie stet Asia Luculli institutis
seruandis et quasi uestigiis persequendis. Sed etsi magna cum uti-
litate rei p. tamen diutius quam uellem tanta uis uirtutis atque in-
genii peregrinata afuit ab oculis et fori et curiae. quin etiam cum
90 uictor a Mithridatico bello reuertisset, inimicorum calumnia triennio
tardius quam debuerat, triumphauit; nos enim consules introduximus

paene in urbem currum clarissimi uiri. culus mihi consilium et
auctoritas quid tum in maximis rebus profuisset dicerem, nisi de
me ipso dicendum esset, quod hoe tempore non est necesse; ita
priuabo potius illum debito testimonio quam id eum mea laude com-
municem.

to
σι

bellorum, post in consulatu historiis studuisse ut bella destituta (descripta οἱ
Dawisius; bellica instituta JMadwigius emend. 123) cognosceret. hune (hoc
Graewius) in illo dialogo qui scribitur (inscribitur Dawisius) Lucullus Cicero
docet, unde et in Hortensio Lucullus historiam laudauit. cf Sall. Iug. 85,19
1 "éni [et, add ut wid] V diumà ex a V 5. ejt, Jg ord
ei
[^asta] A & V exe eum ras ex ἃ B 7 malle, prior 1 add .B herebant
€x hare B 8 et V, corr aT A; aut B. in re ambigua tamen illud prae-
tuli: de fin. v 19,52 res gestas audire et legere uelle, de sep. 6,20 quod si legere
aut audire uoletis externa : predietuf, im mg * pdit V 11 inculptaf B
12 inftrumenti V 14 quamque quam, e er a B legiffet ea:
—(fe V. legisset cwm quarto casu wt cognoscere 16 hodie ft& sed [Ὁ m

ras ampliore A hod1eeftet|&, et add V hodie «ft & [e] B 17 (ed punctis

b
wt wid erasis V 18 waf [1] 5 19 afuit rec A affut V 20 uertiff&
pr V acalumnia A 22 urbe ex «e AVB claniffimumin corr cla-

níffimuumn (sic) B 24 ita Yin ; cf de déwin. x 9,24 Tusc. v 23,06

* * — .m
25 illum potius dett Ven r cumea ez cumea AV cuea.B5

LVCVLLVS 2,4—6 61

Sed quae populari gloria decorari im Lucullo debuerunt, ea fere
sunt et Graecis litteris celebrata et Latinis. nos autem illa externa
cum multis, haec interiora cum paucis ex ipso saepe cognouimus.
maiore enim studio Lucullus cum omni litterarum generi tum philo-
sophiae deditus fuit quam qui illum ignorabant arbitrabantur, nec
uero ineunte aetate solum sed et pro quaestore aliquot annos et in
ipso bello, in quo ita magna rei militaris esse oceupatio solet ut
non multum imperatori sub ipsis pellibus otii relinquatur. cum autem
e philosophis ingenio scientiaque putaretur Antiochus Philonis auditor
excellere, eum secum et quaestor habuit et post aliquot annos impe-
rator, quique esset ea memoria quam ante dixi ea saepe audiendo
facile eognouit quae uel semel audita meminisse potuisset. delecta-
batur autem mirifice lectione librorum de quibus audiebat.

Ae uereor interdum ne talium personarum cum amplificare uelim
minuam etiam gloriam. sunt enim multi qui omnino Graecas non
ament litteras, plures qui philosophiam, reliqui qui etiam si haee non
inprobent tamen earum rerum disputationem principibus ciuitatis
non ita decoram putent. Ego autem cum Graecas litteras M. Catonem
in senectute didicisse acceperim, P. autem Africani historiae loquantur
in legatione illa nobili, quam ante censuram obiit, Panaetium unum
omnino comitem fuisse, nec litterarum Graecarum nec philosophiae
iam ullum auctorem requiro. hestat ut iis respondeam, qui sermo-
nibus eius modi nolint personas tam graues inligarl. quasi uero
clarorum uirorum aut tacitos congressus esse oporteat aut ludieros
sermones aut rerum conloquia leuiorum. etenim si quodam in libro
uere est a nobis philosophia laudata, profecto eius tractatio optimo

1 popolan pr A poculan pr B decorare pr V 4 generi det
Ven genere AVB 6 3 h. e. et add B proqueftore V aliquot

ex «quid V, ez «quod B ahqd A 11 quiq; rad corr cuiq; B quieque pe
cumque, cum 42» ras (spatio conuenit quic) .A quoiq: F' effe pr A ee pr V
e& corr ee« b ea memoria corr eà «a B qua Bentleius (cf idem ad
Horat. serm. τ 6,15 Madwigius de fin.1 8,29 Τὸ. Foersterus ann. philol. suppl. xxvn
178) tbm probabiliter non wt certum. sit ea corr ea B 12 memmiff&
B potuffe pr A 13 audierat οἱ Ernestus 14 at Durandus bm; cf

Brut. 49,181 thes. 1. L. xx 1011 uelminua. V 15 glonà, g e corr et lon
in ras ft pr B 16 pluraf pr V qui add A, om dett Ernestus r (idem
4.18 putant); aliqui qui Bentleius adsentiente Dawisio: (qui ci etiam reliquique);
ef p. 89,14 18 decorem pr B 20 legione V, pr A a censura Dwueb-
nerus im Muelleri frg. hist. Graec. x p. xx e c. Ed. Schwartzius coniectan. (ind.
lect. Rostoch. 1889) 4. cf de re p. v1 11 cum autem ... censorque fueris et obieris
legatus Aegyptum Syriam Asiam Graeciam, deligere iterum consul; Marc ad

Lucil. 464 p. 172 cenfurà 7 pane tixum, lineola add, wid -tuum fuisse A
21 quomitem pr B comite, com in ras angusta, reliqua red wt wid A

ne phe pr AV 24 tacitaf pr V congrefífof A, inter seribenduwm corr

“αἱ B 26 laudatam V. JHortensiwm significat

-

Ὁ

16

10

15

20

68 LVCVLLVS 2,0—38,7

atque amplissimo quoque dignissima est. nec quiequam aliud [ut]
uidendum est nobis, quos populus R. hoe in gradu conlocauit, nisi
ne quid priuatis studiis de opera publica detrahamus. quod si cum
fungi munere debebamus non modo operam nostram umquam a po-
pulari coetu remouimus sed ne litteram quidem ullam fecimus misi
forensem, quis reprendet otium nostrum, qui in eo non modo nosmet
ipsos hebescere et languere nolumus sed etiam ut plurimis prosimus
enitimur. Gloriam uero non modo non minui sed etiam augeri arbi-
tramur eorum quorum ad populares inlustrisque laudes has etiam
minus notas minusque peruolgatas adiungimus.

Sunt etiam qui negent in lis qui 2» nostris libris disputent
fuisse earum rerum de quibus disputatur scientiam. qui mihi uidentur
non solum uiuis sed etiam mortuis inuidere.

Restat unum genus reprehensorum, quibus Academiae ratio non
probatur. quod grauius ferremus, si quisquam ullam disciplinam phi-
losophiae probaret praeter eam quam ipse sequeretur; nos autem quo-
niam contra omnes qui se scire arbitrantur dicere quae uidentur
solemus, non possumus quin ali a nobis dissentiant recusare. quam-
quam nostra quidem causa facilis est, qui uerum inuenire sine ulla
contentione uolumus idque summa cura studioque conquirimus. etsi
enim omnis cognitio multis est obstructa diffieultatibus eaque est et

1 ahud ut uidendum AVB, sed ut erasum A, expunctum supra addito
& h.e. est V, praeterea in hoc supra primam d erasa littera. aut signum (/.?) et
expwunctis den supra add ree tan (ut esset utandu), in 2ntercolumnio eraswm t
ut wid; aliut olim fuisse ci t 2 R. add B 3 de add B tum
quum de Goerenzii coniectura, Klotzius cumfungi ex co £— «el eo f B

8.4 cum — debebamuf non (h.e. et non) rec V, in eodem post nràm (w. 4)
in emtremo wersw appicta rec ἃ, ante uersus ab umqua et a fed (w. 5) incipientes
ilem b. et c, eredo wt significaretur debebamus et remouimus, quae in wersibus
a ei b sunt, correcta esse ad facimus, quod 2n c est 4 numquam dett Ven
tbmr, quod dubito «n mon mecessariwm. sit in. hae similitudine praedicatorum ;
Liwii quidem non dissimile hoc est xxxu 20,7 haec adhortatio praetoris non modo
quemquam unum elieuit ad suadendum sed ne fremitum quidem aut murmur
contionis ... moult (cf xxv 26,10) 5 coeture mouimuf a£ wid corr coe-
tuxremouemuf .AV, sed in A etiam prima e nescio quo modo ex corr et -«1muf
radendo restitutum; cae ture|moumm pr b ilam pr V fecimuf ex fac-
A fam VB 1 «*plimuf ex promlimuf, sequitur fed (w. 8) additis in mg
inferiore quae omissa erant B 8 emtimmur, /» e nescio quid corr A emtitur
prop. minur«fed ex minuiffet 4 minuf & pr V 11 in add Asc

1 m "a cet aliis ]
19 disputetur οἱ Érnestus 17 omf quidicere quaeuidentur (aliis add rec) A
—O oko . . . :
óomfí quidicere | quaeuidentur punctis sub quae erasis (ita omnef quidicere quae-

uidentur Fr), ón mg ἢ t qui fcire | fibi. uident (et sic omnes dicere qui scire
sibi uidentur Hom) V omnes qui scire sibi uidentur dicere quae uidentur def

— qui se scire arbitrantur — ex Halmi coniectura b, ef p. 69,1 18 aha BH
diffentient 5 19 nràm V nràüx, a e corr ut wid A xrà* [m] B
or

faeihfe eorr faeh(éft, i» mg ἘΠ facilior V

LVCVLLVS 3,7—9 69

in ipsis rebus obscuritas et in iudiciis nostris infirmitas, ut non sine
eausa antiquissimi et doctissimi inuenire se posse quod cuperent
diffisi sint, tamen nec illi defecerunt neque nos studium exquirendi
defatigati relinquemus. | neque nostrae disputationes quiequam aliud
agunt nisi ut in utramque partem dicendo et audiendo eliciant et s
tamquam exprimant aliquid quod aut uerum sit aut ad id quam
8 proxime accedat; nee inter nos et eos qui se scire arbitrantur quie-
quam interest, nisi quod ilh non dubitant quin ea uera sint quae
defendunt, nos probabilia multa habemus, quae sequi facile, adfirmare
uix possumus. hoc autem liberiores et solutiores sumus, quod integra 10
nobis est iudicandi potestas nec ut omnia quae praescripta [et quibus |
et quasi imperata sint defendamus necessitate ulla cogimur. nam ceteri
primum ante tenentur adstrieti quam quid esset optimum iudicare
potuerunt; deinde infirmissimo tempore aetatis aut obsecuti amico
euidam aut una aliquoius quem primum audierunt oratione capti de 15
rebus incognitis iudicant et ad quameumque sunt disciplinam quasi
9 tempestate delati ad eam tamquam ad saxum adhaerescunt. nam
quod dicunt omnia se credere ei quem iudicent fuisse sapientem, pro-
barem, si id ipsum rudes et indocti iudicare potuissent (statuere
enim qui sit sapiens uel maxime uidetur esse sapientis); sed ut po- so
tuerint, aut, ut debuerunt, omnibus rebus auditis cognitis etiam reli-
quorum sententiis iudicauerunt, aut re semel audita ad unius se auc-
toritatem contulerunt; sed nescio quo modo plerique errare malunt
eamque sententiam quam adamauerunt pugnacissime defendere quam
sine pertinacia quid constantissime dicatur exquirere. 25
Quibus de rebus et alias saepe nobis multa quaesita et disputata

2 muerare pr V 3 dif fiffi« fnt ex «fff int B 5 uti in B
et audiendo om Vítbr; cf de nat. d. 1 20,56 eheaant M ehceant AV B
8 quidefendunt pr A 9 feque pr A 11 perfenipta pr V
et quibus om om; ab aliquibus ei Schuetzius a quibusdam dett r 12 &
B hec ín ras rec A 15 cuipiam Lambinus m (cf Reisigii scholae τι 65. ed.
ni) recte, misi forte ipsam illorum orationem Cicero. imitatur 18 ommi-

fá,ere dere, in intercolumnio * ommo | fec- (ita r) V 19 1d add A
rudenf V rudef radendo ex rudaf B Statuere 2» ras A [tatuereexim - 2n
ras paulo capaciore V ; fuerit in utroque ftat uere wel ftatu uere 20.21 ut
potuerunt omnibuf AVB. ut potuerint, potuerunt o.r.à., c.e.r.s. Nunc autem
*iudicauerunt (postea At iud. wel Iud. autem, et sic tbmr) re semel audita, atque
ad u.s.a.c. Lambinus tbmr, quod parum cwm iis conuenit quae secuntur; cum
enim hoc enuntiato omnes dici uideantur leuiore illa ratione iudicare, qui potest
per sed addi plerosque ita iudicare ; in. eodemque witio aliorum contecturae sunt
uelut C. Β΄. Hermanni philol. vix 461. quare praestat certe illud. quod posui: duabus
iudicandi rationibus propositis per sed adiungitur earum plerosque non eam sequi
quam debeant. munus apte sed tamen rectius Lambino Muretus war. lect. vix 18
sic ut potuerint: Ο. Τ. 8... c. e.r. s. iudicarunt, an, re semel audita, ad ἃ. s. a. c.?
similiterque Weidnerus philol. xxxvi 90 24 ea«m quae ex enim — A
25 qd V 26 ahafepe pr B nobis om V ἃ nobis Lambinus; wide
Maduwuigiwm de fin. x 4,11

1(

e

15

10 LVCVLLVS 3,9—4,11

sunt et quondam in Hortensi uilla quae est ad Baulos, cum eo Ca-
tulus et Lucullus nosque ipsi postridie uenissemus quam apud Catulum
fuissemus. quo quidem etiam maturius uenimus, quod erat consti-
tutum sl uentus esset Lucullo in Neapolitanum mihi in Pompeianum
naulgare. cum igitur pauca 1n xysto locuti essemus, tum eodem in
spatio consedimus.

Hie Catulus «Etsi heri» inquit «1d quod quaerebatur paene ex-
plieatum est, ut tota fere quaestio tractata uideatur, tamen expecto
ea quae te pollicitus es Luculle ab Antiocho audita dicturum.»

«Equidem» inquit Hortensius «feci plus quam uellem; totam
enim rem Catule Lucullo integram seruatam oportuit. et tamen for-
tasse seruata est; a me enim ea quae in promptu erant dicta sunt,
a Lucullo autem reconditiora desidero.»

Tum ille «Non sane» imquit « Hortensi conturbat me expectatio
tua, etsi nihil est iis qui placere uolunt tam aduersarium; sed quia
non laboro quam|quam] ualde ea quae dico probaturus sim, eo minus
conturbor. dicam enim nee mea nec ea, 1 quibus non, 51 non fuerint,
uinci me malim quam uineere. sed mehercule ut quidem nune se
'ausa habet, etsi hesterno sermone labefacta est, mihi tamen uidetur
esse uerissima. agam igitur sicut. Antiochus agebat. nota enim mihi
res est; nam et uacuo animo illum audiebain et magno studio, eadem
de re etiam saepius, ut etiam maiorem expectationem mei faciam
quam modo fecit Hortensius.»

Cum ita esset exorsus, ad audiendum animos ereximus.

At ille «Cum Alexandriae pro quaestore» inquit «essem, fuit
Antiochus mecum, et erat iam antea Alexandriae familiaris Antiochi

1 horténfiulla (1 add rec) ex horte fhiuilla A4 quà .. fuiffemuf 2» mg
superiore add V 4 Ixneopohtanum ex ineop- .A 1neope pr V pompo
Ilanu pr A 8 tota«fere [d] 5 expecta pr B 9 te add B

Tl
11 catulo AV B Lucullo dett Ven τι tbmr Catule Lucullo serips? feruatam 17
h

ANUS à; : : E c asp ;

15 e&xnf ex etuf wt wid A 16 quam “ον quamquà AV quaquam ft ex
quae 5 lea euwknidum A fixeo ez fimeo A fimm« | eo, e Zn ras, ex
fime|bo «t wid B 17 xxxx*dicaà [dica] V nec ea om V, add B

NOn -:

nonfi- fuerint B fi non fuennt AV sed post (i swpra add rec va ἢ. 6.
uerà V. si (uera «dd Lambinus) non fuerint, non uinci me m. Ven r — uinci
non m. 4 non, si falsa fuerint, τ. me m. »; et ea, in q., sl non fuerint, ἃ.

» e *
me m. b 18 umce umcere | meercula B 19 caufa V

J ta , : . ria :
labefacta “ΚΠ tbmr, e quibus r omnino negat Ciceronem. labefaciendi werbo
wswm esse, iniuria: labefecit est pro Sestio 47,101, labefacta consentientibus

TUM. : ; *

libris de har. resp. 21,60 21 magnof V 22 ex efpectationemyei ex
Ξ Ξ ΘΕ νι S x

-némei V 24 anim. , fueritne «m! incertum B 25 essem Hom

iffem AVB

11

τῷ

Lucullus LVCVLLVS 4,11—12 11

Heraclitus Tyrius, qui et Clitomachum multos annos et Philonem
audierat, homo sane in ista philosophia quae nunc prope dimissa
reuocatur probatus et nobilis; cum quo et Antiochum saepe dispu-
tantem audiebam — sed utrumque leniter; et quidem isti libri duo
Philonis, de quibus heri dictum a Catulo est, tum erant allati Ale-
xandriam tumque primum in Antiochi manus uenerant; et homo na-
tura lenissumus (nihil enim poterat fieri illo mitius) stomachari tamen
coepit. mirabar; nec enim umquam ante uideram. at ille Heracliti
memoriam inplorans quaerere ex eo uiderenturne illa Philonis, aut
ea num uel e Philone uel ex ullo Academico audiuisset aliquando.
negabat, Philonis tamen scriptum agnoscebat; nec id quidem dubitari
poterat, nam aderant mei familiares docti homines P. et C. Selii et
Tetrihus Rogus, qui se illa audiuisse Romae de Philone et ab eo
1050 duo illos libros dicerent deseripsisse. tum et illa dixit Antiochus
quae heri Catulus commemorauit a patre suo dicta Philoni et alia
plura; nec se tenuit quin eontra suum doctorem librum etiam ederet,
qui Sosus inscribitur. tum igitur et cum Heraclitum studiose audirem
contra Antiochum disserentem et item Antiochum contra Academicos,
dedi Antiocho operam diligentius, ut causam ex eo totam cognoscerem.
itaque conplures dies adhibito Heraclito doctisque conpluribus et in
is Antiochi fratre Aristo et praeterea Aristone et Dione, quibus ille
secundum fratrem plurumum tribuebat, multum temporis in ista una

1 qui«, 1 2n ras, fuit quae A chto« machum ex tuf me A
phil«onem [1] 4 «h^ V filonem 5 3 & (post quo) b, add A, om Vtbmr;
particulam. pendentem agnosco, de qua Madwuigius de fin. exe. x p. 88 855 Antonius
* Studien zur latein. Gramm. 1 39 58; poterat enim pergere et quondam ex Antiocho
causam totam cognoul, quod mune multis interiectis poswit als werbis w. 19

4 leuiter dett Ven; ef ww. quideft pr B 5 phil«omf [1].A
alexandnà, à e corr, nescio an in ras A 6 anthiochi« [a w£ wid] .A an-
tiochia. V * 116 pr V 8 Ἢ ἢ. e. enim add B id ante umquam
potwisse excidere monet r, requiritur non magis quam elut de re p. x 30,46 scio

tibi ita placere, saepe enim ex te audiui 9 uiderent xec B 10 uel
e| uelle AB, pr V fileone [1] AB philonem V aux dimuffex [t bis]
.Á audmuf fe ex —wu D (h.e. set wel sed) B 11 phil«omf [1] 4 f5 B

ne ci r non recte dubitare pr A «-ΟΥἿ corr re, dein i litura restitutum
B 12 omí AVB, sed Y hommef mg V, wariae lectionis indicium * supra o
appictum b 13 tretihuf V. nomen reliqui quamwis singulare, cf Guil. Schul-
zius de nomin. propr. Lat. (comment. societ. litt. Gotting. n. s. v 5) 242; Tetrinius
dett Vrsini Crepereius Rocus οἱ r (cf denarius CIL 1482). metnlu codd epist. vi
18,9, ubi M. Aemilii Manutius cl Asconio p. 32,13 K. auxdiui(—[*e,romae

er autdruí feromae A (rom B) fil«one [1] AB phihone V 14 duo'
V, rec A illos duos Ven — duo tbm; wsus utrumque recipit 1118. ex ilh
AV, ex 1116 B antiochof pr B 15 philhon AVB sed media 1 erasa AD;
insiticium esse temere ci r 16 nec««fe [ef] V ΤΠ. 55.521 cum
et Goerenzius m, et sane similia exempla praesto multa, compar nullum

hera chlytum, y ex 1 pr, B 18 antiochü * | contra, in mg add -(ἰ diffe-
rente: | & item an tiochum- A differente pr V 20 conp«leref [1] 4

15

20

1

15

20

12 LVCVLLVS 4,12—5,14 Lucullus

disputatione consumpsimus. sed ea pars quae contra Philonem erat
praetermittenda est; minus enim acer est aduersarius is qui ista quae
sunt heri defensa negat Academicos omnino dieere; etsi enim menmn-
titur, tamen est aduersarius lenior. ad Arcesilan Carneademque ue-
niamus. »

Quae cum dixisset, sic rursus exorsus est: «Primum mihi uide-
mini» (me autem nomine appellabat) «cum ueteres physicos nominatis
facere idem quod seditiosi ciues solent cum aliquos ex antiquis claros
uiros proferunt quos dieant fuisse populares, ut eorum ipsi similes
esse uideantur. repetunt i a P. Valerio qui exactis regibus primo anno
consul fuit, commemorant reliquos qui leges populares de prouoca-
tionibus tulerint eum consules essent; tum ad hos notiores, C. Fla-
minium, qui legem agrariam aliquot annis ante secundum Punieum
bellum tr. pl tulerit inuito senatu et postea bis consul factus sit,
L. Cassium Q. Pompeium. illi quidem etiam P. Africanum referre
in eundem numerum solent; duo uero sapientissimos et clarissimos
fratres P. Crassum et P. Seaeuolam aiunt Tib. Graccho legum auc-
tores fuisse, alterum quidem ut uidemus palam, alterum ut suspicantur
obscurius. addunt etiam C. Marium; et de hoe quidem nihil menti-
untur. horum nominibus tot uirorum atque tantorum expositis eorum
se institutum sequi dicunt. similiter uos cum perturbare ut illi rem
p. sie uos philosophiam bene iam constitutam uelitis, Empedoclen

1 phil«onem [1] 4.8 phihonem V 2 ptermite«ndaà pr ex mittin-

αὐτὶ -maittane B acer, ace 2m ras, r red A 4 leuior dett Ven
εν. ME : :
carnedemq. pr V 6 dixiffx B * noatif, mun ex parte in ras, fuerit
noatif, B 10 reptunt pr A (H) a Dawisius iam AVB iam a dett
Lambinus bm. enim a r. cf de tota hac enmwmeratione Tusc. x 48,116 ualerió
AB 11 leg 5 19 tum ad hos notiores scil. ueniunt, quod ipsum

intercidisse widebatur Kaysero (cf p. 115,14. 151,15. T'usc. 1 48,116. ueniunt inde
ad propriora, similia multa), sed wide Vahlemwm ann. gymn. Austr. xxiv 243 s,
qui confert de diu. x 10,144 post idem ad Antiphontem, cad. p. 60,20 inde
ad iurgium; cf p. 105,17 Madwigius de fim. p. xxix ad. p. 316 13 agrax-
nam [g] A ant B 15 1. caffium quae pompeiu 4 -—caffiumq.— VB
t : 1 :

16 eundem A duouero V, pr wt wid A 11 de permutatione in

* J . M — * L
DB facta wide praefationem aiunt tib; graccho, twm v litura. deletum οἱ in

q: *

exitu add f B aiuntib; gracchof, ( add V an. tis. gracchof, X. tis. in ras

sec fere litt, Γ add A aiunt Ti. Graccho tbmr auctores legum Ven mr
18 ut uidemus et ut suspicantur ex Gruteri et Gwieti sententia del tb, de-

ναῖε r: nam quod de Mario illi dicuntur nihil mentiri, non est eur putentur

ientiri de reliquis omnibus 19 metiuntur, prior t ex c pr wt wid A

n

m&iuntur V 21 (imilex, e ex 1 [ft t| A. (similiter dett Ven τὰ) fimile VB si-

miles dett probante Dawisio. apparet peccatum. αὖ eo qui iungeret. institutum

simile 22 — p. 13,8 ef p. 06,3—10. 88,13. 107,1—7 29 uos del ei Lambin,

fic

cf de leg. xx 2,5 utuof A enpedoclen AB «clem V

14

Lucullus LVCVLLVS 5,14—165 13

Anaxagoran Democritum Parmeniden Xenophanen, Platonem etiam et
Socratem profertis. sed neque Saturninus, ut nostrum inimicum po-
tisumum nominem, simile quiequam habuit ueterum illorum nec
Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti uerecundia. et tamen
isti physici raro admodum, cum haerent aliquo loco, exclamant
quasi mente incitati, Empedocles quidem ut interdum mihi furere
uideatur, abstrusa esse omnia, nihil nos sentire nihil cernere nihil
omnino quale sit posse reperire; maiorem autem partem mihi qui-
dem omnes isti uidentur nimis etiam quaedam adfirmare plusque
profiteri se scire quam sciant. Quod si illi tum in nouis rebus quasi
modo nascentes haesitauerunt, nihilne tot saeculis summis ingeniis
maxumis studiis explicatum putamus? nonne cum iam philosophorum
diseiplmae grauissimae constitissent tum exortus est wí in optuma
re p. Tib. Graechus qui otium perturbaret sie Arcesilas qui consti-
tutam philosophiam euerteret et in eorum auctoritate delitisceret qui
negauissent quiequam sciri aut percipi posse. quorum e numero
tollendus est et Plato et Socrates, alter quia reliquit perfectissimam
disciplinam, Peripateticos et Academicos, nominibus differentes re
congruentes, a quibus Stoici ipsi uerbis magis quam sententiis dis-
senserunt, — Socrates autem de se ipse detrahens in disputatione plus
tribuebat is quos uolebat refellere; ita cum aliud diceret atque sen-
tiret, libenter uti solitus est ea dissimulatione quam Graecl εἰρωνείαν
uocant; quam ait etiam in Africano fuisse Fannius, idque propterea
uitiosum in illo non putandum quod idem fuerit in Socrate.

1 ana«xagoran [g] x red ut wid, A parmeniden, i priore n nescio
quid cwm ras corr B Xenophanem Platonem Victor(ws xeno platonem
AVB, sed xeno. et in mg add /. phonte V 2 ufm V 3 ueterem pr

. " x9
AVB 4 arceffile uel «le B, pr AV 5 herentaliquo alieo [1] ex he-
rentlaheo V 6 menutati AV furere uideat, e uid e corr et, praeter
e wt wid, in ras; e quae sequitur ft ex t B 8 reperire corr »nn b

mihi quidem ommes a reliquis seiwngit r speciose nom uere, nam maiorem partem
apparet esse plerumque »on plerosque, θέ opponitur raro admodum εἰ. 5
10 se om V 10—12 ef p. 109,1—3 13 exortus dett Hom exorfuf
AVB ut post tum add V, post est dett Ven nu 14 tib rad ex
tb; B, ez tia A tbi V Ti. tbmr perturbar&ur V hor V
15 meoru ff rad ex me- A auctontate 4 -tem V delitesceret

h
Ven m 16 aut ez ut B 21 tnbuebat hif AV tnbux«e batif [a] (h pr)

: 7: fcer&
B ahud atq., i» mg 4 cognofcenf V dicer& ex ere B 22 est
dett Rom .eet 4 e& VB graecilromamn, prior i red ut wid, l e corr
uel add .A greci romw corr gre V graeci« iroman ex cn ron D in
omni oratione simulatorem, quem εἴρωνα Graeci nominarunt, Socratem acce-
pimus de οὐ. τ 30,108; ef Hirzelius quaest. τι 1,365 28 axi ex aut A

fanmnruf B. cf de orat. n 67,210 Brut. 81,299

15

20

10

15

14 LVCVLLVS 6,16—17 Lucullus

Sed fuerint illa uetera 51 uoltis incognita: nihilne est igitur
actum, quod inuestigata sunt, posteaquam Arcesilas Zenoni ut pu-
tatur obtrectans nihil novi reperienti sed emendanti superiores in-
mutatione uerborum, dum huius definitiones labefactare uolt, conatus
est clarissimis rebus tenebras obducere. cuius primo non admodum
probata ratio (quamquam floruit cum acumine ingeni tum admirabili
quodam lepore dicendi) proxime a Lacyde solo retenta est, post
autem confecta a Carneade. qui est quartus ab Arcesila; audiuit
enim Hegesinum, qui Euandrum audierat, Lacydi discipulum, eum
Arcesilae Laeydes fuisset. sed ipse Carneades diu tenuit, nam no-
naginta uixit annos, et qui illum audierant admodum floruerunt. e
quibus industriae plurimum in Clitomacho fuit (declarat multitudo
librorum), ingenii non minus in Hagnone, in Charmada eloquentiae,
in Melanthio HKhodio suauitatis; bene autem nosse Carneaden Stra-
toniceus Metrodorus putabatur. iam Clitomacho Philo uester operam
multos annos dedit; Philone autem uiuo patrocinium Academiae non
defuit. Sed quod nos facere nune in[|e|gredimur, ut contra Academicos
disseramus, id quidam e philosophis et 11 quidis non mediocres fa-
eciundum omnino non putabant, nec uero esse ullam rationem dispu-
tare eum iis qui nihil probarent, Antipatrumque Stoicum qui multus
in eo fuisset reprehendebant; nec definiri aiebant necesse esse quid
esset cognitio aut perceptio aut, si uerbum e uerbo uolumus, con-

1 ueteribus Bentleius tbm, sed incognita swnt quae non certa ratione sunt
perquisita, significatione ducta. ab usw iudiciario; cf p. 54,16. 51,1. 76,5. 99,1. 6.
103,19. 146,7. 148,10 de div. τι 14,33 al. uetera de nat. d. 11 32,80 9 inuesti-
gatum est Ven; wide Madwuigiwm emend. 12i ss acerfilaf A 3 ob-
traetanf V woui e eorr manw antiquissima (N dimidia cum o et ἃ dimidia
cum 1 2n ras) A emendandif fuperioraf pr. B 3 inmutatione corr
-nef AB 4 oum ez 1n pr ut wid A 6 cum corr tum V 1 fole
prV 8 confecta dett Manutius conficta AVB 9 hegeffin«u er -imü
B egenum V 11 quillu A 13 Hagnone Christius, cf Academ?tcorum
inde Herculanensis 23,4 p.84 Mekleri Zellerus. de philos. Graec. τὰ 1 ,925 m.
quam
ed. 1i hac -enne- B hae xonne V hacquam, quam 2n ras vi uel vir litt . A Aeschine
r cum. Dawisio cl de orat. x 11,45, ubi quod Hagnon non commemoratur, ne Me-
lanthius quidem mxx echar mada (ex eharmada ewm ras pr) eloquentiae V
m earmade loquentiae corr in carneade eloquentiae ἡ 14 melanthio, nt
ft ex m, hio in ras A rodio AB, pr V carneadem V carneadex, "ex
in ras paulo ampliore A carneadenf tratomiceuf corr «dens ftr» B 15 chi-
tomacho sed prima litterae m hasta del ut wid .A phil«o [1] B 16 phi-

-

hnone sed posterior 1 paene erasa B uino ex «ul Α 11 quif pr nisi

ς ag e.
Ed. A iegredimur eorr egre B, in*«gre A megredimur V et

PASE, 18 qujdàm [fuerit 6] ex quadam 4A et red wid A h V
faciundüx* ex faciunt dü wt wid, certe fuit nt» A faciunt dum ex facium

dum εὐ wid V 19 uero«, o e corr Á ποτὰ VB uerum enim Ven enim dett
Goerenzius; cf p. 53,20 Tusc. 1 24.6 em. 20 οὔκ, ἃ et τ red ut uid, j add
A cum hif, ἢ lzneola transuersa deleta, postea ipsa lineola erasa V. 21 fuiffe
pr B agebant pr B xeceffeeffe in ras x fere litt A 22 aut prius add B

1

m

18

Lucullus LVCVLLVS 6,17—18 15

prehensio, quam χατάλημψιν illi uocant; eosque qui persuadere uellent
esse aliquid quod conprehendi et pereipi posset inscienter facere dice-
bant, propterea quod nihil esset clarius ἐναργείᾳ — ut Graeci, per-
spieuitatem aut euidentiam nos si placet nominemus fabricemurque
si opus erit uerba, ne hie sibi» (me appellabat iocans) «hoe licere
soli putet — sed tamen orationem nullam putabant inlustriorem
ipsa euidentia reperiri posse, nee ea quae tam clara essent defi-
nienda censebant. alii autem negabant se pro hae euidentia quic-
quam priores fuisse dicturos, sed ad ea quae contra dicerentur dici
oportere putabant, ne qui fallerentur. plerique tamen et definitiones
ipsarum etiam euidentium rerum non inprobant: et rem idoneam
de qua quaeratur et homines dignos quibuscum disseratur putant.
Philo autem dum noua quaedam commouet, quod ea sustinere uix
poterat quae contra Àcademicorum pertinaciam dicebantur, et aperte
mentitur ut est reprehensus a patre Catulo, et ut docuit Antiochus
in id ipsum se induit quod timebat. cum enim ita negaret quic-
quam esse quod eonprehendi posset (id enim uolumus esse ἀχατά-
Aquzrov), si illud esset, sicut Zeno definiret, tale uisum (iam enim
hoc pro φαντασίᾳ uerbum satis hesterno sermone triuimus) — uisum

ACADEMICVS III

4 Quintilianus inst. or. v1 2,92 insequitur ἐνάργεια, quae ἃ Cicerone in-
lustratio et euidentia nominatur. «cf Krischius p. 185 (59), de inlustratione wu. 6
part. or. 6,20 16ss Augustinus c. Acad. τι 8.11 sed uerum non posse com-
prehendi ex illa Stoici Zenonis definitione arripuisse uidebantur, qui ait id
uerum percipi posse quod ita esset animo impressum ex eo unde esset ut esse
non posset ex eo unde non esset

1 qua»catalempfinsjlla er quàquatalemphimilh B; catalemphin etiam AV,

ef p. 54,8 2 ahquod A ahqd VB, cwm ras corr qd 92 3 clanuf
fenerge aut pr AVB, corr »geaxut A -ge a-ut B, similiter V, sed in hoc cor-
rectionis signa, erasa ; enarigia Ven τι 4 eunden tiam b 5 ne dett
Hom Ven nec AVB 6 putet soli Hom mr rationem Dwumesnilus

now. ann. cxv 160; wide p. 89,13 de re p.1 24,88 QXIreperife ἯΙ

LA
8 cenfebant, c inm ras pr ex cl uel d ut wid, b ex r V cenferant AB

negebant pr b próace umdentaa, h add pr, p cum ras ex b B 9 ad
om V dicerentur|, r extrema red opinor A 10 xxequi«fallerent«*, xe
in ras τν litt [p ut wid] f£ incertwm ex Ü corr an red [ur] A xequifallerentur, 1
red wid, f ez UV 11 eudentiuü corr —tià, sed illud restitutum radendo V

15 Catuli ex 'antiquo libro Manutius, et solet sane Catulus pater dicere,
qaam p. 8,9 suam rationem habet 17 aca«talepton A acatalempton VB (ef
τι. 1) καταληπτόν Ald Turnebus aduers. va 1 b. scribit quasi posuerit omnia in-
comprehensibilia esse, fere wt de nat. d. 11: 39,92 nihil esse quod deus efficere
non possit, et quidem sine labore ullo qwasi scripserit omnia deum efficere
posse, wel ut de re p.1: 4,9 nulli erant antea maritunii praeter Etruscos et
Poenos, alteri mercandi causa latrocinandi alteri haec extrema mon congruunt
cum, prioribus misi sic fere conformatis soli maritumi erant Etrusci et Poeni

19 fantaha AVB JDiog. Laert. vix 50 (cf 46) νοεῖται δὲ ἡ φαντασία ἡ

10

18

16 LVCVLLVS 6,18—7,20 Luewullus

igitur inpressum effictumque ex eo unde esset quale esse non posset
ex eo unde non esset (id nos a Zenone definitum rectissime dici-
mus; qui enim potest quicquam conprehendi, ut plane confidas per-
ceptum id cognitumque esse, quod est tale quale uel falsum esse
possit) — hoc cum infirmat tollitque Philo iudicium tollit inco-
gniti et cogniti; ex quo efficitur nihil posse conprehendi. ita inpru-
dens eo quo minime uolt reuoluitur. Quare omnis oratio contra Aca-
demiam suscipitur a nobis, ut retineamus eam definitionem quam Philo
uoluit euertere; quam nisi optinemus, percipi nihil posse concedimus.

Ordiamur igitur a sensibus; quorum ita clara 1udicia et certa sunt,
ut, si optio naturae nostrae detur et ab ea deus aliqui requirat
contentane sit suis integris incorruptisque sensibus an postulet melius
aliquid, non uideam quid quaerat amplius. nec vero hoc loco ex-
pectandum est dum de remo inflexo aut de collo columbae respon-
deam; non enim is sum qul quidquid uidetur tale dicam esse quale
uideatur; Epicurus hoc uiderit et alia multa. meo autem iudicio
ita es& maxima in sensibus ueritas si et sani sunt ae ualentes et
omnia remouentur quae obstant et inpediunt. itaque et lumen mutari
saepe uolumus et situs earum rerum quas intuemur, et interualla
aut eontrahimus aut didueimus, multaque facimus usque eo dum
aspectus ipse fidem faciat sui ludiei. quod idem fit m uocibus in
odore in sapore, ut nemo sit nostrum qui in sensibus sul cuiusque
generis iudicium requirat acrius. adhibita uero exercitatione et arte,
ut oculi pictura teneantur aures cantibus, quis est quin cernat quanta

E]

ἐναπεσφραγισμένη., οἵα οὐκ ἂν γένοιτο ἀπὸ μὴ ὑπάρχοντος; cf Sextus hypot. τι 4
adu. math. vix 248. 426 al., infra p. 109,18 85. (Zeno 59 Arn.)

1 effictumque dett Ven τι effectum que A4 equae V eq; B, quod etsi
nonnunquam. rectene. corrigatur ambigi potest. (uelut. p. 48,5. Caes. de b. G. vu
22.1, cf de nat. d. 1 28,65 Bonnelli lexicon Qwuintilianewm s. wu.) , tamen et hoc loco

ἀπὸ ὑπάρχοντος κατὰ τὸ ὑπάρχον ἐναπομεμαγμένη καὶ ἐναποτετυπωμένη καὶ
9 ' M

οἱ p. 109,14. Graecum. exemplum wix sintt dubitari, wide Tim. 10,84 unde
ee B, corr eet AV 1et 2 quod pro unde Lambinus cl p. 109,13. 16 s; sed wide

Augustinum. supra, itaque. Ciceronem. ait Maduigius de fin. v 26,16 id. scribere
debwisse, non scripsisse, quod Lambinus poswit, r autem partem. tantum defini-
tionis posuisse; mihi wid ὑπάρχον intellexisse quasi esset. τὸ ὑποκείμενον
3 peepta corr «οὖν nom deleta à V 6 et*««cogmti, c i» ras A 8 re-
teneamuf pr AV rex teneamuf [ft c] corr «πη. .B 10 quarü pr A

13 ne A 14 mflexu V 15 wonxe—ni«xjf fum ex wonne nimmf fum
a

(N red) .A non enmmxf,fum [m] B q add A udeatur B umdetur A;

cf p. 14,13 16 «€picuruf [punctum opinor| € ex e A me pr V

17 xjta ex ita ut wid A ifta V 20 aut deducimuf. multaq: faeimuf 2n mg

N : : :
add V eodem pr V 92 quiin F' cujuf quae, j in ras, fwit c

u
uel o, etiam prior hasta litterae u ft add, wt fuerit cuoi A 94 & ocuh V
ei A &e DB; an si ei oculi? pietuira teneantur, a tenea red .A ut
oculi ... eantibus er Dawisii suspicione del tbm, defendit post Ernestum r
qui«ncernat, n e corr, fuisse wid quuncernat A quin cernet corr quijn - rec V

Lucullus LVCOVLLVS 7,20—22 X

uis sit in sensibus. quam multa uident pictores in umbris et in
eminentia quae nos non uidemus; quam multa quae nos fugiunt
in eantu exaudiunt in eo genere exercitati, qui primo inílatu tibi-
cinis Antiopam esse aiunt aut Andromacham, cum id nos ne suspi-
cemur quidem. nihil necesse est de gustatu et odoratu loqui, in
quibus intellegentia etsi uitiosa est quaedam tamen. quid de tactu
et eo quidem quem philosophi interiorem uocant aut doloris aut uo-
luptatis, in quo Cyrenaici solo putant ueri esse iudicium, quia sen-

(21) tiatur — potestne igitur quisquam dicere inter eum qui doleat et inter

21

eum qui in uoluptate sit nihil interesse, aut ita qui sentiet non
apertissime insaniat? Atqui qualia sunt haee quae sensibus percipi
dicimus talia secuntur ea quae non sensibus ipsis percipl dicuntur
sed quodam modo sensibus, ut haee: *illud est album, hoe dulee,
eanorum illud, hoe bene olens, hoc asperum": animo iam haec tene-
mus conprehensa non sensibus. 'ille" deinceps *equus est, ille canis".
cetera series deinde sequitur maiora nectens, ut haee quae quasi
expletam rerum conprehensionem amplectuntur: 81 homo est, animal
est mortale rationis particeps". Quo e genere nobis notitiae rerum
inprimuntur, sine quibus nee intellegi quiequam nec quaeri »ec dis-
putari potest. quod si essent falsae notitiae (ἐννοίας enim notitias
appellare tu uidebare) — si igitur essent eae falsae aut eius modi

1 mulü V, pr B; multa uident pictoref praeter mul red, wt incertum sit

fueritne primitus multa an multi A 2 nos prius om V fuum. (uel fuerit
fiuun, non fuit fuu neque fuum) B 3 imflatu«tj biermif (posterior t ex
parte in ras) nisi fallor ex inflatuti ucimf B inflatuuti breimW, prior u add,
if im ras, rec V 4 antiopam pwnctwum mescio am casu i faetum. V 5 qui-
denihil pr B degufítau& pr B loqurexx1mn B 6 uitiosa] obtusior
Sehwuetzius uilior b. ef de nat. d. τι 58,146 quibe pr A 8 cui assen-

tiantur Gietus cui assentiamur JDawisiws cui adsentiatur passiwe (cf p. 81,8)
Maduigius emend. 31 bm quia sentiat (scil tactus) c? Faber. nihil mutandwm
iudico cum Orellio et r, siue cum hoc interpreteris δι αὐτὸ τὸ πεπονθέναι siue
sentiri intellegas dolorem awt uoluptatem; quamquam dubites an interciderit id unum
uel solo illo, cf p. 108,11. 150,19 Beatus adu. math. vix 191 φασὶν οὖν οἱ Κυρηναικοὶ
κριτήρια εἶναι τὰ πάϑη xl μόνα καταλαμβάνεσθαι. χαὶ ἀδιάψευστα τυγχάνειν,
τῶν δὲ πεποιηκότων τὰ πάϑη μηδὲν εἶναι καταληπτὸν μηδὲ ἀδιάψευστον
9 qui doleat et inter eü i» mg add V 10 xta qui* [f] AB. qut V
fentient B sentiat dett Ald m. simile de fato 8,15 med. 14 olenf« [1] B
hoc fperum pr A 15 ila d— pr B 16 feraef ex fenief wt wid
B ut haec post amplectuntur transponebat Walkerus 17 rerü com-

he Ε : - -
prenfionem amplectuntur, l/neola add, werbwm mediwm in ras pawlo ampliore,

a red Α 18 ratiomí in mg add V 19 difputari. A Btbmr. aut|dif-
putari, aut im mg add V. mec addidi cl de nat. d. 1 16,43 20 noticie
/appellare|e«tu, v ex a [f corr e wt wid] [c1 wel e1], ón mg "/ennoeaf enum| no-
titiaf B ennaeaí (posterioróis e pars swperior utrum e corr am red in-
certum. 4n. loco paene euumido; certe ὁ mon widetur. fuisse) A enno eaf V

21 effent«eae falfe, ea im ras A -ea ejfallae V elfent« eae — ex «nte ae —» B
essent hae e Ven r

10

15

18 LVOVLLVS 7,22—8,23 Lucullus

uisis inpressae qualia uisa a falsis discerni non possent, quo tandem
his modo uteremur, quo modo autem quid cuique rei consentaneum
esset quid repugnaret uideremus? Memoriae quidem certe, quae non
modo philosophiam sed omnis uitae usum omnesque artes una maxime
continet, nihil omnino loci relinquitur. quae potest enim esse me-
moria falsorum, aut quid quisquam meminit quod non animo con-
prehendit et tenet? Ars uero quae potest esse nist quae non ex una
aut duabus sed ex multis animi perceptionibus constat; quam si
subtraxeris qui distingues artificem ab inscio: non enim fortuito
hune artificem dicemus esse illum negabimus, sed eum alterum per-
cepta et conprehensa tenere uidemus alterum non item. cumque
artium aliud eius modi genus sit ut tantum modo animo rem cernat,
aliud ut moliatur aliquid et faciat, quo modo aut[em | geometres cernere
ea potest quae aut nulla sunt aut internosei a falsis non possunt,
aut is qui fidibus utitur explere numeros et conficere uersus; quod
idem in similibus quoque artibus continget, quarum omne opus est
in faciendo atque agendo. quid enim est quod arte effici possit nisi
is qui artem tractabit multa perceperit?

Maxime uero uirtutum cognitio confirmat percipi et conprehendi
multa posse. in quibus solis inesse etiam scientiam dicimus, quam
nos non conprehensionem modo rerum sed eam stabilem quoque et
immutabilem esse censemus, itemque sapientiam artem uiuendi, quae
ipsa ex sese habeat constantiam; ea autem constantia si nihil habeat
percepti et cogniti quaero unde nata sit aut quo modo. quaero etiam
ille uir bonus, qui statuit omnem cruciatum perferre, intolerabili

1 difcern] ex «ne B; difcermi npoffent, ni n e corr, quid. fuerit incertum in

: ο T
loco euanido Α qx tandem, o add, t e corr aut red, puto fuisse qd t— Α
2 iis tbmr aut ex aut B rea [g] 8 confentaneu, lj-
neola add, post u ft f erasa Α 3 udemuf V, pr AB qua ez qua
AV 4 ommf utae AVB nisi quod ( add wid in V; omnem uitae usum
Walkerus tm. omnes (wel —nis, sed «t sit quarlus casus) uitae usus DBremius br.
emnem witam tam saepe dicit Cicero, wt wi liceat. dubitari omfí qui A,
ommí qui V, omnef qui 5, in omnibus corr que; ft fuit. omnisque uno
7 ; ; - V
V 8 aut ex «sw Ciceronis B et Vtb, corr aet A aut ex duabus
Ven n, cf p. 41,6 quam perceptionem dici (cf w. 10) recte scripsit Ma-
dwuigius emend. 139, cf idem de fin. 11 19,01, cuz non recte obloquitur v, p. 53,4;
quas Walkerus b 10 dicem ex «m B negaumuf pr AVB5

11 uidebimus Lambinus 13 aliquo & V aut- [e] .4 autem V aut B,
ef τι. 2 geom&ref ex «nf V geometn( AB (?n hoe f et e quae sequitur e corr
pr) 14 aut priws ex ut 4 falhf, 1f ft e corr V 17 poffet AB,
pr V 19 urtutü, ü im ras rec, wid fuisse t A 20 in quibus 7. e.
in percipiendo et comprehendendo; eo enim quae sequitur disputatio spectat ommis

20—22 cf p. 54,14 21 non add rec A 921.92 &immutabilem ex
&imute B Sextus hypot. τι 214 ἡ uiv γὰρ ἐπιστήμη βέβαιόν τι καὶ ἀμετά-
πτωτον πρᾶγμα εἶναι ϑέλει; ef Tim. 9,8 23 fefe AB le V 24 pcepti

: ; : , ; ; E 2,
media euanida, wt fueritne p incertum sit A nacta AB necta V

n2
[2n

Lucullus LVOVLLVS 8,23—96 19

dolore lacerari potius quam aut offieium prodat aut fidem, eur has
sibi tam graues leges inposuerit, cum quam ob rem ita oporteret
nihil haberet conprehensi percepti cogniti constituti: nullo igitur modo
fieri potest ut quisquam tanti aestimet aequitatem et fidem, ut eius
eonseruandae causa nullum supplicium recuset, nisi is rebus adsensus
sit quae falsae esse non possint. lpsa uero sapientia si se ignorabit
saplentia sit necne, quo modo primum obtinebit nomen sapientiae ?
deinde quo modo suscipere aliquam rem aut agere fidenter audebit,
eum certi nihil erit quod sequatur? cum uero dubitabit quid sit ex-
tremum et ultimum bonorum, ignorans quo omnia referantur, qui
poterit esse sapientia? atque etiam illud perspieuum est, constitui
necesse esse initium quod sapientia eum quid agere incipiat sequatur,
idque initium esse naturae accommodatum. nam aliter adpetitio (eam
enim uolumus esse ὁρμήν, qua ad agendum impellimur et id adpe-
timus quod est uisum) moueri non potest. illud autem quod mouet
prius oportet uideri eique credi; quod fieri non potest, si id quod
uisum erit discerni non poterit a falso. quo modo autem moueri
animus ad adpetendum potest, si id quod uidetur non percipitur ad-
commodatumne naturae sit an alienum? itemque, 51 quid officii sui

sit non occurrit animo, nihil umquam omnino aget, ad nullam rem ?

umquam inpelletur, numquam mouebitur. quod & aliquid aliquando
acturus est, necesse est id ei uerum quod occurrit uideri.

Quid quod, si 1sta uera sunt, ratio omnis tollitur quasi quaedam
lux lumenque uitae: tamenne in ista prauitate perstabitis? | nam
quaerendi initium ratio attulit, quae perfecit uirtutem, cum esset
ipsa ratio confirmata quaerendo; quaestio autem est adpetitio cogni-

4 aeftimat V, pr AB 5 mh hif AV Ent er nuf B 6 possunt
Ven Dhifeignorabit | fapientia 2n img add A 7 primum quo modo
οἱ Lambin, sed cf de off. x31 83,117 nam ubi primum prudentiae locus dabitur?
accus. 11 18,44 quare enim primum ille adesse noluit ... deinde tu eur ... iudices
alios sortitus es? nomew, me 172) ras, Ν ex e, fuisse wid nomme B
8 dem B 9 dubitaut V, pr AB extremum, t i» ras paulo maiore,
quid fuerit obscurum B 12 neceffe, ef i» ras A 19 offii 4 officn
VB 20 nihil«uqua [1] A 21 nu mouebitur? (0m quam) V
23 quidqd, sed quid linea del rec, V quid 51, si ci Wichertus *die lateinische
Stillehre p. 12, quia id wsu Ciceronis flagitetur; qui usus mihi non is uidetur
esse qui exceptionem non admittat. post uitae τ. 34 lenius incidunt tb ista
non quae modo dixit Lucullus sed. quae adwersarios fecit statuere 24 dux
lumenque Bentleius, quoddam decus lumenque ci r nom melius; rationem dici
arbitror et witae lucem adferre et ipsam quam mazcime in wita lucere

pxftabitif [e «t£ d] A p*«ftabitif [ae] B 95 perfict prior 1 corr e,

posterior primum corr e, deinde cwm ras restituta | V. perficit uirtutem,

cum est ipsa Christius 26 ratio wt p. 80,8 addendum ita hie delendwm
quia 8

censet Reitzensteinus ex [&?2] B cogmtüonif.«quaeftiomifq.. — fiif,

superseripta paene erasa, illa quaelt et reliqua e corr atque praeter «οὐ Zn ras

15

25.

10

15

80 LVCVLLVS 8,26—9,27 Lucullus

tionis quaestionisque finis inuentio; at nemo inuenit falsa, nec ea
quae incerta permanent inuenta esse possunt, sed cum ea quae quasi
inuoluta ante fuerunt aperta sunt, tum inuenta dieuntur: sic et ini-
tium quaerendi et exitus percipiundi et conprendendi tenet. itaque
argumenti conclusio, quae est Graece ἀπόδειξις, ita definitur: ratio
quae ex rebus pereeptis ad id quod non percipiebatur adducit. quod
sj omnia uisa eius modi essent qualia 1sti dieunt, ut ea uel falsa
esse possent neque ea posset ulla notio discernere, quo modo quem-
quam aut conclusisse aliquid aut inuenisse dicemus, aut quae esset
conclusi argumenti fides? ipsa autem philosophia, quae rationibus
progredi debet, quem habebit exitum? sapientiae uero quid futurum
est, quae neque de se ipsa dubitare debet neque de suis decretis
(quae philosophi uocant δόγματα), quorum nullum sine scelere prodi
poterit; eum enim deeretum proditur lex ueri rectique proditur, quo
e uitio et amieitiarum proditiones et rerum publiearum nasci solent;
non potest igitur dubitari quin decretum nullum falsum possit esse
sapientis neque satis sit non esse falsum sed etiam stabile fixum
ratum esse debeat, quod mouere nulla ratio queat. talia autem

(agnoscebam ( inter à et e, et αὖ altero Y wsque ad x haec fq. fimf, wt coni-
ciam primo fwisse quae scripsi cum 4) B cognitiomf quaef |ftiomf. que eft fimf
(C dn. énitio wersus add) V

1 necta pr V 2 pmanent«[1] 5 3 inuoluptate fuerunt, in inter-

colwumnio .f- lun V muolutax* fuerunt, ta i» ras, im qua extrema agnoscebam e,
in prima. potest fuisse p Atbmr 1nuoluta«fuerant«x* , inde a t priore ita partim
in ras partim. add B, wt post ἃ mediam agnoscatur p, in extremo erunt et eredi
possit. fuisse olim 1muoluptate an fuerunt recipiendumque duxerim quod ci t

; 1
4 Ἐπ 1 (S corr, copr et hendei 2» ras, fwit &p
hen

dendi, nisi quod & incertum 1) conpdendi A conphen|dendi, hen add V

Itaq. τ ΐ
ten&./ 1taq; argumti B tenet; argumenti A tenet argamenti V. et itaque re-
cepi cwm v, quod paene necessarium. est. ad. nexum sententiarum, et tenet. tenui
cwm. Gwieto, et rationem tenere puto satis intellegi in hoc loco quo de ipsa ratione
agibur ; quod cui secus wideatur ἐδ ratio inserat post sie cwm W'alkero (nam
exitum seribere ewm Lambino wix necesse est); tenetur. argumenti Bentleius tbmr
comprendendi facultate tenetur.- JArnimius Chrysipp. fr. 103 5 apodrxl
AVB 6 ex ex et A peiprebatur ratio adducit, ur e corr pr B
7 ili rad ex —a A ita V, pr B 8 notio] ratio Arnimius Chrysipp. fr. 111 ;
wide p. 83,22 9 diceremus dett Rom tbmr temere ut opinor, quoniam nunc ?udi-
eandwm. est. qui olim. fieri potuerit ut quisquam. inwueniret aliquid, si wera wisa a
falsis mulla. posset. motio discernere, et poterat pergere aut quam esse conclusi
argumenti fidem wel rursus ad haec conformare illa sic quo modo quisquam aut
conelusisset aliquid aut inuenisset, sed malwit wuariare orationem, wt wariawit
deinceps cwm quem habebit exitum posuit et reliqua, non haberet nee habere

* -
dicemus eet ex ee A 11 debet ex «οὖ B 12 quam oneq. pr V
13 dogmata AB doce V; cf p. 81,13; 146,6. 8 de fin. τι 32,105 14 uera
sed rad a 2n 1 mutari coepta B 16 Non« e» Nom V 17 fapientif neq,
neq; 2n ras v fere litt rec A. fap1entifq- V. fapientif quae 5 fatiht pr V

28

29

Lucullus LVCVLLVS 9,27—9?9 81

neque esse neque uideri possunt eorum ratione qui illa uisa e quibus
omnia decreta sunt nata negant quicquam a falsis interesse. Ex
hoe illud est natum quod postulabat Hortensius, ut id ipsum saltem
perceptum a sapiente diceretis, nihil posse percipi sed Antipatro
hoe idem postulanti, cum diceret ei qui adfirmaret nihil posse per-
eipi [consentaneum esse| unum tamen illud dicere percipi posse
consentaneum esse, ut alia non possent, Carneades acutius resistebat.
nam tantum abesse dicebat ut id consentaneum esset, ut maxime
etiam repugnaret. qui enim negaret quiequam esse quod pereipe-
retur, eum nihil excipere; ita necesse esse ne 1d ipsum quidem, quod
exceptum non esset, conprendi et percipi ullo modo posse. Antiochus
ad istum locum pressius uidebatur aecedere. quoniam enim id habe-
rent Academici decretum (sentitis enim iam hoc me δόγμα dicere),
nihil posse percipi, non debere eos in suo decreto sicut in ceteris
rebus fluctuari, praesertim cum in eo summa consisteret: hane enim
esse regulam totius philosophiae, constitutionem ueri falsi cogniti
ineogniti; quam rationem quoniam susciperent docereque uellent quae
uisa accipi oporteret quae repudiari, certe hoe ipsum, ex quo omne
ueri falsique iudieium esset, percipere eos debuisse; etenim duo esse

haee maxima in philosophia, iudicium ueri et finem bonorum, nec:

sapientem posse esse qui aut cognoscendi esse initium ignoret aut
extremum expetendi, ut aut unde profieiscatur aut quo perueniendum
sit nesciat; haec autem habere dubia nec is ita confidere ut moueri
non possit abhorrere a sapientia plurimum. hoe igitur modo potius

1 ratione quijilla uifam aequib; V rationeq illa ufa equib; , duo q red ut

. . . . J . 1 *
aid, interiecta in ras x fere litt, ^ add A ratione quilla wuifae***e quib; ex

ratione quiilla uifequb; quib; μέ wid 5 2 negant« [89] B 3 utidipfu
praeter pfü in ras A 4 dicer&hif. V ante patro pr A. cf p. 129,15
(fr. 291 Arn.) 5 qui corr que AVB pof, poffe, om percipi B

6 consentaneum esse oe loco, wbi om M, anticipatum puto cum tbmr ex w. 1
propter proximorum similitudinem, posse percipi e£ percipi posse; alterwm del
Manutius dicere corr eret rec V * acciuf pr A 8 utei,con|fenta-
neum V, wnde ut id ei Lembinus, utei deleto id t; sed mente aberrasse uidetur
librarius αὐ w. ὃ ee B 10 qdceptu B 11 poffe eorr poffet V poffem
B 13 dogma V, ex —m€ ft pr A, er docma B; cf p. 80,12 15 fluc

οὐ ματι, ie add V. actiuum praetulit r, deponenti enim primum Liuium wuswm esse,

quae ratio admodwm inoerta est; Cicero fluctuat seripsit ad Att. τι 12,3

eox [f] B 17 docereque et quae secuntur suo more wituperat Hawetus albi

Herwerdeniani p. 88 17.18 quae uisa accipi £ quaeuifacecipi* [o w£ wid] A

epo V ep B 18 et quae N Ven t sed hic dubitans ?pse exxxquo

[in] B 21 ee posterius erasum .A, del bm; cf p. 52,5 Stangelius Tullian. 55
initium ewm ras ex müttum «t£ wid V 22 expetenti pr b

23 dubia|«necnf ex dubijaneecuf uel uf ut wid B; hif A ΓΤ 24 poffunt
sed prior hasta litterae u eradi coepta B possit scil. sapiens Walkerus, sed. wide
4p. 80,18

CrceRO ed. Plasberg 6

r2
e

1

2

σι

e

e

89 LVCVLLVS 9,29—10,31 Lucullus

erat ab his postulandum ut hoc unum saltem, percipi nihil posse, per-
ceptum esse dicerent. Sed de inconstantia totius illorum sententiae
— si ulla sententia euiusquam esse potest nihil adprobantis — sit
ut opinor dietum satis.

Sequitur disputatio copiosa illa quidem sed paulo abstrusior — ^;
habet enim aliquantum a physicis, ut uerear ne maiorem largiar ei
qui eontra dieturus est libertatem et licentiam; nam quid eum fae-
turum putem de abditis rebus et obscuris, qui lucem eripere conetur?
— sed disputari poterat subtiliter quanto quasi artificio natura fa-
bricata esset primum animal omne deinde hominem maxime, quae
uis esset in sensibus, quem ad modum prima uisa nos pellerent,
deinde adpetitio ab his pulsa sequeretur, tum ut sensus ad res per-
cipiendas intenderemus. Mens enim ipsa, quae sensuum fons est atque
etiam ipsa sensus est, naturalem uim habet, quam intendit ad ea
quibus mouetur. itaque alia uisa sie arripit ut iis statim utatur;
alia quasi recondit, e quibus memoria oritur; cetera autem similitu-
dinibus construit, ex quibus efficiuntur notitiae rerum, quas Graeci
tum ἐννοίας tum προλήμψεις uocant; eo cum accessit ratio argu-
mentique conelusio rerumque innumerabilium multitudo, tum et per-
ceptio eorum omnium apparet et eadem ratio perfecta his gradibus
ad sapientiam peruenit. ad rerum igitur scientiam uitaeque constan-
tiam aptissima cum sit mens hominis amplectitur maxime cognitionem
et istam χατάλημψιν. quam ut dixi uerbum e uerbo exprimentes

2 fede 1n conítantia V 3 sit| est Ernestus tb, sed cf mr, Muellerus nou.
ann. cvi (1873) 351 n.11, ad Seyfferti Laeliwm p. 346; Tim. 10,51 4 u1ctu

ν
or B 6 largiarei ex ere A largiar«ei ex «τὰ B τ qudem B
1 g 8 1 2

8 &x«obfeunf [t] B conet ex coner A lucem in rebus clarissimis eri-
pere Passeratius, possis addere soli uel diei, ef Otto de prouerbiis n. 1663; sed
Faber attulit de nat. d. 1 3,6 eam philosophiam quae lucem eriperet et quasi
noctem quandam rebus offunderet et wide p. 19,24. 100,5. 126,17 11 fentib; pr
B primo ex Lambini coniectura m primum dett tbr: cf Tim. 14,51 de nat. d. xx
12,33. 19,49 Seneca de benef. x 11,1 prima demus necessaria, deinde utilia, deinde
iocunda, utique mansura, wbi item primum edunt cum wno codice nom optimo ;
wide etiam. epist. vix 16,1 eos Lambinus, ef Vahlenus de leg. p. 100,2
14 ipse Jrnesto auctore (qui etiam est delebat) r. Sextus adw. math. vi 860. οἱ
δὲ αὐτὴν (τὴν διάνοιαν) εἶναι τὰς αἰσϑήσεις ea add A 15 ftatim utatur
praeter [tat e corr aut red, fuit «t wid l'tatimmitatur A 16 alia quasi Faber
(cf Madwigius de fin. τιν 19,68) ahqua hie AV nisi quod aliqua red 2n A; hiare
orationem post recondit οὐ Manutius ((ut ea cum opus sit depromat» οἱ Lambin)
recundit pr 4 cetera (corr cote) in mg add V cetera, supra e prius
nescio quid litum B. cetera ea sunt quae dixit 1,21 17 conftruit, ruit 25
ras et maculis A constituit dett Ven ennoeaf BV enoeaf A; cf p. 11,20
18 prolemphf. AB plem, perhf V; ef p. 54,8 20 profecta Hom progressa
Weidnerus philol. xxxvi 125, hoc quidem non. contra usum Ciceronis, cf p. 89,11
Tusc. τι 21,47 de fin. v 15,48; sed cf p. 19.268 cwm leg. x 9.21 iA
23 catalempfim B catalephw, x 2» ras, fuerit m A; catellempfinquam, p add
(non in ras), n in ras (wid fwisse primo p, deinde x, denique n) V; ef p. 54,8
ut dixi p. 14,22, et hae remittendi formula defenditur dicemus p. 83,1, quod

82

E
33

Lucullus LVCVLLVS 10,31—11,33 83

eonprensionem dicemus, cum ipsam per se amat (nihil enim est ei
ueritatis luce duleius) tum etiam propter usum. quocirca et sensi-
bus utitur et artes efficit quasi sensus alteros et usque eo philoso-
phiam ipsam corroborat ut uirtutem efficiat, ex qua re una uita
omnis apta sit. Ergo hi qui negant quicquam posse conprendi haec
ipsa eripiunt uel instrumenta uel ornamenta uitae, uel potius etiam
totam uitam euertunt funditus ipsumque animal orbant animo, ut
diffieile sit de temeritate eorum perinde ut causa postulat dicere.
Nee uero satis constituere possum quod sit eorum consilium
aut quid uelint. interdum enim eum adhibemus ad eos orationem
eius modi, si ea quae disputentur uera sint tum omnia fore incerta,
respondent: 'quid ergo istud ad nos? num nostra culpa est? naturam
aecusa, quae in profundo ueritatem ut ait Democritus penitus ab-
struserit alii autem elegantius, qui etiam queruntur quod eos in-
simulemus omnia incerta dicere, quantumque intersit inter incertum
et id quod pereipi non possit docere conantur eaque distinguere.
cum his igitur agamus qui haec distingunt, illos, qui omnia sie in-
certa dieunt ut stellarum numerus par an inpar sit, quasi desperatos
aliquos relinquamus. Volunt enim (et hoe quidem uel maxime uos
animaduertebam moueri) probabile aliquid esse et quasi ueri simile,
eaque se uti regula et in agenda uita et in quaerendo ac disserendo.
Quae ista regula est ueri et falsi, si notionem ueri et falsi propterea
quod ea non possunt internosei nullam habemus. nam si habemus,
interesse oportet ut inter rectum et prauum sie inter uerum et fal-

dicamus esse, quamuis Ciceroni in talibus coniunctiuus familiaris fuerit, tamen
hoc loco, si quid. sentio, ne potwit quidem; dicimus Lambinus
1 Tu in ras rec A propter se Lambinus ; usus utrumque recipit

d
est enim Ven r 2 deluciuf qu 4 corroborat, tertia o in ras A
& er ἃ V ux«na [a] A 5 est ibm ; res ambigua 8 difheilex hit

ex «Jefl1c B tementaté ez «οὐδ B 9 Nec, N in ras, e red wid A

11 disputent Manutius tb disputentur ab eis Kayserus; cf p. 68,12 uera. fint
BB. ef p. 19,23 13 Democritus cf p. 56,7 abftufent pr B 15 1nter-

x1N certü, 1 posterior in ras, x add , fuisse puto interin| A 1nt certum pr B

* -
16 conatur pr B 18 dieunt ex «οὔ, deinde ut om B pa an inpar wt wid
corr paran inpar, deinde rec -anlnmpar V quah, α Zn ras, ft fuit qual

A 19 ahqd pr B quidem Hn 20 probabile, le i» ras, fuit proba-
biq; B uerrk ex re aut ro A uer) ex “τὸ VB 21 eaq; uài pr B;

eaquefeuti regula corr eüquefeuta regula V et inagenda uita et In 7» ras
pr A; uta* [e] B 22 ueri et falsi priore loco del Lambinus tbi, quibus mihi
cum Wernsdorfio spec. x1 6 et r "sententiae wis et perspicuitas conciliar? widetur,
cf de fin. x 14,22; de loquendi genere, lex dicitur iuris atque iniuriae regula
(κανών) de leg. τ 6,19 notiotione V 23 1nternofullà pr B nullum
prA 24 oport&, prior ὁ ex a ut wid. B prauu, u red wid A int,
lineola. incertum add an red B
6*

15

σι

1

15

20

c

84 LVCVLLVS 11,33—34 Lucullus

sum. 51 nihil interest, nulla regula est, nec potest 15 eui est uisio
ueri falsique communis ullum habere iudicium aut ullam omnino
ueritatis notam. nam cum dieunt hoe se unum tollere, ut quicquam
possit ita werum uideri ut non eodem modo falsum etiam possit [ita]
uideri, cetera autem concedere, faciunt pueriliter. quo enim omnia
iudicantur sublato reliqua se negant tollere; ut 51 quis quem oeulis
priuauerit dicat ea quae cerni possent se ei non ademisse. ut enim
illa oculis modo agnosceuntur sie reliqua uisis, sed propria ueri non
communi ueri et falsi nota. quam ob rem siue tu probabilem
uisionem siue [in]probabilem et quae non inpediatur, ut Carneades
uolebat, siue aliud quid proferes quod sequare, ad uisum illud de
quo agimus tibi erit reuertendum. in eo autem si erit communitas
eum falso, nullum erit iudicium, quia proprium in communi signo
notari non potest. sin autem commune nihil erit, habeo quod uolo;
id enim quaero quod ita mihi uideatur uerum «f non possit item
falsum uideri. Similh in errore uersantur cum conuiclo ueritatis
coacti perspicua a perceptis uolunt distinguere et conantur ostendere ,
esse aliquid perspieui, uerum illud quidem et inpressum in animo
atque mente, neque tamen id percipl ae eonprendi posse. quo enim
modo perspicue dixeris album esse aliquid, cum possit aecidere ut id
quod nigrum sit album esse uideatur, aut quo modo ista aut per-
spieua dicemus aut impressa subtiliter, eum sit incertum uere inani-

1 [δὲ in ras V 2 uera pr A 4 uerum ante possit add Manutius
ex 'antiquo libro, ante uideri bm, nec widetur τὰ in hac disputatione posse
abesse (non habent tr), cf wu. 15 ut...poffht Zn ras pr A ita del Lam-

binus 5 concidere pr AVB puenjhter er puerüter B 6 sic po-
tius distinguendum (cum. Madwigto de fin. v 129,80) ut, 51 quis quem o. p., dicat
quam sic ut si quis, quem o. p., dicat; nam quid hwc werbi priuauerit tempus
facere dicatur me fugit oeuhf priuauent, f add, priua ?n ras, u red, wid
fwisse ocuh fpuauent B * poffent:fe,e1 ademiffe, Zn 2ntercolumnio *n V
8 uxif pr B um pr A 10 siue probabilem Faber cl Sexto adu.
math. vix 166 προσλαμβάνων (ὃ Καρνεάδης) τήν vs πιϑανὴν φαντασίαν καὶ τὴν
πιϑανὴν ἅμα καὶ ἀπερίσπαστον καὶ διεξωδευμένην, Galeno de plac. Hipp. et
Plat. xx p. 118 K.; wide infra p. 124,10. 1n illo abusus tu etiam secundo loco po-
nebat. Dawisius contra usum. sermonis 11 proferenf B, pr AV (ἣν A ft
corr pr) fequa quare V 12 quod A qvo, vo zn ras, ex qd B
post autem Znc?dit r, wt sit in eo nullum iudicium, »on probabiliter, cf w. 1 85
13 in del Manutius tbm; intellego in communione signi comune B

nut
14 abeo V, pr A xha|beo, ἢ Zn ras, ex auleo B 15 uerum non V

uerü.nex ex uerünon wf wid A uerüwe, we 2n ras er n B 16 conuielo ueri-
ld ὋἋΟ ac
tatis. Madwigius emend. 145 conumceio uenitatif V. conumnti« uenritate« ex con-

uintio ueritatif wf. wid. A conumetio- uentatif se B 17 uolànt pr ut wid A
18 E &mterpref fum V quide«* inpraeffu Atmr quidé« e [ft] (corr

pr ut wid) B impressum subtiliter in animo οἷ w. 22 οἱ Dawisius

19 ae] aut Lambinus atque r, sed wide thes. 1. L. 11 1048,84 20 accedere V
22 aut menti impressa Dawisius b aut in animo impressa Gwietus m, omnes

quaerentes quod mower diceretur, et recte dicitur utrumque, sed ambigo utrum

35

36

Lucullus LVCVLLVS 11,34—36 85

terne moueatur: ita neque color neque corpus nee ueritas nec argu-
mentum nee sensus neque perspieuum ullum relinquitur. Ex hoe
illud iis usu uenire solet ut quiequid dixerit a quibusdam inter-
rogentur *ergo istue quidem percipis?' sed qui ita interrogant ab
iis inridentur. non enim urguent ut coarguant neminem ulla de re
posse contendere nec adseuerare sine aliqua eius rei quam sibi
quisque placere dicit certa et propria nota. Quod est igitur istuc
uestrum probabile? nam si quod cuique oceurit et primo quasi
aspeetu probabile uidetur id confirmatur, quid eo leuius; sin ex
cireumspeetione aliqua et aecurata consideratione quod uisum sit id

(386)se dieent sequi, tamen exitum non habebunt, primum quia 1s uisis

inter quae nihil interest aequaliter omnibus abrogatur fides; deinde,
cum dicant posse accidere sapienti ut cum omnia fecerit diligentis-
simeque cireumspexerit existat aliquid quod et ueri simile uideatur
et absit longissime a uero, ne si magnam partem quidem, ut solent
dicere, ad uerum ipsum aut quam proxime accedant confidere sibi
poterunt. ut enim confidant, notum iis esse debebit insigne ueri,
quo obseuro et oppresso quod tandem uerum sibi uidebuntur attingere?
quid autem tam absurde diei potest quam cum ita locuntur: 'est hoc
quidem illius rei signum aut argumentum, et ea re id sequor, sed
fierl potest ut id quod significatur aut falsum sit aut nihil sit om-

"impersonale? dicam moueatur cum r (ut sentiatur p. (7,8) am wmiuerse dictum
de quowis homine (cf Tim. 2,6), inpressa autem puto satis per se intellegi nullo

uerbo addito inaniterne Ald 1nanit ue AVB

1 moueamur Faber t antur Manutius 1555, animus moueatur dem 1560 ex
*antiquo libro? cl p. 90,22, mens e Lambinus ; cf ad p. 84,22 neq. color add
B 2 necfenlus praeter uf manu altera, incertum in ras an. red. in. labe
membranae A nullum V ex hoe inde widelicet quod eorum perspicuum
nullum esse apparet. qua re non intellecta Hirzelius quaest. ux 204. adn. 2 haec
omnia usque ad illa propria nota w. 1 ab interpolatore profecta esse censuit uso
illo quidem eis quae supra disputata sunt p. 81,2585; quae his diuersa esse in-
telleget. qui illa quiequid dixerint quid sibi welint recte aestimauerit: sunt enim
cawillantium eos quibus mihil liceat statuere male constituto perspicuo. a responso
autem Academicorwum illis quod eqs wu. 5 exorsus, quoniam illi certa et propria nota
opus esse negauerunt, denuo in eorum probabile inuehitur 3 ἘΠῚ: [h].4 hif V

dixerint, r red wid, 1 in ras, ft ex u .A dixerit V, pr B ; cf p. 14,13
4 perapiffet pr AV «(& pr 5 5 ut«coarguax, t eo 2n ras A utquoarguant pr
p 8 probale pr B 9 afpecto pr B 1idxcfirmatur, c add V fin« [t]
B ex ex eo A 10 accuxrata [r] A 14 ueri«imile [f£] 5 15 a

add AVB ne add Madwigius emend. 148 magná parté er «à -ὃ AB

16 autueru A at » V autqua V accedant V 17 potuerunt
A 18 quo« [d] A obscurato ewm ^w. c. Lambinus r obruto malebat
Dawisius, cf soluto liberoque de diw. 1 18,84, incuruum et... inflexum 7bid.
17,30 (sed inflexum et incuruatum de fin. 1 11,33), confecto et saucio i5» Catil.

t

n 11,24, al. uero pr A xadtingere [ἃ] B 19 adfurde pr B

21 ht post nihil add manw wuetustissima A, qua re abusi del tb; cf de diu. τι
53,109 de orat. τι 80,328. mr 37,150 Wesenbergus ad Tusc. 1 25,60 11 31,76, m ad
wol. xu. part. τ p. 317,23

10

1

οι

20

86 LVCVLLVS 11,36—12,38 Lucullus

nino, Sed de perceptione hactenus; si quis enim ea quae dicta
sunt labefaetare uolet, facile etiam absentibus nobis ueritas se ipsa
defendet.

His satis cognitis quae jam explieata sunt nunc de adsensione
atque adprobatione, quam Graeci συγκατάθεσιν uocant, pauea dice-
mus, non quo non latus locus sit, sed paulo ante jacta sunt funda-
menta. nam cum uim quae esset in sensibus explicabamus, simul
illud aperiebatur, conprendi multa et percipi sensibus, quod fieri sine
adsensione non potest. deinde cum inter ;manimum et animal hoc
maxime intersit, quod animal agit aliquid (nihil enim agens ne
cogitari quidem potest quale sit), aut el sensus adimendus est aut
ea quae est in nostra potestate sita reddenda adsensio. et uero
animus quodam modo eripitur iis quos neque sentire neque adsentiri
uolunt. ut enim neeesse est lancem in libram ponderibus inpositis
deprimi sie animum perspieuis cedere. nam quo modo non potest
animal ullum non adpetere id quod adcommodatum ad naturam ad-
pareat (Graeei id oixsiov appellant) sic non potest obiectam rem
perspieuam non adprobare. Quamquam si illa de quibus disputatum
est uera sunt, nihil attinet de adsensione omni»o loqui; qui enim
quid percipit adsentitur statim. sed haee etiam secuntur, nec me-

2 tacentibus Walkerus; absentibus «sw forens? declarat r 4 1àexlpli-

catafunt.nune ex τῷ nune manu wuetustissima A; explicat?I[t ex exphceat £V
5 graecr« fincathe fin«* (e in in ras) ex graecif| 1ncat athefin B (fincata thefin
AV). ef p. 53,24 Plutarchus 6 anteJecta, 1 e corr, primo fueritne & an tantum
wisa, sit esse correctori incertum B fundamena pr B 7 uimq; corr uumg;

- xT

B; cüq: corr cüq:, om uim V; que ez qui A e& corr e& nescio quo consilio Y
9 cu, c et lineola e corr, ft fuit tu .A inter inanimum Ven 1 1nt animu
AVB 10 quod inanimum nihil agit, animal agit aliquid Ven rr, sed illis nihil
agens satis de inanimo significatur, cf Terent. ad. 4—'16 11 cogitant, gitar 77)
ras paulo ampliore sed puto pr V 12 quae non est Walkerus, sed Stoice loquitur,

d à

cf p. 54,4; quae sit ci € rebenda pr ut wid A Teddenda V; hta x«redenda

ü

ex ht adredenda B et «t wid corr At A ἃ VB. at tenuerunt omnes, sed et
uerum est; adiunguntur enim haec illis ei sensus adimendus est; «nde simul ap-
paret non recte prius neque a. 18. delendwm wisum esse. Christio 13 adlíen-
tire pr A 14 lace pr A hbrà 4 hberam V hbram B tbr; casw sexto
nusquam. Cicero wsus esse widetur ; nam de domo 52,134 ut uiui etiam et spirantis
capiti bustum suis manibus inponeret sceribendwm est ex Arusiani memoria (vu
p. 484,1 K.) et ut in Zn codicibus Ciceronianis aut ex uti effectum putandwm aut
in znterpolando additum; alienum. est de nat. d. x 20,54, ubi wide adnotata

15 perfpieuf, per i» ras empliore rec, sed p prior fuit etiam ante A. prefpicuit
prV non om V 11 1doetion , 1d0 manw allera, d certe red A 1doecion, e
ex c, cion e corr et praeter. extremam hastam in ras V 1d oetion, supra t ap-
picta ft pr. littera quam x Graecum esse puto B post poteft add anum" M

18 perspieuam non adprobare om V hy 19 at&tnenf, in mg t
t "NO

attingenf V adtinent B omniloquu AV omniloqui 1; omniloqureexqujxeni,
qui 2» ras, ex «lo..quiequideni 5

Lucullus LVCVLLVS 12,38—13,40 ΘΩ͂

moriam sine adsensione posse constare nec notitias rerum nec artes.
idque quod maximum est, ut sit aliquid in nostra potestate, in eo
39 qui rei nulli adsentiebur non erit. ubi igitur uirtus, si nihil situm
est in ipsis nobis? maxime autem absurdum uitia in ipsorum esse
potestate neque peccare quemquam nisi adsensione, hoc idem in
uirtute non esse, cuius omnis constantia et firmitas ex 1s rebus constat
quibus adsensa est et quas adprobauit. omninoque ante uideri aliquid
quam agamus necesse est eique quod uisum sit adsentiatur. quare
qui aut uisum aut adsensum tollit is omnem aetionem tollit e uita.
18 Nune ea uideamus quae contra ab his disputari solent. Sed
prius potestis totius eorum rationis quasi fundamenta cognoscere.
Conponunt igitur primum artem quandam de his quae uisa dicimus,
eorumque et uim et genera definiunt, in his quale sit id quod per-
cipi et eonprendi possit, totidem uerbis quot Stoici. deinde illa ex-
pouunt duo quae quasi contineant omnem hane quaestionem: quae
ita uideantur ut etiam alia eodem modo uideri possint nec in is
quiequam intersit, non posse eorum alia percipi alia non percipi;
nihil interesse autem non modo si omni ex parte eiusdem modi sint
sed etiam si discerni non possint. quibus positis unius argumenti
conclusione tota ab his causa eonprenditur. conposita autem ea
conclusio sie est: *eorum quae uidentur alia uera sunt alia falsa, et
quod falsum est id percipi non potest; quod autem uerum uisum
est, id omne tale est ut eiusdem modi falsum etiam possit uideri'; et
quae uisa sint eius modi ut in is nihil intersit, non posse accidere

1 notialrerü B 3 quire nulh. V quirej. nulli, ej 2n ras paulo maiore
Α qui rei »nullj, j 2» ras, ex «re inulla B adfenti«etur [a «t wid] A
4 adfurdu pr B 1 qual V idque ci r p. 1x cl p. 83,20 ad pbabit
pr A 8 assentiri Lambinus, sed de mutata structura dixit Madwigius emend.
131s de fin. v 9,25 (cl de nat. d. ux 14,36); qui quod adsentiatur passiue dictum
wwlt, contra dixit r ad p. 296,4, cf m ad wol. nx part. xx p. 192,28, nec mihi per-
suadet ille sed. wniuerse dictum puto adsentiatur: scilicet is cui aliquid. uisum
erit wel wirtus; assentiamur dett Asc, sed de mutata persona cf pro Cluent.
.58,159 est hominis magni.. atque sapientis ... non se reputare solum esse ...
maximique aestimare conscientiam mentis suae quam a dis immortalibus acce-
pimus; quae si... nobis erit, sine ullo metu... uiuemus, etam Vahlenus
«de leg. p. 130,8 10 eudeamuf pr V 11 ὧν potestis primus offendit t,
.qui ci oportebit «el opus erit; erwcem appinait b; oportet uos “μὲ esset quod
intellegà posset? m; et est sane illud singulare rationef pr VB
12 iis Manutius tbmr 13.14 percipi«&, & 2» ras, ex percipiae B, cf p.84,
19; et poswit p. 18,11. 24. 80,4 15 conteneant pr AB 16 iis Hom
hif AVB 17 mterüt nonomne(f poffe B int ht, polfe corr fit xonomf; | »
.A interfitpoffe V. non Ald recte recepit, sed omne wnde matwm sit nom in-
tellego 19 poffitif, prima f wid eradi coepta B 20 iis Rom m
autem om Vt 921 et 23 et Zn adsumptione positum wt de nat. d. x 40,110
alibi, quod. frustra ewitare studuit t interpungendo 22 peipi, lineola, e corr
A 23 etiam falsum Ven t; cf p. 84,4 24 sunt et potest tbm, ?llud cwm
Rom Ven, hoc cum Ald, sed wariatur oratio, cf p. 91,3. Tim. 12,43 ss de fato 11,23

t2

[2

0

10

15

ut eorum alia percipi possint alia non possint; 'nullum igitur est
uisum quod percipi possit. «quae autem sumunt ut concludant id
quod uolunt, ex his duo sibi putant concedi (neque enim quisquam
repugnat). ea sunt haec: quae uisa falsa sint ea percipi non posse;
et alterum: inter quae uisa nihil intersit, ex 1s non posse alia talia
esse ut percipi possint alia ut non possint. reliqua uero multa et
uaria oratione defendunt, quae sunt item duo: unum, quae uideantur
eorum alia uera esse alia falsa; alterum, omne uisum quod sit a uero
tale esse quale etiam a falso possit esse. haec duo proposita non
praeteruolant sed ita dilatant ut non mediocrem curam adhibeant et
diligentiam. diuidunt enim in partes et eas quidem magnas, primum
in sensus, deinde in ea quae ducuntur a sensibus et ab omni con-
suetudine, quam obscurari uolunt; tum perueniunt ad eam partem,
ut ne ratione quidem et coniectura ulla res percipi possit. haee
autem uniuersa concidunt etiam minutius. ut enim de sensibus
hesterno sermone uidistis item faciunt de reliquis, in singulisque
rebus, quas in minima dispertiunt, uolunt effieere iis omnibus quae
uisa sint ueris adiuncta esse falsa quae a ueris nihil differant; ea
eum tala sint non posse conprendi.

Hane ego subtilitatem philosophia quidem dignissimam iudico
sed ab eorum causa qui ita disserunt remotissimam. definitiones
enim et partitiones et horum luminibus utens oratio, tum similitu-
dines dissimilitudinesque et earum tenuis et acuta distinctio fidentium
est hominum illa uera et firma et certa esse quae tutentur, non

s eorum qui elament nihilo magis uera illa esse quam falsa. quid

enim agant, si eum aliquid definierint roget eos quispiam num illa

definitio possit in aliam rem transferri quamlubet: si posse dixerint,

2 fumum pr V 5 alterum del Walkerus; cf accus. 1v 53,118 sunt aedes
sacrae .. duae quae longe ceteris antecellant, Dianae et altera ... Mineruae

.e
iis Hom hf AVB 6 alia «ut [3] AB «aut V multa:tuanria, ἃ prima
202
in ras, fuit multetue B 7 unü' quae uideantur**» aha [eo?| agnoscebam
in B| Ab 8 auaro corr a,uero V 11 et om V 12 d*cuntur [1]

Vi DEM .
rec A dic V die B 13 quae obseurare uolunt ex Dawisii coniectura D,
in quibus certe obscurare nwllo modo erat necesse, wide r, de nat. d. τι 9,23 de

[0 ὶ x
orat. 1 14,61 14 narratione corr nzrratione, i» mg t ne.atione V
: T SUE : VM. ὃ n : :
15 unauería pr V fenfbuf, buf- ft red A 18 àiucta, e wed lineola

del pr, n add pr A alunta V abiuneta, ab im ras, ex a1uncta D 21 qujx,
) ?n ras, fuit quae B 22 harum .Lembinws rhetorum wel oratorum cé
(; ef de nat. deor. u 5,15 de leg. x 11,27 limihtudmefq; B, idem eraso q;
A, uterque om dissimilitudines 23 et om V tenuef V, pr A ; tenuiff&
acuta B 24 sunt malit t; cf de fin. v 19,35. de orat. 1 60,251 26 defi-
nient B 27 ahà ez «ὦ V quà iub& V, pr AB

41

42

14
43:

44

45

Lueullus LVCVLLVS 14,43—45 89

quid [enim] dicere habeant cur illa uera definitio sit; 51 negauerint,
fatendum sit, quoniam uel illa uera definitio transferri non possit
in falsum, quod ea definitione explicetur id percipi posse; quod
minime ili uolunt. eadem diei poterunt in omnibus partibus. ' si
enim dieent ea de quibus disserent se dilucide perspicere nee ulla
communione uisorum inpediri, conprendere ea se fatebuntur; sin
autem negabunt uera uisa a falsis posse distingui, qui poterunt
longius progredi: occurretur enim, sieut occursum est. nam concludi
argumentum non potest nisi is quae ad coneludendum sumpta erunt
ita probatis ut falsa eiusdem modi nulla possint esse. ergo si rebus
comprensis et perceptis nisa et progressa ratio hoc efficiet, nihil posse
conprendi, quid potest reperiri quod ipsum sibi repugnet magis;
cumque ipsa natura accuratae orationis hoc profiteatur, se aliquid
patefacturam quod non appareat, et quo id facilius adsequatur ad-
hibituram et sensus et ea quae perspicua sint, qualis est istorum
oratio qui omnia non tam esse quam uideri uolunt. maxime autem
conuincuntur cum haec duo pro congruentibus sumunt tam uehe-
menter repugnantia, primum esse quaedam falsa uisa, quod cum uo-
lunt declarant quaedam esse uera, deinde ibidem inter falsa uisa et
uera nihil interesse. at primum sumpseras tamquam interesset: ita
priore posterius, posteriore superius conuincitur.

Sed progrediamur longius et ita agamus ut nihil nobis adsentati

1 enim ex p. 88,26 illatum del dett Asc τι sn ci Dauisius
2 fatendum est ci t sine causa uel illa| uero corr —auero V. uel del dett
Dauwisius t, uel illa del. Kayserus bm, uera om Ven, uel uera ab aliquo librario
ad illa adseriptum esse suspicatur t, iure ut arbitror non V 3 falfurn
CP d »
qd B fallum: qd V defimone A difitione corr def B 4 potuerint V
—tuere 4A —tere B, pr M parsxitibuf (hasta ante t ex primitiua n superest)
er parentibuf μὲ wid A. partes intellego orationis eius quam dixit p. 88,22 ;
partibus del Goerenzius, in omnibus pariter rebus C. F. Hermannus philol.

vnu 468 5 disserant ci Ernestus, b 6 se posse fatebuntur dett Ven m
8 occurretur, eni- ficut, tur, eni- 2m ras vrr litt V 9 potef pr B
11 nisa dett Manutius (cl Tusc. τι 21,47) ufa AVB 13 rationis et 16 ratio

'docti quidam? apud Lambinum, sed nec accurata ratio satis recte dicitur et ef

Tim. 3,8 de fin. 19,29 ratione et uia (ἡ. e. accurate) procedat oratio, de mat. d.
n 7,20 Tusc.1 30,03 ex. ommninoque saepe Graecorum λόγος utramque interpreta-
tionem admittit, cf "'usc. 1v 28,60 ratio et oratio, in eadem re ibid. 21,59 oratio,
sed 1x 24,58 ratio, de re p. τι 39,66 14 pate factura, ἃ cum ras ex 0, à ex

b : : MUN
4 appareat V 15 etfenfuf et, «nte posterius et ft aliquid erasum,
certe non f A eque pr V 16 maxime ex —mi wt wid in loco euanido A
19 declaraN quaeda, inde ab r in ras V ibidem 7; ef Maduigius de

fin. x 6,19 21 priore cum ras corr «n A, corr «rj B pnon Vtbmr pofte-

nore corr «rJ AB ere Vibmr conuincitur scripsi commungitur AB cón-
Vitbmr; cf p. 130,1. Tim. 3,8 de fin. 11 31,99 redarguitur ipse à sese conuincuntur-
que scripta eius probitate ipsius ac moribus, de nat. d. 1 32,91 Tusc. 16,11

22 adfentati, a posterior im ras, 1 add, fuit nisi fallor adfentait B

[2]

10

15

20

90 LVCVLLVS 14,45—15,47 Lucullus

esse uideamur, quaeque ab iis dieuntur sic persequamur ut nihil in
praeteritis relinquamus. Primum igitur perspieuitas illa quam dixi-
mus satis magnam habet uim, ut ipsa per sese ea quae sint nobis
ita ut sint indicet. sed tamen ut maneamus in perspicuis firmius
et constantius, maiore quadam opus est uel arte uel dihgentia, ne
ab is quae clara sint ipsa per sese quasi praestrigiis quibusdam et
captionibus depellamur. nam qui uoluit subuenire erroribus Epicurus
iis qui uidentur conturbare ueri cognitionem dixitque sapientis esse
opinionem a perspicuitate seiungere nihil profecit; ipsius enim opi-
nionis errorem nullo modo sustulit. Quam ob rem eum duae causae
perspicuis et euidentibus rebus aduersentur, auxilia totidem sunt contra
conparanda. aduersantur enim primum quod parum defigunt animos
et intendunt in ea quae perspicua sunt, ut quanta luce ea cireum-
fusa sint possint agnoscere; alterum est quod fallacibus et eaptiosis
interrogationibus circumseripti atque decepti quidam cum eas dissol-
uere non possunt desciscunt a ueritate. oportet igitur et ea quae
pro perspieuitate responderi possunt in promptu habere, de quibus
iam diximus, et esse armatos ut occurrere possimus interrogationibus
eorum captionesque discutere, quod deinceps facere constitui.
Exponam igitur generatim argumenta eorum, quoniam ipsi etiam
illi solent non confuse loqui. Primum eonantur ostendere multa posse
uideri esse quae omnino nulla sint, cum animi inaniter moueantur,
eodem modo rebus iis quae nullae sint ut is quae sint. nam eum

1 huf V, pr A χα [h] B his Ven m he, c in ras V 3 magnam ex
-um V αὐ] & V 5 maiora quaeda V 6 praeftignfe«, eguf Zn» ras, ex
praeft nguf B preftignf praeter guf in ras ampliore A prefti*x guf ft ex preftri «Ὁ
Vtbmr. cf de nat. d. xu 29,12 corp. gloss. v 323,8 Buechelerus nou. ann. cv (1812)
109 7 Epicurus «t ὁ margine prawuo loco insertum? del bm, tutatur Vahlenus
prooem. 1894,21s., cf p. 53,19. Ὁ. Schraderus de Ciceronis nominum propriorum
usw (diss. Berolin. 1902) 18. lusum. Graecanicum.(£zixovosoov ὁ ᾿Επίκουρος, cf
in Anton. x1 6,14) agnowit Lescaloperius in. humanitate theologica (de nat. deor.

151515) 8 «uf quimudentur [h] swperser rec -[- erroref A. huf qui uidentur
V. ef Madwigius emend. 150 s 9 pfeat V, ex phit AB feat. FP et. de
V errans t οἱ Tusc. v 5,18 12 aduersatur Ald cum 'wetere C. Stephan

tbmr, sed wide Madwuigiwm de fi. exe. y V p. X97; de domo 55,140 in.

14 sint Dawisius funt A l| VB. quidquid de aliis iudicatur (ef Madwigius de

fin. 1v 20,67. cum. Schmalzio synt. p. 359 ed. 1n, m ad part. 1x wol. nx p. 32,11),

in dsta dupliciter pendenti sententia istaque alterius sunt propinquitate indica-

Hwus probabilitatem habet nullam non possint Lamb?nws. s? quid adden-
: ELA ME: :

dum sit, malim quam «nte ut 15 quidem pr V; qdà. cu eaf| in ras A

16 possint malit m cum O. T. Keilio quaest. Tull. spec. τὰ (progr. Lagnit. 1846) zx ;

cum ὅταν non ὅτι 17 refpondere poffint pr A inprumptu eorr —to 5
20 ignitur. B igitur igitur. V argumenta| 2» a extrema nescio quid corr

ü ihr

A 21 1lh pr wt «id B 22 omnmimoulla pr A omninon nulla V

inaniter κενῶς cf p. 84,22, quod quale sit explicatur illis eodem modo ... quae

sint 22—9p.91,1 moueaWN...... inquiunt 74 ras dworwm werswwm extre-

: ΞΞ : Pe *
morwm paginae V 28 ut hnf A — nf Zn ras V — hif corr » ἘΠ B

48

Lucullus LVCVLLVS 15,47—48 91

dieatis' inquiunt 'uisa quaedam mitti a deo, uelut ea quae in somnis
uideantur quaeque oraeulis auspiciis extis declarentur' (haec enim
aiunt probari a Stoicis, quos contra disputant) — quaerunt quonam
modo falsa uisa quae sint ea deus efficere possit probabilia, quae
autem plane proxume ad uerum accedunt efficere non possit, aut si
ea quoque possit, cur illa non possit quae perdiffieiliter internos-
cantur tamen, et si haec, eur non inter quae nihil sit omnino.
"Deinde, cum mens moueatur ipsa per sese, ut et ea declarant quae
cogitatione depingimus et ea quae uel dormientibus uel furiosis ui-
dentur non inquam ueri simile sit sie etiam mentem moueri, ut non
modo non internoseat uera illa uisa sint anne falsa, sed ut in is
nihil intersit omnino', ut si qui tremerent et exalbescerent uel ipsi
per se motu mentis aliquo uel obiecta terribili re extrinsecus, nihil
ut esset qui distingueretur tremor ille et pallor, neque ut quicquam
interesset infer intestinum et oblatum. Postremo si nulla uisa sunt

1 somnis mm JDawisius defenderat fomnaf Ft 3 ἃ om Κι θην)" et ita
sane scribit p. 149,15 et saepe similiter, sed cf p. 31,15.103,5. 110,5. de fim. 1v
8,19 de du. 1 50,118 quaerunt ergo quonam ci r 4 deof pr AV
5 ex plane proxume alterum utrum del Durandus accedant Lambinus tbmr
probabiliter, cf Hirzelius quaest. uix 261 mn. 5.6 aut sl... non possit om V

f

6 per dificihter corr »dificulter V quae perdifficiliter internoscantur,
internoscantur tamen ci r, sed loqui widetur quemadmodum | Plautus epid. 426
sine tuo labore quod uelis actumst tamen «wel ipse de mat. deor. τ 20,54 quae
interiecto inani cohaerescunt tamen inter se * post tamen intercidisse talia
aut quae ne internoscantur quidem ci p. 92,15. 20 ci Bentleius, sed wide p. 92,2

et cwm ras ex at A quem ez quem 4 q. ex q. V intersit Lam-

E:

binus, cf p. 92,16. 24. 93,8 8 edeclarant V 9 funiofi«f ex «fuf B

10 non 1nquà BV, corr non«nqua A nonne (uel non) inquiunt Aid t; non-
numquam JMMadwuigius de fin. x1 17,58 p. 444 et deinde uerisimile est, quae rece-
perunt bmr; et certe qui "forma interrogatiua et modus coniunctiuus cum mem-
brorum aequabilitate tum pertinacia instantis philosophi magis commendetur, wt
ait t, non sentio; possis etiam fit, ut loquitur Terentius Andriae 225 mihi quidem
hercle non fit ueri simile, cf T/m. 3,8; sed tamen aegre fero istud nonnumquam
quod neque cum de his rebus locutus est wmquam. posuit Cicero, et cur in dor-
mentibus potius furiosisque poneretur quam 1n cogitationibus mihil erat; itaque
suspicio nascitur orationem mancam potius esse quam corruptam et talem fuisse
interrogationem non (wel non? inquiunt *) intellegitis (el non uidetis) quam ueri
simile sit, wt seripsit de nat. deor. 1 21,01 sed tu hoc.. non uides quam blanda

conciliatrix ... sit .. natura ef saepe similiter montem pr B 11 115. Rom
hf AVB 12 & add A 13 motux [f] B, stem Α sed ut quid fuerit in-
certum sit tribe pr A 14 ut wtrumque deleri malebant Lambinus et

Jauisius, ut esset ea oratio quam attigit Madwigius de fin. xv 12,305; ego puto
utroque quasi reuocari wim illius quod fuit wu. 11, et ea de causa artius has sen-
tentias inter se conexas esse significaui; nam si illa inde ab ut si (u. 12) per se
stent, quod wolunt ceteri, qui illud. "nihil ut sit qui distinguatur tremor ille et
pallor! efficiatur aegre dicas. sed tempus commutatum quasi haec aduersarii non

ipsi dicant sed dixisse dicamtur (cf p.126,15. 150,7 Tim. 42,22 ss) pallór, 0
€x à wt wid, erasum quid. sit nescio A 15 inter om AV B, sed in 4 add
inter, 2» B in uifaf«int. [dwae wt wid hastae] 1 red A

10

10

15

to
e

92 LVCVLLVS 15,48—10,50 Lucullus

probabilia quae falsa sint, alia ratio est; sin autem sunt, cur non
eliam quae non facile internoscantur, eur non ut plane nihil intersit,
praesertim eum ipsi dicatis sapientem in furore sustinere se ab omni
adsensu, quia nulla in uisis distinctio appareat."

Ad has omnes uisiones inanes Antiochus quidem et petras
dicebat et erat de hae una re unius diei disputatio. mihi autem
non idem faciundum puto sed ipsa capita dicenda.

Et primum quidem hoc reprehendendum, quod captiosissimo
genere interrogationis utuntur, quod genus minime in philosophia
probari solet, quom aliquid minutatim et gradatim additur aut demi-
tur: soritas hoc uocant, qui aceruum efficiunt uno addito grano, ui-
tiosum sane et captiosum genus. sie enim ascenditis: 'si tale uisum
obiectum est a deo dormienti ut probabile sit, eur non etiam ut
ualde ueri simile; eur deinde non ut diffieiliter a uero internoseatur,
deinde ut ne internoscatur quidem, postremo ut nihil inter hoe et
illud intersit. huc si perueneris me tibi primum quidque concedente,
meum uitium fuerit, sin ipse tua sponte processeris, tuum. quis
enim tibi dederit aut omnia deum posse aut ita faeturum esse si
possit? quo modo autem sumis ut si quid cui simile esse possit
sequatur ut etiam diffieiliter internosci possit, deinde ut ne inter-
nosei quidem, postremo ut eadem sit. et si lupi canibus similes,
eosdem dices ad extremum; et quidem honestis similia sunt quae-
dam non honesta et bonis non bona et artificiosis minime artifi-
cosa: : quid dubitamus igitur adfirmare nihil inter haee interesse? mne

1 ἤπιε [t] B 2 pro ut Lambinus coniciebat inter quae wel eiusmodi
ut, sed eodem brewiloquentiae genere scripsit wu. 90 sequatur ut etiam difficiliter
internosci possit, cwm explicate deberet sequatur ut etiam sit quod d. i. possit

3 fapiente ex te AV «ἴδε ex tif B 9 immterrogationjf ex es pr

B inA4BayV 10 pbanafol& 8 Cu ὧν ras A cum V quóm B
11 hoc genus (cf p. 118,8) ; hos dett Asc, cf Brut. 19,46 ex. orat. 61,204
quia cer uu A quiaceruum VB quia aceruum deté Lambinus tbmr non necessario
μὲ opinor, cf p. 42,9. 99,14 Tim. 6,17 grano ez enu ut wid B 12 u(ü ex
uafu wt «id A 18 &ua corr «οὔ, ut wid V 14 uerjkfimjle er uenffime
B fon ἡ dt h.e. a correctore iranshosum UA anuero B uero
Intnofeatur, o Int in ras A 16 concedente, eu 4 concedente/m eum V
18—21 ita ft red, deinde | facturü ... &uà 1nter| in. ras, twm. infra hune uersum,
qui debebat paginae esse extremus, add | xofe1 difheihter poffit... fimilef| 5; £ur-
batwm erat ft propter possit brewibus interuallis recurrens. .A 20 possint
Dauisius b mulla necessitate, cf w. 14 p. 114,16. ceterum wide ad w. ἃ
21 ealdem sed linea transwersa del et in priore uersu superscr 1bem B; eadem
sint dett Asc tbmr, sed ft intellegitur eadem res Δ ἢ B ete corr A (cf ad.

v
w. 18) ἃ ἢ VFtbmr, quae correctio werane sit ambigo; solet enim Cicero àn tali-
bus coniwnctiuo uti, et apte possunt haec superioribus per et subiungi, praesertim
cum. illorum wis interrogatiua, in exitu sententiae admodwm tenuis relinquatur ;
ita si e? Dawisius sint similes Lambinus similes sunt Madwigius de fin.
ιν 19.830, ὃ 22 eodem A, pr VB

δ1

Lucullus LVCVLLVS 16,50—17,52 93

repugnantia quidem uidemus? nihil est enim, quod e suo genere in
aliud genus transferri possit; at si efficeretur ut Inter uisa differen-
tium generum nihil interesset, reperirentur quae et in suo genere
essent et in alieno; quod fieri qui potest?

Omnium deinde inanium uisorum una depulsio est, siue illa
cogitatione informantur, quod fieri solere concedimus, siue in quiete
siue per uinum siue per insaniam. nam ab omnibus eiusdem modi
ulsls perspicultatem, quam mordicus tenere debemus, abesse dicemus.
quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul
ac se ipse commouit atque ad se reuocauit sentit quid intersit inter
perspicua et inania? eadem ratio est somniorum. num censes Ennium,
cum in hortis cum Seruio Galba uicino suo ambulauisset, dixisse
"uisus sum mihi cum Galba ambulare'? at cum somniauit ita narra-
uit *uisus Homerus adesse poeta", idemque in Epicharmo nam uide-
bar somniare med ego esse mortuum'. itaque simul ut experrecti
sumus uisa ila contemnimus neque ita habemus ut ea quae in foro

E gessimus. Αὖὐ enim dum uidentur, eadem est in somnis species

eorum quae uigilantes uidemus. Primum interest, sed id omitta-
mus; ilud enim dicimus, non eandem esse uim neque integritatem

ACADEMICVS III

7.8 (fr. 48) Nonius p. 139 mordicibus et mordicus pro morsu pro mor-
sibus . .. Cicero Academicorum lib. i1 *perspicuitatem ... dicamus'

1 repugnantiam Kayserus; cf de diu. 11 2,150 de fin. τ 19,63 orat. 4,16

ὃ 1
quo de V, corr quod de A quode Btbmr. wsus utrumque recipit 2 poff&
at B polfet. àt, t. dt in ras A poffjt| dat ex poffe | dat V 3 mnt. eet xx | re-

penrentur [p et Uttera nescio quae| re add A 6 cogitationéaxformant ez
-ne fore A fiere pr A 7 pulnu ez pumu A abonib;, o ft red
A abhommb; V 9.10 xHmul acfe comouit, 0 ez o, quae antecedunt in ras
xir litt (om ipse) A. commonuit οἱ Lambinus; de orat. τι 44,186 commouere lan-
guentem 11 eodem pr V ratioxe & [n aut 1t] B cenfef xenniuü ez

N
cenfe fen A, idem sed emum B 12 abulauif fet, //meola add, let ὧν ras
A 13 fümihi ex (um A Ennius ann. 6 Vahl. cf p.115,23

14 uf ez uf B ideq; wt wid ex ideq; A inepichar mo'nà A im,epio

qe : :
harmo;nam V inepi char mo'nà B Ennius uar. 45 Vahl. 15 med ego
Manutius me etlepgo A me &ego VB memet (sed omisso praeter necessitatem
ego) Gulielmius me decesse Vseneri coniectura a Vahleno commemorata

simul ut cf r et Madwigius de fin. τι 11,93 17 cum V é-ade
ex e ade A in somniis Aom Ven t, cf p. 91,1 18 eoru quae AV
eoruq; B horum et eorum quae Lambinus eorumque quae C. F. Hermannus
plalol. vix 468 tbmr, cu Lambini commentwmn ea de causa praeferas quod. Cicero
post idem non posuit que; sed sic potius intellexerim: T, αὐτή ἐστι καϑ' ὕπνους

᾿Ξ RS TUS
ἡ τῶν ὕπαρ ὁρωμένων φαντασία, eadem manet, non mutatur prumuü, in mg

t plunmü V

10

15

94 LVCVLLVS 17,52—584 Lucullus

dormientium et uigilantium nee mente nec sensu. ne uinulenti qui-
dem quae faciunt eadem adprobatione faeiunt qua sobriü: dubitant
haesitant reuocant se interdum iisque quae uidentur inbecillius ad-
sentiuntur, cumque edormierunt illa uisa quam leuia fuerint in-
tellegunt. quod idem contingit insanis, ut et incipientes furere
sentiant et dicant aliquid quod non sit id uideri sibi, et cum
relaxentur sentiant atque illa dicant Alemeonis 'sed mihi ne utiquam
cor consentit cum oculorum aspectu. ^At enim ipse sapiens sustinet
se 1n furore ne adprobet falsa pro ueris? Et alias quidem saepe,
51. aut in sensibus ipsius est aliqua forte grauitas aut tarditas, aut
obscuriora sunt quae uidentur, aut a perspieiendo temporis breuitate
excluditur. Quamquam totum hoc, sapientem aliquando sustinere ad-
sensionem, contra uos est. sl enim inter uisa »* q/il interesset, aut
semper sustineret aut numquam. Sed ex hoe genere toto perspici
potest leuitas orationis eorum qui omnia eupiunt confundere. quae-
rimus grauitatis eonstantiae firmitatis sapientiae iudicium, utimur
exemplis somniantium furiosorum ebriosorum: illud attendimus, in
hoe omni genere quam ineonstanter loquamur? non enim pro-
ferremus uino aut somno oppressos aut mente captos tam absurde,
ut tum dieeremus interesse inter uigilantium uisa et sobriorum et
sanorum et eorum qui essent aliter adfecti, tum nihil interesse. Ne
hoc quidem cernunt, omnia se reddere incerta, quod nolunt? (ea dieo

Scr MATE e : Σ

1 fenfux [f] B ne AB quidem om V 4 edormiuerunt A V tbmr

5 furore pr V iwnge incipientes furere (wt cum relaxentur) ef sentiant

et dicant, eodemque modo uw. ἢ intellege sentiant aliquid quod non sit id uideri

slbi, wisi quod id deinde exemplo confirmatur 6 id del Lambinus; wide

Maduigium de fim. v 8,22 udenfibi&eü, fibi& ὧν ras (ft additurus in mg

erat — e[(e) A 1 fentiant ez &ent V alemeonif semper AV Alc-

maeonis Asc x tbmr FEnnius scen. 34 Vahl. cf p.115,94 fedmihi, Imihi
in ras 4 8 ateni, ate im ras A, fuerit adeni (ad etiam pr ΚΒ)

sustinet se in furore cf p. 92,8 10 in om V lpsis c? r ipsius esse

ratus *non aliorum hominum? ; sed cf de fin. 19,68 exiguam dixit fortunam
interuenire sapienti maximasque ab eo .. res consilio ipsius et ratione admini-
strari, de leg. 1 16,45 quis .. prudentem ... non ex ipsius habitu sed ex aliqua

re externa iudicet 11 pfpicendo AV 12 excluditur sie V quasi cor-

rigendwum 13 nihil iNeffet 2$ mg add V; si enim interesset nihil inter
uisa c? t nom probabilius werbis collocatis. sed plura. widentur deesse uelut diffe-
rentium generum (p. 93,2) 14 ho pr A toto, prior t red puto .A
tota V 15 poteft ex «ef rec V 16 firmitatif ex t wt wid V
fapientiz: 1u61c10. | utimur, 1ub1c1ü. add i» mg, v Zn ras ex m ut wid A
17.18 interrogari widit Gwietus ; illud non ab attendimus sed « loquamur pendere
ait r, uereor wt recte 18 proferremus Ven pferemuf AV, ex —ram- cum ras
pr B 19 captuf pr B 20 tü ex οὔ A 20. 21 1nt. ee- (Jnter)|
ugilantiu uifa etfobriorü) et(fanoruü eteoru qui)eent seclusa inm ras pr A

22 [ereddere, fere red opinor .A interrogari malui cum r quam wt
ceteri. adfirmari

58

*

Lucullus LVCVLLVS 17,54—55 95

incerta quae ἄδηλα Graeci.) si enim res se ita habeant ut nihil
intersit utrum ita cui uideatur ut insano an sano, cui possit ex-
ploratum esse de sua sanitate? quod uelle efficere non mediocris
insania est.

Similitudines uero aut geminorum aut signorum anulis in-
pressorum pueriliter consectantur. quis enim nostrum similitudines
negat esse, cum eae plurimis in rebus appareant. sed si satis est
ad tollendam cognitionem similia esse multa multorum, eur eo non
estis eontenti, praesertim eoneedentibus nobis, et eur id potius con-
tenditis quod rerum natura non patitur, ut non suo quidque genere
sit tale quale est, nec sit m duobus aut pluribus nulla re differens
ula communitas? ut sibi sint et oua ouorum et apes apium
similimae: quid pugnas igitur aut quid tibi uis in. geminis? eon-

(55)ceditur enim similes esse, quo contentus esse potueras; tu autem uis

55

eosdem plane esse non similes, quod fieri nullo modo potest.

Dein confugis ad physieos eos qui maxime in Academia inri-
dentur, a quibus ne tu quidem 1am te abstinebis, et ais Democritum
dicere innumerabiles esse mundos, et quidem 510 quosdam inter sese
non solum similes sed undique perfecte et absolute ita pares ut

1 adela AV ad aela B habeat Goerenzius (de fim. τ 7,25) et ita, solet
Cicero, nec dllum refutauit C. F. Hermannus philol. viu 469; ef Tim. 12,44
2ut V an ut sano Lambinus bm; ego ambigo propter inconstantem in
similibus usum; wide p. 53,9 Maduigium de fin. 1v. 9,92 4 míania e AB
seft corr infame eft Vtbmr ; ; cf de inu. 1 6,8. 9,19 11 41,120 orat. 11,236 T'usc. nx
32.71 de nat. deor. nx 34,84 de diwin. 1 26, 56 5 'anulhf corr "esee; deinde
eT y 8 cogmtionem, wit 2n ras, fuit nisi fallor nat B 9 pre-

fertum corr pree V cund ewm ras ex «t Bb 10 in ante genere add
Lambinus t, ante suo ex Halm sententia m, qui item de fin. v 9,26 scribi wult
ut in suo genere perueniant ad extremum, wb? in libri mom habent; et certe
scripsit Cicero quod in suo genere expletum atque cumulatum est T'wsc. v 13,39,
ut omnia floreant et in suo quaeque genere pubescant de mat. deor. n 15,41.
nam illud ut in suo quaeque genere permaneat ibid. 47,191 et talia conferri
non debent 11 htale pr .A he pr VB different pr V 12 nulla
communitas Ven Lambinus b, quod falsum esse demonstrauit Madwigius emend.
104 5 idemque adw. erit. x1 242. his uerbis: “τ quorum hic sententia defenditur
contendebant suo quidque genere esse tale quale esset, mec esse im duobus nulla
re differentem llam. communitatem. | itaque sequitur ut dicant naturam non pati
ut non ita sit, pertinetque prima, illa negatio ut non ad totum hune complexum
sententiae ex affirmatiuo membro et negatiuo (nec sit — ulla) constantem?

comunita .A ut [5101] sint Goerenz?io auctore t at tibi sint Lambinus ut tibi sint
Christius etiam si sint οἱ ἐ ut 51 sint Muelleri (coni. Tull. 94) suasu br, quamquam
contra dixerat Maduigius adu. crit. x1 242 neque dpse m. coniecturam suam. com-
memorawit in editione, atque illa omnia ferri uix possunt propter igitur; mec
probabilius Madwigius l. d. et olim 4n. Turicensi altera p. 854 ulla communitas
uisi. sint et oua, quoniam non nunc de wisis agitur sed de rebus ipsis. at si
uis sint ci Dauisius non male ut opinor, cf de diwin. x 15,94 de fato 4,8, nisi
quod. ut in adiungendis EECIATIA uerum. widetur. iuro deesse widentur Vahleno

14 fimile pr A qo cum ras ex qd A ad e: qd V Democritum
στ:

Bi St D. 18 fiquofda Α mter.ee V int. "fe Bb 19 ita auctore

96 LVCVLLVS 17,85—18,56 Lucullus

inter eos nihil prorsus intersit, et eo quidem innumerabiles Ἐπ item-
que homines. deinde postulas ut, si mundus ita sit par alteri mundo
ut inter eos ne minimum quidem intersit, concedatur tibi ut im hoc
quoque nostro mundo aliquid alicui sie sit par ut nihil differat nihil
intersit. 'eur enim" inquies 'ex illis indiuiduis, unde omnia Demo-
critus gigni adfirmat, 1n reliquis mundis et in iis quidem innumera-
bilibus innumerabiles Quinti Lutatii Catuli non modo possint esse
sed etiam sint, in hoc tanto mundo Catulus alter non possit effici?
Primum quidem me ad Democritum uocas, cui non adsentior potius 56
qua re fallor potest id quod dilucide docetur a politioribus physicis, τ
singularum rerum singulas proprietates esse. fac enim antiquos
illos Seruilios, qui gemini fuerunt, tam similes quam dieuntur, num

Christio del t; confert r ad Att. xiv 13,6 quam dissolute quam turpiter quamque
ita perniciose ut non numquam Caesar desiderandus esse uideatur nee dissimile
est hoe memoria ita fuit nulla ut Bruti 60,217

1 eo AB eo ex ἃ ut et nunc desit V eos dett Asc; et eos q. innume-
rabiles Manutio auctore del Lambinus tbmr; οὖ eos quoque (hoc cum dett) 1. sed
deletis it. hom. Bootius Mmnemos. xxix (1895) 211. a sententia non absone eoque
innumerabiles item homines c? Dawisius, sed putawerim quaedam. intercidisse,
ut haec fere fuerint et eo quidem innumerabiles etiam soles lunas maria terras
(cf Lucret. 11 1085), singulas denique res, itemque homines; sic enim et apte
transitus paratur ad. id argumentum quo adwuersarius utitur wu. 5ss et tegitur quo-
dam modo fraus quae isti argumentationi subest: nam cum modo quosdam dixerit
mwndos absolute esse inter se pares, infra eos ipsos esse uult innumerabiles

3 hoquoq; pr 4 5 cum ex Ven τι m indiuduif uxde, uduif ux 2n ras
fed
B 7 qumti, tài m ras A quinoti V luetatu ex «οι V 8&B

tantó ex etü A 9. 10 potiuf quare fallar ewm ras corr »quere—fella* A

e S Pr UE NUE- ;
potiuf qua,re| fallor (?n mg nihil nisi q) V potic«qualefallor, tic Zn ras, supra
haec et proxima litura v litterarum capav, sub qua cognoscere widebar manu àn-

ppt
solita seriptum (vm; ante ἃ olim fuisse widebatur at B; poteft AB poteft VE
potiusque refello propter id cwm V correcto tbr; sed de propter iam t dubitawit
(potiusque t refallor potest 1d a; ef Reissingerus de ob et propter, diss. Erlang.
1897,68 n., qui οἱ priusquam refelli potest id), et de potest nihil mouendwm
esse recte seripsit Deiterus philol. ταῦ 159. ἃ sententia ille quidem. aberrans cwm
coniecit potiusque refello, si potest, id; apparet enim Lucullum politiorum quos
dieit physicorum (ef p. 144,13 Chrysipp. 114 Arn.) auctoritate uti ad profligan-
dum Democritum, cui rei haec uerba. apta. erant cui non adsentior, potiusque
refellere potest id et reliqua, in quibus que sí opus est windicabit Deiterus.
uerum serupulum inicit cum. Vossiani B. dubia memoria tum. quod duo membra
refutationis, quae fuisse testatur primum ^w. 9, ita. parwm inter se discernuntur
ut priws ne quale fuerit. quidem. satis appareat. — fuit autem. ut opinor tale ut
Lucullus Democriti se auctoritate negawerit in illa causa. commoueri; cui deinde
alterum. adiwncit, id quod ex. Democriti sententia efficiat aduersarius refelli poli-
torum physicorum auctoritate. | quare. defectu haec. laborare eredas, fuerinique
olim talia fere cui non adsentior potius quam re fallar minime perspicua ; inde

autem quod efficis id ipsum redarguere atque refellere potest id 10 di-

lade [u] V 11 hngulaf add A antiquo pr AV -co corr --qof
B 12 illo pr V feruhaf pr B similes fuisse quam dett Lam-
binus 12— p.97,1 wücenlef, w red wt wid, lineola e corr, etiam in c nescio
quid eorr (fuit cwm fwisse wideretur cui enfef) A

51

58

Lucullus LVCVLLVS 18,56—58 91

censes etiam eosdem fuisse? 'non cognoscebantur foris: at domi;
"non ab alienis: at a suis. an non uidemus hoc usu uenire, ut quos
numquam putassemus a nobis internosei posse eos consuetudine ad-
hibita tam facile internosceremus w£/ ne min?mum quidem similes
uiderentur. Hic pugnes lieet, non repugnabo, quin etiam concedam
illum ipsum sapientem, de quo omnis hie sermo est, cum ei res si-
miles oceurrant quas non habeat dinotatas, retenturum adsensum nec
umquam ulli uiso adsensurum nisi quod tale fuerit quale falsum esse
non possit. sed et ad ceteras res habet quandam artem qua uera a
falsis possit distinguere, et ad similitudines istas usus adhibendus
est: ut mater geminos internoseit consuetudine oculorum, sie tu
internosces si adsueueris. uidesne ut in prouerbio sit ouorum inter
se similitudo: tamen hoc aecepimus, Deli fuisse complures saluis
rebus ills qui gallinas alere permultas quaestus causa solerent; 1i
cum ouum inspexerant quae id gallina peperisset dicere solebant.
Neque id est eontra uos; nam uobis satis esset oua illa non inter-
noscere; nihilo enim magis adsentirer hoc illud esse quam si inter

ACADEMICVS III

13—15 (fr. 19) Nonius p.117 gallinas Cicero Academicorum lib. ri
*qui gallinas ... solerent libro m (816 libri plerique, quod ex hu natwm adnotat
Lindsaqyus ; idem libro t Wolf ewm cognatis) cum... quae gallina...solebant'.
ef Plinius nat. hist. x 155 traditur quaedam ars gallinarii (p. 114,23) cuiusdam
dicentis quod ex quaque esset

1 dignoscebantur οἱ Dawisius intern Walkerus; cf p. 114,24 adomi

pr AV ad domi pr B 2 uenisse Dawisius 4 uti ne minimum quidem
ac πῇ e nimu ? ἃ

deít Ald nimium quidem corr .mi«nium quidem V ütimi quide, utimi τ) ras,

utiminimum

erasarum prima. fuit n uel m, supra hanc 4 ut uid A nimmu quide B. uti a4
ut posuerit Cicero incertum, incertius quod t coniecit ut 11 ne min. q.

fimihfef A. e. falsus exitus cum wero coniunctus, deinde corr üimilifeffe B, wnde

ΞΞ- n
fimilef^ Am τ occurrent Manutius habeant AVB 8 adfefu, n
pr ui wid, lineola e corr A 9 fed&|e&eraí corr fed&ad,-— V [ed ad |
ceteraf, fed zm ras, ad add Α fedadceteral B 10 pofhf pr V
11 geminuf pr B eoculo B 13 accipimuf pr B copluref, /neola
ft red in loco euanido A co pluref ex οἵ p» V foluf B 14 galhnaf
falere ex —«na fale (prima 1 deleta erat lineola, sed haec deinde erasa) V. galhina-
f«alere inde ab f in ras A quaelf«tuf nh] B 15 αἵ ex qi εὖ wid V

in galhna mutatum ut w. 14 V 16 1dem V 1ide A, corr 1d.e- B

uof AMVB (ef p. 94,43) nof F tbmr, quod mihi non satis certum est: potest
enim similiter disputare ac p. 95,8. 14, ut, quamwis concedatur res similes usu
posse distingui, tamen affirmet sapientem in dis retenturum adsensum, id quod
modo (uw. 5) se dixit aduersario concedere, et ita pergere ut doceat quid ipse si de
owis iudicandum esset faceret a, similitudine profectus nobis dett Rom Ven
ibmr esset (e&) oua scripsi (an esse posset ο. 2) e exoua ABtbmr eft exoua
ex — exouo V forsitan fuerit illa nos non 17 nihilo Lambinus nihil
AVBtbr, quod aegre defendas sceptico illo οὐδὲν μᾶλλον, cf p. 88,25, m ad
part. x1 wol. 1x p. 148,32 rm wol. 1 p. 14,32 adsentirer hoe serzpsi (cf p. 142,1)

poteft

adsentirephoe A4 ad|fenti rep. hoc corr «rJ* hoc, in mg ἃ poteft V adfentire

-

CicERO ed. Plasberg r

x

10

15

98 LVCVLLVS 18,58—59 Lucullus

illa omnino nihil interesset. habeo enim regulam ut talia uisa uera
iudicem qualia falsa esse non possmt; ab hac mihi non lieet trans-
uersum ut aiunt digitum discedere, ne confundam omnia; ueri enim
et falsi non modo cognitio sed etiam natura tolletur, si nihil erit
quod intersit. Vt etiam illud absurdum sit, quod interdum soletis
dieere, cum uisa in animos inprimantur, non uos id dicere, inter
ipsas inpressiones nihil interesse, sed inter species et quasdam formas
eorum. quasi uero non specie uisa ludieentur; quae fidem nullam
habebunt sublata ueri et falsi nota. lllud uero perabsurdum, quod
dieitis probabila uos sequi si nulla re inpediamini primum qui
potestis non inpediri, cum a ueris falsa non distent; deinde quod
iudieium est ueri, cum sit commune falsi? Ex his illa necessario
nata est ἐποχὴ id est adsensionis retentio, in qua melius sibi con-
stitit Arcesilas, si uera sunt quae de Carneade non null existimant.
si enim pereipi nihil potest, quod utrique uisum est, tollendus ad-
sensus est; quid enim est tam futtile quam quicquam adprobare non

phoe, p ex p B. adsentiri potest hoc correctam Vindobonensis lectionem Ma-
dwuigius emend. 1329 cum aliis ita probabat, ut sensu passiuo aceiperetur (cf p. 8,8);

adsentiri par est hoe Dawisius tbmr quasi Madwigius emend. 160 tbr. sic

interpretor: *nam nobis, si illa owa on internosceremus , satis esset, nee ideo ad-
sentiremur hoc owwm illud. esse, scd, id quod wwultis, adsensionem. retineremus ;

qui ne tum quidem, si inter oua omnino mihil interesset, adsentiremur hoc illud. esse

i. e. eadem plane esse mon similia , quod. fieri mullo modo potes? (p.95,15). mec
opponi potest noluisse Stoicos inter duas res nihil interesse (p. 98,4), quoniam id
fieri mon posse ipsa oratione perspicue indicatur, fitque haec. comparatio quo
magis illud quod se facturum negat. absurdum esse. intellegatur. atque pueriliter
«duersarios similitudines illas rerum consectari. sed illis non magis quam apparct
rationi parum. satisfieri; nam magis adsentiendum erat eadem esse si nihil inter-
esset. quam. si tantum mon. internoscerentur , vectiusque erai multo minus quam.
sed. illa formula loquendi non magis quam, cwm. idem fere waleret. atque non
aliter aec «el itidem ac, »om mwumquam minus accurate weteres wsi sumt, ut
Valerius Maa. τι 1.1 Alexander de fato 9 p. 475,1V Dr. (cf 21 p. 191,3), et similiter
haud minus quam praeter rationem. poswit Apuleius apol. 24 p. 21,26 H.
inter illa] in,terra, posterior r e eorr ut wid. V interea Ven

1 mt ee corr eseet AV, δὰ B 9? judicem om V 9 nen ex non
Αἱ nex er nec V; necfundam ex necfundam B 6 umfajwanimmof er uife
animof B animof etam AV praeter usum. Ciceronis, wide p. 55,8. 84,18 de nat.
deor. 1 16,43 de fato 19,43 de leg.1 10,80; animo ci m animis dett Lambinus

7 et quasi formas Walkerus wt species et quasi figura orat. 1,2, et same
solet. Cicero pronomen quidam m talibus aut priori nomini adiungere aut si
posteriori postponere ; tamen ef pro Cluent. 28,76 scrupulus et quaedam dubitatio.
formam quandam et speciem deorum seripsit de mat. deor. 1 14,91. — Graecum
ἰδέα wel εἶδος, cf p. 49,12 forme[ pr A 10 fedqui Α re add A;
re nulla Ven tbr 11 diftant V 13 epoche 1id.e., lineola red puto
A epochei- dem corr (dem V epocher 1de B. cf ad p.53,24 Plutarchus, p. 32,42

id est ads. ret. suspecta erant. Manutio et Lambino; quod genus totum recte
aestimatum est αὖ Β΄. V. E. Vogelo obseruetionum ad aliquot Ciceronis locos (progr.
Bipont. 1830) 12, ef r p. 138,8, de mat. deor. 1 8,20; nec in eo haerendum quod
icideatur idem. wocabulum. iam. ante fuisse explicandum; nam et bis wnwm woca-
bulum. eodem. libro interpretatur. de nat. deor. 1 19,50 et 39,109. et περιόδου orat.
61,204 eas interpretationes commemorat quibus iam ante usus est 14.15 ex-
timant fe pr V 15 p «api [p «wt wid] A αἴτια: V

60

19
61

Lucullus LVCVLLVS 18,59—19,61 99

cognitum. Carneadem autem etiam heri audiebamus solitum esse eo
delabi interdum ut diceret opinaturum id est peceaturum esse sa-
pientem. mihi porro non tam certum est esse aliquid quod con-
prendi possit, de quo iam nimium etiam diu disputo, quam sapien-
tem nihil opimari id est numquam adsentiri rei uel falsae uel
imeognitae. Restat illud quod dieunt ueri inueniundi causa contra
ommia diei oportere et pro omnibus. uolo igitur uidere quid in-
uenerint. *Non solemus' inquit *ostendere'. Quae sunt tandem ista
mysteria, aut eur celatis quasi turpe aliquid sententiam uestram?
"Vt qui audient) mquit 'ratione potius quam auctoritate ducantur.
Quid si utrumque, num peius est? unum tamen illud non celant,
nihil esse quod percipi possit. an in eo auctoritas nihil obest?
mihi quidem uidetur uel plurimum. quis enim ista tam aperte per-
spieueque et peruersa et falsa secutus esset, nisi tanta in Arcesila,
multo etiam maior in Carneade et copia rerum et dicendi uis fuisset.

Haee Antiochus fere et Alexandreae tum et multis annis post
multo etiam adseuerantius, in Syria cum esset mecum paulo ante
quam est mortuus. Sed iam confirmata causa te hommem aanicissi-
mum» me autem appellabat «et aliquot annis minorem natu non du-
bitabo monere. 'Tune eum tantis laudibus philosophiam extuleris
Hortensiumque nostrum dissentientem commoueris, eam philosophiam
sequere quae confundit uera cum falsis, spoliat nos iudicio, priuat
adprobatione omni, orbat sensibus? οὐ Cimmeriis quidem, quibus

1 audebamuf pr AV ee delabi AVB sed e media cum ras ex o ut wid
pr V. hue sol. esse del. ci Lambin; s. esse eo labi Dawisius s. eo delabi ei Ernestus

t
s. esse eo d. G'oerenzius 2 1d.e- A, ex ide B 1dem V 3 e add A
hn 3
conpedi1 ez conpedn o£ «id. A H qo Di qd V q* DB, omnes ex qd IanImiuxé&aàa,

t

Imiu 2m ras, ex 14mnimiuetià wt wid A 5 1delt ex 1dem μέ wid A 1dem V.
uehneogmite (corr —te), n prior e corr, puto ex m A omma xdicio
portere, e ὧν ras, ez omm: adiàio pe μέ wid Β udere pr V 1nuenerit

n
VB, pr F, ex mnt A 8 tade AV, fueritne tae in witroque ualde dubiwm;
ta" demiftamvfteria ex tà de|mvítena B 9 quafitur pe; ahquid Υ

10 qud B5 ratiox, N litura del, nec wid fuisse primitus b κα
h.e. quam rec [q meseio quo signo distincta] .A auctontati pr V
11 utroque dett Dawisius tbr utraque Vawucherus; cf Madwigius de fin. x1 17,56
Lucil. 418 Marz. Plaut. cist. 149 pei ex pei μέ uid. V eft add .A

celam corr celam V celamur Gulielmius, *satis probabiliter? ait r; cf w. 9

12 poffet pr .A 15 carneadé A -dem V carneadeom &, m ft deleri
coepta .B rerü e & sed e ut wid eradi coepta B uif xxx fuiffet [fuif
ut wid| A 16 alexandree corr »dne V 18 fedetia A 21 signi-
ficat. Hortensii exitum philofopha pr A 29 fequere q;, ere iw

ras, fuisse wid. flequa req; B 23 omm, ' Vtr nec dubium est Ciceronem om-
nibus orbat sensibus potwisse scribere, sed omni adprobatione non sine wi po-

ns

e

10

20

100 LVCVLLVS 19,61—963 Lucullus

aspectum solis siue deus aliquis siue natura ademerat siue eius loci
quem incolebant situs, ignes tamen aderant quorum illis uti lumine
licebat: isti autem quos tu probas tantis offusis tenebris ne seintillam
quidem ullam nobis ad dispieiendum reliquerunt; quos si sequamur
iis uinelis simus astrieti ut nos commouere nequeamus. sublata
enim adsensione omnem et motum animorum et actionem rerum
sustulerunt; quod non modo recte fieri sed omnino fieri non potest.
Prouide etiam ne uni tibi istam sententiam minime liceat defendere.
an tu, cum res occultissimas aperueris in lucemque protuleris iura-
tusque dixeris ea te conperisse (quod mihi quoque licebat qui ex
te illa cognoueram), negabis esse rem ullam quae cognosci conprendi
percipi possit? uide quaeso etiam atque etiam ne illarum quoque
rerum pulcherrimarum a te ipso minuatur auctoritas.»

Quae cum dixisset ille finem fecit. ' Hortensius autem uehe-
menter admirans (quod quidem perpetuo Lucullo loquente fecerat,
ut etiam manus saepe tolleret: nec mirum; nam numquam arbitror
contra Academiam dictum esse subtilius) me quoque, 1ocansne an
ita sentiens (non enim satis intellegebam), coepit hortari ut sententia
desisterem. tum mihi Catulus «S1 te» inquit «Luculli oratio flexit,
quae est habita memoriter aceurate copiose, taceo neque te quo
minus si tibi ita uideatur sententiam mutes deterrendum puto. illud
uero non censuerim, ut eius auctoritate moueare. tantum enim te
E modo monuit» immquit adridens «ut caueres ne quis improbus

suit, nm. aliquando etiam Antiochus retineri adsensionem uoluit; ef p. 107,3.
126,1. omnino ci í cimmer: I hif V ecimerf B

1 natura ///// ademerat; 4n lifura. τ uel ux litterarum capaci nescio litteraene
fuerint olim (de?) necne; pr ior e in ras, fuit adhim- B adimerat pr AV
2 que /ineola add, sub e litura B uti«lumme:- licebat, 1ne- i» ras, ex

utillum inehcebat B; utiumine ex utilum ne V 3 qof in ras, wd fwisse
qd A 4 addifprciendu ex addefp- V adafp- ex adefpe AB (hie t pro c) ;
cf Tusc. x 19,45 5 comeuere A sublata enim] fublatent V 6 ad-
f

fef|hone eorr affef|hone V adfedhone posterioris d lunmula ft eradi coepta B

alfenhione ... rationem (sie pro actionem) in mg add A 10 dixenf-
«eate, 1 et e in ras, wid fwisse dixer 1f ate wel -ifeate A conperisse ef 2n
Catil. 1 4.10. (quamquam. iusiurandum. ibi nullum) Reitzensteinus Herm. xxxux 97
n.4 liquebat duo dett Goerenzii ewm detrimento sententiae, quamquam neque
ille improbawit nec r et recepit. Klotzius 11 rexullà ex remillà μὲ wid .A

rem,ol lam er remo lam V 12 1lla| reru quoq. reru V 44 ex qd B

16 nec add B Nüwuqua, νὰν 2m ras, lineola supra u add A 17 me
ex ne B 18 hortami, mi e corr, euanuerant ut wid mn B 20 habita,
ita red wid A quom inufitibi (" add) V 22 confuerim pr V auc-
toritate Jineola, wid. erasa .b tenmodo AD tenonimodo V quae seruawit r
interrogandi signo post dixisses p. 101,3 posito non probabiliter, et dubitat ipse ;
non te modo ex Dawisii et Maduigii (emend. 160) coniectura t inusitata Ciceroni
formula. dicendi; cum Ald bm delewi non. ut librarii alicuius socordia illatum
qui non modo ez usw uellet iuncta wt modo post non insertum est pro Sulla 10,29

20
64

65

LVOVLLVS 19,63—920,65 101

tr pl, quorum uides quanta copia semper futura sit, arriperet te et
in eontione quaereret qui tibi constares cum idem negares quicquam
certi posse reperiri idem te conperisse dixisses. hoc quaeso caue
ne te terreat. de causa autem ipsa malim quidem te ab hoe dissen-
tire; sin eesseris, non magnopere mirabor. memini enim Antiochum
ipsum, eum annos multos alia sensisset, simul ae uisum sit sententia
destitisse.»

l

Haee cum dixisset Catulus, me omnes intueri. tum ego non
minus conmotus quam soleo in causis maioribus huius modi quadam
oratione sum exorsus: «Me Catule oratio Luculli de ipsa re ita mouit
ut docti hominis et copiosi et parati et nihil praetereuntis eorum
quae pro illa causa dici possent, non tamen ut ei respondere posse
diffiderem; auctoritas autem tanta plane me mouebat, nisi tu oppo-
suisses non minorem tuam. adgrediar igitur, si pauca ante quasi de
fama mea dixero.

Ego enim si aut ostentatione aliqua adductus aut studio cer-
tandi ad hane potissimum philosophiam me adplicaui, non modo
stultitiam meam sed etiam mores et naturam condemnandam puto.
nam si in minimis rebus pertinacia reprehenditur, calummia etiam
eoercetur, ego de omni statu consilioque totius uitae aut certare cum
alis pugnaciter aut frustrari eum alios tum etiam me ipsum uelim?
itaque nisi ineptum putarem in tali disputatione id facere quod eum
de r. p. disceptatur fieri interdum solet, iurarem per louem deosque
penates me et ardere studio ueri reperiendi et ea sentire quae dicerem.

epist. ix 16,6, post quoquo de domo 10,25, quam post aliud ad Att. ux 15,5, post
magis ibid. xix 1,1; ef Stangelius T'ulliam. 31 5. tantum adridentis est (micht
mehr und nicht weniger?) , neque in eo haerendum quod Lucullus non ea ipsa dixit
(p. 100,8) quae eum dixisse ait Catulus. modo delere malwit Crat, sed tantum
non Tulliamwm non est

2 contentione Β non male, si significetur quam. dicit ad. Att. x 16,9 de off. 1
38,137, sed wide p. 151,10 (14) pro Mil. 3,8 in Vatin. 10,24 ; cf de nat. d. τ 23,63,

τ Ξ
m ad part. xx wol. 1 p. 81,21 3 Idete lineola ft red .A 4 nete treat ex

net reat A Ypfà €x «ἃ Α ipfam VB mahm|x ez mah | m uel »1n V
equidem «mg Lambin probabiliter; cf pro Tull. 12,29 (30), m ad part. 1n
uol. τι p. 16,14 Iordanus symb. crit. ad. hist. ling. Lat. p. 311. 319 6 alia eorr

taha F ac] atque aliud ci r est Halm? auctore b fententiá A
9 quandam orationem Lambinus ab huius modi quadam oratione c v;
cf Brut. 34,4128 L. Bestia bonis initiis orsus tribunatus 10 catulle A, pr V
11 ut««5octi [ut wel et] A hominef pr VB 12 respondere me
posse Lambinus, cf p. 69,2 orat. 1,9 responderi posse dett Dawisius bm, cf de
nat. d. 1 4,8; ef Madwigius de fin. v 11,31 18 naturà ex “τῷ AVB
19 xà in ras paulo ampliore A 20 ego Venu ergo AVB omnix [f] A
21 fruftran tum ex fruftrar cum «ut wid V 21.22 uelim itaque dett
Rom itaque uehm. AVB 23 dexr.p- ex d.er. p. (post d quid fuerit in-
ceriun) B difceptur pr 4 iurarex ft lineola im ras pr A; 1urarem
pouem corr iurare,me,pjuouem V

10

15

10

102 LVCVLLVS 20,66 Cicero

qui enim possum non eupere uerum inuenire, cum gaudeam si simile
ueri quid inuenerim? sed ut hoc pulcherrimum esse iudicem, uera
uidere, sic pro ueris probare falsa turpissimum est. Nec tamen ego
is sum qui nihil umquam falsi adprobem qui numquam adsentiar
qui nihil opiner; sed quaerimus de sapiente. ego uero 1pse et magnus
quidam sum opinator (non enim sum sapiens) et meas cogitationes
sic dirigo, non ad illam paruulam Cynosuram, qua 'fidunt duce
nocturna Phoenices in alto", ut ait ÀÁratus, eoque directius gubernant
quod eam tenent 'quae cursu interiore breui conuertitur orbe', sed
Heliceen et clarissimos Septem triones id est rationes has latiore
speeie non ad tenue limatas; eo fit ut errem et uager latius. Sed
non de me, ut dixi, sed de sapiente quaeritur. uisa enim ista cum
aeriter mentem sensumue pepulerunt aecipio iisque interdum etiam
adsentior, nec percipio tamen: nihil enim arbitror posse percipi.
non sum sapiens; itaque ulsis cedo nec possum resistere. sapien-
tis autem hane censet Arcesilas uim esse maximam Zenoni adsentiens,

ACADEMICVS IV

5.6 Augustinus c. Acad. n1 14,31 clamat Cicero se ipsum magnum esse
opinatorem sed de sapiente se quaerere

V. . .
1 uero V 2 1nuenimm B, pr A iudico Zrnestus tbmvr, sed

nescio an subaudiatur si uideam 3 Τα] [αὖ peffhimu pr B egoif«(u,

fü im ras ampliore A egogf,fum, iffu 7» ras, m add V; £n wtroque wt opinor
p

distinguendi causa corr 4 adpdem δ. B5 5 opinor pr A

6 quidam JMaenutius quidem AV Btbmr, quod. non widetur ferri posse nis? aut

deleto priore et aut ordine sic mutato sum opinator et magnus quidem

fum add A opinatur pr Db 7 derigo m n*versnuupa 1118,
paruulam

x*cinofvram, em n ras, {μὲ 1118 amienofyram wel «mvc- B; cynofyrà A οὐ-
nofvram ex efvr-e «t wid V et 9 wide de nat. d. 1x1 41,106, «bi hac fidunt
et nam cursu congruenter ewm Arato 8 foenicef V phomicef B di-

titur h
rectuf pr A derectius m 9 conuer. D conu&itur V fedehcen V, eorr
ad ad

[ed.el— ree A; fed.helicen xoxx*x &clanffhiimuf [&clanf] B. praepositio omissa, wt
pro Q. Rosc. 2,5 non ex tuis tabulis sed aduersariis, pro Balbo 28,64 non de
suo peceato sed huius ... uiri facto, orat. 12,38 non .. ad iudiciorum certamen
sed uoluptatem aurium ; accedit quod intercessit tenent 10 feptentrionef
V Btb id-e- ex 1de B 10.11 id est... elimatas del Bootius Mnemos.
xxi (1895) 211 10 latiores c? r 11 attenue limataf V aótenuae|limataf
(uel primo scriptum erat hu) corr adtenu«e elim Atbmr ; natte nuelimataf corr
e
m-atte nuehime B. elimare Cicero numquam scripsit, limare aliquotiens (limatam
quandam ... tenuitatem de fin. ux 12,40). ad tenue limatas singulare, sed tamen
cf de opt. gen. or. 3,9 se ipse .. ad minutarum causarum genera limauerit, Q»wint.
inst. or. xut 2,18. (dialectica) sectas ad tenuitatem suam uires ipsa subtilitate

consumet; λύγους κατ᾽ εὐρύτερα οὐ κατὰ λεπτὸν ἐρρινημένους 12 de,m.ut
V dixixfed [{] Α΄, dem sed —d in ras ex & B 14 per cipio, per 2»
ras paulo ampliore Α 15 neque Ven m 16 arcef 1«laf, c Zn ras, ex
artef 1llaf B Zenoni cf eth. ὅ48 55 Arn.

21

67

'68

Cicero LVCVLLVS 20,66—21,68 103

cauere ne caplatur, ne fallatur uidere; nihil est enim ab ea cogita-
tione, quam habemus de grauitate sapientis, errore leuitate temeri-
tate diiunctius.

Quid|quid| igitur loquar de firmitate sapientis? quem quidem
nihil opinari tu quoque Luculle concedis. quod quoniam a te pro-
batur, ut praepostere tecum agam iam (mox referam me ad ordi-
nem), haec primum ceonelusio quam habeat uim considera: 'si ulli
rei sapiens adsentietur umquam, aliquando etiam opinabitur; num-
quam autem opinabitur; null igitur rei adsentietur) hanc conclu-
sionem Arcesilas probabat; confirmabat enim et primum et secundum.
Carneades non numquam secundum illud dabat, adsentiri aliquando;
ita sequebatur etiam opinari, quod tu non uis, et recte ut mihi ui-
deris. sed illud primum, sapientem si adsensurus esset etiam opina-
turum, falsum esse 3toiei dieunt et eorum adstipulator Antiochus;
posse enim eum falsa a ueris et quae non possint percipl ab iis
quae possint distinguere. Nobis autem primum etiam si quid per-
cipl possit tamen ipsa consuetudo adsentiendi periculosa esse uidetur
et lubrica. quam ob rem cum tam uitiosum esse constet adsentiri
quiequam aut falsum aut incognitum, sustinenda est potius omnis
adsensio, ne praecipitet si temere processerit. ita enim finitima sunt

ACADEMICVS IV
14 (fr. 200 Nonius p.69 adstipulari positum est adsentiri. Cicero in

Academicis libro 1v ^falsum esse Stoici... Antiochus?
c
1 xabea [h] B 4 αὐτά κακαὶ [q...] 4 quidquid V qüic.quid sie, c in
ras er ἃ B 5 lóculle A 6 agam 1iammox Vibmr ἀρ. Iammox A

agam. i1aenimox D. iam quamuis facile errore scribi potuerit post agam tamen
non satis tuto abicitur (de collocatione cf de diu. x 31,67); enim autem isto quidem
loco ferri nequit, quare aut transponendwum est mox enim aut ei enim íribuen-
dwm qui falso ante iam distingueret, cf p. 104,2, unde iam enim huc adscriptum
widetur Vahleno. iam enim (del mox) Victorius 7 haee ... habeat 2n mg
add A 1—9 Sextus adu. math. vi 101 εἰ τῶν συγκατατιϑεμένων ἐστὶν ὁ
σοφός, τῶν δοξαστῶν ἔσται ὁ σοφός. οὐχὶ δέ γε τῶν δοξαστῶν ἐστιν ὁ σοφός...
οὐκ ἄρα τῶν συγκατατιϑεμένων ἐστὶν ὁ σοφός. εἰ δὲ τοῦτο, περὶ πάντων αὐτὸν

δεήσει ἀσυγκαταϑετεῖν 9 de lacuna quae post opinabitur est im V wide
praefationem 10 arceffilaf 5 11 non numquam del m, sed cf p. 99,2.
110752518155 153.13 secundum del dett Dawisius bm. secundum illud

dabat non cwm Arcesila sed contrarie ili, wt im conclusione illa. primum 4. e.
τὸ λῆμμα (cf τι. 13) maneret, secundum autem i. e. πρόσληψις fieret sapiens ad-
sentietur aliquando. non congruenter iis quae secuntur adsentirl et opinari locum
mutare iubebat Manutius 12 ita sequebatur Manutius 1d adfequebatur

que . &
AV 1dadfebat B 14 ee«ftoici [t] Amr ee & ftoxx1 V ee«&ftoici, & ?n ras,
ex e& eftoici wt wid B, cf p. 104,19. esset natum puto ex eo quod prope ante-
cedit; cf Nonius 15 a add ft pr A; axuenf [d] B poffi«nt ex funt

A 15.16 poffint diftnguere, om percipi ab iis quae possint, im mg add

*
Ll pap V poffint A 19 adsentiri ewm casu quarto wt adprobare,
sisi forte id ipsum intercidit, ef p. 142,1 20 adfenfioxepeipit& x fhitemere,

to
e

10

15

20

104 LVCVLLVS 21,08—22,70 Cicero

falsa ueris eaque quae percipl non possunt //s quae possunt (8i modo
ea sunt quaedam; iam enim uidebimus), ut tam[en]| in. praecipitem
locum non debeat se sapiens committere. Sin autem omnino nihil
esse quod percipi possit a me sumpsero et quod tu mihi das aecepero,
saplentem nihil opinari, effectum illud erit, sapientem adsensus omnes
cohibiturum, ut uidendum tibi sit idne malis an aliquid opinaturum
esse sapientem. 'Neutrum' inquies "illorum [nitamur|. | Nitamur
igitur nihil posse percipi; etenim de eo ommis est controuersia.
Sed prius pauca cum Antiocho, qui haec ipsa quae a me de-
fenduntur et didicit apud Philonem tam diu ut constaret diutius
didicisse neminem, et scripsit de iis rebus acutissime, et idem haee
non acrius accusault in senectute quam antea defensitauerat. quam-
ulis igitur fuerit acutus, ut fuit, tamen inconstantia leuatur auctoritas.
quis|quam] enim iste dies imluxerit quaero, qui illi ostenderit eam
quam[quam] multos annos esse negitauisset ueri et falsi notam.
exeogitault aliquid? eadem dieit quae Stoici. paenituit illa sensisse?
cur non se transtulit ad alios, et maxime ad Stoicos; eorum enim
erat propria ista dissensio. quid eum Mnesarchi paenitebat, quid
Dardani; qui erant Athenis tum prineipes Stoicorum. numquam ἃ
Philone discessit nisi postea quam 1086 eoepit qui se audirent habere.
Vnde autem subito uetus Academia reuocata est? nominis dignita-
iem uidetur, cum a re ipsa descisceret, retinere uoluisse. quod erant

xe et hasta ac lineola quae secuntur e corr, & in ras, (1 add A adfenlio/ne p
cjpit, &.fitemere, )J ex e V adfenho ne peoipit& fi«temere, & et [1 in ras, ex

-pit &fittemere «t wid B peef fent; Jta, nt im ras, Jt red wid, supra
lent ras A

1 iis quae possunt add Lambinus 2 eni uidebimuf, 1 ui «trum in
ras «n red ambigebam, supra eni ui ras cohaerens fere cum ea quam modo
dixi A tam in .4 tamen im B, pr V. cf Madwigius de fin. v 9,26 p. 651

3 le cum ras ex fa A 4 pohtame xflumpfero [e] 5B mefümy fero
sic er mefumv fero (ambigebat opinor corrector inter me sumsero ef me summi-
sero) V 6 an eum ras er al pr V 7 mtamur; Nitamur V et priore
mte eraso AB 10 dict V, pr A 11 dixilfe i» ras, potwit esse didi-
cfe V nf wt wid corr hif Vtbmr 13 imneonítanta pr AB

1N
14 quis Lambinus qufqua VB Qe A Quiíqua F quisnam οἱ Gruterus
15 quam»*x* [qua] 4 quaquam V »x«quà [qua] B neg*xauiffet [1t] .A
᾿ ) .eum

negaxjuiff«& ex negita uiffe& ut id. .B 16 pemtuit. illa AB 18 qui-

xm "nih » : δ : : -
deuinefareci ex quibeuimne, cawit scil. corrector ne quis qui deum legeret; m si
[ides puncto non pro 1 sed ante 1 posita Α quid. deum innefarei ex qui deum

᾿ς
(corrector wolwisse «id quid eumne Sarci) V quideu innefarchi B quid enim

Mnesarchi dett Hom penitabat pr V 19 adhemf«tu, t i» ras, ex
-mítu B pnneipef«ftoicoru [e] 5 20 phjlone ex phole .4 phil«one
[118 audierent V 21 renouata Manutius, cf Tim. 1,1 (aliter p. 39,15.

4048 de diu. τὶ 2,7), sed wide de fim. τὶ 1,2 (aliter p. €1,8 Tusc. 1 1,1) et de
orat. τι 48,199

22
69

10

T1

Cicero LVCVLLVS 22,70—71 105

qui illum gloriae causa facere dicerent, sperare etiam fore ut ii qui
se sequerentur Antiochii uocarentur; mihi autem magis uidetur non
potuisse sustinere eoneursum omnium philosophorum. etenim de
ceteris sunt inter illos non nulla communia; haec Academicorum est
una sententia quam reliquorum philosophorum nemo probet. itaque
cessit, et ut i1 qui sub nouis solem non ferunt item ille cum aestuaret
ueterum ut maenianorum sic Academicorum umbram secutus est.
quoque solebat uti argumento tum cum ei placebat nihil posse per-
cipi, cum quaereret, Dionysius ille Heraeleotes utrum conprehendisset
certa illa nota qua adsentiri dieitis oportere, illudne quod multos
annos tenuisset Zenonique magistro credidisset, honestum quod esset
id bonum solum esse, an quod postea defensitauisset, honesti immane
nomen esse, uoluptatem esse summum bonum — qui ex illius com-
mutata sententia docere uellet nihil ita signari in. animis nostris à
uero posse quod non eodem modo possit a falso, is curauit quod
argumentum ex Dionysio ipse sumpsisset ex eo ceteri sumerent.
Sed cum hoe alio loco plura; nune ad ea quae a te Luculle dicta
sunt.

ACADEMICVS IV

1 Augustinus c. Acad. 11 1,15 Antiochus .., ut nonnullis uisus est, gloriae
cupidior quam ueritatis 6.7 (fr.21) Nonius p.65 Maeniana ab inuentore eorum
Maenio (moenio e corr Wolf moenia wel menia «el monia cetí) dicta sunt, unde

et columna Maenia. Cieero Academicorum lib. 1v *interim ille... Academi-
corum uiam secutus est?

1 hinc Plutarchus Cie. 4 de Antiocho facerent. Sperare etiam corr

VIR ; s
—-Speraret etiam A -fperare &ià B fecerunt, fperare &iam V. facere dicerent
er Camerarii coniectura. Lambinus fecisse dicerent dett Dawisius t; cum spe-
raret iam ὁ cum speraret etiam b sperantem m sperare (wel potius sperasse)
h

enim Dawisius forxe [t] 4 uti A αὖ n corr ut h V 2 [6 add B

E"
Antiochei Asc «ii Ald antiochi AVB (ihi, 1 pr?or e corr, erasa lineola, quid
fuerit nescio A 6 &ut V sub Nouis Faber fub nubef AV «( M fub nubef

B; ft fuit sub noueis. ef de orat. x 66,266 Varro de l. L. v1 59 f«er [u] V
* moenianoruü Á menianorum ΚΓ menmano?| ex ano B 8 tum ex cum

ut wid V 9 queret A diomuf B eracele o«tef ex eracelo oftef

A eracleotef V 10 quae V dief [1] 4 opórtere ex opert- μέ
wid A 11 tenuf (& add A eet x 1d [d wt wid] A 12 1donu pr B
defenfta«uiffet ex -—fht ἀποὺ A defenhtam [ἃ punctum pr ut wid V

15 pófit.a ex pohta B posset m. quamquam possit et. posset saepe
inier se permutata esse et constat et consentaneum est, tamen wide p. 110,2. 114,2.
129,21 de nat. d. u1 4,9 uelis, 4,10 regantur Madwigiwm de fin.1 5,25 Wetzelium
"selbstündiger wnd bezogener Gebrauch der Tempora? 35 curauit ut quod Lam-
binus tb praeter necessitatem , wide Muellerum progr. Landsberg. 1865,12. et ad

ex

part. ux wol. τε p. 452,6 16 füumerent B 11 cumhoc V alio loco
3:
35,113. 43,133 te. culle B

1

e

15

106 LVCVLLVS 23,72—18 Cicero

Et primum quod initio dixisti uideamus quale sit, similiter a
nobis de antiquis philosophis commemorari atque seditiosi solerent
claros uiros sed tamen populares aliquos nominare. illi cum res
1on bonas tractent similes bonorum uideri uolunt; nos autem ea
dieimus nobis uideri quae uosmet ipsi nobilissimis philosophis pla-
euisse conceditis. Anaxagoras niuem nigram dixit esse. ferres me
si ego idem dicerem? tu ne si dubitarem quidem. at quis est;
num hice sophistes (sic enim appellabantur ii qui ostentationis aut
quaestus eausa philosophantur): maxima fuit et grauitatis et ingeni
gloria Quid loquar de Democrito: quem eum eo conferre possu-
mus non modo ingeni magnitudime sed etiam animi, qui ita sit
ausus ordiri haec loquor de uniuersis': nihil excipit de quo non
profiteatur, quid enim esse potest extra uniuersa; quis hune philo-
sophum non anteponit Cleanthi Chrysippo reliquis inferioris aetatis,
qui mihi eum illo eollati quintae classis uidentur. atque is non
hoe dieit quod nos, qui ueri esse aliquid non negamus, percipi posse
negamus: ille esse uerum plane negat [esse]; sensus quidem non ob-
seuros dicit sed tenebrieosos (sic enim appellat eos) Is qui hune
maxime est admiratus Chius Metrodorus initio libri qui est de na-
tura 'nego' imquit 'scire nos sciamusne aliquid an nihil sciamus, ne
id ipsum quidem nescire aut seire nos, nec omnino sitne aliquid an

ACADEMICVS IV
5 ef Lactantius diw. inst. xxx 29,11 epit. 34,2

1 initio p. 12,6 ss 2 atq. corr atq. γο 4 non add dett Ase τι;

bona .A nouas F'aber tm speciose sed parum apte wt puto orationis tenor, propter
quem etiam iractent posuit non tractant; cf p. 12,21 4. 5 dicimus ea Ven r
5 ipfix [f] VB 1phpü [f] 4 6 Anaxagoras (A 91 D.) ef p. 124,7
mex [f] 8 7 tunifi eorr tum V 8 num hie £ nune hie AVB hic? num
Ald qm fophiftef, e ex 1, f extrema red wid A appellantur dett Ven τι
9 philosophabantur dett Goerenzius tbmr, quod necessarium mon widetur in
definitione de qua cf Xenophon memorab. x 6,13. Aristot. soph. el. 1. 165a 21
10 demieroto corr demierjto sic V. Democr. B 165 D. 11 sit] est t
14 reliquif corr »qufq. AB 15 quintax*«|claffif ex qumtahoe|laffif .B
hif A if in ras, fwitne b V 17 wegat. effe in ras vur litt .A prius esse del
Dauwuisius tmr, posterius er Halmi coniectura ὃ sensusque idem JDawisius
ἐγ, cf p. 38,10 18 sed Gwietus nec AVB Democritus B 11 D. (Sextus
«dw. math. vi 189) γνώμης δὲ δύο εἰσὶν ἰδέαι, ἡ uiv γνησίη ἡ δὲ σκοτίη" καὶ
σκοτίης μὲν τάδε σύμπαντα, ὄψις ἀκοὴ ὀδμὴ γεῦσις ψαῦσις eos del Madwi-
gius emend. 165 tb ante is primus distinrit Rosa; isque qui Dauwisius
19 Metrodorus B 1 D.: Ewsebius praep. euang. xiv 19,5 γράφων γέ τοι περὶ
φύσεως εἰσβολῇ ἐχρήσατο τοιαύτῃ “οὐδεὶς ἡμῶν οὐδὲν οἶδεν, οὐδ᾽ αὐτὸ τοῦτο
πότερον οἴδαμεν ἢ οὐκ οἴδαμεν ; Diog. Laert. xx 58 ἔλεγε μηδ᾽ αὐτὸ τοῦτο εἰδέναι
ὅτι οὐδὲν οἶδε; Sextus adu. math. vy 88 οὐδὲν ἴσμεν, οὐδ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἴσμεν ὅτι
οὐδὲν ἴσμεν ; cf Philodemus rhet. fr. inc. 8,1 20 ferxre, 1 ex r ut wid [ft 1] A

: : t fi
fcere B feiamuf, ΟἹ ?n ras, fuit ft (aamuf B 21 fcire. nof. A Btbmr post

23]
12

18

ἐς ον ος πος WB ἐπ a a m 2 rc Fen trt t ες σον t

S - "Ye "
Jin xb C
II————Éc e c

74

24

75

Cicero LVCVLLVS 23,13—241,175 101

nihil sit. Furere tibi Empedocles uidetur: at mihi dignissimum
rebus is de quibus loquitur sonum fundere. num ergo is exeaecat
nos aut orbat sensibus, si parum magnam uim censet in is esse ad
ea quae sub eos subiecta sunt iudicanda? Parmenides Xenophanes
minus bonis quamquam uersibus sed tamen illi uersibus increpant
eorum adrogautiam quasi irati, qui eum sciri nihil possit audeant
se scire dicere. Et ab 115. aiebat remouendum Socraten et Platonem.
cur, an de ullis certius possum dicere? — uixisse cum iis equidem
uideor, ita multi sermones perseriph sunt e quibus dubitari non
possit quin Socrati nihil sit uisum sciri posse; excepit unum tantum,
scire se nihil se scire, nihil amplius. quid dieam de Platone, qui
certe tam multis libris haee persecutus non esset nisi probauisset;
ironeam enim alterius, perpetuam praesertim, nulla fuit ratio perse-
qui. Videorne tibi non ut Saturninus nominare modo inlustres ho-
mines, sed etiam imitar] numquam nisi clarum nisi nobilem? atqui
habebam molestos uobis sed minutos, Stilbonem Diodorum Alexinum,

ACADEMICVS IV
10 cf Lactantius de ira Dei 1.6.1

quidem distinguentes, wt id sit nescire aut scire quod sequitur. multo plamtus
1d referemus ad id quod ante negawit et nescire aut scire dictum putabimus noto
genere abundantiae quod apud Graecos muper persecutus est E. Kemmerus Schanzii
symbolarum wol. xv, apud Latinos F. Leo analect. Plaut. de figuris sermonis τὶ
36ss (cf Vahlenus opusc. 1 V1) quoque Terentius Phorm. 809. scribit uana omnis
aut scire aut nescire hoc uolo (ἢ. e. quacunque ratione scire Rwuhnkenius) ; nam
nescire aut scire hoc ordine aptum wideatur cwm a mesciendi affirmatione pro-
fectus sit (nego scire ?. e. dico nescire)

1 anihil pr B furerex««« tibi, rere i» ras, t1 red wid; agnoscere
widebar fut...... ttibu B. impedoclef pr AVB 1—' cf p. 12,22 ss

9 ds Rom hf AVB 3 adeoquae corr adeoquae, deinde adeaquae

r
4 4 parmeni de xenophanef B Parmenides B 6 D. Xenophanes
B 34 D. (Sext. adu. math. vi 49 Diog. L. 1x 12) 5 ilh corr uf AVB
inerepant AB, sed im .A correctionis signa, ut wid. coepta. deleri 7 d-

N
exe B, pr A aiebat B aiebas Aid tbmr, sed wide p. 24,16 (110,11)
125,5. 132,17. aiebat p. 13,17 8 ilhf pr B 10 fere pr A
11 ferire, r prior corr ), 1 erasa wid. B fe prius ec ἢ V cf p. 41,12. 56,11
12 certe« ex —t& B 13 lroneam corr «jam Atbmr 1i-eà corr —jà B

n . Ar
iro,eam V nulla ex fiulla B 15 etiam om Vtr imitari? num
quem ex Manut coniectura b imitari neminem c; Dawisius, sed ne imitari
quidem philosophum quemquam nisi clarum ci m; qui iniuria dubitant omnes
siue de numquam, cu? sua wis manet (cf de leg. 1 14,41), siue de totius membri
forma. siue de numquam ef nisi compositis (cf pro Mil. 21,55 de nat. d. 1 34,93).
clarum e£ nobilem pro swbstantiwis posita si quis auersetur , is scribat licet num-
quam quemquam, cf de fin. mu 8,29 16 moleftuf pr A Stilbonem e
corr Cantabrigiensis Rom. hliboné AV; minutofe«|hls1bonem ex minutoffi|bi-
bonem B. Stilponem mg Lambin tbmr, sed wide Croenertum ' Kolotes und Mene-
demos! ( Wesselyi stud. palaeogr. v1) 19 n. 106

σι

15

10

108 LVCVLLVS 34,16--τὸ Cicero

quorum sunt contorta et aculeata quaedam sophismata (sie enim
appellantur fallaces conclusiuneulae) Sed quid eos colligam, eum
habeam Chrysippum, qui fuleire putatur portieum Stoicorum: quam
multa ille contra sensus, quam multa contra omnia quae in eon-
suetudine probantur. 'At dissoluit idem. — Mihi quidem non uidetur,
sed dissoluerit sane: certe tam multa non collegisset. quae nos
fallerent probabilitate magna, nisi uideret is resisti non facile posse.
Quid Cyrenaei uidentur, minime contempti philosophi, qui negant
esse quiequam quod pereipi possit extrinsecus, ea se sola percipere
quae tactu intumo sentiant, ut dolorem ut uoluptatem, neque se quo
quid eolore aut quo sono sit scire sed tantum sentire adfici se quo-
dam modo.

ACADEMICVS IV

1 cf Augustinus de beata vita 2,14 contortum hoc et aculeatum
Seneca eptst. 111,1. quid uocentur Latine sophismata quaesisti a me. multi
temptauerunt illis nomen inponere, nullum haesit... aptissimum tamen uidetur
mihi quo Cicero usus est: cauillationes uocat. cf Krischius p. 188 (62)

3 Lactantius diw. inst. vi1 23,3. Chrysippus quem Cicero ait fulcire porticum
Stoicorum

1 contor & pr B acu enucleata 4. Otto arch. lexicogr. v1 888 (de

prowerb. Rom. p. 4) el pro Scauro 10,20, sed wide p. 122,16 de fin. 1v 8,1, supra

Augustinum; λόγους ἀκανϑώδεις καὶ ἐννοίας πολυπλόκους Lucianus dal. mort.
10,8 Aristoteles top. vix 11. 162a 16 σόφισμα δὲ συλλογισμὸς ἐριστιχός, Ga-
lemus de animi peccatis 113 (v p. 12 K.) τὰ καλούμενα σοφίσματα, λόγοι τινὲς ὄντα
ψευδεῖς εἰς ὁμοιότητα τῶν ἀληθῶν πεπανουργημένοι 4 Diog. Laert. vix 188
καὶ κατὰ τῆς συνηϑείας καὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐπεχείρησε, cf fr. 109 Arn., infra
p. 115,17 5 at dissoluit Dawisius àddiffoluit V ARCUBUS potwit esse àd-

dif A addiffoluit sed ad linea del B 6 fane£x- "[tte sic| B tam, t
ft red 4 collegisset ex οἰρ AVB 1 probabihtatem,ag ni-

RU IOS refifti sc, m red wid |a (potius quam t1) et 1] omnia corr rec V;

magna nifiuideretIf ΤΟ ΔΓ, [ prima in ras, ez — uude — A « nfiuidere-
ifti

t«x rehfti, f. prima in ras, ex. mtiuidentif-. Ὁ τς: i pr 1) 8 cyrenei
B cjraner A cyrenei Y Cyrenaici mg Lambin tbmr ut et Graeci et. Cicero ipse
p. 1,8. 144,8.10. 150,19 alias. q. C.? uidentur mihi minime c. 7M Rom - uidenturne
tibi c. 'ali? « Lambino commemorati quid? Cyr. uid. min. e. Dawisius quid
Cyr.? [uid.| min. e. ewm. Grutero m; quid Cyr.? [uid. ... qui] negant £. quid

. uidentur satís defendit r (epist. xx 21,1 quid tibi ego uideor in epistulis
nonne plebeio sermone agere tecum, ad Att. xur 10,1 quid tibi Seruius quid
uidetur), quamquam non tam idem quod qualis esse dixerim. quid quam primo
positum. ad. wniuerse inducendam quaestionem (ut. epist. xx 21,1. uel. Plat. Charm.
154 D τί σοι φαίνεται ὁ νεανίσκος ... οὐκ εὐπρόσωπος :), inde liberius etiam sine
illa quaestione: *was meinst (sagst) du zw den Cyr.??. tibi ante uidentur add
Durandus br praeter. necessitatem ut opinor; urbane enim sic fere quaerit. quid
iudicamus de Cyr.? cef p. 116,8 de nat. d. 1x 26,66. 27,69 Schmalzius * Zeitschr.

quio
f. d. Gyimnasialwesen? xxxv. 113 10 qo colore εἴ qdcolere A; colere pr B
ὸ

11 fomno B, pr V fetantu pr ut wid A [& pr, deinde tam B δα.
hole, e in ras ut wid V adfici fe [f] B τὰ πάϑη καταληπτώ, οὐκ ἀφ᾽ ὧν
γίνεται Diog. Laert. x 92

-1

Cicero LVCVLLVS 24,06—11 109

Satis multa de auctoribus. quamquam ex me quaesieras nonne
putarem post illos ueteres tot saeculis inueniri uerum potuisse tot
ingeniis tantisque studiis quaerentibus. quid inuentum sit paulo
post uidero, te ipso quidem iudice. Arcesilan uero non obtrectandi
causa cum Zenone pugnauisse sed uerum inuenire uoluisse sie in-
tellegitur. nemo umquam superiorum non modo expresserat sed ne
dixerat quidem posse hominem nihil opinari, nec solum posse sed
ita necesse esse sapienti. uisa est Arcesilae cum uera sententia tum
honesta et digna sapienti; quaesiuit de Zenone fortasse, quid futurum
esset 51 nec percipere quiequam posset sapiens nec opinari sapientis
esset. ille eredo nihil opinaturwm, quoniam esset quod percipi posset.
quid ergo id esset. uisum' credo. quale igitur uisum?! tum
illum ita definisse: ex eo quod esset sicut esset imnpressum et signa-
tum et effictum. post requisitum etiamne si eius modi esset uisum
uerum quale uel falsum. hie Zenonem uidisse acute nullum esse
uisum quod percipi posset, si id tale esset ab eo quod est cuius
modi ab eo quod non est posset esse. recte consensit ÁArcesilas ad
defintionem additum, neque enim falsum percipi posse neque uerum,
si esset tale quale uel falsum; incubuit autem in eas disputationes

ACADEMICVS IV

3 ef Lactantius diu. inst. x1 2,8 tot temporibus tot ingeniis in eius inquisi-
tione contritis

1 deaucto rnbuf i» priore uersu multa red wid A quaesieras p. 13,10

2 ueteréf [7] A inuen pr V 3 tantis studiis οἱ r et iam ante Pluy-
gersius Mnemos. x1 (1862) 62 4 uidero 36,116 ss obtractandi (b corr p,

dein restitutum) V. cf p. 14,8 5zenoB intelligitur [g1].4. 6 u-quà,
ü- in ras, ez inqua rec A inquam V in quà B 7 differat pr B 9 fapienti

e : * : ; ; ; i
AB, corr «AY, dein «Xe Vtbmr, etiam in. B. agnoscitur corrigendi conatus; cf

p. 12,15 10 quiequa, qu priores in ras, in cuius initio agnoscebam p; ft
iam pr corr, dein red A poffet ex —ht, t red wid A pofle pr VB
opimnare pr Á 11 opinaturum Aserm etur AV B 12 priore loco ufum pr V
135s cf p. 15,21 55 hicut -eet, lineola et t red wid Α 14 effictum
Manutius effectu AVB, cf p. 16, etiam nefi ex etiam nfi F etià mfi
AVB eiusdem modi JDauisius tbmr (cf p. 194,15) praeter necessitatem,

B ; xe
cf wu. 16. 19 p. 15,18 15 ueru uel quale falfu A 16 cuius seripsi (cf
t
quale τ. 19 p. 15,18. 16,1) eiuf AB U'emf V ut eiusdem Dawisius tbmr

17 ab eo quodnonuteftpof fet wsque ad p n ras, of add A ab eo qd i poíf&
B recte cum additum Zwngendwm esse significaui cum Lambino et r el
p. 16,2, et. sic facilius intellegitur uter incubwisse dicatur ; quamquam 4pse v du-
bitat proponitque cum Manutio xecte; c. A. (wel recte concessit A.); ad d. a.
(est); et alii et tbm post Arcesilas inciderunt; certe nom quod. sequitur sed. quod
antecedit ad. definitionem. additum est confenfit, f posterior in ras ex t A

E
17.18 adfimtione pr B 19 tale quale, uel falfum; in intercolumnio
add t uerü: | »on eadem manw qua prior * V xjmeaf ex aeneaf B

10

15

110 LVCVLLVS 924,77— 925,19 Cicero

ut doceret nullum tale esse uisum a uero ut non eiusdem modi
etiam a falso possit esse. Haec est una contentio quae adhue per-
manserit. nam illud, nulli rei adsensurum esse sapientem, nihil ad
hane controuersiam pertinebat. licebat enim 'nihil percipere et tamen
opinari'; quod a Carneade dicitur probatum: equidem Chtomacho
plus quam Philoni aut Metrodoro credens hoe magis ab eo disputa-
tum quam probatum puto.

Sed id omittamus. illud certe opinatione et perceptione sublata
sequitur, omnium adsensionum retentio, ut si ostendero nihil posse
pereipi tu concedas numquam adsensurum esse. Quid ergo est quod
pereipi possit, si ne sensus quidem uera nuntiant. quos tu Luculle
communi loco defendis. «quod ne id facere posses, ideireo heri non
necessario loco contra sensus tam multa dixeram; tu autem te negas
infracto remo neque columbae collo commoueri. Primum eur? nam
et in remo sentio non esse id quod uideatur, et in columba pluris uideri
colores nec esse plus uno. Deinde nihilne praeterea diximus? *Maneant
illa omnia lacerat ista causa. ueraeis suos esse sensus dicit /picurus.
Igitur semper auctorem habes, et eum qui magno suo periculo eau-

1 xut [ἃ] V xa [h] B molam / 2 à add B posset
Ernestus tbm, cf p. 105,15 ee; red uid A 3 illud p. 103,9 ad-
hanc, n in ras, ὁ add .A 5 Carneade cf p. 103,11 equióe, lineola red
wid. Α 6 pluhom V fil«om [1] 5 metro (020, 2 in ras ut wid ex 1 B.
&pceptione
ef 9. 14,15 xabeo [h] A 8 oppmationem fublata .B 10 te c
Dawisius, sed agitur de sapienti, et ef quae scripsi ad p. 81,8 adsensurum
sjt necesse c? r iemere, nec quid m pulet in his Mlud certe ... adsensurum esse
^uia recte se habere? wideo.. redit enim his werbis eo wnde digressus erat, p. 104,3 ss,
ubi quod quasi optionem. dedit aduersario utrum mallet de duobus, id nunc suo
iwre neglegit 11 fyne" ex ene ^y. 12 defendis p. 16,10 ss quod
Faber adnotawuit *ornatus cause hic adtic? ἡ. e. poni ut quod 51, quod quoniam,
quod utinam, sem?ela, idemque et Heisigius schol. p. 108 ed. ux. sentit et v (ef
de nat. d. xx 31,93. de diu. τι 57,118. 62,127); id Manuwtio auctore del tb, tu mg
Lambin, quamquam ne id. Durandus; si illud ferri non polest, «t est sane singu-
lare, scribendwin quod ne ita eum m, qui confert Madwigium de fin. x 6,17
13 negas p. 16,14 14 inflexo wt p. 16,14 ci Bentleius, cf p.58,8 (refracta et re-
flexa 2n eadem re Lucret. 1v 440. 442) infracto,remo ez 1nfractorem V com-
mouerumn 5 15 1n remo, post 1n n mg olim add fracto sed paene del litura B
16 necefe pr B 17 lacerat AV (ewm cruce t) lecerat b; ita VB, eum
ras corr ite A. Znde lacerat iste causam, qui ueraceis Lambinus Epicurum
intellegens , similiter Wernsdorfius spec. x 12 Lucullum ; lacera est ista causa οὗ
(, laceratur i. c. Madwigio auctore (ed. T'ur. x p. 854) b ; latrat 1. c. Asc ui, quod
mireris placuisse C. F. Hermanno philol. vix 469; lateat dett Heruag ; blaterat
iste tamen et ueraces wel blatero 1. t. u. οἱ Dawistus ; laborat ex Ernesti conzec-
tura m (adscribit ^poteram etiam labat, uacillat, claudicat, iacet) 1aceat Camn-
tabrigiensis (et e eorr regius Dawisii), quod. etiam. Madwigius commendarat emend.
175 (uacebit e; aber); manent et jacet maluit r. haereat Zeitzenstetmus, qui,
quidquid de uerbo iudicatur, haee recte widetur statuere, et aduersariuwm loqui nec
posse abesse nomen. Epicuri, quod ante ueracis addi uoluit. Orellius, cwm ceteri
dicit de adwuersario Stoico intellexisse wideantur (uos...dicitis Madwigius in ed.
Tur., b; dicis m.). de re cf p. 16,16 ueraeif uof Vb, corr «caf uof, deinde
rec «0601... A. sanos pro suos m, sed cf p. 111,15 18 et om Vtbm; habet eum
ci Madwuigius emend. 116 (ef Muellerus cens. 130) habetis eum idem (ed. Twr.) et b

25
79

30

Cicero LVCVLLVS 25,79—80 1

sam agat; eo enim rem demittit Epicurus, si unus sensus semel in
uita mentitus sit, nulli umquam esse credendum. hoe est uerum
esse, confidere suis testibus et inportata insistere. itaque Tima-
goras Epieureus negat sibi umquam eum oculum torsisset duas ex
lucerna flammulas esse uisas; opinionis enim esse mendacium non
oculorum: quasi quaeratur quid sit, non quid uideatur. sie hie qui-
dem, maiorum similis; tu uero, qui uisa sensibus alia uera dicas esse
alia falsa, qui ea distinguis? Et desine quaeso communibus locis;
domi nobis ista nascuntur. Si mquis 'deus te interroget "sanis
modo et integris sensibus num amplius quid desideras", quid re-
spondeas?' Vtinam quidem roget: audies quam nobiscum male age-
rent. ut enim uera uideamus, quam longe uidebimus? ego Catuli
Cumanum ex hoe loeo cerno; regionem uideo Pompeiani, ipsum Pom-
peiamum non cerno, neque quicquam interiectum est quod obstet,

ACADEMICVS IV
8.9 Hieronymus contra Pelagianos 14 t. τι col. 101 C Vall. uerum audi
quid idem dicat orator tuus: 'desine communibus ...nascuntur'. ef Augustinus
de utilitate credendi 1,5 desinam talibus agere, ut, quemadmodum ille ait, se-

paratis nugis locorum communium res cum re causa cum causa ratio cum ra-
tione confligat (wide pro Cael. 9,22)

1 demittit 4sc dimmttt AV dimtüt« [e] B Epicurus cf p. 125,2

de nat. d. x 25,10 (fr. 251 Vs.) 2 xülh umquà ex su|inqua τ wid A nul-

huq', q- Zn ras, fwit 5p B uirum Madwigius ad. I. C. Orellium epist. erit.

(Haun. 1828) 139 certum ci f 3 confidere pr B inportata 4 V B, cum
une

eruce tm inportata F' in porta Gulielmius in re probata b in prauitate (wel in

peruersitate wel in importunitate, οἱ p. 19,24) r ifftero er -fRfite V

hic
Itaque, I et e red wid A 5 ufa pr B 6 fiexquide, c in ras paulo
ampliore, quid fuerit mescio B; sit dett Goerenzius tbmr sed dett Ald (probat

Madwigius emend. 118) i tuu ez tuu ut wid B fenhbi 5 8 qu
ea diftnguf V quiea«diftinguif, 1 i» ras ft ex à, e ex r ut wid, a ved [ft d]
A quie axdiftbnguf [ἃ] B &dehne V «de [et] Ar xd— [ἃ] B sed
desine Goerenzius tbm desiste ci r; intellege desine communibus locis sensus de-
fendere, cf p.110,12 (doce mercede pro Mur. 33,10, possum si uelim pluribus
Apul. apol. 80); certe desinere ewm casu sexto barbarum 9 inquis p. 16,115s

10 modi pr A integrilfenfib; nu, nífe n ras, n add, ; in ras, fuisse uid

Ó
integiffen (wel —-fem) hbinu B quidehideraf, ἃ ex e pr B quid desi-
deres mg Lambin tbm 11 audiet (liber Vrsini) ... egerit (dett) bm (cf
hic ad Seufferti Laeliwmn p.454 et hoc loco) audiat... agatur Manutius - egerit
Gocrenzius audias ... egerint Asc - egerit Ernestus audiret .. . ageretur ex
JDauisii coniectura t — ageret r audies... agi dicerem conicio (cf responderem
... dicit ... quererer p.112,5.6.11 JMadwigius de fin. 1v 17,47 p. 551) - agere
uoluerit Helmius - agi rear Reitzensteinus 12 udebimuf AVB uidemus

: tn 1
liber Vrsini Lallemandus tbmr eatuh corr catule V 13 cum anu V

- ἘΣ z x1 b
cumanü corr »nà 4 cu anum corr Οὐ anam B cerno AB regionem
uideo del tbm «t *glossema ad werba Pompeianum non cerno adZectum?, e re-
gione uideo (deleto cerno) Lipsius epist. quaest. v 17 et e regione uideo r ; mihi
potius hiare wisa est oratio

10

M
οι

112 LVCVLLVS 2ὅ,80---26,82 Cicero

sed intendi acies longius non potest. ὁ praeclarum prospectum:
Puteolos uidemus; at familiarem nostrum P. Auianium fortasse in
portieu Neptuni ambulantem non uidemus. 'At ille nescio qui, qui
in scholis nominari solet, mille et octingenta stadia quod abesset
uidebat. ^ Quaedam uolucres longius; responderem igitur audacter
isti uestro deo me plane his oculis non esse contentum. dicit me
acrius uidere quam illos pisces fortasse, qui neque uidentur a nobis
(et nunc quidem sub oculis sunt), neque ipsi nos suspieere possunt;
ergo ut illis aqua sic nobis aer crassus offunditur. 'At amplius non
desideramus. Quid talpam num desiderare lumen putas? Neque
tam[en| quererer cum deo quod parum longe quam quod falsum
uiderem. uidesne nauem illam: stare nobis uidetur; at us qui in naue
sunt moueri haec uilla. quaere rationem cur ita uideatur; quam
ut maxime inueneris, quod haut seio an non possis, non tu uerum
testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere

ostenderis. Quid ego de naue; uidi enim a te remum contemni ; 26

maiora fortasse quaeris. Quid potest sole maius, quem mathematici

ACADEMICVS IV

ivs Lactantius diu. inst. ux 23,12. Xenophanes dicentibus mathematicis
orbem lunae duodeuiginti partibus maiorem esse quam terram stultissime cre-
didit. cf p. 137,19 Dielsiws doxogr. 121 n. 1 Barthelius p. 14

92 nrm «aman [p] (swpra priorem ἃ ad laewuam ft inserta olim erat e, wt
fieret Pacuianium, sed ex ea quod mwne widetur superesse potest etiam macula
esse) A nrm oauiani«um ex animum wi wid V nrm auanu P nostrum C. Auia-
nium dubiis deteriorum indiciis usus. Goerenzius tbmr. C. Auianiwm | Flaccum
frumentariwm, quem Cicero epist. xun 15,1 hominem. familiarissimum wocat et
ibid. τὸ laudat mortuum, eundem. fuisse atque hune non necesse est 4 octo-
gmta M, quod cum Hoerdwino werum esse censuit Dawisius aliique propter testi-
monium Plinii n. h. vii 85 in nuce inclusam Iliadem Homeri carmen in mem-
brana seriptum tradit Cicero. idem fuisse qui peruideret oxxxv passuum. huie
et nomen M. Varro reddit, Strabonem uocatum; a£ »e constat quidem hwncne
Ciceronis librum dicat. Plinius an. alium uelut admiranda. ef Muwenzerus * Bei-

5 at quaedam οἱ m, qui haec recte a superioribus discreuit uidebat quaeda

uolu'cref qd ab e& uidebat quaedam (corr rec quafdam) V 6 dicet dett
Asc tbmr ἡ 7 illos dett Ven ullof AV, ex uf B mullos illos ei Orellius
mullos C. F. Hermannus philol. vix 410 (del pisces uterque) ; wide Halmium nou.
ann. Lxx1 (1855) 46, τ. 12 p. 126,24. 142,9 8 fufpi«cere ex fufeirp ere. A

9 offenditur V 9. 10 nonx«defideramuf, de i» ras A; desiderant
Ohristio auctore t 10 talpam V 11 tam quaereretur 4 -» quxereret [a]
B tamen quaerer&ur V; tamen tam JDaw?siws; quererer Ald 12 uiderem
Ald mderet A VB ftaranobi pr AV (in Α cum ras corr) naul, 1 4n ras

Amr naua V naue corr j 5 14 xut [a] A inuenn( pr AVB

aut pr AVB non te uerum t. Lambinus non tu τι. te t. Dawisio auctore m.
wide Madwigium de fin. v 11,91 16 sed quid ex Ernesti coniectura b

naue corr «j AB 17 .ee post poteft. add Vtbmr, quo non opus, cf p. 49,2.
136,12. 145,11 de nat. d. τι 18,48

81

Cicero LVCVLLVS 26,82—84 113

amplius duodeuiginti partibus confirmant maiorem esse quam terram:
quantulus nobis uidetur; mihi quidem quasi pedalis; Epicurus autem
posse putat etiam minorem esse eum quam uideatur, sed non multo;
ne maiorem quidem multo putat esse, uel tantum esse quantus ui-
deatur, ut oculi aut nihil mentiantur [tamen] aut non multum —
mentiantur (amen: ubi igitur illud est 'semel'? —. sed ab hoe cre-
dulo, qui numquam sensus mentiri putat, discedamus, qui ne nune
quidem, cum ille sol, qui tanta incitatione fertur ut celeritas eius
quanta sit ne cogitari quidem possit, tamen nobis stare uideatur.
Sed ut minuam controuersiam, uidete quaeso quam in paruo
lis sit[is]. quattuor sunt capita quae coneludant nihil esse quod nosci
pereipi conprehendi possit, de quo haec tota quaestio est. e quibus
primum est esse aliquod uisum falsum, secundum non posse id per-
cipi tertium inter quae uisa nihil intersit fieri non posse ut eorum
alia percipi possint alia non possint, quartum nullum esse uisum
uerum a sensu profectum cul non adpositum sit uisum aliud quod
ab eo nihil intersit quodque percipi non possit. horum quattuor
capitum secundum et tertium omnes concedunt; primum Epicurus
non dat, uos, quibuscum res est, id quoque conceditis. omnis pugna
de quarto est. Qui igitur P. Seruilium Geminum uidebat, si Quin-
tum se uidere putabat, ineidebat im eius modi uisum quod percipi
non posset, quia nulla nota uerum distinguebatur a falso; qua dis-

1 mwmerum, quem fuerunt qui mutari uellent, tuetur Dielsius doxogr.
p. 63 n. 2 ; ef Cicero p. 142,10 2 Epicurus ad Pythoclem apud Diog. Laert.

x 91, cf Vsenerus Epic. p. 382 4 ne V quide, //neola ft red Α
quidem V qud e B putat Asc a putant AVB 5 aut nihil men-

z za n
tiant tam (hoc linea del) aut nmultü mentiant; ubi P aut nihil mentiatur x««
aut non multu mtiantur; ubi Atíbm (deleto etiam cwm dett posteriore mentiantur

r) aut | nihil mentiant ubi corr aut rmultü: | aut,mihil » V, euius primitiua serip-
tura nihil impedit quominus ad. eandem redeat quae ante correctionem fwit in B
et ut puta in A, in qua ipsa mihi widetur turbatum esse uerbo tamen omisso et loco
non suo inserto, quo transposito quaestioni quae sequitur ad p. 111,1 respiciens

swwum acumen redditur; cui melius etiam consulas si seribas est 81 semel (cf
2

p. 120,8) 7 Quiwe praeter Ὁ in ras paulo angustiore A qui ne VB ne
"doctus quidam? apud Lambinum quid? ne Dawisius m quin ne tb; qui ne n.
q. putat 486; wide p. 35.2 Madwigium de fim. v 20,56 10 econtrouerhà ex

-a B m paruohf πὸ AVB (-uol- ex »uul-» V «uul- B) parua lis sit Daut-
Sius in paruo lis sita (8. sit) Durandus -— lis sit Goerenzius ( Matthiaei miscellan.

iy nm
philol. x 2,83) 11 conclióaN (Tr pr) A cognosci mg Lambin, cf p.100,11
de fin. 1 19,64 15 priore loco alfa, 1n ras, ex alla ut wid et hoc ex alla V

'ahanpofünt; add A 16 afenfü [ ] 4 aliud falsum quod Lam-
binus 19 omí ex omí AB omnjfí ez «ef V 20 qui, q wt wid Zn ras,

ui red V is 81 ci t hix quxtü ex liq απο A 22 poffe«t [hasta] V.

* e * ME
nullà ex lu wt wid A notauero 4
OrcERO ed. Plasberg 8

5

σι

10

20

114 LVCVLLVS 20,84A—27,86 Cicero

tinctione sublata quam haberet in C. Cotta, qui bis cum Gemino
consul fuit, agnoscendo eius modi notam quae falsa esse non possit?
negas tantam similitudinem in rerum natura esse. pugnas omnino,
sed cum aduersario facili ne sit sane: uideri certe potest; fallet
igitur sensum. et si una fefellerit similitudo, dubia omnia reddi-
derit; sublato enim iudicio ilo quo oportet agnosci etiam si ipse erit
quem uiders qui tibi uidebitur tamen non ea nota 1udicabis qua
dicis oportere ut non possit esse eiusdem modi falsa. quando igitur
potest tibi P. Geminus Quintus uideri, quid habes explorati cur
non possit tibi Cotta uideri qui non sit, quoniam aliquid uidetur
esse quod non est?

Omnia dicis sui generis esse, nihil esse idem quod sit aliud.
Stoicumst id|em| quidem nec admodum credibile, nullum esse pilum
omnibus rebus talem qualis sit pilus alius, nullum granum. haec refelli
possunt, sed pugnare nolo; ad id enim quod agitur nihil interest
ommnibusne partibus uisa re nihil differat, an internosci non possit
etiam si differat. sed si hominum similitudo tanta esse non potest,
ne signorum quidem? die mihi: Lysippus eodem aere eadem tem-
peratione, eodem caelo aqua ceteris omnibus centum Alexandrus eius-
dem modi facere non posset? qua igitur notione discerneres? | quid
si in eius modi cera centum sigilla hoe anulo inpressero, ecquae
poterit in agnoscendo esse distinctio? an tibi erit quaerendus anu-
larius aliqui, quoniam gallinarium inuenisti Deliaeum illum qui oua
cognosceret?

85

386

Sed adhibes artem aduocatam etiam sensibus: 'pictor uidet quae 27

1 in e- eotta corr m.x cotta B μ. c. cotta iw» ras xu litt A. 1n,cotta V

quibif, altera 1 in ras, ex «buf .A buf pr V cum P. Gemino dett
Dawisius 2 agnofcendum V posset dett Dawisius; cf p. 105,15
3 negas p. 95,10 4 uidere V; uden * certe [p] B 6 1ud1c10, c ?m ras,
ἡ t B 7 uedebit pr 4 ud&ur V καὶ ἐὰν αὐτὸς ὃ ὁρώμενος ἢ ὁ
δοκῶν ὁρᾶσϑαι 9 exploratu V 19 dicis p. 98,1. 95,10 13 Stoicum
est id Lambinus ftoicum |fede corr —edeft 4 fedem corr fed.e:m V ftoicu
fede eorr — fed.&- B Stoicum [(edeft tb St. id est Dawisius St. est istud ex

Halmi coniectura r St. istuc m. wide Chrysitpp. 1128. Arn. 14 qualef fit

: ni :
pr AV .qualeht pr B 15 poffint pr V 16 re Vbmr res a re t; cf
p. 96,4 17 potef pr AB 18 aexre [a] B 18. 19 aere χαλκῷ,

caelo τορεῖ; aqua βάψις significari iam. Fabro wisa est, ef Bluemnerus techno-
logiae 1v 3335s 3465s; acu οἱ Orellius eadem caelatura (pro eodem caelo aqua)
C. F. Hermannus philol. vix 40, aeque £ aequis Deiterus philol. xuv1 176 atque r

19 centum Aid certu AVB alexandruf (Graeco exitu) corr edrüx
A, cwm ras corr -druf μὲ wid V —dru B -dros A/d tbmr 20 polfet,
i 4n ras A 21 eiusdem modi Lambinus tbmr non magis necessario quam
hoc eodem anulo cera ewm ras er cena V anuxlo [1] 8
inprefforo pr AVB (ae pro e A) ecque Lom haec quae AV «que corr
eque B 22 axnux lanuf [n, 1] B 23 galhnanu (lineola ft red) B,
er «ΤΙ A erum V. cf p. 97,18 24 dignosceret οἱ Dawisius; cf p. 9,1

25 adhibes p. 76,23 ss

81

88

Cicero LVCVLLVS 27,86—88 118

nos non uidemus' et 'simul inflauit tibicen a perito carmen adnosci-
tur. quid hoe nonne uidetur contra te ualere, si sine magnis arti-
fieis, ad quae pauci aecedunt, nostri quidem generis admodum, nec
uidere nec audire possimus. lam illa praeclara, quanto artificio esset
sensus nostros mentemque et totam constructionem hominis fabri-
cata natura — ' cur non extimescam opinandi temeritatem Ὁ etiamne
hoc adfirmare potes Luculle, esse aliquam uim, cum prudentia et con-
silio scilicet, quae finxerit uel ut tuo uerbo utar quae fabricata sit
hominem? qualis ista fabrica est, ubi adhibita, quando eur quo modo?
traetantur ista ingeniose, disputantur etiam eleganter; denique uide-
antur sane, ne adfirmentur modo. sed de physicis mox, et quidem
ob eam causam, ne tu, qui id me facturum paulo ante dixeris, ui-
deare mentitus.

Sed ut ad ea quae clariora sunt ueniam, res jam uniuersas pro-
fundam, de quibus uolumina inpleta sunt non a nostris solum sed
etiam ἃ Chrysippo (de quo queri solent Stoici, dum studiose omnia
conquisierit contra sensus et perspicuitatem contraque omnem con-
suetudinem contraque rationem, ipsuni sibi respondentem inferiorem
fuisse, itaque ab eo armatum esse Carneadem); ea sunt eius modi,
quae a te diligentissime tractata sunt.

Dormientium et uinulentorum et furiosorum uisa inbecilliora
esse dicebas quam uigilantium sicecorum sanorum. quo modo? quia
cum experrectus esset Ennius non diceret se uidisse Homerum sed
uisum esse, Álemeo autem 'sed mihi ne utiquam cor consentit; si-
mila de uinulentis. quasi quisquam neget et qui experrectus sit

eum 205» somniare, et cuius furor consederit putare non fuisse ea

TER /
1 tbicjna| perito er -—cen-e A tibi cenj;a,perito V (δι. cjna/ perito ex

-cene B adnofct ewm ras corr agn». AVB 2 ualerefhi«(ime, 1 prior
e corr ut uid, L posterior ft red, quid fuerit non dispicio A mag«n( [1] .A
4 possumus dett Ven illa p. 82,9 ss 5 conftractione pr V

6 temeritatem cf p. 83,8 7 potef« [t] V 8 tuo uerbo p. 82,9

f
fabncatax , fuisse uid. «οἴω e A 9 fabrica elt, eft in ras paulo ampliore A
10 immgenmofe (ed dif putantur ex ingenio | fed bif — V elegant cum

ras ez οἷ A tur V 11 fede phyxhoaf (punctum pr) B mox p. 133,13 ss
1
12 quid me B qunóe me 4 am 1dem me V dixeris p.95, Hn. 96; 5

14 que ex qua AB qua corr quà, deinde rec quze V 15 [ed B
16 Chrysippo cf p. 108,4 17 conquehient 5 econtraq. V 18 Pla-
tarchus de Stoic. repugn. 10 p. 1036 C βουληϑεὶς αὖϑις συνειπεῖν τῇ συνηϑείᾳ
καὶ ταῖς αἰσϑήσεσιν ἐνδεέστερος γέγονεν ἑαυτοῦ ipfü corr «a V 20 adte
AB tracta pr AB tractata sunt p. 90,12 ss 229 dicebas p. 93,19 ss
23 Ennius cf p. 93,14 24 coniciebam uidere uisum esse, sed wide
p. 99,14; an uisum esse adesse? Alemeo ef p.94,1 26 fomnmiare V et
ita Faber, ut putare esset ἀπὸ xowo satis dure, nec minus somniasse Lambinus,
somniasse 86 77] ; somnia reri abhorrente woce ab usu r ; somnia sua uisa putare (/ta ὃ)

8*

20

e

10

15

116 LVCVLLVS 27,88—928,89 Cicero

uera quae essent sibi uisa in furore. sed non id agitur; tum eum
uidebantur quo modo uiderentur, id quaeritur. nisi uero Ennium
non putamus ita totum illud audiuisse Ὃ pietas animi', si modo id
somniauit, ut si uigilans audiret. experrectus enim potuit illa uisa
putare, ut erant, et somnia; dormienti uero aeque ac uigilanti pro-
babantur. quid Iliona somno illo *mater te appello" nonne ita credit
filium locutum ut experrecta etiam crederet? unde enim illa 'age
asta, mane audi; iteradum eadem [et| istaec mihi': num uidetur
minorem habere uisis quam uigilantis fidem?

Quid loquar de insanis? qualis tandem fuit adfinis tuus Catule *
Tuditanus: quisquam sanissimus tam certa putat quae uidet quam
is putabat quae uidebantur? quid ille qui *uideo uideo te uiuum
Vlixes, dum lieet ' nonne etiam bis exclamauit se uidere, cum om-
nino non uideret? quid apud Euripidem Hercules, cum ut Eurysthei
filios ita suos configebat sagittis, eum uxorem interemebat, cum co-
nabatur etiam patrem, non perinde mouebatur falsis ut ueris mouere-
tur? quid ipse Alcmeo tuus, qui negat cor sibi cum oculis consen-
tire, nonne ibidem incitato furore *unde haec flamma oritur! et illa

uel simile aliquid mon inepte ci t, somnia fuisse scire Helmius ; non addidi cum
Manutio eiusque *antiquo libro?, quo etsi non acutior at certe acerbior fit oratio
2 uidebantur D«awisiws udeant AV B Ennium ann. 8 Vahl.
5 falsa putare Reitzensteinus; et del Lambinus Madwuigius emend. 182 tbmr; esse
pro et Dawisius; sed ft, id quod ait r, uisa nom φαντασίας nunc dicit sed φαν-
τάσματα (cf r, Macrobius in somn. 1 3,2 omnium quae uidere sibi dormientes ui-
dentur quinque sunt principales et diuersitates et nomina. aut enim ... aut est
φάντασμα, quod Cicero quotiens opus hoe nomine fuit uisum uocauit), ef uisa
et somnia quae alibi uisa somniorum 6 Iliona Paeuwii fr.xv Ribb. 1lona
**[ono, ona in ras [ante f fuisse wid a] .A; lomna pr 5 ita Dawisius 1110 AVB,
ef τι. 8 credidit ex Halm? suspicione ὃ nec improbat m; certe αὖ experrecta
etiam crederet est ut crederet etiam si experrecta esset 7 illa zbidem fr. v

8 mane 2n ras A audnt.era, 1t- in ras, er red A audi, 3t lera B
istaec Manutius et ita A ita V B (ec ifta pro istaec Plaut? Palatin? Pseud.
362, ifta et decurtatus Bacch. 163) ista ad Att. xuv 14,1 T'usc. u 19,44 tamquam
swis werbis usus Cicero, hoc loco m 9 ugilantif AB, eorr. tef. Vtbmr ; est
opinor quam si uigilantis essent, μέ scripsit w.4 ut si uigilans audiret, 5 aeque
ac uigilanti, 7 ut experrecta etiam crederet 10 tuuf praeter & in ras A

! - Ξ SETRE : :
catu,le 1 12 uidebaW?! praeter u1 im imtercolumnio add, deinde quid ..

2 1 : 2
uruum| 2n ras V qxuideo, d ex ὃ, 1 supra q ft add Α uideo te ui-
deo Bothius, ef irag. inc. inc. fr. xxix. Ribb.; uuuu A uuum VB (in ras V,
post m punctum erasum. B) uiue ex mr de orat. 40,162. Goerenzius tbmr ;. sed

wide ne fuerit uideo te uiuum? uiue Vlixes dum licet 19 Vlxe "v
1
Madwigius de fim. v 18,49 die& V 14 eurvftei x«fihof ex «fte
hifihbof. B 15 ita del Vetorius war. lect. xxxv 12, cf Muretus uar. lect.
xvi 10 Naegelsbachius *Stilistik" 156,2 configebat h. e. conficiebat ef con-
fiebat ex conficebat B e negat p. 94,1 hbi ee cum V fibi x« cu
[potest fwisse ee] .A confentim. pr V 18 ibidem E»wn. Alem. fr.u Ribb.
et Vahl. ineitato wehementiore facto (incitatus e? Dawisius); cf Halmius

comment. Sest. 55,111; Ammianus xxxi 2,11 furori incitatissimo

28
89

90

91

Cicero LVCVLLVS 28,89—91 TOT

deinceps '"imcede incede, adsunt me expetunt; quid eum uirginis
fidem implorat *fer mi auxilium, pestem abige a me, flammiferam
hane uim, quae me excruciat, caeruleae incinetae angui incedunt,
cireumstant cum ardentibus taedis, num dubitas quin sibi haec ui-
dere uideatur? itemque cetera "intendit erinitus Apollo arcum aura-
tum luna innixus, Diana facem 1acit a laeua': qui magis haee erederet
si essent quam credebat quia uidebantur; apparet enim iam eor
cum oculis eonsentire. Omnia autem haec proferuntur ut illud effi-
clatur, quo certius nihil potest esse, inter uisa uera et falsa ad
animi adsensum nihil interesse. uos autem nihil agitis, cum illa
falsa uel furiosorum uel somniantium recordatione ipsorum refellitis.
non enim id quaeritur, qualis recordatio fieri soleat eorum qui ex-
perreeti sunt aut eorum qui furere destiterint, sed qualis uisio fuerit
aut furentium aut somniantium tum eum mouebantur.

Sed abeo a sensibus; quid est quod ratione percipi possit?
dialecticam inuentam esse dicitis uerl et falsi quasi disceptatricem et
iudicem. cuius ueri et falsi, e£ in qua re? in geo[meo metriane quid
sit uerum aut falsum dialecticus iudicabit an in litteris an in mu-
sicis? at ea non nouit. in philosophia igitur: sol quantus sit quid
ad illum? quod sit summum bonum quid habet ut queat iudicare?
quid igitur iudicabit? quae coniunctio quae diiunctio uera sit, quid

m
1 incede immcede adíunt A, corr incede imncede adfunt V incede incede/at
[ B; incedunt incedunt tbr, corruptelae signum posuit m; wide Vahlenum
adsunt cum Ald (quae etiam me me) alique duplicawit r exp&unt, &
in ras u uel nr litt Α 3 quaene pr V ceruleae AV cerulee B cae-
ruleo Colwmna caerulea Goerenzius tbmr. | Aeschylus choeph. 1049. φαιοχίτωνες
καὶ πεπλεχτανημέναι πυκνοῖς δράκουσιν, Statius Theb. 1 600 monstrum .. . concep-
tum Eumenidum thalamis ...: aeternum stridens a uertice surgit et ferrugineam
frontem discriminat anguis; quamquam Vergilius georg. 1v 482 caeruleosque im-
plexae crinibus angues angui cwm Columna Goerenzius gm AVB

-

5 cetéra ex cetra ut opinor A 5. 6 ef Vahlenus τ credebant 4

1.8 coreu pr V, corr corcü A 11 falsa uisa uel c r 13 funt A f B fünt
«Ὁ -

Vtbmr, cf p. 2444 14 eum moueantur pr M, ὁ commouebant .4B com-tur

V "Commetur F 16 ee fleddieitif, fed Iznea del B 16.17 quafi .... falfi
(cub« ex cui) n mg add, et quod sequitur om V disceptatricem et iudicem

quasi διαγνωστικὴν καὶ διακριτικήν (Sext. hypot. 11229) 171ngeo-|meo m&rne
quid (ene ex eno ft pr) V mgeomex metrianequid [ff 0] er «niquit A ingeo-
metnanexxx«quid (metnane maximam partem in ras) ex angeomeo metrianequid
"E 18 ht ft ex hic .A falfu Ἰδού euf 4, pr BV (in hoe media f non
del). dialecticus del Plwygersius Mnemos. x1 (1862) 62, b, iidem w. 20 illam pro
illum, utrumque propter ipsa p. 118,2 ; cf p. 36,4. 196,1 de nat. d. 1 31,89 dialec-
ticorum quae 20 ἢ V, pr AB 21 quaexdifiunctio uera, 1 prima add,
f in ras, fuit quaid erunctio — B quaedjeoniunctio uera ex qua 1deconiunetio

“Ὁ Á qua 1d|éconiunctio]* uerv, v ex a, i» mg ad.|mem (ut fieret quid ad
coniunctionem) V ht add A

τὸ

0

10

15

118 LVCVLLVS 28,91—29,93 Cicero

ambigue dietum sit, quid sequatur quamque rem quid repugnet. si
haec et horum similia iudieat, de se ipsa iudicat; plus autem polli-
cebatur. nam haee quidem iudicare ad ceteras res, quae sunt in
philosophia multae atque magnae, non est satis. Sed quoniam tan-
tum in ea arte ponitis, uidete ne contra uos tota nata sit; quae
primo progressa festiue tradit elementa loquendi et ambiguorum in-
tellegentiam concludendique rationem, tum paucis additis uenit ad
soritas, lubrieum sane et periculosum locum, quod tu modo dicebas

92

esse uitiosum interrogandi genus. quid ergo istius uitii num nostra 29

culpa est? rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium, ut
ulla in re statuere possimus quatenus, nec hoc in aceruo tritici so-
lum, unde nomen est, sed nulla omnino in re minutatim interrogati,
diues pauper clarus obscurus sit, multa pauca magna parua longa
breuia lata angusta, quanto aut addito aut dempto certum respon-
deamus non habemus. At uitiosi sunt soritae. Frangite igitur eos
si potestis, ne molesti sint; erunt enim nisi cauetis. '*Cautum est?
inquit; placet enim Chrysippo, cum gradatim interrogetur uerbi
'ausa tria pauca sint anne multa, aliquanto prius quam ad multa
perueniat quiescere! (id est quod ab his dicitur ἡσυχάζειν). Per
me uel stertas licet? inquit Carneades 'non modo quiescas. Sed quid
proficit? sequitur enim qui te ex somno excitet et eodem modo
interroget: quo in numero eonticuisti, si ad eum numerum unum
addidero, multane erunt?! progrediere rursus quoad uidebitur. quid

/.
/-an
1 ambigue V 3 1udicare, ἃ in ras, ex inde wt wid B 4 philo-

/
fophiámulte «at quae, multe 2» ras .A philofophia,m ultae atq. V 5 nata
cum Ernesto r suspicatur insiticium esse; cf de fim. τὰ 21,69 6 progreffa V,

cum ras corr eu Α pgreffa Btbmr elementa loquendi τὰ τοῦ λόγου στοι-
χεῖα (Chrysippus 148 Arn.) abiguorü ex abe B * concludenóiq;, δὶ
im ras, fwit tà ut uid B du pr B paucis additis 7. e. paulo longius
progressa; cf ad extremum de orat. i1 38,158 1.8 adfozitaf, taf red wid, cetera

- .oxl * ^ ES
im ras A adfor,tal V 8 modo p. 92,11 10 nullà ewm ras ex «lu V
cog xitionem, ΝῚ in ras, t red, fuerit nat» B 11 acerbo V, corr

t

—vo A, item eum ras B 12 ulla A/d, cf ad τι. 15 interroga oem ΦΡῚ 4

15 non ex Christ sententia del tbm (cf ad κι. 12), defendit Maduigius
opusc. 1 508 el in Vatin. 1.8 (dubia de mat. d. x 13,95. ὧν Anton. νι 3,1)

xat er aut A ad pr B xangite 4D. [{ ὦ wid. non f B, maius nescio
quid, ft fr A] 17 Chrysippo 277 Arn., cf 215. 216 cu, c ?n ras,
ex tu ut wid B 18 h»*nt ex funt V ahquando pr B 19 per-
uenias wel atur ei Ernestus (hoc ex *fr. cod Goerenzius), sed ipsum Chrysippum
diei apparet ex. Carneadis uerbis quae secuntur est om Bb 115. Aom
m; cf p. 145,19 eh eazi 1n A eficazi in. V. efvcha zun. B 21 proficit

quamquam accipi possit. de Chrysippo (cf p. 24,16) tamen aptius intellegitur τὸ
ἡσυχάζειν cum. Madwigio emend. 184, qui affert Brut. 24,92. 31,139. T'usc. i 24,58.
quo usque autem pertineat ipsius Carneadis oratio dubium 22 qd AV, pr
B imnumere pr V inmero pr b 23 addidere pr B

93

94

9ῦ

Cicero LVCVLLVS 29,93—95 119

plura? hoc enim fateris, neque ultimum te paucorum neque primum
multorum respondere posse. cuius generis error ita manat ut non
uideam quo non possit aecedere. "Nihil me laedit? inquit; *'ego enim
ut agitator callidus prius quam ad finem ueniam equos sustinebo,
eoque magis si locus is quo ferentur equi praeceps erit. sie me'
inquit 'ante sustineo nec diutius captiose interroganti respondeo'.
8i habes quod liqueat neque respondes, superbe; si non habes, ne
tu quidem pereipis. si quia obseura, concedo; sed negas te usque
ad obscura progredi; /& inlustribus igitur rebus insistis. 51 id tan-
tum modo ut taceas, nihil adsequeris; quid enim ad illum qui te
eaptare uult, utrum tacentem inretiat te an loquentem. sin autem
usque ad nouem uerbi gratia sine dubitatione respondes pauca esse,
in deceumo insistis, etiam a certis et inlustrioribus eohibes adsensum;
hoc idem me in obseuris facere non sinis. nihil igitur te contra so-
ritas ars ista adiuuat, quae nec augendi nec minuendi quid aut pri-
mum sit aut postremum docet. Quid quod eadem illa ars quasi
Penelopae telam retexens tollit ad extremum superiora: utrum ea
uestra an nostra eulpa est? nempe fundamentum dialecticae est,

1 hocxeni, oe ?» ras, fuit ft haec eni wel hanceni; fa«ter ex factor! A
tepauco2u weq.| primum i» mg add A paucorum quid sit Kayserus
2 χὰ add. A 4 agitator ez -tur VB ef p. 32,41, de comparationis

membris confusis ad p. 19,14—20,1 5 q« ez qq; B quof erentur pr A

quoferuW pr V 6 de iterato inquit cf m ad part. n wol. m p. 208,2
sustinebo (-ebo M) ... respondebo (hoc Rom) dett Asc; cf p. 118,21 sequitur ...
progrediere 23 1 refponde AV B, pr F fupbe corr -bjf F facis superbe t;

superbe satis defendit r 8 phpif ft pr M; perhpiffi quia V. pe B, corr pfx-
pi*«fiquia rec A 9 in add b (om tmr) cl u.18 p. 128,12 et ita solet Cicero;

quamquam scripsit accus. 11 14,172 quot uoltis esse in uno furto peccatorum
gradus? ut si singulis insistere uelim, progredi iste non possit. mam T'sc.

e a
1 19,43 alienwm est 11 capxtare [1] B 12 refpondaf B refpondef A
13 &luftnonb; V et illustribus Lambinus 15 augendi nec mi-

nuend? B -tem utrobique Lambinus «οἱ Lambin -—tis (quarto casu) tr, cum de-
trimento sententiae, in qua primum ef postremum sic nude posita aegre feruntur.
primum augendi Latine dici negant, dubito quo iure; sed ut summo, extremum
augendi opinor mon negant, quod si ferimus, ferendum est etiam primum ifa
cum illo copulatum wt τι. 1 ultimum eft primum, et ita quidem wt praeter ra-
tionem positum uideatur illa prioris loci similitudine inducente, si quidem in so-
rita, augendi aut minuendi quaeri potwit extremum , initiwn. non. potwit (sed in-
sistendi) 17 penelope texla,re-texení [c] V paenelopetelaretexew'|, petela
in ras, re uel ret red, reliqua add , ut wideatur &exens primo ante tolht omissum
esse A penelo p&elarete xení corr penelo, p&elarrete, xenf B. Penelope tbmr, sed

casum secundum cum Lambino praetuli, cf Plato Phaed. 84 4 ἀνήνυτον ἔργον
πράττειν, Πηνελόπης τινὰ ἐναντίως ἱστὸν μεταχειριξζομένην (inde Iamblichus pro-
trept. 18 p. 10,2 Pist.), Proclus in Timaeum 341 B κατὰ τὸν τῆς Πηνελόπης
ἱστόν (Ottonis prowerb. Rom. 1319). telam dett Hom 18 anra pr B.
nostra an uestra ex Christii coniectura b, nostro wswui ut satis fieret, qui solemus
4ta quaerentes secundo loco id collocare quod uerius esse wolwmws; at ne nos qui-

[e

5

σι

190 LVCVLLVS 29,95— 30,95 Cicero

quiequid enuntietur (id autem appellant ἀξίωμα, quod est quasi ee-
fatum) aut uerum esse aut falsum. quid igitur haec uera an falsa
sunt (si te mentir dieis idque uerum dieis, mentiris! ef δὲ fe men-
liri dicis idque mentiris, uerum dieis'? haec scilicet imexplicabilia
esse dicitis; quod est odiosius quam illa quae nos non conprehensa
et non percepta dicimus — sed hoc omitto, illud quaero: si ista ex-
plicari non possunt nec eorum ullum iudieium inuenitur ut respon-
dere possitis uerane an falsa sint, ubi est illa definitio, effatum esse
id quod aut uerum aut falsum sit? Rebus sumptis adiungam »* ex

dem opinor sine exceptione, certe ueteres, etsi saepe eodem. inodo locuti sunt, wt
Cicero p. 8,18. 13,9. 20,11. 23,1. 25,7ss 61,10. 132.15 de nat. d. x 42,119 al., tamen
nequaquam. sibi constiterunt: de fim. 1v 24,67 perspicuisne dubia aperiuntur an
dubiis perspicua tolluntur, T'usc. v 19,54 utrum malles te ... semel ut Laelium
consulem an ut Cinnam quater, ibid. 56 de diu. τι 22,49 de off. mr 22,81, per-
spicue Liuius vir 4,06 quod naturae damnum utrum nutriendum patri, si 'quie-
quam in eo humani esset, an castigandum ac uexatione insigne faciendum

fuisse eqs, Tac. Germ. 5 propitiine an irati fundameXü ex -menü 4

1 qudqud pr B quo qud V enuntiaet A4 axxioma [n «£ wid]
A ax- AE τ Chrysipp. 193—196 Arn. ecfatum ὁ effatu, ef ex et wt
wid. A & fati Vr m B. cf de fato 1,1. 10,20 9 aut ante falfu add V
3 fanxfi,te ex [fumhte V mentire pr A — uere, ee i» ras em ceu wt wid
A 3.4 mentinf ueru dif VB, eorr 9 uerüe rec A. am KErnesto auctore

inseruit. Schuetzius tbmr, cf Gellius xvii 2,10. quaesitum ibi est quae esset
huius quoque sophismatis resolutio *cum mentior et mentiri me dico, mentior
an uerum dico?'; mentiris [uerum dicis] Ernesto auctore Goerenztius , ut Hiero-
nynmus epist. 69,2 t. 1 col. 413 C Vall. recordatus Chrysippei sophismatis ἡ si men-
tiris idque uere dicis, mentiris'; wide etiam Placidum corp. gloss. v 38,18. 95,14
(vi1 153). et. schol. Horat. epist. π 1,47 si dico mentiri et mentior, uerum dico.
apud Ciceronem. plura. intercidisse wisa sunt non tam propter pluralia haec
w.2 et 4 (cf p. 125,10) quam quod illa quaestio haec uera an falsa sunt du-
plici. conclusioni magis conuenire. uidebatur ; inevplicabile enim. quod. utroque
modo efficitur eundem. et werum. dicere et mentiri, ef Alevander. qui. fertur in
Arist. soph. el. p. 111.11 Wallies. feíheet, leí 2m ras angustiore rec .A. ἴοι-
he& Zn ras paulo ampliore .B 5 inuidiosius hec nisi fallor c? r (p. 1x) cl
p. 151,14. 152,9; sed quae illie inuidiosa dicit Stoicorum paradoxa eadem odio-
siora p. 7,4 6 diatif pr AVB 7 ullum ex illum. ut wid V
αὖ ex uu AV 8 pohtif pr A effatum om ecf5 tm effectu AVB
9 haec non minimo defectu laborare miror neminem uidisse superiorum, qui
satis habuerunt ahas p. 121,1. duplicare cum Rom, illa ex iis quo referrentur
securi. dubiwm mon est quin ab effatis transeat. ad. syllogismos in. iisque quae
sunt λήμματα appellet res sumptas (de diu. τι 53,108 sumptiones) ; quibus adiun-
guntur scilicet. προσλήψεις (de orat. τι 38,158) wt efficiantur. rationum summae.
«tque demonstratwrus est, quamwis eodem modo nectantur conclusiones , tamen wel
cas uel summas illas non pariter esse probandas. | sed. illa quae sint in genere
contrario dubito rectene dicat r ad wtrumque genus rerum pertinere ante dictarum,
wt fere hoc ualeant quae sint inter se repugnantia, sed quo modo sint accipienda
non adsequor misi plura interciderunt; quae qualia fuisse possint wna cum illis
proponam: rebus sumptis adiungam (alias, deinde concludam rationum summas,
eodem in omnibus conclusionis genere; tamen alias uincam ex lis sequendas
(συναχτικοὺς wel περαντικούς) esse alias inprobandas (ἀπεράντους uel ἀσυνάκτους).
(cum uos dieatis eas conclusiones omnes sequendas esse, in quibus id quod
summae contrarium sit pugnet cum conexione sumptionum (τὸ ἀντικείμενον τῆς
ἐπιφορᾶς μάχεται τῇ διὰ τῶν λημμάτων συμπλοκῇ, cf Diog. L. vi 11), eas autem in-

AI : : h
probandas» quae sint in genere contrario exeuf [f£] 4B χα rec V ex hf Mr

30

96

91

Cicero LVCVLLVS 30,95—97 121

iis sequendas esse alias improbandas quae sint in genere contrario.
quo modo igitur hoc conclusum esse iudicas: 'si dieis nunc lucere
et uerum dieis, ἐμοί; dicis autem. nunc lucere et uerum. dicis; lucet
igitur'? probatis certe genus et rectissime conclusum dicitis, itaque
in doeendo eum primum econcludendi modum traditis. aut quidquid
igitur eodem modo concluditur probabitis, aut ars ista nulla est.
uide ergo hane conclusionem probaturusne sis: 'si dicis te mentiri
uerumque dicis, mentiris; dicis autem te mentiri uerumque dicis;
mentiris igitur. «qui potes hane non probare, cum probaueris eius-
dem generis superiorem? haec Chrysippea sunt, ne ab ipso quidem
dissoluta. quid enim faceret huie conclusioni 'si lucet, lucet; lucet
autem; lucet igitur! ? cederet scilicet; ipsa enim ratio conexi eum
concesseris superius cogit inferius concedere. «quid ergo haec ab illa
conclusione differt 'si mentiris, mentiris; mentiris autem; mentiris
igitur? hoc negas te posse nee adprobare nec inprobare; qui igi-
tur magis ilud? si ars si ratio si uia sl uis denique conclusionis
ualet, eadem est in utroque. Sed hoe extremum eorum est: postu-
lant ut excipiantur haec inexplieabilia. tribunum aliquem censeo
uideant; a me istam exceptionem numquam inpetrabunt. etenim

eum ab Epicuro, qui totam dialecticam et contemnit et inridet, non 90

inpetrent ut uerum esse concedat quod ita effabimur 'aut uiuet eras
Hermarehus aut non uiuet cum dialectici sie statuant, omne quod
ita disiunetum sit quasi 'aut etiam aut non' 4o» modo uerum esse
sed etiam necessarium (uide quam sit cautus is quem isti tardum

Sfuceb.-. τς dicis add Manutius, nisi quod nunc Dauwuisii est, quod etiam w. 2
abesse maluit Klotzius, cf p. 142,8 6 igitur solet priori in. diiunctione aut sub-
iungi, cur hie non subiungatur apparet 1 uide Manutius uideo AVB ; fwitne
uidebo? 8 mentiris| mentin pr Α ΚΘ dix aif, ef in ras paulo minore A

9 potef« [t] AB poteft V 10 chrylhpphea, fh e corr sed ft pr, cwn

scripsisset chryp .A chryhipphea V chrifippe" pr b 11 lue& bis B, pr

AV (lucet secundo loco add A, tertio V) 12 he& pr V eder& pr B
13 haec add A 15 neaópbare pr A 16 xmagif [1] B

audi potes adprobare, cf p. 122,12 fima, ἃ in ras AB, in B fuit b wta,

im A etiam 1 prior add 11 .e- add A 19 udebant A uideant, n

mg t adeaX V et ita etiam r, adhibeant t cl p. 114,25. pro Rab. perd. reo 1,20 ;
quod 4n rebus dici soleat uidere aliquid pro circumspicere, idem hic iocose trans-
latum 4n hominem putat m; sed cf ad Att. xu 14414. quemcumque appellaris,
nemo negabit. sed Septimium uide, ibid. 2, ibid. 1v 19. uidebis ergo hominem

si uoles ef ita saepius uidere positum plane ut adire 20 cf de nat. d. 1
25,10 de fato 9,19 ss (Epic. fr. 816 Vs.) 21 inperent pr A 22 hermarcus
AVB dialectici Chrysipp. 219 Arn. 23 non semel AV, pr b

24 perrecturus sic fere erat qui magis ego illis dem quo ipsorum ars euertatur;
per parenthesim. orationem. alio. deflexam | esse. widit. Wichertus *die Lateinische
Stillehre" 1 61 catus Lambinus tbm ft recte, in eodem enim Epicuro
idem uocabulum posuit Tusc. x1 19,45. teste Nonio p. 92; quamquam ibi quoque
libri Ciceronis cautus habent, nec de leg. 1 16,45 cati wocabulo utitur nisi ewm

D

10

15

199 LVCVLLVS 30,97— 31,98 Cicero

putant: 'si enim" inquit 'alterutrum coneessero necessarium esse, ne-
cesse erit cras Hermarchum aut uiuere aut non uiuere; nulla autem
est in natura rerum talis necessitas) — cum hoc igitur dialectici
pugnent, id est Antiochus et Stoici; totam enim euertit dialectieam :
nam si e contrariis disiunctio (contraria autem ea dico, cum alterum
aiat alterum neget) — si talis disiunctio falsa potest esse, nulla uera
est. mecum uero quid habent litium, qui ipsorum disciplinam se-
quor? eum aliquid huius modi inciderat, sie ludere Carneades so-
lebat: 'si recte conclusi, teneo; sin uitiose, minam Diogenes reddet;
ab eo enim Stoico dialectica didicerat, haec autem merces erat dia-
lectieorum. sequor igitur eas uias quas didiei ab Antiocho, nec
reperio quo modo iudicem 'si lucet, /4cef! uerum esse ob eam cau-
sam quod ita didici, omne quod ipsum ex se econexum sit uerum
esse, non iudicem 'si mentiris, mentiris' eodem modo esse conexum:
aut igitur hoe ut illud, aut nisi hoc ne illud quidem 1udicabo.

Sed ut omnes istos aculeos et totum tortuosum genus dispu-
tandi relinquamus ostendamusque qui simus, iam explicata tota Car-
neadis sententia Antioche« ista conruent uniuersa. nec uero quie-
quam ita dieam ut quisquam id fingi suspicetur; a Clitomacho

cautione. si obsoleta quaerenda, sint, possis etiam. bardum pro tardum, «t ei r
cl de fato 5,10 (de diwin. 11 50,103 hebetem et rudem)

c * * . *

1 fi eeeffero A. e. omissa nim inquit alterutrum con, correctum mance V

2 hermareum VB hermacum A 3 wereor ne fuerit fatalis, cf de nat. d.
1 20,55 de fato 10,21 4 Totà in ras A 5 ἐξ ἐναντίων (uel ἀντικειμένων)
διεζευγμένον; cf de fato 10,81 6 aiat Ven u ait V B, in ras A; potius negat
Lambin dnuunctio Br 7 difeiphnam *fequor, hinam n ras, ex difeipuli nà-
fequor wt wid B; difciphnaà praeter ἃ et à in ras pr A 8 cludere V, ewm
ras exc «r& B; fwitne eludere ut de diuin. n 10,145 carneadef, adef 2»
ras paulo ampliore, extrema wid fuisse t€ A 9 conclufit teneo.f 1n ex con-
clufit eneof in AVB, sed in B prior t erasa, dein restituta; conclusi teneo
Lambinus «Ὁ te teneo ei Dawisius. | similiter Augustinus c. Acad. 11 9,21 si uera

. . J * .
(complexio), bene teneo, si falsa eqs uitiofex* «minam , minam 7» ras, ex
uitio fe minima B wutiofe mi«* πᾶ [re hastae| lUneola. incertum. fueritne pri-

ERA T E [
mitus A. ὦ minimü sic, lineola add. wt wid 1 dioggemn AV, pr B οἵ. F
Diogenes mihi tbmr, possis etiam mihi minam, sed neutrum necessarium
reddat Manutius 10 dialectica AVtbmr, ex —a B; cf de fin. x 6,20

( Madwigius) Tusc. x 13,29. 21,48. 24,57 11 ne pr A 12 lucet, m.

mg ;.lucet V lue& semel B, item le& A uerü cum ras ex cà B
14 esse posterius auctore Christio. del tb, post non transpont malit Helmius, ex
ὸ

se m; cf p. 121.165 15 hoeneallut Btbmr hoc«« ne illud [et additum erat
non deleto ne| 4 hoc ne illud V; ut probabilius widetwr iudicabo del
Durandus 16 omnef (nftof, prima f add V et hoc totum Lambinus,
et. ita. wel. similiter saepe Cicero non. semper, cf p. 40,11 Hortens. fr. 5b. Muell.
pseudomenus et soritam et totam dialecticam 18 Antiochea wel —ia dett

Dawisius antioche AVB Antioche Fr; cf p. 1829,14

98

31

99

Cicero LVCVLLVS 31,98—99 123

sumam, qui usque ad senectutem cum Carneade fuit, homo et acutus
ut Poenus et ualde studiosus ac diligens; et quattuor eius libri sunt
de sustinendis adsensionibus, haec autem quae iam dicam [quae]
sunt sumpta de primo. Duo placet esse Carneadi genera uisorum;
in uno hanc diuisionem, alia uisa esse quae percipl possint, alia
quae non possint, in altero autem, alia uisa esse probabilia alia
non probabilia. itaque quae contra sensus contraque perspicuitatem
dieantur ea pertinere ad superiorem diuisionem, contra posteriorem
nihil diei oportere. quare ita placere, tale uisum nullum esse ut
perceptio consequeretur, ut autem probatio multa. etenim contra
naturam esset, 81 probabile nihil esset; sequitur omnis uitae ea quam
tu Lueulle commemorabas euersio. itaque et sensibus probanda multa
sunt, teneatur modo illud, non inesse in iis quiequam tale quale non
etiam falsum nihil ab eo differens esse possit — 510 quicquid acci-
derit specie probabile, si nihil se offeret quod sit probabiltati illi
contrarium, utetur eo sapiens, ae sic omnis ratio uitae gubernabitur.
Etenim is quoque qui a uobis sapiens inducitur multa sequitur pro-
babilha non econprehensa neque percepta neque adsensa sed similia

1 fenectute pr AV fuit««homo, i16 i» ras pr A 2 & que V
3 quae AB quae V 4 carneaóí, í in ras rec A genera quaestionis

(σχέσεις Sextus adu. math. vix 168), cf de off. 1 8,1 5 aha uifa en ἀπε &
pbabiha; Jtaq;, ee red wid, aha Καὶ pbabiha m ras, J ex 1; in mg add Ε: que-
BOXE s. uns elfepbabiha, et illa quidem quepeipi ΡΟ Ν᾽ ab altero. correctore, ab
altero. reliqua, ex his rursus prima tlla ahaquae pcipi wt wid $m ras (primo
fwisse arbitror alia ua 686 probabiha itaq;, «a priore autem correctore adscripta
fuisse ut post ee inserenda que ῬΟΙΡῚ pofüN aha uirfa effe, deimde adhibito
scilicet altero Vossiano correctionem perfectam) A aha, ufa effe quae percipi .....
efle probabiha alia n pro««| omnta in ras πὶ paulo plus werswuwum, quae etiam
supra intercolumnium patet, sed in hoc non rescripta; primitiuae scripturae uesti-
gia nulla (a qua non modo illa alia quae non possint afwisse suspicor werum
etiam prorima in altero autem); 2n extremo erasae ba|, deinde pergit manus

prima |babiha V poíffjnt, Jj ex e B alia | quae non poflint e corr V
(ut p. 88,1. 6. 103,16. 113,15. 125,24) dha qusepeipi |non poffint i» mg add
B, et ita etiam mg A (uide supra), m 7 que add A 10 consequatur
ex Halm? coniectura b; wide ad wu. 11 11 h add ft pr 1΄; est probabile

nihil esse: et sequitur ex Christi coniectura ibm (sequetur οἱ t), eadem sed
esset probabile r. Znserto si patefit. cominutatorum. in. his modorum ratio: pri-
mum enim post possint (5) et dicantur (8) infertur consequeretur (10), /egi-
time id quidem in sententia multo ante prolata; deinde condicionalis enuntiatio
inducitur et ex mente quidem Carneadis sed iis uerbis quae eadem possint esse
Ciceronis ipsius; qua ambigwitate fit ut is deinde non sequi ... euersionem scribat
(ut Dawuisius) sed swis uerbis utatur. et potuit sane sic quoque sequeretur, quod
ci Lambin addito cum Manutio enim; sed widetur disputationis Carneadeae locum
breuiter indicare 12 commemorabas p. 83,1 et s. p. m. s. ad?uncturus erat
et utetur iis sapiens («. 16); ef Madwigius de fin. exc. 1 p. 190 px*banda
[ba] A 14 quie quid, τὰ 7n ras paulo ampliore V accedent pr V

15 offexret [1] A offerr& pr VB qud pr A 16 uteretur B
utet«, t in ras .A uter&ur V 17 nobis liber Vrsini Rom Ven mon inepte (ef
p. 141,12), sed, wide p. 129,11 indicitur B

10

οι

10

15

20

194 LVCVLLVS 31,99—32,101 Cicero

ueri, quae nisi probet omnis uita tollatur. quid enim conscendens 1007

nauem sapiens num conprehensum animo habet atque perceptum se
ex sententia nauigaturum? qui potest? sed si iam ex hoc loco
profieiseatur Puteolos stadia triginta probo nauigio bono gubernatore
hae tranquillitate, probabile uideatur se illue uenturum esse saluum.
huius modi igitur uisis consilia capiet et agendi et non agendi fa-
ciliorque erit ut albam esse niuem probet quam erat Anaxagoras,
qui id non modo ita esse negabat, sed sibi, quia sciret aquam nigram
esse unde illa conereta esset, albam ipsam esse ne uideri quidem;

eb quaecumque res eum sie attinget ut sit uisum illud probabile 1017

neque ulla re impeditum, mouebitur. non enim est e saxo sculptus
aut e robore dolatus, habet corpus habet animum, mouetur mente
mouetur sensibus, ut ei uera multa uideantur neque tamen habere in-
signem illam et propriam percipiendi notam. eoque sapientem non
adsentiri, quia possit eiusdem modi existere falsum aliquod cuius
modi hoe uerum.

Neque nos contra sensus aliter dicimus ae 5toiei, qui multa
falsa esse dieunt longeque aliter se habere ae sensibus uideantur.

hoe autem si ita sit, αὖ unum modo sensibus falsum uideatur, praesto 32.7

est qui neget rem ullam percipi posse sensibus. ita nobis tacentibus

ACADEMICVS IV

7 ef Lactantius diu. inst. ux 23,11 epit. 34 (39) 2 11. 12 (fr. 22) Nonius
p. 99 dolitum quod dolatum usu dicitur ... Cicero dolatum Academicorum lib. 1v
*non e. e. e saxo aut cultus e robore dolatus*

1 um pr B 2 nüx in ras rec A non VB 5 xac [h] B ac. AV
ei uideatur Lambinus b probabiliter h pr V 6 umfixf ez fuf V
aut agendi aut non agendi Durandus ut de imu. 1 25,86 faciendi aut non
faciendi .. ratio, ibid. τὰ 5,18. 9,831, sed et manendi in uita et migrandi ratio
omnis iis rebus quas supra dixi metienda de fim. ux 18,61 7 erit] erat 4
pbat pr A anaxagora[ ex unc wt wid V. cf p. 106,6 A 97 1). (Sext. hup.

I 933) 8 quib A quid exc qud V 9 concreta Manutius congregata
AB -tam V, ef de mat. deor. 11 10,26 ; congregari aquam dixisse wnwm Cas-
siodorum marrat thes. 1. L. 1v 294,17. congelata Camerarius 10 quecuque
ex que A ficat tingxet [ἃ wt wid] A he AB, pr V 11 neq; add
Á impeditu cwm ras ex impetutu A eni add A. non est enim Beierus

de off.1 p. 157, wide Madwigiwm de fin. x 19,43 8 *[axo [a wt wid, sed ft

p
ea ipsa fwit e corr] V efaxoxfeultuf, f media add Β 12 e robore
mg Crat ex Nonio ebore AB eb- V cf Odyss. xix 163, quo eliam Sextus

utitur adu. math. xx 161 13 fenfib; in mg add V multa uera Ald r
uibeatur pr A habet Lambinus, sed habere wisa negamtur mon sapiens,
cf p. 54,5; ea autem quae secuntur mon satis accurate Cicero ad hane sapientis
cogitationem. adiwnzit Graecis opinor inductus, quae fuerint omnia ab ὥστε (ut
ιν. 18) suspensa infinitiue; sapientis est pro sapientem c; Dawisius 17 Stoici
ef Chrysipp. 11 Arn. 19 modo* er dum B 20 peipo pr AB

Cicero LVCVLLVS 32,101—103 195

ex uno Epicuri eapite altero uestro perceptio et conprehensio tolli-
tur. quod est caput Epicuri? si ullum sensus uisum falsum est,
nihil potest percipi! quod uestrum? sunt falsa sensus uisa. quid
sequitur? αὖ taceam, conclusio ipsa loquitur: "nihil posse percipi.
'Non eoneedo' inquit 'Epieuro'. Certa igitur cum illo, qui a te to-
tus diuersus est, noli mecum, qui hoc quidem certe, falsi esse ali-
quid in sensibus, tibi adsentior.

102 Quamquam nihil mihi tam mirum uidetur quam ista diei, ab
Antiocho quidem maxime, cui erant ea quae paulo ante dixi notis-
sima. lieet enim haec quiuis arbitratu suo reprehendat quod ne-
gemus rem ullam percipi posse, eerte leuior reprehensio est, quod
tamen dicimus esse quaedam probabilia. non uidetur hoe satis esse
uobis. ne sit; illa certe debemus effugere, quae a te uel maxime
agitata sunt: "nihil igitur cernis, nihil audis, nihil tibi est perspieuum".
explieaui paulo ante Clitomacho auctore quo modo ista Carneades
diceret; accipe quem ad modum eadem dicantur a Clitomaeho in eo
libro quem ad C. Lucilium scripsit poetam, cum seripsisset isdem de
rebus ad L. Censorinum eum qui consul cum Ν᾽. Manilio fuit. seripsit
igitur his fere uerbis — sunt enim mihi nota propterea quod earum
ipsarum rerum de quibus agimus prima institutio et quasi disciplina
03 illo libro eontinetur — sed scriptum est ita: Academicis placere esse
rerum eius modi dissimilitudines ut aliae probabiles uideantur aliae
contra. id autem non esse satis eur alia posse percipi dicas alia
non posse, propterea quod multa falsa probabilia sint, nihil autem
falsi perceptum et cognitum possit esse. itaque ait uehementer

1 Epieuri cf p. 111,1. 113,13. 18 de nat. d. 1 25,10 (Vseneri Epic. fr. 251)
3 potest | om V, add 4A; percipi potest Ald mr; cf p. 12,16 peeipi pr B

fenfuf ex fenf V f(enfibuf A qd V, eorr qd A 4 conelufi?

ft pr A loquitur Ἢ’ 5 Noncon concedo B5B 6 certe ex eti V

9 er pr AB erunt pr V 10 hoe Christi? suasu tb; cf m, idem ad part. m
uol. n p. 12,6, ἐπῆγα p. 146,18.21 de leg.1i?2,8 in. (Vahlenus relat. acad. Berol.
1904, 1076) de orat. x 52 ,226 quae ... hoc, de fato 19,45 illa ... illud ; A?rk?us
stud. in hon. Gilder sleevii scr. 1903 p. 30 11.12 orationem recte cum Manutio
distinxit Madwuigius (ed. T'urie. x1 p. 854 ubi tamen certe casu omissum est); re-
prehensio est: quod ... probabilia, non ewm Asc t et Madwigii mente non

e
perspecta v 13 Bt radendo corr hc A ht B 14 nihil... perspicuum
interrogari significant tbmr cernjf ex nef AV -emf, 1 Zn ras, ex enaf ut
wid B 15 ante p. 122,17 ss ditomacho (am dic-) pr B 16 accepi
prV ante que in A ft ἃ erasa, sed id admodwm incertum 17 ad. Ὁ -1ὰ-
ahu, -Ὁ zn ras, alterum punctum add A, fuerit ut in V ade luc- feipfit
pr A poetam “μέ manifestwm glossema? del tb; cf Brut. 28,107. 35,132

ciu
feripht fet pr A 18 lucenfonnü A -*L.-cenf- pr, seribere coeperat 1
V L-.cenf5 B -(0-: 4. -.ο V; cu.m.*«| ex cümen| wel «man| B, ef CIL 1
p. 141 ed. τι dox AL DENM: 921 ila V 29 similitudines Ven n;
puto dissimilitudines et similitudines, cf p. 88,22 et Faber 8.118 contra ex
aha - B5 23 co£Z|tra laesa membrana littera non apparet V 25 axit ex aut A

τῷ
e

σι

10

18

20

196 LVCVLLVS 32,103--- 38,106 Cicero

errare eos qui dicant ab Academia sensus eripi, a quibus numquam
dietum sit aut colorem aut saporem aut sonum nullum esse, illud
sit disputatum, non inesse in iis propriam quae nusquam alibi esset
ueri et certi notam. quae cum exposuisset, adiungit dupliciter diei 104
adsensus sustinere sapientem, uno modo cum hoc intellegatur, omnino
eum rei nulli adsentiri, altero cum se a respondendo ut aut adprobet
quid aut inprobet sustineat, ut neque neget aliquid neque aiat. id
cum ita sit, alterum placere ut numquam adsentiatur, alterum tenere
ut sequens probabilitatem, ubicumque haec aut occurrat aut deficiat,
aut *etiam" aut 'non' respondere possit. nec ut placeat eum qui de :&
ommibus rebus contineat se ab adsentiendo moueri tamen et agere
aliquid, reliquit eius modi uisa quibus ad actionem excitemur, item
ea quae interrogati in utramque partem respondere possimus sequentes
tantum modo quod ita uisum sit, dum sine adsensu; neque tamen
omnia eius modi uisa adprobari, sed ea quae nulla re inpedirentur.
Haee si uobis non probamus, sint falsa sane, inuidiosa certe non 105
sunt. non enim lucem eripimus, sed ea quae uos percipi eonprehen-
dique eadem nos, si modo probabili sint, uideri dicimus.

Sie igitur inducto et constituto probabili, et eo quidem expedito 33
soluto libero nulla re inplieato, uides profecto Luculle iacere iam
illud tuum perspicuitatis patrocinium. isdem enim hie sapiens de
quo loquor oculis quibus iste uester caelum terram mare intuebitur,
isdem sensibus reliqua quae sub quemque sensum cadunt sentiet.
mare illud, quod nune fauonio nascente purpureum uidetur, idem

1 Academicis Schichius relat. syll. philol. Berolin. xxix 105; cf w. 1Y ewm
p. 99,22. Helmius philol. suppl. 1x 564 de off. 1 34,1122 haec aetas... eorum

fenhf pr V 3 hif Mr 4 expofufet cwm ras ex -potu- A 5 ad-

sensus ab Hirzeli (quaest. n1 168 n.) eriminatione windicawit r fuftinere
mo -

ez [nf wt wid B unodocu B 6 ut aut adprobet quid aut inprobet

del Dawisius tb; defendit C. F. Hermannus philol. vix 410 et ubi pro ut inutiliter
coniciens (Ὁ. Heinius ibid. xv 611 et progr. Posnan. 1862,18 ; scilicel non omnino

«a respondendo se sustinet sed ab his duobus generibus 7 at .B a; in ras
iv uel v litt A 8 unu quà pr B tere pr B 10 in non «unc deficit V
pofht Ν, ex —efet PF —fet A -(& B nec ut ANB hic ut Manutius

cum id Lambinus nam cum mg Lambin et cum ci Dawisius, b sed cum erc
Halmi suspicione m etenim cum r. wh affirmo misi hoc moneo, relinquendi
werbum usum. habere duplicem , ut incertum sit probandane relinquantur illa, wisa
«n non relinquantur àmprobata (de hoc usw cf p. 49,14. 51,9. 55,6 de fin. 1v 14,38,
de altero p. 59,4. 56,9, praeterea p. 19,29 et de fin. 1v 15,41. 16,43 de αι. 1 3,5,
al.), ut nec cum possit werum esse 12 rehquit»ee* eiufmodi, quit add [ft .
quid] .A rehqut NBt relinqui ex Dawisió coniectura bmr; relinquit «on me-
cessariwum 13 interroganti Ven, cf p.119,6 et 118,12 utráq; ex -aq;
B 15 i» eius modi (wel eius modi uisa) awt errasse Ciceronem aut libra-
riwm peccasse censet Hirzelius quaest.xu 165 m. 2; recte r confert p. 84,10
approbat ex 'antiquo libro Manutius adprobauit t 17 lucem eripimus

Cicero LVCVLLVS 33,105—107 121

huie nostro uidebitur, nec tamen adsentietur, quia nobismet ipsis
modo caeruleum uidebatur mane rauum, quodque nune qua a sole
conlucet albescit et uibrat dissimileque est proximo ei continenti,
ut etiam si possis rationem reddere cur id eueniat tamen non possis
id uerum esse quod uidebatur oculis defendere.

106 "Vnde memoria, si nihil pereipimus?' 510 enim quaerebas. quid
meminisse uisa nisi conprensa non possumus? quid Polyaenus, qui
magnus mathematicus fuisse dicitur, is posteaquam Epieuro adsen-
tiens totam geometriam falsam esse credidit, num illa etiam quae
sciebat oblitus est? atqui falsum quod est id percipi non potest,
ut uobismet ipsis placet. si igitur memoria perceptarum conpren-
sarumque rerum est, omnia quae quisque meminit habet ea con-
prensa atque percepta; falsi autem conprendi nihil potest; et omnia
meminit Seiron Epieuri dogmata; uera igitur illa sunt nunc omnia.
hoe per me licet; sed tibi aut concedendum est ita esse, quod mi-
nime uis, aut memoriam mihi remittas oportet et fateare esse ei

107 loeum etiam si conprehensio perceptioque nulla sit. 'Quid fiet arti-
bus?' Quibus? iisne quae ipsae fatentur coniectura se plus uti quam

ACADEMICVS IV

2 (fr. 23) Nonius p.164 rauum fuluum (furuum L. Muellerus) Cicero Acade-
micorum lib. rv *quia nobismet ipsis tum caeruleum tum rauum uidetur, quod-
que nunc a sole conlucet/, quod potest ita werum esse ut ad ILucullum nihil inde
efficiatur; cf Krischius p. 181 (61)

2 mane rauü corr mane fàuü 4 Manef-lauu, f 2n ras, la add , fuit Manera
uu B. wide Noniwm quod non relatiwwm est (quod esse ratus que u. 3 delendum
οἱ t, quem sequitur b, probat Hawetus albi Herwerdeniani p. 81) sed adplicatur ad
quia w. 1, cuius rei exempla attulit m (adde p. 55,5 T'usc. x 28,06 orat. 39,134.

48,162) qua] quà F' qo i.e. quia .N 3 61] et Lambinus tbmr, cf de fato 15,44,
sed proximo el continenti widetur $wngi potuisse ut huic proximum inferiorem
de nat. d. τε 20,53 (ef ibid. x1 21,54), his contrarios dissidentes 7'm. 12,44, ae-
tatibus medius interiectus im Anton. x 5,10 (cf de re p. 11 42,69, sed interiecta

: | 1
et media p. 52,2, cf de opt. gen. or. 1,2) 6 memo /nafrenili-perpim ex c naf

mihip- 5 quaerebas fere p. 18,8 Quid B qfi, q red, reliqua in ras
rec [d] 4 qd. F qud Ν 7 meniffe 5 pohen N enuf A pohenjuf,

1 in ras, ex polfemuf wt wid B 8 Epicuro cf fr. 229* Vs. 9 quae-
f[ciebat, c ewm ras ex &$ B 12 ea delendum ci r; cf de nat. d. 11 9,24 m
9,94 pro Mur. 13,29 (non nullos ... eos) alia 14 meminit ... ΝΌΠΟ omnia;
in mg add A feron BN, mg A(FM) Sciron uel Scyron dett Rom tb Siron
mr. cf Hauptius Hermae τ 40s (opusc. ux 844 8) Croenertus * Kolotes und Mene-
demos! (cf p. 101,16) 126 nunc eum Siron uiuit; huic Bootius Mmnemos. xxu
(1895) 212 16 fateare Dawisius facere ut wid corr fac)l«e A facere corr fa-

cere B face sed om esse N. facere esse defendit Christius apud t cl Mad-

wigio de fim. 1v 4.8 nom recte 17 artibus cf p. 18,4 ss artibuf quibuf
] !

nf que ipfae, que 4» ras .A artib; | nf? neq; ipfe B; ut nos (sed hif ne) N, e

corr ft pr M

10

15

128 LVCVLLVS 33,107—108 Cicero

scientia, an iis quae tantum id quod uidetur secuntur nee habent
istam artem uestram qua uera et falsa diimudicent?

Sed illa sunt lumina duo quae maxime causam istam continent.
Primum enim negatis fieri posse ut quisquam nulli rei adsentiatur.
at id quidem perspicuum est, cum Panaetius princeps prope meo
quidem iudieio Stoicorum ea de re dubitare se dicat quam omnes
praeter eum Stoici certissimam putant, uera esse responsa haruspicum
auspicia oraeula somnia uaticinationes, seque ab adsensu sustineat —
quod is potest facere uel de iis rebus quas illi a quibus ipse didieit
certas habuerint, cur id sapiens de reliquis rebus facere non possit?
an est aliquid quod positum uel improbare uel adprobare possit, du-
bitare non possit? an tu in soritis poteris hoe eum uoles, ille in
reliquis rebus non poterit eodem modo insistere, praesertim eum
possit sine adsensione ipsam ueri similitudinem non inpeditam sequi.

Alterum est quod negatis actionem ullius rei posse in eo esse 108

qui nullam rem adsensu suo conprobet. primum enim uideri oportet,
in quo sit etiam adsensus (dicunt enim Stoicl sensus ipsos adsensus

1 àuthf, à ex a, ut im ras, 1 reliqua wt wid ex d, ut fuerit audit A. an
hif N hab& pr AB; nec habent istam om Ν᾽ 5 illa at id quidem
perspicuum est ad sequentia spectare significaut, quod idem Manutius uoluit
alique et b, wt post ea quae de Panactio narrantur h. e. post sustineat w. 8
perrecturus fuerit nihil esse cur id sapiens de r. r. facere non possit, sed énter-
posita ex abundanti (cf ad p. 4,3) sententia relatiua illa, mutata oratione protu-
lerit (quod si is w. 9 etiam. ἀναχολουϑότερον dett Asc). per se stare illa at...
est uolunt tb, quod ita fieri posse concedo wt desiderem deinde nam wel enim.
nam r cum superuacaneam superioribus affirmationem adiungens scribit et id
quidem perspicuom esse, suspicatur uero ea insiticia esse, non recte illos wituperat
quasi τὰ ipsum a Cicerone dici uelint esse perspicuum quod. adfirment adwuersarüi ;
wide Vahlenum de leg. p. 81,4 6 quam] quem pr AB, deinde ras πὶ fere litt A
qd N 7? ceertiffhmu .N, pr AB haruspicum responsa ex Ernesti con-
iectura. tbmr, ego malui inuerso ordine, quo supplemento paululum. probabilitatis
«ecederet.. haruspicia Faber haruspicinam Zrnestus haruspicum omnia ci r οἷ
f. 183,18 8 oraculaf foma, prior f eradi coepta , altera add B o2acula [onax
praeter primae litterae partem in ras A uaticinationef, c ft ex t A ua-
tinationef sie, ua in ras, ex uatitine B Sequeab, e posterior e corr, fuit
«ut wid ἃ pr corr e b fufteneant pr B 9 uel Goerenzius x* [ut wt
wid| A ut N ut B etiam ci r die pr B 10 habuerunt KAayserus b

11 pohto pr AB (ü?n A ft pr corr); quo (om positum) Ν᾽ dubitare
Dawisius vn ANB; tria potius passiua Asc 19 fonti«( [hasta] A

15 nega«tif [n] AB 16 ss horum , in quibus haeserunt cum alii twm m,
intellectum. adiwuare studui distinguendo; scilicet sic ex mente adwersarii disputat,
qui adsenswm tollat tollere etiam wisa, ea autem si tollantur omnia tolli; inter-
ponit autem. paene. scholiastae more quo sensuwm adsensuwmque ratio patefiat
(ol Στωικοὶ πᾶσαν αἴσϑησιν εἶναι συγκατάϑεσιν καὶ κατάληψιν Aetius 1v 8,12,
cf p. 54,13). haee autem prima pars huius loci est, a qua ad secundam transit
p. 129,9 (cf p. 90,2 ss 131,14 et 20. 132,195 de nat. d. 116,43). de oratione: oportere
b, potius est pro sit r, neuter mon probabiliter, sed sit post oportet et infinitiuum
poni potwit fere wi causali, ef p. 83,5, oportet autem 1pswum post pendentem ora-
tionem «t de fato 11,23 id fuit defendi melius, deinde post iteriecta illa pergt
oblique

Cicero LVCVLLVS 33,108—34,109 129

esse, quos quoniam adpetitio consequatur, actionem sequi) — tolli
34autem omnia sl uisa tollantur. hac de re in utramque partem et
sk dieta sunt et seripta multa uide superiore, sed breul res potest tota
confiel. ego enim etsi maximam actionem puto repugnare uisis ob-
sistere opinionibus adsensus lubrieos sustimere, credoque Clitomacho
ita seribenti, Herculi quendam laborem exanclatum a Carneade, quod
ut feram et inmanem beluam sic ex animis nostris adsensionem id
est opinationem et temeritatem extraxisset, tamen, ut ea pars de-
fensionis relinquatur, quid impediet actionem eius qui probabilia se-
109 quitur nulla re inpediente? ^ *Hoc' inquit "ipsum inpediet, quod
statuet ne id quidem quod probet posse percipi. lam istuc te
quoque impediet in nauigando et in eonserendo, in uxore ducenda
in liberis proereandis, plurimisque in rebus, in quibus nihil sequere
praeter probabile. Et tamen illud usitatum et saepe repudiatum re-
fers, non ut Antipater, sed ut ais pressius. nam Antipatrum re-
prensum quod diceret consentaneum esse ei qui adfirmaret nihil
posse conprendi id ipsum saltem dicere posse conprendi. quod ipsi
Antiocho pingue uidebatur et sibi ipsum contrarium; non enim po-
test conuenienter diei nihil eonprendi posse, 81 quicquam conprendi
josse dicatur. illo modo potius putat urguendum fuisse Carneadem, :
eum sapientis nullum decretum esse possit nisi conprehensum per-
ceptum cognitum, ut hoe ipsum decretum qui sapientis esse diceret,

ACADEMICVS IV

5. 6 (fr. 24) Nonius p. 107 exanclare est perpeti uel superare. Cicero Aca-
demicorum lib. rv ^credoque . .. scribenti ut (uelut L. Muellerus) Herculi ...
exanclatum* 11.18 (fr. 925) Nomius p.163 pingue positum pro inpedito
(inpedimento dett imperito Gulielmus) et inepto. Cicero Academicorum lib. iv
*quod ipse (ipso Le?d)... uidetur et s. ipsum contrarium"

1 Tóh« ez Toht B 3 hnt pr A fupenore corr era A, -ra B.

uide superiora Manutio auctore del Dawisius tbmr; mihi, cum illa glossematis
opinio nata sit ex correcta seriptura, primitiuam nihil esse widetur cur a limine
propulsemus, quamquam haereo in emendando. | forsitan quaedam interciderint ;
conieci et scripta multa, et oratione quidem multo ut uides uberiore, cf p. 150,26
de nat. d. x1 1,20 5 chtomacho ex —-tho B 6 quout pr A 1.81de B

8 defenfionym, Jer e,tf ft pr A 11 tequoque ex ceq- A 19 et
del Ald tbmr; αὐ nom wna haec serie efferuntur; cf p. 25,91.. πιῇ etiam anie
nau N ducendo pr A 13 hbnf pr A plu«rimif quae, ἃ e
corr |hasta| r red, 1m red aut ex um, supra «nm ras A phmifq; Ν᾽
14 tam add B 15 uxtaxif er mtatif B. cf p. 81,12 reprenfu , repre

4n ras A refponfu EN 18 ipfum N, inductum B; 4ibi'contrarrü eraso 1p

quod. incertum add. an fuerit primitus 4. cf Nonius 19 conprend] ex —de
si ... posse habet N f ipfum comphenbi poffe im mg add F

21 posset e» Halmi coniectura bm, cf p. 105,15 22 cognotum pr B

- δ τῆς d —t : J
diceret addidi (cf w.16); qui sic et ee, P, item quod et esset tbm (21 nullum
. Sapiens p. 130,1 o» N); ut hoc ipsum quidem decretum, sapientis esse
Ln.p.p.r
ΟἾΘΕΒΟ ed. Plasberg 9

re

ὌΝ

τῷ

1

1

et

e

δι

e

130 LVCVLLVS 34,109— 35,112 Cicero

nihil posse percipi, fateretur esse perceptum. proinde quasi sapiens
nullum aliud decretum habeat et sine decretis uitam agere possit.

sed ut illa habet probabilia non percepta, sie hoe ipsum nihil posse 110

percipi. nam si in hoc haberet cognitionis notam, eadem uteretur
in eeteris; quam quoniam non habet, utitur probabilibus. itaque
non metuit ne confundere omnia uideatur et incerta reddere. non
enim quem ad modum si quaesitum ex eo sit stellarum numerus
par an impar sit, item si de officio multisque aliis de rebus, in
quibus uersatus exercitatusque sif, nescire se dicat. in incertis enim
nihil est probabile; in quibus autem est, in iis non deerit sapienti
nec quid faciat nec quid respondeat.

Ne illam quidem praetermisisti Luculle reprehensionem Antiochi 111

(nec mirum, in primis enim est nobilis), qua solebat dicere Antiochus
Philonem maxime perturbatum. cum enim sumeretur unum esse
quaedam falsa uisa, alterum nihil ea differre a ueris, non attendere
superius illud ea re esse concessum quod uideretur esse quaedam
in uisis differentia, eam toll altero quo neget uisa a falsis uera
differre — nihil tam repugnare. id ita esset, si nos uerum omnino
tolleremus. non facimus; nam tam uera quam falsa cernimus. sed
probandi species est, percipiendi signum nullum habemus.

Àe mihi uideor nimis etiam nune agere leiune. cum sit enim 9D
campus in quo exultare possit oratio, cur eam tantas in angustias
et Stoicorum dumeta compellimus? si enim mihi eum Peripatetieo
res esset, qui id percipi posse diceret quod inpressum esset e uero

1 effet B 1. 2 nullum sapiens r sapiens aut nullum a. d. h. aut sine
Durandus 2 ahu B 3 1116 A alia Dawisius; illa sunt quae praeter illud
wnwm. esse sapientis decreta, cogitur usw witae pbaha pr A 5 Qua qm

corr Qua qm sed xw wid litura del B non om B * fhiquae|hitu, ae in ras,

9

ἢ add, lineola ft add A. »xxxx* figihitu, [quae] ἃ; ex q; 5 9 uerfat, si-
gillum ' corrigé coeptwm in ^ sed restitutum 4 (uersatur PF) uersetur Rom

exercitat'q; ht NN tbmr est atque exercitatus οἱ f dicant .A
10 probabile est r 11 quod pro quid bis Lambinus 12 cf p. 89,16 ss

í

18 m,rum, m prior in ras, rec 4 urum BEN Antiochus del b, cf
p. 51,12 14 phihone £, pr A polokoceoek fumer& unu A. umeretur.u -
numoookooroeeoee [f'ameret unum. wt wid] B 16 ea re N axfe, a et [ in
ras Α a«fe, le in ras, fuisse wid aere B ea re a se Rom tbmr 17 alto
Ν aht A alter B quod dett Ven; cf Tusc. 1 22,52 et de sen. 10,32 neget
is qui sumpsit nec attendit (cf p. 14,2), nisi forte negetur fwit 20 signum
ἀπὸ κοινοῦ, cf p. 98.158 Percipie" di.fignü B popiendi hgnü, e red, ndi
in ras, ( add .A peipf£ πιὰ hgnüu Ν᾽ 23 in Stoicorum dumeta dett Ven r.
St. in d. tb. cf p. 41,6 düme*ia ex dü ecta B Süm&se, m&w in ras vr
litt A; cf de nat. d. 1 24,68 Paulus Festi p. 61,10 M. (41,23 Th.) 24 qxib

Ó :
ex quio A Qui: B euero | e corr, eue in ras A a uero M Lambinus m;
cf p. 16,1. 17,18. 109,13, de wariata praepositione Tim. 4,13

Cicero LVCVLLVS 35,112— 836,114 131

neque adhaerere illam magnam accessionem 'quo modo inprimi non
posset a falso", eum simpliei homine simpliciter agerem nec magno
opere contenderem atque etiam si, cum ego nihil dicerem posse con-
prendi, diceret ille sapientem interdum opinari, non repugnarem,
praesertim ne Carneade quidem huic loco ualde repugnante. Nune

113 quid faeere possum? quaero enim quid sit quod conprendi possit.

36
11

respondet mihi non Aristoteles aut Theophrastus, ne Xenocrates qui-
dem aut Polemo, sed [mi]hi minores, tale uerum quale falsum esse non
possit. nihil eius modi inuenio. itaque incognito nimirum adsentiar
id est opinabor. hoe mihi et Peripatetici et uetus Academia con-
cedit, uos negatis, Antiochus in primis. qui me ualde mouet, uel
quod amaui hominem sicut ille me, uel quod ita iudico politissimum
et aeutissimum omnium nostrae memoriae philosophorum. Α quo
primum quaero, quo tandem modo sit eius Academiae cuius esse se
profiteatur. ut omittam alia, haec duo de quibus agitur quis um-
quam dixit aut ueteris Academiae aut Peripateticorum, uel id solum
pereipi posse quod esset uerum tale quale falsum esse non posset,
uel sapientem nihil opinari: certe nemo. horum neutrum ante
Zenonem magno opere defensum est; ego tamen utrumque uerum
puto, nec dieo temporis causa, sed ita plane probo. Illud ferre non
possum: tu cum me incognito adsentiri uetes idque turpissimum
esse dieas et plenissimum temeritatis, tantum tibi adroges ut ex-

4

1 adherere er -he- A aderere Ν ad erere er ad ere B adherere« ex
—rer& Κ᾽ adderet ibm adhiberet Ven mn r; neque adhaereret illa magna ac-
cessio JKayserus. nescio am Cicero ipse haec minus accurate seripserit fere ui
Terentius hecyr. 218 ita animum induxerunt socrus omnis esse iniquas: haud
pol me quidem (δὲ equidem Skutschius Hermae xxxu 94, cf Maduigius de fin.
τι 27,88) wel Brutus epist. τ 4 ὦ 2 timeo .. ne .. altius se ascendisse putet .. quam
.. descensurum, cwm. deberet descendet, et facile puto ex diceret subauditur
uellet wel iuberet 2 homini pr A 3 contendere lineola ft red A

5 necarneadex, e ex e[m] A xecarneadex [m] B huie, hu 2» ras, wid

fuisse uhuc B hoc οἱ et paene certum graedicat r mescio cur, cwm huic loco

sic soletis occurrere scripserit de mat. deor. 11 28,10 et ei loco respondere saepe
τ Ref pondit pr B autheophraftuf pr A ne A/d nec ANB

8 hi minores seripsi mihi mmnor-ef« [t wt wid] A m mimo2e N mihmumoré B

qui his minor est /oannes Clericus a Dawisio laudatus, t qui minor est dett Dawi-

sius r his minores Gwietus bm minutior Dwrandus minutiores οἱ ἐ 9 In-

cogniteo/nemurü rec À 1ncognitionemiru IN B —«cione"mirü M to nimirum ILam-

binus uerum wisum, cf ιν. 11 Madwigius de fin. v 26,06 p. 141 10 aca-
*

damia A 12 fieut[ ] B ita ef p. 129,6 Madwigius de fin. τι 4,13 p. 158, m

hoc loco (p. 10,24) et part. τι wol. un p. 3918,93; nec eum esse addendum ex Halmi
sententia, post politissimum nec esse cum K«ysero et b post acutissimum ; cf p. 102,7.

109,13 117 eff& uero, [& e corr, & ex parte in ras, {εξ opinor elf feuero A
1.

(üm N) 18 xmhi ex mihi B 19 .e add A (habet pr N) [x utruque

[ut wt wid] A 20 nedico N, pr A fedxata [hasta] .A sed ista ci Dawisius

fere pr A 21 pof ««/um [.po.] B uetef, e posterior e corr sed pr ut wid A

x

9 *

139 LVCVLLVS 36,114—116 Cicero

ponas diseiplinam sapientiae, naturam rerum omnium euoluas, mores
fingas, fines bonorum malorumque constituas, officia describas, quam
uitam ingrediar definias, idemque etiam disputandi et intellegendi
iudieium dicas te et artifieeum traditurum —- perficles ut ego ista
s innumerabilia conplectens nusquam labar nihil opiner? quae tandem
ea est disciplina ad quam me deducas si ab hae abstraxeris? uereor
ne subadroganter facias si dixeris tuam; atqui ita dicas necesse est.
Neque uero tu solus, sed ad suam quisque rapiet. age restitero 115 ᾿
Peripateticis, qui sibi cum oratoribus cognationem esse, qui claros Ι
10 uiros ἃ se instructos dicant rem p. saepe rexisse, sustinuero IEpi- |
cureos tot meos familiares, tam bonos tam inter se amantes uiros: |
Diodoto quid faciam Stoico, quem a puero audiui, qui mecum uiuit
1

tot annos, qui habitat apud me, quem et admiror et diligo, qui ista
Antiochea contemnit. *Nostra' inquies 'sola uera sunt'. Certe sola,

15 51 uera; plura enim uera discrepantia esse non possunt. utrum igi-
tur nos inpudentes, qui labi nolumus, an ill adrogantes qui sibi
persuaserint scire se solos omnia? Non me quidem' inquit 'sed
sapientem dico scire'. Optime: nempe ista scire quae sunt in tua dis-
ciplina. hoc primum quale est, a non sapiente explicari sapientiam?

20 Sed discedamus a nobismet ipsis, de sapiente loquamur, de quo ut
saepe iam dixi omnis haec quaestio est.

In tres igitur partes et a plerisque et a uobismet ipsis distri- 116
buta sapientia est. Primum ergo si placet quae de natura rerum
sint quaesita uideamus — uel, ut illud ante: estne quisquam tanto

»5 inflatus errore ut sibi se illa scire persuaserit? non quaero rationes
eas quae ex coniectura pendent, quae disputationibus huc et illuc
trahuntur, nullam adhibent persuadendi necessitatem; geometrae pro-

1 naturamxreru, m in ras, ante r fwit hasta |, fuerit »raadreru B
2 discribas m, cf p. 38,1 3 uiam Dwrandus; cf de off.xw 9,6 im.

|
|
|
]
djfinja ex defimaf B Idemqué A 4 post iraditurum enuntiatwm
continuari wolunt tbm, quod $n eodem wocabulo concludit r; ego illa tantum !
tibi adroges (p. 131,92) /ta Ciceronem arbitror scripsisse quasi haec extrema per- |
fieies eqs ?llà sententiae aut non esset adiuncturus aut aliter ac deinde fecit (welut :
sic quae conplectens quo modo perficies) 5 inmerabiha B 6 difei- |

t
phná A deduces ci r abtraxenf B 7 adqu B àtq Ν atq; A
8 agexreftitero, re in ras, ἴ red A; agexneít iter o.pem patetici, m add B E!
9 claro B 12 ax*pxuero ex aparuero wt wid B 16 wxolumuf ex |
uole AB nolimus dett tb; cf p. 24,14. 150,18 17 folof ez «αἱ A
19 primum vcf p. 128,16 Ι8 n ras ir fere litt, im cuius exitu apparet 1 A,
est om N ; ft fuit quale [1 ex qualeft fapiete B 21 saepe p. (91,6) A
102,5. 126,21 omí ex omí AB 24 uelut ANB uerum Jawisius (cf de $

|
|
i
|
|
1
]
ογαΐ. τ 82,148; sed Tusc. τν 21,47 de mat. d. x1 82,81, cf p. 142,4) at rueltb. parui. —
Wopkensio lect. T'ull. x 8 (*scil. uideamus wel dicam") cl m de fin. τι 32,104 3
25 inflatof pr A 27 nullà add A prouideant caweant; eorum enim
|
|

118

Cicero LVCVLLVS 36,116—37,118 153

uideant, qui se profitentur non persuadere sed cogere, et qui omnia
uobis quae deseribunt probant. non quaero ex his illa initia mathe-
matieorum, quibus non concessis digitum progredi non possunt, punc-
tum esse quod magnitudinem nullam habeat, extremitatem et quasi
libramentum in quo nulla ommino crassitudo sit, liniamentum ἰθη-
gitudinem sine ulla latitudine * carentem. haec cum uera esse con-
cessero, si adigam ius iurandum sapientem, nec prius quam Archi-
medes eo inspectante rationes omnes descripserit eas quibus efficitur
multis partibus solem maiorem esse quam terram, iuraturum putas?

111 51 fecerit, solem ipsum, quem deum censet esse, contempserit. quod

si geometricis rationibus non est crediturus, quae uim adferunt in
docendo uos ipsi ut dicitis, ne ille longe aberit ut argumentis credat
philosophorum — aut si est crediturus, quorum potissimum? omnia
enim physicorum licet explicare; sed longum est; quaero tamen
quem sequatur. finge aliquem nune fieri sapientem, nondum esse;
quam potissimum sententiam [melius] eliget οὐ diseiplimam? etsi
quameumque eliget insipiens eliget; sed sit ingenio diuino: quem
unum e physieis potissimum probabit; nec plus uno poterit.

Non persequor quaestiones infinitas; tantum de principiis rerum
e quibus omnia constant uideamus quem probet; est enim inter
magnos homines summa dissensio. Princeps Thales unus e septem,

non initia quidem sed rationes quaesiturus est; cf p. 100,8. prodeant (wt testes)
Bootius Mnemos. xxux (1895) 212

1 quia (ἃ AN) oma A 3 non concessis dett Rom Ven njcefhif B 9cefhif,
9 in ras 1 uel ir litt, ut non nunc desit A nonceffhf F' con ceffif .N 5 hberamtu
A hniamtü wt wid corr tà .A «mentum corr «tox B 5.6 tradita eum

eruce t. lineam autem sine ulla latitudine currentem 10. Scaia «el Manutius, quod
defendit Bootius Mnemos. xxix (1895) 212 iniuria cum C. F. Hermanno philol. vix
A12 aliisque dubitans de liniamenti uocabulo (cf lineatio); rectius liniamentum
longitudinem latitudine carentem Vrsínus tbm «el liniamentum longitudinem
sine latitudine οἱ Dawistus (lin. sine ulla lat. r). cf Gellius 1 20,8 M. Varro...
"linea est! inquit 'longitudo quaedam sine latitudine et altitudine", Εὐκλείδης
autem breuius praetermissa altitudine γραμμὴ inquit *est μῆκος ἀπλατές᾽, Mar-
tianus Capella v1 101 linea in longitudimem ducta latitudinis nihil prorsus ad-
quirit, Chaleidius im Tim. 33 p. 99,5 Wr. linea sine latitudine longitudo. sed
nee sine ulla, quod. aptissimum esse docet. Martianus, eiciendum cum bm nec ca-
rentem, quo mihi, nisi credas patentem fuisse, alter potius defectus indicari widetur,
quem signaui et sic suppleuerim atque omni altitudine, cf p. 48,93. prius de linia-

mento quam de extremitate dici iubebat Gwietus 7 adigam ius Manutius adi-
caamuf AB adiiciam ius dett. Ald; ef Maduigius aduers. τὶ 2515 nec prius:
sintne haec sama dubitat m 9 folemaiore ez folemai— 4 10 censent
Rosa 16 quà potiffimu AB, deinde fentenhá A, ἰῷ B melius del
JDawisius et add Crat aut Nr. cf p. 68,15. 69,16. 24. 135,0 T'usc. v 29,84
my

18 pbabit B pbabimuf 4 —tif Ν᾽ nec enim Asc 20 Inter, i5

t nescio quid cum ras corr, incertum an manu altera .A 21— p. 135,2 ewm

Graecis quae exstant confert. Dielsius doxogr. 120 s 21 talef pr A

5

Pm

920

134 LVCVLLVS 37,118 Oicero

cui sex reliquos concessisse primas ferunt, ex aqua dixit constare
omnia. at hoc Anaximandro populari et sodali suo non persuasit;
is enim infinitatem naturae dixit esse e qua omnia gignerentur. post
eius auditor Ànaximenes infinitum aera, sed ea quae ex eo oreren-
5 tur definita; gigni autem terram aquam ignem, tum ex 115 omnia.
Anaxagoras materiam infinitam, sed ex ea particulas similes inter se
minutas, eas primum confusas postea in ordinem adductas mente di-
uina. Xenophanes paulo etiam antiquior unum esse omnia, neque id
esse mutabile, et id esse deum neque natum umquam et sempiter-
1, num, conglobata figura. Parmenides ignem qui moueat, terram quae
ab eo formetur. Leucippus plenum et inane. Demoeritus huie in
hoe similis, uberior in ceteris. Empedocles haee peruolgata et nota
quattuor. Heraclitus ignem. Melissus hoc quod esset infinitum et
inmutabile et fuisse semper et fore. Plato ex materia in se omnia

ACADEMICVS IV

2.3 (fr.26) Nonius p.122 Cicero Academicorum lib. τν *ad hoc Anaximandro
popularis... persuasit. his enim infinitatem rerum atque naturae et in hoc
mundo ipso caelum terras maria cognoscimus'. 2ntercidisse hwius exempli exitum
ewm principio alterius ex Tusc. v 36,105 petit? intellexit. Rothius 6—8 ef
Augustinus de ciu. Dei vii 2 Anaxagoras... harum rerum omnium quas uidemus
effectorem diuinum animum sensit et dixit ex infinita materia, quae constaret
similibus inter se particulis rerum omnium; quibus suis et propriis singula fieri,
sed animo faciente diuino (/ta libri et recte) 14 hinc fortasse Seneca, epist. 58,6
eupio ... essentiam dicere ... Ciceronem auctorem huius uerbi habeo ... quo

1 confenhífe primáf B -mof, o e corr, ft ex «οαἱ A; concessisse 10. Scala

wel Manutio auctore Lambinus 2 anaximandra pr B folah pr A
fodaba ex dab wt wid B 3 infinitatem naturae τὸ ἄπειρον (18 D.); cf
Woelfflimus arch. lexicogr. xv 411 4 axnaxime nef ey» amaxe B. A 9
(cf 6) D. aere pr A orerentur corr Oorj]re Ar; exeoori rent, i
add, ras mulla wt wid .B 5 his Ven tbmr 6 anaxagoráf A. A 49 (cf
1,8. 48) D. sed ex ea] id est Lambinus dissimiles olim Zellerus de

philosophia Graecorum x 880 adn. ed. 1v, qui unc (x 984 adm. 2) ipse statuit
(cum. Dielsio doxogr. 120) Ciceronem wocabuli ὁμοιομερῆ wi ambigua csse deceptum.
ef supra Augustinus 7? et minutas dett Lambinus primo malit m wt

de re p. τι 81,63 cl de nat. d. x1 55,138 a mente Lambinus 8 Xeno-

phanef [f ut wid| A. A 4.34 D. 9 umquam dett Ald üqm qcquà XN uf-
quam A. 5 10 et conglobata Aid conglogata pr B. σφαιροειδές, cf A 33,2 D.
Parmenides A 35 D. ignem, qui moueat terram, quae ferebatur ; mutau?
cum Karsteno Parmenidis p. 225 et Dielsio l. d., qui conferunt Hippolyti refut. 11
Παρμενίδης ... πῦρ λέγων καὶ γῆν τὰς τοῦ παντὸς ἀρχάς, τὴν μὲν γῆν ὡς ὕλην,
τὸ δὲ πῦρ ὡς αἴτιον καὶ ποιοῦν; de moueat cf p. 41.11 Aristoteles metaph. 1 8.
984» 6 11 Leucippus A 8.11 D. Democritus cf Α 46 DD.: Aetius τ 3,16
τὰ ναστὰ καὶ κενά 19 immpedoclef AB, corr emp- F; enp» N. cf A
28.30ss B 6 D. 13 Heraclitus cf Α 1,15. 5 D. ignemehífus pr A
Melissus 49 B 7 D. hoc] a» omne? ἄπειρον καὶ ἀμετακόσμητον
(ἀνετεροίωτον, ἕν καὶ ὅμοιον) καὶ ἀίδιον (ἀεὶ ἦν καὶ ἀεὶ ἔσται B 2)
14 Plato i» Tümaeo (εἶδός τι΄.. πανδεχές p. 51 A; cf Theophr. phys. op. fr. 9 D.)

Cicero LVCVLLVS 37,118—38,119 135

recipiente mundum faetum esse censet a deo sempiternum. | Pythagorei
e numeris et mathematicorum initiis proficisel uolunt omnia. Ex is
eliget uester sapiens unum aliquem credo quem sequatur, ceteri tot
119 uiri et tanti repudiati ab eo condemnatique discedent. quamcumque
uero sententiam probauerit eam sie animo conprensam habebit ut
ea quae sensibus, nec magis adprobabit nunc lucere quam, quoniam
Stoicus est, hunc mundum esse sapientem, habere mentem quae et
se et Ipsum fabricata sit et omnia moderetur moueat regat; erit ei
persuasum etiam solem lunam stellas omnes terram mare deos esse,
quod quaedam animalis intellegentia per omnia ea permanet et trans-
eat: fore tamen aliquando ut omnis hie mundus ardore deflagret.
38sint ista uera (uides enim iam me fateri aliquid esse ueri), con-
prendi ea tamen et percipi nego. cum enim tuus iste Stoicus sapiens
syllabatim tibi ista dixerit, ueniet flumen orationis aureum fundens
Anstoteles qui illum desipere dicat; neque enim ortum esse umquam
mundum, quod nulla fuerit nouo consilio inito tam praeclan operis
inceptio, et ita esse eum undique aptum ut nulla uis tantos queat
motus mutationemque molir, nulla senectus diuturnitate temporum

ACADEMICVS IV

modo dicetur οὐσία, res necessaria, natura continens fundamentum omnium?
Apollinaris Sidonsus praef. carm. 14 lecturus es hic etiam nouum uerbum id est
essentiam, sed scias hoc ipsum dixisse Ciceronem. nam essentiam nec non et
indoloriam (cf Madwigius de fin. τι 4,11) nouauit addens (cf p. 47,5) "licet enim
nouis rebus noua nomina imponere'. Chaleidéus in Tüm. 9' p. 92,19 Wr. sub-
stantiam siue ut Cicero dicit essentiam. cf Krischius p. 188 (62) 14 Am-
mianws xxvi 4,8 Stagira ubi Aristotelen ut Tullius ait fundentem aureum flumen
accepimus natum

1 recipiente« [m] A 2 e om B nec nunc habet A sed hic deinde wu
in wumen[í in ras, et ex Ν, quod in eo saepius pro e scriptum est; ut wideatur
e in Α fuisse. ex tbmr ἃ ci t 2.3 exif eljget ex —lege A exufleleg& ez
exifele B; ex his N tbmr 5 conprefam pr A 6 nunc Asc num AB

quonjam ez quomam A 7 et om B 10 intellegentià A
permanet NN permeet media e in ras τι litt A pme&, e in ras, ex man& B

tanfeat pr A 11 abore pr A 14 dictauerit Durandus, cf p. 31,41
de fin. x 29 νϑῦ de nai. d. 1 26,72 fundent pr A 15 Plutarchus Cic. 24
ὅμως δέ, καίπερ οὕτως ἀκράτῳ φιλοτιμίᾳ συνών, ἀπήλλακτο τοῦ φϑονεῖν ἑτέροις
ἀφϑονώτατος ὧν ἐν τῷ τοὺς πρὸ αὑτοῦ καὶ τοὺς καϑ' αὑτὸν ἄνδρας ἐγκωμιάξειν,
ὡς ἐκ τῶν συγγραμμάτων λαβεῖν ἔστι. “πολλὰ 3 αὐτοῦ καὶ ἀπομνημονεύουσιν"
οἷον περὶ ᾿ἀριστοτέλους ὅτι χρυσίου ποταμὸς εἴη δέοντος ; quae licet ad hunc ipsum
locum redeant tamen hausta sunt aliunde, ut puta ex Türonis de wita. Ciceronis

Aristoteles ?n libro de philosophia ut coniecerunt docti (fr. 22 Rosi)
dehipere media e in ras ex ἃ ut wid A 16 inito Victorius 1mtio. B, ex «c0
A 17 apta Rom apertum A aptum B tantof queat«* er -que at
.A tantof« queat, que add, at red wid, fuerit tantofq; | at. B 18 moleri
pr AB diuturnitasue Dawisius; cf de leg. x 8,24 perpetuis cursibus conuer-
sionibusqwe caelestibus extitisse quandam maturitatem serendi generis humani

e

10

15

136 LVCVLLVS$ 38,119—121 Cicero

exsistere ut hie ornatus umquam dilapsus occidat. iibi hoc repu-
diare, illud autem superius sieut caput et famam tuam defendere ne-

cesse erit: mihi ne ut dubitem quide» relmquatur? ut omittam le- 190

uitatem temere adsentientium, quanti libertas ipsa aestimanda est
non mihi necesse esse quod tibi est. qwaero emim cur deus om-
nia nostra causa cum faceret (sie enim uultis) tantam uim nairi-
cum uiperarumque fecerit, cur mortifera tam multa ac perniciosa
terra marique disperserit. negatis haec tam polhte tamque subtiliter
effici potuisse sine diuina aliqua sollertia; cuius quidem uos maiesta-
tem deducitis usque ad apium formicarumque perfectionem, ut etiam
inter deos Myrmeecides aliquis minutorum opusculorum fabricator

fuisse uideatur. negas sine deo posse quicquam: ecce tibi e trans- 121

uerso Lampsacenus Strato, qui det isti deo inmunitatem — magni
quidem muneris; sed cum sacerdotes deorum uacationem habeant,
quanto est aequius habere ipsos deos —: negat opera deorum se

uti ad fabrieandum mundum, quaecumque sint docet ommia effecta
esse natura, nec ut ille qui asperis et leuibus et hamatis uncinatis-

ACADEMICVS IV

5—8 Lactantius diu. inst. vin 4,11 respondendum est hoc loco philosophis
maximeque Ciceroni, qui ait *cur deus o. nostra (nostri Palatinus) c. c. faceret
tantam uim... fecerit, cur tam multa pestifera terra marique disperserit".
idem de ira Dei 13,9 sed Academici contra Stoicos disserentes solent quaerere
eur, si omnia deus hominum causa fecerit, etiam multa contraria et inimica et
(et add Bonontensis) pestifera nobis reperiantur tam in mari quam in terra
6." (fr.23) Non$ws p.65 natrices dicuntur angues natantes. Cicero Academi-
corum lib. 1v *sic enim... fecerit? 11 cf Augustinus de ciu. Dei v1 2 illam
quasi plebeiam numinum multitudinem minutis opusculis deputatam
17s (fr.98) Nonius p.189 uncinatum ab unco. Cicero Academicorum lib. 1v
'nee ut... hamatis u. corpusculis concreta ἢ. e. dicat. cf p.36,10 de mat.
d. 1 94,677

1 efficere Walkerus b, quod etiam Dauwisio et Halmio placwit; wide quae

«ὁ
modo attwli ex legum 1 hienatuf pr A repuare, e θέα in ras, quid
[uerit non perspicio A 2 "aput ex apuó pr ut wid A, ex aput B capud IN

et|e 2» ras 1 wel nu litt 4 ἫΝ fama NN flammà B, corr -à A

tua wel tuà corr tuv .A 3 cum mihi Goerenzius ex codice, r
quidem dett Ven qud AB relinquetur Manutius 5 quaero add r, q.
enim ego (cf p. 131,6 de fin. τι 34,115), respondere ἐδ, dicere m; éntellegitur fere
non mihi necesse esse aliquid sicut caput et famam meam defendere
6 nrà corr nrj F nu N natricum Ven mn «t Lactantius et Nonius
matncum AB 7 ac add r, tam multa bis Lambinus; perniciosa del
Dawisius cum. Cantabrigiensi suo et Fabro. cur tam multa pestifera terra cwm
Lactantio (diw. inst.) tbm 11 ahquif N equi pr .A (corr rec) tbm quid
BF,pr M 12 quiequam esse Dawisius b; wide p. 112,11 14 et cum
sacerdotes ex G'oerenzii sententia r et ab his parenthesin incipere facientes tbm ;
nostra distinctione et memoriae librorum consuli apparet et sententiae lepori
beorum extrema hasta in ras .A 17 qui ex asperis r; cf Tusc. 1 25,60 terra,
62 ex hac... terrena .. natura

39

199 Latent ista omnia Luculle crassis oecultata et eireumfusa tene-

Cicero LVCVLLVS 38,121—39,123 181

que corporibus concreta haec esse dieat interiecto inani: somnia cen-
set haec esse Demoeriti non docentis sed optantis, ipse autem sin-
gulas mundi partes persequens quidquid aut sit aut fiat naturalibus
fieri aut faetum esse docet ponderibus et motibus. ne ille et deum
opere magno liberat et me timore. quis enim potest, cum existimet
eurari se a deo, non et dies et noctes diuinum numen horrere et si
quid aduersi acciderit, quod eui non accidit, extimescere ne id iure
euenerit? nec Stratoni tamen adsentior nec uero tibi: modo hoe
modo illud probabilius uidetur.

bris, ut nulla acies humani ingenii tanta sit, quae penetrare in caelum,
terram intrare possit. Corpora nostra non nouimus, qui sint situs
partium, quam uim quaeque pars habeat ignoramus; itaque medici
ipsi, quorum intererat ea nosse, aperuerunt ut uiderentur, nec eo
tamen aiunt empirici notiora esse illa, quia possit fieri ut patefacta
et detecta mutentur. Sed eequid nos eodem modo rerum naturas
persecare aperire diuidere possumus, ut uideamus terra penitusne de-

123 fixa sit et quasi radicibus suis haereat an media pendeat. Habitari

ait Xenophanes in luna, eamque esse terram multarum urbium et
montium: portenta uidentur; sed tamen nec ille qui dixit iurare

ACADEMICVS IV

10 (fr.29) Martianus Capella v 511 uitandum similiter ne .. . in notissi-
mos uersus et maxime heroicos structura fundatur...,quamuis..Cicero ... heroici
uersus finem uel initium non declinet eum dicit (fr. 110 m) *o miserum cui
peccare licebat? et in Academicis 'latent ista omnia Varro magnis (magis
libri) obscurata et circumfusa tenebris. cf Krischius p. 186 (60) 19 ef
ad p. 112,17

2 ipse Strato, non Democritus cui adscribunt; cf de nat. d. τ 19,35
3 naturab; pr B 4 «aut [A] B ne cwm ras corr hic .A xe inductum
et superscriptum he B 6 nomen pr Bb 7 accidite*, 16 2n ras, fuit. dent
A acc]dit ex cede pr B 8 ftratonitamex, tonitame n ras, N add. Α
9 mo[modo 5B 10 craffhf, eraf i» ras A cf p. 56,9 12 sint situs] sit
habitus c? r, qui épse adfert Sen. controu. x 5,1 14 ipsa f. lpsi ad po-
sieriorem potius sententiae partem pertinet: medici ipsi, quamquam aperuerunt,
tamen negant esse nota aperuerunt ewm ras ex apare A ut ut prius
wid deleri coeptum, im altero t& red wid B ut ea uiderent Aid
15 tam tarunt, sequitur spatium solito maius (πὶ uel un litt), sed quidquam erasum

r
esse non wid B empincài AB 16 detecta dett Hom deiecta AD; cf
Tusc. 1 20,46 medici qui ista aperta et patefacta uiderunt; mam de deiectis
hominibus tamquam hostiis hoc wix licet intellegi ecquid Ven heequió fft ex

hec A haee|qud B 17 poffumuf dicke quah, in mg inferiore ft pr 2
ut udeamuí terra paemtuf nedefixafit sed hit postea add A 18 ht NM
hnt B, quod idem erasum puto in A, cf quae modo adnotawi radicibus
euis haereat ἐρρίζωται: Xenophanes Α 41 D. 19 de Xenophane errat. Cicero:
uide Diels?wm doxogr. 121 n. 1 20 portenta haec u. eir 1110 pr B

10

138 LVOVLLVS 39,23 Cicero

posset ita se rem habere neque ego non //a. Vos [enim] etiam dicitis
esse e regione nobis, e contraria parte terrae qui aduersis uestigiis
stent contra nostra uestigia, quos antipodas uocatis: eur mihl magis
suscensetis qui ista non aspernor quam eis qui cum audiunt desi-
pere uos arbitrantur? —Hicetas Syracosius, ut ait Theophrastus, cae-
lum solem lunam stellas supera denique omnia stare censet, neque
praeter terram rem ullam in mundo moueri; quae cum circum axem
se summa celeritate conuertat et torqueat, eadem effici omnia quasi
stante terra caelum moueretur. atque hoc etiam Platonem in Timaeo
dieere quidam arbitrantur, sed paulo obscurius. Quid tu Epieure,
loquere: putas solem esse tantulum? "Egone? nobis quidem * tan-
tum". Et uos ab illo inridemini et ipsi illum uicissim eluditis. liber
igitur a tali inrisione Socrates, liber Aristo Chius qui nihil istorum

ACADEMICVS IV

1—3 (fr. 30) Nonius p.102 e regione positum est ex aduerso. Cicero Acade-
micorum lib. rv ^nee ego non ita. uos etiam... nobis in contraria...stent ad
contra (ad nostra Mercerus) uestigia? 2.9 ef Lactantius diu. inst. xu 24,1
epit. 34 (89) 2 homines qui uestigiis nostris habeant aduersa uestigia. Augustinus
de ciu. Dei xvi 9 antipodas esse .. id est homines a contraria parte terrae ...
aduersa pedibus nostris calcare uestigia, Isidorus orig. xx 2,133. Seruius in
Verg. georg. 1 235

1 possit m non ita uos etiam ex Nonio Dawisius xon enim etia AB
Non ne etià N. enim wid errore scriptum pro etiam, nisi forte pro hoc (ef F. Marx
ad Lucil. 318 p. 139) 2 nobis in c. ewn Nonio tbm; e contraria parte
terrae aliema non Ciceronis widebantur Lambino, de illis e regione nobis da-
bitabat Gruterus 4 quam eis dett Rom Ven quà eof AN quameof er quam-

uif wt wid B 5 hie et alfyra cofmuf A(t). fr.1 D. theophraftul, —f

inm ras, fwit m A tum B theofraít! N. physice. opin. fr. 18 D. 6 fup.a
cum ras ex lupa B. lupera 2n ras iv fere litt, in qua media agnoscebam p A
ftarecenfet, ece add, mavimam partem in ras A 7 que N Quas er Qua F
qua AB xcircu, eir m ras A 8 torqueat x eadem [t sed lineola per-
brewis| .B quae si Ald tbmr, sed cf de leg. x 21,53 Lael. 4,14
9 in Timaeo p. 40 B, ef Zellerus de philos. Graec. x1 1 p. 810 m. ed. 1v
11 egoneuobi! 4B €go ne? uof N egone? ne bis Lambinus tb ego ne bis Orel-
lius (inuitus misi fallor) iv, qui Epicurum uolunt *non praecise definire sed
latius cireumseribere, ne bis quidem tantum esse, sed inter pedalem magnitudinem
et bipedalem (de fin. 0,20)? : ita quidem Maduigius emend. 180. at primum id
Epicuro ne wisum est quidem , qui solem posse etiam minorem esse putauerit quam
wideretur (p. 113,3); twm. quis ita respondet? debebat certe tantum uel paulo
maiorem, certe non bis tantum. e ?llud quidem, quod Faber wuolwit, egone?
nobis quidem tantum per se stare potest, quoniam non id quaeritur ; sed accepta
illa emendatione suspicor quaedam. intercidisse in hune modum conformata nobis
quidem tantulum, reapse uel paulo maiorem quam uidetur aut minorem uel
tantum, wt est in. Epicurea. epistula τι p. 39,8. Vs. (Diog. Laert. x 91) τὸ δὲ μέ-
ys9og ἡλίου ... κατὰ uiv τὸ πρὸς ἡμᾶς τηλικοῦτόν ἐστιν ἡλίκον φαίνεται, κατὰ
δὲ τὸ χκαϑ'᾽ αὑτὸ ἤτοι μεῖζον τοῦ ὁρωμένου ἢ μικρῷ ἔλαττον 1) τηλικοῦτον τυγχάνει
12 et uos] ; 3 uof NN 13 at ah cwm ras er ad ah B art

: 17 1 ; τὶ
fthochuf«qui, u prior ex n, le corr, fuit ft »chiufqui 4. fr. 355. Arn.

Cicero LVOVLLVS 39,123—40,125 j^

124 sciri putat posse. Sed redeo ad animum et corpus. satisne tandem

ea nota sunt nobis, quae neruorum natura sit quae uenarum? tene-
musne quid sit animus ubi sit, denique sitne an ut Dieaearcho uisum
est ne sit quidem ullus; si est, trisne partes habeat ut Platoni pla-
cult, rationis irae cupiditatis, an simplex unusque sit; si simplex,
utrum sit ignis an anima an sanguis an ut Xenocrates merus w"me-
rus nullo corpore, quod intellegi quale sit uix potest; et quidquid
est, mortale sit an aeternum; nam utramque in partem multa dieun-
tur. horum aliquid uestro sapienti certum uidetur, nostro ne quid
maxime quidem probabile sit occurrit; ita sunt in plerisque contra-

4Ü riarum rationum paria momenta. Sin agis uerecundius et me accu-

125

sas non quod tuis rationibus non adsentiar sed quod nullis, uineam
animum cuique adsentiar deligam — quem potissimum, quem? Demo-
eritum; semper enim ut scitis studiosus nobilitatis fui. urgebor iam
omnium uestrum conuicio: "Tune aut inane quiequam putes esse, cum
ita conpleta et conferta sint omnia, w£ et quod mouebitur corpus Ὁ
corporum cedat et qua quidque cesserit aliud ilico subsequatur, aut
atomos ullas, e quibus quidquid efficiatur illarum sit dissimillimum,
aut sine aliqua mente rem ullam effici posse praeclaram; et, cum in

1 redit ad p. 131,12, quamquam de animo ibi nihil dixit 1.2 fatifne
tanbem ea praeter (atil in ras rec A 3 an Lambinus aut AB dice« archo
ex die& archo B dice«« archo, i rasura secundo loco agnoscebam t A
4 trífne, ne Z» ras, pro e ft fuit t A Platoni rei p.1v p. 480 A ss, cf
T'usc. x 10,20 5 si simplex] 4f1 un et fimplex Ν᾽ 6 ut«xenocratef [e]
A Xenocrati Lambinus; wide p. 23,5. 144,8. 4 Madwigium de fin. x1 6,11.
Xenocrates fr. 0€. Heinzü menf AB, quod aegre tuearis cum. Fabro et
Dawisio; ef Tusc.:10,20 Xenocrates animi figuram et quasi corpus negauit
esse, merum (?ta Bentleius: uerum libri) numerum dixit esse, «nde hic numerus

Bentleius tbmr, merus numerus ego 7 mtellege pr A 8 utramque in
partem dett Henr. Stephanus in Sexti hypot. x 8 Lambinus utraq; mparte B
utraqueinprarte, r del pr «t wid A 10 imm«plenf que ex impe A παρε Ν᾽
exinpleníq; sed ex deleri coeptum B 12 uncam [1| A umcà 2n littera c
nescio quid mutari coeptum B 13 secundo loco quemnam c r cl Verr. 1v
3,5 Aug. c. Acad. ux 15,33 domoenrtu pr A, corr rec 14 Urgebar pr
B 15 putef AN «af B, wide p.140,8 cóxita er comita A

16 com pl&a-Et ex -|pl&.Et wt wid B ut et deti Rom et AB ut N, e corr F.

ut οὐ quacumque quodque moueatur corpus (wel qua quicquam m. corporum)
ea aliud cedat οἱ Lambinus ut et qua quodque mouebitur corpus aliud cedat
m ut et quo quid (hoe Christio auctore sed ut quo quidque malit t) mouebitur
eorporum corpus cedat tb ut et quidquid mouebitur corporeum cedat r. cwm
quod coniunctum fwisse corpus pro certo habeo deinde wel ei aliquid corporeum
cedat fuisse ratus wel copiosius ei aliquid ex numero uicinorum corporum cedat.
traiciendwm corporum post conferta suspicabatur Faber. cf Plato Tim. 19 B τὸ
πλησίον ἐκ τῆς ἔδρας ὠϑεῖ, τὸ δ᾽ ὠϑούμενον ἐξελαύνει τὸ πλησίον ἀεί, Simplicius
in Aristot. phys. στιὰ p. 1850,31 D. ἀντιπερίστασις δέ ἐστιν ὅταν ἐξωϑουμένου
τινὸς σώματος ὑπὸ σώματος τὸ μὲν ἐξωϑῆσαν ἐν τῷ τοῦ ἐξωϑηϑέντος στῇ τόπῳ
τὸ δ᾽ ἐξωϑηϑὲν τὸ προσεχὲς ἐξωϑῇ καὶ ἐκεῖνο τὸ ἐχόμενον, pap. Hercul. 1012,50
».111 Croenerti (cf p. 107,16) Lucretius x 313 ss 17 quodque de Lambini
coniectura tbm 1hieco*x, 100 in ras v wel vi litt Α 18 diffimimü pr A

15

140 LVCVLLVS 40,125—41,126 Cicero

uno mundo ornatus hie tam sit mirabilis, mnumerabils supra infra
dextra sinistra ante post alios dissimiles alios eiusdem modi mundos
esse; et ut nos nunc simus ad Baulos Puteolosque uideamus sie in-
numerabiles paribus in locis esse eisdem nominibus honoribus rebus
s gestis ingeniis formis aetatibus isdem de rebus disputantes; et si
nunc aut si etiam dormientes aliquid animo uidere uideamur, ima-
gines extrinsecus 1n animos nostros per corpus inrumpere. tu uero

ista ne asciueris neue fueris commenticiis rebus adsensus; nihil sen-
tire es& melius quam tam praua sentire. Non ergo 1d agitur ut 196

1) aliquid adsensu meo comprobem; sed wt eadem quae tu uide ne in-
pudenter etiam postules non solum adroganter, praesertim cum ista
tua mihi ne probabilia quidem uideantur. nec enim diumationem
quam probatis ullam esse arbitror, fatumque illud esse quo omnia
contineri dicitis contemno; ne exaedificatum quidem hune mundum

15 diuino consilio existimo. Atque haud scio an ita sit; sed cur rapior 41
in inuidiam? lieetne per uos nescire quod nescio, an Stoicis lpsis
inter se disceptare, cum is non licebit? Zenoni et reliquis fere Stoicis
aether uidetur summus deus, mente praeditus qua omnia regantur;
Cleanthes, qui quasi maiorum est gentium Stoieus, Zenonis auditor

«; solem dominari et rerum potiri putat: ita cogimur dissensione sa-
pientium. dominum nostrum ignorare, quippe qui nesciamus soli an
aetheri seruiamus. Solis autem magnitudimem (ipse enim hie radia-

ACADEMICVS IV

3 (fr.19) Nonius p.65 exultare dictum est exilire. Cicero Academicorum
lib.ur 'et ut nos nunc sedemus (sic libri) ad Lucrinum pisciculosque
( pisculos libri praeter corr Flor) exultantes uideamus (816 libri: uidemus tbmr)'.
non dubito quin fuerit lib. τν Krischiique rationem (p. 185 wel 59) abicio cum r;
cf Lindsayus mus. Rhen. vvr 204

1 or-«natuf [δὴ wt wid] A 2 fimxtra A 4 ee lineola add wid B
;

locis eisdem esse r exildem 4 eidem N eidem ex eidem B

5 n[dem xxx derebuf, 1 prior add, d ex 5, de in ras A 'Ifdem B
N

diputantef pr A dilfputantif pr B 6 aufi pr A ut ἢ N 7 extnfecuf
Α 7.8 'Tuueroftane pr .A 8 afeciuen, a rec i» ras paulo ampliore, ft
fwit à aperta Α 9 quantam pr B paraua 44 prauam Bb 10 sed

add Kewyserus (deinde quod ante uide), sed ut eadem ego; nam me id quidem
uidetur ferri posse quod Madwigio auctore (emend. 181) scripsit r quae tu, uide

ne impudenter e. p. 11 cüftatua pr B 12 pbaha 5 13 pbabitif B
factumque, e in ras A esse] etiam Asc n, del Christio auctore tbm;
cf p. 52,5 de nat. d. x 30,83 14 cotemnox [τ wt wid] .B mondum pr A
15 ante atque aliquid. intercidisse uelut deum dicitis corporeum existimat
Fieitzensteinus 16 ftoici«f ez «cuf A 17 mihi cum his dett Ald cum
his nobis ci r nf b hif ANr Zonom pr A. fr. 154 Arm. fxere
[1] 8 [toic1«[. ex «cuf A 19 Cleanthef B. cf fr. 0310 Arn.

20 poti«n trabes in t e corr, 1 et r in ras, fuit pothemr »isi quod t incerta .B.

Cicero LVCVLLVS 41,126—128 141

tus me intueri uidetur admonens ut crebro faciam mentionem sul)
— uos ergo huius magnitudinem quasi decempeda permensi refertis;
ego me, quasi malis architectis, mensurae uestrae nego credere: du-
197 bium est uter nostrum sit, leuiter ut dicam, uerecundior? Nec tamen
istas quaestiones physicorum exterminandas puto. est enim animo-
rum ingeniorumque naturale quoddam quasi pabulum eonsideratio
contemplatioque naturae: erigimur, altiores fierl uidemur, humana
despieimus cogitantesque supera atque caelestia haec nostra ut exigua
et minima contemnimus. indagatio ipsa rerum cum maximarum tum
etiam occultissimarum habet oblectationem; si uero aliquid oceurrit
quod ueri simile uideatur, humanissima completur animus uoluptate.
128 quaeret igitur haec et uester sapiens et hic noster, sed uester ut

ACADEMICVS IV

8.9 ef Ammianus xvi 5,6 exigua haec spernentem et minima

2.3 decempeda hme (hic .A hine eni 516 N) me quafi mahf architectif men-
fure («ae B) ure (δ B) nego hoc (hoc add A) permenhi refertil (re add ft
pr A) ergo credere AN B. transpositione turbatum esse intellexit Manutius, quo
duce ego w.3 ex ergo fecit Lambinus. scripsi haec ut post Madwuigium emend. 190
εἰ C. Ε΄. Hermannum philol. vix 418 5. constituit t recte. deleto etiam hoc, quod
ut hie wel hinc credo correctoris esse werum ordinem restituentis; de hoc idem
statuens r illud alterum seruat huie me seribens cum dett 3 mali sitis
architecti Lambinus mali architecti Dawisius; cf p. 23,0 Apul. met. vix 28 ne
.. deae peregrinae stomachus, ut quorundam hominum lactem sic illa san-
guinem concupisceret asininum ( Weymanus Berl. philol. Wochenschr. 1905,1060),
wnde mihi quoque hoc widetur ferri posse, sed dubito am fuerit quasi in malis
a. h. e. ut facere solemus in m. a.; similiterque in. addendum puto Lael. 11,63
est igitur prudentis sustinere ut cursum sic impetum beneuolentiae, quo (7m-
petu) utamur quasi equis tentatis sic (in» amicitia ex aliqua parte periclitatis
moribus amicorum 3 ergo dubium ei Manutius et d. uel hic d. ei m; d. est
igitur r. asyndeton concitatae orationi aptissimum 4 leniter Dawisius b; ef m
hic et ad. p. x1 «ol. x p. 60,4 inuerecundior nom nimis lewiter Car. Morgensternus
de litteris humanioribus (Halis Sax. 1800) p. 53s adn. tbm ; ef p. 119,18 (13,4).
similiter in re simili interpolatum apud. Senecam de benef. 1 10,2, ubi abrumpetque
frenos inpudicitia dett, meliores libri pudicitia; simile id quoque genus quo seribit
uelut epist. xux 67,1 non te fugit... quam multi grati reperiantur ἢ. e. pawcos
reperiri. cf C. F. Hermannus mus. Rhen. vx (1841) 445 5 extermi«nandaf
[ft o] A 7 altiores cum codice uno wetere Lambini Dauisius latiore AB
elaei02ef. Nr. in exiguo discrimine illud praetuli, quod et elatum wel elatiorem
fieri non widetur Cicero dixisse et quia sic uidemur aptius widebatur. proprie

scripsit de fin. x 16,51 tanta uis inerat in uerbis ... ut altior fieres; altum ani-
mum (am quam elatum saepe dicit uidetur pr A 8 defpieimuf ex
difpe AB, sed τοῦ in vas m litt A fupera*« ex fuper era B

9 minuta mg Lambin tb, cf Tusc. 11 13,30; sed wide Maduigium de fin. v 26,18
exigua et paene minima, Jwwenalem 13,13 leuium minimam exiguamque malorum
partieulam, supra Ammianum ; Graecorum σμικρὰ καὶ ἐλάχιστα et alia confert v

ipfa rerü cum, [a reru Zn ras rec A 10 occurrit N occurret AB.
cf Madwigius opusc. τι 2825 de fin. v 15,41. Wesenbergus ad Tusc. 1v 15,35
11 uen himile B inmamílima, in i» ras paulo ampliore, in cuius initio

conspicitur hasta |, rec A; humanissima aptissimum in studiis humanitatis
comple-tur [a] A 12 haee ποίου pr corr haje— 516 mom deleta ἃ B

142 LVCVLLVS 41,128— 42,129 Cicero

adsentiatur credat adfirmet, noster ut uereatur temere opinarl prae-
clareque agi secum putet si in eius modi rebus ueri simile quod sit
inuenerit.

Veniamus nune ad bonorum malorumque notionem; et paulum

;ante dicendum est. Non mihi uidentur considerare cum physici ista
ualde adfirmant earum etiam rerum auctoritatem 51 quae inlustriores
uideantur amittere. non enim magis adsentiuntur nec adprobant lu-
cere nune quam eum cornix cecinerit tum aliquid eam aut iubere
aut uetare, nec magis adfirmabunt signum illud, si erunt mensi, sex

19 pedum esse, quam solem, quem metiri non possunt, plus quam duode-
xx partibus maiorem esse quam terram. ex quo illa conclusio nasci-
tur: 'si sol quantus sit percipi non potest, qui eeteras res eodem
modo quo magnitudimem solis adprobat is eas res non percipit;
magnitudo autem solis percipi non potest; qui igitur id adprobat

15 quasi percipiat, nullam rem fpereipit^. respondebunt posse percipi
quantus sol sit: non repugnabo, dum modo eodem pacto cetera per-
cipi eonprehendique dicant. nec enim possunt dicere aliud alio magis
minusue conprendi, quoniam omnium rerum uma est definitio eon-
prehendendi.

20 Sed quod eoeperam: quid habemus in rebus bonis et malis ex- E
plorati? nempe fines constituendi sunt ad quos et bonorum et ma-
lorum summa referatur. qua de re est igitur inter summos uiros
maior dissensio? Et omitto ila quae relieta iam uidentur, Erillum

1 adfirmet ex —mat ut wid B 2 putent 4 "n pr B
4 sed Ald at r wt p. 132,24, sed haec quae secuntur ita iam pertinent ad
secundum locum, ut ipsos fimes bonorum et malorwm intellegendwm. sit. in. dis
rebus esse quae inlustriores (wu. 6) esse dicantur physicis tllis quaestionibus; quare
aduersatiuwa particula non opus; cf w.93 Stangelius Tullian. 52s 5 phy-
feci iftam 4B; physiea Ald tbm, quod repudiawi nom quo de latinitate. du-
bitem cum r, qui physici del, sed quia physici werum puto et ex more positum,
quo more scribit ne hoc quidem physici intellegere potuistis de nal. d. τι 18,48,
ne omnes physici inrideamur de fato 11,25, hoc uos dialectici non facitis de
diu. x 50,104: lewiter carpit Stoicos wi qui physicis glorientur; de collocatione
ef pro Cluent. 62,115 cecidisse de equo dicitur et homo infirma ualetudine latus
offendisse, cwm sen. grat. egit 6,14 litteris studere incipit et belua immanis
cum Graeculis philosophari 5.6 se post considerare add Lambinus, pro si
seripsit. Dawisius tbm ; sed si non tuto. tollitur, cf Vahlenus de leg. p. 133,1, et
pronomen potest abesse, wide p. 112,14 1 assentientur neque approbabunt

Firnestus 8 nunc quam A4/d nufquam AB qfquà IN 0f :1921:2

ah quid, h ex u «£ wid, fwitne au quid 5 9 illud quod in conspectu est,

ef p. 112,7; uMu AN menfixfex, fe 2n ras .A 10 me«tin 4 mentin B
13 quo «dd F, rec A, quo modo tb praeter usum. sermonis fohxf ex

—-luf B 15 respondebunt scripsi nefponderunt N, corr ervnt 4 -der corr

edens Btübmr 16 quantof pr A fol add .A pazt£, a e corr,
litterae ante οἱ post t ewanidae Α 17 ahud ewm ras ex» abud B

18.19 econphendi pr P 20 habuf pr B explorat N exploti B, pr A
(corr rec) 23 et del Madwigius emend. 201 tir est deleto eodem werbo post
re «4.92 Klotzio auctore b. αἱ et est tamquam et quidem, cf w. 4 ad Att. 1x

Cicero LVCVLLVS 42,129—130 143

;
qui in eognitione et scientia summum bonum ponit — qui eum Ze-
nonis auditor esset uides quantum ab eo dissenserit et quam non
multum a Platone. Megaricorum fuit nobilis disciplina, cuius ut
scriptum uideo princeps Xenophanes quem modo nominaui, deinde
eum secuti Parmenides et Zeno (* itaque ab is Eleatici philosophi
nominabantur), post Euclides Socratis discipulus Megareus, a quo
idem illi Megarici dicti, qui id bonum solum esse dicebant quod esset
unum et simile et idem semper; hi quoque multa a Platone. a
Menedemo autem, quod is Eretria fuit, Eretriaci appellati, quorum
omne bonum in mente positum et mentis acie qua uerum cerneretur,

130 Erilli similia, sed opinor explicata uberius et ornatius. Hos si con-

temnimus et iam abiectos putamus, illos certe minus despicere debe-
mus: Aristonem, qui eum Zenonis fuisset auditor re probauit ea quae

ACADEMICVS IV

6—8 Lactantius diu. inst. 1 12,9 Euclides qui fuit Megaricorum conditor
disciplinae dissentiens a ceteris id esse dixit summum bonum quod simile sit
et idem semper

5,2, p. 111,8 quaerehctax, hcta in ras, agnoscebam quaere l..ta B. de werbo
cf p. 42,14 ; reiecta ci r cl p. 143,12 de fin. τι 13,48 €tillum F et Er» Ven u
ut Ere Dawisius tr, sed Exillum eum posuisset ceteros ( Eleaticos Megaricos Ere-
triacos) una cum 4llo serie complexurus ac deinde subiuncturus illos certe et reliqua
(p. 143,12), pluribus de eo additis institutwm orationis mutauit ut p. 143,12ss uel
ut pro Mur. 18,88 cwm sic coepisset num tibi haec parua uidentur adiumenta
et subsidia consulatus, uoluntas militum, /d quod alterum est, ludorum elegan-
tiam , multis interiectis denique mutata oratione protulit 19,38 Herillum A/4
t; wide Madwigium de fin. x1 11,35, de orat. my 17,62. (fr. 418 Arn.)

1 pomt, t ?» ras A 3 megari corü corr megari- qorü b
4 modo p. 137,19 5 defectum motawi; deest fere Eleatae ambo (uterque
Eleates JMHelmius) nf B hí ANr Eleatici Véctor?ws war. lect. x 11
eretrnaci AB, cf wu. 9 filofophi, 1 prior in ras ampliore pr ut wid .A phi-

loph: 5 6 nommantur pr A (non NN) pofteuch defoeratif ex «-difoc--
AA poft euclvdef focrat]f ex -tef B. Socrati r cl Madwigio de fin. x 5,14 v 5,12

1
sed hwius nominis sine exemplo difeipulu ex —-hf A ? qud B

8 et sui simile ci r, cf Tümn. 10,26, supra. Lactantius multa AB

9 hif eretria, etri i» ras, ἃ add, fuit hit ert..a A 1f«eretria [f] B is ex Ere-
iria dett r (hic ci Eretrieus cwm Camerario) nullo opinor exemplo Tulliano;
Ameria pro S. Hosc. 291,74, Larino pro Cluent. 13,36 eretriaci, a aperta ex
parte in ras, ft fuit -tndici A. Eretricos appellat de orat. nu 17,62 Tusc. v
39.113 et ita solent Graeci, sed ᾿Ερετριακὴ (αἵρεσις) Suidas τι. Φαίδων

10 Ementif B em- N, pr F; em- ace in ras (ft etiam in pohitu lineola e corr)
A. et in mentis acie malit t, cf p. 41,6 11 Herilli Madwigius t (de seriptura
wide p.142,23) ulh AB Eli r (wel Eliaei, quia ᾿Ηλιακοὺς uel ᾿Ηλειακοὺς Graect),
sed absurdum est in hae sententia antiquiores recentioribus subiungi, et de orat.
nr 17,62 genera philosophorum iam diu fracta et extincta commemorat Eretri-
corum Erillrum Megaricorum Pyrrhoneorum qon Eliacorum, neque hos usquam

B
nominat 13 Aristonem 362 Arn. reprobabit, p ewm ras ex b A

1

1

σι

e

e

144 LVCVLLVS 42,130—131 Cicero

ille uerbis, nihil esse bonum nisi uirtutem nec malum nisi quod uir-
tuti esset. contrarium; in mediis ea momenta quae Zeno uoluit nulla
esse censuit. huie summum bonum est in is rebus neutram in partem
moueri, quae ἀδιαφορία ab ipso dieitur. Pyrrho autem ea ne sen-
tire quidem sapientem, quae ἀπάϑεια nominatur. Has igitur tot
sententias ut omittamus, haec uideamus, quae nunc diu multumque

defensa sunt. Alii uoluptatem finem esse uoluerunt, quorum prin- 131

ceps Aristippus, qui Socraten audierat, unde Cyrenaiei, post Epi-
curus, cuius est disciplina nunc [disciplina] notior nec tamen cum
Cyrenaicis de ipsa uoluptate consentiens. uoluptatem autem et hone-
statem finis esse Callipho censuit, uacare omni molestia Hieronymus,
hoe idem cum honestate Diodorus, ambo hi Peripatetici. honeste
autem uiuere fruentem rebus is quas primas homini natura conciliet
et uetus Academia censuit, ut indicant scripta Polemonis quem AÀn-
tiochus probat maxime, et Aristoteles eiusque amici huc proxime
uidentur accedere. introducebat etiam Carneades, non quo probaret
sed ut opponeret Stoicis, summum bonum esse frui rebus is quas
primas natura conciliauisset. honeste autem uiuere quod ducatur a

ACADEMICVS IV

15 hinc Lactantius ea sumpsisse wideatur quae de Aristotele narrat dw.
inst. au 7,8 in ceteris illa potius secutus quae sunt de fim. v 1,2058 (ef τι 6,19.
11,94 T'usc. v 30,84 s)

1 illa pr B nihif pr A 2 urtutif B monenta pr 5
ef p. 51,95 ss 3 nf B hif. At 4 adiaphona B adiafomia, fo e corr eum
ras, pro f olim fuit p A adiapoz1a Ν᾽ Pyrrhoni Dawisius; wide p. 139,6

5 ἀπάϑεια (deti) Asc n; quz*apatino[minátur er quaeapenaátur A q apati
N

nominatur N que apati-nominatur er que apatimominatur B 6 ut del Ald ;
ef pro Lig. 1,20 de fim. x 4,24 nune post haec trasecit Lambinus bmr,
traiectum. del t; ft post nunc intercidit remanent et (ef de orat. ux 18,03), nist
forte brewius locutus est ; ef de fin. v 1,20 Tusc. v 30,84 8 anftvp puf« [a2 0?]
B focratem 5 9 posteriore loco difciplina linea sub?ecta .A, nam trans-
«wersa del B (om Ν) neque Κη τι Υὶ 10 uoluntate 4 (non N)

11 fine (tr) ee bono?| «wt w. € Ν, et recte seribit r Ciceronem solere coniwnctos
fines singulariter appellare; sed non mumquam minus acewrate pluralem. ponit wt

de fin. 1v 16,43 (ef n 6,18) Tusc. v 29,83 callipho Rom cahippo A5 UAcAri

NB, corr «re A xieronim-hoe 1dem; eu [h] lwunula add, -hoc 1dem; zn

ras 4; cum om IN 13 uruere, secunda u in ras rec Α uide N uidere B

fruentem, fru 2n ras rec A iis Manutius hif. AD 14 acamia

pr A 15 pbamaxime pr A amici] aemuli Bentleius, ef pro
Mar. 929,61 bue ex codicibus lo. Scalae Vrsinus, Orellius nunc AB

17 oppoüet N oppene το B opponeret , et e corr et ft partim in ras, ut putem

fwisse «nere JA. cf de fin. n 13,42 [tof fimu pr B esse delendwm

censebat Ernestus; wide p. 52,5 frue pr B iis Manutius hif. AB
uu A ; 1 ἘΣ

18 Honefta AB xhonefta [Η 5] Ν uiuere ex regio suo Dawisius v1-

detur A (del F) wdere N, corr udet« B, cf w. 18 dicatur pr B

Cicero . LVCVLLVS 42.181- 43,188 145

coneilliatione naturae Zeno statuit finem esse bonorum, qui inuentor
et princeps Stoicorum fuit. iam illud perspicuum est, omnibus is
finibus bonorum quos exposui malorum fines esse contrarios. Ad
uos nunc refero quem sequar; modo ne quis illud tam ineruditum
absurdumque respondeat *quemlubet modo aliquem": nihil potest diei
inconsideratius. Cupio sequi Stoicos. licetne — omitto per Aristo-
telem, meo iudieio in philosophia prope singularem —- per ipsum
Antiochum, qui appellabatur Aeademieus, erat quidem si perpauca
mutauisset germanissimus Stoieus. erit igitur res jam in discrimine;
nam aut Stoicus constituatur sapiens aut ueteris Aeademiae —- utrum-
que non potest; est enim inter eos non de terminis sed de tota pos-
sessione contentio; nam omnis ratio uitae definitione summi boni
contmetur, de qua qui dissident de omni uitae ratione dissident; non
potest igitur uterque esse sapiens, quoniam tanto opere dissentiunt,
sed alter —: 51 Polemoneus, peecat Stoicus rei falsae adsentiens (uos
quidem nihil esse dicitis a sapiente tam alienum [esse|]); sin uera
sunt Zenonis, eadem 1n ueteres Academicos Peripateticosque dicenda.
133 hie igitur neutri adsentiens « si numquam uter est prudentior? Quid

cum ipse Antiochus dissentit quibusdam in rebus ab his quos amat

43
132

ACADEMICVS IV

8 Augustinus de ciu. Dei xix 3 ex. Antiocho ... quem sane Cicero in plu-
ribus fuisse Stoicum quam ueterem Academicum uult uideri

1 Zeno 181 Arn. ftatuit», 1 add, t im ras, fwit ftatu 1d wt wid
b eéx ex e& uel ex B 2 pnncepftoicozum pr A eft 1nomnib;
AN uf B hi AN tbm, cf p. 160,9 5 quemlub& ex -1ub& £5
—-hnbet AN 9 ftorf AUN »ref A 10 constituetur mg Lambin

b; necesse est post sapiens add m 11 tmm pr B 12 defimtione-
ex «οὐ A, ex «nef B 13 conti «net, t1 2n ras |hasta| fuerit conto met A
conti«netur [0] 5 qui* [d μὲ wid | A 15 alter N aht AB uos

dett Ven nof N Num A xón Db nam uos Dawisius tbm ; namque idem r
16 esse prius om Victorius b, posterius Asc n; posse ... esse οὐ Vahlenus
hn B fm sed lineola non satis certa 4 b n N 17 peripateticof que*, e er-
irema in ras A et Perip. de libris errans vr dieenda sunt c r

18 neut N fiiquà ex hnqua B5 hic 1. neutri assentiens, si numquam,
uter sit sapiens, apparebit, nonne utroque est prudentior Lambinus 'mon sine
ope codicum manw seriptorum?, bm; hic 1. n. a. multo quam uester est prudentior
Christius; hiec i. neutri adsentietur? sin (sc?l. adsentietur), inquam, uter est
prudentior? r (similiter Gwietus), contra quem id maxime teneo, de prudentia
quaeri non. Polemonei et Stoici sed. eorum quibus statuendwm sit wtros sequantur,
deinde hic et numquam esse inter se opposita; quae si wera sunt, credi potest
fwisse hic 1. neutri adsentiens tu effugies turpitudinem; ego si numquam (sc.
adsentior), uter est prudentior (h. e. ego mihi uideor prudentior, cf p. 141,4);

adsentieris; ego si c7 Reitzensteinus 19 hif AN nf B. hos dicit quos saepe
nostros, wide Stangelium Tullian. 34, nec de fim. vix 11,36 his Stoicis futwm. est
mutare

OrcERO ed. Plasberg 10

-

146 LVCVLLVS 43,133— 44,135 Cicero

Stoicis, nonne indicat non posse illa probanda esse sapienti? placet
Ptoicls omnia peccata esse paria; at hoc Antiocho uehementissime
displicet. liceat tandem mihi considerare utram sententiam sequar.
"Praecide" inquit, 'statue aliquando quidlibet". Quid quae dicuntur
quom et aeuta mihi uidentur in utramque partem et paria, nonne
caueam ne scelus faciam? scelus enim dicebas esse Luculle dogma
prodere; contineo igitur me, ne incognito adsentiar, quod mihi tecum
est dogma commune. Ecce multo maior etiam dissensio. Zeno 1n 134
una uirtute positam beatam uitam putat. quid Antiochus? 'etiam'
inquit *beatam, sed non beatissimam'. deus ille qui nihil. censuit
deesse uirtuti, homuncio hic qui multa putat praeter uirtutem ho-
mini partim cara esse partim etiam necessaria. sed ef ille uereor ne
uirtuti plus tribuat quam natura patiatur, praesertim 'l'heophrasto
multa diserte copioseque dicente, et hie metuo ne uix sibi constet,
qui cum dicat esse quaedam et corporis et fortunae mala tamen eum
qui in his omnibus sit beatum fore censeat si sapiens sit: distrahor.
tum hoe mihi probabilius tum illud uidetur. et tamen nisi alterutrum
8it uirtutem lacere plane puto. Verum in his discrepant. quid illa Hu.
in quibus consentiunt num pro ueris probare possumus, sapientis
animum numquam nec cupiditate moueri nec laetitia ecferri. age
haee probabilia sane sint; num etiam illa, numquam timere num-
quam dolere: sapiensne non timeat ne[esi| patria deleatur, non do-

1 iudicat dett Ven r; sed indicat tamquam £nwuiti est ille addito e eorr, ut

[4
quidem. uoluit, 1a A pbanta er —te B probabiha ev (antiquo libro! Ma-
nulius; non esse illa probanda s. b eum Lambino, qui idem non posse illa probata
esse s. proposwit. forma orationis etsi insolita tamen ad hune locum accommodata
uideatur: quod ne Antiochus quidem. amicis suis concedit id. fieri nequit wt. ullo

modo probandwm sit lapiente pr b 2. 1111 at om Db
K qui , » b ve
4 qudq; 25, corr «q FE -:que ft pr A queq; Δ 5 quom serzpsi duce. Bent-

m
leio qud AB (qudet. Μ᾽) q N; quod. Ven n et post quid. Guieto euctore (ef Mad-
wigius emend. 203) transponens r; hic pronomtne deleto in initio sententiae quid si
quae ewm Mosero symb. crit. spec. iv 9s. ponunt. tbm. tradectis simul cum Orellio
illis in utramque partem post dicuntur, quae ut opinor tam bene se ad haec mihi
uidentur «pplicant quam scribit ad. Att. 1 291 te oro ut, 51 quid erit quod per-
spieclas in utramque partem, quam planissime scribas «ef de off. x1 10,37. quae

qui in utramque partem . .. despiciunt wel de fin. 11 4,12 in utramque partem

ita paria redderent ut nulla selectione uterentur 6 dicebas p. 80,13

* adfentar NB, ex «αὖ A 9ss cf p. 10,2. 51,23. (fr. 181 S Arn.)

11 «xhomuntio [punctum opinor| A 19 chara Aí/d clara AJ praeclara

c? r. cf de fin. v 23,68 et addidi 13 Theophrasto zm libro de beata

wita, (de fin. v 28,85) 14 contra post multa «dd Lambinus, post copioseque

Goerenzius tbm 15 ee inm ras paulo ampliore .A 16 fenfeat N, pr 48

la
fentiat M 17 tum preus 2n ras «1 18 nf 5 illud /? pr M illud AB
* exc » , an »

20 cupiditate 4 22 ne Dawisius nec ἢ AB; cf. Maduigius de fin.

exc. nr p. 807. am fwit ne sibi? patria-5eleat., a-beleat. im ras Db

dolea«t A doleant B. cf Tusc. m 22,54

Cicero LVCVLLVS 44,185—45,137 147

leat si deleta sit? durum, sed Zenoni necessarium, cui praeter hones-
tum nihil est in bonis, tibi uero Antioche minime, cui praeter
honestatem multa bona, praeter turpitudinem multa mala uidentur,
quae et uenientia metuat sapiens necesse est et uenisse doleat. Sed
quaero quando ista fuerint Academia uetere decreta, ut animum 88- Ὁ
pientis commouerl et conturbari negarent: medioeritates illi proba-
bant et in omni permotione naturalem uolebant esse quendam modum.
legimus omnes Crantoris ueteris Academici de luctu; est enim non
magnus uerum aureolus et ut Tuberoni Panaetius praecipit ad uer-
bum ediscendus libellus. atque illi quidem etiam utiliter a natura 10
dicebant permotiones istas animis nostris datas, metum ecauendi causa,
misericordiam aegritudinemque clementiae; ipsam iracundiam forti-

tudinis quasi cotem esse dicebant — recte secusne alias uiderimus;
136 atrocitas quidem ista tua quo modo in ueterem Academiam inruperit
nescio. llla uero ferre non possum — non quo mihi displiceant, 15

sunt enim Socratica pleraque mirabilia Stoicorum quae paradoxa
nominantur; sed ubi Xenocrates, ubi Aristoteles ista tetigit[ur| (hos
enim quasi eosdem esse uultis): illi umquam dicerent sapientes solos
reges solos diuites solos formosos; omnia quae ubique essent sapien-
tis esse; neminem consulem praetorem imperatorem, nescio an ne 30
quinqueuirum quidem quemquam nis) sapientem, postremo solum
ciuem solum liberum, insipientes omnes peregrinos exules seruos,
furiosos denique; seripta Lycurgi Solonis, xir tabulas nostras non
esse leges, ne urbis quidem aut ciuitatis nisi quae essent sapientium.
137 haec tibi Luculle, 51 es adsensus Antiocho familiari tuo, tam sunt s5
defendenda quam moenia, mihi autem bono modo tantum quantum
45 uidebitur. legi apud Clitomachum, cum Carneades et Stoicus Diogenes

EI
1 h deleta hit N üGdelaelatil ex hidelaetatif. 4 fi delet;atil (; odd) B

4 uementià B mé&ua pr A 5 quanda pr, d red wid B Academia uetere
eer&a

intellego *dum A. uetus floret? : ab Ac. u. Rom bmr dunttia ut F dunt tia ut

A duntti aut B dicta ut IN, wnde dictata ut οἱ t declarata ut ei r 8 ommfí A

Mi

grantoní 45 9 Ettuberon 5 cf de fin. vv 9.28 T'usc. 1v 2,4

11 ditaf pr B 13 alias cf Tusce. v 19,43 15 illa «uero ez ilh auero
*
ut wid B 16 funen: pr B quie er qua 4 17 1ftatetigit ex ταῦθ
igit w£ wid A ifta/te igitur AN ifta tetigit. tur, t- add B hoc ft pr M hoc
AB 18ss ef pro Mur. 29,01 Chrysipp. eth. 599. Arn. 20 nefei?an ft
pr A 22 cf p. 151,15 de orat. ux 18,65 28 funoluf pr B furiosos
denique conzunxi cum Dauisio et Bootio Mnemos. xxix (1895) 213 s, qui confert
de fin. v 3,1 Tusc. v 10,29. 27,11 al. scita ei Gooerenzius inscite, quamquam
commendat Bootius 1. d.; ef de leg. x 6,19. 20 Ixcurgi* [f], e ex c B
xiu NB duodecim A 24 quidem ex Manutii coniectura t demq; AB quidem
denique Klotzius 26 bono NB bonu A 2 narratiuneula quae sequitur,
T0:

co

10

15

148 LVCVLLVS 45,131—138 Cicero

ad senatum in Capitolio starent, Aulum Albinum, qui tum P. Scipione
et M. Marcello cos. praetor esset, eum qui eum auo tuo Luculle
consul fuit, doctum sane hominem ut indicat ipsius historia seripta
Graece, iocantem dixisse Carneadi 'ego tibi Carneade praetor esse
non uideor, quia sapiens non sum, nec haec urbs nee in ea ciuitas?"
tum ille "huie Stoico non uideris. Aristoteles aut Xenocrates, quos
Antiochus sequi uolebat, non dubitauisset quin et praetor ille esset
et Roma urbs et eam ciuitas incoleret; sed ille noster est plane, ut

supra dixi, Stoicus perpauca balbutiens. uos autem mihi uerenti ne 138

labar ad opinionem et aliquid adsceiscam et eonprobem incognitum,
quod minime uultis, quid consilii datis? Testatur saepe Chrysippus
tris solas esse sententias quae defendi possint de finibus bonorum;
cireumceidit et amputat multitudinem. — aut enim honestatem esse
finem aut uoluptatem aut utrumque. nam qui summum bonum di-
eant id esse si uacemus omni molestia, eos inuidiosum nomen uolup:-

ACADEMICVS iV

8. 9 (fr. 31) Nonius p. 80 balbuttire est cum quadam linguae haesitatione
et confusione trepidare. Cicero Academicorum lib. rv *plane ut s. dixi (die pr
Leid dietus Wolf dictumst οἱ Lwc. Muellerus) St. p. balbutiens?

quam editores a superioribus solent ditungere, ita. cum llis cohaeret ut quae ratio
inter Carneadem. et. Diogenem. intercesserit eadem inter Ciceronem. et Lucullum wel
Antiochwin. intercedere intellegatur ; quare dubito an superioribus per particulam
ut adnexa fuerit. ef hist. Rom. reliq. 1 p. cxxiuu. Petr?

. - ; o e

1 fenatux ex tut wt wid A incapituh A alpinu 5 qur-
cux.p.leripione ex quicumpfeipione. μέ iid. A 2 et del b. cf Lahmeyerus
philol. xxu 67, à ad p. u wol. 1 p. 162,20 &-M- et coy- Zn ras A; oful IN
- eof. ex cof 5 ad Att. xu 23,2 (Astura xiv K. Apr. a. 109/45) quibus
consulibus Carneades et ea legatio Romam uenerit scriptum est in tuo annali ;
cf Mwenzerus Hermae xv 52 effet» eum, e tertia eum ras ex t aut c A
(pto2e tecu AN) effet:exu ex effetecu wt wid. .5 4 1udicantem "Ὁ 5 quia

sapiens non sum del r nimium opinor cupiens inscitiae crimine liberare eum qui
ut ait. Polybius xxxix 1(12) στωμύλος καὶ λάλος καὶ πέρπερος διαφερόντως fut
cuiusque 0€cum | Clitomachus οὐ ipsam. inscitiam. importunitatemque marrauerit

urb*f [ft e| B interrogari potius puto quam adfirmari 6 Stoieo ex
δ O29 d . . . r7 1 ,
Hoalmi suspicione del b, et ft id. Ciceronis est won Carneadis τ dubitau.f f&
Bb 8 urbxf [1] r.ex 1 pr B 9 dixi yp. 145,8 puto perpauca Acade-
. . . n 1
mica uerenti ne Christi suasw ὁ οἱ p. 142,1. ueremis.ne ex ueremnine aut
" "NIE wr ;
uereninine 44 wid A ueremini ne .N ueremine 5 10 opinationem Bentleius
tbm ; cf p. 54,15 cum 55,10 et. Tusc. τν 1,15 11 Chrysippus eth. 21 Arn.
12 tnífolaf N tyfolaf A, pr 1 tiffolaf B qua AB, corr quie £F de-
bv b.

fimt AB, corr. ti sed bv et puncta erasa F' tt M de fine ci r; cf p. 149,5

» E
13 cemcücidit (d ex ὃ, 1 red wid, & in ras ft ex [) &«à putat [1] 4 ceu-
cidi etiam. putat AN 1E ^. 6. enim add. B 14 utrumq;, q; i» ras rec, fuerit
punetim. A. utrüq; N utru B

Cicero LVCVLLVS 45,138— 40,140 149

tatis fugere sed in uicinitate uersari; quod facere eos etiam qui illud
idem eum honestate coniungerent, nec multo secus eos qui ad hones-
tatem prima naturae commoda adiungerent. ita tris relinquit sen-
139 tentias quas putet probabiliter posse defendi. Sit sane ita — quam-
quam a Polemonis et Peripateticorum et Antiochi finibus non facile
diuellor nec quicquam habeo adhue probabilius. uerum tamen uideo
quam suauiter uoluptas sensibus nostris blandiatur; labor eo ut ad-
sentiar Epieuro aut Aristippo: reuocat uirtus uel potius reprendit
manu, pecudum illos motus esse dicit, hominem iungit deo. possum
esse medius, ut, quoniam Aristippus quasi animum nullum habeamus
corpus solum tuetur, Zeno quasi eorporis simus expertes animum
solum conplectitur, ut Calliphontem sequar — euius quidem senten-
tiam Carneades ita studiose defensitabat ut eam probare etiam uide-
retur; quamquam Clitomachus adfirmabat numquam se intellegere
potuisse quid Carneadi probaretur — sed si eum ipsum finem uelim
sequi, nonne ipsa seueritas et graulfas et recta ratio mihi obuerse-
tur: (tune, eum honestas in uoluptate contemnenda consistat, hones-
tatem eum uoluptate tamquam hominem cum belua copulabis ?"
de Vnum igitur par quod depugnet relieum est, uoluptas cum honestate;
de quo Chrysippo sunt, quantum ego sentio, non ὁ magna contentio.
alteram si sequare, multa ruunt et maxime communitas eum homi-
num genere, caritas amicitia iustitia reliquae uirtutes, quarum esse

2 multo« [f] B 3 nature er era A quomoda ex do A
relinqui Goerenzius 4 putet ex putat pr ut wid B putat dett tbm; cf p. 148,12

sit ita sane Lambinus, et ita est de leg. 1 1.2 Lael. 5,18; sit sane ita Brut.
81,979 5 facie [1] A 7 blandia«tur [n] 5 labor Rom -- eo

΄ B M o0 2! *
Gruterus (cf p. 99,1) labore N, corr «ro A «re 5b 8 reprendit, repren 7» ros

: ἘΞ EDT ^ "ATUM

pawlo capaciore A repndit Ν᾽ 9 iungi Dauwisius 10 habe,muf rec A
19 ut del Gaietus Lambinus b; defenderunt. Manutius et pestea. Lambinus,

uide Madwigium de fin. x. 13,48. Haasium «ad. Heisigii scholas ux. p. 411 ed. uu,

m ad p. ux wol. u p. 216,4 15 si eum serips? κε [cut ὧν B certwm est
fuisse, in A probabile] AB f Ntbmr ipsum cum cruce t£ istum er. Halm?
coniectura. bmr 16 feuental A, corr fe— B ueritas dett. Ven tbmr

grauitas seripsi graui! A Ntbmr grau, f. in ras D; cf p. 94,16 Tusc. 11 13,32
Hortens. fr. 64 m; seueritas et grauitas coniunctae pro Mur. 31,06. pro Cael. 12,29

aduersetur Lambinus tbm ; obuersandi werbum per se prorsus aptum esse huic
rei monwit r οἱ Tusc. 11 22,52 pro Sest. 8.1 (de domo 55,141) 17 tune r (ef
p. 99,20; tun Gulielmius) tum AB tu Ven nu tbm, et potest ambigi con-
híftat honeftate, fta 7» ras, tho add, omnia pr ut wid .A confiftat f honeftate .N

18 copulabaf pr 4 20 chryxüppo [ft p] fuit. (hoc er funt) Atbmr
chrifippi« [hasta] funt N chryGppofeuist ex chryhppuhunt wt wid B. restituto sunt
defectum signawi, quem sie fere expleas non pauca acute disputata estque inter
illas magna contentio. non enim contempsisse Chrysippum certationem illam quac
esset. wirtuti cum uoluptate Cicero ipse scribit de fin. 11 14,44 ; ef eth. 21 Arn.

τ
91 alterà 4 Alteram B mame pr AB 22 quarem pr 4

QV

20

Τί

15

5

c

150 LVOCVLLVS 46,140—143 Cicero

nulla potest nisi erit gratuita; nam quae uoluptate quasi mercede
aliqua ad officium inpellitur ea non est uirtus sed fallax imitatio
simulatioque uirtutis. audi contra illos qui nomen honestatis a se ne
intellegi quidem dicant (nisi forte quod gloriosum sit in uolgus
id honestum uelimus dicere), fontem omnium bonorum in corpore
esse, hanc normam hane regulam hane praeseriptionem esse naturae,
a qua qui aberrauisset eum numquam quid in uita sequeretur habi-

turum. Nihil igitur me putatis, haec et alia immumerabilia cum 141

audiam, moueri? tam moueor quam tu Luculle, nec me minus ho-
minem quam /e putaueris; tantum interest quod tu cum es commo-
tus adseiseis adsentiris adprobas, uerum illud certum conprehensum
perceptum ratum firmum fixum fuisse uis deque eo nulla ratione
neque pelli neque moueri potes, ego nihil eius modi esse arbitror
eui si adsensus sim non adsentiar saepe falso, quoniam uera a
falsis nullo uisi diserimine separantur, praesertim cum iudicia ista
dialecticae nulla sint.

Venio enim iam ad tertiam partem philosophiae. Aliud 1udi- 149

cium Protagorae est qui putet id cuique uerum esse quod cuique
uideatur, aliud Cyrenaicorum, qui praeter permotiones intumas nihil
putant esse iudicii, aliud Epicuri, qui omne iudieium in sensibus et
in rerum notitiis et in uoluptate constituit; Plato autem omne 1udi-
cium ueritatis ueritatemque ipsam abduetam ab opinionibus et a

sensibus cogitationis ipsius et mentis esse uoluit. num quid horum 143

probat noster Antiochus? ille uero ne maiorum quidem suorum. ubi

;enim [et| Xenocraten sequitur, euius libri sunt de ratione loquendi

multi et multum probati, aut ipsum Aristotelem, quo profecto nihil

2 mutio pr A 3 ios Zpic. fr. 400 Vs. 6 prileriptione ex prat,
supra a paruwwula ras B 8 putabis Ald putas malebat Goerenzius
quaiefeit

10 te N, add I, om AB 11 aleifit Δ Adfenfeaf Br adfenfe corr. ad-

«qxeloit 4A; ef p. 140,8. 148,10 de fin. 1x 5,17 19 uis (om fuisse) dett tbm
esse uis Durandus uis esse r. fuisse uls esse opinor ^nwne ais tum fuisse cum
adsensus es, wt τ. 14. adsensus sim ponit no» adsentiar; cf p.141,25 de-
queeo ex -queo 4A de quo eo N Dequeeo er -quoeo B rationexequae, xe
add Α 13 potef» [t| 5 14 adfenfufim B puto cul sic ads. sim
ut (og) non; aliter enim tempus mon widetur constare, de quo ef u. 12 falso
dett. Crat. fale an -—fo dubium propter maculas A falfe N falíae B 15 nullo

imfindiferimine, infin. znduceta, A4 nullomifindif. erimimme £. nullo difemine Ntbmr ;
uisi seripsi Prefertimcü, :e ex a, m e corr et ex parte in vas ut wid B

17 adtere«tià, r red, ex territi «t wid B 18 put& A, corr wt sit
—-tat B tbm; cf p. 192,17 20 Epicuri fr. 245 Vs. 21 notuf pr A
conftuxit. [hasta «t wid] B 23 cogitatiomf ex eni B cogmtiom( N, corr
cogitationf 4. ef de leg. 1 1,22 de sen. 12,41 de mat. d. 11x 9,21 uolunt B,
corr uoluit 4 uoluit N 95 et 4 ἃ B, om Ven recte opinor ut ortum ex
e spurio (ef p. 139,00. aut Ntbmr τῆς περὶ τὸ διαλέγεσϑαι πραγματείας
βιβλία Diog. L. 1v 13 26 probati* ex -tu B

Cicero LVCVLLVS 46,143—47,145 151

ΑἹ est acutius nihil politius; ἃ Chrysippo pedem numquam. Qui ergo
Academici appellamur (an abutimur gloria nominis?) aut cur cogi-
mur eos sequi qui Inter se dissident? In hoec ipso quod in elementis
dialectiei docent, quo modo iudicare oporteat uerum falsumne sit si
quid ita eonexum est ut hoe 'si dies est lucet/, quanta contentio ;
est: aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet. Quid eum
Cleanthe doctore suo quam umultis rebus Chrysippus dissidet; quid
duo uel principes dialeeticorum Antipater et Archidemus spinosissimi

144 homines nonne multis in rebus dissentiunt? Quid me igitur Luculle
in inuidiam et tamquam in contionem uoecas, et quidem ut seditiosi τὸ
tribuni solent oecludi tabernas iubes? quo enim spectat illud eum
artifieila tolhi quereris a nobis, nisi ut opifices concitentur? qui si
undique omnes conuenerint faeile contra uos incitabuntur. Expromam
primum illa inuidiosa, quod eos omnes qui in con[ten|tione stabunt
exsules seruos insanos esse dicatis. Deinde ad illa ueniam quae iam 15
non ad multitudinem sed ad uosmet ipsos qui adestis pertinent.
negat enim uos Zeno, negat Antiochus scire quiequam. πο modo?
inquies; 'nos enim defendimus etiam insipientem multa conprendere."

145 Át scire negatis quemquam rem ullam nisi sapientem — et hoc qui-
dem Zeno gestu conficiebat. nam cum extensis digitis aduersam ma- so

ACADEMICVS IV

8 cf Hieromymus epist. 69,2 t. τ col. 413 D Vall. spinosulus noster. ob-
mutuit

1 ab A nusquam JJJj«wisiws ex regi? sui waria lectione, r cl ad
Att. vix 8,11 (accus. v 186,83) Terent. ad. 22" quid Ald tbmr dubito
quam recte 2 ἂν ex IN B abutimur ex «muf B 3 melementif
ex mcle AB 4 iudicarl c r; cf Maduigius de fin. 1 9,80 Dh add
Bb 6 dioro B, pr A Diodoto Lamb?n. wide Zellerum de philos. Graec. u 1
(ed. 1v) 250,2. 210 phihm pr AB Chrysippo fr. 985 Arm.
8 dialecti coru, eo e corr, ft ex eo A; c posterior ex e B antipat ex par
A. fr.95 Arm. &x«achidemuf [r|] B. fr.6 Arn. (qui Archedemus, sed cf pro

[
Flacco 22,53) spinosissimi C. F. Hermannus philol. vix 415. opinohfim. A
(cum cruce tbm) opimofiffümi Vr ; opinohf. fSimihihominef B. opinione omnium
ingeniosissimi ei Georges ?n lexico copiosissimi Deiterus philol. xuv1 116. cf orat.
32,115 qui dialectici dicuntur spinosiora multa pepererunt, de fin. nu 1,3 Stoi-
corum ... subtile uel spinosum potius disserendi genus, a/.; supra Hierony-
mus. nec quid melius imueniri possit wideo nec opinioni qui locus sit im hac
re intellego, et ad quem prouocant Tertulliemus adu. Marc. 1v 35. opiniosi uoca-
bulum sententia plane diuersa poswit 10 munuidià N jxjsuidjà ex 1n1uideà

A "muidjam θα; muideam, sed e pr effecta erat ex 1 B uocas cf p. 12,6 ss
101,2 11 expectat AUN 12 quereris p. 83,6 13 expromà, p ras
ex p, ro n ras (futt Ὁ wel h, tum ft a) A 14 contione Hom contentione 4

contemptione 5 ef p. 141,22 20 Zeno 66 Arn. geftü er cu A
geftu« [m] B

152 LVCVLLVS 47,145—48,147 Cicero

num ostenderat, uisum" inquiebat "huius modi est; dem cum pau-
lum digitos contraxerat, 'adsensus huius modr; tum cum plane
conpresserat pugnumque fecerat, eonprensionem illam esse dicebat,
qua ex similitudine etiam nomen ei rei, quod ante non fuerat, χατά-
s λημψιν imposuit; cum autem laeuam manum ad»/uerat et illum
pugnum arte uehementerque conpresserat, seientiam talem esse dice-
bat, cuius compotem misi sapientem esse neminem. sed qui sapiens
sit aut fuerit ne 1psi quidem solent dicere. ita tu nunc Catule lucere
nescis, nec tu Hortensi in tua uilla nos esse. num minus haec i- 146
τὸ uidiose dicuntur? nec tamen nimis eleganter; illa subtilius. Sed quo
modo tu si eonprendi nihil posset artificia concidere dicebas nec
mihi dabas id quod probabile esset satis magnam uim habere ad
artes, sic ego nunc tibi refero artem sine scientia esse non posse.
an pateretur hoe Zeuxis aut Phidias aut Polyclitus, nihil se scire,

-
e

s cum in iis esset tanta sollertia? quod 51] eos docuisset aliquis quam
uim habere diceretur scientia, desinerent irasci; ne nobis quidem
suscenserent cum didicissent id tollere nos quod nusquam esset,
quod autem satis esset ipsis relinquere. Quam rationem maiorum
etiam conprobat diligentia, qui primum iurare ex sui animi sententia
quemque uoluerunt, deinde ita teneri si sciens falleret, quod inscientia
multa uersaretur in uita; tum qui testimonium diceret ut arbitrari

20

e

se diceret etiam quod ipse uidisset, quaeque iurati judices cogno-
uissent ut ea non aut esse awé non esse facta sed ut uideri pronun-
tiarentur.

25 Verum quoniam non solum nauta significat sed etiam fauonius TE

ipse insusurrat nauigandi nobis Luculle tempus esse, et quoniam
satis multa dixi, sit mihi perorandum. posthac tamen cum haec

2 contraxerat dett Vietorius contexerat 4 conftmnxerat XN conxerat, e e;
a pr, B. Quintil. inst. or. x1 3,94 tres contracti pollice premuntur, 7bid. 102 Plin.
in. h. x1 94 9 ef orat. 32,118 de eodem Zenone cum compresserat digitos pug-
numque fecerat compraexhone ewm. res ex cumpraeffhonu 4 4 cata
lemphin«jmpofuit ex —hnim pof- A4 catalemph nampofut B; ef p. 54,8
5 aduerat pr AB aduerterat N ; a» fwit ad dexteram admouerat? τ co-
pote« ex cupoteít potiws quam «em A conpote AN eo'potem, m 4» ras, er cu

᾿ ᾿

poteit 5 7. 8 fapienf*Ditxaut ex fapientef haut 4 fapientet "aut D ; fa-
pientef aut hint aut fuerint NN et sme priore aut t 8 ja, 1 in ras, wid
fuisse lta .B 9 neftif pr B ortenh pr 4 10 eleganter ex ehg-
A ehgant (wir —t), sequitur paruula labes membranae, qua wix quidquam nter-
ceptum B illa p. 151,14 s 11 concidere corr «ced-, sed 1 radendo coepta
restitui .b nihil comprehendi dett Ven (-- [1) v neque dem 12 dabas
p. 18,5 ss qpbabile« [ft £] A 14 pohchtuf AN polvelvtuf potius quam
pohel- 5 16 definirent A 17 nuf«quà ex numqua 4 29 &jà
ex &u ut uid B qq; N quaque A4 Quaj|q; 5 mrati dicef pr B
23 gut non esse addidé; ut ea non esse f. Manutius ibm ea non ut. ( hoc eum IN)
esse f. (del ut ante ea) r ut «nte uideri delendum οἱ Gaetus; ef p. 91,105

pronuntiarent dett. Manutius 25 folum edd B 27 dixi eft, eft

LVCVLLVS 48,147—148 153

[tamen] quaeremus, potius de dissensionibus tantis summorum uiro-
rum disseramus de obscuritate naturae, deque errore tot philosopho-
rum qui de[in] bonis contrarüisque rebus tanto opere discrepant ut
:um plus uno uerum esse non possit lacere necesse sit tot tam no-
biles disciplinas, quam de oculorum sensuumque reliquorum men-
daeiis et de sorite aut pseudomeno, quas plagas ipsi contra se Stoici
texuerunt.»

148 Tum Lucullus «Non moleste» inquit «fero nos haec contulisse.

saepius enim congredientes nos et maxume in Tusculanis nostris si
quae uidebuntur requiremus.»

«Optume» inquam, «sed quid Catulus sentit, quid Hortensius?»

Tum Catulus «Egone» inquit, «ad patris reuoluor sententiam,
quam quidem ille Carneadeam esse dicebat, ut percipi nihil putem
posse, adsensurum autem non percepto id est opinaturum sapientem
existumem, sed ita ut intellegat se opinari sciatque nihil esse quod
conprehendi et percipi possit. per epochem illam omnium rerum con-
probans illi alteri sententiae, nihil esse quod percipi possit, uehe-
menter adsentior.»

«Habeo» inquam «sententiam tuam nec eam admodum aspernor.
sed tibi quid tandem uidetur Hortensi Ὁ»

Tum ille ridens «Tollendum».

«dd Α tbmr dixi ht N dixixeft, eft im ras, fuit dixibt wt wid B et ita. etiem

sí semel locutus sit Cicero tamen non intellego cur ne semel quidem, wt facile

sim passus semel widetur posuisse Tusc.1 23,55 (cf Terent. Andr. 2083), quam-

quem ne id quidem ei concedunt docti, concedunt wt semel dixerit ne quis sit ad-

miratus im sententia pendenti pro admiretur de off. 1 10,35 ; wide etiam p. 82,8
haec, c red wid B ]

1 tam linea transuersa del AB, om N ; an fuit terum? dedi fenfhonib;
pr b 2 de N, add F, om AB; nisi forle in potius fwit, quod errore
aliquo in τι. 3 inrepserit: certe haec de obse. nat. cum dissensionibus coniungenda
sunt (cf p. 133,20), non wt medium in tribus membrum efficiant, quod. uoluerunt

thinr 3 de««bomf [m «t£ wid| A debomf N deimbomf B (ef de leg. xix 15,38

et adn. wu. 2) 4 compluf ex conpluf A tot«tam, ta ex a aperta Α

6 deflonte pr 5 autfeudomeno cum ras ex -mono A ftoice pr A

9 de enim non recte dubitatur unf, l'add B 13 dicebat NB «bant A
15 exiftume» fed, lineola add |dwae hastae non plus| .A itelhgat fe

opman Ν᾽ intelhgentjf opinar ex —tef — AB (-leg- B) sentiatque οἱ r

argutius, ne scire dicatur is cui nihil wideatur sciri posse 16 per AB quare

ex Manutii coniectura tbinr; per ez percipi natum statuens epochen enim illam
Lambinus euris secundis non improbabiliter, modo efficiatur negatio : sed potwit esse,
ut exemplum proponam, perfectam igitur et absolutam. certe eam dicit quam Car-
neadem probasse Clitomachus auctor erat p. 126,8. 10, improbasse Metrodorus
p. 99,1. 110,5; quare ad sententiam (quae contraria est 3ll p. 110,98) recte nec
pro per JT'urnebus aduers. xvi 18. (nec semper Faber) non probans Maduwigius
emend. 205 tb. inprobans ex Dawisii coniectura m, contra quos obscurius quam
h
uerius. disputat v 17 p|banf illaltem pr A 19 *abeo [ punctum wt wid |
A 20 qud tibi tandem PB, quod quae wideatur habere similia (de re p.n
35,48 quid tibi tandem Spuri Rhodiorum ... nullane uidetur esse res p., de
leg. 1 3,29 de εἶμι. τι 20,46) in ids tibi nulla wi effertur 21 rj«denf er

10

15

20

154 LVCVLLVS 48,148

«Teneo te» inquam; «nam ista ÁAcademiaest propria sententia».
Ita sermone confecto Catulus remansit, nos ad nauiculas nostras

descendimus.

reddent 5E tollendum sez. «ncoras (ef Varro r. r. yy. 11,1), quod | Cicero
facete. «d. tollendum. adsensum (p. 81,9. 98,15) traducit. rem recte explicuit r. (et
ante ewm. Ern. Hauetus act. acad. scient. moral. Paris. oxx1 [1884] 681), ew? non
acdsentiendum. est hue referenti illa ad. Att. xix 21,83. (p. 32,53 ss)

1 academia eft corr --Ὥ eft AB (ache 4) 3 (M. T. CICERONIS Lu-

CuLL)US EXPLICIT ««««««« INCIPIT DE LEGIB. LIB PRI | 4 ὦ. TVLLI CICE-
RONIS LVCVLLVS EXPLICIT (INCIPIT LIBER PRIUS DE LEGJIBUS Μ΄: /» utroque
quae inclusi in ras. fimt dialog! ad o2ton- (sic) fium. marcii tullii 5e n 502,
hb. i- meip- AN

M. TVLLI CICERONI?
TIMAEVS

de fim. 1 2,0 quamquam si plane sic uerterem Platonem aut Aristo-
telem ut uerterunt nostri poetae fabulas (cf 2.4 fabellas Latinas ad uer-
bum e Graecis expressas, p. 39,7), male credo mererer de meis ciuibus
si ad eorum cognitionem diuina illa ingenia transferrem. sed id neque
feci adhue nec mihi tamen ne faciam interdictum puto. locos quidem
quosdam si uidebitur transferam, et maxime ab iis quos modo nominaui,
cum inciderit ut id apte fieri possit, ut ab Homero Ennius Afranius ἃ
Menandro solet.

Tusc. v 4,10 Pythagoras ... euius de disciplina aliud tempus fuerit
10 fortasse dicendi.

Hieronymus. comm. in. [saiem. xu f. iv p. 492. Vall. denique Timaeum
de mundi harmonia astrorumque cursu et numeris disputantem ipse qui
interpretatus est Tullus se non intellegere confitetur (de Μη. τὰ 5,15 eum
rerum obscuritas non uerborum facit ut non intellegatur oratio, qualis est

&in Timaeo Platonis).

Idem comin. im Amos lib. τι (. vx. col. 285. CD Vall. de cuius numeri
(seplenarii) sacramentis in Scipionis somnio plenius narrat Tullius et obs-
eurissimus Platonis Timaeus liber est, qui ne Ciceronis quidem aureo
ore fit planior.

σι

-
e

CODICES CICERONIANI

A Vossianus 84
FE Florentinus Marcianus 251
JM Monacensis 528
L Vossianus 10 raro commemorcatus
V. Vindobonensis 189
b Vossianus 86

CODICES PLATONICI

quorum. seleetas. lectiones adseripsi ex. Burneti exemplo. Oxoniensi

A Parisinus 1801

P excerpta. Palatini Vaticani 115
Y Vindobonensis 21 D
I' Vindobonensis 55

Pr. Procli testimonia

his uncis |! dneluduntur quae aut. Plato «aut. Cicero plura habet quam alter

τῷ

9» ND δ!

Multa sunt a nobis et in Academicis conscripta contra physieos
et saepe cwm P. Nigidio Carneadeo more et modo disputata. fuit
enim uir ille cum ceteris artibus, quae quidem dignae libero essent,
ornatus omnibus, tum aeer inuestigator et diligens earum rerum
quae a natura inuolutae uidentur; denique sie 1udico, post illos nobiles
Pythagoreos, quorum disciplina extincta est quodam modo, cum ali-
quot saecla in [talia Sieiliaque uiguisset, hune extitisse qui illam
renouaret. Qui cum me in Ciliciam proficiscentem Ephesi expecta-
uisset Romam ex legatione ipse decedens, uenissetque eodem Myti-
lenis mei salutandi et uisendi causa Cratippus Peripateticorum om-
nium, quos quidem ego audierim, meo iudicio facile princeps, per-
libenter et Nigidium uidi et cognoui Cratippum. ae primum quidem
tempus salutationis in percunctatione consumpsimus

τς

l"€criv. οὖν δὴ κατ᾽ ἐμὴν δόξαν πρῶτον διαιρετέον τάδε *! τί τὸ ὃν ἀεὶ
Quid est quod
γένεειν δὲ οὐκ ἔχον, καὶ τί τὸ γιγνόμενον μὲν Γἀεὶ!

semper sit neque ullum habeat ortum, οὖ quod gignatur

Post libri de diuinatione n subscriptionem INCIP TIMEUS A INC* TIMAEUS '
FELIC : | infra hunc uersum linea erasa et iuxta ewm ad laeuam locus rasus
eadem fere amplitudine V INCIPIT TIMEUS B. cf praefatio

2 cum add dett. Manutius p.corr.p- A p y cü-B 3 ceteri

Uu BD: A à :
ex tet- B; cetenar.quae, far e eorr et praeter partem litterae r in ras A
hbero« [f] B 4 ornatof pr b tunc AB, cum ras corr tum V

6 pytagoreof ex fyt- 4 phithagoreaf V phxthagoreof pr wt wid ex «af B

7 heiha quae ewm ras ez hes B 8 cahlicià ex 5a B profiaifeente Κ᾽ pfi-
eicente AVB 9 Romam dett Veni1 roma AVB decedens dett Asc τι
defícendenf A, er dife- B defe V uenfe quae pr 5 10 mex [1] A

me B gratvppuf corr sratvppuf A gratippuf pr VB pipateticorum

ex «tice A p-—1pateticoru, eticorü 2» ras V peri pateticorum ex —-titic- B
12 gratippu pr AVE 13 peunctatione« ex »mí A per— cunctatiomf,

t
1 alteri nescio quid appiclwm wt. ft. uoluerit e V p conctati omf ex «cune- B

hiatum cognowit Ald 15 — p.158,8 Boethiws comment. in Ciceronis topica
lib. xix. p. 319,39. Orell. (ad Cic. 5,21) nam, ut inter optime philosophantes con-
stitit, illa maxime sunt quae longe a sensibus segregata sunt, illa minus quae
opiniones sensibus subministrant (opinioni sensus s. c? Orellius, opinioni sensibus
subministrantur Helmius); unde etiam idem Cicero in Timaeo ait 'quid est...
rationis expers'. hic igitur id quod semper sit rationi adiecit, id uero quod
numquam sit sensibus iunxit 15 nee Boethius habeat Boethius habet
AV; hab&«or|tum [t wt wid] B

οι

10

14

15

to

ὧν:

ro

σι

o

-1

158 TIMAEVS 2,8—

v δὲ οὐδέποτε; τὸ μὲν δὴ νοήςει μετὰ λόγου
nec umquam sit? quorum alterum intellegentia et ratione

περιληπτόν, ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ὄν, τὸ δ᾽ αὖ δόξῃ
conprehenditur, quod unum atque idem semper est; alterum quod

μετ᾽ αἰεθήςεως ἀλόγου δοξαςτόν,
adfert ad opinionem sensus rationis expers, quod "totum! opinabile est,

γιγνόμενον καὶ ἀπολλύμενον. ὄντως δὲ οὐδέποτε ὄν. πᾶν δὲ
id gignitur et interit nec umquam esse uere potest. omne

QU τὸ τιγνόμενον ὑπ᾽ αἰτίου τινὸς ἐξ ἀνά TKnc γίγνεεθαι: παντὶ γὰρ ἀδύ-
autem quod gignitur ex aliqua causa gigni necesse est; nullius enim

vaTOv χωρὶς αἰτίου γένεειν cxeiv. ὅτου uév οὖν ἂν ὁ δημιουργὸς
rei causa remota reperiri origo potest. quocirea si 1s qui aliquod

πρὸς τὸ κατὰ ταὐτὰ ἔχον βλέπων ἀεὶ
munus efficere molitur | eam speciem quae semper eadem intuebitur

τοιούτῳ τινὶ προςχρώμενος παραδείγματι τὴν ἰδέαν καὶ δύναμιν αὐτοῦ ἀπεργά-
atque 1d sibi proponet exemplar,

5
ζηται, καλὸν ἐξ ἀνάγκης οὕτως ἀποτελεῖςθαι πᾶν ᾿ οὗ δ᾽ ἂν εἰς τὸ γεγονὸς
9 praeclarum opus efficiat necesse est: sin autem eam quae
[ζεννητῷ παραδείγματι προςχριώμενος. οὐ καλόν.
10 gignitur, numquam illam quam
'O δὴ πᾶς οὐρανὸς ἢ
11 expetet: pulchritudinem consequetur. Omne igitur caelum — siue
KÓCMOC ἣ καὶ ἄλλο ὅτι ποτὲ ὀνομαζόμενος μάλιςτ᾽ ἂν δέχοιτο τοῦθ᾽ ἡμῖν
15 mundus — siue quo alio uocabulo gaudet hoe a
ὠνομάεθω — οεκεπτέον δ᾽ οὖν περὶ αὐτοῦ ᾿πρῶτον ὅπερ
18 nobis nuneupatus 5 — — de quo id primum consideremus — quod

1.55. cf orat. 3.10 has rerum formas appellat ἰδέας ... Plato. easque gigni
negat et ait semper esse ac ratione et intellegentia contineri; cetera nasci
occidere fluere labi nec diutius esse uno et eodem statu intelligentiae
ratione Boethius 2 quod αἰ. à. i. s. est om Boethius, idem quod, necessarto
nisi uellet plura. afferre 3 ad eddidi opinlone, lo ?» res V opinioni
Boethius tbm ad sententiam recte ; nam libere Graeca uertit Cicero, cf p.159,5. alterum
opinione, quam affert Hermannus p. 36 expref pr A totum praeter
necessitatem sed. eleganter. positum ut undique p. 159,4; cf de re p. 12,2 uirtus
in usu sul tota posita est et similia multa 4. 5 & iNterit ... quod gignitur
in discrimine paginarum omissa, deinde in prioris paginae mg inferiore add. pr
A 4 intent ewm ras ex -id V — - 5 emi bis, sed posterius transfossum B

6 remota et r quae sequitur in ras A; fuerit quod in B est ve mota

o * * ^ E *
qeirea ez oeirea wt wid. V [if [t] .B quiek ali quod, 1 prior ex

parte e corr [.t| A quaet|ah | qd, t add, a in ras ampliore, 1 red ut wid (0 add)
V quje ah qd, J ewm ras ez à wt uid [.t] B. fuit igitur quaetahquod
1 eà ex ea B fep ex fep 4 post eadem add eft A(.L) Btbm , ef p. 189,2
eam
8 τᾷ B eà e corr, ἃ et ex parle e in ras A proponet dett Asc n -mt
AVB exempla V, corr pla 4 pla pr transfossa à, deinde lineola deleta
supra add r B 9 eam V

—
ς

TIMAEVS 2,5—6 159

ὑπόκειται περὶ παντὸς ἐν ἀρχῇ δεῖν ckomeiv, πότερον ἦν ἀεὶ

principio est in omni quaestione considerandum, —semperne fuerit
Yvevéceuc ἀρχὴν ἔχων οὐδεμίαν. ἢ τέγονεν ἀπ᾽ ἀρχῆς τινος ἀρξά-
nullo generatus ortu, an ortus sit [an| ab aliquo temporis

uevoc. γέγονεν " ὁρατὸς γὰρ ἁπτός τέ ÉCTIV

principatu. ortus est, quando quidem cernitur οὖ tangitur

καὶ cü)ua ἔχων. πάντα δὲ τὰ τοιαῦτα αἰεθητά.
et est "undique! eorporatus, omnia autem talia sensum mouent,

τὰ δ᾽ αἰεθητά. δόξῃ περιληπτὰ ! uec αἰεθήςεως",
sensusque mouentia quae sunt eadem in opinatione considunt,

γιγνόμενα καὶ γεννητὰ ἐφάνη" τῶ δ᾽ αὖ vTevouévu φαμὲν
quae ortum habere gignique diximus, nihil autem gigni posse

ὑπ᾽ αἰτίου τινὸς ἀνάγκην εἶναι γενέεθαι. Τὸν μὲν οὖν ποιητὴν καὶ πατέρα

; sine causis. Atque illum quidem quasi pa-

τοῦδε τοῦ παντὸς εὑρεῖν τε ἔργον καὶ εὑρόντα
rentem — huius uniuersitatis — inuenire difficile, οὗ eum 1am in-

εἰς πάντας ἀδύνατον λέγειν. τόδε δ᾽ οὖν πάλιν ἐπιςκεπτέον 'ἱ περὶ
uenerit —indieare in uulgus nefas. — rursus igitur uidendum,

aUTOÜ0!, πρὸς πότερον τιὺν παραδειγμάτων ὁ τεκταινόμενος αὐτὸν ἀπηργάζετο,
ille fabricator huius tanti operis utrum sit imitatus exemplar,

πότερον πρὸς τὸ κατὰ ταὐτὰ καὶ dcaUTUC ἔχον ἢ πρὸς τὸ γε-
idne quod semper unum idemque et sui simile — an id quod

Yovóc. εἰ μὲν δὴ καλός écriv ὅδε ὁ kócuoc
generatum ortumque dieimus. atqui si pulcher est hic mundus

ὅ τε δημιουργὸς ἀγαθός. δῆλον uc πρὸς τὸ ἀίδιον ἔβλεπεν ᾿"
et si probus eius artifex, — profecto speciem aeternitatis imitari ma-

1l -6- xxx* 1nomn] [potest fuisse momne| 1 ex e 4A ? an om. dett
Perionius ab er ob AV temporjf ex «ef A 3 e. &quando
(punctum add) B 4 undique cf p. 95,19. 135,1V de fin. v 24,69 cor-
poreus οἱ Orellius. «t corporeum p. 164,14 et 175,13 dieit id quod Platoni est σωμα-
τοειδές, illud autem. defenditur animati id est φυχὴν ἔχοντος «nealogia, quae
coniungunt. Plinius nat. hist. vn 66. Lactantius diu. inst. x 9,215 aha pr

5 consistunt παρ recentissima 1, et mg V, Rom (cf H. Stephanus
». ἃ Hochdanzius p. 3); sensuwm mouentia quae sunt ea a sensibus allata ad
opinionem. in ea considunt non aliter atque improbitas dicitur aliewtus in mente

considere de jin. 1 16,50 6 gigniq; er 1gmq; B 1—9 cf Minucius
Felix 19,14 Platoni .. in Timaeo deus est..., quem et inuenire difficile prae

nimia et incredibili potestate et cum inueneris in publicum dicere inpossibile
praefatur; quae mwm ex Cicerone hausta sint dubium; longius discedunt Ter-
tullianmus apolog. 46 et Lactantius diu. inst. v 8,1 (cf de ira Dei 11,11. 13)

S
8 huuf A (e inuenire 5 inuenerit eorr «nf Bibm inuemr it corr
inuener if A inuenmirit corr inuenenit V. wide p. 130,11. Seyffertum ad. Lael. 16,59
Valmaggium "rivista di filol.^ xxxx 329 ss 9 indjcare ex —dec- 4 indicant
muB nefas ἀδύνατον ut Horatius c. τ 24,20 quidquid corrigere est nefas,
cf Krischius * Forschungen? 1183 10 frabricator V 11 ideq; L, cf p. 119,11
(158,2. 110,4); et idem dett Rom tbm (cf p. 12,12) et dett Iltiom ut AV 5
—. ut 1. e. est ut L fui [£] AB fmt V 12 hme B 13 pfecto

cum ras er p» pr A

to

-ι

10

11

13

160 TIMAEVS 2,6—3,8
εἰ δέ. ὃ μηδ᾽ εἰπεῖν τινι θέμις. πρὸς τὸ τε-
iluit; sin secus, | quod ne dietu quidem fas est, generatum
τγονός. : παντὶ δὴ cagéc ὅτι πρὸς τὸ

3 exemplum est pro aeterno secutus. non igitur dubium quin aeter- 7

ἀΐδιον * ὁ μὲν γὰρ κάλλιστος τῶν γεγονότων
» nitatem maluerit exequi, quando quidem neque mundo quiequam

ó ὃν ἄριετος τῶν αἰτίων. οὕτω δὴ γεγενημένος
4 pulchrius neque eius aedificatore praestantius. sic ergo generatus

πρὸς τὸ λόγῳ καὶ φρονήςει περιληπτὸν καὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον δεδημιούργηται.
8. ad id est effectus quod ratione sapientiaque conprehenditur atque

τούτων δὲ ὑπαρχόντων αὖ πᾶςεα ἀνάγκη 39 3
e aeternitate inmutabil eontinetur. ex quo effieitur ut sit necesse

τόνδε τὸν κόσμον εἰκόνα τινὸς εἶναι.
hune quem cernimus mundum simulaerum 'aeternum 'esse alieuius

-

Μέτγιετον δὴ παντὸς ἄρξαςεθαι κατὰ φύειν ἀρχήν"
slaeterni.! Diffiecillimum autem est in omni conquisitione rationis exor-

ὧδε οὖν περί τε εἰκόνος xai περὶ ^ τοῦ παραδείγματος αὐτῆς διοριετέον,
9 dium; . de his igitur quae diximus haee sit prima. distinctio.

τ

Wc ἄρα τοὺς λόγους, ὡνπέρ εἰειν ἐξηγηταί, τούτων αὐτῶν καὶ ευγγενεῖς ὄντας᾽
10 omni orationi cum is rebus, de quibus explieat, uidetur esse

*
"

5

τοῦ μὲν οὖν μονίμου. καὶ βεβαίου Γκαὶ μετὰ νοῦ καταφανοῦς!
1 cognatio. itaque cum de re stabili et inmutabili disputat oratio

uovtuouc καὶ ἀμεταπτώτους — [καθ᾽ ócov οἷόν ce! καὶ ἀνελέγκτοις προςήκει λόγοις

15 talis fit qualis illa: neque redargui
e H
1 dicto pr B τὸ om Α 2 quiw* ex quun wt wid A quiin eum
5 γχο . Y x H NC
ras ec quan DB 4 sic Victorius Y A ἢ VB 6 1mutabih eorr mme A,
ime V τ ἀίδιον εἰκόνα τινὸς ἀιδίου εἶναι ci H. Stephanus p. 195; wide
Proclum p. 102 B. Hermannum p. 30 8 Non?twus p. 30 exordium est ini-
tium ... Cicero Timaeo 'diffieillimum... exordium? dificillumü pr AV; in
Nonio dit ficillimum pr Leid dicit facillimum Wolf omne A, pr V
rationi. punctum. ft casu ortum A 9 us Atom tbm; wide de nat. d. xx 34,84

haec quae dixi, de déw. 1 59,123 haec quoque quae dixi, de leg. τ 13,88 haec
quae dixi, wbi significat ea principia quae pawlo supra pollieitus est se posi-
turum; et àn hae formula, qua complecti solet res ante dictas, nullo fere diseri-

mine tribus pronominibus utitur quae sunt hie is ille diximuf [] B8

10 115 Manutius ht AVB explieat Orellius explicata AV B, sed Zn V ez-
trema. littera. olim fwit lineola. deleta , quae lineola. postea paene erasa est; «atur
ci Manutius 11 cognatio, a er 1 Α «mte V, pr B cu derexftabih, 1 dere
in ras, opinor fuisse de reftabih 4. cf p. 18,215 difputat 1, 12 fit
seripsi (mus. Rhen. vux 905, ef Madwu?gius de fin. ww 12,30) ht AVB; cf de fin. 1
5,19 cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res uerba rapiunt: ita fit cum
erauior tum etiam splendidior oratio, de fato 1,14, orat. 91,94 cum fluxerunt
continuae plures translationes, alia plane fit oratio, et «ede ne eodem modo
emendandus sit Brutus 806,295 ex. tamen sit placet Schichio relat. syll. philol.
Berol. xxvi 295, quod. id ad. Platonicae orationis similitudinem propius accedat
(οὐ addere. possis oportet), deinde scilicet. quae conseruato. memorabile quod
eodem. quo Cicero nomine a Platonis oratione discedit Chalcidius post 1lla

TIMAEVS 3,8—9 161

9 C εἶναι kai ἀνικήτοις, Γτούτου δεῖ ιιηδὲν ἐλλείπειν --- τοὺς δὲ τοῦ πρὸς μὲν ἐκεῖνο ἀπει-
neque conulinei potest; cum autem i ingressa est imi-
καςθέντος. ὄντος δὲ εἰκόνος εἰκότας ᾿ἀνὰ λόγον. τε ἐκείνων ὄντας᾽

9D

9
9E

tata et efficta simulacra, bene agi putat si similitudinem ueri con-

ὅτι περ πρὸς γένεειν οὐεία,
sequatur: quantum enim ad id quod ortum est aeternitas ualet,

τοῦτο πρὸς πίετιν ἀλήθεια. ἐὰν οὖν rj) Εώκρατες πολλὰ πολλῶν] πέρι,

tantum ad. fidem ueritas. quocirca si forte de
θεῶν καὶ τῆς 1 τοῦ παντὸς γενέεεως, μὴ δυνατοὶ τιγνώ-
deorum natura ortuque mundi disserentes minus id quod
μεθα πάντῃ πάντως αὐτοὺς - ἑαυτοῖς ὁμολογου-
auemus animo consequimur, ut tota dilucide et plane exornata

μένους λόγους καὶ ἀπηκριβωμένους. ἀποδοῦναι,
oratio sibi constet. et ex omni parte secum ipsa consentiat, ἘΠῚ

θαυμάεης᾽ ἀλλ᾽ ἐὰν ' ἄρα Γμηδενὸς ἧττον] παρεχώμεθα εἰκότας, ἀγαπᾶν
sane erit mirum, contentique esse debebitis 51 probabilia dicentur;

χρὴ μεμνημένους ὡς ὁ λέγων͵ ἐγὼ ὑμεῖς τε οἱ κριταὶ
aequum est enim meminisse e me qui disseram hominem

φύειν ἀνθρωπίνην ἔχομεν, ὥςτε περὶ τούτων τὸν εἰκότα μῦθον ἀποδεχομέ-
esse et uos qui ludicetis, αὖ si probabilia dicentur

νους πρέπει τούτου μηδὲν ἔτι πέρα ζητεῖν. bx τ
ne quid ultra requiratis.

Λέγωμεν δὴ δι᾽ ἥντινα αἰτίαν γένεειν καὶ τὸ πᾶν , τόδε ὁ CUVICTÓC ευνέετηεεν.
Quaeramus igitur causam quae inpulerit e eum | qui haec machi

ἀτα-
natus sit αὖ originem rerum | et molitionem nouam quaereret. pro-

θὸς ἦν, ἀταθῷ δὲ οὐδεὶς περὶ οὐδενὸς οὐδέποτε ἐγγί-
bitate uidelicet praestabat, ^ probus autem inuidet nemini;

add que A(L), quie Btbm. correctorem mentem auctoris perspexisse non credo sed
quae referri wolwisse ad ila; wt sententia sibi constaret, awt possit seribendwm
erat cum. Kaysero aut si quae ewm Helmio. de oratione contuli de nat. d. τι 38,96
de diu. τε 68,142; addo pro Rab. Post. 16,43 ueterem amicum suum ... sustinuit
. hodieque sustinet nec amicum prudentem ruere patitur: nec illius animi
aciem praestringit splendor sui nominis nec mentis quasi luminibus officit alti-
tudo fortunae et gloriae (ef Vahlenus prooem. 1899,10), Brut. 51,207 ex.
καὶ F' solus

1 ἀνικήτοις APr (inexpugnabilis Chaleidéus) ἀκινήτοις FY(P) δεῖ

AFYPr δὲ P,ecorr A 2 efficta Perionius effecta AVB, cf p. 16,
3.4 Augustin ws de cons. "s P3559 quidam eorum nobilissimus philosophus
Plato i in eo libro quem Timaeum uocant sie ait quantum ad id... ueritas"
4 εἰπόντων post πολλῶν add Y, λέγοντες im interpretando addit Pr p.106 E;

πέρι pro περὶ Diehlius 6 auemus Twurnebo (adwuers. xxvux 14) auctore Oliuetus

habemuf AVB confeqummur corr «quemur AVBtbm πάντῶς Α
. 4 et add V 8 Q)evucor τις pr A dr*x centur, c ex r A dice-

rent V dicerentur B 9. 10 et... esse om V 9 qui« [d] A

11 neid pr A apud Platonem pauca interponit Socrates 13 sit] est

b; cf p. 111,18 de diu. τα 41,91 ceciderint pbitati V

CricrRO ed. Plasberg 11

ιξς

ὧν

o

-4

19

11

13

14

i

σι

10

11

19

4

13

14

-

162 TIMAEVS 3,9—10

γνεται φθόνος᾽ τούτου δ᾽ ἐκτὸς ὧν πάντα ὅτι μάλιετα ἐβουλήθη γενέεθαι
itaque omnia sui similia generauit.

παραπλήσια ἑαυτῷ. ταύτην δὴ evéceuc καὶ κόςμου μάλιςτ᾽ ἄν τις ἀρχὴν κυ-

haec nimirum gignendi mundi eausa iustissima.

ριωτάτην "rap! ἀνδρῶν φρονίμων ἀποδεχόμενος! ὀρθότατα ἀποδέχοιτ᾽ ἄν. βουλη-
nam

θεὶς γὰρ ὁ θεὸς ἀγαθὰ μὲν πάντα φλαῦρον δὲ

cum constituisset deus bonis omnibus explere mundum mali nihil

μηδὲν, εἶναι κατὰ δύναμιν, οὕτω δὴ πᾶν ócov ἦν ὁρατὸν
admiscere — quoad natura pateretur, quiequid erat quod in cer-

παραλαβὼν οὐχ ἡευχίαν ἄγον
nendi : sensum caderet id sibi adsumpsit, non tranquillum et
ἀλλὰ κινούμενον πλημμελῶς καὶ ἀτάκτως, εἰς τάξιν αὐτὸ ἤγαγεν

quietum 5θα inmoderate agitatum et fluitans, idque ex inordinato

ἐκ τῆς ἀταξίας, ἡγηςάμενος ἐκεῖνο τούτου πάντως! ἄμεινον " θέ-
in ordinem adduxit; hoc enim iudicabat esse praestantius; ' fas

uic δ᾽ οὔτ᾽ ἦν οὔτ᾽ ἔςτιν τῷ ἀρίετῳ δρᾶν ἄλλο πλὴν τὸ κάλλιετον.
autem nec est nec umquam fuit quiequam nisi à puleherrimum facere

λογιςάμενος οὖν ηὕριεκεν ἐκ
ei qui esset optumus. cum rationem igitur habuisset, reperiebat

τῶν κατὰ φύειν ὁρατῶν οὐδὲν ἀνόητον τοῦ νοῦν ἔχοντος ὅλον ὅλου κάλλιον ἔςε-
nihil esse eorum quae natura cernerentur inintellegens intellegente

cat ποτε ἔργον, Γνοῦν δ᾽ αὖ χωρὶς ψυχῆς ἀδύνατον παρα-
in toto genere praestantius.

γενέεθαι Tu. διὰ δὴ τὸν λογιεμὸν τόνδε νοῦν μὲν ἐν ψυχῇ
quocirca intellegentiam 1n. animo

ψυχὴν δ᾽ ἐν cuam 'cuvicrüc τὸ πᾶν! cuverekratvero, ὅὕπως ὅτι κάλλιετον εἴη
animum inclusit in corpore: sic ratus est opus

Γκατὰ φύειν üpicróv τε! ἔργον ἀπειργαςμένος. οὕτως οὖν δὴ κατὰ λόγον τὸν

illud effectum esse pulcherrimum. quam ob causam non est

2 δὴ FYPr δὲ AP njmirü ex nem AB Awgustinus de ciu.
Dei x1 21 ex. hanc etiam Plato eausam condendi mundi iustissimam dicit, ut

a bono deo bona opera fierent 4 φλαῦρον wel φαῦλον 5 qdad ex qdad
V 6 tranquilly ex «la (ἃ expuncta) V τ ἦγεν FO alii Ínéxordinato
A imexinlordimato ex inexo- V. inordinato adiectiuwm; est enim. id genus quod
illustrauit. Vahlenus relat. acad. Berol. 1888,40 ss prooem. 1894/95,1 8 ad-
oux, d ft ex c A adduxjtit ex »xenrit. V ante rauicabar forsitan ΑΝ ΝΣ illo
el eum

10 e1 rad ez et A eu L & deinde corr & V & b cum hanc rationem
H. Stephanus p. 3 (cf p.168,2) praeter mentem Platonis, cuius deus non hoc ra-
tione inita, reperit, nihil sibi nisi pulcherrimum fas esse facere, sed illud. quod
deinde sequitur. rationem habere dixit accus. v 14,36 Lael. 24,89; ef Vahlenus
Hermae xxx 26 11 intellegentiae E 13 intellegentia ex imtelhgentia
AV 14 Ὁ ὁ συνιστὰς wt. p. 159,10. 161,12. 163,5. 167, 9. 169.11. 175,11
xratuf [g] 4. gr» ΚΠ 15 puleherimü B caufa B

- ὡδὶ

50 A,

10

30 B

10 C

TIMAEVS 3,10—4,12 163

εἰκότα δεῖ λέγειν.
cunctandum profiteri — si modo inuestigari aliquid coniectura po-

τόνδε τὸν κόςμον ζῷον ἔμψυχον ἔννουν τε Γτῇ ἀληθείᾳ! bii τὴν τοῦ
test m hunc mundum animal esse idque intellegens et diuma

θεοῦ. ᾿γενέεθαι πρόνοιαν.
prouidentia constitutum.

Τούτου δ᾽ ὑπάρχοντος αὖ τὰ τούτοις . ἐφεξῆς ἡμῖν 'λεκτέον, τίνι τῶν
Hoe posito quod sequitur uidendum est, cuiusnam

ζῴων αὐτὸν εἰς ὁμοιότητα, ó CUVICTÓC εὐνέετηεεν.
animantium deus in fingendo mundo similitudinem secutus. sit.

τῶν μὲν οὖν ἐν μέρους εἴδει πεφυκότων μηδενὶ καταξιώςωμεν -
nullius profecto id quidem, quae sunt nobis nota animantia: sunt

enim omnia in quaedam genera partita aut inchoata, nulla ex parte

ἀτελεῖ γὰρ ἐοικὸς οὐδέν. ποτ᾽ ἂν γένοιτο
perfecta; inperf fecto autem nec absoluto simile pulchrum esse nihil

καλόν -- οὗ δ᾽ écriv τᾶλλα ζῷα καθ᾽ ἕν xai κατὰ γένη μόρια
potest. ^ cuius ergo omne animal quasi particula quaedam est

τούτῳ πάντων
Siue in singulis Siue in uniuerso genere cernatur — eius similem

ὁμοιότατον αὐτὸν εἶναι τιθῶμεν. τὰ γὰρ δὴ γοητὰ ζῷα - πάντα
mundum esse ? ducamus. omnes igitur qui animo cernuntur et

ἐκεῖνο ἐν ἑαυτῷ περιλαβὸν ἔχει;
ratione intelleguntur animantes conplexu rationis et intellegentiae,

καθάπερ ὅδε ὁ kócuoc ἡμᾶς ὅςα τε ἄλλα θρέμματα υνέετηκεν ὁρατά.
sieut homines hoc mundo et pecudes et omnia quae sub aspectum

τῷ γὰρ τῶν ν νοουμένων καλλίετῳ

cadunt, conprehenduntur. quod enim pulcherrimum 1n rerum natura
kai κατὰ πάντα τελέῳ μάλιετα
intellegi potest οὗ quod ex omni parte absolutissimum est, cum
1 cunetandu ex cuncta ἀπ AVE 5 deuf sed linea erasa A
exi
6 id| 1d δὲ eox L; cf p.119,9. 167,10 de [ato 1,2 Vahlenus de leg. p. 94,4
tota pr V * emm, N 2n ras A aut] et Kayserus, sed cf de fin.

ni 7,26 lieebit etiam finem pro extremo aut ultimo dicere, ibid. τν 17,46 omnia
quae sumenda quaeque legenda aut optanda sunt, 47 quodeumque in mentem

ueniat aut quodcumque occurrat eparte pr Á 8 mpecto pr A
neabfoluto pr A necfoluto V 10 uniuerso dett, H. Stephano (p.4) auctore
Manutius diuerfo AVB cernimus Kayserus. in sententia interposita non

ad definiendum quibus condicionibus illud esse possit sed quot modis de ea re

quaeri contunctiwus widetur ferri posse, wt posse cernas consentanewm est
eft

11 dicamuf V Mtbm 12 coplexuf V 18 et prius om V 15 pot. &

ft ex pot & B est, ei eum deus H. Stephanus p. 4 b ft recte, cf «.8 p. 164,10,

est, cum deus eius KAlotziws m, cf τι. 10. tamen nescio am Cicero pronomen
ds

10

11

18

14

15

es

μ-

-3

E

164 TIMAEVS 4,12 —13

αὐτὸν ὁ θεὸς ὁμοιῶςαι βουληθεὶς ζῶον ἕν ὁρατόν,
deus similem mundum efficere uelle& — animal unum aspectabile,

πώνθ᾽ 'óco. αὐτοῦ κατὰ φύειν ευγγενῆ! ζῷα ἐντὸς ἔχον ἑαυτοῦ, ευνέετηςε. 81 A
in quo omnia animalia continerentur, effecit.

πότερον οὖν ὀρθῶς ἕνα οὐρανὸν προςειρήκαμεν ἢ πολλοὺς καὶ ἀπείρους λέγειν
rectene igitur unum | mundum diximus an ι fuit pluris aut innu-

nv ὀρθότερον; ἕνα, εἴπερ κατὰ τὸ πα-
merabiles dictu melius et uerius? unus profecto, si quidem factus

ράδειγμα δεδημιουργημένος. ἔεται. τὸ γὰρ περιέχον πάντα ὁπόςα νοητὰ ζῶα
5» est ad exemplum. quod enim omnis animantis eos qui

μεθ᾽ ἑτέρου Γδεύτερον] οὐκ ἄν ποτ᾽ el:
ratione intelleguntur. conplectitur | id non potest esse cum altero

πάλιν γὰρ ἂν ἕτερον εἶναι τὸ περὶ ἐκείνω δέοι ζῷον,
rursus enim alius animans qui eum contineat sit necesse est,

οὗ μέρος ἂν εἴτην ἐκείνω. καὶ οὐκ ἂν ἔτι ἐκείνοιν ἀλλ᾽
; culus partes sint animantes superiores, caelumque hoe simulacrum
ἐκείνω T) περιέχοντι τόδ᾽ ἂν ἀφωμοιωμένον λέγοιτο ὀρθότερον. ἵνα οὖν
ς illius. ultimi sit, non proximi. quorum ne

τόδε κατὰ τὴν μόνωειν ὅμοιον ἢ τῷ παντελεῖ ζῴῳ, 311
quid accideret atque ut hie. mundus esset animanti absoluto simil-

διὰ ταῦτα Γοῦτε δύο. οὔτ᾽
limus hoc ipso quod solus atque unus esset, ideirco

ἀπείρους ἐποίηςεν ὁ ποιῶν κόςμους, ἀλλ εἷς ὅδε μονογενὴς οὐρανὸς γεγονιὺς
singularem. deus hune mundum

écTiv ol ἔτ᾽ dom

atque unigenam proer eauit.

(ζωματοειδὲς δὲ δὴ καὶ ὁρατὸν ἁπτόν τε δεῖ τὸ
Corporeum autem et aspectabile ^ idemque tractabile — omne 1

γενόμενον εἶναι. χωριςθὲν δὲ πυρὸς οὐδὲν ἄν ποτε
ὃ necesse est esse quod natum est. mihil porro igni uaeuum aspici

omiserit: ef de nat. d. 11 66,165. in. de re p.11 29,51 non nouam potestatem nactus
sed quam habebat usus iniuste, epist. ται 3,2 qui cum uenerit, quae primum naui-
candi nobis facultas data erit, utemur

1 similem scribit neglecto μάλιστα wt p. 163,10. superlatiuo 2 effecit ex
-fie AVB 4 pules unum 5 anmaantif. 5 τ ἐκείνω IF'PPr Sto-
baeus cx .A ἐκεῖνο Y, et horum alterutrum legit Cicero 8 superiores om V

9 ahuf V 9. 10 nequit. 5 10 accideret ex -οὐὖ V. 11 1deircirco
B 13 atque om V 14 itemque dett tom tbm; cf de nat. d. τι 11,31
integro et libero et puro eodemque acerrimo et mobilissimo ardore, Brut.
79,213 et splendida et grandis et eadem inprimis faceta et perurbana..oratio

m
15 necelfeef telfe, eef im ras, sed f eodem loco fuit primitus, wid fuisse
neceffnuf teffe (wel —fuf-) A; seripseritne Cicero necessust esse nimis 2ncertwum
est τε ΤῸ corr. A igni dett Valla egm AVB aspici t afpecie
AVB

3106

32 A

TIMAEVS 4,13—5,14 165

ὁρατὸν γένοιτο, οὐδὲ ἁπτὸν ἄνευ τινὸς «ςτερεοῦ.. «τερεὸν
ac uideri potest, nec uero tangi quod careat solido, solidum :
δὲ οὐκ ἄνευ γῆς. ὅθεν ἐκ πυρὸς καὶ τῆς τὸ τοῦ παντὸς

autem nihil quod terrae sit expers. quam ob rem mundum efficere

ἀρχόμενος cuvicrávat cü)ua ὁ θεὸς ἐποίει..Ἔ δύο δὲ μόνω καλῶς
moliens deus terram primum ignemque iungebat. omnia autem duo

cuvicracOat τρίτου χωρὶς οὐ δυνατόν᾽ δεςμὸν γὰρ ἐν μέεῳ. δεῖ
ad cohaerendum tertium aliquid anquirunt et quasi nodum uin-

τινα ἀμφοῖν εὐναγωγὸν. τίγνεεθαι. δεςεμῶν δὲ κάλλιςτος
eulumque desiderant. sed. uinculorum 1d est aptissimum atque

ὃς ἂν αὑτόν καὶ τὰ εὐνδούμενα ὅτι μάλιετα
pulcherrumum, quod ex se atque de is quae stringit quam ma-

ἕν ποιῇ. τοῦτο δὲ πέφυκεν ἀναλογία κάλλιετα ἀποτελεῖν.
xime unum efficit. id optime: adsequitur quae Graece ἀναλογία,

Latine — audendum esto enim, quoniam haec primum. a nobis no-

ὁπόταν γὰρ ἀριθμῶν
uantur — eonparatio pro portione dici potest. quando. enim rium
τριῶν εἴτε ὄγκων εἴτε δυνάμεων ιὑντινωνοῦν

uel 1 numerorum uel figurarum — uel quorumcumque generum con-

ἢ τὸ μέςον ὅτι περ τὸ πρῶτον πρὸς αὐτὸ τοῦτο
tingit ut quod medium. sib αὖ ei primum. pro portione. ita id

αὐτὸ πρὸς «τὸ ἔεχατον, καὶ πάλιν αὖθις ὅτι τὸ ἔεχατον πρὸς τὸ μέεον.
postremo conparetur, ulcissimque ut extremum cum i medio

τὸ μέςον πρὸς τὸ πρῶτον, τότε τὸ μέςον μὲν πρῶ-
sie medium cum primo conferatur, id quod medium est tum

TOV καὶ ἔεχατον “πὐνόμενον, τὸ ὃ ἔεχατον καὶ τὸ πρῶτον αὖ uéca ἀμ-
ppsum fit tum postremum, — postrema autem et prima media fiunt:

1 M ex «re AVB poteft« [ft 1] B 2 hü fb. V
3 Augustinus de ciu. Dei vix 11 in Timaeo autem Plato, quem librum de
mundi constitutione conscripsit, deum dicit in illo opere terram primo ignem-

d
que iunxisse 4 anqurunt V mquirunt 5b 5 ap*tifhmü [p] B

6 pulcher mum yr A def quae pr A de hifg- ex “α- V deaf quae B ex
iis quae Lembinus, cf p.130,24 de off.1:30,109 qui nihil ex occulto nihil de
(ex Palatinus) insidiis agendum putant inngit pr A ftringit/, git add. B
astringit dett Rom; si quid mutandwm ,, possis etiam constringit, ef p. 161, 4

7 analogia AVB 8 aubendum i audiendum V audiendu b 9 ppor-

t;:one V proportioue, ἃ 2» ras A -ne Btbm.. seripturam pro portione wzndicaui
mus. Rhen. xux 14.858, cf τι. 11 p. 166,9. 167,1. 174,1. 176,9 tnü L primü AB,

* . . Γ΄ . .
cum ras corr --Ο, in mg *: mo V 11 ut ei Gesnerus in thesauro wu. 'comparo*
uà AVB 12 comparetur deit Valla comprobetur AV con δ medio»

ex -ium ut uid Α —0 ex eu V 13 τοῦτο τὸ dett wt wid; cf p. 161,1

medi0 AV prunó ex «οἴ A τότε τὸ] τό vs 4 Philoponus οὐ
ante τὰ add V 14 fittu ex Ποία B et om V fiunt add A

σι

10

11

18

το

-1

10

166 TIMAEVS 5,14—15

φότερα, πάνθ᾽ οὕτως ἐξ ἀνάγκης τὰ αὐτὰ εἶναι ευμβήςεται,
ita necessitas cogit at eadem sint ea quae deuincta fuerint ;

τὰ αὐτὰ δὲ γενόμενα. ἀλλήλοις ἕν πάντα ἔςται.
eadem autem cum facta sint, efficitur ut omnia sint unum.

ei μὲν οὖν ἐπίπεδον uiv βάθος δὲ μηδὲν ἔχον ἔδει γγνεεθαι τὸ τοῦ παντὸς cia,
quod s s) uniuersi corpus planum et aequabile explicaretur. neque ἢ in

μία μετότης ἂν ἐξήρκει τά τε μεθ᾽ αὑτῆς ᾿εὐνδεῖν καὶ
eo quicquam esset « — * requisitum; unum enim interiectum medium

ἑαυτήν. νῦν δὲ crepeo-
et sepse et ea quibus esset interpositum conligaret. sed eum soli-

εἰδῆ γὰρ αὐτὸν προεῆκεν εἶναι. τὰ δὲ «τερεὰ μία μὲν οὐ-
ditas mundo quaereretur, solida autem. omnia uno medio

δέποτε δύο δὲ ἀεὶ μεεότητες εὐυναρμόττουειν᾽ οὕτω δὴ πυρός
numquam duobus semper copulentur, Ita contigit ut inter

τε kai γῆς ὕδωρ ἀέρα τε ὁ θεὸς ἐν μέεῳ θεὶς καὶ πρὸς ἄλ-
ignem atque terram aquam deus animamque poneret eaque inter

ληλα Γκαθ᾽ ὅςον ἣν δυνατόν] ἀνὰ τὸν αὐτὸν λόγον ἀπεργαςάμενος,
86 conpararet et pro portione coniungeret,

ὅτι περ πῦρ πρὸς ἀέρα τοῦτο ἀέρα πρὸς ὕδωρ, καὶ ὅτι
ut quem ad modum ignis animae sic anima aquae, quodque

1 bant ex funt A deuineta ex deruncta 29 et ut wid A deruneta Vtbm
fuerunt P fuerant c; Lambin, Orellius tbm; cf Lebreton *études sur la
langue et la. grammaire de Cicéron? (Paris. 1901) 2055 4 defectum signaua,
quem. ita fere explendum scripsi mus. Rhen. ταῖν 735 altitudinis (wel crassitudinis,
cf p. 138,5), nihil amplius esset, de oratione comparans p. 165,4; altitudinis,
plus uno medio non esset Schichius relat. syll. philol. Berol. xxvi 394. profundi-
tatis «el altitudinis ante esset ?ntereidisse putawit H. Stephanus, sed id abiecto
enim ewm M correcto et tbm; alii ex requisitum effecerunt improbabilia, eui tbm
I

erucem praefixerwnt 5 sepse scripsi fe ipfe AVB οὐ L «e Mtbm. SEPSE ta
correctum. est. àn codice de re p. τι 8,12; eiusdem wocis uestigia supersunt ibid.
1 25,27 (ef m) et 26,28 (cf t); ef Seneca epist. 108,32, «bi libri sese. minus

certa. |wne omitto 6ss Augustinus de ciu. Dei viu 11 med. deinde illa
duo media, quibus interpositis sibimet haec extrema copularentur, aquam dicit
(in Timaeo Plato, ef ad p.165,83) et aerem. dem ibid. 15 ex. .... illa ratio Pla-

tonis, qua elementa quattuor proportione contexit atque ordinat, ita duobus
extremis, igni mobilissimo et terrae inmobili, media duo, aerem et aquam,
interserens, ut quanto est aer aquis et aere ignis tanto et aquae superiores
sint terris ... idem ibid. xxu 11 7n. magistro Platone didicerunt mundi duo cor-

pora maxima atque postrema duobus mediis, aere scilicet et aqua, esse copu-

lata atque coniuncta. bid. sub finem si ita est elementorum ordo dispositus
ut secundum Platonem duobus mediis id est aere et aqua duo extrema id est

. . . -—- T *

ignis et terra iungantur 8 qua pr 5 eamque 4 —q. V eaq; 5
eaque ita inter cond$eerem, mis? obstarent Graeca 9 conpara«r& [t wel
potius 6] B proportione ibm wt p. 165,9 10 aequabilitatem orationis qui

putat codicum witio esse turbatam, ei post animae wel aquae dnserendwm est com-
pararetur; mhi Cicero neglegenter seripsisse widetwr wel potius Platonicam ora-
tionem imperfecte esse imitatus

33 B

15

ihc-

TIMAEVS 5,15—171 161

ἀὴρ πρὸς ὕδωρ ὕδωρ πρὸς τῆν, ςυνέδηςεν
anima aquae id aqua terrae pro portione redderet ; qua ex 1
xai cuvecrficaro οὐρανὸν ὁρατὸν καὶ ἁπτόν. ΡΠ ΜΝ

coniunctione caelum dta aptum est αὐ sub aspectum et tactum 9

2C καὶ διὰ ταῦτα ἔκ T€ δὴ τούτων τοιούτων καὶ τὸν ἀριθμὸν
cadat. itaque et ob eam causam et ex is rebus ΠΕΠΙΘΙῸ quat- 3

τεττάρων τὸ τοῦ κόσμου εὦὧμα ἐγεννήθη δι᾿ ἀναλο γίας ὁμολογῆκαν,
tuor mundi est corpus. effectum, ea constrictum eonparatione "

φιλίαν T€ ἔεχεν ἐκ τούτων.
ua dixi: ex quo 1056 se concordi uadam amicitia et caritate
3

ων

ὥςτε εἰς ταὐτὸν αὑτῷ υνελθὸν ἄλυτον ὑπό του ἄλλου πλὴν ὑπὸ
conpleetitur atque ita apte cohaeret ut dissolui nullo modo queat 8

TOÜ cuvbrjcavroc τενέεθαι. Τῶν δὲ δὴ τεττάρων
16 nisi ab eodem a quo est conligatus. Earum autem quattuor rerum ;

ἕν ὅλον ἕκαςτον εἴληφεν. n τοῦ KÓCUOU εὐεςταεις.
quas supra dixi 516 m omni mundo partes omnes conlocatae sunt, 8

ἐκ γὰρ πυρὸς παντὸς ὕδατός τε καὶ ἀέρος καὶ γῆς ςυνέετηςεν αὐτὸν ὁ cuvictác,
ut nulla pars huiusce generis excederet extra atque ut in Εν 9

D uépoc οὐδὲν οὐδενὸς οὐδὲ δύναμιν ἔξωθεν ὑπολιπών, τάδε διανοηθείς,
uniuerso inessent genera illa uniuersa; id ob eas eausas, :0

πρῶτον μὲν ἵνα ὅλον ὅτι ᾿“μάλιετα ζῷον τέλεον ἐκ « τελέων τῶν μερῶν εἴη,
primum üt mundus animans ; posset ex perfectis partibus esse per- i

E πρὸς δὲ τούτοις ἕν, ἅτε οὐχ ὑπολελειμμένων ἐξ ὧν ἄλλο
fectus, deinde ut unus esset, nulla parte ande alter gigneretur 12

τοιοῦτον | γένοιτ᾽ ἄν. ἔτι δὲ ἵνα ἀγήρων. καὶ ἄνοςον iJ],
relicta, postremo ne qui morbus eum posset: aut senectus i;

Γκατανοῶν. ὡς! CUCTÓTU) cuam . θερ-
1τ adtingere; omnis enim eoagmentatio corporis uel i

μὰ καὶ ψυχρὰ καὶ πάνθ᾽ óca δυνάμεις, ἰεχυρὰς ἔχει περιιετά-
ealoris ἢ — uel frigoris 116] aliqua inpulsione uehementi 15

1 aque| ex aq| V ὕδωρ τοῦτο (δ᾽) ὕδωρ dett et pars codicum. Procli

pro portione wide p. 165,9 1.2 Seruius Danielis in Aen. 1v 482 ergo
bene 'aptum', conligatum: Cicero in Timaeo *qua... aptum est? id est constric-
tum et conplexum 3 nf B hif AV 4 effectum etea, et add V
6 του ἄλλου AP τῶν ἄλλων FY alü 9 huiusce] ullius Valla, sed
hoece genus dicit wniuersa elementa, quae noluit ut. Plato iterum enumerare; cf
p. 48, 15. quod statim eadem appellat genera, cf p.53,4 exeideret. V, corr
seed. AB 10 ab pr B 11 posset Lambinus pofht AVB

12 ἅτε om A alt L altera AVB 13 nequi| ex neq; B eum
ex tum A, er tunc B tü pr V posset Lambinus pofht AVB 14 συστάτῳ

Pr ξυνιστὰς τῷ P, e corr A, Philoponus -τᾶ τῷ PF τᾶν vo Y coagmen-
tatio AB coacmene V 14.15 corporis uel calore uel frigore uel Ven τι
c. ui caloris uel frigoris uel Halmio suadente tb c. uel c. uel fr. ui uel m c. uel
c. ui uel fr. uel Klotzius, quod praetuli, quia paulo saepius in talibus priori

to

-

τ

T

μ᾿
τῷ

168 TIMAEVS 5,17—6,17

μενα ἔξωθεν xai προςπίπτοντα ἀκαίρως λύει καὶ vócouc γῆράς τε ἐπάγοντα
labefaetatur et frangitur et ad

φθίνειν ποιεῖ. διὰ δὴ τὴν αἰτίαν καὶ τὸν λογιεμὸν
morbos senectutemque conpellitur. hane igitur habuit rationem
τόνδε ἕν ὅλον

'effector mundi et molitor deus, üt unum opus totum aí-

ὅλων ἐξ ἁπάντων ᾿πέλεον καὶ ἀγήρων
que perfectum. ex omnibus totis. atque. perfectis absolueret, quod

καὶ ἄνοςον αὐτὸ ἐτεκτήνατο.
omni morbo et senio ) uacaret.

᾿(χῆμα δὲ ἔδωκεν ς αὐτῷ τὸ πρέπον᾽ καὶ τὸ εὐγγενές. τῷ δὲ :
Formam autem ei maxime cognatam et decoram dedit. a quo

τὰ πάντα ἐν αὑτῷ ζῷα περιέχειν μέλλοντι. ζῴῳ πρέπον ἂν
enim animenti omnis reliquas contineri uellet animantes, hune ea

εἴη εχῆμα τὸ περιειληφὸς. ἐν αὑτῷ πάντα ὁπόςα εχήματα- διὸ
forma figurauit qua una omnis formae reliquae concluduntur, et
koi ςφαιροειδές, ἐκ κ μέ-
| globosum est fabricatus, quod σφαιροειδὲς Graeci uocant, ^ cuius
cou πάντῃ πρὸς τὰς τελευτὰς ícov ἀπέχον. κυκλοτερὲς αὐτὸ
omnis extremitas paribus a a medio radiis adtingitur, idque ita. tor-
ἐτορνεύςεατο, πάντων τελεώτατον

nauit ut nihil efficere posset rotundius, nihil asperitatis ut haberet

2 nihil offensionis, TE incisum angulis m anfractibus, nihil eminens

quam. posteriori membro addi widebam quod. in utroque ualeret; quamquam non
potest mou ambiguum esse iudiciwm. uim caloris et frigoris dicit Tusc. τ 20,45

v 26,74 de off. x1 4,18 15 περιιστάναι AP
1 λύπος P, e corr A 2 morxb; [1] 5 habuit rationem ef p. 162,10
3 mohtor ex —tur A ἕν APY ἕνα FPr Simplicius 4 ἐξ ὅλ. ἁ.
Pr aliique omnibus et totis tbm 5 αὐτὸ AP αὐτὸν FY Philoponus
Philo 6 ei seripsi mus. Ihen. vix 91s et ΜΚ} maxime respondet arti-
culo, cf ». 110,2 cognatà,. decora, ? éntercolumnio add ,. et maxime V

Τί reliquaf F οὐ Ltbm; sed feminino genere Cicero utitur non solum eum de
bestiis loquitur sed etiam homines et bestias comprehendens in wnwm de fim. 1v 11,28
8 omí Ltibm; forma rehqua AB, corr «οἱϑ —: V; concludi« tur A4 con-
cluditur ; nde a d 2n ras (prima fwit d) B. in archetypo apparet forma reliqua
seriptum. fuisse propter omnis wocem. ambiguam, relictum autem. concluduntur
9 globosum uaria lectio a Valla commemorata , Orellius globofuf A V5

fpero 1def corr fpero,. det B (pero 1d-e&- corr -»1d«e* A fpero 1de V 11 posset
Klotzius pofht 4 VB. effici possit dett Ven 1480 11— p.169,1 nihil asperitatis

. laeunosum Sehwuetzio ab interpolatore adiecta esse wisa sunt ex i de nat. d. 18,41,
idem DBriegerus iudicawit. progr. Posnan. 1813,18. illa. de wniwerso posita nescio
quid inepti habere promuntians; quibus eiectis orationem. hiare mon sine causa
seripsit Orellius, cf Friesius mus. Rhen. viv 5695s 12 incisum Lambinus (ef
de mat. d. 11 18 AT) mclufum AV B; incisum angulis yeyoriouzvov ( Proclus p. 163
B) nihil «nte eminens del Driegerus I. d. corr wupta orationis aequabilitate,
qua cum angulis comparantur anfractus quasi simus eminef pr B

18

38 C

38 D

19
34 A

TIMAEVS 6,17—19 169

ὁμοιότατόν T€ αὐτὸ ἑαυτῷ cCynudcTUV, νομί-
nihil lacunosum — omnesque. partes simillimae omnium, quod
cac luupiu! κάλλιον ὅμοιον ἀνομοίου. λεῖον Em δὴ κύκλῳ
eius iudicio praestabat dissimilitudini similitudo. | omni autem totam
πᾶν ἔξωθεν αὐτὸ ᾿ἀπηκριβοῦτο πολλῶν χάριν. ὀμμάτων τε γὰρ
figuram mundi leuitate circumdedit. nec enim oculis
ἐπεδεῖτο οὐδέν. ὁρατὸν γὰρ οὐδὲν ὑπελείπετο ἔξωθεν,
egebat, quia nihil extra quod cerni posset relictum erat,
οὐδ᾽ ἀκοῆς, οὐδὲ γὰρ ἀκουςτόν, πνεῦμά τε οὐκ ἦν πε-

nec auribus, quia ne quod audiretur quidem, neque erant anima

piecróc δεόμενον ἀναπνοῆς, οὐδ᾽ αὖ τι-
cireumfusa extrema mundi, ut respirationem requir eret; nec uero

voc ἐπιδεὲς ἦν ὀργάνου cxeiv, ὦ τὴν μὲν εἰς ἑαυτὸ τροφὴν δέξοιτο τὴν δὲ

desiderabat aut alimenta corporis aut de-

πρότερον ἐξικμαςμένην ἀποπέμψοι πάλιν" ἀπήει “ τε γὰρ οὐδὲν

tractionem confecti et consumpti cibi: neque enim ulla decessio
οὐδὲ προςήειν αὐτῷ ποθεν, οὐδὲ γὰρ ἣν᾽ αὐτὸ γὰρ ἑαυτῷ

fieri poterat neque accessio, nec uero erat unde; Maque se ipse

τροφὴν τὴν ἑαυτοῦ φθίειν παρέχον καὶ πάντα ἐν ἑαυτῷ καὶ ὑφ᾽ ἑαυτοῦ
consumptione et senio alebat sui, cum ipse per se et a se et pa-
Tücxov kai δρῶν Γἐκ τέχνης] γέγονεν: ἡ γήςατο γὰρ αὐτὸ ὁ ευνθεὶς

teretur et faceret omnia; sic enim ratus est ille qui ista

αὔταρκες i ὃν ἄμεινον écec8at μᾶλλον ἢ προςδεὲς ἄλλων.
iunexit et condidit ipsum se contentum. esse mundum neque egere

χειρῶν δέ: αἷς οὔτε λαβεῖν οὔτε αὖ τινα ἀμύναςθαι χρεία τις ἦν, μά-

altero. ifaque ei nec manus adfixit, quoniam nec capiendum quie-
τὴν οὐκ ὥετο δεῖν αὐτῶ mpocámTElv, οὐδὲ ποδῶν οὐδὲ ὅλως τῆς περὶ τὴν
quam erat nee repellendum, nec pedes aut aliqua membra qui-

1 laconofum pr V simillumas Perionius tbm, sed simillimae ferr?
potest post interposita illa p. 168,11 — 4.1, wt haec adiungantur quasi scripserit
nihil asperitatis ut esset, quae ratio si ?lla absint multo minus sit probabilis

2 difmihtudimf AB «οὐ V omnia V Omnia A oma B 4 quo V
ὑπελείπετο F'PYPr Stobaeus, ex ὑπελειπτὸ Α 5 quia ne^ AB 6 extrema
dett Asc 1 externa AVB 8 confüpticibi - Neque, c posterior in ras, 1

quae sequitur red, punctum add A confumptio “ΤΟΙ; neq; (5| add) V confump-
C1b17

tione que E 9 post ipfe add üne| V 10 ipfepfe, prior e er 1 AB et
pr ut wid V 19 &|condidit &condidit ft pr B 13 quidquam pr V
quipquà B 14 alia dett Rom tbm, sed aliqua uerissimum est et ad. Plato-

nicum οὐδὲ ὅλως accommodatum; quem wsum saepe infestant docti; cf p. 19,5 de
inu.1 5,119 ex iracundia .. aut ex aliqua causa earum qua impulsum aliquem
id fecisse dicet, epist. x1 1,3 Rhodum aut aliquo terrarum, Caesar b. Gall. v1 16,5
in furto aut latrocinio aut aliqua noxia, thes. 1. L. 1 1609,42

τῷ

-

10

13

1

2

3

4

5

110 TIMAEVS 6,19—20

βάειν ὑπηρεείας. κίνηςειν γὰρ ἀπένειμεν αὐτῷ τὴν
bus ingressum corporis sustineret. motum enim dedit caelo — eum
τοῦ «εώὠματος οἰκείαν, τῶν ἑπτὰ τὴν περὶ νοῦν καὶ φρό-
qui figurae eius esset aptissumus, qui unus ex septem motibus
vrcv μάλιετα o0cav* διὸ δὴ κατὰ ταὐτὰ ἐν τῷ

mentem atque intellegentiam cileret maxime; itaque una conuersione

αὐτῷ καὶ ἐν ἑαυτῷ περιαγαγὼν αὐτὸ ἐποίηςε κύκλῳ κινεῖεθαι crpeqóuevov,
atque eadem ipse eireum se torquetur et uertitur;

τὰς δὲ ἕξ ómácac κινήςεις ἀφεῖλεν καὶ ἀπλανὲς ἀπηργάςατο
sex autem reliquos motus ab eo separauit itaque ab ommi erra-

Γἐκείνων". ἐπὶ δὲ τὴν περίοδον ταύτην ἅτ᾽ οὐδὲν ποδῶν

e tione eum liberauit. ^ad hanc igitur conuersionem, ^ quae pedibus

9

10

11

12

13

δέον ἀςκελὲς καὶ ἄπουν αὐτὸ ἐγέννηςεν. Οὗτος δὴ
τ οὐ gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit. | Haec deus :

πᾶς ὄντος ἀεὶ λογιεμὸς θεοῦ περὶ τὸν ποτὲ ἐςόμενον θεὸν λογιςεθεὶς λεῖον
4.15 s qui erat de aliquando futuro deo cogitans leuem

καὶ ὁμαλὸν πανταχῆ τε ἐκ uécou ícov
illum effecit et undique aequabilem et ἃ medio ad summum parem

καὶ ὅλον καὶ τέλεον ἐκ τελέων ςωμάτων εὧμα ἐποίηςεν.
et perfectum | atque absolutum ex | absolutis atque perfectis.

ψυχὴν δὲ εἰς τὸ uécov αὐτοῦ θεὶς διὰ παντός τε ἔτεινεν
animum autem ut in eo medio conlocauit ita per totum te-

koi ἔτι ἔξωθεν τὸ cU αὐτῇ περιεκάλυψεν,
tendit; ^ deinde eum cireumdedit corpore et uestiuit extrinsecus

xai κύκλῳ δὴ κύκλον «τρεφόμενον οὐρανὸν ἕνα μόνον ἔρημον κατέετηςεν, δι dpe-
caeloque soliuago uolubili et in orbem ineitato conplexus est, quod

1 ingressus corporis H. Stephamus p.5 (sed ut - corpus mallet cum Ma-
"utio, quod scripsit Lambinus) ingreffü corpon( L - corpore AVB; ef de

nat. d. τὰ 39,101 aer ... uolatus alitum sustinet 2 figure da pb
— esset Orelliws figuratuf fit. B figurastuffit [ft n] A figurahtfit sic fere, lineolae

supra i in ras; fuerit. primitus rant), corrector woluerit figura sib V
4.qui*, wid aliquando corr fuisse que A qvi| ewm ras ex ql B moxtibuf
[n] .4 montib; V 3 creret, ci ?» ras ir wel mm litt (g fwisse nom potest)

g e x*c*x*e - *
A coier& V ecerat B 1itautiq- V itàque A 5 ab«ommerratione

ex abhomun ratione nés quod wirgula supra m incerta, corr ft pr V abommj
ratione, J ex e A abomnm τ B 8 18 qui semper erat c? Manutius is semper
qui erat οἱ Orellius deeo A 9 effecit ex ἴθ. FP ethat. B, ὁ in
ras ex g ut wid A ethgit V parex, e ex parte in ras [8], fuerit parte A

10. 11 ób/folutum- atq. perfeetit; animu (; add) V 12 ueftimt, puncta

qui posuit corrupta opinor putabat xu V 13 post lohuago add ἃ Atbm
dubito quam. recte, δὲ quidem non tria membra, widentur esse sed duo; ef Ma-
dwuigius opusce. 1 338

21

4C

TIMAEVS 6,20—7,21 TOM

τὴν δὲ αὐτὸν αὑτῷ δυνάμενον ευγγίγνεεθαι καὶ οὐδενὸς ἑτέρου
secum ipsum propter uirtutem facile esse posset ^ nec desideraret

mpocbeópevov, γνώριμον δὲ καὶ φίλον ἱκανῶς αὐτὸν αὑτῷ. διὰ πάντα δὴ
alterum, satis sibi ipsum notum et familiare. 510
ταῦτα ED θεὸν αὐτὸν ἐγεννήςατο.

'deus ille aeternus! hunc perfecte! beatum deum procreauit.

Τὴν δὲ δὴ ψυχὴν οὐχ ὡς νῦν ὑςτέραν ἐπιχειροῦμεν λέγειν οὕτως ἐμηχανή-
Sed animum haud. ita at modo locuti. sumus tum denique cum
caro kai ὁ θεὸς γεωτέραν᾽ οὐ γὰρ ἂν ᾿ἄρχεεθαι πρεςβύτερον. ὑπὸ
corpus el effecisset inchoauit: neque enim esset rectum minori
νεωτέρου Γςυνέρξας! εἴαςεν᾽ ἀλλά πως ἡμεῖς πολὺ μετέχοντες τοῦ προετυχόντος
parere maiorem; sed. nos multa ineonsiderate ac temere dici-
T€ καὶ εἰκῇ ταύτῃ πῃ καὶ λέ: [fouev. ὁ j δὲ καὶ τενέςει καὶ ἀρετῆ προτέ-
mus. deus autem et ortu et uirtute anti-
pav καὶ πρεςεβυτέραν ψυχὴν ςώματος ὡς δεςπότιν καὶ ἄρξουςαν
quiorem genuit animum eumque ut dominum atque imperantem
ἀρξομένου εὐνεςτήςατο ἐκ τῶνδέ τε καὶ τοιῷδε

oboedienti praefecit corpori; idque molitus tali quodam est modo.

τρόπῳ. τῆς ἀμερίετου καὶ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἐχούςης
ex ea | materia quae indiuidua est et quae semper unius

οὐείας καὶ τῆς αὖ περὶ τὰ εὠματα Ὑυϊνομένης μεριςτῆς
modi suique similis — et ex ea quae ex x corporibus diuidua gignitur

τρίτον ἐξ ἀμφοῖν ἐν μέεῳ ευνεκεράςατο οὐείας εἶδος, τῆς τε
tertium materiae genus ex duobus in | medium admiscuit, quod

ταὐτοῦ φύεεως [αὖ πέρι] καὶ | τῆς θατέρου, καὶ Γκατὰ ταὐτὰ! ευνέετηςεν
esset eiusdem naturae | et quod alterius, idque interiecit

ἐν μέεῳ τοῦ τε ἀμεροῦς αὐτῶν καὶ τοῦ κατὰ τὰ curo μεριετοῦ-
inter indiuiduum atque id quod diuiduum esset in cor-

1 proptuirtute facile in ras ft pr A pofht AB, corr «et V
3 pfecte deu beatu deu F 4 audita pr B 6 parare pr V 9 pfe-

e«t ex he AV, item sed prae B corpori om V qddam ex qdde V

10. 12 Cicero *quum identidem? (cf p. 116,8. 10) “οὐσίαν materiam reddiderit,
dici non potest quantum ab omni Platonicae philosophiae indole et argumento
aberraverit': ita Hermannus p. 16; quod incommodum. inde natum apparet quod
Cieero ut solet in re dubia, ne quid sua culpa turbaretur, quam mazime potuit
se ad. Platonem applieuit, qui illo ipso uocabulo non sine ambiguitate utitur; in
Acad. 1 autem p. 48,4 quod materiam eam uocat quam in. Timaeo alterius naturam,
inde de hoc loco mihil efficiendum, quo aedificator mundi etiam ea natura, quae
semper eadem est, tamquam materia utitur. cf quae adseripsi ad Acad. 1v p. 134,14

&
11 fed AB, corr let V Sed F quae in c. Lambinus tbm ft recte, cf τι. 14,
sed ex pro κατὰ etiam p. 119.18 18 αὖ περι del Stallbauwmius (ef τι. 11), quod

nec Cicero wid legisse nec Sextus adu. math. 1 301, testantur multi int Jeeit,
J in ras ex g B 14 τὰ B.an V, corr ad, A

E

12

14

1

t5

σι

-1

OC

10

11

μ᾿
to

tera cum ex tribus effecisse. unum ddi ipsum in ea quae decuit

mpocfjkev διένειμεν. ἑκάετην δὲ ἔκ τε ταὐτοῦ καὶ θατέρου καὶ
membra partitus est. lam partis singulas ex eodem et. ex altero et

τῆς οὐείας μεμειγμένην. ἤρχετο δὲ διαιρεῖν ὧδε. utav ἀφεῖλεν τὸ

j ex materia temperauit. fuit autem talis illa par titio. unam principio

πρῶτον ἀπὸ παντὸς μοῖραν, μετὰ 6 ταύτην ἀφήρει διπλαείαν. ταύτης,
partem. detr axit. ex toto, secundam autem primae partis duplam,

τὴν δ᾽ αὖ τρίτην “ἡμιολίαν μὲν τῆς δευτέρας τριπλαείαν δὲ
deinde tertiam, quae esset secunda sesquealtera, prima [de]
τῆς πρώτης; τετάρτην δὲ τῆς δευτέρας. διπλῆν, πέιιπτην
tripla, deinde quartam quae secundae dupla esset, quintam
δὲ τριπλῆν τῆς pite, τὴν δ᾽ ἕκτην τῆς πρώτης ὀκταπλαείαν, €- ;
inde quae tertiae tripla, — tum sextam octoplam primae, pos-

βδόμην δὲ ἑπτακαιεικοειπλαείαν τῆς πρώτης.
tremo septimam. quae septem et uiginti partibus antecederet primae.

μετὰ δὲ ταῦτα εὐνεπληροῦτο τά τε διπλάεια καὶ τριπλάεια διαετήματα

deinde instituit dupla et tripla interualla explere

1 (umphiffet 1nuna |, hffet 1inuna 2» ras V 2 naturaila pr V ui
Perionius uel AVB; fuerit uei eadem cf p. 116,1 s 180,9 3 copulatiomf
corr »ne y ahenamque pmifeenf 4 ahenáq. perm- [ ] V ahenà pm-
: ᾳ:
DB; quae Orellius 4 effecf[l& ex «hic» VB 5 1àm rec V δὲ

τούτων ἔκ I Plutarchus τ ἀπὸ τοῦ παντὸς € corr Α tota pr B
fecunda V, corr à A 8 fecunda V, corr «e ABtbm, item prima V, corr
i oABtbm ft recte; sed dn consentiente memoria librorum. utrobique casum. rec-
tum. reliqui praesertim inwitante sesquealterius wocabuli natura hque altera

corr feque e A4, fique- V fefqvaltera, efqv 2» res D sesquialtera Zom tbm.
primitiuam scripturam que hic et. p. 118,1. 8.9 restituere non dubitaueram collatis
his exemplis: sesqueopus Plauti capt. 135 wetus aliique, sesqueulixe libri Nonian
in satirae Varronianae titulo eonstanter, sesqueoctauus ef sesquetertius ἄγη
Parisinus 11 24. p. 68,2 Μοὶ)... sesquealtera Florentinus Apwleii apol. 89 p. 99,3
H., sesquemodii C?c. accus. ix 92,215. Lagomarsiniant 42. (optimus) et 29; nam
etiam dn his, quorum alterum membrum a consona. incipit, sesque seribi potuit
non sesqui, im ?is praesertim quae mon essent usu trita (cf Gell. xviux 14). mune
cf Skutschius ann. philol. suypl. xxvii 88 8. 9 tetropla corr ««tr]pla A, tetrjpla
sie rec V. »*trjpla [de wel do] 1 i» ras ex o B. de anticipatum puto ex deinde

10 imndeq; corr 99; 4, «αἱ V 7 b oetoplam Atbm primei-

poftremo, «p» er οἴ. V 12 dupla., a aperta ex e ut wid Bb

179 TIMAEVS 7,21—23
καὶ τρία λαβὼν αὐτὰ ὄντα ςυνεκεράςατο εἰς μίαν πώντα ἰδέαν, ᾿
pore; | ea eum tria. sumpsisset in unam speciem. temperauit, 22 ἢ
τὴν θατέρου φύειν δύςμεικτον οὖςαν εἰς ταὐτὸν |
naturamque illam quam alterius diximus τ] eum eadem coniunexit |
ευναρμόττων βίᾳ" μειγνὺς δὲ μετὰ τῆς οὐείας |
3 fugientem et eius copulationis: alienam; quae permiscens cum ma- |
καὶ ἐκ τριῶν ποιηςάμενος ἕν πάλιν ὅλον τοῦτο μοίρας Oócac 35 ἢ

TIMAEVS 1,23—24 113

μοίρας ἔτι ἐκεῖθεν ἀποτέμνων καὶ τιθεὶς εἰς τὸ μεταξὺ τούτων,
partis. rursus ex toto desicans; quas in interuallis ita locabat

ὥςτε ἐν ἑκάετῳ διαςτήματι δύο εἶναι μεςότητας,
ut in singulis essent bia media — uix enim audeo dicere me-

dietates, quas Graeci μεσότητας appellant, sed quasi ita dixerim in-

τὴν μὲν ταὐτῷ μέρει
tellegatur, erit enim planius —, earum alteram eadem parte

τῶν ἄκρων. αὐτῶν ὑπερέχουςαν καὶ ὑπερεχομένην
praestantem extremis eademque superatam | eadem partem praestant

τὴν δὲ ícu μὲν κατ᾽ ἀριθμὸν ὑπερέχου-
in extremis eademque superatam| alteram pari numero praestantem

cav ἴεῳ δὲ ὑπερεχομένην. ἡμιολίων δὲ διαςτάςειων καὶ
extremis parique. superatam. sesquealteris autem interuallis οἱ

ἐπιτρίτων. καὶ ᾿ἐπογδόων γενομένων ἐκ τούτων τῶν δεεμῶν
sesquetertiis et sesqueoetauis sumptis ex his conligationibus

ἐν ταῖς πρόεθεν διαςτάςεσιν τι τοῦ ἐπογδόου διαςτήματι τὰ ἐπίτριτα πάντα

in primis interuallis sesqueoctaui interuallo ^ sesquetertia omnia
ευνεπληροῦτο, λείπων αὐτῶν ἑκάετου μόριον, ' — πῆςξ
explebat, eum partieulam singulorum relinqueret ; elus

τοῦ μορίου ταύτης biacráceuc λειφθείςης ἀριθμοῦ πρὸς ἀριθμὸν ἐχούεης τοὺς
autem particulae interuallo relieto — habebat mwmerus ad numerum

1 deheanl corr eflec AV Btbin, wide Solnsenum "Studien zur lat. Laut-
geschichte? 130 n. 1 in Muwellero auctore (coni. Twll. 9) add t 2 1n om
V 3 mefotetaf AVB 4 alterum altera V alteram sic A (ef p. 110,12)

E

5 edemq- ex 1demq- V. 5.6 luperatam:eadem partem preltant inex-
tremif. ea demq. fuperatà- dlterà (puncta add, e ex e, à ex a) V fuperatà ea-
dem partem pr:zf|taN in extremif eademq; fuperata. alterà (puncta add, eadem

. fuperata //nea del) B. 5—'* fuperata; Alteraparinume ropreftanteextremif

inde ab A^ praeter yme. in ras, cuius amplitudo accuratissime congruit cum eo spatio
quod in praecedentibus efficitur illis (u. 4. 5) eadem parte praeltante extremi; 7n
mg inferiore ras Lv fere litt, in euius initio haec agnoscebam e .. dem p, in exitu
1{ A, cudzus librarius scilicet eadem ante oculos habuerat quae primo fuerunt in VB
sed ὦ secundo praestant ad tertiwm delapsus quae media erant omiserat

? fefq;altenf corr fefqvaltenf AB Sefqualt-, u én ras Vtbm; cf p. 112,8

1 v1
8 felque tertif corr fefquj terti A [fefquitertui V Wee Btbm; cf p. 112,8

[ο[α;οοῦκαι B fef αὐ οοὔς» ex fi q; — uel bic α; 5A [εἴ κού. ex hieq;oct Vtbm ;
ef p. 112,8 sumptis fere consumptis; ortis wel natis Hermannus p. 81

9 ixprimif ez 1pr— A fefq;octaui eorr feq A fefd; —- B Sefíqui|- V;
cf p.112,8. sesquioctauo dett Ven τι tbm, sed illud et Graeco exemplari defen-
ditur nec est alienum a, sermone Latino fefque tertia corr «quj- Α΄ fef-
quitertia V fef q;te corr fef qvit- B; cf s Ir 10 τῆς δὲ Y, e eorr A

11 «x relicto [a6] 4 adreliqu 7, adrelieto V. ad anticipatum wid eo tempore,

quo illa numerus ad nondwm ntercidissent. haec add dett Valla

τῷ

μι

το

Ox

1

114 TIMAEVS 7,24—95

ὅρους
eandem pro portione conparationem. in extremis quam habent

ἕξ καὶ πεντήκοντα καὶ διακοςίων πρὸς τρία » καὶ τετταράκοντα καὶ διακόεια.

ducenta quinquaginta | VI cum ducentis quadraginta tribus.

kai δὴ καὶ τὸ μειχθέν, ἐξ οὗ ταῦτα κατέτεμνεν, οὕτως ἤδη. πᾶν
atque ita permixtum illud, ex quo haee secuit, iam omne con-
κατανηλώκει. ταύτην οὖν τὴν εὐςεταςειν πᾶςαν διπλῆν κατὰ μῆ-

sumpserat. hanc igitur omnem coniunctionem duplicem in lon-

KOC cyícoc, uécnv πρὸς uécnv ἑκατέραν ἀλλήλαις οἷον xei προςβαλὼν
gitudinem diffidit mediamque aecommodans ad mediam quasi de-

κατέκαμψεν εἰς κύκλον. εὐνάψας αὑταῖς τε καὶ ἀλλήλαις.
cusault, deinde in orbem intorsit, αὐ et ipsae secum et inter se,
ἐν τῷ καταντικρὺ τῆς προεβολῆς. xai τῇ κατὰ

ex eommissura qua e regione essent, jungerentur, eoque motu,

ταὐτὰ ἐν ταὐτῷ περιαγομένῃ κινήςει πέ-

culus orbis semper in eodem erat eodemque. modo ciebatur, un-

ριξ αὐτὰς ἔλαβεν. καὶ τὸν μὲν ἔξω

dique. est eas cireumplexus. atque ita cum alterum esset exte-
τὸν δ᾽ ἐντὸς ἐποιεῖτο TUV κύκλων. τὴν Huév οὖν ἔξω

rorem — alterum interiorem. — amplexus orbem, illum

vnm
1 eandem pportione con parationem 15 ea«dem proportione* conparatuxx»
ex eandem proportionem conparationem 4 eandem pportione Lb eandem p|por-

v - . .
taonem conparationem V eandem proportionem conparationemque dett Valla tm.
cf p. 165,9 2 νι L «νι: add Π' (om AV seil. τὰ ante cü) σι Ὁ; hie erasum, suo
loco add. (anticipatum inducente ft similitudine numerorum rx et u1) 5 8 ge-

US E Lu DTE ἐς r ^ UMS 5 5
cuit iam A/d fequi etiam [|'] 4 fequi&iaà V. fequi &iam (le tenuioribus Utteris
add pr) D secuerat iam (wel secabat 1am) ei Perionius omne corr --8 AT

. - a * " . .
omnem AVB 5 mediaeque dett. Valla tbii medie qh L; ego malwi ad Zn-

serere propter Graeco; ef p. 1315,14 decufauit Vtbm, sed per wnwum s seribitur
paene constanter licet non uere ( Mart. Cap. x 85 τι 208 vir 823 Apic. vir 265, de
Vitruuio et gromaticis cf indices Nohli et Bursiani), decusis quoque non nwum-
quam (Varr. de 1. L. v 1710 bis, ibid. xx 81, ef. Marz ad Lucil. 1158), item
besis besalis semper (cf thes. 1. L. x1 1981. 1933), tresis (Pers. 5,06 ef. Varro de
l. L. ix 81) uigesis (Martial. xii 16,1) centusis (Pers. 5,191. F'est. p. 237,19 M.
cf Gell. xv 19,2), quae pleraque spernwntur αὖ editoribus 6 εἰς κύκλον Y,
cum yo. mg Α εἰς ἕν xóxio AF Pr 1 commiffuxra [|a wt wid| 44 commal-

[τὰ B qua e, 516 dispestum V. quae A q corr q e B. quae e regione esset
dett Valla ibm, quod primum nec ad uerba Platonis quadrat nec ad sententiam,
qui eam dicit προσβολὴν qua inter se commitiantur eoniunctiones nondum n
orbem inioriae, non eam qua deinde iungantur; twm ex commissura quid 2n ista
oratione sibi uelit aegre dicas et wideatur paene ea commissura flagitari. — qui
serupuli remouentur iis quae poswi, in quibus ex commissura aptum. widetur ad
rem, quoniam ex illa priore scilicet commissura coniunctiones torquentur donec eo
perueniant ubi e regione sint (curuauitque in orbes quoad coirent inter se ca-
a
pita. Chaleidius) 8 ταὐτὰ καὶ ἐν Y e,dem V 10 defectum sup-
plewit. Manutius. cum alterum fecisset (7Jhoc cwm Valla) exteriorem interiorem
alterum (sie Lambinus) amplexus (wel ambitus, casw secundo) orbem Orellius

96 C

2

TIMAEVS 7,25—8,26 175

ΓφορὰνΊ] ἐπεφήμιςεν εἶναι τῆς ταὐτοῦ φύςεως, τὴν δ᾽ ἐντὸς τῆς θατέρου.
eiusdem naturae, hune alterius notauit.

τὴν μὲν δὴ ταὐτοῦ κατὰ πλευρὰν ἐπὶ δεξιὰ περιήγαγεν;

eamque quae erat eiusdem — detorsit a latere in dexteram partem,
τὴν δὲ θατέρου κατὰ διάμετρον ἐπ᾽ ἀριςτερά.
hanc autem citimam - mediana linea direxit ad laeuam.

κράτος δ᾽ ἔδωκεν τῇ ταὐτοῦ καὶ à ὁμοίου περιφορᾷ, μίαν γὰρ αὐτὴν ἄεχιςτον

sed prineipatum | dedit superiori, quam solam indiuiduam

etacev * τὴν δ᾽ ἐντὸς cyicac ἑξαχῇ 713

reliquit; interiorem autem cum in sex partis 'caeli! diuisisset,

ἑπτὰ κύκλους üvicouc κατὰ τὴν τοῦ διπλαείου καὶ τριπλαείου διάεταειν ἑκά-
septem orbis disparis duplo et triplo interuallo

«τὴν, τοὐεῶν ἑκατέρων τριῶν. κατὰ τἀναντία μὲν ἀλλήλοις προτέταξεν ἰέναι
moueri iussit contrariis. nter | se cur-

τοὺς κύκλους, τάχει δὲ τρεῖς μὲν ὁμοίως, τοὺς εἰ δέον
sibus. eorum | autem trium fecit pares celeritates, set quat-
τέτταρας ᾿ ἀλλήλοις καὶ τοῖς τριεὶν ἀνομοίως l'év λόγῳ
tuor et inter se dispares et dissimilis trium reliquorum.

δὲ φερομένους. 1

Ἐπεὶ δὲ κατὰ νοῦν τῷ cuvicrávri πᾶςα ἡ τῆς ψυχῆς cócracic - ἐγεγένητο;
Animum igitur quom ille procreator mundi 'deus! ex sua mente

μετὰ τοῦτο πᾶν τὸ cupaoeibéc
et uoluntate genuisset, tum denique | omne ' quod erat concretum

ἐντὸς αὐτῆς ἐτεκταίνετο καὶ
atque corporeum substernebat animo interiusque faciebat ^ atque

uécov uécn ευναγαγὼν προςήρμοττεν. ἡ δ᾽ ἐκ MÉCOU
ita medio medium accommodans copulabat. sie animus a medio

πρὸς τὸν ἔεχατον οὐρανὸν πάντῃ διαπλακεῖςα κύκλῳ τε αὐτὸν ἔξωθεν πε-
profectus extremitatem caeli a suprema regione rotundo ambitu cir-

1 nominauit Mawutius 2—4 eumque qui... hune a. citimum...quem
solum indiuiduum ex Manutii coniectura Lambinus, sed turbawit Cicero eum
illa de notatione quae dicuntur non expresso Platonis φορὰν ad orbem rettulit,
in reliquis rursus Graeca secutus. eamque conuersionem quae Schuetztus, ne hoc
quidem mecessario 3 citjmà à mediana hnea (1 prima red) ex xem (sic) ἃ

ma
mede A ctem ammedianahnmnea V citiem-à-me dian aüne a (puncta add) B citi-
mam a mediana l. Victorius tbm, in quibus a nee certo traditum est nec necessarium

uidetur direxites , it ὧν ras A dixent V 4 [fuperiori ex «or A
5 Platomis uerba σχίσας ἑξαχῇ Cicero perperam. uertit. inductus ft illis οὐσῶν ἕκα-
τέρων τριῶν, quae Plato de interuallis posuit. utcumque id est, quoniam Cice-
ronis culpa turbatum esse apparet, nolui cael delere cwm Manutio tbm
8 paref, ef im ras paulo ampliori A partef V celerntatef, eri 2» ras am
red in witio membranae .A fed V xet i» ras A; &quattuor & B

11 quam V quxe ex quà A quam B 12 omnem V 13 fubtnebat pr B
14 acconodanf V copolabat pr 4 à in ras πὶ litt, fwitne ad A 15 fumma

10

11

13

14

-

τ

Hm

ex

10

11

13

116 TIMAEVS 8,26—27

ρικαλύψαςα αὐτὴ ἐν αὑτῇ ςτρεφομένη θείαν ἀρχὴν ἤρξατο ἀπαύετου καὶ ἔμ-
cumieeit seseque. ipse uersans | diuinum sempiternae sapientisque

qpovoc βίου Τπρὸς τὸν cóumavra xpóvov!. καὶ τὸ μὲν δὴ cü-

uitae induxit exordium. et corpus qui-

μα ὁρατὸν οὐρανοῦ γέγονεν, αὐτὴ δὲ ἀόρατος μὲν

dem. caeli spectabile effectum est; animus autem oculorum effugit
λογιςμοῦ δὲ ueréyouca καὶ ἁρμονίας ψυχὴ

optutum, | est autem 'unus ex omnibus! rationis concentionisque,

τῶν νοητῶν ἀεί re ὄντων
quae ἁρμονία Graece, sempiternarum rerum et sub intellegentiam

ὑπὸ τοῦ dpicrou ἀρίετη γενομένη τῶν
cadentium compos et particeps; | quo nihil est ab optimo et prae-

γεννηθέντων. ἅτε οὖν ἐκ τῆς ταύ-
stantissimo genitore melius procreatum: | quippe qui | ex eadem

τοῦ καὶ τῆς θατέρου φύςεεως ἔκ τε οὐείας τριῶὼν τούτων εὐυγκρα-
iunetus alteraque natura, adiuncta materia, temperatione trium

θεῖςα μοιρῶν καὶ ἀνὰ λόγον Γμεριεθεῖςα kai! cuvóeOeica, αὐτή τε ἀνακυκλουμένη
partium pro portione conpaceta, se lpsa econuersans,

Impóc "m ὅταν οὐείαν ckebacriv féyovróc Ttvoc! ἐφάπτηται καὶ ὅταν
cum materiam mutabilem arripuit et cum

ἀμέριετον, λέγει κινουμένη διὰ πάςης ἑαυτῆς,
rursus indiuiduam. atque simplicem — per quam omnis mouetur dis-

ὅτῳ τ᾽ ἄν τι ταὐτὸν ἢ καὶ ὅτου ἂν ἕτερον,
cernitque ^ quid sit eiusdem generis quid alterius, et cetera
πρὸς ὅτι τε μάλικτα, καὶ ὅπῃ

diiudicat, ^ quid quoique rei sit maxime aptum, | quid quoque loeo

B, quod, quamquam Cicero solet summum locum et talia dicere (summam re-
gionem m wersw de mat. deor. x 44,112), tamen recipere dubitaui, quia etiam
alibi summum pro Ἐαρτοτευ πὲ illatum. widebam | (Lactant. diu. inst. v 4,6, cf 1
5,24 οἱ Cic. de leg. 1 1,229; de sen. 19,69 summum tempus «nus Leidensis, ceteri

supremum)
1 diuinum Hadoardus Orellius nul AVB «nae Ven n 3 aspectabile
H. Stephano auctore (p. 6) Lambinus tbm, cf p.164,1. 14 est om b
TUE
4 concentionisque Janutio auctore Lambinus contentiomíque 4.8 contentionifq-
V 5 armonia AVB imtellegentià er 9a B 6 compof«& [e wel o]
& ex t A, ex cumpoff& B 7.8 eadem..altera cf p.172,2 8 uinctus
dett. (ft M) Valla natura om V 9 compactus Manutio auctore Lam-

binus tbm ; ipfa cwm ras corr «e Atbm xa B ipfo V; et se ipsa quidem possit
ortwm wideri ex sepse male dissoluto (cf p. 166,5), sed fieri potest wt et in hoc et
in conpaeta ipse ?nlerpres similiter peccawerit ac supra, p. 115,2 ss 10 arri-
puit Manutio auctore Lambinus arrpuifet AVB5 11 indiuiduu AV um
B, u tertia corr ἃ AB λέγει AY Pr λέγῃ A e corr, F Plutarchus Stobaeus
λήγει Sosicrates et. Amelius per quam] in se. Manutio auctore Lambinus
per se Orellius tbm ; ego tradita reliqui Tullium. difficilem hunc locum, in. quo
uel Graeci titubarunt, non expediwisse suspicatus et legisse αὐτῆς non ἑαυτῆς
omf A omnef pr V moueuetur (ue etiam inductae ft pr) A

21

37 A

28

37 C ἵνονται βέβαιοι κ καὶ ἀληθεῖς,

TIMAEVS 8,27—28 117i

καὶ ὅπως καὶ ὁπότε ευμβαίνει κατὰ τὰ τιγνόμενά τε πρὸς

aut modo aut tempore contingat, quaeque distinetio sit
ἕκαςτον ékacra eivai Γκαὶ πάεχειν! καὶ πρὸς τὰ κατὰ ταὐτὰ ἔχοντα ἀεί. λόγος
inter ea | quae gignantur et ea quae sint semper eadem. ratio
δὲ ὁ κατὰ ταὐτὸν ἀληθὴς. γυνόμενος περί

autem uera, quae uersatur - in 15 quae sunt semper eadem et in

τε θάτερον. ὃν καὶ περὶ τὸ ταὐτὸν, ἐν τῷ κινουμένῳ ὑφ᾽ αὑτοῦ φερόμενος
is quae mutantur, eum 2» eodem et in altero — mouetur ipsa per

ἄνευ φθόγγου καὶ ἠχῆς, ὅταν μὲν περὶ p αἰεθητὸν γίγνηται
sese X sime uoce οὐ sine ullo sono, cum eandem partem adtingit

καὶ ὁ θατέρου κύκλος ὀρθὸς ὧν
qua sensus cleri potest, «e£ orbis illius generis alterius — inmutatus

εἰς Tücav Fl αὐτοῦ τὴν ψυχὴν διαγγείλῃ, δόξαι καὶ mícreic γί-
et rectus ommi[a] animo | mentique denuntiat, tum opiniones ad-

ὅταν δὲ αὖ περὶ τὸ λογῖιςτι-
sensionesque firmae ueraeque gignuntur; cum autem in illis rebus

κὸν ἢ
uertitur quae manentes semper eadem non sensu gei intellegentia

καὶ ὁ τοῦ ταὐτοῦ κύκλος εὔτροχος ὧν αὐτὰ μηνύςῃ, νοῦς

continentur *

ἐπιςτήμη τε ἐξ ἀνάγκης ἀποτελεῖται" τούτω δὲ ἐν ὦ τῶν ὄντων ἐγγίγνεεθον, ἄν
ποτέ τις αὐτὸ ἄλλο πλὴν ψυχὴν εἴπῃ, πᾶν μᾶλλον ἢ τἀληθὲς ἐρεῖ. 'Qc δὲ κινη-
θὲν αὐτὸ καὶ ζῶν ἐνόηςεν τῶν ἀιδίων θεν γεγονὸς ἄγαλιια ὁ γεννήςας πατήρ.

2 gignuntur B 3 uetera quae 4 ukerag: ex cq,» mg -A- uera V.
uteraq; B uf B hf AV eadem »x|&in, & add 4 4nfBhY
ZV cum] quaeque ex Orelli, coniectura b, sed apparet Tullium instituisse

sllum quidem Platonis westzgta premere, sed. eius orationis membris male dispestis
et iunctis identidem lapswm esse ac ne interpolando quidem potuisse abstinere

in add dett Valla 4. 5 reuoluta addi woluit Manutius, ut esset quod φερό-
μενος redderet 5 cumque ἢ. Stephano (p. 6) auctore Lambinus eandem |]
eam Manutio auctore Lambinus tbm; sed. pronomen idem uidetur etiam p. 159,5.
188,2 praeter necessitatem esse positum, quae neglegentia et in ceteris Ciceronis
libris nonnumquam. agnoscitur, uelut. de nat. d. x 31,105. de déu. x 49,109 Zn. de
re p.15,9 ex. (accedit eodem iam quam eo) et inferiore aetate magis "pererebuit,
uide Haasiwm ad Heisigi? scholas n. 368 6 qua«fenfus [a μὲ wid et [ sed
haee quidem in angustiore spatio ft per coniecturam olim inserta; sed res incerta]

A cieri corr re A leire B et add Perionius (om t), orbisque Ma-
nutio auctore Lambinus ov AY iov FPr Plutarchus Stobaeus
7 omni H. Stephanus p.i omma AVBtbm (αὐτὸ Dammannus αὐτὰ Archerus

Hindus cl w. 10) 8 firmae ueraeque dett Ald (f. atque ἃ. Asc τι} firmat
uereque ex que A firmat. ueraquae (punctum add) V firma' uera eque «cr
-que B 9 eade eorr ezede AV Btbm ; cf p. 6,14 Reisigti schol. n. 326

fenfufed, f tertia red wid, d ex t A fenfuf & V, corr fenfaf &. B 10 con-
enum [^ «t uid] A continent er οὐ V pergunt libri p. 118,6; defeetwum

notawit Ald
OrcgRO ed. Plasberg 12

[E

10

11

τῷ

σι

-"

118 TIMAEVS 8,28— 9,29

ἠγάεθη τε kai εὐφρανθεὶς ἔτι δὴ μᾶλλον ὅμοιον πρὸς τὸ παράδειγμα émevóncev
gaudio elatus

ἀπεργάκςαεθαι.
ES

ἐξ οὖν λόγου kai διανοίας θεοῦ τοιαύτης πρὸς χρόνου γένεειν, [ἵνα γεννηθῇ *
ratione Agitur et mente diuina ad originem temporis

Xpóvoc, Τ᾽ ἥλιος καὶ τελήνη καὶ πέντε ἄλλα ücrpo ἐπίκλην ἔχοντα πλανητὰ eic
eurris | curriculum inuentum est solis et lunae *

διοριεμὸν καὶ φυλακὴν ἀριθμῶν χρόνου γέγονεν. εὠματα bé αὐτῶν ἑκάετων ποιή-

cac ὁ θεὸς ἔθηκεν εἰς τὰς περιφορὰς ἃς ἡ θατέρου περίοδος ἤειν.
* alterius natura conuerteret,

ἑπτὰ oUcac ὄντα ἑπτά. ςελήνην μὲν εἰς τὸν περὶ γῆν πρῶτον,
ut terram lunae cursus proxime ambiret,

ἥλιον δὲ εἰς τὸν δεύτερον ὑπὲρ Yfic, ἑωςφόρον δὲ
eique supra terram proxima solis circumuectio esset; —lueifer deinde
καὶ τὸν ἱερὸν Ἑρμοῦ λεγόμενον εἶς τὸν τάχει μὲν icoópóuov ἡλίω κύκλον
et sancta Mercuri stella eursum habent solis celeritati parem
ἰόντας τὴν δὲ ἐναντίαν εἰληχότας αὐτῷ δύναμιν, ὅθεν καταλαμβάνουείν τε
sed uim quandam contrariam, eaque inter se con-

καὶ καταλαμβάνονται κατὰ ταὐτὰ ὑπ᾽ ἀλλήλων. ἥλιός τε καὶ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ xai
cursationes habent lueifer Mereurius sol, alüque alios uincunt ui-

1 Augustinus de ciu. Dei x1 21 in. et Plato quidem plus ausus est di-

cere, Oed esse sciliceb deum gaudio mundi uniuersitate perfecta

3.4 Nomius p.198 curriculum neutro cenere Cicero Timaeo 'ratione...
lunae? , «02 si usus masculini notatio intercidit post ea quae exseripst (potuit etiam
ante), " dubitari potest. interciderintne simul Tulliana quaedam. οὐ Charisius 1
p. T1 12 K. currieulus masculine deminutio est currus, neutraliter autem curri-
culum spatium ad currendum aptum uel ipsum currendi officium, ut Cicero et
Varro locuntur. éncertus de dubiis nominibus G. L. K. v p. 516,3 currus generis
masculini et ideo diminutiue curriculus. nam Cicero curriculos et curricula
dixit. ceterum masculine, wt quidem agnosci possit, Cicero numquam , neutraliter
saepe ὃ ratione Flor manu tertia vare Leid Wolf. fuerit hac ratione
3.4 ἵνα γεννηϑῇ χρόνος quod Cicero omisit, ea re non debuerunt uti ad. circum-
cidendam abundantiam Platoni familiarissimam , de qua wide Vahlenwm n. Arist.
«rt. poet. p. 126 ed. τὰ Herm. xxx 3655 4 curris del Victorius war. lect. xix
17 currentis Juwn?us

6 pergunt codices ex p.17,10. iuf ex alterimuf superesse agnowimus ego et
Friesius mus. lihen. xv 54; defectum sic fere supplewerim corpora autem eorum
cum fecisset deus, collocauit in illis septem conuersionibus quibus se alterius

natura conuerteret ἦγεν P 7 lunae, n et hasta quae praecedit in ras
pri Vr οὗ». 191,6 pximuf B 8 fapera Db 9 fanctàm mercuri
2 . . » ἘΞ » * * -

(corr »rm sed prima 1 erasa wid) ftellà A (ancta mercun ftellà ] τὸν
del Burnetus; suspicor εἰς τὸν τρίτον καὶ τέταρτον, τάχει celeritati«, prior

SEE : [ Ξ

e rad ex Ὁ |f] A celentatif. V 10 ea,q- V eaq; corr »q; B 11 κατὰ
FP Stobaeus καὶ κατὰ Y, pr A fol aluq; rad ex -alhq; A, ex - altiq;

ut 1 , 4 ἮΝ z
B [Ὁ]. alhq.- sie (ut add rec, qui idem uw. 11 et p. 19,1 ex uincunt οὐ umcuntur
effecit. cant et cantur, deceptus opinor ueteris corr ectoris titubatione, quem non
aliqui woluisse puto sed '" aliique) y 10.11 eaque conuersione quam inter

τῷ ὧν
«o S o

MES M

30

B.E

TIMAEVS 9,29—30 119

ἑωςφόρος. τὰ δ᾽ ἄλλα oi δὴ καὶ δι᾽ ἃς αἰτίας ἱδρύεατο
cissimque uincuntur. reliquorum siderum quae causa collocandi

εἴ τις ἐπεξίοι πάκας, ὁ λόγος πάρεργος
fuerit quaeque eorum sit conlocatio, | in sermonem alium differendum

ὧν πλέον ἂν ἔργον ὧν ἕνεκα λέγεται παράεχοι. ταῦτα μὲν οὖν (cuc τάχ᾽ ἂν Γκατὰ
est, ne in eo quod adtingendum fuit quam in eo quoius causa id

εχολὴν] Ücrepov τῆς ἀξίας τύχοι διηγήςεως. ᾽᾿Ἐπειδὴ δὲ οὖν εἰς τὴν ἑαυτῷ
adtingimus longior ponatur oratio. Quando igitur sibi quidque

πρέπουςαν ἕκαςτον ἀφίκετο φορὰν τῶν ὅςα ἔδει ευναπεργά-
eorum siderum c eursum 1 decorum est adeptum, ex quibus erat motus

ζεεθαι χρόνον, δεεμοῖς τε ἐμψύχοις εὠματα, δεθέντα
temporis consignandus, conligatisque corporibus uineulis animalibus

ζῷα ἐγεννήθη τό τε προςταχθὲν ἔμαθεν, κατὰ
cum animantia orta sunt eaque imperio parere didicerunt, tune

δὴ τὴν θατέρου φορὰν πλαγίαν. οὖςαν, διὰ τῆς ταὐτοῦ φορᾶς ἰούςεης τε
ex alterius naturae motione transuersa. in eiusdem. naturae motum

kai κρατουμένης, τὸ μὲν μείζονα αὐτῶν
meurrentia in eaque haerentia atque impedita, ^ eum alia maiorem

10 E ἐλάττω κύκλον ἰόν, θᾶττον μὲν τὰ τὸν ἐλάττω, τὰ δὲ τὸν
lustrarent orbem alia minorem, tardius quae. maiorem celerius quae

μείζω βραδύτερον περιήειν.. τῆ m ταὐτοῦ φορᾷ τὰ τάχιςτα
minorem, motu unius eiusdemque naturae quae uelo-

se habent L. M. S. Ven ix, idem sed conuersatione ef deinde (cum Perionio) alii
alios tbm quasque inter se concursationes habent — ci m. weram lectionem , quam
Orellius scripsit esse admodum witiosam, restitui ne de eaque quidem iam dubi-
tans (itaque οὐ Perionius, eoque olim conieci), quod. recte ad uim contrariam
referri οἱ Plato docet et similia uelut p. 56,3 de leg. u1 1,15 regale ciuitatis
genus.. non tam regni quam regis uitiis repudiatum est, de fin. τ 10,33 officia
deserunt mollitia animi

1 siderum om V 92 ht add A 3 fut in B fuisse wid sed iam
non comparere ob witium membranae quax in, à ex o nis? fallor A qd in

V quomf sic B *«eumuf [prima fwit q] cu 2n ras A. qd 1uf corr qd iuf,

deinde qd|cuiuf yW 4 attngimuf PF. praesens tempus tuetur Plato, cutus

uerba πάρεργος àv quod Cicero libere wertit. inde nata temporum inconstantia
sibi deti 1b AVB unum dett Ven τὶ t quodque dett Asc tbm

5 decorum, c ex e wt wid A dequorum pr V modus mq 2Znwitus puto
6 configurandus om, probat Hermannus p. 31; sed consignandi uerbum

plane propriwm est in spatiorum temporis signis (p. 191,1) conhgatifq;, g

eif

add B colligataque corpora Manwtio auctore Lambinus corpor; V
τ cum dett Rom tu AVB, del Manwutio auctore Lambinus tbm. cum (C:ce-

ronem poswisse puto, wt tunc Zn propinquo haberet quo referretur et ut in longiore

m
sententia, ne obliuisceretur qui legeret eam pendere (cf p. 181,6 s) tunc Vm
8.9 ἰοῦσάν vs καὶ κρατουμένην libri recentes 9 herantia sie ex her» δ
meedita , a add B 10.11 tardiufq. maiorem. celeriufq. minorem
in mg A (q- bis etiam VB, quae Astio auctore Orellius) τὰ Y,om AF
$2

ες

2

-

"ὁ

μὰ
t5

13

180 , TIMAEVS 9,30—33

περιιόντα ὑπὸ τῶν βραδύτερον ἰόντων ἐφαίνετο καταλαμβά-
eissume mouebantur ea celeritate uinci a tardioribus et eum su-
νοντα καταλαμβάνεεθαι" πόώντας γὰρ, τοὺς κύκλους αὐτῶν «τρέφουςα

perabant superari uidebantur; omnis enim orbis eorum quasi he-

ἕλικα διὰ τὸ ὁ διχῇ. κατὰ τὰ ἐναντία | ἅμα προιέναι

3 licae. inflexione uertebat, quia. bifariam contrarie simul procedentia

TÓ βραδύτατα ἀπιὸν ἀφ᾽ αὑτῆς οὔεης ταχίετης ἐγγύτατα ἀπέ- 4

efficiebant uto quod esset tardissimum id proximum fieri wideretur

φαῖνεν. ἵνα δ᾽ εἴη μέτρον ἐναργές τι πρὸς ἄλ-
5 celerrimo. atque ut esset mensura & quaedam euidens quae in

ληλα βραδυτῆτι καὶ τάχει καὶ τὰ περὶ ’ τὰς ὀκτὼ φορὰς πορεύοιτο, φῶς ὁ θεὸς
; oeto cursibus celeritates tarditatesque declararet, deus ipse

ἀνῆψεν ἐν τῇ πρὸς γῆν δευτέρᾳ - τῶν |! περιόδων,

solem quasi lumen accendit ad secundum supra terram ambitum,

ὃ δὴ νῦν κεκλήκαμεν ἥλιον, ἵνα ὅτι μάλιςτα εἰς ἅπαντα φαίνοι τὸν οὐρανὸν
αὖ quam maxime caelum omnibus conluceret

μετάςχοι T€ ἀριθμοῦ τὰ ζῷα ὅςοις ἣν mpocf|kov, “μαθόντα παρὰ τῆς ταὐτοῦ
animantesque, quibus i ius esset doceri, ab eiusdem motu et ab eo

καὶ ὁμοίου περιφορᾶς. νὺξ
quod simile esset numerorum naturam uimque cognoscerent. nox

μὲν οὖν ἡμέρα τε γέγονεν οὕτως καὶ διὰ ταῦτα ἣ τῆς

| igitur et dies ad hune modum et ob has generata causas unum

μιᾶς καὶ φρονιμωτάτης κυκλήςεως περίοδος, ᾿μεὶς δὲ

5 cireumitum orbis efficit sapientissimum atque optimum, mensis

ἐπειδὰν ςελήνη 'περιελθοῦςα τὸν ἑαυτῆς κύκλον ἥλιον ἐπικαταλάβῃ,
autem | quando luna Iustrato: suo cursu solem consecuta

ἐνιαυτὸς δὲ ὁπόταν ἥλιος τὸν ἑαυτοῦ περιέλθη κύκλον.
esí, annus ubi sol suum totum confecit et peragrauit

τῶν δ᾽ “ἄλλων τὰς περιόδους οὐκ ἐννενοηκότες ἄν-
orbem. ceterorum autem siderum ambitus ignorantes ho-

c
1 exa* [t ut wid, ὃ] A &a V uncia, c ex t A umntia V uimcra B
e » r M
focóvréoov A 2 ommf [punctum] } orbef V αὐτὴ e corr

A helicis Victorius hiolicad ez: eiusdem. contzectura t (et licet dubitari) feh-
citate AVB5 9 qua .A idque Tullius scripsit nisi. plane excors fuit; quà
L bifania A contranae 44 —ae V -ae b fumul pr V
procedentiae V pcredentia AB 4 effent A fien| corr fieret! Vtbm

uideretur addidi 6 καὶ τὰ AY καὶ τὰς τὰ F' ὡς và C. Ε΄. Hermannus
καϑ' ἃ Archerus Hindus; sed καὶ tuetur Chalcidius (omniumque octo motuum
perspicua esset chorea), quo dwce conicias φορὰς ἐναργῶς πορεύοιτο τ fole
ec cu pr ut wid A folum B γῆν AY γῆς FPr 9 ius] fas ei Orellius

nocen V eo] eius mg Lambin tbm; wide p. 112,2 11 generata» [{]
A ge rata B 12 aremtü V 13 lu«na [a wt wid| A lunam 5

at

luftro corr ess A, «.0 VB

31

9D

34

10

TIMAEVS 9,33— 10,34 181

θρωποι πλὴν ὀλίγοι τῶν πολλῶν οὔτε ὀνομάζουειν οὔτε
mines X praeter admodum paucos neque nomen 1 appellant neque

πρὸς ἄλληλα cuuuerpoüvrai «κοποῦντες ἀριθμοῖς, ὥςτε Γὡὼς ἔπος εἰπεῖν! οὐκ
inter se numero commetiuntur; Maque nesciunt hos si-
icactv xpóvov. ὄντα τὰς τούτων πλάνας, πλήθει μὲν

derum errores id ipsum esse quod rite dieitur tempus, multitudine
ἀμηχάνῳ χρωμένας πεποικιλμένας δὲ θαυμαετῶς: écriv δ᾽ ὅμως οὐδὲν f ἧττον κα-
infinita uarietate admirabih praeditos; ac tamen illud perspici
τανοῆςαι δυνατὸν Uc 6 (€ τέλεος ἀριθμὸς Xpóvou τὸν

et intellegi potest, ^ absoluto perfectoque numero temporis abso-

τέλεον ἐνιαυτὸν πληροῖ τότε ὅταν ἁπαςεῶὺν
lutum annum perfectumque tune conpleri denique cum se octo

τῶν ὀκτιὼ ὦ περιόδων τὰ πρὸς ἄλληλα ευμπερανθέντα τάχη cxt κεφαλὴν τῷ τοῦ
ambitus confectis suis eursibus ad idem caput retulerunt eumque

ταὐτοῦ καὶ ὁμοίως ἰόντος ἀναμετρηθέντα κύκλῳ. Γκατὰ ταῦτα! δὴ
eos permensus est idem et semper sui similis orbis. has igitur ob

Γ καὶ! τούτων ἕνεκα ἐγεννήθη τῶν ἄετρων ᾿ ὅκα δι᾽ οὐρανοῦ πορευόμενα
causas nata astra sunt quae per caelum. penetrantia

ἔεχεν τροπάς, ἵνα τόδε
solistitiali: se et brumali reuoeatione conuerterent, ut hoc omne

ὡς ὁμοιότατον ἢ τῷ Γτελέῳ. καὶ! νοητῷ ζῴῳ πρὸς
animal quod uidemus X esset illi animali quod sentimus ad aeter-

τὴν τῆς διαιωνίας. μίμηςιν, φύεεως.
nitatis imitationem simillimum.

Kai τὰ μὲν ἄλλα ἤδη, μέχρι χρόνου γενέςεως ἀπείργαετο εἰς
Et cetera quidem usque ad temporis ortum — impressa ab
ὁμοιότητα ὥπερ ἀπεικάζετο, τὸ δὲ μήπω τὰ πάντα ζῷα ἐντὸς αὑτοῦ

illis quae imitabatur ecfinxerat; sed quia nondum omne animal in

1 nomine dett Asc tbi ; nomen defendit Reidus ad Acad. p. 126,6, quamquam
is de inu. 11 26,78 non recte confert; sed. similiter M. Caesar ad Front. 11 11 p. 35
Δαν. quam ille suum nomen catachannam nominabat (nomen parentes nomi-
narunt Claudiam carm. epigr. Buech. 52,3) 3 his quod rite dieitur. Tullium
woluisse reddere illa ὡς ἔπος εἰπεῖν nom recte affirmant Leopardus emend. vux 21

auus p. 15, oimnisisse recte Perionius 4 pdito corr —tof 4 eto V
5 quae b 2 ex «tu δ 6 tum m ft recte demq., in mg * demu
V 1 Todes A 8 fux [f] A fimiljf ex «lef B 10 folxfti-

tah* 1, f] 4 fohftitiahf V folfttiah B. cf de nat. d. ux 14,37 (ubi alia t) de
diu. τι 44,93 (bis) Varro de l. L. 1x 18 Solin. 25,1 Probus inst. art. G. L. K. 1v
p. 12444. 7 Lucan. comm. Bern. vi 852 gromat. p. 186,5 5.8 Lachm. Darmstadiensis

N
Censorini corp. gloss. ναι s. w. conuerter& B 11 animah quo id B
—- quod corr « quojd A 13 expressa H. Stephano (p.9) auctore Lambinus tb
impressa defendit m cl p.43,20. 76,1. 109,13 14 ecfinxerat, ec e corr, fuit

ut wid etf A &f-5 V ef. B τὸν AFPr và Y, e corr A

0

-—

το

nf

ει

10

1

un

-

14

182 TIMAEVS 10,34—36

γεγενημένα περιειληφέναι, ταύτῃ ἔτι εἶχεν ἀνομοίως" τοῦτο δὴ τὸ κατά-
mundo intus incluserat, ex ea parte deficiebat ad propositum

λοιπὸν ἀπηργάζετο αὐτοῦ πρὸς τὴν τοῦ παραδείγματος ἀποτυπούμενος φύειν].
exemplar ir imaginis similitudo.

Ἥιπερ οὖν νοῦς évoUcac ἰδέας τῶ ὃ écriv ζῶον οἷαί τε Évetci καὶ ὅςαι καθορᾷ,
Quot igitur et quales animalium formas mens in speciem rerum in-

τοιαύτας καὶ rocaUTac διενοήθη δεῖν καὶ τόδε cyeiv.
tuens poterat cernere, totidem et tales in hoc mundo secum ecogi-

edv. δὴ τέτταρες. μία μὲν
taut effingere. erant autem animantium genera quattuor, quorum

οὐράνιον θειὺν γένος, ἄλλη δὲ πτηνὸν καὶ ἀεροπόρον,

;unum diuinum atque caeleste, alterum pinnigerum et aerium,

τρίτη δὲ ἔνυδρον εἶδος. πεζὸν δὲ καὶ i χερεαῖον τέταρτον. Τοῦ. μὲν c οὖν ν θείου
tonum aguatile, pedestre et. terrestre quartum. Diuinae anima-
τὴν πλείετην ἰδέαν ἐκ πυρὸς ἀπηργάζετο, ὅπως ὅτι λαμπρότατον

tonis maxime speciem faciebat ex igne, αὖ et splendidissimus

ibeiv τε κάλλιςτον. εἴη, τῷ Ἰδὲ παντὶ προςεικάζων
esset et aspectu pulcherrimus; cumque eum similem uniuersi na-

εὔκυκλον ἐποίει, τἰθηςίν τε εἰς
turae efficere uellet, ^ ad uolubilitatem rotundauit ^ comitemque
τὴν τοῦ κρατίςτου φρόνηειν ἐκείνῳ εὐνεπόμενον. νείμας περὶ πάντα κύκλω

eum sapientiae quam optimae mentis effieit ^ cireumque omne cae-

τὸν οὐρανόν. KÓCuOV ἀληθινὸν αὐτῷ πεποικιλμένον εἶναι καθ᾽

5 lum aequaliter distribuit, ut hune uarietate distinetum bene Graeci

ὅλον. κινήςεις δὲ δύο προςῆψεν

3 κόσμον, ΠΟΒ lucentem mundum nominaremus. dedit autem diuinis E

ἑκάετῳ. τὴν μὲν ἐν ταὐτῷ κατὰ ταὐτὰ περὶ τῶν αὐτῶν ἀεὶ τὰ
duo genera motus, unum quod semper esset in eodem de quo et

1 ea ex eo ut wid B 3 anjgmahu ex anm- 4 6 pinnigeru corr

a
pene AV eterium A &haenum 5 7 defectum indicauit Ald , aquatile
Manutio auctore add Lambinus, pedestre et ego animationjf ex «nef ft
pr B. diuini animantis ci Kayserus ; animatio dicitur quod animatum est. ut
natio quod natum; deinde autem. scribit. quasi dei poswerit figura satis nota ;
cf de diw. τι 61,126 ea 8 ign] er hgne A ut add A fplendi-

diffimu LL, eorr má A fpendidiffümuf B 9 naturae dett Ald natura

AVB 11 sapientiae quam Lambinus lapientamque 4 ΚΡ obtizmentif

pr A optime mti ex obtime -- V optime » ex »me- 5 effecit corr «fec

ABtbm. efficit sed super 1 priori nescio quid erasum V 12 diftribuit/q; ut
B hac Manutio auctore Lambinus 13 cofmon AVB cf Tüberianus
hymno Platonico 21 hic deus hic ad lucens augusto stellatus flore
iuuentae; Apwleiws de mundo 29 p.127,32 Goldb. (Martialis x 28,1) an
nominemus? 14 de quo ewm cruce tbm aeque dett Valla idemque Kalb-
[leischius; in eodem et quod idem proposui mus. Rhen. xu 92 ss (de ex p. 183,1

40 B

TIMAEVS 10,36—31 183

αὐτὰ ἑαυτῷ διανοουμένῳ, τὴν δὲ εἰς τὸ πρόεθεν ὑπὸ
idem de omnibus atque uno modo cogitaret, alterum quod in ι anti-
τῆς ταὐτοῦ kai ὁμοίου περιφορᾶς κρατουμένῳ: τὰς δὲ

quam partem à eonuersione eiusdem et similis pelleretur, quinque

πέντε κινήςεις ἀκίνητον καὶ écróc,
autem reliquis motibus orbum eum uoluit esse et expertem, immo-

Γΐνα ὅτι μάλιετα € αὐτῶν ἕκαστον Tévorro Uc üpicrov. |
bilem et stantem.
ἐξ ἧς δὴ τῆς αἰτίας γέγονεν óc ἀπλανῆ τῶν ἄετρων
ex quo genere ea | sunt? sidera quae infixa eaelo non | mouentur loco,

ζῷα θεῖα ὄντα Γκαὶ ἀίδια! καὶ κατὰ ταὐτὰ
quae sunt animantia eaque diuina, ob eamque causam
ἐν ταὐτῷ «τρεφόμενα ἀεὶ μένει. τὰ τὰ δὲ apenóueva καὶ πλάνην

suis sedibus inhaerent et per petuo manent, quae autem uaga et mu-

τοιαύτην ἴεχοντα καθάπερ ἐν τοῖς πρόεθεν ἐρρήθη κατ᾽ ἐκεῖνα γέγονεν.
tabili erratione labuntur ita generata sunt ut supra diximus.

γῆν δὲ τροφὸν μὲν ἡμετέραν ᾿ἰλλομένην δὲ περὶ τὸν διὰ παντὸς
jam uero terram altricem nostram, quae traiecto axi sustinetur,

πόλον τεταμένον. φύλακα καὶ δημιουρ γὸν νυκτός τε καὶ ἡμέρας
diei noetisque effectricem eandemque custodem,

ἐμηχανήςατο πρώτην καὶ πρεεβυτάτην θεῶν ὅςοι ἐντὸς οὐρανοῦ
antiquissimam deorum omnium uoluit esse eorum qui intra caelum

γεγόναειν — χορείας δὲ τούτων αὐτῶν καὶ παραβολὰς ἀλλήλων
gignerentur. lusiones autem deorum et inter ipsos deos concur-

huc traiectum ratus, deinde et quod mutatum in quo et), idem sine et Schichius
relat. syll. philol. Berol. xxvi 295, quo modo wereor ut recte propius abesse ora-
tionem «a Piatonica arbitretur

1 de addidi cum Kaysero, in dett Valla omnibus semper atque
Kayserus cogitaret Hermannus p.3* dubitans, Kayserus celaret AVtbm,
corr cele B celeraret Asc alterum om V inantiqquam, ti 2m ras Π

1 : : S e :
uel iz liti A mant qua V mamt quà J£ in anticam | Victorius tbm, ef thes. 1. L.

1 168 2 conicias sui similis uf p. 159,11. 171,11. 181,8, sed. uide p. 143,8. 180,10
quique, Ν 2» ras Α quidq. V 3 orbum £ orbem ΑΚ (deinde A

expte ! M) eum] eni V 5 mfhxa B 7. 8 mutabili erratione

H. Stephano (p.11) auctore Orellius mutabiht ratione AVB -hter το F

8 generanti pr B 9 δὲ περὶ FYPrPlutarchus δὲ τὴν περὶ AP axb*
[1 wt wid] AB xn corr axu V axe L ft werius cf Proclus p. 281 D
ἰλλομένην δὲ τὴν σφιγγομένην δηλοῖ καὶ συνεχομένην᾽ οὐ γὰρ, ὡς ᾿ἀριστοτέλης
(de caelo τι 13. 293^31. 14. 296*26) οἴεται, τὴν κινουμένην 10 noctjíque

ex «tel. AB tefq. LÀ 11 q L quae AVB 12 lusiones cum

x
H. Stephano (p. 11) Orellius fluhonef V fluf5 AB fHexiones dett Victorius; an
fuit elusiones? deos cwm dett εὐ Rom del tb; wide Vahlemwm de leg.
p. 86,6. 150,8, de re p.1 44,08 ex nimia potentia principum oritur interitus
principum, de nat. d. x1 51,143. 58,145, alia confurhonef pr V

τῷ

ων

-1

σ᾿

-1

16

11

184 TIMAEVS 10,37—11,38

kai περὶ τὰς τῶν κύκλων πρὸς ἑαυτοὺς ἐπανακυκλήςεις
siones, quaeque ἴῃ orbibus eorum conuersiones

καὶ Tpoxupr|ceic, ἔν T€ ταῖς ευνάψεειν
quaeque antecessiones eueniant, cumque inter se paene con-

ὁποῖοι τῶν θεῶν κατ᾽ ἀλλήλους Υἱγνόμενοι καὶ ὅςοι καταντικρύ,
üngant ^ eorum | qui prope copulentur contrariaque. re-

μεθ᾿ οὕετινάς τε ἐπίπροεθεν ἀλλήλοις, ἡμῖν τε κατὰ χρόνους
gione, | et pone quos aut ante labantur, | quisque temporibus

οὕετινας ἕκαετοι κατακαλύπτοντᾶι καὶ πάλιν ἀναφαινόμενοι φόβους
a nostro aspectu oblitescant rursusque emersi terrorem in-

Γκαὶ ςηἡμεῖα τῶν μετὰ ταῦτα γενηςομένων! τοῖς οὐ δυναμένοις λογί-
cutiant rationis expertibus,

ζεεθαι πέμπουςειν, τὸ λέγειν ἄνευ δι᾽ ὄψεως τούτων
si uerbis explicare conemur nullo posito ob oculos

αὖ τῶν μιμημάτων μάταιος ἂν εἴη πόνος. ἀλλὰ ταῦτά τε
simulacro earum rerum, frustra suscipiatur labor. sed haec satis

ἱκανῶς ἡμῖν ταύτῃ, καὶ τὰ περὶ θεῶν ὁρατῶν καὶ γεν-

, sint. dicta nobis, quaeque — de deorum qui cernuntur - quique

νητῶν εἰρημένα φύςεεως ἐχέτω τέλος.
sunt orti natura praefati sumus habeant ' hune! terminum.

Περὶ δὲ τῶν ἄλλων δαιμόνων
Reliquorum autem, quos Graeci δαίμονας appellant, nostri opinor

εἰπεῖν καὶ γνῶναι
lares, si modo hoc recte conuersum uideri potest, οὖ nosse et nun-

τὴν τένεειν μεῖζον. ἢ καθ᾽ ἡμᾶς:
tiare ortum eorum — maius est quam αὖ profiteri nos scribere audea-

1 περὶ del Astius; καὶ τὰ περὶ Archerus Hindus; πρὸς (aduerbialiter) Diel-
sius α Rawackio p. 31 laudatus ortib; pr b 2 προχωρήσεις pr O DBekkert
(πρόοδοι Pr p.985 D progressus Chalcidéus $n commentario p.189,0 Wr.) προσ-
χωρήσεις plerique libri, Pr in werbis Platonis (accessus Chaleidius in wersione) ;

f

r
cf H. Stephanus p.13 Iawackius p. 31 n. intefae-pe ne b 3 eo B

eof, e ex parte et of in ras paulo ampliori Atb ὁπόσοι lewackius p. 33
xcv AFY óm P,ecorr A contraq; pr 44 contramiaq- corr «οὔ,

deinde lineola del V 4 pone corr pene AB aut D labantur dett

Ase τὶ labuntur AV quifque, f in ras, b aut b; non potest fuisse, fwitne

a an € A quibusque dett Manutius tbm ; ef à ad. part. u1 wol. τι p. 312,15

5 emerfit-errorem V (emersi terrorem etiam .Hadoardus et dett) emer(i« errore

[t] .4 emerfit errorem B 6 experti pr AV ov pr A, om cett (non
expertibus οἱ MH. Stephanus p. 14) τ pohto add Bb 9 que add
Perionius 10 pfecti pr V 11 daemonaf AB deme V appellat .5

ΤῈ, r in ras, futt nisi fallor nrà A 19 enuntiare H. Stephano (p.19)
auctore Lambinus tbm 13 eorum del b cwm iisdem ; abundat more prisco,

de quo cf Plaut. Bacch. 945 trin. 828 Altenburgus ann. : philol. suppl. xxiv 495
scribere] scire (cf p. 3,10 de fim. v 18,49) Lambinus, cf Hirzelius de dia-
logo 1 541 «.1 Leo quaest. Plaut. 44 n. 1, et esset sane ca corruptela facilis ad

40 D

ΗΠ
88

40 E

TIMAEVS 11,38—39 135

πειςτέον δὲ τοῖς εἰρηκόςιν ἔμπροεθεν,
mus. credendum nimirum est ueteribus et priscis ut aiunt uiris,

ἐκγόνοις. μὲν θεῶν. οὖειν (c C ἔφαςαν
qui se progeniem deorum esse dicebant 'itaque eorum uocabula

caqQü)c δέ mou τούς Te αὑτῶν προγόνους eibóciv:
nobis prodiderunt; nosse autem generatores | suos optime poterant,

“ἀδύνατον οὖν θεῶν παιςεὶν ἀπιετεῖν καίπερ
ae difficile factu est a deis ortis fidem non | habere: quamquam

ἄνευ τε εἰκότων καὶ ἀναγκαίων ἀποδείξεων λέγουειν,
nec argumentis nee rationibus certis eorum oratio confirmatur,

ἀλλ᾽ ὡς οἰκεῖα qackóvruv ᾿ἀπαγγέλλειν ἑπομένους τῷ νόμῳ
sed quia de t suis nobis rebus uidentur loqui, ueteri legi morique

πιςτευτέον. οὕτως οὖν κατ᾽ ἐκείνους ἡμῖν. ἡ γένεεις
parendum est. sic igitur ut ab his est traditum — horum deorum

περὶ τούτων T(ü)v θεῶν ἐχέτω kai λεγέεθω: Γῆς τε καὶ Οὐρανοῦ
ortus habeatur atque dicatur, ut Oceanum Sala-

παῖδες Ὠκεανός τ τε καὶ Τηθὺς ἐγενέεθην,
ciamque Caeli satu Terraeque conceptu generatos editosque memo-

τούτων δὲ ΓΦόρκυς! Κρόνος τε καὶ Ῥέα καὶ ὅςοι μετὰ
remus,. ex is Saturnum et Opem,
τούτων, ἐκ δὲ Κρόνου καὶ Péac Ζεὺς Ἥρα τε καὶ πάντες
deinceps Iouem atque lunonem, reliquos,

explicandwm: ef p. 106,20. 107,11. 150,11 de diu. 1 51,105 (nam in Bruto 49,181
num werum widerit E. F. Eberhardus et ante cum ΗΠ. Alanus obseru. in loca
aliquot Ciceronis 6 dubito cum aliis atque ipso Hirzelio ibid. 49€ n. 3) ; sed wide
p.133,1, de nat. d. 1 5,10 se docere profitentur, ad Herenn. u1 15,27. profiteri
nos ac suscipere οἱ Stangelius litteris ad me datis οἱ de orat. 1 6,21 (susc. ac
polliceri) 22,103 et 25,116 (susc. ac profiteri) τι 36,153 (susciperent profiterentur
agerent). scribere cwm scribebat Tullius, si modo Sérapost de dialogo non cogitabat

2 fepgenie er «e B feprogeniae ex —-ae 4 fepgeniae y ee er e B
4 factu«[m] A «tu V »tum B adei forte 1f V adeif«ortjf** ex adei
forte 1 A ; quare ft fuit orteis 4. 5b habere» A, idem sed e posterior e corr, wid
fuisse erat sed at ligatis B haber& V, 4n quo omissis his quamquam nec argu-
mentis nec rati sequitur omnib; |certif 6 post sed n libris sequitur cum duplex
p. 189,11 (ef p. 193,3), uerum ordinem restituit Valla; cf praefatio qua V

notí A notif, in mg * V hif notif. B, quo usus nobis conieci mus. Rhen.
Lui 95, quod idem in Parisino 6624 esse testatur Friesius mus. Bhen. viv 49; ac
mihi quidem nobis widebatur cwm uidentur esse iwngendwm , ewm loqui ft rectius
Sehichio relat. syll. philol. Berol. xxvx 2955; certe facillime haec pronomina a suis
uerbis remota grawuioribus wocibus adplicantur , wide p. 9,1. 69,26 de orat. ux 19,11.
52,200 Brut. 40,147 de nat. d. τι 28,70 de díw.1 53,121. sibi notis r. wel suis
sibique n. τ. H. Stephanus p. 20 suis rebus et sibi notis Lambinus notis r. tb

suis r. m 8 ducatur V Seruius Danielinus in georg. 1 31 hanc Te-

thyn Cicero in Timaeo Salaciam dicit 9 conceptu exhifeeneratof ft pr B
x

10 exf A4 exhif Vtbm elit B phoreynü add Valla, phoreyn Ven τι,

quod nomen Ciceronem omisisse puto quod id mon reperiret quem ad modwm di-
ceret Latine. Phorcum qui dixerit ante Varronem (apud Seruiwm in Aen. v 824)
non inuenio 11 1un«one [e an ἃ] 4

-

180 TIMAEVS 11,39— 40

ócouc ἴεμεν ἀδελφοὺς λεγομένους αὐτῶν.
ι quos fratres inter se agnatosque usurparl atque appellari uidemus,

ἔτι T€ τούτων ἄλλους ἐκγόνους.
? οὗ eorum, (ut utamur ueteri uerbo, prosapiam.

Ἐπεὶ δ᾽ οὖν πάντες ὅςοι τε περιπολοῦειν φανερῶς
3 Quando: igitur omnes οὖ qui mouentur palamque se ostendunt

καὶ ócoi φαίνονται καθ᾽ ὅςον ἂν ᾿ἐθέλωειν Γθεοὶ! Yéveav
ι et qui ea tenus nobis elarantur qua ipsi uolunt creati

ἔεχον, λέγει πρὸς αὐτοὺς ὁ τπόδεϊ τὸ πᾶν γεννήςας τάδε: «θεοὶ
s sunt, fum ad. eos is deus qui omnia genuit fatur haee: "Vos

θεῶν, ὧν ἐγὼ δημιουργὸς πατήρ. τε
6 qui deorum satu orti estis adtendite. quorum operum ego parens

ἔρτων, ἃ 'óv ἐμοῦ γενόμεναϊ ἄλυτα ἐμοῦ γε μὴ
1 effectorque s sum, liae sunt indissoluta. me inuito:

ἐθέλοντος. τὸ μὲν οὖν δὴ δεθὲν - πᾶν λυτόν, τό 4€ μὴν καλῶς
5» quamquam omne conligatum solui potest, sed haud qua-

1 quos add Ald, quod etiam ad louem Iwnonemque referendum uid
imt*lL«e, [in ras, ex mmtme wt wid B usurpari ef appellari ex Manutii
coniectura. Lambinus -are utrobique AVB facili errore, cum inter se eum uerbis
iungendum wideretur 2 uetere tbm ef Quintil. inst. or. 1 6,40
ὃ oov om FPr ἀφανῶς FPPhiloponus, e corr A 4 qui eatenuf, e
prior rad ex 8 Α ?*elarantur Atbm (cf p. 180,6) decl», de add B

claras | ', in mg add caelax V. ὧν clarantur aequiescendum. duxi, quamquam. eo
werbo et. Cicero (de consulatu n in τ de diu. 19,21 et Arateorum uw. 39) et reliqui
usi nom sunt nisi inm uersibus; nam Apuleio non utor, qui de deo Socr. 16 p. 20,5
Goldb. nescio «n. Ciceronem auctorem. sequatur wt in multis qua corr quo 4

quá b oi Weol AP ϑεοὶ FY Philoponus Eusebius, Proclum non legisse
censet Diehlius (wol. xx. p. 194,17) dubito quo ure 5 fatetur V
haeuol[ pr A 5 — p. 187,6 orationem dei ab haec incipere faciunt ewm uis,
qui in codicibus puncta posuerunt, Rom tbm (a uos Valla); quod cur maluisse
wideatur Cicero quam Platonem sequi non intellego. accedit Augustini testi-
monium de ciu. Dei xix 16 sed cum apertissime Plato deos à summo deo factos
habere inmortalia corpora praedicet eisque ipsum deum, a quo facti sunt, in-
ducat pro magno beneficio pollicentem quod in aeternum cum suis corporibus
permanebunt nec ab eis ulla morte soluentur, quid est quod isti ad exagitan-
dam Christianam fidem fingunt se nescire quod sciunt..... nempe Platonis
haec uerba sunt, sicut ea Cicero in Latinum uertit, quibus inducit summum
deum deos quos fecit adloquentem ac dicentem *uos qui deorum...conligati".
eece deos Plato dicit et corporis animaeque conligatione mortales et tamen
inmortales dei a quo facti sunt uoluntate atque consilio 7 & om F,
τάδε mg A ἅτε DBadhamus Mmemos.: (1874) 300. ἃ Ow ἐμοῦ γενομένα non

legit maior pars. testium, del Bernaysius. comment. acad. Berol. 1882 m 64, cf

r
Jawackius p. 14 ss indifoluta pr A indef- corr imdjf5 B indissolubilia
Augustinus wt. Cicero. p. 187,2, sed. ibi Plato addit τὸ πάμπαν. et de Augustino
cef quae seripsi ad. p. 60,12 ss, infra p. 181,3. 4 me inuito quasi posuerit

quod Valla scripsit non sunt dissoluta, cf de leg. 11 13,29 id autem diffieile factu
est nisi educatione quadam et disciplina, quod. planius ita scribi poterat id non
facile fit nisi e. q. e. d., et simile genus wide p. 15,11; itaque non necessario me
non inuito ez Perionius, ut ἡ om. FP, e corr A cum testibus nonnullis

8 quaqua (fuit ft quà ut àÀn AV) B τὸ δέ ys P, e corr A quà qua V

40

41 B

41

TIMAEVS 11,40—41 181

ápuocOév ἱκαὶ ἔχον εὖ! λύειν ἐθέλειν κακοῦ. br ἃ καὶ ἐπείπερ τε-
quam boni est ratione uinctum uelle dissoluere. sed quoniam estis

γένηςθε. ἀθάνατοι μὲν οὐκ écré οὐδ᾽ ἄλυτοι τὸ πάμπαν,
orti, inmortalis uos quidem esse et indissolubiles non potestis,

οὔ Ti μὲν δὴ λυθήςεεθέ, γε οὐδὲ τεύξεεθε θανάτου μοίρας,
neutiquam tamen dissoluemini, neque uos ulla mortis fata per

τῆς ἐμῆς, ᾿βουλήεεως μείζονος ἔτι δὲ:
ement 'nec fraus ualentior quam! consilium meum, quod maius s est

ety

«μοῦ kai κυριωτέρου λαχόντες ἐκείνων οἷς ὅτ
uineulum ad perpetuitatem uestrai am quam illa quibus estis tum

ἐγίγνεςθε cuvebeicec. νῦν οὖν ὃ λέγω Γπρὸς ὑμᾶς ἐνδεικνύμενος
cum gignebamini ΟΟΠΠΙσ αὐ. — quid sentiam igitur cognoscite.

udOere. θνητὰ ἔτι γένη λοιπὰ τρία Γἀγέννητα]᾽ τούτων δὲ μὴ
tria genera nobis! reliqua gunt eaque mortalia, quibus prae-

τενομένων οὐρανὸς ἀτελὴς ἔεται- τὰ γὰρ ἅπαντ᾽ ἐν αὑτῷ
termissis Ο86]1 absolutio perfecta non erit: ^ omnia enim genera

1 bonum Augustinus 1—6 Augustinus de ciu. Dei xxu 26 emendet
libros suos istorum omnium magister Plato et dicat eorum deos, ut beati sint,
sua corpora fugituros id est esse morituros, quos in caelestibus corporibus
dixit inclusos, quibus tamen deus, ἃ quo facti sunt, quo possent esse securi,
inmortalitatem id est in eisdem corporibus aeternam permansionem, non eorum
natura id habente sed suo consilio praeualente, promisit ... apertissime quippe
iuxta eundem philosophum ubi dis a se factis promisit deus non factus inmor-
talitatem quod inpossibile est se dixit esse facturum. sic enim eum locutum
narrat Plato: 'quoniam estis orti' inquit *inmortales esse et... conligat?'. si
non solum absurdi sed surdi non sunt qui haec audiunt, non utique dubitant
dis factis ab illo deo qui eos fecit secundum Platonem quod est inpossibile

fuisse promissum. qui enim dicit *uos quidem inmortales esse non potestis ,

sed mea uoluntate inmortales eritis", quid aliud dicit quam ἃ quod fieri non
potest me faciente tamen eritis". ef idem ibid. x 31 xix 17. 18. 19. idem ser-
mone 241,8 inducitur deus a Platone ipso allum deos ... atque inter cetera
dicere illis *quoniam ... non potestis (w. 2)". iam ad istam uocem illi intre-
miscere poterant... ergo ut eis auferret timorem, secutus adiunxit atque ait
'non tamen dissoluemini (w.3)...illa quibus colligati estis". ecce deus dat se-
curitatem diis a se factis 2 ortun mor|ti 1nmortahf, mmor|&à Znducta, hf
corr «lef B uos quidem om Augustinus c. D. xxu (sed wide supra ezx-
seripta) et serm., habet idem c. D. xin imde [olubilef corr indj [— A,

indj-f-- V 3 neutiquam etiam apud August. c. D. xux. Veronensis cum aliis
(nec umquam, numquam, nequaquam reliqui) , non idem c. D. xxu et serm.

tamen quae A4 tamenq. V 4 nec erunt ualentiora íribus locis Augustinus,
uide ad' p.186,7; de fraude cf p. 191,5 de leg. 1u 4,11 al. 5.6 tum cum
gignebamini om Augustinus tribus locis (c. D. xux add dett quidam) quibus

collgati estis dem in sermone 6 gignebàmimi. B fentiam*««, tiam
in ras, fuerit fententiam B 7.8 ef Augustinus de ciu. Dei xii 21 nam si
nulla causa est uiuendi in hoc corpore nisi propter pendenda supplicia, quo
modo dicit idem Plato aliter mundum fieri non potuisse pulcherrimum atque
optimum, nisi omnium animalium id est et inmortalium et mortalium generibus
inpleretur? si autem nostra institutio, qua uel mortales conditi sumus, diui-
num munus est, quo modo poena est ad ista corpora id est ad diuina bene-

ficia remeare? idem ibid. 25 xm 19 7 pret miffif, » ex a B

τῷ

-

c

€

1(

11

18

14

188 TIMAEVS 11,41—12,42

γένη ζώων οὐχ ἕξει. δεῖ δέ. εἰ μέλ- 410

animalium conplexu non tenebit, teneat autem oportebit, ut ex

λει τέλεος ἱκανῶς εἶναι. δι᾽ ἐμοῦ δὲ ταῦτα ies is βίου me θεοῖς

ἰςάζοιτ᾽ ἄν᾽ ἵνα οὖν θνητά’ τε 4$ [τό τε
possint adaequare ; ut igitur mortali condicione generentur,

πῶν τόδε ὄντως ἅπαν di. τρέπεεθε Γκατὰ φύειν! ὑμεῖς ἐπὶ τὴν τῶν ζῴων δη-
uos suseipite ut illa gignatis

μιουργίαν. μιμούμενοι. τὴν ν ἐμὴν δύναμιν περὶ hv ὑμετέραν γένεειν.
imiteminique uim meam, qua me in uestro ortu usum

καὶ καθ᾽ Ócov μὲν αὐτῶν ἀθανάτοις ὁμώνυμον

;esse meministis. n quibus qui tales creantur αὖ deorum inmor-

εἶναι προεήκει, θεῖον λετόμενον.
talium quasi. gentilis esse debeant, diuini generis s appellentur
ἡγεμονοῦν τε ἐν αὐτοῖς τῶν ἀεὶ δίκῃ καὶ ὑμῖν

teneantque omnium animantium principatum uobisque iure et lege

ἐθελόντων ἕπεεθαι, «πείρας καὶ ὑπαρξάμενος ἐγὼ παραδώεω-
uolentes pareant. quorum uobis mitium satusque tradetur a me,

ΓτὸῚ Im Γλοιπὸν ὑμεῖς ἀθανάτῳ θνητὸν προευφαίνοντες 412.

uos autem ad. id quod erit. inmortale partem adtexitote mortalem:

᾿ἀπερτάζεεθε ζῷα καὶ γεννᾶτε τροφήν τε διδόντες αὐξάνετε καὶ φθίνοντα
ita orientar animantes, quos et 'uiuos! alatis et consump-

πόλιν δέχεςθε.᾽

5 tos 'sinu! recipiatis."

Ταῦτ᾽ εἶπε, καὶ πάλιν ἐπὶ τὸν πρότερον κρατῆρα, 9
Haec ille dixit; deinde ad temperationem superiorem reuertit, ds
ἐν ὦ τὴν τοῦ παντὸς ψυχὴν κεραννὺς ἔμιεγεν,

in qua omnem animum uniuersae naturae temperans permiscebat

o
1 oportebat pr A 2 nequit corr quid, ree quid V abit pr A
qua 5 sed quae οὐ Manutius quod 51 Lambinus quae 51 mg Lambin ;
effecta si tb 5 jmiteminiq; ex mte awt imt- B imitaminique Orellius tb
qua "e« V quamet A quà& B qua me et Victorius ortu ui ufum
p9 6 meminiffetif 44 meminiftiit. V creabuntur Lambinus tbm
d

dxeo3| [e] .B τ gentihf. Btbm 8 teneant atque, at /zneola del ft pr, A

teneanq;, n altera red wid b anmnantü 4 9 uolentef ex «αἱ ft pr A
satusque MH. Stephano (p. 25) auctore Lambinus Iltatuf quae A ftatufq. VE
tradetur Valla traditur AVB 9.10 Augustinus de ciu. Dei xu 21

ita sane Plato minores et ἃ summo deo factos deos effectores esse uoluit ani-

malium ceterorum, ut inmortalem partem ab ipso sumerent, ips! uero mortalem
adtexerent 10 adxx«texjtote ex adte extoto B 12 Awgustinus de
ciu. Dei xiu 19 optime autem cum hominibus agi arbitratur idem Plato, si
tamen hanc uitam pie iusteque peregerint (cf p. 190,6 s), ut à suis corporibus
separati in ipsorum deorum, qui suà corpora numquam deserunt, recipiantur

. " * * "» * n
sinum 14 Ix qua, Ix e corr, ex parte in ras; uidebatur fuisse hicqua. wet
—quib 4 debebat pevmiscuerat

τ 48

415

42 A
44

TIMAEVS 12,42—44 189

τὰ τῶν πρόςθεν ὑπόλοιπα κατεχεῖτο μίεγων τρόπον
superiorisque permixtionis reliquias | fundens aequabat. eodem

uév τινα τὸν αὐτόν, ἀκήρατα δὲ οὐκέτι κατὰ ταὐτὰ | ὠκαύτως,
modo ferme, nisi quod. non Ma incorrupta ut ea quae semper

ἀλλὰ δεύτερα i καὶ τρίτα. ευ-
isdem, sed ab. iis! secundum sumebat atque etiam tertium. toto

ς«τήςας δὲ τὸ πᾶν διεῖλεν ψυχὰς ἰςαρίθμους τοῖς ᾿ἄετροις
igitur omni constituto sideribus parem numerum distribuit ani-

ἔνειμέν θ᾽ ἑκάετην πρὸς ἕκαεςτον, καὶ ἐμβιβάεας. ὡς ἐς ὄχημα
morum et singulos adiunxit ad singula atque ita quasi in ecur-

τὴν τοῦ παντὸς φύειν ἔδειξεν, νόμους τε τοὺς εἷμαρ-
rum im uniuersitatis inposuit commonstrauitque leges fatales ae ne-

uévouc εἶπεν αὐταῖς, ὅτι γένεεις πρώτη μὲν ἔςοιτο τεταὶ [uévn uta πᾶειν.
cessarias ^ et ostendit primum ortum unum fore onmibus eumque

ἵνα uf τις ἐλαττοῖτο, ὑπ᾽ αὐτοῦ. δέοι δὲ
moderatum atque constantem πὸ ab ullo inminutum; satis

cropeícac αὐτὰς eic τὰ προςήκοντα ἑκάςταις ékacra ὄργανα χρόνων
autem et quasl sparsis animis fore uti certis temporum interuallis

φῦναι ζῴων τὸ θεοςεβέετατον, δι-
oreretur ^ animal quod esset ad cultum deorum aptissumum. sed

πλῆς δὲ οὔεης τῆς ἀνθρωπίνης qceuc
cum duplex esset natura generis humani, sie se res habebat ut

TÓ κρεῖττον τοιοῦτον εἴη γένος ὃ καὶ ἔπειτα κεκλήςοιτο ἀνήρ. ὁπότε δὴ
praestantius genus esset eorum qui essent futuri uiri. cum autem

ci)uactv ἐμφυτευθεῖεν. ἐξ ἀνάγκης καὶ τὸ μὲν προείοι τὸ TS ἀπίοι τοῦ
animis corpora necessitate inseuisset ^ cumque ad corpora [neeessi-

1 superiorisque Manutio auctore Lambinus lupenfque AVB5 permix-
tionjf ez »nef V fundenf, er unde| B 2 forme V fer me, er e corr,
puto for me fwisse A incorruptas Lambinus auctore Manutio, qui etiam
eae ef secundas et tertias woluerat; cf p. 116,9 xut [a] 4 aut V aut B

3 idem Rom tbm, sed expectes eadem wt p. 111,2. 3. 9; an fuit 1n isdem, ef

p.114,8. 171,3 ab iis H. Stephano (p.21 s) auctore Lambinus adut AVB

e
totoxjgitur, 1 e eorr, fwitne totoqige .A tetoigitur V 4 h dergb; ez &

dereb; B 5 adiunex lineola super x non conspicua A og om F
N

6 con«moftrauitque ex comme A fatalef «t wid rad corr [at A
S ab ullo Ei n ὑπό του inmmuitum V inm«inu«tu ex inmunuitu 7)

9 [parfif ps χρόνου Pr Plutarchus (—« ci Pl.) ut p. 191,7, ex quo Cice-
ronis errorem non probabiliter repetit Hermannus p. 33s; werba Stoicum resipiunt,
cf de leg. 1 8,24 perpetuis eursibus conuersionibusque caelestibus exstitisse quan-
dam maturitatem serendi generis bumani 10 oreretur corr orjr» AB
post sed libri pergunt p. 193,16, cf p. 185,6 11 habebant B; cf p.95,1
12 praetantiuf B 13 animos corporibus Perionius ibm, sed cf lIahnius ad
Pers. 5,68 p. 191, m ad part. 11 wol. ux p. 323,81 ; ex ipso corpora, mon corpo-
ribus, turbae natae quae deinceps secuntur animif corporatuü AV sed tu
erasum Α 18s necessitate Manwutio auctore del Lambinus

to

10

11

tz

σι

Qc

τῷ

τῷ

o2

-

ι

190 TIMAEVS 12,44—45

ς«ὠματος αὐτῶν, πρῶτον μὲν αἴεθηειν ἀναγ-
tate] tum aecessio fieret tum abscessio, principio necesse erat
καῖον εἴη μίαν πᾶειν ἐκ βιαίων παθημάτων

sensum exsistere unum communemque omnium — uehementiore motu

εὐμφυτον γίγνεεθαι, δεύτερον δὲ ἡδονῇ
excitatum | eoniunctumque naturae, deinde uoluptate
καὶ λύπῃ μεμειγμένον ἔρωτα, πρὸς δὲ τούτοις φόβον καὶ θυμὸν
et molestia τηϊχύι ΠῚ amorem, post iram et metum
óca T€ ἑπόμενα αὐτοῖς καὶ ómóca ἐναντίως mé- 42 B

et reliquos motus animi comites superiorum et his etiam contra-

φυκε διεετηκότα᾽ ὧν εἰ μὲν κρατήςοιεν δίκῃ βιώςοιντο. κρα-
;rios dissidentes. — 'quos qui ratione rexerit — iuste uixerit, — qui

τηθέντες δὲ ἀδικίᾳ. καὶ ὁ μὲν εὖ

τ autem iis se dederit iniuste. ^ atque ille qui ^ recte atque honeste 45
τὸν Tpochkovra χρόνον βιοὺς πάλιν εἰς τὴν τοῦ
currieulum uiuendi a natura datum confecerit — ad illud astrum

cuvvóuou πορευθεὶς οἴκηςειν ácrpou Γβίον εὐδαίμονα καὶ ευνήθη ἕξοι! — cpa- ,
quocum aptus fuerit reuertetur; qui
Aeic δὲ τούτων εἰς γυναικὸς φύειν ἐν τῇ

autem inmoderate et intemperate uixeri, eum seeundus ortus in

δευτέρᾳ γενέςει uerapaAot: μὴ παυόμενός τε ἐν τούτοις ἔτι κακίας 49 Ο
figuram muliebrem transferet, οὖ si ne tum quidem finem uitiorum

τρόπον Ov kakÜvorro κατὰ τὴν ὁμοιό-
faeiet, 'grauius etiam laetabitur et! in suis moribus simillimas figu-

τητὰ τῆς τοῦ τρόπου Tevéceuc εἴς τινα τοιαύτην ἀεὶ μεταβαλοῖ θήρειον φύειν,
ras pecudum et ferarum transferetur

ἀλλάττων T€ OU πρότερον πόνων λήξοι πρὶν τῇ ταὐτοῦ καὶ ὁμοίου πε-
neque terminum malorum prius aspiciet quam illam sequi coeperit

LÉQev€—€-.n——————Ay———MIDU M, M s E NOMEA

ριόδῳ Tfj ev αὑτῶ εὐυνεπιεπώμενος
conuersionem quam habebit in se ipse eiusdem et uni similis innatam εἰ:

1 tu prius add A, om V tu posterius ex cu DB 2 μίαν om F'Pr
3 excitatum eoniunctumque dett. Periontus —to «toq: AVE 4 1ra et |

metu AV, corr «ἃ οὐ M ira ἃ motu b 5 motof A, corr «ul V «óf B

contrarie HH. Stephano (p.98) auctore Lambinus tb; ef p. 121,8 de diu. 1 ,
57,129 Nüpperdeius opusc. 66 Gwil. Heraeus quaest. crit. et palaeogr. de uetust.
cod. Liuianis (diss. Berol. 1885) 155 6 1ufte uixerit (X ex u manu eadem)
in mg add A 1ufte|juux ent, te add B 7 [xnl [6 ut wid sed in mg, ft add |
A dedermt B dediderit dett Lambinus tbm, sed cf de sen. 12,43. Tusc. 1
30,79 τι 24,57 v 39,112 10 imoderate ex 1m V 11 tranífexret 4 |

tranf ferr& V fine p utiorv ex ere b 14 ila er 9a V

ἂν
15 habit eorr habeb?* 4 habebit Btbm in uni, quod cum Victorio
del tbm, latere conieci sui, cf quae scripsi ad p. 183,2 de nat. d. 1 19,33 in.

c

42 D

13
46

[2 E

TIMAEVS 12,45—13,46 191

τὸν ἱπολὺν ὄχλον καὶ! Ücrepov προςφύντα
et insitam: quod tum eueniet cum illa quae ex igni anima aqua

ἐκ πυρὸς καὶ ὕδατος xai áépoc καὶ γῆς θορυβώδη καὶ ἄλογον ὄντα λόγῳ κρα-
terra turbulenta et rationis expertia insederint ratione

τήςας εἰς τὸ τῆς πρώτης καὶ ἀρίετης ἀφίκοιτο εἶδος ἕξεως.
depulerit et ad primam atque optimam affectionem animi perue-

Διαθεεμοθετήςας δὲ Γπάντα! αὐτοῖς ταῦτα. ἵνα τῆς ἔπειτα εἴη κακίας
nerit/ Quae cum ita designasset seseque, 5] jii quid postea

éxácruv ἀναίτιος,
fraudis aut uiti euenisset, extra « omnem eulpam eausamque posuisset,

Écmeipev TOUC " eic τῆν τοὺς OW εἰς ςελήνην τοὺς δ᾽ εἰς τᾶλλα
alios[que] in terram — alios in lunam alios in reliquas

óca ὄργανα χρόνου.
mundi partes, quae sunt [ad]spatiorum temporis. signa et notae con-

τὸ δὲ μετὰ τὸν «πόρον τοῖς νέ-
stitutae, spargens quasi: serebat. post autem eam sationem- dis ut

oic παρέδωκεν θεοῖς εὐματα πλάττειν θνητὰ
ita dicam iunioribus permisit ut corpora mortalia effingerent,

TR ἐπίλοιπον, ὅεον ἔτι ἣν ψυχῆς ἀνθρωπίνης δέον. προετενέεθαι,
quantumque esset reliquum ex humano ἃ animo quod deberet aece-

τοῦτο kai πάνθ᾽ óca ἀκόλουθα ἐκείνοις ᾿ἀπεργαςαμένους
dere, 14 omne et quae consequentia essent — perpolirent et absol-

ἄρχειν καὶ κατὰ δύναμιν. ὅτι κάλλιςτα kai dpicra τὸ θνητὸν
uerent, deinde ^ ut huie animanti principes se ducesque praeberent

ü
1 et insitam om V euemat, & ex e ut uid pr, A eueni& sed a litura
del V que ex qui A aqua Wesenbergus emendat. Tusc. part. 111
p. 19 ». (aqua atque Valla) atque AVB. conieci olim fuisse ut apud Platonem
igni aqua anima terra, deinde cwm per errorem atque esset scriptum, transpo-

situm; ef p. 166,8 ss 2 expertia dett Asc i1 expta AVB 3 depulerint A
depulent, e prior ez 1, 16 n ras V effectionem P, corr aff V; ef de nat. d.
1 8.19 T'use. i1 18,43 rectae animi adfectiones i. e. διαϑέσεις 4 dissignasset m
ut de nat. d. 8, 20. 11 ,26 1135,85; sed ef constituta et designata de dw. 1 38,52

tic AP τοῖς F Y Plutarchus 5 mtn ewm ras ex -tu B 6 alios dett
Ase n alióquae A alioq- VB terram Perionius trà AVB lunam Perio-

nius luna B, ex hma wt wid A (cf p. 118,1) luna litterae n prior hasta red V

7 adpatiorum pr B. ad del b; ad sp. t. cognitionem signa et n. Helmius
ad sp. t. significationem notae dett Itom (nocte) Valla, $dem sed del notae t
8 fatonem pr V 8.9 ef quae adseripsi ad p. 188,95 et 193,5. 1
10 effent V, pr AB agymo add A accedere corr —cjd- À accedere

ez “τῷ B 11 xeffent [fuerit punctum] A polerent B yppoljent ex
piuuerent nisi fallor A penuuerent V. «n fuit perficerent ? obfoluerent B

12 uthie sed ut inductum (quod fuit cum mihi pr factum wideretur) B;
ut add A, om V principes se ducesque dett Lambinus prmcipe fe ducé
quae AVB puerent 4, preu- V, praeu- B, corr -berent V, Sberent AB

[2]

κι

τῷ

es

σι

«.

Qn

10

τῷ

13

14

15

192 TIMAEVS 13,46—48

διακυβερνᾶν ζῶον, ὅτι μὴ
uitamque eius quam pulcher rime regerent et gubernarent, quatenus

κακῶν αὐτὸ ἑαυτῷ Υἵγνοιτο, αἴτιον.
non ipse "bene factus! sua eulpa sibi aliquid. miseriae quaereret.

Koi ó μὲν δὴ ἅπαντα Γταῦτα! διατάξας ἔμενεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ
Atque 1s quidem qui cuneta conposult constanter in suo

κατὰ | τρόπον ree μένοντος δὲ vorjcavrec ol παῖδες τὴν τοῦ πατρὸς τάξιν
manebat statu; qui autem erant ab eo creati, cum parentis ordi-

ἐπείθοντο αὐτῇ καὶ λαβόντες
nem cognouissent, hune sequebantur. itaque eum accepissent

ἀθάνατον ἀρχὴν θνητοῦ ζῴου μιμούμενοι τὸν εφέτε-
inmortale principium mortalis animantis, imitantes genitorem

pov δημιουργὸν πυρὸς καὶ γῆς ὕδατός τε καὶ ἀέρος ἀπὸ τοῦ κόσμου δανει-
et effectorem sui particulas ignis et terrae et aquae et animae ἃ

ζόμενοι μόρια dc ἀποδοθηςόμενα πάλιν εἰς ταὐτὸν τὰ λαμβανό- £

mundo, quasi rursus s redderent, mutuabantur easque inter s se copu-

μενα εὐνεκόλλων, οὐ τοῖς ἀλύτοις οἷς αὐτοὶ ςυνείχοντο becuoic
labant, haud isdem uinelis quibus ipsi erant conligati,

ἀλλὰ διὰ εμικρότητα ἀοράτοις πυκνοῖς
sed talibus quae cerDl] non possent propter paruitatem crebris

γόμφοις εὐντήκοντες, ἕν ἐξ ἁπάντων ἀπεργαζόμενοι cia l'éxacrov!
quasi euneolis inliquefaetis unum efficiebant ex omnibus corpus

τὰς τῆς ἀθανάτου ψυχῆς περιόδους ἐνέδουν. εἰς ἐπίρρυτον ciua καὶ ἀπόρρυτον.
atque in eo | influente atque effluente animi diuini ambitus inliga-

αἱ BH eic ποταμὸν ἐνδεθεῖςαι Γπολὺν] οὔτ᾽ ἐκράτουν
bant. itaque illi in flumen inmersi neque tenebant

οὔτ᾽ ἐκρατοῦντο, βίᾳ δὲ ἐφέροντο καὶ ἔφερον,
neque. tenebantur, sed ui magna tum ferebant tum ferebantur.

ὥςτε τὸ μὲν ὅλον κινεῖεθαι ζῷον, ἀτάκτως μὴν ὅπῃ τύχοι
ita totum animal mouebatur illud quidem, 5664 inmoderate et for-

1 uihtamq; sed h paene erasae B regeret et gubernaret 4B, pr V

3 contanter pr V 4 cu add A [ἰ potius add sed ex parte in ras V
πρόσταξιν PF διάταξιν P, e corr A 5 cognouiffeN ex efet A «f& pr VB

1 et ante animae 2n diserimine uersuum om V 8 quaf« [1] Atbm qua|fi
corr qual»x B. quasi retinui propter ὡς, quamquam serupulum inicit redderent

(expectes reddituri essent) redderex sed punctum et 1 erasa V 10 credif
fac

pr B 11 euneoohf V mhquetif A 1nhqu&it V mu ὙΠ b efficebant

AB 12 animi diumi eorr omo «no 4 -mi ent B ambituf V ἃ τὰ-
bituf, b ero B iligabant L mhgabat AV B 13 in ingens fl. immersi
Lambinus (in fl. ing. imm. mg Lambin) in f. immensum imm. Klotzius
Ciceronem. ἐνδῦσαι legisse putabat Lindauius comment. in. Plat. Tim. p. 68

15 totum dett Valla motu AVB

AT

48

43 Bj

Ἱ

b 4

ἢ

45 B

45 C

45 D

46 B

TIMAEVS 13,48—14,49 193

προιέναι kai ἀλόγως), τὰς ἕξ ἁπάςας κινήςεις ἔχον᾽ εἴς τε γὰρ τὸ mpóc0e
tuito, ut sex motibus ueheretur: nam et ante

καὶ ὄπιςεθεν καὶ i πάλιν εἰς δεξιὰ καὶ ἀριετερὰ κάτω τε καὶ ἄνω

et pone et ad laeuam et ad dextram οὖ sursum i et deorsum,

xai πάντῃ ) κατὰ τοὺς ἕξ τόπους πλανιύμενα προήειν.
modo huc modo illue «

*
τῶν δὲ ὀργάνων πρῶτον μὲν φωςεφόρα ςυνετεκτήναντο, ὄμματα, τοιᾷδε ἐνδήςαντες

αἰτίᾳ. τοῦ πυρὸς ὅςον τὸ μὲν κάειν οὐκ ἔςχε τὸ δὲ παρέχειν φῶς ἥμερον, οἰκεῖον
urere lucere

ἑκάςτης ἡμέρας, ςὦμα ἐμηχανήςαντο γίγνεεθαι. τὸ γὰρ ἐντὸς ἡμῶν ἀδελφὸν ὃν

τούτου πῦρ εἰλικρινὲς ἐποίηςαν διὰ τῶν ὀμμάτων ῥεῖν λεῖον καὶ πυκνόν. ον ὅταν οὖν
per oeulos emicare

μεθημερινὸν ἢ ἢ φῶς περὶ τὸ τῆς ὄψεως ῥεῦμα, τότε ἐκπῖπτον ὅμοιον πρὸς € ὅμοιον,
ευμπαγὲς γενόμενον, ἕν «ὧμα οἰκειωθὲν ευνέετη κατὰ τὴν τῶν ὀμμάτων εὐθυωρίαν,
ὅπῃπερ ἂν ἀντερείδῃ τὸ προςπῖπτον ἔνδοθεν πρὸς ὃ τῶν ἔξω ευνέπεςεν... ἀπελθόντος
δὲ εἰς νύκτα τοῦ currevoüc πυρὸς ἀποτέτμηται... . παύεταί τε οὖν ὁρῶν, ἔτι τε ἐπα-

vuv. ὕπνου γίγνεται" cumnptav γὰρ ἣν oi θεοὶ τῆς ὄψεως ἐμηχανήςαντο, τὴν τῶν
defenstrix

βλεφάρων φύειν, ὅταν ταῦτα ευμμύεῃ, καθείργνυει τὴν τοῦ Ὁ πυρὸς ἐντὸς δύναμιν...
τὸ δὲ περὶ τὴν τῶν κατόπτρων εἰδωλοποιίαν καὶ πάντα ὅςα ἐμφανῆ καὶ λεῖα κατιδεῖν
οὐδὲν ἔτι χαλεπόν. ἐκ γὰρ τῆς ἐντὸς ἐκτός τε τοῦ πυρὸς ἑκατέρου κοινωνίας ἀλλή-

λοις, ἑνός τε αὖ περὶ τὴν λειότητα ἑκάετοτε γενομένου καὶ πολλαχῇ μεταρρυθ-
ἘΠῚ splendore consedit, tum uel eadem spe-

uicGévroc πάντα τὰ τοιαῦτα ἐξ ἀνά: TKnc ἐμφαίνεται, τοῦ περὶ τὸ πρόεωπον πυρὸς
eles uel interdum inmutata redditur, eum ignis oeulorum

τῷ περὶ τὴν ὄψιν πυρὶ Γπερὶ τὶ τὸ λεῖον. καὶ λαμπρὸν! ευὐμπα-
cum eo igne qui est ob os effusus se con-

τοῦς γυὐνομένου. δεξιὰ δὲ φαντάζεται τὰ dpicrepá, ὅτι
fudit et contulit. ^ dextra autem uidentur quae laeua sunt, ^ quia

1 ante« [punctum ut wid] A 2 po«ne [e] .4 poene V et add Lam-
binus 3 libri pergunt p. 185,6 quia, wide praefationem ; defectum notauit Ald

0.7 Awgustinwus de ciu. Dei xuu 18 si di minores, quibus inter animalia
terrestria cetera etiam hominem faciendum commisit Plato, potuerunt, sicut
dicit, ab igne remouere urendi qualitatem, lucendi relinquere quae per oculos
emiearet, itane deo summo concedere dubitabimus..... ut de carne hominis. .
corruptionem auferat, naturam relinquat . 19 Priscianus partit. xu
uers. Aen. princ. 1 16 G. L. K. 1x p. 463,19 defenstrix quoque Cicero in Timaeo
protulit addita t. ef Hermannus p.14

16 cf p. 189,10. ?* ifplendore A ufplendore V tif fpendore sie B. quod ante
splendore proximum. fuerit uocabulum incertum est. discrepantibus testimoniis: si
AV werum habent, conicias speculi, sim B, leuitatis, puta igitur fuisse cum
uterque ignis in leuitatis (wel speculi) splendore consedit; sed in splendore Kom

sed si in spl. Valla tbm non recte explicata, transpositionum ratione, de qua cf

praefatio edem pr A eadem uel| fpecief sed uel inductum B
18 obof V offusus dett Valla, tbm 18. 19 ξυμπαγεῖ γιγνομένῳ A Y
19 contuht V dextra, a e corr B κατὰ τὰ F,pr A qui pr A

Cickgo ed. Plasberg 13

[1

-

12

18

19

-

ΠῚ

--

10

11

12

13

14

[5

16

194 TIMAEVS 14,49—50

τοῖς ἐναντίοις uépeciv τῆς ὄψεως περὶ τἀναντία μέρη γίγνεται ἐπαφὴ
contrariis partibus — oculorum contrarias partes adtingunt.

Γπαρὰ τὸ καθεετὸς ἔθος τῆς προςβολῆς!. δεξιὰ δὲ τὰ δεξιὰ καὶ τὰ ἀριςτερὰ ἀρι-

respondent autem dextra dexteris,
crepà τοὐναντίον, ὅταν μεταπέςῃ ευμπηγνύμενον ὦ ευὐμπήγνυται Qc:
laeua laeuis conuersione luminum, cum ea inter se non cohaeres-
τοῦτο d. ὅταν ἡ τῶν κατόπτρων λειότης ἔνθεν καὶ ἔνθεν
eunt: id fit cum speculorum leuitas hinc illneque
ὕψη Aopoóca τὸ δεξιὸν eic τὸ ἀριςτερὸν μέρος ἀπώςῃ
altitudinem adsumpsit et ita — dexteram detrusit in laeuam partem

τῆς ὄψεως καὶ θάτερον ἐπὶ θάτερον. κατὰ δὲ τὸ μῆκος crpagév τοῦ
oculorum laeuamque in dexteram. supina etiam ora cernuntur

προςώπου ταὐτὸν τοῦτο ὕπτιον ἐποίηςεν πᾶν φαίνεςεθαι, τὸ κάτω πρὸς τὸ ἄνω
depulsione luminum, quae ceonuertens inferiora reddit quae sunt

τῆς αὐγῆς Γτὸ τ᾽ ἄνω πρὸς τὸ κάτω πάλιν! ἀπῶςαν.
superiora.

Ταῦτ᾽ οὖν πάντα écriv τιὺν ευναιτίων,
Atque haec omnia ex eo genere sunt quae rerum adiuuant

oic θεὸς ὑπηρετοῦειν χρῆται τὴν τοῦ ἀρίετου κατὰ τὸ δυνα-
CAUSB8S, quibus utitur ministeriis deus eum optimi speeiem quoad

TÓV ἰδέαν ἀποτελῶν: borüZeroi δὲ ΕΣ τῶν πλείετων ! oU cuvaíiria
fieri potest ecficit; ^ sed existimant plerique non haec adiu-

ἀλλὰ αἴτια εἶναι τῶν πάντων
uantia | causarum sed has ipsas | esse omnium causas, [quae uim

ψύχοντα καὶ θερμαί-
habeant frigoris et ealoris] quae uim habeant refrigerandi calfi-

vovta πηγνύντα T€ καὶ διαχέοντα Γκαὶ óco. τοιαῦτα! ἀπεργαζόμενα᾽ λόγον
ciendi concrescendi liquendi, care-

δὲ οὐδένα οὐδὲ νοῦν εἰς οὐδὲν δυνατὰ ἔχειν i ἐςτίν. τῶν γὰρ ὄντων ὦ νοῦν
ant autem ommni intellegentia: atque ratione, quae nisi in animo

μόνον κτᾶςεθαι. προεήκει λεκτέον ψυχήν --ὀ τοῦτο δὲ ἀόρατον,
nulla alia in natura reperiantur; animus autem sensum omnem

4 illine dett Orellius tb, wide Meaderwm arch. lexicogr. xix 246. illimque C?ce-
ronem scripsisse credit m 5.6 dextera ...laeuaque dett Rom tbm ft recte; an
dexterum (—rà ex «rü wt wid pr A) ...laeuumque? 6 &uii|&ora V 1 deu-
hone pr B 8 forsitan interciderit superiora autem quae inferiora 10 quoxad

[d] A qdad ez qde V qvoad, vo n ras, futt qd|- B 11 efficit dett Rom
ef f

ibm etfecià 4 &9 V ἃ. B existimant H. Stephano (p. 29) auctore Lambinus
eftimant corr e- AVB 12 iplafeffe, fef add 2n spatio wnius litterae aut
duarum capaci, wid fuisse ipfa fe (hyphen paene erasum) B omnuu 4A

12.13 wncis inclusa om Vítbm, ego credo ex Ciceronis autographo superesse quae
abici uoluerit, cf p. 4,14. q.u. h. frigoris et caloris, concretionis et liquoris, careant
Valla 13 refrngerendi B 14 t calleas mg V 16 expectes reperiuntur,
ut a quae nouwm enuntiatum incipiat fenfum, m n ras, fuit f ut uid B

46 C

46 D

51

46 E

47 A

TIMAEVS 14,50—52 195

πῦρ, δὲ καὶ ὕδωρ καὶ τῆ καὶ ἀὴρ cónara πάντα ὁρατὰ
effugit oculorum, at ignis aqua terra «»?ma corpora sunt eaque

γέγονεν — τὸν δὲ νοῦ xoi ἐπιετήμης ἐραςτὴν.
cernuntur. illum autem qui intellegentiae sapientiaeque se ama-

ἀνάγκη τὰς τῆς ἔμφρονος φύςεως
torem profitetur necesse est intellegentis sapientisque naturae

αἰτίας πρώτας μεταδιώκειν, ὅςαι δὲ ὑπ᾽ ἄλλων μὲν κινουμένων ἕτερα δὲ
primas causas conquirere, dein secundas earum rerum quae ne-

ἐξ ἀνάγκης. κινούντων γίγνονται, δευτέρας. ποιητέον δὴ κατὰ
cessarlo mouent alias cum | jpsae ab aliis mouentur. quocirca nobis

ταῦτα καὶ ἡμῖν᾽ λεκτέα μὲν ἀμφότερα τὰ τῶν αἰτιῶν γένη,
Sie cerno esse faciendum ut de utroque nos quidem dicamus ge-

χωρὶς δὲ ὅςαι μετὰ νοῦ
nere eausarum, separatim autem 46 is quae — eum intellegentia

καλῶν xai ἀγαθῶν δημιουργοὶ καὶ
sunt efficientes puleherrimarum rerum atque optumarum οὖ de

ὅςαι μονωθεῖεαι φρονήτεως τὸ τυχὸν ἄτακτον ékücrore ἐξεργάζονται.
is quae X uacantes prudentia — inconstantia perturbataque efficiunt.

Τὸ μὲν οὖν τῶν ὀμμάτων cuuueratria πρὸς τὸ ἔχειν τὴν δύναμιν ἣν
Àc de oeulorum quidem eausis, αὖ haberent eam uim — quam

νῦν εἴληχεν εἰρήεθω: τὸ δὲ μέγιετον αὐτιν εἰς
nune habent, satis ferme esse dictum puto; maxuma autem eorum

ὠφελίαν ἔργον, δι᾽ ὃ θεὸς αὖθ᾽ ἡμῖν δεδώρηται, μετὰ τοῦ-

utilitas donata hominum generi deorum munere deinceps

TO ῥητέον. ὄψις δὴ κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον αἰτία τῆς μεγίετης ὠφελίας γέ-

explicetur. rerum enim optumarum cognitionem nobis ocuhn adtu-

Yovev ἡμῖν, ὅτι τῶν vOv λόγων περὶ τοῦ παντὸς λεγομένων

lernt. nam haee quae est habita de uniuersitate oratio a nobis
οὐδεὶς. ἄν ποτε ἐρρήθη μήτε ἄςετρα. μήτε ἥλιον

haud umquam esset inuenta, 8] neque sidera neque sol

μήτε οὐρανὸν ἰδόντων. νῦν
neque caelum 510 oculorum aspectum cadere potuissent. ΠΌΠῸ

1 et aer post terra add Hom, anima dwee Orellio sed cl p. 191,1 ante

aqua tíbm; ego malwi Platonem sequi corpofunt pr A 4 beide
cu

y ἀλλήλων (om uiv) A 5 alacü ipfe B ahaf.ipe ex «e A aliaf.

ipfet ex ee, im mg mihi V 6 utde er uide AB mde pr V gere B
7 fepatim pr AV denf ( red) ex deuf B dehif. AV 8 ef-

fientef ex eicientef 4 puleher«rimarum [1] A 8.9 depnf ex deuf B

dehif AV 10 σχεῖν F'Y 11 ne add A eorüxxx [eorü] .A

12 utr«htaf [1] B m*nere [o wel e] A numere B 16 afpectu AV,

corr ““ἃ B

13*

μι

tS

[2]

ΒΥ.

196 TIMAEVS 14,52

δ᾽ ἡμέρα τε καὶ νὺξ ὀφθεῖςαι ufjvéc τε καὶ ἐνιαυ-
uero dies noctesque oculis cognitae, tum mensum X annorum-

τῶν περίοδοι μεμηχάνηνται μὲν ἀριθμόν, χρόνου δὲ ἔννοιαν
que eonuersiones — et numerum machinatae sunt et spatium tem-

περί τε τῆς τοῦ παντὸς φύεειυς ζήτηειν éoocav' ἐξ ὧν
poris dimensae, et ad quaestionem totius naturae inpulerunt; quibus

ἐποριςάμεθα φιλοςοφίας γένος, οὗ μεῖζον ἀγαθὸν οὔτ᾽ ἦλθεν οὔτε 47 B
ex rebus philosophiam adepti sumus, quo bono nullum optabihus

ἥξει ποτὲ τῶ θνητῷ γένει δωρηθὲν ἐκ θεῶν.
nullum praestantius neque datum est mortalium. generi deorum con-

cessu atque munere neque dabitur.

1
1 conte pr B tu ey iu AV menl';ü sic bis corr V. annoru
annorüq; 5 2 post περίοδοι F' habet καὶ ἰσημερίαι καὶ ᾿τροπαί in
teponf desinit V
3 toti! pr B 4 optabiliuf ewm ras ex obte Pb, idem sed -bluf 4
4—6 ef p.9,10 de leg. 1 22,58 Tusc. 1 26,64 ( Lact. diu. inst. ux 14,0) Lael.
20 epist. xv 4,16. Augustinus de etu. Dei xxn 22 ex. philosophiam ..., quam

i quibusdam paucis? ait Tullius *ueram dederunt, nec hominibus? inquit *ab
his aut datum est donum maius aut potuit ullum dari! ad. Hortensium potius
respicit ( Ohlmannus de S. Augustini dialogis in Cassiciaco scriptis, diss. Argent.
. 1897,71) quam ad ui de re p. 8.4 ( Vsenerus * Gott. gel. Anz 1892,382), ubi Cicero
de mente potius wel ratione similiter uidetur locutus esse quam de philosophia, wt
p.9,9 de leg. 1 22,59 de sen. 12,40 de off. m 10,44 Lactant. de opif. Dei 3,14

5 gener) ex ere A ger) ex ere B 6 subseriptio nulla; sequitur de
fato AVb :

Beg Q2
gd University of Toronto
C m
lbay
MEE
| Hh
e i Q
si! ΟΣ
δι OMS
ΠΕ [B DO NOT
MES
MN, - REMOVE.
Aum.
d c dE THE
is e MNT
EU E M CARD
B og
$9 ἢ FROM
d S THIS :
d & POCKET
MEC.
9 αὶ
d ὦ
- ἢ
3 4
S | : Acme Library Card Pocket
cU Under Pat. “Ἐεΐ. Index Flle"
B Made by LIBRARY BUREAU

Ἷ

E uu

LM

Y