P. Terenti Comoediae: Recensvit Alfredvs Fleckeisen

Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying.
Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at |http://books.qooqle.com/|

rP.iTERENTI.-, ,f\,..^

OOMOEDIAE

«

RECEN8VIY

ALFREDVS FLECKEISEN.

LIPSIAE

8VMPTIBVS ET FORMIS B. G. TEVBNERI.

MDCCCLXXIV.

,^

CAROLO HALMIO

GVILELMO HERBSTIO

AMOmS tAVSA

«.

V

CAROLO HALMIO

GVILELMO HERBSTIO

moBJa dAvsA

ft.

Fabtilis Tereniianis praemisi viiam po^iae a C. Sue-
ianio conscripiam^ Aelii Donaii opera hodie supersiiiem
et additamento auciam. in qua emendanda pfaeier F. Ou-
dendorpii ei F. A. Wolfii curas non sine fruciu adhihui
dliquoi ediiiones veieres, quarum biblioiheca regia Dres-
densis mihi copiam fecii: Donaii loci ei anni notci i^aren-
iem iMentelianam^ de qua cf. Eberti lex. Mbliogr. s.
n. 6333), Terentii Veneias annorum MCCCCLXXVIIII,
MCCCCLXXX^ MCCCCLXXXII^ quarum consensum sig-
navi littera s. infra posui eos tocos ubi db exemplari Our-
dendorpiano recessi et alia quaedam adieci quae ad recte
iudicandum de huius viiae verbis perHnere viderentur.

P. S V.2 P. Terentio Lucano ex ^manuscripto ' /V-
ghius ann. II p. 347, probatum Osanno anal. crit. p. 21,
sed V. Th. Mommseni hist. Eom. / p. 861 ed. ali. in
adn. 7 adduci Komam ibique uaenire scripsi ex

emendatione Ludovici Schopeniy qui quid ipse de atiquot
hmus viiae locis serUiret percmiter mihi per liiieras signp-
ficaini, ad hunc locum fiis additis 'Ita legi suadet, ut alia
taceam, ipsum verbum commercio. adduci de servis ve-
noHbus hdbet Cicero pro Qimctio 6, 2A et Donatus etiam
in praef. Eunuchi.* ad ducem Bomanum peruenire s
Oud. ad dominum Kom. peruenire /. F. Gronovius po-
toisBe s (scii. Fenestella docet). potuisset Oud.
15 laudes fucosas Wolfius. fucosas laudes s Oud.
17 ad Furium coenare Wolfius. ad Furium se coe-
nitare s Oud^ IS sq. ut dedi restituit Bitscheltus par"
ergon Plaut. Ip. 638, gui lacunam iia fere expXeri v*^^

VI PRAEFATIO

propantt: eonun mannis gaudet vel horance redis gestit.
dum se amari ab hisce (his s) credit crebro in Alba-
num rapi ob (ad £) florem aetatis suae b Oud.y item
losephus Scaliger animadv. in chrmologica Eusebii p. 144
ed. ali.y nisi quod hic verba ob florem aetatis suae deie-
vit. ex libro Danielino Schopentts has excerpsit discre-
panies scripturas: ab his" — credat — rapif 20 post
sublatis rebus cod. Dan. ipsis sublatis rebus s. ipsus
sublatis rebus Oud. suis sublatis rebus Ritschelius. suis
ablatis rebus Wolftus. ipsus sublatis ibus Scaliger. suis
spoliatus rebuer Georgius Bezzenbergerus. ipsus laetis
rebus Boihius 21 Graeciae Bothfus 22 mortuus
est s Oud. 23 Scipio illi profuit, nil Laelius Woh-
fius 24 idem] id Wolftus 26 qui — seruolum Sca-
liger

P. A V. 2 et 6 Caecilio et Caecilii Muretus operum
II p. 655 ed. Buhnk.y Scaliger. Caerio (Cerio) et Caerii
<Cerii) s Oud.: cf. BiUchelim /. /. p. 329 9 ex his
Gecyra sexta Bothius. Hecyra &exta ex his s Oud.
10 bis acta s, bis die acta Oud. bis pro noua acta
MitscJielius p. 333 11 uidelicet s. id est Oud. 15
Scipione; eamque Schopenus. Scipione namque cod.
Dan. Scipione. eandem Bonati ed. Mentel. ScipionO;
quibuscxun familiariter uixit. eandem s praeter Mentel.,
Oud. 17 maliuoli s. maleuoli Oud.: cf. Bitschelius
Mus. philol. VII p. 581 19 uehemens existimant s
Oud. 24 sciebat et Leliorum Scipioni Donati ed.
MenieL, unde fortasse scribendum est: sciebat et Laelio
et Scipioni 26 C. Memmius cod. Dan., quod coniec-
tura assecutus erat F. Ellendtius proleg. in Cic. BnUum p.
LXI ed. pr. Qu. Memmius s. Q. Memmius Oud. 30
temperius s. temporius Oud.

P. b V. \ sq quo consule ludis Megalensibus JR^-

PltAEFATIO VII

schelhis parergm I p. 300. qui consularibus ludis € Oud.

8 qua ffarhis. quia b Oud. 10 urbem Oud. urbe J).
ffemsius. am. s: cf. Drakenborchius tn Liv. XXV II II 6,
4 11 sic B. om. Oud. 12 dedit Bothius 15 in «
mari] hinc aberrasse puio verba sinu Leucadiae v. 17^
quae Hiic muiarunt siue Leucadia^ unde fuit cum temp-
iarem siue Leucasii conl. Pausania VIII 25, 2: sed
nunc illud praeferOj nisi praesiat transponere perisse mari
in sinu Leucadiae dicit 16 a Menandro e^ Mad-
vigtus in Cic. de ftn. p. 18. e Menandro Oud. 17 in
arcadia stimphali e. in Arcadiae Stymphalo Oud.
19 ex Bethkts. om. s Oud. 23 uia s. in uia Oud.

uillam seclusi suOsu Schopeni, qui haec adnotavit
* Fuit qnidem via Appia, haud procul ab urbe, Martis
aedis: v. Bukerus ad Liv. X 23 et interpr. ad Ov. Fast.
VI 191 [et G. A. Beckeri antiq. Rom. I p. 511 5^.]. at
villa Martis nec aUunde constat^ et res est per se ab-
surda. quare non duMto quin uillam ad expticandam ra-
riorem v. hortuli significationem ascriptum £uerit in mar-
ffine. unde postea ab homine indoctOy cui genetivus Mar-
tis motestias oreabat, in ipsum verborum ordinem receptum
est. ipse Cicero plane iisdem verbis ad Q. fr. III 7 Ro-
mae et maxime Appia nu Martis mira alluuies'
34 Cicero in Lino susp. R. Ungerus in prolusione
gifmn. Friediandiensis ami MBCCCLIIII Qsubsicivorum
eapita tria*) p. 3

jP. 6 i^. 1 in medium nobis cod. Dan. in medio po-
puli s Oud. 6 atque utinam] cf. M, Hauptius observ.
crit. p. 47 uiS; eomica ut Bentleius in Hor. A. P. 26,
Wolfius miscell. p. 454 , Meinekius Menandri et Phil. rel. p.
XJCXVI. uis comica, ut Oud. 12 vide ne scribendum
sit Maecius , is de quo cf. Bentleius in Hor. A. P. 387,
Wekhertus po€i. Lai. rel. p. 334 sgg., Esfraeus fToTCLl.

Ylll PKAEFATIO

prosopogr. p. 205 sqq. 14 sq. Acteeone] Auctione Scor-
liger L L actione vel translatione Ungerus de C. Valgii j
Ruft, poemaiis p. 160 conl. p. 443 16 tuae F. Win-
dischmannus Musei Rhen. I (anni 1833) p. 113, item H.
Keilius diarii criL Hal. a. 1849 m. Mariii p. 470. hae b
Oud. uorantur Hoihius cuiaene Bunt idem. cuiae
Bunt €. cuius sunt cedo Erasmus. dic cuiu* sunt Oudenr-
dorpius. non sunt tuae Keilius 17 nonne idem. non
£ Oud.y Naekius in carmina Valerii Caionis p. 210
Popliusdabat gentibus scripsi. Poblius gentibus dabat
Scaliger. populis retentibus dabat cod. Dan. ieste Scho-
peno. populis recensentibus {vel recenscentibu^) dabat
£. populis consultus dabat Erasmus. regibus et populis
dabat Keilius 19 ApoUodoro CaiystiQ translatae Rii"
schelius L l. p. 325.

In fdlnUarum ipsarum recensione eam secuius sum ra-
iionem qua in eocercenda arte critica Terentiana ingredieH"
dum esse docuit Fridericus Ritschelius in disputatione ^de
emendatione fdlmiarvm Tereniianarum* quam indici scho-
larum Vratislaviensium ?Ubemarum anni MDCCCXXXVIIl
praemisit. cuius dispuiaiionis haec fere summa est: duo
esse codictm Terentianorum genera^ aui ante Caliiopii r^-
censionem scriptorum aui ex ea ipsa ductorum. iliius ge--
neris longe omnium antiquissimum esse Bembinumy cui sa--
tis confidenter Viciorianum, dvbitarUer Riischeiius iungit
Decurtatum; huc periinere circa nonum saecuium scriptos
Basilicanum, Vaiicanum, Ambrosianum, Caliiopii operam
ipsa subscriptione iesiatos. eam auiem esse naturam HM
Bembini cum Caiiiqpianis comparati, tU universe et gene-
raiim iudicanii longius eiiam a Bembini iniegritate Cailiopn
recensio distare quam illa abesse a prisUna fabuiarum Je-
rentianarum specie videatur, hoc est longo intervalio opU-

PBAEFATIO IJ

mum codicem Bembinum esse ac longe plurimis Calliopia"
norum naevis dbstergendis sufftcere, sed vel sic restare
quae cum tolli Bemtnni ope nequeant, ultra huius fidem
progrediendi et salutis e conieciura petendae necessitatem
mansirent, hinc igitur profectus et in auxiiium adhibitis non
sohm veterum scriptorumj inprimis grammaticorum testi-
monrn de multis harum fdbfutarum versibus, sed etiam eis
quae priores editores aliique homines docti ad easdem emen"
dandas data opera excogitaverunt, verbis poitae integri-
tatem guantum potui restituere conatus sum. quo in negotio
nova subsidia nisi quae omnibus paterent mihi praesio non
fuenmt praeter unum exemplum editionis curatae ab Jn-
Umio Goveano (JLugduni apud Seb. Oryphium a. MBXXXXT)
adservatum illud in bibliotheca regia Monacensi (signatum
A. Lat. a. 290), cuius marginibus. Petrus Victorius scrip-
turas complurium librorumy in eis Bembini ascripserat, unde
aiiquot 4ocis de lectione huius optimi libri quae aliunde non
erai nota certior factus sum.

Pro fmdamento huius recensioniSj utpar erat, habui
JUcardi Bentlei editionem alteram quae Jmstelodami anno
MDCCXXVII prodiit: a cuius exemplo ubi recessissem
addiiis auctoribus aut librorum scriptorum memoria aut eis
hominibus doctis qui itlorum corruptelas bene emendasse
vidererUur in hac praefatione exponere constitueram; ve-
rum mox intellexi hac ratione peracta fore ut multo maius
spatium inpleretur quam his chariis concessum esset, ita^
que iUo consUio abiecto una cum hac maiorem Mrum fa-
buianm editionem paravi iusto apparatu critico insiructam,
quam mox in publicum prodire posse spero. huic editioni
mfra nudam discrepantiam scripturae Bentleianae adieci,
unde quasi uno conspectu eluceret quantos intra centum et
triginta annos crisis Terentiana vel post magni Benilei
exemplum effedsset processus. seclusi inde omnem cam

Il

X PRAEFATtO

varietatem qtuxe ad solam scribendi singtUa vocdbula ra»
tionem pertinei, itemque tM actus scaenasque aliier ac'
Bentlehis constHui, cui rei cognoscendae numeris in mar^
ginibus adpictis provisum esi.

Restai ui eis viris doctis qui suas quasdam conieciu^
ras TerenHanas privatim mecum communicaverunt etvtin
usum meum converterem permiserurU graUas agam quam
maocimas. ac primum quidem Theodorus Bergkius htm
Heauton timorumenu emendationes suas adeo mihi proba^
vit ut in verborum ordinem receperim: v. 72 Enim dices
quantum (pccupaium hoc a Bothio in ephem. antiq. Darmn \
siad. a. 1841 p. 1062), t;. 154 hoc quom fit, ibi non
recte; v. 253 unde ei esae oenseS; v. 300 eis demune-
rarier (qua in correctione praeiverat Guyetus\ v. 402 uidi
esse habitum, diu etiamturbas dabit^ v. 405 Cl. ante
Antiphila reponi iussity v. 411 primo e% me; aliae quas
non recepi oHm in commentario critico adferentwr. demde
cum de nomine illo mulieris quod Jndriae v. 945 a liMs
foedissimo mendo Fasibula traditum estj Georgium Bez-
zenbergerum et Carolum Keilium, alterum coram per tur-
cundissimam meam mansUmem Dresdensem, per litteras
alterum constUuissem, uterque miro consensu mihi proposuit
id quod recepi Fasiphila^ quod nomen Terentius ni mirum
scripsit Pasipila. denique Heauton timorumenu post v. 289
unum versum incuria iibrariorum excidisse Budatphus
Dietschms mhi significavit.

Dabam FrancofurU ad Moenum mense Aprili amni
MDCCCL VII.

DISCREPANTIA SCRIFIVRAE BENTLEIANAE.

Andriae v. 8 adnortite 11 dissimili siint arga-
Mnto, ^t 13 62 Perinthia hic 40 Si. hant mnto.
8o. factnm gandeo 51 sq. ^z ephehis, S6sia, ac | Li-
bera niuenda foit potestas, (nam 54 Dom eum a^tas

cohihehant 60 id ego arhitror 74 Primum
tt $q. Cliniam aut | Nieeratum dic^hant: nam 95 iam
hahere 99 fama hac 104 Fere 112 mihi hic
116 suBpicans etiam quid id est 119 Forma hona.
8o. fortaase 123 ac] et 126 Haeo illae 143 de-
derit qui 161 pedihus 171 sequar 188 siui
113 Si s^nserit, perii, aiit quam 214 Qua itlre qua me
inidria . 225 M( quidem non fit u^risimile ; at ipsis com-
mentdm placet 9me uncis 226 sq. ad forum, ut | Con-
udniam Pamphildm, ne de hac re pdter 228 Audio,
Archylis 231 adduci?. 235 turhae tristitia 236
Hdcinest factu hum&num 237 Quid illud 241 Quid
Onremes? 242 is mutauit uidet. 243 Ita ohstinate

253 T^tam rem 254 Mi aput 255 Ahi domum

ac] ot 256 sq. pr61oqui? aut | IJllam causam, sdl-
tem ineptam 258 Qu6d si ego scissem id prius, quid
fiacerem, bI quis nunc me int^rroget 260 diuorsae
264 quorsus 265 S^d nunc peropust, aiit 277 ade6ne

278 Ade6ne porro ingrdtum, inhumaniim, ferum?
283 sunt in animo dicta 289 Quod te ^go per dextram
haiic 6ro et per genidm tuum 296 fidei 302 Ei]
uae 305 quoniam] quando 307 ex c6tde eiicias
310 aliter censeas 315 quid ni? nihil ut impetres
316 duzerit? 332 adipiscier 333 R6dduxti . . aiit
tute aut 335 qui mihi 339 quo in 343 quaeram ?
quo nunc 345 euge 350 atque 352 tihi uxorem

Scio] scies 353 me modo prehendit dari
356 escendo in quendam ihi 357 nusquam es: ibi

XII DISCREPANTIA

forte 368 conspexi 369 in cenam obolo 372 ne-
cesse 377 ei 378 ordine inverso 382 qudmoorem eam
oppido eiciat. Pa: eiciat? Da. dc cito posiv. 395 signum
lacunae deesi 398 Aliam 402 desertum iri 404
aut quid] quidue 413 obseruarem 423 Da. Sum ue-
rus? By. erus 427 sibi esse bene mauelle quam
428 Ego cum illam 437 Nil] ego ? nil 439 Propt6r j
hospitai huiiisce consuetiidinem 442 ipsus eam rem r^cta
reputauit 447 uisust ^sse aliquantilliim 448 rem om^

451 drachmis 457 Quid h6c est reii? quid hic
459 ut dixisti 478 Hicine me si inpardtum 479 mihi]
me 481 Archylis 483 fac istaec lau^t: post deinde

488 huic est neritus 490 opus facto esset 499
siet renuntiatum 500 Min quicquam? 503 pernosti
me 504 Ego n6n te? Da. set, si quid narrare 516
sine uncis: ni fit, tu piieriim utuideas, nil 517 quom]
ubi 521 da mihi 525 Atque haut scio 527 ipse

Cliremen 529 Quando alias 532 ipsum Chre-
men 534 sq. hodie £[liam | Meam niibere tuo 536
Ausculta: paucis quod tu 538 te ego deos
Chreme 540 gnatam tuam 550 Clureme 555 sq, in-
tegratio.Si.hem, | Id 560 consuetudine et 56lChreme

565 scias 571 inuenias 573 intercludier 574
Chreme 582 sum abs te, Daue, ne 589 ego quiui

591 periimus 592 audiam 596 c6rrigere mi gnd-
tum 603 sq. Pamphilo. hem | Astutias : 606 me nunc

607 hodie. perii. atque 610 inultum id numquam .
a me auferet 611 fore me, niinc si hoc deuit6 malum

613 qua fiducia 614 Da. nec quid me, atque
615 producam 616 quid agis? 624 sii^iit] monet
629 sq, immo id est g^nus hominum p^ssumum, in | D(§-
n«gand6 631 tempus 633 sine unds: cogit] premit

635 — 638 Quis tu homo es? quis mihi es? ciir ego
medm tibi? heus, | Pr6xumus siim egomet mi. attamen
ubi fides | Si roges, nil pudent hic, ubi opnst: illic ubi
j Nil opost, ibi uerentur. 640 atque 941 Maltam:]
Nil? 644 Pa. Quid ita tandem? Ch. eti^ me dictlB
ducore istis p6stulas? 647 solidum uisumst 650 bie

8CRIPTVRAE BENTLEIANAB XIII

is consiliis mihi conf^cit 661 mirvai 655 quo ta
659 Nondum ^tiam scis. Ch. Scio ^qnidem dactarnm
yQ te. 663 sq. Pa. Daaos. Ch. D^aos? quamobrem?
.. n^scio: | Nisi mibi deos foisse 665 est hoc
i. factum est. 668 quidni hoc consilium 672 iam
salutem posse 682 Da. s^t concrepuit hfnc 683
nene 686 opporttLne te mihi 6ffers. 694 tibi om.

700 hae 702 sq. Ch. f6rti*8 ; | Si quid conere.
> mi hic 712 ad me aenias 715 facto est opas.
r. matara. 717 depatabam 718 amatoreiR] tatorem

727 tute id 729 adposuisse 730 andej te
5 opust 74i2 adposubti 745 turbae aput foramst?
id illic 749 me qui 752 sq. uerbam unam mihi,
Praetereaquam quod 754 Quin dfcis undest cldre.
r. a nobis. Da. Attate: 762 dico ego 763 adpo-
isti 765 Da. hem, quid? Pdmphili? 766 nempe
s fugi 781 My. eho , obsecro 783 Chreme 794
ilum 797 sese] sibi diuitias 798 honeste in pa-
la 803 pol quidem 809 enim] e1 813 esse ali-
lem 814GrandiuscuIa 819nolome 823Chreme
828 homini ut 830 ut om, 838 ancillam iurgantem
840 futurum 841 ac] ut 842 En] hem 846
ireme 849 responde 850 Mihi? 854 Chreme
861 sublimem hunc intro potes 867 quid erum
868 Chreme 878 Vide num] Numnam 886 quid
o me autem excrucio? 894 sq. egon aiidiam? quid
aiidiam, | Chreme? Ch, ^t tamen dicdt sine. Si. age
902 Chreme 906 is certe Chreme 917 Chre-
3 920 perget 928 n6men tam cito? Pa. Phdnia.
I. hem, 930 sese aibat Chreme 935 hinc bel-
m 936 hfc relinquere u6ritu8 est. postilla 939 tuam
aeniri] ciuem inuentam 944 egomet 945 Chrem^,
lod quaeris, Pdsibula. 946 Chreme 950 Nisi si-
lid 955 Haud] at 956 matnre 957 sq. ^liquis
rsan m6 putet | N6n putare hoc liquet 963 mal-
m 965 Da. Pdmphilus ubinamst? Pa. hfc est, Daue.
A. quis homost? Pa. ego sum Pdmphilus: 967 sini
;o nactus 968 ego tibi quod 973 e8t\ es d\ll«

rar JT" Hnm. 3

f -i-ernm sniu kl

: ^"™ ir^ 3U!> jtcm isad

T^iii inniEiiit umm •™r~'*p mi TwfTP '' ai ibis

oLae :ar 3Liii ^nia 'jiBmliw ' Jt^ numit Encecm

mB :£0 Sp iSanuiK S mn :

SCBIPTTllAE BBNTLEIANA12 XY

309 atilitatem in ea re faciam 312 Siue adeo
Tamen^tsi bona natdra est iunceas 319 [Pa.
ipse. Ch.] Hanc td 322 qaa rdtione illam amisti?
32& Nostine ? 341 dicit] loqaitor 345 data do-
349 n6stin qaaeso dic mUii, aat 355 Immo
81 dono haic 363 adiatabo 372 illis
•• 376 aetate ipse es 376 Dixti palchre : niim-
384 despicata 386 An p6tias par atqae a6-
est , pater at d me 368 faciam 389 Ch. iabeo,
, atqoe 390 defogiam 394 huc 400 qui sal
t 402 uerum 409 hominumst ' 416 Pulchre
idiercle 422 milies iam audiui 425 inritare. quid
(b, homini inquam 428 Tuum obsecro ne hoc 449
initam, ta, prouoeemus 446 pro] tu 453tuteme«
k§ qosoito] aut melius tute 460 Abd6mini hunc na-
im dicas. 468 nostris. 472 accede huc. hem 474
onestofl est 485 tum si 489 infra esse 493 pos-
la 496 simia es 498 in mentem cum 501 forte
uc Chremes 606 Domi ut sitis 509 ab ea astute
ideo 511 cum ea 614 erat tum 619 Sunio
B ecqnid habuisset 526 ut est 629 quid uolt
18 daduc 539 coiimus 545 set quisnam a Thaide
dft? 560 h6c mihi licet? pr6 supreme Iiippiter!
9 jg. Qofd est, quod laetus ^s? quid tibi uis? sdtine
■11*8 ? quld me aspectas ? i Quid dices ? Ch. o festds dies !
mAi8 amicos ! sdlae : 561 Nemo 6mniumst , quem ego
bemagis-aid^e cuperem 562 sit oro]obsecro
6 einB. quid ego 666 me ipse 569 frater fuerat

573 com eo] cam illo 573 ut ex ea re tandem

% qaieom 684 ibi] ubi 588 in pretium conuertisse,

• pcr aHenaa 689 clanculum : per pluuiam 591 non

?'egQ oero illad; fecerim dc lubens 693 eam in

fliae eei^ocirant 595 et uentulum 604 Ch.

toiR? quid 606 qui adsimulabar 610 ezulo

611; patrem 617 N^ postquam iste adu^ne-

MJhd^Aeem 622 Inuitatust. mdnsit. ilico] occipit

fll pntaaB 624 sq» U61uit facere c6ntra huic aegre :

iw, faqoit, paerj i, Pdmphilam | Adcerse, ut delectet

m

KVl DISCREPANTIA

626 tendere inde 634 me uero 635 ucnio
644 ansum? perii Ph. hoc 653 R6gan? eunucbnm j
654 quam erae dederat dono ais pro als 655 mi
qui 657 sq. nescio : hoc | Quod fecit 662 illic] h^
ille 665 audieram mulierum esse eos 670 Hluc
674 factum 684 tibi] eo 689 Colore stellioni

690emerim 693natus annos 697 Meus frAte

699 sq. Do. Non. Ph. linde fratrem m^nm esse
bas? Do. Pdrmeno (ceteris omissis) 701 is mi banc d
uestem. 706 etiam nunc paulum 710 Etiam n
credes 711 ni tu credis 712 rursus bodie

715 sq, Ph. i intro. Do. eol eY. | Ph. Alio pacto
n^ste quomodo binc abscedam n^scio: 717 Actumst a
quidem. tu ludificabere? 718 tecbnam 719

724 Cbremen 728 esse pulcbre 730 Cbre;

731 certe 733 multo me anteuenit anne
esse oni, 740 Atqui si illam digito attigerit 742 e
om, 743 te ipsum expeto 750 tibi ita ut] ita

751 Cbreme 766 Cbreme 769 ut dicas 71
cornu 785 qui tibi nunc uir uidetur esse, bic 71
arma 793 bosce 795 Th. et Thb. om. 796 ui ou

803 ego caput tuum bodie 804 tibi uis 810 S
tistibi est? boc tii ais 811 redimus 826 ad noa
ad me, aut 832 commisi 836 compreb^ndi
tum autem] Th. non. Pt* tum 848 sq, baereo. | Q
faciam? 856 quiddam] quid 858 meam conseru^
credidi 859 sq, fnuolem in | Capillum. monstrum ; eti

869 non] ne 870 atque] itaque 871 boc mi
873 quapiam et 874 Malo ex principio 880 ego m
ingenio 883 ab istoc tibi 886 fidei 894 uisf

898 fidei 900 perspexe eius mibi uidere 9j
non pol credo 912 sq, moue uero ocius | Te, nutij

920 excruciem meo 922 exeo 926 difficillimtt
et 927 a mcretrice 928 Quo amabat 926 suo oi

940 saluti est 942 in om, 952 eius] eii 9i
Atque] et 960 umquam pro moecbo 976 aduenisi
gaudeo 978 qu6d tu trepidas salue 985 9

Cba^rea. La. bem, | Quid? dmat? an iam scit 991 i

SCRIPTVBAE BENTLEIANAB XVII

laidem linc dedactus 998 necessum 1001 aliqnid
^e] insigne aliqnid 1007 nis tibi] tibi est 1010
Biebiieris Indos 1011 et] ac 1012 ea sme uncis
21 stnlte, qui 1022 eundem] patri exempla in te

1026 est] ais 1033 contigerint 1039 se patri
15 qni id ansus sum 1052 sq» familiae. Ph. hui, {
Lhi 1058 tua mihi 1062 te ergo in his 1066
;o] erit 1069 uehementer uolo 1070 faciam 1073
a. Becipiundum? 1079 bardus 1062 prorsum
84hocom. 1085uoluo 1091fecistis 1092omne8
aarint 1094 Cantob oir.

Heauion iimorumenu v, 6 Simplex . . duplici sint
\cis 18 id esse factum 19 factum iri 23 se appli-
38Q hunc 26 omnis uos oratos 54 quom] quod

55 ref 57 ego esse in aliqua parte 63 eo om,

agrum in his 65 non pluris 69 facere denique.

72 Enim dices] At enim me 75 Chreme 76 ea
lae nihil ad te 82 laboris 83 tdntum meruisti?
E. ofe^L 90 uaciuom 94 Chreme 97 perdite]
rginem 109 nimio ex 115 Futduit me et aetdte
beneuol^tia 117 Chreme 118 clam me est pro-
ctus : 123 Conturbato 131 sed] qui 135 dignum
louis 145 Aedis mercede. 148 Chreme 154 hoc
lod fit, ubi 158 maxumumst 161 si est commo-
im 169 Mon^re oportet me 176 hic om, 183
ihi cum eo iam inde usque a pu^ritia 186 obiicerem
domi 187 Atque ^tiam nunc satis t^mpori est
2 crederest 194 diuitias 195 illius 199 Ill<^ne ?
>t repprimto me 204 insimulant 209 consimUia.
>c 211 nobis cenae quid 214 nos iam a 216
om. 219 meus 222 haut 225 sq, sat agitdt,
men | Hab^t bene et pudice eductam, ign^am artis me«
itriciae 227 inpotens] petax 231 Uenisset 232
ulta, opinionem hanc 237 scias quid rei siet 238
c adesset aderit 242 sic est : uerum 244 uideo]
uo 245 8 7. Minime 250 Fropere 253 ei om,

258 Antiphila, te, 271 mortem: ex ipsa in itere

XVm DISORBPANTIA

hoc, dlterae 276 aperit 277 intro coniicit 282 r
tum res dedit 289 esse expolitam] inti;4^olatam }

Jacunae signum deest 290 Capillas sparsus, pr6missti8,
circiim caput 299 Cum tdm neclegitur ^ius intemiintia ..

300 iisdem , munerarier 307 scias fieri tuo
314 magnum et commemorabile 317 illa si sinis dieo

327 consilium hoc quod 331 alid fiet 335
deducetur 338 si fste est metus, quod dmbo confite- '
Amini 3^5 datur] Di dant 352 inlex 359 res re-
diit iam 360 necessum 365 nam miserum qu^ndam
offendi ibi militem 374 tutemet 379 salutare 386
hominem 382 Id cum studuisti, isti formae 388
bouis 390 inmutata est 391 Nfsi prospectum int^rea
a nobis ^st 402 uidi , partes dfu etiam durds dabit

405 Cl. om, qu^m uides? Cl. salue dnime mi.

406 An. mi ^xspectate Clfnia, salue. Cl. lit uales?

407 aduenisse 411 primum 420 miseriam
429 de gnat6 meo audistf, Chreme? 430 aput me hic
domi 436 Chreme 440 utramque in 464 quod
lubet 471 Technis 481 Quantam efi fenestram
484 sq. [Quodcumque inciderit in mentem, uolet: neque
id I Putabit prauom an rectum sit, quod petet.] 489
minitabitur 490uerum 493 oro idem Chreme
498 Paulum hoc negoti 500 ac sine uncis 511 nos
inter nos consentire 515 Ille Clfniai s^ruos 518

Chreme 521 commoda et 522 Ch. sdne idem uisa
^st mihi. 523 Sr. Et quidem h^rcle forma 527

nostin diuitiis 540 Huic iam mansisset 544 Abi-
gat 556 Chreme 558 quod 573 prohibet facere

574 De me ego facio 578 atque utcumque, ubi-
cumque opus est 579 istic 583 Nonne accedam
585 Clireme 586 lubet 589 qui istinc me extrudas

590 pol om. 591 Chreme 593 hic tibi] tibi istic

600 inceptet 601 Hfc; huic drachumdrum argenti
haec 604 eam quae 605 ut id illa illi 606
P6st datum iri mflle numum pra^s sit. Ch. et praes sft
quidem? Sr. hui, 609inesse in ea] esse in ea re
611 Sr. quid ais? optata 612 N6n est opus? 620

8CBIPTYRAE BENTIiEIANAS XIX

timeo] metao 631 at rogitas? Chreme 632 id
imdem 638 quid uolaisti? 639 illi anai 642 il-
Kfice 644 Chreme 645 Qaduto ta me es imds gra-
fior, tAnto es ignosc^ntior : 646 staltitia^ iustitia tda
649 eloquere 653 bic is 655 Oh. Quid ea nar-
itt? 658 ut om, 662 mnlieri Philtere 665
CSireme 668 liaut permultum 670 aliqua 676

qvfd, si sic? tiintdmdem ago. 677 euge 689 res, est
mdendum, 691 sicfne mi interloqu^re ? 694 agis]
Bges 697 Senex] Noster 702 narrare 707 prodis

708 sme uncis 724 est poUicitus 726 certo

737 Benuntiabit 734 Quid haec co^ptat? 739 trdns-

emidum ntinc tibi ad Mened^mum est 747 baut scit

753 [Ita . . filius.] 755 Cotidiano 758 optabam]

exopto 769 Se eam trdduxisse 770 immo sic satis.

771 qtiid super fallaciae est 772 Se deinde dicit

776 prorsus 780 Nam qudmobrem? 781 in per-

petaom] serio 782 meumst 786 iusseras 787

01v6m& 788 quam] cum 790 aliquid] aliud 793

Hlae confugies 795 uere illud, Cbreme 800 eum]

himc 806 Quam 810 sg. quidem omnes df deae

fnaatdmst, Syre, | Cum tdo isto inuento 816 Ne me

fitac prius ex te 818 Quid fgitur tibi uis dfcam? adisti

mfhi manum: 819 liceat 823 Quod e*i ^s pollicitus.

825 f6rtunatus b6mo snm 829 bic est] nunc 838

adposcct 842 me nunc 844 Cbreme 848 quid

bominis ^s. Me. quid? Ch. iamne 851 Cbreme 857

Datnm iri. 859 Cbreme 862 Cbreme 870 uti] ut

ot .877 dictae in stultum 879 0'be, iam desin^ deos

883 Qu6s ais bomines c6ssare? Ch. ebem, per t6m-

pns, Menedeme, dduenis ? 885 occepit 893 Sp6nsa€$

aoram, u6stem, ancillas 894 qui non? Cbreme

895 conficerentur 912 animo comi esse et 915 De-

rfdes? merito. ut mfbi 917 Nisi si 6ssem 923 potis

esse] posse te 924 quod tu me fecisse aibas 925

patrem esse] esse patrem ut 930 illius 931 iHic

uere 932 Quod inc6mmodi tibi in bdc re 935 rogo]

uolo 936 Quod mauis 937 filiae 938 Cbreme

ne^ ^';^Vatiettt» . ^ 994V ^ «»<^^\bti

.^c ^a J, faci«^^,i Kto^^^Z^-

flxe» ®* ^taft*® ^ceB ^*^ l55 «** -
facete »** ,. ^6»it 1» °f e* ^^ \16 «^

t^i , ^^^J^^:^ «»»ce»« f«cete«^

&.:

SOBIFTYRAE BENTLEIANAE XXI

lalum. Ph. ah. | SAnun es? 6e. domum ire per-
pliirimumst. Ph. reuoc^mns hominem. An. sti
hem , I Sdtis pro imperio quisquis es. Ak. Geta.
3st , quem uolui 6buiam. 210 em 211 Sd-
i? Ge. non. Ak. quid si sic? Ge. prop^modum.
si slc? Ge. sat est: 217 Mane inquam. An.
e 229 in subsidiis 235 Ge. atqui repexi
\SS Etiam idne Ge. illud dnrum. Ph. ego
Libile 249 habendum 255 aduenire re-
c 265 Unum cum noris 266 Cum in n6xia
[lle ad defend^ndum adest: 267 praesto hic
4 illic] ibi 288 hic 294 Addo istuc
s 305 meritast 307 istunc 315 aduen-
pectum 32lmihisuntcorde 324amicus
^ur 331 tenditur 332 in istis opera 341

350 hoc age 356 Stilphonem ei hic versus

^ 360 etiamne ultro 378expeto 385 De.

quid 389 Stilpho 390 Stilphost Stil-

404 de eadem causa iterum 410 Dotem
Bst om, 415 ciuis turpe in sese 426 tute
447 Cratinus, censeo 449 De. Te. Cba. om.
aequom esse ac bonum 461 de hac re dede*
9 potiretur 474 Num pdtri quid sabolet ?
476 ut aliis 480 Vt] id 481 uelle sese
itos metus est mihi, uenire huc 483 eius per
e eius una sententia 484 ubinamst?
3orio, audi 487 quid 491 nequid. Ge. suo
At. 492 N6n mihi 499 inprudentem 502
Antipho 503 Tum h6c esse mi 511 meo]
»14 siet 515 Do. Optume. An. haut longiimst
t, D6rio: exor6t sine: 516 boni] bene 524
ires 528 Sicine hunc ddcipis hic, Antipho
prior ad dandnm qui est 535 hic si] si hinc
idiurit 542 Itan ais ? 544 crucem] malum
}afn igitur 553 opis siquid 555 Qua6ro.
, nt opinor: u6rum 567 opus est tibi] est
ajruere 559 Aufer tc hinc] anferte 561
5SG in itere: modotehinc 567 Chreme

XXII DISOnEPANTIA

577 Chreme 590 id quod p611icittis snin 597 P
drial ostenderet 598 sese] se esse 600 quis] qui
609 Clireme 613 Chreme 619 temptarem prius s
tentiam 621 Uidemus, inter nos liaec 622 com
nantur 633 inquam, hic : eho, quid 634 erus ut
641 Ch. perge 642 De. cedo 645 adeo eii
iam a principio 652 incommodi 662 Ob decem m

664 petito illasce 665 ancillast: tum autem
667 His r^bus alias p6ne sane, inquit, decem. 686
quidem res redit 687 omnes, di deae, superi, infi

699 contra iam: si 710 Neg6ti nibil inclpere ca
est s6ntica. sine lactmae signo 715 et om, 7J6 ma

721 ipsi qui 722 nfl degressos: quAntum is uolne*
rit dari 724 facere , f Ama si id non ddprobat 725
quoque sine uncis ^ uoluntate haec 726 congruet
727 ubi ego illas niinc i*aqi reperire 728 sq. misera

inu^niam, quo consflia haec referam, atque | IJnde mi
auxiliiim petam? 730 indigne 737 Qui ^ius patei
est. Cn. ddeo? an maneo, 740 Stilpho 749 sunt om»
750 hac om. 753 Em, istic] isti inquam 754
uxor^s? So. au, obsecro, linam 759 Quicum atque
lit uolebam filiam locdtam 761 [Sine cura mazima,
sua fecit.] 764 homin^s 765 intus c^tera audi^-
mus. 766 malis 772 Hli rem gess^rimus 774
Etiam idne haut scio 776 huc eius 780 haesitas
luto soluis 781 Q-eta om. in diem malum
783 Phormionem aut liuius] Naustratam neque eius
790 bina quaeso? 791 multo talenta bina] tamen duo
talenta 794 n^ adulescens miilier te fatfget 797
Chreme 803 uide] caue 806 miror qui hoc siet
819 nostri hoc 827 habendi 828 Rogem, qu6d con-
ueniundi patris me t6mpus capere iiibeat. sine uncis
830 propria ea Phaedria ut 835 uti fugitet patrem
842 Qudm desubito ero 846 quid hic 848 nouom aut
miramst 849 P^rgin? hercle ndmquam hodie odio tii
me 858 em 859 dsjmum) ad Chremem 874 utn'
haec 877 inaudiui 880 eivLB habendi s6 dare 896
posi V. 905 legHur 901 cadsa. ita hercle cr6didi. 903

SOBIPTYRAB BENTLEIANAB XXIII

teremini 906ldque adeo adaenio 911 raxnor po-

, inquit, si id 915 Satis p61 superbe 930 In*

malam rem 931 etiamnum 933 daretur] data

936 Immo u^o 949 piierili sent^ntia 95C

erat 953 nemini, id certo 955 tantum hoc

958 peccatum tuum hoc esse 959 celare id 960

e 963atattat 966Clireme 968 astute.
nunc] mihi 976 carei uncis 978 deportarier
agam ex illo prorsus nesciam 982 Adsequere ac
Mine 983 solus nequeo: accurre huc. 984 Chreme

985 Sic] itan 989 exculpe 991 Quis] qui
85 qnid ergo est quod 1000 ego quod 1001 eho
1003 dicis 1004 quid agis? 1008 miserandum]
idignum 1011 cum hoc ipso] me cum isto 1012
Ea^c illae erant 1020 tua sunt fdcta, aequo animo et
k 1022 id om. 1023 N6n iam . . facit? 1024
agis nanc 1028 eum tali 1038 per fallacias ab idto
1047 Sdtin tibi est, Chreme? Ch. immo 1048 tii
hi nomen dic quod est? Ph. min? Ph6rmio: 1055
ABTOB om.

Hecyrae v. 1 HecTra 6st huic nomen fdbulaY:
iiv. 7 Sed cum sieUulis deesi Alteb pbologus.
his 23 arte ab musica 24 scriptorem 34 sine
ci$ accedens 49 ei 51 sine uncis 56 alias
pancis 59 euenisse 62 uxorem ducturum 64
> te cuiusquam 67 quisquam illorum 73 te cap-
at] captent t6 illi 84 Phil6tis, dic mi ubi te 97
^doquae lOlhaec I05palam. 118Sen6msese

autem esse unicum 133 ferre hoc 134 fazint
jn isto] cum tuo istoc 140 neque 156 ab om.
7 Quid interea ? 159 magis et] et multo 163 sine
ds Ad amdssim ambarum 164 esse ingenio] at-
le ingenuae 168 iniuria 172 ad hos ea rediit
4 Beliquit hic cum matre 175 abdit sese l77primo
» 178 conuenibat 186 tum om. 187 accersit

199 Utn' omnes 201 [Itaque omnis suas om.

nurus.] 202 esse aduorsas] aduorsari 204 si uUa

XXIV DISCREPANTIA

sit magistra, 205 sq. hem, ta n^soias. | 80. Ita m6 di/
bene ament 213 inprndentia 218 ut uos domi miUl
eritis 225 et 226 mperso ordine 234 detrim^nii nOf-
fieri 238 tom esse aibant 246 hoc om. 247 e^ij
et 249 magis rem in uostram et nostram id esset A
260 esse te potestate 252 perpetem 254 ant pnr-j
gando nobis] tibi ant pnrgdndo 259 qnam ego om» -^
260 magni facere 261 clam te est latnrum granitecl^

262 banc prius qnam ille bnc redeat 276 nir nnnft :

281 plnra ego acerba credo esse 283 eram ego .i^
hni] ah 286 omnibns nobb 295 e< 296 in^erso ordm$ L

296 est scitn 297 illun] hinc in eo 299 Ttxtt':^
ant matrem 303 in nllo] nnllo 306 Ant qnidem .;,,
h^rcle si nis neram n^rba ad rationem ^xigi 310 V
quam] quas 326 in te uUum 332 introiisse 331'' i.
exclud^re? 347 mi rediit 349 Philumenam 351.
interuenerint 352 tristis. 360 ueniant] rodeant \

366 uxorem esse 367 ilico omnes simul 368 quod ]
derepente 374 celare 389 te erga senjiti 393 \
neque conscius 393 concubuisse eam mensibua J

406 perpetua 408 Quo ego eum eodem huic 412 \
eius hic crebro exaiidiat 430 et quidem te exspectans

437 Immo qu6d constitui me h6die 441 Lentiginosa i
facie 452 causae quid 457 Et adeo 462 huc nna ]
plus sententia 475 in me nimc 477 esse indignam '
sese 478 huiusque] quaeque eius 479 comp6ni pacto j
p6tis inter eas grdtiast 483 res postputasse te omnis '

485 Quid ego fra inpulsus niinc in illam iniquos sim?

500 Itan is nunc putat? 505 iam om. 521

exire ad me 522 se eduxit 523 Atque eccam nideo.
quid ais 527 tacen 530 celari 531 tempore
535 culpam hanc 538 ffliam tuam p6sse te nuptdm pati
541 quam td illum sciui hab6re amicam 543 Nam
id 6mnibus innatum. 544 nil cessauisti eadem esse
548 esset nostro ex usu 557 abi, eum solum 559
ego om. 561 foerat ea par 562 te ausam facere
haec (pm. esse) 568 iracundo 571 quoius] cui
573 ei tum quicquam est posset 577 tibi me esse

SCRIPTYRAE BENTLEIANAG XXV

iqpectam 586 esse sine uncis 601 sim 605 da
i hanc a^niam, reddnc illam. Pa. uae 607 Qu^m
m istoc serm6nem habueris, pr^cul hic astans 608
^c 609 Qu6d sit faciundtim fortasse p68t, idem hoc
nc si f^ceris. (sine uncis) 618 refert nfhil iUae
623 iratus edepol sum 633 Lache 634 turbet
uelit 643 tibi om. 647 Non mihi dolet quam
i, Lache 659 Neque arbitrer (sine inierclusionis
nis) 663 qui] quia 664 Lache 666 et 667 or-
e inverso 676 id] hoc 683 adducas ^ 688 ei 690
'enttmcis 709 mea om, 719 curre, puer, ad
\ itidemque Lache 726 uero abi 732 Lache.
.. edepol credo 735 quaesti mi 6bsiet 738 res
inis 739 si id nunc facis 743 S^t quid 744
le dnm : 745 Mdne quod te u61ui uz6rem ha-
t 747 istac 750 Alid si scirem 751 Lache
6 quaestu hoc 759 eum otn. 762 etiam hoc credidi
763quam] cum 765 A'liter si: set r6pprimam me
766 qualis sim amicus 768 Defieri opus sit]
it 769 Set tii cum satiura atque 6bria es, et pder ut
tur sit fdcito. 770 nutricem puero 780 sin item
t gnatus 784 narras? quiane non tute ipse du-
m 787 i atque exple iis animum , ut credant 788
} metim fore 791 desunt unci 793 me] uos 794
hi quod 795 ineam sine meo prosim 797 sine
cis s6 nobilitatem 6x ea re n^ctam 798 Kefert
&1iam eii iungit 802 quisquam 803 dic dum
aeso, tun es 812 mi dederat 813 audiuerit
6 postquam uideo {sine virgula) 827 suspectarier
cognouit Myxrhina haec 834 n6n uolunt alia^
rem est 840 eius sine uncis 842 pellicias 845
xe opinor 846 suum anulum 847 mihi te 849
o hoc te 852 Egon te qui 859 XJt u61uptati obi-
s, s^rmo, adfatus tuiis 861 nusquam 865 meo]
m 866 non] haut 869 occultum iri 876 et me
: 877 Immo u^ro scio 880 Cantor om,

Adelphon v, 4 de se ipse ^rit: uos eritis iiidices^

XXVI blSCREPANTIA

5 factum id 23 ei] hi partim ^ partim a

slellulae desmi 29 et 30 sine uncis ibi] libi 34 sme 1
uncis esse soli, sibi 37 sq. Ant lispiam cecfderit %
ant praefr^gerit | Aliqnfd. nab , qnemqnamne b6minem in I
animo institnere , ant 40 sq. set ex fratre. ia adeo | ''.
Dissimilis stndio est. iam inde ab adnlesc^ntia (stne puncto)

55 sq. fdllere, ita nti fit, patrem | And^bit, tanto '

70 canet 82 sq. rogds me, nbi nobis A^scbinns i
I Si^t, qnid 95 Hei 6peram dare, mri 6sse parcnm I

96 factum simile 105 dnces 121 sq. est, di« J
grdtia, j Et linde 125 qni nerf sient 133 si istnc ■;
tibi 165 sq. iiisinrandnm ddbitnr, te esse | indignnm
iniuria hAc 167 forem boc nihil facis. .170 Cdne
nimc iam 172 Ae. em, serna. Par. omitte 133
fdcinns miseranddm! Ae. geminabit nisi caues; Sa. hei \
miseriam! 175 qnid hoc reii est? 179 meam magis
licet 183 aequam esse 184 leno, es 188 fateor,
pernicies commnnis 191 emisti, qnae res tibi 208
has egomet mecnm 209 accipiat iam faxo 212 haec
hodie]^ hodie qnae 215 h6die ei nsque 217 sq, paii-
lulum atqne | Adul6scenti esses m6rigeratns 220 non-
scis inescare 231 est maxnmum 232 omittam
234 passus 235 nnnc] hic 237 inceptare 250 non
te esse usnm 256 te nunc 258 alias 262 Qnine
6mnia sibi 263 amorem et peccdtnm in sese 264
siipra pote. nam qnfd 272 nos paene sero scisse et
in eum 273 tibi nil 281 Sy. ehem, quid est?
290 nusqnam adfueris pepereris. 292 Nec 6st quem

293 Pol is 294 est miseriamm 295 natae
299 qnod si 312 est haec 313 Satfs mi id habeam
siipplici : [dnm illos nlciscar modo.] 316 Sublimem
319 funderem 320 sq. Geta. Ge. hem, | Qufsqnis
nbinam es ? 322 expeto 323 So. qnid festinas
325 Eloqnere] loqnere ergo 332 Qni s6 sine hac inrd-
bat 333 Qui se fn 335 prospice] consnle 336
Patiamur 337 proferendnm hoc mi qnidem non pla-
cct 341 hanc] huic 346 ea om, hau] non
347 quem ipse araiserat 348 mihi sum conscia 349

SORIPTVRAE BBNTLEIANAE XXVII

intercesse aut illa 350 potes 356 Una adfuisse
868 etiam emn 362 Atque 375 dolo, atqne 378
PanliBper uenero 379 mi qnidem non placent
389 est d6mi 392 Demea, ac 394 qnantns qnantus

895 num om,- iUum tu tuum 398 sq. tunmihi?
De. sic sit modo, | Ut niinc 402 qui] qnem 405
istac] hac Ah] uah 411 est] erit 412 praecep-
tommst plenns 421 ei] hi 422 o Demea 423 modo
qnae '438 ibis. 436 curo: unum illnd 439 est om.

448 Quid narras? 451 hac] hoc 452 eins] is

453 adesset alionbi atque audiret haec 465 Simu>
Inm atqne 475 granida facta est ; mensis 480 ser-
nolomm est 490 ius uos] uos uis 493 has posi
V. 499 sequihir tnale repeHius v. Phorm, 461 505 fieri quae

509 enadet 514 Si ita ^st, factums 522 Nimis
miflere 523 Et illnd nisi quia propest: | Qu6d si
abesset 527 Bogdbit me: ubi fuerfm, quem ego hodie
t6to 528 nusqnam 534 quasi ouem] quam 6uis est

586 measne ? 537 em 538 Pat6rne ? S y. is ipsus.

543 b6no animo 548 se primum ait 552 me in
eeUolam 554 hic quidem perdurare 557 mihi bone
nir 559 em , quid 563 puerum modo 564 o Cte-
sipho 569 inueniam] quaeram 574 sursus 577

Ds. Qua nam ? Sy. om. Illic 581 praeterferis
588 odiosns 600 fratrem esse : efus esse illam steU
hdae desuni 602 illi iam animnm relleuaris 603 tuo
officio 604 ego quoque ibo 610 Discriicior animi:
I H6cine ex fnprouis6 mali mi 6biici 612 animus pra6
timore 613 nil sistere] consistere nil 614 hac mc]
me ex hac tiirba, nescio: tdnta nnnc 616 sq. Nd-
qne ea inmerito : S6strata credit, mfhi me psaltriam hdnc

emisse : id | Anus mi indicium f6cit. 619 idmne 623
me reprehendi 635 dixti 636 Facito 640 dicere]
credere 644 istic ref fuit? Mi. nil mfhi 648 opiner

666 illa] cum ea 667 haut scio 676 aduorsusnc
687 peccatum primum id 690 proloqui] dicere 693
Quid credebas ? 696 hanc om, ' animo es inquam
697 nnnc sine uncis 698 Quia] Nisi 700 eam . . Eam]

XXVIII DISCREPANTIA SCRIPTVRAR BENTLEIANAB

iam . . lam 704 deos potins 705 Qno uir 711 iii«
prndens faciam forte 712 sim 716 nec fabrica ilH
^lla erat: nec 720 o Micio 722 illios antem. Db.
noua, I Capitalia. ahnescis 739 quasi si ludas
746 Quid illa igitur facias? 753 De. Probc. Mi. om.
tu] tute 754 Demea 755 istanc uti decet
766 illuc 769 hic sapientia 796 inter nos hoe
814 gloriamque istanc tibi 822 quibus ex 836
in illis esse 828 scire est 833 senectus adfert
841 luci. Mi. imm6 de nocte 842 te face 846 sq,
ufdero: atque | Hli fauillae 849 places 852 fortu-
natus 855 fuat 860 Prope decurso omitto
863 semper egit 877 Age nunc iam experidmur porro
c6ntra 878 huc 882 orat] rogat 888 ipsa re
913 sumptum admittet: multa: 921 hac 937 Insa-
nis ? 941 quasi si hoc non 942 grauare 947 Hd
gio hic est his cognatus 952 non] nunc 954 sumus.
955—957 oportet, Mlcio. \ Mi. Quid istic? dabitut
quldem, quando hic uolt. Ae. mi pater. Db. nunc iA
mihi, I Micio, es germilnus pariter dnimo ac ^corpore. Mi.
gai\deo. 959 ergo 967 hac] ista 9^ S^t adsen-
tando atque indulgendo 994 corrigere quem, ^bsecunr
dare 996 opus facto 997 Cantor om.

P. TERENTI

COMOEDIAE.

TSREHTIVS.

C SYETONII TRANQYILLI
VITA P. TEREKTH.

P. TERENTIVS Afer Carthagine natas seruiuit Romae

Terentio Lucano senatori , a quo ob ingenii m et formam non

Astitutus modo liberaliter sed et mature manu missus est. Qui-

=-luii captum esse existimant: quod iieri nullo modo potuisse

^Fenesteila docet, cum inter finem secundi belli Punici et initium 5

t lertii natus sit et mortuus : nec , si a Numidis aut Gaetulis cap-

'■ tns sit, adduct Romam ibique uaenire potuisse , nullo commercio

' inier Italicos et Afros nisi post deletam Carthaginem coepto.

Hic cum multis nobiiibus familiariter uixit, sed maxime
emii Scipione Africano etC. Laelio, quibus etiam corporis gratia 10
\ eonciliatus existimatur : quod et ipsum Fenesteila arguit con-
■ lendens utroque maiorem natu fuisse , quamuis et Cornelius Ne-
Y pos aequales onmes fuisse tradat et Porcius suspilionem de con-
\ Rietudine per haec faciat:

* Diim lasciuiam nobilium et laiides fucosas petit, ]S

\. Dom Africani uocem diulnam inhiat auidis aiiribus,
'i Diim se ad Furium cenare et Laelium pulchrum putat,

Mm te crebro in Albanum rapi,

f Diim se ab his amari credit ob florem aetatis suae :

Post sublatis rebus ad summam inopiam redactus est. 20

ftaque e conspectu omnium abiit Graeciam in terram liltimain.

M6rtuo8t in Stymphalo Arcadiae oppldo : nil Publius

Scipio profuit, nii ei Laelius, nil Furius,

Tres per idem tempiis qui agitabant nobiles facillume :

Eorum ille «^pera ne domum quidem habuit conducliciam, ^5

Saltem ut esset qu6 referret obitum domini seruolus.

4 VITA TERENTII.

(2) Scripsit comoedias sex, ex quibus primam Andriam cum
aedilibus daret, iussus ante Caect/io recitare ad cenantem cum
uenisset, dictus est initium quidem fabulae, quod erat contemp-
tiore uestitu, subsellio iuxta lectulum residens iegisse, post

^ paucos uero uersus inuitatus ut adcumberet cenasse una , deinde
cetera percurrisse non sine magna Caect/ii admiratione. £t
hanc autem et quinque reliquas aequaliter populo probauit
Quamuis Yolcatius de enumeratione omnium ita scribat:
Sumetur ex his Hecyra sexta fabula.
10 Eunuchus quidem bis . . acta est meruitque pretium , quantum
nulla antea cuiusquam comoedia, uideiicet octo milia nummum:
propterca summa quoque titulo ascribitur. Nam Adelphorum
principium Varro ctiam praeferl principio Menandri.

Non obscura fama est adiutum Terentium in scriptis a Lae-
15 lio et Scipione ; eamque ipse auxit : numquam enim nisi leuiter
se tutari conatur , ut in prologo Adelphorum :
Nam quod isti dicunt maliuoli, homines nobiiis
Hunc adiutare adsidueque una scribere:
Quod illi maledictum uemens esse existumanC,
20 Eam laiidem hic ducit maxumam , quom illis placet,
Qui uobis uniuorsis etpopulo placent:
Quorum opera in bello , in otio , in negolio
Suo quisque tempore lisust sine superbia.
Videtur autem se leuius defendisse , quia sciebat Laelio et Sci-
25 pioni non ingratam esse hanc opinionem: quae tamen magis et

(3) usque ad posteriora tempora ualuit. C. Memmius in oratione
pro se ait ^P. Africanus, qui a Terenlio personam mutuatus quae
domi luserat ipse nomine illius in scenam detulit'. Nepos auc-
tore certo comperisse se ait, C. Laelium quondam in Puteolano

30 calcndis Martiis admonitum ab uxore , temperius ut discumberet,
petisse ab ea ne interpellaretur : serius tandem ingressum tricli-
nium dixisse non saepe in scribendo magis successisse sibi:
deinde rogatum ut scripta illa proferret pronuntiasse uersus , qu*
sunt in Heautonlimorumeno :

35 Satis pol proterue me Syri promissa huc induxerunt.
C4) Sanlra Terentium existimat, si modo in scribendo adiutoribus
indiguerit, non tam Scipione et laelio uti notuisse, qui tunc

VITA TERENTII. 5

adulescentuli fuere , quam Sulpicio Gallo , homine docto et quo
consule ludis Megalensibus initium fecerit fabularum dandarum,
ael Q. Fabio Labeone et M. Popillio , consulari utroque ac poeta.
Ideo ipsum non iuuenes designasse , qui se adiuuisse dicerentur,
sed airos, quorum operam et in bello et in otio et in negotio 5
populus sit expertus.

Post editas comoedias , nondum quintum atque trigesimum
egressus annum, causa euitandae opinionis, qua uidebatur aliena
pro suis edere , seu percipiendi Graecorum instituta raoresque,
quos perinde exprimeret in scriptis , egressus urbem est neque lo
amplius rediit. De morte eius Volcatius sic tradit :
Sed ut Xfer sex populo ^didit comoedias,
Iter hinc in Asiam f^cit. nauim quom semel
Conscendit , uisus numquamst. sic uita uacat.
Q. Cosconius redeunlem e Graecia perisse in "^ mari dicit cum 15
centum et octo fabulis conuersis a Menandro. Ceteri mortuum (5)
esse in Arcadia Stymphali * sinu Leucadiae * tradunt Cn. Cor-
nclio Dolabella M. Fuluio Nobiliore consulibus, morbo inpli-
citom acri ex dolore ac taedio amissarum sarcinarum , quas in
naul praemiserat, ac simul fabularum, quas nouas fecerat. 20
Fuisse dicitur mediocri statura, gracili corpore, colore fusco.
Reliquit filiam, quae post equiti Romano nupsit: item hortulos
ai^nti iugerum uia Appia ad Martis [uillam]. Quo mag-is miror
Porcium scribere:

nil Pdblius 25

Scipio profuit , nil ei Laelius , nil Fdrius,
Tres per idem tempus qui agitabant ndbiles facillume :
Eorum ille opera ne domum quidem habuit conducticiam,
Saltem ut esset quo referret 6bitum domini seruolus.

Hunc Afranius quidem omnibus comicis praefert scribens 30
in Compitalibus :

Terentio non similem dices quempiam.
Volcatius autem non solum Naeuio etPIauto et Caecilio, sed
Licinio quoque et Atilio postponit. Cicero in Limone hactenus
laudat: 35

Tu quoque , qui solus lecto sermone , Terenti,
Conuersum expressumque Latina uoce Menandrum

6 VITA TERENTII.

In medium nobis sedatis uocibus ecfers
Quicquid come ioquens atque omnia dulcia dicens.
Item C. Caesar :

Tu quoque . tu in summis , o dimidiate Menander,
5 Poneris et merito , puri sermonis amator.

Lenibus atque utinam scriptis adiuncta foret ms,
Comica ut aequato uirtus polleret honore
Cum Graecis, neque in hac despectus parte iaceres :
Vnum hoc maceror et doleo tibi deesse , Terenti.

ADDITAMENTVM AELII DONATI.

Haec Suetonius Tranquillus. Nam duos Terentios poStas

fuisse scribitMetius, quorum alter Fregellanus fuerit Terentlus

Libo, alter libertinus Terentius Afer patria, de quo nunc loqui-

mur. Scipionis fabulas edidisse Terentium Valg^iis in Actae*

15 one ait :

Tme qua^ uocantur fabulae cuia^ne sunt?
Non has qui lura P6plius dabat ^entibus
Honore summo adf^ctus fecit fabulas ?
Duae ab Apollodoro translatae esse dicuntur comico , Phormio
30 et Hecyra: quattuor reliquae a Menandro. Ex quibus magno
successu et pretio stetit Eunuchus fabula: Hecyra saepe exehita
uix acta est.

A IV D R I A

P. TERENTI.

GRAECA • HENANDRY • ACTA • LVDIS • MEGALENSIBVS
lARCO • FVLVIO • MANIO • GLABRIONE • AED CVR
E^E • L • AMBIVIVS • TVRPIO • L • ATILIVS • PRAEN
■ODOS • FECIT FLACC VS^ CL AVDI • TIBIIS PARIB TOT A
FACTA • PRIMA • M • BIARCELLO • C • SVLPICIO • COS

8

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA.

Sororem falso credilam meretriculae

Genere Andriae, Glycdrium, uitiat Pamphilus

Grauidaque facta dat fidem, uxorem sibi

Fore hanc: nam paler ei aliam despopdnderat,

Gnatam Chremetis, atque ut amorem comperit, S

Simulat futuras niiptias, cupiens suus

Quid habdret animi filius cognoscere.

Huic Daui suasu n6n repugnat Psimphilus.

Sed ex Glycerio nalum ut uidit puerulum

Chremes, recusat nuptias, generum abdicat. 10

Mox filiam Glycerium insperato agnitam

Hanc Pamphilo, aliam dat Charino coniugem.

PERSONAE.

SIMO SENEX
SOSIA LIBERTVS
DAVOS SERVOS
MYSIS ANCILLA
PAMPHILVS ADVLESCENS
CHARIN^vS ADVXESCENS
BYRRIA SERVOS
LESBIA OBSTETRIX
GLYCERIVM MVLIER
CHREMES SENEX
CRITO HOSPES
DROMO SERVOS.

9

PROLOGVS.

Poeta qQom primnm dnimnm ad scribeudam ddpulit,

Id sfbi negoti cr^didit solum dari,

Popnlo iit placerent qnia fecisset fdbnlas.

Vemm dliter enenire mnlto Intdlegit:

Nam in prdlogis scribundis operam abutitnr, 5

Non qni drgnmentnm ndrret, sed qni mdlinoli

Veteris poetae miledictis respdndeat.

Nnnc, qndm rem nitio d^nt, qnaeso animnm att^ndite.

Menander fecit X.ndriam et Perfnthiam.

Qni ntrdmnis recte ndrit, ambas ndnerit: 10

Non fta snnt dissimili drgnmento, s^d tamen

Dissfmili oratidne snnt factae ic stilo.

Qnae cdnnenere in Xndriam ex Perfnthia

Fat^tnr transtnlfsse atqne nsnm prd snis.

Id istf nitaperant fdctnm atqne in eo dfspntant 15

Contiminari ndn decere fdbnlas.

Faciiintne intelleg^ndo , nt iiil intellegant?

Qni qnom hunc accnsant, Na^ninm Plantam ^nmnra

Acciisant, qnos hic ndster anctor^s habet,

Qnomm a^mnlari exdptat negleg^ntiam 20

Potiiis qnam istornm obsciiram dilig^ntiam.

Debinc lit qniescant pdrro moneo et d^sinant

Male dfcere, malefdcta ne noscdnt sna.

Fanete, adeste aeqno dnimo et rem cogndscite^

Vt p^rnoscatis, ^cqnid spei sit r^Iicnom: 25

Posthic qnas faciet de fntegro como^dias^

Spectdndae an exig^ndae sint nobfs prius.

10 ANDRIA. lH-21

ACT¥S I.

SlUO. SosiA.

1 Si Vo8 fstaec intro anfdrte: aHite. Sdsia,

Ad^s dam: paucis i6 uolo. So. Dictiim puta:
Nempe lU curentar r^cte haec. Si. Immo aliud.

So. Qnid est, 3(

Qaod tfbi mea ars efffcere lioc possit dmplias?
5 Si. Nil fstac opas est irte ad lianc rem, qoAm paro,
Sed efs, qaas semper in te intellexi sitas,
Fide ^t tacitarnitite. So. Expecto qaid aelis.
Si. Ego ptfstqaam te emi, a pdraolo at semp^r tibi 3:
Apiid me iasta et cl^mens faerit s^raitos,
10 Scis. f6ci ex serao at es^es libertus mihi,

Propt^rea qaod seraibas lii>eriliter.
Qaod hiboi sammam pr^tiam persoluf tibi.
So. In mdmoria htbeo. Si. Haad mAto factam. So.

GaAdeo, 4(

Si tibi qaid feci aat fdcio qaod placeit, Simo,
15 Et id gritum^faiase adadrsamjte habeo gritiam.

Sed lioc m(hi molestamst: nam fstaec cbmmemoritio
Qaasi ^xprobratidst inmemori b^nefici.
Qain ta i\no aerbo dic, qaid est qaod m^ aelis. 4z
Si. Ita ficiam. hoc primam in hic re praedictf tibi:
20 Qaas cr^dis esse has, n<$n sant aerae nuptiae.

So. Qaor sfmulas igitar? Si. Rem dmnem a principic

aiidies:

1122—53 ANDRIA. 11

Eo pdcto et gnati uttam et consilium meum
Cogndsces, et quid ficere in liac re i6 uelim. 50
Nam is pdstquam excessit 6x epliebis [Sosia,
Liberius uiuendi fuit potestas] (nam Antea 2»

Qui scfre posses aiit ingenium ndscere,
Dum aetds metus mag/ster proliibebdnt ? So. Itast.)

Sl quod pl^rique omnes fdciunt adulescdntuli, 55

Yt inimum ad aliquod stiidium adiungant, aiit equos
Alere aiit canes ad u^nandum, aut ad pliflosoplios: so
Horum ille nil egrdgie praeter cdtera
Studdbat, et tamen dmnia haec med/ocriter.
Gaud^bam. So. Non iniuria: nam id drbitror 60
Adprime in uita esse «itile, ut nequfd nimis.

Si. Sic uita erat: facile dmnes perferre ic pati: 35

Cnm qufbus erat quomque «ina, eis sese dddere:
Kdrum studiis dbsequi: [aduorsus nemini:
Numquam praeponens se illis] ita facfllume 65

Sine inufdia laudem inudnias et amicds pares.

So. Sapidnter uitam instftuit: namque hoc tempore 40
Obsdquium amicos, udritas odiiim parit.

Si. Intdrea mulier qua^dam abhinc tri^nnium

Ex Andro comraigriuit huc uicfniae, 70

Indpia et cognatdrum neglegdutia

Coacta, egregia fdmia atque aetate fntegra. 45

So. £i, udreor neqnid Andria adport^t mali.

Si Primo ha^c pudice uftam parce ac diiriter

Agdbat, lana ac t^a uictum quadritans: 75

Sed pdstquam amans acc^ssit pretium pdllicens,
Yniis et item alter: fta ut ingeniumst dmnium 50

Hominum db labore prdcliue ad lubfdinem,
Acc^pit condicidnem, dein quaestum dccipit.
Qui tum fllam amabant, fdrte, ita ut fit, fflium 80

12 ANDRIA. 1154—82

Pcrdiixere illac, s^cimi ut una ess^t, meaiii.

&ft Egom^t continno m^cnm ^certe cdptus est:

Habet/ dbsernabam mdne illorum seruolos
Yenidntis aut abeuntis: rogitabam 'heiis puer,
Dic sddes, quis heri Chr^sidem habuit?' nam An^

driae 85

Illi fd erat nomen. So. T^neo. Si. Phaedrum aut

Clfniam

M Dicdbant aut Nicdretum: nam hi tres tiim simul

Amibant. ^eho, quidPdmphilus?' «^quid? siimbolam
Dedft, cenauit.'* gaiidebam. item alid die
Quaer^bam: comperidbam nil ad Pdmphilum * 90
Quicquam ittinere. enim udro spectatiim satis

•c PutAbam et magnum exdmplum contin^ntiae :

Nam quf cum ingeniis cdnllictatur efus modi
Neque cdmmonetur inimus in ea r^ tamen,
Scias pdsse habere iam fpsum suae uitad modum. 95
Quom id mfhi placebat, tum lino ore omnes dmnia

70 Bona dfcere et laudire fortunds meas,

Qui gnitum haberem tfli ingenio pra^ditum.
Quid u^rbis opus est? hic fama inpulsiis Chremes
Yltro ii me uenit, iinicam' gnatim suam JOO

Cum ddte summa jRIio uxorem iit daret.

Y5 Placuft: despondi: hic niiptiis dictiist dies.

So. Qoid fgitur obstat, qudr non fiant? Si. Aiidies.
Ferme fn diebus paiicis, quibus haec icta sunt,
Chrysfs uicina haec mdritur. So. O factiim bene: 105
Beisti : ei metui a Chr^side. Si. Ibi tum fflius

M Cum illfs^ qui amarant Chr^sidem, una aderit fre-

quens :
Cnribat una fiinus: tristis fnterim,
Non niimquam conlacrumibat. placuit tum fd mihi.

Z183 — 112 ANDRIA. 13

Sic cdgitabam ^hic piraae consQetudini» 110

Causa huiiis mortem t&m fert familidriter :
Quid si ipse amasset? qoid hic mihi facidt patri?' Si
Haec dgo putabam esse dmnia humani ingeni
Mansudtique animi offKcia. quid multis moror?
Egomdt quoque eius caiisa in funus prddeo, J15
Nil ^tiam suspicdns mali. So. Hem quid dst? Si.

Scies.
Ecfdrtur. irous. interea inter roulieres, oo

Quae ibi iderant, forte unam dspicio adulescentuiam,
Formi So. Boua fortisse. Si. et uoltu, Sdsia,
Adeci modesto, aded uenusto, ut nil supra. 120

Quae qudm mihi lamentari praeter cdteras
Yis&st, et quia erat fdrma praeter ceteras 95

Hondsta ac liberili, accedo ad pedisequas,
Quae sft rogo. sordrem esse aiunt Chrysidis.
Percussit ilico dnimum. attat hoc iUud est, 125
Hinc illae lacrumae, haec illast misericdrdia.
So. Quam timeo, quorsum euidas! Si. Funus interlm m
Procddit. sequimur: dd sepulcrum uenimus:
In ignem inpositast: fidtur. interea hadc soror,
Qnam dfxi, ad fiammam accdssit inprudentius, 130
Satis cum periclo. ibi tum exanimatus Pimphilus
Bene dfssimulatum amdrem et celatum indicat: los
Adciirrit: mediam miilierem complectitur:
^Mea Gl^cerium' inquit ^quld agis? quor te is per-

ditum V
Tum illa, lit consuetum ficile amorem cdrneres, 135
Reidcit se in eum fidns quam familiiriter.
So. Quid ais? Si. Redeo inde iratus atque aegrd ferens: 110
Nec sitis ad obiurgdndum causae. diceret
^Quid fdci? quid commdrui aut peccauf, pater?

14 ANDRIA. 11113— I4a

Quae s^se in ignem infcere aolait, prdhibui: 140
Scru&ui.' honesta oritiost. So. Recte putas:
ti5 Nam si illum obiurges, uitae qui auxiliiim tulit,

Quid fdcias illi, qui dedit damnum aiit malum?
Si. Venit Cliremes postridie ad me cUmitans:

Indignum facinus: c(>mperisse, Pdmphilum 145

Pro uxdre habere hanc pdregrinam. ego illud s^ulo
120 Negdre factum. ille instat factum. d^nique

Ita tum discedo ab illo, ut qui se ffliam
Neg^t daturum. So. N<Sn tu ibi gnatum? Si. Ne

ha^c quldem
Satis uemens causa ad dbiurgandum. So. Quf

cedo? 150

Si. ^Tute ipse his rebus finem praescripsti, pater:
125 Prope ad^st, quom alieno mdre uiuendiimst mihi*

Sine nunc meo me uiuere interei modo.'
So. Qui igitiir relictus ^st obiurgandi locus?
Si. Si prdpter amorem uxdrem nolet ducere. 155

Ea primum ab illo animiduortenda iniiiriast.
m Et nunc id operam do, ut per falsas niiptias

.Vera dbiurgandi caiisa sit, si deneget:
Simul sceleratus Diuos siquid cdnsili
Habet, ut consumat niinc, quom nil obsfnt doli: '160
Quem ego crddo manibus pddibusque obnixe dmnia
135 Factiirum: magis id ideo, mihi ut incdmmodet,

Quam ut dbsequatur gnito. So. Quaproptdr? Si.

Rogas ?
Mala mens, malus animus. qu^m quidem ega si sen-

sero . .
Sed quid opust uerbis? sin eueniat, qudd uolo, 165
In Pamphilo ut nil sit morae: restit Chremes,
140 Qui mi ^xorandus dst: et spero cdnfore.

11141—144 ANDRIA. 15

Nanc tudmflt officiora, has b^ne nt adsimnles niip-

tias:
Pert^rrefacias Diaom: obsernes ffliom,
Qnid agit, qnid cnm illo cdnsili capt^t. So. Sat

<M: 170

Cnribo: eamns nitnciam Intro. Si. I pra^, seqnor«

i

16 ANDRIA. 121-14

ACTVS II.

SiMo. Davos.

2 Si. Non diibiaiiist, qain uxdreni nolit filius:

Ita Dduom modo tim^re sensi, ubi niiptias
Futiiras esse audfuit. sed ipse exit foras.
Da. Mirdbar, lioc si sic abiret: et eri semper lenitas
5 Yer^bar quoirsum eudderet: 176

Qui pdstquam audierat ndn datum iri fflio uxordm

suo,
Niimquam quoiquam ndstriim uerbum fdcit neque id

aegr^ tulit.
Si. Xt uunc faciet, n^que, ut opinor, sfne tuo magnd

malo.
Da. Id udluit, nos sic nec opinantis duci falso gaiidio,
10 Sperdntis iain amotd metu, interea dscitantis dp-

primi, 181

Vt ne ^sset spatium cdgitandi ad dfstnrbandas niip-

tias:
Astiite. Si. Carnuf6x quae loquitur? Da. £rus est,

neque proafderam.
Si. Daue. Da. H^m, quid est? Si. Eho dom dd me. Da.

Quid hic uolt? Si. Quid ais?
Da. Qua de r^? Si. Rogas?
Meum gndtum rumor dst amare. Da. Id pdpulus cu-

rat scdicet. 185

15—32 ANDRIA. 17

. Hocfne agis an Aon? Da. £go nero istnc. Si. S^d \\

nunc ea me exqnfrere,

Iniqui patris est: nim qaod anteliac f^cit, nil ad me

ittinet.

Dnm t^mpus ad eam r^m tolit, sini dnimom Ht ex-

pler^t suom:

Nunc hic dies aliam uftam defert, ilios mores pdstulat.

Dehinc ptfstnlo siue a^quomst te oro, Ddue, ut re-

deat iam fn uiam. 190

i. Hoc qufd sit? Si. Omnes, quf amant, grauiter sibi 2o

dari uxor^m ferunt.

L. Ita diunt. Si. Tum siquis magistrum c^pit ad eam

rem inprobum,

Ipsum animum aegrotum ad d^teriorem p&rtcm ple-

rumque ddplicat.

1. Non hdrcle intellegd. Si. Non? hem. Da. Non: D&-

nos sum, non Oedipus.

. Nempe ^rgo aperte uis quae restant ro^ loqui? Da.

San^ quidem. 195

. Si s^nsero hodie quicquam in his te nuptiis ?&

Falldciae condri, quo fidnt minus,

Aut u^Ue in ea re ostendi, quam sis cdllidus:

Verb^ribus caesum te in pistrinum , Ddue , dedam us<

que dd necem,

Ea lege atque omine, iit, si te inde ex^merim, ego

pro te molam. 200

Qttid, hoc intellextin? dn non dum etiam ne hdc 30^'

quidera? Da. Immo cdllide:

Ita ap^rte ipsam rcm mddo locutus, nil circum itione

iisus es.

I. Vbiuis facilius pdssus sim quam in hdc re me de-

ludier.
Teremtivs. 2

(

j

18 ANDRIA. 12 33—3 19

Da. Bona a^rba , quaeso. Si. Inrfdes ? nil me f^lis. edicd

tibi,
Ne t^mere facias : neque tu haud dices tibi non prae-

dictiim. caue. 205

13 Da. Enim u^ro, Daue, nfl locist segnftiae neque socdr-

diae,
Quantum fntellexi mddo senis sententiam de niiptii»:
Quae si non astu prduidentur, mc aiit erum pessum

dabunt. ■>.

Nec qufd agam certumst: Pdmphilumne adiiitem an -

auscultem seni. I

6 Si illnm relinquo, eius uftae timeo: sfn opitolor,

hufus minas, 21^ <

Qnoi u^rba dare difficilest: primum i&m de amore

hoc cdmperit: ■:

Me infensus seruat, nequam faciam in niiptiis falli- .

ciam. *

Si sdnserit aut sf quam lubitum fiierit causam c^ '.;

perit,
Quo iiire quaque iniiiria praecfpitem in pistriniim

dabit! 214

io Ad ha^c mala hoc mi accedit etiam: haec Audria,

Si ista uxor sine amfcast, grauida e Pdmphilost.
Audireque eorumst dperae pretium auddciam:
Nam inc^ptiost am^ntium, haud amdntium:
Quidquid pcperisset, decreuerunt tdllere:
fi Et fmgunt qnandam inter se nunc falldciam, 220

Cinem Atticam esse. hanc. ^fuit olim hinc quid&m

senex
Mercdtor: nauem is fregit apud Andrum fnsulam:
Ls dbiit mortem. ibi tum hdnc eiectam €hr;fsidis
Patrem recepisse drbam, paruam.' fdbulae.

320—54 ANDRIA. 19

[Mihi qaideni hercle non fit ueri slmile; atqne ipsfs 20

commentum placet.] 225

Sed Mysis ab ea egr^dltnr. at ego hinc rae dd

forum,

\U conueniam Pimphilum, ne pdter inprudcntem

dpprimat.

M Y S I 8.

Aiidiui, Archilfs, iam dudum: L^sbiam adducf iubes. I 4
Sdne pol illa tdmulentast miilier et temerdria
Nec satis digna, quol committas primo partu mtili-

erem: 230

Timen eam adducam? inportunitdtem spectate dni-

culae:
Quia compotrlx dus est. di, ddte facultatem <$b- 5

secro
Huic pariundi atque flli in aliis pcStius peecandi

locum.
Sed quid nam Pamphilum exanimatum uideo? ue-

reor quid siet.
Opp^riar, ut scidm numquld nam haec turba tris-

titiae ddferat. 236

Pampmilvs. Mysis.

A. Hocin^st humanum fdctn aut inceptu? hdcinest of- I 5

ficium patris?
It. Quid niud est? Pa. Pro deiim fidem, quid est, si

lioc non contumdliast?
Vxdrem decrcrdt darc sese rai liddie: nonne oportuit
Praescisse rae ante? ndnuc prius comraiinicatura opdr-

tuit?

20 A N D R I A. 15 5—22

5 Mt. Miserdm me, quod uerbum aiidio? 240

Pa. Quid? Chremes, qui d^negarat a6 Gommissuriim

mihi
Gndtam suam uxorem, fd mutauit, quia me inmu-

tatum uidet?
Itane ()bstinate d&i operam, ut me a Gl^cerio mi-

serum dbstrahat?
Quod bI fit, pereo- fimditus.
10 Adeon hominem esse inuenustum aut fnfelicem qu^m-

quam, ut ego sum! 245

Prd deum atque hominum fidem!
Niillon ego Chrem^tis pacto adfinitatem ecfugere

potero ?
Qudt modis cont^mptus, spretus! fdcta, transacta

(Smnia. hem,
R^pudiatus r^petor: quam obrem? nfsi si id est,

quod suspicor:
15 Aliquid monstri aliint: ca quoniam n^mini obtrudi

potest, 250

ttur ad me. My. Ordtio haec me miseram exanima-

uft metu.
Pa. Nam quid ego dicam d^ patre? ah

Tantdmne rem tam n^glegenter dgere! pra^teri^ns

modo
Mi apud forum ^uxor tfbi ducendast, Pdmphile, ho-

die' inquit, ^para:
^ Abi domum.' id mihi uisust dicere ^dbi cito ac sus-

pende te.' 255

(l^bstipui: censeu me uerbum pdtuisse ullum prd-

loqui?
Aut causam ullam, in^ptam saltem fdlsam iniquam?

obmiitui.

16 23—42 ANDRIA. 21

Qudd si ego resciuissem id prius, quid fdcerem, si-

quis m^ roget:
Aliquid facerem , ut li6c ne facerem. s^d nuHc quid

primum ^xequar?
T<^t me inpediunt curae, quae meum dnimum di- 25

uorse traliunt: 260

Amor, mfsericordia hiiius, nupti&rum sollicitdtio,
Tum pdtris pudor, qui m^ tam leoi pdssus animost

iisque adliuc
Quae med quomque animo lubitumst facere. eiiie

^go ut aduorser? ei milii.
Inc^rtumst quid agam. Mt. Miscra timeo ^incertum'

hoc quorsum dccidat.
Sed nunc peropus est, ailt hunc cum ipsa aut de so

^ fUa me aduorsum hiinc loqui.
Dum in diibiost animus, paiilo momento hiic uel il-

luc inpdlitur. , 266

Pa. Quis hic Idquitur? Mysis, s&Iue. My. O salue, Pimphi-

le. Pa. Quid agit? My. Rogas?
Labdrat e doldre, atque ex hoc mfsera sollicitist,

diem
Quia dlim in hunc sunt cdnstitutae niiptiae. tum au-

tem hdc timet, 269

Ne ddseras se. Pa. Hem, egone fstuc conarf queam? 35
£gon prdpter me illam ddcipi roiserdm sinam,
Quae mihi suom animum atque dmnem uitam crddidit,
Quam ego dnimo egregie ciram pro uxore hdbuerim ?
Rene ^t pudice eius ddctum atque educttim siuam
Coictum egestate ingenium inmutdrier? 275 ^o

Non ficiam. My. Haud uerear, si in te sit sold situm:
Sed ut ufm queas ferre. Pa. Adeon me ignaudm

putas.

22 ANDRIA. 15 43—65

Adedn porro ingralam aut inhumanum aiit ferum,
Yt n^que me consuetiido neque amor n^que pudor
15 Commdueat neque commdueat, ut seruem fidem ? 280

MT.Tnum hoc scio, esse m^ritam, ut memor ess^s sui.
Pa. Memor essem? o Mysis M^^sis, etiam nilnc mihi
Scripta illa dicta siint iu animo Chr^sidis
De Gl^cerio. iam ferme moriens m^ uocat:
10 Acc^ssi: uos semdiae. nos soli: incipit 285

^Mi Pdmphile, huius fdrmam atque aetatem uides:
Nec cldm te est, quam illi utra^que res nunc iitiles
£t dd pudicitiam et ad rem tutanddm sient.
Quod ego per hanc te dextram oro et genium tuom,
65 Per tudm fidem perqae hiiius solitiidinem 290

Te obtdstor, ne abs te hanc s^greges neu ddseras.
Si te fn germani frdtris dile^l loco
Siue haec te solum s^mper fecit mdxumi
Seu tibi morigera fuit in rebus dmnibus,
tM) Te isti uirum do, amfcum tutorem patrem: 295

Bona ndstra haec tibi permitto et tuae mandd fide.'
Hanc mi in manum dat: mdrs continao ipsam dc>

cupat.
Accdpi: acceptam seruabo. My. Ita sperd quidem.
Pa. Sed qudrtu abis ab illa? My. 6bstetricem arc^sso.

Pa. Propera. atque audin?
Sf) Verbum linum caue de nuptiis, ne ad mdrbum hoc

etiam. Mt. Teneo. aoo

nil— 12 ANDRIA. 23

i

,1 ACTVS III.

Chabimvs. Btbbia. Pamphilvs.

;

[ Ch. Qald ais, Byrrii? daturne illa Pdmpliilo liodie nup* il i
!^ tum? Bt. Sic est.

Ch. QhI scis? Bt. Apad forum modo e Dauo audiui. Ch.

Ei miserd mihi.
Vt iLnimus in spe atque in timore usque intehac

attentus fuit,
Ita, pdstquam adempta sp^s est, lassus ciira confec-

tiis stupet.
Bt. Qua^o edepol, Charfne, quoniam ncSn potest id fieri 5

quod uis, 305

fd uelis quod pdssit. Ch. Nil uolo dliud nisi Philu-

menam. Bt. Ah,
Qudnto satiust te id dare operam, qui Istum amo-

rem ex inimo amoueas,
Quam fd loqui, quo migis lubido frustra incenda-

tiir tua.
Ch. Facile dnmes, quom ualdmus, recta cdnsilia aegro-

tis damus.
Tu si hfc sis, aliter s^tias. Bt. Age age, ut lubet. lo

Ch. Sed Pdmphilum 310

Video. dmnia cxperlri certumst prfus quam pereo.

Bt. Qufd hic agit?
Ch. Ipsum hunc orabo, huic siipplicabo, amdrem huic

narrabd meum:

24 ANDRIA. 11113-29

Credo fnpetrabo, ut dliquot saltem nuptiis prodit

dies:
Int^rea fiet dliqoid , spero. By. Id ^dliquid' nil est

Ch. B^ria,
16 Quid tfbi mdetnr? ddeon ad eum? Bt. Qafd ni? si

nil fnpetres, 31&

Yt te arbitretur sibi paratum mo^chum, si iUam

duxerit.
Ch*. Abin hinc in maldm rem cum suspftione istic, scelus?
Pa. Charfnum uideo. sdlue. Ch. O salue, Pdmphile:
Ad te aduenio sp^m salutem cdnsUium auxilium ex-

petens.
20 Pa. Neque pol consilf locum habeo ndque ad auxilium

cdpiam. 320

S^d istuc quid namst? Ch. Hddie uxorem diicis?

Pa. Aiunt. Ch. Pdmphile,
Si fd facis, hodi^ postremum me uides. Pa. Quid

ita? Ch. Ef mihi,
Yereor dicere: hufc dic quaeso, B^rria. Bt. Ego

dicdm. Pa. Quid est?
Bt. Spdnsam hic tuam amat. Pa. N^ iste haud mecum

sentit. eho dum dic mihi:
35 Numquid nam ampliiis tibi cum illa fuft, Charine?

Ch. Ah, PdmphUe, 325

Nil. Pa. Quam uellem! Ch. Niinc te per amicftiam

et per amorem dbsecro,
Prfncipio ut ne ducas. Pa. Dabo equidem operam.

Ch. Sed si id ndn potest
Aiit tibi nnptiae ha^c sunt cordi, Pa. Cdrdi? Ch.

saltem aliqudt dies
Prdfer , dum proficfscor aliquo , n^ uideam. Pa. Audi

niinciam.

ni30— 2a , ANDRIA. 25

t,go^ Charine, ne iitiquain offtciam Ifberi esse iio- m

minCs pnto, 330

Qnorn fs nil mereat, pdstnlare id grdtiae adponf

sibi.
I Niiptias ecfiigere ego istas mdlo quam tu apfscier.

) Ch. R^ddidisti animum. Pa. Nunc siquid pdtes aut tu

aut hic B^rria,
[ F&cite fingite fnuenite efffcite qui detiir tibi:

^j^go id agam, mihi qui ne detur. Ch. Sdt habeo. 3&

Pa. Dauom dptume 335

Yf deo , quoius cousflio fretus sum. Ch. At tu hercle

haud quicquam mihi,
Nfsi ea quae nil dpus sunt scirt. fiigin hinc? Bt.

Ego uero dc lubens.

Datos. Charinys. Pamphilys.

jT Da. Df honi, bonf quid porto? s^d ubi inueniam Pdm- 112

philum,
Vt metum, in quo niinc est adimam atque ^xpleam
I animum gaiidio?

i Gh. La^tus est nescid quid. Pa. Nil est: ndn dum haec

resciuft mala. 340

Da. Quem ^go nunc credo, sf iam audierit sibi paratas

niiptias,
Ch. Aiidin tu illum? Da. tdto me oppido ^xanimatum 5

quaerere.
S^d ubi quaeram aut qud nunc primum int^ndam?

Ch. Cessas ddloqui ?
Da. Hdheo. Pa. Daue, ades, resiste. Da. Qufs homost,

qui me . . ? o Pamphile,
Te fpsum quaero. euga^ Charine: ambo dpportune:

uds uolo. 345

26 ANDRIA. II29-25

Pa. Ddue , perli. Da. Qafn tu lioc audi. Pa. Int^rii. Da.

Quid timeds scio.
10 Ch. Mca quidem Iiercle c^rte in dubio uftast. Da. £t

quid tu, scio.
Pa. Niiptiae mi Da. Etsf scio ? Pa. hodie. Da. Obtundis,

tam etsi int^llego?
td paues, ne ducas tu illam: tu aiitem, ut ducas.

Ch. R^m tenes.
Pa. Istuc ipsum. Da. Atqui istuc ipsum nil periclist: m^

uide. 350

Pa. Obsecro te , , qudm primum Iioc me Ubera miseriim

metu. Da. Hem,
25 Lfbero ; uxorem tibi non dat iim Chremes. Pa. Qtfl

scfs? Da. Scio.
Tuos pater modo hic me prendit: aft tibi nxor^m

dare
Hddie, item alia multa, quae nunc n<SB est narrandi

Ipcus.
Cdntinuo ad te prdperans percurro ^d forum , ut di-

cdm tibi haec' 355

Vbi te non inu^nio , ibi ascendo in quendam excel-

siim locum.
20 Circumspicio ; nusquam. forte ibi hiiius uideo B^r-

riam;
Rdgo : negat uidfsse. mihi molestum. quid agam cd-

R^deuuti interea cx ipsa re mi fncidit suspftio *hem,
Paululum obsoni: fpsus tristis: de fnprouiso miptiae:
Ndn cohaerent.' Pa. Qudrsum uam istuc? Da. Ego

me continuo id Chremem. 361
it Quom fUo aduenio, sdlitudo ante dstium: iam id

gaiideo.

-3 5 ANDRIA. 27

iecte dicis. Pa. P^rge. Da. Maneo: int^rea intro

ire neminem
Vfdeo, exire n^minem: matrdnam nullam in uddibus,
Nil ornati, nil tnmulti: accessi: intro aspexf. Pa.

Scio : 365

Mignam signnm. Da. Num oidentnr cdnuenire liaec

nuptiis?
. Ndn opinor, Diae. Da. ^Opinor' nirras? non recte 30

dccipis.
C^rta res est. ^tiam paerum inde abiens conuenf

Ghremi:
Ildlera et piscicalds minatos fdrre obolo in cendm

seni.
jB. Liberatas som hddie, Daue, tua opera. Da. Ac nul-

lus quidem. 370

Ch. Qufd ita? nempe huic prdrsus illam ndn dat. Da.

Ridicalum capat,
Qaisi necessti^ sft, si haic non dat, t6 illam uxo- 35

rem diicere:
Nlsi aides, nisi s^nis amicos dras, ambis. Ch. B^ne

mones:
Ibo, etsi herx^Ie sa^pe iam me sp^ haec frastratdst.

aale.
Pa. Qnfd igitur sibi udlt pater? quor sfmolat? Da. Ego U3

dicim tibi. 376

Si id SQScensedt nonc, qaia non d^t tibi axor^m

Chremes,
Prios qaam taom at sese hibeat animum ad nuptias

persp^xerit:
fpsm sibi esse iniiirias aideitar, neque id iniuria.
84i si tu negdris dacere, fbi culpam in te trins- &

feret:

28 ANDRIA. Ii3d~26

Tum illae turbae flfent. Pa. Quiduis pdtiar. Da.

Pater est, Pdmphile. 380

Difficilest. tum haec sdlast mulier. dictum ac fac-

tum inu^nerit
Xliquam causam, quam dbrem eiciat dppido. Pa.

ETcidt? Da. Cito.
Pa. C^do igitur quid ficiam, Daue? Da. Dfc te ductu-

rum. Pa. H^m. Da. Quid est?
10 Pa. Egon dfcam? Da. Quor non? Pa. Niimquam faciarr.

Da. N^ nega.
Pa. Suaddre noli. Da. Ex ei re quid fiit, uide. 38»
Pa. Vt ab nia excludar, hiic concludar. Da. Ndn itast
Nempe hdc sic esse opfnor: dicturiim patrem
^Ducds uolo hodie uxdrem': tu ^ducam' inquies:
15 Cedo qufd iurgabit t^cum?.hic reddes dmnia,

Quae niinc sunt certa ei cdnsilia, incerta ut sient,
Sine omnf periclo: nam hdc haud dubiumst, qufn

Chremes 391

Tibi ndn det gnatam. nec tu ea causa mfnueris
Haec qua^ facis, ne is miitet suam sent^ntiam.
^ Patrf dic uelle: ut, qudm uelit, tibi iiire irasci ndn

queat.
Nam qudd tu speres, prdpulsabo fdcile. uxorem his

mdribus 395

Dabit n^mo. inueniet fnopem potius, quim te cor-

rumpf sinat.
Sed sf te aequo animo ferre accipiet, n^glegeutem

f^ceris:
Alia dtiosus qua^ret: interea iliquid acciderft boni.
25 Pa. Itan crddis? Da. Haud dubium fd quidemst. Pa. Vide

qud meinducas. Da. Qufn taces?

11326—58 ANDRIA. 29

Pa. Dicim. paerani autem ne resciscat raflii esse ex illa

cautiost : 400

Nam p<SIlicitas sum suscepturura. Da. O fdcinus au-

dax. Pa. Uinc fidera
Sibi me dbsecrauit, qui se sciret ndn deserturum,

ut darem.
Da. Curibitur. sed piter adest. caue t^ esse tristem s^n-

tiat. '

SiMO. Datos. Pamphilvs.

; Si. Reuiso quid agant aut quid captent cdnsili. 114

* Da. Hic nunc non dubitat, quin te ducturiim neges. 405
Venft meditatus dlicunde ex sold loco:
Or^tionem sp^rat inuenisse se,

Qui dffferat te: profn tu fac apud te lU sies. i

Pa. Medo nt pdssim, Daue. Da. Cr^de inquam hoc mihi,

Pamphile,
Numqnam hddie tecum cdmmutaturiim patrem 410
Ynum ^sse uerbum, sf te dices ducere.

Btrria. Simo. Davos. Pamphilvs.

Bt. Erus md relictis rebus iussit Pimphilum I[5

Hodie dbseruare, quid ageret de niiptiis.
[Scirem: id propterea nunc hunc uenientem sequor.]
Ipsum ideo praesto ufdeo cum Dauo: hdc agam. 415
; Si. ytriimque adesse ufdeo. Da. Hera, serua. Si. Pim- 5

phUe.
Da. Quasi de fnprouiso r^spice ad eum. Pa. Eh^m

pater.
Da. Probe. Si. Hddie uxorera diicas, ut dixf, uolo.
Bt. Nunc ndstrae timeo pdrti, quid liic respdndeat.

30 ANDRIA. n59-.6i7

Pa. Nequc istic ueque alibi tibi erit usqQam in m^ mora.

By. Hem. 420

]o Da. Obmiituit. Bt. Quid dfxit? Si. Facis ut te decet,
Quom istiic quod postulo fnpetro cum grdtia.
By. Sum u^rus? erus, quantum aiidio, uxore ^xcidit.
Si. I niiuciam intro, ne fn mora, quom opus sft, sies.
Pa. Ed. Bt. Nnllane in r^ esse qnoiquam homini fidem \
15 Verum fllud uerbumst, udlgo quod dicf solet, 426

Omnfs sibi malle melius esse quam dlteri.
Ego fllam uidi : uf rginem formd bona *
Meminf uidere: quo a^quior sum Pdmphilo,
Si se illam in somnis quam fllum amplecti milnit.
»3 Reniintiabo, ut pro hdc malo mihi det malum. 431

116 Da. Hic uiinc me credit ^iquam sibi falUciam
Portdre et ea me hic r^stitisse gratia.
Si. Quid, Ddu^, narrat? Da. A^que quicquam nunc

quidem.
Si Nilne? hdm. Da. NU prorsus. Si. Xtqui expecta-

bdm quidem. 435

5 D;\. Praeter spem euenit: s^ntio: hoc male habdt uirum.
Si. Potin ^s mihi uerum dfcere? Da. Nil fdcilius.
• Si. Num illi molestae qufdpiam haec sunt nuptiae
Huiiisce propter cdnsuetudincm hdspitae?
Da. Nil h^rclc: aut, si adeo, bfduist aut trfdui 440

)o Haec sdllicitudo: ndsti? deinde desinet.

Etenim fpsus secum edm rem reputauft uia.
Si. Laudd. Da. Dum liciturast tfi dumque aetds tulit,
Amauit: tum id clam: cduit, nc umquam infamiae
Ea r^s sibi esset, lit uirum fort^m decet; 445

n Nunc uxore opus est: dnimum ad uxorem ddpulit.

Si. Subtrfstis uisus ^st esse aliquantiim mihi.
Da. Nil prdpter hanc rem, s^d est quod suscens^t tibi.

1618-mil2 ANDRIA. 31

Sf. Qaid ndmst? Da. Pnerilest. Si. Qafd id ?st? Da.

Nil. Si. Quin dfc, qaid est?
Di. Ait niniiam parce ficere samptam. Si. Mene? Da. Te.

^Vix' fnqait ^dracliMmis ^st obsonatum decem: 451 20

Nam filio aid^tar axor^m dare?

Qaem' inqait ^aocabo ad c^nam meorom aeqadliam

Potissamam nanc?' ^t, qaod dicendam hic siet,

Ta qadqae per parce nimiam. non laadd. Si. Tace :
A Commdai. Si. ego istaec recte at fiant aidero. 466 25

Qaid nam hdc est rei? qaid hfc aolt aeteratdr sibi?

Nam si hfc malist qaicqaam, h^m illic est haic ref

caput.

Mtsis. Simo. Davos. Lbsbia. Glycbrivm.

Y. Ita pdl quidem res est, ut tu dixti, L^sbia: ni]

Fid^lem haud fermc mulieri inuenias uirum. 460
. Ab Xndriast ancilla haec. Da. Quid narrds? Si.

Itast.
Y. Sed hic Pdmphilus Si. Quid dicit? My. firmauft

fidem. Si. Hem.
\. Vtiiiam aiit hic sardus aut haec rauta fdcta sit. &

¥. Nam qudd peperisset, iiissit toUi. Si. O Iiippiter,
Quid ego aiidto? actumst, sfquidem haec uera pra^-

dicat. 465

E, Bonum ingdnium narras ddulescentis. My. ^ptumam.

Sed sequere me intro, ne fn mora illi sfs. Le.

Sequor.
A Quod r^mcdium nunc huic malo inacnidni? Si. Quid 10

hoc?
Adedn est demens? ^x peregrina? idm scio: ah .
Vix tdndem sensi stdlidus. Da. Quid hic sensisse

ait? 470

32 ANDRIA. mil3-2l2

Sr. Haec prfmain adfertar idm mi ab hoc fallicia:

Hanc simalant parere, qad Chremetem abst^rreant.
15 Gl. land Laciua, f^r opem, seraa me, dbsecro.
Si. Hai, tdm cito? ridicalam: postqaam ante dstiam
Me aadfait stare , adprdperat. non sat cdmmode 475
Diaisa sant tempdribas tibi, Daae, ha^c. Da. Mi-

hin?
Si. Nam inmdmores discipali? Da. £go qaid narres

n^scio.
20 Si. Hic inparatam md si in aeris nuptiis

Addrtas esset, qads mihi lados redderet?

Nanc hafas periclo fit, ego in porta niaigo. 480

Lesbia. Simo. Datos.

III 2 Le. Adhuc, ArchiUs, qaae adsoldnt qaaeqae opdrtet
Signa esse ad salutem, omnia haic esse nideo.
Nanc priinam fac ista ut laa^t: poste deinde,
Quod iiissi ei darl bibere et qufintum inperdui,
6 Date: mdx ego huc readrior. 485

Pcr ecdstbr scitus piier est natus Pdmphilo.
Deos quaeso ut sit sup^rstes, quandoquidem fpsest

ingenid bono,
Quomque hufc^ ueritust dptumae adulesc^nti facere

iniuriam.
Si. Yel hoc qufs non credat, qui te norit, abs te esse

ortum? Da. Quid nam id est?
to Si. Non inperabat cdram, quid facto ^sset opus pu^r-

perae: 490

Sed pdstquam egressast, iilis quae sunt intas cla-

mat de uia.
Diue, itan contemnor abs te? aut ftaue tandem

iddneus

1213— 2d ANDRIA. 33

Tibi uldeor esse, qa^m tam aperte fiilere iucipiis

dolis?

Saltem ^Gcarate, ut metui uidear c^rte, si resci-

uerim.

A. Gerte h^rcle nunc hic se fpsus fallit, haud ego. Si. i&

Edixi tibi, 495

Int^rminatus siim, ne faceres: niim ueritu's? quid

r^ talit?

Creddn tibi hoc nunc, p^perisse hanc e Pampliilo?

A. Tened quid erret, ^t quid agam habeo. Si. Qufd

taces?

A. Quid cr^das? quasi non tibi renuntiita sint haec sic

fore.

i. Miliin qufsquam? Da. Elio an tute fntellexti hoc 20

ddsimulari? Si. Inrfdeor. 500

A. Renuntiatumst : ndm qui tibi istaec incidit suspitio?

I. Qui? quia te noram. Da. Qadsi tu dicas, fdctum id

consilid meo.

I. Certe ^nim scio. Da. Non sdtis me pernosti ^tiam,

qualis sfm, Simo.

[. Egon t^? Da. Sed siqaid tfbi narrare occ^pi, con-

tinud dari

Tibi u^rba censes fdlso : itaque hercle nfl iam mut- 26

tire audeo. 505

i. Hoc ^go scio unum, neminem peperfsse liic. Da.

Intell^xti.

Sed nflo setius mox puerum liuc d^ferent ante

ostiam.

Id ^go iam nunc tibi , ^re , renuntid futarum , ut sfs

sciens,

Ne tu hdc pOsterius dfcas Daui fdctum cousilio aiit

dolis:
Tekentivs. 5

34 ANDRIA. 111230-50

so Prdrsas a me opinionem hanc tuam 6uae ego amo-

tim nolo. 510

Sij. "^nde id scis? Da. Audfni et credo: miilta concur-

riint simul,
Quf coniecturam hdnc nunc facio. iim primum haec

se e Pdmphilo
Grduidam dixit ^sse: inaentum»t^ftisum. nunc, post-

quim uidet
Niiptias domi ddparari, missast ancilla flico
96 Obstetricem arcdssitum ad eam et piiernm ut ad*

ferr^t simul. 615

[Hoc nisi flt, puerum ut tu uideas, nihil mouentur

nuptiae.]
Si. Qufd ais? quom intelldxeras

fd consilium cdpere, quor non dfxti extemplo Pim-

phUo?

Da. Qufs igitur eum ab flla abstraxit nfsi ego ? nam om- j

nes nds quidem
40 Scfmus, hanc quam mfsere amarit. niinc sibi uxo*

rem ^xpetit. 520

Pdstremo id mihi di negoti: tii tamen idem has

nuptias
P^rge facere ita lit facis: et id sp^ro adiuturds deos.
Si. Immo abi intro: ibi me dpperire et qudd parato

opus ^st para.
Non fnpulit me, haec minc omnino ut cr^derero.
45 Atque haiiscio an quae dfxit sint uera dmnia, 525

Sed pdrui pendo: illiid mihi multo mixumumst,
Quod mihl pollicitust fpsus gnatus. niinc Chremero
Conu^niam: orabo gndto uxorem: id si fnpetro,
Quid ilias malim quam hddie has fieri niiptiaa?
ho Nam gnsitus quod pollfcitust, haud dubiiimst mihi, *

U251-3 23 ANDRIA. 35

Si ndlit, quin eirni m^rito possim cdgere. 531

Atque ddeo In ipso t^mpore eccnm ipsnm dbuiam.

SlMO. CHRKMBf;.

Si. labed Chremetem. Ch. O te fpsom quaerebam. Si. ni3

£t ego te. Ch. Optaio dduenis.
Aliqndt me adierant, dx te auditnm qui afbant, ho-

die niibere
Meam filiam tuo gndto: id aiso tiin an illi insd-

niant. 535

I. Aasculta paacis: dt quid te ego uelim ^t tu quod

quaerfs scies.

H. Ausciilto: loquere qufd uelis. 5

r. Per t^ deos oro et ndstram amicitiim , Cliremes,
Quae inc^pta a paruis cum aetate adcreuit simnl,
Perque unicam tudm gnatam et gnatiim meum, 540
Qaoius tfbi potestas summa seruandi datur,
Yt me ddiuues in hdc re, atque ita uti niiptiae io
Fuerdnt futurae, ffant. Ch. Ah, ne me dbsecra:
Quasi hdc te orando a me fnpetrare opdrteat.
Alium ^sse censes niinc me atque olim qudm dabam?--^ --
Si in rdmst utrique ut ffant, arcessf iube. 546

Sed si ix ea re pliis malist quam cdmmodi 15

Ytrfque, id oro te fn commune ut cdnsulas,
Quasi flla tua sit Pdmphilique ego sfm pater.

. Immo fta uolo itaque pdstulo ut Mt , Chremes : 550
Neque pdstulem abs te, ni fpsa res monedt. Ch.

Qaid est?

. Irad sunt inter Gl^cerium et gnatum. Ch. Aiidio. 20

. Ita mdgnae, ut sperem pdsse auelli. Ch. Fdbulae.

Prof6cto sic est. Ch. Sfc hercle ut dicdm tfbi:

Amdntium irae amdris integrdtiost. 555

3*

86 ANDRIA. 111324—48

Si. Hem, id te oro ut ante eimas. dam «empus datur,
25 Dumque efus lubido ocdusast contomeliis,

Prius quam harum scelera et lacrumae confictae

dolis
Kedducunt animum aegrtftum ad misericdrdiam,
Vx6r^ demus. spero consuetudine 560

Coniiigio liberili deuinctiim, Chremes,
3u Dein ficQe ex illis sese emersuriim malis.

Ch. 1'ibi ita hdc uidetur: it ego non posse arbitror
Neque illum hanc perpetuo habere neque me per-

peti.
Si. Qui scis ergo istuc, nisi periclum feceriB? 565

Cu. At istiic periclum in fflia fieri grauest.
35 Si. Nempe inconunoditas denique huc onmis redit,
Si eu^niat, quod di prdhibeant, disefasio.
At si corrigitur, qudt commoditat^ idde:
Principio amico fflium restitueriB, 570

libi gdnerum ftrmum et ffliae iMiieni& aimm.
40 Ch. Quid istic? si ita istuc animam indoxti esse utHe,
>'oI6 tibi ullam cdmmodum in me daddier.
Si. Meritd te semper maxumi feci, Chremes.
Ch. Sed quid ais? Si. Quid? Cii. Qoi sciis eos nnnc dis-

cordare int^r se? 575

Si. Ipsds mihi Danos, qai intamast eorom eonsilils,

dfxit:
4> £t is mihi snadet niiptias qaantum qaeun at ma-

turem.
Nam censes faceret.» ffliom nisi sctret eadeai haec

o^lle?
Tate ide« issi etos oerba audies. heos, evocate

liw:M«ML
liiei ipsnm ft»ns exire.

nT4l-ia ANDRIA. 37

Datos. Simo. Chrbmbs.

Da. Ad te ibam. Si. Qafd nam8t?lll4
Da Qaor uxor non arcdssitar? iam ada^sperascit. Si.

Audin? 581

Ego diidam non nll udritas sam, Daae, ibs te, ne

facer^s idem,
Quod udlgas seruorum solet, doUs ut me deluderes,
Propt^rea quod amat fQius. Da. Egon fstuc face- 5

rem? Si. Cr^didi:
Idque ideo metaens ads celaui, qacSd nunc dicam.

Da. Qafd? Si. Scies: 585

Nam prdpemodum habeo idm fidem. Da. Tand^m

cognosti quf siem?
Si. Non fiierant nuptiae futurae. Da. Qafd? non? Si.

Sed ea grdtia
Simul^oi, uos ut p^temptarem. Da. Quid ais? Si.

Sic res ^st. Da, Vide:
Numquam fstac quini ego fntellegere. udh consilium 10

cillidam.
Si. IIoG audi: ut hinc te intro fre iussi, oppdrtune hic

fit mi dbuiam. Da. Hem, 590
Num ndm perimus? Si. Nirro huic, quae tu diidum

narrastf mihi.
Da. Quid nam aiidio? Si. Gnatam ut det oro, ufxque id

exoro. Da. (^ccidi. Si. Hem,
Qoid dlxisti? Da. Optume fnquam factum. Si. Niinc

per hunc nulldst mora.
Ch. Doroiim modo ibo, ut ddparetur dfcam, atque huc is

rgiuntio.
Sl Nnnc te dro, Daue, qudniam solus mi ^ffecisti has

niiptias^ 595

38 ANDRIA. 1U417— 56

Da. E^o atfro soliit. Sl gnitiun milii c^rrigere porro

enitere.
Da. Faciam hercle iedal6. Si. Potei nonc, dnm iui-

mai inrititiu est.
Dj. Qaiescas. Si. Age Igitiir, nbi nonc est fpnu? Da

Miram ni domitt.
20 Si. ibo id eom itque eadem haec, tibi qaae dixi, di-

cam itidem illi. Da. Ndlliis sam.
Quid caiisaest, qain hinc in pistrinam recta profi-

ciscir aia? 600

Nil est preci loci relictom: iim pertnrbaiii dm-

nia:
Ernm fefelli: in niiptias coui^ci erilem filiam;
Feci Iiddie at fierent^ insperante hoc itqne inaito

Pimphflo.
23 Hem astiUias: qaod si qniessem, nfl eneniss^t mali.

Sed ^GCom aideo ipsom: dccidi. 605

Vtinim mihi esset iliqaid hic, qao niinc me prae-

cipit^m darem.

Pahphikts. Datos.

111 5 Pa. VM illlc est? sceliis, qai me hodie . . Da. P^rii.

Pa. atqae hoc ^onfKteor iore
Mi dbtigisse, qaindoqaidem tam in^rs, tam nolli

cdnsili sam:
Sdraon fortunis meas me cdmmisisse futtili!
Ego prdtium ob stoltitiim fero: sed indltom num-

qaam id auferet. 610

5 Da. Posthac incolamem sit scio fore md, si deuito hdc

malum.
Pa. Nam qufd ego nunc dicim patri? negibon ueUo

me, modo

m5:-l8 ANDRlA. J9

Qui sum poUicitus diicere? qua auddcih, id facere

aiideam?
Nec qaid me nuuc facidm scio. Da. Nec me quidem,

atque id ago s^dulo.
Dicam iliquid me inuentiirum , ut Iiuic malo dliquam

productem moram« 615

Pa. Oh. Da. Yfsus sum. Pa. Eho dum bdne uir, quid lo

als? ufden me consiliis tuis
Miserum fnpeditum esse ? Da. At iam expediam. Pa.

Exp^dies? Da. Certe , Pdmphile.
Pa. Nempe ut mpdo. Da. Immo melius spero. Pa. Oli,

tibi ego ut credam^ furcifer?
Tu rem inpeditam et p^rditam restftuas? hem quo

fr^tns sim,
Qui me hddie ex tranquiUissuma re cdniecisti in

nuptias. 620

An non dixi esse hdc faturum? Da. Dixti. Pa. Quid 15

meritu*s? Da. Crucem.
S^d sine paululum dd me redeam: iam iUquid dispi-

ciam. Pa. Ef mihi,
Qudm non habeo spdtium, ut de te sumam suppli-

cium, ut uolo:
Ndmque hoc tempus pra^cauere mihi me, haud te

ulciscf sinit.

40 ANDRIA. IV11-.W

AGTVS 1111.

CHAmiifyt. Famphilts. Datos.

IV 1 Ch Ildcfne criSdibile aiit tnemoribne, 626

Tdnta necdrdia innita qnoiquam iit siet.
Vt malit gaiideant dtque ex incdmmodis
Xltcriilt tua ut cdmparent cdmmoda? ah
b fdnett uerum? fmmo id hominumtt genut p^stu-

D^negtnid^ modo quft pudor paiilum adest: 630
Pdtt ubi t^mpust promfssa iam p^riici,
Tiim coactf necetsirio se iperiunt:
(Kt timcnt, et tamen res cogit denegarel
1» tbl tum eomm (npiidentfssamV oritlost

*(juft tu et? quis mihi es? qudr meam tibi? 63&
Ileut, prdxumus sum cgom^t mihi.'
At tAmen *uM fldds?' si rog^s, nil puddnt hic,
Vbl opiist: iUic libi nil opiist, ibi uer^ntur.
iQ 8iWl quid agam? adeamne ii eum et cum eo iniii-

riam hanc expdstulem?
Ingcram mala miilta? atqui aliquis dfcat ^nil pro-

mdueris' : 640

Multiim: molestus cdrte ei fuero atque inimo mo-

rem gdssero.
Pa. Charfne, et me et te inpriidens, nisi quid d{ re-

spiciunt, p^rdidi.

M19— 38 ANDRIA. 41

Ir. itane ^inprudens' ? t^ndem innentast cauta. solnistf

fideni.
'a. Qnfd 'tandem'? Ch. Etiam nunc me ducere fstia 20

dictis pdatulas?
'a. Qnfd istuc est? Ch. Postqudm me amare dfxi, com-

placitdst tibi. 645

Heii me misemm , quf tuom animum ex inimo spec-

tauf meo.
'a. Fdlsus es. Ch. Non sitis tibi esse hoc sdlidumst

uisum gaildium,
Nfsi me lactass^s amantem et ftisa spe prodiiceres.
Hdbeas. Pa. Habeam? ah n^scis quantis fn malis ?5

uors<$r miser,
Quantdsque hic consilifs mihi coniliuit sollicitudi-

nes 650

Meus cirnufex. Ch. Quid istuc tam mirumst, d^ te

si exempliim capit?
'a. Haud fstuc dicas, sf cognoris u^I me uel amor^m

meum.
!h. Scio: ciim patre altercisti dudum, et fs nunc prop-

terei tibi
Su8c<$nset nec te quiuit hodie cdgere illam ut dii- sc

ceres.
\\. Immo ^tiam, quom tu mfnus scis aerumnis meas, 655
Haec niiptiae non idparabantiir mihi:
Nec pdstulabat minc quisquam uxor^m dare.
yA. Scio: tii coactus tnd uoluntate ^s. Pa. Mane:

Non diim scis. Ch. Scio equidem fllam ducturum as

csse te.
'a. Quor me ^nicas? hoc aiidi. numquam ddstitit 660
Instire, ut dicerem me ducturiim patri:
Suad^re, orare usque ddeo donec p^rpulit.

42 ANDRIA. [VI 39— 2:

Cm. Quis homo (stac? Pa. Dauos. Ch. Quam i>brem'

Pa. Nescio , nisi milii
M Deos sdtis fuisse iratos, qui auscultiuerim.

Ch Factum hdc est, Daue? Da. Factum. Cu. Hem, quii

ais, scelus? 66;

At tibi di dignum f&ctis exitiiun duint.
Kho, dfc mihi, si omnes hiinc coniectuni in niip

tias
Inimfci uellent, qudd nisi consilium hdc darent?
45 Da. Dec^ptus sum, at non defetigatiis. Ch. Scio.
Da. Hac ndn successit, ^ia adgrediemiir uia: 67<

Nisi si fd putas, quia primo processft parum,
Non pdsse iam ad saliitem conuorti hdc maium.
Pa. Immo etiam: nam satis cr^do, si aduigiliueris,
50 Ex linis geminas mihi conficies niiptias.

Da. Ego, Pdmphile, hoc tibi prd seruitio debeo, 67:
Conari manibus p^dibus noctisque ^t dies,
Capitis periclum adfre, dum prosim tibi:
Tuomst, sfquid praeter spem euenit, mi igndscere
65 Pariim succedit qudd ago: at facio s^dulo.

Yel melius tnte reperi, me raissiim face. 6d<

Pa. Cupid: restitue quem d me accepistf locum.
Da. Faciam. Pa. iit iam hoc opus est. Da. St', mane

crepuit hinc a Glycerio dstiuni
Pa. Nil £d te. Da. Quaero. Pa. Hem, niincin demum

Da. At iam hdc tibi inuentiim dabo

Mysis. Pamphilvs. Charimvs. Davos.

^ I\'2My. lam ubi ubi erit, inuentiim tibi curabo et mecun

adductum
Tuom Pdmpliilum: modo tu, dnime mi, noU te ma

cerdre. 68>

1V23— 19 ANDKIA. M

Fa. Mysls. Mt. ^ais est? eliein Pdmphile, optain^ milii

te offers. Pa. Qaid id est?
Mt. Orire iossit, s( se ames, era, idm nt ad sese aenias:
Vid^re alt te ciipere. Pa. Vah, perii: hdc malam 6

integrdscit.
Sicin me atque illam operi tua nunc miseros sol-

licitiH!
Nam idcirco arcessor, uiiptias qaod mi ddparari

s^nsit. 690

Ch. Quibas qufdem quam facile pdtuerat qui^sci, si hic -

qai^sset !
1>A. Age, si hfc non insanit satis saa spdnte, instiga.

My. Atqae ^depol
Ea r^s est : proptereaqae iiunc misera fn maerorest. lo

Pa. M^sis,
Pet omnfs tibi adiard deos, namqaam eim me de-

serturum,
Non, sf capiundos mfhi sciam esse inimfcos omnis

hdmines. 695

Uanc mi ^xpetiui, cdntigit: conu^niunt mores: ud-

leaut
Qai int^r nos discidiiim uolaut: hanc nfsi mors mi

adimet nemo.
Mt. Kesipfsco. Pa. Non Apdllinis magis udrum atque 15

hoc respdnsumst.
Si pdterit fieri, ut n^ pater per m^ stetisse credat,
Quo mfnus haec fierent niiptiae, uold. sed si id

non pdterit, 700

Id ficiam, in procliuf quod est, per m^ stetisse ut

cr^dat.
Qois afdeor? Ch. Miser, aeque dtque ego. Da. Con-

sflium quaero. Pa. Forti's,

44 ANDRIA. IV220~35

90 Scio^ qndd conere. Da. Hoc 6go tibi prof^cto ef-

fectain r^ddam.
P.4. lam hoc (Spns est. Da. Qnin iam habed. Ch. Qvidest?

Da. Huic, n6n tibi habeo, ne ^rres.
Ch. Sat hibeo. Pa. Qnidfaci^s? cedo. Da. Dies hic mi

nt satis sit n^reor 705

Ad ag<^ndam: ne uaciiom ^sse me nnnc id narran-

dnm criSdas:
Proinde hinc nos amolimini: nam mi fnpedimento

^stis.
95 Pa. Ego hanc nisam. Da. Quid tn? qno hfnc te agis?

Ch. Verum nis dlcam? Da. Tmmo dtiam
Narritionis fncipit mi initinm. Ch. Qnid me fiet?
Da. Eho tu fnpudens, non sdtis habes, quod tfbi die-

culam dddo, 710

Quantum hufc promoueo niiptias? Ch. Daue, dt ta-

men Da. Quid ^rgo?
Ch. Vt diicam. Da. Ridiculum. Ch. Hiic face ad me ut

u^nias, siquid pdteris.
»0 Da. Quid u^niam? nil habeo. Ch. At tamen siqufd. Da.

Age, ueniam. Ch. Sfquid,
Domi <5ro. Da. Tu^ Mysis, dum ^xco, pariimper

opperfre hic.
My. QuaprtSpter? Da. Ita facto dpus est. My. At matiira.

Da. lam inquam hic ddero. 715

M\sis. Datos.

IV 3 My. Nilnc <5BBe proprium quoiquam! di uostrdm fidem:
Summiim bonum esse era^ putaui hunc Pdmphflnm,
Amfcum^ amator^m, uirum in quoufs loco
Ppritwi: «lenm ex ed nunc misera qu6m capit

ylto mallat quam ilUc bonl. 730

S6— 4t5 ANDRIA. 45

Sed Diuos exit. mi liofflo, quid istuc dbsecroat?
Quo pdrtas puerum? Da. M^sis, uunc opus ^st tua
Milii ad liinc rem exprompta mdlitia atque astiitia.

ir. Quid nam inceptum*s? Da. Accipe a me Iiunc dcius
Atque inte nostram idnuam adpone. My. 6bsecro, i^
Humine? Da. Ex ara hinc siime uerbends tibi 726
Atque eds substeme. My. Quam dbrem id tute ndn

facis ?

i. Quia, si forte opus sit id. erum iura/d milii,..^
Non idposisse, ut Ifquido possim. My. Int^ilego:
Noua niinc religio nnde fstaec incessft? cedo. 730 lo

.. Moue dcius te, ut qufd agam porro int^Uegas.
Pro liippiter. My. Quid est? Da. Spdnsae pater in-

terueuit.
Repiidio quod consflium primum int^nderam.

if. Nescid quid narres. Da. l^go quoque hinc ab diSxtera
Venfre me adsimuldbd : tu ut subseruias 735 ^^

Ordtioni, ut qudmque opus sit, uerbis uide.

r. Ego qufd agas nil int^IIego: sed sfquid est,

Quod m^a opera opus sit udbis, ut tu pliis uides,
Manebo, nequod udstrum remorer cdmmodum.

Chrbmbs. Mysis. Datos.

1. Reudrtor, postquam quae dpus fuere ad miptias 740 IV 4
Gnatad paraui, ut iiibeam arcessi. s^d quid hoc?
Puer h^rclest. mulier, tu ddposisti hunc? My. Vbi

illic est?
H. Non mfhi respondes? My. Niisquam est. uae mise-

rac mihi,
llelfquit me homo atque ibiit. Da. Di uostrdm fidem, 5
Quid tilrbaest apud foriim? quid illi hominum Iiti-

gant? 746

46 ANDRIA. TV47--31

Tum anndna carast qafd dicam aliad, n^scio.
Mt. Qaor tu dbsecro hic me sdlam? Da. Hem, qoae

haec est fibula?
Eho M^sis, puer hic iindest? quisue huc dttolit?
to Mt. Satin sdnu's, qui me id rdgites? Da. Quem igitur

rogem,
Qui hic n^minem alium ufdeam? Ch. Miror, iinde

sit. 750

Da. Dictiira es quod rogo? Mt. Au. Da. Concede ad

d^xteram.
Mt. Delfras: non tute fpse? Da. Yerbum sf milii
Ynum praeter quam qudd te rogo . . faxfs caue.
\b Male dfcis? undest? dfc. Mt. Anobis. Da. Hdhahae:

Miriim uero, inpuddnter mulier sf facit 755

Meretrfx? Ch. Ab Andridst haec, quantum int^IIego.
Da. Adedn uidemur udbis esse iddnei,

In qufbus sic inluddtis? Ch. Yeni in t^mpore.
20 Da. Propera ddeo puerum tdllere hinc ab idnua:

Mani!: caue quoquam ex fstoc excessfs. loco. 760
Mt. Di te ^radicent: fta me miseram t^rritas.
Da. Tibi ^go dico an non? Mt. Qufd uis? Da. At etidm

rogas ?
Cedo, qudium puerum hic ddposisti? dfc mihi.
25 Mt. Tun^scis? Da. Mitte id qudd scio: dic qudd rogo.
Mt. Vostrf. Da. Quoius nostri? Mt. Pdmphili. Ch. Hem.

Da. Quid? Fdmphili? 765

Mt. £ho, an ndn est? Ch. Recte ego s^mper fugi has

niiptias.
Da. fdcinus animadudrtendum. Mt. Quid cldmitas?
Da. Quemne ^go heci uidi ad uds adferri u^speri?
30 Mt. hdminem audacem. Da. V^rum: uidi Cdntharam
Snlfdrcinatam. Mt. Dfs pol habeo grdtiam, 770

432-56 ANDRIA. 41

Qaom in pilriando aliquot ; ^dfaerunt Ifberae.
i, Ne ilia illam haad nouit, qadios caasa haec fn-

cipit:
^Chreme» si a^positam piiemm ante aedis afderit,
Snam gn^m non dabft': tanto hercle mdgis dabit. 35
1. Non h^cle ikciet Da. Ni^nc adeo, at tu sfs sci-

ens, 775

Nisi piiemm tollis, idm ego hunc in medidm uiam
Prondluam teque ibfdem peruolaam fn luto.
r. Tu pdl homo non es sdbrius. Da. FalUcia

Alia dliam trudit. iim susurrari audio, 40

Ciaem Xtticam esse hanc. Ch. H^ra. Da. ^Coactus

l^gibus 780

Eam aidrem ducet.' Mt. 6bsecro, au non cfuis

est?
1. locnls&riam in malam fnsciens paene fncidi.
i. Quis hic Idquitar? o Chremds, per tempus dduenis:
AusciUta. Ch. Audiui iam dmnia. Da. Anne haec 45

tu dmnia?
». Andfui, inquam, a princfpio. Da. Audistin, dbse-

cro? hem 785

Scelera, hdnc iam oportet fn cmciatam hinc Abripi.
Hic est flle: non te crddas Dauom liidere.
T. Me mfseram: nil pol fdlsi dixi, mi senex.
H. Noui dmnem rem. est Simo fntus? Da. Est. Mt. 50

Ne me ittigas,
Scel^te. si pol Ol^^cerio non dmnia haec . . 790
K. Eho in^pta, nescis quid sit aetum? Mt. Quf sciam?
A. Hic sdcer est. alio picto haud poterat fieri,

Vt scfret haec quae udluimus. Mt. Praedfceres.
A. Paulum fnter esse c^ses, ex animo dmnia, i^

Yt fdrt natura, fdcias an de indiistria? 795

i

48 ANDRIA. IV51— 24

CmiTO. Mysis. Davos.

IV 5 Cb. In hdc habitasse platea dictumst Chr^sidem,
Qaae sese inhoueste optdait parere hic dftiaa
Potiiis qaam in patria honeste paaper oiaeret:
Eias mdrte ea ad me lege redierunt bona. 799

5 Sed qads perconter m'deo. salaete. Mt. 6bsecro,

Qaem aideo? estne hic Critd sobriaos Chr^sidis?
Is est. Cb. Mysis, stiae. Mv. Salaos siS) Crito.
Cb. Itan Chr^sis? hem. Mt. Nos qaidem pol miseras

perdidit.
Cb. Qaid u6sl qao pacto hic? sdtine recte? Mt. Ndsne?

sic 8(H

10 Vt qafmas, ainnt, qadndo at aolamas ndn licet.

Cb. Quid Gl^ceriam? iam hic sads parentis repperit?
Mt. Ytinam. Cb. An non dam etiam? liaad aiispicato

hac me dttoli:
Nam pdl, si id scissem, niimqaam huc tetuliss^m

pedem :
Semper enim dictast ^sse haec atque habitist soror:
15 Quae illlus iuerant, pdssidet: nuuc me hdspitem

Litis sequi, quam id mihi sit faeile atque iitile, 811
Alidram exempla cdmmonent: simul arbitror,
lam aliquem esse amicum et d^fensorem ei: udm fere
Grandicula iam prof^ctast illinc. cldmitent
2u Me sycophantam, hereditatem p^rsequi 815

Mendicum: tum ipsam d^spoliare ndn lubet.
My. O dptume hospes, pdl Crito antiquom dbtines.
Cb. Duc me ad eam, quando huc ueni, ut uideam. M\-

MixvLine,
Da. Seqaar lids : me nolo in t^mpore lioc uideat aenex«

1—14 ANDRIA. 49

ACTVS Y.

Chbbmbs. Sinio.

L Sdtb iam aatis, Simd, spectata ergi te amicitidstVl

mea : . 820

Sdtis pericli inc^pi adire: oiiindi iam fin<$m face.
Diim stndeo obsequf tibi, paene inliisi uitam ffliae.
Immo enim nonc qnom mixame abs te pdstnlo atqne

ortS, Chremes,
yt beneficinm n^rbis initnm diidum nnnc re cdm- s

probes.
I. Yfde qnam iniqnos sis prae studio: diim id efficias

qudd cupis, * 825

N^que modum benfgnitatis n^que qnid me ores cd-

gitas :
Nim si cogit^s, rcmittas idm me onerare iniiiriis.
. Quibns? Ch. At rogitas? pdrpulisti me, lit homini

adnlesccntalo
fn alio occnpito amore, abhurrenti ab re uxdria, ip
Filiam ut darcm fn seditioiiem dtque in incertas

niiptias, 830

Efus labore atque eius dolore gndto ut medicar^r

tuo:
fnpetrasti: inc^pi, dum res tdtulit. nunc non f^rt:

feras.

tHam hinc ciuem esse diunt: puer est ndtus: nos

missds face.
Terejitivs, \

50 ANDRIA* V115-28 '•■

15 Si. P^r ego te deos dro, nt ne illis inimiiin indncas i

credere, '

Qufbns id maxome utilest, illum ^sse qnam det^r- .

rumum. 835 i

Niiptiaram grdtia haec sunt fdcta atque incepta ;

dmnia.
Vbi ea causa, quam tSbrem haec facinnt, ^rit adempta

his, d^sinent.
Ch. Erras: cum Dauo ^gomet uidi iurgantem ancillim.

Si. Scio.
20 Ch. Yero uoltu, quom fbi me adesse neuter tum prae-

senserat.
Si. Cr^do, et id facturas Dauos diidum praedixft mihi:
£t nescio qui tlbi sum oblitos hddie, ac uolui, df-

cere. 841 '

Davos. Chrbmbs. Simo. DmoMO.

V2 Da. Animo nunciam dtioso esse inpero Ch. En Dau<Sm

tlbi.
Si. Ynde egreditur? Da. me6 praesidio atque hdspitis.

Si. Quid miid malist?
Da. liigo commodiorem lidminem aduentum t^mpus non

uid/. Si. Scelns,
Qudm nam hic laudat? Da. 6mnis res est iam in

uado. Si. Cesso ddloqui? 845
I Da. Erus est: quid agam? Si« O sdlue, bone uir. Da.

Ehem Simo, o nost^r Chremes,

6mnia adpardta iam sunt fntus. Si. Cnrastf probe.

Da. Vbi uol^^, arcdsse. Si« Bene sane: fd enim nero

hinc niinc abest.
Etiam tu hoc respdndes, quid istic tfbi negotist?

Da. Mfhin? Si. lU.

80—2« ANDRIA. 51

L Blfliin? Si. Tibi ergo. Da. Mddo ego intro ini. Si.

Qa&si ego qnam dadum rogem.
k. Ciim tno gnato nna. Si. Anne est intus Pdmpliilas? i*

cmcidr miser. 851

l^ho, non tn dixti ^sse inter eos fnimicitias, cdr-

nnfex?
u Sunt. Si. Quor igitar hfc est? Ch. Quid illnm c^n-

ses ? cam illa litigat.
k. fmmo nero indfgnnm, Chremes, lam ficinns faxo

ex me audies.
Nescio qui sen^x modo nenit: Slum, confid^ns, ca-

tas: 855

Qadm faciem uideds, aidetur esse quantinis preti: li
Tristfs seneritds inest in ndlta atque in nerbis fides.
Qnfd nam adportas? Da. Nil eqnidem, nisi qndd

illum aadiai dfcere.
Qnfd ait tandem? Da. Gl^ceriam se scfre ciaem

esse Atticam. Si. Hem,
Dromd, Dromo. Da. Qaid ^st? Si. Dromo. Da. Aadi.

Si. y^rbam si addidcris . . Dromo.
i. Audi dbsecro. Dr. Quid ais? Si. Sablimen fntro hanc 20

rape, qaantiim potes^ 861

&. Qaem? Si. Diaom* Da. Qaam obrem? Si. Qufala-

bet. rape fnqnam. Da. Qaid fecf ? Si. Rape.

&. Si qnfcqnam innenies m^ mentitam, occfdito. Si.

Nil aiidio:
]6go iam te commdtam reddam. Da. Ttoen etsi hoc

nerumst? Si. Tamen.
Cnra ddsernandam nfnctam, atque aadin? qaddrn-

pedem constringito. 865

Age niinciam: ego pol hddie, si aiad, tibi 2s

Ost^ndam, eram qaid sft pericli f&llere,

52 ANDRIA. V227— 8»

Et ilU patrem. Ch. Ah ne sadui tanto opere. Si.

6 Chremes,
iPietitem gnati! ndnne te miser^t mei?
^Tantum laborem cdpere ob talem ffliam? 870

M Age Pdmphile, exi Pimpliile: ecquid t^ pndetf

Pamphilts. Simo. Chrbmbs.

V3 Pa. Quis m^ uolt? perii, piter est. Si. Quid ais, dm«

niom • .? Ch. AIi,
Rem pdtins ipsam dic, ac mitte mfle loqni.
Si. Quasi qnfcqaam in hnnc iam grdains dici pdssiet.
Ain t^dem, ciais Gl^ceriamst? Pa. Ita pra^dicant.
5 Si. 4ta pra^dicant'? o ing^ntem confidentiam! 876

Nam cdgitat qaid dfcat? nam factf piget?
Vide nam eias color paddris signom nsqnam in-

dicat.
Adeo inpotenti esse inimo, at praeter cfoiam
Morem dtqae legem et sai aolantat^m patris 880
10 Tamen h&nc habere studeat cam sommd probro!

Pa. Me mlserum! Si. Hem, modone id d^mum sensti,

Pdmphile ?
Olim istac, olim, qaom fta animam induxtf taom,
Quod ciiperes aliqao picto efificiundiim tibi:
Eod^m die istuc a^rbum nere in te dccidit. 885
15 Sed qufd ego? qaor me excrucio? quor me mdcero?

Qaor medm senectutem hufus sollicito am^ntia?
An ut pro hufus peccatis ^o sapplicium sufferam?
Immo hdbeat, ualeat, ufuat com illa. Pa. Mf pater.
Si. Quid ^mf pater* ? quasi tu huias indigeds patris. 890
20 Domus, iixor, liberi fnaenti inoitd patre*

Addilcti qai illam cfuem hinc dicant: nfceris.
Pa. Pftt^r, Iteetne pauca? 6i. Qoid die^ mihiT

323—47 ANDRIA. 58

r. Tamdn, Simo, audi. Si. Ego audiam? qaid aiidiam,
Chrem^s? Ch. At tandem dicat. Si. Age, dic£t sino.
L. l^go me amare hanc fdteor: si id peccdrest, fafeor ^

fd qnoque. S96

Tfbi, pater, me d^do. qaiduis dneris inpone, inpera.
Yfs me oxorem diiccre? hanc nis mfttere? at po-

terd, feram.
Hdc modo te obsecro, iit ne credas d me adlega-

tum hiinc senem:
Sfne me expurgem atque fllum huc coram addiicam.

Si. Adducas? Pa. Sine, pater.
1. Aequom postulit: da ueniam. Pa. Sine te hoc exo- 30

r^m. Si. Sino. 901

Quiduis cupio, diim ne ab hoc me falli comperidr,

Chrcmes.
I. Prd peccato mdgno paulum siipplici satis dst patri.

Crito. Chrbmbs. Simo. Pamphilts.

I. Mitte orare. una hdrum quaeuis causa me ut facidm V 4

monet,
Vdl tn uel qubd udrumst uel quod ipsi cupio GI^-

cerio. 905

a. Andrium ego Critdnem uideo? certe is est. Cb. Sal-

uos sfs, Chremes.
a. Qufd tu Athenas fnsoleus ? Cr. Eudnit. sed hicindst

Simo ?
a. Hfc. Cb. Simo, men quaeris? Si. Eho tu, Gl^ce- &

rium hinc cinem dsse a*is?
I. Tvi negas? Si. Itane huc paratus dduenis? Cb. Qna

rc? Si. Rogas?
Tiine inpune haec fdcias? tune hic hdmines adules-

centulos 910

54 ANDRIA. V48— 24

tnperitos reram, cdactos libere, in fraadem fn-

licis?
Sdllicitando ct pdllicitando - eoram dnimoa lactas?

Ca. Sdnun es?
le Sx. ke meretricids amorcs nuptiis cougliitinas?

Pa. P^rii, metuo ut substei hospes. Ch. Sf, Simo, hunc

norfs satis,
N(Sn ita arbitr^re : bonus est hfc uir. Si. Hic uir slt

bonus? 915

ftane attempcrdte euenit, hddie in ipsis niiptiis
Vt uenirct, intchac numquam? est uero huic cre-

dundiim, Chremcs.
i^ Pa. Ni mctuam patrcm, hibco pro iUa re fllum quod

monedm probe.
Si. Sycoplianta. Cr. Hem. Ch. Sfc, Crito, cst hic:

mittc. Cr. Videat qui siet.
Sf mihi pergit quad uolt diccre, ^a quae non uolt

aiidiet. 920

£go istacc mouco aut ciiro? non tu tudm malum

aequo animd feres?
Nam dgo quae dico u^ra an falsa aud(erim , iam

sciri potcst.
30 Atticus quidam dlim naui fricta ad Andrum ei^c-

tus cst
£t istaec una pdrua uirgo. tiim ille egena forte 4d-

plicat
Primum ad Chrysidis patrem se. Si. Fdbulam in-

cept&t. Ch. Sine. 925

Ca. itanc uero obtiirbat? Cu. Pcrge tu. Cb. fs mihi

cognatiis fuit,
Qui ciim recepit. ibi ego audiui ex fllo sese esse

Atticum.

25—40 ANDRIA.

Is ibi mortndst. Ch. Eius nomen? Cr. Ndmen tam »

citd tibi? Pa. Hem,
Peiii. Ce. yemm hercle opinor faisse PlidQiam : hoc

certd scio,
Rhamniisiam se ai^bat esse. Ch. O luppiter. Cfi.

Eadem ha^c, Clircmcs, 930

Multi dlii in Andro audiuere. Ch. Vtinam id sft,

quod spero. eho, dic mihi,
Quid edm tum? suamnc esse afbat? Cr. Non. Ch.

Quoiam fgitur? Cr. Fratris filiam.
Cn. Cert^ meast. Cr. Quid ats? Si. Quid tu ais? Pa. so

Arrige auris, Pdmphile.
Si. Qui cr^dis? Ch. Phania fllic frater m^us fuit. Si.

Noram ^t scio.
Ch. Is bfflum hinc fugiens m^que in Asiam p^rsequens

proficfscitur: 935

Tum illdm relinquere hfc est ueritus. pdst ibi nunc

primum audio
Quid illd sit factum. Pa. Vfx sum apud me: ita dni-

mus commotust metu
Spe gaiidio, mirdndo hoc tanto iAm repentind 35

bono.
^i. Ne istdm multiraodis tuam fnueniri gaiideo. Pa. Cre-

dd, pater.
Ch. At mi iinus scrupnlus ^tiam restat, quf me roale

habet. Pa. Dfgnus es 940

Com tai religione , ddium . . nodum in scfrpo quae-

ris. Ce. Qufd istuc est?
Gh. Nom^n non conuenft. Cr. Fuit hercle huic dliud

paruae. Ch. Qudd, Crito?
Numqufd meministi? Cr. Id quadro. Pa. Egon hu-

ius memoriam patidr meae

56 ANDRIA. V441— 52

Yoloptdti obstare, qndm ego possim in hdc re me-

dicarl mihi?
Non pitiar. hens, Chrem^s, quod qnaeris, Pisi-

pMast. Ch. Ipsdst. Cr. East.
Pa. £x fpsa mjli^ns audini. Si. Omnis nos gaudere hcSc,

Chremes, 946

Te cr^do credere. Ch. Ita me di ament, cr^do.

Pa. Quid restdt, pater?
45 Si. lam dudum res reddiixit me ipsa in grdtiam. Pa.

O lepidiim patrem!
De nxdre, ita ut possedi, nil mutat Chremes? Ch.

Causa dptumast:
Nisi quid patcr ait dliud. Pa. Nempe id? Si. Scili

cet. Ch. Dos, Pdmphile, est
Dec^m talenta. Pa. Accipio. Ch. Propero ad fi-

liam. elio meciim, Crito: 951
Nam illdm me credo haud ndsse. Si. Quor non fllam

huc transferri iubes?
fio Pa. Recte ddmones: Dauo ego istuc dedam idm negoti.

Si. Ndn potest.
Pa. Qui? Si. Quia liabet aliud mdgis ex sese et mdius.

Pa. Quid nam? Si. Vinctus est.
Pa. Pater, non recte uinctust. Si. Ilaud ita iussi. Pa.

lube solui dbsecro. 955

Si. Age ffat. Pa. At matura. Si. Eo intro. Pa. O faus-

tum et felic^m diem!

Charinvs. Pabiphilts.

V 5 Ch. Prouiso quid agat Pdmphilus : atque dccum. Pa. Ali-

quis me fdrsitan
Putet ndn putare hoc uerum : at mihi nnnc sic esse

hoc ueriim lubet.

53-^10 ANDRIA. 57

Ego deornm iiftam eapropter s^mpiteniaiii esse ir*

bitror,
Qudd Qolaptates edrnm propriae sunt: nam mi in-

mortdlitas 960

Pdrtast, si nuUa a^gritudo huic gaudio interc^sserit. &
S^d quem ego mihi potfssumum optera, quoi nunc

haec narr^m, dari?
Ei. Quid illud gaudist? Fa. Dduora uideo. n^raost, quera

malira draniura:
Nam hiinc scio mea sdlide solum gduisurum gaiidia.

Dayos. Pamphilts. Chaeints.

1. Pdmphilus ubi nam hfc est? Pa. Daue. Da. Qu/s Vd

homost? Pa. Ego sura. Da. O P^mphile.
1. N^scis quid mi obtfgerit. Da. Certe: sdd quid mi

obtigerit scio. 966

1. £t quidera ego. Da. More hdminura euenit, iit quod

sura nanctus raali
Prfus resciscerds tu, quara ego illud qudd tibi eue-

nft boni.
A. Mda Gljceriura suds parentis rdpperit. Da. Factiira 6

bene. Ch. Hem.
A. Pdter amicus summus nobis. Da. Quis? Pa. Chre-

raes. Da. Narrds probe. 970
A. N^c mora ullast, quin iara uxorem diicam. Ch. Num

ille sdmniat
]^a quae uigilans udluit? Pa. Tura de piiero, Daue..

Da. Ah d^sine.
Sdlus est quem dfligant di. Ch. Siluos sum , si haec

u^ra sunt.
Cdnloquar. Pa. Quis homdst? Charine, in t^mpore lo

ipso mi dduenis.

58 ANDRIA. * V61I— 17

Ch. B6ne factoin. Pa« Aadisti? Ch. 6iniiia. age, me in

tais Becandis rdspice. 975

Tiios eat nanc Clirem^i: factaram qaa^ noles scio

esse tfmnia.
Pa. M^niini: atqae adeo Itfngamst illam me ^xpectare

dam exeat.
Seqaere hac me intas dd Gljceriom nunc tu. ta,

Daae, dbi domam,
15 Prdpera, arcesse liinc qai aiiferant eam. qafd stas ?

qaid cessis? Da. Eo.
Ne ^xpectetis dam exeant liac: intas despond^bi-

tar : 980

intas transigetar, siqaid ^st qaod restet. Cantor.

Plaiidite.

"S,

■*.

ALTER EXITVS ANDRIAE.

Pa. M^mini: atqae adeo ut udlui commodum huc senex

exit foras. (977)

Secede tlluc dttquantisper, Cn, Ddue, sequere me

hdc. Da, Sequor.

Pampuilvs. CHARiNys. Chrembs. Dayos.

Pa. Te ^xpectabam: est de tua re, qadd agere ego te-

cdm aolo.
Operara dedi, ne me esse oblitam dfcas taae gna-

tae dlterae:
Tfbi me opinor fnaenisse dignam te atqae ill4 airam.
M]!HA.P^rii, Daue: de roeo amore ac uita sor/is t<Sl-

litur. 985

ANDRIA. 59

Cbr* Ndn Boua istaec mflii condiciost, sf nolaissem, Pim- 5

phile.
Cha. 6ccidi, Dane. Da. Ak mane. Cha. Peril. Chr. Id

qnam dbrem non nolui, ^loqnar.
N6n idcirco, qndd eom omnino adffnem mihi nol-

iem: Cha. Hem. Da. Tace.
CHE.s^d amicitia ndstrayqnae est a pitribns nobis tridita,
Eius non aliqnam pdrtem stadni abductam tradi If-

beris. 990

Niinc qnom copia dc fortnna ntriqne nt obseqner^r lo

dedit,
D^tnr. Pa. Bene factum. Da. Adi atque age homini

gritias. Cha. Salu^, Chremes,
Medrnm amicornm dmniam mi aeqafssume:
Qnid dicam? nam illud mihi non minus est gaiidio,
Qaam mi iuemre nunc id quod ego abs te ^xpeto:
Me r^pperisse, nt hdbitus anteliac fuf tibi, 996 16
EundSm iuom animum. Pa. Qaom dd eum te ad-

plicdueris,
Stad{:un dxinde ut erit, tute existumiueris.
Chr. Alidnns abs te, tdmen qai tu esses ndueram.
Pa. Id ita dsse facere cdniectnram ex md licet. 1000
CfiR.lta r^s est. gnatam tfbi meam Pliiliimenam so

Yxdrem et dotis sdx talenta spdndeo.
Agdtur intus, siquid resteU ca Plaudite,

60

HETRA HTITS FABTUE flAEG STNT

V. 1 ad 174 iamblci senarii

- 175 et 177 iambicl octonarii

* 176 iambicus qnateraarius

- 178 et 179 trochaicl septenaril

- 180 ad 195 iambici octonarii

- 196 ad 198 iambici senarii

- 199 ad 214 iambici octonarii

- 215 ad 226 iambici senarii

- 227 iambicus octonarius

- 228 ad 233 trochaici septenaril

- 234 ad 239 iambici octonarii

- 240 et 244 iambici quaternaril

- 241 et 242 trochaici septenarii

- 243 iambicus octonarius

- 245 et 247 trochaici octonarii

- 246 trochaicus dimeter catalectieiw

- 248 ad 251 trochaici septenarii

- 252 iambicus quaternarius

• 253 ad 255 iambici octonarii

- 256 ad 260 trochaici septenaril

- 261 ad 269 iambici octonarii

- 270 ad 298 iambici senarii

- 299 et 300 iambici septenarii

- 301 et 305 et 307 trochaici octonarii

- 302 et 306 et 308 trochaici septenaril

- 303 et 304 309 ad 316 iambici octonarii

- 317 trochaicus septenarius

- 318 iambicus senarius

- 319 ad 383 trochaici septenarii *

- 384 ad 393 iambici senarii

V. 304 ad 403 {tnbliii oetonaiU

- 404 ad 480 lambid seaaril

- 48L ad 484 bs.cchiBci tetrameiri ao*Mlrct1

- 485 iambicui dimeter cataleclicu

- 486 iambicni «enarins

- 487 ad 49S iambid ootaiiani

- 497 et 498 iambici Benarii

• 499 ad 505 iambici oclonarii

- 606 iamliicus aepleDuius

- 507 ad 509 iatnbici octonarii

- 510 ad 515 irochaici leptenarii

- 617 trochaicua dimeter talaleolieuB

- 618 ad 523 trodiaici septenarii

- 624 ad 532 iambici senarii

- 533 ad 536 lambid octooarii

- 537 iambiooi quatemariuii

- 533 ad 574 iambici seQnrii

- 575 ad 581 iambici Beptenam

- 582 ad 604 et 600 iambici octonarii

- 605 iambicuB quaternariuH

- 607 el 608 Irochaici octonnr^l

- 600 trocliaicus eeptenartus

- 610 ad 620 iambioi octonariJ

- 621 ad 624 trocbidd lepleDftrU

- 625 dBctylicus tetrameicr acatalcotus

- 626 ad 634 cretici letramelri aeatalecli

- 035 conipasitus ei dnabns IrochdclB tripodiis eftaledlci»

- 636 iambicus qnoternarlua

- 637 et 638 bacchiaci (etrametri acatalecll

- 639 et 640 trochaici leptenarii

- 611 et 642 iambici octonarii

- 643 ad 649 irochaici eeptenarU

- 650 ad 654 iombici octonarii

- 655 ad 681 iambici senarii

- 682 et 6B3 iambici octonarii

- 684 ad 715 iambici Beptenaril

- 716 ad 819 iambici aenarii

• 820 ad 856 trochaici septeaarll

62

V. 857 iambicos octonarius

• 858 et 859 trochaici septenani

- 860 ad 863 iambici octonahi

- 864 trochaicus septenanas

- 865 iambicus octonarius

- 866 ad 895 iambici senarii

- 896 ad 928 trochaici septena:!

- 929 ad 958'iambici octonarii

• 959 ad 992 trochdci septenarii

• 993 ad 1003 iambici senarii.

4

I

EVNVCHVS

P. TERENTI.

GRAECA • MENANDRV • ACTA • LVDIS • ME6ALENSIBVS
I L-POSTVfflO -ALBINO • L • CORNELIO • MERVLA-AED • CVR
j E6ERE • L • AHBIVIVS • TVRWO • L • ATILIVS • PRAEN
I lODOS • FECIT • FLACCVS • TIBIIS • DVABVS • DEXTRIS
FACTA • SECVNDA • M • VALERIO • C • FANNIO • COS

64

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA

Sor6rem falso dicUtatam Thaidis

Id ipsum ignoraHs miles aduexit Thraso

Ipsique donat. crat haec ciuis AUica.

Etdem eunuchum, quem ^merat, tradi iubet

Thaidis amator Phaedria ac rus ipse abit 5

Thras6ni oralus biduum concedereU

Ephebus fralcr Phaedriae puellulam

Cum deperiret dono missam Thaldi,

Ornatu eunuchi induitur (suadet Parmeno),

Intro it/it, uitiat uirginem. sed Atticus 10

Ciuis repcrtus frater eius conlocat

Vitiatam ephebo: Phaedriam exorat Thraso.

FERSONAE.

PHAEDRIA ADVLESCEN8
PARMENO SERVOS
THAIS MERETRIX
GNATHO PARASITVS
CHAEREA ADVLESCENS
THRASO MILES
PYTHLVS ANCILLA
CHREMES ADVLESCENS
ANTIPHO ADVLESCENS
DORIAS ANCILLA
DORVS EVNVCHVS
SANGA SERVOS
80PHR0NA NVTRIX
LACHES SENEX.

PROLOGVS.

Si qufsqnamst, qai placdre se stndedt bonis
Quam plurimis et mfname multos la^dere,
In hfs poeta hic ndmen profitetiir suom.
Tum sfquis est, qui dictum in se inclem^ntius
Exfstumabit ^sse^ sic exfstnmet, 5

Resptfnsum, non dictum esse, quia laestt prior,
Qui b^ne uortendo et edsdem scribendd male
Ex Gra^cis bonis Latfnas fecit ntfn bonas.
Id^m Menandri Phdsma nunc nup^r dedit
Atque fn Thensauro scrfpsit^ causam dfcere lo

Prius linde petitur, aiirum qua re sft suom,
Quam illfc qui petit, unde fs sit thensaurus sibi
Aut linde in patHum mdnumentum peru^nerit.
Dehinc n^ frustretur fpse se aut sic cdgitet
^Defiinctus iam sum, nfl est quod dicdt mihi*: 15
Is ne ^rret moneo et d^sinat lac^ssere.
Habeo ilia multa, quae nunc condonibitur,
Quae prdferentur pdst, si perget la^dere,
Ita ut ficere instituit. qudm nunc acturf sumus
Mendndri Eunuchum, pdstquam aediles ^merunt, 20
Perf^cit sibi ut inspfciundi esset cdpia.
Magistrdtas quom ibi addsset, occeptist agi.
Exclimat, farem, ndn poetam fdbulam
Dedfsse et nil dedfsse uerboriim tamen:
Colacem ^sse Naeui et Flaiiti, ueterem fibalam, 26
Parasfti personam fnde ablatam et mflitis.

rKKBNTITS. ?>

66 PROLOGVS EVNVCHL

Si id ^st peccatum, p^ccatam inpradentiast

Poetae, non quo furtum facere stiidaerit.

Id ita ^sse aos iam iudiGare pdteritis.

Coldx Menandrist: in east parasitus colax 30

Et miles gloridsas: eas se ndn negat

Persdnas transtulfsse in Eunuchum suam

Ex Gra^ca: .sed eas db aliis factis prius

Latinas scisse sdse, id uero p^rnegat.

Quod si personis isdem huic uti ndn licet: 35

Qui migis licet curr^ntem seruom scribere,

Bonds matronas ficere, meretiicfs malas,

Parasitum edacem, gldriosum militem,

Puerum supponi, fdlli per serudm senem,

Amdre, odisse, suspicari? denique 40

NuIIumst iam dictum, qudd non sit dictum prius.

Qua re adquomst uos cogndscere atque Igndscere,

Quae u^teres factitirunt si faciunt noui.

Date dperam, cum sildntio animum attdndite,

Vt p^rnoscatis, qnfd sibi Eunuchils ueltt 46

1—23 EVNVCHVS. 67

AGTVS I.

Phabdria. Parmbimo.

r. Quid igftur faciam? ihSii eam? ne niinc qnidem II
Qnom arc^sor ultro? an ptftins ita me ctfmparem,
Non p^rpeti mevetricnm contomdias?
ExcluBit: renocat: r^deam? non, si me dbsecret.

L. Siquidem Iidrde posais, nfl prius neque fdrtius: 50 5
Venim si incipies n^que pertendes niuiter
Atque, libi pati non ptfteris, quom nemo ^xpetet,
Inf6cta pace ultro dd eam uenies, fndicans
Te amire et ferre ntfn posse: actumst, flicet,
Perfsti: eludet, libi te uictum sdnserit. 55 lo

Proin tii, dum est tempus, ^tiam atque etiam ctfgita,
Ere: qua^ res in se n^ue consilium ndque modnm
Habet ullum, eam consflio regere ntfn potes.
In amdre haec omnia Insunt uitia: iniuriae,
Snspitiones, fnimicitiae, indiitiae, 60 i5

BeUum, pax rursum: incdrta haec si tu pdstules
Ratidne certa fdcere, nflo pliis agas,
Quam sf des operam ut ciim ratione insdnias.
Et qutfd nunc tute tdcum iratus cdgitas^^,^^
^Egone fUam, quae illum, quad me quae non! sine 20

modo, ' 65

MoW me malim: s^ntiet qui ufr siem':
Haec udrba illa una me hdrcle falsa Ucrimula,
Qnam oculds terendo mfsere uix ui expr^sserit,

68 BVNVCHVS. 1124—214

Restfnguet, et te ultro dccasabit,'^t dabis
25 Vltro ef sapplicium. Fh. O indfgnam fkcinos: nunc

ego 70

Et illdm scelcstam esse ^t me miserum s^ntio
Et ta^det: et amore drdeo: et prud^ns sciens^
Vinds nidensque p^reo: nec quid agdm scio.
Pa. Quid agds? nisi nt te r^dimas captnm qndm qaeas
30 Minumd: si nequeas paululo, at quantf qaeas: 75

Et n^ te adflictes. Ph. ftane snades? Pa. Sf sapis.
Neqae pra^ter qaam qaas ipse amor mol^tias
Habet dddas, et illas qads habet rect^ feras.
Sed eccam fpsa egr.editar, ndstri fandi cdamitas:
35 Nam qudd nos capere opdrtet, haec int^rcipit. 80

Thais. Phabdhia. Parmbno.

1 2 Th. Miserdm me , aereor ne illud grauias Pha^dria
Tulerft neue aliorsam dtqae ego feci acc^perit,
Quod heri fntro missas ndn est. Ph. Totas, Pdrmeno,
Tremo hdrreoqae, pdstqoam aspexi hanc. Pa. Bdno

animo es:
6 Accdde ad ignem hanc, idm calesces plus satis. 85

Th. Quis hic Idquitar? ehem, tun hfc eras, mi Pha^dria?
Quid stdbas hic? quor ndn intro ibas? Pa. Cd-

terum
. De exclusione u^rbam nullam? Th. Qafd taces ?
Ph. San^ quia uero hae mfhi patent semp^r fores
10 Aut qufa sum apud te prfmus. Th. Missa istaec

face. 90

Ph. Quid ^rafssa'? o Thais, Thdis, atinam essdt mihi
Pars adqua amoris tdcum ac pariter fieret,
Yt aut hoc tibi dol^ret itidem ut mihi dolet,
Aut dgo istuc abs .te fdctum nili p^nderem !

1215-39 EVNVCHVS. 69

Th. Ne crucia te obsecro, dnime mi, mi Pha^dria. 95 is
Non pdl, qno quemqnam pliis amem ant plas df-

ligam,
Eo f^ci: sed ita erdt res, faciundiim fnit.
Pa. Credo, iit fit, misera prae amore exdusti hAnc

foras.
Th. Sicine agis, Parmeno? dge: sed huc qna grdtia

Te arc^ssi iussi, ausciilta. Ph. Fiat. Th. Dk 20

mihi 100

Hoc prfmnm, potin est hfc tacere? Pa. Egone?

optome.
Vemm heus ta, hac lege tfbi meam astringd fidem:
Qnae u^ra aadiai, ticeo et contineo dptame:
Sin fdsam aat aanam aat ffnctamst, continad pa-

lamst:
Pleniis rimaram sam, hdc atqae illac p^rflao. 105 25
Proin tu, tacere sf ais, uera dfcito.
Th. Samid mihi mater fiiit: ea habitab^t Rhodi.
Pa. Pot^st taceri hoc. Th. tbi tam matri pdraolam
Pa^llam dono qafdam mercatdr dedit
Ex Attica hinc abrdptam. Ph. Ciaemne? Th. Ar- 30

bitror: 110

Certiim non scimas: mdtris nomen dt patris
Dicdbat ipsa: pdtriam et signa cdtera
Neqne scAat neqae per adtatem etiam pdtis erat.
Mercdtor hoc add^bat: e praeddnibas,
Vnde ^merat, se aadisse abreptam e Siinio. 116 3s
Matdr abi accepit, codpit stadiose dmnia
Docdre, edac^re, ita att si esset fflia.
Sordrem pleriqae dsse credebdnt meam.
Ego cam illo, qaocum tam lino rem habebam

hdspite,

70 EVNVCHVS. 1240— 6e

40 Abii liiic, qui mihi relfquii haec quae habeo

dmnia. 120

Pa. Vtrumqiie hoc falsumst: ^cflnet. Th. Qoi istiic?

Pa. Qnia
Neqne tn iino eras cont^nta neqne soliis dedit:
Nam hic qnoqne bonam magndmqne partem ad te

dttulit.
Th. Itdst; sed sine me p^ruenire qud uolo.
45 Int^rca milcs, quf me amare occ^perat, 125

In C^riamst prof^ctus : te intered lod
Cogndui. tute scfs postilla quam fntumum
Habedm tc et mea consflia ut tibi credam dmnia.
Pa Ne hoc qnfdem tacebit Pdrmeno. Th. Oh dubiumne

id est?
50 Hoc dgite, amabo. m^ter mea illic mdrtuast 130

Nup^r: eius frater dliquantum ad remst iuidior.
Is ubi esse hanc forma uidet honesta ufrginem
Et ftdibus scire, pr^tium sperans flico
Prodikit, uendit. fdrtc fortuna ddfuit
65 Hic m^us amicus: emit eam dond mihi, 135

Inpriidens harum r^rum ignamsqne dmninm.
Is u<^nit: postquam s^nsit me teciim qnoque
Rcm hab^re, fingit causas ne det sMuIo:
Alt, sf fidem habeat se fri praepositi^m tibi
eo Apiid rae, ac non id m^tuat, ne, ubi acc^perim, 140

Ses^ relinquam, u^le se illam rofhi dare:
Vcrum fd uercri. s^d ego quantum siispicor,
Ad ufrginem animum adi^cit Ph. Etiamne im-

plius?
Th. Nil: ndm quaesiui. nunc ego eam, mi Pha^dria,
«^ Multa^ sunt causae quam dbrem cupio abdiicere : 145

Primum quod soror est dfcta, praeterea lit suis

67-91 EVNVCHVS. 71

Restitiiaiii ac reddam. sdla simi: habeo hic n^-

inineni
Neque amicnm neqne cogndtam. quam obrero,

Pha^dria,
Cupio iliqaos parere amicos benefici<S meo.
Id amibo adinta m^, qno id fiat fdcilins. 150 70

Sine illdm priores pdrtis hosce aliqudt dies
Apiid me habere. nil respondes? Ph. P^ssuma,
Egon quicquam cum istis fdctis tibi respdndeam?
i. Eu ndster, laudo: tdndem perdoluft: uir es.
I. At ^go nescibam, qudrsuro tu ires: ^pdruola 155 75
Hinc 6st abrepta: eduxit mater prd sua:
Soror dfctast: cupio abducere, ut redddm suis:'
Nempe dmnia haec nunc u^rba huc redeunt d^ni-

qae:
Excludor, ille r^cipitur. qua grdtia?
Nisi si fllum plus quam m^ amas et istam nunc 80

times, 160

Quae adu^ctast, ne illum t^Iem praeripi^t tibi.
a. Ego id tfmeo? Ph. Quid te ergo dliud sollicitdt?

cedo.
Num sdlus ille ddna dat? numciibi meam
Benignitatem s^nsisti in te claudier?
Nonne ubi mi dixti cupere te ex Aethiopia 165 85
Ancillulam, reUctis rebus dnmibus
Quaesiui? porro euniichum dixti u^Ue te,
Quia sdlae utuntur liis reginae: rdpperi,
Heri minas uiginti pro arobobds dedi.
Tam^n contemptus dbs te haec habui in md- 9«

moria: 170

Ob hadc facta abs te spdmor! Th. Quid istic,

Pha^dria?

72 EVNVCHVS. 1202-118

Quamqaam fUam cupio abddcere atque hac re dr«

bitror
Id fieri posse mdxame: aeriim tamen
Potiiis quam te inimicam Mbeam, faciam at ius-

seris.
95 Ph. Vtinam fstuc uerbum ex dnimo ac uere dfceres 175
Totius quam te inimicam hdbeam': si istuc cr^-

derem
Sinc^re dici, qufduis possem p^rpeti.
Pa. Labdscit, uictus/, uno aerbo, qadro cito!
Th. Ego ndn ex animo misera dico? qudm ioco
100 Rem udluisti a me tdndem, qain perfdceris? 180

Ego inpetrare ndqaeo hoc abs te, bidaom
Saltem lit concedas sdlum. Ph. Siqaidem bfduom:
Veriim ne fiant isti uiginti dies.
Profdcto non plas bfdaom aat.. Ph. Aat? nfl moror.
106 Th. Non fiet: hoc modo sine te exorem. Ph. Scf-

licet 185

Faciiiudamst quod uis. Th. M^rito te amo, bdne

facis.
Ph. Ras fbo: ibi hoc me m&cerabo bfduom:
Ita fdcere certumst: mds gerandast Thtfidi.
Tu, Pdrmeno, hac fac illi ddducantur. Pa. Mdxume.
110 Ph. In hoc bfduom Thats uale. Th. Mi Pha^dria, 190
Et tii: numquid uis dliud? Ph. Egone qafd oielim?
Cum mflite isto pra^sens abscns iit sies:
Di^s noctisque me ames, me desfderes,
Me sdmnies, me exp^ctes, de me cdgites,
115 Me spdres, me te obldctes, tnecam tdta sis: 195

Meus fdc sis postremo dnimus, qaando ego sum tuos.
Th. Me mfseram, forsan hfc mihi paraam habedt fidem
Atque dx aliarum ingdniis nunc me iiidicet. .

2119-126 EVNVCHVS. 73

Ego \i6ly qnae mihi smn c<Snscia, hoc certd scio,

IVeque m^ finxisse fdlsi quicquam n^que meo 200 m

Cordi ^sse qnemquam cdriorem hoc Pha^dria:

£t qnfdquid huiiis f^ci, cansa uirginis

Feci: nam me eins sp^ro fratrem prdpemodum

lam r^pperisse, adnl^scentem adeo ndbilem:

Et is hddie uentnrum dd me constituit domum. 205 m

Conc^dam hinc intro atque ^xpectabo, diim ueiiit.

74 EVNVCHVS. IIll-l

AGTVS II.

Phabdria. Parmeno.

n 1 Fh. Fdc, ita ut iussi, d^dncantur fsti. Pa. Faciam.

Ph. At dfligenter.
Pa. Ffet. Ph. At matiire. Fa. Fiet. Ph. SAtin lio

mandatumst tibi? Pa. Ali
Rogit&re, quasi difficile sit.

^tidam tam aliquid fnuenire fdcile possis, Pliac

dria, 21

5 Quam hdc peribit. Ph. E^o quoque una p^re<

quod miliist cdrius:
Ne istiic tam iniquo pdtiare animo. Pa. Mfnumc

qui effectum dabo.
Sed niimquid aliud fnperas?
Ph. Miinus nostrum orndto uerbis, qudd poteris: et il

lum a^mulum,
Quod pdteris, ab ea pdlito. Pa. Au, 21

10 M^mini, tam etsi niillus moneas. Ph. ^go rus ib

atque fbi manebo.
Pa. C;6nseo. Ph. Sed lieiis tu. Pa. Quid uis? Pi

C^nsen posse me dffirmare
P^rpeti, ne r^eam interea? Pa. T^ne? non hercl

drbitror :
Nam aut idm reuortere, aut mox noctu te ddig<

horsum insdmnia.
Ph. Opus fdciam, ut defetfger usque, ingrdtiis ut ddi

miam. 2^

\

11115-24 KVNVCHVS. 75

Pa. VigiUbis latsiifl: htfc plns facies. Ph. Abi, nil di- 15

cis, Pdrmeno.
Eicinnda hercle haec ^st moUities inimi : nimis me

inddlgeo.
Tandto non ego illam ciream, si sit dpus, uel to-

tum trfduom? Pa. Hui,
t^ninorsam trfduom? uide qnfd agas. Ph. Stat seu-

t^ntia.
Pa. D/ boni, quid hoc m6rbist? adeon hdmines inmn-

t^rier 225

^x amore, nt ndn cognoscas eundem essef lioc 20

nemd fait
Mfnns ineptns, mdgis seuerus qufsqnam nec magis

cdntinens.
S^d quis hic est, qui huc p^rgit? attat, hfc qui-

demst parasitus Gnatho
Mflitis: ducft secum una ufrginem dono hufc: pa-

pae,
Fdcie honesta. mfrum ni ego mc tiirpiter hodie hfc

dabo 2ao

Giim meo decrepito hdc eunucho. haec siiperat 25

ipsam Thdidem.

Gnatho. Parmeno.

Gn. Di fnmortales, hdmini homo quid pra^stat? stulto n 2

intdllegens
Qufd inter est? hoe ddeo ex hac re udnit in men-

tdm mihi:
Cdnueni hodie adu^niens quendam mef loci hinc

atque drdinis
Hdminem haud inpurum, ftidem patria qui ibligur-

rierdt bona: 235

76 , EVNVCHVS. II25>-21

5 Video sentum squdidam aegrum, pdnnis annisque

dbsituro.
^Qafd istuc' inquam ^orn&tist?' ^^quoniam mfser quod

habui p^rdidi, en
Qud redactus sum. <$ranes noti me dtque amici d^-

serunt.*'
Hic ego iUum contempsi prac me; ^quid homo' in-

quam Mguauissnme?
ttan parasti te, lit spes nuUa rdicua in te sit tibi? 240
10 Simul consilium cAm re amisti? uiden me ex eodem

ortiim loco?
Qui color, nitdr, uestitus, qua^ habitudost cdrporis!
6mnia habeo , n^que quicquam habeo : nil quom est,

nil defit tamen.'
^^At ego infelix n^qoe ridiculus ^sse neque plag^is

pati
Pdssum." ^quid? tu his r^bus credis fieri? tota

crr&s uia. 245

15 6lim isti fuit generi quondam qua^stus apud sae-

clum prius:
Hdc nouomst aucupium: ego adeo hanc primus in-

uem' uiam.
^ £st genus liominum, qui ^sse primos se dmniam

reriim uolunt,
N^c sunt: hos cons^ctor: hisce ego ndh paro me

ut rideant,
S^d eia ultro adrideo et eorum ingenia admirdr

simul: 250

zo Qufdquid dicunt, laudo: id rursum si negant, laudo

id quoque:
Ndgat quis : nego ; ait : dio ; postremo inperaui ego-

met mihi

222-40 BVNVCHVS. 77

Omnia adsentdri. is quaestus niinc est nmlto nb^r-

rumus.'
A. Scitum hercle hominera: hic hdmines prorsum ex

stultis insantis facit.
N. Dum haec Idquimur, intered loci ad mac^Uum ubi

aduentdmus, 255

Goncurrunt laeti mi dbuiam cuppddinarii dmnes: v»
Get£rii, lanii, coqui, fartdres, piscatdres,
Quibus dt re salua et p^rdita profueram et prosum

sa^e:
Salutant, ad cendm uocant, adu^ntum gratuUntur.
lUe iibi miser fam^licus uidet me ^sse tanto ho-

ndre, 260

Tam fdcile uictum qua^rere: [ibi] homo codpit me so

obsecrdre,
Vt sibi liceret dfscere id de rae: sectari iussi,
Si pdtis est, tamquam phflosophorum habent dfsci-

plinae ex fpsis
Yocdbula, parasfti ita ut Gnathdnh;i uocdntur.
'a. Yiden dtium et cibus qufd facit alienus? Gn. Sed*

ego cdsso 265

Ad Thiidem hanc dediicere et rogdre ad cenam ut 35

udniat?
Sed Pdrraenonem ante dstium fThaidis tristem ufdeo,
Riudlis seruom: sdlua res. ni mfrum, hi^ce homi-

nes frfgent.
Nebuldnem hunc certumst liidere. Pa. Hisce hoc

miinere arbitrdntur
Suam Thdi'dem esse. Gn. Plurima saliite Parme-

ndnem 270

Summiim suom inpertft Gnatho. quid dgitur? Pa. 40

Statur. G»r. Vfdco.

78 EVNVCHVS. 11241^58

Numquid nam hic quod nolfs uides? Pa. Te. G».

Gr^do: at numquid dliud?
Pa. Qni dum? Gn. Quia tristfs. Pa. Nfl quidem. Gn.

Ne sfs: sed quid uid^tur
Hoc tfbi mancupium ? Pa. Ndn malum hercle. Gn . Vro

h<Sminem. Pa. Yt fal^us dnimist.
Gn. Quam hoc munus gratum Th£idi arbitrire esse?

Pa. Hog nunc dicis, 275

46 Ei^ctos hinc nos : <Smnium rerum, heds, uicissitAdo est.

Gn. Sex ^go te.totos, Ptoneno, hos mensfs quietum

r^ddam,
Ne sursum deorsum ciirsites neue dsque ad Incem

ufgiles :
Ecqufd beo te? Pa. M^n? papae. Gn. Sic sdleo

amicos. Pa. Laudo.
Gn. Detfneo te: fortdsse tu profdctus alio fiieras. 280
50 Pa. Nusquim. Gn. Tum tu igitur paululum da mi dpe-

rae: fac ut admfttar
Ad illam. Pa. Age modo, nunc tfbi patent fores

ha^, quia istam ducis.
Gn. Numquem duocari hinc ufs foras? Pa. Sine biduom

hoc praet^reat:
Qui mfhi nunc uno dfgitulo foris iperis fortu-

ndtus,
Ne tu fstas faxo cdlcibus saepe insultabis frus-

tra. 286

&fi Gn. Etidm nunc hic stas, Pdrmeno? [eho] num nam

hfc relictu's cilstos,
Nequfs forte interniintius clam a mflite ad istam

ciirset?
Pa. Fac^te dictum: mfra uero mfliti quae pl&ceant.
Sed ufdeo erOem fflium mindrem huc aduenfre.

^59— 316 BVNVCHVS. 79

MinSr, qni ex Piraeo dbierit: nam ibi ciistos pn-

blic^t nunc. 290

Non t^merest: et properdns nenit: nescid qoid cir- 60

cumspdctat.

Ghabrba. Parmeno.

a. 6ccidi. 113

Neque uirgost usquam n^qne ego, qui illam e cdn-

spectu amisi meo.
Ybi qua&am, ubi inuestfgem, quem percdnter, quam

insistim uiam,
Inc^rtus sum. una haec sp^s est: ubi ubi est, diii

celari ndn potest. 295

fdciem pulchram: d^eo omnis dchinc ex animo 5

miilieres :
Taeddt cotididnarum harum fdrmarum. Pa. Ecce

autem ilterum,
Ndscio quid de amdre loquitur : o fnfortunatum senem !
Hic u^rost, qui si occ^perit,
Ludum iocumque dicet faisse illum dlterum, 300
Praeut hiiius rabies qua^ dabit. lo

'H. Vt illiim di deaeque s^nium perdant, qui hddie me

remordtus est:
Meque ddeo qui restiterim: tum autem qui fllum

flocci fdcerim.
Sdd eccum Parmendnem. salue. Pa. Qufd tu es tris-

tis? quidue es alacris?
^nde is? Gh. Egone? n^scio hercle, neque unde

eam neque qudrsum eam : 305
Ita prdrsum oblitus sum mei. is

A. Qui qua^so? Gh. Amo. Pa. Hem. Gh. Nunc, Pdr-

meno, te ostdnderts qui ufr sies.

80 EVNVCHVS. U317— 34

Scis t^ mihi saepe pdllicitam esse ^Cha^rea, ali-

quid fuQeni

Modo qndd ames: in ea re utilitatem ego fdciam nt

cognoscds meam',

Qoom in cdlnlam ad te pdtris penom omnem cdn-

gerebam cUncuInm. 310

20 Pa. Age^in^pte. Gh. Hoc hcrcle fdctumst. fac sis ndnc

promissa adpdreailt:

Sic ddeo digna r^ est, ubi tu ndruos intendds tuos

Haud sfmilis uirgost ufrginum nostrdrum, quas ma-

tr^s student

Demissis umeris ^sse, uincto p^ctore, ut gracilae

sient.

Siqudst habitior paiilo, pugilem esse diunt, dedu-

cunt cibumf 315

25 Tam etsi bonast natura, reddunt cdratura iunceam:

Itaque ^rgo amantur. Pa. Qnid tua istaec? Gh.

Nona figura orfs. Pa. Papae.

Gh. Golor u^rus, corpus sdlidum et suci pl^num.

Pa. Anni? Ch. Anni? s^decim.

Pa. FIos /psus. Gh. Hance tii mihi uel ui u^I clam uel

precdrio

Fac trddas: mea uil r^ fert^ dum potidr modo. 320

80 Pa. Quid? ufrgo quoiast? Gh. N^scio hercle. Pa. Vn-

dtfst? Gh. Tantundem. Pa. Vbi

hdbitat?

Gh. Ne id qufdem. Pa. Vbi uidisti? Gh. In uia. Pa.

Qua ritione amisfsti?

Gh. Id ^quidem adueniens m^cum stomachabdr modo:

Neqae qa^mqaam ego hominem esse irbitror, quoi

mdgis bonae
Felicitates dmnes aaorsa^ sient. 325

535—60 EVNVCHVS 81

Quid h<Sc esl sceleris! p^rii. Pa. Quid factdmst? m

Ch. Rogas?
Patrfs cognatam atqae a^qualem Archid^midem
Nonistin? Pa. Quid ni? Gh. Is, dam hdnc seqaor,

fit mi dbaiam.

A. Incdmmode hercle. Gh. Immo dnim aer« infeliciter :
Nam incdmmoda alia siint dicenda, Pdrmeno. 330
llliim liqaet mihi dderare his m^nsibas 46

Sex s^ptem prorsas ndn aidisse prdxamis,
Nisi niinc, qaom miname a^em minameqae <Spas

fait.
£ho ndnne hoc monstri sfmilest? qaid ais? Pa.

Mdxame.

Ih. Gontinao adcarrit dd me, qaani long^ qaidem, 335
Inciiraos, tremalas, Ubiis demissfs, gemens: 46

^Heas heiis, tibi dico, Gha^rea' inqait. r^stiti.
^Scin qafd ego te aol^bam?' ^^dic^' ^cras ^st mihi
ladfciam.' "qaid tam?'* *at dfligenter nunties
Patri, ddaocatas mdnc mi csse at mdminerit.' 340
Dam haec dfcit, abiit hdra. rogo namqafd aelit. 50
^Recte* Inqait. abeo. qaom huc respicio ad afrginem,
nia s^e interea cdmmodam hac adadrterat
In hanc ndstram plateam. Pa. Mfram ni hanc di-

cft, modo
Haic qaa^ datast dono. Gh. Hiic qaom adaenio,

niilla erat. 345

'a. Gomit^s secati scflicct sant afrginem? &&

'H. Verum: parasitas cam dncilla. Pa. Ipsast: flicet: ^-
Desfne: iam conclamdtamst. Gh. Alias r^s agis.

A. Istiic ago eqaidem. Gh. Ndstin qaae sit? dfc mihi,

Vidfstin? Pa. Vidi, ndai: scio qao abdiicta sit. 350

H. Eho Pdrmeno mi, ndstin et scis ubi siet? 6o

Terentivs. ft

82 EVNVCHVS. 11361—77

Pa. Huc dedactast dd meretricein Thdidem: ei dond

datast.
Gh. Qnfs is est tam pot^ns cum tanto munere Iioc? Pa.

MiUs Thraso,
Pha^driae rindlis. Ch. Dnras frdtris partis praddicas.
Pa. immo si scids qnod donum huic ddno contra cdm-

paret, 355 *

66 Mdgis id dicas. Ch. Qudd nam quaeso hercle? Pa.

Eunuchum. Ch. lUumne dbsecro
tnhonestum hominem, qu^m mercatus ^st heri, se-

nem mulierem?
Pa. tstunc ipsum. Ch. Hom6 quatietur c^rte cum dond

foras.
S6d istam Tliaid^m non sciui ndbis uicinam. Pa.

Haiid diust.
Ch. Pdrii, numquamne ^tiam me illam ufdisse! eho dum

dfc mihi: 360

70 !Estne, ut fertur, fdrma? Pa. Sane. Ch. At nfl ad *

nostram hanc. Pa. AIik res.
Ch. 6bsecro .jiercle, Pdrmeno, fac ut pdtiar. Pa. Fa-

ciam s^ulo:
Ddbo operam, adiuudbo: numquid me dliud? Ch.

Quo nunc fs? Pa. Donum,
Vt mancupia haec, ita utt iussit frdter, ducam ad

Thdidem.
Ch 6 fortunatum istum eunuchum, qui quidem in hanc

detiir domunii! 365

75 Pa. Qufd ita? Ch. Rogitas? siimma forma s^mper con-

serudm domi
Vid^bit, conloqu^tur, aderit itna in unis a^dibus.
Cibiim non numquam cdpiet cum ea: interdum prop-

ter durmiet.

578—93 EVNVCHVS. 83

i. Quid sf nnnc tute fdrtnnatus f/as? Ch. Qua re,

P^&rmeno ?
Responde. Pa. Capias tuillius uestem. Ch. V^stem?

quid tum pdstea? 370

i. Pro illd te deducam. Ch. Aiidio. Pa. Te esse fl- so

lum dicam. Ch. Int^llego.
&. Tu illfus fruare cdmmodis, quibus tu illum dice-

bds modo:
Cibum una capias, ddsis, tangas, liidas, propter

ddrmias :
Quanddquidem illarum ncque te quisquam nduit ne-

que scit qu( sies.
Praet^rea forma et a^tas ipsast, fi&cile ut pro eu-

nuclid probes. 375

i. Dixti probe, nec iimquam uidi m^ius consiliiim ss

dari.
Age edmus intro niinciam: orna me, dbduc, duc,

quantiim potest.
L. Quid agfs? iocabar dquidcm. Ch. Garris. Pa. P^rii,

qnid ego eg( miser?
Quo triidis? perculer/s iam tu me. tfbi equidem

dicd, mane.
I. Edmus. Pa. Pergin? Ch. C^rtumst. Pa. Vide ne ni-

mium calidum lioc sit modo. 380
I. Non est profecto: s/ne. Pa. At enim istaec fn me ao

cudetur faba. Ch. Ali.
i. Flagftium facimus. Ch. in id flagitiumst, si fn do-

mum meretrfciam
Dediicar et illis crucibus , quae nos ndstramque adu-

lesc^ntiam
Habent d^spicatam et qua^ nos semper dmnibus cru-

cidnt modis.

i

84 EVNVCHVS. 11394^99

Nunc r^feram grafiam dtque eas Itidem fdUaro, nt

ab iUis fiUimiir? 385

•5 An pdtius hoc patri aeqaomst fieri, ut i me Inda-

tiir dolis?
Qaod qof rescierint, culpcnt; iUud m^rito factnm

omn^s pntent.
Pa. Qnid istic? si certmnst fdcere, faciam: u^rum ne

post cdnferas
Culpam fu me. Ch. Non facidm. Pa. lubesne ? Ch.

lubeam? cogo atque /npero;
Numquim defagio auctoritatem. Pa. S^quere: di

uortdnt bene. S90

inil— 19 EVNVCHVS. 85

ACTVS III.

Thraso. Gnatho. Parmbn6.

Th. MagD^s nero agere gritias Thais mihi? nii

6iy. Ing^tis. Th. Ain tu, la^tast? Gn. Nou tam ipscS

quidem
Dond,' quam abs te datum ^sse: id uero s^rio
Triiimphat. Pa. Hoc prouiso ut, ubi tempus siet,
Deducam. sed eccum mflitem. Th. Est istuc da- 5

tum 395

Prof^cto, ut grata mflii sint quae facio dmuia.
Gn. Adudrti hercle animum. Th. V^ rex semper m^-

xumas
Mihi ag^bat quidquid f^ceram: aliis ndn item.
Gn. LabiSre alieno migno partam gldriam

Verbfs saepe in se trinsmouet, qui habdt salem, 400 10
Quod in t^st. Th. Habes. Gn. Rex te ergo in

oculis Th. Scflicet.
Gn. gestire? Th. Yero: crddere omnem ex^rcitum,
Consflia. Gn. Mirum. Th. Tum sicubi eum sitietas
Hominum aiit negoti sfquando odium c^perat,
Requi^scere ubi uol^bat, quasi : nostin ? Gn. Scio : 405 15
Quasi ubi illam expueret mfseriam ex animd. Th.

Tenes.
Tum m^ conuiuam sdlum abducebit sibi. Gn. Hui,<-^.
Regem ^legantem nirras. Th. Immo sfc homost:
Perpaiicorum hominum. Gn. tmmo nuUorum dr-

bitror,

86 EVNVCHVS. mi20-u

20 Si t^cum niuit. Th. Inuidere onmes mihi, 410

Mord^re clanculum: 6go non flocci p^ndere:

lUi inuidere mfserc: aeram anus tamen

Inp^nse, clephimtis quem tndicis praef^cerat.

Is ubi molestus migis est, ^quaeso' inquim ^Strato,

2d Eone cs ferox, quia habds inperium in b^Iuas?' 415

Gn. Pulcherrome hercle dfctnm et sapient^r. papae,

luguliras hominem. quid ille? Th. Mutus llico.

Gn. Quid ni ^sset? Pa. Di aostrto fidem: hominera

pdrditum

Miserumque : et illom sicrilegum. Tu. Qoid illud,

Gnatho,

30 Qoo picto Rhodium tdtigcrim in conufuio, 420

Numquto tibi dixi? Gn. Niimquam: scd narra db-

secro.

PIos mfliens aadfui. Th. Vna in conuiaio

Erat hfc, quem dico, Rhddius adulcsc^ntulus.

Forte hibui scortum: co^pit ad id adliidere

3& Et me fnridere. ^qufd als' inquam homini ^fnpu-

dens ? 425

Lepus tute es et pulmdntum quaeris?' Gn. Hdhaliae.

Th. Quid est? Gn. Facete, Idpide, laute, nfl supra.

Tuomne, dbsecro te, hoc dfctum erat? uetns cr^-

didi.
Th. Audferas? Gn. Saepe, et fdrtur in primfs. Th

Meumst.

40 Gn. Dolet dfctum inprudenti idulescenti et Ifbero. 430

Pa. At tc di perdant. Gn. Qufd ille quaeso? Th. Pcr-

ditus :

Risu dmnes qui aderant dmoriri: d^nique

Metudbant omnes idm me. Gn. Non iniuria.

Th. Sed lieus tu, purgon ^go me de istac Thfidi,

111145—27 EVNVCHVS. 87

Qaod dLm me amare suspicatast? Gsr. Nil minas. 435 45
Immo aiige magis saspitlonem. Th. Qadr ? Gn. Rogas?
Scin, sfqaando illa m^ntionem Plia^driae
Facit aiit si laadat, te iit male arat? Th. S^ntio.

Gn. Id lit ne fiat, liadc res solast r^medio.

Vbi ndminabit Plia^driam, ta Pimpliilam 440 5:)

Contfnao. siqaando flla dicet Tlia^driam

Intrd mittamas cdmmissatam' : Pimpliilam

Cantdtam proaoc^mas. si laadibit haec

nUas formam: ta hiiias contra. d^niqae

Par prd pari ref^rto, quod eam mdrdeat. 445 55

Th. Siqaid^m me amaret, tum Istac prodessdt, Gnatho.

Gn. Qaando fllad qaod ta dis expectat itque amat,
lam dudum te amat: iim dudum illi ficile fit
Quod ddleat: metuit s^mper, quem ipsa niinc capit
Fructiim, nequando iritus tu alio cdnferas. 450 so

Th. Bene dixti: ac mihi istuc ndn in mentem u^nerat.

Gn. Ridfculumt non enim cdgitaras: c^terum

Idem hoc tiite mclius quinto inueniss^s, Thraso!

Thais. Thraso. Parmbno. Gnatho.

Ptthias.

Th. Audfre uocem ufsa sum modo mflitis. III 2

Atque ^ccum. salue, mf Thraso. Thr. O Thais

mea, 455

Meum siuium, quid igitur? ecquid nds amas
De ffdicina istac? Pa. Quim uenuste: qudd dedit
Princfpium adueniens! Th. Plurimum meritd tuo. s
Gir. Eimus ergo ad c^nam: quid stas? Pa. Hem il-

terum:
Ejc hdmine honc natum dicas? Thr. Vbi uis, ndn

moror. 460

88 EVNVCHVS. in28— 33

Pa. Adfbo atque adsimalibo qaasi nonc ^xeam.

Ituran, Thais, qudpiam es? Th. Ehem, Pirmeno,
10 Behe f^cisti: hodie itiira. Pa. Quo? Th. Quid,

hunc ndn uides?
Pa. Video ^t me taedet. libi uis, dona adsdnt tibi

A Pha^dria. The. Quid stdmus? q«.or non imus

hinc? 465

Pa. Quaeso h^rcle ut liceat, pice quod fidt tua,

Dare hufc quae uolumus, cdnuenire et cdnloqui.
i^ Thr. Perpiilchra credo ddna aut nostri sfroilia.
Pa. Res fndicabit. heiis iubete istds foras

Exfre, quos iussi, dcius. proc^de tu huc. 470

Ex A^thiopiast lisque haec. The. Hic sunt tr^s

minae.
Gn. Vix. Pa. Vbi tu es, Dore? accede. en eunuchiim

tibi,
20 Quam Ifberali fdcie, quam aetate fntegra!

Th. Ita m^ di ament, hon^stust. Pa. Quid tu ais,

Gnatho?
Numqufd habes quod contdmnas? quid tu aut^m

Thraso ? 475

Tac^nt: satis laudant. fdc periclum in Iftteris,
Fac fn palaestra, in miisicis: quae Ifberum
25 Scire a^quomst adulesc^ntem , sollertdm dabo.

Thb. Ego fllum eunuchum, si dpus siet, uel sdbrius.
Pa. Atque haec qui misit, ndn sibi soli pdstulat 480
Te ufuere et sua caiisa excludi c^teros,
Neque piignas uarrat neque cicatricfs suas
80 Ost^ntat neque tibi dbstat, quod quidim facit:

Yerum libi molestum ndn erit, ubi tii uoles,
Vbi tempus tibi erit, aii habet, si tum r^cipitur. 485
Thr. Adpdret seruom hunc ^sse domini paiiperis

234-36 EVNVCHVS. 80

Miserfqne. 6n. Nam hercle n^mo posset, sit scio,
Qni hab^ret qai pariret aliam, hunc p^rpeti. ss

L. Tace tii, qnem ego esse infra infamos omnfs puto
Homin^s: nara qni huic ads^ntari animum indu-

xeris, 490

E flimma petere t^ cibnm posse drbitror.

»R. lamne imus? Th. Hos prius fntro ducam et qua^

uolo
Simul fnpcrabo: p(Sste continuo ^xeo. m

nR. Ego hinc ibeo. tu istanc dpperire. Pa. Haud cdn-

uenit
Yna fre cum araica fnperatorem fn uia. 496

iR. Quid tfbi ego multa dfcam ? domini sfmiti's.

f. Hahaha^. Thr. Quid rides? Gn. tstuc quod dixtf

modo:
£t ilhid dc Rhodio dfctum quom in ment^m uenit. *i
Sed Thiis exit. Thr. Abi prae, cura ut sfnt domi
Pardta. Gif. Fiat. Th. Diligenter, P^thias, 500
Fac ciires, si Chrem^s hoc forte adu^nerit,
Vt dres, primum ut r^deat: si id non cdmmodumst,
Vt mineat: si id non pdterit, ad me adducito. &o

r. Ita fdciam. Th. Quid? quid iliud uolui dfcere?
Ehem: ciirate istam dfligenter ufrginem: 6o6

Domi adsftis facite. Thr. Eimus. Th. Vos me s^-

quimini.

Ghrbmbs. Pythias.

1. Prof^cto quanto migis magisque cdgito, 1113

Ni mfrum, dabit haec Thdis mihi magniim malum:
Ita m^ uideo ab ea astiite labefactirier.
lam tiim quom primum iiissit me ad se arc^ssfer, 610
Rog^t quis ^quid tibi cum fUa?' ne nordm quidem. »

:-i

90 EVNVCHVS. III36— 32

Vbi u^ni, causam, ut fbi manerem, rdpperit:
Ait r^m diuinam f^cisse et rem s^riam
Velle igere mecum. iam tum erat suspftio,
DoU malo haec fieri dmnia. ipsa adciimbere 515
^^ Mecum, milii sese ddre, sermonem qua^rere.

Vbi friget, huc euisit, quam prid^m pater
Mihi et miter mortui ^ssent. dico, iim diu.
Uus Siinii ecquod hdbeam et quam longe & mari.
Credo ei placere hoc, sp^rat se a me audllere. 520
16 Postr^mo, ecqua inde pirua periiss^t soror;

Ecqufs cum ea una; quid habuisset, qudm perit;
Ecquis eam posset ndscere. haec quor qua^ritet?
Nisi si flla forte quae dlim periit piruola,
Eam s^se intendit ^sse, utist aud&cia. 52c

30 Verum ^a si uiait, dnnos natast s^decim,

Non mdior: Thais, quim ego siimy maiusculast.
^ Misit porro orare, lit uenirem, s^rio.
Aut dfcat quod uolt aiit molesta n^ siet.
Non h^rcle ueniam tertio. heus heus, ^cquis

hic? 530

35 Ego sum Chremes. Py. O cdpitulum lepidfssumum.

Ch. Dico ^go mi insidias fferi? Py. Tliais mdxumo
Te ordbat opere, ut crds redires. Ch. Rus eo.
Pt. Fac amdbo. Ch. Non possum, fnquam. Pt. At tu

apud nos Iifc mane,
Dum rddeat ipsa. Cu. Nfl minus. Py. Quor, mi

Chremes? 535

30 Ch. Maldm rem hinc ibis? Pt. Si istuc ita certiimst

tibi,
Amdbo ut illuc trdnseas ubi illdst. Ch. Eo«
Ft. Abi, Ddrias, cito hiinc deduce ad mflitem.

U141-56 EVNVCHVS. 91

Antipho.

An. Heri dliqnot adolescentuli cotmus in Pira^o, in4

In hiinc diem nt de siimbolis ess^mus. Chaeream

ei rei 540

PraeC^cimns: dati dnoli: locos, t^mpus constitd-

tomst.
Praet^riit tempus : quo In loco dictiimst, parati nil

est.
Homo fpse nusquamst: n^que scio qoid dfcam aut 5 ,

qoid coni^ctem.
Nunc mi hdc negoti c^teri ded^re, ut illom qua^ram,
Idque ddeo uisam, sf domist. quis nam hinc ab

Thaide 6xit? 545

Is ^st an non est? ipsus est. quid hoc hdmini^?

quid hoc orndtist?

Quid illud malist? nequetf satis mirdri neque coni-

cere:
Nisi, qufdquid est, procul hinc lubet prius qufd sit lo

sciscitdri.

Chaerba. Antipho.

Vh. Niimquis hic est? nemost. numquis hfnc me se-lII5

quitor? n^mo homost.
Idmne rumpere h6c licet mi gaiidium? pro lup-

piter, 550

Nunc est profecto, int^rfici quom p^rpeti me pds>

sum,
Ne hoc gaiidium contdminet uita a^gritudine dliqua.
Sed n^minemne ciiriosum int^ruenire uiinc mihi, &
Qui m^ sequatur qudquo eam, rogitdndo ohtundat>

^nicet,

92 EVNVCHVS. 1057—22

Qaid g^stiam aut qnid la^tus sim, quo p^rgam, unde

emergam, ubi siem 555

Vest^tum hunc nanctus, quid mihi quaeram, sinus

sim anne insdniam!
Ay, Adibo atque ab eo gritiam lianc, quam uideo uelle,

inibo.
10 Ciiadrea, quid est qu(Sd sic gestis? quid sibi hic

uestftus quaerit?
Qnid ^st quod laetus ^s? quid tibi uis? sdtinc sa-*

nu's? qufd me
Asp^ctas? quid tac^s? Ch. O festus dies! amice,

sdlue : 560

Nemdst, quem ego nuncidm magis cuper^m uidere

qndm te.
An. Narra fstuc quaeso qufd siet. Ch. Immo ^go te

oro hercle ut audias.
15 Nostfn hanc, quam amat friter? Air. Noui; n^mpe,

opinor, Th£i'dem.
Ch. Istam fpsam. An. Sic comm^mineram. Ch. Hodie

qua^damst ei dono data
Virgd: quid ego eius tibi nunc faciem pra^dicera

aut laudem, Antipho, 565

Quom ipsu^ me noris quam ^egans formirum spec-

tatdr siem?
In hic commotus sum. An. Afn tu? Ch. Primam

dfces, scio, si ufderis.
20 Quid miilta uerba? amare coepi. fdrte fortund

domi
Erat quidam eunuchus, qu^m mercatus fiierat fira-

ter Thdidi,
Neque fs dednctus ^tiam tum ad eam. siibmonuit

me Pdrmeno 570

[1523-39 EVNVCHVS. 93

Ibi s^raos, quod ego arripui. An, Quid id est? Gh.

Ticitus citias aiidies:
Yt nestem cum eo miitem et pro illo iiibeam me

illoc ducier.
LK. Pro eamichon? Ch. Sic est. An. Qm'd ex ea re 2s

tdndero ut caperes c(Sramodi?
'h. Rogds? uiderem, audfrem, essem uua qudcum cu-

piebam, Antiplio.
Num pdrua causa aut prdua ratiost? triditus sum

miUieri. 575

lUa ilico ubi me acc^pit, laeta u^ro ad se abducit

domum :
Comm^ndat uirgin^m. An. Quoi? tibine? Ch. Milii.

An. Satis tat(S tamen.
Ih. Edfcit ne uir qufsquam ad eam adeat, ^t mihi ne ^

abscedam fnperat:
In fnteriore pdrte ut maneam sdlus cum sola. ddnuo
Terram intuens mod^ste. An. Miser. Ch. ^Ego' in-

quit ^ad cenam hfnc eo': 580
Abducit secum ancfllas: paucae, qua^ circum illam

ess^nt, manent
Noufciae pu^Uae. continuo ha^c adornant iit lauet.
Adhdrtor properent. dum ddparatur, ufrgo in con- at

clauf sedet
Susp^ctans tabulam qudndam pictam; ibi fnerat

pictura ha^c, louem
Quo pdcto Danaae mfsisse aiunt qudndam in gre-

mium imbrem aureum. 5S5

Egom^t quoque id spectdre coepi: et qufa consi-

milem liiserat
lam olim fUe ludnm, inpendio magls dnlmas gau-

debdt mihi,

94 EVNVCHVS. ' in540— 57

40 Deum s&e in homineni cdnuortisse atqne in alie-

nas t^galas
Yenisse clancnliim per pluaiam fiicam factum mii*

lieri.
At qu^m deum! qn! t^mpla caeli summa sonitu cdn-

cutit. 590

Ego homuncio hoc non fsicerem? ego illad nero

item feci ic lubens.
Dum haec m^cum reputo, arc^ssitur laudtum in-

terea ufrgo:
45 lit, liuit, rediit; deinde eam in Idctulo locdrunt.

Sto exp^ctans , siquid mi fnperent. uenit liua,

^heus tu' inquit ^Dtfre,
Cape hdc flabellum, uentulnm huic sip fdcito, dum

laudmur : 596

Ybi nds lauerimus, si uoles, laudto'. accipio trfstis.

An. Tum equidem fstuc os tuom fiipndens nid^re ni-

miam u^Uem,
50 Qui ess^t status, fiab^IIt//um ten^re te asinum tdn-

tum.
Ch. Vix ^locutast hdc, foras simul dmnes prorudnt se,
Abeiint lauatum , p^rstrepunt, ita ut flt, domini ubi

ibsunt. 600

Intdrea somnus ufrginem opprimft. ego limis sp^cto
Sic per flabellum cldnculam: simul dlia circum-

specto
55 Satin ^xplorata sfnt. uideo esse. p^ssulum ostio

dbdo.
Abi. Quid tiim? Ch. Quid 'quid tum' fdtue? An. Fateor.

Ch. Xn ego occasidnem
Mi ostentam, tantam, tim breueni, tam optdtam,

tain insperdtam 605

558-66 EVNVCHVS. 95

Amftterem? tam ptfl ego is essem n^ro, qui simii-

Idbar.
r. Sane hercle ut dicis. s^d interim de sumbolis quid

icturast?
I. Paritumst. An. Frugi es: iibi? domin? Ch. Immo eo'

ipnd libertnm Discnm.
r. Perl(Sngest Ch. Sed tanto 4$cias proper^mus. An.

Muta u^stem.
[. Ybi miitem? perii: ndm domo exuU nunc: metuo

fritrem 610

Ne intiis sit: porro autem pater ne riire redierft

iam.
I. Eimusf ad me , ibi prdxumumst ubi miites. Ch. Recte

dfcis.
FAmun' ef de istic simul, quo picto porro pdssim ti
PotfrS cunsHiiim uolo capere una tecum. An. Ffat

96 EVNVCHVS. IVll— U

AGTYS IIII.

DOEIAS.

IV 1 tta me di ament, qu&ntam ego inom nfdi, non nil

timeo misera, 615

N^quam ille hodie insinns tnrbam fsiciat aut nim

TliiMi.
Nam p(S8tqaam iste aduenft Chremes adul^cens,

frater ufrginis,
M/Iitem rogat ut illum adroitti iiibeat: ille contfnuo

irasci,
• iN^que negare aud^re: Thais pdrro instare ut hd-

rainem inuitet.
Id faciebat r^tinendi illins causa: quia illa qua^

cupiebat 620

D^ sorore eius fndicare ad eim rem tempus ndn

erat.
Inuftat tristis: minsit. ibi illa cum fllo sermonem

flico.
Mfles uero sfbi putare addiictum ante oculos a^-

mulum,
so Fdcere contra huic a^gre: ^heus' inquit ^piier, ar-

cesse Pdmphilam,
Vt delectet hfc nos.' illa excMmat ^minume g^n-

tium : 625

In conniuium fllam?' miles t^ndere, inde ad iur-

gium.

113—35 EVNVCHVS. 97

tnterea aurum sfbi clam mulier d^mit, dat mi ut

aiiferam.
Hdc est signi: ubi prfmum poterit, se fllinc sub-

duc^t scio.

Phabdeia. (Dorias.)

Dum riis eo, coepi ^gomet mecnm int^r uias, iV2

Ita ut fit, ubi quid fn animost molestiae, 630

Aliim rem ex alia cdgitare, et ea dmnia
Feidrem in partem. quid opust uerbis? dum hadc

puto,
Fraetdrii inprudens ufllam. longe iam dbieram, 5

Qnom sdnsi: redeo riirsum, male uerd me habens:
Ybi ad fpsum ueni d^uorticulum , cdnstiti: 635

Occ^pi mecnm cdgitare ^hem, bfduom hic
Mandndumst soli sfne illa? quid tum pdstea?
Nil ^st. quid? nil? si ndn tangendi cdpiast, 10

Eho nd uidendi quidem erit? si illud ndn licet,
Saltem hdc licebit. c^rte extrema Iinea 640

Amdre haud nil est.' ufllam praetered sciens.
Sed qufd hoc , quod timida subito egreditur P^thias ?

Pythias. Phabdria. Dorias.

r. ^bi ego illum scelerdsum misera atqne fnpium in-IVS

ueniam? aiit ubi quaeram?
Hdcine tam audax Cicinus facere esse aiisum! Ph.

Perii: hoc qu(d sit uereor.
r. Qufn etiam insupdr scelns, postquam Iiidificatust

ufrginem, 646

Vestem dmnem miserae dfscidit, tum ipsdm capillo

cdnscidit.

1. Hem. Py. Quf nunc si detiir mihi, s

Tereiitivs. 1

J

98 EVNVCHVS. IV36— 23

Yt ego unguibus facile flli in ocnlos fnuolem nend-

fico!
Ph. N^scio quid prof^cto absente n(Sbis turbatumst domi.
Adfbo. quid istuc? quid festinas? aiit quem quae-

ris, P^^thias? 650

Py. Ehem Pha^dria, ego quem qua^ram? in' hinc quo

dfgnu's cum donfs tuis
10 Tam l^pidis? Ph. Quid istuc ^st rei?

Py. Rogis me? eUnuchum quem dedisti ndbis quas tur-

bis dedit!
Vfrginem, erae quam ddno dederat mfles, uitiauft

Ph. Quid ais?
Py. Perii. Ph. Temul^nta's. Py. Vtinam sfc aint qui

milii mdlc uolunt. 655

Do. Au dbsecro, mea P^thias, quod fstuc nam mon-

strum fuit?
15 Ph. Insinis: qui istuc f&cere cunuchus pdtuit? Py. Ego

illum n^scio
Qiii fiierit: hoc quod f^cit, res ipsa fndicat.
Virgo fpsa lacrumat ndque, quom rogites, qufd sit

audet dfcere.
Ille aiitem bonus uir niisquam adparet. dtiam hoc

misera siispicor, 660

Aliqufd domo abenntem dbstulisse. Ph. N^queo mi-

rarf satis,
20 Quo ilkc abire ignduos possit Idngius , nisi sf domum

Forte id nos rediit. Py. Vfse amabo , num sit. Ph.

lam faxd scies.
Do. Perii, dbsecro, tam infdndum facinus, m^ tu, ne

audiui quidem.
Py. At pdl ego amator^s eos mulierum ^sse audieram

mixumos, 665

r 3 24— 4 20 EVNVCHVS. 09

Sed nH potesse: ueram miserae ndn in mentem

n^nerat :
Nam illam dliqao conclasfssem neqae illi cdmmi- 25

sissem nfrginem.

Phabdbia. Dorys. Ptthias. Dorias.

H. Exi foras, scel^ste: at etiam r^stitas, IV 4

Fagitfue? prodi, mdle conciliate. Do(Rys). 6b-

secro. Ph. Oh,
flliid uide, os at sfbi distorsit cdrnafex. 670

Quid huc tibi reditiost? uestis qnid mutitiost?
Quid ndrras? paulum sf cessassem, P^hias^ &

Domi ndu offendissem, ita iam adornardt fugam.
r. Haben hdminem, amabo? Ph. Quid ni habeam?

Pt. Factum bcne.
or(ias). Istuc pol uero b^ne. Pt. Vbist? Ph. Ro-

gitas? ndn uides? 675

r. Videam? dbsecro quem? Ph. Hunc scflicet. Pt.

Quis hic ^st homo?
H. Qui ad uds deductus hddiest. Pt. Hunc oculfs suis lo

Nostrirum numquam qufsquam uidit, Pliaddria.
». Non ufdit? Pt. An tu hunc cr^didisti esse, db-

secro,
Ad nds deductum? Ph. Nimque alium habui n^

minem. Pt. Au, 680

Ne cdmparandus hfc quidem ad illumst: fUe erat
Hondsta facie et Ifberali. Ph. Ita ufsus est i5

Dudiim, quia uaria u^ste exornatus fuit:
Nunc tfbi uidetur fo^d'is, quiu ills^m ndn habet.
T. Tace dbsecro: quasi u^ro paulum int^r siet. 685
Ad nds deductas hddiest adulesc^ntulus,

Quem tu uidere u^ro uelles, Pha^dria. 20

7*

100 EVNVCHVS. IV421~.39

Hic ^st ttietus tt^tos ueternosiis senex,
Coldre mustelino. Ph. Hem, quae haec est f&bnla?
Eo r^diges me, ut quid ^gerim egomet n^sciam? 690
EIio tu, ^min es^o te? Do. Emfsti. Pr. lube mi d^nuo
26 Respdndeat. Ph. Roga. Pt. Venisti Iiodie ad nds?

negat.
At ille dlter uenit innos natus s^decim:
Quem s^cum adduxit Pirmeno. Ph. Age dum Iioc

mi expedi
Primum: fstam quam habes iinde habes uestem?

taces? 695

Monstrum hdminis, non dictiiru^s? Do. Yeuit

Chaerea.
30 Ph. Frat^rne? Do. Ita. Ph. Quando? Do. Hddie. Ph.

Quam dudiim? Do. Modo.
Ph. Quiciim? Do. Cum Parmendne. Ph. Norasne eiim

prius?
Do. Non: ndc quis esset umquam audieram dfcier.
Ph. Vnde fgitur fratrem m^um esse scibas? Do. Pir-

meno 700

Dic^bat eum esse. is mfhi dedit hanc. Ph. 6ccidi.

Do. Meam ipse fndnit: post lina ambo abieriint foras.

35 Pt. Idm satis credis sdbriam esse me 6i nil mentitdm

tibi?
lim satis certumst ufrginem uitidtam esse? Ph. A^e

nunc, belua,
Cr^dis huic quod dfcat? Pt. Quid isti cr^dam?

res ipsa fndicat. 705

Ph. Cdncede istuc paiilulum: audin? etiam paululiim:

sat est.
Dic dum hoc rursum, Cha^rea tuam u^stem detra*

xft tibi?

440-56 EVNVCHVS. 101

. Fictmn. Ph. Et eamst indutns? Do. Factam. Ph. Et ^

prd te huc dedactiist? Do. Ita.
:. lAppiter magne, 6 scelestum atqne ai\dacera horai-

nem. Pt. Va^ mihi:
!Etiam non credds indignis nds esse inrisds modis? 710
[. Mfrnm ni credfs quod iste dfcat. qnid agam n^scio.
Heiis negato riirsum. possumne 6go hodie ex te

exciilpere
V^rum? uidistfne fratrem Cha^ream? Do. Non. 46

Ph. Ndn potest
Sfne malo fat^ri, uideo: s^quere hac: modo a7t

mddo negat.
6ra me. Do. Obsecrd te uero, Pha^dria. Ph. I

intro niinciam. 715

K Ofei. Ph. Alio picto honeste ninc qud modo ab-

eam n^scio.
Actumst, siquidem tii me hic etiam, n^bulo, ludi-

iicibere.
r. Pdrmenonls tim scio esse hanc t^chtnam quam me 60

ufuere.
>B. Sfc est. Py. Inueniam ^depol hodie, pdrem ubi re-

feram grdtiam.
S^d nunc quid faci^ndum censes, Ddrias? Dor. De

istdc rogas 720

Vfrgine? Pt. Ita, utrum pra^dicemne an tdceam?

DoR. Tu pol, sf sapis,
Qudd scis nescls, n^que de eunucho n^que de uitio

ufrglnis.
Hdc re et te omni tiirba euolues ^t illi gratum f^- m

ceris.
id modo dic, abfsse Dorum. Pt. Ita fdciam. Dom.

Sed uidedn Chremem?

102 EVNVCHVS. IV457— 61

TMis iam aderit. Pt. Qufd ita? Doe. Qaia, quom inde

dbeo, iam tum inc^perat 725

Tiirba inter eos. Pt. Aufer aurum hoc: ^o scibo

ex hoc, qufd siet.

Chrbihbs. Ptthias.

IV5Ch. AttAt data herde uerba mihi sunt: ufcit uinum

qudd bibi.
Ac dum ddcubabam, qudm uidebar mflii pulchre esse

sdbritts !
Postquim surrexi, n^que pes neque mens sdtis suom

officium facit.
Pt. Chremes. Ch. Quis est? ehemP^thias: uah, quinto

nunc formdsior 730

5 Vid^re mihi q^am diidum! Pt. Certo iu quidem

pol multo Iiflarior.
Ch. Verbum h^rcle hoc uerum crft ^sine Cerere et Lf-

bero frig^t Venus'.
Sed Thdis multon dnte uenit? Py. An abiit iam

a mflite?
Ch. lam diidum, aetatem. lites factae siint inter eos

mixumae.
Pt. Nil dfxit, tu ut sequer^re sese? Ch. Nfl, nisi

abieus mi fnnuit. 736

10 Pt. Eho, ndnne id sat erat? Ch. At uescibam id df-

cere illam, nfsi quia
Corr^xit miles, qudd intellexi mfnus: nam me ex-

trusft foras.
Sed eccam fpsam: miror iibi ego huic anteudrterim.

Thais. Chrbmbs. Ptthias.

*

IVGTh. Cr^do equidem illum iam ddfuturum esse, lit illam

a me eripidt; sine ueniat:

1V62-.18 EVNVCHVS. 103'

Qof ri fflam digfto uno attigerit, dcnU f?/t ilico 6c^

fodientur. 740

'^•que adeo illins f6rre possum in^ptiam et magni-

fica uerba,
Y^rba dum aint: u^rum enim si ad rem cdnferen-

tur, uipulabit.
Ch. Thtfia, ego iam dudnm hic adaum. Th. O mi Clire- 5

mea, te ipsum ^xpectabam.
Sefu tu turbam hanc prdpter te esse fdctam ? et adeo

ad te dttinere hanc
6mnem rem ? Ch. Ad me ? qu( quaeso istuc ? Th. Qufa,

dum tibi sordrem studeo 745
R^ddere ac restftuere, haec atque hufus modi sum

miilta passa.
€h. Vbi east? TH.Domi apud me. Cn.H^m. Th. Quid est?
j&ducta ita uti t^que illaque dfgnumst. Ch. Quid ^^

ais? Th. td quod res est.
Hinc tibi dono dd n^que repeto pro illa quicquam

abs t6 preti.
Gh. Et hab^tor et refer^tur, Thais, tfbi ita ut meri-

ta'8 grdtia. 750

Th. At enim caue, ne prfas quam hanc a me accipias

amittis, Chremes:
Nam ha^c east, quam miles a me uf nunc ereptiim

uenit.
Abi ti\, cistellam, Pythias, domo ^cfer cum monu- 16

mdntis.
€h. Viden tu fflum, Thais Pr. fbi sitast? Th. In

rfsco: odiosa c^ssas.
Ch. mflitem secum dd te quantas cdpias adducere? 755
Attat. Th. Num formfdulosus dbsecro es, mi homo?

Ch. Apage sis:

104 EVNVCHVS. iVftl»— 72

Egon formiduldsiis? nemost hdminnm qu! uindi minns.
20 Th. Atqne ita opnst. Ch. Ah, m^tno qnalem tii me

esse hominem exfstnmes.
Th. tmmo hoc cogitdto: qnicnm r^s tibist, peregrinns est:
Mfnns potens qnam tii, minnflf notns, mfnns amico-

rnm hfc habens. 760

Ch. Scfo istnc. sed tn qndd canere pdssis, stultnm ad-

mftterest.
Mdo ego nos prospfcere qnam hnnc nlcfsci accepta

iniiiria.
v> Tii abi atque obsera dstinm intus, dum ego hinc

transcnrro dd forum:
Vdlo ego adesse hic ddnocatos ndbis in tnrba hdc.

Th. Mane.
Ch. Mdins est. Th. Mane. Ch. Omftte, iam adero. Th.

Nfl opus est istfs, Chreme6.765
Hdc modo dic, sordrem esse illam tnam ^t te par-

nam nfrginem
Xmisisse, niine cognosse. sfgna ostende. Py. Ad-
\ sunt. Th. Cape.

80 Sf nim faciet, fn ius dncito hdminem: intellextfn?

Ch. Probe.
Th. Fdc animo haec praes^nti dicas. Ch. Fdciam. Th.

AttoUe pillinm.
Pdrii 9 huic ipsist dpns patrono , qn^m defensor^m

paro. 770

Thraso. Gnavho. Sanoa. Chrbmbs.

Thais.

IV 7 Thr. Hancfne ego nt contnm^iam tam insfgnem in me

accipidm, Gnatho?
Mori me satiust. Sfmalio, Dondx, Syrisce, s^qnimini.

IV78-18 EVNVCHVS. 105

Primuin a^dis expugndbo. Gn. Recte. Tha. Virgi-

nem eripi^m. Gw. Probe.
Thb Male miileabo ipsam. Gs, Pulclire. Thr. In mediam

Iiac dgmen cum uectf, Donax;
Tu, Sfmalio, in sinistrum cornum; tii, Syrisce, in 5

d^xterum. 775

Cedo ilios: ubi centiiriost Sanga et mdnipulus fu-

rum? Sa. ii^ccum adest.
Thr. Quid igndue? peniculdn pugnare, qui fstum huc

portes, cdgitas?
Sa. Egone? (nperatorfs uirtutem ndueram et uim mi-

litum:
Sine sdoguine hoc non pdsse fieri: qui dbstergerem

udlnera?
Thr. Vbi ilii? Sa. Qui malum ^dlii'? solus S^nnio ser- lo

uit domi. 780

The. Tu hosce fnstrue: ego ero pdst principia: inde

dmnibus signiim dabo.
Gn. nidc est sapere: ut hdsce instruxit, fpsus sibi ca-

uft loco.
Thr. Idem hdc iam Pyrrus fi&ctitauit. Ch. Vfden tu,

Thais, quam hfc rem agit?
Ni mfrum, consilium (Ilud rectumst de dccludendis

a^dibus.
Th. San€ quod tibi nunc uir uideatur ^sse hic, nebulo md- 15

gnus est: 785

Ne mdtuas. Thr. Quid uiddtur ? Gn. Fundam tfbi

nunc nimis uell^m dari,
Vt tu fllos procul hinc ^x occulto cadderes: face-

rdnt fngam.
Thr. S^d eccam Thaidem fpsam uideo. Gn. Qudm mox

inruimiis? Thr. Mane:

106 BVNVCHVS. IV719— 34

6miiia prius ^xperiri qnam irmis sapient^m decet
30 Qof scis an quae iiibeam sine ui ficiat? 6n. Di

uostrim fidem, - 790

Quintist sapere! numquam accedo, qufn abs te ab-

e^m ddctior.
Thr. Tlidis 9 primum hoc mflii responde : qudm tibi do

istam ufrginem,
Dixtin hos mihf dies soli ddre te? Th. Quid tum

pdstea?
Thr. Rdgitas 9 quae mi ante <5culos coram amdtorem ad-

duxti tuom
25 Th. Qufd cum illoc agis ? Thr. et cum eo clim te sub-

duxtf mihi? 795

Th. Liibuit. Thr. PamphQam ^rgo huc redde, nisi si

maois ui ^ripi.
Ch. Tfbi illam reddat ant tu eam tangas, dmnium . . ?

6n. Ah quid agfs? tace.
Thr. Quid tu tibi uis? ^go noB tangam meim? Ch. Tuam

antem, furcifer?
6n. Cdue sis: nescis qnof male dicas niinc uiro. Ch.

Non tu hfnc abis?
80 Scfn tu ut tibi res se hdbeat? si quicquam hddie

hic turbae co^peris, 800

Fdciam ut huius locf dieique mefque semper m^-

mineris.
6n. Mfseret tui me, qui hiinc tautum hominem ficias

inimiciim tibi.
Ch. Dfmmiuuam ego tibf caput hodie, nfsi abis. 6n. Ain

uerd, canis?
Sfcine agis? Thr. Quis tii homo es? quid uis tfbi?

quid cum illa ref tibist? 804

735-46 EVNVCHVS. 107

[. Scibis: principio ^am esse dico Ifberam. Tur. Hem. 35

Ch. Ciuem Xtticam. Thr. Hui.
[. Medm sororem. Thr. Os diirum. Ch. Miles, niiiic

adeo edicd tibi,
N^ uim facias uUam in illam. Tlidis, ego eo ad

Sdplironam
Nutricem, ut eam addi\cam et signa ost^ndam haec.

Thr. Tun me prdliibeas,
Medm ne tangam? Ch. Prdliibebo inquam. 6n. Au-

dfn tu? hic furti se idligat:
Sit hoc tibist. Thr. Idem hdc tu, Thaisl Th. 40

Qua^re qui respdndeat 810.
IR. Quid nunc agimus? Gs, Qufn redeamus: iam ha^

tibi aderit siipplicans
Vltro. Thr. Credin? Gn. tmmo certc: ndui inge-

nium mulierum:
Ndlunt ubi uelis, ubi nolis ciipiunt ultro. Thr. B^ne

putas.
I. lim dimitto ex^rcitum? Thr. Vbiuis. 6n. Singa,

ita ut fortfs decet
Milites, domi focique fdc uicissim ut m^mineris. 815 45
^ lim dudum animus ^st in patinis. 6n. Friigi es.

Thr. Vos me hac s^quimini.

108 EVNVCHVS. V 1 l-«0

ACTVS V.

Thais. Pythias.

VITh. Pergfn, scelesta, m^cum perplex^ loqai?

^Scio, n^scio, abiit, aiidiui, ego non ddfui.'

Non tn fstuc miiii dictiira aperte es', qufdquid est?

^Yirgd conscissa u^ste lacrumans dbticet; 820

6 Eumichus abiit : ' quam. obrem ? quid factiimst ? taces ?

Pt. Quid tfbi ego dicam mfsera? illum eunuchiim negant

Fufsse. Th. Quis fuit fgitur? Py. Iste Cha^rea.
Th. Qui Cha^rea? Py. Iste eph^bus frater Pha^driae.
Th. Quid ats, uenefical .Pt. Atqui certo cdmperi. 825
10 Th. Quid is dbsecro ad nos? quam dbrem additctust?

Pt. N^scio:
Nisi amdsse credo Pdmphilam. Th. Hem, miser»

dccidi,
Inf^lix, siquidem tu istaec uera pra^dicas.
^,^--Num id Idcrumat uirgo? Py. Id opfnor. Th. Quid

ais, sdcrilega?
Istiicine intermindta sum hinc abi^ns tibi? '- 830
15 Py. Quid fdcerem? ita ut tu idsti, soli cr^ditast.
Th. SceUsta ouem lupd commisti. dfspudet

Sic mfhi data esse u^rba. quid illuc hdminis est?
Pt. Era m^a, tace tace dbsecro, saluad sumns:

Habdmus homiuem ipsum. Th. ^bi is est? Pt. Hem

ad sinfsteram. 835

jo Viden? Th. Vfdeo. Pt. Comprendf iube, quan-

tiim potest.

121—221 EVNVCHVS. 109

I. Quid illd faciemus, stulta? Pt. Quid faciis, ro-

gas?
Yide amibo, si non, quom ispicias, os fopudens
Yid^tur: tum autem quae eius confid^ntiast!

Chaerea. Thais. Pythias.

[. Apud Antiphonem ut^rque, mater ^t pater, 840 y 2
Quasi d^dita opera ddmi erant, ut nuUd modo
Intro ire possem^ qufn uiderent me. interim
Dum ante dstium sto, ndtus milii quidam dbuiam
Yenit. ubi uidi, ego mc fu pedes quantum queo 5
In dngiportum qudddam desertum; fnde item 845
In dliud, inde in dliud: ita mis^rrumus
Fui fttgitando, n^quis me cogndsceret.
Sed ^stne haec Thais , qudm uideo ? ipsast. hadreo
Quid ficiam. quid mea aiitem? quid faci^t mihi? 10

Ei. Adedmus. bone uir Ddre, salue: dfc mihi, 850

Aufiigistin? Ch. Era, fictum. Th. Satin id tfbi

placet?

I. Non. Th. Crddin tc inpune hdbiturum ? Ch. Ynam

hanc ndxiam
Amftte: si aliam admfsero umquam, occfdito.

H. Num medm saeuitiam u^ritu^s? Ch. Non. Th. Non? 15

quid igitur?

a. Hanc metui ne me crfminaretiir tibi. 855

H. Quid feceras? Ch. Pauliim quiddam. Pt. Eho ^pau-

lum' fnpudens?
An paulum hoc esse tfbi uidetur, ufrginem
Vitiire ciuem? Ch. Cdnseruam esse cr^didi.

r. Cons^ruam? uix me cdntineo quin fnuolem 20

Monstro fn capillum: etiam liltro derisum ddue-

nit. 860

IIO EVNVCHVS. V2 22—51

Th. Abin hfnc, insana? Py. Qafd ita? aero d^beam,
Credo, fsti qoicqaam fiircifero, si id f^cerim:
Praesertim qaom se seraom fateatiir tnom.
25 Th. Missa ha^c faciamas. ndn te diguom, Gha^ea,

Fecisti: nam si ego dfgna hac contam^lia 8d5

Sum mdxame, at ta indfgnas qai facer^ tamen.
Neqae ^depol quid nunc cdnsili capidm scio
De ufrgine istac: fta contarbastf milii
30 Ratidnes omnis, iit eam non possim suis

Ita ut a^quom fuerat itque ut stodui trddere, 870
Vt sdlidum parerem mi hdc beneficium ^ Cha^rea.
Ch. At nunc dehinc spero aet^rnam inter nos grdtiam
Fore, Thdis. saepe ex hufus modi re qudpiam
S5 Mald principio mdgna familidritas

Confldtast. quid si hoc qufspiam noluft deus? 875
Th. Equid^m pol in eam pdrtem accipioque ^t uolo.
Ch. Immo ita quaeso. unum hoc scfto, contam^Iiae
Non m^ fecisse cadsa, sed amorfs. Th. Scio,
40 Et pdl propterea mdgis nunc ignoscd tibi.

Non ddeo inhumano fngenio sum, Cha^rea, 880

Neque ita inperita, ut qoid amor ualeat n^sciam.
Ch. Te qudque iam, Thais, fta me di bene am^nt,

amo.
Py. Tum pdl tibi ab istoc, era, cauendum int^IIego.
15 Ch. Non aiisim. Py. Nil tibi qufcquam credo. Th. D^-

sinas.
Ch. Nunc ^go te in hac re mi dro ut adiutrfx sies, 886
Ego m^ tuae commendo et conmiittd fide:
Te mfhi patronam cdpio, Thais, te dbsecro:
Emdriar, si non hdnc uxorem duxero.
so Th. Tamen si pater qoid.. Cu. Ah uolet, certtf scio,
Ciufs modo haec sit. Th. Paiilalum opperfrier 890

!52-33 EVNVCHVS. 111

Si ufs, iara frater fpse hic aderit ufrginis;
Natrfcem arcessitum iit, quae illam aluit pdruo-

lam: '
In cdgnoscendo tute ipse aderis, Cha^rea.
[. £go uero maneo. Th. Yfn interea, diim uenit, ^

Domi dpperiamur pdtius quam hic ante (Sstium? 895
I. Immd percupio. Py. Qudm tu rem actura dbse-

cro es?
I. Nam qufd ita? Pt. Rogitas? hiinc tu in aedis cd-

gitas
Recfpere posthac? Th. Qudr non? Pt. Crede hoc

mea^ fide,
Dabit hic pugnam aliquam d^nuo. Th. Au, tace eo

dbsecro.
:. Parum perspexisse e/us uidere auddciam. 900

[. Non fdciam, Pythids. Py. Non credo, Cha^rea,
Nisi si commissum ndn erit. Ch. Quin, P^fthias,
Tu m^ seruato. Pt. N^q^e pol seruandum tibi
Quicqudm dare ausim n^que te seruare. dpage te. es
I. Adest dptume ipse frdter. Ch. Perii hercle: db-

secro 905

Abedmus intro, Thfis: nolo me in uia
Cum hac u^te uideat. Th. Quam dbrem tandem?

an qufa pudet?
I. Id fpsum. Pt. Id ipsum? mrgo uero! Th. I prad,

sequor.
Tu istfc mane, ut Chremem fntro ducas, P^thias. 70

Ptthias. Chebhbs. Sophrona.

r. Quid 9 qufd uenire in m^ntem nunc possft mihi, 910 V 3
Quid ndm, qui referam sdcrilego illi grdtiam,
Qui hunc siippostuit ndbis? Ch. Moue te oro dcius,

112 EVNVCHVS. v34-4n

Mea ni\trix. So. Moueo. Ch. Vfdeo, sed nil pr6-

moues.

& Py. lamne dstendisti sfgna nntrici? Ch. 6mnia.
Pt. Amdbo, qnid ait? cdgnoscitne? Ch. Ac m^mori-

ter. 915

Pt. Bene ^depol narras: nam flli faneo nfrgini.
Ite fntro: iam dndum ^ra nos expectdt domi.
Viriim bonnm eccom Pdrmenonem inc^dere
10 Vided: nide nt otidsus it, si dfs placet.

Sperd me habere, qai hi)nc meo excrnci^m modo. 920
Ibo fntro, de cognitione ut certiim sciam:
Post ^xibo atque hunc pdrterrebo sicrilegum.

Parmbivo. Pythias.

V4Pa. Reufso, quid nam Cliadrea hic reriim gerat.

Quod si istu rem tractiuit, di uostrim fidem,
Quantam ^t quam ueram laudem capiet Pirmeno ! 925
Nam ut mfttam, quod ei amdrem difficfllumum
5 Carfssumum, ab meretrfce auara uirginem

Quom amdbat, eum confdci sine moldstia,
Sine siimptu, sine dispdndio: tum hoc titerum,
Id udrost quod ego mfhi puto palmdrium 930

Me r^pperisse, qud modo adulesc^ntulus
10 Meretrfcum ingenia et mdres posset ndscere,

Matiire ut quom cogndrit perpetuo dderit.
^'"^uae dum foris sunt , nfl uidetur miindius,

Nec mdgis compositum qufcquam nec magis ^le-

gans : 935

[Quae cum amatore suo cum cenant ligurriunt]
i^ Hariim uidere inli\uiem sordes fnopiam,

Quam inhon^stae solae sfnt domi atque auida^ cibi,
Quo pdcto ex iure hest^rno panem atriim uorent,

418-35 EVNVCHVS. 113

Nosse tfmnia haec saliis est adalesc^ntulis. 940

r. Ego p<5l te pro istis dictis et factfs, scelas,

Ylcfscar, nt ne inpiine in nos inliiseris. 20

Fr6 deum fidem, fdcinus foedom! o inf^licem adn-

lescdntulam !
6 scelestum Pirmenonem, qui fstum liuc adduxft!

Pa. Quid est?
:. Mfseret me: itaque ut nd uiderem, mfsera huc ec-

fugi foras, 945

Qua^ futura ex^mpla dicunt fn eum indigna. Pa. O

luppiter,
Qua^ illaec tufbast? num nam ego perii? adfbo. u

quid istuc, P^fthias?
Qufd ais? in quem ex^mpla fient? Px. Rdgitas, au-

dacfssume ?
P^rdidisti istiim quem adduxti pro eiinucho adu-

lesc^ntulum,
Diim studes dare u^rba nobis. Pa. Qufd ita? aut

quid factiimst? cedo. 950

:. Dicam: uirginem fstam, Thaidi hddie quae dond

datast,
Scis eam ciuem hinc dsse? et fratrem eius <$sse ad- 30

prime ndbilem?
i. Nescio. Py. Atqui sfc inuentast: ^am iste nitiauit

miser.
tlle ubi id rescfuit factum frdter uiolentfssumus,
i. Qufd nam fecit? Pt. cdnligauit prfmum eum mise-

rfs modis. 955

i. Cdnligauit? Pt. Atque quidem orante, ut ne id

faceret, Tli£ide.
L Qnfd ais? Pt. Nunc mindtur porro s^se id quod

moechfs solet: 3&

TERBimvs 8

U4 EVNVCHVS. V436-54

Qudd ego namquam ufdi fieri n^ue uelim. Pa. Qua

audicia
Tdntum facinus audet? Pt. Quid ita ^tintum'? Pa.

An non hoc mdxumumstf
Quis homo pro moecho iimquam uidit fn domo me-

retrfcia 960

Pr^ndi quemquam? Pt. N^scio. Pa. At ne hoc

n^sciatis, P^fthias:
40 Dico , edico udbis , nostrum esse fllum erilem fidium.

Pt. Hem,
6bsecro, an is est? Pa. N^quam in illum Thdis

uim fieri slnat!
iitque adeo autem qudr non egomet fntro eo? Pt.

Vide, Pdrmeno,
Qufd agas, ne neque illi prosis ^t tu pereas: nam

hdc putant, 966

Qufdquid factumst, d te esse ortum. Pa. Qufd igi- -i

tur faciim miser?
45 Quidue incipiam? ecce autem uideo rure redeun- '^

t^m senem:
Dicam huic an non dicam? dicam hercle: ^i mihi

magnum malum
Scfo paratum: s^d necessest, hufc ut subuenidt.

Pt. Sapis.
!^go abeo intro: tii isti narra omne drdine, nt fac-

tnm siet. 970

Lachbs. Parhbno.

V5La. Ex med propinquo riire hoc capio cdmmodi:

Neque agrf neque urbis ddium me umquam p^rcipit.

Vbi sdtias coeplt fieri, commutd locum.

Sed estue ille noster Pdrmeno? et certe fpsus est

V66-29 EVNVCHVS. 115

Qiteiii pra^tolare, Pdrmeno, hic ante dstium? 975 s
Pa. Qnis homdst? ehem, saluom te ddneuire, ere,

gaudeo.
La. Qaem pra^tolare? Pa. P^ii: lingua haer^t metn.

La. Hem,
Qoid ^st qaod trepidas? sdtine saluae? dfc mihi.
Pa. Ere, primom te arbitrdri id quod res ^st uelim:

Qnidqafd hnins factmnst, culpa non factumst mea. 980 lo
La. Quid? Pa. R^cte sane int^rrogasti: opdrtuit
Rem pra^arrasse me. ^mit quendam Phaddria
Euniichum, quem dono hufc daret. La. Qaoi? Pa.

Th£fdi.
La. Emit? perii hercle. qainti? Pa. Viginti minis.
La. Actumst. Pa. Tum quandam fldicinam amat hinc t6

Chadrea. 985

La. Hem, qafd? amat? an scit iam ille qaid meretrfx

siet?
An in ^tu aenit? dliad ex alid malam.
Pa. Ere, n^ me spectes: me inpalsore haec ndn facit.
La. Omitte de te dfcere. ego te, furcifer,

Si oiuo . . sed istac, quidquid est, primam ^xpedi. 990 3C
Pa. b pro fllo eunucho ad Thdidem deductus est.
La. Pro eanuchon? Pa. Sic est. hunc pro moecho

pdstea
Compr^ndere intas ^t constrinxere. La. 6ccidi.
Pa. Audiciam meretricam specta. La. Numquid est

Alidd mali damnfue quod non dixeris 995 35

Relfcaom? Pa. Tantumst. La. Cdsso huc intro

rumpere?
Pa. Non diibiamst qain mihi mignam ex hac re sft malam:
Nisi qafa necessas fuit hoc facere. id gaiideo

Propt^r me hisce aliquid ^sse eaentarum mali:

8*

116 EVNVCHVS. V530-615

M Nam idm diu aliquam caiVsam qnaerebdt senex, 1000

Qnam obrem fnsigne aliqoid fdceret eis: nunc r^-

perit.

Ptthias. Paembno.

V 6 Pt. Numquam ^depol qnicquam idm diu quod mdgis uel-

lem euenfre
Mi eu^nit, quam quod mddo senex intro dd nos

uenit ^rrans.
Mihi sdlae ridicuU fuit, quae quid timeret scibam.
Pa.^ Quid hoc aiitemst? Pt. Nunc id prddeo ut con-

u^niam Parmendnem. 1005

5 Sed ubi dbsecro est? Pa. Me qua^rit haec. Pt. At-

que ^ccum uideo: adfbo.
Pa. Quid dst, inepta? qufd uis tibi? quid rfdes? per-

gm? Pt. P^rii:
Def^ssa iam sum mfsera te riddndo. Pa. Quid ita?

Pt. Rdgitas?
Numqudm pol hominem stultiorem ufdi nec uid^bo

ah,
Non pdssum satis narrdre, quos ludds praebueris

fntus. 1010

10 At ^tiam primo cdllidum et disdrtum credidi hd-

minem.
Quid? flicone cr^dere [ea] quae dfxi oportuft te?
An padnitebat flagiti, te auctdre quod fecfsset
Aduldscens, ni miserum fnsuper etidm patri indi-

cdres ?
Nam qufd illi credis tum animi fufsse, ubi uestem

ufdit 1015

15 lllam ^sse eum indutum pater? quid? idm scis te

perfsse?

vei6-82 EVNVCHVS. 117

Pa< Hem qofd dixisti, p^ssuma? an mentfta^s? etiam

rides ?
Itan l^pidom tibi uisiimst, scelas, nos inridere?

Py. Nimiam.
Pa. Siqnidem fstnc inpnne hdbaerls. Pt. Yeriim. Pa.

Reddam hercle. Py. Cr^do:
Sed fn diem istac, Pdrmeno, est fortdsse, qaod mi-

ndre. 1020

Tn idm pendebis, qaf staltam adalesc^ntalam nobf- 30

litas
Flagitiis et eondem fndicas: at^rqne in te exempla

^dent.
Fa. Nollus sum. Pt. Hic pro illo miinere tibi honds

est habitus: dbeo.
^A Egom^t meo indicid miser quasi sdrex hodie p^rii.

Gnatho. Thraso. (Parmeno.)
Gn. Qoid nunc? qna spe aut qud consilio huc fmus? V 7

quid coeptds, Thraso? 1025
Th. ii^gone? ut Thaidi me dedam et fdciam quod iubedt.

6n. Quid est?
Th. Qui miuus quam Hercul^s seruiuit 6mphalae? 6n.

Exempliim placet.
Vtinam tibi commitigari ufdeam sandalid caput!
S^d fores crepu^runt ab ea. Th. P^rii: quid hoc ^

aut^mst mali?
Hunc ego numquam ufderam etiam: quid nam hic

properans prdsilit? 1030

Chabrba. Parmeno. Gnatho. Thraso.
Ch. 6 populares, ^cquis me hodie ufuit fortundtior? V8
Nemo h^cle quisquam: nam fn me plane df potes-

tat^m suam

118 EVNVCHVS. V83~19

Onmem dstendere: quof tam subito t<$t congraerint

cdmmoda.
Pa. Quid hic ladtns est? Ch. O Pdrmeno mi, o medrom

nolnptatnm dmniam
5 Inu^ntor inceptdr perfector, scfn me in quibus sim

gaiidiis? 1035

Scis Ptophilam meam inu^ntam ciuem? Pa. Audiui.

Ch. Scis sponsim mihi?
Pa. Bene, fta me di ament, fdctum. Gn. Audin tu, hic qufd

ait? Ch. Tum autem Pha^driae
Meo frdtri gaudeo ^sse amorem omnem in tranquillo :

undst domus;
Thats patri se cdmmradauit, in clientelam ^t fidem
10 Nobfs dedit se. Pa. Frdtris igitur Th£is totast? Ch.

Scflicet. 1040

Pa. lam hoc iliud est quod gaudeamus: mfles pelletur

foras.
Ch. Tu friter ubi ubi est Hc quam primum haec audiat.

Pa. Visim domum.
Th. Numqufd, Gnatho, tu diibitas quin ego nunc per-

petuo p^rierim?
Gn. Sine diibio opinor. Ch. Qufd commemorem prfmum

aut laudem mdxume?
15 niumne qui mihi d^dit consilium ut fdcerem, an

me qui ausiis siem 1045

Incfpere, an fortun&m conlaudem, quad guberna-

trfx fuit,
Quae tdt res tantas tam dpportune in unum con-

clusft diem,
An mef patris festfuitatem et fdcilitatem? o liippiter,
Scrua dbsecro haec boua ndbis.

▼ 819—35 EVNVCHVS. 119

PHABDRIil. ChABREA. ThRASO. GnATHO.

Ph. Di nostrim fidem, incredfbilia
Pdrmeno modo qna^ narrauit. s^d ubist frater? Ch. 20

Pra^sto adest. 1050

Ph. Gkiudeo. Ch. Satis er^do. nil est Thiide hac, frat^r, tua

' Dignius quod am^tur : ita nostrae dmnist fautrix fd-

miliae.
Ph. M(hi illam laudas? Th. P^rii, quanto mfnus spel

est, tanto mdgis amo.
6bseGro, Gnatho, in te spes est. 6n. Qufd uis fa-

ciam? Th. P^rfice hoc
Pr^cibus pretio , ut ha^ream in parte dliqua tandem 25

apud Thiidem. 1055

€rif . DffRcilest. Th. Slquid conlubitum^^ , n6ui te. hoc

si eff^ceris,
Qudduis donum pra^mium a me optdto , id optatum

feres.
On. f tane ? Th. Sic erft. Gn. Si efficio hoc , pdstulo ut

mihi tua domus
T^ praesente abs^nte pateat, fnuocato ut sft locus
S^mper. Th. Do fidem futurum. Gn. Adcfngar. Ph. so

Quem ego hic audio? 1060

6 Thraso. Tip. Saludte. Ph. Tu fortdsse quae facta

hic sient
N^scis. Th. Scio. Ph. Quor ^rgo in his te cdnspi-

cor regidnibus?
Th. Vdbis fretus. Ph. Scfn quam fretus? mfles, edicd tibi,
Sf te in platea off^ndero hac post umquam, quod

dicds mihi
^Alium quaerebam, fter hac habui% p^riisti. Gn. 3&

Heia, haud sfc decet. 1066

120 EVNVCHVS. V836-54

Ph. Dfctamst. 6n. Non cogndsco uostrimi tdm super-

bum. Ph. Sfc ago.
Gm. Prfus audite paucis : quod quom dixero , si pldcuerit,
Fdcitote. Ph. Audidmus. 6n. Tu conc^de paulum

istiic, Tliraso.
Priucipio ego uos cr^dere ambos hdc mihi uemen-

t^r uelim,
40 Aie hiiius quidquid fdcio id facere mixume causi

mea: 1070

Ydrum si idem udbis prodest, u<is non facere in-

scftiast.
Ph. Qufd id est? 6n. Militem ^go riualem r^cipiundiun

c^nseo. Ph. Hem,
Rdcipiundum? 6n. Cdgita modo. tu h^rde cum

illa, Pha^dria,
Vt lubenter uiuis (etenim b^ne lubenter ufctitas),
45 Qudd des paulumst, ^t necessest miiltum accipere

Thdidem. K)75

^t tuo amori siippeditare pdssiT^t sine sumptu tuo
6mDia haec, magis dpportunus n^c magis ex usii tuo
Ndmost. priucipio 6t habet quod det, 6t dat nemo

Idrgius.
Fdtuos est, insiilsus, tardus, st^rtit noctis <^t dies:
io N^que istiun metuas n^ amet mulier: fdcile pellas

iibi uelis. 1080

Ch. Quid agimus? 6n. Practc^rea hoc etiam, qudd ego

uel primum puto,
Accipit homo n^mo melius prdrsus neque prolixius.
Ch. Mirum ni illoc hdmine quoquo picto opust Ph. Idem

ego drbitror.
6n. R^cte facitis. iinum etiam Iioc uos dro, ut me in

uostnim gregem

865-64 EVNVCHVS. 121

B^cipiatls : sdtis dia iam hoc sdxain uorso. Ph. R^ 5&

cipimiis. 1085

H. Ac lubenter. Gn. At ego pro isto, Plia^dria et ta

Clia^rea,
Hunc comedendiim et ^ibendam udbis propind.

Ch. Placet.
H. Dfgnas est. Gh. Thraso, iibi ois accede. Th. 6b-

•ecro te, qufd agimus?
M. Quid? isti te ignordbant: postquam eis mdres ostendC

tuos
'&t conlaudam' secimdum fdcta et uirtut^s tuas, e»
tnpetraui. Th. B^ne fecisti: grdtiam liabeo mdxu-

mam. 1091

Numquam etiam fui usquam, quin me amdrent omnes

pliirimam.
j». Dixin ego in hoc ^sse uobis Xtticam elegdntiam?
H. Nil praeter promfssum est, ite hac. Cantor. Vds

ualete et pladdite.

METRi ITIYS FAB^E MEG 8TNT

V. 1 ad 206 iambici senarii

- 207 trochaicus octonarius

- 208 trochaicus septenarius

> 209 iambicus quaternarius

- 210 et 211 trochaici septenarii

* 212 iambicus octonarius

- 213 et 215 iambici quaternari!

- 214 et 218 trochaici septenarii

- 216 et 217 trochaici octonarii

- 219 ad 223 iambici octonarii

- 224 ad 254 trochaici septenarii

- 255 ad 291 iambici septenarii

- 292 clausula

- 293 ad 297 iambici octonarii

- 298 trochaicus septenarius

- 299 et 301 iambici quatemarii

> 300 iambicus senarius

- 302 et 303 lambici octonarii

- 304 trochaicus octonarius

• 305 trochaicus septenarius

- 306 iambicus quaternarius

" 307 ad 319 iambici octonarii

- 320 iambicus senarius

- 321 el 322 iambici septenarii

- 323 ad 351 lambici senaril

- 352 ad 366 trochaici septenarii

18S

V. 367 ad 390 iambici octonarii

- 391 ad 538 iambici senarii

- 539 ad 548 iambici septenarii

- 549 et 550 trocliaici septenarii

- 551 et 552 iambici septenarii

- 553 ad 556 iambici octonarii

- 557. 559 ad 561 iambici septenarii

- 558 trochaicus octonarius

- 562 ad 591 iambici octonaril

• 592 ad 614 iambici septenani

- 615. 618 ad 620 trochaici octonarii

- 616 et 621 trochaici septenarii

- 617 et 622 iambici octonani
623 ad 628 trochaici septenarii

- 629 ad 642 iambici senarii

- 643 et 644 trbcliaici octonarii

- 645 trochaicus septenarins

< 646 et 648 iambici octonarii

- 647 et 652 iambici quatemarii

- 649 et 655 trochaici septenarii

- 650. 651. 653 iambici octonarii

- 654 trochaicus octonarius

- 656 et 657 iambici octonarii
658 iambicus senarius

- 659 ad 667 iambici octonarii

- 668 ad 702 iambici senarii

• 703 ad 726 trochaici septenarii

- 727 ad 737 iambici octonarii

- 738 iambicus senarius

- 739 ad 746. 748 trochaici octonarii

- 747 trochaicus dimeter catalecticus

- 749. 751. 752 trochaici septenarii

- 750 iambicus octonarius

- 753 et 754 iambici septenarii

- 755 ad 770 trochaici septenari'
. 771 ad 787 iambici octonarii

- 788 ad 816 trochaici septenarii

124

V. 817 ad 942 iambici seuarii

- 943 ad 970 trochaici septenarii

- 971 ad 1001 iambici seoarii

- 1002 ad 1024 iambici septenarii
• 1025 ad 1031 trochaici septenarli
" 1032 ad 1049 lambici octonarii

- 1050 ad 1094 trochaici septen&ni.

HEAVTON TIMORVMENOS

P. TERENTI.

6RAEGA • HENANDRV • ACTA • LVDIS • HEGALENSIBVS
L-CORNELIO LENTVLO L-VALERIO^FLACCOAED-CVR
EGIT • AMBIVIVS • TVRPIO • MODOS • FECIT • FLACCVS
CLAVDI • ACTA • PRIMVM • TIBHS • INPARIBVS
DEINDE • DVABVS • DEXTRIS • FACTAST • TERTLA
MA • IVVENTIO • TI • SEMPRONIO • COS

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA.

In militiam proficisci gnatum Cliniam

Amdntem Antiphilam c6mpulit dunis pater,

Animique sese ang^bat facti paenitens.

Mox lit reuersust, clam patrem deu6rtitar

Ad Glitiphonem: is amdbat scortum Bdcchidem. 5

Gum arc^sseret cupitam Antiphilam Glinia,

Vt 6ius Bacchis u^nit amica ac seruolae

Habitdm gerens Antiphila: factum id qu6 patrem

Suiim celaret Glitipho. hic technis Syri

Dec6m minas meretriculae aufert d sene. 10

Antiphila Clitiph6nis reperitur soror:

Hanc Glinia, aliam CUtipho uxorem dccipit.

PERSONAK,

CHREMES SENEX
MENEDEMVS SENEX
GLITIPHO ADVLESCENS
GLINIA ADVLESCENS
SYRVS SERVOS
DROMO SERVOS
BACCHIS MERETRIX •
ANTIPHILA MVLIER
SOSTRATA MATRONA
NVTRIX
PHRYGIA ANCILLA.

PROLOGVS.

Neqaoi sit aostruiii mirani, quor partfs seni

Poeta dederit, qaa^ sant adalesc^ntiain:

Id prfmam dicam, defnde quod aeni ^loqaUr.

Ex fntegra Graeca fntegram como^diam

Hodid sam actaras Heaiiton timoriimenon. 5

[Daplex qaae ex argumento facta est simplici.]

Noaam ^sse ostendi et qaae ^sset : nanc qai scripserit

Et qadia Graeca sft, ni partem mdxumam

Exfstamarem scfre aostram, id dfcerem.

Nanc qaam dbrem lias partis dfdicerim paacfs dabo. 10

Oritorem esse udluit me, non prdlogum:

Yostrum iudiciam f^cit: me actor^m dedit,

Si hic dctor tantum pdterit a facundia,

Qaantom flle potuit cdgitare cdmmode,

Qui or<itionem hanc scrfpsit, qaam dicturas sam. 15

Nam qadd rumores dfstulerunt mdliaoli,

Multds contamindsse Graecas, dum facit

Paucds Latinas : fdctum id esse hic ndn negat,

Neqae s^ pigere et defnde factarum aiitamat.

Hab^t bonorom ex^mplum, qao exempld sibi 20

Licdre id facere qudd illi feceriint putat.

Tam qadd maliaolus u^tus poeta dfctitat,

Rep^nte ad stadium hunc se ddplicasse musicam,

Amfcum ingenio fr^tum, haud naturd sua:

Arbitrium uostrum, udstra existumdtio 2S

Val^bit. qua re ordtos uos omnfs aolo,

Ne pliis iniquom pdssit quam aequom ordtio.

128 PROLOGVS HEAVTON TIMORVMENV.

Facite a^qui sitis: ddte crescendi cdpiam,

Noadmm qui sp^^ctdndi faciunt cdpiam,

Sine uftiis : ne ille prd se dictum exfstumet, 30

Qui nuper fecit s^ruo currenti fn uia

Decdsse populum: qudr insano sdruiat?

De illius peccatis plura dicet, qudm dabit

Alids nouas, nisi finem maledictis facit.

Ad^ste aequo animo: date potestat^m mihi 35

Statiriam agere ut liceat per sildntium ;

Ne sdmper seruos currens, iratus senex,

Eddx parasitus, s;fcophanta autem fnpudens,

Audrus leno, adsfdue agendi sfnt mihi

Clamdre summo, ciim labore mixumo. 40

Mea caiisa causam hanc iiistam esse animum inducite,

Vt dliqua pars labdris minuatiir mihi.

Nam nunc nouas qui scrfbunt, nil parciint seni:

Siquad laboridsast, ad me curritur:

Si lenis est, ad dliam defertur gregem. 45

In hdc est pura ordtio. experfmini,

In utrdmque partem iu^^nium quid possit.meum.

Si niimquam auare prdtium statui artf meae

Et enm ^sse quaestum in dnimum induxi mdxumum,

Quam mdxume seruire uostris cdmmodis: 50

Ex^mplum statuite fn me, ut adulesc^ntuli

Vobfs placere stiideant potfus qudm sibi.

1 1 1 -24 HEAVTON TIMORVMENOS. 129

ACTVS I.

Chrkmrs. Mrnbdkmvs.

Ch. Quamquam liadc intcr nos niipcr notiiia ddmodumst 1 1
(Inde ddeo quom agrum in prdxumo liic mercdius es^
Nec rdi fere sane toplius quicquim fuit: 65

Tamdn uel uirtus tua me uel uicfnitas,
Quod ego in propinqua pirte amicitiad puto, &

Facit ut te audacter mdueam et familiMter,
Quod mfhi uidere pradter actatdm tuam
Facerc 6t practer quam rds te adhortatiir tua. 60
Nam prd deum atque hominilm fidem, quid uis tibi ?
Quid quadris? annos sdxaginta ndtus es, lo

Aut phis eoy ut confcio; agrum his regidnibus
Melidrem neque pretf maioris n6mo habet;
Seruds compluris: profnde quasi nemd siet, 6a

Ita tiite attente illdrum offlcia fiiugere.
Numquim tam mane egrddior neque tam udsperi u
Domiim reuortor, quin te in fundo cdnspicer
Foderc aiit arare aut dliquid ferrc. ddnique
NuIIiim remitiis tdmpus neque te rdspicis. 70

Haec ndn uoluptati tfbi esse satis certd scio.
^Enim' dfces ^quantum hic dperis fiat pa<Snitei.' ^^
Qaod In dpere faciundo dperae consumfs tuac,
8i iumas in illis dxercendis, pliis agas

Mr. Chremds, tantumne ab t6 tuast oti tibi, 75

Alidna ut cures iSaque nil quae ad te dttinent ?
Terektivs. ft

130 HE AVTON TIMOR VMENOS. 1 1 25 - 51

35 Ch. Hom6 snm: humani nil a me alieniim puto.
Yel m^ monere hoc u^l percontarf pnta:
Rectiimst , ego ut faciam ; ndn est , te ut det^rream.
Me. Mihi sic est usqs: tfbi ut opus factdst, face. 80
Ch. An quoiquamst usns hdmini, se ut cruciet? Mb. Mihi.
30 Ch. Siqufd laborist, ndllem : sed quid istdc malist ?

Quaesd, quid de te tdntum commerufsti? Me. Eheu.
Ch. Ne Idcruma, atque istuc, qufdquid est, fac me iit

sciam :
Ne r^tice, ne uer^re, crede inquam mihi: 86

Aut cdnsolando aut cdnsilio aut re iiiuero.
35 Mb. Scire hdc uis? Ch. Hac quidem caiisa, qua dix/ tibi
Me. Dicetur. Ch. At istos rdstros intered tamen

Adpdne, ne labdra. Ms.Minume. Ch. Quim rem agis?

Mb. Sine m^, uociuom t^mpus nequod ddm mihi 90

Labdris. Ch. Non sinam, fnquam. Mb. Ah, non ae-

qudm facis.
40 Ch. Hui, tdm grauis hos, qua^so? Mb. Sic meritiimst

meum.
Ch. Nunc Idquere. Mb. Filium iinicum adulesc^ntulum
Habeo. dh, quid dixi? hab^re me? immo habu/,

Chremes :
Nunc hdbeam necne inc^rtumst. Ch. Quid ita istiic ?

Mb. Scies. 95

Est ^ Corintho hic Aduena anus paup^rcola:
45 Eius filiam ille amdre coepit p^rdite,

Prope iam lit pro uxore hab^ret: haec clam me dmnia.
Ybi r^m resciui, co^pi non huminitus
Neque ut dnimum decuit a^grotum adulesc^ntnli 100
Tractdre, sed ni et uid peruolgatd patrum.
50 Cotfdie accusdbam: ^hem, tibine haec diutius

Lic^re speras ^cere me uiud patre,

1 1 52-83 HEAVTON TIMORVMENOS. 131

Amicain at habeas prdpe iam in uxor/s loco?

ErrAs, si id credis, ^t me ignoras, CUnia. 105

£go t^ menm esse dfci tantisp^r uolo,

Dam qadd te dignumst f<icies: sed si id ndn fiicis, lys

£go qaiSd me in te sit fdcere dignnm inu^nero.

NuUa ideo ex re istuc fit nisi ex nimio dtio.

Ego istiic aetatis ndn amori operdm dabam, 110

Sed in Asiam hinc abii prdpter pauperiem atque ibi

Simul rem et gloriam irmis belli r^pperi/ e

Postr^mo adeo res r^diit: adulesc^ntulus

Saepe ^adem et graoiter aiidiendo ufctus est:

Aetite me putiuit et sapi^ntia 115

Plus scfre et prouid^re quam se ipsiim sibi:

In Xsiam ad regem mflitatum abift, Chremes. 65

Ch Quid ats? Mb. Clam me prof^ctus mensis trfs abest.

Ch. Ambo iccusandi : etsi fllud inceptum tamen

Animlst padentis sfgnum et nen instr^nui. 120

Mb. Ybi cdmperi ex eis, quf fuere ei cdnsciiy,,.,, ^

Domiim reuortor madstus atque animd fere 70

Pertdrbato atque incdrto prae aegritddine.

Adsfdo: adcarrunt s^rui, soccos ddtrahunt:

Inde ilii festinire, lectos st^rnere, 125

Cenam idparare: prd se quisque sddnlo

Faci^bant, quo illam mfhi lenirent mfseriam. 75

Vbi ufdeo, haec coepi cdgitare *hem, tdt mea

Solfus soUiciti sint causa, ut me unum dxpleant?

Ancillae tot me udstiant? sumptiis domi 130

Tantds ego solus ficiam? sed gnatum unieum,

Quem piriter ati his ddcuit aut etiam implius, so

Quod illa adtas magis ad hadc utenda iddneast,

Eam ego hfnc eieci mfserum iniustitii mea.

Mald quidem me quduis dignum ddputem, 135

132 HEAVTON TIMORVMENOS. 1 1 84 - 113

Si id fAciain. nam usqae dum ille iiitam illAm colet
85 Inop^m, carens patria db meas iniiirias,

Int^rea usqae illi d^ me suppliciiim dabo,
Labdrans, quaerens, pdrcens, illi s^ruiens/
Ita fdcio prorsus: nil relinquo in a^dibas, 140

Nec u&s nec uestim^ntum: conrasi dmnia.
90 AncfUas, seruos, nfsi eos qui opere rustico

Faciiindo facile siimptum exercir^nt suom,
Omnis produxi ac u^ndidi. inscripsi ilico
Aedis: mercedem qudsi talenta ad qufndecim 145
Coegi: agrum hunc mercitus sum: hic me ex^rceo.
^^ Decr^ui tantisp^r me minus iniiiriae,

Ghrem^s, meo gnato fdcere, dam fiim miser:
Nec fds esse, ulla me uoluptate hic frui^
Nisi ubi flle huc saluos r^dierit meus pirtfceps. 150
Gh. Ing^nio te esse in hlieros lenf puto,
100 Et illum dbsequentem, siquis recte aut cdmmode

Tractdret. uerum n^quc illum tu satis ndueras,
Nec te flle ; hoc qnom fit, fbi non uere ufuitur.
Tu illiim numquam ostendisti quanti p^nderes, 155
Nec tf bi illest credere ausus quae est aequdm patri. .
105 Quod si ^set factum, haec niimquam eueniss^nt tibi.

Me. Ita r^s est, fateor: p^ccatum a me miixamest.
Gh. Mened^me, at porro r^cte spero et illum tibi

Saluom ddfuturum esse hfc confido prdpediem. 160
Me. Vtinam ita di faxint. Ch. Ficient. nunc si cdmmo-

dumst,
110 Dion;^sia hic sunt hddie: apud me sfs uolo.

Mb. Non pdssum. Gh. Quornon? qua^o tandem aliquan*

tulum
Tibi pirce : idem absens fdcere te hoc uolt fflius.
Me. Non cdnuenit, quiillumddlaborem Aincp^pulerim, 165

1 1 114—2 11 HEAVTON TIHORYMENOS. 133

Nmic me fpsmn fdgere. Ch. Sfcinest sent^ntia?
Mb. Sic. Ch. B^ne nale. Me. Et tu. Ch. Ldcramas excus- ii5

sft milii,
Miser^tque me eius : s^d ut diei t^mpus est,
Tempust monere me hiinc uicinum Phdniam,
Ad c^nam ut ueniat: fbo, uisam sf domist. 170

Nil dpus fuit monitdre : iam dudiim domi
Praesto ipud me esse aiunt ; egomet conuiuds moror. i3o
Ibo ddeo hinc intro. s^d quid crepuerunt fores
Hinc A me? quis nam egr^ditur? huc conc^ssero.

Clitipho. Chrbhbs.

Cl. Nfl adhuc est qudd uereare, Clfnia: haud quaquam ] 2

^tiam cessant: 175

'At illam simul cum niintio tibi hic idfuturam hodi^ scio.
Prdin tu soUicitiidinem istam fdlsam, quae te excrii-

ciat, mittas.
Ch. Qufcum loquitur fflius?
Cl. Piter adest, quem udlui: adibo. pdter, opportune 5

dduenis.
Ch. Qufd id est? Cl. Hunc Mened^mum nostin ndstrum

uiciniim? Ch. Probe. 180

Cl. Huic fflium scis ^sse? Ch. Audiui esse: fn Asia.

Cl. Non dst, pater:
Apud nds est. Ch. Quid ais? Cl. Aduenientem, e ndui

egredientem flico
Abdiixi ad cenam: ndm mihi magna cum ed iam inde

a pudritia
Fnit s^mper familidritas. Ch. Yoluptitem magnam lo

nnntias.
Quam udllem Menedemum fnuitatum, ut ndbiscum

esset dmplius, 185

134 HEAVTON TIMORVMENOS. 12 12—27

Vt hinc laetitiam d^c opinanti primas obicer^m

domi!
Atqne hircle etiam nunc t^mpus est. Gl. Caue f&xis :

non opus ^st, pater.
Ch. Qnapr<(pter? Cl. Quia enim inc^rtumst etiam, quid

se faciat mddo uenit
15 Timet dmnia: patris iram, et animum amicae se erga

ut sft suae.
Eam misere amat: propt^r eara haec turba atque

abitio euenlt. Ch. Scio. 190

Cl. Nunc s^ruolum ad eam in iirbem misit, ^t ego nostruni

und Syrum.
Ch. Qnidnirrat? Cl. Qaidille? miserum se esse. Ch.Mi-

serum ? quem minus cr^deres ?
Quid r^licuist quin h&beat, quae quidem in hdmine

dicuntur bona?
20 Par^ntis, patriam incolnmem, amicos, g^nus, cogna-

tos, ditias:
Atqne ha^ perinde siint ut illiust inimns qui ea

pdssidet: 195

Qui uti scit, ei bona; flli, qui non iititur rect^,

mala.
Cl. Immo flle fuit senex inportunus s^mper; et nunc

nfl magis
Veredr quam nequid fn illum iratus pliis satis faxft,

nater.
25 Ch. Illedne? sed reprimdm me: nam inmetu ^sse hnnc

illist iitUe.
Cl. Quid tnte tecum? Ch. Dfcam. ut ut erat, minsum

tamen opdrtuit. 200

Fortdsse aliquantum infquior erat pra^ter eius lu-

bf dinem :

2 28—1117 HEAVTON TIMORyHENOS. 135

Pater^tar: nam qaem f^rret, si par^ntem nun fer-

r^ snom?

HmioiBe erat aeqnom ex fllias more an fllam ex haias

aiaere?

Et qadd illam insimolat diiram, id non est: n&mpa- 30

rentam iniiiriae
Vnfas modi sant f^rme; paalo qai est homo tolerd-

bilis, 205

Scortdri crebro ndlant, nolant cr^bro conaiadrier,
Praeb^nt exigae siimptam : atqae haec sant timen ad

airtatem iSmnia.
Verum dnimas mbl sem^I se capiditdte deainxft mala,
Necessest, Glitiphd, consilia cdnseqai consfmilia. 35
Scitiimst periclom ex dliis facere, tfbi qaid ex asii

siet. 210

L. Ita cr^do. Ch. Ego ibo hinc fntro , at aideam c^nae

qaid nobfs siet.
Ta, at t^mpas est di€i, aide sis n^qao hinc abeas

longias.
L. Quam infqai suntpatr^s in omnis ddolescentis iudices! II 1
Qui aequom ^sse censent nds a pueris flico nasci

senes
Neque illdram adfines ^sse rerum, quds fert adu-

lesc^ntia. 215

Ex sud labidine ee moderantur, nunc quae est, non

quae olfm fuit.
Mihi si umqaam filiiis erit, ne ille fdcili me atetiir &

patre :
Nam et cdgnoscendi et fgnoscendi ddbitur peccatf

locus :
Non ut meus/, qui mfhi per alium ost^ndit suam sen-

t^ntiam.

136 HEAVTON TIMORVMENOS. U 1 8^17

iPerii: is mi., ubi adbibft pliifl panlo, sda qnae namt

ficinora! 220

Nanc aft ^periclmn ex dliis fadto, tibi qvid ex vaii

siet.'
10 Astiitas: ne ille hau scft, qnam mihi niinc si&rdo nar-

ret fdbulam.
Magis niinc me amicae dfcta stimolant ^ii mihi' at-

qae ^adf^r mihi':
Qaoi qadd respondeim nil habeo: n^qae me qais-

qaamst mfserior.
Nam hic Clfnia, etsi is qadqae saaram r^ram sat agit,

timen habet 225

Bene ^t padice ediictam et artis fgnaram mere-

trfciae.
t5 Meast ^npotens, proc&x, magnifica, siimptaosa, nd-

bilis.
Tam qadd dem ei, ^recte' est: nim nil esse mfhi

religiost dfcere.
Hoc ^go mali non prfdem inaeni: n^qoe etiam dom

scft pater.

n 2 1-^12 HEAVTON TIMORVHENOS. 137

ACTVS n.

Glinia. Clitipho.

Clibi. Si mfhi secandae r^s de amore meo ^ssent, iamII2

dadiim scio 230

Yen/ssent: sed aeredr, ne mnlier me ibsente hic

corrupta sit.
Concdrrant multa eam opinionem qua^ mihi animo

exaugeant: / ,^
Occiisio, locns, ams, mater quofas^ab inperiost mala,
Quoi nfl iam praeter pr^tium dolcest. Clit. Clfnia. 5

Clin. £i miserd mihi.
Clit. Etidm caues y ne ufdeat forte hic te d patre aliquis

^xien^ ? 235

CLiif. Facidm: sed nescio qa/d profecto mi dnimus prae-

sagft mali.
Clit. Fergfn istuc prius diiiidicare, quim scis qaid uerf

siet?
Clibi. Si nfl mali esset, iam Iifc adessent. Clit. lam Aderunt.

Clin. Quando isti^c Ham^ erit?
Clit. Non cdgitas hinc Idngule esse 1 et ndsti mores mu' lo

lierum :
Dum mdliuntur, diim conantur, Annus est. Clin. O

Clftipho, 240

Timed. Clit. Respira: ecciim Dromonem ciim Syro

una: adsunt tibi.

138 HEA VTON TIMORVHENOS. n 3 1 - 10

Syrvs. Droho. Clinia. Glitipho.

II 3 St. Ain tu? Dr. Sic est. St. Vernin interea, diim sermo-

nes ca^dimus,
Illae sant relictae. Glit. Molier tibi adest : audin,

Glfnia?
Glin. Ego aero andid nnnc demum et afdeo et naleo, Gli-

tipho.
Dr. Mfnnme miram: adeo fnpeditae siint: ancillarum

gregem 245

( Diicunt secum. Clin. Pdrii, unde illi sunt ancillae?

Glit. M^n rogas?
St. N6n oportuft relictas: pdrtant quid rerum! Clin. Ef

mihi.
St. Aiiriim, uestem: et uesperascit, ^t non noueriint uiam.
Fdctum a nobis stiiltest. abi dum tu, Dromo, illis

(Sbuiam:
Prdpera : quid stas? Glin. Ya^ misero mi, qudnta de

spe d^cidi! 250

10 Glit. Quf istuc? quae res t^ soUicitat aiitem? Clin. Ro-

^tas qufd siet?
Yfden tu? ancillas aiirum uestem, qudm ego cum

una ancillula
Hic reliqui, unde ei esse censes? Clit. Ytii, nunc

demum int^Uego.
St. Df boni, quid tiirbaest ! aedes ndstrae uix capi^nt,

scio.
Qufd comedent! quid ebibent! quid s^ne erit nostro

mfserius ? 255

15 S^d eccos uideo quds uolebam. Glin. Iiippiter, ubi

ndmst fides?
Dum ego prdpter te errans patria careo d^mens, tu

intered loci

n3 17-40 HEAVTON TIMORVMENOS. 139

Gonldcupletasti te, Xntiphila, et me in his deseruistf

malis,
Propt^r quam in snmma infi&mia sum et med patri mi-

nus sam dbseqaens,
Qaoias ndnc padet me et miseret, qui haram mdres

cautabdt mihi, 260

Monufsse frustra, n^que eum potnisse iimquam ab 20

hac me o^dlere.
Qaod t^men nanc faciam: tiim, qaom gratum milii

esse potuit, ndlui.
Nemdst miserior roe. Sy. Hic de nostris u^rbis errat

uidelicet,
Quae liic sibnus locuti. Clinia, aliter tuom amorem

atque est Accipis :
Nam et uitast eadem et dnimus te erga idem ic fuit, 265
Quantum ^x ipsa re cdniecturam f^cimos. 25

Clin. Quid est dbsecro ? uam mihi nunc nil rerum dmniumst

Qnod mdim quam me hoc fdlso suspic&rier.
St. Hog prhnum, ut nequid huius rerum ignor^: anus,
Quae est dicta mater ^sse ei antehac, ndn fuit: 270
Ea dbiit mortem: hoc fpsa in itinere ilterae 3^

Dam nirrat, forte audfui. Clit. Quae namst dltera?
Sy. Mane: hdc quod coepi primum enarrem, Clftipho:
Post fstuc ueniam. Clit. Prdpera. Sy. lam primum

dmnium,
Vbi udntum ad aedis dst, Dromo puIUlt foris: 275
Anus qoa^dam prodit:'hadc ubi aperuit dstium, 35

Contfnuo hic se coni^cit intro, ego cdnsequor:
Anus fdribus obdit pdssulum, ad landm redit.
Hic scfri potuit aut nusquam alibi, Clfnia,
Qoo studio uitam suim te absente ex^gerit, 280

Vbi de fnprouisost fnternentum miilieri: 40

140 HE AV TON TIMORY MENOS. II 3 41 - 69

Nam ea res dedit tam existumandi cdpiam
Cotfdianae nitae consnetddinem,
Qnae qnoinsqne ingeninm nt «ft declarat mixnme.
Tex^ntem telam studiose ipsam off<6ndimn8, 285

45 Mediocriter nestftam neste liignbri

(^Eins annis cansa opfnor qnae erat mdrtna])
Sine aiiro : tnm ornatam f ta nti qnae ornantur sibi,
Nnlld mala re esse ^xpolitam miiliebri
* ♦ ♦ ♦ ♦

Gapfllns passus prdlixe et circum capnt 290

50 Reidctns neglegdnter, pax. Cliiv. Syre mi, dbsecro,

Ne me fn laetitiam frustra conicias. St. Anns
Snbt^men nebat: pra^terea nna ancfllnla
Erat; 6a, texebat lina, pannis dbsita,
Negldcta , inmnnda inHnie. Clit. Si haec snnt,

Clfnia, 295

55 Vera, fta nti credo, qnfs test fortnndtior?

Scin hinc qnam dicit sdrdidatam et sdrdidam?
Magnnm hdc qnoque signumst, ddminam esse extra

ndxiam,
Qnom eius tam neglegiintur interndntii.
Nam dfsciplinast efs, demnnerdrier 300

60 Ancfllas primnm, ad ddminas qni adfectdnt niam.

Clin. Perge, dbsecro te , et cdne ne f alsam gr Atiam

Studeis inire. quf d ait, nbi me ndminas ?
Sy. Vbi dfcimus redfsse te et rogdre nti

Yenfret ad te, miilier telam d^sinit 305

65 Continuo et lacrumis dpplet os totiim sibi,

Yt fdcile scires d^siderio id fferi.
Clin. Prae gaiidio , ita me df ament, ubi sim ndscio :
Ita tfmui. Clit. At ego nil dsse scibam, Clfnfa.
Age diim uicissim, S;^e, dic quae illast iltera? 510

n 3 70-88 HEAVTON TIMORVMENOS. 141

Sy. Addiiciinus taam Bdcchideiu. Clit. Hem, quid? Bic- 70

chidem ?

' Eho sceleste, qud illam ducis? Sy. Qad ego illam?

ad nos scflicet.
Clit. Ad patremne? Sy. Ad eam fpsum. Clit. liomi-

nis fnpadentem auddciam. Sy. Heus tu,

Ndn fit sine periclo facinus mignum nec memordbile.

I Clit. Hdc uide : in mea uita tu tibi laiidem is quaesitiim,

scelus? 315

^bi si paulaliim modo quid te fiigerit, ego perierim. 75
Qufd illo facias? Sy. it enim.. Clit. Quid 'enim'?

Sy. Si sinas, dicdm. Clin. Sine.
Clit. Sino. Sy. Ita res est hadc nunc, quasi quom . . Clit.

Quds malum ambag^s mihi
N^rrare occipft? Clin. Syre, uenim hic dfcit: mitte^

ad r^m redi.
Sy. l^ium uero retic^re nequeo : miiltimodis iniiiriu's, 320
Clftipho, neque f^rri potis es. Clin. Aiidiundum lier- 8«

clest, tace.
Sy. Vfs amare, ufs potiri, ufs quod des illi ^ffici:

Tuom esse in potiundd peridum udn uis: haud

stult^ sapis:
Sfquidem id saperest, udlle te id quod ndn potest

contfngere.
Aut haec cum illis stint habenda, aut flla cum his

mittdnda sunt. 325

Hdmm duaram cdndicionum niinc utram malfs uide, ^
iiai consilium quod cepi rdctum esse et tutiim scio.
Nam Apud patrem tua amfca tecum sfne metu ut sit

cdpiast:
Tiim quod illi argentnm ^s pollicitus, eildem hac

inueni&m uia.

142 HE AVTON TIMORVMENOS. U 3 80-- 105

Qa6d ut efficerem orindo siirdas iam auris reddi-

derds mihi. 3d0

w Qaid aliud tibi ais? Clit. Siqaidem hoc fit St. Si-

qaidem? experiandd sciea.
Glit. Age age, cedo istac tadm consiliam: qnid id est?

St. Adsimaldbimas
l'i'iam amicam haius ^sse. Clit. Palchre: c^do, qaid

hic faci^t saa?
An ea quoqae dic^tar haius, si una haec dedecorfst

parum?
St. fmmo ad tuam matrem ibdacetor. Clit. Qaid eo?

St. Longumst, CUtipho, 33b
95 Si tibi narrem, quam (Sbrem id faciam: u^ra causast

Clit. Fdbulae:
Nfl satis firmi ufdeo, quam obrem accfpere hunc mi

expedidt metum.
St. Mine, habeo aliud, si istuc metuis, imho quod fa-

tetoiini
Sfne periclo esse. Clit. Hufus modi obsecro diquid

reperi. St. Mdxome:
Ibo dbuiam huic, dicam iit reuortatnr domum. Clit.

Hem, 340

100 Quid dfxti? St. Ademptum tibi iam faxo emn^m

metnm,
In ai'irem utramuis dtiose ut ddrmias.
Clit. Quid dgo nunc? Clin. Tune? qudd boni Clit.

Syre, dfc modo
Yerum. St. Xge modo: hodie s^ro ac nequiquim

uoles.
Clin. datiir, fruare diim licet: nam n^cias 346

m Clit. Syre fnquam. St. Perge pdrro, tamen istikc ago.
Clin. eius sft potestas pdsthac an Bumqnim tibi.

ng 107—134 HBAVTON TIMORVMENOS. 143

Clit. yemm h^rele istue est. Syre, Syre inqoam, heas

heAs, Syre.

8t. Conedlnit. qaidvis? Clit. Redi, redi. St. Adsum:

dfc qaid est?
lam hoc qodque negabis tibi placere. Clit. Immd,

Syre: 350

Et m^ et meum amorem et fimam permittd tibi. iio
Tu es iudex: nequid dccusandus sis uide.

St. Ridiculumst te istuc me ddmonere , Ch'tipho :
Quasi fstic mea res mfnor agatur qudm tua.
Hic sfquid nobis fdrte aduorsi eu^nerit, 355

Tibi eriint parata u^rba, huic homini u^rbera: 115

Quaprtfpter haec res ne iitiquam neglecti\st mihi.
Sed istiinc exora, ut siiam esse adsimulet. Clin. Sci-

licet
Facturum me esse: in eiim iam res redift locum,
Yt sft necessus. Clit. M^rito te amo, Clfnia. 360

Clibi. Yerum flla nequid tftubet. St. Perdoct^st probe. 120

Clit. At h6c demiror, quf tam facile pdtueris
Persuddere illi, qua^ solet quos spernere!

St. In t^mpore ad eam u^ni, quod rerum dmniumst
Primiim: nam quendam mfsere offendi mflitem 366
Eius ndctem orantem: haec ^rte tractabdt uirum, 125
Yt fllius animum ciipidum inopia inc^nderet:
Ead^mque ut esset ipud te hoc quam gratfssumum.
Sed hei&s tu, uide sis n^quid inprud^ns ruas.
Patr^m nouisti ad hds res qHam sit p^rspicax: 370
Ego te aiUem noui quam ^sse soleas fnpotens: iso

Inu^rsa uerba, eu^rsas ceruicfs tuas,
Gemitiis, screatus, tiissis, risus dbstine.

Clit. Laudibis. St. Vide sis. Clit. Tiitimet mirdbere.

St. Sed qudm cito sunt cdnsecutae mulieres! 375

144 HEAVTON TIMORVMENOS. /13 136-4 12

135 Clit. Ybi snot? quor retines? St. Um nunc haec non

est tua.
Clit. Scio, Apad patrem : at nnnc fnterim. St. Nil6 magis.
Clit. Sine. St. Ndn sinam inquam. Clit. Qaa^so pan-

lisp^r. St. Veto.
Clit. Salt^m salatem. St. Xbeas si sapiAs. Clit. Eo:
Quid istic? St. Manebit. Clit. Hdminem felicem.

St. Xmbula. 380

Bacchis. Antiphila. Clinia. Strvs.

II 4 Ba. J^depol te, mea Antfphila, laudo et fdrtuuatam iu-

dico,
id tu quom studu/sti, formae ut mtfres consimil^

forent :
Minumeque, ita.me di ament, miror si te sibi quis-

que ^xpetit.
Ndm mihi, quale ingenium haberes, fdit indicio oritio:
& itt quom egomet nunc m^cum in animo uftam tuam

consfdero 385

6mniumque aded uostrarum, udlgus quae ab se s^-

gregant,
^t uos esse istfus modi et nos ndn esse haud mi- !

ribilest :
Nam ^xpedit bonas ^sse uobis; nds, quibuscum est

res, ndn sinunt:
Qufppe forma inpulsi nostra nds amator^s colunt:
10 Ha^c ubi inminiitast, illi suom animum alio cdnfe-

runt ; 390

Nfsi si prospectum fnterea aliquid ^st, desertae uf-

uimus.
Vdbis com uno s^mel ubi aetatem igere decretdmst

uiro:

4 18—29 HEAVTON TIMORVMENOS. 145

Qaofos mos maxnin^st consimilis Qdstrum, hi se ad

nos ddplicant.
Hdc beneficio ntrfqne ab ntrisqne Q^ro denincfmini,
vt iinmqnam nlla amdri nostro incfdere possit cila- i&

mitas. 395

r. N^scio alias: m^ qnidem semper scfo fecisse sddnlo,

Vt ex illins cdmmodo menm cdmpararem cdmmo-

dnm. Cl. Ah^
Ergd, mea Antiphila, tii nnnc sola r^dncem me in

patridm facis:
Nam dnm dbs te absnm, omnes mfhi labores fn^re

qnos cepf lenes,
Praet^r qnam tni car^ndnm qnod erat. St. Cr^do. 20

Cl. Syre, nix suffero: 400

Hocln me misernm ndn licere med modo ingenidm

frni!
r. Immo ut patrem tnom nidi esse habitnm, dfu etiam

tnrb&a dabit.
i. Qnis nam hfc adnlescens ^st, qui intnitnr nds? An.

Ah, retine me, dbsecro.
i. Amdbo qnid tiMst? An. Disperii, p^rii misera. Ba.

Qnfd stupes?
:.. Antfphila. An. Yideon Clfniam an non ? Ba. Qu^m 2&

uldes? 405

:.. Salue, dnime mi. An. mi Clfnia, salue. Cl. Vt

uales?
f. Saludm nenisse gaiideo. Cl. Tenedne te,

Antfphila, maxume dnimo exoptatd;?} meo?
r. Ite fntro: nam nos iim dudum expectdt senex.

Terentivs. 10

146 HEAVTON TIMORVMENOS. nill-a

A C T Y S IIL

GhRBMES. MBNEDBMyS.

mi Ch. Luclscit hoc iain. c^sso pnltare dstinm 410

Yicini, primo cx me lit sciat sibi fflinm
Redisse? etsi adalesc^ntem hoc noUe iut^lego.
Veriim quom nideam misernm hnnc tam excraci^riei
5 Eins dbitn, celem tam Insperatnm gaiidinm,

Qnom ilK perlcH nfl ex indicid siet? 415

Haud fdciam: nam qnod pdtero adintabd senem.
Item at filium meum amlco atqae aeqaali sao
Yideo fnseralre et sdcium esse in negdtiis,
10 Nos qndqne senes est a^qnom senibas dbseqoi.

Mb. Aat ^go profecto ing^nio egregio ad mfserias 420
Natiis snm, ant illnd filsamst, qaod nolgo aiidio
Dic/, diem adimere a^gritndinem hdminibns:
Nam mfhi qnidem cotidie aagescit magis
15 De fflio aegritiido, et qaanto diutins

Ab^st, magis cupio tdnto et magis desfdero. 425
Ch. Sed ipsum foras egr^ssum uideo: ibo, idloqnar.
Menedeme, salne: niintinm adportd tibi,
Quoius mixume te fieri particip^m copis.
20 Mb. Numqaid nam de meo gnito andiuisti, Chremes?
Ch. Valetitque uiuit. Mb. ^bi namst quaeso? Ch. Apnd

m^ domi. 430

Mb. Meas gnitus? Ch. SIc est Mb. V^nit? Ch. Certe.

Mb. CI/Bia

[1 23-52 HEAVTON TIMORVMENOS. 147

Meas a^nit? Ch. DbLi. Mb. Eimus: dac me ad eum,

dbsecro.

a. Non adlt te scire s^ redisse etiam, ^t tuom

Consp^ctum fugitat: prdpter peccatam hdc timet, 26
Ne tiia duritia antfqua illa etiam adaiicta sit. 435

E. Non tu ef dixisti ut dssem? Cu. Non Me. Quam

obr^m, Cliremes?

a. Quia p^ssume istuc in te atque in illum cdnsulis,
Si t^ tam leni et uicto esse animo ost^nderis.

E. Non pdssum: satis iam, sitis pater durus fui. Cu. Ah, so

Vem^ns in utramque pdrtem, Menedeme, ^s nimi8,440

Aut Idrgitate nimia aut parsimdnia.

In edndem fraudem ex hdc re atque ex illa fncides.

Primum dlim potius qudm paterere fQium

Conund^are ad mulidrculam, quae paiilulo Sb

Tum erdt oontenta quofque erant grata dmnia, 445

Prot^rruisti hinc. ^a coacta ingrdtiis

PostfUa coepit ufctum uolgo quadrere.

Nunc qudm sine magno intdrtrimento ndn potest

Habdri, quiduis ddre cupis. nam ut tii scias, 4o

Quam ea niinc instructa pulchre ad pernicidm siet, 450

Primdm iam ancillas sdcum adduxit pliis decem,

Oneritas ^este atque aiiro: satrapa si siet

Amdtor, numquam sufferre eius sumptiis queat:

Neddm tu possis. Me. I^stne ea intusl Cu. Sft rogas? 45

Sensf: nam unam ei cdnam atque eius cdmitibus 455

Dedf: quod si iterum mfhi sit danda, actiim siet.

Nam ut dlia omittam, p^tisando mddo mihi

Quid ufni absumpsit ^sic hoc/ dicens ^dsperum,

Pater,^hdc est: aliud Idnius sod^s uide': sa

Rel^ui dolia dmnia, omnis s^rias: 460

Omnfs sollicitos hdbui(: atque haec una nox.

10*

148 HEAVTON TIMORVMENOS. lU l 68—84

Qaid t^ futaram c^nses, qaem adsidoe ^edent?
SIg m6 di amabant, ut me taaram mfseritamst,

55 Mened^me, fortaniram. Mb. Faciat qafdlabet:

Samdt consamat p^rdat, decretumst pati, 465

Dum illiim modo habeam m^cam. Ch. Si certiimst tibi
Sic fdcere, illud permigni re ferre drbitror,
Yt n^ scientem 8(5ntiat te id sfbi dare.

60 Me. Quid fdciam? Gh. Quiduis pdtius qaam qaod c^gitas:
Per dliam qaemais iit des: falli t^ sinas 470

Techtnls per seraolam: ^tsi sabsensi fd qaoqae,
lUds ibi esse, id dgere inter se cldncalam.
Syras cam fllo aostro cdnsasurrant, cdnferant

65 Consflia ad adalesc^ntis : et tibi p^rdere

Tal^ntam hoc pacto sdtius est quam iI16 minam. 475
Non nunc pecania dgitar, sed illad qad modo
Minamd periclo id d^mas adalesc^ntalo.
Nam si semel tuom dnimam ille intelMxerit,

'^ Prius prdditarum t^ taam uitam ^t prius

Peciiniam omnem, qaam dbs te amittas ffliam : hai, 480
Qaantdm fenestram ad n^qaitiem patef^ceris,
Tibi autem porro at ndn sit eaaae afaere!
Nam d^teriores dmnes sumus lic^ntia.

75 [Quod qaofqae qaomqae incfderit in ment^m, aolet,

Neqae id putabit priuomne an rectum siet.] 485
Tu rdm perire et fpsum non poterfs pati.
Dare ddnegaris: fbit ad illud flico,
Quo mdxume apud te sd ualere sdntiet :

80 Abiturum se abs te esse flico mindbitur.

Me. Videre uera atque fta uti res est dfcere. 490

Ch. Somnum hdrcle ego hac nocte dculis non uidf meis,

Dum id quadro, tibi qui fflium restftuerem.
Me. Cedo d^xtram: porro te idem oro ut facids, Chremes.

[ 1 85—2 9 HEAVTON TIMORVMENQS. 149

I. Pardtus sum. Mk. Scin qnfd nunc facere t^ uolo? 8s
r. Dlc. Mb. Qndd sensisti illds me incipere fUlere, 495
Id iit maturent £icere : cupio illf dare
Quod udlt, cupio ipsum idm uidere. Cu. Operdm dabo.
Pauliim negoti mi dbstat: Simus ^t Grito
Yiclni nostri Iiic dmbigunt de fifoibus: 90

M e c^pere arbitrum : ibo [ac] dicam, ut dfxeram 500
Oper&m daturum me, Iiddie non posse eis dare.
Continuo hic tLisum, Mb. Ita qua^so. di uostrdm

fidem!
Ita cdmparatam esse lidminum naturam dmnium,
Ali^na ut melius ufdeant et diiiidicent 9s

Quam sua? au eo fit, quia re in nostra aut gaiidio 505
Sumus pra^pediti nfmio aut aegritiidine?
Hic mflii nunc quanto pliis sapit quam egom^t milii !
[. Dissdlui me, otidsus operam ut tfbi darem.

Syrus ^st prendendus dtque adhortandiis mihi. loo
A m^ nescio quis dxit: concede hinc domum, 510
Ne ndamet inter nds congruere s^ntiant.

StBVS. CUIIBMBS.

r. Uac fllac circumciirsa : inueniundum es tamen, II12
Arg^ntum; intendenda fu senemst falldcia.

I. Num m^ fefellit hdsce id struere? uidelicet,

Quia Clfniae ille s^ruos tardiusculust, 515

Idcfrco huic nostro trdditast proufncia. s

r. Quis hic Idquitur? perii. niim nam haec audiuft?

Cu. Syre. Sy. Hem.

I. Quid tu fstic? Sr. Recte. equidem te demirdr,

Chremes,
Tam maue, qui heri tdntum biberis. Cu. Nfl nunis.

:. *NiI' ndrras? uisa uerost, quod dicf solet, 520

150 HEAVTON TIMORVMENOS. m 2 10-38

10 Aqaila^ senectas. Ch. H^ia. St. Malier cdmmoda,

Fac^ta haec meretrix. GH.S&ne. ST.Idem uis&sttibi?
£t qafdem , ere , forma lucolenta. Ch. Sic satis.
St. Ita n6n at olim, s^d ati nanc, san^ bona:

Minam^qae miror, Clfnia hanc si d^perit: 525

15 Sed hab^t patrem queudam duidom, misemm atqae

dridam,
Yicfuam hunc: nouisti? dt quasi is nou dftiia
Abdndet, gnatas efas profagit fnopia.
Scis ^sse factam at dfco? Ch. Qaid ego nisciam?
Homin^m pistrino dfgnum. St. Qaem? Ch. Istanc

s^ruolam 530

20 Dico ddalescentis, St. S^re, tibi timuf male.

Ch. qui pdssas est id fferi. St. Quid facer^t? Cu.Rogas?
Aliqafd reperiret, ffngeret fallicias,
Vnde ^sset adalesc^nti, amicae qadd daret,
Atqoe hiinc difficilem inuftam seraar^t senem. 535
25 St. GarHs. Ch. Haec facta ab fllo oportebdt, Syre.
St. £ho qaa^so laudas, qaf eros fallunt? Ch. tn loco
£go udro laudo. St. R6cte sane. Ch. Quippe qui
Magndrum saepe id r^medium aegritudinumst : ^^
Vel iam hufc mansisset unicus gnatiis domi. 540
30 St. locdu an serio flle haec dicat n^scio,

Nisi mfhi quidem addit dnimum, quo lubedt magis.
Ch. £t niinc quid expectdt, Syre? an dum hinc d^nuo
Abedt, quom tolerare fllius sumptus ndn queat?
Nonne dd senem aliquam fdbricam fingit? St. Std-

lidus est. 545

35 Ch. At te ddiutare opdrtet adulesc^ntuli

Causd. St. Facile equidem fdcere possum, sf iubes:
£tenfm quo pacto id fleri soleat, cdlleo.
Ch. Tanto h^rcle raelior. St. Ndn est mentirf meum.

[12 39—3 9 HEAVTON TIMORVMENOS. 151

H. Vac 6rgo. Sr. At heus tu, fdcito dum eadem haec

m^mineris, . 550

Siqofd hoias simile fdrte aliquando eu^uerit, 40

Yt siint humana, tuos ut faciat fllius.

H. Non usus ueniet, sp^ro. Sy. Spero hercle ^go quoque?
Neque ed nunc dico, qud quicquam illum s^nserim:
Sed siquid, nequid; qua^ sit eius aeULs, uides: 555
Et ne ^go te, si usus ueniat, magnifice, Chremes, 4&
Tractdre possim. Ch. De istoc, quom usus u^nerit,
Vid^bimns quid dpus sit: nunc istuc age.

Y. Numqudm commodius limqaam erum audiui loqui,
Nec qudm male facere crederem mi inpunius 560
Lic^re. quis nam a ndbis egreditur foras? 50

Chremes. Clitipuo. Syrys.

H. Qufd istuc quaeso? quf istic mos est, Clftipho? itanems

fieri oportet?
!l. Quid ego feci? Ch. Vidiu ego te mddo manum in

sinum hufc meretrici
inserere? Sy. Acta liaec rds est: perii. Cl. Mdne?

Ch. Hisce oculis, n^ nega.
Facis ddeo indigne iniiiriam illi, quf non abstine^

manum : 565

Nam istadc quidem contumdliast, 5

Hdminem amicum r^cipere ad te atque efus amicam

siibigitare.
\6l heri in uino quam inmodestus f ufsti, Sy. Factum*

Ch. qudm molestus!
^t equidem, ita me di ament, metui, qufd iuturam

ddnique essetl
Ndui ego amanti^: dnimum aduortunt griulter quae

non cdnseas. . 570

152 HEAVTON TIMORVMENOS. m3 10—25

10 Cl. Ai fides mi apud himc est, nil me istfas factarum,

pater.
Ch. ]^sto : at certe ut hinc concedas dliquo ab ore eorom

dliqaantisper.
Multa fert labfdo: ea facere prdhibet taa prae-

s^ntia.
D^ me facio c<Sniectaram : n^most meQram amfcoram

hodie,
Apiid qnem expromere dmnia mea occulta, Clitipho,

audeam. 576

15 Apud dliom prohibet dfgnitas; apad ^am ipsias

facti padet,
Ne in^ptus, ne prot^raos aidear: qadd illam facere

cr^dito.
Sed ndstramst intell^gerc, nt qaomqae atqae ubi

quomqae opus sit dbsequi.
St. Qafd iste narrat! Cl. Pdrii. St. Clitipho, hadc ego

praecipid tibil
Hdminis frugi et tdmperantis fuuctu's officiiim. Cl.

Tace sodes. . 580

20 Sr. Rdcte sane. Ch. S^re, pudet me. St. Crddo: neqae

id iniuria: qain
Mflii molestumst. Cl. P^rgin? St. Hercle a^rom dico

qudd uidetur.
Cl. Ndn accedam ad illos? Ch. Eho qaaeso, dna acce-

dundi uiast?
St. Actumst: hic prius se fndicarit qudm ego argentam

effdcero.
Chremds, nin tu homini stiilto mi auscultdre? Ch.

Quid facidm? St. labe hunc 585
2i Abfre hinc aliquo. Cl. Qad ego hiuc abeam? St. Qud

lubeat: da illfs locum:

I

1113 26—^ HEAVTON TIMORVMENOS. 153

Abi dedmbalatum. Cl. Dedmbalatain, qud? Sy. Vah^

qaasi desft locas.
Abi s^e istac, istdrsam, qaoais. Ch. R^cte dicit^

c^nseo.
Cl. Di te ^radicent, qai me hinc extradis, Syre.
St. At td pol tibi istas pdsthac comprimitc» ma-

nas. 590

C^nsen aero? qaid illam porro cr^dis factariim, sft

Chremes, X^
NM eam, qaantam tlbi opis di dant, s^raas casti-

gds mones?
Ch. ]^go istac earabo. Sr. i^tqoi uanc, ere, tibi istic

adseruaudas est.
Ch. Ffet. St. Si sapids: nam mihi iam mfnas minasqae

obt^mperat.
Ch. Qaid ta? ecqoid de illd quod dudam t^cum egi

egistl, Syre? 596

Aut est tibi qaod pldceat an non dam ^tiam? St. De 3&

falldcia
Dfcis? est: ina^ui nuper quindam. Cn.Fragi es. c^do

qaid est?
Sy. Dfcam, aeram ut dliad ex alio fncidit. Ch. Qaid ndm,

Syre?
Sy. P^sama haec est m^retrix. Ch. Ita aid^tur. St. Immo

sf scias:
Yih, aide quod inc^ptat facinus. fuft quaedam anus

Corfnthia: 600

Hufce drachtimarum ha^c argenti mflle dederat 4»

mutuom.
Ch. Qufd tum? St. Ea mortudst: reliquit ffliam adu-

lesc^ntulam.
&9. relicta huic drrabonist pro fUo argento. Ch. In-

t^IIego.

154 HEAVTON TIMORVMENOS. m3 43— IV1&

Sr. Hdnc secuoi huc addiixit, ea quae est nunc apnd

uxor^m tuam.
Cii. Quid tnm? Sy. Cliniam drat, sibi uti id ndnc det:

illam illf tamen 605

45 Pdst daturam: mflle nummum pdscit. Ch. Et poscft

quidem? St. Hui,
Dubium id est? ego sfc putaui. Ch. Quid nunc facere

cdgitas?
Sy. il^gone? ad Menedemum ibo : dicam hanc esse captam

ex Cdria,
Ditem et nobil^m: si redimat, mdgnum inesse in ei

lucrum.
Ch. Erras. Sr. Quid ita? Ch. Prd Menedemo nunc tibi

ego respdndeo 610

50 ^Ndn emo': quid dgis? St. Optata Idquere. Ch. Atqui

non ^st opus.
Sx. Ndn opust? Ch. Non h^rcle uero. St. Quf istuc, mi-

ror. Ch. lim scies.
Sr. Mdne, mane, quid est qudd tam a nobis griuiter

crepuerunt fores?

SOSTRATA. ChREMES. NvTRIX. StRVS.

IV 1 So. Nisi me dnimus fallit, hfc profectost dnulus, quem

ego suspicor,
Is qufcum expositast gndta. Ch. Quid uolt sfbi, Syre,

haec ordtio? 615

So. Quid est? fsue tibi uiddtur? Nv. Dixi equidem, ubi

mi ostendisti, flico
Eum esse. So. At satis ut cdntemplata mddo sis, mea

nutrfx. Ny. Satis.
« So. Abi niinciam intro, atque flla si iam Iduerit, mihi

nuntia.

V 1 6 - 21 HE A VTON TIMORVMENOS. 155

Hic ^go Qinun interea dpperibor. St. T^ uolt: nideas

qufd uelit:
Nescid quid tristis ^st: non temerest: timeo quid sit.

Ch. Qufd siet? 620

Ne ista hdrcle magno iim conatu m&gnas nugas

dfxerit.
0. Ehem mf uir. Ch. Ehem mea uxor. So. Te ipsum

qua^ro. Ch. Loquere qufd uelis.
o. Prfmum hoc te oro , ndquid credas me dduorsum lo

edicttim tuom
Facere esse ausam. Ch. Vfn me istuc tibi, etsi fn-

credibilest, crddere?
Credo. St. Nescio qufd peccati pdrtat haec pur-

gdtio. 625

o. M^ministin me grduidam, et mihi te mdxumo opere

edfcere,
Sf puellam pdrerem, noUe tdlli? Ch. Scio quid f^-

ceris:
Sustulisti. St. Sic estfactum: minor ergo erus dam-M

no auctus est.
0. Minume: sed erat hfc Corinthia dnus haud inpura:

ef dedi
Jl^xponendam. Ch. liippiter, tantam ^sse in animo

inscftiam! 630

0. Pdrii: quid ego fdci? Ch. Rogitas? So. Sf peccaui)

mf Chremes,
tnsciens feci. Ch. id equidem ego, si tti neges, certd

scio,
Tc fnscientem atque fnprudentem dfcere ac facere ae

dmnia ;
Tdt peccata in hic re ostendis. ninr iam primum,*

sf meum

i

156 HEAVTON TIMORVMENOS. IVi 22—41

friperiam exequi aoluisses, Interemptam opdrtuit, 635
Ndn simolare mdrtem uerbis, re fpsa spem uita^ dare.
Xt id omitto: mfsericordia, inimus maternus: sino.
36 Qudm bene uero abs t^ prospectumst, qudd aoluisti,

cdgita:
N^mpe anui illi prddita abs te ffliast planlssume,
P^r te uel uti quadstum faceret u^l uti uaenir^t pa-

lam. 640

Crddo, id cogitdsti: ^quiduis sdtis est, dum uiuat

modo.'
Qufd cum illis agds, qui neqne ius n^que bonum at*

que aequdm sciunt?
30 Mdlius peius, prdsit obsit, nfl uident nisi qudd lubet.

So. Mf Chremes, peccdui, fateor: ufncor. nunc hoc te

dbsecro,
Qudnofo tuos est dnimus natu grduior, ignosc^n-

tior, 646

^t meae stultitiae fn iustitia tud sit aliquid pra^sidi.
Ch. Scflicet equidem istac factum igndscam: uerum,

Sdstrata,
35 Mdle docet te m^a facilitas multa. sed istuc qufd-

quid est,
Qud hoc occeptumst caiisa, loquere. So. Yt sttUtae et

miserae omnds sumus
R^ligiosae, quom ^xponendam dd illi, de digito

dnulum 650

Ddtraho et eum dfco ut uua ciim puella expdneret,

Sf moreretur, ne ^xpers partis dsset de nostris bouis.

40 Ch. fstuc recte : cdnseruasti te dtque illam. So. Is hic

est dnulus.
Cu. Vude habes ? So. Quam Bdcchis secum addiixit adu-

lescdntulam, Sy. Ilem,

VI 42-2 3 HEAVTON TMORVMENOS. 157

Quld illa narrat? So. ^a lauatani dum ft, seruaB-

dum mfhi dedit. 655

Xnimum non adudrti primum: s^d postquam aspexi,

flieo
Cdgnoui, ad te exflui. Ch. Quid nunc silspicare aut

fnnenis
De (lla? So. Nescio, nfsi ut ex ipsa qua^ras, unde 45

hunc h&buerit,
Si potis est reperfri. Sr. Interii: pliis spei uideo

quim uolo.
Ndstrast, si itast. Ch. Yfuitne illa, quof tu dederas?

So. N^scio. 660

!h. Qufd renuntiduit olim? So. Fdcisse id quod iiisse-

ram.
H. Ndmen mulierfs cedo quod sit, lit quaeratur. So.

Phfltera.
Y. tpsast. mirum nf illa saluast ^t ego perii. Ch. Sds- 50

trata,
S^quere me intro liac. So. "^t praeter spem en^nit.

quam timuf male,
N^ nunc animo ita ^sses duro, ut dlim in toUendd,

Chremes! 665

H. Ndn licet hominem ^sse saepe ita iit uolt, si res

ndn sinit.
Niinc ita tempus /'drt, mi ut cupiam ffliam: olim
J nfl minus.

Y. Nisi me dnimus fallit, haud multum a me dberitIV2

infortiinium :
Ita hdc re in angustum dppido nunc mead coguntur

cdpiae :
Nisi dliquid uideo, ne dsse amicam hanc gniti re-

sciscdt senex. 670

158 HEAVTON TIMORVMENOS. IV2 4-3 9

Nam qadd de argento sp^rem aut posse ptfstnlem

me fdllere,

5 Nil ^st: triumpho, si licet me Mtere tecto absc^dere.
...Cracidr bolam mihi tintum ereptam tdm desabito

Quid agam? aut qaid eomminfs^ar? ratto de fnte-

gro' Tneimdist mihi.
Nil tdm difficilcst, qufn qaaerendo ina^stigari pds-

siet. 675

Quid si hdc nnnc sic incfpiam? nil est. qofd, sic?

tantundem ^gero.
16 At sic opinor. ndn potest. immo dptame. eagae ha-

beo dptumam.
Retraham h^rcle opinor k\ me idem illad fi'igitiaora

argentum tamen.

Glinia. Strvs. ^

1V3Cl. NuIId mihi res posthdc potest iam int^raenire tdnta,
Qaae mi a^gritadiuem ddferat: tanta ha^c laetitia

obdrtast. 680

Dedd patri me niinciam, ut frugilior sim qudm uolt.

Sy. Nil m<5 fefellit: cdgnitast, quantum addio haius

udrba.

6 Istiic tibi ex sent^ntia tua dbtigisse la^tor.

Cl. O mf Syre, audisti dbsecro? Sy. Quid nf? qaiusque

una adfiierim.
Cl. Quoigt/am a^que audisti cdmmode qaicquam ^ue-

nisse? St. NilUi. 686

Cl. Atque fta me di ament, ut ego nunc non tdm meapte

caiisa
Laetdr quam illius : quam ^go scio esse hondre quo-

uis dfgnam.

914»— «7 HEATT05 Tf JfOR^^XeiVOS. 159

r. hm €fiimi weA Bme, dimU^ n^t^ Ak ie mfM iMtdm: f%
^«M mM <fMN|«€? re» 4^ Men^M im ikU^ ivt c«n»-

%€n^iM 4e Mmlem wfme Mrset. Cl O litppiier, Ht.

. ^vtlflilli nMf» mmhH mlhl ^t . fdrhi iwflpi hrterl4-

<l«ere?
. 9**^ fSieim? Sfre mf^ f^a^4e«: fer m^. fh^ Wertt

hrrtle n€ro,
. iPe^mm miiMm wffii nrnnM. ^. FnMitr» <(perm 9pf- n

«irr 9finio.
, fywfiiere: aii4f«. ftt. ilt f«m fM»e n^n a^. Ci«, AfiffM.

9f . Vf4efNf0iiHt| fiii|wrfii,
%mM 4fiMN|«e ret, Clfiiia^ tni in t/it^» ivt eral<»'

e^r. f^

^ism W mnpe « mI»/» »l»i% et Bleeliidefii life relliN|vfft,

i^em4ni reMi»eet flfe^» eMe nmkmm fiase Clftfpli4ivf«:

^t «Mi<rterf% eetiWtvr, ftf^em H eelatJi s4li6e e«t, y^

. 4t ewfnv hi^ lifl e«t miifiv, ^!f7r«9 iwi' ii6ftffji s4-

4^rMpm«
5«m %m^ ^e «prpelbM pjilrem? teii^ f^M iUmml

ihr, 9«^ «i? 7Uft

. 9*^ 4fc«m? «fiviirm e*iVMm idfimnii? ihr. I|«fiv «409

menfflre:
SpMe it« ivt re« «^ fialpet lurrril^. C&. <|«f4 ali?

#T. Hhem:
fJlim te aimre et «^fle «i«rem, lM«e ^«le Clftf- »

pM«fft.
» B^mMm H^me hvaiam rem ^fffii^ fnperiiv et faet«

fi«-ilem.
Kt «e^llcet i«m «le h^ «<vle« patrem Hmmre «t

e^ 7«S

160 HEAVTON TIMORVMENOS. IV3 28—44

Senem udstrum? Sy. Immo ut rectd uia rem nforet

ordine dmnem. Cl. Hem,
Satin sdnus es aut sdbrius? tu qufdem illum plane

p^rdis. '

M [Nam qui ille poterit esse in tuto, dic mihi.]

Sr. Hufc equidem consflio palmam do: hfc me magni-

fice ^cfero,
Qni uim tantam in me 6t potestatem hdbeam tantae

astutiae, 710

V^ra dicendo iit eos ambos fdllam : ut quom narrft

senex
Vdster nostro esse fstam amicam gndtl) non credit

tamen.

^ Cl. Xt enim spem istoc pdcto rursum nuptiarum omnem

dripis :
Ndm dum amicam hanc m^am esse credet, ndn com-

mittet ffliam.
Tii foTs quid me ffat parui pdndis, dum illi cdn-

sulas. 715

St. Qufd malum me aetdtem censes uelle id adsimu-

lArier?
Vnus est di^s, dum argentum erfpio: pax: nil dm-

plius.
40 Cl. Tdntiim sat habes? quid tum quaeso, si hdc pater

rescfuerit?
Sy. Qufd si redeo ad fUos qui aiunt *qufd si nunc cae- '

Iiim ruat?'

Cl. Metuo quid agam. Sy. M^tuis? quasi non ^a potes-

tas sft tua, 720

Qud uelis in tdmpore ut te exdluas, rem facids

palam.
Cl. Xge age, traducAtur Bacchis. Sy. 6ptume ipsa exft

foras.

tt^^m mtfHHt f|tf## mllt^ 4nt^ pntUfUtnti. ^nnH *9 1«

nHm m^
tpp^a^p^f M^¥ ^Uif^^tnffi9 mff ni nMnm ttnMtn

n4n\H: 7*v

4#l 4«^ n^t^ntitm Ah^th ^ l t-nttn^Hnp^fn^ ^nnm Ui

t^ti^
%fmknihttiii titliiplm ^mtm tn np^ ptm4^ttli Mmt: *
tt^tiiplnm nt: ttnn n^tHm^ fifmit ttttht i4tnn pn^miHi

p$tt4^i
th. tktiiit m4Ui ptmttiiH iittl Mf. Ai^nt in Mnt^ tnt-jitt

^t44tif1

VnelM nM tnn^n. 04. n^tnitnni: *^i^ pM tnin^ ^nm-

tttnn^tiH. 7.ay/

fHm fhffntti^ itn4titiln^ m44n tni^ hnmn ftnnm nfltiim

4^mmnfitlinti
tfhntMI Vn An4tnt. U/t Vt4inmnm t^m: hnt*: t0n4n Hf

n4 4Mitnm1 Vn M4intnt.
U4. tintthnU pt^ttMttt^ : 4pn4 tmm mtt^ Mnnywtn 4i(,tiiii :
#f. tftM tn4f4pini1 tl4 4tf ^ ^?fr 4ppt4n ^mt tnntinm

ninm^ n4if^tnitt:
fi^ttHn (llttinH pn^.in n^tltn mtt htn 4ni/itnm t^im t^i

n^ni4ftnm 7.49

th. Pi^tit it^tii^. Ihiff1^?#y mtn^^ mnnni ^nn mtiitti tninnti

ffnn^n 1
Inh^ m4ttftni. tt/t. I. tif. ifntn M pntninm nt^^ninm f^

tl4. tfntn t^t^n m^n^n
th. Ai^int tm 4nMint. 04 il InhH. nnm ^tl^n ImHnl f^f

Ai !^n fint4 tt44^n1
tl4. tfnUII tii. ttinmin4nmid nkttt itht n4 M4n^4^mnm

H inn p4tttpn

162 HEAVTON TIMORVMENOS. IV 4 18-25

Eo trddacendast. Ba. Qadm rem agis, scelos? St.

^gon? argentum cudo, 740
Qaod tfbi dem. Ba. Dignam m^ patas, quam fnliidas?

St. Non est t^mere.
20 Ba. Etidmne tecam hic r^s mihist? St. Mlniim^: taom

tibi r^ddo.
Ba. Edtar. St. Sequere hac. heds, Dromo. Da. Quis m^

uolt ? St. Syrus. Da. Quid ^at rei?

, St. Ancillas omnis Bdcchidis traddce huc ad uos prdpere.

Dr. Quam obr^m? St. Ne quaeras: ^ferant quae s^cum

huc attul^runt.^ 74^

Sperdbit sumptum sCbi senex leudtum esse harune

dbitu:
16 Ne iUe haAscit, hoc pauliim lucri quantum ^ damni

adpdrtet.
T« n^ia id quod sds, Dromo, sf sdpies. Da. Mutum

dicei.

» 1 -ti HKAVtON tmmvHRm». m

AGTV8 nil.

Onnnmn^. STiitt.

Ila m4 dl iffiabimtt Al iiiiiio MMHitmi nlnmn tti

!lltN»t^l HHt: tilittlffi d^ii<»iitii« id <»Afii ffiilt. 750

niAfidfie ffiiilt^r<*ffi ll^r^ euffi tlli flfntltil

Ktif i«to, hoie« illqiirfi dlei fiofi »HkiMi

lli fnlgfio d^itd^to fali <»t flltni. »

Verifffi AM tild«Ml MfiiOi ilM itiffi|it/ii dofnt

OoKdtifiiri ftert n^t H^tl fnodiiffi| Ibb

OptAMi rifritiffi lii Ab^it ifc i« intiii.

Sjrrttffi d|riafiii^ i^f^t^nfn. 8t. C^iio hiitie idortrtf Cn.

Syri^. 8t. fli*iM.
Qdld M1 8t. Te fnt tpiHffi tAm diidiiffi tffiiiMffi dirt. i#
Vld^ri» ^glHt tlfti fieM^lo qn\A t^m i«fie.
De tlld qtiod dddtifn 1 AMnm io fiHitn rdddtdt. 760
Bonln M^l 8t. Boni. Vn. M^rt^l« non tiOMAfA piit,
^Kiit ifM ei|Mii d^fnfilei^ini ! i«««di» hdi^ iyri»;
Fadlm bont itbt lltt|tild pro liii r«^ lo Itfbm. f»
Ai i< itlii (|tiini ietti» tn m^niofn n^norli
Vih, gldrtir^ ^n^nliii» tt Mrnidnitif 765

Non h^rt^le tii»ro, ti^nm dtoo« (}if< tHt qu\A «iif
1 il OKitphonli ^iio imteim hino IMMhld^m
Mi^ni^d^mo dliti OKnti, i»i i»i grlili m

8i4»tim IddMlii^y n^ in td p«ri«nifit«rM.
Prob^. St. Dt« iodei. On. flfmttim, In^nim. 8t. Immo

i< ietii, 770

164 HEAVTON TIMORVMENOS. IV 5 23-50

Sed pdrro aasculta, qndd super est falldclae.
Sese ipse dicit tadm uidisse ffliam:
26 Eius sfbi complacitani fdrmam, postquam asp^xerit:

Hanc ciipere uxorem. Ch. Mddone quae inoentist?

St. Eam:
Et quidem iubebit pdsci. Ch. Quam obrem istiic,

Syre? 775

Nam prdrsum nil int^llego. St. Vah, tdrdos es.

Ch: Fortdsse. St. Argentum ddbitur ei ad ndptias,

30 Aurum dtque uestem qui.. tenesne? Ch. Cdmparet?

Sy. Id fpsum. Ch? At ego illi n^que do neque despdndeo.

Sy. Non? quam dbrem? Ch. Quam obrem? m^ rogas?

liomini? St. tt lubet. 780

Non ^go dicebam in pdrpetuom ut illam illi dares,
Verum lit simulares. Ch. Ndn meast simuldtio:
36 Ita tu istaec tua miscdto, ne me admisceas.

Ego quoi daturus ndn sum, ut ei despdndeam?
Sy. Creddbam. Ch. Minume. St. Scite poterat fferi: 786
Et ego hdc, quia dudum tu tanto opere sa^eras,
Eo co^pi. Ch. Credo. St. Cdterum equidem istAc,

Chremes,
40 Aequi boniqae fdcio. Ch. Atqui quam mlxame

Volo td dare operam ut fiat, uerum alid oia.
Si Fidt, quaeratiir dliquid. sed illud qudd tibi 790
Dixi de argento, qudd ista debet Bicchidi,
Id niinc reddendumst illi: neque tu scflicet
46 IUuc confugies: ^qufd mea? num mihi datamst?

Num iiissi? num illa oppignerare ffliam
Medra me inuito pdtuit?* ueramillud, Chremes, 795
Dicunt: Mus summum sa^pe summaat mdlitia.'
Ch. Haud f&ciam. St. Immo aliis si licet, tibi ndn licet:
60 Omn^s te in lauta esse 6t bene aticta r^ putant.

IV5 51— 6 19 HEAVTON TIMORVMENOS. 165

Ch. Qain ^gomet iam ad eam d^feram. Sy. Immo filiam
labe pdtins. Ch. Qaam obrem? St. Qaia enim in

eam saspitiost 800

TransUta amoris. Ch. Qaid tam? St. Qaia aid^bitar
Magis a^i simile id ^sse, qaom hic illi dabit:
£t sfmal conficiam f&cilias ego qadd uolo. 56

Ipse ^deo adest: abi, ^cfer argentam. Ch. Ecfero.

Clitipho. Strys.

Cl. Nalldst tam^ facilis r^s, qain difficilfs siet, 805 IV6

Qaom inaftas facias. a^l me haec deambaldtio,
Qaam ndn laboridsa, ad langaor^m dedit.
Nec qafcqaam magis nanc mdtao qaam ne d^nao
Miser dliqao extradar hfnc , ne accedam ad Bdcchi- 5

dem.
Vt t^ qoidem di deaeqae dmnes qaantamst ciim tuo,
Syre , istdc inaento ciimque incepto p^rdaint ! 811
Haiiis modi mihi res s^mper comminfscere,
Ybi me ^xcarnafices. St. tbin hinc qao dfgnus es?
Qaam pa^ne tua me p^rdidit protdraitas! 10

Cl. Yellem h^rcle factum, ita mdrita*s. St. Meritus?

qad raodo? 815

Ne istuc ex te prius aiidiaisse gaiideo,
Qaam arg^ntam haberes, qudd daturus idm fai.

Cl. Qaid fgitHr dicam tfbi ais? abin istfnc? mihi

Amfcam addaxti, qadm non licitamst tangere. 15

St. lam ndn sam iratus. s^d scin ubi nunc sft tibi 820
TuaBAcchis? CL.Apadnos. St. Ndn. Cl. Vbiergo?

St. Apud Cliniam.

Cl. Perif. St. Bono animo es : iam drgentum ad eam dd-

feres,
Quod ef polIicita's. Cl. Gdrris. unde? St. A tud patre.

166 HBAVTON TIMORVMENOS. IV6 20-8 7

20 Cl. Lndis fortasse me? St. tpsa re experfbere.
Cl. Ne ego hdmo sam fortundtus: deamo t^, Syre. 825
Sy. Sed pdter egreditar. cdae qaicqoam admiritas sis,
Qaa causa id fiat: dbsecundato in loco:
Quod fnperabit ficito: loquitor paiicula.

Chrehes. Clitipho. Syrvs.

IV7Ch. Vbi Clitipho hic est? Sy. 'Eccum me' inque. Cl.

Eccom hfc tibi.
Ch. Qaid rei ^sset dixti huic? Sy. DM pleraque dmnia. 830
Ch. Cape hdc argentum ac d^fer. Sy. I: quid stds, lapis?
Quin dccipis?CL.Cedosine. SY.Sequerehacmedcius:
5 Tu hic nds, dum eximus, fnterea opperibere:

Nam nil est illic qudd moremur diutius.
Ch. Minds quidem iam d^cem habet a me ffliia, 835
Quas prd alimentis ^sse nunc ducd.datas:
Hasce drnameutis cdnsequentur dlterae:
10 Porro ha^c talenta ddtis adposciint duo.

Quam miilta, lusta iniiista, fiunt mdribus!
Mihi niinc relictis rdbus innenidndus est 840

Aliqufs, labore inu^nta mea quoi d^m bona.

MKNBDEMyS. ChRBMES.

IVsMe. Multo dmnium nunc m^ fortunatfssomum

Factiim puto esse, gndte, quom te intdllego
Resipfsse. Ch. Yt errat. Mb. Te fpsum quaerebim,

Chremes :
Serud, quod in te est, filium et me et fdmiliam. 845
5 Ch. Cedo qufd uis faciam? Me. Inu^nisti hodie ffliam.
Ch. Quid tum? Mb. Hdnc uxorem sfbi dari uolt dfnia.
Ch. Qnaesd quid tu hominrs? Me. Qufd ftamst? Ch. lamoe

oblitus es,

.^8 8—32 HEAVTON TIMORVMENOS. 167

Int^r nos quid sit dfctnm de falldcia,

Vt ed nia abs te arg^ntam aaferretdr? Ms. Scio. 850

H. £a r^s nnnc agitar fpsa. Mfi. Qaid narris, Chremes? lo
Immo ha^c qaidem qaae apiid me est, Clitiphdnis est
Amfca. Ch. Ita aiant: ^t ta credis dmnia:
£t illam diant aelle axdrem , at qaom despdnderim
Des qai aiiram ac aestem atqae dlia qaae opas sunt

cdmparet. 855

E. Id ^st profecto: id amfcae dabitar. Ch. Scflicet ts
Daturam. Mb. Ah, frastra sam fgitar gauisus miser.
Qaidais tamen iam milo qaam hunc amlttere.
Qaid niinc renantiem dbs te responsum, Chremes,
Ne s^ntiat me s^nsisse atque aegr^ ferat? 860

I. Aegr^? nimiam illi, Mdnedeme, indolg^s. Mb. Sine: 20
Inc^ptomst: perfice hdc mihi perpetud, Chremes.

I. Dic cdnuenisse, egfsse te de nuptiis.

B. Dicdm. quid deinde? Ch. M^ facturum ease dmnia,
Generum placere; pdstremo etiam, ai uoles, 865
Despdnsam quoque esse dfcito. Mb. Em, istuc nd- 25

lueram.

I. Tanto dcius te ut pdscat et tu, id qudd cupis,
Quam ocfssume ut des. Mfi. Cupio. Ch. Ne tu prd-

pediem,
Vt istim rem uideo, istfus obsaturibere.
Sed ha^c uti sunt, cautim et paulatfm dabis, 870
Si sdpies. Me. Faciam. Ch. Abi fntro: uide quid pds« so

tulet.
Ego ddmi ero, siquid md uoles. Mb. San^ uolo:
Nam t^ scientem fdciam, quidquid dgero.

168 HEAVTON TIMORVHENOS. vi i-.u

A C 1 V S V.

Mbmbobmvs. Chrbmbs.

y 1 Me. itgo me non tam attutam neque ita p^rspicacem

esse ii scio:
S^d hic adiutor m^us et monitor ^t praemonstratdr

Cliremes 875

Hdc milii praestat: in me quidnis hirum rerum edn-

uenit,
QuatS sunt dicta in stulto, caudex, stfpes, aslnus,

pldmbeus:
5 tu illum nil pot^st: exuperat eius stultitia haec

dmnia.
Ch. 6he, desi^le iuqudm deos, uxor, grdtulando obtiin-

dere,
Tiiam esse inuentam gnitam: nisi illos ^x tuo in-

genio iiidicas, 880

Vt nil credas intellegere, nisi idem dictumst c^n-

tiens.
Sed interim quid illfc iam dudum gndtus cessat ciim

Syro?
10 Me. Quds ais homin^s, Chremes, cessdre? Ch. Ehem,

Menedeme, dduenis?
Dic mihi, Clinia^ quae dixi niintiastin? Me. 6mnia.

1 12-29 HEAVTON TIMORVMENOS. 169

H. Qafd ait? Ms. GaQdere ddeo co^epit, quAsi qai ca-

piant nuptias. 885

H. Hihaliae. Ms. Quid risfsti? Gh. Serai a^nere in

ment^m Syri
CiUiditates. Ms. Itane? Gh. Yoltas qacSqae liomi-

nam fingft scelas.
[e. Gndtas qaod se adsimalat laetam, id dfcis? Ch. Id. i6

Me. Idem istiic milii
Y^nit in ment^m. Gh. Veterator. Me. Migis, si ma-

gis noris, pates 889

ita rem esse. Ch. Ain ta? Mb. Qafn ta aascalta.

Ch. Mdne dum^ hoc prias scire ^xpeto,
Qafd perdideris. nam iibi desponsam niUitiasti filio,
CiSntinao iniecfsse aerba tfbi Dromonem scflicet,
Spdnsae aestem aaram dtqae ancillas dpas esse: ar- 20

gentam lit dares.
[b. Ndn. Ch. Qaid? non? Me. Non fnqaam. Ch. Neqae

ipse gndtus? Mb. Nil prorsiim, Chremes.
Migis anam etiam instdre, at hodie cdnficiantar

niiptiae. 895

H. Mfra narras. qafd Syras meas? ne fs qaidem qaic-

qa&m? Me. Nihil.
H. Qaam dbrem, nescio. Me. !l^qaidem miror, qai dlia

tam plan^ scias.
S^d ille taom qaoqa^ Syras idem mfre finxit fQiam, 25
Vt ne paalaliim qaidem subolat ^sse amicam hanc

CUniae.
H. Qafd ais? Me. Mitto iam dscalari atqae dmplexari:

id nfl puto. 900

H. Qafd est qaod ampliiis simaletar? Me. Vdh. Ch. Qaid

est? Me. Aadf modo.
Est mihi altimfs conclaae in addibas qaoddam retro :

170 HEAVTON TIH(mVJlBl!IO& Vi 30-55

80 Hiic est iniro Utas lectiu, uestimeiitis str&tas est

Ch. Qafd postquAOi hoc est £&ctom? BIb. Dictom fdctam

hac abiit CUt^ho.
Ch. Sdlas? BIb. Solas. Ch. Timeo. BIb. Bacchis cdnse-

catast ilico. 905

Ch. Sdla? Mb. Sola. Ch. P^rii. Mb. Vbi abiere fntro,

operuere dstiam. Ch. Hem,
Clfnia haec fierf oidebat? Mb. Qafd ni? mecam mi

simal.

86 Ch. Filfst amica Bdcchis: Menedeme, dccidi.

Mb. Qaam obr^m? Ch. Decem di^ram aix mihist fiLmilia.

Me. Qaid? istuc times quod ille dperam amico dit sao? 910

Ch. Iwm6 qaod amicae. Mb. Sf dat. Ch. An dabiam fd

tibist?
Qaemqadmue tam comi dnimo esse aat lenf patas,
40 Qni s6 aidente amfcam patiatiir saam?

Me. Qaid nf? qao aerba fdcilias dentur mihi.
Ch. Derfdes merito. mfhi nanc ego sasc^nseo: 916

Qaot r^s dedere, ubi pdssem persentiscere,
Ni ess^m lapis! qaae ufdi! aae miserd mihi.
45 At n^ illud haad iniiltam, si aiad, ferent:

Nam idm.. Mb. Non tu te cdhibes? non te r^spicis?
Non tibi ego exempli sdtis sam? Ch. Prae ira-

ciindia, 920

Mened^me, non sam apiid me. Ms. Tene istuc loqai!
Nonne fd flagitiumst, te iliis consiliiim dare,
60 Foris sapere, tibi non pd/t> esse auxilidrier?

Ch. Quid fdciam? Me. Id qaod me f^cisse aiebds param.
Fac t^ patrem esse s^ntiat: fac ut aiideat 925

Tibi cr^dere omnia^ dbs te petere et pdscere:
Nequam dliam quaerat cdpiam ac te d^serat.
&5 Ch. Immo dbeat potius mtio quoais g^ntium,

V 1 56 -r- 78 HEA VTON TIMORVMENOS. 171

Qnam hic per flagitiani ad fnopiam redigit patrem:
Nam si (lli pergo snppeditare sdmptibns, 930

Mened^me, mihi illaec a^ro ad rastros r^s redit.
Mb. Qaot incdmmoditates hdc re accipies, nfsi caaes!

Difffcilem ostendes t^ esse et ignosc^s tamen ec

Post, ^t id ingratam. Ch. Ah n^scis, qaam doleam.

Me. ^t labet.
Quid hoc qadd rogo, ut illa niibat nostro? nfsi qaid

est 935

Qaod migis ais. Ch. Immo et g^ner et adfin^s placent.
Mb. Qaid ddtis dicam t^ dixisse filio ?

Qaid dbticaisti? Ch. Ddtis? Mb. Ita dico. Ch. Ah. «5

Me. Chremes,
Neqafd aereare, si minas: nil nos dds moaet.
Ch. Diio talenta prd re nostra ego ^sse decreaf satis: 940
S^d ita dicta opas ^st, si me ais sdlaom esse et rem

et ffliam,
M^ mea omnid bona doti dfxisse illi. Mb. Qadra

rem agis?
Ch. id mirari t^ simalato et fllam hoc rogitatd simal, 7o
Qaam dbrem id faciam. Mb. Qafn ego aero qaam

dbrem id facias n^scio. 944

Ch. !^gone? at eias animam, qai nanc luxaria et lascfuia

Dffflait, retilndam, redigam, ut qud se uortat ndsciat.

Mb. Qufd agis? Ch. Mitte: sfne me in hac re g^rere mihi

mordm. Me. Sino:
ttane uis? Ch. Ita. Mb. Ffat. Ch. Ac iam uxdrem ut 75

arcessdt paret.
Hfc ita ut liberds est aequom dfctis confatdbitur.
Sed Syrum quidem ^go si uiuo ddeo exornatum

dabo, 950

Adeo depexum, iit dum niuat m^minerit sempdr mei*

172 HEAVTON TIMORVMENOS. VI 79—214

Quf sibi me pro d^ridiculo ac ddectament^i putat.
80 N($n, ita me di ain^nt, auderet fdcere haec nidnae

miilieri,
Qnae fn me fecit.

Glitipho. MBNBDEMys. Cmrehbs. Stbts.

V 2 Cl. ttane tandem qua^so est, Menedeme,

ut pater
Tam fn breui spatio dmnem de me eiecerit animiim

patris ? 955

Qudd nam ob factum? qufd ego tantum sc^leris ad-

misi miser?
Vdlgo faciunt. Mb. Scfo tibi esse hoc griuius multo

ac diirius,
6 Quoi fit: uerum ego haud minus aegre pitior, id qui

n^scio
N^c rationem cdpio, nisi quod tibi bene ex animu

uolo.
Cl. Hfc patrem astare afbas. Me. Eccum. Ch. Qufd me

incusas, CUtipho? 960

Quidquid ego huius f^ci, tibi prosp^xi et stultitiae

tuae.
"^bi te uidi animo ^sse omisso et suAuia in praes^ntia
10 Quae ^ssent prima hab^re neque consdlere in longi-

tiidinem :
Cepi rationem , lit neque egeres n^que ut haec pos-

ses p^rdere.
Vbi quoi decuit primo, tibi non Ifcuit per te mfhi

dare, 965

Abii ad proxumiim, tibi qui erat : ef commisi et cre-

didi.
tbi tuae stultitiae semper ^rit praesidium, Clftipho,

V 2 15-32 HEAVTON TIMORVMENOS. 173

Vfctat, aestitiis, qao in teGtam t^ receptes. Cl. E( i

mihi.
Ch. Sdtias est qaun te fpso herede haec pdssidere Bdc-

chidem. 969

St. Dfsperii: sceUstas qaantas tiirbas conciai fnsciens!
Ci. Emori capid. Cb. Prias qaaeso dfsce, qaid sit afaere.

"Vbi scies, si dfsplicebit a(ta, tam istoc utitor.
St. 6re, licetne? Ch. Ldqaere. Sy. At tato. Ch. Ldqaere. 2

Sy. Qaae istast prduitas
Qaa^ae amentiist, qaod peccaai ^go, id obesse huic?

Ch. flicet.
N^ te admisce: n^mo accusat, S^fre, te: nec ta ardm««

tibi 975

N^c precator^m pararis. Sy. Qafd agis ? Ch. Nil sas-

c^nseo
N^ tibi nec tfbi: nec aos est adqaom qaod facid

mihi.
Sy. Xbiit? aah, rogisse aellem Cl. Qaid? Sy. unde 2£

peterem mihi cibam:
tta nos alieniait. tibi iam esse dd sororem intdllege.
Cl. Adedn rem rediisse, iit periclam etiam d fame mihi

sit, Syre! 980

Sy. Modo lCceat aiaere, ^st spes Cl. Qaae? Sy. nos

^saritards satis.
Cl. Inrides in re tdnta neque me qafcqaam consilio dd-

iuuas ?
Sy. Immo ^t ibi nanc sam et lisqae id egi diidam, dum 30

loqaitur pater:
Et qaintam ego intell^gere possam, Cl. Qaid? Sy.

non aberit Idngius.
Cl. Qaid id ^rgo? Sy. Sic est: ndn esse horam te drbi-

tror. Cl. Qui istiic, Syre ? 985

174 HEAVTON TIMORVMENOS. V2 33—49

Satin s&nus es? SY.Ego dfcam, qnod mi in m^ntemst:

tu diii^dica.
Dum istfs fmsti sdlus, dam nnlla ilia delectitio
35 Quae prdpior esset, te indnlgebant, tibi dabant:

nonc fflia
Postqudmst inuenta u^ra, inuentast caiisa qua te

exp^llerent.
Cl. Est u^ri simile. St. An tu db peccatum hoc dsse

illum iratum putas? 990

Gl. Non drbitror. Sy. Nnnc dliud specta: m&tres omnes

miis
In p^ccato adiutrkes, auxilio in paterna iniuria
40 Solent ^sse: id non fit. Cl. Y^rum dicis: qufd ego

nunc faciim, Syre?
Sy. Suspitionem istinc ex illis qua^re: rem prof^r palam.
Si ndtf est uerum, ad misericordiam imbos adduc^

cito, 995

Aut scibis quoius sis. Cl. R^te suades: ficiam. Sy.

Sat recte hdc mihi
Id m^ntem uenit: nim quam maxume hufc uana haec

suspftio
45 Erit, tdm facillum^ patris pacem in I^ges confici^t

suas.
Etiam hauscio anne uxdrem ducat ie Syro nil grdtiae.
Quid hoc autem? senex exft foras: ego fdgio. adhuc

quod fdctumst, 1000

Mirdr non iusse me flico adripi: id Menedemum

hunc p^rgam.
Eum mfhi precatordm paro: seni ndstro nil fidei

hdbeo.

) 1— 17 HEAVTON TIMORVMENOS. 175

SOSTRATA. ChRBMBB.

». Proftcto nisi cau^s tu homo, aliquid gDdto coDfici^Ss V3

mali:
Idque ddeo ndror, qutS modo

Tam in^ptum qoiGqaam tfbi uenire in m^ntem, mi

uir, pdtuerit. 1005

I. Oh, p^rgin mnlier ^sse? niillamne ^go rem umquam

in uiti mea
Yolaf, qnin tn in ea r^ mihi fneris ddnorsatrix, Sds- 6

trata?
At sf rogem iam, qnfd est qnod peccem, ant qaam

(Sbrem hoc faciam: n^scias,
In qud re nunc tam cdnfidenter r^stas, stulta. So. Ego

n^scio?
1. Immd scis potios, qaim qaidem redeat de fntegro

haec or&tio. So. Oh, 1010

Infqaos es, qai m^ tacere d^ re tanta pdstoles.
1. Non pdstalo iam: Idqaere: nilo mfnas ego hoc fa- lo

ciim tamen.
». Fdcies? €h. Yeram. So. Ndn aides qaantum mali ex

ea re dxcites?
Subditom se suspicatar. Ch. ^Siibditam' ain ta? So.

Sfc erit,
Mf air. €h. €onfitdre. So. Aa te obsecro, fstac ini-

micfs siet. 1015

itgon confitear meiim non esse fifliam, qai sft meas?
I. Qaid? m^tais ne non, qadm aelis, conafncas esse is

illiim taom?
. Qaod ffliast ina^nta? Ch. Non: sed qadd [magis

credandam siet
Id qaod est consimilis moribas

176 HEAVTON TIMORVMENOS. VS 18— « U

r
I

CoDuiDces facile ex te Datam : nam] tni «imills &t .

probe. 1090

Ndm illi nil aitfst relictmn, qnin siet itid^m tibi.
2« Tum praeterea tdlem nisi tu niilla pareret fiUum. .

S^d ipse egreditnr, quim senerns: r^m qnom nideas,

c^nseas.

Clitipho. Sostrata. Chrbmes. j

V 4 Cl. Si iimqnam nllnm fnit t^mpus, mater, qnom 6go no> -

Inptati tibi
Fiierim, dictns fflins tnos ndstra nolnntate: dbse-

cro, 1025

Efns nt meminerfs atqne inopis niinc te miserescit

mei;

Qndd peto aut uold, parentis meds nt commonstr^

mHil.
5 So. 6bsecro, mi gndte, ne istnc fn animnm indncis tnom,
Aliennm esse t^. Cl. Snm. So. Miseram me, lidcine '

qnaesisti tSbsecro?
Ita milii atqne linic sfs snperstes, iit tu ex me atqne

hoc n&tus es: 1030

t,t cane posthac, sf me amas, nmqnam istnc nerbnm

ex te audiam.
Ch. At ego, si me m^tnis, mores cdue in te esse istos

s^ntiam.

10 Cl. Quos? Ch. Si scire nfs, ego dicam: g^rro, iners,

fraus, h^lluo,
G&neo, damadsus: crede, et ndstrum te esse cr^dito. j
Cl. Ndn sunt haec par^ntis dicta. Ch. Ndn, si ex capite !

sfs meo 1035

Ndtus, item ut aiunt Minemam esse ^x lone, ea cansi

raagis

^414—5 8 HEAVTON TfflORVMENOS. 177

Patiar, Clitiphd, flagitiis tuis me infamem fieri.
k>. Di istaec prohibednt. Ch. Deos nescio : 6go quod po- 15

tero, s^dulo.
Qaa^ris id qnod habds, parcntis: qnod abest non

qnaeris, patri
Qn6 modo obsequdre ct ut serues qndd labore inue-

nerit. 1040

Ndn mihi per falldcias addiicere ante oculds . . pudct
Dicere hac praesdnte nerbum turpe: at te id nalld

modo
Fdcere pudnit. Cl. !IB!hea, quam nunc tdtus displiced 20

mihi,
Qadm padet: neque qudd principium cdpiam ad pla-

candiim scio.

Menedemts. Chrbmes. Sostrata. Clitipho.

iIe. l^nim aero Chremes nimis grauiter cruciat adulesc^n- V 5

tulura 1045

Nfmisque inhumane : ^xeo ergo ut pdcem conciliem.

dptume
Ipsos uideo. Ch. Ehdm, Mencdemc, qudr non arcessi

iubcs
Filiam ct quod ddtis dixi firmas? So. Mi uir, te

dbsecro
N^ facias. Cl. Pater ^ dbsecro rai igndscas. Me. Da &

ueniam, Chreraes:
Sine te exorent. Ch. M^a bona ut dem Bdcchidi dond

scicns? 1050

Ndn faciam. Mb. At id nos ndn sincmus. Cl. Sf me

uiunm uis, patcr,
tgnosce. So. Age, Chrem^s mi. Me. Age quaeso, nd

tara ofiirma td, Chremes.

TEftENTIVS. 1 2

178 HEAVTON TIMORVMENOS. V5 9^23

€h. Qufd istic? uideo ndn licere at co^eram hoc p6r-

t^ndere.
10 Me. Fdcis, ut te decdt. Ch. Ea lege hoc ddeo faciam, si

facit
Qu6d ego hunc aequom c(Snseo. Cl. Pater, dmnia fa-

ciam : ^inpera. 1065

Ch. Vxorem ut ducas. Cl. Pater. Ch. Nil aiidio. So. Ad

me r^cipio:
Fdciet. Ch. Nil ctiam aiidio ipsum. Cl. P^rii. So. An

dttbitas, Clftipho?
Ch. Imino utrum uolt. So. Fdciet omnia. Me. Ha^c dum

incipias, grduia sunt,
15 Diimque ignores: libi cognoris, fdcilia. Cl. Facidm,

• . pater.

So. Gndte mi , ego pol tibi dabo illam lepidam , quam tu

fdcile ames, 1060

Filiam Phandcratae uostri. Cl. Rufamne illam airgi-

uem,
Ca<^siam, sparso orr. adunco ndso? non possum, pater.
Ch. Hda, ut elegdns est: credas dnimum ibi esse. So.

Alidm dabo.
20 Cl. Immo, quandoquidem ducendast, ^gomet habeo prtS-

pemodum
Qudm uolo. So. Nunc laudo, gnate. Cl. Archdnidi

huius filiam. 1065

So. Satis placet. Cl. Pater, hdc uunc restat. Ch. Quid?

Cl. Syro ignoscds uolo
Qua^ mea causa f^cit. Ch. Fiat. Cantor. Vds ualete

et plaiidite.

179

HETRA HVIVS FABVLAB HAEO SVBT

1 ad 174 iambici senarli

175 et 177 irochaici ocionarii

176 irocliaicus sepienarius

173 irochaicus dimeter cataleciicus
179 et 180 trochaici septenarii
181 ad 241 iambici ocionaril
242 ad 256 trocliaici sepienarii
257 ad 264 iambici octonarii
265 ad 311 iambici sena^

312 irochiucus septenarios

313 trochaicns octonarius

314 ad 339 trochaici septenarii
340 ad 380 iambici senarii
381 ad 397 irocliaici septenarii
398 ad 404 iambici octonarii
405 ad 561 iambici seuarii
562 et 563 trochaici octonarii

564 trochaicus sepienarius

565 iambicus octonarius

566 iambicus quatemarius

567 ad 569 trochaici ocionarii
570. 571. 573 irochaici sepienarii
572 et 574 irochaici octonarii
575 ad 578 iambici octonarii

579 trochaicus septenarius

580 ad 582 trochaici octonarii

12

180

V. 583 et 584 trochaici septenarii

- 585 ad 588 iambici octonarii

- 589 et 500 iambici senarii

- 591 ad 613 trochaici septenarii

- 014 ad 022 iambici octonarii

- 023 ad 007 trociiaici septenarii

- 008 ad 078 iambici octonarii

- 079 ad 707 iambici septenarii

- 709 ad 722 trochaici septenaril

- 723 ad 748 iambici septenairl*

- 749 ad 873 iambici senarii

- 874 ad 907 trochaici septenarii
^ 908 ad 939 iambici senarii

^ 940 ad 979 trochaici septenarii

- 980 ad 999 iambici octonarii

- 1000 ad 1002 iambici aeptenarii

- 1003 iambicus octonarins

- 1004 iambicus quaternarius

- 1005 ad 1012 iambici octonarii

- 1013 ad 1010 trochaici septenirii

- 1017 et 1018 iambici ootonarii

- 1021 ad 1007 trochaicl septcnarii.

P. TERENTi

P H R M I 0.

6RAECA • APOLLODORV • EPIDICAZOMENOS
ACTA • LVDIS • ROMANIS • L • POSTVMIO • ALBINO
L • CORNELIO • MERVLA • AEDILIBVS • CVRVLIBVS
EGERE • L • AMBIVIVS • TVRPIO • L • ATILIVS • PRAEN
MODOS • FECIT • FLACCVS • CLAVDI • TIBUS • INPARIBVS
TOTA . FACTAST^IIIIC^FANNIOMVALERIOCOS

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA.

Chrem^tis frater dberat peregre D^mipho

Relicto Athenis Antiphone filio.

Chrem^s clam habebat Ldmni uxorem ac filiam,

Ath^nis aliam cdniugem et amantem linice

Gnatdm fidicinam. mater e Lemno aduenit 6

Ath^nas: moritur: uirgo sola (aberat Chremes)

Funds prosurat. ibi eam cum uisam AnUpho

Amaret, opera pdrasiti uxorem dccipit.

Patcr ^t Chremes reu^rsi fremere. dein minas_

Triginta dant parasito, ut illam cdniugem 10

Hab^ret ipse. arg^nto hoc emitur fidicina.

Vx6rem retinet Antipho a patruo dgnitam.

PERSONAE.

DAVOS SERVOS
GETA SERVOS
ANTIPHO ADVLESCENS
PHAEDRIA ADVLESCENS
DEMIPHO SENEX
PHORMIO PARASITVS
HEGIO I

CRATINVS > ADVOCATI
CRITO J
DORIO LENO
CHREMES SENEX
SOPHRONA NVTRIX
NAVSISTRATA MATRONA.

PROLOGVS.

Postqndiii poeta u^tns poetam n6n potest

Retrihere ab stndio et trdnsdere hominem in dtiam,

Maledfctis deterr<$re ne scribdt parat:

Qni ita dfctitat, qnas dntehac fecit fdbnlas,

Tenni ^se oratidne et scriptnrd leni : 5

Qnia ntisqnam insannm scrfpsit adnlesc^ntnlnm

Cerndm nidere fiigere et sectari canes

Et eim plorare, ordre nt snbnenidt sibi.

Qnod si fntellegeret, qndm stetit olfm nona,

Actdris opera mdgis stetisse qndm sna, 10

Minns miilto andacter, qndm nnnc laedit, laMeret.

Nnnc sfqnis est, qni hoc dfcat ant sic cdgitet:

^Vetns si poeta ndn lacessiss^t prior,

Nnllnm fnnenire prdlognm poss^t nonos :'

(Qnem diceret, nisi haberet cui male diceret:] . 15

Is sfbi responsnm hoc hdbeat, in medio tSmnibns

Palmam ^sse positam, qni drtem tractant musicam.

Ille dd famem hnnc ab stiidio stndnit refcere:

Hic r^spondere ndlnit, non lac^ssere.

Benedfctis si certdsset, andissdt bene : 20

Qnod ab fllo adlatnmst, fd sibi rellatum pntet.

De illiS iam finem fdciam dicnndf mihi,

Peccdndi qnom ipse d^ se finem ndn facit?

Nnnc qnfd nelim animnm att^ndite. adportd nonam

Epfdicazomenon qndm nocant como^diam 25

Graecf, Latini Phdrmionem niSminant:

Qnia prfmas partis qnf aget, is erit Phdrmio

184 PHORmONIS PR0L06YS.

Parasitns, per quem res geretur mtamie,
Voliintas nostra si dd poetam acG^sserit.
Date dperam, adeste aequo toimo per silentiam, 30
Ne sfmili atamur fdrtnna, atque usf sumus
Qaom per tamoltam ndster grex motus locost :
Qaem actdris uirtas ndbfs restitait locom
Bonitasqae aostra adiutans atqae aeqainimitas.

i

H - 2 4 PaORMlO. 185

ACTVS I.

D A V o s.

Amfcus sammas m^us et popalaris Geta S5 I 1

Heri dd me aenit. erat ei de ratiiincala

lam pridem apad me r^licaom paaxfllalam

Nammdram: id at conficerem. confeci: ddfero

Nam erflem filiam das daxisse audio ^

Vxdrem: ei credo miinus hoc conrdditur. 40

Quam infque compardtumst, ei qui mfnus habent

Yt sdmper aliquid iddant ditidribus !

Quod ille linciatim ufx de demensd suo

Sudm defrudans g^nium compersft miser, lo

Id illa liniuorsum abrfpiet, haud exfstumans 45

Quantd labore pdrtum. porro autdm Geta

Feri^tur alio munere, ubi era p^pererit:

Porro autem alio, ubi erit piiero natalis dies:

Vbi fnitiabunt. dmne Iioc mater aiiferet : ^^

Puer caiisa erit mittiindi. sed uidedn Getam? 50

Gkta. Davos.

rB. Siqufs me quaeret riifus . . Da. Praestost, ddsine. Gb. I 2

Oh,
At ego dbuiam condbar tibi, Daue. Da. Accipe, en:
Lectiimst; conueniet niimerus quantum ddbui.

\e. Amd te: et non negldxisse habeo gritiam.

186 PHORMIO. 12 6^84

5 Da. Praes^rtim ut nunc snnt mdres: adeo r^s redit: 55
Siqnfs qoid reddit, migna habendast grdtia.
Sed qnfd ta es tristis? GB.^i^gone? nescis qao fn meta,
Qaanto fn periclo sfmas. Da. Quid istac ^st? Ge. Scies,
Modo iit tacere pdssis. Da. Abi sis, fnsciens:

10 Quoias tii fidem in peciinia perspdxeris, 60

Ver^re aerba ei crddere ? abi qaid mfhi lacrist
Te fdllerc? Gb. Ergo aasculta. Da. Hanc operam tfbi

dico.
Gb. Senis ndstri, Daae, frdtrem maiorem Chremem

Nostfn? Da. Qaid ni? Gs.Qaid? ^ias gnatam Pha^-

driam?

15 Da. Tam qadm te. Gb. Eaenit s^nibas ambobiis simol 65
Iter flli in Lemnam at ^sset, nostro in Cfliciam
Ad lidspitem antiquom : fs senem per epfstolas
Pellexit, modo non mdntis aari pdllicens.
Da. Qaoi tdnta erat res dt saper erat? Gb. D^inas:

20 Sic ^st ingeuiam. Da. Oh, r^gem me esse opdrtait. 70

Gb. Abeuntes ambo Iiinc tiim senes me ffliis

Relfnqaont qaasi magfstrum. Da. O Geta, proufnciam
Cepfsti daram. Gb. Mi lisus aenit, hdc scio:
Meminf relinqui me deo iratd meo.

25 Coepi dduorsari prfmo: quid aerbfs opust? 75

Senf fidelis diim sura, scapulas pdrdidi.
Vendre in mentem mi fstaec: ^nam qaae inscftiast,
Adudrsum stimulum cdlces!' coepi eis dmnia
Facere, dbsequi quae uellent. Da. Scisti atf foro.

80 Gb. Noster mali nil qufcquam primo: hic Phaddria 80
Continuo quandam ndctus est pu^UuIam
Citharfstriam : hanc amdre coepit pdrdite.
Ea seruiebat lenoni inpurfssumo:
Neque qudd daretur qufcquam : id cnrardnt patres.

12 35—65 PHORJIIO. 187

Restdbat aliad nfl nfsi oguIos pdscere, 85 ss

Sectdri, in ladnm diicere et reddiicere.

Nos 6tiosi operdm dabamns Pha^driae.

In qno ha^c discebat Iiido, exaduorsnm ef loco

Tostrina erat qnaedam, hfc solebamus fere

Pleriimqne eam opperiri, dnm inde ir^t domum. 90 40

Int^rea dnm sed^mns illi, int^ruenit

Adnl^scens qnidam Idcrnmans. nos mirdrier.

Rogimns qnid sit: ^niimqnam aeque' inqnit ^dcmodo

Panp^rtas mihi onns uisnmst et miserum ^t grane.

Modo qndndam nidi ufrginem hic nicfniae 95 43

Miserdm, snam matrem Idmentari mdrtnam:

Ea sfta erat exadudrsum ncque illi b^niuolens

Neqne ndtus neque cogndtus extra nnam dniculam

Quisqnam dderat, qui adiutdret funus. mfseritumst.

Virgo fpsa facie egr<;gia.' quid uerbfs opnst? 100 50

Gommdrat omnis nds. ibi continno Antipho

^VoItfsne eamus ufsere?' alius ^c^nseo:

Edmns: duc nos sddes.' imus, u^uimus,

Vid^mns: nirgo piilchra: et quo magis dfceres,

Nil iderat adiumdnti ad pulchritiidinem: 105 55

Capfllus passns, niidus pes, ipsa hdrrida,

Lacrumad, nestitus tiirpis : ut, ni ufs boni .

In fpsa inesset fdrma, haec formam extfnguerent.

111 e qui fllam amabat fidicinam tantiim modo

^Satis' f nqnit ^scitast' : ndster uero . . Da. Idm scio : 110 60

Amire coepit. Ge. Scfn quam? quo cnaddt uide.

Postrfdie ad anum rdcta pergit: dbsecrat,

Vt sfbi eins faciat cdpiam. illa enim s^ negat

Neque eum a^quom ait facere : fllam ciuem esse At-

ticam
Bondm bonis prognitam* si nxor^m nelit 115 65

j

188 PHOKMIO. 12 66—94

Lege fd licere f&cere: sin allt^r, negat.
Nost^r quid ageret n^scire : et illam ducere
Cnpi^bat et metu^bat absent^m patrem.
Da. Non, si redisset, ef pater nenidm daret?
70 Ge. nie fndotatam uirginem atque igndbUem 120

Daret flli? numquam fdceret. Da. Quidfit d^niquc?
6e. Quid fiat? est parasitus quidam Phdrmio,

Homd confidens: qui illum di omnes p^rduint.
Da. Quid is fdcit? 6b. Hoc consflium quod dicim dedit:
75 ^Lex ^st ut orbae, quf sunt genere prdxumi, 125

Eis niibant, et illos ducere eadem Iiaec I6x iubet.
Ego td cognatum df cam et tibi scribdm dicam :
Paternum amicum me ddsimulabo ufrginis:
Ad iudices uenidmus : qui fuerft pater,
80 Quae mdter, qui cogndta tibi sit, dnmia haec IdO

Gonffngam: quod crit mfhi bonum atque cdmmodum,
Quom tu hdrum nil ref^IIes, uiucam scflicet.
Pater dderit. milii pardtae lites: qufd mea?
lUd quidem nostra erft.' Da. locularem auddciam.
$5 6b. Persudsumst homini : fdctumst : uentumst : uinci-

mur : 135

Duxft. Da. Quid narras? 6b. Hdc quod audis. Da. 6

6eta,
Quid td futurumst? 66. Nescio hercle: unum hdc

scio,
Quod fdrs feret^ feremus aequo auimd. Da. Placet:
llem istuc uirist ofi^cium. 6B.ln me omnis spes mihist
90 Da. Laudo. 6k. Ad precalorem ddeam crcdo, quimihi 140
Sic dret: ^nunc amitte quaeso hunc: cetemm
Postbdc si quicquam, uil precor.* lantiim modo
Nou addit : 'ubi e^o hinc dbiera» uel occfdilo.*
I) i. Quid p;icds^o^s ille^ qui citbaristriam?

12 g5— 102 PHORMIO. 189

Qnid ref gerit? Ge. Sic, t^nniter. Da. Non multum os

liabet 146

Quod d^t fortassc? Ge. Immo nil nisi spem meram.

Da. Pater ^ins rediit An non? Ge. Non dum. Da. Qnid?

scnem
Quoad ^xpectatis ndstrnm? Ge. Non certum scio:
Sed epfstnlam ab fc adldfam essc andiui modo
Et ad pdrtitores esse dclatam: hdnc petam. 150 m

Da. Nnmqufd, Getp., «i1ir?d mo uis? Gb. Vt bcne sft tibi.
Puer hefis. nemon huc prodit? cape, da hoc DiSrcio,

190 PHORIUO. 13 1—12

ACTVS II.

AnTIPHO. PuAEDAlJi.

I 3 Aif. Adeon rem redisse, ut qui milii cdnsultum optum^

uelit esse,
Pliaedria, patrem ut extimescam, ubi ueniat in men-

tem eius aduenti!
Qudd ni fuissem incogitans, ita [eum] ^xpectarem, ut

par fuit. 155

Ph. Qufd istuc? Ax. RogitasV quf tam audacis fdcinoris

milii conscius sis?
6 Qudd utinam ne Plidrmioni id suadere in mentem

incidisset
Neii me cupidum eo fnpulisset, qudd milii princi-

piumst mali!
Ndn potitus ^ssem : fuisset tum (llos mi aegre aliqudt

dies:
At ndn cotididna cura liaec dngeret animum, Ph.

Aiidio. 160

Ax. dum expdcto quam mox ueniat qui lianc milii ddimat

consuetudinem.
iuPh. Aliis quia defit qudd amant aegrest: tfbi quia super

est dolet.
Amdre abundas, Antiplio.

Nam tiia quldem liercle cdrto uita liaec ^xpetenda

optdndaquest.

H3— 4 3 PHORMIO. 191

Ita m^ di bene ament, iit mihi liceat tdm din qaod

amd frui, 165

lam d^pecisci mdrte capio ; tii conicito cetera,
Quid ego ^x hac inopid nunc capiam, et qm'd tu ex is

istac cdpia,
Yt ne dddam, quod sine siimptu ing^nuam, Ifbcralem

ndctus es,
Quod hab^s, ita ut uoluisti, uxorem sfne mala fami

palam:
Bedtus, ni unum d^sit, animus quf modeste ista^c

ferat. 170

Quod sf tibi res sit cum ed lenone qudcmn mihist,«i«„^^

tum sentias.
Ita pl^rique onmes siimus ingcnio , ndstri nosmet 20

paenitet.
s. At tii mihi contra niinc uidere fdrtunatus, Pha^dria,
Quoi de integro est pot^stas etiam cdnsulendi, qufd

uelis :
Iletin^re amorem m mittere : ego in eum fncidi in-

felix locum, 176

Yt neque mihi eius sft mittendi n^c retinendi cdpia.
Sed qufd hoc est? uideon ^go Getam curr^ntem huc 25

aduenfre ?
Is est fpsus: ei, timed miser, quam hic ndnc mihi

nuntiet rem.

Gbta. Antipho. Phabdria.

t:. Niillu*s, Geta, ni iam dliquod tibi consflinm celere 14

rdperies :
Ita nunc inpardtum subito tdnta te inpend^nt mala : 180
Quae ndque uti deuitem scio neque qud modo me inde

extraham :

192 PHORMIO. 1 4 4—21

4 Nam n<Sn potest ceUri nostra diutias iam audicia.

6 An. Qnid nam flle commotus nenit?
Ge. Tnm tdmporis mihi punctnro ad hanc rem est: ^rns

adest. An. Qoid istiic malist?
Gb. Qodd qnom andierit, qndd eins remedinm fnneniam

iraciindiae? 185

Ldquar? incendam: ticeam? instigem: purgem me?

latcrem lanem.
10 Heu roc roiseruro : qudro roihi pauco, tum Xntipho roe

excruciat aniroi:
Efos ^ roiseret, ei nunc tiroeo, is nunc rae retinet:

naro absqne eo csset,
Recte ego roilii uidissero et senis essero iiltns iracun-

diaro:
Aliqnid connasassero atque liinc me cdnicerem pro-

tinaro fn pedes. 190

An. Quaro na7n hic fugara aut furtum parat?
15 Ge. Sed ubi Antiphonera reperiara ? aut qua qna^rere in-

sistdm uiara?
Ph. Te ndrainat. An. Nescid quod roagnum hoc niintio ex-

pectd malnro.
Ph. Ah, sdnun es? Ge. Dorouro ire pergaro: ibi pluri-

roumst.
Ph. Reuoc^rons horoincro. An. Sta (lico. Ge. Hem, satis

pro inperio, quisqnis es. 195
An. Geta. Ge. Ipsest quera uolui dbuiaro.
An. Cedo quid portas, dbsecro, atque id, si potes, uerbo

^xpedi.
20 Gr. Faciara. An. Eloquere. Ge. Mddo apud portum.. An.

Meumne? Ge. Intellcxti. An. 6ccidi. PH.IIera. *
A\. Quid agam? Ph. Quid ais? Ge. Huius patrem nidisse

rae, patrudra tuom.

1 22--38 PHORMIO. 193

N. Nim qnod ego hnic nnnc subito exitio remediom iu-

ueuidm miser ? 200

Qudd si eo meae fortunae redennt, Phdnium, abs te

ut distrahar, ^

Niillast mihi uita ^xpetenda. Ge. Ergo istacc quom

ita sint, Antipho,
Tdnto magis te adufgilare aequomst : fdrtis fortuna 25

ddiuuat. ^

N. Ndn sum apud me. Ge. Atqui dpus est nunc tj^pm

mdxume ut sis, Antipho :
Ndm si senserit te timidum pdter esA, arbitra-

bitur ^05

Cdnmieruisse ciilpam. Ph. Hoc uerumst. Anr. Ndn pos-

sum inmutdrier.
B. Quid faceres, si aliiid quid grauius tibi nunc faciun-

diim foret?
Ef. Quom hdc non possum, illiid minus possem. Gb. Hoc 30

nil est, Phaedria: flicet.
Qufdhic conterimus dperam frustra? quin abco? Ph.

Et quidem ego ? Anr. 6bsecro,
Quidsi adsimuio, sdtin est? Ge. Garris. An. Ydltum

contempldmini: en, 210

Sdtine sic est? Ge. Ndn. Ax. Quid si sic? GB.Prdpe-

modum. An. Quid sic? Gb. Sat est:
Em, istuc serua: et udrbum uerbo, pdr pari ut re-

spdndeas,
S4 te iratus sufs saeuidicis dictis protel^t. An. Scio. 35
B. Vi coactum te ^sse inuitum, l^g^) iudicid : tenes ?
Sed quis hic est sen^x, quem uideo in liltimaplatea?

Aw. ipsus est. 215

Non pdssum adesse. Gb. Ah quid agis ? quo abis, An-

tipho?

Teremtivs. 13

194 PHORMIO. I4 30~U19

Mand, mane inquam. An. Ego me ntfni et pecGatnm

meum:
io Yobis conunendo Phdnium et nitAm meam.

Ph. Geta, qufd nnnc fiet? Gb. Tu iam litis audies:
Ego pl^ctar pendens, nfsi qnid me fef^llerit. 220
Sed qudd modo hic nos Antiphonem mdnoimas,
Id ndsmet ipsos fdcere oportet, Fhaddria.
45 Ph. Aufdr mi ^oportet'. qm'n tu quid faciam Inpera.
Ge. Meminfstin, olim ut fiierit uostra ordtio

In re fncipiunda ad ddfendendam ndxiam, 226

lustam niam causam, fdcilem, uincibilem, dptumam^

Ph. Memini. 6e. £m, nunc ipsast dpus ea, ant, siqnid

potest,
60 Melidre et callididre. Ph. Fiet sddulo.

Ge. Nunc prfor adito tu, ^go in insidiis hfc ero

Subcenturiatus, siquid deficids. Ph. Age. 230

Deihipho. Geta. Phabdria.

U 1 Db. f tane tandem uxdrem duxit Antipho iniussii meo ?

Ndc meum inperium: ac mftto inperium: ndn simul-

tatdm meam
Reuer^ri saltem ! ndn pudere ! o fdcinus audax, d Gett
Monitdr! Ge. Yix tandem. De. Qufd mihi dicent aut

quam causam r^perient?
5 Demfror. Ph. Atqui r^periam : alind cura. Db. An hoc

dicdtmihi: 235

Mnuftus feci. Idx cocgit' ? aiidio, fatedr. 6b. Places. i
De. Venim scicntem, tdcitum cansara tridere aduorsAriis, 1
EtiAmne id lex coegit? Ph. IUud durum. 6b. Ego ex- |

pediim: sine.
De. Incertumst quid agam, quia praeter spem atque fn-

credibile hoc mi dbtigit:

n 1 10 — 28 PHORMIO. 195

Ita fiuiii fnritatns, ininiiuii ut neqneam ad cd^itandum lo

institnere. 240

Quam obrem dmnis, quom secundae res sunt mdxume,

tum m&xume
Medit^ri secnm opdrtet, quo pacto iduorsam aerum-

ndm ferant.
Perfcla, damna p^regre rediens s^mper secum cdgitet
Aut ffli peccatum aiit uxoris mdrtem aut morbum

ffliae,
Commiinia esse haec, ndquid horum umquam dccidat 15

animd nouom: 245

Quidqufd praeter spem eu^niat, omne id d^putare

esse fn lucro.
Gb. O Phaddria, Incredfbilest quantum erum inte eo sa-

pientia.
Meditdta mihi sunt dmnia mea incdmmoda, erus si

rddierit:
Moldndum^^ in pistrino, uapuldndum, habendae cdm-

pedes,
Opus riiri faciundum: hdrum nil quicquam dccidet 20

animd nouom. 250

Quidqnfd praeter spem eu^niet, omne id d^putabo^^

esse i'n lucro.
S^d quid cessas hdminem adire et bldnde iu princi-

pio ddloqui?
Db. Pha^driam mei frdtris uideo filium mi ire dbuiam.
Ph. Mi pdtrue, salue. Db. Sdlne: sed ubist Xntipho?
Ph. Saludm nenire.. Db. Crddo: hoc respond^ mihi. 255 2s
Ph. Valet, hfc est: sed satin dmnia ex sent^ntia?
Db. Yell^m quidem. Ph. Quid istuc est? Db. Rogitas,

Pha^dria?
Bonds me absente hic cdnfecistis niiptias.

198 PHORMIO. III 29— fi7

Ph. Eho, an Id Bnscenses Diinc Illi? Ge. artilie^in pro-
bnm!
9» Db. Egon illi non snsc^nseain? ipsDm g^stio 260

Darl mi in conspectum, nimc bdb colpa lU sciat
Len^ patrem illum fitctnm me esse ac^rrnmnm.
Ph. Atqnf nil feclt, pitrue, qaod ssscenseas.
Db. Ecce aiitem similia ttmnia: amnes citngniont:
si Vniira cognoris, itmnis noris. Ph. Haiid itast. 26S

Db. Hic in ndxiast, ille &d drcendam caiisam adest:

Qnom ill^st, liic praestost: trddunt operas miUuas.
Gs. Probe hdrnm facta inpriideua depinxft senex.
Dn. Nam ni faa^c ita essent, cnm fllo haud stares, Phae-
dria.
m Pb. Si est, pdtme, cnlpam nt Antipho in se admfserit, 270
Ex qad re minns rei furet aut famae t^mperans,
Non causam dico qnfa quod meritns sft ferat.
Sed sfqnis forte militia fretiis sna
Insidias nostrae f^clt adulesc^utiae
13 Ac Dicit, nostran ciilpa east an iiidicum, 27:

Qui sa^pe proptcr fnuidiam adlmunt dfuiti
Aat prdpter misericdrdiam addant paiiperl?
Gb. Ni ndssem causam, crederem uera hdnc loqui.
Ds. Ad qvfsqnam index ^st, qni posiit ndicere
.0 Tua iusta, nbi tatc ucrbnm non respdndeai, ag(

lU Dt fUe fecit? Ph. Fiinctns adnleaG^taliat
OfRciiim liberilla: postquam ad Iiidicea
Ventnrnal, non polnit cdgitata pri^Ioqui:
Ita eiiiD tum tiaiidum i//fc obslopefecft pndor.

adfre quam primAm le-

[seiriase gatidco. Dn. Oh,
yfangine,

IM 68 — 84 PHORMO. 197

Qooi cdininenduii ffliiun hinc ibi^ns meDm.
Ge. lam dudnm te omnJB nia accasare atidio

Inm^to, et me hornnc omnlDm inmeritissumo : 290 u>

Nam qnid me in hac re ficere nolnistl tibi?

Sernom hdminem caasam oriie leges ndn sinnnt;

Neqne t^stimoni dictio est. Db. Mitto ilmaia.

Do [BtiiG 'inprndens tfmitit adnlesc^ns': aino'

'Tn s^rno V : uernm h( cognatast mdxnme, 295 ss

Non fnit necesse hab^re: sed id qnod l^ liibet,

Dottfm daretis ; qna^reret Bliiim nirnm.

Qaa ritione inopem piitins ducebit dumnm?
Gk. Nonritio, uernm arg^ntnm deerat. Dn. Siimeret

Aliciinde. Gb. Alicnnde? ntl est dictn ficilins. 300»
Dn. Postr^o si nollo ilio pacto, fa^nore.
Gb. Hoi, dlxti pnlchre: Biqnidem qniaquam crMeret

Te nino. Db. Non, non sfc faturamst: ntSn potest.

Egon fllam cnm illo nt pitiar nnptam unlim diem?

NU sniue meritanist. )i<iminem commonstrdrier 305 ^^

]Ui istum nolo ant nbi hibitet demonstririer.
Gb. Nempe Phiirmionem? Db. ktiun patronom miUieris.
Gb. lani fiio liic aderit. Dn. Antiplio nbi nonc ^st? Gb.

Foria.
Db. AU, Fha^dria, eamreqnfreatqne addncehiiG. Ph.Eo:

Rect< afa qnidem fllnc. Ge. Nempe ad Pimphilam. 310 m
Dl. Ego A»6m peaatla hlnc salntatitm domnm

Dcntfrtar: fnde ibo id furnm atqne allqnilt mihi
^^k Aralcos adnoeibo, ad hanc rem qoj ddsient,
^^^ Vt ne Ji^aratns alm, si adneniat Phiirmlo.

m -

ACTVS ni.

Phormio. Gbta.

II 2 Ph. Itane patris ifs adnentDtn aerittun hinc abliue? Ge.

AdiDodiun. 315

Ph. Phininm relfctBin solam? Gb. Sic. Ph. Et iratum

aeoeni?
Ge. <3ppido. Ph. Ad te alimma solam, PlHirmio, rernni
redit:
Ti'itc hoe intristf: tibi oninest ^edendnm: adclngere,
sGe. 6bsecro te. Ph. sf rogabit . . Gh. tn te spei est. Ph.
iccere,
Qufd si reddet? Ge. Td (npuliati. Pa. afc opiaor. Ge.
Subneni. 330

Ph. C^o senem: tam instrActa ssnt mi in cdrde conailia

<5mn[a.
Ge. Qnfd ages? Ph. Qnid nia, nfsl nti maneat Phiniun)
atqne ex crfmlne hoc
Antiphonem erfpiam atqne in mc omnem frun deri-
n^m aenis?
u Gn. O nir Fortia itqne amlcn'8.' n^ram hoc saepe, Phtirmio,
V^reor, ne i«l«ec fdrtitado in n£mom emmpat d^-
qne. Ph. Ah, 325

ictumat periclum, iim pednm mniat uia.
s, hdmines iam dea£rberw»e naque H

II 2 14—3 2 PHORMO. 199

H6spites, tum cfuis? qao magis ndai, tanto sa^pias.
C^do dum, enumqaam iniiiriarum audfsti mihi scrip- i6

t&m dicam?
Gb. Qui istuc? Ph. Quia non rdte accipitri t^nnitur ne-

que miluo, 330

Qu( male faciunt ndbis : illis qui nil faciunt t^nnitur,
Qufa euim in illis friictus est, in fllis opera liiditur.
Xliis aliund^st periclum, unde dliquid abradf potest:
Mfhi sciunt nil ^sse. dices ^diicentdanmatiim domum': 20
Alere nolunt hdminem edacem , et sdpiunt mea sen-

t^ntia, 335

Prd maleficio sf beneficium siimmum nolunt r^ddere.
Gb. Ndn pote satis pro m^rito ab illo tfbi referri ^dtia.
Ph. fnuno enim nemo sdtis pro merito gritiam regf refert.
T^ne asumboliim uenire unctum dtque lautum e bdl- 26

neis,
6tio8um ab inimo, quom ille et ciira et sumptu ab-

siimitur! 340

Diim tibi fit qnod pMceat, ille rfngitur : tu rfdeas,
Prforbibas, pridr decumbas: c^na dubia adpdnitur..
Gb. Qufd istuc uerbist? Ph. Vbi tu dubites qufd sumas

potissumum.
Ha^c quom rationem fneas quam sint su&uia et quam 3o

cdra sint,
£a qui praebet, ndn tu hunc habeas pldne praescnt^m

deum? 345

Gb. Stoex adest: uide quid agas : prima cditiost acdrruma :

Si eim sustinnerfs, postilla iam, lit lubet, lud&s licet.

Dbxipho (^cvm adtocatis). Geta< Phorsiio.

Db. Enilmqiiam quoiquam cdntumelidsius II 3

ABdfitifl factam iniiiriam quam haec ^st mihi ?

I

200 PHORfflO. n 3 3-^30

Ad^ste quaeso. Gb. IrAins est. Ph. Quin tn lidc

ages? 550

lam ego hunc agitabo. prd deum inmort^um,
^ Negat Phdnium esse hanc sfbi cognatam D^mipho ?

Ilanc D^mipho negat ^sse cognatim? 6b. Negat.
Db. Ipsum dsse opinor d^ quo agebam. s^quiminL
Ph, Neque eiuspatremsescfre quifuerftl GE.Negat. 355
[Ph. Nec Stilponem ipsum scire qui fuerit? Gb. Negat.]
Ph. Quia eg^ns relictast misera, ignoratur parens,
Negl^gitur ipsa: ufde auaritia quCd facit.
Gb. Si erum insimulabis mdlitiae, male audies.
Db. O auddciam, etiam me liltro accusatum Aduenit. 360
Ph. Nam iam ddulescenti nil est quod susc^nseam,
5 Si illiim minus norat: qufppe homo iam grindior,

Pauper, quoi in opere uita erat, rurf fere
Se cdntinebat : ibi agrum de nostrd patre
Coldndum habebat: sadpe interea mfhi senex 365
Narrdbat se hunc negl^gere cognatum suom :
w At qu^m uirum ! quem ego nfderim in uita dptumum.

Gb. Yideds te atque illum, ut nirras. Ph. I in malim cru-

cem.
Nam ni fta eum existumdssem, numquam tim granis
Ob hanc fnimicitias ciperem in uostram fi&mfliam, 370
Quam is dspematur niinc tam inliber^ter.
'^> Gk. Pergfn ero absenti mile loqui, inpurfssume?

Ph. Dignum aiUem hoc illost. Gb. Afn Umenj carcer?

Db. GeU.
Ge. Bondrum extortor, legum contortdr. De. Geta.
Ph. Responde. Gk. Quis homost? ^hem. Db. Tace. Gb.

Absentf tibi 375

Te indignas seque dignas contum^lias
^o Numquim cessauit dicere. Db. Ohe d^ine.

l

U 3 31— 54 PHORmO. 201

Aduldscens, primum abs te hdc bona uenU peto,
Si tfbi placere pdtis est, mi ut respdndeas :
Quem amicum tuom ais fuisse istum, expland milii, 380
£t quf cognatum me sibi esse diceret.
Ph. Proinde expiscare qudsi non nosses. Db. Ndssem? ss

Ph. Ita.
De. Ego m^ nego : tu qui aYs redige in mdmoriara.
Ph. Elio tu, sobrinum tudm non noras? Db. !l^nicas.

Dic ndmen. Ph. Nomen? mdxume. Db. Quid nnnc

taces? 385

Ph. Perii Mrcle, nomen p^rdidi. Db. Hem, quid ais? Ph.

Geta,
Si m^ministi id quod dlim dictumst, siibice. hem, 40
Non dfco: quasi non ndris, temptatum dduenis.
Db. Egone aiitem tempto? Gb. Stflpo. Ph. Atque adeo

qufd mea?
Stilpdst. De. Quem dixti? Ph. Stflponem inquam nd-

u^ras. 390

De. Neque ^go illum noram neque mi cognatiis fuit

Quisquam istoc nomine. Ph. ttane ? non te horum 46

pudet?
At sf talentum r^m reliquiss^t decem,
Db. Di tfbi male faciant. Ph. primus esscs mdmoriter
Progdniem uostram usque Ah auo atque atauo prd-

ferens. 395

Db. Ita ut dfcis. ego tum quom dduenissem, quf mihi

Cogndta ea esset, dicerem: itidem tu face: 50

Cedo qui cst cognata? Gb. Eu ndster, recte: heus

tu, caue.
Ph. Dilucide eacpedfui quibus me opdrtuit

ludfcibus : tum id si fdlsum fuerat, fflius 400

Quor ndn refellit? Db. Fflium narrds mihi?

202 PHORMfBr U 3 55--8,

55 Qaoins d^ stultitia dici ut dignumst n6n potest.

Ph At tii qoi sapiens es magistratiis adi,

ludfciom de ea caasa ilterum ut redddnt tibi:
Quanddquidem solus r^gnas et soli licet 405

Hic de eidem causa bfs iudicium apfscier.
60 De. Etsf mihi facta iniuriast, uerum tamen

Potius quam litis s^cter aut quam te aiidiam,
Itidem iit cognata sf sit, id quod l^x iubet
Dotfs dare, abduce hdnc, minas quinque dccipe. 410
Ph. Hahaha^, homo suauis. Db. Qufd est? num iniquom

pdstulo?
•5 An ne hdc quidem ego adipfscar, quod ius piiblicumst?

Ph. Itan t^ndem quaeso , item lit meretricem ubi abiisus

sis,
Mercddem dare lex iiibet ei atqae amfttere?
An, ut n^quid turpe cfuis in se admftteret 415

Propt^r egestatem, prdxumo iussast dari,
70 Vt cum iino aetatem d^geret? quod tii aetas.

Db. Ita, prdxumo quidem: it nos unde? aut qaam 6brem?

Ph. Ohe,
^Actum' iiunt ^ne agas.' Db. Ndn agam? immo haut

desinam,
Don^c perfecero hdc. Ph. Ineptis. Db, Sfne modo. 420
Ph. Postr^mo tecum nfl rei nobis, Demipho, est:
7s Tuos est damnatus gndtus, non tu: nim tua

Praet^rierat iam ad diicendum aetas. Db. 6mnii

haec
111 lim putato, quae ego nunc dico, dfcere:
Autqufdem ciim uxore hac fpsumprohibebd domo. 42£
Gb. IrAtus est. Ph. Ta t^ idem melius f^ceris.
^ Db. Itane 6m paratiis ftcere me adaorsum dmnia,

if Fb. Metait lilc n<i8, tam etsi s^dalo

n 3 82--4 15 l^HORMIO. 203

Dissfmolat. 6e. Bene habent tibi principia. Ph. Qufn

quod est
Feriindnm fers? tnis dfgnnm factis f^ceris, 430

Yt amfci inter nos sfmns. Db. Egon tiiam expetam
Amicitiam? ant te m'siim aut aaditiim uelim? ^^

Ph. Si c6ncordabis cum illa, habebis qua^ tuam
Senectiitem oblectet: r^spice aetat^m tuam.

Db. Te obl^ctet: tibi habe. Ph. Mfnue uero iram. Db.

Hdc age. 435

Satis idm uerborumst: nfsi tu properas miilierem
Abdiicere, ego illam eiciam: dixi, Phdrmio. ^

Ph. Si tu fllam attigeris s^cus quam dignumst liberam,
DicAm tibi inpingam grdndem : dixi, D^mipho.
Siqufd opus fuerit, heiis, domo me. 6b. Intdllego. 440

Dehipho. 6bta. Hbgio. Cratinvs. Crito.

Db. Quantd me cura et sdllicitudine ddficit II 4

6natAs, qui me et se hisce fnpediuit niiptiis!
Neque mi fn conspectum prddit, ut saltem sciam,
Quid de hdc re dicat qufdue sit sent^ntiae.
Abi, ufse redierftne iam an non diim domum. 445 &

6b. Ed. D^. Videtis quo fn loco res haec siet:

Qoid Ago? dic, Hegio. Hb. !^go? Cratinum c^useo,
Si tfbi uidetur. De. Dfc, Cratine. Cra. M^ne uis?

Dk, Te. Cra. Ego quae fn rem tuam sint ^a uelim facids :

milii
Sic hdc uidetur: qudd te absente hic fflius 450 ^o

Egft, r^stitui in fntegrum aequomst ^t bonum :
Et id fnpetrabis. dixi. De. Dic nunc, Hegio.

Hb. Ego s^dulo hunc dixfsse credo : u^rum itast,
Quot hdmines tot sent^ntiae: suos quoique raos.
Mihi ndn uidetur qudd sit factum legibus 455 i^

.1

204 PHORMIO. II 4 16- III 1 10

Reac/ndi posse : et turpe inceptast* Db. Dfc, Crito.
Cri. Ego 'implius delfberandnm cdnseo:

Res magnast. Hb. Namqaid nds ais? Db. Fecistfs

> probe :
Incertior sam miilto qaam dadum. Gb. Negant
20 Redisse. Db. Frater ^st expectandus mihi: 400

Is qudd milii dederit de hic re consilium, id seqnar.
Percdntatum ibo ad pdrtom, quoad se r^cipiat.
Ge. At ego Antiplionem qnadram, at qaae acta hic sint

sciat.
Sed eccum ipsum uideo in t^mporc huc se r^cipere.

Antipho. Gbta.

UI 1 An. Enim uero, Antiphd, multimodis cum istoc auimo es

uituperandus : 465

Itane te hinc abisse et uitam tuim tutandam aliis de-

disse!
Alios tuam rem cr^didisti mdgis quam tete animum

dduorsuros?
Nam ut ut erant alia, fUi certe qua^ nanc tibi domist

consuleres,
5 N^quid propter tudm fidem dec^pta poteretiir mali :

Quoius nuuc miserae spds opesque siint in te uno

omn^s sitae. 470

'"^ -Ge. £t quidem, ere, nos iam dudum hic te absentem fn-

cusamus, qai ^bieris.
An. Te ipsiim quaerebam. Ge. S^d ea causa nilo magis

defecimus.
An. Loquere dbsecro , quo nam in loco sunt res et forta-

nae meae :
10 Numquid subolet patrl ? Ge. Nil etiam. An. Ecquid spei

porrost? GE.Ndscio. An. Ah.

inill-2 5 PHORMIO. 205

Ge. Nisi Pha^dria haad cessdait pro te eniti. Ajf . Nil fe>

cit noui. 475

Gb. Tnm Phdrmio itidem in hic re ut [in] aliis str^naom

hominem pra^buit.
An. Quid is f^cit? Ge. Confatduit uerbis ddmodum ira-

tiim senem.
An. Eo^ Phdrmio. Ge. Ego quod pdtui porro. An. Mi Geta,

omnis uds amo.
Ge. Sic habent princlpia sesc ut dfco : adhuc tranquilla 15

res est,
Mdnsurusque pdtruom pater est, dum hiic adueuiat.

An. Quid eum ? Ge. Yt aibat 480
De efus consilio s^se uclle f&cere qudd ad hanc rem

attinet.
An. Qudntum metuist mfhi, uidere huc sdluom nunc pa-

trudm, Geta!
Nam eius per unam , nt aiidio , aut uiuam aiit moriar

sent^ntiam.
Ge. Pha^dria tibi ad^st. An. Vbi nam? Ge. Eccum ab sni 20

palaestra exft foras.

Phabdria. Dorio. Ant.ipho. Geta.

Ph. Ddrio, 485 III 2

Audi dbsecro. Do. Non aiidio. Ph. Pariimper. Do. Quiu

omitte me.
Ph. Addi quod dicam. Do. At enim taedet iam audire ea-

dem miliens.
Ph. At nanc dicam qudd lubenter aiidias. Do. Loquere,

aiidio.
Ph. Nequeo te exordre ut maneas trf duom hoc ? quo niinc

abis?
Do. Mirdbar si tu mfhi quicquam adferres noui. An. Ei, 490 &

206 PHORMIO. in2 6-

Metad lenonem n^quid.. Gb. Suo sa&t Gapiti? id<

ego u^reor.
Ph. Non dum mihi credis? Do. Hiriolare. Ph. Sin fid<

do? Do.FdbuIae.
Ph. Fa^neratum istiic beneficiam pulclire tibi dic^s. I

Logi.
Ph. Gr^de mihi, gaud^bis facto: u^rura hercle hoc e

Do. Sdmnia.
10 Ph. l^xperire: ndn est longum. Do. Cdntilenam eand<

canis. <

Ph. Td cognatus, tii parens, tu amicus, tu.. Do. Ga

modo.
Ph. Adeon ingenio ^se duro te dtque inexordbili,

Vt neque misericdrdia neque pr^cibus mollirf que
Do. Adeon te esse incdgitantem atque inpudentem, Phi

dria,
15 "Vi phaleratis dfctis ducas me ^t meam ductes g

tiis! i

An. Mfseritumst. Ph. Ei, u^ris uincor. Ge. Qudm ut<

quest similfs sui.
Ph. Neque, Antipho alia quom dccupatus ^sset sollici

dine,
Tum hoc ^sse mi obiectum malum! An. Ah, qi

fstuc autemst, Pha^dria?
Ph. 6 fortunatfssume Antipho. Anr. Egone? Ph. Qi

quod amds domist:
20 Nec cum huius modi umquam iisus uenit iit conflic

r^s malo.
An. Mfhin domist? immo, fd quod aiunt, auribus tei

lupum.
[Nam neque quo pacto a me amittam neque uti rc

neam scio.]

in % 23—38 PHORMIO. 207

Do. fpsam istuc rai in hdc est. An. Heia, n^ panun lend

sies.
Niimqaid hic conf^cit? Ph. Hicine? qadd homo in-

hnmanfssamus:
FAmphilam meam a^ndidit. Ge. Qaid? n^ndidit? An. 25

Ain? a^ndidit? 510

Ph. Y^ndidit. Do. Qaam indignam facinas, dncillam aere

emptdm meo!
Ph. N^qaeo exorare ut me maneat ^t cam illo at mat^t

fidem
Tridaom hoc, dom id qudd est promissam ab amicis

argentum aufero :
Si non tam dedero, unam praeterea hdram ne opper-

tiis sies.
Do. 6btandes? An. Haad Idngumst id quod drat: exor^t so

sine: 515

tdem hic tibi, qaod bdni promeritus fiieris, coudn-

plicduerit.
Do. y^rba istaec sunt. Anr. Pdmphilamne hac lirbe pri

uari sines?
Tdm praeterea horiinc amorem dfstrahi poterhi

pati?
Do. N^qne ego neqne tn. Ge. Df tibi omnes id qaod es

digniis duint.
Do. l^go te complurfs aduorsum ing^niam meum mensfs 3ft

tuli, 620

Pdllicitantem et nil ferentem , fl^ntem : nanc contra

•dmnia haec
R^peri qui d^t neque lacrumet: dd locum melid-

ribus.
An . C^rte hercle , ego si sdtis commemini , tibi quidemst

olim dies,

208 PHORMIO. lU 2 39 -3 7

Qaam dd dares liuic, praestituta. Ph. F&ctam. Do.

Num ego istuc nego?
40 An. lam ^a praeteriit? Do. Ndn., uerum haec ei dnteces-

sit. An. Ndn pudet 525

Vdnitatis? Do. Mfname, dum ob rem. Ge. St^rculi-

num. Ph. Ddrio,
ftane tandem fdcere oportet? Do.Sfc sam: si placeo,

litere.
An. Sic hunc decipi! Do. Immo enim uero, Xntipho, hic

me d^cipit:
Nam hfc me huius modi scfbat esse: ego hiinc esse

aliter cr^didi;
45 Iste me fef^llit: ego isti nilo sum aliter Ac fai. 530

S^d ut ut haec sunt, tamen hoc faciam: crds mane

argentiim mihi
Miles darese dfxit: si mihi prior tu attuleris, Phaedria,
Med lege utar, lit sit potior, quf prior ad dandumst.

uale.
III 3 Ph. Qafd faciam? unde ego nunc tam subito huic drgen-

tum inuenidm miser,
Quoi minus nilo est, qudd, hic si pote fufsset exora-

rier 535

Trfduom hoc, promfssum faerat? An. Itane hunc pa-

tiemiir, Gkta,
Fferi miserum, qm' me dudum, ut dfxti, adiuerit cd-

miter ?
6 Qufu, quom opas est, benefifciom rorsum ei ^xperi-

mar reddere?
Gb. Sg/o eqoidem hoc esse a^aom. An. Age ergo, sdlos

seraare hiinc potes. '

fihk %irfd fiiduDf Aw. Inveniia argentom. 6b. Ciipio : sed

»;• id ude, 6do€e. 540

3 8—25 PHORMIO. 200

u Pdter adest h!c. Ge. Scfo: sed quid tam? An. Ah,

d/ctam sapientf sat est.

s. itane? An. Ita. Gb. Sane h^rcle pnlchre suAdes:

etiam tu hfnc abis?

Ntfn triumpho, ex nuptiis tuis sf nil nanciscdr mali, lo

Ni ^tiam nunc me huius cadsa quaerere in malo iu-

beds crucem?

r. V^rum hic dicit.^ Ph. Qnfd? ego uobis, G^ta, alienus

sum? Gb. Haiid puto: 545

S^d parumne est, quod dmnibus nunc ndbis suscens^t

senex,

Ni fnstigemus ^tiam, ut nullus Idcus relinquatur preci ?

[. Xlius ab oculfs meis illam in fgnotum abduc^t locum?

hem: ^*

Tum fgitur, dum lic^t dumque adsum, Idquimini me-

cum, Antipho,

Gdntemplaminf me. An. Quam obrem? aut qufd nam

facturiVs, cedo? 560

I. Qudquo hinc asportdbitur terrdrum, certumst p^r-^- -^

sequi

Atit perire. Gb. Df bene uortant qudd agas : pede-

temptfm tamen.

f . Vf de siquid opis pdtes adferre huic. Gb. *Sf quid» ? ^

quid? An. Quaere dbsecro:

N^quid plus minusue faxit, qudd nos post pigedt, Geta.

3. Qua^ro. An. Saluos ^st , ut opinor. Gb. V^rum enim

metud malum. 555

r. Ndli metuere: una tecum bdna mala toler&bimus.

i. Quintum opus est tibi arg^nti, loquere. Ph. Sdlae

trigintd minae.

s. Trigintaf hui, percdrast, Phaedria. Ph. tstaec uero 25

uflis est.
Terkhtivs. 14

210 PHORMIO. III 3 20 — 3

6e. Age age, inuentas r^ddam. Ph. lepidnm. Ge. Aufe

te hinc. Ph. lam opust. 6e. Idm feres
S6d opus est mlhi Phdrmionem ad hinc rem adiu

tor^m dari. 56

An. Pra^stost: aadacfssume oneris qafd nis inpone, ec

feret :
Sdlas est homo amico amicos. 6e. Eimas ergo a

eam dcias.
30 An. Numqaid est qaod operi mea aobis dpas sit? 6i

Mil: ueram dbi domum
JEt illam miseram, quam ^go nunc intus scio ess

exanimat&m metu,
Cdnsolare. c^ssas? An. Nil est adque quod facidn

lubens. 56f

Ph. Qui uia istuc ficies? 6b. Dicam in itinere: hiii<

modo te teioue.

n 1-24 PHORMIO. 211

AGTVS IIII.

Dbhipho. Chrbhbs.

B. Qaid? qad profectas causa hinc esLemnuni, Cliremes^IV 1
Addiixtin tecum fdiam? Ch. Non. Db. Qufd ita non?

1. Postqudm nidet me eius miter esse liic diiitius,
Simul autem non manebat aetas u/rginis 570

Meam n^glegeutiam: fpsam cum omni fdmilia 6

Ad m^ profectam esse afbant. De. Quid illic tdm diu
Quaeso fgitur commordbare, ubi id audineras?

1. Pol m^ detinuit mdrbus. Be. Vnde? ant qni? Ch.

llogas?
Sen^ctns ipsast mdrbus. sed ueufsse eas 575

Saluds andiui ex naiita qui iUas n^xerat. lo

2. Quidgndto obtigerit me dbsente, audistfn, Cliremes?
i. Quod qufdem me factnm cdnsili incertiim facit.

Nam lianc cdndicionem sfquoi tulero extrdrio,
Quo pdcto aut unde mfhi sit dicundum drdinest. 580
Te mflii fidelem esse a^que atque egomet sum mihi i6
Scibam: flle si me ali^nus adfindm nolet,
Tac^bit, dum interc^det familidritas :
Sin spr^uerit me, phis quam opns est scitd sciet,
Yeredrque ne uxor iliqua lioc resciscdt mea : 585
Qnod sf fit, ut me excutiam atque egrediar domo, 20
Id rdstat: nam ego medrum solus sum meus.
G. Scio ita ^se: et istaec mflii res sollicitudinist:
Neque d^fetiscar usque adeo experfrier,

Don^c tibi quod pollicitus sum id eff<^cero. 590

14*

212 PHORMO. IV21-8U

Gbta. (Dbmipho. CHRBHB8.3

IV 2 Ego hdminem callididrem nidi n^minem

Qnam Phdrmionem. u^nio ad hominem, ut dfcerem
Arg^ntnm opus esse et fd qno pacto flferet.
Yix diim dimidium dfxeram, intell^xerat :

5 Gaudebat: me lauddbat: quaerebdt senem. 595

Dis grdtias ag^bat, tempns sfbi dari,
Vbi Pha^driae esse ost^nderet nild minus
Amfcum sese quam Antiphoni. hominem Ai fomm
lussi dpperiri: eo me ^sse adducturdm senem.

10 Sed eccum fpsum. quis est ult^rior? attat Fhie-

driae 600

Pater udnit. sed quid p^rtimui autem h^ua?
An quia quos fallam pro dno duo sunt mfhi datif
Gommddius esse opfnor duplici spe dtier.
Petam hfnc unde a primo fnstitui: is si d&t, sat est:

is Si ab ed nil fiet, tum huuc adoriar hdspiteiii. 605

Antipro. Gbta. Chrbhbs. Dbmipho.
IV3ABr. Exp^cto quam mox r^cipiat ses^ Greta.

Sed pdtruom uideo ciim patre astantem. ef mihi,
Quam tfmeo, aduentus hiiius quo inpelldt patrem.
Gb. Adfbo : o salue, ndster Chremes. Ch. Salu^, Geta.
5 Ge. Yenire saluom udlap est. Ch. Credo. Gb. Qufd agi-

tur? 610

Ch. Mnlta iduenienti, ut fft, noua hic complibria.
Ge. Ita. de Antiphone audfstin quae facta? Ch. Omnia.
Ge. Tun dixeras liuic? f&cinus indigndm, Chremes,
Sic cf rcumiri ! De. Id cum hdc agebam cdmmodum.
10 Ge. Nam hercle ^go quoque id quidem ^gitans mecum

s^dulo 615

Inudni, opinor, r^medium huic rei. Ch. Qufd, Geta?

l!

3 12—38 PHORMIO. 218

3. Quod r^medium? 6b. Vt abii abs te, fit forte tfbaiam
Mihi Phdrmio. Gh. Qai Phdrmio ? 6e. Is qui istdm.

Ch. Scio.

s. Visiimst mi, ut eius t^mptarem sent^ntiam.

Prendo hdminem solom : ^qudr non' inqaam *Phdr- i^

mio, 620

Vides, inter nos sic haec potius cum bona
Vt cdmponamus gr&tia qaam cum mala?
Eras If beralis ^st et fagitans Iftiam :
Nam ceteri qaidem h^rcle amici omn^s modo
Vno dre aactores fa^re, at praecipitem hinc da^ 20

ret.* 625

r. Qaid hic co^tat aat qao eaddet hodie? 6b. *an l^-

gibus
Datiiram poenas dfces, si illam ei^cerit?
lam id ^xploratumst: hda, sudabfs satis,
Si cum fllo inceptas hdmine : ea eloqu^ntiast.
Venim pono esse ufctum eum: at tand^m tamen 630 25
Non cdpitis ei res dgitur, sed pecdniae/
Postquam hdminem his uerbis s^ntio mollfrier/i>-^^
^Solf sumus nonc hic' fnqaam: ^eho, dic quid ufa darl
Tibi fn manum, ut erus liis desistat Iftibus,
Haec hinc facessat, t^ molestus n^ sies?' 636 3i

i. Satin fUi di sunt prdpitii? 6b. ^nam sdt scio,
Si tu dliquam partem aequf boniqne dixeris,
Vt est flle bonus uir, trfa non commut&bitis
Verba hddie inter uos.' Db. Qufs te istaec iussft loqui?

I. Immd non potuit mdlius peruenfrier 640 M

Eo qud nos uolumus. An. 6ccidi. Db. Perge ^loqui.

3. A prfmo homo insanfbat. Gh. Gedo quid pdstulat?

3. Quid? nfmium quantam. Ch, Qudntum? dic. 6b. Si-

qufs daret

214 PHORMIO. IV 3 39--69

Tal^niam magniiiii. De. Immo malom hercle : at nil

pudet!
40 Gb. Qaod dfxi ei adeo : ^qaa^so, qaid si fQiam 646

Suam iinicam locaret? parai r^ tolit
Non suscepisse : inu^ntast quae dot^m petat.'
Yt ad pauca redeam ac mittam illios in^ptias,
Haec d^nique eius fu't postrema ohLtio:
45 ^Ego' inquit *a princfpio amici fQiam, 650

Ita ut aequom faerat, udlui uxorem diicere.
Nam mihi uenibat fn mentem eius incdmmodum^
In s^ruitutem paiiperem ad ditem dari.
Sed mi dpus erat, ut ap^rte tibi nunc liibaler,
M Allquintulum quae adferret, qui dissdluerem 665

Quae debeo : et etiam nunc, si uolt D^mipho
Darie qutotum ab hac accipio, quae sponsist mihi,
NuII&m milii malim quam fstanc uxor^ dari.'
An. Vtrum stultitia f&cere ego hunc an mtlitia
&o Dicim, scientem an inprudentem, inc^rtus sum. 660

Db. Quid si inimam debet? 6b. ^Ager oppositust pignori
Decem db minas' inquit. Bb, Age age, iam ducit: dabo.
Gb. ^AedfcuIae item sunt <Sb decem alias.' Bb. Ofei,

Nimiumst. Ch. Ne dama: repetito hasc^e a m^ decem.
60 Gb. ^Yxori emunda ancillulast: tum pluscula 666

SupeUectile opus est: «Spus est somptu ad nuptias:
His rebus' inquit ^pdne sane d^em minas.'
Db. Scscentas proinde scribito iam mdii dicas :
Nil do: inpuratus me flle ut etiam inrfdeat?
6o Ch. Quaeso, ego dabo, quiesce: tu modo filias 670

Fac ut illam ducat, nds quam uolumus. An. Ei mihi,
Geta, (Sccidisti me tuis falUciis.
Ch. Mea causa eicitur: me hoc est aequom amfttere.
Gk. ^Quantiim potest me certiorem' inquft ^face,

.^ 3 70— 4 23 PHORHIO. 215

Si illdm dant, hanc nt mfttam: ne Incertus sfem: 675 70
Nam illf mihi dotem idm constituerunt dare/

H. lam accipiat: illis repadiam renuntiet:

Hanc diicat Db. Qaae qaidem ffli res aortdt male.

Ei. Oppdrtane adeo arg^ntam nanc mecam dttali,

Fractum qaem Lemni axdris reddant pra^dia: 680 n
Inde siimam : axori tf bi opas esse d(xero.

s. Geta. Gb. H^m. Abt. Qaid egisti? 6b. !l^manxi ar-lV4

gentd senes.

y. Satin ^st id ? Gb. Nescio h^rcle, tantam itissas sam.

nr. Eho, u^rbero, aliad mfhi respondes dc rogo?

B. Qaid ^rgo narras 1 Anr. Qafd ego narrem ? operd taa 685
Ad restim res redit mfhi qoidem planfssame. 5

Vt t^ qaidem di deaeqae dmnes saperi aique fnferi
Malfs exemplis pdrdant! em, siqafd aelis,
Haic mdndes, qai te ad scdpalam e tranqaillo auferat.
Qaid mfnas atibile faft qaam hoc alcas t&ngere 690
Aat ndminare axdrem? iniectast spes patri lo

Posse fflam extradi. cedo nanc porro, Phdrmio
Dotdm si accipiet, lixor dacenddst domam,
Qaid ffet? Gb. Non enim ducet. An. Noai. c^teram
Qaom arg^ntam repetent, ndstra causa scilicet 695
In n^raom potius ibit? Gb. Nil est, Antipho, i^

Qain mile narrando pdssit depraadrier.
Ta id qadd bonist excerpis, dicis qadd malist.
Audf nunc contra: iam si argentum acc^perit,
Dacdndast uxor, ut ajs: concedd tibi: 700

Spatiiim quidem tandem idparandis niiptiis, 20

Yocandi, sacruficdndi dabitur paiUalum.
Interea amici qudd polliciti siint dabuut:
Inde fste reddet. An. Quam dbrem? aut quid dicdt?

Gb. Rogas?

216 PHORMIO. IV 4 24—5 11

^Quot t6b postilla mdnstra eueneruiit niilii! 705

n Intro fit in aedis Ater diends canis:

Angnfs in inplnniiini d^idit de t^golis:

Galllna cecinit: Interdixit hdriolos:

Ariispex netnit: inte bnunain wat4m noni

Negdt! ineipere ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
30 « ♦ ♦ qna^ caasast instissiiina/ 710

Haec flent. An. Vt modo fiant! Gb. Fient: in^ nide.

Pater exit: abi, dic ^sse argentum Pliaddriae.

Dbhipho. Gbta* Ghrbmbs.

IV5Db. Qni^tiis esto, inqnam: ^go eorabo n^nid nerborum

doit.
Hoc t^mere nnmqitam amfttam ego a me, qnfn mihi

testis idhibeam:
Qnoi dem €t qnam obrem dem, edBimemorabo. Qb. Y t

cadtoa est, nbi nfl opnst. 715
Ch. Atqne ita opns lactost: ^t matnra, d&n Inbido eadem

hadc manet:
( Nam si iltera illaec migis instabit, fdraitan nos ref-

ciat.
Gb. Rem ipsim pntaatL Db. Ddc me ad enm ergo. GB.Ndn

moror. Ch. ybihoc ^gma,
Transfto ad nxorte meam, nt comiadat hBBc prins

qnam hfnc abit.
Dicit eam dare nos Phdrmioni naptam, ne snsc^-

seat: 790

£t migis esae illiim iddnenm, qni ipaf dt familiirior :
it Nos ndstro offldo ndn digressos esae: qnantnm is

ndlnerit
Datom esse dotis. Db. Qnfd tna malnm id r^ fert?

Ch. HagBi, D^adpho.

5 12— VI 12 PHORMIO. 217

Non Bitis est taom te offlfciam fecisse, id si non fama

idprobat :
Yolo ipsfns [qnoque] liaec uolontite fieri, n^ se eicc-

tam pra^dicet. 725

B. Idem ^go istac facere pdssnm. Gh. Molier mdlieri

magis ctfnnenit.
B. Rogibo. Ch. Ybi illas nunc ego reperfre possim, ctfgito. is

«

SoPHftONA. CHnBHBS.

). Qoid agamf qnem mi amfcnm inneniam mfsera? autV 1

quo consflia haec referamf
Aut unde auxilium petam?

Nim uereor, era ne <Sb meum suasnm indigna iniuria

ddficiatur: > 7dO

Ita patrem adulesc^ntis facta liaec tdlerare audid

niolenter.
I Ndm quae haec anus est, ^xanimata a frdtre quae&

egressist meo?
\. Quod ut fi&cerem egestas me inpulit, quom scirem

infirmas nuptias
Hasce ^sse, ut id consnlerem, interea uita ut in tutd

foret.
I. C^rte edepol, nisi me inimus fallit aut parum pro-

spiciunt oculi, 735

Mea^ natrlcem gndtae uideo. So. N^que ille innestl-

gitur, Ch. Quid ago?
». qui ixkX eius pater. Ch. Adeo, maneo, dum ha^ quae lo

loquitur migis cognosco?
>. Qudd si eum nunc reperire possim, nil est quod ue-

redr. Ch. East ipsa:
Cdnloquar. So. Quis hic Idquitur ? Ch. Sophrona. So.

^t meum nomen ntfminatf

218 PHORMIO. V 1 13—29

Cu. Respice ad me. So. Di obsecro uos, ^stne liic Stilpo?

Gh. Ndn. So. Negasf 740

Cu. Cdncede liinc a fdribus pauliun istdrsnm aodes, Sd-

plirona.
15 Ne me istoc postliac ndmine appelltois. So. Quid?

non dbsecro es
Quem s^mper te esse dfctitasti? Ch. St\ So. Qaid

lias metois foris ?
Ch. Condiisam hic liabeo uxdrem saeuam. n^rum istoc

me ndmine ^,
£o pdrperam olim dlxi, ne uos fdrte inprudentds

foris 745

Effutiretis ^tque id porro aliqua uxor mea resdsceret.

20 So. Istdc pol nos te liic inuenire miserae numquam pd-

tuimus.
Ch. Ebio dic milii, quid rei tibist cum fimilia hac unde

exis?
Vbi illa^ sunt? So. Miseram me. Ch. Hem, qmd est?

uiudntne? So. Viuit gnkta.
Matrem ipsam ex aegritudine hac miserim mors con-

secutast 760

Ch. Male fiictum. So. Ego autem, quae ^ssem anus de-

serta egens igndta,
25 Vt pdtui nuptum ufrginem lodLui huic adolesc^ti,

Hariim qui est dominus a^dium. CH.'Antiphtfnine?

So. Em, istic ipsi.
6h. Quid? du^ne is uxords habetl So. Au, unam ille

quidem hanc sdlam.
Ch. Quid illam ilteram quae dfcitur cognita? So. Haec

ergost. Ch. Quid als? 755

So. Compdsito &ctumst, qud modo hanc »i«^m habere

pdsset

1 30-38 PHORMIO. 219

Sine d<Ste. Ch. Di aostrim fidem, qaam sa^pe forte sa

t^mere
Ea^niimt qaae non audeas optdre! offendi adu^niens
Qaocdm aolebam et ut aolebam conlocatam gndtatn:
Qaod nds ambo opere mdxamo dabimos operam ut

fieret, 760

Sine ndstra cara, mixama saa cAra haec sola fdcit.
). Nunc qaid opos facto sit aide: pater idalescentis 3&

a^nit
Eamqae inimo iniqao hoc dppido ferre diunt. Gh.

NU perfclist.
Sed p^r deos atqae hdmines meam esse faanc cdae

resciscat qafsquam.
0. Nemo 4x me scibit. Ch. Seqaere me: intos audies

quae ri^tara. 766

220 PHORnO. V 2 1-14

ACTVS Y.

Dbmipho. Gbta.

V 2 Db. Nostrdpte cnlpa ficimiia Ht maldfl expediat ^sse,

Dom nimiam dici nda bonos atad^mua et benfgnos.
Ita f ugias ne praet^r casam , qnod iinnt. nonne 11

8^t erat,
Accfpere ab illo inidriam? etiam arg^tomat nltro

obi^ctom,
^ Yt sft qni ninat, dom dind aliqoid fligiti conffciat. 770

6b. Planlssome. Db. Eis nimc pra^minmst, qui r^cta praaa

fdciant.
6b. Yerissame. Db. Vt staltfssame qoidem illf rem ges-

serimas.
Ge. Modo at hdc consilio pdssiet disc^, at istam ducat.
De. Etiimne id dabiamst ? 6e. Hauscio hercle, at homdst,

an matet dnimam.
10 De. Hem, mdtet aatem? 6e. N^cio: aeriim, si forte,

dfco. 776

De. Ita f&ciam, at frater c^nsait, at oxdrem eios hac ad-

diicam,
€um ista ut loquatur. tu, 6eta, abi prae: nuntia hanc

aentiiram.
6e. Arg^ntum inuentamst Pha^driae: de iurgio sil^tur:
Proafsamst, ne in praes^ntia haec hinc ibeat : qaid

nanc pdrro I

2 15^-3 13 PHORMIO. 221

Quid flet ? in eod^m lato htesitds : aorsara sdlaes, 780 u
Gett: pra^sens qaod faerdt malam in diem dbiit: pla-

gae cr^scant,
Nisi prdspicis. nanc hfnc domam ibo ac Phdniam

edoc^bo,
Neqafd aereatar Phdrmionem aat huiuB oratidnem.

Dbmipho. Navsistrata.

B. Age dam, ut soles, Naasf strata, fac illa dt placetar ndbis, y %
Yt sad aolantate fd qaod est faciiindam facitt. Na.

Fdciam. 785

B. Parit^r nanc opera me ddiaats , ac r^ dadam opita-

Idta es.

A. Factiim aolo: ac pol rofnas qaeo airi culpa, qaam me

dfgnamst.

B. Qaid aiiteml Na. Qaia pol mef patris bene pdrta in- 5

dilig^nter
Tatdtar: nam ex eis pra^diis tal^nta argenti bfna
Capi^bat statim: hem, afr airo qaid pra^stat! Db.

Binan qaa^so? 790

A. Ac i^bas niUdrlbas maltd talenta bfna. Db. Hai.
A. Qaid ha^ aidentar? Db. Scflicet. Na. Yiriim me

natam adllem:
Ego ost^nderem, Db. Certd scio. Na. qao pdcto.. Db. lo

Parce sddes,
Vt pdssis cam illa, n^ te adalescens mAIier defetfget.
A. Faciam lit iabes: sed meum airam abs te exfre aidco.

Chbbmbs. Dbmipho. Navsistbata.

Ch. Ehem, Ddmipho, 795
Iam.iIIf datamst arg^ntom? Db. Caraai flico. Ch. NoI-

I^m datam.

222 PHORMIO. V 3 14-^20

Ei, ufdeo moreiii: pa^ne plas qnam sdt erat. De.

Quor noU^s, Chremesl
u Ch. lam rtlcte. Db. Quid ta? ecqafd locatus cam fsta es,

quam obrem hanc ditcimust
Ch. Trans^gi. Db. Qaid ait tindem? Ch. Abdaci ndn po-

test. Db. Qoi n6n potest?
Ch. Qaia nt^rqae atriqaest cdrdi. Db. Qaid istuc ndstra?

Ch. Magni: pra^ter haec 800
Cognitam comperi (6sse nobis. Db. Qafdl deliras. Ch.

Sfcerit:
Non tdmere dico: redii mecum in m^oriam. De.

Satin sinva esf
20 Na. An .iSbsecro, nide ne in cognatam pecces. Db, Nob

est. Ch. Ne n^:
Patris ndmen alind dictnmst: hoc tn erriatL Db. Non

norit patrcoif
Ch. Norit. Db. Qnor alind dfxit? Ch. Nnmqnamne hddie

coneedes milii 805

Neqne intdleges? Db. Si tn nil narrasf Ch. P^rgis?

Na. Miror qmid siet.
Dk. Eqnidem h^rcle nesdd. Ch. ^^ scire? «t itn rae ser-

net lappiter,
» Tt prdpior iDi, qnam ^o sun ac tn, bMno nteost

Db. Di nostrira Mera:
Eamos ad ipsam: nna dmnis nos ant scve ant nescire

hdc nolo. Cn. Ah.
Dk. Qnid est? Ch. Itan pamam mihi Mem esse m^d te!

Db. \ln rae credere? 810

Vin sitis qnaesitnm mi istnc esse? a^, €Eaft. qnid?

iUafiita
Amici nostn qntd fntnrasBt? Gil lede. Ds. Hanc

tcitnr rail

^* ■

V 3 30 — 4 9 PHORMIO. 223

Gh. Qaid ni? Db. tila maneat? Ch. Sic. Dr. Ire igitar 3o

tfbi licet, Nansistrata.
Na. Sic pdl commodios ^sse in omnis drbitror, qnam nt^ —

Go^peras,
Man^re hanc; nam perliberalis nlsast, qnom nidi,

miiii. 815

Dr. Qnidistiic negotist? Ch. Idmne opernit dstium? Db.

lam. Ch. O luppiter,
Di nds respiciont: gndtam inneni niiptam cnm tno

filio. Db. Hem,
Qno pdcto id potuit? Ch. Ndn satis tntus ^st ad nar- S6

randum Iifc locus.
Db. At tu fntro abi. Ch. Heus, ne filii quidem hoc ndstri

resciscdnt uolo.

A N T I p h 0.

Laetus sum, ut meae res s^se habent, fratri dbtigisse V 4

qudd uolt. 820

Quam scftnmst, eius modi parare in dnimo cupidi-

tdtes,
Quas, qudm res adnorsa^ sient, pauld mederi pdssis!
Hic sfmul argentum r^pperit, curd sese expedfuit:
Ego niillo possum r^medio me eudluere ex his turbis, 5
Quip, si hdc celetur, fn metu, sin pdtefit, iu probrd

sim. 825

N^que m^ domum nunc rdciperem, ni mi dsset spes

ost^nta
Bniusce habendae. sed ubi nam Getam fnuenire pds-

sim?
[Yt rogem, quod tempus conneniundi patris me ca-

pere snadeat.]

i

V5 1— 6 4

Pbobmio. Avtipbo.

V 5 Ph. Arg^Btm acccpi, tridMi loidm: «Mni ■laltereiii, *|
Cvrtei fT^fnm «t Plncdfim poter^ter: BaBi eniitist *

mmmm. 830

Nuc UM wuM ret ^tiaai i c rt a t fw M c^aliciiiiida,

dtira
Ab ■^utaa ad petiBd«B «t habeai: BaBi iBfvotliM

iO

'j

I
» Ah. Sed Hidnuoot: qmd ata? Ph. QM9 Av. qM mm

Disc fictmst Pluddria?
4{ao picte aatietiteHi aBoris aft ae «dle ilioiMfre!
Pr. Viclasiiii partia t«ia actwrwt. Ah. Q«iaf Ph. Ytfih

gitet suam patiCHL 8S5 -

Te taia rogaait rdrsn «t agerea, caHaam nt pro le

dicerea.
Nam pitatama dat apmd me. ego me ire aenibas Si- 1

Hivm '

id mercatuB, aHcfllHlam ei^tHm dndHm qvim

dixftGeU:
Ne qaom hfc non nideant m6 coHficere erMant ar-

gmtum aaom.
Sed dstiiim coHcrdpidt aba te. Ah. Yide fnl egre-

diatdr. Ph. Getaat 8iO

Gbta. Aktipho. Phormio.

V 6 6b. 6 fortuni, o f6r8 fortona, qaintia commodititibas,
Qaim snbito meo ero Antiphoni ope Hiatra hmic

onerastis diem !
An. Qaid nun hic sibi nolt? Gb. ndsqHC amicos eiiu

exonerastis mete!
Sed ego nanc mihi cesso, qai non umerHm hooe

onero pilllo

k

k

i

S 5— 21 PHORMIO. 225

^tqne hominem propero fnuemre, ut ha^c quae con- & ,

tigerfnt sciat. 845

V. Num tu intellegis, hfc quid narret? Ph. Niim tu? An.

Nil. Ph. Tanttindem ego.
5. Xd lenonem hinc ire pergam : ibi niinc sunt. An . Heus,

Geta. Ge. Em tibi.
Num mirum aut noudmst reuocari, cursum quom

institerfs? An. Geta.
3. P^rgit hercle : numquam tu odio tud me uinces. An.

Ndn manes?
s. y&pula. An. Id quidem tibi iam fiet, nfsi resistis, udr- la

bero. 850

:. Fdmiliaridrem oportet 6sse hunc : minitatur malum.
S^d isne est quem quaero ^n non ? ipsust. ccSngredere

actutiim. An. Quid est?
:. O dmnium, quantum est qui uiuont, hdminum homo

ornatissume :
Ndm sine controudrsia ab dis sdlus diligere, An-

tipho.
I. Ita uelim : sed quf istuc credam ita esse mihi dicf is

uelim. 855

s. Sdtin est si te ddibutum gaudio reddo? An. i^nicas.
r. Qufn tu hinc pollicitdtiones aiifer et quod f^rs cedo. ^

Gb. Oh, \

Tii quoque aderas, Phdrmio? Ph. Aderam: sdd tu

cessas? Ge. Accipe, en:
Vt modo argentum tibi dedimus dpud forum, rccti

domum
Sumus profecti : int^rea mittit ^rus me ad uxordm 20

tuam. 860 <

f. Quam dbrem? Ge. Omitto prdloqui: nam nfl ad lianc

remst, Antipho:
Terentivs. ' 1 5

I

I

I

226 PHORMIO. V6 22-.8S

y bi in gynaeGeiim ire occipio , puer ad me adcnrrit

Mida,
Fdne adprendit pdllio, reaapfhat: respidd, rogo
Qnam dbrem retinedt me: ait esse «dtttun Intro ad

eram acc^ere.
25 'Sdphrona modo frdtrem hnc' inqnit *»6ida lntrodiaft*

Cliremem' 865

Eiimque nunc esse fntus cum IIliB: hdc nbi ego au- '

diui, dd forla
Suspenso gradu placide ire p^rrezi, accesii, ittiti,
Animam compressi, aurem admoui : ita ^iJiMOin cocpi

attdndere,
Hdc modo sermdnem captans. An. Eu, Geta. GB.Hie

pulch^rrumwn
30 Fdcinus audiui: ftaque paene herde dKcIamaai gau-

dio. 870

An. Qudd? Gb. Quod nam arbitrire? An. Neado. Gs. iu

qui mirifidaramnni:
Pdtruos tuos est pdter inuentns Phinio «zorl tnae.

An. Hem,
Qnfd ais? Gb. Cum eius conanMt oUra mitre ia

L^nno dineolnm.
Ph. Sdmnium: utin haec Ignoraret andm palrem? Gs.

Aliqnld cr^to,
s^ Phdrmio, esse causae: aed me c^naen potaisie

dmnia 875

intellegere extra dstinm, intu qnae inter aeae Ipsi

^erlntf
.\x. Atque hercle ego qnoque fllam andinl ftbnlam. Ga.

Immo etiim dabo
Qnd aaagis credas: pitmoa interca inde hnc egredi-

tur foras:

[

\

6 39—8 9 PHORinO. 227

Hadd nmlto post gi\iii pttre idem r^cipit se intro

d^nao :
X^it uterque tfbi potestatem 6in» adhibenda^ dari: 880 ^o
D^niqne ego snm missas, te ut requfrerem atqne ad-

diicerem. An. £m,
Qafn ergo rape m^: quid cessas? 6b. F^cero. An.

mi Plidrmio,
Vdle. Ph. Vale, Antiphd. bene, ita me di ament,

factam. gaudeo
Tautim fortonam de inproniso esse liis datam. V 7

Summa dndeudi occdsiost milii nunc senes 885
£t Plia^driae caram ddimere argentiriam,
Ne quoiqaam saorum aequdlium suppl^x siet.
Nam idem hdc argentum, ita ut datumst, ingrdtiis 5
£i ddtum erit: hoc qai cdgam, re ipsa r^pperi.
Nunc g^stas mihi aoltusque est capiundus nonos. 890
Sed hfnc concedam in dngiportum hoc prdxamiuO)
Inde liisce ostendam me, libi erant egressf foras.
Quo me ddsimalaram ire ii mercatum, ndn eo. ^o

Dbmipho. Chrbhbs. Phormio.

*

i. Dis mdgnas merito grdtias habeo dtqae ago^ - ^ V 8
Quando ^nenere haec ndbis, frater, prdspere. 895

1. £stne fta uti dixi Ifberalis? Db. Oppido. n

Qaantum potest, nunc cdnueniandus Phdrmiost,
Prius qnim dilapidat ndstras trigintd minas
Vt adferamus. Fh. D^miphonem sf domist **

Visam, ut qnod . . Db. At nos dd te ibamns, Phdrmio. 900

1. De eadem' hdc fortasse caiisa? Db. Ita hercle. Ph.

Cr^didi:

Quid dd me ibatis ? rf diculum : uerebimini

' Ne ndn id facerem qudd recepiss^m semel?

15*

223 PHORMIO. V 8 10^40

;o Heas, qoinU qoanta haec m^ pavperto dst, timen

Adhiic cnrani liniun h<Sc qnidem, nt mi ess^ fides. 906
Idqiie dd nos uenio ndntiatHm, D6nipho,
Panltam me esse: nbi ndltis, nxorte date.

15 Nam omnis posthabni mfhi res, ita nti pir fuit,

Postqnim tanto opere id nds neDe animnm adndr- \

teiwn.
I>B. At hic dehortatos ^t me, ne illam tfbi darem: 910
'\am qai erit rmnor' inqoit, ^id si fS^cerisf
Olfm qoom honeste pdtnit, tnm Bon 6ast data:

30 Nonc nfdaam extmdi tikipesf: ferme eadem dmnia

Qaae tute dodam cdram me incnsineras.
Ph. Satis snperbe inluditis me. Be. I)nf? Fh. Rogas?915
Qaia ne iLlteram qoidem fllam potero dncere:
Nam qad redibo ore id eam qaam comttepserim?

^o Cii. ^Tam antem Antiphonem aideo ab sese amfttere
Inaitam eam' inqae. I^k. Tom adtem nideo ffHam
Inuitnm sane mulierem ab se amfttere. 920

Sed trinsi sodes ad foram atqne illdd mihi
Argentam rarsom iiibe rescribl. Phormio.

3k* Ph. Quodne e^o discripsi pdrro iHb qmibos dAnif
1)b. Qaid igitar fiet? Ph. Si ais mi nxorte dare,

Qaam d^ondisti* ducam: sin est dt n^s 925

Min^re illam apad te« dos hic maHe«t^ D^nipho.
Nara ndn est leqaom m^ propter nos dedpi,

•V Qaom ego adstri honoris cansa repndiam Hterae

Remiserim, qaae dotis tantond^ dabat.
Dk. I^* in roalam rem hinc cnm istac ma^nificeBtia, 930
Fadtiaet etiam nanc crMU te ienoririer
Aat tni farta adeo? Ph. InHtor. Dk. Tuie hanc du-

Si libi dai et«r f Ph. Fic pertdmH. Db. Tt fillHS

Ml— 67 PHORMIO. ^ 229

Cum illa hdbitet apnd te, hoc udstram eonAilium fait.
[. Quaesd quid narras? De. Qufn tu mi argenttim

cedo. 9d5

r. Mihi u^ro uxorem tii ccdo* Db. In ius imbula.
[. Enim u^ro si porro ^sse odiosi p^rgitis. .
:. Quid ficies? Fh. Egone? uds me indotatis modo ^5

Patrdcinari fdrtasse arbitrimini:

Etidm dotatis sdleo. Ch. Quid id nostrd? PH.Nihil. 940

Hic quindam noram, quoius uir uxorem Ch. Hdm.

Db. Quid est?
[. Lemni hdbuil; aliam: Ch. NuUus sum. Ph. ex qua

£Qiam

Suscepit: et eam clam ^ducat. Ch. Sepultus sum. ^^
[. Haec ddeo ego illi idm denarrabo. Ch. 6bsecro,

Ne fdcias. Ph. Oh, tune is eras? Db. Vt ludds facit. 945
I. Missiim te facimus. Ph. Fdbulae. Ch. Quid uis tibi?

Arg^ntum quod liabes cdndonamus te. Ph. Aiiidio.

Quid uds malum ergo md sic ludificdmini ^

Inepti uostri^ puerili inconstdvLti^l

Nold uolo: nolo ndlo rursum: cdpe cedo: 950

Quod dictum, indictumst: qudd modo erat ratum,

inritiunst.
I. Quo pdcto aut unde haec hfc resciuit? Db. N^scIo,

Nisi m^ dixisse n^mini certd scio. ^y^

I. Monstri, ita me di ament, sfmile. Ph. Inieci seriipa-

lum. De. Hem,

Hicfne ut a nobis hdc tantum argenti aiiferat 955

Tam apdrte inridens? ^mori hercle sdtius est.

Animd uirili pradsentique ut sls para.

Yidds tuom peccdtum esse elatiim foras 65

Neque iam fd celare pdsse te uxor^m tuam :

Nunc qudd ipsa ex aliis auditura sft, Chremes, 960

230 • PHORMIO. V8 68-96

Id ndsmet indicdre pltcabflins est.

Tum hunc fnpnratum pdterimus nostrd modo

70 Vlcfsci. Pa. Attat, nfsi mi prospicio, ha^reo.

Hi gUdiatorio dnimo ad me adfectdnt uiam.

Ch. At u^reor ut placiri possit. De. Bdno animo es: 965

Ego r^digam uos in grdtiam, lioc fretds, Ghremes,

Quom e m^dio excessit unde haec susceptdst tibi.

75 Ph. Itane igitis mecuml sdtis astute adgr^dimini.

Non h^rcle ex re istius me fnstigasti, D^mipho.

Ain tu? ubi quae lubitum fuerit peregre f^ceris 970

Neque hufus sis ueritus f^minae primdriae,

Quin nduo modo ei f&ceres contumdiam,

so Veniis nunc precibus laiitum peccatum tuom?

Hisce ^go illam dictis fta tibi incensdm dabo,

Vt n^ restinguas, Idcrumis si extilldueris. 975

De. [Malum quod isti di deaeque omn^s duint]

Tantdne adfectum qu^mquam esse hominem auddcia!

85 Non hdc publicitus sc^Ius hinc asportdrier

In sdlas terras! Ch. fn id redactus sum loci,

Vt quid agam cum illo n^sciam prorsum. Db. ]^go

scio : 980

In iiis eamus. Ph. tn ius? huc, siqufd lubet.

De. Ads^quere, retine, dum ego huc seruos duoco.

90 Ch. Enim n^queo solus: ddcurre. Ph. Vna iniuriast

Tecum. Ch. Lege agito ergo. Ph. ^lterast tecum,

Chremes.

De. Rape hiinc. Ph. Sic agitis? ^nim uero uoc^st opus: 985

Nausfstrata, exi. Ch. Os dpprime. De. Inpurum uide

Quantiim ualet. Ph. Nausfstrata, inquam. Ch. N6n

taces?
95 Ph. Tacedm? DE.Nisi sequitur, piignos in uentrem Ingere.

Ph. Vel dculum exb'de : est iibi uos ulciscdr probe.

V9 1 -22 PHORBnO. 231

Navsistbata. Chrbmes. Phormio. Demipho.

Na. Qai ndmlnat me? Ch. Hem. Na. Qafd istac tarbaest, V 9

obsecro, 990

Mi ofr? Ph. Ehem, qaid nanc dbstipaisti? Na. Qafs

hic homost?
Non mflii respondes? Ph. Hfcine at tibi respdndeat)
Qai hercle libi sit nescit? Ch. Cdae isti qaicqaam

cr^dtias.
Ph. Abi, tinge : si non tdtas friget, me dnica. &

Ch. Nil ^st. Na. Qaid ergo? qafd istic narrat? Ph. Idm

scies : 995

Ansculta. Ch. Pergin crddere? Na. Qaid ego dbsecro
Haic cr^dam, qai nil dfxit? Ph. Delirit miser
Timdre. Na, Non pol t^merest, quod ta tdm times.
Ch. Egontfmeo? Ph. Recte sdne: qaando nfl times, la

Et hoc nfl est qaod ego dfco, ta narrd. De. Scelas, 1000
Tibi ndrret? Ph. Ohe ta, fdctamst abs te sddalo
Pro frdtre Na. Mi air, ndn milii dices? Ch. ki,.

Na. Qaid *at'?
Ch. Non dpas est dicto. Ph. Tfbi qaidem: at scito hofc

opust.
In Ldmno Ch. Hem, qaid ais? De. Ndn taces? Ph. i&

clam te Ch. Ef milii.
Ph. uxdrem duxit. Na. Mf homo, di melius daint. 1005
Ph. Sic fdctamst. Na. Perii mfsera. Ph. Et inde fQiam

Suscdpit iam anam, dum ta dormis. Ch. Qafd agimas?
Na. Pro di fnmortales, fdcinas miserandum dt malum.
De. Hoc dctumst. Ph. An quicqaam hddiest factam in- 20

dfgnias?
Qui mi, ubi ad axores adntomst, tam fiunt senes. 1010 .
Na. D^mipho, te app^IIo ; nam cam hoc fpso distaed€t

loqui :

232 PHORMO. V 9 23-41

fladcine erant itidnes crebrae et mdnsiones diiitinae
L^mni ? haecine erat ^a qaae nostros mfnnit fructiis

afliUs?
25 J>B l^go, Nausistrata, ^sse in hac re ciilpam meritnm ndn

nego:
S^d ea qnin sit fgnoscenda. Ph. V^rba fiant mdr-

tuo. 1015

Db. Ndm neque negleg^ntia tua ndque odio id fecft tuo.
Vfnolentus f^re abhinc annos qufndecim muli^r-

Gulam
Edm compressit, iinde haec natast: n^que postilla

umquam dttigit.
80 l^a mortem obiit, 6 medio abiit: quf fuit in re hae

scnipulus.
Quam dbrem te oro, ut dlia facta tiia sunt, aequo

animo hdc feras. 1020

Na. Qufd ego aequo animo? ciipio misera in hdc re iais

defiingier.
Sdd qus id sperc^? aetdte porro minus peccaturiim

putem?
Idm tum erat sendx, senectus sf uerecundds facit.
35 An mea forma atque adtas nunc magis ^xpetendast,

Demipho?
Qufd mi hic adfers , quam dbrem expectem aut sp^-

rem porro ndn fore ? 1025

Ph. Exequias Chremdti quibus est cdmmodum ire, em

tempus est.
Sic dabo : age nunc, Phdrmionem qm' uolet lac^ssito :
Faxo tali eiim mactatum atque hfc est infortiinio.
40 Redeat sane in grdtiam : iam siipplici satis ^st mihi.

Ilabct haec ei qudd, dum uiuat, lisque ad aurem og-

ganniat. 1030

I

9 42—59 PHORMIO. 233

A. At meo merito credo: quid ego niiiic commemorem,

D^mipho,
Sfngulatim, qadlis ego in hunc fiierim? De. Noai ae-

que dmnia
Tecum. Na. Merito hoc med uidetur fdctam? De.Mi-

nume g^ntiam:
y^ram qaando iam dccasando fieri infectam ndn 45

potest,
Ignosce : orat cdnfitetar purgat : quid uis dmplius ? 1035
9. Enim uero prius quam ha^c dat ueniam, mfhi prospi-

ciam et Pha^driae.
Ileiis Nausistratd, prius quam huic respdndes temere,

audf. Na. Quid est?
Ei. Ego minas trigfnta ab illo per fallaciam dbstuli :

Eds dedi tuo gndto : is pro sua amfca lenonf dedit. 50
9. H^m, quid ais? Na. Adedn indignum hoc tibi uide-

tur, fflius 1040

Hdmo adulescens sf habet unam amfcam, tu uxords

duas?
Nfl pudere? quo dre iUum obiurgdbis? responde mihi.
s. Fdciet ut uol^s. Na. Immo ut meam idm scias sen-

t^ntiam,
N^que ego ignosco neque promitto qufcquam neque 55

respdndeo
Prfus qnam gnatum ufdero: eius iudfcio permitto

dmnia. 1045

Qudd is iubebit fdciam. De. Mulier sdpiens es, Nau-

sfstrata.
i. Sdtin tibist? €h. Mihin? immo uero piilchre discedo

^t probe
£t praeter spem. Na. Tii tuom dic ndmen quod sit.

Ph. Phdrmio:

234 PHORMIO. V9 60-W

eo Vdstrae familiae h^rcle amlGus ^t tuo summus Pliai*

driae.

Na. Plidrmio, at ego ecdstor posthac tfbi quod potero et

qua^ uoles 1050

Fdciamque et dicdm. Pu. Benigne dicis. Na. Pol me-

ritumst tuom.
Ph. Yfn piimum hodie fdcere quod ego gaddeam , Nau-

sfstrata,
i.t quod tuo uiro dculi doleant? Na. Ciipio. Ph. Me

ad cendm uoca.
65 Na. Pdl uero uoco. De. Edmus intro hinc. Ch. Ffat: sed

ubist Pha^dria
ludex noster? Ph. lam hfc faxo aderit. Cantoe. Yds

ualete et plaiidite. 1055

235

METRA HVIVS FABVLiE OAEC 8VNT

V. 1 ad 152 iambici senarii

- 153 et 154 troohaici octoaarii

- 155 trochaicuB septenarius

- 156 et 157 trochaici octonarii

- 158 et 159 trochaici septenarii

- 160 ad 162 iambici octonirii

- 163 iambicos qaatemarius

- 164 ad 176 iambici octonarii

- 177 et 178 iambici septenarii

- 179 et 180 trochaici aeptenarii

- 181. 182. 184 iambici octonarii

- 183 iambicus quaternarius

- 185 et 186 trochaici aeptenarii

- 187 et 188 trochaici octonarii

- 189 et 190 trochaici aeptenarii

- 191 iambicus quaternarius

- 192. 193. 195 iambici octonarii

- 194 iambicos senarius

- 196 iambicus quateruarinf

- 197 ad 215 trochaici septenarii

- 216 ad 230 iambici senarii

- 231 et 232 trochaici septenarii

- 233 ad 251 iambici octonarii

- 252 et 253 trodiaici septenarii

- 254 ad 314 iambici senarii

- 315 ad 347 troehaici septenarii

- 348 ad 464 iambici senarii

236,

V. 465 ad 408 trochaicl octonarii

- 469 et 470 trochaici septenaril

- 471 ad 478 iambici octonarii

- 479 et 480 trochaici octonarii

- 481 ad 484 trochaici septenarii

- 485 clausola

- 486 iambicus octonarius

- 487 ad 489 trochaici septenarii
" 490 iambicus senarius

- 491 iambictts septenarius

- 492 iambicus octonarius

- 493 ad 501 trochaici septenarii

- 502 et 503 iamblci octonarii

- 504 ad 566 trochaici septenarii

- 567 ad 712 iambici senarii,

- 713 ad 727 iambici octonarit

- 728. 730. 731 trochaici pctonarii

- 729 trochaicus dimeter catalecticxis

- 732 trochaicus septenarius

- 733 et 734 iambici octonarii

- 735 ad 738 trochaici octonarii

- 730 ad 741 trochaici septenarii

- 742 ad 747 iambici octonarii

- 748 ad 794 iambici septenarii

- 795 ad 819 iambici octonarii

- 820 ad 827 iambici septenarii

- 829 ad 840 iambici octonarii

- 841 ad 883 trochaici septenarii

- 884 ad 1010 iambici senarii

- 1011 ad 1055 trochaici septenarii.

P. TERENTI

H E C Y R A.

GR AECA • MENANDRV • ACTA • LVDIS • MEGALENSIBVS
S- IVLIO^ CAESARE^ CN^ CORNEL DOLABELLA^ AED- C VR
MODOS- FECIT- FLACCVS^ CLAVDI TIBIIS- PARIB TOTA
ACTA^ PRIMO- SINEPROLOGO^ CN^ OCTAVIO- T^BLANLIO
COS • RELATA • EST • ITERVM • LVCIO • AEIHILIO • PA VLO
LVDIS • FVNERALIBVS • NON • EST • PLACITA
TERTIO^ REL ATA^ EST- Q • F VLVIO^ L^ MARCIO- AED C VR
EGIT^ LVCIVS^ AMBIVIVS^ TVRPIO- LVCIVS SERGIVS

FACTA • EST • QVINTA

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA.

Vxdrem dacit Pamphilus Philiimeiiam,

Cai qadndam ignorans aii^;ini uitiam obtulit,

Cuidsque per uim qu^m detrazit anulum

Dederdt amicae Bicchidi meretriculae.

Pein ^t profectus Imbrum: nuptam haud attigiU 5

Hanc miiter utero grauidam, ne id sciat socrus,

Vt a^gram ad sese transfert. reuenit Pamphilus:

Depr^ndit partum: c^iat: uxorem tamen

Recipere non uoit. pdter incusat Bacchidis

Amdrem. dum se pdr^^at Bacchis, anulum 10

Mat^r uitiatae ^drle a^^noscit Myrrina.

Vxdrem recipit Pamphiius cum filio.

PERSONAE.

PHILOTIS MERETRIX
SYRA ANVS
PARMENO SERV08
LACHES SENEX
SOSTRATA MATRONA
PHIDIPPVS SENEX
PAMPHILVS ADVLESCENS
MYRRINA MATRONA
SOSIA SERVOS
BACCHIS MERETRIX.

PROLOGVS.

Hecyrae hnfce nomen fdbulaest : haec qudm dataat
Nona, et nouom interu^nit nitinm et cdlamitas,
y t n^que spectari n^que cognosci pdtuerit :
Ita pdpulus studio stupidus in fnndmbulo
Animum dccuparat. niinc haec planest prd noua,: 5
Et fs qui scripsit hdnc ob eam rem ndluit
Iteriim referre , ut fterum posset n^ndere,
Sed ♦♦♦♦♦♦♦♦
Alids cognostis dns: qnaeso hanc ndscite.

L. AMBIVIVS PROLOGVS.

Ordtor ad uos u^nio ornatu prdlogi:

Sinite ^xorator sim-, eddem ut iure utf senem lo

Licedt, quo iure sum iisus adulesc^ntior,

Nouds qui exactas f^ci ut inueterdscerent,

Ne ciim poeta scrfptura euan^sceret. &

In efs , quas primum Ca^cili didf cf nonas,

Partfm sum earum exdctus, partim ufx steti. 15

Quia scfbam dnbiam fdrtunam esse sca^nicam,

Spe inc^rta certum mfhi laborem siistuli. ^

Easdem dgere coepi , ut db eodem alias dfscerem^^ia

Nouds, studiose, n^ illum ab studio abducerem.

Perf^ci ut spectar^ntur: ubi sunt cdgnitae, 20

Placitae sunt. ita poetam restitui fn locum

Prope idm remotum iniiiria aduorsdrium

Ab stiidio atque ab labdre atque arte musica. i^

Quod si scripturam spr^uissem in praestfntia

£t in ddterrendo udluissem operam sumere, 25

Yt in dtio esset pdtius quam in negdtio:

240 PROLOGVS HECYRAE.

Det^rniissein f&cile, ne alias scrfberet.

20 Nnnc quf^ petam, niea caiisa aeqno animo att^ndite.

Hecyram id uos refero , qndm mihi per sil^ntfum
Numqaam igere licitnmst: ita eam oppressit cila-

mitas. 30

Eam ctf amitatem ndstra intelleg^ntia
Sedibit, si erit adiiitrix nostrae indiistriae.

25 ^aom primnm eam agere coepi, pngilnm g^dria,

[Fontoboli eodem acc^sit expectitio]
Comitum connentns, str^pitns, clamor mulienun 35
Fec^re ut ante t^pus exir^m foras.
Vetere in noua coepi iiti consuetiidine^

30 In ^xperiundo ut ^ssem : refero d^nuo.

Primo ictu placeo : quom interea rumdr uenit
Datum fri gladiatdres, populus cdnuolat, 40

Tumiiltuantur cltoant pugnant d^ loco :
Ego int^rea meum non pdtui tutarf locum.

35 Nunc turba non est: dtium et sil^ntium est:

Agendi tempus mihi datumst: uobis datur
Potestas condccordndi ludos sca^nicos. 4^

Nolite sinere p^r uos artem miisicam
Recfdere ad paucos : fdcite ut uostra auctdritas

40 Meae auctdritati faiitrix adintrixque sit.

[Si niimquam auare pr^tium statui artf meae

Et eum ^sse quaestum in dnimum induxi mdxumum, 50

Quam mixume seruire uostris cdmmodis:]

Sinite fnpetrare m^, qui in tuteldm meam

45 Studiiim suom et se in udstram commisft fidem,

Ne curo circumuentum infque iniqui iurfdeant.
Mea caiisa causam accipite et date sildntium, 5S

Vt liibeat scribere dliis miliique ut dfscere
Nouds expediat pdsthac pretio emptis meo.

!

11-24 HECYRA. 241

ACTVS I.

Philotis. Stra.

[. Per pdl quain pancos r^perias meretrfcibas 1 1

Fid^lis enenfre amatords, Syra.
Vel hic Pdmphilus iurdbat qaotiens Bdcchidi, 60

Quam sdncte , nt qniuis fdcile posset credere,
IVumqnam illa niaa ductaram axordm domam! &

Em diixit. St. Ergo prdpterea te s^dalo
Et mdneo et hortor , n^ qaoiasqaam mfsereat,
Quin spdlies matiles Idceres, qaemqaem ndcta sis. 65

I. Ytfn eximium n^minem habeam? St. N^minem:

Nam u^mo illorum quisqaam , scito , ad te uenit, lo
Quin ita paret sese , dbs te ut blanditiis suis
Quam mfnumo pretio sudm uoluptatem ^xpleat.
Hiscfne tu amabo ndn contra insididberc? 70

f. Tam^n pol eandem iniuriumst esse dmnibus.

r. Iniiirium autemst lilcisci aduorsdrios? 16

Aut qud uia te cdptent eadem ipsds capi ?
Eheii me miseram , qudr non aut ista^c mihi
Aetds et formast aiit tibi haec sententia? 75

Parmbno. Philotis. Stra-

1. Sendx si quaeret m^, modo isse dicito I 2

Ad pdrtum percontdtum aduentum Pdmphili.

Audfn quid dicam, Scfrte? si quaer^t me, uti

Tum dfcas: si non qua^ret, nuUus dfxeris,
Terentivs. 16

242 HECYRA. 12 5-3&]ii

5 Alids nt uii pdssim cansa hac integra. 80

Sed Qfdeon ego Phildtiam? nnde haec idnenit?
Phildtis , salne multmn. Ph. O salne, Pdrmeno.
St. Sala^ mecastor, Pirmeno. Pa. Et tn edepdl, Syra.
Dic mi, libi, Philotis, te dblectasti Um dia?
io Ph. Miname eqaidem me oblectdai, qaae com mflite 85
Corintham hinc sam profecta inhomanfssamo :
Bidnniam ibi perpdtaom misera illum tnli.
Pa. Edepdl te desid^riam Athenaram irbitror,
Phildtiam , cepisse saepe et t^ taom
15 Consfliam contempsisse. Ph. Non dicf potest, 90

Qaam ciipida eram hac redeundi, abeiindi a mflite
Vosque hic uidendi , antfqaa at consnetndine
Agitirem inter uos Iibere conniaiom: I

Nam illi haud licebat nfsi praeflnitd loqid (

20 Qaae illf placerent. Pa. Haud opfaior edmmode 95

Fin^ stataisse oritioni militem.
Ph. Sed qufd hoc negotist, mddo qnod namaft mihi
Hic intas Bacchis? qadd ego nomqaam crMidi
Fore , at flle hac uioa pdsset awlniTiin inddcere
35 Vxdrem habere. Pa. Habdre antem? Ph. Eho tu, an

ndn habet? 100

Pa. Habet: sed firmae hae udreor nt sint ndptiae.
Ph. Ita df deaeque fi^int, si in rem est Bicehidis.

Sed qaf istac credam ita dsse, dic mihi, Pirmeno.
Pa. Non est opas proUto : hoc percontirier
30 Desiste. Ph. Nempe ea causa , ut ne id fiit palam? 105

Ita me di amabunt , haud propterea td rogo,
Vt hoc prdferam , sed nt tieita mecnm gaiideam.
Pa. Namqaim tam diees cdmmode, nt tergum menm
Tuam fn fldem commfttam. Ph. Ah noll, Pirmeno:
M Qiwl t& non mnlto milis narrare hdc miht 110

30-65 HECfKA. 243

Qnam ego qna^ percontor sc(re. Pa. Yera haec pra^-

dicat,
Et illiid mihi aitiamst mdxnmnm. si mfhi fldem
Das t^ tacitaram , dicam. Ph. Ad ingeniiim redis.
Fid^m do : loqaere. Pa. Aasciilta. Ph. Istic sam. Pa.

Hanc Bdcchidem
Amdbat, ut qaom mdxame, tam Pdmphilas, 115 40

Qaom p^ter axorem at diicat orare dccipit
Et ha^c commania dmniam qaae siint patram,
Ses^ senem esse dicere, illam aatem linicam:
Praesidiam aelle s^ senectatf saae.
nie prfmo se negdre: sed postqaam dcrias 120 45

Pater fnstat, fecit animi at incertiis foret,
Paddrin anne amdri obseqaeretur magis.
Tand^do atqae odio d^niqae effecft senex:
Despdndit ei guatam hafas aicini prdxami.
Vsqae (llad aisamst Pimphilo ne atiqadm graae, 126 50
Don^c iam in ipsis n^ptiis, postqadm aidet
Pardtas nec moram lillam qain dacdt dari,
Ibi d^mam ita aegre tiilit, at ipsam Bdcchidem,
Si ad^sset, credo ibi ^ias commiser^sceret.
Vbi qadmqae datam erat spdtiam solitiidinis, 130 u
Yt cdnloqai mecam lina posset: Tdrmeno,
Perif, qaid ego egi? in qadd me conieci malam!
Non pdtero hoc ferre, Pdrmeno: perif miser.*

a. At t^ di deaeqae fdoiAnt cam isto odid, Laches.

A. Vt ad pauca redeam, oxdrem dedncft domam. 136 6o
Nocte flla prima afrginem non dttigit:
Qaae cdnsecutast ndx eam, nild magit.

H Qaid ats ? cam airgine lina adalescens cubuerit^-

PIos pdtas, sese illa dbstinere at pdtaerit?

Non u^ri timile dfcis nec aerom drbitror. 140 ^

16*

1

244 HECYRA. 12 66-97 ;

Pa. Credo ita uideri iibi: nani nemo ad t^ uenit

Nisi ciipiens tni : ille innitas illam ddxerat.
Ph. Qaid defnde fit? Pa. Di^bns sane paucnlis
Post Pimphilas me sdlam seducft foras

7'J iVarritque, ut uirgo ab se fntegra etiam tum siet, 145

Seque inie quam eara uxdrem duxissdt domum
Sperisse eas tolerire poste nuptias.
'Sed quim decrerim m4 non posse diiitius
Hab^re, eam ludibrio haberi , Pdrmeno,

'^ Quin integram itidem r^ddam, ut accepi db suis, 150

Neque hon^tum mihi neque iitile ipsi ufrginisf
Ph. Piam ic pudicum ing^um narras Pimphili.
Pa. ^Hoc ^go proferre incdmmodum mi esse irbitror:
Reddi patri autem , quof tu nil dicis uiti,

M Supdrbumst: sed illam spdro, ubi hoc cognduerit 155

Non pdsse se mecum ^sse, abituram d^nique.'
Ph. Qnid? int^rea ibatne ad fiicchidem? Pa. Cotidie:
Sed lit fit, postqnam hunc ^ienum ab ses^ uidet,
Maligna et multo migis procax facta iliGost.

«& Ph. Non ^depol mirum. Pa. Atque da res multo mdxume 160
Diiiinxit illum ab illa, postquam et fpse se
Et illam et lianc quae ddmi erat cognouft satis.
[Ad exemplnra ambarum mores earum existimans]
Haec , fta uti liberili esse ingenid decet,

»(' Pad^ns modesta , incdmmoda atque iniiirias 165

Yiri dmnis ferre et t^gere contum^Iias.
Hic inimus partiro uxdris misericdrdia
Deuinctus, partim ufctus huius iniiiriis
PauUtim elapsnst fiicchidi atque huc trdnstulit

M Amdrem, postquam pir ingenium ndctus est. 170
Int^a in Imbro mdritur cognatiis senex
HorAnce. cn ad hos redferat lege her^ditas.

98—122 HECYRA. 245

£o amdntem inuitum Pamphilum extrudit pater.

Rel/nquit cum matre lifc uxorem; nim senex

Kus abdidit se , huc rdro in urbem cdmmeat. 175 ^^

[. Quid adliuc liabent infirmitatis nuptiae ?

L. Nunc aiidies. primds dies complusculos
Bene cdnueniebat sdne inter eas. interim
Miris modis odisse coepit Sdstratam :
Neque Iftes uUae int^r eas, postuldtio 180 105

Numqudm. Pu. Quid igitur? Pa. Slquando ad eam

acc^sserat
Gonfabulatum , fiigere e conspectu ilico, ,
Yidcre nolle : d^nique ubi non quit pati,
Simuldt se ad matrem arc^ssi ad rem diuinam , abit.
Ybi illic dies est compluris, arcessi iubet: 185 i^o

Dix^re causam tum nescio quam. iterum iubet:
Nemd remisit. pdstquam arcessunt sa^pius,
Aegram ^sse simulant miilierem. nostra ilico
It ufsere ad eam: admisit nemo. hoc iibi senex
Rescfuit, heri ea causa rure huc aduenit, 190 iis

Patr^m contihuo cdnuenit Philiimenae.
Quid ^gerint inter se , non dum etidm scio :
Nisi sdne cnraest, qudrsum euenturum hdc siet.
Hab^s omnem rem : pergam quo coepi hdc iter.

i. £t quidem ego : nam constitui cum quodam hdspite 195 i20
Me esse fllum conuenturam. Pa. Di uortaut bene
Quod agis. Ph. Yale. Pa. £t tu b^ne uale, Phildtium.

248 HECYRA. 11131—2 1 ;

j
So. Ndn mea opera neque pol culpa en^it. IaA. Immo |

mdxame:
Sdla hic fuisti: in te dmnis haeret culpa sola, Sds-

trata.
Quae hfc erant curdres, quom ego uos curis solai \

cdteris. 230

Cum puella anum suscepisse inimicitias ndn pudet?
» illius dices culpa factum? So. Haud ^quidem dico,

mi Laches.
La. Gaudeo, ita me di ament, gnati causa: nam de te

quidem
Satis scio peccindo fieri detrimenti nfl potest.
So. Qui scis an ea cailsa, mi uir, me ddisse adsimula-

uerit, 236

Vt cum matre plus una esset? La. Quid aiis? non

signi hdc sat est,
4» Qudd heri nemo udluit uisentem id eam te intro ad-

mittere ?
^^So. £nim lassam oppido aibant tum esse : eo dd eam non

admissa sum.
La. Tuds esse ego illi mdres morbum migis quam uUam

aliam rem drbitror,
£t merito adeo: ndm uostrarum nulla est, quin gna-

tum uelit 240

Diicerc uxorem: et quae uobis plicitast condicid

datur :
^ Vbi duxere inpulsu uostro, udstro inpulsu easdem

exigunt.

Phi»ippts. Laches. Sost&ata.
\tltmJKM mS» ego, Philumenn, meum ius esse, ut te

cdgam

[ 2 2—20 HECYRA. 249

Qaae ego inperem facere: ego tanien patrio dnimo

uictus fdciam,
Vt t(bi eoncedam, neqae tuae labidini adaorsdbor. 245
lA. Atqae ^ccam Phidippam dptame aideo: hfnc iam

scibo hoc qafd sit.
Phidippe, etsi ego meis me dmnibas scio esse id- &

prime obsequ^ntem,
Sed ndn adeo at mea 'fdcilitas corrumpat flloram

dnimos :
Quod tu si idem facer^s , magis in rem ^t uostram et

nostram ^sset.
Nanc ufdeo in illarum potestate ^sse te. Ph. Pleia

u^ro. 250

aA. Adif te heri de fflia : ut ueni, ftidem incertum amfsti»
Haud ita decet , si pdrpetuam hanc uis ^sse adfinitd- iol

tem,
CeUre te iras. sfquid est peccdtum a hobis, prdfer:
Aut ^a refellendo aut purgando udbis corrig^mus
Te iudice ipso. sfn east retin^ndi causa apiid uos, 255
Quia a^grast: te mi iniuriam facere drbitror, Phi-

dfppe,
8i m^tuis satis ut mea^ domi cur^tur dilig^nter. is

At ita me di ament, haud tibi hoc conc^do, etsi illi

piter esii
Yt tii iUam saluam mdgis uelis quam ego: id ddeo

gnati caiisa,
Quem ego fntellexi illam haud minus qnam se fpsum

magnificdre. 260

Neque ddeo clam me est, quam ^sse eum grauit^r

laturum cr^dam,
Hoc si rescierit : ed domum stndeo ha^c prius qnam 20

ille ut r^deat.

250 HECYRA. 112 21—3 7

Ph. Laches, et dllig^ntiaiii uostram 6t benignitdtem
Noui 6t quae dicis dmnia esse ut dicis animum induco^
£t te hdc mihi cnpio cr^ere: illam ad uds redire

stiideo, 265

Si fdcere possim uUd modo. La. Quae r^ te id fa-

cere prdhibet?
25 Eho, numquid nam accusdt uirum? PH.Minum^: naiu

postquam att^ndi
Magis 6t ui coepi cdgere ut redfret, sancte adiurat
Non pdsse apud uos Pdmphilo se abs^nte perdurdre
Aliud fortasse alif uiti est: ego sum dnimo leni ni-

tns: 270

Non pdssum aduorsarf meis. La. Hem, Sdstrata. So.

Heu me mfseram.
30 La. Certumnest istuc? Ph. Niinc quidem ut uiddtur: sed

numqufd uis ?
Nam est qudd me trausire dd forum iam opdrtet. La.

£o tecum una.
n 3 So. Edepol ne nos siimus inique aeque dmnes inuisa^ uiris
Prdpter paucas, quae dmnes faciunt dfgnae nt uidea-

miir malo. 275

Nam fta me di ament, qudd me accusat niinc uir,

sum>xtra «dxiam.
Sdd non facilest dxpurgatu : ita dnimum induxeriint,

socrus
& Omnis esse in/quas: haud pol md quidem: nam num-

quam secus
Habui illara ac si ex me esset nata: ndc qul hoc mi

eueni&t scio:
Nisi pdl filium multimodis iam ^xpeto ut redeit do-

mum. 280

1 1—11 HECYRA. ^ 251

A G T V S III.

Pahphilts. Pabmeno. Myrrina.

iM. Nemini ego plura 6sae acerba cr^do ex amore homimin 1

umqaam oblata
Qudm mi. lieu me infelicem, hancine ego uftam parsi

p^rderc !
Hdcine causa ego erdm tanto opere ciipidus redcundf

domum! Aui,
Qudnto fucrat pra&tabilius iibiuis gentium dgere

aetatem
Quam hiic redire atque ha^c ita esse mfserum me 5

rescfscere ! 285

Nam nos omnes qufbus est alicunde dliquis obiectus

labos,
6mne quod est int^rea tempus prfus quam id resci-

tiimst lucrost.
R. At sic citius qui te expedias hfs aerumnis r^perlas.
Sf non rediiss^Sy haec irac f&ctae essent multo dm-

pliores:
S^d nunc aducntum tuom ambas, Pdmphile, scio lo

r^uerituras. 290

Rem cognosces: fram expedies: riirsum in grati^m

restitues.

I

252 HECYRA. ni i 12-27

L^uia sunt, quae tu pergrauia esse in animqin in-

duxti tuom.
Pau. Quid cdnsolare me? dn quisquam usquam g^nttumst

aeque miser?
Prius quam h&nc uxorem dibd, habebam alibi ini-

mum amori d^ditum:
XQ Tam^n numquam ausus sum recusare eim quam mi

obtrudf t pater : 295

15 lam in hdc re, ut taceam, quofuis facile scitust quam

fuerim miser.
Vix me fllim abstraxi atque fnpeditum in ea ^xpedioi

animum meum,
Yixque hiic contuleram: em ndua res ortast, ptfrro

ab hac quae me dbstrahat.
Tum mdtrem ex ea re me aut uxorem in ciUpa in-

uenturum drbitror :
20 Quod quom fta esse inuenerd, quid restat nfsi porro

ut fiam miser? 300

Nam mdtris ferre iniurias me, Pdrmeno, pietis

iubet:
Tom uxdri obnoxiiis sum: ita olim sud me ingenio

pertulit,
Tot meds iniurids quae numquam in ullo patefecft

loco.
Sed m^gnum nescio qufd necessest ^uenisse, Pdr-

meno,
25 Vnde ira inter eas intercessit, qua^ tam permansit

diu. 305

Par. Aut h^rcle paruom, si uis uero u^ram rationem

exequi.
JXon mdxumae, quae mdxumae sunt fnterdum irae,

iniuriae

128—44 HECYRA. 253

Faciunt: nam saepe est, quniiis in rebas dlins ne

iratiis qDidemst,
Qnom de eddem cavsast fracnndns fdctns inimicfs-

snmus.
Pueri fnter sesc quim pro levibns ndxiis irds ge« so

runt! 310

Quaprdpter ? qnia enim qui eds gubernat inimas in-

firmum gernnt.
Itidem fllae molier^s sant ferme at pueri leai sen-

t^ntia :
ForULsse unum aliquod a^rbam inter eas fram hanc

Gonciufsse, ere.
M. Abi^ Pirmeno, intro ac m^ uenisse nuntia. Par. Hem,

quid hoc ^st? Pam. Tace.
Trepiddri sentio ^t cursari riirsam prorsum. Par. 35

Age dum, dd foris 310

Accedo propius. h^m,sensistin? Pam. Ndli fabaldrier.
Pro liippiter, clamdrem aadiui. Pab. Tute loqueris,

m^ aetas.
f. Tace dbsecro, mea gndta. Pam. Matris adx aisast*

Philumenae.
NoIIiis sam. Par. Qai dum? Pam. P^rii. Par. Quam
obrem? Pam. N^scio qaod magniim malam
Profecto, Parmend, rae celas. Par. ^xorem Philu- 40

menam 320

Pauitdre nescio qufd dixerant: fd si forte est n^scio.

M. Int^rii : qaor id rafhi non dixti ? P ar. Qafa non po-

tcram una omnia.
M. Quid mdrbi est ? Par. Nescid* Pam. Quid ? nemo^n

medicam addaxit? Par. N^scio.
ir. Gesso hfnc ire intro , ut hdc quam primam , qafd-

quid est, certd sciam?

•5

ffiCfRA. nil4»^210

1^0 nin mmin^ FliiliiaBeiiB wkm^ bubc te offendiiii

adfiBetmf 325

Nam ff perkifani hHidb in te laeit, pertee me ima

'kud dulnumii.
^ini nni fusami wiQd mic hmc InM Mfu:
!Sun imiiMw oimik siiB eae illii •^Htio:
Heri iiemo Mhrii Sostntam intro odmittere.
Si f orte marlim inqilim* fictw nct, 330

^od iiiiie aoilim^ mdzmBe cri caid mei:
Bemom flico intro niime dioeiit Sditrmtae,
Aliqnid tulime cdmwiiiMmDr mdi
Copiti itqoe oetoti iDdrmB^ moribu qm odctu nt.
£rmincrimen neniet. ego nero M mngmim malnm. 336

SoiTEATA. PAmMESO. PaMPHILTS.

III2 6o. Nemciu qnid imm dndnm mndlo Idc tMnraltnmri mitert:
Mmie m^o ne Philnmmir mmgit mdr^nm mdgra-

Quod te, A^scnlmpi, et t^, Smlnt, neqnid mit hnims

dro.
Nunc iA emm nitmm. Pae. Henm, Sdrtrmtm. So. Hem.

Paa. Itemm iotiiic exdnddre.
6 8o. Khem Pirmeno , tnn luc ermt 9 perli, qnid Imcimm

mimerm? 340

Non u/tmm nxorem Pimpliill, qnom In prdxnmo hic

•it a^^?
PAm. Non nfaafiV ne mittis quidem nia^ndi cmnmm qu6m-

quam.
Nam qu( amat qnof odio fpsus est, bis ficere stnlte

duco :
Labdrem inanem ipsiis capit et illf molestimm ddfert.
10 Tum f flius tuos /ntro iit uid^re, ut uenit, qnfd mgmt. 346

ra2U— 3 4 HECYRA. 255

So. Quid ats? an uenit Pdmphilus? Par. Venit. So. Dis

gratiam hdbeo.
Hem, istdc uerbo animus mfhi redit et Giira ex corde

exc^ssit.
Par. lam ed te caosa mdxume nonc huc intro ire ndlo :
Nam sf remittent qufdpiam Philumenae doldres,
Omn^m rem narrabft, scio, contfnuo sola sdli, 350 15
Qnae int^r uos interu^nerit, unde drtumst initium

irae.
Atque ^ccum uideo ipsum egredi: quam trfstist! So.

mi gndte.
Pam. Mea mdter, salue. So. Gaiideo uenfsse saluom. sdluan
Philiimenast? Pah. Meliiisculast. So. Vtinam fstuc

ita di fdxint.
Quid tu fgitur lacrumas? aiit quid es tam trfstis? 20

Pam. Recte, mdter. 355

So. Quid fuft tumulti? dfc mihi: an doldr repente in-

udsit?
Pam. Ita fdctumst. So. Quid morbi ^st? Pam. Febris. So.

Cotfdiana? Pam. Ita diunt.
I sddes intro, cdusequar iam t^, mea mater. So. Ffat.
Pam. Tu piieris curre , Pdrmeno , obuiam dtque eis onera

adiiita.
Par. Quid? ndn sciunt ipsi uiam, domum qua ueniant? 25

Pam. C^ssas? 360

N^qiieo mearum r^rum initium ullum fnuenire idd-ni3

neum,
vnde exordidr narrare, qua^ nec opinanti dcci-

dunt;
Pdrtim quae persp^xi his oculis, pdrtim quae accepi

aiiribus:
Qud me propter ^xanimatum cftius eduxf foras.

256 HECYRA. III ;

& Nim modo intro nt m6 Gorripui tfmidus, alic

cans
Mdrbo me Qisiimm adfectam ac s^nsi esse n

ef mihi
Pdstqnam me aspex^re ancillae adndnisse, omn
La^tae exclamant ^n^nit^, id qnod m^ repent

xerant.
S^d continno adltnm earnm s^nsi inmntari 6n
10 * Qufa tam incommode fllis fors obtulerat ad

ftienm.
Vna illarnm int^rea propere pra.^cncarrit nui
M^ aenisse: ego efas aidendi cupidas recta

qaor.
Pdstqaam intro adaeni, ^xtemplo eias mdrb

gnoaf miser:
N&in neqae at celiri posset t^mpas spatian

dabat,
n N^qae aoee alia ac r^s monebat fpsa poter

qaeri.
Ptfstqaam aspexi, ^o fdcinas indignum' fnq

corripni flico
Me fnde lacrumans, fncredibili re dtqae atn

citas.
Mdter conseqaitur: iam at limen ^xirem, a

dccidit
Ldcrnmans misera: mfseritomst. prof^cto hoc

iit pato.
20 6mnibas nobis ut res dant sese, fta magni a1

mil^s samas.
Hdnc habere ordtionem m^cam principio fnsl
•6 mi Pamphile, Abs te qaam obrem haec

caasdm aides:

ra 3 23 — 39 HECYRA. 257

Nim uitiamst obldtum uirgini dlim ab nescio qno fn-

probo.
Ntinc hnc confagft, te atque alios pdrtnm ut celar^t

suom.'
S^d quom orata eiiis reminiscor, n^queo quin lacru- 2»

m^m miser. 385

^Qua^que fors fortdnast' inquit ^ndbis quae te hodie

dbtulit,
P^r eam te obsecrdmus ambae, sf ius, si fas dst, uti
i(.duorsa eius pdr te tecta tdcitaque apud omnis

sient.
Si iimquam erga te animo dsse amico sdnsisti eam,

mi Pdmphile,
Sfne labore hanc grdtiam te ut sfbi des pro illa nunc so

rogat. 390

Cdterum de r^dducenda id fdcias, quod in rem sft

tuam.
Pdrturire edm nec grauidam esse ^x te, solus cdn-

sciu's :
Nam diunt tecum pdst duobus cdncubuisse mdnsibus.
Tiim, postquam ad te udnit, mensis igitur hic iam

s^ptumus :
Qudd te scire ipsa fndicat res. niinc si potis est, 35

Pdmphile, 395

Mdxume uold doque operam, ut clam dueniat partiis

patrem
Atque adeo omnis. s^d si id fieri ndn potest quln

sdntiant,
Dfcam abortum essd: scie nemini dliter suspectilm

fore,
Qufn, quod ueri sfmilest, ex te r^cte eum natiim

putent.

Terentivs. 1 7

10

60

1

258 HECYRA. ra3 40-47 L

Ctfntiniio ejLpon^tiir: hic tibi nfl est (Jtticqiiam in- 4

ciSmmodi, 400 |

t,t illi ndBerae indfgne factam iniuriam contdxeriB.' \^
PdUicitas snm, et s^rnare in eo c^rtamat qnod diii

fidem."^
Nim de redduc^da, id nero ne iitiqnam honeatam

esse irbitror:
N^ laciam, etai amdr me graoiter cdnauetndoqiie

efns tenet. '

Licromo, qnae posthic fatnrast nfta qnom in men-

tdm nenit 405 ;

SdUtndoqne. 6 fortona, ut ndmqnam perpetao ^ 1

daU! I

SM iam prior amdr me ad hanc rem ex^rdtalam tH- j

didit, f

Qnte ego tum consiUo ini«wini fdci: idem huic ope-

rim dabo.
Adest Pirmeno com pueris: hnnc minom^rt opns
In hic re adesse : nam <SUm soU cr^dl, 410 \

Ei me abstinnisse fn prindpio, qndm datast:
Veredr, si damorem Sns hic crebro addiat,
Ne pirtnrire intdlegat aliqnd mihist ]

Hinc iblegandns, diim parit Pldlumena. I

PAmMBNO. SosiA. Pamphilts.

Iil4pAa. Ain tii tibi hoc incdmmodnm enenfsse iter? 415

So. Non h^rde n^bis, Pirmeno, dici potest

Tantikm, qnam re ipsa ninigare inciSmmodnmat
pAn. Itan^tl So. O fortnnite, neacis qnld mali
% Praet^rieris , qni numqnam es ingressiis mare.

Nam alltfa nt mittam nai^riaa, nnam hinc nide: 490
]M€a triglntn ant pliia e6 in nnni fWi,

[4 8—34 HECYRA. 259

Quom interea semper radrtem expectabdm miser:

Ita lisqne aduorsa t^mpestate usf sumus.
LR. Odidsnra. So. Haud clam me est : deniqae liercle an- lo

fugerim

Potiiis qnam redeam, si ed milii redenndiim sciam. 426
iR. Olim qnidem te causae inpellebdnt leues,

Quod uiinc minitare fdcere ut faceres , Sdsia.

Sed Pdmphilum ipsum ufdeo stare ante dstium:

Ite fntro : ego hunc adf bo , siquid m^ uelit. 15

Ere, ^tiam tu hic stas? Pam. ^l^quidem te expectd.

Par. Quid est? 430

iM. In drcem transcurso dpus est. Par. Quoi homin/?

Pam. Tibi.
LR. In drcem? quid eo? Pam. Cdllidemidem hdspitem

Mycdnium, qul mecum lina uectust, cdnueni.
LR. Perii. uouisse hunc dicam, si saluds doraum 20

Redisset umquam , ut me dmbulando riimperet. 435
LM. Quid cessas? Par. Quid uis d/cam? an conuenidm

modo?
LM. Immd quod constitui hddie conuentiirum eum,

Non pdsse, ne me friistra illi expect^t. uola.
LR. At ndn noui hominis fdciem. Pam. At faciam ut nd- 25

ueris :

Magnus, rubicundus, crfspus, crassas, ca^sius, 440

Cad^uerosa fdcie. Par. Di iUum p^rduint.

Quid, sf non ueniet? m^neamne usque ad u^sperum?
LH. Man^to: curre. Par. Ndn queo: ita defdssus sum.
LH. IUe dbiit. quid agam infelix? prorsus nescio 30

Quo pdcto hoc celem , qudd me orauit M^rrina, 445

Suae gndtae partum : nim me miseret miilieris.

Quod pdtero faciam, timen ut pietat^m colam:

Nam m^ parenti pdtius quam amori dbsequi

17*

260 HECYRA. III 4 35 — 5 14

85 Opdrtet. attat ^ccam Phidippum ^t patrem

Yideo : hdrsiim pergant. qaf d dicam hisce , inc^rtos

sam. 450

Lachbs. Phidippys. PAMPHILyS.

III 5 La. Dfxtin dadam illim dixisse, se ^xpectare fHinm?
Ph. Fdctam. La. Yenisse diant : redeat. Pa. Qaim caa-

sam dicim patri,
Qaam dbrem non reddiicam, nescio. La. Qa^m ego

hic aadiaf loqai?
Pa. Certam offirmare ^st aiam me qadm decreai p6rse-

qai.
5 La. fpsas est de qao hdc agebam t^cam. Pa. Salae, ml

pater. 455

La. Gndte mi, salue. Ph. Bene factam te ddaenisse, Pim-

phile:
Atqae adeo, qaod mdxamamst, salaom itqae aali-

dom. Pa. Gr^ditar.
L A. Adaenis modo ? P a. Admodam. La. Gedo , qafd re-

liqait Phdnia
Consobrinas ndster? Pa. Sane hercle hdmo aolaptati

dbseqaens
10 Fiiit, dam aixit: ^t qai sic sant, haiid maltam he-

red^m iaaant, 460

Sfbi aero hanc laad^m relinqaout ^ufxit, dom uixft,

bene.*
La. Tum tu igitar nil dttalisti hac plus ana hac sent^n-

tia?
Pa. Qufdquid est id, qadd reliquit, prdfdit La. Immo

dbfuit :
Ndm illum oiuom et siluom aellem. Ph. Inpune optare

istuc licet:

[5 15—33 HECYRA. 261

Ine remiiiscet iam nuinquaiii, et timen utram maUs is

scio. 465

1. H^ri Philomenam Ad se arcessi hic iiissit. dic ins-

sisse te.
I. Ndli fodere. iussi. La. Sed eam idm remittet. Ph.

Scnicet.
1. <3mnem rem scio lU sit gesta: adu^niens audiuf modo.
n. At istos inuidds di perdant, qui ha^c lubenter niin-

tiant.
1. £go me scio caufsse, ne ulla m^rito contum^lia 470 30
Fieri a uobis pdsset: idque sl nunc memorare lifc

uelim,
Qudm fideli animo ^t benigno in Olam et clementi fui,
V^re possum: nf te ex ipsa haec mdgis uelfm rescis-

cere:
Ndmque eo pacto mixume apud te m^o erit ingenitf

fides,
Qudm illa, quae nunc in me iniquast, a^qua de me 36

dixerit. 475

N^que mea culpa hdc discidium eu^nisse, id testdr

deos.
S^d quando sese ^sse indignam d^putat, matri meae
Qua^ concedat Aufusque mores tdleret sua mod^tia,
N^que alio pactd potest compdni inter eas grdtia:
S^greganda aut mdter a me est, Phfdippe, aut' Phi- st

liimena.* 480

Nunc me pietas mdtris potius cdmmodum suad^t se-

qui.
%. Fimphile, haud inufto ad auris s^rmo mi accessft

tuos,
Qudm te postputisse omnis res pra^ parente intd-

lego:

262 HECYRA. 105 34 --02

V^rum uide ne iupulsus ira pr^ue inAistas, Ptaqphile.
S5 Pa. Qufbus iris inpulsus tandem niinc in illam iniqnds

siem ? 485

Quae numquam quicquara ergd me commeritdst^pater,
Quod ndllem, et saepe m^ritam quod uell^m scio:
Amdque et laudo et u^menter desfdero :
Nam fulsse erga me mfro ingenio e^Kp^rtus sum,
40 Illfque exopto ut r^Iicuam uitam ^gat 490

Gum ed uiro , me quf sit fortundtior,
Quanddquidem illam a me dfstrahit nectoitas.
Ph. Tibi id fn manust ne fiat. La. Si sanus sies,

lube illim redire. Pa. Nc^n est consilium, pater:
4& Matrfs seruibo cdmmodis. La. Quo abfs ? mane, 495
Mane, fnquam: qno abis? Ph. Quae lia^ est perti-

ndcia?
La. Dixfn, Phidippe, hanc rem a^gre laturum dsse eumf

Quam obr^m te orabam, ffliam ut remftteres.
Ph. Non cr^didi edepol ddeo inhumanum fore :
60 Ita nunc is sibi me supplicaturiim putat. d06

Si est ut uelit reddiicere uxordm, licet:

Sin ^liost animo, r^numeret dotem huc, eat
La. Ecce aiitem tu quoque prdterue iracundus es.
Ph. Percdntumax redfsti huc nobis, Pdmphile.
65 La. Dec^det iam ira haec, ^tsi merito irdtus est. 505
Ph. Quia paulum nobis dccessit peciiniae,

Snbldti animi sunt. La. il^tiam mecum Iftigasf
Ph. Deliberet renuntietque hodj^ mihi,

Yelftne an non: ut ^ii, si huic non ^st, siet.
60 La. Phidfppe, ades, audi paiicis. abiit. qufd mea? &10
Postr<$mo inter se trdnsigant ipsi, ut lubet,
QuandcS nec gnatus n^que hic mi qnicquam obt^mpe-

rant,

5 63— IVl 15 HECYRA. 283

Qnae dfco paml p^dimt. porto hoc idrginm
Ad uxdrem, quoivs haec finnt consilio dmnia,
Atqne in eam hoc omne qndd mihi aegreat ^no-os

mam. 515

Mybrina. Phidippts.

T. P^rii, qnid agam? qnd me nortam? qnid niro meoIYi

r^spondebo
Mfsera? nam andinfsse nocem pueri nisnst ndgientis:
tta corripnit d^repente tdcitns sese ad ffliam.
Qndd si rescierit peperisse eam, fd qna cansa dim

me habnlsse
Dfcam, non edepdl scio. 520 ft

Sed dstinm concr^nit. credo ipsum dd me exire:

niiUa j^nm.
I. ^xor nbi me ad fOiam ire s^nsit, se dnxft foras:
Atqne ^ccam. qnid ais, M^rina? hens tibi dfco. My.

Mihine, mf nir?
I. Vfr ego tnos slm? td nimm me ant hdminem depntis

adeo esse?
Nim si ntmmnis hdmm, mnlier, umqnam tlbi nisiis lo

forem, 525

Ndn sic Indibrid tiris foctis h%bltns essem. My. Qnf-

bns? Ph. At rogitas?
P^perit filia? hdm, taces? ex qno? My. Istiic patrem

rog^re est aeqnom?
P^rii: ex qno cens^s nisi ex illo qnof datast nnptnm

dbsecro?
[. Crddo: neque adeo drbitrari pdtris est aliter. a4i

demiror,
Qnfd sit qnam obrem tdnto opere omnis nds celare li

ndlneris 5H0

264 HECYRA. -IVl 16—32

Pdrtam, praesertlm qaom et recte et tAaport sa«

p^pererit.
Xdeon peroledci esse animo, at pueram praeoptar^

perire,
£x qao firmidrem inter nos fdre amicitiam pdatliac

scires,
Pdtias qaam adaorsam dnimi tai labidinem esset cam

fllo napta !
20 igo etiam illoram 6sse hanc calpam cr^didi, qnae te

6st penes. 535

Mt. Misera sam. Ph. Vtinam scfam ita esse istac. s^d

nanc mi in ment^m aenlt
De hdc re qaod locuta es olim, qaom fllam generam

c^pimas:
Ndm uegabas niiptam posse ffliam taam 16 pati
Ciim eo qai meretrfcem amaret, qaf pemoctardt

foris.
25 My. Qudmuis caasam hanc suspicari qaam fpsam ueram

mduolo. 540

Ph Multo prios sciuf qaam ta illum amfcam habere,

M^rrina:
V^rum id uitiam numqaam decrcai ^sse ego ada-

* lesc^ntiae :
N^m id innatumst. i.t pol iam aderit, s^ qaoqae etiam

quom dderit.
Sed ut dlim te ostendfsti, eadem esse nfl cessauiati

usqae adhuc,
30 Vt filiam ab eo abduceres neu qudd ego egissem es-

s^t ratam. 545

Id niinc res indicium ha^c facit, qao pdcto factam

udlaeris.
Mt. Adeon me esse p^ruicacem c^nses, qaoi mat^r siem,

VI 83—51 HECYRA. 265

^t eo essem animo, si ^x usu esset ndstro lioc ma-

trimdninm ?
'h. Titn prospicere ant iudicare ndstram in rem quod sft

potes?
Audisti ex aliqa<$ fortasse, qnf nidisse eom dfceret 550 35
Exeuntem ant fntro enntem ad amfcam. quid tum

pdstea?
Sf modeste ac rdro hoc fecit, ncSnne dissimuldre nos
Migis humanumst qudm dare operam id scfre, qui

nos <iderit?
Ndm si is posset db ea sese derepente au^llere,
Qudcum tot consu^sset annos, ndn eum hominem dd- 40

cerem 555

N^c uirum satis firmum gnatae. Mt. Mftte adulescen-

tem dbsecro
£t quae me peccdsse ais. abi , sdlum solus cdnueni,
Rdga uelitne an ndn uxorem : si ^st ut dicat u^lle se,
R^dde: sin est aiitem ut nolit, r^cte ego consuluf

meae.
*H. Sfquidem ille ipse ndn uolt et tu s^nsti esse in eo, 45

M^rrina, 560

P^ccatum: aderam, quofus consilio pdr ea fuerat

prdspici.
Quam dbrem incendor fra, esse ausam fdcere haec te

iniussii meo:
tnterdico ne ^xtulisse extra a^dis puerum usqudm

uelis.
S^d ego stultidr, meis dictis pdrere hanc qui pds-

tulem.
tbo intro atque edfcam seruis, n^ quoquam ecferrf m

sinant. 565

liK Nulldm pol credo mulierem me mfseriorem ufuere:

266 HEGYRA. IV 1 52— ei

Nam ut hfe laturos h<Sc sit, al ipsam rem ut siet re-

sciuerit,
Non ^depol dam me est, quom hdc quod leuiiist tto

animo irat<S tulit:
Nec qu^ uia sent^ntia eius p<Sssit mutari sdo.
55 Hoc mi unum ex plurimis miseriis rdicuom fiierit

malum, 570

Si puerum ut tollam ccSgit, quoius nos quf sit nesci-

miis pater:
Nam qudm compressast gnita, forma in t^nebris nosci

ntfn quitast:
Neque d^tructum ei est qufcquana, qui post p<Sssit

nosci qui siet:
Ipse ^ripuilr ui, in digito quem habuit, uirgini abiens

Anulum.
•0 Simul u^or Pamphilitm ne orata n<(stra ntqueat

diutius 575

CeUre, quom sdA alienum pdernm tollf prd suo.

IV2 1—11 HECYRi. 207

A C T V S IIII.

SOSTBATA. PaMPHILTS.

So. Non dim me est, gnate mf, tibi esse fidapecttfm,IV2

oxor^ tnam
Propt^r meos mores hinc abisse, etsi ^a dissimnlas

s^dulo :
Vernm fta me di ament itaque obtingant 63L te qnae

exoptd mihi,
Vt numqnam «ciens comm^mi, merito nt cAperet

odinm illdm mei: 580

Teque Ante qnod me amdre rebar, ei r^ firmastf 5

fidem:
Nam mi (ntas taos pat^r narraait m<Sdo, qao pacto

me hibaeris
Pracpdaitam amori ta<S : nanc tibi me eiriamst con-

tra gritiam
Ref^rre, ut apad me pra^mium esse ptfsltum pietatf

scias.
Ml Pimpliile, hoc et udbis et meae cdmmodum fa^.-.^-

mae irbitror: 585

Bgo riis abituram bino cum tiio me [esae] c^to de- it

creui patre,
Ne m6i praesentia dbstet neu causa lilla restet r^

licua,

268 HECYRA. IV 2 12—28

Qain tua Phflamena id. te redeat. Pa. Qaa^so qoid

istac ciSusflist?
nifus stoltitia afcta ex arbe tu ras habitatum migres?
Haud fdcies, neqae sinam ut qai nobis, mdter, male

dicttim aelit, 590

u Mea p^rtinacia ^sse dicat fdctam , haad taa mod^tia.

Tam tuis amicas te ^t cognatas ddserere et festcSs

dies
Mea caiisa nolo. So. Nfl pol iam istaec mfhi res ao-

luptatfs ferant:
Dam aetiltis tempas tiilit, perfdncta sdtis sam : satias

i^m tenet
StadiiSram istoram: haec mfhi nanc carast mixama,

at neqaof mea 595

^ Longfnqoitas aetitis obstet, mcSrtemae expect^t

meam.
Hic ofdeo me esse inafsam inmerito : ttepos est con*

cMere.
Sic dptame, at ego opfnor, omnis caiisas praecidam

dmnibas :

Et me hic saspitidne exolaam et flUs morem g^

sero.
Sine me tfbsecro hoc ecfiigere, aolgos qudd male aa-

dit mi&lieram. 600

u Pa. Qaam fdrtanatas c^teris sum rdbus, absqae ona hio

foret,
Hanc mitrem habens talem, fUam aat«n oxorem!

So. 6bsecro, mi Pimplule,
Non tiite inconunodim rem, at qaaeqaest, fn animum

induc^ pati?
Si c^tera ita sant lit ais itaque nt ^sse ego iUa exfs-

tamo.

IV 2 29 —3 14 HECYRA. 269

Mi gndte, da ueniam hdnc mihi, reddiice illam. Pa«

' Ei miserd mihi. 605

So. Et mflii quidem: nam haec r^s nun minus me mdle 30

habet qnam te, gndte mi.

Lachbs. Sostrata. Pamphilys.

La. Qaem com fstoc sermonem hdbaeris , procul lifnc i V 3

stans accepi, uxor.
Istiic est sapere, qut libl quomque opus sit dnimum

possis fl^ctere.
[Quod faciendum sit post fortasse , idem hoc nunc si

feceris]
So. Fdrs fnat pol. La. Abi rus ergo hinc: fbi ego te et

tu me feres. 610

So. Sp^ro ecastor. La. t ergo intro et compdne quae te- 5

ciim simul
Ferdntur : dixi. So. Ita ut iubes facidm. Pa. Pater.
La. Qufd uis, Pampliile? Pa. Fl/nc abire mdtrem? mi-

nume. La. Qufd ita istuc uis?
Pa. Qufa de uxore inc^tus sum etiam quid sim facturiis.

La. Quid est?
Qufd uis facere nfsi redducere? Pa. JEquidem cupio

et uix contineor: 615

S^d non minuam metim consilium: ex iisu qnod est, it

id pdrsequar:
Crddo ea gratid concordes mdgis, si redducdm, fore.
La. N^scias: ueriim tua re fdrt nil, utrum illaec f^

cerint,
Qndndo haec abeHt. ddiosa haec est a^tas adulesc^n-

t

tulis.
i medio aequom excddere est ; postr^mo nos iam

fdbula 620

270 HECYRA. 1V8 15-4 25

15 SwBVs, Pimplifle, *senex itqve aniu.'

Sed vfdeo Plddippm ^gredi per tdmpus: accediniiis.

Phibippts. Lachbs. Pamphilts.

ViPb. Tibi qvoqae edepol smn iratus, Philumens,

Grauter qoidem. nam herde ibs te fiictwnst tiir-

piter:
Etsi tibi cMsa est de hie re: mater te inpnlit: 626
Hnic nero B«lla est. La. Oppoiiirae t^ mihi,
^ Phidippe, in ipao ttepore ostendis. Ph. Qnid est?

Pa. <^d rcspondebo his? aut qno pacto hoc dperiam?
La. Dic filiae ras cdnccsauram liinc S<tetratam:

>e re«ereatsr« minus iam quo redeit domum. Ph.

Ah: 630

Nnilim de hb rehvi cn^am commeraft tua:
^ A MiPTrina luec sni m^ uxore exorta tfmnia:

Pa. Mututjt^tt Pb. ea nos peHurMt ' Laclies.
P<&. Dum ne redd«cam: turBent poiro quim uelint.
Ph. KdciP^ Pamphile, e»e int^ nos, si fierf potest, 635
Adlinitatcai hanc sdne perpetuim uolo :
Sitt est ut aliter tua siet sententia,
Acctfias pueram. Pa. Semit peperisse: dcddi.
La. Pueram? queua puermm? Ph. Nitus est nohfs nepos:
ahducta a uohis pruecuas fiBerat filla, 640

[ue fufesse pnenatem umquam ante hunc scio/

M L^ ttew, te ate di aaseBt. Buntias: et gaudeo

Natuui Olum et tiht Olam afluam. aed quid muBeris
Vxirreaa hahes aut q«ih«s morutun mdrihus!

diu! Bequed satis, 615

^,_^_ ' fiktUBi pnue, prdloqui.

m M»IMaMftutammiMipfamtfusmlhi,Lachct.

rv 4 26 — 56 HECYRA. 271

Pa. Etidm si dudnm fiierat ambi^om hdc mihi,

Nunc ndn est, qlaom eam sdqnitar alieniis piier.

La. Nolldtibi, Pamphile, hfc iam consoltdtiost. 650

Pa. Perii. La. Hitnc nidere sadpe optabamus diem,

Qnom ex te ^sset aliqois , qnf te appellar^t patrem : 3«
Ea^nit: habeo gritiam dis. Pa. Niillas som.

La. Reddtic nxorem ac ndli aduorsarf mihi.

Yjl. Pat^r, si ex me illa Ifberos uell^t sibi 655

Aut s^ esse mecum nuptam, satis certd scio,
Non cldm me haberet qudd celasse int^llego. 35

Nunc quom ^ius alienum d me esse animum s^ntiam
(^Nec cdnuenturum int^r nos posthac drbitror^,
Quam obr^m redducam? La. Mdter quod suasft sua,
Adulescens mulier f^cit. mirandumne id est? 661
Gens^n te posse r^perire uUam mulierem, 40

Quae cdreat culpa? an qui non delincunt uiri?

Ph. Vosm^t uidete idm , Laches et tu Pdmphile,

ReDQifssan opus sit udbis redductdn domum : 665

Neutra fn re uobis dffficultas d me erit. 45

Vxdr quid faciat, fn manu non ^st mea. 44

Sed qufd faciemus puero? La. Ridicul^ rogas:
Quidqufd futurumst, hufc suom reddas scflicet,
Vt alimus nostrum. Pa. Quem fpse neglexf t pater, 670
Ego alim? La. Quid dixti? eho an ndn alemns, Pim-

phUe?
Prod^mus quaeso pdtius? quae haec am^ntiast? 50

Enim u^ro prorsus idm tacere ndn queo.
Nam cdgis ea quae ndlo ut praesente hdc loquar.
Igndrvm eenses tadram lacrumarum ^sse me? 675
Aat qofd sit id quod sdllicitere ad hiino modum?
Primam hiac ubi dixti causam, te propt^r tuam &&
Matr^ non posse hab^e hanc uxor^m domi:

272 HECYRA. IV4 57—83

PoUfcitast ea se cdncessurain ex a^dibas.
Nunc pdstquam ademptam hanc qudque tibi causdm

uides, 680

Pu^r quia clam te est ndtus, nactus dlteram es.
60 Errds , tui animi sf me esse ignaritm putas.

Aliqudndo tandem hucdnimum.ut adiungis tuom,
Quam Idngum spatium amdndi amicam tfbi dedi !
>Sumptiis quos fecisti fn eam quam animo aequd tuK!
Egi dtque oraui tdcum uxorem ut duceres, 686

66 Tempi\s dixi esse : inpiilsu duxistf meo.

[Quae tum obsecutus mihi fecisti ut decuerat]
Nunc dnimum rursum ad m^retricem induxtf taom:
[Cui tu obsecutus facis huic adeo iniuriam] 690

Nam in edndem uitam t^ reuolutum d^nuo
70 Video ^sse. Pa. Mene? La. Te fpsum: et facis iniii-

riam.
Confingis falsas causas ad discdrdiam,
Vt cum flla uiuas, t^stem hanc quom abs te amd-

ueris:
Scnsftque adeo uxor. nam ei cansa alia qua^ fait, 696
9uam obrem dbs te abiret? Ph. Pldne hic diuindt:

nam id est.
T& Pa. Dabo ii\s iurandum nfl esse istorum tibi. La. Ah,

Ueddiic uxorem, aut quam dbrem nont>pus sft cedo.
Pa. Non <5st nunc tempus. La. Piierum accipias: nam is

quidcm
In ci\lpa non est: pdst de matre ufdero. 700

Pa« Omiifbaa modi/i mia^r sum nec quid agim scio :
it Tot m^ Quiic reboa mfserom condudft pater.

AMbo hlnc^ pmooeiis quindo promoued parum.

htmm et6io non toll^nt meo,
ln Oft re f «dm sll mi adialHx socros. TOa

I V4 84-. V 1 3 HECYRA. 273

La. Fugis? h^m, nec qaicqnani c^rti respond^s miht?

Nun tfbi nidetnr ^se apnd ses^? sine: 8»

Paerum, Phidippe, mfhi cedo: ego alam. Fh.

M^iime.
Non mfrnm fecit mea iixor, si hoc aegr^ tulit:
Amdrae molier^s sunt, non facile ha^c feront. 710
Piropt^rea haec irast: nam fpsa narrauit mihi:
Id ego h<Sc praesente tfbi nolneram dicere : oo

Neqne illf credebam primo : nunc uerum palamst.
Nam omnfno abhorrere dnimum huic uideo a nuptiis.

La. Quid ^rgo agam, Phidippe? quid das cdnsili? 715

Ph. Quid agds? meretricem hanc prfmum adeundam c^n-

seo.
Or^mus: accus^mus: grauius d^nique 95

Minit^mur, si cum illo hdbuerit rem piSstea.

La. Faciam iit mones. eho piiere, curre ad Bdccliidem

hanc
Vicfnam nostram: huc ^uoca uerbfs meis. 720

At te dro porro in hdc re adiutor sfs mihi. Ph. Ah,
lam dudum dixi id^mque nunc dicd, Laches: 100

Man^re adfinit^tem hanc inter nds uolo,
Si uUd modo eist ut pdssit: quod sperd fore.
Sed ufn adesse me iina, dum istam cdnuenis? 726

La. Immo dbi uero, aliquam puero nutric^m para.

Bacchis (ctm dyabys ancillis). Lachbs.

Ba. Non hdc de nilost, qudd Laches me niinc conuen- V 1

tam esse ^xpetit:

Nee pdl me multum fUIit, quin quod suspicor sit

qudd uelit.

La. Yid^ndumst ne minus prdpter iram htnc fnpetrem

quam pdssiem,
Tkrbntivs. 18

274 HBCIRA. V 1 4-21

Aat n^Qid ftciaiii plus, qvod postr me miDiui fe-

cis9e UJAuB i&t 730

5 Adgr^ur. Baccliis, Mlae.

Ba. Saln^, Laches. La. Credo Mepol te non nfl mirari,

Bicchia,
Qnid sft qnapropter te hdc foras pnenui ^nocare

ittssi.
Ba. Ego ptfl qnoqne etiam tloiida snm, qnom n^t in

mentem qna^ sim,
Ne n<knen mi obstet qna^tnis: nam mtfres HcHe

tdtor. 735

10 La. Si n^ra dicis, nfl tibi est a m^ pericli, miUier:

Nam iam a^te ea snm, nt ntfn siet peccdto mi

ignosci a^nom:
Qno migis omnis res cadtins ne t^mere faciam ad-

curo.
Nam sf fiicis jfoctdrane es, bonds qnod par est ficere:
Inscftnm offerre inidriamtibi {nmerenti iniquomst. 740
15 Ba. Est mignaif» ecastor grdtiaii» de istic re qxLod tibi

hdbeam:
Nam qnf post factam inidriam se eicpiirget, pamm

mi pr<Ssit.
Sed qnid istnc estf La. Medm receptas filinm ad

te Pdmphflnm. Ba. Ah.
L A. Sine df cam : nxorem hanc prf ns quam duxit, u6strum

amorem p^rtuli.
Man^: non dum etiam d(xi id quod uolui. lifc nunc

habet nxdrem: 74$

30 Qua^re alium tibi firmiorem, dum tibi tempus c<$n-

snlendi est:
Ntoi neque ille hoc animo ^rit aetatem, n^qne pol

tn eadem fsta aetate.

>- ■■

V 1 22^38 HECYRA. 275

Ba, Qu(fi id ait? La. Socrus. Ba. M^ne? La* Te ipsam:

et fniam abduxft suam,
Pueramqae ob eam rem clam uoluit, ndtus qui est,

extfnguere.
Ba. Si dliud scirem, qui firmare m^am apud uos pos-

s^m fidem, 750

Sibictius quam iiis iurandam, id p<SlIicerer tfbi, La- u

ches, ^

S^gregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pim-

philum.
La. L^pida es. sed scin, quid uolo potius sddes facias?

Ba. Qufd? cedo.
La. Eis ad mulier^s huc intro atque istuc ins iurin-

dum idem
PcSUiceare ilUs. exple animum eis t^ue hoc crimini

^xpedi. 755

Ba. Ficiam. quod pol, si ^sset alia ex hdc quaestu, haud 30

facer^t, scio,
^t de tali causa nuptae miilieri se ost^nderet.
S^d nolo esse filsa fama gnitum suspectilm tuom,
N^ leuiorem udbis, quibus est minume aequom,

eum uid^rfer
tnmerito: nam m^ritus dejDi|e< est, qudd queam illi

ut cdmmodem. 760

La. Ficilem beniuolumque lingua tiia iam tibi me rdd-36

didit:
Nim non sunt solae irbitratae haec: 6go quoque

etiam cr^di. ..
NVmc quam ego te esse pra^ter nostram opinionem

cdmperi)
Fic e^flem ut sis pdrro: n^ra ut^re aifiicitia, lit

uoles :

18*

-*■

276 HECYR A. V 1 39 — 2 15

Xliter 81 faci^ — me repriinuii, ne a^gre qnicquam

ex me audias. 766

^ y^om hoc te moneo unmn, amicus qn^lis sim ant

qnid piSssiem
P<$tiii8 quam inimicus, peridum ficias.

Phidippvs (cvh NyraiCE^. Lachbs. Bacchis

(CVH ANCILLIS).

V 2 Ph. Nil apud m^ tibi

Defieri pad4r, quiu quod opus sft benigne pra^-

beatur.
S^d quom tu eris sdtura atque ebria , lU pner satur

sit fiicito.
La. Nost^r socer, uided, uenit: puer<S nutricem adducit.
6 Pliidfppe, Bacchis d^ierat persincte. Ph. Haecine

east? La. Ha^c est. 771

Ph. Nec pdl istae metuont de<Ss, neque has respicere

deos opinor.
Ba. Ancfllas dedo: qu<Slubet crucidtu per me exquire.
Haec r^s liic agitur: Ptoiphilo me fftcere ut redeat

uxor
Opdrtet: quod si effecerOj non pa^tet me f&mae,775
10 Solim fecisse id qu<Sd aliae meretrices facere fugi-

tant.
La. Pliidfppe, nostras miilieres susp^ctas fuisse f&lso
Nobfs in re ipsa inu^nimus: porro hinc nunc ex-

peritoiur.
Nam si compererit crlmini tua se iixor credidfsse,
Missam iram fiiciet: sfn, ut est, ob eim rem fratus

gnitusl, 780

Qp^d p^eitt uxor dam, id leuest: cito ib eo haec

ira abscMet.

V2 16—32 HECYRA. 277

Prof^cto in hac re nfl malist, quod aft discidio

dfgnam.
Ph. Velim qaidem hercle. La. Exqnfre: adest: qaod s^

tis sit, faciet fpsa.
Ph. Qnid mi fstaec narras? dn qnia non tiite dndam aa-

dfsti,
De hac re inimas meas at sft, Laches? illfs modo

explete dnimam. 785

La. Quaeso ^depol, Bacchis, qadd milii es pollfcita tate ^

at s^raes.
Ba. Ob eim rem ain ergo fntro eamf La. I, exple ^-

mam eis, coge at cr^dant.
Ba. Eo, etsf scio pol efs fore meam cdnspectom inai-

sam hiSdie:
Nam nupta meretrici hiSstis est, a afro abi segre-

gdtast.
La; At ha^c amicae eriint, abi qaam obrem ada^neris

rescfscent: 790

(Ph. At easdem amicas fore tibi promitto, rem abi co-»

gnorint:]
Nam illis errore et t^ simal saspftione exdlaes.
Ba. Perif, padet Fhilumenae: me s^quimini intro huc

imbae.
La. Quid est qudd mihi malim qudm qaod huic intd-

lego euenfre,
Vt grittam ineat sfne sao disp^ndio et mihi prdsit? 795
Nam si ^t nt haec nonc Pimphilam uere db se se- m

gregdrit,
[Scit sibi nobilitatem ex eo et rem natam et glortam

Itefer^ grattim el anaque nos sibi dpera amicos liing^

378 HECYRA. (TSl— U

ACTVS V.

Paehbbto. Bacchi8«

▼ S Pa. ^depol m meuii ^ns esse operui d^vtat pirvf

pretl,
(^ tfb rem indlaiii misit, frvitrft vbi totoi desedi

diem, 800

M^fconim lioipit^m dun expecto ib irce Cftllid^-

mldem.
ftaqve iaeptvs bMie d«m iHI sMeo, ot qvbqve nd-

Accedebam: Sidmlteeiis, dice dim qmmo, eo tt

MfeowdmBV
^NdB 8WB." «at CalUdteidear **Mi." «bdopitem

ecqvem Pimpbilui
Hic lubesf* omBdt Mgabuit: B^qoe eoi qoemqaam

eaae irbhror. 8t&

DMqoe berde lim pvdebat: iblL aed qold Bicchi-

dM

Ab Bostro adloe ^tcutem aideof qaid bolc hic

t»BA. PirmcM, oppMtmne te offm: prdpcte cwre ad

Pii^bflam.
Pa. <}oldco9 Ba. IKc me orire «t «ddal Pa. Ad tef Ba.

Imma ad PbHdmeaam.
Pa. ^M i^ eotf Ba. Toa qodd nfl re inrt, pdrcoiitari

d^siMO. 810

1^3 13-31 HECYRA. 279

^A. Nfl aliad dicam? Ba. ^tiam: cognosse inoliiiii illum

M^rrinam
Gnitae suae fofsse, quem ipsus tflim dederat mflii.

Pa. Scio.
TAntamiie estf Ba. Tantnm: Aderit continao, h6eis

abi ex te aadferit.
S^ cessasY Pa. Miname ^qaidem: nam hodie mOii

potestas haiid datast:
fta carsando atqae imbulando tdtam hunc contriuf

diem. 815

U. Quantam dbtuli aduentti meo laetftiam Pamphilo hd-

die!
Quot ctfmmodas res dttuli! quot aiitem ademi ciiras!
Gnatum ef restituo, pa^e qui harum ipsfusque opera 20

p^riit:
Yxdrem, quam numqudmst ratus postbdc se habitu-

rum, r^ddo: 819

Qua r^ suspectos sa6 patri et Pliidfppo fait, extflui:
Hic ^deo liis rebus ibiulus fuit fnitium inueniiindis.
Nam m^mini abhinc mensfs decem fere id me nocte

prfma
Confiigere anhelant^m domum sine cdmite, uini pl^ 25

num^
Cum hoc 4nulo: extimui flico: *mi Pdmphile/ in-

quam 'amibo,
Qoid ^xanimatu^s dbsecrot aut unde Anulum istum

Bictu's? 825

Dic mi.' fUe alias res dgere se simuldre. postquam

[id] ufdeo,
Nescid quid suspicdrier, magis co^pi instare ut dfcat.
Homo s^ fatetur ui fn uia nescid quam compressfsse m
Dicftque sese Uli inulum, dum luctat, detraxfsse.

280 HECYRA. V3»— 4 6

Bom hi4k cognoait Bi^niiim ia digito modo mo ht-

Ilog«t i&ndo ut: nftrro iSmnia haoc: ind^ cognitio

Phildmenam comprteam esse ah eo et fiuinm inde

3» Haec tdt propter me gadaia illi cdntigisoe la^r:

Etsi hdc meretrices aliae nolnnt: n^ne enlm eat in

rem ndatram, 854

Vt qoisqnam amator nuptiis laetdtnr. neram ecastor
Nnmqnam inimnm qnaesti grdtia ad malds addncam

pdrtis.
Ego dnm fllo lidtnmst usa snm henlgno et lepido et

cdmi.
40 Incdmmode mihi nuptiis en^t: fiitim ilteor:

At pdl me fecisse drMtror^ ne id mcrito mi enenLret
Mnlta dx qno fnerint cdmmoda^ [ehm] incdmmoda

840

Pakfhilts. PAEnsHo. Bacchis.
V 4 Pax. Yide, mi Parm«o, dtiam sodes, nt mi haec certa

et ddm attnicris,
N^ me in hrene confidas tem^ g^^ hoc ftls6

ftm.
Pae. Yisnmst Pah. CeH«1 Pae. Cdrte. Pah. HeHS smn,

sihdeitasl PAn.Yeramrepcries.
Pax. Mine dmn sodes: timeo ne afind cr^dam atqne aBnd

arAn.liineo. Pah. Sk le onlkmr dixn

V4 7— 25 HECYRA. 281

l^iqne hoc te mihi niintiare iuasit: ittne est fictain?

PiiR. Ita inqaam.
Pah. Qofa me eat fortunitior nennstdtiaqne adeo pl^niorl
l^gone te pro hoc nuntio quid d((nem? quid? quidl

n^cio.
Par. Ai ego acio. Pam. Quid? Par. Nfl enim: 860 ic

Mm neque in nuntid neque in me ipao t/bi boni quid

aft scio.
Pah. l^gon qui ab orco mdrtuom me r^ducem in lucem

feceris
Sindm sine munere i me abire? ah nfmium me in-

gratiim putas.
Sed BAcchidem eccam ufdeo stare ante dstium:
Me exp^ctat credo: adfbo. Ba. Salue, Pdmphile. 855 i6
Pah. BAcchis, o mea Bicchis, seruatrfx mea.
Ba. Bene fictum et uolup est. Pam. Fdctis ut credAm

facis :
Antfquamque adeo tuAm uenustatem dbtines,
Vtf uoluptati dbitus, sermo tnos, quo quomque ad-

u^neris,
Semp^r sit. Ba. Ac tu ecdstor morem antfquom ai- 2o

que ingenium dbtines, 860

Vt iinus omnium hdmo te uiuat niimquam quisquam

bUndior.
Pah. Hahaha^, tun mi istuc? Ba. R^cte amasti, Pimphile,

uxor^m tuam :
Nam nilmquam ante hunc di^m meia oculis eiro, quod

nossem, ufderam:
Perlfberalis ufsast. Pam. Dic uerum. Ba. fta roe di

ament, Pamphile.
PAM.Dic mi, hirum rerum numquid dixti med patri? Ba. 25

NiL Pam. N^qne opus est ^

282 HECyRA. V 4 26-40

Aded miittito. pUcet non lleri hoc ftidem nt in eo-

mo^diit,
Omnia tfmnet nbi retdscvnt. liic qiiot fuerat ptr

reoefseere
Sciiint: qiios non aiitem a^qnomtt scire, n^ne re-

scisceAt Bdqne acienl
Ba. immo etiam qvi lioc dccaltari ftcHiiis eredis dabo.
30 M;^rrina ita Pliidfppo dixit, iurt inrandd meo 870

S^ lldem liabniMe 6t propterea t6 aibi pnrgatom.

• Pah. 6ptamest:
Sp^qne hanc rem esse ^entoram hdbis ex sen-

t^ntia.
Par. ire^ licetne scire ex te hodiC) qnid sit qaod fed

boni?
Aut qnid istnc est qndd nos agitisl Pah. Ndn Hcet

Par. Tamen stbpicor.
85 Ego hiinc ab orco mdrtnom ? qno pActo? Pah. Nescis,

PArmeno, 875

Qnantnm hddie profherfs milii et ex qndnta aemmna

extrixeris.
Par. Immd scio, neqne hdc inprndens f^. Pah. Bgo istnc

sdtis scio.
Ba. An t^mere qnicqnam Pdrmeno praet^reat qnod facto

lisns sit?
Pam« Sdqnere me intro, PArmeno. Par. Seqnor: ^qnidem

plns hodi^ boni
^ Fdci inpmdens qu&m sciens ante htinc diem nm-

quam. Cantor. Plaiidite. ^ 880

HITRl EYIVS FABTIAI UEC Sm

1 ad 107 iunbtu lenirii
198 ad 204 lambiol octooiirii
20D et 206 lambici innBrii
207 ad 215 iambioi ootuuaiii

216 ianibicua BeQarlDs

217 ad 242 (rochaici septenBrli
243 ad 273 itunbici Bepienarii
274 ad 280 trochalci seplenarll

281 trochaicus acloaarius

282 el 283 irouhaici septenarii

284 irochaicus octonarius

285 ad 288 tracliaici «ept«naril
289 ad 201 irochaloi oolonaril
292 irochaicDi septeDariuB
203 ad 324 ianibici octonarii
325 et 326 lamblDi geptenuH
327 sd 335 iambid Benarii
336 ad 360 lambici septenaril
361 ad 408 trochalci aepifnaril
400 ad 450 iambici senarii
451 ad 485 irochaici aepteniirl!
486 ad 615 iambid genaril
516 5 7 510 irocliaici ooionarQ
618 trodwlciia aeplenariut

520 troeliaiciu dimetcr catalectlciu
921 iamliicas octouBrius
622 IrochBicaa tieplenarius

523 iBmhicnB ■eplenariui

524 626 527 iroohaici ociooani

525 et 628 irochaici eepiciiani
520 632 ad 534 trochaici octoauii

530 et 531 535 ad 543 IrocliBici Mptenarii
544 ad 546 iambid octonarii

284

547 ad 565 trochald septenarii
506 ad 606 iambid oetonarii

607 iambiciis septenariiia

608 iamUevs octimanas

610 et 611 troehaid septenaril

612 iambicuB senariua

613 et 615 trochaid octonaiit

614 616 ad 620 trochaici septenarii

621 iambicns qnatemarins

622 iambicns septenarins

623 ad 726 iamblci senarii
727 ad 730 iamb|d octonarii

731 iambicns dimeter catalecticns

732 ad 742 iambid septenarU
743 et 744 iambid octonarii

745 iambicus septenarius

746 et 747 trochaid octonarii
748 ad 767 trochaici septenarii
768 et 769 trochaici octonarii
770 ad 798 iambici septenarii
799 ad 815 trochaici septenarii
816 ad 840 iambici septenarii

841 trochaicns octonarins

842 ad 846 trochaid septenaril

847 trochaicns octonarins

848 et 849 trochaici septenarii

850 trochaicns dimeter catalectious

851 et 852 trochaici septenaril

853 iambicns octonarius

854 ad 858 iambici senarit
859 ad 868 iambici octonarii
869 ad 874 trochaici septenaril
875 ad 878 iambici octonarii
879 et 880 trochaici septenariL

P. TERENTI

A D £ L P H [.

AECA • MENANDRV • ACTA • LVDIS • FVNERALIBVS
CIO • AEMLIO • PAVLO • QVOS • FECERE
FABIVS • HAXVlfrS • P • CORNEUVS • AFRICANVS
ERE • L • ATIUVS • PRAEN • L • AMBIVIVS • TVRPIO
©OS FECIT^ FLACCVS^ CL AVDITIB^ SBRR ANISTOTA
CTA SEXTA HCORNELIO CETHEGOL^GALLO COS

C. SVLPICI APOLLINARIS PERIOCHA.

Duds cum haberet Ddmea adulescdntulos,

Dat Micioni fratri adoptandum A^schinum,

Sed Ct^siphonem r^tlnet. hunc citharistriae

Lep6re captum sdb duro ac tristi palre

Fratdr celabat A^schinus: famam rei S

Ex fratre in sese transfcrebat : ddnique

Fidicinam lenoni ^ripit. uitiauerat

Idem A^schinus ciuem Atticam paupdrculatn

Fid^mque dederat hanc sibi uxor^m fore.

Dem^a iurgare, grduiter ferre: m6x tamen, l€

Vt u6ritas patefacla est, ducit Adschinus

Vitidtam, potitur Ct6sipho citharistrram.

PERSONAE.

MICIO SENEX
DEMEA SENEX
SANNIO LENO
AESCHINVS ADVLESCENS
SYRVS SERVOS
CTESIPHO ADVLESCENS
SOSTRATA MATRONA
CANTHARA NVTRK .
GETA SERVOS
HEGIO SENEX
PAMPHILA VIRGO
DROMO SERVOS.

PROLOGVS.

Postqudin poeta s^nsit scripturAm suam

Ab infquis obserniri et aduorsirios

Rapere in peiorem pirtem quam acturf sumns:

Indf cio de aese fpse erit , nos iiidices,

Laudfn an uitio duci id factum opdrteat. 6

Synipothnescontes Dfpliili como^diast:

Eam Cdmmorientis Plautus fecit fibulam.

In Gra^ca adulescens ^st, qui lenoni ^ripit

Meretrfcem in prima fdbula: eum Plautus locum

Relfquit integrum. enm hfc locum sumpsft sibi lo

In Ad^Iphos, uerbum d^ uerbo expressum ^xtulit

Eam nds acturi sumus nouam: pemdscite

Furtumne factum exfstumetis in locum

Repr^nsum, qui praet^ritus negleg^ntiast.

Nam qudd isti dicunt milinoli, homines ndbilis 15

Eum ddiutare adsf dueque una scrf bere :

Quod illf maledictum u^mens esse exfstumant,

Eam laddem hic ducit mtfxumam, quom iilfs placet,

Qui udbis uuiudrsis et populd placent,

Quorum dpera in bello, in dtio, in negdtio 20

Suo quisque tempore usust sine sup^rbia.

Dehinc ne ^xpectetis irgumentum f&bulae:

Sen^s qui primi u^nient, ei partem iperient,

In ag^ndo partem ost^ndent. facite aequdnimitas

«■♦♦*♦♦♦♦

Poetae ad scribendum augeat indiistriam. 2b

ADELPHL 111-»

AGTVS L

M I c 1 o.

1 1 8toriz« noii rediit hic nocte a cena A^NdiinQs

Ncqne s^raolonun qafsqaam, qni adnorsnni ferant
Profdcto lioc nere dlcunt: si absli uspiam,
[Ant ibi si ceases] ^nenire ea wMub est

r Qaae in te uxor dicit {et qnae in animo cogitat] 3(

Irdta qaam illa qaa^ parentes prtfpitiL
Yxdr, si cetaea, aut te amare ctfgitat
Aat t^te amari aat pdtare atqae animo iSbaeqni.
[Et tfbi bene esae, sdli sibi qaom sft male.]

10 Ego qafa non rediit fOias qaae cdgito! 3£

Qoibas nunc soUicitor r^bus! ne aut ille ^erit
Aat c^ciderit eUiqua dtque aliqaid praeCr^gerit.
Yah, qa^mqaamne hominem in inimam institaere

aiit sibi
Pardre qaod sit cdrios qaam ipse ^st sibi!

ib Atqae 6x me tiic natus ndn est, sed fratre ^x meo. 40

Dissfmili is studiost iam fnde ab adulesc^ntia.
Ego hinc clementem uftam urbanam atque dtiam
Seciitas sum et, quod fdrtanatum istf putant,
Vxdrem numqaam habui. ille contra haec dmnia
Uari dgere aitam : s^mper parce ac diiriter 45

Se hab^re: axorem diixit: uati fflii
Duo: fnde ego hunc maidrem adoptauf mihi:

30

[123—54 ADELPHI. 289

Ediixi a paruolo , h&bui , amaui prd rneo ;

In e6 me oblecto: sdlum id est carum milii.

IUe iit item contra me hibeat facio s^dulo: 50 »

Do , pra^termitto : ndn necesse habeo 6mnia

Pro med iure agere: pdstremo, alii clinculum

Patr^s quae faciunt, qua^ fert adulescdntia,

Ea n^ me celet cdnsuefeci fOium.

Nam qui mentiri aut fdllere insuerit patrem, 55 so

Frauddre tanto migis audebit c^teros.

Puddre et liberdlitate Iiberos

Retin^re satius ^sse credo quim metu.

Haec frditri mecum ndn conueniunt n^qnc placent.

Venit dd me saepe cldmans ^quid agis , Micio ? 60 35

Quor p^rdis adulescdntem nobis? qudr amat?

Quor pdtat? quor tu his rdbus sumptum suggeris?

Yestftu nimio indulges : nimium indptus es.'

Nimium fpsest durus pradter aequomque ^t bonum:

Et drrat longe med quidem sent^ntia, 65 40

Qni inp^rium credat griuius esse aut stdbilius,

Yi qudd fLtj quam illud qudd amicitia adiiingitur.

Mea sfc est ratio et sf c animum inducd meum :

Mald coactus qui suom officiiim facit,

Dum id r^scitum iri cr^dit, tantisp^r pauet: 70 45

Si sp^rat fore clam, riirsum ad ingeniiim redit.

Ille qudm beneficio adiungas ex animd facit,

Studet pdr referre, pra^sens absensque idem erit.

Hoc pdtriumst, potius cdnsuefacere fQium

Sua spdnte recte fdcere quam aliend metu: 75 5a

Hoc pdter ac dominus interest: hoc quf nequit,

Fateitur nescire inperare Ifberis.

Sed ^stne hic ipsus , d6 quo agebam ? et c^rte is est*

Nescid quid tristem utdeo: credo iam, lit solet,

Terentivs. 19

290 ADELPHI. 1155—2

55 largdbit. salaom te idaeiiire, D^mea,

Gaad^mus.

Demea. Micio.

I 2 De. Ehem opportiine: te ipsam qaa^rit<

Mi. Qaid trfstis es? Db. Rogds me? nbi nobis A^schinas

Scin idm qaid tristis ^go sim? Mi. Dixin hdc fore

Qaid f^cit? Db. Qaid ille f^cerit? qaem n^qne pad

5 Quicqnim, nec metuit qu^mquam, neque Ieg<

putat
Ten^re se ullam. nam illa quae antehac f&cta sont
Omitto: modo quid d^signauit? Mi.Quid nam id es
De. Forfs ecfregit dtque in aedis inruit

Ali^nas : ipsum ddminum atque omnem fimiliam
10 Mulciuit usque ad m<$rtem : eripuit mulierem

Quam am^bat. clamant dmnes indignfssume
Factum ^sse : hoc aduenidnti quot mihi , Mfcio,
Dix^re! ih orest dmni populo. ddnique,
Si cdnferendum exdmplumst, non fratrem uidet
15 Rei dare operam riiri parcum ac sdbrium?

NuUum hiiias simile fdctum. haec qaom illi , Mfcic
Dicd , tibi dico : tii illum corrumpf sinis. ^
Mi. Homine fnperito numquam quicquam inidstiust,
Qui nfsi quod ipse fecit nil rectum putat. ^
20 Db. Quorsum fstuc? Mi. Quia tu, D^mea, ha<^c male i

dicas. 1

Non cst flagitium, milil crede, adulesc^ntulum
Scortdri, neque potire: non est: n^que foris
Kcfrfngere. haec si ndque ego neque tn f^cimus,
Non sfit cgestas fdcere nos. tu nunc tibi
25 Id laudi ducis, qudd tum fecisti fnopia? 1

Iniuriumst: nam si ^sset unde id fferet,

I!^27— 57 ADELPHI. 291

Facer^mas. et illain tii tnom, si ess^s homo,
Siner^s niinc facere, diim per aetat^m licet,
[ Potiiis quam, nbi te expectdtum eieciss^t foras,

Ali^niore aetdte post facerdt tamen. 110 30

Db. Pro luppiter, ta homo idigis me ad insiniam.

Non ^st flagitiam fdcere haec adulescentnlam ? Mi.

Ah,
Aasculta, ne me obtiindas de hac re sa^pias.
Taom ffliam dedisti adoptandum mihi:
Is m^as est factas: sfqoid peccat, D^mea, 115 35

Mihi p^ccat: ego illi mdxamam partem feram.
Obsdnat, potat, dlet angaenta: d^meo;
Amat: ddbitur a me arg^ntam, dam erit cdmmodam.
Vbi ndn erit, fortisse excladetiir foras.
Forfs ecfregit: r^stitaentar ; discidit 1?0 4«

Vest^m: resarcietar. et (dis grdtia)
Est linde haec fiant, dt adhac non mol^sta sant.
Postr^mo aut desine aiit cedo qaemais drbitram :
Te pliira in hac re p^ccare ostendam. Db. Ei niihi,
Pater ^sse disce ab fUis , qai aer^ sciant. 125 45

Mi. Natura ta illi pdter es, consiliis ego.

Db. Tan cdnsulis qaicqaam? Mi. Ah, si pergis, ibiero.

Db. Sicfne agis? Mi. An ego tdtiens de eadem re aiidiam?

Db. Cara^stmihi. Mi. Et mihi curaest. aeram, D^mea,
Car^mas aeqaam atdrque partem: ta dlterum, 130 50
Ego item ilteram. nam ciirare ambos prdpemodam
Repdscere illumst qadm dedisti. De. Ah, Mfcio.

Mi. Mihi sfc aidetar. Db. Qaf d istic ? tibi si istiic placet,
Profundat perdat pdreat, nil ad me dttinet. 134

lam sf uerbum allum pdsthac . . Mi. Rursum, D^mea, 56
Irdscere? Db. An non cr^dis? repeton qaem dedi?
Aegr^st : alienas udn som : si obsto . . em, d^sino.

19*

292 ADELPHI. 1258—74

Vnuiii ais carem, curo. ct csi dis grdtia,
Qaom ita ut aolo est ; ist^ taos ipse s^ntiet

«0 Post^rius : nolo in illam graaias dfcere. 140

Mi. Nec nfl neqae omnia ha^c sant qaae dicit: tamen
Non nfl molesta haec siint mihi: sed ost^ndere
Me aegr^ pati illi ndlai : nam itdst homo :
Quompldco, adaorsor s^dalo et det^rreo;

«5 Tamen aix hamane pdtitar : aeram si aiigeam 145

Aut ^tiam adiator sim ^ius iracuudiae,
Insdniam prof^cto cum iUo. etsi A^schinas
Non niillam in hac re ndbis facit iniuriam.
Quam hic ndn amauit m^retrieem? aat quoi u<Sn dedit

7A Aliquid? postremo nitper (credo iam (Smniom 150

Taed^bat) dixit u^IIe uxorem diicere.
Sperdbam iam def^ruisse adalesc^ntiam:
Gaud^bam. ecce autem de fntegro: nisi qufdquid est
Yolo scfre atque hominem cdnuenire, si ipnd foromst

(

III 1—12 ADELPHI. 293

ACTVS 11.

Samnio. Abschints. (^Parmeno. PSALTRIA.J

Sa. 6bsecro, popnldres, ferte mfsero atqae innocentill )

aaiilium: 155

Subaenite inopi. Ae. 6tiose, nunciam ilico hic con-

siste.
Qofd respectas? nil periclist: niimquam, dam ego

adero, hfc te tanget.
Sa. Ego istam inaitis umnibus.
Ab. Qaamqadmst scelestus, ndn committet liddie umquam 5

iterum ut udpulet.
Sa. AescliinC) aadi, n^ te ignarum fuisse dicas medrum

morum, 160

L^no ego som. Ae. Scio. Sa. Ai ita, at usquam fuit

fide qaisquam dptuma.
Tii qaod te post^rius parges, lidnc iniuridm mihi

noUe
Fdctam esse, huius non filciam. crede hoc, ^go meum

ias persequar:
N^qae ta aerbis sdlues umquam , qudd mihi re male 10

f^ceris.
Ndai ego aostra haec ^ndllem factum: ddbitur ius

iurdndum, indignum 165

Te ^sse iniuria liac% indignis quom egomet sim ac-

ceptus modis.

294 ADELPHI. 11113-28

Ae. Xbi prae strenne ic foris aperi. Sa. C^ternm hoc

nili facis?
Ab. 1 intro nunciam. Sa. At enim non sinam. Ab. Accede

illac, Pirmeno:
15 Nfmiom istoc abfsti: hic propter hiinc adsiflte: em,

sic uolo.
Caue nunciam oculos A meis oculis qutfquam demo-

ueis tuos, 170

Ne mdra sit , si innuerim , quin pugnus cdntinuo in

mala ha^reat.
Sa. Istiic uolo ergo ipsum ^xperiri. Ae. Em, s^rua: omitte

miilierem.
Sa. O indfgnum facinus. Ab. Nfsi caues, gemindbit. Sa

Ei miserd mihi.
90 Ae. Non fnnueram: uerum fn istampartem ptftioA peccatd

tamen.
1 nnnciam. Sa. Quid hdc reist? regnunme, A^schine,

hic tu pdssides? 176 /

Ae. Si pdssiderem , ornitus esses 6x tuis uirtdtibus.
Sa. Quid tibi rei mecumst? Ae. Nil. Sa. Quid? nostin qu( \

sim? Ae. Non desfdero. ]

Sa. Tetigin tui quicquam? Ae. Si dttigisses, f^rres in- •

fortiinium.
25 Sa. Qui tibi magis lic^t meam habere, prd qua ego ar-

gentiim dedi?
Respdnde. Ae. Ante aedis ndn fecisse erit m^Iius Iiic

conuftium : 180

Nara si molestus p^rgis esse , iam fntro abripiere 41-

que ibi
Vsque 4d necem operi^re loris. Sa. Ldris liber? Ae.

Sic erit.

129—45 ADELPHI. 295

.. O hdminem inpuriim: hicin libertatcm diunt esse ae-

quam dmnibus?
:. Si sdtis lam debaccli&tus es, leno, audi si uis nun- so

ciam.
.. Egon d^bacchatus sum autem an tu in me? Ab. Mftte

ista atque ad r^m redi. 185

L. Quam r^m? quo redeam? Ae. Idmne me uis dfcere

id quod ad te dttinet?
L. Cupio, a^qui modo aliquid. Ae. Yah, leno iniqua me,

non udlt^loqui.
L. Lend sum, pernici^s communis, fdteor, adulesc^n-

tium,
Periurus, pestis: tdmen tibi a me nullast orta in- 3s

iuria.
s. Nam hercle ^iam hoc restat Sa. llluc quaeso r^di,

quo coepisti, A^schine. 190
i, Minfs uiginti tii illam emisti? Sa. Ldquens. Ae. Tibi

uortdt male.
Arg^nti tantum ddbitur. Sa. Quid? si ego tibi illam

nolo uendere,
Cog^ me? Ab. Minume. Sa. Ndmque id metui. Ab.

N^que uendundam c^nseo,
Quae Ifberast : nam ego Iiberali illam ddsero causd 40

manu.
Nunc uide utrum uis : arg^ntum accipere an causam

meditarf tuam. 195

Delfbera hoc, dum ego r^deo, leno. Sa. Prd supremc

luppiter,
Mfnume miror qui fnsanire occfpiunt ex iniuria.
Ddmo me eripuit, u^rberauit: mc fnuito abduxft

meam:
Hdmini misero plus quingentos cdlaphos infregft mihL tt

296 ADELPHI. ni 46-27

6h malefacU haec UnUdem emptam pdstulal dbi

tridier. 200

V^rum enim quando b^ne promerait, fist: saom iiia

pdstolat.
Xge iam cupio , modo si argentom r^dat. sed ego

hoe hiriolor:
Vbi me dixerd dare tanti, t^tis faciet flico,
so Yendidisse m^, de argento sdmniom: ^mox: crAs

redi.'
fd qaoque possom ferre, modo si r^ddat, quamqoam

iniurinmst. *205

Y^rum cogito id quod res est: quindo eum quaestum

occ^peris,
Accipiunda et miissitanda iniuria adulescentiumst.
S^d nemo dabit: frustra egomet m^nm baa ration^

puto.

St&ts. Sanitio.

1 2 St. Tace, ^gomet conueniam ipsum: cupide acc/piat faxo

atque etiam
Bene dicat secum esse actum. quid istuc, Sdnnio, est

quod te addio 210

Nescid quid concertisse cum ero ? Sa. Niimquam uidi

iniquius
Certationem cdmparatam, quam ha^c hodie inter nds

fuit:
6 £go udpulando, ille uerberando, usque imho defessf

sumas.
Sy. Tua culpa. Sa. Quid facerem? St. Adulescenti md-

rem gestum opdrtuit.
Sa. Qui pdtui melius, qai hodie usque os pra^bui? Sr.

Age , scis quid loquar ? 216

2 8—28 ADELPHI. 297

Pecuniam in locd neglegere mixnmam interdumst

lacrom: hui,
Metofsti , si nunc d^ tao iare cuncessisses paulalam
Atqae ddalescenti mdrigera^m, lidminam liomo stal- i*

tfssame,
Ne ndu tibi istuc fa^neraret. Sa. Ego spem pretio

ndn emo.
r. Namqadm rem facies : ihi , inescare n^scis liominei,

Sdnnio. 220

1. Credo fstac melias ^se: aeram ego numqaam adeo

astatiis fui,
Quin quidquid possem mtilem auferre pdtius in prae-

s^ntia.
r. Age ndai taom animum : quasi iam osqoam tf bi sint is

aiginti minae,
Dum liaic dbsequare. pra^terea autem te diunt pro-

ficisci Cypram, Sa. Hem.
r. coemisse liinc quae illuc u^heres malta , nduem con-

ductam : hdc scio, 225

Animiis tibi pendet. libi illinc spero r^dieris tamen

hdc ages.
A. Nusquim pedem. perii h^rcle : hac illi spe hdc ince-

penint. St. Timet:
Ini^ci scrupalam hdmini. Sa. O scelera : illiid aide, 20
Vt in ipso articulo oppr^ssit. eroptae mulieres
Compliires et item hinc dlia quae portd Cypram. 2d0
Nis! eo dd mercatum u^nio, danmum mdxumamst.
Nunc si hdc omitto ac tiim agam ubi illinc r^diero,
Nil ^st ; refrixerft res : 'nanc demum aenis ? 2&

Quor pissa's? ubi eras?' ut sit satias p^rdere
Quam aut niinc manere tdm diu aut tum p^rsequi. 23i>
Y. lamne enamerasti id qudd ad te reditariim putes?

298 ADELPHI. U2 29— 3G

Sa. Hocfne illo dignumst? hdcine incipere A^chinnm?

90 Per oppr^sionem nt Iiinc mi eripere pdstnlet?

St. Libiscit. nnnm hoc hibeo: nide si sitii placet:

Potius qnim nenias in periclnm , Sinnio, 240

Seru^ne an perdas tdtnm , dinidndm face.
Minis decem conridet alicnnde. Sa. Ef mihi,

u Etiim de sorte niinc nenib in dnbium miser?

Pnd^t nU? omnis d^ntis labefecit mihi:
Praet^rea colaphis tuber est totum capnt: 245

Etiam fnsnper defrudetf nnsqnam abeo. St. ^tlubet:
Numqnfd nis quin abeam? Sa. Immo herde hoc

quaeso, Sjre,

^ Vt nt ha^ sunt acta, p6tius qnam litfs seqnar,

Meum mfhi reddatur, siltem qnanti emptint, Sjre.
Scio te non nsum antehic amicitii mea: 350

Memorte me dices esse et gratum. St. Sddnlo
Faciim. sed Ctesiph6nem uideo: laetns est

^ De amfca. Sa. Quid qnod te dro? St. Fanli^^ mane.

Ctbsipho. Stets. (^SAnnio.^

II SCt. Abs quiuis homine, quomst opus, benefidnm acd-

pere gaiideas:
Verum enim nero id demum iunat, li qnem n^qnomst

facer^ is btee &cii. ^

O friter frater, qutd ego bubc te laddem? satii

certd scio:
Numqnam fta magnifice quicquam dicam, Id nfrtas

quin s^eret tna.
s lUqne toam hane rem me habere pnetcr dios prae-

cipnam irbitror,
Fmtran Mmini nemini tee priiMm iHhnB magii
Bij^ prfnd]

113 7—4 10 ADELFUI. 299

Sv. O Ct^sipho. Ct. O Syre, A^schinus ubist? St. I^llum,

te expectdt domi. Ct. Hera. 260
St. Quid est? Ct. Quid sit? illius dpera, Syre, nunc

Uiuo: festiudm caput,
Qui tgndminia^ sibi pdst putauit ^sse prae meo cdm-

modo,
Maledfcta, famam, meiim laborem et pdccatum in se lo

trdnstulit:
Nil pdtis snpra. quid ndm foris crepuit? St. Mdne,

mane: ipse exft foras.

Abschints. Sannio. Ctesipho. Strvs.

Ab. Ybist flle sacrilegiis? Sa. Me quaerit. numquid nam 114

ecfert? dccidi: 265

Nil uideo. Ab. Ehem opportiine: te ipsum qua^ro:

quidfit, Ct^sipho?
In tiitost omnis rds : omitte u^ro tristiti^m tuam.
Ct. Ego illam h^rcle uero omftto, qui quidem te h&beam

fratrem: o mi A^schine,
O mf germane: ah u^reor coram in ds te laudare dm- 6

plius,
Ne id ddsentandi migis qaam quo habeam grdtum fa-

cere exfstumes. 270

Ab. Age in^pte, quasi nunc ndn norimus nds inter nos,

Ct^sipho.
Hoc mfhi dolet, nos s^ro rescisse ^t paene in eum

rim locum
Redfsse, ut si omnes cuperent nil tibi pdssent auxi-

liirier.
Ct. Pud^bat. Ab. Ah, stultftiast istaec , ndn pudor: tam lo

ob pdruolam

300 ADELPHI. n4 11^23

Rem pa^e e patrU! tiirpe dicta. deds qiiaeso ut

istaec prdhibeant 275

Ct. Pecciai. Ab. Qnid ait tindem nobis Sinnio? St. lam

mitis est.
Ab. Ego id foram ibo, nt liunc absoloam: ta intro ad

illam, Ctesipho.
Sa. Sjre, (nsta. St. Eamns: nimqae hic properat in Cy-

pram. Sa. Ne tim qaidem:
u Qaama(s etiam maneo dtiosus hic. St. Reddetor: u6

time.
Sa. At at dmne reddat St. 6mne reddet: tice modo ac

seqnere hic. Sa. Seqaor. 280
Ot Heus heiis, Sjre. St. Qaid est ? Ct. 6bsecro hercle te^

hdminem istam inporissamam
Qaam prfmam mbsolaitdte, ne, si migis inritatiis siet,
Aliqaa id patrem hoc perminet atqae ego tum per-

petao p^rierim.
» St. Non fiet, bono animo ^ : tu cum iOa te intas oblecta

interim
Et l^talos iabe sterni nobis ct parari c^tera. 286
Ego iim transacta re conuortam me domam com

obsdnio.
OTe Ita qaa^: quando hoc bene successit, hflare hunc

samamiis dlem.

mil— U ADELPHI. 301

A C T ¥ S III.

SOSTRATA. CaNTHARA.

So. 6b8ecro, mea nutrix, quid nunc ffet ? C a. Quid fidt III 1

rogas?
Recte ^depol spero. So. Mddo dolores, ni<^a tu, oc-

cipiunt prfmulum.
Ca. lam ndnc times, quasi niimquam adfueris, niimquam

tute p^pereris ? 290

So. Miserdm me, neminem hdbeo, solae sumus: Geta

autem hic ndn adest:
N^c quem ad obstetricem mittam, n^c qui arcessat&

A^schinum.
Ca. Pdl is quidem iam hic iderit: nam numquam unum

intermittft diem,
Quin s^mper ueniat. So. Sdlus mearum mfseriarumst

r^medium.
Ca. t, re nata m^Iius fieri haud pdtuit quam factumst,

era, 295

Quindo uitium obUtumst, quod ad illum dttinet po-

tissumum,
TUem , tali ing6mo atque animo , ndtum ex tanta fd- lo

milia.
So. ita pol est ut dicis : saluos ndbis deos quaeso ut siet.

302 ADELPHI. 1112 1-^16

Geta. Sostrata. Cantuara.

III 2 6b. Nunc fllud est, qaoi??, si dmnia omnes siia consilia

cdnferant
Atque huic malo saldtem quaerant, aiixili nil ddfe-
y rant, 300

Quod mfhique eraeqae ffliaeque erflist. uae miserd

mihi:
Tot r^s repente cfrcnmuallant, unde emergi n^n

potest:
5 Vfs egestas fniustitia sdlitudo infdmia.

Hdcine saeclum! o sc^Iera, o genera sdcrilega, o

hominem fnpium,
So. Me mfseram , quid namst qndd sic uideo tfmidum et

properant^m Getam ? 306

6b. quem n^que fides neque ius iurandum n^que illum

misericdrdia
Repr^ssit neque refldxit neque quod pdrtus instab^t

prope,
n Quoi mfserae indigne p^r uim uitiuin obtiilerat. So.

Non intdlego
Satis qua^ loquatur. Ca. Prdpius obsecro iccedamus,

Sdstrata. 6b. Ah
Me miserum, uix sum cdmpos animi, ita irdeo ira-

cundia. 310

Nil dst quod malim quam fllam totam fdmiliam dari

mi dbniam,
Vt ego fram hanc in eos duomam omnem, dum a^gri-

tudo haec dst receus.
15 . Satfs mihi habeam supplici, dum illds olciscar meo

modo.
Seni dnimam prfmum extfnguerem ipsi, qui fllod

produxft scelus:

ni2 17—33 ADELPHL 303

Tum aQt^m Syrum inpalsdrem, uah, quibus (llum

lacerarem modis! 315

Sublfmen medium arrfperem et capite prJnnm in

terram stdtuerem,
Yt cdrebro dispergdt uiam.
Adulescenti ipsi driperem oculos, pdst haec praeci- 2>

pit^m darem.
C^teros ruerem dgerem raperem tiinderem et pro«

st^rnerem.
Sed c^sso eram hoc malo fnpertiri prdpere? So. Re-

uocemiis. Greta. 320

Gb. Hem, qufsquis es, sine me. So. ikgo sum Sostrata. Gb.

^bi east? te ipsam qua^rito,
Te ^xpecto: oppido dpportune te dbtulisti mi db-

uiam,
l^ra. So. Quid est? quid tr^pidas? Ge. Ei mi. Ca.2!>

Qufd festinas, mf Geta?
Animam recipe. Gb. Prdrsus So. Qufd istuc ^prdr-

sus' ergost? Gb. periimus:
Xctumst. So. Eloquere, dbsecro te, qufd sit. Gb. lam

So. Quid 'iam% Geta? 325

Gb. A^schinus So. Quid is ^rgo? Gb. alienus ^st ab nos-

tra fdmilia. So. Hem,
P^rii. qua re? Gb. Amdre occepit dliam. So.Vae mi-

sera^ mihi.
Gb. N^que id occulte fdrt, ab lenone fpsus eripuft palam. so
So. Sdtin hoc certumst? Gb. C^rtum: hisce oculis ^go-

met uidi, Sdstrata. So. Ah
Me mfseram. quid iam cr^das? aut quoi ci;^das? nos-

trumne A^schinum ? 330

Nostram dmnium uitam , fn quo nostrae sp^s opesque

omn^s sitae?

304 ADELPHI. m2 34-49

Qaf sine liac iurdbat se unum nuniqaam aicturuBi

diem?
Zb Qai se in sui gremid positurum pderum dicebdt pa-

tris?
Ita dbsecraturum , ut liceret hinc se uxorem dii-

cere?
Gb. Era, Idcrumas mitte ac pdtius quod ad hanc rem dpus

est porro prdspice: 335

Patidmurne an narr^mus quoipiam? Ca. Au au, mi

homo, sdnun es?
An hoc prdferendum tibi uidetur usquam? Gb. Mihi

quidem hau placet.
40 lam prfmum illum alieno dnimo a nobis ^sse res ipsa

fndicat.
Nunc 61 hdc palam prof^rimus, ille infttias Ibit, s6t

scio :
Taa fdma et gnatae uita in dubium u^niet. tum si

mixume 340

Fatedtur, quom ametdliam, non est iitile hanc illi

dari.
Quaprdpter quoquo pdcto tacltost dpus. So. Ah mi-

nume g^ntium:
45 Non fdciam. Ge. Quid ages? So. Frdferam. Ca. Hem,

meaSdstrata, uide quim rem agas.
So. Peidre res locd non potis est ^sse quam in quo nunc

sitast.
Primum fndotatast: tiim praeterea, quad secunda ei

dds erat, 346

Perift: pro uirgine ^a dari 'nuptum hau potest. hoc

r^Iicuomst :
Si infitias ibit, testis mecum est dnulus quem ami-

serat.

112 50—3 15 ADELPHI. 305

Postr^mo quando ego cdnscia mlhi snm, i me colpam s»

esse hdnc'procul,
Neqne pr^tiam neque rem nllam intercessisse flla ant

me indignim, Geta,
Exp^riar. Gb. Qaid istic? c^do ut melias dfcas. So.

Tu qaantum potes^ 350

Abi atqne H^gioni cdgnato huias rem ^narrato omnem

drdine :
Nam is nostro Simuld fuit summus ^t nos colait ma-

xame.
iB. Nam hercle dlias nemo ri^spicit nos. So. Prdpera ta, 5&

mea Cinthara,
Carre, dbstetricem arc^sse, ut qaom opas sit ne fn

mora nobis siet.

Dbmea. Syrvs.

)e. Disp^rii: Ctesiphdnem andiai filiam 355 III 3

Vni faisse in rdptione cam A^scliino.
Id mfsero restat mfhi mali , si illiim potest,
Qai aliqaoi reist, etiam meam dd nequitiem addiicere.
Ybi ego fllum quaeram? credo abductum in gdneum &
Aliqud: persuasit flle inpurus, sdt scio. 360

Sed ecciim Syrum ire ufdeo : hinc scibo iam ubi siet.
Atque hdrcle hic de grege fUost : si me s^nserit
Eiun qua^ritare, niimquam dicet cdrnufex.
Non dstendam id me udlle. Sy. Omnem rem mddo it>

seni
Quo picto liaberet ^narramus drdine. ' 365

Nil qufcquam nidi la^tius. De. Pro luppiter,
Homlnfs stultitiam. Sy. Cdnlaudauit fflium :
Mihi, qui fd^dedissem cdusilium, egit grdtias.

)i3. Disrumpor. Sy. Argentum ddnumerauit dico : u

Terentivs. 20

S06 ADELPHI. ni9 16— 42

Dedlt praeterea in sdmptiuii dimididiii mlnae: 370
Id distributimi stoest ex sent^ntia. Db. Hem,
lluic mindes, siqoid r^cte curatiim nelis.
St. Khem Dteea, liaiid asp^xeram te: qnid agttnr?

N Dtt« Qaid agitur? nostram n^queo mirari satia

Rationem. St. Est liercle in^pta, ne dictoi dolo^ 375
Ab8i\rda« piscis c€teros pnrgd, Dromo:
Congrnm btnm maxnmnm fn aqna sinito ludere )

Tantisper: nbi ego rMiero, exossdbitnr:

Ss^ Prins n<(Io. Dr. Ilaecin flag/tia! St. Milii qnldem hau

placent, )

Kt climo saepe. sdsamenta haec, St^hanio, 380
Fac micerentnr pi\Ichre. Db. Di nostrAm fidem,
Vtrum stndione id s(bi habet an landf pntat
Fore, si perdidcrit gnitnm? nae miserd milii. |

ao Vid^re nideor iim diem illnm, qnom hfhc egens

Profdgiet aliqno mflitatnm. St. O Ddmea, 385

Isti\c est sapere, ntfn qaod ante ped^ modost
Vid^re, sed etiam flla qnae fntiira snnt
Prospfcere. Db. Qnid? istaec iim penes nos psfl-

triast?

i5 St. Ellam intus. Db. Eho, an domfst habitnrns? ST.Cr^

do, nt est
Dem^ntia. Db. Haecin f leri ! St. Inepta Unitas 390
Patris ^t facUitas prina. Db. Fratris m^ qnidem
Pad^t pigetqae. St. Nfminm inter nos, D^mea,
(Non qafa ades praesens dfco hoc) perniminm fnter

est.

40 Ta, quintus quantu^s, nfl nisi sapi^ntia es,

nie sdmnium. num sfneres nero illihn tnom 395

Facere ha^c? Db. Sinerem illnm? ant ndn sex tetia

m^nsibns

ik

[3 43—68 ADELPHL 307

Prius dlfecissem, qudm ille quicquam coeperet?

r. Vigildntiam tuam tu mihimarras? Db. S(c siet

Modo ut nunc est, quaeso. St. Vt qulsque suom uolt 4b

^sse, itast.

s. Quid eum? uidistin hddie? St. Tuomne filium? 400
Abigam hunc rus. iam dudum dliquid ruri ageredir-

bitror.

3. Satin sqfs ibi ess^? St. Oh, qui ^gomet produxi. De.

6ptnmest :
Metni ne haereret hic. St. Atque iratum idmodum.

B. Quid autem? St. Adortus iurgiost fratrem ipud f o- 50

rum
De psdltria istac. De. Ain uero? St. Ah, nil r^tl-

cuit. 405

Nam ut ndmerabatur fdrte argentum , int^ruenit
Homo de inprouiso : co^pit clamare *o A^schine,
Haecfne flagitia fdcere te! haec te admittere
Indigna genere ndstroP Db. Oh, lacrumo gaiidio. 55

'. *Non tu hdc argentum p^rdis, sed uitim tuam.' 410

i. Saluds sit: spero, est similis maiorum suom. St. Hui.

e. Syre, pra^ceptorum pl^nust istorum flle. St. Phy:
Domi hibuit unde dfsceret. Db. Fit s^dulo:
Nil pra^termitto : cdnsuefacio : d^nique 60

Inspfcere tamquam in sp^culum in uitas omnium 415
lubeo itque ex aliis sumere exemplum sibi.
*Hoc fdcito.' St. Recte sdne. Bb. 'Hoc fngito.' St.

CdUide.

s. 'Hoc laiidist.' St. Istaec r^s est. Db.^Hoc uitid datur.'

'. Probfssume. Db. Forro autem . . St. Non hercle dtiam8t65

Nunc mi auscultandi. pfsds ex sent^ntia 420

NactuB sum: ei mihi ne cdrrumpantur cautiost:

Nam id ndbia tam flagftiumst quam illa, Ddmea,

20*

308 ADELPHL UI3 69— 4 4

Non fdcere nobis, qua^ modo dixti: et qndd qneo

70 CoDs^ruis ad eundem fstanc praecipi^ modam: 424

*Hoc sdlsumst, hoc adiistumst, hoc lautumst parum:
llliid recte: Iterum sk memento:' s^dulo
Moned, quae possum prd mea sapi^ntia:
Postr^mo tamquam in sp^culum in patinas, Dteea,

76 Inspicere iubeo et mdneo quid facto usus sit.

In^pta haec esse, nds quae facimus, s^ntio: 430

Yerum quid facias? lit homost, ita mor^ geras.
Numqufd uis? Db. Mentem udbis melior^m dari.
St. Tu riis hinc ibis? Db. R^cta. St. Nam qoid tu hfc

agas,

80 Vbl sfquid bene praecfpias, nemo obt^mperet?
De. £go u^ro hinc abeo, qudndo is, quam obrem huc u6-

neram, 435

Rus dbiit: illum curo unum: ille ad me dttinet,
Quando fta uolt frater: de fstoc ipse ufderit.
Sed quis illic est, quem ufdeo procul? estne H^o

86 Tribiilis uoster? sf satis cerno, isesth^rcle: uah,

Homo amfcus nobis iam fnde a puero : df boni, 44C
Ne illfus modi iam mdgna nobis cfuium
Penuriast antfqua uirtute dc fide
Haud cito mali quid drtum ex hoc sit publice.

90 Quam gaiideo ! ubi etiam hiiius generis rdiquias

Restire uideo , ufuere etiam nunc lubet. 445

Opp^riar hominem hic , lit salutem et ctfnloquar.

Heoio. Gbta. Dbmea. Pahphila.

III 4 He. Pro di fnmortales, fdcinus indigniim, Geta, .

Quod narras. Gb. Sic est fdctum. Hb. Ex illan fdmilit
Tam inliberale fdcinus esse ortum! o Aeschine,
Pol haiid paternum istiic dedisti. De. Vfdelicet 460

[14 5—33 ADELPHI. 309

De psdltria hac aiidfait : id illi nuDc dolet 5

Ali^no. pater eius nfli pendit : ei mihi,

Vtinam hle prope ad^it dlicnhi atque haec aiidiat.

[b. Nisi ficient quae illos a^quomst, hand sic aiiferent

B. In t^ spes omnis, H^gio, noh/s sitast: 455

Te stflom hahemns, tii es patronus, tii pater: 10

m^ tibi moriens nds commendauit senex :
Si d^seris tu, p^riimus. Hb. Caue dixeris:
Neque fdciam neque me sdtis pie posse drbitror.

B. Adfbo. saluere H^gionem plurimom 460

luheo. Hb. 6h, te quaereham ipsam: salue, D^mca. 15

B. Quid adtem? Hb. Maior fflius tuos A^schinus,
Quem frdtri adoptandiim dedisti, n^que boni
Neque Uberalis functus officiiimst uiri. 464

B. Quid istiic est ? ' Hb. Nostrum amfcum noras Sfmulum
Aequdlem? Db, Quid ni? Hb. Ffliam eius ufrginem 20
Vitiduit. De. Hem. Hb. Mane: ndn dum audisti, D^-

mea,
Quod est grauissumum. De. An quid est etiara dm-

plius ?

b. Yero dmplius : nam hoc qufdem ferundum aliqud mo-

dost:
Persudsit nox amdr uinum adulescentia: 470

Humdnumst. ubi scit fdctum, ad matrem ufrginis 2»
Yeuit fpsus ultro Idcrumans orans dhsecrans
Fidem dans, iurans s^ illam ducturum domum.
Igndtumst, tacitumst, creditumst. uirgo ^x eo
Compr^ssu grauidast fdcta; hic mensis d^cumus est:
Ule bdnus uir nobis psdltriam, si dfs placet, 476 3o
Parduit, quicum ufuat: illam deserit.

s. Pro c^rton tu istaec df cis ? He. Mater uirginis
In m^diost, ipsa ufrgo, res ipsa, hfc Geta

310 ADELPHI. m4 34-«5

Pnel^a, ut captas ^t servoruiii, ii<Sii malns 480

ss Neque in^ : alit illss , sdlus omnem fiimiliam
Sastdntat: hiinc abduce, nlfici, qna^e rem.
Gn. Immo hdrde extorque, nfsi ita fcctomst, Dteea;

Postr^mo non negibit: coram ipsto cedo.
Db. Pnd^t: nec qoid agam n^qne quid huic resptfndeam

40 Scid. Pa. Miseram me, dffferor doldribus. 486

lund Lucina, t&r opem: serua me dbsecro. Hb. Hem,
Num nam flla quaeso pirturit? 6b. Certe, H^o. Hs.

Hem:
nia^ fidem nunc udstram Inplorat, D^mea,
Quod ids uos cogit, fd uoluntate (npetret. 490

45 Haec prfmum ut fiant deds quaeso ut uobfs decet.
Sin iliter animus udster est, ego, D^mea,
Summi ui defendam hinc atque illum mdrtuom.
Cognitus mihi erat: iina a pueris pdruolis
Sumus Mucti: una s^mper militiae ^t domi 495

50 Fulmiis: paupertatem lina pertulimus grauem.

Quaprdpter nitar, ficiam, experiar, d^nique
Animdm relinquam pdtius quam illas d^seram.

53 Qnid mfhi respondes? De. Frdtrem conueniam, H^o.

55 He. Sed, D^mea, hoc tii fdcito cum animo cdgites, 600
Quam uds facillume igitis, quam estis mdxume
Pot^ntes dites fdrtunati ndbiles,
Tam mdxume uos adquo animo aequa ndscere
Opdrtet, si uos udltis perliiberf probos.

60 De. Redf to : fient quad fieri aequomst dmnia. 605

He Decdt te facere. G^ta, duc me intro ad Sdstratam.
Db Non me fndicente haec ffunt: utinam hic sft modo
Def linctnm : nerum nfmia illaec lic^ntia
Prof^cto euadit in aliqnod magniim malum.

«4 Ibo dc requiram frdtrem, ut in eum haec ^uomam. 510

115 1—6 ADELPHI. 311

H B O I o.

fiono inimo fac sis, Sdstrata, et istain qndd potes BI^

Fac cdnsolere. ego Mlcionem, si dpud foromst,

Conn^niam atqne nt res g^stast iiarrabo drdine:

Si est, is factnrus ut sit officidm suom,

Facidt: sin allter de hic re e«t eius sent^ntia, 515 &

Respdndeat mi, nt qnid agam qnam primiim sciam.

312 ADELPHI. JVl^— 13

A G T V S IIIL

CtESIPHO. STftVS.

IVi Ct. Afn patrem hinc abfsse rus? Sy. lam diidimi. Qt. Dic

sod^s. St. Apud uillamst :
Niinc quom maxame dperls aliquid fdcere credo. Cr.

Vtinim qoidem:
Quod ciim salute eius Hat, ita se d^fetigarft aelim,
Yt triduo hoc perp^tno prorsum e I^cto neqneat sur-

gcre. 620

5 St. Ita ffat, et istoc sfquid potis est r^ctius. Ct. Ita: nam

hunc diem
Miser^ nimis cupio , ut co^pi , perpetuom in laetitia

d^gere.
Et fllud rus nulla ilia causa t^ male odi, nfsi qnia
Prop^st : quod si esset Idngius,
Prfus nox oppress/sset illic, quam huc reuorti pdsset

iterum. 52$

to Niinc ubi me illic udn uidebit, iam hiic recurret, s^t

scio:
Rogitdbit me, nbi fiierim: ^ego hoc ie tdto non uid£

die:*-
Quid dfcam? St. Nilne in mcntemst? Ct. Numquam

quicquam. St. Tanto udquior.
Clidns amicus hdspes nemost udbis? Ct. Sunt: quid

pdstea?

1V114-2 6 ADELPHI. 31»

Sy. Hisce dpera at data sit. Ct. Qaae non data sit? ndn

potest fierf. St. Potest. 530
Ct. Int^rdia: sed si hfc pernocto, causae qaid dicdm, i&

Syre?
St. Vah, qadm aellem etiam ndcta amicis dperam moa

essdt dari.
Quin ta dtiosas ds: ego illias sdnsam palchre cilleo.
Qaom f^rait maxam^, tam placidam qadsi oaem red-

do. Ct. Qad modo?
St. Landdrier te aadft labenter: facio te apud illum

deam : 535

Virtutes narro. Ct. Meds ? St. Taas : homini llico 30

lacrumad cadunt
Qaasi puero gaadio. 6n tibi aatem. Ct. Qufd namst?

St. Lupas in fdbula.
Ct. Pater dst? St. Is ipsast. Ct. S^re, quid agimus? St.

Fiige modo intro, ego nfdero.
Ct. ' Siqufd rogabit, niisqaam tu me: aadfstin? St. Potin

ut d^sinas?

Dbmea. Ctbsipho. Syrts.

De. Ne ^go homo infelix: prfmum fratrem niisqaam inae-IV2 /

nio g^ntium: 540

Pra^terea aatem, dam fUum qaaero, a aflla mercen-

ndriam
Vfdi : is filiiim negat esse ruri : nec qaid agim scio.
Ct. S^e. St. Qaidest? CT.Men qaa^rit? ST.Verum. Ct.

P^rii. St. Quin ta animd bono es.
Db. Qufd iioc malam infelfcitatis ? n^qaeo satis dec^r-&

nere:
Nfsi me credo haic ^sse natam ref, fierundis mfse-

riis. 546.

314 ikDELPHI. IV2 7-24

Piimiui tentid malm Bostrm: primiis readscb dmnia:
Prfmiis porro obntotio: aegre mSlns, fliqmd iit, fero.
St. Rfdeo hmic: primnm aft se scire: is sdlns nescit

dmnls.
10 De. Nunc redeo: si ftfrte friter rMierit nlstf. Ct. Syre,
6bsecro, nide ne flle hnc prorsns se (nmst. St. Etiim

tacesl 550

Ego canebo. Or. Nomqnam herde hodie ego istac

committim tibl:
Nim me iam in cellam iliqnam cum illa cdnclndam:

id tatissnmamst.
St. i^ge, tamen ego hanc imonebo. De. Sdd eccnm sce-

leratdm Symm.
16 St. Ndn herde hic qni ndlt dnrare qnisqnam , si sic fit,

potest.
Sdre eqnidem aold, qaot mihi sint ddmini: quae haec

est mfseria! 555

De. Qnfd ille gannlt? qufd uolt? qnid ais, bdne nir? est

frat^r domi?
St. Quid malum ^bone ufr' mihi narras? ^nidem perii.

Db. Qufd tibist?
St. Rdgitas? Ctesiphd me pugnis mfserum et istam psfl-

triam
to 'Vsque occidit. De. H^m, qnid narras? St. l^m, nide

ut discid/t labrum. 559

De. Quam dbrem? St. Me inpulsdre hanc emptam esse ait.

Db. Non tu eum rus hfnc modo
Prdduxe aibas ? St. Fdctum : uerum udnit post insi-

niens :
Nil pepercit. ndn puduisse u^rberare homindm senem!
Quem dgo modo pueriim tantillum in mdnibns gestauf

meis.

iy2 25— 42 ADELPHL 315

De. Laiido: Cte«ipM, patriMas: dbi, ainun te iddico. 25
St. Ijaddaa? ne IUe ctotinebit pdstliac, ai sapi^, ma*

nns. 565

Db. Fdrtiter. St. Perqndm, quia miseram mulierem et

me s^molnm,
Qnf referire ndn audebam, nfcit: hni, perfdrtite/.
Db. Ndn potait melius. idem qnod e^^o s^nsit te esse hnic

ref caput.
S^d estne frater fntos? St. Non est. De. ^bi illnm 80

inneniam cdgito.
St. Scfo nbi sit, nerun hddie nomqnam mdnstrabo. Db.

Hem, qoid als? St. Ita. 570
Dfi. Dfmminnetur tfbi quidem iam c^rebrum. St. At no-

men n^scio
tUius hominis, s^d locum noui iibi sit. De. Dic ergd

locum.
St. Ndstin porticum ipud macellum hac dedrsum? Db.

Quid ni nduerim?
St. Pradterito hac rdcta platea siirsum : ubi eo udnerls, m
Clfuos deorsum udrsum est: hac te pra^cipitato :

pdstea 575

£st ad hanc mandm sacellum : ibi ingiportum prdpter

est,
De. Qud nam? ST.IIIi ubi etidm caprificus mdgna est. Db.

Noui. St. Hac p^rgito.
Db. fd quidem angipdrtum non est pdruium. St. Yerum

h^rcle: uah,
Cdnsen hominem me ^sse? erraui: in pdrticum rur- 40

siim redi:
Sdne hac multo prdpius ibis dt minor est erritio. 580
Scfn Cratini huius dftis aedis? Ds. Scfo. St. Ybi eas

praetdHeris,

316 ADELPHI. IV243— 3 6

Ad sinistram hac recta platea; ubi &d Dianae u^

neris,
ito ad dextram: prfas quam ad portam n^nias, apmd

ipsiim lacom
46 jtst pistrilla et ^xadnorsnm f&brica: ibist. Dr, Qnid

fbi facit?
St. L^ctulos in sdle ilignis p^dibus facinndds dedit. 585
De. 'Vbi potetis uds: bene sane. s^d cesso ad eum p^r-

gere?
Sy. 1 sane: ego te ex^rcebo liodie, ut dfgnus es, silic^r-

uium.
A^scliinus odidse cessat: prindium corrumpitur:
50 Ctdsiplio autem in amdrest totus. dgo iam prospicidm

mihi :
N^ iam adibo atque unum quicquid, qudd qnidem

erit bell/ssumum, 590

Cdrpam et cyathos sdrbilaus pauldtim hunc productai

diem. \^

M I C I O. II JB Q I O.

IV3Mi. Ego in hdc re nil rep^rio, quam obrem laiider tanto

opere, H^gio.
Meum offfcium facio : qudd peccatum a ndbis ortumst

cdrrigo.
Nisi sf me in illo cr^didisti esse hdminum numero,

qui ita putant,
Sibi fieri iniuriam ultro , si quam f^cere ipsi expds-

tules, 595

5 Et iiltro accnsant: fd quia non est i me factum, agis

gritias?
Hr. Ah, minume: numqnam te iliter atque es fn animum

induxf meum.

IV3 7— 4 6 ADELPHI. 317

■

Sed qna^so ut una m^ciiiii ad matrem ufrginis eas,

Micio,
Atqne fstaec eadem qna^ mihi dixti tdte dicas mii-

lieri:
Suspftionem hanc pr^pter fratrem eins ^sse et illam

psiltriam 600

♦ ♦♦♦♦♦♦♦

Mi. Si ita a^qnom censes aiit si ita opas est fi&cto , eamus. lo

He. B^ne facis:
Nam et fllic animwn idm relenaris, qua^ dolore ac

mfseria
Tab^scit, et tnom officium fueris fiinctus. sed si ali-

t^r putas,
Egom^t narrabo qna^ mihi dixti. Mi. fmmo ego ibo.

He. B^ne facis:
Omn^s, quibns res snnt mfnus secondae, mdgis sont

nescio qa6 modo 605

Suspftiosi: ad cdntumeliam (Smnia accipiiint magis: 16
Propt^r suam inpotdntiam se s^mper credunt ludier.
Quaprdpter te ipsum piirgare ipsi cdram placabflins

est.
Mi. Et r^cte et uerum dfcis. Hb. Sequere me ^rgo hac

intro. Mi. Mdxume.

Aeschinvs.

Discrucior animi: hdcine de inproufso mihi maliIV4

dbici 610

Tdntum , ut neque quid dd me faciam nec quid agam s

certiim siet!
M^mbra metu ddbUia siint: animus timorc
6bstipuit: p^ctore nil sfstere consili quit. 5

Vah, qud modo hac mo exp^diam turba? t^ta nunc

318 ADELPHI. 1^4 7—24

S«spfCi« de ae fnddit: 615

N^me ea iimierito: StSstrata

Cr^t milii me pfidAtriam lianc emisse: id anos mi

indiciiim fecit.
it Nim nt liinc fbrte ea ad dbstetricem erat missa, nbi

eam nidi, ilico
AccMe: rogito, Pimpliila qnid agdt, iam partna id-<

siet,
Eone dbstetricem arcteat. illa excl^at ^abi, abi:

iam, A^diine, 620

Satis diii dedisti n^ba: sat adhnc tua nos frnstratist

lides.'
**IIem, qnfd iatnc obsecro^' fnqnam **est?" ^naleas,

liibeas illam qna^ placet.'
1» Sensi flico id illas suspicari: B6i reprendi m^ tamen,

Neqnfd de fratre girrnlae illi dfcerem ac fierdt palam.
Ni\nc qnid fadam? dfcam Iratris dsse hanc? quod

minnm&t opos 625

^sqnam ecferri: ac mftto: fieri pdtis est nt neqna

^eat.
fpsum id metno nt cr^dant: tot conciirrunt neri sf-

milia:
20 I^gomet rapui: ipse ^gomet solni arg^ntnm: ad me

abduct^t domum.
Ha^c adeo mea culpa fateor fferi. non me lianc r^m

patri,
^t ut erat gcsta, fndicasse! exdrassem ut eam du-

cerem. *^ 630

Cdssatum usque adhuc est: nunc porro, A^schine,

expergfscere :
Nunc hoc primumst: id illas ibo, nt purgem me.

accedam id foris.

IV4 25— 5 18 ADELPHI. 319

P^rii: horresco s^mper, ubi pulUre haace occipitf 2&

miser.
Heiis heas : Aescliiniis ego siim. aperite tiiquis actn-

tum dstiam. 634

Prddit nescio qnls: concedam hnc.

Micio. Aeschints.

Mi. tta uti dixi, Sdstrata,rv 5
F&cite: ego Aeschimim conneniam, ut qud modo acta

haec siint sciat.
S^d quis ostium hdc pultauit? Ab. Pdter hercle est,

perii. Mi. A^schine,
Ab. Quid huic hfc negotist? Mi. tune has pepulistf foris?
Tacet. qudr non ludo hunc diliquantisper? m^Iius est, 5
Quanddquidem hoc numquam mi fpse uoluit df-

cere. 640

Nil mflii respondes? As. Ndn equidem istas, qudd

sciam.
Mi. Ita: n&m mirabar, qufd hic negoti ess^t tibi.
Eriibuit: salua r^s est. Ab. Dic sod^s, pater,
Tibi u^ro quid istic ^t rei? Mi. Nil est mflii quidem. 10
Amicus quidam me i foro abduxft modo 645

Huc dduocatum sibi. Ab. Quid? Mi. Ego dicdm tibi:
Habitint Iiic quaedam mulieres paup^rculae:
y t opfnor has non ndsse te , et certd scio :
Neque enfm diu huc commigrdrunt. Ae. Quid tum 15

pdstea?
Mi. Yirgo ^st cum matre. Ab. P^rge. Mi. Haec uirgo or-

■* bdst patre: 660

Hic m^us amicus flli generest prdxumus :
Huic Uges cogunt niibere hanc. Ab. Perif. Mi. Quid

est?

320 ADELPHI. IV5 19— 4B

As. Nil: recte: perfc. 3fi. Ii u^t st Bccinn iaehat:

10 Nun habltit Mileti. Ak. Hem, afrginem nt aeciiin

■nehat ?

Hi. Sic ^t. Ab. Miletnm ujque libMcrol Hi. Ita. Ae.

Animd maleat 655

Qnid ipsa^? qnld ainnl? Mi. Qnld illas censea? nll

enim.
Comm^nU mater &t, etse ei alitf niro
Neseid quo puerum nitnm: neqne enm naiminat:
9 Pridrem esse iUnm, ndn oportere hulc dari.

Ac Eho, ndnne haec inita tibi nldentnr pdatea? 660

>li. Non. Ab. <)bsecro non? in iOam liinc abdactt, pater?
>li. Qaid iUam ni abdncat? Ak. Ficinm a oobis diiriler
Inmlterirordit^rqne atqne etiam, ai M, pater,
'' Dic^dnm magia ap^rte, inlilteTililer.

Mi. t^mtm obrem? Ab. Rosu me? qnfd illi tandem cr^
ditia 665

Fore animi misero. qni illa conanenlt prior?
Qni infdii hanscio an illam misere ndnc anat,
QnoB hanr sibi nidebit pracsens pracoentcm ^ripi,
j .\bduci ab ocnlis? Hrinns indinuv, pater.

Mi. Qm ritione istnc? qnis dcspoodit? qnis dedlt? 670
Qnoi qtfndo napait? auctor liis rebus quis cst?
9Mr doxil alieHm? Ak. .An sedere optSrtmit
DomI nirginem tnm grindcM . dua co^tns hioc
> m^ MsiRt ^^cctantem? haec, mi pater,

Tc dicere arijncm fUt ct id defMcre. 675

ilum: adaorsiHne iDum causam dicezem,
i «Mcram adMcitat? sed qwd Uta, A^scUm,
l«T ait qoM ■■ya cw iHis? aheamus. quid cstl

AMUm, udlui «mua

[V5 46— 63 ADELPHI. 321

^t scio : nam t^ amo : qiio magis qua^ agis carae siiut

mihi. 680

Ib. fta aelim me prdmereutem am^s, dam uiaas, mi

pater,
Yt me hoc delictam ddmisisse in me, fd mihi ae«

ment^r dolet
£t me tai pad^t. Mi. Credo hercle: nam fngenium

nuai tuom
Lfberale: s^d uereor ne indiligens nimium sies. 50
fu qaa ciuitdte tandem te drbitrare ufaere? 685
Yfrginem uitidsti, quam te ndn ius fuerat tdngere.
lam id peccatum prfmum magnum, mdgnum^ at hu-

maniim tamen:
F^cere alii sa<^pe item boni. at pdstquam id euenft,

cedo
Niimquid circumsp^xti ? aut nnmquid tute prospextf 55

tibi,
Qufd fieret? qua fferet? si te mi fpsnm puduit prd-

loqui, 690

^i resciscerem? ha^c dum dubitas, m^nses abie-

riint decem.
Prddidisti et te ^t illam miscram et gndtum, quod

quidem in t^ fuit.
Qufd ? credebas ddrmienti haec tfbi confecturds

deos?
I^t illam sine tua dpera in cubiculum fri deductiim 60

domum ?

Ndlim ceterdrum rerum t^ socordem eod^m modo. 695

Bdno animo es, dac^s uxorem hanc. Ae. Il^m. Mi.

Bono , inquam , animo ^s. Ab. Pater,

6bsecro, nam liidis tu [nunc] me? Mi. l^go te? quam

obrem? As. Ndscio:
Tkrehtivs. 21

322 ADELPHI. iy5 64-.di

Qiifa tam misere hoc ^sse capio n^rnm, eo ueredr

magis.
65 Mi. Ahi domnm ac deos cdmprecare, ut lixorem arceuis:

abi.
Ae. Qnfd? eam uxorem? Mi. Eim. Ae. lam? Mi.Iam qaaii-

tiim potest. Ab. Di m^, pater,700
6mnes oderfnt, ni magis te quam 6cuIos nunc ego

amd meos.
Mi. Qufd? qnamillam? Ae. Aeqne. Mi. P^rbenigne. Ab.

Qnfdl iUe ubist MaMus?
Mi. Abiit, periit, nduem ascendit; sM quor cessas? A&

Abi, pater:
70 Tii potius deos cdmprecare : ndm tibi eos certd scio,

Qudm uir melior multo es quam ego, obt^mperaturds

magis. 705

Mi. l^go eo intro, ut quae opus siint parentur: tii fac ut

dixi, sf sapis.
Ae. Quid hoc ^st negoti ? hoc ^st patrem esse aut hdc est

filium dise?
Si friter aut soddlis esset, quf magis morem g^reret?
75 Hic ndn amandus? hfcine non gestdndus in sinust?

hem : 709

Itaque ideo magnam mi fnicit sua cdmmoditate curam:
Ne fdrte inprudens fdciam quod nolft, sciens cau^bo.
Sed c^sso ire intro, n^ morae meis niiptiis egom^t

siem?

Demba. Micio.

IVoDb. Defdssus sum ambuldndo: ut, Syre, te ciim tua
Monstrdtione mdgnus perdat liippiter!
Perr^ptaui usque omne dppidum: ad portam, dd la-

cum, 715

^6 4—7 24 ADELPHI. 828

Qao ndn? neque illic fdbrica erat neqae Irdtrcm

homo
Yidfsse se aibat qafsqnam. nanc aerd domi s

Certam dbsidere est usqae, donec r^dierit.

i. Ibo, fflis dicam millam esse in nobis moram. IV 7

B. Sed eccum fpsum: te iam dudum quaero, Micio. 720

i. Quid ndm? De. Fero alia fldgitia ad te ing^ntia
Boni illias aduiesc^ntis. Mi. Ecce aut^m noua.

B. Capitdlia. Mi. Olie iam. De. N^scis qui uir sit. Mi. s

Scio.

B. stiilte, tu de psdltria me sdmnias 724

Agere: hdc peccatum in uirginemst cin^m. Mi. Scio.

B. Oho, sds et patere? Mi. Quid ni patiar? Ds. Dlc

mihi,
Non cUmas? non insdnis? Mi. Non: malim quidem.

s. Puer nitust. Mi. Di bene udrtant. Db. Yirgo nfl liabet. la

I. Audiui. Db. Et ducenda indotatast. Mi. Scflicet.

B. Quid nunc futurumst? Mi. fd enim quod res fpsa

fert : 730

lUfnc huc transferdtur uirgo. Db. Iilppiter,
Istdcine pacto opdrtet? Mi. Quid faciam dmplius?

R. Quid fdcias? si non fpsa re tibi istuc dolet, 15

Simaldre certe est hdminis. Mi. Quin iam ufrginem
Despdndi: res compdsitast: flunt niiptiae: 735

Dempsf metum omnem: haec mdgis sunt hominis.

De. Ceterum
Plac^t tibi factum, Mfcio? Mi. Non, sf queam
Mutdre. nunc quom ndn queo, animo aequd fero. 20
Ita uftast hominum, qudsi quom ludas t^sseris,
Si illud quod maxume dpus est iactu ndn cadit, 740
niud quod cecidit fdrte, id arte ut cdrrigas.

3. Corr^ctor: nempe tua irte ulgintf minae

21*

1

824 ADELPHI. IV7 25— V 1 5

35 Pro ps^ltria peri^re: qaae qnanium potest

Aliqno dbiciendast, si non pretio, grdtiis.
Mf. Ncqae est neqae illam sdne studeo n^ndere. 746
De. Qaid fgitar facie^? Mi. Ddmi erit. De. Pro diadm

fidem,
Meretrfx ct mater fdmilias ana fn domo?
30 Mi. Qaor ndn? Db. Sanamne cr^dis te esse? Mi. Eqai-

dem Arbitror.
Dfi. Ita m^ di ament, at aideo taam ego in^ptiam,

Factiiram credo, at hdbeas qaicam cdntites. 750
Mi. Qaor ndn? De. Et noua napta eadem haec discet.

Mi. Scilicet.
De. Ta int^r eas restim ductans saltabfs. Mi. Probe.
35 De. Probe? Mi. £t ta nobiscam iina, si opas sit. De. Ef

mihi.
Non te lia^c pudent? Mi. lam a^ro omitte, D^mea,
Taam istam fracandiam, itqae ita at hodi^ decet 755
Hilaram ic labentem fic te gnati in nuptiis.
Ego hds conaeniam : pdst hac redeo. De. O Iiippiter,
40 Ilancine aitam! hoscin mdres! hanc dem^ntiam!

Yxdr sine dote u^niet: intas psdltriast:
Domas sumptaosa: adal^scens laxa p^rditas: 760
Sen^x delirans. ipsa si capidt Salas,
Seradre prorsas ndn potest hanc fimiliam.

S T R V S. D E H E A.

V 1 St Edepdl, Syrisce, t^ curasti mdlliter
Laateqae manas Administrasti taom.
Abi. sdd postqaam intas sam dmniam reriim sa-

tar, 765

Prodeimbalare hac Iiibitamst. De. Illad sis uide
6 Exdmplam disciplfnae. St. Ecce aatem hic adest

16—3 3 ADELPHl. 325

Senex ndster. quid fit? quid ta es tristis? Dk. 6b

scelos.
. Ohe iim: in uerba fundis hic, sapi^ntia?
i. To sf meus esses. . St. Dis quidem esses, D^mea, 770
Ac toim rem coustabilisses. De. Exemplo dmnibos
Cardrem ut esses. St. Qoam dbrem? quid fecf? De. lo

Rogas?
In fpsa turba atque fn peccato maxumo,
Quod uix sedatum sdtis est, potasti, scelus,
Quasi r^ bene gesta. St. Sine noUem huc ^xitum. 775

Dromo. Strvs. Demea.

i. Ileus S;^re, rogat te Ct^sipho ut redeis. St. Abi. V 2
s. Quid Ct^siphonem hic ndrrat? St. Nil. De. Eho, cir-

nufex,
Est Ct^ipho intus? St. Ndn est. De. Quor hic n6-

minat ?
'. Est iliUB quidam, pdrasitaster paululus:

Nostfn? De. lam scibo. St. Qnid agis? quo abis? De. b

Mftte me. 780

. Noli fnquam. Db. Non manum ibstines, mastfgia?
An tfbi iam mauis c^rebrum dispergam hfc? ST.Abit.
Edepdl commissatdrem haud sane cdmmodum,
Praes^rtim Ctesiphdni. quid ego nunc agam ?
Nisi, dum ha^ silescunt ttirbae, iuterea in ingulum 785 lo
Aliquo ibeam atque edormiscam hoc uilli. sfc agam.

M I c 1 o. D E H E A.

[. Parita a nobis sunt, ita ut dixi, Sdstrata, V b

Ybi uis. quis nam a me p^pulit tam grauit^r foris?
i, Ei mfhi, quid faciam? quid agam? quid clamem aAt

querar?

i

326 ADELPHL V3 4-.34 |

O cadwB, o lerra, o mKkm, NeptnBi. Mi. j^in tibl, 790
i Rcsctoit onuieiB rem: id nnc clammt tcflicet:

Paritae lites: siiccwTeBdMist. Db. l^com Bdest
CoBunuBis connptdk nostrBm Ifbernm.
Mi. Tuid6n reprinie irBcdndiam atqne ad t^ redi.
Db. Reprtei, redii, mftto maledicta dmnia: 796

tt Rem ipsim pntemos. dfctnm lioc inter nds fnit

(Ex te ideost ortnm), n^ tn cnrar6i menm
Nene ^o tnotfi? respdnde. Mi. FactBmst, ndn nego.
Ds. <{nor nunc apnd te pdtat? qnor recip(s menm?

Qnor emis amicam, Micio? nnmqni minns 800

» Mihi id^ ins aeqnomst esse qnod mecdmst tibi?

Qnando ^o toom non curo, ne cnri menm.
Mi. Non adqnom dids. Db. Ndn? Mi. Nam netns nerbnm

hdc qnidemst,
Gommunia esse amfcorum inter se dnuiia.
Db. Facete: nunc demum istaec nata oritlost. 805

30 Mi. Ausculta paucis, nisi molestnmst, D^mea.
Princfpio, si id te mdrdet, snroptnm llCIii
Quem ficiunt, quaeso hoc £lcito tecnm cdgites:
Tu illds dno olim prd re tolleb^ tua,
<{nod sitis pntabas tiia bona ambobus fore, 810
» Et md tum uxorem credidisti scflicet

Ducturum: eandem illam ritionem antiqnam dbtine:
Gonserua, qnaere, pirce, fac quam plurimum
Hlfs relinquas: gldriam tu istam dbtine.
Mea, quae praeter spem eu^ere, utantur sine. 815
M De summa nil dec^det: quod hinc accdsserit,

Id d^ lucro putito esse omDe. haec sf noles
In dDimo uere cdgltare, Ddmea,
Et mi dt tibi et illis ddmpseris molestiam.
Db. Mittd rem: consuetudinem ipsorum. Mi. Mane: 890

3 35—64 ADELPHL 327

Scio: (stac ibam. multa in homine, D^mea, M

Signa fnsant, ex qnibns cdniectara fdcile fit,

Dao qadm idem faciant, sa^pe at possis dfcere

^oc Ifcet inpane f&ccre haic, illi ndn licet',

Non qad dissimilis r^s sit, sed qao is qaf facit. 825

Qnae ego inesse in illis afdeo, at confiddm fore ^

Ita nt adlamas. aideo eos sdpere, intellegere, fn

loco
Yer^ri, inter se amdre: scires Ifberam
Ing^niam atqae animam. qad ais illos tii die
Reddiicas. at enim m^taas, ne ab re sfnt tamen 830
Omfssiores paiilo. o noster D^mea, 4i

Ad dmnia alia aetdtc sapimas r^ctias:
Soliim unam hoc aitiam f^rt senectas hdminibas:
Att^ntiores sdmas ad rem omnes, qadm sat est:
Qaod illds sat aetas dcaet. Dn. Ne nimium modo 835
Bona^ taae istae nds rationes, Mfcio, m

£t tiios iste animas a^qaos sabaortdt. Mi. Tace:
Non ffet. mitte iam fstaec: da te hodi^ mihi:
Expdrge frontem. De. Scflicet ita t^mpas fert,
Faciiindamst : ceteriim ras cras cam filio 840

Gam prfmo laci ibo lifnc. Mi. De nocte c^nseo: «5
Hodi^ modo hilarnm fic te. Db. Et istam psdltriam
Yna (llac mecam hinc dbstraham. Mi. Pagndaeris.
^o picto prorsam illi adligaris filiam.
Dlodo ficito at illam s^raes. De. Ego istac afdero 845
Atqae fbi faaillae pl^na, fami ac pdllinis <m>

Coqa^ndo sit faxo ^t molendo: pra^ter haec
Merfdie ipso ficiam at stipalam cdlligat;
Tam excdctam reddam atqae itram qaam carbdst,

Mi. Placet :
Nanc mfhi oidere sdpere. atqae eqaidem ftliam 850

828 ADELPHI. V3 65— «8

•5 Tam etiim si nolit cdgam Qt cum illa und cabet.

De. Derfdes? fortnndta^s, qai Isto animd sies:

Ego s^ntio. Mi. Ah, pergfsne? Dr. lam iam d^sino.
Mi. 1 ergo fntro, et qaoi rei est, ef rei hanc samamui

diem.

V4I — 14 ADELPHI. 329

ACTYS V.

D E n B A.

Niimqnam Ua quisquam b^ne subducta rdtioue ad V4

uitim fuit, 855

Qndi res aetas iisns semper diquid adport^t noui,
Aliquid moneat : ut illa quae te scfre credas n^scias,
£t quae tibi putiris prima, in ^xperiundo ut r^pu-

dies.
Qudd nunc mi euenft : nam ego uitam diiram , quam 5

uixi lisque adlmc,
Prdpe iam excurso spitio mitto. id quam dbrem? re

ipsa r^pperi 860

Fdcilitate nfl esse homini m^lius nequc clem^ntia.
id esse uerum ex me iiqiie ex fratre qnofuis facilest

ndscere.
Ille suam egit s^mper uitam in dtio, in conuiniis,
Cl^mens, placidus, niilli laedere ds, adridere dm- lo

nibns:
Sfbi uixit: sibi siimptum fecit «imnes bene diciint,

amant 865

l^go ille agrestis, sa^uos, tristis, p4rcus, truculen-

tiis, tenax
Diixi uxorem: quam fbi miseriam ufdi! nati fflii,
Alia cura: heia aiitem, dum stndeo fllis ut quam

pliirimum

SSO ADELPHI. V4 15-

u Ficerem, contriai /n quaernndo nftam atqne i

t^m meam:
Niinc exacta aetite Iioc fmcti prd labore al

fero,
6diimi: ille alter sfne labore pdtria potitnr <

moda.
fllum amant, me fugitant: illi cr^dunt consilfa

nia,
fUum diligtint, apud illum sunt ambo, ego desi

sum:
M fllum ut uluat dptant, meam autem mdrtem ei

tant scflicet.
ita eos meo labdre eductos mtomio hic fecft suoi
Paiilo sumptu: mfseriam omnem ego cdpio, hic

titur gaudia.
Age age nunciam ^xperiamur cdntra, ecquid ego

siem
BUnde dicere aut benigne fdcere, quando hoc

uocat.
25 Ego quoque a meis me amari et migni pendi pds

Si id fit dando atque dbsequendo, ndn posteri

feram.
D^erit: id mea mfnume re fert, qui sum natu m

mus.

Syrvs. Dbmba.

V 5 St. Heus D^mea , orat friter ne abeas Idngius
Db. Quis homo? d Syre noster, silue: quid fit?

agitur?
St. Recte. Db. 6ptumest. iam niinc haec tria prii

iddidi
Fraet^r naturam: ^o ii6a\.eT^ ^^ ^t^ cvaid agit

r

V5 5— 7 9 ADELPHI. 331

Seraom haud inliberdem praebes te, ^t tibi 5

Lab^ns bene faxim. Sy. Grdtiam habeo. Db. Atquf,

Syre,
Hoc a^ramst et re ipsa ^xperiere prdpediem.

G B T A. D E M E A. (^S Y R V 8.^

Gb. Era, ego huc ad hos proafso, qaam mox afrginem V 6
Arc^sant. sed eccum D^meam. salads sies. 890

Db. O quf aocare? Ge. G^ta. Db. Geta, hominem mdxomi
Pretf te esse hodie iiidicaai animd meo:
Nam is mflii profectost s^ruos spectatus satis, &

Quoi ddminus caraest, fta uti tibi sensf , Geta,
Et tfbi ob eam rem , siquid nsus a^nerit, 895

Lnb^us bene faxim. m^ditor esse adfdbilis,
£t b^ne procedit. Ge. Bduos es , qaom haec exfsta-

mas.

De. Paaldtim plebem prfmalam facid meam. lo

Abschinvs. Dbmba. Syrvs. Gbta.

Ab. Occfdant me qaidem, diim nimis sanctas niiptias V 7

Student fdcere: in adpartodo consumiint diem. 900
Db. Qaid dgitar, Aeschine? Ab. ^hem, pater mi, ta hfc

eras?
De, Taos h^rcle uero et inimo et natard pater,

Qai i6 amat plas qaam liosce dcalos. sed qaor ndn 5

domum
Yxdrem arcessisY Ab. Cupio: aeram hoc mfhi mo-

raest:
Tibfcina et hymena^um qui cant^nt. Db. Eho, 905
Yin tu hafc teni aoscaltdre? Ab. Qoid? Db. MIss^

ha^c face,
Hymena^am tarbas limpadaa tlbldii»»^

382 ADELPHl. V7 10-8 10

10 Atque hdnc in horto m^ccriam iube d(rui

Qnanttim potest: hac trdnsfer: unam fac domum:
Tradiice et matrem et fdmiliam omnem ad nds. Ah.

Placet, 910

Pat^r lepidissume. De. Eiigae , iam lepidiis uocor.
Fratri a^des fient p^ruiae, turbim domum

15 Addiicet, sumptu amfttet multa: qufd mea?

Ego l^pidus ineo grdtiam. iube nunciam
Dlnumeret iUe Bdbylo uigintf minas. 915

Syre, cessas ire ac ficere? Sy. Quid ego? Db. Dirue.
Tu illds abi et tradiice. Ge. Di tibi , D^mea,

20 Bene fdciant, quom tc uideo nostrae fdmiliae

Tam ex inimo factum u^Ue. De. Dignos drbitror.
Quid tti ais? Ab. Sic opfnor. De. Multo r^ctiust 920
Quam ilHm puerperam hiic nunc duci p^r uiam
Aegrdtam. Ab. Nil enim ufdi melius , mf pater.

25 Db. Slc sdleo. sed eccum Mfcio egreditiir foras.

Micio. Dbhea. Abschinvs.

V 8 Mi. lubet frdter? nbi is est? tiin iubes hoc, D^mea?
De. Ego u^ro iubeo et hdc re et aliis dmnibus 925

Quam mdxumc unam fi&cere nos hanc f&miliam,
Colere ddiuuare adiiingere. Ab. Ita quaesd, pater.
b Mi. Haud dliter censeo. De. tmmo hercle ita nobfs de-

cet:
Primum liufus uxorist mdter. Mi. Est. quid pdstea?
De. Proba ^t modesta. Mi. Ita Aiunt. De. Natu grin*

dior. 930

Mi. Scio. De. P^rere iam diu ha^c per annos ndn potest:

Nec qui eim respiciat qufsquam est: solast. Mi.Quam

lifc rem agit?
10 De. Hanc te a^quomst ducere , 6i te operam ut fidt dare.

SU-26 ADELPHI. 333

1 Me ducere aatem? De. T^. Mi. Me? Dr. Te inqnam.

Mi. lu^ptis. De. Si tu gfs homo, -
Hic ficiat. Ab. Mi pater. Mi. Quid ta aatem haic,

dsine, auscaltas? De. Nfl agis: 936
Fieri dliter non pot^st. Mi. Deliras. Ab. S/ne te exo-

rem, mf pater.
I. Insdnis: aufer. De. Age, da ueniam fflio. Mi. Satin

sdnus es?
Ego nduos maritas inno demam qainto et seiag^n- is

sumo
Fiam dtque anam decr^pitam dacam? idne dstis aac.

tores mihi?
B. Fac: prdmisi ego illis. Mi. Prdmisti aatem? d^ te

largitdr, paer. 940

3. Age, qafd siqaid te mdias oret? Mi. Qaasi non hoc

sit mdxamum.
3. Da adniam. Ab. Ne graa^re. De. Fac, promftte. Mr.

Non omfttitis?
s. Non, nfsi te exorem. Mi. Yfs est haec qaidem. De. 20

Ageprolixe, Micio.
I, Etsi hdc mihi praaom in^ptam absurdam atqae dlie-

nam a aitd mea
Yid^tar: si aos tdnto opere istac adltis, iiat. Ae.

Bene facis. 945

B. Meritd tuo te amo. adram . . Mi. Qaid? De. Ego di-

cam, hoc qaom fit qadd aolo.
I. Qaid ni\nc? qaid restat? Db. H^gio cogndtas his est

prdxamas,
Adffnis nobis, pauper: bene nos dliqaid facere ill/ 35

decet.
I. Qaid fdcere? De. Agelli est hfc sab arbe padlom

qaod locitds foras:

334 ADELPHI. V8 27— gftl

Huic d^mns qni fruatur. Mi. Paalmn id adtenistf IHl

Si mnltilmst, tamen 950

Faciundnmst: pro patre hafc est, bonas est, ndster

est, rect^ datar.
Postr^mo non meam fllad uerbom fdcio, qnod to,

Mfcio,
30 Bene ^t sapienter dfxti dadam: ^aftiam commane

dmniamst,
Qaod nfmiam ad rem in sen^cta attenti tiimas^l

hanc macalam ndsdecet
Ecfiigere: dictamst a^re et re ipsa fferi oportet. Ae

Mf pater. 955

Mi. Qaid fstic? dabitar qaindoqaidem hic aolt. As.Crad-

deo.
Db. Nanc mfhi germana*s piriier animo et cdrpore.
35 Sa(S sibi gladio hanc iugalo.

Strvs. Dbmba. Micio. Abschinvs.

V St. Factamst qadd iussisti, D^mea.

Db. Friigi homo's. ergo ^depol hodie med qaidem sen-

t^ntia
Iiidico Syram fferi esse aeqiiom Ifberam. Mi. Istanc

h^beram? 960

Qudd nam ob factum? Db, Multa. St. O noster D^-

mea, edepol ufr bona*s:
6 ^go istos uobis ilsque a paeris ciiraai ambos s^dalo;

Ddcui, monui, bdne praecepi s^mper qaae potai dmnia.
Db. Rds apparet: dt quidem porro haec, dbsonare ciim

fide,
Scdrtam adducere, ddparare dd die conufaiam: 965
Ndn mediocris hdminis haec sunt dfftcia. St. O Iepi«

diim caput.

d 10—26 ADELPHI. 335

i. Pdstremo hodie in psdltria hac emiinda hic adintdr i»

fiiit,
Hfc carauit: prddesse aeqaomst: ilii meliores erant:
D^niqae hic aolt fferi. Mi. Vin tu hoc fferi? Ab. Ga-

pio. Mi. Si qaidem .
Tu uis, Syre, eho acc^de hac ad me: Ifber esto. St.

B^ne facis: 970

6mnibas gratiam hibeo, et seorsum tfbi praeterea,

D^mea.
B. Gaudeo. Ae. Et ego. St. Cr^do : utinam hoc perp^ is

tuom fiat gaiidiam,
Plir^giam at axorem meam ana mdcum aideam Ifbe-

ram.
B. 6ptamam qaidem mulierem. St. Et quidem tud ne-

poti huius filio
Hddie prima mimmam dedit haec. Db. H^rcle uero

s^rio, 975

Sfquidem prima d^it, haud dubiumst qufn emitti ae-

qudm siet.
I. Ob eam rem? Db. Ob eam: pdstremo a me arg^ntam 20

quantist stimito.
r. Df tibi, Demea, dmnia omnes s^mper optata dfferant.
I. S^re, processisti hddie pulchre. Db. Sfquidem porro,

Micio,
Tti tuom officium fdcies, atque haic iliquid paulnm

prae mana 980

Ddderis, unde utdtur: reduet tfbi cito. Mi. Istoc uf-

lius.
s. Friigi homost. St. Reddam h^rcle, da modo. Ae. 2»

Age, pater. Jtti. Post cdnsalam.
I. Fdciet. St. O uir dptume. Ae. O pat^r mi festiofs-

sume.

W6 ADELPHI. V9:

Mi. Qafd istac? qaac rcs tdm rcpcnte m^Srcs n

taos?
Qadd prolabiam? qaae istacc sabitast Idrgitai

Dicim tibi:
^t id ostender^m, qaod tc isti ficilem ct fe

patant,
^ fd non ficri cx a^ra aita n^qae adeo ex aequo 4i

S^d cx adscntando fndalgendo et Idrgiendo, A
Nt^nc adeo si ob eim rcm uobis mea aita iniiisi

schine, cst,
Qafa non iasta iniusta prorsas dmnia omnino

qaor,
Missa facio : ccfiindite, emite, fdcitc quod uobfs
S5 S6d si id ooltis pdtias , quae uos prdpter adul

tiam
Mfnus aidetis, mdgis inpense ciipitis, consulii

ram,
Ha^c reprcndere ^t corrigere et dbsccunda

loco:
^cce me , qai id f&ciam aol>is. Ab. T/bi , pater

mfttimas:
Pliis scis qaid facto opas est. scd de fritre quic

De. Sino
40 Hdbeat: fn istac ffnem faciat. Mi. fstac recte.

TOE. Plaiidite.

MITRA HYIV8 FABTLAE E\EG SVRf

1 ad 154 iambici senarii
155 ad 157 trochaici octonarii
158 trochaicus dimeter catalecticiu
150 iambicns octonarius

160 et 162 trochaici octonarii

161 163 164 trochaici septenarii

165 trochaicns octonarius

166 ad 160 trochaici septenarii
170 ad 106 iambici octonarii
107 ad 208 trochaici septenarii
200 iambicus septenarius

210 ad 227 iambici octonarii
228 ad 253 iambici senarii
254 ad 287 iambici octonarii
288 trochaicus septenarius
280 ad 201 iambici octonaru
202 et 203 trochaici septenarii

204 iambicus octonarius

205 ad 208 trochaici septenarii
200 ad 302 iambici octonarii
303 et 304 trochaici septenarii
305 ad 316 iambici octonarii

317 iambicus quaternarius

318 et 310 trochaici septenarii

320 iambicus octonarius

321 ad 320 trochaici septenaril
330 et 331 iambici octonarii
332 et 333 trochaici septenarii
334 ad 354 iambici octonarii
355 ad 516 iambici seoarii

ERENTIVS. 32

338

y. 617 trochaicns octonariai

- 518 trochaicus septenarius

- 519 ad 523 iambici octonartt

- 524 iambicus quaternarius

- 525 trochaicus octonarius

- 526 trochaicus septenarius

- 527 ad 539 iambici 'octonarii

- 540 ad 591 trochaici septensril

- 592 ad 609 iambici octonarti .

- 610 et 611 trochaici septenarii

- 612 et 613 versus choriambici

- 614 iambicus senarius

- 615 iambicus quaternarius

- 616 trochaicus dimeter catalectieu*

- 617 trochaicus octonarius

- 618 trochaicus ^eptenarius

- 619 ad 624 iambid octonarii

- 625 ad 637 trochaici septenarii

- 638 ad 678 iambid senarii

- 679 ad 706 trochaici septenarii

- 707 ad 711 iambici septenarU

- 712 iambicus octonarius

* 713 ad 854 iambici senarii

- 855 ad 881 trochsuci septenaxii

- 882 ad 933 iambici senarii

- 934 ad 955 iambici octonarii

- 956 et 957 iambici senarii

- 958 iambicus octonarius

- 959 ad 997 trochaici septenarii*

)N0MAST1C0N TERENTIANVM.

us (Aicx^vTjg) Ad, 26.
47. 260. 326. 462. 588.
Aeschine Ad, 160. 175.
268. 407. 449. 620. 631.
377. 679. 901. 989. Aes-
m^rf.237. 292. 330.636.
iiDo Ad. 356
niis ('AoTiXrjTtiog) Aescu-
7ec. 338

ia (AlQ^LonCa) (ahl.) Eu,
471

('AvSQLog) Andrium An.

Andria An. 73. 215. An-

An. 9. 13. Andriae An,

ndria(rtW.) ^w. 461. 756

("Avdgog) Andrum An.

323. Andro An. 70. 931

SL (^AvtLcpClr]) ffeau. Q91,

258. 381. 398.405.408

CAvTL(p(5v)Ph. 101. 187.

»54. 270. 308. 502. (voc.)

J5.574.PA. 163.202.204.

165. 504. 528. 549. 696.

61.883. Antiphonem iEu.

Ph. 192. 221. 323. 463.

Antiphoni Ph. 598. 753.

Antiphone Ph, 612

'AnoXXmv) Apollinis An,

nides ('AQXLSrnLfdriq) Ar-
nidem Eu. 327
('^9;ttU'5) (voc.) An.^lS,

fes ('AQXtDvC97}g) Archo-
gen.) Heau. 1065

Asia ( AaCu) Asiam An, 935. Heau.

111. 117. Asia (abl.) Heau. 181
Athenae ('Ad"^vai) Athenas An,

907. Athenarum Hec, 88
Atticus (^AzzLY,6g) An. 923. Atti-

cum An, 927. Atticam An, 221.

780. 859. Eu, 805. 1093. Ph,

114. Attica(flW.) Eu, 110
Babylo (Boc§vl(ov) Ad, 915
Bacchis (Bct%xi^) Heau.664. 723.

821. 005. 908. Hec, 98. 771.

(voc) Heau. 736. Hec. 731 . 732.

786. 856. Bacchidem Heau.

311. 696. 767. 809. 969. Hec,

114. 128. 157. 719. 806. 846.

854. Bacchidis Heau, 744. Hec,

102. Bacchidi Heau, 791. 1050.

Hec, 60. 169
Byrria (UvQQCag) An. 333. (t>oc.)

301. 314. 323. Byrriam An,

357
Caecilius Gaecili Hec, 14
Callidemides ( KaXXi,97jfiC9r]g^

Hec, 804. Gallidemidem //ec.

432. 801
Canthara (Kav^aQo) (voc,) Ad,

353. Cantharam An, 769
Caruz (KaQCa) Cariam Eu, 126

Caria (<z6/.) Heau. 608
Cere« Cerere iJu. 732
Chaerea (XaiQiag) Eu. 696. 707.

823. 824.923. 985. (foc.}308.

337. 558. 864. 871. 880. 893.

901. 1086. Chaeream Eu. 540.

713

22*

340

ONOMASTICON TERENTIANVM.

Charinus (Xagtvog') Charine An,

305. 325. 330. 345. 642. 974.

Charinum An, -318. Charini

ffeau. 732
Chremes (^XgifLTjg) An, 99. 144.

166. 241. 352. 376. 391. 773.

949. 970. 976. Eu, 501. 531.

617. ffeau, 875. 1045. (voc)

An, 538. 660. 561. 574. 783.

823. 846. 854. 868. 895. 902.

906. 917. 930. 945. 946. 992.

Eu. 535. 730. 743. 751. 765.

Heau, 75. 94. 117. 148. 429.

436. 493. 518. 556. 585. 591.

631. 644. 665. 787. 795. 844.

851. 859. 862. 883. 894. 938.

1049. 1052. Ph, 567. 577. 609.

613. 797. 960. 966. 984. Chre-

mem >4«. 361. 527. Eu, 724.

909. Ph, 63. 865. Chremetem

An, 472. 533. Chremetis An,

247. Chremi (jgen,) An. 368.

Chremeti Ph, 1026
ChryaU (XqveCg) An. 105. 803.

Chrysidem An, 85. 107. 796.

Chiysidis An. 124. 223. 283.

801. 925. Chryside An, 106
Cilicia (KiXi^Ca) CiUciam Ph, 66
Chmsi^KUivCaq) Heau, 225. 431.

525. 768. 847. 907. {voc) 105.

175. 234. 243. 264. 279. 295.

309. 360. 406. 688. 695. Cli.

niam An, 86. Heau^ 405. 605.

821. Cliniae (jgen,) Heau. 515.

899. (daU) 884
Clitipho (KXsitO(p(Sv) Heau. 727.

829. 904. (voc) 209. 240. 244.

273. 321. 335. 353. 562. 575.

579. 960. 967. 1037. 1057. Cli-

tiphonis Heatt. 697. 703. 767.

852
Corinthius (KoffCv&iog) Corinthia

Heau. 600. 629
Corinthus (KoQtvd^og) Corinthnm

Hec 86. Corintho Heau. 96

CraUnus (KQOCTLVog) Crati
448. Cratinum Ph. 447
tini Ad, 581

Crito (KqCx(ov) An, 801.
498. (voc) An, 802. 81'
942. 951. Ph, 456. Cr:
An. 906

Ctesipho (KtrjaiqjoSv) Ai
589. 776. 778. (»oc.) 26
271. 277. 564. Ctesip
Ad, 252. 355. 777. Ctee
Ad. 784

Cyprus (KvTtQog) Cyprui
224. 230. 278

Danae (davdri) Danaae i

Danos Q4dog) An, 159. 19
663. 721. 840. Daue A\
199. 206. 344. 346. ZQ^
383. 409. 434 *. 476. 49
595. 665. 711. 965. 975
985. 987. Ph. 52. 63. I
An, 169. 173. 335. 57€
842. 862. 963. Daui Ai
Dauo(rffl/.) An, 953. (ahl
415. 838

Demea (Jrjiiiag) (voc) A
100. 115. 129. 135. 37S
392. 422. 428. 461. 46:
489. 492. 500. 754. 77(
818. 821. 831. 882. 911
958. 961. 971. 978. D(
Ad, 890

Demipho (jdi^(i0(p(ov) Ph
353. 656. (voc) 421. 431
795. 906. 926. 969. 1011,
1031. Demiphonem Ph,

Biana Dianae Ad, 582

Dionysia (/Jiovvcia) Heax
733

JHpMlus (dCcpiXog) Diphili

Discus (dCav.og) Discum i

Donax (dova^) (voc) Et
774

Dortnum (Joqkiov) Dorci
152

ONOMASTIOON TERENTIANVM

341

Dorias (JoDQiccg) (voc) Eu. 538.

720
Dorio (JatQ^oov) (voc.) Ph, 485.

526
Dorus (JoaQog) Dore Eu, 472.

594. 850. Dorum Eu. 724
Dromo (Jqoikov) Heau, 275.

(voc) An. 860. ffeau. 249. 743.

748. Ad. 376. Dromonem ffeau.

241. 892

Enniua Ennium An, 18

Geta (Fkag) Ph, 35. 46. 606.

838. 840. Ad. 291. 479. 891.

(voc.) Ph, 72. 136. 151. 179.

196. 219. 233. 373. 374. 386.

478. 482. 536. 545. 554. 609.

616. 672. 682. 777. 781. 847.

848. 869. Ad, 320. 323. 325.

349. 447. 506. 891. 894. Getam

Ph, 50. 177. 827. Ad. 305
Glycerium (FXvyiiQiov) An. 806.

875. 969. (voc) 134. (acc.) 552.

859. 908. 978. Glycerio (dat.)

790. 905. (^abl.) 243. 284. 682
Gnatho (^rvad^oov) Eu. 228. 271.

(voc.) 419. 446. 474. 771. 1043.

1054
Gnathonicus (FvaQ^oiVfAog) Gna-

thonici Eu, 264
Graecus Graeci Ph, 26. Graeca

Heau. 8. (ahl.) Eu, 33. ffeau.

4. Ad, 8. Graecas ffeau, 17.

Graecis Eu, 8

Hegio (Hyiiav) Ad, 438. 947.
(voc) Ph, 447. 452. Ad, 455.
488. 499. 592. Hegionem Ad.
460. Hegioni Ad, 351

Hercules (^HQa%Xrlg) Eu, 1027

Ifiibrus Clf^PQog) Imbro ffec. 171
Indicus(^lv8L%6g) Indicis Eu.AlZ
luno Lucina An, 473. Ad, 487
luppiter Ph. 807. ^rf. 714. (voc)

An. 464. 732. 930. Eu, 550.

709. 946. 1048. ffeau, 256. 630.

690. P*. 816. ffec 317. ^rf. 111.

196. 366. 731. 757. louem Eu.

584. loue ffeau. 1036
Laches (Ad%rig) ffec. 727. (»oc.)

134. 206. 232. 263. 633. 647.

664. 722. 732. 751. 785
Latinus Latini Ph, 26. Latinas

Eu, 8. 34. ffeau, 18
Lenmus (Arjfivog) Lemnum Ph.

66. 567. Lemni Ph. 680. 942.

1013. Lemno Ph. 873. 1004
Lesbia (Asa^Ca) (voc.) An, 459.

Lesbiam An, 228
Liber Libero Eu, 732
Lucina vide luno
Menander (MivocvdQog) An. 9.

Menandri Eu, 9. 20. 30
Menedemus (Msvsdrjfiog) Mene-

deme ffeau. 159. 427. 440. 464.

861. 883. 908. 921. 931. 954.

1047. Menedemum ffeau. 180.

185. 608. 739. 1001. Menedemi

ffeau. 749. Menedemo (dat.)

ffeau, 768. (abl.) 610
Micio (MinCoDv) Ad, 923. (voc)

60. 92. 96. 132. 598. 720. 737,

800. 836. 943. 952. 979. 988.

Micionem Ad. 512
Mida (Midag) Ph, 862
Milesius (MiXijcLog) Ad, 702
MUetus (MCXrizog) Miletum Ad.

655. MUeti Ad. 654
Minerua Mineruam ffeau, 1036
Myconius (Mvnoviog) ffec 803.

Myconium ffec, 433. 801
Myrrina (MvqqCvtj) ffec 445.

830. 870. (voc) 523. 541. 560.

Myrrinam ffec 811. 845. Myr-

rina (abl,) ffec 632
Mysls (MvaCg) An. 226. (voc)

267. 282. 686. 693. 714. 722.

748. 802
Naeuius Naeuium An, 18. Naeui

Eu, 25
Na,VLBiatr&t&(NavaLatQdt7f) (voc)

342

ONOMASTICON TERBNTIANVM.

Fh. 784. 813. 986. 987. 1014.

1037. 1046
Neptunus Keptuni Ad, 790
*Nicareiu8 (Ni%d(f8Tog) Nicare-

tum An, 87
Oedipus (Ol8Cnovg) An, 194
Omphale ('Offr^tfili}) Omphalae

Eu, 1027
Pamphila {IIaykq>afi) Ad, 619.

Pamphilam ^if. 440. 442. 624.

796. 827. 1036. Ph, 810. 510.

517
Pamphilus (IldficpiXog) An, 88.

131. 462. 851. 957. 965. Bec.

60. 115. 144. 346. Pamphile

An, 254. 267. 286. 318. 321.

325. 344. 380. 409. 416. 617.

675. 686. 871. 882. 933. 950.

965. 986. ffec. 290. 382. 389.

395. 456. 482. 484. 504. 585.

602. 613. 621. 635. 650. 664.
671. 824. 855. 862. 864. Pam-
philum An, 90. 145. 209. 227.
234. 310. 338. 412. 685. 717.
ffec, 173. 428. 575. 743. 752.
796. 804. 808. Pamphili An,
549. 765. Bec. 77. 152. 341.
Pamphilo (dat,) An, 301. 429.
486. 518. Bec, 125. 774. 816.
(abl,) An, 166. 216. 497. 512.

603. Hec, 269

Parmeno (IIocQfiivaiv) Eu, 129.

570. 694. 700. 925. 974. 1050.

Hec, 409. 878. (voc) Eu. 83.

90. 189. 221. 277. 286. 307.

330. 351. 362. 369. 462. 964.

975. 1020. 1034. Hec, 82. 83.

103. 109. 131. 133. 149. 301.

304. 314. 320. 340. 359. 416.

808. 841. 875. 879. Ad, 168.

Parmenonem Eu. 267. 270.

304. 918. 944. 1005. Parme-

nonis Eu. 718. Parmenone Eu.

698
♦Pasiphila (IloLaKpiXri) An. 945

Perinthia (IlsQiv&ia) (abi.) An.

13. Perinthiam An, 9
Phaedria($tti^p^c^5) Eu, 81.982.

Ph, 80. 475. 484. 830. 833.

1054. (voc.) Eu, 86. 95. 144.

148. 171. 190. 210. 651. 678.

687. 715. 1073. 1086. Ph. 154.

173. 208. 222. 247. 257. 269.

309.499.503.532.558. Phae-

driam Eu, 440. 441. Ph, 64.

253. Phaedriae {gen.) Eu, 354.

437. 824. Ph. 600. (dai,) Eu.

1037. Ph,S7, 5*7. 712. 778. 886.

1036. 1049. Phaedria(aM.) Eu.

201. 465
Phaedrus (^atdQog) Phaedmm

An, 86
Phania (<^av£ag) An. 934. ffee.

458. Phaniam An. 929. Heau.

169
Phanium (<^dviov) Ph. 322. (voc,)

201. (atc,) 218. 316. 352. 782.

Phanio Ph. 872
Phanocrates (^avo%Qdx7i£) Pha-

nocratae Heau. 1061
Phidippus (^sCdmnoq) Phidippe

Hec, 247. 256. 480. 497. 510.

627. 708. 715. 771. 777. Phi-

dippum Hec, 246. 449. 622.

Phidippo Hec, 820. 870
Philotis (^iXmxiq)(voe.) Hec,S2,

84. Philotium (SiX<6ti,ov)(vo€,)

Hec. 89. 197. (acc) 81
* Philtera ((^iXteQa) Heau, 662
Philnmen^ (^tXovfiivrj) Hee.

354. 414. 480. 588. (voc.) 243.

325. 632. Philumenam An, 306.

1001. Hec. 219. 320. 466. 809.

832. PhilumenaeZ^ec. 191. 318.

337. 349. 793
Phormio (^oq(Il(ov) Ph. 27. 122.

314. 476. 618. 692. 833. 897.

1048. (voc.) 317. 324. 437. 478.

620. 858. 875. 882. 900. 922.

1050. Phormionem Ph. 26. 307.

ONOMASTICON lERENTIANVM.

343

&«0. 592. 783. 1027. Phormioni

Pk. 157. 720
Phrygia Q^QvyCa) {yoc») Heau,

731. Phrygiam Ad. 973
Piraeus (IIsiifaisvQ) Piraeo Eu.

290. 539
Plantos Ad. 7. 9. Plautum An.

18. Plauti Eu. 25
I>yrrus (IIvQQog) Eu. 783
Pythias (Jlv&idi) Eu. 642. {yoc.)

500. 650. 656. 672. 730. 753.

901. 902. 909. 947. 961
Hhamnusius (^Pafi^vovaios) Bham-

nusium An. 930
Bhodius CPoSios) Eu.^. Bho-

dium Eu. 420. Rhodio Eu. 498
Rhodus (Podog) Rhodi Eu. 107
Salus iTec. 338. Ad. 761
Sanuus (HdfiLog) Samia Eu. 107
Sanga i^Idyyrjg) Eu. 776. (voc.)

8i4
Sannio (SavvLODv) Eu. 780. Ad.

276. (woc.) 210. 220. 240
Sdrtus (Sn^QTog) Scirte ffec. 78
Simalio (ZifMcXioov) (yoc.) Eu.

772. 775
Bimo (SCib(ov) An. 789. 907.

(ooc.) 41. 503. 820. 846. 894.

908. 914
Simulus (JSiii^vlog) Simulum Ad,

465. Simulo Ad. 352
Simus (Z£[i,og) Heau, 498
Sophrona (SaifpQOVTi) Ph. 865.

(voc.) 739. 741. Sophronam

Eu. 807
Sosia (^StooCag) (voc.) An. 28.

[51.] 119. Hec.421
Sostrata (ZtoazQdtri) Ad, 321.

616. (voc.) Heau. 647. 663.

1007. Hec, 223. 229. 271. 339.

Ad. 309. 329. 343. 511. 635.

787. SoBtratamZTetf. 179. 329

629. Ad. 506. Sostratae Hec,

332
Stephanio (ZxBtpavCmv) (voo.)

Ad. 380
♦Stilpo (StanoDv) Ph. 389. 390.

740. Stilponem Ph, [356.] 390
Storax (ZrvQai) (voc^ Ad. 26
Strato (StQdtmv) (voc.) Eu. 414
&n'Dxam(ZovvLOv) (acc.) Ph. 837.

Sunii Eu. 519. Sunio iS». 115
Syra (2h)Qa) (voc.) Hec. 59. 83
Syriscus (SvQCanog) SyriscejEJM.

772. 775. Ad. 763
Syrus {SoQog) Heau. 473. 509.

728. 743. 896. 898. Syre Heau.

291. 310. 319. 343. 346. 348.

350. 400. 517. 531. 536. 543.

581. 589. 595. 598. 615. 684.

692. 699. 757. 762. 775. 811.

825. 975. 980. 985. 993. Ad.

247. 249. 260. 261. 278. 281.

412. 531. 538. 543. 549. 713.

776. 883. 887. 916. 970. 979.

Syrum Heau. 191. 757. 950. Ad.

315.361.553.960. SyriHeau,

723. 886. SjTo(dat.) Heau. 999.

1066. (abl.) 241. 882
Thais (0atg) Eu. 391.499.508.

527. 532. 619. 725. 733. 848.

963. 1039. 1040. (voc.) 91. 190.

455. 462. 743. 750. 754. 783.

792. 807. 810. 873. 882. 887.

906. Thajdem^tt.231.266.270.
. 352. 359. 364. 563. 788. 991.

1055.1075. Thaidis^«.267*.

Thaidi Eu. 188. 275. 434. 569.

616. 951. 983. 1026. Thaide

Eu. 545. 956. 1051
Thraso (QQdaoav) Eu. 353. (voe.)

453.455.475. 1025. 1061.1068.

1088
Venus Eu. 732.

\