Phegea

B

driemaandelijks tijdschrift van de

VLAAMSE VERENIGING VOOR ENTOMOLOGIE

Afgiftekantoor 2170 Merksem 1 ISSN 0771-5277

Periode: oktober - november - december 2014 Erkenningsnr. P209674

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compiegne, France), S. Cuvelier (leper), Dr. L. De Bruyn
\ (Antwerpen), T. C. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England), Dr. K. Maes

‘Ufa (Tervuren), Dr. K. Martens (Brussel), H. van Oorschot (Leiden), W. 0. De Prins (Leefdaal).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Dorpstraat 401B, B-3061 Leefdaal (Belgium).
willy.deprins@gmail.com www.phegea.com

N A i ^ \ 1 1

MU'... M LIBRARY

- d JAN 2015

Jaargang 42, nummer 4
1 december 2014

Cacyreus marshalli (Butler, 1898) - see page 74

Galanos C. J.: First records of Pararge aegeria and Cacyreus marshalli, and a verification of
Muschampia proto from the Greek Island of Rhodes. First records of Cacyreus marshalli and
Gegenes sp. from the Greek Island of Tilos; Dodecanese Complex, S.E. Aegean (Lepidoptera:

Hesperioidea & Papilionoidea) 74

De Prins W. & Steeman C.: Interessante waarnemingen van Lepidoptera in Belgie in 2013

(Lepidoptera) 78

Vermandel E. & Vliegenthart A.: Trekvlinders en dwaalgasten in de Benelux in 2013 (Lepidoptera) 82

Soors J. & Muus S. T.: Agnathosia mendicella (Lepidoptera: Tineidae), nieuw voor de Belgische fauna .... 91

Troukens W.: Orchesia undulata (Coleoptera: Melandryidae) aan de westrand van Brussel 94

Raemdonck H.: Nieuwe vondst van Cardiophorus vestigialis (Coleoptera: Elateridae) in Belgie 96

Boekbespreking: 93

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 73

First records of Pararge aegeria and Cacyreus marshalli, and a
verification of Muschampia proto from the Greek Island of Rhodes. First
records of Cacyreus marshalli and Gegenes sp. from the Greek Island of
Tilos; Dodecanese Complex S. E. Aegean (Lepidoptera: Hesperioidea &
Papilionoidea) Natural Hjstory Museum Ljbrary

Christos J. Galanos

Abstract. The presence of Pararge aegeria (Linnaeus, 1758) and Cacyreus marshalli (Butler, 1898) is documented for the
first time from the Greek island of Rhodes, the existence of Muschampia proto (Ochsenheimer, 1808) is also 'verified for the
first time by a picture. During a visit in early autumn to south-eastern Greek island of Tilos two new species were recorded,
Cacyreus marshalli (Butler, 1898) and Gegenes sp. The geographical position of both islands (fig. 1), as well as all the species
and all the localities from where butterflies were observed and photographed are illustrated. On account of these observations
the total number of observed species in both islands is discussed.

Samenvatting. Eerste vermelding van Pararge aegeria en Cacyreus marshalli, en een bevestiging van het voorkomen van
Muschampia proto op het Griekse eiland Rhodos. Eerste vermelding van Cacyreus marshalli en Gegenes sp. voor het Griekse
eiland Tilos (Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea)

Het voorkomen van Pararge aegeria (Linnaeus, 1758) en Cacyreus marshalli (Butler, 1898) op het Griekse eiland Rhodos wordt
hier voor de eerste maal gedocumenteerd en de aanwezigheid op dat eiland van Muschampia proto (Ochsenheimer, 1898)
wordt met een foto bewezen. Tijdens een bezoek in de vroege herfst aan het Zuidoost-EgeTsche eiland Tilos werden twee
nieuwe soorten voor dat eiland waargenomen: Cacyreus marshalli (Butler, 1898) en Gegenes sp. De geografische ligging van
beide eilanden wordt op fig. 1 aangegeven, alsook alle plaatsen waar dagvlinders geobserveerd en gefotografeerd werden. Op
grond van deze waarnemingen wordt het totaal aantal dagvlindersoorten op deze eilanden besproken.

Resume. Premiere observation de Pararge aegeria et Cacyreus marshalli sur I'Tle grecque de Rhodes, ainsi que confirmation
de la presence de Muschampia proto. Premiere observation de Cacyreus marshalli et de Gegenes sp. sur I'Tle grecque de Tilos
(Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea)

La presence de Pararge aegeria (Linnaeus, 1758) et Cacyreus marshalli (Butler, 1898) est confirmee pour la premiere fois sur
I'Tle grecque de Rhodes, I'existence de Muschampia proto (Ochsenheimer 1808) est egalement confirmee pour la premiere fois
par une photo. Lors d'une visite au debut de I'automne vers le sud-est de I'Tle grecque de Tilos, deux nouvelles especes ont ete
recensees : Cacyreus marshalli (Butler, 1898) et Gegenes sp. La situation geographique des deux Ties (fig.l), ainsi que toutes les
especes et toutes les localites ou les papillons ont ete observes et photographies, sont illustrees. Compte tenu de ces
observations, le nombre total d'especes observees sur les deux Ties est discute.

Key words: Greece - Dodecanese Complex - Rhodes - Tilos - Rhopalocera - Pararge aegeria - Cacyreus marshalli -
Muschampia proto - Gegenes.

Galanos C. J.: Parodos Filerimou, GR-85101 Rhodes (lalisos), Greece, galanosx@gmail.com

According to the literature (Olivier 1993, 2000, Dennis
et al. 2000, 2001, Tolman & Lewington 2008, Pamperis
2009, Cuvelier & Mplgaard 2012) the presence of
Pararge aegeria (Linnaeus, 1758) and Cacyreus marshalli
(Butler, 1898) on the island of Rhodes, as well as the
presence of Cacyreus marshalli (Butler, 1898) and
Gegenes sp. on the island of Tilos has never been
reported so far. The first two records that follow ( P .
aegeria, C. marshalli) are the first-ever known for the
island of Rhodes (where the author lives permanently),
and the latter two for the island of Tilos.

First records from Rhodes

An individual of Pararge aegeria (fig. 2) located by the
author at the field, on 17 May 2013, next to the chapel of
Timios Prodromos (fig. 3), about 1 km SE of Rodini Park
(located within Rhodes town limits). The butterfly was
observed at an altitude of 80 m and about 1.5 km from
the eastern coast line, flying about and resting on the
ground in a damp, shady and stony location in woodland,
composed mainly of Quercus ithaburensis spp.

macrolepis, Quercus coccifera, Olea europea, scrubs like
Capparis spinosa and many plants of the Asteraceae
family.

During a field trip on 10 October 2013 to the
Medieval moat of the Grand Master Palace (fig. 4) north
of Rhodes town, a specimen of Cacyreus marshalli (fig. 5)
was observed and photographed at sea level. The
butterfly was nectaring on Vitex agnus castus flowers on
dry and stony ground.

First verification of Muschampia proto from
Rhodes island

According to the literature (Olivier 1993, 2000;
Dennis et al. 2000, Tolman & Lewington 2008)
Muschampia proto has never been included amongst the
species that occur on Rhodes Island, but see Cuvelier &
Mplgaard hereafter. Dr. H. Anastassiu (pers. com.), in
agreement, as he said, with J. G. Coutsis and N. Ghavalas,
confirmed knowing no other records to date from
Rhodes. On the other hand L. Pamperis (2009), in his
book The butterflies of Greece, indicated a single locality

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 74

ISSN 0771-5277

for this species from Rhodes in his distribution map.
Later, however, he admitted (pers. com.) that this was
done on the basis of a single record from the as yet
unpublished work: The Lepidoptera of Greece and
Cyprus, by L. Gozmany. Obviously, this record from
Rhodes was regarded as being doubtful, needing
confirmation, which has now been made. Moreover, M.
proto was recently included in the total species number
of Rhodes by Cuvelier & Mplgaard (2012). Cuvelier (pers.
com.) confirmed that he found/observed a specimen

from Rhodes, without further faunistic data, in a box of a
collector during an entomological meeting in Belgium.

Muschampia proto was recorded from Rhodes on the
basis of a single individual photographed by the author
on 26 September 2013 (fig. 6) on the summit of Filerimos
Hill, 8 km south-west of Rhodes town. The butterfly flew
close to the ground inside a pine forest clearing around
the Acropolis of lalisos (fig. 7), at an altitude of about 300
m, and fed on Heliotropium hirsutissimum flowers.

Fig.l Geographical position of
the Islands of Rhodes and
Tilos in the S. E. Aegean Sea.

Fig. 2 - Pararge aegeria, Rhodes, Chapel of Timios Prodromos, 80 m, 17.V.2013, 13:34:59 pm; Fig. 3 - Habitat of Pararge aegeria, Rhodes, Chapel of
Timios Prodromos, 17.V.2013, 13:40:12 pm.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 75

Fig. 4- Cacyreus marshalli, Rhodes, Medieval moat - Grand Master Palace, 0 m, 10.x. 2013, 13:10:41 pm; Fig. 5.- Habitat of Cacyreus marshalli,
Rhodes, Medieval moat - Grand Master Palace, 10.x. 2013, 13:17:27 pm.

Fig. 6 - Muschampia proto, Rhodes, Filerimos Hill, about 300 m, 26. ix. 2013, 12:21:08 pm; Fig. 7.- Habitat of Muschampia proto, Rhodes, Filerimos
Hill, 26.ix.2013, 12:27:30 pm.

First records from Tilos

During a trip in early autumn (28-30. x. 2013) to the
island of Tilos the author observed and photographed
two new species for this island, Cacyreus marshalli and
Gegenes sp., both of which were not included in the
island’s fauna by Olivier (1993, 2000), Dennis et al.
(2000), Pamperis (2009), or Cuvelier & Mplgaard (2012).
A small number (3-4) of Gegenes sp. were observed on
28 September 2013 in the surrounding area of the
harbour at Livadia (fig. 10), at sea level, just 20 m from
the coast line. One of them (fig. 8) flew around an open,
very hot and dry field, near the coast, resting on dry
Heliotropium hirsutissimum flowers. The identification of
Gegenes sp. is based on external characters, without
DNA analysis or genitalia dissection. However, it is likely
to be Gegenes pumilio (Hoffmansegg, 1804) as, according
to the literature, the presence of Gegenes nostrodamus
(Fabricius, 1794) has never been reported so far from the
islands of the Dodecanese Complex.

Fig .8 - Gegenes sp., Tilos, Livadia harbour, 0 m, 28. ix. 2013, 11:53:37
am.

On 30 September 2013 two individuals of Cacyreus
marshalli were located and one of them (fig. 9) was
photographed in the square of Livadia (harbour), 5 m
above sea level and 30 m from the coast line. The
butterflies were observed flying together with some
Lampldes boeticus (Linnaeus, 1767), and feeding on
cultivated plants such as Plumbago capensis and
Polygala myrtifolia.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 76

ISSN 0771-5277

Fig. 9 - Cacyreus marshalli, Tilos, Livadia square (harbour), 5 m, 30. ix. 2013, 14:56:02 pm; Fig. 10.- Habitat of Cacyreus marshalli and Gegenes sp.,
Tilos, Livadia harbour, 28. ix. 2013, 16:23:17 pm.

Conclusion

On the basis of the above records and according to
the most recent available information (Cuvelier &
M0lgaard 2012), the total number of species known from
Rhodes amounts to 52, and from Tilos to 24. It is hoped,
however, that further investigations of the Dodecanese
butterfly fauna as a whole will be carried out in early
spring and autumn, as both are periods for which there
still is a paucity of information.

Acknowledgements

I would like to express my appreciation to L. N.
Pamperis for his comments and critical advice in making
this report, as well as my sincerest thanks to Dr. H. T.
Anastassiu and W. De Prins for providing invaluable
information and assistance, and two reviewers who
commented on earlier drafts of this paper.

References

Cuvelier S. & Mplgaard M. S. 2012. Butterflies and Skippers in the Dodecanese Islands (Greece): new data and an update on their
distribution (Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea). — Phegeo 40(3): 66-80.

Dennis R. L. H., Shreeve T. G., Olivier A. & Coutsis J. G. 2000. Contemporary geography dominates butterfly diversity gradients
within the Aegean archipelago (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea). — Journal of Biogeography 27: 1365-1383.

Dennis R. L. H., Olivier A., Coutsis J. G. & Shreeve T. G. 2001. Butterflies on islands in the Aegean archipelago: predicting numbers of
species and incidence of species using geographical variables. — Entomologist's Gazette 52: 3-39.

Dennis R. L. H., Olivier A. & Coutsis J. G. 2001. Butterflies on islands in the Aegean archipelago: a correction, additions, an aid to
identification and a cautionary tale. — Entomologist's Record and Journal of Variation 113: 265-268.

Olivier A. 1993. The butterflies of the Greek island of Rodos: taxonomy, faunistics, ecology and phenology with a tentative synthesis
on the biogeography of the butterflies of Kriti (Crete), Karpathos, Rodos, the Eastern Aegean islands and Kipros (Cyprus)
(Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea). — Vlaamse Vereniging Voor Entomologie, Antwerpen, 250 pp.

Olivier A. 2000. The butterflies of the Greek island of Nissiros (Lepidoptera: Hesperioidea & Papilionoidea). — Phegea 28: 25-36.

Pamperis L. N. 2009. The butterflies of Greece. Second Edition revised and enlarged. — Editions Pamperis, Athens, 766 pp.

Tolman T. & Lewington R. 2008. Collings Butterfly Guide: The most complete field guide to the Butterflies of Britain and Europe.
Second Edition. — Harper Collins Publishers, London, 384 pp.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 77

Interessante waarnemingen van Lepidoptera in Belgie in 2013
(Lepidoptera)

Willy De Prins & Chris Steeman

Samenvatting. Enkele nieuwe provinciegegevens en andere interessante waarnemingen van Lepidoptera in 2013 worden
gemeld. Enkele oudere gegevens worden eveneens vermeld. De hele lijst is alfabetisch gerangschikt. De gebruikte
nomendatuur is in overeenstemming met Fauna Europaea (www.faunaeur.org).

Abstract. Interesting records of Lepidoptera in Belgium in 2013 (Lepidoptera)

Some new province records and interesting observations of Lepidoptera in 2013 are mentioned. The whole list is arranged in
alphabetical order. The nomenclature is according to Fauna Europaea (www.faunaeur.org).

Resume. Observations interessantes de Lepidopteres en Belgique en 2013 (Lepidoptera)

Plusieurs donnees faunistiques nouvelles par province sont mentionnees, ainsi que quelques observations interessantes. La
liste est classee alphabetiquement. La nomenclature suit les listes de Fauna Europaea (www.faunaeur.org).

Key words: Lepidoptera - faunistics - Belgium.

De Prins, W.: Dorpstraat 401B, B-3061 Leefdaal. willy.deprins@gmail.com
Steeman, C.: Koning Albertlei 90, B-2950 Kapellen. christiaan.steeman@gmail.com

In deze vaste rubriek worden de meest interessante
waarnemingen van Lepidoptera uit het voorbije jaar (en
eventueel vorige jaren) geciteerd. Vele van de
nieuwigheden in dit artikel vermeld, zijn reeds
gepubliceerd op de website van de Belgische Lepidoptera
(De Prins & Steeman 2003-2014). De hele lijst is
alfabetisch gerangschikt volgens familie-, genus- en
soortnaam; zo sluit hij beter aan bij de gegevens op de
website. Voor de systematiek en nomendatuur wordt de
lijst van Fauna Europaea (www.faunaeur.org) gevolgd.
Afkortingen: AN = Antwerpen, BR = Brabant, HA =
Hainaut, LG = Liege, LI = Limburg, LX = Luxembourg, NA =
Namur, OV = Oost-Vlaanderen en WV = West-
Vlaanderen.

Acrolepiidae

Digitivalva granitella: vraatsporen op Inula sp. op
07.viii.2013 te Bomal, leg. Werkgroep Bladmineerders.
Nieuw voor LX.

Adelidae

Cauchas fibulella: 1 ex. op 14. v. 2011 in De Westhoek
te De Panne, leg. C. Snyers.

Argyresthiidae

Argyresthia pruniella : 1 ex. op 07.viii.2013 te Durbuy,
leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw voor LX.

Bucculatricidae

Bucculatrix demaryella: mijntjes op Betula sp. op
07.viii.2013 te Durbuy, leg. Werkgroep Bladmineerders.
Nieuw voor LX.

Bucculatrix ulmifoliae: enkele mijnen op Ulmus minor
op 08.x. 2013 te Liege, leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor LG.

Choreutidae

Prochoreutis myllerana: 1 ex. op 04.x. 2013 te Deinze,
leg. K. Verhoeyen. Nieuw voor OV.

Coleophoridae

Coleophora anatipennella: enkele kokers op Prunus
spinosa op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Coleophora calycotomella : een koker op Cytisus
scoparius op 27. iv. 2013 te Durbuy, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LX.

Coleophora currucipennella : 1 koker op Prunus
spinosa op 22. v. 2013 t Mouscron, leg. C. Gruwier. Nieuw
voor HA.

Coleophora fuscocuprella: een koker op Corylus
avellana op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Coleophora lithargyrinella: 1 koker op 15.V.2013 in
het Raspaillebos te Geraardsbergen, leg. W. Mertens.
Nieuw voor OV.

Coleophora paripennella: 1 koker op Cirsium

oleraceum op 17. v. 2013 in de Beverbeekvallei te
Nederhasselt bij Ninove, leg. W. Mertens. Nieuw voor
OV.

Coleophora tanaceti : ca. 10 kokers op de bloemen
van Tanacetum op 27.vii.2013 te Moeskroen, leg. S.
Claerebout; 1 koker op Tanacetum op 08.viii.2013 te
Ham, leg. C. Van Steenwinkel. Nieuw voor HA en LI.

Coleophora trochilella: enkele kokers op Achillea
millefolium en op Artemisia vulgaris op 15. iv. 2013 te
Liege, leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor LG.

Cosmopterigidae

Cosmopterix scribaiella: 1 ex. op 05.vii.2013 te
Hensies, leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor HA.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 78

ISSN 0771-5277

Crambidae

Catoptria permutatellus: 1 ex. op 14.vii.2013 te
Ingelmunster, leg. K. De Smet. Nieuw voor WV.

Chilo phragmitella : 1 ex. op 29.viii.2013 te Virelles bij
Chimay, leg. S. Claerebout. Nieuw voor HA.

Pyrausta nigrata. 1 ex. op 02.viii.2013 in het domein
"Doornpanne" te Koksijde, leg. D. D'Hert, L. Janssen &. J.
Vanwynsberghe. Nieuw voor WV.

Udea fulvalis: 1 ex. op 01.vii.2013 te De Panne, leg. D.
D'Hert. Nieuw voor WV.

Douglasiidae

Tinagma balteolella: 1 ex. op 21. v. 2013 te Mol, leg.
C. Van Steenwinkel. Nieuw voor AN.

Tinagma ocnerostomella : een tiental adulten op
Echium vulgare op 21. vi. 2013 te Lommel, leg. H. Dries.
Nieuw voor LI.

Tinagma perdicella: 1 ex. op 05. vi. 2013 te Aywaille,
leg. E. Steckx. Nieuw voor LG.

Elachistidae

Depressaria depressana: enkele rupsen in de

bloemhoofdjes van Daucus carota op 04.viii.2013 in het
domein "Jalna" te Somme-Leuze, leg. B. Kindts. De
rupsen verpopten en 5 adulten werden uitgekweekt op
28 en 30. ix. 2013 en op 02.x. 2013. Het is reeds lang
geleden dat deze zeldzame soort uit Belgie vermeld
werd. Nieuw voor NA.

Fig. 1- Depressaria depressana (Fabricius, 1775), e.l. Daucus carota,
Somme-Leuze (NA), leg. B. Kindts (Photo B. Kindts).

Ethmia terminella : 5 ex. op 19.vi.2013 te De Panne,
leg. D. D'Hert. Nieuw voor WV en tevens voor heel
Vlaanderen.

Perittia obscurepunctella: enkele mijnen op Lonicera
op 09.vii.2013 te Ham, leg. C. Van Steenwinkel. Nieuw
voor LI.

Erebidae

Utetheisa pulchella. 1 ex. op de westdam te
Zeebrugge op 05.x. 2013, leg. R. Lebrun. Deze zeer
zeldzame trekvlinder wordt slechts zeer sporadisch in
ons land waargenomen. Nieuw voor WV.

Eriocraniidae

Eriocrania cicatricella: enkele mijnen op Betula sp. op
07. v. 2013 te Maasmechelen, leg. C. Van Steenwinkel.

Paracrania chrysolepidella: enkele bladmijnen op
Carpinus betulus 25.V.2013 te Le Mesnil in de Viroinval,
leg. S. Wullaert, en ook te Treignes, leg. S. Claerebout.
Nieuw voor NA.

Gelechiidae

Monochroa conspersella: mijnen op Lysimachia

vulgaris op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Ptocheuusa paupella: 1 ex. op 10.viii.2013 te Ename,
leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw voor OV.

Geometridae

Eupithecia pygmaeata: 1 ex. rustend op de

voedselplant van de rups, Stellaria, op 27.V.2013 te
Grace-Hollogne bij Liege, leg. R. Stas. Op 05. vi. 2013
werden op dezelfde plaats een tiental exemplaren
waargenomen. Nieuw voor LG.

Eupithecia venosata: 1 ex. op 28. vi. 2013 te Sint-
Amandsberg bij Gent, leg. E. Thoen. Nieuw voor OV.

Glyphipterigidae

Glyphipterix forsterella: 1 ex. op 01. vi. 2013 te
Lavaux-Ste-Anne, leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw
voor NA.

Gracillariidae

Caloptilia azaleella: mijnen op Azalea sp. op

24.x. 2013 te Bokrijk, leg. Z. Vanstraelen & S. Wullaert.
Nieuw voor LI.

Caloptilia rufipennella: 1 ex. op 19.vii.2013 te
Herstal, leg. R. Stas. Nieuw voor LG.

Leucospilapteryx omissella: mijnen op Artemisia
vulgaris op 25.x. 2013 te Kinrooi, leg. Z. Vanstraelen & S.
Wullaert. Nieuw voor LI.

Parornix carpinella : vraatsporen op Carpinus betulus
op 07. ix. 2013 in het gebied "Le Gros Tienne" te Lavaux-
Sainte-Anne, leg. Werkgroep Bladmineerders en op
08. ix. 2013 te Genk, leg. Z. Vanstraelen & S. Wullaert.
Nieuw voor LI en NA.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 79

Parornix finitimella: vraatsporen op Prunus spinosa
op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep Bladmineerders.
Nieuw voor LI.

Phyllonorycter apparella: een lege mijn op Populus
tremula op 05.vii.2013 te Hensies, leg. J.-Y. Baugnee,
bevestigd door W. N. Ellis. Nieuw voor HA.

Phyllonorycter heegeriella: talrijke motjes in de
eerste helft van mei 2013 in de Vlassenbroekse Polder te
Vlassenbroek (Dendermonde, leg. R. Goossens. Nieuw
voor OV.

Phyllonorycter lantanella. telkens 1 mijn op
Viburnum opulus op 25.x. 2013 te Couthuin en op
04. xi. 2013 te Ben-Ahin, beide leg. P. Vanmeerbeeck.
Nieuw voor LG.

Phyllonorycter schreberella: 12 bladmijnen in Ulmus
te Lommel op 05.x. 2013, leg. C. Van Steenwinkel. Nieuw
voor LI.

Hesperiidae

Carcharodus alceae: een eitje op 22.viii.2010 te
Tiendeberg nabij Kanne, leg. D. Dekeukeleire; op
19.vii.2011 werden twee adulten waargenomen op
dezelfde plaats, B. Van der Auwermeulen. Nieuw voor LI.

Lyonetiidae

Leucoptera laburnella: enkele mijnen op Laburnum
anagyroides op 19.viii.2013 te Wielsbeke, leg. S.
Wullaert; en op dezelfde plant op 20.viii.2013 te Liege,
leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor LG en WV.

Leucoptera lotella: enkele mijnen op Lotus

dedunculatus op 05. ix. 2013 te Buvrinnes, leg. J.-Y.
Baugnee en op Lotus sp. op 30. ix. 2013 te Gellik, leg. Z.
Vanstraelen. Nieuw voor HA en LI.

Lyonetia prunifoliella: enkele mijnen en cocons op
Prunus spinosa te 04.vii.2013 te Flemalle-Haute en
talrijke mijnen op P. spinosa op 11 en 12.vii.2013 te
Aubel, leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor LG.

Momphidae

Mompha idaei. 1 ex. rustend op Chamerion
angustifolium op 21. vi. 2013 te Hepscheid, leg. J. Y.
Baugnee. Nieuw voor LG.

Mompha locupletella: 1 ex. op 01. vi. 2013 bij het Lac
de Virelles te Virelles, leg. K. Verhoeyen; 1 ex. op
08. vi. 2013 te Eine nabij Oudenaarde, leg. D. De Groote.
Nieuw voor HA en OV.

Mompha terminella: enkele mijnen op ll.viii.2012 in
het Bos 't Ename te Oudenaarde, leg. D. De Groote.
Nieuw voor OV.

Nepticulidae

Ectoedemia turbidella: enkele mijnen op Populus
canescens op 05.x. 2013 te Antwerpen, op 18.x. 2013 te
Ingelmunster, beide leg. Werkgroep Bladmineerders, en
op 22.ix.2011 te Ooigem, leg. Z. Vanstraelen & S.
Wullaert. Nieuw voor AN en WV.

Stigmella incognitella . enkele mijnen op Malus sp. op
10.viii.2013 te Oudenaarde, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor OV.

Stigmella oxyacanthella: enkele mijnen op Malus
15.x. 2013 te Bilzen, leg. Z. Vanstraelen. Nieuw voor LI.

Stigmella prunetorum: enkele mijnen op Prunus
spinosa op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Stigmella sorbi: enkele bladmijnen op Sorb us

aucuparia op 14. vi. 2013 te Arlon, leg. J.-Y. Baugnee.
Nieuw voor LX.

Noctuidae

Acronicta alni : 1 ex. op 06. vi. 2013 te Ledeberg bij
Gent, leg. R. Nossent. Nieuw voor OV.

Pseudeustrotia candidula : 1 ex. op 07.viii.2013 te
Koersel, leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw voor LI.
Dit is de tweede waarneming van deze soort in Belgie en
de eerste in Vlaanderen.

Senta flammea: 8 ex. op 19. v. 2013 in het gebied De
Blankaart-IJzervallei te Woumen, Diksmuide, leg. W.
Declerq. Nieuw voor WV.

Oecophoridae

Borkhausenia fuscescens: 1 ex. op 20.vii.2013 te
Liernu, leg. J.-Y. Baugnee. Nieuw voor NA.

Eratophyes amasiella: 1 ex. op 08. vi. 2013 te

Waasmunster, leg. H. Kinders; 1 ex. op 09. v. 2011 te
Kesselberg bij Kessel-Lo, leg. D. Bosmans en 2 ex. op
20. vi. 2013 te Henri-Chapelle bij Welkenraedt, leg. D.
Moonen. Nieuw voor BR, LG en OV.

Opostegidae

Pseudopostega crepuscularia: 1 ex. op 13.vii.2013 te
Koersel, leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Pterophoridae

Stenoptilia zophodactyla: enkele mijnen op

Centauria erythraea op 05.vii.2013 te Hensies, leg. J.-Y.
Baugnee. Nieuw voor HA.

Pyralidae

Acrobasis suavella : 1 afgevlogen ex. op 02.viii.2013
te Herstal, leg. R. Stas. Nieuw voor LG.

Nephopteryx angustella: 1 ex. op 20. vi. 2013 en 1 ex.
op 17.viii.2013 te Sint-Katherina-Lombeek, S. Van
Cleynenbreugel. Nieuw voor BR.

Tineidae

Monopis weaverella: 1 ex. op 30.viii.2013 te Virelles,
leg. S. Claerebout. Nieuw voor HA.

Tinea pellionella : 1 dood ex. binnenshuis op

05.vii.2013 te Couvin, leg. S. Claerebout; een rups in een
uilenbraakbal op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep
Bladmineerders. Nieuw voor LI en NA.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 80

ISSN 0771-5277

Tineola bisselliella: 1 ex. in een braakbal van Tyto
alba op 26. v. 2013 te Oignies-en-Thierache, leg. S.
Claerebout; 1 ex. op 16.X.2013 te Liege, leg. J. Y.
Baugnee. Nieuw voor LG en NA.

Tischeriidae

Coptotriche angusticolella: enkele bladmijnen op
Rosa canina te Gellik op 30. ix. 2013 en op Rosa sp. te
Genk op 01.x. 2013, beide leg. Z. Vanstraelen; 35
bladmijnen op Rosa sp. te Lommel op 05.x. 2013, leg. C.
Van Steenwinkel; ca. 20 bladmijnen op 05.x. 2013 te
Koersel, leg. Werkgroep Bladmineerders. Nieuw voor LI.

Tischeria decidua: enkele bladmijnen op Quercus sp.
op 05.x. 2013 te Koersel, leg. Werkgroep Bladmineerders.
Nieuw voor LI.

Tortricidae

Acleris lorquiniana: 1 ex. op 06.iii.2013 te Eine, leg. D
De Groote. Nieuw voor OV.

Bactra furfurana: 1 ex. op 02.viii.2013 in het domein
"Doornpanne" te Koksijde, leg. D. D'Hert, L. Janssen &. J.
Vanwynsberghe. Nieuw voor WV.

Eudemis porphyrana: 1 ex. op 20.vii.2013 te Mont-
de-l'Enclus bij Russeignies, leg. J. Dewolf. Nieuw voor HA.

Lobesia littoralis: 1 ex. op 06.viii.2013 te Hasselt, leg.
C. Vanderydt; enkele ex. op 16. ix. 2013 te Angleur, leg. J.-
Y. Baugnee. Nieuw voor LG en LI.

Notocelia rosaecolana: 1 ex. op 21. vi. 2008 te
Mouscron, leg. C. Gruwier. Nieuw voor HA.

Olethreutes arcuella: 1 ex. op 02. vi. 2013 te Aywaille,
leg. E. Steckx. Nieuw voor LG.

Paramesia gnomana: 1 ex. op 21.vi.2008 te

Mouscron, leg. C. Gruwier. Nieuw voor HA.

Rhopobota naevana: 1 ex. op 02.viii.2013 in het
domein "Doornpanne" te Koksijde, leg. D. D'Hert, L.
Janssen &. J. Vanwynsberghe. Nieuw voor WV.

Dankwoord

Met dank voor alle medewerkers van de Werkgroep
Vlinderfaunistiek die hun gegevens ter beschikking
stelden voor dit overzicht: D. Baert, J.-Y. Baugnee, D.
Bosmans, S. Claerebout, D. Dekeukeleire, W. Declerq, D.
De Groote, G. De Prins, K. De Smet, J. Dewolf, D. D'Hert,
H. Dries, R. Goossens, C. Gruwier, H. Kinders, B. Kindts, R.
Lebrun, W. Mertens, D. Moonen, R. Nossent, C. Snyers,
R. Stas, E. Steckx, E. Thoen, S. Van Cleynenbreugel, B. Van
der Auwermeulen, C. Vanderydt, P. Vanmeerbeeck, C.
Van Steenwinkel, Z. Vanstraelen, J. Vanwynsberghe, K.
Verhoeyen, Werkgroep Bladmineerders, S. Wullaert.
Verder worden W. N. Ellis, C. Gielis, F. Groenen, J. C.
Koster, T. S. T. Muus, J. Tabell, H. W. van der Wolf en E. J.
van Nieukerken gedankt voor de determinaties van
enkele moeilijke soorten. Stephane Hanot wordt bedankt
voor inscannen van de digitale foto van Depressaria
depressana (fig. 1).

Bibliografie

De Prins W. & Steeman C. 2003-2014. Catalogue of the Lepidoptera of Belgium. — www.phegea.org.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 81

Trekvlinders en dwaalgasten in de Benelux in 2013 (Lepidoptera)

Eddy Vermandel & Albert Vliegenthart

Samenvatting. Verslag over de trekvlinders en dwaalgasten in 2013 in Belgie, Nederland en het Groothertogdom-
Luxemburg. Een verkorte versie in het Frans en Engels worden achteraan toegevoegd.

Resume. Lepidopteres migrateurs en 2013 (premier rapport) (Lepidoptera)

Rapport sur les migrateurs observes aux Pays-Bas, en Belgique et au Luxembourg en 2013. Un sommaire en langues fran^aise et
anglaise a ete ajoute en fin d'article.

Abstract. Migrating Lepidoptera in 2013, First rapport (Lepidoptera)

Report on migrants observed in The Netherlands, Belgium and Luxemburg in 2013. An abridged version in English and French is
added at the end of the paper.

Key words: Migrating Lepidoptera - Vagrants — Belgium - The Netherlands — Luxembourg.

Vermandel E.: Poorterslaan 118, NL-4561 ZN Hulst, Nederland, vermandel@zeelandnet.nl

Vliegenthart A.: Mennonietenweg 10, NL-6700 AM Wageningen, Nederland, albert.vliegenthart@vlinderstichting.nl

Inleiding

Zowel in Nederland als Belgie werden de afgelopen
jaren geen jaarverslagen gepubliceerd over trekvlinders.
Hoewel de tijden veranderd zijn en vele waarnemers hun
gegevens op andere wijzen inleveren was er geen
overzicht meer. Vandaar het initiatief om de
jaarverslagen oude stijl voort te zetten. De vroegere
coordinatoren Serge Van Cleyenbreughel (Belgie) en Rob
de Vos (Nederland) ondersteunen dit project. Van
waarnemingen.be, waarneming.nl, Noctua, De
Vlinderstichting en ruim 100 individuele medewerkers
werden gegevens ontvangen. Hierdoor ontstond een
jaarverslag dat zowel in aantallen als in bijzonderheden
de vroegere jaarverslagen verre overtreft. Opgemerkt
moet worden dat niet van elke soort exact bekend is in
hoeverre dit een trekker, dwaalgast of plaatselijk
inheemse soort is. Maar daarvoor dient ook dit verslag.
Laat de discussie en opbouwende kritiek maar
losbarsten.

Klimatologisch overzicht van 2013

Van belang voor het trekvlinderonderzoek zijn o.a. de
volgende gegevens: januari kende een lange

vorstperiode van 10 tot 27 januari, ook februari was koud
met 16 vorstdagen, maart en april telden samen nog 28
vorstdagen, pas medio april werd voor het eerst de grens
van 20°C bereikt, mei was de natste maand van het jaar
met op 23 mei nog natte sneeuw, juni werd hoofdzakelijk
gekenmerkt door frissere of zachtere maritieme
luchtstromingen, juli was zeer warm met een piek tussen
21 en 27 juli veroorzaakt door tropische zuidelijke
luchtstromingen, augustus bleef vrij warm, begin
September waren er nog tropische temperaturen, daarna
volgde een zeer zachte oktobermaand, pas medio
november volgde de eerste lichte vorst, de maand
december zorgde voor een zeer zacht begin van de
winter.

De trekvlinders

Bedoeld worden die soorten die uit het Middellandse
Zeegebied of de subtropen afkomstig zijn en in onze
contreien worden opgemerkt. Deze soorten kunnen
doorgaans in geen enkel stadium onze winter overleven.

1. Colias hyale (Linnaeus) Gele Luzernevlinder

De gele Luzernevlinder werd aanzienlijk minder
gemeld dan de oranje luzernevlinder. Via de validatie zijn
veel gemelde gele Luzernevlinders nog omgezet naar f.
helice van de oranje luzernevlinder, doorgaans op basis
van de bijgeleverde foto's. Enkele waarnemingen kunnen
nog steeds betrekking hebben op deze lichte vorm. Toch
is er zonder twijfel een behoorlijke trek van ook de Gele
Luzernevlinder geweest.

Het aantal waarnemingen nam naar het noorden toe
af. In Belgie werd de soort meer in het oosten dan in het
westen van het land waargenomen. Op 18 mei werden
de eerste twee vlindertjes gezien te Montagne-aux-Buis-
Virionval (NA).(J. Dewyspelaere) Verspreid over de
maanden juni en juli begonnen de aantallen licht toe te
nemen. Eind juli en de hele maand augustus was de soort
overal in redelijke aantallen vertegenwoordigd. Daarna
namen de waarnemingen sterk af. De laatste werd gezien
op 8 november te Meilegem (OV) bij Natuureducatief
Centrum De Kaaihoeve. (A. Verstraete).

Maandtotalen: mei 9, juni 43, juli 115, augustus 610,
September 48, oktober 50, november 1.

Jaartotaal: 876.

2. Colias crocea (Fourcroy) Oranje Luzernevlinder

Wat een trekvlinderjaar voor deze soort! De eerste
oranje luzernevlinders lieten zich al vroeg zien. Op 6 mei
in het Provinciaal Domein Puyenbroek (AN) (L. Roelandt);
op 18 mei te Zavelberg (AN) (G. Verbeylen) en op 27 mei
Raalte (OV) (T. Damm). Een enkeling volgde nog vanaf
deze datum, maar op 17 en 18 juni werd de soort
plotseling van vele plaatsen in gemeld. Op 19 juni was de
soort al in het uiterste noorden van GR present
(Eemshaven-Oost - M. Koopmans). De rest van juni en in
de maand juli werd de soort in redelijke aantallen

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 82

ISSN 0771-5277

gemeld, maar vanaf begin augustus namen de
waarnemingen explosief toe. Pas begin September
kwamen er weer minder meldingen en liepen de
aantallen terug. Toch bleef de soort tot laat in oktober
overal aanwezig. Zelfs tot medio november werd de
soort nog bijna dagelijks gezien. Dan volgde eindelijk een
periode zonder meldingen tussen 15-23 november. Nog

een enkeling werd op 24 en 26 november en op 1
december gezien. De allerlaatste kwam uit Ossenisse (ZL)
nabij de Westerschelde (E. Taelman) op 2 december.

Maandtotalen: mei 3, juni 582, juli 1176, augustus 40.484,
September 3268, oktober 4885, november 252, december 3.

Jaartotaal : 50.653.

Fig. 1- Colias hyale (Linnaeus), Gele luzernevlinder (Foto: Herman Koek); Fig. 2.- Colias croceus f. helice Oranje luzernevlinder, witte vorm (Foto:
Robert van der Meer).

3. Danaus plexippus (Linnaeus) Monarchvlinder

Zeer opmerkelijk waren de waarnemingen van de

monarchvlinder op 12 augustus te Groot-Bijgaarden
(nabij Brussel) door F. Rampelbergh. Op 26 augustus
werd een monarchvlinder in een tuin in Heenvliet
gefotografeerd. Ten slotte werd op 27 augustus een
exemplaar langstrekkend te Dishoek (nabij Vlissingen)
gezien door A. van Gilst. De vlinders werden
gefotografeerd op Buddleia waar ze langere tijd
verbleven. Mogelijk betrof het adventieven of gekweekte
exemplaren.

Vindplaatsen: Belgie: VB: Groot-Bijaarden. Nederland: ZL:
Dishoek; ZH : Heenvliet.

4. Lampides boeticus (Linnaeus) Tijgerblauwtje

In Melle en Zingem - twee dorpen ten zuiden van
Gent - werd het tijgerblauwtje veelvuldig opgemerkt
door een tiental waarnemers. In beide plaatsen werd de
soort eileggend gezien, nl. op 1 augustus te Zingem (M.
Nachtergaele) en op 14-16 augustus te Melle door vier
verschillende waarnemers. Hierdoor werden later ook
rupsen gevonden. In Nederland werd deze soort op 5
augustus bij Loningslust (W. Cruysberg) en op 6 augustus
bij Steyl (G. Chorus) waargenomen. Een tweede
generatie werd van 11 September tot 31 oktober gezien.
De laatste imago's op de Brunssummerheide (J.
Hermans) en Courthuin (P.Vanmeerbeeck). Van alle
meldingen kwamen er slechts 4 uit Nederland.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Sint-Amands; LG: Courthuin; NA:
Jemeppe; OV: Melle, Oudenaarde, Ronse, Zingem; VB: Deurne,
Alsemberg; WV: Kortrijk, Voormezele. Nederland: LI: Brunssum,
Koningslust, Steyl; UT: Utrecht.

Maandtotalen: augustus 18 + 9 eitjes + 13 rupsen,
September 3 + 13 rupsen, oktober 12.

Jaartotaal: 33 + 9 eitjes + 26 rupsen.

5. Vanessa atalanta (Linnaeus) Atalanta

De atalanta werd uit alle maanden van het jaar
gemeld. Op 30 januari werd een atalanta gezien te Elsene
(VB) J. Rommes. Maar ook op 3 en 4 februari werd de
soort gesignaleerd te Leersum (UT), Zwolle (OV) en
Rijssen (OV) en op 18 februari te Gerpinnes (HA) en
Bredene (WV). Van 4-8 maart werd de soort op meer
dan 25 plaatsen verspreid door heel Nederland en Belgie
gemeld. Vanaf 7 april werden de waarnemingen
regelmatiger, maar de aantallen bleven tot in juni aan de
lage kant. In juli werden de waarnemingen veel talrijker
met een explosie eind juli zoals we ook bij andere
trekvlinders waarnamen eind juli. De zuidelijke
luchtstromingen en het warme weer in augustus waren
hier ongetwijfeld debet aan. In September bleef de soort
opvallend talrijk aanwezig. Ook oktober was een goede
maand. Pas in november werd de soort zeldzamer, maar
bleef aanwezig tot de laatste dag van het jaar. Op 31
december werd de soort nog gezien te Eys (LI) (A.
Wijker).

Maandtotalen: januari 1, februari 5, maart 37, april 177,
mei 264, juni 1776, juli 5763, augustus 17.967, September
7110, oktober 3474, november 287, december 48.

Jaartotaal: 36.909.

6. Vanessa cardui (Linnaeus) Distelvlinder

Op 1 april werd de eerste distelvlinder gezien in De
Hamert (LI).(N. ter Woord). Vanaf medio april werd de
soort in kleine aantallen, maar nog niet dagelijks gemeld.
Eind mei namen de aantallen toe en eind juli steeg het
aantal zeer sterk. De top lag in de eerste helft van
augustus. Vanaf eind augustus vielen de aantallen sterk
terug. Tot eind oktober werd de distelvlinder bijna

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 83

dagelijks wel ergens gezien. De laatste exemplaren
werden gezien op 10 november te Bemmel (GE) (A.
Nagelhout) en op 11 november te Seneffe (HA) (P.
Jenard).

Maandtotalen: april 13, mei 86, juni 1506, juli 2502,
augustus 16.448, September 534, oktober 183, november 3.

Jaartotaal: 21.277.

7. Rhodometra sacraria (Linnaeus)
Roodstreepspanner

Een uitzonderlijk goed jaar voor deze meestal zeer
zeldzame spanner. De eerste roodstreepspanner werd
waargenomen op 21 juli te Wageningen (T. van Langen).
Eind juli tot begin augustus werden er verspreid over de
Benelux nog 8 exemplaren gezien. Een maand zonder
waarnemingen volgde. Vanaf begin September in Belgie
en vanaf medio September in Nederland werd de soort
gezien op het laken en in de val. Begin oktober werd de
soort plotseling door een twintigtal waarnemers gemeld
met een duidelijke piek van 5 tot 9 oktober. Belgische
waarnemingen lagen grofweg ongeveer een dag voor op
de Nederlandse. De laatste spanners werden gezien te
Sint-Amandsberg (M. Batseleer) en 3 stuks in het
natuurpark van Lelystad (F. Boinck, I. Hoogendoorn en J.
Windig) op 26 oktober. De trekroute lag duidelijk
voornamelijk langs de kust. Ook het verschil tussen
Nederlandse (22, hiervan 10 stuks in Zeeland) en
Belgische (50) waarnemingen is groot.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Bonheiden, Edegem, Kalmthoutse
Heide, Landschap De Liereman; LI: Overslag tot Melkpad; LG:
Couthuin; OV: Aalst, Buggenhout, Kruishoutem, Lebbeke,
Opdorp, Sint-Amandsberg, Zarlardinge; VB: Broekbeekvallei,
Kesterheide-Lombergbos, Zichem; WV: Hooglede, Heist,

Oedelem-Bergbeek, Oostdam, Stekene, Vichte, Voorhaven-
Oostdam, Voorhaven-Westdam, Vosputhoek. Nederland: FL:
Lelystad; GE: Wageningen; LI: Montfort; NH: Egmond; ZL:
Kwadendamme, Oostkapelle, Nieuw-Haamstede, Sluis,
Nieuwdorp.

Maandtotalen: juli 3; augustus 6; September 6; oktober 58.

Jaartotaal: 73.

8. Cyclophora puppillaria (Hubner) Oranjerode
oogspanner

Deze zeer zeldzame spanner werd alleen
waargenomen vlakbij de stad Gent tussen 18 juli en 8
September, alle op licht.

Vindplaatsen: OV: Belzele-Ralingen, Merendree-Durmen,
Vinderhoute-Cohousing, Wondelgem.

Maandtotalen: juli 2, augustus 2, September 2.

Jaartotaal: 6.

9. Nycterosea obstipata (Fabricius) Zuidelijke
bandspanner

Reeds op 18 juni werd een imago op licht gezien door
E. Beenackers te Gilze (NB). Ook in Belgie werd de soort
in de Kleine Netevallei gezien op licht op 23 juni. Ruim
een maand later werden tussen 25 en 27 juli 5
exemplaren gemeld uit Vlaanderen. Augustus moest het
doen met 2 stuks: een op 9 augustus te Driewegen (ZL)
en een op 23 augustus te IJmuiden (NH). Vanaf 5
September t/m 12 november werd de soort nog 26x
gemeld.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Kleine Netevallei, Edegem,
Muizen (Mechelen); Landschap De Liereman; LI: Zonhoven; OV:
Oudenhove, Nieuwenhove, Deinze; Zeveneken, Deurle; VB:
Broekbeekvallei, Neerijse, Zichem; WV: Oedelem. Nederland:
GR: Winneweer; NB: Gilze; NH: Bergen Noord, Texel, Egmond,
Wimmenummerduinen, IJmuiden; LI: Maastricht; ZL:

Nieuwdorp, Oostkapelle, Middelburg, 's-Heer Arendskerke,
Ritthem, Yerseke.

Maantotalen: juni 3, juli 5, augustus 2, September 7,
oktober 15, november 4.

Jaartotaal: 36.

10. Agrius convolvuli (Linnaeus) Windepijlstaart

De soort werd verspreid door de hele Benelux
gemeld. Telkens ging het om een exemplaar, behalve in
Lamswaarde (ZL) waar J. de Bakker 2 stuks aantrof op 2
September. De eerste windepijlstaart werd gezien op 13
juni te Bouwel (AN) (R. Geerts). In juli slechts drie
exemplaren: een op 7 juli te Heemskerk (S. Schagen), een
op 9 juli te Harelbeke (WV) (P. Ranson) en een op 24 juli
te Vosputhoek (WV) (B. Mortier). Vanaf begin augustus
begonnen de meldingen gestaag toe te nemen. De
grootste aantallen werden gemeld uit de tweede helft
van September. In oktober werden nog 8 vlinders gezien,
de laatste op 26 oktober te Kruiningen (ZL) (P. Jopse).

Vindplaatsen: Belgie: AN: Bouwel; LI: Mettekoven; LG:
Pailhe; LX: Borlon, Witry; OV: Ansevelde, Lokeren, Meersen
Molenbeek, Oudenaarde; WV: Harelbeke, Oostende, Hooglede,
Nieuwpoort, Vosputhoek; HA: Obourg, Chaussee-Notre-Dame-
Louvignies; NA: Spy. Nederland: DR: De onlanden, Tiendeveen;
Wachtum; GE: Culemborg; ZL: Biervliet, Kruiningen,

Colijnsplaat, Retranchement, Lamswaarde, Vogelwaarde; ZH:
Alblasserwaard, Vlaardingen; Papendrecht; FR: Polder Rohel,
Terschelling, Appelscha, Vlieland; GE: Beuningen, Lent,

Nijmegen; UT: Rhenen, Utrecht, Valleikanaal; OV: Lemele,
Marienberg, Steenwijk, Staphorst; NH: Heemskerk, IJmuiden;
NB: Lage Zwaluwe, Werkendam; GR: Groningen.

Maandtotalen: juni 1, juli 3, augustus 12, September 38,
oktober 8.

Jaartotaal: 61.

11. Acherontia atropos (Linnaeus)

Doodshoofdpijlstaart

Op 19 en 20 juli werd respectievelijk in Joure (J.
Grutterink) en Breda een dood exemplaar gevonden. Het
duurde tot 23 augustus voordat in Wageningen weer een
imago werd aangetroffen. Het eerste Belgische
exemplaar werd uit een pop (16 September) gekweekt op
23 September (T. Nijsen). Op die dag werd in Neerijnen
een dood exemplaar gevonden op de vliegplank van een
bijenkast (D. van Leeuwen). Verspreid over de maanden
September en oktober werden 9 imago's en een rups
gezien.

Vindplaatsen: Belgie: LI: Genk, Kermt; NA: Lustin; WV:
Doornpanne.

Nederland: FR: Joure; NB: Breda, Sprundel; GE:

Wageningen, Neerijnen; NH: Zeevang; ZH: Pijnacker; GR:
Winneweer.

Maantotalen: juli 2, augustus 1, September 4, oktober 5 + 1
rups.

Jaartotaal: 12 + 1 rups.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 84

ISSN 0771-5277

12. Hippotion celerio (Linnaeus) Wingerdpijlstaart

Op 30 oktober werd in Kessel (provincie Antwerpen)

een imago om 14.00 uur op een hek waargenomen (H.
Dhondt). Vorig jaar werd de soort nergens in de Benelux
gezien.

13. Macroglossum stellatarum (Linnaeus)
Kolibrievlinder

Reeds op 6 maart werd de pijlstaart gezien op het NS
station te Enschede (OV) (C. ter Horst). Vanaf medio april
werd de soort geregeld, voornamelijk in Belgie,
waargenomen. Ook in mei werd de soort af en toe
gezien. Vanaf 17 juni in Belgie en 18 juni in Nederland
werd de soort plotseling van veel verschillende plaatsen
gemeld. De hoogste aantallen werden gezien van medio
augustus tot eind September. Daarna namen de
aantallen af. Maar zelf in november werd de soort nog
vijfmaal gezien, de laatste op 23 november te Ensival (LI)
(J. Capelle).

Maandtotalen: maart 1, april 9, juni 148, juli 260, augustus
427, September 657, oktober 105, november 5.

Jaartotaal: 1612.

14. Agrotis ipsilon (Hufnagel) Ipsilonuil

Verspreid over heel Nederland en Belgie zijn
meldingen van deze soort binnen gekomen. Het eerste
exemplaar werd 's morgens om 05.40 uur in alle vroegte
opgemerkt te Berchem (OV) door P. Vantieghem e.a. op
15 juni. Vanaf medio augustus beginnen de aantallen
gestaag toe te nemen met een piek eind augustus / begin
September. De soort werd bijna altijd in kleine aantallen
gemeld. Uitzondering waren b.v. 9 stuks op 30 augustus
te Beerse (AN) (B. Royens) op licht en op 2 September op
smeer 10 exemplaren in Beijumerbos (GR) ( K. van Dijken
en H. Zomer). Vanaf medio September namen de
aantallen weer af. Het laatste exemplaar werd gemeld uit
Machelen (Zulte) (OV) door E. Colpaert op 29 november.

Maandtotalen: juni 10, juli 24, augustus 174,
September 277, oktober 117, november 40.

Jaartotaal: 642.

15. Peridroma saucia (Hubner) Blauwvleugeluil

Van 6 September t/m 6 november werd deze
onopvallende uil in totaal vijftien keer gezien, waarvan
tien op smeer en vijf op licht. Op 6 September verscheen
deze uil op licht te Zwanenwater (NH) (H. Veldhuijzen) en
te Oudenaarde (OV) (S. Feys en P. Blonde). De laatste
werd in het Noordhollands Duinreservaat gezien op 6
november.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Ekeren, Mechelen; LI: Vallei van
de Zijpbeek; OV: Oudenaarde. Nederland: FR: Vlieland; GR:
Beijumerbos, Lauwersoog; LI: Simpelveld; NH: Niewelandsbos,
Hoogkarspel; Groot Zwarteveld; Zwanenwater; NB: Gilze; OV:
Huyerense broek; ZH: Leiden.

Maandtotalen: September 9, oktober 6, november 1.

Jaartotaal: 16.

16. Mythimna vitellina (Hubner) Zuidelijke grasuil

Op 4 oktober werd een exemplaar gemeld op licht te
Dishoek (ZL) (K. Los) en op 6 oktober eveneens een uiltje
op licht te Sint-Amandsberg (M. Trybou).

17. Spodoptera exigua (Hubner) Florida-uil

Op 10 februari maakte R. Heemskerk een foto van
een imago op paprika in Almere (FL). Het adventieve
exemplaar was ongetwijfeld meegekomen met
ingevoerde paprika. Op 9 augustus werd in Ellewoutsdijk
(ZL) een Florida-uil gezien op licht. (K. Los).

18. Heliothis armigera (Hubner) Katoendaguil

Op 9 februari en 12 maart werd telkens een rups
gevonden, respectievelijk te Sittard (L. Willems) en
Eindhoven (T. Smit) Willems schreef over zijn vondst:
"Deze werd door mijn vrouw ontdekt in de kelder, waar
het beestje zich te goed deed aan een appel.
Waarschijnlijk in het fruit meegelift als klein rupsje en
volgevreten uitgekomen of met andere groente
meegelift." Het vermoeden dat we hier te doen hebben
met adventieven is groot. Zeker omdat dit in het
verleden ook al is voorgekomen. De eigenlijke migratie
beperkte zich tot Belgie en Zuid-Nederland. Er waren
geen meldingen van deze soort van boven de grote
rivieren. Op 9 augustus ving K. Los een exemplaar op licht
te Ellewoutsdijk en R. Raison een te Aische-en-Refail. Alle
andere uiltjes werden gezien op licht en op smeer tussen
5 oktober en 1 november.

Vindplaatsen: Belgie: LG: Couthuin; NA: Aische-en-Refail,
Viroinval; OV: Merendree-Durmen, WV: Hooglede,

Lombardsijde, Vosputhoek. Nederland : LI: Mook, Sittard; NB:
Eindhoven; ZL: Ellewoutsdijk, Lewedorp, Nieuwdorp, Nieuw-
Haamstede.

Maandtotalen: februari 1 rups, maart 1 rups, augustus 2,
oktober 12, november 1.

Jaartotaal: 15 + 2 rupsen.

19. Heliothis peltigera (Denis & Schiffermuller)
Vlekdaguil

Op 11 juli werd op het Waddeneiland Vlieland een
vlinder waargenomen in de Oostervallei door P.
Zumkehr.

20. Autographa gamma (Linnaeus) Gamma-uil

Op 4 en 19 januari werden resp. te Zeewolde (FL) (I.
Hoogendoorn) en Nijmegen (E. van Dijk) rupsen van het
gamma-uiltje gevonden. "De rups van 19 januari zat op
broccoli in de koelkast. Uit Nederland komt broccoli
ongeveer van juni tot en met november. Daarbuiten
komt de broccoli uit het zuiden." De eerste gamma-
uiltjes werden gezien te Zichem (VB) op 19 april (M.
Herremans) en 29 april (H. van de Laar). De soort werd
vanaf die tijd regelmatig gemeld. Het duurde echter tot
eind mei voordat de soort dagelijks present was. De
meldingen namen geleidelijk toe met een explosie van
meldingen tijdens en na de zuidelijke luchtstromingen
van 21-27 juli. Het warme weer van augustus zorgde
voor een record aantal meldingen. Ook nu daalden de
aantallen eind augustus - begin September spectaculair.
Toch werd de soort tot eind oktober nog bijna dagelijks
gemeld. De laatste exemplaren werden gezien op 27
november te Sint-Katharina-Lombeek (VB) (S. Van
Cleynenbreugel) en op 2 december te Elst (UT) (J. W.
Griffioen). Opvallend was nog de vondst van een rups te
Zwolle (OV) op 29 december (M. van Tweel).

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 85

Maandtotalen: januari 2 rupsen, april 2, mei 72, juni 4942,
juli 29.530, augustus 106.290, September 3432, oktober 511,
november 13, december 1 + 2 rupsen.

Jaartotaal: 144.796.

21. Utetheisa pulchella (Linnaeus) Prachtbeer

Dit prachtige vlindertje werd alleen in Belgie gezien in
de week van 5 tot 12 oktober. Door zijn opvallende
verschijning waren er meer waarnemers dan
waargenomen vlinders. Dit kwam omdat velen
afzonderlijk hetzelfde exemplaar doorgaven.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Essen-Horendonk; VB:

Egenhoven; WV: Voorhaven-Westdam, IJzermonding-

Reservaat, Kortrijk.

Jaartotaal: 8.

22. Plutella xylostella (Linnaeus) Koolmotje

Op 24 februari werden een rups en een pop
aangetroffen te Sleen (DR) (M. vanden Enden): "De rups
en de pop heb ik 24-02-2013 aangetroffen in de
bloemkool van Albert Heijn. Waarschijnlijk afkomstig uit
Frankrijk". Het betrof dus adventieven. Het eerste imago
werd gemeld op 25 maart te Grave (NB). A. den Ouden
schreef hierover: "Deze micro heb ik binnenshuis
aangetroffen: misschien is deze als pop of rups
meegekomen van buiten? Eventueel zou het ook nog een
overwinteraar kunnen zijn, maar dat lijkt me wat minder
waarschijnlijk aangezien ons huis overal verwarmd is."
Vanaf medio april begonnen de aantallen op te lopen. Op
een paar uitzonderingen na werden nergens zeer grote
aantallen gemeld. Hoogste aantallen kwamen uit
Zeewolde met 50 stuks op 26 juli (I. Hoogendoorn), 50
stuks op 28 juli te Boijl (FR) (R. Klesman) en 100
exemplaren op Ameland op 30 augustus. (T. Kiewiet). Het
laatste exemplaar werd gezien op 14 december te
Wessem (E. van Asseldonk). De soort werd doorheen
heel Belgie en Nederland waargenomen. In Nederland de
helft meer dan in Belgie.

Maandtotalen: februari 1 rups en 1 pop, maart 1, april 23,
mei 204, juni 840, juli 2116, augustus 1628, September 277,
oktober 143, november 29, december 3.

Jaartotaal: 5265.

23. Nomophila noctuella (Denis & Schiffermuller)
Luipaardlichtmot

Op 16 april werd de soort tweemaal waargenomen
op licht in Den Burg - Texel (NH) door C. Maas. Daarna
Net de soort zich in Belgie zien op 19, 24 en 30 juni. Vanaf
20 juli namen de waarnemingen gestaag toe. Hoogste
aantallen lieten zich in de eerste week van oktober
optekenen. De laatste kwam op 30 oktober in Lelystad
(FL) op licht (F. Boi'nck).

Maandtotalen: april 2, juni 3, juli 12, augustus 58,
September 74, oktober 164.

Jaartotaal: 313.

24. Udea ferrugalis (Hubner) Oranje kruidenmot

De soort werd in twee perioden waargenomen van 18
juni t/m 6 September en van 6 oktober t/m 7 december.
De eerste vlinder werd gezien in de Brabantse Biesbosch
(NB) door B. Verhoeven, J. Braat en E. J. van Haaften. Het
laatste exemplaar werd gemeld uit Kuurne (WV) (T.

Calu). Uit alle provincies van zowel Nederland als Belgie
kwamen meldingen van dit vlindertje.

Maandtotalen: juni 1, juli 3, augustus 56, September 4,
oktober 39, november 47, december 1.

Jaartotaal: 153.

25. Palpita vitrealis (Rossi) Satijnlichtmot

De eerste exemplaren werden gezien te Edegem (L.
Janssen) op 18-19 juni. Het duurde dan tot 4 augustus
voor de soort weer werd waargenomen, nu te Almkerk
(B. Verhoeven). Verspreid over de maanden augustus-
september en oktober werd de soort op vele plaatsen
waargenomen. Echter nooit meer dan een exemplaar
tegelijk en alle op licht. De laatste werd gezien op Texel
op 1 november (W. en F. Veeger).

Vindplaatsen: Belgie: AN: Edegem, Mechelen,

Turnhout; NA: Montagne-aux-Buis-Viroinval; OV:

Daknam, Liegeringe, Merendree-Durmen; VB:
Londerzeel-Drietorens, Sint-Katharina-Lombeek; WV:
Ruiselede. Nederland: LI: Arcen en Velden, Maastricht,
Wessem; NB: Almkerk; NH: Alkmaar, Beinsdorp,

Duinreservaat Zuidernollen, IJmuiden, Zandvoort; OV:
Deventer; ZL: Dishoek, Lewedorp.

Maandtotalen: juni 2, juli -, augustus 6, September 13,
oktober 6, november 1.

Jaartotaal: 28.

26. Loxostege sticticalis (Linnaeus) Geelzoommot

Van deze zeer zeldzame trekvlinder werden op licht

twee exemplaren waargenomen door H. J. van der Kolk
op 25 juli en 1 augustus te Bennekom (GE). Een derde
exemplaar werd ook op 1 augustus gezien te
Wessinghuizen (GR) door D. Meijer. Uit Belgie werd de
soort niet gemeld dit jaar.

27. Antigastra catalaunalis (Duponchel) Sesammot

De soort die zich in Europa beperkt tot de landen

rond het Middellandse-Zeegebied werd op 6 oktober op
licht waargenomen door B. Mortier te Vosputhoek (WV).

Dwaalgasten, zwervers en soorten op de grens
van hun areaal

Soorten die in de regel afkomstig zijn van over de
grens. Ze worden doorgaans slechts in kleine aantallen
aangetroffen. Verschil met de trekvlinders is dat ze zich
soms enkele jaren kunnen handhaven, maar dan weer
voor onbepaalde tijd verdwijnen. Ook soorten die zich op
de grens van hun areaal bevinden worden hier soms
besproken.

A. Issoria lathonia (Linnaeus) Kleine Parelmoervlinder

In Belgie werd de soort verspreid door het gehele
land gezien. In Nederland kwamen de meeste meldingen
van de hele kustlijn inclusief alle Waddeneilanden en de
provincies NB, LB en GE. Slechts enkele meldingen uit OV
en geen enkele melding uit GR, FR en DR. De soort werd
gezien van 2 april t/m 13 november.

Maandtotalen: april 127, mei 310, juni 323, juli 1375,
augustus 2038, September 417, oktober 222, november 1.

Jaartotaal: 4813.

Phegeo 42 (4) 01.xii.2014: 86

ISSN 0771-5277

B. Nymphalis antiopa (Linnaeus) Rouwmantel

Er werden van 18 juli t/m 14 augustus in totaal vier
zwervers waargenomen.

Vindplaatsen: Belgie: OV: Oudenaarde. Nederland: DR:
Holtinge; LI: Brunssum; NB : Kampina.

C. Siona lineata (Scopoli) Vais Witje

De soort is inheems in Oost-Belgie en Nederlands
Limburg en werd niet buiten zijn gebied waargenomen.
Uit Nederland ruim 100 en Belgie ruim 200 meldingen.

D. Cupido argiades (Pallas) Staartblauwtje

Het staartblauwtje vertoont een noordwaartse
opmars en in 2011 en 2012 werden verschillende
vlinders in Nederland waargenomen. Op 27 augustus
2013 werd een vlinder in Oirsbeek gefotografeerd door S.
Weustenraad. In Luxemburg werd de soort
waargenomen van 8 mei t/m 3 juni en van 13 juli t/m 29
September. De soort is in het zuidoosten van Belgie en in
Luxemburg momenteel inheems.

Vindplaatsen: Luxemburg: geen nadere aanduidingen.
Nederland: LI: Oirsbeek.

Maandtotalen: mei 4, juni 4, juli 21, augustus 22,
September 25.

Jaartotaal: 76.

E. Polyommatus coridon (Poda) Bleek Blauwtje

Vanaf 5 augustus t/m 29 augustus werden in totaal 9

exemplaren bij Maastricht gezien. Vooral de Sint-
Pietersberg was favoriet. Er was een waarneming met 2
exemplaren, voorzien van foto's. In 2012 werd deze soort
ook al bij Maastricht waargenomen, het betrof
vermoedelijk steeds zwervers aangezien de waardplant
hier ontbreekt. In Belgie is de soort in het zuidoosten
inheems met vele honderden meldingen uit de
provincies Namen en Luxemburg. In de provincie Limburg
is de soort al zeldzamer. Zeven zwervers werden
waargenomen van 3 augustus t/m 16 augustus.

Vindplaatsen en aantallen van de zwervers: Belgie: AN:
Beeltjes, Retie; OV: Steenhuize, Zingem; VB: Tervuren, Overijse.
Nederland: LI: Maastricht.

Maandtotalen: augustus 16.

Jaartotaal: 16.

F. Iphiclides podalirius (Linnaeus) Koningspage

Van 4 mei t/m 4 September werden er voornamelijk
in de provincie Namen ruim 100 koningspages gemeld.
Het laatste (dode) exemplaar in Nederland stamt uit
2010.

G. Stegania trimaculata (de Villers) Drievlekspanner

Meldingen kwamen van 7 mei te Mouscron (HA) (C.

Gruwier) t/m 7 September Hobokense Polder (AN) (J.
Steuperaert). De soort werd op vele plaatsen
waargenomen in de Belgische provincies AN, LG en VB. In
Nederland werd de soort uit heel de provincie LI gemeld.
Buiten dit verspreidingsgebied werd de soort nog gemeld
uit heel wat plaatsen.

Vindplaatsen: Belgie: OV: Gent, Machelen, Oudenaarde,
Sint Amandsberg; WV: Kuurne, Menen, Otegem, Waregem; HA:
Mouscron, Reserve de la Fontaine bleue. Nederland: NB:
Eindhoven, Nuenen, Valkenswaard; GE: Duffelt-Millingerwaard.

Maandtotalen: mei 14; juni 43, juli 19, augustus 103,
September 11.

Jaartotaal: 190.

H. Rheumaptera cervinalis (Scopoli) Grote
berberisspanner

Van deze zeldzame spanner werden op 13 mei te
IJsselmuiden(OV) door H. van Dodeweerd en op 15 mei
in het Noordhollands Duinreservaat (L. Knijnsberg)
telkens een imago gezien. Alle andere waarnemingen
kwamen uit Belgie: de eerste op 28 april te Beersel (VB)
(W. Troukens), verder nog een op 2 juni te
Lommersweiler (LG) en de rest tussen 21 juli en 4
augustus.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Edegem, Geel, Mechelen; LG:
Lommersweiler; OV: Vinderhoute - Cohousing; VB: Beersel,
Lembeek. Nederland: OV: IJsselmuiden; NH: Noordhollands
Duinreservaat- Nieuwelandsbos.

Maandtotalen:april 1, mei 3, juni 1, juli 5, augustus 7.

Jaartotaal: 17.

I. Lithosia quadra (Linnaeus) Viervlakvlinder

In redelijke aantallen gemeld verspreid over heel
Belgie. De eerste op 20 juli te Mont-De-L'Enclus - Trieu
(OV) (J. Dewolf) en de laatste te Longlier (LX) op 1
november (B. Molitor). In Nederland werd een
exemplaar gezien op licht te Beijumerbos (GR) (H. Zomer
en K. van Dijken) op 27 juli en een op 9 oktober (Delden)
(M. Franssen)en 23 oktober te Maastricht (M. Pick, A.
Cox).

Maandtotalen: juli 59, augustus 80, September 1, oktober
22, november 1.

Jaartotaal: 163.

J. Leucoma salicis (Linnaeus) Satijnvlinder

Deze soort werd uit de noordelijke provincies van
Nederland ruim 400 maal gemeld. Geen meldingen meer
uit ZH, GE en alle provincies onder de grote rivieren, met
uitzondering van 3 exemplaren uit Nieuw-Haamstede (M.
Jongejan). In Belgie werd de soort alleen waargenomen
in West Vlaanderen: een vlinder in De Palingbeek op 12
juli en een exemplaar te Doornpanne op 2 augustus (L.
Janssen).

K. Hemaris fuciformis (Linnaeus) Glasvleugelpijlstaart

De soort werd waargenomen van 14 mei te

Heemskerk (NH) (L. Knijnsberg) t/m 21 September op
Terschelling (FR) (H. Schekkerman). In Belgie kwamen de
meeste meldingen uit AN, VB en LG. Ook hier en daar uit
het zuidoosten, echter niet langs de kust. In Nederland
waren er veel meldingen van langs de kustlijn, echter
niet uit Zeeland. Ook uit NB, DR, FR en OV kwamen
meldingen.

Maandtotalen: mei 22, juni 103, juli 35, augustus 101,
September 6.

Jaartotaal: 267.

L. Proserpinus proserpina (Pallas)

Teunisbloempijlstaart

Deze soort concentreerde zich in de provincie Vlaams
Brabant. Veertien imago's werden gezien van 11 mei t/m
23 juni, daarvan slechts een in Nederland. In 2012 had B.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 87

Teunissen te Lichtenvoorde drie rupsen ontdekt die een
plekje zochten om te verpoppen: "In 2013 heb ik een
uitgeslopen vlinder losgelaten in mijn tuin. Enige tijd erna
heb ik nog een (zeer vers) exemplaar waargenomen in
mijn tuin." Van 13 juli t/m 15 augustus werden er 24
rupsen gemeld, waarvan 2 uit Nederland.

Vindplaatsen: Belgie: AN: Reet; HA: Cambron-Casteau; LG:
Fexhe-Slins; LG: Vinalmont; VB: Asdonk, Attenrode,

Boortmeerbeek, Blanden, Jette, Steenokkerzeel, Haacht,
Herent, Hoegaarden, Hoeilaart, Kapelle-op-den-Bos, Leerbeek,
Machelen, Neerlanden, Overijse. Nederland: LI: Ospel, Vaals;
GE: Lichtenvoorde-Vragender.

Maandtotalen: mei 1, juni 13, juli 15 rupsen, augustus 9
rupsen.

Jaartotaal: 14 + 24 rupsen.

M. Hyles gallii (Rottemburg) Walstropijlstaart

In Nederland werd de soort veel gemeld uit het
Noord-Hollands Duinreservaat. Verspreid over het hele
land komen losse meldingen van rupsen en imago's. Uit
Belgie kwamen slechts vijf waarnemingen, allemaal
imago's.

Vindplaatsen: Belgie: OV: Eline-Dorp; LX: Autelbas;

Vielsalm; LI: Opgalbbeek, Wilderen. Nederland: NH: Castricum,
Noordhollands Duinreservaat, Schoorl, Texel, Zwanewater; FR:
Terschelling, Ameland, Leeuwarden, Minnertsga; DR:
Eesergroen, Witte Venen, Sleen; UT: Maarssen; GR:

Woudbloem, Wessinghuizen; FL: Almere; NB: Roosendaal,
Oudendijk; LI: Vlodrop, Venray; OV: Enschede, Mastenbroek;
GE: Hattem; ZL: Oosterland.

Maandtotalen: juni 9 imago's, juli: 2 rupsen + 2 imago's,
augustus 2 rupsen + 23 imago's, September, 6 rupsen + 4
imago's, oktober 3 rupsen.

Jaartotaal: 13 rupsen + 39 imago's.

N. Hyles euphorbiae (Linnaeus) Wolfsmelkpijlstaart

In heel de Benelux is deze soort momenteel
waarschijnlijk alleen inheems in De Westhoek. Van 12 juli
t/m 6 oktober werden daar 117 rupsen en 10 imago's
waargenomen. Vier van deze imago's werden gelokt met
"black light" te Oostduinkerke (P. Cattelain).

Vindplaatsen: Belgie: WV: De Panne, Nieuwpoort
(Zeebermduinen - Schipgatduinen), Oostduinkerke.

Maandtotalen: juli 5 rupsen + 5 imago's, augustus 104
rupsen + 1 imago, September 6 rupsen, oktober 2 rupsen.

Jaartotaal: 117 rupsen en 10 imago's.

O. Hemaris tityus (Linnaeus) Hommelvlinder

De hommelvlinder werd op 8 juni waargenomen door
H. Hendrickx te Rochefort. Het was van 2011 geleden dat
de soort gezien werd in Belgie. In Nederland is het laatste
exemplaar gezien in 1972.

P. Actinotia hyperici (Denis & Schiffermuller) Sint-
janskruiduil

Op 6 mei werd op licht een imago waargenomen te
Muizen (AN) door R. Nossent, J. Elst en K. Lossy.

Q. Polychrysia mone ta (Fabricius) Gelduil

Deze soort komt momenteel in Belgie niet meer voor.
Daar zijn alleen zeer oude meldingen bekend (12 juli
1958, A. Van Gool). De 16 Nederlandse meldingen

kwamen allemaal - op een rups in Eindhoven na - uit de
noordelijke provincies.

Vindplaatsen: Nederland: DR: Sleen, Peize, Oud Annerveen;
FR: Burgum; GR: Rhederbrug, Winneweer; NB: Eindhoven; NH:
Texel - De Koog, Wervershoof; OV: Zwolle.

Maandtotalen: juli 2, augustus 1, September 1 rups +
5i;ago's, oktober 2 rupsen + 1 imago, november 1 pop.

Jaartotaal: 3 rupsen + 1 pop + 9 imago's.

R. Mythimna albipuncta (Denis & Schiffermuller)
Witstipgrasuil

Verspreid in heel Nederland (behalve Friesland) en
Belgie (weinig in het zuidoosten). De soort vloog van 21
mei t/m 1 november. Bijna 2000 meldingen uit
Nederland en bijna 4000 meldingen uit Belgie.

S. Mythimna l-album (Linnaeus) Witte l-uil

De eerste generatie vloog van 16 juni t/m 6 augustus.
De tweede generatie was aanwezig van 27 augustus t/m
20 oktober.

Maandtotalen: juni 9, juli 81, augustus 3, September 277,
oktober 135.

Jaartotaal: 505.

T. Hoplodrina ambigua (Denis & Schiffermuller)
Zuidelijke stofuil

Verspreid over heel Nederland (ruim 1000
meldingen) en heel Belgie (ruim 2000 meldingen).

U. Cryphia algae (Fabricius) Dondergroene
korstmosuil

Uit Nederland kwamen geen meldingen uit de drie
noordelijkste provincies GR-FR-DR. Verspreid over de rest
van de Benelux met ruim 800 waarnemingen.

V. Macdunnoughia confusa (Stephens) Getekende
gamma-uil

Een rups te Edam (J. Meekel) op 4 april. De soort
vloog van 3 mei t/m 19 november. Zowel in Belgie als
Nederland verspreid door het hele land, behalve GR. en
de Waddeneilanden.

Maandtotalen: april 1 rups, mei 17, juni 11, juli 91, augustus
115, September 161, oktober 14, november 1.

Jaartotaal: 410.

W. Lamprotes c-aureum (Knoch) Akelei-uil

De soort werd ook dit jaar alleen gemeld uit de
Biesbosch. Van 5 juli t/m 2 augustus werden op licht 78
imago's waargenomen. Deze uil is de afgelopen jaren
niet uit Belgie gemeld.

X. Autographa bractea (Denis & Schiffermuller)
Zilvervenster

Op 15 juli vond J. van Assche een rups te La Roche-en-
Ardenne (LX). Op 17 juli werden 3 imago's gemeld door
A. Pacauet te Bullingen en op 21 juli werd de soort zowel
gemeld uit Bullingen (LG) als uit Havelte (DR) (A.
Goedhart), het enige Nederlandse exemplaar.

Y. Catocala fraxini (Linnaeus) Blauw Weeskind

Het Blauw Weeskind is waarschijnlijk in het
zuidoosten van Belgie inheems. Van 6 September t/m 29

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 88

ISSN 0771-5277

September werden daar 9 imago's gemeld. De enige
echte trekker werd op smeer waargenomen op 27
September in de Amsterdamse Waterleidingduinen -
Groot Zwarteveld (NH) door B. Kruijsen.

Vindplaatsen: Belgie: NA: Olloy-Sur-Viroin, Montagne-aux-
Buis (Viroinval), Nismes; HA: Macquenoise; LX: Amberloup.
Nederland : NH: Zandvoort.

Z. Lozotaeniodes formosanus (Geyer)
Stipjesbladroller

De soort werd waargenomen van 21 juni te Edegem
(AN) (L. Janssen) t/m 24 augustus te Bergen (NH ) (J. van
Roosmalen) en Kuurne (WV) (F. Claerbout). Opmerkelijk
was de vangst van 15 stuks te Barendrecht (AN) (G. De
Prins) op 5 augustus. In Nederland werd de soort
hoofdzakelijk gemeld uit de zuidelijke provincies, de
kustlijn en de Waddeneilanden. In Belgie werd de soort
niet waargenomen in het zuidoosten. Alle meldingen
kwamen uit de noordelijke provincies.

Maandtotalen: juni 20, juli 361, augustus 45.

Jaartotaal: 426.

AA. Diasemia reticularis (Linnaeus) Zwerfstreepmot

Van 10 juli tot 5 augustus werden 6 exemplaren
waargenomen, alle in het zuidoosten van Belgie. De soort
wordt nu voor het vijfde achtereenvolgende jaar gemeld
uit deze streek. Er waren geen meldingen uit de perioden
1984-1989 en 2004-2009. Ook uit de tussenliggende
periode zijn de meldingen meestal erg schaars. De laatste
10 jaar kwamen er geen meldingen uit Nederland.

Vindplaatsen: Belgie: LG: Fagne de Brackvenn; LX:

Bellefontaine, Samre, Viallance; NA: Martouzin-Neuville.

Maandtotalen: juli 3, augustus 3.

Jaartotaal: 6

BB. Dicycla oo (Linnaeus) Nullenuil

Van deze zeldzame uil werden 6 exemplaren gemeld
uit Nismes en Martouzin-Neuville in de provincie Namen.
Ze werden waargenomen op licht tussen 6 en 27 juli. De
soort is hier waarschijnlijk momenteel inheems.

CC. Callopistria juventina (Stoll) Varenuil

Halverwege de vorige eeuw was het Hallerbos een
gekende vindplaats voor deze zeer zeldzame uil. Op 26
juli werden drie exemplaren van de soort gezien op licht
te Dworp - De Rilroheide (VB) door W. Veraghtert en O.
en D. Maes).

DD. Chrysodeixis chalcites (Esper) Turkse mot

Deze soort werd op een paar uitzonderingen na
alleen gemeld uit AN, VB, OV in Belgie en NB, ZH, ZL in
Nederland. De uitzonderingen zijn in Belgie Aisch-en-
Refail (NA) met 2 imago's en Nederland met Almere (FL),
Venray (LI) en Duffelt (GE) 1 stuks en in Vleuten (UT) 2
exemplaren. Opvallend was de waarneming op 3 januari
te Rilland (ZL) (N.-J. Dek).

Maandtotalen: januari 1, juni 2, juli 29, augustus78,
September 43, oktober 8.

Jaartotaal: 161.

EE. Dioryctria schuetzeella (Fuchs) Donkere
sparappelboorder

Deze Pyralidae werd tussen 11 juni t/m 25 juli llx
waargenomen in Nederland en 4x in Belgie.
Uitzonderingen waren een vangst op licht op 5 augustus
te Dilbeek (W. Troukens) en op 6 September te
Amsterdam-Osdorper Bovenpolder.(T. Kaizer).

Resume

Papillons migrateurs en Belgique et aux Pays-Bas en 2013

1. Colias hyale. La difference entre Colias crocea f. helice et
Colias hyale n'est pas claire pour tous les collaborateurs. Entre
Iel8 mai et le 8 novembre 876 ex ont ete observes dont 610 au
mois d'aout

2. Colias crocea. Entre le 6 mai et le 2 decembre plus de
50.000 dont plus de 40.000 en aout.

3. Danaus plexippus. Les 12, 26 et 27 aout chaque fois un
papillon.

4. Lampides boeticus. Entre le ler et le 16 aout et entre le
11 septembre et le 31 octobre un total de 33 papillons, 26
chenilles et 9 oeufs. Plus commun pres de Gand. Seulement 4
ex. aux Pays-Bas.

5. Vanessa atalanta. Vu tous les mois de I'annee. Au total,
plus de 36.000 dont pres de 18.000 en aout.

6. Vanessa cardui. Au total, plus de 21.000 ex dont 2.500
ex. en juillet et 16.000 ex. en aout.

7. Rhodometra sacraria. Du 21 juillet au 26 octobre, 73 ex.
Parmi ceux-ci 48 ex en octobre. La plupart en Belgique et dans
le sud des Pays-Bas.

8. Cyclophora pupillaria. Entre le 18 juillet et le 8
septembre, 6 ex. Tous en Belgique.

9. Obstipata nycterosa. Les 18 et 23 juillet 1 ex. Entre le 25
et le 27 juillet 5 ex. et du 5 septembre au 12 octobre, 26
exemplaires. La plupart en octobre.

10. Agrius convolvuli. Dans toute la Belgique et les Pays-Bas
un total de seulement 61 ex. entre le 13 juin et le 26 octobre.

11. Acherontia atropos. Deux ex. morts les 19 et 20 juillet.
1 ex. en aout, 9 ex. et une chenille en septembre et octobre.

12. Hippotion celerio. Un ex. a Kessel (province d'Anvers) le
30 octobre.

13. Macroglossum stellatarum. Un ex. en mars. De mi-avril
au 23 novembre, plus de 1600 ex. La plupart en aout (plus de
400) et septembre (plus de 600).

14. Agrotis ipsilon. Du 15 juin au 29 novembre 642 ex. La
plupart de fin aout a debut septembre.

15. Peridroma saucia. Du 6 septembre au 6 novembre, 16
ex.

16. Mythimna vitellina. Les 4 et 6 octobre, 1 ex.

17. Spodoptera exigua. Le 10 fevrier, 1 ex. sur des poivrons.
Le 9 aout, 1 ex a la lumiere a Ellewoutsdijk (province de
Zeeland).

18. Heliothis armigera. Des exemplaires precoces les 9
fevrier et 12 mars. En outre, seulement en Belgique et dans le
sud des Pays-Bas. 15 ex. du 5 octobre au ler novembre.

19. Heliothis peltigera. 1 ex. sur I'Tle de Vlieland, le 11
juillet.

20. Autographa gamma. Le 19 janvier une chenille sur
brocoli. Du 19 avril au 2 decembre plus de 144.000 ex. Une
chenille le 29 decembre.

21. Utetheisa pulchella Entre le 5 et le 12 octobre, 8 ex.,
tous en Belgique.

22. Plutella xylostella. Le 24 fevrier, une chenille et une
chrysalide sur le chou-fleur. Du 25 mars au 14 decembre, 5000
ex. La plupart en juillet et aout.

23. Nomophila noctuella. Du 16 avril au 30 octobre plus de
300 ex. la plupart durant la premiere semaine d’octobre.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 89

24. Udea ferrugalis. Du 18 juin au 6 septembre, 64 ex. et du
6 octobre au 7 decembre, 87 ex. Au total done 153 ex.

25. Palpita vitrealis. Deux ex. en juin et 26 ex. du 4 aout au
ler novembre.

26. Loxostege sticticalis. Le 25 juillet et le ler aout, 1 ex. a
Bennekom (Gueldre) et le ler aout, 1 ex. a Wessinghuizen
(Groningen).

27. Antigastra catalaunalis. Le 6 octobre, 1 ex. a
Vosputhoek (Flandre Occidentale).

Abridged version

Migrating Lepidoptera in Belgium and the Netherlands in

2013

1. Colias hyale. The difference between Colias crocea f.
helice and Colias hyale is not clear for everyone. Between 18
May and 8 November 876 ex. of which 610 in August.

2. Colias crocea. Between 6 May and 2 December over
50,000 ex. including over 40,000 in August.

3. Danaus plexippus. On 12, 26 and 27 August each a
Monarch Butterfly.

4. Lampides boeticus. Between 1 and 16 August and
between 11 September and 31 October a total of 33 butterflies,
26 caterpillars and 9 eggs, most near Ghent. Only 4 ex. from the
Netherlands.

5. Vanessa atalanta. Seen every month of the year. In total
36,000. Nearly 18.000 in August.

6. Vanessa cardui. In total, more than 21,000 ex. including
2,500 in July and 16,000 specimens in August.

7. Rhodometra sacraria. From 21 July to 26 October 73 ex.,
of these 48 ex. in October. Most in Belgium and southern
Netherlands.

8. Cyclophora puppillaria . Between 18 July and 8
September 6 ex., all in Belgium.

9. Nycterosea obstipata. On 18 and 23 June, 1 ex. Between
25 to 27 July 5 ex. and from 5 September to 12 October 26 ex.,
most in October.

10. Agrius convolvuli. Throughout Belgium and the
Netherlands, a total of only 61 ex. between 13 June and 26
October.

11. Acherontia atropos. Two dead specimens 19 and July
20. One in August and 9 imago's and a caterpillar in September
and October.

12. Hippotion celerio. A specimen in Kessel (Antwerp) on 30
October.

13. Macroglossum stellatarum. One in March. From mid-
April till 23 November more than 1,600 ex., most in August
(over 400) and September (over 600).

14. Agrotis ipsilon. From 15 June to 29 November 642 ex.
FHighest daily figures late August - early September.

15. Peridroma saucia. Between 6 September and 6
November 16 specimens.

16. Mythimna vitellina. On 4 and 6 October 1 ex.

17. Spodoptera exigua. 10 February 1 ex. on peppers. 9
August 1 ex. to light in Ellewoutsdijk (province of Zeeland).

18. Heliothis armigera. Adventives on 9 February and 12
March. Furthermore, only in Belgium and southern Netherlands
15 ex. between 5 October and 1 November.

19. Heliothis peltigera. 1 ex. on the island of Vlieland on 11
July.

20. Autographa gamma. On 19 January a caterpillar on
broccoli. From 19 April to 2 December more than 144,000
specimens. Another caterpillar on 29 December.

21. Utetheisa puchella. Between 5 and 12 October 8 ex., all
in Belgium.

22. Plutella xylostella 24 February a caterpillar and a pupa
on cauliflower. From 25. March to 14 December 5000 ex., most
in July and August.

23. Nomophia noctuella. From 16 April to 30 October more
than 300 ex., most in the first week of October.

24. Udea ferrugalis. From 18 June to 6 September 64 ex.
and from 6 October to 7 December 87 ex. Total: 153.

25. Palpita vitrealis. Two ex. in June and from 4 August to 1
November 26 ex.

26. Loxostege sticticalis. On 25 July and 1 August at
Bennekom (province of Gelderland) and on 1 August 1 ex. at
Wessinghuizen (Province of Groningen).

27. Antigastra catalaunalis. On 6 October 1 ex. in
Vosputhoek (province of West Flanders).

Tot slot

Een dankwoord aan: de ruim 100 vaste medewerkers
aan het Benelux trekvlinderonderzoek, alle medewerkers
aan waarneming.nl, waarnemingen.be, Noctua en
Telmee, de heer Willy De Prins voor zijn opbouwende
kritiek en initiatief om mij aan te moedigen het
trekvlinderonderzoek weer ter hand te nemen, de heer
Marcel Gillard voor zijn inzet om ook de Franstaligen bij
dit trekvlinderonderzoek te betrekken, de heer Willem
Ellis voor het doorsturen van de gegevens van Noctua, de
heren Wouter van Reusel en Hisko de Vries voor het
doorsturen van de exportlijsten van resp.
waarnemingen.be en waarneming.nl.

Een oproep aan alle vlinderliefhebbers om zich aan te
melden als medewerker. U ontvangt dan de benodigde
informatie en eventueel een digitale overdruk van dit
verslag.

Phegeo 42 (4) 01.xii.2014: 90

ISSN 0771-5277

Agnathosia mendicella (Lepidoptera: Tineidae), nieuw voor de Belgische
fauna

Jan Soors & Tymo S. T. Muus

Samenvatting. Door de eerste auteur werd op 23.vii.2013 een ex. Agnathosia mendicella (Denis & Schiffermuller, 1775)
gefotografeerd te Chiny (prov. Luxemburg). Dit is de eerste melding voor de Belgische fauna van deze lokale en zeldzame soort.
Informatie over de verspreiding en biologie wordt gegeven.

Abstract. Agnathosia mendicella (Lepidoptera: Tineidae), new to the Belgian fauna
The first author photographed a single specimen of Agnathosia mendicella (Denis & Schiffermuller, 1775) on 23 July 2013 at
Chiny (Belgium, province of Luxembourg). This is the first record for the Belgian fauna of this local and rare species. Details on
its distribution and biology are presented.

Resume. Agnathosia mendicella (Lepidoptera: Tineidae), espece nouvelle pour la faune beige
Le premier auteur a photographie un exemplaire d' Agnathosia mendicella (Denis & Schiffermuller, 1775) le 23 juillet 2013 a
Chiny (Belgique, province du Luxembourg). II s'agit de la premiere mention pour la faune beige de cette espece peu repandue
et rare. Des informations sur sa repartition et sa biologie sont donnees.

Key words: Agnathosia mendicella - Meesiinae - Belgium - Faunistics - New record.

Soors J.: Jan Bolstraat 26, B-2800 Mechelen, Belgie. jan.soors@inbo.be

Muus T. S. T.: Hogewal 137, NL-8331 WP Steenwijk, The Netherlands, tst.muus@gmail.com

Inleiding

De familie van de echte motten, Tineidae, is
misschien een van de meest typerende families voor de
kleine vlinders. Van de 38 soorten in Belgie zijn er
onlangs twee soorten nieuw gemeld voor de Belgie:
Infurcitinea ignicomella (Heydenreich, 1851) en
Nemapogon wolffiella (Karsholt & Nielsen, 1976). Drie
andere soorten, Triaxomasia caprimulgella (Stainton,
1851), Trioxomera fulvimitrella (Sodoffsky, 1830) en
Monopis imella (Hubner, 1813), zijn kort geleden
herontdekt voor de fauna. Met dank aan de vernieuwde
oplettendheid voor deze kleine soorten neemt onze
kennis van de soorten in ons land toe. Opnieuw kunnen
we een lid van de familie toevoegen aan de checklist.
Tijdens een vakantie van de eerste auteur werd een
vlinder uit de familie van de Tineidae gefotografeerd op
23 juli 2013 op de oeverwal van de Semois te Chiny
(Luxemburg). Eenmaal thuis werd de soort niet
teruggevonden op de gebruikelijke websites (Phegea.org
& Microlepidoptera.nl), waarna een foto (figuur 1) van
het dier op de Facebookpagina van Microlepidoptera.nl
werd geplaatst. De tweede auteur determineerde de
soort als Agnathosia mendicella (Denis & Schiffermuller,
1775) waarna bleek dat de soort nog niet eerder uit
Belgie gemeld was.

Tineidae-soorten worden als "echte motten"
beschouwd wegens het op het eerste zicht wat saaiere
uiterlijk en omdat enkele soorten geregeld te vinden zijn
in gebouwen. Hierdoor ligt de kennismaking met deze
dieren vaak voor de hand. Het grootste deel van de
soorten leeft echter buitenshuis en voedt zich -als rups-
met dierlijk materiaal, vergaand hout en schimmels. A.
mendicella kan beschouwd worden als een fungivoor.

Fig. 1. Agnathosia mendicella (Denis & Schiffermuller, 1775), Chiny,
Semois (Luxemburg), 23.vii.2013 (foto: J. Soors).

Vindplaats en biotoop

Chiny ligt in een bosrijke streek die misschien minder
bekend is en minder frequent bezocht wordt door
natuurliefhebbers. In de directe omgeving van de
vindplaats domineren sparren (Picea abies ) maar aan de
overkant van de Semois en achter de gite is er een
gemengd beukenbos en een kapvlakte aanwezig.

Sinds enkele jaren probeert de eerste auteur steeds
ook een keer op een geschikte nacht een lichtval te
zetten. Regelmatig heeft hij zo enkele zeldzame en/of
lokale nachtvlindersoorten gefotografeerd. Voorbeelden
hiervan zijn: Diasemia reticularis (Linnaeus, 1761),
Meganola strigula (Denis & Schiffermuller, 1775),
Colostygia olivata (Denis & Schiffermuller, 1775) en
Eustroma reticulata (Denis & Schiffermuller, 1775). De
laatste twee kwamen op gewone buitenverlichting af.

Het exemplaar van A. mendicella werd samen met
enkele andere soorten tijdelijk verzameld, terwijl het
diertje rondkroop rond een buitenlamp.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 91

Herkenning

De soort heeft een spanwijdte van 10-13 mm en kent
een tamelijk karakteristiek uiterlijk. Door het zwart-gele
contrast en de lichte onderrand toont zij enige gelijkenis
met Monopis obviella en M. crocicapitella, twee soorten
die sterk op elkaar lijken, maar waarvan de franje zwart
is bij M. obviella en cremekleurig bij M. crocicapitella. In
de regel is A. mendicella onmiddellijk van deze twee
soorten te onderscheiden aan de hand van de brede
witte voorrandsvlek op 2/3, met de haakvormige
uitstulping naar binnen toe. Vale exemplaren tonen
enige gelijkenis met Triaxomasia caprimulgella, waarvan
de thorax volledig grijs-okerkleurig geschubd is, in
tegenstelling tot de zwarte thorax bij A. mendicella.

Biologie

Evenals diverse andere soorten uit de subfamilie
Meesiinae leeft deze soort op houtzwammen. Ze is uit
Finland herhaaldelijk gekweekt uit roze
sparrenhoutzwam (Fomitopsis rosea) (Komonen &
Mutanen 1999) en in Denemarken uit doolhofzwam
(Daedalea quercina) (Buhl 2001: 34). Diverse auteurs
vermelden de soort van houtzwammen (Hanneman
1977: 240, Petersen 1969: 367) zonder specifiek een
soort te vermelden. Ook andere opgaven zoals "op
houtzwam op Picea sp." (Buhl 2001: 34), "Polyporus sp."
(Jelnes 1976: 119) en "houtzwammen op eik of berk"
(Nolcken 1881: 479) zijn weinig betekenisvol, hoewel de
eerste vermelding hoogstwaarschijnlijk betrekking heeft
op de in Belgie mogelijk niet inheemse en extreem
zeldzame roze sparrenhoutzwam die, inderdaad,
aangetroffen wordt op sparren. De soort leeft met name
in de onderzijde van de zwammen, in een langgerekt
tubusvormig spinsel in een slanke tunnel van augustus
tot in juni (Bengtsson et al. 2008: 423, Komonen &
Mutanen 1999). Het voorkomen van deze 'topindicator

voor ongestoorde oerbossen' (Kotiranta & Niemela 1996)
is nog niet vastgesteld in deze omgeving en er is zelfs
geen enkele waarneming van deze houtzwam voor Belgie
gepost op waarnemingen.be. De vlinder vliegt van eind
juni tot begin augustus, in een generatie. De soort is
beduidend schaars en honkvast (Hanneman 1977: 240)
en stelt mogelijk hoge eisen aan het voedsel en haar
omgeving.

Verspreiding

A. mendicella kent een groot areaal, van Frankrijk, via
Georgie tot in China (Gaedike et al. 2010: 105). In het
zuiden komt zij voor tot Noord-ltalie (loc. cit.) en in het
noorden op een locatie in het noorden van Denemarken
en twee in de Deense provincie Zeeland (Jelnes 1976:
119, Buhl 2001: 34). Verder komt ze voor in het uiterste
zuiden van Noorwegen, het zuiden van Zweden
(Bengtsson et al. 2008: 423), Finland en de Baltische
staten (Hanneman 1977: 240). lets dichterbij is er een
exemplaar bekend uit Luxemburg, verzameld door M.
Meyer te Op der Fels, nabij Manternach, op 31 juli 2013,
een goeie week na het exemplaar te Chiny. Dit
exemplaar bevindt zich in het Musee national d'histoire
naturelle du Luxembourg. Ook in Duitsland is de soort
recent nog waargenomen. In de meest nabij gelegen
deelstaat Saarland is de soort naar Werno (2014) bekend
van een aantal plaatsen: 1999 te Perl, 2001 te Oberthal,
2005 te Saarfels en in Turkismuhle, 2011 te Merzig en
zelfs in 2013 opnieuw, nu te Schattertriesch. Elders zijn
vindplaatsen bekend uit de deelstaten Beieren, Baden-
Wurttemberg, Nordrhein-Westfalen (Lepiforum.de
2014), Saksen (Graf et al. 2002: 100). Historische
vindplaatsen stammen uit o.a. Thuringen en Schleswig-
Holstein (Hannemann 1977: 240, Petersen 161: 81). De
soort is uiterst lokaal aanwezig in Europa en zelden
talrijk.

Literatuur

Bengtsson B. A., Johansson R. & Palmqvist G. 2008. Fjarilar Kakmaler - sackspinnare - Lepidoptera: Micropterigidae - Psychidae.
Nationalnyckeln till sveriges flora och fauna. — ArtDatabanken.

Buhl O. 2013. Danske Smasommerfugle 1927 - 2011. — Online artikel: http://fynskeinsekter.dk/viewpage. php?page_id=13 (laatst
bezocht 11 maart 2014).

Gaedike R., Gomboc S. & Lasan M. 2010. Zur Kenntnis der Tineidae von Slowenien (Lepidoptera). — Acta entomologica Slovenica
18(2): 87-126.

Graf F., Leutsch H., Nuss M., Stubner A. & Wauer S. 2002. Aktuelle Daten zur Kleinschmetterlingsfauna von Sachsen mit Hinweisen
zu anderen Bundeslandern Lep. III. — Entomologische Nachrichten und Berichte 46(2): 99-104.

Hannemann H.-J. 1977. Kleinschmetterlinge Oder Microlepidoptera. 3. Federmotten (Pterophoridae), Gespinstmotten

( Yponomeutidae ), Echte Motten (Tineidae). — VEB Gustav Fischer Verlag, Jena, Die Tierwelt Deutschlands 63.

Jelnes J. E. 1976. Agnathosia propulsatella (Rebel) (Lepidoptera, Tineidae) ny for Danmark. — Entomologiske Meddelelser 44: 119-
120.

Komonen A. & Mutanen M. 1999. The biology and distribution of Agnathosia mendicella Tineidae in Finland. — Baptria 24(4): 201-
207.

Kotiranta H. & Niemela T. 1996. Threatened polypores in Finland. Uhanalaiset kaavat Suomessa. — Suomen Ymparistokeskus, Edita.
Helsinki, p. 184.

Petersen G. 1961. Zur Identitat und generischen Stellung von "Tinea mendicella Hb." und " Tinea piercella Bent". (Lepidoptera:
Tineidae). — Notulae Entomologicae 41: 80-85.

Petersen G. 1969. Beitrage zur Insecten-Fauna der DDR: Lepidoptera - Tineidae. — Beitrage zur Entomologie 19: 311-388.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 92

ISSN 0771-5277

Nolcken J. H. W. 1881. Lepidopterologische Fauna von Estland, Livland und Kurland. 2. Abteilung, Microlepidoptera. 2. Heft Tineina.
— Braunschweig, pp. 467-850.

Werno A. 2014. Lepidoptera-Atlas 2013. Verbreitungskarten Schmetterlinge (Lepidoptera) im Saarland und Randgebieten. —
http://www.Delattinia.de/saar-lepi-online/ (laatst bezocht 11 maart 2014).

Boekbespreking

Agassiz D. J. L., Beavan S. & Heckford R. J.: Checklist of the Lepidoptera of the British Isles.

A4, iv + 206 p. Handbooks for the identifications of British Insects. Published for the Royal Entomological Society,
2013, Paperback. 25,- £. (ISBN: 9780901546968).

De eerste auteur wijst in de inleiding op twee belangrijke punten i.v.m. deze checklist: 1) de taxonomische
expertise is internationaal geworden en verspreid over vele landen; 2) taxonomische checklists worden meestal door
amateurs samengesteld. Tijdens het opstellen van zulke catalogus of lijst is het nodig een compromis te vinden onder
de verschillende collega's en co-auteurs zodat een evenwichtig standpunt kan ingenomen worden.

Dit boek is een poging om alle taxonomische wijzigingen en alle nieuwe soorten vastgesteld in Engeland,
Schotland, Wales, lerland en de Kanaaleilanden te verwerken sinds de vorige checklist door Kloet & Hincks (1972). Die
vorige lijst werd door generaties lepidopterologen gebruikt en was dringend aan een revisie toe. In de huidige lijst
worden 2519 soorten Lepidoptera vermeld, waarvan er 61 reeds uitgestorven zijn in het besproken gebied en
waarvan er 174 beschouwd worden als adventief. Een van de redenen waarom namen blijven veranderen wordt o.a.
veroorzaakt door de ontwikkeling van nieuwe technologieen, vooral moleculaire, zodat inzichten in de samenstelling
van genera en de status van verschillende soorten beter bekend worden. Deze lijst bevat dus het meest moderne
overzicht in de samenstelling van de Britse Lepidoptera-fauna waaraan kan gerefereerd worden bij verdere
taxonomische studies of ontdekkingen in de verspreidingspatronen van Britse vlinders en motten.

De hogere systematiek, gebruikt in deze checklist, voIgt deze in van Nieukerken et at. (2011). De status van de
soorten (resident, transitory resident, species believed to be extinct, protected, endangered or adventive) is
aangepast aan de veranderingen in de loop der tijden. De lijst van 101 pagina's bevat volgende kolommen: 1)
soortnummer, 2) soortnummer uit vorige lijsten, 3) soortnaam, ondersoortnaam, synoniemen en hogere categorieen,
4) Engelstalige naam, 5) verspreiding ingedeeld in Engeland, Schotland, Wales, lerland, Kanaaleilanden, en 6) status
van de soort. De originele spelling van de soortnamen wordt behouden, ongeacht de combinatie met een ander
genus, dit volgens het voorstel van Sommerer (2002). Er werd zorg gedragen voor een correcte synonymie, want al te
veel werden vroeger soortnamen verkeerd gebruikt, omdat verzuimd werd het bestaan van oudere namen te
controleren, het liefst begeleid door onderzoek van type-exemplaren.

De eigenlijke checklist wordt gevolgd door een uitgebreide bibliografie en een referentielijst. De layout van de
checklist had beter gekund want nu verschijnen b.v. paragraaftitels onderaan de pagina. Verder staan alle namen,
ongeacht hun categorie, links uitgelijnd, met uitzondering van de synoniemen; een kleine insprong om het verschil
tussen familie-, genus- en soortnamen te tonen, zou wenselijk geweest zijn.

De auteurs zijn zeer bedreven in het optekenen van het voortdurend stijgende aantal adventieve soorten in de
Britse Eilanden. Deze soorten staan apart vermeld in Appendix A met de noot dat sommige onder hen wellicht
inheems zullen worden en dus verplaatst naar de algemene lijst. Er wordt gepoogd de redenen van dit stijgende
aantal adventieven te verklaren al zijn die niet in alle gevallen duidelijk. Appendix B bevat een lijst van twijfelachtige
vermeldingen. Achteraan volgen nog een lijst van voorgestelde Engelstalige namen en een alfabetische index van alle
in het boek vermelde wetenschappelijke namen.

De auteurs zijn erin geslaagd om een gemakkelijk consulteerbare lijst samen te stellen die toch voldoende
informatie bevat om ook de specialist te kunnen boeien. Deze lijst zal een referentiepunt zijn voor vele waarnemingen
en publicaties in de nabije toekomst. De checklist kan dan ook aanbevolen worden aan een brede groep van
gebruikers die op zoek zijn naar de juiste naam van de Britse Lepidoptera en naar meer info over de verspreiding en
het voorkomen van de soorten in de Britse Eilanden.

References

Kloet G. S. & Hincks W. D. 1972. A check list of British Insects: Lepidoptera. Second Edition. — Handbooks for the Identification of

British Insects 11(2): viii + 153 pp.

Sommerer M. D. 2002. Opinion. To agree or not to agree - the question of gender agreement in the International Code of

Zoological Nomenclature. — Nota lepidopterologica 25(2/3): 191-204.
van Nieukerken E. J., Kaila L., Kitching I. J., Kristensen N. P. et al. 2011. Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. - In: Zhang Z.-Q. (Ed.)

Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa 3148: 212-221.

Jurate De Prins

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 93

Orchesia undulata (Coleoptera: Melandryidae) aan de westrand van
Brussel

Willy Troukens

Samenvatting. De auteur bespreekt de vangst van een exemplaar Orchesia undulata Kraatz, 1853 aan uitvloeiend sap van
een tamme kastanje (Castanea sativa) te Vorst (Brussel). Deze kleine kever lijkt talrijker voor te komen in het oosten en zuiden
van Belgie.

Abstract. Orchesia undulata (Coleoptera: Melandryidae) at the westside of Brussels, Belgium
The author discusses the capture of a specimen of Orchesia undulata Kraatz, 1853 on sap, flowing out of a sweet chestnut-tree
(Castanea sativa) at Vorst (Brussels). This little beetle seems to be more common in the east and the south of Belgium.

Resume. Orchesia undulata (Coleoptera: Melandryidae) a la peripherie ouest de Bruxelles, Belgique
L'auteur discute la capture d'un exemplaire d 'Orchesia undulata Kraatz, 1853 sur la seve qui s'ecoulait de I’ecorce d'un
chataignier (Castanea sativa) a Forest (Bruxelles). Ce petit coleoptere semble plus commun a Test et au sud du pays.

Key words : Orchesia undulata - Melandryidae - Faunistics - Belgium - Coleoptera.

Troukens, W.: Ninoofsesteenweg 782/8, B-1070 Anderlecht. nicole.sengier@skynet.be

De Melandryidae - vroeger ook wel Serropalpidae
genoemd - vormen een vrij kleine keverfamilie. Zij telt
wereldwijd ongeveer 70 geslachten en 200 soorten
(Keer 1930: 810). In Midden-Europa komen 41 a 44
soorten voor (Harde & Severa 1982: 208), waarvan
zowat 15 soorten in Belgie. Aan de westrand van
Brussel zijn hiervan sinds 1970 al 3 soorten
waargenomen, nl. Hallomenus binotatus (Quensel,
1790), Melandrya caraboides (Linnaeus, 1760) en
Conopalpus testaceus (Olivier, 1790). Hieraan werd
vroeger al ruim aandacht besteed (Troukens 2005: 23-
30, 2009: 127-131). De Melandryidae leven als larve
en imago vooral achter losse schors van oude bomen,
in boomzwammen, in houtmolm en uitzonderlijk ook
in gezond hout, op bloemen, planten en struiken
(Harde & Severa 1982: 208).

Tijdens een prospectietocht in het Dudenpark te
Vorst-Brussel ontdekte Remi Guinez op 26. ix. 2010 een
Melandryidae-soort die wij hier nog niet gezien
hadden. Het bleek te gaan om Orchesia undulata
Kraatz, 1853. Het kevertje werd gevangen aan
uitvloeiend sap van een tamme kastanje (Castanea
sativa). Ondanks ijverig speurwerk werden geen
andere exemplaren gevonden.

Orchesia undulata is een slank, langgerekt kevertje
van 4a 5 mm lengte (fig. 1). Kop en het grootste deel
van het halsschild bruingeel. Halsschild half
cirkelvormig. De dekschilden bruingeel met verheven
dekschildnaad en met zwartbruine dwarsbanden: in
de voorste helft in de vorm van 2 onregelmatige
oogvlekken; in de achterste helft een gekartelde
dwarsband en een ongekartelde eindvlek. Sprieten en
poten bruingeel. Sprieten snoervormig, 11-ledig en
vanaf het 5de sprietlid bruinzwart; bovendien 4
verdikte eindleden. De tarsen van de voor- en
middenpoten ongeveer even lang als de schenen. De
tarsen van de achterpoten merkelijk langer dan de
schenen; het lste tarslid minstens zo lang of iets
langer dan de scheen. De schenen van de achterpoten
met zeer lange einddoorns waarmee de kevers wel
een halve meter van hun belagers kunnen
wegspringen (Keer 1930: 813-814). Ook de andere
Orchesia- soorten laten zich, dankzij hun
springvermogen, niet gemakkelijk vangen (Moller et.
al. 2006: 162).

Orchesia undulata is een bewoner van
bosgebieden, en te vinden vooral van april tot
September. Luc Crevecoeur vond hem meestal op
dood hout van eik en beuk (pers. med.). Occasioneel
worden nog andere loofhoutsoorten vernoemd:
kerselaar (Keer 1930: 814), berk (Moller et. al. 2006:
162), lijsterbes (Luc Crevecoeur) en tamme kastanje
(Remi Guinez).

Orchesia undulata komt vooral voor in West- en
Zuid-Europa (Kaszab 1969: 203-204). In Belgie blijkt
het een gewone soort te zijn, vooral in het oosten en
het zuiden van het land (fig. 2).

Fig. 1. Orchesia undulata Kraatz, 1853.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 94

ISSN 0771-5277

Dankwoord

Fig. 2. Vindplaatsen van Orchesia undulata Kraatz, 1853 in Belgie.

Het schrijven van dit artikel was mogelijk dankzij
gegevens en informatiebronnen, mij vriendelijk
bezorgd door de volgende personen: Guido Bonamie
(Nevele), Luc Crevecoeur (Genk), Alain Drumont (KBIN,
Brussel), Remi Guinez (Vorst-Brussel), Rene Pletinck
(Hamme) en Hugo Raemdonck (Jette). Hiermee was
het mogelijk om het verspreidingskaartje samen te
stellen. Hartelijk dank!

Bibliografie

Harde K. W. & Severa F. 1982. Thieme's kevergids. — W. J. Thieme & Cie, Zutphen.

Kaszab Z. 1969. Serropalpidae (Melandryidae). - In: Freude, Harde & Lohse. Die Kafer Mitteleuropas. Band 8. — Goecke & Evers
Verlag, Krefeld.

Keer P. M. 1930. Calwer keverboek. — W. J. Thieme & Cie, Zutphen.

Moller G., Grube R. & Wachmann E. 2006. Der Fauna Kaferfuhrer 1. Kafer im und am Wald. — Fauna Verlag, Nottuln.

Troukens W. 2005. Rouwtorren en enkele verwanten aan de westrand van Brussel (Coleoptera: Tenebrionidae, Alleculidae,
Serropalpidae). — Phegea 33(1): 23-30.

Troukens W. 2009. Nieuwe en interessante vondsten aan de westrand van Brussel van Tenebrionidae en Serropalpidae
(Coleoptera). — Phegea 37(4): 127-131.

ISSN 0771-5277

Phegea 42 (4) 01. xi

Nieuwe vondst van Cardiophorus vestigialis (Coleoptera: Elateridae) in
Belgie

Hugo Raemdonck

Samenvatting. Op 09. ii. 2014 werd een exemplaar van Cardiophorus vestigialis Erichson, 1840 aangetroffen te Wellin (prov.
Luxemburg). Dit is de vierde waarneming van deze soort in Belgie.

Abstract. New records of Cardiophorus vestigialis (Coleoptera: Elateridae) in Belgium
On 09. ii. 2014 a specimen of Cardiophorus vestigialis Erichson, 1840 was found at Wellin (prov. of Luxembourg). This is the
fourth record of this species in Belgium.

Resume. Cardiophorus vestigialis (Coleoptera: Elateridae) en Belgique
Le 09. ii. 2014 un exemplaire de Cardiophorus vestigialis Erichson, 1840 fut trouve a Wellin (prov. du Luxembourg). II s'agit de la
quatrieme observation de cette espece en Belgique.

Key words: Belgium - Faunistics - New record - Cardiophorus vestialis.

Raemdonck H.: Walenstraat 41, 1090 Jette (Brussel), hugo.raemdonck@telenet.be

Op 09. ii. 2014 ontdekte ik te Wellin (prov. Luxemburg)
een exemplaar van Cardiophorus vestigialis Erichson,
1840. De kever zat achter schors van een vermolmde den
( Pinus ) (fig.l). Dit kniptorretje is 7,5 mm lang. Kop,
sprieten en het bolle halsschild zijn zwart. Dekschilden
eveneens zwart maar ook fijn behaard. Poten roodbruin
met donkere tarsen. In het werk van Jeuniaux (1996: 55)
wordt deze kever vermeld als Cardiophorus erlchsoni du
Buysson, 1901 maar deze naam slaat eerder op een
verouderd synoniem (Lohse 1979: 18). C. vestigialis
behoort met de 10 andere Belgische Cardiophorus-
soorten tot de onderfamilie der Cardiophorinae die
gekenmerkt worden door hun hartvormig schildje
(Jeuniaux 1996: 55).

Fig. 1. Cardiophorus vestigialis Erichson,
1840; Wellin (Belgie, prov. Luxemburg),
09. ii. 2014, leg. H. Raemdonck.

C. vestigialis heeft een voorkeur voor biotopen met
een zacht microklimaat. De larven ontwikkelen zich in
vermolmde boomstompen van eik (Quercus) en den
(Pinus) (Jeuniaux 1996: 60). De imago's kan men in mei-
juni aantreffen op bloemen, op zeer jonge eiken en op
bloeiende dennen (Keer 1930: 696).

Deze keversoort wordt verspreid aangetroffen van
Klein-Azie tot Portugal maar hij is overal zeldzaam. Hij
ontbreekt in de Noord-Europese laagvlakte: er zijn nog
geen vondsten bekend uit lerland, Nederland, GH-
Luxemburg, Denemarken, Wit-Rusland en de Baltische
staten (Cate 2013). In Belgie zijn van deze kniptor slechts
3 vangsten bekend, alle ten zuiden van Samber-en-Maas:
Chaudfontaine (prov. Luik) in de 19de eeuw; Sankt-Vith
(prov. Luik) in 1939 en Villers-sur-Lesse (prov. Namen) in
1979 (Jeuniaux 1996: 60). Villers-sur-Lesse ligt in de
buurt van Wellin - plaats van mijn vangst - wat bewijst
dat een lokale populatie van C. vestigialis zich hier
minstens sinds 1979 heeft weten te handhaven (fig. 2).

Fig. 2. Vindplaatsen van Cardiophorus vestigialis Erichson, 1840 in
Belgie.

Mijn dank gaat uit naar Willy Troukens, die me
motiveerde om dit artikel te schrijven. Informatie voor
dit artikel werd mij vriendelijk bezorgd door Alain
Drumont (KBIN, Brussel) en Stefan Kerkhof (KBIN,
Brussel) van het Departement Entomologie.

Bibliografie

Cate P. C. 2013. Coleoptera, Elateridae. - In: Alonso-Zarazaga M. A. & Miguel A. (Eds.), Fauna Europaea, 2013 version 2.6.2. —
www.fauneur.org [bezocht 10. ix. 2014].

Jeuniaux C. 1996. Faune de Belgique. Elaterides (Elateridae). — Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, Brussel.
Keer P. M. 1930. Calwer Keverboek. Band 1. — Thieme & Cie, Zutphen.

Lohse F. H. 1979. Elateridae. - In: Freude, Harde & Lohse (Eds.), Die Kafer Mitteleuropas. Band 6. Goecke & Evers Verlag, Krefeld.

Phegea 42 (4) 01.xii.2014: 96

ISSN 0771-5277