Perillustri atque magnifico viro Dom. Lucae Schroeckio ... cogitationes suas de Lapide violaceo sylvae Hercyniae, loco pensi sui symbolici, una cum devotissima gratiarum actione pro receptione in modo dictum illustre Collegium Naturae Curiosorum, quam huic scriptulo attexere & publicare volui

Sibrary of tbe üluseum |

| OF |
COMPARATIVE ZOÜLOGY,| |

AT HARVARD COLLEGE, CAMBRIDGE, MASS. | |
jiounnbcu hp príbate subscription, (rt 1861. |

DR. L. p: KONINCK'S LIBRARY. — |
No. /7/42.

E ces j !]
MENS dede

"rn
T €
3 24

-—Q

Perilluftri atque Magnifico
VIRO
Dom. LVC/E SCHROECKIO
Ccleberrimo Med. Doct. Archiatro & Comiti Palati-
no Cafareo fplendidiffimo, S. R. J. Nobili, Acad. Leo-
poldino-Carolinz Imperialis Naturz Curioforum Pra- .
fidi excellenuffimo, Auguftanz Vindelicorum Reipu-
blica: Phyfico inclyto, Patrono, Fautori ac Collega
fuo maxime colendo, adícriptionem in Album Illa-
ftris Collegii ac Societatis jam laudate Academiz be-
nigniffime offcrenti & diplomate folenni, cum impo-
fito fymbolo nominis MNEMoxts, obfignanti co-
gitationes fuas de «

LAPIDE VIOLACEO SYLV
HERCYNIAZ,

Loco penfi füi fymbolici, una cum devotiffima ora-
tiarum actione pro receptione in modo dictum Illu-
ftte Collegium Naturz Curioforum, quam huic fcri-
p:ulo attexere & publicare volui, dicat
FnipERICVS EnNESTVS BRVCKMANN,
Med. Docl. c& Pract. Brimfo.

. 3GVELPHERBYTI x» cc xxv.

Sumtibus Io. CuR1sr. MEisNERL

A—— 3

95.

VIR
Perilluftris & Magnifice,

Patrone plurimum colende!

B Vop benignitfime haud ita pridem, hoc
D cít die VIII Idus Maji anni currentis MDCCxxv.
"me in Collegium totius Europe celeberri-
mum, Zcademiaw nempe Leopoldimo - Carolinam | Natu-
re Curioforum füfcipere non tantum dignatus fis, fed
| & Diploma quoddam, uti folennis eft confuetudo, quod-
que mihi nomen MN EMONrS, tanquam peculiarem cha-
racterem , impofuit, donare non nolueris, facit, ut i-
À 2 pfe

49. 259 sees RET STOL MEL HM
gr oig" ——
pfe nefciam, quibus verbis humanitatem TvAM; juxta
ac amorem in me fingularem , depradicem, quippe qui
plane vicit omnem meam exfpe&tationem, cum tales ho-
nores publici üs faltim alias conferantur, qui peculiari
pollent fcientia. & Phyfica & Medica, quique eruditiffimis
fuis elaborationibus, ingeniique fua prole do&tiffima or-
bem literatum fibi devindum. tenent. Cum itaque iíte -
honor, humanitatis uberrima T v x interpres & fidus te-
ftis, ex mero favore folaque gratia in me. defluxerit , fic &
profiteor ex me ipfo, nihil inopi mihi in manibus effe,
quo largiffimum affe&um T v vM, nunquam fatis dilau-
dandum , demereri ac compenfare poffim; meipfum hinc
T :5r mancipo, ac fpondeo, meritorum 'Tvonva me
memorem effe futurum... | Si quam etiam facultatem oc-
cafionemque T vis, & Academia ferviendi commodis
benigniora mihi fata concefferint, rogari me non patiar
áut moneri , fed ultro faciam , facere quod par eft clientem
frugi, neque unquam committam , ut ullius éx«pisia; quo-
- dam jure poíftulari queam; quodque, fi & porro in me a-
nimo fueris benevolo, magno me T't s isbeneficio obítrin-
" Xeris, neque, donec vivam, ferium & induftrium celeber-
rimi nominis T vx cultorem, & diligentem virtutum pre-
conem defideraveris. Et fic cum thura non poffim, mola
falfa: litabo.

Exquo

(*. . DE LAPIDE VIOLACEO. $
sdb iniri Eripe, iA
-Ex quo autem tempore iftud honoris publici Diplo-
ma. ac privilegia Veftra Illuftris Societatis accepi, ex eo
quoque ftatim in id omnes meas direxi cogitationes, ut.,
me dignum Collegio Veftro focium & collegam prafta-
rem, & penfüm , quod ftatuta Veftra ab Imperatoribus
Lsosorpo data, & Camgoro SEkxTO femper Augu-
fto, cui Deus cum prole fexus nobilioris longiffimos ve-
lit concedere annos ; gratiofiffime confirm&a, a noviter
receptis pottulant, citiffime abfolverem; Cum vero a pri-
ma state ftudio Medico fcientiam naturalem curiofam.,
junxerim, fic & in prefenti T 121, Vir perilluftris & Ma-
gnifice, offero aliquid ex iita, nempe /zpzdem tic di&um
violaceum , minus recte fic cognominatum , cum nihil
cum violis menfis Martii ccruleis fuaveolentibus , veris
ornamentis , commune habeat , fed fi in & adnatum abra-
feris vegetabile, quod odorem violarum prz fe fert, & de
fe fpargit effluvia grata violas redolentia, omnis ifte gra-
tüs & violaceus odor hunc filicem deferuit.;.

Negare quidem nolo, quod odor violaceus non tan-
tum ifti formofiffimz plantz Martiz infit, fed potius & a-
liis rebus in regno animali & vegetabili, fic Medici clinici
obfervarunt in praxi füa odorem /udori p. n. violaceum;
fic annotarunt sr'mam violas redolentem; fic porro pro-
ftat radix Ireos Florentine, cujus ltalia fertilis eft, que-

A 3 que

Lm

(uc Y e Lg CEPISTOLA

— — ——
que propter. v eei Germanis audit. Violen- Warizal; cum
tamen planta, ex qua defumitur, nihil cum Violis com-
mune, prater. odorem in radice habeat; fed in regno
minerali nullum proftat exemplum cujusdam fpeciei , quae
Violas redoleret, & in ante nominato lapide omnis odor -
ab innato & adnato. elegantiffimi aurantii coloris Lzcbeze
profluit, quo demto, lapis odoris plane expers eft.

- Lapis hgjus admiranda qualitatis odoriferee , quem
Germani hanc ob rem lingua fua "T'eutonica len - Veil-
chen aut Veieliflein , pro cujusvis dialecto. vocant, variis
. in regionibus reperitur, fic Ephemerides Illuftris Veftrae
Societatis iftum in Silefia inveniri Decad. I. An. YX. pag.
459. it. Hennelius in Silefiographiz Part. I. cap. VII. p.m.
645. it. Volckmann in Silefia fübterranea pag. 47. & 48.
Porro in Helvetia Carol. Nicol. Langius in Hiftor. lapid.
figurat. Helvet. Cap. VI. pag. 23. Porro in Saxonia G. F.
Mylius in Memorabil. Saxon. fubterran. Part. L Relat. VIII.
pag. 61. & alii aliis terrarum in locis.teftantur .... Duca-
tus nofter Brunífvicenfis ingentem ejus copiam porrigit
& monftrat in metallifera Sylva Hercynia ad ripas fluvii
Inserfle dii, non procul a civitatibus montanis , Laurez-
ibal & Wildemann, que ambe divite Lune micantis &
Veneris fplendentis vena füperbiunt , & in tota Europa ce-
lebres funt. — Ad ripas, &in ipfa quoque aqua hujus flu-

| minis,

DE LAPIDE VIOLACEO. 7

minis, quod i in his füpradi&is locis, cum nondum procul
iverit a fonte fuo & prima fcaturigine, nec alios huc dum
in finum fuum receperit rivos & rivulos, falim parvum
fiftit rivum, magna datur quantitas horum aromaticorum
violas redolentium ec non ae ubique, fed cer-
tis in locis fparfim.,

Vifüi pracbent in latere fuperiori, áeri liberiori expo-
fito, colorem elegantiffimum aurantium, id eft, quem cor-
tices pomorum aurantiorum habent , quo autem colore in
parte avería, terram vel fundum fluvii fpe&tante, plane ca-
rent, qua quoque pars vel latus omnis odoris expers exi-
ftit . Hujus phonomeni infcii, quaudo loca hóc lapidis
genere ftrata in memorata divite fylva pertranfeunt, mi-
rantur ftatim, ac percipiunt naribus fragrantiffimum hunc
odorem, quo tota circumcirca atmofphara perfufa & cir-
cumfufa, praefertim urentis folis radiis accedentibus magis
magisque rarefacta, eft, obftupefcunt , quoniam eos, tan-
quam in ftudio naturali peregrinos & hofpites, abfcondi-
ta profunde latet caufa ;.— Hoc lapideum concretum cum
fuo Lichene füaveolentia fia grata cübiculo cuidam i impo-
fitum , totum id replet vaporibus & exhalationibus fuis ful-
phureis, uti divertimode hoc in meo obfervavi mufeo;
augetur autem odor & magis magisque fe per hypocau-
ftum diffundit, efluviaque citius & melius hinc inde fpar-

git ,

£o tm UU EPIST OE TET.

git, quando calor ignis, mediante TUS admovetur; vel
quando fricatur, fic lapis. impofitus fornaci , paucis tem-
poris momentis totum conclave reddit odoratum; fed hoc
fciendum , quod aliquoties fi repetatur hzc calefactio in:
fornace , citius folito, amittat plane füas vires & inodorus
reddatur. Color, quem aurantium & aureum eleganti(-
fimum, oculis blandientem nuncupavi, non femper ma-
net, fed eft vanus & tranfitorius, poft anni fpatium, inter-
dum multo citius adhuc, elegantiam omnem deponit, lo-
co cujus atro- - viridefcens , obfcurus & fübfufcus , ocu-
lis minus gratus, color fub afpectum venit; odor autem

manet naribus lapidi proxime admotis, fed non amplius
effluvia fua accepta in tanta quantitate per conclavia, licet

etiam fornaci admotus, fpargit, uti olim recens fecit, &
quafi femimortuus jacet...

Subftantia lapidis eft filicea vel purus putus filex gry-
fei coloris vulgatiffimi, cui adnafcitur & innafcitur fuavif-
fimi. odoris, elegantiffimique coloris vegetabile , quod
Volckmann loco citato & alii Mufcum, ego vero adaqua-
aus Licbenem petreum , cujus botanico gaudet characte-
re ex affe, compello; eft enim Liches , fecundum. meam
difiniiionem planta, flore nempe vifibili gaudens vel ca-
rens, ex meris foliis conftans, quibus terre, arboribus,
faxis.&lapidibus adharet, & varia gignit exanthemata ftel-

lata,

DE LAPIDE VIOLACEO. 9

lié ch can —
lata, pileata , concava inftár fcutelli , pyxidis &c. | Cum
Mufcus e contrario fit planta flore carens, fiorum vero lo-
co capitula vel clavas protrudens, & folia gerens in cauli-
culis crebra & communiter minuta; Ex duabus his defini-
tionibus & defcriptionibus facile cuilibet apparebit , ad
quodnam genus vegetabilium , an ad Mufcz, an ad Licbe-
9i, it referenda hac odorifera plantula ,.. Ego defcri-
bam, quod fit Licbez petreus, id eít, in petra, faxo vel
alio lapide oriens, iisdemque adharens,; quo epitheto fi-
mul diftinguitur ab aliis Lichenum fpeciebus, quz vel in
arboribus, vel ex terra proveniunt; flore vifibili , id eft, non
in oculos cadente, fed omnem vifum, propter fiam tenui-
tatem, etiam acutiffinum Lynceum fugiente, carens, (ha.
bet florem (üi generis, uti omnia reliqua vegetabilia, fed
propter tenuem fuam ftru&uram non cadit in fenfus) ex
meris tenuiffimis, lapidi firmiffime adnatis foliolis fibi in-
vicem füperincumbentibus conftans ,exauthemata pgienens
adoratiffima, violas menfis Martii cceruieas emulantia , au-
rantii ad rubedinem igneam vergentis amoeniffimi coloris,
qui à fulphure dependet... Moles hujus filicis non unam
eandemque femper pra fe fert quantitatem, fed variantem, *
adfunt enim aliquot pondia gravias hoc tamen notabile;
aftimo , quod omnes iftiufmodi filices figura utrinque de-
preffa , &ad rotundam vel ovalem inclinante gaudeant... -

b Ad

D TT TEGESTOLA | /
—— —— e ——À SM —— —Br à età
- Ad caufam: zu attinet bujus:odoriferi. vegetabilis,
deduco: iftam cum Chymicis a fülphure puro; naribus gra-
toi experimenta 'enim Chymicorum docent, quod fülphur
de fe fpargat odorem violaceum , quando enim zgrotis
fic di&us Palfamus' fülpburis; vnedicamentum. ex floribus
fülphuris, & oleo quodam deftillato paratun , exhibetur, per
Chymiam naturalem ex corpore humano iftud fülphur in
hoc Licbeze per humiditates & certa falia accedentia; uti
funt ifta in urina & mádore corporis humani, excitetur &
volatilifetur, ut hoc modo vivificatum tam eratum confti-
tuat fal volatile violaceum. — Agricola hunc odorem plan-
tüla hujus putrefa&tione derivat Lib. I. Foffil. Cap. V. fed
fciendum, quod hic Licbez, quando auranüo colore fu-
perbit, fit in optimo florc; iu optimo ftatu, optimumque
tunc quoque de fe fpargat odorem , qui autem poftea,
quando Lichben colorem füum elegantem. cum füfco com-
mutavit, quod forfan ejus putrefatio interitus & mors
dici poffet, quoad optimam & volatiliorem füi partem a-
volat, uti videndum ex hoc phaenomeno, quod tunc non
amplius conclavia odora reddat, fed tantum aliquo modo
- mares afficiat proxime iis admotus.

Langius & Volckmann l.c. ufüs quosdam. hujus V vege-
tabilis & plantule adducunt, fic prior judicat, quod hic
Lichen t natura demulcentis & valde ballamica , qui bal-

: famus

)$E LAPIDE "VIOLACEO. ; IL

innen]
famus a fülphure puro fragranti expanfo volatili fugaci,
Quo fícatet, originem habet, cujus tin&ura convenienti
menftruo, extracta forte in phthifi , aliisque internis exulce-
rationibus , ubi remedia defiderantur balfamica, non fine
fructu adhiberi poffit.,. Linteis, pofterior narrat, quod
mulieres in Silefia hunc lapidem addere foleant, a quo non
tantum fragrantiam füavem acquirerent ifti panni linei , fed
& prafervarentur a blattis, tineis aliisque iis nocivis infe-
&is; quod experimentum facile quavis matrona in hac
noftra regione inftituere poffet, cum lapidis adfit fufficiens
numerus, 'Theophraftus Paracelfus commendat hunc Li-
cbenem , alapide abrafüm , antiquum & fufcum, fpecifici lo-
co veficz caleulo laborantibus: Imo fuerunt, qui primam
lapidis Philofophici materiam in hoc fulphureo concreto
fubtili tranfitorio , fed fruftra, quafiverunt ; Reliquum
ad odoramenta, que Galli perfumes vocant , utiliter & o-
mnium optime adhiberi poteft, prafertim de lapide dera-
fus; pyramidi chartacez inditus, & pannis linteis, chiro-
thecis, aliisque rebus adpofitus , quibuscum violaceum.,
fuum purum & fübtile, gratumque, licet íanfitorium,
fulphur communicabit ..

Breviffimis fic lineislapidem violacei odoris , Hercynia
fupra dicte fylvze ,'T' i81, Vir Perilluftris c Magnifice , deli-
neavi, exoptans , ne T'j21 difpliceat hec rudis & inordi-

B2 nata

2 EPISTOLA DE LAPIDE 'VIOL ACEO.

o ———À—H

—À ique

nata adumbratio, qua quidem de colore eleganti & odore
fuaviflimo agit, le&ori autem nec oculos recreat, nec na- -
res titillats fi autem alium Soczetes. Veflra. Illuflrris | ihi
vult committere laborem, deditiffimo & obfequiofiflimo
in me iftum fufcipiam animo; & fi quadam inre gratiffima
potero, & Tisr, & Iluflri Societati exhibere officia, ad quz-
cunque me femper invenies paratiffimum., "Lerminum
dum epiftole pono, adhuc multoties T 151 ago habeoque
gratias pro hoc publico mihi fa&o honore, clementiffi-
mum Numen. det. T 121 feliciffimum. annorum decur-
fum, illibatum mentis vigorem, ftabile firmumque cor-
poris rohur, & fortunarum incrementa optatiffima, & fic
Divine gratiz , unacum univerfa IJaftri ztcedermie "Es fin-
cero & voto devoto commendo. — Vale, Vir. Perilluflris cow
Maguifice Neftora digne vivere , & Euboici tranfcendere
pulveris annos. Mihi vero favorem T vv infinitum,
benevolentiamq; ptrennem expeto, qui nunquam non ero

Perilluftris T v1 nominis,
: "Patrone plurimum colende, —

Brunfoiga d. 2c. Maji.
.M DCC XXV. ; TE ULÁ
cultor obfervantiffimus . .

Fr. Ernefi. Brickmaun.

^ Aca

| «c (x) 9»» dn X36
Les neis nenne

Academie Cefaree Leopoldino-Ca-
roling Nature Curioforum

Praxes
Lettori. falutem!
MUR Lr E

bà Vaw ineffabilis ubique eminet in creatis
B^ Divina Potentia rebus! Quis non fplen-
"& didos altiffimo in «there ftellarum exer-
citus, incredibiles variorum animalium copias,
pretiofos terre montiumque thefauros; infignes
plantarum delicias, admirandas aquarum fcaturi-
gines obftupeícat?. Przfénrem hec cuncta mon-
' ftrant Deum, cujus gloriam eleganti ordine ;' in-
numero numero, fubüuliffima ftru&ura; & plu-
rimo ufu concclebrant. — Quis ardentiori itaque

| P3 defide-

L

"HISSNNEUBOCIT TES
defiderio horum .in corporum cognitionem non
rapiatur, aut in excolendo rerum naturalium ftu-
dio experiatur, faftidium? Nunquam fane exple-
ri fatis mens hifce intenta poterit, & quo plura -
inveftigaverit, eo majorem Íciendi cupiditatem
percipiet, imo longe maximam curiofitatis exere
cenda occafionem inveniet. | Quo in ftadio ippri-
mis zcademtia nofira cum decurrat, & nunquam
otiofa przclaros in nature penetralibus fubeundis
jam fecerit progreffus, multa tamen, qua latent
fuper effc perpendens, Virorum ingenii acumine
doctrina excellentia, longo rerum ufü , laboris-
que indu(tria clariffimorum, coníortium fibi con-
ciliare. nititur ,. ut junctis viribus magis fubinde
progredi. ficque divine infervire glorie , medi-
cam illuftrare artem ,. & proximi. commodum
promovere valeat. Huic noftro inftituto quia
Tv quoque, Aobdffume atque Excellentif/ime Dos
mine, Domine FRANCISCE En NEsTE Bnvcx:
MANN E, Poliater Brunfvicenfis meritiffime, tene-
Iis, & preclara multa à Tv virtute nobis fpera-

reli-

uL TM c s e D
re licec arus noftra falucferz incrementa, accef-
fus Tvvs non poteft non effe accepuffimus. Ideo
quod felix fauttumque eveniat , ego, prafatz A-
cademie Prafes, pro ca, qua mihi ab Ipfa con--
ccíla, atque Czlarea authoritate confirmata eft
poteftate, Ts przlaudatum Dom. Doct. Ba vcx-
MANNYM in zfcademia noftra finum recipio, JVa-
"ra Curioforim choro adícribo, ejusque privile-
giorum participem facio, atque Collegam no-
ftrum hoc Diplomate folenniter renuncio, quin &
perpetuum in Societatis fymbolum M NEMOoxnxrS
cognomine infignio. | Agedum, Honoracuffime
Domine Collega , quicquid in amplo Naturz re-
gno jucundum & uule continetur, fedulo nobi-
fcum porro rimare, inque humani generis falutem
erue, ac inter nunquam otiofos, decus & augmen-
tum Ácademix promove. — Vale, & vive feliciffi-
me, diutiffime! Dab. Augufta Vindelicorum V I1I.
Idus Maj M D CC XXV.

(L.S.

ape

z^ f] Rer rim

: sa n

2

f

S Td
nd
EA

"A
Leg

mI