MUKANDA WA
GISENDESELO
GIA IMA YAGASUE
Mbimbi jia gudiangela
Gisendeselo gidi mukanda wa gisendeselo gia ima yagasue, nu gisendeselo gia ndaga
jiagasue. Mukanda wa Gisendeselo udi mutukoteleseela khuta gufugiwa gua dilu nu mavu,
nu gufugiwa gua muku'a muthu, nu gufugiwa gua ivunza nu gua shitu. Uvi ushigo
mutukoteleseela gulondewa gua ndaga jia muku'a muthu nu gukhala guenji nu ako, udi
mututeela khuta lumene. Mukanda wa Gisendeselo udi mutangewa gifua gubutshiwa
guheguhe. Ndaga ya mu bengi, mu gibundabunda muazoga gima gihegihe. Mu mukand'ou,
Nzambi udi musendesa gudidijiga magemage, uu nu hadimuenegesele diago muene mu
Yesu Kilisto.
Gubola guazangelele muho wa khalelo dia muku'a muthu nu gudivua guenji nu Nzambi.
Uvi Nzambi walondele mulonga.
Ikotelo nage idi n'ayo gukhalesa muku'a muthu nu monyo. Ikotelo inyi yajile nu
gumuenega magemage mu gulonda gua Nzambi mukunda nu guhuluisa muku'a muthu.
Ikotelo iwana idi mu mukand'ou: gimoshi gia gu dihia dia Edene, hangima gikotelo gia
Adama hadile na muene wabua gale genji, gikotelo gia Nowa nu gikotelo gia Abalama.
Ikotelo iko iwana idi: Gikotelo gia gu mulundu wa Sinayi, nu enya Isalele mukunda nu
mavu a gutendelela. Gikotelo giko nu Davidi. Gia gisugishilo, gikotelo gihegihe, giene gidi
mutema gudijiga ikotelo iko yagasue ya gudiangela.
Ha ndaga ya givuo giwafundjiiwe, athu ako anatangiza egi mukand'ou wandakhala
wafundjiwe gu khanda ya givuo gia 1450 — 1410 A.C.
Mukanda wajiya gukhaphewa mu itshinyi eyi:
1. Gufugiwa gua ima yagasue nu gua muku'a muthu, 1.1 — 2.25
2. Gisendeselo gia gubola nu gia malamba, 3.1-24
3. Gusendesa gudi Adama uu nu gudi Nowa, 4.1—5.32
4. Nowa nu nvula yavula, 6.1 — 10.32
5. Nzo yaleba ya Babele, 11.1-9
6. Gusendesa gudi Seme uu nu gudi Abalama, 11.10-32
7. Malemb'a giphuta: Abalama, Isaka nu Yakoba, 12.1 — 35.29
8. Vungu dia Esau, 36.1-43
9. Yosefe nu aphanji'enji a mala, 37.1 — 45.28
10. Enya Isalele mu mavu a Egipitu, 46.1 — 50.26
Muho wafugiwe ima yagasue wamuenene egi *kianga giakhalele gia-
iGu gisendeselo Nzambi wafugile bon 8 a - * an S ima ' Nzambi wakhaphu-
_ dilu nu mavu*. ^Mavu akhalele mmne ban g a nu P hl P ha - 5Muene
gilalalala, akhalele atuhu sha, guakhale- walu S ile **W <*«["» e & "Muanya,"
i
lego nu gima gingoshi. Phipha yakhalele walugile ufugu dijina egi: "Phipha."
mutshuiga osea, Givule gia Nzambi b Ngueze yabuile, gimenegena giatagene-
giakhalele muwenda holu dia meya. ne. Yakhalele lusugu lua gudiangela.
3 Henyaha, Nzambi wazuelele egi: "*kia- 6 Nzambi wazuelele luko egi: "Kha-
nga gikhale." Kianga giakhale. 4 Muene ndo ikhale ha gukhaphumuna meya ha
a l.lTuajiya nji gubungisa v. 1 gu v. 2, tubalumuna egi: Hasendesele Nzambi gufuga dilu nu mavu,
mavu akhalele...
b 1.2 Givule gia Nzambi: gubalumuna guko egi: Muhehe wa Nzambi nga funji yakola.
GISENDESELO 1 - 2
ene akhale rau khanda jiyadi." 7 Ngenyi,
Nzambi wafugile khando, yakhaphumui-
ne mey'a goshi'ayo nu mey'a holu
di'ayo. Na yatshitshiwe ngenyi. 8 Nzambi
walugile khando inyi dijina egi: "Dilu."
Ngueze yabuile, gimenegena giatagene-
ne. Yakhalele lusugu lua ngiadi.
9 Nzambi wazuelele luko egi: "Meya
adi goshi'a dilu adibungise hama hangoshi
ha gula fundo dilandu dimuenege." Ndaga
yatshitshiwe ngenyi. 10 Nzambi walugile
fundo dilandu dijina egi: "Mavu," walugile
meya adibungishile hangoshi dijina egi:
"Meya akoma." Muene wamuenene egi
ndaga yatshitshile muene yakhalele yabo-
nga. ll Hangima Nzambi wazuelele egi:
"Mavu azogese ivunza, azogese muangu
udi muhaga jimbuto nu mitshi idi muyima
mabundu adi nu jimbale jiawo mukatshi
gifua mudi miho yayo." Ndaga yatshitshi-
we ngenyi. 12 Mavu azogesele ivunza, nu
muangu udi muhaga jimbuto, nu mitshi
idi muyima mabundu adi nu jimbale
mukatshi gifua mudi miho yayo. Nzambi
wamuenene egi ndaga yatshitshile muene
yakhalele yabonga. 13 Ngueze yabuile, gi-
menegena giatagenene. Yakhalele lusugu
lua thathu.
14 Hangima Nzambi wazuelele egi:
"Ilemeno ikhale mu dilu ha gukhaphu-
muna muanya nu phipha. Ikhale njimbu
jiagudijiga sungi, nu masugu nu ivuo.
15 Mbayikhala mulema mu dilu ha gu-
phelegetesa ha mavu." Ndaga yatshitshi-
we ngenyi. 16 Na Nzambi wafugile ileme-
no yakoma iyadi. Gilemeno giabalega
gukoma kumbi, ha guhinyina mu mua-
nya, nu gilemeno giazonda, mbeu ha
guhinyina mu phipha. Nzambi wafugile
nji jithemua. 17 Muene wahagele ileme-
no inyi mu dilu mukunda nu guphelege-
tesa ha mavu, 18 mukunda nu guhinyina
mu muanya nu mu phipha, mukunda nu
gukhaphumuna muanya nu ufugu. Nza-
mbi wamuenene egi ndaga yatshitshile
muene yakhalele yabonga. 19 Ngueze
yabuile, gimenegena giatagenene. Ya-
khalele lusugu lua nguana.
20 Hangima Nzambi wazuelele egi:
"Meya azale nu mbiji jia miho yagasue,
njila jinyinge gosa." 21 Nzambi wafugile
shitu jiakoma jia mu meya nu mbiji jiko
jia miho nu miho jianakhala mu meya
nu njila jia miho yagasue. Nzambi
wamuenene egi ndaga yatshitshie muene
yakhalele yabonga. 22 Muene wasuangu-
luishile ima yafugile muene, wayitende-
lele egi: "Mubutulule, muzalese meya
akoma, nu njila jidivudise ha mavu."
23 Ngueze yabuile, gimenegena giatage-
nene. Yakhalele lusugu lua thano.
24 Nzambi wazuelele egi: "Mavu
azale nu shitu jia miho yagasue, nu shitu
jia hembo nu shitu jia mu foto, nu jidi
mudibulumuna hashi." Ndaga yatshitshi-
we ngenyi. 2S Nzambi wafugile shitu jia
ha mavu jia miho yagasue, nu shitu jia
hembo nu jia mu foto, nu jidi mudibu-
lumuna hashi ha mavu. Muene wamue-
nene egi ndaga yatshitshile muene ya-
khalele yabonga.
26 Hangima Nzambi wazuelele egi:
"Luenyelu tufuge muku'a muthu, muene
akhalele gifua esue, udi mudifuana nu
esue. Muene udi mukhala nu ngolo jia
guhinyina jishui jia mu meya, nu njila, nu
shitu jia hembo nu jia mu foto jiagasue,
nu jidi mudibulumuna hashi." 27 Ngenyi
Nzambi wafugile muku'a muthu, wamu-
fugile nu gifuanesa gienji, wafugile yala
nu mukhetu**. M Nzambi waasuangului-
shile nu gudindelela ogu: "Mubutulule,
mumuangunuge ha mavu agasue, muaa-
hinyine, muhinyine jishui jia mu meya nu
njila jia gosa nu shitu jiagasue jidi
mudinyigisa ha mavu." 29 Nzambi wazue-
lele egi: "Tadienu, ngudi gumihua ima
yagasue ya ha mavu idi muhaga jimbuto
nu mitshi idi muyima mabundu adi nu
jimbale mukatshi. Mbuto eji nu mabundu
awa mbayikhala ima yenu ya gudia.
30 Ngudi muhana muangu ula legelege
wagasue ha gukhala ya gudia ya shitu
yagasue ya ha mavu nu ya njila yagasue
ya gosa nu ya gima giagasue gidi
mudinyigisa gidi nu muhehe wa monyo."
Ndaga yatshitshiwe ngenyi. 31 Nzambi
wamuenene yagasue yatshitshile muene
egi yakhalele yabonga sha. Ngueze ya-
buile, gimenegena giatagenene. Yakhale-
le lusugu lua samano.
2 1 Ngenyi Nzambi wamanesele gufu-
ga gua dilu nu mavu nu gua ima
yagasue idi muene. 2 Hadile Nzambi
wamanesela midimo yenji yagasue,
muene wahulugile lusugu lua sambadi.
3 Nzambi wasuanguluishile lusugu lua
sambadi, walubuishile lusugu luenji
d 1.27 5.1-2; 9.6; 1 Kol 11.7; Mat 19.4; Make. 10.6.
GISENDESELO 2
ndaga ya lusugu lunu muene wahulu-
gugile gu mudimo wenji wagasue wa
ufugi e . 4 Wowu udi muho wafugile
Nzambi dilu nu mavu gu gisendeselo
nu ima yagasue idi muene.
Dihia dia Edene
Hafugile Maweze Nzambi mavu nu
dilu, 5 guakhalele gale go gifuguse gia
mu temu ha mavu, guakhalelego gale
muangu wa mu temu ndaga ya Maweze
Nzambi wakhalele khenji ganogesa gale
go nvula ha mavu, nu guakhalelego nga
muthu ha gudima mavu. 6 Uvi meya
akhalele muzoga goshi'a mavu, akhalele
mutebesa ha mavu agasue.
7 Maweze Nzambi wazudile fuluguta
dia mavu, walondele n'adio muthu.
Muene wamufujile muhehe wa monyo
mu mazulu enji, muthu unu wabuile
muthu ya monyo/.
8 Hangima Maweze Nzambi walo-
ndele dihia dia ima ya gukuna mu
Edene gu khanda ya mazogelo a kumbi
mukunda nu guhaga mo muthu yalo-
ndele muene. 9 Maweze Nzambi wame-
nesele mitshi ya miho yagasue yakhale-
le yabonga gu meso nu yakhalele
muhaga mabundu abonga ha gudia.
Hakatshi dia dihia dinyi, muene waha-
gele mutshi wa monyo nu mutshi udi
muhana ndunge jia gujiyila ndaga jidi
jiabonga nu ndaga jidi jiabola*.
10 Mu mavu a Edene muakhalele
gito gia muta wakhalele mubulumuga
nu gutebesa dihia. Guenegunu, muta
unu wadikhaphele mu mita iwana.
u Jina dia muta wa gudiangela didi
Phishona. Muta unu udi mujieta gifu-
tshi gia Havila, fundo didi musangewa
utadi wa wolo. 12 Utadi wa wolo wa
gifutshi egi udi wa diago. Mu gifutshi
egi mudi musangewa nji uhafu wa
bedeliyome nu tuseso tua onikise. 13 Ji-
na dia muta wa ngiadi didi Gihona.
Muta unu udi mujieta gifutshi gia
Kushi ^ 14 Jina dia muta wa thathu didi
Tigele. Muta unu udi mubulumuga gu
mazogelo a kumbi mu gifutshi gia
Asiliya. Muta wa nguana udi Efalata.
15 Hangima Maweze Nzambi wazudi-
le yala, wamuhagele mu dihia dia Edene
ha gukhala mudikokejela nu ha gukhala
mudibamba. 16 Maweze Nzambi, wawa-
mbelele yala egi: "Wajiya gudia gaye
mabundu a mitshi yagasue idi mu dihia.
17 Uvi udigo ndo mabundu a mutshi udi
muhana ndunge jia gujiyila ndaga jiabo-
nga nu jiabola, ndaga ya gula waadia,
lusugu luene aye mbawufua gaye diago."
18 Hangima Maweze Nzambi wa-
zuelele egi: "Ishigo yabonga ha yala
gukhala hakhenji. Ngumulondeele mu-
kuateshi wamufuana." 19 Maweze Nza-
mbi wazudile ndambo ya mavu, walo--
ndele n'awo shitu jiagasue nu njila
jiagasue jia mu foto. Muene wajile
n'ajio gudi yala ha gumona nga maji-
na'tshi andajihua yala. Jina diagasue
diahanene yala gudi shitu nga gudi njila
diabuile jina diayo. 20 Ngenyi yala waha-
nene majina gudi shitu jiagasue jia
hembo nu jia mu foto nu gudi njila
jiagasue jia gosa. Uvi yala gakhalelego
nu mukuateshi wamufuana.
21 Maweze Nzambi wabandesele yala
tulo tua mulambalamba. Muene wamu-
katshuile luphatshi lungoshi, wavutuile
saba mu fundo diayo. 22 Maweze Nzambi
walondele mukhetu nu luphatshi luaka-
tuile muene gudi yala. Muene wamuha-
nene gudi yala. 23 Yala wazuelele egi:
"Aa you udi gifiya gia ifiya yami,
saba ya saba yami.
Mbaamutamega egi 'mukhetu,' i
ndaga ya muene wakatuwa
gudi yala."
24 Ha mulong'ou yala mbawubemba
sh'enji nu gin'enji, mbawuya mudibungi-
sa nu mukaji'enji. Muyadi wawo tshima
mbabua muthu mungoshu
25 Yala nu mukaji'enji akhalele ji-
thowa muyadi wawo tshima, uvi gakha-
lelego muvua musonyi.
* 2.3 Guz 20.11; Heb 4.4,10.
/ 2.7 1 Kol 15.45.
8 2.9 Yat 2.7; 22.2,14.
h 2.13Kushi: ako adi muzuela egi gifutshi gia Kushi gidi mu mavu a Mesopotamiya. Uvi ako adi
muzuela egi gifutshi gia Kushi gidi mu mavu gu thunda ya Ejipitu (Sudane nga Etiopi).
* 2.23 mukhetu: mbimbi eyi mu Hebelu "ishshah" idi muza gu mbimbi "ish" idi muzuela egi yala.
Hene mbimbi mukhetu nu yala jidi nu gudifuana.
J 2.24 Mat 19.5; Mako 10.7-8; 1 Kol 6.16; Ef 5.31.
GISENDESELO 3
Gubua gua muku'a muthu mu gubola
3 1 Nyoga yabalfcgele shitu jiagasue jia
mu foto Jiaf iigile Maweze Nzambi
gidtema. Ny6ga yahudile mukhetu egi:
K Yadiag6 Nzambi wamiwambela egi
mudigo mabundu a mitshi yagasue idi
mu dihia edi ba? M *
2 Mukhetu watayele egi: "Tuajiya
gudia mabundu a mitshi yagasue ya mu
dihia, 3 uvi mabundu a mutshi udi
hakatshi dia dihia tuajiyilego guadia.
Nzambi wazuelele egi mudigo mabundu
a mutshi unu, muababatago koko ha
gula mufuigo." 4 Nyoga yazuelele egi:
"Mambo! Mbamufuigo. 5 Nzambi wa-
zuelele ngenyi ndaga ya muene udi
muyiya egi hamudi mudia mabundu
anyi, meso enu adi mutuwuga, mbamu-
bua gifua muene Nzambi, mbamujiya
ndaga jiabola nu jiabonga."
6 Mukhetu wamuenene egi mabundu
a mutshi unu akhalele abonga ha gudia,
wamuenene nji egi mutshi wakhalele
wabonga sha gu meso, wajiya gubuisa
muthu muenya ndunge jiavula. Hene,
wazudile bundu dingoshi dia mutshi unu,
wadile. Hangima wahuile nji mulumi'e-
nji, mulumi'enji wadile. 7 Kumbi dinyi
diago meso awo atuwugile, ajiyile egi:
"Tudi thowa." Alondele mayiji a mutshi
wa figi gifua mulele, asudigile.
8 Mu ngueze ya lusugu lunu, ene
avuile dijiui dia Maweze Nzambi wakha-
lele muwenda mu dihia. Yala nu mu-
khetu amulengele, adisuegele mukatshi
dia mitshi ya mu dihia. 9 Hangima
Maweze Nzambi watamegene yala, wa-
muhudile egi: "Aye udi gui?"
10 Yala awatayele egi: "Ngavui dijiui
diaye mu dihia, ngakhala nu woma, hene
ngadisuega ndaga ya ngudi ithowa."
11 Maweze Nzambi wamuhudile egi:
"Nanyi waguwambela egi aye udi ithowa?
Aye wadi bundu dia mutshi ungagumbi-
dile mukhuala ha gula gudia ndo ba?"
12 Yala wabalumuine egi: "Mukhetu
iwanguhuile muene wanguhui dibundu
dinyi hene ngadi."
13 Maweze Nzambi wahudile mu-
khetu egi: "Mukunda na'tshi watshitshi
ndag'eyi?"'
* 3.1 Yat 12.9; 20.2.
' 3.13 2 Kol 11.3; 1 Tim 2.14.
™ 3.15 Yat 12.17.
" 3.18 Heb 6.8.
Mukhetu wabalumuine egi: "Mba
nyoga yanguhuigi hene ngadi bundu
dinyi."
Nzambi udi muta mukumbu
14 Luenyelu Maweze Nzambi wawa-
mbelele nyoga egi: "Mukatshi dia shitu
jiagasue, aye hakhaye udi mutewa mu-
kumbu ha mulonga ou uwatshitshi.
Sendese mangin'ou uu nu gunu, aye
mbawukhala, mubulumuna vumo diaye
mu mavu ha guwenda. Aye mbawukhala
mudia fuluguta dia mavu mu monyo
waye wagasue. 15 Mbanguhaga umbala-
gaji hakatshi dia aye nyoga nu mukhetu,
nu hakatshi dia vungu diaye nu vungu
dienji. Ene mbaagudiata gu muto, aye
mbawasumata gu sashi ya kulu." m
16 Hangima Maweze wawambelele
mukhetu egi: "Mbanguguhagela lamba
gu gumita guaye, nu mbawukhala nu
misongo yabala ha gubuta guaye. Mu-
tshima waye mbawukhala gudi mulu-
mi'aye, muene mbawuguhinyina."
17 Nzambi wawambelele nji yala egi:
"Aye wavui yaguwambela mukaji'aye,
na wadia bundu dia mutshi ungagumbi-
dile mukhuala ha gula gudia ndo. Ngudi
muta mavu mukumbu mukunda nu
ndaga yabola iwatshitshi. Aye mbawu-
kalagala mudimo wabala wa gudima ha
guheta ima yaye ya gudia masugu
agasue a monyo waye. 18 Mavu mbagu-
zogesela mithumbi nu minzumbu. Aye
mbawudia ivunza ya mu foto n . 19 Mba-
wuheta ya gudia nu kiza mu phala yaye
uu nu ha udi muvutuga luko mu mavu
awalondewe n'awo. Ndaga ya aye udi
fuluguta dia mavu, mbawuvutuga luko
mu fuluguta dia mavu."
20Adama walugile mukaji'enji jina
egi: "Eva," ndaga ya muene wakhalele
nvuaji ya athu agasue a ha mavu.
21 Maweze Nzambi walondele milele ya
ilema mukunda nu Adama nu mukaji'e-
nji Eva, waasudigishile n'ayo.
Adama nu Eva
adi muzolewa mu dihia
22 Hangima Maweze Nzambi wa-
zuelele egi: "Luenyelu muku'a muthu
wabua gifua esue, ndaga ya muene
GISENDESELO 3-4
wajiya gukhaphumuna ndaga jiabola nu
jiabonga. Tuteme ha muene gadigo
mabundu a mutshi udi muhana monyo
ha gula muene gakhadigo nu monyo
ivuo nu ivuo°." 23 Ngenyi Maweze Nza-
mbi wamukayele mu dihia dia Edene,
wamutumine ha gudima mavu alondewe
n'awo muene. 24 Maweze Nzambi waka-
yele muku'a muthu mu dihia dia Edene.
Gu khanda ya mazogelo a kumbi gu
dihia, Nzambi wahagele akeluba adi nu
phogo jia khusa jidi mulema tshuya nu
mujieta mu khanda jiagasue ha gutha-
tha njila ya gu mutshi wa monyo.
La Bible en Giphende courant, une nouvelle traduction
publiee sous le titre
MUKANDA WA NZAMBI
mu Giphende gidi muzuelewa
par
La Societe Biblique du Zaire,
B.P. 8911,
KINSHASA, Zaire
© Societe Biblique du Zaire, 1995
Illustrations par Horace Knowles
© The British & Foreign Bible Society
Swindon, England, 1954,1967,1972
ISBN 9966-40-586-0
GIPHENDE BIBLE 053P UBS-EPF 3M 1996