Full text of "Tijdschrift voor entomologie"

See other formats

LIT 
IN gi MAUR kr 
à i m AE] (TE dh pinna 
VALAIS VIA I : k Va N KR i; i MENA Ath Ù hen ut i si 
\ fl ti its AS CALE PACA AT AT NA, AY ; 
LA 1 À Ù Hai Ma UN NUE ANS fi N N A qi e on i ae È cu Oe Rei ie li 
N asien ta GEN YOUR: VAS Nee N Wa qe ae ae (000 i 
: si Ly Nt N By MAN MR Ke a 
i hy eae M DA AAA MEANS i UA git ie A 
4 DAS it ct N CARTES wes C OSR Be i 
LEISTEN a ity 


ae dite, NA if Je Y 


p Ly 1 N hewn sh {| GRAN ai at Ty) du iss 
i us A hy UN vi cl 
Au NER 4 rij N EN \ (à ùi ih x na at = Mont ch to: le ne di 


CR AZ N AU 
i (VA ie | i) nie 
belt u FIA AE bly 
vi aN pa DL LAICI i i NS, n A 
N NAME 17 un Ho 
vie { ARTE i CI Un MEAN Ar Sn 


4 
ry ca i Li Hi cu TON Ù A mA Te hr ie 


Nahe N 4 Ale, Hat ih it N VAE qi È \ A N VAL heh RA 


Hy te 
Pa eee TEE ke dt PEN vu ee LA 
wo à) A U A \ | 
n nN vie ACH) ki Am: ia eh AN a “N Beh? 
it) 


CINA on 


i SARAI 
IL uno) i > er 4 A An Ku MORTO 
wi My ' QUES iy 1 i N U Ni FAM CRAL 
i i RARE ER QU NET i N At u: ii it Ay LAS 
(AZIONA i i i Wa 
à, ni 4 A pi 
UE ANCONA nity ti N ‘ J mh Ma eae ay TA 
LOTUS RU A EU tà Wo TEN ta hy Ah Mi Pa ted 
+ Mis ie ti qt i Aie DA A ik (ony Klis tate EN EN 
Vo AR Ve HAT, Tu Di MIRA NI 1 EU En PNEU PA Il 
why Wat Me DAM » TNA hu ALT ke 
AMA mi 
ie y (ON Mn 


URN 
mh : NUCA a kit ‘i i 
J mi ; k Le Jy HAE i y “NWN Int ln i NUE su i e 
URL AN iR Men 
Wey viet EN AY NU AQU n 
h N 


Wrists thats 

| An Nah ih si vie HAVE 

NUE by Wit nln AL rg a m 
1 | | è atin Male Re 

pi (HE DEIR \ devi peli " He ROL HUND n mi 


uf 
Hi N N 
ar nh 
En it 1 Y I DORE i Mi ies ay In N 
ì À IR U FU wi 1 
mafe tomaia hg ni tI hs \ Wig! INN IR AN veni are 


fe ee 


À i N 
ent e at 06 M win NSS 
CRE LANCE À ee HA (RC 
FACE 
Jl; 


LI 
adel 
SUR 
"i 


+ 
OO MALLET HM DI 
a Wirt Hat LH et 

ok Aa ALA (fl AY math 


Wire on 


A a RU 
y Je REI 
À q À : Hae pas \ 

un + Dee | it A 4 
Di PAT \ Wi ME KN hr ; SAR is hes aa Ba 
LN AAI N Ny 2 ? ijk i iat 

AU n RAUL RUE RIVES n L 
AURA EN 7 LUS iù a i) 

ME N N 4 1 AL TAN 
RINO Way hi \ pue HO a Ni i AUS 


CENA iN 
ME Ra TE N It i EOS er th ture 
PA nun u AAN Mn UR 4 4 N GEN 


BUN ES 


HAUEN. LR FU TN Pr ID. u sie IN 


ada, A TM et 


i 


TX | À ; 4 TE iy aN, 
NN Ne Nia R 4 \ bl idle ANAS Le oN a N) AA UE O CI ite ay TEA seh mr 
ball! DON à ali à À VON KUREN, en LT AN 


ti 
ACDA 
DICO ji eb 

NO 


A tata Y NR È BoA de MI VA 
VARIA VI EUR È ; N LO A APT Hg. y 
a La \ N | QUE A 


+ 
Vit ay A 
x ala (Ce MIRATO 
DER 


INSELN Fe ah 
IL EAN È alle 


RAA 
I Ki 
an 


wi 
Bi È 


My La 
DURI 


i is I 

MIRATI ef ihe Ha 

bath re AT in MOI 
CITA Ihnen au Bind 


NOT age dy 


IK Te) 
ayes KA BER a 
zis bal eet, pts 
bn Mati 


hi AU AA 4 ) À AE 5 he ta 
AC EN nl, Ta he (UAC nn Vaan i LAVER i a Mein he da NR Of 
À i À i 4 più { (DIM RE Ne riant 
NY COTON i ’ HERAS, \y DIE eee PATES noi (y ai te NN Hi Wit n 
MARCIO Nin ; Wan a RM theft ME, Dr ; È (EL es i Li x 
ale URN CA Bi iy Ww A0 Yh } LAN DE si ay ay AN A ue 


Vel N È 
SUI Par. 
ut 
Ran faite 
i Neal! Kant HC) Fa ait 
san is it 4 MALI a dl (belle di 


\ rh, 
RUE JTE BR 


Ch, ter iv 
x N . 
; Nahe a Kiva en ERAAN ty RARE TU 
AA CURO Ar À (2 eh EM tr LU Mu N 
WER 4 Me pl pen an È i ST th Ar DINI Le HA 
TA CRUE tt 
Ù ann ALU HAUTS Si ifeltà 
Mali ty EN 
AR 
Lain on 
| ‘on RAM 
LW N da, & N Kia na 
Aa ri Met Ze eT Ny J iii 
RR) EL Vie alerte 
du ta bail, RG re ot 


vx 
ASA NOT OAN DU UN 
CAEN EI NN le AM va iit ‘bib 


up 


( alba) to 
wy a Vee AQAA ly fei 
A (i 


LA ni av fi 
x ah u L 
"N, ay ALS tI RAT sb der QU OA À 
QU A DL Ù N Li LN it Wire a 5 Boe 
Man he 
ly Ci eae’ ton re QE MF 
' Vs uber hi À PAELLA NLT IN RUN WA DER EM 
EA oe ahs 0 EREA elo N nae 
wi (aps An MEN bahia Pa ns 
wie RUNTER a 
Daw awn dn 
A bread leren ieee Aspen 
Aastha QUE u 





ne A 


A INTRO 


LAN Al” 
LA NE PARLE à Im d Ey 
Ere Naif AL kot Ud ER N 
HL N MER BEN DD PANC, 4 AN 
J eh es nee ain 


4 


ij de i 


un NUR 
PAD! Lt 
hotly 


VAT, Hp ay My 
rts 


i 
À 


bat 
AD 


Se 
Kn 
a 


Ci N 
Y 


OL: 
me a 




















i vi f 
PANDEN APA ULI 

AR à ARTEN 
QU kon ve 


Bir . 





ah) 


a 









VA, TRE) RAPITI N urk A 
n NA hi Hi; IN 


TAA TRE | Ai | | A 
Ne KT DRE ud AU I Pau AT B Cr OE ae 


















TIJDSCHRIFT VOOR ENTOMOLOGIE, 


ee ke sn 


UITGEGEVEN DOOR 


DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING 


ONDER REDACTIE VAN 

| 

Dr. S. GC. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN 
Dr. A. W. M. VAN HASSELT 


EN 


F. M. VAN DER WULP 


ZESTIENDE JAARGANG 


TWEEDE SERIE. — ACHTSTE DEEL 


DOI? 


’SGRAVENHAGE 
MARTINUS NIJHOFF 
1873. 





EN EE OD 


VAN HET 


ACHTSTE DEEL DER TWEEDE SERIE, 


Bladz. 
Verslag van de 27" Zomervergadering, gehouden te 


kasrlem., den: 19. Jang slSUB se a, US en anne I. 
IETS ROT CHOMP e ue ne en werd TT ERA: 
Bij de Bibliotheek bijgekomen boeken . . . . . .XXXVIII. 


Verslag der buitengewone vergadering, gehouden te 
Leiden, den 28 December 1872: 2... „me ®% XLV. 


Verslag der 6° Wintervergadering, gehouden te Leiden, 
denuzeniecemtber 1872) 1400000, SII III lt, IO LIT. 


Opgave van voor de Fauna van Nederland nieuw ontdekte 
Macrolepidoptera, ingeleverd door P. C. T. SNELLEN. LXXV. 


Lijst van Coleoptera, nieuw voor de Fauna van Neder- 
land, medegedeeld door J. Kınker . . . . . . LXXVII. 


Lijst van in Nederland waargenomen soorten van Suetoria 
of Aphaniptera, door C. Ritsema Cz. . . . . . LXXXIV. 


S. C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN, De inlandsche Blad- 
wespen in hare gedaantewisseling en levenswijze 
besekteuen. ie stukken. LS ln ee. 1 


C. Rirsema Cz., Aanvulsel tot het geschiedkundig overzigt 
van het geslacht Acentropus Curt. . . + . + + 16 


H. W. pe Graar en P. C. T. SneLLEN, Microlepidoptera , 
nieuw voor de Fauna van Nederland 


P. C. T. SneLen, Eenige aanteekeningen op Catalog der 
Lepidopteren des Europäischen Faunengebietes, bearbeitet 
von Dr. Staudinger en Dr. Wocke 

A.W. M. van Hassett, Waarneming der Copulatie bij eene 
der kleinste spinsoorten (Mieryphantes s. Erigone rurestris, 
C. Koch) . 


S. C. SNELLEN VAN VoLLENHOVEN, Trois espèces nouvelles 
du genre Alyssa 

P. C. T. SneLLen, Lepidoptera van het Prinsen-eiland 
(Ilha-do-Principe), verzameld door J. KEULEMANS 


S. C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN, De inlandsche Hemipte- 
ren, 4° stuk. 


P. C. T. Snerten, Kleine Lepidopterologische aantee- 
keningen . 

F. J. M. Hevyraenrts Jr. en P. C. T. SxeLten, Een Lepi- 
dopterologisch uitstapje naar de Peel 


Dr. H. Wevensercu Jr., Nederlandsche Diptera in meta- 
morphose en levenswijs beschreven; VI. Anthomyia 
floralis Fall. . 


Dr. A. W. M. van Hassett, Over sexueel verschil in 
grootte bij de Arthrozoën, in ’t bijzonder bij het 
Arachniden-geslacht (Nephila) ! 


F. J. M. HeyLaeRts fils, Les Macrolepidoptères de Bréda 
et de ses environs; liste supplémentaire n°. 3 (captures 
de 1872). 


S. C. SNELLEN VAN VorLLENHOVEN, Nieuwe Naamlijst van 
Nederlandsche Vliesvleugelige insecten (Hymenoptera), 
2% stuk 





Bladz. 


26 


36 


61 


67 


71 


15 


123 


126 


131 


136 


146 


147 


1 Bij de plaatsing van dit opstel was verzuimd den naam van den schrijver te 


vermelden. 


C. Rirsema Cz., Description et figure d’un mâle, jusquici 
presque inconnu, du genre Xy/ocopa Latr. 


C. Rırsema Cz., Beschrijving van een nieuw Hymeno- 
pteren-genus uit de onder-familie der Andrenidae acuti- 
lingues. 


S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN, Description d’un Bombus 
nouveau de l’île de Sumatra 


De Graar en SNELLEN, Microlepidoptera, nieuw voor de 
Fauna van Nederland. 


Dr. A. W. M. van Hassett, Araneæ exoticae, quas collegit 
pro museo Lugdunensi D. A. van Kaatnoven Nova 
Hollandia (Melbourne) 


S. C. SNELLEN van VOLLENHOVEN, Description de trois 
espéces nouvelles de Lépidoptéres des Indes orientales. 


J. Ritzema Bos, Bijdrage tot de kennis van de Entomo- 
logische Fauna der Noordzee-eilanden . 


Aan de Leden der Nederlandsche Entomologische Ver- 
eeniging . 


Bladz. 


221 


224 


229 


231 


236 


245 


249 


258 















da di Din 


| Jr AR 


| En. w He 
pui ER PE a art | 


ey AA EN aie! af Fer? 

ot È De PONT NE ti; f + 

es Aye isd SAMPLE ON 2 Ath 
È N 

Pa é Li { La 1 i dn pi A4 

"4 È: IR Es 1, HOC 2) p/s TE) | of ahd 
wi 19 i que 


bit » 


ee lé. dé Ak 


VERSLAG 


VAN DE 


ZEVEN-EN-TWINTIGSTE ZOMERVERGADERING 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 
GEHOUDEN TE HAARLEM 


den 15den Juni 1872. 


Tegenwoordig zijn aanvankelijk de heeren: Mr. W. Albarda, 
Breukelman, Burger, Erbrink, Jhr. Everts, Gordon, Groll, 
Dr. van Hasselt, Dr. C. K. Hoffmann, Leesberg, Lodeesen, 
Dr. Piaget, C. Ritsema Cz, W. A. Ivangh Schepman, 
M. M. Schepman, Snellen, van Stolk, Dr. M. C. Ver Loren 
van Themaat, H. J. Veth, Dr. Snellen van Vollenhoven, 
Waalewijn en van der Wulp; later ook de heeren Prof. 
P. J. Veth en Dr. H. Weyenbergh. 

De heeren Dr. Rombouts, Maurissen en N. H. de Graaf 
hebben zich schriftelijk wegens hunne afwezigheid verontschul- 
digd. Ditzelfde is ook geschied door den heer W. J. Boogaard 
te Haarlem, die echter tevens voor zijn lidmaatschap heeft 
bedankt en daarbij zijne verzameling Ichneumoniden aan de 
collectie der Vereeniging ten geschenke heeft aangeboden, 't zij 
in haar geheel of om er naar welgevallen eenige soorten uit 
te nemen, 


II VEER AS RE ANG 


De heer Dr. S. C. Snellen van Vollenhoven opent, als 
President van het Bestuur, de vergadering en begint met de 
mededeeling, dat hij ook hier den presidents-zetel heeft inge- 
nomen, omdat tot zijn groot leedwezen Mr. J. Herman Albarda 
te Leeuwarden, die benoemd was en op zich genomen had, 
om deze bijeenkomst als Voorzitter te leiden, door ongesteld- 
heid daarin is verhinderd. De vergadering verneemt dit laatste 
met een gevoel van teleurstelling en deelneming, hetwelk zij 
uitdrukt in een telegram, dat onmiddellijk aan den heer Albarda 
wordt toegezonden. 

De Voorzitter brengt vervolgens een welkomstgroet aan de 
tegenwoordig zijnde nieuwe leden, de heeren Burger, Dr. Hoff- 
mann, Leesberg, W. A. Ivangh Schepman, M. M. Schepman 
en van Stolk, en spreekt zijne verwachting uit, dat zij niet 
alleen gaarne het hunne zullen toebrengen om de Entomolo- 
gische wetenschap en meer bijzonder de belangen der Veree- 
niging te bevorderen, maar dat zij ook den aangenamen en 
vriendschappelijken toon, die in de Vereeniging heerscht, 
zullen helpen onderhouden. 

Door den Voorzitter wordt in rondvraag gebragt, of iemand 
der aanwezigen ook eenige aanmerking heeft te maken op-, 
of inlichtingen verlangt omtrent de notulen der beide vorige 
vergaderingen (1 Julij 1871 te Breda en 23 December 1871 
te Leiden), zoo als die notulen vervat zijn in de gedrukte 
te, Vermits 
niemand deswege het woord vraagt, worden die verslagen be- 


verslagen, welke aan de leden zijn toegezonden 


schouwd als te zijn goedgekeurd. 


De Voorzitter leest alsnu het volgende jaarverslag voor be- 
treffende den toestand der Vereeniging: 


„Müne heeren! 


„Volgens de bepaling van art. 17 onzer Wet, heb ik de 
eer in uw midden verslag uit te brengen over den toestand 


1 Opgenomen in het Tijdschrift voor Eutomologie, 2e Serie, di. VII, blz. I en volg. 


VERS (LA. Gre III 


onzer Vereeniging, sedert onze laatste zomervergadering te 
Breda. 

» Toen, het overlijden herdenkende van twee onzer Eere- 
leden, Lacordaire en Haliday, had ik tevens het voorregt U 
er op te wijzen, dat de dood ons geen onzer inlandsche leden 
had ontroofd; heden, Mijne heeren, hebben wij helaas! wel 
het verlies van een eminent binnenlandsch lid onzer Veree- 
niging te betreuren. U allen heeft zeker de mare van het 
overlijden van onzen Herklots droevig getroffen. Wel had zijne 
slepende ziekte het ons sedert lang tot eene treurige noodzake- 
lijkheid gemaakt, zijn verscheiden aan te zien als eene omstan- 
digheid waarop wij voorbereid moesten zijn, en toch heeft 
het berigt van zijn plotseling overlijden de meesten onzer 
verrast en niet het minste hen, die in de gelegenheid waren 
hem meermalen te bezoeken. Herklots was een man van uit- 
stekende talenten, van veel omvattende wetenschap en van 
een zeer fijn en juist oordeel. Gij allen zult U van verschil- 
lende vergaderingen herinneren hoe juist en naauwkeurig hij 
personen en toestanden als met een enkel woord kon schetsen 
en omschrijven, en hoe zuiver bij discussién zijne conclusie ge- 
woonlijk was. Meermalen heeft hij zitting gehad in het Bestuur 
onzer Vereeniging en de Handelingen of Verslagen der we- 
tenschappelijke mededeelingen, loopende van 1846 tot 1856 
(zijnde die gedrukte stukken, die ons tijdschrift voorafgingen) 
zijn van zijne hand. Moge hij dus ook al in den laatsten tijd 
ten gevolge zijner ziekelijkheid, onze vergaderingen minder 
trouw bezocht hebben, steeds zal om de vroegere werkzaam- 
heid en ijver de Entomologische Vereeniging zijne nagedach- 
tenis in eere houden. 

„Een onzer medeleden, de heer Marshall, zag zich door 
het aannemen eener betrekking aan een vreemd hof, verpligt 
zijn lidmaatschap neder te leggen. Hij was eerst sedert eenige 
jaren ons medelid, doch het was bij hem, kort van dienst 
maar groot van ijver; want hij is, op ééne uitzondering 
na, steeds op onze bijeenkomsten tegenwoordig geweest. Ook 
een ander onzer medeleden staat op het punt ons voor den 


IV VERSLAG. 


vreemde te verlaten, de heer Weyenbergh, benoemd tot Hoog- 
leeraar in de Argentijnsche republiek. Moge het hun beiden 
in het land hunner keuze wel gaan en zij aangename herinne- 
ringen aan onze Vereeniging en hare werkzaamheid bewaren. 

„Tegenover dit verlies, Mijne heeren, staat eene aanwinst 
over van acht leden, waarmede ik U geluk wensch. Gewoon- 
lijk bepaalt zich het aantal dergenen, die zich aan het genoot- 
schap aansluiten binnen één jaar tot 3 of 4 en behalve bij de 
eerste oprigting, toen het getal natuurlijk aanzienlijker was, 
traden nimmer acht leden in een jaar tot ons toe, behalve in 
het maatschappelijke jaar 1868/69. De nieuwe leden onzer 
Vereeniging zijn de heeren: 

D. Burger, Phil. nat. stud. te Leyden. 

J. Ritzema Bos, Leeraar aan de Landbouwschool te Warffum. 

J. F. G. W. Erbrink te Amsterdam. 

J. B. van Stolk te Rotterdam. 

A. F. A. Leesberg, Jur. stud. te ’s Gravenhage. 

Dr. H. J. van Ankum, Leeraar aan de Hoogere Burgerschool 

te Rotterdam. 

M. M. Schepman, Rentmeester van Rhoon en Pendrecht. 

Dr. C. K. Hoffman, Prosector te Leyden. 

„Moge door hen en hunne laatste voorgangers de Veree- 
niging tot een nieuw tijdperk van verhoogden bloei geraken en 
hunne werkzaamheid, zoowel in omvang als in wetenschap- 
pelijke waarde die der eerste en oudste leden overtreffen. 

„Het is mij aangenaam U te kunnen mededeelen, dat de beide 
ten vorigen jare benoemde Eereleden die hulde hebben aange- 
nomen. 

„Met het buitenland zijn onze betrekkingen regelmatig 
voortgezet. Aan de buitenlandsche genootschappen werd ons 
tijdschrift toegezonden door de belanglooze dienstbetooning van 
het Centraalbureau voor wetenschappelijke verzendingen onder 
directie van Prof. von Baumhauer te Haarlem; van die ge- 
nootschappen ontvingen wij ook weder in dit jaar ruime bijdra- 
gen ter vermeerdering onzer bibliotheek, waartoe ook ons 
Eerelid Dr. Felder, Burgemeester van Weenen, ruimschoots 


VERSLA G. Vv 


het zijne wil bijdragen door het ten geschenke zenden van het 
welbekende prachtwerk, de Lepidoptera der reis van het fregat 
Novara om de aarde. 

„Van een ander onzer Eereleden, Prof. Hoffmann te Leyden, 
ontvingen wij in dit voorjaar een geschenk, dat, ofschoon door 
toevallige omstandigheden het verlangen van den edelen schenker 
werd te leur gesteld, daarom niet minder al onze waardeering 
verdient en voorzeker ook ondervinden zal. De Vereeniging 
ontving van hem, die zich altijd opgewekt blijft gevoelen om 
de zijdeteelt in ons vaderland te bevorderen, een zeker aantal 
bevruchte eijeren van Bombyx Yama-Mayu en vier gave poppen 
in hare cocons van Bombyx Pernyi; doch, helaas! het gure 
voorjaar verijdelde de hoop van den gever en van hen, die 
het geschenk in ontvangst namen. De eijeren van de eerstge- 
noemde soort leverden eenige weinige zwakke rupsen, die 
ofschoon terstond op een Japansch eikje, dat reeds in blad 
stond, overgebragt, langzamerhand zijn gestorven vóór de 
eerste vervelling — en de Pernyi-vlinders kwamen uit op on- 
gelijke perioden, zoodat geene paring is waargenomen en geene 
bevruchte eijeren zijn gelegd. Het mislukken van deze nieuwe 
poging om de zijdeteelt in ons land te acclimatiseren, is zeer 
te betreuren en wel geschikt om den moed voor volgende 
proeven te benemen. 

„Het orgaan, M. H. waarmede onze Vereeniging in het 
buitenland werkt, ons Tijdschrift, werd niet alleen geregeld 
voortgezet, maar heeft ook dit jaar een lijviger deel opgeleverd, 
dan vroeger het geval was. Twee voorname stukken komen 
daarin voor, een over de vlinder-fauna van Neder-Loango, een 
over de Asiliden van den Indischen Archipel, beiden van zoo 
conscientieuse bewerking dat zij onzen roem in het buitenland 
buitengewoon zullen vermeerderen. Ongelukkigerwijze wordt 
het kleuren der platen, behoorende bij het eerste dezer stukken , 
zoodanig vertraagd, dat naar alle waarschijnlijkheid dit deel 
zal moeten afgesloten worden zonder completeering der daarbij 
behoorende afbeeldingen, welke dan bij het volgende deel 
zullen moeten worden uitgegeven. Ik neem de vrijheid hier bij 


VI VE SHS a AIG: 


te voegen dat aan de redactie, die zoo ijverig mogelijk voor 
de geregelde uitgave heeft gezorgd, dit oponthoud in geenen 
deele te wijten is. 

» Wanneer wij nu overgaan tot het materieele gedeelte onzer 
Vereeniging, of om duidelijker te spreken tot hare bezittingen , 
dan staan ons drie voorname punten voor den geest, de kas, 
de collectie en de boekerij. 

» De kas wordt hier het eerst genoemd als zijnde de wortel, 
waaruit voor een deel de beide volgenden opgroeijen. 

„Dank zij de goede zorgen en het verstandig beleid van 
onzen Penningmeester, kunnen wij op cen zeer bevredigend 
financieel resultaat wijzen. De algemeene rekening, beginnende 
met een batig saldo van f 240, eindigt met een batig saldo 
van f 506 (waaronder begrepen is het saldo legaat A. J. van 
Eyndhoven, per resto f 100 en de daarop verschenen rente, 
terwijl verder nog als bate aanwezig is een pandbrief à / 100 
4 °/, nat. Hypotheek-bank. 

„Het ondersteuningsfonds voor de uitgave van het Tijdschrift 
heeft natuurlijk conform de instelling moeten bloeden, doch 
kan dergelijke latingen nog gedurende vele jaren verduren 
en weerstaan. 

„Het fonds voor de bibliotheek Hartogh Heys van de Lier 
ontving van onze hooggeachte Maecenate de gewone jaarlijksche 
uitkeering en behoudt dien ten gevolge in kas eene vrij belang- 
rijke som van bijna f 350, die wij gevoegelijk voor den aan- 
koop van eenig belangrijk werk kunnen besteden. 

„In tweede aspect noemde ik de collectie. Omtrent deze, M. H. 
kan ik met zekere zelfvoldoening mededeelen dat mijne oproe- 
ping aan onze Lepidopterologen in een der laatste rapporten, 
niet is geweest eene vox clamans in deserto. De heer Snellen 
heeft zich de groote en waarlijk verbazend tijdroovende moeite 
getroost om al de Lepidoptera der collectie te herzien, te her- 
schikken, de slechte voorwerpen te verwijderen en de collectie 
te verbeteren en te vermeerderen door nieuwe bijdragen van 
hemzelven en van de heeren Kinker, Lodeesen, van Meden- 
bach de Rooï en Backer Jr, in te voegen. De overige orden 


ee 


VERSLAG. VII 


zijn vermeerderd door de bijdragen van de heeren Piaget, 
Kinker, Ritsema, Everts, Heylaerts, Six (uit vroegere bezen- 
dingen) en den Conservator. In het algemeen ziet de collectie 
er wel genoeg uit, doch hier en daar zijn verschillende voor- 
werpen door schimmel bedorven, en dat lot natuurlijk trof niet 
de allergemeenste soorten, maar gewoonlijk de meer zeld- 
zamen. Ik geloof dat ofschoon de plaatsing op ’s Rijks Museum 
vrij gunstig is, het tijd wordt om in overweging te nemen of 
men de collectie des winters niet door stoken tegen verdere 
ongevallen zou moeten beveiligen. Mogten wij spoedig tot dien 
gelukstaat geraken, dat wij de collectie in een droog en goed 
verwarmd locaal geplaatst zagen, dan zoude ik met dubbelen 
ijver de leden willen opgewekt zien om van deze collectie, 
door toezending van allerlei zeldzaamheden eene ware stan- 
daard-collectie te maken, ’t geen zij helaas! nog op verre na 
niet is. 

„Ik kan hier niet in bijzonderheden treden omtrent zeer 
zeldzame soorten door eenige leden aan de collectie ten ge- 
schenke gegeven, doch mag niet verzuimen met een enkel 
woord van waardeering en dankzegging te gewagen van het 
geschenk van Parasitica door ons medelid, Piaget op de laatste 
wintervergadering aan den Conservator overhandigd. Het be- 
staat uit dertig keurige praeparaten, bevattende dertig soorten, 
waaronder een vrij groot aantal, die de heer Piaget voor on- 
beschreven houdt. Gevoegd bij ’t geen wij reeds van zijne hand 
in vroegere bijeenkomsten ontvingen, vormt het eene merk- 
waardige verzameling, uitmuntende door zuiverheid van be- 
werking en tal van soorten, zoo als ik veronderstel dat men bij 
geen ander entomologisch genootschap zal aantreffen, zoodat 
ons waardig medelid ons door dit geschenk weder zeer bijzon- 
der aan zich heeft verpligt. 

„De toestand onzer bibliotheken is over het geheel bevre- 
digend, doch helaas! niet in alle opzigten. Het locaal toch, 
waar onze boeken geplaatst zijn, blijkt niet voortdurend droog 
te wezen, zoodat zich van tijd tot tijd op vele banden schimmel 
vertoont. Het wordt daarom wenschelijk geacht dat het locaal 


VIII VAE RIIS NUL ATAG: 


voor den winter van een of ander verwarmingstoestel voorzien 
worde. — Van de vroeger vermiste boeken zijn 3 deelen en 3 
nommers van de Revue et Magasin de Zoologie teruggevonden, 
doch het werk van Macquart en de drie deelen van de Annals 
and Magazine of Nat. History blijven steeds ontbreken. 

„Van het buitenland ontvingen wij vervolgnummers van jaar- 
boeken en tijdschriften; voor het eerst zond ons dit jaar de 
Zwitsersche Entomologische Vereeniging haar tijdschrift, dat 
van het Russische genootschap, ons ten vorigen jare toegezegd, 
bleef echter achterwege. De bibliotheek ontving geschenken 
van de heeren Stainton, Wallengren, Thorell, Walker, G. L. Mayr 
en L. Quaedvlieg. 

„Het is mij bijzonder aangenaam te kunnen vermelden dat 
de catalogus der bibliotheek Hartogh Heys van de Lier zoo 
goed als afgedrukt is en binnen kort aan de leden zal kunnen 
worden toegezonden. 

„Aan het slot der mededeeling mij door den Bibliothecaris 
voor dit verslag gedaan lees ik het volgende, ’t geen ik meen 
met de eigen woorden aan de aanwezige leden te moeten be- 
kend maken: 

»» Het groote aantal tijdschriften, die zich tegenwoordig in 
onze bibliotheken bevinden, maakt het mij onmogelijk den 
entomologischen inhoud daarvan op te geven, zoo als dit 
vroeger een tijd lang gedaan is. Het voldoen toch aan de 
aanhoudende aanvragen om boekwerken ten gebruike te ont- 
vangen (hetgeen na het verschijnen van den catalogus wel 
niet verminderen zal) neemt reeds een groot deel van den 
tijd in beslag, dien ik aan de bibliotheken kan wijden.” ” 

„Hiermede vermeen ik, Mijne heeren, alle punten behan- 
deld te hebben der vermelding waardig. Uit al het voorgedra- 
dragene blijkt ten duidelijkste dat onze Vereeniging zich blijft 
bevinden in een toestand van voortdurenden bloei; zoodat zij 
en hare wet naar waarheid verdienen de hulde haar onlangs 
toegebragt door eene inlandsehe nog in hare eerste ontwikkeling 
verkeerende zustervereeniging, die onze inrigting, onze statuten 
voor haar als model heeft aangenomen. Laat dit gunstig oor- 


VE RS L.A G. IX 


deel ons een gepast gevoel schenken van eigen waarde, laat het 
ons ten spoorslag strekken om met onverzwakte schreden op 
den regten weg voort te gaan en laat ons bij de vreugde, die 
ons het welslagen onzer pogingen veroorzaakt, gedachtig 
blijven aan het bijbelwoord: die staat, zie toe dat hij niet 
valle !”’ 


Als een uitvloeisel van hetgeen in het bovenstaande verslag 
vermeld is, stelt de Voorzitter voor, om aan Prof. Hoffmann 
een brief van dankbetuiging te schrijven. De Vergadering ver- 
eenigt zich hiermede en de Secretaris neemt op zich om daar- 
aan gevolg te geven. 

Voorts terugkomende op hetgeen in het verslag is gezegd 
omtrent de verzameling van Parasitica, door Dr. Piaget aan de 
collectie der Vereeniging ten geschenke gegeven, laat de 
Voorzitter eene lijst rondgaan van al de soorten van Parasitica 
die de genoemde collectie achtereenvolgens van dezen onver- 
moeiden onderzoeker ontving, en waaruit blijkt, dat daarin 
niet. minder dan 110 soorten, in 156 microscopische praeparaten 
zijn vertegenwoordigd '. 

De Penningmeester brengt ter tafel zijne rekening en ver- 
antwoording over het loopende vereenigingsjaar en geeft tevens 
eenige nadere toelichtingen omtrent den financiëlen toestand. 
Behalve hetgeen daaromtrent reeds hiervoren in het verslag 
van den President is vermeld, wordt hier nog het volgende 
aangeteekend. 

Het saldo der algemeene kas bedraagt f 506,025 benevens 
een pandbrief à f 100 4-pCt in de Nationale Hypotheek-bank, 
waardig f 95. Het saldo der kas behoorende aan de Bibliotheek 
Hartogh Heys van de Lier bedraagt f 347,785. 

In het afgeloopen jaar is uit het Ondersteuningsfonds tot 
orbekrompen uitgaaf van het Tijdschrift eene som van f 76 
gekweten voor onkosten, veroorzaakt door de meerdere uitbrei- 


1 Die lijst zal, na naauwkeurige revisie door den inzender der voorwerpen, in dit 
Tijdschrift worden opgenomen. 


x NV OE RSISELEPATG, 


ding, die het 6° deel der 2° serie van het Tijdschrift heeft 
ondergaan boven de 12 vellen druks, die als normale grootte 
zijn aangenomen. Dit ondersteuningsfonds bestaat in 1 pand- 
brief groot f 500 en 4 pandbrieven groot f 100, allen a 
5 pCt in de Nationale Hypotheek-bank, te zamen waardig 
f 900, waar tegenover staat een nadeelig saldo in geld ad 
f 116,26. De Penningmeester heeft namelijk gemeend, de uit- 
gaven die uit dit fonds zijn geschied boven de in kas zijnde 
gelden, voor ’s hands bij voorschot te moeten betalen, in stede 
van daartoe een of meer der aanwezige pandbrieven te gelde 
te maken; en dit voorschot is voor hem in zooverre geen be- 
zwaar, wijl hij het kan goedmaken uit het batig saldo der 
algemeene kas. 

De heer Mr. W. Albarda doet de toezegging van eene som 
van f 25 ten behoeve van het gezegde fonds, en verzoekt den 
Voorzitter eenige inlichtingen omtrent dit fonds te geven, voor- 
namelijk ook voor de nieuwe leden der Vereeniging, die wel- 
ligt naauwelijks met bet bestaan van het fonds bekend zijn 
en als zij op de hoogte er van gesteld zijn, zich opgewekt 
zouden kunnen gevoelen om zijn voorbeeld te volgen. Hier- 
aan voldoende, deelt de Voorzitter mede, dat aanvankelijk de 
omvang van iederen jaargang van het Tijdschrift bepaald was 
op 12 vellen druks en 12 platen, maar dat in de laatste jaren 
door den toenemenden arbeid der leden, de noodzakelijkheid 
is ontstaan om daaraan eenige uitbreiding te geven. De hier- 
mede verbonden onkosten konden echter niet uit de gewone 
inkomsten der Vereeniging, met inbegrip der jaarlijksche toe- 
lage van Teylers Stichting, worden bestreden, en dientenge- 
volge is vóór eenige jaren uit vrijwillige bijdragen der leden 
een fonds tot stand gebragt, ten einde te kunnen voorzien in 
de buitengewone onkosten, die van tijd tot tijd en zelfs allengs 
meer voor de uitgave van het Tijdschrift gevorderd worden. 

Tot opneming der rekening en verantwoording van den Pen- 
ningmeester benoemt de Voorzitter de heeren Groll en Breu- 
kelman, die bereid zijn deze taak op zich te nemen en daaraan 
dadelijk gevolg geven. 


VE RS L A Ge XI 


Een voorstel van den heer Snellen, om de in kas zijnde 
gelden tijdelijk op solide wijze in beleening te geven en 
daardoor nog eenige rente er van te trekken, vindt bij de 
vergadering algemeene ondersteuning. Ook de Penningmeester 
vereenigt zich hiermede en verklaart zich genegen zelf het 
geld & deposito te nemen, hetgeen wordt goedgevonden. 

Nog wordt door den Penningmeester overgelegd de volgende 
schets der begrooting van de geldmiddelen der Vereeniging, 
over het genootschappelijk jaar 1872/73: 


palo ls 0a SE ne ce tee et 00002 


Vermoedelijke baten: 


Bijdragen van begunstigers . . . f 295.— 

Contributiën van 75 leden. . . . - 450.— 

Verkoop van exemplaren van het 
Tijdschrift (2° Serie, deel VII) . - 180.— 


Rente van een Pandbrief à f 100 4pCt. - 4— 
ZA E 
f 1435.02: 
Vermoedelijke lasten: 
Kosten der zomervergadering . . . f 20.— 
P » Wintervergadering . - 20.— 
Uitgaven ten behoeve der collectie . - 40.— 
Diverse kleine onkosten, vracht- en 
Daciporien i Region aironi saret al Ose 
Boekverkoopersrekening . . . . . - 550.— 
Boekbindersrekenme. 1. . „nn 160 — 
TE a ee EC, ri cy ee 
Onvoorziene uitgaven. . . . . . - 100.— 
- 860.— 


Vermoedelijk batig slot . . . f 575.025 








Wordt aan de orde gesteld het voorstel van het Bestuur, 
om Professor Thorell te Upsala tot Eerelid en de heeren 
Weyenbergh en Marshall tot Corresponderende leden te be- 


XII VERSL A G. 


noemen. Dr. van Hasselt, op wiens verlangen eerstgemelde 
benoeming wordt voorgesteld, geeft deswege eenige inlichtin- 
gen en wijdt daarbij uit in den lof van den door hem aanbe- 
volen candidaat, dien hij kenschetst als een der uitnemendste 
arachnologen, blijkbaar inzonderheid uit het hoogst belangrijke 
werk, dat deze bezig is uit te geven, getiteld: On European 
Spiders. De vergadering hecht aan dien lof haar zegel, door 
met eenparige stemmen tot Eerelid te benoemen: 

Dr. T. Thorell, Hoogleeraar in de dierkunde aan de Hooge- 

school te Upsala in Zweden. 

Omtrent de beide andere heeren geeft de Voorzitter te 
kennen, dat zij, ons vaderland metterwoon verlatende, het 
lidmaatschap der Vereeniging hebben opgezegd, doch tevens 
hun verlangen hebben medegedeeld, om zoo mogelijk ook in 
het vervolg nog betrekkingen met haar te blijven onderhouden. 
Door hunne veranderde woonplaats zouden zij voortaan behoo- 
ren tot de cathegorie der buitenlandsche leden. De wet be- 
paalt voor deze, wanneer zij zich aanmelden, de betaling van 
een zeker entrée-geld; maar het zou onbillijk zijn die bepaling 
op de beide genoemde heeren toepasselijk te verklaren, nadat 
zij reeds jaren lang gewoon lid zijn geweest, en het is daarom 
aan het Bestuur het meest doelmatig voorgekomen, wanneer 
de vergadering kon goedvinden hen tot Corresponderende leden 
te benoemen. 

Na deze toelichting worden met algemeene stemmen tot 
Corresponderende leden benoemd de heeren: 

Dr. H. Weyenbergh, Hoogleeraar te Cordova in de Argen- 
tijnsche republiek, en 

Dr. W. Marshall te Weimar. 

Aan Prof. Thorell en den heer Marshall zal door den Se- 
eretaris schriftelijk kennis worden gegeven van hunne benoeming 
en hun het diploma daarvan worden gezonden. Wat den heer 
Weyenbergh betreft, deze heeft beloofd, zij het ook wat later, 
in de vergadering te verschijnen, zoodat straks gelegenheid 
zal bestaan hem mondeling zijne benoeming mede te deelen. 

Inmiddels heeft de Commissie, belast met het onderzoeken 


VERRE SEHE AN Gre XIII 


der rekening en verantwoording, hare taak volbragt en brengt 
bij monde van den heer Groll, haar rapport uit, waarvan de 
slotsom is, dat de rekening en de daartoe behoorende beschei- 
den in volkomen orde zijn bevonden en aan den Penningmeester 
welverdiende lof wordt toegebragt voor de wijze waarop door 
hem het geldelijk beheer is gehouden. De Voorzitter dankt 
de Commissie voor hare bemoeijingen. 

Alsnu wordt overgegaan tot de benoeming van twee Be- 
stuursleden, in de plaats van de heeren Snellen van Vollen- 
hoven en Lodeesen, die dit jaar aan de beurt van aftreding 
zijn. Beiden worden met meerderheid van stemmen herkozen. 
De heer Lodeesen geeft te kennen, dat hij gaarne wil blijven 
voortgaan met zieh naar zijn beste vermogen aan de hem op- 
gedragen taak te wijden; maar de heer Snellen van Vollen- 
hoven, ofschoon zieh vereerd rekenende door dit vernieuwd 
bewijs van het vertrouwen zijner medeleden, moet tot zijn 
leedwezen mededeelen, dat persoonlijke en overwegende rede- 
nen hem nopen om bepaaldelijk te bedanken voor de betrek- 
king, door hem reeds sints zoovele jaren vervuld. De verga- 
dering verneemt met een waar leedgevoel dit zijn besluit, dat, 
niettegenstaande de herhaalde en dringende vertoogen van de 
heeren Snellen, Aibarda, Breukelman en anderen, onwrikbaar 
vast schijnt te staan; en zij betreurt het zeer, dat de Veree- 
niging daardoor een Voorzitter zal moeten missen, die niet 
alleen hare ziel en leven uitmaakt, maar wiens vervanging, 
in verband met verschillende omstandigheden, uiterst moeijelijk 
zal zijn. Daar het, bij het min of meer onverwachte van dit 
incident, op het oogenblik niet wel doenlijk is, dadelijk tot de 
keuze over te gaan van een nieuw Bestuurslid, met het oog 
op den vacerenden presidents-zetel, wordt besloten, om voor- 
loopig de benoeming uit te stellen tot eene buitengewone ver- 
gadering, te houden onmiddellijk vóór de eerstkomende winter- 
vergadering, opdat de leden zich tegen dat tijdstip onderling 
kunnen beraden over eene te doene keuze, ’tzij van één of 
wel van twee Bestuursleden, tot welk laatste de bepalingen 
der wet aanleiding geven. De heer Snellen van Vollenhoven 


XIV VE RS Li À G. 


geeft te kennen, dat hij in deze schikking zal berusten en 
alzoo tot de aanstaande wintervergadering zijne betrekking zal 
blijven waarnemen. 

Vermits als een gevolg hiervan de heer Snellen van Vollen- 
hoven tot op het genoemde tijdstip ook aan het hoofd der 
redactie van het Tijdschrift zal blijven, en bij het onzekere, 
wie in zijne plaats tot lid van het Bestuur en tot President 
zal worden gekozen, bepaalt de Vergadering, dat de tegen- 
woordige redactie voorloopig in functie zal blijven en eerst in 
de bedoelde buitengewone vergadering deswege eene benoeming 
zal worden gedaan. 

Middelerwijl is de heer Weyenbergh ter vergadering ver- 
schenen. De Voorzitter deelt hem zijne benoeming mede tot 
Corresponderend lid en geeft zijne verwachting te kennen, dat 
hij ook in den vreemde gaarne de belangen der Vereeniging 
zal willen bevorderen en tot haar doel medewerken. De heer 
Weijenbergh betuigt der Vergadering dank voor hare welwil- 
lendheid te zijnen aanzien en verzekert, dat niets hem aange- 
namer zal zijn dan wanneer hij ten nutte der Vereeniging zal 
kunnen werkzaam zijn, ook in de verre gewesten waarheen 
hij zich eerstdaags gaat begeven en waar hij de genoegelijkste 
herinneringen met zich neemt van den veeljarigen en vriend- 
schappelijken omgang met de leden der Vereeniging. Het 
diploma wordt hem daarop door den Secretaris ter hand 
gesteld. 

De Voorzitter brengt ter tafel eenige exemplaren van de 
ruillijst der Nederlandsche Lepidoptera, door den heer Mr. J. 
H. Albarda zamengesteld en voorzien van eene aanduiding der 
soorten, die in de collectie der Vereeniging ’t zij geheel ont- 
breken of slechts door minder gave voorwerpen zijn vertegen- 
woordigd. Hij stelt deze lijsten ter hand aan verschillende 
leden, die zich meer bijzonder op de studie der Lepidoptera 
toeleggen, met aanbeveling om de leemten in de genoemde 
collectie zooveel mogelijk uit hunne eigen verzamelingen aan 
te vullen. Voor zoover andere leden, niet ter vergadering 
tegenwoordig, wenschen mogten eene zoodanige ruillijst te be- 


VERSLA G. XV 


zitten, bestaat de gelegenheid die, op aanvrage aan het Be- 
stuur, te verkrijgen. 

Nog brengt de Voorzitter ter tafel een aantal exemplaren 
van de Notes on Chalcidiae door Fr. Walker, Part UI, V en VI, 
door den geachten schrijver welwillend der Vereeniging aan- 
geboden, deels ten vervolge op de werkjes, welke reeds op 
de vorige zomervergadering van hem waren ingekomen'; en 
voorts eenige overdrukken van eene Description d’un Lepido- 
ptere nouveau de la tribu des Salurnides, appartenant à la Faune 
sondaigue, door den Voorzitter zelven voor vele jaren in het 
Magasin et Revue de Zoologie geplaatst, en waarvan de heer 
Guérin-Méneville eerst onlangs de overdrukken heeft gezonden. 
Behoudens een enkel exemplaar, ten behoeve der bibliotheek 
afgezonderd, worden de overigen onder de belangstellende 
leden verdeeld. 

Wijders deelt de Voorzitter mede, dat het drukken van den 
catalogus der bibliotheek Hartogh Heys van de Lier eene 
buitengewone uitgaaf heeft vereischt, en dat het Bestuur 
daarom heeft gemeend, bij de toezending van dien catalogus 
aan de leden, daarvoor aan ieder hunner een bedrag van 50 
cents in rekening te moeten brengen; hetgeen door de Verga- 
dering wordt goedgevonden. 

Nog doet de Voorzitter het voorstel, om ten behoeve van 
de bibliotheek der Vereeniging aan te koopen de verschillende 
werken betreffende Entomologie van de reis om de wereld, door 
het Oostenrijksche fregat Novara, en zulks met uitzondering 
van het daartoe behoorende kostbare werk over de Lepidoptera, 
hetwelk door het-Eerelid der Vereeniging, Dr. Felder te Weenen, 
aan haar ten geschenke wordt gezonden. De Vergadering 
vereenigt zich met dit voorstel. 

Er blijft nog over om de plaats te bepalen waar in het 
volgende jaar de zomervergadering zal worden gehouden. Twee- 
derlei gevoelen doet zich daarbij op. Door Dr. Piaget name- 


ı Zie het verslag dier vergadering, in deel VII (2e Serie) van dit Tijdschrift op 
blz. XI. 


XVI VERSLAG. 


lijk wordt voorgesteld, om andermaal te Breda bijeen te komen, 
en zulks op grond dat hij onlangs persoonlijk op nieuw de 
ervaring heeft opgedaan, dat het terrein in de omstreken dier 
stad zoo uitnemend geschikt is voor eene entomologische ex- 
cursie. Door sommige andere leden wordt daarentegen Utrecht 
aanbevolen, als meer in het midden des lands gelegen en 
meer het centrum van het spoorwegnet vormende, waardoor 
dáár eene talrijker opkomst der leden is te verwachten. Bij 
hoofdelijke omvraag verkrijgt Breda 13 en Utrecht 8 stemmen, 
zoodat eerstgemelde plaats is aangewezen, om in 1873 de En- 
tomologische Vereeniging binnen hare muren te zien vergaderen. 

In verband tot het hierboven gemelde uitstel betreffende de 
aanvulling van het Bestuur, wordt de keuze van een’ Voorzitter 
voor de volgende zomervergadering almede verdaagd, en zal 
daaromtrent eene beslissing worden genomen in de buitenge- 
wone vergadering, welke in den aanstaanden winter te Leiden 
zal worden belegd. 

De huishoudelijke werkzaamheden hiermede afgeloopen zijnde, 
wordt overgegaan tot de wetenschappelijke mededeelingen. 


De heer van Hasselt spreekt in het algemeen over het 
grootte- verschil, waar te nemen tusschen de Arachniden van 
beiderlei sexen, en in het bijzonder over het buitengewoon 
groot onderscheid, dat ten deze bestaat tusschen de feminae 
en mares van het tropische Epeiriden-geslacht der Nephila’s. 

Na een overzigt te hebben gegeven van het sexueel verschil 
in grootte bij de overige orden der Gelede dieren en meer be- 
paald te hebben gewezen op de dwergachtige mannetjes, die 
bij sommige Crustaceén, voornamelijk onder de z. g. Visch- 
luizen worden aangetroffen, staat hij stil bij eene beschouwing, 
hoedanig de spinnen zich ten dezen opzigte verhouden. Opge- 
helderd door een tal van inlandsche paren uit zijne collectie, 
wijst hij aan, dat slechts bij ééne soort het 9 door het & in 
ligchaamsomvang wordt overtroffen (Argyronela); dat bij zeer 
enkele soorten d en 9, met eenig verschil òf in lengte òf in 
breedte, tamelijk gelijk staan in ontwikkeling (b. v. Pachygnatha, 


VERS EA G. XVII 


Lycosa, Dictyna, Micryphantes, enz.); doch dat als algemeene 
regel, de spinnen-mares, in tal van graden in ligchaamsomvang 
moeten onderdoen voor de spinnenwijfjes. Ten algemeenen 
voorbeelde laat hij daarvoor rondgaan specimina van Epeira-, 
Tetragnatha-, Meta-, Linyphia-, Tegenaria-, Attus-soorten enz., 
hierbij intusschen tevens aantoonende, dat er onder de kleinere 
mannetjes dier spinnen bij volwassen individuen van dezelfde 
species, soms onderling vrij aanzienlijke individuele grootte- 
verschillen kunnen bestaan. Als een sterk sprekend voorbeeld 
van veel grootere feminae dan mares vertoont hij eenigen zijner 
spiritus-exemplaren, uit de familie der Thomisiden, en meer 
bepaaldelijk een paar zeer fraaije voorwerpen van Thomisus 
citreus (s. vatius Clerck). In lengtemaat overtreft dit 2, ook 
volgens de opgaven der schrijvers, het 3 nagenoeg tweemalen , 
doch het is uit eene oppervlakkige vergelijking van beiden reeds 
zeer duidelijk, dat het verschil in het kwadraat of kubiek ge- 
nomen, veel aanzienlijker is, zoodat men het eerste wel vijf à 
vijf-en-twintig malen „grooter” zou moeten noemen dan het 
laatste. Het sterkst evenwel van alle geslachten en soorten aan 
Spr. bekend, springt dit onderscheid in ligchaams-volumen in 
het oog bij het genus .Vephila. Volgens meting en weging van 
een paartje N. imperialis Dol. (waarvan de prachtig geconserveerde 
Spiritus-exemplaren worden rondgegeven), afkomstig van den 
heer Mr. Piepers van Macassar en aan Spr. welwillend aan- 
geboden door ons medelid Snellen van Rotterdam, is het 9 niet 
alleen ongeveer 15 malen langer, maar ongeveer 1300 malen 
zwaarder en 15 malen grooter van omvang! Spreker stelt zich 
voor, over dit onderwerp eene meer uitgewerkte bijdrage te 
geven in het Tijdschrift. 

Däärvoor biedt hij vervolgens aan eene Waarneming over de 
copulatie van Mieryphantes (s. Erigone) rurestris (s. fuscipalpis C. 
Koch), op het voetspoor van Ritsema, door hem in den vorigen 
zomer gedaan. Hij laat de naauwelijks twee millimeters lange 
exemplaren daarvan rondgaan, daarbij opmerkende, dat bij 
deze kleinsten der spinnetjes, eene zoodanige observatie zijnen 
hoorders op het eerste gezigt naauwelijks mogelijk kon schijnen, 

II 


XVIII NE RUSS bare: 


ware het niet dat de mannelijke palpen der Mieryphantiden 
eene betrekkelijk vrij belangrijke ontwikkeling bekomen. De 
ovula, uit den cocon dezer spin, mede in een fleschje met 
alcohol latende bezigtigen, wijst Spr. er op, dat men daartoe 
bepaald de loupe moet gebruiken; ter vergelijking een ovulum 
van onze gewone kruisspin daarbij gevoegd hebbende, doet 
Spr. zien, dat dit alleen even groot is, als de tien Mieryphantes- 
eitjes te zamen. 


Mr. W. Albarda stelt ter bezigtiging eenige uitwassen op 
dennetakken, door de rups van Tortr. resinana F. veroorzaakt ; 
hij zegt dat de rups zich daarbinnen in het najaar en zelfs in 
den winter ophoudt, en dat de uitwassen nimmer aan den top 
maar steeds op het midden der takken te vinden zijn. Blijkens 
gedane waarnemingen voedt de rups zich met het hout der 
takken en worden de uitwassen niet regtstreeks door de rups 
tot hare woning vervaardigd, maar zijn zij het gevolg van de 
uitvloeijing van harsachtige stoffen uit de wonde, die zij in de 
tak veroorzaakt. De soort is vroeger reeds in het werk van 
Sepp behandeld, maar de daarbij gegeven afbeelding laat veel 
te wenschen over. 


De heer Ritsema deelt mede, dat hij gedurende den af- 
geloopen winter in de omstreken van Leiden aan het kweek- 
gras (Triticum repens L.) vergroeijingen heeft aangetroffen, 
overeenkomende met die, welke Æurytoma longipenns Walk. 
aan de Duinhelm (Psamma arenaria L.) doet ontstaan ', en dat 
daaruit voor weinige dagen was te voorschijn gekomen Eury- 
toma Abrotani Panz., eene soort zeer verwant aan genoemde 
helm-parasiet. Spreker laat zoowel de insecten als de gallen 
ter bezigtiging rondgaan. 

Dezelfde Spreker vermeldt, dat hij met den heer W. Roelofs 
uit Brussel, van den 27 Mei tot den 3 Junij jl. een entomo- 
logisch uitstapje naar de Noordzee-eilanden Texel, Vlieland en 
ter Schelling heeft gemaakt, hetgeen veel belangrijks heeft op- 


t Zie Tijdschr, v. Entom., 2e Serie, dl. VII, blz. 148. 


=> PA 


VERS LAG. XIX 


geleverd. Zoo bevindt zich onder de Hemiptera van ter Schel- 
ling eene Capsine-soort, die in geen der bestaande genera past 
en waarover zoo aanstonds door den heer Snellen van Vollen- 
hoven zal worden gesproken. Onder de Lepidoptera is vooral 
merkwaardig Acentropus niveus Ol., waarvan Spreker den 
29" Mei! 9 mannelijke exemplaren, als ook rupsen en poppen, 
aan eene uitgestrekte plas, het Alloo, bij het dorp de Koog 
op Texel, aantrof. Voor ons land is dit de derde bekende 
vindplaats van deze over geheel Europa verspreide Pyralide. 
Ter bezigtiging laat Spr. rondgaan de door hem verzamelde 
Hemiptera, Lepidoptera en Neuroptera, benevens de volgende 
opgave van Carabici, door den heer Roelofs verzameld en door 
den heer Putzeys gedetermineerd : 


TEXEL. 


Cieindela hybrida L. Amara trivialis Gyll. 
n maritima Dej. > Sprete De). 


a campestris L. Harpalus aeneus F. 


Carabus granulatus L. je latus L. 

Broscus cephalotes L. 5 rubripes Dfts. 
Loricera pilicornis F. 5 anxius Dfts. 
Agonum parumpunctatum L. Acupalpus luridus Dfts. 
Calathus cisteloides Ill. Bembidium quadriguttatum F. 


> melanocephalus L. 


VLIELAND. 


Notiophilus aquaticus L. Calathus fulvipes Gyll. 
Elaphrus riparius F. A mollis Marsh. 
Dromius notatus Steph. Amara lucida Dfts. 

(= fasciatus F.) Anisodactylus binotatus F. 
Agonum parumpunctatum L.  Harpalus aeneus F. 
Calathus cisteloides Ill. = servus Dfts. 





1 Den 12den van dezelfde maand had Spreker reeds verscheidene , eveneens mannelijke 
exemplaren aan den Brouwerskolk bij Overveen verzameld; dit is tot dusver de 
vroegste dagteekening van het verschijnen van dit vlindertje. 

» De volgens den heer Putzeys zeer zeldzaam voorkomeude varieteit met roode pooten. 


XX VE RS L AG. 


TER SCHELLING 


Elaphrus eupreus Dfts. Omaseus vulgaris L. 
Nebria brevicollis F. Anisodactylus binotatus F. 
Agonum marginatum L. Harpalus neglectus Dej. 

: viduum Il. Bembidium pallidipenne Ill. 


Calathus melanocephalus L. 


De heer Ritsema voegt hier nog bij, dat de heer Roelofs en 
hij voornemens zijn uitvoerige lijsten van de door hen verza- 
melde inseeten te publiceren, als eene bijdrage tot de kennis 
van de Fauna onzer Noordzee-eilanden. 


De heer Snellen van Vollenhoven geeft aan de Veree- 
niging een curieus oud boekje in 16° ten geschenke, dragende 
tot titel: Dan. Guilielmi Molleri Meditatio de Insectis quibusdam 
Hungaricis prodigiosis , anno proximo praeterito ex aëre una cum 
nive in agros delapsis (1673). 

Hij leest daaruit een gedeelte van een berigt in het Duitsch 
voor, waaruit duidelijk blijkt dat de schrijver en zijne tijdge- 
nooten vast overtuigd waren dat de insecten, in het werkje 
op twee platen afgebeeld, in het jaar 1672 uit de lucht waren 
gevallen. Overigens was het noch hem, noch een’ ander der 
aanwezige leden mogelijk de gedierten op die platen afgebeeld, 
ook maar approximatief te bestemmen. 

Ten andere leest Spreker een omstandig, doch niet geheel ad rem 
spectans berigt voor, hem uit Oost-Indié medegedeeld , betref- 
fende de schade door zekere Coleoptera (niet gespecifieerd) aan 
de thee-cultuur op het eiland Java toegebragt. Deze mededee- 
ling was, als ’t ware, een vervolg van die welke hij op de 
laatste wintervergadering deed met opzigte tot de Helcopeltis 
Antoni’, van welk insect toenmaals gezegd werd, dat het de 
theeheesters geweldig benadeelde. In dit Javaansch berigt wordt 
onder anderen gemeld dat de nog niet bij name bekende tor 
in staat zou zijn op één nacht honderd duizend heesters te 


1 Deze mededeeling is toevalliger wijze in het vorige Verslag onvermeld gebleven. 


VERSL AG. XXI 


vernielen. Indien dit waar mogt zijn, wordt het hoog nood- 
zakelijk tegen zoo forsche en ongehoorde verwoestingen te velde 
te trekken. Doch het verhaal komt den leden wel wat te sterk 
gekleurd voor en de heer Mr. W. Albarda neemt op zich po- 
gingen in het werk te stellen om het insect en tevens het 
ware van de desolate berigten in een helder daglicht te stellen. 

Spreker deelt vervolgens mede dat hij in de vorige week 
van den heer Ritsema ter bezigtiging had gehad de Hemiptera, 
die gemelde collega op de Noordzee-eilanden bemagtigd had 
en dat hij daaronder, behalve een paar zeldzame soorten van 
het geslacht Sa/da, een uiterst merkwaardige wants had aan- 
getroffen, die cen nieuw genus scheen noodzakelijk te maken, 
ten minste niet tot de bekende scheen te kunnen worden be- 
trokken. Eerst meende Spreker dat dit dier tot de kleine 
familie der Isometopiden, die alleen in het zuiden van Europa 
voorkomt, zou behooren, aangezien het twee cellen in de 
membraan vertoonde, even als de Phytocoriden, en bovendien 
twee ocellen had, welke genen ontbreken; doch onderzoek met 
eene scherpe loupe had aangetoond, dat er op het voorhoofd 
wel zwarte vlekjes, maar geene bijoogen aanwezig waren; 
zoodat het insect wel tot de familie der Phytocoriden moest 
behooren. Hij had er echter tot heden noch naam, noch be- 
schrijving van kunnen vinden en houdt het voor nieuw. Het 
schijnt in de buurt van het geslacht Miris geplaatst te moeten 
worden en onderscheidt zich van alle bekende geslachten door 
den vorm der sprieten. Bij deze wants zijn de sprieten vrij 
lang; het eerste lid iets korter dan de kop; het tweede drie- 
maal zoo lang, een weinig knodsvormig aan het einde, het 
derde nog langer dan het tweede, krom naar beneden gebo- 
gen en aan de onderzijde bezet met vrij lange, zeer fijne 
haartjes; het vierde schijnt uit twee leedjes te bestaan, waar- 
van het voorste klein en dun is, het andere op zijde gezien 
borstel-, van onder gezien lepelvormig. Eene vergroote ge- 
kleurde afbeelding van het dier, welke Spr. laat rondgaan, 
verduidelijkt zijne woorden. De wants is lichtgrijs met gelen 
zoom en gele en zwarte versiersels, 


XXII VERS L AG. 


Ten slotte deelt Spr. nog het volgende mede : 


Bij het beschrijven der metamorphose van Hesperia lineola 
Ochs. voor het werk van Sepp, had hij met bevreemding be- 
speurd dat een hoorntje op den kop der pop met eene menigte 
microscopische haakjes bezet was, even als de staartpunten 
der poppen van de meeste Geometriden. De pop haakte zich 
met den kop in het spinsel vast en niet met den staart of het 
achtereinde. Dit had hij bij geen’ schrijver vermeld gevonden, 
doch hij veronderstelde toch dat het wel vroeger eens door 
een Lepidopteroloog zou waargenomen zijn. In het werk van 
Sepp over de Surinaamsche vlinders zijn vele Hesperiden afge- 
beeld en daaronder eenigen wier poppen hoornvormige schedel- 
uitsteeksels vertoonen; doch in den tekst had Spr. niet vermeld 
gevonden, dat deze hoorntjes dienen om de pop in het spinsel 
te bevestigen. Een gevolg van deze inrigting bij Lineola was, 
dat de vlinder op eene andere wijze uit het popvlies te 
voorschijn komt dan Spr. gemeend had dat bij alle vlinders 
gebruikelijk is. Bij de nachtvlinder-poppen in het algemeen 
laat het schedeldek met de scheede van zuiger, sprieten en 
pooten los om den vlinder doortogt te verleenen ; Spr. meende 
dat deze handelwijze bij alle vlinders voorkwam, doch zag bij 
Lineola dat het schedelealotje, door den hoorn aan het spinsel 
verbonden, niet werd afgestooten, maar dat er eene dwarse 
spleet ontstond tusschen de oogen onder het voorhoofd, zoodat 
de scheeden van zuiger, sprieten en pooten alleen werden af- 
geworpen. Bij het nazien van eenige vlinderpoppen op ’s Rijks 
Museum had hij eene Oost-Indische dagvlinder-pop gevonden, 
bij welke kennelijk ook de poppenschel voor den kop, dat is 
op het voorhoofd en niet achter in den nek bij de scapulae, 
opengesprongen was. Merkwaardig zoude het voorzeker wezen 
indien naauwkeurig onderzoek aantoonde, dat er regelmatig 
verschil bestaat in het uitkomen uit het poppenvlies bij dag- 
en bij nachtvlinders, zoodat bij de eersten altijd eene spleet 


op het voorhoofd, bij de anderen eene in den nek zoude ge- 
vormd worden. 


nn 


VERSLA G. XXIII 


De heer Everts stelt ter bezigtiging een aantal merk- 
waardige Coleoptera, deels zelfs nieuw voor onze Fauna, welke 
door hem onlangs op eene excursie tusschen de Lek en de 
Merwede zijn verzameld; de soorten zijn vermeld op onder- 
staande lijst. 

Leistus rufescens F., één exempl. met het sleepnet. 

Carabus monilis F. var. consitus Pz., schijnt niet zeldzaam 

op den Lek-dijk bij Vianen. 

Chlaenius nigricornis F. 

Anchomenus gracilis St. 

Hygronoma dimidiata Grav., f. n. sp. aan de Lek onder riet. 

Philonthus carbonarius Gyll. 

Paederus longipennis L., zeer gemeen op riet. 

Stenus biguttatus L. 

Juno F. 

„  morio Grav. 

ntilom, Er: 

„  tarsalis Ljungh. 

»  cicindeloides Gray. 

Meligethes Symphyti Heer. 
Brachypterus gravidus Ill. 
Atomaria mesomelas Hrbst. 
A apicalis Er. 
È linearis Steph. 
Anthrenus Pimpinellae F. 
Elater Pomorum Geoff. 
Campylus linearis L., zeer gemeen aan slootkanten. 
Helodes livida F. 
Drilus pectinatus Schh. f. n. sp. 2 exempl. gesleept op 
waterplanten. 
Telephorus pellucidus F. 
& lituratus Fall. 
A rufus L. 
Silis nitidula F., zeer gemeen op waterplanten bij Vianen. 
Malthodes sanguinolentus Fall. 
5 biguttatus Pz. 


XXIV VERSLAG. 


Malachius marginellus Oliv. 


pn aeneus L., zeer gemeen op klaver. 
Anthocomus equestris F. 
, fasciatus L. 


Liophlaeus nubilus F. 
Seiaphilus muricatus F. 
Sitones hispidulus F. 

»  discoideus Gyll. f. n. sp. 
Polydrosus pterygomalis Schh. 
Tanymecus palliatus F. 
Alophus triguttatus F. 
Phytonomus Plantaginis de Geer. 

à variabilis Hrbst. 
Grypidius Equiseti F. 
Erirhinus bimaculatus F. 

à acridulus L. 
Dorytomus vorax F. 

= Tremulae Payk. 

a majalis Payk. 
Tanysphyrus Lemnae F. 
Apion miniatum Germ. 

» _ humile Germ. 

»  anigritarse Kirb. 

»  Varipes Germ. 

»  Violaceus Kirb. 
Bruchus rufimanus Sch. 

> granarius L. 
Anthonomus Rubi Hrbst. 
Tychius tomentosus Hrbst. 
Cionus Verbasci F. 
Cryptorhynchus Lapathi L. 
Ceutorhynchus suleieollis Gyll. 

9 troglodytes F. 
Rhinoncus bruchoides Hrbst. 
Clytus arietis L. 

Strangalia atra F, 


VERSLA G. XXV 


Grammoptera ruficornis F. 
Donacia sericea L. 

» linearis Hopp. 

„  dentipes F. 
Chrysomela staphylea L. 
Prasocuris aucta F. 

ti marginella F. 
Galeruca calmariensis L. 
Phyllobrotica quadrimaculata L. 
Crepidodera Modeeri L. 

5 pubescens E. H. f. n. sp. 
Aphthona coerulea Payk. 
Phyllotreta antennata E. H. 

ÿ Lepidii Hoffm. 

i atra E. H. 
Podagriea fuseicornis L. 
Plectroscelis dentipes Hoffm. 
Thyamis Nasturtü F. 

A lurida Scop. 

ÿ Anchusae Payk. 
Psylliodes Dulcamarae Hoffm. 

„  affinis Payk. 
Cassida obsoleta Ill. 

n  equestris F. 


Dr. Piaget laat enkele zeldzame Diptera rondgaan, door 
hem onlangs op een togt in de omstreken van Breda verzameld, 
en zulks gedeeltelijk ook ten bewijze zijner stelling, dat die 
omstreken voor den Entomoloog zoo bijzonder vruchtbaar kunnen 
zijn. Het zijn /dioptera fasciata L., Porphyrops longicornis Fall. 
en Dolichopus atratus Meig., waarvan de eerste tot dusverre 
slechts hoogstzelden en de beide laatsten nog in het geheel 
niet in ons land waren aangetroffen. Van deze allen had hij 
verscheidene exemplaren gevangen. 


De reeks der wetenschappelijke mededeelingen hiermede afge- 
loopen zijnde, wordt de Vergadering door den Voorzitter gesloten, 





XXVI VERSLAG. 


Na afloop der werkzaamheden vereenigden zich de leden 
aan een’ vriendschappelijken disch, waarbij zij per telegram 
een hartelijk woord ontvingen van den heer Mr. J. H. Albarda 
te Leeuwarden, dien zij zoo gaarne dezen dag in hun midden 
en aan hun hoofd hadden gezien. 

De volgende dag werd, zoo als bepaald was, besteed tot 
eene excursie naar den kant van Velzen, waaraan bijna al 
de ter vergadering opgekomen leden deelnamen en die door 
het prachtigste zomerweder werd begunstigd. . 


Omtrent de resultaten dezer excursie, voor zooveel de 
spinnen betreft, deelde Dr. van Hasselt later het volgende 
overzigt mede: 


„Onze, overigens ook ditmaal weder allergenoegelijkste en 
gezellige excursie in de omstreken van Velzen heeft mij aldaar 
wel een uitmuntend terrein leeren kennen, maar is weinig 
productief geweest; ik vond niets dan mij bekende soorten. 
Ook onder de door ons medelid Everts verzamelde en mij ter 
hand gestelde spinnen kwam geen enkel zeldzaam individu voor. 
Ik schrijf dit evenwel niet toe aan de streek, maar waar- 
schijnlijk hieraan, dat wij veel meer velds hebben afgewandeld 
dan wij op eenen vóórmiddag konden afjagen, vooral bij eene 
zóó warme weêrsgesteldheid. 

„Mijne medegenomen exemplaren, vermeerderd met eenige 
duplicaten van den heer Everts, bestonden uit: Zilla acalypha 
8, Theridion nervosum 9, Theridion vittatum &, Theridion dor- 
siger 2 d et pulli, Micryphantes monoceros & et e (?), Pachy- 
gnatha De Geerii 8, Lycosa (Potamia) piratica cum nido, 
Xysticus Ulmi 2 met cocon en pulli, Heliophanus cupreus 2 et d. 

„Niettegenstaande het gering belang van dezen buit heb 
ik daardoor toch weder eenige mij nieuwe leering opgedaan 
omtrent de hangende quaestie over den modus quo der copu- 
latie, echter niet dan ten koste van het eenige fraaije exem- 
plaar van mijne vangst, zijnde M. monoceros 4. Geheel op de- 
zelfde wijze, zoo als ik zulks voor M. rurestris beschreef, 
bragt ik twee van hetzelfde eikenboompje geschudde, M. 


VERSLA& XXVII 


exemplaren onder het horologieglas, terstond na mijne te huis 
komst. Zonder eenige préliminaires, hoe ook genaamd, maakte 
het mannetje tot driewerf toe, zijne gewone complimenten met 
de voorpooten, onder pogingen tot vriendschappelijke toenade- 
dering, zonder eenig succès. Telkens verjaagd, zette hij zich 
tegen een stukje mos in plaatsrust; ook het vrouwtje ging 
stil zitten, aan de overzijde tegen het glas. Den volgenden 
morgen vond ik, helaas! niets dan de overblijfselen der pooten 
en “palpen van het totaal verslagen mannetje. Ook dit wijfje 
scheen mij gravida; misschien behoorde het mede tot eene 
andere species. Ik heb dit niet nader kunnen constateren; 
het tot vervaardiging van cocon willende sparen, liet ik het 
onder het glas, van waar het echter den anderen morgen, 
misschien onder het wel iets te dikke laagje zand heen, spoor- 
loos verdwenen was. 

Met een tweede paartje dat ik, tot analoge waarneming 
medenam, was ik in zoo verre gelukkiger, dat ik daarbij 
wederom coïtus heb kunnen constateren, zonder eenig spoor 
der „vóór-akte” van Prof. Menge, namelijk bij Heliophanus 
cupreus. Onmiddellijk toen dit, tot de z. g. „springspinnen ” 
behoorende mannetje het wijfje ontdekte, sprong hij daarop 
toe en dit als het ware van alle zijden met de palpen betast 
hebbende, ving het terstond, zonder meer, zijne werkzaam- 
heden op de gewone wijze aan; alleen merkte ik op dat 
dezelfde palp langen tijd achtereen werd gebruikt, zonder de 
snelle introductie en retractie, die anders onder herhaalde ver- 
wisseling van palp, wordt gezien. Over het geheel ging de 
zaak, nadat eerst de toenadering vergund was, bijzonder lang- 
zaam en rustig, zonder veel uitwendige teekenen van excitatie 
bij de beide diertjes. 

„Bij een derde spinnenpaar, de zeer gewone Miranda cucur- 
bitina, dat ik uitsluitend voor deze waarneming had medege- 
nomen, gebeurde den eersten dag niets. In eene groote flesch 
geplaatst, zette het wijfje zich boven tegen deksel en bleef het 
mannetje op een takje meidoorn onder in de flesch op en neer 
loopen. Den volgenden dag had het eene gewone circulaire 


XXVIII VERSLA 6. 


webbe vervaardigd. Daaraan was nergens eenig bijzonder spinsel 
te zien, noch eenig spoor van een dropje vocht. En desniet- 
temin zag ik den man in den namiddag zich regtstreeks van 
uit het centrum zijner webbe bovenwaarts naar het deksel be- 
geven en tot tweemalen een uitnoodigend bezoek brengen aan 
het zich daar steeds terzelfde plaatse bevindende vrouwtje, 
dat hem telkenmale verdreef, waarna hij zijne webbe weder 
opzocht. Des anderen daags had het 2 cocon gemaakt en lag 
het ¢ dood op den bodem der flesch.” 


Wat overigens de insecten aangaat, welke de excursie te 
Velzen heeft opgeleverd, de Lepidopterologen waren slechts 
matig tevreden; de duinstreken, waartoe het voor heden uit- 
gekozen terrein behoort, zijn dan ook door de meesten hunner 
reeds te veelvuldig doorzocht, dan dat van daar veel nieuws 
zou zijn te wachten. Sesia tipuliformis L., Platypteryx Ber- 
trami Roesl., Nemophora metaxella Hbn. en Tinea semifulvella 
Haw. zijn de eenige meldenswaardige soorten die op dien dag 
bij Velzen werden aangetroffen. 

Van Neuroptera werden slechts Agrion tenellum Vill., Panorpa 
commums L., Chrysopa aspersa Wesm., alba Burm. en prasina 
Wesm. gevangen. 

Onder de Hemiptera bevonden zich Aelia acuminata L., 
Heterogaster Urticae L., Pachymerus agrestis F. en Capsus an- 
nulatus Wolff, met eene menigte nog niet gedetermineerde 
kleinere soorten. 

Wat Coleoptera betreft, deelde de heer Everts de volgende 
lijst mede van de soorten, deels door hemzelven, deels door 
de heeren Snellen van Vollenhoven, Groll en anderen van 
den togt onder Velzen medegebragt : 


Elaphrus cupreus Dfts. Harpalus tardus Panz. 
5 riparius F. a Froehlichii St. 
Nebria brevicollis F. Amara spreta Dej. 
Dyschirius gibbus F. »  familiaris Dfts. 
Feronia nigrita F. „ ferruginea L. 


Harpalus luteicornis Dfts. Calathus cisteloides Il. 


VERSLA G. 


Calathus fulvipes Gyll. 
FA fuscus F. 
5 melanocephalus L. 
Anchomenus albipes F. 
is marginatus L. 
Bembidium pallidipenne Ill. 
5 rupestre Ill. 
varium Oliv. 


” 
Helophorus grandis Ill. 
Cereyon flavipes F. 
Philonthus fulvipes F. 
Xantholinus punctulatus Payk. 
à linearis F. 
Stilieus orbieulatus Payk. 

(Faunae n. sp.) 
Paederus ruficollis F. 
Stenus bipunctatus Er. 

»  guttula Müll. 
Oxyporus rufus L. 
Anthrenus Musaeorum L. 
Limonius cylindricus Payk. 
Corymbites aeneus L. 
Sericosomus marginatus L. 
Telephorus nigricans L. 
Malthinus flaveolus Herbst. 
Malachius aeneus L. 

viridis F. 

n marginellus Oliv. 
Dasytes flavipes F. 
Corynetes violaceus Latr. 
Microzoum tibiale F. 
Cistela murina L. 
Rhinosimus planirostris F. 
Notoxus monoceros L. (in 
_ aantal). 

Mordella fasciata F. 


XXIX 


Mordella aculeata L. 

3 pumila Gyll. 
Oedemera lurida Marsh. 
Cneorhinus geminatus F. 
Strophosomus squamulatus F. 
Phyllobius vespertinus F. 

5 uniformis Marsh. 
Cleonus albidus F. 
Erirhinus acridulus L. 
Apion Pomonae F. 

»  miniatum Germ. 
Tychius tomentosus Herbst. 
Gymnetron noctis Herbst. 
Cryptorhynchus Lapathi L. (in 

aantal). 

Coeliodes didymus F. 
Ceutorhynchus floralis Payk. 


N troglodytes F. 

5 Erysimi F. 

= contractus Marsh. 
5 Asperifoliarum Kirb. 
Pa Chrysanthemi Grm. 
5 pollinarius Forst. 
È) sulcicollis Payk. 


Rhinoncus Pericarpii F. 
Lema melanopa L. 
Cryptocephalus minutus F. 
Chrysomela Goettingensis L. 
Gastrophysa Polygoni L. 
Adimonia Tanaceti L. 
Crepidodera impressa F. 

5 ferruginea Schr. 

5 Modeeri L. 
Argopus testaceus F. 
Plectroscelis aridella Payk. 
Cassida rubiginosa Ill. 


XXX VERSLAG. 


Cassida nobilis L. 
Coccinella 11-punctata L. 


Coccinella 22-punctata L. 
Epilachna globosa Ill. 


Aan deze lijst kan nog worden toegevoegd, dat twee dagen 
te voren (14 Junij) door den heer Groll op hetzelfde terrein in 
een uitgedroogd putje Omophron limbatum Latr. in drie exem- 
plaren was gevangen. Op zijne aanwijzing werd door eenigen 


dezelfde plek nader onderzocht, doch ditmaal zonder den ge- 


wenschten uitslag. 


Behalve eenige niet terstond te determineren Ichneumoniden 
en Tryphonen, werden te Velzen de volgende soorten van Hy- 


menoptera gevangen : 


Cryptocampus angustus Hart. 


Dolerus Eglanteriae F. 
Selandria einereipes Klug. 
Athalia Rosae L. 
Tenthredo colon Klug. 
Foenus assectator L. 
Bassus albosignatus Grav. 
Banchus faleator F. 
Ephialtes carbonarius Chr. 


Paniscus cephalotes ? Hlmgr. 


Campoplex pugillator L. 

Microgaster globator, var. 
rufipes Nees. 

Clinocentrus sp. 

Rogus dorsalis var.? H.-Sch. 

Dacnusa areolaris? Nees. 


Alysia manducator F. 
Chrysis ignita L. 
Ammophila sabulosa L. 
Ceropales maculata F. 
Pompilus trivialis Klug. 
Oxybelus uniglumis L. 

A nigro-aeneus Shuck. 
Crabro (Ectemnius) vagus L. 
Odynerus auctus L. 

Nomada succincta Panz. 
Halictus vulpinus F. 
Andrena mixta? Schenck. 
Osmia aurulenta Panz. 
Megachile centuncularis L. 
Chelostoma florisomne L. 
Bombus Hortorum L. à 


Van Diptera eindelijk werden de volgende soorten, deels 
door den heer van der Wulp, deels door den heer Ritsema 


aangetroffen : 


Dynatosoma fuscicornis Meig. 


Platyura cineta Winn. 
Limnobia tripunctata Meig. 


Tipula nodicornis Meig. 
Nemotelus pantherinus L. 
Anthrax morio L. 


VERSLAG. 


Dioctria atricapilla Meig. 
Dolichopus claviger Stann. 
5 acuticornis Wied. 
= aeneus De Geer. 
Campsicnemus curvipes Fall. 
Sphaerocera subsultans F. 
Borborus fumipennis Stenh. 
Sciomyza cinerella Fall. 
Limnia rufifrons F. 
Opomyza Germinationis L. 
Geomyza (Diastata) obscurella 
Fall. 


XXXI 


Meromyza variegata Meig. 
Chlorops Cereris Fall. 
Sapromyza simplex Löw. 
Rivellia Syngenesiae F. 
Anthomyia aestiva Meig. 
Aricia Populi Meig. 
Sarcophaga vagans Meig. 

5 eruentata Meig. 
Merodon equestris F. 

à spinipes F. (Faunae 

n. Sp., in verscheidene ex.) 

Tropidia milesiformis Fall. 


LIST DER LEDEN 


VAN DE 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING , 


op 15 Junij 1872, 


MET OPGAVE VAN HET JAAR HUNNER TOETREDING, ENZ. 


Aim 


BEGUNSTIGERS. 


Teyler’s Stichting te Haarlem. 1860. 
De heer Mr. C. W. Hubrecht, te Leiden. 1859. 
v uw J, Kneppelhout, Hemelsche Berg te Oosterbeek. 1861. 
w uw Francois P. L. Pollen, te Scheveningen. 1867. 
Mevrouw Hartogh Heys van de Lier, geb. Snoeck, te ’s Gravenhage. 1868. 
De heer Dr. F. J. I. Schmidt, te Rotterdam. 1869. 
n » Mr. J. Thiebout, te Zwolle. 1869. 
o» Jhr. Mr. W. C. M. de Jonge van Ellemeet, te Oost- Capelle 
bij Middelburg. 1810. 
» u Jhr. F. van den Santheuvel, te Dordrecht. 1870. 


EERELEDEN. 


De heer C. F. Westerman, Directeur van het Koninklijk Zoologisch 
Genootschap Natura Artis Magistra, te Amsterdam. 1858. 

o » H.T. Stainton, Esq. Mountsfield, Lewisham bij Londen. 1861. 

« » Dr. C. Felder, lid der Kais. L. C. Academie der Naturwis- 
senschaften en Burgemeester van Weenen. 1861. 

*» » Dr. H. Löw, Director der Real-Schule, te Meseritz in Posen. 
1862. 

„ » Prof. J. O. Westwood, F. L. S., Directeur van het Hopean 
Museum te Oxford. 1862. 

» wo» A. E. W. Ludeking, Officier van gezondheid bij het Nederl, 
Indische leger. 1862. 


LIJST DER LEDEN ENZ. XXXIII 


De heer Jhr. J. L. C. Pompe van Meerdervoort, oud-Officier van gezond- 
heid der 2de klasse, practiserend geneesheer te ’s Gravenhage. 
1864. 

» w Prof. J. J. P. Hoffmann, te Leiden. 1865, 

n» Dr. Gustav L. Mayr, te Weenen. 1867. 

» «# Dr. H. D. J. Wallengren, te Farkutt, bij Höganäs in Zweden. 
1871. 

» #» R. Mac Lachlan, F. L. S., Secretaris van de Entomological 
Society te Londen. 1871. 

vu Dr. T. Thorell, Hoogleeraar in de Zoologie aan de Hoogeschool 
te Upsala in Zweden. 1872. 


CORRESPONDERENDE LEDEN. 


De heer ©. Wesmael, Hoogleeraar aan de Hoogeschool te Brussel, 
1853. 

” » Prof. Arn. Förster, Hoofdleeraar aan de Hoogere Burgerschool 
te Aken. 1853. 

» » Emil vom Bruck, te Crefeld. 1853. 

x» Dr. C. Stäl, Professor aan het Kon. Zoologisch Museum te 

Stockholm. 1864. 

Frederie Moore, Bestuurder van het Museum der voormalige 

Oost-Indische Compagnie te Londen. 1864. 

a J. W. May, Consul-Generaal der Nederlanden te Londen. 1865. 
» » Mr. J. W. van Lansberge, Buitengewoon Gezant en gevol- 
magtigd Minister der Nederlanden te Brussel. 1865. 

n Prof. P. C. Zeller, Grünhof bij Stettin. 1867. 

vu» W. Mink, Hoofdleeraar aan de Hoogere Burgerschool te Ore- 
feld. 18617. 

” Dr. H. Weyenbergh, Hoogleeraar aan de Hoogeschool te 
Cordova in de Argentijnsche republiek. 1812. 

”» Dr. W. Marshall te Weimar. 1872. 


[4 


DI 


BUITENLANDSCHE LEDEN. 


De heer Henri Vicomte de Bonvouloir, Archiviste-adjoint de la société 
entomologique de France, te Parijs, Rue de I’ Université, 15. 
» » H. Jekel van Westing, lid der K. Acad. der natuuronderzoe- 
kers te Moscou en van verscheidene entomol. genootschappen, 


te Parüs, Rue de Lille 13. 
GEWONE LEDEN. 


1845—46. 


De heer Dr. J. G. H. Rombouts, te Amsterdam. 
» » F. M. van der Wulp, Spui, n°. 60, te ’s Gravenhage, — 
Diptera. 


III 


XXXIV 


De heer 
” u 
" u 
u au 
uv v 
“ “ 
“ “ 
7 “” 
u a 

De heer 
u 174 
“ u 
1/4 # 

De heer 


u u 


De heer 


[A u 


LIJST DER LEDEN ENZ. 


Dr. M. C. Ver Loren van Themaat, huize Schothorst, te 
Hoogland bij Amersfoort. — Algemeene Entomologie. 

J. Backer Sr., te Oosterbeek. — Lepidoptera. 

J. W. Lodeesen, Prinsengracht bij de Reestraat, KK, 561, 
te Amsterdam. — Lepidoptera indigena. 

Dr. J. R. E. van Laer, te Utrecht. 

Th. J. van Campen, te Amsterdam. 

Dr. P. H. J. Wellenbergh te Oisterwijk. 

Mr. H. Ver Loren van Themaat, te Utrecht. — Lepidoptera. 
Mr. S. C. Snellen van Vollenhoven, Phil. nat. Dr., Breede- 
straat, IV-276, te Leiden. — Algemeene Entomologie. 

W. ©. Kerkhoven, te Amsterdam. 


1851-52. 


R. T. Maitland, Directeur van den Kon. Zoologisch-botani- 
schen Tuin te ’s Gravenhage. — Algemeene Entomologie. 

P. C. T. Snellen, Zuidblaak, wijk 2 n°. 12, te Rotterdam. — 
Lepidoptera. 

Dr. M. Imans, te Utrecht. 

Dr. W. A. J. van Geuns, Oude Gracht, te Utrecht. 


1852-53. 


N. H. de Graaf, Haarlemmerstraat, te Leiden. — Lepidoptera. 
Mr. H. W. de Graaf, Noordeinde, 123, te °s Gravenhage. — 
Inl. Lepidoptera, bijzonder Microlepidoptera. 

G. M. de Graaf, Meerengracht, te Leiden. — Lepidoptera. 
Dr. L. A. J. Burgersdijk, Hoogleeraar aan het Athenaeum te 


Deventer. — Algem. Entomologie. 
G. A. Six, De Ruiterstraat, 11, te ’s Gravenhage. — Hy- 
menoptera. 


Prof. W. Berlin, te Amsterdam. 

1855-586. 
A. A. van Bemmelen, Directeur van de Diergaarde te Zot- 
terdam. — Algemeene Entomologie. 
Mr. E. A. de Roo van Westmaas, Huize Daalhuizen, te 
Velp. — Lepidoptera. 
M. Breukelman, te Delfshaven. — Lepidoptera. 


1856—57. 


Mr. J. Herman Albarda, te Leeuwarden. — Inlandsche Lepi- 
doptera (bijzonder Microlepidoptera) en Neuroptera. 

Mr. W. Albarda, aan het Ginneken bij Breda. 

A. P. H. Kuipers, te Leeuwarden. 

Dr. A. W. M. van Hasselt, Prinsengracht bij de Reguliers- 
gracht, AA-627, te Amsterdam. — Arachniden. 


L 4 


LIJST DER LEDEN ENZ. XXXV 


1857-58, 


De heer Dr. J. W. Schubärt, te Utrecht. 
n » W. K. Grothe, te Zeist. 


1858-59. 
De heer J.C. J. de Joncheere, Voorstraat, D, 868, te Dordrecht. — 
Lepidoptera. 
u u J, Backer Jr., te Oosterbeek. — Lepidoptera, 
1860-61. 
De heer J. Kinker, Oudezijds- Achterburgwal bij de Oudemanhuispoort , 
B. 261, te Amsterdam. — Lepidoptera en Coleoptera indigena. 
v Dr. E. Piaget, Leeraar aan de Hoogere Burgerschool, Korte- 
naerstraat, 416, te Rotterdam. — Diptera en Parasitica. 


1862-63. 
De heer H. Baron Lewe van Middelstum, te Beek bij Nijmegen. — 
Lepidoptera, 
1863-64. 
De heer Mr. R. Th. Bijleveld, Rapenburg te Leiden. — Algemeene 
Entomologie. 


as» Prof. M. Salverda, Inspecteur van het Lager onderwijs te 
Utrecht. — Vergelijkende ontleedkunde. 

un» D.J. R. Jordens, Sassenpoorterwal, F, 3411, te Zwolle. — 
Lepidoptera. 

1864-65. 

De heer Mr. A. H. Maurissen, te Maastricht. — Lepidoptera. 

« » H.J. Veth, Phil. nat. cand., Leeraar aan de Hoogere Bur- 
gerschool te Leiden. — Algemeene Entomologie. 

» » H. W. Groll, te Haarlem. — Coleoptera. 


1865-66. 
De heer Dr. H. C. van Medenbach de Rooy, Weerdjesstraat, te 
Arnhem. — Lepidoptera. 
„uv À. Brants, Candidaat in de regten, te Leiden. — Lepidoptera. 
1866-67. 


De heer F. J. M. Heylaerts Jr., St. Jansstraat te Breda. — Lepi- 
doptera enz. 
o « Dr. N. W. P. Rauwenhoff, Hoogleeraar te Utrecht. — Alge- 
meene Zoologie. 
n__n A. van den Brandt, te Venlo. — Lepidoptera. 
1867-68. 
De heer C. Ritsema Cz., Adsistent bij ’sRijks Museum van Natuurlijke 


Historie, Hoogewoerd W. 3, n°. 446 te Leiden. — Algemeene 
Entomologie. 


« » Mr, H, Hartogh Heys van Zouteveen, Phil, nat. Doctor te Delft. 


XXXVI 


= 


L1JST DER LEDEN ENZ. 


1868-69. 


De heer J. J. M. Gordon, te Amersfoort. 


[A 


UA 


R. Sinia, Leeraar aan de inrigting voor middelbaar onderwijs 
te Enkhuizen. — Orthoptera. 

J. G. de Man, Phil. nat. doctorandus, te Leiden. — Alge- 
meene Entomologie. 

Dr. T. W. O. Kallenbach, te Rotterdam. 

A. Cankrien, te Rotterdam. — Lepidoptera. 

Mr. C. J. Sickesz, Burgemeester van Zaren, Huize de Cloese 
bij Lochem. 

C. J. M. Jongkindt Coninck, Directeur der Maatschappij van 
Weldadigheid, te Frederiksoord. 


1869—70. 


Prof. E. Selenka, Stille Rijn te Leiden. — Algemeene Zoologie. 
H. W. Waalewijn, Phil. nat. stud., te Leiden. 
M. Nijhoff, Raamstraat 49, te ’s Gravenhage. — Bibliographie. 


1870-71. 


Dr. L. L. Aronstein, Leeraar aan de Hoogere Burgerschool, te 
Breda. 

Jhr. Ed. J. G. Everts, Huigensstraat 15, te ’s Gravenhage. — 
Coleoptera. 

Mr. M. Piepers, Lid der regterlijke magt in Nederlandsch 
Indië, te Macassar. 

M. L. Ritsema, Officier van gezondheid bij het leger in Neder- 
landsch Indi£. 

Dr. P. J. Veth, Hoogleeraar aan de Rijksinstelling van onderwijs 
in de taal-, land- en volkenkunde van Ned. Indië, te Leiden. 


1871-72. 


W. A. Ivangh Schepman, te Voorburg. — Lepidoptera. 

D. Burger, Phil. nat. stud., te Leiden. — Hemiptera. 

J. Ritzema Bos, Phil. nat. cand., Leeraar aan de Hoogere 
Burgerschool te Warffum. 

J. F. G. W. Erbrink, N. Z. Voorburgwal over de Kolk, G, 
206, te Amsterdam. — Algemeene Entomologie. 

J. B. van Stolk, Zeemansstraat, te Rotterdam. — Lepidoptera. 
A. F. A. Leesberg, Jur. cand., Jan-Hendrikstraat, 9, te 
’s Gravenhage, 

Prof. H. J. van Ankum, te Groningen. 

M. M. Schepman te Rhoon. — Neuroptera. 

Dr. C. K. Hoffmann, Conservator aan ’s Rijks Museum voor 
nat. hist. te Leiden. — Vergelijkende ontleedkunde. 


LIJST DER LEDEN ENZ. XXXVII 


BESTUUR. 


President. Mr. S. C. Snellen van Vollenhoven. 
Vice-President. P. C. T. Snellen. 

Secretaris. F. M. van der Wulp. 

Conservator. Mr. S. C. Snellen van Vollenhoven. 
Bibliothecaris. C. Ritsema Cz. 


Penningmeester. J. W. Lodeesen. 


COMMISSIE VAN REDACTIE VOOR HET TIJDSCHRIFT. 


De President van het Bestuur. 
Dr. A. W. M. van Hasselt. 
F. M. van der Wulp. 


67. 


68. 


BIBLIOTHEEK 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. 


Bijgekomen boeken 1871/72. 


A. 


. Annual Report of the Commissioner of Agriculture for the year 1870. 
. Bulletin de la Société Linnéenne de Normandie. 2e sér. vol. I—IV, 


année 1866—69. 


. Tijdschrift voor Entomologie, uitgegeven door de Nederlandsche 


Entomologische Vereeniging. 2de Serie, Deel VI, afl. 6; Deel VII. 


. Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Akademie van Weten- 


schappen, Afd. Natuurkunde. 2de Reeks, Deel VI. 


. Nouveaux Mémoires de la Société Impériale des Naturalistes de 


Moscou. Tome XIII, livr. 3. (1871). 


. Verhandlungen des zoologisch-botanischen Vereins in Wien. Band 


XXI, 1871. 


. Bericht über die Thätigkeit des Offenbacher Vereins für Natur- 


kunde, N°. 11 und 12 (1870, 71). 


. Schriften der Kön. physikal.-ökonomischen Gesellschaft zu Königs- 


berg, 1870. Jahrg. XI. 


. Een-en-zeventigste Verslag over het Natuurkundig Genootschap te 


Groningen, gedurende het jaar 1871. 


. Verslagen der Nederlandsche Entomologische Vereeniging over 1871. 
. The Proceedings of the Scientific Meetings of the Zoological Society 


of London, 1871, part. II and III. 
The Entomologist, Journal of British Entomology, conducted by 
E. Newman, vol. V, n°. 96—98 (1871); vol. VI, n°. 99—107 (1872). 


Verslag van den Landbouw in Nederland over 1870. lste en 2de 
gedeelte, 


84 


97. 


98. 


99. 


107. 


BIBLIOTHEEK DER NED. ENT. VEREENIGING. XXXIX 


. Mittheilungen der Schweizerischen, entomologischen Gesellschaft, 


Band III, N°. 8 und 9. 


. Bullettino della Società Entomologica Italiana 1871, pars IL, III, 


IV; 1872, pars I, Il. 


„ Schriften des Vereines zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kennt- 


nisse in Wien. Band XI. 


. Monthly Reports of the Department of Agriculture, for the year 1871. 
. Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences. 


Selected from the Records. Vol. VIII, p. 1—136. 


. Archives of Science and Transactions of the Orleans County So- 


ciety of Natural Sciences. Vol. I, N°. 1, 2, 3. (1870—-71). 


. The Transactions of the Entomological Society of New South 


Wales. Vol. II, part. 3. 


. Japan. First, second and third Report by Mr. Adams, Secretary 


to her Majesty’s Legation in Japan, on the Central Silk Districts 
of Japan. 1870—71. 


T. Thorell, Remarks on Synonyms of European Spiders. N°. 3. 
(Geschenk van den Schrijver.) 

H. Weyenbergh Jr., Beitrige zur Anatomie und Histologie der 
Hemicephalen Dipteren-Larven (der Gattung Ctenophora Meig.) 
(Geschenk van den Schrijver.) 

G. Künstler, Die unseren Kulturpflanzen schädlichen Insekten. 
Mit besonderer Rücksicht auf die Erscheinungen, welche bei den 
Beschädigungen durch Insekten sich zeigen, u. s.w. Wien. 1870. 
(Geschenk van het Zool.-Botan. Gesellsch. in Weenen.) 

C. G. Thomson, Entomologiska anteckninear under en resa i 
Skäne 1866. (Overdruk.) (Met de volgende 12 nommers ten ge- 
schenke van de Koninklijke Universiteit van Zweden.) 


. H. D. J. Wallengren, Anteckningar i Entomologi. 
. C.O. v. Porath, Redogörelse för en under sommaren 1868 utförd 


zoologisk resa till Skane och Blekinge. 


- H. Siebke, Om en i Sommeren 1869 foretagen entomologisk 


Reise gjennem Ringerike, Hallingdal os Valders. 


H. J. D. Wallengren, Nordôstra Skänes Fauna. 
C. H. Boheman, Bidrag till Gottlands Insekt-fauna. 


. Id,, Spetsbergens Insekt-Fauna. 


+ A. E. Holmgren, Bidrag till kännedomen om Beeren eilands och 


Spetsbergens Insekt-Fauna. 
C. J. Neuman, Vestergöthlands Hydrachnider. 


112. 


113. 


114. 
115. 


116. 


31. 


21. 


BIBLIOTHEEK DER NED. ENT. VEREENIGING. 


. T. Thorell, Om Aranea lobata Pallas (A. sericea Oliv.) 
. A. Stuxberg, Bidrag till Skandinaviens Myriopodologi. I. Sveriges 


Chilognather. 


. C. O. v. Porath, Om nägra Myriopoder fran Azorerna. 
. A. W. Malm, Om tva för vetenskapen nya Amfipod-species fran 


Bohuslän, af hvilka det ena är typ för ett nytt genus inom Pon- 
toporeinernas grupp. 

G. O. Sars, Nye Dybvandscrustaceer fra Lofoten. (Overdruk.) 
(Met de beide volgende nommers ten geschenke van de Konink- 
lijke Universiteit van Noorwegen.) 

Id., Carcinologiske Bidrag til Norges Fauna. I. Monographi over 
de ved Norges Kyster forekommende Mysider. Förste Hefte. 

A. Boeck, Crustacea amphipoda horealia et arctica. 

D. G. Molleri, Meditatio de Insectis quibusdam Hungaricis pro- 
digiosis, anno proximé preterito, ex aére una cum nive in agros 
delapsis. ad Amicum. A. R. M. 1673. Francofurti. (Geschenk 
van den heer Snellen van Vollenhoven.) 

J. Admiral, Naauwkeurige waarnemingen omtrent de veranderin- 
gen van vele Insekten of gekorvene diertjes. Amsterdam 1774. 
fol. (Geschenk van den heer Ludeking.) 


C. 


O. I Fähraeus, Coleoptera Caffrariae, annis 1838—1845 a J. A. 
Wahlberg collecta. Heteromera. (Overdruk.) (Geschenk van de 
Koninklijke Universiteit van Zweden.) 


. H. D. J. Wallengren, Skandinaviens Neuroptera. Första Afdel- 


ninger. Neuroptera Planipennia. (Overdruk.) (Geschenk van den 
Schrijver.) 


E. 
Niets bijgekomen. 
F. 


Fr. Walker, Notes on Chalcidiae. Part. III. Torymidae and Chal- 
cididae. Part. IV. Chalcididae, Leucospidae, Agaonidae, Eucha- 
ridae, Perilampidae, Ormyridae, Encyrtidae. V. Encyrtidae, Myi- 
nidae, Eupelmidae, Cleonymidae, Spalangidae, Pirenidae. VI. 
Hormoceridae, Sphegigasteridae, Pteromalidae, Elasmidae, Ela- 
chistidae, Eulophidae, Entedonidae, Tetrastichidae, Trichogram- 
midae. VII. Species of Chalcidiae in Madeira. (Geschenk van den 
Schrijver.) 


26. 


21. 


28. 


29. 


30. 


24. 


25. 


26. 


16. 


11. 


18. 


19. 


13. 


BIBLIOTHEEK DER NED. ENT. VEREENIGING. XLI 


Mr. Snellen van Vollenhoven, Over de larve van Cimbex lucorum. 
(Overdruk.) (Geschenk van den Schrijver.) 

Id., Beschrijvingen eeniger larven van Tenthredinetae. (Overdruk.) 
(Geschenk van den Schrijver.) 

Dr. G. L. Mayr, Die mitteleuropäischen Eichengallen in Wort und 
Bild. lste und 2te Häfte. Wien 1870—71. 8°. (Geschenk van den 
Schrijver.) 

Id., Formicidae novogranadenses. (Overdruk.) (Geschenk van ‘den 
Schrijver.) 

Id., Vorläufige Studien über die Radohoj-Formiciden in der 
Sammlung der K. K. geologischen Reichsanstalt. (Overdruk.) (Ge- 
schenk van den Schrijver.) 


G. 


Dr. Max Nowicki, Ueber die Weizenverwiisterin Chlorops taeniopus 
Meig. und die Mittel zu ihrer Bekämpfung. Wien. 1871. 8°. (Ge- 
schenk van het K. K. zoolog.-botan. Gesellschaft in Wien.) 

H. Weyenbergh Jr., Ueber Fliegenschwärme. (Overdruk.) (Ge- 
schenk van den Schrijver.) 


C. Ritsema Cz., Iets over de natuurlijke geschiedenis van de Vloo. 
(Overdruk.) (Geschenk van den Schrijver.) 


. Sepp’s Nederlandsche Insekten, bijeengebragt door Dr. S. C. Snellen 


van Vollenhoven, 2de serie, 3de deel, n°. 9—16. 

L. Quaedvlieg, Description d’une anomalie observée chez un exem- 
plaire de Hestia Belia Westwood. (Overdruk.) (Geschenk van den 
Schrijver.) 

S. H. Scudder, Description d’un nouveau Papillon fossile (Satyrites 
Reynesii) trouvé à Aix en Provence. (Overdruk.) (Geschenk van 
den Schrijver.) 

N. C. Kindberg, Anteckningar om Oestergötlands Dagfjärilar. 
(Overdruk.) (Geschenk van de Koninklijke Universiteit van Zweden.) 
Dr. Brackenridge Clemens (the late), The Tineina of North America 
(being a collected edition of his writings on that group of insects) 
with notes by the Editor, H. T. Stainton. London 1872. 8°. (Ge- 
schenk van den heer Stainton.) 


C. Ritsema Cz., Sur l’origine et le développement du Periphyllus 
Testudo v. d. H. (Overdruk.) (Geschenk van den Schrijver.) 


XLII BIBLIOTHEEK DER NED. ENT. VEREENIGING. 


14. Dr. G. Mayr, Die Belostomiden, monographisch bearbeitet. (Over- 
druk.) (Geschenk van den Schrijver.) 

15. O. M. Reuter, Oefversigt af Sveriges Berytidae. (Overdruk.) (Met 
de 5 volgende nommers ten geschenke van de Koninklijke Univer- 
siteit van Zweden.) 

16. C. Stäl, Bidrag till Hemipterernas Systematik. (Overdruk.) 

17. Id., Bidrag till Reduviidernas kännedom. (Overdruk.) 

18. Id., Synopsis Saldarum Sueciae. (Overdruk.) 

19. Id., Bidrag till Membracidernas kännedom. (Overdruk.) 

20. Id., Homoptera nova vel minus cognita. (Overdruk.) 


91. Id., Enumeratio Hemipterorum. Bidrag till en Förteckning öfver 
alla hittillskända Hemiptera, jemte systematiska meddelanden. I. 
Stockholm 1870. 4°. (Geschenk van den Schrijver.) 


KK. 


14. Verslag van den Gemeenteraad van Leiden. 1872. 


42. To-day: a paper printed during the fair of the Essex-Institute and 
Oratorio Society at Salem, Mass., from October 31 to November 
4 th. 1870. 

43, Announcement of the Wagner Free Institute of Science, for the 
collegiate year 1870—71. 


44, The Wasser-Power of Maine, by Walter Wells, Superintendent 
Hydrographic Survey of Maine. 1869. (Geschenk van de Portland 
Society of Nat. Hist.) 

45. Catalogue -de la Bibliothèque de la Société Imperiale des Sciences 


Naturelles de Cherbourg. Première partie, publications des Académies, 
Sociétés savantes et Etablissements scientifiques. Cherbourg. 1870. 


46. Dr. M. Sars, Oversigt af Norges Echinodermer. Christiania. 1861. 
(Geschenk van de Koninklijke Universiteit van Noorwegen.) 


471. Dr. ‘G. L. Mayr, Ein Ausflug nach den südlichen Inseln des 
Quarners; in hetzelfde boekje: Dr. G. L. Mayr, Ein gefahrloser 
Wasserstoff-Apparat. (Geschenk van den Schrijver.) 


48. Dr. H. Weyenbergh, Meine bisherigen zoologischen Arbeiten. 
(Corrigenda et addenda. Haarlem 1872. (Geschenk van den Schrijver.) 


49. G. Ritter von Frauenfeld, Die Grundlagen des Vogelschutzgesetzes. 
Wien 1871. (Geschenk van het K.K. zool. bot. Gesellschaft in Wien. 


50 


Daily Bulletin. War Department, Signal Service U. 8. Army. 
Division of Telegrams and Reports for the Benefit of Commerce. 
Meteorological Record 3 N°. van 12 Junij 1872, 


bl. 


52. 


BIBLIOTHEEK DER NED. ENT. VEREENIGING. ‘© XLIII 


War Department Weather Map. Signal Service U. S. Army etc. 
3 exemplaren van de kaart van 12 Junij 1872. 


J. H. Knoop, Pomologia, dat is Beschrijvingen en Afbeeldingen 
van de beste soorten van Appels en Peren, welke in Neder- en 
Hoogduitschland enz. Daarbij gebonden: J. H. Knoop, Fructologia, 
of Beschrijving der Vruchtboomen en Vruchten die men in de 
hoven plant en onderhoudt. 


. Dezelfde werken in het Fransch, in één band. 


54. 


J. J. Scheuchzer, Geestelijke Natuurkunde, met platen door J. A. 
Pfeffel; uit het Latijn vertaald door F. H. J. van Halen. Amster- 
dam 1728. 15 deelen in 9 banden. fol. (Met de beide vorige 
nommers ten geschenke ontvangen van den heer Ludeking.) 





VERSLAG 


VAN DE 
BUITENGEWONE VERGADERING 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 
GEHOUDEN TE LEIDEN 


den 28 December 1872, 


des middags ten half twee ure. 


Voorzitter: Mr. S. C. Snellen van Vollenhoven. 

Met den Voorzitter zijn tegenwoordig de heeren Mr. W. 
Albarda, Brants, Everts, N. H. de Graaf, Dr. van Hasselt, 
Heylaerts, Kinker, Leesberg, Lodeesen, C. Ritsema Cz., 
Snellen, Dr. M. C. Ver Loren van Themaat en van der Wulp. 

Van de heeren Baron Lewe van Middelstum, Dr. van Rossum 
en van Stolk is kennisgeving ontvangen, dat zij verhinderd zijn 
de vergadering bij te wonen. 

De Voorzitter brengt in herinnering, dat in de jongste zomer- 
bijeenkomst te Haarlem door hem de wensch is uitgesproken, 
om als President dezer Vereeniging en ook als lid van het 
Bestuur af te treden, en dat destijds de Vergadering zich te 
weinig voorbereid rekende om onmiddellijk eene keuze tot 
zijne vervanging te doen, waarop hij er in heeft toegestemd 
om tot aan de wintervergadering zijne dubbele betrekking in 
het Bestuur, die van President en Conservator, te blijven 
vervullen. Die wintervergadering echter is, volgens de bepa- 

IV 


XLVI VoORGR ASML: AVG, 


lingen der wet, uitsluitend bestemd voor het behandelen van 
wetenschappelijke onderwerpen, en het is daarom dat de leden 
thans tot deze Buitengewone vergadering zijn bijeengeroepen, 
ten einde over te gaan tot aanvulling van het Bestuur en 
voorts een Voorzitter voor de zomervergadering in 1873 te 
benoemen, alsmede twee leden, om met den vasten Voorzitter 
de Commissie van redactie van het Tijdschrift uit te maken; 
welke beide laatste benoemingen, als min of meer met de 
keuze van een nieuw Bestuurslid verband houdende, toen 
evenzeer waren uitgesteld. De Voorzitter stelt daarom voor, 
om dadelijk over te gaan tot de benoeming van een Bestuurslid 
ter zijne vervanging, en meent daarbij den leden in overwe- 
ging te moeten geven, om bij hunne keuze den vacerenden 
presidentenzetel in ’t oog te houden, zonder dat hij daarom 
geacht wil worden vooruit te loopen aan hetgeen de leden van 
het Bestuur onderling zouden wenschen te bepalen omtrent de 
verdeeling der onderscheidene betrekkingen. 

Bij het openen der stembriefjes blijkt het, dat elf stemmen 
zich hebben vereenigd op den heer Mr. W. Albarda, terwijl de 
heeren Mr. H. W. de Graaf en Dr. Piaget ieder één stem ver- 
kregen en één biljet in blanco is gelaten. De heer Mr. W. 
Albarda is derhalve tot lid van het Bestuur gekozen, en de 
overige Bestuursleden zijn eenparig van meening, dat hem 
tevens het praesidium moet worden opgedragen. De heer 
Albarda geeft te kennen, dat hij zich geenszins ontveinst de 
velerlei bezwaren, die er voor hem in gelegen zijn, om naar 
eisch eene betrekking te vervullen, die gedurende een aantal 
jaren op zoo uitstekende wijze door den heer Snellen van 
Vollenhoven is bekleed, maar dat hij, erkentelijk voor het in 
hem gestelde vertrouwen, niettemin de betrekking zal aan- 
vaarden en zal trachten daarin zooveel mogelijk de voetstappen 
van zijn waardigen voorganger te drukken. 

De Voorzitter wenscht den benoemde zoowel als der Ver- 
eeniging geluk met dezen uitslag en voegt er den wensch bij, 
dat onder diens leiding de Vereeniging verder in bloei zal 
toenemen en meer en meer aan haar doel beantwoorden. 


WERSTDA'G,. XLVII 


De heer Albarda zegt, dat hij, de betrekking van President 
op zich nemende, onmogelijk tevens, zoo als de heer Snellen 
van Vollenhoven tot dusverre gedaan heeft, die van Conservator 
kan waarnemen, omdat het voor de collectie bepaald nadeelig 
zou zijn, wanneer zij onder de hoede stond van een Conservator, 
die zoo verre van Leiden verwijderd woont, en hij daarom 
voorstelt om gebruik te maken van art. 13 der wet, dat, zoo 
noodig, een Bestuur van zes leden erkent. 

De Vergadering, de noodzakelijkheid hiervan erkennende, 
besluit dat een zesde lid in het Bestuur zal worden gekozen, 
die alsdan de betrekking van Conservator zal hebben te ver- 
vullen. 

Er heeft daarop andermaal eene benoeming plaats van een 
lid van het Bestuur, waarbij op Mr. S. C. Snellen van Vollen- 
hoven dertien stemmen en één op Dr. Waalewijn worden uit- 
gebragt. De heer Snellen van Vollenhoven verklaart zich zeer 
vereerd met dit vernieuwde blijk, dat de Vergadering hem 
gaarne in het Bestuur wil behouden; hij zal zich ook geenszins 
aan deze benoeming onttrekken, en gaarne voortgaan met het 
toezigt te houden over de collectie der Vereeniging, doch hij 
meent deze taak niet langer te kunnen vervullen dan uiterlijk 
tot de aanstaande zomervergadering, omdat hij voornemens is 
ook voor zijne betrekking bij ’s Rijks Museum te bedanken en 
alsdan de stad Leiden metterwoon te verlaten. 

Bij deze gelegenheid komt ter sprake de plaatsing zoowel 
van de collectie der Vereeniging als van de beide bibliotheken. 
De eerste bevindt zich nog steeds in een lokaal van ’s Rijks 
Museum van natuurlijke historie, en de beide laatsten in een 
vertrek van het huis op de Pieterskerkgracht, door de welwil- 
lendheid van den heer Kneppelhout daartoe ingeruimd. In 
geen dezer lokalen kan worden gestookt, hetgeen bij regen- 
achtig weder ontegenzeggelijk zeer nadeelig werkt, zoowel op 
de insectenverzameling als op de boeken, en bij winterkoude 
zeer lastig is voor den Conservator en den Bibliothecaris. Het 
lokaal, waarin de boeken geplaatst zijn, biedt ook te weinig 
ruimte aan, zoodat bij de jaarlijksche uitbreiding der boekerij, 


XLVII YER SCH A G. 


het tijdstip weldra zal aanbreken, waarin de noodzakelijkheid 
zal blijken om eene andere gelegenheid op te zoeken. Zeer 
wenschelijk zou het zijn, indien de Vereeniging voor bibliotheek 
en collectie te zamen een geschikt en ruim lokaal, voorzien van 
eene stookplaats, in huur kon verkrijgen; maar de kosten, 
daaraan verbonden, gaan de financiéle krachten, waarover de 
Vereeniging kan beschikken, merkelijk te boven. De Vergade- 
ring, voor het oogenblik de zaken latende in den stand waarin 
zij zich bevinden, wenscht daaromtrent later meer bepaalde 
voorstellen van het Bestuur te vernemen. 

Alsnu overgaande tot de benoeming van eenen Voorzitter 
voor de Zomervergadering, in 1873 te Breda te houden, wordt 
daartoe gekozen de heer Mr. W. Albarda, die zich ook deze 
keuze laat welgevallen. 

Vervolgens aan de orde zijnde de benoeming der Commissie 
van redactie van het Tijdschrift, geeft de Voorzitter (de heer 
Snellen van Vollenhoven) te kennen, dat van het thans in 
bewerking zijnde 8° deel der 2% serie reeds ongeveer drie 
vierden van den tekst en 8 platen van de 12 gereed zijn, en 
hetgeen verder dit deel zal moeten voltooijen, bijna geheel in 
handschrift gereed ligt. Nu de bewerking reeds zooverre is 
gevorderd, zou het z. i. ondoelmatig zijn, om de voortzetting 
van dezen arbeid aan eene nieuwe Commissie op te dragen, 
en stelt hij daarom voor, het mandaat der bestaande Commissie 
eenvoudig te verlengen tot op de aanstaande zomervergadering, 
zullende hij voor zich gaarne tot op dat tijdstip zijne zorg 
aan het Tijdschrift blijven wijden. De Vergadering, met dit 
een en ander instemmende, besluit dat de redactie van het 
Tijdschrift voorloopig aan de thans bestaande Commissie zal 
blijven toevertrouwd en dat eerst in de zomervergadering eene 
nieuwe benoeming zal plaats hebben. 

In verband hiermede, bespreekt Dr. van Hasselt de wensche- 
lijkheid om alsdan een’ vasten Hoofd-redacteur te benoemen; 
en op de tegenwerping die hem gemaakt wordt, dat zulks in 
strijd zou zijn met art. 55 der wet, waarbij de President aan 
het hoofd der redactie van het Tijdschrift wordt gesteld, be- 


VERSLAG. XLIX 


houdt hij zich voor, om tegen de aanstaande zomervergadering 
een formeel voorstel tot verandering der wet in den geest van 
zijne denkbeelden in te dienen. 

Door den Voorzitter wordt ter tafel gebragt en door den 
Secretaris voorgelezen een brief van Professor E. H. von 
Baumhauer, Direeteur van het Nederlandsch wetenschappelijk 
Centraal-bureau te Haarlem dd’. 27 December 1872, waarin 
het voornemen wordt kenbaar gemaakt, om het Centraal-bureau, 
dat nu reeds zijne diensten bewijst voor de verzending van 
geschriften naar en voor het verkrijgen van werken uit het 
buitenland, tevens in te rigten tot een vraagbaak voor allen 
die eenig zeldzaam wetenschappelijk boek of geschrift wenschen 
te raadplegen en niet weten waar zij dit moeten zoeken, en 
voorts om de ruiling te bevorderen van werken, die in som- 
mige bibliotheken in ’t geheel niet, in andere bij dubbele 
exemplaren aanwezig zijn. Tot bereiking van dit tweeledig 
doel verzoekt de heer von Baumhauer te ontvangen een catalogus 
van de bibliotheek der Vereeniging en eene lijst, zoowel van 
desiderata als van de doubletten, welke in de bibliotheek 
voorhanden zijn. 

De Voorzitter meent dat de verwezenlijking der denkbeelden 
van Prof. von Baumhauer ontwijfelbaar tot goede uitkomsten 
moet leiden en dat daarom de Entomologische Vereeniging aan 
den ten slotte van den brief geuiten wensch moet voldoen. 
De Vergadering hecht daaraan hare goedkeuring. 

De Bibliothecaris deelt bij deze gelegenheid mede, dat de 
catalogus van de oorspronkelijke bibliotheek der Vereeniging 
door hem gereed: is gemaakt en bijna geheel afgedrukt is, 
zoodat in het begin des volgenden jaars de leden in het bezit 
er van kunnen gesteld worden. Gelijk bekeud is, werd op 
de jongste zomervergadering bepaald, dat tot goedmaking der 
buitengewone kosten van drukken voor den catalogus der 
bibliotheek Hartogh Heys van de Lier aan elk der leden 
50 cents zal worden in rekening gebragt. De vraag doet zich 
nu voor, of voor dezen nieuwen catalogus niet op dezelfde 
wijze dient gehandeld te worden en aan de leden eene geringe 


L VERSLA G. 


retributie deswege zou moeten worden opgelegd? Deze vraag 
geeft tot eenige discussie aanleiding. Op den voorgrond wordt 
gesteld, dat de toestand der kas niet wel voor de tweede 
maal zulk eene buitengewone uitgaaf gedoogt, te minder om- 
dat de kosten van den eersten catalogus altijd nog slechts voor 
een gedeelte door de opgelegde retributie zullen gedekt zijn; 
maar aan den anderen kant wordt het nog al bezwaarlijk ge- 
acht om ook aan de leden, die bijna nooit van de bibliotheek 
gebruik maken — en het aantal der zoodanigen is groot — 
op nieuw extra-onkosten, al zijn deze per hoofd zeer gering, 
te laten betalen voor eene zaak, waarvan zij persoonlijk geen 
of bijna geen nut trekken. 

Ten slotte wordt bij meerderheid van stemmen uitgemaakt, 
dat van dezen tweeden catalogus aan de leden een exemplaar 
gratis zal worden verstrekt. Het blijkt hierbij dat sommigen 
der aanwezenden het denkbeeld zijn toegedaan om te trachten 
door vrijwillige bijdragen,” vooral van de leden die van de 
bibliotheek op den duur gebruik maken, in de uitgaaf voor 
het drukken van den catalogus zooveel mogelijk te gemoet te 
komen. 

De werkzaamheden hiermede afgeloopen zijnde, wil de Voor- 
zitter de vergadering sluiten, doch alvorens vraagt Dr. van 
Hasselt nog het woord. Hij meent dat deze laatste vergadering 
onder het praesidium van Mr. S. C. Snellen van Vollenhoven 
niet mag eindigen, zonder dat er eene stem opgaat om de 
erkentelijkheid uit te drukken, welke de Entomologische Ver- 
eeniging verschuldigd is aan den man, die gedurende eene 
reeks van jaren aan haar hoofd heeft gestaan, die met zooveel 
ijver en zorg hare zaken heeft bestuurd en hare belangen be- 
vorderd en met zooveel tact en welwillendheid hare bijeen- 
komsten wist te leiden. Met eenstemmig gevoel van leedwezen 
hebben de leden zijn besluit tot het nederleggen zijner betrek- 
king vernomen, en alleen de gegronde verwachting dat zijn : 
thans gekozen opvolger hem zal trachten na te streven, doet 
de hoop ontstaan dat het ontvallen van zulk een President 
geen merkbaren teruggang in den bloei der Vereeniging zal te 


VERSLAG. LI 


weeg brengen. Deze woorden worden met luide betuigingen 
van bijval door de Vergadering ontvangen. 

De Voorzitter brengt den aanwezenden en in ’t bijzonder 
den heer van Hasselt zijnen dank voor de hem toegebragte hulde 
en geeft de verzekering dat hij, ook zonder op den presidenten- 
stoel gezeteld’ te zijn, hoopt te blijven voortgaan met de be- 
langen te bevorderen van deze Vereeniging, die hem na aan 
het harte ligt. 

Daarop wordt de Vergadering door hem gesloten. 


VERSLAG 


VAN DE 


ZESDE WINTERVERGADERING 


DER 


NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, 


GEHOUDEN TE LEIDEN 


den 28 December 1872, 
des avonds ten zes ure. 


Voorzitter: Mr. W. Albarda. 

Met den Voorzitter zijn tegenwoordig negentien leden, zijnde, 
behalve degenen, die de Buitengewone vergadering van heden 
middag hebben bijgewoond, nog aanwezig de heeren Erbrink, 
G. M. de Graaf, Mr. H. W. de Graaf, Dr. Piaget, A. Schmier 
de Poorter en H. J. Veth. 


De Voorzitter opent de vergadering met eene korte toespraak, 
waarbij hij de opgekomen leden welkom heet en den wensch 
uitspreekt, dat ook deze bijeenkomst belangrijke vruchten voor 
de wetenschap moge voortbrengen. Hij deelt voorts mede, dat 
de heer W. J. Boogaard, die in den afgeloopen zomer voor 
het lidmaatschap bedankt heeft, sedert op dat besluit is terug- 
gekomen, en dat er twee nieuwe leden tot de Vereeniging 
zijn toegetreden, namelijk de heeren Dr. A. J. van Rossum, 
leeraar aan de hoogere burgerschool te Enschedé, en A, Schmier 


VICE URN, SEM AM. Lill 


de Poorter te Leiden. Tot den laatsten rigt hij nog in 't bij- 
zonder het woord bij diens eerste verschijnen in dezen kring. 

De heer Snellen van Vollenhoven brengt ter tafel eenige 
exemplaren van Part VII der Notes on Chalcidiae van Fr. Walker, 
door den schrijver ten behoeve van de leden der Entomo- 
logische Vereeniging ten geschenke gegeven. Nadat een exem- 
plaar voor de bibliotheek is afgezonderd, worden de overigen 
verdeeld onder de belangstellende leden. 


Dr. van Hasselt, de rij der sprekers openende, deelt 
mede, dat zijne arachnologische studién hem dit jaar weinig, 
ook voor anderen wetenswaardig, hebben opgeleverd, doch 
dat hem, en revanche, stof werd geleverd om, in plaats daar- 
van, een hem zelven niet onwelgevalligen „ Streifzug’ te 
maken op het gebied der Orthoptera en aanverwante Hemiptera. 

Aanleiding daartoe werd hem gegeven door eene welwillende 
toezending van een fleschje met eenige insecten uit Japan, 
medegebragt 


? 


onder den naam van „Japansche Zang-insecten ’ 
door Dr. Gratama, Officier van gezondheid in Nederlandsche 
dienst, die eenige jaren aan het hoofd der natuur- en schei- 
kundige school te Yokohama heeft gestaan, en daar te lande 
gezien had, dat men die insecten in eigene kooitjes, wegens 
hun gezang, bewaarde. 

In het fleschje bevonden zich als zoodanig eenige Locustae, 
Cicadae en Grylli, de laatsten in drie soorten, waarvan ééne 
zeer kleine, die op het eerste oog meer had van een half- 
vleugelig insect dan van een Orthopteron. Daar de meesten 
zeker door de wijze van bewaring geschonden waren aan de 
sprieten, vleugels en pooten, werden deze exemplaren minder 
dienstig geacht ter bepaling of conservatie, doch hebben zij 
Spreker eene ongezochte aanwijzing gegeven, om de z. g. 
muzijk-instrumenten der bedoelde insecten anatomisch en mi- 
eroscopisch te leeren kennen, en heeft hij in hoofdzaak de 
daarover bestaande beschrijvingen van de Geer, Réaumur, 
Rösel, enz. nagegaan. Onder de nieuweren raadpleegde hij 
vooral Goureau, terwijl hij tot dusver niet geslaagd was in 


LIV VERS LA G. 


het verkrijgen der geschriften van Carus en van Landois’* over 
dit onderwerp. Spreker zegt zijne studie van deze zang- 
toestellen eerst onlangs te hebben aangevangen en alzoo over 
de resultaten daarvan eigenlijk nog niets belangrijks te kunnen 
mededeelen. Hij meent echter, in afwachting van daarover 
eerlang eene Bijdrage voor het Tijdschrift te bestemmen, den 
aanwezigen leden geene ondienst te doen, door hun alsnu voor- 
loopig ter bezigtiging te geven een twintigtal anatomische prae- 
paraten over de voornaamste zamenstellende deelen der bedoelde 
apparaten bij de mannetjes der sabelsprinkhanen, krekels, veen- 
mollen en vooral der Cicaden. Ten slotte doet hij met het be- 
kende school-mieroscoop den uiteenloopenden vorm opmerken 
van de zoogenaamde strijkstokken aan de vleugels der Locusti- 
den en Grylliden. 


Dr. Snellen van Vollenhoven deelt mede, dat hij in 
het laatst van dit jaar, even als dezen zomer, een groot aantal 
inlandsche Hemipteren voor ’s Rijks Museum en de collectie der 
Vereeniging ontvangen heeft van den heer van Medenbach de 
Rooy te Arnhem (den zoon), en dat deze op de wijze der 
Lepidopterologen alle vleugels dier insecten had uitgezet, 
't geen hem Spreker, die niet gewoon was dit te doen, 
geleerd heeft dat er in de kleur der aderen in de ondervleugels 
zeer goede specifieke kenmerken en misschien ook wel geslachts- 
kenmerken gelegen zijn, waarvan de volgende opgaaf als een 
gering bewijs moge strekken: 


Aderen in de ondervleugels der Hemiptera. 


Goede specifieke kenmerken, of zij ook voor de onderschei- 
ding der genera dienen in het algemeen nog onzeker, doch 
stellig voor de familiën der Pentatomiden en Lygaeoden. 
Tetyra maura, geheel doorschijnend, behalve de vena costalis. 
Asopus luridus, grauwe vleugels met bruine aderen. 





ı Het laatste werd mij den volgenden dag, uit diens rijke boekverzameling, door 
mijn geachten vriend Snellen van Vollenhoven ter hand gesteld. v. H. 


VERS LAG. LV 


Asopus custos, grauwe vleugels met donkerzwarte aderen. 

» bidens, grijze vleugels met lichtbruine aderen en de vena 
costalis donkerbruin. 
» punctatus, grijze vleugels met lichtbruine aderen. 

Cydnus bicolor, geheel doorschijnend met doorschijnende aderen, 
behalve de zwarte costaal-ader en de basis der mediaan- 
ader. 

» morio en nanus, geheel doorschijnend, behalve een ge- 
deelte van de costaal-ader, dat zwart is. 

Aelia Klugii, geheel doorschijnend, behalve de inplanting van 
3 langsaderen. 

Cimex rufipes, donkergrauwe vleugels met donkerbruine aderen. 

» liluratus, doorschijnende met de costaal-ader zwart. 

„ prasinus, als rufipes. 

»  Baccarum, grauwe vleugels met vrij donker bruine aderen 
en het midden van de costaal-ader bloedrood. 

» oleraceus, berookt wit met zwarte aderen. 

Acanthosoma haemorrhoidale, geelachtig met licht bruingele 
aderen. 

» haematogaster, wit met doorschijnende aderen, alleen de 
costaal-ader lichtrood met bruin einde. 

„clypeatum, berookt met witte spits en dikke bruine aderen. 

» griseum, wit met lichtbruine aderen en de costaal-ader 
bruin aan de spits. 


Syromastes marginatus, grauw met lichtbruine aderen. 

„ Scapha, desgelijks, doch met iets donkerder aderen. 
Stenocephalus en Alydus, grijs met iets donkerder grijze aderen. 
Gonocerus, grauw met zwarte aderen. 

Corizus pratensis, geheel doorschijnend met doorschijnende 
aderen. 


Alle Pachymeren even als Heterogaster en Cymus geheel door- 
schijnend met geheel doorschijnende aderen. 


Bij de Capsinen is het soortelijk verschil in de aderen der 
ondervleugels minder op te merken; zij zijn meest berookt wit 
met flaauw gekleurde aderen. 


LVI VIERREISULTAIG: 


Voorts spreekt de heer Snellen van Vollenhoven over de 
familien der Anthocoriden en der Netwantsen, die hij sedert 
kort voor onze Fauna had behandeld; meer bijzonder toont 
hij aan dat zijns inziens de wetenschap bemoejjelijkt werd, 
wanneer men in navolging van Fieber zeer gewone ligchaams- 
deelen, omdat zij verlengd of verbreed zijn, met een bijzonde- 
ren naam ging bestempelen. Hij heeft daarbij het oog op dat 
gedeelte van den voorrand der hemelytra bij de Hemiptera, 
tgeen Fieber in zijn werk over de Europesche Halfvleugeligen 
in de diagnosen der Anthocoriden met een’ nieuwen naam, dien 
van Embolium genoemd heeft, eenvoudig -omdat dit gedeelte 
aldaar breeder is dan bij andere Hemipteren. Spreker licht dit 
door teekeningen toe en geeft zijne afkeuring te kennen voor 
zulk nutteloos bemoeïjelijken van de wetenschap, ’t geen men 
niet alleen bij Fieber, maar ook bij vele anderen zijner stam- 
genooten waarnemen kan. 

Hij wijst verder op twee merkwaardige vorinen van een en 
hetzelfde insect (Microphysa pselaphoides), dat in de vrouwelijke 
sexe in gevleugelde en in ongevleugelde individuen voorkomt, 
van welke de eersten een zeer korten, doch breeden thorax 
bezitten, terwijl bij den anderen vorm de thorax lang en smal 
is en eenige gelijkenis aanbiedt met dien van het geslacht 
Pezomachus bij de Hymenoptera of met dien der werkmieren. 
Ook toont hij afbeeldingen van twee uiterst kleine nymphen 
van Hemiptera, die hij om den vorm der sprieten, om de 
doorntjes op den kop en aan het lijf, en om het tweetal der 
leedjes in de tarsen tot de Netwantsen meent te moeten brengen, 
ofschoon daarvoor geen zuiver biologisch bewijs bestaat. Hij 
wekt de leden op om, indien zij deze of dergelijke nymphen 
of larven ooit mogten ontmoeten, te trachten die op te kweeken 
met de planten, waarop zij aangetroffen werden, en toont in 
het algemeen het wenschelijke aan van nader onderzoek om- 
trent de ontwikkeling der Halfschildigen, waarvan nog zoo 
weinig bekend is, en wier eijeren met hunne kransen van 
langgesteelde micropylen in allen gevalle wel uitlokken tot nader 
onderzoek. 


VERSLAG. LVII 


Ten derde vermeldt deze Spreker dat hij sedert eenige 
jaren gewoon is aan personen, die naar Indié vertrekken en 
die hem belofte doen van toezending van insecten, te ver- 
zoeken geene groote en blinkende insecten over te zenden, 
aangezien deze van de meest door Europeanen bewoonde stre- 
ken gewoonlijk reeds voldoende bekend zijn, maar liever zich 
te bepalen tot zeer kleine en onaanzienlijke gedierten, ja liever 
te zenden het opveegsel van hunne tafel in de pandoppo dan 
gekochte voorwerpen. Zijne behuwdzuster, Mevrouw de wed° 
van den Majoor Meyer, heeft hem in 1872 toegezonden een 
zeer klein blikken busje, gevuld met watten, vermengd met 
hetgeen gedurende eenige avonden in den omtrek eener enkele 
lamp op een tafellaken was opgenomen. Hij heeft, bij onder- 
zoek van den inhoud van dit doosje, bevonden dat deze be- 
stond uit: 

35 soorten van Coleoptera, waaronder vele Carabicinen, 
Staphyliniden, soorten der geslachten Heterocerus, Pse- 
laphus, Chenmum enz. ; 

10 soorten van Hemiptera, waaronder eene Ploiaria, een 
Hebrus, een Delphax. 

2 soorten van Musciden. 

Men gelieve daarbij wel in het oog te houden, dat vele 
soorten in een zeer groot aantal exemplaren voorhanden waren 
en sommigen met hunne verscheidenheden, en wat meer is, 
dat meer dan twee derden van die soorten nieuw waren voor de 
wetenschap. 

Ten laatste spreekt hij nog in korte woorden over zijne 
pogingen, om in het beloop der vleugeladeren in de voor- 
vleugels bij de Ichneumoniden en Tryphoniden goede geslachts- 
kenmerken voor de geslachten der nieuweren, met name van 
Holmgren, te vinden. Deze pogingen waren mislukt; scherpe 
kenmerken zijn daarin niet te vinden. De vorm van de areola 
is onstandvastig, niet minder die van de eerste cubitaal-cel, 
welke, volgens hetgeen Spreker op eene vorige vergadering 
had aangetoond, zamengeswolten is uit de eerste cubitaal- en 
de eerste discoidaal-cel. Hij meent echter in de ader, die deze 


LVII VER SL AG. 


cel afscheidt van de tweede cubitaal-cel, nog al eenige vrij 
standvastige kenmerken gevonden te hebben, waaromtrent hij 
echter nog nader onderzoek moet doen en waarover hij nu 
alleen het volgende wil zeggen: 

Bij de ware Ichneumons, de geslachten Ichneumon, Trogus, 
Anisobas, Alomya, Ischnus, Stilpnus, met eenige anderen en 
zelfs ook Cryptus, heeft deze ader altijd een klein uitsteeksel 
naar de zijde der costa, als aanduiding van de ader, die 
eigenlijk de afscheiding zou moeten maken tusschen de beide 
zamengesmolten cellen. Bij Mesostenus, Nematopodius en Hemi- 
teles vindt men van dit haakje geen spoor, en het geslacht 
Ischnoceros, dat bovendien de areola mist, heeft zoo weinig 
overeenkomst in aderbeloop met de overige ware Ichneumo- 
niden, dat het waarschijnlijk daarvan afgescheiden zal moeten 
worden. 

Bij de ware Tryphoniden is dezelfde ader min of meer naar 
boven gebogen en steeds zonder haakje of uitsteeksel. Het 
sterkst naar boven gebogen is zij bij de geslachten Sphinctus, 
Perilissus, Ctenopelma, Mesoleptus, Eclytus en Tryphon; minder 
bij Catoglyptus, Euryproctus, Acrotomus, Exenterus, Mesoleius, 
Trematopygus, Colpotrichia en Exochus, doch bij Euceros, Poly- 
blastus en Orthocentrus is zij gewoonlijk regt, bij Bassus soms 
hoekig geknakt en mirabile dietu bij Monoplectron naar onder 
gebogen. Hieruit volgt, naar meening van den Spreker, dat 
het beloop dezer ader, zonder zuivere en vergroote afbeeldingen, 
voor soortskenmerk weinig en voor geslachtskenmerk zoo goed 
als niet bruikbaar is. 


De heer Snellen doet mededeeling van eenen brief van 
Dr. H. Weyenbergh Jr., Hoogleeraar te Cordova in de Ar- 
gentijnsche Republiek, dd’. 12 October 1872. Uit dezen brief 
blijkt ten eerste de behouden overkomst van Dr. Weyenbergh 
en verder de buitengewone belangstelling der Argentijnsche 
regering in den bloei der natuurkundige wetenschappen, tot 
welker bevordering zij belangrijke sommen had aangewezen. 
Buitendien had de regering reeds aan Dr. Weyenbergh eene 


KE RS & WG. LIX 


onderzoekingsreis naar de Cordilleras voorgesteld, waarvoor zij 
de noodige fondsen met ongewone mildheid beschikbaar stelde. 
De opmerking wordt gemaakt, welk een beschamend voorbeeld 
een land, dat velen wel met den naam van halfbeschaafd zou- 
den willen bestempelen, dus aan de regering van Nederland 
geeft, die zoo weinig doet voor het onderzoek harer Oost- en 
Westindische bezittingen. Als een klein bewijs van de merk- 
waardige insecten, die het genoemde deel van Zuid-Amerika 
oplevert, heeft Dr. Weyenbergh reeds dadelijk twee soorten 
van galnoten overgezonden, die door Lepidoptera bewoond 
worden. Van eene der vlindersoorten waren drie exemplaren 
voorhanden, die, hoewel onderweg beschadigd en ontschubd, 
na uitspanning toch nog konden worden herkend als tot de 
Tineinen-familie Glyphipterygina behoorende en in het bijzonder 
na verwant aan Heliozela, waarmede zij in bouw veel over- 
eenkomst hebben; doch niet in de grootte, welke die van 
onze bekende Heliozela stanneella zeer overtreft, zijnde de vlin- 
ders ongeveer zoo groot als Acrolepia pygmaeana. 

Verder toonde de heer Snellen een merkwaardig voorbeeld 
van nabootsing of „mimiery’, geleverd door twee Zuid-Ameri- 
kaansche Geometrinen: Leucula ablinearia Guenée en Acidalia 
leuculata nov. sp., welke, hoewel tot twee zeer verschillende 
genera behoorende, dezelfde kleurverdeeling vertoonden. Eene 
andere merkwaardige Geometrine is eene nieuwe soort van 
Rhopalodes Guenée, welke het eigendommelijke van dat genus, 
de knodsvormige sprieten, zeer duidelijk bezit. De drie ge- 
noemde Spanners zijn afkomstig van de reis van Baron von 
Nolcken naar Nieuw-Granada, wiens werkzaamheid, hoezeer 
ook, tegen het oorspronkelijke plan, bekort, evenwel belang- 
rijke uitkomsten heeft opgeleverd. Onder de Geometrinen en 
Pyralidinen toch, die aan Spreker ter bewerking waren in han- 
den gesteld, vond hij bij 95 bestembare soorten der eerstge- 
noemde familie 68 nieuwe, en onder 83 Pyraliden 46 nieuwe. 
De beschrijvingen dezer vlinders hoopt Spreker als eene bijdrage 
voor het Tijdschrift te kunnen leveren, opgeluisterd door af- 
beeldingen van de nieuwe species door ons talentvol medelid 


LX VER SL AG. 


Brants, wiens uitmuntende figuren van de nieuwe Afrikaansche 
Lepidoptera, door wijlen van Woerden overgezonden, in het 
buitenland algemeen geprezen waren. 

Het komt den heer Snellen merkwaardig voor, dat onder de 
Geometrinen van den heer von Nolcken geene enkele soort was 
die Spreker ook uit Europa, Afrika of uit onze Oostindische 
bezittingen kende, hetgeen met een aantal Pyralidinen wel het 
geval was, en daaronder met zeer fijne teérvleugelige. Dit 
laat zich niet anders verklaren dan uit de omstandigheid dat 
genoemde werelddeelen, thans door oceanen gescheiden die 
onoverkomelijke hinderpalen opleveren voor de verbreiding van 
zoo zwakke dieren, in overoude tijden verbonden moeten zijn 
geweest. Dat echter geene enkele Geometrine met Europesche, 
Afrikaansche of Aziatische species identiek was, zou mogelijk 
uit een later ontstaan dier familie moeten worden verklaard. 
Spreker brengt hierbij nog in herinnering, dat Dr. Speyer het 
vermoeden had geopperd, hetwelk nog onlangs door ons medelid 
Ritsema, in zijn Aanvulsel tot het Geschiedkundig overzigt van 
het genus Acentropus Curtis, op nieuw was in het licht gesteld, 
dat wij in de Pyralidinen, waaronder de eenige werkelijke 
waterdieren bij de Lepidoptera voorkomen, de stamouders der 
vlinders te zoeken hebben. 

Eindelijk legt spreker nog een lijstje over van eenige Macro- 
lepidoptera, die in ons land zijn ontdekt en vroeger niet als 
inlandsch bekend waren; welk lijstje als Bijlage n°. 1 achter 
dit Verslag zal worden gedrukt. 


De heer Kinker deelt eene lijst mede van Coleoptera, 
nieuw voor de Nederlandsche Fauna. Deze lijst bevat niet 
minder dan 164 soorten, en wordt als Bijlage 2 achter dit 
Verslag gevonden. 


De heer Heylaerts deelt in de eerste plaats mede, dat 
eene Grapholita nieuw voor de Fauna door hem ontdekt werd 
in de vruchten van Pinus sylvestris. In November 1871 vond 
hij eenige dezer vruchten in het Mastbosch, die hem toeschenen 


VER ORS Seb. ANG: LXI 


rupsen te bevatten. Bij onderzoek bleek dit ook het geval te 
zijn geweest, want in het laatst van Mei kwamen er vlindertjes 
uit. Vermoedelijk was het Grapholitha pinetana Schl.'. Een 
paar dagen vóór het uitkomen staken de bruingele popjes uit 
de opening van den rupsengang. De pijnappelen, waarin de 
rups leeft, de popjes en het fraaije vlindertje worden ter be- 
zigtiging gesteld. 

In de tweede plaats waarschuwt hij zijne entomologische 
collega’s, om mannelijke Psyche-zakken, zoo als dit wel aange- 
raden wordt, niet op te plakken. Bij eenigzins vochtige weérs- 
gesteldheid raakt iets van het plaksel zeer gemakkelijk aan de 
pop, wanneer deze zich, vóór het uitkomen van den vlinder, 
buiten de zak schuift. Hij zelf heeft daarvan de treurige 
ondervinding gehad, toen 109 mannelijke Psyche-poppen, ten 
gevolge van het opplakken, hem slechts eenige weinige kreu- 
pele vlinders opleverden. Hij geeft de voorkeur aan de manier, 
om de zakjes eenvoudig aan een draad geregen op te hangen; 
door deze handelwijze te volgen, bleef bij hem geen enkele 
Psyche hirsutella Hübn. of villosella Ochs. achter. 

Ten derde beveelt Spreker als eene zeer praktische wijze 
van kevervangst aan, het middel, dat reeds, ofschoon op kleine 
schaal, door den heer Kinker werd aangewend en door velen 
in de Stettiner Entom. Zeitung wordt aanbevolen, om namelijk 
bij hoogen waterstand het aanspoelsel aan rivierkanten of onder- 
geloopen weiden te onderzoeken. Van de laatste overstroomin- 
gen in de omstreken van Breda gebruik makende, liet hij, 
door een man met een kruiwagen en eene waschzak mede naar 
buiten te nemen, deze laatste met aanspoelsel vullen, ten einde 
dit te huis te onderzoeken. Daar werd de zak in twee groote 
tobben uitgeschud. Elke tob werd met een stuk wit linnen 
bedekt, dat rondom de kuip werd vastgebonden. Tweemaal 
daags werd het linnen dek nagezien (immers het ziften van de 
slijknatte quisquiliae ging niet aan), en de voorwerpen, die 


+ Nader door Prof. Zeller gezien, blijkt het, dat de vlinder niet Gr. pinetana 
Schl, is, maar de soort vooreerst niet met juistheid kau worden bepaald. 


M 


LXII VERS ek AGG. 


belangrijk schenen, er af gevangen. Reeds meer dan 300 soor- 
ten, in ’Sprekers collectie van Coleoptera ontbrekende, werden 
in tallooze exemplaren verzameld. Om iets te noemen, vond 
hij reeds een vijftigtal Scydmaeniden en Pselaphiden, en kwa- 
men hem zeldzame kevers, als Odacantha melanura L. in 
menigte, Stomis pumicatus JL, Codes helopioides F. en tal- 
looze Amara’s met myriaden van Bembidien en micro-Staphy- 
liniden voor. Ook Hemiptera, kleine Hymenoptera, Spinnen 
en Myriapoden ontbraken niet. Vermoedelijk zal de vangst 
uit de kuipen nog wel, schoon dagelijks voortgezet, den ge- 
heelen winter duren. Dat veel nieuws en merkwaardigs voor 
de Fauna zich daaronder zal bevinden is zeker !. 

Ten slotte biedt de heer Heylaerts twee doozen met aan de 
collectie ontbrekende Vlinders ten geschenke aan voor de Ver- 
eeniging, die onder dankbetuiging door den Conservator worden 
ontvangen. 


De heer C. Ritsema Cz. zegt ongeveer het volgende: 

In het begin der vorige week werd mij een doosje ter hand 
gesteld, dat gevonden was onder papieren en doozen, welke 
voor ongeveer drie jaren door mijn’ broeder, ons medelid 
M. L. Ritsema, van Soerabaya waren medegebragt. Bij opening 
bleek het drie bijtjes te bevatten, die mij wegens hunne ge- 
knopte sprieten en bijzonder groote tegulae hoogst merkwaardig 
toeschenen. Bij nadere beschouwing zag ik dat het drie man- 
nelijke individuen van eene en dezelfde soort waren. Mijn eerste 
werk was nu te bepalen tot welke familie en onder-familie van 
de groep der Anthophila deze bijtjes behoorden. Het onder- 
zoek der monddeelen leerde mij, dat ze tot de familie der 
Apidae en tot de onder-familie der Andrenoides van Latreille 
(Panurgides van Westwood) moeten worden gerekend. Verder 


* Deze wijze van verzamelen werd door eenige collega's « grandiose » genoemd en 


de beschrijving er van glimlachend aangehoord. De heer Heylaerts antwoordt met het 
Fransche spreekwoord: » Rira bien qui rira le dernier.» Gelijk is gezegd, de op- 


gegeven methode levert verrassende uitkomsten. 


Prg 


VER S LA 6. LXHI 


kon ik evenwel niet komen; de soort paste in geen der geslach- 
ten van genoemde onder-familie, en ik heb mij dus genoodzaakt 
gezien voor haar een nieuw geslacht op te rigten, waarvoor 
ik den naam Steganomus, ontleend aan de sterk ontwikkelde 
tegulae’, voorstel. Aan de soort heb ik den naam Javanus 
toegedacht. Beschrijving en afbeelding zullen aan de Redactie 
van het Tijdschrift voor Entomologie worden ter hand gesteld. 
De verwantschap met andere genera evenwel wenschte ik hier 
met weinige woorden mede te deelen. Het geslacht Stega- 
nomus vertoont eene in het oog loopende gelijkenis met het 
geslacht Nomia van Latreille, waarin onder anderen eene Bra- 
ziliaansche soort voorkomt, N. Kirbii Westw. (Trans. London 
Ent. Soc. 3 ser. vol. II. p. 398, pl. 21, fig. 5), die in het 
mannelijk geslacht sprieten bezit, welke zeer sterk op die van 
het te beschrijven bijtje gelijken. Bij N. Kirbii echter wordt 
het knopje der sprieten gevormd door de 13° geleding alleen, 
terwijl bij ons insect ook de 12° geleding daaraan deelneemt. 
Volgens de inrigting der monddeelen behoort Nomia echter in 
eene andere familie der Anthophila te huis, en wel in die der 
Andrenidae (onder-familie Acutilingues Westw.) en is door het 
bezit van drie cubitaal-cellen gemakkelijk te onderscheiden van 
het nieuwe genus, daar dit slechts twee cubitaal-cellen bezit: 
voorts zijn bij Nomia de tegulae veel minder sterk ontwikkeld 
dan bij het geslacht Steganomus. Ook met het tot dezelfde onder- 
familie als Nomia behoorende geslacht Macropis Panz., dat 
reeds meer tot de Panurgidae nadert, vertoont het in verschil- 
lende opzigten (uiterlijk voorkomen, getal cubitaal-cellen in de 
voorvleugels, verlengde sprieten bij den 2, gegaffelde klaauwtjes 
aan de tarsen) eenige overeenkomst. In de onder-familie, waartoe 
het behoort (Andrenoides = Panurgides) sluit het zich, wat de 
monddeelen aangaat, het naast aan bij de geslachten Panurgus 
Panz., Calliopsis Smith en Macrotera Smith, doch staat voor 
het overige tamelijk wel op zich zelf. Bij geen der reeds be- 
schreven Panurgiden-genera toch zijn de tegulae zoo sterk ont- 


* Van Grsyavos, bedekt, en wuos, schouder. 


LXIV NE hs ie eS wl 


wikkeld, noch bij het mannelijk geslacht de beide laatste 
geledingen der verlengde sprieten knopvormig verbreed, noch 
is, indien er slechts twee cubitaal-cellen aanwezig zijn, de eerste 
aanmerkelijk kleiner dan de tweede. Met het eveneens tot deze 
onder familie behoorende geslacht Ctenoplectra Smith moet het 
eenige overeenkomst vertoonen, daar dit volgens Smith (Journ. 
Proc. Linn Soc. vol. II (Zoology) p. 45) zeer na verwant is 
aan het geslacht Macropis. 

Mijne tweede mededeeling betreft de orde der Suctoria of 
Aphaniptera. — Sedert 1866 houd ik mij bezig met het ver- 
zamelen der tot deze orde behoorende insecten, en word daarin 
welwillend bijgestaan door velen onzer Entomologen. Door hunne 
hulp zie ik mij in staat gesteld opgaven! te doen van een 
betrekkelijk niet gering aantal inlandsche soorten, welke in mijn 
bezit zijn, en die, wanneer mijne collectie volledig zijn zal, 
het materiaal zullen leveren voor eene monographische bewer- 
king van bovengenoemde inseeten-orde. De namen zijn op één 
na (n°. 12) allen ontleend aan Dr. F. A. Kolenati’s Beiträge 
zur Kenntmss der Phthirio-Myvarien, voorkomende in het 2° deel 
(1863) der Horae Societatis Entomologicae Rossicae. 

Behalve de 17 soorten in de lijst vermeld, bezit ik nog 
vlooïjen van Lepus cuniculus Linn., mij door den heer Backer 
van Oosterbeek toegezonden, alsmede van Sturnus vulgaris Linn., 
Hirundo urbica Linn., Turdus musicus Linn. en merula Linn., 
Troglodytes europaeus Cuv., Ficedula hypolais Keys., Fringilla 
chloris Linn., Luscinia rubecula Linn. en Muscicapa grisola Linn., 
allen door mij om Haarlem of Leiden uit de nesten van ge- 
noemde vogels verzameld. Vlooïjen van /lirundo urbica Linn. 
ontving ik ook uit Rhoon van den heer Schepman. 

Daar mij dus nog van vele inlandsche zoogdieren en vooral 
vogels de vlooijen ontbreken, hoop ik door deze mededeeling 
de aandacht der Nederlandsche Entomologen op deze tot nog 
toe verwaarloosde insecten orde gevestigd en hun de lust inge- 
boezemd te hebben om mij in het verzamelen behulpzaam te 


‘Deze opgave is als Bijlage n°. 3 achter dit Verslag opgenomen. 


VERSLAG, LXV 


zijn !. Het best worden de vlooïjen bewaard in kleine fleschjes 
met jenever of brandewijn gevuld, terwijl voor eene juiste 
etiquettering moet worden zorg gedragen. De vlooijen van 
ieder zoogdier en van iederen vogel zullen mij welkom zijn, 
en zelfs in een zoo groot mogelijk aantal, daar ik van ver- 
scheidene der hierboven vermelde soorten slechts een of twee 
exemplaren bezit, en vooral daar het mij van sommige zoog- 
dieren gebleken is, dat zij meer dan eene vloosoort voeden. 
Zoo leeft op Mus musculus Linn. n°. 7 en n°. 10 van de lijst; 
op Mus decumanus Pall. n°. 7 en n°. 9; op Mus sylvaticus Linn. 
n°. 9 en n°. 10; op Arvicola arvalis Pall. n°. 10 en n°. 12; op 
Vespertilio pipistrellus Daub. n°. 13 en n°. 15; terwijl ik ook 
bij elkander n°. 9 en n°. 10 in één muizennest aantrof. 

Van uitlandsche soorten bezit ik slechts een vrouwelijk exem- 
plaar van Sarcopsylla penetrans Linn. (zandvloo), eene manne- 
lijke vloo van Noctilio unicolor Neuw. of van het geslacht 
Phyllostoma, beiden van den heer Horst uit Suriname, drie 
vlooïjen van Felis tigris Linn. uit de Amsterdamsche diergaarde, 
van den heer Swierstra, en eveneens een drietal van Melis 
macrocelis Temm. uit de Rotterdamsche diergaarde. 

Met opzet vermeld ik bij de uitlandsche soorten niet mijn 
Platypsyllus Castoris (P. castorinus Westw.) van Castor fiber Linn. , 
daar men het over de plaats, welke dit insect in het systeem 
moet innemen, niet eens is. Door mij werd het beschouwd 
als de type van eene nieuwe familie (Platypsyllidae) in de 
orde der Aphaniptera (Tijdschr. v. Ent. 2° serie. dl. V, blz. 185); 
Westwood rigtte er eene nieuwe insecten-orde (Achreioptera *) 
voor op (Ent. Monthl. Mag. vol. VI, p. 118); Lucas, die door 


3 Het is mij bijzonder aangenaam te kunnen mededeelen, dat ik reeds den 
tweeden dag na de Vergadering, van ons nieuw medelid, den heer Schmier de Poorter, 
een fraai jong exemplaar van Mus decumanus Pall, en een nest van Sturnus vulgaris 
Linn. ter onderzoek ontving. De rat heeft mij geene vlouijen opgeleverd, het 
spreeuwennest daarentegen zeer velen. Dat dit voorbeeld spoedig door anderen moge 
worden gevolgd ! 

» In 1861 is door Charles Coquerel in de orde der Orthoptera een geslacht opge- 
rigt, waaraan hij den naam AcArioptera gegeven heeft. (Ann. Soc. ent. de France. 
Ame ser, t. I. p. 495.) | 


LXVI VERSLAG. 


bemiddeling der heeren Mors en Sallé een paar exemplaren van 
mij ontving, vond het in vorm gelijkende op eene kleine Blatta, 
door de monddeelen verwant met de Anoplura van Leach, 
terwijl het in de bewegingsorganen eene zekere analogie met 
de Pupipara zoude vertoonen; zijne meening over de plaatsing 
in het systeem uit hij echter niet (Ann. Soc. Ent. France. 
5me ser. t. I. Bull. Ent., p. ıxıx); Le Conte, die door 
tusschenkomst der heeren Roelofs en Weyers eveneens een paar 
exemplaren van mij bekwam, verklaart het ten slotte zonder 
aarzelen voor een Coleopteron. In het nommer van 27 Junij 
1872 van het Engelsche Tijdsehrift Nature (vol. VI, p. 162) 
zegt deze schrijver daaromtrent het volgende: 

„Na eene naauwgezette studie van eene reeks fraaije praepa- | 
raten door mijn vriend A. Matthews voor mij gemaakt, moet 
ik dit insect, zoo als ik reeds bij den eersten oogopslag meende, 
voor schildvleugelig houden. Het uiterlijk voorkomen is van 
dien aard, dat het zich reeds bij de meest oppervlakkige be- 
schouwing als eene afzonderlijke familie doet kennen. In den 
buitengewonen vorm van den mentum, met drie zeer groote 
achterste lobben, vertoont het eene, hoewel verwijderde, ver- 
wantschap met het zonderlinge geslacht Leptinus (zie Le Conte, 
Proc. Acad. Nat. Sciences, Philadelphia, 1866, p. 368), dat even- 
eens de type is van eene familie. De zijdelingsche lobben echter, 
in Platypsyllus (ten onregte schrijft Le Conte hier Platypsylla) 
breede driehoekige uitsteeksels, zijn in Leptinus slechts smalle 
doornen, op dezelfde wijze over de gular plate heen stekende. 

„In den vorm der sprieten gelijkt het op Gyrinus en Parnus, 
en in andere minder belangrijke ligchaamsdeelen vertoont het 
eene niet te miskennen overeenkomst met verschillende leden 
van de reeks der Clavicornia, zoo als Staphylinidae, Silphidae 
en Corilophidae, hoewel voornamelijk met de Trichopterygidae 
in het zeer buitengewone geslacht Limulodes Matthews. 

„Een bijzonder zeldzaam voorkomend kenmerk is de opneming 
van de sprieten in holten aan de rugzijde van den prothorax ; 
dergelijke kenmerken vindt men bij Physemus onder de Byrrhidae, 
bij Mychocerus Er., waarvan de verwantschap nog onzeker is, 


VERSLAG. XLVII 


en bij Usechus Motsch. onder de Tenebrionidae. Bij deze drie 
geslachten zijn de holten voor de sprieten ronde fossae, terwijl 
het bij Platypsyllus groeven zijn, die zich langs den geheelen 
zijrand uitstrekken.” | 

Vervolgens maakt Le Conte de opmerking, dat het insect 
geene organen heeft, waarmede het de huid van zijn gastheer 
kan doorboren, en dat het geene levende weefsels noch vloei- 
stoffen kan nuttigen, maar waarschijnlijk van houtschilvers leeft, 
reden waarom het niet een parasiet is in den waren zin des 
woords, terwijl de schrijver ten slotte, even als ik t. a. pl. 
reeds gedaan heb, aanspoort om aanverwante zoogdieren, zoo 
als de Europesche bever, het watervarken (Hydrochoerus capy- 
bara Desm.) en de muskus-rat, naauwkeurig te onderzoeken, 
en vooral te trachten de larven magtig te worden, daar de 
kennis van de ontwikkeling en metamorphose van groot belang 
is bij het opsporen van de verwantschap. 

Op deze aanteekening vestigde Dunning de aandacht in de 
Vergadering der London Entomological Society, op den 1% 
Julij 1872 gehouden, bij welke gelegenheid Westwood zijne 
eigene meening handhaaft en zegt te gelooven dat Platypsyllus 
niets met de Coleoptera te maken heeft (Ent. Monthl. Mag. 
vol. IX, p. 70). 

Ten slotte voeg ik nog hierbij, dat Le Conte in de Verga- 
dering der Zoological Society van 5 November 1872 eene ver- 
handeling heeft doen voorlezen, getiteld: On Platypsyllidae 
—a proposed new family of Coleoptera, founded on Platypsyllus 
Castoris — an insect parasilic on the Beaver (The Athenaeum 
n°. 2351. Nov. 16, 1872. p. 639). 

Of het insect, dat onlangs door Jelski in tropisch Amerika 
zoowel in de nesten als tusschen het haar van muizen gevonden 
is, tot deze familie behoort, zal later blijken, wanneer het door 
Solsky beschreven zal zijn. Dembowski zegt van dit insect 
(Petites Nouv. Ent. 1° Dec. 1872 4% année, p. 260)}, dat het 
een Staphylinide is, die tot de groep der Aleochariden schijnt 
te behooren en waarvan de snuit zonderling gewijzigd is en 
aan die der luizen herinnert, 


LXVILI VERSLAG, 


De heer Everts deelt mede, dat door hem op waterplanten 
in het Viaansche bosch twee mannelijke exemplaren van Drilus 
concolor Ahr. werden gevangen. Hij herinnert daarbij, dat de ge- 
daanteverwisseling van eene verwante soort, Dr. flavescens F., 
het eerst werd ontdekt door Mieezinsky, een Poolsch natuur- 
onderzoeker te Genève. Deze vond de larven in de huisjes van 
Helix nemoralis, met welke slak zij zich voeden. Wijl er slechts 
vrouwelijke exemplaren uitkwamen, meende Mieczinsky een 
insect van een geheel nieuw genus en onzekere orde te zien, 
't welk hij Cochleoctonus vorax noemde. Later verkreeg Desmarest 
uit dergelijke slakkenhuizen zoowel mannelijke als vrouwelijke 
exemplaren van Drilus, die met elkander paarden, waardoor 
aan het licht kwam, dat de Cochleoctonus niet anders was dan 
het 9 van een Coleopteron, namelijk Drilus flavescens. Nu 
rijst bij Spreker de vraag, of Dr. concolor ook als larve 
in het huisje eener landslak leeft, of wel moet deze soort, 
omdat hij haar op waterplanten vond, gezocht worden bij 
de tallooze slakken, die zich aan de stengels der waterplanten 
hechten ? 

Voorts vermeldt dezelfde Spreker, dat hij in den afgeloopen 
zomer in de nabijheid van Ischl in Oostenrijk over eene groote 
uitgestrektheid Cassida murraea L. in ongehoorde massa’s aan- 
trof, en dat daarbij de groene varieteit uitsluitend op eene 
soort van Mentha, de roode daarentegen steeds op eene soort 
van Pulicaria (Inula) voorkwam. Het vermoeden is daardoor 
bij hem ontstaan, dat het voedsel invloed zou kunnen hebben 
op de kleur, en wel de Pulicaria-bladeren aan het dier eene 
roode tint zouden geven. Het is hem ook gebleken, dat de 
roodgekleurde voorwerpen in alcohol zeer verbleeken en dat 
aether hen zelfs geheel vuilgroen doet worden. 

De heer Snellen van Vollenhoven gelooft uit eigen waar- 
neming van dezelfde soort op Inula dysenterica, op den weg 
naar Rijnsburg groeiende, te moeten aannemen, dat de voor- 
werpen, die pas uit de pop zijn gekomen, steeds groen zijn 
en eerst later alle oude individuen eene roode kleur aannemen. 
De heer Everts meent dit echter te moeten betwijfelen, wijl 


VIVER: SP LAr G; LXIX 


zijne waarneming, dat elk der beide varieteiten op eene afzon- 
derlijke plant voorkomt, daarmede schijnt in strijd te zijn. 


De heer van der Wulp spreekt over het geslacht Chiro- 
nomus Meig. Terwijl andere groote Nemoceren-geslachten, zoo 
als Limnobia, Mycetophila, Cecidomyia enz. sints lang in vele 
kleinere geslachten zijn verdeeld, is Chironomus tot dusverre 
in zijn geheel gebleven. Intusschen zou bij het groot aantal 
soorten, — het getal der Europesche alleen bedraagt over de 
300, — eene splitsing in eenige kleinere genera het overzigt 
gemakkelijker maken. Het is echter niet te ontkennen, dat de 
Chironomi allen ongeveer naar denzelfden typus zijn gevormd, 
en dat onder anderen bij haar het aderbeloop der vleugels 
niet de groote verscheidenheid oplevert, die wij in de drie 
bovengenoemde groepen aantreffen. Wij moeten hier derhalve 
tot andere kenmerken de toevlugt nemen, en dan komen in aan- 
merking de haarbekleeding der vleugels; de lengteverhouding 
van de geledingen der voortarsen, meer bepaaldelijk die van 
het eerste lid met betrekking tot de scheenen; voorts de zwart 
en wit geringelde teekening der pooten en voor een enkel geval 
de bijzondere bouw van den thorax en de scheenen; slechts bij 
een paar soorten kan eene kleine afwijking in het aderbeloop 
te pas komen. Naar deze hoofdkenmerken zou Chironomus op 
de volgende wijze kunnen worden gesplitst : 

Vooreerst. kunnen de soorten verdeeld worden in die met 
naakte en met behaarde vleugels. Bij de soorten met naakte 
vleugels stellen zich op den voorgrond die, waarbij het eerste 
lid der voortarsen langer is dan de scheenen; voor dezen zou 
de naam Chironomus kunnen behouden blijven, omdat zich 
daaronder bevinden niet alleen de grootste, maar ook de meest 
gewone en typische soorten, als Ch. plumosus, annularius, enz. 

De overige soorten met naakte vleugels hebben allen het 
eerste lid der voortarsen merkelijk korter dan de scheenen. 
Zeer in ’t oog vallend is daarbij eene groep, bij welke de pooten 
wit en zwart geringeld zijn; de mannetjes onderscheiden zich 
bovendien door den korten analen ring en een paar korte en 


LXX VERSLA 6. 


breede, meest sneeuwwitte tangarmen. Spreker wenscht aan dit 
geslacht den naam te geven van Cricofopus. De soorten zijn 
allen klein (1—1} 1.) en geel en zwart geteekend; op den rug 
van den thorax vertoonen zich drie glanzig zwarte langsbanden , 
die somtijds zoo breed zijn, dat zij ineenvloeijen en naauwelijks 
een paar gele schoudervlekken overlaten. 

Bij de andere soorten met naakte vleugels en het eerste lid 
der voortarsen korter dan de scheenen, zijn de pooten een- 
kleurig, ’t zij donkerder of lichter, ten hoogste aan de gewrichten 
donker geteekend. Hier geeft eene kleine verscheidenheid in het 
aderbeloop aanleiding tot het vormen van twee geslachten. Een 
drietal soorten namelijk hebben den onderarm der posticaal- 
vork S-vormig gebogen, en zouden naar dit kenmerk den naam 
Camptocladius kunnen dragen, terwijl bij de overigen die arm 
regt of ter naauwernood even gebogen is, waarom deze Ortho- 
cladius zoucen kunnen heeten. Allen zijn klein, meerendeels nog 
kleiner dan de soorten van Cricotopus, waarmede de Camptocladius- 
-Soorten , o. a. in het maaksel der mannelijke genitaliën, eene dui- 
delijke verwantschap toonen, ofschoon zij niet als deze zwart en 
geel geteekend, maar eenkleurig zwart en dikwijls fluweelig zijn. 

De Chironomus-soorten met behaarde vleugels eindelijk, mee- 
rendeels ook zeer klein (slechts enkelen bereiken eene lengte 
van 2 1.), zouden weder verdeeld kunnen worden, vooreerst 
in die, waarbij het eerste lid der voortarsen langer is dan de 
scheenen en welke Tanytarsus zouden kunnen genoemd worden, 
en ten anderen in die, wier eerste lid der voortarsen korter 
is dan de scheenen. Van deze laatsten zou Spreker echter eene 
enkele soort (Chir. elegans Meig.) willen afzonderen, die zich 
niet alleen door hare meerdere grootte onderscheidt, maar die 
door den van voren puntig toeloopenden thorax en vooral door 
sterk verbreede en digt behaarde achterste scheenen van al de 
andere Chironomi afwijkt, en waaraan wegens het laatste ken- 
merk den naam van Eurycnemus zou kunnen gegeven worden; 
terwijl de overige soorten van deze afdeeling, bij welke de 
scheenen den normalen vorm behouden hebben, Metriocnemus 
kunnen heeten. 


VERSLA 6. LXXI 


Meigen’s geslacht Chironomus zou op die wijze in zeven 
genera worden opgelost, te weten: 


Chironomus, met 41 inlandsche soorten, 


Cricotopus , Pl, pì = 
Orthocladius, , 10 pà a 
Camptocladius, „ 3 È e 
Tanytarsus, , 12 ba È, 
Euryenemus, „ 1 . soort, 
en Metriocnemus „ 6 a soorten. 


te zamen 82 5 5 
Eenige verdere bijzonderheden omtrent deze verdeeling en 
de aanduiding der soorten, welke in elk dezer zeven geslachten 
behooren gerangschikt te worden, behoudt Spreker zich voor, 
op te nemen in een stukje, dat hij bezig is voor het Tijdschrift 
gereed te maken, en waarin de Nemocera in ’t algemeen zullen 
behandeld worden. 


Dr. Piaget overhandigt een nieuw geschenk van een aantal 
keurige mieroscopische praeparaten van Parasitica, ten behoeve 
van de collectie der Vereeniging; waarvoor de Voorzitter hem, 
namens de vergadering, dank zegt. 


De heer Brants laat ter bezigtiging rondgaan eene zeldzame 
afwijking van Coenonympha Satirion Herbst (Philea Hübn.), door 
hem op den Rigi gevangen. Bij dit voorwerp draagt de breede 
witte band op‘de onderzijde der achtervleugels geen het minste 
spoor van de zes, anders zoo duidelijke zwarte oogen. De doos, 
waarin dit insect zich bevindt, bevat bovendien eenige afwij- 
kingen van een paar Zygaena-soorten, door hem in Zwitserland 
verzameld, naar aanleiding waarvan hij ter loops over Zygaena 
Trifolii Esp. spreekt, onder aankondiging dat binnen kort eene 
meer uitvoerige behandeling dezer soort in het werk van Sepp 
zal verschijnen. Hij vestigt namelijk de aandacht op een opstel 
van Briggs in de Transactions of the Entomol. Society of London, 
1871, p. IV, waarbij de genoemde soort op nieuw in twee 


LXXII VERSLA G. 


soorten wordt gesplitst, naar ’Sprekers meening niet op af- 
doende gronden, wijl men hiertoe eerst, na herhaalde kwee- 
kingen uit het ei, zou kunnen besluiten. Volgens het gevoelen 
van sommige Lepidopterologen zou Z. Trifolii aan de onderzijde 
der vuorvleugels geen rood waas over de doorschemerende roode 
vlekken hebben en hierin verschillen van de vijfvlekkige afwij- 
king van Z. Loti Esp. (= Z. Angehcae Ochs.). Spreker houdt 
echter dit verschil voor zeer onstandvastig, en meent daaraan 
de kracht van een onderscheidingskenmerk te moeten ontzeggen. 
Als bewijs daarvan wordt door hem het volgende medegedeeld. 
Uit een Z. Trifolii 9, dat geringe sporen van een rood waas 
vertoonde, kweekte hij tien voorwerpen, zoowel mannetjes als 
wijfjes. Acht daarvan waren werkelijk geheel zonder rood waas; 
het negende vertoonde dit in geringe mate; terwijl eindelijk 
een 2, thans in de verzameling van den heer van Medenbach de 
Rooy, alle vlekken door een zeer duidelijk rood waas vereenigd 
heeft. Ook gevangen voorwerpen bleken aan Spreker zeer 
onstandvastig ten opzigte van de roode bestuiving tegen de 
onderzijde. Nog merkt hij op, dat de meerdere of mindere 
grootte en ineensmelting der vlekken op de bovenzijde niet in 
verband schijnt te staan met het rood aan den onderkant der 
voorvleugels. 


Door den heer Snellen van Vollenhoven wordt nog ter 
sprake gebragt het verschijnen van Vanessa Antiopa L., in buiten- 
gewoon aantal gedurende den afgeloopen zomer, en vermeld 
dat in Augustus vier exemplaren aan den Morschweg bij Leiden 
zijn gevangen en een grooter aantal daar waargenomen. De 
heeren Brants en Snellen bevestigen dat deze dagvlinder ook 
elders in ons land, waar de soort anders eene groote zeldzaam- 
heid is, hier en daar is voorgekomen. Van den heer Lewe van 
Middelstum is berigt ingekomen, dat zij in het Cleefsche woud 
in eenige exemplaren werd gezien en gevangen. De Voorzitter 
deelt mede, dat hij ook drie exemplaren in zijnen tuin bij Breda 
heeft gevangen, terwijl de heer Snellen van Vollenhoven er op 
wijst, dat de Engelsche tijdschriften onderscheidene opgaven 


VERSLAG, LXXII 


bevatten omtrent het veelvuldig voorkomen van dezen vlinder 
in Julij en Augustus jl. in Engeland, en dat Stainton vermoedt 
dat het ongewoon talrijk verschijnen het gevolg zou kunnen 
zijn van eene emigratie uit Scandinavië, hetgeen hij (Stainton) 
daaruit afleidde, dat de in Engeland gevangen exemplaren een 
witten vleugelrand hadden en dus tot den Noord-Europeschen 
vorm of varieteit behoorden, terwijl de Zuid- en Midden-Euro- 
pesche vorm een’ gelen rand heeft; hij veronderstelt dat beide 
varieteiten in Nederland in elkander overgaan, omdat Snellen 
in zijne Vlinders van Nederland van Antiopa zegt: „rand wit 
of geel’, De heer Snellen merkt hieromtrent op, dat hij 
meende (zoo als velen ook elders met hem), dat bij versche 
vlinders de rand altijd geel was, maar door invloed van het 
daglicht en door afvliegen na den winter wit werd; een der 
door den heer Lewe gevangen exemplaren intusschen, en wel 
een dat zeer versch was, had een half witten en half gelen 
rand, waarop de kleuren zoo gelijk waren verdeeld, dat alle 
gedachte aan beschadiging of verkleuring verdwijnen moest, 
Stainton’s gevoelen, dat eene wit gerande noordelijke- en eene 
geel gerande zuidelijke varieteit bestaat, die hier in elkander 
overgaat, is dus zeer aannemelijk; hij schijnt nogtans te ver 
te gaan, wanneer hij, op grond hiervan, het talrijke voorkomen 
in Engeland uit eene emigratie uit Scandinavië wil verklaren; 
want, blijkens nadere berigten, waren velen der in Engeland 
gevangen exemplaren daarvoor te gaaf, 


Niemand verder het woord verlangende, brengt de Voorzitter 
een woord van dank aan de verschillende sprekers voor hunne 
geleverde bijdragen, en sluit daarop de vergadering. 


Den volgenden ochtend bragten de leden een kort bezoek 
op de insecten-galerij van ’s Rijks Museum van natuurlijke 
historie en werden daarna op de meest vriendschappelijke 
wijze door den heer Snellen van Vollenhoven in zijne woning 
ontvangen, waar hun o. a. een aantal uitmuntende teekeningen 
op entomologisch gebied ter bezigtiging werden gesteld. Het 


LIXIV VER S LAG: 


fraaije en ongewoon zachte weder lokte allen uit om, voor zij 
zich aan den gemeenschappelijken maaltijd begaven, eene 
wandeling buiten de stad te doen. Ofschoon de natuur haren 
zomertooi miste en het insectenheir als uitgestorven scheen, 
konden sommigen zich evenwel niet onthouden, om eenige 
nasporingen te doen, en werden ter loops de verdorde riet- 
stengels onderzocht, die zich in menigte aan de oevers van 
den Rijn, tusschen Leiden en de Vink bevonden. Om de 
zeldzaamheid, dat zoo midden in den winter nog eene soort 
van excursie werd gehouden, zij hier vermeld, dat de heer 
van Hasselt uit die stengels nog drie levende spinnen (Zilla 
calophylla, Eucharia bipunctata en Clubione Phragmitis, allen +) 
medenam, en de heer Everts enkele Coleoptera, als: Odacantha 
melanura L., Orchestes scutellaris F., Coccidula rufa Herbst en 
scutellata Herbst, benevens Galleruca Sagittariae Gyll. 

Op het diner in het hôtel Verhaaff, waarmede vervolgens 
het zamenzijn werd besloten, heerschte als altijd een gulle en 
aangename toon, en toen de tijd van heengaan was gekomen, 
namen de Leden noode afscheid, elkander het „tot weerziens” 
toeroepende. 


VERS LA 6. . LXXV 


Bijlage ne. 1. 


OPGAVE van voor de Fauna van Nederland 
nieuw ontdekte Macrolepidoptera, ingeleverd 
door P. C. T. SNELLEN. 


Sesia empiformis Esper. — Snellen, Vl. v. Ned. p. 108 (aant.). 
Gelderland: Arnhem (van Medenbach de Rooy) onder- 
scheidene exemplaren. Ook uit de rups gekweekt. 


Bembecia hylaeiformis Laspeyres. — Snellen, Vi. v. Ned. p. 104 
(aant.). 
Limburg: Venlo, einde Augustus een exemplaar (van 
den Brandt). 


Callimorpha Dominula L. — Snellen, Vi. v. Ned. p. 159 (aant.). 
Limburg: Venray, 3 exemplaren (Pater Max. Vine. 
Aghina D. Pr.). 


Nonagria rufa Haw. — Snellen, Vi. v. Ned. p. 387 (aant.). 
Zuidholland: Dordrecht, een exemplaar in 1871, ver- 
scheidene in 1872, beide malen in Julij (de Joncheere). 


Leucania L-Album L. --- Snellen, VI. v. Ned. p. 398 (aant.). 
Limburg: Maastricht, een exemplaar (Maurissen). 


Acidalia trigeminata Haw. — Snellen, Vi. v. Ned. p. 552 (aant.). 
Zuidholland: Gliphoeve bij Heemstede, een exemplaar 
(Dr. Snellen van Vollenhoven). Het voorwerp bevindt 

zich in de collectie der Ned. Ent. Vereeniging. 


Eupithecia satyrata Hübn. — Snellen, VI. v. Ned. p. 685. 
Noortbrabant: Breda, Galdersche heide, een exemplaar 
den 2° Julij 1871 (J. W. Lodeesen), een tweede op 
dezelfde plaats den 17°" Junij 1872 (F. J. M. Heylaerts). 


LYXVI VSE GHISA NE, 


Eupithecia Helveticaria Boisd. — Herr. Schm. Syst. Bearb. der 
Schm.. v.. Eur. IH. p..120,.131, fig. 130, 1377133. 
Noordbrabant: Breda, een exemplaar in mijnen tuin 
bij Juniperus, overgeplant van de Galdersche heide 
(F. J. M. Heylaerts). 


„  exiguata Hübn. — Snellen, VI. v. Ned. p. 684. 
Gelderland: Velp, eenige exemplaren in het laatst van 
April en begin van Mei. Rups op haagdoorn (van Meden- 
bach de Rooy). 


Bijlage n°. 2, 


ao um 


16 
17 


18 
19 


VU OUR is) Lo Ale. 


LXXVII 


LIJST van Coleoptera, nieuw voor de Fauna van 
Nederland, medegedeeld door J. Kinker. 


Notiophilus rufipes Curt. 


Notiophilus punctulatus 
Wesm. 


Leistus rufomarginatus 
Dufts. 


Chlaenius tibialis Dej. 


Chlaenius sulcicollis 
Payk. 

Anisodactylus signatus 
Panz. 

Anisodactylus nemori- 
vagus Dufts. 


Harpalus punctatulus 
Dufts. 

Harpalus quadripunc- 
tatus Dej. 

Harpalus flavitarsis Dej. 


Acupalpus suturalis Dej. 


Acupalpus flavicollis 
Sturm. 

Feronia inaequalis 
Marsh. 

Feronia parallela Dufts. 


Amara vulgaris Pauz. 


»  anthobia Villa. 
Calathus piceus Marsh. 


Anchomenus versutus 
Gyll. 
Anchomenus dolens 


Sahlb. 


en eed 


M. 4. 6. Naturg. der 
Ins. Deutschl. Erich- 


son. I. p. 67. 


M. 4. 9. Als voren 


p- 65. 


M.10.11.Redt. 2 ed. 9. 


M. 65. 40. Redt. 2 ed. 
29. 
M. 65. 54. Redt. ib. 


M. 79. 2. Redt. 2 ed. 


54. 
M. 79. 4. ib. 


M. 84. 9. Redt. 2 ed. 
55. 

M. 84.111. Redt. 2 ed. 
59. 

M. 84. 150. Redt. 2ed. 
60. 

M. 86.10. Redt. 2 ed, 


63. 
M. 86.12. Redt. 2 ed. 
63 


M. 93. 60. Redt. 2 ed. 
44 


M. 93. 216. Redt. 2 ed. 


41. 
M. 95.24. Redt. 2 ed. 
50. 


M. 95. 34. 
M. 97.31. Naturg. Ins. 
Deutschl. I. p. 398. 


M. 103. 40. Redt, 2 ed. 


35 


M. 103. 42. Redt. ib, 


Zeyst en Oosterbeek, Mei 


1871, Putzeys. 


Aan den Moerdijk , Julij 1863, 
Putzeys. 

In het Haagsche bosch, ge- 
durende de zomermaanden, 
Everts. Ook bij Rotterdam 
éénmaal, Snellen. 

Bij Vianen langs de Lek, in 
Junij, één exempl., Everts. 

Bij Venlo, van den Brandt. 


In Holland, Snellen. 


Aan het Buiksloter tolhuis op 
kleigrond, in September, 
Kinker. 

Bij Oosterbeek, in Mei 1871, 
Putzeys. 

Bij den Haag éénmaal, Everts. 


Bij Kuyk, Everts, 


Bij Utrecht op bouwland, in 
Augustus, Groll. 

Te Driebergen aan een’ sloot- 
kant, in Mei, Kinker. 

Te Noordwijk aan Zee, onder 
helm, in Augustus, Kinker. 

Te Zeyst, in Mei 1871, Put- 
zeys. — Bij Dieren, in 
Julij. L. H. B. (1) 

Bÿ Rotterdam, in April, 
Suellen. — Ook door mij 
in Holland gevangen en als 
zoodanig door den heer 
Putzeys gedetermineerd, 
Kinker 

Bij den Haag, Snellen. 

Als voren, in het Bosch 
onder mos-gemeen, door het 
gansche jaar, v.d. Wulp en 
Everts. 

Op Beekhuizen, onder Velp, 
in Junij, Kinker. 

Bij Breda, Heylaerts. 


(*) Beteekent door een leerling der Haagsche Hoogere Burgerschool. 


VI 


LXXVIN 


20 Anchomenus piceus L. 
(picipes F) 

rechus micros Herbst 
(= pallidus Ziegl.) 


21 T 
22 


Bembidium striatum 
Fabr. 


23 


Bembidium 
tum Drap. 

Bembidium gilvipes 
Sturm. 


24 


punctula- 


26 Bembidium modestum 
Bebi concinnum 
Putz. 


27 


Bembidium 


Sch. 


adustum 


28 


29 

30 ” chalconotus 
Panz. 

Hydroporus cuspidatus 
Kunze. 

Hydroporus angustatus 
Sturm. 


31 
32 


83 Hydroporus flavipes 
Oliv. 


34 Haliplus lineatus Aubé, 
(confinis Steph.) 

Haliplus variegatus 
Sturm. 


35 
36 
37 ” 
38 
39 


Ochthebius exsculptus 
Germ. 


40 
41 
42 
43 


Thiasophila angulata 
Er. 


Thiasophila inquilina 
Maerk. 3 

Aleochara brunneipen- 
nis Kr, 


44 Calodera nigricollis 


Puyk. 


Ciilenum laterale Curt. 


Agabus femoralis Payk. 


Hydrochus brevis Hbst. 


elongatus Schall. 


Hydraena gracilis Germ. 


Dinarda Maerkelii Kies. 


VIE ES AG: 


M. 103. 51. Redt. 2 
ed. 37. 

M. 109. 2. Naturg. Ins. 
Deutschl. I. p. 634. 


M. 114. 1. id. p. 753. 


M. 117.5. Redt 2 ed. 
TDs 


M. 117.8. Redt. 2 ed. 
73. 

M. 117.42. Redt. 2 ed. 
74. 


M.117. 72. Redt. 2 ed. 
74 


M. 117. 112. Naturg. 
Ins. Deutschl. Erich- 
son. I. p. 700. 

M. —. —. Redt. 2 ed. 
80, onder Varium 
Oliv. N. Ins, D. I. 
686. 

M. 128.9. Redt. 2 ed. 
96. 

M. 128. 14. Redt, ib. 


M. 134.8. Redt. 2 ed. 
86 


M.134. 20 Redt. 2 ed. 
91. 


M. 134. 129. Redt. 2 
ed. 91. 

M.136.4 Redt. 2 ed. 
84. 

M. 136. 12. Red. 2 ed. 


84. 

M.154.1. Redt. 2 ed. 
109. 

M. 154.3. Redt. 2 ed. 
109. 

M. 155.2. Redt, 2 ed. 
110. 

M. 156.16. Redt. 2 ed. 
113. 


M.174.1. Redt. 2 ed. 
144, 

M. 174. 2. Redt. ib. 
(Zie de noot.) 

M. 179. 43, Redt, 2 ed. 
157. 

M.181.1. Redt. 2 ed. 
159. 


M. 189. 2. Redt 2 ed. 
150. 


Bij Rotterdam, Snellen. 
Als voren. 


Op Walcheren , 4 exemplaren, 
de Man. 

Oosterbeek aan de oevers van 
den Rijn, in Mei 1871, 
Putzeys; bij Ellecom aan 
den IJssel, in Junij , Kinker. 

Als de vorige. 


Bij Amsterdam in het V ondels- 
park onder dorre bladeren, 
in Maart, Kinker ; aan den 
Moerdijk, in Julij, Putzeys; 
In het Gooi, in September, 
Roelofs 

Te Oosterbeek en bij Ellecom 
als hiervoren. 

Bij Amsterdam op de dijken 
aan het IJ, in April en 
Mei, Kinker. 

Te Dieren aan de sluis onder 
steenen, Kinker. 


Bij Kuyk een paar exemplaren, 
Everts. 

Bij Utrecht, Six; bij Kuyk, 
Everts. 

Bij Utrecht, in Mei en Junij, 
Groll. 

Bij den Haag, Utrecht en 
Assen, van April tot Junij, 
bij Vorden, in Augustus, 
Groll; te Hillegom in slo- 
ten, in Mei, Kinker. 

Bij Vorden, in Aug. , Groll. 


Bij Haarlem, in Mei, id. 
Bij Hengelo, in Julij, id. 


Bij Utrecht en Assen, in Mei 
en Junij, id. 

Bij de Bilt, in April; bij 
Hengelo, in Julij, id. 

Bij Utrecht, in Mei, id. 


Uit sloten in de onmiddelijke 
nabijheid van Breda, Hey= 
laerts. 

Bij Breda in de nesten van 
Formica rufa, in April, id. 
Als voren. 


Bij Ellecom in paddestoelen ; 
in Junij, Kinker. 

Bij Breda één voorwerp in 
een nest van Formica rufa, 
Heylaerts. 

Bij Ellecom onder dorre bla: 
deren, in Junij, Kinker. 


45 


64 


65 


66 


67 
68 


Calodera longitarsis Er. 
(= Chilopora.) 


Tachyüsa constricta Er. 
Oxypoda ruficornis Gyll. 
” flavicornis Kr. 


amoena Fairm. 


Homalota angustula 
Gyll. 


Homalota palleola Er. 
” flavipes Grav. 
” anceps Er. 


» © circellaris Grav. 


Hygronoma dimidiata 
Grav. 


Gyrophaena affinis 
Sahlb, 


Boletobius cingulatus 
Mannh. 
Quedius xanthopus Er. 


” tristis Grav. 
f;ontalis Nordm. 
Quedius peltatus Er. 


” nigriceps Kr. 
Ocypus similis F. 


Philonthus sordidus 
Grav. 

Philonthus ebeninus 
Grav. War. corruscus 
Nordm. 

Philonthus quisquilia- 
rius Gyll. Var. rubidus 
Er. 


Philonthus procerulus 
Grav. 


Stilicus orbiculatus 
Payk. 


Sunius filiformis Latr. 


Dianous coerulescens 


Gyll. 


Veen Senki A Gr 


M. 189. 20. Redt, 2 ed. 
150. 


M. 190. 4. Redt. 2 ed. 
123. 

M.193.1. Redt. 2 ed. 
146. 

M. 193. 65. Naturges 
Ins. Deutschl. IL. p. 
135. — Gutfleisch. 


p- 95. 

M 195. 65. Redt. 2 ed. 
127 

M. 195. 105. Redt 2 
ed. 132 


32. 
M. 195.112. Redt. ib. 


M. 195. 114. Redt. 2 
ed. 126. 

M. 195. 225. Redt. 2 
ed, 128. 

M. 199.1. Redt. 2 ed. 
152. 


M. 203. 6. Redt. 2 ed. 
161. 


M. 218. 2. Redt 2 ed, 
175. 

M. 224.9. Redt. 2 cd. 
201. 

M. 224. 23. Redt. 2 ed. 
201. 

M. 224. 35. Redt. 2 ed. 
204. 


M. 224. 44. Redt. 2 ed. 
986. 

M. 227.9. Redt. 2 ed. 
187. 

M. 228. 39. Redt. 2 ed. 
190. 

M. 228. 54. Redt.2 ed. 
194. 


Redt. 2 ed. 194. 


M. 228. 117. Redt. 2 
ed. 198. 

M. 245. 12. Redt. 2 ed. 
214. 


M. 249.3. Redt. 2 ed- 


215. 


M. 255.1. Redt. 2 ed. 


221. 


LXXIX 


Bij Hillegom langs het kanaal 
onder aangespoeld riet, in 
April, Kinker; te Scheve- 
ningen aan het strand, in 
October, Everts. 

Bij Hillegom onder aangespoeld 
riet, in Maart, Kinker. 
In het Haagsche bosch tegen 

een boom, Everts. 

Bij Amsterdam aan den Hoo- 
gendijk onder dood riet, in 
Mei, Kinker. 


Als voren aan den Schinkel, 
in Maart, id. 

Te Zeyst in het bosch in pad- 
destoelen, in Julij, id. 
Bij Breda in de nesten van 

Formica rufa, in April, 
Heylaerts. 
Als voren. 


Bij Haarlem onder dorre bla- 
deren, in Maart, Kinker. 

Bij den Haag, in Mei, v.d. 
Wulp; aan de Lek bij Via- 
nen, in Junij, onder dood 
riet, Everts. 

Te Ellecom in paddestoelen, 
in Junij; te Noordwijk in 
Augustus als voren , Kinker. 

Bij Breda in een bosch, Hey- 
laerts. 

Als de vorige. 


In Holland, Snellen. 


In den Haarlemmerhout on- 
der dorre bladeren, in Maart, 
Kinker. 

Te Noordwijk als voren, id. 


Bij Vianen en Kuyk, Everts. 


Te Hillegom op duin, in April, 
Kinker. 

Te Ellecom, in Junij, onder 
een steen, Kinker; bij 
Kuyk, Everts. 

Bij Amsterdam aan den Hoo- 
gendijk onder dood riet, 
in Mei, Kinker; bij den 
Haag, Everts. 

Bij Amsterdam , als voren. 


Bij Hillegom langs het ka- 
naal onder dood riet, in 
April; te Velzen in Junij 
op de Excursie der Ver- 
eeniging Kinker, ook al- 
daar, Everts en v. V. 

Te Ellecom onder een steen , 
in Junij, Kinker. 

Bij Velp op Beekhuizen aan 
den vijver, in Junij, id. 


LXXX 


69 
70 
71 


78 


79 


80 
81 


82 


83 
84 
85 
86 
87 
88 


89 
90 
91 
92 
93 


94 
95 


Stenus atratulus Er. 


” subimpressus Er. 


Bledius subterraneus Er. 


n arenarius Payk. 


» fracticornis Payk. 


» dissimilis Er. 


Trogophloeus scrobicu- 
latus Er. 
Deleaster dichrous Grav. 


Lesteva punctata Er. 


Omalium Oxyacanthae 
Grav. 


Catops neglectus Kr. 


Orthoperus brunnipes 
Gyll. 

Ptenidium alutaceum 
Gillm. (punciatum 
Gyll. 

Dendrophilus pygmaeus 
L. 


Onthophilus sulcatus F. 

Epuraea florea Er. 

Meligethes tristis Sturm. 

Sylvanus unidentatus F. 

Telmatophilus Schoen- 
herri Gyll. 

Emphylus glaber Gyll. 

Cryptophagus saginatus 
St. 

Atomaria fimetariaHbst. 

Monotoma angusticoilis 
Gyll. 

Monotoma spinicollis 


Aube. 
Eimis aeneus Mull. 


Heterocerus fusculus 
Kies. 
Serica holosericea Scop. 


Ve BOR? SAL AG. 


M. 256. 41. Redt. 2 ed. 


160. 


M. 256. 82. Redt. 2 ed. 


223. 


M. 258. 20. Redt, 2ed. 


228 


M. 258. 25. Redt. 2ed. 


230. 


M. 258. 32. Redt. 2 ed. 


229. 


M. 258. 43. Redt. ib. 
M. 262. 2. Redt. 2 ed. 


236. 


M. 271.1. Redt, 2 ed. 


238. 


M. 274.10. Redt. 2 ed. 


244. 


M. 290.19. Redt. 2 ed, 


251. 


M. 342.17. Redt. 2 ed. 


282. 


M. 365. 1. Redt. 2 ed. 


299. 


M. 375.1. Redt. 2 ed. 


305. 


M. 391.2. Redt. 2 ed. 


312. 


M. 398.1. Redt. 2 ed. 


318 


M. 409. 21. Redt. 2 ed. 


326. 


M. 416. 57. Redt, 2 ed. 


333 


M. 463. 4. Redt. 2 ed. 


357. 
M. 468. 5. 


M. 471.1. Redt. 2 ed. 


361. 


M. 472. 13. Redt. 2 ed. 


362. 


M. 476.2. Redt. 2 ed. 


366. 


M. 489.5. Redt. 2 ed. 


378. 


M.489. 10. Redt. ib. 
M. 527.3. Redt. 2 ed. 


412. 


M. 531. 18. Redt. 2ed. 


416 


M. 571.2. Redt. 2 ed. 


449, 


Bij Amsterdam aan den Schin- 
kel, in Maart en Nov., id. 

Bij den Haag, in Maart, 
Snellen. 

Bij Ellecom aan den IJssel op 
het zand, in Junij, Kinker. 
Aan een duinplas, 30 Dec., 
Everts. 

Bij den Haag, in April, als 
voren, L. H. B. 

Op de duinen bij ’s Graven- 
hage, in April, één exem- 
plaar, Everts. 

Met subterraneus Er., Kin- 
ker. 

Te Abeoude onder dood riet, 
in Februarij , Kinker. 

Bij Ellecom aan den IJssel 
onder steenen, id. 

Bij Oosterbeek aan den Oor- 
sprong op vochtige klei 
in een vijver, id. 

Op Frankendaal bij Amsterdam 
in rottende paddestoelen, in 
Mei, id. 

Bij Rozenburg bij Amsterdam 
onder dorre bladeren, in 
April, id. 

Bijden Haag, in April, Everts. 


Bij Amsterdam aan den Hoo- 
gendijk onder dood riet, 
in September, Kinker. 

Bij Breda in de nesten van 
Formica rufa, in April, 
Heylaerts. 

Bij Breda, in December, id. 


Bij Rotterdam, in Julij, Snel- 
len. 
Bij Velzen, in Junij, Everts. 


Te Rotterdam, in Januarij , 
Snellen. 

Bij Rotterdam, in October, 
Snellen. 

Bij Breda in de nesten van 
Formica rufa, in April, 
Heylaerts. 

Te Rotterdam, in Januarÿ, 
Snellen. 

Bij Rotterdam, in Julij , Snel- 
len. 

Bij den Haag, in Junij, een 
exempl. vliegende, Everts. 

Bij Vianen vau lage planten 
gesleept , Everts. 

Bij Velp op Beekhuizen aan 
eenen steen in de Beek, 
Kinker. 

Bij Amst. aan den Hoogendijk 
ouder dood riet, in Mei, id. 

Aan het strand te Schevenin- 
gen eenige exemplaren onder 
aangespoeld stroo L. H. B. 


114 


115 
116 


117 
118 


119 
120 
121 
122 
123 


124 
125 


Anthaxia nitidula L. 


Agrilus biguttatus F. 


»  olivaceus Gyll. 


olivicolor Kiesw. 
Trachys troglodytes 
Gyll. 


Cardiophorus asellus Er. 
” Equiseti Hbst. 


Agriotes pilosus Panz. 


» pallidulus Ill. 


Dascillus cervinus L. 


Cyphon coarctatus Payk. 


Drilus flavescens F. 


Drilus concolor Ahr. 
(pcetinatus Schh.) 
elephorus assimilis 
Payk. 


Silis ruficollis mi 


Ennearthron cornutum 


Gyll. 


Scaphidema aenea Payk. 


(bicolor F.) 
Cistela rufipes F. 


Rhinosimus ruficollis L. 


Strophosomus obesus 
Marsch. 


Sitones regensteinensis 


Hbst. 


Sitones discoideus Gyll. 


” humeralis Steph. 


Otiorynchus niger F. 


Coenopsis fissirostris 
Walton. 

Peritelus hirticornis 
Hbst. 

Phylicbius Pomonae 
Oliv. 


Phyllobius Betulae F. 


Phytonomus fascicula- 


tus Hbst. 


VERSLAG. 


M. 617. 36. Redt. 2ed. 
473. 

M. 625.5. Redt. 2 ed. 
476. 

M 625.21. 


M. 628.5. Redt 2 ed. 
482. 

M.662 38. Redt. 2ed. 
497. 

M. 662. 53. Redt. ib. 


M. 670.3. Redt. 2 ed. 
509. 


M. 670. 22. Redt. 2 ed. 


511. 

M. 684.1. Redt. 2 ed. 
516. 

M. 687.1. Redt. 2 ed. 
518. 

M. 699. 1. Redt. 2 ed. 

M. 699.3. Redt. 2 ed. 
525 


M. 702. 42. Redt. 2ed. 
528. 

M. 706. 2. Naturges. 
d. Ins. Deutsch]. Er. 
IV. p. 521. 

M. 766.1. Redt. 2 ed. 
570: 
M. 919. 1. 
604. 
M. 960. 7. Redt. 2 ed. 

624. 

M. 968.3. Redt. 2 ed. 

669. 


Redt. 2 ed. 


M.1060. 2. Redt. 2 ed. 


699. 


M.1071. 28. Redt. 2 
ed. 703. 
M. 1071 38. Redt. ib. 


M. 1971. 39. Redt. ib. 

M. 1082. 60. Redt. 2 
ed. 742. 

M. 1088. 1. Redt. 2 ed. 
741. 

M.1089. 24. Redt. 2 
ed 746. 

M.1100.30. Redt. 712. 


M. 1100.46. Redt 711. 
M. 1131. 7. Redt. 727. 


Phytonomus Arundinis M. 1131.44. Redt. ib. 
F. 


Phytonomus dissimilis 
Hbst. (= Limobius), 


M. 1152. 1. Redt. 2ed. 
731. 


LXXXI 


Bij Maastricht, Maurissen. 


Bij Breda in het Liesbosch 
op eeu eikenstruik, v. Hall. 

In den omtrek van Breda op 
eiken , Heylaerts. 

Te Driebergen, in Junij, Six. 


Als voren, in Mei, Kinker. 


Te Hillegom op duin aan helm 
in het zand, id. 

Bij Dieren , in Augustüs, een 
paar exemplaren L. H. B; 
bij Maastricht, Maurissen. 

Te Oosterbeek, in Mei 1871, 
Roelofs. 

In Gelderland, in Junij, Snel- 
len. 

Bij den Haag in Mei, en 
Vianen in Junij, Everts. 
Te Houthem in Limburg, in 

Mei, Maurissen. 

Rij Vianen op waterplauten , 
in Junij, Everts. 

Te Ellecom, op bloeijende 
vlier, in Junij, Kinker. 
Te Noordwijk , in Junij, Kin- 

ker. 


Bij den Haag op Polyporus, 
in Junij, Everts. 

Bij Breda onder beukenschors , 
in December, Leesberg. 
Bij Overveen op duinwilg, in 

Junij , Kinker. 

In het Haagsche bosch eenige 
malen onder beukenschors, 
Snellen, Leesberg en Everts. 

Bij den Haag met S. Coryli, 
Everts; ook door mij op 
duin gevonden. 

Te Ellecom, in Junij, Kinker. 


Tusschen de Lek en de Mer- 
wede , Everts. 

Bij Vianen, in Junij, Everts. 

Te Haeren bij Maastricht, in 
Junij , Maurissen. 

Bij Ellecom aan den IJssel, 
in Junij, Kinker. 

Bij Maastricht, in Apri!, Mau- 
rissen. 

Bij den Haag, in Mei, Everts. 


Te Valkenburg, in Julij, Roe- 
lofs. 

Op de Haagsche duinen, in 
April, ouder eenen steen, 
Everts. 

Bij den Haag, in April, Lees- 
berg. 

Bij Velzen, in Junij, Everts. 


LXXXII 

126 Erirhinus infirmus Hbst. 

127 ” Nereis Payk. 

128 Bagous limosus Gyll. 

129 » frit Hbst. 

130 »  Jutosus Gyll. 

131 Apion stolidum Germ. 

132 » fuscirostre F. 

133 » Malvae F 

134 «+ immune Kirby. 

135 » columbinum Germ. 

136 4 Loti Kirby. (angus- 
tatum Kirby.) 

137 Apion Hydrolapathi 


138 
139 


140 
141 


142 
143 
144 
145 
146 


147 


148 


149 
150 
151 
152 


Marsh. 

Rhynchites aeneovirens 
Marsh. 

Rhynchites Alliariae 
Payk (interpunctatus 
Steph.) 

Rhynchites pubescens 
Hbst. 

Magdalinus duplicatus 
Germ. 


Magdalinus barbicornis 
Latr. 

Ceuthorhynchus pumilio 
Gyll. 

CeuthorhynchusQuerceti 
Gyll. 

Ceuthorhynchus campe- 
stris Gyll. 

Ceuthorbynchus Rapha- 
ni F. 


Phytobius velatns Beck. 
” leucogaster 
Koch. 
Phytobius quadricornis 
Gyll. 
Rhinoncus Castor F. 


Hylurgus ligniperda F. 


Eccoptogaster rugulosus 
Panz. (Sco!ytus) 


VERSLAG. 


M. 1157. 11. Redt. 2 
ed. 760. 

M. 1157. 16. Redt. 2 
ed. 764. 

M. 1161. 8. Redt. 2 ed. 
795. 

M. 1161. 13. Redt. 2 
ed. 794. 
M. 1161. 23. 
ed. 795. 
M. 1170. 23. 
ed. 684. 


Redt. 2 


Redt. 2 


M. 1170. 52. 
ed. 686. 


Redt. 2 


M. 1170. 60. 
ed. 687. 
M. 1170. 118. 
ed. 689. 
M.1170. 124. 
ed. 691. 

M. 1170 140. 
ed. 690. 
M. 1170. 189. 
ed. 693. 

M. 1173. 16. 
ed 681. 
M. 1173. 18. 
ed. 681. 


Redt. 2 
Redt. 2 
Redt 2 
Redt, 2 
Redt. 2 
Redt. 2 
Redt. 2 
M. 1173. 29. 
ed. 682. 


M. 1178. 4. Redt. 2 ed. 
757. 


Redt. 2 


M. 1178. 17. Redt. 2 
ed. 759. 

M. 1208. 8. Redt. 2 ed. 
806. 

M. 1208.39. Redt. 798. 


M. 1208. 77. Redt. 2 
ed. 803. 
M 1208. 88. id. 805. 


M. 1212. 2. Redt. 2 ed. 
777. 


M. 1212. 3. Redt. ibid. 


M. 1212. 11. Redt. 2 
ed. 779. 

M. 1213. 1. Redt. 2 ed. 
809. 

M. 1230. 1. Redt. 2 ed. 
827. 

M. 1238. 8. Redt. 2 ed. 
838. 


Aan de Meern bij Utrecht on- 
der mos in Maart, Kinker. 

Aan de plassen bij Rotterdam, 
in April, Snellen. 

Bij Haarlem in sloten op My- 
riophyllum, in Augustus, 
Kinker 

Bij Nieuwersluis, in April 
onder dood riet, id. 

Bij Rotterdam , Snellen. 


Aan het Buiksloter tolhuis, 
in Augustus, op lage plan- 
ten, Kinker. 

Te Driebeigen op brem, in 
Mei, Kinker; in Gelder- 
land, Snellen. 

Bij den Haag, Six. 


In Holland, Snellen. 
Bij Groningen, de Gavere. 


Te Oosterbeek , in Mei, Roe- 
lofs. 
In Holland, Snellen. 


Te Driebergen, op brem, in 
Mei, Kinker. 

Te Ellecom op vruchtboomen, 
in Junij, id. 


Bij Voorst in Junij 1858, van 
Voll. 

Bij Amersfoort, in Augustus, 
Six; te Oosterbeek , in Ju- 
ni), Snellen. 

Bij Utrecht een 9, 15 Mei, 
Six. 

Bij Utrecht, half Mei, id. 


Op de Haagsche duinen, in 
April, Everts. 
Als voren, in Junij, id. 


Als voren, in April, id, ; aan 
de Meern bij Utrecht, in 
Mei, Roelofs. 

Te Hillegom onder dood riet, 
in Maart, in sloten op wa- 
terplanten, in Mei, Kinker. 

Bij Amsterdam aan den Hoo- 
gendijk onder dood riet, 
in Mei, id. 

Te Hillegom aan het kanaal 
onder dood riet, in Maart, id. 

Te Ellecom van planten ge- 
sleept, in Junij, Kinker. 

Bij Velzerend op duin aau dood 
hout in het zand, in Mei, id. 

Te Rotterdam onder de schors 
van een kersenboom, in 
Juli) , Snellen. 


153 


154 
155 
156 
157 
158 
159 
160 
161 
162 
163 
164 


Bostrychus typographus 
L. 


Strangalia revestita L. 
(villica F.) 
Donacia discolor Hoppe. 


Clytra aurita L. 


Cryptocephalus Goryli 
Panzer. 

Cryptocephalus margi- 
natus F. 

Cryptocephalus bilinea- 
tus L. 

Galleruca tenella L. 


Haltica pubescens E.H. 
Apteropeda ciliata Oliv. 
Psylliodes marcida Ill. 


a nigrinus Kuge- 
an. 


VERSLAG. 


M. 1244. 1. Redt. 2 ed. 
834. 


M. 1346. 8. Redt. 2 ed. 
874. 

M. 1353. 28. Redt. 2 
ed. 881. 

M. 1360. 98. Redt. 2 
ed. 892. 

M. 1370. 21. Redt. 2 
ed. 897. 

M. 1370. 104. Redt.ib. 
902. 

M. 1370. 119. 


M. 1385.11. Redt. ib. 
928. 
M. 1393. 30. Redt. ib. 


934. 

M. 1406. 1. Redt. ib. 
950. 

M. 1411. 24. ib. 946. 


M. 1458. 10. ib. 971. 





LXXXIII 


Onder inlandsche Coleoptera, 
afkomstig van Snellen, doch 
zonder nadere opgave van 
vindplaats, v. Voll. 

1n het Liesbosch bij Breda, in 
Junij, v. Hal. 

Bij Utrecht, Six. 


Te Bronde, bij Maastricht, 
Maurissen. 
Bij Arnhem, in Julij, Snellen. 


In Gelderland, v. Medenbach 
de Rooy. 

Op de Meerdervoortsche dui- 
nen, in Augustus, Everts. 

Bij den Haag, in Mei, id. 


Bij Vianen, in Junij, id. 


In Noord-Brabant, in Mei, 
Snellen. 

Te Noordwijk aan Zee op het 
duin, in Augustus, Kinker. 

Te Voorthuizen van planten 
gesleept, in Augustus, id. 


LXXXIV VERSLA&. 


Bijlage n°. 3. 


LIJST van in Nederland waargenomen soorten van 
Suctoria of Aphamptera, door C. Ritsema Cz. 


1 Pulex irritans Linn.|Op Homo sapiens |Te Haarlem en te Leiden, 


Linn. Rits. 
2 Trichopsylla cuspi- |Op Erinaceus euro-|Bij Haarlem en Leiden, 
data Kol. paeus Linn. Rits. 
3 Trichopsylla Melis (Op Meles taxus Linn.|In Gelderland, Marshall ; 
Leach. in de Rotterdamsche dier- 
gaarde, van Bemmelen 
en Piaget. 


4 Trichopsylia? Galli-|In het nest van Gallus|Te Haarlem, Rits. 
mae Schrank. Gallorum Less. 


5 Jrichopsylla? Frin-\In het nest van Passer|Te Haarlem, Rits. 
gillae Steph. domesticus Gessn. 





6 Zrichopsylla? Colum-|In het nest van Co-|Te Haarlem, Rits. 
bae Bouché. lumba livia Gessn. 


7 Otenonotusoctodecim- Op Mus musculus|Te Rhoon bij Rotterdam, 
dentatus Kol. 1, Linn. Schepman. 


Op Mus decumanus Te Leiden, Rits. 
Pall. 


Op. Pe vain Nes In de Rotterdamsche dier- 
gaarde, Piaget. 


8 Ctenophthalmus bis-\Op Talpa europaea|Bij Haarlem, Weyenbergh; 
octodentatus Kol. Linn. te Rhoon, Schepman. 


9 Ctenophthalmus bis-|Op Sorex vulgaris Te Arnhem, Brants. 
septemdentatus Kol.| Linn. 


Op Mus decumanus|Te Rotterdam, Piaget. 
Pall. 


1 Naar alle waarschijnlijkheid is het deze soort, welke door Bose in 1801 als 
Pulex fasciatus is beschreven en door hem was aangetroffen op de mol, de rat en 
Myoxus nitela Linn. (Bull. des Sciences par la Soc. Philom. t. II. p. 156, n°. 44). 


VER SL A G. 


Op Mus sylvaticus 





Linn. 
In een kogelrond 
muizennest. 
10 Ctenopsyllus quadri- Op Mus musculus 
dentatus Kol. Linn. 
Op Mus sylvaticus 
Linn. 


Op Arvicola arvalis 


Pall. 
In een kogelrond 
muizennest. 


biden-\Op Sciurus vulgaris 
Linn. 


11 Ctenopsylius 
tatus Kol. 


In een nestvan Bombus 
subterraneus Linn. 


12 (Pulex) obtusiceps 
Rits. 


Op een mesthoop. 


Tweemaal op Arvi- 
cola arvalis Pall. 


13 Ceratopsyllus tetra- |Op Vespertilio pipi- 
ctenus Kol. strellus Daub. 


14 Ceratopsyllus hexa- (Op Vespertilio auri- 
ctenus Kol. tus Linn. 


15 Ceratopsyllus octa- |Op Vespertilio pipi- 
ctenus Kol. strellus Daub. 


16 Ctenocephalus novem- Op Canis familiaris 
dentatus Kol. Linn. 


Op een Japansch 
hondje. 


Eenmaal op Lepus ti- 
midus Linn. 


17 Ctenocephalus euneo-\Op Felis domestica 
dus Kol. Linn, 


LXXXV 


Te Rhoon, Schepmar. 
Te Overveen bij Haarlem, 
Rits. 


Te Haarlem en te Leiden, 
Rits. 


Te Rhoon, Schepman. 


Te Rhoon, Schepman. 


Te Overveen, Rits. 


Te Oosterbeek, Weyen- 
bergh; in de Rotterdam- 
sche diergaarde, Piaget; 
bij Utrecht, van Meden- 
bach de Rooy. 


Te Haarlem, Rits 


Bij den Haag, Groll. 


Te Rhoon, Schepman. 


Te Rotterdam, Piaget. 


Te Leiden, Rits. 


Te Leiden, Rits. 


(Te Haarlem, Rits. ; te Rot- 
terdam, Piaget. 


In de Rotterdamsche dier- 
gaarde, Piaget. 


‚Bij Utrecht, van Meden- 
bach de Rooy. 





Te Haarlem en te Leiden, 
Rits. 


SU 
(2 aie 


at y 1 INC 
t AY sii de ane di À 


SOR! B OLV 
“tape Cine 


Waart 


tro 
È 


le AILS N ANG 1 


re rl hij TE 
sie : 


Karl 


DANA 7 >) eat [LES 5 PATER 


sm A er RNCS 
(ohne ob ee mat: OE OLII ME 
PAVIA nee 





DE INLANDSCHE BLADWESPEN 


IN HARE GEDAANTE WISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN 


DOOR 


S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN. 





ZEVENTIENDE STUK. 





LOPHYRUS VIRENS, Kuve. 
Vergelijk voor deze soort: 


Kıus, Die Blattwespen in Magazin der Naturforschenden 
Freunden zu Berlin, J. 1816. p. 38. 

Harrie, Blatt- und Holzwespen, p. 119. n°. 2. Taf. 2. f. 6. 

Ratzesure, Die Forstinsecten, D. III. bl. 114. Taf. 2. f. 5. 


Lophyrus g luteo, viridi et nigro variegatus, alarum stigmate 
et costa flavis, tibiarum posteriorum spina latissima; & niger, 
ventre rufo, clypeo et prothorace supra flavis. 

Long. 8 mm. Exp. alarum 17 mm. 


De entomologische excursie op den 2” Julij 1871 gehouden 
in het Mastbosch bij het Ginneken en op de Galdersche heide heeft 
luidens het Verslag in het 7° deel van dit Tijdschrift 2° Serie, 
menig lid der Vereeniging een of meer hem vroeger onbekende 
of in allen gevalle zeldzame insecten opgeleverd. Voor mijn 
deel verkreeg ik onder anderen de mij nog in natura onbekende 
larven van Lophyrus virens Klug en het is mij gelukt daaruit 
het volkomen insect op te kweeken. 

De larven, die mij vrij sterk in het oog vielen, maar voor 

1 


2 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


anderen bezwaarlijker van het dennenloof te onderscheiden 
schenen, zaten meest aan het uiteinde van nederhangende takken 
aan de schaduwzijde vaneene laan van dennenboompjes, of liever 
van een vrij breed pad door het dennenbosch. Het was eerst tegen 
het einde der excursie dat ik de eerste bespeurde; van daar dat 
ik er slechts een betrekkelijk gering aantal van heb kunnen 
bemagtigen; ik heb nu maar mede genomen wat het toeval mij 
opleverde, zonder bepaald naar meer exemplaren te zoeken. 

De dennenboomen, waarop ik de larven aantrof, behoorden 
tot de gewone soort, de grove den, Pinus sylvestris; de larven 
zaten ver van elkander afgescheiden, niet in scholen, gelijk 
zulks anders bij de Lophyren het geval is. Om den tamelijk 
grooten afstand tusschen de eene larve en de andere (zelden 
vond ik er twee op een boom), vermoed ik dat de eijeren af- 
zonderlijk gelegd worden. 

Mijne larven waren reeds zoo goed als volwassen en ge- 
kleed in hare voorlaatste kleeding. De grootsten waren 28 
millimeter lang; de kleur is grasgroen, in de lengte wit gestreept; 
zie fig. 1. De kop is niet cirkelvormig van omtrek, gelijk bij de 
bekende Lophyrus Pini, maar langwerpig rond (zie fig. 2); hij 
is glanzig licht grasgroen en draagt een’ zwarten keper, van den 
schedel nederdalende tot op de ronde zwarte vlekken, waarin 
de oogen staan; aan den bovenhoek is de keper dunner dan 
naar de uiteinden der beenen toe. De bovenlip en bovenkaken 
zijn bruin, de laatste met zwarte tippen. Over den rug van 
het ligchaam loopt eene breede grasgroene streep, wat donkerder 
aan de zijden; ook naar het midden toe is deze ruggestreep 
dikwijls iets donkerder; daarop volgt aan wederzijde eene breede 
zeegroene streep, door vele rimpels overlangs geplooid, daarop 
eene smalle donkergroene, vervolgens eene grasgroene streep, 
waarin de zeer kleine oranje-kleurige luchtgaten staan, en deze 
is weder begrensd door eene langsrij van opgezette, zuiver witte 
huidplooijen, waaronder de lichtgroene pooten zich vertoonen, 
22 in getal. De hoornachtige voorpootjes zijn met uiterst fijne 
zwarte langstreepjes op de bovenzijde versierd (zie fig. 2.). 

Volgens Hartig treft men bij deze soort eenige verscheiden- 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 3 


heden aan in de teekening op den kop. Bij sommige voor- 
werpen loopt de keper boven de oogen niet tot het toppunt 
door; bij anderen daarentegen strekt zich niet alleen de keper 
uit tot onder de ronde oogvlekken, maar is ook over het 
kopschildje een dwarsband tusschen de oogen op te merken. 
Verkeerdelijk zegt Hartig dat het lijf geheel glad is, zonder 
doornen; er waren met eene goede loupe duidelijk zeer kleine 
doorntjes op waar te nemen. 

Om te vervellen zetten zich mijne larven dwars met den buik 
vast rondom drie of vier naalden, aan welke later de uitge- 
trokken huid gehecht bleef. Het doet mij leed dat ik in die 
dagen geen voldoenden tijd heb gevonden om deze handelwijze 
in teekening te brengen. De pas vervelde en nu veel korter, 
doch tevens dikker geworden larve was licht grasgroen, behalve 
de bovenlip, die bruin was, en de zwarte oogplekken. Later 
werd de kop olijfkleurig en de pooten met de bolle huidplooijen 
daar boven vuil geelachtig wit; terwijl de geheele rugzijde sterk 
gerimpeld en vuil groen was (zie fig. 3). 

Eenige dagen, iets minder dan eene week na deze laatste 
vervelling, begonnen de larven hare cocons te vervaardigen en wel 
aan de naalden der dennentakken, alsmede tegen de wanden der 
doos, waarin zij bewaard werden. Het cocon (zie fig. 4) was 
roodachtig wit met eenige fijne haarachtige bruine gekronkelde 
streepjes. Het had den gewonen vorm der Lophyrentonnetjes, maar 
kwam mij toch een weinig langwerpiger voor dan dat van Pini. 

De wespen kwamen bij mij in Augustus uit, ’t geen strijdt 
tegen de waarneming van Hartig, bij wien zij eerst in Mei van 
het volgende jaar verschenen. Hij is echter op dit punt niet 
duidelijk; zie hier zijne eigene, mij niet zeer heldere woorden : 

» Die Verpuppung geschah im Zwinger, in der Mitte des Monat 
Juli, die Wespen schwärmten in der Mitte Juni des folgenden 
Jahres also nach beinahe jähriger Larvenruhe. Aus überwinterten 
Cocons schwärmten die Wespen Mitte Mai. ” 

De beide sexen zijn zeer verschillend; het wijfje dat men bij 
fig. 5 in natuurlijke grootte zittend en bij fig. 6 vliegend en 
vergroot afgebeeld ziet, is zeer bont gekleurd, terwijl de kleur 


4 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


van het mannetje (zie fig. 7) ernstig en deftig is. Beiden onder- 
scheiden zieh bovendien door de sprieten, die bij het eerste aan 
de binnenzijde zaagvormig getand en bij het mannetje met 20 
in grootte afnemende kamstralen dubbel gekamd zijn. 

Zie hier de beschrijving van beide sexen. 

Het wijfje. Lengte 8—9 mm. bij 17 of 18 mm. vlugt. Ligchaam 
kort en gezet, vooral breed in het midden van het achterlijf. 
De kleuren zwart en geel of groenachtig geel. De zeer breede 
kop is groenachtig geel met een’ boven en onder gekartelden, 
ongelijken, breeden zwarten dwarsband, die de ocellen omvat, 
over het voorhoofd. De sprieten zijn zoo lang als de kop breed 
is met de twee eerste leedjes geel en ongetand met zwarten 
bovenrand, het derde aan de basis geel, verder zwart; al de 
overigen zwart; het derde heeft naar de onderzijde een vrij 
langen tand of kamstraal, maar die van het vierde is nog iets 
langer; van daar af nemen de kamstralen regelmatig naar de 
spits toe af. De bovenkaken hebben een’ bruine tint, maar de 
voelers zijn geel. De achterrand van den kop, waar hij tegen 
het borststuk stuit, is wederom zwart. 

De prothorax is geheel zuiver geel; aan den mesothorax is de 
voorlap zwart met groenachtig geelen rand, terwijl de zijde- 
lappen zwart zijn met een scheef geel driehoekje naast de vleugel- 
basis. De vieugelschubbetjes en het schildje zijn vuil geel met 
zwarten achterrand, terwiji de metathorax geheel zwart is. Aan 
de borstzijde is de mesothorax geel met zwarte naden en groote 
zwarte borstvlek. De vleugels zijn doorschijnend vuilwit met 
geelen voorrand en gedeeltelijk geele, gedeeltelijk bruine aderen. 

Het achterlijf is eigenlijk groengeel, doch de achterranden 
der segmenten zijn glanzig zwart, naar het midden van den 
rug het breedst en wel zoodanig dat aan de beide voorsten 
slechts zeer weinig geel in de zijden te zien is en van het vijfde 
eerst het geel in een smal streepje over den geheelen rug door- 
loopt, terwijl het achtste schier geheel geel is. Aan de buikzijde 
vertoont het abdomen meer geel en aan den anus is eene zeer 
aardige teekening van geel met zwarte vlekkeu. 

Aan de geele pooten is de basis der heupen zwart, eene 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 5 


streep aan de onderzijde der dijen, een breede ring aan het 
eind der scheenen en de achterranden van alle tarsenleedjes 
lichtbruin of grauw. Zoowel bij het wijfje, als bij het mannetje 
zijn deze leedjes sterk naar binnen verbreed en met zooltjes 
bekleed, terwijl de binnenstekel aan de achterscheenen bij het 
wijfje tot een vrij breed ovaal plaatje is uitgezet. 

Het mannetje, in den regel iets kleiner, is zwart met weinig 
geele versiering. Van die kleur zijn de uiterste rand van den 
elypeus, de bovenlip, de palpen, de punt der schouderlappen 
van den prothorax. Behalve het eerste, zijn alle segmenten van 
het achterlijf in de zijden en aan den buik rood, doch zoo dat 
het rood in omvang naar achteren toeneemt. De pooten zijn vuil 
bruinachtig geel met zwarte heupen en apophysen; de 4 voorste 
-diien zijn aan de inplantingshelft zwart; aan de beide achter- 
pooten zijn de basis der dijen en tippen der scheenen vaal en 
de randen der tarsenleedjes bruin. Aan de vleugels is de voorrand 
doorschijnend wit, niet geel als bij de andere sexe en het stigma 
heeft bruine randjes; de aderen zijn bruin of levendig geel. 

Lophyrus virens is in ons vaderland waargenomen door den 
Heer Six bij Utrecht, door den Heer Brants bij Borculo, door 
mij zelven bij Breda en zoo ik mij wel herinner, ook bij Brummen. 
De soort, die bij ons zeer zeldzaam is, schijnt dit ook in andere 
landen te zijn; zij kan dus niet onder de schadelijke dennen- 
insecten gerekend worden. 


Verklaring van Plaat 1. 


Fig. 1. De bijna volwassen larve. 
2. Haar kop en twee voorste leden, vergroot. 
3. De larve na de laatste vervelling. 

„ 4 Het cocon. 
5. De vrouwelijke wesp, zittend. 
6. Dezelfde vliegend en vergroot. 
7. Het mannetje vliegend en vergroot. 


6 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


x 


LYDA CLYPEATA Kruc. 


Vergelijk voor de imago: 


Kuve, Die Blattwespen nach ihren Gattungen und Arten 
in Magazin der Gesellsch. nat. Freunde zu Berlin, 
II. Jahrg. (1808) p. 279. 

Harrie, Die Familien der Blatt- und Holzwespen, p. 344. 


En voor de larve: 


SCHRANK, Fauna Boica, II. 1. p. 255. 

RATZEBURG, Die Forstinsecten, Th. III. S. 83. Taf. I. f. 5. 

De Geer, Mémoires (vertaling van Goerze), D. II 2. 
bl. 288 en 293. Tab. 40, fig. 15, 16, 24, 25 en 26. 

Friscu, Insecten in Teutschland, Th. VIII. p. 38. tab. XIX. 


Lyda nigra, abdomine maculis lateralibus 6 aut 8 pallide 
luteis, apice ferrugineo, pedibus ferrugineo-flavis; antennarum 
arliculo quarto longissimo, alarum fascia transversa fusca. 
Long. 11 mm. Exp. alarum 24 mm. 


Sommige schrijvers noemen dit insect Lyda Pyri Sehr. naar 
de aangehaalde plaats in de Fauna Boica; aldaar geeft Schrank 
echter alleen maar een zeer kort berigt omtrent de gedaante 
en het voedsel der larve, ’t geen mij (in navolging van Ratze- 
burg) niet voorkomt voldoende te zijn om aan zijne naamgeving 
het regt der prioriteit te verzekeren. Een eerste vereischte toch 
daartoe is dat het volkomen insect door eenige diagnose vol- 
doende van anderen uit hetzelfde geslacht onderscheiden worde. 
Ik houd mij dus aan den naam door Klug in 1808 gegeven, 
en dat zooveel te meer, daar ik een vijand ben van gedurige 
naamverwisseling. 

Het geslacht Lyda waartoe deze soort behoort, is in ons 
vaderland slechts door weinige soorten vertegenwoordigd, die 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 7 


bovendien slechts zelden voorkomen; van de acht mij bekende 
inlandsche species, zijn er slechts twee waarvan het mij gelukt 
is de larve te leeren kennen, de onderhavige namelijk en eene 
tweede, waarvan de groene larve in Gelderland op aprikozen- 
bladeren leeft, doch waarvan ik de wesp nimmer magtig ben 
geworden. De rups van L. clypeata werd het eerst beschreven 
door Frisch, die haar niet kon opkweeken, daarna door Reaumur, 
die hetzelfde ondervond, later door de Geer, die gelukkiger was. 

Ik vond haar bij Heemstede op perenboomen, doch bezit 
dienaangaande geene aanteekeningen. In het najaar van 1861, 
en wel op den tweeden October bragt mij mijn collega Herklots 
uit Warmond, waar hij destijds woonde, een aantal larven, die 
hij in een spinsel, mede in een perenboom, aangetroffen had; 
naar eene derzelven is fig. 1 geteekend. Bekend is het dat de 
larven van het geslacht Lyda geene middenpooten bezitten en, 
gewoonlijk in vrij talrijke scholen, in een spinsel leven. De 
beschrijving mijner larven, zoo als ik die toen naar de levende 
voorwerpen ontworpen heb, komt hierop neder. Het lijf is meer 
gezet, dan slank, oranjekleurig, dan eens meer rood, dan eens 
meer geel van tint. De kop (zie fig. 2) is glanzig zwart, bol- 
rond; de plaatsing der oogen is niet zoo dadelijk te herkennen, 
als dit b. v. bij Cimbexlarven het geval is. De beide lange 
sprieten (zie fig. 3) die ter zijde van het voorhoofd gezien worden, 
zijn uit verscheidene leedjes zamengesteld en geringeld licht en 
donkerbruin; zij staan op eene ovale lichtbruine verhevenheid, 
welke men ook als het eerste lid zou kunnen beschouwen. De kaken 
zijn zwart, de palpen en de onderlip geel met zwart geringeld. 

Het lijf is sterk geplooid, aan de onderzijde echter bijna 
plat; op den rug zijn de middenringen in 4 grootere plooijen 
verdeeld (zie fig. 4). Op het eerste segment ziet men aan weder- 
zijde van hetgeen men den hals zou willen noemen, eene drie- 
hoekige glanzig zwarte vlek en even voor de inplanting van 
het voorste paar pooten ter wederzijde eene andere, die veel 
kleiner is. De openingen der stigmata waren zoo smal, dat ik 
die niet duidelijk heb kunnen zien. Het laatste ligchaamssegment 
(zie fig. 5) is afgerond aan het einde en aldaar eenigzins plat; 


8 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


aan wederzijde heeft het een pootje van zonderlingen vorm, 
dat uit twee leedjes schijnt te bestaan, waarvan het eerste dun, 
cylindervormig en vrij lang is, het tweede priemvormig, aan 
de basaalhelft oranje, voor het overige glanzig zwart (zie fig. 6). 

Wat nu deze larven, behalve het gemis der middenpooten 
en de zonderlinge inrigting der sprietvormige achterpooten van 
de overige larven der Tenthredines bijzonder onderscheidt, is 
dat terwijl bij de anderen de oogen boven de sprieten staan, 
hier de sprieten schuin boven de oogen geplaatst zijn. Ik vind 
dit bij geen’ schrijver vermeld, doch ben zeker van mijne zaak, 
hoe zonderling zij schijne; tenzij ik de oogen niet bespeurd en 
daarvoor kleine ronde wratjes aangenomen hebbe. 

De wijze van leven dezer larven, gezellig in een spinsel, 
gelijk aan de larven der Hyponomeuten, is bij verschillende 
schrijvers goed beschreven. Van het spinsel of web der larven 
op de peren heb ik geene afbeelding gemaakt; maar wel van 
een spinsel in een meidoornheg, dat ik den 6° Julij op een 
buitengoed in Gelderland aantrof; men ziet dat voorgesteld bij 
figuur 7. 

De larven, die dit spinsel bewoonden, waren eenigzins anders 
gekleurd dan die van de perenboomen, doch in gedaante aan 
dezen gelijk. Zij waren niet zoo sterk oranje van tint en hadden 
twee lichtere langsstrepen over den rug; ook vertoonden hunne 
staartpooten geen zwart aan de tippen, gelijk de vorigen hadden 
(zie fig. 8 en 9), doch daar de meeste Duitsche schrijvers be- 
weren, dat de Lyda-larven op de meidoorn dezeltde soort zijn 
als die van de peren, heb ik niet geaarzeld hare afbeelding 
hierbij te voegen. Mij zelven is het niet mogen gelukken deze 
dieren op te kweeken. Ik had namelijk het nest laten zitten, 
voornemens zijnde het even voor mijn vertrek naar Holland uit 
te snijden en met al zijne bewoners ter verzending over den 
spoortrein in te pakken; doch den avond voor mijn vertrek barstte 
een ontzettend zwaar onweder boven die streek los en den volgen- 
den morgen was geen spinselbewoner meer in leven aan te treffen ; 
enkele doode larven hingen slap in het web, waarschijnlijk door 
den hagel gedood; de overigen waren vermoedelijk weggespoeld. 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 9 


De larven uit de perenboomen sponnen, toen zij volwassen 
waren, een kort kokervormig spinsel van den perentak tot op 
de aarde in de suikerflesch waarin zij bewaard werden. Hieraan 
was niets bijzonders en het was dus niet half zoo mooi en be- 
langrijk als dat van de Geer, ’twelk hij als eene curiositeit be- 
waard heeft (zie de beschrijving in Goetze’s vertaling op bladz. 294). 

Ook mijne larven bleven den geheelen winter over in den 
grond en toen er eene wesp uitgekomen was, woelde ik de 
aarde om, ten einde eene pop magtig te worden. Ik vond er 
eene, doch eenigzins verkreupeld, terwijl mij bleek dat de overige 
larven gestorven waren. Ik was dus niet in staat mijne teeke- 
ningen met de afbeelding der pop te vermeerderen, maar kan 
mij na naauwkeurig beschouwen mijner verkreukte pop wel 
vereenigen met het gezegde van de Geer, dat sprieten, palpen, 
pooten en vleugels los lagen en beweegbaar waren; slechts dit 
enkele gezegde, „dass sie ohne die mindeste Bedeckung da 
lagen” schijnt mij minder juist; want deze deelen waren hier, 
even als bij de andere bladwesp-chrysaliden met een zeer dun 
en doorzigtig huidje bekleed. 

De eenige wesp, die ik uitkreeg (zie fig. 10) was een wijfje 
en bleek ook in zooverre niet geheel volgroeid als het ader- 
stelsel in beide vleugels hier en daar cen hiaat vertoonde. Vooral 
de linkervleugel had meer dan een gebrek; zoo vertoonde de 
rij der radiaalcellen er slechts twee, in plaats van vier, terwijl 
op andere plaatsen mede gedeelten van aderen ontbraken. Ik 
heb dit dier afgebeeld met bijvoeging van de niet aanwezige 
vleugeladeren, doch in de 3% discoidaal-cel aangegeven een 
overvloedig uitloopsel aan de benedenader, dat aan beide vleugels 
aanwezig was. 

Zie hier de beschrijving van dit dier, zonder zijne gebreken. 
Lengte 11 mm. Vleugelspanning 24 mm. Kop zeer breed en 
plat, dof zwart, ruw sagrijnachtig, met twee korte langs- 
streepjes achter tegen het achterhoofd; tusschen de sprieten twee 
gele dwarsstreepjes; de bovenlip daaronder zwart; de boven- 
kaken met twee tanden gewapend, waarvan de buitenste veel 
langer en puntiger is dan de binnenste, zijn geel met donker- 


10 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


bruine tippen. De vier palpen zijn roestgeel. De sprieten, tus- 
schen de oogen ingeplant, zijn zweepvormig en bestaan uit 22 
leedjes, waarvan de laatsten zeer moeijelijk te onderscheiden 
zijn; het eerste lid is zeer klein, het tweede eenigermate knods- 
vormig, is wat naar buiten gebogen en geel, blinkend, met 
een fijn zwart langsstreepje op de rugzijde; het derde lid is 
kort, omgekeerd kegelvormig en geel; het vierde, zoo lang als 
de drie voorgaanden, smal aan de basis, en aldaar geel, later 
door bruin naar zwart overgaande en iets dikker; het vijfde is 
iets dunner en heeft slechts een derde der lengte van het vierde; 
het is zwart van kleur, gelijk al de volgenden, die nu zeer 
regelmatig in lengte en dikte afnemen (zie fig. 11). 

De oogen zijn vrij groot en uitpuilend, nagenoeg ovaal van 
omtrek, donkerbruin van kleur; de drie zwarte bijoogjes zijn 
moejjelijk te zien. 

Het borststuk is in de breedte gedrongen en op den rug 
knobbelig, alleen op de voorlappen glad en glanzig, overigens 
ruw en dof. De schouderdekken zijn vuil geel, de ruggekor- 
reltjes zwart. De vleugels zijn vrij breed, zeer glanzig, door- 
schijnend met bruine aderen, een dik bruin stigma en van daar 
afdalende een’ rookkleurigen band, die dwars over den voor- 
vleugel loopt en op de achtervleugel, flaauwer van tint, zich 
om de middencel heen draait. 

Het achterlijf is plat en breed; de vijf eerste ringen zijn 
blaauw-zwart, de vierde en vijfde met eene lichtgeele vlek aan 
wederzijde; de drie volgenden zijn roestgeel met lichtgeele vlekken 
in de zijden. Aan den buik is het eerste segment geheel blaauw- 
zwart, het tweede is van dezelfde kleur met een tweelobbig 
geel dwarsstreepje in het midden, de derde desgelijks , doch 
bovendien met een lichtgeel vlekje op zijde, het vierde caret- 
kleurig, lichtgeel in het midden en aan de zijden, daartusschen 
bruin en zwart, de volgenden zijn rooskleurig, het eerste dezer 
met eene zwarte en lichtgeele vlek in de zijde. 

De pooten zijn oranjeachtig geel, de beide voorste paren met 
zwarte heupen en benedenhelft der dijen, de beide achterpooten 
alleen met een blinkend zwart bandje om de dij. De voorste 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. LE 


scheenen hebben geen stekeltje, maar de midden- en achter- 
scheenen hebben er 3 voorbij het midden, eerst een afzonderlijk 
dan iets verder de beide anderen gepaard. 

Een zeer fraai vrouwelijk voorwerp, door den Heer Ritsema 
in Junij 1866 bij Haarlem gevangen, verschilt eenigzins van het 
voorgaande, en wel hierin. De beide streepjes op het voorhoofd 
tusschen de inplanting der sprieten zijn veranderd in eene drie- 
hoekige geele vlek. Het aderstelsel op de vleugels is normaal. 
De vijfde ring van het achterlijf is van boven roestkleurig met 
lichtgeele driehoekige vlekken in de zijden en daarboven ter 
wederzijde een blaauwzwarte veeg. Aan de onderzijde is het 

achterlijf, gelijk ik het voorgesteld heb bij fig. 12. Eindelijk 
| vertoonen de achterdijen geen doorloopend zwart bandje, maar 
slechts van onderen een gebogen zwart streepje. 

Klug meldt t. a. pl. dat hij het mannetje van Clypeala niet 
kende; Hartig zegt er alleen van dat het een geel achterlijf 
heeft met zwarte basis. Ratzeburg beschrijft het eenigszins uit- 
voeriger en beeldt het af. Volgens hem verschilt het van de 
andere sexe doordien het geheele aangezigt geel is, de pooten 
geheel lichtgeel zijn, uitgezonderd de basis der heupen, en het 
achterlijf behalve de inplanting geheel bruingeel. Daar ik het 
mannetje ook nimmer zag, heb ik Ratzeburg’s figuur op plaat 
5 laten copiëeren. 

De eijeren zijn mij niet bekend geworden. Ik lees wel bij 
Ratzeburg dat Dalbom de wespen in Zweden aantrof en ook 
de eijeren vond aan den zoom der meidoornbladeren, maar ik 
weet niet waar de Berlijnsche hoogleeraar dit gelezen heeft; in 
allen gevalle staat het niet, waar men het zoeken zoude, in de 
Clavis novi Hymenoplerorum Systematis op bladz. 38 bij Lyda 
Hortorum ? waar Dalbom zeer kort de larve van Clypeata beschrijft. 

De soort komt waarschijnlijk in geheel het gematigde Europa 
voor. 

Ik dien hier nog wel bij te voegen dat F. Boie (verg. S/et- 
tiner Ent. Zeitung, J. 16. p. 50) twee zeer na verwante soorten 
van Lyda onderscheidt, waarvan de eene (Clypeata) 24 leedjes 
in de sprieten heeft en de andere (onbenoemd) slechts 22. De 


12 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


De larve der eerste soort leeft volgens hem op kersen — en 
peren? —, die der tweede op meidoorn. Het valt moeijelijk 
hierover een juist oordeel te vellen. Ware het zoo als Boie 
meent, dan zouden de door mij afgebeelde tweederlei larven 
tot twee soorten behooren; doch het komt mij voor dat de 
zweepachtige sprieten der wesp zeer wel, ten gevolge van 
rijkelijker of armer voeding onstandvastig kunnen zijn in het 
aantal leedjes, even als sommige soorten van Selandria vrij 
onstandvastig zijn in het voorkomen en de plaats der dwars- 
adertjes tusschen de cubitaalcellen. De vraag of hier twee soorten 
in het spel zijn, moeten wij aan nader onderzoek overlaten. 


Verklaring van Plaat 2 en het hoofd van Plaat 3. 


Fig. 1. De larve, zoo als zij op perenboomen leeft. 

» 2. Haar kop en eerste ligchaamsring, iets vergroot. 
„ 3. Een der sprieten, sterker vergroot. 

„ 4. Een der middenringen, vergroot. 

„ 5. Het laatste ligchaamssegment, vergroot. 

„ 6. Een der beide staartpootjes. 

» 7. Het spinsel op een meidoornstruik, verkleind. 

8. | ; 
5 o | Twee larven uit een meidoornheg. 


„ 10. Eene bij mij uitgekomen wesp, vergroot. 

„ 11. Een harer voelsprieten, sterker vergroot. 

„ 12. Het achterlijf van onderen, vergroot. 

„ 18. De mannelijke wesp (naar Ratzeburg’s teekenaar.) 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 13 


SELANDRIA CEREIPES Vo tt. 


Larve en imago onbekend. 


Selandria nigra nitida, clypeo et cenchris albis, pedibus cereis, 
areola lanceolata aperta. 
Long. 6 mm. Exp. al. 13 mm. 


Deze nieuwe soort is stellig het naast verwant aan Selandria 
stramineipes Klug, welke men beschreven vindt in „der Ge- 
sellschaft naturforschender Freunde zu Berlin Magazin, Achter 
Jahrg. s. 75 onder nummer 62 en welke ook Hartig vermeldt 
in zijn bekend werk over bladwespen op blz. 282. Onze soort 
is zoo na aan de Duitsche verwant, dat ik langen tijd getwij- 
feld heb of zij daar niet als verscheidenheid toe moest gebragt 
worden. Ik ben echter tot het besluit gekomen dat het verschil 
groot genoeg is om als soortskenmerk te worden aangenomen. 

De kennis van larve en wesp heb ik te danken aan de wel- 
willendheid van mijnen vriend Mr. E. A. de Roo van Westmaas, 
die mij den 26" Augustus 1869 verscheidene larven van allerlei 
grootte toezond, door hem aangetroffen op Polystichum Filix 
mas. Bij fig. 1 ziet men drie dier larven van verschillenden 
leeftijd in hare natuurlijke grootte en natuurlijke kleuren voor- 
gesteld. Men ziet dat er roodachtig geele, groengeele en groene 
individuen bij waren. Het grootste dat ik bezat, had een lengte 
van 14 millimeter; naar dit voorwerp heb ik de volgende be- 
schrijving opgeteekend, waarbij men fig. 2 vergelijke. 

Kop rond en glanzig, vuil bruingeel, voor een gedeelte in 
het eerste segment weggetrokken; mond iets donkerder van 
kleur; punten der kaken bruin. Oogen in vrij groote ronde 
zwarte plekken geplaatst. Het lijf op den rug zeer sterk ge- 
plooid, van voren naar achter gaande weg in dikte afnemend, 


14 DE INLANDSCHE BLADWESPEN IN HARE 


is geelgroen, donkerder op den rug tot aan de stigmataallijn. 
De stigmata waren donker omzoomd, doch moeijelijk te herkennen ; 
zij schenen mij elliptisch van vorm te zijn. Er waren 22 pooten, 
waarvan de zes voorsten glasachtig geel waren met bruine 
nageltjes. Aan de anusklep waren noch doorntjes, noch andere 
verhevenheden te bespeuren. 

Enkele voorwerpen hadden groenachtig grijze koppen; bij 
sommigen liep midden over den rug eene lichtere streep, aan 
beide zijden donker ingevat, bij anderen eene paarsachtige 
streep; het afgebeelde voorwerp was, gelijk de meesten, geheel 
zonder ruggestreep. 

Mijne larven sponnen zich voor het grootste gedeelte in onder 
het zand, met aarde vermengd, dat den bodem bedekte van 
het suikerglas, waarin ik haar bewaarde. 

In het volgende jaar echter heb ik uit die cocons niets zien te 
voorschijn komen en vond bij opening van een derzelven eene 
larve ineengekrompen, en schier dood, gelijk die vergroot bij 
fig. 4 is voorgesteld. 

Ik zou nu in de onmogelijkheid geweest zijn iets naders 
omtrent de soort mede te deelen, indien niet mijn vriend de 
Roo de bijzondere beleefdheid had gehad mij de vruchten zijner 
beter geslaagde kweeking toe te zenden. Den 11°" Juli 1870 
ontving ik van hem een twaalftal wespen, bij hem uitgekomen, 
met een paar cocons, welke laatsten gelijk waren aan degenen, 
die nog onuitgekomen ten mijnent lagen. 

De cocons (zie fig. 3) zijn enkelvoudig, vrij hard, donkerbruin, 
uitwendig met zandkorrels bezet, inwendig glad en zeer glanzig. 

Hij schreef mij bij die toezending dat de eerste wespen ver- 
schenen waren den 19°" en 20°" Junij, den laatsten dier 
beide dagen in menigte. Na dien tijd telkens nog enkelen tot 
den 10°” Julij, toen de laatste achterblijver verscheen. 

Zie hier nu de beschrijving der wesp. Kop breed en naar 
gelang van het ligchaam groot, glanzig zwart; op het voorhoofd 
eene zeer gladde ovale plek. Sprieten van 9 leedjes, zwart, 
mieroscopisch behaard, zoo lang als de thorax. Oogen vrij groot 
en eenigzins uitpuilend, zwart; bijoogjes topaaskleurig. Bovenlip 


GEDAANTEWISSELING EN LEVENSWIJZE BESCHREVEN. 15 


en dikwijls ook de eenigermate ingebogen rand van het kopschild 
wit; bovenkaken zwart, overige monddeelen geel. Borststuk 
glanzig zwart, onbehaard, met de uiteinden der schouderlappen 
en de vleugelschubbetjes helder geel. Vleugels zeer weinig be- 
rookt, iriserend (vooral in het levend dier) aan den wortel geel, 
met bruine aderen en stigma, dat beneden aan de inplanting 
een weinig vuil geel vertoont; de tweede cubitaalcel zonder 
hoornstip. Ruggekorreltjes grijsachtig wit. Achterlijf breed, glan- 
zig zwart met eene opene driehoekige plek op den rug bij de 
inplanting; onduidelijke witte vlekjes op de zijden van den anus. 
Pooten honiggeel, behalve de bruinachtige laatste leedjes der 
tarsen en de bruine klaauwtjes. 

Mannetjes zijn mij van deze species nog niet bekend geworden, 

Het bleek ons dat van deze soort slechts eene generatie jaar- 
lijks voorkomt. Tot heden is zij slechts uit Gelderland bekend, 


Verklaring van Plaat 5, beneden-gedeelte. 
Fig. 1. Drie larven op eene varenveder. 
2. Eene larve, vergroot. 
n 4.94, „Het. cocon. 
4. Eene larve uit een cocon gehaald. 
5. Eene vliegende wesp, vergroot. 
„ 6. Een harer voelsprieten, sterker vergroot. 
7. Een der achtertarsen, sterk vergroot. 


AANVULSEL TOT HET 
GESCHIEDKUNDIG OVERZIGT VAN HET GESLACHT 
ACENTROPUS CURT. 


DOOR 
O. “RIU BSE MACE 


tai 


Sedert het verschijnen van bovengenoemd opstel (zie Tijdschr. 
v. Entom. 2° Serie, DI. VI (1871), bladz. 157 en volgg.) zijn mij 
weder eenige werken in handen gekomen, waarin over dit vlinder- 
geslacht gesproken wordt, welke werken òf mijne aandacht waren 
ontgaan, Of het licht gezien hebben nadat mijn opstel aan de 
Redactie was toegezonden. Ter wille van de volledigheid zal 
ik ze hier, even als vroeger in chronologische volgorde, kortelijk 
bespreken. 

In de voorrede van the Zoologist voor 1857 (geschreven in 
November van dat jaar) zegt Edward Newman onder anderen, 
dat, nu door het onderzoek van Dr. Hagen en door het vinden 
van larf en pop (door Edwin Brown) bevestigd is dat Acentria 
nivea tot de Lepidoptera behoort, de vraag ontstaat: waarom 
wordt niet de geheele afdeeling der Phryganiden tot de Lepi- 
doptera gerekend? „de gekokerde larf” zoo vervolgt Newman 
„is geen beletsel, de vorm van de pop evenmin, en gaan wij 
tot het volkomen insekt over: dat de schubben door haren ver- 
vangen zijn is geen hinderpaal, de formule voor de vleugel- 
aderen is dezelfde, de onbruikbaarheid van den mond legt geen 
gewigt in de schaal; inderdaad, wanneer wij naar een geldig 
tegenbewijs zoeken, dan kunnen wij voor de Phryganiden geen 
enkel kenmerk vinden, waaraan niet reeds door het geslacht 
Psyche de waarde ontnomen wordt. Ik weet wel hoe dit alles 
strijdt tegen de bestaande gevoelens, hoe de werken van Ing- 
pen, Samouelle, Curtis, Stephens en Westwood aangehaald 


AANVULSEL TOT HET GESCHIEDKUNDIG OVERZIGT ENZ. 17 


kunnen worden als daartegen pleitende. Maar wendt u tot de 
natuur, vraagt haar, bespiedt het levende dier en betwist dan 
de zaak; stelt u op de hoogte van het onderwerp, en laat de 
lezers van de Zoologist voordeel trekken van uwe waarnemin- 
gen. Wij hebben eene in het water levende afdeeling onder 
de Diptera, Neuroptera, Coleoptera en Hemiptera: het is in 
volmaakte overeenstemming met de bekende natuurwetten, dat 
er ook bij de Lepidoptera eene dergelijke afdeeling zou be- 
staan.” 

Op blz. 5779 van dit deel vindt men verder onder geleide 
van een briefje van Dr. J. E. Gray, dat van den 6° Julij 
1856 dagteekent, het resultaat van de studie die Dr. H. Hagen 
tijdens zijn verblijf in Londen gemaakt heeft van de Phryganide- 
soorten, door Stephens in zijn Illustrations of British Entomology 
beschreven. De eerste soort die hier behandeld wordt is 
Acentropus niveus (Ill. Brit. Ent. Mand. VI. 150), en Hagen 
zegt van haar „is a lepidopterous insect of the family Crambidae.” 
Ook in zijn ,, Phryganidarum synopsis synonymica ” (Verhandl. 
zool. bot. Gesellsch. in Wien. 1864. S. 800, 865 und 890) vermeldt 
Hagen dit insekt als tot de Lepidoptera behoorende, en wordt 
hierin nagevolgd door Me. Lachlan in diens » Lrichoptera Bri- 
tannica; a Monograph of the British Species of Caddis-flies” 
(Trans. Ent. Soc. London. 3" Ser. vol. V (1865-—67) p. 169). 

In het nommer van Januarij 1868 van the Entomologist’s 
Monthly Magazine (vol. IV, p. 182) deelt C. G. Barrett mede, dat 
Acentropus niveus den 10°" Junij van het vorige jaar met andere 
Lepidoptera door hem aan de Frensham Pond bij Haslemere in het 
graafschap Surrey gevangen is. In het eerst vond hij slechts 
verdronken exemplaren, doch na eenigen tijd bemerkte hij in 
een hoek van den vijver eenige takkenbosschen, die men door 
ze met steenen te bezwaren had laten zinken, maar waarvan 
nog eenige takken boven het water uitstaken. Aan de onder- 
zijde van deze takken zat de Niveus soms in groepjes van 4 
tot 6 exemplaren vereenigd. Zij waren zeer lui en vlogen, 
wanneer hij een tak afbrak slechts zoolang over de oppervlakte 


van het water tot zij een anderen gevonden hadden. Werden 
2 


18 AANVULSEL TOT HET GESCHIEDKUNDIG OVERZIGT 


zij bij het bewegen der takken toevallig ondergedompeld, dan 
namen zij hiervan hoegenaamd geen notitie. 

Uit de Catalogus Lepidopterorum Faunae Fennicae praecurso- 
rius van J. M. J. af Tengström, voorkomende in het tiende 
deel (1869) van de Actis Societatis pro Fauna et Flora fennica, 
doch ook als overdruk in den handel, blijkt dat Acentropus 
niveus Oliv. (de soort, n°. 570, wordt hier A. Newae Kol. ge- 
noemd) zelfs nog eenigszins noordelijker dan St. Petersburg 
voorkomt, en wel in de Finnsche Provincién Abo en Nyland. 
Tengström plaatst het geslacht Acentropus in de familie der 
Crambina tusschen de geslachten Cataclysta en Nymphula en 
beschouwt een drietal door O. M. Reuter in het distrikt Pargas 
gevangen exemplaren, waarvan de vleugels even als bij A. la- 
tipennis Moeschl. met geelbruine schubben bedekt zijn, als eene 
varieteit die door hem Obscurus genoemd wordt. In het , Appendix” 
dat aan deze catalogus is toegevoegd deelt Tengström onder het- 
‚zelfde nommer nog mede, dat de bovengenoemde vorm gedurende 
den maand Augustus 1869 door J. A. Palmén menigvuldig is 
waargenomen in de zeeboezem en aan de kusten bij Helsingfors. 

Bij het inzien van het dertiende deel (1869—1870) van de 
Annales de la Société Entomologique de Belgique, welk deel mi 
eerst in de tweede helft van 1871 in handen kwam, viel mijn 
oog op een paar regels van het Verslag der maandelijksche 
vergadering van 6 Augustus 1870, waarin de heer Fologne 
mededeelde dat Acentropus niveus Oliv., waarvan men tot dien 
tijd slechts één Belgisch exemplaar kende, door hem te (bij?) 
Brussel gevangen was. (Comptes Rendus des Séances p. XXXVI). 
Het bleek mij hieruit dat dit insekt reeds vroeger in België 
was aangetroffen, en dat ik deze vangst, zoo er melding van 
gemaakt is, over het hoofd gezien had, hetgeen door een in- 
gesteld onderzoek bevestigd is geworden. Im het derde deel 
toch van hetzelfde tijdschrift, vond ik op blz. 134 in een 
„Supplement au Catalogue des Lepidopteres de Belgique,” het 
vlindertje waarvan hier sprake is, opgenomen in de familie der 
Pyralidae, met bijvoeging dat het in 1858 door den heer Andries 
in het lage gedeelte van het Linthoutsche bosch gevonden is. 


VAN HET GESLACHT ACENTROPUS CURT. 19 


Op blz. 160 van de 26“ aflevering (14 Febr. 1870) van 
Milliére’s /conographie et Description de Chenilles et Lépidoptères 
inédits, wordt met enkele woorden gewag gemaakt van het 
geslacht Acentropus en de Nweus (waarvan de schrijver 4 
mannelijke exemplaren bezat, die waarschijnlijk van de Bodensee 
afkomstig waren) onvolledig beschreven. Volgens Milliere moet 
Edwin Brown in the Natural History of Tutbury dit insekt in 
zijne verschillende toestanden niet alleen beschreven, maar ook 
afgebeeld hebben. Reeds in het laatst van 1870 schreef ik 
over dit opstel aan den heer Brown, doch heb tot nu toe geen 
antwoord bekomen, zoodat ik niet kan zeggen in hoeverre 
Milliére’s opgaaf juist is. Dat ik met Brown’s geschrift onbe- 
kend moet blijven spijt mij te meer, daar ik mij tegenwoordig 
bezig houd met het opkweeken van rupsen van dezelfde soort. 
Op de beschrijving laat Milliere Reutte’s waarneming omtrent 
de copulatie volgen (zie Tijdschr. v. Entom. 2° Serie, deel IV, 
blz. 204 en deel VI, blz. 169), doch trekt hare juistheid in 
twijfel. De afbeeldingen van A. mveus Oliv. en A. latipennis 
Moeschl. die men op pl. 115 (fig. 20 en 21) aantreft, zijn 
alles behalve naauwkeurig. 

Onder den titel van „Zur Genealogie der Schmetterlinge ” 
vindt men in de Sfettiner Entomologische Zeitung van 1870 
(blz. 202—223) een lezenswaardig opstel van Dr. A. Speyer, 
dat vooral ten doel heeft de aandacht op de afstamming der 
Vlinders te vestigen, en de naauwe verwantschap aan te toonen, 
die er tusschen de Lepidoptera en de Trichoptera bestaat. In 
dit opstel (blz. 203, 208 en 222) kent Speyer even als von 
Heinemann aan de rups van Acentropus ten onregte uitwendige 
ademhalingsorganen toe, en bevestigt in de noot op blz. 222 
de waarneming van von Nolcken, dat er aan de scheenen der 
middel- en achterpooten op dezelfde plaats als bij andere vlin- 
ders, wel degelijk een, hoewel korte, spoor voorkomt'. Aan 
het eind van het opstel lezen wij het volgende: 





ı Den 28sten Augustus 1870 schreef de heer P. C. T. Snellen mij naar aanleiding van 
eenige Niveus exemplaren die ik hem toegezonden had: » Achtersporen aan de ach- 
terscheenen zie ik bij alle exemplaren, doch bij enkelen korter dan bij de anderen, 


20 AANVULSEL TOT HET GESGHIEDKUNDIG OVERZIGT 


„De hoop, in dit insekt (Acentropus niveus) een tusschen- 
vorm tusschen de Lepidoptera en de Phryganiden te vinden, 
hetgeen door de uiteenloopende beschouwingen der systematiei 
omtrent de orde waarin het geplaatst moest worden zoo waar- 
schijnlijk werd gemaakt, is niet vervuld geworden. Acentropus 
is, zooals ik reeds in de Stett. Ent. Zeitung van 1869 heb 
aangetoond, een echte vlinder, die slechts door zijn in het 
water levende en door kieuwen ademende (sic!) rups aan de 
Phryganiden herinnert, terwijl de imago hoogstens eene opper- 
vlakkige gelijkenis in habitus vertoont, doch de typische vleu- 
gel- en ligchaamsvorm van een vlinder bezit, en zich zelfs niet 
aan de Phryganiden aansluit waar zij van de Lepidoptera af- 
wijkt, zelfs niet in de gesteldheid der monddeelen. De Tineina 
plieipalpia en de reeds vroeger genoemde vlindergroepen (Psy- 
chiden, Tineinen en Hepialiden) vertoonen de stamverwantschap 
met de Phryganiden veel duidelijker dan Acentropus, ten minste 
in den laatsten ontwikkelingstoestand. Al is het dan ook niet 
als verbindingslid tusschen Phryganiden en Lepidoptera, moet 
Acentropus waarschijnlijk toch als een zeer oude Lepidopteren 
vorm worden beschouwd, als een der eerste vertakkingen van 
den stam, die zich òf niet verder heeft ontwikkeld òf waarvan 
de jongere, tot de meer volkomen vormen (Pyraliden?) voe- 
rende tak verloren gegaan is — wanneer hij niet nog ontdekt 
moet worden. Acentropus is onder de Lepidoptera het waterdier 
bij uitnemendheid, welks eigenschappen aan het verblijf aan 
en in het dropvormig vloeibaar element beantwoorden. Daar 
nu met grond is aan te nemen dat de voorouders der Lepi- 
doptera waterbewoners waren, is het waarschijnlijker dat deze 
eigenschappen door overerving, dan door zich naar het leven 
in het water te schikken (Anpassung) verkregen zijn. Wij 
zouden als dit zoo is in de eenvoudige maxillaardraadjes die 
bij Acentropus met de palpen de monddeelen uitmaken, een der 
primitive vormen voor ons hebben, waaruit zich in den loop 


zonder dat ik kan aannemen dat zij afgebroken zijn. Zij zijn echter allen rudimentair 
en liggen geheel aan het eind der scheenen, zoodat zij zeer moeijelijk zigtbaar zijn, 
ten zij de poot zoo gebogen is dat de tars met de ‘scheen een hoek van 90’ vormt, » 


VAN HET GESLACHT ACENTROPUS CURT. 21 


der tijden de lange opgerolde zuiger der Lepidoptera gevormd 
heeft. De rudimentaire ontwikkeling der monddeelen zou in 
goede overeenstemming zijn met de hierboven ontvouwde hy- 
pothese, volgens welke het eerste stadium der vervorming van 
de oorspronkelijk bij de voorouders (en nog tegenwoordig bij 
de rupsen) der vlinders aanwezige bijtorganen in den zuigtoestel, 
eene, tengevolge van lang ongebruikt laten tot meer of minder 
volkomen ontaarding der deelen overgaande, teruggaande me- 
tamorphose is. De natuur echter werkt langzaam: tusschen het 
begin der ontaarding van de bijtende en de volkomen ontwik- 
keling der zuigende monddeelen uit de overblijfsels der onder- 
kaken, kunnen reeksen van geologische tijdperken verloopen 
zijn. Het late optreden van overblijfsels van Lepidoptera — 
voor zoo ver mij bekend is niet voor de Jura — zou daardoor 
verklaard worden, en de beschouwing die in de Vlinders een 
der eindtakken van den Arthropodenstam, en welligt de jongste 
ontwikkelingsphase van den Insektentypus in het algemeen 
ziet, een steun meer verkrijgen.” 

In denzelfden jaargang der Stett. Ent. Zeitung wordt in de 
noot op blz. 316 een gedeelte van een brief van Dr. Hagen 
medegedeeld, waarin onder anderen gezegd wordt: 

» Acentropus heb ik in menigte gezien. Behalve de door von 
Nolcken vermelde vindplaatsen, is zij door Lenz in Oost-Pruis- 
sen aan de zeekust, onder anderen ook met merkwaardig bruin 
geteekende vleugels, aangetroffen. De vraag of er werkelijk 
verschillende soorten bestaan kan ik hier (Cambridge in Mas- 
sachusetts) natuurlijk niet beslissen. In ieder geval zal het 
onderzoek der anaalaanhangsels tot een zeker resultaat leiden *.” 
Uit deze regels heb ik bespeurd dat ik eene vergissing beging, 
toen ik (Tijdschr. v. Ent. 2° Serie, deel VI, blz. 170) het 
denkbeeld, om bij de studie der Lepidoptera ook eens de aan- 
dacht te wijden aan de anaalaanhangsels, aan Douglas toeschreef. 


® Dit onderzoek heeft onlangs plaats gehad door Mc. Lachlan, die de kleine 
verschillen welke hij bij individuen van verschillende vindplaatsen waarnam als te 
gering beschouwt om daarop soorten te gronden. (Trans. Ent. Soc. London 1872, 
p- 157). 


22 AANVULSEL TOT HET GESCHIEDKUNDIG OVERZIGT 


Ook deze maakt t. a. pl. melding van den brief van Hagen. 

In de nieuwe Catalog der Lepidopteren des europäischen Fau- 
nengebiets van Dr. O. Staudinger en Dr. M. Wocke (Dresden, 
Januarij 1871) worden de Pyralidina verdeeld in de volgende 
zes familien, als: I Pyralididae, II Acentropodidae ', III Chi- 
lonidae, IV Crambidae, V Phyeidae en VI Galleriae. Wij 
houden het er voor, dat zooals hier het geslacht Acentropus 
Curt. (al is het dan ook in eene afzonderlijke familie) tusschen 
de geslachten Cataclysta Hbn. en Scirpophaga Tr. voorkomt, 
het zijn juiste plaats in het systeem heeft ingenomen, doch 
blijven volharden bij de meening dat er tot dus ver slechts 
twee soorten van dit geslacht, nl. A. nweus Oliv. en A. lati- 
pennis Moeschl. bekend zijn, waarvan de eerste over het 
grootste gedeelte van Europa verspreid is, en overal afwijkin- 
gen in de kleur der vleugels vertoont, de laatste evenwel 
slechts bij Sarepta in Zuid-Rusland is aangetroffen ®. Wocke 
neemt vijf soorten aan, te weten: A. niveus Oliv., A. Hansom 
Steph., A. Garnonsii Curt., A. Newae Kol. en A. latipennis 
Moeschl. Van deze wordt de Mveus (de bij Parijs gevonden 
en door Olivier beschreven soort) als twijfelachtig aangegeven. 
Voorts meent Wocke A. Badensis en Germanicus Nolck. (Stelt. 
Ent. Zeitung 1869, S. 283) te moeten brengen tot A. Newae Kol. , 
terwijl hij A. obscurus Tengstr. als varieteit van deze soort erkent *. 


1 Waarom hier niet liever het woord Acentropidae gebezigd, zoo als reeds in 1837 
door Stephens (Zllustr. of Brit. Entom. Mandib. VI, p. 148) werd voorgesteld ? 

2 Volgens Duuning (On the genus Acentropus in Trans. Ent. Soc. London 1872. 
p. 149) komt 4. latipennis Moeschl. geheel overeen met Engelsche vrouwelijke 
exemplaren met volkomen ontwikkelde vleugels (Zancle Hansoni Steph.), zoodat de 
schrijver dan ook tot het besluit komt, dat men tot nu toe slechts eeze soort van 
het geslacht Acentropus kent, die hij den soortnaam niveus laat behouden. 

® Ten onregte meent Dunning in bovengenoemd opstel (l. c. p. 156) dat ik het 
er voor hield dat Tengström A. obscurus als eene nieuwe soort, en niet als varieteit had 
beschreven. Dit misverstand wordt echter veroorzaakt door de onvergeefelijke handelwijze 
van den uitgever der Petites Nouvelles Entomologigues, om eigendunkelijk allerlei 
veranderingen te brengen (de drukfouten nog daargelaten) in ingezonden mededeelingen. 
Zoo had ik geschreven: »De plus, M. Wocke croit devoir compter 4. Badensis et 
Germanicus Nolck. à PA. Newae Kol., tandisqu'il reconnait A. obscurus Tengstr. 
comme une variété de cette espèce en dit is nu door Deyrolle veranderd in: »De 
plus, M. Wocke rapporte à l'A. Newae, les. A. Badensis et Germanicus Wocke, et 
en rapproche également A. Obscurus Tengstr. comme variété.» 


VAN HET GESLACHT ACENTROPUS CURT. 23 


Wat het soortelijk verschil tusschen A. (Zancle) Hansoni 
Steph. en A. Garnonsii Curt. betreft, aan Stephens moet de 
identiteit dezer soorten gebleken zijn, daar hij ze op blz. 150 
van het zesde deel der Mandibulata van zijn Illustrations of 
British Entomology als synoniemen, hoogstens als varieteiten 
vermeldt. Verder verklaart Hagen op blz. 203 van de Stett. 
Ent. Zeitung van 1859, dat er geen verschil bestaat tusschen 
Engelsche exemplaren en die welke door Kolenati aan de 
Newa gevangen waren, en waarvoor deze den soortnaam 
Newae had voorgesteld, terwijl Zeller (Stett. Ent. Zeitung 1867, 
S. 192) de exemplaren van de Bodensee (A. Badensis Nolck.), 
van Frankfort a/d Oder en uit Pommeren (A. Germanicus Nolck.) 
tot eene en dezelfde soort rekent. Daar nu onze Hollandsche 
exemplaren geheel overeenstemmen met Engelsche en Noord- 
Russische, acht ik het niet ongerijmd te veronderstellen, dat 
dit ook met de door Olivier als Phryganea nivea beschrevenen 
het geval zal zijn, waardoor het soortental tot de twee door 
mij genoemden is teruggebragt. Deze Pyralidinen-familie had 
ik daarom in Wocke’s Catalogus liever op de volgende wijze 
behandeld gezien: 
II. Acentropidae. 
59. Acentropus Curt. 

292. Niveus Olivier (Phryganea nivea) Eneyel. Brit Bat. occ.; 

Méth. Ins. VI, p. 536 et 549; Latr. Hist. Belg.c.; Gall. s.; 

nat. Crust. et Ins. XIII, p. 93; Acentria Germ. s. et m.; 

nivosa Steph. Syst. Cat. Brit. Ins. Mandib. Ross. s. oce. 

p- 316; Zanele Hansoni Steph. Nomenel. 

‘ Brit. Ins. 2 ed. col. 118 9; Acentria nivea 

Newm. Zoöl. p. 5629; Acentropus Gar- 

nonsii Curt. Brit. Ent. XI, p. 497 8; 

Niveus Steph. Ill. Brit. Ent. Mand. VI, 

p- 150; Newae Kol. Wien. Ent. Monatschr. 

II, p. 382, pl. VIL; Badensis et Ger- 

manicus Nolck. Stett. Ent. Zeit. 1869, 

p. 283; Newae Kol. var. Obscurus Tengstr. 

Cat. Lep. Faun. Fenn. praec. p. 34; 


24 AANVULSEL TOT HET GESCHIEDKUNDIG OVERZIGT 


Niveus Oliv. Mill. Icon. Chen. et Lép. 
ined. III. p. 160. pl. 115. f. 20. 


293. Latipennis Moeschler Wien. Ent. Mo- Ross. m. 
natschr. IV. p. 55; Herr.-Schaeff. Neue 
Schmett. n°. 123. f. 155; Mill. Icon. Chen. 
et Lép. inéd. III pl. 115. f. 21. 


Voor eenigen tijd werd in Edward Newman’s Enfomologist 
(vol. V, p. 421) door G. Bentley Corbin medegedeeld, dat ook 
hij in den zomer van 1871 eene plaats heeft ontdekt waar 
Acentropus niveus voorkomt, en dat het hem verwondert dit 
vlindertje niet vroeger te hebben opgemerkt, daar het op ver- 
schillende plaatsen van de rivier' niet tot de zeldzaamheden 
behoort. 

Ten laatste blijkt uit het nommer van Januarij 1872 van 
the Entomologist’s Monthly Magazine (vol. VIII. p. 185) dat 
men deze soort ook in de omstreken van Sheerness, aan een 
onvoltooid kanaal in welks brakke water Potamogeton pectinatus 
groeit, niet te vergeefs zal zoeken. 

In de lijst der vindplaatsen moet dus nog opgenomen worden: 


ENGELAND. 


bij Haslemere aan de Frensham Pond door Barrett. Entom. 
Monthly Magaz. vol. IV, p. 182 (Acentropus niveus). 

bij Ringwood (?) in Hampshire door Bentley Corbin. Newman’s 
Entomologist vol. V, p. 421 (Acentropus niveus). 


bij Sheerness in Kent door James J. Walker. Entom. Monthly 
Magaz. vol. VIII, p. 185 (Acentropus niveus). 


DUITSCHLAND. 


in Oost-Pruissen aan de zeekust door Lenz. Stel. Ent. Zeitung 
1870. S. 316. 


+ Aan welke rivier en waar wordt niet gezegd; uit eene andere mededeeling van 


den schrijver (l. c. p. 407) blijkt echter dat hij te Ringwood in Hampshire woont. 


VAN HET GESLACHT ACENTROPUS CURT. 25 


RUSLAND. 


in het distrikt Pargas door Reuter|Tengström, Cat. Lepid. Faun. 
Fenn. praec. p. 34 en Appendix, 
n°. 570. (Acentropus Newae Kol. 

bij Helsingfors aan de zeekust| var. obscuris Tengstr.) 

door Palmén. 


BELGIË. 


in het Linthoutsche bosch door Andries. Ann. Soc. Ent. Belg. 
t. IIL p. 134. (Acentropus niveus). 

te (bij?) Brussel door Fologne. Ann. Soc. Ent. Belg. t. XII. 
C. R. p. XXXVI. (Acentropus niveus) '. 


Leiden, 2 April 1872. 


PS. Het bovenstaande lag gereed om aan de Redactie te worden toegezonden , 
toen ik het nommer van April 1872 van /he Entomologist’s Monthly Magazine ont- 
ving, en daarin op blz. 280, in een kort verslag van de vergadering der Entomolo- 
gieal Society van 4 Maart jl., het volgende aantrof: 

Mr. Dunning las een opstel voor over het geslacht Acentropus , waarin hij een 
résumé gaf van alles wat over dit onderwerp geschreven is. Hij was van meening 
dat dit geslacht zonder twijfel tot de Lepidoptera behoorde, en dat er waarschijnlijk 
slechts eene soort bestond, voor welke hij den naam Acentropus niveus behield. In 
zijne voorafgaande opmerkingen berispte hij gestreng de nog onlangs aangegeven 
gronden om het van de Lepidoptera te verwijderen 2, als zijnde in tegenspraak met de 
meeningen van een ieder die dit onderwerp bestudeerd heeft, welke meeningen door 
zijne eigene onderzoekingen geregtvaardigd waren. Hij plaatste Acentropus in de 
nabijheid van de Crambidae en Chilonidae. 

Sedert heb ik van genoemden schrijver een overdruk van dit opstel ontvangen , 
en daarvan hierboven op blz. 22 in de noten gebruik gemaakt. De familienaam 
Acentropodidae is volgens Dunning (l. c p. 156) door Woeke in zijn Catalogus aan- 
genomen om in overeenstemming te zijn met den uitgang der andere familienamen , 
en als zoodanig te verdedigen. 





1 Den 29sten Mei 1872 trof ik A. niveus ook aan in het Alloo bij het dorp de 
Koog op het eiland Texel, terwijl ik reeds den 12den van denzelfden maand verschei- 
dene, eveneens mannelijke, exemplaren te Overveen gevangen had. 

Door Newman, in Newman’s Entomologist, vol. VI, p. 10. (Februarij 1872.) 


MICROLEPIDOPTERA, 


NIEUW VOOR DE FAUNA VAN NEDERLAND, 


MEDEGEDEELD DOOR DE HEEREN 


H. W. DE GRAAF en P. C. T. SNELLEN. 


Zie omtrent de vroegere opgaven, dit Tijdschrift 
Serie 2, deel 6, bladz. 232. 


PYRALIDINEN. 


Botys oetomaculata L. — Heinemann, Zünsler, p. 61. 


Noord-Brabant: Roosendaal, 2 Julij 1871, een mannetje 
door den heer de Joncheere gevangen (de Graaf). 


Pempelia adornatella Treits. X. 3. 172 en 274. — 
Zeller, Isis, 1846. p. 770. — Herr.-Schaeff. IV. p. 75. fig. 77, 78. 


Zuid-Holland: een exemplaar, 25 Julij 1864, te Noordwijk 
(Kinker). Gelderland: twee exemplaren bij Arnhem, 1 Julij 
1870 en 25 Julij 1871 (v. Medenbach de Rooy Jr.). 

Al deze voorwerpen zijn door Zeller geverifieerd (de Graaf). 


Myelois suavella Zinck. in Germ. Mag. III. p. 140. — 
Treits. IX. 1. 185, X. 3. 276. — Zeller, Isis, 1848. p. 667. — 
Herr. Schaeff. IV. p. 97. fig. 202. — Heinem. Zünsler, p. 179. 


Gelderland: een exemplaar in Julij bij Nijmegen (Snellen), 
geheel overeenkomende met individu’s, die wij van Zeller ont- 
vangen hebben (de Graaf). 


MICROLEPIDOPTER A, 27 


TORTRICINEN. 


Tortrix dumetana Treits. X. 3. 160. — Herr.-Sch. 
IV. p. 160. — Heinem. Wickler, p. 37. 


Twee mannetjes, een in Gelderland, 31 Julij 1870, te 
Rhederoord (Lodeesen) en een in Noord-Brabant bij Breda, 
5 Augustus 1870 (Heylaerts). 

Heinemann, die daarin Lederer volgt, plaatst deze soort in 
zijn genus Tortrix, Afdeeling B (Pandemis), welke afdeeling 
zich onderscheidt door eene uitsnijding der sprieten boven den 
wortel in het mannelijk geslacht. Het is ons echter niet gelukt 
dit kenmerk bij de twee vermelde mannetjes te vinden. Toch 
hebben wij. in onze determinatie niet gefaald, zoo als Prof. 
Zeller bevestigde, die onze voorwerpen zag. Dumetana zal dus 
geplaatst moeten worden in Heinemann’s genus Tortrix, Afdee- 
ling C: Die männliche Fühler ohne Ausnagung (de Graaf). 


Conehylis rutilana Hiibn. 249. — Herr.-Schaeff. 
IV. p. 182. — Wilkinson, Tortrices, p. 318. pl. 2. fig. 12. — 
Heinem. Wickler, p. 78. 


Gelderland: Wolfhezen en Winterswijk, 18 en 21 Junij, uit 
Juniperus geklopt; vijf exemplaren van 12 tot 15 Julij ver- 
kregen uit spinsels bij Zelhem op Juniperus gevonden (Snellen). 
Noord-Brabant: in Julij gekweekt, uit rupsen bij Breda op 
Juniperus communis gevonden, door den heer Heylaerts (de 
Graaf). 


Grapholitha aemulana Herr.-Schaeff. IV. p. 248. — 
Heinem. Wickler, p. 175. — Latiorana Herr.-Sch. IV. fig. 312. 


Noord-Brabant: Breda, gekweekt 3 Augustus uit rupsen in 
October te voren levende in bloemen van Solidago virgaurea 
(Heylaerts). 

Bij het eenige ons door den heer Heylaerts toegezonden 
exemplaar, 15 mm. vlugt, teekende Prof. Zeller aan: Het is 
dezelfde soort, die ik als Latiorana H-S. bezit en als Aemulana 
van Jena ontving. Herr.-S’s figuur laat in zooverre te wenschen 


28 MICROLEPIDOPTERA. 


over, dat de spiegel altoos zeer licht, scherp begrensd en 
groot is; doch overigens past alles op deze weinig verander- 
lijke soort (de Graaf). 


Grapholitha. 2.134 


Drie exemplaren, vlugt 15 mm. Friesland: 17 Junij (Albarda), 
Gelderland: Arnhem, 27 Julij (van Medembach de Rooy Jr.) 
en Utrecht: Maarsbergen, 13 Julij (Snellen). 

Wij bestemden ze als Gr. obscurofasciana Heinem. en zagen 
ons gevoelen gedeeld door den heer Zeller, die bij een onzer 
voorwerpen aanteekende: „Richtig Heinem.’s obscurofasciana, wie 
ich sie von Heinem. selbst erhielt und bei Mountsfield fing.” 
Heinemann die, in 1854, Obscurof. als soort beschreef, voegde 
haar later, 1863, in zijne Wichler als varieteit tot Gr. deal- 
bana; maar Wocke zondert haar in den nieuwe Catalog der 
Lep. des Europ. Faunengebiets weder van Dealbana af, en 
beschouwt haar als synoniem met Reconditana HS. IV. fig. 417, 
die hij als afzonderlijke soort op Alnetana Gn. laat volgen. 
Deze Spilonota alnetana wordt door Guenée in zijn Europ. 
Microlep. Ind. Meth. p. 20 beschreven. Wilkinson, Brit. Tort. 
p. 120, mededeelende dat Stephens (Museum Catalogue) deze 
Alnetana, hoewel met twijfel, als soort heeft opgenomen, 
eindigt met deze woorden: „but whether or not it should rank 
as distinct, must be decided hereafter by a critical diserimina- 
tion of the larve. In de Synonym. List of Brit. Butterfl. van 
Henry Doubleday wordt Alnetana Steph. als var. van Dealbana 
opgenomen. Zie ook Staint. Manual II. p. 219. 

Ik ben zeer geneigd om Alnetana Gn. voor denzelfden vorm 
te houden, die later door Heinem. als Obscurofasciana beschre- 
ven is, en ik vind dat ook HS.’s afbeelding van Reconditana 
zoo goed op onze voorwerpen past, dat naar mijn gevoelen 
Alnetana, Reconditana en Obscurofasciana allen bijeen behooren. 

Zeller schrijft ons dat hij Obscurof. alleen op gezag van 
Heinem. en de Engelschen als var. bij Dealbana heeft geplaatst 
en voegt er bij: , Bei uns habe ich Dealbana noch nie so ge- 
funden” (de Graaf). 


i 
145 


MICROLEPIDOPTER A. 29 


Diehrorampha agilana Heinem. Wickler, p. 231. 


Gelderland: bij Arnhem, twee exemplaren, vlugt 11 mm., 
gevangen 4 Junij en 19 Julij (v. Medenb. de Rooy Jr.), welke 
Heinem. zelf bestemde, ten opzigte van het verschil met D. 
sequana aanteekenende: Sequana is kleiner, de binnenrandsvlek 
scherper en zuiverder wit, van boven afgerond; zij vormt niet, 
zoo als bij Agilana, een tot in den voorrand doorloopenden, 
in het midden gebroken en naar den voorrand flaauwer wor- 
denden band (de Graaf). 


Dichrorampha saturnana Heinem. Wickler, p. 238. 


Gelderland: 4 Junij 1870 eenige exemplaren bij Arnhem 
(v. Medenb. de Rooy Jr.) en door Heinemann bestemd. 

Heinem. schrijft in zijn werk t. a. p. D. saturnana Gn. Is 
echter Saturnana Heinem. niet Senectana Gn. en Saturnana Gn. 
niet eene var. van D. plumbana? (de Graaf). 


TINEINEN. 


Solenobia Pineti Zell. — Heinem. Motten, p. 22. — 
O. Hofmann, Stett. Ent. Zeit. 1869 p. 299. 


Gelderland: Arnhem, twee mannetjes gekweekt door den 
heer A. Brants (Snellen). 


Epiehnopteryx Tarnierella Bruand, Monogr. des 
Psych. p. 79. pl. 54. 


Noord-Brabant: Breda, 20 Mei een mannetje in de met gras 
begroeide vestingwerken in het sleepnet gevangen. Een tweede 
ontvloog mij (Heylaerts). 

Wij zonden het exemplaar ter verificatie aan Prof. Zeller, 
die aanmerkt: „Ich habe, nach Bruand’s figur und Seite 79 
keinen Zweifel an die Richtigkeit des Namens.” De vlinder is 
ook kennelijk genoeg. Zijne buitengewoon kleine vleugels en 
kloek gebouwd ligchaam maken dat men zich moeïjelijk in de 
bestemming van dezen dwerg onder de Psychidenachtige Ti- 
neinen vergissen kan. (Snellen). 


30 MICROLEPIDOPTERA. 


Tinea (Blabophanes) fenestratella Heyd. — 
Heinem. Motten, p. 39. 


Gelderland: Nijkerk, Julij, een ex. door den heer v. Medenb. 
de Rooy Jr. (de Graaf). 


Incurvaria tenuicornis Staint. Ins. Brit. p.41. — 
Lampronia tenuicornis Hein. Motten, p. 65. 


Gelderland: een zeer fraai mannetje, 11,5 mm. vlugt, bij 
Arnhem gevangen 4 Junij 1871 door den heer v. M. de Rooy Jr. 
Zeller schreef bij onze determinatie van dit exemplaar: „Ik 
bezit deze soort niet in het mannelijk geslacht, maar alleen 
een grooter en lichter wijfje met nog korter sprieten en dit 
houd ik voor het wijfje uwer soort en van Stainton’s Tenui- 
cornis. De palpen zijn kort en weinig borstelig, wat, zoo als 
gij teregt opmerkt, niet op Lampronia past.” Wij hebben Te- 
nuicornis in het genus Incurvaria geplaatst, wat ook Stainton 
nog doet in the Entomol. Annual for 1872. p. 122, alwaar hij 
als verwante soort Incurv. canariella beschrijft (de Graaf). 


Mieropteryx unimaculella Staint. Ins. Brit. p. 45. 


Noord-Brabant: in de omstreken van Breda, in Maart vlie- 
gende in het Mastbosch, drie exemplaren (Heylaarts). Zeller 
laat het in ’t midden of deze soort Unimaculella Zett. is, maar 
houdt onze exemplaren ook stellig voor Stainton’s soort (de Graaf). 


Depressaria hepatariella Zeller, Linnaea Ento- 
mologica IX. p. 290. 

Utrecht: een exemplaar op de heide bij Amersfoort, 31 Julij 
1864, door wijlen den heer Grebner gevangen en thans in de 
collectie Lodeesen berustende. Zeller zelf benoemde dit voor- 
werp (de Graaf). 

Gelechia oppletella Herr.-Sch. V. p. 180. fig. 582. 
— Heinem. Motten, p. 206. 


Utrecht: Zeist, 31 Julij 1870 en Zoest, 6 Augustus 1871, 
telkens een exemplaar (Kinker), waarvan wij de bestemming 
aan Heinemann te danken hebben (de Graaf). 


MICROLEPIDOPTERA. 31 


Gelechia (Doryphora) arundinetella Staint. 


Noord-Brabant: in de omstreken van Breda zijn in Junij 1870 
in het moeras op de Galdersche heide drie exemplaren gevan- 
gen door Snellen; ze zijn echter niet zoo gaaf dat ze op de 
beschrijvingen te determineren zijn. Ik neem deze soort op 
gezag van Zeller op, die de soort bezit en onze voorwerpen 
zag (de Graaf). 


Gelechia (Ceratophora) inornatella Del. — 
Staint. Ins. Brit. p. 104. — Heinem. Motten, p. 326. 


Noord-Holland: een exemplaar, 21 Junij 1866, in Midden- 
duin bij Overveen door den heer Kinker gevangen en door 
Heinemann bestemd (de Graaf). 


Oecophora Panzerella Stph. — Staint. Ins. Brit. 
pe 161. 


Gelderland: Ellecom, 23 Junij 1871 (Lodeesen). Naar 
Stainton bestemd (de Graaf). 


Butalis ericetella Heinem. Tijdschrift voor Entom. 
Serie 2, deel VII, p. 280. 

Voor de beschrijving en vindplaatsen dezer tot nog toe alleen 
in Nederland gevonden soort, verwijs ik naar dit Tijdschrift 
t. a. p. | 

Butalis senescens Staint. Ins. Brit. p. 166. 

Holland: 4 exemplaren; bij den Haag, 4 Junij 1865 (Snellen), 
Wassenaarsche berkenpannen, 17 Julij 1869 (de Graaf), Mid- 
denduin bij Overveen, 21 Junij 1870 (Kinker). Utrecht: bij 
Doorn, 21 Junij 1866 (Kinker). 

Bij 3 exemplaren, genommerd 13, 14 en 15, teekende Hei- 
nemann aan: Ik houd deze allen voor Senescens, die in de 
breedte der vleugels zeer veranderlijk is. Fusco-aenea heeft een 
dunner achterlijf, met lichtere, levendig bronsgroene boven- 
vleugels en de grootte van Fallacella, zoodat n°, 15 daartoe 
niet kan behooren; eer nog tot de kleinere Fusco-cuprea, die 
echter ook lichter van kleur, met slanker achterlijf en zonder 
haarschubben is, welke n°. 15 duidelijk vertoont. 


32 MICROLEPIDOPTERA. 


Bij het ex. van 17 Julij, vroeger door Zeller als Disparella 
met een ? bestemd, schrijft Heinemann: „Is Disparella, die 
ik echter van Senescens niet kan scheiden. Aan de lichte 
pooten hecht ik geen waarde, daar zij ook bij niet twijfelach- 
tige exx. van Senescens voorkomen. Ook Zeller is er tegen- 
woordig voor om Senescens en Disparella tot een te brengen. 
Wilde men scheiden, dan zou ik liever de meerdere of mindere 
breedte der vleugels tot grondslag nemen, die bij de uitersten 
zeer opvallend is, doch ook daarin komen overgangen voor” 
(de Graaf). 


Coleophora ochripennella Zeller. — Herr.-Sch. 
Syst. Bearb. V. p. 221 en 236. fig. 678. — Cor. Blatt. für 
Sammler von Insecten, 1861 p. 164 (de zak). 


Gelderland: Arnhem, eenige rupsen op Ballota gevonden en 
daaruit de vlinders gekweekt door den heer Brants. De vreemd 
gevormde zakken doen aan de rupsen van Boarmia consorlarıa 
denken of aan een ouderwetsch kanon (Snellen). 


Coleophora bilineatella Zeller. — Herr.-Schaeff. 
Corr. Biatt. für Sammler v. Ins., 1861 p. 159 (Zak). 

Zakken, gelijk Herr.-Schaeffer die beschrijft, vond ik in Mei 
op Genista scoparia tusschen Rije en Gilze in Noord-Brabant 
en ook een stuk bij St. Michiels-Gestel, doch de vlinders die 
ik er uit kweekte, wijken door de donker olijfbruine kleur 
hunner voorvleugels zeer af van exemplaren van Bilineatella 
die ik aan de goedheid van Prof. Zeller te danken heb. Zeller, 
die mijne exemplaren zag, teekende dan ook wel aan dat de 
vlinders overeenkomst met Bilineatella hadden, doch maakte 
bezwaar om ze voor die soort te houden. Indien ik het dus 
waag in gevoelen te verschillen met dien hooggeachten en ge- 
leerden Lepidopteroloog, dan is het ten eerste omdat de zakken 
der typische Bilineatella in geenen deele van die mijner Coleo- 
phoor verschillen en omdat ik bij herhaalde en naauwkeurige 
vergelijking der vlinders geen ander verschil vind, dan de don- 
kere grondkleur, zoodat wij waarschijnlijk weder te doen heb- 
ben met een voorbeeld van Melanismus, of overhand nemen der 


EN 


MICROLEPIDOPTER A, 33 


zwarte kleur, waarvan het noordwesten van Europa en in ons 
vaderland speciaal de omstreken van Breda door de nasporin- 
gen van den ijverigen Heylaerts reeds menig voorbeeld bij de 
Lepidoptera hebben aan den dag gebragt. Ik merk nog op 
dat bij 2 mijner exemplaren de sprieten tot aan de punt scherp 
zwart en wit geringd zijn, doch bij het derde slechts tot even 
over de helft (Snellen). 


Coleophora apieella Staint. Entom. Ann. for 1858. 
p. 93. — v. Noleken, Fauna Livlandiae „roll 


Gelderland: Velp bij Arnhem in het begin van Junij een 
paar malen eenige exemplaren gevangen (van Medenbach de 
Rooy). 

Stainton, die een afgevlogen exemplaar zag, teekende aan: 
„Perhaps Apicella.” Later waren wij in de gelegenheid betere 
voorwerpen aan von Heinemann te zenden, die deze naar ori- 
gineelen van Stainton ‚ zonder bedenking voor Apicella ver- 
klaarde (Snellen). 


Coleophora argentula Zell. — Herr.-Schaeff. Syst. 
bearb. V. p. 228 en 254. fig. 896. 


Reeds meermalen waren door verschillende Lepidopterologen 
de zakken dezer soort in het najaar op de bloemen van Achillea 
gevonden, doch eerst in 1871 gelukte het den heer Heylaerts 
den vlinder te kweeken, waarvan wij een exemplaar met den 
zak aan Prof. Zeller ter verificatie zonden , zoodat de determi- 
natie nu vast staat.. Ook de heer van Medenbach de Rooy 
ving den 25 Julij een voorwerp van den vlinder. Het exem- 
plaar van den heer Heylaerts dat ik zag, was op den 21° Julij 
uitgekomen. 

Coleophora argentula is waargenomen in Noord-Brabant : Breda; 
Zuid-Holland: duinkant bij den Haag en Wassenaar; en Gel- 
derland bij Arnhem, steeds op zandgrond. De rups overwin- 
tert volwassen en verpopt eerst in den zomer (Snellen). 


Laverna Raschkiella Zeller. Isis 1839, p. 211. — 
3 


34 MICROLEPIDOPTERA. 


Herr.-Schaeff. Syst. Bearb. V. p. 214. fig. 825, 826. -— Becker, 
Ann. Soc. Ent. Belge 1861. (V). p. 52 en afb. (rups). 


Gelderland: Ellekom, een exemplaar als Herr.-Schaeff. fig. 
826. (Kinker) (Snellen). 


Lithocolletis Klemannella Fabr.(r. Kleemannella) 
Kleemannella Zell. Linn. Ent. I. p. 244. fig. 36. 


Noord-Brabant: Breda, 21 Mei twee exemplaren (Heylaerts). 
Een exemplaar dezer zeer kenbare soort hebben wij ten over- 
vloede door de vriendelijkheid van Prof. Zeller kunnen doen 
verifieeren (Snellen). 


Nepticula Aucupariae Fry, Linn. Ent. XI. p. 376. 
— von Hein. Wien. Ent. Monatschr. VI. p. 241 en 247. 


Friesland: Ik bezit een exemplaar gekweekt uit eene rups 
die de heer Albarda in Sorbus aucuparia mineerende vond. 
Het voorwerp is door von Heinemann gedetermineerd en komt 
ook overeen met een exemplaar dat ik van hem ontving (Snellen). 


PTEROPHORINEN. 


Oxyptilus Bohemanni Wallengr. Fjädermott. p. 16. 
— Zeller, Stett. Ent. Zeit. 1867. p. 336. 


Noord-Holland: een cenig, zeer gaaf mannetje, 18 mm. vlugt, 
werd 3 Augustus 1871 door den heer Lodeesen in Middenduin 
bij Overveen gevangen, en is door Zeller bestemd, aan wien, 
blijkens de Ent. Zeit. t. a. p. Prof. Boheman indertijd zelf 
van zijne exemplaren gegeven heeft. Bohemanni was tot hiertoe 
alleen in Zweden gevonden en Zeller zegt dan ook van Lo- 
deesen’s ontdekking: „eine sehr wichtige Entdeckung! Nun 
wird diese Art ohne Zweifel bekannter werden.” 

Bohemanni heeft het voorkomen van een somber getinte 
Pilosellae. Met het oog op ons inlandsch exemplaar zou ik in 
Wallengren’s diagnose, voor „strigis obsoletioribus’’ liever, 
met Zeller lezen, , strigis obsoletissimis” (de Graaf). 


MIGROLEPIDOPTERA. 35 


Aciptilus Paludum Zell. Linn. Ent. VI. p. 401. 


Noord-Brabant: bij Breda, in het moeras der Galdersche 
heide gevangen in de laatste dagen van Junij en eerste dagen 
van Julij 1871 door de heeren Heylaerts, Lodeesen, Snellen 
van Vollenhoven en Snellen, en op het exercitieveld in het 
Mastbosch 3 exemplaren op 8 Augustus van dat jaar door Mr. 
J. H. Albarda. Ik zou daarom nog geene tweede generatie 
aannemen, want ook de verwante soorten ontwikkelen zich 
zeer ongelijk (de Graaf). 


Februarij 1872. 


EENIGE AANTEEKENINGEN 


OP 


Catalog der Lepidopteren des europäischen Faunengebietes 


Dr. 0. STAUDINGER en Dr. M. WOCKE, 
Dresden, Januar 1871, 


DOOR 


P. C. I. SNELLEN: 


Bovenstaande tweede uitgave van den Catalogus der euro- 
pesche Lepidoptera door de heeren Staudinger en Woeke ! nog 
aan te kondigen, zal wel niet noodig zijn, want ik gis dat 
het werk thans wel in handen zal zijn van alle beoefenaars 
der Lepidopterologie, die op de hoogte willen blijven van de 
vorderingen, welke in dit gedeelte der Entomologie in de laatste 
tien jaren gemaakt zijn. Intusschen komt het mij voor verre 
van overbodig te zijn, mijne aanteekeningen te doen voor- 
afgaan door een woord van aanbeveling aan het entomologisch 
publiek en uitdrukkelijk te wijzen op de uitmuntende wijze 
waarop het boek is bewerkt. De weinige beoordeelingen van 
het geschrift in entomologische tijdschriften, die ik tot nu toe 
heb gezien of vermeld gevonden, strekken toch veeleer om af- 
keuring te kennen te geven dan wel om lof te schenken, zoo- 


1 Men zie de eerste editie. Dresden 1861, 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 37 


dat een vreemdeling op het gebied der Lepidopterologie alligt 
op het denkbeeld zou komen dat het werk der beide Duitschers 
een onbeduidend geschrift was. 

Zoo vinden wij bij voorbeeld in n°. 42 van de Petites Nou- 
velles entomologiques het „verdoopen door de heeren Staudin- 
ger en Wocke van eene menigte soorten van Lepidoptera, 
over welker benoeming iedereen het eens was, sterk afgekeurd. 
Deze „verdooping” is hoofdzakelijk veroorzaakt door dat de 
heeren Staudinger en Woeke zeer te regt hebben besloten om 
eindelijk aan het zoogenaamde „Wiener Verzeichniss ” niet meer 
regten te geven dan er aan toekwamen. 

Te lang reeds heeft een zeker aantal soorten namen gedragen 
die witstwitend op overleveringen berustten en het werd meer 
dan tijd om ook van het gebied der Entomologie het bijge- 
loovig gezag van overleveringen te verbannen. De verande- 
ringen zijn echter niet zoo bijzonder talrijk, doch natuurlijk in 
het oog loopend, omdat zij vele sedert lang gebruikte namen 
betroffen. Hetgeen overigens in de Petites Nouvelles over de 
classificatie gezegd wordt, bewijst dat de schrijver geheel niet 
te huis is op het veld hetwelk hij betreedt; dit zal ieder 
kenner mij toestemmen. Ik merk ten bewijze daarvan nog op 
dat om eene Noctuine naar Lederer’s classificatie te determi- 
neren, men niet behoeft „chercher au hasard dans des genres, 
vrais magasins d'espèces.” Dit is wel bij het bezigen van 
Guenée’s werk over de Noctuinen het geval, maar Lederer 
geeft voor zijne Noctuinen eene analytische tabel, waarin de 
genera zonder veel moeite te vinden zijn. 

De nationale antipathiën thans tusschen Duitschers en Fran- 
schen bestaande, worden er ter wille van dezen simpelen 
Catalogus ten slotte ook nog met de haren bijgesleept! 

In n°. 85, van het ,, Entomologist’s Monthly Magazine ” treffen 
wij verder op p. 1 een stuk van den heer W. Arnold Lewis, dat 
mede kennelijk op den catalogus van Staudinger en Wocke 
slaat, en waarin hij, blijkbaar in verwarring gebragt door de 
veranderingen in de synonymie die het gevolg zijn van pligt- 
schuldige erkenning en waardeering der werken onzer voor- 


38 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


gangers, den voorslag doet, dat wij ons nu maar zouden 
nederleggen bij den tegenwoordigen stand der nomenclatuur en 
alle verder onderzoek naar en in vroegere geschriften staken. 
Hij beroept zich daarbij op de woorden „Communis error facit 
jus” — volgens hem een „grondregel” en wel, naar ik ver- 
nomen heb in de regtsgeleerdheid. Indien men mij in deze 
niet verkeerd onderrigt heeft, dan verwondert het mij nu 
geenszins meer dat boeren en andere onnoozele lieden bang 
zijn voor ,regtsgeleerden”, want zulke grondregels duiden ge- 
heel en al het tegenovergestelde aan van het zoeken naar en 
handhaven van het regt. Grondregels van dien aard komen 
echter bij de beoefening der wetenschappen volstrekt niet te 
pas en buitendien zouden, zoo als een beroemd Lepidoptero- 
loog mij opmerkte, de , commune errors” van eenige Engel- 
schen aan de geheele wereld tot rigtsnoer moeten strekken ? 
Het stuk van den heer Lewis te wederleggen zou meer tijd 
en moeite vorderen dan het waard is. Het heeft ook al 
dadelijk zulk een vloed van tegenschriften doen opkomen, dat 
de Redactie van het Entomologist's Magazine zeer spoedig de 
discussie moest stuiten. Inderdaad, de kwestie over het eer-_ 
biedigen van prioriteits-regten en over de stabiliteit der namen 
is beslist en was het trouwens sedert lang, want reeds Bois- 
duval zeide met regt in de voorrede zijner Species général 
des Lépidoptères, p. vr: „Un nom spécifique est une chose 
sacrée; si l’on admet qu'il puisse être changé suivant le 
CAPRICE de chacun, il faut renoncer à jamais de s'entendre en 
entomologie”. Vaste beginsels dienen er ten dezen opzigte te 
bestaan, en geene afwijking mag worden gedoogd, al zouden 
sommigen die ook gemakshalve willen toestaan. 

Eene voorname reden waarom de soortnamen niet mogen 
veranderd worden, in allen gevalle volstrekt niet om ze in 
overeenstemming te ‘brengen met de generieke namen, is deze 
dat wel niemand zal beweren dat de thans bestaande classifi- 
catien nog niet ontelbare malen zullen gewijzigd en herzien 
worden en er dus volstrekt geene kans bestaat op bestendig- 
heid der genera, althans van die waarin de insekten worden 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 39 


verdeeld. Zullen wij nu wat reeds voor eene groote menigte 
insekten-soorten gewonnen is, namelijk hare vaststelling door 
goede beschrijvingen en afbeeldingen, weder in de waagschaal 
gaan stellen door de namen die deze soorten aanduiden, weder 
te gaan wijzigen op het gevaar af van alles weder in verwar- 
ring te brengen, alleen om het teedere gevoel der Philologen 
niet te kwetsen. Wie weet waartoe het leidt, wanneer wij 
aan zulke scrupules toegeven? Een voorbeeld er van is reeds 
te vinden in Borkhausen’s Naturgeschichte der Europ. Schmet- 
terlinge, waar hij zijne naauwgezetheid zoo verre drijft, dat hij 
zich verpligt vindt eenige namen van Lepidoptera te wijzigen, 
omdat deze van de Plebejers tot de Nymphen verplaatst waren 
en hij het „unschicklich findet dass sie die männlichen Namen 
noch fortbehielten.” Heeft een van onze Puristen hierover wel 
eens gedacht en beseft hij wel hoe , unschicklich” het is dat 
wij eene Lycaena Adoms hebben ? 

De bestrijders latende rusten en tot het werk terugkeerende, 
gevoel ik mij gedrongen om goedkeurend te gewagen van de 
verbeteringen die sedert de eerste editie zijn aangebragt, zoo 
als de beschrijving der varieteiten bij de Macrolepidopteren en 
de vermelding der landen waar de soorten zijn voorgekomen, 
benevens de uitvoerige opgaven der afbeeldingen en beschrij- 
vingen. Vooral moet ik aan het door Dr. Staudinger bewerkte 
gedeelte, dat de Macrolepidoptera behandelt, onverdeelden lof 
toekennen. Met eene naauwgezetheid, als gold het eene ge- 
wetenszaak, heeft hij zijne afdeeling bewerkt; schier geene 
sedert de eerste uitgave bekend gemaakte soort is vergeten ; 
zeer weinige citaten- van belang zijn weggelaten; zorgvuldig is 
acht geslagen op alles wat over de nomenclatuur werd geschre- 
ven en alle opmerkelijke varieteiten zijn vermeld. 

Minder ingenomen ben ik met het gedeelte door Dr. Wocke 
bewerkt. De schrijver heeft blijkbaar zijne aanteekeningen 
niet bijgehouden en zijne taak met eenigen haast afgehandeld, 
zoo als uit de „Corrigenda en Addenda” blijkt (zie o. a. p. 425 
bij n°. 1137, 1154, 1418). Het is dan ook zeker daaraan te 
wijten, dat een vrij groot aantal der in de laatste tien jaren 


40 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


gepubliceerde soorten van Microlepidoptera door Dr. Wocke is 
vergeten; ja zelfs eenige in de vorige editie opgenomen soorten 
zijn weggebleven, zonder dat voor de verdwijning redenen zijn 
opgegeven, hetwelk toeh noodzakelijk was. De varieteiten 
hadden ook wel beschreven mogen worden. 

Van een paar tijdschriften is door Dr. Woeke in het geheel 
geene notitie genomen en door Dr. Staudinger niet geregeld — 
ik bedoel Stainton’s Entomologist’s Annual en het Tijdschrift 
voor Entomologie. Dit is zeker geheel en al ten onregte; wie 
de taak op zich neemt om periodiek voor de uitgave van 
Catalogi als de onderhavige te zorgen, dient naauwkeurig acht 
te slaan op alles wat op zijn gebied wordt gepubliceerd, alle 
nieuwe soorten te vermelden, ook wanneer zij synoniem zijn 
met oudere en overigens geregeld zijne bouwstoffen te ver- 
zamelen. 

Het werk verheft zich zelfs boven den rang van eenen ge- 
wonen Catalogus, daar het de beschrijving bevat van eenige 
nieuwe soorten en ook enkele nieuwe genera vermeldt. De 
laatsten hadden echter allen gekarakteriseerd dienen te worden, 
hetgeen bij de uitmuntende systematische werken, die over de 
meeste familién door der schrijveren landgenooten zijn uitge- 
geven, zeer ligt zoude zijn gevallen. 

Op de manier van citeeren heb ik eene aanmerking; zij is 
niet geheel juist en kan tot misverstand aanleiding geven. 
Doorgaande zijn bij de benoemde varieteiten de schrijvers ge- 
eiteerd, als of zij die varieteiten als afzonderlijke soorten had- 
den vermeld. Zoo staat er o. a. op p. 81: Adsequa Tr. V. 1. 
256. Treitschke heeft echter Adsequa niet als afzonderlijke 
soort, maar als varieteit van Comes. 

De begrenzing van het zoogenaamde Europesche Fauna- 
gebied, zoo als zij door de schrijvers wordt voorgesteld, zal 
wel vrij algemeene goedkeuring vinden, met uitzondering van 
het bijberekenen der Amerikaansche landen Groenland en La 
brador. Het is waar dat de ons uit die landen bekende Le- 
pidoptera allen ontwijfelbaar den Europeschen typus dragen, 
maar dit is waarschijnlijk ook het geval met de Lepidoptera 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 41 


van geheel Engelsch Noord-Amerika en waar zal men dan op- 
houden? Het komt mij dus, in het belang van eene geregelde 
bewerking der beide deelen van de vlinderfauna der noorde- 
lijke helft des aardbols voor, dat al wat geographisch tot 
Noord-Amerika behoort, aan de Noord-Amerikanen moet wor- 
den overgelaten. Madera en de Canarische eilanden zijn mede 
wel teregt in het gebied opgenomen, doch de bekende Lepi- 
doptera dier eilanden niet volledig vermeld; zie over Madera 
Annals and Magazine of Natural History 1858, 3° series, I, 
p. 182, 113 T. Vernon Wollaston, en 1859, 3° ser., p. 209—14 
en voor die der Canarische eilanden Barker Webb et Sabin 
Berthelot, Histoire Naturelle des Iles Canaries. Paris 1839. 
(Dit werk vind ik in Hagen’s Bibliographie niet). Ik moet 
ook nog de aandacht vestigen op eene mededeeling over de 
Lepidoptera van Cachemire door Lang, in het Entom. Monthly 
Magazine V, p. 33, waaruit blijkt dat de Fauna aldaar zeer 
den Europeschen typus draagt. 

Wat het aangenomen systeem betreft, zoo is het zeer te 
bejammeren dat Dr. Herrich-Schäffer zijnen uitmuntenden Pro- 
dromus Systematis Lepidopterorum niet heeft voltooid, al ware 
het dan slechts voor de Rhopalocera. De classificatie der 
Europesche dagvlinders ware dan in overeenstemming met die 
der Rhopalocera van de geheele aarde gebragt en daardoor 
zeker de geregelde studie belangrijk bevorderd. Dat de oude 
Sphingiden, Bombyeiden , Noctuinen en Geometriden naar Le- 
derer’s systeem zijn gerangschikt, zal gewis ieder goedkeuren, 
doch het ware wenschelijk dat Dr. Staudinger zich strikt aan 
het door Lederer gepubliceerde had gehouden en de verande- 
ringen, die in overeenstemming met Lederer’s collectie en aan- 
teekeningen zijn gemaakt, door middel van een der entomolo- 
gische tijdschriften had bekend gemaakt, want nu stuit men 
telkens op kleine afwijkingen, waarbij men vragen moet, waar 
men de verklaring moet zoeken. In allen gevalle betwijfel ik 
het zeer, dat het met Lederer’s inzigten strookte dat de genera 
Epichnopteryx en Fumea tot de Psychiden zijn gebragt; hij 
heeft zich meermalen zeer bepaald er voor verklaard, dat zij 


42 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


tot de Tineina moesten gerekend worden. Eene betere rang- 
schikking der familién, waarbij de Hepialina aan het hoofd 
der Heterocera komen te staan, wordt Dr. Staudinger zeer 
aanbevolen. De verouderde verdeeling van de eerste veertien 
familiën der Heterocera in Sphinges en Bombyces mogt ook 
wel vervallen. Ook zijn de Brephiden eene geheel afzonderlijke 
familie, van denzelfden rang als de Geometriden en Noctuinen. 

Dat de classificatie der Phycideen nog veel te wenschen 
overlaat, niettegenstaande de bewerkingen door onderscheidene 
kundige Lepidopterologen, zoo als de heer Wocke zegt, wil 
ik wel aannemen, doch de hoofdreden hiervan is, dat Herrich- 
Schäffer en von Heinemann zich niet consequent genoeg aan 
de vleugeladeren hebben gehouden. Hadden zij dit evenzeer 
gedaan als Prof. Zeller ten opzigte van de kenmerken, waar 
naar hij de Phycideen classificeerde, dan zoude er minder ver- 
warring onder deze vlinders heerschen. Ook zijn vele beschrij- 
vingen van nieuwe soorten al te oppervlakkig, waardour wezen- 
ljke kenmerken over het hoofd worden gezien of onjuist be- 
schreven zijn. 

Met de grondregelen van Dr. Staudinger ten opzigte der 
nomenclatuur kan ik mij over het geheel wel vercenigen, 
eenige kleinigheden uitgenomen, en in de punten waar hij met 
Dr. Wocke verschilt, ben ik het met Dr. Staudinger eens. 
Wenschelijk is het dat zijne zienswijze thans algemeen ingang 
vinde en aldus de nomenclatuur eindelijk de gewenschte vastheid 
erlange, vooral daar het ontdekken van oude namen thans 
wel ongeveer op een einde loopt. 

De voorbeelden die Dr. Staudinger aanhaalt, om de verschil- 
tende inzigten der Philologen te bewijzen, zouden gemakkelijk 
met nog meer en opmerkelijker kunnen worden vermeerderd, 
waaruit wij kunnen zien hoe zeer de zienswijzen zelfs van de 
respectabelsten over dezelfde punten op onderscheidene tijd- 
stippen verschillen. 

Dat dezelfde soortsnaam in verschillende genera, ook van 
dezelfde familie, wederkeeren mag, moet ik Dr. Staudinger 
thans toegeven, hoewel ik vroeger de tegenovergestelde meening 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 43 


van Treitschke, Guenée en vele anderen geneigd was te volgen. 
In de werken van Treitschke en Guenée zijn echter hunne 
genera zoo oppervlakkig beschreven en zoo onbepaald, dat het 
bijna schijnt alsof zij ze slechts pro forma hadden opgerigt. 
Men vergelijke bij voorbeeld Treitschke’s beschrijvingen zijner 
Noetuinen- en Geometriden-genera, die zoo vaag zijn dat men 
zeer dikwijls onmogelijk kan zeggen wat wel de eigenlijke 
kenmerken zijn. Guenée geeft ons buitendien zelf aanleiding 
om zijne generieke en familienamen over het hoofd te zien 
door al dadelijk af te wijken van zijne hoofdverdeeling der 
Noctuinen in Trifidae en Quadrifidae; zie in zijne Species, 
deel V op p. 50, de merkwaardige aanmerking bij Acronycta 
pachycephala: Het was dus niet te verwonderen dat het kwade 
voorbeeld der aanvoerders door het gros der Lepidopterologen 
werd gevolgd, doch sedert zij gemeenzamer zijn geworden met 
de systematische werken van Herrich-Schäffer en Lederer, en 
hebben leeren zien dat even zoo wel bij de Macrolepidoptera 
als bij de Microlepidoptera scherp gekarakteriseerde genera 
gevormd kunnen worden, is er geene reden om ook ten opzigte 
van het bovenvermelde punt langer den ouden, onwetenschap- 
pelijken sleur te blijven volgen. 

Eenigzins naar haarkloverij zweemt echter de wijze waarop 
Dr. Staudinger met het bezigen van gelijkluidende namen om- 
gaat. Het is, dunkt mij voldoende wanneer in genera zoo als 
zij thans bestaan, dezelfde soortsnamen niet herhaald worden 
en de jongstbenoemde soort dus worde verdoopt. Wordt later 
zulk een genus gesplitst, dan treedt de oudere naam weder in 
zijne regten en evenzoo kunnen wij dus Lycaena Agestis Ochs. 
zeer wel Medon Hfn. noemen, al is het ook dat Hufnagel tegen 
de wetten der nomenclatuur zondigde, door in 1766 nog een 
tweede Papilio Medon te publiceeren, terwijl Clerck er reeds 
een in 1759 had bekend gemaakt. Evenzoo is het ook met 
Aglaja L. Thans, nu de twee door Linnaeus eveneens be- 
noemde Papiliones in zoo verschillende genera staan als Ar- 
gynnis en Delias (Cathaemia Hübn., Herr.-Sch.), die wel nooit 
meer vereenigd zullen worden, kunnen wij zeer goed eene 


44 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


Argynnis Aglaja Linn. en eene Delias Aglaja Linn. hebben. 
Hetzelfde is het geval met de vrij spitsvondige bedenkingen 
tegen het aannemen van den ouderen naam Domiduca Knoch 
voor Janthina Hübn. Ik kan Dr. Staudinger op deze kronkel- 
paden niet volgen, maar houd den eenvoudigsten weg. Wan- 
neer de naam Janthina Wien. Verz. inderdaad slechts een bloote 
cataloognaam is, noem ik de soort Domiduca Knoch, daar 
Domiduca Hfn. een synonym is van Fimbria Linn. 

Met den wensch dat de beide talentvolle schrijvers in een 
zeer ruim debiet van hun werk en in de algemeene aanname 
hunner gezonde beginselen van Nomenclatuur, eene vergoeding 
mogen vinden voor de belangrijke opofferingen aan tijd en 
moeite, die hun de zoo grondige bewerking van dezen Cata- 
logus heeft gekost, sluit ik mijne inleidende aanmerkingen en 
ga tot de meer bijzonderen over. 

p. 6. Genus Rhodocera: 

Rhodocera Cleobule Herr.-Sch. Zutr. f. 455, van de Canarische 
eilanden. 

p. 3. n°. 108. Polyommatus dispar Haw. „Forma nunc ex- 
stincta.” Zeker nog niet. Wijlen mijn vriend van Woerden zag 
eens bij eenen Parijschen insectenhandelaar wel 400 exempla- 
ren van dezen vorm. Op zijne vraag van waar die groote 
exemplaren kwamen, kreeg hij een ontwijkend antwoord, doch 
men zeide hem dat de vlinders naar Engeland moesten worden 
verzonden. Zij zijn daar zeker aan de onnoozele „ Britishers” 
tegen grof geld voor „real genuine British specimens of that 
most peculiar species, not existing anywhere else” in de 
handen gestopt! Van Woerden bragt twee paren mede, het 
eene voor mij, dat zieh nog in mijne collectie bevindt, terwijl 
hij het tweede behield. Mijne exemplaren hebben eene vlugt 
van 42—45 mm. 

Cramer beeldt (Uitlandsche kapellen I, pl. 43, fig. B, C, 
eene Papilio Hillus van Smyrna af, die ik niet geciteerd vind. 
Het is een Polyommatus. Waarschijnlijk is het eene onzer wel- 
bekende soorten, doch welke kan ik niet met zekerheid zeggen. 

p. 11. n°. 155. Lycaena Astrarche Bergstr., zegge Medon Hfn. 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 45 


De var. Aestiva Staudinger is reeds vroeger beschreven en af- 
gebeeld als Agestis var. Calida door Bellier de la Chavignerie, 
zie Annales de la Soc. Ent. de France, 4° Serie, II, p. 615, 
pl. 14. f. 6. 

p. 14. n°. 184. Lycaena Astraea Freyer. De naam is bij 
Freyer As/rea gespeld. 

Van de Canarische eilanden wordt nog vermeld: 

Lycaena Webbianus Brullé, zie Kirby, Synonymie Catalogue 
p. 359. 

p. 35. n°. 449. Hier moet nog worden geciteerd: „Gegenes 
Thrax Hübner, Sammlung exotischer Schmetterlinge. Het is 
echter stellig niet Thrax Linné en zal wel eenen anderen naam 
moeten dragen; volgens Herrich-Schäffer is de soort onder dien 
van Juliunus in de Encyclopédie Méthodique beschreven door 
Latreille. Kirby heeft als oudste naam Mathias Fabrieius. 

p. 37. n°. 477. Deilephila Porcellus L. Dezelfde varieteit als 
bij Milliere is afgebeeld, is ook door den heer Heylaerts uit 
Nederland bekend gemaakt. Zie Tijdschr. voor Ent. 2° Serie, 
Mep. 1465 pl: VI, fe. 

p. 39. n°. 507. Sesia spheciformis W. V. Herrich-Schäffer 
schrijft (Syst. Bearb.) in zijnen tekst den naam Sphegiformis, 
op de plaat Spheciformis. 

p. 42. n°. 553. Sesia leucopsiformis (x. Leucospidif.). Moet 
dit niet zijn Leucopsidiformis ? 

p. 45. n°. 587. Ino Geryon Hübn. Hierbij had wel geciteerd 
mogen worden: Guenée, Ann. Soc. Ent. de France. 4° Serie, 
Vi ip. 304/:pl..8; À 3: 

p. 50. n°. 642. Syntomis Mestralii Bugnion. In jaargang 1861 
van het Wiener Entom. Monatschrift is de vlinder door Lederer 
Mestralu genoemd. 

p. 50. n°. 650. Is Undulana wel de oudste naam? Volgens 
Werneburg is de soort reeds in 1772 door Scopoli in zijnen 
Annus Historico-naturalis V, p. 116, n°. 130 als Phalaena Re- 
vayana beschreven. 

p. 52. n°. 667. Nola albula, ook in Engeland. Zie Entomo- 
logist’s Annual for 1861, waar de vlinder is afgebeeld. 


46 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


p. 52 lees: Paidia Hübn. Verz. in plaats van Paida H.S. 

» n» n°. 673 lees: Mesogona H. S. f. 162 en niet 126. 

» » n°. 681. Calligema miniata Forster. Hierbij als eene 
varieteit te citeeren Flava de Graaf, zie Snellen, Vlinders van 
Nederland, p. 144. 

p. 54. n°. 703. Lithosia ochraceola. Is zeker Flavociliata Led. 
en deze misschien eene var. van Lularella. 

p. 58. n°. 755. Arctia Glaphyra. Bij Herrich-Schäffer, VI, 
p. 52 staat Glaphira. 

p. 60. n°. 784. Hepialus Humuli. Nog te citeeren: Hep. 
Humuli var. Snellen, Tijdschr. voor Ent. 2° Serie, I, p. 63, 
pl. 2, f 3, 4. Is dezelfde varieteit als de door Knaggs be- 
schrevene. Later heb ik nog eenige exemplaren gevangen. 

p. 61. n°. 809. Endagria Ulula Borkh. Bij Herr.-Sch. Syst. 
Bearb. II. Cossides fig. 6, staat: Panterinus. 

p. 64. n°. 857. Epichnopteryx Pulla. Lederer vermoedt dat 
Radiella der Engelschen dezelfde is als zijne Proxima. Zie 
Wien. Ent. Monatschr. V. 395. 

p. 66. n°. 887. Dasychira selenitica Esp. Is Paradoxa Fabr. 
niet de oudste naam? Hij wordt reeds door Ochsenheimer ge- 
eiteerd. 

p. 67. Genus Ocneria. Hier misschien: Rufescens (Liparis) 
Brullé in Webb en Berthelot Hist. Nat. des îles Canaries. 

p. 67. n°. 909. Chondrostega Pastrana Lederer. In de Horae 
Societ. Entom. Ross. VIII, is eene varieteit van het mannetje 
beschreven. Zie p. 12 (Sept.) 

p. 70. n°. 941. Lasiocampa Pim. „Exec. Angl. Bat. et Belg.” 
Komt wel in Nederland voor en is reeds in verscheidene pro- 
vincien gevonden. Zie Sepp VI en mijne Vlinders van Nederland. 

p. 71. n°. 954. Saturnia Isabellae Graells. Volgens de Jahres- 
berichte über die wiss. Leist. in der Entomologie reeds in 1849 
beschreven door G. in de Revue et Magasin de Zoologie van 
dat jaar, p. 601. 

Niet vermeld vind ik: 

Chalcosia caudata Brem. Lep. Ost-Sibiriens, p. 97, VIII, 
fig. 8. 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 47 


p. 78. n°. 1049. Acronycta Myricae. De rups is beschreven 
door Buckler Entom. Monthly Mag. VII. p. 83. 

p. 78. n°. 1058. Bryophila Petrea. , Praec. var.?” Deze aan- 
merking moest bij Labecula, als de laatstbeschrevene staan. 
Petrea is van 1852. 

p. 81. n°. 1092. Agrotis Pronuba. Connuba Hübn. is Comes var. 

p. 81. n°. 1093. Agrotis Orbona. Hier te citeeren v. Heine- 
mann I, p. 492, die de eerste is die Hufnagel’s naam hersteld 
heeft. 

p. 83. n°. 1130. Agrotis festiva. Indien Festiva S. V. een 
catalogusnaam is en Mendica Fabr. dubieus, moet de soort 
Primulae Borkhausen heeten (zie deel IV, p. 511, n°. 204, 
zijner Europ. Schmetterlinge. 

p. 90. n°. 1256. Mamestra tincta. Bij het citaat van Trima- 
culosa Esper diende hier ook wel een — ? — te staan, want 
het is nog eens op p. 89 bij Agrotis occulta geplaatst. 

p. 90. n°. 1264. Mamestra Leineri Freyer. Moet om het hoorn- 
achtig uitsteeksel van het voorhoofd wel in het genus Phoro- 
cera Led. (Metopoceras Guenée) staan. Evenzoo Mamestra Sic- 
canorum Staudinger. 

p. 93. n°. 1309. Dianthoecia Magnolü. Freyer noemt het dier 
Numosa. 

p. 94. n°. 1324. Dianthoecia irregularis. Ook in Engeland. 
Zie Entomologist’s Annual for 1870, p. 138, plate f. 2. 

p. 95. n°. 1341. Aporophyla lutulenta. De type komt niet 
in Nederland voor; alleen de var. Luneburgensis. 

p. 98. n°. 1368. Dichonia aeruginea Hübn. Mioleuca Guenée. 
p. 90 is ook op p. 95 bij n°. 1342 Aporophyla mioleuca Tr. 
geciteerd. 

p. 98. n°. 1371. Miselia bimaculosa komt niet in Engeland 
voor, volgens de schrijvers van lateren tijd. 

p. 99. n°. 1383. Luperina (Het genus is een regte verga- 
derbak voor hetgeen elders niet geplaatst kon worden.) virens. 
De varieteit komt wel overal met den type voor. 

p. 109. n°. 1517. Leuc. Comma — Impura Dup. VII, 105, 3, 
ook bij n°. 1502, Leuc. impura geciteerd. 


48 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


p. 109. n°. 1527. Leuc. alboradiosa Herr.-Sch. Neue Schm. 
p. 3, schrijft Albiradiosa. 

p. 112. n°. 1581. Amphipyra Styx. Onder Herr.-Schiiff. af- 
beelding staat Stix. 

p. 116. n°. 1632. Orthosia Ruticilla Esp. Ook in Nederland 
en wel vrij gemeen. 

p. 119. n°. 1671. Scoliopteryx Libatrix. Ook in Marocco en 
Algiers, zie Lucas, Annales de la Soc. Ent. de France 1857. 

p. 120. Genus, 236. Is zeer stellig een Noctuinen-genus en 
er is volstrekt geene reden om het naar de IX° familie der 
Heterocera te verplaatsen. 

p. 121. n°. 1692. Epimecia Ustula. Het komt mij voor beter 
te zijn den naam van Lurida Tr., waarvan het jaar van pu- 
blicatie stellig te bepalen is, te verkiezen boven dien van Freyer. 

p. 122. n°. 1723. Cucullia lactea. Volgens Werneburg reeds 
door Fabricius in zijne Mantissa Insectorum, n°. 297, en wel 
daar het eerst beschreven. 

p. 124. n°. 1747. Cucullia Absinthu. Komt ook in Nederland 
voor. 

p. 125. n°. 1770. Plusia illustris. Is niet Variabilis Piller en 
Mitterbacher de oudste naam? Treitschke citeert dit werk. 

p. 126. n°. 1772. Plusia aurifera komt ook op de Azorische 
eilanden voor. (Fairmaire, Bullet. Soe. Ent. de France 1864. 
p- XLY. 

p. 126. n°. 1781. Plusia V-argenteum Esp. Volgens Treitschke 
(X, 2, 139) zijn Esper’s en Hübner’s afbeeldingen te gelijker 
tijd vervaardigd, en dan komt het mij voor dat Hiibner’s naam 
(Mya) de voorkeur verdient. 

p. 131. Leocyma is een genus van Guenée, zie zijne Noc- 
tuélites VI, p. 212. De naam is in het alphabetisch register 
vergeten. 

p. 132. n°. 1865. Thalpochares candicans. Moet Grata Guenée 
heeten, doch is wel Respersa var. 

p. 134. n°. 1904. Prothymia viridaria Clerck. Dat dit de 
oudste naam is voor Aenea Treitschke hebben Zeller en Guenée 
reeds lang voor Werneburg opgemerkt. 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 49 


p. 135. n°. 1916. Metophria Monogramma. Is Fixa Fabr. niet 
de oudste naam ? 

p. 135. n°. 1922. Pelamia electaria. Bremer, Lep. Ost-Sibir. 
p. 89; lees: p. 84. 

p. 136. n°. 1931. Leucanitis Rada. Waarom is Roda Herr.- 
Sch. zoo min hier als elders geciteerd ? 

p. 136. n°. 1936. Leucanitis Panaceorum Ménétriés. Moet 
volgens Lederer generiek van Leucanitis worden afgescheiden. 
(Wien. Ent. Monatschr. V, 398). Ook de overige soorten blij- 
ven niet bijeen. Zij moeten worden verdeeld in 2 genera: 
Bolina Guenée, met onbedoornde middenscheenen (bevat alleen 
Cailino) en Leucanitis, met bedoornde middenscheenen, de 
overige soorten van Leucanitis Gn., Led. Noct., zie Lederer, 
Wien. Ent. Monatschrift. 1. e. Dit is volgens gepubliceerde 
aantekeningen van Lederer. Indien hij later reden had om 
de nu door Dr. Staudinger gevolgde rangschikking, welke 
| geheel anders is, daar in Bolina Guenée alleen Flavomaculata 
is geplaatst , aan te nemen, had dit wel opgehelderd dienen te 
worden. 

p. 138. n°. 1970. Catocala Paranympha. Is Fulminea Scopoli 
niet de oudste naam? In de beschrijving is niets tegenstrijdigs. 

p. 140. n°. 2008. Zanclognatha grisealis. De naam Nemoralis 
is niet alleen de oudste, maar ook verkieslijk, want Nemoralis 
Scopoli is eene Pyralide, die wel niet meer met Nemoralis 
Fabr. in eene familie, laat staan in een genus zal komen. 

p. 142. n°. 2035. Hypena Ussuriensis hujus generis? Zeker 
niet; het is wel eene Remigia, ofschoon Bremer l.c. niets van 
de pooten zegt. 

p- 142. Tholomiges turfosalis Wocke. Ook in Nederland, zie 
mijne Vlinders van Nederland, p. 496. 

p. 143. Brepuos. Volgens Zeller zoude het genus Archicaris 
Hübner moeten heeten. Brephos Ochs. en Archicaris Hübn. zijn 
beiden van 1816, doch Ochsenheimer citeert in zijn ontwerp 
eener classificatie der Noctuinen bij het genus den naam 
Brepha Hiibn. 

Niet vermeld vind ik: Hadena exornata Möschler, Wien. Ent. 

4 


50 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


Monatschrift, p. 364, Tab. 9, f. 5; eerste editie van den 
catalogus, n°. 365. Ook mis ik de volgende, op Madera voor- 
komende Geometriden : 

Hemithea Nubigena Wollaston, Ann. and Mag. of Nat. Hist. 
3 Serie, I, p. 118 enz.; II, p. 209 enz. 

Acidalia Atlantica Stainton, 1. c. 

Eupithecia insulariata Stainton, 1. c. 
= Eubolia rupicola Wollaston, 1. e. 

Coremia centrostrigaria Wollaston, 1. e. 

p. 143. n°. 2057. Geometra sponsaria Brem. „praec. var. ?” 
Dan moet eene der beide afbeeldingen al zeer onnaauwkeurig 
zijn, want Glaucaria Ménétr. heeft bijna regelmatig afgeronde 
vleugels, terwijl bij Sponsaria Bremer de voorvleugels zijn uit- 
gesneden en de achtervleugels op ader 4 sterk hoekig. Ik zou 
Sponsaria voor eene Metrocampa houden. 

p. 149. n°. 2167. Acidalia circellata Gn. Is Straminata Tr. 
var. Tolognearia Staud. Uit de afbeelding van Millière is dit 
duidelijk te zien. 

p. 151. n°. 2188. Acidalia coenosaria Led. „Luridata var.?” 
Wel niet, want beiden hebben aan de voorvleugelpunt eene 
geheel verschillende teekening. 

p. 150. n°. 2177. Acidalia rufinaria Staud. Deze nieuwe naam 
is niet noodig. Rufularia Herr.-Sch. is slechts eene synonym. 

p. 153. n°. 2223. Zonosoma linearia. Waarom wordt deze 
soort Linearia Hbn. genoemd? Men zal Trilinearia Hbn. Bei- 
träge te vergeefs in de lijst der soorten zoeken. Zij is een 
synonym van Acidalia trilineata Scopoli. 

p. 155. n°. 2244. Bapla temerata. Moet Punctala Fabr. 
heeten. Punctata Scop. is eene Acidalia. 

p. 159. Eversmansıa n. gen. Waarom niet Erosia Guenée, 
die Exornata Ev. en een aantal verwante soorten in dat genus 
heeft ? 

p. 160. n°. 2296. Eilierinea trinotata. Bij Guenée is de naam 
verkeerdelijk Trinotaria gespeld. 

p. 163. n°. 2334. De varieteit Doubledayaria ook in Neder- 
land, gelijk Dr. Staudinger had kunnen zien uit het Tijdschrift 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 51 


voor Entomologie, Nieuwe Serie, deel V, p. 155, pl. 6, f£.3, 
waar een exemplaar is afgebeeld, dat met anderen door den 
heer Heylaerts bij Breda is gevonden. Breda is evenwel tot 
dusverre de eenige vindplaats in Nederland. 

p. 165. n°. 2373 en 2374. Stellig geene twee soorten. 

p. 165. n°. 2372. Boarmia consonaria Hbn. niet „exe. Bat.” 
komt ook in Nederland voor. Zie Tijdschr. voor Ent. 2° Serie 
Mp: Sb: 

p. 167. n°. 2389. Gnophos ambiguata. Bij Herr.-Sch. is de 
naam Ambiguaria gespeld. 

p. 183. n°. 2601 en 2602. Cidaria truncata en immanala 
stellig eene soort. Ik heb beide varieteiten uit dezelfde rupsen 
die bijeen op dezelfde planten waren gevonden, gekweekt en 
onder een honderdtal exemplaren alle overgangen verkregen. 

p. 186. n°. 2630. Cidaria conspectaria Mann. Is volgens 
Herr.-Sch. (Catalog der Europ. Lepid. 1862) dezelfde soort als 
Bistrigata Tr. 

p. 186. n°. 2632. Cidaria ferrugata en 2633 unidentaria. 
Ook ééne soort; zie Verslag over mijne waarnemingen, Tijdschr. 
voor Entom. 2° Serie, 2, p. 120 en 4, p. 226. 

p. 186. n°. 2640. Cidaria fluviata. Ook uit Limburg aan 
mij door den heer Maurissen medegedeeld. 

p. 187. n°. 2658. Cidaria nebulata. Waar komt deze soort voor? 

p. 188. n°. 2662. Cidaria cuprearia moet Cupreata heeten, 
want in Deutschland’s Insecten is de naam zoo gespeld. 

p. 188. n°. 2680. Cidaria unangulata. Ook in Frankrijk. Ik 
heb een exemplaar dat bij Bordeaux gevangen is. 

p. 190. n°. 2705. Cidaria testaceata. Moet Sylvata Hbn. hee- 
ten, want Sylvala Scop. is eene Abraxas. 

p. 190. n°. 2713. Cidaria bistrigata. Bij Herr.-Sch. is de naam 
op de plaat Bistrigata, in den tekst Bistrigaria gespeld. 

p. 192. n°. 2735. Cidaria exoletaria. Moet Exoletata heeten, 
want zoo is de naam in Deutschland’s Insecten gespeld. 

p. 192. n°. 2739. Cidaria calligrapharia. Moet Calligraphata 
heeten om dezelfde reden die bij n°. 2735 is vermeld. 

p. 197. n°. 2805. Eupithecia satyrata. Ook in Nederland, 


52 EENIGE AANTERKENINGEN. 


p. 199. n°. 2825. Eupithecia gemellata. Nog te citeeren: 
Herr.-Sch. Corr. Bl. Z. M. V. 1863. XVII, p. 23. 

Nergens geeiteerd vind ik: Cidaria abditaria Herr.-Schäffer, 
n°. 576 van den vorigen catalogus. 

Niet vermeld zijn: 


Cidaria brunneata Packard, uit Labrador Zie Möschler, 
5 aurata 5 ; = Stett. Ent. Zeitung 
5 strigata 2 > > 1870, 

Eupithecia luteata x 5 a p- 370 enz. 


= participata Grentzenberg. 

Is Eupithecia anglicata Herr.-Sch. Corr. Bl. für Sammler II, 
p. 131, n°. 9 (zonder naam) en Tauschkatalog 1862, dezelfde 
als de Anglicata van Millière ? 

p. 202. n°. 38. Asopia pictalis. Ook eens in Nederland ge- 
vangen, doch het is eene Oost-Indische soort die van rijst- 
korrels leeft. Op ’s Rijks Museum van Natuurlijke Historie te 
Leiden bevinden zich exemplaren van Java; ik heb de soort 
ook van Celebes ontvangen en eens verscheidene doode exem- 
plaren gevonden in een kistje dat met rijstedoppen was aan- 
gevuld. 

p. 211. n°. 211. Eurycreon Sedacovalis. De naam wordt door 
Eversmann Sedakowialis gespeld. 

p. 220. n°. 379. Crambus aureliellus F. v. R. Is volgens 
Zeller eene Calamotropha. Zie zijne Chilonid. et Crambid. p. 9. 

p. 224. u°. 473 en 474. Ratasa noctualis en allotriella. Zijn 
geene twee soorten, maar naauwelijks varieteiten. 

p. 225. n°. 487. Hypochalcia decorella. Behoort niet in het- 
zelfde genus met Ahenella enz., daar zij eene ader in de ach- 
tervleugels minder heeft. 

p. 225. n°. 497. Eucarphra remotella Mann. Naar exemplaren 
van hem zelven niet van Saxeella Zell. verschillende. 

p. 226. n°. 509. Epischnia farrella Curtis. Uitvoerig be- 
schreven en afgebeeld in Tijdschr. voor Entom. 2° Serie, III, 
p. 50—52, pl. 1, f. 1. 

p. 126. n°. 510. Epischnia Sareptella, zegge: Sareptalla. Wel 
geene Epischnia. Herrich-Schäffer had slechts een wijfje en 


2 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 53 


aan een paartje dat ik in dit voorjaar van Dr. Staudinger ont- 
ving en dat met Herr.-Sch.’s beschrijving overeenkomt, vind ik 
bij het mannetje het vereischte aan de sprieten niet, terwijl in 
de achtervleugels ader 5 niet aanwezig is. Het is dus eene 
Zophodia bij Convolutella. 

p. 228. n°. 583. Myelois modestella Led. Is Europhera cine- 
rosella Zell. 

p. 229. n°. 595. Ancylosis neglectella v. Hein. is eene Gy- 
mnancyla, warmeer streng gelet wordt op de kenmerken. 

p. 230. n°. 632. Anerastia ichorella Led. Is eene Ematheudes 
Zell., even als Venosa. 

Niet vermeld vind ik: 

Stemmatophora Corsicalis Duponch. Zie Led. Pyraliden, p. 130 
(is geene Metasia). 

Aporodes scabralis Eversm. Bull. de M. 1842. Led. Wien. Ent. 
Mon. VII. p. 459. n°. 20. 

Scoparia atomalis Doubl. Ent. Ann. 1855. p. 64. — Knaggs 
Ent. Monthly Mag. V, pl. 1, f. 8. 

Scoparia confusella Laharpe, Mitth. Schweiz. Ent. Gesellsch. 
IV, pes. 

Scoparia basistrigalis Knaggs, Ent. Monthly Mag. III, p. 1 
met afb:V, pl. 1, f 6. 

Scoparia ulmella Knaggs, Ent. Monthly Mag. III p. 217; 
V, posed fo 22; 

Scoparia concinnella Curtis, Annals and Mag. of Nat. Hist. 
V, p. 114. 

Eurycreon desertalis Hbn. Guenée, p. 382. 

Botys deceptalis Lah. Neue Denkschr. der Schweiz. Gesellsch. XX. 

Orobena bifascialis Guenée, p. 372. 

Ancylolomia disparella Hübn. (N°. 248 van den vorigen ca- 
talogus). 

Crambus obscurellus von Hein. p. 126. 

5 grammiculellus Guenée. Explor. Scient. de l’Algerie. 
5 albellus Clemens. Proc. Ent. Soc. of Phil. — Zell. 

Cramb. p. 23 uit Labrador (zie Möschler, Stett. Ent. Zeit. 
1870, p. 372. 


54 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


Crambus inornatellus Clemens |. c. p., mede uit Labrador, 
zie Möschler 1. c. 

Homoeosoma carlinella Hein. p. 198 bij Mmbella. 

‘ Ephestia Vapidella Mann. Wien. Ent. Mon. 1. p. 171. 

p. 233. n°. 662. Teras Boscana. Parisiana is wel eene varie- 
teit van Boscana, maar niet omgekeerd. Zulke soorten zijn er 
in het genus Teras verscheidene. 

p. 236. n°. 702. Tortrix dumelana Tr. Geene soort uit afd. . 
Pandemis, daar het mannetje de uitsnijding boven den spriet- 
wortel mist. 

p. 236. n°. 707. Tortrix inopiana Haw. Is eene Conchylis. 
Ieder die de moeite nemen wil om de vleugeladeren te onder- 
zoeken, zal dit zeer ligtelijk ontdekken. 

p. 237. n°. 711. Tortrix Besseri. Is Murinana volgens No- 
wicki zelven. Zie Verh. Zool. Bot. Ges. zu Wien 1865, p. 184. 

p. 244. n°. 864 en 865. Conchylis vicinana en moribundana. 
Zijn deze niet slechts eene soort? 

p. 248. n°. 948. Penthina pyrolana Wocke. Afgebeeld Tijdschr. 
voor Ent. IV (1861), pl. 12, f. 1 en door den heer H. W. 
de Graaf beschreven (p. 167). 

p- 251. n°. 1008. Aphelia littorana Constant. „ Lanceolanae 
var.?” Zeker niets anders. De Franschen behoeven waarlijk 
niet over kwaadwillige gezindheid der Duitschers te hunnen 
opzigte te klagen, want het citeeren van zulke vlugtige be- 
schrijvingen en gebrekkige afbeeldingen als door Constant op 
de aangehaalde plaats van Microlepidoptera geleverd worden, 
zijn wel niets anders waard dan om met stilzwijgen te worden 
voorbijgegaan. 

p. 252. n°. 1044. Grapholitha obumbranata Zell. Is Expalli- 
dana volgens Zeller zelven. Zie ook von Noleken, Fauna p. 415. 

p. 255. n°. 1090. Grapholitha rosaecolana Dbd. Is Suf/usana. 
Deze soort komt op rozen en haagdoorn voor. De rupsen heb 
ik meermalen gevonden. 

p. 257. n°. 1141. Grapholitha consequana Zell. Is Succedana 
var. volgens Zeller zelven. Zie Verh. Zool. Bot. Ges. zu Wien 
1868, p. 602. 


or 
Or 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 


p. 257. n°. 1159. Grapholitha Weirana Doug). 

mal RE SM GOs 5 mitidana (F.?) Steph. Wood. 

Zijn beide seksen van Phthorohlastis Vigeliana. Dit is uit de 
beschrijvingen reeds op te maken en mij nog nader bewezen 
door exemplaren die ik uit Engeland ontving. 

p. 261. n°. 1245. Graph. augustana Hbn. 

wrong 7167 „ (Loserucianay Li. 

Zie de Engelsche schrijvers en ook Rössler, Schmett. von 
Nassau, p. 206. 

Niet vermeld vind ik: 

Conchylis albicapitana Cooke, Zoolog. 1861, p. 7801. — 
Birchall, Ent. Monthly Mag. HI, pl. 1, f. 1. — MLachlan, 
Ent. Ann. 1869, p. 86. 

Conchylis Rheticana Laharpe, Mitth. Schweiz. Ent. Ges.VI, p. 184. 

Conchylis Degreyana M° Lachlan, Ent. Annual for 1869, p. 91. 

Conchylis luridana Gregson, Entomologist. — Knaggs, Ent. 
Ann. for 1871, p. 9. 

Retima fulvimitrana v. Hein., Nachtrag, p. 241 = Sylvestrana, 
v. Hein. Wickler, p. 95, n°. 166. 

Penthina Rooana de Graaf, Tijdschr. v. Ent. p. 168, pl. 12, f. 2. 

Grapholitha geniculana Laharpe, Tortric. p. 270. 

»  Lomiana Zell., Tijdschr. v. Ent. 2° Serie, III, p. 85. 
L Laharpana Laharpe, Tort. p. 229 (verg. von 
Hein. Wickler, p. 175. 

Dichrorampha alticolana Steph. Cat. Brit. Mus. p. 100. — 
oude Cat. Staud. en W. n°. 1114. 

Dichrorampha flavidorsana Knaggs, Ent. Ann. for 1867, 
p. 148, plate f. 5. — Ent. Monthly Mag. III, p. 176. 

Coccyx (?) vernana Knaggs, Ent. Monthly Mag. IV, p. 122 
en p. 154. 

Tortrix (?) Grunertiana Ratzeburg, Waldverderber, pl. V, f. 9. 

Benevens de 9 volgende soorten uit Labrador, waarover zie 
Möschler, Stett. Ent. Zeit. 1870, p. 373 enz. 

Pandemis leucophaleratana Packard. 


is ééne soort. 


Penthina frigidana id. 
= tessellana id. 


56 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


Penthina fulvifrontana Packard. 
pn murina id. 
Grapholitha nebulosana id. 
Anchylopeza plagosana Clemens. 
Halonota Packardiana id. 
Anthithesia bipartitana id. 
En eindelijk de door Stainton van Madera beschrevene: 
Tortrix subcostana. 


n referana. 
,  reticulana (moet, zoo het eene Tortrix is, verdoopt 
worden. 


En Grapholitha Maderae Wollaston. 

p. 307. n°. 2256. Oecophora fuscofasciata. Stainton vermoedt 
dat deze soort het wijfje van Oec. temperatella konde zijn. 

p. 310. n°. 2332. Gracilaria juglandella Mann. Is Grac. ros- 
cidella Hbn. Zie Zeller, Tijdschr. v. Ent. 2° Serie, V, p. 222. 

p. 310. n°. 2334. Gracilaria taxella H.S. Is volgens Stainton 
Zelleria hepatariella Staint. 

p. 314. n°. 2413. Coleophora fuscicornis „kaum von Deaura- 
tella verschieden (Herr.-Sch. Corr. Blatt für Sammler v. Insec- 
ten 1861, p. 133). 

p. 314. n°. 2422. Coleophora albidella. Zeker geene aberratie 
van Anatipennella. Zie Tijdschr. v. Ent. 1871. p. 255. 

p. 314. n°. 2428. Coleophora Nemorum. Is Ibipennella. 

p: 316. n°. 2479. x marginatella. „Wohl nur eine 
Albicostella mit verloren gegangenen goldbraunen Schuppen. 
(Herr.-Sch. Corr. Blatt. f. Sammler 1861, p. 133.) 

p. 317. n°. 2510. Coleophora striatipennella. Is Murinipennella. 
Zie Tengström, aant. bij v. Nolcken, Fauna von Livland. p. 686. 

p. 317. n°. 2534. Coleophora punctipennella. Is Motacillella. 
Zie von Noleken, Fauna p. 685. 

p. 335. n°. 2964. Opostega reliquella. Nog altijd als afzon- 
derlijke soort vermeld, ofschoon verschillende Entomologen 
reeds lang hebben uitgemaakt dat het eene varieteit van Sala- 
ciella is. Zie o. a. von Nolcken, Fauna p. 744. 

p. 339. n°. 3061. Nepticula diversa. Is Vimineticola Frey. 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 57 


p. 342. n°. 3123. Platiptilia similidactyla Dale. Geciteerd 
had nog moeten worden: Tijdschrift voor Entumologie, 2° Serie, 
III, p. 71—78, pl. 2, f. 1—3, waar door den heer H. W. de 
Graaf eene uitvoerige beschrijving met afbeelding der soort 
wordt gegeven. Ik geloof echter dat Zeller’s naam Isodactylus 
de voorkeur verdient boven de namen van Dale en Haworth , 
die niet door voldoende beschrijvingen gesteund worden. De 
door Dr. Wocke sub n°. 3127 beschreven varieteit van Nemo- 
ralis is wel Isodactylus. Nemoralis is Zeller thans wel geneigd 
voor eene varieteit van Zefterstedtii te houden. 

Geene melding vindt ik gemaakt van de volgende, meestal 
als nieuwe beschreven soorten: 

Choreutes-micalis Mann, Wien. Ent. Monats. I, p. 181. — Fiume. 

Tinea Kroesmanni Stainton, Entom. Annnal 1856, p.35. — 
Germania. 

Nemophora Reaumurella Peyerimhof, Petites Nouvelles 1870, 
n°. 17. — Gallia Mer. 

Acrolepia adjectella v. Heyden, Stett. Ent. Zeit. 1863. p. 111. — 
Helvetia. 

Hyponomeuta oenothriella Diorio, Atti Accad. Pont. 1865, 
xxvir, p. 134 (zie Herr.-Sch. Corr. blatt Zool. Min. Ver. 1866, 
p. 141. — Italia. 

Swammerdammia Nanivora Stainton, Ent. Ann. for 1871, 
p. 96. — Brittannia. Deze beschrijving is misschien te laat in 
het licht gekomen om er voor den Catalogus nog gebruik van 
te kunnen maken. 

Argyresthia aerariella Stainton, Ent. Ann. for 1871, p. 100. — 
Brittannia. Verkeert welligt in hetzelfde geval als de voorgaande 
soort. 

Symmoca pigerella Herr.-Sch. — Vorige editie, n°. 1516. 

Gelechia Portosanctana Stainton, Ann. and Mag. of Nat. Hist. 
3 Ser. III, p. 210. — Uit Madera. Komt volgens dien schrijver 
in Engeland voor, zie Ent. Annual for 1859. 

Gelechia pulligenella Sircom, Zoologist 1850, App. p. LXXII, 
zie Herr.-Sch. S. B. V, p. 159. — Brittannia. 

Gelechia fumatella Douglas. — Eerste editie, n°. 1556. 


58 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


„Sicher Oppletella oder Ignorantella (Herr.-Sch.). Hier echter 
bij geene van beiden aangehaald. 

Gelechia Tussilaginis Frey. Eerste editie, n°. 1559a. 
MEET: 

Ypsolophus pulverellus Constant, Ann. Soc. Ent. de France, 
4 Ser. V, p. 191, pl. 7, f. 5. Wanneer de eene soort vermeld 
wordt, is er geene reden de andere stilzwijgend voorbij te gaan. 

Oecophora frigidella Packard. Zie Möschler, Stett. Ent. Zeit. 
1870. — Labrador. 

Glyphipterix Cotini Villiers, Ann. de la Société d’ Agriculture 
de Lyon. Tome IV, p. 462 enz. (1841). 

Ornix Boreacella Clemens, Proceed. of the Acad. of Natur. 
Hist. of Philadelphia 1863, p. 416. — Labrador. 

Coleophora nigrostiymatella Heeger, Sitz. Ber. der Wiener Acad. 
x. — Austria. 

Coleophora scolopacipennella Wallengr., Skandin. Coleophorer. 


3 similis Staint. 5 


— Suecia. 

Coleophora chalybella Costa, Faun. Neap. p. 3, 4, pl. v, 
f. 9, zie Zeller, Isis 1847, p. 819. — Herr.-Sch. V, p. 223. — 
Stainton, South. Eur. Tin. p. 274. — Neapolis. 

Coleophora trochilipennella Costa, Faun. Neap. Ornix, n°. 2, 
pl. ur, f. 6, zie Zeller, Isis 1847, p. 866. — Herr.-Sch. I. c. 
— Neapolis. 

Coleophora minusculella Herr.-Sch. — Eerste editie, n°. 2072. 

si Medicaginis Staint. 5 „ 2136. 
? Herr.-Sch., Corr. BI. f. Sammler 1861, p. 142. 

Colephora Cistorum Peyerimhof, Pet. Nouv. 1870, n°. 15. — 
Gallia australis. : 

Coleophora artemisiella Scott., Trans. Ent. Soc. of London, 
N. S. V, p. 409, pl. 17, f. 2. — Brittannia. 

Coleophora ardeaepennella Scott. 1. e. p. 410, pl. 17, f. 3. — 
Brittannia. (? Hipennelle Zell.) 

Coleophora politella Scott. 1. c. p. 410, pl. 17, f. 4. — Brittannia. 

È Wilkinson Scott. 1. c. p. 411. — È 
= bicolorella Staint. Ent. Annual for 1861, p. 89. — 
Brittannia. 


EENIGE AANTEEKENINGEN. 59 


Coleophora antennariella Herr.-Sch. Corr. Blatt f. Sammler 
1861, p. 134. — Germania. 
Coleophora adjectella Herr.-Sch. 1. e. p. 142, 164. 
a fimbriosella Herr.-Sch. 1. c. p. 142. 
5 leucogrammella Herr.-Sch. 1. e. p. 143, 164. 
È tanacetella Rössler, Schmett. v. Nassau, p. 261. — 
Germania. 
Coleophora Betulifolia Stainton, Ent. Ann. f. 1857, p. 134; 
1858, p. 115. — Brittannia. 
Coleophora Sedi Stainton, Nat. Hist. IV, T. xvi, f.3. — Herr.- 
Sch. Cor. bl. 1861, p. 107. 
Coleophora graminicolella Stainton, Ent. Ann. f. 1870, p. 15. 
,  adelogrammella Herr.-Sch., Syst. Bearb. V, p. 256. 
È semibarbella Herr.-Sch., Syst. Bearb. V, 229. 
5 thymiella Reutti. Herr.-Sch., Corr. bl. 1861, p. 142 
en 163. — Germania. 
Elachista aridella von Hein. Bresl. Ent. Zeitschr. VIII, p. 7. 


— Germania. 

Elachista subnobilella Rössler, Schmett. v. Nassau, p. 278. 
— Germania. 

Elachista monosemiella id. 1. e. p. 283. — Germania. 

Cemiostoma lathyrifoliella Staint., Ent. Ann. for 1866, p. 170. 
— Brittannia. 


Cemiostoma Orobi id. 1. e. for 1870, p. 158. — Brittannia. 
Nepticula Argyrostigma Frey. Eerste editie, n°. 2566. 
à turbulentella Wocke(?) . „ » «2072. 
si Louisella Sircom, Zool. 1849. Append. p. xLII. — 
Brittannia. 
Nepticula alpinella Herr.-Sch., Corr. Bl. Zool. Min. Vereins 
1863, p. 169. — Alpes. 
Nepticula alticolella Herr.-Sch. 1. e. p. 181. — Alpes. 
” Reuttiella Herr.-Sch. I. c. p. 181. — „ 
a gilvella Rössler, Schmett. v. Nassau, p. 295. — Germ. 
5 ligustrella Rössler, 1. c. — Germania. 
Tinea (?) Judeichella Ratzeburg, Wald-Verderber. 
» (2) Hageniella idem. 


60 EENIGE AANTEEKENINGEN. 


Patula asperipunctella Bruand, Ann. S. Ent. de France 1858, 
p. Len: 

Oxyptilus Teucri Jordan, Ent. Ann. 1870, p. 143. — Brittannia. 

Pterorophorus Hodglinsonii Gregson, Ent. Monthly Mag. IV, 
p. 178. — Brittannia. 

Alucita Olbienella Millière, vorige editie, n°. 2662a. 

En van de onderstaande Tineina van Madera: 

Tinea irrorella Wollaston. 

»  abruptella id. 
Gelechia pulchra id. 


ze nigromaculata id. 

à submissella Stainton. 
= ocellatella id. 

A fasciata id. 


ag Elachistella id. 
Oecophora marmorosella Wollaston. 

; ochropalpella id. 
Pterolonche Madeirensis id. 
Gracilaria Stainton id. 

= aurantiaca id. 

Laverna vittata id. 

M decolorella id. 
Asychna insularis id. 


WAARNEMING DER COPULATIE BIJ EENE DER 
KLEINSTE SPINSOORTEN (MICRYPHANTES 
S. ERIGONE RURESTRIS, C. Kocu), 


DOOR 


A. W. M. VAN HASSELT. 


In ons Tijdschrift, 2° Serie, 7° deel, afl. 1 en 2, blz. 27 
van het „Verslag,” vermeldt de heer Ritsema eene door hem 
gedane observatie omtrent den coitus der spinnen. Bij toeval 
namelijk was hij, op één zijner excursies in de omstreken van 
Haarlem, in de gunstige gelegenheid geweest, deze voor den 
natuuronderzoeker altijd aantrekkelijke akte, in de vrije natuur, 
tusschen het mos eener duinhelling, bij een paartje van Mi- 
eryphantes inaequalis C. Koch (= Erigone elongata Reuss.), met 
de loupe in de hand, gedurende meer dan een half uur te 
kunnen bespieden. 

Ofschoon nu de beknopte beschrijving van ons even ijverig 
als kundig medelid slechts eene bevestiging te meer geeft van 
de bekende bijzonderheden bij de copulatie der spinnen op te 
merken, is zijne juist geschilderde waarneming toch in zoo 
verre belangrijk te noemen, als zij, voor zoo veel mij bekend, 
de eenigste en eerste uitmaakt bij deze 266 uiterst Kleine spin- 
soort gedaan. Althans in de werken van Walckenaer', Hahn 
en Koch, Blackwall, Westring, Menge, Ohlert, Simon en 
andere schrijvers over arachnologie heb ik daarvan nergens 
eenige opgaaf kunnen vinden. Ook de hoogleeraar Thorell 


*) Wel zag W. haar bij Dictyna, mede eene der kleinere spinsoorten, 


62 WAARNEMING DER COPULATIE BIJ EENE DER KLEINSTE 


schreef aan R., dat hij diens mededeeling uit dien hoofde 
hoogst interessant vond. Daar het ook mij nimmer was voor- 
gekomen, de geslachtsvereeniging bij de Micryphantides nader 
gade te slaan dan hoogst oppervlakkig bij het gretig opvangen 
van een in conjunctie' verkeerend paartje in een doosje of 
fleschje met alcohol, wekte de bijdrage van R. mij op, om 
deze insgelijks met eigen oogen waar te nemen, te meer daar 
ik de omstandigheden nu eens zoodanig wenschte in te richten, 
dat al mijne opmerkzaamheid met voldoende zekerheid gevestigd 
kon worden op het constateeren der waarnemingen van Prof. 
Menge, omtrent de „voorloopige masturbatie’ bij de spinnen- 
mares, als vöör-akte van den eigenlijk gezegden coitus. Bij 
zulk eene kleine als de hier behandelde spinsoort toch moest 
en kon ik de opsluiting van een paartje zoodanig bewerkstel- 
ligen, dat ik hunne werkzaamheden van zeer nabij met de 
loupe kon bespieden, hetgeen noodig is bij den bijzonder ge- 
ringen ligchaamsomvang dezer spinnen, welke hier nogtans 
eenigermate vergoed wordt door de betrekkelijk vrij groote 
genitalia masculina. Evenwel zou ik toch de bewering van 
Simon hieromtrent: „Que c'est chez ces petites araignées, que 
le palpe du male acquiert son maximum (?) de développement 
et de complications”, niet durven onderschrijven. 

Het geluk diende mij, en reeds spoediger dan ik verwacht 
had, zag ik mijnen wensch ten dezen opzichte bevredigd. 

Den 28 Augustus 1871, des avonds, namelijk, ving ik bij 
Loosduinen, onder mos en helmgras, op verschillende plaatsen, 
twee Micryphantes-exemplaren, een mas en eene femina, die 
ik, daar ik op het eerste gezicht niet zeker genoeg was dat zij 
tot dezelfde species behoorden, ieder in een afzonderlijk doosje 
bewaarde. Te huis gekomen herkende ik hen voor M. rurestris 
(= Erigone fuscipalpis) C. Koch, en richtte ik den volgenden 
ochtend voor hen eene eigenaardige verblijfplaats in, geschikt 


!) Dewijl de feminae der tallooze Micryphantessoorten onderling eene zeer groote 
uitwendige overeenkomst vertoonen, en deze veel minder gekenmerkt zıja dan de 
mares, is zulk een toeval voor den verzamelaar per se reeds van aanbelang, daar 
men op die wijze de zekerheid verkrijgt, dat zij tot dezelfde species behooren. 


SPINSOORTEN (MICRYPHANTES $. ERIGONE RURESTRIS, C. KOCH). 65 


om hen zoo naauwkeurig mogelijk te kunnen bezigtigen. Ik 
nam een wit theeschoteltje, strooide daarin een laagje fijn wit 
duinzand en dekte dit in het midden met een vrij groot, doch 
dun en zeer helder, horologieglas. Eerst bracht ik daaronder 
alleen de femina, die zich reeds spoedig, tegen het boven-seg- 
ment van het glaasje, enkele ragdraden spon, waartegen zij, 
met de rugvlakte benedenwaarts, even als de Linyphiae plegen, 
plaats nam. 

Na eenige droppels water en een paar der kleinste muggen, 
die ik vinden kon, tot spijs en drank te hebben verstrekt, liet 
ik haar een dag alleen en in rust. Den volgenden dag ver- 
leende ik ook het mannetje den toegang tot hare kunstmatige 
woning, in welke mij nu van beider gedragingen niets kon 
ontgaan. 

Na eenige malen zijne nieuwe glazen verblijfplaats in alle 
rigtingen te hebben doorkruisd, observeerde ik terstond reeds, 
zoowel bij hem als in mindere mate ook bij het vrouwtje, de 
trillende bewegingen met de voorpooten, zoo als men die zeer 
dikwijls bij de spinnen kan zien, wanneer beide sexen zich, 
met zekere ideön, ontmoeten en herkennen. De mas vertoonde 
bovendien nu en dan eigenaardige, als ’t ware knikkende be- 
wegingen met het abdomen, in eene onder- en voorwaartsche 
rigting, echter zonder daarbij noch met de palpen, noch met 
de pooten, dit ligehaamsdeel aan te raken, noch op eene en 
dezelfde plaats te verwijlen, noch die plaats met de palpen te 
naderen. 

Toenadering evenwel bleef uit; twee à drie malen werd eene 
regtstreeksche poging daartoe gewaagd, die telkenmale door 
de femina werd afgeslagen. Zoowel dien geheelen dag als 
den volgenden, bij tusschenpoozingen, waarnemende, vond ik 
den mas bij herhaling en met zekere drift bezig met zich de 
voorpooten en vooral de palpen, die op de gewone wijze tus- 
schen de mandibula-haken doorhalende, schoon te maken, doch 
vermogt ik, niettegenstaande ik het die dagen met het meeste 
geduld, ik durf wel zeggen uren lang, heb gadegeslagen, 
volstrekt geene andere verrigtingen ontdekken, hetzij om zelf 


64 WAARNEMING DER COPULATIE BIJ EENE DER KLEINSTE 


eenig bijzonder spinweb te maken, hetzij om op de reeds aan- 
wezige ragdraden een druppel sperma uit te drijven, waarvan 
dan ook met mijne uitmuntend vergrootende loupe, toen, noch 
vroeger, nergens eenig spoor op het voorhanden uiterst fijne 
en witte spinrag of tegen het glaasje te bespeuren is geweest. 
Wel nam ik nog verscheiden malen rencontres van het paartje 
waar, doch zonder uitzondering werd de man, bij elken van 
deze, met woede weggejaagd, zoodat ik bereids begon te vree- 
zen, mij vergist te hebben, en dat mijne gasten niet tot de- 
zelfde soort behoorden. 

Hoogst toevallig den 1°" September in de vroegte, omstreeks 
6 uren, mijne twijfelachtige echtelieden ter loops even bezoe- 
kende, vond ik ze als ’t ware tot één versmolten, en was mijne 
eerste gedachte, dat de mas eindelijk als slachtoffer van zijn 
onbescheiden aandringen — gelijk in de spinnenwereld zoo 
dikwijls geschiedt — was gevallen, doch onmiddellijk, half 
met weerzin, mijne loupe ter hand nemende, ontwaarde ik, tot 
groote voldoening voor mijne moeite, dat zij met ijver in coitu 
waren! Gelijktijdig ontdekte ik, op eenige millimeters afstand, 
een zeer klein, plat, wit, rond coconnetje, waarin een tiental 
lichtgele ovula doorschemerden '. Nu werd mij de zaak duidelijk. 
Het afslaan der liefkozingen van den mas had slechts plaats 
gegrepen, dewijl de femina „hoogst gravida” was; terstond 


na hare bevalling had zij, misschien nolens volens, — want 
bij deze soort overtreft het vrouwelijk individu het mannelijke 
niet in kracht, — den man toegelaten. 


Wat overigens de akte der copulatie zelve betreft, zoo ge- 
schiedde die geheel op analoge wijze, zoo als zij vroeger en 
later onderscheidene malen door andere arachnologen , voor 
meer of minder groote spinnen, en nu onlangs door R. voor 
deze kleinste spinsoort, is beschreven, en zoo als die ook door 


ı Ik had vroeger nog nimmer een cocon van eenige Mieryphantes-soort ontmoet; 
zij ontsnappen dan ook, door hunnen geringen omvang, ligtelijk aan het oog; de 
eitjes daarvan zijn zóó klein, dat dit tiental te zamen nog niet de grootte bereikt 
van één ovulum eener Epeira diadema, met hetwelk ik het, ter vergelijking, in een 
mijner fleschjes, wegens de zeldzaamheid, bewaar. 


SPINSOORTEN (MICRYPHANTES S, ERIGONE RURESTRIS > C. KOCH). 65 


mij zelven meermalen bij Epeira, Tetragnatha, Tegenaria, 
Linyphia, Amaurobius, Dysdera en enkele anderen werd gecon- 
stateerd. Alleen trof ook mij de duidelijkheid, waarmede men 
het gewone aanzwellen en weder zachtjes aan in omvang af- 
nemen van het witte, als elastieke blaasje, dat daarbij telken- 
male zijdelings en van onderen uit den knop van de in actie 
zijnde mannelijke palp te voorschijn treedt, ook bij dit onaan- 
zienlijke spinnetje (van naauwelijks twee millimeters ligchaams- 
lengte!) nog kon onderscheiden. Alleen de houding van het 
paartje vertoonde iets opmerkelijks. Beide spinnetjes, namelijk, 
waren met de rugvlakte benedenwaarts en met de buikvlakte 
bovenwaarts naar het bovensegment van het horologieglaasje 
gekeerd. Niettegenstaande deze zonderlinge verhouding, — 
waarbij het schedelvlak van den mas tegen het sternum van 
de femina rustte, — wist de eerste, door beneden- en zij- 
waarts draaijing zijner palpen, beurtelings met de linker- en 
regter afwisselende, als gewoonlijk, telkens zeer juist de 
vulva der femina te bereiken. Bovendien meen ik te hebben 
gezien, dat de epigyne' vóór de vulva » bij deze soort nog al 
sterk uitstekende, zich telkens bij de nadering of aanraking 
van de mannelijke palp een weinig verhief, ten einde het in- 
dringen van deze te vergemakkelijken. 

Twee punten hebben bij deze kleine waarneming voorname- 
lijk mijne aandacht getrokken: 

1°. Dat ik wederom geen de minste bewijzen heb ontdekt 
voor de „voorbereidende akte” van masturbatie, die, volgens 
de „Uebertragungs-” of „lepeltjes”’-theorie van den beroemden 
arachnoloog, Prof. Menge (zoo ver ik weet nog slechts door 
Ausserer geconstateerd), bij den coitus aranearum zou plaats 
grijpen. Althans bij deze Mieryphantes-soort schijnt die „akte” 
niet yoor te komen. Wanneer ik evenwel overweeg, dat Menge 
die akte niet alleen in de détails ten duidelijkste beschrijft bij 





+ Menge noemt dit deel „der Nagel von dass Schloss!» Liever zou ik het met 
de clitoris vergelijken, dan daaraan zulke, niet ontleedkundige, benamingen toe te 
leggen. 


5 


66 WAARNEMING DER COPULATIE BIJ EENE DER KLEINSTE ENZ. 


enkele Linyphia- en Lycosa-soorten enz., maar die zelfs in de 
IV‘ Abtheilung zijner „ Preussische spinnen’, voor twee Agalena- 
species, door afteekeningen van het eigenaardige spinsel, waarop 
het sperma voorloopig wordt gedeponeerd, aanschouwelijk 
maakt, zoo moet men hem wel gelooven. 

Van den anderen kant staat het bij mij, na mijne vroegere 
waarnemingen op dit gebied en vooral na de laatste vernieuwde 
studie ad hoe, vast, dat deze akte op verre na miel algemeen 
is. Mijns inziens, heeft Menge nog geene voldoende bewijzen 
geleverd, om dáárop eene algemeene theorie voor de copulatie bij 
deze dieren-orde te mogen grondvesten. En dit schijnt hij toch 
door te voeren, al ware het slechts door aan een der voor- 
naamste uitwendige deelen van de mannelijke palpen, overal en 
voor allen, de benaming van „den Ueberträger” te geven. 

2°. Dat de spinnenwijfjes — hoe boosaardig dikwerf ook — 
toch insgelijks meermalen verkeerdelijk worden beschuldigd van 
kwade bedoelingen tegen de spinnen-mares. Tallooze malen 
zag ik, hoe de laatsten met de grootste onbescheidenheid, en 
met eene tegen alle vermaningen doofblijvende volharding, 
blijkbaar reeds bevruchte feminae lastig vielen, en eerst door 
deze telkens eenvoudig weggejaagd werden, tot dat zij zich 
eindelijk en ten laatsten, in arren moede, half gedwongen ge- 
voelden, om hare ontijdige indringers te verslaan, — volkomen 
op overeenkomstige wijze als men soms op straat de vele 
loopsche mannetjes-honden, door drachtige teven, met woede 
kan zien afbijten. Een doorslaand bewijs voor het waarschijn- 
lijk dikwijls voorkomen van zoodanigen toedragt der zaak had 
ik gelegenheid in deze Micryphantes-huishouding waar te nemen. 
Het vrouwtje vertoornde zich slechts in zoo verre, en liet 
alleen tot zoo lang ’s mans aanvechtingen onverhoord, als zij 
zich door hare graviditeit niet in staat gevoelde, daaraan te 
kunnen beantwoorden. Onmiddelijk toeh daarop, zoodra zij 
na het maken van haar coconnetje in gunstiger omstandigheden 
verkeerde, onderging zij gereedelijk diens omhelzingen. 


Amsterdam, 10 Junij 1872. 


TROIS ESPECES NOUVELLES DU 
GENRE RHYSSA, 


DECRITES PAR 


S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN. 


Planche 4, fig. I-III. 


RHYSSA FRACTINERVIS m. 


Rh. major, nigra nitida, flavo et ferrugineo maculata, nervo 
recurrente altero intus in angulum fracto. 


Long. 34 mm. Longitudo totius insecti ab apice antennarum 
ad aculei apicem 1 decimeter. 


Tout le corps est luisant, et principalement l’abdomen; la 
couleur générale est un noir quelque peu brunâtre. La tête est 
assez petite, cordiforme vue par devant, à face applatie. Yeux 
grands, ovales, bruns, entourés d’un cercle ferrugineux. Face, 
labre et palpes de la même couleur de rouille. Antennes grêles, 
de plus de 40 articles, dont les 28 premiers noirs, les deux 
derniers un peu brunâtres, les autres blancs. Épaulettes du 
prothorax, squamules des ailes, écusson et postécusson, ainsi 
que la moitié postérieure du metathorax jaunes. Premier segment 
de l’abdomen à bordure jaune; second segment à tache d’un 
jaune ferrugineux en forme de trident; les trois suivants à 
tache ovalaire médiane et raies latérales de la même couleur, 
le sixième à tache ovale ferrugineuse sur le milieu, touchant le 
bord postérieur, à deux taches carrées de même couleur faisant suite 

6 


68 TROIS ESPÈCES NOUVELLES DU GENRE RHYSSA. 


aux taches latérales du cinquiéme et en outre de chaque côté 
à tache triangulaire jaune au dessous de la carrée et posée sur 
le bord postérieur; septième segment à tache jaune latérale 
s'unissant à la tache triangulaire du précédent et à bordure 
jaune interrompue au milieu; huitiéme segment couvert par le 
septième, à l’exception d’une saillie rougeätre au milieu. Val- 
vules de la tarière noires, à villosité très-courte; tarière d’un 
brun de poix. 

Ailes longues, teintées de jaune dans la moitié basale, enfu- 
mées vers la pointe. Nervures noires, le point épais d’un noir 
bleuâtre. La seconde nervure récurrente, celle qui se trouve 
sous l’aréole, n’est pas convexe vers le limbe, comme chez la 
Rhyssa persuasoria, mais a la forme d’un chevron dont la pointe 
est tournée vers la base de l'aile (voyez fig. a). Je ne retrouve 
point cette forme de nervure récurrente chez les autres espèces 
de Rhyssa, conservées dans la collection du Museum de Leide. 

Pattes grêles et très-luisantes, couleur de briques, les anté- 
rieures et intermédiaires à hanches et trochanters jaunes, les 
postérieures à hanches noires et trochanters jaunes; à toutes 
les pattes les genoux sont plus pâles que le milieu des cuisses. 
Les jambes des antérieures sont courtes et le premier article 
des tarses est aussi long qu'elles. 

L'espèce habite les environs d’Auckland dans la Nouvelle 
Zeelande. 


RHYSSA LANIARIA m. 


Rh. capite, thorace et pedibus quatuor anterioribus coccineis, 
pedibus posticis nigris excepla basi femorum, abdomine 
mgro, sublus albo maculato. 


Long. 22 mm. — cum antennis et aculeo 6 c.m. 


Au premier abord cette espèce ressemble à la Rhyssa mirabilis 
Smith (Journal of the Proceedings of the Linnean Society, 
Zool. vol. II. p. 120), mais elle en differe en tant de points 
qu'il n’est pas même possible de l'en croire une variété. 

La tête et tout le thorax, avec les pattes antérieures et 


TROIS ESPECES NOUVELLES DU GENRE RHYSSA. 69 


intermédiaires sont d’un beau rouge orange; le pourtour des 
yeux et les hanches antérieures sont un peu plus jaunes. Face 
ridée tranversalement; yeux larges, bruns; ocelles posés sur une 
tache d’un rouge foncé, triangulaire. Mandibules noires. Antennes 
grêles, de la longueur de deux troisièmes du corps, noires. Dos 


du mésothorax à rides très-fortes, ce qui lui donne un air de 
rape, ses flancs à ponctuation bien distincte, tandis que les 
flancs du prothorax sont très-lisses. Ailes enfumées à reflets 
cuivreux et violets, le limbe plus clair que le disque. 

Abdomen noir en dessus, lisse, bordé latéralement d’une 
ligne blanche, un peu dentée au sixième segment. Ventre 
blanchâtre à -quatre bandes transversales noires. Tarière un 
peu plus longue que le corps, d’un brun de poix, ses valvules 
peu velues, d’un brun pâle à extrémitè jaune. 

Pattes postérieures dun noir violet; la base des cuisses est 
cerclé de rouge. Leurs tarses, ainsi que celles des pattes 
intermédiaires, sont d’un brun foncé '. 

M. Hoedt a rencontré cette belle espèce dans l’île d’Amboine; 
probablement elle se retrouvera dans les autres îles Moluques; 


la Mirabilis de M. Smith habite Borneo. 


RHYSSA DOREICA m. 


Rh. nigra, flavo variegata, abdominis segmentis 3—7 macula 
laterali flava notatis. 


Long. 24 mm. — cum ant. et aculeo 64 mm. 


Il se pourrait que l’insecte qne nous allons décrire ne fût 
autre chose qu’une variété de la Rhyssa maculipennis Smith, 
originaire de Malacca et de Borneo; mais il est bien probable, 
vu la distance de l'habitat, qu’elle soit une espèce distincte, 
différente de la susnommée par d’autres caractéres que par le 
nombre des lunules jaunes, caractéres que l’on ne trouvera qu’en 





? Dans la diagnose de la RA. mirabilis, M. Smith nomme les pattes intermédiaires 
rouges, dans la description il les dit de couleur rouge brun; selon la diagnose elle 
s’accordent avec les premiéres pattes, selon la description avec les postérieures. 


70 TROIS ESPÈCES NOUVELLES DU GENRE RHYSSA. 


comparant les deux types, ce qui m’est pour le moment impossible. 

Tete ronde, mais applatie par devant, plus large que haute, 
jaune avec une large raie noire sur la face, brune posterieure- 
ment. Yeux et mandibules bruns, les dernieres noires au bout. 

Les 8 premiers articles des antennes rougeätres, les suivants 
noirs, les 12 derniers jaunätres sur la face inférieure. Prothorax 
lisse, d’un brun rouge à bordnre jaune. Mesothorax noir à 
deux petites stries longitudinales ferrugineuses sur le bord 
intérieur des lobes latéraux, tache jaune au dessous des ailes, 
bien marquée en haut et nubéculeuse en bas. Écusson jaune 
un peu ridé transversalement; une raie ferrugineuse sur le 
postécusson. Metathorax luisant, à bande ondulée jaune, émet- 
tant sur chaque flanc deux dents dont la majeure recouvre le 
stigmate. Pattes antérieures d’un rouge de brique & hanches 
rayées de jaune longitudinalement. Hanches et cuisses des 
pattes intermédiaires d’un brun de poix; leurs trochanters, 
jambes et tarses d’un brun clair jaunâtre. Hanches des pattes 
postérieures d’un brun de poix, a deux taches jaunes sur la 
face supérieure, trochanters bruns a extrémité jaune, cuisses 
d’un brun de poix à genoux jaunes, jambes d’un jaune rougeätre, 
tarses un peu plus foncés. Abdomen noir luisant à marges des 
segments rougeätres; premier et deuxième segment à tache 
ronde jaune au milieu près de la bordure, les cing suivants à 
tache latérale jaune ovale ou en croissant, ventre blanchâtre à 
quatre taches brunes. Tarière brune, ses valvules d’un brun 
plus clair. 

Ailes jaunätres, 4 nervures brunes; une lunule d’un brun de 
poix traverse l’aîle en partant du bout du point épais et passant 
par l’aréole; l’apex de Vaile est un peu enfumé. 

Cette espéce m’a été envoyée du port de Dorey, dans la 
Nouvelle-Guinée, par M. Bernstein. Une autre espéce & ailes 
maculées sous le stigmate se trouve au Japon, et une espéce 
trés-intéressante sans aréole mais avec une tache apicale brune 
se trouve dans l’île de Java. Je me ferais un plaisir de les 
décrire, si jen possédais des individus non mutilés. 


LEPIDOPTERA VAN HET PRINSEN-EILAND 
ILHA-do-PRINCIPE), 


VERZAMELD DOOR 
J. KEULEMANS, 


WAARVAN DE LIJST IS OPGEGEVEN DOOR 


P. C. T. SNELLEN. 


In het jaar 1867 ontving ik van den heer J. Keulemans 
eenige Lepidoptera door hem verzameld op het Prinsen-Eiland 
in de Bogt van Guinea op 1°50 N. Br. gelegen. Het zijn slechts 
weinige soorten, doch daar ik niets kan vinden over de Lepi- 
doptera van dat eiland en er zich onder het verzamelde een 
zeer merkwaardig nieuw Geometrinen-genus bevindt, komt het 
mij voor dat de mededeeling niet onbelangrijk is. 

Ik ontving: 

RHOPALOCERA. 


Acraea Menippe Drury. Een mannetje. ” Vliegt van Januarij 
tot Maart en van Mei tot September. De wijfjes zijn 
grooter en grauwer. ” (Keulemans.) ; 

— — Manjaca Boisd. Een mannetje. Zie hierover mijn stuk 
over de Vlinders van Neder-Guinea. (Tijdsch. v. Ent, 
1312 pe 11.) 

-—— Esebria Hew. Een exemplaar. 

Danais Chrysippus L. Drie exemplaren. Vergelijk T. v. E. 
1872 p. 12. 

Diadema Misippus L. (Zie Kirby’s Catalogus). Vijf stuks. 
» Vliegt gedurende het geheele jaar.’ (Keul.) De voor- 
werpen verschillen in niets van Javaansche. 


12 LEPIDOPTERA VAN HET PRINSEN-EILAND. 


Lycaena Lysimon Hübn. Drie exemplaren. Een is gevangen 27 
Januarij 1866. 

Thecla Telicanus Herbst. Een paar. 

—— Lingeus Cramer. Een paar. Het wijfje 17 December 1865. 

Pontia Narica F. Boisd. Spec. Twee exemplaren die op de 
bovenzijde geheel wit zijn. 

Pieris Saba F. Twee exemplaren. 

Papilio Demoleus L. Een stuk. 


Nocturna. | 


Trigonodes Hyppasia Cramer. Een wijfje. 

Rivula Terrosa Snellen. T. v. E. 1872 p. 66 pl. V f 10. 
Een wijfje. In mijne beschrijving vergat ik nog mede 
te deelen dat de vlinder zeer duidelijke bijoogen heeft. 


PYRALIDINA. 


Cryptographis Rogenhoferi Led. Een mannetje gevangen 12 
Januarij 1866. Lederer geeft alleen Amerika als 
woonplaats op. 


GEOMETRINA. 
CHIONOPTERYX. 


Alucitaria m. Nov. spec. Plaat 4, fig. 1—4. Een mannetje 
gevangen 28 November 1865. 

Een dier van zeer vreemd uiterlijk en dat men op het eerste 
gezigt stellig niet voor een spanner zoude houden, maar eer 
voor een verwante der Agdistis-soorten. Eene vergelijking 
«echter der vleugeladeren van Agdistis, die door Herrich-Schäffer 
in zijne Syst. Bearb. deel VI. Microlepidoptera pl. VIII, fig. 4 
zijn afgebeeld, zal doen zien dat de overeenkomst zich alleen 
tot den vorm van vleugels en pooten bepaalt. De sprieten zijn 
haarvormig , de achtervleugels hebben 8 aderen met duidelijke 
costaalader en ééne binnenrandsader, de voorvleugels ééne, 
naar buiten ongevorkte binnenrandsader terwijl, ader 5 uit het 
midden der dwarsader ontspringt. De lange, dunne, glad be- 
schubde pooten en de groote, cirkelronde oogen verbieden alle 
gedachte aan Notodontina of Brephina. Ook naar Herrich- 


LEPIDOPTERA VAN HET PRINSEN-EILAND. 13 


Schiffer’s Tabel van de familien der Lepidoptera, zie: Syst. 
Bearb. deel VI, p. 82 en Sammlung aussereuropdischer Schmet- 
terlinge p. 2 is de vlinder dus eene Geometrine en wel eene 
Dendrometrine, b. 

Naar de tabel der Geometriden-genera van genoemden schrijver 
(Syst Bearb. VI p. 105) is de plaats der soort zoo wat tusschen 
1 en 2 in, want ader 5 der achtervleugels staat juist in het 
midden tusschen 4 en 6, terwijl daarentegen de voorvleugels 
geene aanhangcel hebben. Overigens zijn de achterscheenen 
niet regelmatig gevormd en hebben slechts eindsporen. De 
vlinder staat dus blijkbaar tusschen de genera Acidalia Tr. Lederer 
en Macrosoma Hübn. Herr-Sch. in, en onderscheidt zich van het 
laatstgenoemde naastverwante genus: 1°. Door de lange dunne 
pooten. 2°. Door de onder de punt niet uitgesneden voor- 
vleugels. 3°. Door den oorsprong van ader 11 die niet gezwaaid, 
maar zeer kort is en in ader 12 uitloopt. Ader 10 kan ik niet 
ontdekken. 

Tot de nadere beschrijving overgaande vinden wij den kop 
op eenen zeer langen hals staan. Hij draagt 2 lange, tot 3/4 
van den voorrand der voorvleugels komende, genoegzaam draad- 
vormige, fijn behaarde sprieten, twee groote cirkelronde oogen 
en twee dunne, sikkelvormig gebogen, spitse palpen die 
anderhalfmaal zoolang zijn als de doorsnede der oogen. Zuiger 
duidelijk opgerold. Thorax klein kogelrond. Pooten allen zeer 
lang en dun, glad beschubd. De dijen der voorpooten zijn 
anderhalfmaal zoo lang als het heupstuk, de scheenen half zoo 
lang als de dijen en de tarsen driemaal zoo lang als de dijen. 
Aan de middenpooten zijn de dijen en scheenen even lang, ook 
anderhalfmaal zoo lang als het heupstuk, de scheenen met 
twee uiterst korte eindsporen, de tarsen korter dan aan de 
voorpooten en slechts tweemaal zoo lang als de dijen. De dijen 
der achterpooten zijn naar achteren verbreed en plat, de scheenen 
anderhalfmaal zoo lang als de dij, in het midden verbreed, 
plat en gebogen, aan het dunnere eind van onderen met lange 
fijne beharing en twee zeer korte, moeijelijk te vinden eind- 
sporen dragende. 


14 LEPIDOPTERA VAN HET PRINSEN-EILAND. 


De vorm en verhoudingen der lange smalle vleugels zijn uit 
de afbeeldingen te zien, even zoo het aderbeloop, waarvan nog 
op te merken valt, na hetgeen hierboven daarvan gezegd is, dat 
ader 2, 3 en 4 der voorvleugels ver van elkander ontspringen 
en 7—9 gesteeld zijn; 8 en 9 zijn vrij kort en 8 loopt iets 
voor de punt in den voorrand uit. In de achtervleugels staan 
ader 2—4 mede ver van elkander en zijn 6 en 7 gesteeld. 
Vleugelhaakje lang en dun. 

Het achterlijf is zeer dun en ruim anderhalfmaal zoo lang 
als de binnenrand der achtervleugels. 

Het geheele dier is onder en boven wit, de vleugels zeer 
dun beschubd met eenigen weerschijn (iriseerend) en de tee- 
kening bestaat in flaauwe sporen der beide dwarslijnen die 
door donkergrijze vlekjes op de duidelijk zigtbare aderen 
worden aangeduid. Dwarsaders met middenvlekken. De flaauw 
gegolfde achterrand heeft eene onduidelijke, donkere, in de 
cellen verdikte franjelijn. Franje wit, fijn. 

De vlugt van den vlinder is 22 mm. 


Verklaring der vergroote afbeeldingen. 
Fig. 1. Het geheele dier. 


„ 2. Aderbeloop der voorvleugels. 
anno: 5 „ achtervleugels. 
„ 4 Kop. 

„ 5. Achterpoot. 


Rotterdam, 24 Mei 1872. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN 


BESCHREVEN EN MEERENDEELS OOK AFGEBEELD 


DOOR 


S. C. Snellen van Vollenhoven. 


Vierde stuk met drie platen. 


ZESDE FAMILIE. — ANTHOCORIDEN (’). 


ANTHOCORIDEA. 


De Hollandsche vertaling van den Griekschen naam dezer 
familie levert ons het woord Bloemenwants, doch deze komt mij 
voor ten opzigte der Anthocoriden vrij wat minder gepast en bruik- 
baar te zijn dan voor de Capsinen, wier ware plaats van op- 
onthoud bloemen zijn. Ik stel dus voor den naam onveranderd 
te laten, even als wij zulks voor de Coreoden gedaan hebben. 

Onze familie der Anthocoriden is zamengesteld uit die, welke 
Fieber noemt: Anthocoridae, Acanthiadae en Microphysa, en 
komt derhalve overeen met de gelijknamige van Flor en die 
van Amyot et Serville met bijvoeging van het geslacht Acanthia. 
Dit laatste kan men rekenen dat ons, ten spijt van de over- 
groote menigte der voorwerpen, die in Europa voorkomen , 
nog onvoldoende bekend is, omdat bij allen de hemelytra en 


(1) De vijfde familie, die der Capsinen, zal in het volgende stuk behandeld worden ; 
zij is bijzonder rijk aan soorten en om der volledigheids wille geloof ik dat het beter 
is de behandeling daarvan uit te stellen tot er nog een jaar met zorg en ijver zal 
verzameld zijn. 


76 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


vleugels onontwikkeld blijven, ten gevolge waarvan het zeer 
moeïjelijk is te bepalen of geheel ontwikkelde individuen ook 
ocellen zouden bezitten. 

In den regel zijn de wantsen dezer zesde familie kleine en 
teedere dieren, en schijnbaar op een lagen trap van ontwik- 
keling staande, daar de vleugels en dekschilden dikwijls half 
ontwikkeld zijn. De kop is tamelijk lang, regt vooruit gestoken 
en vertoont meestal tusschen de oogen een stomp, snuitachtig 
uitsteeksel; dat zoo lang is als, of langer dan het eerste lid der 
sprieten. Dikwijls schijnt de kop op een tamelijk lang halsje 
te staan. De oogen zijn klein, aan de zijden van den kop ge- 
plaatst; de ocellen zijn bij goed ontwikkelde voorwerpen aan- 
wezig, doch zeer klein; zij staan achter de oogen op den 
schedel en zijn van elkander meestal verder verwijderd, dan 
elk bijoog afzonderlijk van het naastbij zijnde zamengestelde 
oog. De sprieten staan aan de zijden van den kop op een klein 
wratje voor de oogen, zijn nimmer langer dan het ligchaam en 
hebben vier leedjes, waarvan het tweede het langste is en de 
beide laatsten gewoonlijk niet dunner zijn dan dit. De zuiger 
heeft drie leedjes (bij Microphysa duidelijk vier), waarvan het 
tweede het langste is. Bij de ware Anthocoriden is hij lang, 
regt naar achteren uitgestoken en reikt tot aan de achterheupen, 
doch bij Microphysa is hij, ten minste bij de wijfjes gebogen 
en gekromd, even als bij de Reduvien; bij Acanthia ziet men 
een spoor van eene gleuf aan de keel, waarin een gedeelte 
van den zuiger zou kunnen geborgen worden. De prothorax 
is aan de voorzijde niet veel breeder dan de kop, doch loopt 
naar achteren breeder uit en heeft gewoonlijk op den rug nog 
eene dwarsinsnijding in het midden. Het schildje is driehoe- 
kig, niet langer dan de kop. De dekschilden bestaan, wan- 
neer zij geheel ontwikkeld zijn, ’t geen dikwijls het geval 
niet is, uit Corium, Clavus, Cuneus en Membraan; wel heeft 
de al te scherp onderscheidene Fieber, die ook de wetenschap 
met een verbazend groot aantal genera heeft bemoeijelijkt, ons 
medegedeeld dat de cuneus bij deze familie slechts schijnbaar 
bestond en dat in de dekschilden der Anthocoriden een zeer 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. an 


bijzonder stuk, door hem Embolium genoemd ('), aanwezig is, 
doeh microscopisch onderzoek heeft mij geleerd dat de vleugels 
bij Anthocoris volkomen gevormd zijn als bij Capsus, met uitzon- 
dering van de cellen in de membraan en dat het zoogenaamde 
tusschenzetsel of embolium niets anders is dan de costa, die 
hier wat dikker is dan bij de Phytocoriden. In de membraan 
zijn vier afzonderlijke plooïjen, die men wel eens voor aderen 
kan aanzien of er is aan de basis in het midden eene soort 
van kleine, weinig scherp begrensde cel aanwezig, van welke 
twee aderen naar de rigting van den buitenrand loopen. 

Het achterlijf heeft bij het mannetje zeven ringen, bij het 
wijfje zes met eene uitrekbare legbuis. De pooten zijn meest 
slank en dun, doeh ook wel korter en dik; de dijen van het 
voorste paar zijn niet dikker dan die der beide achterste paren, 
met uitzondering van een geslacht. De tarsen hebben drie, 
doch bij Microphysa slechts twee leedjes. 

In strijd met den naam Anthocoriden treft men de leden 
dezer wantsenfamilie zelden op bloemen aan, maar daarentegen 
in opgerolde en verdorde bladeren, op sommige vruchten, 
tegen boomstammen en onder schors, in mos en verdroogde 
zaadhulsen, de welbekende weegluis in duiventillen en men- 
schelijke woningen. Allen schijnen van vruchtensappen of dier- 
lijke vochten te leven, doch langen tijd zonder nadeel voedsel 
te kunnen ontbeeren ; Microphysa en hare verwanten werden 
wel in mierennesten aangetroffen. 


Analytische tabel der Geslachten. 


E18). Voorrand van het borststuk niet half cirkelvormig 
uitgesneden. 
2 (3). Zuiger gebogen en los hangend, van 4 leedjes. 
Gen. 6. Micropuysa Westw. 


3 (2). Zuiger regt, onder naar de borst reikend, van 3 
leedjes. 


(1) » Halbdecken mit Embolium, hiedurch scheinbar ein Cunens gebildet. » Dr. F. 
X. Fieber, Die europäischen Hemiptera, Heteroptera. pag. 24, 


78 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


4 (7). Schijnbaar een halsje tusschen kop- en borststuk. 
5 (6). Zuiger tot aan het laatste paar pooten reikend. 
Gen. 1. Temnosreraus Fieb. 


6 (5). Zuiger tot even over de voorste heupen reikend. 
Gen. 1. Anraocoris Fall. 


7 (4). Geen halsje tusschen kop- en borststuk. 
8 (9). De beide laatste leden der sprieten dun- en haar- 
vormig. 
Gen. 5. Lycrocoris Hahn 


9 (8). De beide laatste leden der sprieten weinig dunner 
dan de beide vorigen. 
10 (11). Voorste dijen gezwollen, het eind der voorste scheenen 
verdikt. 
Gen. 3. Piezosreraus Fieb. 


11 (10). Alle pooten ongeveer even dik. 
Gen. 4. Trırurers Fieb. 


13 (1). Voorrand van het borststuk half cirkelvormig uitge- 


sneden. 
Gen. 7. AcANTHIA F. 


Gen. 1. TemnosteTHUS Fieb. 


Dit geslacht geeft geheel de uiterlijke gedaante van Antho- 
coris terug, zoodat wij daarnaar verwijzen; het verschilt door 
den langeren zuiger, die tot aan het midden van den metatho- 
rax reikt. Het eerste lid van dien zuiger is ongeveer zoo lang als 
een derde deel van het tweede. De prothorax is aan den ach- 
terrand tweemaal zoo breed, als zijne lengte bedraagt. Het 
4° lid der sprieten is een weinig korter dan het derde. 


Temnost. pusillus H.S. 
Plaat 5, fig. 1. 
Herr. Schaeff., Nomencl., p. 60. — Idem, Wanz. Ins. IX, 
fig. 977. — Fieber, Eur. Hemipt. p. 136. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 79 


Lengte 2,5 mm. Zwart met zwarte sprieten. De prothorax 
aan de achterhelft met fijne dwarsrimpeltjes. De dekschilden 
bruin met zwarten cuneus en rookkleurige membraan; even 
voorbij de inplanting een smal wit dwarsvlekje, drie rondach- 
tige witte vlekjes in een driehoek op de membraan. Heupen 
en dijen donkerbruin, scheenen lichtbruin, iets donkerder aan 
de beide einden; tarsen van kleur als de spits der scheenen. 

Slechts twee inlandsche voorwerpen zijn mij bekend, het 
eene gevangen door den Heer Six bij Utrecht, het andere door 
mij in de maand Junij bij Leyden. 


Gen. 2. AnTHocoris Fall. 


Het ligchaam is langwerpig, naar voren toegespitst, naar 
achteren afgerond. De kop is vrij groot met uitpuilende oogen 
en een kegelvormig uitsteeksel tusschen de sprieten, dat zoo 
lang is of iets langer dan hun eerste lid. Even achter, doch 
ook min of meer tusschen de oogen staan de kleine, doch wel 
te onderscheiden ocellen. De zuiger reikt slechts tot tegen de 
middelborst aan en niet er over heen; zijn eerste lid is zeer 
kort. De sprieten zijn draadvormig en nimmer langer dan de 
helft van het ligehaam; de leedjes zijn ongeveer even dik, het 
tweede is aan de basis dunner dan aan het eind. Het 1° lid 
der sprieten reikt tot de spits van den kop; het 2° is dubbel 
zoo lang, 3 iets korter dan 2, en 4 gelijk aan 3. De pro- 
thorax vertoont eerst een soort van halsje, zet dan plotseling 
uit en is aan den achterrand meer dan tweemaal breeder dan 
aan den voorrand; hij loopt naar achteren ietwat op en is aan 
den achterrand sterk ingebogen; de voorrandshoeken zijn afgerond, 
daarentegen zijn die aan den achterrand zeer scherp; de opper- 
vlakte is bijna altijd in dwarse rigting gestreept, doch uiterst 
fijn. Het schildje is breed driehoekig, door eene dwarslijn in 
twee deelen verdeeld, waarvan het voorste bol, het achterste 
plat is. De platte voorvleugels reiken tot ver over het achterlijf, 
de membraan is bijzonder lang. De pooten zijn slank en ver- 
toonen niets bijzonders, de dijen zijn iets dikker dan de scheenen 
en nagenoeg allen even gezet, 


80 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


1. Anthocoris Nemorum L. 
Plaat 5, fig. 2. 

Linn. Fauna Suec. 953. — Fabr. Syst. Rh. 116, 17 (Salda 
sylvestris). — Fall. Hemipt. Suec. 66, 1. — Wolff, Ic. Cim. pl. IX, 
fig. 84. — Burm. Handb. II, p. 288. — Herr. Sch. Wanz. Ins. 
Th. I, pl. 17., fig. 56. — Amyot et Serv. Hemipt. p. 263. — 
Flor, Rh. Livl. I, p. 651. 


Lengte 3—4 mm. — Glanzig zwart met microscopische witte 
haartjes dun bekleed. Oogen en zuiger bruinachtig zwart. 
Sprieten iets korter dan de halve lengte van het ligchaam, met 
het 1° lid zwart, het 2° peenrood met zwarte spits, het 3° half 
rood half zwart, het 4° geheel zwart. Bovenvleugels aan de 
basis en den clavus, mitsgaders het eind van het corium en 
den cuneus geelbruin, het midden van het corium vuilwit, eene 
vlek, die het eind van den clavus bedekt, zwart, twee vlekken 
aan het eind van het corium en de spits van den cuneus zwart; 
de membraan is wit, doch de tip is zwart en deze laatste 
kleur zet zich op de helft der lengte van de membraan tot eene 
tweede grijze vlek uit. In de membraan zijn somwijlen 2, 
somwijlen 3 aderen te herkennen. Pooten roodgeel, de achter- 
dijen hebben dikwijls een bruin bandje voor de spits. 

Deze soort is zeer gemeen in verschillende provincien en 
wordt dikwijls reeds vroegtijdig in het voorjaar gezien; zij 
schijnt onder boomschors en planten te overwinteren en wordt 
mede veel in verschrompelde bladeren en drooge zaadhulzen 
aangetroffen. In kleur verschillen de individuen sterk van 
elkander en het komt mij voor dat Anth. pratensis F., die door 
Fabricius, Hahn en Fieber voor eene bijzondere soort wordt 
gehouden, slechts eene varieteit van deze is; het eenige soort- 
kenmerk toch zou — behalve de kleur — dit zijn, dat bij 
Pratensis het schildje wat korter is dan bij Nemorum. 


2. Anth. nemoralis. F. 
Plaat 5, fig, 3. 
Fabr. Syst Rh. 116, 15 et 239, 181 (Lygaeus austriacus). — 
Fallen, Memipt. Suec. 67, 2. — Hahn, Wanz. Ins., I. p. 108 


DE INLANDSGHE HEMIPTEREN. 81 


tab. 17, fig. 58. — Burm., Handb. II, p. 289, 2. — Flor. , 
Rh. Lil. I, p. 650, 4. 


Lengte 3—3,5 mm. — Van de vorige soort onderscheidt zich 
deze doordien zij in den regel iets kleiner is , door korter en 
gezetter sprieten en door eene andere punctering van het borst- 
stuk; dit laatste kenmerk is echter naar mijne bevinding niet 
standvastig, zoodat ik er volkomen vrede mede zou hebben , 
indien de soort als verscheidenheid bij de vorige werd aange- 
sloten. i 

Uit den bruinen zwart, met microscopische haartjes. De 
sprieten korter dan de helft, ja niet meer dan 1 van het 
ligehaam, zwart met roodgeele basis van het tweede lid ‚bi 
enkele individuen geheel zwart. Borststuk op de achterhelft 
meer gestippeld, dan wel met dwarsstreepjes gerimpeld, zwart. 
Schildje als bij Nemorum. Dekschilden bruin of donkerbruin 
met een donkerder vlek, die het eind van den clavus en een 
gedeelte van het corium bedekt; de spits van den driehoek , 
gevormd door de aaneengesloten clavi der beide vleugels is 
gewoonlijk lichtbruin of geel; de wigge is donkerbruin met 
liehteren buitenrand. De membraan is aan de basis doorschij- 
nend wit tot voorbij de helft, daarna donkergrijs; op het witte 
gedeelte staan 2 of 3 min of meer zamenhangende langsstreepjes , 
grijs of zwart van kleur. De pooten zijn geelrood met een 
‘bruin tintje; aan de bovenzijde zijn de dijen altijd bruin € 
soms de dijen geheel en al. 

Het is aangenomen dat de beschrijvingen van Fabricius deze 
soort bedoelen ; waarschijnlijk bleek dit uit zijne nagelaten ver- 
zameling; anderzins zou men moeite hebben om het van Ne- 
moralis 116, 15 te geloover. Voor het onderscheid tusschen 
beide Fabrieische soorten zie men Fieber na, die Europaeischen 
Hemiptera, p. 137. 

Onuitgekleurde, pas vervelde exemplaren zijn fraai rood, in 
plaats van zwart. 

De soort is weinig minder gemeen dan de voorgaande. Zij 
werd gevangen: bij Leyden door de Graaf, Herklots, Ritsema 


82 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


en mij zelven; bij Noordwijk door Ritsema; bij Heemstede 
door mij; bij Utrecht door van Hasselt en Six, bij Drieber- 
gen door Six; bij Arnhem door van Medenbach de Rooij; 
bij Beek door Six. De tijd van voorkomen was van Mei tot 
September, doch waarschijnlijk overwinteren de individuen en 
zijn dus van September tot Mei ook wel op te sporen of reeds 
werkelijk gevangen, zonder dat daarvan aanteekening gehouden is. 


3. Anth. limbatus Fieber. 
Plaat 5, fig. 4. 
Fieber in Weitenweber’s Beiträge, p. 110, 13. t. 2, f.9. — 
Herr. Sch., Wanz. Ins. IX, p. 225. tab. 316, fig. 975. 


Lengte 3 mm. — lets kleiner dan Nemorum, doch naar 
evenredigheid langer van kop en hals, en zoo ’t schijnt, smaller 
aan de vleugel-inplanting. De algemeene kleur van het ligchaam 
is zwart; roestkleurig geel zijn de benedenhelft van het tweede 
en derde lid der sprieten, de achterhelft van den thorax en 
de pooten geheel. De dekschilden zijn lichtgeel, iets donkerder 
aan de punt van den clavus en op den cuneus. De membraan 
is wit met een donker vlekje aan den binnenhoek , een dwars 
wolkje in het midden en eene grootere vlek aan de spits. De 
zwarte zuiger reikt tot even voorbij het eerste heupenpaar. 

Deze soort is, voor zoo verre mij bekend is, slechts een- 
maal in Nederland aangetroffen en wel door den heer Drechsler 
in Junij bij Valkenburg. 

De heer Scholz, ontdekker der soort, hield haar voor eene 
verscheidenheid van Nemorum L. Herrich-Schäffer is van andere 
meening en ik sluit mij bij zijn gevoelen aan, voornamelijk 
omdat het achterste gedeelte van den prothorax geheel glad is 
zonder putjes of rimpels en het geheele dier mij onbehaard 
voorkomt. Exemplaren uit Zwitserland, die op ’s Rijks Museum 
bewaard worden, leeren mij dat de soort in dezen opzigte varieert : 
het geel op het 3° lid der sprieten is meer of min uitgestrekt; 
de pooten hebben wel eens bruinachtige of bruine dijen ; het 
rookkleurige vlekje aan den binnenhoek der membraan ont- 
breekt wel eens. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 83 


4. Anthocoris vittatus Fieb. 
Plaat 5, fig. 5. 


Fieber in Weitenweber’s Beiträge p. 108, t. 2, fig. 6. — 
Idem, Europ. Hemipteren p. 136. — Herr. Sch. Wanz. Ins. 
IX, p. 230 (bicuspis). 


Lengte 2,5 mm. — Zwart, niet zeer glanzig, met mieroseopi- 
sche haartjes bezet. Oogen roodbruin. Sprieten niet langer dan 
de helft van het ligchaam, donkerbruin met lichte haartjes 
bezet, het 2° lid 2! maal langer dan het eerste, het 3° iets 
langer dan de helft van het voorgaande, het 4° iets korter 
dan 3. Het halsje van den prothorax zeer kort; dwarsgroef vrij 
sterk naar voren staande, het veld daarachter dwars gerimpeld. 
Schildje met eene dwarsgroef in het midden; het voorste ge- 
deelte bol, het achterste plat. Dekschilden gelijkvormig kastan- 
jebruin, alleen wat donkerder aan de spits van den cuneus, 
zeer duidelijk gestippeld en daardoor bijna chagrijnachtig. Mem- 
braan rookkleurig met een wit vlekje onder de spits der wigge 
en vier witte langsaderen. De lichtbruine zuiger reikt tot aan 
de inplanting der middenpooten. De buik is pekbruin en de 
anus rood. De pooten zijn geelachtig roodbruin, met de basis 
der dijen en de laatste tarsen donkerder. 

Van deze soort ving de heer Six een mannelijk voorwerp te 
Driebergen. 

Met de determinatie van dit voorwerp ben ik niet te vrede. 
Het past al zeer weinig op de beschrijving van Tetraphlebs 
vittatus bij Fieber, iets beter doch ook niet volkomen op de 
korte beschrijving van Anth. bicuspis bij Herrich-Schiffer; doch 
eensdeels zegt Fieber zelf, dat Vittatus en Bicuspis eene soort 
zijn, ten andere gelijkt het Utrechtsche voorwerp volkomen op 
eene wants, die ik onder den naam van Bicuspis H. Sch. van 
den heer Anton Dohrn gekregen heb, ten tijde toen hij nog 
in drukke correspondentie was met Fieber. Vooral de 4 wit 
omzoomde aderen in de membraan hebben wij doen besluiten 
het dier onder den naam Vittatus te beschrijven. 

7 


84 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


NB. Anthocoris pratensis F., die hoogstwaarschijnlijk hier 
te lande wel voorkomt, is voor zoo ver mij bekend is, nog 
niet gevonden; de soort leeft bij mieren-colonien op den rate- 
laar , Populus dilatata. 


Gen. 3. Pırzosteruus Fieb. 


Bij dit en de nu volgende geslachten is de voorrand van 
het borststuk niet schijnbaar in een halsje verlengd, met an- 
dere woorden, niet uitgerekt. Het geheele ligchaam vormt een 
korter ovaal; de kop is bol op den schedel en eenigzins naar 
voren nedergebogen; de oogen puilen niet uit; de snuit strekt 
zich een eind voorbij de voorste heupen uit. De sprieten hebben 
de lengte van het halve ligchaam; hunne beide eerste leden 
zijn matig gezet en naakt, de beide volgenden slank en met 
afstaande haren bezet; lid 1 is zeer kort, 2 bijna viermaal zoo 
lang, 3 en 4 elk afzonderlijk bijna gelijk in lengte aan 3. 
Het borststuk heeft stompe voorhoeken, rondgebogen zijkanten, 
vrij scherpe achterhoeken en is bol aan de voorhelft, plat en 
met rimpels gegroefd vp de achterhelft. Dekschilden en vleugels 
zijn kort en steken slechts een weinig voorbij den anus uit. 
De buik is gekield. De pooten hebben dikke dijen en de spits 
der voorpooten is verbreed. 


Piezost. galactinus Fieb. 
Plaat 5, fig. 6. 


Fieber, in Weitenw. Beiträge, p. 107, 7. — Herr. Schäff. 
Wanz. Ins. IX, fig. 971 (X. albipennis, het onderschrift heeft 
ten onregte X. ater). Fieber, Europ. Hemipt. pag. 139. 


Lengte 2,5 mm. — Glanzig zwart; kop en thorax met 
enkele opstaande haartjes bezet. Sprieten zwart. Zuiger bruin- 
grauw, aan de basis donkerder. Dekschilden licht ledergeel 
zonder teekening, alleen zijn de buiten- en achterrand van den 
cuneus bruin-zwart omzoomd; de membraan en de vleugels 
zijn zuiver doorschijnend wit en iriserend. Aan de behaarde 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 85 


pooten zijn de heupen en dijen pekbruin, de scheenen en tarsen 
bruinachtig geel. De legboor der wijfjes steekt wat uit en is 
lichtbruin. 

Van dit inseet ving ik twee exemplaren in Augustus bij 
Leyden en de heer Six een bij Rijzenburg in Junij. 


Gen. 4. Tripuzeps Fieb. 


Als het voorgaande vertoont ook dit geslacht geen halsje 
tusschen kop en prothorax, of om juister te spreken, is hier de 
voorrand van het borststuk niet tot een halsje verengd en uit- 
gerekt. Het groote verschil tusschen dit geslacht en het vorige 
is daarin gelegen dat hier de pooten niet zijn verdikt, gelijk 
daar. De sprieten der mannetjes zijn hier bovendien zamenge- 
steld uit zeer breede en gedrongen leedjes, ’t geen bij Piezostethus 
het geval niet schijnt te zijn. 


Triphl. minutus L. 
Plaat 5, fig. 7. 


Linn. Faun. Suec. 941. — Fallen, Cim. Suec. p. 73, 22. — 
Idem, Hem. Suec. p. 68 (Anth. Fruticum). — Hahn, Wanz. 
Ins. I, p. 110, fig. 59. — Zett. Ins. Lapp. p. 266, n°. 9. — 
Flor, Rh. Livi. I. p. 266, 9. — Fieb. Eur. Hem. p. 141. 


Lengte ten hoogste 2 mm. — De vorm is een ovaal, waar- 
aan de kop is vastgehecht, de kleur bruinachtig zwart. De 
kop heeft breede uitpuilende roodbruine oogen en een niet 
zeer lang uitsteeksel; de sprieten zijn veel korter dan het halve 
ligchaam, bij het wijfje vrij slank, geelachtig bruin, behalve 
het 1° lid en de basis van het laatste, die donker zijn; bij 
het mannetje korter en dikker met de beide eerste leedjes 
geel, het derde donkerbruin, het laatste roodbruin. De zuiger 
is roodbruin en reikt slechts tot de voorste heupen. Het borst- 
stuk is zeer kort, halvemaanvormig, aan den achterrand zeer 
breed, en diep ingebogen; een dwarsgroef verdeelt het in twee 
ongelijke deelen, waarvan het voorste dwars gerimpeld en het 


86 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


achterste gestippeld is. Het schildje heeft voor een verheven 
lijstje en is vervolgens diep ingedeukt. De dekschilden zijn bij 
het ¢ driemaal zoo lang als het schildje, zeer duidelijk, bijna 
ruw met bolle puntjes bezet, vuil olijfkleurig bruingeel of 
bruin, met donkerder cuneus en vuil-witte membraan; bij den 
3 zijn zij korter en zeer licht geel. De pooten zijn nootkleurig 
geel met bruine dijen. 

In kleur van sprieten, dekschilden en membraan verschillen 
de individuen dezer soort nog al sterk ; Fieber geeft 5 kleur- 
verscheidenheden op. 

De soort werd binnen Nederland gevangen bij Bennebroek 
in Aug. (v. V.) bij Driebergen in Sept. (Six), bij Utrecht in 
April en Mei (van Hasselt en Six), bij Arnhem in April 
(v. M. de Rooij), bij Helpman in Groningen (de Gavere). 

Van den heer Six ontving ik uit Driebergen een mannetje 
dat zeer donker gekleurd is, bijzonder dikke zwarte sprieten 
heeft, waarvan het eindlid rood is, zwarte of ten minste 
donkere pooten bezit en op de achterhelft van den thorax 
dwarsrimpeltjes heeft en niet zoo chagrijnachtig is als anderen. 
Ik zou wel geneigd zijn dit voorwerp tot Triphlebs niger WIE. 
(Obscurus Hahn 59) te brengen, maar het is niet zuiver ge- 
noeg om er eene beschrijving van te maken. 


Gen. 5. Lvcrocorıs Hahn. 


Ligchaam ovaal, vrij plat aan de bovenzijde, voorbij de 
lijn van den euneus nedergebogen. Kop in den vorm van 
een’ afgeknotten kegel met sterk uitpuilende oogen. Sprieten 
korter dan de helft van het lijf met de twee laatste leden zeer 
fijn, met afstaande haartjes bezet. Zuiger reikende tot aan de 
voorste heupen, de 2 eerste leedjes gelijk van lengte, het 
3° korter, het 4° nog korter. De prothorax van voren toegerond, 
van achteren ingebogen en aldaar zoo breed als het dubbel 
der lengte. Schildje breed driehoekig. Dekschilden met de 
membraan tweemaal zoo lang als breed, op de helft dwars ge- 
plooid en naar beneden gebogen; de euneus bijna zoo groot van 


DE INLANDSCHE AEMIPTEREN. 87 


oppervlakte als het corium. De pooten vrij lang en de dijen 
dik; dat de voorste dijen zooveel dikker zouden zijn dan de 
achtersten, gelijk Fieber wil, kan ik niet toegeven. 


Lyctocoris domestica Schill, 


Plaat 5, fig 8. 


Schill. in /sis 1834, p. 738. — Hahn, Wanz. Ins. III, p. 20. 
Pl. 79, fig. 243. — Flor, Rhynch. Livl. I, p. 665. — Fieb. 
Eur. Hemipt. 139, — Herr, Sch. Nomenclator p. 60 (Anth, 
bicuspis), 


Lengte 4—4,5 mm. — Roodbruin, ongelijk van tint, micro- 
scopisch behaard. Kop glad en glanzig, aan de spits bepaalde- 
lijk rood. Eerste lid der sprieten een weinig voorbij den kop 
uitstekende, bruinachtig geel, het tweede dubbel zoo lang, 
zeer fijn aan de basis en gaandeweg dikker wordende, bruin; 
3 en 4 slank, behaard, bruinachtig geel. Zuiger licht bruingeel. 
Prothorax weinig gewelfd, flaauw dwars gestreept, nootbruin 
met rooden achterrand. Schildje voor bol en weinig gestippeld, 
achter ingedeukt en met fijne dwarskrasjes, donkerbruin of 
zwart, Dekschilden vuil nootgeel, soms met donkerder tint tegen 
het eind van den clavus en der costa en steeds met bruinen 
cuneus; membraan doorschijnend wit met een bruin tintje. 
Pooten bruinachtig geel, de scheenen aan de binnenzijde met 
zwarte haartjes. 

Volgens Fieber varieert deze soort sterk in kleur; een mijner 
voorwerpen is zeer donker en heeft het geheele borststuk met 
den achterrand zwart. 

Mij zijn zes inlandsche voorwerpen bekend, een in Septem- 
ber te Groningen gevangen door Dr. de Gavere, een door den 
heer Snellen te Rotterdam binnen ’s huis gevangen, een door 
mij den 6° Junij bij Staalduin verzameld, de drie overigen 
door Dr. Piaget aan het huis Ter Heide en bij Wassenaar in 
October. De heer G. A. Six meldt mij dat ook hij een voor- 
werp dezer soort in ons land gevangen heeft, 


88 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


Gen. 6. Micropnysa Westw. 


Zeer kleine dieren, welke bij of in mierennesten en onder 
mos leven; naar voren zijn zij puntig toegespitst, van achteren 
breed en afgerond. De kop is driehoekig en naar voren in eene 
stompe spits verlengd; de zamengestelde oogen zijn bol en 
tamelijk uitpuilend; op zijde van elk van hen ziet men een 
microscopisch klein putje, waarin echter geen ocel te ontdekken 
is. De zuiger is of kort en dik, of iets langer en slanker, 
doch steeds van 4 leedjes, waarvan het eerste zeer klein is; 
steeds hangt hij los, dat is aan de basis niet naar de keel ge- 
bogen. De sprieten zijn zoo lang als de helft van het ligchaam , 
slank, kort behaard, en bestaan uit-4 leedjes; het 1° is kort 
en vrij dik, de overigen zijn langer, van gelijke lengte en 
dikte. Het borststuk is kort en breed, door eene dwarssleuf 
in twee deelen verdeeld. Het schildje is driehoekig. De pooten 
zijn slank, hunne tarsen hebben niet meer dan 2 leedjes. De 
dekschilden (bij het mannetje gelijk aan die der overige Antho- 
coriden) zijn bij het wijfje of breed en kort, aan den achter- 
rand als afgesneden en niet meer dan de helft van het achter- 
lijf bedekkende, of wel zij zijn bolrond, lederachtig, geheel 
van één gehalte, zonder cuneus of membraan en gelijk aan die 
van Coleoptera, of wel zij ontbreken geheel. Dit verschil, en 
dat in de rigting van den zuiger, die bij eene soort krom ge- 
bogen, bij eene andere eenmaal hoekig gebogen en verder regt 
is, heeft aanleiding gegeven tot het vormen van nieuwe genera, 
als Myrmedobia Bärenspr., /diotropus Fieb. en Zygonotus Fieb., 
die wij niet zullen aannemen, omdat ons tot heden slechts twee 
soorten van Microphysa en wel eene daarvan alleen in het 
vrouwelijk geslacht bekend zijn geworden. Tot narigt moge 
echter dienen dat onze eerste soort volgens Bärensprung en 
Fieber tot Myrmedobia behoort, de andere volgens Fieber tot 
Zygonotus en dat het geslacht Microphysa bij laatstgenoemden 
schrijver geheel wegvalt. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN, 89 


1. Microphysa coleoptrata Fall. 
Plaat 5, fig, 9. 


Fallen, Mon. Cim. Suec., p.31, n°. 7. — Märkel in Germar’s 
Zeitschr., V. p. 262. — Germar, Faun. Ins. Eur. 24, tab. 19. — 
Von Bärensprung, in Berl. entom. Zeitschr., I, p. 163. 


Lengte 1,5 mm. — Gedrongen, peervormig, op den rug bol 
en aldaar geheel met korte geelachtige haartjes bekleed. Het 
geheele ligchaam, behalve de dekschilden, helder rood. De 
oogen zwart. De sprieten aan de basis licht gekleurd, aan de 
spitshelft grauw. De zuiger is aan de inplanting rood, verder 
bruingeel. De pooten zijn geel. De dekschilden, die zeer 
bol zijn en het geheele abdomen omvatten, zijn of bruinachtig 
of paarsachtig zwart; somwijlen is de naad en de buitenrand 
roodachtig gekleurd, somwijlen echter is de naad niet alleen in 
kleur niet verschillend, maar ook zelfs niet wel te zien en 
schijnen de dekschilden aaneengegroeid. Of er vleugels zijn is 
mij onbekend; ik vermoed dat zij ontbreken. 

Naar de bestaande beschrijvingen te oordeelen, vertoonen 
uitlandsche ‘voorwerpen minder rood, dan de onzen en is daar 
bepaaldelijk de buik bruin. 

De heer Six vond achtervolgens drie of meer voorwerpen op 
zandgrond te Driebergen. In Denemarken, Saksen en Pruissen 
werd de soort bij mierennesten waargenomen, meer bepaalde- 
lijk nesten van Formica rufa. 


2. Microph. pselaphoides West. 
Plaat 5, fig, 10, 102 en 11, 


Westwood, Ann. Soc. ent. de Fr. III, p. 642, tab. 6, fig. 3. 
— Burm. Handbuch II, 287. — Herr. Sch. Wanz. Ins. IX, 
p. 186. fig. 970 (e), p. 219 en 228, fig. 974 (3). — Flor, 
Rhynch Lul. I, p. 661. 


Van deze soort bestaan eenige inlandsche vrouwelijke in- 
dividuen in de verzamelingen. De heer Six zeide mij dat hij 


90 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


eens in Junij bij Utrecht cen exemplaar gevangen heeft van 
Anthocoris truncatulus (H. Sch. 974), welk wantsje gehouden 
wordt voor het mannetje van de onderhavige soort. Ik heb dit 
voorwerp bij hem gezien, doch vond het te zeer vergaan voor 
eene beschrijving; het scheen mij toe geheel met Herr.-Schaeffer’s 
afbeelding overeen te komen. Volgens Flor is dit mannetje 
slank, smal, zwart of donkerbruin, met den zuiger en de 
pooten van de knieën af bruinachtig geel, met grauwe dek- 
schilden die een rooden cuneus en een berookte membraan 
hebben; ook bezit volgens hem het mannetje bijoogen. Of de 
copula bij deze soort ooit is waargenomen, bleef mij onbekend 
en ik weet niet op wiens verzekering dit mannetje aan dit 
wijfje gehuwd is. 

Van de wijfjes ken ik drie vormen, of beter gezegd, twee 
vormen en eenen daarvan in 2 kleurverscheidenheden. De eene 
vorm heeft dekschilden, doch verkort en slechts tot aan de 
helft van het achterlijf reikend, de andere mist dekschilden en 
vleugels. De beschrijving van den eersten is als volgt: kop 
vuilrood met zwarte spits en zwarte oogen. Leden der sprieten 
overal van gelijke dikte, het 1° zwart, het 2° rood, de beide 
overigen bruinrood. De zuiger veel langer dan bij de vorige 
soort, zwart. De thorax of bloedrood of bruinachtig paars met 
rooden voorrand, breed en in het midden diep gegroefd. Het 
schildje klein, rood of paars. De dekschilden of wijnkleurig 
paars en aan den achterrand scheef afgesneden, of geheel vlie- 
zig en bijna doorschijnend wit en dan aan den achterrand min 
of meer afgerond. Vleugels schijnen te ontbreken. Het achter- 
lijf breeder dan lang en vrij plat, van kleur bloedrood of dof 
zwart. De pooten licht bruinachtig geel met roode of wel met 
donkerbruine dijen, aan welke echter de knieën lichtgekleurd 
zijn. Het roodgekleurde dezer beide wijfjes is dat, hetgeen in 
mijne eerste lijst en in die geschreven met de heeren de Graaf 
en Six onder den naam van Sanguinea voorkomt (Zie fig. 10). 

De tweede vorm is vleugelloos. Het diertje is zeer glanzig, 
licht oranje van kleur met een zwart achterlijf. De kop is 
voorbij de oogen eenigermate tot een halsje uitgerekt en 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 91 


smaller dan bij de voorgaanden. Zuiger, sprieten en pooten 
ziin van dezelfde gedaante en kleur, maar de thorax is lang 
en smal, eenigzins bultig op den prothorax voor de dwarsnaad 
en op het schildje, aan welks zijden men twee zeer kleine 
driehoekige vliesjes ziet, die de plaats der dekschilden be- 
kleeden. Het achterlijf is dwars-ovaal en dus veel breeder dan 
lang, bol kussenvormig en schijnt uit vijf ringen te bestaan; 
aan de inplanting is het ietwat rossig (zie fig. 11). 

Dit voorwerp werd door mij in Julij aan de Vuursche aan- 
getroffen; gevleugelden van den eersten vorm vond de heer 
Six bij Utrecht op mierennesten. Het individu, dat ik vroeger 
als nieuwe species beschouwde en Sanguinea noemde, vond ik 
voor meer dan 25 jaren in mijn’ tuin te Leyden op een ver- 
dord zaadhuis van eene sierplant, 


Gen. 7. Acantnıa F. 


Dit geslacht verschilt voorzeker veel in uitwendigen vorm 
van de ware Anthocoriden, maar de breede Microphysen vormen 
een geleidelijken overgang. Ook hier ontbreken de ocellen, 
even als bij de laatstgenoemden (2), zoodat het meest ken- 
merkende verschil in den uitgesneden voorrand van het borst- 
stuk bestaat. 

Het ligchaam is ovaal en vrij plat, op de bovenzijde zeer 
fijn behaard. De kop veel breeder dan lang, met een vierkant 
uitsteeksel tusschen de sprieten, is tot bijna tegen de oogen 
in het borststuk ingeduwd. Dezen zijn wel uitpuilend, doch 
niet groot. De sprieten zijn niet langer dan 1 van het lig- 
chaam en slank; hun 1° lid is kort en gezet, het 2° cylinder- 
vormig, driemaal zoo lang als het voorgaande, aan de binnen- 
zijde behaard; het 3° zeer slank, in lengte gelijk aan 3, en 4 
even slank, doch korter. De zuiger is zeer kort, reikt maar 
even tot de voorste heupen en bestaat uit drie leedjes, waar- 
van het laatste kort en priemvormig is. Het borststuk is van 
voren diep ingesneden om den kop te ontvangen, aan de zijden 
sterk gerond en aldaar met borstelharen bezet, aan den 


92 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


achterrand regt; het is wel driemaal zoo breed als lang. Het 
schildje is driehoekig, kort, dubbel zoo breed als lang. Dek- 
schilden in den vorm van korte, breede platen of lappen. Me- 
tathorax van boven duidelijk zigtbaar en schijnende de eerste 
ring van het achterlijf te zijn. Abdomen veel breeder dan het 
borststuk, uit zeven ringen bestaande waarvan de beide laatsten 
sterk behaard zijn. Pooten vrij lang en stevig. De voorste 
heupen raken elkander aan, doch die der beide andere paren 
zijn door platte borstplaten van elkander afgescheiden. De dijen 
zijn zijdelings eenigzings zamengedrukt; de tarsen bestaan uit 
drie leedjes. 


Acanthia lectularia L. 


Plaat 5, fig. 12. 


Linn. Syst. nat. V, p. 477, 1. — Fabr. S. Rhyng. 112, 1. — 
Burmeister, Handb. II, p. 253. — Curtis, Brit. Ent. XII, 
tab. 569. — Hahn, Wanz. Ins. III, p. 17, f. 242. — Schellenb. 
Cim. Helv. 21, tab. 6, f. 1. — Wolff, Icon. Cim. 127, tab. 13, 
f. 121. — Flor, Rh. Livl. I, p. 673. 


Lengte 4—6 mm. — Bruinrood met gele 2 laatste leden 
der sprieten, scheenen en tarsen. Alle haartjes op het lijf rood 
of geel. De kop zwak gestippeld, het borststuk iets sterker, 
de dekschilden zeer ruw, het achterlijf weder fijner en digter. 

In vele huizen aan te treffen en hier en daar gemeen. In 
een hollen omgewaaiden lindeboom in de Maliebaan te Utrecht 
werden zij eens bij honderden aangetroffen ; deze leefden er waar- 
schijnlijk van drekstoffen of van de jongen der vledermuizen. 
De heer J. Wttewaall zond mij eens eene doos vol weegluizen 
uit een’ duiventoren, die er duizenden beherbergde. Deze waren 
iets kleiner en breeder dan die uit de bedsteden, doch overigens 
vond ik er geen verschil tusschen. Zij zouden tot de soort 
Columbaria Jenyns moeten behooren, wier soortskenmerken nog 
aan niemand duidelijk zijn geworden. Gevleugelde individuen 
zijn, voor zoover mij bekend is, in ons vaderland nog niet 
aangetroffen. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN, 93 


ZEVENDE FAMILIE. — SCHORSWANTSEN. 


CORTICICOLAE, 


De wantsen dezer zevende familie zijn kleine, zeer platte 
dieren, welke de volgende kenmerken vertoonen. De kop is 
plat, tusschen de sprieten in een uitsteeksel verlengd, dat in 
lengte het eerste lid der sprieten overtreft, en aan beide zijden 
voor de oogen met een doorntje gewapend. De sprieten hebben 
vier leedjes en zijn veel korter dan het halve ligchaam. De 
oogen zijn middelmatig en de bijoogjes ontbreken. De zuiger 
bestaat uit drie leedjes, is kort en in de rust liggende in een 
gleuf aan de onderzijde van den kop. Borststuk veel breeder 
dan lang, met de zijden rond gebogen. Het schildje groot en 
breed, driehoekig of aan de spits toegerond. Dekschilden bij een 
geslacht korter dan het achterlijf en bestaande uit corium, 
clavus, en membraan, in het andere geslacht zoo lang als het 
achterlijf en bijna geheel vliezig zonder duidelijke afdeeling. 
Achterlijf plat en breed, uit 6 segmenten bestaande in beide 
sexen. Pooten kort en tamelijk slank; tarsen van twee leedjes, 
waarvan het laatste het langste is. | 

In deze familie treffen wij slechts 2 inlandsche geslachten 
met 3 soorten aan. De punten van verschil tusschen de genera 
zijn menigvuldig; het zij voor het spoedig onderkennen voldoende 
hier op te merken dat bij Aradus het tweede lid der sprieten 
langer is dan elk der overigen afzonderlijk en bij Aneurus het 
vierde alleen zoo lang als de drie anderen. 


Genus 1. Arınus F. 


Het ligehaam langwerpig ovaal en plat, de opperhuid schier 
overal ruw. De kop vrij kort, doch met een lang uitsteeksel 
tusschen de sprieten, breed tusschen de oogen, voor welke 


94 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN, 


twee spitse doorntjes staan. De oogen rond, niet groot, maar _ 
sterk paar de zijden uitpuilende. De sprieten zijn weinig langer 
dan de kop met de oogen breed is; zij bestaan uit vier leedjes, 
wier inplantingssteel uiterst fijn, en wier tweede lid het langst 
is; de spits van het 4° of laatste lid is kegelvormig, schijnbaar 
in het overige gedeelte van dat lid ingestoken en met zilver- 
witte haartjes bekleed. De zuiger is middelmatig van dikte 
en reikt bij de eene soort tot aan de middenheupen, bij de 
andere daarover heen; onder den kop is hij in eene gleuf in- 
gesloten, welke zich van daar over de borst uitstrekt en op het 
abdomen nog als fijne lijn zigtbaar is. Het borststuk veel 
breeder dan lang, met de voorhoeken schuin vooruitstekend en 
de zijranden liervormig toegerond; over den rug loopen vier 
verhevene langslijnen, waarvan de buitensten korter zijn dan 
de binnensten. Schildje gelijkzijdig driehoekig met opgeheven 
zijranden en spits. Dekschilden iets korter dan het achterlijf, 
welks zijden zij onbedekt laten, behalve aan de basis waar zij 
over de zijranden heen reiken; de cuneus ontbreekt, doch 
clavus, corium en membraan zijn voorhanden, zelfs is de laatste 
vrij groot. Zij heeft vier langsaderen, die door kleine dwars- 
aderen tot eene soort van netwerk verbonden zijn. Er zijn 
vleugels aanwezig, wanneer de dekschilden geheel uitgegroeid 
zijn, 'tgeen echter niet bij alle voorwerpen het geval is. 
Wanneer zij onvolkomen uitgegroeid zijn, ontbreken hun de 
clavus en de membraan. De pooten zijn niet lang, maar ook 
niet gezet; de voorheupen zijn alleen maar door den gleuf van 
den zuiger van elkander gescheiden, doch de midden en 
achterpooten staan zeer wijd van een. Het achterlijf is zeer 
breed, bijna cirkelvormig, het zesde segment is aan het einde 
door eene spleet ingekeept. 

In vergelijking met Duitschland en vooral niet de Russische 
Oostzee-provincien bezitten wij zeer weinig soorten van dit 
geslacht, van welke onevenredigheid naar mijne meening de 
oorzaak moet gezocht worden daarin, dat de Aradi gewoonlijk 
huizen onder de schors van doode of stervende boomen, die 
men bij ons slechts zeer zelden in de bosschen aantreft. 


DI INLANDSCHE HEMIPTEREN. 95 


Aradus depressus F. 
Plaat 6, fig. 1. 


Fabr. Syst. Rh. 119, 10. — Fallen, Hemipt. I, 138, 7. — 
Schellenb. Das Gesl. p. 19, tab. 5, f. 2. — Wolff, Icon. Cimic., 
p. 129. tab. 13, f. 123. — Amyot et Serv. Hemipt. 309. — 
Herz.-Sch. Wanz. Ins. V, p. 93, fig. 542 (onnaauwkeurig). — 
Flor, Rh. Lil. 1, p. 391. 


Lengte 5—6 mm. — Roodbruin of zwart met een steenrood 
achterlijf. De kop is tot aan de spits van het uitsteeksel zoo 
lang, als hij met de oogen breed is, het uitsteeksel is tweemaal 
zoo lang als het breed is; de doornen boven de inplanting der 
sprieten zijn breed en reiken bijna tot hun eerste lid. De 
antennen zijn donkerbruin, behalve de zilverachtige spits van 
het 4° lid; het 1° is klein, bijna vierkant, het 2° is wel drie- 
maal zoo lang, aan de basis smaller dan aan de spits, die 
eenigzins bol toegerond is, het 3° is iets korter en iets breeder, 
en uitgehold aan de spits; het 4° is iets kleiner dan het derde. 
De zuiger reikt slechts tot aan de heupen van het voorste 
paar. Het borststuk is eerst geheel plat, daarna even voor de 
helft gewelfd; zwart of bruin in het midden, met de zijden 
voor de voorhelft wit, voor de achterhelft rood of bruinrood ; 
de vier langskielen uit grauwe korrels bestaande; de zijden 
van even voorbij de helft rondachtig ingekerfd. Het schildje 
zwart, in de dwarste gevoord, met grauwe korrelige zijranden 
en spits. De dekschilden steken eerst in ronde bogt met hun 
aan den zoom gekartelden zijrand breed over het abdomen uit, 
doch zijn vervolgens naar binnen gebogen en smaller dan dit, 
Corium en clavus zijn wit, met bruine viekken, nam. een 
aan de inplanting, de buitenrand en het laatste eind der ade- 
ren. De membraan is wit aan de basis en verder rookkleurig 
met een wit aderen-netwerk. Het abdomen is rood met geel- 
achtige vlekken, bruine randen en stippeltjes; het zesde seg- 
ment draagt op den rand zijner lobben twee witte vlekken, 
elk ingesloten door twee bruinen. De pooten zijn vuilwit of 


96 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


zeer licht grauw, met bruinachtige knieön en bruinachtige bandjes 
over het midden der dijen en scheenen. 

De heeren Dr. van Hasselt en Six vonden deze soort in de 
omstreken van Utrecht, laatstgenoemde in Mei; de heer Snellen 
te Wolfheze in Aug. en bij den Haag in Mei. In Mei werd 
zij ook door Mr. H. W. de Graaf te Wassenaar gevonden en 
in onbekenden tijd onder denneschors bij Breda. Door mij 
werd zij bij ’s Gravenhage in Junij en bij Amersfoort mede in 
Junij aangetroffen, voorts in April en Mei op de Gliphoeve 
en in Augustus bij Leyden. Zij is dus waarschijnlijk door het 
grootste gedeelte van ons land verspreid. 


Aradus leptopterus Germ. 
Plaat 6, fig, 2, 


Germar, Fauna Ins. Eur. 17, tab. 8. — Herr. Sch. Wanz. 
Ins. V, p. 91, tab. 175, fig. 539. — Flor, Rhynch. Livl. I, 
p- 394. — Fieber, die Eur. Hemipt, p. 111. — Panz. Fauna 
Germ. 100, 20 (Cinnamomeus). 


Lengte 5 mm. — Geelachtig, bruinachtig of rooskleurig 
rood. De kop heeft geheel den vorm als die der vorige soort; 
alleen is op het midden van het voorhoofd een glad wapen- 
schildvormig plaatje te zien tusschen twee scheve groefjes. 
Sprieten zoo lang als de kop en gevormd als bij de vorige, 
met dit verschil dat het 4° lid ’t geen bruin is, terwijl de 
overigen rood zijn zoo lang is als het 3°. De zuiger die voor- 
bij de helft donkerbruin wordt, reikt tot aan de heupen van 
het laatste paar. De oogen zijn zwart. Het borststuk is niet 
gewelfd aan zijn achterhelft; het voorste gedeelte is ietwat 
wrattig en donkerder van kleur; de langsribbeltjes zijn alleen 
op de achterhelft te zien. Dekschilden somtijds slechts weinig 
ontwikkeld; zijn zij het wel, dan reiken zij tot het anaalsegment 
en zijn (2) slechts weinig smaller dan het achterlijf, zij zijn 
eenkleurig met het borststuk; de membraan is aan de basis 
wit, verder grijs met wit omzoomde aderen. Het achterlijf is 
op het midden van den rug rooder dan aan de zijden; aan 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 97 


de buik met ovale noodbruine vlekken op bruingeel getijgerd. 
De pooten zijn roodbruin. 

Van deze soort ving de heer Six een onvolgroeid voorwerp 
in September onder denneschors bij Driebergen en een derge- 
lijk den 1” Junij te Beek bij Nijmegen. Met volgroeide dek- 
schilden vond de heer Snellen een voorwerp in het laatst van 
Augustus bij Wolfheze, ik zelf een in Augustus op Sterkenburg 
en een mede in Augustus in het park van Soestdijk. De heer 
de Man ving eenige voorwerpen in Augustus en September bij 
Middelburg, doch ik vind niet aangeteekend of zij uitgewassen 
dekschilden hadden. Al deze voorwerpen schijnen wijfjes te zijn. 


Genus 2. Aneurus Curt. 


Ligchaam langwerpig ovaal en bijzonder plat. Kop niet zeer 
groot, vierkant met een vooruitstekend snuitvormig deel, dat 
in de voorzijde als een wig ingeslagen schijnt. Oogen klein, 
in den rand van het hoofd geplaatst; voor hen een scherp 
doorntje. Sprieten bepaaldelijk langer dan de kop, hun eerste 
lid dikker dan de overigen; het 2° iets kleiner dan het 1°, het 
3° iets langer en het 4° zoo lang als de beide vorigen te 
zamen. De zuiger is zeer kort en wordt onder tegen de keel in 
eene gleuf opgenomen. Het borststuk vrij breed, plat, zonder 
verhevenheden of groeven, aan de zijden naar achteren een 
weinig gebogen en verbreed. Het schildje is groot, breed, aan 
den achterrand rond uitstaande. Dekschilden geheel vliezig be- 
halve een klein lederachtig driehoekig grondststuk, korter dan 
het achterlijf eu in de rust ook de zijden daarvan niet bedek- 
kende; daaronder vleugeltjes die maar half zoo lang zijn. Het 
achterlijf groot, uit zes breede ringen bestaande. Pooten kort 
met eenigermate gezwollen dijen; tarsen kort en fijn. 


Aneurus laevis F. 
Plaat 6, fig, 3 en 3%. 


Fabr., Syst. Rh.119, 12.— Fallen, Hemipt. I, p. 140, 10. — 
Curtis, Brit Ent. II, pl. 86, — Burm., Handb. II, p. 253, 1. — 


98 DE INLANDSCHE HEMIPTERA. 


Herr. Sch., Wanz. Ins. IX, p. 141. Pl. 310, fig. 951. — Amyot 
et Serv. Hemipt. p. 307. — Flor, Rhynch. Livl., p. 397. — 


Lengte 4 mm. — Roodbruin. — Bruinachtig rood zijn het 
uitsteeksel van den kop, de sprieten, de achterzoom van het 
borststuk en de rugzijde van het abdomen. De dekschilden zijn 
brnin aan het lederachtige grondstuk en van daar tot de spits 
geelachtig, met dien verstande dat het geel naar de spits toe 
afneemt. Pooten van de kleur van het ligehaam zonder bandjes, 
zeer fijn korrelig. 

Van deze zeldzame soort ving ik in Junij een mannelijk 
exemplaar op het landgoed de Beele bij Voorst. 


‘ ACHTSTE FAMILIE. — NETWANTSEN. 


TINGIDIDEA. 


Tot deze familie behooren niet dan kleine dieren, gemak- 
kelijk daaraan herkenbaar dat hunne bovenvleugels glasachtig 
zijn en bezet met een op kant- of netwerk gelijkend aderbeloop. 
Een Hollandsche naam is, voor zoo verre mij bekend is, voor 
deze familie niet algemeen aangenomen en men heeft te kiezen 
tusschen nelwantsen, netwerkwantsen en kantwantsen, doch daar 
de beide laatste benamingen eenigzins dubbelzinnig zijn, heb 
ik de eerste verkozen. 

Het ligchaam is gewoonlijk ovaal van omtrek, somwijlen 
echter bijna cirkelvormig, of ook wel langgerekt met tamelijk 
evenwijdige zijden. De kop is eer klein dan groot en op den 
schedel veelal met stekeltjes bezet. De oogen zijn klein, meest 
bolrond; bijoogjes ontbreken. De sprieten staan aan de zijden 
van den kop voor de oogen, of op het voorhoofd tusschen de 
oogen, en zijn in den regel veel korter dan het ligchaam; zij 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 99 


bestaan uit 4 leedjes, waarvan het 3° steeds het langste en 
en het laatste gewoonlijk spoelvormig is. De zuiger schijnt uit 
vier leedjes te bestaan, doch is volgens de onderzoekingen 
van Flor werkelijk uit vijf leedjes zamengesteld, daar bij het 
levende dier tusschen het 2° en 3° lid nog een klein leedje 
zigtbaar is; hij strekt zich nimmer verder uit dan tot de basis 
van het abdomen en is aan de onderzijde van den kop inge- 
sloten tusschen twee uit netwerk bestaande regt op staande 
vrij hooge plaatjes, welke bij de nieuwere schrijvers over 
Hemiptera den naam van Bucculae ontvangen hebben. De pro- 
thorax is gewoonlijk niet zeer bol verheven, heeft aan den 
voorrand dikwijls een’ doorzigtigen met netwerk bedekten 
blaasvormigen kap, en drie verheven rigchels daarachter ‚ die 
in de lengte doorloopen; hij is aan het achtergedeelte in een 
langen stekel met netwerk verlengt, die het schildje en tevens 
den clavus der dekschilden verbergt; zijne zijranden zijn dik- 
wijls bladvormig in netwerk verbreed. De voorvleugels of dek- 
schilden, aan welke de membraan dikwijls ontbreekt, zijn 
vliezig en door de aderen tot een, nu eens fijn, dan weder 
grof netwerk vervormd en hebben slechts een’ zeer rudimen- 
tairen of zelfs in het geheel geen clavus. Fieber, die aan deze 
dekschilden een bijzonderen naam (Sagenae) toekent, onder- 
scheidt vier velden in hunne oppervlakte, het randveld, het 
zijdeveld, het middenveld en het eindveld; dit laatste is kenne- 
lijk de membraan, doch die nu aan de binnenzijde, dan weder 
ook aan de buitenzijde den vleugel omgeeft en alsdan een is 
met het randveld. De voorwerpen bij wie de vleugels ontbre- 
ken, hebben tevens slecht ontwikkelde dekschilden, welke niet 
meer den waren typus der Hemipter-voorvleugels terug geven, 
tenzij zeer gewijzigd; de vier velden, die Fieber onderscheidt, 
zijn in de meeste gevallen bovendien niet door randen of 
grootere aderen van elkander afgescheiden, zoodat het zoo 
goed als ondoenbaar wordt daarmede een waar denkbeeld van 
een Tingidide-dekschild te geven. De vleugels zijn nu eens 
wel ontwikkeld, doch zeer klein, dan weder in het geheel 
niet aanwezig; daarnaar schijnt zich de gedaante der dek- 
8 


100 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


schilden te wijzigen (zie daarover Flor, l. c. p. 319 en vooral 
de noot op pag. 329). De pooten zijn vrij dun en matig lang; 
hunne tarsen bestaan slechts uit twee leedjes, waarvan het 
laatste twee klaauwtjes en daartusschen twee zeer kleine 
zuiglapjes draagt. Het abdomen vertoont niets bijzonders. 
Netwantsen treft men op verschillende planten aan, welker 
sappen haar tot voedsel verstrekken. Hare levenswijze en ge- 
daantewisseling is nog zeer weinig onderzocht; de laatste 
schijnt mij toe zeer merkwaardig te moeten zijn, te oordeelen 
naar de zonderlinge gedaanten van een paar insecten, die ik 
voor poppen van netwantsen meen te moeten houden en die 
ik op de derde bij dit opstel behoorende plaat afgebeeld heb. 


Verdeeling der geslachten. 

De geslachten Agramma en Tingis, ofschoon hoogst waar- 
schijnlijk wel in Nederland voorkomende, zijn nog niet als 
inlandsch bekend geworden. Het geslacht Orthosteira Fieb. 
opgenomen in de „Tweede Naamlijst van Inlandsche Hemi- 
ptera, blz. 188” wordt hier weder met Monanthia vereenigd, 
omdat het voorname punt van onderscheid gebleken is te zijn 
een gebrek aan ontwikkeling (zie de boven aangehaalde noot 
van Flor). 


1 (6). Het middenveld der dekschilden vlak en door een 
hoogen rigchel van het zijdeveld afgescheiden; netwerk 
der dekschilden fijn. 

2 (3). Het middenveld loopt met eene bogt door het geheele 
dekschild tot aan de spits; het borststuk is aan den 
voorrand uitgesneden. 

Gen. 3. CampyLostira Fieb. 


3 (2). Het middenveld is door een of twee hoogere aderen 
van het randveld aan de spits afgescheiden. Voorrand 
van het borststuk blaas- of kapvormig. 

4 (5). Sprieten kort en dik, aan de beide laatste leden 
sterk met borstelachtige haren bezet; het 3° lid niet 
dunner dan de overigen. 

Gen. 1. Dreryonora Curt. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 101 


5 (4). Sprieten slank, nagenoeg onbehaard, tenzij aan het 
laatste lid; het 3° dunner dan de overigen. 
Gen. 2. Monantaia St. Farg. 


6 (1). Het middenveld met het zijdeveld dakvormig en blazig 
verheven; netwerk der dekschilden zeer grof. 
Gen. 4. DeREPHYsIA Spin. 


Gen. 1. Dictryonota Curt. 


Ligehaam langwerpig ovaal en tamelijk plat. Kop stomp 
driehoekig met 2 fijne stekeltjes op het voorhoofd voor de 
de oogen, die vrij klein en rond zijn. Sprieten korter dan 
kop en thorax lang zijn, van 4 leedjes, allen even dik; 
lid 1 eylindrisch en iets langer dan 2, ’t welk napvormig is; 
deze beiden onbehaard; 3 driemaal zoolang als de twee 
eersten te zamen, rolrond en even als 4, dat de helft kleiner is 
en spoelvormig, borstelachtig met haren bezet. Op zijde aan 
de basis der sprieten een doorntje. Zuiger reikend tot tusschen 
het derde heupenpaar. Borststuk met een’ kleine blaasvormige 
kap boven den nek, met de beide zijranden bladvormig in 
netwerk verbreed en met drie langsrigchels over het midden 
van den rug. Vleugels aanwezig; dekschilden over elkander 
slaand, met een aan het einde afgesloten, scheef lancetvormig 
middenveld en vrij groote netwerk-cellen aan den rand. Pooten 
vrij lang en slank. 


Dictyon. crassicornis Fall. 
Plaat 6, fig. 4 en 42, 


Curtis, Brit. Ent. IV, p. 154. — Fallen, Hemipt. I, p. 147, 
10. —*®Herr. Schaeff. W. Ins. IV, p. 74, tab. 129, B, — 
Zett. Ins. Lapp., p. 269, n°. 5. — Flor, Rhynch. Livl. I, 
p. 358. — Fieber, Ent. monogr., p. 92, tab. 7, f. 42—47. 


Lengte 3 mm. — Zwart met het abdomen roodbruin en 
alle netwerk lichtgrauw met bruine aderen. Na de algemeene 
beschrijving der gedaante zoo even gegeven, zal het niet 


102 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


noodig zijn daarover lang uit te weiden; alleen nog maar dit. 
De drie langsrigchels op den rug zijn vrij hoog en staan lood- 
regt op het vlak; de beide zijdelingschen zijn een weinig 
gekromd en hebben 7 of 8 vierkante celletjes; de middelste, 
die over de halskap doorloopt, heeft er 10. De zijranden van 
het borststuk steken naar voren met afgeronde hoeken uit, 
hebben 3 rijen van mazen en zijn een weinig naar boven op- 
gewipt. Op de dekschilden zijn de rigchels om het middenveld 
mede vrij hoog, zoodat dit komvormig is uitgediept; het heeft 
4 langsrijen van mazen, zeer onregelmatig; het zijdeveld zakt 
schuin naar het randveld toe en er bestaat geen rigchel tusschen 
deze beiden; het laatste heeft voor en achter twee rijen 
celletjes, in het midden slechts eene. Aan de pooten zijn de 
heupen vuilgeel, de dijen en tarsen vrij donker bruin en de 
scheenen lichtbruin of vuilgeel. 

De heer Six vond deze soort meermalen tusschen gras bij 
Utrecht en Driebergen. Zijne voorwerpen werden door ons 
eerst gedetermineerd als Ærythrophthalma Germ., daarna als 
Pilicornis H. Sch., nu eindelijk na kennisneming van de geheele 
literatuur over het genus ontwijfelbaar als Crassicorms Fall. Bij 
de afbeelding van Herrich Schaeffer is geene beschrijving ge- 
geven en de afbeelding zelve is veel te slecht om er een insect 
naar te bestemmen; ja, zelfs komt het mij twijfelachtig voor 
of er wel eene soort D. pilicornis in werkelijkheid bestaat. 


Gen. 2. MonantHIA St Farg. et Serv. 


Ik voeg in dit geslacht de Orthostiren en Monanthien bijeen, 
om hiervoren reeds opgegeven beweegreden. Dien ten gevolge 
moet de algemeene beschrijving van het genus aldus luiden : 

De kop is breed, min of meer vierhoekig en op het voor- 
hoofd met doorntjes gewapend. De oogen zijn middelmatig, 
bij eene enkele soort zeer groot, steeds bolrond. De sprieten 
zijn iets korter dan de helft van het ligchaam; de 2 eerste 
leedjes zijn zeer kort, het derde veel langer, doch tevens veel 
smaller, het 4° weder dikker en spoelvormig , gewoonlijk behaard. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 103 


Aan de iuplanting der sprieten is een kort, somtijds echter 
zeer puntig stekeltje bemerkbaar. De zuiger ligt tusschen 2 
hoog opstaande netplaten en reikt tot op de borst. Omtrent het 
borststuk valt wegens de soortelijke verschillen niet veel meer 
te zeggen dan ’t geen reeds in de beschrijving der familie ge- 
zegd is. De dekschilden zijn niet altijd geheel ontwikkeld, 
maar reiken toch altijd over den anus heen; zijn zij niet ge- 
heel ontwikkeld, dan hebben zij eene andere gedaante en ge- 
lijken in omtrek op die der kevers; hun naad loopt dan regt 
tot het einde door en zij slaan dus ook niet over elkander 
heen. De vleugels ontbreken meer dan dat zij voorhanden 
zijn. De pooten zijn slank, middelmatig van lengte. 


Overzigt der soorten. 


1 (12). De dekschilden slaan met de membraan over elkander 
heen. 
2 (3). Het ligchaam (met de membraan) is meer dan drie- 
maal langer dan breed. De kleur bruin. 
Sp. 4. Quadrimaculata Wolff. 


3 (2). Het ligchaam is 2 of 23 maal langer dan breed. De 
kleur grijs of grauw. 
4 (9). De dekschilden zijn met zwarte vlekjes versierd. 
5 (8). De rug van den thorax is grijs. 
6 (7). De beide eerste leden der sprieten zijn zwart. 
Sp. 1. Cardu. 


1 (6). De beide eerste leedjes der sprieten zijn rood. 
Sp. 2. Humili F. 
8 (5). De rug van den thorax is zwart. 
Sp. 3. Wolffic Fieb. 
9 (4). De dekschilden zijn ongevlekt. 
10 (11). De buitenrand van het middenveld der dekschilden is 


weinig gebogen. 
Sp. 5. Mgrina Fall, 


104 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


11 (10). De buitenrand van het middenveld is sterk S-vormig 
gekromd. 
Sp. 6. Parvula Fall. 


12 (1). De dekschilden slaan met de membraan niet over 
elkander heen; hun naad loopt regt door tot aan de 
spits. 

13 (14). Geheel zwarte sprieten. 

Sp. 8. Carinata Panz. = pusilla H. Sch. 


14 (13). Niet geheel zwarte sprieten. 
15 (16). Rosachtig met twee driehoekige zwarte vlekken op 
den rug. 
Sp. 7. Cervina Germ. 


16 (15). Grauw zonder driehoekige zwarte vlekken. 
Sp. 9. Obscura H. Sch. 


A. Soorten bij welke de dekschilden over elkander slaan. 


1. Monanthia Carduw L. 
Plaat 6, fig. 5. 


Linnaeus, Syst. nat. V. p. 483, 21. — Fabr. S. Rhyn. 125. 
3. — Burm. Handb. II. p. 260. — Fallen, Hemipt. I. p. 143. 
2. — Panz. D. Fauna 3. n°. 24. — Fieb. Ent. Mon. p. 61. 
3. tab. 5. f. 1—8. — Flor, Ah. Lil. I. p. 345. 


Lengte 3,5 mm. — Ovaal, vrij plat, zwart, op de boven- 
zijde zeer licht grauw of grijs. Kop klein, wit met een drie- 
hoekig grijs vlekje op den schedel en donkergrijze wangen. 
Sprieten kort, slechts een vierde van de lengte des ligchaams; 
de twee eerste leedjes zwart, het derde vrij dik, rood, het 
vierde zwart, als een ovaal knopje aan het eind van het 3° 
hangend, iets dikker en van de helft zijner lengte. Oogen 
bolrond, zwart. Op den schedel twee witte nedergebogen en 
vooruitstekende doorntjes en daarachter nog een onduidelijk 
derde. De zuiger reikt tot over de middelheupen. Het borst- 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 105 


stuk op het verhoogde gedeelte groenachtig grauw, met drie 
paralelle langsrigchels, die schier aan den voorrand beginnen 
en waarvan de middelste over de kap (halsblaas) en tot aan 
het eind van het schildbedekkend uitsteeksel loopt, terwijl de 
zijdelingschen slechts even op dat uitsteeksel doorloopen; het 
borststuk zelf is gekorreld, op vele plekken langs de randen 
der rigchels zijn de korrels zwart, voornamelijk is dit het 
geval aan het einde van den middenrigchel. De randen, die 
een weinig opgewipt zijn, bestaan uit een netwerk van zeer 
fijne mazen, waarvan die aan de uiterste zijranden zwart zijn. 
De dekschilden hebben een bijna langwerpig ruitvormig, doch 
aan de buitenzijde toegerond middenveld, eene zeer groote 
membraan van zeer fijne mazen, een zeer smal verlengd zijde- 
veld en een vrij breed, niet opstaand randveld. De plaatsing 
der zwarte vlekjes zie men in de figuur na. De borst is zwart 
met lichtgrijze randen der onderdeelen, de buik ongevlekt 
zwart, de pooten geelrood met bruine of zwarte dijen. 

Deze dieren leven tusschen de schubben der distelkoppen 
en onder de distelbladeren. De heer Six vond ze in tamelijk 
grooten getale op die planten in de omstreken van Utrecht; 
de heer de Graaf in Maart onder dorre bladeren te Wassenaar; 
de heer Ritsema bragt ze in het laatst van Mei van zijn uit- 
stapje naar Texel mede en ik ving ze in Julij bij Middelburg 
en Rotterdam. 


2. Monanthia Humuli F. 
Plaat 6, fig. 6. 


Fabr. Syst. Rh. 126. 7. — Burm. Handb. II. p. 261. 5. 
(M. convergens). — Herr. Sch. Wanz. Ins. IV. p. 15. Pl. 114. 
f. 361 (twijfelachtig). — Fieber, Ent. Mon. p. 84. tab. 7. 
f. 17 en 18. — Flor, Rhynch. Livl. I. p. 355. 


Lengte 3 of 3,5 mm. — Gelijkt wel op den vorigen, doch 
is terstond te onderscheiden door den zwarten kop en de beide 
roode eerste leedjes der sprieten. De kleur van thorax en 
dekschilden is meer uit den bruingelen. De kop is geheel 


106 | DE iNLANDSCHE HEMIPTEREN. 


zwart, behalve de witte bucculae, waar tusschen de zuiger 
ligt, en schier onbedoornd. De zuiger strekt zich tot tusschen 
de middelheupen uit. De sprieten zijn langer en slanker dan 
bij de vorige soort, rood behalve het bijna peervormige laatste 
lid; het 3° is zeer slank en 3 maal langer dan de beide eersten 
te zamen. De randen van het halsschild zijn naar beneden 
omgeslagen; de kap is klein, bruinachtig groengrauw met 
witte streep op het midden, die het begin van den midden- 
rigchel is, welke tot het eind van den processus doorloopt; 
de zijderigchels ontspringen digt bij elkander, achter de kap, 
en loopen van daar beneden tot het begin van het uitsteeksel, 
zoodanig dat de grond, dien zij insluiten, een’ gothischen boog 
vormt. De zijranden zijn overal even breed en als met glin- 
sterende korreltjes bezet. De dekschilden hebben een breeder 
zijdeveld, dan bij de vorige; zij loopen op 2 der lengte met 
eene bogt aan den zijrand in en zijn van daar af een kantwerk 
met vrij grove, vierhoekige of bijna ronde mazen. Behalve vier 
zwarte vlekjes, twee op het midden van den buitenrand van 
het middenveld en twee aan zijne spits, ziet men een aantal 
zwarte aderen in het randveld, waarvan de binnenrigchel mede 
grootendeels zwart is. De heupen zijn bruin, de pooten peen- 
rood met het laatste lid der tarsen zwart. 

Deze soort is door verschillende personen op verscheiden 
plaatsen aangetroffen, waarvan de lijst volgt. De schrijvers 
beweeren dat zij op vergeet-mij-niet (Myosotis) leeft. — Bij 
Utrecht in Mei, Six; bij Rotterdam, Snellen; in het Over- 
maassche land, Piaget; bij Rijnsburg in Augustus en op de . 
Gliphoeve in Mei en Augustus aan eene slootkant, v. Vollenhoven. 
Zonderling is het dat de heer Ritsema ze te Leyden in Maart 
in nesten van zangvogels aantrof. 


3. Monanthia Wolff, Fieb. 
Plaat 6, fig. 7. 


Fieber, Ent. Monogr.’ p. 86, ‘n°. 30. pl. 7, f. 2224, — 
Wolff, Icon, Cim. p. 130. t. 13, f. 1244 6 (Ac. Echi). — 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 107 


Herr. Sch. Wanz. Ins. IV. p. 14. tab. 114, f. 360 (Echu). — 
Flor, Rh. Lil. I. 352. 


Lengte 3 of 3,5 mm. — Gelijkt op de beide vorigen, doch 
is terstond te onderscheiden door den zwarten rug met grijze 
randen van den thorax. 

De geheele kop is zwart en heeft geen doontjes. De sprieten 
zijn weder vrij lang en slank, als bij de laatste soort, doch 
hunne beide eerste leedjes zijn zwart, het 3° rood, aan de 
spits iet of wat knodsvormig; het 4° zwart, spoelvormig. Rug 
van den thorax grof gekorreld, zwart, de rigchels vuilwit, de 
middelste doorloopend, de zijdelingschen eerst digt bij het 
uitsteeksel beginnend. De halskap breed maar kort, lichtgrauw 
even als de gezwollen zijranden en de processus. Dekschilden 
grauw; het middenveld iets lichter met twee zwarte plekken 
op de plaatsen als bij de vorige soort, doch grooter en duide- 
lijker; de membraan bestaat uit grove mazen; haar zoom en 
het geheele randveld uit nog iets grover mazen met afwisselend. 
grauwe en zwarte aderen, ’tgeen zeer sierlijk staat. Heupen 
en dijen zijn zwart; de scheenen en het 1° lid der tarsen zijn 
rood, het 2° zwart. 

Alleen op het duin in de nabuurschap van Haarlem werd 
deze soort aangetroffen; de heeren Piaget en Everts vingen er 
voorwerpen van bij Velzen in Junij, de heer Ritsema in Maart 
op Middelduin bij Overveen. 


4. Mon. quadrimaculata, Wolff. 
Plaat 6, fig. 8 en 8a. 


Wolff, Icon. Cim. p. 132. tab. 13, f. 127. — Fallen, Hemipt. 
144, 4. — Herrich-Schaeffer, Wanz. Ins. IV. p. 58. tab. 125, 
fig. A. — Fieber, Ent. Mon. p. 81. tab. 7, f. 4—6. 


Lengte 3 mm. — Dnidelijk van de drie vorigen onderscheiden 
door donkerbruine kleur en zeer ver uitstekende membraan. 
Het ligchaam schijnt langer te zijn dan tweemaal zijn breedte, 
doch dit is aan de verlengde dekschilden toe te schrijven. 
De kleur van de bovenzijde is donker roodbruin, die van de 


108 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


onderzijde is lichter, geeler. De sprieten en pooten en vier 
doorntjes op het voorhoofd zijn rood, alleen het 4° leedje der 
eerstgenoemden is zwart; hun derde lid is zeer lang en slank, 
4 maal zoo lang als de twee eersten te zamen. De kap is 
klein en heeft in profiel gezien eene flaauwe inkeeping achter 
den rand; daarachter verheft zich het borststuk bultig; de drie 
rigchels loopen evenwijdig, digt bijeen en geheel door. Het 
borststuk is tamelijk fijn gekorreld; het middenveld der dek- 
schilden even zoo fijn van mazen; het zijdeveld is zeer smal 
en moeijelijk van het randveld te onderscheiden; dit laatste 
heeft voor 2 rijen grove doorschijnende mazen, achter een; 
ongeveer op de helft is eene langwerpig vierkante plek, waar 
de mazen veel digter bijeen staan en die dus niet doorschijnend 
is, maar bruin; de membraan of het eindveld heeft mazen die 
ietwat grover zijn, dan die van het middenveld. 

Mijne beschrijving en afbeelding komen niet geheel overeen 
met die der aangehaalde schrijvers; het schijnt dat mijne voor- 
werpen tot eene zeer donkere verscheidenheid behooren. Ik 
ving mijne voorwerpen in groot aantal, op de Gliphoeve in 
Augustus, te Leyden in mijnen tuin in het vroege voor- en 
late najaar, steeds op perenboomen. Ook de heer Six zond 
mij een exemplaar uit Utrecht, aldaar in Mei gevonden. — In 
de naamlijst staat deze soort onder den naam van Dumetorum 
H. Sch. opgeteekend; het zou mij niet verbazen indien deze 
laatste slechts eene kleinere, sterker gevlekte varieteit ware. 


5. Monanthia nigrina Fall. 


Plaat. 6, fig. 9 en 9a. 


Fallen, Hem. Suec. I. p. 145. 5. — Herr. Sch. Wanz. Ins. 
IV. p. 52, 62. tab: 125. € ben. IX. p. 156. — Zette Ins: 
Lapp. p. 269. 3. — Flor, Rhynch. Livl. I. p. 334. — Misschien 
ook Panzer, F. Germ. 118, 16. 


Lengte 2 mm. — Deze en de volgende soort, die zeer 
sterk op elkander gelijken, onderscheiden zich van de vorigen 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 109 


door eene ongevlekte grauwe kleur en vooral door de relatief 
groote mazen hunner dekschilden. 

Ovaal, donkergrauw. De kop kort en vrij breed met twee 
vooruitstekende doorntjes op den schedel en een kegelachtig 
wratje voor de oogen. De sprieten niet langer dan een derde 
der lengte van het ligchaam, slank; de beide eerste leedjes 
bruingrauw, kort, het derde dun, rood, aan de basis iets 
dikker, meer dan 3 maal zoo lang als de beide vorigen te 
zamen, het vierde kort, spoelvormig, zwart. De zuiger reikt 
tot aan het middenpaar der heupen. Borststuk in het midden bol, 
sterk met putjes ingedeukt; de halskap steekt ver naar voren, 
de rigchels bestaan uit kantwerk met eene rij vierhoekige 
mazen; de zijrigchels zijn naar elkander gebogen; de breede 
zijranden, wat opgewipt naar de kanten hebben voor drie 
rijen mazen, achter slechts 2. De dekschilden steken aan 
de zijden en van achter een geheel eind over het abdomen 
heen; hun middenveld is zeer langwerpig en de buitenrigchel 
er van weinig gebogen; het zijdeveld is tweemaal breeder dan 
het randveld en naar beneden gerigt; het randveld heeft aan 
de schouders twee rijen mazen, verder op maar een. Pooten 
grauwgeel, het laatste lid der tarsen zwartachtig. 

Volgens Flor en Fallen zou de kleur van het lijf zwart zijn, 
‘tgeen ook aanduiding geeft van den naamsoorsprong. De heer 
Six trof deze soort niet zelden aan in Julij te Utrecht; ik vond 
haar in Augustus te Heemstede. 


6. Monanthia parvula Fall. 
« Plaat 6, fig. 10 en 108. 


Fallen, Hem. Suec. I. p. 145. 6. — Flor, Rhynch. Livi. I. 
p. 335. — Misschien ook Panzer, Fn. Germ. 118, 23 (testacea) 
en Fieb. Ent. Mon. p. 62. tab. 5, f. 19—22 (M. Echinopsis). 


Lengte 1,5 mm. — Zeer sterk gelijkend op de vorige en 
slechts bij vergelijking te onderscheiden. Zij is kleiner en 
vooral korter. De kleur is dezelfde. De kop is aan de onder- 
zijde door de bucculae rond en niet opgewipt, hoekig in pro- 


110 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


fiel; de doorntjes op den schedel zijn korter. De sprieten zijn 
veel donkerder van kleur, meer bruin dan rood. De thorax is 
naar voren eigenlijk smaller dan bij Nigrina, doch de breedte 
der zijranden doet dit weinig in ’t oog loopen; ook is de kap 
iets langer. Het grootste verschil bestaat in de dekschilden, 
wier middenveld aan den buitenrigehel S-vormig gebogen is, 
welke bogt ook eigen is aan het geheele zijdeveld. Zij hebben 
bovendien veel grover mazen dan Nigrina , vooral op de membraan. 

Het blijft echter altijd twijfelachtig of dit wel eene zelfstan- 
dige soort is en niet eer eene verscheidenheid. De meeste be- 
schrijvingen en figuren kunnen ons niet helpen in de oplossing 
van dit vraagstuk; zij zijn te onvolledig en te slecht. Monan- 
thia testaca H. Sch. van de naamlijst is deze zelfde soort. 

Zij werd in Augustus aan de Bildt door den heer Six aan- 
getroffen en in hetzelfde jaargetijde door mij op de Gliphoeve. 


B. Soorten bij welke de dekschilden niet over elkander slaan. 


7. Monanthia cervina Germ. 
Plaat 6, fig. 11 en 11a. 


Germar, Fauna Ins. Eur. 18, f. 22. — Herr. Sch. Wanz. Ins. 
IV. p. 26..Pl. 118, f. 375. — Fieber, Ent. Mon. p. 48, n°. 2. 
Pl. 4, fig. 13. — Flor, Rh. Lil. I. p. 341. 


Lengte 2,5 mm. — Tamelijk breed ovaal; geelachtig grauw 
met de aderen van het netwerk slechts weinig donkerder. De 
kop bruin, kort, met 2 divergerende lange stekels en voor 
ieder oog een korter doorntje. De sprieten zijn rood, behalve 
de spits van het 3° lid en het geheele vierde, welks top met 
zilverwitte haartjes dik bezet is; ook is het eerste lid don- 
kerder dan de overigen; in het geheel zijn de sprieten in 
lengte gelijk aan de helft van het ligchaam; het 3° lid is 
viermaal zoo lang als het 4°. De oogen zijn groot en rood met 
bruinen tint. De thorax is kort en breed, de kap bruin met 
naauwe mazen, de langsrigchel daarachter hoog en uit eene rij 
van 5 vierhoekige mazen bestaande ; de beide zijdelingsche rigchels 
divergeren naar achteren; de zijranden breed, naar achteren 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 111 


slechts weinig versmald, een weinig opgewipt, uit 3 onregel- 
matige rijen mazen bestaande; de processus zeer weinig uit- 
stekende. De dekschilden met hooge rigchels en vrij groote 
ronde mazen, sluiten niet aan het begin der naad. Het midden- 
veld en de daartusschen gelegen randen zijn vlak, het zijdeveld 
dat breeder is dan het randveld, loopt schuin naar beneden en 
het randveld wipt op. De rigchel tusschen midden- en zijdeveld 
loopt S-vormig, doch is om zuo te spreken slordig en kinder- 
achtig geteekend. Het randveld heeft slechts 2 rijen mazen. 
Geheel aan de spits slaan de dekschilden voor een bitter klein 
gedeelte toch wel over elkander, doch men bespeurt het niet 
zonder goede loupe. De pooten zijn slank en geheel lichtgeel. 

Cervina is eens of tweemaal bij Driebergen gevangen door 
den heer Six. 

8. Monanthia earinata Panz. 
Plaat 7, fig. 1 en 1a, 


Panzer, Fauna Germ. 99, 20. — Fieber, Ent. Mon. p. 52. 
Pl. 4, fig. 10. — Misschien ook Herr. Sch. Wanz. Ins. IV. 
p. 24 tab. 118, fig. 373 (M. pusilla Fall.). 


Lengte 2 mm. — Dadelijk herkenbaar aan den zwarten kop 
en de geheel zwarte sprieten. De thorax en dekschilden zijn 
grauw van kleur, het achterlijf zwart, de vorm iets meer 
rond dan bij de vorige. De doorntjes op den kop zijn hier 
kleiner, de halskap is duidelijk te onderscheiden, daarachter 
is de thorax ingedeukt en donker gekleurd. De zijranden van 
den thorax zijn zeer weinig opgewipt en naar voren zuiver 
afgerond, de zijrigchels loopen een weinig krom naar binnen. 
De dekschilden vormen met elkander een zeer breed, bijna 
cirkelvormig ovaal, hun middenveld is veel smaller dan bij Cer- 
vina en veel gelijkmatiger van breedte, hun zijdeveld is breeder, 
doch daarentegen het randveld smaller en het bestaat slechts 
uit eene rij mazen. De pooten hebben roodachtig zwarte heupen 
en dijen, met roode scheenen en tarsen. 

Het is deze soort, die wij in onze naamlijst ten onregte 
Orthosteira macropthalma Fieber genoemd hebben; deze, of- 


112 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


schoon zeer na aan Carinata verwant, heeft een langwerpiger 
vorm en zoo het schijnt, minder zuiver zwarten kop er sprieten. 
Echter, ik herhaal het, valt over de validiteit der soorten van 
het geslacht Monanthia niet te oordeelen, dan nadat men die 
soorten uit de larve zal hebben opgekweekt. 

Volgens den heer G. A. Six is Carinata in Julij bij Drieber- 
gen niet zeldzaam. 


9. Monanthia obscura H. Sch. 
Plaat 7, fig. 2. 


Herr. Schaeff. Wanz. Ins. IV. p. 23. — Fieber, Ent. Monogr. 
p. 54, n°. 17. tab. 4, fig. 22—25. 


Lengte 1 mm. — De kleinste van allen en daaraan wel te 
herkennen, daarenboven duidelijk onderscheiden van de voor- 
gaande door hare rosse sprieten. Het geheele dier is grauw, 
behalve de buik die somtijds roodbruin is, de oogen die rood 
zijn, de sprieten en pooten. De kop is kort en zijne doorntjes 
weinig uitstekend, zijne kleur is uit den rossen grauw. De 
sprieten zijn korter dan de halve lengte van het ligchaam, 
rosachtig geel, behalve het laatste lid, dat donker zwart is; 
ook is het eerste somwijlen iets donkerder dan het 2°; het 3° 
is bijzonder dun. Het borststuk is zeer kort en naar evenredig- 
heid de halskap bijzonder groot; de eigenlijke schijf is donker- 
grauw, de rigchels, die zeer licht van kleur zijn, loopen 
daarover divergerend naar achter, de zijranden steken niet 
sterk naar voren uit, doch zijn toch stomphoekig en niet 
rond. De processus is van den thorax door eene diepe naad 
duidelijk afgescheiden, breed driehoekig en uit netwerk zamen- 
gesteld. De dekschilden zijn langwerpiger dan bij de vorige 
en vooral is de uiterste spits uitgerekt; het middenveld is 
iets breeder, daarentegen het zijdeveld, ten minste naar 
achteren toe smaller; het randveld is smal en bestaat slechts 
uit eene rij mazen, behalve aan de uiterste voorlap. De pooten 
zijn geheel grauwachtig geel, behalve het laatste lid der tarsen 
dat zwart is. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 113 


Deze soort werd in September door mij bij Heemstede ge- 
vangen en bij Utrecht en Driebergen door den heer Six. Ook 
bezit ’s Rijks Museum een voorwerp vroeger door den heer 
de Haan in Holland aangetroffen. 


Gen. 3. CampyLostira Fieb. 


Langwerpig ovaal en in het algemeen sterk op vele soorten 
van het vorige geslacht gelijkende en daarmede overeenkomende 
in den vorm der sprieten en pooten en van den zuiger, alsmede 
in het hebben van drie langsrigchels op den thorax, doch 
verschillend in de volgende opzigten. Aan het borststuk ont- 
breekt de halskap en de voorrand is naar achteren hol, in 
plaats van naar voren bol te zijn; het middenveld der dek- 
schilden loopt zonder afscheiding door tot aan de spits, waar 
zij in het randveld overgaat; zoodat de vleugel uit niet meer 
dan 3 velden schijnt te bestaan, een smal randveld aan den 
voorrand, een ietwat breeder zijdeveld, daarmede evenwijdig , 
en een derde veld, dat uit middenveld en eindveld zamen- 
gesteld is. 

Slechts eene soort van dit geslacht is in Nederland waar- 
genomen. 


Camp. verna Fall. 


Plaat 7, fig. 3. 


Fallen, Hem. Suec. p. 147. 9. — Herr. Sch. Wanz. Ins. IV. 
p. 64. tab. 127, fig. 398. — Fieb. Ent. Mon. p. 45. tab. 3, 
f. 38. 


Lengte naauwelijks 2 mm. — Bruin met het abdomen geel- 
achtig en de dekschilden met den zijrand van het borststuk 
doorschijnend; langwerpig ovaal. De bruine kop is driehoekig, 
op den schedel ongedoornd, met twee stompe uitsteeksels 
tusschen de sprieten en de oogen voorzien; bucculae naar 
achter breeder dan naar voren. Oogen rond en zwart, matig 
groot. Zuiger tot midden tusschen het tweede paar der heupen 
reikend. Sprieten zoo lang als kop en thorax, matig dik, bruin- 


114 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


rood met het laatste lid donkerder; het 1° lid is klein, het 
2° jets grooter en dikker, door een uiterst fijn steeltje met 
het vorige verbonden, het 3° smaller dan 2 doch vif maal z00 
lang, aan de spits ietwat verbreed, het 4° peervormig, 23 
maal korter dan 3. Het eigenlijke borststuk (zonder den door- 
schijnenden zijrand) aan den voorrand smaller dan de kop, 
daarna echter vaasvormig verbreed; de voorrand een weinig 
gezwollen en op die hoogte verbonden aan de 3 langsrigchels, 
die nagenoeg paralel loopen; de achterrand is wel rond uitge- 
bogen, maar een processus ontbreekt; de zijranden bestaan uit 
twee rijen onregelmatige mazen. De dekschilden zijn aan de 
inplanting smal, verbreeden zich dan gaande weg en nemen 
voorbij 2 der lengte weder in breedte af; aan de apex zijn 
zij afgerond; ter plaatse waar het schildje wezen moest, laten 
zij eene driehoekige ruimte van het abdomen onbedekt, die in 
mijn voorwerp met witte haren bekleed schijnt. De beide 
velden aan den voorrand hebben veel fijner mazen dan het 
overige gedeelte. Of er vleugels aanwezig zijn is mij onbekend. 
De pooten zijn slank, bruingeel. 

De afbeelding van Herrich-Schaeffer, aan welks juitstheid 
‘Fieber twijfelt, is vrij goed van teekening, doch zeer slecht 
en slordig van coloriet. 

Van deze soort zijn een of twee exemplaren gevangen bij 
Utrecht in Augustus door den heer Six. 


Gen. 4. DerEPHYSsIA Spin. 


De kop is klein en tusschen de oogen met twee scherpe 
stekeltjes gewapend. De oogen zijn matig van grootte, bolrond. 
De zuiger reikt tot voorbij het laatste paar pooten. De sprieten 
staan tusschen de oogen in, zijn iets langer dan de helft van 
het ligchaam, hebben een knobbeltje aan hunne basis en 
bestaan uit vier leedjes, waarvan de beide laatsten behaard 
zijn. Het borststuk is eigenlijk breed vaasvormig, doch zijn 
_omtrek verkrijgt eene geheel andere gedaante door den hals- 
kap, de zijranden en den processus; de eerste is zeer groot 
en steekt een geheel eind over den kop heen; in profiel gelijkt 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 115 


hij op de kap van een cabriolet (zie fig. 4°); de zijranden 
zijn naar voren tot even voorbij den kop uitstekend, aan de 
zijden vrij sterk opgewipt en naar achteren versmald en toe- 
gerond. De processus is vrij lang en puntig, en bestaat uit 
netwerk; de drie rigchels zijn dun en hoog, vooral de mid- 
delste. De dekschilden bestaan, even als de zijranden van het 
borststuk, uit netwerk van zeer groote mazen; hun midden- 
en zijdeveld zijn dakvormig tegen elkander opgerigt en het 
randveld is een weinig opgewipt; naar het einde toe is het 
middenveld niet gesloten. De pooten zijn matig lang en zeer 
slank. 
Derephysia foliacea Fall. 
Plaat 7, fig. 4 en 42, 

Fallen, Hem. Suec. I. p. 149. 12. — Herr. Schaeff. Deutschl. 
Ins. 118, 18. — Idem, Wanz. Ins. IV. p. 70. tab. 129 D. 
et 130 M. N. — Fieber, Ent. Mon. p. 99. tab. 8, f. 23-27. — 
Flor, Rhynch. Livl. p. 364. 


Lengte 2,5 of 3 mm. — Kop en thoraxrug zwart, borst 
bruin en abdomen vuil geel. De sprieten zijn donkerbruin met 
het eindlid zwart; de twee eerste leedjes te zamen zijn zoo 
lang als de kop, het derde is wel viermaal zoo lang als deze 
beiden, zeer gelijkmatig van dikte en iets rooder van kleur > 
met tamelijk lange fijne zwarte haartjes bekleed; het 4° is 
peervormig, zoo lang als de beide eersten te zamen, aan de 
basis rood, verder zwart en mede behaard. Het netwerk van 
de kap, de zijranden en dekschilden is iriserend wit met 
bruinachtig grauwe aderen; de mazen zijn veel grooter dan 
bij eenige andere inlandsche soort. De vleugeltjes zijn zuiver 
wit, zeer sterk iriserend met flaauw gekleurde aderen. Aan de 
bruine borst ziet men grijze randen en grauwe vlekken. De 
zuiger en pooten zijn vuil bruinachtig geel, even als het abdomen. 

Volgens den heer Six is deze soort niet zeldzaam op drooge 
gronden tusschen het schrale gras bij Utrecht en Driebergen; 
de heer Perin heeft haar bij Leyden gevangen. Andere vind- 
plaatsen bleven mij onbekend. 


© 


116 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 
BIJVOEGSEL. 


Sedert het in het licht verschijnen van het derde stuk der 
beschrijving van ,de inlandsche Hemipteren” in 1870, zijn mij 
drie soorten, nieuw voor de Fauna bekend geworden, be- 
hoorende tot de familien, die in de drie voorgaande stukken 
behandeld zijn. De kennis dezer dieren ben ik verschuldigd 
aan den heer H. C. van Medenbach de Rooij Jr., die met de 
door hem gevangene exemplaren de verzameling der Ned. 
Entom. Vereeniging wel heeft willen verrijken. De drie soorten 
zijn de volgenden: 


Asopus punctatus L. 
Plaat 7, fig. 5. 


Linn. S. N. V. p. 486, 34. — Fabr. S. Rhyng. 157, 12. — 
Fallen, Hem. Suec. 1. p. 25. — Burm. Handb. II. p. 378. — 
Wolff, Ic. Cim. p. 179. tab. 18. f. 173. — Hahn, W. Ins. I. 
p. 69. tab. 51, f. 157. — Herr. Sch. in Panzer’s Fauna 113, 
B Plor, Rh. Diol! T.’p.:91. 


Lengte 8 mm. — Deze soort behoort in het eerste stuk in- 
gevoegd te worden na Asopus coeruleus; zij wordt even als 
deze gebragt tot het geslacht Zicrona der nieuweren en heeft 
met haar gemeen dat het 2° en 3° lid der sprieten weinig in 
lengte verschillen, dat de voorscheenen onbedoornd zijn en de 
zuiger slechts tot de middenheupen reikt. Het voorwerp dat 
ik voor oogen heb, het eenige met zekerheid bekende inland- 
sche, is bronskleurig zwart, boven iets donkerder dan onder, 
hier en daar met wit gemarmerd. Kop aan de bovenzijde plat, 
nagenoeg vierkant met afgeronde hoeken en uitpuilende oogen, 
de middellob inspringend. De sprieten iets langer dan kop en 
borststuk, zwart; het 2° en 3° lid gelijk van lengte, het 4° 
iets langer, het 5° nog langer. Het borststuk gekarteld aan 
het begin der zijranden, met regthoekige weinig uitpuilende 
achterhoeken , is vrij bol, overal sterk met vrij diepe putjes 
bezet, behalve op eene onregelmatig breede ivoorwitte middel- 


LE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 117 


lijn. Het schildje groot, met paarschen gloed aan de spits, 
fijner gestipppeld dan het borststuk en in het midden met 
flaauwe dwarsrimpels; er is slechts zeer weinig witte marmering 
op te zien. De dekschilden daarentegen hebben vrij veel wit 
op het corium en den zeer smallen clavus; de membraan is 
donker rookkleurig. De vleugels zijn vuilwit met iets donkerder 
aderen. Onder de vleugels is het achterlijf groenachtig zwart. 
Aan de onderzijde zijn eene strook over het midden van kop 
en thorax, het eerste lid van den zuiger en een band om 
alle scheenen geelachtig wit; al het overige is bronskleurig. 
De voorste dijen vertoonen digt bij het einde een zeer fijn 
stekeltje. 

De heer van Medenbach de Rooij ving zijn voorwerp, dat 
een mannetje is, in de maand April bij Arnhem; gezet onder- 
zoek in het vroege voorjaar zal in Gelderland en Overijssel 
wel meer voorwerpen van deze soort doen ontdekken. Op 
’s Rijks Museum staat sedert twintig jaren een exemplaar 
zonder etiquette van habitat, even donker als het Arnhemsche 
en dat door de speld en de wijze van opzetten een’ inlandschen 
oorsprong schijnt te verraden. 


Gonocerus Venalor F. 


Plaat 7, fig. 6. 


Fabr. S. Rh. 194, 12. — Burm. Handb. II. p. 311. — Wolff, 
lc. Cim. 21. tab. 3, f. 21. — Amyot et Serv. Hemipt. p. 239. — 
Herr. Sch. in Panz. Faun. 116, f. 15. 


Het geslacht Gonocerus dat tot heden door ons niet vermeld 
werd, is door Latreille opgesteld in zijne Familles naturelles ; 
het behoort tot de familie der Coreoden en is het naast ver- 
want aan Coreus, doch het onderscheidt zich daarvan door- 
dien de kop slechts weinig tusschen de sprieten uitsteekt en 
deze laatsten niet dan zeer flaauwelijk korrelig zijn, zelfs op 
het eerste lid. 

De soort Venator heeft eene lengte van 13 of 14 mm. en 
is geheel lederkleurig bruin, op de bovenzijde door eene menigte 


118 DE INLANDSCHE HEMIPTÈREN. 


donkerbruine stippeltjes donkerder van tint dan op de buik- 
zijde. Het ligchaam is langwerpig, van voren puntig, aan het 
abdomen meer ovaal. De kop is langer dan breed, het breedst 
achter de oogen en loopt tusschen de sprieten in een stompe 
punt uit. De oogen zijn rond, zijdelings geplaatst en uitpuilend. 
De ocellen staan achter de oogen, en elk is van het andere 
ongeveer zoo ver verwijderd als van het naast bijzijnde oog. 
De sprieten zijn zoolang als 2 van het ligchaam en staan op 
weinig verheven knobbeltjes voor de oogen; het 1° lid is zoo 
lang als de kop, smal aan de inplanting en terstond daarop 
zich naar binnen verbreedende en dus aan de bovenzijde een 
weinig afgeplat; het 2° lid is rolrond, dunner en langer dan het 
1°; het 3°, even dik doch veel korter, is rood aan de inplanting, 
en het 4° weder korter, doch daarbij spoelvormig en dikker. De 
zuiger is geelachtig met zwarte spits en reikt tot bijna tusschen 
de achterheupen. Het borststuk is een trapezium met gegolfde 
zijlijnen en opgezwollen achterrand; naar den kop toe loopt 
het schuin af en op zijne grootste breedte is het meer dan 
tweemaal zoo breed als aan den voorrand; de achterhoeken 
zijn niet scherp, maar toegerond, zij wippen eenigzins op. De 
dekschilden reiken met hunne membraan niet over den rand 
van het achterlijf; de aderen op het corium zijn kenbaar door 
dien zij ingevat zijn in rijen van ronde zwarte puntjes ; in de 
membraan telt men 11 of 12 ongekleurde, gegolfde, dikwijls 
gaffelvormig verdeelde aderen. De vleugels zijn rookkleurig 
met zeer duidelijke zwarte aderen. Het achterlijf is ovaal, op 
den rug zwart met roodgele vlekken op het 3° en 4° segment, 
terwijl de volgenden roodgeel zijn met zwarte vlekken; de 
buitenzoom, die in de rust buiten de vleugels uitsteekt, is 
zeer dun, ietwat opgewipt, donkerbruin met witte randen der 
segmenten. De pooten zijn slank, zonder doornen of uitsteeksels. 
De geheele onderzijde met de pooten is egaal geelachtig rood, 
behalve de zoomen der stigmata, die zwart zijn. 

Van deze zeldzame en merkwaardige soort ving de heer 
van Medenbach de Rooij twee exemplaren, beide wijfjes, een 
in Junij bij Arnhem, het andere half October bij Oosterbeek. 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 119 


Pachymerus luniger Schill. 
Plaat 7. fig. 7. 


Schilling, Beytr. p. 67. n°. 5. tab. 3, fig. 1. — Panz., Fauna 
Germ, 121, 1. — Fieber, Eur. Hemipt. p. 184, 


Lengte 5 mm. — In gedaante en kleur zeer nabij P. nubilus 
Fall. staande en tevens gelijkende op Agrestis Fall. De kop 
spits driehoekig met ingebogen zijden, dof zwart; de oogen 
rond en uitpuilend. De sprieten, ongeveer ter lengte van het 
halve ligchaam zijn grauw-zwart, het 2° lid een weinig roest- 
kleurig aan de basis, is iets langer dan het 3° en in lengte 
gelijk aan het 4. Het borststuk heeft afgeronde voorhoeken, 
golvende zijden, bijna regthoekige achterhoeken en is door 
eene dwarsnaad in twee ongelijke deelen verdeeld, waarvan 
het voorste langer en dof zwart, het achterste korter en vuil- 
grauw is; op de zijranden ter hoogte waar deze helften aan 
elkander raken, springt eene witte membraneuse zoom eenig- 
zins naar binnen. 

Het schildje is groot, driehoekig, dofzwart met geele spits. 
De dekschilden zijn grauwachtig geel met zwarte langslijntjes, 
die uit stippeltjes bestaan; op het einde van het corium, naar 
den clavus toe, ziet men twee langwerpige zwarte vlekken, 
aan de spits met een geel oogje versierd. De membraan is 
rookkleurig, en heeft in drie zijner hoeken vrij groote zuiver 
witte vlekken; uit elk der beiden, die aan het corium raken, 
verspreiden zich twee slingerende witte aderen. De vleugels 
zijn doorschijnend wit met dofwitte aderen. De pooten zijn 
zwart, behalve de voorste knieën en scheenen tot aan de 
tippen; deze knieën en scheenen zijn geel. 

De heer v. M. de Rooij was zoo gelukkig van deze soort 
een voorwerp te vangen bij Arnhem in de maand April. 


Van den larven- en nymphen-toestand der Netwantsen schijnt 
niets bekend te zijn; het is mij ten minste niet mogen ge- 


120 DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


lukken in eenig werk iets dienaangaande aan te treffen. In 
het algemeen heeft men zich met de ontwikkeling der Hemi- 
ptera nog veel te weinig afgegeven en wat men er van weet, 
hoofdzakelijk aan de Geer te danken. 

Ondertusschen komt het mij voor dat dit onderwerp de be- 
handeling wel waardig is en ik verwijs tot staving dezer 
meening niet alleen tot de bekende, met doorntjes bekranste 
en van scharniertjes voorziene eijeren der grootere wantsen of 
tot de zorg der moeders van Acanthosoma haematogaster en 
griseum voor haar kroost, maar ook naar twee voorwerpen in 
nymphenstaat, waarvan het eene in ’s Rijks Museum van na- 
tuurlijke historie, het andere-in de collectie der Ned. Ent. 
Vereeniging bewaard wordt. Ik meen redenen te hebben om deze 
zonderlinge dieren voor nymphen van Netwantsen te houden; 
de sprieten van 4 leedjes, geheel gelijk aan die der ima- 
gines van deze familie, de pooten met 2 tarsenleedjes, de 
habitus en de doorntjes op kop en ligchaam geven er mij aan- 
leiding toe; doch de gedaante is nog zoo zeer afwijkend, dat 
het mij onmogelijk is met eenigen grond de soort op te noemen, 
waartoe ik zou meenen dat elk dezer voorwerpen moest be- 
hooren. 

Men ziet die dieren afgebeeld op Plaat 7 bij fig. 8 en 9. 
Ik zal ze niet beschrijven, maar alleen het volgende bij de 
afbeelding voegen. Het eerste, fig. 8 is geheel glanzig paars- 
achtig zwart, met uitzondering van de spits van het borststuk, 
die als een scutellum uitsteekt en okergeel gekleurd is. Dit 
voorwerp werd door mij gevonden in eene kleine verzameling 
van insecten op spiritus, door den colonel D" van Hasselt 
vroeger bij Utrecht gevangen. De breede vorm en de krans 
van doorntjes van deze wants maken haar zeer merkwaardig; 
de stekeltjes aan den zoom van het achterlijf zijn niet puntig, 
maar schijnbaar met ronde knopjes bezet. 

Het andere voorwerp werd door mij in Julij aan de Vuursche 
gevangen. Het is minder breed, nagenoeg ovaal van vorm, 
grauw van kleur met geele doornen en randen van het achter- 
lijf; ook het 3° lid der sprieten is geel, het laatste spoelvor- 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 121 


mige daarentegen zwart. De doorntjes van den kop staan naar 
voren gerigt, die van borststuk en abdomen naar achteren; 
de eersten staan zoo digt bij een en zijn zoo zonderling ge- 
plaatst dat het moeijelijk is hen goed af te beelden; ja, ik 
ben niet volkomen zeker dat de beide laatsten van het zeven- 
tal wel op den kop geplaatst zijn en niet misschien op den 
voorrand van het halsschild. 

Mogt een onzer leden dergelijke voorwerpen op planten 
ontdekken, zoo beveel ik hem ten sterkste aan te beproeven 
hen met die planten op te kweeken ten einde hunne laatste 
gedaanteverwisseling te kunnen nagaan en het resultaat van 
zijn onderzoek in dit tijdschrift te willen mededeelen. 


Verklaring der platen. 


Plaat 5. 
Fig. 1. Temnostethus pusillus H. Sch. 
» 2. Anthocoris Nemorum L. 
i ee Li nemoralis F. 
FAN: À 5s limbatus Fieb. 
pio - vittatus Fieb. 
„ 6. Piezostethus galactinus Fieb. 
» 7. Triphleps minutus L. 
n 8. Lyetoeoris domestica Schill. 
» 9. Mierophysa coleoptrata Fall. 
AO: à pselaphoides Westw. met dekschilden. 
» 11. » ” ” zonder ” 
„ 12. Acanthia lectularia L. 


Plaat 6. 


Fig. 1. Aradus depressus F. 
BARS % leptopterus Germ. 
„ 3 en 3* Aneurus laevis F. 
„ 4 Dictyonota crassicornis Fall. 
n 5. Monanthia Cardui L. 


122 


DE INLANDSCHE HEMIPTEREN. 


Fig. 6. Monanthia Humuli F. 


T. »  Wolffii Fieber. 
8 en ® „ quadrimaculata Wolff. 
9 en 9% ,, nigrina Fall. 


„ 10 en 10° „  parvula Fall. 
„11 en 11° „  cervina Germ. 


Plaat 7. 


. 1 en 1° Monanthia carinata Panz. 


2. 5 obscura H. Sch. 
3. Campylostira verna Fall. 

4 en 4* Derephysia foliacea Fall. 

5. Asopus punctatus L. 

6. Gonocerus Venator F. 

7. Pachymerus luniger Schill. 

8 en 9. Nymphen van Netwantsen ? 


KLEINE LEPIDOPTEROLOGISCHE 
AANTEEKENINGEN 


DOOR 


P. C. T. SNELLEN. 


I. Over CazinacA BuppnaA Moore. 


Bij gelegenheid eener bespreking van W. F. Kirby’s Syno- 
nomie Catalogue of Diurnal Lepidoptera in de Stettiner Ento- 
mologische Zeitung van 1872, p. 176 enz., geeft de heer 
Gustav Weymer te kennen dat hij Calinaga Buddha Moore 
voor geene Papilionine (Equitine HS.) kan houden. Ik had 
eveneens met verwondering gezien, dat Kirby deze soort aan 
de spits zijner Papilioninen plaatst. Uit eene oude verzame- 
ling bezit ik een sprietloos exemplaar en daarnaar moet ik 
zeggen dat Herrich-Schäffer gelijk heeft door den vlinder tot 
de Nymphalina te brengen. De voorpooten zijn namelijk niet 
ten volle ontwikkeld, hoewel zij vrij duidelijke tarsenleedjes 
bezitten, en de middencel der achtervleugels steekt aan de uit 
een punt ontspringende aderen 3 en 4 het verst uit. Boven- 
dien heeft de vlinder twee duidelijke binnenrandsaderen in de 
achtervleugels en mist ook het adersprankje onder ader 1 der 
voorvleugels. Eene Equitine kan hij dus nooit zijn, maar ook 
geene Pieridine, waarvoor de heer Weymer geneigd is hem te 
houden, 


124 KLEINE LEPIDOPTEROLOGISCHE AANTEEKENINGEN. 


De plaats van het genus is echter in Herrich-Schäffer’s Pro- 
dromus niet juist aangewezen, want de vlinder behoort in de 
analytische Tabel der Nymphalinen-genera, op p. 123 van 
Jaargang 18 van het Correspondenz-Blatt des Zool. Min. Vereins, 
onder afdeeling 2 „Ast 8 der Vdfl. in den Saum” en dan op 
p. 127 onder C „ Mittelzelle aller Flügel offen” C , Vfl. mit 
12 freien Rippen — * „Aus Ast 7:8—10, dus naast genus 
96, Euripus. 


2. Over de LepripoprTERA van Neder-Guinea. 
(Zie Tijdschrift voor Ent. 2e Serie, VII.) 


Als mede aldaar voorkomende kan ik nog opgeven Botys in- 
coloralis Guenée. 

Mijne Terias Rahel is Brigitta Cramer. Ik had den vlinder 
uit Cramer’s vrij ruwe afbeelding niet herkend. 

p. 32 lees: Cyclopides Lepeletieri Latreille. 

Op p. 47 van mijn bovenvermeld opstel zeide ik dat het mij 
onnoodig voorkwam om voor Phiala xanthosoma Wallengrén 
eene nieuwe familie aan te nemen. Ik had er ook wel mogen 
bijvoegen dat ook eene nieuwe generieke naam voor den vlinder 
overbodig was, want Herrich-Schäffer beeldt f. 375 zijner Exo- 
tische Schmetterlinge eene Heleromorpha costipuncta uit Zuid- 
Afrika af, die tot hetzelfde genus behoort als Phiala xantho- 
soma en er zelfs specifiek zeer aan verwant is. Wallengrén 
had zich er dus bij kunnen bepalen, het nieuwe, door Herrich- 
Schiffer alleen benoemde genus te caracteriseren. 

Ik had bovengenoemde afbeelding over het hoofd gezien, 
maar de heer Brants maakte mij opmerkzaam op de overeen- 
komst tusschen Xanthosoma en Costipuncla, die ik zoo groot 
vond dat ik zelfs geneigd was beiden voor dezelfde soort te 
houden. Dr. Snellen van Vollenhoven, benevens de heeren 
Ritsema en Brants vonden echter bij vergelijking van twee 
exemplaren van Costipuncta op ’s Rijks Museum aanwezig en 
die van het Berlijnsche Museum waren ontvangen, de vol- 
gende punten van verschil: 


KLEINE LEPIDOPTEROLOGISGHE AANTEEKENINGEN. 125 


Costipuncta H. S. Xanthosoma Wallengr. 


1°. Achterlijf okergeel. 1°. Achterlijf honigbruin. 


20, Kleur der vleugels gelijk- 2°. Kleur der vleugels helderwit. 
matig vuilwit. 


3°, Donker paarsbruine streep 3°. Donker paarsbruine streep 


op voor- en achtervleugels op de voorvleugels breed en 
even zwaar en opgelost in onafgebroken, op de ach- 
stippen op de aderen. tervleugels opgelost in stip- 


pen op de aderen. 

Is bij het wijfje mijner 
collectie bijna zamenhan- 
gend. 


Voorloopig ben ik dus wel geneigd specifiek verschil aan te 
nemen, het blijft echter nog de vraag of de kleur der vleugels 
en die van het lijf ook door ouderdom kan te weeg gebragt 
zijn, want de exemplaren op het Museum zijn niet zeer versch 
meer, terwijl ten opzigte der teekening misschien overgangen 
voorkomen. 


Rotterdam, Junij 1872. 


EEN LEPIDOPTEROLOGISCH UITSTAPJE 
NAAR DE PEEL, 


DOOR 


F, J. M. HEYLAERTS Jr. en P. C. T. SNELLEN. 


Ver afgelegene, onbekende landstreken hebben vooral voor 
den natuuronderzoeker steeds buitengewone aantrekkelijkheid 
gehad. Zijne verbeelding bevolkt die oorden met allerlei vreemd- 
soortige, nooit geziene schepselen en stelt zich van het onder- 
zoek zulker gewesten allerlei schoons voor. Het was eene 
dergelijke gedachte die reeds voorlang den wensch bij mij had 
doen ontstaan om het bovengenoemde hoogveen, dat de pro- 
vineien Noordbrabant en Limburg voor een groot gedeelte van 
elkander scheidt, eens te gaan onderzoeken ten opzigte zijner 
Lepidoptera. 

Op hooge veenen had ik nog nooit geéntomologiseerd en 
ook was het mij niet bekend dat een onzer collega’s ooit zulke 
gronden had bezocht met het doel om de Insecten te leeren 
kennen die hen bewonen. Toen dus op zekeren dag in de 
laatste helft der maand Julij 1872 tusschen mij en den heer 
Heylaerts de Peel met hare Lepidoptera, gelijk reeds meer- 
malen gebeurd was, op nieuw ter sprake kwam en mijn vriend 
in het voor hem zeldzame geval verkeerde zich voor eenen ge- 
heelen dag te kunnen vrijmaken, besloten wij het fraaije weder 
te baat te nemen en eindelijk het onbekende land eens te gaan 
beschouwen. 


EEN LEPIDOPTEROLOGISCH UITSTAPJE NAAR DE PEEL, 127 


Op den 23” Julij verlieten wij dus des morgens bij schoon, 
doch buitengewon warm weder de stad Breda en kwamen na 
een paar uren sporens aan de halte Helenaveen, diep in de 
Peel aan. Van de school herinnerden wij ons die landstreek 
als een moeras, dat zij echter volstrekt niet is. Wel mag in 
den winter of na lange regens de zachte, sponsachtige grond 
doorweekt en minder gemakkelijk te begaan zijn, maar thans 
vonden wij het veen vrij droog en in alle rigtingen zeer goed 
te bewandelen. Waarschijnlijk zal het graven van greppels die 
ter diepte van 14—2 Rijnlandsche voeten overal den grond 
doorsnijden en hem in perceelen voor de boekweitteelt verdeelen, 
wel veel bijgedragen hebben om het veen drooger te maken 
en mag het in vroegere tijden, voordat het tot den landbouw 
werd gebezigd, met regt den naam van een onbegaanbaar 
moeras verdiend hebben. Thans deed het zich aan ons voor 
als eene boomloze golvende vlakte, die zich ten oosten, 
noorden en zuiden, zoover het oog reikt, uitstrekt, kennelijk 
in het midden het hoogst is en zich duidelijk boven de heide- 
- velden die het veen aan den Noordbrabantschen kant begren- 
zen, verheft. Poelen of waterplassen hebben wij niet aange- 
troffen. Merkwaardig en ongewoon was voor ons het gaan 
over den veerkrachtigen bodem; het gaf ons het denkbeeld dat 
wij over matrassen liepen. 

Dat de Peel gansch niet ontbloot was van Lepidoptera, be- 
merkten wij spoedig. Een aantal dagvlinders vlogen om ons 
heen en uit de struiken en kruiden joegen wij Heterocera op, 
zoodat wij met ijver aan het werk togen, en alles vingen wat 
ons voorkwam. Na een paar uren onafgebroken te hebben 
verzameld, ’t geen bij eene hitte van 89° Fahrenheit en de aan- 
vallen van myriaden van Tabaniden (Haematopota pluvialis en 
Chrysops relictus) die bloedige sporen op handen en gezigt 
achterlieten, in het geheel geen gemakkelijk werk was — 
moesten wij echter, elkander onze vangst toonende, tot het 
besluit komen dat onze arbeid eene slechte belooning had ge- 
vonden. Wel liet het aantal der soorten en de hoeveelheid der 
voorwerpen niets te wenschen over, doch over de hoedanigheid 


128 EEN LEPIDOPTEROLOGISCH UITSTAPJE NAAR DE PEEL. 


van onzen buit viel niet te roemen. Bijna louter gewone die- 
ren waren door ons gevonden en slechts een paar Tortrieinen 
(Tortrix viburnana F. en politana Haw.), waarvan de laatste 
vooral talrijk was, maakten eene gunstige uitzondering. Geen 
enkele goede dagvlinder, geene dan de gewone Crambinen 
en Gelechiden hadden wij aangetroffen. De Peel en misschien 
alle dergelijke hooge veenen komen ons dus voor niet rijk aan 
bijzondere Lepidoptera te zijn en wij zouden ruigbegroeide, 
groote heiden verre verkiezen. Misschien zijn zulke veenen 
op andere tijden van het jaar beter, doch wij zouden het 
betwijfelen. 

De plantengroei bestond hoofdzakelijk uit Calluna vulgaris, 
Erica (Tetralix?), veel Juncus, kleine breedbladige wilgen, 
enkele berkenstruiken en eenige grassoorten, benevens uit 
Epilobium roseum, eene plant met groote roode bloemen en 
bladeren, welke aan die van Polygonum herinneren. Zij stond 
hier en daar in talrijke exemplaren bijeen. Mossen hebben wij 
nergens veel gezien. 

Des avonds te half acht ure verlieten wij ons jagtveld en - 
spoorden terug naar Breda, waar wij de volgende lijst van 
door ons waargenomen Lepidoptera zamenstelden. De Macro- 
lepidoptera zijn geschikt naar de vlinders van Nederland, de 
Microlepidoptera naar de door Staudinger en Wocke in hunnen 
nieuwen Catalogus aangenomen volgorde. In het geheel had- 
wij 55 soorten gevonden. 


Argynnis Aglaja L. (niet gevangen). 
Satyrus Semele L. 
Pararge Megaera L. (afgevlogen). 
Epinephele Tithonius (talrijk). 
Coenonympha Pamphilus L. 
Lycaena Aegon W. V. 
Pieris Rapae L. 
Hesperia Thaumas Hufn. (talrijk). 

bi Lineola Ochs. (idem). 
Orgyia Ericae Germar (rups). 


EEN LEPIDOPTEROLOGISCH ;UITSTAPJE NAAR DE PEEL. 129 


Bombyx castrensis L. (spinsels). 
Calymnia trapezina L. (een ex.). 
Plusia Gamma L. 
Anarta Myrtilli L. (vlinder en rups). 
Heliothis dipsacea L. (afgevlogen). 
Nemoria fimbrialis Seop. 
Pseudoterpna pruinata Hfn. 
Acidalia bisetata Hfn. 
> dimidiata Hfn. 
»  rubiginata Hfn. 
Timandra amataria L. 
Boarmia crepuscularia L. (een wijfje). 
Gnophos obscurata W. V. (zeer zwart). 
Fidonia atomaria L. 
Cabera pusaria L. 
Abraxas marginata L. 
Cidaria ferrugata L. 
Eupithecia nanata H. 
. minutata H. Zeer donkere, grijze voorwerpen, 
bijna zonder bruinen tint. 
Endotricha flammealis H. 
Scoparia crataegella H. 
Botys purpuralis L. var. ostrinalis H. 
Hydrocampa potamogata L. (aan de sloot langs den spoorweg). 
Crambus pascuellus L. 
à pinellus L. 
rs culmellus L. 
a tristellus F. 
perlellus Scop., ook de var. Warringtonellus Staint. 
Pempelia fusca Haw. 
Teras hastiana L. (afgevlogen exemplaren der zomerteelt). 
„ mixtana H. (rups). 
Tortrix rosana L. 
„  Strigana H. 
»  politana Haw. (talrijk, gaaf, uit heide en wilgen 
gejaagd. 


130 


Tortrix viburnana F. 
Conchylis eruentana Fröl. 
Penthina semifasciana Haw. 
5 lacunana W. V. 
Steganoptycha erueiana L. (excoecana HS.) 
Plutella Cruciferarum Zell. (merkwaardig!) 
Brystropha terrella H. 
Ergatis erieinella Dup. 
Coleophora viminetella Zell. (ledige zakken). 
Butalis laminella HS. 
Oxyptilus Pilosellae Zeller. 


ee 


EEN LEPIDOPTEROLOGISCH UITSTAPJE NAAR DE PEEL. 


NEDERLANDSCHE DIPTERA 
IN METAMORPHOSE EN LEVENSWIJS 


BESCHREVEN DOOR 


Dr. H. WEYENBERGH Jr. 


VI. 
ANTHOMYIA FLORALIS FALL. 


(Zie Plaat 8.) 


C. F. Fatten, Monogr. muse. Sueciae P. VII. P. 71 (n°. 76) 
(Musca floralis.) 

ZETTERSTEDT, Dipt. Scandin. IV. p. 1536. n°. 147. 

Scainer, Fauna austriaca I. p. 646. 

Bouwstoffen, D. III. p. 184. n°. 1012. 


Musca (Anthomyia) oblonga, fronte subexserta, abdomine 
maris lineari; thoracis abdominisque linea media et incisuris 
nigris; alis pallide nervosis (Fallen, 1. c.). 


In radijzen vond ik meermalen in de maanden Mei en Juni, 
in mijn’ tuin bij Haarlem, vliegenmaden, die als zij volwassen 
zijn, eene grootte van ongeveer 8 millim. hebben. Zij vreten de 
knollen geheel uit; deze krijgen daardoor een voos aanzien 
en worden van binnen met eene geel-bruine, eenigszins rot- 
tende stof gevuld. Tusschen de jonge en de volwassen larven 
zag ik geen ander verschil dan het verschil in grootte. De 
kleur is vuil-wit, het kopeind is spits en het achtereind zeer 
stomp. Het eerste segment eindigt zeer puntig en vertoont, 

10 


132 NEDERLANDSCHE DIPTERA IN 


even als ook nog het tweede segment een donker-doorschijnenden 
oesophagus, aan welks rondachtige mondopening een paar 
fijne, zwarte kaken te zien zijn. Naar mate de larven meer gegeten 
hebben, vertoonen de andere ringen een meer geele kleur, aan 
het gebruikte voedsel ontleend. Het laatste (twaalfde) lid, dat 
stomp en klein is, bezit eenige puntige aanhangsels, twee 
aan den bovenrand, vier aan den onderrand, waarvan de 
twee middelsten dubbel, en één ter wederzijde. (zie figuur 3.) 

Niet ver van den bovenrand staan een paar vrij groote, 
licht-bruin gekleurde tracheën-openingen, van waaruit men 
een eind weegs de luchtvaatstammen kan zien verloopen. In 
het begin van Juli veranderden deze maden in licht-bruine, later 
donkerder wordende poptonnetjes, bij figuur 5 en 6 afgebeeld. 
Vooral als zij zich bij de vervelling zamentrokken, scheen het 
lichaam dezer maden op de plaats der geledingen iets, hoewel 
zeer weinig verdikt. 

In het laatst van Augustus komen de imagines te voorschijn. 
Schiner kweekte deze soort ook uit de knollen van Raphanus 
sativus L. en Wttewaall uit witte kool, zomerknollen en kool- 
rapen. 

Beschrijving van de imago. 

Mas. Het aangezicht steekt een weinig voor de oogen uit 
en is witachtig van kleur; de oogen zijn middelmatig groot, 
onbehaard, bruin-zwart (bij gedroogde voorwerpen bruin), en 
op de kruin van elkander gescheiden door eene verheven zwarte 
lijn; de sprieten en zuigsnuit zijn zwart; op de kruin en aan 
de kin bevinden zich eenige zwarte haren. De thorax is grauw- 
achtig-zwart met een nauw-merkbare overlangsche streep op 
het midden en een donkerder vlek schuin boven de vleugel- 
wortels; aan de zijden is de thorax het lichtst; de bovenzijde 
is spaarzaam met zwarte haarborstels bezet, de onderzijde 
zwartachtig of grauw-zwart. Het achterlijf is aan de geleding 
met den thorax zwart, overigens licht-grijs met eene breede 
longitudinale zwarte streep, welke drie paar breede zwarte dwars- 
streepen, die als banden over het abdomen loopen, afgeeft. 
Boven deze dwarstreepen is nog één smallere, dikwijls moeilijk 


METAMORPHOSE EN LEVENSWIJS. 133 


zichtbare dwarsstreep te onderscheiden, die somtijds echter 
met het zwarte begin van het abdomen in een vloeit. Het anus-lid 
is vrij donker van kleur. De bovenzijde van het abdomen is 
geheel met lange en kortere zwarte haren vrij dicht bezet. 
De vorm van het achterlijf is smal en plat. De onderzijde is 
veel donkerder van kleur. De pooten zijn zwart en de dijen 
en scheenen sterk behaard. De vleugels zijn een weinig grauw 
gekleurd, maar toch voldoende om niet glas-helder genoemd 
te worden. De vleugeladeren hebben een grauw-bruine tint. De 
vleugelsehubben en de halteres zijn bleek-geel. 

Het mannetjen van de naverwante A. Radicum is kleiner 
en mist de grijze kleuren. 

Volgens Fallen komt er eene varieteit voor, bij welke de 
oogen dichter bij elkander staan en elkander bijna raken, 
terwijl de beteekening van het abdomen minder regelmatig is. 
Bij deze varieteit zouden ook de vleugels meestal donkerder en 
de vleugeladeren niet grauw zijn, terwijl ook bij het leven de 
buik (onderzijde van het abdomen) bijna wit zou zijn. Deze 
varieteit is mij niet voorgekomen, hoewel ik wel overgangen 
er toe heb waargenomen. 

Femina. In het geheel minder sterk met zwarte haren bezet en 
de algemeene lichaamskleur is licht grijsachtig-grauw. Eene 
zwarte longitudinale streep midden op den thorax is nauwelijks 
zichtbaar. De wangen zijn bijna wit en op het abdomen is van de 
teekening die bij de mannetjens vrij duidelijk is, bijna niets 
meer te zien dan de donkere overlangsche streep. De oogen 
zijn klein en de ruimte tussehen de oogen groof. Op het voorhoofd 
vóór den wortel der sprieten staat een vrij groote, min of meer 
vierkante, fraaibruine vlek. Pooten en sprieten zwart. De vorm 
van het abdomen is meer eivormig dan bij het mannetjen. De 
vleugels zijn iets geeler. 

Naar Fallen’s vrij uitvoerige beschrijving zijn de mannetjens 
van À. floralis en A. cinerea zeer wel van elkander te onder- 
scheiden en het lijdt geen twijfel of de hier door mij beschreven 
soort is zijn A. floralis. De wijfjens van A. floralis en A. cinerea 
schijnt Fallen evenwel te verwarren; hij zegt dat de wijfjens 


134 NEDERLANDSCHE DIPTERA IN 


van beide soorten veel op elkander gelijken en het eenige 
verschil hierin bestaat, dat A. floralis fem. geen bruin-roode vlek 
aan het voorhoofd heeft, zoo als A. cinerea, fem. dat heeft; en 
dat van eene overlangsche lijn op den thorax bij A. floralis, fem. 
geen spoor te zien is; wel bij A. cinerea, fem. 

Nu is de bedoelde lijn op den thorax bij het eene voorwerp 
duidelijker dan bij het andere en somtijds niet te zien, het 
wordt dus moeielijk dit als een punt van verschil aan te nemen ; 
wat echter de bruinroode vlek op het voorhoofd betreft, zoo 
kan het wel zijn dat de wijfjens van A. cinerea die vlek ook 
hebben (ik kan die niet vergelijken), maar zeker is het dat 
de wijfjens van A. floralis die vlek niet missen. 

Al mijne voorwerpen zijn terzelfder plaatse en tijd gevonden, 
uit dezelfde radijzen en uit volkomen gelijke maden opgekweekt 
en gelijktijdig uitgekomen; daarenboven heb ik er in copulatie 
aangetroffen, zoodat verwarring of vergissing van mijue zijde 
hierin niet mogelijk is. 

A. floralis is in ons land ook lang niet zeldzaam en A. cinerea 
is er tot heden niet gevonden. A. floralis komt ook voor in 
Zweden en Noorwegen, geheel Duitschland en Frankrijk. 

Deze soort heeft zeker twee generatién ’s jaars, waarvan de 
tweede als pop overwintert om in het voorjaar als imago de 
jonge radijzen met eieren te bezetten. De eieren zijn mij niet 
bekend. 

Grootte: Femina 64 millim., vlucht 12 millim. 

n Mas, ruim 6 millim.; vlucht 11 & 12 millim. 

De fraaie afbeeldingen van de imago heb ik aan het kunst- 

en hulpvaardig penseel van den heer A. Brants te danken. 


liaarlem, Januarij 1871. 


Fig. 


METAMORPHOSE EN LEVENSWIJS. 135 


Verklaring der afbeeldingen. 


Volwassen made (vergroot). 

Kopeind der made (zeer vergroot). 
Achtereind der made (zeer vergroot). 

Een door deze maden bewoonde radijs. (Knol van 
Raphanus raphanistrum L.) 

Het poptonnetjen. 

Hetzelfde, vergroot. 

De vlieg, ¢ (vergroot). 

De vlieg, 2 (vergroot). 

De kop van het wijfjen (vergroot) van voren. 
De kop van het mannetjen (vergroot) „ „ 
Een vleugel, (zeer vergroot). 

De kop van het wijfjen (vergroot) in profiel. 


OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE BIJ DE ARTHROZOEN, 
IN ’T BIJZONDER BIJ HET ARACHNIDEN-GESLACHT 
NEPHILA. 


Het physiek overwicht van het mannelijk individu boven het 
vrouwelijk, zoo als dit als algemeene regel voor den mensch 
geldt, laat zich bij alle gewervelden vrij doorgaande gevoelen. 
Meer bepaald is dit het geval met de zoogdieren, en, op eene 
enkele uitzondering onder de rapaces na, ook bij de vogels. 
Bij de reptilia en de visschen is dit onderscheid minder merk- 
baar of bekend, of slechts individueel voor beide sexen, naar- 
mate enkele voorwerpen, bij het ouder worden, langer voort- 
groeijen en in grootte toenemen. 

In de genoemde dieren-orden is echter het sexueel verschil 
ten dezen opzigte betrekkelijk gering. Veel sterker doet dit 
zich voor bij de zoogenaamd lager staande articulaten of arthro- 
zoen. Bij dezen wordt dikwerf een veel meer sprekend onder- 
scheid, niet alleen in vorm, kleur, teekening, enz., maar bepaal- 
delijk ook in grootte waargenomen, en wel zoodanig, dat hier 
in tegendeel zeer dikwijls de mannelijke type onderdoet voor 
die der wijfjes. 

In de groep der insekten geldt nogthans geen doorgaande 
regel. Bij sommige orden vindt men den mas grooter, bij 
anderen de femina; bij meerderen komt slechts zeer weinig 
grootte-verschil tusschen beide sexen voor. Het overwicht van 
de mares blijft nog in meerder of minder mate waarneembaar 
bij de coleoptera, bij welken bijv. Lucanus cervus d tweemalen 
grooter is dan de g, 


OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE, ENZ. 13 


Zeer onbeduidend is het grootte-verschil bij de Neuroptera, 
Tenthrediniden, Diptera en de Hemiptera. Eerst bij de Lepi- 
doptera begint in genere het mannelijk individu kleiner en 
slanker van bouw te worden dan het vrouwelijk. Evenzoo bij 
de Orthoptera, de Ichneumoniden, ook bij de Pulicina en de Pedi- 
culina. Bij de Formicaria en Mutillidae vindt men de mannetjes 
dikwijls tweemalen kleiner, zoo ook bij de Coccinen, en bij de 
Aphidea zijn de mares zelfs wel vier- à vijfmalen kleiner, ter- 
wijl de vrouwelijke Termes , vooral gravida, een monster van 
grootte is in vergelijking tot hare mares. 

Meer algemeen dan bij de insekten treedt het grootte-verschil 
op bij de tweede groep der gelede dieren, bij de Crustaceén. 
Op enkele uitzonderingen na, bijvoorbeeld bij de Asellini, 
vindt men hier reeds in ’t algemeen steeds de mares bepaald 
kleiner dan de feminae. Meer in ’t bijzonder valt dit onderscheid 
duidelijk in het oog bij verscheidene geslachten en soorten der 
parasitische schaaldieren, vooral onder hen, die den onjuisten 
collectiefnaam van ,, vischluizen” dragen. Over sommige van 
dezen zijn, wat hunne levenswijze en maaksel betreft, vroeger 
of later ook bij ons te lande hoogst belangrijke bijdragen ge- 
leverd door onze landgenooten van der Hoeven, Bleeker, 
Herklots en anderen. Omtrent deze diervormen vindt men bij 
de schrijvers over Crustuceën vele voorbeelden vermeld van 
opvallend kleine mannelijke typen. Zoo is het & van Ichthyo- 
xenos Jellinghausii 2-malen kleiner dan de femina, dat van 
Jone thoracica 3-malen, dat van Bopyrus Squillarum 5-malen 
kleiner. Bij Proteolepas bivincta, Lernaeopoda Galei, Achteres 
Percarum en anderen zijn twee à vier veel kleinere 4 d onder het 
abdomen der wijfjes, in de onmiddellijke nabijheid der uitwen- 
dige generatie-organen van de laatsten, vasigehecht. Even zoo 
zijn bij ’t geslacht Chondracanthus op gelijke wijze mannetjes 
aan te treffen, die paarsgewijze, slechts met de loupe, als 
kleine stipjes naast de geslachts-werktuigen der vrouwtjes zijn 
waar te nemen. Bij dit geslacht van „ vischluizen” komen 
soorten voor, onder anderen cornutus, waarvan de mares be- 
schreven worden als zelfs 10, 20 à 30-malen kleiner te zijn 


138 OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE 


dan de feminae. Deze en andere bijzonder weinig ontwikkelde 
dwergachtige mannetjes zijn Juist door dezen geringen ligchaams- 
omvang, bij dikwijls afwijkenden vorm, lang over het hoofd 
gezien en onbekend gebleven, of, zoo als door Burmeister, 
onjuist geduid als eigene vreemde „parasiten” dezer parasiten. 
Nordmann was een der eersten, die de ware beteekenis dezer 
pygmaevormige schaaldiertjes ontdekt heeft, terwijl diens waar- 
neming door Rathke, Krvyer en anderen werd geconstateerd. 

Wat de derde groep der articulaten betreft, die der Arach- 
noidea, zoo vindt men hier weinig anders vermeld, dan dat 
bij de meeste ordines in ’t algemeen de dd kleiner zijn dan 
de 22. In de orde der Acarina bijv. wordt het mannetje 
van Ixodes ricinus 3 à 4-malen kleiner bevonden dan het 
vrouwelijke individu, doch voor deze en andere ordines heb 
ik weinig mede te deelen; meer bijzonder wensch ik de aan- 
dacht te vestigen op de orde der Arachmden, die der ware 
Spinnen. Onder dezen kent men slechts één soort, waar de 
man grooter is dan de vrouw, namelijk Argyroneta aquatica, 
en enkele geslachten en soorten, waar beide sexen weinig 
grootte-verschil aanbieden, zoo als bij Dictyna, Mieryphantes, 
Clubiona, Agelena, enkele Lycosae, enz. Als regel geldt hier 
overigens, dat de mas bepaald Kleiner is dan de femina. Hierbij 
valt intusschen op te merken, dat, zoo als overal ten dezen op- 
zigte, ook hier belangrijke individueele verscheidenheden voor- 
komen tusschen de mares van dezelfde soort; zoo heb ik 
onder anderen in mijne collectie mannetjes van Kpeira en 
Pluloica, waarvan het eene individu nagenoeg 2 malen grooter 
is dan het andere. Zeldzaam zijn echter bij de spinnen voor- 
beelden, waar de ¢ vele malen kleiner is dan de 2. Een 
opmerkelijk onderscheid levert als zoodanig Thomisus citreus 4. 
Daarvan heb ik exemplaren, die wel 10 à 12 malen kleiner 
zijn dan sommige 22. 

Het sterkste voorbeeld — en dit is het waarop ik voor- 
namelijk de aandacht wensch te vestigen — wordt gevonden 
in het tropische spinnen-geslacht Nephila, waarvan sommige 
mares zóó buitengewoon klein zijn, bij vergelijking met hunne 


BIJ DE ARTHROZOEN, ENZ. 139 


soms inderdaad kolossale feminae, dat ze lang onbekend 
zijn gebleven en aan de waarneming ontsnapt. De ook in 
tropische spinnen zoo rijk ervaren Walckenaer kende die 4 3 
in het geheel niet, zelfs van geen enkele der vrouwelijke 
species door hem beschreven. In het klassieke werk van 
Hahn en Koch zal men er insgelijks niet dan onbeteeke- 
nende opgaven over vinden; geroegzaam bewijzende, dat zij 
mede onvoldoende bekend waren met het inderdaad zonder- 
linge verschil tusschen ? en d hier bestaande. Zij vermelden 
alleen bij Nephila clavipes, zonder afbeelding noch grootte- 
streep, „Männchen ist bedeutend kleiner als das Weibchen”, 
iets wat voor een groot aantal andere spinnen geldt, en bij 
Nephila transalpina, voor welke ook eene teekening van den 
mas wordt bijgevoegd, — trouwens veel verschillende van den 
eigenaardigen vorm der straks te vermelden Oost-Indische en 
Afrikaansche Nephila-soorten, — „Mann ist kaum halb so 
gross ' als das erwachsene Weib”; alzoo weder niets hijzon- 
ders. Doleschall, in het ware vaderland der Nephiliden zoo 
lang en ijverig werkzaam geweest in arachnologische naspo- 
ringen, schijnt mede in het geheel niet in kennis te zijn ge- 
raakt met hare mannelijke dwerg-vormen, althans bij de ver- 
scheidene door hem in zijne ,, Kerste en Tweede Bijdrage tot de 
kennis der Aranéiden van den Indischen Archipel’ beschreven 
feminae maakt hij nergens gewag van hare mares. In het 
nieuwere werkje van Keyserling, ,, Beschreibung neuer und 
wenig bekannter Arten aus der Familie Epeiridae” (waartoe het 
geslacht Nephila behoort) vind ik niets omtrent deze merk- 
waardige kwestie opgeteekend. Ook de aandacht van L. Koch 
schijnt daardoor niet bijzonder te zijn getrokken. In zijne nog 
onafgewerkte hoogst verdienstelijke Bijdragen over de ,, Arach- 
niden Australiens”, waarin het genus Nephila in een 22-tal, 
deels nieuwe deels reeds bekende, representanten is behandeld, 
komt, zonder eenig commentair daarop, alleen bij ééne enkele 


+ Dufour beschreef evenwel later dit mannetje reeds als kleiner, zijnde # au 
moins frois fois plus petit et plus grêle que la femelle”. 


140 OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE 


„nieuwe” soort, N. flugellans', de beschrijving voor van het 
mannelijk individu, met de teekening, bij welke laatste trou- 
wens op het grootte-verschil tusschen d en 9 de aandacht niet in 
't bijzonder is gevestigd. Alleen blijkt uit zijne cijfers der lengte 
van cephalo-thorax en abdomen (voor de femina 0.0235 m., 
voor den mas 0.0065 m.), dat de eerste bij deze species nage- 
noeg 4 malen grooter (langer) is dan de laatste. 

Intusschen is de thans nader te beschrijven zonderlinge 
sexueele verhouding van sommige Nephilae geenszins als eene 
ontdekking van mij te beschouwen, daar deze, reeds in 1863, 
zeer juist is opgemerkt door Vinson, Medicinae doctor op het 
eiland La Réunion. Deze vlijtige arachnoloog mag de ware 
ontdekker der mannelijke dwergvormen bij sommige soorten 
van dit overigens reusachtige spinnengeslacht? worden genoemd, 
waarover hij in den tekst bij zijne voortreffelijke teekeningen 
van Epeira (Nephila) inaurata Walek. en nigra Vinson te regt 
schrijft: „qui n'ont été, jusqu'ici, ni décrits ni figurés” (Ara- 
neides des Iles de la Réunion, Maurice etc.). 

Bij de genoemde soorten bevinden zich volgens hem veeltijds 
twee zulke kleine mannetjes in den omtrek van het groote web 
der vrouwelijke spin, of meermalen ook op den rug of de pooten 
van deze. Niet alleen hierdoor, maar ook door het waarnemen 
der copulatie bij £. (N.) nigra, is door hem buiten allen twijfel 
uitgemaakt, dat deze kleine mares bij deze volumineuse feminae 
behooren; iets wat men op het eerste gezigt geneigd zou zijn 
ten sterkste te betwijfelen. Trouwens is, bij nader onderzoek, 
volstrekt niet twijfelachtig of de bedoelde mannetjes tot deze 
Spinnensoort moeten worden gebragt; hunne morphologische 
identiteit is voor den ingewijde boven allen twijfel verheven. 
Ten allen overvloede zij nog opgemerkt, dat de pulli van beide 
sexen, welke door Vinson zijn waargenomen, zoo lang zij nog 


* Of deze soort wel nieuw is zou ik niet durven beweeren; het komt mij althans 
voor dat de d‘, vooral wat den merkwaardigen palpvorm betreft, nog a! eenige analogie 
vertoont met den d van &peira inaurata Walck door Vinson beschreven en afgebeeld. 

* Men weet dat de Nephilae (feminae), met de genera Mygale en Olios (of Ocypete), 
tot de grootste arachniden behooren. 


BIJ DE ARTHROZOËN, ENZ. 141 


zeer klein zijn, onderling de grootste uitwendige overeenkomst 
vertoonen. Althans van de £. (N.) inaurata zegt hij: „la 
femelle porte dans son jeune âge une livrée exactement sem- 
blable à celle du mâle”. 

Wat nu mijne observatie aangaat, zoo had ik langen tijd 
geene gelegenheid, de mededeelingen van Vinson door eigen 
onderzoek te bevestigen. Alleen had ik voor een paar jaren, 
bij onderzoek eener bezending Javaansche spinnen van den heer 
Ludeking ' aan het Leidsche Museum, een’ op zich zelf staan- 
den mas leeren kennen, welke mij ten duidelijkste bleek geheel 
in bouw en vorm overeen te komen met den door Vinson be- 
schreven type, zonder dat ik evenwel bepaald durfde constatee- 
ren, tot welke Nephila-soort dit exemplaar moest worden gerekend. 

Eerst in onze winter-vergadering van het vorige jaar was 
ik zelf gelukkig genoeg in het bezit te geraken van een vol- 
komen goed geconstateerd Nephila-paar uit Celebes, een paar, 
hetgeen ik zeker weet, dat door niemand die het in mijne 
collectie wil komen zien, genoemd zal worden „un couple 
bien assorti”; integendeel het aanschouwen daarvan wekt 
algemeen verbazing op, gelijk de leden zich zullen herinneren, 
die op onze laatste zomer-vergadering tegenwoordig waren, 
en schonk hun de overtuiging der waarheid van dezen uitroep 
van Vinson: „Rien de plus disparate, que de voir la petitesse 
du mâle, auprès du volume énorme de la femelle.” 

Ons veel geacht bestuurslid uit Rotterdam, P. C. T. Snellen 
had de goedheid, het mij in December ter hand te stellen, 
namens Mr. M. Piepers, lid der Regterlijke magt in Oost-Indién 
(sedert kort ook lid onzer Vereeniging), destijds zijn verblijf 
houdende te Makassar. Hoewel onbekend met de bijzonder- 
heden der arachnologie en zich meer uitsluitend met de kennis 
der Lepidoptera onledig houdende, voegde ZijnEd. eene nota bij 
de toegezonden flesch, welke ik verdienstelijk genoeg oordeel 
om die in ’t origineel op te teekenen, daar onzen landgenoot 
inderdaad, als volkomen onbekend met de ontdekking van Vinson, 


1 Araneae exoticae in Tijdschrift voor Entomologie, 14de jaargang, 2de serie, 
6de deel, blz. 174. 


142 OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE 


de eer toekomt van geheel oorspronkelijk, ofschoon eenige 
jaren later, hetzelfde opmerkelijke en zoo langen tijd verborgen 
gebleven natuurwonder te hebben aan het licht gebragt. De 
heer Piepers namelijk geeft bij zijne zeldzame toezending de 
volgende inlichtingen: „De flesch schijnt oppervlakkig slechts 
„één zeer groote spin te bevatten. Nauwkeurig toeziende, zal 
„men echter nog eene tweede, zeer kleine, vinden. Het soort 
„der groote is hier zeer gewoon. Zij maken zeer uitgebreide, 
„sterke ronde webben tusschen takken, en schijnen gezellig te 
„Zijn, ten minsten vindt men er meestal meerderen te zamen. 
„Te Takalara zag ik eens, op een’ vlakken weg van 6 voeten 
„breedte en aan beide zijden met boomen beplant, op eene 
„lengte van 15 voeten, zeventien zulke webben, soms op 2 à 
„3 mans-hoogte, tusschen de takken boven den weg. Toen ik 
„de groote spin in een zoodanig web ving, bevond zich op 
„haar ligchaam de kleine. Deze maakte aan het bovendeel 
„der ondervlakte van het abdomen der groote spin zeer heftige 
„bewegingen met den kop en de duidelijk van mannelijke 
„knopjes voorziene palpen, het abdomen der groote aanrakende. 
„ Voortdurend bleef zij zich op dezelfde plaats ophouden. Was 
„dit coïtus? en zou die kleine spin het mannetje der groote 
„kunnen wezen?” 

Alles juist gezien en uitmuntend geobserveerd; alles in vol- 
maakte overeenstemming met de waarnemingen van den arach- 
noloog Vinson! Ook deze zag meermalen de mannetjes, op pas 
gevangen vrouwtjes voorkomende, terstond profiteren van den 
schrik van het wijfje, „qui, terrifiée par son récent emprison- 
„nement, laissait faire paisiblement”. Dat het mannetje van 
deze en enkele andere Nephilae zich ook buiten den tijd der 
copulatie op het ligchaam der feminae ophoudt, — hierin 
eenige analogie vertoonende met de dwergachtige mannetjes 
der vrouwelijke parasitische schaaldiertjes, boven vermeld, — 
hieromtrent geeft Vinson verder nog de volgende bijzonder- 
heden: „il se promène sur elle; marche sur ses cotés; se laisse 
„glisser le long de ses longues pattes; se réfugie sur le 


,? 


„milieu de son dos, pour échapper 4 son atteinte; etc. 


BIJ DE ARTHROZOEN, ENZ. 143 


Intusschen is deze verblijfplaats waarschijnlijk slechts tijdelijk 
en niet standvastig; althans schrijft Vinson nog bij E. (N.) 
inaurata, dat de mannetjes zelve een klein web spinnen in de 
nabijheid van dat der wijfjes, of zich even als andere Epeirae 
aan een der einddraden van de groote vrouwelijke webben 
ophouden. 

De ware soort, waartoe de Makassaarsche Nephila behoort, 
heb ik niet met volkomen zekerheid kunnen uitmaken. De 
mas schijnt mij toe niet veel te verschillen van dien der 
N. nigra Vinson, ofschoon de beschrijving daarvan slechts 
hoogst oppervlakkig is en alzoo weinig punten van vergelijking 
aanbiedt. Maar ook over de femina durf ik geen vast oordeel 
uit te spreken. De meeste overeenkomst nogthars biedt zij 
aan, niet met de teekening van een pullus, maar met de be- 
schrijving van Doleschall van zijne Æpeira (Nephila) imperialis. 
Hij noemt haar op Amboina ,, zeldzaam”. Aan de opgave zijner 
„longitudo ” (slechts 1” 6” Parijsche maat) meen ik ook te 
mogen ontleenen, dat hij de geheel volwassene femina dezer 
groote spin niet heeft bezeten. De mijne verschilt vooral in 
dit opzigt van die van Doleschall, dat het sternum niet zwart 
maar roodbruin is. Overigens bevinden zich daarop het doorntje 
bij de basis der lip en de knobbeltjes of tandjes aan de basis 
der pooten, ongeveer gelijk aan die zoo als ze door Walckenaer 
bij diens E. (N.) geniculata worden omschreven, met welke de 
mijne ook in vele opzichten overeenstemt, gelijk reeds door 
Doleschall was opgemerkt voor zijne imperialis. Intusschen 
vind ik ook in de beschrijving der Epeira (N.) inaurata Walck, 
zoo als die door Vinson en vóór dezen door Dumont was gege- 
ven, nog al eenige analogie. Wat hij onder anderen over de 
teekening van het abdomen (rugvlakte) schrijft, geldt volmaakt 
voor de N. van Makassar, te weten: „quand l’abdomen est 
„d’un jaune bien pur, on y distingue parfaitement huit points 
„noirs enfoncés, les deux antérieurs, placés près de la base, 
„sont isolés; les six autres points posés plus loin sont reliés 
„entre eux par des lignes noires et déliées qui simulent assez 
„bien le dessin d’un M”. Het grootste verschil tusschen mijn 


144 OVER SEXUEEL VERSCHIL IN GROOTTE 


exemplaar Nephila g van Makassar en de genoemde Nephilae , 
(imperialis Dol., geniculata Walck., inaurata (Walck.) Vinson) 
is, dat bij de mijne de ontwikkeling der zwarte haren, vooral 
aan de achterpooten, ofschoon duidelijk, niet zóó sterk uitge- 
drukt is als in de beschrijvingen en teekeningen der genoemden. 

Hoe dit zij, ik heb ten slotte gemeend, dit zeldzame paar 
meer nauwkeurig te moeten bepalen wat hun onderling verschil 
in grootte betreft, dewijl dit, zelfs na de mededeeling van Vinson, 
nog niet algemeen bekend is, of laat ik liever zeggen, nog niet 
naar waarheid aangeduid is. Zoo zegt bijv. Simon daarover, 
niettegenstaande hij het werk van Vinson kent en daaraan 
zelfs eene vergelijkende lengte-teckening ontleent, bij de alge- 
meene karakteristiek der Nephiliden: „Taille: Male trois à six 
„fois plus petit que la femelle” (Histoire naturelle des Araignees). 
Daar deze berekening althans nu reeds voor drie analoge 
soorten (inaurata, nigra, imperialis) veel te laag is gesteld, 
heb ik mijne exemplaren, ter juister bepaling, aan eene ver- 
gelijkende meting en weging onderworpen, waarvan ik de eer 
had, de verrassende resultaten het eerst mede te deelen in de 
Gewone Vergadering der afdeeling „Natuurkunde” van de Ko- 
ninklijke Akademie van wetenschappen te Amsterdam, in de 
zitting van 4 Februarij 1872, (Proces-verbaal n°. 8). Zie hier 
dezelve: | 

Femina. Mas. 

Totale lengte (met de pooten)...... "0,135 m. 0,009 m. 
Lengte van cephalothorax en abdomen. 0,050 m. 0,004 m. 
Gemiddelde breedte , , , È . 0,012 m. 0,001 m. 
Gemiddelde hoogte , , „ pn . 0,010 m. 0,001 m. 
Ligchaamsgewicht (nat berekend ') . . . 2,700 grm. 0,002 grm. 

Alzoo staat, approximatief, de ligchaamsverhouding van het 
vrouwelijk en mannelijk individu bij mijn Nephila-paar tot 
elkäar als volgt: 


i Dat is: beide exemplaren werden uit hunne fleschjes (met alcohol van 30°) 
eenige oogenblikken, echter voor beiden even lang, op vloeipapier gelegd, en dan 
beiden, natuurlijk nog met alcohol gelijkelijk doortrokken, gewogen. 


BIJ DE ARTHROZOËN ENZ. 145 


Femina. Mas. 
Lengtemaat (de pooten niet berekend) . . . . 125: 1. 
Idem ONO eN ee a eo Dear 1. 
Vlaktemaat („ „. niet SEN SIRO Re vak 
Ligchaamsgewicht (totaal) .. 2.:..2..%..1350 : 1 
Inhoudsmaat (de pooten niet berekend) . . . . 1500 : 1. 

Het wijfje overtreft hier dus 15 malen het mannetje in lengte, 
is ruim 1300 malen zwaarder en vertoont een ruim 1500 malen 
grooteren ligchaamsomvang en inhoud! 

Ik geloof, dat, misschien met uitzondering van de parasiti- 
sche vischluizen en der Termiten, geen voorbeeld van een zóó 
kolossaal grootte-verschil tusschen beide sexen in eenige andere 
bekende soort van het geheele dierenrijk is aan te wijzen. Om 
zieh van dit verschil eene meer levende voorstelling te maken, 
brenge men dit, „pour la rareté du fait”, eens op den mensch 
over. Men zou dan, bijv., verkrijgen voor een’ mannelijk 
exemplaar van „homo sapiens”, lang 6 oude of Rhijnlandsche 
voeten en zwaar 150 oude ponden of halve kilo’s, eene e met 
eene faille van tusschen de 75 à 90 voet en een embonpoint 
van ruim 200,000 pond! 


Amsterdam, 18 November 1872. 





VERBETERING. 


— 


Men gelieve, als verbetering mijner vijfde kleine entomologische opmerking, op 
blz. 123, Tijdschr. voor Ent., 1872, alleen de aanmerking omtrent de pop van 
Selenia tetralunaria Hfn. te behouden. — De vergissing omtrent de rups 
van S. lunaria S. V. en S. tretralunaria Hfn. bestond bij mij en niet bij 
Sepp. Eene verkeerd geplaatste annotatie heeft mij op het dwaalspoor gebragt. 


Breda, 20 Januarij 1873. | F. J. M. Heylaerts Jr. 


573. 


574. 


575. 


576. 


577. 


578. 


579. 


LES MACROLÉPIDOPTERES DE BREDA ET DE SES 
ENVIRONS. 


LISTE SUPPLEMENTAIRE N°. 3. 
Captures de 1872. 
PAR 


F. J. M HEYLAERTS Fils. 





Sesia myopaeformis Bkh. J'ai trouvé quelques chenilles de cette belle 
espèce, sous l’écorce d'un vieux pommier (Mai 1872), dans un jardin de notre 
ville. Le papillon apparut le 2 Juillet. 


Epiehnopteryx Tarnierella Bruand. Déjà le 11 Mai 1871 (voyez 
rem. 2 de la liste supplém. n°. 2) je pris un ex. de cette espèce rare et 
petite. Monsieur le professeur Zeller la déterminé. Le 27 Mai dernier, 
faisant une excursion dans les fortifications avee mon ami Snellen, nous 
avions le bonheur d’en capturer quelques mâles. 11 parait que l’Epichn. en 
question est répandu dans nos environs, puisque le premier fut tronvé par 
moi dans une autre localité. 


Luperina matura Hfn. (texta Fsp.). J'ai trouvé la chenille, vue et 
reconnue comme telle par Monsieur Snellen, sur la bruyère de Galder. 


Hibernia rupicapraria Huübn. Le 10 Mars 1872, secouant les bran- 
ches d’une haie d’aubépine, tout près de la ville, j’en fis partir une vingtaine 
de mâles déjà très-passés. Les chenilles furent trouvées plus tard, en Juin. 


Eupithecia subfulvata. Hw. Cette espèce fut trouvée par moi 
nombre de fois en plusieurs localités. Dr. Staudinger en fait une espèce 
distincte de la succenturiata L, tandis que mon ami Snellen la con- 
sidère comme une variété de cette dernière. (Voyez Tijdschr. voor Ent., 
1866, pag 115 et suiv.) Je crois que celui-ci a raison, car, le 27 Juillet, 

j'ai trouvé un mâle, beau et frais, de la succenturiata L. (ex. tout-à- 

fait typique) en copulation avec une subfulvata Hw. femelle (également 
typique). C’était dans le Loopschans. 


Eupithecia Helveticaria B. (H. S) Nouvelle pour la Faune Néer- 
landaise. Je pris un couple de cette belle espèce, 30 Mai 1872, sur un 
buisson de Juniperus communis, transplanté de la bruyère de Galder dans 
mon jardin. 


Eupithecia dodoneata (mieux dodonaeata) Gn. En faisant, le 24 
Mai dernier, une excursion avec Monsieur Snellen dans le Ulwenhoutsche 
bosch, je pris une femelle. L’ex. était déjà fruste mais parfaitement recon- 
naissable. J’en ai eu quelqnes oeufs. 


REMARQUES, 


. Lobophora viretata Hübn. a été trouvée par Monsieur Snellen et moi 


en plusieurs exempl. dans le Ulvenhoutsche bosch, le 24 Mai 1872. Plus tard, 
le 10 Juin, j’en pris un mâle et quelques chenilles dans le Mastbosch et le 
10 Juillet une femelle très-fruste fut découverte près du Speelhuis. 11 parait 
donc que le temps de son éclosion varie assez. 


. L’aberr. Spadicea de l’Orrhodia Vaccinii L, est nullement rare 


ici, j'en possède plusieurs couples trouvés par moi dans nos environs, 





NIEUWE NAAMLIJST 


VAN 


NEDERLANDSCHE VLIESVLEUGELIGE INSECTEN 
(HYMENOPTERA) 


DOOR 


S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN. 


TWEEDE STUK. 


EEN WOORD VOORAF. 


Toen ik in den 12°" Jaargang (1868—69) van ons Tijd- 
schrift het eerste stuk van deze nieuwe naamlijst (bevattende 
4 Familien in 299 soorten) in het licht gaf, zeide ik dat 
volgens den regel van drieén het geheele aantal bekende in- 
landsche soorten van Hymenopteren 1100 moest bedragen, 
doch dat ik geen oogenblik twijfelde of zij zouden dit getal 
ver te boven gaan. Ik heb nu het genoegen een vervolg op 
die lijst aan te bieden, dat slechts vijf familien bevat en met 
het eerste gedeelte te zamen reeds bijna het genoemde getal 
soorten bereikt. Een klein bewijs van den rijkdom dezer orde 
van insecten ! 

Niemand evenwel weet beter dan ik, hoeveel hier nog ont- 
breekt. Doozen vol Hymenoptera staan nog op determinatie te 
wachten, voor wier bewerking de tijd mij ontbrak ; voornamelijk 

11 


148 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


zijn dit mijne eigene vangsten, die ik meest om die van anderen 
na te gaan, op den achtergrond heb geschoven; doch ook van 
de Heeren Six en Ritsema, Snellen, Heylaerts en de Man heb 
ik nog een’ grooten voorraad ter fine van onderzoek. — Dit 
aan de eene zijde; aan den anderen kant hinderde mij nog 
meer dan tijdsgebrek de moeijelijkheid om de soorten van 
sommige Genera te bestemmen, als daar zijn Cryptus, Phyga- 
deuon, Pezomachus, de nieuwere Genera der Campoplegiden , 
Encyrtus, Pteromalus, Platygaster, en zoo vele anderen; en ten 
derde de menigte werken, die geraadpleegd moeten worden en 
die men niet altijd bij de hand heeft, zoodat de determinatie 
van eene enkele soort soms verbazend tijdroovend is en toch 
nog geen zeker resultaat oplevert. Dit ter verontschuldiging 
aan hen, die zich misschien verwonderen dat betrekkelijk weinig 
hunner ingezonden species vermeld worden. 

Het vooruitzigt lacht mij tegen dat ik, tot meerder ofium 
gekomen zijnde, al deze onafgedane zaken met nieuwen ijver 
zal mogen opvatten en alsdan binnen een niet al te lang tijds- 
verloop mijne Hymenopterologische begunstigers en mij zelven 
zal kunnen te vrede stellen. Ik wilde echter nu niet langer 
wachten om mede te deelen wat ik reeds opgeteekend heb, 
en zoo moge deze lijst de wereld ingaan. 


Februarij 1873. Se Va Wee 


300 


30 


part 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE liYMENOPTERA. 


Lugens Grav. 


Motaterius 
Grav. 


Bilaris Grav. 


Ferreus Grav. 


Ruficauda 
Wsm. 
Pisorius L. 


Fusorius L. 


Bilineatus L. 


Sugillatorius 
L. 


Lacteater 
Grav. 

Guttiger Wsm. 

Sinister Wsm.. 


Leucocerus 
Grav. 


149 


Fam. V. ICHNEUMONIDEA. 


CHASMODES Wesm. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 215, ne. 65. 
— Wesm. Ichn. Belg. p.16, n°. 2. 


Grav. Zen. I. p. 353, n°. 137. — 
Wesm. Ichn. Belg. p. 15. 


EXAPHANES Wesm. 


Grav. Ichn. Eur. I. 522, n°. 216. — 
Wesm. Ichn. B. p. 17. 


ICHNEUMON L. 


Grav. Zchn. I. 171, n°. 36. —- Wesm. 
Ichn. B. p. 22, n°. 3. 

Wesm. Ichn. BD. p. 28, n°. 6. — 
Grav. Ichn. I. 481, n°. 198. var. 3 

Fabr. S. P. 59, 25. — Grav. Ichn. 
I. 462, n°. 187. —- Wesm. ZcAn. 
B. p. 24, n°. 8. 

Fabr. S. P. 64, 47. — Grav. Ichn. 
I. p. 457, n°. 186. — Panz. Fr. 
Germ. T1. p. 11.— Wesm. Icha. 
B. p. 24, n°. 9 


Gray. Icha. I. p. 127, n°. 11. — 
Wesm. Zehn. B. p. 26, n°, 11. 


Fabr. Ent. S. 327, 1. — Grav. Ichn. 
I. p. 437, n°. 172. — Vesm. Lehn. 
B. p. 28, n°. 14. 

Grav. Zchn. I. 202, 55». 


Wesm. Ichn. B. p. 29, n°. 15. 

Grav. Ichn. I. 208, 60. &. — Wesm. 
Mantissa. 15. &. — Holmg. Lehn. 
Suec. p. 20. 

Grav. Ichn. 1. p. 208, 60. 9. — 
Wesm. Jehn. B. p. 80, n°. 18. —- 
Holmg. Ickn. Suec. p. 22. 


Bij Leyden en in Julij op 
Sterkenburg, v. V. — 
Aan de Vuursche in Julij , 
= de W: 

In Maart een 9 bij den Haag 
Everts. — Bij Oegstgeest 
onder het mos der boom- 
stammen in Maart, Well. 
— Twee voorw. in Zuid- 
Holland, Hav. 


In Julij bij Leyden, v. d. W. 
— Eenige exx. met gele 
aangezigten in Junij uit 
een Elymi F., Snel- 
en. 


Bij Noordwijk, v. Bemmel. 
— Zeeland, Herkl. 

Een wijfje te Breda in Aug, 
Heylaerts. 

Een zeer geel mannetje bij 
Driebergen , Six. — Te 
Middelb. 16 Mei, de Man. 

In Zuid-Holland; en bij Beek 
26 Juli], v. V. — Eene 
var. met zwart gezoomde 
vleugels in Junij bij den 
Haag; aldaar in Julij een 
wijfje, v. d. W. — Bij 
Utrecht, Six. 

Een & bij den Haag, v.d.W. 
— Een 2 bij Heemstede, 
v. V. — Een 8 bij Gro- - 
ningen, d. Gav. — In 
Drenthe, de Man. 

In Aug. bij Brummen, v. 
V. — Bij Utrecht, Six. 


Een Z te Leyden, Rits. 

Een @ te Breda, Heylaerts. 

Een man in Sept. bij den 
Haag, v. d. W. 


Een 2 in Julij op Wikken- 
burg bij Houten, Wit. 


323 


324 


325 


(') 
(È) 


door 


Gemellus Grav. 


Trilineatus 
Grav. 

Scutellator 
Grav. 

Deliratorius 


Grossorius F. 


Gracilicornis 
Grav. 


Ensidiosus 
Wesm. 


Rufidens Wesm. 
Punctus Grav. 


Computato- 
rius Mull. 


Semiorbitalis 
Grav. 


Extensorius L. 


Gracileutus 
Wesm. 


Luctaterius L, 


Grav. Ichn J. 131, n°. 13 (Opticus) 
en 201, nl. 55. — Wesm. Ichn. 
B. p. 33, n°. 22. 

Grav. Ichn. I. p. 173, ne. 39. — 
Wesm. Ichn. B. p. 35, n°. 24. 

Grav. Ich. I. p. 175, n°. 40. 


Fabr. S. P. 64, 51. — Grav. Ichn. 
I. 223, n°. 69 (Multiannulatus) 
et I. 258, no. 87 (Molitorius 
partim). 


Wahr SED ent Me Ranzen: 
78. f. 8 en 19. f. 17. — Grav. I. 
298, n°. 103. — Wesm. p. 38, 
n°, 29. 

Grav. ZeAn. I. 290, ne. 98. 
& (locerus) Grav. I. 326, n°. 121 — 
Wesm. ZeAn. Belg. p. 41, n°. 34. 

Wesm. Ichn. B. p. 46, n°. 39. — 
Grav. I. 269, 89, Extensorius var. 
2 et 3. 


Wesm. /ckn. B. p. 49, ne. 42. 


Grav. Ichn. I. p. 323, n°. 119. — 
Wesm. Ichn. Belg. 49, n°. 43. 
Grav. Ichn. I. p. 256, n°. 86. — 
Wesm. ZeAn. B. p. 50, n°. 44, 


Grav. Zchn. I. p. 212, n°. 64. 


Grav. Ichn. I. p. 266, n°. 89. — 
Wesm. Ichn. B. p. 55, n°. 48. 


Wesm. Zchn. B. p. 55, n°. 49. 


Fabr. S. P. 60, 29. — Grav. Ichn. 
I. 411, 162. --- Wesm. /chx. B. 
57, n°. 51. — Ratz. Ichn. d. F. 
I. p. 136, n°. 18. — 2 \confuso- 
rius) Grav. I. p. 276, n°. 90 et 
(molitorius) Grav. I. p. 258, n°. 87. 
(2) 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Een Z bij Utrecht, Six. — 
Een ander den laatsten 
Juli) bij Amersf., v. d. W. 

In Holland, v. V. 


Een 4 29 Mei bij den Haag , 
v.d.W 


Een 9 in Holland, v. V. — 
Mannetjes: bij Haarlem, 
Buse ; bij Rotterd. Snell. ; 
bij den Haag in Sept. en 
bij Leyden in Oct., v. V. 

Bij Noordwijk, v. Bemm. — 
Bij Leyden, Well.— Beide 
sexen in Holland, v. V. 


Te Molencate bij Hattem 4 
Augustus, Rits. 


Een g in Aug. bij Brummen, 
v. V 


Een 9 16 Aug. bij den Haag, 
v.d. W. 

Een 4 in Julij bij den Haag, 
NU We 

Op Walcheren, H. — Uit 
palen door den paalworm 
aangetast en met paraffine 
behandeld, Prof. W. Vro- 
lik. — Den 1sten Oct. te 
Noordwijk 2 2 uit eiken- 
hakhout en bij Leyden in 
Mei, v. V. (*) 

Bij Noordwijk in Julij, W. 
— In Junij bij den Haag 
en in Juli) te Brummen, 
Ta. 

In Nederland, v. d. W. — 
Bij Utrecht, Six. — In 
N.-Brabant en te Hou- 
ten, Wtt. — Bij Gronin- 
gen, de Gav. — In Febr. 
onder eikenschors bij 
Breda, Heyl. 

Een var. d uit Nonagria 
Sparganii in Aug. en 2 
in Oct. aan de Vogelen- 
zang, Boog. 

Vrij gemeen in Zuid-Holland 
en zeer gemeen bij Brum- 
men en Amersfoort, v. V. 
— De 4 in Juli) bij den 
Haag, v. d. W.; te Ooster- 
beek, v. Bemm.; te Zut- 
phen, v. Eyndh.; bij Utr. 


De sprieten zijn niet plat aan het einde, zoo als Wesmaal opgeeft. 
Holmgren geeft een ander wijfje voor deze soort op als Wesmael. Het wijfje dat 


Gravenhorst beschreven is en dat nu zonder naam en zonder erkenden man in de 
lucht hangt, werd door Ritsema aan de Rhedersteeg gevangen in Augustus. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


327 Sareitorius 


L. 


328 Hanthorius 


Grav. 


529 Latrator F. 


330 Bimaculato- 
rius Panz. 


331 Saturatorius 
L. 


332 Annulator F. 


333 Rigritarius 
Grav. 


151 


Six; op Walcheren, de 
Man. — Het 2 in Julij op 
Sterkenburg, v. V.; op 
Wikkenburg, Wtt.; bij 
Driebergen, Six; bij Haar- 
lem, Boog.; 17 Dec. te 
Rhoon, Iv. Schepman; 
bij Groningen, de Gav. — 
Het 2 in Mei uit Noctua 
bella, Snell. 


9 Grav. Ichn. I. 302, n°. 105. — Beide sexen in Z.-Holland, 


Panz. Fn. 113. f. 12. — Wesm. 
Ichn. Belg. 60, 54. — 4 (Vagina- 
torius L,) Fabr. S. P. 62,39. — 
Panz. Fa. 79. f. 8 en 9. — Grav. 
I, 357, n°. 138. 


Grav. J. 361, n°. 139 en (4 Flavo- 
niger) 403, n°. 157. — Wesm. 
Terme bes p= Ol no #95: 


v. V. — De 4 in het duin 
bij Overveen 12 Sept., 
Rits., en te Brigdamme 
op Walcheren in Aug., de 
Man. — Het 2 bij den 
Haag, v. d. W.; bij Ley- 
den in Oct. en te Rhede 
in Aug., v. V.; aan de 
Vogelenzang en te Wasse- 
naar, Rits.; bij Nieuw- 
land op Walcheren in 
Aug., de Man. 


De man bij Leyden, Well. 


en in Holland, Overdijk ; 
het wijfje bij den Haag in 
Maart, Everts. 


Fabr. Ent. Syst. II. p. 167. — Een 2 bij Harendermolen in 


Grav. I. 572, n0. 242 en (2 Cras- 
sipes Gmel.) 622, n°. 267. — 
Wesm. Ichn. Belg. 63, 58. 


Panz. Ir. Germ. 80. f. 8. — Grav. 
I. 237, 77. var. 1. — Wesm. ZcAn. 
Belg. p. 65, n°. 61. 

Grav. Ichn. I. p. 237, n0. 77. — 
Wesm. Zchn. B. p. 66, ne. 62, — 
Holmgr. Ichn. Suec. p. 133. 


Fabr.“S. P. 65, 50. — Grav. I p. 
147, 24. — Wesm. Zchn. Belg. p. 
67, ne. 64. 


Grav. I. 113, n°. 4 en var. Aethiops 
I. 130, 12. — Ratz. Ichn. d. 
F. I. p. 134, ne. 7. — Wesm. 
Ichn. B. p. 68, n°. 65. 


April, de Gav. — Een 
ander bij den Haag, v. 
V. — Op het eind van 
Julij, v. d. W. — Eenige 
wijfjes in Holland, Overd. 


In Juli} te Wassenaar, v. 


V. — In Julij te Voorst, 
Wtt. (Beide mannetjes). 


Een 4 in Juli} te Drever, 


de Gav. — Bij Leyden in 
Jul, v. d. W. — Op 
Walcheren, H. — Een 
2 bi) Rotterdam, Fran- 
sen. — In Maart bij den 
Haag onder mos, Everts. 
— Een wijfje met rood 
seutellum bij Noordwijk 
in October, Rits. 


Vijf wijfjes in Mei, Junij 


en October bij den Haag, 
v.d. W. — Twee in Julij 
op Wikkenburg, Wtt. — 
Een in Aug. in den Aeren- 
hout , Boog. 


Een 2 bij Bloemendaal, 


Boog. — Bij Brummen, 
v. V. — Bij Woerden, de 
Gr. — De var. 1, Gr.; 
bij Utrecht, Six. — De 
var. 2 in Mei 1863 uit 
Bombyx reclusa, Snell. — 
De var. Aethiops bij Ley- 
den, in Mei te Brummen, 
in Junij bij den Haag en 


152 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


in Aug. bij Hattem, v. 
V. — Een fraaije var. 4 
in Aug., 69 bij Noord- 
wijk, v. V. — Een 2 26 
Julij te Beek, v. V. — 
Een var. 4 in November 
bij Breda, Heyl. 


334 Fabricator F, Fabr. S. P. 68, 80. — Grav. I. In het mannel. geslacht de 


185. ne. 46. — Wesm. p. 69, n°. 66. 


gemeenste onzer Ichneu- 
monen, overal in velerlei 
varr. voorkomende. — 
29 in Julij te Voorst, 
Wtt.; in den Aerenhout, 
Boog; in het duin bij den 
Haag en in het Beekber- 
gerwoud in Aug., v. d. 
W. — Eenmaal bij hon- 
derden op lage planten in 
het bosch op Sterkenburg, 
NN: 


385 Pallifrons Grav. Ichn. Eur. I. p.117,n°.7.— Een g in Holland, Hav. — 


Grav.  Wesm. p. 70, n°. 67. 


Een ander half Mei bij 
Utrecht, Six. — Man- 
netjes en een wijfje in 
Mei en Junij bij den Haag, 
v. d. W. — In het duin 
8 Sept. een 4, v. V. 


336 Lateiventris  Grav. Ichn. II. 386, ne. 4 (Trogus). Een gin Aug. in den Aeren- 


Grav. — Wesm. Ichn. Belg. p. 73, 
no le 


hout , Boog. — Een dito 
22 Mei bij den Haag, 
v. d. W. 


337 Sicarius Grav. Grav. I. 214, n°. 64. — Panz. Fa. Mannetjes in Mei bij den 


73. f. 12 (nigratorius). — Wesm. 
Ichn. B. p. 74, n°. 72. — gd (Ju- 
gatus) Grav. I. 452, n°. 182. 


Haag, v.d. W. en v. V. 
— Wijfjes bij Haarlem 2 
Junij, Rits.; bij Utr. en 
in Oct. te Driebergen, Six. 


338 Pistorius Grav. Grav. I. 231, n°. 74. — Wesm. p.81, Mannetjes: bij Utrecht van 


no, 81. — 2 (deliratorius) Grav. 
J. 2195.n2.068: 


Hass. en bij Middelburg 
21 Julj, de Man. — 
Wijfjes: bij Utrecht meer- 
maals, Six; in Junij in 
het Haagsche bosch, v. 
d. W. — Bij Houten in 
Sept., Wtt. — Te Gro- 
ningen, de Gav. — Te 
Doesburg uit Org. pudi- 
bunda , Tengb. 


339 Culpator Grav. Grav. I. 548, n°. 227. — Wesm. In Holland, de Haan. — 


p 82, no. 82. 


Een 2 23 April bij den 
Haag, v. d. W. — Te 
Rotterdam, Dr. C. van 
Kaathoven. — Half Oct. 
te Leyden, v. V. — Bij 
Noordwijkerhout in Oct. 
Rits. — In Sept. op 
Wikkenburg, Witt. 


340 Albosignatus Grav. Ichn. Eur. I. 167,33 et forte Mannetjes in Aug. bij den 


Grav. 179, 43 (Digrammus); 2 (Sa- 
turatorius var. 6) I. 240, n°. 77. 
— Wesm, Ichn. B. p. 83, n°. 84. 


Haag en op Molencate, 
v. V.; in Aug. in den 
Aerenhout, Boog. — Een 
2 in Sept. in het duin bij 
den Haag, v. d. W. 


341 


343 


344 


345 


346 


347 


348 


349 


350 


351 


352 


353 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Monostagon 
Grav. 


Oscillator 
Wesm. 


Flavatorius 
Pz. 


Tergenus Grav. 


Vestigator 
Wesm. 


Albinotatus 
Grav. 


Similatorius 
iM 
Sexalbatus 


Grav. 


Bilunulatus 
Grav. 


Albieinetus 
Wesm. 
Ruficeps Gray. 


Ochropis Gmel. 


Rufifrons Grav. 


Multipictus 
Gray. 
Suavis Gray, 


Gray. I. p. 172, n°. 38. — Wesm. 
p. 84, ne. 85 (indagator). — 
Holmer. Zehn. Suec.p. 167, n°. 100. 


Wesm. Ichn. Belg. p. 14, n°. 1 4 
(Gen. Lupolamus). — g Delira- 
torius Grav. I. 219, n°. 68. — 
9 Pallipes Grav. I. 233, 75. — 
Holmg. Jehn. Suec. p.172,n°.103. 


Panz. Fn. 78, f. 12 et 100, f. 12. — 
Grav. Ichn. Eur. IT. p. 382, n°.3 
(Gen. Trogus). — Wesm. Ichn. 
Belg. p. 88, n°. 91. 

Grav. I. 615, n°. 263. — Wesm. p. 
89, n°. 93. — 7 Oetoguttatus, 
Grav. I. 325, n°. 120. 

Wesm. Ichn. Belg. 90, n°. 94. — 
d Deceptor Grav. I. p. 332, n°. 126. 


Grav. I. p.507, n°. 211. — ? Dero- 
gator & Wesm. Ichn, B. p. 93, 
ar STe 

Treutep. Isis. v. 1826. p. 236. 
Grav. Ichn. 1.492, n°. 204 (Sedu- 
lis 4). — Wesm. Ichn. Belg. 94, 
n°. 98, 

Grav. I. 346, 131. — Wesm.p 95, 
ne. 99. — A (Sedulus var. 5). — 
Gray. I. 492, n°. 204. 

Grav. Ichn. Eur. I. p. 331, n°. 125 
9 et I. 487, n°. 201 A (Sexlineatus). 
— Wesm. Ichn. B. 98, 103. — 
Ratz. Forstins. Ichn. I. p. 138 
( Lroscheli2). 

Wesm. Ichn. Belg. p. 101, ne. 108. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 633, n°. 274, 
— Holmer. Ichn. Suec. p. 192, 
n°. 114. 

Grav: I. p. 182, n°. 45. — Wesm, 
Ichn, Belg. 104, n°. 112. 


Grav. I. p. 139, n°. 17. — Wesm. 
p. 104, n°. 113. — Z (Pallida- 
forius) Grav. I. 126, n°. 51. 


Grav. I. p. 347, n°. 132. 


Grav. I. p. 348, n°. 133. 


155 


Bij Brummen , v. Bemm. — 
Uit Noet. paludicola bij 
Rott., Fransen. — Een 
2 in het duin den 23sten 
Julij, v. d. W. — Een 
2 uit Nonagria Spar- 
ganii 22 Aug. Snell. 

Een 2 4 Sept. bij Sloten, 
Grebn. — Een dito 20 
Julij bij den Haag, v. 
d. W. 


Te Doesburg uit Liparis 
dispar, v. d. W. 


Op Molencate bij Hattem 
den {sten Aug., Rits. 


Een 4 in Julij 61 op Wal- 
cheren , Wtt. — Een dito 
in Mei bij Utrecht, Six. — 
De var. 3 van Grav., die 
misschien eene andere 
soort is, in Aug. in het 
duin bij den Haag, v.d.W. 

Een ¢ in Mei in den Haar- 
lemmerhout , Rits. 


Een Z bij Utrecht, Six. — 
Twee in Augustus 69 bij 
Noordwijk, v. V. 


Een & op Molencate bij 
Hattem 1 Aug., v. V 


Uit poppen van Noctua 
piniperda van Drieber- 
gen, v. V 


Een £ op Texel, Rits. 


Een 2 23 Junij bij den 
Haag, v. d. W. 


Een 4 bij Driebergen, Six. 
— Een 4 in Mei en een 2 
den 15 Julij bij den Haag, 
v. d. W.— Een 4 aan het 
Ginneken in Julij, v.d.W. 

Mannetjes: bij Leyden; ter 
Meer; in Mei en Junij 
bij den Haag, v. d. W.; 
bij Utrecht, Six. 

Een 2 bij Leyden, de Haan. 


Een var. 2 met witte zoo- 
men aan de roode ringen 
van het abdomen, bij Ha- 
ren in Aug. (an Lepidus 
Wesm.?) de Gavere. 


154 


356 Culpatorius 
Grav. 
357 Lepidus Grav. 


358 Faseiatorius 
Ji 


359 Natatorius F. 


360 Oratorius 
Panz. 


361 Palliatorius 
Grav. 


362 Frifasciatus 
Gr. 


363 Infractorius 
Panz. 


364 Vadatorius 
Nig. 


365 Glaucatorius 
F. 


Grav. I. p. 513, n°. 215. 


Grav. Ichn. Eur. I. 349, 134 4 et 
348, 133. 2 (Suavis) — Holmgr. 
Ichn. Suec. p. 177. 


AMBLYTELES Wesm, 


Fabr. S. P. 61, 35. — Grav. Ichn. 
Eur. 1. 316, 144 4 et 370, 172 
(quadimaculatus) 9. — Wesm. 
Îchn. Belg. p. 113, n°. 1. 


Fabr. S. P. 57, 16. — Panz. Ln. 
80. f. 7. — Grav. Ichn. I. p. 429, 
no. 169 ct (4 didentorius) 426, 
167. — Wesm. p. 144, n°. 3. 


Panz. Fn. 80. f. 10. — Fabr. S. P. 
58, 20. — Grav. Ichn. Eur. I. p. 
394, n°. 153. — Wesm. Jchn. Belg. 
116, n°. 5. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 385, 147. — 
Vesm. Ichn. Belg. p. 118, n° 8. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 380, 145. — 
Wesm. Ichn. Belg. p. 119, n°. 9. 
— (9 Fasciatorius) Grav. 376, 
144. 


Panz. Fn. 78. f. 9. — Grav. Ichn. 
Fur. I. p. 363, 140. — Wesm. 
Ichn. Belg. 121, n°. 12. 


Fabr. S. P. 87, 10. — Grav. Ichn. 
Eur. I. p. 304, n°. 106. — Panz. 
Fn. 18. f. 10. — Wesm. Ichn. 
Belg. 122, n°. 14. 


Fabr. S. P. 57, 14. — Panz. Fr. 
100. f. 11. — Grav. Ichn. 1.433, 
n°. 170.— Wesm p. 122, n°. 15. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Bij Utrecht een min of meer 
afwijkend 9, Six. 

Een 2 met geheel roode 
dijen en scheenen in April 
bij Groningen, de Gav. 


De man: 15 Julij bij Drie- 
bergen, v. V. — Wijfjes: 
Bij Warmond en Noord- 
wijk, v. Bemm., bij Sche- 
veningen in Junij, v. d. 
W. — In Limburg, Maur. 

Twee voorw. in Holland, 
v. V. — Bij Groningen, 
de Gav. (allen 9). 


Drie voorw. in Zuid-Holland, 
v. V. — Een bij Leiden, 
W. — Bij den Haag, v. 
d. W. — Bij Amst. Lod. 
— Beide sexen aldaar, 
Kinker. — Te Amsterd. 
en Haarlem in Aug. en 
Junij, Rits. — Bij Rot- 
terdam in Aug. gekweekt, 
Snell. — Bij Driebergen, 
Six. — Op Walcheren, 
H. — Te Groningen, v. 
Bemm. — Te Zuid-Laren 
in Sept. een 9 en bij Gron. 
in Junij een 4, de Gav. 

Een man te Wolfheze in 
Aug., Boog. — Een dito 
aldaar ook in Aug., v. d. 
W. — De var. Erythro- 
pygus van het mannetje 
bij Rotterdam, Fransen. 

Een weinig afwijkende var. 
17 Julij te Wolfheze, 
Snell. — Een var. 4 met 
slechts 2 vlekjes op het 
abdomen half Juli} bij 
Driebergen, v. V. 

In Julij bij Utrecht, Six. — 
Bij den Haag, v. d. W. — 
Op Walcheren, d. Man. — 
Eene var. in Augustus te 
Wort-Rhede, v. V. 

In Holl., Hav. — In Sept. 
te Leyden, v. V. — Bij 
Utrecht, V. — Een ¢ 
bij Middelburg in Sept., 
de Man. 

Een 2 bij Utrecht, Six. — 
Een bij Driebergen in 
Sept., Boog, — In Lim- 
burg, Maur. 


366 


373 Castigator 


374 


375 


376 


378 


379 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE 


Occisorlus 
Grav. 


Contaminatus 
Gr. 
Uniguttatus 
Grav. 


Goedarti Grav. 
Gravenhorstii 
Wesm. 


Subsericans 
Grav. 


Sputator F. 


F. 


Antennatorius 
Panz. 


Amputatorius 
Panz. 


Negatorius F. 


Divisorius 
Grav. 


Mesocastanus 
Grav. 


Melanocasta- 
nus Grav. 


Grav. Ichn. I. 389, 149 Jet I. 295, 


100 2. — Wesm. Ichn. Belg. 123, . 


ne. 16. 


Grav. Ichn. Eur. J. 391, n°. 150. 

Wesm. Ichn. Belg. p. 124, n°. 18. 
—- Grav. Ichn. Eur. I. 523, 217 
(Amputatorius d\). 

Grav. I. 474, n°. 192. — Wesm. ZcAn. 
Belg. 125, n° 19. 


Wesm. Lehn. Belg. v. 127, n°. 21. 


Grav. 1. p. 161, n°. 31. — Wesm. 
Ichn. Belg. p. 128, n°. 22 


Fabr. S. P. 66, 61. — Panz. Fn. 
19. f. 20. — Grav. Ichn. Eur. 1. 
542, n° 226. — Wesm. /chn. Belg. 
p- 128, n°. 23. 


Fabr. S. P. 68, 77. — Grav. Ichn. 
Hur. 1. p. 124, n°. 10. — Wesm. 
Ichn. Belg. 129, n°. 24. 


Panz. Fn. 71. f. 13. — Grav. Ichn. 
Eur. I. p. 511, n°. 214. — Wesm. 
Ichn. Belg. 130, n°. 26. 

Panz. ad Schaeff. tab. 73. f. 9. — 
Grav. Ichn. Eur. I. p. 523, n°. 217. 
— Wesm. Ichn. Belg. p. 132, 
n°. 28. 

Fabr. S. P. 60, 31. — Grav. ZeAn. E. 
I. 311, n°.110 Z (Ornatorius) en 
I. 308, n°. 107 2 (Sartorius) — 
Wesm Ichn. Belg. p. 133, n°. 29. 

Grav. Ichn. Eur. I. p. 470, n°. 190. 
— Wesm. Ichn. Belg. 133, n°. 30. 


Grav. Ichn, Eur. I. p. 469, n°. 189. 
— Wesm. Ichn. Belg. 135, n°. 32. 
— 2 (Nitens) Gray. I. p. 467, 
n°. 194. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 553, n°. 231. 
— Wesm. Ichn. Belg. 135, n°. 33. 
—- Var. Repentinus et Menstru- 


HYMENOPTERA. 


155 


Een & in Julij bij Breda, 
Heyl. — Wijfjes: bij den 
Haag, v. d. W.; bij Utr. 
Six; bij Oosterbeek , van 
Bemm. 

Bij de Haarlemmer Meer , 
v. Bemm. 

De Ade versch. v. Wesmael ; 
28 Julij in het duin bij 
den Haag, v. d. W. 


Bij Middelburg, Goedaert 


Metam I, p. 112, tab. 58. 
Verg. Gravenhorst. 
In Zuid-Holland, v. d. W. 


Man: bij den Haag 3 Junij, 
v. d. W.; een var. 13 
(Wesm.) ‘in N-Brabant, 
Wtt. — Wijfjes in Holl., 
Hav.; 2 in Aug. bij den 
Haag, 2 in Aug. op 
Schoth., en een bij Was- 
senaar in Nov., v. V. 


Den 18den Julij in het duin 
bij ’sGravenhage een 4, 
vd W 


In Holl., Hav. — Bij Leyden, 
ter Meer. — In Sept. bij 
den Haag, v. d W. — 
Een 2 bij Rotterd., Fran- 
sen. — Een var. Z in 
Junij bij Utrecht, Six. — 
Een 4 16 Junij bij Vel- 
zen, v. d. W. 

In Holl., Hav. — 8 Nov. 
bij den Haag, v.d. W. — 
In Aug. te Breda, Heyl. 

Een 2 bij Rotterd., Fransen. 
— Een 4 bij den Haag 
in Aug., v. d. W. 


Eenmaal, v. V. — Bij Utr., 
Six. — Op Texel, Rits. 


Bij Utrecht, Six. — Bij 
Groningen, de Gay. 
23 Juli; een 4 bij den 
Haag, v. d. W. 

De man gekweekt uit eene 
pop, waarschijnlijk van 
Pyr. pinguinalis, de Gr. 
— Beide sexen in Aug. 
bij Groningen, de Gav. — 
Aan de Beverwijk 1 Sept., 
Rits. — Bij Cuyk, Everts. 

De var. Repentinus d in 
Holl., Hay. en bij Rotter- 
dam, Snell. — Een ate 

12 


156 


380 Panzeri Wesm. 
381 Proteus Christ. 


382 Laminatorius 
F. 


383 Variegatorius 
Panz. 


384 Lutorius L. 


385 Alboguttatus 
Gray. 


586 Fossorius F, 


381 Dimidiatus 
Gray. 


NAAMLIJST 


VAN NEDERLANDSCHE 


alis Grav. I. 467, 188 en 532, 


220. 


Wesm. Ichn. Belg. p. 136, n°. 35. 


— dg Laboratorius Grav. 
Eur. I. 317, 114. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 217, n°. 66. 


— Wesm. Ichn. Belg. 70, 
(NB. Protaeus). 


I. p. 218. 


Ichn. 


a 


n°. 36 


Fabr. S. P. 60, 28. — Grav. Ichn. 


HEPIOPELMUS Wesm 


Panz. Fn. Germ. 73. f. 11 et 


2 80. 


f. 9. — Grav. Ichn. Eur. 1. 442, 


n°. 174 (flavoguttatus). —- 


Icha. Belg. p. 141, ne. 2. 


TROGUS Grav. 


Fabr. S. P. 64, 50. — Grav 


Eur. 11. p. 374. — Ratz. 


d. FA, 130 en IT, 136 
Ichn. Belg. p. 143, n° 1 


Exaltatorius Panz., n°. 2. — Panz. 


ad Schaeff. /con. tab. 242. 


Grav. II. p. 273. — Ratz. 
d. Forstins. I. p. 131. — 
Ichn. Belg. 144, n°. 1 
Automalus). 


Wesm. 


. Lehn. 


Ichn. 
Wesm. 
et var. 


1.28: 


Jehan. 
Wesm. 
(Gen. 


PROBOLUS Wesm. 


Fabr. 5. P. 65, 55 — Grav. 


Ichn. 


Eur. I. p. 164, n°. 32 2 et I. 
p. 478, ne. 195 9 (Altieola). — 


Wesm. Ichn. Belg. 150. 


PLATYLABUS Wesm. 


HYMENOPTERA 


Rotterdam gekweekt uit 
Had. Cucubali, Snell. — 
Een var. 9 met 2 witte 
stippen op het schildje in 
Juli} bij Noordwijk, v V. 
— Bij Haarlem in Aug., 
v.d. AW: 

Een 2 in Zuid-Holland, v. V. 


In Junij uit Smerinthus 
Populi te Breda, Heyl. 


Een voorwerp in Nederland, 
W. 


Een zeer groot mannelijk 
voorwerp bij Utr., Six. 


Beide de type en var. vrij 
gemeen of meer gevangen 
en bewaard dan andere 
Ichneumonen. - Gekweekt 
uit Sphingiden, Lod., de 
Gr., v. d. Stoot, Snell., 
de Gavere en Ladmiral. 

In Julij bij ’s Gravenhage, 
vita. W. sen bewaar, 
Bij Leyden, W. — Bij 
Utrecht, V. en aldaar uit 
het spinsel van een Bom- 
byx (auriflua?), Six. — 
Een 2 in Aug. te Empe, 
v. d. W. — Uit de pop 
van Thyatira Batis, v.V. 


In Holland, v. V. — Beide 
sexen in Sept. bij den 
Haag, v. d. W. 


Grav. Ichn. Eur. 11. 421, n°. 7 Een 4 te Voorst in Julij, 


(Gen. Hoplismenus). 
Ichn. Belg. 160, n°. 11. 


Wesm. 


Wtt. — Een 2 te Leyden 
in Mei, v. V. — Een dito 
in Juli) in den Haarlem- 
merhout, Boog. — Een 
213 Sept. bij den Haag, 
vd. Wee 


388 


389 


390 


391 


392 


393 


394 


396 


397 


398 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Errabundus 
Grav. 


Orbitalis Grav. 


Brunnicornis 
Grav. 


Rubellus Gmel. 
Facialis Grav. 


Celerator 
Grav. 


Confector 
Grav. 


5 Primarius 


Wesm. 


Semivulpinus 
Grav. 


Melanogonus 
Gmel. 


Ischiomelinus 


Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. 425, n°. 10 
(Hoplismenus). — Wesm. p. 162, 
n°, 14. 

Grav. Ichn. Eur. I. 490, ne. 203 4. 
— Wesm. Ichn. Belg. 158, n°. 8. 


HERPESTOMUS Wesm. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 145, n°. 22. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 134, 
n°, 8. — Wesm. Zchn. Belg. 170, 
ROT. 


Grav. Ichn. Eur. 1. p. 138, n°. 16. 

Grav. Ichn. Eur. I. p. 590, n°. 249. 
— Wesm. Teut. Ichn. Belg. p. 
173, n°. 7 et Mantissa p. 18. 


COLPOGNATHUS Wesm. 


Grav. I. p. 566, ne. 239. — Wesm. 
Ichn. Belg. p. 174, n°. 1. 


CENTETERUS Wesm. 


Grav. Ichn. Eur. i. p. 579, n°. 243. 
— Wesm. Ichn. Belg. p. 177, 2 
(Picticollis), id. Remarg. critiq. 
p. 70, no. 243, 


PHAEOGENES Wesm. 


Wesm. Ichn. Belg. p. 181, n°. 1. — 
d Mutabilis Grav. Ichn. Eur. I. 
p. 599, ne. 255. 


Grav. Ichn. Eur. 1. p. 566, n°. 238 
(volg. Wesm. misschien 9 der vorige 
soort. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 581, n°. 245. 
— Wesm. Ichn. Belg. p. 182, 
n°. 3. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 608, ne. 259. 
— Wesm. Zen. Belg. 192, ne. 21. 


157 


Een & bij Molencate in Gel- 
derland 1 Aug., v. V. 


Een zeer donkere var. & bij 
Utrecht, Six. 


Gekweekt uit Hypon. pa- 
della en variab., v. V.; 
uit Rorella, de Gr.; uit 
Variab., v. d. W. — 
Gevangen bij den Haag, 
v. d. W.; in Sept. op 
Wikkenburg, Witt. 

Bij Groningen, de Gav. 

Een 4 in den Haarlemmer- 
hout tusschen lage plan- 
ten in Julij , Boog. 


Vrij gemeen bij Driebergen 
in October, Six. — Des 
winters onder mos aan 
boomstammen bij den 
Haag en Leyden, v. V. — 
Een 2 29 Mei bij den 
Haag, v. d. W. — Bij 
Helpman in April, de 
Gav. — Bij Leyden in 
Junij, Rits. 


In Holland, v. V. — Bij 
’s Gravenhage, Everts. — 
Op Texel, Rits. 


Twee 4, op wie de beschrij- 
ving niet in allen deele 
past, bıj Utrecht , Six. — 
Een Z in Junij bij Breda, 
Heyl. 

Een 9 in Mei bij Utrecht, 
Six. — In Oct. bij Ley- 
den, v. V. en in April bij 
Helpman, de Gav. (mede 
wijfjes). 

Een 2 in Holland, v. V. — 
Een ander in Mei bij den 
Haag, Everts. — Beide 
sexen uit Depressaria 
nervosa in Aug., Snell. 

Twee 4 in den Aerenhout 
in Aug., Boog. — Een 
dito bij Beverwijk in 
Sept., Rits. 


158 


399 


400 


401 


402 


403 


404 


405 


406 
407 
408 


409 


410 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


Pallipalpis 
Wesm. 


Collaris Grav. 


Truncator }. 


Ovator F. 


Gagates Grav. 


Blandus Grav. 


Laevigatus 
Grav. 


Cephalotes 
Grav. 

Improbus 
Grav. 

Graminicola 
Grav. 


Quadrispinus 
Gr. 


Abdominator 
Grav. 


OIORHINUS Wesm. 


Wesm. Ichn. Belg. p. 202. 


DIADROMUS Wesm. 


Grav. Ichn. Eur. 1. 653, 0°. 285. — 
Wesm. Ichn. Belg. p. 209, n°. 4. 


ISCHNUS Grav. 


Fabr. S. P. 98, 17. — Grav. Lehn. 


Eur. I. p. 649, n°. 280. 


ALOMYA Panz. 


Fabr. S. P. p. 66, n°. 68 fet 333, 
37 9. — Grav. Ichn. Eur. 11. 
398, ne. 1 et var. p. 405, n°.2, 
nigra. — Wesm. Ichn. Belg. p. 


Di) nes a 


STILPNUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 667, n°. 288. 


Grav. Ichn. Eur. I. p. 672, n°. 290. 


EXOLYTUS Forst. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 69 (Gen. 


Mesoleptus). — 
Ophion. p. 115. 


Holmer, 


PHYGADEUON Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 644, n°. 149. 


Grav. Ichn. 


Grav. Zchn. Eur. II. p. 673, n°. 170. 


Grav. 


Gray. Ichn. Eur. IL. p. 726, no. 202. 


Eur. II. p. 670, n°. 169. 


Ichn. Eur. Il. p. 674, ne. 172. 


Een 4 te Haarlem 1 Junij, 
Rits. 


Twee 2 in Mei bij Utrecht 
en een bij IJsselstein in 
Junij, Six. 


Een 2 in October te Heem- 
stede, v. V. 


Eenige g bij Driebergen, 
waarvan twee met geheel 
zwart abdomen (Nigra) , 
Six. — Een typisch ex. 
in Zuid-Holland, y. V. 


Twee voorw. in October bij 
Driebergen, Six. — Een 
2 in Oct. bij den Haag, 
v. d. W. — Bij Molen- 
cate 30 Junij, Rits. 

Een ¢ den 30sten April bij 
den Haag, v. d. W. 


Bij Voorst in Julij en in 
Sept. op Wikkenburg , 
Wtt. — In Junij bi 
Amsterdam, v. d. W. — 
Te Spaarndam 27 Aug., 
Rits. Allen mannetjes.— 
Op Texel, Rits. 


In Junij bij den Haag, v. 
d'iW, 
In Mei bij Utrecht, Six. 


Drie mannetjes in October 
onder mos bij den Haag ; 
ook aldaar in April en te 
Brummen in Aug., v. V. 

Een 2 in Oct. onder mos 
bij den Haag, v. V. — 
Een dito aldaar 14 Junij 
gevangen, v. d. W. 

In Junij bij den Haag, v 
d, W 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 159 


411 Profligator F. 


412 Plagiator 
Grav. 


413 Erythrogaster 
Grav. 


414 Parviventris 
Gr. 
415 Varipes Grav. 


416 Cyanator 
Grav. 


417 Tarsoleucus 
Schr. 

418 Parvulus Grav. 

419 Anatorius 
Grav. 


420 Furcator Grav. 
421 Viduatorius 
F. 


422 Cinctorius Ff. 


423 Assertorius F. 


Fabr. S. P. 83, 52. — Grav Zchn. In Mei bij den Haag, v. V. 


Eur. II. p. 729, n°. 203. 
Grav. Zl. II. p. 739, n°. 208. 


Grav. 2.7. II. p. 741, n°. 210. 


Grav. Zl. II. p. 746, n°. 214. 


Grav. 22. II. p. 747, n°. 215. 


CRYPTUS F. 


Grav. Zchn. Eur. II. p. 442, n°. 16. 


Schrank, Fn. Anstr., n°. 725. — 
Grav. Ichn. Eur. 11. p. 447, n°. 19. 

Grav. ZZ. IT. p. 459, n°. 26. 

Gray. ZZ. II. p. 460, n°. 27. 


Grav. ZZ. Il. p. 462, n°. 28. 
Fabr: S. P. 70, 2. — Grav. 22. IL 
p- 476, ne. 40. 


Fabr. S. P. 78, 33. — Grav. 2.11. 
p. 480, n°. 43. 


Fabr. S. P. 76, 20. — Grav. Ichn. 
Eur. II. p. 495, ue. 50 9. — 
d Ischnus porrectorius Fabr. S. P. 
93, 1. — Grav. Ichn. Eur. I.p. 
642, no. 277. 


In het laatst van Junij in 
het Haagsche bosch, v. d. 
W. — Bij Utrecht in 
Junij, Wtt. — Bij Ley- 
den in Junij, v. V. 

Een wijfje met zwarte sprie- 
ten in Junij bij den Haag, 


v. V. 

Op Wikkenburg in Sept., 
Wet. 

In Julij bij den Haag, v. d. W. 


Wijfjes in Julij en Sept. op 
Wikkenburg, Witt. — 
Een 4 in Mei bij Gro- 
ningen, de Gav. — Een 
dito in den Bommeler- 
waard, v. d. W. — Een 
dito uit een Bombyx- 
cocon in Mei bij Haarlem , 
Rits. 

Een man in Zuid-Holland , 
VV. 

In Aug. te Breda, Heyl. 

In Julij op Eryngium te 
Breda, Heyl. — Te Haar- 
lem op een wilgenstam, 
Boog. 

Aan de Vogelenzang, Boog. 

Een 2 op Texel den 30sten 
Mei, Rits. — In het mid- 
den van Julij in het duin, 
v.d. W. 

In April bij Haarlem, in 
Aug., Sept. en Oct. bij 
Heemstede en Leyden en 
in Sept. bij Scheveningen 
tegen het badhuis, v. V. 
— Bij den Haag in Sept. 
en bij Utrecht in Julij, 
v. d. W. — In Oct. bij 
Driebergen, Six. — In 
Mei bij Voorburg, Iv. 
Schepm. 

De mannetjes in groot aan- 
tal op meidoorn te Laren 
in Aug., v. d. W. — Te 
Voorst en op Wikkenburg 
in Juli) en Sept., Wtt. — 
In den Aerenhout in Julij 
Boog. — Bij Hattem in 
Aug., v. V. — Wijfjes 
bij Leyden, Noordwijk, 
Bloemendaal, Utrecht en 
Voorst, door v. V., Rits., 
Six en Wtt. 


160 


424 Adustus Grav. 


425 


426 


427 


428 


429 


430 


431 


432 
433 
434 
435 


436 
437 


438 


439 


Ischioleucus 
Grav. 
Dianae Grav. 


Obscurus 
Gmel. 


Sponsor E, 


Analis Grav. 
Incubitor Grav. 


Migrator FP. 


Peregrinator 
L. 

Lacteator 
Grav. 
Ornatus Gray. 


Erythrinus 
Grav. 


Carnifex Grav. 


Punctatus 
Ratz. 


Gladiator 
Scop. 


Luteolator 
Grav. 


Grav, 2.2. II. p. 513, n°. 63. 


Grav. Ichn. Eur. 11. p. 541, n°. 86. 


Grav. [chn. Eur. II. p. 545, n°. 88. 


Grav. 2.2. II. p. 548, no. 91. 


Fabr: S. P. 83, 50) = (Grav. IL 
p. 554, ne. 93. — Ratz. Ichn. 
ADF WI Ap 18950028; 


Grav. Zl. TI. p. 560, n°. 97. 


Grav. 22. Il. p. 590, ne. 117. 


Fabr. 


S. Ent. 


334, n°. 38. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 592, 


ne. 


119. — Ratz. Ichn. d. F. 


I. 142 en II. 123. 


Linn. Fn., n°. 1601. — Grav. Zen. 


Eur. 


IL. p. 605, no. 123. 


Grav. lehn. Eur. II. p. 618, n°. 131. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 620, n°. 132. 


Grav. [chn. Eur. II. p. 621, n°. 133. 


Grav. Zchn, Eur. II. p. 631, n°. 141. 


Ratz. 


n°. 6 


Ichn. d. Forstins. I p. 141, 


MESOSTENUS Grav. 


Scop. Ent. Carn., n°. 744. — Grav. 


Ichn 


. Eur. II. p. 765, n°. 225. — 


Ratz. £chn. d. F. 1. p. 146. tab, IV. 


f. 9. 


ORTHOPELMA Tasch. 


Grav. Ichn. Eur. 11. p. 826, n°. 256. 
— Ratzeb. Ichn. d. F. Il. p. 130. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Een wijfje met een helder 
rood abdomen bij Utrecht, 
Six. 

Eene weinig afwijkende var. 
in Mei bij Utrecht, Six. 

In Julij bij den Haag, v. V. 
— Bij Driebergen in Oct., 
Six. — Eene fraaije var. 
gin Junij te Noordwijk, 
May: 

Bij Warmond, v. Bemm. — 
7 Julij bij den Haag en in 
Junij aldaar eene var. 4, 
v. d. W. — Het wijfje 
aldaar in Junij, v. V. 

In Julij bij Amersfoort en 
Brummen, v. V. — Bij 
Utrecht en in N-Brabant, 
Wtt. — Bij Driebergen, 
v. Bemm. — Bij Utrecht, 
Six. — In Aug. bij Breda, 
Heyl. — Een zeer groot 
2 met geheel zwarte heu- 
pen en heupringen bij 
Driebergen, Six. 

De 2 bij Utrecht, Six. — 
Aan de Vogelenzang in 
Julij mede een man, Rits. 

Bij Utrecht, Schubaert en 
Six. — Het mannetje in 
Aug. bij Gron., de Gav. 

Uit de pop van Eristalis 
sepulchralis, v. d. W. — 
Twee voorw. in Z.-Holl. 
en een aan de Vuursche, 
REN: 

Een 2 bij Utrecht, Six. 


Een klein wijfje bij Amst. 
in Mei, Boog. 

Eenige voorw. uit Bomb. 
Neustria, Boog. 

Een 2 bij den Haag, v. d. W. 


Eenmaal bij Leyden, W. 

In zeker aantal met varie- 
teiten uit Lophyrus Pini 
te Breda, Heyl. 


De wijfjes vrij gemeen en 
in de meeste provincien 
gevangen. Een 4 in Mei 
te Hallum, de Gav. 


Uit rozen-bedeguar van Zeist 
en Haarlem in groote me- 
nigte, v. V. en Rits. 


440 


441 


443 


444 


445 


446 
447 


448 


449 
450 
451 


452 


455 


454 


455 


NAAMLIJST 


Tristator Grav. 


Melanarius 


Grav. 
Fulvipes Grav. 


Similis Gmel. 


Pictipes Grav. 


Aestivalis 
Grav. 


Rufocinctus 
Grav. 

Oxyphymus 
Grav. 


Palpator Müll. 


Micator Grav, 
Dubius Grav. 
Chrysopygus 
Gr. 
Floricolator 
Gr. 


Areator Panz. 


Cingulator 
Grav. 


Bicolorinus 
Grav. 


Grav. 


Grav. 


Grav. 


Gmel 


n° 


n° 


Grav. 


Grav. 


Grav. 
Grav. 


Grav. 


Grav. 
Grav. 
Grav 


Grav. 


Panz. Fn. 94. f. 14. — Grav. ZZ. Als 
JI. p. 855, ne. 281. — Ratz. 


VAN NEDERLANDSCHE 


HEMITELES Grav. 
Ichn. Eur. 11 p. 787, n°. 231. 
Ratz. Ichn. d. F. III. p. 158. 
ZI. II. p. 790, n°. 233. 


Ll. II p. 792, n°. 234. 


ed. Linn. Syst. p. 2720, 
393. — Grav. 2.2. II. p. 793, 


. 235. 


2.1. II. 


LE 
-1 
© 
© 
» 
B 
© 


EL IE p. 


LI. IL p. 
“i. II. p. 


QI. II. p. 


bi Wp 
LiL Bhan! 
205 E -p: 


CICALE: . 269. 


Ichn. d. F. I. p.151 en II. p. 128. 


Grav. 


Grav. 


LI, II. p. 858, n°. 283. 


Ul. II. p. 862, no. 284. 


HYMENOPTERA. 


161 


In Junij bij den Haag, v. 


V. — Op Texel, Rits. 


Bij Utrecht, Six. 


Eene var. in Aug. te Haar- 


lem, Rits. — 8 Dec. 66 
uitgekomen als parasiet 
van Microgaster glome- 
ratus te Gron., Cl. Muld. 


Zes exx. in het gras aan de 


duinen bij den Scheve- 
ningschen weg in Junij, 
v. V. (Zie de noot der 
vorige lijst.) 


Een twijfelachtig 4 (Grav. 


beschrijft 9) in Mei bij 
Utrecht, Six. 


Een voorw. dat wat afwijkt, 


half Julij aan den Voge- 
lenzang, Rits. 


In Mei bij Utrecht, Witt. 
In Mei bij Utrecht, Six. 


Uit Eudorea crataegella 26 


Julij te Rott., Snell. — 
Bij Rhoon in Junij, Iv. 
Schepm. 


Eene var. in Aug. bij Drie- 


bergen, Six. 


Een 4 3 Aug. bij Wasse- 


naar in het duin, v. V. 


Uit eene Nematus-larve, 12 


Junij te Haarlem, Rits. 


Bij Utrecht, Six. — Een 


£ in Junij bij den Haag, 
Vv. dW. 
parasiet-parasiet van 
Cryptus incubitor uitge- 
komen te Utrecht, Schu- 
bart. In de meeste pro- 
vincien voorkomend en 
gemeen. In Friesland bij 
Leeuwarden, H. Alb. — 
Eene var. in den Aeren- 
hout bij Haarlem, Rits. ; 
eene andere in Mei bij 
Leyden, v. V. — Ook 
op de Noordzee-eilanden 
aangetroffen , Rits. 


Drie exx. uit Coleoph. cora- 


cipennella in Julij 1854 , 
de Gr. — In Julij bij 
den Haag, v. d. W. — 
Bij Haarlem in Aug. en 
in Junij op Texel, Rits. 


Uit Talaeporia nitidella , 
v. Ve 


162 


456 Longipennis 


Grav. 
Fulveolatus 
Grav. 


457 


458 


459 Atricapillus 


Grav. 


Heinemanni 
Först. 


460 


461 Abbreviator 
F 


462 Hopei Grav. 


463 


Nigroeineta 
Grav. 


464 


Assimilis 
Först. 
Microptera 
Grav. 
Longicauda 


465 
466 


467 


Voll. 


468 Vestigialis 


Först. 


469 Pedestris F. 


NAAMLIJST 


Mangeri Grav. 


Batavus Voll. 


CATALYTUS Forst. 


. Ichn. Eur. II.p 870, n°. 286. 
Först. Mon. p. 236, n°. 1. 

. Ichn. Eur. II. p 87:, n°. 286. 
Först. Mon. p. 237, n°. 2. 


. Ichn. Eur. II. p. 872, n°. 287. 
Först. Mon. p. 239, n°. 3. 


CREMNODES Först. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 888, n°. 300. 
— Först. Mon. p. 25, n°. 1. 


STIBEUTES Först. 


Först., Mon. d. Pezom. p. 30, n°. 2. 


AGROTHEREUTES Först. 


Fabr. S. P. 84, 55. — Grav. Ichn. 
Eur. II. p. 878, no. 291. — 
Först. Mon. p. 33, n°. 1. 

Grav. /chn. Eur. I. p. 715, n°. 291b. 
— Först. Mon. p. 34, n°. 2. 


Zie de beschrijving aan het eind der 
lijst. 


APTESIS Först. 


Grav. Ichn Eur. 11. p. 880, n° 293. 


— Panz. Fn. 81, f. 13. — Forst. 


Mon. p. 37, n°. 2. 
Först. Mon. Pez. p. 40, n°. 5. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 879, n°. 292. 
— Forst. Mon. p. 41, n°. 7. 
Zie de beschrijving aan het eind der 

lijst. 
Först. Mon. Pez. p. 42, n°. 8. 


THEROSCOPUS Först. 


Fabr. S. P. 92, 101. — Grav. Ichn. 
Eur. JI. p. 882, ne. 294. — 
Först Mon. p. 54, ne. 10. 


VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


In Mei bij Utrecht, Six. 


In Julij bij Haarlem (determ. 
eenigzins dubieus) Rits. 
— Bij Utrecht, Six. 

In Mei bij Utrecht, Six. 


Op riet bij Rotterdam 3 
Sept., Snell, 


Aan de Vogelenzang 14 
Julij, Rits. 


In Mei bij Utrecht, Six. — 
In Sept. op Wikkenburg , 
Witt 


Bij Amersfoort, V. — Bij 
den Haag in Aug. en 
Sept., v. d. W. — Meer 
dan eens bij Utrecht, Six. 
— In het duin bij Velzer- 
end onder een steen, Rits. 
— In Nov. onder mos bij 
Breda, Heyl. — Gevangen 
aan de plassen bij Kra- 
lingen in Aug. en Sept. 
en gekweekt uit Psyche 
fusca, Snellen. 

In Z.-Holland, waarschijn- 
lijk bij Leyden, Perrin. 


Bij Utrecht, Six. — In 
Febr. en Oct. bij Rott., 
Snell. — Bij Leyden in 
Och, we V. 

Op Wikkenburg bij Houten 
in Sept., Wtt. 

Bij Utrecht, Six. — In Zuid- 
Holland, H. 

In as. te Wort-Rhede , 


v. V. 
Een 2 in Aug. bij den Haag, 
Wee: We 


Bij Utrecht, Six. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


470 Fasciatus F. 


471 Vulpinus Grav. 


472 Formicarius- 
L. 


473 Acarorum F. 


474 Circumcinctus 
Först. 


475 Testaceus F. 


476 Graeilentus 
Holmer. 
477 Ruficornis 
Gray. 


478 Cingulatus 
Grav. 
479 Typhae Fourcr. 


480 Fugax Grav. 


481 Crassipes 
Holmgr. 
482 Fuscicornis 
Gm. 


483 Pulchricornis 
Holmgr. 


484 Rufoniger 
Grav. 
485 Affinis Holmgr. 


486 Geniculosus 
Grav. 


PEZOMACHUS Grav. 


Fabr. S. P. p. 92, 98. — Grav. 
Ichn. Eur. 11. p. 889, n°. 301. — 
Först. Mon. Pez. p. 185, n°. 138. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 914, n°. 307. 
— Först. Mon. p. 68, n°. 1. 
Fabr. S. P. 92, 102. — Grav. Ichn. 

Eur. II. p. 915, ne. 308. 
Forst. Mon. p. 119, n°. 49. 
Fabr. S. P. 92, 99. — Grav. ZcAn. 
bor Mop: Sie ny Sil. — 
Först. Mon. p. 113, n°. 41. 


Först. Mon. Pez. p. 146, n°. 87. 


MESOLEPTUS Grav. 


Fabr. S. P. 101, 31. — Grav. /cAn. 
Eur. II. p. 28, n°. 17 — Holmgr. 
Mon. Tr. p. 101, ne. 2. 


Holmgr. Mon. Tr. p. 101, n°. 8. 


Gray. Ichn. Eur. II. p. 43, n°. 26. 
— Holmgr. Mon. Tr. p. 101, n°. 4. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 22, n°. 18. 
— Holmgr. Mon. Tr. p. 103, n°. 9. 

Grav. Ichn. Eur. 11. p. 62, n°. 39. — 
Holmgr. 2.2. p. 104, ne. 11. 


Grav. Ichn. Eur. 11. p. 56, n°. 34. — 
Holmgr. Zl. p. 104, n°. 12. 


CATOGLYPTUS Först. 


Holmgr. Mon. Tr. p. 107, n°, 2. 


Grav. Ichn. Eur. TI. p. 87, n°. 51 
Pet 70, n°. 42 § (Nemoralis). — 
. Holragr. Mon. Tr. p. 108, n°. 5. 


Holmgr. Mon. Tr. p. 109, n°. 7. 


EURYPROCTUS Holmgr. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 80, n°. 46. — 
Holmgr. Mon. Tr. p. 111, n°. 9. 
Holmgr. Z.Z. p. 112, n°. 10. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 102, n°. 61. 
— Holmgr. Mon. p. 114, n°. 16 
(Geniculatus). 


163 


In April in het gras op de 
Gliphoeve, v. V. — Bij 
Leyden, Perin. —- In 
Junij bij Utrecht, Six. — 
Bij Rott., Snell. — Uit 
de cocons bij Leyderdorp 
in Aug., Rits. 

In Oct. bij den Haag, v. V. 
— In Aug. aldaar, v.d.W. 

Tweemaal in Holl., v. V. 


Bij Rotterdam, Snell. 


Bij Voorschoten , Perin. 


Bij Voorst in Junij, Wtt. — 
In Junij bij Utrecht &, 
Six. — Bi Empe in ’t 
laatst van Julij, v d. W. 

Op Wikkenburg in Sept, 
Wtt 


Drie exx. op Wikkenburg 
in Sept., Wtt. — Bij 
Utrecht in Mei, Six. 

Bij Voorst in Julij een 2, 
Wit. 

Bij Driebergen, Six. — In 
Sept. bij den Haag, v. 
di, W 


In den Aerenhout 8 Junij, 
Rits. 


In Sept. op Wikkenburg, 
Wtt. 
Een & bij Leyden, Rits. 


In Mei bij Leyden een 9, 
Vv, 


è 


In Mei bij Utrecht, Six. 


In Augustus bij Voorburg, 
Iv. Schepman. 

In Oct. bij den Haag, v. V. 
— Bij Rotterd., Fransen. 
— In Juli) bij den Haag, 
v. d. W. — 9 Sept. bij 
Leyderdorp, Rits. 

13 


164 


487 Mesoxantha 
Gr. 


Serotinus 
Klug. 


488 


489 Filicornis 
Grav. 


490 Pallidus Gray. 


491 Limitaris Gr. 


492 Gorskii Ratz. 


493 Macropygus 


Holmer. 


494 Ornatus 
Holmer. 


495 Rufus Grav. 


496 Vepretorum 


Gray. 


497 Aulicus Grav. 


498 Caligatus 

Gray. 
Septentriona- 
lis Ratz. 


499 


500 Opticus Gray. 


CTENOPELMA Holmgr. 


Grav. Ichn. Eur. 11 p. 233, n°. 152. 
—— Ratz. Ichn. d. F. III. 123. — 
Holmgr. 2.2. p. 117, n°. 1. 


SPHINCTUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 365. — Ratz. 
Ichn. di F. II. 119. 


PERILISSUS Först. 


Grav. Ichn. Eur. 11. p. 94, n°.57. — 
Holmer. ZZ. p. 121, n°. 1. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 30, n°. 18. — 
Holmgr. 2.2. p. 124, n°. 7. 

Grav. Ichn. Eur. II. p. 14, ne. 7. — 
Holmer. Zl. p. 124, n°. 8. 

Ratz. Ichn. d. F. III. p. 127, n°. 42. 
— Holmgr. Zl. p. 125, n°. 10. 


Holmer. 2.2. p. 126, n°. 12. 


ECLYTUS Holmgr. 


Holmgr. Mon. Tryph. p. 127, n°. 1. 


MESOLEIUS Holmgr. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 200, n°. 129. 
— Holmgr. Mon. Tr. p.133, n°. 2. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 142, n°. 89 
— Holmgr. Z.Z p. 133, n°. 3. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 173, n°. 133. 
— Holmgr. 2.2. p. 134, n°. 4. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 170, ne. 111. 
— Holmgr. 2.2. p. 135, n°. 6, 
Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 113 et 

III p. 121. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 176, n°. 114. 
— Holmgr. Mon. Tr. p. 136, n°. 9. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Voor vele jaren een 9 in 
Holl;; x. OV: 


Bij Brummen en Oosterbeek, 
v. Bemm. — Te Drieber- 
gen, Six. — In Aug. op 
schermbloemen te Breda, 
Heyl. 


Bij Utrecht en bij Amers- 
foort, Six. — Den 6den 
Junij bij den Haag, v. d. 
W. — 19 Junij in den 
Aerenhout , Rits. 

Bij Utrecht uit de cocons 
verkregen , Six. 

Uit eene Nematus-larve te 
Utrecht, Wtt. 

Eene var. in Aug. aan de 
Bildt, Six. — Dezelfde 
in Sept. bij den Haag , 
v.d. MW. 

Vier mannetjes uit larven 
van bladwespen, v, V. — 
Bij Rotterdam gevangen, 
Fransen. 


Bij Noordwijk een 4 in Mer, 
vec. 


Een 9 aan de Vogelenzang 
in Aug., Boog. — Te 
Breda, Heyl. 

Een 9 uit Nematus betu- 
larius te Wort-Rhede, 


va Vi 
Drie 4 en 2 2 in April uit 
cocons van Lophyrus van 
Groesbeek 1852, v. V. 
In Sept. op Wikkenburg, 
Wit 


Een & uit Nem. septentrion. 
te Leyden, v. V.— Twee 
in grootte en kleur af- 
wijkende voorwerpen uit 
dezelfde soort van bladw. 
in Sept. te Voorst, Wtt. 

Uit Nematus virescens van 
Velp of Hoogland, v. V. 


501 


502 


509 


510 
511 
512 


513 


514 


515 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


Sanguinicol- 
lis Grav. 


Haematodes 
Grav. 


Armillatorius 
Grav. 


Formosus 
Grav. 
Unifasciatus 
Holmer, 


Meridionalis 
Holmgr. 
Erythrocerus 
Grav. 

Insolens Grav. 


Dorsalis Grav. 


Longipes 
Grav. 
Adpropinqua- 
tor Grav. 
Nobilis Hlmgr. 


Nigricollis Gr. 


Vellicans 
Grav. 


Elongator F. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 187, 122. — 
Ratz. Ichn. d. F. III. 128. — 
Holmer. Zl. p. 137, n°. 10. 


Grav. Ichn. Eur. 11. 177, n°. 116. — 
Holmer. 2.2. p. 137, no. 11. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 182, n°. 120 
et 9 215, n°. 141. — Holmgr. 
LI. p. 155, n°. 59. 

Grav. Ichn. Eur, 11. 185, no, 121, — 
Holmgr. 2.2. p. 160, n°. 70. 

Holmgr. 2.2 p. 162, n°. 75. 


Holmgr. 2.2. p. 163, n°. 79. 

Grav. Zehn. Eur. II. p. 230, 151. — 
Holmgr. ZZ. p. 166, n°. 86. 

Grav. Ichn. Eur. II. p. 274, n°. 179. 
— Holmer. ZZ. p. 167, n°. 88. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 226, n°. 148. 
— Holmgr. 2.2. p. 169, n°. 93. 


Grav. Ichn. Eur. II. 319, in°. 206. — 
Holmgr. Z.Z. p. 170, n°. 94. 

Grav. Ichn. Eur. II 324, n°. 210. — 
Holmgr. 7.4. p. 170, no. 95. 

Holmgr. ZZ. p. 178, n°. 110. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 234, n°. 153. 
— Holmgr. Z.Z. p. 176, n°. 106. 


TREMATOPYGUS Holmgr. 


Gray. Ichn. Eur. II. p. 263, n°. 171. 
— Holmgr. 7.2. p. 182, n°. 7. 


TRYPHON Fall. 


Fabr. S. P. 67, 72. — Grav. Ichn. 
Eur. II. p. 238, n°. 156. 
Holmgr. Mon. Tr. p. 185, n°. 1. 


165 


Bij Utrecht, Six — In Julij 
te Voorst, Wtt. — In 
Julij bij Breda, Heyl. — 
Bij Apeldoorn in Mei, 
Snell. — Bij den Haag 


in Mei, v. d. W. 
In Juli} bij Voorburg, Iv. 
Schepman. — Een ¢ 


met zwart scutellum uit 
aalbesbladwesp - larve te 
Haarlem, Boog. 

Eene verscheid. in Holl., 
Hav., Eene andere 
bij den Haag, Vivi 

Wijfjes bij ’s Gravenhage in 
Junij, v. d. W. en v. V. 

Uitgekomen te Leyden als 
parasiet van Nem. Wite- 
waalli of Selandr. mela- 
noceph, v. V. Bij 
Oosterbeek 25 Aug., Rits. 

In Sept. in den Haarlemmer 
hout , Boog. 

Te Wort-Rhede in Aug., 
TV. 

In Julij bij Haren, de Gav. 
In Sept. bij Driebergen , 
Boog. 

Uit eene groene bladwesp- 
larve gekweekt te Utr., 
SIX. 

Te Driebergen, v. Bemm. 


Eene verscheidenheid (?) te 
IJsselstein, Six. 

Eene var. met aan de onder- 
zijde geheel witte sprie- 
ten in Junij op Wikken- 
burg, Witt. 

Een 2 8 Oct. bij den Haag , 
v. d. W, 


Twee exx. bij Utrecht, Six. 


In Holl., Hav. — Bij War- 
mond, v. Bemm. —- In 
Junij , Juli) en Sept. bij 
den Haag, v. d. W. — 
Bij Overveen in Sept., 
Rits. — Op Wikkenburg 
in Julij, Wtt. — By 
Breda in Junij, Heyl. — 
Bij Utrecht, Six. — In 
Aug. bij Brummen, v. V. 
— In Sept. bij Haren, 
de Gay. 


166 


516 Rutilator L, 


517 Vulgaris 
Himgr. 


518 Trochantera- 
tus Hlmgr. 


519 Braccatus 
Grav. 


520 Bicornutus 
Hlmgr. 

521 Incestus 
Hlmgr. 

522 Nigripes 
Himgr. 


523 Signator 
Grav. 


524 Compunctor 
Grav. 


525 Varitarsus 
Grav. 

526 Cothurnatus 
Grav. 


527 Sphaeroce- 
phalus Grav. 


528 Lucidulus 
Grav. 


529 Praerogator 
Grav. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Fabr. S. P. 66, 67. — Grav. Ichn. Op Zomerzorg bij Leyden 


Eur. II. p. 305, ne. 205. — 


Holmgr. ZZ. p. 186, n°. 3. 


Holmgr. ZZ. p. 187, n°. 4. 


Holmgr. 77. p. 187, n°. 5. 


in Junij, Everts. — Bij 
Utrecht, Six. — In Junij 
bij Breda en in Julij eene 
var, aldaar, Heyl. 

In Noord-Brab. en in Julij 
op Wikkenburg, Wtt, — 
In un bij Renkum, 


v. V. 

In Junij bij Leyden, Everts. 
— Bij Haarlem in Junij, 
Rits.— Te Haren in Julij, 
de Gav. — Bij Huysum 
in Mei, H. Alb. 


Grav. Ichn. Eur. IT. 304, n°. 204. — In Julij bij Breda, Heyl. 


Holmgr. Z.Z. p 187, n°, 6. 


Holmgr. 2.2. p. 188, n°. 7. 
Holmgr. 7.7. p. 188, n°. 9. 


Holmgr. ZZ. p. 189, n°. 10. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 301, n°. 
Holmgr. 2.2. p. 189, n°. 


Gray. Ichn. Eur. II. p. 130', n°. 76. 
—- Holmgr. 2.2. p. 192, n°. 


202. 


11: 


20. 


POLYBLASTUS Hart. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 222, n°. 146. 
— Holmgr. ZZ. p. 204, nl. 
Grav. Ichn. Eur. IL. p. 285, n° 


5 


. 189. 


— Holmgr. Z.Z. p. 205, n°. 7. 


Grav 


. Ichn. Eur. II. p. 247, n°. 160. 


— Holmgr. 2.2. p. 206, n°, 8 


Grav 


n°. 
Grav. 


EXENTERUS Hart. 


. Ichn. Eur. II. p. 162, n°. 104. 
Holmgr. Mon. Tryph. p. 222, 


1 (Acrotomus). 


LI. p. 127, n°. 75.. 


Linn. cit, 


nec. 


(Determinatie hoogst 
waarschijnlijk juist, doch 
niet volkomen zeker.) 
Bij Driebergen, Six. — Bij 
Voorschoten 9 Julij , Rits. 
Een de Julij bij den Haag, 
W 


vd Ws 

Tn Zuid-Holland, Perrin. — 
Eene var. 2 in Juli} bij 
Middelburg, de Man. 

Bij Utrecht, Six. — In Julij 
in de vestingwerken te 
Breda, Heyl. — Bij den 
Haag in Mei, v.d. W. — 
De var. met 2 geele vlek- 
jes bij Velzen in Junij, 
Rits. 

Een 4 in Mei bij ’s Graven- 
hage, v. d. W. 


Bij Vorden in Aug., de Gav. 
— Bij Haarlem, Rits. 
99 in Junij en Sept. bij 
den Haag, v. V. —In 
Junij en in Aug. aldaar, 
v. d. W. — In Julij te 
Voorst, Wtt. — In Junij 
bij Heemstede, Rits. — 
In Aug. bij Dieren, v. 
di 

Een ® in Julij bij Breda, 
Heyl. à 


Zeer gemeen in tuinen te 
Leyden, bij den Haag, 
te Utrecht enz. 

Junij bij den Haag, 
Vind. Wi} 


In 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


530 Lituratorius 
L 


531 Apiarius Grav. 


532 Sexcinctus 


Grav. 


533 Succinctus 


Grav. 


534 Marginato- 
rius FE. 


535 Orlolus Hart. 


536 Gibbulus 


Holmgr. 


537 Gnathoxan- 
thus Grav. 


538 Pictus Grav. 


539 Exstirpato- 
rius Grav. 


540 Limbatus 


Holmgr. 


541 Cephalotus 


Grav. 


542 Cinctulus 


Grav. 


543 Elegantula 
Schrk. 


Linn. Fn. Suec. 1594, — Gray. Ichn. 
Eur. II. p. 159, n°. 102 9 (Sezli- 
turatus) et 149, 96 2 (Scalaris) 
Holmgr. 2.2. p. 228, n°. 4. 


Grav. Ichn. Eur. II. 196, ne. 126. — 
Holmgr. ZJ. p. 228, n°. 5. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p. 164, n°. 105. 
— Holmgr. 2.2. p. 229, ne. 7. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 166, n°. 107. 
— Holmgr. 2.2. p. 230, n°. 8. 


Fabr. S. P. 76, 24. — Panz. Fn. 
Germ. 80, fig. 14. — Gray. II. 
191, n°. 125. — Ratz. Ichn. d. F. 
I. p. 107. tab. VI, f. 11. — 
Holmgr. 2.2. p. 230, n°. 9. 


Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 107. 


Holmgr. Mon. Tryph. p.231, n°.11. 


Grav. Ichn. II. p. 147, n°. 94. — 
Holmgr. 2.2. p. 231, n°. 12. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 288, n°. 192. 
— Holmgr. Zi. p. 238, n°. 29. 
Grav, Ichn. Eur. II. p. 213, n°. 139. 
— Holmgr. 1.2. p. 238, n°. 30. 


Holmgr. ZZ. p. 241, n°. 37. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 246, n°. 159. 


EXYSTON Schiödt. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 37, n°. 23. 
— Holmgr. Mon. Tryph. p. 246. 


COLPOTROCHIA Holmgr. 


Schrank, Fr. Austr. p. 361, n°. 727. 
— Fabr. S. P. 86, 65. — Grav. 
Ichn. II. p. 235, n°. 154. — 
Holmgr. Z.2. p. 307. 


167 


In Holl., H. — Bij Utrecht, 
Wtt., — 26 Mei aan de 
Hooge Morsch bij Leyden, 
v. V. — Te Haarlem 1 
Junij, Rits. — 29 Aug. te 
Voorburg, Iv. Schepm. 

Bij Brummen in Julij, v. V. 
— Bij den Haag 31 Aug., 
vd W. 

Alom zeer gemeen in tui- 
nen, parasiet van Cladius 
difformis Panz. 

Drie voorwerpen gevangen 
bij Nematus-larven op 
lijsterbes in Julij te Brum- 
men, v. V. — Bij Utrecht, 
Six. 

In zeer groot aantal uit 
cocons van Lophyr. cato- 
calus van Groesbeek en 
Loph. Pini van de Treek, 
v. V. — Eene zeer don- 
kere var. uit Loph. Pini? 
in Julij 62 van den Heer 
de Roo ontvangen. — 
Bij Breda uit Lophyrus- 
cocons, Heyl. 

In Junij uit cocons van 
Loph. Pini bij Breda, 
Heyl. 

In Sept. op Wikkenburg, 
Wit 


In Junij bij den Haag, v. d. 
W. — In Sept. op Wik- 

- kenburg, Witt. 

Bij den Haag, v. d. W. 


Eenige voorw. uitgekomen 
uit cocons van bladwes- 
en te Leyden, v. V. 
Bij Utrecht 18 Mei, Six. — 
Eene var. met zwart ge- 
zigt en zwarte achter- 
dijen in Oct. bij Haarlem, 


Boog. 

28 Aug. bij den Haag, v. 
d. W. 

Op Texel in Junij, Rits. 


Twee voorw. in Holland, 
v. V. — Bij Driebergen, 
v. Bemm. — Bij Utrecht, 
Six. — In Julij bij Breda, 
Heyl. — Bij Haren in 
Julij, de Gav. 


168 


544 


545 


546 


547 
548 
549 
550 


551 
552 
553 
554 


555 


556 


557 


Femoralis 
Fourer. 


Mansuetor 
Grav. 


Gravipes 
Grav. 


Prosopius 
Grav. 
Alpinus Zett. 


Flavomargi- 
natus Hlmgr. 
Tardigradus 

Grav. 


Ventralis 
Himgr. 
Coronatns 
Grav. 
Squalidus 
Hlmgr. 
Curvator 
Grav. 


Podagricus 
Grav. 


Funebris 
Grav. 


Sannio Hlmgr. 


EXOCHUS Grav. 


Grav. Zchn. Eur. II. p. 346, n°. 220. 
— Holmgr. Z.Z. p. 308, n°. 1. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 339, ne. 217. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 124, 
n°. 1 et II. tab: 1. f. 17. — 
Holmgr. p. 309, n°. 2. 


Grav. ZeAn. Eur. II. p. 351, n°. 225. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 124, 2. 
— Holmgr. 22. p. 310, n°. 4. 

Grav. Ichn. Eur II. p. 349, n°. 223. 
— Holmgr. 7.2. p. 310, n°. 6. 


Zett. Ins. Lapp. 379 , 11. — Holmgr. 
LI. p. 321, n°. 7. 


Holmgr. 2.2. p. 311, n°. 8. 


Gray. Zchn. Eur. II. p. 348, n°. 222. 
— Holmgr. Z.Z. 315, n°. 16. 


Holmgr. 2.2. p. 316, n°. 19. 

Grav. Ichn. Eur. IT. p. 342, n°. 218. 
— Holmgr. ZJ. p. 316, n°. 20. 

Holmgr. 2.2. p. 319, n°. 26. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 335, n°. 215. 


—- Holmgr. p. 319, n°. 27. 


Gray. Ichn. Eur. II. p. 336, n°. 216. 
— Holmgr. Z.Z p. 320, n°. 29. 


CHORINAEUS Holmgr. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 695, 


no. 226b, -— Holmgr. 2.2. p. 321, 
n°. 3. 


ORTHOCENTRUS Grar. (!) 
Holmgr. Mon. Tryph. p. 331. n°. 11. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


Een 2 in Oct. bij Drieber- 
gen, Six — Een dito 1 
Oct. by Noordwijk v. V. 

Bij den Haag, v. d. W. — 
In Aug. aldaar en te 
Wort-Rhede en in Sept. 
op Schothorst, v. V. — 
Bij Haarlem in Junij en 
Aug., Rits. 

In Aug. bij Haarlem, Rits. 


In Juni} in den Aerenhout, 
Boog. 
In Aug. bij den Haag, v. V. 


Twee mannetjes bij Drie- 
bergen, Six. 

Zes exx. met poppen van 
Tortr. Pilleriana van 
Middenduin bij Overveen, 
Lod. Gevangen bij 
Driebergen, v. Bemm. 

In Junij op Vijverlust bij 
Vianen , Everts. 

In Junij bij den Haag, v. 
d. W 


In Julij aan het Ginneke bij 
Breda, Rits. 

Een ietwat afwijkend voor- 
werp in Sept. op Wikken- 
burg bij Houten, Witt. 
In den Aerenhout in Aug. 
Boog. 

26 April bij den Haag, 
u. Ws 


Eene var. in Junij bij Vel- 
zen, Everts. 


Een twijfelachtig voorw. in 
Junij uit eene Nematus- 
larve bij Haarlem ge- 
kweekt, Rits. 


(*) Ik voeg hier de namen en vindplaatsen bij van eenige soorten van Tryphoniden , 
welke ik — aangezien de voorwerpen niet meer in mijn bezit ziin — niet wel onder de 
Genera van Holmgren kan verdeelen. 


558 Flavopictus 


Grav. 


MESOLEPTUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 33, n°. 20. 


In Oct. bij den Haag, v. 
d. W. 


565 


566 


567 


568 
569 
570 


559 


563 
564 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Laetatorius 
IRE 


Albosignatus 
Grav. 


Nemoralis 
Hlmgr. 


Multicolor 
Grav. 
Lateralis 
Grav. 
Pectorato- 
rius Grav. 


Flavolinea- 
tus Grav. 
Exsultans Gr. 


Fulvipes Gr. 


Sulphuratus 
Grav. 
Luridator Gr. 


Melanoleucus 
Grav. 

Scabriculus 
Grav. 

Variabilis 
Ratz. 


BASSUS Fall. 


Fabr. S. P. 63, 45. — Grav. Ichn. 
Eur. IN. p. 353, n°. 26. — Panz. 
Fn. 19. f. 19. — Ratz. Ichn. d. F. 
II. p. 109. — Holmgr. Mon. Tr. 
p- 353, n°. 1. 


Grav. Ichn. Eur. XII. p. 343, n°. 20. 
— Tanz. Fr. 102. f. 18 en 100. 
f. 14. — Ratz. Ichn. d. F. I. p. 
122. — Holmgr. 2.2. p. 355, n°. 2. 


Holmgr. Zl. p. 354, n°. 3. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 352, ne. 25. 
--- Holmgr. 7.2. p. 355, n°. 4. 

Gray. Ichn. Eur. INL. p. 342, n°. 19. 

Holmgr. Z.Z. p. 355, n°. 5. 

Grav. Ichn. Eur. III. p. 333, n°. 11. 
— Ratz. Ichn. d. F. III. 116. 
n°. 4 — Holmgr. ZZ. p. 357, 
n°: 9. 


Grav. Ichn. Eur. III. 337, n°. 14b. — 
Holmgr. 2.2. p. 358, n°. 11. 
Gray. Ichn. Eur. III. p. 328, n°. 8. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. 122, n°. 2. 
— Holmgr. 21. p. 359, n°, 13. 


Gray. ibid. p. 57, ne. 35. 


Grav. ibid. p. 81, n°. 47. 


Grav. ibid. p. 100, ne. 59, 


TRYPHON Grav. 


Grav. ibid. p. 169, n°. 110. 


Grav. ibid. p. 130, ne. 119. 
Ratz. 


en II, p. 116. 


169 


Parasiet van Syrphus. Zeer 
gemeen en gevonden in 
de provincien N.- en Z.- 
Holland, Utrecht, Gelder- 
land, Friesland, Gronin- 
gen, Zeeland en Noord- 
Brabant. — Ook op de 
Noordzee-eilanden, Rits. 

Even gemeen en in de meeste 
provincien gevangen. — 
De var. 1 van Holmgr. in 
den Aerenhout bij Over- 
veen, Boog. 

Bij den Haag in Aug. en bij 
Driebergen in Julij, v. V. 
— In Julij in den Aeren- 
hout, Rits. — Bij Voorst 
in Julij, Witt. 

Op Walcheren, H. 


In Julij bij Brummen, v. V. 


Op Walcheren, H. — In 
Julij 1861 uit Cladius 
viminalis opgekweekt, 
v. V. — In Aug. gevan- 
gen te Wort-Rhede, v. V. 
— Een 2 te Beverwijk 1 
Sept., Rits. 

Een 2 bij den Haag 27 Sept., 
ved: We | 
Op Walcheren, H. — Uit 

Syrphus opgekweekt en 
meermalen in Holl. ge- 
vangen, v. V. — Bij 
Overveen in Junij en een 
d aan de Beverwijk 1 

Sept., Rits. 


In Mei bij den Haag een 2, 
dat verschilt door zwart 
aangezigt en roode kniën 
aan de achterpooten , v. 


Een 4 en eene var. in Lim- 
burg, Maur. 
Bij Haren in Aug., de Gav: 


In Junij bij den Haag, v. d. 
W. en v. V. 
In Aug. bij Heemstede, v. V. 


Ichn: d. Forstins. I. p. 127 Den 11den Febr. 1852 uit 


een cocon van Lophyrus, 
waarschijnlijk Pini, v. V. 


170 


573 Insignis Grav. 


574 Rufipes Grav. 


575 Pictus Grav. 


Deplanatus 
Grav. 
Areolatus 
Hlmgr. 
Sulcator 
Grav. 
Pulchellus 
Hlmgr. 


Signatus Gray. 


Festivus F. 


Rufonotatus 
Hlmgr. 

Cingulatus 
Hlmgr. 

Pulcher 
Hlmgr. 

Quadrigutta- 

tus Voll. 

586 Calcator Gray. 


(1) 


585 


587 Dissectorius 
Panz. 


588 Micratorius 
Gr. 


589 Anxius Wesm. 


590 Dentatus F. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 349, n°. 22. 
— Holmgr. 2.2. p. 360, n°. 16. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 337, n° 14. 
— Holmgr. Zl. p. 360, n°. 17. 
Grav. Len. Eur. 111. p. 336, n°. 13. 

Holmgr. 2.2. p. 361, n°. 20. 


Grav. Ichn. Eur. III. 340, n°. 17. 
— Holmer. Zl. p. 362, n°. 21. 
Holmgr. Z.Z. p. 365, n°. 29. 


Gray. Ichn. Eur. III. p. 320, n°. 4, 


Holmgr. ZZ. p. 366, n°. 30. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 325, n°. 6. 
— Holmgr. 22. p. 367, n°. 33. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 314, n°. 3. 
var. 2. — Holmgr. Zl. p. 368, 

n°. 34. 


Holmgr. 2.2. p. 369, n°. 36. 


Holmgr. 7.7. p. 369, n°. 37. 


Holmgr. Z.Z. p. 370, n°. 39. 


Zie de beschrijving aan het einde 
dezer lijst. 

Grav. Ichn. Eur. II. p. 138, n°. 85 
(Tryphon). 


METOPIUS Panz. 


Panz. Fn. 89. f. 14. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 291, n°. 1 (Sicarius). 
— Holmgr. Zl. p. 372, n°. 1. 

Grav. Ichn. Eur. III. p. 299, n°.3 4 
et (Necatorius) p. 292, n°. 2 9. — 
Holmgr. 22. p. 373, n°. 3. 

Wesm. Bull. de l’acad. d. Belg. 
XVI, n°. 6,9, 4 — Holmgr. 
ZI. p. 373, n°. 4. 

Fabr. S. P. 119, 30. — Grav. ZL 
p. 304, n°. 4. — Holmgr. 27. 
p. 374, n°. 5. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Bij den Haag, v. d. W. — 
Bij Overveen in Sept., 
Boog. — Een 2 in Mei te 
Leyden, v. V. 

Op Beekhuizen bij Velp 28 
Aug., Rits. 

Bij Driebergen, Six. — Aan 
de Beverwijk 1 Sept., 
Rits. — In Aug. en Sept. 
bij Heemstede en Brum- 
men, v. V. — Bij den 
Haag in Julij, v. V. 

Bij Heemstede en bij den 
Haag in Julij, v. V. 

In Oct. bij Driebergen, Six. 


Eene var. 9 op Wikkenburg 
in Sept., Wtt. 

In Julij te Voorst en in 
Sept. op Wikkenburg, 
Wtt. — Bij Utrecht, Six. 

Een ¢ op Texel, Rits. 


Bij den Haag in Aug., v. 
d. W. — Bij Middelburg 
in Aug., de Man. — Op 
Sterkenburg bij Drieber- 
gen in Aug., v. V. 

In Sept. bij den Haag, v. V. 


Omstr. half Julij bij Vlis- 
singen, de Man. 

Een var. 4 op Texel in 
Juni, Rits. 

In Mei bij Leyden, v. V. 


Bij Haarlem op aalbezien , 
Boog. — In Mei bij den 
Haag, v. d. W. 


Bij Rotterdam 40 Mei, Snell. 


Beide sexen bij Groningen, 
de Gav. 


In Noord-Brabant, Witt. 


Te Noordwijk uitgekomen 
uit eene pop van Bombyx 
Trifolii, v. Bemm. — 
Bij Overveen in het duin 
8 Junij 64, Grebner. 


(t) NB. Ik vond nog een Bassus aequalis Förster opgeteekend, waarvan den 12den Mei 
een Â door den Heer v. d. W. gevangen is, welk voorwerp door mij werd 
gedetermineerd. Ik kan echter de beschrijving van Prof. Förster nergens terug- 


vinden, 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


SCOLOBATES Grav. 


591 Auriculatus 
Ki Eur. II. p. 360, n°. 230 (Crassi- 
tarsus). — Ratz. Ichn. d. F. II. 
p. 77. — Holmgr. Mon. Oph. 
p. 154. 


592 Corallinus 
Voll. lijst. 


PACHYMERUS Grav. 


593 Calcitrator 
Grav, 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 727, n°. 150. 


BANCHUS F. 


594 Compressus 
Grav. III. p. 377, n°. 2 — Ratz. 
Ichn. I. p. 104. — Holmgr. Mon. 
Oph. p. 148, n°. 1. 
595 Pictus F. Fabr. S. P. 129, 12. — Grav. III. 
p. 380, n°. 3. 


596 Falcator F. Fabr. S. P. 128, 6. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 385, n°. 4. — Panz. 
Fn. 71, f. 8. — Ratz. Ichn. d. F. 
I. p. 106. — Holmgr. Mon. Oph. 


p. 148, n°. 2. 


EXETASTES Grav. 
597 Fornicator F. Fabr. S. P. 127, 3. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 402, n°. 10. — 
Holmgr. Mon. Oph. p.150, n°. 1. 
598 Clavator F. 
(Tarsator). — Grav. Ichn. Eur. 
III. p. 413, 15 (Oseulatorius J) 
et 405, 11 9. — Holmgr. Li. p. 

150, n°. 2, 


171 


Fabr. S. P. 69, 82. — Grav. Ichn. Een 2 in Aug. aan de Voge- 


lenzang, Boog. 


Zie de beschrijving aan het eind der Voorwerpen van beide sexen 


in Sept. op Wikkenburg , 
Wit. 


Een 2 bij Utrecht, Six. 


Fabr. S. P. 128, 8 en 129, 11.— In zeer groote menigte uit 


de poppen van Trachea 
piniperda van Drieber- 
gen, V. — In Julij bij 
Breda, Everts. 


Op Walcheren, H. — Bij 


Rotterdam, Fransen. — 
Bij Utrecht, Six. — In 
Zuid-Holland en in Junij 
bij Voorst, v. V. — Een 
9 in Maart bij den Haag, 
v. d. W. — In Mei bij 
Breda, Heyl. 


Beide sexen in Julij op de 


Gliphoeve, v. V. — Beide 
te Rotterd., Fransen. — 
De man in Sept. op Wik- 
kenburg, Wtt.; in Julij 
bij Leyden, Beima; bij 
Breda, Heyl.; in Junij in 
den Aerenhout, Rits. In 
Julij bij Velzen, v. V. 
In Junij bij den Haag, 
v. d. W. 


Beide sexen in Zuid-Hol- 


land, v. V 


Fabr. S. P. 134, 17 Z et 134,209 Op Walcheren, H. — Beide 


sexen bij Rott en Ley- 
den, v. V. — Ter laatste 
plaats in Aug., v. Bemm. 
— In Junij in den Aeren- 
hout, Rits. 


599 Cimbiels v. V. Lijst in de Bouwstoffen en Bijlage Beide sexen uit de larven 


daarvan. 


van Abia aenea van 
Zwammerdam, v. V. — 
Uit dezelfde bladwesp van 
Utr. mij door Wtt. ge- 
zonden 2 4 uitgekomen 
in ’t laatst van April 
1863. — Uit een pop ge- 
vonden in Junij bij Breda 
een &, Heyl. 
14 


172 


600 Hllusor Grav. 


601 Laevigator 
Oliv. 
602 Bicoloratus 
Grav. 
603 Femorator 
Desv. 
604 Albitarsus 
Grav. 
605 Guttatorius 
Gr. 


Grav. Ichn. Eur. IIl. p. 427, n°. 25. 
— Holmer. Zl. p. 151, n°. 3. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 424, n°. 23. 


— Holmgr. Zl. p. 151, n°. 4. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 421, n°. 20. 
—- Holmgr. 7./. p. 151, n°. 4 var. 
Cat. of Brit. Ichn. p. 94. 


Desvignes, 
— Holmgr. Zl. p. 152, n°. 6. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 430, n°. 27. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 411, n°. 14. 


— Holmgr. ZZ. p. 154, n°. 10. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Bij Leyden, Overdijk. 
Bi Noordwijk in Tali gn en 
te Beek in Aug., v. V. — 
Een 2 23 Julij bij Am- 
sterdam, v. d. W. 

Tweemaal bij Rotterdam, 
Fransen. 

In Holland, v. V. 


En 9 Di den Haag 31 Mei, 
W. 


wie di Rhedersteeg in 
Mei 67, v. V. 

In Julij bij den Haag, v.d. 
W. — Te Rott. in July 


uit Noct. Alsines ge- 
kweekt, Snell. — Een 4 
in Aug. bij Groningen , 
de Gav. — Bij Amers- 
foort 31 Julij een 2, 
We, de WE 


RHYSSA, Grav. 


606 Persuasoria Linn. Zn. Suec. 400, n°. 1593. — Een 9 in Gelderl., v. V. — 
Ti Fabr. Sì P. 112, 1. — Panz. Een dıto op zwaar rijs- 

Fn. 19. f. 18. — Grav. Ichn. hout in Junij bij Utr., 

Eur. III. p. 267, n°. 119. — van Hass. — Een te Drie- 

Ratz. Ichn. d. F. I. p. 121. — bergen , Six. — Beide 


Holmgr. Mon. Pimpl. p. 9, n°.1. sexen in April te Voorst 


uit larven, gevonden in 
een dennenboom, waarin 
Sirex juvencus leefde, 


Wtt. 
607 Curvipes Gray, Grav. Zchn. Eur. III. p.265,n°.116b. Drie mannetjes in Zeeland, 
— Ratz. Ichn. d F.II.104,n0.3.  Herkl 


— Holmgr. 2. p. 10, n°. 1. 


EPHIALTES Grav. 


Mannetjes : in het Liesbosch 
bij Breda in Mei Heyl., 
en bij Bloemendaal in 
Aug. Boog. — 99, eeni- 
gen bij Utrecht in Junij, 
Wtt. In Aug. bij den 
Haag, v. V. Bij Amster- 
dam, Lodeesen. 

Bij Driebergen, Six. — Aan 


Grav. Ichn. Eur. III. 228, n°. 105. 
— Ratz. Ichn. d. F. 11. p. 100, 
n°. 5. — Holmgr. Mon. Pimpl. 
p. 13, n°. 4. 


608 Tuberculatus 
Fourcr. 


Kriechb. Stet. Ent. Zeit. XV, 


609 Imperator P- 
156. — Grav. III. p 232, n°. 107 


Kriechb. (1) het Ginneken bij Breda, 
(Manifestator-partim.) — Holmgr. W. Alb. — Twee 9 in 
Mon. P. p. 12, n°. 1 Sept. in het duin bij den 
Haag, v. d. W 
(*) Kriechbaumer verdeeld t. a. pl. de soort Manifestator van Linn., Fabr., Grav. 


en anderen in twee soorten, wier verschil duidelijk is, doch vroeger niet waargenomen. 
Ik vind in mijne aanteekeningen dat Manifestator nog is gevangen bij den Haag door 
v. d. W. en in Aug. bij Breda door Heyl. ik weet echter niet of deze voorwerpen tot 
Imperator of Rex behooren. 


NAAMLIJST 


610 Rex Kriechb. 


611 Carbonarius 
Christ. 


612 Albicinctus 
Grav. 


613 Mediator F. 


614 Varius Gray. 


l 615 Flavicans F, 


616 Instigator F. 


617 Examinater 
F. 


618 Flavonotata 


Holmgr. 


VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


173 


Kriechb. Stett. Ent. Zeit. XV.p. 156, Bij den Haag, Herkl. — 


n°, 2. — Grav. als de vorige. — 
Holmgr. 2.2., n°. 2. 


Bij Warmond, v. Bemm. 
— In Oct. bij Noordwijk, 
vv 


Grav. Zehn. Eur. IIL. p. 240, n°. 108, Te Leyden, Overdijk. — Bij 


— Ratz. Ichn. d. Forst. 1 p.119, 
n°. 2. — Holmgr. 2.2. p. 14, n°. 6. 


Grav. Ichn. Eur. INT. 259, n°. 116. — 
Holmgr. 2.2. p. 15, n°. 1 (Perithous 
alb.). 

Fabr. S. P. 117, 23. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 256, n°. 115. — Panz. 
Fn. 92, f. 6. — Ratz. Ichn. d. 
Forst. I. p. 119, n°.3. — Holmgr. 
LI. p. 15, n°, 2. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 254, n°. 114. 
— Holmgr. 2.2. p. 16, n°. 2. 


THERONIA Holmgr. 


Fabr. S. P. 119, 33. — Grav. Zen. 
Eur. III. p. 141, n°. 74. — Ratz. 
Ichn I. p. 118, n°. 22. — Panzer, 
Fauna Germ. 109, f. 14. — Holmg. 
LI. p. 16, f. 1. 


PIMPLA F. 


Fabr. S. P. 85, 61. — Grav. Z.Z. III. 
p- 216, ue. 103. — Ratz. Ichn. 
d. F.1.p. 116, n°. 12. — Holmgr. 
LI. p. 18, n°. 1. 


Fabr. S. P. 85, 62. — Grav. Ichn. 

. Eur. Ill. p. 207, n°. 99. — Ratz. 
Ichn. d. F. 1. 116 et II. 93. — 
Holmgr. 2.2. p. 19, n°. 4. 


Lisse, de Haan. — Bij 
Velzen in Junij, Rits. — 
Bij Utrecht, V. — Op 
Sterkenb. in Junij en aan 
de Vuursche, v. V. — Bij 
Renkum in Mei, Wtt. — 
1 Aug. bij Hatt., Rits. en 
Snell. — Bij Vorden, de 
Gav. — In Julij aan het 
Ginneken, v. V. 


Een 2 bij Groningen, Cl. 


Muld. 


Bij Noordwijk en Warmond, 


v. Bemm. — In Junij en 
Aug. bij den Haag, v.d. 
W. — In Julij bij Heem- 
stede en in Aug. bij 
Noordwijk, v. V. 


Drie voorwerpen op Rhien- 


derstein bij Brummen in 
Julij en een 4 in Aug. 
te Wort-Rhede, v. V. — 
Een 2 bij Gron., de Gav. 


Schijnt alom zeer gemeen. 


Gevangen in de provin- 
cien N.- en Z.-Holland, 
Zeeland, Utrecht, Gelder- 
land, Friesland en Noord- 
Brabant. 


Nog gemeener dan de vorige 


soort. Een 4 uit de pop 
van Bomb. Neustria, de 
Graaf. Een ander uit 
Bomb. chrysorrhoea, de 
Gav. 


Mede zeer gemeen en in de 


meeste provincien aan- 
getroffen. — Gekweekt 
uit: Hyponomeuta varia- 
bilis, v. d. W.; Bomb. 
processionea , Veth; Psy- 
che fusca, Snellen. 


Grav. Ichn. Eur. III. p.164,n°.82 Bij Naarden, de Haan. — 


(Rufata, excl. var. 1). — Ratz. 
Ichn. d. F. |. p. 118 en II. p. 95. 
— Holmgr. 2.7. p. 19, n°. 5. 


In April, Mei, Junij en 
Aug. bij den Haag, v. d. 
W.en v. V. — Bij Brum- 
men in Julij, v. V. — 
Op Wikkenburg in Julij 
en Sept., Wtt. — Uit 
de poppen van Depress. 
apiella en Tortr. laevi- 
gana, de Gr. 


174 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


619 Rufata Gmel. 


620 Turionellae 


L. 


621 Scanica Vill. 


622 Vincta Voll. 


623 Alternans 


Grav. 


624 Graminellae 


Schr. 


p. 20, n°. 6. 


Eur. II. 


Holmgr. 2.2. p. 21, n°. 7. 


Holmgr. Zl. p. 21, n°. 8. 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 


Fabr. S. P.119, 31 (Varicornis). — In Zuid-Holland, v. V. — 
Grav. Ichn. III. 166. Rufata var. 
1 et 167, 83 (Vericornis). — Panz. 
Fn. 109, f. 13. — Holmgr. Zl. 


Te Brummen, v. Bemm. 
— Bij Driebergen, Six. — 
Op Wikkenburg in Julij 
en Sept., Wtt. — In 
April bij Groningen, de 
Gav. — Uit Noctua 
Gamma 21 Febr. — Uit 
Zerene grossulariata 12 
Junij , Grebn. 


Fabr. S. P. 87, 72. — Grav. Ichn. In Zuid-Holland, de Haan. 
p. 192, n°. 93 — 
Ratz. Ichn. d. F. 1.113, n°. 3. — 


— In Julij bij Rotterd., 
Snell. — In Junij, Julij 
en Aug. bij den Haag, 
v. d. W. en v. V. — In 
Sept. bij Heemstede en 
27 Oct. bij Noordwijk, 
v. V. — In Julij en 
Sept. op Wikkenburg, 
Witt. — In Zeeland, H.— 
In Julij bij Breda, Heyl. 


Grav. Ichn. Eur. III. 204, ne. 98. — Verscheidene exx. in Mei bij 
Ratz. Ichn. d. F. 116, 14. — 


den Haag, v. d. W. en v.V. 
— Bij Utrecht, Six. — 
Een 4 in Juli} op Wik- 
kenburg, Wtt. — Bij 
Leyden, v. V. — Uit eene 
Tortrix-rups in Junij bij 
Rott., Snell. — Uit Co- 
leoph. hemerobiella van 
Maarsbergen inJulij,Kink. 


(Allen 22.) In Oct. bij Drie- 


bergen, Six. — Twee bij 
Noordwijk in Oct., Rits.— 
Twee bij Voorst in Junij, 
v. V. — In Zeeland, H. — 
Bij den Haag in Mei,v.d.W. 


Grav. Ichn. Eur. 111. 201, ne. 97. — Drie voorw. in Holland, de 
Holmgr. Zl. p. 21, n°. 8. var. 


Haan. — Bij Leyden in 
Julij, v. V. — Bij Haar- 
lem in Junij, Rits. — 
Een 4 bij den Haag in 
Mei, v. d W. — Bi 
Utrecht, Six. — Bi 
Voorst en op Wikkenburg 
vrij gemeen, Wtt. — Bij 
Hattem 1 Aug., v. V.— 
Bij Leeuwarden 2 Julij, 
H. Alb. — Uit de larve 
van Tortr. Pilleriana Lod. 


Schrank, Fn. Boica, n°. 2128. — In Julij en Aug. bij den 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 181, 
n°. 91. -~ Ratz. Ichn. d. Forst. 
II. 91. — Holmgr. Zl. 22, ne, 9. 


Haag, v. d. W. — Bij 
Rhoon in Mei, Iv. Schepm. 
— In Aug. en Sept. op 
de Gliphoeve en in Aug. 
bij Scheveningen, v. V.— 
In Julij bij Amsterdam, 
Grebn. — 30 Julij op de 
Zuiderzee vliegende ge- 
vangen, Rits. — Bij Utr., 
Six. — Te Brummen, v. 
Bemm. 


NAAMLISST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 175 


625 Angens Grav. 


Grav. Ichn. Eur. UIT. p. 162,n°.81. In Mei bij den Haag, v. V. 


— Holmgr. Z.Z. p. 22, ne. 10. 


en v. d. W. 


626 Stercorator F. Fabr. S. P. 117, 22. — Grav. Ichn. Bij Naarden, de Haan. — 


627 Brevicornis 
Grav. 
628 Nucum Ratz. 


629 Oculatoria F, 


630 Ruficollis 
Grav. 


631 Pomorum 
Ratz, 


632 Calobata 
Grav. 


633 Viduata Grav. 


634 Laevidorsum 
v. Voll. 


635 Multicolor 
Grav. 


Eur. III. 197, u". 94 Z (Flavipes), 
et 186, 22 9. — Ratz. Ichn. d. F. 
I. 115 et II. 90. — Holmgr. ZL. 


p. 23, n°. 12. 


Grav. Ichn. Eur. VII. p. 211, n°. 100. 
— Holmgr. Zl. p. 24, n°. 14. 
Ratz. Ichn. d. Forst. 1. p. 115, n°. 9. 
—- Holmgr. Zl, p. 25, n°. 15. 


Fabr. S. P. 78, 30. — Grav. Ichn. 
Eur. II! p. 154, n°. 79. — 


Holmgr. Zl. p. 26, n°. 19. 


Grav. III. p. 153, n°. 78. 


Ratz. Ichn. d. Forst. Il. p. 96, n°. 32. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 176, n°. 85. 
— Ratz. ZI III. p. 104, n°. 46. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 214, n°. 101. 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 


POLYSPHINCTA Grav. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 119, n°. 65. 


Bij den Haag, Leyden, 
Noordwijk , Bennebroek 
en Brummen, v. V. — 
Bij Utrecht en Drieber- 
gen, Six. en Wtt. — Uit 
Gastr. Neustria (cen & 
en 3 22 uit een pop), 
v. V. en Snell. — Bij 
Groningen & de Gav. 

2 Julij een Q aan het Gin- 
neken bij Breda, v. V. 
Te Brummen , v. Bemm. — 
Den 26sten April 1851 
bij mij uit eikels uit- 
gekomen, v. V. — Uit 
een galappeltje gekweekt 

bij Utrecht, Six. 

In Sept. bij den Haag, v. d. 
W. — Een 2 bij Amst., 
Kinker. — Bij Utrecht , 
Six. — 10 Mei in den 
Haag uitgekomen uit eene 
larve, die van spinnen- 
eijeren geleefd had, v. V. 
— Uit spinnen-eijernes- 
ten 2 wijfjes, Rits. — 
Een 2 in Oct. in ’t Haag- 
sche bosch, de Man. 

Een 2 27 April bij Arnhem, 
v. V. — In Mei uit Ret. 
resinella van Gelderland, 
Snell. 

Drie voorwerpen uit Antho- 
nomus Pomorum bij 
Heemstede, v. V. 

In Julij bij den Haag, v. d. 
W. — Drie gg uit gallen 
van Teras terminalis, v. 
V. — Uit eene scherm- 
plant in de duinen, Boog. 

Een 4 uitgekomen uit een 
popje van Tortr. laevi- 
gana in Julij, de Graaf. 

27 Aug. te Wolfheze en in 
Junij bij den Haag, v. d. 
W. — Bij Voorst in Julij, 
Wit. 


In Aug. bij den Haag, v. d. 
W.— Bij Leyden in Mei, 
v. V. — Bij Leyden in 
Junij gekweekt als para- 
siet eener spin, Rits. — 
Bij Voorburg in Aug., Iv. 
Schepm. 


176 


636 


637 


638 


639 


640 


641 


642 


643 


644 


Carbonator 
Grav. 


Incitator F, 


Mensurator F, 


Flavolineata 
Grav. 


Ceratites Grav. 


Bifoveolata 
Grav. 


Elegans Voll. 


Incisa Grav. 


Nigra Grav. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 123, n°. 67. 
— Holmgr. Mon. Pinpl. p. 31, 
n°. 6. 


CLISTOPYGA Grav. 


Fabr. S. P. 117, 24. — Grav. Ichn. 
Eur. UI. p. 134, n°. 72. — 
Holmgr. Mon. Pimpl. p. 35, n°. 1. 


GLYPTA Grav. 


Fabr. S. P. 114, 8. — Grav. III. 
p. 21, me. 9. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 27, n°. 18. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 121. — 
Holmgr. ZJ. p. 39, n°. 7. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 18, n°. 8. 
— Holmgr. 7.2. p. 38, n°. 5. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 25, ne. 12. 
— Holmgr. ZZ. p. 41, ne. 11. 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 
Gray. Ichn. Eur. III. p. 23, n°, 10. 


LAMPRONOTA Hal. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 935, n°. 318 9 
(Phytodietus n.) — Ratz. Ichn. d. 
Forst. III. p. 130 Z (Chalinocera 
longicornis) — Curt. Brit. Eut. IX, 
407. — Holmgr. Z.Z. p. 47, n°. 1. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Twee varieteiten of mis- 
schien nieuwe soorten : 
1°. In Aug. in den Aeren- 
hout, Boog. 2°. Bij Zwol 3 
Aug., Rits. Zie de Bijlage. 

Bij Leyden gevonden als 
larve levende op eene spin 
Miranda cucurbitina, 
Rits. — Een zeer groot 
voorw. gevangen bij Velp 
31 Julij, v. V. 


Een 9 in Julij te Brum- 
men, v. V. — Een iets 
grooter 28 Julij bij den 
Haag, v. d. W. 


Eene var. zonder rood aan 
het achterlijf: gevangen 
bij Rott. en verkregen uit 
builen van Ret. resinella 
van Oosterbeek , Snell. — 
Dezelfde var. bij Leyden 
in Junij, en bij Hattem 
in Aug., v. V.; in Julij 
op Wikkenburg, Witt. 

Bij Leyden, Noordwijk, 
Amersfoort en Brummen , 
v. V. — Aan de Bildt in 
Aug., Six. — Bij Over- 
veen 4 Sept., Rits. — 
Bij Groningen in Aug., 
de Gav. — Aan de Bever- 
wijk half Jalij, Rits. 

Een 2 bij Schoten in Aug., 
Rits. — Eene var. met 
geheel zwart abdomen in © 
Mei 67 te Brummen, v. V. 

Een 2, Havelaar. — Eene 
var. bij Zwol 3 Aug., 
Ritsema. 

Twee mannetjes aan de Be- 
verwijk 22 Julij, Rits. 
Uit Ret. resinella te Ooster- 

beek in Mei, J. Bakker Jr. 


Bij Warmond, v. Bemm. — 
Bij Leyden in Sept., v. V. 
— Bij Haarlem in Aug., 
Rits. — In groot aantal 
bij Voorst in Julij en in 
Sept. op Wikkenb., Wtt. 
— Bij Rhede in Aug., v.V. 
— In Julij bij Gron., de 
Gav. Allen mannetjes. — 
Een 9 in Aug. bij den 
Haag, v. d. W. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


645 Marginator 
Schiödt. 


646 Caligata Grav. 


647 Setosus Fourcr. 


648 Catenator 
Panz. 


649 Pimplator 
Zett. 


650 Bellator Grav. 


651 Parellela 
Grav. 


652 Cylindrator 
Vill. 


653 Verberans 
Grav. 


654 Decimator 
Grav. 

655 Sulphurifera 
Grav. 


656 Femorata 
Himer. 


657 Variabilis 
Hlmgr. 


Holmgr. Mon. Pimpl. v. 47, n°, 2. 


Grav. Ichn. Eur. II. 936, n°. 319. — 
Holmgr. ZZ. p. 48, no 3. 


MENISCUS Schiödt. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 35, n°. 14. — 
Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 109. — 
Holmgr. 2.2. p. 61, n°. 1. 


Panz. Fn. 20. f. 10. — Grav. Ichn. 
Eur. III p. 45, n°. 23. — Ratz. 
Ichn. II. 107, n°. 9. — Holmgr. 
Zi. p. 61, n°. 2. 


177 


Twee 99 in Sept. bij den 
Haag, v. d. W. en v. V. 
Een 2 in Sept. bij den Haag, 

v. d. W. 


Bij Leyden, H. — Twee 22 
bij Utrecht, V. — Bij 
Noordwijk, v. Bemm. — 
In Aug. te Breda, Heyl. 

Een 2 bij Breukelen, Wtt.— 
Beide sexen te Schevenin- 
gen en in den Aerenhout 
in Junij, Rits. — Bij den 
Haag in Junij en te Vel- 
zen 16 Junij, v.d W. 


Zett. Ins. Lapp. 384, n°. 3. — Gekweekt uit Sesia for- 


Holmgr. Mon. Pimpl. p.62, n°. 4. 


LISSONOTA Grav. 


Grav. Ichn. Eur. TAI. p. 106, n°. 60. 


Holmgr. Mon. Pimpl. p. 49, n°, 3. 


# 


micaeformis, Wtt. 


In Junij, Aug. en Sept. bij 
den Haag, v. d. W. — 
Bij Rott. in Julij en Aug., 
v. V. — Bij Leyden, v. V. 
— Bij Hillegom, v. d. W. 
— Bij Utrecht, Six. — 
Bij Haren, de Gav. 


Grav. Ichn. Eur, III. p. 79, ne. 43. — 12 Julij een 4 bij ’s Graven- 


Holmgr. Mon. Pimpl. p.48, n°. 2. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 102, n°. 58. 
— Panz. Fn. 116. f. 22. — Holmg. 


LI. p. 51, n°. 5. 


Gray. Ichn. Eur. III. p. 93, n°. 50. 
— Holmgr. ZZ. p. 51, ne. 7. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 96, n°. 52. 
— Holmgr. ZZ. p. 51, ne. 8. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 39, n°. 18. 
— Holmgr. ZZ. p. 53, n°, 14, 


Holmgr. 77. p. 55, n°. 20, 


Holmgr. 2.7. p. 56, n°. 21. 


hage en eene var. 9 21 
au in het duin aldaar, 
v. d. W. 

In Holland, Overdijk. — In 
Aug. bij den Haag en in 
Sept. bij Heemstede, v. V. 
— In Aug. bij den Haag 
en bij Hillegom, v. d. W. 
— Bij Utrecht, Six. — 
Bij Bloemendaal en de 
Beverwijk, Rits. — Aan 
de Vogelenzang , Boog. — 
Op Wikkenburg in Julij, 
Witt. 

In Sept. bij den Haag, v. d. 
W.en v. V. Ook in Maart 
aldaar, v. d. W. 

Een 2 bij Rotterd., Fransen. 


Twee mannen bij Haarlem, 
Boog. — Een 2 op het 
bolwerk aldaar in ui 
Rits. 

Een 2 met pekzwarte ach- 
terste trochanters bij 
Utrecht , Six. 

Een & in Aug. bij Scheve- 
ningen, v. V. — Een 2 
bij Katwijk in Aug., v. 
d. W. 


178 


658 


659 


660 
661 


662 


663 
664 
665 
666 


667 


668 


669 


Lateralis 
Grav. 


Segmentator 
F. 


Vicina Hlmgr. 
Impressor 
Grav. 


Culiciformis 
Grav. 

Insignita 
Grav. 


Perspicillator 
Grav. 


Defectiva 
Grav. 


Pallipes Grav. 


Lineata Grav. 


Coryphaeus 
Grav. 


Segmentator 
Grav. 


670 Abiae v. Voll. 


671 


Sixii v. Voll! 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 73, 39. — 
Holmgr. Zi. p. 56, n°. 22 
Voll. lijst in de Bouwstoffen 
L. eruenta. 


Fabr. S. P. 114, 8. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 52, n°. 28, — Holmgr. 
Il p.ti 


Holmgr. Zl. p. 57, n°, 25. 
Grav. Ichn. Eur. VII. p. 50, ne. 27. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 66, n°. 35. 
—- Holmgr. 42. p. 60, n°. 31. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 84, n°. 46. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 86, n°. 47. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 38, n°. 16. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 55, n°. 29. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 82, n° 44, 


PHYTODIETUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 945, n°. 326. 
Holmgr. Mon. Pimpl. p. 62, 
mtd. 
Grav. Ichn. Eur. II. p. 944, ne. 525. 
— Holmgr. 22. p. 63, n°. 4. 


COLEOCENTRUS Grav. (Macrus 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Twee 22 in Julij bij Brum- 
men en twee in Aug. te 
Wort-Rhede, v. V. 


In Julij te Brummen, v. V. 
— Bij Driebergen, Six. — 
Bij Groningen, de Gav. 
in Julij. — Mede in die 
maand bij Voorst, Wtt. 

In April bij den Haag, v. V. 

In Junij en Sept. bij den 
Haag, v. d. W. en v. V.— 
Twee mann. aan de Voge- 
lenzang, Boog. — Te 
Molencate 1 Aug., Rits. 
— In Aug. bij Vorden en 
bij Groningen, de Gav. — 
Bij Voorst gekweekt uit 
Sesia formacaeformis en 
in Julij gevangen, Wit. 

De g' in Junij bij den Haag, 
vr deM 


In Aug. bij den Haag, v. d. 
W. — In Sept. aldaar, 
V 


VV. 

In Aug. bij den Haag, v. V. 
— Twee wijfjes aldaar 
12 Julij, v. d. W. 

Twee 2 bij Noordwijk in 
Mei, v. V. — Eenige 2 
bij Overveen, Boog. 

Een 4 in Mei bij den Haag, 
v. d. W. 

Een & bij Wassenaar 5 
Aug., v. V. — Een bij 
Middelburg, de Man. — 
Bij Overveen, half Julij, 
Rits. 


Een & in Julij bij den Haag, 
vi N. 


In Holland, Overdijk. — 
Bij Rotterd. Snell. — In 
Junij in den Aerenhout, 
Rits. — In Aug. aldaar, 
Boog, — In Aug. bij 
Amersfoort, v. V. — In 
Julij bij Utrecht, Wtt. — 
Uit Talaeporia bomby- 
cella gekweekt, de Gr. 


d) 


Een ¢ uitgekomen uit een 
spinsel van Abia aenea, 
die ingesponnen was 6 
Julij 1861. 

Bij Utrecht, Six. 


672 


673 


674 


675 


676 


677 


678 


679 


681 


682 


683 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Arator Rossi. 


Dubitator 
Panz. 


Filiformis 
Grav. 


Pilicornis 
Grav. 
Praecatorius 
F. 


Ater Grav. 


Caligatas 
Grav. 


Albitarsus 
Grav. 


Cornuta Ratz. 


Undulatus 
Grav, 


Merdarius 
Grav. 


Ramidulus L. 


684 Obscurus F, 


ACOENITES Grav. 


Grav. ZeAn. Eur. III. p. 813, n°.5. 
— Holmgr. Li. p. 8, n°. 1. 

Tanz. Fauna Germ. 78. f. 14. — 
Fabr. S. P. 85, 64. — Grav. Ichn. 


Eur. XII. p. 810, n°. 3. 


XYLONOMUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur III. p. 830, n°. 7. 
— Holmgr. Zl p. 68, ne. 1. 


Grav. Ichn. Eur. TKI. p. 833, n°. 9. 
— Holmer. Zl. p 69, n°. 4. 
Fabr. S. P. 72, 11. — Grav. Tehn. 
p- 841, n°. 12. 


Eur. UI. 
Holmgr. 2.2 p. 70, n°. 8. 


Grav. Ichn. Eur. INI. p. 827, n°. 5. 
— Ratz. Ichn. d. F. II. p. 105, 


n°. 5. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 828, n°. 6. 


XORIDES Grav. 


Grav. Ichn. Eur. U1. p. 849, n°. 15, 
— Holngr. 2.1. p. 66, n°. 5. 


MITROBORIS Holmgr. 


Rats Ichn. d. Forst. II. 108, 14. — 
Holmgr. Mon. Pimpl. p. 72. 


OPHION F. 


Grav, Ickn. Eur, III. p. 697, n°. 137. 
Holmgr. Mon. Oph. p. 12, n°. 7. 


Grav. III. p. 698, n°. 138. — Holmgr. 


Mon. Oph. p. 11, n°. 1. 


Fabr. S. P. 131, 2. — Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 699, n°. 139. —- 


Holmgr. 22, p. 11, n°. 2. 


Fabr. S, P, 132, 7, — Grav. Ichn. 
p- 689, n°. 135. — 
p. 103. — 
Holmgr. Mon. Oph. p. 11, n°, 4. 


Eur. III. 
Ratz. Ichn. d. F. I. 


179 


Een & bij Maastricht, Maur. 


Een zeer fraai wijfje 21 
Mei bij den Haag, v. d. W. 


Jaren geleden een 2 in Zuid- 
Holland, waarschijnlijk 
bij Rotterdam, v. V. 

In Aug. op Texel een 4, 
Ritzema Bos. 

Een 2 in Julij te Arnhem, 
J. J. v.. Voll. 


Een 2 in Julij bij den Haag, 
vide We 


In Mei een 3 bij den Haag, 
v. d. W. — In April 
aldaar, Everts. 


Gekweekt uit Sesia formi- 
caeformis door Dr. Wite- 
waall. (NB. De determi- 
natie is niet volkomen 
zeker). 


Een 9 1 Sept. 69 aan de 
Beverwijk, Rits. 


Een bijzonder groot 2 bij 
Utrecht, Six. — Bij 
Overveen , Boog. 

Te Groningen, de Gav. — 
Bij den Haag in Junij en 
Aug., v. d. W. 

In Julij en Aug. bij den 
Haag, v. d. W. — By 
Amst., Lod. — In Junij 
uit de pop van Mamestra 
Pisi, de Gr. — 23 Juli 
uit Agrotis Ripae, Snell. 
— 14 Sept. uit Hadena 
Cucubali, idem. — Te 
Breda, Heyl. 

In Mei bij den Haag, v.d.W. 
en v. V. — In Se, t. aan 
de Vogelenzang , Boog. — 
Bij Renkum in Junij, v. 
V. — In Sept. en Oct. te 
Breda, Heyl. 

15 


180 


685 Luteus I. 
itis 


NAAMLIJST VAN 


Kabr. iS. 2.1130); ae 
p- 692, 
p. 102. — Goedaert Metam. II. 


—= Gray. III. 


n°. 136. — Ratz. Ichn. 


p. 163. tab. 37. — Holmgr. Mon. 


Oph. 


686 Ventricosus 
Grav, 


687 Foliator F. 


Eur. 


n°, 5. 


pees 


Grav. Zen. Eur. 111. p. 702, n°, 141. 
— Holmgr. 22. 12, n°. 6. 


TRACHYNOTUS Grav. 


Fabr. S. P. 100, 29. — Grav. Ichn. 
148. — 


Oral, 


Holmgr. Mon. Oph. p. 13. 


688 Heros Wesm. 


Wesmael , 
Belg. p. 13, n°. 4. 


ANOMALON Jur. 


Revue des Anomalon d. 
— Holmgr. 


Mon. Oph. p. 20, n°. 6. 


689 Amictum F. 


Fabr. S. P. 133, 11. — Grav. Ichn. 


Eur. III. p. 650, n°. 114. — Ratz. 


CARO 05 ey Os an UL fe — 


Holmgr. Mon. Oph. p. 13. 


690 Excavatum 
Ratz. 


691 Bucephalum 
Voll. 


692 Cireumflexum 


ie Eur. 


Ratz. Ichn. d. Forstins. II. p. 78, 
moons 


Lijst in de Bouwstoffen p. 246. — 
Zie voorts de Bijlage tot deze lijst. 


Fabr. S. P. 341, 80. — Grav. ZeAn. 


III. p. 643, n°. 112. — 


Holmgr. Mon. Oph. p. 14. 


693 Xanthopus 
Schr. 


Fabr. S. P. 133, 13. — Grav. Zchn. 
Eur. 
— Ratz: 


TN 652 2116 PD 
Ichn. d. Forst. 1. 98, 


n°, 6. — Holmgr. p. 17, n°. 1. 


NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Bij Rotterdam 15 Junij 9, 
Snell. — Bij den Haag, 
v. d. W. — Bij Leyden, 
bij Noordwijk 4 Julij en 
te Brummen in Julij, v 
V. — Bij Overveen, Boog. 
en Rits. — Te Warmond, 
v. Bemm. — Bij Amster- 
dam, Lod. — Bij Utrecht, 
Six. — In Sept. te Breda, 
Heyl. en W. Alb. — In 
Zeeland volgens Goedaert. 

In Mei bij Heemstede en in 
Junij bij den Haag, v. V. 
— In Noord-Brab., Witt. 
— In Mei bij den Haag, 
v.d.W 


Twee 22 in Holland, v. V. 
— Twee bij Utrecht, Six. 
— Eene var. met geheel 
zwarten kop en thorax 
aldaar, idem. 


Een 9 te Woerden, de Gr. 


In Holland, de Haan. — Bij 
Warmond, v. Bemm. — 
Bij Leyden in Julij en 
Sept. en op Schothorst 
bij Amersf. in Aug., v. V. 
— Bij den Haag in Aug., 
v. d. W. — Bij Amster- 
dam, Lod. — Bi Utrecht, 
ME — Bij Wolfheze, Boog. 
— Op Walcheren , H. 

In Holland, de Haan. — 
Een 2 uit de pop van 
Sphinx. Tiliae, de Gr. — 
In Aug. bij den Haag 
Vv... Ws 

Te Warmond, v. Bemm. — 
Drie exx. op Walcheren, 
H. — Op Schothorst in 
Julij, v. V. 

Beide sexen bij Driebergen , 
Six. — Aldaar 15 Juli} 67 
een 2, v. V. — In Aug. 
bij Breda, Heyl. — Een 
a opgekweekt uit Noct. 
porphyrea , de Roo. 

Beide sexen uit Trachea 
piniperda van Drieber- 

gen, V. — In Junij en 

Tali bij den Haag, v. d. 
W. — In Junij uit eene 
pop te Breda, Heyl. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


181 


694 Cerinops Grav. Grav. Zen. Eur. 111. p. 658,n°.118. In Holland, Overdijk. — In 


695 Fibulator 
Grav. 
696 Nigricorne 
Wesm. 


697 Canalicula- 
tum Ratz. 


698 Flaveolatum 
Gr. 


699 Clandestinum 
Gr. 


700 Arquatum 
Grav. 

701 Tenuicorne 
Grav. 


702 Varitarsum 
Wsm. 
703 Fasciatum 
Grr. 


704 Enecator 
Rossi. 


705 Glaucopterus 
L. 


— Ratz. Ichn. d. F.1.90, n°. 10. 
— Holmgr. ZZ. p. 20, n°. 7. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 681, n°. 131. 
— Holmgr. dl. p. 21, n°. 8 

Wesm. Rev. d. Anomal. p. 14, n°. 6. 
— Holmgr. Zl. p. 22, n°. 10. 


Ratz. Ichn. d. Forst. 1. p. 90,n°.9 
et II. 79. — Holmgr. 2.2. p. 23, 
n°. 12. 

Grav. Ichn. Eur. Ill. p. 664, n°. 122. 
— Holmgr. Zl. p. 25, n°. 14. 


Grav. Ichn. Eur. III. p 670, n°. 124. 
— Holmgr. Zl. p. 26, n°. 16. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 668, n°. 123. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 671, n°. 125. 
— Holmgr. Zl. p. 28, ue. 20. 


Wesm. Rev. d. Anom. 131, 12. — 
Holmgr. Zl. p. 29, n°. 21 

Giraud, Verh. d. Zool. botan. Vereins 
in Wien, 1857, p. 170. 


TRICHOMMA Wesm. 


Rossi, Faun. Etrusc., n°. 717. — 
Grav. III. p. 641, n°. 110. — 
Holmgr. Mon. Oph. p. 30. 


PANISCUS Grav. 


Fabr. S. P. 133, 14. —- Grav. Ichn. 
Eur. III. p. 632, n°. 108. — Ratz. 
Ichn. d. F. I. 100, n°. 1. — 
Holmgr. Mon. Oph. 30 (Gen. 
Opheltes). 


Juli) op Middelhorst bij 
Groningen, de Gav. 
Een & den 15den Sept. 
bij de Haarlemmer meer, 
v. V. — Bij den Haag 
27 Sept., v. d. W. 

Een g in Limburg, Maur. 


Een 4 uit een Tortrix-popje 
gekweekt te Amsterdam 
in Julij, Grebn. — Een 
var. met roode achter- 
heupen bij Voorschoten 
in Julij, Rits. 

Bij Utrecht, Six. 


In Mei bij den Haag, v.d. 
W. — Twee exx. aldaar 
in Junij, v. V. — In Mei 
bij Utrecht, Six. — In 
den Aerenhout bij Haar- 
lem, Boog. 

In Mei, Aug. en Sept. bij 
den Haag, v. d. W. — 
Beide sexen bij Velp, de 
Roo. — Uit eene Tortrix- 
rups in Sept. te Rotter- 
dam, Snell. 

Een 2 in Holland, Kink. 


In Mei bij den Haag, v.d.W. 
en v. V. — Bij de Bildt en 
Driebergen, Six. — Aan 
de Vogelenzang in Sept. 
Boog. — In Noord-Brab. , 
Wit. — De var. 2 Gr. in 
Mei bij Haren, de Gav. 

In Julij op Wikkenburg , 
Wit 


Een ex. door den heer Have- 
laar of Overdijk gevan- 
gen; zonder nadere op- 
gaaf. 


Bij Utrecht, Six. — Bij 
Breda, Heyl. — In Lim- 
burg , Maurissen. 


In Holland, de Haan. — Bij 
Warmond, v. Bemm. — 
Bij Leyden in Mei en bij 
Rijnsburg in Sept. en een 
4 gekweekt uit de larve 
van Cimbex variab., v. V. 
— Bij den Haag, v. d. W. 


182 


706 Cephalotes 
Holmgr. 


107 Testaceus 
Grav. 


708 Inquinatas 
Grav. 


709 Ornatus Voll. 
710 Oblonzopun- 
etatus Hart. 


711 Virgatus 
Fourer. 


712 Luteus Hlmgr. 


713 Mixtus Schr. 


714 Pugillator L. 


Holmgr. Mon. Oph, p. 31, n°. 1. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 626, n°. 107. 
— Ratz. Ichn. I. p. 100, n°. 3 
en II. p. 80. 


Grav. Ichn, Eur. III. p. 631, n°. 107b, 


Zie de beschrijving in de Bijlage. 
Ratz. Ichn. d. Forst. 1. p. 100 en 
III. p. 80, n°. 3. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 625, n°. 106. 
— Holmgr. Mon. Oph. p. 32, n°. 4. 


Holmgr. Mon. Oph. p. 33, n°. 1 
(Gen. Absyrlus). 


CAMPOPLEX Grav. 


Fabr. S. P. 139, 43. — Grav. III. 
p- 601, n°. 101. — Holmgr. Mon. 


Oph. p. 33, n°. 1. 


Fabr. S. P. 135, 23 en 136, 28. — 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 606, 
n°. 102. — Panz, Fr. 100. f, 15, 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 98, 
n°. 17. — Holmgr. //. p. 34, 


PRE 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


— In Sept. te Breda, 
Heyl. — In Noord-Brab. 
Wtt. — Uit Cimbex lutea 
te Groningen in Junij, 
de Gav. 

Te Groningen in Junij uit 
Dieranura vinula, de Gay. 
— Bij Velzen 15 Junij, 
Rits, — In Junij bij den 
Haag, v. d. W. 

Gemeen in de meeste pro- 
vincien. — Gekweekt uit: 
de pop van Noctua mega- 
cephala in April, Lod. — 
Een zeer klein g uit 
Geometra brumata, de Gr. 
— Twee 99 uit Clostera 
anachoreta in Nov., de Gr. 

Een Z uit de rups van Acro- 
nycta Psi, de Gr. — Bij 
Rozendaal gevangen, v. V. 
— Op Texel Rits. 

Bij Drever in Julij, de Gav. 

Vier exx. uit Lophyrus 
rufus te Voorst, Wit. — 
Bij den Haag 19 Mei, 
v.d.W.— 3 44 bij Over- 
veen in Mei, Rits. 

Vrij gemeen bij Utrecht en 
Driebergen, Six. — Bij 
den Haag in Mei en Junij, 
en bij Noordwijk 27 Oct, 
v. V.— Bij den Haag en 
Velp as: di Wo Te 
Brummen en Driebergen , 
v Bemm. — Bij Breda in 
Aug., Heyl. 

In Junij bij Utrecht, Six. — 
In Mei in den Haarlemmer- 
hout, Boog. — Eene var. 
met geheel zwarten sche- 
del in Sept. bij Overveen 
in het duin, Boog. 


Zeer gemeen en in vele 
provincien gevangen. — 
Gekweekt uit de poppen 
van Agrot. Exclamationis 
en Segetum in het laatst 
van Junij te Rott., Snell. 

Meermalen bij den Haag, 
v. d. W. en v. V. — Bij 
Utrecht, Six. — Bij Vel- 
zen in Junij en 2 Julij 
aan het Ginneke, Rits. — 
Op Wikkenburg in Junij 
en te Voorst in Julij, 
Wit. 


715 


716 


717 


718 
719 


720 


721 


723 


724 


725 


726 


727 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Cultrator 
Grav. 


Carbonarius 


Ratz, 


Rufimanus 
Grav. 


Nigripes Grav. 
Leptogaster 
Himgr. 


Raptor Zett, 


Orbitalis 
Grav. 


2 Diformis 


Gmel. 


Chrysosticta 
Grav. 


Armillata 
Grav. 


Majalis Grav. 


Assimilis Grav. 


Unicincta 
Grav. 


728 Argentata 


Grav. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 616, n°. 103. 
Holmgr. 2.1. p. 36, n°. 5. 


Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 93, 2. 
II. p. 82 en III. 83. An mela- 
narius? — Holmgr. Zl. p. 37, 
nee 

Grav. Ichn. Eur. VII. p. 597, n°. 98. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 598, n°. 99. 
Holmgr. Mon. Oph. p. 83, n°. 10. 


SAGARITIS Holmgr. 


Zett. Ins. Lapp. p. 396, n°. 4. — 
Holmgr. Mon. Oph. p. 44, n°. 2. 


CASINARIA Himgr. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 510, n°. 39, 
— Holmgr. Zl. p. 48, n°. 1. 


LIMNERIA Holmgr. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 458, n°. 1. 
— Holmgr. 72. p. 58, n°. 8. 


Grav. ZeAn. Eur. III. p. 522, n°. 49. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 96. — 
Holmgr. ZJ. p. 60, n°. 13. 

Grav. Ichn. Eur. III. p. 514, n°. 42. 
— Ratz. Ichn. d. F. 1. p. 95, 
n°, 10. — Holmgr. 2.2. p. 61, n°. 14. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 462, n°. 4. 
— Holmgr. Zl. p. 60, n°. 12. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 579, n°. 86. 

— Holmgr. Zl. p. 70, n°. 31. 

Grav. Ichn. Eur. III. p. 529, n°. 52. 
— Holmgr. Zl. p. 81, n°. 49. 





Grav. Ichn. Eur. III. p. 543, n°. 64. 
—— Holmgr. 2.2. p 81, n°. 50 — 
Ratz Ichn. d. F. I. p.96 en II. 83. 


183 


In Julij bij den Haag, v. d. 
W. — Eene verscheiden- 
heid in Holl., Hav. 

Een uit derups van Orgyia 
fascelina, de Gr. — Uit 
de rups van Org. Ericae 
bij Breda, Heyl. 

Bij Bloemendaal in Aug., 
Boog. — Bij den Haag, 
Everts. In Mei te 
Rhoon, Iv. Schepm. 

Bij Utrecht, Six. 

Een 2 23 Julij bij Amsterd., 
v. d. W. 


Een (twijfelachtig) voorwerp 
in Sept. in het duin bij 
’s Gravenhage, v. d. W. 


In Julij bij Schothorst te 
Hoogland, v. V. 


In Sept. in de duinen bij den 
Haag, v. d. W. — Bij 
Haarlem in Junij en Julij, 
Rits. — Bij Utrecht, Six. 
— Bij Groningen in Aug., 
de Gav. 

Uit Tinea cognatella in 
Junij bij Heemstede, v. V. 
— Te Voorst, Wtt. 

Een g uit Plutella xylostella 
in Friesland, Prof. Muld. 
— Vele exx. uit Hyponom. 
malinella (2 gepaard ge- 
zien 3 Juli} 62) Wtt. — 
Gevangen bij Leyd., Rits. 

Een ¢ met de vorige soort 
uit Plut. xylostella , Cl. 
Muld. 

Een 9 bij Driebergen, Six. 


Een g uit een kort, donker- 
bruin, dik en bolrond 
cocon bij Utrecht, Six. 

Uit Lophyrus Pini van Epe 
en Apeldoorn, V. — Uit 
Loph. pallidus van Drie- 
bergen en Loph.catocalus 
van Groesbeek, v. V. — 
Uit Nematus ventricosus 
van Utrecht, Wtt. — Uit 
Epichnopt. nitidella te 
Breda, Heyl. — Eene var. 
gevangen bij Utrecht, Six. 
— Type in Aug. bij Gro- 
ningen, de Gav. 


184 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


729 Fulviventris 
Gm. 

730 Consumtor 
Grav. 

731 Carnifex Grav. 


732 Tibialis Grav. 


733 Xanthostomus 
Grav. 
734 Nana Grav. 


735 Annulata 
Grav. 
736 Crassiuscula 
Gr. 
737 Graeilis Grav. 


738 Caedator 
Grav. 


739 Interruptor 
Grav. 


740 Bicolor Grav. 


741 Thoracicus 
Grav. 


742 Strenuus 
Holmgr. 


743 Splendidulus 
Grav. 


744 Testaceus 
Grav. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 540, n°. 62. 
— Holmgr. ZZ p. 86, n°. 58. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 515, n°. 43. 


Grav. Ichn Eur. VII. p. 563, n°. 76. 
— Holmer. 22. p. 94, n°. 71. 
(NB Omtrent de volgende soor- 
ten durf ik niet met volkomen 
zekerheid opgeven, dat zij tot 
dit geslacht van Holmgren 
behooren ) 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 468, n°. 7. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 461, ne. 2. 
Grav. Ichn. Eur. Til. p. 469, n°. 8. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 493, no. 25. 
Grav. Ichn. Eur. III. p. 531, n°. 54. 


Grav. /chn. Eur. III. p. 511, n°. 40. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 561, n°. 75. 


CREMASTUS Gray. 


Gray. Ichn. Eur. 111. p. 736, n°. 153. 
— Ratz. Ichn. d. F. I. p. 99. — 
Holmgr. Mon. Oph. p.107, n°. 2. 


ATRACTODES Grav. 


Grav. Zchn. Eur. III. p. 791, n°. 179. 
— Holmgr. Z.2. p. 113, n°. 4. 


MESOCHORUS Grav. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 971 ‚n°. 334. 
— Ratz. Ichn. d. Forst. III. p. 120, 
n°, 14. — Holmgr. 2.2. p. 117, n°. 1. 

Grav. Ichn. Eur. II. p. 969. var. 6 
Spleudid. — Holmgr. 2.2. p. 119, 
n°. 5. 

Grav. Ichn. Eur. IL. p. 965, n°. 333. 


Grav. Ichn. Eur. Il. p.973, n°. 335. 


— Holmgr. 42, p. 128, n°. 21. 


Te Haarlem in Julij, Boog. 
Bij Bloemendaal, Boog. 


Bij Vlissingen 22 Julij, de 
Man. 


Een 2 en 2 44 in Julij bij 
den Haag, v. d. W. 
In Junij uit Hyponomeuta 
evonymella, v. V. 
Den 7den Aug. bij den Haag, 
d W 


Y. è 
In Mei bij den Haag, v. d. W. 


In Aug. aan de Vogelenzang, 
dT We 

Bij Utrecht, Six. — Een 2 
in Aug. te Wort-Rhede, 
v. V. — Vier voorwerpen 
uit Acrolepia assectella 
van Sappemeer, Witt. 

Een 9 in Mei bij Leyden, 
VIVO 


Uit de pop van Tortr. buo- 
liana te Voorst, Wit. 


Twee voorwerpen in Aug. 
te Brummen, v. V. 


Op den belommerden weg 
naar Waalsdorp bij den 
Haag in Julij, v. V. 

In Mei en Oct. bij den 
Haag, v. d. W. 


In Aug. te Brummen, v. V. 
— In Junij bij Breda, 
Heyl. — Bij Utrecht en 
Driebergen vrij gemeen , 
Six en Wtt. — In Junij 
uit Hypon. evonymella 
en malinella bij Wikken- 
burg, Wtt. — Bij den 
Haag, v. d. W. — Uit 
Epith. nanata in Julij, 
NN 


In de boschjes aan den Sche- 
veningschen weg in Junij, 
x. 0. W 


755 


756 


757 
758 


759 


760 
761 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


Nuncupator 
Panz. 


Scutellatus 
Grav. 


Claviventris 
Grav. 

Harpurus 
Schr. 


Jocator FE. 


Dissimilis Gr. 


Moderator L. 


Caudatus 
Holmgr. 
Gravipes 
Grav. 
Minator Grav. 


Vulnerator 
Pz, 


Pallipes Curt. 


Apicalis Curt. 


Claviventris 
Wesm. 


Pallidistigma 


Curt. 


Secalis L. 
Cerealium 


Panz. Fauna G. 79. f. 13. 


Grav. Ichn. Eur. II. p. 973, n°. 336. 


PORIZON Grav. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 755, n°. 162. 
— Holmgr. 2.2. p. 133, n°. 4. 
Schrank, Faun. Boie. n°. 2110. — 

Grav. Ichn. LIL p. 758, ne. 164. 
— Holmgr. ZJ. p. 134, n°. 6. 
Fabr. S. P. 130, 40. — Grav. Ichn. 

Eur. TIT. ip. 769, 000170; — 

Holmgr. ZZ. p. 136, n°. 2. 
Grav. Ichn. Eur III. p. 774, n°. 171. 

— Holmer. Zl. p. 141, n°. 15. 


Fabr. S. P. 137, 33. — Grav. Ichn. 
Bur IE pi STORIE — 
Holmgr. Z./. p. 144, n°. 21. 

Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 87, n°. 2. 
— Holmgr. ZJ. p. 144, n°. 20. 

Grav. Ichn. Eur. TIT. p. 757, n°. 163. 


Grav. Ichn. Eur. III. p. 768, n°. 169. 


PRISTOMERUS Curt. 


Panz. Fauna Germ. 12.f. 5. — Curt. 
Brit. Ent. vol. XIII, n°. 624b. — 
Grav. Ichn. Eur. Ill. p. 724, 
n°. 149. — Holmgr. 7.7. p. 146. 
— Ratz. Ichn. d. Forst. I. 103. 
tab: 7. fondi 


185 


Uit eene Tenthredo-larve, 
geel met zwarte wratten 
(Cladius viminalis?) Six. 

Een & 29 Mei bij den Haag, 
v. d. W. 


Het 2 in Sept. bij den Haag , 
v. d. W 


In Julij bij den Haag en bij 
Rotterdam, v. V. 


In April bij den Haag, v. V. 


Beide sexen bij den Haag in 
Maart en Mei, v. d. W. — 
Het 2 bij Utrecht, Six. 

In Holland, Hav 


In Maart bij den Haag, 
v.d. W. 

Een in Oct. bij Drieber- 
gen, Six. 

Een 2 bij Maastricht, Maur. 


Een 4 uit Tortrix buoliana 
opgekweekt , Witt. 


Fam VI. BRACONIDEA. 


EUPHORUS N. ab Es. 


Curtis, Brit. Ent. vol. X, n°. 476,1. 
— Hal. Ent. Mag. II. p. 463. — 
Wesm. Brac. I. p.69, n°. 10. pl. 1 
(Barbiger). — Herr. Sch, Fn. Germ. 
154. f. 23. 


Curtis, Brit. Ent. X, 476, n°. 7. c. 
fig. — Hal. Ent. Mag. II. p. 466. 


Wesm. Brac. I. p. 71, n°. 11. — 


Ruthe, Stett. Ent. Zeit. 1856. 
p. 308. 

Curtis ZZ. n°. 6. — Hal. 22 IL 
p. 466. 


PERILITUS N. ab Es. 


Halid. Ent. Mag. III. p.36, n°. 21. 
Halid. Ent. Mag. III. p. 37, n°. 22. 


Meermalen bij Utrecht en 
eenmaal bij Beek, Six. — 
Aan de Vogelenzang in 
Julij, Rits. 


In Junij bij Utrecht, Six. 


Gemeen bij Utrecht en Drie- 
bergen in Aug., Six. 


In April en Junij bij Utrecht 
en Driebergen, Six. 


Bij Utrecht, Six. 
Bij Utrecht, Six, 


186 


762 


763 Erythrogaster Herr. Sch. Fx. Germ. 156. 


764 


765 


766 


767 


768 


769 


770 
771 


772 
773 


774 


775 


776 


Aethiops 
N. ab Es. 


Herr. Sch. 
Rutilas 
N. ab Es. 


Vernalis 
Wesm. 


Ruficornis 
N. ab Es. 


Falcatus 
N. ab Es. 


Ambiguus 
N. ab Es. 


Flavipalpis 
Wesm. 
Caudatus 
N. ab Es. 
Aciculatus 
Ratz. 


Ruficoxis 
Wesm. 

Uncigenis 
Wesm. 


Pectoralis 
N. ab Es. 


Rufipes H, Sch. 


Subfasciatus 
Hal. 


NAAMLIJST 


VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA, 


Nees ab Fs. Mon. I. p. 32, n°. 5. — 
Halid. Ent. Mag. 111. p. 37, n°. 23. 
— Wesm. Brac. I. p.57, n°. 2. 


Meermalen in Mei bij Utr., 
Six. 


In Juni) bij Utrecht, Six. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 31, n°. 3. — 


Bij Utrecht, Six. 
Halid. Ent. Mag. III. p. 34, n°. 18. 


MICROCTONUS Wesm. 


Wesm. Brac. I. p. 56, n°. 1. — 
Ruthe, Stett. Ent. Zeit. 1856, 
p. 289. 


Een 2 in Junij bij den Haag, 
N.V. 


BLACUS N. ab Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 49, n°. 1. — 
— Halid. Ent. Mag. III. p. 42, 
n°. 3. 


In Oet. bij Driebergen, Six. 


PYGOSTOLUS Hal. 


Meermalen bij Utrecht, Six. 
— Een 4 bij Leyden in 
Aug., Rits. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 44, n°. 1 
(Leiophron fale.) — Wesm. Brac. 
I. p. 101, n°. 7 (Blacus). 


SIGALPHUS N. ab Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p.272, n0.9.— Een 2 bij Driebergen in 


Wesm. Brac. I. p. 212, n°. 5. Junij, Six. — Een in 
Aug. bij Middelburg, de 
Man. 


Wesm. Brac. I. p. 210, n°. 2. Uit een popje van Caesiella 
in Julij te Leyden, v V 
Twee voorw. in Julij uit 
Tortrix hypericana, Snell. 


Bij Utrecht, Six. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 268, n°. 4, — 
Wesm. Brac. I. p. 210, n°. 3. 
Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 26. 


CALYPTUS Hal. (Brachistes Wesm.) 


Wesm. Brac. I. p. 110, n°. 1. pl.2. Uit een 
sp 
Wesm. Brac. I. p. 113, n°, 4. 


; zwart tonnetje 
„uitgekomen, v. V. 
Bij Utrecht in Junij, Six. 


EUBADIZON N. ab Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 236. — Wesm. In Julij bij den Haag, v. d. 
Brac. I. p. 165, n°. 1. — Ratz, W.en v V 
Ichn. d. Forst. Il. p. 60. 
Herr. Schiff. in Panzer’s Fauna, 154. In Junij bij den Haag, v. 
f, 24. W.en v. V. — Bij 
Heemstede 2 Junij, Rits. 


ACAELIUS Hal. (Adelius id.) 


Halid. Ent. Mag. I. p. 262. Bij Driebergen 15 Junij, Six. 
— Aan het Ginneke bij 


Breda 2 Julij, v. V. 


777 


778 


779 


780 


781 


782 


783 


784 


785 


786 


787 


788 


789 


790 


791 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Deprimator 
Panz. 


Russatus Hal. 


Globatus 
N. ab Es. 


Ocellatae 
Bouch. 


Spinolae 
N. ab Es. 


Posticus 
N. ab Es. 


Pubescens 
Ratz. 


Carbonarius 
Wesm. 


Reconditus 
N. ab Es. 


Fuliginosus 
Wesm. 


Longicauda 
Wesm. 


Elegans 
H, Sch. 


Obscurus 
N. ab Es. 
Albipennis 


N. ab Es, 


Albitarsis 
N. ab Es. 


MICROGASTER Latr. 


Panz. Fn. 79: f. 11. — Fabr. S: P. 
83, 69. — Wesm. Brac. Suit. I. 
P. 30, n°. 3. Volgens Ruthe var. 
van M. abdominalis N. ab Es. 


Hal. Ent. Mag. II. p. 237. — Wesm. 
Brac. Suit. I. p. 28, n°. 1 (Dimi- 
diatus). — Ruthe, Berl. Ent. 
Zeit. IV. p. 109. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 163, n°. 3. 
— Wesm. ZZ. p. 31, n°. 4 et Nees 
164, n°. 5 (Rufipes). — Hal. Ent. 
Mag. II. p. 237. — Ruthe, ZZ. 
p. 120. 


Bouche, Nat. d. Ins. I. p. 161. — 
Ratz. Ichn. d. F. II. p. 48. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p. 41. — 
Ruthe, Berl. Ent. Zeit. IV. p. 132. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 166, n°. 7. — 
Wesm. 2.2. p. 41, n°. 13. — Ruthe, 
Berl. Ent. Zeit. IV. p. 145, n°. 27. 

Nees ab Es. Moz. I. p. 172, n°. 16. — 
Wesm. ZZ. p. 29, n°. 2 (Marginel- 
lus). — Ruthe p. 150, n°. 30. 

Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 67 en il. 
tab. 2. f. 13. — Ruthe, Berl. Ent. 
Zeit. IV. 165, n°. 34. 


Wesm. Brac. Suit. 1. p. 47, n°. 17. 

Nees ab Es. Mon. I. p. 174, n°. 19. — 
Wesm. ZZ. p. 47, n°. 18. 

Wesm. Zl, p*52, n°. 24. 

Wesm. 2.2. p. 54, n°. 26. 


Herr. Schäffer, Fr. Germ. 153. f. 14. 


Nees ab Es. Mon. I. p.182, n°. 31. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 185, n°. 36. 


METEORUS Hal. (Perilitus N. ab 


Nees ab Es. Mon. I. p. 34. — Wesm. 
Brac. 1. p. 22 (Dispar). — Curtis, 
Brit. Ent. vol. IX, 415 4. — Hal. 
Ent. Mag. III. p. 25. — Ruthe, 
Berl, Ent. Zeit. VI. p. 9, n°. 1. 


187 


Een i in Junij bij den Haag, 
v.d.W. 


In Zuid-Holland, v. Bemm. 


De type in Junij bij Velzen, 
Rits. — Uit Teras hasti- 
ana, Snell. — De var. 
ruf. ‘uit Pterophorus iso- 

dactylus te Rott. in Aug., 

Snell. — De var. half Mei 
in een huis te Utrecht, 
Six. 

Bij den Haag, v. d. W. 


In ER op de Gliphoeve, 

V. — In den Aeren- 
Hout in Julij, Rits. 

Bij Utrecht in Julij, Six. 


In Sept. bij Heemstede , 
VEN: 


Eenige voorwerpen _ge- 
kweekt uit Bomb. Rubi 
te Oisterwijk, Well. 

In April bij den Haag, v 
d. W. — Bij Haarlem uit 
Pieris Brassicae , Rits. 

Een 4 uit Coleoph. nigricella 
10 Julij te Rott en een 
uit Coleoph. Otitae 26 
Aug., Snell. 

Beide sexen uit Pieris Bras- 
sicae bij den Haag, v.d. 
W. — 3 92 in Oct. te 
Wort-Rhede, v. V. 

In Aug. uit een coconnetje 
op een abeelen-blad vast- 
gesponnen ; en in Mei ge- 
vangen bij den Haag, v. V. 

Te Voorst, Wtt. — Op ter 
Schelling, Rits. 

Twee mannetjes uit Eupre- 
pia Caja, Snell. 


Es.) 


Beide sexen in Junij bij den 
Haag, v. V. — Een 4 
aldaar in Mei en een gin 
Julij, v.d. W. — In Aug. 
te Breda, Heyl. — Een 4 

16 


188 


792 Chrysophthal- 


793 


794 


795 


799 


800 


801 
802 


803 


804 
805 


806 


mus N. ab. Ns. 


Deceptor 
Wesm. 


Ictericus 
N. ab Es. 


Pallipes Wesm. 


Gracilis Ruthe, 


Brevipes 
Wesm. 
Abdominator 
N. ab Es. 


Scutellator 
N. ab Es. 


Consors Ruthe. 


Versicolor 
Wesm. 

Bimaculatus 
Wesm. 


Cinctellus 
N. ab Es. 


Laeviventris 
Wesm. 

Rubens 
N. ab Es. 


Fragilis Wesm. 


Nees ab Es. Mon. I. 


p- 34. — Wesm. 


Brac. I. p. 24. — Ruthe in Op. 1. 


p1150n9:72: 


Wesm. Brac. I. p. 26. — Ruthe, 
Op. I. p. 12, n°. 3. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 37, n°. 12. — 
Wesm. Brac. I. p. 27, n°. 4. — 
Ruthe, Op. 2. p. 14, n°. 4. 


Wesm. Brac. I. p. 29, n°. 6. — 
Ruthe, Op. 7. p. 16, n°. 5. 
Ruthe, Berl. Ent. Zeit. VI. p. 31, 


n°. 18. 


Wesm. Brac. I. p. 33, n°. 9. — 
Ruthe, Op. 7. p. 35, n°. 21. 
Nees ab. Es. Mon. I. p. 41. — Hal. 
Ent. Mag. WI. p. 79. — Ruthe, 

Op. L. p. 38, n°. 23. 

Nees ab Es. Mon. I. p. 38, n°. 13. 
— Wesm. Brac. I. p. 39. -- 
Ruthe, Op. 2. p. 41, n°. 25. 

Ruthe, Berl. Ent. Zeit. VI. p. 44, 


n°. 27. 


Wesm. Brac. I. p. 43, n°. 16. — 
Ruthe, Op. 2. p. 45, n°. 28. 
Wesm. Brac. I. p. 45, n°. 17. — 
Ruthe, Op. J. p. 47, n°. 29. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 40. — Wesm. 
Brac. I. p. 50. — Hal. Ent. Mag. 
III. p. 84. — Ruthe, Op. 7. p. 50, 


n°. 32. 


Wesm. Brac. I p. 48, n°. 18. — 
Ruthe, Op. I. p. 52, n°. 33. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 36, n°. 10. — 


Ruthe, Op. 2. p. 54, n°. 35. 


Wesm. Brac. I. p. 52, n°. 23. — 
Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 77 
(fasciatus). — Ruthe, Op. 1. p. 


55, ne. 36. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


in Zuid-Holland, Perin. 
— Bij Driebergen, v. 
Bemm. 

In Julij bij den Haag uit 
de pop van Limacodes 
testudo, en gevangen in 
Oct., v. d. W. — In Aug. 
bij Bennebroek, v. V. — 
Bij Driebergen, Six. — 
Een 2 in Junij bij Ren- 
kum, v V. — Op ter 
Schelling, Rits. 

Een Z in Oct. bij Drieber- 
gen, Six. — Beide sexen 
in Julij en Oct. bij den 
Haag, v. d. W. 

Bij den Haag, v. d. W. — 
Bij Rotterd., Snell. — In 
Oct. bij Driebergen, in 
Junij bij Beek en bij 
Utrecht, Six. — In Julij 
bij Leyden uit het witte 
spinsel gekweekt, v. V 
— Op de duinen bij Kou- 
dekerke in Zeeland in 
Aug., de Man. 

Een 2 in Aug. aan de Voge- 
lenzang, v. d. W. 

Bij Utrecht, Six. 


Drie exx. bij Utrecht, Six. 


Bij Utrecht, Six. — Op ter 
Schelling, Rits. 


Beide sexen in Junij bij 
Driebergen , Six. 


In Aug. uit de rups van B. 
Vinula , Lod. — In Aug. 
en Sept. bij Driebergen, 


ix. 
Bij Leyden in Sept., v. V. 


Gekweekt uit Orgyia Ericae 
van de omstreken van 
Breda, Heyl. 

25 Junij te Middelburg een 
2, de Man. 


In den Haarlemmer hout 2 
Junij, Rits. 

Bij Utrecht, Six. — Eene 
var. in Aug. bij Wasse- 
naar, v.d. W. — In Junij 
te Middelburg, de Man. 

Gekweekt uit een cocon, 
aan een langen draad han- 
gende gevonden te Oest- 
geest, v. V. — In Mei 


807 


808 


809 


810 


811 


812 


813 


814 


815 


816 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 189 


Rugator Ratz. 


Tabidus 
Wesm. 


Wesmaeli 
Ratz. 


Speculator 
Hal. 


Diversicornis 
Wesm. 


Marginator 
N. ab Es. 


Thoracicus 
N. ab Es. 


Linearis 
N. ab Es. 


Pallipes 
N. ab Es. 


Infirmus 


N. ab Es. 


een 2 bij den Haag, v. d. 
W. — In Julij bij Amers- 
foort, Six. 

Ratz. Ichn. d. Forst. III. p. 59. Drie mann. en 6 wijfjes uit 
Liparis chrysorrhoea in 
Julij te ’s Gravenhage, 
Yde W. 

Wesm. Brac. I. p. 32, n°. 8. Half Mei bij Utrecht, Six. 


MICROTYPUS Ratz. 


Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 47. Een 2 bij Utrecht, Six. 


DIOSPILUS Hal. (Taphaeus Wesm.). 


Hal. Ent. Mag. MII. p. 135. — Een 2 14 Julij te Middel- 
Wesm. Brac. I. p. 193, n°. 5 burg, de Man. 
(Taphaeus irregularis). 


ASPIDOGONUS Wesm. 
Wesm. Brac. I. p. 186, n°. 1. In Junij bij Utrecht, Six, 
MACROCENTRUS Curt. 


Nees ab Es. Mon. 1.p.205,n°.9.— Wijfjes gekweekt uit Sesia 
Wesm. Brac. I. p. 176, n°. 4. tipuliform. en formicae- 
formis, Wtt. — Een 9 
in Mei te Brummen en 
een in Aug. te Wort- 
Rhede, v. V. — Twee 
bij Utrecht, Six. — In 
Julij te Noordwijk, de 
Graaf. — Bij Haarlem in 

Aug., Rits. 
Nees ab Es. Mon.1.p.204,n°.6.— In Juli} bij Leyden en in 
Wesm. Brac. 1. p. 172, n°. 1. Aug. op de Gliphoeve, 
v. V. — Bij Utrecht, Six. 
— In Sept. op Wikken- 


burg, Wtt. 
Nees ab Es. Mor. I. p. 200, n0.1.— Zes exx. uit eene pop van 
Wesm. Brac. I. p. 173, n°. 2. Noctua, v. d. W. — Uit 


Tortrix corylana in Junij 
vele wijfjes, v. V. — 
Bij Utrecht, v. V. en Six. 
— Bij Amersfoort in Julij, 
va Ve 
Nees ab Es. Mon. I. p. 203, n°.4.— Uit langwerpige cocons, 
Wesm. Brac. I. p. 173, n°. 2 var. Overdijk en v. V. — In 
menigte uit Tortrix po- 
dana in Julij te Rotterd., 
Snell. — Uit Depressaria- 
rupsjes op brem in Julij 
te Noordwijk, de Gr. — 
Uit Noctua ditrapezium , 
Snell. 
Nees ab Es. Mon. I. p. 203, n°.5.— Een 2 bij Utrecht, Six, 
Wesm. Brac. I. p. 178, n°. 5, 


190 


817 


818 


819 


820 


821 


822 


823 


824 


825 


826 


827 
828 


Annulicornis 


N. ab Es. 


Obscurator 


N. ab Es. 


Thoracicus 


N. ab Es. 


Nitidulus 


N. ab Es. 


Varicoxis 


Wesm. 


Affinis Wesm. 


Linguarius 


N. ab Es. 


Conspicuus 


Wesm. 


Tumidulus 


N. ab Es. 


Rufipes 


N. ab Es. 


Rufipalpis 


N. ab Es. 


Deflagator 


Spin. 


PHYLAX Wesm. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 201,n .2.— 
Panz. Fn. 156, f. 5. — Wesm. 
Brac. I. p. 160, n°. 1. 


ORGILUS Hal. 


Nees ab Es. Mon. 1. p. 151, n°.14. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p. 21 (/schius). 
—r. Ratz. Ichn. d. Fi 1. p. 57 
(Macrop. leptocephalus). 


EARINUS Wesm. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 143, n°. 1. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p. 9. n°. 2. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 144, n°. 3. — 
Wesm. Brac. Suit. 1. p. 8, n°. 1. 


Wesm. Brac. Suit. I. p. 10, n°. 3. 


Wesm. Brac. Suit. I. p. 11, n°. 4. 


MICRODUS N. ab. Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 149, n°. 11. — 
Reinh. Berl. Ent. Zeit. XI. p. 353, 
lie Bk 


Wesm. Brac. Suit. I. p. 17, n°. 9. — 
Reinhard, 22. p. 353, n°. 2. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 147, n°. 8. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p.16, n°. 8. 
— Reinh. 1. p. 354, n°. 5. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 146, n°. 6. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p. 15, n°. 7. 
— Ratz. Ichn. d. F. 11. p. 47. — 
Reinh. 7.7. p. 356, n°. 14. 


AGATHIS Latr. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 129, n°. 3. — 
Wesm. Brac. Suit. I. p. 24, n°. 2. 
Nees ab Es. Mon. I. p. 140, n°. 10 et 
141, n°. 11. — Wesm. Brac. Suit. 

I. p. 26, n°. 4 (Purgator). 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Twee voorw. in Zuid-Hol- 
land en een in Junij op 
Sterkenburg, v. V.— Bij 
den Haag, v. d. W. 


Uit Tortrix buoliana te 
Voorst, Wtt. 


Bij Utrecht, V en Six. — 
Meermaals in April op 
wilgenkatjes bij Leyden 
en Wassenaar, en bij 
Voorschoten in Mei, steeds 
OOF Na We 

Een 2 in Mei bij Utrecht, 
Six. — Een 4 in Mei in 
Zuid-Holland, Perin. 

Te Rotterdam gevangen en 


eene var. uit Coleoph. 
troglodytella in Aug., 
Snellen. 


In Mei bij den Haag, v. V. 


Te Noordwijk in Julij uit 
eene rups op brem, de 
Gr.— In Aug. bij Utrecht, 
Six. 

Uit Tortrix pomonana 25 
Junij een 4, de Gr. — 
Een ander 4 gevangen 
bij IJsselstein in Julij, 


IX. 
Bij Rotterdam , Snell. 


Bij den Haag in Aug. en bij 
Leyden 31 Julij, v. V. — 
Bij Utrecht, Six. 


Een 9 in Aug. bij den Haag, 
v.V 


Beide sexen op bloemen van 
Indigofera te Breda in 
Aug., Heyl. — In Lim- 
burg, Maur. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


829 Reunitor 
N. ab Es. 


830 Oculator F. 


831 Inanitus 
N. ab Es. 


832 Lugubris 
Wesm. 


833 Sulcatus Jur. 


834 Annulipes 
Wesm. 


835 Cylindrus 
Klug. 


836 Gravenhorstii 
Nees. 


837 Dentatus Panz. 


838 Instabilis 
Wesm. 


839 Bufipes Latr. 
840 Rufidens 
Wesm. 


841 Varipes Wesm. 


842 Canifrons 
Wesm. 


ICHNEUTES N. ab. Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 158. — Wesm. 
Brac: I. p. 196, n°. 1. 


CHELONUS Jur. 


Fabr. S. P. 68, 61. — Panz. Fn. 72. 
f. 3. — Nees ab Es. Mon. 1. p. 
290, n°. 13. — Wesm. Brac. I. 
pe 2165 nese 


Nees ab Es. Mon. I. p. 289, n°. 11. — 
Wesm. Brae. I. p. 217, n°. 2. 


Wesm. Brac. I. p. 219, n°. 4. 


Jurine, Nouv. Méth. p. 291. tab. 12. 
G. 41. Nees ab Es. Mon. I. 
p. 293, n°. 16. — Wesm. Brac. 
p. 220, n°. 5. Het 9 Fenestratus 
N. ab Es. en Contractus. Zie 
Reinh. in Berl. Ent. Zeit. XI. 
p. 359. 


Wesm. Brac. I. p. 221, n°. 6. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 291, n°. 14. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 296, n°. 20. 


ASCOGASTER Wesm. 


Panz. Fn. Germ. 88. f. 14 — Nees 
ab Es. Mon. I. p. 279, n°. 3. — 
Wesm. Brac. I. p. 244, n°. 11. 


Wesm. Brac. I. p. 227, n°. 1. — 
Herr. Schaeff. Fn. Germ. 154 
(femoralis). — Reinh. Berl. Ent. 
Zeit. XI. p. 364, n°. 4. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 283, n°. 5. — 
Ratz. Zen. II. p. 24. — Wesm. 
Brac. I. p. 230, n°. 2 (Bidentulus). 


Wesm. Brac. I. p. 231, n°. 3. 
Ratz. Ichn. d. Forst. III p. 
(Laevigator). 


Wesm. Brac. I. p. 234, n°. 5. 
Reinh. Berl. Ent. Zeit. XI. 
366, n°. 11. 


Wesm. Brac. I. p. 236, n°. 6. 
Reinh. 22. XI. p. 365, n°. 5. 


25 


= 


191 


De var. 1 van Wesmael bij 
Driebergen , Six. 


Drie voorwerpen in Holland, 
Hav. — Bij Driebergen 
in Junij, Six. — Bij 
Middelburg in Aug., de 
Man. — Te Goes in Junij 
en te Noordwijk in Julij , 
v. V.— Devar. Albitarsis 
bij Utrecht, Six. 

In Julij bij Brummen, v. V. 
— Bij Driebergen, Six. 
— In Julij bij den Haag, 
vd. W. en: va V. 

Bij Utrecht in Mei, Six. 


Beide sexen bij den Haag in 
Julij, v. d. W. — Een 2 
bij Utrecht, Six. — Bi] 
Leyden in Julij, Perin. — 
Aldaar in Junij, v. V. 


In Aug. bij den Haag, v. V. 


Een & bij Utrecht in Julij, 
Six. 

Aan de Bildt in Aug., Six. 
— Op Schothorst bij 
Amersfoort, v. V. 


Bij Utrecht, Six. 


Bij Utrecht, Six. 


Een 4 te Rotterd. in Julij, 
v. V. — In Aug. te 
Wassenaar, v. d. W. 


In Julij bij den Haag, v. V. 
— In Junij te Leyden uit 
Tortrix van Rozen, de Gr. 


Een & van var. 1 Wesm. in 
Junij te Amersfoort, Six. 


In Junij bij Utrecht, Six. 
— In Junij in ’s Rijks 
Museum te Leyden, Rits. 


192 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


843 Similis Nees ab Es. Mon. I. p. 284. — Wesm. In Julij bij den Haag, v. V. 
N. ab Es. Brac. I. p. 239, n°. 8 (Brevicornis). — Bij Utrecht, Six. 
— Herr. Schäf. Fn. Germ. 154 
(Monilicornis). 
844 Quadridenta- Wesm. Brac. I. p. 237, n°. 7. — Twee exx. in Julij bij Mid- 
tus Wesm. Herr. Schäff. Fn. Germ. 153, f.9 delburg , de Man. 


(Impressus). — Ratz. Ichn. d. F. 
I. p. 42. — Reinh. Z.Z p. 367, 
n°. 12. 


RHYTIGASTER Wesm. 


845 Irrorator F. Fabr. S. P. 88, 76. — Neesab Es. Uit Acronycta tridens, de 
Mon. I. ». 276. — Wesm. Brac. Gr. en C. B. Voet. — Bij 
I. p. 248. Rotterdam, Heemstede en 

Leyden, v. V. — Bij 
Amsterdam, Lod. — Bi 
Utrecht, Six. -— In Julij 
te Breda, Heyl. — Op 
Walcheren in Julij, Herkl. 
— Bij Haarlem, Rits. — 
Te Leeuwarden in Julij, 
Alb. 


ACAMPSIS Wesm. 
846 Alternipes Nees ab Es. Mon. I. p. 276, n°. 1. Beide sexen bij den Haag 
N. ab Es. — Wesm. Brac. I. p. 250, n°.2. in Mei, v. d. W. — Ook 
aldaar, Perin. 
OPIUS Wesm. 


847 Carbonarius Wesm. Brac. I. p. 152, n°. 32. In het duin bij Overveen 


Wesm. 25 Mei, Boog. 
848 Cingulatus Wesm, Brac. I. p. 120, n°. 3. Een 2 in Julij bij den Haag, 
Wesm. v.d We 
VIPIO Latr. 


849 Insularis Voll. Zie de beschrijving in de Bijlage. Den 6den Sept. bij Koude- 
kerke in Zeeland een 9, 


de Man. 
BRACON F. 
850 Flavator F. Fabr. S. P. 110, 36. — Coqueb. Een in Aug. te Brummen, 
Illustr. icon. t. 11. f. 9. — Nees v. V. — Een 4 bij Utr., 
ab Es. Mon. I. p. 98, 9. Six. 


851 Punctulator Nees ab Es. Mon. I. p. 87, n°. 48 Bij Utrecht, Six. 
N. ab Es. (nec. Stadzlis Wesm.). 


852 Bipartitus Wesm. Brac. Suit. 2. p. 51, n°. 40. In de vestingwerken van 
Wesm. Breda in Julij, Heyl. 
853 Variator Nees ab Es. Mon. I. p. 79. var. ce. — Bij Utrecht, Six. 


N. ab Es. Wesm. Brac. Suit. 2. p. 52, n°. 42. 
854 Immutator Nees ab Es. Mon I. p. 76, n°. 38.— In Mei en weder in Sept. 
N. ab Es. Wesm. Brac. Suit. 2.p.16,n°.6. in het Scheveningsche 
duin, v. d. W. 
855 hd en Wesm. Brac. Suit. 2. p. 19, ne. 8. In Sept. bij Driebergen, Six. 
esm. 
856 Fulvipes Nees ab Es. Mon. I. p. 74, n°. 35. — Beide sexen in Mei uit riet 
/ N. ab Es. Wesm. Brac. Suit. 2. p. 26, n°. 14. verkregen bij Rotterdam, 
Snellen. 


857 


858 


859 


860 


861 


862 


863 


864 


865 


866 


867 


868 
869 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Initiatellus 
Ratz. 


Analis Wesm. 


Luteum 
N. ab Es. 


Tricolor Wesm. 


Dissector 
N. ab Es. 


Heterogaster 
Wesm. 


Dimidiatus 
- Spin. 


Irregularis 
Wesm. 

Reticulator 
N. ab Es. 


Unicolor 
Wesm. 


Vittiger 
Wesm. 


Armatus 
Wesm. 

Circumseri- 

ptus N. ab Es. 


193 
COELIODES Wesm. 


Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 39, Een honderdtal gekweekt 
n°. 21. uit Eccoptogaster te Voorst 
in Julij, Witt. 


EXOTHECUS Wesm. 


Wesm. Brac. Suit. 2. p. 85,n°.10. Een gin het Haagsche bosch 
in Junij, v. d. W. 


PELECYSTOMA Wesm. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 218, ne. 26. — Eenmaal in Zuid-Holland, 
Panz. Fn. Germ. 156. f. 9. — v. V. — Bij Driebergen in 
Wesm. Brac. Suit. 2. p. 92, n°. 1.— Aug., v. d. W. 

Reinh. Berl. Ent. Zeit. IX. p. 244. 


Wesm. Brac. Suit. 2. p.93, n°.2.— Bij Utrecht, Six. 
Ruthe, Stett. Ent. Zeit. 1855. 
p- 291. 


ROGAS Nees. (Aleiodes Wesm. 


Nees ab Es. Mon.I.p 209, n°.11.— Eenige wijfjes in het duin 
Hal. Ent. Mag. IV. p. 97. — bij den Haag in Junij, 
Reinh. Berl. Ent. Zeit. VII. p. v.d. W. en v. V. 

252, n° 1. — (In de vorige lijst 
als Phylax aestivalis m.). 

Wesm. Brac. Suit. 2. p. 96, n°. 1. — 
Reinh. Berl. Ent. Zeit. VII. p. 
255, ne. 3. 


Een d met geheel roode 
pleurae uit eene rups op 
berk in Junij te Leyden, 

Vi. Vi 

Spin. Ins. Lig. III. p. 125. — Nees Het 9 bij Utrecht, Six. 
ab Es. Mon. I. p. 214, n°. 22, — 
Wesm. Brac. Suit. 2. p. 97 (nigri- 
palpis) et p. 98 (brevicornis). — 
Herr. Schaeff. Fn. Germ. 156. f. 10 
(ruficornis). 

Wesm. Brac. Suit. 2. p. 101, n°. 5. 
— Reinh. ZZ. p 260, n°. 11. 
Nees ab Es. Mon. I. p. 211, n°. 17. — 

Reinh. 2.2. p. 260, n°. 12. 


In Julij bij Voorst, Wit. 


Een man bij Leyden, v. V. 
— Eene var. met geheel 
roode pooten bij Velzen 
in Junij, Rits. 

Drie 2 uit halfwassen rup- 
sen van Liparis Salicis , 
v. V. — Bij Driebergen , 
Six. 

Bij Leyden, v. V. — 30 


Wesm. Brac. Suit. 2. p.111, n°. 11. 
‘ Reinh. 2.2. p. 266, n°. 20. 


Wesm. Brac. Suit. 2. p. 112, n°. 13. 


— Reinh. ZJ. p. 267, no. 23.— Junij in het Zeister bosch 
Herr. Schaeff Fr. Germ.156.f.12 een zeer donker gekleurd 
(seriatus). voorwerp, Rits. 


Eene var. met zwarten kop 
bij Utrecht, Six. 
De type bij den Haag en 


Wesm. Brac. Suit. 2. p.112, n°. 12. 
— Reinh. Z.Z p. 268, n°. 24. 


Nees ab Es Mon. I. p. 216, n°. 25 


et var. — Wesm. Brac. Suit. 2. Staalduin, v. V. — Bij 
p. 106, n°. 9. — Reinh. ZZ. p. Utrecht, Six. — Bij Sche- 
269, n°. 25. veningen, v. d. W. — In 


Junij uit vogelnesten te 
Haarlem, Rits. — De var. 


194 


870 Testaceus 
Spin. 


£71 Bicolor Spin. 


872 Crypticornis 
Wesm. 


873 Piciventris 
Wesm. 


874 Leucogaster 
Ziegl. 


875 Clavatus 
Panz. 


876 Pedestris 
Wesm. 


877 Manducator 
F. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


4 van Wesm. den 6den 
Junij op Staalduin , v. V. 
— De var. 7 van Wesm. 
in Mei bij Utrecht, Six. 
Eene var. bij Beverwijk, 
Rits. 

Spin. Ins. Lig. Il. p. 131. — Nees Bij Utrecht, Six. — Uit 
ab Es. Mon. I. p. 215,n0.24 — vogelnesten van den Haar- 
Reinh. Z.Z p. 270, n°. 26. lemmer Hout in Januarij , 

Rits. 

Spin. Zus. Lig. II. p. 128, n°.18.— Bij Utrecht, Six. — Den 
Nees ab Es. Mon. I. p.213,n°.21. 5den Juli] aan de Vuur- 
— ea Brac. Suit. 2. p. 116, sche, v. V 
n°. 15. 


Wesm. Brac. Suit. II. p 120, n°.18. Een 9 bij Utrecht, Six. 


HORMIUS N. ab Es. 
Wesm. Brac. Suit. 2. p. 68, n°. 2. Bij Utrecht, Six. 


DORYCTES Hal. (Zschiogonus Wesm.) 


Nees ab Es. Mon. I. p. 98, n°.57.— Een 2 15 Julij 67 bij Drie- 
Wesm. Brac. Suit.2 p.128,n°.3 bergen, v. V. — Beide 
(Erythrogaster). — Reinh. in Berl. sexen bij Haarlem in Julij 
Ent. Zeitschr. IX. p. 252. en Aug., Ic == Bij 


Rotterdam , Fransen. 


SPATHIUS N. ab Es. 


Panz. Fn. Germ. 102. f. 15 en 16. — Meermalen in huizen in ver- 
Nees ab Es. Mon. I p. 12. — Ratz. schillende steden, v. V. — 
Ichn. d. F. 1. p. 48. tab. VII. f 10 Te Warmond, v. Bemm. 
en 11. — Wesm. Brac. Suit. 2. — Te’sGravenhage, v. d. 
p. 129. W. — Te Utrecht, V. 
v. H. en Six. — Te Gro- 
ningen, Cl. Muld. en de 
Gav. 

Uit een kokertje van Cole- 
ophora 1 Julij 63 te Rott., 
Snell. — Een ¢ in Aug. 
te Wort-Rhede op gras 
en een in Aug. op de 
Gliphoeve, v. V. 


Wesm. Brac. Suit. 2. p. 132, ne. 3. 


ALYSIA Latr. 


Eabr. S. P. 87, 73. — Panz. Fn. 
Germ. 72. f. 4. — Nees ab Es. 
Mon. I. p. 239, ne. 1 et 2 (Trun- 
cator). — Hal. Entom. Mag. V. 
p- 220. sp. 7. Pl. 17. £ 1 et 28. 


Beide sexen in Holland, Hav. 
— In Sept. bij den Haag, 
v.d. W. en v. V. — Te 
Wassenaar in Oct., v. V. 
— Te Leyden, Rits. en 
v. V. — Te Haarlem, v. 
Bemm. en Rits. — Bij 
Driebergen, Six en v. 
Bemm. — Een ¢ met 
zwarte achtertarsen in 
Aug. te Wort-Rhede, v.V. 
— Een typisch 4 op ter 
Schelling, Rits. 


878 Triaugulator Nees ab Es. Mon. I. p. 224, n°. 8. In Mei bij den Haag, v. d. W. 


N. ab Es. 


— In Junij aldaar, v. V. 


879 


880 


881 


882 


883 
884 


885 


886 


887 


888 


889 
890 


891 
892 


895 


894 


895 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Abdominator 
N. ab Bs. 


Ruficeps 
N. ab Es. 


Testacea 
N. ab Es. 


Gracilicornis 
N. ab Es. 


Limnicola 
N. ab Es. 
Confluens 
Ratz. 
Florimela Hal. 


Apii Curt. 


Pumila 
N. ab Es. 


Venusta Hal. 


Conspurcator 
Hal. 

Contracta 
Hal. 


Perdita Hal. 
Flaviventris 


Apterum 
N. ab Es. 


Albimanus 
Voll. 


Anceps Curt. 


Nees ab Es. Mon. 1. p. 245, n°. 11. — 
Hal. Ent. Mag. V. p. 224. sp. 15 
(Tipulae). 

Nees ab Es. Mon. I. p. 246, n°. 12. — 
Hal. Ent. Mag. V. p. 233. sp. 32. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 246, n°. 13. — 
Hal. Ent. Mag. V. p. 234. sp. 32, 
var. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 247, n°. 14. — 
Hal. Ent. Mag. V. p. 228. sp. 23. 
PIL LIL 

Nees ab Es. Mon. I. p. 261, n°. 86. 


Ratz. Ichn. d. F. I. p. 55 et LI. t. 2. 
f. 36. 

Haliday, Entom. Magaz. V. p. 239. 
sp. 44. Pl. 17. f. 20. 


Curtis, Brit. Ent. III, n°. 141. — 
Halid. Ent. Mag. V. p. 239. sp. 45. 
f. 21. 

Nees ab Es. Mon. p. 251, n°. 19. — 
Halid Ent. Mag. V. p. 242. sp. 51. 
Pl. 17. f. 23. 


Haliday in Ent. Mag. V. p. 242, 
0 


n°. 50 


Hal. Ent. Mag. V. p. 236. sp. 38. 


Hal. Ent. Mag. V. p. 218. sp. 5. 


Hal. Ent. Mag. V. p. 241. 
Hal. Ent. Mag. NV. p. 240. 


sp. 


CHASMODON Hal. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 264, n°. 41. — 
Haliday Ent. Mag. V. p. 214. sp. 1. 


POLEMON Gir. 
Zie de beschrijving in de Bijlage. 
COPIDURA Schiödte. 


Curtis, Brit. Ent. VI, p. et pl. 289, 


195 


In Aug. bij Heemstede, v. 
V. — In Juli} bij Breda, 
Heyl. 

Meermalen bij Utrecht, Six. 
— In Aug. in den Haar- 
lemmerhout, Rits. 

Bij Driebergen in Aug. en 
Utrecht, Six. — In Aug. 
te Roozendaal bij Velp, 


We Ve 
In Mei bij den Haag, v. d. 
W. en v. V 


In Junij bij den Haag, v. 
d. W. 
Bij den Haag, v. d. W. 


Uitgekomen als parasiet van 
een vliegje dat in de 
bladeren van Aegopod. 
pose leeft, Wtt. — 

Sept. een 4 in het Haag- 
sche bosch, Iv. Schepm. 
— In Aug. te Rhoon, 
id. — Bij den Haag 15 
April, Six. 

Bij Driebergen, Six. — Bij 
Velzen in Junij, Rits. 


In Julij te Haarlem opge- 
kweekt uit Phytomyza 
Harlemensis, Weijenb. — 
Bij Utrecht, Six. 

Uit popjes van Phora te 
Haarlem in April, Rits. — 
Bij Middelburg in Junij, 
de Man. 

Bij Haarlem en op Texel, 
Rits. — Bij Utrecht, Six. 

In Mei eenige wijfjes bij 
Utrecht, en een in Met 
bij den Haag, Six. 

Bij Driebergen, Six. 


. Bij Utrecht, Six. — 31 


Aug. binnen Middelburg, 
de Man. 


Bij Driebergen in Sept, 
Six. | 


Aan de Vogelenzang 22 
Junij, Rits. 


Een ¢ in Aug. tusschen 
het riet, bij een ven te 
Oisterwijk, v. V. 

17 


896 Parvulus 
Grav. 


897 Niger N. ab Es. 


898 Ruficollis 
Herr. Sch. 


899 Flexuosus 
Herr. Sch. 


900 Hians N.ab Es. 


901 Nereidum Hal. 


902 Areolaris 
N. ab Rs. 


903 Affinis 
N. ab Es. 


904 Navicularis 
N. ab Es. 

905 Uliginosa 
Hal. 


906 Resolutus 
N. ab Es. 

907 Obsoietus 
Wesm. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE 


COELINIUS N. ab Es. 


N. ab Es. Mon. I. p. 9. 


N. ab Es. Mon. I. p. 10 


Herr. Schäffer 
In. 154, f. 


in Synopsis ad Panz. 
29 


Herr. Schifter 
156. f. 13. 


in Syn. ad Panz. Fn. 


OENONE Hai. 


Nees ab Es. Mox. I. p. 273, n°. 10. — 


Halid. Hym. Brit. Alys. p. 4. 


sp. 64. 


CHOREBUS Hal. 


Halid. Hym. Brit. Alys. p. 18. sp. 91. 


DACNUSA Hal. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 262, n°. 40. — 
Hal. Aym. Brit. Alysia, p. 15. 
sp. 85. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 261, n°. 37. — 
Hal. Hym. Brit. Alysia, p. 16. 
sp. 87. 

Nees ab Es. Mon. I. p. 257, n°. 30. 


Hal. Hym. Brit. Alys. p. 17. sp. 89. 


APHIDIUS N. ab Es. 


Nees ab Es. Mon. I. p. 24. 


Wesm. Brac. I. p.83. — Ratz. ZcAn. 
11: "p.08, mo, de tab. #27: 


HYMENOPTERA. 


In Junij en Julij tusschen 
den Haag en Schevenin- 
gen in menigte in het 
gras en aan de Vuursche 
in Julj, v. V. — Bi 
Amersfoort en Utrecht, 
SIX. 

In Julij bij den Haag, v. V. 
— Beidesexen bij Utrecht, 
Six. — In Zuid-Beveland, 
de Man. — Bij Overveen 
in Julij, Rits. — Bij 
Leyden in Aug., v. V. 

Bij den Haag, Six. — Aldaar 
in Aug. en in Junij bij 
Wassenaar, v. V. — Half 
Junij in het Bloemendaal- 
sche bosch, Rits. 

Bij Driebergen, v. Bemm. 


Een ex. 15 Mei bij Utrecht , 
Six. 


In Aug. bij Driebergen, Six. 
— In Junij te Middel- 
burg, de Man. 


Bij Amersfoort, v. V. — 
Bij Driebergen in Aug. , 
Six. — In Julij bij den 
Haag, v. d. W. — In Julij 
bij Middelburg, de Man. 
— Op Texel, Rits. 

Bij Utrecht, Six. 


Bij Utrecht , Six 


In Aug. bij Driebergen, Six. 


Uit Aphis Ribis, v. V. 


Uit wilgengallen in April 
bij den Haag, v. V. 


NAAMLIJST 


908 Restrictus 


N. ab Es. 


909 Proteus 


Wesm. 


910 Parcicornis 
N. ab Es. 
911 Plagiator 
Klug? 


912 Heraclei Hal. 


913 Aceris Hal. 


914 Auctus Hal. 


915 Clavipes F. 


916 Femorata 
Dalm. 


217 Minuta Dalm. 


918 Armata Panz. 


VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 197 


Nees ab Es. Mon. 1. p. 22, n°.10. Uit Allotria Tscheki op 
roode aalbessen te Ley- 
den, v. V. 

De type uit rozenbladl. en 
Bedeguar te Haarl., Rits. 
— Variet bij Utrecht, Six 
en aan het Ginneke uit 
Aphis Pini, v. V. — Te 
Middelburg in Aug., de 
Man, 


Wesm. Brac. I. p. 75, n°. 1. 


EPHEDRUS Hal. (Elassus Wesm.). 


Nees ab Es. Mon. I. p. 16,u°.1.— Bij Utrecht, Six. 
Wesm. Brac. p. 86. 
Klug, Berl. Mag. V. ..?... Hal. Een 4 var. met vuilgeelen 
Ent. Mag. I. p. 486, n°. 7. kop en pooten bij Middel- 
burg 25 Junij, de Man. 


TRIOXYS Hal. 


Halid. Ent. Mag. 1. p. 490, ne. 17. Beide sexen uit Aphides bij 
Molencate opgezameld , 
Rits. 
Halid. Ent. Mag. I. p. 490, n°. 16. — Eene var. met geele basis 
Curtis, Brit. Ent. 383 (Aph.Cirsi). der sprieten uit Aphis op 
eschdoorn in Maart bij 
Haarlem , Rits. 
Halid. Ent. Mag. I. p. 489, n°. 12. Bij Leyden 17 Oct., de Man. 


Fam. VII. CHALCIDIDEA. 


CHALCIS F. 


Fabr. S. P. 159, 2. — Panz. Fe. In Junij in grooten getale 
Germ. 78. f. 15. ~- N. ab Es. aan den vijver op de 
Mon. Il. p. 23. Gliphoeve en in dezelfde 

maand aan slootkanten 
bij Leyden vrij gemeen, 
v. V. — Bij Amsterdam, 
Lod. — In Aug. te Voor- 
burg op schermbloemen , 
v. d. W. — Bij Utrecht, 
Six. — Op het bolwerk 
bij Haarlem in Julij , Rits. 

Fabr. $. P. 165, 25 (Minuta). — Bij Nijmegen, Perin. — In 
Panz. Fr. Germ. 32, f. 6. — Junij te Brummen, v. V. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 28. — Bij Velp in Julij, v. 

d. W 


Nees ab Es. Mon. II. p. 30, n°. 9. In Junij bij Driebergen, Six. 
— In den Aerenhout bij 
Overveen, Rits. 


Panz. Fr. Germ. 74, f. 9. — Nees Op de duinen bij Koudekerke 
ab Es. Mon. II. p. 32, n°. 11. 25 Aug., de Man. 


198 


919 


920 
921 


922 


923 


924 


925 


926 


927 


928 


929 


930 


931 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Fam. VIII. 


De Geerii 


Dalm. Först. Beitr. z. M. d. Pter. p. 33 
(31 falso), tab. f. 3. 
Excavatus Dalm. Act. Holm. 1820, n°. 5. — 
Dalm. Nees ab Es. Mon. IL. p. 79, n°. 6. 
Pictipennis Six, Tijdschr. v. Ent. 10° jaarg. 
Six. p. 219. Pl. 10, f. 6. 
COMYS Först. 
Swederi Dalm, Dalm. K. Vetens. Akad. Handl. 1820, 
n°. 3 et 14. — Nees ab Es. Mon. 
II. p. 223, n°. 24 (Hirticornis 4) 
et 15 9. 
AGLYPTUS Först. 
Aeneiventris Halid. Ent. Mag. IV. p. 447. 
Hal. 
DINOCARSIS Först. 
Hemipterus Dalm. Zl. n°. 20. — Nees ab Es. 
Dalm. Mon. II. p. 252, n°. 61. 
Rufus Six. Beschrijving van deze soort wordt 
nog verwacht. 
ECTROMA Westw. 
Rufescens Nees ab Es. Mon. II. p. 80, ne. 7. 
Dalm. 
HABROLEPIS Först. 
Nubilipennis Walk. Ent. Mag. V. 113, n°. 81. 
Walk. 
ENCYRTUS Dalm. 
Lunatus Dalm. Dalm. Act. Holm. 1820, n°. 7. — 


Nees ab Es. Mon. II. p. 203, n°. 2. 
Dalm. ZZ. n°. 44. — Nees ab Es. Mon. 
II. p. 237, n°. 41. — Ratz. /chn. 
d. F. I. p. 213. tab, VIII. f. 13. 


Atricollis 
Dalm. 


Punctipes 


Dalm. 
no) MBs 


Bifasciatellus Naar typische exx. gedetermineerd. 


Först. 


EUPELMUS Dalm. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 76, n°, 4. — 


Nees ab Es. Mon. II. p. 201, n°. 1. — 
Walker, Ent. Mag. V. p. 108, 


PTEROMALIDEA. 


Te Brummen in Aug., v. V. 
— Bij Driebergen in Sept. 
meermalen, Six. 

Bij Utrecht, Six. 


Bij Utrecht, Six. 


Eenmaal op els bij Breda 
in Julij, Heyl. — Bij 
Utrecht 9 Junij, Six. 
Beide 92. 


Bij den Haag, Six. 


Bij Driebergen gevleugeld 
en ongevleugeld, Six. — 
Bij Zwol in Julij, de Man. 

Twee voorw. bij Utrecht, 
Six (nu te sterk beschim- 
meld om ze te beschrij- 
ven). 


Eenige voorwerpen te Drie- 
bergen, Six. 


Bij Beek in Gelderl. 1 Mei, 
Six. 


Eenmaal 
Six. 
In overgroote menigte uit 
rupsen van Depressaria 
te Utrecht, Schubärt. — 
Meer dan 100 uit Hypo- 
nom. variabilis te Wasse- 
naar in Aug, 69, v. V. 
In Mei bij Utrecht, Six. 


bij Driebergen, 


Bij den Haag, Six. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


932 Flaviceps 


Dalm 


933 Sericans 


Nees ab Es. Mon. II. p. 230, n°. 32. 


Nees ab Es, Mon. II. p. 247, n°. 54 4 


199 


Een 2 den 2° Mei bij den 
Haag, Six. 
Bij Utrecht in April, Six. — 


Dalm. et 217, n°. 16 (Sericeus) 2. Vele exx. uit Coccus 
Tiliae te Leyden, Rits. 
Fulvifrons Walker, Ent. Mag. V. p. 109, n°. 76. In Mei bij Utrecht, Six. 
Walk. 
CERCHYSIUS Westw. 
Urozonus Dalm. 2.2. p. 378, n°. 2. tab. 8. — In Julij bij den Haag, v. V. 
Dalm. Först. Beitr. z. Mon. p. 45.£.18. — In Junij bij Drieber- 
— Nees ab Es. Mon. 11. p. 74, gen, Six. 
n°. 2. 
Stigmaticalis Gedetermineerd naar een typisch In'Julij bij den Haag, v. V. 
Westw. voorwerp, van Prof. Westwood 
ontvangen. 
CEROCEPHALA Westw. 
Cornigera Halid. Ent. Mag. I. p. 336 (Laesth. Een 2 bij Utrecht, Six. 
Westw. vespertina). — Walk. Ent. Mag. 


Auratus Dalm. 


Violaceus 
Dalm. 


Micans Dalm. 


Variolosus 
N. ab Es. 


Obsoletus PF. 


TI. p. 149, no, 1 et 2. — Ratz. 
Ichn. d Forst. 11. p. 209 (Scia- 
teras trichotus) Cf. Först. Chaleid. 


p. 41 


PERILAMPUS Latr. 


Dalm. Pterom. p. 102. — Nees ab Es. 
Mon. II. p. 46, ne. 1. — Panz. 
Fn. Germ. 51. f. 1. 

Dalm. Pterom. p. 103, n°. 2. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 47, n°. 2. — 
Panz. Fn. Germ. 88. f. 15. — Ratz. 
Ichn. d. Forst. III. p. 221. c. fig. 


Dalm. Pterom. p. 115. f. 21, 22. — 
Nees ab Es. Mon. II. p. 48, n°. 3. 


Twee voorwerpen op Wal- 
cheren, de Man. 


In April en Mei op het jonge 
loof der beuken bij den 
Haag en Wassenaar, v. V. 
— In April in den Aeren- 
hout, Rits. — In Mei bij 
den Haag, v.d. W. 

Bij Driebergen, Six. (De 
determinatie niet zonder 
twijfel om den vorm van 
het achterlijf.) 


ORMYRUS Westw. (Siphonura N.) 


Nees ab Es. Mon. II. p.82. — Ratz. Bij Driebergen, Six. 
“ Ichn. d. F. II. p. 150, n°. 4. — 


MONODONTOMERUS Westw. 


Fabr. 8. P. 150, 10. — Nees ab Es. Beide sexen uit de pop van 


Mon. II. p 68, n°. 19. — Coqneb. 
Illustr. icon. 1. 21. tab. 5. f. 2. — 


Zygaena Filipendulae bij 


Overveen, Rits. 
Ratz. Ichn. d. F. I. p. 176, n°. 1. 


OLIGOSTHENUS Först. (Glyphomerus id.) 


Stigme F. Fabr. S. P. 152, 21. — Coqueb. ZZ. Beide sexen uit bedeguar 


icon. 1. 19. tab. 4. f. 6. — Ratz. 
Ichn. d. F. I. p. 177, n°. 2. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 69, n°. 21. 


van de omstreken van 
Haarlem, v. V. 


200 


944 


945 


946 


947 
948 


949 


950 


951 


952 


953 


956 


Dorsalis F. 


Eurynotus 


Först. 


Bedeguaris 


L. 


Auronitens 


Först. 


Fulgens FE. 


Cingulatus 


N. ab Es. 


Cynipedis 


Walk. 


Cynipedum 


Ratz. 
Försteri Ratz. 


Longicaudis 


Ratz. 


Pubescens 


Först. 


Admirabilis 


Forst. 


Propinquus 


Forst. 


NAAMLIJST 


MEGASTIGMUS Spin. 


Fabr. S. P. 151, 11. — Coqueb. IZ. 


icon. I. p. 21. tab. 5. f. 3. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 66, n°. 16, — 


Ratz. Ichn. Il. p. 182, 


SYNTOMASPIS Först, 


Gedetermineerd naar een typisch ex. 


v. Förster. 


VAN NEDEKLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Een 2 bij Utrecht, Six. — 
Bij Haarlem in Mei uit 
eikengalnoten , Rits. 


Bij Utrecht, Six. 


CALLIMOME Spin. (Torymus Dalm.) 


Fabr. S. P. 150, 6. — Latr. Hest. 
nat. des Crust. et d. Ins. XIIL. p. 
225, ne. 10. — Nees ab Es. Mon. 
II. p. 56. 


Först. Bettr. z. Mon. d. Pt p. 32, 


n°, 4. 


Fabr. S. P. 155, 6. — Coqueb. IZ. 
— Nees ab 


icon. I. tab. 5. f. 1. 
Es. Mon. II. p. 61, n°. 8. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 62, n°. 9. 


Bij Utrecht uit bedeguar, 
Martens. — Uit bedeguar 
van de omstreken van 
Haarlem, Rits. 

Een 9 15 Oct. bij Rotterd. , 
Snell. 

Bij Utrecht, Six. 


Le 2 6 Junij op Staalduin , 
Vi 


Walk. Ent. Mag. I. p. 119, n°. 2 In n eerste dagen van Junij 


(An Linnaei et Fabr.?) 


Ratz. 
n°. 8. 
Ratz. 


Ratz. 2.2. I. p. 178, n°. 7. 


Först Beitr. 2. 
n°, 15. 


Först. Beitr. p. 32, n°. 19 — Ratz. 
lchn. d. Forst. Il. p. 181 en I. 


p. 179, n°. 13 (crenicaudhs). 


Först. Beitr. p. 32, n°. 17. — Ratz. 


Ichn. d. F. 111. p. 223. 


Ichn. d. Forstins 1. p. 178, 


lehn. d. F. 1. p. 178, n°. 6. 


Mon. der Pter. p. 32, 


te Brummen, v. V. — 
In Mei bij Utrecht, Six. — 
Te Leyden uit gallen van 
eikenbloesem , Rits. 

Te Overveen een 2, Rits. 


In Julij bij den Haag en te 
Heemstede in menigte uit 
braamstruikgallen, v. V. 
— In Sept. bij den Haag, 
v. d. W. — Bij Haarlem 
in Junij, Rits. — Bij 
Driebergen, Six. 

Bij den Haag en Leyden in 
Aug. en Nov. uit eiken- 
galnoten, v. V. — In 
Junij uit zeer groote hou- 
ten gallen bij de Vogelen- 
zang, Noordwijk, Leyden, 
Haarlem, v. V. en Rits. — 
In September bij Drie- 
bergen, Six. 

Bij Utrecht , Six. 


Uit gallen van Teras termi- 
nalis van verschillende 
plaatsen, v. V. — Uit 
dezelfden te Voorst , Wtt. 
— Uit dito en bedeguar 
bij Haarlem, Rits. 

Uit gallen van Teras termi- 
nal. bij den Haag, v. V.— 
Bij Utrecht, Six. — Uit 
Teras-gallen, Rits. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


957 Difficilis 
N. ab Es. 


958 Appropin- 
quans Ratz. 


959 Faseicularis 
Forst. 

960 Conjunctus 
N. ab Hs. 


961 Nitidulus 
N. ab Es. 
962 Nanus Först. 


963 Dubius Ratz. 


964 Signata 


N. ab Es. 


965 Cooperi Curt. 


966 Mellea Walk. 


967 Abrotani Ill. 


968 Aciculata 
Ratz. 


969 Neesii Forst. 


970 Gracilis Först. 


971 Nitida Walk. 


972 Bimaculatus 
F, 


973 Quadrum Ff, 


Nees ab Es. Mon. II. p. 61, n°. 7. — 
Ratz. Ichn. I. p. 180, n°. 15. 


Ratz. Ichn. d. F. I. p. 179, n°. 10 
en III p. 223. 


Gedetermineerd naar typische voor- 
werpen. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 63, n°. 11. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 64, n°. 12. 
Forst. Beitr. p. 33, n°. 22. 


Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 181, 
DNA 


DECATOMA Spin. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 43, n°. 6. 
— Walk. Ent. Mag. I. p. 28 
(Variegata). 


Curtis, Brit. Ent. VIII. 345. — 
Walk. Ent. Mag. I. p. 26, n°.1. 
Walk. Ent. Mag. I. p. 27, n°. 6. 


EURYTOMA Ill. 


Nees ab Es. Mon. IT. p. 40, n°. 2. — 
Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 174. — 
Panz. Fn, Germ. 76, f. 14. 


Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 177. 
Först. Beitr. z. M. d. Pterom. p. 31, 
n°. 1. 


Först. Beitr. p. 31, n°. 3. 


Walk. Ent. Mag. I. p. 25, n°. 7. 


TRIGONODERUS Westw. 
Fabr. S. P. 166, 26. — Nees ab Es, 
Mon. II. p. 85, n°. 1. 


Fabr. S. P. 152, 16. — Nees ab Es. 
Mon. II. p. 86, n°. 2. 


201 


Uit kleine gallen aan den 
bloesem van eiken bij den 
Haag, v. V. 

Uit wilgenrozen bij Loos- 
duinen, v. V. — Uit 
braamgallen bij Haarlem , 
Rits. 

Uit kleine galletjes bij Over- 
veen in Mei, Rits. 

Een wijfje in Zeeland, Wtt. 
— Een ander bij Utrecht, 


ix. 
Bij Driebergen, Six. 


Uit gallen van eikenbloesem 
te Haarlem, Rits. 

Een 4 uit een eikengal bij 
Bloemendaal, Rits. 


Eenige voorwerpen bij den 
Haag in Mei op jonge 
berken, v. V. — Bij Drie- 
bergen, Six. — Te Beek, 
Six. — Bij Leyden, Herkl. 
— Bij Groningen, H. van 
Hall. 

Twee 22 bij Utrecht, Six. 


Bij Haarlem uit eikengallen, 
Rits. 


Tegen het einde van Mei bij 
den Haag, v. d. W. en v. 
V. — Te Bloemendaal uit 
een witbehaarde eikengal, 
Rits. — Op Texel en bij 
Leyden gekweekt uit ver- 
groeide stengels van Tri- 
ticum repens, Rits. 

Beide sexen uit braamgallen 
bij Haarlem, Rits. 

Een voorwerp bij Utrecht, 
Six. 

Beide sexen in Julij bij den 
Haag, v. d. W. 

In April bij Utrecht, Six. 


De var. 8 van Nees, een 2 
den 30sten Mei te Utrecht 
en waarschijnlijk ook al- 
daar het 4, Six. 

Een 2 in Sept. op Wikken- 
burg, Wit, 


202 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


CLEONYMUS Latr. 


974 Maculipennis Curtis, Brit. Ent. IV. 194. Een 4 bij Utrecht, Six. 
Curt. 


PACHYLARTHRUS Westw. (Phacostomus Ns.). 


975 Smaragdinus Walk. Ent. Mag. 1. p. 457. Bij Utrecht, Six. 
Walk. 
976 Patellanus Dalm. Act. Holm. 1818. p. 80. — Een 4 bij Driebergen, Six. 
Dalm. Nees ab Es. Mon. II. 121, n°. 1. — 
Walk. Ent. Mag. 1. p. 458. 


CHRYSOLAMPUS Spin. 


977 Aphidiphagus Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 181 en In Julij bij den Haag uit 
Ratz. II. p. 184, n°. 3. bladluizen, zoo ik mij 
niet vergis Aphis Rosae, 

ViM: 


RHAPHIDOTELUS Walk. (Storthygocerus Ratz.). 


978 Maculatus Walk. Ent. Mag. II. p. 179. — Först. Bij Driebergen, Six. 
Walk. Beitr. p. 30, n°. 264 (Pier. subu- 
lifer). — Ratz. Ichn. I. p. 207 et 
II. 208. 


PLATYMESOPUS Westw. 


979 Westwoodil Ratz. Ichn. d. Forstins. I. p. 206, Een ex. bij Driebergen, Six. 
Ratz. n°. 1. — Bij Leyden uit kleine 
gallen aan de onderzijde 
vaneikenbladeren in Juli), 
Perin. 


PTEROLYCUS Ratz. 


980 Lichtensteinti Ratz. Ichn. d. F. I. p. 188, n°. 3. Bij den Haag, v. V. 
Ratz. 


PTEROMALUS Swed. 


981 Puparum 1. _ Nees ab Es. Mon. II. p. 107, ne. 21. Meermalen uit poppen van 


— Bouché, Nat. d. Ins. p. 167. —  Pap.Polychlorosen Bras- 
Ratz. Ichn. d. Forst. 1. Pp: 194, sicae , v. V. — Uit eerst- 
no, 17 en II. p. 195, n°. 30. genoemde, Drechsler. — 


Bij Utrecht, Six. — Bij 
Voorburg, Iv. Schepm. 
— Beide sexen op Texel 
in Junij, Rits. 
982 Muscarum Ratz. Ichn. d. F. I. p. 188, n°. 3. Uit een Tachine-pop van 
Hart. Pieris Rapae, Rits. 
983 Inflexus Först. Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 196, Eenige wijfjes uit de gallen 
n°. 33. tab. 3. f. 5. van Cynips Rosae van 
Haarlem, v. V. 
984 Leucopezus Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 204, n°. 46. Een ex. den 31sten Julij bij 
Ratz. den Haag, v. d. W. 
985 Omnivorus Walk. Ent. Mag. III. p. 205. — Beide sexen in zeker aantal 
Walk. Ratz. Ichn. d. Forstins. I.p.194, uit de rups van Bomb. 
n°. 16 (Processioneae). ee te Voorst, 
tt. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


986 Bimaculatus 
Spin. 


987 Gallarum L. 


988 Bicolor Swed. 


989 Leucogramma 
Ratz. 


990 Heyeri Ratz. 


991 Ramicornis 
Geoff. 


992 Pectinicornis 
Forst. 


993 Tarandicornis 
Först. 


994 Flavus 
N. ab Es. 
995 Bulmerincqui 
Ratz. 
996 Lophyrorum 
Hart. 


997 Acuminatus 

Ratz 

998 Flavomacu- 
latus Ratz 


999 Pedestris 
Dalm. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 96, n°. 8. 


OLYNX Forst. 


Fabr. S. P. 150, 8. — Nees ab Es. 
Mon. II. p. 170, n°. 24. 


EUPLECTRUS Westw. 


Swed. K. Vet. Acad. Handl. 1795. 
204, 2. — Nees ab Es. Mon. IT. 
p. 146. — Walk. Mon. Chale. II. 
173. 


ELACHESTUS Spin. 


Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 170 en 
II. p. 174, n°. 5. 


Ratz. id. op. II. p. 174, n°. 6. 


EULOPHUS Geoffr. 


Fabr. S. P. 153, n°. 24. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 152, n°. 1. — 
Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 163. 


Fabr. S. P. 153, ne. 22. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 153, n°. 2. 


Först. Beitr. z. Mon. d. Pt. p. 43, 


n°, 23. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 167, n°, 18. 
Ratz. Ichn. d. Forst. II. p. 155. 


Ratz. Ichn. d. Forst. I. p. 162, n°. 6 
ent Taf: 3,1. 22: 


ENTEDON Dalm. 


Ratz. Zeh. d. Forst. iI. p. 169. 
Taf. 3, f. 23. 
Ratz. /chn. d. Forst. 1. p. 164. 


203 


Vier exx. bij Utrecht in 
Aug., Six. 


In groote hoeveelheid uit de 
gallen van Teras termi- 
nalis, v. V. 


Bij den Haag, Six. 


Uit cocons van Cionus Sero- 
phulariae bij Heemstede, 
v. V 


Uit wilgenrozen bij Loos- 
duinen, v. V 


Te Leyden in Mei uit de 
rups van N. Tridens , 
v. V. — Uit popjes te 
Utrecht, Six. — In den 
Haarlemmer hout, Rits. 

Beide sexen uit eene rups 
gevonden te Molencate bij 
Hattem in Aug., Rits. 

Uit de larven van Phytono- 
mus Polygoni in Julij en 


Sept., Wtt. en v. V. 
Een ex. uit ele in Juli) 
te Leyden, Rits. 


In Mei bij ’s Gravenhage , 
V 


VOM 

Een 2 bij Utrecht, Six. — 
Uit tonnetjes van Lophy- 
a Pini en pallidus, 
ve Vi 


Bij Leyden in Maart, v. V. 
Bi} Driebergen in Oct. en 


aan de Bildt in Aug. op 
eijeren van. ..? Six. 


Fam. IX. PROCTOTRUPIDEA. 


GONATOPUS Ljungh. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 385, n°. 4, — 
Hal. Ent. Mag. V. p. 518. 


Vier voorwerpen bij Drie- 
bergen, Six. — Een op 
Vlieland, Rits. 

18 


204 


1000 


1001 


1002 


1005 


1004 
1005 


1006 


1007 


1008 


1009 


1010 


1011 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


CHELOGYNUS Hal. 


Ephippiger = Dalm. Anal. p. 9, n°. 1. — Neesab Tweemaal bij Utrecht en 

Dalm. Es. Mon. II. p. 371, n°. 1. eenmaal in Junij bij Sche- 
veningen, Six. 

Dorsalis Fabr. S. P. 238, 8. — Nees ab Es. Drie voorwerpen in Junij bij 
Dalm. Mon. II. p. 372, n°. 2. Utrecht, Six. 

Collaris Dalm Anal. p. 9, n°. 2. — Neesab Een voorwerp bij Drieber- 
Dalm. Es. Mon. Il. p. 373, n°. 3. gen in Junij, Six. 

LABEO Hal. 


Exeisus Hal. Haliday, Ent. Mag. IV. p. 429. Het wijfje in April bij den 
PI AVIRA Haag, Six. 


ANTEON Jur. 


Brevicorne Nees ab Es. Mon. II. p. 377, n°. 9. In Julij bij den Haag, v. V. 
Dalm. 
Jurineanum Walk. Dryinidae Ent. Mag. IV. p. Bij Utrecht, Six. 
Latr. 422. — Nees ab Es. Mon IL. p. 
273, n°. 1. 


APHELOPUS Dalm. 


Melaleucus  Dalm. Anal. p. 14, n°. 13. — Nees In Aug. in Zuid-Holland en 
Dalm. ab Es. Mon. II. p. 388, ne. 1. op de Gliphoeve, v. V.— 
Bij Driebergen in Mei en 
Junij, Six. — Bij Haar- 
lem, Rits. 
Atratus Dalm. Dalm. Anal. p. 15, n°. 14. — Nees In April en Mei bij Utrecht, 
ab Es. Mon. II. p. 389, n°. 2. SIX. 


EMBOLEMUS Westw. (Polyplanus Ns.) 


Ruddii Westw. Westw. PAiz Mag. III. Ser. 2. p. Verscheidene exx. bij elkan- 
444. — Halid. Ent. Mag. IV. der in Sept. bij Utrecht, 
p. 431. Pl. XVI, f. 1. — Nees Six. 
ab Es. Mon. II. p. 349. 


BETHYLUS Latr. 


Cenopterus Latr. Hist. nat. d. Crust. et d. Ins. Eenmaal in Holland, v. V. 
Latr. XIII. p. 229. — Panz. Fn. Germ. 
81, £. 14. — Nees ab Es. Mon. II. 
p. 394, ne, 4. 


PERISEMUS Först. (Omalus Jur.) 


Formicarius Latr. Gen. Cr. et Ins. IV. p. 41. — Bij Leyden, v. V. — Bij 
Latr. Panz. Fn. Germ. 97, f. 16. — Nees Utrecht, Six. 
ab Es. Mon. II. p. 693, n°. 3. 


ISOBRACHIUM Först, 


Fuscicorne Nees ab Es. Mon. II. p. 592, n°. 1. Bij Utrecht, Six. 
Jur. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


1012 Clavatus 


Ratz. 


1013 Fuscicornis 


1014 Pallipes Voll. Nader te beschrijven. 


1015 Ancyloneurus Ratz. Ichn. d. F. I. p. 217. 


1016 


1014 


1018 
1019 


N. ab Es, 


Ratz. 
Syrphi 
Bouch. 


Rufipes 
N. ab Es. 


Cursitans 
N. ab Es. 
Nanus 
N. ab Es. 


1020 Thoracicus 


1021 


1022 


1023 


1024 


1025 


1026 
1027 


1028 


N. ab Es. 


Campanula- 
tor L. 


Pallipes Jur. 


Longicornis 
Nees. 
Calcar Hal. 


Elongatus 
Hal. 
Laricis Hal. 
Aculeator 
Hal. 
Parvulus 
N. ab Es. 


1029 Apterogynus 


Hal. 


205 
CALLICERAS Nees. 


Ratz. Ichn. d. F. III. p. 183, n°.1. Uit wilgenrozen bij Leyden, 
Rits. en v. V. 

Nees ab Es. Mon. II. p. 281, n°. 3. Uit wilgenrozen met den 
vorigen, misschien de & 
van de vorige soort, Rits. 


LAGYNODES Först. 


In een huis te Leyden op het 
eind van Maart een @, Rits. 


MEGASPILUS Westw. (Cerapkron, pars Ns.) 


In Junij in myn tuin te 
Leyden, v. V. 

Bouché, Nat. d. Ins. p. 175. — Te Leyden in Aug. uit pop- 
Ratz. Ichn. d. F. I. p.216,u°.2. pen van Syrphus, Perin. 
tab. VIII. f. 11. — In Sept. in mijn tuin 

aldaar gevangen, v. V. 

Nees ab Es. Mon. II, p. 277, n°. 5. Bij Utrecht, Six. 


CERAPHRON 2 Jur. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 284, n°.9. Bij Utrecht in Mei en bij 
Driebergen in Junij, Six. 

Nees ab Es. Mon. II. p. 284, ne. 10. Eenige malen bij Utrecht 
gevonden , Six. 

Nees ab Es. Mon. II. p. 283, n°. 8. Bij Utrecht, Six. 


PROCTOTRUPES Latr. (Codrus Jur.) 


Fabr. S. P. 99, 25. — Nees ab Es. Bij Utrecht en bij Drieber- 
Mon. II. p. 353, n°. 1. — Germ. gen in Sept., Six. — 
Fn. Germ. 5, f. 16. — ‚Haliday , Een & te Voorst in Julij, 
Oxyura p.10.sp.6(Gravidator L.) Witt. — Op Schothorst en 
Sterkenburg in Aug., v.V. 

In Mei gemeen bij den Haag, 
v. d. W. en v. V. — Bij 
Utrecht, Six. — Gemeen 
op Wikkenburg en te 
Voorst, Wtt. — Aan de 
Vogelenzang, Rits. — Op 
Sterkenburg, v. V. 

Beide sexen in Aug. te 
Brummen, v. V. 

Een g den 17den Mei bij 
Utrecht, Six. — Ook al- 
daar in Junij, Six. 

In Mei bij Utrecht, Six. 


Panz. Fn. Germ. 85, f. 9. — Nees 
ab Es. Mon. II. p. 356, n°. 5. — 
Hal. Ozyura p. 11. sp. 10. — Jur. 
Nonv. Méth. tab. 13. g. 46. 


Nees ab Es. Mon. IT Bp. 358, n°. 7. 
— Hal. Ozyura p. 9. sp. 5. 
Hal. Oxyura p. 12, n°. 13. 


Hal. Ozyura p. 11. sp. 9. 


Hal. Ozyura p. 14. sp. 17. 


Bij Haarlem, Rits. 
Hal. Ozyura p. 14. sp. 16. 


Bij Haarlem in Sept., Rits. 


Nees ab Es. Mon IT. p. 360, n°. 10. 


Bij Utrecht, Six. — In Oct. 
— Hal. Ozyura p. 14. sp. 18. 


vliegende in mijn tuin te 
Leyden gevangen, v. V. 


Hal. Ozyura p. 15. sp. 19. Bij Utrecht, Six. 


206 


1030 


1031 
1032 


1033 
1034 
1035 


1036 


1037 


1038 


1039 
1040 
1041 
1042 


1043 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Metallicus 
Hal. 


Spinosulus 
N. ab Es. 
Dalmanni 
Ratz. 


Varicornis 
Latr. 

Filicornis 
Ratz. 


Procris Walk. 


Frontale 
Latr. 


Rugulosus 
Latr. 


Boseil Jur. 


Niger 
N. ab Es. 
Nodicornis 
N. ab Es. 
Forticornis 
N. ab Es. 
Tuberosus 
N. ab Es. 


Contorticor- 
nis Ratz. 


THORON Hal. 
Walk. Ent. Mag. IIl. p. 355. Pl. 
XITI, f. 11 et 12. — Hal. Ent. 
Mag. I. p. 272. — Nees ab Es. 


Mon. II. p. 291 (2 Solidus) et 
292 (4 Fornicatus). 


TELEAS Latr. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 296, n°. 2. 


Ratz. Ichn. d. F. I. p. 185, n°. 5. 


PROSACANTHA N. ab Es. 


Walk. Ent. Mag. III. p. 357. 


Ratz. Ichn. d. Forst. III. p. 186, 
n°. 1. 
Walk. Ent. Mag. III. p.366, no. 28. 


SPARASION Latr. 


Latr. Gen. Cr. et Ins. IV. p. 35. — 
Jurine, Nouv. Meth. p. 303. tab. 
13, f. 44. — Nees ab Es. Mon. 
II. p. 260. — Curtis, Brit. Ent. 
vol. VII, Pl. 317. 


SCELIO Latr. 


Latr. Gen. Cr. et Ins. IV. p. 32. — 
Curtis, Brit. Ent. VII, Pl. 325. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 263. 


INOSTEMMA Hal. 


Jurine, Nouv. Méth. Hym. p. 318. — 
Nees ab Es. Mon. IT. p. 306 ‚n°. 14. 
—- Curtis, Brit. Ent. vol. VII. 
PI. 309. 


PLATYGASTER Latr, 
Nees ab Es. Mon. II. p. 304, no. 12. 
— Ratz. Ichn. III. p. 185, ne. 6. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 299, n°. 2. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 308, n°. 16. 


Nees ab Es. Mon. II p. 303, n°. 8. 


Ratz. Ichn. d. Forstins I. p. 215, n°. 1. 


Twee 33 in Aug. bij Drie- 
bergen, Six. — Beide 
sexen aldaar in Mei, Six. 


Een & bij Utrecht, Six. 


In menigte uit eijeren van 
Orgyia antiqua, v. V. 


Een 9 bij Utrecht, Six. 
Bij Driebergen, Six. 
Een & bij Utrecht, Six. 


Bij Driebergen meermalen, 
Six. 


Eenige voorwerpen bij Drie- 
bergen, Six. — Bij Rhoon 
in Aug., Iv. Schepman. 


Een 2 en 2 44 in Julij op 
den Haagschen straatweg, 
Perin. — Een 9 25 Julij 
bij Middelburg, de Man. 


Uit wilgenrozen bij Leyden, 
ys UNS 
De var. 8 bij Utrecht, Six. 


Uit wilgenrozen in Junij bij 
den Haag, v. V 

Bij Utrecht in Mei, Six. — 
Twee exx. op de duinen 
bij Koudekerke in Zee- 
land, de Man. 

Een 4 bij Driebergen, Six. 


1044 


1045 


1046 


1047 


1048 


1049 


1050 


1051 
1052 
1053 


1054 


1055 


1056 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Papaveris 


Först. 


Ovulorum 


Hal. 


Pratensis 


Först. 


Fuscicornis 


Curt. 


Nodicornis 


Marsh. 


Rufipes 


Westw. 


Elegans Jur. 


Conica Latr. 


Picicornis 


N. ab Es. 


Suspecta 


N. ab Es. 


Dispar 


N. ab Es. 


Fumipennis 


Westw. 


Dorsiger 


Curt. 


CAMPTOPTERA Först. 


Först. Hymenopt. Studien. II. p. 119. 


POLYNEMA Hal. (Eutriche Ns.) 


Nees ab Es. Mon. II. p. 197 (Eutr. 
gracilis). — Hal. Ent. Mag. I. p. 
347. — Först. Linnaea Ent. II. 
p. 217. 


ANAPHES Hal. 
Forst. Zinnaea Ent. II. p. 211. 


GALESUS Curt. 


Curtis, Brit. Ent. VIII, ne. 341. 


ANEURHYNCHUS Westw. 


Marshall, Ent. Monthl. Mag. 1867, 
n°, 34. p. 225. 


PARAMESIUS Westw. 
Westw. Introd. to mod. Class. 11. 


Synopsis p. 75. — Nees ab Es. 


Mon. II. p. 335, n°. 18. 


DIAPRIA Latr. 


Jurine, Nouv. Méth. d. Cl. p. 319. 
tab. 13, f. 48. — Nees ab Es. 
Mon. II. p. 324, n°. 4. 


Fabr. S. P. 167, 33. — Nees ab Es. 
Mon. IJ. p. 325, n°. 7. 
Nees ab Es. Mon. Il. p. 321, n°. 3. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 323, n°. 5. 
LOXOTROPA Först. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 328,n°.9. 


BASALYS Westw. 


Westw. Introd. t. mod. Class. II. 
Synopsis. p. 75. 


ISMARUS Hal. 
Curt. Brit. Ent. vol. VIII, Pl. 308. 


— Westw. Introd. to the mod. 
Class. Synops. p. 76. 


207 


Het wijfje binnen ’s huis 
gevangen den 2östen 
Aug. 72 te Leyden, Rits. 


Een & bij Utrecht, Six. 


Een & bij Utrecht, Six. 
Een ¢ in Junij bij Utrecht, 
SIX. 


Twee exx. in Mei bij Utrecht, 
Six. 


In Aug. te Brummen en in 
Julij op Sterkenburg, v. 
V. — In Aug. aan de 
Vogelenzang, v. d. W. 


Bij Leyden, v. V. — Bij 
Utrecht, Six. — In Sept. 
op Wikkenburg, Wtt. — 
Bij Haarlem, Rits. 

Bij den Haag, v. V. — Bij 
Utrecht, Six. 

Een 2 bij Driebergen, Six. 


Een 2 bij Driebergen, Six. 

Twee wijfjes bij Utrecht , 
Six. 

Bij Driebergen , Six. 


Een & bij Driebergen, Six! 


208 


1057 Boleti 

N. ab Es. 
1058 Bisulca 

N. ab Es. 
1059 Fuseicornis 

N. ab Es. 
1060 Sanguino- 

lenta N. ab Es. 


1061 Gracilipes 
Curt. 


1062 Ater Jur. 


BELYTA Jur. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 338, n°. 2. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 339, n°. 8. 
Nees ab Es. Mon. II. p. 340, n°. 5. 


Nees ab Es. Mon. II. p. 341, n°. 7. 


CINETUS Jur. 


Curt. Brit. Ent. VIII, 380, n°. 4. 
— Westw. Introd. to mod. Class. 
Synopsis, p. 76. 


HELORUS Latr. 


Jurine, Nouv. Méth. de Cl. p. 215. 
tab. 14. — Nees ab Es. Mon. II. 
p. 364. — Curtis, Brit. Ent. 
vol. IX, no. 403. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


In Junij bij den Haag, v. V. 
In Junij bij den Haag, v. V. 
Bij Utrecht, Six. 


In Junij bij Arnhem, v. V. 


Bij Driebergen, Six. 


Bij Utrecht, Six. — In Julij 
en Aug. bij Leyden, v. V. 
— Op Wikkenburg in 
Julij, Wtt. 


Onder het afdrukken dezer lijst zijn mij nog de volgende 
soorten als inlandsch bekend geworden : 


1063 Tryphon 
brunniventris 
Grav., var. ful- 
viventris 

Holmgr. 

1064 Exenterus le- 

pidus 
Holmgr 

1065 Exenterus 

Bohemani 
Holmgr. 

1066 Exetastes 

fulvipes Grav. 


1067 Glypta sca- 
laris Holmgr. 
(nec Grav). 
1068 Lissonota 
commixta 
Himgr. 
1069 Odontome- 
rus dentipes 
mel. 
1070 Anomalon 
Wesmaeli 
mgr. 
1071 Anomalon 
septentri- 
onale Hlmgr. 
1072 Megastigmus 
Bohemanli 
Ratz. 


Holmgr. Mon Tryph. p. 191, no 15. 


Holmgr. Mon. Tryph. p. 231, n°. 10. 
Holmgr. Mon. Tryph. p. 226, n°. 1. 
Grav. Zchn. Eur. III, p 401, ne. 9. 
Holmgr. Mon. Pimpl. p. 42, n° 13. 
Holmgr. Mon. Pimpl. p. 50, n°. 4. 
Grav. /ekn. Eur. III, p. 854. — 

Holmgr. Mon. Pimpl. p. 73, n°. 1. 
Holmgr. Mon. Ophion. p. 1-, n°. 4. 


Holmgr. Mon. Ophion. p. 27, n°. 18. 


Ratz. Ichn. d. Forstins. II, p. 182, 


n°. 2. 


Bij Leyden, Wellenb. 


In Mei te Voorst uit eene 
larve gekweekt, Wtt. 


Te Voorst, Witt. 


Aan het Ginneke, 15 Aug. 
12, W. Alb. 


Te Brummen in Mei 67, v.V. 


Bij Soeterwoude den 1sten 
Aug. 72, v. V. 


In Julij bij Noordwijk, Rits. 


Uit eene rups gekweekt, 
Kinker. 


Vijf exx. bij elkander te Was- 
senaar 25 Mei, v. V. 


In de Scheveningsche bosch- 
jes 19 Junij, Six. 


Bijlage tot de lijst van inlandsche 
Hymenoptera 





BESCHRIJVING DER NIEUWE SOORTEN. 


1. AGROTHEREUTES BATAVUS, Voll. 


(Plaat 9, Fig. 1.) 


Agroth. niger, pedibus rufis, antennis et abdomine tricoloribus. 
Long. 6 millim. 


De vrij lange legboor, het tweelobbige voorlaatste tarsenleedje 
en de slanke sprieten toonen als systematische plaats voor dit 
insect aan het geslacht Agrothereutes, van welks beide andere 
soorten Hopei en Abbreviator deze reeds door de kleur voldoende 
onderscheiden is. 

Kop met de oogen en de kaken zwart, dof en fijn gestip- 
peld, behalve achter de inplanting der sprieten, waar de schedel 
sterk ingedeukt, glad en glanzig is. Oogen zeer groot, doch 
ocellen vrij klein. Palpen grauw, aan het eerste lid iets 
donkerder. Sprieten slank, zoo lang als 2 van het ligchaam; 
het eerste lid gezwollen, bolvormig, scheef afgesneden, het 2° 
klein en dun, het 3° aan de basis zeer dun, langer dan de 
beide voorgaanden te zamen, het 4° iets korter; deze allen 
rood. Het 5° iets korter dan het 4° en het 6° weder iets korter, 
doch nog altijd langer dan breed; het 7° echter even als de 
volgenden even lang als breed; 5—7 zwart, 8—11 wit, de 
overigen zwart. Thorax zwart, minder fijn gestippeld dan de 
kop; metathorax tusschen de beide zijkanten, die van een 
doorntje voorzien zijn, uitgehold. Vleugeltjes langer dan bij de 
andere soorten tot op het steeltje van het achterlijf reikende; 


210 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


voorvleugels bruin achter de helft der radiaalcel en der 2° eubi- 
taalcel (areola) rond toeloopende, met gele basis, gele vleugel- 
schubjes en bruine aderen; ondervleugels veel lichter met minder 
sterk uitgedrukte aderen. 

Achterlijf glad en glanzig, zeer weinig bestippeld, breeder 
dan de thorax met het eerste segment zeer smal aan de basis 
en vrij breed uitloopend; de inkervingen tusschen de ringen 
vrij diep, vooral die tusschen den 1° en 2° ring. Steeltje bruin, 
ring 1, 2, 3 en de voorrand van 4 rood, de rest van 4 en 
ring 5 zwart, 6 en 7 wit met zwarten zoom. Legboor rood- 
bruin in zwarte scheede, bijna zoo lang als het achterlijf. 

Pooten met de heupen ietwat geelachtig rood, vrij forsch; 
een ring aan het eind der achterdijen zwart, de achterscheenen 
vaal bruin met een’ lichten ring aan de basis. 

Een wijfje dezer soort werd door den heer Perin in Zuid- 
Holland gevangen. 


2. APTESIS LONGICAUDA, Voll. 


Aptesis capite et metathorace nigris, pro- el mesothoracibus 
badüs, abdomine rufoflavo, pedibus flavis. Long. 3 mm. 


Het naast verwant aan Apt. Sudetica Grav., doch verschillend. 
Kop breed, zwart, glanzig, aan de achterzijde sterk versmald 
en in den nek sterk uitgehold. Sprieten veel slanker dan bij 
de overige soorten in dit genus, aan de inplanting roodachtig 
wit, en verder door rood en bruin tot zwart overgaande. 
Borststuk vaal kastanjebruin, behalve den zwarten metathorax, 
die aan iedere zijde een uitstekend puntje vertoont. Vleugels 
smal, reikende tot over de basis van het achterlijf met gele 
inplanting en onduidelijk bruin aderbeloop. Achterlijf glad en 
glanzig roodgeel met zweem van bruin aan de basis. Legboor 
lichtbruin, iets langer dan het achterlijf. Pooten slank, geheel 
lichtroodachtig geel. 

Een enkel wijfje werd door mij in Aug. bij Wort-Rhede in 
Gelderland gevangen. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 21 
3. Bassus QUADRIGUTTATUS, Voll. 


Bassus niger, quitis quatuor albis in abdominis lateribus, pedibus 
anterioribus el femoribus posticarum rufis. Long. 6 millim. 


Zwart, weinig glanzig, zeer spaarzaam behaard. Aan den 
kop zijn de oogen tamelijk uitpuilend, vuil donker bruin, bijna 
zwart; de ocellen roodbruin; de elypeus, bovenlip, tandjes der 
bovenkaken en palpen rood, terwijl de sprieten aan de onder- 
zijde een’ rooden gloed vertoonen. De zijden van den thorax 
zijn glanziger dan de rug, het schildje steekt vrij hoog naar 
boven, de metathorax heeft drie bovenpaneelen, waarvan het 
middelste klein en diep ingedrukt is; daaronder is slechts één 
grof gestippeld onderpaneel !. Van het achterlijf zijn de vier 
voorste ringen op de rugzijde lederachtig, de volgenden glad; 
de eerste vertoont in het midden eene gleuf tusschen twee 
rigchels, die echter niet tot het eind doorloopen; de 3 volgende 
ringen hebben aan wederzijde op het midden der lengte een 
ingedrukt putje. Ring 1 en 2 vertoonen aan iedere zijde in 
den achterhoek een zuiver wit vliezig driehoekje. Vleugeltjes 
doorschijnend met gele inplanting, lichtbruine aderen en bruin 
stigma met lichtere basis. Aan de pooten zijn de heupen en 
dijringen zwart, de voor- en middenpooten oranjeachtig rood; 
de dijen der achterpooten en de basis der scheenen iets minder 
geelachtig rood, de rest der scheenen en de tarsen dofzwart. 

Van deze fraaije soort ving ik in Mei te Leyden een wijfje. 


4, SCOLOBATES CORALLINUS, Voll. 


Scolob. niger, sat mitidus, antennis annulatis , abdominis parte 
anteriore et femoribus posticis corallinis. Long. 9 millim. 


Van de drie beschreven soorten van Scolobates komt deze het 
meest met /talicus overeen. 





1 Met het woord Paneel bedoel ik die veldjes (Areolae), door eenigzins ver- 
hoogde rigeheltjes of lijstjes ingesloten, welke men in de familie der Sluipwespen bij 
verre weg de meeste soorten op den metathorax aantreft, en die door Wesmael het 
eerst als goede specifieke onderscheidingskenmerken zijn gebruikt. Verg. zijn Tentamen 


dispositionis methodicae Ichneumonum. 
19 


212 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


Zwart, matig glanzig, op kop en thorax vrij digt en duidelijk 
gestippeld, gladder op het achterlijf, waarvan de voorhelft 
koraalrood is. Kop van boven gezien tweemaal zoo breed als 
lang, op den schedel en achter de oogen kort behaard; oogen 
vrij groot, ovaal, donker bruin; bijoogjes licht bruin; tanden - 
der bovenkaken zeer glad en glanzig. Sprieten vrij forsch, 
reikende tot voorbij de spits der achterheupen; het eerste lid 
scheef bekervormig, dik; het 2° veel dunner en slechts half 
zoo lang; het 3° schuin daarin geplant, aan de basis dunner, 
aan het eind dikker, driemaal langer; de overigen schier even 
lang als dik; ringel 9—18 wit, al het overige zwart. Borststuk 
aan de zijden sterk behaard; de metathorax met 5 zwak om- 
lijste paneeltjes. Vleugelschubbetjes zwart; daaronder een even 
groot wit in een gedraaid vliezig dotje als vleugelbasis. 
Vleugels eenigzins berookt met bruine aderen en taankleurig 
stigma. Achterlijf smal aan de basis, aan den rand van den 
3° ring zoo breed als de thorax tusschen de vleugels, koraal- 
rood tot over de helft van den derden ring, verder glanzig 
zwart. Legboor uitwendig even zigtbaar. Aan de voorpooten 
zijn de knieën en seheenen licht rood, de tarsen bruin; de 
middelpooten zijn zwart, behalve de spits der knie, de onder- 
zijde en de stekels der scheenen, die donkerrood zijn; aan de 
achterpooten, wier heupen zeer forsch zijn, zijn de breede dijen 
koraalrood. 

Op Wikkenburg bij Schalkwijk ving Dr. J. Wttewaall in de 
maand September vijf wijfjes. 


5. PimPLA vincrA, Voll. 


P. nigra antennis fulvescentibus, abdominis seymentis rufo- 
marginatis, pedibus rufis, posticarum tibüs tricoloribus, terebra 
brevi. Long. 6—12 millim. cum terebra. 


Misschien is deze soort niet zelfstandig, maar eene verschei- 
denheid van Scanica of Alternans, met welke zij veel overeen- 
komst heeft. 

Kop zwart, achter de sprieten zeer glanzig. Palpen grauw. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 213 


Eerste lid der sprieten zwart; aan de bovenzijde zijn de 
sprieten roodbruin, gaande weg rooder, aan de onderzijde 
geelachtig, naar de spits toe rooder. Thorax zwart, vleu- 
gelschubbetjes en knobbeltje daar voor geelachtig wit; stigma 
der vleugels getaand geel. Abdomen sterk gestippeld, behalve 
de randen der segmenten, die zeer glad en roodachtig zijn; 
legboor van boven gezien niet langer dan de 3 laatste achter- 
lijfsringen. Pooten met alle heupen rood; de tarsen iets lichter, 
die der middelpooten bruin aan de uiteinden der leedjes; scheenen 
der achterbeenen onder de knie zwart, dan een smal wit bandje, 
vervolgens rood tusschen twee bruinachtige dunne lijntjes, de 
stekeltjes wit; tarsen der achterpooten wit en zwart geringeld. 

Verscheidene wijfjes werden in Holland, Zeeland, Utrecht 
en Gelderland aangetroffen, het mannetje bleef onbekend. 


6. Pimpra LAEVIDORSUM, Voll. 


P. nigra, thoracis dorso deplanato laevi, abdominis segmentis 
anterioribus rude punctatis, pedibus fulvis, terebra mediocri. 
Long. 3 mm. cum terebra. 


Deze soort onderscheidt zich van hare geslachtsverwanten 
door de platheid en den levendigen glans van den rug des 
thorax. Kop glanzig zwart, schier ongestippeld; palpen geel- 
achtig; oogen bruin; sprieten aan de onderzijde vaal bruin. 
Thorax, ofschoon bijzonder glad en glanzig, toch echter nog 
gestippeld. Vleugelschubbetjes en basis der vleugels geel; stigma 
lichtbruin met witte basis. Metathorax bijna zonder verdeeling 
in paneeltjes. Abdomen tweemaal zoo lang als de thorax en 
iets breeder; het 1° segment zeer grof gestippeld met een ondiep 
gleufje in het midden, uitloopende op een zadelachtig randje 
aan het einde; 2°, 3° en 4° ring grof gekorreld met gladde zoomen ; 
de overige ringen minder grof van sculptuur; legboor zoo lang 
als de 3 laatste segmenten met de helft van het vierde. Pooten 
geelachtig rood met zwarte klaauwtjes. 

Beschreven naar een te Voorst in Julij door den heer J. Wtte- 
waall gevangen voorwerp. 


214 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


POLYSPHINGTA MULTICOLOR, GR. 


- Van de beide op bladz. 176 vermelde variéteiten is de tweede 
bij nader onderzoek gebleken te zijn een aan de punt van het 
achterlijf ietwat bevlekt en bedekt (en daardoor generisch moeije- 
lijk te herkennen) wijfje van Sp. 637 Clistopyga incitator F., 
terwijl de eerste, gevangen in den Aerenhout, bijna geheel over- 
eenstemt met de beschrijving van Polysphincta Bohemam bij 
Holmgren, Monogr. Pımpl. p. 30, n°. 3, met dit zeer groote 
verschil dat de legboor niet is zoo lang als het 1ste segment, 
maar langer dan de twee eersten gezamenlijk; zoodat het onmo- 
gelijk schijnt dit voorwerp tot Bohemani te brengen. 

De vleugeladeren zijn als bij afdeeling A. b. van Holmgren. 
Ons voorwerp verschilt van zijne beschrijving in de volgende 
punten: de elypeus en bovenkaken zijn geheel zwart, de sprie- 
ten niet wit aan de basis, de achterpooten niet vuil-, maar 
helder rood; van een bruin bandje om de achterschenen is 
slechts een flaauw spoor te zien. De segmenten 2—4 van het 
achterlijf zijn wel degelijk tubereuleus en, gelijk reeds gezegd 
is, de legboor is tweemaal langer. 


7. GuyPra ELEGANS, Voll. 
(Plaat 9, fig. 2.) 


Glypla nigra, facie non elongata argenteo-pilosa , ore pedibusque 
anterioribus flavis , abdominis medio et femoribus posticis ochraceo 
rufis. d. Long. 9—11 mm. 


Holmgren beschrijft in zijne Monographie der Pimplarien van 
Scandinavie eene Glypta rostrata die met onze soort de grootste 
gelijkenis schijnt te hebben, doch zeer kennelijk verschilt door 
den vorm van het gezigt, dat bij Rostrata gelijk de naam aan- 
duidt, sterk naar beneden verlengd is, terwijl bij onze soort 
het benedengedeelte van den kop wel naar evenredigheid iets 
langer is dan bij Gl. flavolineata, doch niet veel verschilt van 
't geen men b.v. bij Gl. Mensurator aantreft. Ik meen evenwel 
verpligt te zijn hierbij te vermelden dat ik geen typisch exem- 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 215 


plaar van Rostrata heb onder de oogen gehad en dus slechts 
mijne dieren met de heschrijving van Holmgren heb kunnen 
vergelijken. Die in schier alle opzigten op onze soort passende 
beschrijving vergunt mij hier kort te zijn. 

Ligchaam zwart, weinig glanzig, vrij grof bestippeld, kort- 
harig. Kop niet naar beneden verlengd, onder de sprieten vrij 
dik met zilveren haartjes bezet; bovenlip en kaken geel. 
Sprieten slank, lang, aan de basis zwart, naar de spits toe 
rossig. Achterlijf lang, slank met de normale indruksels op 
segm. 2—4 zeer duidelijk, op 5 nog flaauw te onderscheiden. 
De kleur bij twee voorwerpen ongelijk; ring 1 bij het eene 
geheel glanzig zwart, bij het andere met een’ rooden achterrand; 
bij dit laatste zijn ring 2 en 5 bijna geheel steenrood met 
zwarte vlekken in de voorhoeken en is ring 4 versierd met 
een’ steenrooden driehoek; bij het eerste is 4 geheel zwart, 2 
en 3 steenrood met zwarte randen aan de zijden, naar voren 
verbreed; de overige ringen zijn bij beiden zwart met witachtig 
haardons. De 4 voorste pooten zijn geheel geel, behalve de 
laatste tarsenleedjes, die bruin zijn; de heupen der achterpooten 
zijn glanzig zwart, apophysen, dijen en grootste gedeelte der 
scheenen steenrood: het overige dofzwart behalve de stekeltjes’, 
die lichtbruin zijn. 

Twee mannetjes van deze soort werden op 22 Julij 1869 
door den heer C. Ritsema Cz. aan de Beverwijk gevangen. 


8. CoreocentRUS ABIAE, Voll. 
(Plaat 9, fig. 3.) 


Coleoc. niger, facie et antennarum annulo albıs, pedibus 
nigro, flavo et rufo varus. d. Long. 12 millim. 


Ofschoon het altijd eene gevaarlijke zaak blijft eene soort 
naar een enkel voorwerp te beschrijven, meen ik het hier te 
mogen doen wegens het gering aantal der in dit dubbelnamige 
geslacht (2 Colcocentrus — & Macrus) beschreven soorten. Het ge- 
heele insect is lang en slank, de kop echter kort en breed, achter 


216 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


de oogen versmald en harig; de oogen puilen uit en zijn 
grijsachtig bruin, even als de vrij groote ocellen. Het gezigt 
met de monddeelen is ivoorwit; aan wederzijde staat op den 
bovenrand van den clypeus een rond putje. De sprieten zijn 
zoo lang als het ligehaam, zwart, een eind voorbij de helft van 
een’ witten ring voorzien, die negen ringels bedekt. De thorax 
is kort, gedrongen, zwart, aan de borstzijde vrij dik met witte 
haartjes bezet, de metathorax vertoont op het midden der rugzijde 
een langwerpig ovaal sleufje. Het achterlijf is slank, smal aan 
de basis, het breedst op den 4” ring, blaauwzwart met witte 
haartjes bezet en met roodachtigen gloed aan den achterrand der 
middenringen. Heupen en trochanters aan alle pooten blaauw- 
zwart, aan de onderzijde met witte haren bezet. Dijen der 4 voorste 
pooten oranjerood; scheenen en tarsen dier pooten geel, laatste 
tarsenlid bruin. Dijen der achterpooten met de voorste helft der 
scheenen bloedrood, het overige zwart, behalve de stekels, die 
bruin zijn. Vleugels zeer lang, doorzigtig, doch rijk met micro- 
scopische haartjes bezet, waardoor zij een berookt uiterlijk 
krijgen; aderen donkerbruin, stigma donkerbruin met licht 
taankleurigen kern. 

Een enkel mannelijk voorwerp kwam bij mij te voorschijn 
uit een cocon, waarin zich den 6%" Julij 1871 eene larve van 
Abia aenea Klug had ingesponnen. 


9. Corsocenrrus Sixt, Voll. 
(Plaat 9, fig. 4.) 


Coleocentrus niger, articulo primo anlennarum sublus, palpis, 
prothorace et pedibus anterioribus eborinis, pedibus posticis nigro 
rufoque variegatis. Long. 14 millim. 


Ligehaam zeer lang en slank, dofzwart. Kop klein en smal, 
doch naar evenredigheid iets langer dan bij de vorige soort. Oogen 
langwerpig en vrij groot, doch niet uitpuilend, bruin. Bijoogjes 
klein. Sprieten weinig korter dan het achterlijf, slank doch 
naar het einde niet versmallend, zwart met het eerste lid aan 
de onderzijde ivoorwit. Palpen van dezelfde kleur. Thorax smal; 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 217 


prothorax zeer kort, lichtgeel, van deze kleur is ook eene 
schuine streep onder de achtervleugels; de metathorax vertoont, 
voor zooverre ik bespeuren kan, geene lijstjes noch paneelen. 
Vleugels smal en lang, doorzigtig vuilwit met bruine aderen en 
stigma; de areola is wijder, meer driehoekig en minder gesteeld 
dan bij de vorige soort. Achterlijf meer dan 2maal langer dan 
kop en borststuk te zamen genomen, zeer smal, zwart met 
zeer fijne bruingeele zoomen der segmenten; de eerste ring 
langer en smaller dan een der volgenden. 

Pooten lang en mager, de vier voorsten ivoorgeel; aan de 
beide achtersten de heupen en dijen helder rood, de dijringen 
vaalzwart met geele zoomen, aan de basis der dijen boven op 
een bruin veegje na een geel ringetje; scheenen en tarsen aan 
de basis geelachtig, aan de spits grauw. 

De heer G. A. Six, wiens naam ik aan de soort gehecht 
heb, ving van deze merkwaardige en zoo het schijnt, zeer 
zeldzame species een mannetje in de omstreken van Utrecht. 


10. ANOMALON BUCEPHALUM, Voll. 


De beschrijving dezer soort heb ik vroeger in de Bouwstoffen 
gegeven; hier heb ik er nu nog bij te voegen dat zij door den 
vorm van haren clypeus in geen der 5 groepen of subgenera 
van Wesmael (Revue des Anomalons de Belgique *) past. De 
clypeus toch is wel opgewipt als in Subgenus I. Schizoloma, 
maar niet tweelobbig; hij is aan den rand concaaf met voor- 
springende hoeken. Overigens zijn de oogen niet harig, de 
tanden der bovenkaken zeer ongelijk, de tarsen der mannetjes 
sterk verbreed en hun tweede lid slechts weinig korter dan het 
eerste. De verdeeling der vleugeladeren is als in de 1° figuur 
van Wesmael, dus gelijk aan die van zijn “chizoloma amictum. 
Hebben wij hier nu slechts met eene varieteit te doen ? Men 
bedenke daarbij wel dat ook het hoorntje onder de sprieten 
ontbreekt. 





+ Académie royale de Belgique, Tom. XVI, n°. 8 des Bulletins. 


218 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


11. Panıscus ornatus, Voll. 


Pamiscus testaceus, lineis hamatis albis in mesolhorace et 
scutello ornatus. & Long. 12 millim. 


Het geheele ligehaam van de kleur van gebakken potaarde 
met geringe versierselen. De omzooming der grijsachtige zamen- 
gestelde oogen is wit en zeer fijn; de bijoogen zijn zeer groot, 
topaaskleurig. De middenlap van den tamelijk glanzigen meso- 
thorax is omzoomd door twee smalle witte streepen, die even 
boven de basis van het schildje beginnen; aan den rand van 
den prothorax gekomen, wenden zij zieh plotseling om en, de 
zijlappen langs de vleugelschubbetjes, die mede licht van kleur 
zijn, doch niet zuiver wit, volgende, loopen zij gekromd door 
tot zij, in elkanders onmiddelijke nabijheid gekomen op het 
schildje, aldaar plotseling ophouden zonder elkander te raken. 
Op de zijden zijn de naad van den prothorax, vier kleine 
vlekjes ter wederzijde op den mesothorax, de naad van den 
metathorax en eene ovale vlek boven de achterheupen wit. 
Abdomen, vleugels en pooten vertoonen niets bijzonders; de 
achtertarsen zijn iets lichter dan hunne scheenen; het stigma 
is lichtgeel; de legboor steekt een tamelijk eind ver van de 
spits van het abdomen uit. 

Een wijfje van deze soort werd door Dr. C. de Gavere in 
Julij te Drever in Groningen bemagtigd. 


12. Vipio InsuLARIS, Voll. 
(Plaat 9, fig. 5 en 5a) 


Vipio niger, in thorace castaneo-maculatus, abdomine, excepla 
basi, nitidissimo fulvo, sicut femoribus tibiisque. 2 Long. 5 mill. 


De eerste en eenige Vipio, die in ons vaderland gevangen 
werd, schijnt mij toe eene nieuwe soort te zijn van dit geslacht, 
dat zoo sterk door zijn naar beneden uitgerekten kop geken- 
merkt wordt. 


NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 219 


De kop is glanzig zwart, sprieten en palpen dof zwart; de 
boven-voorzoom der oogen is min of meer geelachtig. De thorax 
is zwart, met korte witte haartjes dik bezet; de zijlobben van 
den mesothorax zijn kastanjebruin, het schildje onbehaard 
en zeer glanzig zwart; de mesothorax is grof gekorreld, 
zonder eenige afdeeling in vakjes. De borst is spiegelglad en 
zeer glanzig zijn mede de heupen en dijringen, die zwart zijn. 
De vleugels wier schubbetjes eene vuilbruine kleur hebben, 
zijn donker berookt met uitzondering van eene witte streep 
onder het nootbruine stigma. Van het zeer glanzige hooggeele 
achterlijf is de helft van den eersten ring zwart, even als de 
beide scheeden van den roodbruinen legboor, welks lengte die 
van het ligchaam overtreft. Aan den buik vertoont zich bij 
mijn ex. eene geele regthoekig naar beneden wtstekende lang- 
werpig vierhoekige, zijdelings eenigzins bolle plaat, welke uit 
twee kleppen schijnt te bestaan en het analogon te zijn van 
den koker aan den buik bij de geslachten Coleocentrus en 
Acoenites. Dijen en scheenen zijn oranjekleurig, zoomede de 
basis der zwarte tarsen; de tippen der achterscheenen zijn 
zwart. i 

Het wijfje, waarnaar deze beschrijving genomen is, werd 
den 6% September door den heer J. G. de Man bij Koudekerke 
in Zeeland gevangen. 


13. PoLeMmon ALBIMANUS, Voll. 


Polemon niger, abdominis medio rufo, apice flavo, pedibus 
anterioribus ex flavo albis. Long. vix 5 millim. 


Kop glanzig zwart, vierkantig, breed, achter de oogen sterk 
naar achteren verlengd, schijnbaar te groot voor het ligchaam. 
Sprieten langer dan het ligchaam, slank zeer donker bruin, met 
uitzondering van het eerste lid, dat glanzig zwart is. Boven- 
kaken zwart, palpen geelachtig wit. Borststuk eenigzins behaard, 
vooral op den metathorax, met zeer gladde onbehaarde zijden 
van den mesothorax; de beharing is zijdeachtig grijs. Vleugels 


220 NAAMLIJST VAN NEDERLANDSCHE HYMENOPTERA. 


berookt, doch aan de inplanting geelachtig; hunne aderen zwart. 
Vier voorste pooten geelachtig wit met zwarte heupen en een 
bruinachtigen veeg op de bovenzijde der dijen, van hare basis 
uitgaande; achterpooten zwart met lichtbruine apophysen en 
dergelijke ringeltjes aan de basis der scheenen; ook de achter- 
tarsen zijn bruinachtig. Het achterlijf heeft een zeer slank eerste 
segment, dat op de rugzijde in de lengte als met de naald 
gekrast is, en aan de basis een kort glanzig langsrigcheltje 
vertoont; het 2° segment en de basis van het 3° zijn rood, 
glanzig, glad; de volgende donkerbruin, doch het laatste bruin- 
geel. De kop is het breedste en het abdomen het smalste 
gedeelte van het ligchaam. 

Den 22° Junij ving de heer Ritsema een voorwerp dezer 
soort aan de Vogelenzang. 


DESCRIPTION ET FIGURE D’UN MALE, JUSQU ICI 
PRESQUE INCONNU, DU GENRE 
XYLOCOPA LATR. 


PAR 


C. RITSEMA Cz. 


(Planche 10, fig. 1 et 2.) 


Long. 14 mm. — Noir, avec deux bandes longitudinales d’un 
jaune citron, qui s'étendent sur toute la longueur du corps. 


Sur la tête, qui est plus étroite que le thorax et couverte 
d’une ponctuation fine et serrée, les deux bandes jaunes (ici 
d’un jaune pâle) environnent, excepté à la base, les yeux 
composés qui ne se rapprochent pas sur le vertex; l’ocelle infé- 
rieur placé dans une impression bien limitée qui se prolonge 
étroitement sur le vertex et sur une carêne peu élevée entre la 
base des antennes; chacun des deux ocelles superieurs accom- 
pagné d’une fossette peu marquée; bord inférieur du chaperon, 
ainsi qu'une ligne longitudinale assez large, lisse; le labre et 
les mandibules d’un brun presque noir, le milieu des machoires 
et du menton d’un brun foncé, les autres parties de la bouche 
d’un brun clair; les antennes noires, avec le dessous des dix 
derniers articles ferrugineux. 

Thorax: coupé droit en arrière; squamules des ailes d’un 
noir luisant, portant, aussi bien que le thorax sous l'insertion 
des ailes, quelques poils jaunâtres; ailes transparentes, enfu- 
mées, de couleur plus foncée dans la cellule radiale et au 
sommet, glacées d’or, le bout et la côte avec un reflet violet; 
les nervures d’un brun foncé; la première et la deuxième cellule 
cubitale ne sont pas complètes, la nervure qui les sépare 


222 DESCRIPTION ET FIGURE D'UN MÂLE, JUSQU'ICI PRESQUE 


n'atteignant pas la nervure cubitale (fig. 3). Pattes noires, les 
Jambes et les tarses densément couverts de poils noirs, excepté 
à la surface extérieure où ils sont de couleur jaunâtre; sur la 
jambe des pattes postérieures ces poils jaunâtres sont divisés 
en deux rangées longitudinales; le dessous des trois derniers 
articles des tarses, le bout du dernier, ainsi que la base des 
crochets bifides, est d’un brun clair ou ferrugineux. 

Abdomen: chauve entre les deux bandes jaunes, luisant 
malgré la ponctuation assez grossière; toutefois au premier 
segment cette partie est couverte de quelques poils noirs et 
et d’une ponctuation fine; en dehors des bandes jaunes l’abdomen 
est mat, à cause de la ponctuation trés-serrée; les deux bandes 
jaunes diminuent peu à peu en largeur en arrière; et contiennent 
à la base des trois derniers segments une petite tache de poils 
blancs, qui, néanmoins peut être cachée sous le bord postérieur 
du segment précédent; auprès de l’anus on voit une tache 
semblable; au dessous de l’abdomen il y a sur les bords 
latéraux quelques poils jaunâtres (fig. 1). 


J'ai rencontré six exemplaires de ce mâle coloré si singulie- 
rement, dans l’intéressante collection d'insectes de la Société 
royale de Zoologie „Natura Artis Magistra” à Amsterdam, où 
ils se trouvaient indiqués comme provenant de l’île de Java. 
M. le Dr. G. F. Westerman, Directeur de cette Société, a bien 
voulu m’en céder une couple, en faveur du Muséum royal d’his- 
toire naturelle à Leyde, dans lequel je ne croyais pas ce mâle 
représenté. Néanmoins en fouillant les riches magasins de se 
Musée, j'en trouvai un seul exemplaire (rapporté de Java par 
les voyageurs Kuhl et van Hasselt) sous le nom de Xylocopa 
perversa Wiedemann, espèce non mentionnée ni par M. Lepele- 
tier de Saint Fargeau dans son Histoire naturelle des Hyméno- 
pteres (Suites à Buffon), ni par M. Smith dans son Catalogue of 
Hymenopterous Insects in the Collection of the British Museum. 
Puisqu il m’interessait de savoir où M. le Prof. Wiedemann 
l’avail décrite, je consultai le Bibliotheca Entomologica de M. 
le Dr. Hagen, qui m’apprit (tome II, p. 286, n°. 15) que M. 


INCONNU, DU GENRE XYLOCOPA LATR. 223 


Wiedemann avait décrit en 1824 dans un ouvrage intitulé : 
Analecta entomologica ex Museo regio Hafniae maxime congesta, 
sauf 154 Diptères et 2 Coléoptères, 3 Hyménoptères dont la 
Aylocopa perversa en pourrait être un. Heureusement, car je 
nai jamais vu l’ouvrage cité, M. Wiedemann en donne un 
résumé dans le tome dixième (p. 421) du Bulletin des Sciences 
naturelles et de Géologie, publié sous la direction de M. de 
Férussac, et en effet j'y trouvai cette diagnose „Xylocopa per- 
versa: migra, thorace, abdomine vitlis duabus flavis, ab apice 
thoracis ad abdominis apicem descendentibus, long. 6 lig. de 
Java,” qui est bien applicable à notre insecte. 

La A. perversa Wied. serait-elle le véritable mâle de la X. 
mesoxantha (fig. 2) décrite par M. Lepeletier de Saint-Fargeau 
dans le tome second (p. 199, n°. 45) de l'Histoire naturelle des 
Hymenopteres (Suites à Buffon), et à laquelle cet entomologiste 
rapporte un mâle, couvert de poils très-courts, d’un vert jau- 
nâtre, mais dont la nervure d’intersection des première et 
deuxième cellules cubitales paraît être parfaite !, quoique l’auteur 
dise dans la description „ailes absolument comme dans la femelle.” 
Je le soupçonne, non seulement à cause de la ressemblance 
presque parfaite des ailes (dans la X. perversa le reflet d’or est 
moins, le reflet violet plus fort que dans les neuf femelles de 
la mesoxantha que j'ai examinées, dont quatre se trouvent dans 
la collection de Natura Artis Magistra et cinq dans le Musée 
de Leyde, et qui de même proviennent de Java), mais aussi 
à cause de la ponctuation et la grandeur à peu près égales, 
tandis que, en outre, toutes les deux habitent la même île. 

Si ma conjecture est juste, le nom de Perversa devra être 
adopté, datant de 1824, celui de Mesoxantha de 1841. 


Leyde, 6 Mars 1873. 


t Dans la note en bas de la page 200 on lit du moins: »Dans la Xylocopa cein- 
ture jaune, femelle, dont je ne connais qu’un individu, la nervure d’intersection des 
première et denxième cubitales, est imparfaite, ne rejoignant pas la première cellule 
discoïdale vers le haut.» 


BESCHRIJVING VAN EEN NIEUW HYMENOPTEREN- 
GENUS UIT DE ONDER-FAMILIE DER 
ANDRENIDAE ACUTILINGUES, 


DOOR 


©. RITS EMA, Cr 


(Plaat 10, fig. 4—10.) 


STEGANOMUS !, nov. gen. 


Kop van voren gezien cirkelrond, ongeveer zoo breed als de 
thorax; de ocellen in eene naar voren gebogen lijn geplaatst ; 
de zamengestelde oogen groot, van boven smaller dan beneden, 
de binnenrand van boven eenigszins ingebogen; de sprieten een 
weinig boven het midden van het aangezicht ingeplant en even 
voorbij den achterrand der tegulae reikende; de schaft driemaal 
zoo lang als de tweede geleding van de vlag; de eerste gele- 
ding van de vlag kegelvormig en kort, de tweede tot elfde 
eylindrisch, ieder op zich zelve eenigszins gebogen en daardoor 
duidelijk tegen elkander afgezet, onderling ongeveer van gelijke 
lengte, doch langzamerhand iets dunner wordende; de tweede 
helft van de iets kortere twaalfde geleding vormt met de der- 
tiende een breed wigvormig platgedrukt en aan het einde scheef 
afgesneden knopje, dat op de boven- en onderzijde van een’ 
overlangschen breeden indruk voorzien is (fig. 5 en 6); de 
bovenlip is breed, aan den onderrand flaauw afgerond; de 


" Van Zreyavos bedekt, en wuos, schouder. 


2 Men moet wel in het oog honden dat de kenmerken slechts aan mannelijke 
individuen ontleend zijn. 


BESCHRIJVING VAN EEN NIEUW HYMENOPTEREN-GENUS ENZ. 225 


bovenkaken zijn krom, niet getand doch puntig toeloopende ; 
de binnenrand is regt, de buitenrand gebogen; van de onder- 
kaken is de grondlob bijna driemaal zoo lang als de eindlob, 
de laatste vliezig, en aan het einde afgerond en van stevige 
haren voorzien; de onderkaaksvoelers bestaan uit zes leedjes : 
het tweede en zesde is iets langer dan ieder der overigen, die 
van ongeveer gelijke lengte zijn; de vijf eersten worden naar 
het einde dikker en zijn daar scheef afgeknot, het zesde is 
zeer dun en verlengd ovaal van vorm; de tong is een weinig 
korter dan de kin, en loopt puntig toe; de neventongen (para- 
glossae) zijn korter dan de onderlipsvoelers, die uit vier gele- 
dingen bestaan, waarvan de eerste zoo lang is als de drie 
overigen te zamen, terwijl deze onderling ongeveer even lang 
zijn; de eerste geleding is over hare geheele lengte even dik, 
de tweede en derde worden naar het einde dikker, alle drie 
zijn zij aan het einde scheef afgeknot; de vierde geleding is 
dun, en verlengd ovaal van vorm. Thorax even lang als breed, 
aan de onderzijde tusschen de heupen van het eerste en tweede 
pootenpaar van een breed. hartvormigen indruk voorzien; de 
voorrand van den prothorax is scherp; de voorvleugels met 
eene radiaalcel en twee eubitaaleellen; de radiaaleel ongeveer 
viermaal zoo lang als hoog, en met het stompe uiteinde ver 
van den vleugeltop verwijderd; van de cubitaalcellen is de eerste 
ongeveer een derde kleiner dan de tweede, terwijl deze, tegen 
de radiaalcel vernaauwd, beide terugloopende aderen in zich 
opneemt, de eerste op sen — de tweede op drievierde van 
hare lengte (fig. 7); de tegulae zijn bijzonder groot, van ach- 
teren breeder dan van voren, en bedekken den wortel der 
achtervleugels zoowel als dien der voorvleugels; van de achter- 
pooten worden de dijen voor het midden plotseling dikker; zij 
zijn aan de onderzijde afgeplat en aan de bazis van een stomp 
tandje voorzien (fig. 8); de scheenen van hetzelfde paar zijn 
krom, aan de binnenzijde onregelmatig uitgehold en aan het 
einde schubvormig over de beide scheensporen verlengd (fig. 9); 
de klaauwtjes van alle tarsen zijn gegaffeld. Het achterlijf is 
verlengd ovaal van vorm. 


226 BESCHRIJVING VAN EEN NIEUW HYMENOPTEREN-GENUS 


STEGANOMUS JAVANUS, NOV. spec. 
(Fig. 4.) 


Z. Lang 11 mm., breed met uitgespreide vleugels 19 mm, — 
Zwart; kop fijn en digt bestippeld; het aangezicht en de ach- 
terrand der zamengestelde oogen met een goudglanzig vilt, de 
schedel met bruingele haartjes bedekt; van de sprieten is de 
schaft donkerbruin, vooral aan de zijden van lange goudglanzige 
haren voorzien, en met uitzondering van de gladde bazis der 
voorzijde met puntjes digt bedekt; de vlag, met uitzondering 
van het zwarte knopje, helder bruin, aan de onderzijde een 
weinig lichter; bovenlip, bovenkaken, grondlob der onderkaken 
en kin donker-, de overige monddeelen lichtbruin gekleurd. 
Prothorax even als het post-scutellum, dat evenwel ook lange 
gele haren draagt, digt met zeer korte gele haartjes bedekt ! ; 
eene gelijksoortige doch vuilbruine beharing bedekt den meso- 
thorax en het scutellum; metathorax onbehaard, met grove 
puntjes digt bezet, langs het post-scutellum en over het midden 
van eene fijn dwarsgestreepte lijst voorzien; de zijden van den 
thorax met fijne puntjes en lange vuilwitte eenigszins glanzige 
haren bedekt, aan de onderzijde is de breed hartvormige indruk 
tusschen de heupen van het eerste en tweede pootenpaar bijna 
glad en onbehaard, de tegulae zijn over het midden bruin, 
langs de randen meer geel gekleurd, en digt met uiterst fijne 
puntjes bedekt; vleugels helder, op enkele plaatsen geelachtig 
bewolkt, langs den zoom berookt, het donkerst aan den top; 
het stigma en de vleugeladeren, met uitzondering van de don- 
kere costa en subcosta, helder bruin; van de pooten zijn de 
heupen, trochanters en dijen donkerbruin, de laatsten met 
enkele lichtbruine vlekken, de scheenen en tarsen bruinachtig 
geel, het gaffelvormige gedeelte der tarsklaauwtjes en het tus- 
schen de klaauwtjes liggende kussentje donkerbruin; de heupen, 


ı De fraai gele kleur van de beharing van prothorax en post-scutellum, als ook de 
goudglans der haren van het aangezicht enz., schijnt ligt verloren te gaan, daar 
zij slechts bij één van mijne drie exemplaren, en wel bij het best geconserveerde, 
voorkomt; bij de beide anderen is de beharing van prothorax en post-scutellum bruin, 
terwijl de goudglaus voor eene vuilgele kleur heeft plaats gemaakt. 


UIT DE ONDER«FAMILIE DER ANDRENIDAE ACUTILINGUES. 227 


vooral die van het achterste pootenpaar, zijn met lange witte, 
de buitenzijde der scheenen en de tarsen met korte goudglanzige 
haren digt bedekt; de trochanters en dijen zijn glad en slechts 
zeer verspreid behaard, terwijl de binnenzijde der scheenen 
glad en geheel onbehaard is. De rugzijde van het achterlijf is 
digt met fijne puntjes bedekt; op de tweede helft van de beide 
eerste segmenten zijn zij echter grof en meer verspreid, terwijl 
op het derde tot zesde segment uit ieder van hen een goud- 
glanzig haartje ontspringt; de vijf eerste segmenten zijn aan 
den achterrand van een’ band van goudglanzige haren voorzien; 
het derde en vierde segment draagt bovendien aan de bazis 
een’ smalleren band van lichtgele haren, die onder den achter- 
rand van het voorgaande segment verborgen kan worden; op 
het midden van het eerste segment komt een krans van lange 
gele haren voor, terwijl de bazis van eene helderbruine vlek 
en deze van eene diepe langsgroef voorzien is; het laatste seg- 
ment is breed afgerond, de achterrand eenigszins omgebogen 
en op het midden zeer flaauw ingesneden; de buikzijde van 
het achterlijf is bijna onbehaard, en donkerbruin met uitzonde- 
ring van de lichtbruine zijlappen van het eerste en den achter- 
rand van alle segmenten; het tweede, vijfde en zesde segment 
is geheel met fijne puntjes bedekt, de overige segmenten slechts 
op de tweede helft; op het midden van de bazis van het vijfde 
segment bevindt zich een scherp, naar achteren gerigt doorntje, 
dat zich over het midden van het segment als eene fijne langs- 
kiel voortzet; aan wederzijde van deze kiel komt op den ach- 
terrand van hetzelfde segment een korter doorntje voor, terwijl 
men in haar verlengde op de bazis van het zesde segment een 
stomp doorntje aantreft (fig. 10.). 

Van dit merkwaardig bijtje bragt mijn broeder, de Officier 
van Gezondheid M. L. Ritsema, drie mannelijke individuen van 
Soerabaija mede. Zij berusten, even als de andere door hem in 
onze Oost-Indische bezittingen verzamelde insekten, in ’s Rijks 
Museum voor Natuurlijke Historie te Leiden. 

Sedert in onze laatste Vergadering (28 December 1872) door 


mij over het geslacht Steganomus gesproken is (zie blz. ıxıı 
20 


228 BESCHRIJVING VAN EEN NIEUW HYMENOPTEREN GENUS ENZ. 


van dezen jaargang), heeft mijne meening omtrent de plaats 
die dit geslacht in de groep der Anthophila moet innemen, 
eene belangrijke wijziging ondergaan. Een nader onderzoek 
toch heeft mij doen zien, dat het onder die geslachten der 
Andrenidae acutilingues moet worden gerangschikt, welke door 
de lengte van de tong tot de familie der Apidae naderen. 
Onder deze geslachten is Steganomus ten naauwste verwant aan 
het geslacht Noma van Latreille, welke verwantschap zich 
vooral openbaart in de zamenstelling der monddeelen, in de 
grootte der tegulae (ten minste wat betreft de Europesche Nomia- 
soorten) en in den zonderlingen vorm der achterpooten bij de man- 
netjes. Door de aanwezigheid van slechts twee cubitaalcellen in 
de voorvleugels is het geslacht Steganomus evenwel gemakkelijk 
te onderscheiden van het geslacht Nomia, dat er drie bezit. 


DESCRIPTION D'UN BOMBUS NOUVEAU 
DE L'ILE DE SUMATRA, 


PAR 


5. C. Snellen van Vollenhoven. 


Bomrus Senex, Voll. 
(Planche 10, fig. A et B). 


Bombus niger, pilis niveis supra dense tectus, pedibus rufis, 
fusco pilosis. 2 Long. 24 mm. Hab. Sumatra. 


Cette nouvelle espece se distingue de toutes les autres qui 
me sont connues par la blancheur de son poil et la limpidité 
de ses ailes. 

La couleur generale du corps est noire. La tete est assez 
grosse par rapport à la taille de l’insecte, faiblement ponctuée, 
à chaperon très-lisse et bombé. Le front et l’occiput sont cou- 
verts de poils bruns et blancs entremêlés, ceux de la face 
et des joues sont tous bruns. Les yeux sont grands, en ovale 
allongé de couleur gris-brune; les ocelles sont petits et jaunâtres. 
Les antennes, médiocrement longues, sont noires, d’un ton 
mat. Les mandibules sont noires, luisantes; les autres parties 
de la bouche d’un brun de poix. 

Le thorax est couvert sur la partie dorsale et le long des 
flancs du mésothorax de longs poils d’un blanc argenté qui lui 
forment une belle fourrure de grande densité; les autres parties 
sont couvertes de quelques poils soyeux d’un noir brunätre, 
entre lesquels on distingue aisément que la poitrine est 
peu ponctuée. Les pattes sont d'un rouge jaunâtre et cou- 


230 DESCRIPTION D'UN BOMBUS NOUVEAU DE LÎLE DE SUMATRA. 


vertes d’assez longs poils noirs, excepté sur les tarses et sur 
les deux faces plates des jambes postérieures, ainsi que sur la 
corbeille tant en dessus qu'en dessous. Les ailes sont trans- 
parentes d'un blanc jaunâtre à nervures d'un rouge brunätre, 
la costale plus foncée; leurs épaulettes sont de même d'un 
blanc plus ou moins jaune. 

Le dos de l’abdomen est couvert de poils argentés semblables 
à ceux du thorax; le ventre, dont la couleur est un noir brun 
et qui est densément ponctué, n’est fourni que de peu de poils 
d'un noir grisätre, plus soyeux que ceux du dos. L’aiguillon 
d'un brun de poix est recourbé en haut. 

Cette belle espèce habite l’île de Sumatra; M. le Docteur 
Ludeking fit cadeau au Museum royal d'histoire naturelle de la 
femelle qui a servi à cette description. 


MICROLEPIDOPTERA, 


NIEUW VOOR Di FAUNA VAN NEDERLAND, 


MEDEGEDEELD DOOR DE HEEREN 


DE GRAAF en SNELLEN. 


De vroegere aanvullingen van de lijst in de Bouwstoffen vindt 
men in dit Tijdschrift, deel 8, bladz. 56 en serie 2, 
deel 1, bladz. 42; deel 3, bladz. 49; deel 4, 
bladz. 203; deel 5, bladz. 218; deel 6, 
bladz. 232 en deel 8, bladz. 26. 


EYRALIDINEN. 


Crambus uliginosellus Zell., Chilonid. -et Crambid. 
genera et species, p. 21. — Heinemann, Zünsler, p. 120. 


Gelderland: Arnhem, 13 Junij 1868 (van Medenbach de Rooy 
Jr.). Noord-Brabant: Breda, op eene zeer moerassige plaats op 
de Galdersehe heide verscheidene exemplaren, 23 Julij 1872, 
toen de vliegtijd blijkbaar reeds voorbij was (Snellen en Hey- 
laerts). Al deze exemplaren komen overeen met voorwerpen 
ons door Prof. Zeller toegezonden (de Graaf). 


Alispa angustella Hübn. — Heinemann, Zünsler, p. 189. 


Zuid-Holland : een exemplaar, 8 September 1861, bij Dord- 
recht gevangen (de Joncheere). Naar Heinemann bestemd en 
vergeleken met een ex. dat Snellen van von Heinemann ont- 
ving (de Graaf). 


232 MICROLEPIDOPTERA. 
TORTRICINEN. 


Tortrix (Heterognomon) rusticana Treits. — Heine- 
mann, Wickler, p. 47. 


Noord-Brabant : Rupsen bij Breda in October 1871, op Myrica 
Gale. Zij overwinterden, verpopten in April en leverden de 
vlinders in Mei (Heylaerts). In Mei gevangen achter het Ulven- 
houtsche bosch op eene moerassige plaats (Snellen). 


Grapholitha roseticolana Zeller. — Heinem. Wickler, 
p: EVS. 


Gelderland: Arnhem, 25 Junij 1872, een exemplaar (v. Medenb. 
de Rooy Jr.) door Zeller geverifieerd (de Graaf). 


Grapholitha funebrana Treits. — Heinem. Wickler, 
p. 179. 


Gelderland: Arnhem, 22 Julij 1872, een exemplaar (v. Medenb. 
de Rooy Jr), door Zeller bestemd, onder opmerking dat het 
breeder vleugels heeft dan men gewoonlijk bij deze soort aan- 
treft (de Graaf). 


Grapholitha rufillana Stainton, Entomologist’s Annual, 
for 1855, p. 29. — v. Heinem. Wickler, p. 179. —, Coptol. 
Janthinana Snellen, Tijds. voor Ent., 2 Serie, IV (1869) p. 228 
(rups). — Graph. Pudicana, Herr. Sch. IV, p. 236, fig. 331. 


Noord-Holland: Haarlem, 1 Aug. 1864 (W. J. Boogaard). — 
Noord-Brabant: Moerdijk; de rupsen in October, de vlinders 
in Augustus (Snellen). 

Door de groote overeenkomst in kleur en teekening, en vooral 
ook in bouw, misleid, had ik mijne gekweekte exemplaren 
voor wijfjes van Janthinana gehouden, totdat de aanteekening 
van Stainton over de rups mij op het spoor bragt van den 
waren naam, en een naauwkeurig onderzoek mijner voorwerpen 
mij deed zien, dat zij mannelijk waren en dus niet tot Janthi- 
nana konden behooren, daar de achtervleugels geheel normaal 
waren. 


MICROLEPIDOPTERA. 253 


Herrich-Schiffer’s afbeelding is niet geheel overeenstemmend 
met mijne voorwerpen, waar het middenste paar blaauwe lijnen 


zich aan den binnenrand tot eene purperkleurige vlek verbreedt 
(Snellen). 


Grapholitha (Phoxopteryx) upupana Treits. — Herr.- 
Schiff. IV, p. 285, fig. 205. — Heinem. Wickler, p. 222. 


Gelderland: Arnhem, laatst van Mei uit Berken en ander 
houtgewas geklopt door v. Medenb. de Rooy Jr. Volgens Wilkinson 
Brit. Tortrices, p. 134, leeft de rups op Eiken (de Graaf). 


Phthoroblastis gallicolana Zell. Isis 1846, p. 255. — 
Herr. Schiff. IV. p. 263, fig. 172. — Heinem. Wickler, p. 200. 


Zuid-Holland: Dordrecht, 29 Mei en 19 Junij (de Joncheere). 
Gelderland : Wolfheze, 30 Mei 1872 (van Medenb. de Rooy Jr.) 
Al deze exemplaren komen overeen met de aangehaalde afbeel- 
ding van Herrich-Schaeffer (de Graaf). 


Phthoroblastis Ochsenheimeriana Zell. — Heinem. 
Wickler, p. 203. — Loxiana Herr.-Schaeff, IV, p. 273, fig. 323. 


Gelderland: Arnhem, 27 Mei 1872, een exemplaar door v. 
Med. de Rooy Jr. uit Dennen geklopt en door Zeller geverifieerd 
de Graaf). 


TINEINEN. 


Semioscopis anella Hübn. 28. — Heinem. Motten p. 136. 


Gelderland: Arnhem, 16 Maart 1872, eenige exemplaren van 
beide seksen door van Medenbach de Rooy Jr. gevangen (de 
Graaf). 


Gelechia (Doryphora) lucidella Steph. — Heinemann, 
Motten, Heft I, p. 307. 


Noord-Brabant: Op de heide bij Zundert, 21 Julij op eene 
moerassige plek een aantal exemplaren, waarvan een geheel gaaf. 


234 MICROLEPIDOPTER A. 


Zij zijn iets kleiner dan duitsche in mijne collectie, doch komen 
er overigens goed mede overeen (Snellen). 


Coleophora milvipennis Zeller, Linn. Ent. IV, p. 
403. — Herrich-Schäffer, Syst. Bearb. V, p. 222 en 236. — 
Id. Corr. Blatt. für Sammler, 1861, p. 167 (zak). — Rössler, 
Schmett. Nassaws, p. 264 (zak). 


Gelderland: Arnhem, 25 Mei 1872, eenige exemplaren op 
Berk (van Medenbach de Rooy). — Noord-Brabant, meermalen 
de zakken in het najaar bij Breda op Berk (Heylaerts). 

Zeller, die een der vlinders van de Rooy zag, teekent aan 
„Richtig Milvipennis; für Limosipennella nicht dunkel genug; 
ob der specifische Unterschied zwischen beiden aber wirklich 
besteht, fängt mir an fraglich zu werden, da ich anscheinend 
dieselben von verschiedenen Bäumen habe.” 

De heer Heylaerts slaagde er tot dusverre nog niet in om 
den vlinder te kweeken, doch .om de vindplaats der zakken 
die ik bij hem zag, en die overigens juist eveneens gebouwd 
zijn als de zakken van de op Olm levende Limosipennella, 
houd ik ze voor Milvipennis. Zeer interessant zou het voor 
iemand zijn, die gelegenheid er toe had, om de proef te nemen 
of vlinders uit Limosipennella-zakken van Olm, eijeren wilden 
leggen op Berken, of de rupsen met laatstgenoemd gewas groot 
te brengen waren en hoe de vlinders werden. Om deze proet 
echter met juistheid te nemen, ware het noodig dat de Berken- 
struik vóór het uitbotten der bladeren in huis werd genomen 
en bovenal met de meeste naauwkeurigheid van Coleophoren- 
zakken werd gezuiverd (Snellen). 


Coleophora bicolorella Stainton, Antomologist’s Annual 
for 1861,'9.89. 


Zuid-Holland: Rotterdam, de rupsen op Elzen te gelijk met 
die van Fuscedinella, de vlinders ook te gelijk in het begin van 


Julij (Snellen). — Noord-Brabant: Breda, de zakjes op Elzen 
(Heylaerts). 


& MICROLEPIDOPTER A. 235 


De van Fuscedinella zeer verschillende zakken zijn even als 
die van Col. orbitella van Berken, uit drie, verschillend ge- 
kleurde stukken zamengesteld, doch nog korter, gedrongener 
en meer vormloos. De vlinder daarentegen gelijkt sterk op dien 
van Fuscedinella; hij heeft denzelfden vorm, doch ik vind, 
behalve in de kaneelbruine kleur der voorvleugels, onderscheid 
in die der onderzijde van het lijf, dat bij Bicolorella bijna wit 
is en bij Fuscedinella donkerbruin-grijs (Snellen.) 


Coleophora discordella Zeller, Linn. Ent. IV, p. 301. — 
Herr.-Schäff. Syst. Bearb. V p. 222, 339. — ld. Corr. Blatt für 
Sammler, 1861, p. 159 (zak.). — Sepp, 2° Serie, deel 3, p. 
DD» pl. de: 


Holland: de zakken bij Wassenaar op Lotus corniculatus in 
Junij 1870; vlinders uitgekomen in Augustus (Groll). — Noord- 
Brabant : Breda (Heylaerts). 


De heer Heylaerts kweekte verscheidene exemplaren van den 
vlinder in Julij. De zak is zeer kennelijk, pistoolvormig en zeer 
verschillend van dien van Genistae, doch de vlinders gelijken 
buitengemeen sterk op elkander. Discordella is niet grooter dan 
Bilineatella zoo als Herrich-Schäffer zegt, maar, gelijk ik ook 
zie aan exemplaren van beiden die ik aan Prof. Zeller’s welwil- 
lendheid te danken heb, duidelijk kleiner (Snellen). 


Coleophora therinella Tengstr. — Zeller, Linn. Ent. 
IV, 319. — Herr.-Schiffer, Syst. Bearb. V, p. 226 en 250. 
Tin. fig. 888. — Staint. Ins. Brit. Tineina, p. 217. 

Zuid-Holland : Rotterdam, een wijfje den 9° Julij 1871 aan 
de plassen des avonds gevangen en door Prof. Zeller gezien 


(Snellen). — Een voorwerp zag ik ook vroeger, dat door den 
heer Kinker is gevangen (Snellen). 


Januari 1873, 


AR ANT EXO IL Cag 
QUAS COLLEGIT PRO MUSEO LUGDUNENSI 
D. A. VAN KAATHOVEN, 8. T. 
Nova Hollandia 


(Melbourne) 


ET DESCRIPSIT 


Dr. A W. M VAN HASSELT. 


EPEIRIDES. 


N°. 1. Epeira foliata s. apoclisa Walck. 2. 

N°. 2. Epeira thyridota Thorell. 9 (?). 

N°. 3. Epeira biapicata L. Koch. 4 ©. 

Abdominis pietura, emollitione in alcohole nimis diluto ?, 
pro maximä parte abrasa. 

N°. 4. Epeira producta L. Koch. 4. 

Oculorum situ elevato, — palporum pulchrä complicatione, — 
magnis spinis tibiae 2° paris, — inter alia, notabilis. 

N°. 5. Epeira indagatrix L. Koch. 2 Jun’. (?) 

Cum figura Tab. V magis convenit quam cum deseriptione. 


N°. 6. Epeira praesignis L. Koch. 2. 


1 Dr. L. Koch, Die Arachniden Australièns, 1871—72. 

2 Even als uit onze Oost- en West-Indién mij zoo dikwijls voorkomt, waren ook 
in deze colleetie verscheidene spinnen onbestembaar wegens verweeking in te slappen 
spiritus, iets waarop bij de conservatie van deze dieren, die alcohol van 25 à 30° 
vereischen, niet genoeg wordt gelet, 


ARANEAE EXOTICAE 231 


An varietas flavo-viridescens ? 

N°. 7. Epeira verrucosa Walck. 2. 

N°. 8. Epeira pustulosa Walck. 4. 

N”. 9. Epeira Beelzebub, nova species, mihi. 9. 
(Vide infra descriptionem specialem.) 


N°. 10. Epeirae species tres diversae, parvae, mihi non 
cognitae et in Opere dieto L. Koch non inveniendae. 


N°. 11. Epeira (?) Morelii Vinson, 2 Jun". 
N°. 12. Nephilangys Hoffmanni L. Koch. 9. 


Mihi videtur, haee Javae quoque incola (confer. Collect. 
Ludekingii), cum Epeira rhodosternon Doleschall quam 
maxime convenire. Figura autem Kochii multo melior. 


THERIDIDES. 


N°. 13. Latrodeetus Hasseltii Thorell, g Jun’. 

Comparatione eum meis exemplaribus L. malmignatti, var. 
Curassavici, iterum mihi, uti Thorellio, liquet, abdominis pietu- 
ram diversarum L. specierum simillimam esse, ac insuper, 
hane aeque ac colorem, aelale magnopere mutari, evanescere 
aut nigricare. 


N°. 14. Centropelma bicolor L. Koch. 3. 


Valde rarum. Perpulchrum exemplar. 


AGELENIDES. 


N°. 15. Philoicae (?) species mihi non cognita. 4 adultus 
et ¢ Jun". 


Mas totus nigricans, — excepto pare pedum 1°, laete flavo, — 
maculis et striis albis pulchre pictus. 


DRASSIDES. 


N°. 16. Lampona quadrimaculata L. Koch. 9. 


238 ARANEAE EXOTICAE. 


Exemplar perpulchre conservatum. — Respice femorum ante- 
riorum formam valde peculiarem „oben an der Basis gewülbt” ; 
Kochi figurae hane melius monstrant quam descriptio. 


N’. 17. Clubiona saeva Walck. 9. Ex. magnum, Long. 
15 millim. Multopere convenit cum Amaurobio chalybeo L. Koch. 
Abdominis pietura autem huie nostri A. ferrestris simillima. 


LYCOSIDES. 
N°. 18. Lycosae (Tarantulae C. Koch) ¢, inter Nar- 
bonnensem et Apuliae Walck. medium tenens. 
Permagnum exemplar. Cum pedibus circa 8 centim. aequat. 
N°. 19. Lycosa captans Walck. d Jun’. 
N°. 20. Lyeosae species d mihi non cognita. 


Infuscatus, palpis, femoribus, ventre albicantibus, coxis et 
sterno nigrieantibus, ventre antrorsum vittä aut trabe transversa, 
tenui, nigra notabilis. 


THOMISIDES. 


N°. 21. Delena eancerides Walck. 9. Varietas. 


Majorem ex hacce Familiä araneam numquam vidi; cum 
pedibus plus quam 10 centim. mensurat. 


N‘. 22. Delena impressa (?) C. Koch. 9. 
N°. 23. Philodromi (?) species, 4, mihi non cognita. 


Haec araneola, ut mihi videtur, certissime ad Thomisides 
referenda, formam peculiarem, mirando modo complanatam, 
monstrat, quasi cephalothorax et abdomen, per accidens, vi 
externa, aequaliter im laminam ovalem compressa sint. Cephalo- 
thorace, sterno, palpis, pedibus ex brunneo flavescentibus, sub- 
nitidis; abdomine et ventre griseo-albieantibus, linea media in 


KR ANS EROYDLCA B, 239 


abdomine, lateribus, ut et mamillis, perlongis et tubulosis, 
nigrieantibus. Palpi valde curiosi, clava Minervae quleam simu- 
lante !. 





Bij deze toezending van spinnen uit de omstreken van Wan- 
garete in het district van Melbourne bevond er zich één, die 
mij eene bijzondere beschrijving overwaardig toeschijnt. Zij 
behoort ten duidelijkste tot de familie Epeiroidae, onder-familie 
Epeirinae van Thorell, en komt mij voor, zoowel wegens den 
geheelen habitus naturalis, als volgens de hoofdkenmerken van 
dit genus, tot dat der Epeirae te mogen worden gerekend. 

Met het- oog op de eigenaardige bijzonderheden, die deze 
Epeira-soort vertoont, heb ik intusschen niet verzuimd, vooraf 
na te gaan, of zij ook verdiende te worden gebracht tot een 
of ander der genera nova of rariora in de vermelde Familie door 
Keyserling, Thorell, L. Koch, enz. aangenomen. Het is mij 
niet gelukt, voldoende overeenkomst met een van deze te con- 
stateeren, meer bepaaldelijk niet met Gasteracantha (vooral 
hemisphaerica C. L. Koch), Eurycorma (vooral scufata Perty), 
Peniza (Thorell), met welken ik haar, uithoofde van eenige 
oppervlakkige, verwante karaktertrekken, heb vergeleken. Zoo 
bij voorbeeld bezit mijne Epeira de peripherische groote ovale 
„Narhen”, of dubbele ocellen, der overige Gasteracanthae niet; — 
vertoont niet den „niedern, unter den Thorax versteckten Kopf” 





van Eurycorma (s. Eurysoma); valt evenmin in de termen 


van het geslacht Peniza, dat insgelijks voorzien is van een’ 


? 


cephalothorax „antice non elevatus.” Voor het overige zou, 


— ofschoon ik daarvan geene afbeelding ken, — de beschrijving 
van dit laatste genus mij soms eenigszins in twijfel hebben doen 


1 Ten duidelijkste behoort dit spiunetje tot die » Plattgedrickte Formen», waarvan 
L. Koch, blz. 1 van zijn aangehaalde werk, gewag maakt. — Bevestigd vond ik, 
vergelijkenderwijze, in deze kleine collectie diens uitspraak omtrent den grooten »Arten- 
reichthum» der Epeiriden in Australie; ook dat de cephalothorax en mandibulae van 
velen een sterken »Metallschimmer» vertoonen. Vreemd is daarentegen, dat in deze 
verzameling geene enkele d//us-soort voorkwam, daar ook de Attiden-familie in 
Nienw-Holland volgens Koch sterk gerepresenteerd is. 


240 ARANEAE EXOTICAE 


staan, indien niet bij de nadere omschrijving der „ocelli” ge- 
steld ware: „uf in gen. Gasteracantha conformatis’’, van welker 
ware „Narben” de ocelli of ocelluli mijner Epeira zeer veel 
verschillen. 

Ook bij Walekenaer, Hahn und Koch, Doleschall, Vinson, enz. 
vond ik !, onder hunne tropische Epeira-soorten, geene, die 
der mijne nabijkwam. Ik vind evenwel geene genoegzame aan- 
leiding, om voor dezen Epeira-vorm alweder een’ nieuwen 
geslachtsnaam uit te denken, te minder daar het niet doenlijk 
is, de fijnere, mikroskopisch-anatomische bijzonderheden, de 
Juiste afstands- en lengte-verhouding, enz. naar den eisch te 
onderzoeken, wanneer men slechts een enkel voorwerp (dat 
behouden moet worden, en dat ons niet toebehoort), ter be- 
schikking heeft. Nogtans beschouw ik haar wel als eene 
nieuwe soort, waaraan ik, wegens den zeer in het oog vallenden 
vorm van den kop, gewapend als die is met twee stompe 
breede hoornen (van eene gedaante zoo als men die in de mytho- 
logische teekeningen der Satyri, of ook in die van den Diabolus 
aantreft), — den naam van Beelzebub, met eenig recht, meen 
te mogen toeleggen. Ik laat van haar eene Latijnsche diagnose ? 
en Hollandsche beschrijving (echter slechts aan één spiritus- 
exemplaar ontleend) volgen, die ik, hoe weinig ook ervaren 
in dit gedeelte der arachnologie, toch vertrouw, dat voor den 
zaakkundige voldoende zullen wezen, om deze spinsoort, bij 
voorkomende gelegenheid, te kunnen herkennen. 


EPEIRA BEELZEBUB n. sp. 9. 


Cephalothorax nitidus, cum pedibus infuscatus, oblongo- 
orbiculatus, antice parum angustatus, fronte lata obliquä, utrin- 
que superne desinente in cornu triangulare obtusum. 

Abdomen glabrum, non nitiduiu, ex griseo subflavescens, 


1 Lucas’ groote werk heb ik niet kunnen raadplegen evenmin de tijdschrift- 
artikelen van Blackwall en Cambridge. 

2 Deze heb ik, ter wille van de niet met onze taal vertrouwde Lezers, uitvoeriger 
gemaakt, dau anders door het gebruik gewettigd is. 


ARANEAE EXOTICAE. 241 


vix longius quam latius, subglobosum, coriaceum, in medio 
dorsi utrinque duabus pustulis, aut parvis fuberculis, nigris, 
parum elevatis, instructum; praeter stigmata solita, ubique 
in dorso et lateribus, series regulares, transverso-obliquae, 
ex ocellulis ochraceis, rotundis, simplieibus — et non ut in gen. 
Gasteracantha conformatis, — leviter impressis constantes, lente 
conspectae infra circumdatae arcubus nigris; in dorso nonnullae 
maculae majores, multaque puncta et striae minores, omnibus 
nigris, a medio usque ad anum imaginem crucis s. anchorae, ali- 
quomodo simulantibus. Longitudo 8”. Patria Nova Hollandia. 

Cephalothorax. 0.003 m. De kop glanzig, hard, verheven, 
breed, iets minder hoog dan breed; het voorhoofd loopt, met 
nagenoeg rechte zijwanden, van den rechtlijnigen clypeus, 
in een zacht hellend vlak, schuins achter en bovenwaarts, en 
is aldaar in het midden verdiept of uitgehold, waardoor de 
bovenhoeken van den kop uitsteken en het zeer eigenaardig 
voorkomen verkrijgen van breede, korte, stompe hoornen, op 
ieder van welken men, met de loupe, een zeer klein, elimmend 
knopje ontdekt; enkele dergelijke knopjes komen ook op het 
voorhoofd, in de nabijheid der basis van de hoornen voor; 
achterwaarts gaat de kop met eene meer steile helling over in 
den thorax. Deze is insgelijks glanzig, iets breeder dan de 
kop, plat-rond, in het midden iets meer verheven, met de 
gewone straalsgewijze zijdelingsche indruksels, en door de basis 
van het abdomen grootendeels overdekt. Het geheele kopborst- 
stuk is onbehaard, met uitzondering van de zijranden der 
afhelling van het achterhoofd, waarop zich eenige lange, 
lichtgele haren vertoonen. De kop is lieht geelbruin; de borst, 
met inbegrip der achtervlakte van de hoornen, donker- of 


zwartbruin. — Sternum. Langwerpig rond, bezet met zeer 
kleine randknobbeltjes, weinig of niet glanzig, bruin, geelachtig 
behaard. — Oculi. Zwart, rond, nagenoeg geheel naar voren 


gericht, zeer nabij den clypeus geplaatst; de m. o. op een 
gemeenschappelijk, weinig verheven, vierkant heuveltje, in 
trapezio; voorste m. o. kleiner en iets dichter bij elkaâr dan 
achterste; de z. o. veel kleiner, verbonden, weinig schuins 


242 ARANEAE EXOTICAË. 


gesteld, verre verwijderd van de m.o., nagenoeg op den buitenrand 
van de frons, in eene lijn vallende tusschen de voorste en 
achterste m. 0. — Mandibulae. Sterk, breed, bijna even breed 
als de clypeus, iets langer dan breed, meer cylindrisch dan 
conisch, verticaal, vooraan binnenwaarts geelachtig behaard, 
van dezelfde kleur als de kop, nabij de unci bruinzwart; deze 
zijn krachtig ontwikkeld, donkerbruin of zwart met roode 
spitsen. — Maaillae. Gewoon van grootte, omgekeerd wig- 
vormig; /abium klein, driehoekig; allen bruin met een witachtig 
voorrandje. — Palpi. Vrij lang, naar voren eenigszins lepel- 
vormig verbreed, met een duidelijk haakje; geelachtig, van 
onderen donkerbruin gevlekt. — Pedes. 1.2.4. 3. kort en dik, 
femora der twee voorpooten een weinig verdikt, hunne tibiae 
eenigszins plat en van boven licht gesleufd; glad, bijzonder 
weinig behaard, met uitzondering der coxae, die vele lange 
lichtgele haartjes vertoonen; tarsen-haken zeer ontwikkeld; 
kleur roodbruin; femora en tibiae met groote, metatarsi en tarsi 
met kleine zwartbruine ringen, die aan de onderzijde veel 
sterker zijn uitgedrukt. — Abdomen. 0.005 m. Breeder en langer 
dan de cephalothorax, bolvormig rond, aan de basis en tus- 
schen de rug- en buikvlakte eenigszins afgeplat en naar den anus 
op de gewone wijze der Epeirae pyramiedvormig uitloopende, 
lederachtig hard, kaal, doch niet glanzig. Van de gewone, 
donkergele, rug-stigmata, zijn twee, veel grootere, beneden- 
waarts, verder uit een geplaatst, dieper ingedrukt; vier kleinere 
bovenwaarts in een dichter bijeenstaand kwadraat. Daarenboven 
is de geheele rug- en zijvlakte bezet met menigvuldige enkel- 
voudige oogjes (ocelli), eirkelrond en zeer klein (niet ovaal 
en dubbelrandig en niet zoo sterk ingedrukt als bij Gasteracantha). 
Aan de basis zijn ze het kleinst, meer onregelmatig en 
dichter bij elkander; meer naar het midden van den rug en in 
de zijden, zijn ze iets grooter en regelmatig geordend, in een 
viertal schuins naar en langs de zijden verloopende dubbel- 
rijen, wier toppen elkander naar het midden van den rug 
eonvergeerend ontmoeten; zij zijn geel van kleur, hebben in 
het centrum een donkerder stipje, en velen hunner zijn aan de 


ARANEAE EXOTICAE. 243 


benedenhelft omgeven door een zwart boogje. Ter weerzijden, 
op het midden van den rug (niet aan de schouderhoeken), 
verheffen zich twee zeer kleine, stompe, slechts een weinig 
glimmende, harde, puistvormige /mobbeltjes of knopjes. De 
grondkleur van het abdomen is grauwachtig geel, door tallooze, 
beter met de loupe te ontdekken, kleine zwarte stipjes eenigs- 
zins grijsachtig en door verscheidene grootere zwarte vlekjes 
en streepjes een eenigszins geaderd of marmerachtig voorkomen 
verkrijgende. Zoo ziet men, ter weerzijde van de middellijn, 
bovenwaarts twee grootere, benedenwaarts vier kleinere onre- 
gelmatig ronde zwarte vlekjes, op de bovensten van welken 
de gezegde zwarte knobbeltjes zijn geplaatst. In het midden 
tusschen dezen bevinden zich bovenwaarts, nog op de middellijn 
van den rug, drie paren, kleine zwarte puntvlekken, in de 
lengte onder elkaar gep laatst, daar beneden twee fijne, dwarsche, 
parallelle streepjes; in het midden naar den anus toe een zwart 
dwars gestreept driehoekig figuurtje, zoodat het geheel dezer 
vlekjes en streepjes eenigermate, doch onduidelijk, de kruis- 
vormige of ankervormige figuur der typische Epeira-teekening 
vertoont, die beter te onderscheiden is in den spiritus dan aan 
het gedroogd exemplaar. — Venter. In het midden overdwarsch 
lichtgeel, met eenige kleine bruine randstipjes en twee rijen 
van drie dergelijke stipjes in het midden; de omtrek der 
genitalia en der mamillae zwartbruin. — Vulva. Uitpuilend, 
gespleten, met vrij lange bruinzwarte slang- of S-vormige 
epigyne. — Mamillae. Zes, klein, ingetrokken, kegelvormig, 
donkerbruin. 


Amsterdam, 5 Maart 1873. 


Verklaring der afbeeldingen, op Plaat XII. 
Fig. A. De spin, vergroot. 
„ B. Haar aangezicht, sterker vergroot en geheel van voren. 


» ©. Vergroote voorstelling der vlekken op het midden 
van den rug van het abdomen. 


21 


DESCRIPTION DE TROIS ESPECES NOUVELLES DE 
LEPIDOPTERES DES INDES ORIENTALES, 


S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN. 


1. EurLOEA MESOCALA Voll. 
(Plauche 11, fig. 1 et 2). 


Mâle. — Tête, thorax et dessus de l'abdomen d’un noir 
intense et velouté, ventre d’un noir brunâtre. Yeux d’un brun 
rouge, palpes, antennes et pattes très-noires. Des taches d’un 
blane pur sur le front, la face, le bord supérieur et inférieur 
des yeux, le dos du prothorax, les épaulettes, la poitrine, les 
hanches et la base des cuisses. 

Ailes d’un noir intense, les supérieures ayant la cellule dis- 
coïdale d'un bleu très-foncé de la base jusqu'au dernier tiers 
qui est couvert par une tache bilobée de couleur azurée; cette 
dernière couleur s'étend entre les nervures vers l'angle apical _ 
et le bord extérieur; la grande tache qu’elle forme, traversée 
par les nervures noires, est palmée extérieurement et bordée 
par une rangée de trois taches rondes de même couleur azurée. 
Vers la base de la troisième nervure supérieure l’on observe un 
point allongé blanchâtre, entourée par la couleur d’azur qui 
ici dépasse la costale et touche presque à la côte du bord 
antérieur. Au dessous de la médiane le noir du fond est revêtu 
d'un reflet d'azur très-foncé qui ne s’observe que sous un cer- 
tain jour. Entre les nervures inférieures 2° et 3° l’on voit une 
tache assez claire d'un bleu grisâtre en forme de fer de lance 
et entre la 3° inf. et la sousmédiane se trouvent deux petites 


DESCRIPTION DE TROIS ESPECES NOUVELLES ENZ. 245 


taches allongées de même couleur. Enfin on remarque une série 
de 9 gouttes bleues en rangée parallèle au bord extérieur. 

Les ailes inférieures offrent la grande tache discoïdale brune 
commune aux mâles de ce genre et neuf petites taches d’un 
gris un peu bleuâtre en trois rangées, celles posées au milieu 
étant les plus grandes. 

En dessous la couleur des ailes est un noir brunâtre, excepté 
sur la partie intérieure des premières ailes, qui est communé- 
ment recouverte par le bord antérieur des secondes, cette partie 
restant blanche. Dans la cellule discoïdale des supérieures l’on 
remarque une lunule blanche, accompagnée d’un point bleu; à 
l’entour de cette cellule se trouve une rangée en ligne courbe 
de quatre taches oblongues, dont deux blanches et deux bleues, 
et entre cette rangée et le bord sont dissémenés sept points 
bleus ou blancs. 

Les inférieures sont ornées de même manière, mais les taches 
sont moindres, toutes bleuâtres et la rangée en contient six, 
au lieu de quatre. 

Envergure 1 décimétre. 

Femelle. — La couleur generale du corps et des ailes est 
un brun foncé, velouté seulement sur le dos du thorax et de 
l'abdomen. La grande tache discoïdale est chez elle blanche, 
azurée vers le bord extérieur, et séparée d’une rangée de 7 
taches blanches à bord azuré, dont on ne retrouve chez le 
mâle que les trois supérieures et l’inférieure, car les trois du 
milieu ont été envahies par la grande tache discoïdale. Les 
petites taches vers le bord extérieur sont blanches et en plus 
grand nombre que chez le mâle. 

Aux inférieures l’espace entre la costale et la seconde nervure 
supérieure est teinte de blanc et de bleuâtre; un point discoïdal 
violet est entouré de cinq taches longitudinales violettes, autour 
desquelles s'étend en outre une rangée de 9 à 10 taches blanches, 
cerclées de violet; enfin le bord a des points blancs comme 
aux ailes supérieures. 

Le dessous des ailes offre presque le même dessin que la 
page décrite, 


246 DESCRIPTION DE TROIS ESPECES NOUVELLES ETC. 


L’envergure dépasse celle du mâle de près d'un centimètre. 

Le musée royal de Leide doit un couple de ces brillants 
papillons aux investigations pleines de zêle de feu M. Bernstein, 
qui les découvrit dans l’île de Waigeou. 


2. GNOPHRIA? CERAMENSIS Voll. 
(Planche 12, fig. 1). 


. 


Enverguie d'un peu plus de cinq centimètres. Corps d’un jaune 
d’ochre à épaulettes, tache dorsale et pattes d’un vert bronzé 
obscur. Tête et prothorax de couleur plus foncée que le reste 
du corps, tournant à l’orange. Yeux noirs, assez grands, globuleux. 
Antennes grêles, très-brièvement pectinées en dessous, noires, à 
premier article bronzé. Palpes noirs à base jaune, trompe noire. 

Ailes supérieures d’un jaune d’ochre foncé. Leur bord anté- 
rieur offre une étroite bordure noire à reflets d'un vert bronzé, 
s'étendant jusqu’à peu de distance de l’apex. De cette bordure 
descend presque perpendiculairement, passé le milieu de l'aile 
une bande noire plus large et qui, en touchant la médiane 
s'élargit du côté de la base jusqu'à devenir deux fois plus large 
et puis va en se rétrécissant quelque peu, vers le bord intérieur. 
Un peu au delà de la cellule discoïdale la bordure émet obli- 
quement vers l’angle interne une seconde bande qui, un peu au 
dessous du pli cellulaire, s'élargit vers le bord extérieur et touche 
aux franges, qui elles-mêmes sont noires. 

Les ailes inférieures sont d’un jaune d’ochre beaucoup moins 
intense; leurs nervures sont plus ou moins brunâtres, leur 
angle apical est frangé de brun. 

En dessous les ailes sont jaunes; aux supérieures la bordure 
se reconnaît, mais elle est encore plus étroite; des deux 
bandes verticales on ne retrouve que l’apicale. 

Cette espèce a été trouvée dans l’île de Ceram par M. le 
docteur Ludeking. 


3. CRAMBOMORPHA? Aurora Voll. 
(Planche 12, fig. 2.) 


Couleur générale un jaune doré. Tête petite à front densé- 


LÉPIDOPTÈRES DES INDES ORIENTALES. 247 


ment couvert de poils. Yeux saillants, glauques. Antennes fili- 
formes, aussi longues que la moitié du corps, d’un gris brunâtre ; 
leur premier article grand et assez large, cylindrique à extré- 
mité coupée obliquement. Palpes très-petits et pendants; trompe 
touchant le milieu de la poitrine. 

Épaulettes trés-longues; mésothorax d’un cendré quelque peu 
violet. Abdomen presque trois fois plus long que le thorax, à 
portion ventrale élargie et finissant en pointe obtuse. Pattes très- 
longues de couleur d’argile, les postérieures à deux paires 
d’épines inégales aux jambes. 

Envergure de 97 centimètres. Ailes antérieures d’un gris de 
perle soyeux avec une teinte violette vers le milieu et une 
teinte jaune dorée vers le bord extérieur; elles sont ornées de 
deux petites taches, de deux lignes longitudinales et de plusieurs 
traits, le tout de couleur pourpre. Les ailes postérieures sont 
jaunes, très-foncées vers le bord abdominal avec un reflet 
soyeux très-vif vers le bord extérieur. 

Cette magnifique espèce nous fut envoyée de Salawatti par 
M. le docteur Bernstein. 


u 


BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOGISCHE 
FAUNA DER NOORDZEE-EILANDEN, 


DOOR 


- 


J. RITZEMA BOS. 


In de maanden Juli en Augustus 1871 vertoefde ik eenigen 
tijd op de eilanden Tessel, Terschelling, Ameland, Schiermon- 
nikoog en Rottum, met het doel om eenige studie te maken van 
de dierenwereld onzer Noordzee-eilanden. Hoewel ik mij toen 
meer met de stranddieren ophield, verzamelde ik toch ook in 
de duinen en op de bouw- en weilanden eenige insecten. 

Mij ontbraken tijd en hulpmiddelen om ze te determineeren. De 
heer Dr. S. C. Snellen van Vollenhoven had de goedheid, dat 
voor mij te doen. Hem zij daarvoor mijn hartelijke dank 
gebracht. 

Misschien is het niet geheel overbodig, mijne lijsten van op 
de Noordzee-eilanden gevonden insecten te publiceeren. 

Toen ik die eilanden bezocht, was mij geene andere litera- 
tuur over hunne entumologische Fauna bekend, dan eene opgave 
van eenige Lepidoptera van Ameland, die Dr. S. P. Kros en 
Dr. N. Meursingh op Ameland aantroffen. De heer de Graaf 
vermeldt ze in deel I van de „Bouwstoffen’’ van Dr. Herklots 
(bl. 1—-55). 

In Mei en Juni 1872 bezochten de heeren C. Ritsema en 
W. Roelofs de eilanden Tessel, Vlieland en Terschelling. 

Eenige van de resultaten van hun onderzoek zijn vermeld in 
’t verslag van de 27ste Zomervergadering der Nederl. Entomolo- 
gische Vereeniging (zie bl. xıx hiervoren), alsmede in het , Extrait 


BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOGISCHE FAUNA ENZ. 249 


du comte-rendu de la séance du 6 Juillet 1872” van de „Sociele ento- 
mologique de Belgique,” dat de heer Ritsema zoo goed was mi 
toe te zenden. Overigens bestaat er, voor zoover mij bekend is, 
geene literatuur over de insecten van de Noordzee-eilanden. 
’t Is daarom dat ik de inderdaad niet zeer lange lijst van de 
door mij gevonden vormen hier wensch meê te deelen. 


ORTHOPTERA. 


Oedipoda fasciata Sieb., coeru- 
een Dan. ist. Hessel. 
Stenobothrus variabilis, F. . . Rottum. 
Stenobothrus dorsatus? Zett. . Rottum. 
Stenobothrus biguttatus, Charp. Terschelling, Ameland. 
Forficula auricularia, L. . . Terschelling, Ameland, Rottum. 


NEUROPTERA. 
Agrion sponsa, Hansem. . . Tessel. 
Agrion elegans, v. d. Lind. . Tessel. 
Aeshna grandis, L. . . . . Tessel. 


Libellula scotica, Donov. . . Tessel. 
Libellula vulgata, L. . . . Tessel. 
Limnophilus affinis, Curt. . . Ameland. 


COLEOPTERA. 


Cephalotes vulgaris, Bon. (Bros- 
cus cephalotes, 105) . . . … Terschelling, Ameland, Rot- 
tum. — Vooral op ’t laatste 
eiland zeer veelvuldig. 
Harpalus aeneus, F. . . . . Terschelling. 
Amara bifrons, Gyll.. . . . Rottum. 
Amara ferruginea L., fulva de 
Geer: in Tau inn. Robo. 
Amara spreta, De. . . . . Rottum, 


250 BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOGISCHE FAUNA 


Calathus melanocephalus, L. 
Calathus fuscus, L. 
Calathus cisteloides, Illig. 
Anchomenus marginatus, L. 
Hydrobius fuseipes, L. 
Helophorus grandis, Illig. 
Xantholinus punctulatus, F. 
Saprinus 4-striatus, Payk. 
Cercus pedicularius, L. 


Sphaeridium scarabaeoides, L.. 


Anomala Frischü, F.. 


Copris lunaris, L. . 


Onthophagus nuchicornis, F. 
Geotrupes vernalis, L. 


Aegialia globosa, Illig. 
Lacon murinus, L. 
Malachius marginellus, F. 
Dasytes coeruleus, F. 
Heliopathes gibbus, F. 
Crypticus glaber, F. . 
Cistela sulphurea, L.. 


Cneorhinus geminatus, F. 
Cleonus suleirostris, F 


Orchestes haematitius ? Germ. . 


Nanophyes Lythri, L. 


Rottum. 
Rottum. 
Ameland. 
Ameland. 
Tessel. 
Rottum. 
Rottum. 
Rottum. 
Terschelling. 
Rottum. 


… Tessel, Terschelling, Ameland, 


Schiermonnikoog, Rottum. 
Vooral op de drie eerste 

eilanden ’s avonds in buiten- 

gewoon groot aantal te vinden, 

zittende aan de stengels der 

helmplant. 

Rottum. In Juli vond ik de 

larve onder koemest. 

Ameland. 

Tessel, Terschelling, Ameland, 

Schiermonnikoog, Rottum. In 

de duinen, op alle eilanden 

in groote menigte. 

Schiermonnikoog. 

Tessel. 

Terschelling. 

Terschelling. 

Ameland. 

Rottum. 

Terschelling. Aan de aren van 

de helmplant, vrij algemeen. 

Rottum. 

Rottum. 

Tessel, op een’ eik. 

Tessel, op Lythrum salicaria. 


DER 


Donacia bidens v. cincta, Germ. 
Haltica tabida, Illig. . 
Coccinella 7-punctata, L. 
Coccinella bipunctata, L . 
Coccinella 11-punctata, L. . 


Hippodamia 13-punctata, L. 


NOORDZEE-EILANDEN. 


251 


Tessel, op Potumogeton. 
Tessel. 

Tessel, Terschelling, Ameland. 
Tessel, Terschelling. 
Terschelling, Ameland, Schier- 
monnikoog, Rottum. 
Terschelling. 


HYMENOPTERA. 


Apis mellifica, L. . 

Bombus Agrorum, F.. 

Bombus Hortorum, L. 

Bombus Muscorum, L. 

Bombus Durhamellus, Kirby 

Bombus lapidarius, L. 

Coelioxys conica, L. . 

Dasypoda hirtipes, Latr. 

Panurgus ater, Panz. . : 

Halictus (Hylaeus) albipes, F.. 

Mellinus arvensis, L. . 

Mellinus sabulosus, F. 

Ammophila arenaria, F.. 

Pompilus trivialis, Klug. 

Tiphia femorata, F. 

Myrmica, spec. dub. . 

Lasius flavus, F. 

Lissonota decimator ? Grav . 

Lissonota lineata, Grav. . 

Phygadeuon, spec. dub. . 

Chelonus sulcatus, Jur. . 

Chelonus oculator, F. 

Cynips Quercus folii, L. 

Aphilothrix Gemmae, L. (Cynips 
fecundatrix, Hart.) . 

Nematus albipennis, Klug . 


Tessel, Terschelling. 

Tessel. 

Tessel, Rottum. 

Tessel. 

Terschelling. 

Tessel, Terschelling. 

Rottum. 

Terschelling. 

Rottum. 

Tessel. 

Tessel. 

Tessel, Terschelling. 

Tessel. 

Rottum. 

Schiermonnikoog. 

Rottum. 

Terschelling, Ameland. 

Terschelling, Ameland. 

Ameland. 

Ameland. 

Terschelling. 

Terschelling. 

Tessel. | 
gallen op eiken. 

Tessel. 

Tessel. 


252 


Nematus Myosotidis, Panz. . 
Nematus viminalis, L. 


Tenthredo agilis, Kl.. 


Dineura, spec. dub. (Alniofrufa?) 


BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOGISCHE FAUNA 


Terschelling. 

De gallen in groote menigte op 
alle eilanden op Salix repens 1. 
Tessel. 

Tessel, in de laatste helft van 
Augustus, bij ’t dorp de Waal. 
Als larven op elzenbladeren. 


LEPIDOPTERA. 


Pieris Brassicae, L. 


Argynnis Niobe, L. 
Argynnis Latonia, L. 
Vanessa Urticae, L. 
Vanessa Atalanta L. 


Satyrus (Hipparchia) Janira, L. 


Satyrus Semele, L. 


Coenonympha Pamphilus, L. 
Pararge Megaera, L.. 
Lycaena Icarus, Rott. 


Polyommatus Phlaeas, L. 


Cossus ligniperda, F.. 





Tessel, Terschelling, Ameland, 
Schiermonnikoog ?. 

Tessel (duinen bij den Hoorn). 
Tessel (duinen bij den Hoorn). 
Terschelling, Ameland, Rottum. 
Tessel. 

Rottum. 

Tessel, Terschelling, Ameland, 
Schiermonnikoog. 

Tessel (de Waal.) 

Tessel (Duinen bij Koog). 
Tessel (in groote menigte) en 
verder op alle overige eilanden 
tamelijk veel 3, behalve op 
Rottum. 

Tessel (de Waal, den Burg, 
Oude Schild), Terschelling, 
Ameland, Schiermonnikoog. 
Rottum. De pop in’t hout van 
palen, die voor eene hut waren 
gebruikt. 


» Vgl. het Tijdschrift voor Entomologie, 11, bl. 147, pl. 10. 
+ Volgens den strandvoogd van Rottum komen soms witjes, door den wind voort- 


bewogen, van vasten wal naar Rottum over. 


3 Steeds het blauwe mannetje in veel grooter getal dan het donkerbruine wijfje. 


DER NOORDZEE-EILANDEN. 253 


Zygaena Filipendulae, L. 


Euchelia Jacobaeae, L. . 


Gastropacha neustria, L. 


Orgyia antiqua, L. 
Triphaena pronuba, L. 
Plusia gamma, L.. 
Aspilates purpuraria L. 
Melanthea rubiginata Hfn. 
Larentia bilineata, L . 
Botys verticalis, L. 


Nymphula potamogalis, Hubn. . 


Pempelia carnella, L. 
Tortrix corylana, Charp . 


Hyponomeuta variabilis, Zell. . 


Tessel (duinen bij Koog en den 
Hoorn), Terschelling, Ameland. 
Terschelling, Ameland, Rot- 
tum. De rups op Senecio jaco- 
baea, vooral veel op Rottum. 
Een ring eieren op Tessel ge- 
vonden. 

Ameland. 

Tessel. 

Tessel, Ameland. 

Rottum. 

Tessel. 

Rottum. 

Tessel (de Waal). 

Tessel. 

Tessel. 

Tessel. 

Tessel, op meidoorn. 


DP TERA. 


Tipula oleracea „eb. (vera): 
Nephrotoma dorsalis, F.. 
Asilus albiceps, Meig . 


Anthrax hottentotta, L. . 
Dolichopus aerosus? Fall. 
Odontomyia viridula, L.. 
Nemotelus uliginosus, L. 
Eristalis tenax, L.. 
Eristalis Arbustorum, L. 
Eristalis sepulchralis, L. 
Syritta pipiens, L. 
Syrphus balteatus, L. 


Tessel. 

Ameland. 

Tessel, Terschelling, Ameland, 
Schiermonnikoog, Rottum,veel- 
vuldig. In Augustus vond ik 
sommigen in paring. 
Terschelling, Ameland. 
Tessel, Terschelling. 
Terschelling. 

Terschelling. 

Terschelling, Ameland, Rottum. 
Tessel. 

Tessel. 

Tessel. 

Rottum. 


254  BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOSISCHE FAUNA 


Syrphus vitripeunis, Mg. 
Sphaerophoria seripta, L. 
Echinomyia tesselata, F. 


Spilogaster quadrum, F.. 
Anthomyia, sp. dub. 
Scatophaga merdaria, F. 
Meromyza Pratorum, Meig.. 
Melophagus ovinus, L. 


Terschelling. 

Tessel. 

Terschelling, Ameland. Tame- 
lijk veelvuldig. 
Terschelling. 

Tessel. 

Tessel. 

Tessel. 

Ameland. 


HEMIPTER A. 


Corizus crassicornis, F. 
Lygus pabulinus, L. . 


Myrmus Schilling, Schumm. . 


Myrmus miriformis, Fall. 
Miris laevigatus, F. 
Miris erraticus, L.. 
Capsus striatellus, F. . 
Capsus Dalmanni, Fall. . 
Nabis aptera, F. (?) . 
Salda litoralis, L. var. 
Notonecta glauca, L.. 


Nepa cinerea, L. 


Aphrophora lineata, L. 
Acocephalus rusticus, F.. 


Aphis Papaveris, F. (FabaeScop). 


Terschelling. 

Terschelling, vooral op helm- 
planten. 

Terschelling, vooral op helm- 
planten. 

Terschelling, vooral op helm- 
planten. 

Terschelling, vooral op helm- 
planten. 

Ameland, vooral op helm- 
planten. 

Ameland. 

Ameland. 

Terschelling. 


Rottum, aan ’t strand. 
Rottum, in eene zoetwaterplas 
tusschen de duinen. 

Tessel, in eene zoetwaterplas 
in eene duinpan. 
Terschelling. 

Terschelling. 

Rottum. ! 


1 Zie Koch, Apkiden, bl. 130, fig. 175 en 176; Taschenberg, Lntomologie für 
Gärtner, bl. 468; Curtis, Farm insects, bl. 357. ¢ " 


DEK NOORDZEE-EILANDEN. 255 


Tychea Graminis, Koch. . . Rottum. Onder den grond aan 
de wortels van Lolium !. 


EBYSANDRA. 


Hiertoe behoort een inseet, dat ik op een paar plaatsen aan 
’t strand van Terschelling in overgroote menigte aantrof, en 
dat nog ongedetermineerd gebleven is, maar tot het genus Anura 
schijnt te behooren ?. 


De insecten van Rottum zijn in Juli gevangen; die van 
Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog ving ik gedurende 
de eerste helft, die vau Tessel gedurende de tweede helft van 
Augustus. 

Eene opmerking ten slotte: De heer Holkema nam waar, 
dat de plantengroei op onze Noordzee-eilanden over ’t algemeen 
in ’t voorjaar 14 dagen later ontwikkeld is dan die op 't nabij 
gelegen vaste land. Eene uitzondering maken de duinvalleien, 
waar de planten vroeger, soms veel vroeger in bloei zijn. 3 

’t Laat zich verwachten dat de insectenwereld zich ook in 
dezen naar de planten zal regelen. De oorzaken, die de snelle 
ontwikkeling van de planten op de eilanden tegengaan, heb- 
den dien vertragenden invloed ook op de insecten, en de 
meerdere warmte in de duinpannen zal evenzeer opwekkend 
werken op de snellere ontwikkeling van de insecten die zich 
daar bevinden. 

Ongelukkig ontbrak mij de gelegenheid om onderzoekingen aan- 
gaande den tijd van de ontwikkeling der insecten in ’t werk 
te stellen. Dergelijke onderzoekingen zijn zeer wenschelijk. 
Ziet men een of ander insect vliegen, dan is het natuurlijk 
niet uit te maken, wáár de larve zich ontwikkeld heeft en de 


! Zie Koch, Aphiden, bl. 298, fig. 365 en 366. 
» Zie Gosse, Marine Zoology, IL, bl. 216. 


® Zie F. Holkema, de Plantengroei van de Nederlandsche Nvordzer-eilanden, o.a. 
bl. 29, 225, 226, 228, 229. 


256 BIJDRAGE TOT DE KENNIS VAN DE ENTOMOLOGISCHE FAUNA ENZ. 


pop uitgekomen is, in de duinpannen of elders op ’t eiland; 
dus is dan ook het verband niet na te gaan dat er bestaat 
tusschen den tijd van ontwikkeling en de plaats waar het dier 
zich als larve ophield. Men zal uit den tijd, waarop men de 
imago vindt, niets kunnen besluiten. Maar men zoeke eenige 
dagen vóór men op het vaste land de imago kan verwachten, 
reeds in de duinvalleien naar achtergelaten pophuiden. En op 
de andere landerijen van het eiland zoeke men op den tijd, 
waarop men weet, dat op het aangrenzende vaste land de 
imago reeds rondvliegt, nog naar larven en poppen. Heeft men 
in beide gevallen het gewenschte succes op zijne excursién, 
dan heeft men de zekerheid verkregen, dat voor den tijd van 
ontwikkeling der insekten hetzelfde geldt als voor den bloeitijd 
der planten. 

Zullen, gelijk zich laat verwachten, nadere onderzoekingen 
dit bevestigen, dan zal men tevens moeten opmerken, dat de 
vliegtijd van vele insecten op de eilanden veel langer is dan 
die van dezelfde soorten op het aangrenzende vaste land; want 
reeds vóór dat dáár de imagines van eene bepaalde species 
vliegen, bemerkt men ze op het eiland: die in de duinvalleien 
hebben zich reeds ontwikkeld. Daarna, en wel later dan op 
't vaste land, ziet men de imagines derzelfde soort vliegen, 
welke zich op de overige landerijen van het eiland ontwik- 
kelden. Liggen die twee tijden, waarop de dieren de pop 
verlaten, ver uit één, dan kan het gebeuren dat de insecten 
uit de duinpannen en die uit de overige streken van het eiland 
twee generatiën schijnen te vormen met bijv. 14 dagen tot 3 
weken tusschenbeide, waarin men geene imagines aantreft. Zoo 
als gezegd, nadere onderzoekingen omtrent dit punt zijn zeer 
wenschelijk. 


Warfum, 16 Mei 1873. 


AAN DE LEDEN DER NEDERLANDSCHE 
ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. 


De Redactie van het Tijdschrift voor Entomologie verzoekt 
Heeren Leden der Entomologische Vereeniging, die haar met 
de inzending van eenig opstel ter plaatsing in het Tijdschrift 
mogten vereeren, voortaan op het stuk zelf aan te duiden het 
getal overdrukken, die door hen worden verlangd, alsmede of 
zij wenschen de daarbij behoorende platen gekleurd dan wel 
ongekleurd te ontvangen. Het is welligt niet overbodig, hier 
de herinnering bij te voegen, dat de kosten van het kleuren 
der platen, bij de overdrukken behoorende, voor rekening der 
inzenders komen en door den uitgever berekend worden tegen 
10 à 20 cents voor iederen afdruk eener plaat. 

De redactie wil gaarne, even als tot dusverre, aan HH. 
inzenders overlaten, of zij de voorkeur geven aan de Siegen- 
beeksche spelling of aan die van de Vries en te Winkel, maar 
zij zou gaarne zien dat dan ook in ieder opstel consequent 
eene der beide schrijfwijzen wierd gevolgd. Overigens veroor- 
looft zij zich, ter vermijding zooveel mogelijk van vergissingen, 
ter bevordering van eene wenschelijke eenvormigheid en tot 
vereenvoudiging der correctie, op de volgende punten opmerk- 
zaam te maken: 

1°. In het algemeen geene stukken in te zenden dan die 
geheel voor de pers gereed zijn, zoodat er bij het drukken 
geene invulling van opengelaten namen, als anderszins, meer te 
pas komt. 

2°. Alle wetenschappelijke namen van dieren en planten te 
onderschrappen, opdat zij dadelijk in cursief worden gedrukt. 


958 AAN DE LEDEN DER NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. 


Hiervan zijn uitgezonderd de namen, welke achtervolgens in 
eene lijst worden vermeld en waarbij in den regel aan de 
Redactie kan worden overgelaten met welke letter deze zullen 
worden gedrukt. 

3°. Voor zeer bekende planten, als b. v. paardebloemen, 
gewone heide enz., waarbij aan verwisseling van de eene soort 
met de andere niet kan worden gedacht, eenvoudig den Neder- 
landschen naam te gebruiken. 

4°. Den naam van een geslacht niet met eene enkele letter 
aan te duiden, maar ten volle uit te schrijven, tenzij het 
geheele opstel slechts over één geslacht handelt. 

5°. Bij de vermelding der namen van auteurs, alleen die 
van Linnaeus en Fabricius door de voorletter, maar al de 
overigen door ten minste twee of drie letters aan te duiden. 

6°. De namen van orden, familién, groepen en geslachten 
altijd met eene kapitale letter te beginnen, die der soorten 
alleen dan wanneer de naam een substantivum is of waar hij 
genoemd wordt zonder dat het geslacht er bij vermeld wordt. 

7°. De titels van geschriften, alsmede alle Latijnsche dia- 
gnosen te onderschrappen, opdat zij met cursieve letter worden 
gedrukt, daarentegen alle namen van personen niet te onder- 
schrappen. 

8°, De teekens ¢ en 9 in het geheel zelden, maar vooral 
nimmer als bijvoegelijk naamwoord te gebruiken en derhalve 
te schrijven bijv. de sprieten bij het ¢ (niet de ¢ sprieten). 


Namens de Redactie, 


S. C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN. 








IL 5 





Lyda clypeata, Klug. 





AJW. sculps 


Selandria cereipes, Voll. 


v. V. fec 





A.J.W. sculps. 








Inlandsche Hemiptera È 











Inlandsche Hemiptera. 


S.v.V. fec 


























È: ZH E 
ii 2 





Al | NN) IN 
nn 
Wall]. NN: 


== 
=== 






\ 


DI A 
\ 








S. v. V. fec A.J.W. sculps 


Inlandsche Hemiptera . 








Fig 16&12 HWS Fig TA AB. del 


Anthomyia floralis, Fall. 


AJW. sculps 





me). 





. vi V. fee AJW. sculps 


I Agrothereutes Batavus. 2 Glypta elegans. 3 Coleocentrus Abiae. 
4 Coleocentrus Sixu. 5 pio insularis. 








S.v.V fec À 


Exotische Lepidoptera. 


n 
ea} 


HE 





= 


Euploea mesocala, Voll 








PIE 





1. Gnophria ? Ceramensis, Voll. 2 Crambomorpha ? Aurora, Voll. 






C? 


ER na, 105 





Epeira Beelzebub 9 v Hass 








A.J.W. sculps. 


__ Lyda clypeata. Klug. 
ae = è 





Bat: 
i A Di Ut 
Ci | 








AJ. sculps 


I Rhyssa fractinervis, Voll. IL Rh. laniaria, Voll. 1 Rh. Doreica, Voll. 


"N. fec. 





UITGEGEVEN DOOR 


| TIJDSCHRIFT VOOR ENTOMOLOGIE, 
| 
DE 


E NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING 


ONDER REDACTIE VAN 


Dr. S.C. SNELLEN VAN VOLLENHOVEN 
Dr. A. W. M. VAN HASSELT 
EN 


F. M. VAN DER WULP 


ZESTIENDE JAARGANG 


nenn 


TWEEDE SERIE. — ACHTSTE DEEL 


S GRAVENHAGE 
MARTINUS NHHOFF 
1873 














= 


tx — 
reef 


ar 





“ 






er 






1 
> 






> 








ar 
an 


. 
x 
Pr 
ri 
LI 
3 Di 
er: 
TAP 
tica 
ee 
< 4 


A 






FP 





è 


} 
. 
ve 














































DZ si 











WILT A 


IL
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Tijdschrift voor entomologie"

See other formats
