Skip to main content

Full text of "[Publications]. Original series"

See other formats 


Agents  for  the  sale  of  the  Early  English  Text  Society's 
Publications. 

DUBLIN:  WILLIAM  MCQEE,  18  Nassau  Street. 
EDINBURGH :  T.  G.  STEVENSON,  22  South  Frederick  Street, 
GLASGOW:  OGLE  &  Co.,  1  Royal  Exchange  Square. 
BERLIN :  ASHEE  &  Co.,  Unter  den  Linden  20. 
NEW  YORK :  C.  SCEIBNER  &  Co.,  LEYPOLDT  &  HOLT. 
PHILADELPHIA  :  J.  B.  LIPPINCOTT  &  Co. 


dtttiltapm 


WITH 

AN  INTERLINEAR  ANGLO-SAXON  VERSION 
MADE  EARLY  IN  THE  ELEVENTH  CENTURY 

EDITED 

WITH  INTRODUCTION  AND    GLOSSARY 
FROM    THE 

ROYAL    MS.  7  C  iv.  IN    THE    BRITISH    MUSEUM 

BY 


E.   W.   RHODES,   M.A. 

LANGTON    FELLOW     OF    THE     OWENS     COLLEGE 
VICTORIA    UNIVERSITY,    MANCHESTER 


LONDON: 

PUBLISHED  FOR  THE  EARLY  ENGLISH  TEXT  SOCIETY 
BY  N.  TRUBNER  AND  CO.,  57  AND  59  LUDGATE  HILL. 


MDCCCLXXXIX. 


me 


£ 


93 

Original  Series. 


HORACE    HART,    PRINTER    TO    THE    UNIVERSITY 


CONTENTS. 


CHAP.  PACE 

INTRODUCTION v 

I.  (De  Caritate  .  be  soSre  lufe) I 

II.  De  Patientia  .  be  gejjylde 7 

III.  De  Dilectione  del  et  proximi  .  be  lufe  godes  j  nihstan      .  1 3 

IV.  De  Humilitate  .  be  eadmodnysse      .         .         .         .         .18 
V.  De  Indulgentia  .  be  forgifnysse 23 

VI.  De  Conpunctione  .  be  onbryrdnysse  .         .         .         .26 

VII.  De  Oratione  .  be  gebede   . 30 

VIII.  De  Confessione  .  be  andetnysse 36 

IX.  De  Penitentia  .  be  daedbotnysse 41 

X.  De  Abstinentia  .  be  forhsefednysse 49 

XI.  De  Kelinquentibus  Saeculum  .  be  forlsetendum  worulde  .  57 

XII.  De  Timore  .  be  ege 64 

XIII.  De  Virginitate  .  be  fa-mnhade 68 

XIV.  De  lustitia  .  be  rihtwisnysse 71 

XV.  De  Inuidia  .  be  andan 75 

XVI.  De  Silentio  .  be  swigean -77 

XVII.  De  Superbia  .  be  ofermodinysse 82 

XVIII.  De  Sapientia  .  be  wisdome 85 

XXI.  — (De  Fornicatione) 86 

XXII.  De  Perseuerantia  .  be  )>urhwununge         ....  90 

XXIII.  De  Securitate  .  be  orsorhnysse 91 

XXIIII.  De  Stultitia  .  be  dysignysse 94 


VI  CONTENTS. 

CHAP.  PAGK 

XXV.  De  Auaritia  .  be  gitsunge 98 

XXVI..  De  Uirtute  .  be  msegene 100 

XXVII.  De  Uitiis  .  be  leahtrurn 102 

XXVIII.  De  Ebrietate  .  be  druncennysse 104 

XX VIIII.  De  Decimis  .  be  teo$ung\un 107 

XXX.  De  Cupiditate  .  be  grsedignysse no 

XXXI.  De  Disciplina  et  Increpatione  .  be  lare  7  J>reaunge  .         .113 
XXXII.  De  Doctoribus  siue  Kectoribus    .   be   lareawum  o)>J>e  be 

gelseredum  oj)]>e  reccendrum  o)>))e  be  gymendum     .         .  116 

XXXIII.  De  Fide  .  be  geleafan  o»>e  truwan 126 

XXXIV.  De  Spe  .  be  hopan  ofye  be  hihte 129 

XXXV.  De  Gratia  .  be  gife 131 

XXXVI.  De  Discordia  .  be  twirsednysse 133 

XXXVII.  De  Juramento  .  be  a>sware 135 

XXXVIII.  De  Cogitationibus  .  be  ge]>ancum 137 

XXXVIIII.  De  Mendacio  .  be  leasunge 142 

XLII.  — (De  Voluntate) 142 

XLIII.  De  Indumentis  .  be  reafum 143 

XLIIII.  De  Misericordia  .  be  mildheortnysse  .         .         .         .         .     145 

XLV.  De  Conpassione  Proximi  .  be  efenj>rowunge  nihstan  .         .     147 

XLVI.  De  Elatione  .  be  upahafenysse   .         .         .         .         .         .151 

XLVII.  De  Uita  Hominis  .  be  life  mannes 153 

XLVIII.  De  Muneribus  .  be  gifum  o]>]>e  lacum          .         .         .         .154 
XLVIIII.  De  Elemosina  .  be  selmessan      .         .         .         .         .  155 

L.  De  Tribulatione  .  be  gedrefednyese 160 

LI.  De  Primitiis  siue  Oblationibus  .  be  frymj^um  o]>]>e  ofFrungum     165 
LII.  De  Tristitia  .  be  unrotnysse       .         .         .         .         .         .167 

LIII.  De  Pulchritudine  .  be  fsegernysse 1 68 

LIIII.  De  Conuiuiis  .  be  gebeorscipum          .         .         .         .         .169 

LV.  De  Kisu  et  Fletu  .  be  hlehtre  7  be  wepe    .         .         .         -171 

LVI.  De  Honore  Parentum  .  be  wur}>scipe  maga         .         .  1 73 

LVII.  De  Filiis  .  be  bearnum 175 


CONTENTS.  vii 

CHAP.  PAGE 

-  LVIII.  De  Diuitibus  et  Pauperibus  .  be  welegum  7  pearfum          .     177 
LVIIII.  De  Acceptione  Personarum  .  be  onfangenysse  swegea         •     183 

LX.  De  Itinere  .  be  sijrfaete 185 

LXI.  De  Sensibus  .  be  andgytum 187 

LXII.  De  Seruis  et  Dominis  .  be  )>eowum  7  hlafordum          .         .188 
LXIII.  De  Consortis  Bonorum  et  Malorum  •  be  midwununge  godra 

7  yfebra 191 

LXIIII.  De  Amicitia  et  Inhnicitia  .  be  freondscipe  7  be  feondecipe      193 

LXV.  De  Consiliis  .  be  ge)>eab.tum .199 

LXVI.  De  Defunctis  .  be  forj>gewitenum 201 

LXXV.  — (De  Ligatione) .202 

LXXVI.  De  Exemplia  .  be  bysenuin         .         .         .         .         .         .205 

LXXVII.  De  Discipulis  .  be  leorningcnihtum    ...  .204 

LXXVIII.  De  Temptatione  et  Martyrio  .  be  costunge  7  martirdome   .     207 

LXXVIIII.  De  Uerbo  Otioso  .  be  worde  idelum 212 

LXXX.  De  Breuitate  huius  Uitae  .  be  sceortnysse  J>yses  lifes          .     214 
LXXXI.  De  Lectione  .  be  rsedingum 217 

De  Vitiis  et  Peccatis. 

Apostrapha  de  Muliere  nequam 223 

Item  de  Muliere  Bona  et  Mala       .         .         .         .         .         .         .         .224 

De  Predestinatione  Electorum  et  Keproborum 226 

De  Modis  Peccatorum 228 

De  Grauibus  Peccatis  et  Leuibus 230 

Quomodo  Peccata  geruntur 231 

De  Duplicatione  Peccaminum         .         . 234 

Item  de  Expletione  Peccatorum 235 


CORRECTIONS. 

P.  8,  1.  16;  p.  n,  1.  13;  p.  16,  1.  20,  for  oncnawen  read  oncwawen. 

P.  20,  1.  20,  for  brydde  read  brysdde. 

P.  25, 1.  2,  for  ne  read  we. 

P.  36,  1.  2,  /or  aflige&e  read!  afligede. 

P.  40, 1.  12,  acofriaS  has  an  accent  over  the  o. 

P.  42, 1.  16,  for  l(an)ge  read  l(en)ge. 

P.  50, 1.  10,  for  if  read  lif. 

P.  50, 1.  1 6,  for  flaese  read  flaesc. 

P.  52,  11.  12,  14,  for  seworden,  gynd  read  geworden,  synd. 

P.  56, 1.  19,  over  defic-  read  ateor-. 

P.  58, 1.  I,  for  seceros  read  oeceras. 

P.  58,  1.  15,  for  capiti  read  capti. 

P.  6 1, 1.  10,  for  gehlypende  read  gehlywende. 

P.  83,  1.  2,  for  apostare  read  apostatare. 

P.  83, 1.  18,  for  hreccan  read  hneccan. 

P.  90, 1.  i,  read  Jmrhwununge. 

P.  1 30, 1.  3,  for  hope  read  hopa. 

P.  137, 1.  7>  for  ascumgendre  read  ascunigendre. 

P.  144, 1.  5,  for  gehylpe  read  gehlywe. 

P.  152,  1.  15,  for  nanes  read  nanre. 

P.  170,  1.  6,  for  gehlyp5  read  gehlywd. 

P.  172, 1.  15,  for  beortan  read  heortan. 

P.  174, 1.  3,  for  gehlypd  read  gehlywd. 

P.  177, 1.  2,  for  gulfulle  read  galfulle. 

P.  192, 1.  9,  for  betwut  read  betwuh. 


INTRODUCTION. 


THE  present  volume  includes  the  '  Liber  Scintillarum,' 
Latin,  and  Anglo-Saxon  interlinear  version,  and  some  pieces  of 
a  similar  nature,  *  De  Vitiis  et  Peccatis,'  which  together  form 
the  contents  of  the  Royal  MS.  7  Civ.  in  the  British  Museum. 
The  former  work  consists  of  sayings  collected  from  the  *  Holy 
Scriptures '  and  the  *  Fathers,'  and  arranged  under  certain 
heads,  such  as  'patience,'  'humility,'  'avarice,'  'folly,'  etc. 
Its  value  in  the  Middle  Ages  was  doubtless  very  great,  as  it 
contained,  in  a  small  compass,  the  opinions  of  the  '  Fathers ' 
on  so  many  varied  questions,  men's  vices  and  virtues,  their 
duty  to  themselves,  to  their  neighbour  and  to  God.  Any 
one  who  glances  at  the  list  of  contents  of  the  work  will  see 
how  interesting  are  many  of  the  questions  dealt  with,  and  how 
typical  of  mediaeval  thought.  It  would  be  out  of  place  here 
to  dwell  on  these  points,  but  I  may,  perhaps,  be  allowed  to  call 
attention  to  the  interesting  chapters  on  '  Abstinence,'  '  For 
saking  the  World,'  '  Teachers  or  Rulers,'  '  Drunkenness,' 
'  Tithes,'  '  Feasts,'  '  Servants  and  Masters,'  '  Temptation  and 
Martyrdom,'  and  '  Reading.' 

The  nature  of  the  work — a  compilation  from  the  '  Fathers ' 
—which  needed  for  its  production  a  scholar  of  wide  reading 
and  great  laboriousness,  probably  led  later  times  to  fix  on 


X  INTRODUCTION. 

Bede  as  its  author.  Whatever  may  be  the  reason,  we  find  the 
'Liber  Scintillarum'  given  without  any  explanation,  as  if  it 
were  a  recognised  work  by  Bede,  in  vol.  vii.  of  the  edition  of 
his  works,  published  at  Basle  in  1563.  All  guesses  at  the 
authorship  were,  however,  rendered  unnecessary  by  Mabillon's 
discovery1,  in  1685,  of  a  manuscript  at  Monte-Cassino,  con 
taining  a  preface  by  the  author,  in  which  he  gives  his  name, 
(  Defensor,'  not,  as  he  modestly  assures  us,  {  ob  gloriam  vanam 
sed  ut  quieunque  legit  memoriam  mei  habeat.'  He  was,  he 
informs  us,  a  monk  of  the  monastery  founded  at  Liguge, 
near  Poictiers  by  St.  Martin,  and  undertook  the  labour  of 
collecting  the  '  Scintillae'  at  the  wish  of  his  instructor  Uroin, 
abbot  of  the  monastery. 

As  we  know  that  Ursin,  who  afterwards  became  bishop  of 
Autun,  and  wrote  a  life  of  S.  Leger,  lived  about  the  end  of  the 
seventh  century,  we  may  with  some  confidence  fix  the  date  of 
the  composition  of  the  '  Liber  Scintillarum '  by  his  pupil, 
Defensor,  early  in  the  eighth  century.  This  would  agree 
with  the  fact  that  the  last  of  the  '  Fathers '  quoted  by  the 
latter  is  Isidore  of  Seville,  who  died  about  633  A.D. 

All  the  information  we  have  about  Defensor  and  his  work 
is  in  the  above-mentioned  preface.  In  the  following  passage 
from  it  we  learn  the  mode  in  which  he  collected  the  '  Scin 
tillae,'  his  object,  and  the  reason  he  called  his  book  the  '  Liber 
Scintillarum :'  '  Jussioni  et  doctrinae  obtemperare  volens,  pa- 
ginas  quasque  scrutans,  sententiam  fulgentem,  sicuti  inventam 
quasi  margaritam  aut  gemmam  avidius  collegi.  Quemad- 
modum  guttae  multae  fontem  efficiunt,  sic  de  diversorum 
voluminibus  congregans  testimonia,  hunc  libellum  condere 
tentavi.  Veluti  de  igne  procedunt  scintillae,  ita  hunc  minutae 

1  Mahillon,  Museum  Italicum,  vol.  i.  p.  123. 


INTRODUCTION.  XI 

sententiae  pluresque  libri  inveniuntur  falgentes,  ad  quarum 
inter  hoc  scintillarum  volumen,  quod  qui  legere  vult,  laborem 
sibi  amputat,  ne  per  caeteras  paginas  iterandum  lassescat. 
Hie  habentur  qnod  reperiri  desiderat,  sed  ne  id  opus  quasi 
sine  auctore  putetur  apocryphum,  unicuique  sententiae  per 
singula  proprium  scripsi  auctorem  1.' 

The  Latin  text  of  the  '  Liber  Scintillarum '  has  been 
printed  several  times ;  the  latest  edition  is  that  of  Migne 
in  vol.  88  of  his  'Patrologiae  Cursus  Completus.' 

The  first  notice  of  the  manuscript  containing  the  inter 
linear  Anglo-Saxon  version  is  by  Junius,  who  in  the  preface 
to  his  '  Gothic  Glossary'  says  he  has  made  extracts  from 
it,  and  he  thinks  he  has  never  found  anywhere  an  interlinear 
version  so  carefully  and  accurately  executed. 

Wanley  mentions  the  extracts  by  Junius,  gives  the  titles  of 
the  chapters 2,  and  describes  the  original  manuscript 3. 

Its  history  is  given  on  the  first  and  the  nineteenth  leaf. 
It  belonged  formerly  to  the  monks  of  Christ  Church,  Can 
terbury,  and  at  the  destruction  of  the  monasteries  became  the 
property  of  John  Apsley  de  Thokeham,  who  kept  it  twenty 
years  (1567).  Afterwards  Master  Lumley  had  it.  and  from 
him  it  passed  into  the  Royal  Library. 

The  manuscript  is  not  in  a  perfect  state ;  a  few  leaves  are 
disarranged,  several  are  wanting,  and  the  margins  of  many 
are  cut  off.  Fortunately  it  is  rarely  that  letters  are  cut  off  as 
well.  The  following  is  the  proper  order  of  the  leaves  :  1-23, 
28,  29,  30,  24,  31)  25,  26,  27,  32-93,  97,  94,  95,  98,  99,  96, 
100-106. 

The  Anglo-Saxon  interlinear  version  has  never  been  printed 

1  Mabillon,  Annal.  Bened.  vol.  ii.  p.  704.     The  preface  given  by  Fabricius, 
'  Bibl.  Med.  et  Inf.  Aetatis,'  is  slightly  different. 

2  Hickes'  'Thesaurus,'  vol.  ii.  p.  86.  3  Ibid.  vol.  ii.  p.  180. 


Xll  INTRODUCTION. 

before,  but  the  most  important  words  and  grammatical  forms 
were  given  by  Kluge  in  '  Englische  Studien,'  vol.  ix.  p.  35,  arid 
his  list  has  been  of  constant  use  to  me. 

My  aim  has  been  to  give  an  accurate  copy  of  the  manu 
script,  all  additions  of  my  own  being  put  in  brackets. 
My  text  was  made  from  a  transcript  kindly  lent  me  by 
Prof.  Skeat,  and  was  then,  or  afterwards  when  in  proof, 
carefully  compared  with  the  MS.  The  Latin  text  is 
printed  in  italics,  with  the  contractions,  which  I  have  ex 
panded,  in  Roman  letters,  whilst  the  opposite  holds  good 
for  the  Anglo-Saxon.  The  punctuation  of  the  manuscript 
is  adhered  to ;  but  in  order  to  split  up  the  chapters,  each 
writer  has  a  separate  paragraph  for  the  quotations  taken 
from  him.  These  are  always  preceded  by  his  name,  and 
'  dixit,'  e.  g.  '  Eusebius  dixit,'  or  in  the  case  of  quotations  from 
the  Gospels,  by  '  Dominus  dicit  in  euangelio.'  In  the  manu 
script  this  part  is  always  written  in  large  illuminated  capitals, 
except  when  the  quotations  are  from  the  '  Vita  Patrum/ 

The  Latin  accents  are  retained,  though  I  have  been  unable 
to  determine  what  principle  governed  the  scribe  in  his  use  of 
them.  When  they  are  used  they  are  used  correctly,  but  it  is 
impossible  to  say  why  the  scribe  marked  the  accented  syllable 
in  some  words  but  not  in  others. 

The  words  in  the  footnotes  are  alternatives  for  the  Latin, 
rarely  for  the  Anglo-Saxon.  In  the  manuscript  the  former 
are  written  above  the  Latin,  preceded  by  i.  =  id  est,  or  1=  vel, 
whilst  the  latter  are  generally  placed  in  the  margin.  Occa 
sionally  an  elliptical  word  is  supplied  above  the  line,  in  which 
case  s  =  scilicet  is  written  before  it. 

The  handwriting  both  of  the  Latin  and  the  Anglo-Saxon 
is  that  of  the  early  part  of  the  eleventh  century,  and  the 


INTRODUCTION.  xiii 

language  of  the  interlinear  version  belongs  to  the  same 
period.  The  chief  feature  of  the  latter  is  its  remarkable 
accuracy ;  there  are  very  few  mistakes,  and  these  only 
trifling  ones.  The  strangest  is  on  page  47,  line  16,  where 
the  translator  has  for  *  sicut  nee  auris  esca  nee  guttur  uerba 
cognoscitj  {swa  swa  ne  gold  mettas  ne  J?rotu  wordu  onc- 
naewiS.' 

Latin  compound  verbs  are  usually  rendered  by  Anglo- 
Saxon  verbs,  in  which  the  component  parts  of  the  Latin 
are  accurately  represented.  This  makes  the  text  especially 
rich  in  new  compounds,  although  we  cannot  be  sure  in  all 
cases  that  the  Anglo-Saxon  compound  could  be  used  with 
exactly  the  same  meaning  as  the  Latin.  Many  of  the  words 
in  the  interlinear  version  are  not  to  be  found  in  the  Anglo- 
Saxon  dictionaries,  or  are  found  with  no  references.  Among 
the  latter  are  some  thirty  words  quoted  from  Somner  or  Lye, 
by  Bosworth  in  his  Anglo-Saxon  Dictionary,  which  were 
probably  taken  from  Junius'  manuscript  dictionary. 

There  are  not  many  phonetic  or  grammatical  peculiarities,  for 
in  both  sounds  and  grammar  the  language  is  that  of  ordinary 
late  West- Saxon.  I  have  noted  whatever  forms  are  unusual 
and  seem  worthy  of  attention,  although  many  of  them  are 
probably  errors  made  by  the  scribe. 

a  represents  ae,  e.g.  stafe,  p.  119,  1.  15. 

a  „  £,  gemane,  p.  I,  1.  3;  J?ar,  p.  9,  1.  9  ;  slape,  p. 
117,  1.  13  ;  but  sleep  occurs,  p.  57,  1.  6. 

8e         „  e,  ha3r  (hie),  p.  21,  1.  4. 

re         „         ea,  ]?a3wum,  p.  2,  1.  12. 

e  ea,  hehnysse,  p.  84,  1.  7  ;  hegra,  p.  120,  1.  15: 

e  perhaps  represents  le  in  this  instance  ; 
gelefan,  p.  129,  1.  i  ;  ongeen,  p.  12,  1.  16. 


XIV  INTRODUCTION. 

o  represents  u,  folfremed,  p.  8,  1.  7 ;  onderfon,  p.  4,  1.  i  ;  on- 
gleawnysse,  p.  5,  1.  5. 

6          „          a,  onmode,  p.  18,  1.  18. 

03         „          e,  boec,  p.  17,  1.  6. 

u  „  o  in  the  past  tense  and  past  participles  of 
some  weak  -ian  verbs, — lufude,  p.  14, 
1.  7;  p.  14,  1.  16;  gehiwude,  p.  16, 
1.  4;  afandud,  p.  15,  1.  4;  gesta]7elud, 
p.  15,  1.  16;  geswutelud,  p.  10,  1.  7; 
gefystlude,  p.  7,  1.  15  ;  festrud,  p.  222, 

1.15. 

ea         „         se,  bearnft,  p.  56,  1.  14. 

ea          „        eo,  beaft,  p.  17,  1.  5  ;   heartan,  p.  43,  1.  15  ;   but 

beoiS,  heortan  are  the  usual  forms  ;  neo- 

]?eweard,  p.  27,  1.  8. 
ea         „        se,  deadbote,  p.  40,  1.  2  ;  gehealed,  p.  72,  1.  19  ; 

oncneawiS,  p.  184,  1.  13. 

ea         „        eo,  leagan,  p.  136,  1.  4 ;  lareawum,  p.  116,  1.  i. 
eo         „        ea,  teoras,  p.  28,  1.  i  ;  teora,  p.  47,  1.  4. 
c  „         g,  forbyc$,  p.  114,  1.  n  ;  strencft,  p.  12,  1.  18  ; 

strenc"Se,  p.  50,  1.  1 2. 
g          „         c,  ongnawen,  p.  84,  1.  6. 

h  is  omitted  in  leahter,  p.  171,  1.  12,  though  hlehter  is 
found  in  the  preceding  line. 

d  represents  t,  wyld  (vis),  p.  200,  1.  20  ;  behad,  p.  8,  1.  5  5 

widnigendne,  p.  38,  1.  3. 
t          „          d,  getwyld,  p.  96,  1. 4  ;  heortnysse,  p.  225,  1.  7 ; 

getealt,  p.  69,  1.  16  ;  brat,  p.  185,  1.  15  ;  - 

synt,  p.  9,  1.  15. 

W  occurs  where  we  should  expect  n  in  oncwawen,  p.  8, 1.  16; 
p.  n,  1.  13  ;  p.  16,  1.  20  (v.  Kluge,  *  Englische  Studien/  vol. 


INTRODUCTION.  XV 

ix.  p.  36,  who  points  out  that  this  phenomenon  occurs  several 
times  in  works  written  in  a  south-eastern  dialect). 

There  is  little  to  call  for  notice  in  the  grammar,  but  the 
following"  peculiarities  may  be  mentioned : 

Neuter  nouns  of  the  strong  declension  with  long  root 
syllable  are  treated,  with  few  exceptions,  like  those  having 
a  short  root  syllable,  and  therefore  take  u  in  the  nom.  and 
ace.  plural. 

Banu,  p.  167,  1.  ii  ;  belimpu,  p.  in,  1.  3  ;  cneowu,  p.  224, 
1.  4;  forligru,  p.  102,  1.  14;  p.  137,  1.  n  ;  gefeohtu,  p.  74, 
1.  18;  p.  in,  1.  16;  p.  199,  1.  14;  folcu,  p.  184,  1.  ii  ;  ge- 
streonu,  p.  76,  1.  12  ;  geswincu,  p.  101,  1.  n  ;  gefancu,  p.  37, 
1.  12  ;  p.  87,  1.  5  ;  p.  102,  1.  14  ;  p.  182,  1.  14  ;  gej?eahtu,  p. 
199,  1.  8  ;  goldhordu,  p.  156,  1.  6;  p.  179,  1.  13  ;  herereafu,  p, 
19,  1.  8  ;  p.  158,  1.  I  ;  horwu,  p.  69,  1.  14  ;  landu,  p.  51,  1.  17; 
manu,  p.  45,  1.  13  ;  p.  88,  1.  15  ;  p.  234,  1.  6  ;  rnidlu,  p.  55, 
1.  ii  ;  pundu,  p.  132,  1.  7 ;  reafu,  p.  143,  1.  14 ;  treowu,  p.  56, 
1.  17  ;  weorcu,  p.  58,  1.  19  ;  p.  52,  1.  19  ;  p.  20,  1.  19 ;  wordu, 
p.  1 8,1.  19;  p.  214,1-  4;  P-  2i  8,  1.  15;  p.  221,  1.  12;  p.  221, 
Li9. 

The  adjective  god  is  also  found  with  u  as  the  ending  of  the 
neuter  plural  strong  declension,  p.  13,  1.  8  ;  p.  20,  1.  u  ;  p. 

102,1.  5. 

An  intrusive  r  is  sometimes  found  in  the  nom.,  ace.  and 
dat.  plural  of  present  participles  and  of  nouns  in  -end  formed 
from  present  participles:  lufigendras,  p.  14,  1.  3  ;  wregendras, 
p.  29,  1.  4;  fyligendrum,  p.  100,  1.  12;  reccendrum,  p.  116, 
1.2. 

A  feminine  in  a  instead  of  e  is  found  in  forhaefednyss  ana 
(abstinentia  sola),  but  in  this  case  the  -a  is  probably  a  mistake 
due  to  the  glosser  seeing  a  in  the  word  sola  below.  Kluge, 


XVI  INTRODUCTION. 

Paul  und  Braune's  Beitrage,  vol.  viii.  p.  552,  has  shown  that 
such  feminine  forms  do  sometimes  occur. 

The  past  participle  of  strong  verbs  ends  in  -an  in  befangan, 
p.  15,  1.  19  ;  gesceapan,  p.  83,  1.  4  ;  gefaran,  p.  48,  1.  3  ;  geun- 
nan,  p.  109,  1.  17  ;  gemunan,  p.  165,  1.  5. 

Ende  is  found  for  enne  in  lufigende,  p.  3,  1.  13  ;  mynigende, 
p.  53,  LIT,  but  these  are  in  all  probability  mistakes  due  to  the 
scribe,  seeing  d  in  the  Latin  word  below. 

Agan  has  a  plural  formed  as  if  it  were  an  ordinary  strong 
verb:  agad,  p.  7,  1.  12 ;  p.  158,  1.  17,  instead  of  agon. 

For  the  usual  *  sceal,'  a  form,  c  scyl/  formed  on  the  analogy 
of  the  subjunctive,  is  the  only  one  which  occurs  in  the  pre 
sent  text.  Instances  of  it  occur  on  p.  6,  1.  14  ;  p.  19,  1.  20  ; 
p.  33,  1.  7;  p.  41,  1.  3  ;  p.  43,  1.  20;  p.  24,  1-  1 7  0>eon  scyl); 
p.  93, 1. 14. 

For  the  plural  sculon  (sceolon),  scylon  occurs  on  p.  i,  1.  12 ; 
p.  31,  1.  20 ;  p.  36,  1.  6 ;  p.  51,  1.  9 ;  scylan,  p.  33,  1.  3. 

In  conclusion,  I  should  like  to  take  this  opportunity  of 
thanking  Professor  Napier,  Professor  Skeat,  and  Professor 
Toller  for  the  help  and  advice  they  have  always  readily 
given  me. 


LIBEE   SCINTILLARUM. 

drihten    segt$  on   godspelle     maran    so)?e  lufe  nan  maim   hseff> 
Dominus  dicit    in  euuangelio  maiorem  caritatem      nemo      habet. 

butan    }?aet    sawle      his    alecge  segliwylc  for  freondum   his 
quam     ut  animam  suam  ponat      quis      pro   amicis    suis. 

se   apostol    ssede   toforan    eallnm   soj^lice    gemane    on 
Petrus     apo&iolus    dixit.      Ante      omnia    autem    mutuam  in 

eow      sylfum  so]?e  lufe   gsedertange   hsebbende     forjn    seo  soj>e 
vobismet    ipsis     caritatem    continuam      habentes.       quia     cari- 

lufu  oferhelaj?      micelnysse  synna 

tas      operit       multitudinem    peccatorum ; 

ssede        seo  soj^e  lufu  gef)yldig      ys         milde 
Paulus  a^;ostoZus  dixit.  Qaritas         patiens       est.     benigna 

heo  ys     solpe  lufe  brof)err8edenne  eow  betwynan    lufiaf) 
est ;      Caritatem    fraternitatis.          inuicem        diligite l. 

se    apostol     seede       God    sof>    lufu     ys     7     se    j?e 
lohannes    o/;osto/us      dixit.       Deus     caritas      est.  et       qui 

wuna}>  on  sof>re  lufe  on  gode  he  wunat   7    god    on  him     on  f>am 
manet   in    caritate :    in   deo      manet      et  deus  in   eo ;    In    hoc 

setywde  sof>  lufu  godes  on     us         forf>i      he    for      us        sawle 
apparuit  caritas      dei     in  nobis.  ^uoniara  ille  pro  nobis  animam 

•  his      alede     and  we     scylon     for  gebrof>rum  sawla    alecgean 
suam  posuit.     et    nos  debemus  pro   fratribus   animas   ponere. 

ssede        hatung     awecj>      saca    and      ealle       gyltas 
Salomon   dixit.        Odium    suscitat    rixas.    et   uniuersa   delicta 

oferhelaj?  soj>lufu 
operit     caritas ; 

ssede     gif  J?urh    weg   so]?re    sof>  lufe    we  wyllaS 
August mus  dixit :    si     per    uiam    uerg      caritatis      uolumus 

yrnan         to    ]?an        ecean         e]^ele       gesseliglice      we    magon 
currere.  ad          aeiernam  patria'm      feliciter          %)°ssumus 

becuman       butan    ?of>re    lufe    ealle    swa   hwylce    swa     we    do|5 
Sine        caritate      omnia        quaecumque          fdcimus 

1  ue\  diligentes. 
B 


2  LIBER   SCIN  TILL  ARUM. 

na    }>ing      us       fremacS      don       and    on    idol       aspendaS       bi- 
nihil       nobis    prodest  facere.       et        inane      expendimus    stu- 

gencge    gif    we      nabbacS      f>a  so]?an  lufe    seo    ys    god         rixa}> 
diutn.     si    non  habeamus        caritatem.      quae  est  c?eus/  Regnat 

so]?lice      flsesclic     grsedi^nys     }?ar    J?ar        nys       godes    so]?    lufu 
enim      carnalis     cupiditas.         ubi        non  est      dei        caritas ; 

)?8enne  so)?lice  mann    fulfremed    ys       J>senne    sof>re  lufe       full 
Tune     enim     homo     perfectus      est.     quando     caritate       plenus 

ys    butan     lufe     psere    sof>an    lufe     £eah    f>e     gehwilc    rihtlice 
est    Sine    amove  caritatis  qudmuis      quisque       recte 

gelyfe   to     eadignysse     becuman     nateshwon     mseg      swa    micel 
credat  ad    beatudinem     peruenire   nequdquam  potest ;       Tanta 

ys     soj^re    lufe     msegen     J)8et       eac      witegung     7     martyrdom 
est      caritatis       uirtus.       ut      etiam    prophetia    et     martyrium 

butan   hyre    naht   beon  synd  gelyfede      swa  micel    ys    seo    sof>e 
sine      ilia    nihil    esse        credantur ;  Tanta,       est       ca- 

lufu    seo    gif  wana    byf>    on    idel    synd    hsefde       o]?re         gif 
vitas  quae    si         desit.          frustra        habentur         cdetera.       si 

heo    mid    by]?      rihtlice    synd    liaefde    ealle       se      so]: lice    fset 
ddsit.  recte         habentur      omnia;   Hie     autem   quod 

geopena]?  gehealt     7     fset  \><zt  dyrne  ys  on    godcundum    spsec" 
pdtet  tenet      et        quod          Idtet       in        divinis         ser 
um,  se   ]m  so]?an  lufe  healt  on    fsewum        fylia]?        J>a 
monibus.  qui      caritatem      tenet    in  moribus;    Sectamini  cari- 

soj)an    lufe     mid    s\vetum     7     halwendum     mete     butan     J?aere 
tatcm  dulci  ac        salubri         cibo.       sine       qua 

se  welega   J^earfa   ys      and  on  J?sere  se  ]?earfa  welig    ys     ]m  Ipe 
dives       pauper  est.      et      in    qua      pauper     dives  est;     Qui 

beluca<5    eagan    heora  ongean  so]?e  lufe    hi  hnappiatS  on  gewil- 
claudunt    oculos     suos     contra  caritatem.  obdormiscunt  in  concu- 

nungum    7    gelustfullungum  flsesces        atiht    }?a  socSan  lufe  gynd 
biscentiis  et      delectationibus     carnis;  Extende      caritatem      per 

ealne    embehwyrft    gif    ]m   wylt      crist      lufian     fo-rf>i       lima 
totum         orbem          si          vis       chri&tnm  amdre.    quia    membra 

cristes   gynd  embehwyrft    licgaS       eallswa    socSlice  lichama    J?in 
chrisi'i    per         orbem         iacent;    Quomodo   enim     corpus    tuum 

butan    gaste    pset    ys     butan  sawle  gif  hit  byft      dead       he  .ys 
sine     s^iritit.  hoe   est.      sine    anima  si  fuerit  /   mortuum    est : 

swa     seo     sawl    ]?in    butan    J;am    halguni    gaste     Ipcet   ys   butan 
ita        anima       tua     sine  sjAritu          sancto     id    est     sine 


LIBER   SCINTILLABUM.  3 

so]}  re  lufe  gif  hit  byj>     dead     heo  by£>   geteald    na   soj?lice  ear- 
caritate      si    fuerit     mortua        deputdbitur ;    Non  enim    habi- 

diatS  on      an      butan  on     }?am     fulfremed     bytS     socS  lufe  cristes 
tant  in  unum.    nisi   in    quibus    pwfecta,    fuerit    caritas  chrisii ; 

witodlice   on     J>am        nys      fulfremed    sotS    lufu     7     Jrsenne    hi. 
Nam       in   quibus   non  est    perfecta      caritas.      et        cum 

on     an       synd  hidfulle  hi  synd.    grame  hi  synd  gedrefede  hi  synd 
in  unum  sunt       odidsi  sunt.  molesti  aunt.      turbulenti  sunt. 

mid  hyra  anxsumnysse  hi  gedrefatS  oj?re 
anxietate  sua  turbant     ceteros  ; 

saede  swa  swa  butan    wege     nan      becymS.     f>yder 
Ambrosius  diodt.     Sicut       sine      uia     nullus  peruenit       quo 
he  onett   swa  butan  sopre  lufe      seo     gecweden    ys   weg       na 
tendit.      ita     sine        caritate      quae        dicta        est   via.      ncn 
gan        magan     menn     ac  worian      f>a    so(51ice     )?a    to    foli- 
ambulare  possunt  homines  sed  errare ;   Eos   autem   quos  ad   tole- 
byrdnysse    frowunga   strange  godes  sotS  lufu     agylt       nan     ge- 
rantiam    passionu-m    fortes       dei      caritas      rcddit,    nulla    de- 
lustfullung   flaesces         nan          lust         yfel   swseslice     gewemS 
lectatio       carnis.      nulla    uoluptas    mala     bldnde    corrumpit ; 
ssede      an     witodlice    7      healic     ys    afandung    soj^re 
Gregorius   dixit.   Una      quippe     et     summa   est    probatio      cari- 
lufe  gif  eac    se    byS  g(e)lufod  se  }?e  byf)  onscunod    Ipcet    se     Ipe 
tatis  si     et    ipse      diligitur         qui        aduersatur  .J      ut     ille  qui 
god        agylt         to  lufigende    synd    so^lice  nehstan.     to  agyld- 
bonum  inpendit ;         Amandi       sunt      enim    proximi       imptn- 
enne    seo  sotSe  lufu   ys     eallum      7         magum  7    utacym- 

denda         caritas         eat    omnibus,  et    pTOp$nqui(8)      et      extra- 
enum    na    swa    J?eah    for    j^aere    sylfan    so^re    lufe    fram   godes 
nets  :  nee       tdmen       pro         eddtm  caritate  .J        a       dei 

lufe     tobigenne         swaswa  socSlice  fela    boga  treowes  of  amim 
amore  flectendum l ;     /Sicut       enim  multi  rami  arboris   ex   una 
wyrtwalan    spryttaS     swa  eac    of>re   maegenu  of  aiire  sotSre  lufe 

radice     proccdunt  .J    sic     et     cetere  uirtutes    ex  una    caritate 
synd  acennede       ne    naefS    aenig      boh     spennysse  godes  weorces 
generantur  ;      Nee  Jiabet  dliquis  rdmus  uiriditatem  boni    operis  ,J 
se  J>e    na   wunatS  on  wyrtruman  so(5re   lufe      se      sctSe         lufe 

qui  non  manei  in  radice  caritatis ;  Ille  ueram  caritatem 
hasitS  se  }?e  eac  freond  lufacS  on  gode  7  eac  his  feond 
Jiabet  qui  et  amicum  diligit  in  deo  .J  et  inimicum 

1  s.  est. 
B  2 


4  LIBER   SCINTILLARUM. 

lufacS       for       gode        for    his  freonde  naht    ne  bitt  se    for  his 
diligit  propter  deum  ;    Pro        amico        nihil  postulat  qui  pro  in- 

feond    of   sotSre    lufe    rihtre     na    gebitt     lagu    witodlice    cristes 
imico    ex      caritate        uera    non     orat ;     Lex       qwppe,      christi 

ys     soft  lufu  annypse         eft      he  seg(5    naht     mara    ys      weorc 
est  .J  caritas   unitatis ;  Iterum    dicit ;     Nihil   mains  e&t   operatic. 

gif      we  nabbact       sotSe  lufe     seo    on     eallum     bebodum    godes 
si    non  habeamus    caritatem  .J  que    in    omnibus    mandatis     dei 

heahnysse    and    ealdorscype   healt    elleshwar    ys  gecweden   soft 
drcem      atque  principatum  tenet;      Alibi  dicitur        cari- 

lufu    ys       lufu       godes    7    nehstan       on    ealre    heortan    7    on 
tas    est   dilectio       dei      et  proximi  1     in     toto       corde     et    in 

eallum     mode    7     swa   hwylce  swa    we  wyllacS    Ipcet     don      us 
tota       mente.   et         quaecumqne         uolumus       ut  faciant  nobis 

menn       god     eac    we        don        him      is   ys    socSlice    lagu   7 
homines    bona.     et     nos  faciamus    illis.  Tiaec  est    enim       lex     et 

witigan         eft    he    segcS   haebbendum    witodlice     byf>  geseald    7 
proplieta& ;   Item      dicit.          Habenti         namque          dabitur      et 

hit  genihtsumatS  forjri  swa  hwylc  swa  f»a  socSan  lufe  hsefS         eac 
abundabit  ,J      quia        quisquis  caritatem,      habet  .J    etiam 

gyfa    oj>re    onfeh'S      swa  hwylc  swa  f>a  sof>an  lufe       nsefS       eac 
dona  alia  percipit  .J         quisquis  caritatem      non  habet.  etiam 

gyfa      £>a      ondei-fon  bytS  gesewen    he  forlset      he      segtS      neod 
dona  quae  percepisse,       uidetur         amittit ;     Ipse    dicit.  Necesse 

ys    Ipcet    embe    socSre    lufe       bend       we    wacian      eft     he 
est    ut      erga       caritatis      uinculum.  uigilemus ;    Item      dicit. 

swa   micele    witodlice    swy)?or      synne       rust     by (5  gescynd    swa 
tdnto  namque   amplius    peccati    rubigo   confunditur. 

micele  swa    synfulles    heorte  mid  micelum    soSre  lufe    fyre    by'S 
quanta          peccc.toris       cor  magno  caritatis     igne    cre- 

bserned       eft      he  segcS     fsenne  sotSlice  to  heahnyssum   socS  lufu 
matur ;  Iterum     dicit  /       tune      enim    ad        dlta  caritas 

wundorlice   arist     f>senne  to  neowlum    nehstena     hi  mildheortlice 
mirabiliter  surgit  .J  cum    ad     ima     proximorum  se  misericorditer 

ahylt     7  J?yder    heo  mildelice  ny^5er  astihcS  to  wacum       strang- 
inclinat  et     quo        benigniter         descendit      ad  infima  .J          ua- 

lice     heo  ongeanyrnS   to   healicum    elleshwar   ys  gecweden    mseg 
lenter         recurrit          ad   summa  /       Alibi  dicitur.       uirtus 

eornostlice    so'Ses     gebedes    ys       hyh'S      soc5re  lufe       eft    ys  ge- 
ergo  vere      orationis  est  celsitttdo     caritatis;     Item     did- 


LIBER   SCINTILLARUM.  5 

cweden    brad  witodlice  ys  soS  lufu    forj^i      feoiida  lufe 

tur.       Idta     quippe    est    caritas.     quia  inimicorum  dilectionem 

heo  limits     lie     segtS     broj>erlice     yfelu     socS   lufu     langmodlice 
capit ;     Ipse,    dicit.      fraterna     rnal(a)      caritas      longanlmiter 

byrcS     so(5  lufu.    so'Slic(e)  riht  ys  ge    freond    lufian  on  gode  ge 
portat  ;  Caritas        autem    vera  est.t  et  amicum  diligere  in  deo  .J  et 

feond         lufian         for      gode    swa  hwa   swa  f>a  so}?an  lufe 
inimicum  diligere   propter  cZeum;      Quisquis  caritatem      non 

'  naefS      selc     god    he  forleet  Ipcet  he  heefS  nisegnu  J)a  he  ongleaw- 
7ia6et.J  omne  bonum  amittit    quod    habet ;    Uires     quds    imperi- 

nysse    wi'Sssec'S    sot5  lufu     underf>ena)}         wel  oft     sotS  lufu    sum- 
tia      denega(t)    caritas    subtninistrat ;  Plerumq\\.Q  caritas     qui- 

um         bysgungum          gelett        7     gehal     scintS    on    heortau 
bdsdatn  occupationibus   praepedita*  et  Integra  flagrat    in      corde 

7  swa  J?eah    na  byS  geswutelod    on  weorce    forj^i  eac  sunne   mid 
et    tamen     non      monstratur       in    opere  .J  quia    et      sol      cum 

genipe    by]?  ofe  heo    ne     byj>  geseweii    011    eoi'San   7    swa  ]?eah 
nube          tegitur        non         uidetur          in      terra,    et      tamen 

heo  byrntS  on    heofenuin  swa  beon    abysgod     socS  lufu  gewunaS 
ardet        in        cglo          sic     esse     accupata,      caritas       solsi. 

innon    strengcS    here     brynes    bserncS      7   utan      ligas       weorces 
Intus       uim        sui    ardoris   exurit  .J    et  foris  Jldmmas     operis 

na     aetywcS 

non  ostendit  ; 

saede  eorf>ena   langnyss    ua  syndrad.  }?a  f>e  sot5  lufu 
Hieronimus  dixit  Terr  arum  longitude  non  separat  .J  quos    caritas 

gef>eod. 
jungit. 

f>eah  f>e   wel  msenige  on  geleafan  7    on  weorcum 
Isidorus  dixit.  Qudmvis     nonnulli         fide        a^ue    operibvte 

haligum    beon     gesawene    beon    dselnimende     swa   f>eah     J?a  J?e 
SKnciis          uideantur  esse      participesi          tamen         qui 

beotS   ascyrede    fram    soj^re  lufe    broj^erlicre        lufe  nsenne 

priuantur  a        caritate        fraterng      dilectionis      nullum 

hi  habb<,J>  cit5  msegenes     eft     he  segcS      nan        med 

habent      irtcrementum  uirtutis ;  Item     dicit.     nullum  premium 

so^re  lufe  ys  wiSmeten  sotS  lufu  soSlice  maegena      ealra      begytt 
caritati        penstitur ;     Caritas    enim    uirtutum  omnium  obtinet 

ealdorscype       eft     he  segt5  to  healdene  ys    mid  haligum  werum 
principatwm;  Iterum    dicit.        Tenenda      est  cu>n   siu.ctis    iiris 


6  LIBEK   SCINTILLARUM. 

ann(yss)    softre  lufe        7    swa  micelum  swa   hine    anra    gehwylc 
unitas      caritatis.         et  qudnto  se       unusquisque 

0etbry(t)     middangearde     swa    micelum     neod       ys      ])cet     hine 
subtrahit          mundo.J  tdnto  necesse     est      ut        se 

togeferloec(e)    godra     midwununge    eft    ys  gecweden  socS  lufu    on 
associet      bonorum     consortio  .J    Item       dicitur.        Cdritas    in 

lufe       godes    7    nehstan     wunatS    heo  gehealt  sotSlice  on  hyre 
dilectione     dei     et  proximi    constat;      Seruat       autem    in     se 

lufe        godes  se  p>e  fram  socSre  lufe  na   bycS  todseled  nehstan 
dilectionem    dei.      qui     a         caritate    non      diuiditur    proximi; 

eft       ys   gecweden      se  f>e     fram     brocSerlicre     geferrsedenne 
Iterum  dicitur.  qui  a          fraterna  societate 

byt5  asyndrod  fram  godcundre  sof>re  lufe  dselnimincge    bycS  ascyred 
secernitur  .J       a       diuinae      caritatis  participatione    priuatwr  1 

elleshwar    ys  gecweden    fram      rice      godes   hi    syndriacS   J?a  pe 
Alibi  dicitur.  A        regno      dei      se     seperant.     qui 

hi  sylfe      fram     softre  lufe     twyferlaecej?      eft       ys    gecweden 
semet  ipsos      a  caritate        dissociant;      Item          dicitur: 

so^  lufu     ys     fullfremed      lufu       on  gode    7     nehstan     he  sylf 
Caritas      est       perfecta      dilectio    in     deo   et    proximo;     Ipse 

esede      selc     so'Slice  godnyss   of  socSre  lufe  7  eadmodnysse    forcS- 
dixit.J  omnis    enim      bonitas.J  ex    caritate     et    humilitate      pro- 

stsep'S 
cedit  ; 

ssede  fram  twysehtnysse    yfele    gehealdan     tungan 
Ci'iYrianus  dixit.     A       dissensionis      malo     continere      linguam 

his      scyl  se  J>e  can    7    lufaS       bend       &o<5re  lufe 
suam  debei    qui  novit  et  diliyit  uincidum  caritatis  ; 

ssede  se  ]?e  mid  so<5re  lufe     full      ys     mid  smyltum 
Basilius  dixit.    Qui          caritate         plenus  est,      tranquillo 

mode  olplpe  gefance  7   mid  smoj^estum   andwlitum   forftstsepj}  wer 
animo  et      serenissimo  uultu         procedit.     Uir 

so^lice  hatunge     full       he  gsef)         yrre 
autem      odio     plenus   ambulat  iracundus; 

saede     so'Se  eornostlice  so"Se  lufe  7  so(5e  hyrsumnysse 
Caesarius  dixit.  Ueram      ergo      caritatem  et  ueram  oboedientiam 

healdende     naht     be    urum    gearnungum   we  gef>rystlsecea($    ac 
retinentes.J  nihil    de    nostris       meritis  praesumdmus        sed 

be  godes  maegene  we  truwian   swylce   sot51ice  synd  butan   soSre 
de     dei      uirtute     confiddmus;    Talia     enim     sunt     sine      cari- 


LIBER   SCINTILLARUM.  7 

lufe  fsestenu  swylce  butan  ele  leoht  naht  us  fr&inatS  ]>cet 
tale  ieiunia  .J  qualis  sine  oleo  lucerna ;  Nihil  nobis  prodest  quod 
we  mid  deorwyrSestum  wseccum  7  geswincum  mencgatS  gif 
nos  pretiosis  uigiliis  laboribusque  conficimus  .•*  si 

wiSinnan    us    socSe  lufe      we  nabbaS       forfi    naht    framaj?    Ipcet 
intra      nos  caritatem    non  habemus  .  quid    ni/iil   prodest  quod 
fm  geswencst  lichaman  f>inne  fsenne  f>u  naht  framast  heortan  f>inre 
qffligis          corpus    tuum.    quando     nihil  profices    cordi     tuo; 
gif  seo  sof>e  lufu  riht  7   eadmodnyss    na      byS     of  sylfum  gyrlan 
Si        caritas     uera  et    humilitas     non  faerit 1.  de     solo     hdbitu 
sewfsestnyss  gefristlsecean  7  getruwian    we  ne    sceolan 
religionis       presumere     et   confidere      non    debemus; 

saede    scxSlufu      swer      7     trymmincg     on   sawle    haligre 
Effrem  dixit.    Caritas  coldmna  etfirmamentum.  in  anima    sancta 

ys 

est. 

II. 

be     gej?ylde 
De  Patientia 

drihten      segt5    on    godspelle         eadige  gesibsume        for]?i 
Dominus    dicit    in  aeuuangelio ;      Beati     pacificil     guoniaw 
beam    godes    hi    by(5    gecigede        eft      he  segcS     on     gej^ylde 
jilii        dei  uocabuntur ;  Item       dicit.        in    patientia 

eowrum      ge  agaS      sawla     eowre 
uestra     possidebitis  animas  uestras  ; 

se   apostol  ssede      f>is     ys    sot51ice     gyfn     gif       for 
Petrus  o/;ostoZus    dixit.   Haec   est     enim     gratia?    si    propter 
ingehyd        godes        J?ola^       senig    unrotnysse    J^oligende    un 
co  nscientiam      dei        sustinet      quis      tristitiam      patiens        in- 
rihtlice      hwylc  soSlice   wyrf>scype   ys    gif  syngiende  gefystlude  ? 
iuste;      Quae     enim         gloria       est.    si     peccantes     colafizdti 

ge  forf>yldia}?   ac  gif     weldonde       7  foligende  ge  forberacS.     ])is 
suffertis.J      sed  si   benefacienties  et  pctiientes      sustinetis.     haec 

ys   wyrt5scype    mid     gode 
est       gloria       apud  cfeuw. 

se    apostol     ssede    gedrefenyss        gef>yld          wyrc"5    • 
Paulus     apostolus       dixit.    Tribulatio      patientiam   operatur. 

gej^yld       sot51ice      afandunge      fandung     socSlice    hopan     hopa 
Patientia     autem     probationem.    probatio       uero       spem.      Spes 

J2^f.  ( 

1  s.  nobis. 


8  LIBER  SOINTILLAEUM. 

sotSlice  na     gescynt    forf)i  sotS  lufu  godes  gesend  ys  on  heortum 
autem  non  confundit.  quia  caritas      dei      diffusa  est  in  cordibus 

urum   fmrh      gast      haligne      se     geseald  ys      us     gif  hit  beon 
nostris  per    spiritum  sanctum   qui  ddt(us)  est  nobis;  Si     fieri 

mseg     Ipcet     of     eow     ys     mid     eallura     mannum     sibbe    heeb- 
potest    quod   ex    uobis  est.    cum    omnibus  hominibus  pacem    Tia- 

bende       gej^yld    sotSlice     eow    nedbehefe    ys      Ipcet        willan 
bentes  V  Patientia  enim      uobis    necessaria   est  .J      ut    uoluntatem 

godes     donde     ge     beran        behad  sib        fyliacS        mid 

dei     facientes    reportfais  promissionem  ;  Pacem  sequimini   cum. 

eallum      7       halignysse       butan  f>aere    nan  man  gesyhcS    god 
omnibus    et    s&i&ciimoniam.    sine     qua,       nemo       uidebit  deum. 

se  apostol    ssede        gef>yl(5     so(51ice  weorc   folfremed 

Jacobus    opostoZus     dixit.     Patientia    autem     opus     perfectum 

haebbe   J?set  ge  syn    fulfremede    7    ansunde    on     nanum    ateori- 

habeat.     ut       sitis         perfecti       et     integri     in      nullo       defici- 

gende        eadig  wer  se  J^e     folaS        costunge        forf>i       faenne 
entes;      Beatus  uir     qui      suffert     Umptationetn  g'uoniam     cum 

lie  afandod    byf>    he  underfehtS    cynehelm    lifes   fame       behet 
prdbatus   fuerit        accipiet          coronam     uitg   quam    repromibit 
god    lufigeudum  hine 
dens    dilig~ntibus  se; 

se  ]>e    f>olomod    ys         fela     he    begyni'S  mid 

Salomon  dixit.       Qui      patiens    est.      multa    gubernatur  pru- 

snoternysse    se  ]?e    so^lice    uriforebyrdig  ys  he  uppahefS  dysig- 

dentia  .J        qui        autem         inpatiens 2  eocaltat         stulti- 

nysse      his        betere    ys      J^olomod    were    strangum    7      se  J>e 

tiam    suam;     Melior    est      patiens      uiro       forti.        et       qui 

wealt         mode     his     oferwinnendum     burga  lar       weres 

dominatur    animo  suo.J     expugnatore      urbium ;    Doctrina   uiri 
J?urh       ge£>ylcl       byS    oncnawen    mid    gef)ylde    byd    geli^egod 
per    j)atientiam          noscitur ;  Patientia  lenieiur 

ealdor        7     tunge         swsese       tobrycS     heardnysse         betera 
princeps.      et    lingua       mollis      confringit    duritiam ;       Melior 
ge]?yldig  wi]5erwyrdum 
paliens      arrogante ; 

ssede     se  }?e  eornostlice    byft    gej)yldigra  to  teon- 
Augustinus  dixit.      Qui         ergo        fuerit    patientior  ad  iniu- 
an        mihtigra    he    by)?    gesett    on      rice       swa    micelum    swa 
riam.J  potentior       constituetur       in    regno ;  Quantum 

1  s,  sltis.  3  s.  est. 


LIBER   SCINTILLARUM.  9 

gefyldig  ys  god     ure    on  forhsebbende  gyltas      lire      swa  swife 
pollens    est  dens  nosier  in     sustinendo    delicta  nostra  .J    tantum 

sti(5      he  bytS  on  todselendum    dsedum    urum 
seuerus      erit       in  discutiendis  l  actibus   nostris, 

ssede     gif   softlice    gelyfendra    sibb     crist        ys 
Hieronimus    dixit.     Si    autem    credentium   pax   christus   est  ,J 
swa  hwylc  swa  butan  sibbe    ys     gedafenigendlice   ne          crist 
quicumquQ        sine    pace   est  .J       consequenter      nee      christum 

hsefS      mid      cristenum    socSlice    na    se  f»e  folacS     ac   se  f>e 

habet;  Apud    christidnos    enim      non     qui  patitur.  sed    q\ii 

decS         gram  an         earm   he   ys     hefelicor  ys    ge[?afian   fsene 

facit     contumeliam     miser     est  ;       Grduius  est    sustinere    quern 

J^u  nelt  f  senne  gewilnian  f>0ene  Ipu.  lufast      swa  swa  to  agenum 
nolis.      quam  desiderare  quern     diligis  ;        Sicut      ad  proprias 
teonum  gef>yldige  beon  we  scylon     swa  gif  senigne    we    geseocS 
iniurias  patientes    esse      debemus.       ita     si    dliquem    uiderimus 


wiS   god    mucSe  mid  lahbrecendum       woffigende       f>ar   healdau 
erga  denm    ore  sacrttego  Itlasphmnantem.  illic     tenere 

ge)?yld      we  na    scylan     ac  witfetandan  )?am  lahbrecan    7  mucS 
2)atientiam     non    debemus.  sed     resistere2         sacrilege.       et     os 

wodne        soSfsestnysse      andsware  geny]?erian 
~blasphemum      ueritatis         responsione  damjmare  ; 

ssede    to    ansyne  fol(c)licre     gef>yld      hi  hiwiaS   7 
Ambrosius  dixit.  Ad  faciem  publicam  patientiam  Jingunt3.J  et 

on  gefance     yrsunge      attor  hi  behydacS      to  derigenne  gearwe 

in     animo    iracundiae   uirus   abscondunt  .J  ad  nocendum  parati  ,J 

peenne  to  derigenne     tima      hi  findacS      f>rim    gemetum  maegen 

cum        nocendi        tempus   invenerint  ;  Tribus     modis      uirtus 

gej^yldes    beon  began   wunacS      sume    witodlice    synt    J>e    fraw 
patientiaQ      exerceri        solet  ;       Alia      namque     sunt  quae    a 

(go)de  sume  J>e  fram  ealdum  witSerwinnan  sume  \)e  fram 
deo  alia  qug  ab  antiquo  aduersdrio.  alia  qu/  a 

nehstan         we  f>olia(5      fram     nehstan     witodlice       ehtnyssa 

proximo  sustinemus  ;  A  proximo  namque  persecutions. 
hyn"5a  7  teonan  fram  fan  ealdum  wiSerwinnan  cos- 

dampna,    et  contumelias.      ab  antiquo         aduersdrio.     temp- 

tunga      fram  gode  soSlice  swingla  we  foliatS 
tamenta  .J    a       c?eo    autem  flagella   tolerdmus  ; 

1  in  discerncndis.  a  s.  debemMS. 

8  s.  aliqui. 


10  LIBER   SCINTILLABUM. 

to    sibbe     gyfe     becuman    nateshwon      mseg 
Gregorius  dixit.  Ad  pads  donum  peruenire  nequdquam    potest 

ge  fe     sibbe    drihtnes    twyrsednysse  mid  hatheortnysse    tobrycS 
qui     pacem    domini        discordiae  furore  rumpit ; 

gefyld      socS    ys    fremede    yfelu          emlice         folian     ongean 
Patientia    uera  est     aliena      mala     equanimiter    perpeti  .J  contra 

faene    Ipe    yfelu   -ongyrnS  mid  nanum    sare     beon  tosliten   butan 
eum    qui  mala    inrogat.        nullo        dolore        morderi  ;       Sine 

ysene   rnartiras    beon  we  magon     gif      gefyld     on  gejmnce    so"S- 
ferro   martyres    esse    fwssumus.      si  patientiam  in     animo  uerd- 

lice    we  gehealda'S     swa  micele    softlice    gehywlc     Ises     byc5  ge- 
citer       serudmus.  Tdnto          enim      quisque   minus     osten- 

swutelud  gelsered  swa  he     lees      bytS  gemet   gefyldig    witodlice 
ditur       doctus      quanta  minus    inuenitur      patiens ;      Igitur 

foiine      gefyld      byft  forlseten      eac     god     of>re      jm    eallunga 
cum      patientia       relinquitur  .J  etiam  bona  reliqua  quae      iam 

gedone  synd  beot5  toworpene    gefyld     sotSliee    sot5.   ys     \>cet  eac 
gesta    sunt      destruuntur ;    Patientia    enim     uera  est  .J  quae  et 

J^sene    Iufac5        J?e      hit  byrS  witodlice  forj>yldian  7  hatian    hit 
ipsum    amat     quern    portat ;        Nam         tolerdre   et  odisse.   non 

nys  msegen      gef)W8ernysse      ac  oferbrsedels  hatheortnysse  }?8enne 
est    uirtus   mansuetudinis  .J  sed  uelamentum     furoris ;        Cum 

we  wiSstandan      magon        yrre      ofermodigra    eadmodlice  uton 
resistere         possumus  .•*    iram     superbientium    humiliter      de- 

forbugan  wyrSlicor  hit  ys    teonan    swigende  forfleon  J?senne  and-- 
clinemus ;    Gloriosius     est  iniuriam   tacendo     fugere.    quam    re- 

swarigende  oferswyf>an   se  heaga    dema      ure      7  gif  he  gewihte 
spondendo     superare ;   Supernus  arbiter  nosier,  et      si       pondus 

besceawatS  on      edleane     swa  J?eah  msegenu  he  awyht5  on  gewihte 
considerat  in  retributione  .J  tdmen      uires        pensat     in  pondere ; 

swa  swyf»e  swa  brad    mod    bycS    J?urh    lufe     swa  micele  hit  by<5 
Quanta          Idta   mensfuerit  ^;er   amor  em.       tanto         erit 

eac  gef>yldig  }?urh     langmodnysse        swa  micelum  swa        hwilc 
et    patiens     per    longanimitatem ;  Tanto  quisque 

byrft    his    nehstan      swa  micelum  swa  he  lufatS   gif   fu  softlice 
portat    proximum.?  quanta  dmat ;    Si       enim 

lufast  f>u  byrst   gif  fu  geswicst    lufian    fu  geswicst  eac    f»olian 
dmas.    portas.     si       desistis      amdre.J       desistis        et   tolerare ; 
fsene    we    sotSlice      hwon        lufiatS        hwon      eac     we  f>oliat5 
Quern        enim  minus     diliyimus     minus    etiam  tolerdmus 


LIBER   SCINTILLARTJM.  11 

onsigendre     earfocSnysse     ra]?e     claeda     nehstan    beocS    togelsedde 
Inruente l        fastidio 2     citius    facia     proximi        adducuntur 

on        hefinysse       byr)?ene     seo       us        na       aliht     mid    fej?ere 
in      grauidinem   ponderis.    quae    nobis   non    leuigat        penna 

sof>re  lufe 
caritatis  ; 

ssede   gesibsum  mann     geferscype        engla       he  ear- 
Basilius   dixit.  Facificus  homo?  consortium   angelorum     mere- 

nacS     se  andiga      socSlice  deofla  bytS  geworden 

bitur.     inuidus       autem.  particeps*  demoniorum         efficitur  ; 

se  Ipe  ge)?yldelice  f>ola(5  yfelu    on    towerdum  beon  gecynehelmod 
Qui     patienter   tolerat  mala.J  in     futuro  corondri 

he     geearnaS    sibb    socSlice     aflymtS        saca  anda      sotSlice 

merebitur ;      Pace      enim      effugat  discordias  .J  inuidia    autem 

togsedre  wilacS    hi      eal  swa  sibb     diglu  gejmn(ces)     onliht     swa 
copulat        eas ;     Sicut     pax   seer  eta      mentis   inluminat.  ita 

anda      diglu  heortan  ablent      mann  gesibsum    orsorh         ah 
inuidia  occulta  cordis  obcecat ;  Homo  pacificus  securam  jwssidei 

gej?anc  se  niSfulla    sotSlice    on  gedrefednesse    ys     symle      beam 
mentem.     inuidus      autem     in     tribulatione     est    semper;    Fill 

gif   J?u    gewilnast       gef>yld      habban     ic  mynegige      serest     £>e 
si          cupis  patientiam    habere.          moneo         primum,   te 

sylfne    \>cei   to    bebodum    godcundum    f>u  awecce   gejmnc     fin 
ipsum.    ut     ad  mandatct       diuina  excites      mentem  tuam ; 

Of  nihtsumnesse     bllsse     gesibsum     mann    bycS    oncnawen   7  of 
Ex   abundantia     laetitig    pacificus     homo        dinoscitur.        et  ex 

andwlitan    hlaenum   wodnesse      full         andig       bycS   geswutelod 
uultu       mdrcido     furore      plenus     inuidus        demonstratur ; 

wer         milde          feah    fe      he  f>olige         teonan         for      naht 
Uir     benignus         etidmsi      patiatur         iniuriam.     pro     nihilo 

lie  hit  getelS  se  unrihtwisa  so"Slice  feah  J?e  he  lytel  word    gehyre 
ducit  Iniquus        autem.      etidmsi       paruum 4    audierit 

fram    nehstan          teonan        he  wenS     se  Ipe  so'Slice      beclypS 
a      proximo?   contumelias   arbitratur ;  Qui     enim     amplectitur 

sibbe      on  gej?ances  his   wununge    innunge  he  gearwatS     criste 
pacem  .J    in    mentis   suae    hospitio   mansionem    preparat    christo. 

forfi      crist     sibb    ys      7  on  sibbe    gerestian    he  gewunat)    gif 
quia  c/^ristus  pax  est  .J   et    in  pace    requiescere       consueuit ;    Si 

1  s.  in  te.  2  difficultate.  s  s.  quasi  partem  capiens. 

*  s.  verbum. 


12  LIBER   SCINTILLARUM. 

hwa     J?e    on  gebrinctS     yfelu      huru    na       yrsa        ac    besarega 
quis    tibi       intulerit       mala  /       ne      uel  irascdris.  sed       dole 
swy]?or  for  him  forjn    god      yrsa(S     him 
potius  pro  eo     quia    deus  irdscitur   illi. 

ssede      na   mseg    socSlice    beon  on  sibbe  se  f>e  hopan 
Isidorus  dixit.    Non  potest    autem     esse    in  pace,    qui      spem 

his  gesett  on  menn  se  Ipe  lifes  towerdes  meda  geornlice 
suam  ponit  in  homine;  Qui  uitae  futurae  premia  diliyenter 

ge]?enc(S  yfelu  ealle  lifes  andwerdes  emlice  he  byrS 
excogitat  .J  mala  omnia  uitae  presentis  equanimiter  portat ; 
hefelicor  byf>  gef>read  arleas  middangeardes  ]?encende  hyfegunge 
Grauius  torquetur  impius  mundi  excoyitando  c6mmoda.J 
foenne  rihtwis  J?oligende  M'iferrsede  se  J?e  soSlice  godu  middan- 

quam    iustus   tolerdndo    aduersa;      Qui      enim      bona      mun- 
eardes    lufaS    welle   he   olplpe   nelle      eges       7       sares        wite 
di      diligit      uelit          vel     nolit     timoris    et   dolor  is    j)oenae 
underhuihtS  gef>yldelice  fram  anuin  to  forberenne  ys    Ipcet  nianegum 

succumbit     Patienter     ab      uno     ferendum      est.  quod    multis 
getimaS  to  f>oligenne     wite      f>yses    lifes     sceort     ys     7    se  \>e 

dccidit       tolerdbile;    Poena     huius    uitae    breuis    est.    et     qui 
geswenccS  7  sefe  byt5  geswenc'S  deadlic     ys       yfelra      fvvyrnyss 

adfligit   et      qui         adjligitur  mortalis  est;  Malorum  prdititas 

na  f>e  ofslea    ac     laere       hafa  )?u    gef)yld      on  wiSerwerdnyssum 
non  te  occuLat.  sed  erudiat ;  Habeto  patientiam  inA         aduersis. 
/    hi-se'ddra   beo  J)u   to     underfonne     fsenne    on  to    gebringenne 
eb  promptior      esto      ad  susdpiendam   quam       ad       inferendani 
teonan         graman          tseleridra    mid  ge})ylde  oferswycS    flana 
molestiam;  Contumelias  deirahentium  patientia      supera;  Saglttas 
teonan     mid  ge]?ylde  oferswyS    flana         teonan     mid  gej?yldes 
contumeliae  patientia      supera;  Sagittas  contumeliae     patientig 
scylde  tobrec    ongeen  tungan   swurd      gef>yldes  gearwa     scyld 
dypeo  f range ;  Contra  lingug  gladium  patientiae   prebe,    scutum  ; 

micel  ys  mseg  gif  f>u  na  dera  fraw  ]?am  f>e  f>u  gederod  ei t 
Magna  est  uirtus  si  non  ledas1  a  quo  lesus  es; 

micel  ys  strencS  eac  gederod  gif  ]?u  forgyfst  micel  ys 
Magna  est  fortitudo?  etiam  laesus  si  remittas ;  Magna  est 

wyrcSscype  gif  {>u  anigum  mihtest  derian  J?u  arige. 
gloria       si  cut      potuisti   nocere.  parcas; 

ssede  gesybsume  soSlice  7    anrsede     god  on  huse   his 
Ciprianus  dixit.    Pacificos    enim  et  Concordes,  deua  in  domo  sua 

1  s.  eum. 


LIBER   SCINTILLABUM.  13 

eardian     deft    1p<zt  we  }>e  beam    godes   beon  onginnan    on  godes 
habitare  facit  .J  ut      qui       filii      dei      esse    coepimus    in      dei 

sibbe  uton  wunian  7  J?am  }?e     gast        an      ys      an      si  gef>anc 
pace      manedmus.    et   quibus  spiritus  unus  est   unus  sit  animus 

7  andgit       offrung       gode      ma      ys    sibb      ure       7    broj^erlic 
et  sensus;  Sacriftcium   deo     mdgis   est  pax  nostra  .J  et  fraterna 

anreednyss    se  f>e    sibbe    godes    7    anrsednysse     brycS      ongean 
concordia ;     Qui    pacem  christi  et  concordiam   rumpit.    aduersus 

crist      he   detS   sibbe     secean     scyl    sunu    sibbe      na      sotSlice 
christum    facit;   Pacem  quaerere  debet  filius  2)ac^s  •  rwque    enim 

mseg      onfon       sara       7    }?rowunga    kynehelm    butan   he    fore- 
potest  accipere  dolorum  et  passionum   coronam?     nisi       pre- 

steppe    on    sare     7  f>rowunge   sibbe       na     soj?lice  mseg     so'Slice 
cesserit  in  dolor e  et  passione  pads ;  Neque  enim  potest  uerdciter 

godu  laerende     agyldan    gif  libbende  he  nyte       emlice      fremde 
bona  docendo  inpendere  .J  si   uiuendo   nesciat   equanimiter  aliena 

yfelu  forberan      gef>yld    gebroj)ru  f»a  leofesta(n)  na  Tpcet  an  godu 
mala  tdlerdre ;  Patientia  fratres     dilectissimi  .  non  tantum  bona 

gehealt  ac  heo  awegnyt  wyj^erwerde  gehwylc  li(5e  7  bylewitte  ys 
custodit.  sed      repellit  aduersa ;   Quisque  lenis  et     mitis     est. 

god  fader  efenlsecend  ys    on  life  yldryna   ys  gecweden  J^olobyrde 
dei  patris    imitator     est.  In  vita  patrum        dicitur.         Patiens 

mann  )?urstig   wyll    7    eallum     gearwigende     glsedlicne    drenc 
homo  bibulus  fons.  et  omnibus       exhibens       delectabilem  pbtum; 

sgede   wer  sotSlice  J?olebyrde  se  f»e  andwerde  na  ondrset 
losephus  dixit.    Uir    enim     patiens      qui    presentia  non  timet 

7    towerde     he     f'enc'S    he  ne  can    forhtigan     Ipsdr  f>ser      nys 
et   futura         cogitat  nescit         trepiddre         ubi         non  est 


ege 
timor. 


III. 


be      lufe      godes  j  nihstan 
De  dilectione    dei    et  proximi 

clrihten    segtS  on     godspelle         se  J?e  lufaS  me          bebod 
Dom'mus  dicit  in   aeuuangelio.        Qui  diligit  me.     mandatum 

min    he  gehylt      gif  ge    lufiatS   me       bebodu    mine    gehealdacS 
meum    seruabit ;     Si      diligitis     me.     mandata  mea       serudte ; 

gif    ge   lufiacS    me    7    word    mine    on    eow        wuniacS         swa 
Si     dilexeritis    me    et  uerba    mea     in    uobis     mdnserint.     quod- 


14  LIBER   SCINTILLARUM. 

hwset  swa  ge  gyrnatS  gew(yrcS)  eow      on  J?am    oncnawaft  menu 
cumque       peti'eritis   '  j^et       uobis ;  In    hoc    cognoscent  homines 

Ipcet    mine  ge  synd  leornincgcnihtas  gif  gemsenelice      lufiacS 
quod   mei      estis  discipuli.        si       inuicem      dilexeritis  ; 

se  apostol  ssede  brocSerrsedenne  lufigendras   anfealdre    of 
Petrus   apostolus  dixit.   Fraternitatis       amores        simplici    ex 

heortan  eow  betwynan    lufiacS 
corde         muicem         diligite. 

se  apostol  ssede       lufu     nehstan     yfel       na      wyrccS 
Paulus  opostoZus  dixit.  Dilectio  proximi  malum  non  operatur. 

gefyllednyss  eornostlice  lage   ys      lufu  gatS       on         lufe 

plenitudo          ergo        legis  est  dilectio ;    Ambulate  in     dilectione 

ealswa    crist      lufude    us       7    he  sealde  hine    sylfne    for      us 
sicut  christus   dilexit  nos  .J  et     trddidit      se      ipsum  pro    nobis 

lufigendum     god     ealle  bectS  geworhte  on    god      Ipcet     cage     na 
Diligentibus  deum  omnia  coope,rant\w    in  bonnm  Quod  oculus  non 

gesyhtS    ne    eare    ne  gehyrtS     ne    on  heortan   mannes       astih(5 
uidii      nee  auris      audiuit.      nee  in      cor        hominis   ascendit.J 

}>a    gearwude    god   lufigendum  hine 
qug  preparauit  c^eus  diligentibus    se ; 

apostol     ssede       se    f>e     lufa(S      broker      his     on 
loJiannes     o/;osto/us  dixit.         Qui      diligit    fratrem  suum   in 

leohte    he  wunatS   7       swicung    on   him       nys       se  f>e  so^lice 
lumine       manek.     et    scandalum  in     eo     non  est;    Qui     autem 

hatatS     broker      his    on   J?y strum   he  ys   and    on    J>y strum    he 
odit      fratrem  suum  in    tenebris      est.        et      in     tenebris    am- 

gsetS     7    he  nat  hwyder  he  fsertS     forj?i        J>ystru        ablendan 
bulat.  et    nescit       quo  eat.      ^uoniam     tenebrg   obcaecauerunt 

eagan    his         we  eornostlice  utan  lufian      god          for)?i         he 
oculos   eius ;    Nos        ergo          diligamus      deum.    quoniam     ipse 

ser     lufude     us    gif  hwylc     seg(5         Ipcet      ic    lufige     god    7 
prior  dilexit  nos;  Si     quis     dixerit   ^uoniaw      diligo     deum    et 

broker      his      hata(5      leas      he    ys     7     on    him    sottfsestnyss 
fratrem    suum  oderit  mendax      est.       et    in      eo          ueritas 

nys        f>is       bebod       we  habbaS  fram  gode  Ipcet  se  J?e  lufatS 
non  est;    Hoc  mandatum     habemus        a      deo  .J  ut     qui    diligit 

god      lufige      eac     broker         his      se    f>e     so&lice     na      lufaS 
Jeuw  diligat      et     fratrem     suum;  Qui         autcm     non    diligit 


LIBEK   SCINTILLARUM.  15 

broker      his      fsene    he    gesyhS      god       fame     he    na    gesyhtS 
fratrem   suum   quern         videt.         deum     quern       non        videt 

hu         mseg   he   lufian 
quomodo  potest        diligere  .J 

ssecle     on  eallum  timan    lufa(S    se    f  e  freond  ys     7 
tSalomon     dixit.       Omni       tempore  diligit  qui     amicus    est.   et 

broker  on  angnyssum   bycS   afandud 
f rater   in     angustiis     comprobatur ; 

sunu  ssede     se  f  e     lufacS     god  he  gebitt    for 

Hiesus  filius  Sirach   dixit.      Qui     diligit  deum   exorabit     pro 

synnum       7    he    forhsefS  hine  fram    him     on     gebede      daga 
peccatis.      et      continebit       se       ab   illis.       in     oratione   dieru/n 

he  by (5  gehyred     lufa    fsene    fe    geworhte  fe     7       f  enas       his 
exaudietur.       Dilige   eum    qui      fecit       te  .J  et   ministros  eius 

na    forlset     J>u        lufa     god       7  geclypa  hine    on    hsele    fine 
non  derelinquas;  Dilige  deum  .J  et  inuoca    eum     in  salute   tua; 

selc       nyten     lufacS    gelican  his      swa  eac     selc     mann    nehst- 
Omne    animal  diligit    simile   sibi  .J    sic     et    omnis   homo    prowi- 

an    him        selc    fleesc  to  gelican  his   by<5  togef eod  lufu 

mum  sibi  .•*  Omnis  caro  ad  similem  sibi    coniungitnr.  .  .  .  Caritas 

so'Slice    sotS    ys    fonne    eac    on    gode    byS    gelufod  freond       7 
autem    uera  est     cum      et     in      dvo         diligitar      amicus.     et 

for        gode    by"5  gelufod       feond          se    so^lice       for       gode 
propter  c^eum      diligitur      inimicus ;     Ille    enim    propter   deum 

lufaS     fa     fe     he  lufatS     se   eallunga   fa   lufian   fram  f am  f e 
diligit    eos  quos    diligit  .J     qui      iam      eos  diligere    a       quibus 

he  na  bycS  gelufod    wat 

non       diligitur        scit ; 

ssede     anra  gehwylc   sawul  swa  micelum    swa  heo 
Basilius     dixit.        Unaqueque     anima  quantum          fun- 

gesta^elud     bytS     on     lufe      nehstan    swa  swy"Se  heah  heo    bycS 
data        fuerit    in   amore  proximi  .J     tantum       alta  erit 

on  oncnawincge  godes    se  fe    lufacS    broker     on    smyltnysse    ys 
in      cognitione       dei ;     Qui    diligit  fratrem.   in  tranquillitate  est 

heorte    his      brother     so'Slice    hatigende  he  ys    on   yste   msestre 
cor      eius.    fratrem     uero         odiens.        est    tempestate  maxima 

befanj^au         of    eallum    witodlice  gefanCe  finum     lufa      god 
circumdatus;  Ex     tota         igitur         mente       tua      dilige  deum. 

]>cet  on     eallum     dsedum  finum   fu  gecvveme  him       god  sotSlice 
ut     in    omnibus    actibus      tuis         placeas        illi ;  Deus    enim 


16  LIBER   SCINTILLARUM. 

na  hine    wile    mid  wordum      beon      gelufodne    ac   mid  heortan 
non    se     uult          uerbis  tantum       diligi.         sed          corde 

clrerire    7    weorcum   rihtwisum      ma     eornostlice     eallum    uton 
puro    et      operibus       iustis ;     Magis        ergo  omnibus*  dili- 

lufian     god       se    f>e    eac     us     7      magas        ure    mid     agenum 
gamus  deum  .J     qui        et     nos  et    parentes^  nostros      propriis 
handum    gehiwude  7     ealle     godu     f>a    embe    us     beocS  gedone 
manibus      finxit.     et  cuncta    bona  quae  erg  a    nos      geruntur 
daeghwamlice     his     weldsedum    we    towritan          crist      to    lufi- 

cotidie.J         eius      beneficiis     adscribdmus ;     Chrisius      dili 
gence    ys     ofer      magas     forfan   na      us        syllacS      magas    J>a 
gendus    est  sup&c  parentes.    quia    non  nobis  tribuunt  parentes  ea 

]>e        crist  nehstan       ]?inne    hafe 

quae  Christus ;  Proximum    tuum    hdbe  tanquam  unum  ex  mem- 
faenne      us        god     msere    weldseda     getifacS       naht 
bris  tuis ;     Cum     nobis     deus  magna    beneficia    ^restet  .J      nihil 
he    gyrnt5    fram      us      butan    f>8et     we   lufian     hine     7    templu 
exigit          a       nobis.    nisi       ut      diligamus     eum  .J  et     templa 
ure    we  gehealdan  f>set    he     symle    on    us     eardige    7    we  on 
nostra     seruemus.J        ut  ille  5em/;er  in  nobis  habitet.   et   nos  in 
him     furhwunian 
illo   permaneamus ; 

ssede      of  ealre-  heortan       crist       na      lufa'S     se  }?e 
Isidorus    dixit.  Ex    toto       corde    cTzristum  non    d'digit.     qui 
mann    hatacS         lufu      godes    deaj?e    ys  wi"Smeten    secgendum 
hominem    odit ;    Dilectio      dei     morti      conparatur.        dicente 

strang  ys  swa  deatS      lufu       swa  swa    deaS  streclice 

Salomonae.  udlida  est    ut   mors    dilectio;     Sicut      mors  uiolenter 

asyndracS      sawle     fram  lichaman  ealswa     lufu     godes    streclice 

separat     animam      a      corpore.        ita      dilectio     dei     uiolenter 

asyndracS    mann     fram  middaneardenre  7  flsesclicre      lufe      lufi- 

segregat    hominem     a          mundano        et     carndli   amove ;  Dili- 

gende     nehstan      J?u  afeorma     eage      to  geseonne       god      se  f>e 

gendo  proximum      purgas      oculum    ad  uidendum  deum ;    Qui 

godes    bebodu         forhogat5         god  he    na      lufatS      ne  we  sot?- 

dei    praece^ta     contempnit  .J      deum    non    diligit ;    Neque       e- 

lice     cyniug        lufia"S       gif   on    hatunge    laga    his    we  habbacS 

nim     regem      diligimus     si  odio       leges   eius   habeamus ; 

ne  na      mseg      god      lufian    se  f>e    byt5    oncnawen    on    nehstan 

Nee      poterit    deum  diliqere    qui  noscitur  in    proximi 

1  i.  creaturis.  3  i.  propinquos. 


LIBER  SCtNTILLAKUM.  17 

lufe        dwelian     goddra       todal     ys     na    hatian     hadas    ac 
dilectione     errdre ;  Bonorum  discretio  est  non    odisse  personas  sed 

gyltas    7  rihte   for    leasum     na      hogian     ac      afandian   J?a  f>e 
culpas.  et   recta  pro    falsis     non    spernere   sed    probdre  /    Qui 

unfulfremede    synd    on    godes     lufe      oft     fram    leahtrum  asyn- 
imperfecti       sunt    in     dei      amore.  sgpe      a          vitiis       sepe- 

drian    he     dihtniacS      ac     mid    byrdene        leant  ra      gehefegude 
rare     se    disponunt  .J  sed        pondere  uitiorum       graudti  .J 

eftsona  to  f>am  leahtrum  fa  hi  gewilniacS  forlaetan  teatS  ongean- 
rursus  ad    ed       vitia       quae       optant     relinquere     reuoluun- 

wende        laes      feenne    betwux   twam      lufu      beon     na     mseg 
tur ;     Minus     quam       inter      duos  .J  dilectio     esse    non  poUst ; 

swyfte     on    eorfan      besenct      ys      se  f>e      flsesclice         mann 
Multum    in     terra      demersus    est.      qui       carndliter     hominem 

deadlicne        swyfor     lufaS    fsenne    hit  gedafenat5    fsenne   fing 
moriturum ;       plus      diligit     quam          opfirtei ;        Dum     rem 

we    gewilniatS        tidlic         we    forlaetacS     sof>e         lufe  lufi- 

concupiscimus   temporalem.     amittamus     ueram  dilectionem ;   A- 

gende    so'Slice     god       ure     on      us      yfelu        we  ehtatS      lufi- 
mando      enim    deum    nostra  in    nobis    mala    persequimur   dili- 

gende    socSlice        nehstan      f>am    on    f>am    framian    we    magan 
gendo     autem      proximum      ei      in     qu6    prodesse     possumus 

uton  efstan 


gsede     god   he  cwseft     lufu     ys    7  se  f>e  wunat5  on 
Ciprianus  dixit.  Deus      inquit    dilectio  est.  et    qui     manet   in 

lufe         on  gode  he  wuna(S  7    god  on  him    mid    gocle  wunian 
dilectione.  in    deo      mdnet      et  dens  in    eo ;  Cum    deo   manere 

na    magan  f>a  Ipe  beon  on  cyricean  godes     anmode        nellatS 
non  possunt.   qui      esse    in    ecclesia      dei      undnimes   noluerint 

on     boec  ys  gecweden     stuntlic     ys  socSlice   senig   })ing 

In   libro  dementis        dwitur.       stultum      est    enim        aliquid 

swyf>or    lufian    faenne      god         gefanc    so'Slice    J?set      gefylcS 
plus      amare    quam      deum;    Mentem      enim    qudm  repluerit 

gemynd   godes      )?ani    awyrigdan    on  [mm  na    byc5  geseald  stow 
memoria   dei.J  maligno1         in     ea    non    ddbitur    locus. 

seede      gif   hwylc    sot51ice       Iufat5         god       fees     on 
Effrem  dixit.      Si     quis       autem     dilexerit      deum    illius     in 

1  s.  spiritu. 
C 


18  LIBER  SCINTILLARUM. 

eorjmn     na     bytS   gef»anc      ac    symle    f>a  uferan  gewilnaft    JJe 
terra     non     erit      mens  .J    sed   semper  -superiora    desiderat  quae 

he  lufaft   he  bycS  geswett  f>anone     he  bycS  onliht  Jmnone  he  bycS 
amat ;        indulcdtur          inde.J       inluminatur       inde  J        refi- 

gereord  of  swettestum  wylne 
citur    de   dulcissimo  font(e) 

HIT. 

be  eadmodnysse. 
De    Humilitate. 

drihten    segtS    on      godspelle       leorniatS    fram    me    forf>i   f>e 
Dominus  dicit     in    aeuuangelio.     Discite        a       me       quia 
ic  bylewitte  7  eadmod  on  heortan  7  ge  metacS      reste        saw- 

mitis  sum  et  humilis  corde.J  et  invenietis  requiem  anima- 
lum  eowrum  he  socSlice  seg?S  ]?urh  {>onewitegan  to  hwara 
bus  uesiris ;  Ipse  enim  dicit  per  prophetam.  ad  quern 
so(51ice  behealde  ic  butan  to  \>&m  eadmodan  7  to  £>am  gedef(an)  7 
autem  resfriciam  nisi  ad  humilem  et  qmetum  et 
ondrsedende  wordu  mine  eft  he  segtS  selc  soflice  se  f>e 
trementem  verba  mea  .J  Iterum  dicit.  omnis  enim  qui 
hine  uppaheff)  byj)  geny|?erud  7  se  J?e  hine  genyj^erud  byj>  uppa- 

se      exaltat       humiliabitur  et  qui       se     humiliat      exalta- 
hafen 
bitur ; 

se  apostol  ssede     ealle   so^lice  gemaenelice  eadmodnysse 
Petrus  apostolus    dixit.  Omnes  autem      inuicem       humilitatem 
geswuteliaf)  forfi  ]?e  god  f>am  ofermodum  wi"Sstynt  eadmodum  sof>- 
insinudte1.     quia    deus        superbis  restitit.    humilibus   au- 

lice    he  syltS      gyfe.        geadmedacS      witodlice     under    mihtigre 
tem        ddt      gratiam.  flumiliamini        igitur         sub        potenti 
handa  godes  faet  he  eow  uppahebbe  on      tide      geneosunge 
manu     dei.     ut        uos         exaltet      in   tempore  uisitationis ; 

geeadmeda(5    on    gesihcSe    drihtnes   7 
lacobus  apostolus  dixit.    Hwmiliami     in  conspectu    domini   et 

he  upahefS  eow 
exaltabit      uos ; 

se  apostol  ssede    beo  ge    onmode  Ipcet   sylfe   ongytende 
Paulus  a^osto^us  dixit.     Sitis    undnimes   id  ipsutn   sentientes 

naht  furh         geflit  ni     furh       idel          gylp        ac    Jnirh 

nihil  pei'     contentionem  neque  per     indnem    gloriam.     sed  ^;er 

1  i.  docefe. 


LIBEE   SCINTILLABUM.  19 

eadmodnesse      uferan      him      betwynan      wenende       na      heage 
humilitatem  superibres    sibi       inuicem     arbitrdntes.   non      dlta 

witende      ac     eadmodum  gef  wserigende 
sapuntes.    sed    humilibus      consentientes. 

ssede    far  far    by<$      ofermodignyss     far    bycS    eac 
Salomon    dixit.       Ubi      fuerit         superbia.          ibi     erit     et 

teona         far  eadmodnyss    far  eac    wisdom     ofermod- 

contumelia.    ubi  autem.  *    humilitas.       ibi    et  sapientia z;  Super- 

igne        fyligft      eadmodnys    7  eadmodne    on    gaste   unde(r)feli(S 
bum       sequituT     humilitas.    et    humilem       spiritu         suscipit 

wuldor      ser    fam  f e     he   sy   fortreden  7   ys  upahafen  heorte 
et  gloria ;    Priusquam  conteratur         et      exaltatur       COT 

mannes     7  aer  fam  f  e   he  si  gewuldrod  he  ys  geeadmett    betere 
hominis.    et  antequam         glorificetur  humilidtur  ;      Melius 

ys    beon    geeadmett   mid   bylewittum    fsenne    todselan  herereafu 
est        humilidri          cum      mitibus.        quam    diuidere       spolia 
mid  ofermodum. 
cum     superbis. 

sunu  ssede    swa  micele  swa  f  u   mare  eart  geead- 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.      Qudnto  magnus      es     humi- 

mett  fe  on     eallum     7  beforan    gode    J)u    gemest     gyfe       fram 
Hate      in    omnibus   et    coram     deo       inuenies  gratiam ;   Ab 

eadmodum    ys    gearwurf  od     god       nelle  f  u    beon    eadmod    on 
humilibus        honoratur         deus ;        Noli         esse    humilis     in 

wisdom  f  inum  ne  geeadmett  on  stuntnesse  (f )u  beo  beswicen  ys 
sapientia    tua.    ne  humiliatus  in     stultitia          seducaris ;        Est 

Be  fe    manfullice    geeadmett    hine   7  innemyste  his      fulle   synd 
qui       nequiter       humiliat       se.    et   interiora    eius  plena    sunt 

facne 
dolo. 

ssede     gif  eadmod   7   gedefe  f  u  ne    byst     ne    maeg 
Origenis  dixit.    Si   humilis  et  quietus    non   fueris.  non  potest 
eardian  on  fe    gyfu    fses  haligan  gastes 
habitare   in  t&  gratia       spiritus      sanctz  / 

sasde      god    eadmod  geworden  ys   forscamige  mann 
Augustinus  dixit.  Dens  humilis      factus    est.    erubescat    homo 
oferniod    beon       symle      ingehyd     feowes    godes    eadmod  beon 
supei'bus    esse;    ytfem/^er  conscientia     serui        dei     humilis    esse 
scyll   7  unrot  gewislice  fast  f urh  eadmodnysse  na  ofermodige  7 
debet.  et  tristis     scilicet      ut     ;;er      humilitatem  non  superbiat.  et 
1  a.  fuerit.  2  s.  erit. 

C   2 


20  LIBEE   SCINTILLAREM. 

j?urh  nytlice  gronunge  heortan  to  galnysse  he    na      agylde       se 
2)Qr   utilem    maerorem     cor     ad  lascmiam    non  resoluat ;    Ille 
soc51ice     begymcS      lof        godes  7  word  inures    his     J?ses    hnec- 
ndmque   attendit    laudem      dei    et  uerba     oris     eius.  cuius  cerui- 
can     ahylt    eadrncdnyss  7    na    uparserS  ofermodignys 
cem  indinat.  humilitas.  et  non     erigit         superbia ; 

ssede     to    healmysse    msegena      na  mid  mihte  ac 
Hieronimus  dixit.   Ad   sumitatem  uirtutum    non  potentia.    sed 
mid  eadmodnysse  by]?  cumen 
7mmilitate  uenitur ; 

saede    heorte    witodlice    flsesclic    }?a  hwile  f>e    J?ises 

Gregorius  dixit.     Cor         quippe      carndle  dum          Jiuius 

lifes    wuldor     sec"S  eadmodnysse  heo  onscuna(5    eadmodness  swa 

uitg   gloriam  qugrit  humilitatem        respuit ;          Humilitas 

micelum  swa   heo  ys  ahyld  to  neowlum  swa  micelum   heo  framatS 

quantum         indinatur     ad     ima  tdntum          prqficit 

on  heahnysse  swa  miceluwi  so'Slice  neod  ys  }?8et  hine  anra- 
in  excelsum ;  Tdnto  enim  necesse  est.  ut  se  unus- 
gehwylc  on  eadmodnysse  off>rycce  swa  micelum  gif  he  sy  gecoren 
quisque  in  Tiumilitate  deprimat.  quanta  si  sit  electus 
he  nat  f>eah  Ipe  seghwylc  godu  his  nehstan  his  gyfende 
ignorat ;  Quamuis  quisqme  bona  sua  proximo  suo  inpertiendo 
setywe  rihtlice  eallunga  he  na  by)?  gif  he  eadmodnysse  f>ol- 
ostendat.  recte  iam  non  erit 1.  si  Tiumilitate  caru- 
atS  se  J?e  soj^lice  eadmod  by})  he  byf>  upahafen  on  wnlflre  mic- 
erit ;  Qui  enim  humilis  fuerit.  exaltabitur  in  gloria ;  Mag- 

*  el    ys   msegen  eadmodnysse    ]?ce£   of  gewilminge  stowe  ytemyste 
na    est    uirtus    humilitatis.J    qug    ex     desiderio      loca      ultima 

healdende     symle    eadmodnysse    lufacS    on    heagum     na    hit  upp- 
tenens.      semper    humilitatem    dmab    in      alto        non    se    sub- 

ahefS     7  heofenlices  rices   purpuran  on  gef?ance  gehealt     J?8enne 

leuat  .J  et      celestis      regni  purpuram  in     mente     seruat ;     Cum 

socSfsestnysse     spsec    eadmodlice    byf>    gehyred    weg   drihtnes    to 

iteritatis        sermo     Tiumiliter         auditur.         uia      dsimni   ad 

heortan    by(5  asend    on    eallum    hine  forsyhS  se  Ipe  on  his  eagum 
cor        dirigitur ;  In   cunctis      se     despicit    qui   in  suis  oculis 

beon  hine  eadmodne       gese"S       seghwylc     aetsyn     weorcu     nane 
esse      se      humilem     pwfitetur.    quaelibei    ddsint      opera,     nulla 

synd    butan    of   eadmodnysse      brydde       swa    micele  eornostlice 
sunt     nisi     ex     humilitate     condiantur ;      Tdnto  ergo 

1  s.  electus. 


LIBER   SCINTILLARUM.  21 

beon    eadmodra    gehwylc    scyl    of      gyfe      swa  micele    swa  bine 
esse     humilior     qu.isque  debet  ex  munere ;      quanta  se. 

gewrij?enre  beon  besceawacS  on  agyfendum  gesceade      J?set   witod- 
obligatiorem   esse      conspicit   in    reddenda     ratione ;    Earn    guip- 

lice     \)Q       na       fint       eadmod  so&fgestnys  forflybcS  gepanc     f>ser 
pe  qua/in   non  inuenit    humilem    ueritas        fuyit     mentem ;  lllic 

Ipa,  fram  hlote    eadmodra    dema  asyndrat?.    f>a    hi   hser    on    ofer- 
eos     a      sorte     liurmiliurm    index     seperat.     qui  se    hie    in      su- 

modignysse     hornum      uppahebbaS     eadmode      gyfe          onfoj) 
perbig         cornibus        exaltant ;       Humiles    donum   accipiunt. 

\>oet   fram  him  heortan    ofermodigra    aweg  anydaS 
quod     a        se      corda    superbientium     repellunt  ; 

ssede    eadmod   f>eah  he    on  reafe    waccust    sy    wul- 
Basilius  dixit.  Humilis      licet         hdbitu    uilissimus  sit.    glo- 

dorfull  swa  J?eah  ys  msegenum     ofermodig  sotSlice   7  gif  he  wlite- 
riosus    tdmen     est  virtutibus;    Superbus   autem    et      si     deco- 

full  8i  gefuht  on  gesihj^e  swa  f>eah  on  weorcum    wac     ys 
rus    uideatur      aspectu  .J      tamen          operibus       uttis   est  / 

ssede      se   J>e    so'Slice    butan    eadmodnysse     msegenu 
Isidorus  dixit  .J     Qui        enim        sine        humilitate      uirtutes 

gadera'S    on     winde      dust      he    byrcS      gefanc    heortan     ure 
congregat   in    uento  puluerem     portat;    Cogitatio     cordis     nostri 

swa  micelum   mid    gode  on    neowlum    ys    swa  micelum  swa   hit 
tantum       apud  deum  in       imo         est         quantum.1 

mannum     on   hyhpe    7    eadmodnys    heortan    ure    swa  micelum 
hominibus    in     alto  S   et    humilitas       cordis  nostri        tdnto 

mid    gode  on  hyh]?e  ys  swa    micelum  swa  mannum   on  neowlum 
apud  deum  in    alto   est.        quanto x  hominibus  in       imo  ; 

geeadmed  swyfe      gast      finne       forf>y          lif   floescess  arleasan 
Humilia   ualde  s/;iritum    tuum ;  g'uoniam1  uita  carnis      itnpii. 

fyr    7      wyrm     butan  eadmodnysse   maegen        senig      7    butan 
ignis  et    uermis ;     Sine       humilitate     virtus      quglibet.  et     sine 

so}?re  lufe    on   leahter  by'S  geteald    healic     munuces    maegen    ys 
caritate      in    uitium    deputatui  ;  Summa    monachi     virtus    est 

eadmodnyss       healic        leahter      his    ofermodygnys    beo  Jm    on 
humilitas.      summum      uitium     eius       sujmbia ; l       Esto      in 

eadmodnysse  gestafelud  beo  J»u       ealra      aaftemyst    7    ytemyst 
humilitate      fundatus.      esto        omnium  nouissimus  et  ullimus ; 

1  s.  est. 


22  LIBEll   SCINTILLARUM. 

geeadmed    £>e    fycet   J>u   beo  uppahafen      laestne      £>e    do    eallum 
Humilia      te     ut  exalteris.  minimum,   te  fdc  omnibus 

nanum   J?e  toforan  asete    nanum   {?e      uferan      getele  Jm      wen 
nulli      te      prepbnas.       nulli     te  superiorem   deputes;  Aestima 
ealle      uferan      beon    ]?e       J?eah  fu      heagust    si  eadmodnysse 
omnes  superibres    esse    tibi;    Quamuis    summus    sis  humilitatem 
heald    forf>i    gif  j?u     eadmodnysse     healtst     wuldorful    J?u    byst 
tene.     quia        si          humilitatem     tenueris.     gloriosus      eris ; 
swa  micele    softlice   eadmodra     byst     swa  micelum     fyligf>     f>e 
Quanta         enim      humilior   fueris.          tanto          sequetur    te 
hyh])      wuldres    nyfer  astih  Ipcet   J?u  uppastige  si  J?u  genyj?erud 
altitudo    gloriae  /     Descende.     ut         ascendas  humiliare. 

fset  J>u  si  uppahafen     ne  uppahafen  £>u  si  geeadmed  eadmodnys 
ut  exalteris  .J         ne    exaltdtus         humilieris ;       ffumilitas 

so'Slice     fyll    ne  cann    eadmodnys      slide    ne   cann    eadmodnyss 
autem  casum    nescit.      humilitas     lapswm  non  nouit.    humilitas 

nsefre         slide       J»olode       ge  f>e    soSlice  him  wac   ys    beforan 
nunquam    lapsum  p&ssa,  est ;    Qui       enim,    sibi  uilis  est.     ante 
gode  micel  he  ys     7  ]?a  f?e  him  misliciatS  gode  hi  liciatS  beo  Ipu 
deum   magnus  est.    et   qui     sibi  displicent  deo    placent ;     Esto 
witodlice     lytel    on    eagum  finum   Ipcet   f>u    si  micel    on  eagum 
igitur     %)druus  in     oculis     tuis.     ut      sis    magnus     in    oculis 
godes    swa  micele  so^lice  swa  f>u  byst  beforan   gode    deorwurj^ra 
dei ;         Tdnto  enim  eris       ante     deum    pretibsiwr. 

swa  micele  swa  f>u  byst  toforan  eagum  fdnum  forhogudra      ber 

quanta          fueris        ante      oculos     tuos     despectior ;    Porta 
eac     symle       sceame       on  asyne  be    gemynde      gyltes     dust 
quoque  semper  uerecundiam  in  uultu  de  recordatione  delicti,  puluis 
J?u  eart   7    011    duste     site     axe     f>u  eart  7  on   axan    leofa     on 
es        et  in  pulmre  sede.  cinis         es.      et  in  cinere  uiue ;  In 
healicum  wyrj^scype     healic      J?e     si     eadmodnyss     na    J?e    upp- 
summo       honore.      summa  tibi   sit     humilitas  .J    non   te   extol- 
ahebbe  wyrj^scype  swa  micele    maran    eadmodnysse  J»u  sy  £>urh- 
lat          honor;          Tdnto        maiore      humilitate       sis       per- 
beorht      swa  micele  swa  maran  wurj?nysse  foresett  f»u  eart 
sjncuus.          qudnto  maiore    dignitate  prelatus^ ; 

ssede         noefre      so^lice     soft    eadmodnyss    7    soft 

Caesarius  dixit.     Numquam  enim      vera      humilitas    et    vera 

gehyrsumnyss  butan   sof>re   lufe     oj}f>e    wseron    oj?f>e    beon  mag- 

oboedentia      sine       caritate.        aut     fuervmt    aut      esse    pote- 

1  B.  es. 


LIBER   SCINTILLARUM.  23 

on  forfan  swa  swa  fyr  buton  heetan  of  f  e  beorhtnysse  svva 
runt.J  quia  sicut  ignis  sine  calore  ue\  splendore  eius- 
gerades  nys  swa  eac  seo  sof  e  lufu  butan  eadmodnysse  7 

modi    non  est.    ita     et  caritas  sine       humilitate      et 

sof  re  gehyrsumnysse  beon  ne  mseg  on  life  yldryna  ys  ge 
nera  oboedentia  esse  non  potest ;  In  uita  pdtrum  dici- 
cweden  lichamlic  geswinc  latteow  ys  eadmodnysse  selc  soSlice 

tur.     corpordlis    labor         dux      est    humilitdtis.    omnis  enim 
geswinc  butan  eadmodnysse  ydelnyss   ys     eadmodnyss   ne  heo  na 

labor      sine       humilitate       udnitas  est;     Humilitas    nee    ipsa 

yrsacS  ne  ofrum  yrsian  gefafatS  eadmodnyss  ys  gif 
irdscitur.  nee  dliis  irdsci  permittit ;  Humilitas  est  si 

f  senne      syngatS      on  f  e  brof or    fin   serj^am      J?e      he  behreow- 
qudndo  peccduerit  in  te   frater    tuus    dntequam         ille  penit- 
sige  f>u  forgifst  him  eadmodnyss  soSlice     forrynel    ys    soSrelufe 
eat    indulseris    ei.      Humilitas     autem    precursor  est   caritatis. 
7    ealswa  forrynel  wses  hselendes    ealle    teonde    to   him 

et    sicut    iohdnnes  precursor  fuit      iesu.       omnes  trdhens  ad  eum. 
swa    eadmodnyss     forrynel     ys    sofre    lufe    7    se  Ipe       nsefS 
ita       humilitas      precursor  est     caritatis.    et     qui     nan   habet 
soj?re  lufe  he  forlyst      lif 
caritatem      perdet     uitam ; 

V. 

be  forgifnysse. 
De  indulgentia. 

drihten    segtS  on     godspelle      gif  ]?u  eornostlice  offrast     lac 

Dominus  dicit  in  aeuuangelio.       Si          ergo         offers   munus 

fine   to   weofude    7   }?ar      Ipu  gemanst      J?set  broj?or    f>m  hseftS 

tuum  ad     altare     et    ibi  recordatus  fueris  quia  frater   tuus  habet 

senig  J?incg    ongean    Ipe    forlset    f>ser     lac       fine     setforan    f am 

aliquid     aduersum  te  relinque  ibi  munus   tuum      ante        al- 
weofude    7    ga       aer    gesibbsumian    brefer    finum    7    fsenne 

tare  .J      et  uade  prius    reconciliari     fr&tri       tuo.       et     tune 
cumende  Ipu.  offra       lac        fine      gif  so^lice  ge  forgyfacS  man- 
ueniens      tifferes      munus    tuum;    Si     enim      dimiseritis  Jiomi- 
num      synna     hyra     forgifS     eow      eac   feeder   eower  se  f  e  on 
nibus    peccata   eorum   dimittet  uobis     et    pater     uester    qui     in 
heofenum    ys  gif  softlice     na      forgyfaf       mannum        ne    feeder 
caelis      est.  si     autem   non  dimiseritis   hominibus  .J    nee    pater 
forgiff    eow     synna    eo(w)re 
dimittet  uobis  pewata  uestra  ; 


24  LIBER  SCINTILLAKUM:. 

se   apostol    fsede      mid    gefykle      imderberende    ge- 
Paulus     apostolus    dixit.     Cum  patieniia      supportantes      in- 

maenelice  7  forgyfende      eow      sylfum   gif  genig    ongean    sumne 
uicem    et    donantes    uobismet   i2>sis  .J    si    quis  adversus  aliquem 

hsefS  ceorunge    swa  swa    god    on    criste     forgeaf    eow     ealswa 
habet  qugrelam.J     sicut        deus    in  chr'isto   donauit   uobis.    ita  et 

ge  dot?      nanum     yfel       for    yfele  agyldende 
uos  fdcite.     nulli     malum  pro   malo    reddentes. 

se  apostol  ssede     na    agyldende     yfel      for    yfele  olplpe 
Petrus    apostolus   dixit.  Non   reddentes  malum  pro   malo.  uel 

curs         for      curse        ac   far  togeanes    bletsigeude     forfi  on 
maledictum  ^;ro  maledicto.  sed     e    contrario   benedicentes.    quia  in 

f>am  geclypode  ge  Bynd  ])cet  on  bletsunge  yrfewyrdnysse  ge  agan 
hoc      uocati        estis      ut    benedictione    hereditatem  possideatis ; 
ssede    na  sa?ge  f>u  ic  agylde    yfel     for  yfele  geanbida 
Salomon  dixit.  Ne     dicas       reddam  malum  ^;ro  malo.    expecta, 

drihten     7  he  alyst  Ipe        forgif     f)inum     nehstan  derigendum 
dominum  et  liberabit  te.     JRelinque  proocimo       tuo          nocenti 

j?e      7  f>senne  biddendum    J>e    synna    beo8  Isetene 
te1  .J  et    tune     deprecanti    tibi  peccata    soluentur  ; 

ssede   anre  gehwylc    swylce   forgifenysse    to  under- 
Agustinus     dixit.      Unusquisque   talem  indulgentiam      accep- 

fonne   ys  fram  gode     swylce  he  sylf  eac     sylcS     nehstan     his 
turus  est     a      deo.      qualem   et      ipse      dederit  proximo  suo ; 

ssede     swa  swa  god  on   criste     us        ure      synna 
Hieronimus  dixit.    Quomodo  deus  in  christo  nobis  nostra  peccata 

forgeaf    swa    eac    we    him  fa  on     us     syngincS  we  forgyfan 
donauit.    sic  etiam  nos  illis  qui  in  nobis  peccant   dimittamus ; 

ssede     se    rihtlice  his    gyltes  forgyfenysse    bitt      se 
Gregorius  dixit.  Ille     recte     sui   delicti       ueniam    pbstulat.  qui 

Ipcel   ]>cet  he  aer  on  him  sylfum  was  agylt   forgyfj?  uton  forgyfan 
hoc   quod  prius    in         ipso        delinquitur  reldxat ;  Dimittamus 

sotSlice  J>set  beon  scyl   us     Ipcet  si  forgyfen  ]?aBt  beon  scyl  fram    us 
enim  quod   debetur  nobis.  ut  dimittatur  quod  debetur       a     nobis 

J?senne  seghwylc  \>cei  he  rihtlice  bitt    he  begytt  1p senne   his    mod 
Tune   quisque      quod    recte     petit  adipiscitur.    cum    eius  animus 

on       bene       ne  feondes  hatunge    by8    fordimmode    we    asendaf) 
in  petitione    nee  inimici      odio  fiiscatur.  Fundimus 

1  ue\  tibi. 


LIBER   SC1NTILLABUM.  25 

for  wif>erwirman  bene     ac    ic  wysce  ]>cei  heorte  healde       lufe 
pro    adversaria  precvm.  sed          utinam         cor      teneat    amorem  ; 
J?senne   lufigende    gestreon    be    feondum     don    ne  magon        eac 
Cum    diligendo      lucrum    de    inimicis  fdcere  pfissumus  .J    etiam 
hi    frynd  synd  J>a  Ipe    ehtiatS  us       ne  na  reccS  se  ealda  feond  J>cet 
ipsi   amid  sunt    qui  persecuntur  l  ;  Nee    curat  antiquus  hostis  ut 
he  eorj?lice  afyrre  fram     us     ac  Ipcet  he  sof>e  lufe  on    us      slea 
terrena     tollat       a      nobis.  sed     ut     caritatem  in  nobis  feriat  ; 
ssede     na  soSlice  magon    synna     beon  forgyfene  him 
Isidorus  dixii.  Non  enim      posse   peccata         dimitti  ei. 

se  Ipe  on  hine  syngiendum  gyltas    na    forgyfS      se  Ipe  broker   his 
qui     in    se        peccanti     debita  nan  dimittit  ;     Qui  fratrem  sibi 
lator     gesibsumacS     god     him     lator   gegladaf)     on  idel   gocSlice 
tdrdius   reconciliat    deum    sibi  tdrdius   pldcat  ;     Frustra    enim 
him    gemiltsian    god       secS     se  Ipe  hrsedlice  gegladian  on  neh- 
sibi    propitiari   deum  quaerit  .J  qui       cito         placdri     in  proxi- 
stan  forgymcS       hraedlice  ys    to  forgyfenne     senigum     J^senne  he 
mum  neglegit  ;          Cito*  ignoscendum     cuiquam         dum 

forgyfenysse       bitt 
ueniam      postulat  ; 

ssede     se  )?e  softlice    on  hine  syngiendum    mildelice 
Caesarius  dixii.     Qui      enim      in     se        peccanti        clementer 
forgyfS  nan       synne     fotswsecS  on     his     sawle      belifS 

indulserit.J    nullum  peccati  uestigium  in  illius  anirna  remanebit  ; 

saade      gif  eornostlice  f>u  na  forgyfst    teonan      se 
Anastasius  dixii.     Si         ergo          non  dimittis  iniuriam  quae 
Ipe     gedon     ys       na        gebed      for  Ipe    dest     ac      wyrgincge 
tibi     facia     est  .J   non    orationem  pro    te   fads,  sed  maledictioncm. 
ofer  f>e  Ipu  ongebrincst     swa  Ipn  soSlice  segst  swa    me      forgif 
super  te       inducis.  sic         enim       dids.  sic    mihi  dimitte. 

swa  eac  ic  forgeaf      On  gesamnungum   ys    gecweden  swa  micel 
sicut  et  ego  dimissi  ;    In    conlationibus  tftcitur.      tantum 

soc5Hce    bit5  forgyfen     us     swa  micel  swa    we     forgyfacS  f>am  fa 
enim       remittitur    nobis.       quantum       nos  remiserimus  eis    qui 
us     swa  hwylcere  awyrigednesse     deria^ 
nobis     quacumque       malignitate      nocuerint  ; 

saede     swa  hwylc  sotSlice  J?am    se  on  hine    syngode 
Ciprianus  dixit.     Quisquis      enim      illi   qui  in   eum   peccauit 


forgyfS    forgyfende      synne     butan  tweon    selmyssan    he 
dimittit?  ignoscendo  peccatum   sine     dubio  elemosinam  fadt  ; 


s.  est. 


26  LIBER   SCINTILLARUM. 


VI. 

be  onbryrdnysse. 
De 


drihten    segj?    on     godspelle          sotS         soft     ic  secge    eow 
Dominus    dicit     in  aeuuangelio.     Amen     amen      dico      uobis. 
]?set       ge     wepatS     7  ge  heofiacS    woruld    soSlice  geblissacS  ge 
gnoniaw  uos  plordbitis  et  plangetis.  speculum  autem  gaudebit.  uos 
unrote  beof>     ac  unrotnyss  eower  on     blisse    cymcS 
tristes  eritis.     sed  tristitia     uestra  on  letitiam  venivi; 

se  apostol  ssede     geblissian  mid  geblissigendum  wepan 
Paulus  apostolus  dixit  .J    Gaudere     cum      gaudentibus      flere 
mid  wependum  J)a  J?e    wepatS     swylce  hi    na     wepende    syn      7 
cum  flentibus.      qui      flent        tanquam    non     flentes      sint.     et 
J?a  £>e     blissiatS    swylce       na  geblissigende 
qui      gaudent  tamquam  non  gaudentes; 

se  apostol    ssede     earme    beoc5   7  heofiatS    7    wepaf> 
lacobus      o/;osto£us    dixit.    Miseri   estate  et    lugete    et  plordte. 
hlehter    eower     on     heofmcge     si  gehwyrfed     7         blis         on 
risus      wester     in        luctwn,       conuertetur.      et   gaudium     in 
gnornunge 
merorem  ; 

sasde     hlehter    sare  byj?  gemencged  7  ytemyste  blisse 
Salomon  dixit.      Risus    dolori      miscebitur.    et  extrema  gaudii 
heofincg    ofsett 
luctus    occupat ; 

ssede      Jm  ]>e       nabbatS         onbryrdnysse       ne  hi 
Agustinus     dixit.      Qui    non     hdbent    conjmnctionem.    nee 
nabbaj)     clsene         gebed         goldhord     ys     god    onbryrdnyss  7 
hdbent  mundam  orationem ;   Thesdurus    est    bona    compunctio  et 
unareccendlic       blis        on      sawle     mannes  sawl       rnannes 

inenarrabile    gaudium    in     anima    hominis ;      Anima     hominis 
seo  pe  on  gebede     by]?  onbryrd     swyf>e  him  framatS  to     hsele 
quae    in  oratione  conptingitur  .J   ualde    illi  p^ficit  ad  salutem  ; 
ssede     na       laes     to  herigenne  ys    wer  strang  on 
Hieronimus  dixit.  Non  minus    laudandus    est.    uir   fortis    in 
heofincge     faenne          on  gefeohte 
luctu  .J        quam  qui  in      bello  ; 

ssede    stefen  witodlice  sealmsanges  )?8enne  heo  Jmrh 
Gregorius  dixit.     Vox    et  enim     psalmodig  cum          per 


LIBEB   SCINTILLABUM.  27 

ontihtincge  heortan  by}>  gedon  furh    }?a    selmihtigum  drihtne   to 
intentionem    cordis      dgitur.      per    hanc  omnipotent    domino   ad 

heortan    weg  by<S  gegearwud  ]>cet  ontihtum    gejmnce    witegunge 
cor        iter         paratur.          ut       intente       mente      prophetiae 

gerynu    of>J?e    onbryrdnysse        gyfe         onasende       fsenne    Jrnrh 
mysteria    uel     conpunctionis    gratiam    infundat ;       Cum      per 

gebed     onbryrdnys    byf>  utasend     weg      us     on  heortan  Jrnrh 
orationem    conpunctio     effunditur.      uiam  nobis  in      corde     per 

fcene    to    haelende    on    ende  byf>  becumen  gearcaf)     gyndleccincg 
qudm   ad     iesum      in  finem    peruenitur    par  at ;       Inriguum 

witodlice    ofeweard    underfeht5    sawl      J?senne     heo  hi  sylfe     on 
quippe      superius        dccipit     dnima.      cum  se  se  in 

tearum      heofenrices     mid  gewilnunge  geswencf       gyndleccincg 
Idcrimis   caelestis  regni         desiderio          affligit ;  inriyuum 

soflice  neafewerd  onfehtS      J>senne     helle       suslu     wepende  on- 
uero        inferius     accipit.        cum    inferni  supplicia  flendo     per- 

drset      ongeangecyrrende  us      drihten     mildelice     beclyppe 
timescit ;       Reuertentes         nos     dominus    clementer  amplectitur  /. 

forfi     synfulra      lif    him  beon  unwyrS  eallunga  na    mseg    feet 
quia  peccatorum  uita     ei     esse     indigna     iam      non  potest  quae 

mid  wopum  byf>  gefwegen  na  twyna  Ipu  abutan  ende  beon  geriht- 
Jletibus  lauatur ;     Non   dubites      circa  finem         iusli- 

wisodne      mann       furh    hreowsunge    onbryrdnysse        ac     forf>i 
ficari     hominem     per      penitentiae   conjmnctionem  .J     sed     quia 

seldan  Ipcet  gewyrjmn  gewunat5   to  ondrsedenne  ys  Ipcet  na  fsenne 
rdro     id        fieri          solet.          metuendum      est.         ne    dum 

to    ende   byc5  geyld  gecyrrednyss    gehopud     ser      ofsette     deat5 
ad  finem    dijfertur       conuersio         sperata    dnte     ficcupet    mors 

f>0enne      helpe      hreowsung         na  eornostlice  on  wopum  na    on 
quam  subueniat  paenitentia  ;    Non        ergo       in  fi&iibus.  non  in 

dsedum    urum        ac  on  drihtne  uton  truwian      forf>i    eornostlice 
actibus  nostris.     sed  in  cfommo    confiddmus;     Quia         ergo 

7  sefter    fulluhte      we  besmitan       lif      uton  fullian  mid  tearum 
et  2)0st     baptisma    inquinduimus  uitam.J  baptizemus      lacrimis 

ingehyd  besmitene     sefter  wseterum  haele      we  beon  geed- 

conscientiam ;     Inquindti     post        aquas    salutis.        renascd- 

cennede  of    tearum 
mur     ex  lacrimis  ; 


28  LIBER   SGINTILLARUM. 

ssede    Tpsdv  sotSlice     beotS      teoras    f>ar    gastlic      fyr 
Basilius  dixit :    Ubi  autein  fuerint   lacrimg.  ibi  spiritalis  ignis 

bytS  onseled  se  f>e    diglu    gejmnees      onlyht 
accenditur.     qui     secreta     mentis     inluminat. 

ssede       8er   softlice    mid  tearura  to  feormigenne  synd 
Isidorus  dixit.    Prius  enim        lacrimis          purganda,         sunt 

leahtras   f>a    we  dydon  7  j?8enne  afeormodre  gejmnces  scearpnysse 
uilia    quae  gessimus.  et    tune      munddta      mentis         dcie 

])cet  J^set     seceat5     uton  besceawian  ])cet  f>senne  ser   wepende  fram 
id  quod    querimus     contemplemur  .J    ut     dum  dntea  flendo      a 

us      synne    dimnyss  bytS  gedriged  afeormodum   heortan   eagum 
nobis  peccati    caligo        detergitur.         munddtis        cordis     oculis. 

frige    upplice    utan  besceawian    se  J>e    so^lice      tearas      unge- 
liberi    super-no,       inspicidmus ;        Qui       uero      lacrimas      inde- 

swicendlice  asent   7  swa  Tpeah  syngian  na  geswic'S     se    heofincge 
sinenter     ftindit.  et      tamen      peccare  non  desinit  .J  hie  lamentum 

haefS      ac      afeormunge          nsefS          onbryrdnyss    heortau     ys 
Tiabet    sed    mundationem   non  habet ;     Compunctio      cordis     e&t. 

eadmodnyss  gefances  mid   tearum  uppspringende  of     gemynde 
humilitas      mentis     cum  lacrimis       exoriens        de  recordatione 

synne    7    of    ege    domes     se    ys    on    gecyrredum    fulfremedra 
peccati  et    timore    iudicii;  I  lie  est  in      conuersis        perfectior 

gebryrdnesse  mid  lufe  se  }>e  ealle  fram  him  flsesclicra    gewilnunga 
co-npunctionis  affectu.    qui   omnes     a      se   carnalium  desideriorum 

lufa     aweg  anyt    7     atihtincge     his      mid      eallum     gef>ances 
affectus    repdlit.      et   intentionem  suam  toto  mentis 

bigenge  on  godes  foresceawunge  gefsestnacS  twyfealdre  onbryrd- 
studio     in     dei      contemplations     defigit ;        Gemine      conpunc- 

nysse    mid    willan     for      gode    sawl     gehwylces    gecorene    byf> 
tionis        affectu    ^ropier  deum  anima    cuiusque        electi       affi- 

gewseht  ])O3t  ys  dplpe  f>3enne  weorca      his      yfele  he  besceawaS  olplpe 
citur.     id  est  uel   dum    operum  suorum  mala    considerat  ,J     uel 

}?8enne     mid     gewilnunge      eces      lifes      asiht5        feower    synd 
dum  desiderio  aetern/  uitae  suspirat;    Quatuor  sunt 

gelicnyssa      willena      mid  f>arn    mod    rihtwises  halwendlice  byS 
qualitates  affectionum    quibus     mens       iusti        salubriter     con- 

onbryrd     \>cet    ys    gemynd  for^gewitenra      maiia       besceawung 
pungitur.    hoc    est  memoria  pretoritorum  facinorum,  consideratio 


LIBER  SCIN  TILL  ARUM.  29 

elh<Seodignysse     his     on     fyses     lifes       langfernysse       gemynd 
peregrinationis    suae    in     huius    uitae     longinquitate.    recordatio 

wita        towerdra    gewilnung  upplices    ef>eles       f>set      to  Jrnrn 
2>oendru'm  futurarum  desiderium  sup&nae  pdtrig.  quatinus  ad  earn, 

hwsetlicor  he  msege    becuman  synd  J>a  }>e   na   of  sofre   heortan 
quantocius    valeat    pVLmnire;  Sunt     qui    non  ex   uera      cordis 

onbryrdnysse  hyra  wregendras  gewyrfacS  ac  swa  }?eah  fsenne  gyt  beon 
conjntnclione    sui    accusatores  fiunt.     sed    tdmen      adhuc      esse 

hi  synfulle     toamearcyacS  Ipcet  of  gehiwudre  eadmodnysse   andet- 
sepeccatores      adsignant.     ut    ex        ficta          humilitate     confes- 

nysse   stowe  hi  gemetan  halignysse      tearas     socSlice      daedbote 
sionis.  locum  inueniant    s&nctitatis ;  Ldcrimae   enim     paenitentiae 

mid   gode    for    fulluhte    beof>  getealde     lufe      tearas     wynsume 
apud  dewn  pro  baptismate  reputantur  ;    Dilige  lacrimas.   suaues 

f»e    syn    tearas     )?e  lyst  f>e    symle        wop      7       heof    beo  J?u 
tibi  sint  lacrimg     delectet  te    semper  planctus  et     luctus.     esto 

for  an     for)?loten    to    sargungum    swa    micelum     swa  f>u  wsere 
tantum      pronus     ad      lamenta.  quanta  fuisti 

fcrf>loten  to     gylte      swylce    wses     f>e    to    syngigenne  atihting 
prcnus   ad  culpam;  Qualis  fuit     tibi    ad  peccandum    intentio. 

swylc   sy   to   hreowsigenne    estfulnyss     hefige      synna       hefige 
talis   sit   ad  pgnitendum       deuotio ;    Grduia    peccata.   grandia 

heofinga    gewilniaf) 
lamenta  desiderant ; 

ssede      eadig  witodlice  ys   7  f>riwa  eadig  swa  hwa  swa 
Effrem  dixit.    Beatus   ndmque  est  et     ter    beatus.     quisquis 

hsefS      onbryrdnysse          sefter          gode      onbryrdnyss       hself) 
Tiabet     conpunctionem    secundum    deum  /     Conpunctio.      sanitas 

sawle      ys    onbryrdnyss     onlyhtincg      sawle      ys       onbryrdnyss 
animg    est.     conpunctio     inluminatio   animae    est.       conpunctio. 

forgyfenyss      synna       ys  onbryrdnyss    haligne       gast       togelset 
remissio   peccatorum  eat.  conpunctio.  s^;iritum   sanctum    adducit 

to  hyre  onbryrdnyss  ancennedne       crist       def>    eardian  on  hyre 
ad    se.     conpunctio.    unigenitum  christum  facit  habitdre  in   se  ; 

tearas      mid      gode     truwan     syllaS     symle     far  f>ar   tearas 
.Lacrimae   apud    deum  fiduciam    ddnt    semper;      Ubi      lacrimg 

genihtsumiaS   )?ar    gefancas         fule      na     genealaeceatS 
abundant.       ibi  cogitationes  sordid^  non  adproximant. 


30  LIBER   SCINTILLARUM. 

VII. 

be  gebede. 
De  oratione. 

drihten  seg(5  on    goclspelle      ealle    swa  hwylce  swa  ge  biddacS 
Dominus  dicit  in  aeuuangelio.  Omnia     quaecumqne      petieritis 
on     gebede    ge  lyfende    ge  onfof>       waciaS   witodlice  on  eallum 
in    oratione     credentes    accipi&tis ;     Uigildte      itaque         omni 

timan    gebiddende   Ipcet    gewyrf>e    beon  hsefde  forfleon      ealle 
tempore       orantes.        ut        digni        habeamini     fugere     omnia 

f>a     towserde    synd  7    standan  setforan    suna   mannes    gebiddaj) 
quae    uentura    sunt.  et     stare       dnte     filium  hominis ;      Orate 
sof>lice  J>set  na  gewyr^e  fleam    eower      her  off>e  on  restendsege 
auteva    ut         nonfidt    fuga     itestra.  hieme     uel         sdbbato. 

se  apostol  ssede         gyfende     gemsenelice  wyrSment  eal- 
Petrus  apostolus  dixit.     Inpertientes l   inuicem     honorem    tam- 

swylce  eac  efenyrfeweardum     gyfe     lifes   Ipcet   na         beon  gelette 
quam    et      coheredibus        gratiae  uitae.  ut    non        impediantur 

gebedu      eowre 
orationes  uestrae ; 

se  apostol    saede        gebede     onstandende     gebiddende 
Paulus  ^^;osto^us   Dixii.      Orationi     instantes2.          orantes 

on  eallum     timan   on    gaste      wacigende     on  ealre     anraednysse 
omni       tempore  in  spirits,     uigilantes      in  omni     instantia ; 

se  apostol      ssede     gebiddaj?  eow      gemsenelice      J?set 
lacobus     opostoZus      diodi.       Ordte     pro         inuicem          ut 

ge  beon  gehselede      micelum   soflice    framaf)      gebed      rilitwises 
saluemini.  multum     enim       ualet    deprecatio      iusti 

singal 
assidua; 

ssede       feorr   ys    drihten  fram  arleasum  7    gebedu 
Salomon    dixit.     Longe  est  dominus    ab       impiis.    et  orationes 

rihtwisra     he    gehyrS       selre         ys       ende       gebedes       £>8enne 
iustorum      exaudiet.       melior       est      finis      orationis.     quam 

se   fruma       setforan       gebede      gegearwa       sawle      J^ine      7 
principium;      Ante        orationem    prepara      animam    tuam.    et 

nelle  f>u  beon  swylce  se  mann   se     fandatS      god     se  J?e  gehealt 
noli      esse      quasi      homo      qui  temptat  deum;   Qui   conseruat 

lage      he  gemaenifylt      gebed  bene          gederedes     gehyrtS 

legem.       multiplicat     orationem;  Precationem      lesi         exaudiei 

1  s.  sitis.  2  s.  sitis. 


LIBER   SCINT1LLABUM.  31 

god  gebed  on  eadmodnysse  ofer  genipu  f  urhfaerft  la  beam  on 
deus;  Oratio  in  humilitate.  super  nubes  penetrabit;  Fili  in 

f  inre  untrumnysse     na    forseoh  f>u  f  e    sylfne     ac   gebide     god 
tua      infirmitate     non     despicias     te     ipsum   sed      ora     deum. 

7   he  gehealf  f  e  framwend  fram  gylte    7   gerece     handa 
et     curdbit      te  .J    auerte         a    delicto  et    dirige   manus ; 

saede    mid  gebedum  we  beoft  afeormode  mid  readingum 
Isidorus  dixii.        Orationibus         mundamur.         lectionibus 

we  beotS  getyde       aegtSer         god       ys    gif  alyfS   gif    na     alyfS 
instruimur.       utrumque     bonum     est    si  liceat.     si     non   liceat 

betere     ys     gebiddan     faenne      rsedan     forfi   fe     on    raedinge 
melius     est        ordre         quam       legere.         quia         in     lectione 

we  oncnawaS  \>cet  we  don     scylon      on     gebede    fa    we  onfof> 
cognoscimus  quod    fdcere    debemus.    in    oratione    ea    accipiemus 

fa  we  biddat5  ne  sotSlice  on  daage  fu  aemtiga.  na  on  nihte 
quae  postulamus ;  Neque  enim  die  uaces  nequQ  node. 

ac    fsenne      slasp     of  eagum    finum     afealc5.       \> aenne     andgyt 
sed     cum    somnus    de    oculis      tuis      ceciderit.       tune      sensus 

fin  on  gebede  wacige  gebed  afeormatS  sawle  fram  synnum 
tuus  in  oratione  uigilet;  Oratio  mundat  animam  a  peccatis. 

gebed    hsefS       hsele      on      gebede      geara        beo  f  u          setyw 
oratio    hab&t  salutem  .J   in      oratione  paratus      esto ;  Ostende 

forhsefednysse  heortan  f  inre  f  cet  f  u  rumran     gyfe          begyte 
continentiam     cordis      tui.      ut    amplifirem.  gratiam  consequdris 

ssede      swa  swa   sotSlice   cempan   butan   wsepnum 
Hieronimus  dixii.        Sicut        enim       militi       sine       drmis 

to  gefeohte  faran  na     gerist    swa  menn    cristenum   forf  staeppan 
ad  bellum   exire  non  conuenit.  ita  homini  chrisiidno     procedure 

aegnigum  butan    gebede     na    framatS    utgangende     on     his  inne 
quolibet    sine    oratione  non  expedit',  Egredientes      de     hospitio. 

gewaepnige       gebed        ongeangangendum      of       straete       gebed 
drmet          oratio.          regredientibus          de      platea       oratio 

ongeanyrne. 
occurat ; 

saede       swa  micele    hefigre        sace  gef  anca 

Gregorius   dixit.          Qudnto     grauiore    tumultu    cogitationum 

flaesclicra  we  syncl  ofsette  swa  micelum  gebede  hatlicor  on- 
carnalium  prtmimur.  tanto  orationi  ardentius  in- 

standan  we  scylon  to  gode  witodlice  heortan  mid  handum 

sistere        debemus ;    Ad  deum      quippe       corda    cum    manibus 


32  LIBER  SCINTILLARUM. 

uppahebban   ys     gebedes      ures     biggencg  mid  gewyrhton  godes 
leuare         est  orationis  nostrae   studium  cum      merito       boni 
weorces  onasettan  hreedlicur   to     bene     dema     byf  gebiged     gif 

operis  inponere ;  Citius  ad  precem  index  Jtectitur.  si 
fram  Jnvyrnysse  his  biddend  by (5  gef>read  Se  eornostlice  on 

a  prauitatQ  sua  petitor  corrigatur ;  Ille  ergo  in 
naman  hselendes  bitt  se  f>e  J?aet  bitt  f>8et  to  faere  sotSan 
nomine  saluatoris  j0eti£.  gui  illud  petit  quod  ad  ueram 

haele  belimpcS  witodlice  gif  J?set  ])cet  na  framacS  bytS  beden 
salutem  ^rtfrnet.  nam  si  id  quod  non  expedit  petitur. 

na  on  naman  hselendes  byS  beden.  fsenne  so^lice  gebede 
non  in  nomine  iesu  p&titur',  Cum  uero  oralioni 

Dearie      we  onstandacS  stent  hselend    ]>cet  he  leoht   ongeansette 
uehementer     insistimus.      stat      iesus       ut      lucem        restituat.J 
forfi  Ipe     god      on     heortan     ys   gefsestnod     7     leoht     forlseten 
quia       deus      in      corde  figitur.  et      lux       amissa 

bycS  geedniwod  se  lp&  fram  eorj^licum  dsedum    freoh    sylfum  gode 

reparatur ;        Qui         a     terrenis     aclibus     liber        soli     deo 
geaemtian  geearnode  for     agyltendum     nehstum  gebidde    fa    f>e 
uacdre      meruit.    pro  delinquentibus  proximis  exoret ;    $a  qug 
Jjurhsmeagean    on         us  sylfum    fullicor     we   hogiatS      oft 

perscrutdri  in  nobismet  ipsis  plenius  nitimur.  sepe 
soSlicor  gebiddende  J>aenne  smeagende  we  f>urhfara(S 

uerius       orando        quam    inuestigdndo     penetramus; 

ssede       gebed      heortan    ys      na       welera        ne   na 

Isidorus  dixit.     Oratio       cordis       est.  non    labiorum      neque 

soflice  word  biddendes    god    begym(5     ac     gebiddendes  heortan 

enim   uerba  deprecantis  deus  intendit.    sed        orantis          cor 
he  gesyhcS      selre      ys     soc51ice    mid    swigean    gebiddan  heortan 
dspicit :    Melius    est      autem    cum     silentio        ordre      cordis. 
fsenne    mid    sylfum  worduw    butan    gesihfe    gefances     Ipcet  gif 

quam        solis  uerbis        sine      intuitu       mentis;   Quod  si 

stillice    aenig  gebitt  eac  seo   stefen  geswige  f>eah  heo     mannum 

tdcite     quis      orat     et         uox  sileat      qudmuis     hominibns 

bemife     gode     heo    bernifan    na     maeg     se  J>e     ingehyde     and- 

Idteat      dei1  latere         non  potest.     qui     conscientiae  prae- 

werde  ys     clsene   ys    gebed     Ipcei     on    his     timan    worulde    na 

sens  est ;  Pura  est  oratio.  quam  in  suo  tempore  s&eculi  non 
betwux  cumaS  cara  feorr  witodlice  fram  gode  ys  mod  ])cet 

interueniunt   ciirae ;  Longe    quippe        a      deo   est  animus,  qui 

1  vel  deum. 


LIBEE    SCINTILLARUM.  33 

on  gebede  mid  gefmncum  worulde  bytS  abysgod  fsemie 
in  oratione  cogitationis  saecufa'  fuerit  occupdtus1;  Tune 

eornostlice    sotSlice    we    gebiddatS    fsenne   we    elleshwanune   na 
ergo       uerdciter         ordmus.       qudndo  aliunde  non 

fenceatS  ac  swyf>e  feawa  synd  J?a  }?ylce  gebedu  habban 
cogitamus.  sed  ualde  pduci  sunt  qui  tales  orationes  Tidbeant. 

7  J>eah  J>e  hi  on  sumum  syn  earfodlice  swa  feah  J^set  hi 
et  licet  in  quibusdam  sint.  difficile a  tdmen  ut 

sefre  syn  swa  we  mid  gebedum  we  synd  gerehte  ealswa 
semper  smt ;  Sicut  orationibus  regimur  J  ita 

mid   sealma  bigencgum  we  beon  gegladude    to  singenne    soSlice 
psalmorum,      studiis  delectemur  Psallendi        eniin 

notu  unrotnysse  heortan  gefrefraS  swa  micel  beon  scyl 
utilitas.  tristitiam  cordis  consolatur ;  Tantus  esse  debet 

gebiddendes  embe  god  willa  Ipcet  he  ne  geortruwige  on  benum 
orantis  erga  deum  affectus.  ut  non  desperet  precibus 

gefremmincge  on  idel  soSlice  we  biddatS  gif  hopan  truwan 
effectum ;  Indniter  autem  ordmus.  si  spei  fiduciam 

we    nabbat^     se  Ipe  fram  bebcdum  godes  byj?  fram  awend  ]>cet  he 
non  habemus ;  Qui        d    preceptis     dei          au&rtitur.         quod 
on     gebede       bitt       na    gegearnatS    gif   so'Slice   Ipcet     Ipcet    'god 
in    oratione  postulat  non  tnerebitur ;    Si    autem      id     quod  deus 

bebytt  we  don  ]>cet  Ipcet  we  biddaft  butan  tweon  we  begyt- 
precipit  facidmus.  id  quod  pitimus  sine  dubio  obtinebi- 

atS       gebed  on  andwerdum  foran    life    for  laecedome       synna 
mus ;  Oratio  in    presenti     tantum  uita.  pro   remedio  peccatorum 
bytS  asend         sealma      socSlice      sang  ece         godes      lof 

effunditur;  Psalmorum  autem.  decantatio.  perpeiuam  dei  laudem 
geswutelaf*  7  wuldor  ece  swa  oft  senig  byc5  sethrin- 

demonstrat.  et  gloriam  sempiternam;  Quotiens  quilibet      tdngi- 

en  mid  leahtre  ealswa  oft  to  gebede  he  hine  nnderf>eot 
tur  uitio.  totiens  ad  orationem  se  subdat. 

forf>i     gelome     gebed      leahtra  ongewinn        acwenctS      swa 

quia  frequens  oratio  uitiorum  inpugnationem  extinguit ;  Tarn 
)?urhwunigendlice  begyman  hit  gedafena'S  mod  ure  ge- 

perseuerdnter          intendere         oportet         animum  nostrum 
biddende       7       cnucigende      otS  J>set      onfseslice       gewilnunga 

ordndo  atque  pulsdndo.  quousque  inportunas  desideriorum 
flsesclicra  mislara  J?a  urum  ongeanwiJ^eria'S  andgytum 
camalium  sugge(s)tiones.  quae  nosiris  obstrepunt  sensibus 

1  vel  re^eiitus.  *  s.  est. 

D 


34  LIBER   SCINT1LLARUM. 

mid  strangustre    tihtincge  we  ofercuman     J?aenne    softlice   gebid- 
fortissima  inientione     superemus ;        Dum      enim       ora- 

daf>   to      gemynde       gylt     we  ongeangelaBdatS     fsenne   we  gode 
mus.  ad   memoriam    culpam       reducamus ;  Cum         deo 

8etstandat5       gemerian     7  wepan   we  scylan     gemunende      hu 
adsistimus.         gemere      et     flere      debemus  /   reminiscentes   quam 

hefige    syn     scylda      J>a      we  agyltan      gef»anc     ure     heofenlic 
grauia   sint    scelera      qug    commisimus ;     Mens   nosira     celestis 

ys     7  J^senne   gebiddende  god    fullice    (bytS)  besceawud      fsenne 
est.  et    tune         orando     dfeus    plene       contemplatur  /        quando 

hit  mid  nanum    eorj>licum    carum    oplpe   gedwyldum   by^  gelett 
nullis.  terrenis       curis      aut        erroribus     impedUur ; 

to   afeormigenne     ys      witodlice       serest          mod         7        fram 
PurgandUs         est        itaque       primum     animus   atque       a 

tidlicra        Jnnga     gepance     to  asyndrigenne  })cet   mid  clsenre 
temporalium    rerum  cogitatione        segregandus.       ut         pur  a 

gefances    scearpnysse   to     besceawigenne      god      gehwilc    jmrh- 
mentis  dcie  ad    contemplandum   deum     qmsque      jper- 

fare       fsenne    begytan     godcunde    mildheortnysse   we  gelyfatS 
tran§eat;   Tune   impair  are     divinam     misericordiam     credimus. 

J?senne    mid   eadmodum     willan    we   setstandaft     fsenne    we  ge- 
quando        supplicia          affectu,      adsistimus  cum        ora- 

biddajp        fsenne      soSlice       ma       deoful      gej?ancas          cara 
mus ;         Tune       autem      magis  diabolus  cogitationes    curarum 

wordlicra     meniscum      modum      ongebrinctS     \ senne     he  gebid- 
secularium     humanis      mentibus        mgeritS      quando       oran- 

dende      gesyh(5      se  )?e   by"S  gederod   na     geswice   gebiddan    for 
tern,     aspexerit ;     Qui         leditur        non     desistat       orare      pro 

hi   derigendum    for]?i   agfter   godes      cwyde      syngaS     se  f>e  for 
se      ledentibus  .J  quia    iuxta     dei     sententiam    peccat.      qui    pro 

his  feondum    na   gebitt      naht    framaS     gebed      his        j?ses     f>e 
inimicis      non    6rat ;    Nihil    proficit     oratio    illius.    cuius  ad- 

gyt      sar      on      gef>ance      oSSe     hatung    wunaS     on     breoste 
Tiuc   dolor     in        mente.         vel        odium     manet      in      pectore ; 

heortan     so^lice     mid    handum     uppheft5     se   Ipe      gebed      mid 
Cor         enim      cum    manibns        levat.         qui     orationem  cum 

weorce    he  uppahefS    elleshwar   ys  geseed   swa  hwylc  swa  gebitt 
opere         subleuat ;        Alibi         dicitur ;      quisquis         or  at. 

7     he   ua  wyrct5   heortan      he  uppahef  t5    7     hand        he  upp  na 
et   non   operatur.       cor  leudt  et   manum      non  leu- 


LIBEK   SCINTILLARUM.  35 

ahef  (S  swa  hwylc    sotSlice   wyrccS      7    na     gebitt     hand    he  upp- 
at.        quisquis       uero    operatur  et  non     or  at.   manum     leu- 

ahefS   7  heortan  he  na  uppahefcS     eornostlice  7  gebiddan  neod 
at      et       cor        non        leuat ;  Ergo        et      orare     necesse 

ys    7    weorcean      eft     ys  geseed        gyltlice       handa     to    driht- 
est.    et     operari ;    Item    dicitur ;     culpabiliter    manus    ad     do 
ne       upparserS    se  J?e    dseda    his    gebiddende    gylplice      ge- 
mmum       erigit.         qui     facta     sua       orando        iactanter    pro- 
ypcS        eft        ys   gessed     se  }>e    softlice    gylplice    gebitt       lof 
dit;   Iterum      dicitur  ;       qui        enim     iactanter    orat.     laudem 
gyrnende    mennisclic      na      Ipcet  an       his     gebed    na     adilegacS 
appetendo    humanam.     non      solum      eius    oratio  non       delet 

synne         ac      hit     by"S    awend    on         synne        elleshwar    ys 
peccatum.     sed    ipsa       uertitur         in    peccatum ;       Alibi      di- 
gessed      swa  oft     gebiddende     na     ra]?e     beot5  gehyrede       ure 
citur/     quotiens        orantes        non     cito        exaudvmur.        nostra 
us      dgeda    on    eagum    we  toforansettan    Ipcet  f>aet    sylfe     Ipcet 
nobis  facta     in     oculis        proponamus.          ut    hoc   ipsum  quod 

we  synd  toferede     na     godcundre    by]?  geteald   rihtwisnysse    ac 
differimur.         non      diuinae        reputetur          iustitiae.J     sed 

gyltes       ures        eft     ys    gessed      oft    soSlice     feala       god     na 
culp§  nostrae;  Item      dicitur ;     sepe    aut&m    multos    deus    non 
gehyr"S      to      willan        J?set     he  gehyre      to      hsele       elleshwar 
exaudit     ad  voluntatem.    ut       exaudiat       ad  salutem ;      Alibi 
ys  gessed      na     sotSlice    gesibsumat5     god      maenigfeald    gebedes 
dicitur.     Non      enim        conciliat      denm      multiplex      orationis 
spsec     ac     claenust     7  syfrust     gebedes  atihtincg     eft  ys  gesaed 
sermo.  sed  purissima  sincerdque  orationis  intentio ;  Item    dicitur 
gebed   gelorae     deofles  flana  oferswytS     deofles    flana      ascyraS 
oratio  frequens  .J  diaboli    tela  exsuperat  1  diaboli  idcula  submouet1 
singal      gebed        eft    ys  gessed   unclaene      gastas     gebedes  ofer- 
oratio  continua ;  Item    dicitur.  inmundos   spiritus  orationis  euin- 
cym'S  anrsednyss  forj?i  deofulscinnu  J>urh    gebed    beot$  oferswyf>ede 
cit       instantia.  quia      demonia      per  orationem      uincuntur  ; 
on    bee  ys   gessed  lar  us      ys     gebiddan 

In  libro    dementis    dicitur/      Disciplina    nobis    est       orare 
for          slagum        7    for  ehtendum       urum 
pro  inter fectoribus.  et  persequutoribus  nosiris  ; 

ssede      gebed  witodlice     micel   bewerunge         sawle 
Basilius  dixit.      Oratio  namque  grandis    munitio      est  animg  " 


36  LIBER  SCINTILLAKUM.  ' 

furh    gebedu     clsenuste      ealle     us     nytlice  beoS  gesealde  fram 
Per  orationes  pwrtitiwias  omnia  nobis   utilia      tribuuntur         a 

drihtne    7     ealle  derigende    butan   twyn  beocS  afligetSe 
domino  et  cuncta      noxia     procul  dubio    effugantur  ; 

god     ys    gebed  mid  fsestena  7  mid  selmys- 
Ciprianus  dixit.    Bona   est  oratio  cum.   ieiunio   et        elemo- 

ean     eft  ys    gessed  hrsedlice      gebedu     to      drihtne       astigacS 
sina  /  Item    dicitnr.     cito         orationes    ad   dominum   ascendunt. 

}?a     to  him  geearnunga    ures    weorces    ongesettatS 
q  uas  ad  eum     merita         nostri  operis      imponunt 

ssede  swa  rsedincge  7  gebede  ge  scylon  onsittan  J?cet 
^  Caesarius  dixit.  Sic    lectioni   et  orationi   debetis   incumbere.  ut 

hwilon  eac  swylce  mid  handum  sum  Jring  ge  magon    began     eft 
inter  dum      etiam         manibus       aliquid      2)OSS^S  ever  cere;  Item 
ys  gecweden     twam  gemetum  gebed  byS  gelett  Ipcet  na  begytan 
cftcitur.       Duobus    modis      oratio    impeditur.      ne      impetrare 

senig      msege     gebedene   j?set   ys  gyf   of>f>e  yfelu     gyt       senig 
quisquQ    valeat    postulata.    hoc   est.  si      aut    mala  adhuc  quisque 

agylt       o)?j?e  gif  agyltendum  him  gyltas    na    forgyfS     on  lif 
committit.     aut     si  delinquenti     sibi  debita   non  dimittit;  In  uita 

yldryna    ys  gecweden    swa    swa    gesettrude       nytenu     strengran 
fmtrum        c^icitur.  Sicut        uenenata     animalia    fortiores 

wyrta  otScSe  wyrtgemangu   utanydatS   swa  eac     gejmncu      horige 
herb/    uel       pigmenta         expellunt.    ita    et  cogitationes  sordidas 

gebed  mid   fsestene   utanytt     eft   ys   gecweden  swylce  we  gebid- 
oratio  cum    ieiunio    repellit ;     Item       dicitur.    Qudles       oran- 

dende  wyllatS  beon  gemette  eal  swylce  we     ser    timan  on  gebede 
tes     uolumus     inueniri.          tales      nos  ante  tempus  in  oratione 

gegearwian  we  scylon    eft  ys  gecweden     criste    sotSlice  gej?eodd 
prepardre    debemus ;  Item       dicitur.       Christo    enim    coniuncta 

ge)?anc  7  healicust  on     tide      gebedes     atiht      nan      yfel      naht 
metis.''  et  precipue  in  tempore  orationis  intenta.  nihil  mdlum   nihil 

oferflowende    onfehtS 
sup6rfluuiQ    recipit. 

vm. 

be  andetnysse. 
De  Confessione. 

drihten     segtS    on      godspelle        aslc      eornostlice     ]?e     an- 
Dominus    dicit    in    aeuuangelio.    Omnis         ergo         qui    con- 


LIBEE   SCINTILLAKUM.  37 

dett      me     beforan    mannum     ic  andete     7    ic    hine  beforau 
fitebitur    me      coram    hominibus.   confitebor     et  ego  eum   coram. 

feeder  minum  se  fe  ys   on  heofenum 
patre     meo       qui    est  in      caelis  ; 

se  apostol  ssede    on  heortan  sotSlice  ys  gelyfed  to  riht- 
Paulus   opostoZus   dixit.       Corde        enim       creditur   ad    iu- 

wisnysse  on  inufe  softlice  andetnys  gewyrtS  to      hsele 
stitiam.       ore         autem    confessio     fit        ad    salutem  ; 

ssede       andettacS     eornostlice     eow  betwynan      synna 
lacobus  dixit.     Confitemini         ergo  alterutrum       peccata 

eowre    7  gebiddatS    gemaenelice  tycet  ge  beon  gehselede 
uestra    et      orate      pro  inuicem    ut         saluemini ; 

ssede     se  )?e      behyd      scylda  his  na  byt5    gerihtlseht 
Salomon  dixit.     Qui     abscondit  scelera  sua    non       dirigetur  .J 

Be   Ipe    sotSlice    geandett      bytS      7      forlset     )?a    mildheortnysse 
qui      autem     confessus    fuerit    et  reliquerit   ea     misericordiam 

he  begytt 
consequetur  ; 

se  apostol    ssede      gif  we  secgatS    faet  we       synne 
lohannes  o/;osto/us    dixit.      Si     dixerimus       quia      peccatum 

nabban  sylfe     us   we  beswicatS   7    so^fsestnyss     on       us 

non  habemus.       ipsi    nos    seducimus     et       ueritas         in    nobis 

nys          gif  we  socSlice    andettatS      synna      ure     eac  he  afeormatS 
non  est ;      si  autem      confiteamw:  peccata  wostra.  et      mund et 

us  fram  selcre     synne 
nos    ab     omni   peccato ; 

sunu  ssede    ne    beo  f>u  gescynd    andettan    syn- 

Hiesus  filius  SiracTi  dixit.  Non     confunddris        confiteri    pec- 

na    fine   7  na  under)?eod  f>u  J?e  menn   for      synne      aer    deafe 
cata    tua.  et  ne       subicias         te  homini  pro  peccato  ;  Ante  mortem 

andett      cwucu     gif  fu  hal      andetst,      7  J?u  herast.     drihten 
confitere    uiuus;      si  sdnus    confiteberis   et    laudabis  dom.inum.J 
f)u  byst  gewuldrod  on    gemiltsungum    his 
gloridberis          in   miserationibus  illius ; 

ssede    gif    J?u  segst     synna     fine    yldra    gehyrtS    f>e 
Origenis  dixit.    Si      dlxeris     peccata     tua    prior,  exaudiet  te 
drihten      swylce         folc         halig 
doinmus  tamquam  populum  sanctum/ 

ssede     andetnyss      manna        yfelra    angynn  hit  ys 
Agustmus    dixit.      Confessio  hominum  muforum     initium     est 

t 


38  LIBEE   SCINTILLARUM. 

weorca       godra      se  J?e      andett        synna     his    7    wregS  hine 
operum  bonorum ;    Qui     confitetur  peccata    sua.  et  accussat    se 

be   synnum    his    mid    gode    he    deft   his  wedd    j?ola  j?u    yldran 
de    peccatis  suis  cum.    deo        facit      pdctum ;       Ferto     patrem 

Iserendne       \>cet  Ipu  na  gefrede    deman  widnigendne     tima       an- 
erudientem  ?        ne          sentias  iudicem  punientem ;  Tempus  con- 

detnysse  ys       nu      andett  f>a  f>u  dydest    f>a  fu  on  worde  }>a  j?u 
fessionis  est.    nunc  confitere   qude  fecisti  .J    qude    in  uerbo.    qude 

on  weorce   ]>a  J?u  on  nihte    f>a  fu  on  daege     andett   on     timan 
in     opere.     quae   in  nocte.      qug     in   die.     confitere  in    tempore 

gedefum     7  on  dsege    heele    }m  onfehst  heofenlic     goldhord 
oportuno.   et  in     die    salutis     accipies      caelestem  thesaurum ; 

ssede      hlehterlic     hit  ys  wanhalnysse  tobrocenre 
Hieronimus   dixit.    Ridwulum.      est         debilitate        fracta 
ealles  lichaman     wunda      feawa  geswutelian 
totius   corporis  .J  uulnera    pauca    monstrdre ; 

ssede    ne  na  sotSlice  him  gegearcian  miht  Isecedom 
Ambrosius  dixit.   Neque    enim      ei      adhibere    potes  remedium 
f>8es  f>e  ys    wund        digle 
cuius  est  uulnus   occultum ; 

Esede         nele       god  wrecan  yfelnysse      se  andettan 
Gregorius  dixii.    Non  unit  c?eus  ulcisci  malitiam.J  quV  confiteri 

gyltas  f>urhlsert5  he  gewilnaft  beon  unbunden  andettende  Ipcet  he  na 
delictapevsuddQi;       ()ptat  dissolui2       confitentes.         ne 

oferprute  witnian  genyde  7  swa  micelum  ys  mann   mid  seamum 
contuwidces  punire  cogdtur.      tantumque      est  homo       sdrcinis 

synna      gehefegud     swa  micelum    swa  fram   godum   weorcum 
peccatorum    grauatus?  quantum.         a         bonis     operibus 

fremede    f>a    f>e  ungecweme  beon  mannum   ungedefum  gewuniat5 
alienus ;  Ed  qug     ingrdta       esse  Tiominibus  inportunis     sclent  .J 

dome  softfsestnysse  geliciaft    se  })e   agyltendes    wunda  belocenum 
iudicio    ueritatis      placent ;    Qui  delinquents  uulnera     concluso 

breoste  7  mid  tungan  oferhelatS   swa  micele   swyf>or  mid  swigean 
pectore  et       lingua,         tegit  .J          quanto       amplius      silentio 

ofsett     swa  micele    hefigran         sar          innan  fett 

premit  .J       tanto        grauiorem  dolorem  intrinsecus  nutrit  ;    Nam 
J?senne      fyltS      seo  J?e    innan     wealcS    byf)  utaworpen  to     haele 

cum     jmtredo    quae    interius  feruet          eicitur.          ad  salutem 

sar      bytS  geopenud      selc     witodlice    synful     faenne  he    gylt 

dolor        aperitur ;       Omnis     quippe    peccdtor     dum         culpain, 

i  s.  dews.  2  s.  a  peccato. 


LIBER   SCINTILLAKUM.  39 

his    wicSinnan     inngeliyde       behyt  innan      lutaft  7  on  his 

suam     intra      conscientiam  abscondit.  intrinsecus  Idtet.  et  in  suis 

Jjurhfserum     bytS  bediglod       synfulle     god    gesihcS  7  he  forfyld- 
2)enetrabilibus     occultatur ;      Peccatores  (Zeus    uidet  et      susti- 

igatS    ongeanstandende     he   f>olac$   7    genyferacS      daeghwamlice 
net.  resistentes  tolerat      et      ddmnat ;  Cotidie 

}?urh      godspel        mildelice    geclypatS       andetnysse        ure        of 
per  aeuangelium.     clementer.     uocat l;     Confessionem  nostram  ex 

clsenre  heortan  he  gewilnatS  7      ealle      f>e       we  agyltatS  he  for- 
puro      corde        desiderat     et    cuncta  qude    delinquimus      re- 

gyfcS      synne      attor    halwendlice  bycS  geopenud    on    andetnysse 
Idxat;  Peccati    uirus      salubriter          aperitur        in   confessions. 

Ipsdi    cwyldbserlice  lutude   on   ge]?ance    andettende   synna  hwset 
quod       pestifere        latebat   in     mente ;     Confitendo  peccata  quid 

elles    docS  we    buton    yfel      Ipset    on     us     latude    we  geopeniatS 
aliud   agimus.     nisi   malum  quod   in  nobis  latebat       aperimus  .J 

synful    so'Slice  gecyrred  of  synnum  on  wopum  eallunga  rihtwis 
Peccator    enim  conuersus  de  peccatis  in  fletibus.      iam       iustus 

beon  ongyntS  j?senne  he  ongynS  wregean    Ipcet  he  dyde 
esse    inchoat.    cum       coeperit     accusdre  quod    fecit ; 

ssede     ]?a  J>e    synna    his    mannum   bedigliaS  7   J>urh 
Isidorus  dix\i.      Qui  peccata  sua  hominibus  occultant.  et    per 

hi    sylfe  geandette  na    beoS      god    fsene  J>e  hi  gewitan  hsefdon 
semet  ipsos  confessi  non  fuerint.  deum  quern  testem  habebant. 

hine  hi  habba'S  eac  wrecend    of  J?am  anra  gehwylc  rihtwis  beon 
ipsum    habebunt    et   ultorem ;  Ex    eo    unusquisque    iustus    esse 

ongynt5    of    J?am  f>e   his      wregend       wuna^       fela    so<51ice  far 
incipit.    ex       quo       sui    accussdtor     extiterit ;  Multi  autem     e 

togeanes        hi  sylfe         synfulle       andettacS     7      hi  sylfe      fram 

contra      semet  ipsos  peccatores      fatentur.    et  semet  ipsos      a 

synne     na       setbredacS        micel    eallunga  rihtwisnysse    dsel    ys 

peccato  non   subtraliunt ;    Magna      iam  iustitiae       pars  est. 

hine  sylfne    witan     mann      feet  he      f>wyr      ys    Ipcet  he  of  )?am 
se      ipsum   nosse    hominem      quod     prauus    est.    ut  ex    eo 

godcundum  msegne    si  underfeod  eadmodlicor  of  J?am  J?e  he  his 
diuing        uirtuti        subdatur        humilius.J    ex        quo       suam 

untrumnysse    oncnsewcS       wel     hine  sylfne      deme      rihtwis    on 
infirmitatem     agnoscit ;    Bene  se  iudicet      iustus     in 

fysum    life    Ipcet  he  ne  si  gedemed  fram  gode  mid  genyf erunge 
hac     uita.         ne  iudiceiur        a      deo         damfmatione 


40  LIBER  SCINTILLARUM. 

ecere        faenne  soSlice      dom     be  him  gehwylc  nimj?     faenne 
perpetua ;    Tune    autem  indicium  de    se     quisque  sumit.  quando 

he  f>urh    J?seslice         deadbote       his    fwyran    dseda      geny)?era(5 
£>er        dignam.   paenitentiam    sua     prava     facia     condemnat ; 

twyfealdne  habban  scyle      wop     on  behreowsunge     selc       synful 
Duplicem    hdbere   debei  fletuin   in     paenitentia    omnis  peccator. 

oSSe    forjmn  -fe    he  J)urh     gymeleaste        god      na    dyde     olplpe 
siue        quia  per    negligentiam    bonum  non   fecit,      seu 

forjri  Ipe  he  yfel  J?urh  jmstnysse     gefremede      J)8et  soSlice  gedaf- 
quia     malum    per   auddciam  perpetravit  .•*   quod     enim     opor- 

nude    he  na  dyde     7    he    dyde    J>8et    beon  gedon    na    gedafnude 
tuit      non     gessit.  et      gessit       quod         dgi          non   oportuit  ; 

sum        soSlice     eallunga    rihtwisnysse      dael      ys       unriht 
Quaedam    enim         iam  iustitiae         portio    est  iniquitatem 

his        menn         behydan      7    on     him  sylfum    be    his    symium 
suam    homini      abscondere.    et   in     semet  ipso    de       peccatis 

agenum    forsceamigean    se  Ipe    ongebrohte    him       teonan      mid 
proprtit       erubescere ;       Qui        inldtas        sibi  contumelias  tran- 

glaedum    gej>ance    geswutela'S      sar      heortan    geopenatS   7  attor 
quillo       animo       prodit.       dolorem    cordis        dperit.     et  uirus 

Ipcet    wealtS    on    modo     efelice    ongeanwyrpcS      wunda      sot51ice 
quod  feruet    in   animo     facile          reicit  /  Uulnera      enim 

gefances    opene  raf>e  acofriacS  belocene  Dearie      wundiatS    andet- 
mentis     aperta    cito    exalant.    cldusa     nimis     exulcerant ;  Con- 

nys    gerihtwisatS    andetnys    synne    forgyfednysse      sylcS       sdlc 
fessio     iustificat.       confessio.  peccati        ueniam  donat.  omnis 

hopa    on    andetnysse     wunac5       on    andetnysse    stow  mildheort- 
sf)es.    in    confessions     consistit.     In    confessione.  locus    misericor- 

nysse    ys     se    \ e     synne     geyp<S    ratSe    he   by'S  gehseled  leahter 
diae   est;     Qui   peccatum  prodit     cito  curatur.  crimen 

sotSlice  swigende  byt5  gemarud       gif   open  ys  leahter  he  gewyrtS 
autem     tacendo      ampliatur ;         Si      j)dtet     uitium.        jit 

of   micelum       lytel        gif    lutaS    leahter  he  gewyrS  of  lytlum 
ex     magno    pusillum.    Si      Idtet     uitium.       fit  ex  minima 

micel     of  swigean     gylt     wyxt 
magnum,     silentio      culpa  crescit ; 

ssede       betere     ys    sot51ice    on   yfelum  deedum  claene 
Basilius  dixit.      Melior    est      enim     in     malis    factis    pura 

andetnyss     fasnne    on    godum    weorcum    ofermodig      gylp 
confessio.      quam      in      bonis      ojwribuK       superba    gloratio ; 


LIBER   SCINTILLAEUM.  41 

on    bee  ys  gecweden  swigendum    na  ef>elice  mseg  lac- 

In  libro  dementis    dicitur ;       Tacentibus.  non  facile  potest  me- 
nung  gedaferilicre   7  neodlicre    sprsece    beon  gegearwud     cy)?an 
dela      oportuni      et  necessarii  sermonis       adhiberi ;         Proferri 
scyl    anra  gehwylc  on  hwam    mod     J?urh     nytenysse       adlatS 
debet     unusquisque    in     quo    animus  per     ignorantiam  Idnguet ; 

IX. 

be  dsedbotnysse. 
De     Penitentia. 

drihten    segtS    on     godspelle         dsedbote       dotS       togenea- 
Dominus   dicit     in   aeuuangelio.    Penitentiam  dgite.    adpropin- 

IsehcS     socSlice     rice        heofena 
quabit    enim     regnum.  caelorum ; 

se  apostol  soede     hreowsunge    dotS    7    si  gefullud    anra 
Petrus   apostolus  disdt.    Penitentiam  agite  et    baptizetur  unus- 

gehywlc    eower     7     ge  onfot5     gyfe    haliges    gastes 
quisquG  uestrum.  et    accipietis  donum  sanct^  s/;iritus/ 

se  apostol  ssede    f>am  witodlice   J>a  J?e       sefter      dead- 

Paulus   opostofas  dixit.     His    quidem1    qui*   secundum  paeni- 

bote      godes  weorces    wuldor    7  wyrt5scype     7    unwemmincge 

tentiam    boni      operis      gloriam  et     honorem      et  incorruptionem 

secendum        lif         ece 
quaerentibuB  uitam  aeternam; 

ssede      god       ys  gefreadne    geswutelian  hreowsunge 
Salomon  dixit.  Bonum  est.  corqeptum  manifestdre  paenitentiam 

swa  sotSlice  he  afligS   sylfwilles     synne       na  sege  J?u  ic  syngode 
sic     enim       effugit    uoluntarie  peccatum  .J  ne     dicas       peccaui. 

7  hwaet  getimode     me     unrotlices  be  gemiltsudre  synne  nelle  f>u 
et  quid     dccidit      mihi       triste ;     De    propitiato  peccato     noli 

beon   butan    ege    ne  f>u  na      ic          synne      ofer       synne        ne 
esse     sine    metu.     neque    adicias  peccatum  super  peccatum ;  Ne 

lata  )?u  beon  gecyrred  to    drihtne     7  na  yld  )?u  of  dsege  on  daeg 
tdrdes        conuerti      ad  dominum.  et  ne  differas  de    die     in  diem  ; 

na  forhoga  }>u    mann      awegawendne  hine  fram    synne  gemun  )?u 
Ne   despicias  homine(m)    auertentem       se         a    peccato.  memento 
J>set        ealle    on  gebrosnunge     we  synd     se  hehsta  on  hatunge 
omnes   in    corruptione       sumus ;    Altissimus       odio 

1  B.  predieamus.  8  B.  sunt. 


42  LIBER   SCINTILLARUM. 


synfulle     7    he  gemiltsatS    behreowsigendum      si  ]?u  ge- 
habet    peccatores  et      misertus  est        paenitentibus  ;  Con- 

eyrred   to     gode      7     forlset     synna     }>ine     eala  beam   }m  syn- 
uertere  ad    deum.    et  relmque  peccata   tua  ;         Fili  pec- 

godest    na    geic  f>u       eft       ac    be      aerrtim          bide       J?set    hi 
casti.     ne     adicias    iterum.  sed   de    pristinis1   deprecdre    ut    re- 
beon  forgyfene     J>e      swylce    fram   ansyne    snacan   fleah    synna 
mittantur        tibi  ;     Quasi      a         facie      colubri  fuge  peccata. 
7  gif  J?u  togenealsehst  to  f>am  he  u(nder)fo^  J?e 
et    si        accesseris         ad    ilia     susc(i)pient     te  ; 

ssede       dsedbot       f>eah  Ipe   heo    si   gehweede  heo  na 
Origenis  dixii.   Paenitentia       qudmuis       sit      exigua  non 

byt5  forsewen    mid    deman     rihtwisne     god 
despicitur      apud  iudicem     iustum, 


ssede    se  sot51ice  se  J?e  his  gyltas  ge}?enct$  7    sona 
Agustirms  dixit.  Ille    uero      qui   sua  scelera   cogitat.    et  stdtim 

gecyrred  by(5  forgyfenysse  him  gelyfe  gif  J>u  so^lice  fsenne 
conuersus  fuerit.  ueniam  sibi  credat  ;  Si  enim  tune 
wy(lt)  daedbote  don  J?senne  f>u  syngian  na  miht  synua 
uis  paenitentiam  dgere  quando  peccare  non  potes.J  peccata 
Ipe  forletan  naes  f>u  hi  arleas  sawl  by(5  heofud  on  yfelum 
te  dimiserunt  non  tu  ilia  ;  tnpia  anima  pldngitur  in  malis. 

}?aenne  heo  hiht  be  godum 
dum       sp'erat     de   bonis  ; 

ssede      ic  wolde     \>mt    swa    ra)?e    swa    si  gecyrred 
Hieronimus  dixit.      Utinam  tdm     cito         conuertatur 

synfull     to       dsedbote          swa'    ra]?e     drihten      gegearwud     ys 
peccator  ad  penitentia(m)    qudm    cito    d^ommus     preparatus     est. 

eac  swylce     forestiht    awendan       cwyde          na    socSlice      tide 
etiam         prefinu      mutare    sententiam  ;    Non    enim    temporis 

l(an)ge          asmea^    god     ac  mid  willan  syfernysse       bot 
lo(n)gitudinem  requirit  dens,    sed     affectu      sinceritatis  paenitudo 

by(5  awinsud    se  f>e    soSlice     mid    eallum     on      criste     gefance 
pensatur  ;       Qui        enim  iota  in     chrisio     mente 

getruwatS  feah  f»e  he    ealswa    mann    asliden      dead        byt$   on 
confidit.       etiamsi         sicut      homo     tyysus    mortuus  fuerit  in 


synna     on  geleafan    his    he  leofaS  on      ecnysse       to  warnigenne 
peccato.       fide          sua      uiuit       in   aetemum  ;       Cauendum 

1  s.  peccatis. 


LIBER   SCINTILLARUM.  43 

ys      wund      seo  f>e    mid  sare  byS  gehseled      fyltS     flsesces  isene 
est.   uulnus      quod        dolore         curatur ;     Putredo  carnis.  ferro 

behofatS    7      ceorfincgisene  racenteah    fylSa    7    loccas    na    synd 
indiget    et         caueterio ;         Catena      sordes  et    com/    non   sunt 

cynehelraes  tacnu     ac    wopes    7  teara              sac      7      faes- 
diadematis    signa.    sed  fletus    et  lacrimarum ;    Sdccus    et    tern- 
ten    waepnu    synd.       deaclbote  7    laecedom        synna          for- 
wmm    arma     sunt    paenitentiae.  et  remedium  peccatorum  / 

f>i    J?e    semtig    wamb    7     gyrla     h  oh  full    geornfullicur    drihten 
quia    indnis    uent&Y  et  habitus  luctuosus.   ambitiosius    (fominum 

bitt  god    on  gecynde  mildheort     ys        7      gearu     ]>cet 

deprecatur ;    Deus        natura       misericors    est.     et    paratus    ut 

he  hsele  mid  miltse    f>a  he    na     mseg     haelan    (mi)d  rihtwisnysse 
saluet      dementia,     quos    non  potest    saludre  iustitia ; 

god   ne   he  godu   gefylS   \> e  he  haligum       behet     gif    hi    on- 
Z>eus     nee      bona    implet     quae    sanctw      promisit.    si    illi    re- 

geancyrratS  to  leahtrum  ne    yfelu  )?e  he   synfullum         J?reatS 
uertantur    ad     uitia.     nee  mala     quae  jyeccatoribus  comminatur. 

gif     hi    ongeangecyrrede     beot5      to       hsele       mann    umihtwis 
si      illi          reuersi  fuerint   ad   salutem;  Homo      iniquus 

ge  j?e    f»urh    man    forwyr^endlice    welan    gegaderude    gif    he  a- 
qui      per    nefas       perituras       diuitias  congregauit.    si      att- 

hwaenne  gecyrred  setwindan  gewilnatS         ece  suslu      he  scyl 

quando    conuersus    euddere       cupit        aeterna    supplicia.     debet 

don  J?set  he      micelnysse         synna        msege    geemnyttan     mid 
agere.     ut       multitudinem  peccatorum   possit     exaequdre      uber- 

genihtsumnysse     msegena 
tate  uirtutum  ; 

saede  bot         sot51ice    f>eawas     awent       7  lange 

Hilarius  dixit.     Paenitudo     enim       mores    immutat.    et  longa 

tida         leahtras    on    prince     cages     forwyrfatS    gif    heartan 
temporum     crimina     in      ictu       oculi      pereunt.       si      cordis 

acenned     byt5     onbryrdnys 
ndta    fuerint  conpunctio ; 

saede      ne  we  sotSlice    for      gylte          betatS       gif 
Gregorius  dixit.     Neque     enim     pro     delicto  satisfacimus.  si 

we  fram  unrihtwisnysse  na     geswicatS     se  f>e   agylte    forbodene 
ab         iniquitate       non  cessdmus ;     Qui  commisit  prohibita. 

him     sylfum  framceorfan  scyl  for  }>am    eac   forgyfene     7  hine 
silimet      ipsi        abscidere    debet  pro  his  etiam  concessa  .J  et    se 


44  LIBER   SCINTILLARUM. 

gelseccS       on    Isestum     se  Ipe    geman    on  msestum     agyltan 
reprehendat    in   minimis.     qui     meminit  in  mdximis  deliquisse  ; 

genoh  fremede  fram  geleafan  ys  se  f>e   to     donne         dsedbote 
Satis    alienus      a        fide       est    qui    ad  agendam  poenitentiam 

timan         ylde      geanbidacS  to  ondrsedenne    ys   \> set  he  na  fsenne 
tempora  senectutis    expectat.       metuendum     est.  ne      dum 

he  hopatS   mildheortnysse    onbefealle    on       dom  dsedbote 

sperat        misericordiam       incidat      in  indicium ;  Poenitentiam 

witodlice    don     ys    gefremede  yfelu  beheofian   7    beheofude    na 
quippe     dgere    est  perpzfcrdta  mala   pldngere.  et  plangenda,  non 

gefremman  witodlice  se  f>e  swa  synna   beweptS  £>set  he  swa  f>eah 
perpQirare;     Nam       qui     sic  pwcata  deplorat   ut  tdmen 

o]?re      agylte      J?aenne  gyt      dsedbote       don      otSt5e  he  nat  oc$(5e 
alia  committat.       adhuc    poenitentiam   agere.     aut  ignorat   aut 

he  twyhiwaS     god      selmihtig     swincan  hine         cy^         J^senne 
dissimulat ;    Dens    omni^otens  labordre     se     denuntiat.      cum 

he  stij>e       manna     fwyrnyssa     byrcS       gif   hwa    J>e    be    synne 
duras      hominum,    prauitdtes  portal;    Si    quis     te     de  peccato 

witSutan       J^reacS       J?u   andett       inran      f»a     he     nat         ne 
forinsecus  correxerit.    tu  confitere  interiora  qug    ille  nescit ;  Neque 

softlice  mseg  beon  gyfu    gecorenra  butan  J>ar     byt5     forgyfenyss. 
enim    potest  esse  gratia  electorum.    nisi    ubi  fuerit         uenia 

synna  ma      eornostlice  be  synfullum  gecyrredum  J?senne 

peccatorum;   Magis         ergo        de  peccatore       conuerso      quam 

be  rihtwisum  standendum       blis       bytS  on  heofene     nedbehefe 
de        iusto  stdnte        gaudium  fit    in     caelo ;   Necessarium 

eornostlice    ys  se  }>e  wile    hine    eallum    gemete    afeormian   fram 
ergo        est.    qui     uult     se        omni      modo       purgdre       a 

synne        serest     J>a    gyltas   forceorfan      se  inra     dema  gej?anc 
peccato.     primo  ipsas  culpas  succidere;     Internus  index  mentem 

swyfior    f>senne    J?a    word    besceawatS  nsefre        synfulle    to 

potius.    quam        uerba      considerat ;     Numquam  peccatores  ad 

wopum         dsedbote       gehwurfon     gif    nane     wseron    goddra 
lamentum   paenitentiae      redirent.J       si    nulla     essent    bonorum 

bysena     J?a      heora   gej>anc.       tugon          selc     sot51ice       synn 
exempla  quae  eorum   mentem  trdherent ;     Omne     enim.  peccatum 

hefelic  ys      forjri  heo  na  ge)?afat5     sawle     to  hehnyssum  ahebban 
grdue  est.      quia  non  pQimittit    animam  ad     sublimia      leudre ; 

ne      sotSlice  J>senne  forgyfenysse  gemett  se  }>e    nu     gecwemne 
Neque     enim       tune         ueniam      inueniet  qui    modo      dptum 


LIBER   SCINTILLARUM.  45 

forgyfenysse  timan    forspilde    far    eallunga  fram  gode  na   maeg 
uenie        tempus  perdidit;     Ibi       iam         a       deo  non  potest 

gegearnian  "§(zt  he  bitt  se  Ipe  her  nolde    gehyran  ])<zt  he    het 
mereri     quod    petit.       qui     hie  noluit     audire      quod     iussit. 

se  J?e    timan    gedafenlice      dsedbote      forspylde    on  ydel  setforan 
Qui    tempus      congrue     paenitentiae   perdidit.    frustra      dnte 

rices       dura     mid    benum     com 
regni  ianuam  cum  precibas  uenit ; 

ssede         daedbot      na    mid   worde    to    donne    ys    ac 
Isidorus  dixii.    Paenitentia  non       uerbo  agenda      est  sed 

mid    dsede      raf>e  bycS    gebet     gylt     se  J?e    rafe    bytS  oncnawen 
facto/         Cito     corrigitur     culpa.     qug       cito       cognoscitur 

latur     sotSlice    bytS  gehseled    wund    seo  Ipe     eallunga    fuligen- 
Tdrdius   autem         sanatur       uulnus    quod          iam         putres- 

dum      limum    stinctS    rafe    heo  geedcucatS    gif  raf>or    lacnung 
centibus  membris    fetet.     cito  reuiuescit.J   si    citius     medela 

by^  gegearwud  witodlice    se   Ipe      gewunan       de'S  to  synnigenne 
adhibetur.          Nam          qui  consuetudinem  facit      peccandi. 

eallunga  he  bebyrged    ys        hefig        gylt        hefige      heefS    ned- 
iam          sepultus       est ;    Grande    scelus.  grandeno.    habet     ne~ 

behefe  bote          se  J>e  eornostlice  gewilnatS  gewiss  beon 

cessariam  satisfactionem ;    Qui         ergo  cupit       certus     esse 

on     dea)?e   be    forgyfenysse     hal     he  behreowsige       7  hal      ge- 
in      morte   de    indulgentia  .J  sanus        peniteat.        sanusque  per- 

fremede       manu     he    bewepe  beocS  afwegene    cwytS     se   witega 
petrdta    facinora          defleat;       Lauamini       inquit     propheta 

clsene      beotS      ys   afwegen    witodlice    7      clsene        ys      se  J>e 
mundi    estate ;        Lauatur         itaque      et    mundus     est.     qui 

eac     for(5gewitene     beheofatS     7     towerde    na        forlset      ys  ge- 
et          preterita         pldngit.     et      futura   non   admittit  ^ ;     La- 

J?wegen    7     he      nys     clsene      se   f>e    beheofatS     J?set    he    dyde 
uatur     et   non     est    mundus.      qui      plangit      quod       gessit 

ne     he  ne  forlaet    7    sefter      tearum     f>a     J?e    he  beweop  geed- 
nec        deserit.          et    post      lacrimas  haec  quae   fleuerat       re- 

lasctS    se  Ipe    sotSlice   }?wyrlice      lybbende       dsedbote       on  deatSe 
2>etit;    Qui     autem      prdue         uiuendo    poenitvntiam   in   morte 

detS      frecenfull     ys     swa  swa  sotSlice  his    genyj?erung  ungewiss 
dgit.  periculosum  est;     Sicut       enim    eius     damnatio      incerta 

1  ve\  aimnittit. 


46  LIBER   SCINTILLARUM. 

ys    swa    eac    forgyfenyss   twynol       se       dsedbote       f>seslice  de(5 
est.    sic      et l     remissio 2     dubia ;     Itte  poenitentiam    digne  dgit. 

se  f>e    gylt       his          bote          lahlicre    beheofaS    genyj^erigende 
qui   reatum  suum  satisfactions  legitima    plangit      condemnando 

gewislice  7  bewepende  swa  micelum  fanon     wepende     deoplicur 
scilicet,  ac  deflendo  .**          tanto  in     deplordndo  profundius. 

swa  micelum  swa    he  wunatS  on  synnigende      lencg        f>eah  ]?e 
qudnto  extitit       in    peccando    prolixius;   Qudmuis 

senig      si     synfull    7  arleas  gif  he  to      dsedbote     by$  gecyrred 
quisque  sit  peccator  et  impius     si     ad  penitentiam     conuertatur. 

begytan     hine    magan    forgyfenysse    gelyfe  efstan      scyl      to 

consequi       se       2)OSse         ueniam       credat ;  Festinare  debei    ad 

gode    hreowsigende    anra  gehwylc    f>a  hwile  f>e    he  meeg  \wt  he 

deum     paenitendo       unusquisque             dum  pbUst.       ne 

na  gif  fsenne  he  mseg       nele      eallunga    J?eenne  he  late     wyle 
si     dum      potest      noluerit.    omnino       cum      tdrde     uoluerit 

na    mage      swyj?or    geblissa(5     god     be   sawle   geortruwudre   7 
non  possit ;  Amplius   laetatur      deus    de  anima     desperata.      et 

hwilon      gecyrredre    J?aenne    be    J^eere    seo  f>e      nsefre     wuna"S 
aliquando     conuersa.J      quam    de      ea       quae    numquam    extitit 

forspilled     ma    ys  sotSlice      bliss     beforan    gode    7    englum   his 
perdita;    Plus  est     enim   gaudium  coram      deo    et    angelis  eius 

be  ]?am   se  fram  frecenysse  bytS  alysed   )?aenne  be  f»am    J?e    neef- 
de     eo    qui      a       periculo    liberabitur.    quam    de     eo   qui  num- 

re  na    cuj?e   synne      frecenysse    swa  micelum  swa  sotSlice  geun- 
quam   nouit  peccati    periculum;  Quanta  enim      con- 

rotsatS  J>ing  forspilled  swa  micele  swa     ma     gif  hit  by"S  funden 
tristat     res     perdita,  tanto        magis  si    fuerit     inuenta 

geblissaft   manega    mid  upplicre   besawene  gyfe    on    ytemystum 
laetificat ;    Multi         sup&na,          respecti   gratia,  in      extremis 

hyra    to    gode    beotS  gecyrrede    furh        deedbote         swa  hwylce 
suis    ad  deum      reuertuntur        per    paenitentiam  ,J    quaecumqu.e 

yfelu       hi    dydon     mid  deeghwarnlicum     wopum       he  afeormiacS 
mala        gesserunt  cotidianis  fletibus          purgant. 

7      on  godum  dsedum    yfele    dsede       awenda"S       fam    rihtlice 
a£<?ue  in     bonis    factis      mala  gesta    comrmitant.   quibus     iuste 

call       feet      hi  agylton      byS  forgyfen    forj^i     hi    j^aet  hi  yfele 
totum    quod    deliquerant         ignoscitur.      quia   ipsi     quod     male 

1  B.  est.  2  s.  eiws. 


LIBER   SCINTILLARUM.  47 

dydon       behreowsigende    hi    oncnawaft    ys    softlice       daedbot 
gesserunt         paenitendo         cognoscuni ;    Est    autem.  paenitentia. 

laecedom  wunde       hopa    hsele     )?urh     ]?a     god    to  mild- 

medicamentum  uulneris  .J  spes  salutis.  per  quam  deus  ad  mise- 
heortnysse  ys  geclypud  seo  na  on  tide  ys  awinsud  ac  on  deop- 
ricordiam  prouocatur.  qug  non  tempore  pensatur.  sed  profun- 
nysse  wopes  7  teora  dsedbot  socSlice  naman  onfeng 

dilate  fletus  ac    lacrimarum;  Paenitentia  autem   nomen  sumpsit 

fram   wite      on  f>am     sawl  ys  gecwylmed  7      ys  adydd      flsesc 
a     poena.         qua     anima      cruciatur.     et   mortificatur    cdro  ; 

eft  ys  gecweden  f>a  f»e  so'Slice  daedbote  do(5  ]?ar  sefter 
Item  dicitur.  Qui  uero  ppn&entiam  dgunt.  proinde 

loccas  7  beard  feda'S  fset  hi  geswutelian  genihtsumnysse 
capillos  et  bdrb&m  nutriunt.  ut  demonstrent  habundantiam. 

leahtra  mi  jmm  heafud  synfulles  ys  gehefegud  loccas  so  (Slice 
criminum.  quibus  caput  peccatoris  grauatur ;  Capilli  enim 

for  leahtrum  beo(5  underfangene  eal  swa  hit  gewriten  ys  mid  loc- 
pro    wiiis  accipiuntur.  sicut         scriptum     est.    crini- 

cum       synna         hyra    anre  gehwylc  by"S  gewriten    )?urh  hseran 
bus  peccatoi*wm  suorum  unusquisque    constringitur  ;  Per  cilicium 

witodlice   gemynd    ys         synna        7   for     f>i     on     bam       daed- 
quippe   recordatio  est.  ^;ecca^orum.  et  id   circo  in  utroque  paeni- 

bote  we  do<5  ge  Ipcet  we  on  onbrydnysse  heeran  we  oncnawan 
tentiam  dgimus.  ut  et  in  conpunctione  cilicii  cognoscamus 

leahtras  j?a  we  ]?urh     gylt         adrugan         on     dsedbote     witod- 
uitia      quae     per  culpam  commisimus ;    In  paenitentia     nam- 

lice     na      swa    ys  to  besceawigenne         gemet         tide         swa 
que    non     tarn        consideranda    est          mensura    temparie    quam 

sares  swa  micelum  swa  wees  on  yfel  hreosende  modes 
dolor  is ;  Quanta  fuit  in  malum  abrupta,  mentis 

atihtincg  swa  micelum  neod     ys     Ip&t   si     on      lufe       estfulnyss 
intentio.         tdnta         necesee    est.    ut    sit    in  dilectione  deuotio ; 

twyfeald  ys  sotSlice  hreowsunge  geomerung  oj^e   J^aenne  we  heo- 
Duplex    est  autem   paenitentiae     gemitus.      uel       duui      pldngi- 

fiac5  Ipcet  we  yfele  dydon  ocScSe  }?83nne  we  na  dydon  J?8et  we 
mus  quod  male  gessimus.  ve\  dura.  non  egimus  quod 

don       sceoldon         se   softlice  sot5e     hreowsunge  detS     se  j?e  ne 

dgere  debuerdmus ;  Ille  autem  veram  penitentiam  dgit.     qui    nee 

behreowsian    forSgewitene    forgymtS    ne    f>aenne  gyt    behreowsi- 

penitere  preterita         neglegit.    nee       adhuc  peniten- 


48  LIBEK   SCINTILLARUM. 

gende       agylt       gif  god   ys  fram  ytemystum  gecyrrednyss  betere 
da     committit ;  Si  bona  est     ab      extremis        conuersio.    melior 

swa  feah  ys  seo  }>e  feorr     ser     ende  bycS  gedon  fast  fram  J?ysum 
tdmen      est    quae    longe  ante  Jmem     dgitur.        ut      ab       liac 

life  orsorhlicur  si  gefaran  on  ]?ysse  worulde  dsedbote  wyrc- 
uita  securius  transeatur  ;  In  hoc  saecufo  paeniUntiam  oper- 

endum  godes  mildheortnyss  hylpcS  on  towerdum  softlice 
antibas  dei  misericordia  subuenit.  in  futuro  autem 

eallunga  we  na    wyrceatS     ac     gescead     weorca         ura         we 
iam        non      operamur   sed  rationem    opwum  nostrorum  pon- 

gesettaS      nan    georwenan    scyl    forgyfenysse  f>eah  Ipe  he  abutan 
imus ;    Nultus  desperare    debet       ueniam.          etidmsi       circa 

ende  lifes  to  dsedbote  si  gecyrred  gif  we  soSlice  hreow- 
finem  uitae  ad  poenitentiam  conuertatur ;  Si  enitn  peni- 

sigende     wyr^e    gode    dseda         dotS         stit5nysse    his    on  inilt- 
tendo        digna     deo      acta  gesserimMS.  seueritdtem  eius      in  cle- 

sunge  we  awendac5  god  se  f>e  us  yfele  for]?yldigatS  na 
mentiam  commutdmus.  dens  qui  nos  malos  tolerat.  non 

twy       ys    feet    he    gecyrredum  mildelice      forgyfe      swa   swa 
dubium    est       quod         conuersis     clementer      ignoscat ;     Sicut 

so  (Slice  hit  na  gedafenaft  gemunan    synne    willan     swa    neod    ys 
enim        non  oportet        reminisci  peccati  ajfectum.  sic   necesse  est 

anra    gehwylcne      his       on     wepende        gemunan  synne 

unumquemque      suum    in      deflendo     commemorare    peccatura; 

selc  synn      )?urh        daedbote       onfehtS     wunde        hsele 

Omne    peccatum.  per    poenitentiam    recipit    uulneris  sanitatem  ; 

naht  soSlice  wyrse  J^senne  his  gylt  oncnawan  na  ne  bewepan 
Nihil  autem  peius  quam  culpam  agndscere.  nee  deflere  ; 
on  J>ysum  life  foran  hreowsunge  geopenaS  freohdom  aefter 
In  Tiac  uita  tantum  pgnitentig  pdtet  libertas.  post 

deaj?e      soc51ice      nan    f>reagincge    ys      leaf      behreowsigendum 
mortem       uero      nulla  correctionis  est  licentia ;     Paenitentibus 
godcund       milts         hylp'S        7    J?urh        dsedbote        forgyfenyss 

diuina   dementia    subuenit.     et    per    poenitentiam    indulgentia 
b}t5  geseald      wund      geedleht      latur      byS  gehaeled       sefter 
datur ;         Uulnus    iterdtuw    tdrdius        sanatur ;     Secundum 
adle     to  agyldenne     ys    Isecedom  sefter  wunde  to  gegearwig- 
morbum    inpendenda J    est  medicina.  iuxta    ulnus       adhiben- 
enne  synd  Isecedomas 

da     sunt     remedia ; 

1  largienda. 


LIBER    SCINTTLLABUM. 


49 


ssede    swyf>e    Heard    7      Dearie    to  besargienne    ge- 
Caesarius  dixit.    Ualde    dura   et    nimium        dolenda         con- 

sceaft  ys      selce      ontihtincge     7    bigencg    lichaman      agyldan 
ditto  est.  omnem    intentionem    et    studium     corporis  inpendere1. 

7   WEestm    na      onfon     sefter    geswince       segtS     soSlice      sum 
et  fructum  non  recipere    post      labor  em ;    Dicit      enim     aliquis. 

\> senne  ic  to       ylde         cume    fsenne  to      daedbote      laecedommn 
cum       ad  senectutem  uenero  .J  tune    ad  poenitentiae  medicamenta 

ic  fleo      for   hwi    J?set    be  hyre    tyddernyss     mennisc  gefrist- 
confugiam.    qudre       hoc    de     se        fragilitas      humdna     presu- 

Isece   fsenne   heo  senne    dseg    lifes    hyre  on  anwealde         nsefS 
mat.     cum        unum     diem  uitae  suae    in  potestate  non  habeat  .J 

unrihtwisnysse    sotSlice       ure         gif    we      oncnawatS       god    for- 
Iniquitatem        enim.    nosiram     si    nos     agnoscimus     deus    ig-. 

gyfS      msenige    soSlice    hi     gelyfdon    lange      timan    lybban   7 
noscit ;     Multi       enim      se    credebant    longo    tempore    uiuere  et 

swa    hi    deac5      fserlic        setbrsed     J?set    hi  na   to  £>0ere  hwilend- 
ita  illos  mors  repentina  subtraxit.     ut       nee     ad  illam    momen- 

re  mihtan       dsedbote       becuman    we    forsceamiat5      nu 

tdneam  potuissent  pgnitentiam  peruenire ;     JZrubescimus       modo 

on  lytlum    timan        dsedbote       don     7  we  na    ondreedatS    butan 
pdruo      tempore  paenitentiam  dgere.  et    non       timemus       sine 

selcum     ende          ece          suslu         J?olian       se  Ipe    so?51ice    for 
ullo     termino    aeterna    supplica    sustinere ;     Qui       enim      pro 

synnum  him  sylfum     na      aratS      god     ra(5e     him    forgyfenysse 
peccatis   sibi      ipsi      non   pdrcit.    deus     cito      illi     indulgentiam 

syltS 
tribuit ; 

X. 

be  forhaefednysse. 
De      Abstinentia. 

drihten     segtS    on      gfodspelle        eadige    f>a  {>e    hingriatS     7 
Domino*    dicit     in    aeuuangelio.     Beati*     qui       esuriunt    et 

J^yrstatS  rihtwisnysse  for  J?i  f>e  hi     beotS  gefyllede 
sitiunt      iustitiam.    quoniam  ipsi     saturabuntur ; 

se     ]>e          ytt          na          etende 
Paulus  a;;osto?us  dixit.    Is   qui   manducat.  non   manducdntem 


i.  uti. 


s.  snnt. 


50  LIBER   SCINTILLARUM. 

na  t  forhogige    7  se  £>e  na          ytt  etende        na     deine 

non     spernat.    et   qui   non  manducat.  manducantem  non  itidicet. 

se  Ipe  softlice       ytt  drihtne      he  ete      Jmncas  so(51ice  he  do 

qui       enim     manducat.    domino  manducet.  gratias    enim     dgat 

gode     7  se  J?e  na         ytt         drihtne      he  ete       7    ]mncas    he  do 
deo.     et    qui  non  manducat  domino   manducet  et  gratias    dgat 

gode         selc     gesceaft  godes  god      7  naht  to  forwyrpenne    ]?aet 
deo ;     Omnis  creatura   dei 1  bona.    et  nihil     reiciendum ;      Quod 

mid        f>anea       dsede   by<$  onfangen     si  gehalgud     softlice  furh 
cum  gratiarum  actione    percipitur.       sswctificetur      enim      per 

word     godes  7        gebed 
uerbum     dei    et  orationem ; 

ssede     rihtwis       ytt        7  he  gefylS    sawle         his 
Salomon    dixit.     Justus    comedit    et      replet     animam     suam. 

wamb     soc51ice    arleasra  ungefyllendlic        ?a\vl     gefylled     trytt 
uenter*  autem  impiorum     insatiabilis ;     Anima  saturdta  calcabit 

beo-bread     sawl    hingriende  eac     biter       for    swetum    he  nimtS 
fduum 3  /    anima     esuriens      et  amdrum   pro     dulce        sumit ; 

se  J?e  forhaebbende  ys  he  togeyccS  him       if 
Qui       abstinens      est.     adiciet      sibi  uitam; 

ssede       gej^anc      metta      on  idelnysse     geweregud 
Agustinus    dixit.       Mens      ciborum       inanitdte          lassata* 

ne  forspilS    gebedes  strenctSe      naht  framac5  eallum  daege  lang 
won  perdit     orationis  uigorem ;  Nihil  prodest     tota      die  longum 

adreogan  fsesten  gif  sefter  f>am  metta  oferfylle  oS'Se  ofermicelnysse 
ducere  ieiunium.  si  postea        ciborum  sativtate  uel        nimiviate 

sawl    byS  ofersymed  sy  eornostlice   gemedemud    set  metes  7  ge- 
anima      obruatur ;     Sit        ergo        temperatus  cibus  escae  ,J  et    in- 

leht     lichaman  ures     eoi-t5e    fornas     galnyssa     na          cenS 
rigata    corporis   nostri  terra,    spmas    libidinum  non  germinabit ; 

swylc  ys  flasse  f  aet  aafter  manegum  dagum  onfehcS   mete   call  swylc 
Qualis  est  cdro  quae  post     multos      dies    percipit  cibum.      talis 

ys     sawl     seo    na     sinngallice  byt5  fed  mid  godes  worde       eft 
est    anima  qug  non        assidue       pdscitur         dei      uerbo ;  Item 

ys  gecweden    se  Ipe    na     maeg     fsestende   hine  gehselan  he  mssg 
dicitu/r.         Qui    non  potest   ieiundndo     se      curdre.    potest 

mid  aslmyssan      alysan         god       hit  ys    fsestan      ac      selre     ys 
elemosina        redimere;  Bonum        est.    ieiundre.  sed   melius  est 

1  B.  est.  2  B:  est.  3  hunigcamb.  *  fatigata 


LIBER    SCINTILLARUM.  51 

eelmyssan     syllan    for  f>i      eelmyss    genihtsuma<S  butan  fsestene 
eUmosinam     dare,      quia     elemosina        siifficit          sine     ieiunio. 

fasten     na  genihtsum(a<5)  butan  eelmyssan     fsesten      mid  selmys- 
ieiuniwm  non      svfficit  sine  elemosina;  leiunium  cum.    elemo- 

san    twyfeald       god         ys        fsesten      so<51ice    butan     selmyssan 
sina     duplex     bonum      est.     ieiunium      uero        sine      elemosina 

nan          god        ys         swylc     ys       fsesten       butan     selmyssan 
nullum     bonum     est ;      Tale      est    ieiunium       sine      elemosina. 

swylc  ys    butan    ele     blacern    swa  swa  blacern     J?e     butan    ele 
qualis l        sine     oleo    lucerna ;    Sicut     lucerna    quae    sine    oleo 

bytS   onseled    smeocan      rneeg     leoht    habban     na     mseg        swa 
accenditur    fumigdre     potest    lucem    habere      non   pote-st  .J     ita 

fsesten      butan      selmyssan      flsesc      witodlice    hit    cwylmtS    ac 
ieiunium      sine       e'emosina    carnem     quidem          cruciat.        sed 

sof>re  lufe  mid  leohte     sawle       na     onliht 
caritatis       lumine      animam    non  inlustrat ; 

seede    faestene  gemetegude  scylon  beon  lp<zt  hi  na 
Hieronimus  dixit.    leiunia      moderdta     debent    esse.  ne 

Dearie    geunhaelan         maga          for  Ipi     gehwsede    7    gemetegud 
nimis      debilitent     stfimachum.      quia      modicus      et    temperdtus 

mete    flsesce    7     sawle      nytlic      ys         fsett      wamb     na   acenS 
cibus    carni    et    animg     utilis     est ;    Pinguis   uenter    non  gignif, 

andgyt    gehwa3de      full    wamb    ej?elice   be    fsestenum      cnita'S 
sensum     tenuem 2.  plenus  uenter     facile     de     ieiuniis     disputat ; 

betere    ys    sc(51ice     magan       sargian   pasnne    gej?anc     swa  micel 
Melius   est    enim    stomackum  doler(e)    qud^i  mentem ;    Tantum 

IpQ      faesten     ongesete  swa  micel  swa  f>u  forberan    miht    micele 
tibi  ieiunium     inpone.          quantum  ferre         poles ;  Multo 

betere      ys      dseghwamlice     lytel     J?83nne   seldan  genoh    niman 
melius    est  cotidie         pdrum     quam      rdro      sdtis   sumere ; 

ren        se     selost    ys  gif  he  na    oferflowendlic    nyj^erastih'S     on 
Pluuia  ilia  optima  est  si      non         superflue  descendat        in 

eorj>an      7   fserlic     7    swicSlic    storm    on   hryre  landu  forhwyrfS 
terrain  ,J  subitusque  et    nimius    imber   in  preceps  drua  subuertit  ; 

on  Jmm     eac       wyrtum     onblawende  gehwylce  7  hefige    to    for- 
In  ipsis  etiam  lejuminibus  inflantia       quaeque  et  grduia     decli- 

bugenne    synd      7  naht      f>u  wite      gelsedan      cristenum    geon- 
nanda     sunt  .J  ni/iilque        scias        conducere     christianis    ado- 

1  s.  est.  2  i.  subtilis. 

E  a 


52  LIBER   SCINTILLARUM. 

gum  swa  mete  wyrtena  7  bryne  lichamena  mid  cealdrum 
lescentibus  ut  aesum  hdlerum?  ardorque  corporum  friyidioribus 
estum  to  temprigenne  ys  wel  manega  lif  claene  gyrnende 
aepulis  temperandus  est ;  Nonnulli  uitam  pudicam  appetentes 

on  middan  wege  hi  feallacS  fsenne  hi  f»a  ane  forhsefednysse 
in  media  itinere  corruunt.  dum  solani  abstinentiam 

flsesca  beraS  7  mid  wyrtum  hi  symatS  magan  naht 

cdrnium  portant.  et  leguminibus  onerant  stomachum  ;  Nihil 
swa  onselcS  7  tinclat5  lima  gecyndlima  J^senne  gemylt 

sic  infldmmat    et  titillat   membra      genitdlia.      quam    indigestus 

mete         fyl  tobrocen      fyl    7    alocen   fyl     spser      mete     7 

cibus  rtwtusque1  conuulsus1*!  Pdrcus   cibus    et 

symle    wamb  hingrigende    mid  J?ryfealdum  fsestenum    byS  fore- 
semper    uenter      esuriens.  tridudnis  ieiuniis       prefer- 

boren      andgyt      fenimge    gearwigende    gode    ]?yh(S      symle      7 
tur ;      Sensus      officium         exhibens        deo.     uiget    semper    et 

£>ynne  hit  bytS  fsestenu  wseccean  selmyssan  7  oj?re  )ms  gerade 
tenu\s  jit ;  leiunia.  uigiliae.  elemosinae.  et  cetera  huimmodi 

geicean     god  ure       scylon    na  oferhelian      synne        se  for- 

augere   bonum  nostrum    debent  non     ueldre     peccatum ;  Ille  db- 

hsebbende    wer    to   gelyfenne    ys     se  )?e     leahtra      ealra       fri 
stinens       uir        credendus      est.     qui      uitioruw.  omnium  liber 

seworden   ys        na      socSlice    to  getellene    ys  forhsefednyss     far 
effectus     est ;  Neque     enim       reputanda     est    abstinentia  .J     u- 

far      bytS       wambe        fyll          sefterfyligende       lima      his     J>a 
bi      fuerit      uentris    saturitas        subsecuta ;     Membra    sua  quae 

gynd  ofer  eorfan  hi  cwylmatS  fsenne  oferwenodne  lichaman 
sunt  super  terrain  mortificant.  quando  insolens  corpus 

fsestena     mid  gsedertangnysse    freageatS      naht    ongean  forhsef- 
ieuniorum        continuation          castigant ;    Nihil    contra    absti- 

ednysse  dotS  J?a  fe  win  nses  for  druncennysse  ac  ])cet  an 
nentiam  faciunt  .J  qui  uinum  non  pro  ebrietate.  sed  tantum. 

for    lichaman    hsele      onfohcS         ne     fset    him    bringS      willa 
pro   corporis    salute  percipiunt  .J  nee     hoc     eis      offert     uoluntas. 

ac     gefafatS      seo  untrumnyss    forhgefednyss      metta      ana    na 
sed   peYrnittit        injlrmitas ;  Abstinentia      ciborum    sola  non 

genihtsumatS  butan  weorcu  gode  hyre  beon  gefeodde 
sufficit.          nisi      opera     bona     ei        iungantur ; 

1  i.  egestus.  a  i.  disrupts*. 


LIBEK   SCINTILLARUM.  53 

Fsede       ma    ys    soSlice  wordes  mid  fodan      liflic 
Grregorius  dixit.     Plus  est     enim      uerbi       pdbulo     uicturam 
on     ecnysse       gefanc    gereordian    fsenne    wambe    sweltendlices 
in  perpetuwm   mentem      reficere.       quam    uentrem      moriturg 

flaesces   eortSlicum   hlafe    gefyllan   mid  mete  lichaina  bytS  gefedd 
carnis      terreno      pdne    satidre ;       Cibo         corpus      pdscitur. 

mid  arfsestum  weorce     gast      bytS  gefedd  forhsebbende  7  wif  er- 
pio  opere   spiritus     nutritur  ;      Abstinentes   et    arro- 

werde   mid   forhsefednysse    witodlice   lichaman  hi  gewaeceaS    ac 
gdntes          abstinentia  quidem      corpus        afficiunt  .J       sed 

furh    gewilnunga    gyfernysse    middanearde    hi    feowiatS   faenne 
per       desideria          gulae  mundo  seruiunt ;      Cum 

gej?anc    na    to    bebodum  so?$re  lufe   byt5  atiht  gewiss  ys  butan 
mens    non  ad   precepta     caritatis       tenditur.       restat       procul 

tweon  (?set  f>urh  forhaefednysse  flassc  si  gehlaensud      na     sotSlice 
dubio     ut    per     absiinentiam     cdro     maceretur ;      Non     enim 

gode  ac  him  sylfurn  gehwylc     fsest     gif  he  fa    f>e   he  to     tide 
dvo   sed        sibi         quisqne  ieiunat.  si        ea  quae       ad  tempus 

wambe   setbryt         na    onsehtum    syltS        ac  wambe    aefter  j?am 
uentri  subtrahit.      non  inopibus  tribuit.      sed  uentri   postmodum 

to    bringenne     gehealt       to    mynigende    synd    forhsebbende    tycet 
offerenda        custodit ;       Ammonendi     sunt      dbstinentes       ut 

hi  witan  f>set  faenne   gelicigende   gode    forhaefednysse    tobringatS 
nouerint   quia    tune     placentem      deo      abstinentiam      6jferunt. 

J?senne  hi  J>a  f>e  hi  him   of      fodum       setbredat5   behofigendum 
cum  ea    quae    sibi    de   alimentis   subtrahunt    indigentibua 

beotS  forgyfene 
largiuntur  ; 

seede      f>a    J?e    sotSlice    fraw    mettura    forhabbat5     7 
Isidorus  dixit.        Qui       enim        a         cibis         dbstinent     et 

hi   Jjwyrlice     doS       deoflu     hi   geefenlaeceatS     fa     sot51ice    fraw 
prdue         dgunt   demones         imitantur ;       lUi     autem       a 

mettum    wel   forhabbatS     fa  fram      yfelum  daadum    oc5(Se  fram 
cibis      bene    dbstinent.     qui      a          malis    actibus      uel       a 

middaneardes     gyrninge       fsestaS       of   mettuw  sotSlice     galnyss 
mundi          ambitione    ieiunant ;  Escis     enim         libido 

wyxt      mid  fsestene  galnyss    byt5  oferswif ed  feet   ys   fullfremed 
crescit.          ieiunio       luxuria       super atur ;      Hoc  est   perfectum 

7  gesceadwislic      faesten      feenne       ure      mann     uttra        fsest 
et     rationabile     ieiunium.  quando   nosier   homo   exterior  ieiunat. 

t 


54  LIBER   SCINTILLARUM. 

se   inra   gebitt     fwrh     faesten     eac  swylce     diglu       geryna 
interior     orat  ;      Per    ieiunium        etiam       occulta   mysteriorum 

beotS  onwrigene  7  godcundes  haligdomes     diglu      beotS  geopenude 
reuelantur.          diuinique  sacramenti  archdna      panduntur  ; 

faestenu   strange  flana   synd     ongean       costunga  deofla 

leiunia     fortia      tela    sunt  aduersus  temptamenta  daemoniorum. 

raf>e    soSlice    £>urh     forhaefednysse    beotS    ofercumene     unclaene 
cito      enim      per        abstinentiam         deuinctintur  ;        Inmundi 

sotSlice    gastas     f>ar    ma     onstandaS  f>aer  ]?ar  hi  swy|?or    geseotS 
enim.    spiritus.    ibi  mdgis    insistunt.J       ubi  pkw     uiderint 

mete   7    drenc     flaesc  soSlice  faenne  hit   god  J?yrst   faenne    hit 
escam  et  pfitum  ;   Caro    enim      tune  deum  sitit.       quando 

J>urh     faesten     forhaefS    7    fordruwatS   forhoefednyss     geliffaesta'S 
per    ieiunium    dbstinet    et     arescit  ;       Abstinentia         uiuificat 

gemetegude  7  heo  ofslyhtS    oferflowendlice  heo  geliffaest     sawle 
moderdta.    et      occidit  sup&vflua.  uiuificat  animam. 

lichaman    heo    acwelS       sume       ungeleaffullice    forhabbatS    faet 
corpus          necat  ;         Quidam       incredibiliter      dbstinent.      ut 

mannum    carfullum    na    forhaefednysse  willan  fraw  aete    flaesca 
hominibus      curiosis   non     abstinentiae     uoto.      ab     esu  cdrnium 

hi       behatatS        J?a    swyf>or   to    onscunigenne    synt   for]?i    godes 
se  suspendant1  .J     hi   potius  execrdndi          sunt    quia      dei 

gesceafte    brycum  menniscum  forgyfene    awyrpaS   bytS  forhogud 
creaturam    usibus      humdnis     concessam   refoiunt  ; 


sotSlice      faesten        faet    on     asfene     mid    gefyllednysse     metta 
enim     ieiunium.     quod   in    uespera  repletione          ciborum 

byt5   gereord    bytS  forhogud     faesten     faet    on      aefen         estum 
reficitur  ;          Spernitur      ieiuninm  quod   in   uesperum  deliciis 

by(5  ameten     ealne  soSlice   daeg     estas     on    gef>ance       grunatS 
conpensdtur;     Tota     enim     die     aepulas  in  cogitatione  ruminat. 

se  J>e  to    gefyllene   gyfernysse  to    aefenne  him    estas       macacS 
qui    ad  explendam      gulam      ad  uespera  sibi  dilicias  preparat; 

lichaman  unhael'S  ormaete    eac    maegenu   sawle    tobrycS     7    ge- 
Corporis  debilitas   nimia    etiam.     ulres       animg  frdngit.      men- 

fances   ingef>anc  det5    adrugian   ne  hit  na  framatS      aht      godes 
tisqu.Q   ingenium  facit  marcescere.         nee  ualet       quicquam  boni 

jmrh       wanhaelt^e      gefremman    swa  hwaet  soSlice    on    hytS^e  7 
^er     inbecillitatem    jy^vficere  ;       Quicquid     enim      cummodo  et 

1  i.  polliceantwr. 


LIBEE    SCINTILLAEUM.  55 

on  temprunge   bycS   halwende  hit  ys   swa  hwset  softlice  f>earle  7 
temperamento    jit  .J    salutare      est ;       Quicquid     autem    nimis  et 

ofer     gemet    ys         cwyldbsere     hit  bytS      7    bigencg       his     on 
ultra  modum  est.      perniciosum        jit.          studiumque    suum  in 

wijjersednysse     went       lichama    so(Slice    J?8ene    f>e    forhsefednyss 
contrarium      uertit ;      Corpus     autem      quod  dbstinentia 

tobrycS     costung     na    bermS  swa  swa  ealle  flaesclice  graedignyssa 
frangit.    temptatio  non    urit ;      Sicut  omnes  carnales    cupiditates 

mid  forhsefednysse    beotS    forcorfene    swa    ealle      sawla    msegenu 
abstinentia  resecantur.         ita    omnes    animg  uirtutes. 

ettulnysse    mid  leahtre  beocS  toworpene        na      soc51ice       senig 
aedacitatis         uitio  destruuntur ;       Neque     enim    quispiam. 

mseg    msegen    fullfremednysse     eethrinan     butan    he  ser   wambe 
potest  uirtutem       perfeciionis       attmgere.       nisi      prius    uentris 

gewylde       oferfylle 
edomduerit  ingluuiem  ; 

na    wel  we  magan  wacian    J?senne  mid  estum 
Basilius  dmt.    Non  bene  possurtius  uigildre.     cum        ddpibus 

byt5     wamb  gesymed    wseccum   hoga    gef  eodan  fsestenu  Ipcet  jm 
fuerit    uenter  onustus ;    Uigiliis   stude    copuldre     ieiunia.      ut 

on  eallum    msegenum    scinan    mage     swa    horsum    midlu    syrid 
cunctis        uirtutibuB  florere  possis ;  Sicut      equis      frena    sunt 

on  to  asettenne  swa  heortan    ure    mid  faestene  synd  to  gemidlig- 
inponenda.        ita     corda  nostra      ieiunio       sunt        fren- 

enne      mettas  so  (Slice    manega      na    f>set  an  heortan     ure       ac 
anda ;      Esc§     enim    plurime.    non    solum     corda,   nostra  /  sed 

eac     lichaman    7       sawle      hi  deriatS     naht    na  framacS  wambe 
etiam.     corpus      et     animam.     ledunt ;     Nihil      prodest    uentrem 

fram    mettum    acwellan    7    Jm  sawle    offeallan     mid    J?olungum 
ab         escis         necdre.     et    animam       obruere       passionibus ; 

swylcne  J?e  gegearwa  la  bearn  pasnne  }?u  wylle  fasstan  J?aet  J?aanne  f>u 
Talem   te    exhibe         jili       cum    uolueris  ieiundre.  ut      cum. 

J>e   fram   mettum   forhsef(st)    forhaebbe    eac    tungan     J^ine    fram 
te      a         cibis        dbstines.     dbstineas     et     linguam    tuam     ab 

unalyfedum    wordum     lichaman    uton  began     mid    faestenum     7 
inlicitis         uerbis ;      Corpus     exerceamus  ieiuniis.          et 

gejmnc    uton  afeormigean    fram    leahtrum    to    wacigenne  so^lice 
mentem          purgemus  a         uitiis ;  Ad  uigilandum  autem 

micelum     faesten     frama^     swa  swa  sotSlice  cempa    mid    micelre 
multum  ieiunium  prodest ;     Sicut        enim     miles     cum  plurimo 


56  LIBER   SCINTILLARUM. 

byr£>ene     geliefegud     bytS  gelett    to    gefeohte  swa  eac  bycS  gelett 
onere      pi'egraudtus    inpeditur    ad    bellum..     ita     et     inpeditur 

munuc     to  wsecceum  j^aenne  he  metta  mid  cystignysse    weal<5 
monachus  ad   uigilias.      cum    aescdrum        largitate        feruescit ; 

oft    sotSlice  Jmrh     metta    graedignysse    beoS  tobrocene    magan 
Sepe    enim      per     ciborum    auiditatem1.      franguntur      stomachi 

maegenu    eac    swylce    genihtsumnysse      blodea        7     dropena     7 
uires.     nee      non         abundantiam     sanguinis   et  colerdrum  et 

manega      seocnyssa      metta     of  rumgyfulnysse  we  foliatS 
plurimas    egritudines  escarum          largitate  patimur : 

hwaet  framacS  gif  we  flaesc  ure  mid  faestenum 
Caesarius  dixii.     Quid  prodest    si    carnem    nostram     ieiuniis 

7  mid   waeccum    we   swencean     7    gejmnc         ure         na    gebet- 
et         uigiliis  adfligdmus  S    et    mentem    nosiram   non   emen- 

an       oSSe  ]?a  ]?e       inran     synd   na      haelan      on  gegaderung- 
demus  .J  aut      quae     interiora  sunt  non  curemus  .J  In   conlationi- 

um   ys  gecweden   swa  micelne   him  sylfum    mete    anra  gehwylc 
bus        dicitur.  tantum  sibi          cibum     unusquisque 

gyfe  swa        underwrej>ung    lichaman    na      swa  micel  swa 

concedat.  quantum. 2      sustentatio        corporis.    non          quantum 

gewilnung     flaesces     gyrntS       J>a  Ipe  oferswyj^e  mettum     brucaft 
desiderium     carnis    exposcit  j    Qui      nimium        cibis       utuntur. 

swa  micele  swy]?or     wambe       gewaecea'S     swa  micele  ma    hi  an- 
quantomagis         uentrem    corrumpunt.      tantomagis          sen- 

gyt      astynta'S      on     life    yldryna    ys  gecweden         swa  swa 
sum  obtundunt  j  In    uita    patrum         dicitur.       Quemddmodum 


lig        bearntS      holt      ealswa     gesihSa    yfele    acwenctS 
enim  fldmma  conburit    siluam.     sic         uisiones  malas  extlnguit 

hunger    se  Ipe  forhaefS    inno^     his     he  lytlaS  leahtras  witodlice 
esuries ;    Qui   continet  uentrem  suum.    mmuit       uitia  ;      Nam 

se  f>e  bytS  oferswytSed  fram  mettum  he  geeacna'S  leahtras       fod- 
qui         uincitur  ab       escis.       augmentat      uitia;       Incre- 

a        fyres    holt      7          foda          wambe  mete  micel     treowu 
mentum  ignis  silua3.  et  incrementum*  uentris   esca  multa  ;  Ligna 

micele     micelne    uppahebbatS          lig  genihtsumnyss    soSlice 

multa     magnam      extollunt       Jldmmam.J      abundantia       autem 

metta      fett      gewilnunga  yfele  lig         by"S   glytlud 

escarum  nutrit     desideria     mala ;     Flamma       minuitur       defic- 

1  i.  per  auaritiam.  a  s.  exposcit.  3  s.  e*^.  *  s.  est. 


LIBER  SCINTILLARUM.  57 

igendum  holte    7    metta    gelytlung     forscrincan  de(5  gewilnunga 

iente     silua.  et  escdrum  indigentia\  marcescere  facit    desideria 
yfele      gewilmmg     metes      cen<5     unhyrsumnysse     7     byrgincg 
mala;    Desiderium      esc/      genuit    inoboedientiam.    et       gustus 
swete    utanydile    of   neorxena  wonge    manega    mettas    gegladiacS 
suduis    expulit      de        paradiso ;          Mult/        esc/       delectant 
gyfernysse      hi  fedatS      soSlice      wyrm          forligre  semtig 

gulam.  nutriunt  autem  uermen  fornicationis  .J  udcuus 
innot)  on  gebecle  wacian  decS  witodlice  se  J?e  gefylled  ys 
uenter  in  oratione  uigildre  facit.  nam  qui  repletus  est 

sleep      ongebrinctS      hefigustne        swa  swa    socSlice  lig 

somnum  infert  grauissimum ;  Sicut  enim  fldmmam 
fyres  on  ceafa  yrnende  gethabban  ys  uneaj?elic  swa  eac 
ignis  in  pdleas  currentem  retinere  est  inpossibile  .J  sic  et 
galnysse  onraes  byrnende  innope  gefylledum  sethabban  ys 
libulinis  impetum  ardentem  ventre  satiato  retinere  est 
unmihtelic  se]}m  recelses  gefyl(5  lyfte  7  gebed  forhseb- 
inpossibile ;  Udpor  timidmatis  replet  derem.  et  oratio 2  absti- 
bendis  stenc  drihtnes  gemet  gedafenlic  gefyltS  feet 
nentis  odoratum  doimni]  Mensura  conpetens  replet  uds. 
wamb  sotSlice  tobrocen  na  segt5  genoh  ys  )?olunga  eac  swylce 
uenter  uero  disruptus  non  dicit  sufficit ;  Passiones  etiam 

7  leahtras    lichaman      ure     gif    mid  hungre     faestena     7    waec- 
et     uitia       corporis    nostri   si          fame         ieuniorum  ac  uigi- 

cena   mid  geswince  beocS  ahlasnsude  J^asnne  wif>erwennena          ura 
liarum      labore         macerentur  .J      tune  aduersariorum  noskrorum 

deofla     byS  genyf>erud  maegen 
demonum     humiliatur       uirtus 


XI. 

be    forlsetendu^    worulde. 
De  Relinquentil\\.8  s&Gculum. 

segtS  on     godspelles         eelc      se  f>e  foiiaett         hus 
Dormnus  dicit  in  aeuuangelio.    Omnis     qui    reliquerit     domos 

t5e  gebroj^ru  ot5t5e    geswystra    otSSe    feeder    otStSe   modor   o'S'Se 
uel     /ratres      aut        sorores.       aut    patrem.  aut    matrem.  aut 

1  i.  paucitas.  2  s.   repplet. 


58  LIBER   SCINTILLARUM. 

wif      oftcSe    beam    o(5($e    dolitra  o<5(Se    seceros       for      namen 
uxorem.   aut      filios.     aut       filias.    aut      dgros  propter    nomen 

minum     hundfealdlic  lie  onfehcS    7     lif  ece          he  ah 

meurn  .J    centuplum       accipiet.    et  uitam  aeternam  possidebit  ; 

se  apostol    ssede        nelle  ge    beon  geedhiwode    fissere 
Paulus    apostolus     dixit.         Nolite  conformdri  liuw 

woruldre    ac    beotS  geedhiwode  on  niwnysse  andgytes  eowres  Ipcet 
s&eculo.     sed       reformamini      in   nouitate       sensus     uestri.    ut 

ge  afandian    hwaet  sy       willa     godes     god      7     wel  gecweme  7 
probetis         qu§    sit    voluntas     dei      bona     et   bene    pldcens  et 

fullfreined     f>a  J?e    brucatS    ]?ysum    middanearde     swylce  hi      na 
perfecta ;      Qui     utuntur     hoc  mtindo.         tatnquam     non 

brucan 
utdntur 

se  apostol  ssede    swa  hwylc  eornostlice    wyle     freond 
lacobus  apostolus   dixit,.    QuicunquG         ergo       uoluerit  amicus 

beon  worulde  J)issere     feond     godes  bytS  geset 
$886    s&eculi     huius    inimicMS    del  constituitur; 

saede         gecyrr     to    gode    7     forlaet      synne    J?ine 
Salomon  dixit.     Conuertere  ad  deum  et  relinque  peccata  tua  ; 

saede        synd      sume       }?a     e'pelicur     ealle     hyra 
Agustinus    dixit.        Sunt    quidam     qui    facUius    omnia    sua 

j^earfum      godes      todselaS         J>8enne  J?8et     hi       fearfan  godes 
pauperibus     dei     distribuunt.       quam     ut     ipsi    pauperes    dei 

gewyrf»an 
fidnt  ; 

ssede      maenige  ongunnenum    so^fsestnysse  wege 
Hieronimus    dixit.      Multi  coepta  ueritatis        uia 

gehasfte  worulde       lustum          of    middum  si^faete  beo^  ongean- 
cdpiti     s&eculi   uoluptatibus.    de     medio      itinere      reuertun- 

gecyrrede      efelicur      woruld      faenne       lust         by<5    forhogud 
tur ;          Facilius   saecu^um.     quam     uoluptas     contemnitur ; 

maenige    welan      forlaetende    leahtras  hi  na      forlaetatS       yfel  hit 
Multi    diuitias  relinquentes.     uitia       non     relinquunt ;  Malum 

ys  faet  we  na  on  j?am  bigencge  feowiaS  on  f>am  fe  we  begytene 
est.    quod    non  in     eo       studio    seruimus.    quo  qugsita 

seceatS          anra  gehwylc    lps&8    weorcu  J?e   he  detS    }?aes     sunu 
quaerimus ;     Unusquisque    cuina    opera  dgit.     eius     filius 

he  ys  genemned       crist       fylian    gewilnigende     gif  p>u  hasfst  on 
appellatur ;       Christum    sequi         cupiens  si       hdbes      in 


LIBER  SGINTILLARUM.  59 

gewealde  fincg    jrin    becyp    gif   fu  softlice      nsefst      of  micelre 
potestate     ran    tuam  uende.     si  uero     non  habes      mdgno 

byrj^ene  alysed  f>u    eart       eall     sotSlice  gode    sealde    se  f>e  hine 
onere      liberatus     es ;     Totum    enim     deo     dedit.      qui      se 

sylfne   brohte    eaf>elice    forhoga'S     ealle     f>e   hine  sylfne     symle 
i2^sum  optulit ;  Fdcile    contempnit  omma  qui          se  semper 

beon     j?enct5     sweltenne     se  f>e    wyle    beon    fulfremed     meen- 
esse     cogitat  moriturum ;     Qui     uult      esse     perfectus.  multitu- 

igeo       manna      fenunga   7      gretinga  7   gebeorscipas    swylce 

dines    hominum      qfficia     et   salutationes  et      conuiuia        quasi 

racetan    forfleo         lusta  ic  wolde  ]>cet  Ipaet      we  wi'Ssacan 

catenas   fugiat    uoluptdtum ;       Utinam        quod        renuntidinus 

worulde     willa       si     na         neod  nacodne      crist        nacode 

saecu/o.  uoluntas.  sit  non    necessitas ;     Nudum  cAristuw.  nudam 

rode      cristes    folga          drihten       ma        segtS      sawla      gelyf- 
crucem  christi  sequere ;     Dominns  mdgis    querit   animus   creden- 

endra  J?aenne  sehta 
tium    quam    opes ; 

se  Ipe  wyle  god       agan       wiSsace  middanearde 
Ambrosius  dixit.  Qui  uult  denm  possidere.  renuntiet      mundo. 

]>cet    si    him    god    eadig       seht         se   na  wifts8ect5  middanearde 
ut    sit    illi    dens   beata  possessio ;  Is  non  renuntiat      mundo. 

Jrnrn  eort51icre        sehte         gegladatS   gyrnincg    f»senne    his  agene 
cui     terrenae    possessionis    delectat      ambitio ;     Dum         sua 

gehwylc      na         forleet        middanearde       fees       godu       hsefS 
quisque     non     relinquitJ         mundo          cuius      bona     retmet 

J?eowatS 
seruit ; 

ssede     se  Ipe  heofenlices  lifes  swetnysse  on  swa  mic- 
Gregorius  dixit.     Qui       caelestis     uitg  dulcedinem   in    quan- 

elum  swa    his   miht    gejmfatS  fullfremedlice    oncnsewtS  ]?a  f>e  he 
turn.        possibilitas  admittit       perfects        cognonerit.  ea  qug 

on  eorjmn   lufode     lustlice     ealle         forlset          swa  hwylc  wit- 
in    terris  amduerat  libenter  cuncta  derelinquit ;      Quisquis      igi- 

odlice    eallunga        ece  lif        oncneow     mid     his     mode 

tur         iam       aetemam      uitam      cognouit.  apud  eius  animum 

tidlice   wsestmas  waciatS    adrige  eornostlice  fylf>a  f»wyres  weorces 
temporales  fructus  uilescunt ;  Tergat      ergo      sordes  praui   operis  ; 

se  J?e    gode    gearwatS     hus      modes      gecorenne    sot51ice    swa  to 
qui     d&o     preparat  domum  mentis ;      JEltcti         enim      sic    ad 


60  LIBER   SCINTILLARUM. 

godmn  efstaS    Ipcet  eac  hi  to  yfelum  to   gefremmene    na   ongean- 
bona   tendunt.    ut          ad  mala  perpetranda     non      red- 

gehwyrfan  se  J?e  softlice  \>tet  he  fullice    mssg     don    he  deS  fullic 
eant ;      Qui     autem      quod    plene    potest   dgere     dgit.    plene 
Ipcet    god     behet    he  onfeliS   micele  ge   forlsetatS  gif  gewilnunga 
quod  deus  promisit  accipiet ;  Multa    relinquitis.     si      desideria 
flsesces    ge  witSsacatS       uttran     witodlice     ure      drihtne     f>eah 
carnis    renuntiatis ;    Exterior  a     etenim     nosira  domino  qudm- l 
J?e  hi  syn  gehvvaede  genihtsuinacS  heorte  witodlice  7    na   spede 
libet         pdrua  sufficiunt.        cor       namque  et  non  substan- 

awinsaS     ne  he  na  understynt  hu  micel  on  his    offrunge 
tiara    pensat  .J         nee          perpendit     quantum    in  eius  sacrificio. 

ac    of   hu  micelum    beo   fortSrseht       rice      godes    swa    niiceluw 
sed   ex       qudnto  proferatur ;    Regnum     dei          tantum 

framat5  swa  micel  swa  Ipu  hsefst    J?a  J?e    god    lange  lp set  hi      ge- 
udlet          quantum          habes ;       Quos  deus     diu        ut        con- 

cyrran    forfyldigatS "  na      gecyrrede    heardlicur     he    genyferatS 
uertantur     tolerat  J      non     conuersos       durius  damnat ; 

ceapas    f>a     mid  synna  befealdat)  to  fam     neod     ys    ]>cet  eefter 
Negotia  quae      peccato      mplicant   ad  haec  necesse  est     ut    post 
gecyrrednysse    mod     na  ongeanyrne  geswincfulnyss     nys     menn 

conuersionem  animus  non    recurrat  ;     Laooriosum    non  est  homini 

forlsetan    his     ac    swyj^e  geswincfull   ys     forlsetan      hine  sylfne 
relmquere  sua.    sed  ualde    laboriosum   est,  rellnquere    semeiipsum 

laesse  witodlice  ys  wiftsacan   J)aet   he  haefS  swyj^e  soSlice    micel 
Minus    quippe    est   abnegare  quod    habei.     valde     enim    multum 

ys    witSsacan  fycet  hit  ys       naht     us     framatS   wi(5sacincg      lic- 
est.  abnegare     quod     est ;    Nihil  nobis  prodest  abrenuntiatio  cor- 

harnan  butan    wicSsacincge    gej?ances    synd  wel  msenie  fa  forhog- 
poris.    sine    abrenuntiatione   mentis ;  Sunt    nonnulli   qui     des- 

edum   flsesces   gewilnungum     ealle     forlaetan    furhsmeageaj?    ac 
pectus   carnis       desideriis      cuncta  relmquere     pertractant.     sed 

j?senne     afeallan     eac     ofre  aefter  godes  weorces  angynnum  hi 
cum      cecidlsse   btiam  alios  post    boni      operis       initia       con- 

besceawiatS   \cei    sylfe     don      fget     hi  asmeadan       aforhtiaf 
spiciunt.      hoc   ipsum  fdcere  quod  deliberauerunt  pertimescunt ; 

ssede     nanum  f>u  hoga  gelici(an)  on  life  J?inum  buton 
Bcusiliui  dixlt.     Nulli    studeas     placere     in  uita     tua.      niai 

1  e.  sint. 


LIBER   SGINTILLARUM.  61 

gode  sylfum  swa  swa  scx51ice  f>a  f>e   campiacS  cynincge  eortSlicuw 
deo      soli;     Sicut        enim      qui      militant      regi          terreno 

eallum     hsesum    his    hi    hyrsumiatS    swa    eac    J?a    J?e    campiacS 
omnibus     iussis     eius       oboediunt.         sic       et        qui       militant 

cynincge  heofenlicum  scylon  gehealdan  bebodu  heofenlice    cempa 
regi  caelesti       debent    custodire  precepta    celestia;      Miles 

eonSlic    ongean    feond    gesewenlicne   fsertS    to    gefeohte    mid    J)e 
terrena    contra    hostem       uisibilem     p&cgit  ad    bdlum.       tecum 

socSlice      feond       ungesewenlic      dseghwamlice      winnende       na 
uero        hostis          inuisibilis  cotidie  dimicdndo     non 

geswicS 
desinit  ; 

ssede         neod     ys    selcum    gecyrredum    Ipaet    sefter 
Isidorus    dixli.     Necesse    est     omni        conuerso         ut      post 

ege  arisan        to  sofre  lufe    godes    scyle    swa  swa    beam 

timorem   consurgere    ad   caritatem       dei     debeat     quasi      flius. 

])<zt  he  na  symle  under     ege      liege    swa  swa     f>eow       fruman 
ne  sernpw          sub    timore  iaceat      quasi     seruus ;  Primordia 

gecyrredra  geswsesum  gelilyp^nde1  synd  gemetuw  fa^hinagif  he 
conuersorum    blandis      refouenda 2    sunt     modis  ne  si 

fraw  stiSuesse  ongynnan  aferede    to    serran  slidum  ongeanyrnan 
db    asperitate  incipiant  exterriti  ad  priores  lapsus     recurrant ; 

se    f>e    so(51ice     gecyrredne    buton    li(5nysse.       IsercS      wicSerian 
Qui        enim       conuersum     sine       lenitate       erudit     exasperare 

ma     J^senne  J?reagean    cann        se    so'Slice  fulfremed  ys      se  f>e 
polius   quam    corrigere   nouit ;    llle    enim      perfectus    est.      qui 

J?issere  worulde  ge    lichaman    ge    heortan    todseled    is.      maenige 
Tiuic      saecu?o    et      corpore     et       corde     discretus  est;     Multi 

so'Slice    sefter    gecyrrednesse         eac      nellende     styruncge    galn- 
enim      post     conuersionem.       &iiam    nolentes       motum     libidi- 

ysse      jx)liat$      Ipaet   swa  J?eah  to   genyferunge    na    forf>yldigiatS 
nis   sustinent.  quod      tamen     ad  damnationem  non       tolerant 

ac   to      fandunge      nytlic  ys  gode(s)  feowe  sefter  gecyrrednysse 
sed  ad  probationem;    Utile  est.     dvi      seruo    post     conuersionem 

beon  gecostudne      J^set      fram  slsew]?e  gymeleaste 

temptari.       quatinus     a     torpore  negligentiae  sollicitantibus 3 

leahtrum    to    msegenum        mod        for     embegange     gegearwige 
uitiis       ad      uirtutes     animum    pro     exercitium       preparet 

1  otitie  gehyi-tende  offie  gehyftiggende.  2  conuertanda. 

3  i.  incitantibws. 


62  LIBER   SCINTILLARUM. 

leahtra        }>a      Ipe      worulde    lufigendum     leofe     synd     halige 
uitiorum ;     Ea    quae     saeculi     amatoribus     cara     sunt.     s&ncti 

swylce    wyf>erwyrde     forfleotS         7  swyfor  on     wiferwerdnyssum 
uelut        aduersa      refugiunt.J          plusque  aduersitatibus 

middaneardes      hi    geblissiacS     }?anne      hi    on    gesundfulnyssum 
mundi  gaudent.         quam  prosperitatibus 

gegladian    feowum  godes    ealle    J?yses    middaneardes  wiferrsede 
delectentur ;    Seruis       dei   cuncta  huius          mundi        contraria 

synd     Ipaet  feenne    hi  )?as   wiferwerde    ongyta'S      to    heofonlicre 
sunt.      ut      dum        istd         aduersa      sentiunt  .J     ad      caeleste 

gewilnunge     hatlice     beo^  aweahte      micel     mid    gode      scimS 
desiderium  ardentius     excitentur ;      Magna  apud  deum  refulget 

gyfu     se  fe  fysum  middanearde  forhogigendlic     by"S     witodlice 
gratia,     qui       huic         mundo        contemptibilis  fuerit;     Nam. 

to  socSan  J?i  neod  hit  ys  J?set  fsene  lp e  middaneard  hata'S  si  gelufud 
reuera  necesse        est    ut      quern       mundus       odit    diligdtnr 

fram  g(ode)  haligum  werum  on  fisum  middanearde  eardungstow 
a      deo;    iS&uciis     uiris     in     hoc  mundo       tabernaculum 

nys       Jmm  Ipe    elpel      7      hus     on  heofene    ys     J?a  Ipe  socSlice 
non  est.     quibus    patria  et  domus  in     cglo      est;     Qui      enim 

fisne  middaneard  lufia'S    gedrefedum   his  7    carfulnyssum 

hunc      muhdum  diligunt.  turbulentis 1  eius  curis  et  sollicitudinibns 

beot5    gedrefede      halige    weras  worul(de)  wi'Ssacende       swa    hi 
conturbantur ;      tSsmcii      uiri      saecufo    renuntiantes.        ita 

)?isum    middanearde       sweltaS      Tpcet     hi     sylfum     gode     lybban 
huic          mundo         moriuntur.    ut  soli        deo      uiuere 

hi  beon  gelustfullode  swa  micelum  soc51ice  swa  halige  fram  f>issere 
delectentur;  Quanta     enim  ssmcti    ab     huius 

worulde     drohtnunge    hi    setbrydaf)    swa  micelum    inlices    modes 
saecuZ^   conuersatione   se  subtrahunt         tanto  interng  mentis 

mid  ecge  andwerdnysse  godes  7       engla       geferrsedenne  gelom- 
dcie.         presentiam        dei    et  anglorum       societatis          fre- 

laecincge      besceaw(ia'S)        gif   swa  gehwylc     witSsace     Jmm  Ipe 
quentiam   contemplantur ;      Si     ita     quisque    renuntiat     quibus 

he  age      eallum    \aet    his    he  na     wiftsace    f>wyrum     feawum 
possidet    omnibus      ut    suis     non      renuntiei    prauis     moribus  .J 

nys     cristes   leorning  cniht    se  Ipe  so'Slice  wiSssecS 

non  est  christi      discipulus ;        Qui     enim    renuntiat       rebus 2 

J  i.  peruertenfcib//^.  a  possessionibws. 


LIBER    SCINTILLARUM.  63 

his   he    forssecS  se  f»e    socSlice    wi<5saec(5    f>eawum  Jnvyrum    hine 
sua  dbnegat  .J      qui         uero      renuntiat    tnoribus    prauis.       se 

sylfne  wiSssectS  feorr  witodlice  fram  gode  ys  mod  [?am  f>e 
ipsum  abnegat ;  Longe  quippe  a  deo  est  animus.  cui 

gyt    }>iss    lif    swete    ys   msenige  gewilniacS  midfleon   to     gyfe 
adhuc  haec  uita  dulcis  est ;    Multi     cupiunt   conuoldre  ad  gratiam 

godes  ac  hi  ondrsedacS  J^olian  forgelustfullunge  middaneardes 
deiJ  sed  timent  carere  obleclamento  mundi. 

forSclipat)  witodlice  hi  lufu  cristes  ac  ongenclipaS  grsedignyss 
prouocat  quidem  eos  amor  chrisii.  sed  reuocat  cupiditas 

worulde  )?rim  gemetum  bregcS  god  menn  Ipaet  hi  hum 
saecu^' ;  Tribus  modis  terret  dens  homines  ut  uel  sero l 

beon  gecyrrede    and    J?anon    ma    forsceamian  f>aet  hi  swa  lange 
conuertantur.     atque    mde    magis  erubescant.  quod       tdm    diu 

geanbidedan  f>eet  hi  ongeangehwurfan  witodlice  nu  mid  f>iwracum 
expectati  suii^  ut  redirent.  Nam  nunc  minis! 

nu    mid  witum    nu    mid  onwrigenessum     sume        slyhcS      ]>cet 
nunc      plagis.       nunc        reuelationibns       quosdam  concutit.    ut 

J»a    J?e    sylfwilles    beon  gecyrrede     forseot$      astyrede    mid    ogan 
qui      uoluntate  conuerti        despiciunt   commoti     terroribus 

beon    gef»reade    fsenne    sotSlice        lufe  ure  drohtnunge 

corrigantur ;       Tune      enim      amorem      nosirg     conuersationis 
we    setywacS     gif    drihten      swa    swa     feeder    we   lufia'S      J)sene 
ostendimus  .J      si    dom'num         ut          patrem    diligimus.      quern 
we    ser     mid  }?eowetlicura    mode    so'Slice    swa    swa    drihten    we 
prius  seruili  mente      uere  ut       cZommum 

forhtodan 
formidabdmus  ; 

ssede        naht     na    framat5    f>set    we      f>as       stowe 
Caesarius     dixii.      Kihil        prodest      quod  istum    locum 

we  gyrnatS  gif  we  swylce  her  synd  swylce  we  on  worulde 
expetimus.  si  tales  hie  sumus  quotes  in  sseculo 

beon  mihtan  on  lyfe  yldryna  ys  gecweden  se  Ipe  lufaS 
ess6  poterdmus;  In  uita  patrum.  dicitur.  Qui  diligit 

worulde  by<5  geunrotsud  micelum  forhogigende  so^lice  |?a 
sgculum  tristabitur  plurimum.  conlemnens  autem  quae 
on  faere  synd  geblissatS  symle  on  bee  ys  gecweden 

in  eo  sunt.  Iztabitur  sempwc ;  In  libro  dementis  cftcitur. 
earfo"(5e  ys  faerlic  weudincg  langre  sotSlice  tide  gif  lytlan 
difficilis  est  subita  permutatio.  longo  autem  ttmpore  si  pauldtim 

1  i.  tarde. 


64  LIBER    SCINTILLARUM. 

gewune  beotS  geswinc  hit  na  by(5  for  Jri  f>e  of  gewunan  hit  com. 
adsueti  fiant     labor       non      erit       quia      ex        usu        uenit ; 

na      seccS     fram  f>e    god         feoh  ac      sawle       mildheorte 

Non  querit      a      te  deus  pecuniavn..      sed  animam  misericordem 

7  arfsest  gef>anc 
et   piam  meritem 

XII. 

be    ege. 
De  timore, 

drihten     segt5     on      godspelle.     nelle  ge    ondraedan   J?a    ,f>e 
Dominu.8    dicit     in    aeuuangelio.     Nolite        timere       eos    qui 

ofsleaft     lichaman     sawle     sotSlice  hi  na    magon      ofslean      ac 
occidunt      corpus     animam    autem     non    possunt    occidere  .J    sed 

swypor  J?aene  ondreedat5   se  f>e    maeg      sawle      7    lichaman    for- 
potius     eum       timete        qui     potest    animam  et      corpus     per- 

spillan  on       helle 
dere     in    gehennam ; 

se  apostol  ssede     on      ege  eowre  on  timan 

Petrus    opostoZus    dixit.     In  timore  incolatus1  uestri   tempore 

beoS  gecyrrede  ofipe    drohtnia'S   god  ondrsedaS  cyning      wyrf>ia(5 
conuersamini.  Denm    timete.      regem  honorijlcate. 

besceawigende  on      ege     clsene       drohtnunge        eowre 
considerantes     in  timore  castam  conuersationem  uestram ; 

se  apostol    ssede      na      sotSlice  ge  onfencgon      gast 
Paulus    opostoZus     dixit.    Non       enim        accepistis     spiritum 

]> eowdomes     eft     on     ege      ac  ge  onfencgon     gast    gewyscincge 
seruitutis  iterum  in  timore.  sed     accepistis    spiritum  adoptionis 

bearna      on    f>am   we  clypiat5   f>0et  ys    feeder        f>ancas     clonde 
Jtliorum      in      quo     clamamus      dbba     pater.       Gratias    agentes 

symle    for     eallum  on    naman  drihtnes    ures     haelendes    cristes 
semper  pro  omnibus  in   nomine    doiaini    nostri        iesus      christi. 

gode  7  feeder  underf>eodde  gemaenelice  on     ege      cristes 
deo  et  patri        subiecti          inuicem       in  timore  christi. 

ssede      angynn    wisdom es      ege      drihtnes     ondraed 
Salomon    dixit.      Initium    sapientiae    timor    doiaini  ,J        time 

drihten     7    gewyrf  fram  yfele       ege    drihtnes  togesett   dagas  7 
cZommum  et    recede      a      malo.    timor    domini  apponet    dies  et 

gearas      arleasra     beocS  gescyrte        on      ege     drihtnes      truwa 
anni     impiorum    breuiabuntur ;      In  timore    domini     fiducia 2 

1  peregrinationis  vestry.  2  s.  est. 


LIBER   SCINTILLARUM.  65 

strenccSe      7  bearnum  his  bycS   hopa       ege     drihtnes  wyll  lifes 
fortitudinis.  et    filiis     eius  erit    spes ;  Timor 1  domini  fans  uitae 

f>8et  he  forbuge  fram    hryre  deaf>es       se  J?e    god     ondrset     naht 
ut       declinet       a       rulna   mortis ;     Qui    deum     timet       niliil 

he  forgymtS 


sunu  ssede.      ege     drihtnes  wuldor  7  wuldrung 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.  Timor  domini     gloria    et    gloriatio. 

7  bliss  7  cyuehelm  gefegnunge  ege  drihtnes  gegladacS 
et  laetitia.  et  corona  exultationis ;  Timor  domini  delectabit 
heortan  7  he  sylS  blisse  7  frai  on  langnysse  daga 

cor.     et  dabit    laetitiam  et  gaudium  in    longitudincm  dierum ; 
ondrsedendum     drihten     wel    bycS    on  ytemystum     7    on    dsege 
Timenti        dojwnum   bene    erit    in      extremis,      et    in     die 

forcSferinge  his     he  byS  gebletsud      ege      drihtnes     ingehydes 

defunctionis  suae      benedicetur ;       Timor 2    domini       scientiae 

sewfsestnyss  gefyllednys  ingehydes  ys  ondrsedan   god      cynehelm 

religiositas ;  Plenitudo     scientiae    est      timere     denm ;     Corona, 

wisdomes      ege     drihtnes    gefyllende  sibbe       7    haele      wsestm 
sapienti§     timor 3  domini        replens.    pacem.   et  salutis  fructum  ; 

wyrtruma  wisdomes    ys  ondreedan    god    bogas  f>sere  lang- 

Radix       sapientiae   est     timere      deum   rdmi  enim*  illius   Ion- 

sumnysse  elleshwar  ys  gecweden    ege    drihtnes  utanytt      synne 

geui ;       Alibi  dicitur.       Timor  domini    expellit  peccatum. 

witodlice  se  )?e  butan     ege     ys     na     maeg     beon  geliffsest    wis- 

nam         qui     sine    timore  est.  non  poterit      uiuificari;        Sa- 

dom      7        lar          ege     drihtnes      sylf    he  segS    na    si  Ipn  un- 

pientia  et  disciplina  timor5  domini ;    Ipse      dicit.     non     sis      in- 

geleaffull  ege  drihtnes  7  to  na  genealsec  to  him  mid  twy- 
credibilis  timori  domini  et  ne  accesseris  ad  ilium  du- 

fealdre  heortan    eft  he  segcS  ondrsedende  drihten  forJ^yldia'S  mild- 
plici     corde ;  Item     dicit.     Metuentes  dominum  sustinete  miser- 
heortnysse   his      7     na       buge  ge     fram   him   ]>cet  ge  na  feallan 
icordiam    eius.    et   non    deflectatis6    ab      illo.     ne       caddtis ; 

eft  he  segtS  ge  IpQ  ondrsedaj?  god  gelyfatS  on  hyne  7  na 
Iterum  dicit.  Qui  timetis  deum  credite  in  ilium.,  et  non 
bytS  aidlud  med  eower  ge  ])e  ondrsedaS  god  hopiacS  on  hyne 
euacabitur  merces  uestra;  Qui  timeiis  deum  sperdte  in  ilium. 

1  est.  2  s.  est.  3  s.  est.  *  s.  sunt.  5  s.  est. 

6  non  declines. 


66  LIBER  SCI  NTILL ARUM. 

7  on  gelustfullunge  cym^S     eow    mildheortnyss     ge  J?e  ondraedacS 
et  in     oblectatione1    ueniet  uobis    misericordia ;     Qui       timetis 

god    lufiaS    hyne     7    beocS    onlihte     heortan     eowre    elleshwar 
deum  diligite  ilium,  et  inluminabuntur   corda     uestra  ;     Alibi 

ys  gecweden  Ipa  J?e  ondraedacS    god     na  beo(S  ungeleaffulle  worde 
dicitur.        Qui       timent      deum.  non  erunt  incredibiles     uerbo 

his      7    )?a  f»e      lufiacS     hyne      gehealdacS      weg      his       J?a  f>e 
illius.    et      qui    diligunt  ilium,   conseruobunt  uiam  illius ;     Qui 

ondraedaS     drihten.    hi  seceatS     fa    wel   gecweme  synd  him    7 
timent     dominum   inquirunt     qug  bene    pldcita     sunt    illi  ,J  et 

J>a  lp e     lufiacS    hyne    beo^    gefyllede     mid  lage      his     £>a  fe  on- 
qui    diligunt    eum       replebuntuy  lege       ipsius;   Qui     ti- 

drsedat5     drihten      hi  gegearwiatS    heortan   hyra    7  on    gesyhfte 
ment      dominum     preparabunt        corda      sua    et    in  conspectu 

his      hi  gehealgiacS      sawla     hyra     ]m  J»e    ondraedacS      drihten 
illius    s&nctificabunt.   animas   suas ;     Qui        timent       dominum 

hi  gehealdatS     beboda     his    7      gefyld      hi  habbacS  oc5      to  on- 
custodiunt     mandata  eius.  et  patientiam  habebunt  usque  ad  in- 

besceawunge      his      eft      he   segtS     gefanc      hafa    on    bebodum 
spectionem     illius;  Item       dicit.     Cogitatum   habe    in   preceptis 

godes  7  on     bebodum      his      swyfost    syngal    beo  })U  elleshwar 
dei.  et    in     mandatis    illius    maxime  assiduus     esto ;       Alibi 

ys  gecweden  on  ealre  sawle  J>inre  ondraed    drihten      sylf  he  segt? 
dicitur.       In  tota    anima     tua      time    dominum;  Ipse   dicit. 

Ipa,  Ipe  ondrsedatS  god   hi  beo^  on  eagum     his         ege      godes    ys 
Qui       timent     deum.    erunt    in   oculis  illius;   Timor      dei     est 

na     forseon      mann      rihtwisne     fearfan          msere      ys     dema 
non  despicere  hominem     iustum    pauperem ;  Magnus    est    index 

7  mihtig  on  wyrtSmynte  7      nys      mara    J?am  pe  ondrsett    god 
et  potens   in      honore.      et  non  est  maior    illo  qui    timet    deum; 

naht     betere    faenne     ege     godes     eft   ys  gesaed    aelce    onscun- 
Nihil     melius     quam   timor     dei ;  Item     dicitur.    Omne    exse- 

nunge      gefleardes  hatacS     god      7    na    by (5  luflic  ondraedend- 
cramentum    erroris      odit      deus.    et  non   erit  amabile   timenti- 

um    hyne       7     elleshwar    ys  gecweden    eagan    drihtnes    to    on- 
bus   eum ;    Et         alibi  dicitur.       Oculi 2    domini    ad     ti- 

draedendum    hyne    7     he     oncnaewft     ealle    weorcu   niannes       7 
mentes         eum.  et    ipse     agnoscit     omnia    o^era   hominis ;  Et 

1  in  solaeio.  a  s.  sunt. 


LIBER   SCINTILLABUM.  67 

eft    ys  gecweden  mann      wis      on     enllum     drsett     7  on    dag- 
item      diciiur.       Homo    sapiens  in    omnibus  metuit.  et  in     die- 
urn       gylta       he  atiht  fram  sisewjje     gefyllednyss     eges     godes 
bus   delictorum  adtendit     ab     inertia ;   Consummatio  timoris    dei 
ys  wisdom    se  J?e    ondraett     drihten      he  onfeliS        lare        his 
sapientia1 ;    Qui       timet      dominnm       excipiet    doctrinam  eius 
7  f>a  awaciaS     to     him     hi   gemetatS        bletsunge      his 

et    qui     euigilduerint  ad    ilium,     inuenient      benedectionem  eius. 
elleshwar  ys  gecweden  ]?a  f>e  ondraedacS     drihten      hi  onfoc5    lar- 
Alibi          dicitur.        Qui        timent      dominum    excipient   doc- 
e         his     7  rihtwisnysse  swylce  leoht    onaelcS      ondrsedendum 
trinam  eius.  et     iustitiam       quasi  lumen  accendit;        Timenti 

drihten      na      ongeanyrnatS    yi'elu       ac      on       costunge      god 
donninum.  non         occurent        mala,     sed     in     temptatione    dens 
hyne      gehealt     fram  yfelum        gast      ondrsedendra    god     byt5 
ilium,  conseruabit      a     malis ;    Spuiius     timentium    deum  qude- 
soht    7  on    andsware    his  byc5  gebletsud  hopa  ys  softlice  ondraed- 
vitur.  et  in  responsione  illius  benedicitur;    Spes        enim.     timen- 
endum     god     on  haelendne       hi       se  fe    ondrsett  drihten    naht 
tibus 2    deum    in  saluantem 3  illos ;    Qui       timet    cfoinmuw   nihil 
he  na  forhtatS   7  na  he  ondrsett    forf?i  J>e      he     ys    hopa     his 

trepidabit.      et    non    pauebit.     g'uoniam    ipse   est     spes   eius ; 
ondraadendes    god     eadig  ys    sawl     eagan  drihtnes   ofer  ondrsed- 
Timentis     deum   beata  est  anima;  oculi*  domini    super    timen- 
ende     hyne       elleshwar    ys   gecweden      ege      drihtnes      ealswa 
tes       eum ;          Alibi  dicitur.       Timor5    domini        sicut 

neorxena   wong    7      ofer      ealne      wuldor     hi  oferheledon   hine 
paradysus.       et   super    omneia    gloriam.      operuerunt      ilium. 
mid  bletsungum     sylf  he  segcS     eadig     J>am  forgyfen     ys  habban 
benedictionibus ;  Ipse    dicit.      Beatus    cui    donatum    est    habere 
ege     drihtnes      ege      drihtnes      angyn        lufe          his       eft 
timorem  domini.  timor6     dommi      initium  dilectionis  eius;  Item 
ys   gecweden        sehta        7  bileofa  uppahebbat5   heortan  7     ofer 
dicitur:'       Facultdtes  et  uictus        exaltant         cor.      et    super 

^s     ege     drihtnes 
c  timor7  domini; 

saede       nan     jring     us     swa    fram    ealre    synne 
Hieronimus  dixit.    Nulla    res      nos     sic      ab      omni  peccato 

gehealt  unmasne  swa  swa     ege        susle      7    lufu    godes 
seruat   inmunes.     sicut      timor    supplicii  et  amor     dei ; 

1  s.  est.  2  s.  est.  *  i.  in  curantew.  *  s.  sunt. 

6  s.  est.  7  s.  est. 

F  2 


68  LIBER   SCINTILLARUM. 

ssede     se  f  e    ondrset     drihten     he  forbyhft  gedwyld 
Ambrosius   dixlt.     Qui      timet    dominum      declinat     errorem. 

7   to  msegenum     sif  faet    wegas     his     gerectS 
et  ad     uirtutis      semitam     uias     suas    dirigit; 

ssede     f  wyr     gef  anc  gif  hit  na     ser      f  urh      ege 
Gregorius  dixit.  Praua     mens     si      non    prius    per    timor  em 

by  (5  ahwyrfed  frara  gewunelicum  leahtrum  na  bycS  gebett       eft 
..     euertitur.        ab         assuetis  uitiis     non  emendatur ;  Item 

he  segcS  god  ondraedan  ys    nane  fa  to  donne  synd  godu  forgsegean 
dicit.  Deum    timer  e      est.  nulla  qug  facienda  sunt  bona  preterire  ; 

ssede       ege      socSlice    symle       gebett      ege     utanytt 
Isidorus  dixit.  Timor     enim     semper    emendat.  timor   expellit 

synne        7  he  gewylt  leahter     ege     wserne     detS     mann        7 
peccatum.  et  reprimit    uitium.  timor  cautum  facit  hominem  atque 

carfulne      far  far    sotSlice     ege         nys      far  toslupincg    lifes 
sollicitum ;      Ubi          uero      timor    non  est.  ibi   dissolutio     uitae 

ys    far  far    ege       nys      far     scyld       ys     far  far     ege       nys 
est.      ubi     timor  non  est.  ibi  sceleratio  est.       ubi       timor  non  est 

far      scylda       genihtsumnyss      ys      gif      god      ondraedan    on 
ibi      scelerum         abundantia       est ;     Si     deum       metuere      in 

smyltnysse     we  nella(5    gehendne    his      dom       o(5(Se  raid  f  row- 
tranquilitate    nolumus.      uicmum    eius  iudicium    uel         pas-    , 

ungum    oftredene  we  ondraedan 
sionibus       attriti        timeamus. 


XIII. 

be  faemnhade. 
De  Uirginitate. 

drihten    segS  on     godspelle       beam  worulde"  fissere  wogia'S 
Dominus  dicit   in  Aeuuangelio.     Filii      seculi      Tiuius    nubunt 

7    hi   beot5    gesealde    to    gyftum        fa      sot51ice    fa    fe    wyrfe 
et          traduntur  ad  nuptias.       illi       uero          qui        digni 

beo^  hsefde  6n  worulde  fsere   7     on  seriste      of  deadum      ne  hi 
habentur          sgculo        illo    et  resurrectione  ex  mortuis.     neqne 

ne  wogiatS  ne  hi  ne  IsedacS     wif  na      soc51ice    leng    sweltan 

nubunt.       neque  ducunt     uxores.     neque     enim     ultra      mori 


LIBER   SCINTILLARUM.  69 

niagon       efenlicer  soSlice    englum    hi    synd    7    Learn    hi   synd 
poterunt.     aequdles     enim      angelis        sunt      et    filii         sunt 

godes  fiaenne  he  synd  beam         seristes 
dei.      cum        sint       filii     resurrectionis  ; 

se    apostol    saede      maeden    seo    Ipe    unbeweddud     ys 
Paulua     apostolus      dixii.      Uirgo       quae          innupta       est ; 

heo  £>enctS    j?a     godes    synd     hu  heo    gelicige  gode     eft  he  segcS 
coyitat     quae  domini  sunt.    quomodo  placeat  deo ;  Item    dicit. 

se  Ipe  on  gesynscype  ge}?ecd     maeden    "his  wel  he  deft    7    se    na 
qui       matrimonio      iungit  uirginem  suam  bene  facit.  et  qui  non 

ge]?eod     bet      he  decS 
iunyit  melius   facit ; 

ssede         na,ht      framatS      fsemnhad     lichaman    Jmr 
Agustinus     dixit.       Nihil     prodest     uirginitas     corporis     ubi 

by(5    geworht    gewemmincg    modes        swa    swa   so^lice    ofslegen 
operatur          corruptio       mentis;         Sicut         enim      occisus 

feond       na      )?e     det$      teonan        swa      acweald      flaesc     na 
inimicus    non    tibi   facit    iniuriam.      sic    mortificata     caro     non 

drefS       sawle       )?ine      f>ylce   soc51ice  gerist     drihten      habban 
turbabit  animam  tuam ;     Tales     enim     decei    dominum     Jiabere 

f>enas         ]?a  on  nanre     flaesc     besmitennysse  beocS  gebrosnude 
ministros.     qui  in  nullo    carnis        contdgio  corrumpantur 

ac     ma     on  forhasfednysse  gehealdsumnysse       hi  scinan 
sed  potius        continentia  castitatis  resplendeant ; 

saede         micel      todselS   betwuh  clsennysse    faem- 
Hieronimus    dixit.      Multum    distat        inter     puritatem     uir- 

nenlicre    sawle  mid  nanre      fytye      besmitene  7  horwu  hyre  seo  Ipe 
ginalis  animae.     nulla     contagione   pullutg    et  sdrdes  eius  quae 

manegra       gselsum       imderlasg       hundfeald        getel      fyrmest 
multorum   libidinibus   subiacuit ;    Centendrius   numerus  primus1 

ys     se    J?e    for    ma?denhades  cynehelme     faemnum     byS    getealt 
est.      qui     pro     uirginitatis       corona      uirginibus     deputatur ; 

syxagfeald      on  ]mm  of>rum  staepe  J?urh  forhaefednysse   geswinc 
Sexagendrius  secundo       grddu.  per      continentiae      laborem 

wydewena      ys      britigfeald    on  J^aere  friddan  stowe        gyfta 
uiduarumz  est;    Trigendrius  tertio  loco3  nuptiarum 

waere     mid  f>sere       fingra       gefeodraedene  byt5  gecydd     7    swa 
foedera        ipsa        digitorum     coniunctione        testatur.       ac    pio 

1  i.  gradus.  a  q.  est.  8  q.  est. 


70  LIBER   SCINTILLA  RUM. 

wydewan  forlsetenum  f  am  forman  stsepe  f  urh  f  riddan  hi  cumaS 
uiduae  amisso  primo  grddu    per    tertium     ueniunt 

to  fam  of  rum  mearu  f  ing  on  faemnum  hlisa  claennysse  ys  j 
ad  secundum l ;  Tenera  res  in  feminis  fdma  pudicitiae  est.  et 
swylce  blostme  faegerust  rafe  to  leohtum  forscrincS  wedere 
quasi  flos  pulcherrimus  dto  ad  leuem  marcescit  auram. 
j  of  leohtum  blaede  bycS  gehrosnud  ealra  swyf  ost  far  far  yld 
leuique  fldtu  corrumpitur,  maxime  ubi  a&tas 

gefwaeratS  to  leahtre  7  werlic  wana  ys  ealdorscype  hoga 
consentit  ad  uitium.  et  maritdlis  deest2  autoritas ;  Stude 
na  Ipaet  an  eagan  J>ine  claene  gehealdan  ac  eac  tungan  naht 
TiOTi  solum  oculos  tuos  castos  seruare.  sed  et  linyuam ;  Nihil 
framatS  flaesc  habban  maeden  gif  on  ge]?ance  senig  wogat5 
^rrodest  carnem  habere  uirginem  si  mente  quis  nupserit ; 

ssede        sume     synd     on     geogu^e      galfullice    lyb- 
Isidorus  dixit.          Quidam3      in    iuuentute     luxuriosg     ui- 
bende     7    on      ylde       forha?bbende     beon     gelystatS      7    J^asnne 
uentes    et    in  senectute     continentes      fieri  delectantur.  et     tune 
hi  geceosat5  clsennysse  healdan  J>aenne   hi    galnyss  f>eowas  habban 
Zligunt       castitatem   seruare  quando  eos    libido     seruos    Jiabere 
forhogat5      fylce      nabbaS          mede         forfi  f>e  hi     naefdon 
contempsit.      tales   non  habent   premium,     quia      non  habuerunt 

geswinces      gewinnu        fa     sot51ice     geanbidatS    wyr'Sscype     on 
laboris      certdmina;      Eos      enim        expectat          gloria.        in 

Ipam  beotS  geswincfulle  gewinnu  fa  fe  lichaman  hyra 
quibuB  fuerint  laboriosa  certamina ;  Qui  corpus  suum 
forhasfednysse  gehalgiat$  mid  fsemnum  eardian  hi  na  gefristlaeceaS 

continentiae    dedicant.  cum  feminis     Tiabitare    non  presumant ; 

twyfeald  ys  god  maedenhad  forfi  fe  heo  eac  on  fisum 
Geminum  est  bonum  uirginitas.  quia  et  in  hoc 

middanearde    carfulnysse    worulde  forlast       7  on  fsere  towerdan 
mundo       sollicitudinem    saeculi    amittit.    et  in  futuro 

ece          clennysse       mede        onfehtS       fa   fe    claene     furh 
a&ernum      castitatis     premium,    recipit ;         Qui       casti      per- 

wuniatS     7    masdenu     englum    godes    beotS   gewordene    efenlice 
seuerant   et  uirgines.     angelis      dei  ejfftciuntur       aequdles; 

clasnnyss  sotSlice  waestm  wynsumnysse   ys      claennyss  orsorhnyss 
Cdstitas     enim    fructus      suauitatis     est;     Castitas     securitas 

modes  7  hseltS  lichaman  msedenhad  sotSlice  gif  heo  bytS  asliden 
mentis,  et  sanitas  corporis ;  Uirginitas  autem  si  Idbitur. 

1  8.  gradu(m).  8  s.  ubi.  3  B.  sunt. 


LIBER   SCINTILLARUM.  71 

nateshwon     byt$     edniwud     witoftlice     feah     fe      hreowsigende 
nulldtenus         reparatur  ;  Nam         quamuis         paenitendo 

forgyfennysse  wsestm     onfo     ungebrosnunge  swa  feah  nateshwon 
uenig        fructum  recipiat.  incorruptionem    tdmen      nulldtenus. 

onfehtS        serran          mseden    on    flsesce    na    on  gefance     nane 
recipit    pristinam  ;      Virgo        carne       non        mente        nullum 

mede        hseftS    on          behate  betere    ys       wif        Isedan 

premium    habet    in    repromissione ;     Melius   est    uxorem  ducere. 

fsenne  f  urh  galnysse     hsetan     forwyrfan   forhaefednyss       mann 
quam    per     libidinis  ardor  em      per  ire ;        Continentia    hominem 

gode    gehende      det5    far  f>ar       wunatS         far  eac  god  wunat5 
deo  proximum  facit.      ubi     ist  mdnserit.     ibi    et  deus  manek ; 

gefanc   sot51ice  furh   eagan    bytS   genumen  clsennyss     mann     to 
Hens      enim     per    oculos        cdpitur ;        Castitas  hominem  ad 

heofene   gefeot  clsennyss     mann      to    heofene      tyh(5 
caelum     iungit    Castitas   hominem  ad   caelum  pertrahit. 

ssede      naht  framatS    msedenhad   mid  fulfremednysse 
Caesarius  dixit.     Nihil  prodest  uirginitatem  integritate 

lichaman   gehealdan     gif    eagena       gewilnunga     heo   nele   for- 
corporis     custodire.       si    oculorum  concupiscentias   noluerit    eui- 

bugan        lang      clsennyss      sefter       synne       geefenlsecestre      ys 
tare        Longa      castitas       post     peccatum.        imitdtrix          est 

msedenhades      na       eac      flsescea    fulfremednyss    byt5    gehealden 
uirginitatis ;    Non    etiam    carnis        integritas  seruatur. 

far    far       mod       ofermodignysse    mid    pryte    by (5   gewemmed 
ubi        animus         superbiae  tumdre          corrumpitur ; 

msedenhad  on  lichaman  naht  framatS    gif  soft  lufu  otStSe  eadmodnyss 
Uirginitas  m  corpore   nihil  proderit.   si  caritas     aut    humilitas 

fram  heortan       gewitt        betere  ys   eadinod    gesinscype    faenne 
a       corde     di scesserit ;    Melior  est  humilis  coniugdlitas    quam 

ofermod     fsemnhad 
superba  •  uirgmitas. 

XIV. 

be  rihtwisnysse. 
De      histitia. 

drihten    segtS    on    godspelle         seceaS    eornostlice      aerest 
Dominns  dicit     in  guuangelio  ,Quaerite        ergo          prvmum 

rice     godes    7    rihtwisnysse     his     7     fas     ealle      beoS  geihte 
regnum  dei.    et       iustitiam      eius.  et    haec  omnia       adicientur 


?2  LIBEll   SCINTILLAKUM. 

eow      na  behofiacS    J?a    hale  synd     laece      ac    f»a  f>e  yfele'liab- 
uobis ;  Non    egent       qui  sdni  sunt    medico  sed     qu\     male1  1m- 

batS     ic  na    com    geclypian    rihtwise    ac      synfulle      on      dsed^ 
bent;    Non   ueni       uocare        iustos.     sed  peccatores     in  paeni- 

bote 
tentiam  ; 

se  apostol  ssede    swa  sfcra  fmrh    anes        gylt     on  eal- 
Paulus    opostoZus  dixit.       Sicut      per    unius  delictum  in  om^ 
le     menn       genyj^erunge       lifes      ealswa    Jmrh     anes    rihtwis- 
nes  homines  condempnationem  uitae.    sic  et      per     unius     iusti- 
nysse  on    ealle     menn     rihtwisnysse        lifes      eft    he  segcS  swa 
tiam    in  omnes  homines  iustificaiionem 2  uitae  ;  Item     dicit.     sic- 
swa      ricsode        synii       on     deaj»e     eal  swa    gyfu    ricsige  J>urh 
ut      regnavit  peccatum     in  mortem,  ita     et   gratia    regnzi   per 
rihtwisnysse  on      ece          lif 
iustitiam      in  uitam  aeiernam; 

se  apostol  ssede     wsestm  sotSlice  rihtwisnysse  on  sibbe 
lacobus  apoetofas  dixli.    Fructus  autem        iustitiae      in    pace 
sawend         dondum      sibb 
seminatur  facientibus  pacem  ; 

saede       na    geswencc5    drihten    mid   hungre      sawle 
Salomon  dixli.    Non      affligit      dominus        fame          animam 

rihtwises    7     searwa       arleasra    forhwyrfcS     gemynd      rihtwises 
iusti       et    insidias     impiorum  subuertit ;   Memoria 3       iusti 

mid      lofum     7     nama      arleasra       afula^      weorc   rihtwises    to 
cum  laudibus  et   nomen  impiorum.  putrescit  ;  Opus 4     iusti       ad 

life      7  waestm    arleases  to     synne  seolfor     gecoren  tung- 

uitam.  et  fructus 5    impii    ad  peccatum  ;  Argentum  electum    ling- 

e       rihtwises     heorte       arleasra      for    nahtum      J?get    ondrsett 
ua*       iusti  cor        impiorum    pro    nihilo ;     Quod      timei 

arleas    hit  cymcS     ofer      hyne    gewilnung     his    rihtwisum    bycS 
impius      uenisi      super     eum   desiderium   suum      iustis         dd* 

geseald  weleras  rihtwises    besceawiacS  gecweme  7  mucS    arleasra 
bitur ;    Labia        iusti        considerant   placita 7.  et    os  impiorum8 

lp \vyre       rihtwis  of  angsumiiyssu?tt     alysed     ys     7  by<5  geseald 
p^ruersa9;  lustus   de        angustiis        liberatus  est    et      tradetur 

arleas     for  him     cynn  rihtwisra    bycS  gehealed    gewilnung   riht- 
impius  pro    eo;  Semen  iustorum       saluabitur      desiderium.    iu>- 

1  i.  infirmantwr.  2  s.  dicimus' uenire.  s  s.  erit.  *  s.  tendit. 

5  s.  ,est.  6  B.  esf.  1  \.  bona.  8  s.  cbnsiderat.  9  i.  mala. 


LIBER   SCINTILLARUM.  73 

wisra  eall  god  ys  awend  arlease  7  hi  na  beocS  hus  sotS- 
storum  omne  bonum  est ;  Uerte  impios  et  non  erunt.  domus  alb- 
lice  rihtwisra  JmrhwunacS  hus  arleasra  bytS  adilegud  wun- 
tem  iustorum  peimanebit ;  Domus  impiorum  delebitur  .J  taber- 

unga  sotSlice  rihtwisra  growatS  nele  j?u  beon  rihtwis 
nacula  uero  iustorum  germinabunt ;  Noli  esse  iustus 

swyfe  hus  so  (Slice  riht  wises  msest  BtrenctS  on  wsest- 
multum;  Domus1  autem  iusti  plurima  fortitudo.  in  fruc- 
mura  arleases  gedrefednyss  onscunung  ys  drihtne  heorte  ar- 
tibus  impii  conturbatio 2 ;  Abominatio  est  domino  cor  im- 

leases  se  f>e     fyligtS  rilitwisnysse  he  bytS  gelufud  fram  him  synd 
pii.     qui     sequitur    iustitiam.  - ,     diligitur  ab      eo ;  Sunt 

rihtwise      ]> am      msenige  forecumat5  swylce  hi  weorcu    behofian 
iusti       quibns       multa  proueniunt    quasi        opera          egerint 

arleasra  7  synd  arlease  fe  swa  sorhlease  synd  swylce  hi  riht- 
impiorum.  et  sunt  impii  qui  ita  securi  sunt  quasi  iusto- 

wisra    dseda     habban      synd   rihtwise       7         witan     7    weorcu 
rum    facta    habeant ;    Sunt       iusti      atque  sapientes  et    opera 3 

hyra  on  handa  godes  7  swa  J>eah  nat  mann  hwse^er  he 
eorum  in  manu  dei.  et  tamen  nescit  homo  utrum 

on  lufe    o'S'Se    on  hatunge    wyr)?e     si      ac    ealle    on    towerdum 
amore       an  odio        dignus     sit.    sed  omnia  in      futuro 

beo^  gehealdene  ungewisse     flyhS     arleas      nanum       ehtendum 
reseruantur         incerta ;     Fugit    impius     nemine    peisequente. 

rihtwis  softlice  swa  swa  leo  getruwigende  butan      ogan    bytS 

iustus    autem     quasi      leo       confidens  absqne    terrore  erit. 

sunu  ssede    on  rihtwisnysse      winn      for    sawle 

Hiesusfilius  Sirach  dix'it.   In      iustitia      agonizdre*  pro  anima 

}?ine     ot5  deaS        winn  for   rihtwisnysse    7    god    oferwimS 

tua  usque  in  mortem  certa  pro      iustitia.        et  deu.s  expugnabit 

for  J?e  fynd  J?ine  sylen  godes  )?urhwunat5  rihtwisum  blet- 
pro  te  inimicos  tuos ;  Ddtio  dei  permanet  iustis.  bene- 

sung     godes    on       mede      rihtwises      efst       beforan      menn 
dictio        dei      in   mercedem       iusti     festinat ;     Ante      hominem 

lif       7  deatS      god      7      yfel      fycet     gelica'S     him  byS  geseald 
uita 5  et  mors   bonum.  et  malum.  quod  placuerit     ei         dabitur 
him     ser        dome     gearwa  rihtwisnysse  se  Ipe  gehealt  riht- 

illi;  Ante  iudicium    para       iustitiam      tibi ;    Qui   custodit    iu~ 

1  s.  est.  a  s.  ct  est.  3  s.  suut.  4  luctare.  5  s.  est. 


74  LIBER   SCINTILLARUM. 

wisnysse  be  gehealt  andgyt  his  gif  f  u  fyligst  rihtwisnysse  fit 
stitiam  .J  continebit  sensum  eius ;  Si  sequeris  iustitiam  ap~ 
gegrij)st  hi  7  f  u  ondest  swylce  heafudhraegl  wyrcSscype  se  f  e 
prehendes  illam.  et  indues  quasi  poderem  honorem ;  Qui 

healt     rihtwisnysse     se     bycS  uppahafen 
custodit     iustitiam  .J     ipse      exaltabitur ; 

saede   gif  ic  soSlice  rihtwis    earn    naht    ic  ondraede 
Augustinus  dixii.     Si       enim      iustus    sum.    nihil       timeo  .J 

naenig  me  ofertraedan     maeg     rihtwis    socSlice  he  cwaeS  getruwacS 
nemo  me    conterere       potest ;  Iustus     enim       inquit         confidit 
swa  leo 
ut    leo ; 

saede    rihtwisnyss  gif  heo  gemet      neeftS      on     wsel- 
Gregorius  dixit.       lustitia       si     modum   non  habet.  in  crude- 

hreownysse    fealtS     yfelnyss       belifendra      gearna<S    J^set    f>a    Ipe 
litatem      cddit ;  Malitia     remanentium   meretur.      ut     hi    qui 
framian      mihtan    ofstlice    beo(5  aetbrodene    J>8et  faenne  middan- 
prodesse     poterant  festme        subtrahantur.       ut       cum      mun- 
eardes    ende      togenealsectS     gecorene  beot^  aatbrodene  fast  hi  na 
di       finis     adpropinquat.      electi  tollantur  ne 

wyrsan      geseon     swa  unrihtwisum     yrsatS      god   Ipcet  swa  f>eah 
deteriora  uideant.    Sic       iniustis       irdscitur  cZeus.**    ut     tdmen 
hyra    heortan  J?urh  rihtwisra  geferscype      frefiige 
eorum     cor  da     per    iustorum  consortium    consoletur ; 

ssede   manega   mid    mannum  synd  getealde  gecorene  7 
Isidorus  dixit.    Multi    apud   homines      putantur        electi.    et 
mid   gode    wtyerwyrde     wunia(5    7    fela    mid   mannum    wifer- 
apud  deum        reprobi        existunt.  et  multi  apud  homines       re- 
wyrde  synd   7    mid    gode    gecorene      nan     sotSlice  hine  getelle 
probi    sunt.  et  apud  deum      electi;     Nullus     enim      se      putet 
gecorenne    ]?e    lass    J?e    he    mid     gode    sy    wif>erwyrd    on    bee 
electum.     ne      forte  apud   deum   sit      reprobus ;    In   libro 

ys  gecweden   fulfremednyss    lage    sibb    ys    of    synnum 
dementis       dicitur.  perfectio        legis  pax   est.  ex    peccatis 

sotSlice    gefeohtu    beotS  accenede    7       gewinnu     f»ar  far  sotSlice 
enim         bella  nascuntur       et      certamina ;      Ubi        autem 

synn       na     byS    sibb    ys    J?aere    sawle    far  far    sot51ice    sibb 
peccaturo.  non    fit     pax    est       animae.  ubi         uero      pax 

ys     on      cneatungum      sot5faestnyss     on     weorcum      rihtwisnyss 
est     in   disputationibus        ueritas         in      operibus         iustitia 
by'S  gemet 
inuenitur 


LIBER   SCINTILLARUM.  75 

XV. 

be  andan. 
De  Invidia. 

drihten    segS  on     godspelle      nelle  ge   deman  eow  betwynan 
Dominus  dicit  in  aeuuangelw.     Rolite    iudicare        inuicem. 

warniatS    socSlice  fram       hsefe       sunderhalgena 
cauete     autem       a    fermento1  pharisaeorum  ; 

se  apostol  ssede      ny]?eralecgende  witodlice    selce     yfel- 
Petrus  apostolus    dix\i.       Deponentes*         igitur    omnem  ma- 

nysse      7      selc  facn    7      hiwunga       7         tala         7    ealle 

litiam  et    omnem    dolum  et  simulationes.  et  detractions  et  omnes 

andan 
iniudias  ; 

se  apostol  ssede      soft  lufu    na       andaft  sume 

Paulus    apostolas   dixii.      Caritas    non   emulatur 3 ;    Quidam 
witodlice    7       for         andan         crist      hi  bodia<S     sume     sotSlice 
quidem     et  propter  inuidiam  chrisium  predicant,  quidam  autem 

eac      for      godum      willan 
et  propter  bonam  uoluntatem ; 

ssede        lif      flsescea      hself)   heortan     fylt$         bana 
Salomon  dixii.     Uita  cdrnium  sanitas   cordis.  putredo  ossuum 

anda       na      et  jm     mid    menn      andigum    ne    J?u  na  gewilna 
inuidia ;    Ne  comedas   cum  Jiomine       muido.  nee        desideres 

mettas    his      forf>i       on     gelicnysse     wigleres  7    raedendes     he 
cibos    eius.  g'uoniaw     in  similitudine      arioli    et  coniectoris  aes- 

wenS  ]?set      he  nat        et         7  drinc  he  segS    }>e   7  gefanc    his 
timat  quod  ignorat.    comede    et    bibe       dicit     tibi.  et    mens     eius 

nys    na    mid  pe     se  J?e    him     anda"S    riaht    ys    him     wyrse 
non    est    tecum ;      Qui    sibi    inuidet.  nihil   est     illo    nequius ; 

saede       anda         call          msegen       bserntS        J?urh 
Augustinus  dixit.    Inuidia  cunctam*  uirtutem  concremat ;  Per 

andan      ys  gebodud    fe       crist         anda      7    sefst     ofer     ealle 
inuidiam  predicatur    tibi  christus  ;  Inuidia  et  liuor.  super  omuia 

hi  drenceat5     sawle       J?ar  J?ar  ys      anda        lufu     bro£>erlic    beon 
inebriant     animam ;       Ubi      est   inuidia.    dmor  fraternus    esse 

na     maeg      se  J?e     andac5    he  na     Iufat5        synn       deofles    on 
non  potest ;      Qui      inuidei     non       dmat.    peccatum    diaboli    in 

him    ys     forj>i  ]?e     deoful     andigende    afeoll     forf>i    ys  oncnaw- 
illo    est       quia       diabolus   inuidendo  cecidit.     ideo        cognosc- 

1  i.  mala  doctrina.         a  s.  estote.         8  i.  non  perscquitur.         *  i.  omnem. 


76  LIBER   SCINTILLAEUM. 

en        anda      na      magan    beon    on    soj?re  lufe     Jmrh       andan 
itur     inuidia  non     posse      esse     in      caritate ;      Per     inuidiam 

sotSlice     ahangen     wses       crist      f>i  sotSlice  se  Ipe     andaS     bre- 
enim     crucifixus      est     cAristus.  ideo  autem     qui      inuidet   fra- 

J?er  his      he  ahehS      crist 
tri    suo.     crucifigit  christum  ; 

ssede     symle     msegenu       fyligtS       anda      maere 
Hieronimus  dixit.    Semper    uirtutes      sequitur   inuidia  Magna 

msegen  ys    Ipsdt      andan     mid  eadmodny(sse)  oferswitS 
uirtus  est     qug   inuidiam       humilitate  superat ; 

ssede     andig    gewislice  se  J>e  fremede     detS     god 
Ambrosius  dixit.  Inuidus      certe       qui     alienum  facitbonum.J 

his     andigende        susle 
suum  inuidendo  supplicium  ; 

ssede     J?eaw       J?wyra      ys     andian  of»ruw   msegenes 
Gregorius  dixit.    Mos    prauorum  est.  inuidere    aliis      uirtutis 

god     J?set    hi   sylfe  habban   na     gyrnatS  fanon    se  witega  seg'S 
bonum.  quod     ipsi       habere   non.  dppetunt  Hinc      propheta    ait  .J 

seceacS     drihten     f>a  hwile  ]>e  he  beoii  funden   maeg     y    clypiatS 
qugrite   dominum        dum l  inueniri        palest,    et    inuocdte 

hyne  }>a  hwile  Ipe  gehende   ys      7  fsenne  hi  secga"S  hwaet     us 
eum          dum  prope     est ;   Et    tune       dicunt  .J    quid    nobis 

framude  genihtsumnyss     welena     oftcSe  gestreonu   worulde   ealle 
profuit      abundantia    diuitiarum    uel       lucra        s&eculi   omnia 

ealswa  sceadu   hi  gewiton     7    sunne   rihtwisnysse      nys        upp- 
sicut     umbra  transierunt.  et      sol  iustitiae      non  est      or- 

sprangen      us         for  f>am      syngiaS  sweltende  7  her  hi  forlsetatS 
tus        nobis;  Propterquod  peccant  morientes.  et  hie    dimittunt 

ealle    7    J?a     synna  mid  him    hi  beratS    forjn  swete  ys      synn 
omnia  et  ipsa  peccata  secum       portant.     quia   dulce  est  peccatum. 

ac      biter      ys      deacS     eft     he  segtS     se  Ipe    on    him      sylena 
sed     amara    est    mors ;  Item     dicit  .J        qui      in     se     donorum 

gyfe     hwonlice     oncneewtS    maran    on  ofrum    na       andige 
gratiam    minime     recognoscit.  maiora       aliis 2     non    inuideat ; 

ssede      f»anon    Ipe    se  goda  framatS    fanon    se  andiga 
Isidorus   dixit.          Unde          bonus    proficit?   inde       inuidus 

hwelatS  andig          lim       ys     deofles     of  f>93S    andan    deaS 

contabescit ;    fnuidus  membrum  est   diaboli.     cuius   inuidia  mors 

1  quamdiu.  a  s.  in. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  77 

ingeeocle  on  embehwyrft  eorfena     msenige  ge  gode  geefenlsecean 
introuit    in        orbem      terrarum;  Multi     et  bonos       imitari 

hi  nellaS  7    7  be  goddra     fremum     andan  mid  wunde    hweliacS 
nolunt.    et  de    bonorum  jprofectibus  inuidie     liuore      tabescunt ; 

elleshwser    hi  segtS  wependlice    socSlice  to  bewepenne    synd    se  J>e 
Alibi          dicit ;     flebiliter       autem      deplorandi       sunt.    qui 

mid  hatunge  on  brewer    hweliatS        anda     andgyt     slitt     breost 
odio          in   fratre    tabescunt ;  Inuidia  sensum  mordet.  pectus 
heo  hern's    gejmnc    heo  geweectS       eft     he  segS       anda     heortan 
urit.        mentem         afficit ;         Item      dicit;     inuidia      cor 

mannes      swylce       sum         cwyld    heo  fett     elleshwar    he  segcS 
hominis.     quasi    qudedam    pestis     depdscit ;        Alibi         dicit; 

ongean       andan    sotS  lufu  si  gegearwud      eft    he  segcS  be  gode 
aduersus  inuidiam  caritas      preparetur ;    Item      dicit;    de  bono 

oj>res       na      sariga  J»u    be      ofres       fremum     f>u  na     hwela 
alterius     non        doleas.      de    alterius  profectibus     non     tabescas, 
for  nanes  gesunfulnysse  f>u  si  totoren 

nullius      prosperitate        lacereris  ; 

ssede        andan     egesa    na  Ipcet     an        eewfseste     ac 

Eusebius  dixit.  Inuidiae  horror     non     solum     religiosas    sed 

eac  wace    sawla  bereafaf) 

et    uiles  animas  peruadit l  ; 

saede         anda     so^lice  geswutelaS  us    socSe  lufe  godes 
Effreia.  dixit.     Inuidia    enim     manifested    nos  caritatem    dei 
eallunga     nabban 
penitus  non  habere  ; 

ssede     earfo^lic  ys  on  gesundfullnyssum  andan   folian 
losephus  dixit.    Difficile    est  in        prosperis          inuidia  carere. 

XVI 

be  swigean. 
De  Silentio. 

drihten    seg^  on      godspelle         god     mann  of  godum    gold- 
Z^omi^us  dicit  in  aeuuangelio.     Bonus   homo  de    bono       the- 

horde  forftbrinc'S  godu  7  yfel   mann  of  yfeluin  goldhorde  for'Sbrinc'S 
sduro    pr6fert     bona.  et  malus  homo  de  malo     thesduro      pr6fert 
yfelu     se  J?e  fram  him  sylfum     spjccS     wuldor     agenne     he  sec$ 
mala  ;   Qui       d      semet  ipso    loquitur,  gloriam  propriam  qugrit  ; 

1  i.  uastat. 


78  LIBER  ^CINTILLARUM. 

se  apostol     ssede       wordfulle     synd  ydele    7    carfulle 
Paulus    opostoJus     dixit.        Uerbosi1,         otiosi.     '    et   curiosi. 

sprecende    f>a  Ipe     na     gedafenia<5  Ipu  sotSlice     spec       ]>cet  gedaf- 
loquentes      qug    non       oportet.      tu    autem  loquere   quae     de- 

eniacS    halwende        lare 
cet         sdnam   doctrinam  ; 

ssede      on  msenigfealdre  spree  e      synn      wana  na  by<$ 
Salomon  dixlt.    In         multi          loquio  peccatum     non  deerit. 

se  Ipe  soSlice  gemetega'S  weleras  his         snoterust       ys          for 
qui     autero.  moderatur     Idbia     sua.  prudentissimus  est ;  Propter 

synnum     welera     hryre  togenealaecS      yfela      se  Ipe  gehealt  muf> 
peccata  labiorum  ruina    apprdximat  malorum;  Qui  custodit     os 

his     he  gehealt     sawle       his     se  J>e     so^lice     unbesceawud   ys 
suum.    custodit     animam  suam.    qui      aut&m     inconsideratus  est 

to     specenne     he  ongytt  yfele       on    eelcum  weorce    bycS  geniht- 
ad  loquendum      sentiet     mala ;    In     omni      opere     erit   abund- 

sumnys    J»ar  f>ar  sotSlice  word   synd       fela        gelome  ys  wsedl 
antia.        ubi       autem  uerba  sunt  plurima.  frequens  2  aegestas  ; 
tunge        glaetlic       treow      lifes     seo    so'Slice    ungemetegud  ys 

Lingua 3  placdbilis   lignum,    uitae  quae    autem      inmoderata    est. 

forbryt      gast  mannes    ys       mod        gegearwian  7  drihtnes 

content  spiritum ;    Hominis  est  animum     prepardre.  et    domim4 

gewyldan    tungan          willa       cynga  weleras  rihtwise  synd  se  ]?e 
guberndre  linguam ;    Uoluntas  regum      labia5         iusta.  qui 

riht     spect5  he  byS  gereht  se  Ipe  atihtum    eaguni  gej^inc'S   f>wyre 
recta  loquitur     dirigetur  ;    Qui   adtonitis 6  oculis   cogitat  prdua  ; 

terende    weleras    his    he  gefremtS     yfel          eft     he  segcS    se  Ipe 
mordens       labia     sua       perjlcit     malum ;     Item,       dicit.      qui 

uppaheftS  mutS     his     he  sec"5    hryre    se  Ipe    gemetegaft      spaeca 
exdltat       os     suum    querit  ruinam.    qui      moderatur    sermones 

his   gelsered  7    snotor    ys    7  wyrj?fulles  gastes  wer  ys  gelaered 
suos.   doctus  et  prudens  est.  et  pretiosi    spiritus     uir 7     eruditus ; 

deaft    7  lif    on  handum    tungan       mid      halsungum        spyctS 
Mors8  et  uita  in  manibus    lingug ;     Cum  obsecrationibus  loquitur 

J>earf    7    welig      spyccS     styrnlice      se  Ipe  gebealt    mut5     his 
pauper,  et    diues     affdbitur  rigide ;         Qui    custodit      os     suum 

gehealt      sawle       his     se  Ipe  sotSlice   forgymeleasaS    wegas     his 
custodit    animam  suam.    qui     autem        neglegit  uias     suas 

1  s.  suni.  2  s.  est.  :H  s.  est.  *  s  e*t.  5  s.  sunt. 

6  i.  arrectis.  7  s.  est.  8  s.  est. 


LIBER   SCINTILLAKUM.  79 

bycS  cwylmed  weleras  cyst  se  f>e  riht  word  andswaratS 
mortificabitur  ;  Labia  deosculabitur  qui  recta  uerba  respondet; 

se  J?e      gehealt   muS     his      j      tungan        his      he  gehealt   fram 
Qui      custodit     os    suum   et    linguam     suam.  .  custodit        ab 

ancsumnyssum     sawle        his 
angustiis       animam  suam; 

sunu  ssede       nelle  }>u  gegremod  beon  on  tungan 

Hiesus  filius  Sirach  diocit.         Noli        citdtus      esse  in  lingua 

j?inre     7    unnytt    7    asolcen    on    weorcum    J^inum         serfam 
tua.      et   inutilis  et  remissus   in     operibus     tuis  ;       Priusquam 

J?u  gehyre    na    andswara      word        7    on    middan     yldryna    na 
audias       ne   respondeas  uerbum.     et   in     media     seniorum   ne 

geic  specan  eadig  wer  se  J?e  nys  asliden  on  worde  of 
adicias  loqui;  Beatus  uir  qui  non  est  lapsus  uerbo  ex 

muc5e  his       7    he  nys    gepricud     on    unrotnysse     gyltes         ser- 
ore   suo.J    et  non  est  stimulatus   in      tristitia       delicti;    Ante- 

J>am  Ipn  spece  leorna  se  £>e  hatatS  felaspeculnysse  he  acwencS 
quam  loquaris  disce ;  Qui  odit  loquacitatem  extinguit 

yfelnysse  na  geedlsec  Ipn  word  manfull  7  heard  7  J>u  na 
malitiam;  Ne  iteres  uerbum  nequam.  et  durum,  et  non 

byst  gelytlud  ys  se  ]?e  aslit  on  tungan  his  ac  na  of 
imminordberis ;  Est  qui  labitur  in  lingua  sua  sed  non  ex 

mode  hwylc  ys  socSlice  se  J?e  na  agylt  on  tungan  his 
animo ;  Quis  est  enim  qui  non  deliquerit  in  lingua  sua. 

ys  se  Ipe  utasend  word  gewiss  gereccende  socSfa3stnysse 
est  qui  emittit  uerbum  certum  enarrans  ueritatem ; 

word  manfull  awent  heortan  ys  stille  se  J?e  bycS  gemet 
Uerbum.  nequam  inmutdbit  cor ;  Est  tdcens.  qui  inuenitur 

wis          7    ys   hatigendlic  se  f>e       gemah     ys   to      specenne 
sapiens,     et    est       odibilis        qui.      procax^    est  ad  loquendum ; 

ys  socSlice  stille  naebbende  andgyt  spsece  7  ys  stille 
Est  autem  tdcens  non  hdbens  sensum  loquelg.  et  est  tdcens 
witende  gecwemes  timan  mann  wis  suwa'S  ot5 

sciens  dpti          temporis ;      Homo    sapiens      tdcebit    usque 

timan        galful      so(51ice  7     ungleaw     na    gehealda'S    timan 
ad  tempus  lasciuus*  autem   et  inprudens  non  seruabunt  tempus; 
se    ]?e    fealum    bryctS    wordum    deratS       sawle         his  fela 

Qui     multis    utitur      uerbis       Udit     animam    suam;      Multi 

1  petax.  2  stultus  ve\  luxwriosus. 


80  LIBEE   SCINTILLARUM. 

afeollan      on     mutfe     swurdes      ac      na    swa    swylce     fa    fe 
ceciderunt     in       ore        gladii.       sed    non    sic      quasi        qui 

forwordon  furh    tungan     hyra          geoc      socSlice    tungan     geoc 
interierunt   ^>er  %  linguam  suam  ;     lugum     enim      lingug  iugum 

ysen      hit  ys    7      bend        hyre       bend  Eeren      ys       hega 

ferreum      est      et  uinculum  illius  uinculum    aereum  est  ;    Sepi 

earan  fine  mid  f  ornum    7  nelle  f  u  geliyran    tungan     manfulle] 
aures   tuds         spinis.        et      noli        audire    linguam  nequani  l. 

7  muf  e  finum  do  f  u  dura    7     locu       wordura    finum    do    f  u 
et     ori       tuo     fdcito    ostia  et   seras  ;       Uerbis        tuis      fdcito 


wsegan      7     midlu     muj)e     J?inum    rilite  gym 

stateram    et    frenos      pri  tuo     rectos  ;       ddtende     ne  forte 

J>u  beo  asliden  on  tungan     7  }>u  fealle  on    gesih^e        feonda 
labaris  in    lingua,    et      cddas      in  conspectu  inimicorum 

syrwendra     J?e        7  si     fyll     fine  unha(l)wendlic  on       deacS 
insidiantium  tibi.      et  sit  cdsus   tuus      insandbilis       in    mortem  ; 

ofer       beod      micelne  J>u  sitst    na  geopena  ofer     fsene   goman 
Supra  mensam  magnam   sedes  2.     ne    aperias  super  illam  faucem 

finne        ser  geong  spec       on     neode     finre     unease 

tuam    prior  ;      Adolescens     loquere     in     causa       tua         uix  3. 

gif  J>u  twuwa     geaxud        byst    hsebbe  heafud    andsware    f>ine 
si       bis     interrogatus  fueris  habeat   caput  4  responsum  tuum  ; 

on  maneg(um)  beo  J>u  swylce  unwittol  7  gehlyst  svvigende  samud 
In     multis         esto       quasi     mscius.  et    dudi        tdcens      simul 

7  smeagende  j?ar  J?ar  synd  ealde  nalit   micel      na  spec  J>u  far  far 
'et    quaerens  ;      Ubi     sunt  senes.  non  multum    loqudris;     Ubi 
so^lice    hlyst       nys       na      asend         spsece  7   ongecoplice 

autem  auditus  non  est.  non  effundas  sermonem  ;    Et     fortune 

nelle  fu  beon  uppahafen  on  wisdome    finum 
noli  extolli  in   sapientia    tua; 

saede    leornige    hwilon     gesuwian    se  f  e     nsefre 
Hieronimus  dixit.     Discat  aliquando  reticescere.  qui   numquam 

ne  leornde  specan 
didicit       loqui; 

ssede      ys  mann  se  f  e  swlgean  gewilna'S  witodlice 
•   Ambrosius  dixit.    Est  homo     qui    silentium    ajfectat.      quidem. 
ac    heorte    his     micluui    hyne    genyfera"S       fer    fylc       fela 
sed      c6r     eius    multum      se      condemnat.      Iste    talis    multum 

1  i.  malam.  2  s.  si.  :<  i.  inaudacter.  *  i.  initium. 


LIBER   SCINTILLARUM.  81 

spyctS         7    o)?er    forj?i  on  aerne  mergen       ot$  aefen 

loquitur,     et    alius    quia          mane  usque    ad    uesperum 

spyctS     7  mid      toda3le      swigean     micele      gehealt 
loquitur  et  cum  discretione  silentium  magnum  custodit ; 

ssede     na   ofermodelice   aenig    gehyre    otSSe    forhog- 
Gregorius  dixit.  Non      superb^        quis     audeat     uel    contem- 

ian     otScSe     deman     J?aet  he    gecyst 
nere     uel     iudicare     quod    elegerit ; 

ssede     wite  J>u    on   hwylcum     timan    j?u  spece     be- 
Isidorus  dixit.       Scito  quo  tempore    loquaris.    con- 

Bceawa  hvvsenne  J?u  secge  on  timan  gedafenlicum     spec     on  timan 
sidera    quando   dicas ;     Tempore         congruo      loquere.    tempore 

gedafenlicum  suwa     na     spec  f>u  butan  f>u  geaxud      beo        na 
congruo        tdce ;  Non  loquaris     nisi   interrogatus  fueris;  Non 

sege  ]?u  aer  Jmm  f>e    jm  gehyre       axsung      mutS   J)inne  geopenige 
dicas    priusquam      audias ;    Interrogatio    6s      tuum    aperiat ; 

tungfull    mann   ungleaw  wis      feawum  wordum     bryctS 

Linguosus  homo   inperitus  est.  sapiens   paucis      uerbis      utitur  ; 

sceort     spraec     ingehyd       detS     specan     micel     dysignyss      ys 
Breuis     sermo   scientiam    facit.     loqui    multum    stultitia      est ; 

stefen  sotSlice      unwises    on  maenigfealdnysse      spaece        wunige 
Uox      enim     insipientis  in     multiplications    sermonis ;    Maneat 

witodlice    on   worde      gemet      on     spaece     sy       waege       symle 
igitur      in     uerbo    menstira.    in    sermone  sit    statera;    Semper 

word  jnne  syn  gemetegude    gemet     to  specenne     na     forgaeg  f>u 
uerba   tua  sint    moderata ;  Modum      loquendi       non     trdnseas. 

swyfor  Ipu  lufa  gehyran  faenne  secgean  swyfor    hlystan     J^aenne 
plus       dilige      audlre     quam     dicere.     plus    auscultdre  quam. 

specan   on   fruman     gehyr     spec       aeftemyst      ende     ma     haefS 
loqui;    In principio    audi.  loquere  nouissimus.  jvnis    plus  habet 

wyr^scype     betere  ys      aeftemyst     spaec  faenne  seo  forme 
honor  em;    Melior  est  nouissimus  sermo  quam    primus; 

saede      on   gegaderunge  nelle  f»u    geyppan      spaece 
Basilius  dix'it.     In       conuentu         noli       proferre  sermonem. 

ac  gecoplice    word  fortSstaeppan  of  muSe   finuwi   faenne   }?u  ge- 
sed  oportuna  uerba    pwcedant     ex      ore        tuo        cum       opor- 

coplicne    timan       findst       \>cet    Ipe  hlystendum      eallum    J?ancas 

tunum   tempus  inueneris.     ut     te  audientibus     cunctis    gratiaa 
J?u  gegearwige 


82  LIBEE  SCINTILLAKUM. 

ssede.     naht  frama'S    gif    on  earduno-stowe     swigea 
Caesarius  dixii.    Nihil  prodest     si     in      habitatione     silentiutn 

sy     7     on      eardigendum       leahtra   ungerydnyss    7       gewinn 
sit.    et     in     habitatioribns     uitiorum      tumultus.     et    conluctatio 

f  rowunga      on  life    yldryna   ys  gecweden  mid  swigean   7  mid 
passionum1;  In  uita  patrum       dicitur.        Cum  silentio  et  ora- 

gebede    do    fast  f  u  dest  on  so'Sfsestnysse 
tione      dge     quod     dgis   in      ueritate. 

XVII. 

be  ofermodinysse. 
De       Superbia. 

segtS    on     godspelle      aelc     sotSlice  se  f  e  hine  uppa- 
Dominus  dicit    in  aeuuagelio.  Omnis    enim      qui       se      exal- 

heft5  bytS  geeadmett  7  se  J>e  hine  geeadmet  by^S  uppahafen   fset 
tat       humiliabitUT.  et   qui      se      humiliat      exaltabitur ;     Quod 

mannum     ofermod    ys   onscunung    ys    mid     gode 
hominibus      dltum2   est  abominatio    est  apud  deum; 

se  apostol  eaede  nelle  J?u  ofermod  witan  ac  ondrsed  in- 
Paulus  apostolus  dixii      Noli       altum    sdpere  sed    time ;  Sci- 

gehyd  onblaewS  soSlufu  sot51ice  getimbrat5  sotSlufu  na  bytS  toblaadd 
entia       inflat3    caritas    uero      aedificat.  caritas     non     inflatur ; 

far  f>ar       byt5       ofermodignyss    )?ar  bytS   eac 
Salomon  dixit.     Ubi         fuerit          superbia.          ibi   erit     et 

teona         far  far  sotSlice  eadmodnyss  far  eac      wisdom      to- 
contumelia.       ubi       autem     humilitas.      ibi    et     sapientia ;  Con- 

brytincge  forestseptS  ofermodignyss   7  beforan     hryre      bytS  uppa- 
tritionem    precedit         superbia.        et     ante      ruinam        exal- 

hafen  heorte     betere   ys   beon  geeadmett  mid  bilewittum  fsenne 
tatur     cor;     Melius    est       humilidri         cum     mitibus       quam 

dselan    herereafu   nnd  ofermodum  ofermodigne   fyligtS    eadmod- 
diuidere      spolia      cum     superbis ;     Superbum    sequitur    humili- 

nyss    7    eadmodne  on  gaste    onfeht5     wuldor     ser  f  am  f  e    si  for- 
tas.  et     Tiumilem      spiritu  suscipiet    gloria ;  Priusquam    conte- 

treden  7  si  uppahafen  heorte    mannes  7  ser  f  am  f  e  si  gewuldrud 
ratur  et     exaltatur         cor     hominis.  et  dntequam     gloriftcetur. 

heo  bycS  uppahafen 
humiliatur  ; 

1  i.  uitiorum.  2  i.  superbe.  8  extollit. 


LIBER   SCINTILLARUM.  83 

sunu  saede  hatigendlic  beforan  gode  7    mannum 

Iliesusfilius  Siracli  dixit.     Odibilis       coram     deo  et  hominibus 

ofermodignyss      angynn      ofermodignysse    marines     framgewitan 
superbia ;        Initium  superbiae        hominis        apostdre 

fram  gode    angynn    synne    ys      selc    ofermodignyss  forspilS  god 
a     deo;  Initium  peccati  est  omnis     superbia;       Perdet    dens 

gemynd     ofermodigra  nys     gesceapan   in  annum    ofermodig- 

memoriam  superborum ;     Non  est      creata     hominibus      super- 

nyss  se  J?e  sethrintS     pic    bytS  besmiten  fram  him  7  se  £>e  gemaen- 
bia ;    Qui    tetigerit  picem.  inquindbitur   ab      ea.  et  qui    commu- 

sumatS    mid    ofermodigum    he  onde<S  ofermodignysse          tal 
nicduerit  cum        superbo.          induet         superbiam ;     Denotatio 1 

wyrst        leas       tunge       ys        gyte         blodes     on  sace      ofer- 
pessima    superbi    lingua  2  est  ;  Effusio  sanguinis  in  rixa 3  super- 

modigra     sar   sot51ice  fornymtS      hi  ser         hi  sweltan      swa 

borum  .•*  dolor  autem  consumit    illos.   dntequam  moriantur ;     Si- 

swa     gat     bytS  ongelsedd  on      grin        swa  eac     lichama      ofer- 
cut    cdpra       inducitur       in  laqueum.     sic    et 4     corpus      super- 

modigra       na   Ipe    upp  na  ahefe    on     gejmnce      sawle  J?inre  swa 
borum;     Non  te          extollas        in  cogitatione    anim§    tuae    si- 

swa    fearr     Ipe     Ises     si  fordon     mod     J>in  J^urh  stuntnysse 
cut  tdurus.  ne    forte     eliddtur 5    mens   tua   per   stultitiam ; 

Bsede    to  forbugenne    us      ys  ofermodignyss  seo  Ipe 
Augustinus  dixit.  Uitdnda     nobis   est      superbia.        quae 

eac  englas     cuj^e    beswican     micele  ma      menn    tostencean 
et    angelos  nouit    decipere.    quantomagis  homines  dissipdre ; 

ssede     wer    ofermodig     na     byt>  gewlitegud    na 
Hieronimus    dixit.     Uir     superbus      non      decorabitur.         nee 

willan        his     geleett      to     ende       hefig     gylt    ys     J^senne  to 
uoluntatem  suam  perducit    ad  Jlnem  ;  Grauis  culpa  est  quando  ad 

ungleawscype  7  to  gymeleaste    ofermodignysse    leahter    togenea- 
inperitiam      et   negligentiam          superbiae          crimen        acce- 

laectS     naht     mare       cristen        hicge     forbugan  J>8enne    tojmnd- 
dit ;     Nihil    magis  christidnus  studeat      uitdre      quaw.     tumen- 

enne     7     astrehtne       hreccan      godes     ongean     hyne     hatunge 
tern      et      erectam        ceruicem.       dei       contra       se         odium 
gremigendne 
prouocantem  ; 

1  detractio.  2  i.  falsuwz.  s  i.  contentione. 

4  s.  erit.  5  i.  conteratwr. 


84  LIBER   SCINTILLARUM. 

saede   ofermodignyss   of  englum   deoflu     dyde    ead- 

Ambrosius  dixit.       Superbia       ex    angelis   demones  fecit,    hu- 

modnyss    sotSlice    menn    haligum  englum    gelice  agylt    ofermod 

militas      autem  homines    sanctis    angelis  similes  reddit ;  Superba 

willa       deS    godes  bebodu      forhogian     eadmodnyss    gehealdan 

uoluntas  facit     dei    precepta   contempnere.    humilitas     custodire ; 

ofermodige     gewilnigeacS    on    him    sylfum    bodian     Ipcet     hi    na 
Superbi  cupiunt       in  se  predicdre   quod     non 

dotS      eadmode     forfleo'S    swa   hwset    swa    hi    godes    wyrceatS 
faciunt.  humiles     refugiunt         quicquid  boni       operantur 

beon  ongnawen 
agnosci  ; 

ssede     nateshwon  framatS  on  hehnysse    eadmodnysse 
Gfregorius  dixit.  Nequdquam   udlei    in    culmine     humilitatem 

leornian   se  fe  on   neowlum     gesett     na     geswict5  ofermodian 
discere.      qui     in       imis        positus  non      desiit      superbire ; 

ssede    swa  micelum  gehwylc  gewyrtS  sotSfsestnysse  ge- 
Isidorus  dixit.         Tdnto         quisque      Jit  ueritati       ui- 

hendre     swa  micelum    hyne    beon     fyrr      fram   ofermodignysse 
cinior.          qudnto  se        esse    longius      a  superbia 

byt5     gewened      ofermodignyss     deofles      deoful       geefenl§ceaS 
fuerit  arbitrdtus ;       Superbia          diaboli   diabolum       imitantur 

ofermodig(e)    ongean    J?a  J?e    ys    ongeansett     eadmodnyss   cristes 
sup&rbi.      aduersus  quam        oppdnitur  humilitas     christi. 

on  psere  synd  geeadmette  ealdorlicra     leahtra      cwen     7 

qud         humiliantur       eldti ;  Principalium  uitiorum  regma  et 

moder    ofermodignyss    ys      7      selc      syngigende     ofermod    ys 
mater        superbia          est  .J  et  omnis      peccans        superbus  est  ; 

sdlc    ofermodignyss  swa  micelum  on  (n)eowlum   litS   swa  micelum 
Omnis      supeTbia  tanto         in        imo       idcet       quanto 

swa  he  on  hy)?e     uppahefS     and  swa  micelum     swa  he  deoppur 
in   alto       se  erigit.  tantoque  profundius 

byt5  asliden    swa  micelum    swa  he  hegur   byj?  uppahafen   se  )?e 
Idbitur.  quanto  excelsius  eleuatur ;          Qui 

sot51ice     J>urh      agene      modignysse    by  (5  togetogen    J>urh  godes 
enim       per    propriam    su2)erbiam         adtollitur.         per      dei 

rihtwisnysse    bytS  ahyld    J>a  J>e  beotS  toblawene   mid  modignysse 
iustitiam     inclinatur ;  Qui  inflantur  superbia. 

mid  winde   hi  beocS  fedde    ofermodignyss    swa  he    ordfruma    ys 
uento          pascuntur ;          Supei-bia  sicut         origo       est 


LIBEE   SCINTILLARUM.  85 

ealra       leahtra      ealswa  hryre       ealra        meegena     heo  ys  on 
omnium  criminum.      ita     ruma  cunctarum  uirtutum.  ipsa  est  in 

synne  fyrmest     heo     ou  gewinne  seftemyst  fa  J>e  of  msegenum 
peccato  prima.     ipsa    in  conflictu  postrema ;    Qui    de   uirtutibus 

gewordenum     wuniatS     •  fermode      feallende    flaesces  of   leahtre 
effectis         exsistunt     euperbi.J       cadentes      carnis         uitio 

beotS  geeadmette  Ipcet  hi  arisan 
humiliantur       ut  surgani. 

on  life  yldryna  ys  gecweden  wsestm      afulud     unnytt  yrSlincge 
In  uita  patruin      dicitur.      fructus  putrefactus  inutilis  agricol§. 

7  msegen   prutes   unnytt   gode   swa  swa  sotSlice   hefe     wsestma 
et  virtus   superbi  inutilis  deo ;      Sicut        enim  pdndus  fructuum 

brycS       boh     swa  ofermodignyss     wlite     awent    sawle       sawl 
frdngit  rdmum.  sic        supeibia       decorem  euertit  anim§  ;  Anima 

prutes  by<5  forlaeten  fram  gode  7  heo  gewyrtS    deofla      gewilnung 
superbi  derelmquitur     a     deo.  et        fit         demonum  desiderium. 

ofermodignyss  of  heofenum  nyferasette      heahengel      7    swylce 
Superbia      de      c^lis          deposuit     archangelum.   et  tamquam 

ligrsesc     dyde     feallan      ofer     eorj>an        eadmodnyss        mann 
fulgur      fecit      cddere     super    terram.         Humilitas      hominem 

uppahefS  on  heofen  7  mid  englum  geblissian  heo  detS  nelle  f>u 
eleuat      in   celum   et  cum  angelis       Icetdri        facit ;        Noli 

J>urh  ofermodignysse  forsacan  cynn  olppe  maegcSe  7  f»eah  ]>e  wsedla 
per        superbiam        negdre          progeniem.        et      si        egenus 

ys  he   7  J»u  uppahafen  ac     an   scyppend  ys    wyrhta       fegtSres 
est  ille  et  tu      eldtus.       sed  unus  conditor l    plasmdtor  utriusqne ; 

Ip&t   sotSlice  ofermodignysse    offe    hryres    ys    raj>e   byft  asliden 
Quod  enim         superbice  \ol      ruin§    est    cito        Idbitur  .J 

Ipcet    gyfe    lange  byj>  gehealden 
gratice    diu         tenetur. 

XVIII. 

be  wisdome 
De  Sapientia 

drihtcn    segS  on    godspelle      beo"5  eornostlice   snotere     swa 

Z)ominus  dicit  in  aeuuangelio.  Estate        ergo      prudentes  sicut 

nseddran    7   anfealde     swa      culfran      gerihtwisud    ys     wisdom 

serpentes   et  simplices    sicut   columb§ ;     Justificata      est  sapientia 

1  B.  est. 


86  LIBER   SCINTILLABUM. 

fram     eallum     bearnum  hyre  beam  J>issere  worulde     snoteran 
ab     omnibus      filiis      suis ;  Filii     huius     sceculi   prudentiores 

bearnum  leohtes  on     cynryne     hyra  synd 
Jtliis       lucis     in  generatione    sua  sunt ; 

se  apostol  ssede    na   mare  cunnan  J>genne  hit  gedafenatS 
Paulus  apostolus  dixii.  N on  plus    sdpere    quam        oportei1 

cunnan    ac    cunnan  to    syfernysse    nelle  ge    snotere    beon   mid 
sdpere.    sed   sdpere    ad  sobrietatem  ;    Nolite    prudentes  esse  apud 

eow     sylfum  forfi  on  godes  wisdome     na    oncneow  middaneard 
uosmei  ipsos ;  Quia  in    dei     sapientia  non   cognouit      mundus 
Ipwch     wisdom      god    gelicude  gode  Jmrh  stuntnysse      bodunge 

per  sapientiam  cZeura.  placuit    deo     per    stultitiam  predicationis 

hale      don     gelyfende     wisdom  J>ises  middaneardes  stuntnyss  ys 
saluos  fdcere  credentes ;  Sapientia  huius       mundi         stidtitia    est 

mid    gode 
apud  deum  ; 

ssede    ahyld  heortan  J>ine  to  (on)cneawenne  snoternysse 
Salomon  dixii.  Inclina    cor    tuum  ad  agnoscendam  prudentiam  ; 

gif  sotSlice     wisdom 
Si    enim    sapientiam 

[Some  folios  missing  here.] 

wif       ungetreowe  swylce    se  Ipe     gegripS        f>rowend         swa 
mulierem    infidelem.    quasi      qui  adprehendit  scorpionem  *;   Sicut 

sunne  uppspringende  on    heahstum    godes  swa      wiles      godes 
•   sol  oriens  in     altissimis      dei.      sic     mulieris     bong 

hiw      on  gefratewungum   huses   hyre      man        wifes       awent 
species*  in      ornamentis      domus  eius;  Nequitia  mulieris  immutat 

ansyne    hys    7    hit   ablent   andwlitan      his         ealswa         bera 
faciem   eius.  et      obcecat         uultum      suum     tamquam     tirsus  ; 

unrihthsemed     wifes     on  uppahafenysse     eagena      7  on  breawum 
Fornicatio     mulieris  in      extollentia      oculorum   et  in  pdlpebris 
hyr(e)  by "5  oncnawen 
illius      agnoscitur  ; 

ssede  gif  soSlice  ys  f>cct  on  Ipe   god   leofad     forligr 
AugustinuB  dixit.  Si    uere    est  quod  in  te   deus  uiuat.  fornicatio 
on  Ipe     dead     ys 
in  te   mortua  est; 

1  s.  debes.  2  i.  serpente?w. 


LIBER   SCINTILLABUM.  87 

ssede  wa  J>am    se   fsenne    hsefS     gemsere  galnysse 
Hieronimus  dixit.  Ug  illi   qui    tune  habuerit  terminum  luxurice 

J?eenne   lifes       galnyss       laS        gode  forspillednyss    ys    fsedrenre 
qudndo  uitg l ;   Luxuria  inimica    deo       perditio         est     paterng 

yrfewyrdnysse       spede          forligr      na  Ipcet      an          ingehyd 
hereditatis    substantice  ;  Fornicatio      non      solum  conscientiam 

ac     eac    lichaman    gewemtS     betwuh     estas     7       forspanincga 
sed     et        corpus       mdculat ;    Inter      epulas   et          inlecebras 

Insist,  eac      isene  gejmncu  galnys  gewylt  earftxSlice  softlice 

uoluptatum.  &tiam  ferreas   mentes  libido  domat ;    Difficile    enim 

betwux  estum  byt5  gehealden  clsennyss     scinende    hyd      horig 
inter    ddicias       seruatur       pudicitia ;    Nitens     cutis  sordidum 

geswutelat5      mod      7  on  seolce  7  on  cildclafum  galnys      wealt 
ostendit     animum  et  in  serico  et  in    pdnnis      libido  dominatur. 

na     cyninga    purpuran    forhogatS      ne      wsedligendra     forhogatS 
nee     regum    purpuram     temnit.       nee     mendicantium     spernit 

fylfe          butan  clsenum  hlafe  7    wine    acolatS  se  f>e 

squalorem z;     Sine  cerere         et  Ubero    friget  uenus s;     Qui 

galaS         libbende       dead       he   ys   eornostlice    7   se   f>e   byS 
luocuriatur.     uiuens      tnortuus      est ;          Ergo        et     qui       in- 

fordruncen     dead     he  ys  7  bebyrged 
ebriatur      mortuus    est     et  sepultus ; 

saede  fsenne  mid  oferfylle  wamb  byt5  afened  pricelas 
Gregorius  dixit.  Dum        satieiate       uenter   extenditur.     aculei 

galnysse  beo(5  awehte 
libidinis  excitantur  ; 

saede       forligr       flsesces  unrihthsemed    ys      forligr 
Isidorus  dixit.  Fornicatio    carnis      adulterium     est.  fornicatio 

sawle    feowdom  deofulgylda  ys       galnys     sotSlice    flaesces    forj»i 
anim§    seruitus     idolorum    est;    Luxuria     uero       carnis     ideo 

cutSlic     eallum     ys      for]?i       sona     J>urh   hi    ful     ys     swa  swa 
notabilis  omnibus  est.  ^uoniam  statim    per     se  turpis  est  ;     Sicut 

J?urh    oferinodignysse    gefances    byt5  gefaren         on  galnysse4 
per          superbiam          mentis  itur          in  prostitutionem 5 

gselsan     ealswa  furh  eadmodnysse  gej>ances  bytS  gehaaled  clsennys 
libidinis.     ita      per    humilitatem     mentis       saluabitur    castitas 

flsesces     ealdorlice      J>isu.m   twam    leahtrum    deoful    nienniscum 
carnis ;  Prindpaliter     his     duobus      uitiis     diabolus      humano 

1  s.  habeZ.  a  i.  sordein.  3  i.  libido. 

*  wel  on  myltenhus.  5  i.  in  luxuria. 


88  LIBER   SCINTILLARUM. 

cynne       wealt        J?aet     ys  ofermodignysse    modes    7    galnysse 

generi  dominatur.     id      est  superbia          mentis   et     Luxuria 

flsesces    Jmrh     fas     softlice  twegen    leahtras     deoful      mennisc 

carnis;    Per      hcec      enim  duo         uitia     diabolus  humanum 

ah        cynn    olplpe  fsenne   mod  he  on  ofermodignysse  uppar^rj? 
jpossidet  genus,     uel      dum    mentem  in       supeibiam.          erigit. 

olplpe   f>eenne  he   furh    galnysse      flsesc        gewemtS        J»a  forman 
uel        dum        p&£     luxuriam  carnem  corrumpit ;         Prima 

forligres       eagena   flana  synd  J»a  oj»re      wordo       ac   se  J>e  na 
fornicationis  oculorum  tela  sunt.  secunda  uerborum.    seel    qui   non 

byj>   gel^ht    mid    eagam    he   maeg    wordum    wiSstandan    se   f>e 
capitur  oculis.  potest         uerbis        resistere ;        Qui 

gelustfullunge    gemidlaS    galfulre         mislare         na      gewitt    to 
delectationem      refrenat    libidinose  suggestionis.    non    transit   ad 

gefwsernysse    galnysse    ra)?e   he   sotSlice  wicSstynt  weorce  se  Ipe 
consensum        libidinis ;      Cito        enim       resistit      operi      qui 

tincligendre    na   gefwaerlsectS    lustfullunge    gif  swyj>or   geglada'S 
titillanti      non    accomodat     delectationi ;    Si      plus       oblectat 

mod        lufu        forligres     faenne   lufu    clsennysse  J>aenne  gyt  on 
mentem  dilectio  fornicationis  quam  dmor  castitatis.       adhuc      in 

menn      synn      ricsatS  gewislice  gif      ma      gegladatS  feegernyss 
homine  peccatum  regnat;    Certe      si  amplius   delectat  pulchritudo 

innemynstre  soj>re  lufe  eallunga  na      ricsiatS    synna     ac    ricsat5 
intim§         castitatis.        iam      non    regnant  peccata   sed  regnat 

rihtwisnyss      selc       unclsene     besmitenyss     forligr     is  gecweden 
iustitia;      Omnis    inmunda       pullutio    fomicatio      dicitur; 

of    gegladunge    soSlice    to   forlicgenne    mislice    beotS   acennede 
Ex    delectatione      enim        fornicandi        uaria         gignuntur1 

manu     mid  J>am      rice      godes   ys  belocen   7  mann  ys  ascyrod 
Jlagitia.     quibus     regnum     dei       clduditur    et  homo    separatur; 

forligr      msestes    ys    gyltes   for  ]?i    J?urh  fleesces  unclaennysse 
Fomicatio  maximi  est  sceleris.   quia      per     carnis  inmunditiam 

tempi   godes  gewemtS  7  setbredende    lima     cristes    deft     lima 
tomplum  dei      uiolat.   et       tollens     membra  chrisii  facit  membra 

myltestran        galful       witodlice    lif      flaesc      raj>e   geuntrumatS 
merzt'iicis ;   Luxuriosa     namq\iQ    uita  carnem     cito       debilitat. 

7   tobrocenre     swiftlice   gelset   to          ylde          eallum   synnum 
fractdmque       celeriter     ducit   ad    senectutem ;  Omnibus  peccatis 

1  i.  nascuntur. 


LIBER   SCINTILLARUM.  89 

forligr     mare   ys     forj>i      forligr         ealle     beforangeecS     yfele 
fornicatio  maior  est.    quia   fornicatio  uniuersa     antecedit      mala ; 

betere    ys    softlice    sweltan    psenne   forlicgean   betere    ys    sotSlice 
Melius  est     enim       mori       quam    fornicari;  Melius  est     enim 

sweltan  }?senne  mid  galscype  beon  gewemmed  galnys  soj>lice  on 
mori      quaro.         libidine  maculari;        Libido     uero     in 

helle         maim      besenctS  galnys  sotSlice  on      belle         mann 
infernum  hominem    mergit.    libido      uero     in  tdrtarum  hominem 

asent   on     witu     helle      mann    galnys  furhtyhtS  hefelicur  galnys 
mittit.  in  poenas  tartari  hominem  libido  p&itrahat;  Grauius   libido 

bserntS  J?8ene  J?e  heo  idelne       fint       licbama  soSlice  mid  geswince 
urit.     quern      otiosum       inuenerit.    corpus     enim          labore 

geteorudne  hwonlice   byj>  gegladud  mid  facne   idelnysse    so(51ice 
fatigatum      minus         delectatur        flagitio;         Otio          enim 

underfeodde   rape    galscype  undersmyhtS    semtigne    galnys  raf>e 

deditos         cito     luxuria  subripit.       uacantem  luxuria  cito 
offrycS 
preoccupat; 

saede     ongean  o]?re     leahtras   gedafena^    us  mid 

Caesarius    dixit.    Contra  reliqua     uitia         oportet      nos  om- 

eallum   msegene  witSstandan  ongean  galnysse  socSlice   na   framatS 
ni  uirtute      resistere.       contra  libidinem    uero    non   expedit 

ongeanwinnan   ac    fleon 
repugnare.    sedfugere; 

on    life    yldryna    ys    gecweden    clsennysse    cent5    forLsefednyss 
In  uita  patrum         dicitur.         castitatem  gignit    abstinentia  .J 

gyfernyss      sotSlice    moder    ys    unforhsefednysse      grene      wyrt 
gastrimdrgia    autem     mater    est     incontinentiae ;      Uiridis  herba 

witS     wseter    byt5  acenned    7    leabter   galnysse    on   geneosunge 

prope   aquam       ndscitur.       et    uitium    libidinis    in     uisitatione 

wifa  ma      togenealsec   fyre    byrnendum    J>aenne        wife 

mulierum;    Magis   adproxima   igni       ardenti         quam     mulieri 

geongum  j?aenne  J>u  sylf  byst    geong      nabt  so^lice  framatS  hyne 

iuueni       cum    et  ipse    sis  iiluenis;  Nihil    enim      ualet     eum 

clsene      beon  on  lichaman  se  j?e  besmiten   ys   on  gej?ance   na 

mundum    esse        corpore          qui     pullutus   est        mente;     Non 

socSlice  haete  lichaman      ahylt      butan  se  J»e  sawle  styruuga  aer 

enim   estus1  corporis   declinabit   nisi      qui  anim$    motus     ante 

ofsett 
compresserit  ; 

1  i.  calor. 


90  LIBER  SCINTILLARUM. 

XXII. 

be  purhwununge 
De  Perseverantia. 

drihten   segS  on  godspelle     se  Ipe   sotSlice   purhwunatS        o"S 
Dominus  dicit  in  aeuangelw.     Qui     autem  perseuerauerit  usque 

ende  se      hal      bycS 
infinem  hie  sdluens  erit; 

se  apostol    saede        nu     soSlice    alysede    fram     synne 
Paulus    apostolus    dixit.     Nunc     uero      liberati1     a    peccato. 

feowas   sotSlice  gewordene   gode   ge  habbatS   wsestm   eowerne  on 
serui     autem.        facti        deo.       habetis     fructum  uestrum   in 

gehalgunge     ende  sotSlice     lif          ece 
s&uciificatione  Jlnem   uero   uitam  aeternam; 

seede   betere  ys  ende  gebedes  J>8enne       fruma        stand 
Salomon  dixit.  Melior  est  finis  orationis  quam  principmm;    Std 

on  gewitnysse  finre  7  on  J)8ere      spec      7  on  weorce       beboda 
in   testamento    tuo.   et  in   illo  conloquere  et  in    opere    mandatoru.m 

J?inra      ealda 
tuorum  ueteresce 2  ; 

ssede     na    synd  sohte   on   cristenum    fruman   ac 
Hieronimus  dixit.  Non    qu^runtur    in  christianis     initia    sed 

ende   forj>i  J?e   paulus   yfele    ongan   ac    wel   he   geendude   iudan 
finis.      quia      paulus    male    coepit.  sed  bene       finiuit.         iudae 

ys    geherud      fruma       ac     ende    belsewincge  he  wses  genyferud 
laudatur     exordium,    sed   finis  proditionis3          damnatur; 

onginnan   manegra   hit  ys  to  heahnysse   becuman     feawra 
Coepisse  multorum     est.J  ad    culmen    p&iuenisse paucorum ; 

ssede   msegen   godes   weorces   furhwunung     ys    on 
Gregorius  dixii.    Uirtus     boni      operis    perseuerantia  est;  In- 

idel        god     witodlice  byt5  gedon    gif  aer       ende        life     bytS 
cdssum*  bonum   quippe        dgitur.J       si  ante  terminum  uitae  dese- 

forlseten  se   wel     offraS    se  J>e     offru(n)ge     godes  weorces     08 
ratur5;  Ille  bene  immolat.   qui     sacrif(i)cium   boni     operis  usque 

ende     gedafenlicre  gelsett     dsede 
infinem     debitae*    per  due  et  actionis; 

ssede     J>senne  so(51ice  gelicaj)  gode     ure      drohtnung 
Isidorus  dixit.      Tune     enim    placed     deo   nosira  conuersatio. 

1  a.  sumus.  2  i.  perseuera.  3  i.  traiectionis. 

4  i.  inanuw.  5  i.  dimittatwr.  "  i.  oportune. 


LIBER  SCINTILLARUM.  91 

feenne       god      faet   we(on)gynnat$   Jmrhwunigendum  ende      we 
quando  bonum   quod    i(n)choamus         perseuerdnte        fine    com- 

gefyllatS     god    eornostlice  na  ongynnan  ac  gefulfremman  msegen 
plemus  Bonum      ergo       non    cocpisse    sed      perfecisse       uirtus 

ys     na    ongynnendum      med     ys  behaten    ac  J?urhwunigendum 
est;  Non  inchoantibus  premium  promittitur.  sed   perseuerantibus 

ys  geseald    symle  on  life   mannes  ende  to  secenne  ys  forjri  ]?e  god 
ddtur;    Semper  in  uita  hominis  finis   querendus  est.     quia   deus 

na      besyhtS    hwylce   we   aer    wseron      ac    swylce  abutan   ende 
non    respicit    quotes      dntea     fuimus.    sed    qudles     circa  finem 

lifes  we  wunedon   anra   gehwylcne  sot51ice  god  be  his  ende  na  be 
uit§  extiterimus;     Unumquemque     enim    deus  de  suo  fine  non  de 

life  forfgewitenum  demtS 
uita     preterita      iudicat; 

ssede        of  ende    sotSlice   his   anra  gehwylc   oJ?J>(e) 
Ciprianus  dixit.      Ex  fine      enim     suo  unu    squisque    au(t) 

he  ys  gerihtwisud  otStSe  he  ys  genyj>erud 
iustificatur          aut      condemnatur; 


XXIII. 

be  orsorhnysse 
De    Securitate 

drihten     segtS   on     godspelle        wacad     eornostlice   forj»i    Ipe 
Dominus    dicit    in    aeuangelio.     Uigilate         eryo.  quia 

ge  nyten  on  hwyl(cre)  tide    drihten  eower    towerd    ys      eallum 
nescUis  qua         hora  dominus  wester  uenturus  est.   omnibus 

ic  secge  waciatJ 
dico     uigilate. 

Be  apostol  ssede     beot5  ge  eornostlice     gleawe    7   waciaS 
Petrus  apostolus  dixit.     Estote         ergo       prudentes  et  uigilate 
on    gebedum 
in  orationibus; 

se  apostol  saede     fsenne  sotSlice  secgeaS    menu    sibb  7 
Paulus  apostolus  dixit.      Cum     enim    dixerint  homines  pax  et 
ors(orh)nyss  J>aenne     fserlic     him  oferbecymtS  forw 
securitas.      tune  repentinus  eis  superueniet  inte(ritus). 

ssede      synd  rihtwise    and      witan      7  weorcu    hyra 
Salomon  dixit.     Sunt      iusti     atgue  sapientes.  et    opera     eoruni 


92  LIBER  SCINTILLARUM. 

on    handa    godes     7    swa    feah      nat      mann    hwej>er      lufe 
in     manu      dei  .J    et        tamen        nescit     homo     utrum     amore 

0(5^6  hatunge  wyrf>e  sy     ac     ealle   (on)  towerd  beotS  gehealdene 
an       odio     dignus  sit.  sed  omnia   in  futurum   re     seruantur 

ungewisse 
incerta; 

ssede      to  warnigenne    ys    J?set  na  Ipcet   on      us 
Hieronimus  dixit.        Cauendum      est.     ne      quod     in    nobis 

selust     ys  siasliden  on  leahter   forf>i     us     drihten     timan    his 
optimum  est.  labatur   in  uitium;  Idea  nobis  cfommus  tempus  sui 

bediglude   tocymes   Ipcet   hangigende  (1)    7   besceawude    ealle    on 
celauit     aduentus.   ut      penduli1  et       suspecti      omnes  in 

ungewissum  symle     deman      urne     we  gelyfan  beon    towerdne 
incerto       semper  iudicem  nostrum,  credamus     esse     uenturum.J 

forj>i   hwsenne   he  towerd   sy     we  nytan  eall       lif       witan 

guia    quando     uenturus    sit   ignoramus;     Omnis  uita   sapientis 

smeaung  deafes  ys 
meditatio  mortis  est; 

ssede     gif  senig  ys  anwerdes    timan     bliss    swa   ys 
Gregorius  dixit.     Si   qua z  est  presentis  temporis  leiitia.  sic   est 

to  donne  Ipcet      nsefre      biternyss  sefterfyligendes  domes  ongean- 
agenda      ut   numquam  amaritudo       sequentis       iudicii       rece- 

gewite  fram  gemynde      wel  oft   so'Slice  feond   abered   gej>anc  mid 
dat          a    memoria  :  Plerumque  enim   hostis  cdllidus  mentem  cum 

Bynne     beswicS         Ipcet  J>senne  hit  mid  hryre  geswenced    besihtS 
peccato  subplantat* .J  quam  cum  earn,     ruina       afflictam     respicit.J 

orsorhnysse  cwyldbsere  mid  swsesnyssum  beswictS   se  }>e  witodlice 
securitatis     pestiferg  blanditiis          seducit ;    Qui       igitur 

(on)   gej?ance    orsorh     ys     gefremmedum    unrihtwisnyssum     he 
mente          securus    est       £>erpetrafa's          iniquitatibus        ipse 

him  sylfum  gewita    ys     forjn    he  unscyldig        nys        7  fsemie 
sibi  testis     est.    quia         innocens        non  est ;    Cumque 

gepanc  orsorh  bytS  agyfen  on  slsewfe      mod      bytS  toslopeu  J»senne 
mens    secura    redditur.   in  torpor  em  animus      laxatur;        Cum 

godu  gebro]?ra  ge  dotS  to    gemynde    yfele  dseda  ongeangeclypiatS 
bona    /ratre«      ctgitis    ad  memoriam  mala  acta          reuocdte. 

J»set   fsenne  wserlice   gylt   byS   oncnawen        naefre        be   godum 
ut       dum       cdute     culpa     cognoscitur.       numquam    de      bono 

1  i.  iuclinati.  3  i.  aliqua.  *  i.  decipit.    • 


LIBER   SCINTILLARUM.  93 

weorce   unwserlice      mod      geblissige      tide     sotSlice    aeftemyste 
opere       incdute      animus     laetetv/r;     Horam     uero       ultimam 

drihten     ure      forj?i      us    wolde  beon     uncufe     Ipcet  heo  symle 
donainus  nosier  idcirco  nobis  uoluit   esse  inc6gnitam.  ut       sm^;er 

msege  beon  besceawud  Ipcet  faenne     hi     geseon  we  na   magon      to 
j)6ssit  esse     suspecta.     ut     dum    illam  uidere   non  possumus.  ad 

hyre  butan  geswicenysse  we  beon  gegearwude 
illam  sine    intermissions        preparemur; 

saede        ne     rihtwis   be   his   rihtwisnysse   getruwige 
Isidorus  dixii.   Neque    iustus    de  sua       iustitia         confidat. 

na     synfull  be  godes  mildheortnysse  geortruwige  ac  he  hsebbe 
neque  peccator  de     dei       misericordia        desperet.     sed     habeat 

on  heortan  hopan  samud  ge      ege      swa  he  hopige  mildheortnysse 
in     corde    spem  pariter  et  metum;  Sic      sperei      misericordiam. 

Ipcet  he  rihtwisnysse  ondrsede  swa  hopa  forgyfenysse  upparsere  Ipcet 
ut         iustitiam         metuat.    sic    spes  indulgentiae     erigat.      ut 

ege      helle      symle     geswence     J?eah    J»e     gehwylc    si    rihtwis 
met^s  gehenng  semper     affligat ;     Qudmuis     quisque   sit    iustus 

naefre        neod    ys    f>set   on   J»isum   life     sy     orsorh      ]?eah   fe 
numquam  necesse  est     ut     in      hac     uita   sit   securus ;    Qudmuis 

haligra     drohtnung        luflic       sy     ungewis  swa  }?eah   mannuin 
sanctorum  conuersatio  pro~bahilis 1  sit.  incertum*    tdmen    hominibus 
ys    to   hwylcum   syn    ende     asende      nan     f>e  f>incg  be   synne 
est  ad      quern       sint  finem  destinati;  Nulla  te     res     de  peccato 
orsorhne      do         j?eah  J?e       daedbot        miltsung         synna        sy 
securum  facial;    Quamuis  paenitentia  propitiatio  peccatorum  sit. 
buton     ege     swa   f>eah   mann   beon    na    scyl    forfi       daedbote 
sine     metu      tdmen       homo     esse    non  debet  quia   paenitentiae 
bot         godcundum  for  an  si  ameten    dome    na    menniscum 
satisfactio^       diuino       tantum  pensatur4  iudicio  non     humano; 

ne  softlice  aefre  hit  gedafenaS  dsedbote  habban  be  synnum 
Neque  enim  umquam  oportet  paenitentem  habere  de  peccatis 
orsorhnysse  witodlice  orsorhnyss  gymeleaste  centS  gymeleast 
securitatem.  nam  sevaritas  negligentiam  parit.J  negligentia 
so^lice  oft  unwserne  to  leahtrum  forSgewitene  ongeangelsett 
autem  sepe  incautum  ad  uitia  transacta  reducit ; 

seede       ungewiss    witodlice    ys   anra    gehwylces    lifes 
Isidorus  dixii.      Incertum5   namque     est   unius-cuiusque    uitg 

1  i.  laudabilia.  2  i.  incognitum.  3  i.  emendatio. 

*  i.  deliberatwr.  6  i.  incogniturn. 


94  LIBER   SCINTILLAKUM. 

timan     7    forj^i    to    efstenne      ys    ]>e    Ises    twynigendne    dea(5 
tempus.  et     idea     festinandum     est.    ne  forte     dubitantem      mors 

fserlic      forecume 
repentina  frreueniat l; 

saede     swa  micelum  swa   we  synd   orsorge   be   fortS- 
Caesarius  dixit.  Quanta  sumus      securi     de     pre- 

gewitenum  ealswa  miceluw  syn  we  carfulle  be  towerdum     ealle 
teritis.  tanto  simus    solliciti  de   futuris  ;     Omnia 

sotSlice  leahtras  oSSe  synna  raf>e  to  us  beoS  gehworfene  gif  hi  na 
enim   crimina    uel  peccata  cito  ad  nos      reuertuntur.      si    non 

dseghwamlice  mid  godum  weorcum  beon  ofercumene 
cotidig  bonis        operibus      expugnantur. 


XXIIII. 

be  dysignysse 
De 


drihten    segt$  on  godspelle      selc    se  Ipe  gebyrc5  wordu  mine  7 
Dominns  dicit  in  guangelio.  Omnis  qui     audit     uerba    mea  et 

na    de(S   Ipa,     gelic     he  ys  were  stuntum 
won  facit  ea.   similis     est     uiro   stulto  ; 

se  apostol  }?a  Ipe  dysige  synd  middaneardes  geceas 

Paulus  apostolus  dixit.     Quae  stulta   sunt         mundi         elegit 

god  Ipwt  he  gescynde      wise      forj>yldia(5  socSlice     unwise    J?senne 
'^Zeus.  ut    confundat  sapientes;   Sustinete     enim  insipientes.  cum 

ge  synd  sylfe      wise 
sitis     ipsi  sapientes; 

ssede     dysige  J?a   pe   him  sylfum  synd  derigende  gewil- 
Salomon  dixit.  Stulti  ea  qug         sibi         sunt       noxia       cupi- 

nia(5     7       ungleawe      hatiaS      ingehyd        stunt     bycS   gebeaten 
unt.      et    inprudentes    odiunt   scientiam  ;    Stultus         cdeditur 

mid  welerum   stunt   mid  welerum   bytS  geswungen   mu)?    so^lice 
labiis.        stultus         labiis  uerberdbitur  ;       Os      autem 

dysiges    gescyndnysse      nehst         ys      se  Ipe  stunt     ys  feowige 
stulti        confusioni    proximum    est;      Qui    stultus   est     seruiat 

wisum      mann        gep      bedigla<S     ingehyd   heorte      unwisra 
sapienti;    Homo  uersutus2    celat       scientiam.     cor    insipientium 

1  occupc^.  2  i.  cautus. 


LIBEE   SCINTILLARUM.  95 

forftclypaS  dysignysse  se  j?e  softlice  stunt  ys  geopenatS  dysignysse 
prouocabit  stultitiam;  Qui    autemfdtuus  est     dperit       stultitiam 

his     heorte    dysigra       ungelic      bytS       stunt    by<5    fedd   mid 
suam;    Cor    stultornm    dissimile1    erit;     Stultus    pdscitur     im- 

unwisdome    dysignysse        bliss       fam    dysigum        na     gerisacS 
peritia ;  Stultitia      gdudium          stulto;  Non      decent 

stuntne    wordu       gesette         na      ealdor      weleras      wsegendes 
stultum    uerb(a)    conposita.      nee  principem    labia       mentientis  ; 

framatS      ma    beran   ongeanyrnan  gegripenum  hwealpum   fssnne 
Expedit  magis  urso*       occurrere          raptis          fosiibus.      quam 

stuntuw  getruwigendum  him  sylfum  on  dysignysse  hwaet  framatS 
fatuo  conftdenti  sibi          in    stultitia ;     Quid  prodest 

habban    welan    stuntan   f>senne    he   wisdom    bicgean  na       mseg 
habere  diuitias    stulto.      cum      sapientiam      emere   non  possit  .J 

mann   dysig   plegatS  mid  handum  fsenne  he  behsett   for  his  freond 
Homo  stultus  plaudet    manibus       cum  spoponderit  pro  amico  suo  ; 

stunt   gif  he  suwa((S)    wis    he  byS  geteald  7  gif   he  togaederesett 
Stultus  si      tacuerit    sapiens    putabitur.J    et  si       conpresserit 

weleras  his  ongytende   muf>  dysiges  fortredinc(g)   his    7  weleras 
labia    sua  intelligens ;   Os      stulti         contritio      eius.  et     labia 

his    hryre  sawle    his  dysignyss  mannes  nyferalegtS  gangas  his 
illius  ruina  animg  eius;  Stultitia  hominis  supplantat3  gressus  eius. 

7  ongean  god  he  wealtS  on  mode  his     na  andswara  J>am  stuntan 
et  contra  deum  feruet       animo    suo ;  Ne  respondeas        stulto 

aefter   stuntscype    his    Ipe   Ises  J»e  J>u   si   geworden   him    gelic 
iuxta    stultitiam  suam.      ne  efficiaris  ei  similis  ; 

andswara  stuntan  sefter  dysigdome    his    J?e  Ises  Ipe  he  him  sylfum 
Responde     stulto    iuxta  stultitiam  suam.        ne  sibi 

wis     beon  sy  gejniht         hu        on  idel  hsef <5   heal(t)    faegere 
sapiens  esse     uideatur ;    Quomodo  frustra  habet  claudus  pulchras 

scancan    swa  ungerysenlic  ys  on  mufe  dysiges    bigspell    swa  swa 
tibias.J     sic       indecens     est  in     ore      stulti   parabola;     Sicut 

se  )?e    asent      stan      on    hypel  eal  swa  se  ]?e    syld 

qui     mittit   lapidem  in  aceruum  mercurii  .J      ita         qui   tribuit 

unwis(um)  wyrtSscype  feah  J?u  punige  stuntne  on  pil(an)  swylce 
insip(i]enti  honor  em;      Si     contiideris   stultum  in  pil(a)    quasi 

berenhula  punigendum   bufan    punere  na  bytS     afyrred    fram  him 
t'ipsanas       feriente      desuper     pilo.      non     anfereiur     ab      eo 

1  i.  uarium.  a  vel  ursg.  8  i.  deponit. 


96  LIBER  SCINTILLARUM. 

dysignyss    his       dysig     togaederefealt   banda   on  wege     gande 
stultitia    eius  ;    Stultus       conplicat       manus  in    uia  ambulans. 

j^aenne  he  sylf    unwis    bytS   ealle   stunte  he  wentS     weleras  un- 
cum       ipse    insipiens  sit.  omnes  stultos   aestimat  ;    Labia     in- 

wises          besenceatS        hyne    angynn     worda     him     dysignyss 
sipientis   praecipitabunt    eum.    initium  uerborum    ei  ;     Stultitia. 

7     sefterayst     mufes   his   getwyld     wyrst 
et  nouissimum.    oris   iUius    error 


sunu  menn    dysige    na       gegripaft 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.     Homines  stulti   non   adprehendent 
wisdom      7     menn  dysige  na     geseo<5       hi         stunt    biterlice 
sapientiam.  et  homines  stulti  non  uidebunt  illam  ;   Stultus  acerbiter 

setwitt  fram    ansyne    wordes      eacnatS     dysig     swylce 

inproperabit  ;        A        facie        uerbi     pdrturit  fdtuus  tamquam 

acennedes  eacnung     cildes          fla      onafsestnud  on    Ipeo    hundes 
geniti      pdrtus    infdntis  ;   Sagitta      inffaa      infemore  cdnis. 

swa    word    on   heortan   stuntes    gyfu     unwises     na    bytS  nytlic 
sic   uerbum  in     corde      stulti  ;  Datus  insipientis  non  erit    utilis 

J>e    eagan  sotSlice    his    seofonfealde  synd    lytle     he  sylS  7    fela 
tibi.  oculi     enim   illius  septemplices  sunt.  exigua1  dabit    et  multa 

he  setwitt     7  openung  muj)es   his   widmsersung   ys    stuntan  na 
inproperabit.  et  apertio      oris  illius    infamdtio     est  ;   Fdtuo   non 

byt5    freond    7  na   bycS   J?anc  godum    his     }?a  Ipe   soSlice   etaS 
erit   amicus.  et  non  erit  gratia   bonis  illius  ;    Qui       enim    edunt 
hlaf  J?aes  stuntan  lease  tungan  hi  synd    of  mu}?e    (f  )ces   stuntan 
panem       fdtui.      falsi   lingug     sunt;    Ex    ore  fdtui 

bytS   onscunod   bigspell     na   sotSlice    fset   segtS   on    timan     his 
reprobabitur     parabola  non    enim    illam  dicit    in   tempore  suo  ; 

heorte  pses  stuntan  swylce  fastt     tobrocen     7    ealne       wisdom 
Cor  fatui          quasi    uas  confractum  et  omnem   sapientiam. 

he  na   healt        racu    J>ses  stuntan  swylce  seam    on  wege     copsas 
non  tenebit  ;  Narratio      fatui       quasi  sdrcina  in  uia  ;  Conpedes 

synd    on   fotum   dysiges   on  mufe   stuntra   heorte     hyra       7  on 
sunt     in  pedibns  stulti  ;    In    ore   fatuorum    cor    ittorum  .J  et  in 

h«ortan       wisra       mutS      hyra         sceamu     faedres  ys     be  suna 
corde    sapientium    os     illorum  ;    Confusio  patris   est.    de  filio 

ungelseredum    se  fe  IsertS  stuntne  swylce  se  J>e     belime     tigelan 
indisciplinato  ;   Qui  docetfatuum.  quasi    qui  conglutinet  testam; 

1  i.  pauca. 


LIBEK   SCINTILLAKUM.  97 

mid   dysigan    nalit    micel    na   spec    J>u   7  mid    gewitleasum   na 
Cum.     stulto       non  multum     loqudris.      et  cum     insensato       ne 

ga  f>u  sand       7  sealt  7  bloman  isenes    ej>re      ys  to  berenne 

abieris;    Harenam  et  sal.  et  mdssam  ferri  facilius  est     portdre. 

J^eenne     mann      ungleawne    7    stuntne    7    arleasne    forebreostu 
quam  hominem  inprudentem.  et  fdtuum    et  impium  ;    Precordia 

J>ses  stuntan  swylce  hweowul    crsetes    7  swylce   ex   wendende  swa 
fdtui         quasi       rota        curri  .**   et  quasi  axis  uersdtilis   sic 

gepanc   Ipsds  dysigan    betere   ys   mann   se  Ipe  behytt  dysignysse 
cogitatus       stulti  ;        Melior  est  homo     qui  abscondet  stultitiam 

his    fsenne    se   J?e      behytt        wisdom        his      weleras  unsnot- 
suam  quam       qui     dbscondit   sapientiam  suam ;    Labia     inpru- 

era  dysige     recceatS      wordu    so<51ice      snotera      on   wsege 

dentium    stulta  narrabunt.   uerba      autem    prudentium     statera 

beo^  awegene      na  gemsensuma  J>u  menn      ungelseredum   J?e  Ises 
ponderabuntur ;  Non   communices     homini          indocto.        ne 

J?e  he  yfele  be   cynne   finum     spece 

male  de  progeniQ   tua     loquatur  ; 

saede      stuntspsecne  so  (Slice  7      dyrne       na  gerist 
ffieronimus  dixii.    Stultiloquum    enim    et  obscurum  non  decet, 

beon      cristenne      hit  gerist  sotflice     spsece      his  mid  sealte  beon 
esse     chrisiiantim.       decet      autem  sermonem  eius       sale        esse 

gestredd   Ipcet  he  f>anc  mid  hlystendum  hsebbe    swa  hweet  sot51ice 
conditum.  ut    gratiam.  apud  audientes    hdbeat;    Quicquid     enim 
swa  se  woda   spyeS        hream      7  gehlyd  ys  to  genemnenne 
dmens  loquitur,  uociferatio  et  clamor  est  appdlandum  ; 

seede    dysig    sefter  untrumnysse    his    ongyt   7    sefter 
Hilarius  dixit  Stultus  iuxta   infirmitatem  suam  sentit   et  iuxta 

wanhalnysse  gecyndes  his   wat 
inbecillitatem   naturg    sug  sdpit ; 

ssede  swa  swa  ne  gold  mettas  ne  J>rotu  wordu 
Cfregorius  dixit.  Sieut  nee  auris  escas.  nee  guttur  uerba 
oncnsewt5  ealswa  ne  Be  dysega  aenig  cwyde  wisdomes  ongytt 
coynoscit  ita  nee  stultus  quisque  sententiam  sapientig  intelligit; 
stuntne  mid  witum  on  bodunge  na  geferlsec  J>u  ]>cet  na 
Fdtuum  cum  sapientibus  in  predicatione  non  socies.  ne 

)?urh  hyne  se  Ipe  gefyllan  )?incg  na  mseg  J?am  f>e  oferinaeg  witSstande 
^;er   eum  qui   implere    rem  non  ualek.  illi  qui  preualet  obsistas; 

ssede      naht  dysijrnysse  wyrse  naht  unwisdome    wyrse 
Isidorus  dixit.    Nihil    stultitia    peius.  nihil  insipientia  deierius. 

f  H 


98 


LIBEB   SCINTILLARUM. 


naht   asolcenysse   fullicor        nytenyss      leahtra    fostermoder    ys 
nihil      ignduia      turpius ;    Ignorantia  uitiorum       nutrix         est. 

nytenyss    sotSlice    hwset    sy   gylt   wyrj?lic   na   ongytt         unwis 
ignorantia  enim      quid    sit  culpa  dignum  non   sentit ;    Insipiens 

syngallice  synga(S  ungelsered  socSlice  ej^elice  by])  beswicen  dysig  on 
assidue    peccat.    indoctus     enim    facile       decipitur.    stultus  in 

leahter  raj^e  bycS  asliden 
uitium  cito     deldbitur  ; 


XXV. 


be  gitsunge 
De  Auaritia. 

drihten     segft   on     godspelle     warniaft    socSlice    frara    gelcere 
Dominus   dicit    in    guangelio.       Cauete     autem       ab       otnni 
gytsunge    forf>i    na  on  genihtsumnysse  senigum    lif    his  ys  se  fe 
auaritia.   quia  non  in       abundantia     cuiquam  uita  eius  est  qui 

ah 

possidei ; 

se  apostol  ssede        selc         forligr    7   unclsennyss   olplpe 
Paulus  opostolus  dixit.     Omnis  fornicatio  et  inmunditia.    aut 

gytsung    na  si  furf>on  genemned  on  eow         selc     forlicgend  oSSe 
auaritia.  nee          nominetur  inuobis;  Omnis  for nicator   aut 

undone     oJ)J?e  gytsere   J^set   ys  deofulgylda  feowdom       nsefS 
inmnndus.   aut  auarus.  quod  est    idolorum      seruitus    non  habet 

yrfwyrdnysse  on   rice    cristes  7  godes 
Tiereditatem    in  regno  christi  et  dei  ; 

f?8ede      gedreftS        hus      his   se  fe  fyligtS     gytsunge 
/Salomon  dixii.  Conturbat  domum  suam.  qui  sectatur  auaritiam. 

se  f>e  so'Slice  hatatS     gyfa     he  leofacS    gytsere    na    by"S  gefylled 
qui     autem     odit   munera     uiuet',      Auarus  non      impl&tur 

mid  feo    7   se  )?e   Iufat5     welan     wsestmas    na    onfehcS   of   him 
pecunia.  et     qui     amat    diuitias.    fructus    non   capiei,    ex    eis ; 

gytsere  socSlice   naht   ys   scyldigre      naht    nys  unrihtlicre  J»eenne 
Auaro     autem    nihil  est  scelestius ;  Nihil    est      iniquius     quam 

lufian          feoh          J>es  witodlice   sawle         his       cyplice      hsefS 
amdre    pecuniam.    hie     etenim   animam    suam    uendlem    habet ; 


LIBER   SCTNTILLARUM.  99 

manega   fordyde    gold        7        seolfor  na   sy    astreht    hand 

Multos   perdidit  aurum  atque  argentum;    Non  sit  porrecta  manus 

J»in  to      nimene      heo  sy  to   syllene  gecliht 
tua  ad  captandum.     sit     ad  ddndum  collecta  ; 

ssede   swa  swa  sotftice  gytsung  on     helle     gesettan 
Auyustinus  dixit.     Sicut      enim    auaritia  in  infemum    ponere. 

ealswa    geoc     cristes  on  heofen  uppahebban  gewunatS 
ita     iugum   christi  in  caelum       leuare       consueuit ; 

saede      gytsung  gemet       nat      7  feenne  heo  ealle 
Hieronimus  dixit.     A  uaritia  modum  ignorat.  et       cum      omnia 

forswylhtS  heo  ne  cann  eallunga  beon  gefylled  hyre  hingracS  symle 
deuorat.         nescit        pdenitus       saturari  .•*         Esurit      semper. 

7    heo    wanspedig   ys     7    mid  wilddeorenum     to)5nni        ealle 
et  inops  est.   et  cum,       ferdlibus       dentibus    uniuersa 

middaneardes   ricu     heo  totyrS   J?aenne  hi    gyt   fsestende     laSlic 
mundi        regna  disc&rpserit.     tune   se  adhuc  ieiunam  horribilis 

heo  segtS 
confitetur  ; 

ssede  teter         witodlice     hsefS     on     lichamau 

Gregorius  dixit.     Inpetiginem     quoque      Tiabet    in      corpore. 

swa  hwylc  swa  mid  gytsunge  by(5  bereafud  on  ge]?ance    gif  sotSlice 
quisquis  auaritia  uastdtur      in    mente ;    Si    autem 

na    gyt  we  magon  forlsetan     agene       huru  we  na     gewilnian 
nee  dum  possumus  relinquere  propria.  sdltem  non    concupiscdmus 

fremede      to    gytsunge    heortan     feeder     beswictS   genihtsumnyss 
aliena ;    Ad  auaritiaia       cor      parentis1  inlicit2      fecunditas3 

fanon  socSlice  to  gewilnunge  gegaderigendre  yrfwerdnysse 
prolis ;    Eo*      tnim    ad    dmbitum        congregandg       hereditatis 

byt5  onseled    f>e  mid  manegum  yrfwerdum  bytS  gemhtsumud 
accenditur6.  quo         multis          heredibua        fecundatur ; 

saede      gytsigende   wer     gelic     ys     helle     gytsung 
Ciprianus  dixit.       Auarus       uir   similis   est  inferno,  auaritia 

openlice    wet 
pdlam    sdeuit ; 

on  life  yldryna  ys  gecweden  se  fe  lufaS     seolfor    he  na  gesihtS 
Inuitapatrum        dicitur.        qui     am&t  argentum  non  uidebit 

ingehyd     7  se  J?e    gaderatS     J?set  bilp  fordimmod  o'S'Se  aj?ystrod 
scientiam.  et   qui    congregat  illud  obscurabitur ; 

1  i.  patris.  2  i.  decipit.  3  i.  ubertas.  *  i.  inde. 

5  s.  quis'qwe. 

H  2 


100  LIBER   SCINTILLAEUM. 


XXVI. 

be  msegene. 
De    Uirtute. 

drihten     segft   on    godspelle        nan     ys    softlice   se  pe    de<5 
Dommus    dicit    in   euangelio.      Nemo  est     enim      qui    faciat 

maegen     on     naman     minum    7    he    msege    rape    yfele    specan 
uirtutem    in    nomine       meo.     et      possit         cito     male      loqui 

be  me 
de  me  ; 

se  apostol  ssede       na     sotSlice   on     spsece    ys       rice 
Paulus  apostolus   dixii.     Non     enim     in  sermone  est    regnum 

godes    ac   on    msegene    sumum   purh      gast      ys  geseald    weorc 
dei.    sed  in     uirtute ;    Alii       per   spiritum      datur       operatio 

msegena     geleafa    eower    na     si  on  wisdome      manna      ac     on 
uirtutum;  Fides     uestra  non  sit  in  sapientia  hominum.  sed    in 

maegene  godes 
uirtute    dsi ; 

ssede     nelle  )?u  forbeodan     wel  don     fsene  se  fe  mseg 
Salomon  dixit.       Noli    prohibere    lenefdcere      eum.    qui  potest 

gif  fm  msege  eac  J>u  sylf  wel  do    mid  ealre  heordraedenne  geheald 
si      udles       et     ipse     benefac ;      Omni  custodia        serua 

heortan  pine  for  }>am  pe  of  hyre    lif   forSstsepS 
cor      tuum.      quia       ex  ipso  uita   procedit ; 

ssede    manega  synd  msegena      hiw      pa   fyligend- 
Hieronimus  dixit.     Mult/    sunt  uirtutum  species,  quae  sectator- 

rum     hyra     syllat5      ricu    heofena        an     witodlice    si^fast     ac 
ibus     suis    tribuunt  regna  cglorum  .J  unum    quidem        ner      sed 

to  becumenne  manega      raedas      se  pe  framian    higS  peah  pe  he 
perueniendi      multa  conpendia ;  Qui  proficere  studet.     etiamsi 

staepe    fulfremednysse    atil'S         symle    swa   peah    he   fint    pce£ 
grddum     perfectionis    adtingit.    semper       tdmen       inuenit     quo 

he  wexe     7   purh    dagas    syndrige   him   sylfum   betere   gewyrpe 
crescat.    et    per      dies      singulos.     se       ipso      melior     fiat; 

nsenig  masg  ge  msegenu  aetgaedere  ge   welan       agan 
Nemo  potest  et  uirtutes     simuL     et  diuitias  possidere  ; 


LIBEB   SCINTILLABUM.  101 

saede      leahtratS  maegen  yfelnyss  7  coccelas  ofer- 

Augustinus  dixit.       Uitiat    uirtutem  malitia  .•*  et  zizdnia  trans- 

stigacS       hwaete 


saede       na      maeg     gef>anc     rice     habban    msegena 
Ambrosius  dixit.    Non   potest      mens  regnum  habere  uirtutum 

buton  hit  aer  ofasceace    geoc     leahtra 
nisi    prius  excusserit  iugum  uitiorum  j 

saede      ingehyd   witodlice   maegen    ys    eadmodnysse 
Gregorius  dixit.     Scientia      btenim      uirtus    est.      humilitas 

eac  swylce   hyrde  msegenes      halig    gehwylc  eac   swylce  f>senne 
6tiam        custos    uirtutis ;  ^Sanctus  quisquQ        etiam          cum 

mid   f>wyrum    gefance   byS  axsud   fram   godnysse   his    bigencge 
pQruersa          mente      requiritur.     a        bonitatis  suae     studio 

he  na  bytS  awend    on  wege  godes  geferan  habban  gewilniaft 
non      mutatur ;    In  uia     dei      socios    Tiabere  desiderate; 

ssede     to  maegenum  earfocSlice   we  arisatS     to  leahtrum 
Isidorus  dixit.  Ad    uirtutes     difficile   consurgimus.  ad     uitia 

butan  geswince  we  beo^  aslidene  mid  digelre  masgenes  uppahaf- 
sine       labore  dildbimur  occulta         uirtutis     prela- 

ennysse       hefige     so^lice    geswincu     we   fwrhteon     ]?8et    we  to 
tione;      Grandes     enim       sudores        impertidmur.      ut        ad 

heofenan       astigan        magan        swa  swa     lytlum     mann    fram 
caelum     conscendere  ualeamus ;      Sicut      pauldtim    homo       a 

Isestum    leahtrum  on     maeste     fortShryst  ealswa   staepmaelum   to 
mmimis      uitiis      in    maxima    proruit.       ita         graddtim     ad 

fam    IpQ     synd    heage     he  arist      se  £>e   socSlice  unendebyrdlice 
ea    quae   sunt    excelsa  consurgit ;    Qui      autem       inordinate 


maegenu     gegripan       hogatS    raf>e  he  by?S  gesiclud  f>is  ys  intinga 
uirtutes  conprehendere  nltitur.    cito     periclitatur ;  Hcec  est  causa 

on   }?inga    gecynde   Ipcet   swa  hwylc  swa   hwaetlice   to    f>eogincge 
in  rerum    natura.     ut         quicumque        uelociter    ad  profectum 

efstatS  butan  tweon  hraedlice  hi  beotS  geendude       aer    leahtras 
tendunt.   sine     dubio    celeriter          finiantur ;          Prius    uitia 

to  awyrtwaligenne  on    menn    far  sefter  on  to  sawenne  maegenu 
stirpdnda  sunt      in   homine.     deinde          inserende        uirtutes ; 

witodlice   beon   geyrfewyrd   7   toge]?eodd    na     maeg    sotftaestnyss 
Nam  cohereri  et    coniungi    non  potest        ueritas 


102  LIBER   SCINTILLARUM. 

mid  leasunge    j?u  wylt  soSlice  msegenu  fine  geyccan  geopenian 
cum  mendacio ;      Uis       autem .  uirtutes   tuas    auyere     publicare 
nelle  J>u 
noli  ; 

ssede      J>a   ge]?ancu  upplice  ceasterwaran  beliealdatS 
Gregorius  dixit.    Ille    mentes   supernos        ciues          aspiciunt. 

J?a  Ipe  mid  msegena    swseccum    to  gode  Jjurh  halige  gewilnunga 
quae    cum  uirtutum    odoribus    ad  cZeum  _per    sancta     desideria 

faratS  fsenne  sotSlice   gyt   mid  ege  godu  senig  detS  fram 

pvcficiscuntur ;    Cum      uero   adhuc   timore     bona  quis  dyit.     a 

yfele    eallunga    na      gewat       of      ege      anra    gehwylc    leahtor 
malo    penitus    non   recessit ;  Ex  timore    unumquodque     uitium 

by<S  ofsett  of  sofre  lufe  so  (Slice  maegenu  beoS  uppsprungene  geleafa 
premitur.  ex    caritate    autem    uirtutes  oriuntur.  fides. 

hbpa  so^  lufu  geblissaft  on  weorc     god     fast      seghwylc   msegen 
spes.    caritas ;   Gaudet    in    opus  bonum,  quod  unaqugque  uirtus 

tof>ena($ 
administrat ; 

ssede     naht  framatS  mid  wordum  areccean    msegen 
CiprianuB  dixit.  Nihil  prodest         uerbia         prof  err e  uirtutem. 

7  mid  dsedum  towyrpan  sot5faestnysse 
et      factis        destrdere     ueritatemj 


XXVII. 

be  leahtruwz 
De      Vitiis. 

drihten     segtS   on   godspelle     fram  innan  sotSlice  of  heortan 
Dominus   dicit    in  guangelio.      Ab     intus     enim    de     corde 

manna       gefancu    yfele  fort5gewitat5  unrihthsemedu      forligru 
Tiominum  cogitationes  male  procedunt  /        adulteria      fornicationes 

mannslihtas   stala     gytsung        man      unclsennyss      eai>'e        yfel 
homicidia.  furta.   auuritia.    nequitia.  inpudicitia.  oculus  malus. 

wij^ersacung  ofermodignyss  dysignyss1  ealle    J?as  yfelu  fram  innone 
blaspliemia.       superbia.       stultitia  y  omnia  haec  mala  ab      intus 

fort5stseppatS  7  hi  gemsensumia'S    mann 
procedunt.    et     communicant*  hominem ; 

-  1  Dygsinyss  in  MS.  3  i.  contaminant. 


t  LTBER  SCINTILLARUM:.  103 

se    apostol    ssede        na     eornostlice    ricsige       synn 
Paulus   apostolus    dixit.      Non         ergo          regnet  peccatum 
on  eowrum  deadlicum  lichaman  J>set  ge  hyrsumian    gewilnungum 
in    uestro      mortali      corpore.     ut       oboedidtis.     concupiscentiis 
his 
eius  ; 

gaede       unrihtwisnyssa     his     gelseeceatS     arleasne     7 
Salomon  dixit.         Iniquitates       suae      cdpiunt       impium    et 

mid  rapum      synna          his      anre  gehwylc  by]?  gewrif>en 
funibus    peccatorum.  suorum  unusquisque  constrmgitur  ; 

ssede       nan    flsesc  gefsegnac5  on  gode  Ipcet  leofatS  on 
Augustinus  dixit.    Nulla  caro     exultat     in   deo    qug    uiuil   in 

leahtrum 
uitiis  ; 

ssede        na  beo^  afeormude  yfelu     leahtra     butan 
Hieronimus  dixit.     Non       purgantur       mala    uitiorum.    nisi 

of  wiSmetincge   msegena     yfele  treowes  on  oste  yfel     nasgel  o^cSe 
ex  conparatione  uirtutum;   Male  drboris     nodo  mains  clauus  aut 

wecg     on  to  fsestnigenne    ys         na      magan    on    dsege    domes 
cuneu&  infigendus          est ;     Non  poterunt  in     die     iudicvi 

oj?ra      msegenu       oj>ra     leahtras   uppahebban    abutanberingede 
aliorum   uirtutes.    aliorum     uitia        subleudre;        Circumdati 

sotSlice  mid  leahtrum    na   magon  geseon  msegenu     selcne  leahtor 
enim  uitiis*         non  possunt  uidere  uirtutes ;    Omne   uitium 

utanyd  fram  sawle  J?inre  Ipcet  msegenu   sawle   begytan    Ipu  mage 
expelle     ab   anima    tua     ut     uirtutes  animg  consequi     pdssis ; 

we  soSlice   mid  lufe   msegena   leahtras   uton    oferswifan     ealle 
Nos     uero       amore     uirtutum     uitia          superemus ;        Omnes 

B0(51ice    menn      mid  leahtrum   urum    we  gestrangia'S   7  J>set  we 
enim    homines  uitiis         nostris        fauemus 1.      et     quod 

mid     agenum         dotS  willan  to      gecyndes       we    dot? 

propria  fdcimus     uoluntate.       ad      natures       referimus 

neode 
necessitate™  ; 

ssede     framgewitende  mann  fraw  gode  sona     leahtra 
Isidorus  dixit.         Recedens        homo     a      deo  stdtim  uitiorum 

bytS  getseht  anwealde   Ipcet  J»senne  he  J)ola"S  atihte   leahtras  ongean- 
trdditur     potestati.     ut     dum    patitur  intenta.    uitia.     reuer- 

gehwyrfende   J>anon  J>e  he  feall  understande    genoh  estelice  hine 

tendo  unde      cecidit        wnpfooat*?     Satis    delicate     s& 

1  i.  confortamws.  a  i.  intellegat. 


104  LIBER  SCINTILLABUM. 

grapatS   se  J>e  wyle  butan  geswince  leahtras  oferswifan  fulfrera- 
palpat.      qui    uult     sine       labore        uitia       superare  ;      Per- 
edlice   wiftsace    leahtre  se  Ipe   intingan   forbuhcS  to  gefremmenne 
fecte     renuntiat     uitio       qui  occasionem    euitat       perpetroraf* 

synne       leahtras  socSlice  heortan  J>inre  onwreoh        wel  oft 
peccatum  ;      Uitia      uero      cordis     tui      reuela  ;    Nonnumquam 

mann     his  leahtras          ehtaS         for]?i  nys  na  wundor  se  J»e    ser 
hominem  sua   uitia     persequuntur  .J  quia      nimirum.        qui  prms 

willende  f>a  him  he  dyde  gehende  J>a  J>ar  sefter  he  ongytt     eac 
uolendo   ea   sibi     fecit        soda      ea     postea          sentit       eiiam 

nellende   stycigende    twyfealdlice    ys    so(51ice    gyltes    scyldig    se 
nolens     stimulosa ;     DuplicitQY     est    autem  criminis    reus.     qui 

eac    forlaett    scylda  J»urh       willan          7  beweraf>  J>a  f>urh  anwil- 
et   admitlit  scelera    peic   uoluntatem.     et  defendit  ea   per      con- 
nysse    tofundennysse  betwynon  him  sylfum  underwexatS  leahtras 

tumacig1      tumor  em ;      Inuicem          sibi         succrescunt     uitia. 

Ipcet   J>aenne       an       framgewitt    aefterfylige      of>er          hwilon 
ut      dum      unum        abierit.         succedat      aliud ;      Aliquando 

nytlice  bycS   syngud  on    Isestum    leahtrum   f>8et    maran    nytlicur 

utiliter      peccatur       in  minimis      uitiis.       ut     maiora    utilius 

beon   gewarnude          so^lice  beocS   gehselede   leahtras     J>a 

caueantur ;       Uerdciter  autem         sandntur          uitia.      quae 

mid  msegenum   na  mid  leahtrum  by<5  utasceofene 
uirtutibus      non          uiiiis          excluduntur ; 

ssede  leahtras  so'Slice    ure     fynd     ure     synd 
Caesarius  dixit.     Uitia     enim   nostra  hostes  nostri  sunt ; 

on  life  yldryna   ys    gecweden  swa  swa    fsett     eorfe     cent5 
In  uita       patrum,  dicitur.  sicut    pinguis  terra  germinal 

J?set        behydd       ys   on   hyre   ealswa    fleese      faett      for'Sorelaett 
quod    absconsum    est   in     ea       sic   et   caro  pinguis     producit 

leahter 
uitium  ; 

XXVIII. 

be  druiicennysse. 
l)e       Ebrielate. 

drihten     seot5    on   godspelle        begyma'S    so'Slice     eow      Ipcet 
J)om\nus   dicit    in  guangolio.      Adtendite    autem     uobis      ne 

1  i.  superbi§. 


LIBER  SCINTILLABUM.  105 

fserunga  beon  gehefegude  heortan  eowre  on  oferfylle  7  on  druncen- 
forte          grauentur        corda    uestra  in  crapula  et         ebrie- 

nysse  7  carum  J>yses  lyfes 
tate    et   curis  huius  uite  ; 

se  apostol    ssede    nellege  druncnian  wine     on  J>am  ys 
Paulus  apostolus  dixit.     Nolite    inebriari   uino.     in    quo   est 

galscype 
luxuria  ; 

ssede         galful      J»ing    win     7    ceastfull     druncen- 
Salomon  dixit.     Luxuriosa   res    uinum  et  tumultuosa      ebri- 
nyss  swa  hwylc  swa  on  fysum  gegladatS  lie  na  byS      wis         n$ 
etas.      quicumqne       in     his     delectatur    non  erit    sapiens ;    Ne 

beheald  ))u  win  fsenne  hit  geoluwatS  fsenne  scyt5  on  glsese 
intuearis  uinum  quando  flauescit.  cum  splenduerit  in  uitro 
hiw  his  hit  ingsetS  swseslice  ac  on  latemystum  hit  tyrf>  ealswa 
color  eius  .J  ingreditur  Udnde  sed  in  nouissimo  mordebit  ut 

snaca       7  ealswa  slawyrm    attru    hit  tosend  o)?)?e  ongytt 
coluber,     et    sicut    regulus  uenena  diffundet; 

wyrhta    druncen   na    byf  gewele- 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.     Operarius  ebriosus  non    locwpleta- 

gud.      7  se  J?e  forhogatS  gehwsede   sethwego     fealtS          win      7 

bitur  .J  et    qui      spernit      modica.    pauldtim  decidit ;    Uinum  et 

wif        awedan       dotS       witan         7   hi   f>reagea"3   andgytfulle 

mulieres  apostatdre  faciunt  sapientes.     et       drguent        sensdtos1; 

genihtsum  ys    menn  geleeredum     win     gehwsede     on    slaepende 

Sufficiens    est  homini     erudito     uinum  exiguum.     In  dormiendo 

fu  na  swincst  fram  him  ne  J?u  na  ongyst  geswinc  lufigende  on 
non  labordbis  ab  illo  nee  senties  laborem;  Diligentes  in 
win  nele  fu  fort5geclypian  manega  sotSlice  utadrsefde  win 

uinum      noli      prouocdre.     multos    enim    exterminauit  uinum; 

biternyss    sawle     win       micel    gescenct       riht     lif   ys    win 
Amaritudo  animae  uinum  multum  potdtum.     Aequa  uita  est  uinum 

mannum    gif  fu  dri(ncst)  J»aet  gemetlice    syfre   )?u  byst     win 
hominibus.J      si       biba(s)    illud  moderate  sobrius  eris;     Uinum 

on    wynsuranysse    gesceapen    ys     na     on    druncennysse     win 
in     iocunditatem      creatum      est  non    in       ebrietatem      Uinum 

gemetlice   gedruncen     haeltS      ys    lichaman    7     sawle          win 
moderate    potdtum     sanitas   est     corporis     et  animae;    Uinum 

1  i.  prudentes. 


106  LIBEK  SCINTILLARUM. 

swy]}e    gedruncen     graman.       7  yrre    7   hryras     fela  hit  deft 
•multum     potatum   inritationem  et  irani  et  ruinas  multas  facit; 

swa  swa     fyr     afandatS     isen       heard       ealswa     win     heortan 
Sicut      ignis    probat   ferrum.  durum.        sic      uinum     cor  da 

ofennodigra   freacS 
Quperborum  drguit ; 

ssede     swa    hwar    swa        fyll        7    druncennyss 
Hieronimus  dixit.  Ubicumque       saturitas   et        ebrietas 

by  (5  fargalnys     wealt  sefsest         nsefre        win     hrenige 

fuerit  ibi  libido  dominatur;  Religiosus  numquam  uinum  redoleat l. 

Ipcet  he  na  gehyre  feet    feodwitan     tycet     nys        coss        rseccean 
ne        audiat  illud 2  philosophi.    hoc  non  est  osculum  porrigere 

»c   scencean       swa  hwset  swa  druncnat5  7    stede    modes  ahwyrfS 
sed  propindre ;      Qidcquid        inebriat    et  statum  mentis  euertit. 

ealswa     utan  fleon   swa      win          wambe     aj»enede     of  mete  7 
similiter   fugiamus      ut    uinum ;    Uentrem  distentum       cibo     et 

wines   mid  drinceum  f>urhgoten         lust      gecyndlima     fyligS 
uini        potionibus       rigatum.       uoluptas  genitalium  sequitur; 

gwa  hwaet  swa        ssedlic  unlusta  attor        getele  £>u 

Quicquid       seminarium s  uoluptatum 4  est  uenenum    putdto ; 

Fsede       untrumne       magan       gemetegud  mete  eac 
Ambrosius  dixit.      Infirmum  stomachum    moderates  cibus.    et 

win      gestrangatS    druncennyss    8O(51ice    lichaman    geuntruma'S 
uinum     confortat.          ebrietas         autem       corpus         debilitate 

wel  oft      sotSlice   gyfernyss   7  genihtsumnyss  wines    full  ice   on 
JPlerumquQ    enim         gula       et    abundantia       uini.  turpiter  in 

galnysse   tolsett         win     witodlice  na  bytS  geteald  on  gewunan 
TLuxuriam  soluit ;    Uinum     quippe    non    reputatur     in      usum* 

ac  byc5  genyj^erud  on  gewitleaste 
§ed       damnatur      in    excessum; 

Fsede     druncennyss  so^lice  gedrefednysse     cent5      ge- 
Isidorus  dixit.       Ebrizias       autem  perturbationem  gignit  men- 

J?ances  hatheortnysse  heortan        lig       galnysse    druncennyss  swa 
tis  .J          furorem        cordis.  flammam  libidinis ;    Hbrietas       ita 

mod     geetyeodaS  fset  hwar  hit  sy  hit  nat     fanon  eac  swylce 
mentem      alienat.      ut      ubi        sit       nesciat.     unde        Ztiam 

yfel     na  bytS   gefredd     feet  f>urh  druncennysse   by<$  gefremmed 
malum     non     sentitur.    quod  per      ebrietatem          commititur ; 

1  i.  fragretf.  a  s.  proverbium. 

8  i.  seinen.  *  i.  desideriorww?. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  107 

manegum    lof  ys     micel    clruncan  7  na   druncuian   geliyran   J>a 
Plerisque1  laus  est  multum    bibere     et  non  inebridri.    audiant    hi 

ongean    hi  secgende   witegan      wa  eow  ge  j?e  mihtige  synd  to 
aduersum  se  dicentem  prophetam.      uae  2      qui     potentes    estis  ad 

drimcenne     win     7  weras  strange  to  gemencgenne  druncennysse 
bibendum  uinum.  et   uiri      fortes    ad    miscendam       ebrietatem  ; 

na     J38et   an   of   wine   gedruncnode     menn      ac    eac    swylce   of 
Non     solum     ex    uino     inebriantur   homines,  sed        etiam        ex 

oprum    to  drincenne    cynnum        J?a    of    mislicum    gemete    beot$ 
ceteris        potandi       generibus;     qu§  uario          modo      con-. 

gemencgede 
ficiuntur  ; 

swa   swa    softlice      fisc     hyne   gearwaS    Tpcet 
Basilius   dixit.          Sicut        enim     piscis      se     preparat    ut 

he  glentrige     ses      ealswa  se  druncena     win      onfehj?    unhold 
gluttiat      escam       ita          ebriosus     uinum  suscipit  inimicum.  ; 

win       sot51ice       us       drihten     to       blisse       heortan     na      to 
Uinwn     enim      nobis   dominus     ad    letitiam      cordis     non   ad 

druncennysse  forgeaf        manega   witodlice      menn      J?urh      win 
ebrietatem     donauit  ;     Plurimi    namque    homines    £>er    uinum 

lichaman     unheelj^e       mseste     togsederetugan      na    hi  ne  mihton 
corporis    debilitaiem  maximam  contraxerunt.      nee      potuerunt 

begytan      eerran       trumnysse      forf>i   fie     hi   na        tempredon 
consequi  pristinam  firmitatem.         quia  non      temperauerunt 

gyfernysse     hsetan       se  druncena  getelf)  hyne  sum  )?inc     selust 
gulae       ardorem;       Ebriosus     putat      se       aliquid    optimum 

don    f>8enne  he  by})  }mrh     fyllas     bewylewud     on   eallum  finge 
dgere.    cum    fuerit    jper  precipitia  deuolutus  ;     In        omnibus 

J>e  gearwa  syferne     f>set  f>e  syfernyss  clsenne  gegearwige 
te     exhibe   sobrium.    ut    te    sobrietas  castum     exhibeat  i 

XXVIIII. 


be 

De     Decimis. 

drihten     Fegt5    on   godspelle         ealle         teo})unge          core 
Dominus    dicit    in    euangelio.     Omnem  decimationem  vesiram 

daelatS  he     furh      witegan      spryctS       inbringaS     ealle 

distributes      Ipse    per    prophetdm    loquitur.       inferte      omnem 

1  i.  multis.  a  B.  uobis. 


108  LIBER  SCINTILLABUM. 

teofunge      on      bern        min     f set   si   mete  on  huse  minum  7 
decimationem   in   horreum  meum.    ut    sit  cibus  in  domu   mea   et 

afandiatS  me  on  jrnrn  segcS    drihten 
probate     me  in    his   dicit  dominus ; 

se  apostol   ssede       of    bearnum  msessepreosthad 

Paulus  opostoZus   dixit.      De      filiis      leui.J       sacerdotium 

onfonde          bebod       hi  habbatS   teoj?unga   niman   fram     folce 
accipientes   mandatum      habent        decimas    sumere     a      populo 

sefter        lage   Ipcet  ys   fram  gebro]?riim  blicSne    sot51ice 

secundum  legem   id   eat.      a     fratribus    suis  ;     Hilarem    enim 

syllend    lufatS    god 
datdrem  diligit  deus  ; 

ssede       sume      da9laj>        agene        7    J>e    welegran 
Salomon    dixit.       Alii     diuidunt     propria.      et         ditiores 

hi   gewyrjmtS    sume    gripa"S     na   hyra       7     symle     on     waedle 
fiunt.  alii     rapiunt    non  sua1.    et   semper    in    egestdte 

hi  synd 
sunt  ; 

saede      on  selcere  sylene  bli^ne   do   ansyne 
Hiesusfilius  Siracli  dixit.     In   omni    ddto   hilarem  fac  uultum 

}?ine     7     on     gefsegenunge    gehalga    teof>unga  J>ine      syle   J>am 
tuum  et    in       exultatione     sanctifica    decimas    tuas ;    Da,       al- 

hehstan      aefter      sylene    his   7  on  godum  cage   to        fyndele 
tissimo  secundum  datum  eius.  et  in    bono    oculo  ad  inuentionem. 2 

do        handa         Jrinra       forj>i   J>e     drihten     leanigende     ys     7 
fac    manuum     tuarum.     ^uoniaw    dominus     retribuens    est    et 

seofon  sij>an    for  an  he  agylt    J>e 
septies        tantum    reddet    tibi ; 

sfede    teof»unga   so'Slice    gafelu    synd   befurfendra 
Augustinus  dixit.     Decimg      enim     tributa   sunt      egentium 

sawla       J3set  gif  teof>unge    sylst      na  Ipcet  an  genihtsumnysse 
animarum  quod  si    decima    dederis.   non  solum      abundantiam 

\v88stma    onfehst       ac    eac  swylce      hsele         lichamena   J>u   be- 
fructuum  recipies.     sed        6tiam       sanitatem     corporum     conse- 

gyst        na    bef>earf    drihten     god       na       mede      he  bitt    ac 
queris ;    Non      eget      cZommus  deus.     non  premium  postulat  sed 

wyrtSmynt      god    sot51ice      ure      se  J?e    gemedematS  call  syllan 
honor  em ;    Deus     enim     woster     qui     dignatus   est   totum   dare 

1  i.  aliorww.  2  i.  lucrum  uel  conpositionew. 


LIBER  SCINTILLARUM.  109 

teoj?unge    frarn      us      gemedematS    ongeanbiddan      na    him   ac 
decimam       a      ndbis       dignatur  repetere.          non    sibi  sed 

us      butan  tweon   framigende    fanon  se  witega  segtS    frymfa 
nobis     sine    dubio   prqfituram.     unde   proplizia,    dicit  primitias 

odene  J)inre  7  winwringan  J»inre  J>u  na     latast     tobringan    me 
dreae     tug    et    torcularis        tui       non  tarddbis     offerre     miki ; 

gif     lator     syllan      synn       ys    micele      ma      wyrse    ys       na 
iSi  tdrdius    dare    peccatum  est  quanta   magis    peius    est.     non 

syllan      be  campdome  be    ceape      be  crseftwyrce   agyf  teoj>unga 
dedisse ;    De     militia,     de  negotio.     de     artiftcio     redde  decimas ; 

fsenne  soc51ice  teofunga  syllende  7  eorcSlice     7  heofonlice   msege 
Cum      enim     decimas     ddndo.    et  terrena  .J    et     celestia     possis 

gyfa     geearnian      forh(w)i  ]?urh    gytsunge    mid  twyfealdre  J>e 
munera  promereri.       qudre     per    auaritiam          duplici  te 

bletsunge         bepaecst        ]?is      so'Slice     ys     drihtnes       rihtust 
benedictione    defrdudas.J    haec       enim      est     dowini     iustissima 

gewuna          J>set    gif   J»u    him    teoj>unga     na       sylst      J>u    to 
consuetude.        ut      si     tu     illi     decimam    non    dederis,    tu    ad 

fsere  teoj>unge  J»u  byst  geclypud  J>u  sylst  arleasum  cnihte   J>eet 
decimam  reuoceris ;  Dabis        impio      militi   quod 

Ipu    nelt  syllan     sacerde       wel     don      god     symle     gearu    ys 
non    uis    dare    sacerdoti;    Bene  fdcere  deus  semper  paratus  est. 

ac      manna     yfelnyss  ys  forboden    teojmnga  tosofan   of   gafele 
sed    hominum    malitia  prohibetur ;      Decirng     etenim    ex    debito 

beot5    gesmeade     7     se  ]>e    hi     syllan        nele         J»inc    fremede 
requiruntur       et     qui     eas      dare      noluerit.       res      alienas 

bereafaS     7    fela   swa   J»earfan   on  stowum  J>ar   J>ar    he    eardacS 
inudsit ;    Et    qudnti    pauperes  in     locis        ubi          ipse  habitat 

him  teoj»unga   na   syllendum   hungre    deade      beocS       swa   fela 
illo     decimas    non      dante        fdme     mortui  fderint.     tantorum 

manslihta      scyldig  setforan  J>rymsetle    eces    deman  he  setyw'S 
homicidiorum     reus       ante       tribunal    eteini  iudicis  apparebitif 

forj>ij>e  J?inc   fram   drihtne      fearfum       geunnan     his    bryceum 
quia      rem      a       domino  pauperibus   delegdtam   suis     usibus 

setheold       se  J»e  eornostlice  him  olplpe      mede      gebicgean  o"6t5e 
reseruduit ;     Qui          ergo        sibi    aut    premium  conpardre   aut 

synne       gewilnatS    forgyfenysse     geearnian   agyfenum  teofung- 
peccatorum  desiderat  indulgentiam  promereri. J    redditis       deci- 


110  LIBER   SCINTILLARUM. 

urn     eac   swylce   7    of    J>am    nigon    daelum     hogige      selmyspan 
mis.         etiam       et  de       nouem       partibus  studeat  ehmosynam 
syllan 
dare  ; 

XXX. 

be  grsedignysse. 
De    Cvpidtiate. 

drihten    segtS  on  godspelle   la  hu  earfoftlic   ys   getruwigende 
Dommus  dicit  in  guangelio  Quam   difficile    est     confidentes 

on   sceattum       rice       godes      ingan       earfoSlice   tosofan  fa  fe 
in   pecuniis   regnum      dei     introire ;      Difficile      quippe      qui 

sceattas    habbaft  on      rice      godes      infaracS 
pecunias    habent   in  regnum     dei     introibunt ; 

se     apostol     ssede        wyrtruma     ys     socSlice      ealra 
Pcmlus     apostolas      dixit.          Radix        est       enim     omnium 

yfela       grsedignyss      fa        sume      gyrnende     dweledan     fraw 
malorum     cupiditas.     qudm  quidam  appetentes    errauerunt      a 

geleafan   7   hi  ongefsestnodan  hi     sarum      manegum 
fide       et       inseruerunt         se  doloribus     multis ; 

ssede      siffatu    selces    gytseres  sawla         agendra 

Salomon  dixit.     Semitg    omnis     auari  animas  possidentium 

gegripa<$     wseteru    stulre     swettran    synd  7    hlaf       behydd 

rdpiunt ;      Aqug    furtiuae    dulciores   sunt.  et  panis  absconditus 

wynsumra     wsege    unriht    onscunung     ys  mid      drihtne         7 

suauior;     Statera  dolosa   abhominatio   est  apud   dominum.      et 

gewihte      emne          willa        his        wynsura    ys     menn       hlaf 
pondus    aequum    uoluntas    eius ;       Suauis     est    homini    panis 

leasunge      far  sefter  byc5  gefylled  mil's    his    mid  cealce 
mendacii.        postea        implebilur       os     eius   cdlculo ; 

sunu  ssede      were   grsedigum    7    fsesthafeluw. 

Hiesus  filius   Sirach   dixit.      Uiro       cupido      et        tendci. 

"butan  gerade    ys   spedoffeseht  ungefyllendlie  eage   grsedignysse 
sine    ratione  est     substantia ;      Insatiabilis    oculus  cupiditatis 

on    daele    unrihtwysnysse    na    by"S  gefylled   ser  fon   hit   fornime 
in   pdrte       iniquitatis       non     saliabitur.          donee  consumat 

forsearigende     sawle        his       se  fe  getimbrat5      hus        his    on 
arefdciens     animam  suam;     Qui      aedificat     domum  swam  in 


LIBER   SCINTILLABUM.  Ill 

bigleofura     fremedum     swylce    se  J>e    gaderatS     etanas     his     on 
stipendiis       alienist       quasi       qui       colligit     prides    suos    in 

wintra 
hieme  ; 

manega  gesealde  synt  on  goldes  belimpu   7   geworden   ys   on 
Multi       ddti       sunt   in    duri       cdsus.     et     facto,        est   in 

by  we      his        lyre        hyra 
Specie  ipsius  perditio  illorum  ; 

saede     gewislice    graedignyss   and   ofermodignyss  on 
Ambrosius  dixit.        Porro        cupiditas    atqne       superbia       in 

swa  micel     an      ys      yfel     J?set  na  ofermodig  buian  graedignysse. 
tantum    unum  est.  malum   ut   nee   superbus    sine      cupiditate. 

na  butan  ofermodignysse  maege   graedig   beon  funden 
nee  sine          superbia        possit  cupidus      inueniri 

esede     mid  hefiguw    sotSlice     sare    beoS  forlaetenne 
Isiodorus  dixM.          Grdui          enim     dolore       amittuntur. 

J»a  J>e   mid   micelre     lufe    beocS  hsefde     hwon    sot51ice  J»oligentle 
quae    cum    magno    amore    habentur ;     Minus   autem     carendo 

we     sargiatS      J>aet    we    hwon       agende  lufiatS  wuldor 

dolemUs.  quod    minus     possidendo     diligimus       Gloriam 

tidlicne     fyligende  7  gif  hi  scinende  synd  utan  mid  beorhtnysse 
tempordlem  sequentes  et  si       nitidi        sunt  foris         fulgore 

mihte       uman     swa    J»eah     aemtige    synd     on    uppahafennysse 
potentiae.    intus         tdmen          udcui     sunt  elatione 

ofermodignysse      se  J>e    on    gyrnendlicum    wurt5scypum   worulde 
;          Qui      in      appeiendis         honoribus       s&eculi 

gesundfulnyssum   middaneardes   mid  onstandendum  beswost 
aut     prosperitatibus  mundi  instanti  desudat 

geswince   ge    her   ge    on    towerdum    semtig    bytS    gemett    fram 
labore      et    hie    et     in       futuro      uacuus      invenitur         a 

reste     nsenig    mgeg    gastlice    gefeohtu    underfon    buton    he  SET 
requie.  Nemo    potest  spiritalia      bella        suscipere.     nisi      prius 

flsesces     gewylde    graedignyssa        na      maeg    to      sceawigenne 
carnis  edomduerit   cupiditates ;     Non    potest    ad  contemplandum 

god       mod     beon     fri         J>aenne   hit    mid  gewilnungum    )>yses 
deum    mens     esse   libera }       cum,  desideriis  huius 

middaneardes   7  graedignyssum   he   gyrnt5     ne  na   soSlice   heage 
mundi        et   cupiditatibua       irihiat ;     Neque     enim      alto, 


112  LIBER  SCINTILLARUM. 

behealdan      mseg      eage         Ipcet      dust    belyccS      selcere     synne 
conspicere    poterit   oculus.     quern  puluis  claudit ;    Omni     peccato 

serre     ys     gytsung      7     lufu         feona  grsedignyss      ealra 

prior    est   auaritia.     et    amor  pecunidrum ;     Cupiditas   omnium 

leahtra     andweorc  ys         gif    soSlice   bytS    forcorfen    wyrtruma 
criminum    materia    est ;      Si      enim         succiditur  radix 

leahtra         na      wexacS      of  re  tuddru     synna  nsefre 

criminum.    non  pululant   ceterg  soboles  peccatorum ;     Numquam 

beon  gefylled    ne  cann    grsedignys      symle    se  gytsere    befearf 
satiari  nouit       cupiditas ;    Semj)er      auarus          eget 

7  swa  micele   mare   swa  he  begytt   swa  micele     mare     he  sec5 
quantoque      magis        adquirit.  tanto        amplius   qugrit ; 

wel  oft    mihtige  mid  swa  micelre  grsedignysse  wodnysse       beo"S 
Plerique  potentes  tanta  cupiditatis        rdbie      inflam- 

onselede    Ipcet  hi   of  gem  serum   hyra   J>earfan   utscufatS        nys  na 
mantur.       ut       de    confiniis     suis  pauperes  excludant ;  Non  est 

wundor    Ipsdt     sweltende      helle       fyrum     beongetealde     f>a  IpQ 
mirum    quod    morientes     inferni    ignibus      deputentur.J        qui 

lybbende        lig        grsedignysse  hyra       na       acwenton          J>a  J>e 
uiuentes  Jlammam  cupiditatis    suae.  minime  extinxerunt ;       Qui 

on  gewilnunge     grsedignysse      8efmea(5       mid     blasde      deoflicre 
desiderio  cupiditatis     exestuant.  flatu  diabolic^ 

onorfmnge     beoS  bsernde 
inspiration^     uruntur ; 

ssede        feos     grasdignyss       folca        heortan       dead- 
Eusebius  dixii.  Pecuniae    cupiditas   populomm    corda     morta- 

ra       oferswitS  eac  swylce  broferlice          neode         gewemcS 
Hum  super  at         etiam      fraternam  necessitudinem  uiolat ; 

on  life  yldryna  ys  gecweden  naht  frama"S       feoh          nabban 
In  uita  patrum,      dicitur.       nihil  prodest  pecuniam  non  habere. 

gif     willa       by^     to  agenne       swa  micel  uton  habban  swa  mi  eel 
si  uolunlas  fuerit  possidendi ;       Tantum      habeamus      quantum 

swa  neod    gyrn(5       na   swa  micel  swa  seo  grsedignyss    gewilna^ 
necessitas  exposed,    non  quantum  cupiditas  concupiscit; 

naht   framacS   nsecednyss  J>am  on  ys  grsedignyss 
Nihil  prodest      nuditas.     cui     inest     cupiditas. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  113 


XXXI. 

be       lare       7    freaungo. 
De  Disciplina  et  Increpatione. 

drihten     segtS    on    godspelle         ic   J>a  J>e  ic  lufige  ic  freage 
Dominus    dicit    in     euangolio.     Ego  quos       dmo         arguo 

7  swinge 
et  castigo  j 

se  apostol  ssp,de  selc      softlice          lar         on   and- 

Paulus  apostolus  dixit        Omnis    autem    disciplina,   in    pre- 

werdum   by'S  gesewen   na   beon   blisse   ac   gnornunge   sefter  ]mm 
senti  uidetur       non  esse    gaudii  sed     meroris.        posted 

wsestm      glsedustne       begandum   ]?urh  hi  heo  agylt  rihtwisnysse 
fructum  pacatissimum   exercitanti    per  earn   reddet        iustitiae ; 

Bsede         gehyr    beam    min         lare         fseder  fines 
Salomon   dixit.         Audi      fili       mi   disciplinam  patris    tui 

7    na    forlset   J?u    lage     modor   Jrinre    J?aet    si    togeihS    gyfu 
et    ne      dimittas     legem    matris      tug,       ut       addatur      gratia 

heafde    finum    7    myne     swyran     }>inum    heald         lare         na 
capiti        tuo     et  torques     collo         tuo ;      Tene  disciplinam  ne 

forlset       hi      geheald      }?a          for})i   J?e     heo     ys       lif      J?in 
dimittas    eafin     custodi    illam.          quia       ipsa    est    uita    tua ; 

underfo  lare  7     nelle   }?u    awyrpan       hi      nelle    f>u 

Accipe     disciplinam  .J     et        noli          abicere      earn;        Noli 

J?reagean      tselend        tycet   he   na   hatige    j?e         )?rea       wisne 
arguere     derisorem.  ne   oderit  te.      Argue    sapientem. 

7    he  lufaS   f>e      se  J>e    lufaf)  lare  he  lufaS   ingehyd 

et    diliget     te ;      Qui     diligit  discifdinam  .J       diligit     scientiam. 

se  }?e    sotSlice    hatat5     f>reagincga          unwis     he  ys      weg   lifes 
qui      autem      odit     increpationes f    insipiens  est;        Uia  uitae 

gehealdendum         lare  se  f»e    sotJlice     J>reagincga      forlset 

custodienti     disciplinam.       qui      autem,  increpationes  relinquit 

he  fleardatS      wsedl      7      teona      fam  se  f>e  forlset        lare 
errat ;       A  egestas  et  ignominia   ei     qui     deserit  disciplinam  .J 

se  fe    socSlice    ge^vvseratS    cidendum    bytS  gewuldrod      se  stunta 
qui       autem     adquiescit     arguenti        gloriabitur ;          Stultus 

tseltS          lare        faederes  his  se  f»e  sotSlice  gehealt    freagincga 
inridet  disciplinam  patris   lui.  qui      autem  custodit  increpationes 

I 


114  LIBER   SCINTILLARUM. 

geap      he  wyr$    se  £e      freagincga     hataS    he  swylt       swyfor 
astutus      fiet ;        Qui     increpationes     odit     morietur  ;      Plus 

framatS  J»reagincg  mid  }?am  gleawum  J?senne    hund     dynta   mid 
proficit   correptio  apud     prudentem     quam    centum,  pldge.  apud 

stuntan 
stultum  ; 

sunu  saede      wer    gleaw    7      gelaered        na 

Hiesus  filius   Sirach    dix\i.      Uir  prudens  et  disciplinatus  non 

murcnaft      gef>read          ser  Jrarn      f>u  ahsige  na    tsel  J>u     senig- 
murmurabit  correptus ;  Priusquam  interroges  ne  uituperes  quern- 

ne     7  J>8enne    ]?u  ahsast      }?rea  rihtlice  se  J>e  hata'S  freaguncge 
quam  et  cum  interrogdueris  corripe  iuste ,     Qui  odit   correptionem 

byS  gewanud    lif        J?rea     J>inne  freond      oft    soSlice   gewyr(cS) 
minu&iur     uita ;  Corripe      amicum.        sdepe    enim          sit 

gylt          7  na   on   selcum   worde   gelyf  J»u   him     ys      steor 
commissio.    et  non  in     omni     uerbo      credas     illi ;  Est  correptio 

leas        on   mu]?e     teonfulles  f>rea        nehstan    ser  f>am  f>e 

mendax.     in      ore    contumeliosi;     Corripe  proximum   dntequam 

J>u  hyne  ]?iwe     7  syle  stowe     ege     J?es  heahstan     synnfull  maim 
commineris.     et   da    locum  timori     altissimi ;      Peccator   homo 

forbycS          steore  se  f>e    hataft         steore  fotswse'S 

deuitat   correptionem;        Qui       odit    increpationem ;     uestigium 

ys   synfulles    witodlice   se  J?e   ondraet    god.      he  by^  gecyrred   to 
est  peccatoris  j     Nam       qui       timet    deum.        conuertitur       ad 

heortan     his 
cor     suum ; 

ssede    leohtlice  gestyred    he  gegearwatS  arwyrtSnysse 
Ambrosius  dixit.    Leniter  castigatus.         exhibet         reuerentiam 

styrendum    mid    stitSnysse     J>earle      f>reagincge     gegremud     ne 
castiganti.          asperitate         nimiae  increpationis      cffensus     nee 

freagincge     onfehcS   ne       hsele         tbrj^ildiaa        emlice        swa 
increpationem  recipit  nee  salutem;    Sustineant   aequanimiter   ut 

untrume      J>a    hi  gebetan   na     magon      gestyrede      mid  swsesre 
infirmos.    quos  emenddre   non  potuerint  castigdtos ;       Bldnda 

arfsestnysse     to  berene     synd     J?a    beon   ungef>reade     for     hyra 
pietate         portdndi     sunt     qui  increpari          pro     sua 

untrumnysse    na      magon        for   mislicnysse    syngigendra   sume 
infirmitate     non  2>6ssunt ;     Pro   diuersitate    peccantium      alii 

to  berenne    synd    sume   to  J?reagenne    forjri   gemet     todseled    ys 
portdndi     sunt.     alii       castigdndi :     quia   modus   diuersus  est 


LIBER   SCINTILLARUM.  115 

synfulra        j?senne  softlice      for      eow     bet     we  styraS  f>aenne 
peccatorum',     Tune     enim  pro(p}ter  uos  melius  corrigimus.  cum 
Jm   }?e    wel      don      hi  gelyfatS  yfelu  we  geswuteliatS 
ea  qug  bene  gessisse  se  credunt  mala  demonstrdmus  ; 

synd  wel  msenige  f>a  J>e     freagincge     wordu 

Gregorius  dixit.  Sunt  nonnulli  qui  increpationis  uerba 
gehyraft  7  to  dsedbote  gehwyrfan  onyttaS  huru  witu 
audiimt  et  ad  penitentiam  redire  contendunt ;  Uel  poene 
aJ'raciatS  J>a  J»e  meda  na  ingelafiatS  gehylste  be  rice  Ipcet 
terreant.  quos  premia  non  inuitant ;  Audiat  de  regno  quod 
lufige  gehyre  be  susle  anra  gehwylc  Ipset  he  ondraede  Ipcet 
dmet.  audiat  de  sup^licw  unusquisque  quod  timeat.  ut 

gif  lufu     to     rice      na     tyhS  huru    ege     jnwe 
si  amor,  ad  regnum  non  trdhit.   uel   timor  minei ; 

ssede    Halwendlice     onfoS     rihtwise  swa  oft  be  hyra 

Isidorus  dixii.  Salubriter  accipiunt  iusti.  quotiens  de  suis 
forgaegincgum  beotS  gef»reade  manega  yfele  gelice  him  on  yfel 

excessibus         arguuntur ;    Plerique  mali  similes  sibi  in  malum 
beweriaS      se  f>e   jmrh   swsese   wordu   ge)?read   na  by$  gestyred 
defendunt;    Qui    per     bldnda   uerba  castigatus     non    corrigitur 
stiflicur     neod     ys     Ipcet    he   sy   gefread      mid      sare      so'Slice 
dcrius     necesse  est      ut         arguatur ;          Cum   dolore      enim 
to  forceorfenne  synd     J»a  J?e  leohtlice  beon  gehseled  na     magon 

abscidenda      sunt.      qug      leniter          sandri        non  possunt ; 
se  J?e  gemynegud  diglice  beon  gestyred  be    synne    forgymeleasatS 
Qui     admonitus   secreto         corrigi        de  peccato        negligit. 
openlice    to  cidenne    ys     Ipcet    wund     seo    diglice  beon  gehseled 
publice     arguendus    est.     ut    uulnus  quod  occulte         sandri 

nat       openlice     scyle    beon  gebett      openlice   synd   to  cidenne 
nescit    manifeste   debeat     emenddri;       Pdlam     sunt     arguendi 

J>a  f>e  openlice    deriatS     ]>cet  J»senne   mid  openre   sace  of>f>e  flite 
qui      palam      nocent.      ut     dum          ap&rta          obiurgatione 

beot$  gehaelede     J»a  f>e  hi  geefenlsecende     agyltan      syn  gefreade 
sanantur.         hi  qui  eos       imitando      deliquerant  corrigantur ; 

faenne     an     bytS  ge)?read     manega  beo8  gebette      betere   ys  J>8et 
Dum    unus     corripitur.      plurimi  emendantur ;    Melius   est   ut 

for    manegra      haelf>e        an      beo  genyj?erud    J?8enne  furh   anes 
pro  multorum  saluatione  unus    condemneiur.      quam    /;er    unius 

leafe       manega  beoS  gedyrfede 
Ucentiam     multi     periclitentur ; 

I  3 


116  LIBER   SCINTILLARUM. 


XXXII. 


be  lareawutfa  oJ?J?e  be  gelseredim.  o]?]?e 
De  Doctoribus  sine 

reccendru^  oj?)?e  be  gymendu^. 
Eectoribm. 


drihtew   seg(5  on  godspelle     farende  socSlice    bodiatS    secgende 
Dominus  dicit  in  guangelio.     Euntes   autem  praediedU  dicentes 

forfi     togenealsectS         rice      heofena       J>set    ic  secge     eow     on 
quia  adpropinquabit  regnum  celorum ;    Quod      dico       uobis     in 

J>ystrum  secgaS  on    leohte       7  J?set  ge  on  eare  gehyraS    bodiacS 
tenebris    dicite   in    lumine.     et    quod     in  aure   auditis  predicate 

ofer  hrofas     selc  -  bocere  gelaered  on  rice     heofena    gelic  he  ys 
swper  tecta  ;  Omnis  scriba    doctus    in  regno  coelorum.  similis   est 

menn   hiredes    ealdre         se   forJ^brmgtS  of  goldhorde   his    niwe 
homini  patri  familids.     qui     profert      de    thesauro     suo  noua 

7  ealde      eadig  by'S   se     Ipeow  j?sene  }?e  J?senne    cymS     hlaford 
et  uetera ;     Beatus     ille  seruus  quern       cum       uenerit  dominus 

fmt        wacigenne 
inuenerit  uigilantem  ; 

se  apostol   ssede       fedat5     seo  f>e  y(s)  on    eow    heorde 
Petrus  opostoZus   dixit.     Pdscite      qai       est    in   uobis  gregem 

godes  foresceawigende  na  genydd  ac  sylfwilles 
dei.        prouidentes    non  codcte  sed  spontdnee; 

se   apostol   ssede     swa    us       wene       mann   swa  swa 
Paulus     apostolus   dixit.     Sic   nos  existimet    homo         ut 

fenas        cristes       7        dihtneras  geryna       godes    nanum 

ministros    c^risti.      et    dispensatores  mysteriorum    dei.      nemini 

syllende  senige     sebyligfe        \>at   na  si     getseled  f>enuncg 

dantes    ullam  offensionem.      ut      non    uituperetnr    ministerium 

ure         ac   on     eallum     uton  gegearcian      us      sylfe  swa  swa 
nostrum,    sed  in    omnibus        exJiibeamus     nosmet  ipsos     sicut 

godes      J?enas  standaf)    eornostlice    begyrde    lendena    eowre 

dei     ministros;        State  ergo         succincti   lumbos    uesiros 

on    sotSfaestnysse     7    sceogiacS    fet    on     gegearwunge     godspelles 
in        ueritate.       et    calcidte  pedes  in   preparationem    aeuangelii 


LIBER   SCINTILLAKUM.  117 

sibbe         begym     fe     7      lare     onstand   on    fam      })as   socSlice 
pads  ;     Adtende   tibi  et  doctrine    instd      in     illis.    haec    enim 

donde    ge  fe    sylfne    halne    fu  dest     7   fa     f  e    fe     hlystatS 
faciens    et    te    ipsum  saluum  fades.      et  eos    ^m     te   audiunt ; 

fu  softlice     spec      fa    gerist      hale          lare 
Tu  autem    loquere  qug    decet  sanam  1  doctrinam ; 

ssede      weleras    rihtwises        IseratS       manega    fa  f  e 
Salomon  dixit.       Labia         iusti          erudiunt  plurimos.    qui 

sot51ice  ungelserede  synd  on  heortan  wsedle     sweltatS          seolfor 
autem        indocti       sunt  in    cordis  eg  estate  morientur;  Argentum 

gecoren     tunge     rihtwises    heorte     arleasra     for  nahte     J?ar  £>ar 
electum    lingua        iusti.         cor      impiorum   pro  nihilo ;     Ubi 

nys       gymend        folc         hryst         on      lare      bytS  oncnawen 
non  est  gubernator  populus  corruit ;     In  doctrina        noscitur 

wer  lar          god     syltS     gyfe         on    sitSfaete  forhogigendra 

uir ;      Doctrina  bona  dabit  gratiam.    in     itinere     contemptorum, 

swelgend    far  f>ar    na    synd    oxan     binne     semtig     ys      far  far 
uordgo ;       Ubi      non  sunt    boues  praesepe  uacuum,  est  .J        ubi 

soSlice    manega    seceras    far      swutol      strenctS     oxan      heorte 
autem     plurimg    segetes     ibi    manifesta  fortitudo    bouis ;     Cor 

witan        sec^  lare  wyll    lifes        lar  agendes 

sapientis    querit    doctrinam;      Fons    uit§    eruditio    possidentis? 

lar        stuntra    dysignyss    se  f  e  gerecS    word    na  togymendum 
doctrina  stultorum  fatuitas  ;    Qui  enarrat  uerbum  non   adtendenti 

swylce  se  Ipe  aweccS      slapende      of  hefiguw    slape 
quasi     qui     excitat  dormientem  de   grdui    somno  ; 

ssede      se  eornostlice  offratS      offrunge      lofes     f urh 
Origenis  dixit.    Ille         ergo         offert  sacrijlcium  laudis.     per 

fees     word    7  f eawas  7          lare        byS  geherud  7  bytS  gebletsud 
cuius  uerbum  et  mores  et  disciplinam.    laudatur     et   benedwitur 

god        na      ser     ofre     Iseran      faenne    we    sylfe    gelserede    7 
deus ;  Non    dnte    olios    docere.      quam     nos    ipsi     instructi  et 

gesceadwise  beon  ge  scylon 
rationabiles    esse    debemus ; 

ssede     synd  fa  healdatS    lage  on  gemynde  ac  hi  na 
Augustinus  dixit.    Sunt  qui   tenent    legem     memoria.    sed    non 

gefyllatS    on  life      ma      witodlice    unscyldige    ge  na    synd    gif 
uita ;    Magis     quippe       innocentes      non      estis.     si 

1  i.  integram. 


118  LIBER   SCINTILLARUM. 

gebrofru  eowre      fa      demende    freagean    ge  magon    swigende 
fr&tres    uestros    quos  iudicando   corrigere       potestis       tacendo 

forwyrfan    ge   fafiaft        se      sotSlice    se   fe    fore  ys    na  hyne 
perire      permittitis  ;    Ipse      uero         qui       preest.    non    se 

wene       on  anwealde  to  wealdenne  ac  on   sof  re  lufe   to  f  eowi- 
(e)xistimet      potestate       dominandi.       sed       caritate  serui- 

genne      swyf  or    scyl    beon    to  lufigenne    se  fe    fore  ys    f  aenne 
endi ;        Plus     debet    esse       amandus        qui        preest      quam 

to  ondrsedenne    nelle  f  u    begyman    to    welerum    specendes     ac 
timendus ;        Noli       adtendere  ad       labia       loquentis.     sed 

samodwyrcendes 
cooperantis  ; 

ssede    se  f  e   hyrde     ys    he  scyl  beon  eac    lareow 
Hieronimus  dixii.    Qui    pastor    est     debet     esse     et   magister. 

ne    on    cyrceum    f  eah  f  e  he     halig      sy    hyrdes    him    naman 
nee    in   aecclesiis      qudmuis      sanctfus     sit  fmstoris   sibi    nomen 

niman      gef  ristlaece    buton    he  ma3ge    Iseran     fa     he  fett    fa 
adsumere        audeat          nisi       possit      docere  quos    pdscit ;  Illi 

o<5ra     scylon   beon   lareowas   fa  fe     hiw       drohtnunge     hyra 
aliorum  debent    esse     doctores.      qui     speciem  conuersationis  suae 

on  micelum   timan     ser     leornodan        spsec       lare  nsefre 

multo       tempore  ante  didicerunt ;    Sermo  doctrinae  numquam 

na  ateoraS  ac  swa  micele  swyfor  fram  lareowe     bycS    uppahafen 
deficit       sed     qudnto       plus       a       doctore   fuerit     erogdtus. 

swa  micele       ma       bytS  getwyfeald   7   J?senne   underfeodde   him 
tdnto        dmplius       duplicatur.      et    cum          subiecta        sibi 

land  wseteratS     nsefre     wylles     ytS     byt5  gedruwud  fsenne  f>u  be 
drua    rigat.    numquam  fontis  unda       siccatur ;  Cum        de 

gode  spycst     swa  fu  scealt  getemprian     spsece        Ipcet   hlystende 

deo  loqueris.    ita       debes        temperdre  sermonem.     ut     audientes 
mid  mislicum    gereorda    wordum      J>set    anra  gehywlc        sefter 
diuersis          reficias       uerbis.        ut      unusquisquG     secundum 
mihte  magan    his  gedafenlice     fodan     underfo      fsenne 

jwssibilitatem  stomachi  sui.    cdngrua    alimenta  suscipiat;  Quando 

sacerd   f reat5  syngigende  gif  hi  gehyran     forhogiatS     far  toeacan 
sacerdos  arguit  peccantes.    si  illi  audire   contempnunt.     msupvc 

7  ongean  hyne     ref iaf        he      na  fe  laes        freage    ref igende 
et  contra    eum    saeuiunt.     ille    nihilominus     increpzk    sguientes. 

na   for  ege  he  si  ofercumen  f  set  he     laes     styre      synfulle    mid 
nee    timore         superetur          quo     minus  drguat  peccatores  cum 


LIBER   SCINTILLARUM.  119 

ealre     carfulnysse     7     ontihtincge      lareowa    fenung     ys     oJ»J»e 
omni   sollicitudine   et     intentione ;  Doctorum   qfficium    est      uel 

aslidenum   hand     rsecean    otScSe  dweligendum  siffset  geswutelian 
lapsis     manum  porrigere.  uel      errantibus       iter      ostendere ; 
dysig     hit  ys      senigne     Iseran    J>aet    he  na  cann    gelaered   J)yle 

Stultum      est      quemquam  docere  quod     ignorat ;      Doctus  orator 

fela       spseca     mid  feawum  wordura  geopenatS     na       gescydan 
plures  sermones      paucis         uerbis       aperit ;     Non   confundant 

weorcu     spaece     lareowes  f»e  Ises  f»e  J>genne  he  on  cyricean  specan 
opera   sermonem  doctoris.   ne   forte      cum          in  aecclesia  loqui 

ongynS   stillice   gehwylc    andswarige    hwy  J?as  sylf  )?u  na     dest 
coeperit.  tdcitus  quislibet    respondeat     cur   hdec    ipse     nonfacis.J 

spsec      sacerdes          gewrita       mid  sealte     gestredd     si      spe- 
Sermo    sacerdotis     scripturarum        sale  condUus    sit;     Lo- 

cendum     on  cyricean   na  hream  folces  ac  geomerung  syaweht 
quentibus 1  in  aecclesia  non  clamor  populi  sed    gemitus    suscitetur. 

tearas   hlystendra    lofu   him  syn  forspilS  ealdorscype  to  Iserenne 
lacrimg  auditorum  laudes  eis  sint ;  Perdit  auctoritatem    docendi. 

f»ses     spsec    mid  weorce   byf>  toworpen   swa  swa  gleaw   beforan 
cuius  sermo          opere  destruitur ;  Peritus*          ante 

wege    ealswa    tunge       ungelaeccendlic       gif  he  byt5  gesoht    swa 
uiam.      sic       lingua   inreprehensibilis 3  .J         qu(a)eritur 4         ut 

gelsered  be  gewyrhton  he  si  underfangen  heafud  ys  crseftes  laeran 
doctus.          merito  suscipiatur ;       Caput  est    artis    docere 

faet   Ipu  do    unscyldig  sotSlice  buton     spsec    drohtnung    swa  mic- 
quod  facias;  Innocens   enim    absque  sermone  conuersatio.      quan- 

eluw  swa  heo  of  bysene  frama'S  swa  micelum  mid  swigean  deratS 
turn  exemplo  prodest.        tantum          silentio        nocet; 

ofgebeorce  hunda /midstafe  hyrdes     wulfa     wodness  toafligenne 
Latrdtu    cdnum  baculoque  pastoris.  luporum  rabies     deterenda 

ys        sleandne        bisceop      se     genyf>eratS   se  Ipe   hricg       his 
est;    Percussorem  episcopum  ille   condemnat.    qui    dorsum  suum 
Iegt5   to   swinglum 
po  nit  ad  jlagella  ; 

seede          teonfull        ys    7     leaslice      f>reat5  se  Ipe 
Ambrosius  dixit.   Contumeliosus   est  et   menddciter  drguit    qui 

teonan          detS 
contumumeliam  facit ; 

1  s.  sacerdotibws.  a  s.  sicut. 

3  s.  est.  *  s.  si(t). 


120  LIBEK   SCINTILLARUM. 

ssede    se  £>e  sotfe  lufe    witS     oj?erne 
Gregorius.      dixit     Qui   caritatem   erga   dlterum   non    habet  .J 
bodunge     fenunge     onfon      nateshwon    scyl      gewuna 
predicationis  offidum  suscipere  nulldtenus   debei;    Usus1    quippe, 
rihtre  7  fulfremedre    bodunge      yo  J?aet  forebeon  na    durre  se  J>e 
rectg     perfect/que  predicationis  est  ut     preesse   non  audeat  qui 

underbeon  na  leornude  ne    hyrsumnysse    underf>eoddum  bebeode 
subesse     non  didicit.    nee  oboedientiam          subiectis       imperet 
f»a      uppahafenum    na     cann     gegearwian      bodung     sacerdes 
quam.      preldtis        non    nouit      exhibere;    Predicatio  sacerdotis 
niid  weorcum  to  getrymmene  ys    £>set  j?a  fe  he  mid  wordum  IsertS 
operibus  confirmanda  est  .J  ut       quos  uerbis        docet 

ty  mid  bysenum  bodung  swy]?or  mid  dsedum  faenne  mid  stef- 
mstruat  exemplis ;  Predicatio  2^us  actibus  quam  uoci- 
num  swege  synd  manega  J?a  J?aenne  hi  metan  hi  nytan  f>a 
6us  sonet  ;  Sunt  plerique  qui  dum  metiri 2  se,  nesciunt.  qu(a]e 
hi  na  leornudan  Iseran  hi  gewilniatS  }?a  J>e  hefe  msegsterdomes 
non  didicerunt  docere  concupiscunt.  qui  pondus  magisterii 

swa     micele    leohtor   hi   wenatS    swa    micele    swa    hi    streng^e 
tdnto         leuius      estimant.  quanta  uim 

micelnysse  fees  hi  nytan  oft  sotSlice  |?a  }?e  nateshwon 
magnitudinis  illius  ignorant;  Saepe  enim  qui  nequdquam 
gastlice  bebodu  oncneowan  heortan  hi  laeceas  secgean  hi  na 
spiritalia  precepta  cognouerunt  .J  cordis  se  medicos  projlteri  non 

ondrsedat5     fa    faenne     wyrtgemanga     strengtSe     hi   na   cunnan 
metuunt.     qui     dum      pigmentorum        uim  nesciunt 

beon  gesewene  lasceas   flaesces  hi  na  forsceamiacS  swa  micelum  swa 
uideri          medici   carnis  non    erubescunt ;         Quantum. 

in  stowe   hegra     ys    swa  micelum  on  frecenysse  maran     wunatS 
loco      superior  est  .J      tantum,       in   periculo    mdiore  uersatur*; 

Bwa  micelum     daada      folces     deed    oferstigan     scyl     bisceopes 
Tantum       actiones   populi  actio  transcendere  debet  pr(a)esulis. 

swa  micelum  swa  todselan  gewunaS   lif    hyrdes  fram  hyrde  se  pe 
quantum  distdre      solet       uita  pastoris    d    grege ;    Qui 

sotSlice  stowe      bodunge        onfehtS     yfelu  ongebringan  na     scyl 
enim    locum  predicationis  suscipit  .J  mala        inferre       non  debet 

ac   forberan  J?aet  of  f»aere  his     gef>w8ernysse     yrre     wedendra 
sed  tolerdre.J   ut   ex  ipsa  sua    mausuetudine  iram  s(a]euientium 

1  i.  consuetude.  2  i.  mensurare.  3  s.  quis. 


LIBER   SCINTILLARUM.  121 

gelifige    7     synfulra      wunda   on    ofrum    he   geswencednyssum 
mitiget.    et  peccatorutn  uulnera  in      aliis    ipse      adftictionibuB 

gewundud   gehsele  synd  wel  maenige  fa  f  e  mid  carfulre  gymene 
uulneratus  sdnsi;    Sunt     nonnulli        qui  solerti          cura 

gastlice    bebodu   f  urhsmeageatS   ac  fa  f  e    ongytende    f  urhfaraS 
spiiitalia  precepta  pwscrutantur  sed  qude   intellegendo  penetrant 

libbende    hi  tredatS    faerunga.  hi  IseratS   Ipcet   na  mid  weorce   ac 
uiuendo  conculcant  ?   repente      docent  .**   quod       non  opere        sed 

mid   smeaunge   hi  leornudan    7    fast  hi  mid  wordum    bodiatS 
meditatione        didicerunt.      et  quod  uerbis  predicant 

mid  weorcum  hi  oferwinnatS   nan   witodlice    swyfor   on    cyricean 
o/;eri6us        inpugnant  .•*   Nemo    quippe     amplius   in     ecclesia 

deratS   faenne   se  fe  f wyrlice  donde  naman  otSt5e    endebyrdnysse 
nocet.    quam     qui     peruersg    dgens   nomen    ueZ          ordinem 

halignysse     haaftS     agyltendne     witodlice   f>isne    }?reagian     nan 
sanctitata's    habet  .J  delinquentem   namque     hunc  redarguere  nullus 

gef)ristla3ct$     wseter      witodlice       hluttrust        hyrdas      drincat5 
presumit ;     Aquam       quippe    limpidissimam  pastores     bibunt  .•* 

J?aenne  hi    flodas  sotSfasstnysse  rihtlice  ongytende      hladacS      ac 
cum       fluenta      ueritatis         recte     intellegentes  hduriunt  .J  sed 

Ipcet  sylfe    waeter     gedrefan      ys      haligre      smeaunge     bigencga 
eandem     aquam   perturbdre    est.       sancte    meditationis    studio, 

yfele  lybbende     gewemde      weeter  gewislice     gedrefed  mid  fotum 
male  uinendo  corrumperet, ;  Aquam  scilicet  perturbatam  pedibus 

seep  drincatS   fsenne     underfeodde  gehwylce    na     fyliatS     wordu 
cues    bibunt.      cum          subiecti          quique     non  sectantur  uerba 

fa  hi  gehyratS   ac    fa  sylfan  f e     hi  geseocS     bysena     fwyrnysse 
qug    audiunt.     sed        sola     qug  conspiciunt  exempla    prauitatis 

hi  geefenlasceatS  swa  micelum  swa  gehwyle  on  fisum  middanearde 
imitantur ;          Quanto  quisque      in  hoc          mundo 

heagur      fyhtS       swa  micelum   he  fint   f cet  he   heardre     bere 
dltius   proficerit  tanto          inuenit     quod      durius    portet ; 

heard  witodlice  ys  f  cet  se  f  e   nat    lifes   his  healdan  gemetegunga 
Durum  quippe   est  ut     qui  nescit  uif/ su(a)e  tenere   moderdmina.J 

dema  lifes   he  gewyrf e      ofra         fa    scylon    gymene    hyrdelice 
index  uitg         fiat  aliorum  ;    Illi   debent     curam  pastoralem 

underfon  fa  f e  eallunga  on  hyra  lichaman  witan  flewsan  galnysse 
suscipere.    qui       iam      in    suo    corpore   sciunt  fluxa    luxuri(a)e 


122  LIBER  SCINTILLARUM. 

wealdan     })set  J?senne  hi  of>rura  strange     bodiaS     hi  sylfe   mid 
dominari l  .J    ul    dum          aliis      fortia  predicant         ipsi 

gewilnun(gum)  hnescura   nearulice    na    underhnigan  gif  hwsenne 
desideriis        mollibus   eneruiter   non  succumbant ;  Si    qudndo 

lareow       niS    rihtwisnysse   gyrntS    f>set   he    embe    underj^eodde 
doctorem   zelus    rectitudinis    exigit.     ut         erga  subiectos 

retSige    hatheortnysse  sylf  be   lufe      si     na    of  wselhreownysse 
s(a)euiatz.       furor          ipse  de  amore  sit  non  de     crudelitate.J 

Ipsei       7    laga  lare          ongean     agyltende         bega        7 

quatenus    et   inra   disciplin(a)e   contra    delinquentes    exerceat    et 

innan  mid  fsederlice  arfaestnysse      lufige    J?a  }>e  he  utan   swylce 
intra,       paterna  pietate         diligat.      quos      foris     quasi 

ehtende      )?reage      na     scuSlice  soSlice  ys  eadmod  se  f>e  upplicre 
insequendo  castigat ;  Neq\\&  enim.    uere    est  humilis.  qui    superni 

mihte  mid  dome  ]>cet  he  scyle  forebeon    ongytt    7  of>rum  forebeon 
nutus     arbitrio     ut     debeat    preesse    intelligit.  et    aliis      preesse 

forhogacS    ac  godciindum       dihte      under)?eodd    7    fram  leahtre 
contemnit  .J  sed      dining      disposition*    subditus    atque    a      uitio 

anwilnysse     fremende     fsenne     him    reccendomes    heahnynysse 
obstinationis     alienus.J       cum       sibi      regiminis  culmen 

wealt       gif  eallunga  godum   forecumen    ys   mid  j?am  of>rum 
imperatur  .J   si        mm        bonis     preuentus    est.     quibus       aliis 

foresi    7   of  heortan    scyl     fleon    7   genydd  gehyrsumian    seo 
2>resit 3  .J  et  ex    corde     debet  fugere  et  inuitus      obedire ;       Ipsa 

witodlice  on  msegsterdome  tunge   bytS  gescynd  J?aenne  ellesh(wset) 
quippe    in     magisterio      lingua  confunditur 4  quando      aliud 

bytS  geleornud  7  elleshwset  byS  gelser(e)d  swa  hwylc  swa  on  mseg- 
discitur        et     aliud          docetur ;        Quisquis  uirtu- 

enum   ]?eonde    heorde  godes  wiSsaecS    fedan        hyrde       healicne 
tibus    pollens    gregem    dei      renuit    pdscere.  pastorem   summum 

byt5  oferswitSed   na      lufian        wyrcSlic  eallunga    ys    Ipcet   gymen 
conuincitur     non  amar(e;)   Dignum  profecto    est.     ut      cura 

haligre    cyricean    J?am  J>e     ]?a     wel    gyman     msege    sy  ongesett 
sanctae  aecclesiae     ei    qui  hanc  bene    regere  preualet   inponatur 

ege     gef>anc  reccendes  geeadmede  ]>cet  na  f>aet  oj?f  e  gej)ristl8ecincg 
Timor  mentem   rectoris    humiliet.      ne     hanc  aut    praesumptio 

gastes  uppahebbe  otStSe  flaBsces  gelustfullung  besmite   si  begymend 
leuet.       aut    carnis      delectatio    inquinet ;  sit      rector 

1  i.  domare.  2  i.  irascatwr.  3  i.  dominetfur. 

4  i.  confutatwr  uel  perturbatuf . 


LIBER  SCINTILLARUM.  123 

todseled  on  swigean  nytt  on  worde  Ipcet  he  na  oSfte  forsuwigende 
discr&tus  in  silentio.  utilis  in  uerbo :    ne  aut        tacenda 

forcSbringe  otSSe  gespecendlice   forsuwige    se  J?e  witodlice  specan 
proferat.     aut     proferenda l   reticescat ;    Qui       igitur       loqui 
wislice    hogatS    switSlice   ondraede  f>aet  na  his   spaece  gehlystendra 
sapienter  nititur.  magnopere  metuat.      ne     eius  eloquio  audientium 
aunyss  sy  gescyn(d)   swylce  soSlice  hi  sylfe  Jm  }>e  fore  synd  gegear- 
unitas  confundatur ;   Tales  autem  se    se      qui    presunt       exhi- 

wian  f»am  underf>eodde  diglu  eac  hyra  geyppan  hi  na 
leant  quibua  subiecti  occulta  quoqne  sua  prodere  non 

forsceamian  healicust  witodlice  stow  wel  bytS  gegymed  faanne  se 
erubescant ;  Summus  itaque  locu(s)  bene  regitur.  cum  is 

J?e  fore  ys  leahtrum  swyj>or  fsenne  gebro]?rum      wealt          neod 
qui  pre  est    uitiis     potius    quam   fratribus    dominatur ;  Necesse 

ys  ]>cet  J?8enne  synne  wund  on  under]?eoddum  freagende  byj>  ge- 
est  ut  cum  peccati  uulnus  in  subditis  corrigendo  restrin- 

wrifen  mid  micelre  carfulnysse  eac  stit^nyss  seo  sy  gemetegud 
gitur.  magna  sollicitudine  etiam  districtio  ipsa  modereiur. 

fast       swa    laga        lare        ongean     agyltende        bega       fycet 
quatenus    sic    iura    discipline   contra    delinquentes  exerceat  .J   ut 
arfaestnysse  ininofas    na     forlaete   embe  underf»eoddan    his    beon 
frietatis      uiscera   non  amittat ;  Erga       subiectos       suos   esse 

begymend  scyl  rihtwis  axige(n)de  mildheortnyss  7  arfasst  refigende 
rector    debet  iustus.    consulens    misericordia  et    pia      sguiens 2 

lar  medwyrhta     witodlice    ys    se  J»e    stowe   witodlice 

disciplina ;    Mercenndrius     quippe    est  y    qui     locum      quidem 

hyrdes  healt  ac  gestreon  sawla  na  sectS  swa  hwyle 
pastoris  tenet,  sed  lucrum  animarum  non  qugrit ;  Quisquis 

witodlice  forfi    bodatS   J?set  her  of Ipe   lofu   offe     gyfe        mede 
namquQ  ideo  pv&dicat  ut   hie   uel  laudes  uel  muneris  mercedem 

underfo    ecere    butan  tweon  mede    hyne  bescyratS  swa    si  began 
recipiat  aeterna  procul  dubio  mercede   se    priuat ;  Sic  exerceatur 3 

nij?  rihtwisnysse  ongean  J?wyre  dasda  nehstena  J?a3t  on 
zelus  rectitudinis  contra  praua  acta  proximorum  .J  quatenus  in 

haetan  striSnysse  nanum  gemete  si  forlaeten  meegen  gefjwaer- 
feruore  districtionis  nullomodo  relinquatur  uirtus  mausuetu- 

nysse  sacerd  soSlice  naht  todasltS  fram  folce  faenne  nanre 
dinis;  Sacerdos  enim  nihil  distat  a  populo.  qu'dndo  nullo 

1  i.  enarranda.  a  i.  irascens.  3  i.  adhibeatwr. 


124  LIBER   SCINTILLABUM. 

lifes     his     gearnunge   folces     oferstihtS         dsede          nan     crseft 
uitae  suae      merito       uulgi   transcendit   actionetn ;    Nulla     ars 

beon  gelsered    si  gef>ristlseht    butan    atihtre       ser      smeagunge 
doceri  presumdtur  .J       nisi      intenta    prius    meditatione 

si  geleornud  fsenne  forman  synd      geoguf>e     o'StSe  geonglicnysse 
discatur ;       Cum     prima    sunt  adolescentiae   uel       iuuentutis 

ure        tida         us       gyt    fram     bodunge    to  geswicenne  ys  pcet 
nwirae  tempora  nobis  adhuc    a    predicatione    cessandum    est.  ut 

seer    tungan    ure      scyrian      na    durre  eorf>an  heortan  fremedre 
uomer  lingug  nostrg  proscmdere  non  audeat  terrain  cordis     alieni  ; 

lare       spsec  na  gedafenaf)  butan  on  ylde  geripudre  mid  (g)e- 
Doctrinae  sermo  non  subpetit 1  .J  nisi    in  aetate  profecta  ;  sub- 

hwsedum  eornostlice  7  mid  diglum  dome  fram       sumra        earum 
tilt  ergo          occultoque     iudicio    a     quorumdam  auribus 

bodung     halig  byt5  setbroden  forj)i  beon  aweht  J?urh     gyfe      na 
jyredicatio  sancta  subtrdhitur.     quia     suscitari      per  gratiam  non 

geearnia'S    se    on  Haligre  laf>unge  gelaered  bodigend  ys  se  J?e  eac 
merentur ;  Ille  in  sancta    aecclesia  doctus  predicator  est    qui    et 

niwe  cann  geyppan  be  wynsumnysse  rices   7     ealde   secgean  be 
noua    scit    proferre   de      suauitate      regni  et  uziusta   dicere    de 

egesan       susle  bebod      witodlice  tolyst  7   leercS    faenne  feet 

terrore  supplicii ;  Mandatum    quippe     soluit  et  doczt.  quando  hoc 

gehwylc  mid  stefne    bodat5     fset    he  lybbende    na      gefylS     to 
quisquG         uoce       predicat  quod       uiuendo       non    implet',    Ad 

rice       ecere      eadignysse    becuman     na     maeg  se  f>e       nele 
regnuio.  aeierne  beatitudinis  peruenire  non   udlei.    qui   non  uult 

mid  weorce  gefyllan  Ipcet  he  IsertS   ]58es    lif  J?e  byf>  forsawen  tolafe  ys 
opere      implere  quod  docet ;  Cuius  uita       despicitm:  .J      restat 

f>set   bodung     sy  forhogud    to       lufe   godes  7  nehstan      wel  oft 
ut  predicatio  contemnatur  ;  Ad  amorem   dei  et  proximi  jderumque 

heortan  gehlystendra  ma   bysena  feenne  wordu  aweccea'S 
corda    audientium  plus  exempla  quam  uerba    excitant  ; 

ssede     se  f>e  sotSlice  of>erne  be  synnum    f>reac$      se 
Isidorus    dixii.     Qui       enim     alium   de  peccatis   arcjuit.  ipse 

fram    synne     scyl    beon    fremede    se  f>e   forgymtS    rihte      don 
a     peccato    debet   esse     alienus ;      Qui     neglegit    recta  fdcere. 

geswice  rihtlice  Iseran      ser    witodlice  hyne  sylfne    styran     scyl 
desinat    recte     docere ;  Prius  quippe   semet  ipsum  corrigere  debet. 

1  i.  non  conuenit. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  125 

se  f»e  opre  to  wel    lybbenne  mynegian  hogaS  swa  Ipcet  on  eallum 
qui   alios  ad  bene  uinendum  admonere  studet.  ita    ut    in  omnibus 

hyne     sylfne      bysene       wel  to  lybbenne    gearwige     na     synd 
semet    ipsum    formam1    bene       uiuendi        preheat;    Non    sunt 

to  styrigenne  to  gymene    cyricean  J?a  J>e    gyt   leahtrum  underlic- 
promouendi 2  ad  regimen  aecclesiae.    qui    adhuc    uitiis  sub- 

geatS      se  J>e  gymene    sacerdes        onett        gyrnan      asr  •  on  him 
iacent ;  Qui   regimen  sacerdotis  contendit  appeiere  .J  ante  in     se 

fordeme    gif  lif  his  on  wyr]?scype  si    wel  fseslic     gif     he    na 
discutiat 3  si     uita 4          honore         sit  condigna ;   Quod    si   non 

twydselS  eadmodlice  to  J?am   j?e   he  ys  geclypud  genealsece  J>senne 
discrepat 5    Tiumiliter  ad   id  quod       vocatur         accedat;     Tune 

sotSlice     bodung       nytlice  bycS  forSgerseht  J>senne  scearp  J>anclice 
enim  praedicatio    utiliter       profertur.        quando     efficdciter 

byS  gefylled  se  ]?e   na  leofa'S   swa   he  laerd     J>a       J>e     he  bodatS 
adimpletur ;    Qui  non  uiuit    sicut    docei.    ipsam  quam  predicat 

sotSfsestnysse   forhogigendlice   he  de"5   se  f>e    wel     IsertS    7    yfele 
ueritatem.       contemptibilem    facit ;     Qui    bene    docet   et   male 

leofa'S   \>aet    he  IsertS  wel   lybbendum   framatS     forj>i  sot51ice  yfele 
uiuit.   quod    docet     bene  uiuentibus  jyroficit  .J  quod6    uero     male 

leofa'S    hyne   sylfne   he  ofslyhS   se  ]?e  wel    JeerS    7    yfele    leofaS 
uiuit.     se      ipsum      occidit ;       Qui   bene   docei  et  male     uiuit 

tytS  gesewen    god     yfele  togej>eodan    leoht    fystrum  gemencgan 
uideiur     bonum  malo  coniungere  .J  lucem  7   tenebris  permiscere. 

sotSfsestnysse       leasunge       hatheorte     lareowas     J?urh    wodnysse 
ueritatem B      mendacio ;      Iracundi      doctores       per       rdbiem 

hatheortnysse       lare         gemet     to    ormsetnysse    waelhreownysse 
furoris       disciplinae  modum   ad   inmanitatem     crudelitatis 

gecyrraS    7  J>anon    betan    underfeodde  hi  mihtan  J?anon  swyfor 
connectunt.  et  unde  emenddre     subditos      poterant.     inde    potius 

hi  gewundiatS   ofermodige   lareowas    gewundian    swyj»or    J>aenne 

uulnerant ;        Supeicbi       doctores      uulnerdre     potius      quam 

gebetan      cunnan      sacerdas        folca      mid  unrihte  beo"S  genyj>- 

emenddre  nouerunt ;  Sacerdotes  populorum    iniquitate         damnan- 

crude  gif  hi  o]?J>e   nytende     na      IseratS      ot^Se  syngigende  hi  na 

£ur.       si  eos    aut  ignorantes  non  erudiunt.    aut    peccantes     non 


1  i.  exempluw.  2  i.  eleuandi.  3  i.  diiudic^. 

*  s.  eius.  5  i.  dissonat.  6  i.  eo  qwod. 

7  s.  et.  *  s.  ct. 


126  LIBER  SCINT1LLARUM. 

J?reagiat$         ser        beo   J?u   hlystend    syj>]?an   lareow         lar 
drguunt ;     Antea        esto        auditor,      postea   doctor ;    Doctrina 

swa  micele  swa  heo    rumlicor    geseald     by)?     swa  micele  mare 
qudnto  amplius      data     fuerit.         tantomagis 

heo  genihtsumatS  J>a  J>u  mid  muj>e     bodast    mid  weorce    gefy11 
abundat ;          Quae         ore         predicas.        opere       adimple. 

7  J?a  f>u  mid  wordum  Iserst  mid  bysenum  geswutela  7  swa     laer 
et  quae        uerbis        doces     exemplis        ostende  .J  et  sic  instrue 1 

olpre  Ipcet  J>u  J»e   gehealde    sefter   andgyte  gehyrendes  bytS  spsec 
alios.       ut      te  custodias ;  luxta    sensum    audientis.  erit 2  sermo 

lareowes  swylcne  J>e  agyf  under]?eoddum  Ipcet  J>u     ma    si  gelufud 
doctoris ;    Talem    te  redde        subditis.          ut      mdgis    ameris 

Ipcet   }>u  si  ondrsedd    na   si  J?u   egeslic    on  J>inum  underf>eoddum 
quam      timedris ;      Non    sis    terribilis  in  subiectis  tuis. 

swa    him      weald        Ipcet  hi    ]?e     gegladian     J»eowian     mislice 
sic     eis    domindreS        ut       tibi    delectentur    seruire ;     Udriae 

willan        mislice         lare         gewilniacS      for  yfelre  gearnunge 
uoluntates  diuersam  doctrinam  desiderant ;  Pro  malo       merito 

folces  byt5  afyrsud      lar          bodunge       for  godum  mode  hlystend- 
plebis.    aufertur    doctrina  predicationis  .J pro   bono   animo   audien- 

es    byt5  geseald  speec  lareowes 
tie.     tribuitur     sermo  doctoris  ; 

on   bee.  ys  gecweden   care     don     sumes    of     lufe 

In  libra  dementis     cfacitur  .J      curam  gerere  alicuius  ex  affectu 3 

cymtS    forgyman  so'Slice  ;na     Isesse    ys  J?senne   hatian    on    life 
uenit.    neglegere    autem    non  minus   est    quam  odisse ;  In   uita 

yldryna  ys  gecweden  nateshwon    mid  wordum   Iseran   gefristlsec 
patrum       dicitur.       nequdquam        uerbis         docere   presumas. 

j?set  J>u  mid  weorce    ser    na  worthest 
quod        opere         ante  non  feceris. 


XXXIII. 

be  geleafan  ofl^e  truwan. 
De     Fide. 

drihten  segS  on  godspelle       ealle  mihtelice    synd  gelyfendum 
Dominus  dicit  in  guangelio.    Omnia  possibilia4  sunt     credenti; 

1  i.  doce.  *  s.  sic.  3  i.  amore.  *  i.  facilia. 


LIBER   SCINTILLARUM.  127 

habbacS    truwan   godes   se  Ipe    na      twynaS      on  heortan  his  ac 
Habete    fidem       dei.      qui    non  hesiiduerit    in    corde     suo  sed 

gelyfS     forj?i  swa  hwset  swa  he  segcS  gewy  (5re  gewyrS  him  se  J?e 
crediderit.  quia    quodcumque    dixerit      fiat         fat      ei  ;     Qui 

gelyfS   on      sumi      godes    hsefS     life          ece          se  J»e    sotSlice 
credit     in    filium       dei     habet  uitam  aeternam.      qui      autem 

ungeleaful   ys  suna    na    gesyhS      lif         ece         ac   yrre   godes 
incredulu(s)  estfilio   non    uidebit  uitam.  aeternam  sed  ira       dei 

wuniatS    ofer    hyne 
manet    super  eum ; 

se  apostol    ssede     hwset   frama)?   la  brof>ru   mine   gif 
Jacobus    apostolus    dixit.    Quid  proderit     /ratres       mei     si 

geleafan   hwylc   secge  hyne  habban  weorcu  so'Slice  he     neebbe 
fidem      quis     dwat      se      habere.     opera     autem  non   Tidbeat  .J 

mseg  la          geleafa  gehselan   hyne    geleafa   buton    weorcum 
numquid  poterit   fides      saluare     eum.J    fides       sine       operibus 

idel     ys     swa  swa    socSlice   lichama   buton   gaste      dead       ys 
otiosa  est ;      Sicut         enim     corpus     sine    spixitu  mortuum  est. 
ealswa       geleafa  buton  weorcum     dead      ys 
ita     et    fides      sine     operibus    mortua   est; 

se  apostol   ssede      msegen   sotSlice   godes   ys   on  haele 
Paulus    apostolus    dixit.      Virtus     enim       dei     est  in  salute 

selcum  gelyfendum  witodlice  )?a  of  geleafan  synd  beo<5  gebletsode 
omni      credenti  .J       igitur    qui  ex    fide 1     sunt.      benedicentur 

mid    geleaffull(um)    abrahame       on     eallum      nimende      scyld 
cum         fideli  dbrahdm;      In    omnibus     sumentes    scutum 

geleafan    y     helm    hsele      nimat5      y    swurd       gastes     Ipcet    ys 
fidei       et  gdleam  salutis  assumite.  et  glddium    s^;iritus  quod  est 

word     godes      buton    geleafan    sotSlice     umihtelic     ys    gelician 
uerbum  dei;       Sine        fide         autem     inpossibile    est   placere 

gode  gelyfan  sotSlice  hit  ge(dafe)nacS  togenealsecendne  to    drihtne 
deo ;  Credere   enim  oportet  accedentem       addominMm. 

for]?i     secendum     hyne     edgyldend     gewyr^ 
quia  inquirentibus    se     remunerator 2     fit ; 

ssede     geleafan      ah       mid  nehstan  on  f>earflicnysse 
Salomon  dixit.     Fidem    posside  cum  proximo  in    paupertdte 
his     Ipcet  eac  on  godum    his    J>u  geblissige 
illms.   ut     et    in    bonis   illius        l$teris 

1  i.  qwt  Mem  habent.  2  i.  redonator. 


128  LIBER  SCINTILLABUM. 

ssede      gif   soc51ice    rihtwis    ys    se  )?e    of  geleafan 
Augustinus  dixii.     Si     enim      iustus    est.    qui     ex      fide 

leofaS    unriht    ys    socSlice    se   }?e        nsefS        geleafan       menu 
uiuit.    iniquus  est    autem       qui       non  habei    fidem ;      Homini 

geleafullum    call    middaneard   welan   ungeleaffullum   sotSlice    na 
fideli         totus      mundus     diuitiae.        infideli          autem    nee 

lytel        geleafullum   niht   on   dseg   by$  gewend  ungeleafullum 
modicum;     Fidelibna      nox    in  diem      mutatur.        infidelibus 

sotSliee  ea(c)  swylce  f>set  leolit     afystra'S     to  J>am  swyf>e  frama'S 
autem     et        iam     ipsa   lux   tenebrescit ;    Usque    adeo 1  preualei 

geleafa  f»set   menu     ofer      sse  mid  fotum     do         gan          micel 
fides,      ut  homines  super  mare  pedibus  faciat  ambulare;  Magna 

ys  geleafa  ac  nalit  framaS  gif  he     nseftS       sotSe  lufe 
est  fides  .J  sed  nihil  prodest   si  non  habuerit  caritatem  ; 

ssede      hwset   framaS   gif   arleaslice    donde     god 
Hieronimus  dixii.     Quid    prbdest    si       impie       dgens    deum 

mid  stefne  f>u  clypast   J?ane  f>u  mid  weorcum  wit5(s)ecst    god    on 
uoce          inuoces        quern          operibus         negas.J      Dens   in 

godum    weorcum    geleaffulra    na    swa  micel    besceawa"S    offrunge 
bonis      operibus     fidelium     non    tantum       considerat  oblationis 

micelnysse     swa  micel  swa  geleafan  sotSfsestnysse 
magnitudinem.      quantum          fidei        ueritatem.', 

ssede        se      so^lice    rihtlice    gelyftS    se  Ipe    begaetS 
Gregorius  dixit.      Ille     eienim       uere       credit,     qui      exercet 

wyrcende  Ipset  he  gelyfS  J^urh  geleafan  witodlice  fram  selmihtigum 
operando     quod   credit;  Per     Jidem     narnqme     ab     omnipotente 

gode  we  synd  oncnawene   hwset  framatS  gif  J?am  sylfan    alysende 
deo         cognoscimur ;        Quid  prodest   si        eidem       redemptori 

urum  )?urh  geleafan  we  synd  gef>eodde  gif  frawi  him  on  f>eawum 
nostro  per     fidem  iungimur :         si     ab       eo        moribus 

we  beotS  totwsemede 
disiungdmur  .J 

ssede       eadig      ys    so^lice    se    eac  rihtlice  gelyfende 
Isidorus  dixii.     Beatus     est    autem.  qui    et      recte      credendo 

wel  Ieofat5  7  wel  lybbende  geleafan  rihtne  gehealt         cristen 
bene  uiuit.  et  bene  uiuendo     fidem     rectam  custodit ;  Chrisiianus 

sotSlice    yfel     J?senne   hesefter     godspelles          lare         na    leofatS 
enim    malus    dum    secundum   aeuangelii   doctrinam   non   uiuit. 

1  i.  tantum. 


LIBER  SCINTILLARUM.  129 

eac     j>sene  gelefan  J?Jtene  he  mid  worde  yrfaS  for  nppsprun genre 
&tiam  ipsam  fidem       quam         uerbo        colit.    ob  orta 

costunge     efelice  forspilcS     god  gif  he  ys  gelyfed  be  gewyrhtan 
temptations  facile    perdit ;  Deus  si         creditur.  merito 

he  ys  geclypud    7   ys   gesoht      7    furh    Ip&i    faenne    fremedlice 
inuocatur       et   quaeritur  .J    ac    per      hoc      tune        perfecte 

ys   geherud      fsenne    he     ge     bycS    gelyfed     geleafa    nateshwon 
laudatur.  quando       et        creditur ;          Fides     nequaquam 

mid  strengfe  by(5  ofercumen    ac   mid  gerade    and    mid  bysenum 
ui  extorquetur.      sed      ratione      atque       exemplis 

by(5  gelsered      on   heortan     besyhS      god   geleafan     far   hi    na 
suadetur ;       In      corde       respicit     dens    fidem.       ubi  se    non 

magon       menn      beladian      geleafa    soSlice    se  fe    on  heortan 
possunt    homines  excusdre ;       Fides       enim      quae  corde 

byt>  gehealden    mid  andetnysse    muf>es    to      hsele      byt5  gecydd 
retinetuv  \  confessione  oris      ad  salutem    profertur ; 

manega    on  geleafan    s\va  micelum    hi  cristene    synd  on  weorce 
Multi  fide  tantwn  christiani     sunt.       opere 

socSlice  cristenre       lare         twydselacS     manega  witodlice  geleafan 
uero    Christian/   doctring   dissentiunt ;    Multi     quidem     jidem 

cristes  of  heortan    na   lufiatS    ac    of  menniscum    egesan     feene 
ckristi  ex     corde    non  amant.  sed        humano        terrore  eandem 2 

}?urh   lease  hiwunge    gehealdan    hi   gehiwia'S    7   }>a  f>e   beon    na 
/;er      hypochritfm*        tenere        se    simulant,  et    qui     esse    non 

magon     opene     yfele     furh      egesan    leaslice     beon  oncnawene 
possunt    aperti    mdli.     per      terrorem    ficte  noscuntuic* 

gode 
boni. 

XXXIV. 

be  hopan  o)?j7e  be  hihte* 
De    Spe. 

drihten  segt5  on    godspelle      nelle  ge  ortruvvian    ac    habbatS 
Dominus  dicit   in  guangolio*.       Nolite     desperdre.  sed     habete 
geleafan  godes  on    eow 
fidem        dei     in  uobis ; 

1  i,  habetur,  8  9.  fidem,  s  i,  simulatione?/!.  *  s,  esse. 


130  LIBER   SCINTILLARUM. 

se  apostol  gsede      we   socSlice   on     gaste     of  geleafan 
Paulus  a^ostoZus   dixit.     Nos  autem    in1   spmiu  ex      Jlde 

hopan    rihtwisnysse    we  geandbidigacS    on  hopan     socSlice     hsele 
spem        iustitiae  expectamus ;  Spe  enim      salui 

we  beoc$  gewordene    hope  soSlice  se  £>e  ys  gesewen     nys      hopa 
facti       sumus ;       spes   autem   quae      uidetur  .J    non  est  spes  .J 

witodlice    J?set    gesihS    seghwylc    hwset    he  hopige    gif    sotSlice 
nam        quod    uidet         quis        quid         sperat  ?      si      autem 

}>set  we    na     geseo<5   wehopiacS    J»urh     gefyld     we  geandbidigaS 
quod     non  uidemus  speramus.      per  patientiam      expectamus ; 

se  apostol  ssede     se  f>e  so'Slice  twynatS     ^elic     he  ys 
lacobus     c^;osto^us  dixit.      Qui     enim    haesitat2  similis      est 

y)?e        sse        seo  fram  winde  bycS  astyrud  7  byt5  uppferud 
fluctui  maris.    qui     a      uento       movetur     et  circumfertur 3 ; 

ssede      geanbidung   rihtwisra      bliss      hopa  soSlice 
Salomon    dixit.      Expectatio     iustorum    laetitia.    spes    autem 

arleasra     forwyrS     hopa  Ipe     by(5  gelencged  geswencS     sawle 
impiorum   peribit ;     Spes  quae       differtur.        affligit      animam; 

ssede        na       soSlice      hal     beon         senig        mseg 
Origenis  dixit.     Neque     enim     saluus    esse      quisquam  potest. 

but  an  he  ser  him     mildne         do       god 
nisi    prius  sibi  jyropitium  facial  de\im ; 

ssede     J?a  J»e   yfele     don      na    geswicaft   mid  ideluw 
Isidorus  dixit.      Qui     male   dgere    won   desistunt.        uana 

hopan   forgyfenysse   be   godes   miltsunge     seceatS      J?sene      rihte 
spe     indulgentiam  de     dei        pietate     requirunt.  quam*   recte 

sohtan        gif  hi  fram     dsede     J?wyrre  geswicon    to  ondrsedenne 
quaererent.J    si         db      actione  praua  cessdrent ;     Metuendum 

swyf>e  ys     Ipczt  we  na  furh    hopan   forgyfenysse     f?a        behsett 
ualde    est.      ut  neque     per      spem.          uenig        quam 5  promittit 

god     anrsedlice       syngian         na     forj>i  rihtlice  synna      gef>ri(S 
deus  fwrseueranter  peccemus  .J  neque  quid    iuste    peccata  distrmgit 

forgyfenysse    we  ortruwian     ac      aegSre      frecenysse    forbogenre 
utniam         desperemus  t      sed    utroque      periculo         euitato 

7    fram    yfele      we    bugan      7    be    miltse    godes    forgyfenysse 
et     a,        malo      declinemus.     et    de  pietate     dei          uenidm. 

we  hopian          selc      witodlice    rihtwis    on    hopan    7       fyrhte 
speremus ;       Omnis      quippe       iustus  spe          et  formidine 

1  s.  in.          2  i.  dubitat.  3  i.  eleuatur.  4  s.  spem. 


LIBER   SCINTILLARUM. 


131 


hogaS  forj)i  hwilon  hyne  to  blisse  hopa  upparserS  hwilon  to 
nititur1.  quia  nunc  ilium,  ad  gaudium  spes  erigit  .J  nunc  ad 
fyrhte  oga  helle  togefsestna]?  se  lp  e  socSlice  forgyfenyese 
formidinem  terror  gehenne  addicit  2/  Qui  enim  ueniam. 
be  synne  ortruwatS  swyfor  be  ortruwunge  faenne  be  synne 
de  peccato  desperat.  plus  de  desperatione  quam  de  peccato 
afealcS  ortruwung  geyccS  synne  ortruwung  wyrse  ys  selcere 
cddit  ;  Desperatio  auget  peccatum.  desperatio.  peior  est  omni 

synne          J?rea     witodlice  f»e    sylfne      7    forgyfenysse    hafa  £>u 
peccato;     Corrige     igitur      te   ipsumt   et    indulgently      habeto 

hopan      nan    swa    hefig     ys     gylt     se  f>e     nsebbe     forgyfenysse 
spem;    Nulla  tarn  grauis  est  culpa.     qug  non  habeat     ueniam; 

na       )?e    orsorhnyss    beswicenne    fram       daedbote       tihtincge 
Nulla    te       securitas        deceptum        a        penitentiae    intentions 

framdo      ungeswicendlice    on   heortan   J?inre   hopa   7     fyrhta 
suspendat  ;       Incessdnter3       in     corde       tuo      spes    et  fvrmido 

standan      samod    on  }>e  syn    ege      and     truwa 
consistunt  ;  Pariter  in   te  sint  timor  atque  Jlducia  ; 


XXXV. 

be    gife. 
De  Gratia. 


drihten     segtS    on    godspelle       butan    cepe    ge    underfengon 
J9ommus    dicit    in    guangelio.  Gratis  accepistis  ; 

butan  cepe  sylla]?      gyfu     7    socSfsestnyss  f>urh   haslende      crist 
gratis        date,      gratia  et       ueritas        per       iesum     christum 

geworden   ys 
facto,      est  ; 

se  apostol  psede     }?ar  ]?ar  socSlice  genihtsumude     synne 
Paulus  apostolus  disdt.       Ubi      autem      abundauit    peccatum. 

ofergenihtsumude   gyfu    Ipcet  swa  swa  rixude       synn      on    deacS 
superabundavit    gratia  .J  ut      sicut    regnavit  peccatwm  in  mortem. 

swa  gyfu  rixige  J?urh  rihtwisnysse  on      lif          ece  bigleofa 

ita  gratia  regnet  jper       iustitiam      in  uitam  aeiernam  ;  Stipendia 


1  i.  surgere  conatwr. 


2  i.  adstringit. 
K  2 


3  i.  iugiter. 


132  LIBER   SCINTILLAKUM. 


lice    synne   deaS     gyfu    softlice  godes  on   life     ecum       anra 
enim    peccati  mors.   gratia  autem      dei    in  uita  aeterna  ;    Uni^ 

gehwylcum  socSlice       ura       geseald  ys    gyfu       setter       gemete 
cuiqne  autem  nostrorum    data   est  gratia,  secundum  mensuram 

sylene     cristes 
donationis  chrisii  ; 

ssede      se  fe     god     ys   blade    fram   drihtne      gyfe 
Salomon  dixit.       Qui    bonus  est  hduriei    a     domino    gratiam 

gyfu     ys  geseald    on     gesihf>e      selces     lybbendes     ys     geseald 
Gratia        ddtur        in   conspectu    omnis     uiuentis ;    Est      ddtus 

£>am  Ipe     nys      nytlic      7  ys  geseald  J?am    edlean     twyfeald  ys 
cui      non  est  utilis.     et  est    ddtus     cui  retributio   duplex  est ; 

ssede         drihten      softlice     se   J?e     pundu    forgyf(5 
Gregorius   dixit.      Dominus      enim         qui      talenta     contulit. 

gescead      to   gesettenne    ongeangebwyrfS    forf>i    se      f>e       nu 
rationem         positurus  redit  quia    is     qui    nunc 

mildelice    gastlice    gyfa     sylcS     strifjiice  on    dome    geearnun(g)a 
pie       spiritalia  dona  tribuit.  distrwte  in  iudicio        merita 

he  seccS  god        lp set     on     smyltnysse      bycS  g(e)numen    on 

exquiret ;      Bonum     quod     in   tranquillitate          sumitur  in 

gedrefednysse    byf>    geswutelud    synd    witodlice    msenige    J»a  f>e 
tribulatione         manifestatur ;     Sunt      ndmqne    nonnulli      qui 

gyfe        andgytes        onfengon      ac    sylfe   J?a      Ipe    flsesces  synd 
donum   intelligently   pvcceperuvit   sed    sola    ea    quae    carnis   sunt 

wit  an 
sapi(uni) 

saede      bwilon    syngigendum     us    his    god   gyfa    na 
Isidorus  dixit.  Inter dum  peccantibus   nobis  sua  dens  dona  non 

na  setbryt  Ipcet  to  hopan  godcundre    miltsunge     gefanc  mennisc 
retrahit.     ut    ad    spem       diuing    propitiationis  mens    Jiumana 

arise         fram  him  sotSlice    us     ealle    godu   gyfe  forecumendre 
consurgat;  ab  illo       enim,      nobis  omnia  bona  gratia  preueniente 

beotS  forgyfene    f>eoginc    mannes    gyfu    godes   ys     ne  (f)rara  him 
donantur;     Profectus  hominis  donum    dei    est.    nee       a  se 

mseg       senig      ac  fram  drihtne  beon  ge]?read  na  sotSlice      aht 
potest  quisquam.  sed   a     domino      corrigi ;    Non   enim  quicquam 

godes  hsefS        agen         man       J>^s      weg       nys        his      faenne 
boni   habet    pYojrriuio.   Jiomo.    cuius     uia    non  est   eius ;    Cum 

gehwylc    sume      gyfe   godes  onfehcS  he  na    gyrne      mare   faenne 
quisque  aliqiwd  donum   dei    dccipit.    non    dppetat  amplius  quam 


LIBER   SC1NTILLARUM.  133 

lie  geearnode  fycet  na  j^senne     ofres       limes     fenunge  gegripan 
meruit.         ne        dum        alterius    membri    officium   ampere 

ongynne  Ipcet  )?e  he  geearmide  forleose  lie  gedrefS  so'Slice  licharoan 
tempted,  id  quod       meruit        perdat ;  Conturbat     enim.     corporis 

endebyrdnysse  ealle     se  pe    na     his   eShylde  weldaede    gegripcS 
ordinew.       totum.     qui     non   suo  contentus     officio     subripit l 

fremede      Ipcet  we  so<51ice      wise         synd        Ipcet      welige     j?set 
alienum  ;      Quod     enim    sapientes    sumus.     quod     diuites    quod 

mihtige       wuniatS      na      ofres      ac    swyj^or   godcundre     gyfe 
potentes.  exsistimus.  non   alterius  sed    potius       diuino      munere 

we  synd   uton  brucan    eornostlice    selust   godcundum  weldeedum 
sumus;         Utamur  ergo         optima       diuinis       beneficiis. 

Ipsdi      ge    god     na   behreowsige    syllan      7     us        onfon     si 
quatenus  et  deum  non     peniteat      dedisse.J  et  nobis  accepisse  sit 

nytlic    on       todale          gyfa         mislice       onfotS       mislice    godes 
utile ;   In   diuisione     donorum   diuersi  percipiunt  diuersa     dei 

gyfa  na  swa  f>eah  beot5  forgyfene  anum  ealle  Ipcet  si  for 
munera ;  Non  tdmen  conceduntur  uni  omnia  ut  sit  2)YQ 

note  biggencge  J^set  of>er  wundrige  on  of>rum  eft  he  segtS 
utilitatis  studio,  quod  alter  admiretur  in  altero ;  Item  dicit. 

gyfa  Jmnca  sumum  J>as  sumum  sotSlice  beocS  for(g)yfene 
Munera  gratiarum.  alii  ista  alii  uero  donantur 

£>a  na  nys  geseald  swa  beon  gehsefd     an       Ipcet  he  na   behofige 
ilia,    nee       datur     ita         naberi        unum.     ut        non     egeat 

of>rum    afyrran     god     ys   gessed      menn       gyfe        Ipcet      mann 
dltero ;    Auferre    deus       dicitur       homini   donuin    quod     homo 

nsefde       Ipcet  ys    f>set      onfon     na  geearnode 
non  habuit  .    id   est  quod  accipere  non   meruit ; 

ssede  swa  swa  sylfwilles  gyfu  ys  onfangen  frara  gode 
Eusebius  dixii.     Sicut       gratis     gratia    accipitur        a  deo 

swa  sylfwilles  seo  sylfe    sy  f>enud. 
ita      gratis       eadem    ministretur ; 

XXXVI 

be  twirsedDysse. 
])e      Discordia. 

drihten    segtS  on  godspelle     selc      'rice      todaeled   ongean  hit 
dicit  in  euangdw.  Omne  regnum  diuisum   contra    se 

1  i.  conprehendit. 


134  LIBER  SCINTILLARUM. 

by(5  toworpen  7    aelc    ceaster  of>f>e     hus    todseled  ongean  hit  sylf 
desolabitur  ,J    et  omnis  ciuitas    uel   domus   diuisa    contra      se 

hit  na      stynt       neod  hit     ys     so(51ice    Ipcet     cuman      swicunga 
7*0?*       stabit ;      Necesse      est      enim..      ut     ueniant     scandala. 

swa  j^eah  wa    Ipsno.     menn    Jmrh  J?8ene      swicung      cyrnj) 

uertim     tamen  ude    illi     homini    per    quern  scandalum1  uenit ; 

se  apostol    seede       ealle     witodlice     clsene     synd     ac 
Paulus    apostolus    dixit.    Omnia     quidem.     munda    sunt.    sed 

yfel  hyt  ys    menn  se  Ipe  furh     spornincge          ytt  on  sibbe 

malum   est  homini   qui     per    offendiculum  manducat ;  In  pace 

so(51ice   geclypode    us     god     na    so  (Slice    ys    tvvyrsednysse    god 
autem     uocauit     nos   deus.    non     enim      est     dissensionis   deus. 

ac   sibbe   sibb  si  gebrof»rum  7  soS  lufu  mid  geleafan  fram  gode 
sed  pads;  Pax*     fratribus   et    caritas  cum       fide         a      deo 

feeder  7  drihtne  hselendu??*    criste 
patre  et  domino       iesu        chrlsto ; 

ssede      behydaf)      hatunge    weleras        lease        se  ]?e 
Salomon  dixit.  Abscondunt    odium        labia     mendada  .J    qui 

so'Slice  getrywlice  docS.    hi  geliciacS  him  wer  hatheort  for'Sclypa'S 
autem    fideliter    agunt.     placeni      ei ;    Uir  iracundus  prouocat 

saca   se  )?e  gej^yldig  ys  he  geli)?ega(S      awehte      maim      f>wyr 
rixas     qui     pati&ns    est       mitigat       suscitdtas  /  Homo  psruersus 

awec^    ceasta    7    wordfull    asyndratS   ealdras      symle       teonan 
suscitat    lites.     et   uerbosus     separat  principes ;  Semper     iuryia 

sectS       yfel       engel    socSlice  wselhreow  si  asend  ongean    hyne 
qtiaerit  mains,  angelus  autem      crudelis    mittetur   contra   eum ; 

ssede  god  witodlice  on  annysse  ys   7   })a   his     gyfe 
Gregorius  dixit.  Deus    quippe    in  unitate  est.  et  illi  eius  gratiam 
habban  geearnia"S  f»a  pe  hi  him  betwynon  J?urh   ceasta    swicunga 
Jiabere   merenturJ    qui     se    ab     inuicem    per  sectarum  scandala 

na      todselatS        gyfu      sotSlice     nys      onfangen      butan         ser 
non   dmidunt ;  Munuss   enim       non      accipitar        nisi        dntea 

twyrsednyss   fram      mode      si  anydd        hu        hefig      ys      gylt 
discordia        ab        animo     pellatur ;    Quam    grduis    est     culpa 

twyraednysse  for   J?ain  na     gyfu  bytS  onfangen  swa  hwset  sot51ice 
discordiae  .J   pro  qua  nee  munus    accipitur ;      Quicquid     enim 
J^wyr      7  gebolgen    mod     forcSbringtS     sacendes     hatheortnyss 
proteruus  et  indignus  animus   protulerit   obiurgdntis  4     furor 

1  i,  offensio.  2  s.  sit.  3  i.  oratio. 

*  litigantis. 


LIBER   SCINTILLARUM.  135 

hit  ys   na      lufu      freagingce    hwylc  ys  eallunga  mildheortnysse 
est    non  dilectio  correctionis ;   Qtiale  est       iam         misericordig 

offrung        seo     mid  twyraednysse  nehstan  bycS  tobroht 
sacrificium.    quod  cum     discordia      proximi     offertur; 


XXXVII 

be    ajjsware. 
De  luramento. 


drihten    seg?S   on    godspelle  ge    gehyrdon   fset   gecweden   ys 
Dominus   dicit,   in  guangelio.      Audistis       quia     dictum     est 

on  ealdum    na   forswera  f>u  f>u  agyltst  socSlice  drihtne    atSswara 
antiquis l   non  periurabis  .J       reddes      autem   domino  iuramenta 

J?ine    ic    sotSlice    secge      eo\v      na     swera    eallunga      na      f>urh 
tua.  ego    autem     dico     uobis.    non  iurare     omnino    neque    per 

heofon     na    J>urh  eorfan    sy    so (51  ice    spaec    eower   ys    ys     na 
caelum  neque  per  terram ;  Sit    autem   sermo    uester  est.  est.  non. 

na     J?8et    socSlice   fysum       swy(51icor       ys    fram  yfele  hit    ys 
non.  quod  autem        his      abunddntius     est       a         malo 2     est ; 

se  }>e    sweratS    on   heofone    he  sweracS  on  f>rymsetle  godes  7  on 
Qui      lurat      in      caelo.          iurat       in      throno       dei.    et  in 

}?am   se     sitt     ofer      Tpcet 
eo   qui  sedet  super  eum3 ; 

se  apostol    ssede      menn      soSlice    f>urh     maran     hyra 
Paulus  opostoZus    dixit.  Homines     enim       per     maiorem   sui 

sweriatS  7    selc    wyf>erwyrdnysse    hyra     ende    to    getrymmincge 
iurant  et  omnis    controuersiae 4   eorum  finis  .J  ad  confirmationem 

ys     ac5sware 
est  iuramenti; 

ssede  se  Ipe  Ipcet  he  wat     spycS  bicnigend  rihtwisnysse 
Salomon  dixit.   Qui     quod    nouit  loquitar    index         iustitiae 

ys    se  J?e  sotSlice       lyhf>       gevvita  ys        facenfull  acSsware 

est  .J    qui    autem    mentitur.    testis    est  fraudulentus ;    lurationi 

na  gefwaerlsece  mutS    fin      wer    swyf>e    swerigende  bycS  gefylled 
non    adquiescat     6s   tuum ;   Uir  multum       iurans       replebitvx 

1  s.  in.  2  diabolo.  8  s.  celuin. 

4  i.  altercationis  vel  contentionis. 


136  LIBER   SCINTILLAKUM. 

mid  unrihtwisnysse  7    na     gewit    frara  huse      his      wite     gif  on 
iniquitate         et  non  discedit     a     domo   illius  pldga ;  Si  in 

idel        sweracS    wer  he    na  by(5  gerihtwisud   ungelseredlice    na 
udcuum  iurduerit     uir.     non    iustificabitur  ;     Indisciplindte  non 

gefwaerlsece  mu}>     Jrin      ys  so  (Slice  on  ]?am     word       synne 
adquiescat      os    tuum.J  est    enim    in  illo1  uerbum  peccati  ; 

saede  swa  swa  leogan     na     maeg   se  f>e     na     spyctS 
Isidorus  dixii.     Sicut      mentiri  non  potest     qui     non  loquitur. 

swa  forswerian    na    maeg    se  Ipe    swerian     na      gyrntS          nys 
sic    jwiurare    non  potest,     qui      iurare     non  dppetit;    Non  est 

ongean  godes     bebod     swerian    ac  J>8enne  gewunan  to  swerigenne 
contra      dei  preceptum  iurare.  sed  dum      usum          iurandi 

doS         atSsware     leahter   we  onbeyrnatS       nsefre      eornostlice 
facimus      pvciurii     crimen      incurrimus ;    Numquam      ergo 

swerige    se  fe    forswerian     ondraett     msenige    Ipcet    hi  beswican 
iuret         qui      periurare      izmet/       Multi        ut        fdllantz 

forsweria(5    Ipcet    hi  J»urh    geleafan     haligdomes     geleafan     don 
periurant.      ut        per          Jidew.       sacramenti       fidem    faciant 

wordes   7  swa   beswicende  paenne   hi  forsweria'S    7      hi  leogacS 
uerbi  .J     sicque     fdllendo       dum        pvciurant      et    mentiuntur. 

mann      unwasrne     beswicatS        hwilon      7  mid  leasum  wroht- 
Tiominem  incdutum  decipiunt ;    Interdum   et      falsis       crimina- 

um      beswicene  we  beotS  bepaehte  7    gelyfa(5    feeniie  hi  wepatS 
tionibus    seducti  decipimur.       et  credimu.s     dum     plorant. 

]pam    to  gelyfenne      nses  wel  oft     butan    atSsware    specan 

quibus  credendum  non  erat ;   Plerumque    sine    iuramento    loqui 

we  dihtat5     ac  ungeleaffulnysse     hyra     J?a     na     gelyfacS    Ipcet  we 
disponimus.  sed    incredulitate       eorum  qui  non   credunt     quod 

secga"S  swerian  we  beot5  genydde  7  swylcere    neode    to  swerigenne 
dicimus  iurare      conpelliinur  ?        taliqne  necessitate     iurandi 

gewunan        we  dotS      synd  masnige  to    gelyfenne     slawe    f>a 
consuQiudinero.  facimus ;    Sunt    multi    ad   credendum  pigri    qui 

ne    beotS  astyrude  to  geleafan  wordes    hefelice   socSlice     agylt 
non        mouentur      ad    fidem      uerbi;  Grduiter  autzm  delinquit. 

J?a     him    specende    swerian     genytt     on  swa  hwylcum  wrence 

qui     sibi     loquentes      iurare      cogit ;          Quacumque  drte 

worda     aenig  swerige   god    swa  J?eah  se  f>e     ingehydes  gewita 

uerborum  quis     iuret.     deus     tdmen       qui      conscientig  testis 

1  s.  opere.  a  i.  dicipiunt. 


LIBER  SCINTILLARUM.  137 

ys    swa    fset     onfehtS      swa      se     }?am   bytS  gesworen  undergytt 
es£     zta      hoc     dccipit      sicut    ille     cui         iuratur        intelleyit ; 
twyfealdlice  socSlice  scyldig  byf>    se   eac  godes   naman  on     idel 
Dwplicit&r     autem      reus     fit.   qui   et      dei     women  in  udnum 

togenimcS  7  his  nehstan  mid  facne   gelsehtS  nys   to    gehealdenne 
adsumit  et  proximum         dolo         capit ;  Non  est  conseruandum 

haligdom      of  Jrnrn     yfel     unwserlice     J?yf>  behaten    swylce    gif 
sacramentum      quo     malum     incdute        promittitur.    ueluti1    si 

senig      niyltestran      ecne         mid  hyre  to  wunigenne    geleafan 
quispiam    adultery   perpziuam  cum     ea       permanendi       fidem 

behate       forberendlicur   ys   sotSlice  na    gefillan      haligdom 
polliceatiir  2  .J    tolerabilius 3     est     enim   non  implere,  sacramentum  .J 

j?aenne  f>urhwunian  en  ascumgendre     synne 
quarn     p^manere    in      detestabili    flagitio ; 

XXXVIII. 

be    ge]?ancu(m). 
De  Cogitationibus. 

drihten    segS  on  godspelle  eadige  cleanre  heortan     forf>i       hi 
Dominus  dicit  in  guangel'w.  Beati    mundo  corde.   quomam  ipsi 

god        geseocS      fram    innon    so(51ice   of  heortan     manna       ge- 
deum  uidebunt ;     Ab      intus     enim     de     corde    hominum    cogi- 

)?ancu    yfele  forcSstseppatS  unrihthsemedu      forligru      manslihtas 
tationes  male  proctduntf        adulteria.      fornicationes.  nomicidia. 

stala   gytsung       man      unclaennyss       cage       yfel      hyrwincga 
furta.  auaritia.  nequitia.  inpudicitia.     oculus   malus.  Itlaspliemia. 

ofermodignyss  dysignyss     ealle     ]?as  yfelu  fram  innon  forSst seppatS 
supeibia.       stultitia.     omnia  haec  mala    ab    intus    procedunt 

7  hi  gemsensumiatS     mann 
et    communicant     hominem ; 

se  apostol  ssede      geleofestan  ic  halsige    eow      swylce 
Petrus  apostolus  dixit.      Carissimi       obsecro      uos    tamquam 

utacymene  7  aetyeodige     f>aet  ge  forhabban   eow  fram  flaesclicum 
aduenas     et  peregrinos.     ut       abstineatis      uos      a      carnalibus 

gewilnungum     IpB,     campiatS    ongean      sawle 
desideriis  :     quae  militant  aduersus  o,nimam  ; 

se  apostol    ssede      sot5  lufu     na     fencS      yfel   heo  na 
Paulus    o^ostolus    dixii.      Caritas     non    cogitat  malum.  nvri 

1  i.  quasi.  a  i.  prornittat.  3  i.  portabilius. 


138  LIBER   SCINT1LLARUM. 

geblissacS   ofer  umihtwisnysse  heo  midblissatS  socSlice  socSfaestnysse 
gaudet   m/;er     iniquitatem.         congaudet      autem       ueritati  ; 

flaesc  7    blod         rice     godes     agan     na     magon     la  geleofestan 
Caro  et  sanguis  regnum    dei  possidere,  non  possunt ;      Caiissimi 

uton  geclsensian   us  fram   ealre    besmitenysse   fleesces    7    gastes 
mundemus        nos    ab      omid  inquinamento  carnis  et  s^iritus. 

gefreramende        se   halgunge       on       ege         gastes       ic    secge 
perficientes       s&nckificationem      in      timore     s^iritws/        Dico 

sotSlice  on  gaste       gatS       7  gewilnunga  fleesces  ge  na  gefremman 
autem.   £pitita  ambulate,  et    desideria      carnis     non   perficiziis ; 

saede      se  f>e    soc51ice  getruwatS  on     gef>ancum       his 
Salomon  dixit.      Qui     autem     confldit    in  cogitationibus  suis 

arleaslice   he  detS     gef>ancu      rihtwisra  domas    gef>eahtu  so^lice 
imjne       dgit ;     Cogitaliones  iustorum  indicia,  consilia     autem 

arleasra        facenfulle         facen    on    heortan   gepencendra    yfelu 
i<nipiorwm  fraudulenta;     Dolus  in      corde      cogitantium   mala; 

onscunung     synd    drihtne      gejmncu       yfele     onwreoh    drihtne 
Abominatio     sunt     cfomino   cogitationes   malg ;    Reuela      domino 

weorcu  ]?ine     7  beo"S  gerehte     gef>ancu      fine      se  J?e     atihtum 
opera     tua.     et     dirigentur     cogitationes   tuae ;     Qui     adtonitis 

eagum  gefenccS  J?wyre     bitende   weleras   his   he  gefremtS      yfel 
oculis     cogitat  praua.    mordens    Idbia     sua      pkxfiGit      malum; 

na     aetwint    drihten       eelc      gejmnc      7     na     behytt    hit  fram 
Non  preterit  dominum  omnis  cogitatus.  et  non  abscondit  se     ab 

him   senig     spsec      on     gef>ancum     so^lice    arlease        axsung 
eo     ullus   sermo ;    In  cogitationibu.8   enim      Impii     interrogatio 

byf>      arlease  soSlice      aefter        J?83t       hi  fohton        freagincge 
erit ;     Impii     autem  secundum   quod   cogitauerunt.    correptionem 

hi  habbacS  lichama  so^lice  Ipcet  bylp  gebrosnud  gehefigatS     sawle 
habebunt;   Corpus    enim   quod    corrumpitur     ddgrauat  animam. 

7     ofsett     eor<51ice  onwunung  andgyt     fela     fencendne        nys 
et  deprimit  terrena  inhabitatio  sensum  multa  cogitantem;  Nonest 

gej>anc       synfulra     snoternyss    se  £>e   by(5  gelytlud   on  heortan 
cogitatus  peccatorum  prudentia ;    Qui       minoratur  corde 

fenctS     idele      7  wer  unsnoter    7  worigende  fenc'S    stunte      asr 
cogitat  indnia.  et  uir  inj)rudens  et     errans     cogitat  stulta ;  Ante 
timan       ylde      togelsett    gefanc 
tempus  senectam  adducit  cogitatus1; 

1  i,  cogitatio. 


LIBER  SCINTILLAKUM.  139 

ssede        nan       maeg    fram    deofle    beon  beswicen 
Agustinus   dixit.      Nemo     potest      a      didbolo  dedpi 

butan  se  \ e  hyne  gegearwian  ma  wyle  his     willan     gef>wsernysse 
nisi      qui       se        prebere      maluerit  sug  uoluntatis   adsensui ; 

ssede     anweald  witodlice   deofles     na      on    f>rist- 
Hieronimns  dixit.     Potestas     quippe     diaboli   non1  in  temeri- 

nysse    his     and        gylpe       ac  on  Jnnum  ys   willan  deoful 

tate*  illius  atque  iactantia.  sed  in     tua     est  uoluntale  ;  Diabolus 

jmrh   J?a   Ipe  he   geopenian   gesihS   ocScSe   gewislice    na    trumlice 
per     ea      qug        patere       uidet.     aut         certe      non  firmiter 3 

belocene   he  sectS      infaran        7   to    fsere    heahnysse   heortan    7 

cldusa      quderit  inrumpere*.  et  ad  ipsam      drcem        cordis    et 

sawle    becuman      7  sylf  intinga  arfeestnysse  ys  f»ar  flsesces  nan 

animg  peruenire ;  Soldque  causa      piziatis      est  ubi  carnis  nulla 

cyS       ys      na    gef>afa  f>u      gef>ancu       yfele    on  heortan  }>inre 

notitia  est;  Non      sinas5      cogitationes    malas   in     corde       tuo 

wexan 
crescere  ; 

saede        na      ealle    yfele     gepancu        ure       symle 
Hilarius  dixit.     Non   omnes   male  cogitationes  nostrae  semper 

deofles  ontihtincge  beocS  awehte  ac          oft         of    ure     styrunge 
diaboli    instinctu 6     excitantur.    sed  aliquotiens  ex  nostro     motu 

beotS   besencte      gode     socSlice       ge)?ancu        symle      fram     gode 
emerguntur7.      bong      autem     cogitationes    semper      a          deo 

eynd 
sunt ; 

saede   swa  swa  mid  heafde  synd   gewissode      lima 
Gregonus  dixit.     Sicut          cdpite  reguntur         membra 

ealswa     gef>ancu     mid  mode  beo(5  geendebyrde  f>0enne  so^lice  on 
ita     cogitationes     mente          disponuntur  8y      Dum     enim     in 

getSance       willa       na   byj>gewyld    eac    on   dsede         wealt 
cogitatione  uoluntas  non  repr'wiitur.  etiam  in  actione  dominatur*; 

ealle    sotSlice  heortan     asmeatS     drihten    7        ealle          moda 
Omnia    enim      corda     scrutatur  dominus.  et  uniuersas  mentium 

gef>ancu       ongytt      awyrig    witodlice     gastas     on   selce   healfe 
cogitationes  intellegit ;  Maligni    quippe    spiritus          undique 

1  s.  e*£.  2  i.  presumptione  vel  audacia.  3  i.  fortiter. 

4  i.  ingredi.  5  i.  non  permittas.  6  i.  ortatu. 

1  i.  eueniunt  vel  oriuntur.  8  i.  ordinantwr.  B  i.  principatur* 


140*  LIBEE   SCINT1LLARUM. 

sawle      genyrwaS  faenne  hyre  na  Ipcet  an  weorcu  ac  eac  swylce 
animam  angustant  V  quando   ei   nan  solum    opera    uerum   etiain 

spseca          7     fartoeacan    gefancu    unrihtwisnysse  unfealdaS 
loquutiones.  atquis    insuper     cogitationes      iniquitatis      replicant 2. 

fsenne  so<51ice  011  heafde  eagan  we  habbacS  fsenne    lif      alysendes 
Tune     enim   in  capite  oculos  habemus  ,J     cum  uitam  redemptoris 

ures     mid  stillum      gefance       wegeseotS      hwset    framatS    feet 
nostri         tacita3      cogitatione  conspicimus  ;  Quid   prodest    quod 

ongean    feonda     searwa     eal    ceaster    by)?  gehealden   gif      an 
contra    hostiujn.  insidias    tota    ciuitas        custoditur.        si    unum 

)?yii          open     bytS  forlasten  gallon  fram      feon      beo  innagan 
foramen   apertum   relinquitur.     unde     ab     hostibus      intreturJ 

call      sotSlice     ]>cet      cyrtelice     we  J^enceatS   swylce    on  gej^ance 
Omne      enim      quod    subtiliter*     cogitamus.      quasi          mente 

we   gearcuatS      se   J?e    eornostlice    on    sibbe     wealdan      flsesces 
coquimus 5/         Quia  ergo          in     pace      subigere 6     carnis 

gewilnunga  we  nellatS  J?senne  on  gefeohte  for  gode     f>8et       flaasc 
desideria      ndlumus  quando  in      bello     pro  deo     ipsam,  carnem 

we  syllat5       mod      ure     fram    floesclicre  gelustfullunge  to  ascyr- 
dabimus.J     Mens    rostra     a        carnali      delectatione          absci- 

igenne     ys        ac    fram   flsesces    care   neodbehefe   to  ascyrigenne 
denda7    est.      sed      a      carnis    cura    necessaria        abscidenda 

nys 
non  est  ; 

on  twa  tedseled    ys    intinga  to  syngienne   fast 
Isidorus  dixit.  Biperttia, 8       est     causa        peccandi        id 

ys  weorces  7    ge}>ances     J^sera       an     unrihtwisnyss  ys  gecweden 
est    operis  et  cogitationis.  quorum  unum     iniquitas  cZicitur 

fset  mid  weorce  bytS  gedon     of>er     unrihtwisnyss  fast  on  gef>ance 
quod      opere          geritur.      aliud        iniustitia.     quod  cogitatione 

byS  togesend        ser      sotSlice      daad      ys     sefter  J>am      ge}>anc 
admittitur ;      Prius     autem     actio     est        postea         cogitation 

ser  synd  lytle  weorcu  sefter     fain    gewilnunga    embstem  soSlice 
2)riusg  praua  opera    post    modum  desideria;      Uicissim   autem 

7    fram    gefance    weorcu   for^stseppatS   7   fram  weorce    gef anc 
et      a      cogitatione    opera      procedunt      et    ab      opere     cogitatio 


1  i.  coartant.  2  i.  reuoluunt.  3  i.  occulta.  *  i.  eleganter. 

6  i.  paramus.  6  i.  dominari.  7  i.  segregenda. 

8  i.  in  duas  partes  diuisa.  9  3.  sunt. 


LIBER   SCINTILLARUM.  141 

byf>  acenned     f>eah  J»e    fram  weorce  yfelum     senig     geswice    for 
ndscitur;      Qudmuis     ab       opere     malo     quisque  udcet1.    pro 

sylfes  swa  f>eah  fwyres     ge^ances     yfelnysse   na   bycS  unscyldig 
solius     tdmen      praug    cogitationis    malitia   non   erit    innocens ; 

na    soSlice  Ipcet  an  on  daedum  ac  eac  on  gejmncum    we  agyltatS 
Non   enim      solum       factis      sed  et  cogitationibus  delinquimus*. 

gif  him  unalyfendlice  ongeanyrnendum  we  beo(5  gegladode     nys 
si  eis         inlicite  occurrentibus  delectemur ;        Nonest 

to  ondrsedenne  gif  gode   7  yfele      gejmncu      cuman    on    gejmnc 
timendum.       si    bong   maleque  cogitationes  ueniant  in  mentem. 

ac      ma     wuldorful     ys    gif  gef>anc  yfel  fram  godum     angytes 
sed  magis  gloriosum 3  est.   si     mens    mala    a       bonis    intellectus 

mid  gesceade     todselS        naht      frama"S    fset    betwux     god      7 
ratione        discernit ;    Nihil       iuuat    quod     inter     bonuio.  et 

yfel      mid  andgyte    snoterum     we  gedemaS   butan   mid  weorce 
malum        sensu        prudentwre    discernimus.    nisi  opere 

.o'S'Se  yfele  gefancu  uton  warnian  o^Se  gode  andgytu    uton  don 
aut    mala  cogitdta      caueamus.      aut    bona  intellecta  faciamus ; 

on  J?am     gejmnces     anginne   wi(5stand   heafud     gef>ances     beluc 
In  ipso  cogitationis    initio*      resiste.       caput   cogitationis  elude. 

of)re    beotS  oferswi^ede  gif  J»u  forhogast    andgytu    fram  heortan 
c/tera5      superantur ;       Si       preueris      cogitationes    a      corded 

na       for(5brecacS     on    weorce     gif   }>u  ge}>ance     na     geJ)W8erast 
non    prorumpunt    in     opere  1      si      cogitationi      non    consenseris 

weorce   raf>e   J?u  wi'Sstyntst      na     soSlice     mseg     lichama    beon 
operi     cito          resistis ;        Non     enim.      potest      corpus       cor- 

gewemmed  butan     ser    gewemmed  sy      mod          naht  mseg  flsesc 
rtimpi.        nisi    prius  corruptus  sit  animus;    Nihil  potest  caro 

don        butan      fset        wyle        mod         afeorma   soSlice   fram 
fdcere.       nisi      quod     uoluerit  animus;    Munda6    enim       a 

gef>ance        mod       7  flaesc  na    syngatS    betere  ys  Ipcet  j?u  forbuge 
cogitatione  animum.  et  caro  non  peccat ;  Melius  est  ut        uites 7 

leahter  f>senne      ]?u  bete 
uitium.  quam  ut  emendes  ; 

on    bee  ys  gecweden     deoful     soc51ice  buton  hwylc 

In  libro  dementis       rficitw.        diabolus     enim      nisi      quis 

1  i.  cessef.  -  i.  peccamus.  3  i.  laudabile. 

*  i.  in  principle.  5  s.  mala.  6  i.  purifica.  7  i.  declines. 


142  LIBER  SCINTILLARUM. 

lustum        his    hine    sylfwilles  underj^eod     anweald      ongean 
uolu2)tatibus  eius     se         sponte     subdiderit.J  potestatetn  aduersus 

mann  naefS 

hominem  non  habei  ; 

on  life  yldryna  ys  gecweden     swa  swa    fyr    forniimS        wex 
In  uita  patrum      dicitur  .J  sicut     ignis  tabefdcit  *  cderam. 

ealswa  eac  wsecce    god      gejmncu       wyrste 
ita       et   uigilia  bona  cogitationes  pessimas  ; 


XXXVIIIL 

be  leasunge. 
De  Mendacio. 

drihten  segft  on   godspelle      na   sege  J?u    lease  gewitnysse 
Dominus  dicit  in  euangelio.    Non    dwas   falsum  testimonium ; 

se  apostol    ssede       alecgende        leasunge        speca}? 
Paulus    aposiolus    dixii.      Deponentes     mendacium    loquimini 
so'Sfsestnysse   anra  gehwylc   mid   nehstan   his      nelle  ge    leogan 
ueritatem       unusquisque     cum  proximo  suo ;     Nolite     mentiri 
eow  betwynan  reafigende  eow   ealdne        mann     mid  daedum   his 
inuicem        spoliantes 2  uos  ueterem 3  hominem  cum  actibus  eius. 

7  embscrydende   niwne   fsene   se   byft  geedinwud 

et      induentes      nouum   eum   qui       renoudtur       

hand 

manus 

fram      gyfe      gif      bycS      cyst    heortan    gefylled     mid    godum 
a      munere.    si     fuerit     drca     cordis       repleta  bona 

willan          god    eornostlice    us     on     willan      si    witodlice  of 
uoluntate ;   Bonum       ergo       nobis  in  uoluntate  sit.       nam      ex 

godcundum      fultume     by)?    on    fullfremednysse        se       genyd 
diuino         adiutorio    erit     in       perfectione ;          Ille     coactus 

f>olat5      fystru      wrace       se  pe    her   lustlice     f olude      J?ystru 
pdtitur   tenebras   ultionis.      qui      hie    libenter   sustinuit   tenebras 

willan  willa      sotSlice   god    ys  swa  wif>ersede   o)?res      swa 

uoluntatis  j    Uoluntas  autetn  bona  est  sic    aduersa  alterius.  sicut 

ure  agene     ondrsedan     nanum  J?get  J>e  sylfum  rihtlice  beon  agolden 
nostra   pertimescere  ?  Nulli  quod      tibi          iuste         inpendi 

1  i.  consumit.  2  i.  expugnantes.  3  i.  peccatorewi. 


LIBER   SCINT1LLARUM.  143 

}>u  gewilnast   wiSsacan  neode      nehstan   sefter    msegen    to- 

desideras       denegdre ;     Necessitati  proximi  iuxta1    uires     con- 
efstan     ac     framian     eac     wiSutan   msegenum   wyllan     symle 
currere*.  sed  frrodesse  etiam      ultra          uires         uelle.     Semper 

anda      fram  godan     willan     unge}?waeregaf>    god    socSlice  J?urh 
inuidia      a       bona   uoluntate      discordat ;      Deus     enim     ^;er 
yfele      willan         oj?ra     on  oj»rum    fela       wyrctS     godu 
malas  uoluntates  aliorum  in    aliis    multa  operatur  bona; 

ssede        ne     of  na  ascsecS    ofsettincge        neod 
Ciprianus  dixii.      Nee  excusat          oppressum     neeessitas 

leahtres     f>ar  leahter   ys      willan 
criminis.   ubi  crimen   est  uoluntatis ; 


XLIII. 


be 

De  Indumentis. 

drihten   seg(5  on  godspelle    lichama    eower  betere  ys    J?senne 
Dommus  dicit  in  euangelio.    Corpus  oestrum  plus    est  qua(m) 

reaf  se  J»e  hsef  cS  twa  tunecan  sylle  nsebbendura  7  se  Ipe 

uestimentum  ;  Qui  habet  duas  tonicas     det     non  habenti  et    qui 

hsefS  mettas     gelice        do 
habet  escas    similiter  facial  ; 

se  apostol  saede     hsebbende  sot51ice    fodan    7  mid  hwam 
Paulus  apostolus  dixii.     Hdbentes   autem  alimenta  et    quibus 

we  beon  oferhelede  ]?am    etShylde    syn  we 
tegdmur3  his    contenti*   simus  ; 

ssede       leas      gyfu    7   idel   ys   fsegernyss     on  eallum 
Salomon  dixii.    Fdllax  gratia  et  uana  est  pulchritudo  ;     Omni 

timan       reafu       J>ine  syn  deorwyrfe  7     ele     of  heafude  J?inum 
tempore  uestimenta  tua  sint    pretiosa    et  oleum  de  cdpite       tuo 

na     ateorige 
non  dejlciat; 

ssecle      reaf    soc51ice    J>e  claene  si  abutangedon  na 
Augustinus  dixii.     Uestis  autem   tibi  pura      circumdeiur    non 

1  sec«»d«m.          2  i.  adiuuare.          3  i.  induamur.          *  i.  suflficientes. 


144  LIBEK   SCINTILLARUM. 

to        fsegernysse        ac        for         nedbehefe      oferhelincge       Ipcet 
ad   puLcliritudinem    sed  propter    necessarium    tegumentum1.     ne 

na    fsenne      begytenuwi  reafum       j?u    byst  gescrydd       of>re 

dum            exquisitis  indumentis            uestieris             alter  am 
fylj>e           nime 
turpitudinem  sumas. 

ssede      plumfefera      hnescnyss    geonglice     lima 
Hieronimus  dixit.     Plumdrum      mollities     iuuenUia    membra 

na    gehylpe   swa  hwset   sotSlice  lichaman     ure     bewerian    maeg 
non  foueat ;    Quicquid      enim       corpora  nostra  defendere  potest. 

7    menniscre   help(an)    wanhalnysse   J)8et     an     to  genemnene   ys 
et     humdng    succurrere   inbecillitati     hoc   una      appdlanda     est 
tunice 
tonica  ; 

ssede       nan   witodlice      reafu     deorwyrSe  butan  to 
Gregorius  dixit.     Nemo    quippe   uestimenta  pretiosa.      nisi    ad 

idelum   wuldre     secS   gewislice  Ipcet    he  wyrtSfulra    of>rum   beon 
indnem  gloriam  qugrit  uidelicet    ut      honorabilior      cekeris    esse 

si  gesewen    nan    wyle  far  deorwyrtSum   reafum  beon  embscrydd 
uideatur  /   Nemo  uult   ibi       prgtiosis       uestib\\.&  indui 

far  fram  ofrum  na  meege  beon  gesewen  for  sylfne  idelre  gylpincge 
ubi    ab      aliis   non  possit  .    uideri ;      Pro  sola    inani     gloria 

reaf        deorwyrcSre  byj>  gesoht 
uestimentum  pretiodus^    queritur ; 

ssede    gefratewung  witodlice    reafa    geswutela]?      1m 
JEJjffrem  dixit.       Ornatus        quippe   uestium      indicat      qualiter 

]?a  J?e  eorSlice  synd  we  witan  7  furh  biggencg  beorhtran  scrudes 
ea  qug  terrena  sunt  sapiamus.  et  per     studiwm    clarioris  amictus 

from      ecere      beorhtnysse    nacode    beon    we    beotS    oncnawene 
ab      aeterna        claritate         nudi       esse  dinoscimur ; 

fwean  ansyne  handa  7    fet    geornlicur    feowas    us    geswutelatS 
Lauare  faciem  manus  ac  pedes  inpensius*.   seruos    nos      indicat 

leahtra 
uitiorum  ; 

ssede     fsenne   we  soSlice   gefratewunga   we  behealda'S 
Basilius  dixit.     Dum          enim          ornamenta        consjricinius 

lichamena  7  lichaman  7  sawle  we  gegremiatS  scyppend 
corporum  et  corpora  et  anima    offendimus    creatorem  ; 

1  i,  indumentum.         8  i.  pretiosis,         s  i,  uehenie/ztius  ue\  dili 


LIBER  SCINTILLABUM.  145 


XLIIII. 

be  mildheortnysse. 
De     Misericordia. 

clrihten      seg"S      on     godspelle    eadige    beo<$  ]m  mildheortan 
Dominus   dicit       in    euangel'w.    Beati  misericordes 

forfi      hi  mildheortnysse      begytacS        beo(5  eornostlice    mild- 
g-uoniam  ipsi  misericordiam  consequentur  Estate       ergo        miseri- 

heorte  swa  swa  eac  feeder  eower  mildheort   ys    J>u  na  forwyrnst 
cordes      sicut       et    pater  uester  miser icors  est ;  Non      negdbis 

mede      waedlan  7  Jjearfum 
mercedem  indigeng  et  pauperi  ; 

se  apostol  saede      beoS   sotSlice  eow  betwynan    milde 
Paulus   apostolus  dixii.     Estate  autem        inuicem         benigni, 

mildheorte     scrydaS    eow    swa    gecorenan    godes    7     halige    7 
misericordes.    induite     uos    sicut        electi          dei.    et    sancti    et 

gelufude  innof>as   mildheortnysse    bega    J?e  sylfne  to  arfsestnysse 
dilecti      uiscera    misericordiae ;  Exerce  te  ipsum  ad  pietatem  ; 

witodlice  lichamlic    biggencg  to  gehwaedum  nytlic  ys  aerfaestnyss 
Nam     corporalis  exercitatio  ad    modicum    utilis  est       pittas 

sotSlice  to  eallum  nytlic  ys 
autem  ad  omnia    utilis  est; 

saede    mildheortnyss  7  soSfsestnyss    na  fe    forlaetan 
Salomon   dixii.      Misericordia  et      ueritas      non  te  deserant 1 ; 

wel  detS   sawle    his    wer  mildheort  se  Ipe  soc51ice  waelhreow  ys   7 
Benefacit  animg  suae  uir  misericors.   qui     autem     crudelis  est.  et 

his  magas     awyrptS    mildsung    gearwaft      lif     mildheortnyss    7 
propinquos    dbicit ;     dementia   preparat   uitam    misericordia    et 

sot5faestnyss  gearwiat5  godu   mildheortnyss  7  sotSfsestnyss  geheald- 
ueritas      preparant  bona ;    Misericordia  et      ueritas          custo- 

at5     cyning  7  bytS  gestrangud  mid  miltse  J?rymsetl     his        don 
diunt  regem    et        roboratur       dementia     thronus  eius ;  Fdcere 

mildheortnysse    7        dom  ma      geliciatS    mid    gode   f?aenne 

misericordiam    et  iudicium.   magis   placent    apud   deum   quam 

offrunga 
uictimg  ; 

1  i.  dimittant. 
L 


146  LIBER   SCINTILLARUM. 

sunn  ssede     on     demende     steopcildum  beo  ]>n 

Hiesus  filius  Serach  dixit.    In  iudicando l      pupillis         esto 
mildheort   swa     fseder       selc     mildheortnyss     deS     stowe    anra- 
misericors     ut    pater ;    Omnis    misericordia    faciet  locum     uni- 

gehwylcuw.  sefter  geearnunge  weorca  hyra  la  hu  mi  eel  ys 
cuique  secundum  meritum  operum  suorum  ;  Quam  inagna  2 

mildheortnyss  godes  7  gemiltsung  his  gecyrrendum  to  him 

misericordia  dei.  et  propitiatio  illius  conuertentibus  ad  se ; 
gemiltsung  mannes  abutan  freond  his  mildheortnyss  so (51  ice 

Miseratio  hominis  circa  proximum  suum  .J  misericordia  autem 
godes  ofer  selc  flsesce  se  Ipe  mildheortnyss  haefS  ge  he  lser(5 

dei   super  omnem  carnem ;   Qui    misericordiam  habei  et    docei 

ge  he  tyt5  swa  fseder  heorde  his  se  J?e  de<5  mildheortnysse 
et  erudit  quasi  pater  gregem  suum  ;  Qui  facit  misericordiam 

tobringcS      offrung 
cffert     sacrificium ; 

saade       gedafenatS   witodlice     eac      J?sene     se    ]>e 
Augustinus   dixii.          Oportet       quippe      etiam     eum        qui 

mildheortnysse  sec"S  eac  hyne  for  hsele  his  sum  f>incg 
misericordiam  requirit.  et  ipsum  pro  salute  sua  aliquid 

beswincan  findan  we  magon  mildheortnysse  ac  on  sawle  gedre- 
elaborare  ;  Inuenire  possumus  misericordiam.  sed  in  anima  contri- 

fedre  7  on  gaste  eodmodnysse  on  for^sifje  }>inum  gef>enc  god 
buldta  et  spiiitu  fiumilitatis ;  In  exitu  tuo  cogita  deum. 
7  on  cwyde  f)inum  Isef  f>earfum  f>u  J^yder  fserst  7  weorcu 
et  in  testamento  tuo  relinque  pauperibus  tu  illuc  uddis.  et  opera 

J?ine  JJurhwuniatS 
tua  permanent ; 

ssede  far  mildheortnyss  bytS  soht  butan  wiferwenn- 

Gregorius  dixit.  (7bi  misericordia   quderitur    sine         contro- 
incge      hsel      ys  lar         butan  mildheortnysse    swyf>e    byf> 

uersia 3  solus  est ;  Disciplina    sine       misericordia     multum    de- 

towurpen  gif   an  butan  ofrum  si  gehealden 
struitur.     si  una   sine     alter  a      teneatur 

ssede        na     sotSlice  earnian.   godes   mildheortnysse 
Ciprianus   dixit.    Neque  enim     mereri      dei      misericordiam 

mseg    se  fe  mildheort  sylf   na      by?5     ne  na     begytt     mid  god- 
poterit   qui    misericors  ipse  nonfuerit  ;  Neque  inpetrabit  di~ 

1  i.  iudicans.  a  s.  est.  3  i.  oppugnatione. 


LIBER  SCINTILLARUM.  147 

cundre    miltse   senig  fine    on     benum  se  f  e  to     bene     pearfan 
uina      piztate      aliquid      in  precibus    qui    ad  precem  pauperis 

na     bycS    mildheort 
nonfuerit  humanus*; 

ssede      mildheortnyss    fram    midfoligende    fremedre 
Isidorus   dixit.      Misericordia        a         conpatiendo       aliene* 

yrmj>e         nama  gehlet  nan     sotSlice  on    ofrum  beon 

miserie   uocabulum3  sortita  est ;  Nullus   autem    in      alio       esse 

mildheort    mseg    se  pwyrlice  libbende  on  him  mildheort     nys 
misericors  potesL  qui    prdue     uiuendo   in    se    misericors  non  est ; 

ssede         na    geearnian  godes  mildheortnysse    mseg 
Ciprianus  dixii.     Neqae   mereri       dei     misericordiara.  poterit 

se  J?e  to     bene     J?earfan    he    na      bytS    mildheort 
qui  ad  precem  pauperis  ipse  non  fuerit  humdnus  ; 


XLV. 

be  efenfrowunge  nihstan. 
De     Conpassione  Proximi. 

drihten    eegtS  on  godspelle    ealle    eornostlice  swa  hwylce  swa 
Dominus  dicit  in  euangello.  Omnia        ergo  quaecumque 

ge  willatS  faat    don       eow     menn   swa  eac   ge      dot?     him    J?ys 
uultis      ut  faciant  uobis  homines  ita    et    uos  fdcite  illis ;  Haec 

ys  softlice  lagu  7     witigan 
est  enim     lex  et  prophetae  ; 

se  apostol  ssede    geblissian  mid  geblissigendum  wepan 
Paulus    apostolus  dixii.     Gaudere*  cum    gaudentibus       flere 

mid   wependum        neodum          haligra     gemsensumigende  }?urh 
cum    jftentibns      necessitatibus   sanctorum     communicantes.     per 

soj)e  lufe  feowian  eow  betwynan  gif        abysgud        byj>  mann  on 
caritatem  seruire       inuicem;        Si  preoccupatus G  fuerit  homo  in 

senigum  gylte      ge     }>e    gastlice    synd     IseratJ     pus  geradne  on 
aliquo   delicto.  uos  qui  spiritales  estis   instruite    huiusmodi     in 

gaste   HtSnysse  besceawigende  J>e  sylfne  feet  fu  eac  si      costud 
spiiiiu  lenitatis     considerans     te   ipsum     ne        et  tu  tempteris ; 

underfo]?  untrume  gef  yldige  beotS  to  eallum 
Suscipite  infirmos  patientes  estote  ad  omnes ; 

1  i.  misericors.  2  i.  aliorwm.  s  i.  nomen. 

*  8.  debemwB.  5  i.  pi'euentus. 


148  LIBER    SCINTILLA  RUM. 

pgede      se  J»e    forsylitS      nehstan        his     he   syngatS 
Salomon    dixii.      Qui     despicit    proximum    suum      peccat  ; 

geleafan     ah       mid  nehstum  on  J>earflicnysse      his    Ipcet  eac  on 
Fidem  posside  cum  proximo   in    pauper tate    illius. J  ut     et    in 

godum    his    geblissige    on      tide      gedrefednysse  nehstum  Jmrh- 
bonis   illius   lavteris  ;    In  tempore    tribulationis    proximo      p&v- 

wuna   getrywe   Ipcet   on   yrfvverdnysse     his       midyrfenuma  fusy 
mane    Jldelis      ut     in      heredidate      illius  coheres         sis ; 

forspil      feoh          for       brofor  7    freond    fraw  na  awend  ansyne 
Perde  pecuniam  propter  fratrem  et  amicum;    Ne      auertas  faciem 

J>ine    fram   nehstum  Jrinum  se  J»e     pytt      dylf  nehstan  on  fsene 
tuam      a      proximo      tuo ;     Qui  foueam  fodit  proximo  in  illam 

he  fealt5       se  Ipe     sett        stan       nehstan  he  eetspyrnt5  on  f>am  7 
decidit.  et.    qui    statuit  lapidem  proximo       offendit        in    eo.  et 

Be  IpQ     grin     of>rum  Iegc5  he  forwyrt5  on  J>am 
qui   laqueum   aliis  ptnit     peribit       in  illo ; 

ssede    gif  hwylc  ]?a    f»e  gesihcS  on   gylte  nehstan   his 
Origenis  dixii.    Si    quis    ea  qu§   uidet  in  delicto  proximi  sui. 

o<5(Se  huru  na   gebicnacS    ocSfte  on    gewitnysse  geclypud  na     j?a 
uel        non         mdicat.      uel    in  testimonium  uocatus.  non  qug 

solpe  synd    segt5      wite      gyltes    bytS  ongeanfealden  to    gewitan 
uera  sunt  dlxerit  J  poena  commissi         reuoluitur        ad  conscium  ; 

ssede     efenf>rowunge  sotSlice  nehstes      wel  oft     besitt 
Gregorius  dixit.    Conpassionem    enim    proximi  plerumq^Q  obsidet 

arfsestnyss     leas      se  J?e     so^lice       sar        onfehtS    on     fremedre 
pietas      falsa,      qui        enim     dolorem    excipit    in       aliena 

neode          rode       byrtS     on    gefance        na       soSlice    ealles 
necessitate     crucem   portat     in     mente;     Neqne      enim      aliter 

alysendes     ures       lima     we  beotS  gewordene  butan  togefeodende 
redemptoris  nostri  membra  effwimur.  nisi      inherendo 

gode  7    midj?oligeude    nehstum     rod    witodlice  fram  cwylmincge 
deo  et    conpatiendo    proximo;  Crux     quippe      a         cruciatu 

ys    gecweden  7   twam   gemetum   rod   bytS  uppahafen  J»senne  ot5c5e 
dicitur.       et  duobus     modis     crux         tdllitur1         cum     aut 

J>urh  forhsefednysse      rode       drihtnes      we  berat5      otS'Se  faenne 
^;er     abstinentiam     crucem      domini       baiuldmus          aut* 

J?urh    midj^rowunge        nehstes  necde  his  ure 

per      conpassionem      proximi  S     necessitatem      illius     nostram 

1  i.  sustinetfur.  2  s.  cum. 


LIBER  SCINTILLA  RUM.  149 

we  getellaS  witodlice  gif  ]ms    aenig    for    tidlicre    geswencednysse 
2)utdmus ;      Nam      si  Tiaec  quisque  pro  temporali       affliction?, 

gegearwatS     rode     witodlice      ber(S        ac     faran     sefter     gode 
exhibet  .J     crucem     quidem     bdiulat     sed       ire       post      deum 

wiftssecS     twam    softlice   gemetum    rod   by}>  uppahafen.   j?senne 
recussat;    Duobus    enim        modis     crux          tollitur.  cum 

o(5t$e  fmrh  forhaefednysse  bytS  geswenct  lichama     o<5(5e  purh  mid- 
aut   per     abstinentiam       adfligitur       coitus.       aut     per    con- 

frowunge   nehstan  bytSgeswenct      mod      midj?rowung   witodlice 
passionem  proximi     adfligitur     animus ;      Conpassio        quippz 

menn   7  rihtincg  leahtrum  scyl  beon  fast  on  anum  7  j?am  sylfum 
homini  et  rectitudo     uitiis     debetur  .J    ut   in    uno        eodemque 

menn    7  we  lufian     god     J?set  hegeworden  ys    7      we  ehtacS 
Jtomine  et  diligamus  bonum  quod      factus       est   et   persequimur 

yfelu    J>e  he  detS  ]>cet  na  fsenne  gyltas  unwerlice       forgyfaS      na 
mala  qu/   facit.       ne        dum    culpas  incdute     remittimus 1  .J  non 

eallunga     furh     sot5elufe      midfolian       ac     furh    gymeleaste 
iam          per     caritatem        conpati.         sed     per     negligentiaio. 

forgyfan   beon  gesewene  })cet  eornostlice  we    scylon     gegearwian 
concedisse     uideamur ;      Hoc        ergo        nos  debemus     exhibere 

nehstum    Ipcet    unwyrfum      us      fram    scyppende    urum       we 
proximis    quod     indignis     nobis      a        creatore      nostro     con- 

geseotS    beon  gegearwud      na        nehstan    lufian  byS  oferswytSed 
splcimus        exhiberi  ;       Minns  * proximum  amare    conuincitur  .J 

se     na    mid  him  on        neode          his    eac  swylce  j?a  J?e  him 
qui  non  cum    eo     in    necessitate     illius       etiam        eaque    sibi 

derigende    synd      J?ola}>        nane.      J?a     we    magon     gebrofruw 
noxia 3       sunt   pdtitur ;    Nulla     que      possumus        fratribus 

agyldan     godu   we   wi'Ssacan    J?anon    socSlice    him.   se   ys    ofer 
inpendere    bona     recussemus ;      Inde       enim      ei     qui  est  super 

ealle     we  genealaecean    fanon.    us  furh   midfrowunge   nehstes 
omnia    propinqudmus.       unde    nos  per      conpassionem  proximi 

eac    swylce       under        us          sylfe      we     alecgatS     swa  micele 
etiam  sub       nosmet     ipsos      deponimus ;         Qudnto 

swa   we    swypor      J?urh     midfrowunge     we     beocS    togetogene. 
plus  jyer       conpassionem  adtrdhimur. 

swa  micele  heagre  7  softlicur  we  gode  genealaecean  swa  hwyle  swa. 
tdnto         dltius    ueriusque      propinquamus 4  /          Quisquis 

1  i.  relaxainus.  2  i.  now.  3  i.  nocentia.  4  s.  dec. 


150  LIBER  SCINTILLARUM. 

yfele    na    forJ?ykliga(S   he  him   sylfum  fmrh     ungefyld         his 
malos  non      tolerat  l          ipsi         sibi       per  intolerantiam 2  suam 

gewita   ys  J)eet  he    god      nyss         god     he   nses    J?sene     yfelra 
testis    est     quia     bonus  non  est ;  Bonus  non  fuit    quem  malorum 

fwyrnyss   na      fandod(e)       isen          ure        sawle       nateshwon 
prauitas  non  probauit 3  /  Ferrum      nosirg     animg      nequdquam 

byt$  gelsedd    to    gehwsednysse  scerpnysse  gif  Ipcet    Ipu  nsere   bytS 
perducitur    ad   subtilitatem*     acuminis     si    hoc  non    eras     erit 

fremedre     feole    J^wyrnysse    swa  micele    eornostlice    mare    yfele 
aliene 5      lima  prauitatis ;       Tdnto  ergo         magis   male 

to  forj^yldigenne  synd  swa  micele  swa  hi  swyf>or  genihtsuma'S  swa 
tolerandi         sunt.         quanta  amplius      abundant;    Sic 

we   scylon     don     care         ure        Ipcet    we    na  forgyman       care 
debemus     dgere  curam  nostram.     ut    non     neglegdmus      curaio. 

nehstan       gif    so?51ice  J?set     beon   agolden       us        rihtlice 

proximi ;     Si      enim      et   quod         inpendi  nobis       recte 

we  willacS  oj?rum  we  forgyfat5  7    J^set      us      gewyrjmn  we  nellat5 
uolumus      aliis     inpertimur   et  quod  nobis       fieri          nolumus 

\>cet    oj>rum      don      we  forbugan    sotfre  lufe      lage     ungederede 
hoc     aliis      fdcere      deuitamus        caritatis       iura         inljsi 

we  gehealdaf) 
seruabimus  ; 

gaede     j?aet     J>e    getimian    j?u  nelt    na  nehstum  J?inum 
Basilius  dixit.   Quod  tibi     accidere  non  uis.  nee  proximo      tuo 

fugewilnige  becuman    besargian    on      fremedum          yrmfium 
cupias         euenire ;    Condolere6  in        alienis         calamitatibus 

geferlsecean      mid   wopum      on      fremedum      gnornungum      on 
socidre  fletibus  in         alienis          meroribus :        In 

gedrefednysse      ofres      7   J?u    beo     unrot    swylc  beo  Ipu.   of>rum 
tribulatione     alterius.    et    tu    esto  tristis ;  Talis      esto       aliis. 

swylce  Ipu  gewilnast  beon  embe  J>e    of>re      fset      J?u    nelt  J^olian 
quales          bptas          esse    circa    te  olios;  Quod   non    uis   pdti. 

na      do  f>u      7    na    ongebring    o]?rum  yfelu  f>set  f»u  na    folige 
non    facias,     et  non    infer  as 7        alii     mala         ne         patidris 

gelice      swa  mildheort    beo    on  fremedum   gyltum  call  swa  on 
similia ;   Ita     clemens      esto    in      alienis      delictis      sicut      in 


1  i.  non  suffert.  2  i.  insufferantiaw.  3  i.  temptauit. 

4  i.  exilitatew.  5  i.  aliorsm.  6  s.  debem«jy. 

7  i.  inducas. 


LIBER  SCINTILLAEUM.  151 

f>inum  Ipcet  na  J?u   elles          ne    elles    o(5re       deme      7  swa  oj^re 
tuis.     ut     nee    dliter  te.  nee  aliter  olios   penses1.    et   sic    olios 

dem     swa  f>u  beon  gedemed  wilnast 
iudica.    ut  iudicdri  cupis  ; 

ssede      faenne      soSlice      us   betwynan     byrfena     ure 
Effrem    dixit       Cum        enim  inuicem  onera     rostra 

we  beratS      wtyerwinnan        urne          deoful       we   gescyndatS    7 
portdmus.    conluctatorem 2  nostrum    diabolum     confundimus 3   et 

we  ofercumat5      7        drihten          urne        se     on    heofenum     ys 
superdmus       et      dominum     nostrum    qui    in       caelis         est 

we  arwurf>iatS    eallswa    drenc    wseteres  f>yrstendum    on     hsetan 
honorificamus ;     Sicut      potus       dqug          sitienti        in       estu 

sunnan     swa      spaec          frofre  brewer     on     gedrefednysse 

solis.        sic       sermo    consolotionis       fratri      in       tribulations 

costunge      gesettum 
temptationis    posito 


XLVI. 

be  upahafennysse. 
De        Elatione. 

drihten     segt$    on    godspelle       selc      se  J?e    hyne    uppahaefS 
Dominus    dicit    in    guangolio.    Omnis     qui        se          exaltat 

be  bytS  geny)?erud 
humiliabitiir  ; 

se  apostol    ssede    gif     gyt       mannum    gelicode     cristes 
Paulus     apostoZus    dixit.    &i  adhuc    hominibus  placerem    cJirisii 

feow        ic        naere       we    na  beon  gewurdene     ideles    wuldres 
seruus    non      essem;    Non  efficiamur  indnis      glorig 

grasdige    us  betwynon    forf>clypigende    gemsenelice         andigende 
cupidi.         inuicem          prouocantes          inuicem          inuidentes ; 

gif  hwylc       wene        hyne    senig  fincg   beon   J>senne  he  sy   naht 
Si    quis     existimat       se          aliquid        esse     eum       sit      nihil 

gylf  he  hyne  beswictS 
ipse       se        seducit ; 

ssede      onscunung      drihtnes       ys         selc        andeaw 
Salomon     dixit.     Abcrminatio      domini       est       omnis     drrogans 

1  i.  iudices.  a  i.  oppugnatorew.  3  i.  pe;-turbamus. 


152  LIBEK   SCINTILLARUM. 

}?eah  J>e  he  of   handa   to    handa        bytS      he  na    byS    unscyldig 
etiamsi         mdnu    ad  manum   fuerit.      non       erit    innocens ; 

se  Ipe  hyne    bogatS     7     tobraett    teonan  he  aweh(5  se  J?e  hopaS  on 
Qui      se      iactat    et     dildtat.    iiirgia    condtat ;    Qui    sperat  in 

drihtne  he  by<5  uppahafen 
domino        subleuatur  ; 

ssede     on    call    f>aet  he  wat  hit   sylf     mod       ofsett 
Gregorius  dixit.    In  omne    qmzd       scit      se  se    mens    deprimat. 

na     J>set    msegen     ingehydes    gegaderaS      wind     uppahafennysse 
ne    quod     uirtus      scientiae      congregat      uentus          elationis 

afyrsige     wunderlic     witodlice     daed    paerme    uppahafennys     na 
tollat  * ;     Miranda        quippe      actio      cum  elatio  non 

uppahefS     ac     gehefegaf>    fsenne     upplic       gyfu      to    heagrum 
eleuat       sed      grduat ;       Dum     supeina    gratia    ad     altiora* 

to    understandendum       we   beot5   gelaedde       swa  heagre 

intellegenda  ducimur  .J  quanta       sublimius3 

swa  we  beotS  uppahefde  swa  micelum     sj^mle     f)urh  eadmodnysse 
leuamur.  tdnto  semper      per    humilitatem 

us         sylfe  mid  andgyte     uram      ofsettan      we  scylon    swyj»e 
nosmet     e/;sos      intellectu       nosiro    premere 4     debemus ;     Ualde 

witodlice    uppahafen     mod     bytS   astynt    gif     se        ofer    J>8ene 
quippe          eldta        mens      retunditur.      si    ipse     super    quern 

hyne      uppehefS      by'S   underaled      andeawe      ueras     wicSinnan 
se          extollit          subponatur 5 ;     Arrogantes      uiri         infra 

haligre     gela]3unge    )?eah  J?e  hi     god    lybbende    forfleocS     hyne 
sanctaw  aecclesiam  .J     qudmuis     denm    uiuendo    refugiunt   euw. 

swa]?eah    sotSlice    gelyfende      andettacS 
tdmen    uerdciter   credendo    confitentur ; 

sasde     be  rihtwisnysse    msegene    mid  nanes       pryte 
Isidorus  dixit.  De       iustitig         uirtute          nulla         elatione 

J>u  ofermodiga    be    godum  dsedum    na  beo    f>u  appahafen     7    be 
superbias.         de     bonis      factis        non          extolldris.       et    de 

godum    weorcum     na        gylp  f>u      pryte       heage    utavvyrpS   7 
bono         opere       non     glorieris ;    Elatio      excelsos     deiecit      et 

wij>erwyrdnyss       prute        genyj^erude       pset  J?u    geswuteligende 
arrogantia        sublimes     Jtumiliauit ;        Quod       manifestando 

miht    forlaetan     suwigende    geheald 
potes    amittere.      tacendo      custodi ; 

1  i.  auferrat.  2  i.  superiora.  3  i.  altius. 

*  i.  inclinare.  5  i.  deprimatur. 


LIBER  SCINTILLARUM.  153 


XLVII. 

be  life  mannes. 
l)e  Vita  Hominis. 

segft    on    godspelle      na    gefence  ge    on    heortnm 
Dominns    dixit    in    euangolw.     Ne       cogitetis       in     cordibus 

eowrura    hwset    ge   onscrydan    ot5<5e    hwset        ge  etan  sawl 

uestris     quid      induamini.        aut      quid      manduceiis.    anima 

eower     ma       ys     J?senne    mete       na        J?aet     ingsetS    on     muS 
uestra    plus      est     quam    esca ;    Non      quod    intrat     in       6s 

besmitt          mann          ac       J?aet      forftgge'S       of     mu)?e      J?eet 
colnquinat    hominem  .J     sed     quod     procedit       ex       ore         hoc 

besmitt          mann 
colnquinat  Tiominem  ; 

se  apostol    ssede    nys         rice        godes   meta   7    drinc 
Paulus  aposiolus  dixii.  Non  est  regnum    dei      esca    et  potus. 

ac     rihtwisnyss     7     sibb     7          bliss         on    haligum      gaste 
sed       iustitia.        et    pax    et      gaudium      in      spirits      sancto  ; 

selust  hit    socSlice     ys     mid  gyfe    beon   gestaf»elud    heortan     na 
Optimum     enim      est        gratia  stabiliri  cor         non 

mid  mettum    f>a      na      framedon       gangendum    on  J?an 
escis        quae  non  profuerunt    ambulantibus  in  eis ; 

ssede     na    geswencS     drihten     mid  hungre      sawle 
Salomon  dixli.  Non     adfligit      dominus          fame         animam 

rihtwises    betere    ys       slota     dryge     mid   blisse    fsenne      bus 
iusti ;      Melior    est     bucella    sicca     cum  gaudio    quam    domus 

full     mettum    mid     sace 
plena  uictimis    cum  iiirgio  ; 

sunu.  ssede     angyn      lifes    mannes    wseter    7 

Hiesus  filius   Sirach  dixit.    Initium     uite    hotninis     aqua     et 

blaf    7          scrud  lif    manfull  to  gystigenne    of   huse    on 

panis  et  uestimentum ;    Uita  nequatn      hospitdndi      de  domo    in 

bus         betere       ys     deatS     faenne     lif        biter      7         rest 
domum;    Melior      est     mors     quam    uita      amdra.    et      requies 

ece       J?senne      adl       furhwunigende    aelcne     mete         ytt 
aeterna   quam  languor     perseuerans ;    Omnem  escam  manducat 

wamb    7    ys      mete     mete     betere       angyn      neodbehefe    lifes 
uenter.  et    est     cibus     cibo     melior ;    Initium    necessarium    uilg 


154 


LIBER   SCINTILLAEUM. 


manna      wseter    fyr    7       isen      meolc    7    hlaf         smedmen 
Tiominum     aqua  ignis,  et  ferrum.      lac.     et  panis     simildgineus. 

hunig   7    winclyster   winberian    7      ele     7  reaf  fas 

mel.    et       botrus.  uue.         et    oleum,  et  uestimentum ;  Haec 

ealle    haligum    on    gode   swa    arleasum  7     synfullum    on  yfele 

omnia    sauctis     in  bona.    sic       irnpiis     et  peccatoribus  in  mala 

beotS  gecyrrede 
conuertentur  ; 

saade        aelc        yfel      o&Se     forfi     leofaS    £>set 
Augustinus      dixii.     Omnis   mains     aut        ideo      uiuit       ut 

he  sy  gef>read    oftfte    forfi    he  leofatS    lp set    J?urh     hyne     gode 
corrigatur.        aut      ideo        uiuit          ut      per 

beon  begane 
exerceantur  ; 


XLVIII. 

be  gifum  oj?J?e  lacu»«. 
7?(?         Muneribus. 

drihten      segt5      on      godspelle         gyfa        ablendatS      eagan 
Dominus     dicit      in     euangelio.     Munera      excecant       oculos 

witena       7    he  awendaS  wordu  rihtwisra 
sapientium  et       mutant        uerba  iustorum ; 

saede  gyfa        of    bosme     arleas      onfehtS     tycet 

Salomon    dixii.       Munera     de       sinu     impius     accipit       ut 

he  forhwyrfe  sitSfatu   domes       na    syle  £>u    fremedum  wyrt5scype 
2>eruertat      semitas  iudicii ;  A7on      des          alienis         honorem 

]?inne 
tuum  ; 

sunu  saede  aar  J>am  f>e  hi  onfon  beotS  gecyssede 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.    Donee      accipiant         osculantur 

handa  syllendes    7    on        behatum       geeadmettacS    stefna   hyra 
manus     dantis      et    in  promissionibua     humiliant       uoces     suas 

on      tide        edleanes         hi  gyrnacS       tide       geseald    sotSlice   7 
in  tempore  redditionis  *    jwstulabunt  tempus ;  Datum,      uero     et 

onfangen        call        awritt      fsenne     f>u  sylst     na       83twit  f>u 
acceptum      omne    describe ;      Cum       dederis      ne      inproperes ; 

1  i.  restitutionis. 


LIBER   SCINTILLARUM.  155 

swa  hwaet  swa   Jm  sylst    getele     7     ic  mete     f>ar   handa  manega 
QuodcumquQ      trades     numera  et  appendo  ;  Ubi  manus   multg 

synd    beluc 
sunt  ddude  ; 

ssede     unrihthsemed       gelomlice        Ipcet       na      of 
Agustiims     dixit.      Adulteratur       frequenter,      quod     non     ex 

willan       bytS  geseald     Ipcet    sotSlice    of    agenum     by)?  getijmd 
uoluntate  datur.         quod     enim      ex    propria       prestatur 

willan      mid  ealre  sotSfsestnysse    bytS  forgyfen 
uoluntate.  cum  cmni       ueritate  donatur ; 

seede   swa  micele  eornostlice  beon  eadmodra  gehwylc 
Gregoriva  dixit.       Tanto         ergo  esse         humilior        quisque 

scyl    of      gyfe    swa  micele  hyne  gewrtyenra  beon  besceawaS  on 
debet  ex  munere     quanto        se     obligatiorem   esse     consincit     in 

agyldenclum    gesceacle    sej?e    eornostlice     halige     endebyrdnysse 
reddenda       ratione ;     Qui          ergo          sdcros  ordines 

sylS     J?senne    fram    aelcere      gyfe       hand     ascseotS    J^senne     on 
tribuit    tuno        ab       omni   munere   manus   excutit.    quando     in 

godcundum  f>ingum    na   fset  an     nan  feoh       ac  eac  swylce 

diuinis        rebus,    non  solum  nullam  pecuniam.      sed      etiaio. 

mennysce       gyfe       na       sec^ 
humdnam  gratiam  non  requirit. 

ssede    we  na    scylon    witSsacan    lifes     f>ises      gyfe 
Josephus   dixit.      Non    debemus  recussdre l  uitg     istius  munus 

f»a     sealde     us        god      gif     mannes   sylena  we  ongeanwyrpacS 
quod   dedit    nobis    deus  .J    Si    hominis     data  reiciamus. 

teonfulle     we  synd  swa  micele  ma  gehealdan  we  scylan  Ipcet  we 
contumeliosi    sumus.      quantomagis       seruare       debemus     quod 
fram  gode    urum        onfotS 

a       d&o   no&tro  accipimus  ; 


XLVIIII. 

be  selmessan. 
De  Elemosina. 

drihten    segS   on    godspelle     syllatS    aelmyssan    7  efne    ealle 
Dominus  dicit   in   euangelio.      Ddte  elemosinam  et  ecce  omnia 

1  i.  abnuere. 

-. 


156  LIBEB   SCINTILLARUM. 

clsene    synd    eow      becypacS  fa     ge  agacS    7  syllacS     selmyssan 
munda  sunt  uibis  ;     Uendite  que  possidetis  et   date  elemosinam^ 

dotS     eow     saccas     fa     na      ealdian        goldhord     na    geteori- 
Fdcite  uobis  sdcculos1  qui  non  ueterescant.  tkesdurum  non    dejici- 

gende    on    heofonum    f  ider    feof     na    genealsece      ne      mof  f  e 
entem    in         cglis.          quo     fur     non   adpropiat   neque     tinea 

gewemtS 
corrumpit ; 

on  bee  ys  gecweden    betere    ys    don      selmyssan     fsenne 

In  libra  tobi      dicitur.          melius  estfdcere  elemosinam.    quam 

goldliordu    goldes    ongeanlecgean    fa  )?e      do"S        selmyssan     7 
thesduros       auri          refwnere ;          Qui    faciunt  elemosinam   et 

rihtwisnysse  hi  beocS  gefyllede  mid  life     ecum 
iustitiam         saturdbuntur         uita       gterna ; 

se  apostol  saede     eadiglicur   ys    syllan  fsenne     niman 
Petrus  aposto^us  dixit.       Bedtius     est    dare     quam    dccipere. 

se  apostol   ssede      se  fe    spserlice    seewcS    spserlice    he 
Paulas     o/;ostc/us   dixit.      Qui       parce     seminat    parce      et 

eac  g(e)ripcS     god     socSlice    donde  we  na   geteorian   fa  hwile  we 
metet;       Bonum  autem  facientes  non   dejlciamus;       Dum 

timan     liabban     we  wyrcean     god     to    eallum   swyfost   socSlice 
tempus  hdbemus      operemur     bonum  ad  omnes    maxime    autem 

to  Idwcufum  geleafan  mannum 
ad  domesticos     Jtdei      homines ; 

seede     synd  alysednysse  sawle  weres  welan    his  se  fe 
Salomon  dixit.         Eedemptio 2      animg  uiri  diuitiae  su§    qui 

sotSlice    gemiltsatS    fearfum    eadig    he  byf      se  fe       teona'S 
autem.     miserebitur  pauperi    beatus     erit ;          Qui     calumniatur 
f earfan        tselcS      scyppende    his   arwurf acS  so<51ice  f eene  se  fe 
pauper  em.  exprobat     factori      eius     honor  at     autem     eum     qui 

gemiltsatS    fearfan 
miserebitur  pauperi  ; 

sunu  ssede          beluc       selmyssan    on  heortan 

Hiesus  filius   Sirach  dixit.      Conclude  elemosinam  in     corde 

fearfan       7    feos    for   fe      gebitt    fram    aslcum   yfele          fyr 
pauperis.     et   haec  ^;ro    te     exorabit    ab       omni     malo ;    Ignem 

byrnende    acwenc'S   wseter    7    selmyss    wicSstynt    synne        nys 
ardentem   extinyuit  aqua ;  et  elemosina    resistit  peccato ;  Non  est 

1  i.  marsurios.  3  s.  sunt. 


LIBEE  SCINTILLABUM.  157 

him  wel  f>a  f>e  syngallice  synd  yfele  j  selmyssan  hi  na  syllatS 
eis  bene  qui  assidue  sunt  mali  .J  et  elemosinam  non  ddnt ; 

selmyss     weres  swylce       tacn         mid  him         for  bebod 

Elemosina1  uiri   quasi  signdculum  cum  ipso ;  Propter  mandatum 

togenim  j?earfan     7     for       naefte    his  ne   forlset  hyne     idelne 
adsume  pau2)erem.  et  propter  inopiam  eius  ne  diinittas  ilium  udcuum; 

gesete    goldhord    on  bebodum  heahstes      7  hit  framatS  J?e     ma 
Pone   tnesaurum   in  preceptis  altissimi.     et    proderit    tibi  mdgis 

faenne  goldhord  selmyssan  f>earfan  na  ascyra  lp\i  7  eagan  Jrine 
quam  aurum ;  Elemosinam  pauperis  ne  frdudes  et  oculos  tuos 

ne  forhwyrf  ]?u  fram  f>ea(r)fan  sawle  hingrigendes  ne  forseoh  J?u 
ne  transuertas  a  pdupere  ;  Animam  esurientis  ne  despexeris. 
7  na  gedref  Jm  fearfan  on  nsefte  his  heortan  wanspediges  ne 
et  non  exdsperes2  pauperem  in  inopia  sua;  COT  inopis  ne 

geswenc  f>u   7  ]?u  fort5  na  ateo    sylene     angsumum  gebed 

adflixeris.   et     non  protrahas     datum  angustidnti* ;     Orationem 

gedrefedes    na  awyrp  fu     7    na    framawend    ansyne  f>ine  fram 
contribuldti  ne    dbicias  .J     et  non      auertas       faciem  tuam    ab 
wsedlum  fram  wanspedigum   na    framawend    eagan   f>ine      for 

egeno ;     Ab  mope          ne       auertas       oculos    tuos  propter 

yrre  wyrigendes  f>e  fearfan  on  biternysse  by"S  gehyred 
iram ;  Maledicentis  te  paupeiis  in,  amaritudine  exaudieiur 

ben       his      gehyrt5  socSlice  hyne  se  worhte  hyne      gegaderunge 
precatio  illius.  exaudiek  autem  eum  qui  fecit   ilium  ;  Congregationi 

)?earfena    gecwemne  J?e   do  f>u       ahyld    fearfum     eare       Jriii 
pauperuro.   affdbilem*   te  fdcito;    Inclina  pauperi  aurem   tuam. 

\>cet  si  gefulfremmed   gemiltsung  7  bletsung  f>in    beforan   deafe 
ut        perfiriatur        propitiatio  et  benedictio  tua;    Ante     mortem 

wel     do   sawle   finre  7       sefter      msegenum  J)inum     raecende 
bene  fdc  animg     tug.   et  secundum       uires        tuas     exporrigens 

syle  Jjearfurn  syle  pearfum  7  onfoh  gerihtwisa  sawle  J?ine 
dd  pauperi ;  Da  paupei'i  et  accipe ;  Justifica  animam  tuam. 

ser    forcSsif>e  J>inum     wyrc       rihtwisnysse     forj?i         nys   mid 
ante   obitum     tuum    operare*     iustitiam     ^uoniam  non  est  apud 

helwarum  gemetan     mete      se  fe    de'S    miltheortnysse  he  Isent5 
inferos     inuenire  cibum ;      Qui    faeit    misericordiam    finerat 

nehstum        Isen     nehstum  finum    ou     tide          neode         his 
proximo  ;   Fenera  proximo      tuo      in  tempore  necessitatis  illius  ; 

1  e*t.         a  i.  non  perturbes.         3  i.  tristi.        4  i.  fatuabilew.        5  i.  fac. 


158  LIBER  SCINTILLABUM. 

ssede   on  cystignysse  soSlice  fearfena   na  herereafu 
AugustinvLS  dixit.  In    largitate      enim  pauperumnon     spolia 

ac    gyfa   beoS   gesohte    hwylc    seo       gyfu    ys     ]m     ofer  mid 
sed   dona    requiruntur  ;     Qudle  illud  munus  est  quod  alter  cum 

blisse  onfehtS  ofer  mid  tearum    forlset      ofer   J>set   se    geblissatS 
gaudio  dccipit  alter  cum  lacrimis  amittit.J  super  quod  ille  gratulatwr 

fes        asihS          J?eah      J?u  forgyfe    fine     beteran      selmyssan 
iste    suspirat.J    qudmuis     largidris    tuum    meliorem    elemosinam 

J>u  dest    gif   \> u  agyfst      fremede        fremede      soSlice     ys     \><xt 
facis?      si        reddas      alienum1 ;     Alienum       enim      est  quod 

we  habbatS  gif   na    gedafenigendlice  f  am  we  brucatS  to      hsele 
Tiabemus.    si    non      conpetenter         eo       utimur     ad  salutem; 

J?eos  ys  mid   gode  gecweme     selmyss       seo   of      agenre      bytS 
Haec  est  apud  deum     grata     elemosina  .J    qug  ex    uernacula?  ex- 

gegearwud    spede        ne       facnfull     reaflac  byt5  geseald  ma  willatS 
hib&tur  substantianeqaefraudulenta  pr/da   tribuitur;    Mdlunt* 

hi  hyra  forspillan  forgyfende  fsenne  fremede  gesettan  gelogigende 
se  suum  p&dere     largiendo    quam    aliena  restituere  conponendo ; 

ssede        to    lytlum   beode    sewfaeste     fearfan   7 
Hieronimus   dixii.      Ad      mensulam*     religi6si.J  pauperes  et 

selfeodige  mid  him       crist        gebeor  beon   witan     wyrf scype  ys 
peregrini  cum  illis.  christum  conumam  esse  noscant ;       Gloria 5 

bisceoppa     J>earfan  of  sehtum  foresceawian       teona  ealra 

episcoporum  pauperem  opibuB      preuidere  ;   Ingnominia  *  omnium 

sacerda      agenum  hicgean    welan 
sacerdotum  propriis  studere  diuitiis ; 

ssede       na     si  J?u    idel    faenne   J?u  dest     selmyssan 
Basilius  dixit.     Non     sis    udnus    cum      feceris    elemosinam 

behofigendum     na    f e  f»am     beteran   fam  J>e  fu  laenst    J>u  wen 
indigenti^     negue  te    ulo    meliorem      cui       feneras   aestimes; 

ssede      synd  sotSlice  f>a  micele     lufiatS    7  msenige  of 
Gregorius  dixit.     Sunt    enim   qui  magna  diligunt.  et  multa   ex 

fam  )?e  hi     agatS       wsedlum.       dselan        asmeagiat5     fset  gyltas 
his     qu§  possident      egenis    distribuere  pertrdctant  .J    ut    culpas 

hyra  setforan   godes   eagum.    miltheortnysse  innofum       alysan 
suas      ante        dei      oculos      misericordiae   uisceribus  redimant? 

1  i.  aliorwm.          2  i.  ex  propria.          3  s.  multi.          *  i.  ad  mensam. 
5  s.  est.  6  i.  irrisio  wel  despectio. 


LIBER   SCINTILLARUM.  159 

fsenne    gehwylce    nedbehefe    fearfendum    we  sylla]?    hyra    him 
Dum       quelibet     necessaria    indigentibus      ddmus.       sua     illis 

we  agyfaj>  nses    ure      we  gyfacS   eort51ice  witodlice   ealle  geheald- 
reddimus    non  nosira  largimur ;  Terrena    quippe    omuia     ser- 

ende    we  forlsetacS  ac   wel   gyfende  we  gehealdatS  swa  hwylc  swa 
uando    amittimus    sed  bene  largiendo    serudmus ;          Quisquis 

nu      gode   weorcu   fearfendum    gegearwatS    him   fas    synderlice 
nunc   bona     opera     indigentibus      exkibet.        ei      hgc    specialiter 

agylt      on  f  ses  fas      lufe     gegearwatS 
inpendit1.  cuius*  haec  amore  exhibilerit ; 

ssede     nane  gyltas  mid  selmyssum  magan  beon  alysede 
Isidorus  dixit.  Nulla  scelera       elemosinis       posse         redemi. 

gif  on  synnum  gehwylc  f>urhwunat5      nan    ys  gyltes  forgyfenyss 
si   in  peccatis   quisque  permdnserit ;  Nulla  est  delicti       uenia 

fsenne    swa  forest0ep(5  mildheortnyss  \>cet  hi      fyligean       synna 
quando   sic     precedit     misericordia     ut  earn,  sequantur  peccata ; 

se  J?e      feond       Iufat5     7    se   heofigendum     lufe       midfrowunge 
Qui  inimicum  diligit.  et  qui       lugenti       affectum3  conpassionis 

7        frofre        forgyfS  o^e  on      sumum          neodum       gef  eaht 
et  consolationis  inpertit 4  aut  in  quibuslibei  necessitatibus  consilium 

gegearwatS    selmyssan    butan  twyon    det5       feah  f>e      senig      sy 
ddhibet.     elemosinam  procul  dubio  facit ;    Qudmuis   quisque   sit 

f>earfa      nan     swa  lp eah  hwanon  sylle  behofigendum     beladunge 
egens5  nuttam.    tdmen      unde    tribuat        egenti        excussationem 
nsefte       mseg  ongeanwyrpan    twa  synd  selmyssan    an  lichamlic 
infyrig*  potest        obicere1 ;         Due  sunt    elemosing  tina  corporalis. 
weedligendum    syllan    swa  hwset  swa    J>u  miht     ofer       gastlic 

egenti  dare  quicquid        potueris.     alter  a   spiritalis. 

forgyfan   fram    fam   fu  derud      byst      be    reaflacum    fremedum 
dimittere     a       quo        lesus      fueris ;   De     rapinis          alienis 
selmyssan     don       nys     weldsed     miltsunge       ac        gestreon 
elemosinam  fdcere  non  est  officium  miserationis  .J  sed  emolumentum* 

gyltes     se  fe  eornostlice  unrihtlice  setbryt  rihtlice    nsefre        syltS 
sceleris;  Qui        ergo         iniuste     tollit.     iuste  numquam  tribuit  ; 
ne  he   wel    ofrum    gearwat5    fset  he    fram    o}>ru(m)       gyrntS 
Nee     bene   alter o     /;re6et.       quod       ab         olio     extorquet*; 


1  i.  donat.  a  s.  in.  s  i.  amorew.  *  i.  donat. 

5  i.  pauper.  e  i.  egestatis.  7  i.  obponere. 

8  i.  augmentuw.  »  i.  exigit. 


160  LIBER   SCINTILLARUM. 

micel       gylt     ys     f>incg    fearfena    gearwian    welegum     7    of 
Magnum  scelus   est      res    pauperum    2yres^re     diuitibns   et    de 

sehtum          wanspedigra      begytan      herunge      mihtigra        ne 
sum2)tibus 1          inoputn        adquirere  fauorem 2  potentum. ;       Ne 

geceos  f>u  hwam  Jm  gemiltsige  j?e    Ises    f>u  forgsege  fsene  se  fe 
eligas         cui         miseredris.     ne  forte     pretereas      eum.      qui 

geearnatS  underfon     mare    ys  welwyllednyss  fisenne  Ipsdi  ys  geseald 
meretuic   accipere ;  Maior  est    beniuolentia.   quam  quod    ddtur  ; 

se  J?e  mid  unrotnysse     hand         rsecS         wsestm          edleanes 
Qui  cum     tristitia     manum  porrexerit  .J  fructum  remunerations  z 

forlaet         nys     socSlice  mildheortnyss  far      nys      welwillednyss 
amittit ;  JVon  est   enim     misericordia     ubi   non  est    beniuolentia ; 

na    setfeorra  J>u  ofrum  f>anon  o)?rum  J?u  sylle    naht   frama^  gif 
Non      auferas       alteri     unde       alii     tribuas ;  Nihil  proficit   si 

oferne  f>anon  J?u  gereordst  fanon  fu  operne    idelne       clest 
alium     inde          reficis         unde       alium      indnem*  fdcis; 

saede     se  Ipe     sefter        gode  selmyssan      dec5      god 
Ciprianus  dixit.      Qui  secundum  deum  elemosinam  facit  .J   deum 

he  gelyfS  7    se  fe    hsefS   geleafan    sotSfsestnysse    gehealt    godes 
credit,      et      qui      Tiabet      Jldei          ueritatem.       seruat       dei 

ege        se  Ipe  softlice        ege        godes  gehealt  on  gemiltsungum 
timorem ;    Qui    autem    timorew      dei      seruat   in  miserationibus 

fearfena     god    he  gefenctS 
2)auperum.  deum     cogitat  ; 

L. 

be  gedrefednysse. 
De    Tribulatione. 

drihten    segft  on  godspelle       ic      f>a     ic  lufige  ic  freage   7 
Dominus  dicit  in  guangelio.    Ego  quos       amo.  arguo    et 

ic  gewilde 
castigo  ; 

se  apostol  ssede     furh     fela     gedrefednyssa   gedafenatS 
Paulus  apostolus  dixit .     Per  multas    tribulationes       ojiortet 

us     ingan    on     rice     godes  on  eallum  gedrefednysse  we  foliatS 
nos  introire  in  regnum   dei ;  In  omnibus  tribulationem    pdtimur. 

1  i.  possessionibi«*.         2  i.  laudew.         3  i.  retributionis.         *  i.  uacuum. 


XTBER   SCTNTILLARUM.  161 

ac     we  na    synd   geansumude  we  synd  onscunude     ac     we  na 
sed       non          angustiamur l.  apporiamur 2.          sed      non 

synd  forlsetene     ehtnysse      we  f>olia(S   ac   we  na    synd  forleetene 
destituimur.    persecutionem  patimur  .J  sed     non       derelinquimur. 

we  synd  aworpene   ac   we  na  forwyrfacS    symle       cwylmraincge 
deicimur.  sed    non     peribimus   semper3  mortijicationem 

hselendes    on   lichaman      urum       abutanferigende     Ipcet  eac     lif 
iezus       in     corpore       nostro      circumferentes4  .J      ut     et    uita 

hselendes  on  lichaman     urum    sy  geswutelud 
iesus      in  corporibus  nostris  manifestetur ; 

seede     se  ]?e  on  f>isum  middanearde  beon  geswungen 
Augustinus  dixit.     Qui    in     hoc          mundo  flagellari 

na     gearna<5     on     helle     he  byf>  gej>read  J^senne  sotSlice  we  frara 
non  merebitur  .J  in  inferno    torquebitur 5 ;      Cum     enim  a 

drihtne    beo$    geswungene    gif     eac     gef>yldelice    we    onfotS     7 
domino       flagelldbimur.          si       et       patienter       excipimus    et 

eadmodlice  f>ancas  we  doS   gif  yfele    we  beoS      synna      forgyfe- 
humiliter    gratias  dgimus.    si     mali  fuerimus  peccatorum   indul- 

nysse      we  onfocS  gif  so'Slic(e)  gode         ece         eadignysse      we 
gentiam  accipiemus.  si     autem 6   boni  aeternam  beatitudinem  con- 

begytacS 
sequemur  ; 

ssede     se  }>e    sene    onfehtS  yfelu  on  life   his  na  fca 
ffieronimuB  dixit.     Qui    semel   recipit  mala  in  uita  sua   non 

sylfan    cwylmmincga  f>olat$     on  deaf>e  J?a  fe      j^olode      on     life 
eosdem      cruciatus     patitu.r    in  morte    quos    est  passus  in  uita; 

and    micele     betere     ys         magan        sargian    j?aenne      ge}?anc 
Multoque       melius    est     stomachum     dolere      quam      mentem ; 

to  warnigenne  ys    wund    J>set    sargian   bytS  gehseled       micel   ys 
Cauendum      est  uulnus  quod   dolor e       curatur ;        Magna  est 

yrre  faenne  syngiendum  na      yrsaS     god         Isece    gif  he  geswictS 
ira  quando  peccantibus  non  irdscitur  deus  ;  Medicus  si   cessduerit 

hselan  he  ortruwatS 
curare 7    desperat ; 

ssede  mid  godcundum  dihte  byS  gedon  faet  lengtogran 
^re^orius  dixit.  Diuina  dispensatione      dgitur.      ut   prolixiora 

leahtras  seocnyss       lengre     bserntS 
uitia     egrotatio    prolixior  exurat  ; 

1  i.  tristamw.         a  i.  iniuriamur.          3  s.  sumus.          *  i.  deportantes. 
a  i.  cruciabitur.          6  s.  fuerimMS.          7  i.  sanare.         8  i.  irtfirmitas. 

M 


162  LIBEK   SCINTILLARUM. 

ssede     ongeangecyrrende  sotSlice  god    mann     cwylmtS 
Isidorus  dixit.  Reuertens  enim   deus  hominem  cruciat 

Ipsdiie  syngigende     forlset    swingende      eft      geneosacS  geendebyrd 
quem  peccantem.  deseruerat.  Jlagellando  iterum  uisitat ;    Ordinata 

ys   gemiltsung  godes    se      aer     her     mann     J>urh    swingla  fraw 
est    miseratio       dei      qui  prius  hie  hominem.   per     flagella      a 

synne    he  gebet     j    sefter  )?am  fram    ecere         susle          alyst 
peccato    emendat.     et       postea         ab     eterno     supplicio    liberat ; 

eft     he  ssede    gecoren    softlice    godes      sarum      lifes   J>ises   bytS 
Item      dixit        electus       enim.       dei     doloribus    uite   huius   ad- 

gecwylmed     Ipcet     fullfremmincge     lif(es)     towerdes       gestryne 
teritur1          ut        perfectionem        uit§         futurg       lucretur2 ; 

rihtwisum     tidlice      swingla  to    ecum     framiaS  blissum    j  forj»i 
lusto      teinpordlia  flagella  ad  aeterna  proficiunt  gaudia.  ideoq\\Q 

j   rihtwis    on   witum   geblissian   j    arleas   on   gesuiidfullnyssum 
et    iustus     in    poenis      gaudere.    et  impius  in      prosfwitatibus 

wepan     scyl        ne  "    rihtwisum      ne      wif>erwyrdum    god    mild- 
lugere  debet ;  Neq\iG        iusto       neque         re^;ro&o 3       deus    mise- 

heordnysse      setbryt        gode     her    f>urh      geswinc          deniS       j 
ricordiam    dbstrahit ;    Bonos    hie     per    afflictionem      iudicat    et 

J>ar     he  edgylt   }?urh     miltsunge       j  yfele   her  forj?yldigat5  J?urh 
illic  remunerat 4  per  miserationem.  et  malos  hie       tolerat      per 

tidlice          miltsunge       y      far     he   witnacS     f>urh          ece 
temporalem    clementiam.     et     illic        punit          per      aeternam 

rihtwisnysse    on    J?ysum     sotSlice     life    god    aratS    arleasum     7 
iustitiam ;      In        hac         enim     uita   deus  pdrcit    impiis.      et 

swa  }>eah   na    ara"S  gecorenum  on  fam  he  ara(5  gecorenum   na 
tdmen     non  parcit     electis.       in    ilia     parcet         electis.      non 

swa  J>eah    arat5    unrihtwisum  swa  miceluin  swa  gehwylc  olplpe  on 
tdmen    parcet      iniquis ;  Quanta  quisqne     aut    in 

lichaman    oftcSe    on    gefance    swingla     folacS     call  swa  micelum 
corpore      aut      in      mente     flagella     sustinet.  tanto 

hyne  on     ende     beon  geedleanud  he  hihte  lp eenne  sotSlice  manega 
se      in  finem         remunerari         speret;    Dum5    enim      multa 

genyferigendlice  wiferwyrde     agyltan     beo^S  gesewene  forsewene 
damnabilia6          reprobi      commisisse       uideantur        despecti 

fram    gode    mid   nanre  bote  swingle    hi   beoc5   slegene 

a        deo  nullo         emendationis    uerbere        feruntur7 ; 

1  i.  cruciatwr.  2  i.  mereatur.  3  i.  abiecto.  *  i.  reditat. 

5  i.  quawuis.  e  s.  opera.  7  i.  percutiuntur. 


LIBER  SCINTILLAEUM.  163 

twyfeald       dynt       ys  godcund    an    on  godne       dael       mid  f  am 
Gemina1  percussio  est    diuina.  tina  in  bonam    partem.        qua 

we  synd  geslegene  on  flsesce  Ipcet  we  beon  gebette     ofer     mid  f>am 
2)ercutimur  carne      ut       emendemur ;       altera        qua 

we  beocS  gewundude    on    ingehyde    of    socSre  lufe    ]>cet  we   god 
uulneramur  conscientia      ex      caritate  ut      deum 

hatlicur    we  lufiaa       god    forfe    rihtwise     swingcS    Ipcet  na  be 
ardentius  diligamus  ;     Deus  ideo       iustos     flagellat.         ne      de 

rihtwisnysse   ofermodigende    afeallan       swingl      witodlice   fsenne 
iustitia          superbientes     cadant ;  Flagellum    namque      tune 

adiligacS    gylt    fsenne   he  awent         lif        selc    godcund      siege 
deluit 2  culpam   cum    mutduerit  uitam ;  Omnis  diuina    percussio 

ocScSe  afeormung  lifes  andwerdes   ys    otScSe     angyn     wites   after- 
aut      purgatio      uitg    presentis     est    aut     initium,    pene       se- 

fyligendes  witodlice      sumum       swingla  on  J)ysum  life  ongynnatS 
quentis ;       Nam      quibusdam*  flagella  in     hac    uita  mchoant ; 

7  on  eceum         siege       fmrhwunia'S     f>eah  f>e  socSlice  gylt  tuwa 
et  in  aeterna  percussione  perdurant 4 ;  Qudmuis  enim   culpa    bis 

sy  geslegen  an     swa       siege      ys  understanden    se  her  ongunnen 
percutitur.  una  tdmen  percussio      intellegitur       qug  hie  (on)cepta 

)?ar  byS  gefremmed    Ipcet  on  f>am    J?e  eallunga  na  beo^  gefreade 
illic       perficitur.          ut    in   his    qui  omnmo  non     corriguntur 

forSstseppendra      siege          swingla      sefterfyligendra  sy    angyn 
precedentium    percussio  flagellorum       sequentium       sit  initium 

tintregena  sumum     diglum    godes    dome     her  yfele  ys  far 

tormentorum.     Quibusdam  secreto 5    dei    iudicio.  hie  male  est  illic 

wel  gewislice  Ipcet  fsenne  her  gewylde  beotS  gefreade  fram  ecere 
bene.  scilicet  ut  dum  hie  castigdti  corriguntur.  .  ab  eterna 
genyferunge  beon  alysede  sumum  so(51ice  J?er  wel  ys  7  f>ar 
damnatione  liberentur.  quibnsdam  uero  hie  bene  est.  et  illic 
yfele  gewislice  sumum  7  her  yfele  7  far  yfele  forfi 
male.J  porro  quibusdam  et  hie  male  et  illic  male,  quia 
beon  gefreade  nellende  7  beon  geswungene  on  fisum  life 
corrigi  nolentes  et  flagellari  in  hac  uita 

ongynnaS   7  on  eceum         siege        beoS  genyferude     murcnian 
incipiunt.  et  in  aeterna  percussione     damnantur ;        Murmurare 
on  swinglum  godes  synfull  mann  na  scyl  forfi  Ip e  swyfust  )?urh 
'in  flagellis       dei   peccator  homo  non  debet.  quia      maxime   per 

1  i.  duplex.  2  i.  mundat.  3  i.  aliqutbtw. 

4  i.  perseuerant.  5  i.  occulto. 

M  2 


164  LIBER   SCINTILLABUM. 

t     \>e     by"S  ge]?read   bycS  gebet     anragehwylc   softlice   f>eenne 
quod      corripitur     emendatur ;     Unusquisque   autem      tune 

leohtlicur     byrS     f>aet  he  j?olacS  gif  he  his   framasceeccS  yfelu    for 
leuius     portat 1  quod  pdtitur.     si     sua      discusserit 2  mala,  pro 

Jmrn.  him  byf>  onbroht  edlean      riht    rihtwis  on  wif>erwyrdnyssum 
quibua  illi      inferiur  retributio  iusta ;    lustus  in          aduersis 

beon  afandud  hyne  oncneawe    na    beon  aworpene    weras  halige 
probari  se      cognoscat   non  deici ;  Uiri     ssmcti 

swyf>or   hi  aforhtiacS    gesundfulle   j>senne   wiferrsede   for)>i    godes 
plus       formidant        jwospera       quam      aduersa.      quia      dei 

feowas  gesundfulle  awyrpatS  wij^erraede  sotSlice      IseraS       f>senne 
seruos      prospera     deiciunt*.    aduersa       uero     erudiunt;    Tune 

ma     synd  godes  eagan    ofer    rihtwise  f>£enne  hi  beon  geswencte 
magis  sunt     dei     oculi    super    iustos.    quando  eos          adfligi 

fram  unrihtwisum  foresawung  upplice   ge}?afatS    J?senne  rihtwisum 
ab        iniquis      prouidentia  supeina  pei'rnittit;  Tune       iustus 

blissa  beoc5  gedihte      ece       fsenne  mid  andwerdre  gedrefednysse 
gaudia  disponuntur  aeterna  .J  quando       presenti  tribulations 

beocS  afandude  swa  micelum  swa  so'Slice  we  on  ]?issere  worulde 
probantur ;  Quantum  enim  in      hoc       saecu^o 

beoS  tobrocene    swa  micelum    on     ecnysse     we  beoc5  getrymede 
frdngimur.  tantum          in    peiytetuio  solidamur. 

swa  micelum  swa  we  on  andwerdum  synd  geswincte  eall  swa  micelum 
Quantum  in       presenti         adfligimur  tantum 

on  towerduw  we  geblissia'S  gif  we  her  mid  swinglum  beoS  oftredene 
in    futuro     gaudebimus ;  Si     hie         flagellis  adterimur. 

afeormode  on    dome   we  tocumaf)    symle     god    her  ewinctS  )?a  he 
purgaii     in  iudicio  aduenimus ;  Semper  deus   hie  uerberat  quos 

to      hsele         ecere        gegearwatS     na    witodlice  murcna  J?u   na 
ad  salutem  perpetuam  pv&parat ;    Non      igitur      murmures.  non 

swica  jm     na  sege  f>u    hwi    J^olige  ic   yfelu    forf>i  sefter  gemete 
/blasphemes,  non   dicas     quare  sustineo  mala  ?  quia  iuxta  modum 

leahtres   Isesse   ys     edleon        wrsece     se  J?e  socSlice  on  swinglum 
criminis  minor  est  retributio  ultionis ;   Qui     enim     in    flagellis 

murcnaS     god     ma  gegrematS  se  f>e  so^lice  wif>errsede  gej^yldelice 
murmur  at  deum  plus   inritat ;    Qui     uero      aduersa      patienter 

forj?yldigaj>    god    Ipe  ra]?ur   gegladat5   gif   softlice   J?u  wylt   beon 
tolerat.      deum     citius        placat ;     Si     enim          uis       pur- 

1  i.  sustinetf.  2  i.  liberauerit.  5  i.  deponunt. 


LTBEK   SCINTILLARUM.  165 

afeormud    on     wite     Ipe      wreg      7    godes    rihtwisnysse     hera 
gari        in  poena    te     accussa  et     dei          iustitiam      lauda ; 

ealle        J>e      Ipe      gelimpatS      butan      godes      na      gewyr}?af> 
Uniuersa    qug     tibi      dccidunt      absque        dei       non        fiunt 

willan        unrihtwisra      miht       ofer     J?e    of   godes   ys  geseald 
uoluntate ;    Iniquorum    potestas   super    te   ex      dei          datur 

geleaf        ealle    f>a    Ipe  wiferwyrdatS  of  godes  gej>eahte      dot? 
licentia  ;   Omnes  qui  tibi  aduersantur.      dei        consilio  faciunt  ; 

gejryldelice  J>a  leohtran  J>u  byrst  gif  J>a  hefigran    byst    gemunan 
fatienter        leuiora      portabis     si      grauiora  fueris  recordatus. 

adl        socSlice    leahtras        asetS  adl       msegena    galnysse 

Languor     enim        uitia       exquoquit    languor      uires       libidinis 

tobryctS    untrumnyss  hefig      syfre      det5       sawle 
frangit ;    Infirmitas  grauis  sobriam  facit  animam  ; 

saede     ne  he  wyrf>e  nys  on  deaj>e     onfon        frofre 
Ciprianus  di&it.      Nee  dignus   est   in   morte  accipere  solatium 
se  ]?e  hyne   na   gej>ohte  beon  to  sweltenne    geswice     anra  gehwylc 
qui      se     non  cogitauit  esse  moriturum. ;    Desinat 1    unusquisque 

be    gode  oj>]?e  be    godum  besargian  gif   ])O3t  he    J>olatS      ongyt 
de     deo     uel     de     bonis     conquiri2.   si      quod    pdtitur  intellegat 

hyne    gearnian    (mi)d   trumnysse    sawle    untrumnysse    lichaman 
se       merere;          Firmitate6         animg    infirmitatem     corporis 

we  oferswifa'S  wite  ge  J>aene  on  gode  beon       dom       Ipcet   se  J?e 
umcimus ;       Sciatis    hanc  in    deo     esse  censuram*  ut       qui 

mid  weldasdum  na  byf  oncnawen  huru  mid  witum  he  sy  ongytan 
beneficiis       non      agnoscitur       uel        plagis       intellegatur ; 

on  life  yldryna  ys  gecweden  betere  ys  socSlice  her  beon  agoldene 
In  uita  patrum      dicitur.      melius  est  enim    hie        persolui 

witu       J)senne  sefter  fort5sij?e  lifes  J»yses  on    ecnysse     beon  ge- 
poenas.      quam    post    exitium  uitg  huius  in  aeternum       cru- 

cwylmmed  mid  fyre 
ciari         igni 

LI. 

be  frymjmw  oj?J?e  offrungu^. 
De  Primitiis  sine  oblationibus. 

se   apostol    ssede      weldaede    sotSlice    7    gemaennysse 
Paulus     apostolus     dixit.      Beneficii     autem    et  communionis 

1  i.  cessat.  a  i.  dolere.  3  i.  fortitudine.  *  i.  iudicium. 


166  LIBER   SCINTILLARUM. 

nelle  ge     forgytan    mid  J>ylcuw  softlice  offrungum  byj?  geearnud 
nolite      obliuisci  ;       Talibus        enim        hostiis        fKomQxetur 

god 
deus 

onsegednyssa    arleasra   onscunigendlice   drihtne 
Salomon  dixii.         Uictime      impiorum     abominabilis      domino. 

willan     rihtwisra     gecwemlice   eala  beam   gif  J>u  haefst   wel  do 
uota      iustorma.     placahilia  ;         Fill  si        habes       benefac 

mid  Ipe  sylfum  7  wyr  Ipe  offrunga  tobring  gemyndig  beo  J>u    forj>i 
tecum..        et  dignas  ablationes   offer,      memor       esto 


deatS  na      lata(5      offrigendes   of  unrihtum  offrung  gewemmed  ys 
mors  non  tartabit  ;  Immolantis  ex    iniquo     oblatio      maculata  *  ; 

godu     unrihtwisra     na     fand(atS)     se    hehsta       on     offrungum 
Bona      iniquorum     non    jprobat      altissimiis  ;      In    oblationibns 

unrihtwisra     na    on    micelnysse        offrunga        na       gemiltsatS 
iniquoruio..     nee    in   multitudine  sacrificioruio.  non  propitiabitur 

god     synnum      se  J>e   tobringcS     offrunge     of   spede  ofifie  sehte 
dens  peccatis  ;       Qui        offert      sacrificium  ex         substantia 

J>earfan     swylce    se  J>e     offrat       sunu     on   gesyhpe    feeder   his 
pauperis.    quasi      qui  uictima(t)  filium  in  conspectu  patris  sui  ; 

J>una    setywst   setforan     gesih]?e     godes  semtig     offrung  rihtwises 
Non  apparebis     ante     conspectum   dei  uacuus;    Oblatio      iusti 

gefsettatS      weofud     7     swaecc     wynsumnysse    ys     on     gesyhj>e 
inpinguat      altare.     et      odor         suauitatis        est     in    conspectu 

J»ses  hehstan       offrung     rihtwises  andfenge  ys  7  gemynde     his 
altissimi  ;      Sacrificium      iusti      acceptum  est  et  memoria   illius 

na        forgytt         drihten     nelle  ]>a  bringan     gyfa     fwyre     na 
non  obliuiscetur  dominus  ;       Noli        offerre   munera  praua.   non 

socSHce  underfehtS    )?a     god     mid  godum   mode   wyrSscype  agyld 
enim      suscipit      ilia  deus  ;       Bono        animo     gloriam     redde 

gode   7    na   wana  J>u   frym)>a       hancla        J>inra 
deo    et  non   minuas  primitias  manuuio.  tuarum  ; 

ssede  mid  micelre  feormunge     offrunge     to  adiligenne 
Gregorius  dixit.      Magna    purgatione  sacrificiorum   deluende 

synd  gyltas      leahtra 
sunt    culpg    uitiorum  ; 

1  s.  est. 


LIBEE   SCINTILLAKUM.  167 


LIL 

be  unrotnyssa. 
De    Tristitia. 

drihten   segt5  on  godspelle  so<51ice  ic  secge  eow   £>get  ge  wepaS 
Dominvis  dicit  in  euangelio.    Amen     dico     uobis  quia  plorabitis 

7    foteriatS    ge    middaneard    sotSlice   geblissatS    ge    socSlice    beotS 
et  flebitis     uos      mundus       autem    gaudebit.   uos  autem       con- 

geunrotsude  ac   unrotnyss  eower  bytS  gehworfen  on     blisse 
tristabimini  sed    tristitia     uestra        uertetur        in  gaudium ; 

se  apostol  ssede    seo  soj?lice    sefter      gode  unrotnyss  ys 
Paulus  apostolus  dixlt.  Quae  enim  secundum  deum   tristitia  est 

dsedbote       on      hsele       stafolfseste       wyrc<S       worulde  softlice 
penitentiawi    in    salutem       stabilem       operatur ;    Saeculi    autem 

unrotnyss      deacS         wyrc'S        manfull    wyrttruma    biternysse 
tristitia      mortem    operatur;    Nequam        radix       amaritudinis 

upp       wexsende      gelset      7    }>urh    ]?a   beot5  besmitene  msenige 
sursum  germinans   impedit    et    ^?er   illam    inquinantur     multi  ; 

ssede  heorte  geblissegende  geglada(5  ansyne  on  gnornunge 
Salomon  dixit.    Cor        gaudens     exhilarat  faciem.  in     merore 

sawle  bytS  aworpen     gast          mod  geblissegende  ylde    blowende 
animg       deicitur     spiritus ;  Animus     gaudens    aetatem  floridam 

det5        gast     unrot     adrigS     banu 
facit.  spiritus  tristis    exsiccat    ossa ; 

sunu  ssede  la  beam  on  godum  J>u  na  syle  ceorunge. 

Uiesus  filius  Siracli  dixlt.    Fili     in    bonis    non    des  querelam. 

7    on   ealre    sylene   na  syle  f>u    unrotnyss    wordes  yfeles      selc 
et      omm        ddto        non  des       tristitiam     uerbi    mali;    Omnis 

wite  unrotnysse  heortan   ys    unrotnysse  na  syle  ]m  sawle  )?inre 
plaga     tristitia       cordis    est.     tristitiam       non     des  animg  tug  ; 

wynsumnyss  heortan  Ipcet    ys    lif    mannes    unrotnysse  aweganyd 
locunditas      cordis    haec  est  uita  hominis ;    Tristiam       expelle 

fram  f>e  manega  soj)lice  ofslyhtS  unrotnyss    7       nys        notu    on 
a     te.    multos     enim     occidit     tristitia.    et   non  est  utilitas  in 

hyne  heorte     J?wyr     syltS    unrotnysse   7   mann    gleaw    wit5stynd 
ilia;     Cor   prauum  dabit  tristitiam.    et  homo   peritus     resistet 

hyre     to    unrotnysse    sotSlice        efst        deatS     unrotnyss    heortan 
itti.     Ad    tristitiam      enim     festinat    mors ;    Tristitia      cordis 


168  LIBER  SCINTILLARUM. 

gebig<5    swyran      na  syle  £>u    on    unrotnysse    heortan   Ip'me     ac 
flectit  ceruicem  ;  Non  dederis  in     tristitiam        cor       tuum.  sed 

awegnyd     hi    fram  f>e 
repelle     earn      a     te ; 

ssede    gif  J>u  wylt   sotSlice     naefre      beon   unrot   wel 
Isidorus  dixit.          Uis  autem  numquam   esse   tristis.  bene 

leofa        digle      ingehyd    unrotnysse  leohtlice  forJ^yldigatS    god 
uiues ;   Secreia  conscientia  tristitiam    .leuiter      sustinet ;     Bona 

lif       blisse      symle     hsefS       ingehyd      softlice  scyldiges   symle 
uita  gaudium  semper  habet ;  Conscientia  autem.         rei        semper 

on    wite    ys    scyldig      mod         nsefre       orsorh    ys    swa  swa  on 
in  poena  est  ;   Reus     animus  numquam  securus  est  ;     Sicut      in 

reaf        mof>f>e  7    wyrm  forswylhcS  treow   call  swa  unrotnyss 
uestimentum  tinea,  et  uermis    deuorat   lignum  .J     ita         tristitia 

deratS    heortan    heort     blif>e      gode         strengj?e         detS      weres 
wocet      cordi ;       Cor      l/tum    bonam    ualitudinem    facit ;    Uiri 

sotSlice  unrotes      byi'na^S      banu 
autem    tristis.     ardescunt    ossa. 


LIII. 

be     fagernyase. 
De  Pnlchriludine. 

drihten    segcS  on  godspelle       crist      ys  se  f»e  geliffsestacS  flsesc 
Dominus  dicit   in  euangelw.  Christus  est    qui    uiuificat  .•*  caro 

na    framacS         aht 
non  pr6dest   quicquam ; 

ssede       leas       gyfu    7     ydel    ys     fsegernyss 
Salomon  dixit.    Fdllax  gratia  et  mana  est  pulchritudo ; 

sasde     faegernyss     to  lufigenne    ys     la  beam     se  f>e 
Basilius  dixit.   Pulchritudo     diligenda       est       flil          qui 

blisse      gastlice     gewunaf)  onasendan    uton  forbugan  cwyldbsere 
Igtitiam  spiritalem  consueuit  infundere  ;      Euitemus      pei'niciosas 

faegernyssa      ])cet  na     ealra         yfela      cynrenu  on  us  beon  on- 
pulchritudines.      ne      omnium,  malorum.   genera     in  nos     inro- 

gebrohte        wis        wer     na     besceawatS   lichaman      wlite        ac 
gentur;     Sapiens     uir    non    considerat     corporis  decorem  .J    sed 

sawle      unwis     sotSlice   on   flaeslicum   byt5  emhaefed     wis      wer 
animg.   insipiens  autem    in   carnalibus    detinetur ;    Sapiens    uir 


LIBER  SCINTILLARUM.  169 

wif       onscuna<5  weorcfull     dysig     soSlice    gewilnigende     hi 
mulierem     respuit    gestuosam.  stultus    autem     concupiscens    earn 
by(5  underplantud  wer  snoter   fram  ungleawum    wife   fram  awent 

supplantatur ;    Uir  prudens    ab     inprudenti  muliere    auertit 

eagan      his        galfull      sotSlice  behealdende     hi  he  by<5  toslopen 

oculos  suos  .J  luxuriosus   autem       intuens        earn         soluitur 

swa  wex  fram   ansyne    fyres        crist       na   on   lichaman    ac    on 

ut    cera     a       facie     ignis;  Christus  non  in     corporis    sed   in 

sawle      feegernysse      gegladatS        j?a       eornostlice    eac  Su  lufa 
animg  pulchritudine  delectatur;   I  Ham         ergo          et    tu  dilige 

on  jpsere    gegladatS     god 
in  quam  delectatur  deus; 


LIIII. 

be  gebeorscipu^. 
De       Conuiuiis. 

drihten     segt5  on  godspelle  faenne  macast  gebeorscype  clypa 
Dominus  dicit   in  guangelio.    Cum     fads     conuiuium.     uoca 

J?earfan    wanhale     healte     blinde    7    eadig    fu  byst    forfy     hi 
paupvres.    debiles.     claudos    cecos.    et  beatus      eris        quia    non 

nabbatS      hwanon      hi  agyldan      bytS  agolden     sot51ice      J)e      on 
habent         unde        reiribuant.       retribueiur        enim       tibi     in 

seriate         rihtwisra 
resurrectione  iustorum  ; 

se  apostol  ssede   sam  ge  eornostlice         etan        sam  ge 
Paulus  aj9osto/us  dixlt.     Siue  ergo        manducdtis.  siue 

drincan  sam  ge    aht   elles   ge  don     ealle    on  wuldre  godes    doS 
bibitis.     siue     aliud  quid  facieiis  omnia  in    gloria     dei  fdcite; 
ssede    betere   ys  geclypian  to  wyrtum  mid  soSre  lufe 
Salomon  dixit.  Melius  est    uocdre     ad    olera     cum    caritate 

fsenne  to    bulluce    gemsestum  mid  hatunge 
quam  ad  uitulum  sagindtura.  cum    odio ; 

simu  saede    nelle  f>u    grssdig   beon    on    ealre 

Hiesus  Jilius    Sirach    dixii.      Noli        duidus     esse     in    omni 
wiste       7    na   f>e    bewera     ofer     aelcne     mete     on  manegum 
epulatione.  et  non  te   ejfundas  super  omnem  escam;  In    multis 


170  XIBEB   SCINTILLARUM. 

softlice    mettum    by})    untrumnyss    7       cwyld          togenealaehtS 
enim        escis      erit      infirmitas.    et  pestilentia    adpropinquabit 

o$  tSaene       dropan         ofer      beod      na  astrece  f»u    hand     fine 
usqne    ad  cbleram ;  Super  mensam  ne     extendas    manum  tuam. 

ser      7  mid  andan     besmiten      j>u  forsceamige  gif  f>u  to  middes 
prior  .J  et    inuidia   contaminatus       erubescas ;      Si     in     medio 

manegra      ssete      ser     him    na   astrece  f  u    hand        fine  na  f  u 
multorum  sedisti.  prior  illis  non    extendas    manum    tuam.    nee 

ser     bide    drincan   gif  genydd    byst   on  etincge     swyfe       aris 
prior  poscas  bibere  ;    Si   codctus  fueris  in   edendo   multum.    surge 

of  midlene  7  spiw    7  hit  gehlyptS  )?e  7  Ipn  na  togelsed  lichaman 
de     medio    et  uome.  et  refrigerabit  te  et    non    adducas    corpori 

J?inum  untrumnysse    on  gebeorscype  wines   na  J?rea  J?u    nehstan 
tuo    infirmitatem. ;   In     conuiuio      uini   non  arguas  proximunti. 

7    na   forseoh  Ipu  hyne  on  wynsumnyss     his       wer  behealdende 
et  non    despicias    eum    in   iocunditate  illius ;    Uir1     respiciens 
on    mysan    fremede-    nys       lif    his  on    gefance   bigleofan  he  fet 
in  mensam  alienam  non  est  uita  eius  in  cogitatione   uictus  ;    Alit 

softlice      lif         his    mid  mettum  fremedum 
enim   animam  suam         cibis  alienis ; 

ssede    to    gebeorscype    synfulles    gebeden    to    j?am 
Hieronimus  dixii.  Ad   conuiuium  peccatoris   rogatus    ad    hoc 

ga       ]>cet   gastlice    inlaf»igendum    J^inum   J?u  gearwige  mettas 
ambula     ut  spiritales      inuitatori          tuo  prebeas         cibos  ; 

goddra      J»inga        bedu        ys     fsenne    lichama  fa  sylfan  wyle 
Bonarum    rerum  postulatio   est    quando    corpus       eadem      uult 
habban    }?a       gast 
habere   qug  sphitns  ; 

ssede    genihtsumian    on    gebeorscypum    specolnyss 
Gregorius    dixit.       Abunddre        in        conuiuiis         loqudcitas 

gewunaf  symle  so'Slice       lust      midfylig^    estas    J?senne  lichama 
solet     semper    enim    uoluptas  comitatur  epulas;   Cum    corpus 

on   gereordes  gelustfullunge  byf>  aleeten  heorte  mid  idelre  blisse 
in   refectiones    delectatione       resoluitur       cor         indni      gaudio 

byS  toslopen    symle      estum      felaspecolnyss      fyligt5     7  f>senne 
relaxatur ;     Semper   aepulas        loqudcitas       sequitur;    Cumqne 

wamb  byf>  gereord   tunge    by)?  gewyld 
uenter     reficitur      lingua  effrenatur; 

1  s.  dico. 


LIBER   8CINTILLAEUM.  171 


LV. 

be  hlehtre  7  be  wope. 
De      Eisu  et  Ftetu. 

drihten       segft     on     godspelle     eadige    f>a  f>e   heofiatS     nu 
jDominus      dicit     in     euangelio.     Beati      qui       lugent    nunc. 

for  j?i     hi    beo<5  gefrefrude   wa  eow   ge  )?e  hlihhatS      nu    for  J>i 
Q'uoniam  ipsi  consolabuntur ;    Ue  uobis   qui      rid&tis   nunc.J  quia 

ge  hofiacS   7    wepacS 
lugebitis  et  flebitis  ; 

se  apostol  ssede  geblissiatS  fulfremede     beot5 
Paulus    aposto/us  dixii.    Gaud&ie      perfecti      estote ; 

se  apostol  ssede  earme   beoc5  heofiacS  7  wepaS  hlehter 
lacobus    apostolus  dixit.  Miseri  estote.  lug&te  et  plbrate.  risus 

eower  on  heofunge  byf>  gehworfen  7       bliss      on  gnornunge 
uester   in     luctum      conuertitur  .J    et  gaudium  in  merorem ; 

ssede     leoht    rihtwisra    geblissatS        savvle        heorte 
Salomon   dixit.     Lux    iustorum.     laeiificat     animam ;       Cor 

geblissigende  gegladacS    ansyne  on  gnornunge  sawle  bytS  aworpen 
gaudens        exhilarat  faciem.  in     merore     animg       deicitur 

gast         mod     geblissigende      ylde       deS    blowende      gast 
spiritus.  Animus      gaudens.        aetatem   facit  floridam.    s^iritus 

unrot    adrigcS     ban     hlehter     sare     bycS  gemincged   7    ytemyste 
tristis  exsiccat  ossa ;    Risus    dolori        miscebitur  .J      et    extrema 

blisse   heofincg    abysgacS    swylce   f>urh  leahter     stunt      wyrccS 
gaudii     luctus     occupat1 ;    Quasi     per     risum     stultus    operatur 

scylda       seccS      tselend       wisdom       7    he  na      gemet          lar 
scelus2;  Quaerit  derisor    sapientiam    et     non    inueniet.    doctrina 

snotera       ef>elic     gearwe  synd  tsslendum      domas     7  hameras 
prudentium  fdcilis  ;  Parata  sunt  derisoribus 3  indicia  .J  et  mallei 

sleande        stuntra       lichamum      stunt      on  hleahtre  uppahefS 
percutientes  stultorum  corporibus ;  Fdtuus     in      risu.       exaltat 

stefene    his       wer  sotSlice      wis     unease  stillice     hlihtS 
uocem  suam ;   Uir  autem  sapiens,     uix      tdcite    ridebit  ; 

ssede      bliss    worulde  idel  mid  micelre  andbidunge 
Augustinus  dixit.  Laetitia   s/culi  uana  cum  magna  expectatione 

1  i.  optinetf.  2  i.  culpa.  *  i.  stultis. 


172  LIBER   SCINTILLARUM. 

byf  gehopud  Ipcet  heo  cume  7  heo  na  maeg  beon  gehealden  faenne 
speratur        ut     ueniat.     et    non     potest          teneri  cum 

he  Gym's  betere    ys   unrotnyss  unrilit  foligendes  faenne     blisse 
uenerit ;  Melior  est     tristitia     inlqua    patientis     quam     laetitia 
unriht      dondes 
iniqua  facientis  ; 

saede     wer       wis        mid  gefimgenysse     feawa 
HieronimuB    dixit.      Uir    sapiens  grauitate^  morum 

bliSnysse      anwlatan    gemetegacS    gif    gesaeld      seine      na  si  fu 
hilaritatem      frontis       temperat ;    Si    felicitas  eluceat.  non    sis 

gylpende  gif     yrmcS       getima(5        wacmod        na  wuna  J?u  se  J?e 
idctans.     si  caldmitas  contigerit.  pusilldnimis  non  existas  ;    Qui 

hwilende        ys   on    blisse        ece       he  bycS  on     wite 
tempordrius 2  est.  in   Igtitia    perennis      erit     in    poena ; 

saede  andwerde   blissa  sefterfyliacS       ece        heofunga 
Gregorius  dixit.  Prgsentia  gaudia  secuntur    perpetua  lamenta; 

nan  mann  witodlice   mseg  ge  her  geblissian  mid  worulde  7    far 
Nemo        etenim     potest  et  hie     gaudere    cum    sgculo    et  ilUc 

rixian  mid    drihtne    gif  senig   ys   andwerdes    timan      bliss   swa 
regnare  cum  domino  ;   Si  qua 3  est    presentis  temporis  letitia.  ita 

heo  ys    to  donne    Ipcet       nsefre         biternyss     fyligendes     domes 
est        agenda.       ut     numquam   amaritudo     sequentis     iudicii 

gewite  fraw  gemynde 
recedat      a     memoria ; 

saede  hafa  f>u      temprunge       on  gesundfullum  gef>anc 
Isidorus  dixit.  Habeto  temper  amentum 4  in      ^rds/;em      mentem 

ne    wid  blisse    ne     mid  gnornunge     J?u  awend     ge    to    godum 
nee       gaudio       nee  merore  commutes 5  .J    et    ad     bona 

witodlice  ge  to  yfelum  getempera  beortan    fine 
igitur.     et  ad    mala      tempera         cor       tuum ; 

saede   nelle  fu   grenniendum  welerum  hleahter  for'S- 
Basilius  dixit.      Noli  dissolutis         labiis        risum     pro- 

bringan  wodnyss  witodlice  ys  mid    cyrme  hlyhhan  ac  smercigende 
ferret   amentia   namque  est  cum  strepitn  rider e.  sed   subridendo 

J?set  an    blisse    gefances  geswutelian    na    gedafenaS  fam    se    to 
tantum  Igtitiam    mentis      indicare ;    Non    conuenit      ei     qui  ad 

fulfremeclnysse   hogac5  gamenian  mid    cnafan    beo  f»u  on  yfelnysse 
perfectionem    nititur.    iocari6    cum  paruulo,    Esto    in    malitia 

1  i.  honestate.  2  i.  momewtaneus.  3  i.  aliqua. 

*  i.  mediocritatem.  5  s.  nee.  6  i.  ludere. 


LIBER   SCINTILLABUM.  173 

lytel      7  wer  fulfremed  on  andgyte  on     sumum    f>e  gegearwa 

paruulus.  et  uir  perfectus  in    sensu ;  In  quibnsdam  te     exhibe 

ealdne   on      sumum       Ipe  geongne      plega     softlice       alsetene 

senem.   in    quibusdam    te  infdntem  ;    locus     autem      remissam 

gefremS      sawle       7     gymelease      embe    godes     bebodu     ne  he 

efficit     animam.   et    neglegentem     erga      dei     precepta ;     Nee 
gyltas   his    na  maag   to    gemynde    ongeangeclypian   7    forgytende 
delicta  sua     potest     ad  memoriam         reuocdre.         et    obliuiscens 
f>a   na    hyne     totiht      to       deedbote         nanne      hsefS      togang 
ea  non     se     instigat    ad  penitentiam ;  Nullum  habebit  accessum 
heortan  onbryrdnyss  far     by£>     ongemetegud   hleahter  7   plega 
cordis     conpunctio.    ubi  fuerit  immoderatu-S T      risus     ac  iocus ; 


LVI. 

be  wurj?scipe  maga. 
De  Honore  Parentum. 

on    godspelle    arwurfa   feeder    7     moder     Ipcet 
Dom\njis  dicit   in   guangelio.    Honora  patrem  et  matrem.    ut 

wel  sy    Ipe    7  J?u  si   langlife     ofer     eorf>an 
bene  sit  tibi  et    sis     longeuus  super  terram  ; 

se  apostol  ssede  faederas  nelle  ge  to     yrsunge     gegremian 
Paulus  apostoluS  dixit.  Patres.     nolite  ad  iracundiam  prouocare 

beavn      eowre      ac      IseracS      hi     on          lare         7     on  f>reale 
filios     uesiros.     sed    edocete    illos   in    disciplina    et    correctione 

drihtnes  ne  na  sotSlice  scylon  beam      magum      goldhordian     ac 
domini ;    Nee     enim     debent    filii     parentibus  thesaurizare*  sed 

magas    bearaum 
parentzs    Jtliis ; 

paede    se  J?e    geswenctS     feeder     7    forflyhtS      moder 
Salomon  dixit.     Qui       adfligit      palrem  et     fugit       matrem 

edwitfull       ys  7  ungesaslig  sunu      wis    geblissaS  faeder  beam 
ignominiosus3  est  et  infelix ;  Filius  sapiens  letificat  patrem.  filius 
stunt    unrotnyss  ys    moder    his 
stultus     mestitia    est  matris  sug ; 

snnu  ssede     swa    se  Ipe   goldhorda'S    eall  swa 

Hiesus  filius    Sirach   dixit.    Sicut    qui     thesaurizat.        ita 

1  i.  intewperatus.  2  i.  lucrari.  *  i.  inproperiosus. 


174  LIBER   SCINTILLA  RUM. 

se  Ipe  arwur^a^      moder      his     se  f>e  arwurfa'S  feeder  he  bycS  ge- 
qui   honorificat  matrem  suam ;  Qui    honorat    patrem   iocunda- 

wynsumud  on  bearnum  se  Ipe  arwurcSacS  feeder    his     life  he  leofaS 
bitur       in    filiis ;     Qui     honorat  patrem  suum  uita    uiuei 

lengran    se  Ipe    gehyrsumatS.    feeder    he  gehlypcS     maeder   se  f>e 
longwre  ;     Qui          oboedit          patri     refrigerabit    matri ;     Qui 

ondreet    god    he  arwurJ»atS     magas     arwurjm    faeder    Jrinne   ]>cet 
timet    deum       honorat       parentes ;  Honora  patrem  tuum.    ut 

oferbecume      f>e      bletsung     fram     drihtne       bletsung       feeder 
superueniat      tibi    benedictio       a       domino  /    Benedictio    patris 

fsestnacS     hus        bearna          curs        sotSlice    moder    awyrtwalatS 
firmat  domum  filiorum ;  Maledictio    autem    matris.      eradicat 

trymmincge     ne  wuldra  J>u  on      teonan      feeder    J^ines      nys 
firmamentum ;  Ne  glorieris l    in   contumelio  patris     tui.     non  est 

Ipe  wul^or    ac     sceand     wuldor    so]?lice    mannes    of  wyrf>scype 
tibi    gloria    sed  confusio ;  Gloria      enim     hominis   ex      honore 

feeder    his    ys     7   eepsenyss    suna   feeder   butan    wurf>scype    ys 
patris   sui  est.J  Et    dedecus    Jilii    pater     sine         honore      est; 

la  beam    onfoh         ylde        faBder  J^ines  7  na  geunrotsa  ]}u  hyne 
Fili      suscipe    senectam    patris    tui.    et  ne      contristes       eum 

on  life      his       7  gif  he  ateoratS  on  andgyte  forgyfenysse  syle  7 
in  uita  illius  .J   et    si     defecerit          sensu  ueniam        da  et 

na  forhoga  J?u  hyne  on  J^inum  meegene      eelmyss     so(51ice   feeder 
ne      S2>ernas      eum   in      tua     uirtute ;    Elemosina    enim    patris. 

heo  na    by$   on   forgytincge    yfeles    hlisan    ys    se  Ipe   forlaet  his 
non       erit    in     obliuione ;'    Malg     famg    est     qui      relinquit 

feeder     7  se  ys    awyriged    fram  gode  se  f>e    gegremaf)    moder 
patrem.  et    est     maledictus     a       deo     qui     exdsperat2  matrem; 

arwurf>a  feeder    finne  7  geomerunga  moder  f>inre  na    forgyt  f>u 
Honora  patrem  tuum.  et      gemitus      matris    tug    ne  obliuiscdris; 

gemun  J?u  f>eet  J?u  butan  J)urh  hi    f>u      neere        agyld       magum 
Memento  guoniam  nisi    per  illos  non  fuisses  ;  Retribue  parentibua 

hu  dydon    hi      Ipe 
quomodo  3   illi   tibi ; 

seede      god     hit  ys    witodlice  aefter    gode    lufian 
Hieronimus  dixit.  Bonum     est        quidem     post    deum  amare 

magas    7  beam    ac    gif      neod        cym'S   Ipcet  lufu       maga      7 
parentes  ac  Jllios.   sed    si    necessitas  uenerit.  ut  amor  parentum  ac 

1  i.  gratuleris.  3  i.  conturbat.  3  s.  fecerwwt. 


LIBER   SCINTILLABUM.  175 

bearna     godes    lufe    by)?  wiSmeten   j      na      msege       seg)?er 
filiorum      dei    amori     conparetur.     et     non    possit     utrumque 
beon  gehealden  )?8enne  hatung  on      magum     arfsestnyss  on  gode 
serudri  tune     odium   in  propinquis      2nQ^as     ^n    deo 

ys    arwurf>a    feeder    }?inne    ac   gif  he  na  f>e   fram    soSum   feeder 
est  ;  Honora   patrem  tuum.  sed     si  te       a        uero      patre 

na    asyndraS  swa  lange  wite  j?u     blodes        mseg)?e     swa  lange 
non   seperat  ;     Tdmdiu        scito     sanguinis  copulam^.  qudmdiu 

swe  he    his         wat      scyppend 
ille     suum  nouerit  creatorem  ; 

saede     masgas        ure     swa  agene  innof>as  utan  lufian 
Basilius  dixit.  Parentes  nostros  ut  propria  uiscera   diligamus. 
gif  togenealascean   us    to     feowdome    cristes    na        forbeodatS 
si        accedere        nos  ad    seruitutem    cbristi   non  prohibuerint  ; 

gif  hi    sotSlice      forbeodatS         na     byrigenna       hyra     fram    us 
Si       autem    prdhibuerint.     nee    sepulchra     illormo.     a     nobis 

scylon     beon  besceawude 
debentur  dspici. 

LVII. 


be 

De     Filiis. 

drihten     seg^  on   godspelle    se  j>e   lufa'S     sunu    oftfte  dohter 
Z^omiwus  dicit   in  guangolio.     Qui    amat   filium    aut    filiam 

ofer    me   nys   he   me   wyrj^e 
super  me  non  est    me  dignis  ; 

se  apostol  ssede  beam  hyrsumiatS      magum      eowrum 
Paulus    opostofas  dixii.    Fili      oboedite      parentib\v$>     uestris 

on    drihtne   J>set  sot51ice     riht      ys    arwurfa    fasder  ]>cet  wel    si 
in  domino.  J   hoc    enim  iustum  est;  Honora  patrem  ut  bene  sit 

f>e    7  )m  si  langlife     ofer     eorf>an 
tibi.  et    sis   longeuus   super  terram; 

saede     god       forlaet     beam   7     nefan     se  f>e   sparatS 
Salomon  dixit.  Bonus  relinquit  filios  et  nepotes  ;   Qui     pdrcit 

gyrde  his  he  hataS     sunu      his    se  J?e   sotSlice  Iufat5   hyne    an- 
uirgg  sug       odit        Jllium  suum    qui      autem  diligit  ilium    in- 

raedlice      laar'S      cynehelm  yldryna  beam     bearna     7  wyrtSscype 
stdnter    erudit  ;     Corona      senum     filii  filiorum.  J  et      gloria 

1  i.  propinquitatew. 


176  LIBER  SCINTILLARUM. 

bearna  feederas      hyra     yrre  feeder  sunu    stunt     7    sar    mocler 
Jttiorum    patres    eorum  ;  Ira  patris  filius  stultns.  et  dolor  matrix 

seo  \>Q    cende    hyne 
quae    genuit   eum ; 

sunu  ssede  la  suna  Ipe  synd   leer      hi     7  gebig 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.    Filii     tibi  sunt  erudi  illos.  et  curua 

hi    fram    cildhade      hyra      dohtra    ]>e    synd    geheald    lichaman 
illos     a      pueritia  illorum ;    Filie    tibi   sunt     serua        corpus 

£>8era      7    na      etyw  f>u      bliSe     ansyne    J?ine    to     him     na 
illarum.  et  non     ostendas     hilarem  faciem    tuam  ad  illas ;  Non 

wynsuma  }?u   on  bearnum  arleasum  feah    hi  beon  gemsenigfylde 
iocunderis     in     filii  s         impiis       si  multiplicentur  ; 

na    geglade  f>u    ofer     suna   gif     nys       ege    godes   mid     him 
Non    oblecteris     super  filios.    se  non  est  timor    dei     cum  ipsis ; 

betere    ys      an  ondrsedende     god    J^aenne  ]?usend  bearna   arlease 
Melior  est.  Unus     timens        deum.   quam     mille      filii      impii ; 

se  Ipe    lufacS     sunu"      his     he  gemsenigfylt  him     swingla     se  f>e 
Qui    diligit  filium  suum         assiduat          illi     flagella ;     Qui 

IserS    sunu      his   he  byt5  geherud  on  him    7  tomiddes    hiwcuj?- 
docet  filium  suum     laudabitur       in  illo  .•*  et   in  medio    domesti- 

ra       on   him   he  byj>  gewuldrod   se  fe    IsercS     sunu     his     on 
corum l  in    illo          gloriabitur ;  Qui     docet  filium  suum  in 

seff>uncan  he  asent      feond       7    tomiddes     freonda       wuldracS 
zelum        mittet    inimicum   et    in  medio   amicorum   gloriabitur 

on     him    na  syle    J?u    suna    anweald    on    geogu})e    his    7    na 
in     illo;      Non      des  filio    potestatem  in   iuuentute  sua.  et   n e 

forseoh  Ipu     gej>ancas      his      fram  bearnuw  f)inum   warna  }>u  7 
despidas      cogitatus   illius ;     A        Jtliis         tuis          cdue       et 

fram  hiwcu)?um  finum  si  )?u  asyndrud    suna    7     wife     bref>er  7 
a     domesticis      tuis          separare ;       Filio  et  muliere  fratri  et 

freond  na  syle    }m      anweald     ofer    J?e    on     life   )?inum     betere 
amico.      non      des  potestatem  super  te    in    uita     tua ;     Melius 

ys    socSlice  Ipcet  bearna    J?ine  J>e  biddan  ]?8enne  Ipe  behaldan  on 
est     enim      ut     filii        tui      te    rogent.   quam    te    respicere    in 

handa    bearna      Jnnra     nytlic  ys  butan  bearnum  sweltan  f>8enne 
manus  filiorum .  tuorum ;  Utilis  est    sine      filiis        mori      quam 

forlastan     beam    arlease     Iser     sunu    pinne  7      wyrc      on   him 
relmquere  filios   impios ;  Doce  filium  tuum  et  operare    in   illo. 

1  i.  contubernialiuw. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  177 

\)02t  Ipu  na  on        fylf>e        his    J?u  beo  gescynd    na   syle  }m  of>rum 
ne         in  turpitu&ine  illius  confunddris ;     Ne  dederis     aliis 

sehte  fine    J?e   Ises   j?e    ofhrywe   f>e     ofer    dohter    gul- 

2)ossessionem   tuam.   ne     forte      peniteat   te  ;  Super  filiam    luxu- 

fulle   fsestna  heordrsedene  j?e  Ises  Ipe  heo  ahwsenne      do      J?e  on 
riosam  firma     custodiam.        ne  quando          faciat    te    in 

tale        cuman  feondum  finum 
obprobrium  uenire  inimicis    tuis ; 

scede     wer      wis        fsenne      sunu       his     godes 
Hieronimus    dixit.     Uir    sapiens   quando  jilium   suum    bone 

tuddres      forlset      na    besargige    Ipcet    he    fylcne      forleas      ac 
indolis    amittit?   non     doleat         quod         talerti   peicdidtrit  sed 

geblissige  Ipcet  he  swylcne      hsefde 
gaudeat     quod      tdlem    habuerit  J 


LVIII. 

be  welegu?^    7     J?earfu^. 
De  Diuiti&us  et  Paujjeridus. 

drihten   seg^  on  godspelle     welig  earfoSlice  ingeetS  on     rice 
Dominus  dicit  in  guangdio.    Diues    difficile    intrabit  in  regnum 
heofena      7  elp elicur    ys     olfend    furh     fyrel    nsedle  furhfaran 
caelorum.     et  facilius1  est  camelum  per  fordmen  dcus     transire. 

J?aenne   weligne   ingan    on      rice        heofena      wa    eow    weligum 
quam   diuitem  intrdre  in  regnum  caelorum;    Ug  uobis  diuitibm 

ge  J?e   habba'S          frofre  eowre       eadige   fearfan  on  gaste 

qui     habetis   consolationem  uestram;  Beati'  pauperes  spiritu. 

forj?i  Ipe     hyra       ys      rice       heofena 
^uoniaw  ipsorum  est  regnum  caelorum; 

saede        gefyld       fearfena      na    forwyr]?  on     ende 
Propheta  dixit.    Patientia  pauperum  non    peribit    in  finem2 ; 

fonne  ofermodiga'5  se  arleasa  bi|?  dnseled    f>earfa 
Dum      superbit        impius     incenditur  pauper ; 

saede         god    geceas    fearfan      on    fisum 
lacobus    o;;ostoZus    diant.      Deus    elegit    paupexes    in       hoc 

1  i.  possibilius.  u  i.  semper. 

N 


178  LIBER   SCINT1LLARUM. 

middanearde  welige  on  geleafan  7  yrfwerdas  rices    Ipcet    he  behet 
mundo.      diuites  in     fide,    et     heredes    regni  quod  repvomisit 

lufigendum  hyne 
diligentibus   se ; 

se  apostol  ssede      welegum    f>yssere   worulde   bebeod 
Paulus    opostoZus   dixit.     Diuitibns     huius      ssdculi     precipe. 

na    prutlice   witan         na      hopian   on    ungewisson       welena 
non   supeicbe   sdpere.     neque   sperare   in       incerto       diuitiarum. 

ac  on  gode  se  Ipe  getij?ac5     us      ealle   genihtsumlice  to    brucenne 
sed  in  deo    qui    prestat   nobis  omnia    dbundanter  ad  fruendum ; 

Jm  f>e   wyllacS   welige   beon   hi   onbefeallacS  on     costunge     7  on 
Qui     uolunt    diuites  fieri.         incidunt        in  temptations  et  in 

grin       deofles      Swa   swa   wsedligende   msenige  sotSlice  gegod- 
laqueum   diaboli ;       Sicut  egentes         multos    autem    locu- 

igende          swylce     naht  haebbende  7    ealle       agende 
jrtetantes.     tamquam  nihil   habentes   et  omma  possidentes; 

ssede"       bletsung      drihtnes      welige      dec5         na 
Salomon     dixit.       Benedictio      donmni      diuites    facit.       nee 

bytS  geferlseht  him  gedrefednyss    na      framiatS    welan    on  daege 
sociabitur        eis       adfiictio ;     Non  pYbderunt  diuitig  in    die 

wraece     rihtwisnyss  so]?lice     alyst     fram  deafe    se  }?e  getruwa^ 
ultionis1;     lustitia       uero    liber abit     a     morte ;    Qui     confidit 

on   welum    his    ahrist     byf>  gehealden  rihtwisum  sped  opfye  aeht 
in  diuitiis  suis  corruit ;      Custodietur        iusto.         substantia 

synfullesl    se  Ipe  gaderac5  goldhordu  mid  tungan  leasunge      idel 
peccatoris i;    Qui  congregat  thesduros      lingua       mendacii.J  uanus 

ys    7  by}>  setspornen  set  grinum    deaf>es     betere    ys    fearfa    7 
est   et       inpingitur      ad   laqueos  mortis;   Melior  est  pauper  et 

behofigende    him      fasnne    wer    wulderfull    7    genihtsumigende 
indigens      sibi.       quam     uir      gloriosus     et          sufficiens 

hlafe       ealle     dagas    J?earfan     yfele      se  Ipe    fbrsihtS     pearfan 
pane;    Omnes     dies    pauperis   mali ;      Qui     despicit  pauperem 

onhysc"S    scyppende    his        7   se  Ipe  on  hryre     of>res     geblissac5 
exprobrat      factori      eius.      et    qui     in  ruina  alterius   laeiatur. 

2     he    na   bycS   unscyldig     se    f»e         teonaS          fearfan      onhysccS 
non      erit    innocens ;      Qui     calumniatur  pauperem   exprobrat 

scyppende      his        arwurtSacS     socSlice     J?aene     se     p>e    gemiltsaS 
factori        eius.        honor  at        autem      euro.        qui        miseretur 


iudicii. 


LIBER   SCINTILLABUM.  179 

fearfum     mihtige   socSlice  mihtelice  tintregan       foliatS     streng- 
pau2>eri  ;    Potentes   autern    potenter    tormenta  patiuntur  ;    For- 

rum      socSlice  strengre  onstynt  cwylmincg 
tioribua    autem    fortior      instat     cruciatio  ; 

sunu  ssede*     nelle  J^u  begyman   to      aehtum 

Hiesus  filius  Sirach  dixit.        Noli      adtendere  ad  possessiones 

unrihtwisum  7  na  sege  Jm    ys      me    genihtsum      lif     nelle  Ipu. 
iniquas.      et    ne    dwceris     est     mihi    sufficiens    uita ;     Noli 

grsedig   beon    on    welum    unrihtwisum      naht    socSlice     framiacS 
duidus     esse     in    diuitiis       iniustis.          nihil      enim    pr6derint 

J?e   on  dsege  ofertogennysse  7      wrsece      nelle  f>u  syllan    menn 
tibi  in     die       obductionis1    et  uindicte ;      Noli        dare    homini 

strengrum  pe      Ipcet    gif  Ipu  leenst     swylce     f>u    forloren  hsebbe 
fortiori      te.     quod    si   fenerdbis  tamquam     perditum       hdbe ; 

se  f>e     gylp<5     on    his  sehte   }?earflicnysse  he  ondret  la  beam  na 
Qui   gloriatur  in  substantia  paupvrtatem  ueretur ;       Fill       ne 

on   manegum    syn   daeda  fine     J?eah  Ipu.  welig  beo  f>u    na    byst 
in      multis      sint   actus   tui.       etiamsi    diues    fueris   non   eris 

unmsene     fram       gylte         god      ys          seht  J?am        nys 

inmunis       a       delicto ;     Bona     est    substantia.       cui     non  est 

synn       on     inngehyde      weleges    soflice    7     fearfan     heorte 
peccatuva.   in    conscientia ;    Diuitis     autem    et   paupeiis      cor 

god       7   on   eallum    timan    andwlita     hyra       bli]?e  se  fe 

bonum.J  et  in     omni    tempore    uultus      illorum  huaris ;  Qui 

sect?     beon   g(e)welegud   he    framawent      cage        his  god 

qu/rit         locuplzkari.                auertit          oculum   suum ;  Bonus 

welig    se    J?e     by"S    gemet    butan     womme     speda    olplpe    sehta 
diues       qui       inuentus  est      sine      macula;         Substantiae 

unrihtwisra  call  swa      flot      beotS  adrugude  7  eall  swa     fmnor 
iniustorum      sicut     Jluuius     siccabuntur.     et     sieut     tonitruum 

micel      on        ren  JnirhfaratS          ys     manfullust    f>earflic- 

magnum   in  pluuiam  pertransibunt ;    Est  nequissima2  paup&c- 

nyss    on  muj»e    arleases        swinc(5        J?earfa      on       wanunge 

tas      in  ore        impii ;      Laborabit     pauper     in    diminutione 

bigleofan  7   on  ende  he  wyrtS  wanspedig     god    7    yfel      lif     7 

uictus.J  et  in  fine        Jit  inops ;      Bona  et  mala  uita  et 

deatS     J>earflicnyss   7  wurSfullnyss  fram   gode   synd      gemun  Ipu 
mors.     paupertas.    et      Jionestas         a        deo    sunt ;     Memento 

1  i.  retributionis. 

N  2 


180  LIBEK   SCINTILLARUM. 

f>earflicnysse  on      tide      genihtsumnysse   7         neode        pearflic- 
paupertatis    in  tempore      abundantly,      et  necessitatem  paupvc- 

nysse  on  dsege       welena 
tatis     in    dig     diuitiarum; 

ssede       ma    ys    pearfum  geseon  heofen  astyrredne 
Augustmus  dixit.     Plus  est  pauperi  uidere   celum     stellatum 
J>senne  welegum    hrof         gegyld 
quam      diuiti     tectum  inaurdtum; 

ssede        swa     micele    socSlice     mare     wyrcSscype 
Hieronimus     dixit.          Quantum        enim      maior       honor 

swa  micele   maran   frecednyssa   ra)?e    f>olaf>     searwa    wuldorfull 
tantum1      maiora    pericula;     Cito  pdtitur  insidias   gloriosus ; 

na      lof     ys      agan        welan       ac    for    criste    J?a       hogian 
Non  laudis  est  possidere  diuitias.    sed  pro  cJiristo  eas  contempnere  ; 

genihtsumaj?     us     be  andwerdum  J)issere  worulde  angsumnyssum 
Sufficit       nobis  de  presentibus    huius      seculi         angustiis 

}?encean      hwset     rieod      ys    andgyt    to    ungewissum      af>enian 
cogitare.      quid    necesse    est    sensum   ad        incerta       extendere.J 

lpB>    oJ>J}e  begytan  we  na     magan        oplpe  raf>e  fundene  we  for- 
Qug    aut    consequi    non  possumus.      aut     cito    inuenta         per- 

spillatS   swa  lange  swa  we  wuniatS   on    care  worulde     7     sawl 
dimus ;       Qudmdiu         uersdmur      in   cur  a     sgculi.    et   anima 

ure  sehta          mid  gymene  gewri}?en   ys    be  gode  freolice 

rostra  possessionum  procuratione   deuincta2   est  de    dto     libere 

fencean  we  na      magon 
cogitare      non   possumus  ; 

ssede        eorSlic      fsegernyss     bytS  gedrefed     fsenne 
^re^orius    dixit.      Terrena   pulchritudo   confunditur3.       cum 

hyhtS       heofenlic    byc5     openud     on     f>issere    worulde    mihtig 
celsitudo     caelistis        aperitur ;        In       hoc        saecuZo     potens 

sum        gif  wa3s(t)m       neefS        godes      weorces        eac  swylce 
quilibQt.      si  fructum   non   habet    bone    operationis.          etiam 

eac        lettinege        gegearwaS    of>rum     on    folce      ma  gewuniac^ 
et    inpedimentum     prestat       cgteris ;    In  populo  plus      Solent 

naman    weligra     J>aanne    J^earfena    beon  witen  gewunaj?  socSlice 
nomina  diuitum.     quam  pauperum       sciri ;  Sofat        enim 

J»inga     genihtsumnyss      micele(f>e)ma      fram     godcundre       lufe 
rerum        abundantia.        tantomdgis  a          diuino        amore 

1  s.  erunt.  2  i.  asstricta.  3  i.  perturbatur. 


LIBER  SCINTILLAKUM.  181 

gefanc    alysan      micele  f>e   ma   f>eos    gymS    mislice     fencean 
mentem   soluere.      qu&ntomagis      hgc     exigit    diuersa1   cogitare ; 

to     maran      sare       ge)?anc    astyriacS  hynfa    maran         nsefre 
Ad  maiorem  dolorem  mentem  comouent  damna  maiora;  Numquam 

witodlice    butan     sare     byj>   forlseten   butan    Ipcet    butan      lufe 
qmppe       sine     dolore       amittitur.         nisi     quod     sine     amore 
byc5    agen       swa    hwylc    swa        tidlice         7     geteorigendlice 

possidetur ;  Quisquis  temporalia    ac          defectiva 

fyligS          fyll       gyrnS   swa  hwylc  socSlice  upplice       gyrnS 

sequitur.J     occdsum    petit,      quisquis      uero     sup&ina  desiderata 

Ipcet  he  on  eastdaele  wunige  he  geswutelatS 
quid     in    oriente     hdbitet     demonstrat ; 

ssede         wite      be  wiferrsedum  middaneardes    se 
Ciprianus   dixii.     Poenam   de      aduersis  mundi          ille 

ongyt   J»am     bliss      7    wuldor     selc     on   muddanearde    ys      se 
sentit    cui    laetitia  et    gloria    omnis   in         mundo        est ;   Ille 

witodlice    gnornacS     7     wepS     gif    him    yfele   by}>    on    worulde 
igitur         meret      et    deflet.     si     sibi     male    sit      in     sdeculo. 

]mm  ])e  wel    na     mseg   beon  sefter   worulde 
cui      bene  non  potest    esse   post     s/culum  ; 

ssede          rice       in  f>isum  leasum  life    J?senne   hi  be 
Isidorus    dixit.      Diuites    in     hac    falldci   uita     dum  de 

mihte    wurf>scype    J>inga     7  genihtsumnysse  gebseracS      fserunga 
potentia    gloriam     rerum.    et     abundantiam      gestiunt.      repente 

on  tide    f>e    hi  nytan  on  unwenedum  forj?si})e  he  beot5  gegripene 
hora    qua   nesciunt        inprouiso  exitu  rapiuntur. 

and     forswelgendum     grunde      to    cwylmenne     eceum       helle 
a^ue       absorbente        profundo        cruciandi        aeternis   gehenne 

brynum    hi  beo(5  getealde  swa   micelum    swa      aenig          ma 
incendiis        deputantur ;  Quanta  quisque   amplius 

woruldlices    wyr'Sscypes    wyrcSnysse      by^    gehyd      swa    micele 
sgculdris          honoris          dignitate        sublimatur  .J          tanto 

hefelicur    gymena        hefum       byS   gesymed   gif  sotSlice   uneafe 
grduius    curarum    ponderib\is    adgrauatur ;    Si     enim        uix 

maeg      synna     sawle     forbugan      na       gehefegud      micele     ma 
uahi    peccata    animg    deuitdre      non      graudtus.       quantomagis 

mid   bisgunge   worulde    gewrifen    se  }?e  on  ]?isre  worulde    wel 
occupations        seculi     deuinctus ;     Qui    in     hoc     saecufo     bene 


182  LIBER   SCINT1LLAEUM. 

tidlice  wealdt  butan  ende  on  ecnysse  rixaS  7  be 
temporaliter  imperat.  sine  fine  in  perpetuum  regnat.  et  de 
wuldre  worulde  fissere  to  eceura  gewit  wuldre  fa  fe 

gloria       sgculi      huius.     ad   aeternam    transit   gloriam ;      Qui 
soSlice    fwyrlice       rice        begacS        sefter     reafe     scinendum    7 

uero       prdue      regnum  exercent.      post    uestem    fulgentem    et 

leoht        stana          nacode   7   earme    to   helwarum  to  f  reagenne 
lumen  lapillorum.      nudi    et    miseri  ad    inferna         torquendi 

nyferastigaS    for    yfelnysse   folces     eac      cyningas   beo<5   awende 
descendant;    Pro    malitia     plebis   biiam      reges          mutantur. 
7    fa   fe    ser    waeron  gesawene  beon   gode     onfangenum    rice 
et      qui     ante        uidebantur          esse    boni.J        accepto        regno 

hi    wurfaft    unrihtwise        sume        ofermodige    welegan      finga 
fiunt  iniqui ;        Quosdam      sup&rbos       diuites.       rerum 

genihtsumnyss    deS    uppahafene     na   synd   sehta  on   leahtre    ac 
copia          facit      eldtos ;      Non  sunt    opes    in     uitio     sed 

willa  witodlice-leahter  on  fingum  nys  ac  on  gewunan 
uoluntas ;  Nam  crimen  in  rebus  non  est.  sed  in  usu 

dondes  godum    gyfum    wel    hi    bruca^     )?a    Ipe  welan     him 

agentis ;  Bonis     donis     bene      utuntur.         qui  diuitias    sibi 

forgyfene  on    J?ingum    halwendum          brucac5  godum    yfele 

ccncessas  in     rebus       salutaribus   p&cfruuntur ;  Bonis     male 

hi    brucaS    fa    f>e     of>J>e    unrihtlice     for     tidlicum     gestreone 
utuntur        qui          aut        iniuste      pro    temporali        lucro 

dema'S        oj?f>e    sum    fine    godes    for    ideles    wuldres     willan 
iudicanf..      aut       aliquid       boni    pro    uang     gloriae     appetitu 

dot5         yfelum    yfele      brucatS          fa     derigeride       gefancu 
faciunt ;      Malis     male    utuntur.       qui        noxias       cogitationes 

mid  weorcum  fwyrum  gefremmac5     wel    yfelum    brucatS    fa  f e 
operibus         prauis    perficiunt ;    Bene    malis    utuntur    qui 

galnysse      flaesces     mid     gemseclicum     wyrf  scype       gewrif  at5 
luxuriam      carnis  coniugali  honestdte      restringunt ; 

hefiglice  on    god      agyltatS     fa  f  e   welum  fram  gode  forgyfenum 
Grduiter  in  deum  delinquunt    qui    diuitiis     a       deo      concessis. 

7    na   on  fingum  halwendum    ac    on  gewunum  f  wyrum    bruca'S 
et  non  in    rebus    salutaribus   sed  in     usibus      prauis    utuntur; 

warna    wyr&scypes    fa    fu    healdan    butau     gylte     na      miht 
Cdue        honores.     quos  tenere        sine     culpa    non   poles; 

heahnyss     wyrtSscypa       micelnyss       gylta        ys       fset     socSlice 
Sublimitas     Jionorum,       magnitudo    sceleruw.    est;    Hoc     autem 


LIBER   SCINTILLARUM.  183 

hsefS    for  an      god  seht        andwerdra     J>inga       gif      lif 

habet    tantum   bonum   possessio  presentium    rerum.       si     uitam 

gereorde       earmra       butan    fam    costung      ys      middaneardes 
reficiat     miserorum.J  prefer    hoc    temptatio    est;          Mundi 

gestreonu  swa  micele   maran      susla      hi  syllacS  swa  micele  swa 
lucra  tdnto         maiora  supplicia  dabunt.        quanta         et 

hi    maran   synd    lang  socSlice   mid   f>ingum   urum   furhwunian 
ipsa  maiora  sunt;   Diu    enim     cum    rebus     nostris      durare 

we   na      magan        forfi    oc5($e    we     f>a    sweltende   we   forlsetaS 
non    possumus.      quia     aut    nos  illas  moriendo     deserimus. 

oplpe   hi    us    libbende   forlaeta'S     anweald  raf>e    hryre      f>olaf> 
aut    illi  nos  umentes  deserunt ;    Potestas    cito  ruinam  pdtitur ; 

nsefre      gef>ances      reste      hsefd    se  Ipe  carum  eorflicum  hyne 
Numquam     mentis    requiem  habet.     qui     curis      terrenis      se 

underfeed     symle       reste      gefances  f»u  hsefst  gif  f>u  fram  fe 
subdit;     Semper  requiem     mentis      habebis         si          a        te 

middaneardes    cara    framawyrpst   swyfe   seldan    ys    Ipcet   J>a   J»e 
mundi          curas      abieceris ;      Ualde    rarum   est     ut      qui 

welan         agatS        to      reste         efstan          ys      uppahafennyss 
diuitias    possident    ad    requiem     tendant ;     Est  elatio 

fearfena      f>a    ne    welan   uppahebbaS    7     willa      on  him  sylf 
pauperum  quos  nee  diuitig      eleuant.        et  uoluntas  in    eis   sola 

oferprut    ys      fisuin   7   gif  speda   wana   synd       for       gefances 
superba  est;      His    et    si      opes        desunt       propter     mentis 

swa     feah     tofundennysse     ma     fsenne     ofermodige      welegan 
tdmen  tumorem  plusquam          superbi          diuites 

beoc5  genyferude 
condempnantur  ; 

ssede     feawum   forebeon    gecynd    sealde     manegum 
Zosephus    dixit.      Paucis     preesse     natura     dedit.       pluribus 

gehyrsumian 
obtemperdre l 

LVIIII. 

be  onfangenysse  swegea. 
De  Acceptione  Personarum. 

segtS   on   godspelle     na    underfoh  f>u      maefe       ne 
Ztommus    dicit    in  guangelio.    Non      accipias      personam    nee 

1  i.  obedire. 


184  LIBER   SCINTILLARUM. 

gyfa  na        bycS        todal  ni8ef>a  swa        lytel 

munera ;    Nulla      erit     distantia     personarum ;      Ita     paruum 

gehlyste  eall  swa     micel 
audias         ut       magnum ; 

se  apostol   ssede      wuldor    bytS  soSlice    byS     7     sibb 
Paulus    aposiolus    dixii.    Gloria1        autem          erit    et     pax 

selcum  wyrcendum     god     iudeiscum     serest     7  nys 

omni       operanti      bonum      iudio      primum  et   greco ;     Non  est 

socSlice        swegea        onfangennyss     mid        gode     gif        sweg 
enim     personarum         acceptio        apud     denm ;    Si    personam 

mannes     na    underfeh'S      nys         swegea       onfangend    god     ac 
hominis  non     dccipit.      nonest  personarum     acceptor     deus.    sed 

on    ealre    J?eode    se  f>e    ondraet   hyne   7       wyrcft       rihtwisnysse 
in    omni    gente      qui        timet      eum    et    operatur        iustitiam 

andfencge   ys    him 
acceptus     est  illi  ; 

ssede        onfon          sweg       arleases    hit    nys      god 
Salomon   dixii.     Accipere   personam      impii     non     est   bonum 

]xet    Ipu  buge    fram    rihtwisnysse     domes     se  J?e  seg'S   arleasum 
ut      declines       a  ueritate        iudicii ;    Qui     dicit       impio 

rihtwis    f>u  eart       wyrian     him     folcu      7         ascuniaS        hyne 
iuslus         es        maledicent    ei    populi.   et    detestabuntur     eum 

m8eg(5a    7     }?a  f>e    freageaS         heriatS         hyne    7      ofer        hy 
tribus.     et      qui      drguent    laudabuntur     eum.    et    super    i2)sos 

cyrnj?        bletsung       se  f>e    oncneaw'S    on     dome     ansyne    he  na 
ueniet     benedictio ;      Qui     cognoscit     in    iudicio    faciem      non 

de(5     wel 
facit  bene  ; 

sunu  ssede     na     underfoh  J?u     sweg       f>set  f»u 

Hiesus  filius  SiracTi  dixii.  Non      accipias     fwrsonam      ut 

na  agylte      nelle  J?u     wi(5standan     ongean     ansyne      mihtiges 
delinquas ;         Noli  resistere        contra      faciem      potentis ; 

eall  swa      onscunung         ys       ofermodigum      eadmodnyss       swa 
Sicut        abominatio        est  superbo  Jiumilitas.          sic 

onscunung    }?am  welegan    fearfan  synd     ofermodigra          sped 
execratto  diuiti  pauperes2 ;      faiperborum     substantia 

1  s.  erit.  2  P.  sunt. 


LIBER   SCINTILLARUM.  185 

by)r  awyrtwalud   7   bus  o(5($e  hiwrseden   past  Dearie      welig      ys 
eradicdbitnr.      et  domus  gu§   nimis     locales    est. 

by  (5  gewacud  mid  ofermodnysse 
adnulldbitur          superbia  ; 

ssede       riht         dom        ys    J?ar    na      msejm      ac 
Hieronimus  dixit.  Jtlquum.  indicium   est    ubi  non  person^    sed 

weorcu  beof>  besceawude 
opera      considerantur ; 

saede   hwset  socSlice    mid    gode   waccre  hwset  beon 
Gregorius  dixit.    Quid     uero     apud  deum    uilius     quid     esse 

forsewenlicur    mseg    f>8enne  healdan  wyrj^scype    mid    mannum  7 
despectius     potest.    quam    seruare     honorem    apud  homines,  et 

inran    gewitnysse  eagan    na  ondrsedan 
interni        testis       oculos    non  timer e  ; 

nys        sweg      on     dome     to  besceawigenne 
Isidorus  dixii.    Non  est  persona    in  iudicio        consideranda. 

ac    intinga  swy)?or  beocS  gewurj>ude     menn     on  J?issere  worulde 
sed   causa;     Plus         uenerantur        homines  in     hoc       s&eculo 

for      tidlicre         mihte       J?aenne      for    arwur(5nysse    halignysse 
pro     temporali    potentia.      quam     pro      reuerentia      s&uciitatis. 

he  onfotS     socSlice  Ipcet  hi     ma      synd  welige     7   Ipcet  hi     menn 
suscipiunt     enim      quod    mdgis  sunt  diuites.    et    quod     homines 

synd  eallunga   hi  forseotS     intingan  beseoh   na      mse^e 
sunt    omnino   despiciunt ;    Causam  respice  non  personam  ; 


LX. 

be  si)?f8ete. 
De  Itinere. 

drihten     seg^    on   godspelle      ingo<5   f>urh     nearu         geet 
Z>ominus    dicit    in   euangel'w.   Intrdte   per   angustam  portam. 

forf>i   brat    7      fsecfull     ys    weg    se    gelset   to  forspillednysse  7 
quia    Idta  et    spatiosa    est    uia   qu§  ducit    ad   perditionem  .J    et 

manega  synd   J?e     ingatS    f>urh    faene      hu        nearu      ys  weg  7 
multi     sunt  qui  intrant    jper     earn ;  Quam  angusta    est   uia  et 

earfof»e      se      gelaet    to       life       7     feawa    synd     f>e      fyndaS 
difficilis  qug     ducit     ad   uitam    et    pauci     sunt    qui   inueniunt 

hyne 
earn  ; 


186  LIBER   SCINTILLAEUM. 

se  apostol  ssede   warniatS    witotSlice   gebrof u        hu 
Paulua    apostolns  dixit.     Uidete       tiaque.     /ratres     quomodo 

wserlice        ge  gan       na      swa       unwise        ac     swa         wise 
caute       ambuleiis.    non   quasi  insipientes.    sed     ut      sapientes  ; 

gangas     rihte      docS     mid  fotum    eowrum    Ipcet    na    healtigende 
Gressus    rectos  fdcite      pedibus       uestris.     ut    non    claudicans 

worige     ma     sotSlice  si  gehseled 
erret 1    magis    autem    sanetur ; 

saede    ne     gelusta  f  u    sif  fatum      arleasra       ne      f  e 
Salomon  dixii.   Ne      delecteris      semitis      impiorum.    nee    tibi 

na  gelicige      yfelra       weg    rihtwisra  sot51ice    weg    swylce  leoht 
placeat      malorum    uia ;  lustorum,    autem  semita    quasi     lux 

scinende    forcSstsepS    7    wyxst     of>        to      fulfremedum      dsege 
splendens     procedit     et    crescit  usque    ad        perfectam      diem; 

weg    arleasra    deorcfull   hi  nytan  hwar  hi  gefealla^   eagan  fine 
Uia  imjriorum  tenebrosa.  nesciunt     ubi     corruunt ;     Oculi     tut 

rihte    geseon    7    brsewas    fine  forestseppan  gangas    fine    gerece 
recta  uideant.  et  pdlpebre     tug     precedant    gressus  tuos ;  Dirige 

weg        fotum    finum   7     ealle    wegas  fine  beon  getrymmede 
semitam  pedibus     tuis    et  omnes      uig      tuae       stabilientur  ; 

framawent      fot        fine     fram     yfele    wegas   soSlice   fa  f e   set 
Auerte       pedem    tuum       a        malo.     uias      enim       qu§      a' 

svvyfrum     synd      cann        drihten        besyh"S       drihten      wegas 
dextris        sunt      nouit     dominus ;     Eespicit     dominns      uias 

manna     7      ealle      gangas      his     he  besceawaS    sif  feet   soSlice 
hominum  et    omnes    gressus    illius     consider  at ;       Iter      autem 

arleasra     beswicS     hi      wer      snoter       geriht     gangas      his 
impiorum    decipiet    eos.     uir     prudens     diriget    gressus    suos ; 

fsenne     g(e)licia'S     drihtne      wegas     mannes       fynd     witodlice 
Cum     placuerint     domino         uig      hominis.    inimici     quoque 

his    beoS  gecyrrede   to     sibbe 
eius     conuertentur     ad  pacem ; 

sunu  seede       na      fanna  f  u    f  e    on    selcuni 

Iliesus  filius     Sirach     dixit.    Non      uentiles      te    in     omni 

winde  7    na   farfu  on    selcne      weg     mid   fristum    na   farfu 
uento.  et  non     eas      in  omnem  uiam;  Cum   auddce    non     eas 

1  s.  quis. 


LIBEB   SCINTILLARUM.  187 

on  wege   fe  Ises  J>e   he  hefige   yfelu  his   on    f>e    on   weg  hryres 
in     uia.    ne   forte      grduet     mala  sua    in  te ;   In   uia     ruing 

na    far  f>u   7    na   setsporn  J?u  on    stanas 
non     eas.     et  non     offendas     in  lapides ; 

ssede     betere    ys    soflice  fulfremed      lif     secendum 
Origenis  dixit.    Melius    est      enim   pQY/ectam  uitam    qugrenti 

on      sitSfaete     sweltan      faenne       na         faran        witodlice      to 
in       itinere        mori         quam      non    proficisci       quidem       ad 

fulfremednysse       secende 
2)erfectionem     querendam ; 

ssede       stunt      wegferend     ys     se  fie    on    siffsete 
Gregorius   dixit.    Stultus        uidtor       est.      qui      in     itinere 

wynsume    mseda    besceawigende    byf>  forgyten    siSfset    on    Jmm 
amoena      prdta       conspiciens.        obliuiscituTC        iter       in    qua 

he  onette      onspornendum      fet     sitSfset       ure       byt5  gedon   gif 
tendebat ;         Inoffenso          pede      Uer     nostrum      agitur.        si 

god    7      nehsta     mid  fullum  mode    bytS  gelufud 
deus  ac  proxemus      Integra      mente    diligitur ; 


LXI. 

be  andgytu^. 
De    sensilus. 

drihten      segtS  leoht        lichaman    fines     ys 

Dominus     dicit    in  guangelio.    Lucerna     corporis       tui       est 

cage     )?ine  gif    eage     }?in     byt5     anfeald     call    lichama    f>in 
oculus  tuus    Si  oculus  tuus  fuerit  simplex,  totum    corpus    tuum 

leoht        bytS    gif  hit    sotSlice     nianfull      eac        call      lichama 
lucidum  l  erit ;       Si       autem 2   nequam 3  etiam    totum     corpus 

fin     deorcfull     bytS 
tuum  tenelrosum  erit ; 

se  apostol      seede  awra  gehwylc     in     his     andgyte 

Paulus     «postoZus      dixit.  Unusquisqne     in     suo       sensu 

genihtsumige      na         ga  ge  swa    swa    haef  ene        gatS        on 

abundet ;        Non    ambuletis  sicut     et       gentes    ambulant    in 

idelnysse  angytes  hyra  on  J?y strum  adimmiatS 
uanitate.     sensus     sui       tenebris      obscurdtg ; 

1  i.  purum.  2  i.  oculus.  3  i.  malum. 


188  LIBER  SCINTILLARUM. 

sunu  ssede       god      andygyt      o$          timan 

Htesus  filius  Sirach  dixit.    Sonus     sensus      usque    in  tempus 

bediglatS   wordu   7   weleras   manegra      arecceatS     andgyt      his 
abscondit    uerba.  et     labra    multorum    enarrabunt  sensum    eius ; 

wurftscype     7     wuldor    on     spsece          wises        tunge     so(51ice 
Honor        et      gloria     in    sermone     sensati 1  .J    lingua      uero 

ungleawes      awendincg     ys         his         gif    fu  gesihst        witan 
inpru&entis     subuersio      est     ipsius  ;     Si        uideres       sensatum. 

awaca      to       him         of     gesihtSe    byf>  oncnawen  wer     7    frara 
eutgila    ad    ilium ;     Ex       uisu         cognoscitur     uir.    et      ab 

geancyme  ansyne    byj?  oncnawen        wita  nys       andgyt    far 

occursu      facwi       cognoscitur      sensalus ;    Non  est    sensus     ubi 

genihtsuma'S     biternyss        scrud     lichaman  7  hlehter       tofa 
abundat       amaritudo ;   Amictus   corporis   et    risus      dentium. 

7       ingang       mannes       cyj?af>      be    him    on   welerum     witan 
et  ingressus 2    hominis.  enuntiant    de    illo ;   In      labiis       sensdti 

bytS  gemet    gyfu     -   stille      7        wis      byf»  gewurfud  healdaS  f>e 
inuenitur  gratia ;  Tacitus  et  sensatus  honorabitur  ;     Serua      te 

fram      stuntum      Ipcet  f>u     na      graman       habbe       gebig    fram 
db       insensato 3        ut        non  molestiam    habeas;   Deflecte     ab 

unwitan      7      J>u  gemetst      reste        7     f>u  na         wij^erast      on 
insensato     et        inuenies     requiem,     et      non      exacerbdberis    in 

stuntnysse     his      pricigende     eage     utgeleet      tearas       7    se  f>e 
stultitia    illius ;    Punguens    oculus.   deducit    Idcrimas.  et     qui 

pricaf)     heortan    forfbringS     andgyt      tomiddes          stuntra 
pungit        cor          i^fert       sensum ;     In  mcdio    insensatorum 4 

geheald      word         timan       fram    anum     witan     byS  oneardud 
serua     uerbum      tempori;     Ab       uno     sensdto     inhabitabitur 

onefele    7    fraw    jmm    arleasum    byf>  forlseten    on    andgyte    si 
patria.    et      a      tribus      impiis        deseretur ;      In      sensu      sit 

\>Q     gef>anc     godes 
tibi  cogitatua      dei 

LXII. 

be  ]>QOwum  j  hlafordu^. 
De    Seruis    et     Dominis. 

drihten     seg(5  on    godspelle    eadige  }?eowas    fa      fa     fsenne 
7>ommus  dicit  in  guangelio.    Beati      serui     illi.    quos     cum 

1  i.  sapientis.  2  i.  incessus.  8  i.  stulto.  *  i.  stultor«»t. 


LIBER   SCINTILLARUM.  189 

cymtS     drihten      gemet     wacigende     nan      feow     mseg    twam 
uenerit  dominus  inuenerit  uiyilantes ;  Nemo  seruus  potest  duobus 

hlafordum      feowian  o(5(5e    softlice    senne    on  hatunge     hsefcS    7 
dominis       seruire ;  Aut      enim      unum         odio          habet.    et 

oferne       he  lufa(5      o]?f>e      anum      he  togefeot       7        oferne 
alterum       diligit.         aut         uni          adkerebit        et       alterum 

he  forhogacS 
contempnet ; 

se  apostol    ssede  feowas  underfeodde    beotS    on  eallum 
Petrus    apostolus  dixit.    Serui         subditi        estate    in    omni 

ege       hlafordum     na      Ipcet  an     goduni     7     gemetfsestum     ac 
timore       dominis.     non     tantum       bonis     et         modestis         sed 

eac  swylce       earfofrum 
etiam       difficilioribns l ; 

se  apostol      ssede       drihten      so^lice        gast         ys 
Paulus     a^ostoZus      dixit.     Dommns      autem      spiritus      est. 

}?ar  far  soSlice      gast      drihtnes  far  byf  freodum  swa  hwylc  swa 
ubi       autem  spiritus    domini     ibi      liber tas2;        Quicumque 

synd  under  geoce  feowas  hlafordas  hyra  mid  eallum  wyr'Sscype 
sunt      sub      iugo    serui  .J     dominos    sues        omni  honore 

wyrf e     hi  getellan     drihtnes   Ipcet       riht      ys   7     riht     feowum 
dignos  arbitrentur ;    Domini  quod  iustum  est  et  aequum   seruis 

gearwiatS   witende       J> cet       ge   eac    drihten    habbacS  on  heofene 
praestdte.    scientes  guoniaw    et  uos  dominum  habetis  in    caelo ; 

anra  gehwylc  swa  hwset  swa  he  de"S      god      pcet  he  onfehtS  fram 
Unusquisque     quodcumque    facerit    bonum.   hoc      recijriet        a 

drihtne    sam  J>e    f>eow    sam  fe     frig 
domino,     sine     seruus      sine      liber; 

saede      feow        wis  wealt       bearnum   stuntum 

Salomon  dixit.   Seruus  sensdtus  dominabitur    filiis        stultis. 

7    betwuh    gebrofru    yrfwerdnysse    todsel'S    se  f>e    estelice    fram 
et     inter        fratres       heriditatem    diuidet ;    Qui     delicate      a 

geogu'Shade     fet        J?eow        his     fgeraefter    hyne     ongyt     ofer- 
2>ueritia     nutrit    seruum    suum.    postea,      ilium   sentiet    con- 

modigne 
tumdcem  ; 

sunu  ssede     na    dera  f>u    J?eow      wyrcende    on 

Hiesu*  filius  Sirach  dixit.   Non    ledas     seruum   operantew   in 

1  i.  discolis  ve\  stultis.  2  s.  erit. 


190  LIBER   SCINTILLARUM. 

sotSfsestnysse    na     beryp  tfri     f>eow         wisne       ne  f>u    naeftigne 
ueritate;     Non    defraudes   seruum    sensdtum.    neque     mopem 

forlaet        hyne    J?eowe  wisum    frige    j?eowiat$    7     unwis    na 
derelinquas  ilium;  Seruo  sensdto  liberi  seruiunt.  et  inscius  non 

by<5  gewurfud    fodan  gebyriaf)    7    gyrd   7    seam  assan    hlaf    7 
honorabitur ;  Cibaria  l       et  uirga  et   onus  dsino.  panis  et 

lar         7  weorc  j?eowum     geoc     7    bend    gebigeaft    hneccan 
disciplina.  et  opus     seruo ;    lugum  et  lorum.    curuant    ceruicem 

stif>ne     7     f>eow      ahyldatS       weorcu      singale     oWe    gelomlice 
duram.   et  seruum  indlnant    operationes  assidug ; 

f>eowan    yfelwyllendum     wrij)a     7     fotcopsas     send     hyne      on 
Seruo  maliuolo        tortura.   et    conpedes     mitte     ilium     in 

weorc        f>set  he  na   semtige  gif  he  ys     }?e     feow     getrywe 
operationem  ne          udcet ;    Si      est       tibi  seruus    fidelis. 

he  si   ]>e   swylce    sawl   fin  swylce   broker   swa  hyne    ateoh     gif 
sit     tibi   quasi  anima  tua    quasi  fratrem    sic    eum   tracta ;    /Si 

j?u  derast     feow     unrihtlice    on    fleam    he  by)?  gewend    unbind 
leseris      seruum      iniustg      in  fugam     conuertetur ;        Ldxa 

handa   feowum   7    he  sectS      freedom       betere     ys    underf>eod 
manus    seruo.     et     qugret     libertatem;    Melior     est      subiecta 

J?eowdom     faenne     uppahafen      freedom      on     weorce      gesete 
seruitus.       quam          data          libertas ;     In       opere      constitue 

Ipeow     swa  sotSlice  gedafena'S   him 
seruum.    sic     enim      condecei     illi ; 

ssede     hwaet    mare     mseg  beon  gegearwud  feowe 
Hieronimus  dixit.    Quid    magis  potest          prestari          seruo. 

fsenne  beon  mid  hlaforde   his     genoh    rice    ys    se  J?e   hlafe   na 
quam    esse    cum  domino   suo  ?    Satis  diues  est.    qui     pane  non 

behofatS     f>earle    mihtig    se    feowian    na    bytS  genyd 
indigsi   nimium  potens   qui   seruire    non     cogitur ; 

an     soc51ice   hlaford        gelice      ge   hlafordum 
Isidorus  dixit.  Unus    enim    dominus   aequaliter  et     dominis 

bringtS     gebed     ge  feowum 
fert    orationem  et  seruis ; 

swylcne  fu  gewilnast  embe  f>e  beon    hlaford 
Ciprianus  dixit.  Qualem          cupis         erga   te    esse  dominum. 

swylc  beo  fu  sylf  ongean    feow    finne 
talis      esto     ipse  contra  seruum  tuum; 

1  s.  debentur. 


LIBEB   SCINTILLAKUM.  191 


LXIII. 

be    midwununge  godra  7  yfelra. 
De  Consortio  l  Bonorum  et  Halorum. 

se  apostol  ssede   we  biddaS  softlice  eow  gebrofiru  Ipcet 
Paulus  apostolvis  dixit.    Rogamus     autem    uos     /ratres      ut 
ge  setbredan    eow  fram  selcum  bref>er     gandum     unendebyrdlice 
subtrahdtis      uos      ab  omni      fr&tre    ambuldnte      inordinate ; 

gewitan     fram     unrihtwisnysse     ealle      Ipe     geclypiaf)    naman 
Discedant      ab  iniquitate         omnes     qui    inuocant      nomen 

drihtnes 
domini  ; 

se  apostol  ssede       riht     witodlice  7  swy]?e      riht       ys 
Petrus  apostolus  dixit.   lustum     igitur     et   ualde    iustum    est 

beon  asyndrud  ]?sene  se  J?e     wyle     beon  gehaeled  fram  him  se  Ipe 
separdri         eum     qui    saluare          uult  ab      eo     qui 

nele 
non  uult; 

ssede  la  beam  min  gif  ]>e      fedan         synfulle      na 
Salomon  dixit.       Fili       mi     si    te  lactduerint  peccatores.  non 

gej^wasrlaece   him    na    anda  J?u      mann     unrihtwisne    ne  f>u  ne 
adquiescas     eis ;    Ne    emuleris    hominem     iniustum  nee 

geefenlsec  wegas    his 
imiteris      uias    eius ; 

sunu  saede   gewit  fram  unrihtwisum  7  at(eo)rian 

Hiesusfilius  Sirach  dixit.  Discede    ab         iniquo       et    deficient 

yfelu  fram   f>e   weras  rihtwise  syn    f>e    gebe(o)ras   7   on      ege 
mala    abs   te ;    Uiri       iusti     sint   tibi     conuiug.    et   in    timore 

godes  si  wuldrung  |?in    byr}?en     ofer    hyne  byrt5    se  wurSfulran 
dei    sit  gloriatio  tua;  Pondus  super     se     tollit2  qui  honestiori 

him  gemaensuma^)  welegran  Ipe  na  gefera  beo  J^u  swa  hwylc  swa 
se     communieat ;      Ditiori    te  ne    socius  fueris ;    Quemcumque 

j?u  gecnawst  begymende      ege       godes  geornfull  beo  f>u  him 
cognoueris  obseruantem  timorem     dei     assiduus      esto     illi  ; 

saede      haligra        lif    oj?rum  rihtincg  to  lybbenne 
Ambrosius  dixit.  iSanctorim  uita   ceteris  normas      uiuendi 

1  i.  communione.  2  i.  eleuat.  3  i.  ezemplum. 


192  LIBEK   SCINTILLAEUM. 

ys    se  j?e  softlice    haligum    were  toge)?eod  of  his  georufulnysse 
est ;    Qui     enim       sancto      uiro  adheret  .J  ex  eius    assiduitate 

7    gewunan        spsece  bysne       weorces     onfehcS    J?eet  he  si 

et       usu        loquutionis    exemplum    operis      accipit.     ut    accen- 

oneeled  on       lufe       sofrfaestnysse  J>a  ]?e  o)?re   to   unrihtwisnysse 
datur    in    amorem     ueritatis ;      Qui    alios   ad      iniquitatem 

Iserende      jmrhteoft    on  him    sylfum       J^enunge         deofla       to 
suadendo  pertrahunt.  in  semet    i2>sis      ministerium  demonum  ad 

unrihtwisnysse        onfoS         f>eah  f>e  hi    J?urh    gecynd      dedflu 
iniquitatem.      suscipiunt  .J      qudmuis       per    naturam  demones 

hi  na  synd    halig    sotSlice  gela]?ung  on  flaesclicum    brad     ys    on 
non   sint ;  /Sancta    enim     aecclesia    in  carnalibus  ampla  est    in 

gastlicura      nearu          ne     soSlice  swyj^e  heregendlic  ys    godne 
spiritalibus  angusta ;  Neqne    enim    ualde     laudabile     est  bonum 

beon  mid  godum    ac   godne   beon  mid    yfelum    swa  swa  soSlice 
esse    cum    bonis.   sed  bonum   esse   cum   malis ;      Sicut       enim 

hefigran   gyltes  ys  betwut    gode    godne    na  beon  swa  oremeetes 
grauioris   culpe   est    inter     bonos  bonum  non  esse  .J  ita    inmensi 

ys      lofes          god    eac  swylce  betwuh  yfele    vvunian 
est  preconii J.  bonum      etiam         inter     malos  extitisse  ; 

ssede    swa  to  gewilnigenne  ys  Ipcet  gode  sibbe   habban 
Isidorus  dixii.  Sicut       obtandum       est  ut  boni  pacem  habeant 

him  betwynan  swa  to  wilnigenne  ys  Ipcet  yfele  him  betwynan  syn 
inuicem.        sic       obtandum     esi.  ut   mali        inuicem       sint 

twysehte    f>a   ]?e   J>8ene  upplican     ef>el       gewilniat5    na    J^set  an 
discordes ;   Hi  qui      supernam      patriam  desiderant.  non    solum 

yfelra      feawas    ac    eac     midwununga      forfleoc5    gif  }?u  byst 
malorum     mores,    sed    et         consortia        fugiunt ;    Si     fueris 

gefera      drohtnunge         goddra        Ipu  byst    7    maegenes     hyra 
socius     conuersationis     bonorum  .J         eris       et     uirlutis   eorum ; 

gelic    socSlice    gelicum    beon  togej?eod  gewunaS     frecenfull     ys 
Similis    enim       simili          coniungi          solet ;    Periculosum   esi 

lif       mid    yfelum    adreogan    cwyldbaere    ys    mid   Jmm   )?a  Ipe 
uitam     cum     malis      ducere.    perniciosum  est  cum    his      qui 

fwyres      willan      synd  beon  geferlseht  betere  ys  sof>lice  habban 
prdue    uoluntatis  suut        socidri ;         Melius  est   enim     habere 

yfelre     hatunge    J?senne    midwununge    swa  swa    manega    godu 
malorum     odium     quam     consortium.;       Sicut        multa      bona 

i  i.  laudis. 


LIBER   SCINTILLARUM.  193 

hsefS      gemsene      lif      haligra     call  swa  manega  yfelu  tobring'S 
habet    communis  uita  sanctorum       sic        plura    mala     ddfert 

geferscype      yfelra 
societas    malorum ; 


LXIIII. 

be  freondscipe  7  be  feondscipe. 
De         Amicitia  et  Inimicitia. 

drihten     seg$    on    godspelle     ge    frynd    mine    ge  synd    gif 
Dominus    dicit    in    euangolio.    Uos  amid     mei        estis.        si 

ge  dof>     J>a     ic    bebeode     eow 
feceritis  quae  ego  precipio   uobis  ; 

Be  apostol  saede     ende    softlice  bebodes   ys    sof>lufu  of 
Paulus  apostolus  dixit.    Finis   autem  prgcepti    e&t.    caritas   de 

heortan  clsenre  7    inngehyd    god   7  mid  geleafan  na  gehiwedum 
corde      puro  et  conscientia  bona  et         fide          non     ficta ; 

se  apostol  ssede  freondscype  fises  middaneardas  unhold 
lacobus  o/;ostoZus  dixit.    Amicitia    huius        mundi        inimica 

ys    gode    swa  hwylc  swa    socSlice     wyle     freond   beon  worulde 
est     deo ;       Quwumque        enim    uoluerit  amicus    esse     saeculi 

jnssere      feond      godes     byt5  gesett 
huius.    inimicus     dei     constituetur ; 

ssede   na  sege  f>u  frynd  Jrinum   ga    7  ongeangecyrr  7 
Salomon  dixit,.  Ne    dicas     amico     tuo    uade  et     reuertere.     et 

to  morgen    ic  sylle      j?e      J^senne    j?u  ofstede     miht     syllan     na 
eras  dabo      tibi  .J      cum         stdtim        possis   dare ;    Ne 

syryw     frynd  f>inum     yfel     f>senne  he    on  Ipe  hsebbe     truwan 
moliaris 1  amico     tuo     malum     cum    ille   in   te  habeat  fiduciam; 

se  J?e    forsyhtS    freond      his     wsedligende  on  heortan   ys      frynd 
Qui     despicit  amicum  suum.     indigens          corde       est;    Amid 

weligra    manega   inntingan    J>inne   asmea    mid   frynd    J?inum   7 
diuitium    multi ;      Causam     tuam   trdcta   cum  amico     tuo.    et 

digle      utlendiscum    na    onwreoh  J»u    swa     se     asent     speru 
secret um      extrdneo      ne       reueles ;      Sicut  qui  mittit   Idnceas 

1  i.  ne  excogites. 
O 


194  LIBER   SCINTILLARUM. 

7     flana     on    deatS     swa  wer    se     fracucllice     deratS  frynd  hys 
et  sagittas  in  mortem,  sw   uir  qui  fraudulenter  nocet  amico  suo  ; 

nelle  f>u  gewurj?(an)  for  frynd      feond      nehstan 
Noli          fieri        pro  amico  inimicus  proximo; 

surm  Esede      word     wered  gemsenigfylt  frynd 

Hiesus  filius   Sirach   dixii.   Uerbum   dulce   multiplicat  amicos. 

7  gelijngaft      fynd       gif  J?u  ahst    freond    on     costunge        ah 
et    mitigat   inimicos  ;    Si  possides  amicum  in  temptatione  posside 

hyne  7   na  e)?elice  gelyf  him    ys  socSlice  freond      sefter      timan 
eum   et  non  facile  credas  illi  ;  Est   enim    amicus  secundum  tempus 

his     7    na  Jmrhwuna'S  on  dsege  gedrefednysse    ys    freond    se 
suum  et  non  permanebit   in    die     tribulationis ;  Est  amicus  qui 

byt5  ongeangan  to     feondscype      ys  sot51ice  freond  gefera  beodes 
regreditur      ad  inimicitiam  j  Est  autem  amicus  socius  mens§. 

7  he  na  {mrhwuna'S  on  dsege       neode        freond  gif  he  furhwunatS 
et  non  permanebit  in    die    necessitatis ;  Amicus  si    permdnserit 
J?e     tnim    by)?    "|?e   swylce     efenlice     7  on  hiwcutSlicum  J?inum 
tibi  f/rmus  erit   tibi    quasi  coaequdlis.  et  in     domesticis       tuis 

getrywlice  he  de^fram    feondum  J?inum  begym    7  fram  feondum 
fiducialiter  dgei ;     Ab     inimicis     tuis   adtende l  et  ab     inimicis 

J?inum  si  }>u  asindrod  freond  getreowe  bewerung  strang  se  \>Q 
tuis  separare ;  Amicus  fidelis  protectio  fortis.  qui 

so)?lice    gemet    hyne    he  fint     goldhord      frynd  getrywum    non 
autem   muenit  ilium,  muenit  thesaurum ;  Amico     fideli       nulla 

ys  wiftmetincg    freond   getreowe       Isecedom       lifes  7    undead- 
est  conpardtio  ;   Amicus    fidelis    medicamentum  uitg  et  immorta- 

licnysse  }?a  }?e  ondrsedaj?    drihten     hi  gemetat5   freond    getrywne 
litatis;     Qui     m&tuunt    dominum    inueniunt   amicum  fidelem ; 

na    forlset  J?u     freond       ealdne       niwe    sof>lice   na   byf>    gelic 
Ne  derelinquas  amicum  antiquum.  nouus    enim    non  erit  similis 

him      win       niwe     freond    niwe      ealdaf     7  mid  wynsumnysse 
illi  ;  Uinum  nouum.  amicus  nouus  ueterescet  et  cum    suauitate 

J?u  drincst   J?set      na    selcne      mann     ingelged  on     hu  s       f»in 
bibes      illud ;  Non  omnem  hominem  inducas  in  domum  tuam. 

manega  sotSlice  synd  searwa  facenfulles  na  byt5  oncnawen  on 
multg  enim  sunt  insidig  dolosi;  Non  agnoscitur  in 

godum  freond  7  na  byj>  behydd  on  yfelum  feond  frynd 
bonis  amicus.  et  non  dbsconditur  in  malis  inimicus;  Amico 

1  i.  caue. 


LIBER   SCINTILLARUM.  195 

7     fynd     nelle  }m  areccean  andgyt     J?in     7  gif  ys   \>Q       gylt 
et  inimico     noli      enarrdre  sensum  tuum.  et  si  est  tibi  delictum 
nelle  f>u    abarian   he  gehyrtS  soSlice  }?e  7  he  gehealt  f>e  7  swylce 
noli     dmuddre1.    audiet      enim    te.  et    custodiet    te.  et  quasi 
bewerigende      synn      hataS    J>e   f>u  gehyrdest     word       ongean 

defendens     peccatum  6diet  te ;       Audisti         uerbum    aduersus 

nehstan      J?inne   J?8enne  he  swelte  on   J>e    truwigende      for]?i 
proximum    tuum.     cum      moridtur    in    te        fidens        ^uoniam 

na  J>e  he  tobrycS  J»rea  freond  f>e  laes  J>e  he  na  understande 
non  te  disrumpet ;  Corripe,  amicum  ne  forte  non  intellexerit. 
7  he  secge  ic  na  dyde  otStSe  gif  he  detS  he  na  eft  togeyce 
et  dwat  non  fed.  aut  si  fecerit  ne  iterum  dddat 

don    se  J>e   leahtratS     freond  he  tobrictS  freondscype  to    frynd 
fdcere;  Qui  conuitiat 2  amicum  dissoluit 3  amicitiam;  Ad  amicum 

eac     gif   J>u  atyhst     swurd     na   ortruwa  7   gif   he   geeadmed 
etiam    si   produxeris  gladium  ne   desperes.  et    si    humiliduerit 
hyne     ongean     J?e     7     fram     ansyne     J>inre        behyd        hyne 
se        contra      te.     et        a         facie        tua    absconderit      se 

anmodne  J>u  hsefst  freondscype  godne  freond  gif  geopenaf 
unidnimem  habeas  amicitiam.  bonam ;  Amicus  si  aperu&rii 
mutS  unrotne  na  ondrsed  J?u  freond  halba3rne  ic  na  gescynde 

os  triste.  non  timeas ;  Amicum  salutdrem  non  confundor.J 
fram  ansyne  his  na  me  ic  behyde  7  gif  yfele  me  on- 

a        facie     illius  non   me   abscondaia.    et    si    mala   mihi    ob- 
geancumaS  J?urh   hyne     ic  J>olige      eadig    se  J>e     fint       freond 
uenerint      per    ilium  sustinebo ;   Beatus    qui    inuenit  amicum 

sot5ne  se  Ipe  abaratS  digla  freondes  he  forspiltS  geleafan  7 
uerum ;  Qui  denudat4  archdna  amid.  pfrdit  fidem  et 
he  na  fint  freond  to  sawle  his  abarian  soSlice 

non  inueniei  amicum  ad  animam  suam;  Denuddre  autem 
freondes  digelnyssa  ortruwung  hyt  ys  sawle  mid  frynd  J>inum 

amid      mysteria.     desperatio      est    animae ;  Cum,  amico     tuo 

getrym  1pm  word  7  getrywlice  do  mid  him  7  on  eallum 
confirma  uerbum.  et  fideliter  dge  cum  illo  .->  et  in  omni 

timan  J>u  gemest  J>set  J>e  nedbehefe  ys  ys  freond  on  anum 
t&mpore,  inuenies  quod  tibi  necessarium  est  ;  Est  amicus  solo 

naman  freond  na  forgyt  J>u  freondes  fines  on  mode  J>inum 
nomine  amicus ;  Non  obliuiscdris  amid  tui  in  animo  tuo. 

7  na  ungemyndig  sy  his  on  weorcum  J?inum  se  J»e  ondrset 
et  non  inmemor  sis  illius  in  operibus  tuis ;  Qui  timet 

1  s.  inimico.  2  i.  uituperat.  3  i.  destruit.  *  i.  reuelab. 

O  2 


196  LIBER   SCINTILLARUM. 

drihten     emne   he  hsefS  freondscype  godne        forfi          sefter 
dominum  aeque    habebit      amicitiam   bonani.   ^uoniam   secundum 

him   byj>  freondscype    his          sefter      msegene  J>inum  warna  J>e 
ilium  erit     amicitia     illius ;  Secundum  uirtutem    tuam    cdue     te 

fram     nehstan     J>inum   7    mid       wisum       7      snoterum      smea 
a      proximo       tuo      et  cum  sapientibus  et  prudentibus  trdcta 

ne    gelyf  J>u    fynd   J>inum  on    ecnysse     swa  sotSlice        ar 
Non    credas    inimico    tuo     in  aeternum1  sicut   enim  aer  amentum 

oma(5        yfelnysse     his     on    welerum     his     by<5  geweredlsehf 
erugindbit     malitia    illius   In       labiis       suis         indulcatur* 

feond       7  on  heortan  his       syrwcS       Ipcet   he  underwende  Ipe 
inimicus  .J   et  in     corde    suo   insidiatur     ut          subuertat         te 

on       seacS       on    eag-um     his        wept5          feond      7    swylce  set 
in  foueam ;    In     oculis     suis  lacrimdtuT  inimicus.  et    quasi   ad 

dura    he  underdelfetS   fotwylmas    fine   heafud    his    he  cwecS  7 
idnuam       sujfodiet,  plantas     tuas ;  Caput  suum  mouebit.  et 

manega  wunigende     he  awent  andwlitan   his      on  eagum  Jrinum 
multa    susurrans 3  commutabit   uultum  suum ;  In  oculis     tuis 

wep$  feond       7    gif   he  fint    timan    na  byj>  gefylled  mid 

lacrimatur  inimicus.  et    si    uenerit  fem/ws  non    satiabitur   san- 

blode    gif  onbeyrnaj)    Ipe    yfelu    f>u  gemest      feond       J»inne    J>ar 
guine;  Si  incurrerint  tibi  mala?   inuenies    inimicum    tuum   illic 

serran      synfull    gedrefS     frynd    7   tomiddes    sibb    habbendra 
prior  em;  Peccator  turbdbit  amicos.  et  in  media  pacem  habentium 

onsent     feondscype       na    gesete  J>u       feond        J>inne    wi(S    Ipe 
inmitlit  inimicitiam ;  Non     stdtuas      inimicum     tuum  penes   te. 

ne  he  na    sitte    set  swyj>ran  J?inre  J»e  laes     Ipe     he  gecyrred  on 
nee        sedeat  ad  dexter  am  tuam.  .J     ne     forte     conuersus      in 

stowe    J>ine    he  sece      heahsetl        J»in 
locum  tuum  inquirat  cathederam  tuam  ; 

saade     yfelwille     so^lice      mod      byj?  gedrefed  gif 
August'mus    dixit.  Maliuolus     uero      animus    contristatur.    si 

his       feond       astyrud     setwint       wite 
eius  inimicus  commotus  eudserit  2>oenam  ; 

ssede    on    freondum    sot51ice    na    fin  eg    by  (5  soht 
ffieronimus  dixit.    In     amicis        enim     non     res       qugritur 

ac         willa  halig       lufu         ungefyld  nsefS          leas 

sed    uoluntas ;     /S'anctus    amor     impatientiam     non  habet  falsus 

1  i.  unquam.  2  i.  dulcit  loquitwr.  s  i.  de/rahens. 


LIBER   SCINTILLARUM.  197 

hlisa     Ysip e      byS  ofsett      fa  f  e    so<S  lufu    gesamnacS     eorf ena 
rumor    cito     obprimitur ;     Quos      caritas        iungit        terrarutn 

langness    na     ascyracS 
longitudo  non  separat ; 

saede   f  senne  socSlice   to  sofan    getrywe  we  synd  gif 
Gregorius  dixit.    Tune     enim     uerdciter    fideles     sumus.     si 

fset  we    mid  wordum        behatatS        mid  weorcum      we  gefyllaf 
quod  uerbis         permittimus          operibus         adim%)lemns ; 

se       soflice         fynd         mid  swurde         na       mseg         ehtan 
Qui       enim       inimicos          gladio  non      potest     persequi. 

he  eht      mid  gebede 
perseqitur     or  a  tione  ; 

ssede    fsenne    soflice    freond    bytS  gelufud    gif    na 
Isidorus  dixit.     Tune       uere      amicus        amatinc         si    non 

for   hyne    ac     for   gode    byj>  lufud    se  lp e    so(51ice       unmetlice 
pro     se.      sed  pro    deo      amatur ;     Qui      enim     intemperanter 

freond    lufa(5   for  hyne     ma       hyne    nses  for  gode    lufatS     oft 
amicum  amat  pro     se     magis   ilium  non  pro    deo   dmat ;    Sepe 

J?urh        hiwunge        freondscype   byc5  gegaderud    ]>cet    se  J>e     na 
^er     simulationem        amicitia          colligitur  .J        ut      qui     non 

mihte     openlice     beswican     he  beswice          facenlice          J>aenne 
potuit       ap&rte       decipere        decipiat        fraudulenter ;       Tune 

gehwylc     ma     byj>    willan    rihtwisnysse   godcundre    wij?errsede 
quisque     magis  fit    affectui       iustitiae          diuing       contrdrius. 

J>8enne       he  forsihf)         freond         mid  sumere       wiferwyrdnysse 
cum  despicit         amicum  aliqu(a)  aduersitate 

geslegenne      J»senne      sotSlice      wiferaede     forfstseppa'S     freond 
percussum ;      Dum        enim.         aduersa        procedunt       amicus 

facenfull      bytS  oferheled   y  ofstede  forsyhj>  J>aene  hyne    lufian 
fraudulentus      detegt'tur        stdtimque  despicit  quern      se     deligere 

hiwude      freondscype   gewis    mid  nanre   strengfte  byj>  utalocen 
simulauit ;     Amicitia       certa        nulla  ui  excluditur. 

on  manum       timan       byt5  adilegud     swa  hwar  swa     hyne  went 
nullo          tempore         abotetur.  ubicumquQ        se  uerterit 

tima        he      trumlicust      wunatS     seldene    synd    frynd    f»a  lp  e 
tempus.     ilia     firmissime     mdnet ;      Rdri      sunt     amid      qui 

otS  ende        wuniatS         leofe       fa  f>e       sot51ice        sume 

usque  ad     finem      existant       cdri ;       Quos         enim         dliqui 

togaderegesamnode      furh    sofe  lufe       haefdon        sefterfam     to 
conglutindtos          per.      caritatem    habuerunt      postquam     ad 


198  LTBEK   SCINTILLARUM. 

hyhfe    wurf>scypes      cumatS       frynd     habban     forhogiatS       se 
culmen       honoris        uenerint.    amicos     habere     despiciunt ;    Ilia 

sotS     ys     freondscype       se       nabt      sectS     of    Jmigum  freondes 
uera    est        amicitia.       quae    nihil    qugrit    ex     rebus       amid. 

butan    sylfe    welwyllednysse    gewislice   ]>cet    sylfwylles    be  lufige 
nisi     solam    beniuolentiam      scilicet       ut        gratis          dmet 

lufigende          wel  oft         freondscype       of          neode          olplpe 
amantem ;       Plerumque        amicitia          ex       necessitate        uel 

wanspedignysse    byj>  acenned    Ipcet    si   J>urh  J>sene   gebwylc    Ipcet 
indigentia1  nascitur        ut     sit    per    quam   quisque    quod 

he  gewilnatS        be  begyte         se      so^lice    freondscype    gewislice 
desiderat        consequatur ;     Hie     autem     amicitiam      uerdciter 

sectS      se     naht   wsedligende  J?sene     gyrntS    witodlice  se  an  of 
quaerit  qui   nihil        egendo        earn     dppetit.       nam         ilia    ex 

naefte    scort  ys    7       flugol       f»es  oj>er    clsene      and  ece 

inopia    brew's 2    et   fugitiua.        ista        pura    atq\\.Q    perpztua ; 

na     si  J>u     leoht     on     freondscype     heald      symle          bend 
Non      sis        leuis      in       amicitia.       r&tine     semper     uinculum 

anraednysse  se  ]?e     freond     trywne       forlyst       J?senne    he  ongyt 
constantiae  /  Qui     amicum  Jidelem  perdiderit.     tune        sensit 

hu  micel    godes    he  haefS       syf>J?an      habban   he  geswictS  betere 
quantum    boni     habuerit    postquam     habere      desierit ;     Melius 

ys    feondscypas       manna      ungeleaffulra  underbugan         ece 
est     inimicitias     hominum        injldelium  subire       perpetuas 

J?senne    gode    gebyligdum    freondscypas    derigendlice   for'Sclypian 
quam     d&o         offenso  amicitias  noxias        prouocdre ; 

gif     fealtS         fe^Dnd       f>in    nelle  J>u    geblissian     na    geblissa  J>u 
Si    ceciderit   inimicus   tuus      nole       gratuldri ;  Non       leteris 

ofer         feond        on    forwyrtSe    ])cet    ofer  na  becuman    on     J>e 
super   inimicum        interitu  ne         superueniant        in       te 

gelice    se  J»e  soj>lice    geblissatS   feondes   for  fylle  raj>e  onbefealS 
similia    Qui     enim       gaudet     inimici      cdsu       cito       incidit 

on  J?sene 
in  ilium. 

1  i.  inopia.  2  s.  est. 


LIBER    SCINTILLARUM.  199 


LXV. 

be  ge]?eabtum. 
De     Consiliis. 

on     dsedum         apostola      ys  gecweden    gif    ys    of    mannum 
In    Actibus    A2)ostolorum        dicitur.        Si    est    ex      hominis 

gefeaht     f>is    otStSe   weorc    si  tostenct    gif  hit  sotSlice   of  gode 
consilium  hoc  ,J    aut      opus    dissoluetur 1  si         uero        ex     deo 

ys   ge  na     inagon    tostencean 
est     won    poteritis  dissoluere; 

saede       gefeaht      gehealt    J>e    7   snoternyss   gehealt 
Salomon   dixii.    Consilium    custodiet   te   et  prudentia  seruabit 

J>e     gehealt     lage     and      gej>eaht     7   byj)    lif    sawle  J>inre  7 
te ;    Custodi    legem   atque  consilium  et   erit  uita  anime     tug    et 

gyfa      gomum   finum  weg   dysiges    riht    on   eagum    his    se  J>e 
gratia  faucibus  tuis ;    Via     stulti     recta   in    oculis    eius     qui 

socSlice       wis       ys  he  gehyrtS  gepeahtu  J>a  J?e  so(51ice  ongynnatS 
autem    sapiens    est      audit       consilia ;    Qui     autem     ineunt 2 . 

gesibbe    gepeahtu      fylig"S       hi         bliss         J>a     sotSlice      do"5 
pads       consilia      sequetur    eos    gaudium;  Qui     autem     dgunt 

ealle   mid  gefeahte  hi  beotS  begymede  mid  wisdome      gep       ealle 
cunctacum  consilia          reguntur          sapientia ;    Astutus  omnia 

det5   mid   gej»eahte   beoS  tostenct  e       gej»ancu        J>ar  J»ar      nys 
dgit  cum  consilio ;      Dissipantur      cogitationes.        ubi       non  est 

gej^eaht       J»ar  f>ar        sotSlice        manega       synd       gej»eahtera8 
consilium.         ubi  uero          plures         sunt         consiliarii 

beotS  getrymmede       gefancu       mid  gef>eahtum   beo<5  gestrangude 
confirmantur ;      Cogitationes          consiliis  roborantur. 

7    mid  gymenum   to  smeagenne     synd     gefeohtu     7     byf>      hael 
e     guberndculis        tractdnda        sunt        bella.       et     erit     solus 

far  f>ar      fela      gefeahtu     synd       swa     wseter        deop        swa 
ubi       multa      consilia      sunt ;    Sicut     aqua     profunda     sic 

gefeaht      on     heortan     weres     ac     mann      snoter          ahlaat 
consilium     in      corde        uiri.J    sed    homo    prudens      exhduriet 


illud  ; 

1  i.  dissipabitw/*.  8  i.  ineipiunt. 


200  LIBER   SCINTILLARUM. 

sunu  ssede    manega    gesibsume    synd      J>e 

ffiesus    filing    Sirach     dixitf.      Multi        pacifici       sunt      tibi 

rsedbora      si  J>e     an     of  Jmsendum  mid  stuntum  na        rsed 
consiliarius  sit  tibi  unus  de      mttle  ;     Cum    fdtuis     ne  consilium 

J>u  hsebbe     na     sotSlice    hi  magon        lufian     butan    J>a  J>e     him 
habeas:    non      enim        poterunt       diligere.     nisi      quae     ipsis 

liciaft        mid  utscytlinge  ne  do  J>u  gefeaht  oJ>J?e  reed  na  33!  cum 
placuerint ;  Cum.     extrdneo    ne  facias       consilium        Non    (mini 

menn  heortan  J>ine    geswutela  J>e  Ises    J>e  he  afyrre  J>e       gyfe 
homini     cor      tuum   manifestes.     ne    forte    duferat  tibi  gratiam 

7     he  si  gemidleahtrud      tunge          witan       swylce        lagoflod 
et        conuitietur  tibi ;       Lingua      sapientis     quasi        diluuium 

onyj>ac5        7         rsed  his       swa      wyll    lifes    furhwunaS 

indbunddbit    et    consilium    illius    sicut     fons    uitg    p&rmanet ; 

mid  wrij>an    treowenum      gewrifen         grundweall    getimbrunge 
Loramento         ligneo        conligatum    fundamentum      aedificii 

na    byj>  toslopen  ^wa    eac    heorte     getrymmed      on     gej>ance 
non     dissoluitur.     sic      et       cor       confirmatum     in    cogitations 

rsedes         dondum         manfullust          gefeaht         ofer        hyne 
consilii ;      Facienti      nequissimum      consilium.      super     ipsum 

sylfne  byS  befealde(n)     7     na     byS  oncnawen    hwanon    hit  cume 
deuoluitur        et  non       agnoscitur         unde        ueniat 

him  butan  gej>eahte  naht    J»u  do  7   sefter    dsede   J>u  na  dsedbetst 
illi ;    Sine     consilio    nihil  facias,  et   post    factum    peniteberis ; 

fram   andigendum  J>e   forhafa     gefeaht      mid    were    sewfsestum 
A         zelantibus      te   dbstine  consilium ;  Cum   uiro      religioso 

trahtna     be     halignysse     7      mid     rihtwisum    be    rihtwisnysse 
tracta      de     sanctitate.     et     cum         iusto         de        iustitia ; 

heortan      gode        raedum      gesete     7     toforan       selce      dsede 
Cor        bonum      consiliis      statue     et       dnte       omnem    actum 

gej>eaht     trum     si 
consilium  stdbile  sit; 


rsedfsest              mod         oneardaf  se  J?e 

Gregorius    dixit.      Consiliatorem     animum      inhabitat.  qui 

sarigende  be  andwerdum   to    eceum       eftst 
dolens      de  presentibus   ad  aeterna  festinat ; 

saede       aar         dasde         }?enc     lange      SBT  weorc 

Isidorus    dixit.     Ante     factum       cogita      diu      ante  opus 

foresmea        lange     faet     J>u  wyld      don      lange      asec  lange 

premeditdre      diu;    Quod        uis         dgere.     diu     exquire.  diu 


LIBER   SCINTILLARUM.  201 

fanda    7    swa    J>u  do     j?senne    J?u  lange       J»encst      J>senne    do 
proba,    et     sic   facias ;     Cum          diu       cogitdueris     tune      fac 

]>sdt  J>u       fandast 
quod    probaueris ; 

ssede      on    selcum    weorce      J>e      J>u   J»encst     don 
Basilius  dixit.      In     omni       opere     quod       cogitas       fdcere 

serest       f»enc      god      7  gif     setter        gode    ys    J>set  J>u  J>encst 
primuro.   cogita    deum.   et  si  secundum  denm  est  quod      cogitas 

geornlice      asmea       7  gif  hit  ys     riht     beforan  gode  gefulfreme 
diligenter  examina.J  et  si       est     rectum    coram     deo       per/ice 

Ipcet    gif   so'Slice        J»wyr         byS        gemett     ofaceorf  J?set   fram 
illud  si      uero     pwu&rsum  fuerit    repertum   amputa  illud    ab 

sawle  J>inre 
anima  tua  ; 

LXVI. 

be  for)?gewitenim. 
De       Defunctis. 

drihten   segtS  on  godspelle      la  stunta  on  J»issere  nihte   sawl 
Z)ommus  dicit  in  guangelio.        Stulte          hac         nocte  anima 

J>in     utgaef     fram  \>Q   J>a  J>e   eornostlice   J>u  gearwudest   hwses 
tua  egredietur     a      te  f   quae          ergo  parasti          cuius 

beotS  hi 
erunt  .J 

se  apostol    ssede      eadig    deade    fa  J>e    on    drihtne 
lohannes     aposiolns   dixit.     Beati   mortui      qui      in    domino 

sweltatS 
tnoriuntur  / 

se  apostol  ssede      nsenig    sotSlice       ure       him   sylfum 
Paulus  o/;osto/us  dixit.      Nemo     enim     wostrwm          sibi 

leofatS   7    nsenig    him  sylfum     swelt     swa  hwsefer    sot51ice  swa 
uiuit.  et     nemo  sibi          moritur.  siue  enim 

we  lybbaS  drihtne  we  lybbatS  swa  hwsej>er  so'Slice  swa  we  swelta'S 
uiuimus    dommo    uiuimus  siue  enim          morimur 

drihtne  we  sweltaS 
domino   morimur  ; 

ssede      gemynd    rihtwises    mid      lofum      7     nama 
Salomon   dixit.    Memoria       iusti       cum   laudibus   et   nomen 


202  LIBER   SCINTILLARUM. 

arleasra       afula'S       deadum  soflice    menn    arleasum    nan   byj? 
impiorum  putrescit ;    Mortuo    enim    homine     impio.    nulla   erit 

lencg  hopa 
ultra  spes  ; 

sunu  ssede      fram    deadum    na    forbeod    J>u 

Hiesus  filius    Sirach    dixii.       A        mortuo   non    prohibeas 

gyfe          mid   heofigendum       ga       na    Ipe   forslaewe    geneosian 
gratiam;    Cum     lugentibus    dmbula  non  te      pigeat       uisitdre 

untrumne   of  J?isum  socSlice  on  raedincge  J?u  byst  gewend  nelle  J>u 
inftrmum.  ex     his      enim  in  dilectione      uer saber  is ;         Noli 

be  deadum  geblissian  witende       f>set       ealle  we  sweltaf>      aelc 
de   mortuo    gaudere       sciens    quoni&m  omnes  morimur ;    Omnis 

miht        sceort      lif        sceort          adl        forestsepj)       Isece 
jyotentdtus    breuis   uita;   JBreuem  languorem    precedit      medicus. 

swa  eac  cyning  to  daeg  ys  7  to  morgen  he  swelt    f>senne  so<51ice 
sic    et      rex       hodie    est  et       eras      morietur ;    Cum     enim 

swelt       mann       he  ah         nseddran     7  wilde  deor  7    wyrmas 
morietur    homo    hereditabit1  serpentes.    et       bestias      et  uermes  ; 

lyt  hwon  wep    ofer    deadne   forfi  Ipe    he  rest     on     tide  forsifes 
Modicum plora  super  mortuum  g'uoniam  reguieuit;  In  tempore  exitus 

J>ines 
tui     dis- 

(Some  folios  wanting.) 

J>set  na  se  Ipe  under  ys  7  J>senne  he  unrihtlice  fserunga  byj>  gewrifen 
ne      wqui    subest    et   cum        iniuste       forsitan       ligatur. 

J>sene  gewri)?incge  his       dom       of  o]?rum  gylte  geearnige     hyrde 
ipsam  obligationis  sug  sententiam  ex  alia    culpa  mereatur  ;  Pastor 

eornostlice  oj>f>e  unbindan  undomlice  ondrsede  oJ>J»e  gewrifan  se 
ergo         ueZ     absoluere   indiscrete     timeat      uel      ligare ;    Is 

socSlice   Ipe   under     handa     hyrdes     ys     beon  gewrifen  ondrsede 
autem    qui     sub       manu   pastoris  est.  ligari  timeat 

huru    unrihtlice    Ipcet   he    na   hyrdes     sui         dom        ondraedan 
uel        iniuste.  ne         pastoris    his    iudicium       timere 

tele 
reprehendat. 

1  i.  possidebit. 


LIBEK   SCINTILLAKUM.  203 


LXXVI. 

be  bysenu^. 
De  Exemplis. 

segcS  on  godspelle         ofer    heahsetl  saeton 

Dominns  dicit  in  guangelio.       Super  cdthedram  Moysi  sederunt 
boceras    7    sunderhalgan      ealle      eornostlice     swa   hwylce   swa 
scribg     et    pharisgi ;         Omnia         ergo  quecumqne 

hi  secgatS     eow     gehealdatS    7      dotS        sefter     weorcum   sof  lice 
dixerint     uobis      serudte      et  fdcite.  secundum    opera        uero 

hyra    nelle  ge    don    hi  secgatS  sof  lice    7  hi  na      doS 
eorum     nolite    fdcere.     dicunt      enim    et    non  faciunt ; 

se  apostol  ssede         god     socSlice  geefenlseceaft  on  gode 

Paulus    apostolus  dixit.     Bonum  autem    aemulamini  in  bono. 

symle      bysen      beo  ge  getrywe  on  worde      on    drohtnunge    on 

semper  exemplum  estate    fideles     in  uerbo.       in  conuersatione  in 

so]?re  lufe  on  geleafan   feogincg    fin      swutul     sy     eallum     on 
caritate     in     fide  ;      Profectus  tuus  manifestus  sit  omnibus  j  In 

eallum  f>e  sylfne  gearwa     bysene        godra      weorca 
omnibus  te   ipsum  prebe     exemplum  bonorum  operum ; 

ssede        menn     godum   on   gesibfe   his    sealde    god 
Salomon  dixit.     ffomini     bono      in  conspectu  suo    dedit     dens 

wisdom       7    ingehyd     7      blisse 
sapientiam.  et  scientiam  et  laetitiam; 

ssede       swa    geornfullnyss    hiredwiste    call  swa 
Hieronimus  dixii.      Sicut      assiduitas   familiaritatem      ita 

unhiredwist     forhogunge  gearwatS     betere     ys  J>incg    hiredcutS 
infamilidritas  contemptuw  parat ;     Melius     est   rem  familidrem 

beon  gewanud  J?senne  sawle     haele     forwyrfan 
minui.          quam  anim§  salutem   per  ire ; 

ssede    fa  )?e  soflice      lif      hyra  of  re  witan  forfleot5 
Gregorius  dixit.     Qui     enim     uitam  suam  olios  scire  fugiunt 

him     sylfum  oneelede  synd  ac  of  rum  on    bysne     leohtes  hi  na 
sibimet    ipsis     accensi  sunt.  sed    aliis     in  exemplo  luminis  non 

synd     fa  socSlice  f e    bysna     maegena   foregyrnatS  7  leoht  godes 
sunt ;  Hi    enim  qui  exempla  uirtutum  prerogant.  et  lumen  boni 

weorces    furh      lif      7      word      godcund      geswuteliaf    rihtlice 
operis       per    uitam  et   uerbum    diuinum    demonstrant.      iure 


204  LIBER   SCINTILLARUM. 

leohtfatu  beoc5  genemnede  on     bysne      gylt       Dearie     loylp  sety  wed 
lampades   appellantur;    In  exemplum  culpa  uehementer  ostenditur. 

J?senne    for   arwurcSnysse   endebyrdnysse    synfull   by(S  arwu(r)]?ud 
quando  pro     reuerentia  ordinis        peccator       honoratur  ; 

se   witodlice  gemetum   eallum    scyl    to      bysne     beon  getogen 
llle     igitur        modis     omnibus  debet  ad  exemplum     pertrahi. 

se  J>e  eallum   flsesces    J>rowungum  sweltende   eallunga    gastlice 
qui     cunctis    carnis    passionibus     moriens.         iam      spiritaliter 

leofatS 
uiuit ; 

saede       ne          senig          sefter      slide         dsedbote 
Isidorus  dixii.      Nee      quisquam      post     lapsum    poenitentiae 

ortruwige  forgyfenysse  J?eenne  he  besceawatS    haligra    geedniwunge 
desperet        ueniam        dum       conspicit     sanctorum  reparationem 

beon      eac      sefter      hryre       for  ]?isse      note      beotS   gewritene 
fulsse  etiam     post     ruinam ;    Ob  Tianc  utilitatetn      scribuntur 

haligra    hryras   7 .  forspyllednyssa  Ipcet  hi  symle      don       hsela 
ssmctorum  rumae  et      perditiones.          ut     semper  faciant  salutes 

menniscre  sawle    gif  we  gecorene  wseron  geefenla9can  unrihtwise 
humang  animde ;  Si          apti        fuimus      imitari          iniquos 

on    yfel    hwi  slawe  synd  we  geefenlsecean  rihtwise  on      god 
in  malum  cur  pigri     sumus         imitari         iustos     in  bonum  j 


LXXVII. 

be  leorningcmhtum. 
De        Discipulis. 

drihten      segS    on    godspelle          nys        leorningcniht     ofer 
Dominus    dicit    in    euangelio.      Non  est        discipulus       super 

magister    fullfremed    soc51ice     aelc      b}J)    gif  he    byf>    swa  swa 
magistrum   perfectus      autem    omnis   erit        si        sit         sicut 

his  lareow 
magister  eius 

se  apostol    ssede      spsec    eower    on     gyfe     sealte    si 
Paulus    opostoZus    dixit.    Sermo   uester    in    gratig      sale     sit 

gestredd  }>cet  ge  witan       hu       eow   gedafenige   anra  gehwylcum 
condituLS     ut      sciatis    quomodo  uos      oportedt  unicuique 

andswarian 
respondere  ; 


LIBER   SCINTILLARUM.  205 

ssede  geblissa}?  mann  on     dome     muj^es  his  7    spaec 
Salomon  dixit    Letatur     homo   in  sententia    oris     sui  et  sermo 

gecoplic    ys     selust      andswaru    lif>e  tobryct5  yrre    spsec     sticS 
oportunus  est  obtiitius  ;  JKesponsio  mollis  frangit  iram.  sermo  durus 

aweccS    hatheortnysse      isen      mid  isene    by<S  gescyrped   7   mann 
suscitat      furorem;     Ferrum      ferro  acuitur         et    homo 

scyrptS    an  syne  freond(es)  his 
exdcuit  faciem      amid      sui  ; 

seede      gif  ys      Ipe       andgyt       andswara 
Hiesus  fdius  Sirach  dixli.     Si   est     tibi    intellectus     responds 

nehstum    J?inuw    gif  na    so(51ice    hand    J?in    sy    ofer   mutS   ]?inne 
proximo       tuo          sin       autem  manus  tua  sit  super    os     tuum. 

Ipcet  Ipu  na  sy  gefangen  mid  worde  ungelseredum  7  J?u  beo  gescynd 
ne  capiaris          uerbo       indisciplindto  et    confunddris  ; 

ssede     warna     ser      lareow    faenne  leornincgcniht 
Hieronimus  dixii.     Cdue     ante  magister   quam       discipulus. 

ser     cniht    beon    J?aenne    h&egesteald    offffe    geongcempa    warna 
ante    miles     esse      quam     tiro;  Cdue 

Tpcet  J?u  na   butan   lareowe        J?u  na  ga       weg     J>8ene   )?u  naefre 
ne  sine     doctor e        ingredidris     uiam.  quam   nunquaia. 

na  innageodest   7  on    dsel      oj^erne  forbugende  gedwyld  Ipu  }?olige 
ingressus  es.     et  in  partem  alteram  declinans    errorem   patiaris, 

ma  socSlice  na     ga  fu    faanne   neod    sy   f>cet  Ipu.  na  of>f>e  yrnende 
Plus  autem  non  dmbules  quam  necesse  est.      ne  aut  currendo 

beo  ateorud  olplpe  yldincge  donde  f>u  hnappige    nan   crseft  butan 
Idsseris       aut     moram  faciens    obdormias ;  Nulla   drs   absque 

lareowe  byj>  geleornud   langum     timan     jm  leorna   \cei   Ipu.  tsece 
magistro       discitur.          multo     tempore       discas     quod  doceas ; 

ne    gelyf     Ipu     herigendrum    finum   ma     tselendum     eare     na 
Nee       credas   laudatoribus      tuis    immo  inrisoribus  aurem  ne 

ahyld  f>u         na     gym    Ipu   maran    msegenum    J)inum    forj>i  J?e 
adcommodes ;  Non    adpetas     maiora      uiribus         tuis.        quia 

selre     ys     on     eadmodrum      trum     faran      f>senne    hangendum 
melius  est     in    humilioribus  tutum  pergere.     quam       pendulo 

grade  on     heagrum      flogettan        na       Iaert5  feeder       sunu 

grddu  in     altion'bus    fluctudre ;     Non    erudit  pater     filium 

butan  }>sene     he  lufaj?      na       J?rea"S        lareow  leorningcniht 

nisi  quern       dmat.        non    corrigit     magister  discipulum. 

butan      fsene      J?e  he      byrnendes     gesihtS     orfances      se      J»set 
nisi        eum       quern     ardentioris     cernit       ingenii.     Qui   quod 


206  LIBER  SCINTILLARUM. 

he   ahsaS        cann        na       de$        \>cet       to   leornigenne        ac 
interrogat       nouit.     non      agit         id  discendi  sed 

mid   biggencge         to      oncnawenne         oncnawan  se        £>e 

studio  agnoscendi;  Agnoscere          ille      qui 

to    andswarigenne    ys    scyl        gelicnysse       sundorhalgena    for)?i 
responsurus         est  debet    similitudinem     pharisgomm      quia 

na     swylce     leornungcniht      ac     swylce      fandere     togenealaBctS 
non     quasi         discipulus        sed     quasi     temptator       accedit ; 

wer    carfull    7      wis     J?eah  ]>e  he  leornian  sum  £>incg  wyle     ma 
Uir  studwsus  et  sapiens  etiamsi      discere        aliquid      uult  magis 

he  Isert5  fsenne  snoterlice     ahsa?5       synd  sume  Ipa,  Ipe  mid  ormettre 
docet      dum  prudenter  interrogat ;  Sunt  aliqui  qiii          nimia 

sehte        worda     Ipurh  dysignysse  arecceatS   ofrum  J?set  hi  sylfe 
facultate  uerborvim.  per     audaciam.  edisserunt    aliis   quod    ipsi 

na    understanda]? 
non     intellegunt 

saede     be  godum     geahsad      suwa  betere  ys  so)?lice 
Isidorus  dixit     De    bono    interrogatus  tacito.  melius  est  enim 

suwian  wiferwerdum  J?senne  andswarian 
reticere       improbis       quam    respondere 

ssede       se      bet       leerS     se    daeghwamlice   wyhst. 
Cijyrianus   dixit.     Ille  melius   docet  qui         cotidie          crescit 

7    frama'S   leornigende     beteran         ne      sof>lice     wyrjie     mseg 
et   prqficit      discendo       meliora ;     Neque    enim      idoneus  potest 

beon  cniht   se  J?e    na      aweht     on    felde      ser        byj>        fsenne 
ease    miles,    qui     non  excitatus  in  campo  prius  fuerit ;     Tune 

socSlice  set  nehstan   spsec    7  gescead    halbaere    scearp  fancfullice 
enim       demum       sermo  et    ratio      salutaris          efficdciter 

byj?  geleornud  gif  gefyldelice   Ipcet   by]?  geleornud  byf>  gehyred 
discitur         si     patienter     quod        discitur  audiatur ; 

lar  hyrde      hopan       onfangenyss      geleafan      heretoga 

Disciplina1     custos       spei.        receptaculum       fidei.  dux 

sij^fsetes     hselbseres          tyndre       and        ceap         godes     cynnes 
itineris      salutaris.      fomentum      ac     negotium      bone      mdolis 

Iserestre  meegenes   det5   on    criste    wunian    symle     7    ealne  weg 
magistra    uirtutis  facit  in  christo  manere  semper  ac      iugiter. 

1  s.  est. 


LIBER  SCTNTILLARUM.  207 

gode     libban        to     behatum     heofenlicum     7     to     godcunduw 
deo      uiuere.      ad    promissa       coelestia        et  diuina 

medum  becuman 
premia  peruenire. 

saede          ne        sof>lice    wurflic     ys          uSwitan 
Eusebius    dixii.      NeqnQ     enim      dignum    est.      philosophum 

beon   genenmed  faene  se  )?e  be  ]?am     f>e     he  na  cann  openlice 
nomindri         eum     qui      de    his    quae         nescit        publice 

forScycS 


LXXVIII. 

be     costunge     7  martirdome. 
De  Temptations   et    Martyrio. 

drihten      segS     on     godspelle       on   )?am  nelle  ge    geblissian 
Dominns     dicit     in    euangelio.      In    hoc      nolite       gaudere. 

for))i     gastas      eow     beot$    uncler]?eodde   geblissiatS    soj»lice   Ipcct 
quia    spiritus    uobis         subiciuntur.  gaudeie      autem   quod 

naman    eowre  awritene  synd  on  heofenum  nelle  ge  ondrsedan  J?a 
nomina  uestra   scripta     sunt  in     caelis ;      Nolite      timere      eos 

J?a     ofsleat5    lichaman      sawle    sot51ice  hi  na   magon     ofslean 
qui   occidunt     corpus,     animam  autem     non  possunt  occidere ; 

se  apostol    ssede        syfre      beotS      7      waciaj)     forfi 
Petrus     a2)ostolus     dixii.       Sobrii     estote     et     uigilate     quia 

wiferwinna    eower      deoiril     swylce   leo   grymetigende   ymbfserS 
aduersarius   wester   diabolus   quasi     leo         rugiens          circuit 

secende  hwsene  he  forswelge 
querens    quern       deuoret ; 

se  apostol  ssede     witSstanda)?    deofle     7  he  flyhtS  fram 
7aco6us  apostolus  dixii.        Resistite     diabolo  et     fugiei       a 

eow 
uobis  ; 

se   apostol   saede       wsepnu     campdome      ures       na 
Paulus     apostolus     dixit.        Arma        militiae       westr/     non 

flaesclice  synd    ac    gelicigende  gode 
carnalia 1       sed     placentia    deo ; 

saede      se  fe   wel    utgae]?    of     costunge         7    faene 
Origenis   dixit.      Qui     bene     exiit     de   temptatione.     et   quern 

1  s.  sunt. 


208  LIBER   SCINTILLARUM. 

costung  afandudne  agylte  se  cymtS  to  haele  domes 
temptatio  probabilem  reddit.  iste  uenit  ad  sanitatem  iudicii; 
gif  J>u  gesihst  eet  sumum  cyrre  ehtere  J?inne  Dearie 

iSi  ergo     uwleris  aliquando        persecutor  em   tuum  nimium 

wedende  wite  J>u  fast  fram  atendendum  his  deofle 
seuientem.  scito  quia  ab  accensore  suo  demone 

by}>   gefrsest 

purguetur  ; 

ssede      selc     mann  se  ]>e  operne  on  lichaman  ^;er- 
Augustinus  dixii.    Omuis  homo     qui     alium  in     corpore 

eht  ser    he  sylf  onheortan     ehtnysse        folian  bycSoncnaw- 

sequitnr  prius    ipse    in    corde  persecutionem  sustinere     cognosci- 

en   witodlice  gif  eac  f>am  faene     he  eht    sum  Jnncg  of  his  a3hte 
tur ;    Nam      si  etiam  illi  quern  pevseqitur   aliquid     de  substantia 
eetbryt      maran    him  hynf>a  olplpe  dara    he      def       forf>i  naenig 
tulerit.J   maiora    sibi       detrimenta          ipse   facit.      quia    nemo 
hsefS     unriht    gestreon  butan  rihtum    demme     J?ar  J?ar  gestreon 
habei  iniustum   lucrum    sine      iusto     damno ;        Ubi       lucrum 
f>ar  J?ar      daru        gestreon    on    cyste        daru       on     ingef>ance 
ibi       damnum.     lucrum     in    drca.     ddmnum   in  conscientia ; 

he  setbryt     reaf       7    forlyst    geleafan    he  begyt         feoh          7 
Tulit      uestem.    et  perdit     Jidem.       adquirit    pecuniam.     et 

forlyst  rihtwisnysse 
perdit    iustitiam ; 

ssede      naht  f>am  strengre    f>e   oferswi'S     deofol 
Hieronimus  dixit.    Nihil    eo     fortius    qui     uincit     diabolum. 

naht   unfoligendlicre  faenne  se  Ipe   fram   flassce   byf>   oferswif»ed 
nihil     intolerabilius      quam     qui        a       carne        superatur ; 

gif  tunglu  heofenes  na  synd  claene  on  gesihj?e  drihtne 
Si  dstra  celi  non  sunt  munda  in  conspectu  domini. 
micele  ma  we  menn  feera  lif  costung  ys  deofles 
quantomagis1  nos  homines  quorum  uita  temptatio  est ;  Diaboli 
flana  faastena  7  waeccena  mid  cile  to  gewyldenne  synd 
sagittg  ieiuniorum  et  uigiliarum  frigore  restingendg  sunt  ; 

miceles  offie  hefiges  eornostlice  meegenes  ys  7  carfulre  geornfullnysse 

Grandis      ergo       uirtutis  est  et  sollicit§       diligently 
oferswyjmn     Ipcet    f>u    acenned     si   on   fleesce      7    na     flsesclice 
superari         quod          natus      sis   in  carne. J    et  non  carndliter 
lybban        na     J>aet  an   agotennyss        blodes        on     andetnysse 
umere;      Non     solum        effusio        sanguinis      in    confessionew. 

1  s.  uon  sumws  mundi. 


LIBER   SCINTILLAEUM.  209 

byf>    geteald       ac     estfulles    witodlice    gejmncea     ungewemmed 

reputatur.        sed      deubtg        quoqiiQ        mentis         inmaculata 
feowdom     dseghwamlic   martyrdom      ys        feond    abered     laste 

seruitus  cotidianum  martyrium  est;  Hostis  callidus  tarda 
to  deape  susla  furhsecende  sawla  gewilnat)  acwellan 
ad  mortem  supplicia  conquirens  animas  cupit  iuguldre1 

na    lichaman      na  ondrsedan  we        ehtera  yfelra      rejmysse 

non  corpora;  Non  timeamus  persecutorum  malorum  seutiiam 
7  wifersacerdra  wodnysse  for]?i  J>e  cymtS  deeg  domes  on 
et  Hasphemantiuva.  rabiem  quia  ueniet  dies  iudicii  in 
fam  ure  msegen  byf>  gecynehelmud  7  hyra  rej>nyss 
quo  noBtra  uirtus  coronabitur.  et  eorum  seuitia 

byf>  witnud 
jpunietur  ; 

ssede      J>aenne    soj)lice     yfelra       J>wyrnyss      wyxt 
(rW^orius   dixit.       Cum      uero     malorum.  peruersitas   crescit. 

na     f>8et    an    beon    tobrocen      bodung       na     scyle       ac       eac 
non     soluro.  frdngi  pvedicatio    non    debet.      sed    etiam 

beon   geiht    J>as     dej>    godcund    mildheortnyss    f>set     of    anum 
augeri ;     Haec   dgit      diuina       misericordia       ut      ex     una 

7  J»am  sylfum  finge   of  J?am   flsesclicum    sylj>    swingle    of  J>am 
eademque          re      ex  qua z  carnalibus   ddt  flagellum   ex    ea 3 

gastlicum         maegenum      gearwige  eacen  swylce 

spiritualibus       uirtutibus        prestet         incrementum*;        Quasi 

eornostlice    heorde    wulf    tostencS   J>8enne    geleafifulra         folc 
ergo         gregem   Itipus   dissipat      cum       fidelium      populum 

deoful    J)urh      costunge      cwelf    J?eah  J»e  inntinga     ehtnysse 
diabolus   jper   temptationem  necat;    Quamuis  occasio  persecutions 

wana   ys    hsefS   swa    J>eah    7     sibb       ure      martyrdom       his 
deest        Tiabei       tdmen       et    pax     nostra    martyrium    suum.J 

forpi  7  gif  flsesces  swuran  isene  we  na  underj>eoda}>  mid  gastlic- 
quia  etsi  carnis  colla  ferro  non  subdimus  spi- 

um  swa  ]?eah  swurde  flseslice  gewilnunga  on  gefance 
ritali  tamen  gladio  carnalia  desideria  in  mente 

we  cwella'S 
truciddmus  ; 

ssede        f  eah  J?e        deoful          costunga       rihtwisra 
Isidorus    dixit.      Quamuis     diabolus      temptationes     iustorum 

1  i.  occidere.  2  s.  misericordia.  3  s.  re. 

4  i.  augme?itum. 

P 


210  LIBER   SCINTILLARUM. 

J?eogincgum       symle       ongebringan     gewilnige     gif    fram    gode 
profectibua       semper          inferre  cupiat.        si        a        deo 

anweald      na   onfehcS   nateshwon   begytan     mseg     Ipsdt     he  bitt 
potestatem  non  accipit.    nulldtenus   adipisci    potest    quod    petit ; 

na     elleshwar       gewilnunge       tyndran        onsel]?       butan    J)ar 
Non     alicubi      concupiscentiae    fomenta      succendit      nisi       ubi 

he  ser    fwyres     gef>ances      gegladunga    besceawa)?    swylce    fram 
prius     praue    cogitationis    delectationes    aspexerit.      quasi        a 

us      we  anydatS  butan    twyn     he    gescynd    weggewitt    f>aenne 
uobis    repellimus.    sine     dubio    ille    confusus     abscedit ;      Tune 

soj?lice    wel    be  him     demacS     halige    fsenne     hi     god      lease 
enim     bene    de    se     iudicant    ssmcti  quando    eos    c^eus   fallacia 

deofla          costunga       de]?    understandan  on  eagum  flsesclicra 
demonum  temptamQnia   facit      intellegere;    In    oculis  carnalium 

deoful      egeslic     ys    on   eagum  gecorenra   oga     his    wac     ys 
diabolus  terribilis  est    in    oculis    electorum  terror  eius   uilis  est ; 

deoful    so(Slice  riseddre   ys      slipor      fses     gif    heafde  fset   ys 
Diabolus    enim,     serpens   est    lubricus   cuius    si     cdpiti     id     est 

forman  mislare      na  byj?  witSstanden  call  on  innemystum  heort(an) 
primae  suggestioni  non     resistitur.       totus  in      interna       cordis. 

faenne    na   bytS  ongyten  byt5  asliden   J^aenne   ongean    f>sene      Ipe 
dum    non      sentitur        inldbitur ;     Tune     contra     eum     quern 

he  ah         deoful       teartliclur       wett      )?8enne      hyne     msegene 
jwssidei      diabolus         acrius         sguit.     quando        se        uirtute 

mid  godcundum    fram    him    ut  to  anydenne   oncnsewtS        deoful 
diuina  ab       eo         expellendwco.     cognoscit ;   Diabolus 

J?eenne     he  swican        senigne        sectS       eer        gecynd        anra- 
quando    decipe(re)      quemquam    qugrit  prius    naturaro.      unius- 

gehwylces      begymS      7      Jmnon     he  hyne      tobefealt     hwanon 
mms<?ue      adtendit.     et       mde  se  ddplicat         unde 

he  gecwemne       mann      to         synne         besceawige          nsefre 
aptum          hominem.  ad    peccatum       aspexerit ;      Numquam. 

so]?lice     deoful      ongean        mann      rihtwisne    winnan    geswict5 
enim     diabolus  aduersus   hominem      iustuui    pugndre       cessat 

olplpe  soj>]ice  gedrefednyssa  heortan  him      astyratS      of)J?e     saru 
aut     enim      tribulationes      cordis     illi     exdgitat1     aut     dolores 

lichaman     aweh£>      seghwylc   sof)lice  wiferrsede  rihtwis     J>olige 
corporis    suscitat ;  Quaelibet    enim.     aduersae      iustus    patiatur. 

1  uel  exagerat. 


LIBER   SCINTILLAKUM.  211 

of    godes    witodlice    gejmfunge        f>olaf>        gif         J>set       sylfe 
ex      dei        utique       permissu    patitur ;    Quod     si  hoc     ipsum 

eadmodlice    to    godes     wuldre      gerecj)    J>es      na    byj>  asyndrud 
humiliter     ad     dei      gloriam     referat.    iste    non        separatur 

fram   gode    ac    byj>  toge]?eod   J>ar   we  syngiatS   J>ar    grsedignysse 
a       deo    sed   coniungitur ;    Ibi      peccamus     ubi     cupiditatem 

to        willan        we  gebigeaj)   J>a  Ipe   soj>lice  wseccende     unclsene 
ad   uoluntatem    deflectimus  ;    Quos      enim     uigilantes      inmundi 

gastas    geseotS     eac      ne  hi  na    oferswifta]?   teartlice    slsepende 
spiritus  uident    etiam         nee         superant       dcriter      dormentes 

oferwinna])    oft    soj»lice     J?a     we  on  dsege     f»enceaj>     on   nihtum 
inpugnant ;  Sepe    enim     quae        in  die      cogitamus.   in   noctibus 

we  eft  oncnawa]?       oft      soj?lice     )?a     on       J>am  gef>anca 

recognoscimus ;       Sepe      enim.       ea      in      quibus     cogitationum 

ura          andgyt      we  rseceatS       sumum     ge]?ances     onbecyme 
nostrarum  sensum     porrigimus.     qvJodam       mentis.          excessu 

onwreondum  J?aenne      we  resta"S       we  geseo^  se  J>e  mid  nihtlicre 
reueldntem      dum      requiescimus    uidemus ;     Qui       nocturna 

besmitenysse  byS  besmiten    J?eah  J?e     7    gif   wi'Sutan    gemynde 
pullutione         pulluitur       quamuis      etsi        extra      memoriam 

fullicra         ge]?anca        hyne     sylfne     undergyte         besmitenne 
turpium    cogitationum       se  se         pvcsentiat        inquindtum. 

swa  ]?eali  Ipcet  Ipcet  he  waere  costud  gyltes     his       sylle     7  ofstecle 
tamen      hoc     ut      temptaretur      culpae  suae    tribuat  statimque 

his     unclsennysse    mid  wopum  he  adrige  efelice  we  oferswifatS 
suam  inmunditiam      fletibua         tergat ;      Facile       uincimus 

feond    J>aene  we  geseotS  J>aene  we  sof>lice    na     geseotS     earfo^lice 
hostem  quern    uidemus.    quern      autem     non   uidemus      difficile 

fram       us  we  anydaj?       anra  gehwylc      costunga         mod 

a       nobis       expellimus ;       Unusquisque    temptationi     animum 

gearwian     scyl    beon  afandudne  so<Slice  hit  gedafenaf*  rihtwisne 
prepardre  debet ;        Temptari         autem        oportet  iustum. 

ac    on  fandunge     wites     na    on  fandunge     galnysse     afandung 
sed     temptatione  plagae.    non    temptation*    luxuriae ;    Temptatio 
}?rea))  f»e    na      ofslyhj)      se  J>e      nys         afandud     hwaet    wat  he 
drguit  te    non    interficit ;  Qui     non  est  temptdtus    quid      scit  .J 
wer     on    manegum      afunden       he  J>ohte         fela       se  f  e     fela 

Uir     in       multis       expfatus1    excogitauit    multa ;     Qui    multa 

1  i.  probatus. 
P  2 


212  LEBER   SCINTILLARUM. 

leornude    he  arecS          andgyt         7      se  fe       nys       afunden 
didicit       enarrabit     intellectum.  .J    et       qui       non     experius  est 

feawa  he  gecnsewtS 
pauca  recognoscit ; 

ssede  and  swa  micele     mare      byf         ehtnysse 
Ciprianus   dixit.         Quantoque        maior   faerit    2)&rsecu^on^s 

grama    swa  micele  rihtwisre   gewyrf   7   hefigre    of      ehtnysse 
iniuria.        tanto          iustior        fiet      et  grauior   de  pvcsecutione 

wracu  nan       her       ear        ys       be     onfserelde       yfelra 

ttindicta ;     Nullus     hie      dolor     est       de     incur sione     malornm. 

andwerdra     f  am  f  e    truwa       ys      towerdra         goda        ne  na 
presentium.J     quibus  fiducia      est   futurorum    bonorum ;    Neque 

soj?lice     swa  micel      lyfan         fynd         mseg        J>set     na     we  J»e 
eniio.         tantum        licere      inimico      potest.        ut      won     qui 

god     mid  ealre  heortan     7        sawle        7       msegene       lufiatS 
deum  toto  corde  et       anima      et       uirtute      diligimus. 

bletsunga       his      7       lofu        symle     7    seghwar    mid   wuldre 
benedictiones   eiua    et     laudes     semper   et    ubique     cum    gloria 

we  bodian 
predicemus  ; 

on  life  yldryna  ys  gecweden  swa  swa  soj>lice    gold    7      seolfor 
In  vita  patruw.       dicitur        sicut       enim    aurum  et  argentum 

afandatJ     fyr      swa   heortan   munuces      fanclung     far  far    rod 
2)Yobat    ignis,     sic        cor       monachi     temptation       Ubi      crux 

cristes     ofergebroht        na     swyfracS     yfelnyss    deofles 
christi  super inducitur.    non  preualebit     malitia    diaboli  ; 

ssede     naht     egeslie     ys   J>ar    byf  gelufud     crist 
Eusebius   dixii.    Nihil    terribile    est    ubi       diligitur      christus 

gehende    naht      sares     ys   far    geleafa    cristes     ys      mare     ys 
pr6pe      nikil    doloris   «st    ubi     fides      christi  est ;    Maior   est 

se  f e    us  beweraS  fsenne  se  f e  eht 

qui    nos  defendit   quam     qui     persequitur ; 


LXXVIIIL 

be  worde  idelu^. 
De    Uerbo  otioso. 

drihten    segS  on    godspelle    icsecge  soflice   eow     feet     eelc 
Dominns  dicit   in   guangelio.     Dico      autem  uobis  quia    omne 


LIBER   SCINTILLAEUM.  213 

word         idel        ]>cet  specaj?  menn       hi  agyldaj)    be 

uerbum    otiosum.    quod    loquuti  fuerint    homines.      reddent        de 

J>am   gescead   on  dsege    domes    anra  gehwyle  soj?lice  of  wordum 
eo    rationem   in    die    iudicii ;    UnusquisquQ    enim    ex     uerbis 

his    byj>  gerihtwisud  ofj?e   of  wordum    his      byf>  genyferud 
suis      iustiJicdbituY       aut    ex     uerbis     suis   condempnabitur  j 

se  apostol     ssede     nsenig    eow     beswice     mid  idelum 
Paulus    apostolus    dixit.     Nemo     uos      seducat        indnibus 

wordum    unnyte    sof>lice   7    idele     byspellu      forbuh 
uerbis;    Ineptas    autem  et  indnes   fabulas      deuita ; 

ssede        for        wordum     welera     hryre  togenealsec)? 
Salomon  dixit.    Propter      uerba     labiorum    ruina   approximat 

yfelra 
malorum. 

ssede     ge)?anc     criste     under]?eodd    swa    warnaj? 
Hioronimus   dixit.      Mens     chriato        dedita          sic      cduet 

lassan         swa        eac   f>a  maran   witende   eac  swylce    for  worde 
minora    quomodo     et      maiora  .J      sciens         etiam       2n'°    u^00 
idelum  to  agyldenne  beon    gescead 
otioso     reddendam      esse    rationem 

saade         idel        witodlice      word     ys     fast    olplpe 
Gregor'ms   dixit.    Otiosum       quippe      uerbum   est    quod     aut 

note          rihtnysse      of>]?e    gesceade    rihtre         neode         J>olaj? 
utilitate      rectitudinis      aut      rations      iustae  necessitatis     caret; 

swa  swa  unwar       spsec     on  gedwyld  J?urhtyh]?  swa  ungesceadlic 
tSicut    incauta   loquutio  in  err  or  em  j^rtrahit.  ita    indiscreturn 

swigea       ]?83ne     se  £>e     beon  gelaared      mihte       on     gedwylde 
silentium     hunc       qui  erudiri          poterat      in        errore 

forlaet 
derelinquit ; 

fcaade     beluc    earan    fine  Ipcet   j?u  na  gehyre      yfel 
Isidorus  dix\i.   Claude    aures    tuas    ne  audias        malum 

forfleoh    unwsere     wordu       idel        spsec     rafe     besmit     ge)?anc 
fuge        incauta    uerba.     udnus     sermo      eito    pulluet     mentem 

efelice    byf  gedon     J:83t     lustlice    byf  gehyred     naht    of    muf>e 
facile        facitur       quod    libenter       audltur ;      JVikil    ex      ore 

J?inum    )?33t     gelettan    msege  fortSstaeppe  naht     f»a3t    na    framaj? 
tuo       quod   impedlre    pbssit     pwcedat ;    Nihil  quod  non  expedit 

mid  swege  stefne    uppabrece     faet  forfstasppe    of  welerum    Ipcet 
sono         uocis     erumpat ;    Hoc    pxocedat      ex      labiis.    quod 


214  LIBER   SCINTILLARUM. 

earan    na    besmite    gehyrendes    spsec     idel     ideles    ingehydes 
aures    non   pulluat      audientis.    sermo  udnus    udnae  conscientiae 

gebicnigend  ys      swylc    spsec    byj>  setywed    swylce    eac      mod 
index       est ;  Qualis  sermo      ostenditur.       talis       et     animus 

by£>  afandud     forsuwa     word       J>set     na     getimbra}?    hlystendne 
conprobatur ;      Retice    uerbum    quod  non     aedificat      audientem 

se  J>e     idele     wordu     na     gewylt     to  derigendum  raj>e     gewit 
Qui     otiosa     uerba     nou  reprimit.  ad       noxia x       cito    trdnsit ; 

lytlum       wexsacS  leahtras    7      J>senne     lytle     we  na    warnia}) 
Pauldtim    crescunt     uitia.      et      dum      parua      non     cauemus 

7     on    micelum    we  beo"S  forSaslidene    7    on    specanne    7    on 
et     in      magnis  ptolabimur ;          Et    in    loquendo    et    in 

to  suwigenne     gleaw    beo  J>u      todael     hvvaet     J>u  spece     hwset 
tacendo        peritus     esto ;     Discerne    quid      loqudris       quid 

J»u   suwige       tunge     1pm    Ipe    na    forspille   toforanasete    tungan 
tdceas ;        Lingua    tua     te    non   pwdat.         obpone         lingug 

J>inre     clusan    swigean 
tuae     daustra    silentii ; 

LXXX. 

be  sceortnysse  J?yses  lifes. 
De    Brevitate  hums  Uitq. 

drihten    seg"S  on  godspelle  se  Ipe       ytt        me  eac    he    leofaf 
Dominus  dicit   in  guangelio.   Qui  manducat  me   et    ipse   uiuit 

for      me 
jprqpfer  me  ; 

se  apostol  ssede  hwset  soj?lice  ys    lif      ure        sefm  ys 
lacobus  apostolus  dixit.    Qug     enim    est  uita  nostra  .J  udpor  est 
to  geliwaedum  setywende 
ad    modicum      parens. 

se  apostol    saede    Ipset    soj?lice     ]>cet     on    andwerdum 
Paulus  apostolus    dixit.     Id       enim      quod    in      presenti 

sceortlic  o)?J)e  hwilendlic    ys     winn      god       gewinn         g^grip 
mementdneum  est ;  Certa  bonum  certdmen  .J  adprehende 

lif          ece        on  Ipam  Ipu  geclypud  eart 
uitam.  aeternam  in  quo       uocatus        es  ; 

saede    ne  gylp  Ipu  on    mergen      nytende  hwaat  ofer- 
Salomon  dixit.  Ne  glorieris  in  crdstinum.  ignorans  quod  supzic- 

1  s.  opera. 


LIBER  SCINTILLAEUM.  215 

towerd   mynte    dseg      lif     swete     lengre     byf>    tima  ys  to  cen- 
uentura  pariat  dies;   Vita  dulcis   longior1  erit;   Tempus2  nas- 
nenne   7     tima     to  sweltenne  nsenig    ys    se  J?e    sefre     lybbe    7 
cendi.  et  tempus      moriendi  ;     Nemo    est      qui    semper  uiuat.  et 

se  Ipe  ]}yses  Jmicges  hsebbe      truwan 
qui    huius       rei      habeat  fiduciam ; 

ssede      selc    yfel    olplpe  for]?i  leofaf  f>e*^  he  si  gef  read 
August'mus  dixit.  Omnis  mains  aut    idea  uiuit    ut     corrigatnr. 

olplpe  fovlpi  he  leofaS  Ipcet  f>urh    hyne    gode  beon  begymede 
aut    ideo        uiuit      ut    per    ilium    l<mi     exerceantur  ; 

ssede     niennisces     lifes      sceortnyss     genyferung 
Hieronimus    dixii.     Humang      uitg        breuitas        dampnatio 

gylta       ys     sceort    fyses    lifes    gessslf)  gehwsede    ys    Jrissere 
delictorum  est ;  Breuis  huius  uitae  felicitas    modica   est ;    Huius 

worulde  wuldor  gewitendlic  ys   tyddre       tidlic         miht       sege 
saecufo'     gloria        caduca       est  fragilis  tempordlis  potentia  ;  DIG 

hwar    synd    cyningas    hwar     ealdras     hwar    wealdeiidras    hwar 
ubi      sunt      reges  ?       ubi   principes  ?    ubi     imperatores  ?     ubi 

welige      (?inga  hwar  mihtige  worulde  gewislice  swylce  sceadu 
locupletes  rerum  ?   ubi   potentes  saeculi  ?      certe       quasi    umbra 

gewitan     swylce     swefen      fordwinan    hi  synd  sohte  7   hi  na 
transierunt     uelut    somnium   euanuerunt      queruntur.    et     non 

synd     welan       ot$  frecednysse  beo"S  gelsedde  nianega      for 

sunt;  Diuitig  usque  ad  periculum.        ducunt  multi    propter 

ehtum         durfon         manegum    deaS         cendan         welan      mid 
opes    pwciditauerunt.  multis    mortem  generauerunt  diuitig  ;   Toto 

eallum  mode   ge    hata   ge    ny}>era    Ipcet  }>cet    lufaj)     niiddaneard 
animo          et     odi     et    ddmna      quod       diligit      mundus ; 

beo  J?u     dead     middanearde  7  niiddaneard     J?e       forhoga       f>a 
|  Esto    mortuus      mundo.      et      mundus      tibi ;  Contempne  quae 

sefter   dea)?e    habban    J>u  na   miht 
j)ost   mortem  habere       non    potes ; 

ssede    swa  micel    so]?lice    on    ]?isum  life    ys     alyfed 
Isidorus  dixii.     Tantum        enim      in      hac     uita  est    licitum 

wyrcean      god      on    J»am     witodlice     na      eallunga    weorc     ys 
operari   bonum.    in     ilia3     namque      noa.       iam.       operatio  ex- 

geanbydud  ac     lean   geearnunga  se  Ipe  lifes  andwerdes      lencge 
pectatur.J  sedtributiomeritorum;  Qui  uitg  presentis  longitudinem 

1  \nel  gloriosior.  a  s.  est.  3  uita. 


216  LIBEK   SCTNTILLAKUM. 

na   be  his    fsece     ac   be   his  ende  besceawatS     hu    sy    earm    7 
non  de  suo  spatio.  sed  de  eius  fine  considerat.  quam  sit  misera  et 

sceort  genoh  nytlice  asmea<5  webb  soflice  byf>  gefylled  mid  j^rsedum 
breuis   satis   utiliter  pensat ;  Tela    enim  eonsummatur       filis. 

7     lif    mannes  by}?  uppahafen  on  dagum  syndrigum  J?u  ]>e     lif 
et  uita  Tiominis       extollitur  diebus       singulis ;     Qui    uitam 

lang      secst    to  f>am    efst       life    for    J?am       cristen     J)art  Ipcet 
longam  queris.  ad  earn,  tende l  uitam.  pro   qua   cJiristianus   es.     id 

ys        ece        \>cet  ys  sofilice  lif     liflic  witodlice  ]ns     lif     deadlic 
est  aeternam.  hgc  est    enim  uita  uitdlis.     nam     ista  uita  mortdlis 

ys    sweltan    gedafenatS       mann       on    flsesce    middanearde.    Ipcet 
est ;    Mori         oportet       hominem    in    came          mundo.          ne 

he  na  svvelte  on  sawle    criste    J?senne  gehwylc  lybban  ys  gelyfed 
moriatur     in  anima  christo ;  Tune    quisque    umere      creditur 

gif      setter         woruld     sweltende    Ipcet    sylfe     demde  on  heortan 
si  secuudam  speculum     moriens    quod  solum  decreuit      corde 

gegladaft    be  yldincge  lifes  )>yses  selingnysse  J?olaJ>  rihtwis  forlpi 
delectetur ;  De      mora     uitg   istms      tedium,    pdtitur  iustus     eo 

J>e      to    gewilnedum      ej?ele       late       becymcS      carfullice    scyl 
quod   ad   desideratam  patriam   tdrde  perueniat ;    Sollicite   debet 

aura  gehwylc  lybban  7    symle   ende  ofifie  gemsere  lifes  his    be- 
unusquisque    uiuere  et  semper          terminum  uitg   sug  con- 

eceawian    Ipcet   he  f>issere    worulde  swsesnyssa  warnige  towerdes 
siderdre  .J     ut        huius         s&eculi.    blanditias    cduecit ;    Uenturi 

forfsipes  tid      us    ungewis   ys    7   Jpsenne  sweltan  gehwylc  hyne 
exitus     hora  nobis  incerta    est.   et    dum       mori      quisque     se 

na     wentS    he  bytS  genumen  J?anon   efste   anra  gehwylc  \>cet  he  na 
non  estimat          tollitur.  unde  festinet  unusquisquQ        ne 

on  unrihtwisnyssum    his    sy  gegripen  7  samod  sy  geendud    lif 
in       iniquitatibus        suis      rapiatur.     simulque     finiatur     uita 

mid    gylte      deoful    f>a  he  lybbende    onselj?    to  leahtrum  fserunga 
cum  culpa ;  Diabolus  quos   uiuentes  incendit  ad    uitia.        subito 

sweltende      teon       hogatS  to  tintregum    )?eah  f>e  so)?lice    aenig 
morientes  pertrdkere  nititur  ad  tormenta  ;  Qudmuis   enim   quisque 

on  ]}ysum  life    si    rihtwis  swa  ]?eah  f>eenne  he  of  lichaman  J>ysum 
in      hac     uita  sit   iustus      tdmen         dum      de    corpore      isto 

utgsef)       ondraade     j?aet  he  na    wyr]?e      susle      sy        nan     ys 
egreditur  pertimescat          ne          dignus  supplicio  sit ;  Nullus  est 

1  i.  festina. 


LIBER   SCINTILLARUM.  217 

soc51ice   mann    butan     synne       ne       senig        mseg    be  godes  or- 
enim     homo     sine     peccato.    nee  quisquam  potest   de     dei     se- 

sorh     beon  dome  feenne  eac  be  idelstura  wordum  to  agyldenne 
curus    esse   indicia,    cum     et    de     otiosis      uerbis        reddenda 

By  gescead      ende      rihtwisra      selustne      geclypung       smylte 
sit   ratio;     Finem     iustorum      obtimwaa.        uocatio       tranquilla 

befseste       Ipcet    of   J>am    beon  undergytene      haligra      habban 
commendat.      ut    ex     eo          intelliyantur         sanctorum    habere 

midwununge      engla       sefter  quam  fram  J>ysum  lichaman  butan 
consortium   angelomm.     ex       quo      ab        hoc       cor  pore      sine 

dreccunge  stif>re  beon  genumene  naht    ys    lang   naht   ys     sej>ryte 
uexatione    dura      tolluntur 1;     Nihil    est    diu    nihil   est    longum 

Ipcet    na    on  sceortum  sy  geendud    unmihtelic    ys   faet  )?u  mann 
quod  non  in      breui       finiatur ;      Inpossibile     est    ut       homo 

sy  7  J»u  na  onbyrige  angsuninyssa  neenig  J>e  on  J)yssere  worulde 
sis  et    non       gustes       angustias ;    Nemo  qui  in      hoc       saecuZo 

na    sargige    nan    ys    se    on  J>ysum    life    gesett     na      or]?ige 
non    doleat.    nemo  est  qui  in      liac      uita  positus  non   sus^nret. 

mid  yfelum    ealle    fulle    synd 
malis        omma  plena  sunt  ; 

ssede       ne      timan     eorj>lice     eallunga      getellaj> 
Ci^yrianus   dixit.     Nee   tempera    terrena         iam        conputant 

J»a  J?e       ecnysse       be  gode  hopiaj> 
qui     aeternitatem  de    deo  spcrant. 


LXXXI. 

be  rsedingum. 
De    Lectione. 

drihten    segtS   on   godspelle   se  J>e  rsede  understande     menn 
Dommus  dicit   in    guangelio.    Qui    legit     intellegat ;     Homini 

8oJ?lice  ]?am    micel    geseald   ys     micel      by]?  soht  fram  him 
autem    cui   multum  datum   est  multum    queretur     ab     eo ; 

se  apostol    ssede     begym    raedincge        lare       nelle  J>u 
Paulus    apostolus    dixii.    Attende    lectioni       doctrine,      noli 

forgymeleasian     gyfe      seo  on  J>e  ys        selc      gewrit  godcundlice 
negligere      gratiam  quae  in  te  est ;  Omnis  Scriptura  diuinitus 

1  i.  traliuntur. 


218  LIBER   SOINTILLARUM. 

ongeblawen  nytlic  ys    word    cristes  eardige  on  seow  genihtsumlice 
inspirdta     utilis  est  uerbum  Ckristi  habitet  in  uobis  abundanter  ; 

se  apostol  ssede  witende  witodlice    god     7   na  dondum 
lacobus  apostolus  dixit.  Scienti     igitur    bonum.  et  nonfacienti 

synn  hit    ys   him 
peccatum  est  illi. 

ssede  sefter  geornfulnysse  sefterfyligtS     wisdom 
Salomon  dixit.  Post      industriam        sequitur     sapientia; 

ssede       fed        J?ine      sawle  mid  rsedincgum  god- 
Augnst'mns    dixit.    Nutri  animam   tuam        lectionibus         di- 

cundum  hi  gearwiaf  soj?lice    J>e     mysan      gastlice 
uinis.      parabat        enim     tibi  mensam  spiritalem. 

ssede  se  J>e  singallice  onwunatS  reedincge  on  and- 
Hieronimns  dixit.    Qui      assidue       insistit      lectioni    in   pre- 

werdum  witodlice  he  swinct5   ac    sefter  J>am  he  geblissaj)  ]?senne 
sente       quidem       laborat      sed      postea       gratulabitur.     cum 

he  ongynj>  be  biterum    ssedum        stafa      swsete  wsestmas  pluccian 
ceperit      de  amdris  seminibus  litterarum  dulce   fructus   v&rpere  ; 

snoter  rsedere  warna  symle          ofertsele  andgyt          }>set 

Prudens  lector,    cdue   semper  supeYstitiosiam1  intellegentiam    ut 

na     to    J>inum    andgyte  togetemprige    gewritu      ac      gewrite 
non    ad    tuum     sensum      attemperes     scripturas    sec     scripturg 

togej»eode    andgyt     fin    J>set   J>u  ongyte   hwset    sefterfylige    J»a 
iungat       sensum    tuum    ut      intellegas    quid     sequatur ;    Ilia 

hicgean  we  leornian  on  eor]?an     fsera       us        cyj>     J>urhwunige 
studeamus     discere    in    terris   quorum  nobis  notitia    perseueret 

on  heofenum    eadig      ys    se  J>e   godcundum  gewritum   rsedende 
in      coelis ;     Beatus    est      qui         diuinas      scripturas     legens 

wordu  awent  on  weorcu  7     bare        rode    cristes    bar       folgaj> 
uerba   uertit   in  opera,  et  nudam 2  crucem  christi  nudus 3  sequitur 

mid  clsenum    handum     7    mid  hwitum    breoste     fearfan      hine 
puris          manibns    et        cdndido        pectore   pauperem      se 

on  gaste  7  sehtum     wuldrige 
spirits   et    opibus  gloriatur ; 

ssede  witan  witodlice  senigum   J»set    he    nele     don 
Greyorius  dixit.  Scire     etenim    cuiquam  quod  non  uult  fdcere. 

wite       ma      f>senne    mseg     ys    swa  micelum    soflice    senig    on 
poena    mdgis     quani  uirt\ia  est ;      Quanta  enim      quis     in 

1  i.  uanaw.  2  apertam.  3  i.  manifestus. 


LIBER   SCINTILLABUM.  219 

gewrite     haligum  frama)?    swa  micelum    \cet     sylfe     gewrit 

scriptura       sacra  proficit.  tanto  hgc    eddem.  scriptura, 

mid      him  sylfum  swa  micelum    on    haligre      spsece      framunge 
apud         ipsum  ;  Tanto          in      sdcro      eloquio 


Jm  gemest   swa  micelum    swa  Jm     mid      him     sylf  J?u  framast 
inuenies.  quanto  apud    ilium,    ipse    prvficeris  ; 

J>yder  soflice     gast     rsedendes    onyt   J>yder  eac    godcunde    spseca 
Quo     enim  sjpiritus    legentis  tendit.   illuc     et      diuina    eloquia 

beotS  uppahafene  ; 
exaltantur 

ssede.   se  )>e   wyle   mid  gode  symle    beon    gelomlice 
Isidorus    dixit     Qui      unit   cum   deo    semper    esse    frequenter 

he  scyl  gebiddan  gelomlice  eac  rsedan  witodlice  J>8enne  we  gebidda]? 
debet        orare    frequenter  et  legere  ;    Nam        cum        ordmu.3 

we   mid   gode   we  specaj?  peenue  we  so]?]  ice     rsedaj?     god    mid 
cum    cZeo      loquimur      cum.  uero      legimus   deus     no- 

us        spyct5         selc     framung  of  raedincge  7    smeaunge  forj>- 
biscum  loquitur  ;  Omnis  pTofectus  ex    lectione    et  meditdtione  j)ro- 

stsep]?  J>a  we    soj?lice      nytan      of  rsedincge  we  leorniaj)  J?a  we 
cedit  ;      Qug       enim.     nescimus.      lectione         discimus  ;      Quae 

witodlice    leornudan    on    smeaungum     we    gehealda]?     twyfealde 
autem,      didwimua      meditationibus      conseruamus  ;     Geminum 

tobrinctS      gyfe       rsedincg       haligra  gewrita         o]?J»e    forf»i 

confert     donum       lectio       sanctarwin    scripturarum.  siue     quia 

andgyt      gefances    IserJ?    oJ»J>e  forj>i  fram  middaneardes  idel- 
intellectum     mentis    erudit.  seu     quod      a          mundi          uani- 

nyssum  setbrodenne    mann     to      lafe     godes    gelset  swa  micelum 
tatibus  abstractum  hominem  ad  amorem   dei  perducit;      Tanto 

idel    hopa  deadlicnysse  J»yssere     us      wacat5  swa  micele      ma 
uana   spes    mortalitatis    huius    nobis  uilescit.      quanto     amplius 

raedende     hopa         ece  scinS         rsedere     geornfull       ma 

legendo       spes      aeterna     daruerit  ;      Lector      strenuus     potius 

to     gefyllenne    )?e  he    rsed    feenne    to    witenne        hraed       ys 
ad   imjdendum     qug      legit     qtiam   ad  sciendum  prbmptus  est  ; 

laesse    soj>lice    wite    ys    nytan    hwset  J>u  gyrne  J?senne   J>a    J»e 
Minor    enim.     poena  est  nescire    quid      ddpetas     quam    ea    qug 

J>u  canst   na   gefyllan     swa  soflice  rsedende  witan  we  gewilniatS 
noueris   non  implere  ;  Sicut   enim     legendo    scire  concupiscimus. 

swa    witende    7    rihte    we  leornudon    gefyllan    we  scylan   nsenig 
sic      sciendo    rectdque       didwimus       implere     debemus  ;    Nemo 


220  LIBER   SCINTILLARUM. 

mseg     andgyt     gewrites     halges    oncnawan    butan    to  rgedenne 
potest    sensum     scriptm-g      sacrg     cognoscere      nisi         legendi 
hiwcuSnysse     swa  micele    senig      ma  on  halgum  spsecum     singal 
familiaritdte  ;     Quanta     quisque  mdgis  in   sdcris   eloquiis  assiduus 
byj>    swa  micelum    of    J>am    genihtsuinran        andgyt         nimj> 
fuerit.        tanto  ex     eis         uberiorem      intellegentiam   capit ; 

swa  micele      ma      on     sumne    craeft     astihj>     mann  swa  micele 
Quanta    dmplius  in  quamlibet  drtem  conscendit  homo.      tanto- 
ma       to      menn      craeft      se       nyj>erastihj>       sume      habbatS 
magis    ad   hominem    ars      ipsa       descendit;       Quidam    habent 
andgytes         orj>auc      ac  hi  forgymeleasiaj)  raadincge  biggencge 
intellegentiae  ingenium  sed         neglegunt  lectionis    studium. 

7    J»aet    raedende    witan    magon    forgymeleasigende      forhogiaj) 
et  quod    legendo     scire  potuerint         neglegendo        contempnunt ; 
f>eah  J>e    andgytes    stuntnyss     sy      gelome     swa  )?eah    rasdincg 
Qudmuis      sensus       ebitudo l     sit     frequens      tdmen          lectio 

andgyt      gearwa]?      swa     se  J>e      last     ys     to      onfonne      for 
intellectum  ddhibet  j    Sicut      qui     tdrdus  est   ad   capiendum  pro 

gymene  godes  biggencges     mede       onfehj)  swa  se  J>e  forgyfen 
intentione  boni        studii     premium     recipit     ita    qui  prestitum a 
him  fram  gode  inngefanc    andgytes    forgymeleasa]?   genyferunge 
sibi      a     deo    ingenium  intellegentiae      neglegit.    condempnationis 
scyldig    wunaj>    forfy     gyfe      J»e     he  onfencg  forsyhj)    7 

reus       existit.     quia    donum  quod      accipit     despicit.    et 
asolcenysse       forlaat  sume    godes    dome      gyfe    inngehydes 

desidiam    derelinquit ;    Quidam    dei     iudicio   donum    scientig 
J?aet    hi  forgymeleasiaj)      onfoj>      J>ast  hi  heardlicur  be  J>ingum 
quod          negligunt  accipiwnt,       ut          durius      de     rebus 

bet  eeh turn  beon  witnude.        leetran     soj>lice   foi  J>i   Ipcet    hi  witan 

creditis      puniantur ;       Tardiores  autem     ideo   quod      scire 
gewilniatS    earfoflice  hi  findaj).      Ipcet  gehendum    biggencge    ge- 

cupiunt      difficulter    inueniunt.      ut     proximo       exercitio     la- 
swinces     mseste         mede      habban          edleanes         gyfu    butan 

boris.   maximum  premium  habeant    retributionis ;  Donum  sine 

fylstendre  gyfe  godes  J>eah  J?e  heo  sy  onasend  earum       to  heortan 

adiuudnte  gratia   dei  qudmuis     infundatur    auribus  .J  ad     cor 

nsefre      ny]?erastih]5    wel  manega  on  scearpnysse       andg}Ttes 

numquam  descendit;         Plerique      in      acumine      intellegentiae 

Mice     wuniaj?      ac    to  specerme  mid  wanspede  beoj>  genyrwede 
uiudces  existunt.    sed      loquendi  inopia  angustantur. 

1  i.  stultitia.  a  i.  concessum. 


LIBEK  SCINTILLAEUM. 

surne    soplice   on  segfrum     f>eoj>      wel  rnanega    inngehyd    on- 
quldam    uero      in   utrisque  pollent ;      Pleriqae       scientiam  ac- 

fangen        gewrita         na     to  godes    wuldre      ac     hyra         lof 
ceptam  scripturarum    non  ad     del     gloriam    sed    suam    laudem 

hi  brucaf     fsenne    of    J>arn     inngehyde     beocS  uppahafene    f>ar 
utuntur.        dum      ex    ipsa       scientia  extolluntur.         Hi 

hi  syngiaf)    J?ar      synna      afeormian    hi  sceoldan    symle    soflice 
peccant.       ubi     peccata     munddre     debuerant ;   Semper    enim 

ofermodige  rsedaf)   7       nsefre       hi  finda]?     godcnndre    lage     in- 
superbi       legimt  et  numquam  inueniunt ;     Diuing      legis  pene- 

faereldu    eadmodum    7     wel     to    gode    ingangendum    geopeniaf. 
trdlia       humilibus    et    bene    ad  deum      intrantibns        pdtent. 

,J>wyrum     soj^lice        7        ofermodigum     beoj>  belocene     J>eah  J?e 
prauis       autem    atque         sup&rbis  clauduntur ;     QuAmuis 

godcunde     spseca     on   raedincge      andeawum       opene     syn.     on 
diuina      eloquia    in     lectione      arrogantibus    ap&cta    sint.     in 

J?enunge  sof>lice  belocene      7        digle    synd     spsec  godes  geleaf- 
mysterio  auteio.     clausa    atque   occulta  sunt ;  Sermo   dei      Jlde- 

fullum   leoht   ys    wyferwerdum    soj>lice   7    ofermodigum    sumiiTTi 
libus      lux     est         reprobis         auteia.  ac       superbis       quodam 

gemete  .     J»ystraS         7    J»anon     hi     beoj?  onlihte      J»anon     J>as 
mode      tenebrescit.      et     unde      illi   inluminantur.      mde       isti 

beo]?  ablende  nateshwon     lage    understynt  se  J»e  flsesclice  wordu 
cgcantur ;     Nequdquam  legem     intellegit      qui    carnaliter  uerba 

lage  J>urhyrnJ>  ac  se    f>e    J?a  on  andgyte     inran     understandincge 
legis  percurrit.  sed  is  qui  earn    sensu       interioris      intelligent^ 

onfehj?    J>a  Ipe      staef       lage     begymaj)    his      diglu     furhfaran 
p&ccepit ;     Qui    litteram.  legis  adtendunt   eius   occulta   penetrdre 

na   magan     forfi  ys  forboden  cristennm  hiwunga  raedan    sceopa 
nonpossunt;  Ideo  fwokibetur  christianis  Jlgmenta  legere  poetdrum. 

forj>i  J>urh  gelustfullunga    idelra      bigspella  gefanc  hi  awecceaf) 
quia    per      oblectamenta  indnium  fabufdrum  mentem      excitant 

to  atendincgum  galnysse     forj>i  bee  halige  mid  anfealdre    spsece 
ad    incentiua    libidinum;    Ideo  libri  sancti       simplici       sermone 

gewritene  synd.  Ipcet    na    on   wisdome  wordes    ac    on    ywincge 
conscripti    sunt.    ut    non   in  sapientia    uerbi.    sed    in  ostensione 

gastes     merm     to  geleafan  beon  gelsedde  on  rsedincge  na  wordu 
s/;iritus  homines  ad    Jldem   perducantur ;  In   lectione  non  uerba 

ac  socSfsestnyss  ys  to  lufigenne  ]?aenne  ys   nytlic  to       laerenne 
sed       ueritas      est     amanda ;     Cum   sit    utilis  ad  instruendum 


222  LIBER   SCINTILLARUM. 

rsedincg  gegearwudre  sof»lice  gegaderunge    maran          andgyt 
lectio.        adhibita       autem      conlatione    maiorem  intellegentiam 

heo  gearwatS   betere    ys    soflice    tobringan  J>a?nne  rasdan     f»aet 
prebet ;        Melius   est     enim       conferre     quam   legere ;    Quod 

soj>lice     deorc     ys  of>J»e  twynol  tobringende  raj>e  by}>  besceawud 
enim.  obscurum.  est    aut   dubium.  confer endo     cito    pers2>icietur ; 

swa  swa     laeran     gewunaj>   gegaderung    swa       geflit       towyrpj? 
Sicut     instruere      solet         conlatio.       ita      contentio    destruit ; 

mid  weorce  aemta  rsedincge  radincg  soj>lice  IserJ?  hwset  f»u  warnige. 
Cum  opere    udca   lectioni.      lectio      enim   docet  quod      cdueas. 

raedincg    setywS    Ipsdt    J>u  begyme     micelum     J>u  fyhst     J»a3nne 
lectio      ostendit  quid    adtendas ;       Multum      pro/ids        cum 

J>u  ra?dst  gif  J>u  swa  J>eah  dest    J»aet  J>u  raedst  loca  Ipcet  J>u  na 
legis.       si          tdmen       facias  quod    legis ;     Vide         ne 

Ipcet  J>u  rsedende  besceawast  libbende    forhogige 
quod      legendo     pevspicis.    uiuendo  contempnas  / 

saBde  selust  soj>lice   rsedere   ys    se      cwyda        and- 
Hilarius  dixii.  obtimus   enim     lector    est  qui  dictorum  intelle- 

gj^      §JYIi]>    °f  cwydum    swyj>or     J>senne     se  J>e    ongynne    7 
gentiam  expetit  ex      dictis       potius      quam      qui      inponat l.  et 

se  J>e    gerectS        ma      J?senne    se  }?e    ongebringtS    ne  na    sof»lice 
qui     retulerit    mdgis    quam      qui        intulerit ;        Nee      enim. 

hicge      Ipsdt  beon     gesewen    mid    sagum    begytan      J»a3t       ser 
conetur          id  videri  dictis  obtinere     quod     dnte 

raBdincge   ge]?ristla3ctS    to  understandenne 
lectionem  presumpserit       intellegendum 

ssede    swa   so}>lice  of  flaesclicum  mettum  byj>  gefedd 
Basilius  dixit.   sicut   enim     ex  carnalibus     escis          dlitur 

flsesc.  swa  of  godcundum  spsecum        inra     mann  byj)  festrud  7 
cdro*.  ita   ex      diuinis      eloquiis    interior   homo      nutritur     ac 

byc5  gefedd 
pdscitur  ; 

1  i.  iucipiat.  2  homo  exterior. 


HIC   PAUOA   INCIPIUNT    DE    VITIIS    ET   PECCATIS. 


edwit. 
Apostrapha  de  Muliere  nequam. 

selc      wite  tmrotnyss  heortan  ys     7      selc     yfelnyss      man 
Omnis  pldga    tristitia      cordis    est.    et    omnis    malitia    nequitia 

wifes     ys      7      selc      wite    7    na     wite     lif   dwolan   7    selc 
mulieris  est ;  Et  omnis  pldga  et  non  plaga  uita  uecordis  et  omnis 

ma"n        7     na        ma*n        wifes       7     selc     oferhelung    7    na 
nequitia.  et   non   nequitia  mulieris.  et  omnis     obductus     et  non 

oferhelung    hatigendra       7        selc          wrsec       7      na       wrsec 
obductus     odientium.       et     omnis    uindicta     et    non  uindicta 

hatigendra          nys      heafud    wyrse     ofer     heafud   nseddram    7 
odientium ;      Non  est    caput    nequius  super    caput      cdlubri      et 

nys        yrre      ofer      yrre         wifes  midwnnian     Icon      7 

non   est     ira     super     iram     mulieris;       Commordri    leoni    et 

dracan       gelicatS     J>senne      eardian     mid         wife        manfullum 
draconi    placebit.     quam      habitdre     cum      muliere      nequam; 

man          wifes        awent     ansyn   hyne    7   hit  ablent  andwlitan 
Nequitia  mulieris   inmutat  faciem  eius.    et    obcecdbit      uultum 

hyre      swylce     bera     7    swylce      ssecc      heo  setywtS    tomiddes 
suum  tamquam  ursus.  et     quasi     sdccum        ostendit       in  media 

nehstena        7    gehyrende    heo  asictS   sethwega        sceort      selc 
proximorum.    et      audiens     suspirabit  modicum;     Breuis  omnis 

yfelnyss  ofer  yfelnysse     wifes     hlot     sinfulra     featy  ofer       hy 
malitia  super  malitiam  mulieris.  sors  peccatorum  cddit  super  illam  ; 
uppstige    sandfull    on    fdtum    forealdudes    swa     wif     tungwod 
Ascensus  arenosus   in  pedibuB      ueterdni.       sic     mulier  lingudta 

menn  stillum    na  beseoh  )?u  on    wifes       hiw     7  na    gewilnajm 
homini  quieto  ;  Ne  respicias  in  mulieris  speci'em  et  non  concupiscas 


224 

wif       on   hiwe        wifes    yrre  7  unarwyrdnyss  7  gescyndnyss 
mulierem  in  specie ;    Mulieris  ira  et    irreuerentia    et     confusio 

micel  wif      gif  heo  ealdorscype  hsebbe  wyferwerd   ys    were 

magna ;  Mulier       si         primdtum    habeat.    contraria     est     uiro 

hyre  heorte  eadmod  7  ansyn  unrot  7    wite  deaj>es     wif     mannfull 
suo;    Cor    humile  et  fades  tristis  et  pldga  mortis  mulier  nequam  ; 

hand     unhal    7  cneowu   tosolpene     wif     seo  J>e    na      eadigaS 
Manns  debilis   et    genua     dissoluta  mulier    quae     non  beatificat 

wer       hyre     fram     wife      anginn    geworden  ys    synne    7  furh 
uirum  suum;     A     muliere  initium   factum    est  peccati.  et  per 

fa      ealle       sweltaf         na  syle  f>u  wseteres  fines  utryne  oplpQ 
illam  omnes  moriuntur ;  Non     des         dque        tue    exitum    UQ\ 

lytel       ne      wife      yfelum        rif>e       fore  to  yrnenne  gif  heo  na 
modicum,  nee  mulieri  nequam x  ueniam  z      prodeundi.      si     non 

gsef  to      handa       })inre    heo  gescynt    J>e    on     gesyhj>e 

ambulduerit    ad    manum     tuam.     confundit        te    in    conspectu 

feonda       fram  '  flsescum  J?inum  aceorf    hi     Ipcet  he  na    symle 
inimicormo..      a       carnibus     tuis    abscide  illam        ne        semper 

f>e  mispenige 
te    abutdtur. 

Item  De  Muliere  Bona  et  Mala. 

wifes      godes    eadig   wer       getel      soj»lice    geara        hyra 
Mulieris    bone    beatus  uir.    numerus    enim   annorum   illorum 

twyfeald     wif    strang  gegladaj?    wer     hyre    7    gear   lifes     his 
duplex  ;  Mulier  fords     oblectat  uirum  suum.  et  annos  uitae  illius 

on  sibbe    gefylf       deel    god      wif     god  on   daele  godum  ondrsed- 
in  pace  implebit.    Pars  bona  mulier  bona.  in  pdrte  bona.    timen- 

endra    god    by]?  geseald  were  for  godum  dsedum  weliges  soplice 
tium  deum       ddbitur      uiro  pro  factis    bonis ;  Diuitis    autem 

7    fearfan    heorte      god      on    eallum     timan     anwlita      hyra 
et  pauperis     cor     bonum.  in      omni     tempore     uultus     illorum 

blife     fram  f>rim   ondred  heorte  min     7  on  feorf>an  ansyn  min 
hilares.     A     tribus  timuit     cor    meum  et  in   quarto   fades  mea 

ondraet         lade        ceastre     7  gegaderunge  folces      7       teonan 
metuit  .J  delaturam  ciuitatis.  et  collectionem  populi  .J  et  calumniam 

leasne          ofer    deadne    ealle      hefige       sar   heortan  7   heof 
menddcem.    super  mortem  omnia  grduia ;  Dolor  cordis    et  luctus 

1  i.  male.  2  i.  uenaw. 


DE  VITIIS   ET  PECCATIS.  225 

wif         niffull      on      wife      nij?fullum  7  ungeleaffulre  swingel 
mulier  zelotypica ;    In  mutiere  zelotypica  et       infideli.    flagellum 

tungan     eallum    gemsensumigende     swa  swa   oxena     geoc     Ipcet 
linguae  omnibus     communicans  ;         Sicut        bourn  iugum    quod 

bytS  gestyrud  eallswa  eac    wif    manfull  se  f>e  healt     hi     swylce 
mouetur.          ita       et  mulier  nequam    qui     tenet  illam  quasi 

se  Ipe       gegripe       nseddran  olplpe  )?rowend      wif      druncen    yrre 
qui     apprehendat  scorpionem  ;  Mulier    ebriosa      ira 

micel    7        teona        7       fyl}?      hyre   na   byj>  oferhelud    unriht- 
magna  et  contumelia.  et  turpitudo  eius  non    contegetur  ;      Forni- 

hsemed     wifes     on  uppahafenysse    eagena      7  on  brsewum    hyre 
catio    mulieris  in      extollentia     oculorum.  et  in  pdlpebris  illius 

byj?  oncnawen  on  dehter  na  understandendre       fsestna  heortnysse 
agnoscitur ;  In  JUia     non       aduertente       se  firnia  custodiam. 

Ipcet   heo   na    fundenum    inntinga     mispenige    hi      fram    selcere 
ne  inuenta      occasions     abutdtur    se ;      Ab       omni 

unarwurtSnysse     on    eagum     warna     7     na     wundra     J>eah     J»e 
irreuerentia  oculis          cdue.     et     ne      mireris       si        te 

heo  forgymeleasige   swa  swa  wegferende  fyrstende  to   wylle  mu]> 
neglexerit ;  Sicut         uidtor         siciens     ad  fontem  6s 

geopenaj)     7    fram    selcum   waetere    gehenduste    drinc]?     eallswa 
aperiet     et     ab       omni       aqua        proxima        bibet.          sic 

ongean     selce      flane     he  geopena]?      cocer      oj>  faet   he  ateorige 
contra    omnem  sagittam       aperiet     fdretram     donee       deficiat ; 

gyfu       wifes      geornfulles   gegladaf)     wer     hyre     7   ban     hys 
Gratia  mulieris      seducae      delectabit  uirum  suum.  et  ossa  illius 

heo  smyratS  lar          hyre     sylen     godes     wif      andgytfull  7 

inpinguabit;  Discipline*,  illius  datum     dei.    mulier      sensdta    et 

stille      nys     awendincg  gelseredre    sawle         gyfu     ofer        gyfe 
tdcita  non  est  inmutatio   eruditae   animae ;   Gratia  super  gratiam 

wif        halig     7     gehealdsum      selc      soj?lice      gehealdsumnyss 
mulier    sancta    et     pudordta ;    Omnis l  autem         inpuderatio 

nys      wyrj^e  forhsebbendre    sawle     swa  swa  sunne  uppgangende 
non  est  digna     continentis     animae ;    Sicut        sol  oriens 

on  middenearde    on    heahstum     godes     eallswa       wifes       godes 
mundo  in    altissimis       dei.         sic          mulieris    bonae 

hiw      on        gyrlan          huses     hyre         leoht       scinende      ofer 
species  in   ornamentum   domus   eius;     Lucerna  splendens   super 

1  ulla  uel  aliqua. 

Q 


226  DE  VITIIS   ET   PECCATIS. 

candelstsef       haligne       7        hiw       ansyn      ofer      staj^olfeestne 
candelabrum     sanctum     et     species     faciei     super       stdbilem  ; 

sweras       synd  gyldene    ofer    cimstanas  sylfrene   7    fet    trume 
Columnae l  aureae    super      bases      argenteas  et  pedes  firmi 

ofer        fet      staj^olfsestes      wifes        grundweallas       ece        ofer 
super  pldntas      stdbilis      mulieris  ;     Fundamenta  aeierna  super 

stan      trumne    7    bebodu     godes  on  heortan     wifes       haliges 
petram  solidam.  et  mandata     dei     in     corde    mulieris  sanctae  ; 

on    twam   geunrotsud  ys  heorte   min       7  on  J>riddan     yrsung 
In  duobus  contristum  est     cor   meum.J   et  in    tertio     iracundia 

me    tocynVS  wer  feohtende  ateorigende  j?urh  wanspede     7    wer 
mihi  aduenit  uir      bellator       deficiens       per     inopiam.     et    uir 

andgytfull      forhogud      7    se  Ipe        ofergsef)       fram  rihtwisnysse 
sensdtus      contemptus.    et    qui     transgreditur     a          iustitia 

to       synne         god   gearwude  hyne   to     swurde         twa      hiw 
ad  peccatum.     deus    parauit     eum    ad  romfiam ;     Duae   species 

earfufe   7  frecenfulle    me       setywdon        earfo)?lice  byj>  unscrydd 
difficiles  et  periculosae  mihi  apparuerunt  .J     difficile          exuitur 

ceapigende  fram  gymeleaste  7   na    by)?  gerihtwisud  tseppere  fram 
negotiens       a     neglegentia.  et  non     iustificabitur       cdupo      a 

synnum     welera 
peccatis  Idbiorum. 


be  forestihtinge. 

De  Predestinatione  Electorum  et 

twyfeald  ys  forestihtung    sam  Ipe  gecorenra  to    reste     sam  J>e 
Gemina  est  predestinatio.      siue     electorum  ad  requiem,     siue 

wij)ercorenra    to      deaj>e         segj^er     mid  godcundum    ys  gedon 
reproborum     ad    mortem,      utraque  diuino  dgitur 

dome       J>set    symle    gecorene    upplice         innemyste    fyligean 
iudicio.J      ut     semper      electos     super  na  et    interior  a        sequi 

heo   do       7    symle       wifercorene     f>aet     untrume     7      yttran 
faciat.       sem/;ergue         reprobos         ut       infirma     et    exteriora 

geblissigan  forlsetende    gefafige     swa  swa      nat     mann  gemsere 
delectentur    deserendo  permittat ;     Sicut     igndrat  homo  terminum 

leohtes  7       f>ystra      olplpe  seniges  J>inges  hwylc  ende    sy  eallswa 
lucis   et  tenebrarum.J  uel    ullius       rei        qui    finis   sit.     ita 

1  s.  stmt. 


DE   VITIIS   ET   PECCATTS.  227 

fullicur       nat       hwylc      ser       his      ende      leohte     rihtwisnysse 
plenius     nescit      quis       ante  suum  finem       luce          iustitiae 

sy  forecumen    olplpe     hwylc        synfull        mid  f>ystrum      o}> 
2)reueniatur       ue\       quis     peccatorum         tenebris        usque   in 

his         ende       si  apystrud  oj?f>e  hwylc  sefter    slide         j?ystra 
suum  terminum  obscuretur.    aut     quis     post  lapsum  tenebrarum 

gecyrred      arise      to  leohte     ealle   j?as  gode  geopeniatS     mann 
conuersus  resurgat  ad  lucem.  cuncta  haec  deo      patent.     hominem 

soflice   bemi)?aj>    J?eah  J?e    rihtwisra    drohtnung    on    }?isum    life 
uero       latent.      Qudmuis    iustoru.ro.   conuersatio    in      hac     uita 

afandigendlic  sy  ungewis  swa  feah  mannum   ys  to  hwylcum  syn 
jwobabilis     sit.  incertum    tdmen    Tiominibus  est.  ad    quern      sint 

ende     forestihtude    ac      ealle      beoj?  gehealdene    J?am  towerdum 
jinem    predestindti    sed    omnia        reserudntur  futuro 

dome         wunderlic    dihtung    ys    upplices         todales        J>urh 
examini ;         Mira      dispositio  est  sup&cnae  distributionis    per 

J>a    her  rihtwis     ma     ys  gerihtwisud  arleas       ma       ys  befyled 
quern  hie  iustus  amplius    iustificatur     im2)ius  amplius  sordiddtur ; 

yfel    to    gode      hwilon    byj>  gecyrred   god   to    yfele      hwilon 
Malus  ad  bonum  aliquando  conuertitur.  bonus  ad  malwm  aliquando 

byj>  ongeangebiged  wyle  gehwylc  beon    god    7    he  na    mseg  wyle 
rejlectitur ;         Uult     quis       esse   bonus  et    non    udlet.  uult 

oper  beon    yfel    7   him  na  byf>  gef)afud  forwurf>an     byf  geseald 
dlter  esse  malus  et      non      permittitur     interire;  Datur 

J»am  se  f»e  wyle  beon   god     of»er    ne    he  nele  ne  him  byj>  geseald 
ei    qui     uult   esse  bonus,  alius  nee     uult.    nee  ei          datur. 

Ipcet  he  sy    god      J>es   ys     acenned  on  gedwylde  7  he  swylt    se 
ut      sit  bonus ;  Iste         ndscitur   in     errore      et  moritur.    ille 

on  gode  on  J>am  heongan     o]>        ende     he  J>urhwunaf>  swalange 
in  bono      quo         coepit     usque  infinem    perdurat ;       Tdrndiu 

J?es  stent     oj?  J>aet     he  fealle    se    lange  yfele  lybbende  on  ende 
iste   stat     quou$que      cddat.      ille     diu     male  uiuendo    in  fine 

byj>  gehseled    7    besceawud  byj»  gecyrred     wyle  framian  on  gode 
saluatur.        respectusque     conuertitur.       Uult  prodesse  in   bono 

rihtwis   ne  he  na       mseg       wyle  derian     yfel     7   he  mseg       J>es 
iustus         nee        preualet    uult  nocere   malus  et    udlei ;       Iste 

wyle    gode    gesemtian     7    mid  worulde    he  byj»  gelet     se    mid 
uult     deo        uacdre     et         saeculo  impeditur.       ille     ne- 

cearum     beon    befealden     gewilnaf    ne    him    ria    byj»    gej^afud 
gotiis  implicdri  cupit  nee  permittitur; 


228  DE   VITIIS   ET   PECCATIS. 

wealt         yfel    gode    god    by))  geny)>erud  for  arleasum    arleas 
Domindtur  malus  bono.  bonus     dampnatur    pro    impio.    impius 

by$  gewurjmd    toforan    rihtwisum    7    on    J>yssere    swa  micelre 
honoratur  pre  iusto.J       et    in        hac  tanta 

deorcnysse     na      maeg     mann     godcunde     J>urhsmeagean     diht- 
obscuritate    non     udlet     homo      diuinara       perscrutare1       dis- 

nunge      7     digle       forestihtunge  understandan  endebyrdnysse 
positionem  et  occultum  predestinationis  perpendere         ordinem. 


be  gemetum. 

De  Modis  Peccatomm. 

twam      gemetum        synn        by]?  gefremmed     J>set     ys    olplpe 
Duobus      modis      peccatum        committitur.         id      est      aut 

mid  grsedignysse  oj»f»e  mid  forhtunge      eges     f>8enne   olplpe  wyle 
cupiditate  aut  metu  timoris    dum       uel    uult 

begytan    Ipcst  he  gewilnaj)  olplpe   he  ondrset.   Ipcet  he  na     onbeyrne 
adipisci      quod        cupit.       uel         timet  ne  incurrat 

J?set     he  ondraet      feower      gemetum    by]?  gefremmed       synn 
quod      metuit ;     Quattuor        modis          committitur      peccatum 

on   heortan     feower   byj?  gefullfremmed   on   weorc  byf>  togesend 
in     corde.     quattuor        perpetratur          in  opere  .J     admittitur 

on     heortan        mislare  deofla         mid  gegladunge      flsesces 

in       corde       suggestione      demonum.         delectatione          carnis. 

mid  gef»wgerunge       gef  ances       mid  bewerunge       uppahafennysse 
consensione  mentis.  defensione  elationis ; 

byj?  gefremmed    mid  weorce   hwilon    dearnunga   hwilon   openlice 
Committitur  opere         nunc        latenter        nunc     pdlam. 

hwilon  on  gewunan    hwilon    on  ortruwunge    }>ysum    eornostlice 
nunc    consuetudine.     nunc      desperatione ;       Istis  ergo 

stsepum      7      heortan      by)?  agylt        7     weorce    yfelnyss     by)> 
grddibus    et       corde       delinquitur       et      opere      malitia      per- 

gefremmed       ]mm      gemetum         synn         byf>  gedon     J>aet     ys 
petrdtur ;      Tribus        modis        peccatum        geritur.        hoc      est 

nytenysse      untrumnysse     geornfullnysse      nytenysse      witodlice 
ignorantia       inftrmitate.         industria ;       Ignordntiae     ndmque 

gemete  syngude  on  neorxna  wonge  swa     se  apostol   ssede  wer 

modo    peccauit  in      paradyso        eua  sicut    a^ostoZus    ait.     uir 

1  i.  imiestigare. 


DE  VITIIS   ET   PECCATIS.  229 

nys       beswicen       wif       sof>lice    beswicen    on    forgsegednysse 
non  est     seductus     mulier     autem.      seducta      in    preuaricatione 

wses      eornostlice     syngude  mid  nytenysse  soj?lice 

fuit ;         Ergo         peccauit     eua       ignorantia         adam      uero 

mid  geornfullnysse       forlpi  J?e      he  nses      beswicen     ac     witende 
industria.  quia         non  est       seductus     sed      scwns 

7  snoter         he  syngude       se        soj>lice      byj?  beswicen     hwaet 
prudensque        peccauit ;       Qui         uero  seducitur.         quid 

he  gefwserige     gesewenlice      he  nat       of     untrumnysse     socSlice 
consentiat          uidenter       ignorat;    JDe       infirmitate       autem 

agylte        J?a  he        set         ege          axigendre         f>inene 
peirus    deliquit.     quando      ad     metum    interrogdntis      ancillae 

crist         wif>soc      7      sefter        synne       he  biterlicust     weop 
c^ristum     negauit     et      post      peccatum      amarissime      fleuit ; 

hefelicur      ys    on  untrumnysse    J>eenne  on   nytenysse       aenigne 
Grduius      est        infirmitate         quam      ignorantia       quemquam 

agyltan      7  hefelicur    on  geornfullnysse  J»senne  on  untrumnysse 
delinquere.    grduiusque  industria          quam       infirmitate1 

gyngian     on  geornfullnysse  witodlice    syngaj>    se   mid  biggencge 
peccare;  Industria          namque    peccat.    qui         studio 

7    mid  freodome  gej>ances      yfel       def    on  untrumnysse  soj>lice 
ac    deliberatione     mentis     malum    dgit.       infirmitate2        autem 

se  f>e     mid  fylle      olplpe     mid  nyferhryre        agylt        manfullicur 
qui          cdsu  ueZ        precipitativw     delinquit ;      Nequius 

soj>lice    7    of    geornfullnysse    eyngiaj)    J>a     na   Ipcet  an   na    wel 
autem    et   de        industria        peccant   qui   non  solum   non  bene 

lybbatS      ac        gyt       7      wel      lybbende    gif    hi  magon    fram 
uiuunt      sed     adhuc     et      bene      uiuentes      si     possunt         a 

sotSfeestnysse   gehwyrfat5   synd   socSlice   )?a  J?e  nytendlice  syngiat5 
ueritate       deuertunt ;  Sunt     enim       qui     ignordnter  peccant. 

7    synd    J»a  J>e   witendlice   7   synd     eac     J>a  J>e   for     nytenysse 
et   sunt      qui       scientes.     et    sunt  etiam      qui    pro     ignorantig 

mid  beladunge  witan   nellaj?    fset  hi  hwon     gyltige     beon  hsefde 
execusatione      scire    nolunt.    ut     ?nmus     culpcibiles     habeantur. 

J?a     swa  J»eah   hi    sylfe     na     beweriaf)     ac      ma       hi  beswicatS 
qui       tdmen      se    ijwos  non    muniunt.     sed  magis     decipiunt ; 

nytan     anfealdlice    to       nytenysse       belimptS      nellan     sotSlice 
Nescire   simpliciter    ad    ignorantiam    pertinet.     noluisse     uero 

1  s.  peccat.  2  s.  peccat. 


230 


DE  VITITS  ET   PECCATIS. 


witan     to      tojnmdenre     ofermodignysse         willan         witodlice 
scire      ad    contumdcem        superbiam  ;       Uoluntatem        quippe 

agenes    hlafordes  willan    nytan    hwset    ys    elles    J^senne   wyllan 
proprii    domini       uelle     nescire.  quid    est  aliud.    quam      uelle 

hlaford        ofermodigende        forhogian       neenig      witodlice      be 
dominum        superbiendo       contemnere  ?     Nemo         igitur         de 

nytenysse     hyne    beladige    forlpi    god     na    J?aet  an    J»a      deniS 
ignorantia       se      excusQt.      quia   deus    non     solum    eos    iudicat 

J»a    fram   oncnawincge   hyra   beof>  ongeancyrrede    ac    eac  swylce 
qui      a         cognitione      sua  reuertuntur          sed       eiiam 

J>a      J?a  Ipe       nytan       gese^endum    £>am  sylfum    drihtne    J>urh 
illos       qui       nesciunt         testdnte  eddem         domino     per 

witigan      ic  tostrede  he  cwy  (5      monn      fram    ansyne     eorfan 
prophetam.    disperdam    inquit.     hominem      a       facie        terrae  .J 

7     J>a    ]>e   synd  framawende    fram   beece    drihtnes    7    J>a  )?e    na 
et    eos  qui        auertuntur  d      tergo     domini    et     qui     non 

sohtan          drihten         ne  he  na  asmeadan          hyne      swa 

qugsierunt      dominum          nee  inuestigauerunt      eum.        ut 

se  sealm    cwyj>    utasend    yrre        J>in      on    feoda     J>a      Ipe     na 
j)salmus     ait  .J     effunde    iram     tuam      in   gentes  quae     te     n<yn 


oncneowon 
nouerunt 


De  Grauibus  Peccatis  et  Leuibus. 


msenige 
Multi 


lif      butan    leahtre   habban    magon    butan   synne  hi 
uitam    sine    crimine    habere    possunt     sine      peccato 

na      magon     witodlice   ]?eah  he    on  J>yssere  worulde  mid  micelre 
non  possunt  ;      Ndm      quamuis  in       hoc       saeculo       magna 

rihtwisnysse  gehwylc  beorhtnysse      seine  nsefre 

iustitiae 

to      clsenum 
ad     purum 

gesej>endum 


quisque      claritate 


attestdnte 

nabba"S 
non  habemus. 


us 

nobis 


nys 


synna 
peccatorum 

se       segcS 
qui      dicit 

sylfe      us 
ipsi     nos 

sume 


resplendeat  numquam 

J»olaJ> 
caret. 

we  secgatS 
si        dixerimus 


swa  J>eah 
tdmen 


fylfum 
sordibus 

gif 


we  beswicaf) 
seducimus. 


non  est  ;     Quaedam 


synd 
sunt 


gelice 
similia 


loTianne     a/;ostoZo 

J?aet  we        synne 
quia        peccatum 

soj>fsestnyss       on 
ueritas  in 

synnum      ac       gif 
peccatis      sed       si 


hi  godum  mode  gewyrj?an  hit  na  synd  synna  swylce  ic  swa  cwef>e 
bono  anirno        fiant         non    sunt  peccata      ut  pote- 


DE   VITIIS  ET    PECCATIS.  231 

miht     gif    deo  na    hi    to  wrecenne    mid  grsedignysse    ac       ma 
stas       si       non      se       ulciscendi  cupiditate.        sed    magis 

to  freagenne    mid  biggenge        wrece       unscyldigne      eft      synd 
corrigendi  studio  ulciscdtur      in  reum ;      Item     sunt 

synna       leohte       J>a      fram     anginnendum         mid  dseghamlice 
peccata       leuia       qug        ab        incipientibus  cotididna 

dsedbot       afeormode    J>a     swa  f»eah  fram    fulfremedum  werum 
stisfactione  purgantur.  quae      tdmen        a          perfectis         uiris 
swylce    micele   leahtras    synd  forbogene     hweet    soj?lice      menn 
uelut     magna    crimina       euilantur ;          Quid     autem    homines 

be  micelum  scyldum     don    scylon    J>eenne    eac  swylce  fulfremede 
de    mdgnis  sceleribus  dgere  debent.   quando       etiam        perfecti 

leobte  gehwycle  gyltas  swylce     hefeguste      heofia'S     na    J?set  an 
leuia   quaequQ    delicta   quasi     grauissima    lugent ;    Non    solum 

hefige    ac    leohte   synd    to  warnigenne      synna        fela      sotSlice 
grduia  sed    leuia     sunt         cauenda         peccata ;    Multa     enim 

leohte     ane     hefige   gefremma])    ealswa  gewuniatS     of  lytlum    7 
leuia    unum  grande     efficiunt         sicut        soleat         paruis      et 

Isestum     dropum      ormsete         flodas         wexan  getellfull 

minimis      guttis       immensa     flumina      crescere ;      Numerositas 

sotSlice  on    an     gegsederud     yj)igende     gefremj>  genihtsumnysse 
enim    in  unum      coacta       exundantem      efficit          copiam ; 

gynna       J>a          unwisum       leohte    synd     fulfremedum    werum 
Peccata    quae     insifrientibvis    leuia     sunt        perfectis          uiris 

hefige    beotS  getealde  swa  micele  sof>lice  mare    ys  oncnaweu  beon 
grauia    dejmtantur ;       Tanto       enim    maius     cogndscitur    esse 

synn       swa  micele    mare   swa  se  Ipe   syngaj?  byf>  hsefd     wyxst 
peccatum      quanta       mdior       qui          peccat    habetur ;     Crescit 

soj?lice  gyltes      heap      setter  endebyrdnysse  geearnunga  7     oft 
enim    delicti  cumulus  iuxta        ordinem        meritorum.  et   saepe 

Ipcei    on     leessum      na    byf>  oncnawen  mid  marum  byf>  setwiten 
quod   in  minoribus  non      agnoscitur       maioribus      imputatur 

beo$  gedone 
Qwomodo  Peccata       Geruntur. 

beocS  afundene  Isessan    synna    feet  hi  heardlicur  beon  geslagene 
Experiuntur  minora  peccata.      ut         durius        feriantur 
for       micelum       scyldum       fa  Ipe      be  lytlum      beon  gestyrede 
pro       magnis       sceleribus        qui         de  paruis  corrigi 


232  DE   VITIIS   ET   PECCATIS. 

noldon         mid  dome   soflice    godcundnm    on    scylde    wyrsan 
noluerunt ;        ludicio      autem        diuino        in     reatu    nequiore 

beof        aslidene       fa  f  e        unwrif  an       hyra       dseda       Isessan 
labiuntur  qui          distringere       sua       facta      minora 

forhogiacS          msenige    of  leahtre      feallaf      on     leahter    fa  f  e 
contemjmunt ;        Multi       crimine      corruunt    in     crimen      qui 

godes    oncnawincge    hsebbende         ege         his    forgymeleasiaf     7 
dei       cognitionem      habentes      timorem    eius        neglegunt       et 

f  aane  f  e  hi  cuf  an  f  urh  inngehyd  f  urh     daede    hi  na    arwurfiatS 
quern     nouerunt   per   scientiam.  ps?  actionem    non  uenerantur ; 

7  forf  i   hi  syiid  ablende   mid  godcundum     dome     to  witnigenne 
Ideoque  caecantur  diuino  iudicio       punienda 

forgyltan       7    on     wite     gefremede     manes         mdn       wyrse 
committere.     et    in  poenam  commissi   facinoris   fdcinus  deterius 

geiccan        oft        synn         ofre      synne   intinga   ys     seo  fsenne 
dddere ;    Saepe  peccatum  alterius  peccati  causa    est.  quod    euro. 

byf>  gefremmed   ofer   of  hyre  sylfe  swylce  hyre    cnoss    byf>  upp- 
committetur.     aliud  ex       ipso        quasi    sua    soboles        ori- 

sprungen  swa  hit  gewurf  an  gewunaf  beon  acenned    galnysse    of 
tur.         sicut  fieri  solet  ndsci  libidinem    ex 

ormsetre  wombe  oferfylle      of  wite  soflice     synne       synn       byf 
nimia     uentris  ingluuie ;     Poena      uero     peccati  peccatum  am- 

forlseten       fsenne      for     geearnunge     gehwylcere      synne     gode 
mittitur.      qudndo    pro         merito  cuiusquQ      peccati      deo 

forlsetendum  on   of  re     synnne    byf  faren  wyrsan  of  f  sere      ma 
deserente      in  aliud  peccatum       Uur     deterius  de  quo  amplius 

se        forlset       bytS  befyled   eornostlice   forestaeppende       synn 
qui   ammiserit    sordidetur ;        Ergo  precedens       peccatum 

intinga   ys    sefterfyligendre  synne  aefterfyligende  soflice      synn 
causa    est         sequentis       peccati        sequens          uero    peccatum 

wite       ys     forestaeppendes       gyltes      forestaappende    witodlice 
poena     est         precedents         delicti;        Precedentia         itaque 

synna     aefterfyligendra    synS      leahtra      intinga    fast      fa  f e 
peccata        sequentium        sunt    crijninum     causa.      ut     illaquae 

sefterfyliaf    syn  forestaeppendra   wite    forestasppendra       synna 
secuntur     sint    precedentium  poena;   Precedentium   peccatorum 

wite     feet     ys  geclypud     ahyrdincg     cumende     of     godcundre 
poena    ipsa        uocatur         induratio.      ueniens      de        diuina 

rihtwisnysse  f  anon    ys    fast    seg"S     witega     f  u  ahyrdest  heortan 
iustitia.        hinc     est  quod    ait    proph&ta.     indurasti         cor 


DE   VITIIS   ET   PECCATIS.  233 

ure       feet  we  na  ondredan    ]?e        na     soplice  swa  hwylce  swa 
nostrum         ne         timeremus  te ;    JVeque  enim.          quicunque 
rihtwise  synd  fram  gode  beof>  genydde  J?set  hi  yfele  wyrf>an    ac 

iusti      sunt      a       deo     impelluntur.       ut       male    fiant.      sed 
paenne  hi  yfele  eallunga  hi  beof>  ahyrde  J?set  hi    wyrsan    wunian 

dum  mail  iam  indurantur.  ut  deteriores  existant 
eallswa  se  apostol  segt5  pset  hi  sojrfaestnysse  godes  na  onfencgon 
sicut  et  fl^ostoZus  dicit.  quomam  ueritatem  dei  non  receperunt 
\>cet  hale  wurdon  onsende  him  gast  god  gedwyldes  def> 
ut  salui  fierent.  immisit  illis  spiritum  deus  erroris  ;  Facit 
eornostlice  god  sume  syngian  ac  on  j?am  ealluuga  swylce 
ergo  deus  quosdam  peccdre.  sed  in  quibus  iam  talia 

synna  forestseppa}>  Ipcet  rihtwisum  dome  his  hi  gearnian  on 
peccata  precesserint.  ut  iusto  iudicio  eius  mereantur  in 

wyrse     faran    swylce    witodlice    synna    forestseppendum    oj>rum 
deterius    ire;     Tdlia       quippe    peccata     precedentibus        aliis 
synnum     beoj>  aslidene     on         wite  fset       wite        synna 

peccatis  labuntur  in  poenam.J  quam  poenam  peccata 
geearniaj?  sume  of  yrre  godes  cumaj?  synna  pa  be 
merentur ;  Qudedam  de  ira  dei  ueniunt  peccata.  quae  pro 
geearnunge  oj>ra  beof>  wiSmetene  synna  panon  eac 

merito        aliorum      compensantur     peccator\xm.       unde      et 
se  witega    efne  cwytS  J>u    yrre    eart   7   we     syngudon    on  J>am 
jwopheta.     ecce  mquit  tu  iratus     es    et  nos  peccduimus  in  ipsis 
we  weron    symle      swylce    he  cwsede  forj»i  we  symle  on  synnum 

fdimus     semper  tanquam  si  diceret.     quia     semper  in  peccatis 

wseron  yrre  \ u  eart  }>cet  we  wyrs  syngudon  enim  so]?lice  sy 
fdimus.  iratus  es  ut  deterius  peccaremus ;  Quid  enim  sit 
yrre  godes  geearnian  hwset  soflice  forfgeclypian  snoter  raedere 
iram  dei  mereri.J  quid  uero  prouocdre.  prudens  lector 

scyl  witan  hefigre  witodlice  yrre  ys  ]>cet  byj?  forj»geclypud 
debet  scire ;  Grduior  ndmque  ira  est  quae  prouocatur. 

J>aenne  J»set  J>e  byj»  geearnud  witodlice  we  geearniaf)  J>senne 
quam  ea  quae  meretur.  nam  meremur  quando 

we  nytende  syngiaS  we  forcSclypiaS  paenne  we  witan  god      don 
ignorando  pewamus.    prouocamus    quando    scimus  bonum  fdcere 

ne  we  nellatS  nu  yrre  godes  fa  hwile  }>e  we  lybbatj. 
nee  uolumus ;  Nunc  iram  dei  dum  uiuimus 

forbugan  we  magon  uton  ondraedan  eornostlice  tycet  na  cumenduwi 
uitdre    possumus.       timeamus  ergo         ne        ueniente 


234  DE  VITIIS   ET   PECCATIS. 

Jmm     egesan      domes      beon  ongyten       maege       beon   forbogen 
illo     terrore     iudicii  sentiri  2)OSS^-  uitdri 

na     maeg 
non  possit ; 


De  Duplication^  Peccaminum. 

maran      gyltes     ys      openlice     feenne    diglice    syngian  twy- 
Maiores    culpae     est    manifeste    quam     occulte   peccdre;  Du- 

fealdlice    sotSlice    scyldig    ys    se  f>e    openlice      agylt      for]?i    ge 
pliciter      em'm        reus      est      qui       ap&te     delmquit.  quia     et 

he  detS   ge   he  leerS   be    swylcum   se  witega   segcS   7    synna   hyra 
agit      et     docet.      de     tdlibus       isdias      dicit.  et  fwccata  sua 

swylce  bodudan      ne  hi  na    bedigludan    meenige  so^lice 

quasi  sodoma  predicauerunt      nee     absconderunt ;  Multi      enim 

openlice     agyltende     butan  senigre  gehealdsumnysse  hyra   manu 
\publice  delinquentes    sine       ullo  pudore  sua  flagitia 

bodiacS       ne  hi  na  senigre  brucat5   gyltes       sceame  sum 

predicant.        nee         ulla     utuntur  sceleris  uerecundia;  Quaedam 

sotSlice    eallunga    rihtwisnysse      dsel       ys    unrihtwisnysse    hyra 
enim          iam  iuslitiae       portio     est       iniquitatem      suam 

menn     behydan    7  on  him  sylfum  be  synnum  agenum  sceamian 
homini  abscondere  et  in  semet  ipso    de  peccatis  propriis  erubescere ; 

synne     fullfremman  leahter  ys      synne        bodian      hream   ys 
Peccatum  perpetrdre    crimen  est.  peccatum  predicdre  clamor  est. 

be   J»am   eac  swylce   segcS   se  apostol   7     hream   sy  afyrred   fram 
de    qy/o         etiam       dicit   apostolus    et    clamor   auferatur       a 

eow     mid  ealre  yfelnysse   Ipcet   ys   mid   Jmm   synnum     of  J>am 
uobis.   cum  omni    malitia      id    est   cum  ipsis  peccatis ;  Ex    eo 

sylfum  J»e  gehwylc    synne       J>e  he  dej>     behyd      gebicnaj»  hyne 
ipso    quo  qmsque  peccatum  quod    agit    abscondit  .J   indicat      se 

to  demenne   forj>i  hi  na  forsceamudon  butan  be  ingehydes    gylte 
iudicandum  quia    non     erubescerent      nisi    de  conscience  reatu ; 

eornostlice  7  of  J»am  sylfum   J?e    gehwylc  be  dsede  his  forsceamatS 
Ergo       et       hoc     ipso    quod  quisque  de  facto  suo    erubescit 

he    him  sylfum  eallunga  dema  bi$ 
ipse         sibi  iam      index  fit. 


DE   VITITS   ET   PECCATIS.  235 


be  gefyllednysse 
Item  de      Expletione     Peccatorum. 

elleshwset  ys  na  syngian  mid  lufe  freondscypes  godes  elleshwaet 
Aliud     est  non  peccare    amore      dilectionis      dei.        aliud 

mid  ege       susles        se  J>e    sof>lice   for  lufe   soj?re  lufe   godes   na 
timbre     supplicii ;     Qui      enim      amore      caritatis       dei     non 

syngaj)  he  aJracacS    selc      yfel       beclypende    rihtwisnysse     god 
peccat.      horrescit     omne  malum  amplectendo      iustitiae      bo  num. 

ne      hyne    gegladaj>      synn      J?eah  J>e    gyltes    unwitnung      sy 
Nee     eum     delectat  peccatum  etidmsi    sceleris    impunitas    /;ro- 

behaten 
mittatur. 

se  J?e  soflice  mid  sylfum  wite     susles     on  him  leahtras  gewylt 
Qui      uero          sola      poena  supplicii  in   se      uitia    reprimit. 

f>eah  he     na     gefylle    weorc    synne     leofaj?    swa  feah    on  him 
qudmuis    non    expleat     opus    peccati.    uiuit        tdmen        in     eo 

willa     to  syngienne  7  sargatS  him  unalyfed    Ipcet  lagu  forbeodan 
uolentas      peccandi      doletqne  sibi  inlicitum.  quod  lex    prohibere 

ys  oncnawen     se    eornostlice      mede      godes  weorces  onfehj>    se 
dinbscitur ;    Ille         ergo        mercedem    boni     operis  pvccipit  qui 

lufigende    rihtwisnysse    deS      na     se    J?e    J>a    mid  sylfum    ege 
amando        iustitiam      facit.    non    is    qui    ea          solo         metu 

wita        genydd     gehealt         sume      7      lufiatS         synne      ge 
poendrum    inuitus   custbdit ;    Quidam   et    diligunt    peccatum    et 

doS        sume       lufiatJ     \>cet  an   7    na       dot?         7  fela    soflice 
fdciunt  quidam  diligunt  tantum  et  non  faciunt.  plerique     uero 

do])     J)set  an   7    na       lufiacS       wel  fela      synne          na  docS 
faciunt  tantum.  et  non  diligunt;   Nonnulli  peccatum  non  faciunt. J 

7  swa  J?eah  rihtwisnysse  hi  hatiatS     hefelicur  soj?lice  synga]?  se 
et     tamen         iustitiam      odiunt ;       Grduius    autem   peccat   qui 

na   Ipcet  an     synne     lufatS   ac   eac    detS   J?senne  se  f>e  na    detS  7 
non  solum  peccatum  diligit  sed   et   facit   quam     qui  non  facit  et 

lufatS     7     hefelicur     gemang  J?am    J?e     lufatS   7   na    dej>  faenne 
diligit.        grauiusque      interdum      qui  diligit.  et  non  facit  quam 

se  J»e   detS    7  hataS  ealra  hefegust  ys    na   Ipcet  an     don     ac   eac 
qui   facit  et   odit.     grauissimum    est  non  solum  fdcere  sed    et 


236  DE   VITIIS   ET  PECCATIS. 

lufian  synne         witodlice     synd      sume      f>a  \>Q     farrihte 

diligere    peccatum;        Nam        sunt     quidam      qui      confestim 

adrogenujn     mane     beof  gescynde   7  synd   f>a     na    Ipcet  an    na 
peracto     flagitio    confunduntur.  et  sunt   qui  non    solum    non 

besargiatS  hi      don        yfel         ac.  eac  swylce  of  J>am  yfele  weorc 
dolent      se  gessisse  malum.    sed      etiam      de  ipso  malo  opere 

gylpatS       7  swa  to     wiSmetincge     yfeles     yfel     by)>    wyrse 
gloriantur.    sicque  ad  comparationem    mail  malum  Jit    deterius. 

J?aenne  be  leahtrum  geblissigende  beo]?  uppahafene  on  wyrse     be 
dum    de      uitiis        gratulantes         extolluntur        in  peius.      de 

}?ylcum  segtS  fa   geblissiatS  fsenne  hi  yfele       doS       7 

tdlibus     ait    Salomon,  qui    laetantur     cum       male      fecerint  et 

hi  gefsegniatS  on  fingum  wyrstum 
exultant       in     rebus    pessimis; 


GLOSSARY. 


THE  glossary  only  contains  words  not  in  Anglo-Saxon  dictionaries,  or  found 
with  but  few  references. 

M  follows  A,  J>  follows  T. 

Compounds  are  placed  under  the  prefix,  except  in  the  case  of  ge  in  the 
past  participle,  when  the  infinitive  is  given  without  ge. 

s.  stands  for  strong,  w.  for  weak ;  the  other  abbreviations  are  the  usual  ones. 


ABARIAN — ASMEAN. 


abarian,  w.  v.  to  lay  bare,  disclose, 

reveal  :  abarian  denudare  195/2. 
abered,  adj.  crafty,  cunning  :  abered 

callidus92/i2,  209/2. 
abutanberingan,  w,  v.  to  surround: 

abutanberingede   circumdati   103/ 

ii. 
acofrian,  w.  v.  to  recover :  acdfriad" 

exalant  40/12. 
acwencan,  w.  v.  to  quench,  extinguish: 

acwencS  extinguit  66/14 ;  acwenton 

extinxerunt  112/IO. 
adlian,  w.  v.  to  ail,  to  languish  :  adlaS 

languet  41/3. 
adrlgan,  w.  v.  to  dry  up  :   adrigft  ex- 

siccat  167/u. 
adydan,  w.  v.  to  mortify  :  ys  adydd 

mortificatur  47/5- 
afandigendlie,  adj.    what    may  be 

tried  or  proved,  probable  :  afandi 
gendlic  probalilis  227/6. 
afandung,  s.  f.  a  trying  :  afandunge 

probationem  7/9- 
afeormung,  s.f.  a  cleansing :  afeorm- 

unge  mundationem  28/9- 
afulud,  p.  p.  rotted,  rotten:  afulud 

putrefactus  85/5- 
agan,  v.  to  have,  possess :  agaS  pos- 

sident  168/17  ;  ge  agad  possidebitis 

7/12  :  ge  agan  possideatis  24/7- 
ahyrdincg,  s.f.  a  hardening  :  ahyrd- 

incg  induratio  232/19. 
alihtan,  w.  v.  to  lighten  :  aliht  leuigat 

11/2. 


ancsumnyss,  8.  /.  difficulty,  trouble, 

perplexity :    ancsumnyssum  angus- 

tiis  79/3. 
andeaw,  adj.  arrogant :  andeaw  ar- 

rogans   151/17  >   andeawum   arro- 

gantibus  221/8. 
andgytfull,    adj.   sensible :    andgyt- 

fulle  sensatos  105/12. 
andig,  adj.  envious :  se  andiga  inuidus 

11/5- 
anreedlice,  adv.  constantly,  earnestly : 

anraedlice    perseueranter    130/1 6  ; 

anraedlice  instanter  175/17. 
anriednyss,   s.  /.    earnestness:    an- 

rsednysse  instantia  30/n. 
anwilnyss,  s.f.  obstinacy:  anwilnysse 

obstinationis  122/1  o. 
anwlata,  w.  m.  the  countenance :  an- 

wlatan/roji^'s  172/5. 
anxsumnyss,  s.f.  anxiety:  anxsum- 

nysse  anxietate  8/5. 
ascunigend,  pres.  p.  detestable  :  as- 

cunigendre  detesiabili  137/7- 
ascyrian,  w.  v.  to  deprive  of:  ascyra 

fraudes  157/5- 
aseodan,  s.  v.  to  boil  out,  purify  by 

boiling :  ased  exquoquit  165/6. 
asican,  v.  to   draw   a  deep    breath, 

sigh  :  asihS  suspirat  28/17,  158/4  J 

asicS  suspirabit  223/12. 
aslidan,   s.   v.   to    slip    away :    byS 

asliden   delabitur   98/4  5  we  ^eo® 

aslidene  dilcibimur  lOl/io. 
asmean,  w.  v.  to  look  for,  demand : 

asmeatS  requirit  42/i6. 


238 


ASOLCEN — BLOWEND. 


asolcen,  p.  p.  idle :  asolcen  remissus 

79/5- 
astreht,  p.  p.  upright,  haughty :  as- 

trehtne  erectam  83/i8. 
astyntan,    w.   v.   to    make   dull,   to 

blunt :  astyntaS  obtundunt  66/13  ; 

byS  astynt  retunditur  152/1 1. 
astyrred,  p.  p.  starred,   starry:  as- 

tyrredne  stellatum  180/3. 
atendend,  s.  m.  an  inflamer,  inciter : 

atendendum  accensore  208/4- 
atendiucg,  s.  f.  an  incentive,  a  pro 
voking  :     atendincgum    incentiua 

221/17. 
atihtan,   w.   v.   to    stretch,   extend, 

turn,  direct :  he  atiht  adtendit  67/ 

2  ;  atiht   extende   2/6 ;  byS   atiht 

tenditur  68/7. 
atiht,  p.  p.  intense,  intent,  attentive : 

atiht  intenta  36/i6  ;  atihte  intenta 

lOS/ip  5  atihtum  adtonitis  78/13. 
atihtincg,  s.f.  intention,  aim:  atiht- 

ing  intentio  29/zo, -36/14  ;    atiht- 

incge  intentionem  28/13. 
atillan,  w.  v.  to  touch,  reach :  atilS 

adtingit  100/15. 
aweganydan,  w.  v.  to   drive  away, 

repel:    aweganyt    repeliit  28/13; 

aweganydaS  repellunt  21/6. 
awegnydan,  w.  v.  to  repel :  awegnyt 

repellit  13/io. 
awendincg,  s.  f.  overthrowing,  ruin  : 

awendincg  subversio  188/4. 
awinsian,     w.    v.    to     weigh,     con 
sider  :  awinsaS  pensat  60/6  ;  byS 

awinsud  pematur  42/17. 


eebyligj?,  8.  f.  an  offence :  aebylig^e 
offensionem  116/14- 

selingnyss,  s.f.  weariness :  aelingnysse 
tedium  216/9- 

sene,  adv.  once  :  sene  semel  161/12. 

sepsenyss  (sewsenyss),  s.  f.  dis 
honour  :  aepsenyss  dedecus  174/9- 

setbeon,  v.  to  be  present :  setsyn 
adsint  2  0/19. 

cetfeorrian,  w.  v.  to  take  from :  set- 
feorra  auferas  160/7- 

eethabban,  w.  v.  to  hold  back,  restrain : 
sethabban  retinere  57/7  an(i  8. 

sethealdan,  s.  v.  to  keep  back,  re 
serve:  aetheold  reseruauit  109/1 8. 

sepmian,  w.  v.  to  boil,  be  greatly 
moved  ;  aejjmeatf  exestuant  112/1 1. 


elpryte,   adj.  long:    se>ryte    longum 

217/6. 
tewfeest,  adj.  religious,  pious :  sewfseste 

religion  158/io. 
eewfeestnyss,  s.f.  piety :  sewfsestnyss 

religiositas  66/9. 

B. 

bedu,  s.  f.  the  demanding,  asking : 

bedu  postulatio  170/13. 
begymend,  s.  m.  a  ruler :  begymend 

rector  122/19. 
beheofian,  w.  v.  to  bewail,  lament 

for :  beheofian  plangere  44/5  >  ^e~ 

heofude  plangenda  44/5- 
belrewincg,  s.f.  betrayal :  belaewincge 

proditionis,  traiectionis  90/12. 
bellman,   w.   v.   to    glue    together : 

belime  conglutinet  96/1. 
belimp,  s.  n.  an  event :  belimpu  casus 

HI/3- 
beobread,  s.  n.  bee-bread  :  beobread 

(hunigcamb)  fattum  60/9. 
bep»can,   w.  v.  to   cheat,    deceive, 

deprive  of:  bepaecst defraudas  109/ 

8 ;    we    beoS    bepaehte   decipimur 

136/12. 
berenhulu,  s.f.  barley-husk :  beren- 

hula  tipsanas  95/19. 
besargian,  w.  v.  to  grieve,  lament : 

besargian  dolere  165/io;  to  besar- 

gienne  dolenda  49/1  ;  besarega  dole 

12/i. 
besencan,  w.   v.   sink,  to  cause  to 

fall :  besenceaS  praecipitdbunt  96/ 

3  ;  beoS  besencte  emerguntur  139/ 

12. 
beseon,  s.  v.  to  look  upon,  regard : 

besawene  respecti  46/15. 
beswsetan,  w.  v.  to  sweat :    beswaet 

desudat  111/14. 
bewerian,  w.  v.  to  defend,  to  indulge 

in(?):    bewera   e/undas   169/17; 

beweraj)  defendit  104/7. 
bewerung,  s.f.  a  fortification:   be- 

werunge  munitio  86/20 ;  bewerung 

protectio  194/1 1. 
bewylewian,  w.  v.  to  roll  down :  be- 

wylewud  deuolutus  107/14- 
bicnigend,  s.  m.  a  discloser :  bicnigend 

index  135/14- 
bicseop,  s.  m.  a  president,  director : 

bisceopes  praesulis  120/i6. 
blowend,  adj.  flourishing  :  blowende 

floridam  167/IO. 


BOGIAN — EABDUNGSTOW. 


239 


bogian,  w.  v.  to  boast :  bogaS  iactat 
162/a. 

broperrieden,  s.  /.   fraternity ;   bro- 

J>errsedenne  fraternitatis  1/7, 14/3. 
brysan,  w.  v.  to   bruise,  to  season: 

brysdde  condiantur  20/2O. 
bulluc,  s.  m.  a  bullock :  bulluce  ui- 

tulum  168/15. 
byrgincg,  s.  f.  a  taste,  tasting :  byr- 

gincg  gustus  57/2. 


C. 

campdom,  s.  m.  warfare  :  campdome 

militiae  207/i6 ;  campdome  militia 

109/5. 
candelsteef,    s.   m.    a    candle-stick : 

candelstaef  candelabrum  226/1. 
carfull,  adj.  anxious,  zealous,  intel 
ligent  :    carfull    studiosus    206/5  j 

midcarfulre  solerti  121/2. 
ceaf,  s.  n.  chaff:  ceafa paleas  57/7. 
cealc,  s.  m.  a  pebble,  chalk :  cealce 

calculo  110/14. 
ceastfull,    adj.    full    of    contention, 

tumultuous :    ceastfull   tumultuosa 

105/5. 
ceast,  s.f.  strife,  contention:  ceasta 

lites  134/12. 
ceorfincgisen,  s.  n.  a  branding  iron : 

ceorfincgisene  cauterio  43/2. 
butan  cepe  gratis  131/n. 
cildclap,  s.  n.  a  child-cloth,  a  swadd 
ling    cloth :      cild-clabum    pannis 

87/7- 
clS,  s.  m.  growth,   increase :   ciS  in- 

crementum  5/i8. 
cimstan,  s.  m.  the  base  of  a  pillar : 

cimstanas  bases  226/2. 
cnafa,  w.  m.  a  boy :  cnafan  parvulo 

172/19. 
cneatung,   s.  f.   a  dispute,  debate : 

cneatungum  disputationibus  74/2o. 
cniht,    s.  m.   soldier :    cnihte  militi 

109/10. 
cnltian,  w.  v.  to  dispute :  cnitaS  dis- 

putat  57/12. 
cnoss,  s.  m.  a  companion :  cnoss  soboles 

232/9. 
cops,  s.  m.  a  fetter :  copsas  conpedes 

96/i6. 
creeftwyrc,  s.  n.  workmanship :  craeft- 

wyrce  artificio  109/5. 
cwen,   s.  f.   a  queen :    cwen    regina 

84/i3. 


cwyde,  s.  m.  a  will :  cwyde  testa- 
mento  146/13- 

cwyldbsere,  adj.  deadly,  dangerous  : 
cwyldbsere  pestifere  92/14 ;  cwyld 
bsere  perniciosum  192/17;  cwyld 
bsere  p  erniciosas  168/15. 

cwyldbserlice,  adv.  pestilentially : 
cwyldbaerlice  pestifere  39/7. 

cwylmmincg,  s.  f.  death :  cwylm- 
mincge  mortificationem  161/3. 

cyng,  s.m.  king;  cynga  regum  78/12. 

cyplice,  adj.  purchasable :  cyplice 
uenalem  98/17. 

cyrtelice,  adv.  finely :  cyrtelice  subti- 
liter  140/7. 

D. 

deelnimincg,    s.  f.    a   participation : 

daelnimincge  participationem  6/7. 
demm,   s.  m.    loss :    demme  damno 

208/9. 
deofolscin,  s.  n.  a  demon :  deofolscinnu 

demonia  35/17. 
deorcfull,  adj.  dark :  deorcfull  tene- 

brosum  187/14 ;  deorcfull  tenebrosa 

186/8. 
deorcnyss,  s.f.  darkness:  deorcnysse 

obscuritate  228/3. 
deorfan,  s.  v.  to  perish :  durfon  peri' 

clitauerunt  215/13. 
dihtnian,  s.  v.  to  arrange  :   dihtniaS 

disponunt  17/4- 
dreccung,  s.  f.  aflaiction,  tribulation : 

dreccunge  uexatione  217/6. 
dropa,  s.  m.  a  disease,  cholera :  dropan 

coleram  170/2  :  dropena  colerarum 

56/4. 
se  druncena,  s.  m.  the  drunkard :  se 

druncena  ebriosus  107/8. 
dwola,    w.  m.    a   fool,   a  madman: 

dwolan  uecordis  223/4. 
dyrfan,  w.  v.  to  perish  :  beoS  gedyrf- 

ede  periclitentur  115/2O. 


eage,  s.  n.  (?),  the  eye :  cages  oculi 
43/i6. 

eage  yfel,  w.  n.  the  evil  eye  :  eage 
yfel  oculus  malus  102/15. 

ealdorscype,  s.  m.  supremacy,  sove 
reignty  :  ealdorscype  principatunn 

4/5- 

eardungstow,  s.f.  a  dwelling-place : 
eardungstow  tabernaculum  62/9. 


240 


EARFODLICE — FORGJlGEDNYSS. 


earfodlice,  adj.  difficult:  earfodlice 

difficile  33/4. 
eastdsel,   s.  m.    the   east :   eastdsele 

orients  181/6. 
edgyldan,  s.  v.  to  remunerate :  edgylt 

remunerat  162/1 1. 
edgyldend,  s.  m.  aremunerator;  ed- 

gyldend  remunerator  127/1 7. 
edhiwian,   w.  v.  to  shape,  conform, 

reform :     beon     geedhiwode     con- 
formari  58/3 ;    beoS  geedhiwode 

reformamini  58/4. 
edleecan,  w.  v.    to    repeat,    renew : 

geedleht  iteratum  48/1.8. 
edwitfull,  adj.   disgraceful,   shame 
ful:    edwitful   ignominiosus    173/ 

IS- 
efenlsecend,  s.  m.  an  imitator :  efen- 

laecend  imitator  13/n. 
efenprowung,  s.f.  compassion ;  efen- 

J^rowunge  compassione  147/8. 
efenyrfeweard,  s.  m.  a  co-heir  :  efen- 

yrfeweardum  coheredibus  30/8. 
elhpeodignyss,  *.  f.    a  wandering, 

travelling :  elhj?eodignysse  peregri- 

nationis  29/i. 
elleshwanune,  adv.  from  elsewhere : 

elleshwanune  aliunde  33/2. 
embegang,  s.m.  exercise:  embegange 

exercitium  61/19. 
embstem,  adv.  by  turns :   embstem 

uicissim  140/17- 
emhabban,  w.  v.  to  detain:  byS  em- 

haefed  detinetur  168/i8. 
estfulnyss,  s.  /.  devotion,  zeal :    est- 

fulnyss  deuotio  29/n. 
ettulnyss,  s.  f.  greediness,  gluttony : 

ettulnysse  aedacitatis  55/6. 
etincg,  s.  f.  eating :    etincge  edendo 

170/5. 
efthylde,    adj.    satisfied,  contented : 

efthylde  contentus  133/3- 
ex,  s.f.  an  axis  :  ex  axis  97/4- 


F. 

fandere,  s.  m.  a  tempter,  a  trier :  fan- 

dere  temp  tat  or  206/4. 
fannian,    w.    v.    to    fan :    fanna  Jm 

uentiles  186/17. 
feecfull,  adj.  spacious :  faecfull  spatiosa 

185/15. 
felaspecolnyss,  s.  f.    talkativeness, 

loquacity :   felaspecolynss  loqnaci- 


tas  170/i8  ;  felaspeculnysse  loqua- 

citatem  79/Q. 

feol,  *./.  a  file :  feole  lima  150/5- 
festrian,  w.  v.  to  foster,  to  nourish  : 

by})  festrud  nutritur  222/15- 
fleardian,  w.   v.  to   wander,    to   go 

astray,  to  err  :  fleardaS  errat  113/ 

1 6. 
flod,  s.  m.  a  flood,  a  river :    flodas 

fiumina  231/io. 
flogettan,  w.  v.  to  fluctuate :  flogettan 

fluctuare  205/19. 

flot,  s.  n.  a  river  :  Roifluuim  179/15. 
flugol,    adj.   swift,    fleeting ;    flugol 

fugitiua  198/8. 
foda,  w.  m.  food :  mid  fodan  pabulo 

53/1  ;  foda  incrementum  56/17. 
fol(c)lic,  adj.  public :  fol(c)licre^?wJ- 

licam  9/12. 

fordeman,  w.  v.  to  distinguish,  de 
cide  :  fordeme  discutiat  125/15. 
fordimmian,    w.   v.    to    make    very 

dim,  darken  :  byS  fordimmodey^-s- 

catur  24/19 ;    kiS   fordimmod   ob- 

scuralitur  99/19. 
fordwinan,  s.  v.  to  dwindle  away, 

to   vanish:    fordwinan  euanuerunt 

215/n. 
forealdian,   w.   v.   to    become  old : 

forealdudes  ueterani  223/12. 
forebreost,    s.    n.    the    fore-breast, 

breast,  chest :  forebreostu  precordia 

97/3- 
foregyrnan,  w.  v.  to  show  before : 

foregyrna'5  prerogant  203/17- 
foresceawung,  s.  f.  contemplation  : 

foresceawuuge  contemplations  28/ 

14. 
foresmean,   w.   v.   to    premeditate : 

foresmea  premeditare  200/2O. 
forestiht,    adj.  fore-appointed,   pre 
destined  :  forestiht  prefinu  (?)  42/ 

15- 

forestihtung,  s.f.  fore-appointment, 
predestination  :  forestihtunge  pre- 
destinatione  226/12. 

forfleon,  8-  v.  to  flee  away  from :  for- 
fleo-5  refugiunt  152/13- 

forgeegan,  w.  v.  to  pass  by,  omit : 
forgaegean  preterire  68/5  ;  forgseg 
]ju  transeas  81/13  ;  forgsege  pre- 
tereas. 

forgtigednyss,  s.f.  transgression,  pre 
varication  :  forgsegednysse^rewm'- 
catione  229/1. 


FORG^IGINCG — GEEDL.ECAN. 


241 


forgffginog,  5.  /.  a  fault,  an  excess  : 
forgsegincgum  excessibas  115/9. 

forgelustfullung,  s.  f,  pleasure, 
delight :  forgelustfullunge  oblecta- 
mento  68/4. 

forgytincg,  s.  f.  forgetfulness  ;  for- 
gytincge  obliuione  174/13- 

forhogung,  g.  f.  contempt :  forho- 
gunge  contempt  urn  203/13- 

forlicgend,  s.  m.  afornicator :  forlic- 
gendfornicator  98/IO. 

forsceamian,  w.  v.  to  be  greatly 
ashamed :  forsceamigean  erube- 
scere  40/9;  we  forsceamiaS  eru- 
"bescimus  49/io ;  forsceamige  eru- 
bescat  19/i8. 

forsewen,  p.  p.  despised  :  forsewene 
despecti  162/i8. 

forslsewan,  w.  v.  to  be  irksome  :  for- 
slsewe  pig  eat  202/4- 

forspanincg,  s.  f.  enticement,  allure 
ment  :  forspanincga inlecebras87/^. 

fortredincg,  s.  f.  a  treading  down, 
crushing :  fortredincg  contritio  95/ 
10. 

forttfering,  s.f.  a  going  forth,  dying  : 
forSferinge  defunctionis  65/8. 

forflgeclypian,  w.  v.  to  call  forth, 
provoke :  forSgeclypian  prouocare 
105/15- 

fortthreosan,  s.  v.  to  rush  forth  :  forft- 
liTjst  proruit  101/13. 

forploten,  p.  p.  prone,  inclined :  for- 
J>loten  pronus  29/9,  10. 

fotcops,  s.  m.  a  fetter:  fotcopsas 
conpedes  190/6. 

fracudlice,  adv.  deceitfully,  fraudu 
lently  :  fracudlice  fraudulenter 
194/1. 

framasceecan,  s.  v.  to  shake  off: 
framaPCcEcft  (Kscus*erit  164/2. 

framceorfan,  s.  v.  to  cut  off:  fram- 
ceorfan  abscidere  43/2O. 

framdon,  v.  to  put  off,  stop,  inter 
rupt  :  framdo  suspendat  131/8. 

framgewitan,  s.  v.  to  depart  from  the 
truth  :  framgewitan  apostatare  83/ 

2. 

framian,  w.  v.  to  be  of  advantage, 
to  avail,  profit,  make  progress : 
framian  prodesse  17/1 1,  proficere 
100/14;  framast  profices  7/4;  fram- 
aS  prodest  7/i,  proftcit  20/8,  ex- 
pedit  31/15;  framaS  ualet  81/13; 
framiaS  proficiunt  162/7  '•>  frame- 


don    profnerunt     153/io ;     frami- 

gende  profituram  109/2. 
freedom,  s.  w.freedom,deliberation(?x; : 

mid  freodome  deliberatione  229/1 1. 
fulian,  w.  v.  to  become  foul,  to  pu 
trefy:    fuligendum  putrescentibus 

45/7. 
fullice,   adv.    foully,    disgracefully : 

fullice  turpiter  106/13. 
fyl,  s.  m.  a  belching :  fyl  ructus  52/6  ; 

tobrocen  fyl  7  alocen  fyl  conuulsus 

52/6. 
fyll,  *.  m.  a  precipice:    fyllas  pre- 

cipitia  107/14. 
fyl«,  s.f.  filth,  impurity  ;  iyVS  putredo 

88/19. 
fyndel,    s.   m.    inventing,    devising, 

invention ;      fyndele     inventionem 

108/12. 
fyrian,  w.  v.  to  cut :  fyrian  proscin- 

dere  124/5- 


G. 

gafel,  s.   n.  a  debt:     gafele   debito 

109/12. 
galful,  adj.  lustful,  luxurious  :  galful 

luxuriosa   105/5-  galfulle    luxuri- 

osam  177/2. 
gamenian,   w.  v.  to  joke,  to  play : 

gamenian  iocari  (ludere),  172/19- 
geedertang,  adj.  continuous,  united  : 

gaedertange  continuam  1/4. 
gsedertangnyss,  s.f.  a  continuation : 

gsedertangnysse   continnatione  52/ 

15- 
geanoyme,  s.  m.   a  coming  against, 

meeting :  geancyme  occurtu  188/6. 
gear,  s.  m.  a  year  :  gearas  anni  64/19. 
gebffran,  w.  v.  to  desire  eagerly  (?), 

enjoy  (?),  have  (?)  :    gebseraS  ges- 

tiunt  181/12. 
gebeor,   s.  m.  a  guest :   gebeor  con- 

uiuam  158/1 1  ;    gebeoras   conuiug 

191/13- 
gebeorc,  s.  n.  (?)  a  barking :    of  ge- 

beorce  latratu,  119/15. 
gebylgan,  w.  v.  to  make  angry,  of 
fend  :  gebylgdum  qffenso  198/13- 
gecliht,  p.  p.  gathered  together,  con 
tracted  :  gecliht  collecta  99/2. 
geedcucian,  ^o.  v.  to  revive  :    geed- 

cucaft  reuiuescit  45/8. 
geedlaccan,  w.  v.  to  repeat :  geedlsec'3 

rcpetit  45/i  7  ;  geedlaec  iteres  79/io. 


24.2 


GEEFENL^CEAN — GYMEND, 


geefenlsecean,  w.  v.  to  imitate  :  ge- 

efenlaeceaS   imitantur    53/i6 ;    ge- 

efenleceat?  imitantur  84/n. 
geefenlsecestre,    w.f.    an  imitator: 

geefenlsecestre  imitatrix  71/n. 
geelpeodan,  w.  v.  to  change,  make 

strange,  deprive  of  reason  :    geel- 

jeGdati  alienat  1Q6/18. 
gefleard,    s.  n.  an  error  ;    gefleardes 

erroris  66/17. 
gefremmincg,  s.f.  an  effect :  gefrem- 

mincge  effectwn  88/9. 
gefystlian,  w.  v.  to  beat  with  fists, 

buffet :  gefystlude  colqfizati  7/14. 
gehealdsum,  adj.  chaste  :    geheald- 

sum  pudorata  225/i6. 
gehendo,  adj.  near,  allied  :  gehende 

soda  104/5- 
gehlywan,    w.  v.    to  cover,   shelter, 

keep  warm,  cherish,  refresh  :    ge- 

hlywS  refrigerabit  170/7,  174/3  ; 

gehlywe/bweatf  144/g- ;  gehlywende 

refouenda  61/io. 
gehwrednyss,  8.  f.  fineness,  keenness, 

subtilty :     gehweednysse   subtilita- 

tem  150/4. 
gehypian,  w.  v.  to  cherish :    gehyj)- 

iggende  refouenda  61/io. 
gelogian,    w.  v.    to    place  together, 

collect :     gelogigende     oonponendo 

158/9. 
gelomlfiecing,  s.f.  a  frequenting  :  ge- 

lomlsecincge  frequentiam  62/i6. 
gelustfullung,  s.f.  delight,  pleasure : 

gelustfullung  delectatio  3/io. 
gelytlung,  s.f.   a  lessening,  dimin 
ishing:  gelytlung  indigentia  57/i. 
gemeeclic,  adj.  conjugal :  mid  gemsec- 

licum  conitigali  182/i6. 
gemSnsumian,    w.  v.   to   communi 
cate,  contaminate  :    gemaensumiaS 

communicant   (contaminant)   102/ 

!7- 
gemsest,  p.p.  fat,  fattened :  gemsestum 

saginatum  169/15. 
gemerian,  w.  v.  to  groan :  gemerian 

gemere  34/3. 
gemidleahtrian,     to     corrupt :      si 

gemidleahtrud  conuitietur  200/6. 
genyperigendlic,  adj.  that  should  be 

condemned,   damnable :    genyj>eri- 

gendlice  damndbilia  162/1 8. 
geogutJhad,   s.  m.  youth,    boyhood  : 

geoguShade  pueritia  189/17. 


geonglionyss,  $rf.  youth  :   geonglic- 

nyese  inuentutis  124/3. 
geornfullnyss, s.f.  desire:  geornfull- 

nysse  industrla  (intentionally)  22 8/ 

1 7  ;  mid  geornfullnysse  industria 

229/3. 
georwenan,  w.  v.  to  despair :   geor- 

wenan  desperare  48/i6. 
gep,  adj.    wise,  astute  :  gep  astutus 

94/17,23/2. 
gerad,  s.  n.  manner :  swa  gerades  eius- 

modi,  ]>us  gerade  huiusmodi  52/9- 
gerestian,    w.  v.  to  rest:    gerestian 

requiescere  11/19. 
gescenct,  s.f.  a  drinking,  draught  : 

gescenct  potatum  105/1 6. 
gesewenlic,   adj.  visible :   gesewen- 

licne  uisibilem  61/4. 
gesewenlice,  adv.  visibly  :  gesewen- 

lice  uidenter  229/5. 
gespecendlic,   adj.  that   should    be 

spoken:    gespecendlice  proferervla 

123/2. 
gestredd,  p.p.   sprinkled:  gestredd 

conditum  97/12. 
geswincfullnyss,    s.  f.    a     labour, 

trouble :  geswincfulnys  laborwaum 

60/u. 

geteorigendlic,  adj.  failing,  imper 
fect,  defective :  geteorigendlice  de- 

fectiva  181/4- 
gepeahtere,  s.  m.  a  counsellor  :  ge- 

J>eahteras  consiliarii  199/12. 
geunheelan,  w.  v.  to  weaken,  debili 
tate:  geunhaelan  debilitent  51/io. 
gewyscincg,  s.  f.  adoption :  gewysc- 

incge  adoptionis  64/13. 
gleetlic,  adj.  pleasing,  pleasant,  ac 
ceptable  :    glsetlic   placabilis    78/ 

10. 
glentrian,  w.  v.  to  swallow  :  he  glent- 

rige  yluttiat  107/8. 
goldhordian,  w.  v.  to  gather  treasure ; 

goldhordian  thesaurizare  173/12. 
grennian,   w.  v.  to  grin,  show    the 

teeth:  grenniendum  dissolutis  172/ 

16. 
gronung  (grornung?),  s.f.  sadness: 

gronunge  maerorem  20/1. 
grunian,    w.  v.    to    chew    the    cud, 

ruminate:  grunaS  ruminat  54/15. 
gylpincg,  s.f.  glory :  gylpincge  gloria 

144/n. 
gymend,  «.  m.  a  governor  :    gymend 

gubernator  117/7. 


GYNDLECCINCG — LAHBRECEND. 


.243 


gyndlecoinog,  *.f.  a  wetting  through, 

moistening,  watering :  gyndleccing 

inriguum  27/7- 
gyrla,  w.  m.  apparel :  gyrla  habitus 

43/5- 
gyrning,  s.f.  a  yearning,  a  desire: 

gyrning  ambit io  59/1 2  ;    gyrninge 

ambitione  53/i8. 
gystian,  w.  v.  to  lodge,  to  be  a  guest : 

to  gystigenne  hospitandi  153/1 5. 

H. 

halbelre,  adv.  wholesome,  salutary : 

halbaere    salutaris    206/14;     na^" 

baerne  salutarem  195/n. 
halwendlioe,  adv.  salutarily :    hal- 

wendlice  salubriter  39/6. 
heefe,   s.  m.  leaven  :    haefe  fermento 

75/3- 
heegesteald,  s.  m.  a  bachelor,  a  young 

soldier:    hsegesteald    oSSe    geong- 

cempa  tiro  205/9- 
heafudhreegel,    n.   a    head-dress,    a 

long  garment  worn  by  the  priest  (?): 

heafudhraegel  poderem  74/2. 
hegian,   w.   v.  to  hedge  :   hega  sepi 

80/3. 
heofing,  s.  f.  a  lament,  a  lamenting, 

a  mourning :      heofmga     lamenta 

29/12  ;  heofincge  luctam  26/9. 
heordrslden,  s.f.  watch,  care :  heord- 

raedene  custodiam  177/31  ;  heord- 

rsedenne  custodia  lOO/io. 
hiredcufl,  adj.  domestic,  familiar  (?) : 

hiredcuS  familiarem  203/13- 
hiredwist  s.  f.  familiarity :    hired- 

wisie  familiaritatem  203/12. 
hiftfull,  adj.  hateful :  hiftfulle  odioai 

3/4. 

lease  hiwung,  s.f.  hypocrisy,    pre 
tence  :   lease  hiwunge  hypochrixin 

129/12. 
hleensian,   w.  v.   to   make   lean :    si 

gehlsensud  maceretur  53/8. 
hlehterlic,  adj.  ridiculous  :  hlehterlic 

ridiculum  88/7. 
hleotan,  8.  v.  to  get  by  lot,  obtain : 

gehlet  sortita  est  147/4- 
hlystend,  s.  m.  a  hearer,   listener  : 

hlystend  auditor  126/1. 
hohfull,    adj.    thoughtful,    prudent, 

sad  :  hohfull  luctuosus  43/5. 
hopa,  s.  m.  hope :  hopa  spes  47/2, 

65/i. 


horu,  6-.  «.  filth,  uncleanness  :  horwu 

sordea  69/14. 
hrenian,    w.  v.    to   smell    of,  to   be 

redolent :  hrenige,  redoleat,  fraqret 

106/5. 
hunig-camb,  s.f.  honey-comb :  hunig- 

camb/aMwm  50/9. 
hweetlice,    adv.    swiftly :    hwaetlice 

uelociter  101/i6. 
hwealp,  s.  m.  a  whelp,  a  cub  :  hweal- 

pumfoetibus  95/5- 
hwelian,  w.  v.  to  waste  away,  pine : 

hwelaS  contabescit  76/19  ;  hweliaS 

tabescunt77/2  ;  hwela^a&e«cas77/8. 
hwllende,  adj.  temporary  :  hwilende 

temporaries     172/7  ;      hwilendre 

momentaneam  49/9. 
hyan,  w.  v.  to  raise  on  high  :    byS 

gehyd  sublimatur  181/1 6. 
hy KB,  s.f.  height :  hyhS  celsitudo  4/2O, 

180/15. 
hypel,  s.  m.  a  heap  :  hypel  aceruum 

95/17. 
hyrwincg,  s.f.  blasphemy :  hyrwincga 

blasphemia  137/12. 
hypegung,   s.  f.   advantage:    hy|>e- 

gunge  commoda  12/6. 

I. 

infeereld,  8.  n.  the  interior,  inward 

part:  inf&reldu penetralia  221/6. 
ingelaftian,    w.  v.    to   invite :    inge- 

Iaj)ia3  inuitant  115/5. 
inlapigend,  s.  m.  an  inviter  :  inlajn- 

gendum  inuitatori  170/12. 
innagan,  v.  to    enter :    innageodest 

ingressus  es  205/1 1. 
innemyst,   adj.   inmost :    innemyste 

interior  a  19/14. 
innung,  s.  f.  a  dwelling :    innunge 

mansionem  11/8. 
inra,   adj.    inner,   inward :     se    inra 

internus  44/15  ;  inran  interni  185/ 

7  ;  inran  interiora  44/io,  56/8. 

L. 
lad,  s.f.  an  accusation,  charge(?) :  lade 

delaturam  224/1 8. 
lagoflod,   s.  m.  sea,  ocean,   deluge  : 

lagoflod  diluuium  200/6. 
lahbreca,  w.  m.  a  law  breaker,  an 

impious  man  :   lahbrecan  sacrilego 

9/io. 
lahbrecend,   adj.  impious,  profane: 

lahbrecendum  McrUego  9/9. 


R  2 


244 


LAHL1C — OFSETTINCa. 


lahlic,  adj.  lawful :  lahlicre  legitima 
46/2.  * 

land,  s.  n.  land  :  land  arua  118/14  ; 
landu  arua  51/17. 

langfernyss,  s.f.  length,  long  dura 
tion  :  langfernysse  longinquitate 
29/1. 

langmodlice,  adv.  with  long-suffer 
ing  :  langmodlice  longanimiter  5/2. 

langmodnyss,  s.  f.  long-suffering : 
langmodnysse  longanimitatemlQ/i'j. 

latemyst,  adj.  latest,  last :  on  late- 
mystum  in  nouissiino  105/8. 

lajmng,  s.  /.  an  assembly,  church  : 
lajmnge  aecclesia  12 4/9. 

leahter,  s.  m.  laughter  :  leahter  risum 

171/12. 

lencgan,    to     make    longer,    defer, 

delay :     byS    gelencged    differtur 

130/9. 
lengtogra,  adj.  drawn  out  farther, 

longer,  broader,  greater  :  lengtogran 

prolixiora  161/1 8. 
leornan,    10.   v.   to    learn :     leornde 

didicit  80/17. 


manfullice,  adv.  wickedly  :  manful- 
lice  nequiter  19/14. 

marian,  w.  v.  to  make  greater,  to 
increase :  byS  gemarud  ampliatur 
40/i6. 

meeg,  virtue:  mseg  virtus  4/19, 12/17. 

meegsterdom,  s.  m.  the  office  of  a 
master  or  teacher :  msegsterdomes 
magisterii  120/9. 

meessepreosthad,  *.  m.  the  priest 
hood,  the  office  of  a  mass-priest : 
msessepreosthad  sacerdotium  108/3- 

meep,  s.f.  the  rank,  condition,  person  : 
m.8e)>e  per  sonant  181/12  ;  msej)a 
per&ong  185/3- 

medwyrhta,  w.  m.  one  who  works 
for  wages,  a  hireling :  medwyrhta 
mercennarius  128/13. 

meta,  meat :  meta  esca  153/7- 

midyrfenuma,  w.  m.  a  coheir : 
midyrfenuma  coheres  148/4- 

mislar,  s.  f.  ill-teaching,  evil  sug 
gestion  :  mislara  suggestiones  33/2O. 

mispenian,  w.  v.  to  misuse,  abuse : 
mispenige  abutatur  224/io. 

myntan,  w.  v.  to  bring  forth  :  myntan 
pa riat  215/1. 


N. 

neeft,  s.f.  need,  want,  poverty :  nsefte 
inopiam  157/3  >  nsefte  inopia  157/ 
7,  198/8. 

nseftig,  adj.  poor  :  nseftigne  inopem 
190/1. 

nearulice,  adv.  weakly :  nearulice 
eneruiter  122/2. 

nedbehefe,  adj.  necessary :  nedbe- 
hefe  necessariumki/is  ;  nedbehefe 
necessaria  8/4. 

nyperhryre,  s.  m.  a  downfall,  precipi 
tation  :   mid  ny)>erhryre 
tione  229/12. 


O. 

6 den,  s.  f.  a  threshing-floor  :  odene 

areae  109/3. 
ofaceorfan,  s.  v.  to  cut  off :  ofaceorf 

amputa  201/6. 

ofascsecan,  s.  v.  to  shake  off,  to  ex 
cuse  :  ofascseceS  excusat  143/5- 
ofasceacan,  s.  v.  to  shake  off:  ofas- 

ceace  excusserit  101/4- 
ofergenihtsumian,  w.  v.  to  supera- 

bound  :    ofergenihtsumude   supera- 

lundauit  131/15- 
oferhelincg,  s.  f.  a  covering  :  ofer- 

helincge  tegumentum  144/1 . 
oferhelung,  *./.  a  covering,  veiling, 

concealing  :     oferhelung     obductus 

223/5. 
ofermicelnyss,  s.f.  excess  :   ofermic- 

elnysse  excessus  50/13- 
ofermugan,  v.  to  have  greater  power  : 

ofermseg  preualet  97/lp. 
oferprut,   adj.   haughty,   excessively 

proud :    oferprut   superba    183/1 2  ; 

oferprute  contumaces  38/13- 
ofersyman,  w.  v.  to  overload:    by8 

ofersymed  obruatur. 
oferteel,  adj.  superstitious  :   ofertsele 

superstitiosam  218/ic. 
ofertogenyss,  «.  /.   the  condition  of 

being   covered :    ofertogenysse   ob- 

ductionis  179/6. 
oferwenod,      adj.      insolent,      pre- 

sumptous  :  oferwenod  ne  (lichaman) 

insolens  (corpus]  52/14. 
ofeweard,  adj.  higher,  upper:    ofe- 

weard  super ius  27/6. 
ofsettincg,  s.  f.  pressure  :  ofsettincge 

oppression  143/5- 


OFSTEDE — RESTEND^G. 


245 


ofstede,  adv.   immediately :    ofstede 

*t«trin  193/12. 
omian,   to.   v.   to  belch    out :    omaS 

erayhiabit  196/5. 

onasendan,  iv.  v.  to    send  into,  im 
part:  onasendan  inf under  e  168/15. 
oneeht,  adj.  poor,  without  property 

or  possessions :    onaehtum  inopibus 

53/10. 
onbesceawtmg,  s.  f.  a  looking  into, 

inspection,  examination:  onbesceaw- 

unge  inspectionem  66/10. 
onblawan,  s.  v.  to  inflate,  puff  up, 

inspire :     onblsewft    inflat    82/1  o ; 

ongeblawen  inspirata  218/1. 
ondon,  v.  to  put  on,  to  clothe  in : 

ondeS  induct  83/6. 
oneardian,    w.   v.   to   inhabit :    byS 

oneardud  inhabitabitur  188/14. 
onfsereld,  s.  n.   an   attack,  assault, 

incursion :    onfeerelde    iticursione 

212/5. 
ongeanfealdan,  s.  v.  to  fold  back,  to 

roll  back  :  byS  ongeanfealden  reuol- 

uitur  148/n. 
ongeanlecgean,  w.  v.  to  lay  back, 

lay   up,    store   up  :    ongeanlecgean 

reponere  156/6. 
ongeanwiperian,    w.  v.   to    oppose : 

ongeanwij>eria$  obstrepunt  33/2O. 
ongebringan,    w.   v.    to    bring    on : 

ongebrincst  inducts  25/15;    onge- 

brinco"  intulerit  12/1 ;  ongebrohte 

inlatas  40/9- 
ongecoplice,   adv.  unsuitably:    on- 

gecoplice  inportune  80/14. 
ongewinn,  s.  n.  assault :    ongewinn 

inpugnationem  33/17- 
onginnan,    s.    v.    to   try,    attempt : 

ongynne  temptat  133/2. 
ongyrnan,  iv.  v.  to  impose,  inflict  on  : 

ongyrntJ  inrogat  10/4. 
onorpung,   s.f.  a  breathing  in,  in 
spiration  :  onorSunge  inspirations 

112/12. 

ouscunung,  s.  f.  abomination,  ex 
ecration  :  onscunung  exsecramentum 
66/16. 

onsegednyss,  s.f.  a  sacrifice :  on- 
segednyssa  uictime  166/3. 

onspornend,  adj.  unstumbling :  on- 
spornendum  inojfenso  187/8. 

oiistandend,  adj.  urgent,  importu 
nate  :  onstandendum  instanti  111/ 
14. 


ontiht,  adj.  intense,  eager,  atten 
tive  :  ontihtum  iuteitte  27/2. 

ontihtincg,  s.  f.  attention,  appli 
cation,  aim,  intention,  instigation  : 
ontihtmcgeintentionem%7/i,  49/2  ; 
ontihtincge  instinct u  139/1 1. 

onpeeslic,  adj.  unsuitable,  unseason 
able  :  onj>8eslice  inportanas  33/2O. 

ortruwian,  w.  v.  to  despair :  ortru- 
wian  desperare  129/i6. 

ost,  s.  m.  a  knot,  a  knob  :  on  oste  nodo 
103/9. 

P. 

pic,  s.  n.  pitch:  pic picem  88/5. 
pile,  w.f.  a  mortar  :  pil(an)  pil(a} 

95/i8. 
plumfetJer,  s.  f.  down  :    plumfeSera 

plumarum  144/4. 
pricel,  s.  m.  a  prickle,  sharp  point, 

prick :  pricelas  aculei  87/1 2. 
prician,  to  prick  :  pricaj?  pingit  188 / 

13  ;  gepricud  stimulates  79/8. 
princ,  a  prick  :  prince  ictu  43/i6. 
prut,  adj.   proud,     arrogant:    prute 

sublimes  152/1 8. 
prutlice,"    adv.     proudly :      prutlice 

superbe  178/4- 
pryt  s.f.  pride,  pomp  :  pryte  elatione 

152/1 5  ;  mid  pryte  tumor  e  71/13- 
pryte,  w.  f.  pride  :  pryte  elatio  152  / 

1 8. 
puner,   s.   m.   a  pounder,  a  pestle  : 

punere  pilo  95/19. 
punian,  w.v.  to  pound,  to  beat:  J?eah 

}>u  punige   si   contuderis    95/n8  ; 
95/19. 


B. 

racenteah,    *.  f.  a  chrin,  a   fetter  : 

racenteah  catena  43/2. 
racete,  w.  f.  a  chain,  fetter  :  racetan 

catenas  59/6. 
reed,  s.  m.  a  plan,  mode,  way :  raedas 

compendia  100/14. 
raedbora,  w.  m.  a  counsellor :    rsed- 

bora  consiliarius  200/1. 
rsedend,  s.  m.  an  interpreter,  an  ex 
plainer,  a  diviner:    rsedendes  con- 

iectoris  75/12. 
recels,  s.  n.  incense :  recelses  timia- 

matis  57/9- 
restendeeg,   s.    m.   a    day    of    rest, 

sabbath  :  restendaege  salibato  30/6. 


246 


RE)?IAN — SWY^LICOR. 


repian,  w.  v.  to  rage  :    rejna)>  sae- 

uiunt  118/19. 
rihtincg,   s.  f.    correction,    reproof, 

setting   right  :     rihtincg   rectitudo 

149/6. 
rip,  s.   f.  favour,  indulgence  :     ri)>e 

ueniam  vel  uenam  224/7- 
rumgyfulnyss,  s.f.  liberality  ,  bounty, 

profusion  :  rumgyfulnysse  largitate 

56/5. 

S. 
sacu,  s.  /.  reproof  :  sace  obiuryatione 


sam  ge  —  sam  ge,  whether  —  or  :  sam 

ge  —  sam  ge  sine  —  sine  169/12. 
sam  pe  —  sam  pe,  whether  —  or  :  sam 

J>e  —  sam  ])e  sine  —  sine  189/14. 
samodwyrcendj  s.  m.  a  co-worker  : 

samod  wyrcendes  cooper  an  tis  118/6. 
stedlic,  belonging  to  seed,  the  seed  (?)  , 

nursery  (?)  :   ssedlic  $emen,  semin- 

arium  106/1  o. 
sceamu,    «.  /.    confusion  :      sceamu 

confusio  96/i8. 
sceand,  s.f.  shame,  confusion  :  sceand 

confusio  174/8. 
scearppancfullice,    adv.  efficacious 

ly  :      scearpfancfullice     efficaciter 

206/14. 
scearppanclice,    adv.    efficaciously  : 

scearp)>anclice  efficacittr  125/7. 
scencean,  w.  v.  to  give  drink  :  scen- 

cean  propinare  106/7- 
sceogian,    w.   v.    to   shoe  :    sceogiaS 

calclate  116/17. 
sceortlic,  adj.  momentary  :  sceortlic 

hwilen(Uic'"2U/i6. 
seer,  s.f.  a  ploughshare  :  seer  uomer 

124/5. 
seocnyss,    s.  f.    sickness  :    seocnyss 

egrotatio  161/19. 
siclian,  in.  v.  to  be  in  danger  (?)  :  byS 

gesiclud  peiiclitatur  101/15. 
slawyrm,   s.    m.    serpent  :    slawyrm 

reyulits  105/9. 
sl§ewp,  s.f.  sloth,  slowness,  torpor  : 

slaewjje    torporem   92/17  ;    skew)>e 

tor  pore  61/i8  ;  slaewjje  inertia  67  / 

2. 
slipor,  adj.  slippery  :  slipor  lubricus 

210/9. 
slota,  w.  m.  a  mouthful  :  slota  bucclla 

153/12. 


smean,  w.  v.  to  seek,  to  require  : 
beoS  gesmeade  requiruntar  109/13. 

smedmen,  adj.  of  fine  flour:  smed- 
men  similagineus  154/1. 

smercian,  w.  v.  to  smirk,  to  smile  : 
smercigende  subridendo  172/17 

smyltnyss,  s.f.  tranquillity:  sinylt- 
nysse  tranguillitate  15/17. 

sorhleas,  adj.  without  care :  sorh- 
lease  securi  73/8. 

speer,  arlj.  spare,  scanty  :  speer  par- 
cus  52/6. 

speerlice,  adv.  sparingly,  scantily : 
spserlice  parce  156/9. 

specolnyss,  8.  f.  talkativeness,  lo 
quacity  :  specolnyss  loquacitas  17 O/ 

15- 
spennyss,    *.  f.    strength,    vigour : 

spennysse  uiriditatem  3/i8. 
spornincg,  s.  f.  a  stumbling-block, 

obstacle:   spornincge  offendiotdum 

134/5. 
steepmselum,    adv.    step    by    step : 

staepmseluru  gradatim  101/13. 
stede,  s.  m.  natural  state,  secure  con 
dition  :  stede  statitm  106/7. 
steor,  s.  n.  (?)  reproof,  reproach :  steor 

correptio  114/8. 
stTBnyss,    s.  f.    severity :      stiSnyss 

districtio  123/9. 
stulor,  adj.  secret :    stulre  furtiuae 

110/n. 
stuntness,   s.  f.    foolishness,   folly  : 

stuntnesse  stultitia  19/13. 
stuntspsec,    adj.    talking    foolishly, 

babbling :      stuntspsecne     stultilo- 

quum  97/IO. 
styran,    w.  v.    to    punish,   chastise : 

gestyred  castigatm*    114/14 ;    sty- 

rendum  castiganli  114/15. 
styrnlice,    adv.    sternly:    styrnlice 

rigide  78/i8. 
swelgend,    s.  m.  a  gulf,  an  abyss  : 

swelgend  uorago  117/9- 
swician,  w.  v.  to  blaspheme :  swica 

Jm  blasphemes  164/i6. 
swicung,  s.f.  an  offence,  a  stumbling- 
block  :  swicung  scandalum  14/12  ; 

swicunga  scandala  134/2. 
swiftlice,     adv.    swiftly :     swiftlice 

celeriter  88/19. 
swigea,  w.  m.  silence  :  swigea  silen- 

tium  82/i. 
swytSlicor,     adj.     more     abundant : 

swy^licor  alundanfius  135/8. 


SYFERNYSS — J?EARFLICNYSS. 


247 


syfernyss,  s.  f.  cleanness,  purity : 
syfernysse  miceritatis  42/i6. 

syxagfeald,  adj.  containing  sixty, 
sixty-fold :  syxagfeald  sexagencnius 

69/i7. 

T. 

tsecan,  w.  v.  to  hand  over  :  byo*  ge- 

tseht  traditar  108/19. 
teelend,  s.  m.  a  mocker,  a   scoffer : 

tsBlend     derisor    171/13;     tselend 

derisorem  171/1$  ;  tselendra  detra- 

hentium  12/14. 
teeppere,  s.  m.  a  vintner,  tradesman  : 

tseppere  caupo  226/io. 
temprian,  w.  v.  to  moderate  :  tem- 

predon  temperauerunt  107/12. 
teonian,  w.  v.   to   slander :    teonaft 

calumniatur  156/14. 
teter,  an  eruption  on  the  skin :  teter 

inpetiyinem  99 /io. 
tigele,   w.  f.  a  tile  :   tigelan  testam 

96/i9. 
tinclian,    w.    v.   to    tickle :    tinclaS 

titillat  52/5  >  tincligendre  titillanii 

88/9. 
toamearcian,    w.    v.    to   mark    out, 

assign  :  toamearcyaS  adsignant  29/ 

5- 
toblawan,  w.   v.    to  puff  up  :     byft 

toblsedd  inflatur  82/io. 
tobry  tincg,  s.f.  a  breaking  to  pieces  : 

contrition :  tobry  tincge  contritionem 

82/12. 

todselan,  w.  v.  to  divide,  separate,  dis 
tinguish  :  todaelan  distare  126/17. 
toefstan,  w.  v.  to  hasten  to  :  toefstan 

concurrere  143/1. 
toferian,    w.   v.   to    carry   different 

ways,    scatter,    put   off:    we   synd 

toferede  differimur  35/io. 
togeederefealdan,  s.   v.  to  fold   to 
gether  :      togaederefealt     conplicat 

96/i. 
togsedereteon,  s,  v.  to  draw  together, 

contract :    togsederetugan   contrax- 

erunt  107/1 1. 
tog8ederewllian,w.v.  to  join  together: 

togsederwilaS  copulat  11/8. 
tolafe  beon,  v .  to  be  left,  remain : 

tolafe  ys  restat  124/14. 
toleosan,  s.  v.  to  loosen,  break :  tolyst 

soluit  124/u. 
tosendan,  w.  v.  to  send  out ;  tosend 

cliffundet  105/9. 


toslupan,  s,  v.  to   loosen,    dissolve, 

relax  :  byS  toslopen  laxatur  92/17, 

dissoluitur  200/9. 
toslupincg,  s.  f.  a  dissolving  :  toslu- 

pincg  dissolutio  68/8. 
tostredan,  w.  v.  to  scatter:  tostrede 

disperdam  230/7. 
topenian,    w.    v.    to    attend    upon, 

serve  :  tojjenat)  administrat  102/9- 
topunden,  p.  p.  swollen,  puffed  up  : 

tojmndenne  tumentem  88/17. 
trantnian,  to  treat :  trahtna  tracta 

200/4. 
trymmincg,    s.  f.   the    firmament : 

trymmincge  firma  mentum  174/7. 
tungfull,    adj.    talkative :    tungfull 

linguosus  81/9. 
tungwod,  adj.  eloquent,  talkative  : 

tungwod  linguata  223/4. 
on  twa  tedselan,  w.  v.  to  divide  in 

two :  on  twa  tedaeled  bipertita  140/ 

13- 

twuwu,  adv.  twice  :  twuwu  bis  80/1 1. 
twyferlsecean,    w.   v.   to   dissociate : 

twyferlseceS  dissociant  6/8. 
twyhiwian,   w.   v.    to    dissimulate : 

twyhiwaS  dissimulat  44/8. 
twynol,  adj.  doubtful :  twynol  dubia 

46/1. 
twyrsednyss,  s.  f.  discord :  twyrsed- 

nysse  discordiae  10/2. 
twyseht,  adj.  disunited,  at  discord  : 

twysehte  discordes  192/13. 
twysehtnyss,  s.  f.  dissension  :  twy- 

sehtnysse  dissensionem  6/12. 
tyan,   w.   v.   to   instruct :    \ve    beoS 

getyde  instruimur  31/5- 
tyddre,  adj.  fragile  :  tyddre  fragilis 

215/8. 

tyndre,   w.  f.   tinder,  fuel,  induce 
ment :    tyndre  f  amentum  206/17; 

tyndr&rufomenta  210/3- 


Jjarrihte,  adv.  immediately :  t>arrihte 

confestim  236/i. 
wel  pseslic,  adj.  very  worthy :   wel 

J>aeslic  condigna  125/5. 
peeslice,  adv.  worthily :  jjseslice  digne 

46/i. 
pearflicnyss,   a.  /.    poverty:    >earf- 

licnysse paupertatem  179/8  ;  J>earf- 

licnysse  paupertate  148/2. 


248 


J?EOGINCG — UN  WERLICE. 


peogincg,    s.  f.    advance,   progress, 

growth :  feoginc  profectus  132/17  ; 

jjeogincg    profectus    203/8;     J>eo- 

gincgum  profectibus  210/1. 
peon,  s.  v.  to  flourish,   excel :    )>eo)> 

pollent  221/1. 
peowetlic,     adj.     servile,     slavish : 

mid  Jjeowetlicum  seruili  63/13. 
pinen,  s.  f.  a  maid  servant :   J>inene 

ancillae  229/6. 
piwan,   v.   to   threaten :    )>iwe  com- 

mineris  114/1  o. 
piwracu,  s.  f.   a  threat :    Jriwracum 

minis  63/8. 
polibyrdnyss,      s.    f.      endurance : 

polibyrdnysse  tolerantiam  3/8. 
polobyrde,  adj.  patient :    Jjolobyrde 

13/12;  fyolebyrde  patiejis  18/14. 
poloinod,    adj.    patient :     J>olomod 

patiens  8/12. 
poterian,   w.  v.  to   weep:    j?oteriaS 

flebitis  167/13- 
prsestan,  w.  v.  to  torment,  tocleanse  (?) : 

byS  gejjrsest  purguetur  208/4- 
preagincg,  s.f. correction:  preagincge 

corrections  48/1 6. 
prlstnyss,   s.  /.  rashness,  boldness : 

pristnysse  temeritate  139/3  ;  J>rist- 

nysse  audaciam  40/5. 
prowend,  s.  m.  a  serpent,  a  scorpion  : 

Jjrowend  scorpionem  86/n. 
purhbeorht,  adj.  transparent,  clear: 

{mrhbeorht  perspicuus  22/17. 
purhfsere,    adj.    that   can   be  gone 

through,    penetrable :     purhfaerum 

penetrabilibus  39/2. 
purhleeran,  w.  v.  to  persuade :  purh- 

laerd  persuadet  88/12. 
purhsmeagan,     w.     v.     to     search 

thoroughly:      Jmrhsmeagean    per- 

scrutari  32/1 1 ;   ^ursmeageaS  per- 

scrutantur  121/3. 
purhteon,  w.  v.   to  accomplish :   we 

]>urhteon  impertiamus  101/n. 
pwyrnyss,    s.  f.    perverseness,    de 
pravity  :  Jjwyrnysse  pravitate  32/3. 
pyle,  s.  m.  a  speaker,  an  orator :  J>yle 

orator  119/3- 

U. 

unalyfendlice,  adj.  unlawfully,  with 
out  permission :  unalyfendlice  in- 
licite  141/4. 

underberan,  s.  v.  to  bear,  support : 
underberende  supportante*  24/i. 


underhnigan,  s.  v.  to  bend  under, 

sink    under,   submit    to,    succumb 

to :  underhnihS  succumbit  12/9- 
undersmugan,  s.  v.  to  creep  under : 

undersmyhS  subripit  89/8. 
underpenian,  to  serve  under :  under- 

]>enaj)  snbministrat  5/6. 
underwexan,  s.  v.  to  grow  under  : 

underwexa'S  succrescunt  104/8. 
underwrepung,   s.,f.   support,    sus- 

tentation :     underwrepung   susten- 

tatio  56/10. 
undomlice,    adj.    unwisely,     indis- 

cretely :       undomlice       indiscrete 

202/15. 
unendebyrdlice,    adv.    disorderly : 

unendebyrdlice  inordinate  101/14, 

191/3. 
unforebyrdig,  adj.  impatient :    un- 

forebyrdig  impatiens  8/13. 
ungefyllendlic,  adj.  that  cannot  be 

filled,     insatiable :     ungefyllendlic 

insatiabilis  50/8. 
ungelseccendlic,  unreprovable :  un- 

gelaeccendlic  inreprehensibilis  119/ 

ii. 
ungerydnyss,    s.  f.    noise,    tumult : 

ungerydnyss  tmnultus  82/2. 
ungeswicendlice,  adv.  unceasingly : 

ungeswicendlice  indesinenter  28/7. 
ungepwfierian,    iv.    v.  to    be   incon 
sistent   with,    to    be   opposed    to : 

ungefwaeregaS  discordat  143/3. 
ungewened,    adj.    unexpected,   un- 

forseen :   ungewenedum   improviso 

181/13- 
unhselp,    s.  f.    ill-health,  weakness, 

debility :      unhselpe       debilitatem 

107/n. 
unhiredwist,    s.  f.    unfamiliarity : 

unhiredwist    infamiliaritas     203/ 

13- 
unlust,    s.    m.    evil    pleasure,    evil 

desire :        unlusta       desideriorum 

(uoluptatum)  106/10. 
unmeene,   adj.  free  from :    unmsene 

inmunis  67/2O,  179/io. 
unscrydan,    ic.    v.    to    deprive    of 

clothes,  deprive  of,  free  from  :  byj) 

unscrydd  exuitur  226/9- 
unwemming,  s.  f.  incorruptibility  : 

unwemmincge  incorrnptionem  41/ 

10. 
uiiwerlice,   adv.    incautiously  :    un- 

werlice  iucante  149/8. 


UNWITTOL — WOFFIAN. 


249 


unwittol,   adj.   ignorant :    unwittol 

insciw  80/12. 
unwripan,  s.   v.  to  draw  out :    un- 

wrij>an  di&tringere  232/2. 
uppferian,   w.   v.    to    carry   up,   to 

raise :  by$  uppferud  eleuatur  (ctV- 

cumfertur}  130/7. 
utacymen,     s,    m.     a     stranger,     a 

foreigner :    utacymenum   extraneis 

8/14  :  utacymene  aduenas  137/1 6. 
utadrsefan,     w.    v.    to     drive     out, 

destroy :     utadrsefde    exterminauit 

105/15. 
utascufan,    s.   v.   to    shove    out,   to 

shut    out :     byS    utasceofene    ex- 

cluduntur  184/12. 

utgeliedan,  IP.  v.  to  draw  out,  pro 
duce  :  utgelset  deducit  188/12. 
utlendisc,    adj.     strange,    foreign : 

utlendiscum  extraneo  193/1 6. 
utryne,  s.  m.  an  exit :  utryne  exitum 

224/6. 
utscufan,  s.  v.  to  shut  out,  exclude : 

utscufaS  excludunt  112/8. 
utscytling,  s.  m.  a  stranger,  foreigner : 

utscytlinge  extraneo  200/4. 


W. 

wacian,  w.  v.  to  watch  :  wacigenne 
(wacigendne  ?)  uifjilantem  116/9. 

wanhalnyss,  s.f.  infirmity,  weakness : 
wanhalnysse  inlecillitatem  97/15  ; 
wanhalnysse  debilitate  88/7. 

weeccea,  w.  m.  a  watching,  a  vigil : 
waeccean  uigiliae  52/9;  waecceum 
uigiliis  55/io. 

weeg,  s.  m.  a  balance,  scales  :  on  waege 
statera  97/7- 

weder,  s.  m.  a  breeze :  wedere  auram 
70/3- 

wegferend,  s.  m.  a  wayfarer,  a  tra 
veller  :  wegferend  uiator  187/6 ; 
wegferende  uiator  225/IO. 

weggewitan,  s.  v.  to  depart :  wegge- 
witt  abscedit  210/5. 

weldeed,  s.  f.  a  benefit :  weldaeda  bene- 
ficia  16/8. 

welwyllednyss,  s.  f.  good-will,  be 
nevolence  :  welwyllednyss  beniuo- 
lentia  160/6. 

wendend,  adj.  movable,  revolving : 
wendende  uersatilis  97/4- 

wendincg,  s.  f.  a  turning,  change : 
wendincg  permutatio  63/2O. 


weorcfull,  adj.  laborious:  weorcfull 

gest'iosam  169/1. 
weredlsecan,  w.  v.  to  make  sweet,  to 

speak  sweetly:    byS   geweredlsehj) 

indulcatur  (dulcit  loquitur}  196/5. 
widmsersung,    s.  f.    disgrace :    wid- 

msersung  infamatio  96/'n. 
widnian,    w.  v.    to   punish :    widni- 

gendne  punientem  88/3. 
wiglere,  s.  m.  a  soothsayer:  wigleres 

arioli  75/12. 
wilddeor,  s.  n.  a  wild  beast :    wilde 

deor  bestias  202/9. 
wilddeoren,    adj.   fierce:    wilddeor- 

enum  feralibus  99/7, 
winberie,  w.f.  a  grape:    winberian 

uuae  154/2. 
wlnclyster,  *.  n.  a  cluster  or  bunch 

of  grapes  :  winclyster  botrus  154/2. 
winwringa,  ic.  m.  a  wine-press  :  win- 

wringan  torcularis  109/3. 
wipercoren,   adj.  rejected,  wicked  : 

wi)>ercorenra  reproborum  226/14. 
wiperian,  w.  v.  to  irritate,  provoke, 

exasperate:  wij>erian  esazperareQl/ 

12;    wijjerast    exacerbaberis    188/ 

n. 
wiperreed,    adj.    opposed,    adverse : 

wij>errsede  aduersa  12/7- 
wipersacerd,    s.  m.    a    blasphemer  : 

wijjersacerdra  blaspJiemantium  209/ 

5- 
wiSersacung,  s.f.  blasphemy:  wi>er- 

sacung  blaspkemia  102/1 6. 
wiflerwerdnyss,   s.f.   calamity,    ad 
versity  :  wiSerwerdnyssum  aduersis 

12/12. 

wiperwennincg,    «.  /.    controversy : 

wif>erwennincge  controuersia  146/ 

!5- 
wiperwinna,  w.  m.  an  opponent,  an 

adversary :  wiperwinnan  conlucta- 

tor  em  151/4. 
wi&metincg,  s.  f.  comparison  :    wi'5- 

metincge  conparatione  103/9- 
wiSsacincg,  s.  f.  renuntiation  :  wift- 

sacincg  abrenuntiatio  60/14  ;  wift- 

sacincge  abrenuntiatione  60/15. 
wlitefull,    adj.   beautiful :    wlitefull 

decor  us  21/8. 
wod,  adj.  blasphemous  :  wodne  blas- 

phemum  9/i6. 
woffian,   w.  v.  to  blaspheme :    woffi- 

gende  (woffigendne  ?)  blatpheman- 

tem  9/9. 


250 


WORIAN — YTTRA. 


worian,  w.  v.  to  wander :  worige  erret 

186/4. 
wrecend,  s.  m.  an  avenger  :  wrecend 

ultorem  89/13. 
wregend,  s.  m.  an  accuser  :  wregend 

acctisator  80/14. 
wrenc,  s.  m.  kind  manner :    wrence 

arte  186/i8. 
wripa,  w.  m.  a  thong,  torture :  wrtya 

tortura  190/6;    mid  wri>an   lora- 

mento  200/8. 
wulderfull,  adj.  glorious  :  wulderfull 

ffloriosus  178/15  ;  wuldorfull  glori- 

osus  180/6. 
wunian,  w.  v.  to  whisper,  murmur  (?) : 

wunigende  msurrans  196/9. 
wyln,  a  fountain,  a  stream :  wylne 

fonte  18/3- 


ic  wysoe  peet,  would  that :  ic  wysce 
)>aet  utinam  25/1. 

Y. 

yrfewyrdnyss,  s.  f.  he;rship,  inheri 
tance  :  yrfewyrdnysse  hereditatem 
24/7- 

yr^Jlincg,  s.  m.  a  husbandman,  farmer : 
yr'Slincge  agricolg  88/5. 

yst,  s.  m.  a  storm,  tempest :  on  yste 
tetttpestate  15/i8. 

ytemyst,  adj.  last :  y  tern  yst  ultimus 
19/21;  ytemystum  extremis  41/ 

_  15- 

yttra,  adj.  outer,  outward,  exterior : 
yttran  exterior  a  222/1 6. 


PR  Early  English  Text 

1119  Society 
A2  cP^bli cat ions 3 

no. 93  Original  series 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY 


CIRCULATE  AS  MONOGRAPH 


;        --y 

"-,v  33?,    ,>  >' '> 

" 


. 
-" 


>*v>i;>:ar~> 


-  >  ~y&  • 
«^X/^> 


»'»Z*.J? 

'     ;>>•>-    >'*      LJW-') 

**•  *^.^  ^' ; 


m